MASTER
NEGA TIVE
NO. 91-80334
MICROFILMED 1993
COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK
as part of the
"Foundations of Western Civilization Preservation Project"
Funded by the
NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HUMANITIES
Reproductions may not be made without permission from
Columbia University Library
COPYRIGHT STATEMENT
The copyright law of the United States - Title 17, United
States Code - concerns the making of photocopies or
other reproductions of copyrighted material.
Under certain conditions specified in the law, libraries and
archives are authorized to furnish a photocopy or other
reproduction. One of these specified conditions is that the
photocopy or other reproduction is not to be '*used for any
purpose other than private study, scholarship, or
research." If a user makes a request for, or later uses, a
photocopy or reproduction for purposes in excess of "fair
use," that user may be liable for copyright infringement.
This institution reserves the right to refuse to accept a
copy order if, in its judgement, fulfillment of the order
would involve violation of the copyright law.
AUTHOR:
DEECKE, GVILELVMS
TITLE:
DE HECTORIS ET ALACIS
CERTAMINE ...
PLACE:
GOETTINGAE
DA TE :
1906
Master Negative #
COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES
PRESERVATION DEPARTMENT
^l^P^^^^^ '6
BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET
Original Material as Fiimed - Existing Bibliograpliic Record
Restrictions on
CPrnvu
PC:r
MMD:
100 10
245 13
ST
CSC
GPC
REP
P
FRN
MOD
BIO
CPI
?
?
DM:
RR
MS
SNR
FIC
FSI
COL
?
Acquisitions
EL
ATC
CON
ILC
EML
NYCG-NS
AD:10-21-91
U0:10-21-91
???
« « •
????
MEI:?
GEN:
II:?
eSE:
8KS/PR0D Books FUL/BIB NYCG91-B90571
Record 1 of 0 - Record added todav
ID:NYCG91-B90571 RlYP^a
CC:9668 BLT:am OCF:?
L:lat INT:?
PD:1991/1906
OR: POL:
NNC{:cNNC
Deecke, Gvilelvms
n.?L^^?^°''^ ^^ ^^f '^ certamine singvlari{:hLniicrof or m J . ^.bOissertatio i
n ac lii? '''' -^Pi^ssimi philosophorvm ordinis consenv et avctoritate
in academia georgia avgvsta ad svmmos in philosophia honores rite rape^^c
endos^cscriDsit Gvilelmvs Deecke Lvbecensis ^ ^^
Goettingae,}:bTypis L. Hof eris, {:cl906
90 p.
ORIG
10-21-91
260 0
300
LDG
00
TECHNICAL MICROFORM DATA
REDUCTION RATIO:
FILM SIZE: ^^^^J^^i\
IMAGE PLACEMENT: lA jw"
DATE FILMED: ^r^/^JU^ INITIALS ^AX—
FILMEDBY: RESEARCH PUBLICATIONS, INC WOODBRIDGE. Ct"^
IB IIB
Mx.
<b.
<^^.
.. %%
c
Association for Infonnatlon and Image Management
1 1 00 Wayne Avenue, Suite 1 1 00
Silver Spring, Maryland 20910
301/587-8202
Centimeter
1 2 3
iiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiili
liiiiliiiil
5 6
liiiiliiiili
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIII
7 8
iiliiiiliiiilii
9
iiiilii
10
iiiiliii
11
J
12 13
14 15 mm
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiliiiil
TTT
Inches
TTT
1
TTT
.0
l.l
1.25
T
T 1 I
2.8
2.5
2.2
2.0
1.8
1.4
1.6
TTT
MfiNUFfiCTURED TO fillM STfiNDfiRDS
BY fiPPLIED IMfiGE. INC.
^ -^ ^
DISSERTATIO INAVGVRALIS
<.>VAM
AMPLLSSIMI PHILOSOPHORVM ORDINIS
CONSENSV ET AVCTORITATE
IN ACADEMIA GEORGIA AVGVSTA
AD
SVMMOS IN PHILOSOPUIA HONORES
KITE CAPESSENDOS
SCKIPSIT
GVILELMVS DEECKE
LVBKCENSIS.
DE IIECTORIS ET AIACLS
CERTAMINE SINGVLARI
(iOETTlXGAE
TVPIS L. HOFEIUS.
1906.
•fV
De dissertatione probanda ad ordinem philos. rettulerunt
ED. SCHWARTZ ET FR. LEO.
Examen rigorosura habitum est a. d. XV Kal. Aug.
MDCCCVI.
sr
In ea libri H Hiadis parte, quae est de Hectoris
«t Aiacis cortamine singulari multas offensiones inesse
iam dudum viri docti intelloxerunt, ex quibus unum
hic memoro, Koechlium, qui in Ind. Lect. Turic. 1858
vohementissime in poetam huius carminis invectus est.
Cui quamquam Duentzorus aliique oblocuti sunt, tnmen
initium huius libri pessimum esse ne ii quidem nega-
verunt, qui cetera iniuria reprehendi arbitrabantur.
Plane novam sententiam nuper Robertus in eo libro,
cui inscripsit „Studien zur Ilias" (pag. 169 sqq), hoc
de carmine protulit; maiorem eius partem recenti
poetae deberi, sed pugnae ipsius descriptionem et
iurgia, quae ante pugnam fiunt (vss 219 72), ex carmine
antiquissimo desumpta esse; quam opinionem praeci-
pue ex armis heroum effecit. Atque ipsam rem ille
quidem optime perspexit; tamen multo intricatius quam
suspicatus est res se habere ut spero hoc ex opus-
culo apparebit.
Libri H initio finis libri Z sine interruptione con-
tinuari videtur: Hectorem et Paridem, quem fratri
obviam factum in versibus Z 503 sqq legimus, ad
pugnam proficisci narratur (1/7). In iis quae secuntur
utrumque Glaucumque tertium singulos Achivos occi-
dere audimus, inter quos Areithoi filius Arna oriundus,
a Paride necari dicitur. Eiusdem Areithoi xoQvvritov
quod in versu 137 iterum mentio fit et cognomen ex-
plicatur, versus 8 sqq alius pootae esse atque carmen,
quod soquitur, apparet. Nam si uterque locus eius-
dom esset, sine dubio in priore cognomen explicaretur
itemque opinor si 8 sqq vetustiores essent. Nam epi-
theto quod nisi de Areithoo non dicitur, eiusmodi ex-
plicatione opus esso puto. Deinde Areithoum patrem
- 4 —
hominis a Paride interfecti esse poetam prius roferre
quam Menesthei ipsius nomen notandum est. Mene-
stheus enim pariter atque Eioneus et Iphinous Dexiada,
qui eodem tempore occiduntur, et omnes fere heroes,
qui talibus in enumerationibus commemorantur, liomo
obscurus est, cuius hoc uno loco excepto nusquam
mentio fit et quem necari minime interesset, nisi filius
Areithoi ilhus clarissimi diceretur, quem olim carmi-
nibus celebratum esse iam ex cognomine conficitur.
Sed hoc loco a poeta eum commemorari, cui in iis
fabuHs quae sunt de bello Troiano nullae partes tri-
buantur, valde miraremur, nisi paulo post, 137 sqq, ubi
Nestor res a se gestas narrat, aptissime plura de eo
dicerentur. Quae cum ita sint, in versibus 8 sqq vss
137 sqq respici pro certo habeo. Accedit quod vss
13/6 ad Glauci et Diomedis homiham spectare viri
docti dudum cognovcrunt. Quin igitur vss 8, IG car-
minuin coniungendorum causa facti sint, dubitari
nequit.*)
Relinquitur, ut de patria Areithoi agam. Versus
enim H 9 et 137 sqq inter se discrepare videntur;
nam in versu 9 Arna, nobilis Boeotiae urbs, Ai-eithoi
patria esse dicitur, cum ex altero loco eum Arcadem
(vel Eleum) esse sequatur, quoniam cum Lycurgo Ar-
cade manus conserit. Sed cum fieri non possit, ut in
versu 9 Arna Boeotia intellegatur, quia Areithoum in
in Arcadia interfectum csse poetae ox 137 sqq con-
stabat, Hillerus de Gaertringen (Pauly-Wiss. s. v.
l4griii^oog) Arcadicam quandam Arnam respici coniecit
Wentzelii opusculo (Philol. L,385sqq) et scholiastaruni
ut dicit testimonio nisus. Wentzelius I. I. de Arna,
fonte quodam Arcadiae (Paus. VIII 8,1) agit neque
tamen extare urbem cognominem contendit. Scholium
in cod. T invenitur hoc: Tiveg Se^j^Qvr^v I^qtivtjv rr^v
lt4gxaSixr]v wg zijv Meo[a]riv M£(j[(;]r|v»jv qaaiv (B. 082).
^) Koeehlius e. g. et Kayserus vss 1/16 vetustos, certauien
recentis poetae esse putant.
1
- 5 —
Vrbem igitur Arcadicam nomine Arnam ii quidem
quorum sententiam scholiasta profert, non noverunt*
si novissent, non ad hauc interpretationem perfugis-
sent. Neque apud ullum scriptorem eam commemo-
ratam invenies. Restat igitur nihil nisi fontis nomen.
Huc accedit, quod, aeque ac fontem illum, sepulcrum
Areithoi prope Mantineam esse Pausanias (VIII 11,3)
testatur. Arcadum autem cum hostis sit, ipsum proba-
biliter Arcadem non esse contra dixerim. Tamen
Ililleri sententiae accederem, quia urbem Boeotiam
respici prorsus incredibile est, nisi veteres verum
vidisse mullo verisimilius putarem. Scholiasta, ut
supra exposui, Arenam urbem Arcadicam inteliegen-
dam esse suspicatur. Tamen Arena Arcadica non
minus ignota est quam Arna Arcadica. Sed cum
variis Messenes nominis formis exemplo utatur, quarum
utraque apud Homerum extet (B 582, (p 15), etiam
lAgiivriv crjv "^gxaSixry apud Homerum memorari
expecto. Arena autem Homerica (B 592, ^ 723) in
Triphylia sita erat. Tamen grammaticum in errorem
incidisse ut arbitremur necesse non est. Nam et Le-
preatas Arcades haberi voluisse traditur (Xen. Ilell.
VH 1.26; Paus. V 5,3) et Dicaearchum Triphyliam
Arcadiae partem censuisse audimus (Cic. ad Att. VII
2,3; cf. Scyl. 44 ^). Atqui Minyei fluminis, quod apud
Arenam illam in mare effunditur (^ 722) nomen a
Minyarum gente translatum esse apparet (cf. E. Meyer
Gesch. d. Alt. II 195 ^). Itaque inter Arnam Boeotiam
et Arenam Eleam easdem rationes intercedere atque
inter Minyarum gentem et Minyeium flumen veri si-
millimum puto. Accedit quod Lycurgus ille qui Arei-
thoum interfecit, imprinn*s Leprei colebatur, ubi tem-
plum lovis Lycaei et Lycurgi sepulcrum fuisse Pau-
') Hanc ob rem Plinius (Nat. Hist. IV §§ 20 et 14) fal-
sissime inter Lepreum Arcatlium et Eleum distinguit.
■■') E. Meyer etiam ad /. 281 sqq animum advertit, ubi Ne-
leus filiam Amphionis reges, qui iv 'O^^rofifvcj Mivvein regnabat
in matrimonium duxisse narratur.
- 6 —
sanias testatur (V, 5,5 '). Si igitur Areithouiu Arenae
regnasse iure suspicamur, rex urbis Triphyliae anti-
quissiniae, quae postea ex hominuni memoria prorsus
evanuit, ut ne hoc quidem constaret, ubi sita fuisset
(cf. Paus. V 6,2, Strab. VIII 346 7) a Leprei rege,
quod ut apud Homerum nonduni memoratur, ita
posterioribus aetatibus inter nobilissimas Triphyliae
urbes erat, necatus esse narratur, i. e. hac fabula in-
digenas ab advenis, Arenatas a Lepreatis, victos esse
exponi videtur. —
Vnani hic quoque difficuhatem extare concedo:
Utramque formam eodeni modo Homeri temporibus
m usu fuisse arbitrari coginmr. Sed cum non unius
poetae loci sint {B 500, yt 723, H 9), probabiliter ea
in re non niniis insistenduni est.^) Tamen num dc
Arenae, muheris eponymi urbis Messeniacae (Paus.
IV 2,4) et fontis apud Lepreum siti (Paus. V 5,6)
nomine eaedem dubitationes fuerint, scire non nullius
momenti existimo. Sed haec quoque res incerta est.
Arene enim ilhi, Oebali fiha, Tyndarei Icariique soror,
tribus locis Arnae noniine vocatur : Schol ^ ad 2? 581,
Eust. eund. a. 1., schol. Eur. Or. 457. Sed cum ilJis
in locis et plane eaedem res narrentur et fratri quo-
que Arenae perverse nomen ^lxagog imponatur, scho-
liastis illis auctorem eundem fuisse manifestum est
neque utrasque tormas in usu fuisse hinc confici potest.
Imnio varias formas aut levi corruptelae aut mytho-
graphi confusioni deberi probabile est ; et quod ad
Icarium attinet, alterum verum esse videtur, quia etiam
Daedali filius interdum falso Icarius nominatur. Ergo
niythographum hunc etiam nomina ^u^/qvtj et "j^gi^^
inter se confusisse non incredibile idemque iam Homeri
') Cf. Wilamowitz. Hom. Unt. 284sq; rationes quae inter
Lycurgum et Aleam intercedunt, posteriores esse ut j^uto reete
Kappius ap. Uoscher. \Iyth. Lex. s. v. Lycurgus No. 4 coniecit.
-) Paulo aliter de Messene res se habere apparet: Forma
Mftfaij in Iliatle. Mejayjvri in Odyssea extat; MfWv urbem,
Meaavfpv? regionem significat.
▼ •
— 'l —
temporibus evenisse ex illis Iliadis locis efficiendum
est. Tzetzes ad Lyc. 511, qui utrasque formas novit
(l4gr/vrjg . . . fi "Agvrig, ^lxagioio 7} ^lxdgoto), cuni ^lxaqtog
et ''Ixagog eiusdem nominis varias formas esse non
nesciat^), de Arena et Arna eodem modo reni se
habere non vidit, quoniam Arnae Aeolum patrem tri-
buit (i. e. Boeoti matri), Arenae Oebalum.
Denique Fickii coniecturam : ^AQxaSin vatovia pro-
babilem non esse adnoto. Haec si tradita essent, non
urbem, sed terrani nominari certe miraremur.
Progredimur ad eam narrationis partem, qua cer-
tamen introducitur. ApoIIo et Minerva ut Hector
Achivorum aliquem ad certamen provocet inter se
conveniunt {H 17/43). Expectamus igitur, eos tale
quid suscepturos esse, quo consilium conficiatur. Neque
vero quicquam eiusmodi leginms, sed Helenus vates,
qui deorum voluntatem divinare dicitur, sua sponte
fratrem, ut Achivorum optimum provocet, adhortatur.
His offensionibus commoti nonnulli viri docti collo-
quium deorum a certaminis poeta abiudicaverunt (cf
Duentzer, Ges. hom. Abh. 2G4, 290; Fick. D. hom.
II. 240 sqq), quoruni singulorum sententias exponere
superfluum puto, neque opusculo procedente quid
singuli singulis de locis arbitrati sint enumerabo; quid
offendat offenderitque proferam permultis ex opini-
onibus ea quae gravia videntur eligendo.
In versu 38 ApoIIo Minervae haec proponit:
ExTOQog oQdwfxev xQareQov fievog mrtoSdfioto h^jv xtvd
nov ^avacov nQoxaXtGoeiat.
Primum igitur Minervam assentiri deinde quid di
fecerint ut exponatur postulamus. Atqui in versu 43
deam oid' dnti^fjaat legimus, quamquam Apollo ei
neque quicquam mandavit neque suasit ut faciat. Sed
uno loco ^) vocabulum dnti^stv eodem modo dici Koech-
») Schol. ad Exeg. in Iliad. pg. 130.
*) Non recte Hentzius in adnot. editionis h. a. 1. prae-
terea 0 108 conferendum censwit, ubi Nestorem Diomedis dicto
parentem currum revera conscendisse interpretandum est;
ceterum locus a. 1. E pendet: 0 105/6 = E 211/2.
— 8 —
lius intellexit (1. 1. pg. 10). In versu E 719 postquam
luno propositionem similem (718: nsdwnsda) iecit, cui
Minervaiii accessuram esse expectamus, eadem verba
traduntur, quae in versu H 43 extant. Hanc autem
offensionem ex mala libri Q (881) imitatione ortam
esse constat. Ibi enim (373. 80) Juno a Minerva
monita ut equos ornatu instrueret, in iis quae secun-
tur iussa facere dicitur. lure igitur verba oix dni^riae
ibi leguntur. Ceterum E 711/92 a 1. 0 pendere iam
Hauptms m appendice observationum Lachmanni pro-
bavit (pg. 107 sqq; 0 384/96 = i? 733/7, 745/52; de
hoc hbri E loco cf appendicem). Atque libri E locum
imitatum poetam hbri H voce dni^elv eodem modo
abusum vorsumque 43 sic intellectum voluisse: ,Dea
Apollmis propositioni accessit', cum in versu £ 719
vocubulum ita dici ei videretur, verisimile esse censeo.
Accedit quod etiam primi huius episodii versus (H17/8j
eodem libri E loco inveniuntur (711/2). Sed certe
talia compilatoribus tribuenda sunt indignis qui poeta-
rum nomine vocentur. —
Vt igitur discrepantia ea, quae inter 38 sq et 43
extare videbatur, ita tolli possit, tamen quae secuntur
cum iis quae praecedunt, nullo modo concinunt. Non
deos vel aliquem ab iis iussum ea facere, sed Helenum
Hectorem ad provocationem irritare vidimus, qui sua
sponte fratrem orat, ut sibi obsequatur, quoniani fratres
smt. Neque versu 53, (^ui in fine orationis traditur,
offensio ca tollitur, immo nova quaedam adicitur: eum'
cum 44/5 discrepare iam Alexandrini intellexerunt.
Praeterea Helenum dictis deorum nnnime paruisse
notandum est, cuni voluntatem eorum ultro cum fratre
comraunicaret. Nam di ipsi certamen instituere in
animo habebant; ergo quomodo iJli audaciam eius ac-
cepermt ut exponatur, postulo. Tales inconcinnitates,
si de mtegro loco res esset, non extarent, immo col-
loqumm deorum Helenique orationem inter se non
cohaerere claruni mihi videtur. Praeterea v 52, in
quo Helenus quae a dis non audivit, profert, ad 17 sqq
I
— 9 ~
prorsus non quadrat : Vt Helenus, ita sine dubio Mi-
nerva Hectori mortem nondum imminere sciebat neque
certamen fieri passa esset, in quo ne solus Achivoruni
pugnator necaretur, periculum erat. Denique ut E.
Schwartzius me monuit, vss 44 et 45 coniungi non
possunt; nam twv et rj qa i^eolaiv e(fr(vdave inter se
pugnare apparet.
Neque vero recte ii iudicaverunt, qui colloquium
deorum ab eo compositum esse, qui certamen libro Z
adseruit, arbitrati sunt. Neque enim deorum partes
peractas esse ex versibus 58/60 sequi, in quibus di
spectandi causa in fago considere dicuntur, Schwartzius
mihi persuasit. Nam compilatorem etiam vss 58 62,
quos carminum coniungendorum causa inserere necesse
non erat, sine ulla causa et ratione adiecisse prorsus
incredibile est. Immo poetam ea inventione quae in
versibus 58sqq extat, in posteriore carminis parte uti
in animo habuisse videbimus. Duorum igitur carminum
fragmenta in hac prima libri H parte contineri iudi-
candum est, duoque carmina per totum hoc carmen,
m quo de Hectoris et Aiacis certamine singulari agitur
{H 17 312), compilata esse opusculo progrediente ap-
parebit.
Sed quoniam et dis et Priamidis de certamine
faciendo sermo est, num utroque in carmine de eo
actum sit, quaerendum est. Rem ita se non habuisse
forsitan iam ex versu 52 concludi possit, quem cum
77 sqq non congruere Bischoffio (Philol. XXXIV) con-
cedendum est. Hectorem postquam se nondum mori-
turum esse certior factus est, talia proponere, qualia
77 sq profert, absurdum est. Sed si cui hoc argumento
res non satis probari videatur, ne quaestio per totum
opusculum in tenebris iaccat, iam nunc Robertum
(I. 1. pg. 172) altercationes heroum quae ante pugnam
fiunt, non ad certamen, sed ad proelium spectare
statuisse mihi liceat monere. Itaque si pugnae quo-
que descriptioni reliquiae duorum carminum, quorum
in altero de certamine non agebatur, insint, quod ve-
- 10 -
nim esse postea patebit, aut (luod ad collociuium de-
orum attiner, aut altero illo loco cerfaminis mentionem
compilatori deberi censendum est. Atqui et versum
52, qui quia cum versibus 17 43 non concinit, certe
poetae orationis eius quam Helenus habet tribuendus
est, cum 77sqq discrepare vidimus, quos versus ad
certamen spectare apparet, et ex versibus 58/60 deorum
colloquium a poeta certaminis abiudicarl non posse
sequitur. Itaque eos versus orationis ab Heleno habitae
diligentius inspicianms, qui ad certamen pertinere vi-
deiitur. Quin v. 49 ex r 68 sumptus sit, dubitari
non potest. Ibi enim ut aequum est, ante pugnam
exercitus considere iubentur, hic an?e provocationem;
ac profecto in versibus 56 7 eos residere legimus, ne
que vero Hector, qui antequam provocationem condi-
cionesque protulit, ea impetrare omnino non potuit,
sed Agamemno sua sponte efficit, uf Achivi Troum
exemplum sequantur. Sed de 54 sqq postea agctur.
Versuni 49 ineptum esse nemo negabit. Ad 50 1 cf
r 19/20 et 4323, quorum locorum imitatione factum
esse, ut in fine versus 50 non ndviag aQiaiovg^ quae
ne repeterentur v 49 obstabat, sed og jig aQioiog in-
veniantur, Christius in praefatione editionis (pg 55)
recte monuit. Quominus igitur 49 51 compilatori tri-
buamus nihil impedit.
Neque vero minores offensiones versibus 17/43
insunt, ex quibus plurimae cum ab aliis tum a Koechlio
(1. I. pg 7) iam cognitae et expositae sunt. Vss 17/8
et f 711/2 alteros ab alteris pendere supra docuimus.
V. 19 saepe invenitur, 21^ quater, 21^* in I ^ (508),
ubi ApoIIo Argivos Troibus superiores ex arce Troiana
conspicatur, melius legi apparet. Itaque hemistichium
inde sumptum esse verisimile neque Nauckii coniectura
Bxxacmv opus est. In versu 22 fagi mentio magnas
offensiones praebet. Etiamsi fagum quandain omnibus
auditoribus notam apud Soaeas portas fuisse putemus
(cf Z 237 etc), tamen cum sine dubio unica campi
Troiani fagus haec non esset, hanc respici exponendum
t
T
. ^ «
— 11 —
erat. Deinde deos eo se conferre itemque eos postea
spectandi causa ibi considere sensu caret, nisi ante
portas ipsas proelium committebatur, quod ex hoc
quidem loco non efficitur, ([uin vix ex libro Z com-
pilator — si de eo agitur — ea concludere potuit
(73 4, sed cf. 237). Fagum auteni in vetere quoque
carmine memoratam esse ex versu 60 sequitur, ubi ut
mentio eius deleatur, lieri non potest. Itaque olim
plura ea de arbore dicta esse censeo, sive post versum
60 — nam 61/2 recentes esse videbimus — sive in
priore carminis parte, (|uam compilator delevit. Ei
igitur vss 17 21 deberi valde credibile esse existimo.
Nam primum versu 22 excepto omnia fere aliunde
desumpta esse exposui, deinde vss 17 8 = E 711/2 vel
propterea ei tribuendos censeo, (juod flf 43 = £ 719
probabiliter eius est, et quod cuni 8 16, quos recen-
tes esse docui, eos beue coniungi negari nequit; nam
si non graviter, tamen premuntur Achivi. Itaque non
prorsus inepte 17 8 ex 1. £ sumpti sunt (Ceterum
etiani (juod ad 43 attinet, nisi versum £" 719 ex 1. 0
sumptum esse sciremus, hoc libri E loco vocem
ani'^)Blv significare ^assentiri" nos quoque concessuros
esse supra memoravi). Sed etiam inter se 17/21 adeo
cohaerent, ut unde carminis genuini reliquiae incipiant,
dici vix possit, si aliquos retinendos esse putenms.
Immo cum fagi mentio, quae in versu 22 fit, inepta
sit et vetere in carmine de ea actum esse ex v^ersu
60 sequatur, iis verbis, quae de fago sunt, compilatorem
ad vetusta reverti studuisse non improbabile mihi vi-
detur. De ceteris locis, quibus fagus memoratur, in
appendice agam.
Accedamus ad ApoIIinis verba. In versu 24 vox
(XV memorabilis est. Certe igitur poetae loci noti
erant, quibus item Minerva devolasse dicebatur;
(luin unum ex iis, u4 198 sqq imitatur et poetam libri
^, sicut est mos imitatorum, superare conatur, cum
ApoIIinem Minervae festinationem praedicantem vel
illudentem facit. Ceterum etiam in versu E 838 Mi-
- 12 —
nerva efi^s^avla Oed vocatur. Quod H 24 7 a caruiine
genuino abiudicentur, non esse existimo lunuo ei
tribuendos eos esse inde confiriuari videtur, quod
Nestoris orationis initio {H 124) poeta iterum neque
bene librum ^ (254) imitatur. Tamen etiamsi eos
genuinos esse putemus, inter eos et ea, quae antece-
dunt, discrepantiam nulJam extare notandum est: Mi-
nervam de caelo descendisse in versu 19 legiuuis,
quem versum usitatissinnim ctiam vetere in caruiine
lectum esse si quis credat, refelli non potest. Deinde
Troas ibi quoque superiores fuisse ox 26/7 sequi videtur.
Porvenimus ad 28 sq^j. Id quod Apollo proponit,
noXv xbqSiov cssc ncmo conccdct. Neque enim quid
commodi in eo sit, quod hoc uno die a pugna se ab-
stincant, intcllrgi potest, immo certaiuinis inventionem
ineptam esse iam Koechlius I. I. (^nulla omnino sin-
gularis certaminis . . . institucndi causa aut ratio ex-
cogitari potest") itemque nup<T Robertus (pg 172: Im
r handclt es sich Wfuigstens um einen ernsten Zweck,
aber Aias und Hektor kampfen nur noch uui ihre
Waffen und den Ruhui des Sieges") optime exposue-
runt. Sed ea magis ad totuui carmen quam ad hos
versus pertinent. Tamcn hanc propositionem vi-rbis:
AkX €1 fiol Ti nii^ow, To xev noXv xegdiov eiri
introduci uiirum est neque genuinos vss 28/82 (^sse iam
inde sequi mihi videtur. Praeterea vocem (naxitaovTai
ad Aciiivos Troianosque, verba: 'Ikiov jfxfxo^Q evQcoaiv
(= / 49) ad Achivos solos s])ectare displicet. Auipiius
his de versibus tigeuuis, cum ad 291 sqq ))erv<'nerimus,
quorum iuiitatione hanc offensioneui ort;jm rssc puto.
Denique eos adiectos esse ex 34/5 apparet.
Versuum 34/6 ineptiae melius quaui Koechlii verbis
illustrari non possunt, (pii sic iudicat: „ . . . nec quod
respondeat aliud habet dea cum ferocissima, tum
prudentissima nisi hoc, ad bellum dirimendum
quidem se et ipsam venisse, sed id quomodo in-
stituendum sit, ab A])oIiine se sciscitare."
Sed vss 34 5 ad propositionem in versu 29 factam
4
— 13 —
pertinere videntur versibus 30/2 prorsus neo-lectis
quamobrem vss 34/5 vetustos esse et in iis veram
Minervae asseutationem contineri crediderim, cum
alteraui quae in versu 43 extat, compilatorem una
cuui altera Apollinis oratione adiecisse censeam, quam
uno versu 38 excepto non aptiorem priore illa invenies.
Versus 39 elausula male ex 226 sumpta est. Ex-
pectatur aut oiov (coni. Bentley), quod ne recipiamus
V. 42 obstat, aut oc(fi (coni. Doederlein), qua lectione
offensiones sane tolluntur; neque tamen eam proba-
bimus, quia etiam in versu 42 sunt quae offendant;
desideratur enim ad oiov i. q. e. tivd. Quod Hentzius
z/ 156 et i 355 confert, illic ex voce toc versus 155
sine difficultate at subauditur, in hoc et ipso oflendo.
Xam quod Hector Achilli soli resistere dicitur, id sensu
caret; ]}ostuIatur: Hector solus (cf hoc de loco appen-
dicem; / 354 fagus memoratur). — Denique in versu
41 poeta voce dyaaadnevot singulariter utitur, cum
utrum de admiratione (cf. H 404, / 431 etc.) an de
ira (e. g. ^ 565) vocem iutellectam voluerit, diiudicari
vix possit.
Vt summam faciam, versibus 24/7 et 33/5 (et 38 ?)
exceptis totum episodium quod est de colloquio deorum
compilatori tribuere cogebamur. Nam ubi certa car-
minum fragmenta existunt, eiusmodi ineptias non in-
veniri videbimus. In iis quae deleta sunt, deorum
consilia, quae ad carmen ex duobus illis compilandum
non quadrabant, accuratius exposita fuisse p obabile est.
\ 88 44 5 coniungi non posse supra memoravi.
A compilatore nihil nisi primum versus 44 verbum
immutatum esse mihi non improbabile videtur (e. g.
pro roJv: aAA*). Nam cum Helenum sua sponte fratrem
adire in versu 48 legamus (^ Qa vv /noc ic ni&oio\ fieri
non potuisse, ut di eum haec facere iusserint, apparet,
sed euni, ut erat vates, deorum voluntatem (neque
vero ApoIIinis et Minervae) divinasse nobis efficiendum
esset, etiamsi ea in versu 44 non legeremus. Num
48^ compilatoris sit, nescio. Nam iure Koechlius in
- 14 -
particula 6i pro yaq offendit, neque Hector fratri grati
quicquam facit, cum ei obseculus dis oboediat. Vtrum
49/51 _ sive onines, sive 49 solus — compilatori, an
certaminis poetae tribuendi sint, diiudicare non ausim,
neque magis, versusne 53 vetustus an discrepantiarum
obtegendarum causa adiectus sit. Certaminis poetae
eos tribuerem, nisi difficile esset dictu, quis ea verba
fecerit. (Praeterea di statim Hectorem ipsum adire
potuerunt quamquam poetae eiusmodi quid praescri-
bere non licet.)
If 54/6 = r76;8. Libri F versus 76 7 aptissimos
hinc sumptos esse nemo suspicabitur. Sed F 78, quem
cum in Ven. A desit, ab Aristarcho omnino non lectum
esse probabile est, ex 1. H invasisse veri simillimum
mihi videtur.i) Nam IdQveiv, — sai^ai apud Homerum
semper proprio significatu usurpatur (hi sunt loci:
5 191, O 142, r 37, B 86 [H 55, T 78]). Quod ad
1. H attinet, Troianos statim considere iam mirum est,
multo autem absurdius, Acliivos Agamemnone iubente
idem facere, antequam quid Hector vellet comperissent.
In 1. r Agamemno cum HectorL orationem habere in
animo esse cognoscat, Achivos tela iacere vetat. —
In versibus H 58 60 de dis fago insidentibus agitur.
Si vss 56 60 unius poetae essent, legeremus: xaS Se
xai 'A^rivairi xtA ; deinde particula aQa hoc in con-
textu non intellegitur. 57 igitur et 58 coniungi non
possunt, et versum 57 compilatoris esse milii quidem
non incrcdibile videtur. Certo enim vss 61 2 eius
sunt, in quibus plane eadem narrantur, quae in ver-
sibus 63 sqq exponuntur. In verbis avSQaai tSQnoinsvoi
iure Koechlius offendit („satis pueriliter'^). Immo cer-
taminis spectandi causa eos illuc se contulisse putan-
dum est. Ad verba avSQaai TSQnoinevoi vss 29 sqq
conferendi sunt, quos compilatoris esse vidimus. Vtro-
que enim loco di bellum dirimere cupivisse dicuntur.
*) Eiusmodi re» haud ita raro accidunt. E. g. v. E 890
a versu A 176 pendet. cuiufc clausula multo melior est. Postea
ineptissime v. E 891 etiam in libro A adiectus est.
— 15 —
Ex versibus 61/2 Robertus (pg 26) in 1. // exercitus
aliter atque in 1. i' armis lonicis ornatos esse conclu-
dit („Sie legen die Waffen nicht ab, dass sie den
Panzer nicht ausziehen, ist selbstverstandlich, aber
auch den Schild behalten sie am Arm und den Speer
in der Hand"). Sed et Menelaum (ICI.3) et Aiacem
(206 sq) arma induere neglexit, quin Menelaus thoraca
exuit (121 sq), de quo agi Hobertus ipse exponit (pg
169). Quam discrepantiam quod ad Aiacem attinet,
iam Koechlius cognovit (pg. 23).
In versibus 63 72 inconcinnitates non inveniuntur.
Ex 63 6 Achivos et Troas revera ante provocationem
consedisse sequitur. Itaque si quis dubitet, num ver-
suum 56/7 ineptiae huic poetae tribuendae sint, tamen
versum 57 ei qui sequitur adaptatum esse paene pro
certo habeo ; nam nimis alter ad alterius similitudinem
accedit, quam ut id casu accidisse credibile sit, qua
de causa ne hoc quidem probabile mihi videtur vss
58,60 ex alio eiusdem carminis loco a compilatore
post versum 57 transpositos esse, versu 57 non immutato.
Nam, si recte iudicamus, vss 58 60 fragmentum eius
carminis praebere, cui 63 sqq tribuendi sunt apparet.
Hectoris enim orationem ad certamen singulare per-
tinere superfluum est memorare.
H 66/7 = r 85/6 utroque loco offensionibus non
carere videntur. In versibus libri i", ut ab hoc loco
incipiam, in constructione verbi xkveiv offenditur. Ne-
que enim usquam xkveiv tivog ti dicitur, „nisi ita ut
genetivus ab accusativo nominis pendeat" (Schulze,
Quaest. ep. pg 396; cf e. g. /i 221 = 340 = x 189).
Qua de causa Schulzius ex vocabulo xixkvvs quasi
alterum xXvis subaudiendum esse iudicat, cui adnec-
tatur obiecti accusativus. Sed primis libri F cen-
tum versibus diligenter perlectis aliud quid mihi veri
similius visum est. Compiuribus enim locis carmen
graviter mutilatum esse probatur, quod non ita mirum
est, si qua de re equidem non dubito, in I. F qui
primus in bello accidit congressum Menelai et Paridis
— 16 —
describi recte putatur. Nam vss 21/37 aliter intellegi
vix possunt. Haec autem sententia si vera est, nonne
si compilatori, qui certamen ad decimum annum beili
adaptavit, nihil immutandum fuisset, multo magis mirum
esset? E. g. vss 18 20 sine dubio interpolati sunt,
quos iam Zenodotus obelo notavit ; neque enim quem-
quam et gladio hastisque duobus et arcu instructum
esse excogitari potest; non igitur recte Aristarchus
versibus 19/20 damnatis contentus erat flegit in versu 18:
avTCiQ 6ovQ£ 6v(jo; Zenod: avtctg o dovge Sim ita ut
versum cum iis quae secuntur cohaerere clarum sit).
Deinde quid in verbis: nQoxaXii^Bvo ndviag ^Axaiovg
otfendat, Didymus bene exposuit: itaque quin 18 20
eiciendi sint, non dubito multorum exemplum secutus.
A versu 21 usque ad 40 omnia optime procedunt.
Post hunc versum nonnulia excidisse censeo. Nam
mihi quidem ut v 41 copiosioris deprecationis clau-
sulam praebeat, postulandum videtur. Nimirum eum
versum, quem Dionysius Scytobrachion adiecit, ineptum
esse manitestum est, cum ne Odyssea ([uidem {6 12sqq)
liberos Paridis et Helenae noverit.^)
Vss 55/6 cum iis quae pra6cedunt, non cohaerere
perspicuum est. Agitur de duplici mortis genere:
56 7 ad supplicium a Troibus sumendum, 52/5 ad
mortem Paridi a Menelao afferendam pertinent. Simi-
liter accusativus xairnfslriv (v. 51) cum iis quae ante-
cedunt, coniungi non potest, quod iam veteres intel-
lexisse ex lectione Zenodotea xatiqifeiri apparet. Haec
enim coniectura facta est, ut offensio tolleretur. Praeterea
verba Svafiaveaiv fiiv xdeina lioc quidem in contextu sensu
carent. Neque enim quisquam Achivos gavisos esse,
quod Paris Helenam abduxisset, neque alios Troia-
norum hostes respici putabit. Sed inter 50 et 51 (non
inter 49 et 50) sententiam hiare et cum versibus 46/50
vss 56 7 coniungendos esse Schwartzius vidit, qui has
duorum poetarum tractationes compilatas esse iudicat :
*) Vocem a^ovo^ iiatiim non esse significare plane appaiet
et ab Ebelingio recte contra Ameisium expositum est.
\
— 17 —
1) 4b, lacuna, 51/5; 2) 45, 46 50, 56/7. Ad priorem
iilam, ubi de donis Veneris agitur, Paris respondet,
cuius oratio integre ad nos pervenit.
Vss 76 8 supra tractavimus. In versibus 79 80
cum sagittarum et iapidum mentio fiat, hastas, teia
usitatissima, prorsus silentio praeteriri memorabiie est.
Neque vero ea in re offendendum esse, sed milites
leviter armatos prinia in acie pugnare efficiendum
Sciiwartzius me docuit, qua cum interpretatione vss
16 7 optime congruunt.
lam ad 95 sq transeamus. Postquam Hector fra-
tris propositionem protulit, omnes Achivi conticuisse
dicuntur ; qua de causa, prorsus non inteliegitur. Plane
aliter in 1. H (90) res se habet. Illic Achivi conti-
cescunt provocationem accipere veriti. Praeterea si
K 219/20 = /'95/6 excipimus, verba:
ol 6* aga Ttdvxsg. dxriv tytvovTo aKonji
ubique haec: oipa 6e Jt/ . . . dviGTaTo vel ^eTteinsv se-
cuntur [H 92 sqq, 398 sqq, / 2S sqq etc). Neque
vero versu 95 carere possumus, quamquam ineptus
est, quoniam verbis : (bg e(fai)* opus est. Atqui ex
verbis: TolaL 6e xal fieTtemev (96) et:
xexlvie vvv xal efxelo^ fidhaTa ydg ukyog Ixdvei
Svin6v sjuov (97/8).
iam plures antc Menelaum locutos esse sequi videtur
eaque ut deleantur, 95 insertum esse puto, probabi-
iiter ex H 90. Nam utroque in libro versus statim
ptst provocationem iegitur, et retractatorem libririd
carmen quod est de certamine iam novisse postea
aiiis quoque ex locis apparebit.
Vss 99/100 qui ad initium belli non quadrant,
recentes esse clarum est. Schwartzius 99/102 retrac-
tatori tribuendos censet; primum inter 98 et 99 sen-
tentiam hiare (verbo (fQovelv interpoiator singulariter
utitur), deinde 102 cum 98 male concinere.
Denique ad 86/7 revertamur. Hanc libri T par-
tem gravius retractatam esse vidimus. Itaque etiam
inter 86 et 87 aliquid excidisse arbitror fortasse huius-
2
— 18 —
modi: Vnius mulieris gratia duo populi bello se per-
secuturi sunt. Nonne deliberandum est, num tales
nugae dignae sint, ex quibus tantae calamitates orian-
tur? (Ad decimum belli annum talia non quadrant.)
Immo accipite fivi^ov ^AXs^clvSqoio jov SLVsxa velxog
6q(oq€v, Poeta alterius libri H partis versum F 87
;terum a versu 86 removit: H 3(j8. 74 = jT 86/7. —
Hactenus de introductione certaminis Menelai et
Paridis. Redeamus ad 1. H^ cuius in versibus 66 7 =
r 85/6 substitimus, in quibus permultis viris doctis
compellatio : iQcaeg xal avxvriiLii6eg ^Axaioi offensioni
erat, qui quidem vss 69/72 eiciendos censerent, neque
si isti delendi essent, allocutionem ineptam esse negari
posset, quia in reliqua orationis parte Hector Achivos
solos adit. Displicuit illis foedera libri F hic respici,
et quod e. g. Hauptius (Lachmann, Betr. z. II., Anh.
pg. 110) ut praecipue Menelaus ad haec respondeat,
postulat, optimo iure eum hac in re offendisse con-
cedo; neque vero Menelai orationem eiusdem poetae
esse atque iJiS sqq videbimus. Deinde vulnerationem
Menelai neglegi gravissimum est, quamobrem nonnulli
non libri F oQxia, sed alia nobis ignota respici opinati
sunt (Jakob, Entst. d. hom. II. u. Od.; Benicken, Ub.
H 69/82, Ztschr. f. ostr. Gymn. 1887), sine dubio
iniuria. Sed cum haec ita se habeant, hunc poetam
id carmen, quod dicitur "Oqxccov ovyxvaig nondum novisse
manifestum est, neque ut Schwartzius me monuit, du-
bitari potest, quin ea oQxia respiciantur, quae ut post
certamen fiant, Hector F 94 proponit. Propterea vss
69 sqq interpolatos esse incredibile est, immo efficitur
ex iis, in carminis prooemio prioris illius certaminis
mentionem factam esse, quod haud ita absurdum mihi
videtur, quoniam poeta illud imitatur neque fieri
potuit, quin permultis auditoribus eius in mentem
veniret; deinde ex eo quod foedera illa respiciuntur,
hoc certamen brevi post illud commissum fingi sequitur.
Versum 73 „iam propter vocem Havaxamv superfluam"
Bergkius (Gr. Litt. Gesch. I pg. 583) una cum 69/72
\
^*
— 19 -
damnandum atque 69 73 aliorum loco insertos esse
putavit. Neque sine offensione versum dici per-
spicuum est. Nam inter omnes Achivos etiam optimos
inveniri clarum est, an non omnes Achivos ante Troiae
portas pugnare intellegendum est? Accedit, quod v.
73 cum iis quae antecedunt coniungi non potest, sive
lectionem nostrorum codicum ab Aristarcbo repudiatam:
viiiv fX8v ycLQ eaaiv, sive alteram Aristarcheam : i>fiTv
d*ev yaQ eaacv probamus. Neque enim, quod ad sen-
sum attinet, illud oQxia fxev et hoc vfilv 6e sibi respon-
dent. Itaque versum 73 a compilatore ex 159 sump-
tum et inter 72 et 74 nonnulla deleta esse statuendum
est, quae propterea eicienda fuisse puto, quod ad ea
foedera, quae nunc in libro rdescribuntur, et ad Mene-
lai vulnerationem non quadrabant. Altera pars orationis
inde a versu 74 offensionibus caret. Itaque vel Koech-
lius, qui ob detrectationem huius carrainis a posterioribus
graviter vituperatus est. sic iudicat: ^Hectoris oratio
...inter meliores est rhapsodiae nostrae partes." Hic
igitur certum eius carminis, in quo de certamine age-
batur, fragmentum habemus. Poetam inter optimos
numerandum non esse cum aliis ex rebus tum inde
cognoscitur, quod hemistichio retxea avXr^aag bis uti
veritus non cbt (78,82). 79 80 = JC 342/3; ad 76 sqq
cf X 254 sqq. Versibus 88 91 vss 301 2, qui in fine
huius carminis leguntur, respondent, unde si quis ad-
huc ea de re dubitet, certamen in carmine singulari
descriptum esse ad certum redigitur, cum istis verbis
aperte carminis exordium et epilogus designetur. Eius-
modi igitur ornatu rhetorico poeta delectabatur, cum
quod ad argumentum attineret, inepte aliud carmen
imitaretur, quia novi quid excogitare non potuit. —
Cum Achivi provocationem accipere dubitent,
Menelaus surgit, ceterorumque ignavia increpita ipse
ad pugnam se parat. Menelai orationem „inter proba-
tissimas nostrae rhapsodiae partes" esse Koechlius
censet, quin ne optimis quidem carminibus iure eam
postpoui addiderim. Ad quantam veri similitudinem
2*
20
— 21 -
et regum pavorem et Menelai indignationem expressit
verbis :
!/3fA>i' viaeig f.iiv navieg i'(fw() xal yala ytvoio^e xiX.
Tragicus autem color consilio eius datur, quod ipse
se Hectori imparem esse non nescit. (Cf ea verba,
quae ante pugnam cum Achille committendam Ilector
facit, y 4o4 sqq.) Quae usquam melior aptiorque
oratio invenitur?
Ad verba alvoi^ev alvwg (97) cf ol6i>€v oiog (226)^
quae altera alteri poetae non tribuemus. —
Ne Achivi Menelaum mortem haud dubiam op-
petere patiantur, flagitatur; ac profecto confestim
reges advolare, ut eum prohibeant, legimus Aga-
memnonique contingit, ut fratrem ab incepto revocet.
Hactenus igitur omnia optima sunt. Vss 113/4 multi
ut ineptos damnavere, quia quod in iis Acliilles cum
Hectore manus conserere veritus esse narratur, hoc
cum ceteris rebus ab eo gestis discrepare iis videbatur;
atque certo, quis ex ceteris Hectori par sit, (juaeren
dumest, si ne Achilles quideni ei occurrere ausus
est. Praeterea dissologia versutim 114 et 111 often-
dit: G€v dfiSLYovi (fo)ii — og nbQ aeo noXXiv dinfiv(ov.
Itaque 113 4 eiciendos esse non prorsus incredibile
mihi videtur. Tamen si delendi sint, una cum iis
versum 112 damnandum iudico:
112: "Exjogi llQiafiiSij tov ye Gxvyeovct xal
dXkot ^)
115: ^AXXd av fiev vvv iCev iwv fieiix e^vog tiaiQoav
TovK^ 61 nQOfiov dXXov dvaaviflovatv 'Axcttoiy
Num ex iis qui Hectorem ipsi timentV Quomi-
nus 111 et 115 coniungantur, nihil impedit. Neque
vero, si iure de 112/4 dubito, idem rhapsodus 112 et
13/4 adiecit. Nam 112 a rhapsodo quodam additus
esse videtur, qui Hectorem respici apertius dicere
voluit. Talium interpolationum exemplum manifestis-
^i
0 112b= 0 163. 187; cf P 203.
simum versum 0 235 existimo quem et Aristophanes
et Aristarchus obelo notaverunt:
Tlii e^av evx(olai . . . dg , . 7]yoQdaai^e
TQbQiov ar^* ixaiov . . . exaaiog
234 ^TT^aeai)^ av noXefio)j vvv 6'ov6* sviig ahol eii^iev
I ExioQoc^ og xdxa vr^ag evtnQ^aet tivqI xi^Atw/.
Cf ad hanc codicum lectionem 0 217, O 507. Ari-
starchus legit:
[^ExTOQoCj o) dij xvSog *Okvfintog ainog ond^etj,
Cf e. g. 0 141. Hic quamquam v 234 ad Hcctorem
ne spectat quidem, vel plures rhapsodos eum intelle-
gendum putasse videmus. Neque eadem de causa,
scil. ut Hectorem respici exponatur, versum If 112
adiectum esse improbabile existimo. Sed etiam ver-
suum 113 4 interpolatio similiter explicanda mihi vide-
tur; additos <*nim cos esse puto, ut unus ex iis, qui
Hectorem reformidabant, nomine designaretur. Id si
recte sus])icatus sum, 112 et 113 4 eiusdem non esse
apparet; atque versuum 113/4 offensiones omnes inter-
polatori tribuendas esse iudico, qui illustrare voluit,
quantum periculum ii subirent, qui cum Hectore manus
conserere auderent, neque extiiisse locum, ubi revera
Achilles Hectoris pugnam consulto evitavisse dicebatur,
concludere necesse est.
Ex versu 115 (si vetustus est) Achivorum duces
suas quemque inter copias consedisse sequitur. V116
certe genuinus est; haec euim ab iis dici, qui Mene-
lao persuadere cupiverunt, ut a consilio certandi desi-
steret, oportebat.
Versuum 117'9 iractatione ad posteriorem locum
prolata ea, quae Agamernnonis oratione habita facta
sunt, considcremus. Menelaus ministrorum opera tho-
raca exuit. Ad induendum eorum auxilio opus fuisse
non audivimus, immo si 120 2 non extarent, quin in
versu 103 de scuto quadrato ageretur, nemo dubitaret.
De regibus niliil legitur. Quamquam Menelaum ut
nimis infirmum prohibuerunt et Agamemno alium pug-
natorem surrecturum promisit, tamen nemo se ofFerre
22
— 23
audet! Itaque Nestor longa oratione eos increpare
cogitur. Neque vero ullo verbo Menelai mentionem
facit, ([ui in optimis certe non habetur (159). Sed ut
Nestor exemplum Menelai deterioris fortissimis illis
ante oculos ponat, flagitatur, et ex eo, quod uihil
eiusmodi dicitur, ea, quae de Menelao et Agameranone
sant, non omnibus temporibus ante Nestoris orationem
extitisse pro certissimo habeo. Menelaus suas ad
copias reverti iubetur (115) quamquam eum illinc
progressum esse non comperimus, et difficile est dictu,
quando lieri potuerit, ut illinc progrederetur. Vt ad
arma perveniret (cf F 113 sqq, 320 sq)? Hoc certe
ex versu H 103 concludi non potest. Revertemur
postea ad hanc difRcultatem. Reges, quos a sedibus
suis profectos esse legimus, eo redire non dicuntur,
quod sine dubio exponendum erat; nam in versibus
161 sqq surgere dicuntur; praeterea 183 sqq apud
suas quisque copias versatur (quos versus compilatoris
esse videbimus). Eosne eo redisse xaia lo acioTico/^ievov
efiiciendum estV Atfjue ineptum est putare, eos id
fecisse, quasi sua nihil interesset, num quis pugnator in-
veniretur. Sed Menelai et ^ifestoris increpationes
variis carminibus tribuendas esse peritos iam dudum
intellexisse contido. Vt statim post Agamemnonis
orationem nonnulli ex regibus ad cerlandum se offe-
rant, flagitatur. — Sine dubio hic iterum duo eorum
carminum fragmenta extant, quorum de initiis supra
egimus. Praeterea ob similitudinem carmina iHa con-
taminata esse non nimis audacter coniectum arbitror.
Atqui Nestoris orationem ad id carmen, quod erat de
certamine, referendam esse ex narratione eius sequitur,
cuius summa haec est, se adulescentem hostis fortis-
simi multoque maioris natu provocationem acoipere
non dubitasse. Ergo MeneLai incepta alteri carmini
tribuenda sunt.
lam 117 9 tractemus. Ad 118 9 cf 173 4. Vtros-
que versus nonnulii viri docti damnaverunt. Vtri
vetustiores sint, ex ipsis non apparet. Itaque num
\
I
172/4 compilatoris sint, postea diiudicabimus. Priore
autem loco magis quam in versibus 118/9 in versu
117 viri docti offenderunt. Primum vocis ddeiiqg lit-
teram / neglegi displicuit. Vocabulum hoc loco ex-
cepto nisi de compellatione {xvov dddetg, ter) non dici-
tur. Praeterea neglecta / iniuria secunda syllaba
produci videtur. Neque enim ea iittera eiecta pro-
ductio metro postulabatur (aJfrJc, v^. v_x _ • d6fs[t]rjgy
— — — ). Si versus integer est, olim in usu fuisse
formam d6j=€irig concludendum puto, ex qua littera /
neglecta orta sit illa quae traditur: ttJe^rjg.. Deinde
particulam el initio periodi secundae repeti offendit,
quoniam periodos arte inler se coniungendas esse cum
ex sensu tum ex particulis Tt-xac sequitur. 117 igitur
certe compilatoris est.
Vtrum 118 9 ex iis, quae olim Agamemnonis
verba sequebantur, servati an a compilatore ex 172
sqq desumpti sint, postea diiudicabimus. Vss 120 2
permiros esse supra exposuimus eosque a Z 60 1
pendere ex eo quod in libro H verba: o J' enel^STO
superfiue adiciuntur, sequi iam observatum est. Itaque
quin compilatori tribuendi sint, nemo dubitabit.
Ex Nestoris orationis initio iterum certaminis
poetam non plurimi aestimandum esse apparet. Nam
Pelei mentionem ineptam et ex imitatione libri u^
(254) ortam Koechlius (pg 16 sq) iure vituperavit.
Ne Zenodoti kctionem [.leiQofxevog fiey eavevev pro-
bemus, monere supertiuum puto. Cf etiam Aristonici
schohum.
lam de geographia Celadontis, lardani, Pheae
agendum est. Verba: 'lagSdvov dfi(jl ^ee^ga (135)
cum ilhs en* coxvgoo) KekuSovzc (133) non concinere,
nisi Celadontem in lardanum influere efhcimus,
BischofHo (Schweinfurt. Progr. 1875 pg 7) et Hentzio
concedo. Neque vero ullis aliis argumentis coniectura
nititur, et probabiliter si res ita se habuisset, poeta
id copiosius exposuisset: ex ipsis verbis, quae hic
leguntur, num iure talia concludantur, valde dubito^
i
— 24 —
immo huc Koechlii verba quadrare mihi videntur,
quae in p^ 12 facit: ^Possunt nimirum explicari multa,
quae non debent.'^ Neque quisquam (juod sciani ex
veteribus interpretibus duo tlumina memorari iudi-
cavit. Tum eos facere non potuisse existimo, quin
135 damnarent, quod ex nostrorum temporum viris
doctis Duentzerus (Hom. Abh. 295) et Christius —
sine dubio iure — fecerunt. Sed singulas veterum lec-
tiones interpretationesque coiisideremus. Permulti
voces xsMdujv et uxvQoog epitheta fluminis lardani esse
interpretati sunt; cf Aristonici scholium ad 138; schol
D (Bekker): dia tov it]xor tov Qevfiaioq ovzcd^ ems
Tov *IaQ6avov, og sau noia^og \4oxa6iac, Interpre-
tationem falsam esse iam Eustathius recte exposuit.
Sed etsi Celadonta fluminis nomeii esse negabant,
tamen difiicultates geoo^raphicae extabant, quae in
ahera parte scholii .1 versui i:>5 adscripti exponuntur,
ubi Didymi argumentationes proferri ex iine discitur.
Quia enim Phea urbs maritima erat, neque vero lar-
danus flumen apud illam inveniebatiir, pro (DHiig (Dr^gag
legere voluit.i) Itaque apud Pheras lardanum extare Di-
dymum censuisse sine dubio hinc conficiendum est. Nam
in eo maxime grammatici haesisse videntur/ ubi larda-
nus fluxisset. Nonnnllos lardanum flumen Arcadicum
habuisse et ex schol J) (|uod supra excripsi, et ex
Ins scholiastae Ven ^ verbis efhcitur: 0€a da noXig
Ti^g''Hh6og^ oi da T\g ^Agxadiaz, naQ ^V b ^lagdavog Qel,
Quia in Arcadia lardanum flumen inveniri istis inter-
pretibus constabat. Pheam quae naQaiiaXdaoiog urbs erat,
item eo transporiere cogebantur, i. e. non iHam omnibus
notam respici iudicabant, sed cognominem quandam.
Didymum in iis fuisse, qui lardanum in Arcadia
fluxisse putabant, iam inde confici videtur, quod
^) Diiulorfiuiu e\ v«>i|ji> scliulii A eornipte traditis inro
versiim H 135 (cum <Pqqu:^ j)ro ^pEin^) restituisse ai^parot. In
iis quae praecedunt, f..r.sitan: xai[oJ 'la^iaro^ oi;/ ^QdxaL
[rtOTafits] ai;ro.^i legendum sit. Lectioneni f\>,;(>dc, etiain schol
T testatur.
\
pi
— 25 —
scholiasta non dicit, ubi Phera illa Didymea, naQ ii]v 6
^frgSavog qsT^ sita fuerit ; nam quoniam in ea periodo
quae praecedit, lardanum flumen Arcadicuni esse ex-
posuit, si Didymus hanc sententiam non probasset,
sine dubio, (juae eius opinio esset, nos docuisset.
Ceterum hoc verum esse aliis argumentis, postea pro-
babitur. — (j)uaerenduni est, unde illi lardanum in
Arcadia extitisse, effecerint. Hanc unicam sententiam
non fuisse ex Strabone discitur, qui duobus locis alias
interpretationes profert hac prorsus neglecta: l) VIII
342, ubi Artemidoruni Ephesium excribit (cf. Schwartz.
ap. Pauly-Wiss. s. v. Apollodor. No. 61). Is amni-
culo cuidam, qui non longe a Phea in mare eftundit,
olim nomen lardano fuisse opinatur, quam coniec-
turam factam esse mirum non est. Alteram opinionem
ab hac plane alienam, quam cur antiqui excogitaverint
non minus perspicuum est, postea accuratius tracta-
bimus (Strab VIII 347 8 \ Celadontem, quem utro-
que loco silentio praeterit, flumen esse geographum
non putasse clarum est. Atqui in Arcadia flumen in-
veniebatur, cui nomen KbXaSog vel KeXddwv erat:
Paus. VIII 38,9 Celadum in Alpheum influere docet;
KeXddwv, Hesych. s. v. ; Callim h. 3,107. Gravissimum
autem sehol I) est: ...^laQd. og eaii nov. J^/Qxadtag • ev
alAoj KekdScov noiaiiog ^AQxaSiag. ]\Ianifestum mihi
videtur lardaiium interpretes id flumen putasse, quod
iam Homerus did tov rpfov KeXddovia einev. — lam
de lectione Or^Qag agamus. Vt eam ad Pheras Mes-
S3niacas referamus, fieri nequit, sed, ut iam comme-
moravi, Pherani esse urbem l4Qxa6iag, naQ* rjr 6
laQdavog Qet interpretandum est, quod hac Bischoffii
coniectura (Schweinf. Progr. 1875 pg. 10) confirmatur.
Is enim ex eo quod Dioclf^s, Pherarum rex, Alphei
filius fuisse fertur {E 544, y 487 = o 187), antiquis-
simis temporibus ad Alphei ripas Pheras quasdam
extitisse confecit^). Celadonta Arcadicum in Alpheuni
') Cetera eius argunienta aut niliil valent aut incerta sunt.
Agitur de Pyli situ et de discrepantia ea, quae inter I 156 sqq
tt ceteros Iliadis et Odjssae locos extat.
~ 26 ~
influere supra memoravimus. Quae genuina huius
loci lectio fuerit, diiudicari non potest, antequam alter
Strabonis locus tractatus est (Strab. VIII 347/8), ubi
geographus Apollodoro auctore usus (cf. Schwartzium
]. l) haec exponit: Ex eo quod ad Acidontis, fluminis
Triphjlici, ripas Jardani pratum sepulcrumque exti-
terit, nonnullos ibi pugnam inter Arcades et Pylios
commissam fsse efFecisse et verborum KsXddovii et
Q)eiag loco ^xidovii et Xdag legisse. Chaam enim
urbem ibi pristinis temporibus fuisse non multum ab
eo loco, quo ipsius aetate Lepreum situm sit. Hic
igitur verba: * lagddvov df.i(fl ^is^qa de heroe in-
telleguntur. De Paus. V 5,9, qui Acidanti (cf. quae
de nomine Celadontis exposuimus) ipsi olim nomen
lardano fuisse hominem quendam Ephesium conten-
disse fingit, quamquam Apollodori sententiam profert,
cf. Schwartz. ap. Pauly-Wiss. 1. I. „Certe 'luQdavog
nomen fluminum indeque heros derivatus est; nam
etiam flumen Creticum ita nominabatur (y 292). Tres
igitur lectiones traduntur: Osidgy Or^Qdg, Xdag. Ex
iis Osidg propterea certe damnamdum est, quia neque
Arcades Pyliosque ibi uI!o tempore congressos esse
verisimile est, et unum Pheae nomen posterioribus
quoque temporibus usitatum erat, cum cetera obscura
essent. Schwartzius lectionem Oscdg alicui deberi
censet, qui Pylum Eleam respici opinatus sit, idem-
que OriQag^ atque Xdag falsam esse lectionem niihi
persuasit; primum enim ad Alipheram, quae urbs in
ea Arcadiae regione extabat, de qua agitur (Paus
VIII 38, 9), deinde ad Gortyna Arcadicam animum
advertit, ad quam Gortyna Cretica (y 294) confe-
renda est pariter atque ad lardanum Arcadicum
flumen Creticum homonymum (y 292). Lectionem
Xdag veram non esse iorsitan iam inde confici possit,
quod cum ea altera illa ^Axl6ovtl pro KsXclSovtl quae
certe falsa est, cohaerere videtur. Schwartzius \\?i\\o
coniecturam Pyli Triphylici gratia factam esse sus-
picatur. Ad Acidontis ripas lardani sepulcrum
— 27 -
vxtare sine dubioiidem contendebant, quihanclectionem
\cram esse putabant. Quamcumque autem lectionem
ailhibemus, 133 et 135 inter se pugnant, quoniam duo
tiumiua commemorantur. Itaque quin 135 interpolatus
>it ab aliquo, qui accuratius exponere voluit, ubi
niigna commissa esset, dubitari non potest. Denique
Araethi scholium (Ven -^ et -B ad z/ 319; memorare
o]>ortet, hominis cuiusdam Arcadis, quem saeculo a.
( ijr. n. quarto fuisse Schwartzius (Pauly-Wiss. s. v.)
censet. Is ad Acidantem (Ven. i5) certamen cora-
missum esse contendit, Arcadesque Ereuthalione de-
victo Pylios aggressos esse et fugasse Arcadum gloriae
gratia finxit. Quin epigramma fecit, ubi illa nar-
rantur, (dicit enim Ereuthalionis amicos sepulcro
titulum inscripsisse; num ipsius aetate sepulcrum
extiterit, nescimus; probabiliter non extitit; nam
«pigramma illud revera ei quod herois esse putabatur
scpulcro inscriptum fuisse (i. e. a recentioribusj ab-
surdum mihi videtur putare). Epigramma in Ven. A cor-
ruptum, in Ven. B integrum esse monere vix opus est.
Nestoris hanc urationem illamque libri ^, in qua
Tl^O sqq Minyeius flumen memoratur, alteram ab
altera pendere olim observatum est. Nam H 125 sqq
ad eandem Nestoris legationem pertinere, ad quam
-7 760 sqq spectant, apparet. Accedit quod versu:
tiS ivg \^woiiiL ^Lri Tt ^OL siJLnsdog sltj quo in I. A
Nfstoris narratio introducitur (()70), eodem ea, quae
in I. H extat, finitur (157), atque ex eo quod etiam
111 libris '"F (029) et J (468) versus initio narrationis
invenitur, cum in 1. H versibus 132/3, unde narratio
iiicipit, eadem fere legantur atque postea in versu 157
[m ydg . . . r^fic^i/j wg oV* xtX)j librum H recentiorem
essti quam I. A sequitur. (Poeta I. A multo melius
niicr voces alternat; 762: (og sov, sl noj sov ys iist
ilvdQdaL). Nuni libri H poeta vss A 767/85, qui inter-
polati sunt, iam noverit, diiudicari vix potest, quod
scire velim quia si eos nondum noverit, ex eo quod
uierque poeta tam obscure loquitur, ea quae bellum
— 28
antecesserunt, omnibiis nota fiiisse concludendum est.
Plura de luac libri A parte in appendice dicemus.
Carmen quod est de certamine in recentibus ducen-
dum esse etiam ex ferri mentione apparet (141). Ne-
que autem graves inconcinnitates vel ineptiae versii
145 deleto inveniuntur; itaque Koechlius hic quoqiu'
poetam ^orationem non male pro suo quidem ingenio
elaborasse" confitetur; ubicumque continua veterum
carminum frafrmenta extant, ibi talia, quaiia initio
liuius libri leginms, non inveniuntiir.
lam ad intricatissimam liuius libri partem acce
dimus. Nestoris oratione habita novem heroes ad
pugnam se ofFerunt (161 9). Catalogum ad id carmen^
in quo Agamemnonem fratri. ut a pugnandi corsilio
desisteret, persuasisse legimus, non quadrare ex ea
Agamemnonis mentione, quae in versu Ki^ iit, confi-
cio. lllic enim sine dubio Agamemno ipse ut alius
pugnator inveniretur, effecit (11(>). Hic autem una
cum ceteris surgit; praeterea quod reges Ijic surgere
dicuntur, hoc ad 10(> non quadrare supra eommemo-
ravi. Sed illic quoque multos se obtulisse ex eodeni
versu 106 etiicio, unde ununi/ ex iis eligere etiam illic
necesse fuisse sequitur. Nam de pugna cum Hector<'
€ommittenda illo quoque in carmine agi ex Menelai
Agamemnonisque verbis apparet, neque vero de cer-
tamine rem esse videbimus.
Ex ea ratione, qua catalogus compositus est,
poetam librum A (575 sqq Eurypylus) et pugnam
navalem (in 1. iV Idomeneus et Meriones majrna-
partes agunt, Thoas tantum in versibus O 2M1 sqq
iuducitur, praeterea Neptunus iV 216 sqq eius figu
ram usurpat) novisse Koeclilius conclusit (pg. 20).
Menelai nomen, quod in catalogo deest, a com-
pilatore deletum non esse ex ordine heroum apparet.
Nam honoris causa ab Agamemnone incipit poeta ;
secuntur Diomedes et Aiaces, Achivorum haud dubie
fortissimi. Hic ali^juid imnmtatum esse veri similc
non est, sed poetam, si Menelai mentionem facere
— 29 —
voluisset, una cum fratre eum memoraturum fuisse
indico. Conferamus libri 0 catalogum huic similli-
innm i^l^"! sqq). Ibi Diomedis qui primus fossam
transgressus est, virtute summis laudibus elata octo
jicroes enumerantur, qui eum subsecuti sunt, atque
prinio loco Agamemno et Menelaus Atridae, deinde
Aiaces, tum, pariter atque in I. //, Idomeneus,
Meriones, Eurypylus, nonus Teucer, de quo in iis
(juae secuntur amplius agitur. Hunc catalogum a 1.
// ])endere inde conficitur, quod unus versus 261,
<inem de suo poeta dedit, a verbis xov Je iibt'
iucipit, cum in ceteris versibus, quos ex I. /f. sump-
vit. hic quoque ioX(Si S^hn legamus, quamquam non
metro impeditus est, quominus verbis xov(; Ss fi£f
jtcrgeret. Praeterea eos duos versus qui ob vocem
w^io ad librum O non quadrabant, mutatos esse no-
tandum est. Legitur enini illic primis in versibus
verbum wQzOy quod in proximis repeti necesse non
rrat, cum in I. 0 nusquam verbum inveniri displiceat,
(|uae offensio item ex imitatione orta est. Si in
vcrsibus 0 267 sqq Aiacis adxog enTa^osiov respicia-
tur, inde hunc poetam librum H iam ita, ut nostra
\n Iliade extat, legisse efficitur. Nam scuto ex septem
jitllibus composito Aiax, ut videbimus, in eo carmine
jinnatus erat, quod de certamine non est et ad quod
catalogum referendum non esse exposui. Etiam in
^ertio quodam Doloniae catalogo, K 227 sqq, Menelai
omen non desideratur. Ceterum catalogi librorum
If et K alter alteri non tam similes sunt, ut poetam
Doloniae illum libri H imitari appareat, cum vss
/v 233/40 ad H 109 sqq spectare manifestum sit.
Quartus catalogus in libro B (404 sqq) traditur, ubi
•natores nobillissimos Agamemno ad se invitat, cum
Menelaus non vocatus veniat. Quodsi, qua de causa
'fia])sodus rem ita instituerit, quaerimus, Menelaum
ter optimos sine dubio non habuit. Cum vero
'terum Atridarum consilio non interfuisse narrare
n auderet, non stulte ad haec perfugit. Nam vetu-
i.ij
- 30 —
«tioribus poetis ut ei, qui 1. F fecit, Menelaum
iguavum esse nondum constitisse pro certo habro
neque hanc aestimationem libro H deberi improbabile
mihi vidctnr. Nusquam igitur, ut vidimus, Menelai
mentio non fit; itaque quoniam H 161 sqq eiusdem
poetae non sunt, cui vss 90 116 debentur, quomodo
fieri potuerit, ut Menelaus hic in enumeratis non in-
veniretur, quaerendum est. Si de compilatore agitur,
omnia clara sunt, quoniam 90/116 antecedunt. Sed
-quamquam utrum catalogus vetustus an compilatori
tribuendus sit, pro certo diiudicare non audeo, tamen,
ut mox exponam, eum ex eo carmine, quod erat de
certamine, desumptum esse credibilius videtur. Qua(3-
rendum igitur est, cur Menelai nomen desideretur;
neque enim casu id accidisse ex ceteris iliis catalogis
efficitur; atque aut ab altero illo carmine, ad quod
Menelai Agamemnonisque orationes reforendae sunt,
hunc poetam pendere censendum est (quod non iui-
probabile mihi videtur, quia carmina alterum alteri
simillima sunt) aut quod hoc certamen non multo post
alterum illud, quod in Whroj /' describitur, commissum
esse exff69/72 effecimus, propterea poetam ne men-
tione quidem dignum putasse Menelaum ad hanc al-
teram pugnam se non oblaturum esse. —
Progredimur ad alteram Nestoris orationem. V.
170 aperte ad priorem illam spectat. In eo qui se-
quitur nemiXaa&s an nennkaxi^s legendum sit, qua de
re magna controversia extat, non diiudico. Satis est,
sensum clarum esse. Schol^: otov x/,rjgM SiaxXrjgwaaaift.
lure O 191 et Q 400 conferuntur, ubi verbi naUsn
genus medium plane eodem modo dicitur. Forma
nenaXdai^ai('X^ai) i 331 legitur. Quod autem ad i. q. e.
6ia^m€Qeg attinet, valde dubito, quomodo intellegenduiii
sit. Veteres quantum cognosci potest, in eo consen-
tiunt, quod vocabulum ad novem illos heroas refc
rendum putant: ad unum omnes sortiri Nestorem iubere,
Ven ^ (Nicanor): otov ndvreg. Ven B: td 6e ScajLi-
TxeQsg %6 dirjvexcog, dno nbQatog eig nsQag ik^ivio;
I
— 31 —
tov xXr^Qov (i. e. %ov laxfiov, v. initium scholii: xXrJQc^
r,toi laxfiii) J> ^*<y^* <^^« ndvTcov. Schol. Ven. ^ falso
versui 175 appositum idemque recte versui 171 super-
scriptum : tov xXrJQov Sid ndvTcov SQXofievov, dvil tot
ndvieg. Ita Eustathium quoque intellego: (ro ds dtan^
TieQsg) Sid ndv%wv rwv ivvea • 6i6 indyec • ol Si
xXriQov iar^inr]vavio exaazog (175; sine dubio premen-
dum est exaaiog). Interpretationem veram esse non
prorsus incredibile est (cf H 499: riiJ^aTa ndvia Stafi"
neQeg^ v 47 SiafxneQbg r^ ae (fvXdaaco iv ndvTeaac
novoig-^ M 398 (ij enaX^ig) eaneTo ndaa SiaixneQeg)^ ut
sic interpretemur : quamquam alteros vestrum ad cer-
tandum magis idoneos esse alteris non nescio, tamen
sortimini ndvreg SiafxneQeg. Neque vero aptiorem eam
interpretationem esse puto hac: sortes prorsus per-
miscete (confundite), cuiuscumque sors exiliet. Quod
Hentzius ut singuli deinceps sortes notis designatas in
galeam inicerent Nestorem mandasse intellegit hic
neque de iniciendo neque de praecone per exercitura
circumeunte agitur, sed simpliciter haec legimus: „sor-
timini", vel etiamsi vertas: „sortem date ad iactan-
dum", dandi notio verbo non inest, sed vertendo ori-
tur; si germanice vertimus „Lasst schiitteln'^, res
clarior fit: sortes non singillatim iactantur. Immo
171. 75 sqq et 183 sqq inter se discrepare conceden-
dum est. — Vss 172'4 sine dubio eiciendi non sunt.
Primum in iis causas contineri, quibus commotus
Nestor suadet, ut sortiantur (scil. ne quis posthaberi
videatur), Hentzius schol B secutus recte exposuit.
Deinde quod poeta variis verbi ovivdvat formis ludit,
talia apud interpolatores inveniri non solent.
In versibus 175 sqq nihil de praecone legi, qui
paulo post circumire dicitur, ut sortes in galeam ini-
ciantur, iam memoravimus neque eum circumire ne-
cesse erat. Nam hanc sortitionem cum orationibus
Menelai ct Agamemnonis coniungendam esse videbimus,
neque reges, qui advolaverant ut Menelaum prohiberent,
ad suas sedes revertisse probabile est, qui quidem
32
ad pugnam nomen suum professi sint. Ceterum si
quis mihi haee non concedet, certe pi aeconem circumisse
ut sortes colligeret ex 174 sqcj xaia lo aiconcofievov
concludi non potest. Si igitur 175 sqq eiusdem essent
atque. Nestoris narratio et catalogus, reges iniciendi
causa ad galeam accessise putandum esset neque eos
dum Nestor iactaret ad sedes suas redituros fuisse
credibile est, cum ea re novam retardationem pugnae
effici sine dubio non nescirent. Ad H 176 sqq cf
r 316 sqq. Tamen cum in hoc libri H loco nihil
offendat, quod ex imitatione libri F ortum sit, immo
Jibri r locus difficultates praebeat, nihil impedit,
quominus librum H per se tractemus, antequam ad
1. r accedamus. Quod ad H 179/80 attinet, uter
Aiax respiciatur quaero. Cf librum 0: 263 = if 164;
267 (Teucer) ait] d'aQ vn Atavioq adxn TeXafimuadao.
Praeterea in precibus niliil fere aliud ac nomina
heroum proferri displicet (cf T 320 sqq, 351 sqq,
etiam 298 sqq et // 200 sqq; e. g. exponi potuit,
quibus causis adducti hos exoptarent). Etiam v 182
cum precibus non bene concinit, quia non unus Aiax
exoptatus est. Ad preces postea revertemur. Ad 182
iterum cf c 331 sqq, unde apparet, Cyclopiae poetam,
qui inter vetustissimos Odysseae poetas habetur, 171 et
182 eodem in carmine legisse, neque eum iam carmen
eompilatum nostrae Iliadis imitari pro certo dicere
audeo.
Progrediamur ad 183 sqq. Keges hic suo quis-
que loco sedere dicuntur (cf 115). In versu 184 hoc
ndaiv dQiair^saaLv permirum est: praeconem pluribus
sortem ostendisse quam ad pugnandum se obtulerant,
absurdum est putare. Num poeta ilios bvvea ndvTsg
(161) omnes optimos esse intellexit? (Cf 159; etiam
n 251, K 560 ; hanc quoque ad quaestionem revertemur).
Certe versum 184 cum 175sqqnon concinere primum
ex praeconis mentione conficitur (similiter de Menelai
ministris res se habuit, qui in versu 103 non comme-
merantur, sed in versibus 121 sq, qui compilatoris
— 33 —
sunt), deinde ex eo, quod 184 5 etiam cum 182 3*
non congruunt, ubi quae sors exilucrit, iam constare
videtur. — Non leviores offensiones in versibus 186
>(|q inveniuntur. Ciausulam vcrsus 183 hic repeti
oravissime displicet. In proximo versu accusativum
(fuiSiimov Atavia expectari iam dudum observatum est;
(h'inde in versibus 176 et 188 iviSaXSy non ^dXs legi
dixerim. Praeterea ad ?/ tol vntaxs^s xxX subito
Aiacis nomen subaudiendum esse cum autea de prae-
cone agatur subiecti mutatione non expressa, idemque
initio versus 189 accidere hoc quidem loco notandum
niihi videtur, quia ad ceteras offensiones haec accedunt;
ea de quaestione, num interdum eiusmodi mutationes
tolerari possint, non litigo Denique Didymi ad ver-
sum 186 notam consideremus. Traduntur haec: J*/a>g,
^uKk ois or^ Q cxovzo'^ xac „aA/ ozs oi^ tov cxave ,
Lectio ^' sine dubio vetustior est, quia peius hunc
jul contextum quadrat; neque enim quemquam pro voce
i6v hanc ^a substituturum iuisse credibile est, cum con-
trarium facile fieri potuerit. Atque offensio ea, quam
loco integro lectio q praeberet, optime cum ceteris huius
loci ineptiis congruit. Pro ixovto txavs restituendum esse
ego quoque puto; nam ullo in exem\}\3iri txovto (fSQcov
kctum esse credi nequit. — Ex eo quod in versu
187, qui pessimus et sine dubio compilatori tribuendus
tst, de sortium notatione agitur, hanc ab altero ex
carminibus illis alienam fuisse efficio. Ergo etiam
184 sq et 189 compilatoris sunt ex quibus hunc cum
188 conexum non esse supra dixi, et quod 183 5 sors
neraini nisi ei, qui galeae eam iniecit, nota esse dici-
tur, notam aliquam, quae ceteris ignota erat, sorti
inscriptam fuisse poetam putare apparet, i. e. v. 175
respicitur a poeta versuum 183 sqq, qui tamen eum,
cuius 175 sqq sunt, reges suo quemque loeo sortes
inicientes non depinxisse itemque illic, postquam sors
^ exiluit, statim, cuius ea sit, cognosci neglexit. Ergo
^tiam hinc vss 183/5 qui et ad 175 sqq spectant et
cum iis discrepant, compilatoris esse probantur.
3
— 34 —
Vss 175 8 et 181 2 eiusdem poetae esse etiam ex
r 310 et 324 sq apparet.
Quodsi 183 5 compilatoris sunt, ut verba Traotv
aQLair]Baaiv ad novem illos lieroas referamus necesse
est. Itaque hunc quidem poetam (i. e. compilatorem)
versum 161 ita intellexisse puto, ut ante conieci, scil
illos novem lieroas omnes Achivorum optimos fuissc.
Equidem nihil aliud inveni, quo haec difficultas toHi
possit. Hemistichiorum 183 b et 186 b alterum sinc
dubio vetustum est. Atqui usque ad verba: ov do
rji^e^.ov avioi {uiiavioc'^) fragmentum alterius carminis
extat, cum 184 5 compilatoris sint. Ergo 183 b, qui
nostro quidem in contextu cum iis quae secuntur
cohaeret et certe cum 182 3 a coniungi non potest,
compilatori tribuendus est, unde versum 186, in quo
particula ^a antiquis oflensioni erat, quae genuino in
carminc sine dubio optimum sensum praebebat paritoi*
atque e. g. /'51 accusativus xair^(fsir^v vetustum essc
efFicitur. Etiam v. 1H8 procul dubio gonuinus esr,
([uem versuni obscurum a compilatore factum esse
nemo suspicabitur. Si eiusdem poetae esset, cui 17"^
sqq debentur, etiam in eo offenderemus, quod praeco
sortem in manus singulorum inicere dicitur, quia si
eam ipse manu tenuit, non minus illi cognoscere po-
tuerunt, num sors sua esset. 188 igitur ad 175 sqq
non spectati immo in eo fragmentum alterius sortiendi
rationis contineri Schwartzius vidit, qui haec fer.
vetusto in carmine lecta esse arbitratur: Quot heroes
nomen suum ad pugnam professi sint, tot sorte^
galeae iniectas esso, ex quibus uni nota inscripta sit:
tum praeconem (oculis remotisj sortes distribuisse
cuiusque in manus notata sors data sit, ei cum Hectore
pugnandum fuisse. ^) —
*) Ne (|uis taleni sortitionem nusquam apud Homeruni
(.leseribi contra dicat, ea quae nostro in contextu traduntur,
non minus singularia esse adnoto: nusquam praeconem eir-
cumire, nusquam sortibus notas inscribi lepimus (cf. i 330s(i(i:
r 316 sqq; ^ 353 scjq: 861).
— 35
Antequam utra utri carmini sortitio tribuenda sit,
diiudicemus, vss 191 sqq tractandi sunt. Vss 191/5
in quibus nihil offensionis inest, quin vetusti sint,
fluhitari nequit. 196 9 neque 195 9, quos antiqui dam-
iiaverunt, adiectos esse Wilamowitzius (Hom. Unt.
^>44 j4) probavit. Neque vero 191 5 certaminis poetae
snnt. Nam quod Wilamowitzius Aiacem ne Troum
vcrbis nefariis preces irritae fiant, metuisse censet,
(|no iurc Aiax Troianos lovem ut suo pugnatori vic-
toriam det, non imprecaturos esse suspicetur, scire
vtlim; id si non fecerunt, Hectorem non vincere vix
inirum est (cf ^ 859 sqq). F 318 sqq utrique pre-
caiitur, neque dubitari potest, quin Troes, etiamsi sua
s})onte id non fecerint, nunc cum Achivos pre-
cari intellegerent, et ipsi preces facturi fuerint, et
tiini Achivis idem Troibus facere licuit, quod illi
intea iis fecerunt. Itaque illo metu commotum
\iacem Achivis mandasse ut, submissa voce preca-
rmtur, incredibile est, sed providet, ne Troes preci-
huR magna voce factis praemature comperiant, quid
iiiuliatur. Nam altero in carniine eum ex improviso
Hectorem petere mox videbimus et ut supra dixi
iiiii Robertus intellexit. — Quae cum ita se habeant,
v-< 201 sqq, qui ad certamen pertinent, genuinos non
r--e apparet. Praeterea primo ab initio 178 sq et
11)1 sq eodem in carmine lectos esse improbabile est.
Imnio preces alterae non vetustiores quam 190 sqq
Miiii: Si magna voce precari Achivi iubentur, ut
jtieces i])sae proferantur, postulatur. Ceterum ex
• vcntu cerraminis confictae videntur, similiter atque
Ihctoris ISQeCri (198 sq) ad 237 sqq spectat.
Denique v. 191 tractandus est. Verba r/ xot
x/.i^Qog ifioCj si recte ea intellego, sic circumscribenda
siint: „Profecto ea sors, quae exiluit, mea est", ut
•'iam nostro in contextu, ubi 189 antecedit, intelle-
i - iiitur ((juem versum genuinura esse non contendo;
ul alteram partem 191/21. Num fieri possit, ut
iiiie verba illa sic interpretemur: Sors ea, cui uni
3*
- 36 —
— 37 —
nota inscripta est <nunc> mea est", scil. mihi data,
valde dubito. Poetam id apertius dicturum fuis>e
iudico. Id si recte effeci, 175 82 ei carmini tribueuili
sunt, in quo Hector non provocavit. Accedit primuin.
quod preces priores (178 9), quae ad catalogum
spectant (memorantur enim primi tres catalogi heroe>.,
quem huius poetae non esse supra exposui, pg 28 S(|
cum 182 o discrepant, ex quibus unum Aiacem ex-
optatum esse sequitur (si non nominatim, tamen ita,
ut quis respiceretur, dubium non esset, cf. r320sq(i.
351 sqq (nam 352 interpolatuni esse videbimus.
Preces igitur catalogi gratia immutatas esse arbitror.
cuius poetae Aiacem proximum Achilli non esse, sid
eum Diomedem pluris aestimare ex ordine heroum
efficitur. Deinde nos recte de sortitionibus iudicare
hac quoque re confirmari censeo, quod in eo carmine.
in quo de certamine agebatur, praeconem per exercitus
circumire aptissimum est. Nam reges ibi consediss. ,
ubi eo tempore cum proelium ab Hectore inter-
ruptum est, pugnaverunt mirum non est. Altero
autem in carmine, ubi non de proelio, sed ut vide-
bimus, de consibo Achivorum res erat, reges sortis
iniciendae causa ad galeam ipsos accessisse nmltu
credibilius est ; praeterea ita in versibus 175 sqq r( s
depinguntur; denique multi reges, ut Menelaum reti-
nerent, iam advolaverant, quos ad suas sedes redisse
pJane improbabile est. Atqui quod ad sedes regum
attinet simile quid atque in versibus 183 et 186, ex
quibus alter compilatoris, alter poetae certaminis est,
in versu 115 memoratur, cuius de offensionibus pag. 2-'
egimus: Menelaus ad ofidov haigcov redire iubetiir
(cf. 191). Itaque is quoque, quem versus illi recente-
112/4 antecedunt, in suspicionem vocari mihi videtur.
Si tamen genuinus sit, consilium ita habitum esbf
efficiendum est, ut reges apud suos quemque populare.-
sederent.
Cum 175 82, si altera illa sortitio recte restituta
est, V8S 171 4 coniungendos esse apparet. Nam
altero in carmine de iactatione sortium non agebatur.
Vss 171 et 182 poetam libri i eodem in carmine
legisse supra commemoravi. Sed si 171 82 ei car-
niini, in quo Hector non provocavit, tribuendi sunt,
118 9 a compilatore ex 1724 desumptos esse cen-
seiulum est. Item 170 (una cum 169? cf. 161) com-
|):latoris esse probatur. Ne catalogum, si ita res se
liabet, certaminis poetae tribuamus, quantum video,
iiihil obstat. Praeterea Agamemnonis galeae sortes
iiiici notandum est, quia eo in carmine, in quo de
etrtamine non agebatur, Agamemno, ut pugnatores
invenirentur, effecit (116). Qua cum re si cui 181 b
euiigruere non videatur, a compilatore hoc hemisti-
cliium e. g. pro verbis ava^ dvSgcov l^yafXBfiViov sub-
-titutum esse, quominus putemus, nihil impedit. Nam
eo in carmine, quod nostra in Iliade traditur, Aga-
1111'mno ipse in iis est, qui ad pugnam se obtulerunt,
• aque de causa sortitioni praetuisse dici vix potuit.
Deinde etiam vss 171 4 olim ab Agamemnone dictos
ita factum esse, ut compilator ultima huius
rationis verba priori illi Agamemnonis orationi ad-
' liberet, fortasse non incredibile est. Denique (si
rccte iudicamus) etiam inter hoc carmen et librum F
rationes intercedere ex H 175 sqq et F 316 sqq
>|'paret.
Accedamus ad H 206 7, in quibus pariter atque
autea Menelaus (103) Aiax se armare dicitur. Etiam
iii libro r et Paris et Menelaus arma induunt. Atque
Paridem, qui antea sagittarii ornatu pugnaverat, se
d' nuo armare necesse est, neque Menelaum, dum
jiaecones ad naves Troiamque se conferant, scutum
ponderosum deposuisse miror (cf. 89, 114, 327).
I ;ceat mihi pariter atque initium huius libri certamen
MH^rulare ipsum accuratius tractare. Initium capia-
iiius a sortitione, F 314 sqq. Ibi haec narrantur:
i Loco certaminis ab Hectore et Vlixe dimenso sortes
i galea iactabant, ut videtur, Hector et Vlixes,
<^1 lamquam quomodo plures id tacere potuerint, non
- 38 -
— 39
facile est iutellectu. Deinde nonuulli ex Acliivis
Troianisque ut belli auctor periret, oraverunt. Tuiu
iterum Hectorem sortes iactare legimus. Quodsi H
175 sqq conferimus, ibi priore loco av 6*e^a/.ov
(xlr^Qovi;) traditur. Apollonius Sophista (pg. 100,1)
s. V. xXr^Qog liaec atfert: xXi^qov<; tv xvvtj^^ dX/,a)y.
Quem ad locum baec nota referenda sit, incertum est.
Certe in versu T 316 n(i}lov legendum esse primum
ex y 861 et x 206 efficitur, deinde lectionem hanc
versu 317 confirmari item iam observatum est; nain
iactando, i. e. sortiendo, non iniciendo decernitur, ab
utro pugna incipiat. Denique aoristum 8^a?,ov ])i(.
imperfecto postulandum esse dixerim. Itaque si 314 (>
vetusti sunt, facere non possumus, quin cum Schwartzio
Hectorem et Vlixem invicem sortes iactavlsse putemus,
donec Hectore iactante statim {l^oajg) Alexandri sors
exiluerit. In versu 323 foedera post certamen faci-
enda respiciuntnr; ergo preces certe vetusto carmini
tribuendae sunt. Ut poeta versuum H 175 sq(j
librum /' imitatus pro ndkXov e^^akov poneret, procul
dubio facile evenire potuit. Itaque ex eo quod in
I. H iJia offensio deest locum libri H vetustiorem
esse confici nequit, immo si libri F locus integer est,
quominus hic quoque pariter atque de ceteris loois,
quos antea tractavimus, res se habuit, a. I. /' vss H
17() sqq pendere putabimus. Ne ex eo quidem, quod
imitatores auctorem suum plura narrando superaK
solent, hic quicquam efficitur. Nam et poetam libri
H in versu 176 Agamemnonis nomen adiecissv
Koechlius commemoravit, et verbis dip uqowv i>ow;^
quae in versu F 325 leguntur, in I. ff nihil responder»
notandum est.
Progredinmr ad Paridis et Menelai armationein.
lis in versibus, in t|uibus armatus Paridis describitur,
iam Robertus (pg 51 sqq) valde offendit. Quod hero.i-
armis Mycenaeis usos esse et ex armorum dej)Ositioiit'
(89, 114, 326 7) et ex Paridis galeae genere effecit
— cetera meo iure neglego — ocrearum et thoracis
nientionem (vss 330 3) interpolatam esse iure censuit.
(^uin cum versu 335 in (|uo scutum quadratum respicitur,
illi versus discrepant. Itaque Robertus j)rinmm 330/3
.itMlue ac n 131 4 eiecit, utrosque ex libro T (369
.,.| adiectos esse arbitratus;^) deinde quia V 334 sqq
cuiii U 135 s(j(| verbo tenus concinere disj)licuit,
lectionem Zenodoti, (jui versibus 334 5 obelo notatis
j >t 337 hunc versum inseruit:
\^^i(fl J' uq' wjiioioiv ^uA€t' danida teQ^udeaaav,
~ Kobertus ex U 80;) j)ro ceQaavoeaaav) j^raetulit,
hoc tamen versu ante 33() j)Osito, quod Aristarchus
omnibus ceteris locis scutum prius galea indui monuit.
Vetustissinuim igitur lectionem ex versibus 337-^ 336,
'Xo^ constitisse ojjinatus est. Sed sive iectionem Roberti
(Zenodoti), sive alteram illam codicum j)robanms, 330 3
(leletis intolerabilem repetitionem ij)si nobis j)aramus:
:]2s. AvxuQ o y dfKf (afjLo ta Lv Idvaeio xevxea xaXd
6iog Ale^arSQog ^EXevr^g noaig i]vx6fioio.
337^ djLKfl (iiev''^) winoiatv ^dXei danlda zeQ-
fiLoea aav.
(vel 334 sq: dfiKpi 6'uq (fiev) oo/iioiatv ^ukeio '^ccfog
dQyvQOTjXov uviuQ enetia adxog).
(jjuae tandem sunt illa levxeu xala' nisi j)raecipue
sciitum Mycenaeum, ad (juod solum verba dix(f wuocacv
versus 328 quadrant, si gladium excijjimus, cuius
nifMitioncm Robertus Zenodotum secutus delevit. Ita(jue
iii vursu 337^ j)rorsus eadem jjroferuntur, quae in
vtTsu 328 iam legimus, at(jue cum 330 3 j)roj)ter
tliuracis mentionem eicicndos esse aj)j)iireat, neque
vtro 334 s(j(j cum 328 s(j coniungi j)Ossint, 328 9
-"los genuinos esse iudicandum est. Vss 330 8 etiam
Ciu-istius (v. adn. h. a. I.) aut delendos censuit aut
V( rsus 328 finem sic immutandum: e6vaeio vooQona
/ju.x6v (ex J 16), sine dubio ceteris tribus locis, quibus
A ') Eoti ibi genuiiios esse recte eum eensere puto, quoniam
"ii ibi amjjlificati non sunt; cf T 372 -qq cum 0 135 sqq.
-') /Jti' Kobertus pro h'a^.
— 40 -
— 41 -
nrmationes describuntur, collatis {A 10, /7 130, T364
vel 368). Neque auteni verba a(X(f* wfioiaiv iSvasTf)
ad ocreas quadrant, a quibus descrii^tio incipit; inuno
V 328, aeque ac 334 5, ad scutum quadratuni spectat,
indeque cetera eicienda esse concludendum est.
Quodsi non modo 330 3, sod totam descriptionein
damnare necesse est, omnes versus verbo tenus ex 1.
n desumptos esse multo credibilius est, quam coni-
pilatorem alteram armationis partem sine necessitatc
graviss^me immutavisse, quod eum fecisse putanduni
esset, si Zenodoti lectio (cum ea transj^ositione, quam
Robertus fecit et quae necessaria est) vetustior esse
probaretur. Quod Alexander Lycaonis fratris anna
induere dicitur, iam Reichelius (Hom. Waff.^ pg S?)
eum aut onmia arma mutua sumere exponendum aut
ea de re omnino nihil dicendum fuisse memoravit.
Atque si quis dubitet, meliore iure Patroclus an
Alexander aliena arma induat, tamen vss /I 135 s(j(j.
qui ibi genuini videntur, ( x interpolatis libri T versi-
bus desumj^tos esse incredibih^ est. •) Itaciue cuni
vss r 334 sqq ex 1. /7, 330,3 ex 1. T sumi^tos esse
nullo modo verisimile sit, vss T 330 8 omnes ex 1. 11
interpolatos esse censendum *) et si ita res se habet, sine
dubio lectio nostrorum codicum vetustior est. Praetere.i
quod ad lectionem Zenodoteam attinet, ne imnuitato
quidem versuum ordine offonsiones omnes subhitai-
sunt; nam gladii mentionem quae propter 339 (w^ 6*
avi(og) fhigitanda est, desiderari iam Aristarchus vidit.
RobertuSj qui Zenodotea illa lectione utitur, Parideni
aeque ac Teucrum O 480 sqq, ubi item de gladio
nihil dicitur, eo iam antea instructum fuisse putat, 1 1
^) Nam n 135 sq^i vetustiores esse (juam T 372 .hjcj
apparet, cum T 369,71 libri T loco genuini sint et in libro \\
(131/4) adiecti, quoniam ut paulo ante conmiemoravimus, scutuin
quadratum (136) et thorax (133/4) inter se pugnant, pariter
atque in libro F.
2) Ceterum versus FI 134 lectionem genuinam esse lianc:
xazQP ^fleav a}.t6^yiv Kobertus probabiliter contendit.
■K
(juod ad Paridem attinet V 18 affert, qui (juin delendus
sit, equidem non dubito. Zenodotum autem, qui eum
ab Homero abiudicavit, utroque loco gladium eiecisse
gravissimum est. Denique cuni non solum vss 330 3
damnandos esse, sed eos, <{ui secuntur, ab iis secerni
non posse cognoverimus, gladii mentione opus esse
nemo erit qui neget: Paridi antequam thoraca induit,
i^ladius, si eum habebat, deponendus erat. Roemerus
(Abh. d. bayr. Ak. 1885, pg 714) lectionem Zenodo-
team alicui deberi arbitratur, qui — et iure — Pari-
dem gladio quo postea non utitur, omnino non arma-
tum fuisse sus})icatus sit. Versum 339 genuinum esse
iani cominemoravi; oj^timeque cum 329 coniungi
potest; cf X 114:
u4vTog Sa nQwziaja tisqI XqoI Svaeio /aAxov
wg 6*aviwg too 6f.iats dvsa^r^v zsvXsa xaXd; similiter
1 193sqq etc. Praeterea de j^oeta, non de compilatore agi
cognoscitur versus 328 et 339 conferenti: non male
poeta inter voces alternare scit. Denique ut v. 339
eieiatur, fieri nequit, nisi una cum eo vss 340 sqq
danmantur, qui ad utriusque jmgnatoris armationem
}>ertinent. Ad 344 cf 315: vocabulum SLansiQslv his
locis exce})tis non extat. Ad 342 sq cf if 214 sq.
In 1. Futrique admiratione vel stupore, in 1. H Achivi
gaudio, Troiani metu afFecti esse dicuntur. Poeta igi-
tur libri H co})iosius rem de})ingit. V. 341 = 263,
unde V. 341 vetustus esse j^robatur, cum poeta eorum
tuederum, quae nostra in Iliade describuntur, eum hinc
suni})serit.
lam ad })Ugnam i})sam pervenimus. Initium })Ug-
iiandi ab Alexandro fit, qui hastam in adversarium
itcit; deinde Menelaus idem facere dicitur. Sed })Iane
eadem verba utroque loco legi graviter disphcet
(346^/7 = 355^6), neque talia poetae dicendi ad-
liiodum perito tribui possunt neque ad ea quadrant,
quae de huius rha}^sodi ingenio ex 328 et 339 eiFecimus.
In 1. H ut res, ita non verba eadem sunt (244 sq,
249 sq), quantum ad versum secundum attinet; hemi-
— 42 —
- 43
stichium illic quoque bis invenitur. Priusquain hanc
reni diiudicenuis, cetera inspicienda sunt. In versu
r 348 = H 259 x^^^^oq an xakxov legendum esset,
iam veteribus in dubio erat. Si xaXxo(; leginms, hasta
intellegitur ac subaudiendum {^^X. %r(v aGnida^ si /aAxor
scutum ij)sum, scil. tov xofAxov hTiinoXa^ovia iv xT
doniSc (Eustath; cf iV 804, P 493.. Xahcog verani
csse lectionem (contra Robertum pg 170} cum ex illo
Xakx(^ j)roximi versus efHcio, tum, si accusativum r»-
cipimus, vox avsyvdnif^ri sine dubio sensu caret.
Postularetur anenXdyx^ri; cf ^ 351 : nXdyx^ri dWnl
XaXxoffL ;fa/x6^; X 291 etc. Sed etiam num hastae
cus])idem arneam in scuto scorteo incurvari probabile
sit, valde dubito. Exjjecto dici: (ejaxsto (H 248:
olvm; Y 272). Tribus locis aixfit) dvayvaiiif^r^vai tra-
ditur, hic, H 258 sqrj, P 44 sqq. Tertii loci versus
verbo tenus ex 1. F sunq>ti sunt. Tamen neque in I.
/-/, neque in I. P hasta eminus conicitur, sed manu
scutum contingitur. In 1. ii/ autem cum non in scuto
incurvari dicatur, j^robabiliter, bnmino non jienitus
intravit, sed antea, cum scuti aes contigit, in-
curvata est. Hic igitur omnia aptissima sunt, unde
confirmari videtur Roberti sententia, quam in pg 20G
l^rofitetur (quibus argumentis nisus ita iudicet non
dicit, sed cum certamen libri H Iliadi antiquissimae
tribueret, iam projjterea ei ita censendum erat) : .Die
Stosse und Paraden der beiden Kampfer (in i. P)
setzen mykenische Bewaffnung voraus, sie sind dem
Zweikampf des Hector und Aias nachgebildet.'' In
1. H cum Roberto x«^.x6v legendum esse ex ea, quaiii
supra protuli, interpretatione sequitur, et Venetum -/
in libris T et P lectionem yaXxog, in 1. H (contra
Aristarchum) ;f«Ax6v adliibere gravissimum mihi vidc-
tur. Is igitur codex onmibus his locis veram lectionen;
praebet.
Ex libri H imitatione etiam versum T 347 = 35<5
bis legi forsitan explicari possit (ita ut conqjilator
versum H 250 bis posuerit, cum versu 245 uti non
A
posset); neque tamen habenms, quod vss 346/7 a car-
iiiine antiquo abiudicemus, quoniam in iis nihil ofFen-
tlir, et fortasse 348 9 soli retractatoris sunt. Si ita
res se habeat, com})iIatorem versum 356, (|uem eius
esse etiam aliis ex causis })atebi% ex 347 sunqjsisse
>implicius videtur censere.
Quod /' 357 60 cum // 251 4 ad verbum con-
ofruunt, r 357 60 retractatoris esse statim videbinms.
Sed etiam libri H versus, si non onmes, tamen ])artim
compilatori tribuendi sunt, ut i^ostea ex})onetur. Ita-
que utri vetustiores sint, difHcile est diiudicare. In
v< rsu r 358 thoracis mentio ofFensioni non est, quia
etiam in versibus 330 3 retractatori debitis thorax
iiiemoratur. Accedit (juod versu 358 deleto vocem
.//o^ initio versus 360rej)eti displicet,quae ofFensio deest,
si 358 non eicitur. Quae cum ita sint, vss F 357/GO
retractatore ita ut traduntur conq)Ositi et a conq)i-
latore libri H hinc desum})ti videntur ; ab iis, quae in
1. // genuina sunt, libri F retractatorem })endere non
iin})robabiIe est; conferas quae de /'348 = H 259 et de
/' 95 =H 90 elfecinms.
In versibus 361 sqq Menelaus gladium stringere
dicitur, cum, quid Paris defensionis causa fecerit, non
ex})onatur. Item Menelaum })ro})ius accessisse non
dici desideratur. Cf H 156: avv q^ insaov^ Q) 174
d).i inl ol fiefiiawg; X 611: d?.T* inl neiadvdgo) (610
= r 361 ; 614 = r 362 + 369). Pariter quomodo
Alexander se defenderit, ut com})eriamus, flagitatur.
Conferantur hac quoque de re aliarum pugnarum
descriptiones, quae a certamine libri T pendere vi-
dputur (aeque ac P 44 sqq). Agitur de })Ugna Mene-
lai et Pisandri, N 601 sqq, et de pugnis ab Achille
cum A8tero})aeo et Aenea commissis [0 161 sqc}, Y
• '.")9 sqq). Astero})aeus dum Achilles gladio stricto
accedit, frustra hastam Peleiam ex alto litore extra-
iiahere conatur. Quid non })ariter atque Achilles
gladium ex vagina eri})uity Sine dubio gladium eum
non habuisse iudicandum est. Similiter Aeneas lapi-
— 44 -
dem toUit/) Pisander securim proiiiit. Itaque Parideiu
quoque gladio aniiatuiii non fuisse jmtandum est.
Praeterea omnibus illis locis heroes ut se defendant
prospiciunt; in uno libro Z^ nihil eiusmodi fit. Itaque
quae versum 3G1 antecedunt, genuina esse non possunt.
Nam :561 sqq optimos esse ajJi^aret, in quibus ad
summam veri similitudinem res nobis antc oculos po-
nuntur, neque usquam haec iterum leguntur. Si 3()1
sqq a. 1. H j^enderent, offensiones illae non extarent,
sed quid uterque pugnator fecisset, audiremus, Imnio
3f)l sqq i])sius i)oetae, ea quae antecedunt, retracta-
toris esse concludendum est.
A versu 361 us^iue ad 378 inconcinnitates non
inveniuntur; ex eo (juod Paris Menelai calamitatem
suam in rem non convertit, ei quoque arma (piae(]uae
fuerint (duaene hastae?) perisse se^juitur. Menelaus
ira inflammatus quod ut inimicissimum i»ugna legi-
tima occideret, sibi non contigerit, nihil oj^inanteni
galeae loro correpto ad Achivos traliere studet, simi-
liter atquc in 1. R Hector ex imjiroviso laj)idem in
Aiacem conicit. Loro Veneris oj^era scisso Paridc(|U.-
per aera abducto Menelaus denuo hasta prorunq>it.
Si eam attollere j^otuisset, eum id iam antea facturum
fuisse clarum est, (|ua in re iam Porphyrius offendit.
Ergo 379 80 alterius j^oetae esse ajq^aret, i. e. aut
totus libri T finis recentior est, aut 37981 retractati
sunt. Hoc alterum verum esse Schwartzius censet,
versus ex 1' 441 sqq j^endere ratus (aliter Robertiis
iudicat, pg 235, argumentis iion j^rolatis), quia v F
379 multo i)eior sit quam Y 442, (juod sine dubio
concedendum est.
^) T 285/7 = E 302/4. Hanc pugnam recentissiniam esse
etiam ex enariatione totius generis regii (215 sq(p sefpiitiu.
269/72 (^pii ad 1. H (247 sqq) spectant iam ab Alexandriuis iure
damnati sunt. Siiuilis interpolatio in 1. »P (824 s(j) extat. Cete-
rum hic poeta : p^Je /(Oyoc legisse videtur (T 2()8) cum de libri
<l> episodio contrarium efficiendum esse probabile milii vid.
atur (<l> 165).
45 -
Restat, ut eas varietates lectionum tractemus,
quae in clausulis versuum 368 et 352 extant. In
tine versus 368 in codicibus nostris oi'J* e^aXov /niv
traditur, quam lectionem Aristonicus interpretatur.
Amiiionius^) oi-cf* idufiaaaa legit (cf E 106, 191). Si
It ctio ovS* i6af.iaaaa, quae hodie recipi solet, anti({uior
>('t. (jua de causa })ro ea altera illa substituta esset,
prorsus non intellegeretur; nam nostro (juidem in
contextu ai>tissimaesse videtur. Immo lectio oi'J* s^aXov
fuv vetustior putanda et ex ea, cum 357 60 recentes
e>se viderimus, olim Menelaum scutum Alexandri
basta omnino non contegisse efticiendum est. Itaque
etiam versum ,*>56 = 347 retractatori tribuendum esse
.ijij»aret. —
In versu 352, in quo codices Sdfxaaaov j^raebent;
Aristarchus et lectionem dafxr^vai j)raetulit et totum
\c'r>iim obelo notavit. Vera lectio probabiliter Sd-
inttaaov est, cuius loco Saiir^vai substitutum esse sus])i-
cor, ut structura elegantior fiat (cf 322 3), cum qua
ratione ddfiaaaov ex altera lectione ortum esse possit,
non videam. Deinde iure ab Aristarcho versum dam-
natum esse non incredibile mihi videtur, praecii^ue si
|»reces priores (220 s(jq) conferuntur, ubi poeta non
minus obscure Io(juitur. Praeterea in eo, quod Mene-
laus Paridem Siov vocat, iam veteres ofFenderunt.
Hoc de versu probabiliter eodem modo res se habet
at(jue de 0 235 et /f 112, de quibus supra egi (j)g 21).
Quodsi V. 352 adiectus est, quin interj)olator ipse 6d-
fiaaaov legi voluerit, dubitari vix potest. Nam in
i*ltero versus 352 hemistichio idem legitur quod in
Mrsu qui praecedit, et saepe interj)olatores, jjostquam
id, cuius causa versum inseruerunt — hic Paridis
nomen — expositum est, (juomodo reli(juam versus
partem exj^leant, in dubio simt. Sed haec si recte
etleci, interpolator certe nova periodo usus est versus-
'jue tam laxe inter se cun/ungi inde explicatur.
^) Aristarcbum altera in editione idem legisse ex scholio
• rrupto Ludwicbius (Didymi frg. b. a. 1.) conclusit.
— 4r, -
Longa digressione nd finem j>erducta ad librum
H redeamus. Tractandi sunt vss 20G 7, in quibus
Aiax se armare dicitur. Eos ad arma lonica spectare
Robertus ])rimum ex verbis ndvra et XQol taaaa^ai con-
fecit, deinde ex eo quod Aiax Achivos adhortatur, ut
dum se armet [)reces faciant. Haec enim dicit (])g 169):
„Den Riemen um die Schulter zu legen boans])rucht
doch Avohl nicht so viel Zeit, wohl aber das Zii-
sammenheften der yva?M und das Anlegen der Bein-
schienen." Nonne Aiacem ea, si de certamine agitiu-.
omnia exuisse ineptum est putare? Versus cuni 60 1
discrepare iam vidimus Robcrtusciue (jui utroscjue
genuinos j)utat, ij)se sibi graviter ea de re oblocjuitnr
(Cf (juae de 60 1 (j)g 26) exj)onit [j)g 15 hui. oj)usc.|.
Et quod ad 193 4 attinet, in (juibus Aiax Achivus
monet, ut lovem imj^recentur et (juos a certaminis
j)oeta abiudicandos esse vidimus, eos eiusdem j)oetae
at(jue 206 7 non esse ex eo aj)j)aret, (juod in versibus
206 7 arma lonica resj)iciuntur (nam verba XQotsaaaa^ai
seuij)er de thorace dici Roberto concedendum est),
cum ut iam memoravi et mox j)robabitur eo in carmin(^
ad (juod 191 S(j(j referendi suut, heroes Mycenaoi-
armis utantur (Aiacis adxog tnia^osiov), Ceterum (jiiud
Robertus scutum (jiuidratum ocius indui censet, (juam ut
interea j)reces fieri j)ossint, j)Ost scutuui et gladium v\
galeam induenda esse dixerim, (juo de ordine suj^r.i
egi (cf Aristonicum ad i'334 ;')). 206^ 7 (nam 20^)* n<]
201 5, (jui delendi sunt, sj)ectare clarum est) utrum coiu
pilatoris an poetae certaminis sint, ex armis non efiicitur,
(juia num heroes eo in carmine, (juod erat de certamine.
armis lonicis pugravorint, non j)ro certo cognoscitui'.
Quod ad vocem ndvTa attinet, equidem vss T 330 .^
(sine 333) = /I 131 9 inter 206 et 207 deletos esn
crediderim {H 206 = H 130); j)raeterea synizesem
syllabarum ultimarum vocis tsvx^a memorari oj)orter.
IMetro enim j)0stulatur, ut TSvxn legamus ae(jue ar
X 322 et 0) r)34. Sed Odysseae locus recentissiin *
poetae debetur, et quod ad locum libri X attiner,
- 47 —
versum 323 (j)ariter ac 315,6) eiciendum esse, quia
hoc carmine Hector suis ipsius armis instructus est,
Robertus docuit (j)g 239 et 251). In versu 322 etiam
\irba xai dXko offensioni sunt. Si inej)ta sint, 322
iina cum 323 damnandus est, sed j)robabiliter corrujjta
>iinr (Nauck: verba vitiosa; cf i/j 454). Id si verum
est, in fine versus 322 olim rsvxsa xaXd lectum esse
susj^icor (e. g. = F 328;. Immutatio necessaria tacta
est versu 323 = P 187 adiecto. Recentissimis igitur
locis forma Tfi^i^ traditur. Fickius (j)g 439) in versu
// 206 „statt des sj)rachwidrigen xsvx^^ x^^xov j)onen-
flum censet, sine dubio iniuria. Sed cuui liaec off(msio
extet, etiam 206^ 7, at(jue una cum iis 208, comj)ilatori
trihuendos esse valde j)robabile j)uto; nam 208 ab
iis seiungi non j)osse j)rimuui ex versibus Z 404 5
lioc cum loco collatis se(juitur; deinde cum versu 208
coufcramus quae secuntur : 208 SQX^tat — 209 siacv^
20^ nslwQiog 'L^gt^g — 211 u4iag ftsXtogiog,
209 11 optimi sunt. 212 3 primo obtutu inepti
videntur. luitio enim de vultLi agitur, deinde huic
vel verbis {vtQi)s St- noaaiv) gradus oponitur; itaque
nune x^Q^f' ^^ xQaSdoav dici expecto. Sed 213 per se
ajjtissimus certo(jue ex eo carmine desumptus est,
(juod erat de certamine, quia in eo hasta memoratur,
tfua una hoc in carmine pugnam commissam esse
videbimus (281 89), neque minus ut Schwartzius me
niunuit, 212 per se offensionibus caret et cum iis quae
j)raecedunt coniungendus est. In versibus 213 8 in-
concinnitates nou extant. Ad 214 5, ut supra com-
moinoravi, conferendi sunt F 342/3. Itaque 213/8
eertaminis, 209. 12 alterius carminis poetae tribuendi
suiit. Vss 219 sqq cuni iis quae antecedunt non
coliaerere Robertus vidit (pg. 172). Nam vss 213 sqq,
in quibus Aiacis procursus, quo spectatores hi timore
illi gaudio afficiuntur, iam descriptus est, et 219 sqq,
i nbi iterum Aiacem accedere legimus, eiusdeni poetae
♦> <• credi nequit. Praeterea si 213 21 eodem ex
carmine desumpti essent et ad cerramen spectarent,
'>9
.1 .IHF
— 48 -
cur tantum spatii inter exercitus intermissum sit, ut
nunc demum propius accederet, quaereremus. Deni-
que 219 sqq scutum summis laudibus effertur, illic
hasta memoratur. Extat enim quasi certamen hastae
et scuti Aiacis, qua de re in appendice pauca di-
centur. Vss 209/12 eidem carmini tribuendos esse
atque 219 sqq iam ex eo efficitur, quod 21;} S cx
altero sumpti sunt, neque quicquam in versibus ipsis
continetur, quod, ne ita iudicemus, impedimento sit.
Ibi enim Aiax w^to, hic eyyv^ev r;A^£v; neque ea in
re offensio inest, quia hic de certamine non agitur.
In versibus 219 sqq scuti clarissima descriptio
extat. Vocabulum anca^oecov quo hic poeta, qui id,
invenit, ter (vel quater) utitur (220, ['222], 245, 26(3),
in ceteris Iliadis libris uno loco, versu ^ 545, excepto
nusquam legi certe memorabile est, unde epithetoii
nostris temporibus magis celebrari apparet, quam
Homeri aetate. Si scuti fama libro H deberetur, pru-
babiliter etiam cognomen tTtia^oaiov saepius legeretur.
Sed sine dubio id carmen, in quo Aiax corpus Pa-
trocli mortui scuto praetento defendit (cf. P 132 9).
vetustius erat. lllis in versibus libri F, quos Robertus
(pg. 77 sq) probabiliter antiquissimo carmini tribuit,
scutum Aiacis svqv vocatur, quod cognomen certe noii
minus usitatum fuisse ex eo efiicitur, quod Aiacis
filio nomen Eurysacis impositum est. Cf. etiam^7520:
Aiag Sl xXovBSL T€kaiuo)Viog, €v 61 fxcv eyvcov.
evQv yag dn(f wfxocaLv €X€c ytQag.
Quod in versu H 219 scutum cum turri confertur, id
ad quadrata tantum scuta quadrare Robertus et
Reichelius (Hom. Waff.- pg. 16) iure contenderunt,
quam ob rem ea „Turmschilde'^ nominant. Id tameu
nomen ad omnia scuta Mycenaea spectat, neque vero
ullius scutum apud Homerum cum turri comparari
nisi Aiacis notandum est. Itaque etiam v 219 ad
scutum ex septem pellibus compositum pertinere
videtur; quod si recte effeci, vss A 485 et F 128 =
H 119 eo carmine, ex quo jFf 219 sqq desumpti sunt,
A
— 49 —
recentiores esse probatur'). Scutum Bnta^oscov fa-
bulosum esse ne Hobertus quidem negat. Ea quoque
(le causa inter vetustissima hoc carmen non nume-
rabimus.
lam de opifice scuti agendum est, qui pariter
atijue cognonien ima^oecov poetae huius ingenio debe-
tur. Quis tandem est Tychius ille, cuius ex ofHcina
^cutum habere heroes gloriabantur? Nomen a verbo
iHX^tv derivatum est necjue quisiiuam eum figuram
niythologicam repraesentare oj)inabitur. Immo quia
(juis ojjifex eius esset, non constabat, Tychii nomen
formavit, fortasse ne Aiax aliis heroibus posthaberi
videretur (cf. e. g. Achillis hastam Peleiam). Hemi-
stichium si hunc locum excipimus, ter legitur: T 368
(le armis Achillis, 0 195 de Diomedis thorace, B 101
de Atridarum sceptro, ubique %d ol (tov; ro fiev)
'HtpacaTog xdfxe tbvxo^v. Num poetae libri H id
carmen, in quo Vulcanum Achillis arma fabricari nar-
ratur, iam notum fuerit, nescio, vss T365 8 ne genuini
quidem sunt. Certe omnia Vulcano tribuere poetae
nonduui consueverant. Nam })rocul dubio Diomedis
tliorax tantum ne Diomedes ab Achille superetur, ab
eodem deo factus esse dicitur. Vnum permirum est,
nbi oj^ifex ille obscurus habitet, notum esse, qua in
re iam veteres iure offenderunt. Schol BT: Jo^av
^uv akri^€cag efinocrjaac Otkwv zov tQonov t^^ xara-
„^, *^ „-9\ ^ - *9s * 'T B: vnaygaWev
Gxnr^g xac^) tov texvcTrrv xac^) ttv nohv ^ '^ ^
T: (priacVj
\ 'II B solus: xal fiaQTVQ€c avTtJ^ wg rw aX?.a)v t€xvct(jov
^v i€xvi]TOig aQcaTco. Townleyanus autem post ^rjaiv
lianc narrationem praebet: Homerum cum Smyrna
Cymen migraret, ad urbem cui nomen Neov Tecxog
erat, pervenisse. Ibi ad Tychium sutorem eum de-
vertisse et ut huic gratias ageret, hos versus fecisse.
^hoTe yuQ negc riQijaog drifuovQyov Xeyecy Ixavov nQoa-
^) A versu P 132 vetusta incipere Robertus (pg. 77 s(i)
il i- ex rebus effecit.
*) y.ai utroque loco omisit T.
— 50 —
^sTvai xal /novov ro ovo/na' „^v noie TtxTO)v noir^&
'[xjLidhog"^ {t 56). De Tychio eo, cuius hospitio Ho-
merus usus esse dicitur, eadem, sed amplius in IJero-
doti vita Homeri (§ 9) narrantur, neque vero iiovi
quid inde discitur. Afferuntur versus, in (iuibus in-
colas coloniae Cymaeorum ut reci])iatur Homerus ob-
secrat. His auditis Tychium eum invitasse, ut ad j>e
deverteretur. In ipsis versibus Tycliii mentio non
fit, sed Neotichenses compellantur. Similes atfpie de
Tychio fabulae de Phemio rhapsodo, Homeri prae-
ceptore (Vit. Her. 4), de Mentore Ithacesio, de Meiite
Taphio (6 7) narrantur, quibus de se bene meritis
Homerus eo gratias egerit, quod heroas homonyuius
fingeret (26). Omnes has fabulas nihil valere clarum
est. Vnum autem gravissimum est: et in Odyssea et
hac in fabula Mentor Itliacesius esse fertur, pariter-
que Mentes, qui in Odyssea Taphiorum rex vocatur,
hic vavxXriQog dno twv nSQt Aevxdda esse dicitur, i. e.
«710 Twv nSQl Td(pov vriacov, Itaque ut Tychio quo(pie
in Herodoti vita eadem patria atque apud Ilomeruni
tribuatur, i^ostulo, neque quin is, qui hanc vitani
Homeri scri])sit, in versu H 221 non 'YXm^ sed^FJg
legerit, dubitari potest. Nam et Ilyde et Neonticlius
urbes Lydiae sunt, atque pro 'YXn nonnuilos ' YSju le-
gisse Strabo (IX 408, XIII 626) ref ert, falso ; Hydam
enim esse Lydiae urbem, neque intellegi, cur Aiax
inde scutum petierit. Idem contra lectionem " Y/^n
proferri pos.se non vidit. Cur .scuti arcessendi causa
Boeotiam in urbem Aiax, cui in Iliade patria non tri-
buitur (Wilamowitz., Hom. Unt. 244 sq), se contulit?
Nam Aiacis ])atriam olim Locridem fuisse hoc ex loco
sequi Robertus mihi non persuasit. Immo lectionem
Ydii vetustiorem esse putandum est, quia si Aiacem
ex Lydia scutum arcessere Graecis offensioni erat,
mirari vix possumus, qua de causa facile fieri potuit,
ut pro "Ydjij "Ykjj ])onerent. Neque defuisse, qui ea
in re non offenderunt, et ex Strabone et ex vita Heio-
doti discitur.
51
Inspiciamus ceteros locos Homericos, quibus Hyde
€t Hyle memorantur. Si eos duos versus neglegimus,
«jui in appendice catologi navium et in catalogo Tro-
innorum extabant, et quos Aristarchus iure eiecit quo
fnctum est, ut in codicibus desint, uno versu B 500
exce])to, ubique utra(]ue lectio traditur, at(jue hoc
uno, quin Hyle illa Boeotia resj^iciatur, dubitari nequit.
Hic enim Hyle mter urbes Boeotorum enumeratur
jH'iorque syllaba hoc uno loco producitur. Omnibus
ceteris locis et syllaba illa brevis est et Lydiam ur-
bem respici aut clarum, aut utra intellegatur incertum
est. — In versu Y 385:
Tjnookw vno VLCfosvTiy ' YSrjg iv niovi Srjino) urbem
Lydiam respici constat indeque lectionem "Wj^^ veram
esse efiicitur. Vbi Hyde sita fuisset, veteribus non
mnstabat. Concludebant hoc ex versu, eam eo loco
exstitisse, quo postea Sardes positae erant. Gravis-
^inium est hoc quoque ioco lectioneui "Ykrjg tradi,
unde nonnullos Lydiae quoque urbi hoc nomen fuisse
(sed cum brevi priore syllaba) arbitratos esse sequilur.
Ktiam illi duo libri B vcrsus, quos Alexandrini dam-
naverunt, ad urbem Lydiam pertinent. Strabone
Xni 626) et Eustathio testibus codices inveniebantur,
iii quibus post B 866 versus Y 385 inserebatur, unde
niiiil novi comperimus. Eodem Strabonis loco non-
nullos versui B 783, ubi Arimorum mentio fit, apud
Muos Typhoei cubile esse putetur, hunc versum sup-
j jsuisse legimus:
X(joq(o ivi 6qv6svtc, '*Y6rjg sv niovc Jr;|Uw.
Tmolus hic non memoratur, sed urbs j^rorsus in re-
?^'iones fabulares transponi videtur. Hinc ea, quae
rabo dicit, Hydam saepe fulminibus ictam esse.
Kelincuntur vss E 708 sqq, qui difticillimi sunt.
In versu E 7U8 Zenodotus Aristonico teste "YSj^ legit,
(|uamquam versum ad urbem Boeotiam pertinere per-
M)icuum videtur. Zenodotum etiam in versu H 221
> Sri legisse non improbabile est. Neque enim Strabo
vei Apollodorus quemquam nominat ne eo quidem
4*
— b2 —
loco, ubi de E 708 agit (IX 407). Boetiam urb. m
respici ex 709 10 sequi videtur, sed idem versus 7ia
ad hemistichium illud: "Ydt^g iv movi Sr^fto) spectat
quoniam Boeoti hic fidXa niova Srjiuov possidere di-
cuntur. 709 10 permiros esse nemo non conced( t.
Nam Boeotos ceteros ei, qui ipse Boeotus erat, fini-
tiraos esse, superfluum erat exponen*. An ea, in qui-
bus de Boeotis af^itur, adiecta sunt et vss 707,8 olim
ad socium Troianorum spectabant? Orestem et Oeno-
maum iterum in versibus M 139 sq memorari notum
est (Orestes et Oenomaus homines Troiani postea ab
Achivis occiduntur, 71/193, A^-)0i> sqq). Axvlum Ten-
thranidam (cf E 705) Diomedes Z 18 interficit. Prae-
terea Teuthram ipsum, Telephi educatorcm, Mysorum
regem fuisse nemo est qui nesciat. Heleni Priamidae
patronymicum hic poeta mutavit. Itaque etiam Ore.s-
bium Hydeensem aliquo loco in Troum sociis enume-
ratum esse valde credibile mihi videtur, neque cum
Hydae divitiae in proverbio sint, mirabimur, quod
Oresbius fie/a nloixoLo ^ienrilwq vocatui-. Oresbius
igitur probabiliter Lydus est,/neque cum 710/1 recen-
tes sint, fieri potest, ut hoc ex loco cum Dummlero
(ap. Studniczka, Kyrene, 197 sqq) ahquid de Hectoris
patria Boeotica efHciamus. Atqui eos locos, ubi prior
syllaba vocis^rJi^ xd^^Ykri corripitur, omnes ad urbem
Lydiam spectare vidimus, ergo hoc novum esse argu-
mentum puto, quo etiam H 221 ad eam referendam
esse conficiatur. Tamen quod ad E 708 sqq attinet,
una difficultas relinquitur: si hic 'VJ/^ legebatur eo tem-
pore, cum 710/1 adiecti sunt, quomodo poeta Hydam
urbem in Boeotiam transferre potuerit, non intelleoo,
neque cum in versu 710 hemistichium "Ydrig iv niovi
^fico respici appareat, quomodo haec offensio tolli pos-
^sit, video, nisi iam rhapsodorum temporibus formas
idti et 'YXtj inter se confusas esse censemus. Quod
ut lam veteres viderunt (Strab. I. c.) Hyle Boeotia ad
lacum Copaidem (cui uni nomen h/uvri Kri^K^ig iure
imponitur), sita non erat, sed ad lacum Hyliacum, aut
- 53
iUos lacus antiquissimis temporibus coniunctos fuisse
ftficitndum mihi videtur, aut primum versus 709 he-
mistichium genuinum et a retractatore inepte hoc
Kr^ifiaiSt pro rvyain positum esse (cf Y 391, B 865).
Denique cf £708 et/i219: og q* iv^^Ylri vaisaxe —
^'Y?.(l ivi oixia vaiwv Fortasse iptur alter locus ab
altero pendet (ct etiam E 693 et H 60, de quibus in
appendice agetur); deinde et Hydcenses fiaka niova
di,uov possidere et Oresbius fiSYa nXovroto fisfirjl(Lg
dicitur, itn H 221 Tychius Hydeensis axvTozoftm' iix
aQioiog vocatur. — M H 222/3 revertemur, cum
24.') sq tractabimus.
Secuntur altercationes heroum, quales saepe ante
pu^nas leguntur. In versibus 228 30 Achillis men-
tionem miram esse iam veteres cognoverunt (Porphyr.)
neque pauci nostrorum temporum viri docti eos dam-
iiaverunt, et iurc ut puto, quamquam pugnam hanc
i\W\ Achille a proeliis absente sensum non praebere
a])paret. Sed ea iam in prooemio exposita esse quo-
minus putemus, nihil impedit. Nam vss 229/30 in
appendice catalogi navium (B 771 sqq), recentis-
sima Hiadis parte, melius legi negari nequit. Etiam
vss 231/2 delendi sunt ; primum enim, ut 231 2 ver-
sihus 226/7 adiungantur, fieri non potest: lacuna
i<:itur certe statuenda esset. Deinde verbis i^fisig
S\ifiBv loioi vss 22^ 30 respici videntur. Denique, ut
Kubertus exposuit (pg. 171), vss 231/2 nisi de certa-
mine intellegi non possunt, de quo hic non agi
Knhertus vidit statimque accuratius exponetur; 231
' lu sine dubio ad provocationem spectat et quod
miihos Achivos Hectori pares esse monere Aiaci
iiiagni momenti videtur, catalogi poetae proximum
Achilli Aiacem non esse supra commemoravi. 231 2
i^itur una cum 228 30 compilatori tribuendi sunt.
I s contumeliarum loco substitutos esse Robertus
I.) ex 235 sqq eflecit. Plura hac de re in iis quae
^'tuntur, dicam.
Ad 234 6 recte Hentziiis r 430 sqq contulit (vel
- 54 -
Y 200 sqq = 4o0 sqq; sed 430 sqq vetustiores ess.
l)ro certo diici potest; cf Robert. ])g 23o). IHic
Hector haec loquitiir: Noli verbis me deterrere. Faeil,
esset j)ariter atque tu verbis irridentibus nefariisqiie
gloriari. Neque vero me deterioreui te esse ignoro
etc. In 1. H haec verba facit: „Ne timorem te niilii
inicere posse s])eraveris, quasi belli imperitus siui'*,
quibus dictis, quoniani fieri non ])Otuit, ut se infirmi-
orem Aiace j^rofiteretur, contrarium facit, quod libri
Y Hector facere contemnit. Quin ne nefaria quidem
(Y 433 aiavka) loqui veretur. Nam eum Marti se
aequare Reichelium d^g 2S) secutus ex verbis la/.av-
QLvov noXefii^ecv efficio (piia vox TokavQivog ]>raeter
hunc locum non nisi de Marte dicitur, qui tribus loeis
jakavQivog noXsjiiiacrjg vocatur (E 289, Y 78, X 2(i7.)
Ceterum qiiomodo vox zakavQivog inter])retanda esset.
et antiqui dubitabant, et inter viros doctos horiuu
temi)oruui magna controversia extat aeque ac de ii>
verbis quae j^raecedunt. Neque enim Hi^ntzium ea
recte intellegere Schwartzius me monuit. Ille sic
interpretatus est: ^Das heisst mir, als Schildtraoer
kampfen." Quod autem i 393, / 706, N 484 adfert,
ut sententiam suam probet, nullus locus ])Iane Iiuc
quadrat. Legimus enim l 393: to yaQ . . . xQaio;
iaii, y 484 o TB xQttTog iaii, I 706: to yccQ itievo:
saji xai dkxri. Neque vero ro nokeimXeiv iaii diei
posse a])])aret Immo iam ex verborum: j6 fioi ian
ordine Aristarchi inter])retationem: „quod mihi esf,
„quod habeo'', veram esse sequitur. In eo quod juu-
nomen neutrius generis ad nomen feminini generis
referendum est, offendendum non esse iam dudum ii
probaverunt, qui Aristarchi sententiam secuti siiiit
(cf yl 238 a 1% iiii — xai z 6 ye xsiql ka^wv ; (D}61 to>6'
BtBQyiSovQt) . . . nr^xvv . . . ^dXe -^ ri S* vneQ aiiov
yalu iveaitQixTo). Item de voce zakavQivov Aristarchiini
recte iudicasse Schwartzius censet. Ille translate vnm
intellegit: „audacter pugnare", quocum etiam Marris
appellatio bene congruere mihi videtur. Neque enim
— 55
Martis scuto usquam magnae partes dantur, quin, ni plane
erro, ne memoratur (juideni. Aliorum scuta transfodere
solet {QivoTOQog O 391). Itaque etiamsi vocabulum
oliiu de scuto dictum sit, Iliadis poetas eam iam non
proprie intellexisse veri simillimum mihi videtur.
Quod vox hoc uno loco de homine, omnibus ceteris
de Marte usitatur eaque de causa ut memoravi Hectoris
iactationem ad Martis cognomen spectare probabile est,
si Ilectorem non uiinus fortiter Marte, quo nemo
fortius pugnare potest, se pugnare gloriari intellegimus,
haee (juidem interpretatio eodem redit (pio Ari-
starchea illa.
Sed verbis to fxoi ian xaXavQivov nokefiiCeiv iac-
tationis finem fieri expectamus, si recte vocem TaXav-
gaov translate intellegimus. Pro eo in iis versibus,
(|uae secuntur, miro modo curruum pugna memoratur,
de (^ua hoc quidem in carmine nihil audimus. Hector
igitur omnia suae belli peritiae genera enumerare
videtur. Sin, quod verum esse statim aliis quoque
causis confirmabitur, 240 1 adiecti sunt, inter 219 sqq
it 238 sq rationem aliquam intercedere valde proba-
bile existimo. Aiacem quoque in iis, quae olim post
2'21 extiterunt, artes suas laudibus extulisse etiam ex
verbis toiovtov iovTa (242) sequitur. Quod igitur
Hcetor scutum gubernare se scire dicit, mirum non
; 240 1 autem hoc loco inepti sunt; revertemur
pustea ad eos.
Verba XddQi^ ojiinevaag (243) non ad certamen
sed ad proelium pertinere Robertus optime cognovit
(pg 172). Hectorem post(]uam Achivorum optimos ad
certamen singulare provocavit, ita loqui non potuisse
luce clarius est. Sed nuui iure Robertus -ri521, 0 541,
H .')13, N 545 contulerit, dubito. Ne(|ue enim de
talibus insidiis hic agitur, sed ad pugnam parati ex
adverso constiterunt. Itaque Aiacem his verbis ut
atteudat ab Hectore moneri, qui iurgiorum finem
puguaeque initium facere cupit, Hentzius probabilius
contendere mihi videinr; saepe enim heroes in adver-
- 56 —
sarium niliil opinanteiu hastas coniciunt; ille periculum
si in tempore cognovit, statum mutando effugit (aA/.'
o fiev dvia iSuiV yikevazo ;(«Ax£ov syxogj e. g. P :^;)
Aiax Hectoris hastam, A 184 Teucer Hectoris, A' :'T4
Hector Achiliis, ubi pariter atque in 1. H altercation.'<
antecesserunt). Hacc faccre Hector contemnit, ^ed
ipse Aiaceni, ut animum advertat hortatur. Et (|Uod
ad verba Xdiygji omnevaag attinet, ea ad scutum refe-
renda et sic interpretanda esse: „super scuti margineiu
speculatus" ex versibus A' 802 sqq efficio quo de loco
in appendice accurate agetur. Sed nonnulia iam hic
exponere necesse est. Hector ibi iis artibus, de quibib
in libro H gloriatur, uti videtur:
802: ngoai^ev^ S' kxevdan i'6a (cf H 238) ndnoo
iiar^v (vel dfi^aXoeaaav cum Roberto, quoniani de
scuto quadrato agitur),
806: ndvTn (H 238: ini de^ia, in dQtajaQd) d' iki(j,
(fdkayyag insiQdto (cf H 23o) ngonoSiXwv
807 : ei nwg ot eX^etav vnaaniSia nQo^i^dvii.
Quod Hector hic sub scuto progrediens Aclii-
vorum animos experiri dic^itur, si rem nobis ante
oculos ponimus, eum supra scuti marginem speculatum
procederc intellegendum est; prorsus igitur eodi lu r. ^
rediret, si pro ineiQdro .iaxonec vcl {kdi^Qu) ^ninevfv
substitueretur, quod quamquam rem iam satis clarani
esse arbitror, etiam versu A' 321 confirmatur:
eiaoQowv xQoa xaAor, o/i^ eiSece (cf A^^^Ti
fidXiaia.
Itaque si verba XdSQn onmevaag de scuto intelk-
genda sunt, 242 3 cum 238, 9 coniungendos essr hae
quoque re probatur. Denique ad verba: inl Seiia
xal aQtaxQa vw^ir]aai ^iov (238) redire necesse est, <iuae
me aliter atque fieri solet interpretari lectorcs b< ne-
volos iam inde effecisse puto, quod ad ea versum
N 806 conferendum censui. De iis Reichelius, cui
Robertus (1. 1.) accedere videtur, sic iudicat (pg l\^ :
„. . . . nach der linken Seite hin, um ihn (scuiuia
— Oi —
voni Riicken unter dem rechten Arm hervor vor dic
Brnst zu ziehen, gegeu die rechte Seite, um ilm auf
den Riicken zuriickzuziehen.'' Versum ita intellegi
non posse manifestum mihi vidctur; nam poeta id si
dicere voluisset, rem sine dubio apertius exposuissot.
Accedit (juod vcrba ini dtica priore loco leguntur,
quae si Reichelium sequimur, ad fugam spectant.
IVpfecto mira iactatio! Reichelium ipsum in inter-
preiatione ab altera jiarte, a verbis: in^ dQiajeQa
inci])ere notandum est. Immo sine dubio utrumque
;ul impetum faciendum pertinet ct quoquoversus scutum
trubernare (Herod I 171 oirjxi^ecv) se scire intellegen-
duni est. Et (luin poeta libri N hunc versum respi-
ciat, vix dubium mihi videtur. Omnia, quae hoc libri
H loco leguntur, poetani illum imitatum essc partim
vidimus, partim in appendice exponetur, versibus 240 1
exceptis, qui sine dubio tum nondum extabant.
Reliquum est, ut hos duos versus tractem. Ple-
runKjue ei q. e. azadiri vafiivrj pugnam sagittis vel
hastis eminus connnissam opponi Koechlius iure me-
moravit (cf N 314, 713 sqq, O 282 sqq). Sed in
versu A" 513 (unde 1. H. pendere Koechlius censet,
quod minime probabile est) et — 159, quem Hentzius
contulit, inataaeiv et ataSiri vainivrj sibi respondent.
Altero loco versibus /f 240 1 simillimo haec leguntur:
(Hector) dXXoi' inditaaxe xaid fxoi^ov^ d/J.ore S^avie
(7T(''axe fiiya idxoov, oniam S*ov xd^eto ndfxnav. Quam-
«luam ille /noi^og Innoov hic non memoratur, tamen
hunc locum libro H vetustiorem esse non crediderim.
Ne(|ue enim verbum ijiataoeiv cum praepositione xaxd
alibi coniungitur. Praeterea hoc cum loco, qui cum
i* 122 sqq discrepat, miraculum clamantis Achillis
cohaeret (^ 214), (^uae inventio iure opinor recentis-
sinja putatur. Verba inataaeiv fioifov mna)v inter-
^^'•f^Mnda esse : „heroas curru vehentes aggredi"
ai)j)aret (saepe legitur: f/x^^j juieXiriaiv etc. inaiaaecv).
^» (i cum pauci heroes curribus utantur, unde tunmhus
curruum et equorum opinio oriri potuerit, quaerendum
- 58
est. Si extabat, verba inepta non essse ex E 2()3
apparet, ubi tanien de pugna singulari agitur:
u4lvsiao indi^ai fji€fxvrif.ikvog Inntov.
Vnius autem libri, Teichomacliiae, poeta, quantuin
ad proelia in campo commissa attinet, curribus maiores
partes tribuere videtur (M 50, 76, 108 sqq). Indein'
poeta vel potius interpolator ea sumpsit ? Vss 260 s(|
compilatori debitos ex 1. M sumptos esse postea ex-
ponetur. Ad 240 cf etiara U 809 10. Ad 241 v. II
617 conferri solet, etani /T 182; certe hoc Ji^tltjj jU^A-
nsaifai ^'^Qr^ singulariter dictum est. Ex eo quod
hoc in versu Martis mentio fit, hunc quoque poetam
intellexisse versum 239 ad Martis cognomen spectare
eifieiendum mihi videtur.
Vnum versum, qui interpretationi difficultates nou
praebet, tractare adhuc omisi, 234, qui in Veneti ^/
textu deest, sed in margine adiectus est. Res non
multum valeret, nisi non pauci codices pro eo versu
quem editores recipere consueverunt, versum N 824
hic quidem ineptum adhiberent:/
Aiav afiaQvosnsg, ^ovydis^ nolov sscnsg. Etiam
V. // 234 saepius invenitur (/ 644, ^ 465), nequ •
appeHatio honorifica aptissima vocari potest. Itaque
cum versus in Veneto u4 genuinus non sit, euni ab
Alexandrinis omnino non lectum esse iudioo. Saepius
allocutiones interpolari v. N 524 docet, qui multis in
codicibus deest (cf schol T). —
Tandem ad pugnam ipsam pervenimus. De
eventu eius utrique poetarum eorum, quorum carniina
in 1. H contaminata sunt, iam antequam carniina
composuerunt, constabat non licere alterum ex pugnn-
toribus ab adversario suo interfectum esse narrar«'.
Nam Hectorem ab Achille necari omnibus notum erat,
et Aiacem Hectore vel superiorem esse poetae ex-
ponere in animo habebant. Nostro in 1. H terjpugna»-
fortunam experiuntur, princi})io hastis eminus, deindt'
comminus, tum lapidibus iactis; cum denique gladiis
strictis congressuri sunt, praecones intercedunt.
— 59 -
Quarum pugnarum primam ad idem carmen referen-
dam esse, ex quo altercationes, quae praecedunt, de-
sumptae sunt, mentione scuti ex septem pcllibus com-
positi probatur. 244 et 249 eandem in clausulam
exire supra commemoravimus, ubi de F 347/56 age-
bntur. Magnae difficuhates in versu 246 se offerunt,
iii quo, quod sciam, adhuc nemo offendit. Quaestio
est, quid significet vox dxgoiaiov.^ probabiUter „aes
sumnmm", quod scuto extrinsecus aflixum est (222/3).
Sid si ita interpretamur, haec exponi supervacaneum
est; deinde si aes contingi dicitur, ut etiam percuti
narretur, flagitandum est. Neque vero quisquam
vprsum 247 sic intelleget, aes et quinque pelles trans-
1 bbii esse, in sexta hastam haesisse, sed hunc esse
sensum: „j)aene scutum transfixum esset, ultimo in
corio substitit hasta'^ luce cLarius est. Si aes respi-
ceretur, octo coria memorarentur. Quodsi 246 inter-
|tulatum esse putamus, etiam 223 (vel 222/3) in sus-
jiieionem vocatur, quia si in versibus 245 sqq corium
aineum prorsus neglegitur, id non minus offendit.
Tamen in versibus 222 3 explicatio verborum fxttAxtov
Ima^osiov contineri et iis verbis tali expiicatione
opus esse contradici potest. Poetam versuum M
:'••>.") sqq, in quibus scutum Sarpedonis describitur, hunc
locum imitari Robertus vidit (pg. 7); nam Hbri M
locum recentiorem esse, quia scutum Aiacis sutor, Sar-
pedonis faber fabricatur, Roberto concedendum est.
Poetam libri M vss H 222 o iam novisse non pro
eerto contendi posse iudico. Neque enim improbaoile
imhi videtur poetam libri M in versibus 295/7 tantum
illa duo verba xd^^sov snia^osiov interpretari et cir-
eumscribere voluisser
-ir295sq: xaXr^v xakxsiriv s^r^kavov, ^v aga xc^^^»^
T^Xaasv, svToa^sv 6s ^osiag qdips ^afxstag.
At(|ue aliter verba iila intellexit, cum scutum
' neum esse dicit, atque poeta versuum if 222 3, qui
aere octavum corium factum esse iudicat. In \. H
i tlHbus, in h M aeri maiores partes tribuuntur, qua
- 60
- 61
ciim re opifices scutorum (axvzoTOjnog — x^^xf*'?) conei-
nere iani Robertus vidit. Itaque poetani 1. M alteram
illam et aecuratiorem description^m versuum H'2'2'2 .'l
iam novisse certe non necessario efficitur. In vorsu
H 222 eadeni repeti, quae iam in versibus 21*i 20
dicta crant, notandum cst. Ad H'2'20: (f tgcov auxo^
224 10 uQoa^e ajtQvoio (psQwv cf M 294: aanida
TTQoai^' sax^To, 298: trjv (xq* o ye nQoa^s ayj')-
jnsvog. Si quis num /f 246 aliter intellegi possit.
quaerat, forsitan hanc interpretationem probabileni c-^e
putari possit: In versibus T 275 9, ubi de AtntaL-
scuto aeneo et pelli inducto (cf Robert. pg 7) agitur.
Achilles extremam scuti margineni contingit, ubi:
XentoTaiog i^e€ x«^xo? Aemoiait] 6' tJttr^v Qtvog ^o6q}\
Etiamne verba axQozajov xata x«^-^ov sic intelle«i
possunt? (Cf e. g. /T460: ix xeqakr^g kg axQoig noda;,
E 336 axQi^v oviaae x^^Qf^i ^ 309:
Tov ^aX vno xkrjda /^tarjv, 6id 6^ uinneQeg dxoi[
^^Xf^^i ;c«^.«f? naQa veiaiov wjnov aveaxev].
Neque vero pro certo dieere possuni, num locus
ita inteliegi possit: nani verba dxQoiaiov xaid x«/^''V
ad if 222 3 spectare neque quicquam aliud signitiiMiv
atque ea verba, quae secuntur: „o$ oySoog i^sv in* avnlj"
tam perspicuum videtur, ut ad alteram illani inter-
pretationem perlugere vix liceat, nisi ea omnes offeii-
siones tolluntur; neque vero, quo(|UO modo versuni
246 interpretando defendere conamur, ea oflfensio tolli
potest, quod aes transfodi non dicitur. In iis quae
secuntur et: e^aXev daniSa legimus et: 6ia itiiv dani-
dog r^ki^sv. Ita(|ue versum 246 delendum esse veri
simillimum est et una cum eo probabiliter 222 3, (] . 'S
^) Quo(.l ad (|uartuni eoruni locorum attinet, quibus scuta
accuratiui? (iescribuntur, N 405 sqq, iniuria Kobertum (v jtu !"
et 111) vys 40G/7 damnasse dixerim. Quod enin» 405 et 4<»8a'i
scutum Mycenaeum spectare exposuit, cum 406 7 ad foruiajn
rotundam pertinerent, etia :i in versu 409 corii ai^nei meutin-
jiem fieri mouendum est, unde poetam recentem in versibii^
405 et 408 formula vetusta abusum esse sequitur.
per se aptos esse non nego. Xeque vero (|Uod hic
fle octavo corio agitur posteaque versu 246 deleto
ul silentio i^raeteritur, hoc tolerabile mihi videtur. Si
•2'22 3 eiciuntur, verba xd^xeov bniaSoaiov (220) ad id
aes refercnda sunt, ([uod enmokd^ec iv ijj danldi (Eust.
M(l r 347, cf pg 42).
Progrediamur ad 251 s^^q, in quibus thoracis mentio
sumniae otfensioni est. Neque versu 262 eiecto lec-
tionem genuinam restitutam esse puto, quia, ut supra
j»g 43) memoravi, eo deleto vocem eyxog initio versus
:V)4 repeti displicet. Certe multo elcgantius versus
leguntur, si 2r)2 non omittitur. Tum locum gravius
retractatuni esse censendum est; neque enim thoracis
montionem tolerari posse manifestum est (cf Robert.
ji^ 170). In libro V hanc rem offensioni non essc,
(juoniam de retractatore agitur, vidimus. Mox rever-
temur ad hos 1. H versus.
In versibus 255 7 utrumque hastani ex scuto ex-
traliere legimus, quod non sine magnis difficultatibus
tieri potuisse iani veteres intellexerunt. Scholiasta
enira Veneti B utrunKiue ex alterius scuto hastam
suam extraxisse suspicatur, certe falso; tamen etiamsi
'itruuKjue ex suo scuto hastani adversarii extraxisse
putcmus, offensiones extare non negabit, qui rem sibi
ante oculos ponet. Vss 255 7 Zenodotus obelo nota-
vit vel, ut cautius loquar, in Veneto A iis dmXal ad-
-^ribuntur. Nam Lehrsius (ap. Friedlaenderum, Ari-
ston. h. a. 1.) et Fickius (D. hom. II. pg 440) athe-
t<'>in ad 256 7 tantum pertinere arbitrati sunt et
Fiekius ne in constructione offenderetur, a 95/6 con-
tulit:
di] Tor' dvaaxofievio 6 /jev ilkaae 6e'^i6v wfiov
^Qogy 6 J* avxsv' ekaaaev xtL
Neque eos quod ad Zenodotum attinet, recte
eoniccisse improbabile est. Nani ex eo quod scho-
^ liahtae, qui Didymum et Aristonicum excerpsit, con-
textum afferre superfluum visum est, gravia post verba:
T" Ttlg avveneiag ovtioz eyec naQ avtc^ non excidisse
— 62 —
— 63 —
sequitur, quibus ex verbis a Didymo ipso contextuni
(255 + 258) exseriptum fuisse confit. Sed 256 7 n-wva
delendos esse nego. Nani valde dubito, num iis eiee-
tis i. q. e. sneiia iure legatur. — Cf etiam y^686>.|:
"IdvTa J* dvaoxoiuL&'v(o xsqgI aic^aQi^aiv lui
a/nifa)
avv Q*€7isaoVy avv 6e a(fc ^aQelat x^fQH
e\uix^ev,
A^684sqq: Tw 6' vlq of^iaQir^Sriv 6 f.iev eyxsi oSvoeni
lei uxovilaaacj 6 6* dno vevQiicfiv oiaroj.
Tum demum haec secuntur: IlQiafiiSr^g jua-
enena^). Praeterea ofi^ensio ea, quae vcrbis: xa> dVx-
artaaaaiiievco xie inest, non toUitur, qua nonnullos com-
motos esse, ut gladios (!) ex vagina eripi interpretarcn-
tur, Aristonicus (Schol ad 255 et 273) testatur. Oe-
terum 256/7 vetustiores sunt quam E 780 sqq; multo
enim aptius Hector et Aiax cominus conflicturi (iuani
duces Argivorum, qui eo quidem tempore nihil agebant.
cum apris et leonibus comparantur. Prorsus autem
inepta verba ia> 6' exanaaaafibVio sunt, si non de cer-
tamine, sed de proelio agitur ; nam 244 sqq ad id
carmen, in quo Aiax Hectorem de improviso adoritur,
referendos esse vidimus. Hoc in carmine ut bis
hastis congrederentur, fieri non potuit, nisi dua?
hastas habebant, qua de re nihil traditur. Itaijue
2bb sqq huic carmini tribuendos non esse iudicandum
est. Idem ex eo efficitur, (juod 22':) SiVux ey'/,s(t
memorantur; cf 212 xQaddcov dohxoaxiov eyxoc'^ in iis
quae secuntur scuti septem pellium mentio non fit.
Ergo 2b^) sqq certaminis poetae tribuendi sunt.
'Exanaaaafieva} a compilatore pro alio quodam parti-
1) Hoc iino loco Heleniis arcu pugnat, quod meniorabil»'
esse iam Kobertus dixit (pg. 115). Sed quia N 576 8n ^
581/600 ob armationem variis poetis tribuendos esse Kobenu^
dociiit, fortasse vss 581/2 compilatori deberi et Helenuni jdu
Paride substitutum esse mihi in mentem venit. N 768 -'ci
Paris arcu pugnat; ad hanc opinionem quadrat, ut i»Hro
etiam indip^natio ea, quae in verbis noK}.6v djrojr^.ay/^''»
6xd<; eKTaro (592) contineri videtur.
cipio positum esse Schwartzius censet, e. g. pro
avia axofisvo), Neque enini si recte iudicamus prius
versus 255 hemistichium vetustum esse apparet.
Verba avv q eneaov multo melius de initio pugnae
diei clarum est neque ea de causa Zenodotum vss
^ji) 7 damnasse improbabile videtur. Itaque eos ver-
sus qui praecedunt, 251 4, a compilatore gravius im-
niutatos esse non incredibiie est, sive 251 solus, sive
i\')l et 253 genuini sunt. Nam mihi quidem praeter
l^")2 V. 254 maxime in suspicionem venit, quod post-
quam hasta in tunicam invasit, iieri potuisse, ut
aliquis corpus deflectendo periculum eff^ugeret, equi-
dem non crediderim. Hasta enim aut eodem tempore,
(|U0 in chitona intrat, iam corpus laedit, aut si non
vuhieravit, naQol kanaQr^v Sidfir^ae ^f^Vwva, sed quia
adversarius telum non bene direxit. 253 igitur, si
(*um 254 non coniungitur, aptus est. 254 b saepius
extat (-^ 360, 3 462). 254 eiecto etiam repetitio vocis
fyxog deletur. Compilatorem pariter atque in versu
s2 aliis locis arma lonica hunc in librum induxisse
vidimus (122. 207).
Vss 258 9 apte dici supra exposuimus, sive de
annis Mycenaeis sive de lonicis agitur. Nam utris eo
in carmine, quod erat de certamine, pugnatores usi
bint, ex hoc pugnae fragmento non efflcitur, quoniam
verba: tw S^ exanaaaafitvo), ex quibus eos scuto qua-
drato instructos esse secjueretur, genuina non esse
vidimus, et 258 9, 262 de utroque genere armorum
intellegi possunt. 260 1 compilatoris sunt: In versu
2<»() quae scuti pars contingatur, non dici desideratur,
(|uia antea legitur: ineaov adxog ovtaae Sovql; deinde
lioc endkfievog superfluum est, quia iam in versu 254
idem legimus, neque de Hectore tale quid dicitur ;
<l''nique et in verbis atvtfili^e 6e fitv fiefiawia et in
ii> quae secuntur, eventus ictus refertur. Quae cum
\ ita se habeant, quin vss 260 1 ex 1. M versibus 404/5
desumpti sint, dubitari non potest. Ibi Teucer eminus
>agitta scuti lorum contingere dicitur, Aiax autem
— 64 —
65 —
endXfiSvog Sarpedonis danida ii'j£v, et quamquain
ut scutum transfoderet, non contigit, tamen eum
reppulit. Atque hoc : ov Si SianQo r^kv^sv paene
postulatur; ita enim verba intellegenda esse arbitror,
ut postquam in periodo priore id, quod assequi illo
studuit, non contigisse legimus, in altera partem tamen
impetratam esse poeta exponere voluerit. At([ue cum
260 1 et 262 coniungi non possint, 260 1, pro delctis
substitutos csse censendum est. Ad 262 cf A' 324 Sij^i,
»=412. Vbique de collo agitur; nam pugnae inter
Hectorem et Aiacem commissae recentiores sunt Hec-
toris ultima pugna {3 406 7 = X 291 2). Carnien
quod est de certamine a 1. X pendere etiam ex Hec-
toris provocatione efFecimus (79/80 = X 342 3, ad 7() sqq
cf X 254 sqq).
Sequitur in libro H jmgna lapidibus facta. In
pugnae descriptione niliil incst, quod offendat. Ex eo,
quod 2Qi^ scuti septem pellium mentio fit, 263 sqq ex
eodem carmine atque 244 sqq sumj^tos esse conficitiir.
Itaque Hectorem quoque scuto quadrato instructum
esse notare vix opus est pariterque eum ocreas non
habere (271), quas haberet, si thorace ornatus esset
(v. 252). Postquam ])rocubuit, ab Apolline confestim
arrigitur: ad dcorum collo(iuium haec non quadranr!
De H402 sqq hoc cum loco conferendis in aj)pendice
pauca dicam. — Pugnae nunc finem fieri in eius qui-
dem poetae carmine, cui inventio scuti ex septem
pellibus compositi debetur, necesse erat. Ibi enim
princi[)io eos hastas eminus coniecisse in versibus 244
sqq legimus, indeque initium fieri sollemne est. Si la-
pidum pugna eidem carmini tribuenda est, qua de re
([uod dubitemus, nihil habemus, nonnuUa deleta esse
ex versu 263 efficitur. Accedit quod eos hac in pugnn,
ad quam tantae praeparationes factae sunt (cf Heloni
orationem et Achivorum consilium), ante ad lapides
perfugisse quam gladios, arma ordinaria, experti sunt,
mihi quidem vix credibile videtur. Quod nostro 'n
1. H postquam lapides coniecerunt, gladiis congre«li
dicuntur, hoc quidem prorsus ineptum est. Neque
verba xw cJ' exanaaaafxivM olim revera ad gladios per-
tinuisse prorsus improbabile existimo. Eos lapidibus
iactis dirimi propterea necesse erat, quia postquam
Hectorem procubuisse hic legimus, nihil reliquum
erat, nisi ut occideretur, si denuo manus conseruissent.
Qua autem ratione eftici potuit, ut dirimerenturV
Dubitatio extare potest inter haec tria: Aut Hector
aip SfdQcov eg oindov idvaeio, x^q* dXeeivcov, quod ridi-
culum esse existimo tot pugnae praeparationibus
utraque a parte factis et tam acri pugna commissa;
aut amici sive Hectoris sive utriusque eos diremerunt;
aut pugnatores ut erant defessi, hastis e manibus
emissis, gladiis probabiliter aliquo modo ad pugnam
inutilibus factis (cf I. T), ceteris vix acriter manus con-
serentibus, quoniam Achivi suspenso animo pugnea
exitum expectabant, cum iam advesperasceret (nam
2\H 3 huc referendos esse statim exponetur), Hectoris
impulsu, quod ad hunc diem attinuit, ipsi et suae
pu»;nae et proelii finem fecerunt. Rem ita se habuisse
postea ex 290y3 cognoscetur.
Sed antea 273 sqq considerari oportet. De 273
nonnulla iam diximus; addendum est verba avToaxs-
Sov ovjd^ovio ne certaminis quidem poetae tribui
posse; hoc enim in carmine si non gladiis, at tamen
hiistis cominus manus conseruerant. In versibus 274
sqq praecones sua sponte intercedere videntur, cum
ut Achivi Troianique ea de re inter se conveniant,
tlagitetur. Nostro in contextu Achivis vix esse, quod
pugnam interrumpant, memorare superfluum est,
quoniam non multum aberat, quin Hector occideretur.
Operae pretium est, ut W 822 sqq conferamus, qui ab
lioc Joco pendent. Ibi Achivi, cum Aiaci metuant,
pugnae finem statuere dicuntur. Hic igitur nihii ofFen-
sionio extat. Poeta quibus causis commoti intercedant,
.V exponit, cum in 1, // intercessio praeconum prudentiae
dtberi videatur, ex quibus Talthybius ne unum qui-
dem verbum facit. Sed quoniam Hector provocavit,
- 66 --
ut Achivi intervenirent, fieri vix potuit. Omnes difti-
cultates solvuntur, si divos spectatores Achivoruni
Troumque duces impulisse suspicamur, ut Hectoreui
et Aiacem, ne ultra pugnarent, adhortarentur.
Ex versu 2S2 v. 29o suniptus esse putari solet.
Mihi quidem, num 282 genuinus esset, semper in
dubio erat. Tantas tenebras fuisse, quibus ne denuo
et postremum manus consererent, prohiberentur, vix
credibile mihi videtur, sed hoc Idaei argumentum
ridiculum esse censeo. Immo versum 282 ex l^l»:'
sumptum esse statim videbimus. In versu 281 Idaeus
eorum peritiam hastarum pugnae laudat. Nani inter
vocabula noXsfiiaiilg et alxfxritr^g distinguendum esso
versu A' 267 probatur: Nvv ae fxdka XQ^ «WV*^
€fiiii€vai xal ifagaaXeov noXsfitair^v. Deinde voci
aixfir^Tr)g notionem honoriticam iam inesse notanduiii
est, cum ei q. e. nokefuazijg appositione opus sit, qua
utram in partem vocabulum intellegendum sit, cognos-
catur. Si aixfirijr]g idem atque noXsfxiaxrig significaret,
eiusmodi epitheton in versu H 281 adici necesse esset.
Accedit, quod Hector paulo post (289) haec dicit:
insi . . . negl J' eyx^f' ^Axacwv (ftQxazog iaai. Quae
cum ita sint, dubitari non potest, quin eo in carniine,
quod erat de certamine et ad quod Idaei orationem
referendam esse clarum est, si de deoruni intercessione
recte iudicavimus, hastis tantum pugnaverint, et cum
Hector Aiacem se superiorem esse certe non confiteatur
(288 sq, 299 sqq), ibi pugnam magis ancipitem fuisse
concludo, etsi eius res meiiores fuisse ex 262 se<(ui
videtur. Hac cum sententia hastarum mention ni
quae fit in versibus 255 et 212 concinere supra cuui-
memoravinms.
lam ad 291^3 pervenimus. Versum 293 iam
Aristarchus obelo notavit ut inepte ex 282 sumptura.
Praeterea 293 et 294 coniungi non posse apparet.
Quod ad 291 2 attinet, verba Jwg 6* eieQocai 6i
vixr^v non ut expectatur, ad Hectorem et Aiacem, >''tl
ad populos spectare maxime offendit. Vss 291 - i'i
— 67 —
<ahera libri H parte (377 8) melius legi videntur, et
si id verum esset, hic interpolati esse probarentur. Et
i. (|. e. htQoiacv illic optimum sensuni praebere aj^i^aret.
8ed pro eo alia offendunt, quae ne neglegantur, ca-
vendum est. Idaeus primum Alexandri pacis condi-
ciones, deinde Priami propositionem indutiarum facien-
(larum ad Achivos deferre iubetur. Paulum valet
indutias non nisi pacis condicionibus repudiatis fore
exponendum fuisse. Hac de re, cum de secundae 1.
tJ partis pocta agatur, non mirabinmr. Sed verba:
vOiSQov avje fuiaxr]aofiei^* elg o xe daifiMV afifie dcaxgivd
hic ineptissiraa esse iudico, in vcrsibus 291 3 intellegi
jiusse apparebit. Neque enim in versibus 377 8 de
proeHi, sed de belli interruj)tione Priamus lo(|nitur,
(juamobrem si accurate iiiterpretanmr, eum nusquam
iterum indutias facturum csse intellegendum est, quod
absurdum esse existimo. Redeamus ad 288 sqq, in
(juibus Hector haec dicit: „Cum magnitudine, robore,
mente praeditus sis^, expecto: „a pugna desistamus^.
Sed quid i. q. e. vvv prcmit („nunc profecto", si 291/3
eit!iuntur)? Quin de hoc tempore agatur, nemini
clubium esse potest. Verba vvv fiev versibus 291 3
deletis sensu carere clarum mihi videtur, et ex eo
(juod flagitatur, ut huic vvv fiev tale quid respondeat,
([uale in versibus 291 2 legitur, vss 290/2 seiungendos
non esse efficio. Cum vero 291/2 ad certamen non
(juadrare viderimus, ex iis Hectorem ut exercitus a
jtugnando desistant, j)roponere concludendum iudico.
Ita si versus intellegiraus, etiam v. 293 aptissiraus est,
(juoniara Hectoris propositio eo minus mira esse videtur,
si iara advesperascit. Itaque sine dubio 291 3 ad id
carmen referendi sunt, in quo de proelio agebatur.
Aecedit quod ab iis H 29/31 pendere verisiniile est,
m quibus verba fiaxy]aovxai et evQooaiv alterura ad
aheros pertinere supra exposuiraus, cura in versibus
2'.>l/2 nulla eiusmodi offensio extet. Neque 291/2
pariter atque 29 '31 compilatoris esse credi potest.
iJenique num a versibus 377/8 recentissimis vss 291/2,
5*
— 68 -
ab istis 29/31 pendere censebiiiius? An a versu 1^!'«
vss 29/31 et ab istis 377/8 et ab utroque loco ^^
291/2? Immo vss 290 3, qui si ita eos intellegiinu-
ut proposui, aptissimi sunt, omnium antiquissimos esse
putandum est. Vss 294 sqq procui dubio aeque
288 9 poetae certaminis tribuendi sunt. Versum '2%
ab Aristarcho sine necessitate damnatum esse censi ( ;
certe is, qui eum composuit, inter eiag et aiacQov:
distinxit. A d repetitionem verbi etKfgaiveiv (294. Tj
cf tavxea avkr^aag 78 et 82, ad 301/2, ut supra coni-
memoravi, 89 91.
Vss 308 et 310, in quibus eadem narrantur, eidriu
poetae tribui non possunt. Itaque nisi 310 eicicndum
putamus, quod equidem facere vereor, alterum .x
altero carmine desumptum esse conficiendum est. et
cum 'MO 2 ad id carmen pertinere, quod erat de
certamine, ex versu 310 coUato cum 296 sequatur,
308 9 vel 307^ / 9 alterius poetae esse probantur.
A versu 309 v. Z 502 pendere videtur. Nam cum
unum Hectorem unius audaciam et manus effugere
dici expectemus, sine dubio H 309 melior est.
Postquam analysin huius partis liiadis ad tinem
perduximus breviter repetamus quae de iis carmini-
bus extricavimus, ex quibus liber H compilatus est.
In recentiore eorum carminum. quod erat de certamine,
eodem fere modo res describebantur, quemadmodinu
in 1. H depinguntur. Initio de colloquio ApoHinis et
et Minervae agebatur. Certaminis spectandi causa di
in fagi ramis considunt. Hector (a dis monitus? [^^))
optimos Achivorum ad certamen singulare provocat.
Quos provocationem accipere veritos Nestor veiie-
menter incrtpat, cuius oratione habita novem re^:es
ad certamen se ofterunt. Sorte Aiaci negotiuui
pugnandi tribuitur. Sed postquam hastis artes Mias
experti sunt, di duces utriusque exercitus commov< : i.
ut pugnae finem statuant. Ita factum est, ut praeccnes
interveniren t, pugnatoresque discedunt, postquam uler t|ae
alteri donum quoddam pretiosum dedit.
— 69 —
Altero in carmine Helenus, cum hanc esse deorum
vohmtatem divinet, Hectorem adhortatur, ut nescimus
(jUid suscipiat, quia morlem illi nondum imminere
constet. Res igitur non sine periculo erat. Sine dubio
de gravi impetu in Achivos faciendo agitur, plura
conicere non possumus. Sequitur Achivorum consilium.
Placet, ut Hectori, fortissimo hostium, aliquis se obviam
obiciat. Consilium igitur paulo ante proelium habitum
est (98: el fnq tig ^avadov vi^v "ExTogog dviiog elaiv).
Quia ceteri cum Hectore pugnare dubitant, Menelaus
surgit et vix ab Agamemnone commovetur, ut a con-
siho pernicioso desistat. Nunc autem quod Menelaus,
vir intirmior, audaciorem se praestitii ipsis, pudore
aftecti, alii ex regibus se offerunt, ex quibus Aiax
sorte eligitur. Is Hectorem nihil opinantem opprimere
cupit (Troes iam non multum abesse videntur), se
victurum esse sperat (191/5) Proelii, quod nunc fit,
ejjisodium gravissimum haec pugna singularis est.
Praeclaris in versibus Aiacis procursus describitur.
^>ecuntur altercationes pugnaque ipsa. Cum ut alterum
occideret, neutri contingeret, et iam in vesperum dies
vrrgeret, Hector cum Aiace convenit, ut et ipsi et
populi pugnam interrumpant. Troesque valde gaudere
dicuntur (308 9), quod Hector Aiacis manus effugerit.
Denique ad ea, quae in hoc ahero carmine
pugnam antecedebant, Doloniae priorem partem con-
ferendam esse dixerim: Huius quoque libri initio de
consiliis utriusque exercitus separatim agitur, et ab
lUrisque speculatores eliguntur, quorum de congressu
procedente carmine legimus. K 234 sqq a libro H
pendere supra exposuimus (pg. 29).
- 70 -
71
Appendix.
1. De E 792 sqq (cf pg:. 8).
Vt supra coramemoravi, vss E 711/92 recentissi-
mos esse M. Plauptius j)robavit. 8ed iniuria a versu
793 veteris carminis reli(|uiae incipere j)utantur (cf
etiam Robertum, 189 scjq). In versu 795 Diomedes
vulnus refrigerare dicitur; j)OStea autem (815 s(j(j),
ubi ut oj)j)robrioruni refutandorum causa vuhiera-
tionis mentionem faciat, fiagitatur, liac (juidem de re
nihil dicit, sed Minervam, ne cum dis j)Ugnet, monu-
isse memorat. Ita(jue eos versus, in cjuibus de vul-
nere agitur, vetustos esse imj^robabile est. In versii
799 Minerva iugum tangere dicitur; (jua de causa dea
id fecerit, non intellego, sed si fecit, id memorari
certo jirorsus suj)erfluum erat Denique 835 s(j(j Mi-
nerva sola currum conscendere dicitur, (juamijuam in
versu 794 Diomedem iuxta currum stare legimiis; si
793 s(j(j vetusti essent, ut Diomedes (juocjue in currum
ascenderet, j)0stularetur. Ex eo, (juod id non facit,
eum iam antea curru vehi efficiendum est, at(jue in
fuga eum versari et j)roj)terea a Minerva increj»nri
ex 822s(j(| aj)j)aret. Non elxog dvaipvxei, sed anrx«-
Cerac 'lAQr^a yiyvcoaxwv, Itacjue a versu 799 vetusta
incij)ere iudico. Minerva cum iugum tangit, j)roba-
biliter ne longius recedat, Diomedem prohibet.
2. De fagOi quae ad Scaeas portas fuisse fertur
(cf pg. 12 sq).
Oj)erae j)retium est, ut (juaeramus, cui loco fagi
illius, (juae H 22 et 60 memoratur, fama debeatnr;
nostra enim in lliade is non invenitur. Sejjtera locis
fagus haec vel ali(jua memoratur. Hectorem vel Troas H
^xaidg le nvkag xai (fr^yov venire legimus. Ceteris in
locis (ut H 22 et 60) fagi alicuius mentio fit, ne^iue
lianc (juae ad Scaeas j)ortas erat, resj)ici exponituri
Illi tres loci hi sunt: Z 237, / 354, ^ 170, sed istis
|ioetis fagum aj)ud Scaeas j^ortas inveniri iam con-
>tare ex ea formula, quam excrij)si, se(juitur; ei (jui
[irimus hac de re egit, eam ibi esse coj)iosius narran-
diim erat. At(jui in versu Z 237 multi codices lec-
tionem : ^xaidg i€ nvkag xal nvQyov adhibent, quam
vtram esse ex contextu cognoscitur. De turri cf
(/> 526, r 149 sqq. Et turris notionem multo aptius tam
arte cum portis coniungi apparet, ita ut ^xaidg quasi
ffrro xoivov dictum sit. Etiam quod ad -</ 170 attinet,
M nvQyov pro (fViyov poneretur, sensus melior praebe-
retur; neque enim Troas fugientes ad fagum pervenire
(luicquam refert, sed ad urbem: ibi demum subsistunt.
Tamen hoc in versu nvQyov non restituemus, quia locus
lecentissimus est. In versu 166 Ili tumulus, 167 ficus
illa memoratur; poeta igitur diligenter omnia conges-
>ir, quae de geographia campi Troiani constabat. Sed
r 'vertemur ad versum 170. — Vss I 353 sqq inep-
tibsimi sunt. V, 354 hoc loco plane sensu caret, nisi
cum Hentzio verba : ig ^xaidg tb nvXag xal (friyov sic
interpretamur: „bis zur Eiche hinterm skaischen Tor**,
!'T"'d, quantum equidem iudicare possum, facere non
iieet. Sed 348 sqq in quibus moenia commemorantur,
a Bergkio et Duentzero iure damnati sunt. De 355
iam in pg 14 egimus, praeterea postea ad eum reverti
11' eesse est. Formulam illam: 8g ^xatdg ts niXag xal
(pjov uno loco ne iure quidem legi, ceteros, quibus
xtat, poetis recentissimis deberi videmus, unde eam
;'sam vetustissimam non esse apparet.
Duobus aliis locis fagus quaedam quae lovi sacra
' rat memoratur, H 60 et E 693. Quin eadem respi-
retur, cuius Z 237 sqq etc mentio fit, adhuc nemo
•lubitavit. Si haec opinio vera est, his ex locis eam
1' vi sacram fuisse discitur, deinde olim ab aliquo
poeta accuratius de ea actum esse pariter atque ex
' i formula hinc ef^icitur. Fagos arbores lovi sacras
>>e eo confirmatur, quod luci Dodonaei arbores fagi
— 72 —
fuisse traduntur: Hes frg 212 Rzach (236): JwSojvrv
(fr^yov Tf, n^Xaaym' t'J(?aroi' /Jfv. cf frg 134 (IfX));
Soph Trach 171 (1168 Sgvg), Quin inter H 60 et
£ 693 ratio quaedam intercedat, dubitari vix potest:
H 60 iCsai^r^v . . . yr^yy ty' vipr^kji nargog Ji6g aiyi-
6x010 \ E 693 daav . . . iW alyioxoio Jiog negixd).-
XbC (ftjyw] cf quae supra de E 708 et H 221 dixi-
mus (pg 52). De versu H 60 supra egimus fagique
vetusto in carmine mentionem copiosiorem factam esse
coniecimus. Tamen partes nimis parvas ei tribui iudico,
quam ut hinc eius famam ortam esse credibile sit.
Pergamus igitur eos locos considerare, ubi de ea agi-
tur. V E 693 in eo episodio (vel appendice eius epi-
sodii) extat, quod est de Tlepolemi interitu, cuius
figuram a recenti (juodam poeta Rhodiorum gratia in
Ihadom inductam esse notum est. Etiam ea fjigi
mentio, quae hoc loco fit, permira est. Cur ibi neque
alibi Sarpedonem deponant, quaero; vix quia luppiter
eius pater est; nam poeta id probabiliter accuratius
dixisset. Sed multa hoc in l^co ofFensioni sunt^): V.
696 ad morientem spectare videtur; et sane mors
accedere solet, cum hasta ex vulnere extrahitur, sed
vix, si de femine agitur (694). Poeta duos locos inii-
tari videtur. Primum, quod mirum non est, desonp
tionem mortis Sarpedonis, /I 504 sq:
€x XQoog sXxe Soqv.^ ngoil Si (fgtveg avnZ 1'riovio.
volo d^ufia ipvxr^v te xal eyxog e^egva* alxtir]v.
Deinde cf S 428 sqq. Hectorem, quem lapide
ab Aiace iacto animus reliquit, coniites Xegaiv dei-
gavTsg (fsgov ix novov (cf E 663). In curru suo de-
positum ad urbem vehunt. Vbi ad Scamandrinfi
ventum est, de curru eum tollunt, ut aqua con»]
H.i
*) 666 delendum et 665 cum 667 eoniungendum es<« i '
werdenus et Nauekius viderunt. Neque vero ii versus uui
absurde dicuntur. Cur Sarpedo, qui ad Hectorem tot v» rl*
facit, amicos non adit, ut hastam extrahantV Sed itl
pugnantes facere vix potuerunt! Probabiliter igitur 66r> -f
667 et ipsii, sed prius versu 666 adiecti sunt.
— 73 —
gatur animusque ei redeat; o J' d/nnvvvi^r] {E 697)
. . ., avug . . . di ol oaas vv^ ixdkvipe fuiXaiva (0 239:
Apollo €vg . . . "ExToga . . . rnnevov). Hunc locum
imitatum poetam illius 1. E loci pro Scamandro ex
// 60 fagum posuisse non improbabile mihi videtur.
Certe veri similius quid non inveni. — Relincuntur
H 22, de quo supra egimus et (D 549, qui locus non
minus intricatus illo libri E est. 547/9 cum 550 1
discrepare apparet. Ficri non potuit, ut deus iuxta
Agenorem fago se applicaret, priusquam ille ipse
substitit. Deinde ex priore orationis eius quae sequitur
parte (553—62) Apollinem ei animum iniecisse non
lonficeremus, nisi in versibus 547 9 ea dicerentur.
Itaque 547 9 sine dubio huc non quadrant. Sed ne
eos interpolatos putemus et quod 551 Agenor sub-
sistere dicitur, hoc Apollini debeiri interpretemur, 549
obstat, qui qua de causa adiectus sit, excogitari non
potest. Atqui Agenoris et Achillis pugna sine dubio,
ut Hectoris interitus retardetur, inserta est {O 552 sq
~ X 98 sq, a> 562 = A' 122), et ad Hectorem v.
548 multo melius quadrat, quia Hector revera in
summo vitae discrimine est, Agenor ab ApoIIine ser-
vatur. Ergo 547/9 aliquando de Hectore dictos esse
suspicor. Atque hoc gravissimum est. Nam si id
recte conieci, quin hac Hectoris et Achillis pugna
apud fagum commissa fagus in omnium ora venerit,
cinbitari non potest (Scaeae portae 526. 31 memo-
laiitur). Huc accedit, quod apud fagum eos olim
luanus conseruisse ex I 355 discitur. Hicne pugnae
veteris retractatio recens respicitur, ubi Hectori conti-
gisse, ut etfugeret, narrabatur? cf. Y 438 sqq. Deni-
qiie tertio eorum locorum, quibus formula: ig ^xatdg
n nvlag xai (frjyov (cxovto) extat, ^ 170, eum versum,
qni praecedit, verbo tenus cum ultimo libri Y versu
concinere dixerim, primo verbo excepto. Legitur
• ' im in I. Y niiXstSrfi, in I. A UTgstSrig. Nescio an
'iniiis audacter coniectum sit .A 169 70 ex eo carmine
su uptos esse, in quo de Hectoris morte agebatur.
74 —
In hoc cum et tuiri (CD 520 sqq) et fago magnae
partes tribuerentur, facile fieri potuit, ut pro vetusta
formulae lectione (xai nvQyoVy cf quae de yl 17()
pg 71 diximus) altera illa inveterasceret. Similiter
atque de fago de fico illa res se habuit, cuius fama
probabiliter ex ea Troiae oppugnatione orta est, ad
quam vss Z 433 9 ab Alexandrinis iure obelo notati
pertinent.
3. Quae ratio inter 1. / et alteiam 1. A partein
intercedat, quaeritur.
Quneratur, quae ratio intercedat inter 1. / et
eam 1. A partem, ubi Patroclum ab Achille missum
Nestor admonct, ut amici iram lenire studeat. Incipio
ab iis libri A versibus, in quibus legatio illa Nestoris
memoratur, ad quam etiam H 125 spectat (pg 27).
Quin vss A 767;85, quos Aristophanes et Aristarchus
obelo notaverunt, delendi sint, dubium esse non potest.
Flagitatur enini, ut post verba: wJ* iniisXXsv (765)
statim Menoctii oratio legatur. Accedunt aliae horum
versuum ineptiae, quas Aristonicus optinie exponit:
OTt a ririlel sna^aXke noislv 6 'AxiXXsvg ngdaaHy
avToq 6e cog eiSuiXov anevSsL xtX. Versum 777 b ex
/ 193 b desumptum esse inter omnes constat, itemque
Vlixis nientionem (767) ad / 252 sqq spectare sus-
picor. Denique 778 ex 646 sumptum esse memora-
bile est, qui versus his locis exceptis non nisi / 35
extat. Sed A 765 6 qui locum interpolatum ante-
cedunt, vetustiores quam / 252 sqq esse gravissimum
est. lam primo obtutu, cum Iibrum ^t conferendum
esse nondum vidissem, in versibus / 252 sqq. Vlixem
talia narrare miratus sum; Nestor eiusmodi res pro-
ferre solet, vel Phoenix, alter Nestor. Nestoris auteni
in libro A ea verba sunt, ad quem etiam allocutio :
d nmov multo melius quadrat quam ad Vlixem.
Itaque hunc certe libri yl locum vetustiorem esse
censebimus. Iniuria igitur Robertus ^pg. 553) vss A
765 sqq a / 4.38 sqq, qui a Phoenice dicuntur, pendere
75 —
opinatur, versibus / 2b2 sqq prorsus neglectip, ex
quibus 438 sqq desumptos esse apparet. Pariter
ceteri loci huius I. A partis, quibus cum I. l ratio
intercedit, vetustiores quam 1. / esse probantur.
Agitur de A 666 sqq et 610 sqq. Poeta versuum -^
609;10 id carmen, quod inscribitur TlQsa^sia^ aut non
novit aut si noverit, certe haec Achillis verba ante
dicta esse voluit, quam Achivi revera legationem ad
illum miserunt. Achilles enim hic sperare dicitur
Achivos suj)plicantes ad se venturos esse et quasi
gaudio exultat hoc ita fore. Neque id adeo miruni
est, quoniam tum id irap^traverit, quod Thetis a love
petiit. {A 509; 10). Sed is, qui Achivos sibi suppli-
caturos esse sperat, sine dubio postquam quod cupivit
impetravit, in gratiam redibit ^). Itaque legatio libri /,
ubi infecta re legati reverti coguntur, recentior est.
In versibus A 666 sqc] vss / 650/ 5 respici non niagis
concedere possum. De versibus libri A Hentzius
(Praef. h. a. libr. pg 124) recte sic iudicat: „Gerade
der Umstand, dass Nestor den von Achill im / aus-
gesprochenen Entschluss, nicht eher in den Kampf
einzutreten, als bis die SchifFe vom Feuer bedroht
wurden, in Form einer vermutenden Frage mit 17
ausspricht, zeigt doch deutlich, dass der Dichter die
Pressbeia nicht voraussetzt", et vss / 650 5 ne genuinos
quidem esse quippe qui et cum / 357 sqq discrepent
et ab Vlixe 677 sqq neglegantur, Robertus ipse con-
titetur. Et sine dubio Vlixem ea referre opus erat;
postulatur enim, quoniam prius Acliillis consilium
memorat, ut etiam hoc alterum, quo illud irritum
tit, renuntiet (contra Bergkium Gr. Litt. G. I 597).
Vnicus igitur locus, qui recentior libro / est, in inter-
j)olatis versibus extat, cum carmen ipsum legatione
ad Achillem missa antiquius esse probetur. Nam etsi
*) Hanc disciepantiain inter hos 1. A versus et A. I
fxtare dudum observatuni est. Cf. e. g. Bonitz, Ueb. den
Urspr. (1. hom. Ged. 66^ Beigk, Gr. Litt. G. I 597, Kayser,^
Hom, Abh. 54.
— 76 —
/650 5 interpolati sunt, tamen A 609 10 vetustiores
ipso libro / sunt. Sed quid ex iis quae in 1. A legi-
mus, earmini genuino tribuendum sit, non facile est
diiudicare. Totum episodium accurate interpretari
buius loci non est ; tamen pauca memorare mihi liceat.
Imprimis Machaonis mentionem probabiliter recentem
esse dixerim. Achilles, eiaogbaiv novov ainvv iioxrp.*
vs xgvosaaav (601, sic cum Bentleyio legendum puto,
cf E 740) Patroclum ad se vocat. Postquam accessit,
Achilles initium facit loquendi a clade Achivorum,
quae maxime exoptata ei accidit. In iis quae secun-
tur, subito amico imperat, ut quis homo ille vulne-
ratus sit, quaerat. Neque intellegi potest, quid eius
intersit comperire revera Machaonem vulneratum esse,
quod iam ipse suspicatur. Nobis quidem Patroclum
«a de causa mitti absurdum videtur. Aut si ea dc
re certior fieri cupivit, cur non inde incipit, sed ab
omnium Achivorum strage? Patroclus postquam quis
ille esset vidit, sibi redeundum fuisse ipse concedit.
Tamen sequitur Nestoris oratio, ex qua maior pars
huius episodii vel carminis constat, et quae hoc in
<5ontextu quasi appendix inepta esse videtur. Hac
vero in oratione neque AchilJis mandata neque Pa-
trocli verba respiciuntur neque — versu ()()3 exce])to
— Machaonis usquam raentio iit, sed Achillem Achi-
vos, qui quidem vulnerati sint, deplorare Nestor mira-
tur. Vnde id efficit? Patroclus nihil eiusmodi dixit!
Postulatur, ut in Nestoris verbis responsio ad ea con-
tineatur, quae Patroclus dixit. Suspicor igitur vss
611/5 genuinos non esse, sed olim hic quoque de
Achivorum mala fortuna actum esse et Achillem man-
dasse, ut Patroclus ea de re plura exploraret. Itaque
etiam 596 9 * retractationi tribuendi sunt. Prius ver-
sus 599 hemistichium ineptum esse apparet. Cf e. g.
n 5: Tov Se iSwv wxtsiqs. Ab eo q. e. ivor^as ve-
tusta incipere possunt. — Vt initium orationis Nesto-
reae accurate interpretemur, fieri non potest, quia
^ntea quaerendum est, num 658/61 genuini sint, i. e.
— 77 —
utrum de carmine singulari res sit an de episodio
primo ab initio hunc ad locum facto qua de re paucis
agi nequit. ()56 cum (365 discrepare Cauerus (Ub. d.
Urf. einig. Rhaps. d. II., 1850 pg 21) vidit, et cum
665 Machaonis mcDtionem (663) cohaerere fortasse
grave est. 663 in versibus // 23 sqq neglegi notum
est. Tamen hinc aliquid concludere non sine peri-
culo mihi videtur, quoniam illa quaestio in dubio est.
E. g. forsitan tamen 663 genuinus et hoc premendum
sit, in eo Machaonem non nomine designari. Inter
duas partes narrationis eius, quae sequitur, distinguen-
dum esse Krhardtius vidit (Entsteh. d. hom. Ged.
pg 187), qui probabiliter 670/84 vetustos putat (683 4
discrepant. cum 717 sqq, 671 'HXsloi^ iS^^S. 94 etc
'EnsLoi^).
C^uod ad 1. / attinet, de donorura enumeratione
aliquid proferre mihi liceat. Inter ea dona, quae
respiciuntur eo in carmine, quod inscribitur Mi]vt6og
anoggtjacg^ et ea, quae ibi negleguntur, distinguendum
esse, hergkius (pg 597) intellexit. Respiciuntur, quae
statim danda sunt, silentio praetereuntur, quae Troia
expugnata se daturum Agamemno pollicetur; praeci-
pue igitur nihil de filia in matrimonium ducenda, nihil
de urbibus Achilli dandis in libro T narratur. Itaque
/ 135 57 = 277/99 recentiores probari videntur. Sed
etiamsi eos deleamus, haec offensio relinquitur: Quid-
nam Achilles ad ea respondet, quod Agamemno se
iuraturum Briseidem a se vitiatam nou esse proraittit ?
/ 378/87 versus praeclari, ad dona spectant, 388 sqq,
in quibus de lilia Agamemnonis uxore ducenda agitur,
recentes sunt laxeque cum iis quae praecedunt coliae-
rent. De iureiurando hic quidem nihil legitur. Antea
>) Qua de causa Pylii 759 Achivi vocentur, nescio; 694,
737, 744 varia lectio 'A/atoi pro 'ETreioi probabiliter propterea
interpolata est, ne Epei (Elei) Achivi non esse videantur.
Ceterum quod ad alteram narrationis partem attinet, res in-
tricatius se habet: cf. 711 et 722, 713 et 733. De retractation*-
agi etiam versu 737 probatur, ((ui pessimus est.
- 78 ~
— 79
autem (340 5) Achilles vehenientissime conquestus,
num soli Atridae uxores suas ament, quaerit. De ab-
repta Briseide ;]44 5 loquitur, de reddenda nihil. Ergo
Agamemnonem se cam redditurum pollicitum esse incre-
dibi'e est, sed etiam 131 4 = 273/6 delendi sunt. Etiam
638 Achivis septem virgines Achilli dare in animo esse
legimus, sed probabiliter avi:* ixeivriQ, ^V *yixQHSr^c
dnrfVga- ceterum tot diebus intermissis illam ab Aga-
memnone non vitiatam esse Achilles sperare vix potuit
(atquc interpolator hoc ipse concedit: 276=134: r^
^kfxiq taTLV) quomodo Honieri temporibus j)oetae ea
de re senserint, etiam ex ^4 31 apparet, quem una
cum versibus 29 30 Aristarchus damnavit, hii anQsnki;
%6v \4yaiiefxvora loiavja Xiysiv) : ea de causa dc Briseide
reddenda nihil dicebatur indeque Achillis maeror, 340
sqq, qui versus paene sensu carent, si 27^) 6 antea
leguntur Neque vero ab eodem poeta 131 4 = 273'6
' et 135 57 = 277 99 adiecti videntur. Nam quod ad
hos attinet, v 143 ab Agamomnone multo melius pro-
fertur, (juam ab Vlixe, ut eo magis regi causam amo-
ris esse demonstretur ; Vlixes autem rem retert, Achilli
sine dubio ne ignotam quidem; similiter de 143 = 285
res se liabet. Is igitur, qui eos adiecit, ad Agamem-
nonis orationem eos adaptavit, ut numerum donorum
augeret. Etiam 125 7 = 267 9, ex quibus })riores ^)
inter})olatos esse Bergkius (1. l.) censet, ut, quot
praemia e(|ui meruerint, exponatur, priore loco melius
leguntur, (juia altero hemistichium dt^Xia noaoiv
aQovio bis extat. Sed aliter de 131 4 = 273 6 iudi-
candum puto, qui prius altero loco inserti videntur.
Neque enim, si quis contrarium verum esse opinetur, in-
tellego (juade causa verba dvdQwniov 7rfAf4(134) in versu
276 non repetantur; sin autem in orationc Vlixis eos
prius interpolatos et hinc in illam Agamemnonis trans*
latos esse ^ensemus, pro appellatione «raj alia ponere
necesse erat. T 177 =i 276, non = 134.
^) An utrosqueV <iuod non incredibile est, quamquam de
iilteris tacet; sed argumenta eius ad utrosque quadrant.
y*
4. De biais librorum yi et P locis, qui alteri
ab alterifi» pendent.
a) Quod ad aestimationem fortitudinis Menelai
apud Iliadis })oetas attinet, praeter eos locos, quos in
])g 29 tractavi, vss P 90 s^jq magni momenti mihi
videntur. Menelaus hlc ne solus ab Hectore et Troi-
bus circumveniatur, fugae sc mandare animum iuducit
Hoc cum loco conferamus yl 404 s(|q, ubi Vlixi haec
dantur (403 sq = P 90 s(i, 407=P97):
OiSa yoQ, otil xaxol (iisv dn oixovrai no^Jjiwio
og 6e X aQLOxevriai fidxr} evi, rov 6e fid?.a XQ(joe
iotdnevac xQareQdJg xcX.
Libri A locum vetustiorem esse credi nequit. Nullus
])oeta librum A imitatus Menelaum fugientem describere
ausus esset. ^) Immo libri yl poeta cum Vlixi ea
tribuit, Menelaum fxak^axov esse probare vult. Con-
sideremus, quae in 1. A secuntur. A 411 2 = P 106 7.
Vlixes postquam resistendi consilium iniit, a Troibus
circumvenitur, ^ 413 sqq. Secuntur cum aliae res ab
Vlixe gestae, tum Soci interfectio Vlixisque ipsius
vulneratio, usque ad 458. Vlixe vulnerato Troes
audacius procedunt. A 461 = P 108. A 413 60 igi-
tur quasi inter P 107 (= A 412) et 108 inserti sunt.
Neque A 4()1 ad hunc libri A locum quadrat quoniam
Vlixes undique circumventus est, (413, 468, 473 sqq).
Itaque libri A locum recentiorem esse illo libri P
apparet.
Eodem modo de Aiacis fuga, A 545 sqq, iudicandum
est. Ibi duas imagines proferri dudum offensioni erat.
Imagines, quod quantum vidi, adhuc observatum non
est, maxime eo inter se ditferre censeo, quod ex
') Quod Kobertus (77 sc]) P 1/131 reeentes esse censet,
lianc libri A partem, de qua agitur, anticiuissimam, non necessario
90 s(iq cum ea narratione, quae fit de Euj^horbi interitu,
cohaerere Erhardtius (Entst. d liom. Ged. 315) recte censere
vidntur. 123/31 valde retractati sunt: 125 sq de corpore Patrocli
audimus, 128/30 ea de re nihil, sed de spoliis, neque usquam
spoliatio descripta est (cf 107 et 122. 25).
80
priore Troianos eminus subsequi efficiendum videtur^
si alteram sequimur, Aiax cominus feritur (cf 563 5).
Itaque quod ad hanc alteram attinet, Aiacem saepius
rursus se convertere, ut hostes repellat, necesse est,
quae exponuntur in versibus A 566 8 (cf P731 /4ubi
Aiaces Menelaum et Merionem, qui corpus Patrocli
mortui ad naves referunt, a Troibus defendunt).
-ri 569 sqq Troes eminus tela coniciunt. Neque vero
hos versus intricatissimos ^) neque id episodium quod
sequitur et in quo de Euphorbo agitur, tractare in
animo habeo. A 595 = F 114; hoc ex versu Aiacem
antea nondum substitisse conficitur. Ergo 566/8 cum
595 non congruuntj atque verbo ivigona/JCsadaCy quod
et P 109, et A 544 legitur, notionem mox regredientis,
mox resistentis non inesse (Schol B Sid A 544, Eust.
eund a 1.), si quis de hoc libri A loco dubitet, qui
recentior et graviter retractatus est, certe libri P loco
probatur; altera igitur Eustathii intcrpretatio praefe-
renda est: o avxvd aniaiQ€(p6/A€vogy fii] ax twv 6ni^€v
nd^ot nkr^yi]v (cf A 546: nami]vag). Eminus enim
Troiani in 1. P tela coniciunt idemque ex priore libri
A imagine confit. Itaque in 1. A haec verba coniun-
genda sunt: i^jeaaa ds , . . i(f' dfiikov (546) et ai^ Se
ln€iaaT()€(fi^€ig (595), quos versus non tot versibus
intermissis alterum ab altero remotum legisse videtur
poeta versuum 0 586 sc^q (586 €TQ€a€ i^ii()i xaxov
Qi^^avii botx(jog', cf A 546; sustulit igitur verbis xaxov
Qi^avTi adiectis offensionem eam, quae in 1. A extat;
0 591 = ^i 595). Cum hac priore libri A imagine
conferendi sunt primum P 109 sqq; hunc libri P locum
vetustiorem esse et ex praemissa voce dViQi {ioixcog),
A 546, et ex eo sequitur, quod poeta libri A voca-
bulum: ivTQonahC6/Ji€vog explicare studet: nanTrjvag . . .
okiyov yovv yovvog cifjiei^oov; deinde A 548 sqq verbo
tenus cum P 658 sqq concinunt, quorum utri ab
^) Ai;t6^ (570) hoe in contextu sensu caret; praeterea
^vve et t(jT«|neros inter se pugnare iam observatum est. In
versibus 571/3 offensiones non extaut.
- 81 -
alteris pendent, pro certo diiudicari vix potest, ante-
quam quid de compositione libri P putandum sit, ex-
positum est, quam (juaestionem difficilem tractare
huius loci non est, neque id diiudicari nostra refert,
si A 548 sqq a P 109 sqq, qui vetustiores sunt quam
658 sqq, pendere probavimus. A 401 sqq, ut vidimus,
de Vlixe sunt, qui a Troibus graviter urgetur, in
versibus 471/98, quos hic non tractabo (472 Menelaus
praeire dicitur, 480 sqq de Aiace tantum audimus)
de Menelao et Aiace agitur, ex quibus ille Vlixem
vulneratum e tumultu ad naves reducit, hic a Troibus
illos defendit. Plane eodem modo olim in I. P de
Patrocli corpore auferendo rem se habuisse Robertus
(pg Hi)) et ex interpretatione libri P et ex ea mortis
Achillis descriptione effecit, quae in Aethiopide extabat
(cf P 732 sqq), quam coniecturam hoc libri A loco,
quem a I. P pendere vidimus, confirmari censeo. *)
Similiter quod ad Diomedis vulnerationem attinet
{yl 354/83), poeta carmen quod erat de Achillis morte
vetustissimum imitatur. Paris enim, ut Hectorera
fratrem ulcisceretur, Diomedis calcem pedis dextri
transfodisse dicitur (A 377). 2 96: avTixa yiiQ toi
€n€tTa fieO^ ^'ExioQa noTfiog eiolfxog.
5. Aiax in I. M.
Quod Aiax in versu H 199, qui una cum 196/8
damnandus est (cf. pg 35), Salaminius vocatur, etiam
in eo Teichomachiae episodio, in quo Menestheo
magnae partes dantur, Salamina patriam eius esse
dixerim. Menestheus enim M 343 sqq Aiacem Tela-
monium ad se venire paene iubet, proinde ac si
Aiax in Atheniensium dicione ct potestate sit; clarum
igitur est, huic poetae Aiacem Salaminium fuisse.
») Vt A 521 cum 408 coniungatur (Robcrt. pg 106, 309)
fieri non poto.st, quia 521/2 gonuini non sunt. Nam cum Cebriones
fr.itrem iis verbis, (]uae .^)23 iqq loguntur, adiret, eos curru
iam voctos esse ex A 5IU efficitur.
6
— 82 -
Gravissimum autem est, quamquam Menesthei iussu
Aiax arcessitur, ut auxilium ferat, postqiiam accessit,
Menesthei ipsius ne uno quidem verbo mentionem
fieri, unde id episodium in quo de Menestheo agitur,
rebus a Sarpedone in 1. M gestis, quas et in iis quae
antecedunt et in iis quae secuntur, poeta describit,
recentius esse eflHcitur (quam Teichomachiae partem
a vetustissimo carmine alienam fuisse Wilamowitzius
censet, Hom. Unt. 249 u4).
6. De armationibns Agameninonfs (^ 16 sqq) et
Minervae (0 385 sqq; E 734 sqq).
Ad pg 40. Quantopere poetae recentiores stu-
duerint aliquiJ, quod versui II 134 vel /"333 respon-
deret, de suo addere, his duobus exemplis illustretur.
In versibus yl 20 sqq, recentissimo eorum quattuor
locorum quibus arraationes heroum accurate descri-
buntur, sine dubio ea de causa Agamemno thoracem
sibi a Cyprio quodam dono datum inducre cogitur.
Deinde non me errare puto, si illorum locorum imi-
tationc accidisse suspicor, ut Minerva patris tunica
ornetur et (scuti loco) aegida in umeris ponat, quae
ceteris locis iure manu tenetur (nam Juppiter aiyl-
oxoc vocatur), 0 385 sqq, E 734 sqq.
7. De Aiacis scuto et hasta.
Ad pg 48. Bis in Iliade Aiax praeter ceteros
fortiter se gerit, et cum Troes naves incendere co-
nantur, et ubi de defensione Patrocli mortui agitur
Hoc altero in carmine, ut iam memoravi (pg. 48)^
sine dubio scuto eius olim magnae partes tribue-
bantur (cf P 132 sqq), cum in proelio navali Aiax
hasta solus navem Protesilai defendens inter onmes
excellere dicatur (0 704 sqq ; hasta memoratur 730,
742). Paulo aiite, O 677, hasta eius ^vaiov niya
vav^axov (cf O 388) vocatur; num hic locus eiusdem
poetae sit atque 704 sqq, diiudicare in animo non
— 83
habeo, sed probabiliter variis poetis loci debentur.
Neque enim 704 sqq usquam vox ^vaiov legitur ;
deinde poetae versuiim 674 sqq vss H 219 sqq iam
noti fuisse videntur: Vt in I. H scutum ex septem
pellibus compositum, ita hic hastam viginti cubita
longam possedisse*Aiax dicitur, qualem umquam exti-
tisse credi neciuit, sed eam pariter atque scutum fa-
bulosam esse apparet. Hic igitur poeta hastae Aiacis
gloriam scuto similem comparare cupivit. Recentiores
poetas in eo ofFendisse, quod in pugna navali scuti
clarissimi mentio facta non est, ex H 102 sqq discitur.
n 102 = O 726. In versibus H 103/11 de scuto
audimus, in iis quae secuntur pariter atque 0 726 sqq
de hasta. Itaque H 113 sqq olim cum 1. O cohaerc-
bant, 102 11 autem facti sunt, cum scutum iam in
ore omnium erat. Tamen iV 710 sqq ab iis pendcnt.
Vss n 102/23 unius poetae non esse etiam cx versu
112 concludi potuit, in quo carminis singularis initium
contineri videtur; cf initium illud liiadis, quod Ari-
stoxenus testatur:
"EaneTB vvv fioi /^iovaac 'Olvfinca Sco/iiaT exovaac
onncog Sr^ fi^vig %s xo^og ^ iXe HriXemva xiL
Siniiliter in altero eorum carminum, ex quibus
1. H compilatum est, Aiacis scutum laudibus effertur
(219 sqq), in altero cius peritia hasta pugnandi
(288 sq, 213).
Vt in pugna navali Aiacis scuto olim parles
nullae tribuebantur, ita quod P 356 sqq Aiax Achivos
conferta acie corpus Patrocli defenderc iubet, hae
ineptiae imitatione ej)inausimachiae ortae sunt. Cur
tandem non alii corpus auferunt, alii hostes arcent?
Ceteris in locis, ut aequum est, pauci mortuum de-
fendunt : P 3 sqq, 132 sqcj, 256 sqq, 715 sqq. Hanc
inventioncm absurdam imitatione versuum N 126 sqq
explicari versibus P 398 sq probatur. Hos enim
versus et iV 127 sq alteros ab alteris pendere luce
clarius et illic phalanx aptissima est.
6*
— 84 -
8. De N 802 sqq.
De N 802 sqq, ubi Hector et Aiax iterum alter-
cationes faciunt, nonnuUa iam in pg 50 diximus.
Hiinc locum cum A' 126 sqq coliaerere Kobertus (pg
119 sqq) ex phalangis mentione {N 8C6) recte con-
clusit. In versibus N 802 sqq Hector mirum quod-
dam experimentum facit, quo Argivos terreat. Non
verbis, ut Achilles in 1. Y (4:^0) et Aiax in 1. H (cf
2»]5 sqq), sed factis hostibus timorem inicere studet.
In 1. H inveniuntur verba: jU^ it fiev neiQriii^e^ in
1. Y: firj IL16 , , . sXneo deidlt^eoi^ai^ in 1. N utrumcjue:
ineiQdto et t« deiSioaeai. Loci librorum Y ct H in
eo concinunt, cjuod de verborum tantum contumeliis
agitur. Sed in 1. H iam aliciuid novi accedit: Ilector
postquam similiter atque in 1. Y non viros, sed feniinas
in bellis gerendis inexercitatas verbis deterreri dixit,
suas artes laudat. Atque huius loci ininiitatione ea
orta sunt, quae in 1. N leguntur. Prinmm enim hic
iis artibus utitur, quibus in 1. H gloriatur; revera eos
neiQuiai, atque factis. Huius experimenti descriptionem
ad H 238/9, 243 spectare in pg 56 probare studui.
Deinde in versibus N 810 sq([ vss H 235 sqq respici
clarum est. In 1. H viros bellorum peritos iactationi-
bus non deterreri dixit. Etiam hic legimus: „Quid
timorem te nobis inicere posse speras? ne(|ne enim
belli imperiti sunms." Tamen haec verba hunc ad
locum non plane quadrabant, quia Achivos vinci Aiax
negare non potuit. Itaque haec addit: „Su|)eriore8
sane estis, tamen non (juo fortiores sitis, sed quod
Juppiter vos adiuvat.^ Manifestum est, ut spero, iiaec
ad 1. H pertinere. Etiam 1. Y hoc libri N loco respici
ex versu 810 efficere non audeo. Neque enim incre-
dibile est poetam libri iV, (luoniam pro eo quod in 1.
H Aiax Hectorem verbis neiQriTi^ei^ Priamidam
factis Achivos neiQtofievov depingit, initio eius
orationis, quam Aiax habuit, ut inter voces alternaret,
de suo pro illo neiQr^ii^e Hbri H hoc detSiaaeai posuisse.
— 85 —
Ex versibus 813/6 de pugna navali agi comperi-
nms, ne(jue versus optimos esse apparet. Nam Aiacem
ea dicere absurdum est, cum quin Hector Troas naves
incensuros esse speret, dubium esse non possit. Vide-
mus igitur, quaii de poeta agitur: nmlta aliunde
sumpsit, ne(|ue ea quae de suo dat aptissima sunt.
Vss 817 20 gcnuinos non esse Robertus (1. 1.) lonici
dialecti vestigiis commotus suspicatur, et revera eos
delendos esse statim aliis (juoque et certioribus argu-
nientis probabitur.
Si librum N sl \ H pendere recte effeci, haec
sententia versibus N 824 et i/ 234 cerle non refel-
litur. Versuni H 234 genuinum non esse in pg 58
sq docui. Si 1. H recentior esset, appellatio ibi certe
non desideraretur, quia in I. N haec:
u^cav dfjiaQToenBg ^ovyaie noTov eemeg
extat, sed quoniam ea, quae maiore pondere diceretur,
inveniri vix potuit, poeta 1. i/ sine dubio hanc allo-
cutionem etiam suae Hectoris orationi praemisisset.
Pro eo in 1. // olim nulhi compellatio extabat, cum
libri N poeta, ut imitatores eos, quos excribunt,
plerunujue superare student, versum N 824 de suo
daret non male ad exemplum versus F39 compositum.
In I. // Hector suam belli peritiam iactat, in I. N
verba maxime nefaria facit, ({uah*a quod sciam nusquam
in Iliade leguntur, si 0 538 s^jq excipimus; et vss
0 540/1 = N 827/8 ex 1. N sumptos esse inde sequitur,
quod in 1. G de eo ipso die non agitur. Ceterum
hunc locum libri Q intricatissimum attingere vereor. ^)
Vnde igitur poetae libri N in mentem venit Hectorem
talia loquentem facereV Suspicabimur, id quoque
imitatioui deberi. Libri Y Hector ai'avXa /nvi^elai^ai
se noUe dicit (433). Huncne poetam poeta libri N
superare voluitV Adhuc quidem nobis non crat,
quod 1. Y respici concluderemus. Sed a 1. // hunc
loeura pendere vidimus. Vocem TaXavQivog versu
*) Falsissime Ludwichius 532/4 eicit, quibus deletis prorsus
non cognoscitur, quis ille sit. do quo Hector loquitur.
— 86 -
H 239 excej)to non nisi de Marte dici et iam Reiche-
lium censuisse Hectorem, (|uod sc laXavQivov noX&jniCeiv
gloriatur, suam virtutem cum Martis fortitudine com-
parare supra commemoravimus. Neque railii quidem
ex imitatione huius loci vss N 825 sqq ortas esse im-
probabile videtur* Id si verum est, hinc quoque liber
// vetustior esse probatur. Nam si 1. // a. 1. N peii-
deret, nefaria ita imminuta essent, ut paene omnino
non cognoscerentur.
Denique vss 829/32 ineptissimos et cx 0 379/80
sumptos esse notandum est. Illic genetivus Tqwodv ab
eo q. e. tig pendet, hic: canes et a ves Troianorum
coniungendum est. Accedit quod apud naves Achi-
vorum ut Troes mori dicantur, postulandum est
neque Achivi ipsi Itaque 829 32 sine dubio eiciendi
sunt et una cum iis 8 17/20, qui quin eiusdem poetac
sint, dubitari non potest: In utrisque heroes, qui
antea de populorum fortuna locuti sunt, de sua ipsorum
aliquid adiciunt. Vt vss N 827/8 vetustiores esse
quam 0 540/1 vidimus, ita vss N 829/30 qui inter-
polati sunt, a 0 535/6 pendere non incredibile est.
- 87 -
convertisse efficiendum est, quod fecerunt e. g. Harpalio,
N 650, Aiax ./ 545. Hectorem procubuisse ex 3 413
concludi nequit. 419 aperte cum iis quae praecedunt,
discrepat. Nam ne Hectorem duas hastas habuisse
arbitremur, 406/7 obstant (Cf F 356/7, 379). Itaque
retractatio non (ut Robertus opinatus est) a versu 421
incij)it, sed iam a 414. Quodsi utrum H 263 sqq an
8 402 sqq vetustiores sint, quaerimus, ex H 265 et
3 410 vix ali(iuid certi concludi potest. Sed si 1 H
antiquior esset, discrepantia inter >H 413 et ea, quae
secuntur, probabihter non extaret: Poeta libri HHec-
torem lapide ab Aiace ictum procumbentem de])ingere
veritus non esset, si in 1. H iam idem legisset. (Num
retractatio huius libri £ loci, 3 418 sqq, 0 235 sqq
versui H 272 ^ debeatur, non diiudico.)
f
9, De 3 402 sqq.
Deni(|ue S 402 sqq inspiciamus, ubi Aiax cum
Hectore congrcssus lapide utitur (cf /f 263 sqq). Hunc
locum a pugna Hectoris et Achillis pendere memora-
vinms, ubi de H 2iy2 egimus (pg 64). Nam primum
Hector hic quoque dyx6i^i deiQ^g contingitur deinde
3 406/7 = X 291 2. Quod Robertus (pg 135) ut vss 3
402 sqq versui N 8 j7 adnectantur, proponit, locos coniungi
non posse, nisi graviores immutationes factas esse
putamus, ex 3 402/3 sequitur. Tali quasi excusatione
opus non erat, si Hector et Aiax eodem fere tempore
tot maledicta in se congesserunt. Immo v 403 ad .
eum libri 3 locum quadrat, quo legitur. Ex eo quod
Hectoris recedentis pectus feritur, eum pariter atque
Adamantem N 567, cum fugeret, terga hostibus non
H 1/16 1
De Ainu urb<> 3
// 17/46 Deorum colloquium, lleleni oratio ....:. 7
//54/66 . 14
De libri F initio 15
// 67/91 Hectoris provocatio 18
// 92/122 Menelai "ndignatio, Agamemnonis metus ... 19
// 124 60 Nestoris narratio; de geograpliia lardani otc. . 23
// 161/9 Catalogu novem heroum 28
// 170/4 Nestoris altera oratio 30
H 175/205 Sortitio. Preces 31
Libri F certamen singulare ... 37
// 206/18 Aiacis procursus 46
// 219/25 Scuti descriptio ; Tychius Hyk'onsis 48
H 226/43 lurgia heroum 53
// 244/72 Pugna singularis 58
H 273/312 Carminum exitus 65
Recapituhitio 66
Appendix.
1. £; 792 sqq 70
2. De fago ea, quae ad Scaeas portas (ixtubut 70
3. Quae ratio inter 1. / et alterum 1. A purtem intercedut,
quaeritur 74
4. De binis librorum A et /* locis .79
5. Aiax in 1. J/ 81
6. De armutionibus Agamemnonis (A 16 sq(j) et Minervae
0 385 sqq ; E 734 sqq) 82
7. De Aiacis scuto et hasta 82
8. De N 802 s(i(| 8-1
9. De S 402 s^i^j 86
Vita.
ir
f
Guilelmus Deecke natus sum a. d. V. id Mai.
1884 patre lulio, qui duodeeimum annum agenti morte
matura ereptus est, matre Maria e gente Passow,
quam superstitem esse gaudeo. Per novem annos
gymnasii Catharinei Lubecensis discipulus fui, quod
utm lulio Schubringio directore florebat. Vere anni
1902 Rostochii in numerum civium academicorum re-
ceptus sum. Ibi per duo semestria versatus Gottingam
me contuli, indeque post tria semestria Berolinam,
unde vere anni 1905 Gottingam redii.
Docuerunt me viri doctissimi
Rostochienses: Kalbfleisch, Kern, Koerte; Schirrmacher.
Bcrolinenses: Diels, de WilamoAvitz; Kalkmann; Ed.
Meyer.
Gottingenses: Leo, Schwartz, Wackernagel; Brandi,
Busolt, Lehmann, Stein ; Baumann, Husserl,
Muller.
Quibus omnibus optime de me meritis gratiam
habeo quam maximam ; i^lurimum vero debeo Busoltio,
Leoni et imprimis E. Schwartzio, qui meis studiis et
huic opusculo non mediocriter favit.
Seminarii philologorum Gottingensis sodalis per
tria semestria fui, ex quibus per unum senior.
Quo die maturitatis testimonium accepi, cum ex
legato quodam quotannis praemia singula singulis ex
iis gymnasii Catharinei discipulis tribuantur, qui ma-
turitatis testimonium accej^turi sunt, Henrici de Sybel
sej)tem libri, quibus inscri])sit: Die Begriindung des
deutschen Reiches, mihi dati sunt.
i
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11