Skip to main content

Full text of "Delphin classics"

See other formats 


1 

■ 

A 

A 

en 

0 

■— 

0 

^^^^  JD 

0 

==^  3D 

4 

GIOI 

0 

=  1 

4 

LIB 

1 

?   1 

|3 

^^1    1 

Ir 

sl 

^^i 


'*4tj 


Cc]u.iM 


'£llf..'>..--*i^i^«*:^****M' 


^'*•^*^ 


\  REESE   LIBRARY  \ 

1  ■ 

i  OI-    Till-.  i, 

\    UNIVERSITy_OF_CALiFQEmA^ 
\  CV         PA 

^Accessions  No.oO     -^.112 


-Vaipr"— - 


De  lT)ln  in_classlc_s^ 


Southern  Branch 
of  the 

University  of  California 

Los  Angeles 

Form  L  1 

-?^ 

CVo5 
MBA 


I 


This  book  is  DUfc,  on  the  last  date  stamped  below 


T}\}'' 


Form  L-9-15m-8,'26 


frJ' 


Digitized  by  tine  Internet  Arciiive 

in  2008  witii  funding  from 

IVIicrosoft  Corporation 


http://www.archive.org/details/delpliinclassics112valp 


p.   OVIDII   NASONIS 


OPERA  OMNIA. 


VOL.  VI. 


p.   OVIDir  T^TASONIS 

OPERA    OMNIA 

EX    EDITIONE    BURMANNIANA 

CUM  NOTIS  ET  INTERPRETATIONE 

IN  USUM  DELPHINI 

VARUS   LECTIONIBUS 

NOTIS  VARIORUM 

NOTITIA  LITERARIA 
RECENSU   EDITIONUM    ET    CODICUM 

ET 

INDICE   LOCUPLETISSIMO 


ACCURATE  RECENSITA. 

:•-■  -'  ."■  "  '^ 

:       ■    ? 


VOLUMEN   SEXTUM. 


T 


LONDINI : 

CURANTE  ET  IMPRIMENTE  A.  J.  VALPY,  A.  M. 

1821. 


nNTVERsiTy 


So^i^ 


n 


6  (  0^ 


^jr    HKR0IDA8.      filPFST.    XXI. 


3000 


foros.  7^/m"!.  ri:\iidii\  Peltaainiata.  toium  verbis  utitnr:  pro,  Quid  tihi 
Fiiit  antem  j>f/<<i  sciitii)ii,({iio  peciilia-  produst  jiisjiuanihim,  (piod  verbis 
ritcr  Amazoues  utebantur.     I'eltalu]     poini  loctis  ibi  feci. 


j^uieid.i.  'Diicit  Amazoniduin  lunatis 
agraina  peltis  Penthesilea  fiirens.' 
Ubi  forniam  (luoqne  peltariim  vides. 

118  Qualis  in  Iliaco  Peiithesilea  solo] 
Penthesilea  Amazonuni  regina  fuit, 


135  Qua.' Jurat,  jnens  esf]  Alhidit  ad 
vulgatiini  versum  Eiiripidis.'H  yXuffa* 

6iJ.CVIJ.0k',  7)  5e  <^pV  O/itOflWTOS. 

137  Aninii  stntentiujuyut']    Sic  Cic. 
I.  de  Offic.  '  Quod  enim  ita  juratuni 


quam  Achilles  postea  occidit :  idem-  est,  ut  mens  defereiitis  conciperet, 
que,  occisam,  lachrymis  et  luctu  pro-  fieri  oportere,  id  obsei  vandum  est  •.' 
secntus  est. 

119  Nuilus  Amazonio  ccelatus  bal- 
theus  auro]  Inter  labores,  quos  Her- 
culi  Eurystheus  imperavit,  etiam  ille 
fuit,  utbaltheum  AmazonisHippoiytae 
ad  se  refcrret :  qua  ex  re  illato  Ama- 
zonibus  bello,  iisque  acie  profligatis, 
victam  Hippolytem  cum  baltiieo  ce- 
pit.     Dicit   ergo  Cydippe  :  Non  tibi 


id  est,  verbis  conceptis :  cum  ex  ani- 
ini  sententia  quis  jurarit.  Plant. 
Pseud.  I.  3.  119.  Ca.  '  Nempe  con- 
ceptis verbis.  Ba.  Etiam  consultis.' 
Et  in  Asinar.  in.  2.  IG.  '  Ubi  verbis 
conceptis  sciens  libenter  perjuraris.' 
Et  Petron.  *  Tetigit  pueroculos  suos, 
conceptissiniisque  verbis  juravit.'  Et 
Hercul.  Fur.   920.  '  ipse  concipiam 


spolium  aut  praedaaliqua  expcctauda     preces  Jove  meque  dignas.'     F2t  Ju- 
fuit,  quemadmodum  Achilli  a  Pen- 
thesilea, aut  Herculi  ab  Hippolyle. 

120  Sicut  ab  Ilippolyta]  lidem  Hip- 
polyte.  Heins. 

122  Sumque  parum  pruden.f  capta 
puella  dolis]  Ilcctius  opinor  fore  doli: 
'  parum  prudens  doli,'  ut  paulo  post, 
'  prudens  animi  sententia.'  Epistola 
CEnones,  '  prudens  artis.'  Idem. 

123  Pomum  Schceneida  cepit"\  Ata- 
lantam  Schoenei  filiam :  quic  cum 
procos  snos  certaniine  cursus  provo- 
rarct,  ab  Hippomene  victa  est,  ob- 
jectu  pomoruni  aureornm,  quit  a  Ve- 
nere  acceperat :  ut  idem  poiita  in 
Metamorph.  x.  tradit. 

125  Viier  i.sfc]  Cupidinem  intelli- 
git,  quern,  ut  virgo,  ignorare  se  tin- 
git. 

127  More  bonis  solilo]  Ea  via  et 
ratione  qua  boni  ac  honesti  solcnt. 
Spein  non  corrntnpcre  Jraude]  Spem, 
quam  liabebas,  corrumpere  ac  per- 
dere  ista  fraude  ac  fallacia  pomi. 

128  Capienda]  Decipienda  et  cir- 
cumvenienda  fraude. 

132  Si  putcram  audita  cotiditione  capi] 
Hoc  est,  si  tua  talia  erant,  ut  iis  me- 
rito  capi  el  allici  posseni. 

133  Jurundi  foriimht  juris]    Consul- 


ven.  Satyr.  VI. '  dictataque  verba  Pro- 
tulit,  ut  mos  est,  et  aperta  palluit 
agna.' 

139  Volui  promittere  nostruml  Valui 
veteres  :    male.  Heins. 

141  Sine  pectore  voceni]  Sic  Virgi- 
lius  dixit:  '  Dat  sine  mente  sonum  ;' 
id  est,  verba  absque  judicio  et  certa 
voluntate  prolata. 

142  Verba  suis  viribus  orba]  Verba 
irrita. 

144  Vir  mihi  non  isto  more  Ugendus 
eras]  Pttto  petendus ;  quia  fo/«i  pras- 
cesserat.  Sic  infra,  *  Arte  nee  est 
dices  ista  pelenda  moa.'  Alibi, 
'  Quid  petitur  tanto,  nisi  turpis  adul- 
tera  bello  r'  Sed  iegendus  forte  pro 
ciii>cndus.  Ep.  Parid.  '  Ncc  piget, 
aut  unquam  stnlte  Icgissc  videbor.' 
Iltins. 

140  Divitis  avfcr  opes]  Malini  rfi<i- 
bus  auj'cr.  Idem. 

153  Latoidos]  Dianae,  filiic  Latonae. 

157  Positus  Hymenaus  ad  aures]  Ad 
aras  scribendum.  Heins. 

100  Vix  mvto  curripit  igne  faces] 
Hypallage:  pro,  vix  corripit  ignem 
mota,  hoc  est,  agitata  face. 

163  Splendidu  p(dla  croco]  j^ncid.  i. 
'  Pallamque,  et  pictum  croceo  vela- 


Delpli,  et  far.  Clas. 


Ovid. 


9  E 


0010 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDH 


men  acantho.'  Fastor.  i.  '  Nee  fiie- 
rant  nibro  cognita  fila  croco.'  Pin- 
dar. Olynip.  VI.  'A  56  (boivtKSKpoKov 
^wvav  KaradvKaneva-  et  alibi.  jEschyl. 
Pers.  KpoKd^aTTToi'.  Tzetz.  Chil.  viii. 
248.  KpoKo$a(p€S  afpos  Uptrei  Xdixim. 

165  ProjU'it  ipse  suas  deducta  fronte 
coronas]  Lege,  adducta  fronte :  boc  est, 
coiitracta  et  nigosa  fronte,  quod  m<ie- 
t-titiae  sigtuim  est,  et  a  sequeiiti  proxi- 
me  bexametro  confirmatiir.  Seneca 
Kpist.  Lvni.  '  Itaque  et  vnltiim  ad- 
ducet  ad  tristitiam,  et  inhorrescet  ad 
subita,  etcaligabit,  si  vastara  altitu- 
dinem  despexerit.'  '  Addiicere'  et 
'  ducere  frontem'  modus  loquendi 
."legans:  'ducere  vultura '  dixit  in 
Tristibus,  '  vultum  Ducis,  et  uxoreni 
to  pndet  esse  meam.'  Martialis, 
'  Qui  ducis  vultus,  et  non  legis  ista 
libenter.'  Juvenalis  Sat.  xiii. '  densis- 
slma  ruga  Cogitur  in  frontem,  veluit 
acri  dncta  Falerno.'  *  Trabere  vul- 
tum' noster  in  Amoribus, '  Cum  bene 
vir  traxit  vultura,  rugasque  coegit.' 
Sic  'frontem  astringere'  et  contra 
'  solvere  frontem'  Martiali  1.  xi.  Ep. 
10.  1.  XIV.  183.  Heins. 

174  Daque  salutifcram  fratris  opem] 
Opem  Apollinis,  lioc  est,  niedictim  : 
quouiam  Deus  medicinee  Apollo. 

177  Nutnqidd  in  umbroso,  Sfc.']  Ar- 
guit  ab  immerito,  et  exemplo  :  quasi 
dicat,  EgoiioB  merui,  cur  me  neci  da- 
res :  nequc  cnim,  ut  ActasoD,  te  as- 
pexi  cum  velles  lavare. 

179  Prccttriine  tuas]  CEueis,  cum 
c'd'tcris  Diis  primitias  offcrret,  inipru- 
dcus  Diaiiam  praeteriit.  Quare  irata 
l)ea  aj>rum  in^uisit  ei,  quitotumCa- 
lydonium  agrum  vastavit. 

IbO  Atqne  tua  est  nostra  spreta  pa- 
rente  parens]  De  Niobe  intelligif,  quai 
'jum  Latonje  scsc  pra?tulisset  ob  f(u- 
cunditateui  prolis,  Apollo  et  Diana, 
toutunu'iiam  niatris  ulciscentcs,  to- 
tani  stirpcni  Niobis  cxtinxerunt  sa- 
gitlis. 

1H2  Inquc  \mrnm  fausta  carmine  ddcta 
Jul]    Capta  fui  vidctur  rcstitucndum, 


ut  base  ipsa  Cydippe  paulo  ante,' Vi- 
saque  simplicitas  est  mea  posse  capi.' 
Et,  '  Sumque  parum  prndens  capta 
puella  dolis.'  Artis  Amatoriae  1.  i. 
'  Littera  Cydippeu  pomo  perlata  fe- 
fellit,  Insciaque  est  verbis  capta  pu- 
ella suis.'  Sed  et  Acontius  supra, 
'  Denique  dum  captam  tu  te  cogare 
fateri,  Insidiis  esto  capta  puella  meis.' 
Lusafui  quoque  non  inconcinnum  vi- 
deatnr  :  ut  alibi, '  Luditur  in  nostris 
instita  nulla  jocis.'  Aut,  si  mavis 
propius  insist!  antiquae  scripturae, 
duda /ui  repone;  quod  fere  tantum- 
dem  est,  pro  lusa  aut  illecta:  de  quo 
loquendi  modo  jam  nonnibil  obser- 
vavimus  ad  Metamorph.  1.  viii.  123. 
Sic  Horatius  '  libo  fumante  duci'  pro 
capi  Sat.  ii.  7.  Sic  et  '  duci  dulce- 
dine  natalis  soli'  Noster  Pont.  i.  El. 
4.  et  '  duci  cantibus  ac  carmine  :'  de 
qua  locutione  diximus  Met.  xi.  initio. 
Heins, 

\%Q  Non  tua  sit]  Scribe ^< ;  quod 
Th  fieri  proxime  subsequens  requirit : 
ea  repetitio  arguta  prorsus  koL  tA/ci/cr- 
riKrt.  Idem. 

191  Quantum  permiltitiir  ipsi]  Ma- 
lim  (egra:  superiori  epistola,  '  Ille 
manus  illas  effingit  et  assidet  a^grae.' 
Idem. 

192  Sed  meminit,  ^o.]  Hoc  est,  fa- 
cit  ea  quae  conveniuut  apud  torum 
virginis :  sinit  me  hactenus  illiba- 
tam. 

193  Et  quoque  nescio  quid]  Parmen- 
sis  editio,  Et  quoque  jam  nescio  quid. 
Lege,  Jam  quoque  nescio  quid :  et  de  te, 
pro  de  me.  Heins. 

199  Et  tecto  simulaturlumine  somnus] 
Clausis  oculis. 

200  Ejicioque  manum]  Lege,  rqji- 
cioque.  East.  i.  '  Territa  consurgit 
Nymphe;  manibusque  Priapum  Ke- 
jicit.'  Amor.  i.  '  llojice  libatos  illiiis 
ore  cibos.'  Jltins. 

201  Mcque  Offensam]  Imo,  me  quod 
(>lfens(im.  Idem. 

203  Si  mild  quod  gaude.i,  et  te  jural 
ista  voluplas]  Jhi  milii  tarn  boc  quam 


HEROIDAS.     F.PIST.    XXI. 


noil 


pioxime  sequent!  veisii  pro  Si  milti 
Gionovius  probe  reponit.  Sed  nori- 
diini  integer  aiit  sanus  est  locus, 
Coriigc  igitur,  lid  mihi,  quod  gaudes, 
et  te  jurat  ista  simuUas  !  Idem. 

205  .S'i  nitlii  lingua  fovet]  Pariii en- 
sis  edilio^<  milu  liunuaforet.  Idem. 

209  Mirabar  quare  tibi  nomen  Aeon- 
tins,  Sfc-I  Etymologia.  Est  enhn  idem 
aKdtntov,  (jiiod  jaculiini.  Ergo  a  lon- 
ginquo,  iiitjuit,  vulniis  faeis,  etlxdis  : 
quia  etium  noiuen  talc  habes,  quo  id 
signiticatur. 

210  Quod  facial  longe  vulnus']  Vir- 
gil. '  longe  fallente  sagitta.'  Et  Si- 
lius  XI.  qui  ubique  Virgilii  vestigia 
legit :  '  Spargere  tela  manu  passim 
fallentia.'  Et  Lunan.  viii.  qui  item 
Principeni  Poetarum  imitatur.  '  II- 
lita  tela  dolis,  nee  Martem  cominus 
nnquam  Ansa  pati  virtus,  sed  longe 
tendeie  nerves,  Et  quo  ferre  velint 
permittere  vulnera  ventis.'  Sic  et 
Gra^ci.  Enrip.  Here.  Fur.  vs.  198. 
'Ekos  5'  a.(pe(rTws  vo\ffjiiovs  aixiJLWfTai, 
Tv(p\o7s  dpwpras  ouTcicras  To^oi^aaiv.  Et 
jEscliyl.  in  I'rometh.  vs.  685.  'EKrj/SJ- 
Xois  rd^oifftv  (^ripT7]ixfi'ot.  '  Succineti.' 
Virgil,  Hinc  et  Apollo  Homero  t/cTj- 
06\os. 

213  Sane  niiserahile  carpus']  Scribe 
annc  ut  niiserabile  corpus.  Sic  apud 
Martialem  1.  v.  Ep.  ult.  Sane  pro 
Atne  nunc  legitur  :  qui  naRVus  totuin 
ferme  epigranimati  acumen  interver- 
terat.  Restituamus  lepidissimum  car- 
men, antequam  manum  de  hac  tabula 
iollimus,  ct  tJaliam  Martialis  Nasoni- 
anis  Heroisin  addamus  :  '  Saturnalia 
transicre  tola ;  Nee  raunuscula  parva, 
nee  minora  Misisti  mibi,  Galla,  quam 
solebas.  At,  ne  sic  abeat  meus  De- 
cember, Scis  eerte,  puto,  vestra  jam 
venire  Saturnalia,  Martias  Kalendas. 
Tunc  rcddiun  tii)i,  Galla,  quod  de- 
disti.'  Omnia  jam  optime  se  habent. 
I'rioribus  versibus  taiigit  Gallae  ava- 
litiam,  qu.c  cum  solcns  parva  semper 
niiserit  nninusciila,  nunc  mittat  nulla. 
Perperam  legebatur,  qua  solebas. 
Delude   Sane   pro  At  ne  iVigidissime 


profecto.  Albisit  ad  forniulam  mi- 
nantiuin,  Non  sic  ubibit.  Ne,  inquit, 
imp  line  fVras  indonuta  iniliiliiec  trans- 
iissc  Saturnidia,  at  proximis  Kalen- 
dis  Martiis  istam  ego  liberalitatem 
tuani  pari  parsimonia  probe  ulciscar. 
lleins. 

214  Dina  tropau']  Alterum,  quod 
me  scripto  decepisti:  alterum,  quod 
nunc  tua  causa,  fidei,  ut  tu  jactas, 
non  servatae,  pnenam  patior.  Dicitur 
autem  tropaeum,  signum  victoriap, 
sive  liostis  profligati,  dTrii  tTis  TpoirTjs, 
hoc  est,  a  conversione  et  fuga  bo8> 
tium. 

210  Refero  mente']  Repeto  animo : 
in  memoria  habeo. 

217  Candida  misto  out  rubore]  Vir- 
gil. '  Quale  manus  addunt  ebori  de- 
cus,  aut  ubiflavo  Argentum  Parinsve 
lapis  circuindatur  auro.'  Et  alibi. 
'  Qualis  gemma  micat,  fulvum  quae 
dividit  aurum." 

218  Nori  mannoris']  Nuper  politi 
aut  secti. 

223  Ne  sim  tibi  victa,  remitles']  Lege 
vincta:  ut  supra, '  Esse  tuam  vinctam 
nominet  iste  fidem  :'  codex  etiam  Me- 
diceuK  juncta;  bene:  superiori  epis- 
tola,  '  Nube,  precor,  dicet,  cui  te  bo- 
na nomina  jungunt.'  Hcins. 

2'2l)  Durius  ct  ferro  cum  sit  tibi  pec- 
ttis,  Aconti]  Nisi  fallor,  ab  auctore 
scriptimi  fuerat,  Durius  vt  ferro  jam 
sit  tibi  pectus,  Aconti.  Quern  loquendi 
niodum  1.  i.  Pont.  El.  7.  50.  Nasoni 
quoque  reddidimus,  et  pluribus  illic 
adstruximus;  qua^  adeantur.  Idem. 

232  Quecriiur  a  Delphis  fata  canente 
Deo]  Consulitur  Apollo,  qui  Dclpbis 
reddit  oracula. 

233  Et  quoque']  Is  quoque  recte  IMe- 
diceus.  Heins,  Vaga  fuma  susurrat] 
jEneid.  iv.  '  Parva  metu  primo,  mox 
sese  attoUit  in  auras.'  Et  Ter.  Andr. 
IV.  5.  '  Jam  susurrari  audio.'  Levis 
et  incipiens  rumor  ;  vox  populi:  qui 
mox  deinde  crebrescit,  clarescit,  et 
'  Vires  acquirit  cundo.' 

231)  Tcquc  tenentc  Dcos]  Est  conclu- 
sio  epistolae.     Qucndo  igitur,  inquit, 


3012 


NOTiE   VARIORUM    IN   OVIDII 


tu  Deos  ita  tenes,  hoc  est,  propitios 
babes  et  faventes,  ego  quoque  nu- 
nien  Peorum  tiioinm  seqnor.  Pev- 
inde  ut  ille  apiid  Virgil,  ait :  '  Nate 
Dea,  quo  fata  trahunt  retrahiintqne 
soqtianiur.'  Numen  sequor  ipsa  Deo- 
rum]  Vetus  liber,  pads.  Puto,  partes 
sequor.  Heins. 

241  Fassaque  sutn  niairi]  Matri  om- 
iiem  rem  exposni,  ut  tu  monuisti. 
Deccpt(B  fadera  lingua}  Quomodo  a 
to  decepta  sini,  et  quid  tibi  proinis- 
eriin. 


242  Lvminajixa  tenet]  Scribe,  iw- 
mina  fixa  tencns  plena  pudoris  humi. 
Heius. 

243  Ceetera  extra  tna  est]  Caetera 
tibi  permitto,  tuaeqne  ciuic  niando : 
ut  videas,  qvio  paeto  tibi  has  nuptias 
conficias.  Plus  hoc  quoque  virgine  fac- 
tum] Ego  etiam  hoc,  ultra  quam  vir- 
ginem  decet,  feci,  quod  per  litteras 
tecum  roUocuta  sum. 

247  Quid  nisi,  quod  cupio]  Puto, 
cum  cupiam.  Heius. 


AMORUM    LIB.   1 


EPIGRAMMA. 


1  Qui  niodu  Nasonis]  Duo  bacc  pri- 
ora  disticlia  non  ad  Elegiam  primam, 
cui  perperam  hactenus  adnectuntur, 
sunt  referenda,  sed  Epigranima  per 
se  conficiiint :  quod  secunda"  Anio- 
nun  editioni  Naso  duxerat  proefigen- 
dtiin.  I(l(]iie  Mario  Nigro  in  nien- 
teiii  quoque  venissc  scrus  aniniadver- 
ti,  ac  postea  Mycillo  ;  qui  Nigrum 
laude  debita  fraudare  non  debuit. 
Politiaiuis  etiam  in  suo  exemplari 
liiiea  indiicta  hos  versus  a  sequentibus 
dividendos  vidcri  dcsignarat.  Sed  et 
in  Arondeliauo  codice,  rcceiiti  qiii- 
dem  ilio,  sic  tamcn  scriptnras  non- 
iiiMKiuam  emcndatissimas  cxhibcnto, 
qiicnj  vir  cxiniius  ac  ccleberrimiis 
Franriscus  Junius  cum  aliis  quibns- 
dini  liriiannicis  utcndum  niilii  con- 
cessit, li(|ui(lo  separatum  a  prima 
eiegia  hoc  ipsum  epigramma  spccta- 
batur.     At  iu  vclubtissimo  Regiae  Bi- 


bliothecaR  fragmeuto  unius  pagellaP) 
quod  Artis  Amatoriae  et  Remediorimi 
libris  adliitrebat,  a  prima  quidem 
Eiegia,  ut  fieri  oportuit,  non  Icgeba- 
tur  divulsum  hoc  Epigranima,  debere 
niliilominus  divelli  apparebat  ex  ipso 
Titulo,  quem  hoc  modo  prodebat  co- 
dex ille,  P.  OviDii  Nasom»  Liber 
Primus  Remediorum  explicit.  In- 
ciPiT  Ejusdem  Amorum  Liber  Pri- 
siL's.  Epigramma  Ipsils.  Hue  dc- 
iiique  alludit  codex  Patricii  Junii,  cn- 
jus  in  fronte,  Inciprnt  Epigram- 
MATA  Amouum.  IJeins.  Qui  tnodo 
Nasonis  furrainus  quinque  libelli]  Non 
sine  consilio  airiores  scripturus  poeta, 
hac  prima  eiegia,  amoris  vim  ac  po- 
tcntiam  maximam  exjirimit.  Osten- 
dit  cnim,  se  olim  Hcroica  componere 
c(episse,  sed  amoris  impatientia  im- 
perfectuin  opus  rcliquisse,  et  ad  scri- 
bciidos  elcgos  confugissc.    Qui  modo 


AMORRS.      LIH.    I.    1. 


3013 


Nnsonis  fueramus  quimiue']  Per  hacc 
<)uatiior  cannina  colligimns,  Nasonem 
qiiondain  quiiHiuc  de  Ainoribus  volii- 
inina  Insisse  :  (|iiae  postea,  diligentiiis 
recognita,  in  tiia  lia'c  redegit.  Qiieni 
nunieruni  etiam  in  Artil)ns  posiiit,  ad 
pitcUain  qnani  instniit,  dicens  :  '  Deve 
tfibiis  libris,  titulus  ()iios  signal  Anio- 
rum,  Eiigc  quod  docili  nioiliter  ore  le- 
gas.'  RIodo]  Ntiper.  Nasonis]  Cog- 
nomen est :  Piibiius  enini  est  pri\;no- 
nien,  Ovidiiis  propriuni  nomen. 

2  Hue  illi  pratulit  auctor  vpus]  Hos 
treis  libellos  magis  probat  atictor 
quam  illos  quinqiie.  Auctor~\  Ovidius. 
Auctor  lion  solum  dicitur,  qui  facit: 
sed  etiam,  qui  jubet  aliquid  facien- 
dum. PratuVW^  Pra^posuit.  Hoc 
opus]  Redactnm  in  tria  volumina. 
nil]  Operi  quod  in  quinque  libellos 
erat  digcstuni. 

3  Ut  jam  nulla  tibi  non  sit  legisse  vo- 
hiptas]  Vt  jam  multa  tibi  non  sit  unus 
Palatinns,  alii  aliter.  Fragnicntum 
Regium,  Jurcti  ac  Puteani  exccrpta 
cum  codice  Neapolitano,  nulla  tibi  nos 
sit  legisse  voluptas.  Nihil  verius.  Id 
ipsum  Mario  etiam  Nigro  ac  Mycillo 


venerat  in  mentem.  Noque  aliter 
videri  sibi  oastigandum  per  literas 
jiic  nionuit  vir  officiosissiuius  IJern. 
Rottendorpliius.  Heins.  Ut  nulla  nos 
sit  legisse  voluptas]  Quare  ut  nulla 
jam  voluptate  nos  legas,  at  neque 
poena  sive  molestia  magna  afficieris 
legendo,  quando  pauciores  quam  an- 
tea  sunius.  Nam  tpiae  sine  voluptate, 
hoc  est,  inviti  facimus,  quo  ea  plura 
ac  longiora  sunt,  eo  magis  nos  gra- 
vant.  Caeterum  et  illud  niovcre  opor- 
tet,  quatuor  priorcs  hos  versus  non 
ad  elegiam  ipsam  proprie  pertincre, 
sed  esse  veluti  tilulnm  totius  operis, 
sive  epigramma.  Mic. 

4  At]  Saltern.  Poena]  Malorum 
enim  poiitarum  libelli,  legentium  ani- 
mos  non  parvo  afficiunt  snpplicio  :  si- 
cut  etiam  malorum  carminum  recita- 
tores,  miseros  enecant  auditores. 
Poena]  Ideoque  Horat.  in  tin.  Art. 
Poiit.  '  Indoctum  doctumque  tugat 
recitator  acerbus.  Quern  vero  arri- 
puit,  tenet,  occiditqne  legendo,  Non 
missura  cutem,  nisi  plena  cruoris,  hir 
rudo.' 


E  LEG  I  A    I. 


1  Anna  gravi  numero]  Inquit  Ovi- 
dius suaviter  quidem  :  Cum  jambella 
heroico  versa  scribere  coepissem,  Cu- 
pido  risit :  eque  secundo  versn,  qui 
erat  primo  similis,  unum  pedem  sub- 
legit  :  ita  ex  Heroico  et  Hexametro, 
Pentameter  Elegiacus  est  factus. 
Arma,  ^c]  Etsi  quaecunque  bella  in- 
telligi  possint,  tamen  melius  est,  ut 
Gigantomacliiam  sen  Titanograpbiam 
iutelligamus :  quam  se  scribere  cce- 
pisse  ostendit  Naso  1.  ii.  El.  1.  (ira- 
vi  7iumcro]  Heroico  versn,  quo  duces 
et  bella  cantantur.    Numero]  Metro. 


Gravi]  Grandiloquo  et  auctoritatis 
pleno,  quo  gravia  et  magna  referun- 
tur. 

2  Materia  conveniente]  Arguraento 
congruo  et  apto  modis.  Materia  di- 
citur ea,  in  qua  aliquod  opus  vcrsa- 
tur  :  ut  Homcri  Iliados  materia  erit 
Trojanum  bellum.  Modis]  Modula- 
tionibus  metrorum.  Materia]  Horat. 
Art.  Poet.  *  Sumite  materiam  vestris, 
qui  scribitis,  acquam  Viribus.' 

3  P«r  crit  inferior  versus]  Nunc  mo- 
des et  numeros,  quibus  conveniens 
erat  bellica  materia,  ostendit.    Simi- 


3014 


NOT/E    VARIORUM   IN   OVIDII 


lis,  inqiiit,  erat  primo  secundus  ver- 
stis  :  scnis  enim  pedibus  et  ipse  cur- 
lebat.  Inferior]  Secundus,  Risisse] 
Qiioit  bella  scribere  ca'pissem. 

i  Surripuisse]  Furtim  eiipuisse,  ac 
f'tiratus  esse. 

5  Quis  tibi,  save  puer,  dedit  hoc  in  car- 
viina  juris]  Neque  enim  Cnpido,  sed 
Apollo  et  MiisEB  poetis  pra?snnt. 
■Sceve  puer]  Crudelis  Amor,  Dcdit  hoc 
■ffi  carmine  juris]  In  carmina  optime 
riagnientura  Regium.  *  Habere  jus 
in  aliquem'  dicimur  ;  in  aliquo  minus 
Latinuni  est,  Noster  infra  Eleg.  7. 
'In  dominam  jus  mihi  majus  eiitr' 
Ep.  4, '  Kegnat,  et  in  dominos  jus  ha- 
bet  ille  Deos.'  Met.  xiv,  'nee  ma- 
jus in  aequoia  Triton  Jus  habet.' 
Sic  et  ibi  ex  membranis  reponenduni. 
Fast.  VI.  '  In  portus  nalo  jus  erit  om- 
ne  tuo.'  Seneca  (Edipo,  'Jus  habet 
in  fluctns  niagni  puer  advena  ponti.' 
Publius  Syrus, '  Fortuna  jus  in  homi- 
nis  mores  non  habet.'  Auctor  Octa- 
via;,  *quis  jus  in  nos  Fortuna  dedit, 
tester  Superos.'  Noster  infra  1.  ii. 
El.  4.  ex  veteri  codice,  '  Nam  desunt 
vires  in  me  mihi  jusqne  regendum.' 
Lucanus  1.  vi.  '  hoc  juris  in  omnes 
Est  illis  Superos.'  Lib.  viii.  *  hoc 
juris  habebat  In  tantum  Fortuna  ca- 
put!' Lib.  IX,  'quod  jus  habuisset 
in  ipsum  Ulla  lues ':'  Statius  Theb,  v, 
'  In  famulam  jus  esse  ratus  doniino- 
qiie  ducique.'  Juvenalis  Sat.  ii.  '  nil 
animis  in  corpora  juris  Natura  indul- 
ge t.'  Ileins. 

o  PieriJes]  Musae  dicuntur,  a  regie 
no  Picra,  sive  nionte  Pierio.  Sunt 
enim  multipliciter  a  locis  et  fontibus 
cognominata?,  ut  Pegasides,  Olym- 
piades,  Thespiades,  Hcliconiades,  Li- 
betrides,  et  Pinipleides.  Tua  turha 
sumus]  Codex  Kegius  turma ;  uniis 
Palatinus  etVaticanus  njt'm<»ra;  etiam 
probe  :  ut  in  Tristibus,  '  Et  domus  et 
fida;  (hilcia  membra  domus.'   Hehis. 

7  Quid  si  prtcripiat  jlava  Venus  anna 
Minerva]  Quid,  iiiquit,  si  mutatis  offi- 
ciis  VcuMs  Minrrvip   arma,  Minerva 


Veneris  faces  possideat?  Quid  si  in 
sylvas  et  montes  Ceres  migret,  et 
Dianas  colenda  arva  relinquat?  &c. 
Unusquisque  enim  officio  suo  conten- 
tus  esse  debet.  Arma  HJinervw]  Ar- 
mis  et  ipsa  Minerva  pra'est,  quod  e 
vertice  Jovis  armata  prosiluisse  dica- 
tur.  Hanc  Cicero  belli  inventricem 
et  principem  fuisse  asserit.  Hoc  au- 
tem  antiquitus  Palladi  est  datum : 
quia  non  minus  consilio,  quam  viribus 
bellicis  victoria  acquiritur.  Arma  igi- 
tur,  id  est,  a?gida,  hastam,  et  scutum. 
Flavcc]  Flavam  dicit  Minervam,  aut  a 
capillorum  colore,  quorum  pulcliritti- 
dine  censetiir.  Sic  etiam  apud  Poe- 
tas  flavum  Ganymedem,  apud  Hora- 
tium  flavam  Phyllida  appellari  autu- 
mo.  Venus]  Anioris  mater.  Venus 
arma  Minerva]  Iliad.  E.  348.  Dio- 
niedes  Vencri,  cujus  dextram  lancea 
perstrinxerat.  E7/ce,  Aibs  Bvyarep,  ito- 
\efj.ov  Kol  STji'oT^TOS  "'H  ovx  a\is,  otti  yv' 
yaTKas  avd\Ki5as  iiTrfpoTrevets. 

8  Venlilet]  Moveat,  ut  ventum  fa- 
ciat,  quo  magis  accendantur.  Faces] 
Quibus  amantum  corda  incenduntur. 
Faculae  enim  et  sagitta^,  sunt  Cupi- 
dinis  arma,  quibus  et  urat  et  vulneret. 
Accensas]  Ut  accendantur:  ut  est 
apud  Virgil.  *  Submersasque  obrue 
puppes.'  Ventilet  faces]  Eleg.  seq.  11. 
'  Vidi  ego  jaclatas  mota  face  crescere 
flammas.' 

9  Cererem]  Frugum  Deam.  Sylvis 
jugosis]  Qua;  jugis  et  collibus  sunt 
insita: :  his  enim  Diana  maxime  gau- 
det. 

10  Coli]  Aratris  exerceri,  arari. 
Lege]  Jussis,  pra-ceptis,  quae  de  co- 
lenda terra  non  Diana  tradidit,  sed 
ipsa  Ceres,  quae  prima  frumentum  re- 
perit.  Pharetrata]  Pharetra  accinc- 
t;r  :  est  n.  vcnatrix.  Fnginis]  Dianae, 
qua"  perpctua  virginitate  frui  volnit. 

11  Vuspide]  Ilasta,  qua  Mars  in 
bello  ulitur.  Phcebum]  Per  epithe- 
ton  Apollo  Piioibus  dicitur,  a  specie 
et  nitorc.  Graeci  enim  <poi^ov,  purnm 
ot  splendidum  diciint.    Crinibus  insig- 


AMORES.     LIB.   I.   1. 


3015 


worn]  Conspicuum  rapillonim  pul- 
cliritiuline:  qiiibus  Apollo  et  Bacchus 
sunt  insignes. 

12  Instruat]  Armet.  Aoniamlijrnm] 
Id  est,  Musicam:  nam  Musur  a  Foe- 
tis  Aonides  vocitantur.  Aonia  enlm, 
quaR  et  Baotia  dicta  est,  tota  Musis 
consecrata  crat. 

13  Sunt  iibi  magna,  puer,  nimiumque 
potentia  regna'i  Niniirum  potentissima 
sunt  Ciipidinis  legna :  (juaudo  noc 
quisquam  illius  sagittas  vitare  potest: 
ritius  serins,  omnes  fere  ille  vliieit. 
Hinc  Ovid,  alibi :  '  Kegnat,  et  in  do- 
minos  jus  liabet  ille  Deos.'  ISimiutn 
potentia  regna']  Quani  illi  poteutiam 
ipsa  quoque  Mater  attribuit.  \'irg.  i. 
'  Nate,  mea?  vires,  uiea  magna  poten- 
tia, solus,  Nate,  patris  sumnii  qui  tela 
Typhoea  temnis.' 

14  Cur  opus  affectas,  ambitiose,  novum'] 
AHectas,  curiose  niniium  appetis. 
Affectas']  Plant.  Mena^chm.  iv.  3.  vs. 
12.  *  video  quam  rem  agis  Ut  me  de- 
fraudes,  ad  earn  rem  affectas  viam  ;' 
ct  alibi.  Quod  Tereut.  etiani  in  suos 
convertit  nsus,  in  Heautont.  '  ad  do- 
minos  qui  aflectant  viam.'  Et  in 
Phorm.  '  Hi  gladiatorio  aninio  ad 
me  affectant  viam.'  Id  est,  intendunt 
viam,  ut  Servius  ad  illud  Virgil,  iii. 
'  Verum  ubi  nulla  datnr  dextram  af- 
t'ectare  potestas.'  Qua  de  re  tamen 
alibi  plura  sunt  dicenda.  Ambitiose] 
Qui  nimium  bonores  cupit,  ambitiosus 
dicitur.  Opus]  Poeticura.  Novum] 
Tibi  non  usitatuin. 

15  An,  quod  ubique,  tuum  est]  Num 
ubiquc  regnas,  et  in  omnia  jus  babes  ? 
Tua  sunt  Heliconia  Tempe]  Possidesne 
etiani  ea  loca,  qua;  Apollini  et  IMusis 
sunt  consecrata  ?  Heliconia  Teinpc] 
Amoena  Musarum  vireta,  qua  in  He- 
iicone  sunt,  qui  mons  Bocotia;  altissi- 
mus,  ad  A(iuiloueni,non  procul  a  Par- 
uasso  distans,  Musis  est  sacer.  Hinc 
Heliconiades  Musa;  sunt  cognomi- 
natic.  Tempe]  Ama;uissiiiuis  cstThes- 
salias  locus, quinque  millibus  passuum 
ill   longitudinein  porr«ctus.     Ab  co 


amccnissima  quaeque  loca  Tempe  vb- 
citantur. 

17  Cumhene,ifc.]  Cuin,inquit,  fell- 
citer  ca;pissem  primo  versu,  nee  mibi 
spiritus  deesset  in  bellis  scribendis, 
Cupido  vires  meas  niinuit.  Bene  sur- 
rexit]  Qui  cnim  grandia  bene  cununt, 
nt  Homerus,  Virgilius,  Valerius  Flac- 
cus,  et  alii,  vehemeuti  spiritu  insur* 
gere  dicuntur.  Aut,  surrexit,  id  est, 
inccpit. 

18  Attenuat  nervos  proiitms  ille  meos] 
Proximus  ille  Fragmcntuni  Regium 
cum  Scaligeri  et  Puteani  excerptis 
ac  altero  codice  regio.  Forte,  proxi- 
7nus  inde.  Pentametrum  designat. 
Heins.  Protinus]  Statim  post  primum 
versnm,  ne  ulterius  sic  procedam. 
Attenuat]  Minuit.  Nervos  meos]  Meas 
vires  in  scribendo.  In  nervis  enim 
animalinm  vires  consistunt.  Sic  Ci- 
cero vectigalia,  reipublicae  nervos  ap- 
pellat.  Non  tamen  absurda  erit  in- 
terpretatio,  si  per  nervos  cytharain 
accipies,  in  qua  nervi,  id  est,  chordae 
intenduntur  :  ut  dicat  Ovidius,  snas 
lyra;  sublimcm  sonum  ab  Amore  te- 
nuari. 

19  Nee  mihi  materia,  ifc.]  Sic  in- 
ceptum  opus  perticere  nee  possum, 
spiritu  deticiente  :  nee  argumentnm, 
quod  elegiaco  carmine  exornem,  ha- 
beo  ullum  ;  tum  enim  nee  puerum  nee 
pucllam  aliquamamabat,  ut  ipse  ait. 

20  Puer]  Qnalis  Virgilii  Alexis, Ho- 
ratii  Ligurinus.  Comta  comas]  Comp- 
tas  ha  bens  comas.  Comta  comas] 
JEneid.  lu.  '  lliades  crinem  de  more 
solnta3 ;'  et  seepe. 

21  Questus  eram]  Quod  pueri  culpa, 
bella  quic  canenda  smupserani,  relin- 
quere  coactus  fuerim :  ncc  mibi  elegis 
materia  apta  suppcteret.  Questus 
eram]  Simillimo  usus  exordio  est  Ana- 
creon,  festivns  senex,  Epigr.  i.  eis  AtJ- 
pav.  Ad  quern  videtur  respexisse 
Ovid. 

23  fjunaiil]  Suaviter  dixit,  pro  in- 
curvavit,  ut  intcnderet.  I'ortitcr] 
Suiniua  vi.      Sintwsum]    Flexuosuiu, 


3016 


NOT;E    VARIORUM    IN    OVIDII 


inciirviim.  LunaviQ  Quod  Virgil, 
prjeclare  explicat  JEneid.  xi.  loquitur 
autem  de  Opi :  '  cornuque  infensa 
tetendit,  Et  diixit  longe,  donee  cur- 
vata  coirent  Inter  se  capita,  et  mani- 
busjam  tangerct  a?quis,  Laeva  aciem 
ferri,  dextra  nervoque  papillam.' 

24  Quodque  canas]  Hoc  poiitae  di- 
cens  Cupido,  in  eum  amoris  sagittas 
contorsit.  Opus]  Hoc  argumenlum, 
lianc  materiam,  de  qua  numerislevio- 
ribus  canere  poteris :  id  est,  amoris 
vulnera.     Vatcs]  O  Naso  poeta. 

25  Certas]  Certae  sagittte  Cupidinis 
dicuntur  quia  nunquam  fallunt,  sem- 
per destinatum  feriunt. 

20  Uror']  Incendor  amoris  facibus. 
Vacuo]  Antea  scilicet  libero,  et  amo- 
ris inceudio  carente. 

27  Sexmihi,^-c,]  Volo,inquit,  nunc, 
quando  amor  me  sollicitat,  et  mate- 
riam large  mihi  dedit,  elegiaco  car- 
mine amores  scribere,  non  bella. 

28  Ferrea  bella]  Fortia,  aspera,  cru- 
delia,  in  quibus  ferro  pugnatur.  Va- 
lete]  Hinc  t'acessite,  abite,  recedite. 
Est  autem  liic  iniprecationis  verbum : 
lit  apud  Terent.  in  And.  '  Valeant, 
qui  inter  nosdiscidium  volunt.*  Cum 
vestris  viodis]    Cum  vestris  immeris. 


MoJis]  Hinc  modularl.  Virgil.  Ec4og. 
Daplm.  '  Carmina  descripsi,  et  mo- 
dulans  alterna  notavi :'  ubi  vide  Serv. 

29  Cingere  littorea,  8fc,]  Musam 
suam  alloquitnr  poeta,  dicens,  ut  my r- 
tea  corona  velit  coronari,  quaj  levio- 
ribus  poetis  datur :  non  laurea,  qua 
epici,  id  est,  heroici  poeta  donantur. 
Ordo  et  sensus  est :  O  Musa  eniodu- 
landa  a  me  per  undenos  pedes,  cin- 
gere tempora  tua  flaventia  myrto  lit- 
torea.  Flaventia  tempora]  Flavi  eniin 
crinesdantur  Musis.  Myrto]  Myrtca 
corona  :  ut  amatoria  canens.  Poetae 
enim  Elegiograpbi,  aut  etiam  lyrici, 
myrto  coronabantur,  quia  Veneri  myr- 
tus  est  dicata.  Aut  qn'r^  odorifera 
est,  et  odoribus  Venus  d^lectatur. 

30  Musa]  Erato.  Namque  liic  no- 
men  amoris  babet,  ut  dixit  Naso :  et 
Elegiographis  poetis  praeest,  sicut 
Heroicis  Calliope.  Undenos  pedes] 
Elego  carmine.  Si  quis  enim  hexa- 
metrum  et  pentametrum  in  pedes  re- 
solvat,  undecim  erunt.  Notanda  est 
autem  Poetae  facundia,  qui  tarn  le- 
pide,  tam  venuste  variatis  verbis  et 
dicendi  figura,  eundem  seusum  ex- 
primit. 


ELEGIA    II. 


1  Fsse  quid  hoc  dicam]  Quid  esse 
causae  dicam,  inquit  Poiita,  rudis  ad- 
Inic.et  tyro  in  amaioriiscastris,quod 
^t^ala,  quic  alioqui  sunt  niollia,  mibi 
tam  dura  et  aspera  vidcntur. 

2  Strata]  Qua,-  jaccntibus  sul)ster- 
runtur,  strata  appellantur.  J'allia] 
Vestes,  stragula,  quibus  Iccti  coope- 
riiintur. 

.'i  Lt  vacuus  somno  noctcm]  Vacuam 
primus  Mcdiccus ;  paruni  refert, 
llcins. 


4  Lassaque  versati,  i^c]  Qui  somno 
frui  non  potest,  membra  buc  et  illnc 
versat :  nunc  pronus  nunc  resupinus 
jaeens.  Id  praescrtim  amantibus  eve- 
nit. 

5  Nam  puto  sentirem,  si,  Sfc]  Non 
poterat  prima  fronte  amorem  agnos- 
cere  poeta,  (picm  antea  nuncinam  no- 
vcrat.     Tciitarcr]  Soilicitarer. 

6  An  subit]  An  occupat  nostra  cor- 
dafurtim?  /l)«c]  Dolo.  7'(Ri<(i]  Oc- 
culta, latcuic.      Virgil.    '  Occultuni 


AMORES.      MB.    I.  2. 


53017 


inspires  ignem,  fallasque  veneno.' 
Ciofaiiiiis  ex  libb.  antiquis  legi'jidiini 
esse  coiileiulit,  tccta.  TiicUa  cuUitlus 
arte  nocet]  Tccta  arte  major  libiorum 
pars:  quod  peipeiain  Ciot'anio  pro-' 
batur.  \'u\c  notas  nostias  ad  Epist. 
jv.  20.  Fragmeiitiini  Kegium  secta. 
Vorsitan  pro  cam  arte  ;  de  quo  Met. 
]ii.  489.  noniiihil  dixi :  gic  '  caecum 
vulnus,'  et  ejusmodi  pliira  ubique  ob- 
via.  Ileins. 

7  Sic  eraf]  Erit  Fragmentum  Re- 
gium.  Idem.  Sic  erat]  Fiirtini  in  ani- 
nnim  nieum  irrcpserat  Cupido.  Ila- 
serunt]  Fixae  erant.  Virg.  '  Hjcrct 
lateri  letalis  annido.' 

8  I'ossessa]  Antea  enim  dixerat, 
'  in  vacuo  pectore  reguat  amor.'  Sic 
Horat. '  Et  venit  in  vacuam  :'  a  Jure- 
consult.  desumtuni.  T'tTs«<]  Cic.  Cat. 
ftlaj.  in  pr.  'Qua;  nunc  te  co(|uit  et 
versat  sub  pectore  fixa  :'  id  est,  vio- 
lenter  et  arbitratn  siio  vertit,  agit. 

9  Cedimus?  ansuhituin,lifc.]  Utruni, 
inquit,  melius  est,  amori  cedere,  an 
lepngnando  magis  ilium  accendere? 

10  Cedamus :  leve  fit^  Cedimus,  ut 
leve  sis  duo  codices  :  totidem  et  lere 
Jit.  PutO;  Cedimus  en!  levcfit,  quod 
benefertur  onus.  Remed.  Amor.  '  Ce- 
dimus en!  medio  jam  licet  amne  bi- 
bas  :'  quomodo  et  illic  censco  scri- 
bendum.  Heiiis.  Cedamiis'\  Jam  post 
dubitationem  bonum  esse  cedere  ju- 
dicavit.  Levins,  inquit,  fit  onus,  si 
I)atienter  tertur.  Sic  Horat.  '  Le- 
vins fit  paticntia,  Quicquid  corrigere 
est  nefas.'     Bene]  Id  est,  patienter. 

11  Vidi  ego  jactutasi  Sic  amor  nnd- 
to  acrius  eos  urget,  qui  repugnant, 
quam  qui  cedunt.  Jactatas]  Concus- 
sas.  Crescere']  Augeri.  jMota  face 
crescerc  Jiammas]  DJotu  Jlavescere  uuus 
Palatinus  et  Vaticanus  ;  quod  Geb- 
liardo  in  Crepundiis  arrisit.  Glase- 
rianus  motu  concrescere.  Fruterius  ex 
Prisc'\a.no,iniituflaminescere :  quomodo 
et  unns  Morcti  cimi  excerptis  Donsae. 
Nonnulli  mota  face  surgere.  At  vul- 
gata  scriptura  bene  se  iiabct,  quam 


et  Seneca  in  Controversils  agnoscit. 
lleins. 

12  Mori]  Id  est,  cxtingui.  Mori] 
Sic  vivere  dicitur  ardere,  Ulcere.  Prop. 
IV.  :t.  .'50.  '  Hauc  Venus,  ut  vivat,  ven- 
tilat  ipsa  facem.' 

IS   Usus]  Arandi  consuetude. 

14  Detrectunt]  Kepellunt,  recusant. 
Juga  prima]  Qui  bus  antea  non  assueti. 

1.5  Asper]  Ferns,  indomitus,  (piales 
sunt  puUi.  Contunditur  ora]  Dura  lu- 
pata  aspero  equo  ora  contundnnt, 
frangunt,  rumpunt.  Lupatis]  Frenis. 
Sunt  autem  lupata  asperiora  t'reua,  a 
lupinis  dentibus  sic  dicta,  qui  inae- 
qnales  sunt. 

IG  Quisquis  ad  armafucit]  Quisquis 
bello  est  aptus,  nee  frena  reciisat. 

17  Acrius  iniitos  mu'.toque  ferocius 
urget]  Urit  malim :  ut  Epist.  Herns, 
'  Vel  si  minus  acriter  urar.'  Amor.  ii. 
Eleg.  ult.  '  Quod  licet,  ingratum  est: 
quod  non  licet,  acrius  urit.'  Sic  lib- 
III.  '  Hie  ille  est,  Quem  ferns  urit 
amor  ;'  multi  codices  urget  habent. 
Art.  HI.  '  Nee  amor  nos  urit  liaben- 
di;'  ubi  similis  diversitas  :  et  jNIedic- 
Fac.  '  Sic  potius  nos  uret  amor;'  ubi 
ctiam  vrget  vulgo.  Ileins.  Iniitos] 
Amorem  recusantes. 

18  Servitium  ferre]  Aniantes  enim 
non  sunt  sui  juris.  Acrius  iniitos]  Ti- 
bull.  lib.  1.  Eleg.  8.  '  Dens  crudelius 
urit,  Quos  videt  invitos  succubllis^e 
sibi.' 

19  En  ego  confiteor]  Confessusamor; 
vide  Ep.  XIX.  4. 

20  Porrigimus  victas  ad  tua  rincla 
7na7ius]  Ad  tua  jura  scripti  plcriqiie  : 
(juatuor  ad  tua  jussa ;  minus  bene. 
Proportius,  '  Ecce  jaces,  supplexque 
venis  ad  jura  puellsc.'  Idem,  '  Et 
traliit  addictum  sub  sua  jura  virum.' 
Sabini  Paris,  '  Danmatumque  tibi  me 
sub  sua  jura  Cupido  Pcrtraliit.'  Con- 
tra '  injicere  manus  in  jura:'  P^pis- 
tola  Hermiones,  '  Injice  non  timidas 
in  tua  jura  manus.'  Am.  ii.  El.  5. 
'  Injiciam  dominasin  niea  jura  manus.' 
Ep.  Med.  '  Claniarem,  Mens  est,  in- 


G018 


NOT.E    VARIORUM  IN    OVIDII 


jireremqne  manns.'  Infra,  El.  iv. 
*  Et  dicam,  Mea  sunt,  injiciaiiiqiie 
nianus.'  Plura  dixi  ad  Epist.  m.  vs. 
ult.  At  iinus  Mediceus,  ad  tua  crura, 
lit  Epistola  Acontii,  '  Tendeie  siib- 
niissas  ad  tiia  crura  raaniis :'  vindas 
ctiani  mamis  tres  scripti.  Helns. 

■21  Nil  opus  est  bello]  In  me:  quia 
1T1C  tibi  dedo. 

23  Necte  comam]  Nunc  describit 
poeta,  qualis  fufura  sit  Ciipidinis  tri- 
nmphantis  forma.  Noli,  inquit,  o  Cii- 
pido,  amplius  in  eos  quos  vicisti  sae- 
vire:  quininimo  praeparate  triumplio. 
Necte  igitur]  Id  est,  impl^ca  :  impedi 
comam,  caput  tiinm.  i\Jaternas colum- 
lies]  Matri  tuae  Veneri  consecratas. 

24  Qui  deccunt  currus]  Qui  decent 
cwrruw  scripti.  neim.  Qui  deceat  cur- 
rum  vitricus  ipse  dabit]  A  Marte  cur- 
rum  accipies.  Ut  militnm  animos 
Cupidini  deditos  nionstraret.  Unde 
non  temere  autiqui  fabulati  sunt,  Ve- 
nerem  Marti  fuisse  conjunctam. 

26  Adjuncias]  Currui  alligatas. 
Arte  movebis]  Arte  reges.  Aves]  Co- 
lumbas.  Sed  ne  quis  rideat  poetam, 
quod  robustissimos  Martis  curius  ab 
imbellibus  coliimbis  tractum  iri  dicat, 
scias,  non  sine  consilio  hoc  factum  : 
voliat  euim  osteiidere,  Amoris  vires, 
licet  parvulus  sit  puer,  maximas  esse, 
lit  supra  dixit. 

28  litre  tibi  magnijicus  ponipa,  ^c] 
PompaGrapcum  est  vocabulum  :  di- 
cunt  cuim  Grapci  ttojuttV,  et  significat 
j)roprie  in  triuiupho,  soleninem  appa- 
ratuui  et  ostentationem.  Haec  pom- 
pa  igitur,  id  est,  hsec  series  et  ordo 
procedcntium  captivorum  erit  tibi 
celeberrimus  triumplius. 

29  Ipse  ego  pncdn  recens']  Novus 
captivus.     I'uctum]  A  te  illatum. 

30  Vincula'\  Viiicti  oiiim  captivi  dn- 
cebanitir  in  triiiiiii>liis.  (Japtira  menle'\ 
Nam  Cupido  non  corpus,  sed  aniuiuni 
capit. 

31  Manihus  post  tcrga  rerinctis]  Alii 
ligatis  :  at  l"raj;ni(iit(ini  Rcgiuin,  cimi 
Uuunullin  scriplis  editisquc,    rdoriis. 


Quomodo  Virgilius,  et  noster  alibi  lo- 
quuntur.  Heins.  Manibus  retortisi 
Id  est,  revinctis.  Sed  dum  retortis 
dicit,  majorem  vim  exprimit. 

32  Castris']  Nam,  ut  inferius  dicet, 
*  Militat  omnis  ainans,  et  habet  sua 
castra  Cupido.'  Quicquid  obesf]  Ut 
pudor  et  similia. 

33  Ad  te  sua  brachia  tendetif]  Frag- 
mentum  Regium  ad  te  sua  brachia  ten- 
dens  Vulgus ;  quod  se^uor.  Bene 
etiam  uiiusMoreti  Vulguscanent.  Est 
autem Tibull.  pentameter,  apud  quern 
habes,  '  Miles,  io,  magna  voce,  Tri- 
umphe,  canet.'  Heins.  Omnia  te  me- 
tuent}  Plus  dixit  genere  ncutro,  quam 
si  masculino,  Omnes  dixisset.  Sua 
brachia  tendens]  Ut  se  victum  osten- 
dat,aut  tibiapplaudat.  Tendereenim 
brachia  ad'aliqueui,  est  dediiionis  in- 
diciiim  facere.  Brachia  tendent]  Vir- 
gil.  XI.  '  Oremus  pacera,  et  dextras 
tendamus  inermes.'  Sic  et  Graeci, 
X(''p"'S  irpoi<rx6iJ,evoi,  Halicar.  3.  quod 
fiebat  j/cTTjpj  da?.\cf. 

34  Vulgus]  Popnlus,  plebs.  Io 
triumphe]  Ha?c  vox  crat  clamantium 
militum  per  urbem,  cum  redeuntes  in 
Capitolium  imperatorem  proseque- 
rentur.  Io,  quando  pro  Inachi  filia 
ponitur,  primam  syllabam  producit: 
quandoaulcm  est  intcrjectio,  eandem 
corripit. 

35  Blanditia  comites  tibi  erujit]  Te 
veluti  milites  triumphantem  impera- 
torem comitabuntur;  et  recte :  blan- 
difiis  enim  et  illecebrac  aniorem  max- 
ime  nutriunt.  Blundititc  cuinites]  Co- 
mites hi  vidcntiir  provciiire  ex  Vene- 
ris cingulo.  Iliad.  E.  210.  "Evd^  eVt 
fjiiv  ((>i\6Tr)s,  fv  5'  'ifxfpoi,  iv  6'  dapuxrvi, 
ndpcpacns,  7}  t'  e/c\ei|/€  ydov  trvKa  irtp 
<ppoviovTa,.  Ha^c  sunt  vcneficia  ilia,  ct 
iileccbnr,  qtiibus  vacuum  pectus,  tan- 
quain  vinculo  (|U(>(lani  adstringitur. 
Quod  Plautiis  vidctur  signiiicare  in 
IJacchid.  I.  2.  28.  '  O  pradigatuni 
pectus.'  Comites  vero  blanditiiv  sunt : 
'  Venustas,  gaudiuni,  .loriis,  Iiuhis, 
sermo,  suavis  suaviatio,'  ibid.  vs.  7. 


A  MORES.     LIB.    J.   2. 


3019 


'  Cum  tanta  pompa  :'  vs.  G,  ibid.  Ter- 
rmque,  furor  que]  ScvWiC,  err  orque,  cum 
prima  editione  :  *  error'  oiiiin  et  '  fu- 
ror' pro  amore  passim  apud  Poiitas  : 
de  quo  diccndum  infra  ad  Eleg.  10. 
Heins. 

3G  Partes  luas]  Tua  incepta,  tua 
castra. 

37  Hismilitiljus]  Scilicet blanditiis, 
crrorc,  et  furore. 

39  Lata]  Quod  tc  triumpliantcm 
virierit.  Aut  perpctuum  Veneris  est 
"^pithetoil.  Horn,  'A(pp()dirriv  (piKo/jfi- 
Sta,  id  est,  Venercm  amantcm  risuni. 
Triumphanti]  Tibi.     Mater]  Venus, 

10  In  ora]  Soil.  tua.  li'isas]  Est 
f  nim  rosa;  Hos  propter  pulcliritudinem 
et  suavem  odorem  Veneri  sacer.  Et 
sicut  rosa  brevi  viget,  ita  et  Venerea 
voluptas. 

4 1  Tu  penna  pulchros  gemina  variant e 
capillos]  Fragmentum  Reginm  et  Nea- 
politanus  codex  cum  excerpiis  Scali- 
peri,  Tu,  pin nas gemma,  gonma  tnriante 
capillos ;  quain  veram  esse  soripturam 
ne  dnbita.  Renied.  Amor.  '  Ha;c  ego  : 
movit  Amor  gemmatas  aureus  alas, 
Et  mihi,  Propositum  perfice,  dixit, 
opus  :'  ubi  '  aureum'  vocat  Aniorem, 
qiiomodo  et  hie  versu  proximo  :  ita 
"Epws  xpy^'oX''^^'*^  Anacreonti  dictus. 
Posset  et  rariate  legi  non  insolenti 
Graecismo.  Heins.  Gemma]  Dominic. 
Marius  gemina,  id  est,  duplici,  censet 
legendum  :  nam  '  gemina  penna' 
idem  est  quod  Maro  dixit,  Paribus 
j)lis.  Varia7ite]  Distinguente.  Alatus 
antem  Cupido  pingitur,  ad  ostenden- 
dam  amantium  ievitatcm  et  mutabili- 
tatem:  ut  supra  diximus  dc  eodem 
pnero. 

42  Aureus]  Pulchcr.    Rotis]  Curru. 

4p  Non  possunt]  Ostcndit  qiiam  fa- 
cile et  pronum  sit  in  amorem  pro- 
labi. 

iii  Fervida]  Etsi,inquit,  facularum 


tuarum  ignis  liominum  cordibus  non 
applicetur,  vicino  tamen  vapore  urit. 
Vapure]  Calore.  Vapore]  Igrieo  af- 
rtatu.  yT'neid.  v.  '  lentusque  carinas 
Est  vapor.' 

47  Talis  erut]  Cupidini  blanditur 
Pot-ta.  Talis,  inquit,  o  Cupido,  tui 
trinmpbantis  est  species,  qualis  fuit 
Liberi  patris,  qui  orbem  fere  terra- 
rum  peragravit,  (jiiam  plnrirr.as  na- 
tlones  subegit,  ludos  deni(me  deljel- 
lavit,  et  primus  omnium  triumphavit, 
vectus  Indico  eiephanto.  Domita] 
Dcbellata.  Gangetide  terra]  Id  est, 
terra  Indica  a  Gange  maxinio  Indiae 
fluvio.  Bacchts  domita  Gangetide  ter- 
ra] Metam.  iv.  20.  *  Oriens  tibL  vic- 
tus,  adusque  Decolor  extremo  qua 
cingitur  India  Gange;'  et  qua?  seqq. 
Et  de  Ponto  1.  iv.  Epist.  8.  Gl.  '  Sic 
victor  laudem  superatis  Liber  ab  In- 
dis,  Alcides  capta  traxit  ab  CEchalia.' 
Et  Pastor,  iii.  vs.  465.  '  Interea  Li- 
ber depexos  crinibus  Indos  Vincit,  et 
E.oo  dives  ab  orbe  venit.' 

48  Tu  gravis]  In  omnibus,  inquit, 
eris  Baccho  similis,  hoc  exrcpto,  quod 
tu  columbis,  ille  tigribus  est  invectus. 

49  Ergo  mm  possim]  Ergo  ego  cu>n 
passim  septem  codices  ;  quomodo  Nos- 
ter  sa?peBumero  alibi.  Heins.  Ergo] 
Hue  omnia  qusc  dixerat  tendebaut, 
ut  veniam  a  Cupidine  inipetraret. 

50  Puree]  Noli.  Opes]  Vires.  Pcr- 
dere]  Male  consnmere.  Victores 
enim  eas  vires  perdere  dicuntnr,  quae 
in  victos  exercentur. 

51  Aspice]  Hicc  in  Ca-saris  August! 
gratiam  dicit.  Cognati]  Consangui- 
nci.  A  Venere  enim  genus  ducere 
gens  Julia  credebatur.  Quod  Hora. 
tins  et  Virgil,  tangunt,  per  Juliuni 
Sidus,  per  Dionx-um  Ciesareni,  &c. 
ralicia  arma]  Quic  f'lilicitas  sequitur. 
Clementissinius  fuisse  perliibctur  Oc« 
tavius  Auguitus. 


3020 


NOTyE   VARIORUM    IN    OVIDII 


ELEGIA    III. 


1  Justaprecor:  quee  me]  Bono  iisus 
est  oidine  Hot>ta:  nam  cnni  supra  se 
Ciipidiniscaptiviun  ostendisset,  nunc 
ad  puellam  soribit,  ciijus  aniore  cor- 
reptus  est,  eaiii  obsecrans,  nt  ainata 
redainare  velit,  aut  salteni  se  amari 
patiatur  :  dicitqne,  id  se  propter  fi- 
dem  et  poeticain  aitem,  quam  callet, 
ac  mores  ingenuos  niereri.  Jusla  pre- 
cor]  Causam  petitionis  ostendit,  di- 
cens.     Prcedtila  est]  Cepit. 

2  Aut  facial  cur]  Siii  copiani  milii 
faciat,  qu2e  erit  causa  iit  eani  semper 
amem. 

3  Ah  nimium  vohd]  Vori  putabam  ; 
nil  temere  tamen  miitandmn.  Heins. 

5  Deserviat]  Quia,  ut  in  prajced. 
Epist.  vs.  17.  '  Acrius  invitos,  multo- 
que  ferocius  urget,  Quam  qui  servi- 
tiiim  ferre  fatentur,  amor.' 

6  Pura  fide]  Id  est,  siniplici,  in- 
corrupta  :  est  autem  perpetuum  Hdei 
epitheton.  Pura]  Hinc  apud  Koma- 
nos  Fidei  sacrificantcs  aibo  panno 
caput  velal)ant.  Bene  a  fide  se  com- 
mendat  Poi'ta :  nam,  ut  Propertins 
inquit, '  IMiiltum  in  amore  fides,  mul- 
tum  constantia  prodest.' 

7  Magna  Nomina]  Qualia  sunt,  re- 
gis, dictatoris,  consulis,  magistri  equi- 
tum,  et  similium.  Cummendant]  Pro- 
bant,  decorant. 

8  Si  nostri  sanguinis  audor  equcs] 
Rectius  alii  nee  nostri.  Heins.  Nee 
nostri,  Sfc.]  Dominic.  Rlarius  legend, 
censet,  si  nostri  sanguinis  auct or  cques  : 
et  dicit  cum  equcstri  familia  natiun 
fuisse,  quod  et  ipse  pluribus  in  locis 
asscrit :  nt  in  Trist.  1.  iv.  nbi  ait,  *  Si 
quid  id  est,  usque  a  proavis  vctus 
ordinis  lucres.  Non  modo  fortun;c 
niunere  factus  eques.'  Et  in  lib.  de 
Ponto :  'Si  genus  excntias,  cq-utes 
ab  origiuc  priuia,  Usque  per  innuuic- 


ros  inveniemur  avos.*^  Sententia  ta- 
men auctoris  alio  ducit :  ut  nobiliss. 
et  accuratiss.  Heins.  censet.  Magna 
Nomina]  Quae  et  Virgil.  '  Lumina 
magna.' 

9  Nee  mens]  Etsi  multa  jugera  non 
possideo.  Mens  campus]  Suarurain- 
telligit,  quai  in  Pelignis  habuit. 

10  Temperat  et  sumtus]  Malim,  si 
per  scriptos  codices  liceat,SM)n<u :  ut 
sumtu  pro  sumtui  dicatur  apxa'^xUs, 
aut  pra>positio  subintelligatur.  Heins. 
Temperat  et  sumtus]  Parce  impeusas 
facit. 

12  Hocfaciunt]  Fadanf  scripti  non- 
nulli ;  hoc  est,  commendent ;  quod 
praestat.  Puteaneus,  Hoc  facinnt ,  nt , 
me  qui  tibi  donat,  Amor.  Heins.  Hoc 
faciunt]  Id  est,  me  commendant.  Et] 
Ordo  est:  Et  amor,  qui  donat  me 
tibi.  Hoc,  snpple,  facit:  id  est,  me 
commendat,  quia  te  veliementer  amo. 

13  Et  non  cessuri  nisi  D is  sine  cri- 
mine  7nores]  Puteaneus,  Et  nulli  cen- 
sura  et  Dis  sine  crimine  mores.  Nea» 
politanus  et  alii  quinque,  Et  tnilli  cts- 
sura  fides ;  sine  crimine  mores :  quod 
admittendum  reor.    Heins. 

14  Nudaquc]  Non  sum,  inquit,  ver- 
sutus,  veterator,  fallax,  duplex,  bilin- 
guis:  verum  contra  simplex,  apertus. 
Nuda]  Pura,  et  est  proprium  sinipil- 
citatis  epitheton. 

15  Non  sum  desert  or  Amor  is]  Desul- 
tor  optiine  Puteaneus  ( t  Arondelia- 
nus,  cum  ejusdem  I'uttani,  Jureti,  ac 
Sj-aligeri  excerptis.  At(jue  ita  Carrie 
in  ICmendationibus  restituendum  mo- 
unit.  Sex  alii  (/t7i«o»' :  Neapolitanus 
simulator;  frustra.  Ntc  pro  vulgata 
Icclione  ista  Hcrus  faciunt,  '  Ad  tua 
castra  redi,  socii  dcsertor  Amoris ;' 
'  dcsertor'  ciiim  '  amoris'  est, qui  non 
amatj  '  dcsultor.'  qui  uiuat  iuconstan- 


AMORES.     LIB.    I.   4. 


3021 


ter,  nunc  tianc  nunc  illani  seciitus. 
Jleins.  Non  sum  desnitur  amoris]  Ka 
omnia  a  se  reniovet  Poeta,  quibns 
maxiine  offendiintiir  in  amore  piiellar. 
Dcsnltor]  Qui  fortunati  est  oppiili 
similis,  ncc  potest  siiam  rem  ol)tinere 
solus,  sine  niultis  foen»inis.  Non  de- 
sultor]  'AravpaiTos.  jEschyl.  A{];am. 

17  Qnos  dijderint  annos  mihi  fita  so- 
roru»i]  Legi  olim  placebat,  nerint  an- 
nos:  utapud  IMartial.  Ep.i.  89.  'Cum 
mihi  supremos  Laches  s  perneverit 
annos  :'  sed  aliter  scripti  codices,  qui- 
bus  accedo.  Ileins.  iSworuw]  Par- 
carum :  quas  Sorores  Lanificas  et 
Martialis  appellat.  Tres  autcm  esse 
pcrhibent,  unam,  quae  Clotiio  appel- 
lata,  vitam  hanc  ordiatur;  alteram, 
quffi  contexat,  et  Lachcsis  dicitnr  ; 
tertiam,  qu;e  rumpat  ac  finiat,  et  A- 
tropos  nominatur. 

18  Contini;at]  Optantis  est.  Teque 
dolaite  moii]  Codex  Regius  te  moriente 
wori, argute.  Scripserat  puto  Noster, 
teque  obeunte  mori.  Heins. 

19  Te  milu  77iateriam}  Materiem 
meliorcs.  Idem. 

21  Carmine  nomen  hahtf]  Scribe  ha- 
bent  c»im  tribns  codicibus,  ut  versui 
consulatur,  Puteaneus  iiiendose,  Car- 
mina  nnmen  habcnt ;  quod  et  alios  co- 
dices occupavit.  Idem.  Carmhie  tio- 
men]  Queniadmoduu),  iuquit,  poeta- 
rum  carminibus  cclebres  sunt  lo,  Le- 
da,  et  Europa  :  ita  et  tu  meo  carmine 
celebraberis,  eoquc  pacto  ego  ac  tu 
immortalitatem  consequemur.  /o] 
HancInachiArsivorumlluminisfiliara 


Jupiter  amavit.  Exterriia  cornibu!'] 
Ovid,  in  Epist.  Hypermnestra?,  'Ter- 
ritaque  est  forma,  territa  voce  sua.' 

22  Quam]  Ledam  dicit,  Tyndari 
regis  conjugem,  cum  qua  sub  cycni 
forma  Jupiter  concubuisse  dicitur  : 
eamque  ovum  peperisse  fabulantur 
Poetap,  unde  nati  sunt  Castor  et  Pol- 
lux. Lusiti  Delusit,  decepit,  fefellit. 
Adulter']  Jupiter.  Ftuminea  uif]  Id 
est,  cygno,  qui  flumine  gaudet. 

23  Quccque  super  pontiim]  Europa, 
Agenoris  Phcenicium  regis  filia,  quani 
Jupiter  in  taurum  versus  rapuit,  ac  in 
Cretam  transportavit.  Simulaio  jii- 
venco]  Falso  bove :  sub  ejus  forma 
Jupiter  latebat. 

2-1  Virginea  tenuit  cornua  falsa  manu] 
Cornua  vara  idem  Carrio  in  Emenda- 
tioftibus ;  quomodo  Puteaneus  et  Xea- 
politanus  ex  nostris ;  Arondelianus 
vera  ;  duo  alii  carta  ;  Excerpta  Dou- 
sae  pressa ;  perperam.  Metamorph. 
lib.  XII.  '  Cornua  vara  bourn  multo 
rubefactacruore :'  quomodo  illicquo- 
que  scribendum  ex  vestigiis  veterum 
librorum.  Lib.  iix.  de  Jove  in  bovem 
mutato,  '  Cornua  vara  quidem,  sed 
quae  contendere  posses  Facta  manu:' 
ita  scribo :  parva  nunc  ibi  legitur. 
Claudianus  bello  Getico,  '  Vara  per 
obscuras  apparent  cornua  frondes ;' 
nou  rara :  quod  est  in  vulgatis.  Vide 
Nonnium  in  '  Obvarare,'  et  quae  iioto 
Met.  XI.  S3.  Heins.    Falsa]  Simulata. 

25  Pariter  cantabimtir]  Simul  cele- 
bres  erimus. 

26  Nomina  nostra]  Nostras  laudest 


ELEGIA    IV. 


1  Epulas  nnhiscum  aditurus  easdem]  eadem  sorori,  pro,  eadem  quae  soror, 

Nobis  aditurus  easdem   Puteaneus  et  dixit.     Anibrosianus  unus  et  Moreta- 

Mentelianus    recte,    ut   jam    niouui  nus,   nobis  epulas ;    quod  tantundcm 

ad  Claudianum -.  qui  pari  Grascismo  est.    Noster  JNIet.  xiii.  'Et  nunc illc 


3022 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


eadem  nobis  juratus  in  arma.'  Lu- 
cretius lib.  III.  '  quorum  unus  Home- 
rus  Sceptra  potitus  eadem  aliis  sopi- 
tu'  quiete  est :'  eadem  qua  alii  quiete 
sopitiis  :  et  1.  ii.  '  Atque  animalibus 
sunt  inortalibus  una  eademque.'  Ci- 
cero Varroni  Ep.  Famil.  ix.  '  Erant 
enim  nobis  perirati,  quasi  quicqnam 
de  nostra  sabite  decrevissemus,  quod 
non  idem  illis  censuissemus.'  Am- 
niianus  1.  xxvi.  '  Arbetionis  domum, 
ciii  antea  tanquam  eadem  sibi  sen- 
tienti,  parcebat  ut  propria-.,  jussit 
exinaniri.'  Sic  et '  simul  nobis'  Trist. 
V.  EI.  10.  '  Qiiippe  siniul  nobis  liabi- 
tat  discrimine  nullo  Barbarns :'  quod 
non  est  mutandum.  Contra  '  alias 
nobis  epulas  aditurus'  dixere :  quo- 
modo  Horatius,  '  Ne  qnis  sese  alius 
Lysippo  duceret  sere ;'  hoc  est  prae- 
ter  Lysippum.  Plautus,  qui '  quaerit 
alia  his,  malum  videtur  qua;rere.' 
Sallustius, '  aliud  bello  nialle.'  Pbae- 
drus  1.  III.  '  quod  si  accusator  alius 
Sejano  foret,'  alius  quam  Sejanus. 
Heins, 

3  Ergo]  Hapcparticula  indignation! 
est  accommodata.  Conviva]  Non  ut 
amator. 

5  Alterhisque  sinus  apte  subjecta  fo- 
rebis]  Sic  meliores  constauter.  Alii 
magno  numero,  sinu  dextram  subjecta: 
sinus  dextram  Farnesiauns :  sinum  dex- 
tru  Regius.  AUerius  captam  dextram 
unus  Vaticanus  :  alius  cum  Aronde- 
liano,  Alteriusque  apte  dextram :  unus 
Mediceus,  Alteriusque  sinu  dextram 
suhiixa.  Ulcus  opinorsubesse.  Ileins. 

7  Dcsine  jniran]  Sensus  est:  Quod 
inconvivioCentauri  Hippodamespul- 
cbritudinc  moti,  cam  rapiendi  causa 
ad  arma  vencrint,  nonest  mirandnm: 
nam  et  ego,  qui  non  ita  effcrns  sum 
ut  Centauri,  vix  possum  me  conti- 
neic,  quin  in  tc  manus  injiciam.  Can- 
dida] Pnlchra. 

8  Atracis]  Hippodame  Atracis  6u- 
vii  filia.qiia',  Pirithoo  Ixioiiis  ox  Dei- 
damia  lilio  impsit.  Vide  Met.  I.  xii. 
list  uutcm  hie  Atiucispatrouymicum, 


ut  Tyudaris.  Ambiguos  tiros]  Id  est, 
duplices,  bimembres.  Centauros  di- 
cit.     Traxit]  Pulchritudine  sua. 

9  Nee  mihi]  Non  sum,  inquit,  Cen- 
taurus.  Nee  equo  viea  jiiembra  colun' 
rent]  Centauri  enim  ex  superiore  parte 
sunt  homines,  inferiore  cqiu. 

15  Cum  premit  ille  torum]  Premit 
Puteaneus  :  et  succurrit  mox  pro  5i<c- 
curret :  et  Verba  teges  pro  leges;  quo- 
modo  et  Neapolitauus  et  optimus  Pa- 
latinus :  forte  tegens.  Casterum  sub 
iis  quae  sequuntur,  Ibis  ut  accumijus, 
mendum  latet.  Heins,  Cum  premet 
ille]  Maritus  tuus.  Torum]  Lectulum 
in  quo  discumbitur. 

17  VuUum  loquacem]  Qui  loquentis 
officio  ftuigetur. 

18  Notas]  Signa  quibus  sensussuos 
invicem  exprinuinl  amantes  sine  voce. 

19  Verba  superciliis  sine  voce  loquen- 
tia  dicam]  Ducam  opinor  Nasonem 
scripsisse,  etsi  pro  vulgata  scriptura 
membranae  omnes  stant :  sic  '  longas 
in  fletum  dncere  voces'  Virgilio.  Ho- 
ratius Arte,  '  Respicere  exemplar 
vitae  niorumque  jubebo  Doctiim  imi- 
tatorem,  et  vivas  hinc  ducere  voces.' 
Pari  modo  '  trahere  verba,'  *  voces,' 
'  sermonem'  dicebant.  Heins.  Verba 
superciliis]  Sic  in  i.  de  Arte,  '  Multa 
supcrcilio,  miilta  loquare  notis.' 

20  Verba  leges  digitis]  Amantes 
enim  transversis  digitis  literas  for- 
niant,  quibus  sine  voce  loquantur. 

23  Quod  mente  loquaris]  Queraris 
excerpta  Scaligeri  et  Puteani,  cum 
Neapolitano  et  aliis  quatiior.  I'liuius 
XI.  45.  '  Est  in  aure  ima  memorial  lo- 
cus, quam  tangcntes  antestamur.' 
Heins. 

27  Tange  manu  mensam]  Meutum 
Lipsiiis  l^lect.  ii.  G,  perperam.  Se- 
neca Controvcrs.  1.  ix.  '  In  convivio 
constitit  catenatiis,  qui  cum  langiien- 
tes  Prxtoris  oculos  aspcxit,  existi- 
mans  ipsum  Prastoris  beneficio  di- 
mitti,  gratias  isti  agerc,  et  utrisque 
mauibus  mensam  tcncns,  Di,  inquit, 
immortalcs  tibi  parcm  gratiam  rcfe- 


AMORES.      Lin.    I.    4. 


3023 


rant.*  Idem.  Ttnigunt  quo  more  pre- 
cantes]  Antiqiii  iion  existiniabaul  pro» 
f'lilnraiu  orationem  solani,  nisi  pra?- 
cantes  tenerent  aras  inanibiis.  Virgil. 
in  sexto, '  Talibus  orabat  dictis,  aias- 
(jue  tenebat.' 

30  Piierum]  Pincernam,ministrum. 
Leviter]  Ne  vir  seiitiat  te  illiiis  nianu 
tempeiatnm  pociiiiim  spievisse,  et 
aliud  a  ministio  peteie.  Qiwd  ipsa 
volesi  Velis  octo  libri.  Ileins. 

31  Qua  III  red(ti<leris]  Aut  ministro, 
aut  in  meiisa,  ubi  fiierant,  reposueris. 

33  Quos  prcpgustaverit  ipse]  Quod 
Puteaueus  cum  aliis  nonnnllis.  Hcins. 

35  Nee  premat  indigiiis  sinito  tua 
colla  lacertis']  Non  moverem  contro- 
versiam  liuic  lectioni,  nisi  variarent 
codices,  quorum  pars  magna  Nee  pre- 
mat ille  sids:  nieliores  tainen,  Nee 
premat  impositis  ;  recte.  Ep.  Paridis, 
*  Pcenitet  liospitii,  cum  me  spectante 
lacertos  Iniponlt  coUo  rusticus  ille 
tno.'  Infra  lib.  u.  El.  16.  '  Tu  nos- 
tris  niveos  luimeris  inipone  lacertos.' 
Sic  Fast.  II.  '  Positis  urgetur  pec- 
tora  palmis.'  Idem. 

36  Mite]  Placidum  caput  tuum. 
Rigido]  Immiti,  aspero  mariti  tui. 

38  Dedisse  velis]  Velim  Neapolita- 
nus  et  Sarravianus ;  quod  placet. 
Mox  manum  Putcaneus  et  Arondelia- 
uus  pro  manus.  Heins. 

40  Et  dicam,  Mea  sunt]  Haec  oscu- 
la.  Injiciamque  manus]  Tanquam  in 
mea  jura. 

41  Hac  tamen]  Quamvis,  inquit, 
iijfc  qn<E  supra  dixi  me  oftendant, 
tanien  ea  aequo  animo  patiar,  dum- 
inodo  non  tangatnr  linea  qu*  in  a- 
more  est  quinta  et  ultima. 

42  Cu-ci  timoris]  Id  est,  prsccipitis, 
maximi.  Domit.  Ilia  niihi  caci  causa 
iimoris]  Ego  '  cascum  timorem'  acci- 
pio,  pro  occulto  et  latentc.  MicylL 

43  Nee  crure  cokare]  Crura  qnatuor 
libri;  ut  sit  Gr<rcisnuis,  quo  plures 
alii  alludunf,  in  quil)us  frura  coerce. 
Hcins.  Committe]  Consero,  conijione. 

45  Protenx]  Lascive,  petulaulcr. 


46  Torqueor  ipse  met]  Esse  mei  Pu- 
teaueus.    Scribe  ccce.  Heins. 

47  I'roperata]  Timebat  cnim  ne 
deprehenderetur. 

48  Veste  sub  injecta]  Superjecta  pri- 
ma editio,  cum  excerptis  Pnteani  et 
Scaligcri,  atque  ita  unusFarnesianus. 
Ep.  Paridis,  '  ]Membra  superjecta 
cum  tua  veste  fovet.'  Sic  *  superin- 
jecta?  togae'  Fast.  vi.  et  *  superinjecta 
terra'  Fast.  v.  Libro  tamen  Artis 
Amatoria?  secimdo, '  Parsque  sub  in- 
jecta veste  pudenda  latet:'  quan- 
quam  et  illic  superjecta  duo  codices 
pra>ferunt,  sed  illi  non  magnae  aucto- 
ritatis.  Heins.  Veste  siibinjecta]  '  Vesti- 
contubernium.'  Petron.  Vide  Epist. 
Her.  xvi.  222. 

49  Putcris]  Credaris. 

50  Conscia  de  tergo]  Malim  greinlo 
cum  quinque  scriptis.  Heins.  Pallia] 
Vestes.     Deme]  Detrahe. 

52  Dumque  bibet]  Bihit  Puteanens 
et  multi  alii.  Heins.  Adde  mtrum] 
Ut  meracius  bibat,  et  deinde  altius 
dormiat. 

53  Bene  compositus]  Bene  curatus, 
qui  se  niolliter  et  laute  curaverit. 
Compositus  vino]  Depositus.  Plant. 

54  Resque  locusque]  Id  est,  loci  et 
rei  occasio.  Consilium]  Quomodo 
venereo  furto  operam  dare  possimus. 

57  Invenieris]  A  me  scilicet. 

59  Paueas  quod  prosit  in  horas]  Pau- 
cas  quoque  prosit  in  horas  Puteaneus. 
Lege  quo  prosit.  Heins. 

61  Includet]  Veluti  feram.  Inclu- 
det]  Ter.  Phorni.  v.  1.  '  Conclnsam 
hie  liabeo  uxorem  sicvani.' 

62  Persequar  usque  fores]  Prosequar 
meliores.  Pro  ad  savas  fores  Aronde- 
lianus  ad  versos:  forte  ad  surdas ;  de 
quo  paulo  post  El.  vi.  62.  IJeins. 

66  BlamiiticE  taceant]  Vorbula  blan* 
dula,  dulcicula,  ut  ^or]  koI  \pvxTi. 

67  Nil  juvet  opto]  lidem  ne  Juvet : 
et  mox  sequetur.  Heins. 

70  Dedisse]  Dare  simpliciter  dici- 
tur  niulier,  quas  alicui  sui  copiain  fa- 
cit    Doniin. 


3024 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


EL  EG  I  A    V. 


1  Tloram"]  Uterqne  lib.  Maffiamis 
lew.  nmhram.  Est  autem  meridiei  pe- 
riphrasis ex  umbris  niathematicse  de- 
scriptionis.  Ciofan. 

2  Levanda]  Reficienda,  refocillan- 
da.  Requiescere  igitiir  et  nieridiari 
volebat  Naso. 

5  Ftigiente  Phabol  Occidente  sole. 
Crepuscula]  CrepusciUnm  est  lux  dii- 
bia  :  et  utrique  tempori  potest  jiingi. 
Fugiente  crepuscula  Plictbo']  Senec. 
Here.  Fur.  G69.  '  Tenuis  relictae  lucis 
a  tergo  niter,  Fulgorque  dubius  solis 
afflict!  cadit,  Et  ludit  aciem  :  nocte 
sic  mixta  solet  Praebere  lumen  pri- 
mus aut  serusdies.' 

9  Ecce  Corhma  venit]  Ecce,  ex  im- 
provise. Corinna]  Corinnie  duaR  fu- 
ere  :  altera  Theljana,  qua;  epigram- 
mata  et  lyrica  adeo  feliciter  scripsit, 
ut  Pindarum  lyrico  certamine  provo- 
catum  vicerit.  Altera  autem  Thespia 
dicta.  Ad  Thebanam  alludens  Naso, 
ut  ego  existimo,  et  propter  ingenii 
dotes,  et  corporis  pulcluitudincm, 
amicam  suam  venerationis  causa  niu- 
tato  nomine  Corinnatn  appcllavit.  Tti- 
nica'\  Hacc  foeminas  magis  decet  quain 
viros.  Sed  de  tuuicis  plura  leges 
apud  Gel.  vii.  12.  Velata]  Cooperta: 
induta  ipsa  Corinna.  Rccinct(t]  Dis- 
cincta  tunica.  Domit.  Recincla]  Ego 
recincta,  cxpono  simpliciter  pro  cinc- 
ta  et  circunijecla.  jMicijU. 

11  /re  thalaiiios  formosa  Semiramis 
issc]  In  thalainosasa  7)Hramis  esse  Pu- 
teancus.  Scribe  famosa  Semiramis : 
dixi  ad  Epist.  ix.  78.  Ileins.  Semi- 
ramis] Ha'C  Nini  regis  Assyriorum 
fuit  \ixor,  et  animi  magnitudinc  et 
corporis  ptilrlirihidiuc  oxcellens.  In 
thalnmns]  Quaudo  sell.  Niniis  cam 
iixorom  acccjiil.  Hjcc  lalius  e.xplicat 
Diudurus  1.  iii. 


12  Et  mullis  Lais  amain  prods']  Re- 
pone  niris  ex  fide  optimorumcodicum. 
'  Preci'  enini  secundum  Festum, '  qui 
pescunt  aliquam  in  matrimonium ;' 
hinc  Penelopes  proci  ;  de  quibus 
abuude  dictum  ad  secundam  Sabini 
epistolam.  Nusquam  procorum  men- 
tie  apud  Latinos  scriptores  occurrit 
quoties  de  meretricibus  agitur,  viro- 
rum  passim  :  sic  Propertius, '  Phryne 
tarn  multis  facta  beata  viris.'  Auctor 
obscoeni  carminis,  '  Quae  tot  nocte 
viros  peregit  una:'  atque  ita  passim 
noster  ;  qui  et  in  Arte  Amatoria  proci 
vocabulo  anxie  abstinuit.  Pro  Lais 
codices  nonnulli  Thais :  sed  nil  ne- 
cesse.  Laidis  Propertius  etiam  me- 
minit  cum  Claudiano.  Heins.  Lais'] 
Haec,  ut  Plutarch,  in  Niciae  vitascri- 
bit,  ex  Siciliain  Peloponnesum  inter 
alios  captives  parva  adhuc  puella  est 
abducta.  Dictapostea  Conn</iia,  quod 
Corinthi  habitaret.  Cum  autem  ob 
elegantiam  venustatemque  fermae  ad 
earn  maximi  ditiorum  hominum  ex 
omni  Graecia  conventus  essent,  fa- 
mesissima  meretrix  est  facta ;  nee 
quenquam  adniittebat,  nisi  qui  daret 
quod  pesceret. 

13  Diripui  tunicain]  Deripui  Pu- 
tcaneus  et  Neapolitanus  cum  Regie  ; 
recte  :  sic  et  '  detrahere'  et  '  dedu- 
cere  vestem.'  Met.  vi.  noster,  '  vela- 
mina  Progne  Deripit  ex  humeris  a\iro 
fulgcntia  late.'  Sic  et '  dereptus  cor- 
tex' infra  Eleg.  xiv.  '  Qualem  clivosae 
niadidis  in  vallibus  Idae  Ardua  de- 
rcpto  cortice  ccdrus  habet :'  '  de- 
reptam  acum'  habcs  ibidem  paulo 
post:  in  Elegia  de  Nuce, '  Nudaque 
derepto  cortice  ligna  patent:'  ita  illis 
locis  optimi  libri.  Medicamine  Fa- 
ciei,'dercptum  cortice  gunmii;'  sic 
cuim  scribe  j  vulguti  illic  ctiani  (it- 


AMORES.     LIB.    I.   6. 


3025 


rephtm.  Met.  lib.  xi.  *  dereptos  ar- 
l)ore  raraos ;'  iit  et  illic  eniendo. 
Vide  Notas  Met.  lib.  iii.  52.  '  deri- 
pere  vagina  ensem'  Fast.  ii.  793. 
Met.  VI.  551.  X.  475.  Heins.  Nee 
mullutR  rara  nocebat^  Quod  rara  ac 
tenuis  esset.  Coam  enim  vestcni  in- 
telligit.  Multum  rara,  valde  trans- 
lucida. 

14  Pugnabaf]  Repugnabat,  ne  nu- 
daretur.  iSe  tamen  ilia  tegt]  Sed  ta- 
men  meliores.  Sic  et  Art.  Amat.  lib. 
I.  '  Piignando  vinci  sed  tamen  ilia 
volet :'  ut  et  ibi  libri  nonnulli.  Quo- 
modo  idem  mox.  *  Sed  vohiit  vinci 
viribus  ilia  tamen.'   Heins. 

15  QucE  cum  ita  pugyiaret]  Cumque 


ita  rectiiis  sex  libri.    Idem. 

Hi  Froditione  sua]  Qui  enim  ita 
pugnant,  ut  superari  velint,  sunt 
proditores.  Hoc  vero  proprium  est 
mulieris,  nt  repugnet,  nee  velle  vi- 
deatur  id  quod  magnopere  appetit. 

17  Posito  velamine]  Deposita  tu- 
nica. 

18  Menda']  Doformitas,  macula. 
23  Nil  non  laudabile  vidi]    Nihil  il- 

laudabile  codex  Neapolitanus  et  Ju- 
uianus.   Heins. 

26  Provenianf]  Contingant,  acci- 
dant.  Est  optantis.  Medii  dies]  Dixe- 
rat  enim  supra,  *  Mediamque  dies 
exegerat  horani.'   Domit. 


ELEGIA    VI. 


1  Janitor  indigne]  Indignum  Va- 
teaneus  cum  optimo  Palatine  ;  recte. 
Met.  V.  '  nisi  post  altaria  Pbineus 
Isset ;  et  (indignum)  scelerato  pro- 
fuit  ara.'  Sic  mirum  saspe  apud  Nos- 
trum ;  et  antiquum.  Fast.  ii.  '  Furius 
(antiquum)  populi  supcrator  Hetrusci 
Voverat,  et  voti  solverat  ante  tidem.' 
Quae  vera  illic  lectio  est :  *  antiquum,' 
res  antiqua.  Heins,  Indignum]  Iste 
enim  e  servis  unus  erat,  qui  compe- 
dibus,  ne    fiigeret,   tenebatur.      Illi 


reddidit.  Tales  in  usus]  Ut  per  an- 
gustissimum  aditum  propter  corporis 
gracilitatem  mibi  ingredi  liceat. 

f»  Subducto  corpore]  Subtili  corpore 
excerpta  Scaligeri  et  Puteani,  quo- 
modo  et  Arondelianus  pro  diversa 
lectionc.  Regius  et  Moreti  unus 
subducto  pondere:  lib.  ii.  El.  10.  *  Pon- 
dere,  non  nervis,  corpora  nostra  ca- 
rent.'  Heins.  Subducto  pondere]  Id 
est,  detracto  carnis  pondere.  <S'k6- 
ducto  pondere]    Item  et  ilie   amator 


nunc  blanditur  Naso,  ut  aperiat  ja-    ^pud  Theocrit.  Idyll,  ii.  vs.  88.    Kai 

jueu  XP<^^  A**''  ('l^oloi  iy'ivfTo  iroWoKi 
ed}pi.i..,avTa.  5t  Aotirct  "OffTe"  «t'  ^s  koI 
Sipfia. 

7  lUe]  Scilicet,  amor.  Per  excu- 
bias]  Vigilias.  Cuslodum]  Vigilum. 
Leniter]  Placide,  agiliter,  sine  stre- 
pitu:  ut  sentiri,  qui  anibulat,  non 
possit. 

9  Sitnulacra  vana]  Homer.  Odyss. 
A.  vs.  475.  iv6a  re  veKpo)  'A<ppaSf€i 
valovcri,  fipoTaiv  eJSwAa  Kajxovruiv.  *  Te- 
nues  sine  corpore  vita;.'    .Virgil,  vi. 


nuam. 

2  Difficileni]  Duram,  inexorabilem. 
Moto  cardine]  Versatis  cardinibus. 
Moto  cardine]  '  Verso  cardine.'   Vir- 

gi«. 

3  Quod  precor,  exigumn  est]  Modus 
est  in  petitione. 

4  Obliquuni  latus]  Non  adverse  pec- 
tore  irrumpani,  sed  intro  me  ducam, 
et  aditum  occnpabo  obliquato  cor- 
pore.    Capiat]  Admittat. 

5  Tenuavit]  Tenue  et  macilen' am 


Delph,  et  Var,  Clas. 


Ovid. 


9  F 


3026 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


Et  '  cava  sn?)  imagine  formae.'  Et 
Metam.  x.  14. '  Perque  leves  populos, 
ginnilacraqae  fiincta  sepuicro.' 

10  Quisquis]  Melior  est  vetus  lec- 
tio, si  quis. 

11  Risit  vt  audivW]  Ut  audirem 
melioies.  Hems,  Rlsit,  ut  audirem  :  ut 
sit  sensus,  tarn  elfiisum  fiiisse  Cupi- 
ilinis  ae  Veneris  risuin  et  cachinnum, 
ut  ejus  sonus  auditus  fucrit  a  Poeta. 

13  Venit  amor']  Id  est,  amare  coepi. 

14  Strictas]  Armatas. 

15  Te  nimium  lentiun  timeo]  Ne  in 
aperiendis  foribus  sis  lentus :  a  te 
uuo  vita  niea  pendet,  hinc  tot  a  uie 
blanditias  audis. 

17  Aspice  ut  iniideas,  inimicaque 
clausfra  relaxa']  Aspice,  ct  ut  videos, 
immitia  clauslra  relaxa,  ex  optimis  li- 
bris  est  reponenduni :  quomodojam 
in  Observationibus  1.  ii.  c.  21.  emen- 
da\dt  uoster  Gronovius.  Heins.  Im~ 
mitia  claustra  relaxa']  Id  est,  apcri. 
Virg. '  Laxat  claustra  Sinon.'   Domit. 

23  Redde  vicem  meritis]  Nunc,  in- 
quit,  ne  ingrato  aninio  esse  videaris, 
qnandoquidem  potes,  mihi  gratiam 
leferas.  Grata  licet  esse,  quod  optas] 
Scribe,  grata  licet  esse:  quid  ohstas? 
tres  tamen  codices,  ^koJ  op<o:  idque 
Marius  Niger  amplectebatur.  Ego 
uostrain  conjecturam  veriorem  prae- 
stare  ausim.  Ipse  Naso  Met.  iv.  *  In- 
vrde,  dicebant,  paries,  quid  amauti- 
bus  obstasr'  Heins. 

24  Tempora  noclis  eunt]  Sic  et  Co- 
iiiici  Vetercs  :  '  It  hora,'  '  it  dies:' 
'  Sol  abit.'  Tempora  noctis  eunt]  I'ra?- 
tereunt.     Excule  paste  seram]  Apcri. 

25  Sic  nunquam  dura  religere  catctia] 
Atqui  jam  religatus  crat :  prima>  edi- 
tiones  et  codices  nonnulli  ex  scriptis, 
sic  unquam  dura  relcvcre  catena.  Pu- 
teaneus  cum  Rcgio  et  Jureti  Excerp- 
tis  el  Arondeliaiio,  sic  untiuam  longu 
relevere  catena  :  longa  etiani  est  in 
excerptis  Scaligeri  et  Puteani :  lioc 
est,  (pi a;  diu  longumquc  te  ligavit; 
rectc.  Tuit  cum  scribendum  upina- 
r^ft,  He  uacu  IcngcB rekverc  catena:  unci 


enim  et  hami  orbes  qui  catenas  alli- 
gant  vocabantur.  Pro  catena  vide- 
tur  posnisse  Juvenalis  Sat.  xiii. '  da- 
bit  in  laqueuni  vestigia  noster  Per- 
fidtts,  et  nigri  patietur  carceris  un- 
cum ;'  aut  certe  pro  vecte,  cui  alli- 
gabantur  captivi ;  atque  ita  potuerit 
iutellexisse  Naso.  Torquein  tamen 
uncam  vocavit  Propertius  lib.  iv. 
'  Torquis  ab  iucisa  decidit  unca  gu- 
la :'  unci  enim  ad  supplicium  tracto- 
rum  infigebautur  gutturi;  quomodo 
et  catenae  collo  affixae.  Propertius 
lib.  IV.  El.  1.  '  Et  bene  cum  fixum 
mento  discusseris  uncum.'  *  Qui  fixo 
gutture  tumant'  apud  Juvenalem : 
liinc  eniendandus  noster  in  Ibide, 
'  Infixusque  tuis  faucibus  uncus  erit.' 
Ossibus  nunc  legitur ;  ubi  nos  plura. 
Heins. 

26  Serva]  Servis  congruens  et  apta; 
Servi  enim  apud  majores  aquam  bibe- 
baut. 

27  Orantem.  nequicquam,  janitor,  au' 
dis]  Scribendum  opinor  audi ;  ut  sit 
vociferantis :  nam  audit  est  in  uno 
Moreti.   Heins. 

29  Munimina]  Muuitiones. 

30  Prosujil]  Prosint  tres  script!. 
Scquenti  versu/acjus  pro  fades  bene 
optimus  Palatinus :  tres  alii,  faceres. 
Hostis  etiam  Puteaneus.  Catullus, 
*  Quid  faciant  bostes  capta  crudelius 
urbe  ?'    Heins. 

34  Solus  eram]  Honesta  locutio. 

35  Nujiquam  dimittere  possum]  Nus- 
quam  dimittere  possum  meliores.  Lege 
passim.  Heins.  Dimittere]  Id  est,  a 
me  amittere. 

36  Ajite  vel  a  membris  dividar  ipse 
vieis]  Id  est,  Morerer  potius,  qaain 
amore  carerera. 

37  Ei-go  Amor]  Comes  est.  Et  mo- 
dicum vinum]  Hoc  dicit,  ne  veluti 
ebrius  expcllatur.  Circa  inea  tempora'] 
Piopter  vini  vapores  funiidos,  qui 
cerebrum  pelnnt,  uiulc  fit  ebrietas. 
Circum  mea  Icmpora  vinum]  i'irca  Pu- 
teaneus. I'ibuU. '  inulto  pcrfusus  tem- 
pora vino.'   Heins. 


AMORES.      LIB.    I.    G. 


3027 


S8  HJadidiv]  Id  est,  iinguento  fliien- 
tibits. 

41  Lentus  cs?  an  somnus,  qui  te  male 
prabet  amanli]  Scribe,  qui  se  male  pr<c- 
hetamanti;  atqtie  ita  codex  Dousje, 
et  Sarravii,  ct  Arondelianiis.  Somnus 
eniin  amantcs  laius  respicit.  Infra 
El.  14.  '  Qiiam  se  praebuciant  ferro 
paticnter  et  igui !'  Ep.  GLnones, 
'  Nee  tanien  Aurora  male  se  pra;be- 
bat  amandum.'  In  Ibide, '  Ne  se  tibL 
prafibeat  aiir.'  At  Puteaneus,  qui  te 
male  perdat  amanti.  Forte,  qui  te  male 
perdat,  amaiitis  Veiba  dat  in  ventos : 
nisi  produt  nialis ;  nam  Excerpta  Sca- 
ligeri  et  Puteaiii  prodit.  Epistola 
Penelopes,  '  Utque  sit  hie  sonino 
proditus,  ille  dolo.'  Ariadne,  '  In 
qwo  me  somnusque  mens  male  pro- 
didit,  et  tu.'  Neapolitanus  liber,  qui 
te  male  perdidit  amens.  Heins.  Lentus] 
Es  ne,  inquit,  o  janitor,  dedita  opera 
lentus,  et  piger  ad  januam  mihi  apc- 
riendam?  an  quia  somnus  tibi  nio- 
lestus  est?  3Iale  prabet]  Te  dormi- 
tante  et  ieuto,  somnus  mihi  inofficio- 
sus  est. 

43  At  memini,  prima]  At,  inquit, 
qnaudo  ego  te  fallere  volebam,  dum 
fiirtim  ad  amicam  me  couferebam,  tu 
plus  nimio  vigilabas,  cum  te  vel 
inaximo  vetcrno  irretitum  cuperem  : 
nniic,  turn  quando  miuime  est  opus, 
dormitas.  Cum  te  celare  volebam]  Me 
celure  volebam  septem  codices :  qua- 
tiior  fe  solebam;  recte.  Cauace,  'id 
te  celavimus  unum.'  Fast.  iii.  '  Ut 
tegat  hoc  celetqne  viros  Fortuna  vi- 
rilis  Prxestat.'    Jleins. 

44  Perviffil]  Plus  est  quam  vigil. 
In  media  sidera  noctis]  Id  est,  iu  me- 
dian! noctem. 

47  Dummodo  sic]  Supple,  sit,  ut 
scilicet  cum  servo  janitore  cubet 
arnica.  In  me  durw  Iransite  catena] 
Id  est.  Ego  veluti  servus  et  custos 
duris  catenis  religer,  ut  requiescendi 
cum  arnica  et  mihi  detur  facultas. 

49  Verso  sottuerunt  cardinc  pastes] 
Sic  Virgil,  vi.  'horrisouo  strideute^ 


cardine  sacrae  Pandimtur  portfr.'  Et 
jEncid.  I.  '  foribus  cardo  stridebat 
ahenis.' 

51  AniniDso]  Vehement!:  ct  allusit 
ad  ventos,  qui  et  animae  dicuntur. 

.'>2  Aura]  Ventus.  Qnando  enim 
spes  effectum  suum  non  sortitur,  cam 
vento  ferri  dicimus. 

55  Urbe  silent  tola]  De  silentio 
noctis  diccmus  Metani.  vii.  184. 

57  Igiiique  paratior  ipse]  Ut  sit  sen- 
sus:  Aut  ego  ipse  paratior,  id  est, 
promptior,  quam  tu,  ad  aperienduni, 
ferro  ignique  petam  veluti  hostis  et 
inccndam. 

58  Quam  face  sustineo]  Quern  Pu- 
teaneus et  Arondelianns  cum  editio- 
uibus  uonnullis:  iguem  subintelligc. 
Pro  paratior  primee  editiones  et  Scri- 
verianus  poientiur.  Mihi  distichon 
hoc  suspectum  est.    Heins. 

59  I'inum]  Virg.  '  Bacchus  et  ad 
culpaui  causas  dedit.'  Nil  moderabile] 
Quod  modesti  homiaes  nunquam  fa- 
ciuiit  aut  dicunt.  Ter.  Heaut.  iii.  3. 
'  Vcl  heri  in  vino  quam  immodestus 
tiiioti.'  Qualeni  Graeci  x'^^^''^^"  vo- 
cant. 

GO  Ilia]  Scilicet,  uox.  Vacal]  Ca- 
ret. Liber]  Bacchus,  sic  dictus,  quia 
curarum  servitio  auimum  liberat,  et 
tristitiam  removet.  Liber]  Vide 
Odyss.  Homer.  A.  v.  221.  firiTrfvBis... 
KaKwv  iitiXriOov  airavTuv.  Quod  Plu- 
tarch, vocat.  'Xvdo^vvov  tpapjxaKov.  Et 
Eurip.  in  Bacch.  OXvov  Ttp^is  &K\nros, 
Lene  tormentum  ingenii.  Horat. 

02  Movimus]  Fleximus.  Foribus 
durior]  Dixit  enim  supra,  '  Robori- 
bus  duris  juuua  fidta  riget.'  O  fori' 
bus  dui-ior  ipse  tuis]  Surdior  Neapoli- 
tanus pro  diversa  lectione  j  elegau- 
ter  :  quomodo  et  Scriveriauus  codex. 
Paulo  ante,  '  Hue  ades  et  surdas 
tlaminc  tunde  fores.'  Martial,  lib.  x. 
'  Ad  nocturua  jaces  fastosae  limiiia 
njoechai :  Et  madet  Leu  lacrymis  ja« 
nua  surda  tuis.'  Infra  Eleg.  8. 
'  Surda  sit  oranti  tua  janua,  laxa 
fereuti.'    Sic  '  surda  saxa'   lib.  iii. 


3028 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


El.  7.  *  Snidaque  blanditiis  saxa  mo- 
vere  suis.'  Et '  siirdiim  fretiim  :' '  sur- 
dioi  freto :'  de  quo  1.  xiv.  Met.  fabula 
Iphidis  diceiuus.  Sic  supra  Elegia  4. 
surdas  puto  similiter  scribenduni. 
'  Qua  licet  ad  surdas  prosequar  us- 
que fores :'  nam  veterrimus  Putea- 
ueus  suevas,  Vulgati  savas.  Heitis. 

63  Nee  te  formoscp]  Non  scripti. 
Heins,  Decuit  servare'\  Non  dignus 
eras,  ut  tibi  pnlchrae  pnellae  custodia 
niandaretur. 

65  Jamque  prubiosos]  Jam  dies  ad- 
ventat.  Pruinosos  axes']  Quasi  pruina 
aspersos,  quae  matutino  tempore  a 
tore  gelido  coustringitur.  Lucifer'] 
Veneris  stella,  quae,  quando  praece- 
dit  solem,  Lucifer,  quando  subsequi- 
tur,  Hesperos  appellatur. 

66  3Jiseros]  Mortales, scilicet;  quia 
ad  labores  reducuntur.  Ales]  Gal- 
ium gallinaceum  dicit,  qui  adventan- 
tem  diem  cantu  pra  nunciat.  3Iiseros] 
Ideoque  Virgil,  iv.  *  Lenibant  curas, 
et  corda  oblita  laborura.' 

67  Non  IcBtis]  Quia  arnica  potiri 
non  licuit. 

68  Tota  node]  Ut  ostendat  se  mul- 
tum  tcmporis  frustra  consumpsisse. 
Solebant  autem  amantes,  cinn  noctu 
ad  amicas  coronati  accedebant,  ncc 
admitterentur,  limini  capiti  detrac- 
tas  coronas  relinquere,  aut  postibiis 
suspendere. 

71  Sentique  abeuntis  amorem]  Hono- 
rem  meliores ;  et  pro  Lcnte,  Lenta  ;  ut 
ad  doniinam  liapc  leferantur :  sed  ini- 
tio elegiae  similiter,  '  Te  nimium  len- 


tum  timeo.'  Heins.  Abeuntis]  Disce- 
dens  enim  te  valere  jubeo,  quod  ab 
amore  procedit.  Domit.  Sentique  ab. 
euntis  amorem]  Non  quem  erga  te 
servum  gero,  sed  quem  erga  domi- 
nam,  cujus  gratia  totam  noctem  con- 
sumpsi.    Micyll. 

72  Lente]  Ad  obsequendum  aman- 
tibus  piger.  Turpis]  Quod  amantem 
non  admiseris. 

73  Crudeles]  Quia  niea  vota  inter- 
clusistis.    Rigido]  Aspeco,  duro. 

74  Duraque  conserta]  Scripti  pleri- 
que,  ac  in  his  meliores,  conserves, 
Janitoris  conservas  vocat  fores:  sic 
ille  apud  Plautum  Asinar.  Act.  ii. 
Sc.  3.  '  Nolo  ego  fores  conservas 
meas  a  te  verberarier.'  Reddenda  et 
Martiali  ea  vox  ex  veterrimis  mem- 
branis, '  Quje  mala  sint  domini,  quas 
servi  commoda  nescis,  Condyle,  con- 
servum  te  gemis  esse  diu  :'  vulgati  te 
servum.  Cicero  lib.  xii.  Ep.  Fam.  3. 
'  Doniiiium  ferre  non  potuimus  :  con- 
servo  servimus.'  Neque  aliter  Plau- 
tus.  Terentius,  alii:  sic  et  Juriscon- 
sult! saepe  ;  apud  quos  '  aedes  servae,' 
*  area  serva,' '  fundus  servus,'  et  sinii- 
lia  occurrunt :  quomodo  et  Noster 
paulo  ante  bac  elegia '  servam  aquara  :' 
et  '  servam  manuni'  Fast.  I.  vi.  et 
Remed.  Amor. '  servum  vitii  pectus :' 
et  Horatius  '  servum  pecus  :'  '  servje 
leges'  apud  Rutilium  elegantissimo 
Itinerario,  *  Leges  restituit,  liberta- 
temque  reducit,  Et  servas  famulis 
non  sinit  esse  suis :'  sic  videtur  le- 
gendum.   Heins. 


AMORES.     LIB.    I.   7. 


3029 


EL  EG  I  A    VIT. 


1  Adde  manus  in  vindu]  Aniicam 
iratiis  Poeta,  ita  ut  plenimque  fit, 
verberaverat :  sed  postea  facti  eum 
pcenitiiit,  «inde  multis  argnmentis  in 
hac  Elcgia  stiidet  eani  placare.  Adde 
manus]  Non  piiellam  alloqnitur,  ut 
stulte  f|uidani  aibltrantiir,  sed  ami- 
cum,  quicuiiqiie  adsit.  Meniere  cate- 
nas] Diini  se  siipplicia  libenter  latu- 
lum  in  aniicaE'  ultionem  dicit,  latenter 
in  abalienatae  piiella>  aninuim  ingre- 
ditur,  et  benevolcntiam  captat. 

2  Dum  furor  onuiis  ahest]  Ahit  me- 
liores.  Heins.  Dum  furor  omnis  abit] 
Alii,  Dum  furor  omnis  ubest:  hoc  di- 
cit, ut  per  fiuoiein  puellam  veibe- 
rasse  videatiir. 

4  Vesand]  Malcsana. 

5  Tunc  ego]  Non  mirum,  inquit, 
est,  quod  puellam,  quam  charissimam 
babeo,  verberavi.  Nam  eo  furore 
correptus  fui,  ut  vel  parentes,  quibus 
post  patriam  nihil  charius  esse  debet, 
vel  inviolabiles  Deos  violare  potue- 
rim. 

7  Quid  7  non]  Ostendit  quantum 
ira  possit,  exemplo  Ajacis  et  Oreslis. 
Moris  enim  est  exemplo  lenire  quod 
purgare  non  possis.  Clijpei  dominus 
septemplicis]  Maximum  enim  clypeum 
e  septem  bourn  tergoribus  confectum 
gessisse  dicitur  Ajax  :  de  quo  Ho- 
mer, Iliad.  VII.  Ajax]  Ajacem  intel- 
ligit  Telamonis  regis  filium,  ex  He- 
siona  Laoniedontis  filia.  Hiuc  Horat. 
Ajax  '  Mille  ovium  insanns  morti  de- 
dit,  inclytum  Ulysscm  Et  Menelaum 
nna  mecum  se  occidere  damans.' 
Fait  et  alter  Ajax,  Oilei  filius,  in 
cursu  velocissinius.  Chjpei  septem- 
plicis] Homer.  Iliad.  H.  2o(fos  ijinf 
■nvpyov  x'^A'tfO'',  kirra^Snov.  Quo  re- 
spicit    Virgil,   x.   *  ac   clypeum,  tot 


ferri  terga,  tot  jeris,  Cum   pcllis  to- 
ties  obeat  circumdata  tauri.' 

8  Stravit]  Per  furoreui  interfcoit. 

9  Et  vindex  in  matre,  patris  mulus 
ultor,  Sfc]  Orestes,  Agamemnonis  et 
Clyta»mnestra2  filius,  ^gystluun  ma- 
tris  adultcrum,  patris  Agamemnonis 
interfectorem  peremit.  '  Nee  matri 
pcpercit :'  earn  enim,  ut  patrem  ul- 
cisceretur,  interfecit.  Pairis  7nalus 
ultor]  Neque  enim  a  filio  matrem 
necari  oportuit.  Potuit  enim  sine 
Orestis  scelere  Clytamnestrae  fac- 
tum puniri.  Malus  idtor  Orestes]  Vide 
iEschyl.  Fab.  v.  et  vi.  et  Sophoci. 
fab.  II.  Ovid.  Trist.  iv.  Eleg.  4.  '  Du- 
bium,  pius,  an  sceleratus  Orestes.' 
Et  Juven.  Satyr,  viii.  '  Par  Aga- 
memnonidae  crimen  ;  sed  causa  facit 
rem  Dissimilem :  quippe  ille  Deis 
auctoribus,  ultor  Patris  erat  caesi 
media  inter  pocula.'  Et  Ennius  Eu- 
menid.  '  Dico  ego  vicisse  Orestea, 
vos  ab  hoc  facessite.'  Ideoque  apud 
Eurip.  in  Tauris,  ipse  Orestes,  ^o7^6s 
jit'  effftjcre,  fxapTvpuv  Icras  5e'  /xoi  'Vri(j>ovs 
SirtpiOfiriae  IlaWas  w\(vt), 

10  Tela]  Arcus.  In  arcanas  Deas] 
In  Furias,  quas  solus  ipse  videbat, 
aut  videre  videbatur. 

11  Ergo]  Indignantisest  particula. 
Digestos]  Id  est,  compositos,  ornatos. 
Digestos  potui  violure  capillos]  Laniare 
script!;  recte :  nam  violare  jam  prae- 
cesserat  paulo  ante.  Ep.  Medeae, 
'  Vix  me  continui,  quin  sic  laniata 
capillos  Clamarem :'  et  saepe  alibi. 
Heins, 

12  Mota;]  Turbatae. 

IS  Sic  formosa  fuit]  Sic  mihi  pulr 
c/ir«/itii  Sarravianus.  Forte,  sic  quo- 
que  pulclira  fuit.  Pro  dicam  recte 
idem    Sarravianus   dicas ;    nisi    cum 


3030 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


Neapolitauo  et  tribns  aliis  malis,  ili- 
cunt:  duo  Vaticani  fama  est.  Heins. 
Sic]  Scilicet  tiirbatis  capiliis.  iSchce- 
neida]  Atalantam  Schoenei  filiani  di- 
cit,  cujus  forniam  et  cultum  describit 
Metam.  1.  viii. 

14  Mcenalias]  Arcadicas  :  nam  Mae- 
naliis  est  mons  Arcadiae.  SolUcitasse] 
SoHicitas  habuisse,  et  indesinenter 
feras  persecutam,  nt  in  perpetua 
essent  fuga. 

15  Talis]  Ariadnee,  propter  inspe- 
ratum  Thesei  abitum  turbatae,  ami- 
cam  comparat.  Vide  Diodorum  libro 
qiiiuto.  Fuit  autem  Minois  regis 
CrettE  ex  Pasipbae  uxore  filia. 

16  Flevit]  Flendo  questa  est.  Pr<B- 
cipites]  Impetnosos,  veloces,  Crcssa] 
Cretensis  Ariadna. 

17  Sic,  nisi  vittatis  quod  erat]  Talis, 
jnfjuit,  erat  etiam  Cassandra  quando 
ei  in  Minervae  templo  Ajax  Oilei  vim 
intulit :  nisi  quod  ilia  crines  vitta 
coiucebat,  tu  autem  sine  vittis  es. 
Vittatis]  Sacerdos  enim  et  vates  erat, 
et  vittis  sacerdotes  crines  cingebant; 
quod  ostendit  Maro  /Eneid.  ii. 

18  Procubuit]  Prostrata  est  dum  in 
Palladis  templo  vitiarctur  ab  Ajace 
Oilei  filio  :  qui  ob  hoc  infandura  scc- 
lus,  domum  rediens,  a  Pallade  ful- 
mine  ictus,  naufragio  cum  multis 
Graecis  periit. 

19  Quisnon  mihi  barbare  diocit]  Di- 
cat  alter  Mentelii.   Heins. 

20  Ipsa]  Scilicet,  pnella.  Nihil] 
Subintellige,  dixit. 

24  Utilius  j)otui]  Utiliter  meliores. 
Heins. 

25  In  men  dispendia]  Id  est,  in  mea 
damna  et  dctrimenta. 

20  Fa  potui  pwiiamfortis  inire  ineam] 
Valui  inire  septcm  script! :  tres  valni 
in  esse :  valui  in  isse  novem.  At  Pu- 
teaneus  cum  Juniano  valui  in  ipse; 
quam  veram  esse  lectioncm  jam  nio- 
nui  Ep.  IX.  96. 

28  SacrilegcB]  Quia  amicam  verbe- 
rantes  quasi  sacrilegium  commisistis. 

31   Pessimn  Tydides]  Nimium  ami- 


cam  laudat,  dum  veluti  Deam  facit : 
sed  hoc  astute  ;  a  quavis  enim  mn- 
liere  veniam  impetrabis,  si  eam  ita 
laudaveris,  ut  ex  animo  id  fieri  cre- 
dat.  Tydides]  Diomedes,  Tydei  filius. 
Monumenla]  Exenipla,  historias. 

32  Ilk]  Diomedes.  Deam]  Vene- 
rem.  Perculit]  Percussit.  Ego]  Per- 
culi  Deam. 

33  Et  minus  ille  nocens:  me  quam 
prqfitebar  amare,  Lcesi]  Lege  At  mi- 
nus;  aut  cnm  Sarraviano  Sed.  Deinde 
Puteaneus,  mihi  quam  profitebar  atmui 
Lasa  sit ;  lege  Lcesa  est :  nam  Farne- 
sianus  et  Dousze  libev  me  quam  pro- 
fitebar amare  Lcesa  est.   Arondelianus, 

mihi  quam  profitebar  amare  Lcesa  est. 
Heins.  El  ynimis]  Ordo  est :  Et  ille 
Diomedes  fuit  minus  nocens :  ego 
enim  lajsi  illam  quam  profitebar  me 
amare  :  ille  autem  crudelis  fuit  in 
hoste. 

35  /  nunc,  Sfc]  Triumphandum, 
inquit,  tibi  est  ex  foemina  victa.  Se- 
cum  ironicois  loquitur  Poeta.  Victor] 
Qui  fccminam  viceris.  Victor  molire 
triumphos]  Kectius  codex  Dousa?, 
molite.    Heins. 

36  Votaque  redde  Jovi]  Qui  enim 
triumphabant,  in  Capitolium  ascen- 
debant,  ut  Capilolino  Jovi  sacrifica- 
rent. 

37  Comitantum  turba  sequetur]  Co- 
mitatus  Puteaneus :  per  appositio< 
nem,  ut  in  illis  Statii,  '  lufelix  comi- 
tatus  eunti  Hauebant  nati.'  Malim 
tamen,  comitatrix  turba;  nam  optimus 
Palatinus  comitatur:  Neapolitanus  et 
duo  alii  c(»ni<eiur  :  Junianus  comitan- 
tia;  Arondelianus,  comitatur  turba 
sequentum:  alii  aliter.  Sic  '  mendatrix 
lingua'  Epistola  Laodamiai.   Heins. 

38  lo]  Ha;c  enim  vox  eratmilitum, 
imperatorem  triumphantem  comitan- 
tium,  '  lo  triumphe.'  Victa  puella] 
'  Nullum  memorabile  nomeu  F<Emi- 
nca  in  poena  est,  nee  habet  victoria 
laudem.' 

39  Ante  eat]  Ut  in  triumphali  pom- 
pa  assolent  captivi.   Effuso]  Turbato. 


AMORES.      LIU.    I.   7. 


3031 


41  Aplius  impressis  fuerat  livei-e  la- 
beltis]  Falatinns  unus  cum  iino  Vati- 
cano,  crat  os  liver e ;  non  iuvenuste. 
Hcins. 

42  Et  collum  blandi]  Collo  meliores. 
Idem. 

43  Tumidi]  Turgidi.  liiiit]  More. 
Torrentis]  Rapidissimi  flumiuis.  Age- 
bar]  Ferebar,  iinpellcbar. 

46  Intonuisse  minus]  Manus  Neapo- 
litanus  et  Junianus.  Certe  de  tniuis 
jam  supra  egerat.  De  liac  locutione 
plura  congessimus  ad  Claudianum. 
Heins. 

48  Ut  mediam]  Scribe  cnm  Putea- 
neo  et  tertio  Palatino,  eodemqtie 
Optimo,  turn  et  prima  editione,  Ant 
tunicam  summa  deducere  turpiter  ora 
Ad  mediam :  media  zona  tulisset  opcm. 
Atque  ita  ad  Historiam  Augustam 
Salmasins.  Met.  vi,  '  dicitur  unus 
Flesse  Pelops,  huraeroque  suas  ad 
pectora  postquam  Deduxit  vestes :' 
ita  restituendum  ex  duobus  scriptis  ; 
vulgati  a  pectore.  Calpurnius  Eclog. 
III.  ubi  Mopsus  narrat  se  verberasse 
amicam,  '  protinus  ambas  Dediixi 
tunicas,  et  pectora  nuda  cecidi :'  ita 
scribe;  hoc  enim  deducere  dicebant. 
Juvenalis  Sat.  xui.  '  nemo  dolorem 
Fingit  in  hoc  casu,  vestem  deducere 
summam  (^ontentus  :'  ita  scripti ; 
nam  in  vulgatis  pari  mode  peccatur. 
Heins. 

49  Siistinui]  Non  erubui:  non  ab- 
stinui.  Raptis  a  fronte  capiUis]  Sic  et 
Metam.  'Arreptam  prensis  a  fronte 
capillis.' 

50  Ferreus]  Crudelis.  Ingemtas]  Ip- 
sius  ingenuae  :  in  serva  enim  tolerabi- 
lius  esset.     Ungue]  Unguibus,  pugnis. 

51  Amens  alho  sine  sanguine  vullu] 
Albo  et  sine  sanguine  scripti  potiores. 
Pro  amcns,  niulti  veteres ^emens;  duo 
demens.  Lego  tremens  pavidu  et  sine 
sanguine  rultu.  Met.  vi.  de  Piiilome- 
la,  '  Ilia  tremit,  vehit  agna  pavens, 
quae  saucia  cani  Ore  excussa  hipi  :' 
nisi  pro  amens  malis  pavens.  Heins, 
Amens]  Turbata  ex  timore,  et  quasi 


sine  mente.  Albo  vullu]  Hoc  est,  pal- 
lida. Et  sine  sanguine]  Physice  pal- 
loris  causam  tangit. 

52  Ctedunlur]  Talis,  inquit,  ex  al- 
bore  facta  est  puella,  qualia  solent 
esse  candidissima  murmora  Pari  in- 
suhr.  Pariis  jugis]  ]'2st  enim  Paros 
insula  una  ex  Cycladibus  a  Delo  38. 
millia  passuum  distans,  marmorc  no- 
bili.<t. 

53  Exanimes]  Quasi  mortnos,  et 
sine  anima.  Artus]  Membra  ipsins 
puellaB. 

54  Ut  cum  populeas  ventilat  aura  co- 
mas] Scripscrat,  nisi  fallor,  Naso  Ccu 
sua  popideas  ventilat  aura  comas :  vide 
similcm  locum  a  me  eniendatum  Rc- 
nied.  Amor.  264.  Hcins.  Comas]  Fron- 
des, quae  esse  dicuntur  arborum  cri- 
nes. 

55  Utquc  leri  Zephyro  graciles  vibran- 
tiir  aristce]  It  Icni  Zephyro  gracilis  vi- 
bralur  armido  meliores  libri :  dixi  E- 
pist.  Hypernniestrae,  39.  Heins.  Ve- 
biatur]  Concutitur, agitatur. 

56  Tepido  Nolo]  Ad  naturaiii  vcnti 
retulit,  qui  cum  flat  per  zonam  torri- 
dam  a  meridic,  estcalidus  et  pluviu.-;. 
Stringitur]  Crispatur,  ac  veluti  in  vu- 
gas  contrahitur. 

57  Suspens(c  lacrymcr]  RetentJr,  re- 
pressae,  ne  oculi  extillarent. 

58  De  nive  manat  aqua]  Item  Me- 
tam, III,  487,  'sed  ut  intabescerc  tia- 
viB  Igne  levi  cera*,  matutinaequc  pru- 
inje  Sole  tepcnte  solent.'  Quo  etiam 
referri  possit  illud  Plauti  in  Mercat. 
1,  2. 9L  '  Edcpol,  cor  miscrum  meum, 
quod  guttatim  cantabescit,  quasi  ia 
aquam  indideris  salem.'  Et  Tlieo- 
crit.  Idyll,  vu.  76.  ESte  x"^"  ^^  "J"'* 
KaTfraxc'o  /xaKphv  v(t>'  Al/xov.  Et 
Mosch.  Idyll,  iv,  15.  av  5'  ^}'vTe  Aei/Seat 
vSwp.   3Ianat]  Stillat  liquesceute  nive. 

62  r'ormidatas]  Quas  veluti  violen- 
tas  adhuc  formidabat,  nee  eis  crede- 
l>at,     Reppulit]  Rejccit. 

63  At  tu]  Convertit  sermonem  ad 
puellam,  eam  moncns  ut  veUt  se 
ulcisci :  praesto  enim  se  cssc^  a  quo 


3032 


poenas  ilia  repetere  possit 
Levabit. 

66  Quaslibet  infirmas  adjuvat  ira  ma- 
Ttus]  Lege  Quamlibet  cum  melioribus 
quibusque  scriptis  :  de  qua  locutione 


tiOTM   VARIORUM    IN    OVIDII 

Minuef} 


egimus  Epist.  vi.  140.  Deinde  adjuvet 
scribendum  cum  Neapolitano  et  tri- 
bus  aliis.  Ep.  Hyps. '  Quamlibet  ad- 
verso  signetur  epistola  vento.'  Heins. 


ELEGIA    VIII. 


1  Est  quadam,  §t.]  Invectiva  in 
ipsam  lenam,  quam  execratnr,  ut  ei 
omnia  fere  ilia  incommoda  eveniant, 
quae  senili  aetati  acerbissima  esse  so- 
lent. 

2  Dipsas}  Nomina  personarum,  nt 
in  comoediis,  habere  debent  rationem 
et  etymologiani.  Earn  enim  ipsam 
sitim  appellavit :  quasi  quae  propter 
ebrietatem  et  frequentem  potum 
semper  sitiat :  Si\pa  enim,  sive  etiam 
Sl\f/os,  Graece  sitis ;  et  Sixf/doo,  sitio. 

3  Nigi'i  non,  ^c]  Ilia  nnnquam, 
nisi  ebria,advenientem  auroram  vidit. 
Tiigri]  Sic  Virg.  '  Et  nigri  Memno- 
nis  arma.'  jEtbiops  enim  erat.  Paren- 
tetri]  Auroram,  cujus  filius  fuit  Mem- 
non,  ex  Tithono  Laomedontis  regis 
Trojani  filio. 

4  Roseis]  Puniceis.  Alludere  tamen 
videtur  ad  Auroras  epitheton.  Auro- 
ram enim  Homerus  ^oSoSdtcrvXov  ap- 
pellat.  Sohria]  Sine  ebrietate.  Eqitis] 
Quadrlgis. 

5  Magas  arttis]  Magicas  arteis.  Hu- 
jus  artis  vanitatem  Plinius  turn  alibi, 
turn  lib.  XXX.  coarguit :  qua;  tamen 
artium  fraudulentissima  plurimnm  in 
toto  terrarum  orbe,  plurimisque  se- 
culis  valuit,  ciquc  auctoritas  maxima 
fuit.  JEaaque  carmina  novil^  Id  est, 
incantatioucs  quibus  TEaea  Circe  usa 
est. 

6  In  capuf]  In  suum  fontem.  Arte] 
Scilicet  magica.  liecurvat]  Reflectit. 
Liquidus  aquas}  Rupidas  unus   Mcdi- 


ceus  cum  excerptis  Politiani;  quod 
magis  ad  rem.  Heins.  Recurvat]  Ut 
versae  recurrant,  et  retro  properent. 

7  Scit  bene]  Optime  callet  quid 
possit.  Gramen]  Id  est,  herba.  Ex 
herbis  enim  veneticia  maxime  fiunt. 
Torto]  In  turbinem  verso.  Rhombus 
praeter  alia  significata,  denotat  etiam 
magicum  instriimentum,  fills  quibus- 
dam  implicitum,  quo  in  magica  arte 
utebantur.  Propert.  'Deficiuntma- 
gico  torti  sub  carmine  rhombi.' 

8  Licia]  Fila,  stamina.  Sed  licia 
vim  majorem  in  carminibus  habere 
creduntur,  quod  ita  honiinum  mentes 
implicari  posse  existimentur,  ut  a 
liciis  stamen  implicatur.  Plin.  lib. 
Natur.  histor.  xxviii.  Quid  valeat  vi- 
rus amantis  eqnce]  Hippomaues  dicit, 
quod  Aristot.  teste  praecipue  ad  amo- 
ris  veneficia  petitur.  Et,  ut  Servius 
ait,  Hippomanes  est  virus  defluens 
ex  equarum  inguinibus,  quo  tempore 
feruntnr  amoris  furore  :  ut  dictum 
sit  airh  TTJi  fiavias,  Kailmrecy.  Hesiodus 
hippomancm  herbam  esse  dixit,  qua 
si  equi  vescerentnr  in  furorem  verte- 
rentur.  Plin.  lib.  viii.  scribit,  etiam 
equis  innasci  vcneficium,  Hippoma- 
nes appcllatum,  in  froute,  caricae 
magnitudinc,  colore  nigro,  quod  sta- 
tim  edito  partu  devorat  foeta,  aut 
partum  ad  ubera  non  admittit,  si  quis 
praereptum  habeat.  Virus amant is equce] 
'  Matri  pra^reptus  amor.'  JEu.  iv. 

y  Cum  voluit]   Haec  Icna,  quaudo- 


AMORES.     LIB.    I.   6. 


3033 


cnnqne  ei  collibuisset,  callim  aut  nu- 
bilum  aut  serenum  reddebat,  Glo- 
tnerantur]  In  globi  iiguram  conden- 
santur. 

11  Si  qua  fides]  Supple,  est  mihi : 
si  mihi  creditur. 

13  Vivam  volitare  per  umbras]  Ver- 
sam  veteies  cditiones  et  quinque 
scripticum  codice  Neapolitano:  mul- 
ti  visum ;  quos  inter  Jureti  et  Pute- 
aniexcerpta;  duo  vetulam;  Puteane- 
us  vetsam:  sed  postea  (  in  r  mutato, 
hoc  est,  versatn,  Opinor  suetam  scri- 
benduni ;  ut  et  apud  Val.  Flaccum 
lib.  IV.  '  aut  vobis  ergo  ferasaxa  pa- 
tescunt,  Aut  niea  jam  suetas  veniunt 
ad  pabula  dira; :'  vulgati  sceva ;  qua; 
vox  ter  quaterve  eadem  pagina  oc- 
currit  nimis  inconcinne.  Jieins.  Ver- 
sam]  Transmutatam  in  avem  qua; 
strix  a  stridendo  dicitur. 

14  Pluma]  Pro  pluinis.  Anile] 
Cum  invidia  et  contemptu  dixit.  Te- 
gi]  Vestiri. 

15  Duplex]  Plin.  lib.  vn.  scribit, 
foeminas  quidem  onines  ubique  visu 
nocere,  quae  duplices  pupillas  babe- 
ant. 

16  Fulminat]  Ut  fulmen  splendet. 
Geminum  lumen  ab  orbe  venit]  Gemino 
Puteaneus  et  multi  alii  exmelioribus. 
Idem  Puteaneus  micat  pro  diversa 
lectione.  Met.  viii. '  Fulmen  ab  ore 
venit,'  de  apro  Calydonio :  quamvis 
nee  alterum  temere  rejecerim.  Heins. 
Lumen  ab  orbe  micat]  Absistunt  flam- 
mae.  '  Igne  tremunt  oculi.'  Silius. 
'  Ardent  oculi ;  toto  ex  ore  crudelitas 
eminet.'  Cic.  vn.  in  Verr.  inro0\4\pai 
Seivhv  Sxr-Kep  affTpaTrq.  Dio  Prus.  orat. 
50.  Avaavri^KeiTTos.  Et  Homer.  II.  N. 
474.  'O<p0a\fA.ci>  S"  &pa  ol  nvpl  \dfj,iTeTov. 
Et  vs.  3.  ibid,  ainhs  5e  ird\tv  rpdinv 
oaare  (padviL. 

17  Proavos  atavosque]  Quasi  diffi- 
cilius  sit  eos  evocare  sepulchris,  qui 
jam  ante  multos  annos  discesserint, 
quam  qui  nuper  sunt  mortui. 

18  Solidam]  Intcgrani,  plenam,  ni- 
hil  vacui  aut  coucavi  habenteui.  Hoc 


dixit  ut  lenae  vires  cxaggeraret,  tt 
maximas  esse  ostenderet.  Longo  cur- 
mine]  Diutina  incantatione.  Findit] 
Scindit,  rumpit  terram,UDde  umbras 
ejiciat. 

19  Thalamus  viulare  pudicos]  Teme' 
rare  Puteaneus  aliique  meliores  ;  et 
rectc.  Epistola  (Enones,  'Ut  minor 
Atrides  temerati  foedera  lectiClamat.' 
Met.  II.  '  An  quae  per  totam  res  est 
notissima  Lesbon,  Ignorata  tibi  est  ? 
patrium  temerasse  cubile  Nyctime- 
nen.'  Infra  lib.  ii.  El.  7.  '  Cypassis 
Objicitur  domina;  contemerasse  to- 
rum.'  Artis  Amat.  lib. i.  'At  non 
Actorides  lectnm  temeravit  Achillis.' 
Sic  et  '  Venerem  temerare  maritara' 
epistola  Paridis ;  et  'ApoUineas  te- 
merator  niatris'  Tityos  Statio  :  vide 
quie  notamus  Pont.  lib.  ii.  El.  2.  27, 
Heins.  Te/nerare]  Dumsuis  verbis  ux- 
orem  ad  adulterum,  maritum  ad  pel- 
licem  inducit. 

21  Fors]  Casu,  inquit,  interfui  hu- 
jus  vetulae  sermonibus:  non  igitur 
ignota  loquor.  Fors]  Casus.  Fors,  for- 
tuua.  3Ie  testem  dedit]  Ut  constet 
7}ituIt)(tis,  fingit  auctor,  se  procul  stau- 
tem  omnia  audivisse. 

22  Tidia]  Qualia  subjiciam.  Occu- 
biere]  Occultavere. 

23  Here]  Pro  heri.  Mea  lux]  Mea 
vita.  Beato]  Id  est,  diviti,  elcganti. 

24  HcEsit,  et  in  vultu,  ^c]  Ut  sit 
sensus:  Ille  juvenis  beatus,  cui  te 
heri  placuisse  non  ignoras,  in  te  ocu- 
los  conjectos  semper  habebat:  quod 
signum  est,  eum  tui  amore  irretitum 
fuisse.  Ha:sit]  Defixus  est. 

25  Et  cur  non  jdaccas]  Cui  noti  pla- 
ceas  unus  Vatic,  et  Farnesianus  :  sic 
alibi,  'Tam  doctas  quis  non  possit 
amare  manus  ? '  Heins.  Et  cui  non 
placeus]  Omnibus  placere  debes.  Et 
rationem  reddens,  subdit,  Nulli  tua 
forma,  8fc.]  Nulli  puellae  es  postpo- 
nenda. 

26  Mewiiserawj]  DoletDipsas,  puel- 
1am  non  habere  cultum,  qui  dignus 
sit  corporis  pulchritudine. 


3034 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


27   Tmnffelix']  Tam  dives. 

30  Signo  nunc  Venus  apta  tuo'\  Tuum 
signuni  Venus  est :  hoc  est,  tibi  pro- 
pitiiim.     Alii  codices  SMO.  Heins. 

31  Adveniens]  Dixerat  enim  supra, 
'  Mars  abiit :'  cum  igitur  Mars,  ad- 
versuni  sidus,  aberit,  beneficum  Vene- 
ris adveniens  sidus  jam  prodesse  in- 
ripit :  quod  ostendens,  ait:  'Dives 
aniator  Te  cupit :'  te  deperit;  cui 
cura  est  id  quod  tibi  deest,  id  est, 
dignus  corpore  cultus. 

33  Est  etiam  fades']  Etiam  facies 
est  illi  juveni :  quae  raerito  tibi  con- 
ferri  possit :  est  pulcherrima  illi  fa- 
des. 

34  Si  te  non  emptam]  Nisi  ipse  ul- 
tro  pretiuin  polUcens  te  amicara  ex- 
peteret  sibi,  tu  ilium  tibi  vel  pretio 
dei)eres  adjungere. 

35  Erubuit]  Hoc  a  Poeta  dictum 
est,  non  a  lena.  Pudicaui  ergo  facit 
Pof'ta  amicam  suam,  quae  statim  eru- 
buerit,  cum  dixisset  lena,  '  emeudus 
erat.'  Decef]  Anus  excipit ;  senserat 
enim  puellam  erubuisse:  unde  ait: 
Candidam  quidem  faciem  pulchrio- 
rem  reddit  pudor :  sed  simulandus 
est,  si  vis  tibi  prodesse. 

37  Spectabisl  Spectare  autera  gre- 
mium  dejeclis  oculis,  modestiae  est 
et  pudoris.  Hanc  modcstiam  et  pu- 
dorem  conatur  lena  summa  ope  ab 
animo  puella;  removere,  ut  facilins 
quod  intcndit  ei  possit  persuadere. 
Nam  pudor  est  hostis  Cupidinis,  ut 
supra  dixit  Naso.  Cum  bene  gremium 
spectahis']  Nam  amatores  solebant  pre- 
tiuni  et  munera  in  amies  gremio  de- 
ponere. 

39  Forsitan  incultce  Tatio  regnante 
Subina]  Jmmund<c  meliores  libri ;  et 
recte ;  sic  '  niundus  muliebris.'  'AkcJo-- 
M-ovs  pucUas  dicit  Lucretius  lib.  iv, 
'  Nigra  melicbrus  est,  immunda  ac 
ffletida  acosmos.'  Cicero  lib.  ix.  ad 
Atticum,  sicut  iv  to7s  ipooTiKols  'alie- 
nantur  immunda:,'  '  insulsae,'  '  inde- 
cora;  :'  'immundahumus'  sa>pe  apud 
oestrum ;  'immundum  vellus,'  et'im- 


miindus  caper,'  et  *  immunda  maniis' 
Art.  Am.  et '  immundus  torus'  Rem. 
Amor.  '  immunda  hara '  Ep.  prima. 
'  immunda  bistoria'  Trist. '  immundus 
pulvis'  Fast.  Fast,  i  v.  •  Venerunt  cul- 
tus muudaque  cura  sui.'  Et  lib.  iii. 
'  Pauper,  sed  mundae  sedulitatis,  an- 
us :'  ita  in  optimis  libris  locus  uterque 
scribitur.  '  Munda  verba'  pro  niti- 
dis dixit  Arte  Amat. :  lib.  iii.  infra 
El.  10.  '  Et  puer  est  et  mundus  Amor, 
sine  sordibus  annos,  Et  nullas  vestes, 
ut  sit  apertus,  habet :'  quomodo  et 
illic  liber  optimns.  Apud  Proper- 
tium,  '  Mundus  demissis  institor  in 
tunicis :'  et '  mundus  Meuander'  apud 
eundem.  Heins.  Forsitan]  Non  de- 
bes,  inquit  lena,  usque  adeo  esse  pu- 
dica,  ut  uno  tantum  aut  duobus  viris 
contenta  esse  velis.  Hoe  olim  fortas- 
se  Sabinae  voluerunt,  in  quibus  max- 
ima fuit  severitas.  Immund<p]  Omni- 
um urbanitatum  expertes.  Tatio  reg- 
nante] Fuit  hie  Sabinorum  rex,  cum 
quo  Romulus  consociavit  Romanum 
imperium. 

40  Habiles]  Aptae.  Pluribus  viris] 
Uno  enim  (ut  pudicas  decct)  conten- 
tae  erant. 

41  Externis  armis]  Non  domesticis 
et  civilibus  bellis,  quibus  antea  urbs 
Roma  Hagraverat 

42  Et  Venus  JEnea]  At  Venus  meli- 
ores, rectius.  Heins.  Venus  regnat  in 
urbe,  Sfc.]  Id  est,  Romie.  yEneas  enim 
Veneris  filius  fuit,  a  quo  Romanos 
originem  trahere  nemo  ignorat.  Ve- 
nus regnat]  Hie  versus  Augustum  Di- 
oneum  graviteroffendere  potuit. 

43  Ludunt  fonnosa:]  Ludite  formosce 
Sarravianus  cum  uno  Moreti  et  Scri- 
veriano :  placet.  Arte  Amat.  m. 
*  Dum  licet,  et  veros  etiamnunc  editis 
annos,  Ludite.'  Lib.  ii.  '  Ludite,  sed 
furto  celetur  culpa  modcstc'  Infra, 
El.  10.  '  Parcite,  formosae,  prctium 
pro  nocte  pacisci.'  Heins. 

44  Si  rusticitus  non  vetat]  Rusticam 
puellam  vocat,  qua^  est  difficilis  ad  ob- 
sequeudum  amautibus.     Ipsa  rogat] 


AMORES.     LIB.    I.  8. 


303;5 


sic  erat  Sempronia  ilia,  quae  (ut  Sal- 
luHtius  ait)  libidine  sic  accensa  fuit, 
ut  saepius  peteret  viros  qiiam  petcrc- 
rctiir. 

45  Frontis  rugas]  Has  qiioque  riigas 
froiitis,  qiias  portas  vcrtice,  exciite, 
&c.  Alludit  antcni  ad  scvcruin  viil- 
tum  piiellap,  aversantis  dicta  lenee. 
Mkyl, 

47  Penelofe'\  Dipsas  falso  excmplo 
puellam  pervertcre  tentat.  Juvenuin] 
Proconim.  Tentubat'\  Experiebatur : 
ut  quern  viiibiis  pra>stantioreiii  cog- 
novissct,  eum  sibi'virum  legeret. 
Tentabat  in  arcu]  Hue  alludit  Petron. 
*  Nemo  meo  melius  nervum  tendebat 
Ulyssc,  Sive  illi  laterum,  seu  fuit  ar- 
tis  opus.' 

48  Qui  latus]  Lateris  vires.  Argue- 
ret]  Ostenderet. 

49  Labitur]  Celeriter  transit,  fugit. 

50  Et  celer  admissis  labitur  annus 
equis]  Optinie  codex  Sarravianus : 
Ut  celer  admissis  labitur  amnis  aquis. 
Lib.  III.  Artis  Amat.  '  Ludite  :  eunt 
aiini  more  fluentis  aquae.'  Met.  xv. 
'  Ipsa  quoque  assiduo  labuntur  tem- 
pera motu,  Non  secus  ac  Humen.' 
'  Admissas  aquas '  pro  citatis  quoque 
dixit.  Epistola  Phyllidis,  '  Et  sacer 
admissas  exigit  Hebrus  aquas.'  Heins. 
Admissis]  Velocibus.  Hoc  autem  di- 
cit  Dipsas,  ut  aevi  brevis  memor  puel- 
la,  dum  est  juvenis,  plures  amantes 
admittat :  et,  quantum  possit,  amori 
indulgeat.  Labitur]  Sic  Senec.  'Tan- 
quam  ex  torrente  est  hauricndum  :' 
irptV  yripas  airoTpi\pai  ve6rr)Ta.  Monet 
autem  pessima  haec  lena  puellam,  ut 
Jetate  utatur.  Sic  Bacchis  in  Heautout. 
It.  3.  '  Quippe  forma  impulsi  nostra 
nos  amatores  colunt,  Haec  ubi  immi- 
nuta  est,  illi  suum  animum  alio  con- 
ferunt.  Nisi  si  prospectura  est  inter- 
ea  aliquid,  dcsertae  vivimus.'  Et 
Sophoclidisca  apud  Plant.  Pers.  ii.  2. 
47.  'Tempori  banc  vigilare  oportet 
formulam,  atquc  xtatulam,  Ne,  capil- 
lo  versipelle,  fu;de  semper  servias.' 
Audi  et  Scaphani,  iu  Mostellar.  i.  'i. 


II.  '  Qui  pol  mc,  nbi  aRtate  hoc  caput 
colorem  commutavit,  Rcliquit,  dese- 
ruit(|ue  me :  tibi  idem  futurum  crede.' 
.51  .T,ra  nitcnt  usu]  Haec  quatuor 
carmina  nullum  liabent  ordinem  in 
sensu.  Hoc  ordine  ab  Ovidio  relicta 
existimaverim  ;  *  Forma,  nisi  admit- 
tas,  nuUo  exerccnte  senoscit :  Canes- 
cunt  turpi  tecta  relicta  situ.  JEra. 
nitcnt  usu,  vestis  bona  quaerithaberi : 
Nee  satis  effectns  unus  et  alter  lia- 
bent.' Formn]  Sensus  autem  erit,  for- 
mam  esse  exercendam  multos  admit- 
tendo  amatores,  et  frequenter.  Nam 
et  Eera  usu  splendent.  Aliter  senes- 
cere,  et  turpiorem  fieri :  sicuti  etiam 
aedes  ipsae,  quando  ab  hominibus  non 
habitantur,  carie  et  pedore,  ac  situ, 
et  aranearum  telisobsitae  turpescunt. 
Qucerit  haberi]  Quod  nisi  veste  bona 
ntaris,  a  tineis  corrodetur  :  est  enim 
hie  haberi,  traotari,  &c.  Mic. 

52  Canescunt]  Cana  et  alba  fiunt 
ex  situ.  Turpi]  Indecoro.  Rtlicta] 
Deserta  ab  habitatoribus.  Situ]  Sor- 
dibus,  et  squalore  quodam,  qui  intra 
opaca  aediura  quae  diu  non  purgantui* 
esse  solet. 

53  Senescit]  Ante  diem  fit  senex  et 
turpis. 

54  Nee  satis]  Nonsufficiuut,  inquit, 
pauci  amatores,  ad  sumptuosas  vestes 
tibi  emendas.  Unus  et  alter]  Pro  pan- 
els. Effectus  habent]  Id  est,  efficere 
possunt  ut  bonam  habeas  vesteui. 
Domit,  Nee  satis  effectua]  Hoc  est, 
pauci  aliqui  non  sufiiciimt  ad  hoc 
etficiendum,  de  quo  modo  dictum  est. 
Estque  genitiwi  casus.  Dlicijl. 

55  E  multis]  Amatoribus.  Invidio- 
sa]  Odiosa. 

50  Vejiit]  Contingit.  Cflnis]  Ca- 
nos  pilos  habeutibus.  De  ^rege]  De 
multis  ovibus. 

57  Ecce,  quid  iste  tuus  rates]  Id  est, 
Poeta  Ovidius.  Nova,  id  est,  miranda. 

58  Amatoris  inillia]  Non  tibi  de- 
crunt  nnilta  amatoris  carmina  legen- 
da.  Scd  carmina  quid  prosunt  ad  cor- 
poria  cultum  P 


3036 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


59  Ipse  Deus  vatuni]  Phoebus,  musi- 
cae  artis  inventor.  Palla]  Longa  et 
ad  vestigia  usque  demissa  veste,  qua- 
lem  vates  et  citharcedi  habere  soliti 
erant.  Speclahilis']  Conspicuus.  In- 
telligit  autem  ApoUinis  Palatini  mar- 
moreutn  simulachrnm,  quod,  auctore 
Angusto,  tanto  artificio  fuerat  fabre- 
factum,  ut  vivum  esse,  et  plectra  mo- 
vere,  et  canere  videretur.  Palta  spec- 
tabilis]  Vide  Metam.  xi.  de  certam. 
ApoUinis  et  Panes :  ubi  vs.  16C.  '  Ille, 
caput  flavum  lauro  Parnasside  vinc- 
tus,  Verrit  huniuni  Tyrio  saturata 
murice  palla.'  Et  JEneid.  vi.  '  Nee 
non  Threicius  longa  cum  veste  sa- 
cerdos.* 

60  TractatJi  Id  est,  movet.  Con- 
sona]  Consonantia,  ut  harmonia  red- 
datur.  Fild]  Nervos,  chordas,  quae 
septem  numero  sunt. 

61  Qui  dabit]  Pluris,  inqnit,  faci- 
endus  tibi  est  amator  qui  munera  da- 
bit,  quam  qui  optimus  erit  Poeta. 
Sit  major]  Majorem  apud  te  habeat 
auctoritateni. 

62  Dare]  Afferre.  Res  irigeniosa 
dare]  Superat  omnium  ingenia.  Pu- 
ellas  capit,  quibus  nihil  praeter  lu- 
crum dulce  est.  Vide  Amor.  1.  in. 
El.  8.  33. 

63  Nectu,8fc.]  Noli,  inqnit  Dipsas, 
humilioris  fortunae  homines  et  viles 
despicere,  modo  dent  munera.  Con- 
tra autem,  vel  nobilissimos  exclude, 
nisi  divitias  habeant,  quibus  te  ditarc 
possint.  Si  quis]  Qui,  cum  antea  ser- 
vus  fuerit,  aliquo  casu  dives  factus, 
se  a  servitio  redemerit. 

64  Despice]  Sperne.  Gypsati]  Cre- 
ta  illiti,  ut  venales  servi  habebant. 
Plin.  lib.  XXXV.  cap.  16.  Gypsum 
enim  est  calcis  genus,  de  quo  Pliu. 
lib.  XXXVI.  cap.  24.  Viilt  enim  per- 
suaderc  puellie,  nulliiis  sortis  homi- 
nes, modo  munera  aft'crant,  esse  dc- 
spicicndos.  Gypaati]  Videhacdere 
Clar.  Gronov.  ad  Persam  Plant,  i.  2. 
22  '  alho  rete.'  Quo  et  alludit  Cic. 
ad  Trtbalium  :  '  Hoc  tibi  tarn  ignos- 


cemus,  inqnit,  nos  amici ;  quam  igno- 
verunt  Medeae,  quae  Corinthi  arcem 
altam  habebat,  matronae  opulentae, 
quibus  ilia  manibus  gypsatissimis  per- 
suasit,  ne  sibi  vitio  verterent,'  &c. 
Crimen  inane]  Crimen  enim  non  erit 
dedecus  nee  ignominia.  Crimen  inane 
pedis]  Alii  nomen ;  utramque  lectio- 
nem  Puteaneus  agnoscit :  tam  haec 
quam  ilia  arridet.  Heins. 

65  Nee  te  decipiant]  Nee  te  fallant 
alicujus  stemmata  et  genus,  ita  ut  ei 
gratis  tui  copiam  facias.   Veteres]  An- 
tiquae,  fumosee.     Quinquatria]    Quid 
significet  in  hoc  loco  Quinquatria,  non 
video.     Quidam   emendant,   Quinque 
atria,  ut  sit  Humerus  finitus  pro  infi- 
nito.     NonnuUi  Plena  atria,   legunt. 
Atria:  in  atriis  enim  solebant  prisci 
Romani  majorum  statuaa  disponere, 
ad   generis    nobilitatem   jactandam. 
Cera]    Statuaruni    ex   cera.    Doniin. 
Quinquatria]  FestaMinervae  dicnntur, 
quae  mense  Martio  per  quinque  dies 
celebrabantur.    Ac  sunt  qui  putent, 
ostentationem  aliquam,  aut  pompani 
imaginum,  in  hoc  testo  fieri  solitam 
fuisse  :  et  ideo  per  Metaiepsin,  festi 
nomen,  pro  rebus  quie   in  ipso  cele- 
brabantur,  positum  esse.      Quod   si 
igitur  et  mihi  divinare  liceat,  lege- 
rim :  Nee  te  decipiant  veteris  quicquam 
atria  cera :  ut  sit  ordo:  Nee  te  quic- 
quam decipiant  atria  cerse  veteris, 
&c,     Veteris  quinquatria  certc]   Veteris 
cercc    Puteaneus.     lUud  Quinquatria 
non  est  uauci :  nam  si  ad  natalem  su> 
um  alluderet,  quinquatrus  dicere  de- 
buisset.    Codex  Dousae   Veneris  quin- 
quejinia  cene.     Naugerius  et  Ciofanus 
et  Quernius  in  Egregiis,  quinque  atria 
Icgendum    contendiint.      Lipsius    in 
Ek'ctis  veteri  cincta  atria  cera.    Bar- 
tluus  in  Advcrsariis,  decipial  veteris 
quinquatria  cerw,   ut  quinquatria   sit 
porticus  quinque  ambulacrorum  :  au- 
daci  sane  couunento.    Ludovicus  Or- 
Icantius  ad  Taciturn  decipiant  quw  cin- 
gunt  atria  cera.     Petrus  Scriverius, 
veteres  circa  atria  cera :  non  male.  Ju- 


AM0RIi8.      LIB.    I.    8. 


3037 


venalis,  *  Tota  licet  veteres  exornent 
atria  cerae.'  Heins. 

67  Qui  quia]  Quin  Puteaneus  cum 
diiobus  aliis  :  versus,  ni  fallor,  men- 
dosus.  Idem. 

70  Nefugianl,  captos  le^bus  ure  tuis] 
Videtur  rescribendum,  Nefitgiat,  cap- 
turn  legibus  ure  suis.  Superioia  ajfunt 
de  pulchro  aniatore  :  quo  etiam  haec 
sunt  referenda.  Suis  legibus;  ut  Ep. 
V.  '  Et  poteras  falli  legibus  ipse  tuis.' 
Ep.  VI.  '  leges  sanciat  ipse  snas.'  Val. 
Flaccus  de  Amyco,  '  lege  quod  occl- 
dit  uitus  Ipse  sua.'  Idem. 

72  Et  cave]  Sed  cave  recte  prima 
editio.  Neapolitanus  sed/ug-e  ;  quod 
jamprxcesserat.  Idem.  Constet]  Va- 
leat. 

73  Scepe  nega  noctem]  Nodes  scripti. 
Heins.  Sape  nega  nodes']  Nam,  ut 
interius  ait  Naso  :  '  Quod  licet,  in- 
gratum  est :  quod  non  licet,  acrius 
urit.'  Nega  nodes]  Officinm  nocti- 
uni :  sic  Ter.  Heaut.  ii.  2. '  nam  quen- 
dani  misere  offendi  ibi  militem  Ejus 
noctem  orantem  :  haec  arte  tractabat 
virum.'  Et  Plaut.  in  arn;uni.  Asinar. 
vs.  5.  '  cedit  noctem  filius.'  Et  in 
Papnul.  1. 2.  vs.  62.  ut  Canier.  et  Tur- 
neb.  legnnt:  'Quo  jus  ego  nebula* 
cyatho  septem  noctes  non  emam.' 
Capitis]  Sic  ipse  Naso  interius  de 
Corinna  ait :  '  Ah  quoties  sani  capitis 
nientita  dolorem,  Cunctantem  tardo 
jussit  abire  pede.' 

74  Modo]  Interdum.  Causas]  Sci- 
licet, differendi  concubitus.  Isiserit] 
Hxc  Inacbi  fluminis  filia,  a  Jove  in 
vaccam  mutata  est :  turn  in  pristi- 
nam  formam  reversa  et  Dea  facta, 
ab  jEgyptiis  colebatnr:  cujus  sacra 
ad  Romanes  translata  sunt,  quibus  so- 
lennibus  Ronianje  miilieres  secuba- 
baut  per  plurinios  dies,  nee  se  viris 
admiscebant.  Quie  causas  prcebeat,  Isis 
erit]  '  Simulat  se  a  matre  arcessi  ad 
rem  divinam  ;  abit.'  Ter.  Hccyr.  i. 
2.  Sic  etTibul.  1.  iv.  ad  Junon.  '  Ilia 
quidem  ornandi  causas  tibi,  Diva,  re- 


legat ;    Est  tamen  occnlte  cui  placu- 
isse  velit.' 

75  Mux]  Paulo  post.  Recipe  ama- 
torem,  ne  buic  patientiae  assuefiat 
aniator.  Colligat]  Paulatim  contra- 
hat. 

76  Relentescat]  Imminuatur,  lentus 
fiat. 

77  Surda]  Clausa.  Amatorem,  inquit, 
niimmos  ferentem  admittes,  feren- 
tem  preces  excludes.    Laxa]  Aperta. 

78  Audiat  exclusi  verba  receptus  a- 
mans]  Ut  largiora  munera  in  poste- 
rum  afferat,  ne  etiam  ipse  excluda. 
tur. 

79  Et  quasi  Icesa  prius]  Prior  meli* 
ores.  Heins.  Et  quasi,  &;c.]  Quando, 
inquit,  amatorem  laeseris,  quasi  tu  ab 
illo  prius  l3esa  fueris,  ei  irascere. 

80  Vanescat  culpa  culpa  repulsa  tua] 
Puteaneus  et  Arondelianus,  Vanescat 
culpa  culpa  repensa  tua  ;  recte,  nisi 
quod  sua  legendum.  Multum  esse 
Nasonera  in  ea  locutione  jam  alibi 
monuimus  :  nisi  culpa  nova  cum  Sar- 
raviano  malis ;  ut  Remedio  Amoris, 
'  Et  prior  est  culpa  culpa  repulsa 
nova.'  Codex  Jureti  repressa :  sed 
repensa  bene  habet.  Artis  Amat.  ii. 
'  Illae  munditiis  amorum  danma  re- 
pendunt.'  Heins.  Vanescat]  Diluatur, 
in  vanuni  et  nihiium  redigatur.  Va- 
nescat culpa  repensa]  Culpa  cum  culpa 
comparata,  composita,  compensata 
extinguatur.  Pax  rursum.  Id  quod 
Terent.  explicat  in  Eunuch,  i.  1. 
'  Bellum,  pax  rursum.'  Et  ex  Te- 
rentio  Herat.  Sat.  ii.  3.  '  in  aniore 
baic  sunt  mala  :  bellum,  Pax  rursum.' 
Quod  ex  Plauto  sumtum  :  Mercat.  i. 
1.  18.  et  seqq.  '  Nam  amorem  hzec 
cuncta  vitia  sectari  sclent.' 

81  Spacio.mm]  Longum. 

82  Sa-pe]  Ne  facias,  inquit,  ut  diu 
tibi  iratus  sit  amator  ;  ne,  dum  inve- 
terascit  ira,  fiat  odium  ingens.  Ira 
7norata]  Ter.  Hecyr.  ill.  1.  '  Sed 
magnum  nescio  quid  necesse  est  eve- 
nisse  Parmeno,  Unde  ira  iuter  eos 


3038 


NOTvE   VARJORUM    IN    OVIDll 


intercessit,  quap  tarn  permaosit  diu.' 
Sic  et  Grseci,  x'^^''^  iirifiovos  M^vis. 
Qui  dolores  iion  facile  excidunt  ani- 
mo.  Shmiltates]  Odia.  Morata]  Id 
est,  dilata,  in  longum  producta.  Et 
est  a  mora  dediictum. 

83  OcuU  coacti]  '  Falsa  laciymula, 
Qiiam,  oculos  terendo  misere,  vix  vi 
expresserit.'  Ter.  Eun.  1. 1.  Quod  ex 
Plaut.  Pseud,  i.  1.  73.  '  Puniiceos 
oculos  liabeo  ;  uon  queo  Lacrymam 
exorare,  at  expuant  unam  mode' 
Quod  a  Graeco :  fK^o.x6ur(s  Mkovr 
vonjrf  TpoTToj'  Kcd  56\tov  olKrhv  fh  /xe- 
(70V  ^fpovres.  Coacti]  Etiam  inviti 
fictas  lacrynias  emittant. 

84  Et/aciant  udas  ille  vel  ille  getiasl 
Ilia  vel  ilia  septem  codices :  finge  ex 
zelotypia  te  plorare.  Hue  pertinet 
Elegia  7.  lib.  it.  Heins.  Udas]  Hu- 
mefactas  lacrymis.  Ilia  vet  ilia]  Alii 
ille,  scil.  amator:  ut  pra;  zelotypia 
eorum  flere  videaris  :  quod  erit  iu 
causa,  ut  a  te  se  aniari  credant. 

85  Nee  si  quern  fa  lias]  Falles  nielio- 
les.  Heins,  Perjurare]  Pejerare,  fal- 
.■«o  jurare.  Non  perjvrare  timeto]  Ut 
illas  Solent,  quze  non  nietuunt  Deos. 
Ter.  Hecyr.  Et  Plaut.  Ampliitr.  ii. 
2.  206.  '  Rlulier  es,  audacter  ju- 
ras ;'  quali,  ut  Diogen.  ne  niortuae 
quidem  credendum.  Ideoque  Me- 
iiand.  rectc  monet,  loco  70.  de  Jure- 
jiir.  <pav\u>v  ZpKov  eU  vStcp  ypa<pi.  Unde 
proverbii  loco,  Spnos  kraipas,  pro  jure- 
jur.  nullius  fidei. 

80  Commodat  illusis]  In  lusus  iideni. 
Neapolitanus  in  ludos.  Heins.  L'um- 
tiwdat]  Sensus  est,  Veucreui  non  ex- 
aiidiie  eos,  qui  illusi  et  decepti  t'ue- 
runt  ab  arnica;  si  contra  decipien- 
teni  illiusnumiuaiinploraverint.  Nam 
'  Jupiter  ex  alto  perjuiia  ridet  aiuan- 
tnm.' 

87  Ad  partes]  Ut  suas  Iiic  partes, 
tau(|uaDi  iu  fabula  agant;  vel,  Kara 
fiepoi.  Juven.  Sat.  I  v.  '  est  niiiii  sape 
votandus  Ad  |>artes.'  Plaut.  Asinar. 
III.  3.  '  Agesis  tu  iu  partem  uuuc  jam 


hunc  delude.'  Et  Cato  de  R.  R. '  ad 
partes  venire.'  Sailers]  Arguta,  cal- 
lida. 

88  Apte]  Non  doceant  apte,  sed 
quid  possit  tibi  apte  emi. 

89  Muliisipauca  rogabnnt]  Multos 
cum  iisdem  scribendum.  Heins. 

91  Carpat  a7nantem]  Paulatim  ab- 
sumat  et  atlenuet  opes  amantis.  Car- 
pat  amantetn]  Plant.  Trucul.  iv.  4. 
35.  '  Quas  cum  multum  abstuli- 
mus,  baud  multum  apparet,  quod  da- 
tura est.  Ita  sunt  gloria;  meretricum. 
Haec  fundi  calamitas.'  Ter.  Quag  suo 
arbitratu  evertunt  homines  fundis, 
familiis.  Plaut.  in  Persa  de  Dordalo. 

92  Cito]  Celeriter,  brevi  tempore. 

93  Cum  tibi  deficient]  Te  deficient 
iidem  recte  :  sicenim  optimoillo  sce- 
culo  loquebantur.  Met.  ii.  '  qualis 
cum  deficit  orbeni  Esse  solet.'  Lib. 
IX. '  linguam  defecerat  humor.'  Fast. 
III.  '  Jam  quoque,  quem  secum  tu- 
lerant,  defecerat  illos  Victus.'  Trist. 
V.  El.  13.  '  Utque  solebanuis  consu- 
mere  longa  loqueudo  Tempora,  ser- 
monem  deficicnte  die  :'  ita  istis  locis 
veterrimi  codices  aguoscunt.  Vide 
Notas  Metaui.  ii.  382.  Heins. 

94  Libo]  Id  est,  placenta.  Est 
euim  libuui  (ut  Servio  placet)  placen- 
ta de  farre  et  melle,  sacrificiis  apta. 
Dictum  quod  libandi  causa  fieret,  ut 
Varro  sentit.  Mos  autem  erat,  ut 
natali  die  discunibentibus  liba  appo- 
nerentur,  a  nulloque  gustarentur  pri- 
us,  quam  ab  eo  cujus  natalis  celebra- 
retur :  post  cujus dtgustationem  om- 
ues  degustabant,  et  bene  precaban- 
tur. 

95  Ritale]  jEraula. 

97  lllc]  Amator.  Viri]  AUerius 
aniatoris.     Vestigia]  Indicia  viri. 

100  Si  tibi  nil  dcderit]  Si  sponte 
sua  amator  tibi  nullum  ati'eret  muiius, 
tu  eum  iuterrogabis,  quivnam  merces 
iu  via  sacra  veudautur,  quanti  con- 
stent:  te  illaruui  aliquam  cui)ere,  sed 
nummiii  carere,  ita  ut  ci  innuas,  quid 


AMORES.     LIB.    I.  9. 


3039 


tibi  emerc  debcat.  Sacra  via]  Via 
sacra  crat  Romae  a  curia  vcteii  ver- 
sus Anipbitheatrum,  usque  iu\  arceni 
Capitolinam. 

101  Abstuleris]  Ab  amatore.  Doncl] 
Donare  videatur. 

102  Commodet  ille,  rog(t]  Ipsa  con- 
stanter  meliores:  (|iiidani  ipse:  duo 
usque,  quod  arridet.  Heins. 

103  Tcgiit]  Celct,  ita  ut  aliud  clau- 
sum  in  pectore,  aliud  in  lingua  i)ronip- 
tum  liabeas.  Blnndire,  noceqtte]  Per 
blanditias  aniatorem  expilos,  ita  ei 
nocebis ;  aut,  Blnndire,  ut  eum  ad 
ainorem  tuum  pcUicias  :  noce,  ne  in 
taedia  vertatur  amor,  q>ii  his  artibus 
letinetur. 

104  Impid]  Dira,  saeva. 

105  HcEc]  Mea  piiccepta.  Prw- 
stiteris']  Observaveris.  Usu  mihi  co^- 
nita  longo]  Quae  ego  longa  experien- 
tia  cognovi.  '  Et  scris  venit  usus  ab 
annis.' 

lOG  2Vec  ttderintl  Nee  ego  tVustia, 
et  quasi  ventis  jactans  mea  verba,  te 
adnwnuerira. 

107  Scape  mihi  dices,  Vivas  bene]  Vi- 
vi£  bene  Puteaneus  et  a  nianu  prima 
Sarravianus :    recte.  Trist.  v.  El.  9. 


*  Nee  tibi  cessaret  doctnsbenedicere 
lector.'  Ileitis. 

Rojrabis]   Precaberis. 

111  Albam]  Canam.  /?aram]  Pau- 
corum  crinium. 

112  Jtitgosas]  Rugis  aratas.  Dis- 
traherent]  Dissiparent,  dilaniareut, 
scinderent.  Distraheremque  genas] 
Distrakerentque  Puteaneus  cum  aliis 
quibusdam:  de  manibus  suis  loqui- 
tur. Heins. 

1 13  Di  tibi  dent  nuUosque  lares']  Nu^ 
dosque  quinque  script!.  Idem.  Di  tibi] 
Nunc  lena;  imprecatur  Naso.  i<ullos 
lures]  Nullas  a;des  quas  habites.  Ino- 
pemque]  Ut  nemo  tuae  senectuti  opi- 
tuletur. 

114  Et  longas  hyemes]  Per  Farne- 
sianus.  Puto  Fer.  Heins.  Longas  hy- 
emes] Ut  frigoribus  geluque  canficia- 
ris.  Senes  enim,  propter  sanguinis 
defectum,  frigora  maxime  timent : 
bine  et  aprici,  id  est,  sole  gaudentes, 
dieuntur.  Perpetuamque  sitim]  Id  est, 
aeternam.  Nullum  fere  tornientum 
durius  bibacissima;  Dipsadi  imprecari 
potuit,  nisi  ut  perpetuo  sitiat,  nee 
babeat  quo  sitim  pellat. 


ELEGIA     IX. 


1  Militat  omnis  amans]  Ad  Atticum 
scribens  Naso  ostendit,  aniorem  spe- 
cieni  esse  militiie. 

2  Attice]  Puit  bic  Atticus  poiitac 
sodalis,  ita  charus,  ut  ctmi  eo  seria 
ludicraque  omnia  conferre  solitus  fu- 
erit. 

5  Duces]  INIilitum  ductores. 

G  Hos]  Scilicet,  annos.  In  socio  bella 
puella  viro]  Toro  lege  cum  melioribus 
libris.  Amor.  iii.  El.  6.  '  Dicitur  et 
60cii  jura  dedisse  tori.'  Art.  i.  '  At- 
quc  crit  in  socil  fucmiua  parte  tori.' 


Lib.  11.  '  Socii  deprensapellice  lecti.'^ 
QLnones  Epistola,  '  sociati  fcedera 
lecti:'  et  '  soeialia  jura,'  alibi:  et 
'  socialis  torus'  Fast.  ii.  et  '  sociare 
cubilia'  Ep.  Briseidis.  Similiter  pec- 
catum  erat  Epistola  Herus  xix.  100. 
ubi  vide  Notas.  Heins. 

7  Pervigilant]  Quatuor  vigilias  nox 
contiuebat  apud  antiques  :  singula 
trium  borarum  spacio  supputabautiir, 
vigiles  secuudi  primis,  secundis  tertii, 
tertiis  novissimi  in  slatioue  succede- 
baut,  dato  siguo  a  tubiciue.   A'igilaut 


3040 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


etiam  amantes,  dum  intempestanocte 
iter  ad  amicam  faciiint,  et  ante  clau- 
sas  fores  cantantes  aut  conqnerentes 
morantiir.  Terra  requiescit  uterque'\ 
Humi  enim  plenmque  itiilites  cubant : 
hinc  dura  et  laboriosa  dicitur  militia. 
Terra  quoque  et  in  duro  limine  amicee 
requiescit  amator. 

8  Ille^  Amator.  Fores  domino;  ser- 
vat'\  Veluti  enstos.  Iste]  Miles :  sup- 
ple, servatfores.  Dncis]  Imperatoris. 
At  ilk  duds']  At  iste  rectius  nonniilli. 
Heins. 

9  Militis  officium]  Officium  est  id 
quod  unusquisqlie  facere  debet.  Lon- 
ga  est  via]  Hinc  apnd  historicos  fre- 
quenter leginms,  '  Longis  itineribus 
defessi  milites.'  Amatores  etiam  vel 
longissima  conficiunt  itinera,  ut  ad 
amicam  perveniant.  Blitte  puellarn] 
Si  miseris  aliquo  puellani,  earn  etiam 
ab  arctico  ad  antarcticum  polum  us- 
que sequetur  amans. 

10  Exempto  fine]  Sine  fine. 

11  Adversos]  Oppositos,  obstantes. 
Dnplicataque  Flumina]  Torrcntes  in- 
telligit,  qiiihybernis  imbribus  augen- 
tur.     Nimbo]  Imbre. 

12  Congestas  conteret  ille  nives]  Ex- 
<«ref  meliores;  ut  apud  StatiumTheb. 
X.  '  gravis  exterit  artus  Ungnla.' 
Pliaedrus  lib.  i.  Fab.  21.  '  Asinus  ut 
vidit  ferum  Impune  Isedi,  calcibus 
frontem  exterit :'  ubi  male  scripti 
extudit.  Plinius  lib.  xviii.  c.  7.  '  In 
area  exteruntur  triticum  et  siligo  et 
liordeum.'  Lucret.  '  validis  extritus 
viribus  ignis:'  vidit  quoque  veram  in 
Nasone  scripturam  perspicacissimus 
Gronovius  in  Observatiouibus.  Gra- 
tius  ex  veteri  codice  Pithoei, '  Liuca- 
que  extritis  lucent  anconibus  arma  ;' 
ubi  tamen  erpositis  liber  Tliuaneus. 
Deinde  coujcctas  nives  Jureti  excerpta 
cum  tribiis  aliis:  unus  confcrtas:  duo 
confectas:  conjectas  iC(]\ior.  Sic  alibi 
'  nivem  jactam'  non  uno  loco  dixit. 
Supra  LI.  7.  *  Qualiter  al)jecta  de 
nivc  manat  aqua.'  Trist.iii.  El.  10. 
*  uix  injecta  sub  Arcto.'  Artis  Amat. 


II.   '  Via  per  jactas  Candida  facta  ni- 
ves.' Heins. 

13  Nee  freia  pressurus]  Navigatu- 
rus  puellae  causa.  Causahitur]  Cau- 
sari,  est  causam  afferre,  sive  excnsa- 
tionem  adducere.  Tumidos]  Vehe- 
menter  flantes. 

14  Aptaque  vertendis  sidera  quaret 
nquis]  Verrendis  probe  Sarravianus 
cum  di\obus  aliis  ;  tres  alii  verendis. 
Catullus, '  Caerula  verrentes  abiegnis 
aequora  palmis.'  Ennius  :  '  Verrunt 
extemplo  placide  mare  marmore  fla- 
vo.'  Virgilius  lib.  iii.  '  nautae  Adnixi 
torquent  spumas,  et  caerula  verrunt.' 
Mox,  '  Certatim  socii  feriunt  mare, 
et  aequora  verrunt.'  Et '  Verrimus  et 
proni  certantibus  aequora  remis.'  Lib. 
VI.  '  illi  remis  vada  livida  verrunt.' 
Heins.  Aptaque]  Non  requiret,  in- 
quit,  amator  puellarn  sequens  per 
mare,  sub  quo  sidere  sit  navi- 
gandum,  an  a  navigatione  abstinen- 
dum. 

15  Frigora  noctis]  Sappe  enim  miles 
et  amans  foris  et  sub  dio  pernoctat. 

17  Mittitur]  Ut  apud  Homerum 
Ulysses  et  Diomedes  in  Trojanos  a 
Grapcis,  Dolon  in  Gia?cos  aTrojanis 
mittebantur.  Alter]  Id  est,  miles. 
Speculator]  Explorator. 

18  Alter]  Scilicet,  amans.  In  rivali 
oculos  tenet]  Observat  ac  speculatur 
quid  rivalis  agat. 

19  Ille]  Miles.  Graves  urbes]  Mo- 
lestas  :  utpote  liostiles,  quarum  ever- 
tendarum  causa  multuui  laborant  mi- 
lites ac  sudant.  Hie]  Amans.  Du- 
rce]  Sacvap,  crudelis :  quia  amantem 
non  admittit. 

20  Ob.iidel]  Assidue  desidct,  ex- 
cubat,  servat.  Eadem  significa- 
tioue  apu<l  Justin,  i.  5.  '  Regis  cus- 
todibus  omnes  aditus  obsidentibus.* 
Et  Plant.  Pan.  u.  2.  23.  '  Servi  ne 
obsideant.'  Et  alibi :  '  Ego  fui  ho- 
die  solus  obsossor  fori.'  Transfer- 
tur  etiam  clcganter  ad  alia.  Justin. 
xi.li.  4.  '  Multac  pelliccs,  ex  quibus 
generatatanta  juventns  erat,  pro  suis 


AMORKS.      LIB.    J.   0. 


3041 


qnsrquc  solicila',  aniniiim  soiiis  ohsi- 
dch.int.'  Insi(liant(vs  alicna^  piulici- 
ti<«  a  Valer.  Max.  vooantnr,  '  Ob- 
sessoics  alioiii  matrimonii.'  Quo  re- 
ferii  potest  iihul  Scneciu  in  ){i|)pol. 
n.  559.  '  Sod  dux  maloinm  fdiiiina ; 
haccscelcruniartifex  Obseditanimos.' 
Qiiod  et  Gntcis  nsiupatnm,  jEsdiyl. 
Agam.  vs.  830.  Av(r<pp(uv  yap  lbs,  nap- 
Siav  Trpocrrjfiivos,''Ax6os  SinXoi^ei  Tip  7re- 
va/xfuif!  v6(Tov.  Partus]  Hie  aper- 
tissime  ostendit  Naso,  vcrani  esse  co- 
nun  differcntiam  qui  dicunt,  portam 
proprie  muioium  esse,  munitionum- 
<]nc,  atque  castiorum  ;  januam,  os- 
tium, fores,  valvas,  parietnm  ac  do- 
niorum  privatarum. 

21  Sape]  Alia  siniilitudo  inter  mi- 
liteni  et  amantem.  Soporatos]  Dor- 
mientes,  sopore  oppresses.  Invadcre] 
Adoriri.  Profuit^  Utile  fuit,  scilicet, 
nriliti. 

22  Cci'dere]  Interficere,  perimere. 

23  Sic]  Per  soporem.  Feni]  Acria, 
t'ortia.  Cedderunt]  Interierunt,  et 
trucidata  ab  Ulysse  et  Diomedc,  nt 
ex  Homero  lib.  x.  Iliad,  liquet. 


est  ()|)us  militis  et  aniantis  semper 
mistri.  Cuslodtnn  tnanus']  Ad  aman« 
tem  relertur:  i/^(7«w  cdkrw/.s,  ad  mi- 
litem. 

29  Mars  duhius]  IJclla  cnim  incer- 
tos  liabent  exitus.  Ncc  cerla  Vinux'] 
Incerta  quo(|ue  ot  diibia  sunt  amoris 
gatidia.  Viciique  resurgunt]  Ut  apud 
Virj^il.  in  yLn.  ii.  'Quondam  etiara 
victis  redit  in  prwcordia  virtus;' 
'  Victorcsque  cadunt  Danai.' 

30  Posse  jacere,  aidurit]  Jacent  qua- 
tuor  libri,  non  invenusta  rcpetitione. 
Heins. 

31  Vocabit  amorem']  Vocabat  Pute- 
aneus  et  quatnor  alii.  Forte  vocarat ; 
tres  vocavit. 

32  Desinut]  Scilicet, vocare  amorera 
desidiam.  Experientis]  Usu  et  ex- 
perientia  docti. 

33  Magnus  Achilles]  Mceslus  Pute- 
aneus  aliique  mniti :  quidam  fortis; 
etiam  bene.  Heins.  Ardet]  Amoris 
iucendio  flagrat.  Abductu]  Abrepta 
et  ablata  Achilli  ab  Aganumnone. 
Briseide]  Hippodamia  Brisei  tilia. 
3Ia'stus]    Propter  amatee  puellae  ab- 


24  £<]  Quia  abducti  sunt  ab  Ulysse,     sentiam.    Melior  milii  videtur  vetns 


et  ad  Grafca  castra  deducti.  Domi- 
TUim]  Scilicet  Rhestim. 

25  Nenipe  maritorum]  Scvpe  pro  di- 
versa  lectione  Sarravianus  :  quod  ar- 
ridet.  Sic  paulo  ante.  Heins.  Marito- 
rutn  somnis  utuiilur]  Quia  dormienti- 
bus  illis,  ad  corum  uxores  acccdunt, 
easque  subagitant. 

2G  Sopitis]  Soporatis.  Hostibus] 
Ipsis  maritis,  «)iios  liostes  appellat. 
Sua  anna  morcnl]  Quiaeorum  uxores 
subagitant:  (jua;  vnlueraingenuo  viro 
acerbiora  sunt,  (|uam  qua?  t'erro  fiunt. 
Moveytt]  Admovent. 

27  Custodinntransircmanus]  Ousto- 
des  cnim  ajiponebantur  puellis  asser- 
Vandis.  llos  autem  caliidi  amantcs 
plernnKpie  fallobant. 

2«  7l/(.stn)  Infelicis.  yXniantcs  enini 
vel  hoc  miscri  jure  dicuntur,  quod  sui 
juris  non  sunt.  Ordo  est :  'JVansire 
nianuscnstodum  et  catervas  vigiium 


lectio,  quae  est,  magnus.  Hoc  enim 
cognomento  illustres  viri  appcllati 
sunt,  ut  Alexander,  Pompeius,  i!^c. 

34  Dum  licet,  Ai'givas]  Argoas  Pu- 
teaneus  et  quatuor  alii  cum  Jureti 
excerptis  ;  quod  est  Argvlicas  :  quo- 
raodo  Neapolitanus  ac  Sarravianus 
cum  tribus  aliis.  Heins.  Duin  licct^ 
Scilicet,  per  Achillis  absentiam. 

35  Hector  ab  Anuromaclus  complexi- 
biis]  Post  coniplcxus  amatvc  uxoris. 
Ibat  in  arnia]  Contra  Cra?cos. 

37  Summa]  Id  est,  caput  et  dux. 
Hinc  summales  dicti  sunt  principeg, 
quos  et  optimates  appellant :  ad  quos 
rerumsinunia  pertinet.  Duciim]  Prin- 
cipuni  Crii^corum.  Atrides]  Aga- 
memnon, Atrii  filius,  INIyccnarura 
rex.  Sunnna  ducum]  Agamenuion,  6 
^aci\ivrar OS.  Vide  lipist.  Hcrmion. 
40.  '  Dux  erat  ille  ducum.'  PriameideJ 
Cassandra,  Priauii  filia.    Fertur]  Ut- 


Delph.  el  Var,  Clas. 


Ovid, 


9  G 


3042 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


citur,  nicmoratur. 

38  Mwnadis']  Plioebadis,  per  fiuo- 
rem  vaticinantis.  Cassandra  Maiias 
etiani  a  Piopprtio  dicitiir  lib.  in. 
Vates  enim  erat,  et  TrqjiK  eversionem 
prafidixit.  Effitsis  comis]  Tnrbatis,  et 
per  humeros  sparsis  capillis,  iit  vati- 
cinantes  per  furoreni  habere  solent. 
Ohitiipuisse]  Attonitiis  fiiisse  propter 
illiiis  egregiam  forniam. 

39  Mars  quoque]  Nunc  Martis  bel- 
lonini  Dei,  in  quo  nulla  potest  esse 
desidia,  exemphini  affert.  Deprensus] 
Scilicet,  In  adulterio  a  Vulcano.  Fa- 
brilia  vincula']  Laqueos  fabrili  arte 
elaborates. 

41  Ipse  ego  segnis  erani]  Sni  exem- 
plum  affert.  Antea,  inquit,  ignavus 
iiatura  eram  :  nunc  me  fortem  reddi- 
dit amor.  Dhchtcta']  IMollia,  disso- 
luta,  imbellia.  Est  auteni  proprium 
ociosorum :  ut  contra  pra^cinctos, 
accinctos,  strenuos  dicimus.  Dischicla 
otia'\  Sic  Virgil,  viii.  '  Discinctos 
Afros,'  prope  fin.  ubi  vide  Serv.  et 
Juv.  Sat.  VIII.    '  Cum  tenues  nuper 


Marias  discinxcrat  Afros.'  Et  Pets. 
Sat.  in.  '  Non  pudet,  ad  morem  dis- 
cincti  vivere  Nacca\'  Et  Sil.  ii. 
'  Discinctos  inter  Libycos.'  "Vide 
Amor.  III.  2.  31, 

42  Mollierant]  Molles  reddiderant: 
bine  ignavus  eram.  Umhra]  Qua  oci- 
osi  homines  maximedelectantur.  Lcc- 
tum  et  umbritm  pro  ooio  posuit. 

43  Impulit]  Excitavit.  Cwro]  Amor. 

44  Jussit]  Scilicet  cura  puellae, 
amor.  Castris  suis']  Id  est,  castris 
amoris.  yEra  merere^  Stipendia  fa- 
cere. 

45  Inde  tides  vigilem}  Agilem  Pii- 
teaneus  et  quatuor  alii  cum  prima 
editione.  Hcins.  Inde]  Postquam  me 
amor  impulit.  Vides'j  O  Attice.  Fi- 
gilem]  Me  scilicet. 

46  Qui  non  vult]  Nokt  meliores ; 
qno  et  alii  alludunt,  in  quibiis  nolit 
vel  nollet.  Heins.  Qui  nolit  fieri]  Non 
solum,  inqnit,  amor  non  est  desidia, 
sed  etiam  desidiosos  homines  reddit 
fortissimos.  Domin. 


ELEGIA    X. 


1  Qualis,  ah  Europa  Phrygiis  advccta 
carinis]  Eurota  et  aveda  cum  meliori- 
bus  scribendum  ;  ad  Eurotam  enim 
nata  Helena.  Est  quoque  id  nomen 
corruptum  in  Agamemnone  Senecae 
Act.  II.  '  .Spaitanine  repetes  spreta 
et  Eurotan  tuum  ?'  sic  emcnda :  nam 
uptimus  codex  Modiccus  et  euro  tan- 
tum  ;  vnlgo  insulse,  et  a  tanio  riro ; 
sed  hoc,  credo,  viderit,  qua  est  indus- 
tria,  Gronovius,  cujus  in  scriptorem 
optimum  animadversioncs  prado  de- 
scribi  jam  ccrpta^  Ileins.  Quttlis,  ab 
Eurota  Ploygiis  nvecta  enrinis,  ^c.J 
Liberali  iiigenio  prxditus  poi^ta,  de- 


dignabatur  niuneris  tantiim  gratia  ab 
amica  se  amari  :  quae,  quia  prechim 
petiit,  ejus  pulchritudinem  mentis  vi- 
cio  imminutam  esse  dicit,  nee  earn 
amplius  a  se  amari.  Qiudis]  Ut  ma- 
joreiu  injiciat  dolorem  puella>,  laudat 
pulchritudinem  ejus  ante  petitionem 
munerum  :  oamque  comparat  formo- 
sissimis. 

2  Cunjugibus  duobus]  Menelaum  in« 
telligit,  qui  legitimus  erat  conjuxj  et 
Paridem,  qui  Hclenaj  maritus  esse 
volibat. 

3  Lede]  (Jucmadmodum  Jupiter,  in 
cycni  fonuaiu  versus,  cum  LeUe  Tyu- 


AMORKS.      Mil.    I.   10. 


0()43 


dari  conjugc  oonrnlnieiit,  olcgia  tci- 
tia  exposninms.  Ahilitus]  Abscondi- 
tiis. 

4  CalUdits]  Vaft  r,  \  etcrator,  astu- 
tiis.  F«/s((]  Simiilata,  liota.  Ncquc 
cnim  ilia  vcrc  avis  eiat.  Lusit]  De- 
cepit,  feft'llit.  .If/n/^tcJ  Jupitci-.  Ave] 
Cycno. 

5  Qualis  ADiijmonc]  Hive  Dauai 
filia  fuit,  adinirabiii  foniia  pitrdita. 
Oblcctabatur  aiitem  veiiandi  studio. 

6  Cum  jiremcri'i]  (Jiiaudo  atiuani  in 
iirna  gercbat.  Suinmi  vcrtieis  comam] 
Uina  eiiinn  capiti  imposita,  comas 
premebat.  tTwa  comas]  Rectius  co- 
mam  iionnulli.  Hcins. 

7  Aquilamqttc]  Sollicitus,  inqiiit, 
eiani  nc,  propter cgregiam  tuaiii  piil- 
chiitiidiiicm,  tiii  amore  captus  Jupi- 
ter le  raperet.  Aquilum]  Ne  ad  te 
lapiendaui  a  Jove  luitteretuv,  ut  olim 
ad  Gauyuiedem.  Tauntm]  Ne  iterum 
Jupiter  in  taurum  convcrsus  te  ab- 
duccret,  queniadmoduin  Europam. 

8  Quicquid  rndfino  dc  J  ore  fecit  amor] 
Id  est,  formas  illas  oniiies  in  quas 
anioris  gratia  Jupiter  nivitatus  est. 
De  Jove  fecit  amor]  Vide  Senec.  Hip- 
pol.  Chor.  a.  i.  '  Induit  fornias  quo- 
ties  niinores  Ipse  qui  caluni,  nebu- 
lasque  ducit ;'  et  qux  seqq. 

9  Animique  cvanuit  ardor]  Revanuit 
error  Excerpla  Puteaui  et  Sarravia- 
nus  cum  aliis  nonnullis:  quidam  re- 
vanuit  ardor.  Puteaneus  et  Arondeli- 
anus,  resanuit  error ;  recte  :  lib.  ii. 
El.  9.  ut  et  illic  idem  codex,  '  Cum 
bene  perta^suni  est,  animo(|ue  resanuit 
ardor :'  quod  verbum  vix  alibi  inve- 
nias ;  nisi  apud  unum  Lactautium: 
ut  jam  nionuit  in  Observationibuspo- 
litissinius  Gronovius.  lib.  ii.  21.  nbi 
ha;c  Nasonis  duo  loca  pari  modo 
emcndavit.  Ca-terum  errorem  pro 
amore  passim  ponit  Noster.  INIet.  x. 
'  retinet  mains  error  amautem  :'  sic 
euim  vetercs  libri,  cxeuiplo  Virgilia- 
no,  '  Ut  me  mains  abstulit  error.' 
Trist.  I.  El.  2.  '  Imo  ita,  si  scitis,  si 
me  mains  abstulit  error :'   ut  et  illic 


scripti  (|nidani.  'J'list.  ii.  '  IHo  nam- 
(|iie  tlic,  ((iHi  nic  nialus  abstulit  error, 
I'arva  (piidcni  pf  riit,  sed  sine  labe, 
doinus.'  .Supra  I'A.  2.  apud  Cupidi- 
nem,  ex  veteribus  libris,  '  IJIanditiaj 
comites  tibi  crunt,  Krror(pie,  Furor- 
que.'  Ileins.  Animique]  Nc(]ue  am- 
l)lius  amoris  tui  incendio  uror. 

10  Ncc  fades]  Ncc  jam  me  juvat 
ista  tua  facies. 

11  Munera  poscis]  Amor  cnim  non 
bene  venditur  auro. 

14  3Jentis  vitio]  Quia  j)rficax,  et 
petulans,  et  avara  facta  es.  Haec 
enim  sunt  animi  vitia.  Lasa]  Polluta, 
contaminata. 

15  Etpucr  est,  et  nudus  Amor]  Mun- 
dus  optimus  Palatinus.  Dixi  supra 
Elcgia  8.  39.  Heins.  Et  puer  est] 
Vidt  Naso  simplicem  et  piirum  esse 
amorem.  Sine  sordibus  aiinos]  Habet, 
inquit,  annos,  id  est,  aptatem  pueri- 
lem,  in  (|ua  non  rcgnat  avaritia. 

IG  Ut  sit  apertus]  Qiiinquc  veteres 
opertus.  Lcgecnni  Arundeliano,  quis 
sit  opertus.  Heins. 

17  Piierum]  Quid,  iuqiiit,  Cupidi- 
nem  prostituitis  precio,  cum  nudus 
sit,  nee  liabeat  sinus,  in  quos  precium 
mittat  ?  Prostare]  Prostare  signiti- 
cat,  corporis  turpitudine  quaestum 
facere.  Prostant]  Vciiales.  Plant.  Cur- 
cul.  IV.  2.  21.  '  Hi  saltem  in  occultis 
locis  prostant,  vos  in  foro  ipso  :  Vos 
foiuore,  bi  male  suadcndo,  et  lustris 
lacerant  homines.' 

18  Quo  pretium  comlnt]  r'owt/tw  Pu- 
teaneus. Heins.  Comlat]  In  sinu  enim 
precium  collocabaut. 

19  Nee  Venus]  Cupido,  inquit,  et 
Venus  ferrea  arma  liorrent,  et  imbel- 
Ics  sunt :  non  igitur  dccct  eosmerere 
et  stipendiuin  facere,  ut  fortes  mi- 
ll tes. 

21  Meretrix]  A  merendo  dicitur. 
Certo  «■/•(']  Certa  et  decreta  pecunia. 
iMercabilis]  Id  est,  venalis,  quaj  facile 
couducitur. 

23  Deiovcl]  Exccratur.  Ha'C  ta- 
mcn,  iuquit,  minus  est  repreheudeu' 


3044 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


da,  quia  coacta  peccat :  tu  aiitem,  ct 
tibi  similes,  sponte  in  teterriimim 
illud  avaritiaj  vitiiim  piolablmini.  Lc- 
no7iis  avari]  Virtutes  leuonnni  sic  de- 
pingit  Plant,  in  Curcul.  iv.  2.  '  qnibns 
sui  nihil  est,  nisi  una  lingua.'  Et  de- 
inde  vs.  13.  '  Qui  abjurant,  si  quid 
credituin  est.' 

28  Capiat]  Allicit. 

37  Conducti  vcndimt  pcrjuria  testes] 
Elegantissiine  quidcni  hoc  cxprcssit : 
conducuntur  enini  testes,  dinn  pocu- 
nia  coriupti  ab  eo,  qui  propter  tuipi- 
tudinem  non  satis  fidit,  in  judicio  ad- 
hibentur:  ubi  mercedula^  gratia  fal- 
se jurantcs,  pcrjuria  vcndere  a  Na- 
sone  dicnntur. 

38  Non  bene  selccti]  Id  est,  non  bene 
vendilur  jnstitia  a  corrnpto  judice. 

39  Reos]  Rci  onines  dicnntur  qui 
in  judicium  vcninnt,  tarn  accusator 
quam  defensor.  Empta]  A  rcis  con- 
ducta. 

40  Quod  faciat  magnas  opes]  Id 
enim  fieri  non  potest,  nisi  vendatur 
jnstitia. 

41  Turpe  tori]  Ut  superiora  turpia 
sunt,  ita  turpe  est  fwniinani  velle  cor- 
poris vulgati  quBcstu  patrinionium 
suum  augcrc.  Census  patemos]  Fa- 
cultates  paternas, 

45  Omnia]  Ha-c  est  cansa  cur  nul- 
la gratia  toro  conducto  debcatur : 
conductor  onim  tori,  dato  precio,  nil 
amplius  tibi  debet. 

47  I'arcitc]  Nolite. 

48  Non  habet]  ?sunc  timorem  inji- 
cit  puellis,  ne  precium  concul)itus 
t'aciant,  ct  amanteni  dcpritdentur : 
cum  linjusccniodi  sordidissima^  pra:- 
dae  int'elicissinios  habcant  exitus,quod 
probat  exemplo  Tarpeire  et  Eripliy- 
les.     Sordidii]  A  vara. 

49  NonJ'nit  arniillas]  'rarpeia>  "S'cs- 
taljg  historiani  taugit,  (puc  Uoinaiiani 
arccm  Sniiinis  prodidit  :  qui  ob  .Sabi- 
uas  mulicres  raptas,  «iuce  Tatio,  bel- 
hini  Ronianis  intuUrnnt. 

50  Sacrce  virf^inis  vapid]  Id  est,  Tar- 
peisc,  quic  Vcstalis  f\iit. 


51  Ex  qidbus  exienit]  E  quibus  rae- 
liores.  Heins.  E  quibus,  i^-c]  Nunc, 
ut  ostendat,  non  bonum  eventum  sor- 
tiri  sordidam  praedani,  adducit  ex- 
emplum  Eriphyles,  quie  Aniphiarai 
auguris  Argivi  uxor.  Inquit  igitnr 
Naso :  Monile  iliud  nuineri  datum, 
quia  avara  admodum  Eriphyle,  quo 
viri  vitani  vendidit,  in  ejus  perniciem 
versuni  est.  Exierat]  Dum  nascere- 
tnr.  Trajecit]  Transfodit.  Viseera'} 
IMatris  Eriphyles. 

52  Filitis]  Alcn)a?on.  Poence]  Caedis 
niaternw.  3Ionile]  Aureus  torquis, 
olim  a  Venere  Hermiona?  datus  :  pos- 
tea  a  Polynice  Aniphiarai  uxor  dono 
accepit,  niariti  proditionis  precium. 

53  A  divite  numera  posci]  Pramia 
Puteaneus  et  pliires  alii  :  milii  repe- 
titio  niagis  arridet.  Sequenti  versa 
idem  optimus  codex,  cum  uno  Mo- 
reti,  quod  darcpossit :  non  qucp.  Heins. 

55  Carpite,iiX.]  Exigite  munera  ab 
illis,  qui,  quia  ditissimi  sunt,  multa 
dare  possunt. 

50  Alcijioi]  Fuit  Alcinons  Nausi- 
tlioi  filius,  rex  Pha?acnm  justissimus. 
Hie  diligentissime  hortos  colebat. 
Benignus]  Fertilis.  Alcinoi  agej-]  Hac 
de  re  vide  Honitr.  Odyss.  H.  '  Phaea- 
cum  fclicibus  obsita  pomis  Kura.'  Lu- 
can.  X.  Propert.  Elcg.  1.  'Nee  mca 
Phacacas  a?quant  pomaria  sylvas.' 
Vide  et  Plutarch.  Sympos.  v.  qn.  8. 
et  9.  Et  Juven.  Sat.  v.  '  Perpetuus 
Pliccacum  autnmnus,'  Vide  et  Eu- 
stath.  ad  Odyss.  H.  p.  445.  Athen.  lib. 
I.  c.  8.  Diod.  Sicul.  lil).  iii.  c.  13.  qui 
refert  hoc  ad  bcatas  insnlas. 

57  Officium  pauper  jiumeret]  Putea- 
neus et  Aroudelianus  numerat.  Forte 
numera;  quomodo  et  alibi  pcrcatum. 
Jleins.  OJficium]  Id  est,  obscquium 
vcl  bcnoiicium.  Nunuret]  In  bene- 
ficii  loco  ponat,  (juod  ])ro  prciniia  ac- 
ci|)iat  aniica.  I'auper]  Otiiciosns  igi- 
tnr erit  pnclla^  pauper.  Eidonqiw] 
Dives  enim  banc  et  ilhim,  utciniquo 
ci  libucrit,  pccunia  corrunipere  po- 
test, ac  amicam  dcscrerc  :  quod  prop- 


AMORES.      LIK.    I.   11. 


3045 


lev  inapiam  panpcr  non  ita  facile  po- 
test. 

59  3Iirltas']  Qn;u  laiidcni  niciiic- 
rint.     Cflebrare]  Oniaic. 

CO  Dos]  Virtus,  ars.  Dotes  inpe- 
nii  sivc  aiiiini  dicuntur  virtutes.  Arlc 
tnea]  Poctica  et  Miisica.  Nota  sit 
arte  nico]  Notn  fit  Pnlcaiieiis  ct  plii- 
res  alii  ;  verc.  IJeins. 

01  Sciniluntur  i-estes,  gcmmir  fran- 
guntur]  Scinilcnlur  ct  J'rangcntur  ine- 
lioies  cum  Putcaneo.  Idem.  Sein- 
dentur]  Per  contentioneni  extollit 
poi'ticam  tacultatcui.  Omnia,  in(juit, 
iiiunera,  quai  ab  amatore  divite  acce- 


peris,  non  diu  duratuia  sunt  :  i'ama 
auteni,  (juani  rarniinibus  poc'ta  tibi 
acquirct,  a?teina<rit. 

62  Perciinis]  Lucauus  in  ix.  'O 
sacer  ct  mat;niis  vatiim  labor,  omnia 
fato  Eripis,  et  populis  donas  niortali- 
biis  xvuni.' 

G4  Quod  ne^]  Nou  ij^itur  Poeta 
dedignatur  tantnni  nninera  praeberc, 
quantum  ab  aiiiica  posci  :  ad  coruni 
opinionem  refellendam,  (jui  dicunt, 
danda  esse  oinnino  niuneia  puellis  : 
asseruntque,  id  utile  esse  ad  bencvo- 
Icntiam  captandam.  Domhi, 


ELEGIA     XI. 


1  CoUiffire  incertos,  etinordhie,  Sfc] 
Nap;c  ancillac  liteias  ad  amicam  de- 
feicndas  tiadit,  quibus  noctom  pete- 
bat.  Sed  primum  bencvolentiam  cap- 
tat,  laudans  cam  ab  officio  suo,  quod 
optime  exequebatur  :  ab  ingenii  feli- 
citate, a  sedulitate  et  fide  :  quia  bis 
maxime  opus  erat  ad  tabellas  redden- 
das  domina?.  Iiicertos]  Turbatos,  in- 
dispositos.     Ponere]  Dirigeie, 

2  Ncc  ancillas  inter  kabenda]  Ita 
ut  merearis  haberi  inter  ingenuas  mu- 
lieres. 

3  Miiiisteriis']  In  dandis  signis,  in 
me  admittendo,  et  janua  clauculum 
apcrienda. 

5  Sape  venire  ad  me]  Numeri  du- 
rioies.  Puto  scribendum,  Srf'j^t'rt7u;e 
mild.  Vide  qua?  noto  lib.  ii.  Artis 
Amatoritv,  vs.  11.  Heins.  Hortata] 
Quae  hortata  es. 

6  Laboruntis]    Ex  amoris  inccndio. 

7  Peraratan]  Conscriptas.  Tl/ujiere- 
fertur  ad  participium  pa'arutas,  non 
ad  verbiim  Perfer. 

8  Obstunlcs]  Noccntes.  Sedula]  Di- 
Ijgeus,  officiosa.  Pelle]  A  to  remove. 


d 


9  Nee,  &fc.'\  Non  tu  barbara  ct  adco 
crudelis  es,  nt  niihi  laboranti  siiccur- 
rere  nolis  ;  tibi  enim  est  natura  longe 
nielior  tua  sorte  :  unde  ego  credide- 
rim,  te  quoquc  expertam  fuisse  amo- 
ris incciidia.  Vena]  Lapides  enini 
et  ipsi  suas  babent  venas.  Silicum 
vena;]  Virg.  vi.  '  Uuaerit  pars  seraina 
flammas  Abstrusa  in  venis  silicis.' 
Gcorg.  '  Et  silicis  venis  abstrusuni 
excuderet  iguem.'  'Xntpfxa  irvp6s.  Ho- 
mer. '  Durum  in  pectore  ferrum,  yEre 
gerens,  solidoque  datos  adamante  la- 
certos.'  Stat.  Thebaid.  iii.  Et  Noster 
INIetam.  ix.  vs.  G15.  '  Nee  rigidos 
silices,  solidunKpie  in  pectore  fer- 
rum Aut  adamanta  gcrit.'  Sic  et 
Gra?ci,  nayxaAKeov  Sfnas.  'Areipios  «| 
aSdfiavTos,  SrtjpKl  ffiSapeij;. 

10  Sed  tibi  siinplicitax  ordine  major 
inest]  Scribe  cum  melioribus  Nee  tibi. 
Nam  et  in  comadiis  subdolai  ac  va- 
fra;  tani  ancill*  quam  servi  induce- 
bantur :  vide  notas  lib.  ii.  El.  7.  vs. 
17.  udest  quoque  Puteaneus  et  Aron- 
deliauus.  lleins.  Ordine]  Tua  sorte, 
scilicet  scrvilL 

^'  {\  n  »> 
<J  ^  ^  O 


3046 


NOT^    VARIORUM   IN    OYinil 


11  CredihUe  est]  Vensimile  vide- 
tur. 

12  Milititt]  Aniatoriap.  Nam  '  Mi- 
litat  omuis  amans,  et  habet  sua  casti  a 
Cupido.' 

13  Quaretl  Ipsa  arnica  mea. 

14  Ccetera]  Quae  ego  earn  scire 
volo.  Cera]  Tabelia  cera  illita.  "No- 
tata]  Inscripta. 

15  Dum  loquor,  hora  fugit]  Hora 
fuit  Puteaneus.  Forte  hora  niit :  sic 
apud  Virgilium,  '  Nox  ruit  JEnea  :' 
et  *  ruitirrevocabile  tempus' Juvena- 
li.  Heins.  Vacuce]  Ociosee,  ac  libera; 
aliis  negociis.     Bene]  Opportune. 

16  Ipsa  legat]  Ilia  meliores.  Ileitis. 

18  Ex  tacito  vultu]  Et  scripti.  Lege 
E  tacito.  Idem. 

19  Nee  mora,  perlectis]  Quan)  pri- 
luum  tabellas  perlegerit.  Rescribat 
mtilta]  Ex  afFectu  amantis.  Rescj-i- 
bat  multajubeto]  Vatem  videto.  Nam 
alterum  in  ancilla  nimis  imperiosuin. 
Heins, 

20  Splemlida]  Splendebant  enim 
LuJHSceraodi  tabellte  cera  illitae :  nii- 
rifice  enim  dedolabantur  ac  polie- 
bantur.  Vacat]  Vacua  est,  ac  sine 
iitteris. 

21  Versus]  Non  de  carmine  tan- 
tam,  sed  etiam  de  soluta  oratione 
versus  dicitur,  avertciido  :  (juod  cuui 
ad  extremum  pagella?  scribcns  vene- 
ris, sive  ad  niarginem,  stilus  vertatur. 
Moretur]  Tencat.  Comprimat  ordini- 
bus  versus]  Hoc  est,  ipsos  versus  sive 
lineas  addenset,  ita  inter  sejungat, 
ut  sint  angusta  ac  modica  inter  binos 
versus  spacia  sive  interstitia.   Micyll. 

22  Dlurgine]    Extremitatc  tabellae. 

23  (^uid  digitos  opus  est  graphium 
lassare tcnendo]  Gja;)/i<o  Putoanons  et 
Politiaui  exccrpta  :  graphio  lasscre  rc- 


tento  Jureti  codex,  ut  sit  Graeclsmus. 
Ileins. 

24  Hoc  habeat  scriptiun]  Fac  habeat 
pulo  rescribendum.  Idem. 

25  Non  ego  rid  rices  lauro  redimire 
tabellas,  i^-c]  Alludit  ad  morem  Ro- 
manum.  Solebant  enim  liters,  quae 
ab  Imperatoribus,  parta  victoria,  Ro- 
mam  super  ea  victoria  mittebantiir, 
lauro  redimiri,  atque  ita  consulibus 
reddi :  unde  et  '  laureatae'  diceban- 
tur.  Micyll. 

26  Poneve  in  cede  moroi-]  Morer  recte 
meliores.  Heins.  Media  in  cede]  In 
medio  templo  :  bonoris  gratia.  Ve- 
neris] Veneris  genitricis,  Romae  tem- 
plum  magnificentissimum  erat,  quod 
cum  ipso  Veneris  simulachro  incen- 
dio  crematum  est,  Claudii  principatu, 
ut  refert  Plin.  lib.  xxxiv.  Morer] 
Differam. 

27  5^«65C)'JZ'a»n]  Titulum  buncsubji- 
ciara,  Veneri  Jidas  sibi]  Ordo  est : 
Naso  dedicat  Veneri  tabellas  tidas 
sibi.  Ministras]  Poeta  ministras  suas 
appellat  tabellas,  quibus  aniores  suos 
ad  amicam  miserat.  Sibi]  Scilicet, 
Nasoni.  Fidas  sibi  Naso  tabellas]  Mi- 
jiistras  iidem  ;  probe:  sic  Trist.  iii. 
El.  7.  '  Littera,  sermonis  fida  minis- 
tra  mei.'  Epistola  Cydippes,  '  Lu- 
mina  propositi  facta  niinistra  mei.' 
Heins. 

28  Dedicat]  Consecrat.  Nuper]  Mo- 
do.  Acer]  Acer  arbor  est,  tiiiiK  fere 
similis.  Ex  acere  igitur  erant  lia; 
tabelia.  Conficiebantur  etiam  ex 
buxo  :  et  hodie  quoquc  buxeis  pugil- 
laribus  vulgo  utuntur.  Fiebant  quo- 
que  ex  citro,  ex  cbore,  ex  mcmbra- 
nis  :  qui  citrei,  cborei,  et  lueiubrauei 
dicebantur.  Domin. 


AMORF.P.      I.lJi.    I.   12. 


3047 


ELECTA     XII. 


1  Fide  meos  casus ;  trislcs  rediere 
tabvlkc]  Remissre  ab  ainica  Nasoiii 
fueiant  tabellae,  in  qnibus  scriptiiin 
erat,  ne  ad  earn  accederct  Naso  :  mi- 
niiiie  cnim  lioc  fieri  posse,  iit  iioctem 
illam  habcat.  Quod  infoclicissimiini 
niuicium  fuissc  online  praMnonstia- 
tuni  dicit.  Turn  in  ipsos  pusjillares 
plcnis  velis  invehitur,  eisque  impie- 
catur. 

2  Ncgati  Supple,  dominam  posse 
hodie  concederc  mihi  uoctem. 

4  Restitit]  Heesit.  Observabant  e- 
nini  antiqui  in  limine  ingredicntium 
et  egrcdientium  pedes  :  nam  si  in  li- 
mine icti  pedes  fuissent,  Janus  et 
Vesta  irati  pntabantur. 

6  Sobria']  Non  titubans,  quod  est 
ebrii. 

8  Refcrlu]  Plena.  Notis]  Literis. 
Negaturis']  Scilicet,  noctem  niihi. 

9  Quam^  Scilicet,  ceram.  Volkc- 
tam]  Apes  enim  Hores  coUigunt,  undo 
niel  et  favum  et  ceram  postea  confi- 
dant. Cicuta!~\  Cicuta  berba  est  (nt 
lib.  XXVI.  scribit  Plinius)  vcnenosa, 
publica  Atbeniensiuni  pa-na,  invisa 
propter  Socratem,  <|ui  cicuta  periit. 

10  Corsica  viisil  apis]  Corsica  insula 
est  in  Ligustico  niari.  Hanc  scribit 
Diodorus  abundare  terebintbina,  ce- 
ra,  et  nielle.  Corsicum  etiam  niel 
afnarum  esse  docet  Plin.  lib.  xvi. 

11  At  tatiquam]  Nunc  a  colore  ta- 
bellarnm  infoclicitatcm  exprobrat. 
Minio]  Kiibro  colore.  Pcnitus]  Val- 
de.     JMedicata]  Tincta,  infecta,  illita. 

12  Sanguinolentus  erat]  Hoc  est, 
tristis  et  foralis,  qualia  sunt  quze 
sanguine  inficiuntur.  Micyll. 

13  Projecta  in  triviis]  Tb  in  abest  a 
melioribus.  Ileins. 

1(5  Puraa  mmius]    Pura;  luanus  di- 


cuntur,  niillo  scelcrc  ct  sanguine  pol- 
luta^.  Senec.a.v.Med.yoi.*  Viiidicta 
levis  est  quam  fcrunt  pura;  nianus  :* 
ubi  videndus  Doctiss.  Cronoviu'!. 
Nos  paucula  de  iiostro  addcmiis.  En- 
rip.  Iphig.  in  Taur.  915.  "EirTtv  yhp 
ualu  \l/rj<pos,  V  'Apet  ttotc-  Zeus  ('ho.T'  iit 
Tov  5>;  xep&ji'  ixw.ffjxaTos,  Cui  respon- 
det  Accius  apud  Nonimn  :  '  nianns 
materno  sordet  sparsa  sanguine." 
Qualein  virum  Halicarnass.  lib.  lu. 
vocat,  &vZpa  fxiaphv,  koX  7]iiayij.evoy  (p6- 
vots.  Et  Theocr.  Idyll,  xxvi.  vs.  25. 
dc  Bacchis,  (pr*  Penthcum  discerpse- 
rant :  'Es  @7}^as  5'  acpiKOvro  ■rre(pvpiJ.evai 
alfiaTt  Tratrai.  Qui  omnes  sacris  arce- 
bantur.  Vide  Liv.  dec.  v.  lib.  5. 
ubi  inter  alia  lia;c  babentur  :  '  cum 
omnis  pra^t'atio  sacrorinn  eos,  quibus 
non  sint  puraa  manus,  sacris  arceat.' 
IS  Duras prabuit  ilia  auces]  Scribe 
diras.  Hcins. 

19  Ilia  dedit  turpcs]  In  bac,  iuquit, 
sederunt  obscttnaj  ac  niali  ominij 
aves.  '  Turpes  umbras,'  propter  avi- 
um turpitudiiieni.  Buboiiibns]  Rubo 
avis  est  nocturna,  funebris,  et  ma\i- 
nie  abominata,  pnblicis  pra^cipue  aiis- 
piciis.  Raucis  biibonibus  umbras]  Rasis 
Putcanens.  Aroiubjlianns  raris.  Scri- 
bo  ravis:  ravum  enim  cpiod  obtusunij 
sive  de  voce  accipias  sive  de  colore  : 
liinc  ravis  pro  raucilute ;  unde  rabulaiu 
vult  dictam  Verrius  :  de  qua  voce 
videatur  Eestus.  Color  ravus  inter 
rtavuni    et  casinni  inedius  :  etsi  pro 

fulvo  Nonius  accipit.  Horatiiis  certe 
Epod.  XVI. '  raves  leones'  dixit, '  Cre- 
dula  nee  ravos  tiineant  armenta  leo- 
nes :'  ita  enim  vetustissinii  codices  ; 
(juomodo  '  ravam  lui)am'  idem  Od. 
m.  27.  api)cllat.   Ihins. 

20  iStrigis]  Sti'igcs  aves  sunt  noc 


8048 


NOT^   VARIORUM   IN    OVIDII 


Uirnae,  de  qnibus  fabiilosuni  arbitra- 
tur  Plinius,  libera  eas  infantiuin  la- 
hiis  immiilgere. 

21  las']  Scilicet  tabellis.  Repre- 
hendit  se,  quod  inftelicissimis  pugil- 
laribiis  de  amoiibns  suis  verba  coin- 
miserit. 

22  3Iollid}  Siiavia,  placida,  blanda. 

23  Aptius']  Convenientins.  Capi- 
ojitl  Caperent.  Vadimoniti]  Id  est, 
sjionsiones  ad  certum  diem  sistendi 
fiejudicio.  Vadari,  eniiii,  est  spon- 
dere  se  certodie  injiidicio  affutiirutn, 
aiit  per  se  aut  per  advocatiim.  Gar- 
rula]  Inepte  composita.  Cerce]  Ce- 
rata;  tabidae. 

24  Quas}  Tabellas  ceratas,  Duro 
ore]  Id  est,  inipudenti  et  invercciindo. 
Tales  enim  solent  esse  caiisarum  de- 
fensores  audacissimi  qnidam,  et  im- 
pudentissinii  proclarnatores  ac  rabu- 
la:.  Vel  duro,  id  est,  severe,  tristi. 
Domin.  Cognitor^  Cognitoreni  ego 
judicem  iutelligo,  non  defensoreni. 
Inde  et  cognitiones  causarum,judi- 
cationes  sive  judicia.  Et  cognoscere, 
jiidicare.  Micyll. 

25  Ephemerides]    Quern  Latini  dia- 


rium  appellant,  a  Grcecis  f<p7)ixepls  di- 
citur  :  liber  est,  in  quo  per  singulos 
dies  res  gestee  scribuntiir. 

27  Ergo]  Nunc  a  nomine  tabella- 
rum,  infrelicitatem  earum  ostendit. 
DupUces]  Nam  pugillares  erant  apud 
veteres  pluribus  distincti  nominibiis  : 
alii  quintuplices,  alii  duplices,  qui- 
dam  triplices  nominabantur.  Sensi\ 
Expertiis  sum.  Domin.  Duplices]  Quia 
duplices,  fallaces  et  dolosos  dicimus  : 
ac  si  dicat,  re  ipsa  nunc  videre  se, 
duplices  illos  fuisse  duplices,  quod 
est  fallaces,  et  qui  aliud  primo  as- 
pectu  pra2  se  tulerint  quam  postea 
praestiterint.  HJicyll. 

28  Auspicii  numerus  non  erut  ille  bo- 
ni]  Impare  enim  numero  cum  superi 
gaudeant,  par  datur  inferis ;  unde 
hie  par  numerus  mall  ominis  causa 
fuisse  dicitur  a  Poiita. 

29  C'ariosa]  Cariem  afferens  rebus. 
Vetusta  enim  ligna  teredinem  sen- 
tiunt. 

30  Immundo]  Turpi,  foido,  spurco. 
Cera]  Qua  illitae  estis.  Situ]  Squa- 
lore. 


ELEGIA     XIII. 


J  Jam  Kupcr  Occanum  venit  a  scniore 
tnarito]  Numcri  in  hoc  versu  parum 
sunt  Nasoniani :  nietuo  no  sciolus  in- 
tcrpolarit.  Quarc  scribcndum  cen- 
8C0,  Jam  super  Oceanum  vcnit  seniore 
relicto.  Sic  in  Fastis  lib.  vi.  '  Jam 
Phryx  a  nupta  qucreris  Tithone  rc- 
linqui.'  Et  '  Proxima  prospiciet  Ti- 
tbono  nupta  relicta  Parrliasiae  sa- 
crum I'ontificalc  Dcae.'  Et  lib.  iv. 
'  Cum  IMirygis  Assaraci  Tilhonia  fra- 
tr<-  relicto  Suslulit  immcnso  tcr  jubar 
orbe   buuhi.'     Certe    I'utcancus,    et 


Arondelianus,  venil  seniore  marito: 
seniore  licto,  pro  relicto,  exaratnm 
a  properante  manu  fuerat;  cujus- 
modi  errorcs  in  vetustis  codicibus 
passim  obscrvavi,  nee  uno  cxem- 
plo  in  hisce  ipsis  Notis  jam  j)alam 
feci.  Apud  Valerium  Flaccum  locus 
extat  insignis,  quo  castigando  nunc 
dcfungar.  Is  est  libro  vii.  ubi  Me- 
dea agitur,  357. '  Cingitur  inde  sinus, 
et,  <iua  sibi  fula  magis  vis  Nulla,  Pro- 
metlKNT.  Jlorem  do  sanguine  librji 
Caucaseuni   promit,  nutritaque   gra- 


AMORES.      LIB.    I.   13. 


3049 


mina  tabo  :  Quae  sacer  illc  nives  inter 
tristcsquc  pniinas  Diirat  alitque  cru- 
or :'  sic  locum  pcssinie  in  viilgatis 
lihris  adfectuni  corrigo.  Veisu  teilio 
in  codicibus  ante  Carrioncm  editis 
legebatur,  Caucaseuin  tonitru  nutrita- 
<jtu-  gramina  promit.  Carrionis  liber, 
Caucascum  promit  nulritdque  gramina 
jMttit.  Scriptuni  videlicet  antiquitus 
fuerat  gramina  napo  pro  tapo  sive  tabo ; 
nam  p  pro  b  vctustissimis  excmplari- 
bus  baud  raro  irrcpsisse  deprelien- 
das  :  cum  ha;rerent  librarii,  ponit  rc- 
posuerunt.  Tonitru  liic  locum  non 
babct,  quod  de  I'ulniine  postea  sit 
acturus.  Versu  quinto  legitur  in  edi- 
lionibus,  Durat  cditijue  cruor,  nullo 
seusu  ;  pracsertim  cum  adeso  sequatur 
eodem  versn :  nimirum  it  pro  alit 
scripserat  librarius,  omissis  duabus 
prioribus  Uteris  ob  cognatiouem  twu 
at  pra^cedentis  verbi  durat.  Sic  et 
apud  Martialcm  lib.  vii.  Ep.  93.  cum 
nunc  legatur,  '  Non  ab  amore  recens 
bircus,  non  ora  leonis,'  et  in  tribus 
quatuorve,  quos  inspexi,  libris  veter- 
rirais.  jwn  a  leonis  sit  exaratum,  baud 
dubito  rcponendum  esse  won  ahi  leonis, 
pro  axilla :  nam  uUc  non  honiinum 
tantuni,  sed  brutorum  quoque  anima- 
liuni.  Sic  alas  elephanti  assignat 
Plinius  XI.  40.  Ca;terum  quod  dixi- 
mus  b  et  p  frequenter  confundi  et 
inisceri  in  vetustis  exemplaribus,  id 
naanitcstum  fit  ex  pube  et  puppe ;  nube 
et  ritpe  conf'usis  :  de  quibus  Notte  ad 
Met.  lib.  MI.  51.  et  lib.  xi.  591.  fu- 
sius  egerunt :  supprema  crepuscula  in 
Fastis  veterrimi  codices,  cum  sub 
prima  sit  legendum :  et  apud  eundem 
Valerium  lib.  vii.  375. '  Qualis  adbuc 
teneros  nbi  prinuim  pallida  fa-tus 
•Mater  ab  excelso  produxit  in  at'ra 
nido;'  cum  supremum  illic  perperam 
scribatur.  Ha-c  in  transcursu.  lleins. 
A  seniore  jnarito]  A  Titiiono. 

2  Pruinoso  a.rt]  I'ruinoso  curru. 
Matntino  cnini  tempore  pruina,  quaj 
est  ros  congelatus,  cadit. 

3  Hie  Memnonis  umbras}  Umbra  Fai- 


ncsianus :  alii  nonnnlli,  «ni6ra>7J.  Le- 
gendum umhrti'  vel  vmbris ;  nisi  se- 
quenti  versu  pro  parentct,  cum  Nca- 
j)o!itano  et  (lualuor  aliis  reponas  frc- 
(pientet.  Non  enim  niemini  scriptorea 
Latinos  id  verbimi  cum  alio  quara 
tertio  casu  conjunxissc.  l*ro  solenni 
cade  Sarravianus,  qui  est  inter  opti- 
nios,  solenni  more;  et  sic  |)ro  diversa 
lectione  unus  Vaticanus.  Puto  solenni 
Marie:  (juomodo  et  lib.  xiii.  Met.  in 
Lac  eadem  tabula  rcponendum  :  '  pa- 
rentali  paritur;r  Marte  rebellant:'  ut 
suo  loco  pluribus  dicemus.  lleins. 
Sic  Memnonis  umhris]  Memnonem  Ti- 
tlioni  et  Aurora;  filiuin,  qui  Trojanis 
in  anxiliuin  venit,  bello  Trojano 
Achilles  interfecit.  Cumqne  mater 
Jovem  rogasset,  ut  aliquo  lionore  fi- 
lium  inteiemptum  donaret,  ille  rogi 
t'avillas  ejusque  socios  in  aves  ver- 
tit,  quae  a  Memnone  Memnonides 
cognominata,  quotannis  ad  Memno- 
nis sepulclirum  inter  se  bella  aspera 
gerentes,  suo  regi  parentare  dicun- 
tur.  Fabulam  narrat  Ovid.  iNIetam. 
XIII.  Sic]  Particula  est,  qua  pre- 
cantes  utuntur.  Domin.  Sic  Memnonis 
umbras]  INIilii  videtur  umbris  legen- 
dum esse,  ut  sit  ordo  :  Sic  annua  avis 
pareutet  umbris  Memnonis  solenni 
caede,  &c.  Nam  et  Cicero  hoc  ver- 
bum  dativo  junxit.  Micijl. 

4  Parentet]  Parentare  autem  pi;o- 
prie  est,  parentibus  justa  celebrare. 
Hinc  parentalia  dicta  sunt  convivia 
quae  in  parentum  aut  propinquorum 
mortibus  fiebant. 

5  Nunc]  INIatutino  tempore. 

8  Liquidum]  Pro,  liijuide  et  clare. 
Tenui]  Parvo,  exiguo.  Tenui  gutture 
cantat  avis]  Ttrcti  Regius.  lleins. 

10  Roscidd  lora]  Id  est,  frena  rore 
perfusa.  Purpurea manu]A{\rorx  enim 
color  purpureus  est :  unde  ei  rosas 
antiquitas  dicavit.  Supprime]  At- 
trabe,  nt  currum  trabcutcs  equi  inhi- 
bcautur. 

11  Ante  tuos]  Hos  quatuor  versus 
margiui  adscriptos  babct  uianu  reccu« 


3050 


SOTJE   VARIORUM   IN    OVIDII 


tiori  Piiteaneus.  Heins.  Sidera  ser- 
vaf]  Sic  et  Giaeci.  Argon.  ApoUon. 
lib.  III.  vs.  1028.  Ai)  tSts  /^.tcrar^v  yvKTct 
Aiafj.otpr]da  (pvXd^as.  Et  Halicarn.  i. 
vvKTa  aoiXrivov  (f>v\d^avT(s.  Vide  et 
Epist.  Leandr.  vs.  1G7. 

12  Ate  media  nescit  an  crref]  Bene 
ideniPuteaneus  nesciuserrat.  Neenim 
iiescivis  erret,  sideribus  refeit  accep- 
tiim,  qucE  navem  regiint.  Heins. 

14  Miles  et  artnif eras']  Et  miles  sec- 
vas  Piiteaneus  :  nil  muto.  Idem. 

15  Prima  subire  jubes  onerntos  arva 
colonos']  Script!  cum  primis  editioni- 
bus  fere  omnes,  Prima' bidente  tides 
oneratos  arva  colentes ;  et  reete:  nee 
male  Junianus,  Prima  bidente  vides 
oneratos  colla  colonos :  bidens  enim  in- 
strumentuni  rusticum.  Noster  Fast. 
IV.  '  I  lie  suam  peragebat  humuni, 
sive  ususaratri,  Sive  cavae  falcis,  sive 
bidentis  erat.'  Et  alibi,  '  Sarcula 
uunc  curvnsque  bidens  et  vomer  ad- 
unciis  Rnris  opes  niteant.'  IMeminit 
et  Tibullus.  Heins.  Bidente  oneratos'] 
Id  est,  sarciilo.  Est  enim  bidens  rus- 
ticum instrumentum,  duos  dentes  ha- 
bens.  Arva  colentes]  Id  est,  agri- 
colas. 

16  Tardos]  Tarde  incedentes.  Pan- 
da] Subcurva. 

19  Atquc  eadem  spo7isi  consultum  ante 
atria  »wi«is]  Alii  sponsos;  atijue  ita  a 
manu  secmidaPutcaneus,  in  quo  lege- 
batur,  Atquc  eadem  sponsum  cultosantc 
atria  miltis:  et  sequent!  versu  idem 
ferant  pro  /erat;  quomodo  et  alii  ex 
melioribus.  Latet  certe  mcndum  ; 
uisi  mavis  totum  disticlion  a  mala 
manu  esse.  Nam  quid  opus  con- 
sulti  hie  nieminisse,  cujus  sequen- 
ti  versu  mentionem  sit  facturus  ? 
Heins.  Eadem]  Tu,  o  Aurora.  Spon- 
sum] Maritum,  qui  cum  rccentcr  uxo- 
rem  duxcrit,  cum  ilia  diutius  se  ob- 
Icctare  deberet,  Cojisk// J]Jurisperiti. 
Ante  atria]  Enm  expeclaus,  dum  e 
cubiculo  prodoat. 

'ZO  (Jnius  ut  verbi,  ^c]  Sonsns  est, 
Ut  cousultUM   in  lege,    aut   in    alio 


scripto,  unum  verbum  pro  utilitate 
consultoris  interpretetnr :  quod  nisi 
fieret  maxima  damna  eum  sequeren- 
tur.  Ferat]  Pro  aitferat,  scilicet, 
consultus :  id  verbum  interpretans 
ad  utilitatem  consultoris,  quod  alio- 
qui  ei  nocere  videbatur. 

21  Nee  tu  jucunda  diserto  es]  Tollc 
es  ex  auctoritate  codicum  praestan- 
tiorum.  Heins.  Non  tu  jucunda]  Id 
est,  molesta-  Consulto]  Jurisperito. 
Diserto]  Causidico,  eloquenti. 

22  Uterque]  Consultus  et  disertus  : 
hie  ad  agendas  causas,  ille  ad  consu- 
lendum  consultori. 

23  Tu  ne  fceminei  possint  cessare  la- 
cei'ti]  Puteaneus  et  tres  alii.  Tunc 
cum  fceminei  possint  cessare  labores :  alii 
plures,  Tucum:  Zafcojrs  etiam  est  in 
Arondeliano.  Heins.  Cessare]  Quies- 
cere. 

24  Pensa]  Lanas  nondum  filatas, 
sed  adhuc  colo  impositas:  quod  a 
colo  pendeant. 

28  Nee  fugerent]  Ne  fugerent  me- 
liores  :  quinque  Neu,  TibuU. '  Hinc 
et  focmineus  labor  est,  hinc  pensa 
colusque.'  Heins. 

30  Spissa]  Densa.  Equus]  Qui  tuuni 
currum  trahit. 

31  Jnvida]  Quap  requiem  mortali- 
bus  invides.  Quod  erat]  A  tilii  colore 
argumentum  ducit,  quo  earn  inipro- 
bam  et  invidam  esse  probct.  Niger 
enim  color  et  lividus  proprius  est  in- 
vidorum.  Fiiius]  Meninon.  Ater] 
Niger.  ^Ethiops  enim  erat. 

33  Quod  si  non  Cephali]  Nunieri 
huic  disticlio  duriores  sunt,  qtiam 
quos  pro  suis  Oviduis  aduiittat;  et 
sauexin  optimo  Puteanco  margini  ad- 
scriptiun  erat;  idcjue  manu  recen- 
tiori :  qui  prieterea  agnoscit,  Qwid  si 
Cephalio.  Certe  de  Cephalo  cum  mox 
sit  acturus,  otiosa  est  hoc  loco  ejus 
nientio.  Mycillo  etiam  ac  Grutero 
sus|)ectum  habebatur  hoc  distichon. 
Heins.  Cepkali]  Cephalum  quidani 
yEoli,  alii  Deionci  iliium  fuisse  di- 
cunt.  Vide  Hygin.  c.  189. 


AMORES.     LIB.    I.  1:3. 


3051 


34  Nequitinm]  Lasciviam. 

35  Tith(nw\  MarUo  tno.  l)c  le  nar- 
Titre  Ikcret]  Liheret  jxito :  in  Fastis, 
'  Nee  lil)ct,  et  loii<:iim  est  epiilas  nar- 
rare  Deonim:'  ubi  pari  inoilo  pecca- 
l)atiir.  lli'ins. 

3(5  Fuiiiina  non  caio  tiirpior  ulla  fo- 
ret]  I'abulu  Putcaiieus  alter  euni  Ex- 
cerptis  Vossianis  :  lecte.  Noster  su- 
pra El.  IX.  39. '  Mars  quoqiie  depren- 
sus  fabrilia  vincula  sensit :  ISotiorin 
coelo  fabiila  nulla  fuit.'  Artis  Ama- 
torias  libro  i.  '  Fabiila  narratur  toto 
iiolissinia  ccelo  Mulciberis  capti  Mars- 
(jue  Venusque  dolis.'  Et  jVlet.  lib.  iv. 
lie  eadem  re, '  diuque  Ha'C  fuit  in  toto 
notissima  fabnla  crelo.'  Seneca  Thy- 
este  de  INIyrtilo,  '  notior  Nulla  est 
loniis  tabula  navibus.'  Idem  Hip- 
pol.  '  Phaedra'  qnem  Bromio  pratu- 
lerit  soror  Onuies  per  populos  fabnla 
distulit.'  Noster  in  Trist.  '  Nomine 
sub  nostro  fabnla  nulla  fuit.'  Am. 
III.  El.  1.  '  Fabnla  (nee  sentis)  lota 
jaitaris  in  urbc."  Art.  ii.  '  Ut  quam- 
qtie  attigeris,  fabnla  turpis  erit.'  Sta- 
tins Acliilleide,  '  Ast  ego  vel  priniaj 
puerilis  fabnla  culpjp,  Narrabor  fa- 
mnlis.'  Neqne  aliter  passim  optimi 
auctores.  Hcins. 

37  Lorigo  quia  marcct  ah  avo]  Longo 
quia  grandiur  cevo  Pnteaneus  et  coni- 
plnres  alii.  Trist.  iv.  '  Sa-pe  snas  vo- 
hicres  legit  niilii  grandior  apvo,'  de 
Macro:  certe  mox  denuo  sequitur, 
'  si  vir  tibi  marcet  ab  annis  :'  bine 
gvandcFvus.  Idem.  Longo]  Quia  gran- 
dior itvo.  Sic  Flaccns  :  '  Longa  Ti- 
thonnni  minuit  senectns.' 

38  lnvisas~\  Scilicet  n)ortalibus  :  nt 
supra ;  '  Quo  properas  iugrata  viris, 
ingrata  puellis  ?' 

39  At  si  qucm  Cephalum  manibus] 
Quern  magis  Cephahim  Pnteaneus :  quod 
malli's  i'ephnhtm  Jurcti  Excerpta. 
Scribe,  quern  nuiitcs  CcpIuUitm.  Heius. 

40  Li»i(t'j  Tarde :  ut  diutius  amato 
juvene  frueretur.    Noctia  cqui]  Nox 


enini  et  ipsa  suo  currn  velii  ilicitur. 

41  Cur  ego  ph'clur  nmuns]  lUectar 
meliores.  Ileitis.  Vir]  Maritus  Ti- 
tlionus. 

42  Non  me  ttupsisti]  Num  Pntea- 
neus et  alii  qnidanj  ex  praistantiori- 
bus.  Ileins. 

43  Aspice  quos  somnos]  Lege  quot 
ex  scriptis;  et  mox  emu  iisdeni  ne- 
que  illius  forma  seanidu  tuw,  non  tua 
est.  Propert.  lib.  i.  El.  2.  ut  scri- 
benduni :  '  Aspice  quot  submittal  hu- 
mus formosa  colores.'  Idem.  Aspice 
quot]  Ut  magis  Auroram  depriniat, 
extollit  Lnnam,  qii  r  dilecto  jnveni 
perpetuus  somnos  donaverit.  Juveni] 
Endymionem  intelligit,  quern  dor- 
mientem  in  Larmio  nionte  Cariae 
Luna  exoscnlabatnr,  jussitque  per- 
pctuo  dormire. 

41  AVf  illius  forma  secunda  tua  est] 
Ordo  et  sensus  est :  Nee  tua  forma, 
o  Aurora,  est  secunda,  supple,  formaB 
illius ;  id  est,  non  pulchriorem  for- 
mani,  qnam  tu,  liabet  Luna  :  quaj 
causa  esse  deberet,  nt  amantibns  te 
mitioreni  ac  faciliorem  praberes. 
Domin.  Forma  secunda  tua  est]  Legcre 
nialim,  \ec  illius  forma  secunda  tua  est ; 
ut  Poeta  videatnr  Auroras  objicere 
exeniplnm  Lnniv,  quee  cum  a^qne  pul- 
chra  sitatqnc  ilia,  tamen  patiaturju- 
venes  et  amantes  dormire.  Mictjll. 

4.5  Deum  genitor]  Jovem  dicit,  qui, 
quoniam  singnlornm  cum  snmma  be- 
nevolentia  curam  suscepit,  pater  est 
appellatus.  Tangit  autem  hie  Naso 
fabnlam,  qnam  plene  describit  Piau- 
tns  in  Aniphitryone. 

46  Commisit  7ioctes]  Vide  Epist. 
Deianir.  vs.  9.  Hinc  Sosia  Plauti  in 
Amphilr.  I.  1.  132.  '  Ha>c  nox  scita 
est  exercendo  scorto  conducto  male.* 
In  sua  vota]  Qnaj  erant,  ut  diutius 
cum  Alcmena  cnbarct. 

47  Jurgia]  Couvicia  in  Auroram. 
Scires]  Pro,  aliquis  scire  posset  ip- 
sani  audiise  jnrgia. 


3052 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDU 


ELEGIA    XIV. 


1  Dicebam,  Medicare  tuos  desiste  ca- 
pUlos'i  Nasonis  aniica,  ut  est  piiella- 
runi  ambitio  et  tenieritas,  ut  pulchri- 
ores  redderet  sibi  capillos,  multis  ac 
venenatis  eos  niendicanientis  tinxit  : 
unde  paulatini  defliientibus  illis,  pe- 
nitus  calva  extitit :  quaproptcr  iii- 
consolabiliter  moerebat.  Desiste]  Ue- 
sine.  Medicare]  Medicamentis  inti- 
cere. 

2  Tingere  quam  possis]  Pnto  rectiiis 
fingere;  ne  bis  idem  dicat;  jam  enim 
'  medicare  capillos'  pra-cessit.  Med. 
Faciei, '  Riiie  sedent,  finguntque  co- 
mas.' Art.  Am.  i.  '  Quid  toties  posi- 
tas  fingis  iiiepta  comas?'  Statins 
Theb.  V.  '  Aspiciens  floremque  genai 
et  quas  finxerat  auio  Ipsa  comas.' 
Virgil,  lib.  iv.  '  mollique  fluentem 
Fronde  piemit  criiiem  fiiigens,  atque 
implicat  auro.'  Met.  iv.  '  Et  finxit 
vultiim,  et  meruit  formosa  videri.' 
Remed.  Amor.  '  Proderit  et  subito, 
cum  se  noil  finxerit  ulli,  Ad  dominam 
celeres  mane  tulisse  gradus,'  quod  ad 
faciem  referendum.  Neque  alitcr 
Phacdnis  lib.  ii.  Fab.  30.  de  viro 
opera  diiuni  mulieruni  dcpilato,  dum 
capillos  ab  iis  ornari  piitat :  '  Cum  se 
putaret  fingi  ciira  muiierum,  Calvus 
repente  factus  est :'  >ic  scribo  ;  vulgo 
pingi.  Heins.  Nulla  coma  est]  Oninis 
enim  defluxerat. 

3  Si  passu  fores]  Si  eos  non  anij)liiis 
tentasses.  iSpuciosiiis]  Piilclirius.  Quid 
erat  speciosius  illis]  Spnciosius  J'litea- 
neus  cum  duobus  aliis,  et  Jureti  Ex- 
cerpta  :  recte.  Heins. 

4  Ciinligerant]  A  longihidinc  capil- 
los  laiidat.  Iitium  ijua  patet  iisrjHe  lalus] 
Demissi  crant  uscpu-  ad  talox. 

r>  Quid,  tjuoil]  Nunc  a  teimitate  eos 
probat.  Crassiores  enim  eapilli  dain- 
uautur.    Tenwjs]  Subtilcs.  i:i  tjuos  or- 


nare  timeres]  Ne  prte  nlmia  tenuitate 
rumperentur. 

G  Colorati]  Nigri.  Coloratos  optime 
dixit  Seras,  qui  Indis  sunt  finitimi : 
ambo  enim  nimia  solis  vicinitate  ni- 
grescunt.  Seres  (ut  in  vi.  scribit 
Plin.)  regionem  inhabitant  quae  spec- 
tat  aastivum  orientem  :  et  primi  sunt 
liominum  qui  noscantur  lanificio  syl- 
varum  nobiles,  perfusam  aqua  depec- 
tentes  frondium  canicieni.  Domin. 
Vela  colorati  qiiulia]  Videtur  haec  si- 
militudo  ita  accipienda  esse,  ut  si  di- 
cas,  capillitium  illud  totum  ita  t'uisse 
tenue,  ut  sunt  vela  Serum.  Aut  rur- 
sum,  pilos  eapilli  illius  ita  tenues 
fuisse,  ut  simul  juncti  specieni  talem 
prasbuerint,  qnalem  vela  Serica  so- 
lent.  Mycil. 

7  Pede  graciii]  Id  est,  exili  et  par- 
vo.  Aranea]  Vide  vElian.  de  Hist. 
Animal,  lib.  i.  cap.  12. 

8  Leve]  Sine  pondere.  Deserta]  De- 
relicta,  destituta :  his  enim  locis  non 
frequentatis  suas  telas  subnectunt 
aranea\  Deserta]  Similiter  Catuli. 
Eleg.  4.  '  Nee  tenuem  texens  subli- 
mis  aranea  telam  Deserto  in  Manli 
nomine  opus  facias.'  Et  Theocrit. 
Idjll.  XVI.  vs.  9G.  apaxvia  5'  els  SirA.' 
apcixvai  Aetna  SiaffT-fiaaiyro.  Hinc 
Proverb,  kuk  apaxvia,  pro  loco  seuto, 
inculto,  et  deseito.  '  Putris  et  in  va- 
cuo texctur  aranea  lecto.'  lib.  iii. 
Eleg.  5. 

y  Nee  tanieii]  Nunc  a  colore  lau- 
danturaPoiita  amicse  eapilli.  Ater] 
Niger.  Aureus]  Qui  auri  colorem  imi- 
taretur.  Act-  crat  color  aureus  illis] 
I'uteancus  et  cpiidam  alii,  tiequc  erat 
taiucn  aureua  ille :  nomuilli,  iiec  erat 
taiiuii  aureus  illis;  utrunujue  bene. 
IJeins. 

10  Mixlus  uttr(^ue]  Ex  atro  ct  au- 


AMORES.      LIH.    I.    14. 


3053 


rco  colore, 

11  QHa/cm]  Scilicet  colorem.  Quein 
tlescripscrat  capillonini  colorcni,  si- 
niiliduliiic  arlioris  ante  ocnlos  ponit. 
1  "alciii  fiii-se  dicit,  qiialem  iial)et  re- 
ilnis,  nbi  illi  corticem  dctraxoris. 
Vlivosa]  ArdiKi'.  Est  aiitein  cHvus, 
descensus  niontis.  Madidis]  Aqnosis, 
propter  Ihunina  et  niontes,  quibiis  Ida 
abiindat.  Idii]  Ida,  sylva  et  nions 
fuitTrojanonini  in  I'lnygia:  est  et  in 
Creta  mons  ejusdeni  nominis. 

12  Ardua]  Procera,  alta.  Dercpto] 
Detracto.  Cedrus'\  Cedriis  arbor  est, 
quae  carieni,  vetustatenique  nuiiqiiam 
sentit.  Cedrina  qnoqne  Deorum  si- 
mulachra  fiebant,  ut  durarent.  Di- 
repto  corticci  Derepto  Puteaneus  :  sic 
et  paulo  post  codex  idem  '  derepta 
acu.'  Dixi  supra  ad  El.  v.  vs.  1.  Op- 
timus  Palatinus  directa  cortice.  Lego 
derepta:  nam  nostro  ea  vox  ut  pluri- 
muni  foeminini  est  jjeneris,  de  qua  ad 
Metaraorph.  iv.  375.  '  Derepta  pelle' 
de  Marsya  in  Ibide,  ex  scripto  co- 
dice. 

13  Dociles]  Id  est,  faciles  ornari  et 
fingi.  Hoc  apertius  exponens,  sub- 
dit :  '  Et  centum  Hexibus,'  orbibus, 
cincinnis. 

14  Et  tibi  nullius  caiisa  doloi'is  eranf] 
Duni  calamistro,  pectine,  et  discri- 
ininali  eos  ornares,  te  minime  prop- 
ter docilitatem  ladebant. 

15  Non  vaUiim  pcdinis  illos]  Vallus 
legit  ex  codice  Arondeliano,  qui 
Pirckeimeri  olini  fnit,  in  Observatio- 
nibus  Gronovius,  ut  et  Met.  viii. 
'  Stantque  velut  vallus  setas ;'  qui 
consulendus.  Observ.  lib.  iir.  cap. 
18.  Heins.  Vallus  pectliiis']  Suaviter 
dixit:  vallus  cnini  dicitnr  in  castris 
aut  urbibus,  ipsa  niunitio  :  ut  enirn 
dentes  i)cctinis  ordine  se  sequuntur, 
ila  et  in  vallo  pali.  Vallus  peclinis] 
Vide  Epist.  Pba-dr.  vs.  l.iO.  '  Valla- 
tus  radiis.'  Metam.  viii.  28G.  'Stant- 
que velut  vallus,  velut  alta  hastilia 
setae.' 

16  Ormtrix'\  A  capillis.   OrmUrix] 


Sic  Juvenal.  Satyr,  vr.  '  Disponit  cri- 
ncni  laceratis  ipsa  capillis  Nuda  hu« 
niero  P>ecas  infelix,  niidisqiie  mamiU 
lis.'  Dicebaiitur  aiiK  in  ejusniodi  or- 
natriees  \|/€KoS€y  ab  Eiyniologia  nomi- 
nis Tov  xpeKa^dv.  Vide  Scholiast.  Ju- 
venal, ad  .Satyr,  vi.  189.  Tuto  cor^ 
pore'\  Hoc  sequentia  declarant. 

17  Est  ornata]  Scilicet  aniica  mea. 

18  Brnchia  direpta  saucia  fecit  acu] 
Jam  supra  nionuimus  derepta  legi  in 
optimo  Puteaneo;  scd  quia  paulo 
ante  '  derepto  cortice'  habuimus,  mi- 
nus hoc  loco  id  verbi  nunc  placet. 
Nonnidli  directa  acu.  Puto  correpia 
acu.  Sed  et  brachia  fixit  pro  fecit 
scribendum  vel  invitis  menibranis; 
Brachia  correpta  saucia  fixit  acu.  Ecce 
locum  prorsus  similem  libro  iii.  Ar- 
tis  Amatoriae  :  'Tula  sit  ornatrix: 
odi,  quae  sauciat  ora  Unguibus,  et 
rapfa  brachia  figit  acu.'     Ita  et  acu 

figi  crines  dicebantur  :  ut  apnd  IMar- 
tialem  lib.  ii.  Epigr.  60.  '  Unus  de 
toto  pcccaverat  orbe  comarum  An- 
nulus  :  incerta  non  bene  fixus  acu :' 
quo  loco  nialim  reponi  torto  orbe; 
quomodo  apud  Nostrum  paulo  post 
sequetur,  '  torto  tlexilis  orbe  sinus.' 
Ipse  Martialis  in  Apophoretis  Epig. 
11.  '  Tcnuia  ne  madidos  violent  bom- 
bycina  crines,  Figat  acus  tortas  sus- 
tineatque  comas.'  Magaj  qiioque  si- 
mulacra cerea  acu  figebant,  Hinc 
'  figere'  et '  defigere'  verba  niagica  : 
de  quibus  ad  Epist,  vi.  01.  ubi  de 
Medea,  '  sinmlacraque  cerea  figit, 
Et  miserum  tenues  in  jecur  urget 
acus.'  Amor.  m.  El.  7.  'Sagave  Poe- 
nicea  defixit  nomina  cera :  Et  me- 
dium tenues  in  jecur  cgit  acus.' 
Ileitis.  Derepta  acu]  Id  est,  ccleriter 
de  manibus  rapta,  ut  irati  faciunt. 
Brachia]  Scilicet  amillaj  ornatricis. 
Hanc  niulieruiu  sievitiam  acerbe  tax- 
at  Jiivenalis  Satyra  sexta, 

19  yondum  dii^estis]   Nouduni    or- 
natis. 

20  Purpurco  jacuit  semisopita]  Semi- 
siipina  ex  Puteaneo  aliisque  meltori- 


3054 


NOT^    VARIORUM    IN    OVinil 


bus  scribendum  nionui  ad  Epistolain 
deciniam,  vs.  15.  Heins.  Purpureo] 
Ostro  et  purpura  instrato.  Semisu- 
pina']  Id  est,  in  latus  Cubans. 

21  Negiedal  Inornata.  Ut  Thrtcia 
Bacche]  Talis,  inquit,  erat  arnica  raea 
neglecto  crine,  qualis  inulier,  quas 
perfectis  per  fiirorem  Orgiis,  Baccbi 
sacris,  in  quibiis  passis  ac  turbatis 
capillis  insanientes  discurrunt  Bac- 
chantes, cum  defessa  in  gramiueo 
campo  se  projecerit,  quiescit.  Thre- 
cia]  Tlireicia.  In  Tliracia  enim  (ut 
scribitPoniponius  Mela)  sacra  Liberi 
patris,  Orpheo  primnm  initiante,  ccle- 
brantur,  apud  Hebruni,  sub  Rhodope 
monte  nivoso.  Ut  Tliracia  Bacche'\ 
Threcia  Puteaneus  recte  :  vide  Notas 
ad  fepist.  XIX.  26.  Proxime  verum 
duo  \aticani,  in  quibus  tetrica  et  ter- 
rita.  Heins. 

23  Cum  graciles  essent  tamen']  Non 
satisfaciunt  numeri.  Sarravianus  et 
Vaticanus  unus,  tanqnam  latntginis: 
Mentelianus  tantum,  cum  uno  Medi- 
ceo  :  unus  mens  cum  et  lanuginis:  Es- 
cerpta  Jureti,  tamen  et  sunt  luniitm 
instar.  Puto  scribendum,  Tarn  gra- 
ciles lavesque  tamen  lanuginis  instar. 
Heins.  Lanuginis]  Ad  iauve  siniili- 
tudiueni :  qualem  in  adolescentiuni 
genis,  et  poniis  cydoneis  pra'sertim 
videmus.  Instar]  Ad  similitudinem. 

25  Quam  se  prccbuerant]  MnVimprcc- 
bucrunl  :  nam  prahuerint  duo  libri. 
Vide  Notas  Epist.  vii.  Heins.  Ferro 
et  igni]  Pro  ferro  ignito  :  id  est,  ca- 
laniistro,  quo  capilli  crispabanlur. 

26  Ut  fieret  torto  Jie.rilis  orbc  sinus] 
Cincinnum  dicit,  qua;  est  annulatus 
capillus.  Nexilis  orbc  sinus]  I'lexilis 
inuiti  ex  scriptis  ;  (juod  rectius  vide- 
tur.  Val.  Flaccus  lib.  v.  '  Cui  cbla- 
niys  et  multa  spiral  coma  flexilis 
aura.'  INlartial.  1.  x.  Ep.  05. '  Tu  llexa 
nitidus  coma  vagaris.'  Idem  alibi, 
'  Flectere  te  nolim,  sed  ncc  turbarc 
capiilos.'  Sic  et  '  flex;e  ambages  :' 
dc  (juibus  dictum  Met.  viii.  160.  In 
Arondcliano  pkxilis.  Hcin.s. 


27  Istos]  Tarn  pulcliros. 

28  Spniitc]  Sine  calamistri  admini- 
culo.  Decent]  Decori  sunt.  Ferrea'] 
Dura,  crudelis. 

29  Qui  debeat  uri]  Omncs  enim  de- 
cori sunt. 

30  Erudit]  Docet :  quia  jam  earn 
continet  formam,  quam  illi  acus  ipsae 
praeberc  volunt. 

31  Periere]  Deflnxerunt. 

32  Quas  rellet  capiti]  Quas  portet 
optimus  Palatinus.  Lego  quas  optet. 
Heins. 

33  Illis]  Quondam  tuis  crinibus. 
Contulcrim]  Coniparaverim.  Quas 
quondam  nuda  Dione  Pingitur,  Sfc]  Ad 
Veneris  e  niari  exeuntis  tabulam  ab 
Apelle  pictani  alludit,  quam  (ut  Plin. 
lib.  xxxv.-scribit)  Divus  Augustus 
dedicavit  in  delubro  patris  Caesaris, 
quae  Anadyoniene  dicta  est.  Hujus 
inferiorem  partem  corruptam  qui  re- 
ticeret,  non  est  inventus.  Dione] 
Venus.  Dione  tamen  Nympha  fuit, 
Oceani  et  Tethyos  filia,  quje  ex  Jove 
Venerem  concepit  :  sed  frequentius 
pro  ipsa  Venere  ponitur. 

35  Quid  male  compositos]  Non  dam- 
no  banc  lectionem  :  libri  tamen  me- 
liores  cum  Puteaneo  dispositos  capii- 
los. Pont.  III.  El.  3.  '  Non  bene  dis- 
positas  comtus,  nt  ante,  comas.' 
Martial.  1.  xii.  '  Dicet  Achillcas  dis- 
posuisse  comas.'  Tibull.  '  Tune  pit- 
tas illam  pro  te  disponere  crines  .''' 
Seneca  in  fragmentis,  '  Sunt  quae 
Junoni  ac  Minervae  capiilos  dispo- 
naut.'  Heins,  Male  compositos]  Non 
bene  ornatos. 

30  Inepta]  Hie  est  blandum  con- 
vicium. 

37  Consuetis]  Qui  consucverint  te 
iiitegris  capillis  pulchrioreni  aspi- 
cire. 

38  Ut  pluceas]  Scilicet  tibi  in  spe- 
culo.  Debes]  Debos  oblivisci  pristi- 
naiu  tuam  t'ormam,  cum  vigerent  tui 
crines. 

39  Uantaltc  herbu]  Incantatae. 
Iliuc  carinina  incantationcs  dicuutur. 


AMORFS.      MM.    I.   14. 


3055 


PcUicis']  Pelliccs  cnim  pcdihiis  et 
niaiiibus  obnixe  opcram  dant,  iitHxo- 
res  viroruni,  fjiios  ad  sc  pelliciunt, 
deformiorcs  icddantiir,  quo  facilius 
alicnos  niarilos  »\U\  dcviiiciaiit. 

40  Non  a7ius  Ilamonia  pnfida  lavit 
aqua']  Tacciit  liic  inieipretes,  quos 
certus  Slim  nihil  lionini  iuteliexisse. 
Milii  qiiitkm  ista  niai^icaj  artis  spe- 
cies piorsiis  ignota  est :  (|iianqiiain 
succiinunt  ilia  ex  libio  ii.  Fastonim, 
'  Actoiidein  Pelciis,  ipsiim  qiioqne 
Pelea  PliocL  Ca^de  per  Hsenionias 
solvit  Acastns  aquas,'  Sed  illic  de 
Justratione  Pclei,  re  apud  Thessalos 
gesta,  agitur.  Libri  nonnulli  veteres 
ab  aliis  inspecti,  turn  ex  nostris  Nea- 
politanus,  Palatiuus  optima;  nota,  et 
mens  ciiaitaceus,  lasit  aqua.  Opinor 
scribendum,  Non  anusHcemonia  pcrjida 
lasit  acic :  ut  ad  detixioues  magicas 
referatur  ;  de  quibus  noniiihil  pauIo 
ante  diximus,  ^t  Epistola  vi.  91.  Heins. 
Anus]  Vetula,  venefica,  saga.  JEmo- 
nia  aqua]  Id  est,  Thessala,  venefica. 
Tbessalia  enim  veneficiis  olim  insig- 
nis  fuit.  Pcrjidu]  Fallax,  quai  qui- 
dem  frangit,  duin  promittit  ciines 
pulchrioics  fore,  qui  penitus  deflu- 
unt  et  depereunt. 

41  Non  tibi]  Nee  script! ;  ut  et 
sequent!  vcrsii.  Heins.  Vis]  Vio- 
lentia.  Morbi]  Nam  capillorum  de- 
fluvii  sa;pe  causa  est  valetudo  et 
morbus.  Procul  omen  ubcsto]  Sic  ali- 
bi, '  Nullum  sit  in  omiiie  pondus.' 

42  Densas  iniida  lingua  cotnas]  Tarn 
densas,  inquit,  eiant  tuse  coma;,  ut 
minime  per  invidiam  aliquis  fasci- 
nando  illis  nocere  potuisset. 

43  Facta  inanu,  culpaque  tua]  Hinc 
vehcmentius  dolebat  ipsa.  Dispcn- 
dia]  Daniua. 

45  Nunc  tibi  captivos]  Hoc  in  Au- 
gust! gratiam  dicit.  Captivos]  Ex 
captivarum  capite  recisos. 

4G  Culta  triumphatu]  Male  Putea- 
neus  aliiquc  complures  Tufa:  h.e  dua; 
voces  frequenter  in  libris  antiquis 
confuuduutur  i    sic  apud  Martialem 


scribcndiun  lib.  ix.  Epig.  18.  <lc  spe- 
ciilo  Karini,  '  Addidit  et  nitidum 
sacratis  crinibiis  orbem.  Quo  felix 
facies  judice  culta  fuit:'  cum  in  Op- 
timo ThuaiK'o  codice  tuta  legatur  ; 
vulgali  lota  :  frigide.  Idem  Martia- 
lis  alibi,  '  Captivis  poteris  cultior 
esse  coniis.'  Heins.  Culta]  Ornata. 
Tiiumpliutce]  A  Druse.  Gentis]  Ger- 
manics?. 

47  Comas]  Non  tuas,  sed  Germa- 
nicas.     Rubebis]  Pree  pudore. 

48  Empia  nunc  ego  merce]  Martia- 
lis:  *  Dentibus  atque  comis,  nee  te 
pudet,  uteris  emptis.'  Hos  capillos 
Propertius  '  externos'  vocat. 

49  Sicambram]  Sarravianus  Sycani' 
bram.  Puteaneus,  Sijgambram,  quje 
vera  scriptura.  Sic  et  in  Claudiaiii 
veterrimo  codice  scribebatnr.  Pto- 
lema?o  'Zvyajx^poi,  2,eyafi$pot  Straboni 
sunt  :  sic  et  Consolatione  ad  Liviam 
legendum,  '  Ille  genus  Suevos  acre 
indomitosquc  Sygambros  Contudit.' 
'  Nee  tibi  deletes  poterit  narrate  Sy- 
gambros.' Heins.  Sicambram]  Ger- 
manam.  Sicambr!  enim  sunt  popuH 
Germania:;  quos  auspiciis  August! 
Drusus  siibjugavit,  et  Augustus  tra- 
duxit  ill  Galliam,  atque  in  proximis 
Rhen!  agris  coUocavit.  Hi  autem 
capillorum  pulchritudine  prae  cete- 
ris censentur. 

50  Memini  cum  fuit]  Quando  ego 
non  alienis  et  emptis,  sed  nativis  ca- 
pillis  laudabar  ab  omnibus.  Ista  mea] 
Mei  rectius  tres  script!.  Neapolita- 
nus  Forma,  ut  et  Regius.  Forte,  jFor- 
ma  famen  memini  cum  fuit  ista  mcis : 
nimirum  comis ;  quod  praicesserat. 
Heins. 

53  Antiquos]  Qui  detliixerant. 
Spectatquc  capillos]  Spectare  sex  scrip- 
ti,  cum  Kxcerptis  Jnreti,  quae  tu, 
Pbiliberte  Marl,  vir  liiimanissime  et 
ad  omnem  facte  coniitatem,  me!  ju- 
ris fecisti :  ea  scriptura  placet. 
Heins. 

55  Collige  cum  vultu  mentem]  Ne- 
que  anituo  doleas,  ncquc  dolorem  am- 


3056 


NOTiE   VARIORUM    IN   OVIDTI 


plius  facie  et  vultu  prae  te  feras.   Ee-         50  Naliia]  Viva,  naturali,    Conspi- 
parabile]  Quod  facile  repaiari  pote-     ciere]  Conspiciia  eiis.  Domin. 
rit. 


ELEGIA    XV. 


1  Quid  mihi  Ikor  edax  ignavos  obji- 
cis  amios]  Respondet  Pocta  liac 
Elegia  iis,  qui  Poeticen  ignaviam 
quandam  diciint :  carminaque  ipsa, 
opera  inertiim  atqiie  ociosorum  iii- 
genioriim.  Livorl  Pro  invidia,  et 
livere,  pro  invidere.  F.dax']  Vorax, 
consnmptor.  Invidus  enim  livido 
dente  se  aliosqne  rodit  et  consnmit. 

2  Inertis]  Ignavi  et  pigri. 

3  Non  me'\  Supple,  objicis  hoc  mi- 
lii,  me  non  sequi,  &c.  More  patrurn] 
More  niajornm.  Stre)nia'\  Fortis.  Ju- 
ventutem  dicit. 

4  Prtemia']  Opes  intelligit,  quae 
sunt  militiae  prjemia.  Pulverulenta] 
Quasi  iTiulto  sudore  pulveri  admisto 
parta.  Horat.  '  Non  indecoro  pul- 
vere  sordidos.' 

5  Verbosas  leges'}  In  quibus  inter- 
pretandis  opus  est  multis  verbis. 

6  Voces  prostituisse]  Turpiter  in  tb- 
rensibus  cansis  agendis  venalem  lin- 
guam  habuisse.  Antiqui  enim  ora- 
tores  clientum  cansas  gratnita  opera 
agere  solcbant.  Cum  stomacbo  au- 
tem  hie  dixit  jvostiiuisse,  quod  vcr- 
bum  est  niorctricium  :  ut  (|uam  in- 
grata  sijji  fnerit  hapc  ars,  ostenderet. 

7  Blortale  est  quod  tjutrris  opus'}  Id 
est,  divitia>,  quas  sordida  ofiicia  cx- 
ereendn  (|U2Pris.  Dlihi  fama  percnnis, 
^c]  Salldstii  consilium  si'cntns  est  : 
'  Quoniam  vita  ipsa  qua  fruimur, 
brevis  est,  mibi  rectius  esse  vidctur, 
memoriam  nostri  quam  maximc  lon- 
gani  efficcrc.' 

8  Cjuurilur]  Acquiritur.  Vt  tola 
semper  in  orbe  canar]  Hoc  boni  Poiitai 


assequnntnr.  Naso  etiam  in  Arti- 
bus  :  '  INIe  vatem  celebrate  viri,  mihi 
dicite  laudes :  Cantetur  toto  nomen 
in  orbe  menni.' 

9  Vivet  Maonides']  Incipit  enume- 
rare  Poetas,  quorum  fama  adhuc  vi- 
get  et  in  posterum  magis  magisque 
vigebit:  ut  probet  Poiitarum  famam 
perennem  esse.  Primum  ex  illis 
Poetarum  principem  Homerum  po- 
nit.  Ideoautem  Maeonidem  appella- 
tum  fuisse  Homerum  scribit  Strabo, 
quod  in  Maeonia  regione  Phrygiae, 
Smyrnam  patriam  habuit.  Tenedos 
dum  stabit  et  Ide]  Quia  quas  in  his 
locis  gesta  sunt,  cantat  Homerus. 
Est  autem  Tenedos  insula,  qua;  extra 
Hellespontum  adversa  Sigaso  littori 
adjacet.  Dum  stubit]  Sed  semper 
stabit:  locorum  enim  nomina  non 
loca  immutantur. 

10  Rapidas]  Veloces.  Simois]  Si- 
mois  autem  fluvius  est  Phrygiae,  qui 
ex  Ida  flucns,  Ilium  alhiit,  et  prope 
mare  Xantho  admiscetur,  facta  pa- 
Inde  :  apud  Siganmi  promontorium 
in  mare  cadit. 

11  Vivet  et  Ascrcrjis}  Idest,Hesio- 
dus  :  et  rccte  post  Homerum  posuit : 
nam  cum  super  ;vt:ite  Homeri  atque 
Hesiodi  non  conseutiatur  ;  ilia  pro- 
babilior  fiiit  sentoiitia,  Homerum  ali- 
quanto  antiquioreni  fuisse.  I'uit  au- 
teui  Hesiodiis  l>ii  tilius,  ex  Pycimede 
nxorc:  qui  cum  /lu)les  CuniKi  essent, 
et  paupcrtatcm  nimiam  in  eo  loco 
fcrrc  non  jinsscnt,  rtlicta  patria,  ad 
Ascrani  viciim  Hcuotiaj  confogerunt : 
unde  Ascraiis  dictns    est   Hesiodus. 


AMORES.      LIB.    I.   J5. 


^057 


Tiimehil]  Tiiip;ol)if.  Scripsit  cnim 
Hesiodus  tie  vitibiis,  cictcrisciiie  ar- 
horibtis. 

13  Bnttiades]  Callimacluis,  qui  fiiit 
niius  Hatti. 

11  Quiimvis  ingenio  non  valet]  Quia 
non  tain  ingcuiose  scripsit,  q^locl  ad 
sententias  "raves :  quam  eleganter, 
quod  ad  verboruin  ornatum,  et  artis 
grammatical  ol)servationem  :  quod  in 
contrariiim  evciiit  Ennio. 

15  Nulla  Sophocleo,  ^-c]  Id  est,  So- 
phocles quoque  spm|)er  vivit  fama, 
quam  ex  tragrediis  quas  scripsit 
adipiscitur  quolidie  magis.  Fuit 
|)oeta  Atlienieiisis  tragocdiarum  scrip- 
tor,  qui  gravitis  scripsit  quam  Euri- 
pides. Jtictura]  Daininnn.  Colhurno^ 
Pro  tragico  stylo.  TragoediiE  enini 
calceamentum  est  cothurnus,  ut  co- 
nioedia^  soccus. 

16  Cum  Sole  et  Luna  semper  Aratus 
crW]  Id  est,  Aratus  erit  a;tornus,  ut 
est  Sol  et  Luna,  de  quibus  cum  reli- 
quis  stellis  scripsit.  Fuit  autem  Ara- 
tus ex  Asia  Cilix,  poiita  Celebris, 
filius  Atlienodori  ex  Litophyle  uxore. 

17  3Jcnatuler']  Sive  Menandras,  ab- 
solutissimus  apud  Graecos  comicus 
poeta  fuit :  unus  omnium  optime  af- 
fcctus  expressit,  atque  omnem  vitae 
imaginem.  Scripsit  (ut  quidam  vo- 
lant) comoedias  centum  ct  octo :  ex 
his  fabulisquaj  extent  quatuor  trans- 
tulit  Terentius,  Andriam,  Eunuchum, 
Heautontimorumenon,  et  Adelphos, 
Fullax  semis]  Ut  est  apud  Terent.  in 
Andria  Davus.  Dur us  pater]  Id  est, 
crudeiis,  asper,  sevcrus,  et  minime 
filiis,  amori  operani  dantibus,  indul- 
gens.  Improba]  Insatiabilis,  inipura, 
avara,  perjura,  qualcs  lenones  esse 
Solent. 

18  Vivet  dum]  Vivent  tres  libri  rec- 
tius;  et  Menandrns  meliores  postea; 
ut  et  nesciat  pro  nesciet.  Heins.  Mere- 
trix  blanda]  Ulecebrosa,  qua;  blandi- 
tiis  illeccbris(pie  misellos  ad  se  attra- 
bit  et  illacjucat  amatorcs. 

I'J  Ennius]  Q.  Ennium  ex  oppido 
Delph.  et  Vur.  Clas.  Ov 


C',-iIaI>ri;i'  liudiis  oricndum  fuis»e  tea- 
taiitur  Strabo  et  Poiuponius  Mela  : 
Rudinus  igitur  I'jinius,  piimus  omni- 
um apud  Italos  versu  lieroico  Annales 
scripsit,  quibus  Iiala  bella  cccinit. 
Contrariaui  igitur  habuit  naturam 
natura'Callimaf:lii,de  cpio  sitpra  dixit 
Naso  :  '  Quamvis  ingenio  non  valet, 
arte  valet.'  Usus  enim  est  sententiis 
optimis,  et  inventione  :  verbis  autem 
non  admodum  ornatis,  et  ordiue  pa- 
rum  decoro.  Animosique  Accius]  L. 
Accius  trag(cdiarum  scriptor  agnos- 
citur:  natus  Mancino  et  Serano  Coss. 
pareutibus  libertiuis:  et  senijam  Pa- 
cuvio  Tarenti  sua  scripta  recitavit. 
De  hoc  ita  scribit  Fabi\is  lib.  x.  Tra- 
gredia?  scriptores  Accius  atque  Pacu- 
vius,  clarissimi  ciaritate  sententia- 
rnm,  verbommque  pondere,  auctorj* 
tate  personarum :  cjeterum  nitor  et 
summain  excolcndis  operibus  nianns, 
magis  videri  potest  temporibus  quam 
ipsis  defuissc.  Animosi  oris]  Id  est, 
gravis  et  altisoni.  Fuit  enim  in  Ac- 
cio  altitudo  ingenii,  sublimitasque 
verboruni. 

20  Casurum]  Interiturum,  Ani1)(> 
enim  poeta'  immortalitatem  fama  as- 
sequontur. 

21  Varronem'}  Nunc  varians  figii- 
ram  Naso,  per  interrogationem  asse- 
rit,  Varronis  poiitaj  famam  per  omnia 
secula  duraturam.  Varronis  nomine 
plures  viri  celebres  apud  antiques 
fuerunt.  Sed  de  illo  P.  Terentio  Var- 
rone  hie  est  intelligendum,  (jni  Atta- 
cinus  dictus,  ab  Attace  patria,  qui 
vicus  est  in  Gallia  Narbonensi.  Scrip- 
sit Argonantica,  ita  imitatus  Rho- 
dium Apollouium,  ut  ejus  quatuor  Ar- 
gonauticon  libros  in  Latinum  trans- 
tulisse  videatur.  Prhnam  ratem]  Na- 
vem  Argo,  quam  primain  iindas  sul- 
casse  fabulantur  poeta-.  Quw  nesciat- 
(ctas]  Ouasi  dicat,  nulla  a^tas  iguora- 
bit :  fama  enim  uotissimus  erit.  Pri' 
viamque  ratem]  \'idc  hac  de  re  Epist. 
XII.  13.  et  Amor.  ii.  Eleg.  11.  1. 

22  /Esonio  duci\  Id  est,  Jasoni,  ^Iso- 
id.  0  H 


3058 


SOTJE   VARIORUM    IN   OVIDH 


nis  filio.   Aurea  terga]  Aureum  vellus, 
vide  Epist.  vi.  2, 

23  Carmina,  Sfc.l  Donee,  inquit, 
mundiis  stabit,  Lucretius  poeta  lege- 
tur,  et  fama  vivet,  Suhlimis]  Qui 
ardua  et  sublimia,  id  est,  rerum  na- 
turas  descripsit. 

24  Exitio  terras  cum  dabit  una  dies] 
Ima  dies  Scaliger,  sed  frustra.  Ilia 
Lucretii  respexit  noster :  *  Piincipio 
maria  ac  terras  ccelumque  tuere,  Ho- 
riim  naturam  triplicem,  tria  corpora, 
Memrai,  Tres  species  tam  dissimiles, 
tria  talia  texta,  Una  dies  dabit  exi- 
tio.' Idem,  '  At  non  mnlta  virum 
sub  signis  millia  ducta  Una  dies  dabit 
exitio.'  Sic  et  noster  in  Fastis, '  Una 
dies  Fabios  ad  belium  miserat  omnes, 
Ad  belium  missos  abstulit  una  dies.' 
Et  in  Ponticis,  '  quamvis  cecidere 
trecenti,  Non  omnes  Fabios  abstulit 
una  dies.'  Propert.  '  Tantum  operis 
belli  sHstulit  una  dies.'  Statius  Theb. 
III.  '  Felices,  quos  una  dies,  manus 
abstulit  una.'  Ausonius  Idyllio  de 
Rosa,  *  Tot  species  tantosque  or- 
t\is,  variosque  novatus,  Una  dies 
aperit,  conficit  una  dies.'  Atque  its 
passim  optimi  anctores.  Heins.  Exi- 
tio terras  cum  dabit  una  dies']  Suaviter 
et  ingeniose,  dum  de  Lucretio  loqui- 
tur, ipsius  Lucretii  opinionem  et  ver- 
ba quoque  ponit.  Lucretius  enim 
idem  sensit  quod  et  theologi  nostri 
sentiunt,  mundum  quandoque  interi- 
tnruni  incendio,  et  deinde  in  melius 
innovatum  iri,  et  fore  ca>luni  novum 
et  terram  novam. 

25  Tityrus,  et  segctes]  Etfruges  nie- 
liores  libri.  Nil  temere  tamen  mu- 
tandum,  ut  ad  ilia  respexerit,  '  Quid 
facial  lactas  segetes.'  Heins.  Tityrus, 
et  segetes]  Nunc  Virgilii  Maronis  fa- 
mam  perpetuamfore  asserit.  Tityrus] 
Per  Tityrum  ISiicolicorum  opus  iu- 
telligit,  ipiod,  jubente  Pollioue,  Vir- 
giliuSjTIieocritiim  imitatus,  per  trien- 
uium  composuit  at<juc  emcndavit. 
Et  segetes]  Georgica  dicit,  qua;  ad 
Mecusnatcm  scripsit   Marc.    Hesio* 


dum  imitatus,  Mneiaque  arma]  Per 
hoc  tota  iEneis  Virgiliana  significa- 
tur,  quam  ille  inCaesaris  Augusti  gra- 
tiam  scripsit,  annis  undecim,  sed  nee 
emendavit,  necedidit:  unde  eammo* 
riens  praecepit  incendi.  JEneia  arma] 
Id  est,  bella,  quse  in  Italia  contra 
Latinum  et  Turunm  gessit  jEneas. 

26  Roma,  triumphati  dum  caput  orbis 
eris]  Id  est,  semper,  j^ternitatem 
enim  Romano  imperio  ominatur.  Ro' 
ma]  '  Nimium  vobis  Romana  propago 
Visa  potens,  Superi,  propria  haec  si 
dona  fuissent.'  ^^neid.  vi.  Dum  caput 
orbis  erit]  Eris  optimus  Palatinus  et 
nnus  Moreti  pro  diversa  lectione*^ 
Heins. 

27  Donee  erunt  ignes,  arcusque  Cu^ 
pidinis  arma]  Id  est,  aeternum  legetur 
Tibullus.  Cupido  enim  semper  haec 
arma  geret ;  scilicet,  faces  et  arcns, 
quibus  amantium  corda  exurat  et  vul- 
neret. 

28  Numeri]  Versus.  CuUe]  Ornate. 
Quintiiianus  Tibullum  poetam  et  ele- 
gantem  inprimis  ac  tersum  existimat. 
Tibulli]  Albius  Tibullus  Romas  natus- 
dicitur,  eodem  anno  quo  Ovidius, 
Hircio  et  Pansa  Consulibus. 

29  Gallus  et  Hesperiis  et  Gullus  no- 
tus  Eois]  Cornelius  Gallus,  Foroju- 
liensis  orator  eximius,  et  poeta  non 
raediocris  fuit,  qui  Euphorionem  in 
Latinum  transtulit :  et  de  Cytheride 
Volumnii  liberta,  quam  amavit,  mu- 
tato  nomine  Lycorida  appellans,  Amo< 
rum  libros  quatuor  scripsit.  Sed  hu- 
jus  Cornelii  Galli  nulla  prorsus  car- 
mina extant.  Hesperiis]  Id  est,  po- 
pulis  occidentalibus  :  propter  Ro- 
niam,  quiv  est  occidentem  versus,  nbi 
Gallus  et  projiter  pocticam  faculta- 
ten)  el  propter  principis  amiciliam 
notissimus  erat.     Eois]  Orientalibus. 

30  Et  sua]  Id  est,  a  se  amata.  Ly- 
coris]  Ha^c  Volumnii  liberta  Cytheris 
proprio  nomine  dicebatur,  Nota] 
Carminibus  Galli. 

31  Silices]  Saxa  qnibus  strataesunt 
viae.    Sed  et  ad  omnia  saxa,  ut  sunt 


AMORF.S.      LIH.    I.    15. 


13059 


srpiilcra,  status^,  et  alia  Iiujnsmodi 
moiiiimcnta,  referre  possumiis.  Dem 
piUUnti.'t  aratri]  Id  est,  duri  vomeris. 
Patiens  aiitom  et  durum  propria  et 
piilcherrtina  sunt  vomeris  epilheta. 

32  /Eto]  Temporis  longincpiitatc. 

33  Cedant  carminibus  regesi]  Sic  He- 
rat. Od.  IV.  9.  '  Vixere  fortes  ante 
Agamemnona  Miilti ;  sed  oiunes  illa- 
cryniabiles  Urgeiitar,  ignotique  longa 
Nocte,  carcnt  quia  vate  sacrc'  lie- 
ges regumqite  triumphi]  Nisi  enim  car- 
niina  essent,  eorum  gloria  brevi  ex- 
tingueretur. 

34  Cedut  et  aurt/m]  Carmina  divi- 
tiis  prKponit.  Ripa  beata]  Id  est,  di- 
ves. Tagi]  Tagiis  :  fluvius  est  Lusi- 
taniae,  ob  arenas  anriteras  caeteris 
ejusdeni  regionis  aninibus  anteferlur. 
Auri/eri  ripa  beuta  Tagi}  Benigna  Pu- 
teaneus  atqne  alii  comphires  non  con- 
temnendye  nota> ;  quod  arripuit  Sal- 
niasius  ad  Historiam  Augustam :  at 
niilu  vulgata  lectio  magis  probatur. 
■*  Benignum'  enim  pro  fertili,  '  bia- 
tnm'  pro  divite  apud  optimos  aucto- 
rea  passim  sumilur  :  recte  ergo  bea- 
tits  Tagus  ;  qui  ab  auro  atque  opulen- 
tia  commendetur.  Heins. 

35  Vilia]  Ut  anrum,  argentum, 
gemmas,  qua;  sapiens  vilia  existiniat : 
illis  tamen  indoctum  et  ignobile  vul- 
gus  inhiat,  suniniamque  in  illis  felici- 
tatem  esse  arbitrattir.  Mild]  Quasi 
dicat,  Qui  odi  vulgus  profanum,  et 
arceo,  Flavus  Apollo]  Phcebus  etiam 
a  Gra^cis  xp^'^^'^t^o^  cognominatur,  a 
fulgore  radiorum,  quue  sunt  Solis  co- 
mae aurea?. 

36  Castalia:  uqua]  Qnae  fluit  ex  Cas- 
talio  fonte,  qui  est  in  radicibus  montis 
Parnassi,  Musis  et  Apollini  saccr. 
Allegorice  autcm  hie  Naso  per  Cas- 
taliaf  aqua'  pocula,  carmina  ipsa  dicit, 
quibns  pra^est  Apollo. 

37  Suslineum<iue]  Et  niyrto  corona- 
bor,  ut  poiita,  scribens  amatoria.  3Je- 
tuentem  frigora  nnptiun]  Huic  enim 
arbuscula;  frigus  maxiine  nocet, 

38  Atque  ita  suUicilo]  Alque^  a  solli' 


cito  rectius  omnino  qiiinqne  script!. 
Ilvius.  Sullicito]  Conveniens  aman- 
tis  epitlieton  :  nam,  ut  alibi  dixit 
Naso, '  Ucs  est  solliciti  plena  timoris 
amor.'  Multus]  Sic  in  iv.  Trist.  dicit : 
'  In  toto  pluriuius  orbe  legar.' 

39  Fdscitur]  Supra  etiam  appella* 
vit  livorem  edacem.  In  vivis]  Et  si 
ego,  inquit,  nunc  non  multnm  honoris 
consequor  ex  meis  carminibus,  non 
est  niiruni,  nam  viventium  gloriam 
semper  comitatur  invidia. 

40  Tunc  siius  ex  merito  qticmque  tue- 
tur  honor]  Meliores,  Cum  suus  ex  me- 
rito quemqne  tuetur  hnnos :  sed  t6  cum 
mox  dcnuo  sequitur.  Hcins.  Suus  cx> 
merito]  Sic  Cicero  pro  Marcello  : 
*  Servi  igitur  lis  etiam  judicibus,  qui 
multis  post  seculis  de  le  judicabunt, 
et  quidem  baud  scio  an  incorruptius 
quam  nos.  Nam  et  sine  amore,  et 
sine  cupiditate,  et  rursus  slue  odio, 
et  sine  invidia  judicabunt.' 

41  Eigo  etiam]  Se  qiioque  post 
mortem,  dicit,  carminum  gratia  im- 
mortalitatem  assecuturuni.  Supremus 
adederit  ignis]  Cadaveracremare  apud 
Romanos  non  fuit  veteris  instituti  : 
terra  enim  condebantur.  At,  post- 
quam  longinquis  bellis  obrutos  erui 
cognovere,  turn  demum  illud  est  in- 
stitutum.  Supremus  adusserit  iguLs] 
Adederii  optinie  Puteaneus.  Propert. 
1.  IV.  Ei.  7.  '  Et  solitam  digito  be- 
ryllon  adederat  ignis.'  Nemesianus 
Eclog.  IV.  '  Tum  tandem  tessi,  quos 
liisiis  adederat  ignis,  Sic  snadesertis 
nndarunt  vulncra  sylvis.'  Silius  1. 1. 
'  Dum  penitus  pluteis  Vulcanum  ex- 
ercet  adesis.'  illncid.  1.  ix.  de  igne, 
'  Covripuit  tabuias  ct  postibus  ha;sit 
adesis.'  Idem  Ceorg.  in. '  contactos 
artus  saccr  ignis  edebat.'  '  Ignis  edit 
cxta'  Stalio  'Ibeb.  i.  Idem  Tlieb,  vi. 
'  nocturna  porcdit  Flauima  nemus ;' 
ubi  nihil  nccesse  reponi  ex  antiqnis 
libris  peregit.  Horatius  Od.  iii.  4. 
'  ncc  peredit  Impositam  celcr  ignis 
TEtnam.'  Idem  Statins  Theb.  ix. 
'  Nulla;  ilium  volucresj  nulla  impia 


:30()0 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


iiionstra,  iiec  ipse,  Si  denuis,  pius 
ijjiiis  edat.'  Theb.  i.  '  lustialiaque  ex- 
ta  Lacte  novo  pert'usus  edet  Viilca- 
niiis  is'nis.'  Hiiic  et '  ignis  edax'  pas- 
sini    poijtis:    ifa   et    '  6amnia    voiat' 


sumseiit.  Virgil,  v.  <  Leiitusque  ca» 
rinas  Est  vapor.'  Et  /Eneid.  iv.  <  Est 
mollis  flamma  mednllas.' 

42  Pars  mei]  Sic  in  Perorat.  Me- 
taiii.  '  Parte  tanien  nieliore  mei  su» 


Elegia  in  obitnm  Diiisi,  ut  emcnda-     per  alta  perenuis  Astra  ferar.' 
viniuj  vs.  134.  Heins.   AilederH'\  Con- 


AMORUM    LIB.    11* 


ELEGIA    I. 


1  Hac  quoque  composui]  Libri  vete- 
les  Hoc.  Heins.  Hac  quoque  cotnposui 
Pelignis,&,-c.']  Ostendit  Poiita,  se,  ciini 
Gigantomachiam  scribere  ccepisset, 
Cupidinis  exagitatuni  stimnlis,  gran- 
dia  scribere  desiisse,  et  ad  Eiegiarum 
lusus  se  retulisse.  Turn  reniovet  de- 
inde  Naso  a  siiis  libellis  tetricos  et 
severos  homines  :  ostenditque,  a  qui- 
bus  legi  velit.  Quoque]  Ut  qua?,  in 
siiperiore  snnt  libro.  Pdignis  natus'] 
I'uit  enim  Naso  Sulmonensis.  Peligni 
<t litem  aPlinio  ponnntiir  in  qnartalta- 
liap  rcgione  :  qiiornni  popnli  sunt  Cor- 
finienses,  Supcrcquani,  Sulmonenses. 
Hinc  igitur  Ovidius  a  Martiale  et 
aliis  *  Pelignus  poi'ta'  appcllatnr. 
Aijuosis]  Propter  ingentcm  aquarum 
(Dpiam  qutc  ex  nivosis  montibus  de- 
iluiint,  nnde  et  Ela(;cus  Od.  iii.  '  fVi- 
goia  Peligna'  dixit  :  turn  (piod  ibi 
iiiulti  sunt  tonics  ct  iluvii. 

2  lUe  ego  nrquitiie  Naso  poela  mca\ 
I'orte  delicia;  Naso  poetu  tucc :  nt  Lcc- 
tuuai  allo(|uatur;  sed  ct  vulgala 
scriptura  bene  se  liabct.  Heins.  Nc- 
qu'UiiL}     Lasciviic. 


3  Hoc  quoque jussit  Amor']  Alluditad 
id  quod  dixerat  in  i.  Amorum,  deCu- 
pidine  loquens  :  '  Quodque  canas,  va"- 
tes,  accipe,  dixit,  opus.'  Procul  esie 
stveri]  Severce  rectins  tres  codices  : 
de  puellis  agit.  jVIalim  etiam  procul 
ite ;  quod  fsf is  sequatur  versu  proxi- 
mo. Heins. 

4  Non  estis  teneris]  IMollibus  et  la- 
scivis.  Tlicnira]  Theatra  pro  spec- 
tatoribus  posuit.     JModis]  Versibus. 

5  In  facie  spunsi]  Coram  sponso. 

10  Casus  meos]  Quod  enim  Nasoni 
accidit  in  aniorc,  id  carminibus  corn- 
plexus  est :  quod  Icgens  amator,  qui 
simili  fortuna  ususest,  existimat  sues 
casus  a  Nasone  pitedicfos  esse.  Iste 
po'ela]  Ovidius. 

11  Ausus  cram]  Tterat  quod  in  pri- 
me dixit :  '  Arnui  gravi  numcro,  vio- 
icnta(]ue  bolla  parabani  Edere,'  &c. 
Cn'lcstia  bclla]  Id  est,  Gigantonia- 
cliiaui.  Macrobius  1.  i.  Saturn.  Gi- 
gantcs,  inquit,  ([uid  aliiid  fnisse  cre- 
dendnm  est,  qiiam  liominum  (piandani 
inipiam  gentcni,  IJeos  ncgantcm,  et 
ideo  cxititimatam   Decs    pellcre  dc 


AMORES.     LIB.    II.   1. 


30G1 


rcelcsti  sode  volnisse  ?  Ov'ulius  igitnr 
(licit,  sc  lia'C  f;igaiitum  Ijeliii  cimi  Diis 
gt'Sta  lieioifis  tarininilxis  sciibeic 
Cfupisse,  ct  fcliciter  qiiideni :  spiriliis 
enim  ad  taiitas  ros  describendas  suf- 
ficiebat :  se  tanien  ab  arnica  exclu- 
611111,  ab  incojptodcstitissc,  elegosque 
snos  re.suiii|)si.sse. 

12  Ctntimanumque  Gygen']  Gygan 
nonnnlli  codices.  Scaliger  Gycn  le- 
gebat :  ut  et  Fast.  iv.  '  Quid  giavins 
victoie  Gye  captiva  tulissem^'  Trist. 
IV.  El.  7.  '  Ccntiiuanumqiie  Gygcn, 
semibovenique  viitim  :'  ubi  Gt/ch  pari 
niodo  f'orct  repoiieiidiini.  Certe  niiiis 
Palatiniis  Ciam :  alii  pliires  Gijgam: 
Rottcndorph.  Gian.  Apollodonis  ini- 
tio JJibliotliec*,  Ovpavhs  TTpwros  rov 
iravrh^  ibwdcrrevffe  KSff/xoV  •yr^fj.as  Si 
'yiji'  iTiKvaxre  trpcurouy  rovs  iKaroyxfipas 
TTpoaayopivdevTas,  Bpidpewv,  Tvriv,  Koiov, 
Sed  cum  cacteri  auctores,  Hesiodtis 
ncnipe  in  Tlieogonia,  ejiisqiie  ac  A- 
pollonii  Kliodii  Scholiastes,Pala>pha- 
ttis,  Aiictor  Etymologici  in  TpnuTri- 
ropes,  alii  TvyTiv  appellent,  Hygino 
ctiam  Gyges  sit,  ApoUodoruni  potins 
ex  his  cnicndanduin,  qiiani  hos  ex 
ApoUodoro  parum  abest  quin  cen- 
seani.  Horatiiis  quoqiie  Od.  ii.  17. 
*  Nee  si  resurgat  centimanus  Gygcs.' 
Od.  HI.  4.  '  Testis  niearum  centima- 
nus Gyges  Sententiaium  :'  quibus 
locis  exemplaiia  nonnulla  scripta  a 
me  inspecta  Gigas.  Theophilo  in 
Apologia  pro  Cliristianis  niendose 
Vuyos  dicitur.  Heins.  Satis  oris  erat] 
Id  est,  ad  tantam  mateiiam  scriben- 
dam  spiritus  mihi  non  deerat.  Satis 
oris  erat]  Satis  fiducia?.  Sumitur  etiam 
pro  iinpudcntia.  Vide  Clariss.  Gro- 
iiuvium  Observ.  1.  iii.  c.  12.  Sic  et 
VaiTO  ad  Cicer.  1.  ix.  ep.  8.  *  Misi 
autem  ad  te  quatuor  monitores  non 
iiimis  verecundos.  Nosti  enim  pro- 
fecto  OS  adolescentioris  Academiac.' 
Etiam  pro  sernione.  Lncan.  iii.  '  Dis- 
bona  vnlgi  Ora.'  Et  noster  Metani. 
X.  19.   '  Et  falsi  positis   anibagibus 


oris."  Quo  referendum  illud  Phiedri 
lib.  I.  prol.  '  Duplex  fabcUis  os  est  : 
quod  risum  movet,  Et  quod  piudentis 
viiam  consiiio  iiionet.'  Pro  quo  per- 
peram,  Duplex  libelli  mos  eat. 

13  Cum  male  se  tellus  ulta  est]  In  sui 
enim  uitionem  terra  contra  Deos 
pugnauuum  genus  giganlum  genuit. 
Et  Naso  in  Fast.  '  Terra  feros  par- 
tus, ininiania  monstra,  Gigantes  £di« 
dit,  ansiiros  in  Jovis  ire  domum. 
Wille  manus  illis  dedit,  et  pro  cruri- 
bus  angnes  :  atque  ait.  In  magnos 
arma  movete  Deos.'  Jngesta'\  Impo- 
sita,  involuta.  Est  autem  ordo.  Cum 
Ossa  ardua  ingesta  Olympo  tulit  Pe- 
lion  devexum.  Olympus  autem,  Pe- 
lion,  et  Ossa,  Thcssaliae  montes  sunt 
altissimi. 

14  Devexum'}    Inclinatum,  pronum. 

15  /n  maniltusque  Jovem,  et  cum  Jove 
fulmen  habebani]  Sarravianus,  Aron- 
delianus,  et  quiiique  alii,  cum  prima 
editione,  In  manibus  nimbos  et  cum 
Jove  fulmen  habebam:  recte.  Neque 
aliter  Puteaneus,  nisi  quod  in  illo 
vox  nimbos  desideratur ;  unde  natus 
error.  Cteteri  codices  Jupiter  in  ma- 
nibus. Duo  praterea  habebat ;  iinus 
Moreti  A((te»i<t;  optime  :  refer  ad  se- 
quentia,  '  In  manibus  nimbos  ct  cum 
Jove  fulmen  habenti,  Clausit  amica 
fores.'  Ita  '  nimbiferum  ignem'  vo- 
cat  fulmen  Pont.  iii.  ut  recte  melio- 
res  scripti,  '  Sic  aifectantes  crelestia 
regna  Gigantas  Ad  Styga  nimbifcro 
vindicis  igne  datos :'  nam  vulgati 
nubifero  igne;  perperani.  lleins. 

17  Clausit  amica  fores}  Exclusus 
fui.  Cum  Jove]  Desii  Gigantoma- 
chiani  scribere.  Ego  cum  Jove  fulmen 
omisi]  Fulmen  amisi  Puteaneus,  a  ma- 
iiu  prima ;  sed  emendatum  fulmina 
misi,  quomodo  inulti  ex  iiostris ;  viit- 
tere  pro  omitteie.  Libri  sex  et  cum 
Jove.     ¥orte,  en  cum  Jove.  Heins. 

l'.>  Jgnoscas]  Milii  parcas.  Juva- 
bant]  Quo  minus  clausiv  cssent  fores. 
Nil  me  tua  tela  juvabaut]  Verba  Putea- 


5062 


NOT.E   VARIORUM    IN    OVIDII 


neus,  Palatinus  optimus,  Neap.  Aron- 
del.  et  quinque  alii :  reliqui  bella. 
Heins. 

20  Clausa  tuo  wiojws]  Magis,  inquit, 
mihi  nocent  clausae  ab  arnica  fores, 
qiiam  tua  fulraina.  In  quo  acerbissi- 
mos  amantium,  qui  excluduntur,  do- 
lores  indicat.  Janua  fulmen  habef] 
Venuste  Regius,  unus  Mediceus  cum 
excerptis  Jureti  et  Politiani  fulmen 
erat.  Heins. 

21  Blanditias]  Quas  continent  Elegi. 
Leves]  Quibus  non  gravia,  sed  levia 
et  aniatoria  describuntur. 

22  MoUierant  duras]  MoUierunt  Pu- 
teaneus  :  dixi  ad  Epistolam  vii.  166. 
Heins. 

23  Sanguinece'\  Sanguinis  colorem 
refeventis.  Sanguinece  Lunce]  Simili- 
ter Virgil,  de  Cometis,  lEn.  x.  '  Non 
secus,  ac  liquida  si  quando  nocte  Co- 
metae  Sanguinei  lugubre  rubent :' 
quod  ex  Homer.  Iliad.  E.  5.  et  Iliad. 
X.  30.  Aa/iTrpoTOTOs  fxiv  85'  cVtI,  KaKbv 
Se  T€  (Trifia  TeruKToi.  Deducere^  E  coelo 
ducerc :  quod  suis  carminibus  efficere 
magi  profitebantur.  Unde  Thessalas 
muiiercula?,  timentes  ne  Luna  audi- 
ret  ea  carmina  quibus  incantaretur, 
acncorum  vasorura  tinnitu  obstrepe- 
bant.  Hinc  Juvenalis  Sat.  vi.  mu- 
lieris  loquacitatera  carpens,  ait  : 
'  Nemo  sera  fatiget,  Una  laborauti 
poterit  succurrere  Lunae.' 

24  Solis  equos'\  '  Interca  volucres 
Pyroeis,  Eous,  et  iEthon,  Solis  equi, 
quartusque  Phlegon.' 

25  Carmine]  Carminum  incanta- 
mento.  Dissiliunt]  Crepant,  rum- 
puntur.  Angucs]  Sic  Maro  :  '  Frigi- 
dus  in  pratis  cantando  rumpitur  un- 
guis.' 

26  Inque  suos  /antes']  Sic  TibnIIus, 
'  Eluniinis  haec  rapidi  carmine  vertit 
iter.' 

27  Inseiiaquc  posti]  Quamvis  robore 
fares  clausa?  fssent.  Inscrtaque  posti] 
Comuiissa  posti.  Dicuntur  ct  inser- 
tu;  fenestra.' :  scil.  io  parictc,  alioqui 


caeco.  ^n.  iii.  *  qua  se  Plena  per 
insertas  fundebat  Luna  fenestras;' 
ubi  Servius  dormitat. 

28  Quamvis  robur  erat]  Quamvis  ro- 
buerat  Neapolitanns.  Puto  scribeu- 
dnm,  Quamvis  rohoreo ,  n\m\riim  posti. 
Heins.  Carmine]  Carminibus,  quibus 
Inudata  est  aniica. 

29  Quid  7nihi  profuerit]  Profueris 
unus  Mediceus.  Lege,  profueris  A- 
chille.  Heins.  Quid  mihi  profuerit] 
Quasi  dicat.  Nihil  ad  amicae  aditus 
mihi  faciliores  faciendos.  Velox]  Per- 
nix,  impiger.  Talis  enira  ab  Honiero 
inducitur,  ttoScokus  'AxiAAeus. 

30  Quid  pro  me  Ajaces  alter  et  alter 
agent]  Versus  baud  dubie  mendosus. 
Siirravianus  et  octo  alii,  Quid  pro  me 
Atrides ;  quod  sequor,  dum  meliora 
offerantur.  Excerpta  Politiani,  Quid 
mihique  Atrides.  Optimns  Palat.  et 
duo  alii,  Quid  rero  Atrides.  Scrive- 
rianus,  Quidve  aromethides.  Putea- 
neus,  Quidve  romethides.  Fortassis, 
Quid,  qucESo,  Atrides.  Regius,  Quid 
pro  meceades :  agant  bene  unus  More- 
ti.  Heins,  Atrides]  Agamemnon  et 
INIenelaus.  Agent]  Ad  commovendam 
in  me  amicae  benevoleutiam,  quasi 
dicat,  Nihil. 

31  Quique]  Ulyssem  dicit,  qui  de- 
cern annos  bello  Trojano  inipendit : 
decem  alios,  dum  plura  videndi  stu- 
dio per  terrarum  orbem  erraret,  con- 
sumpsit :  et  tandem  post  vigesimum 
annum,  uxorem  revisit. 

32  Raptus,  Sfc.]  Hoc  quoque  ex  Ho- 
meri  Iliade  dicit,  ubi  Hector  ab  A- 
chille  interfectus  bigis  raptatur.  ^- 
moniis]  Thcssalis.  Achilles  eniniThes- 
salus  fuit.  riebilis]  Dignus  qui  flea- 
tur.  Raptus  Hector]  Vide  Iliad.  X. 
ex  quo  Virgil.  iEneid.  i.  et  Senec. 
Troad.  sic  et  Propert.  ii.  8.  '  Fortem 
ilium  Hacmoniis  Hectora  traxit  equis.' 
Senex  Chiron  de  hoc  immani  facinorc 
nierito  culpat  Achillem,  apiid  Dion. 
Prus.  Orat.  .58.  his  verbis:  "iitrire/)  to 
iraiSctpia  ra  fijwM,  Srav  fivlav  avoKni- 


AMORES.     LIB.    II.   2. 


30G3 


pttxriv  i\KV(ri  KiKKco,    Vide  Epist.  iil. 
13S. 

33  At  fades  ieucrcc  ut  Imuhita  est 
strpe  puella]  Versus  diiriter  habitus  a 
librariis  :  ut  ct  est  absunt  a  prima  edi- 
tione  ct  melioribus  scriptis.  Quan- 
tilli  negotii  erat  veram  iiide  lectio- 
ncni  nobis  reddidisse,  hoc  niodo  :  At 
facie  tenercB  laudata  sape  puellce.  Certe 


Neap,  et  A  rondel,  tenerce  laudata  sape 
puelUc:  alii  ih>u\ui\\\  laudataque.  Heins. 
Laudata  est]  Mcis  carniiiiibus. 
34  Ad  vatcm]  Ad  rue  poetam. 

37  Ad  tncaformosos  caWiu]  FormoscB 
Sarravianus.  Hcins. 

38  Pwpureus]  Pulcher.  Dictat] 
Quasi  pronunciat,  qua;  ego  scribens 
cxcipiam.  Domin. 


ELEGIA    II. 


1  Quern  penes  est  ilominam,  ^-c]  Pri- 
die  quam  elegiani  banc  scriberet  Na- 
80,  obanibulantem  in  porticu  Palatini 
Apollinis  pueilam  quaiidam  viderat: 
qua;  quouiam  ipsi  valde  placuerat, 
niisit  rogatuni.  Responsum  autem 
est,  mininic  id  licere  per  custodis 
sa;vitiam.  Unde  nunc  Ovidius  custo- 
deni  ipsum  alloqnitur,  eique  tnultis 
argumentis  persuadere  conatur,  in- 
dulgendum  esse  puellae,  nee  tain  mo- 
lestam  ei  exhibendani  cnstodiani  : 
quibusque  modis  id  tuto  efficere  pos- 
sit,  docet.  Dominam  servundi]  In 
quibusdam  exemplaribus  scriptum 
est,  Domino;  seivandw:  recte  utruni- 
qtvc.  Bagoe]  Spadonis  est  nomen. 
•Spadonibus  auteui  puellaruni  custo- 
dia  antiquitus  demandabatur. 

2  Perago]  Loquor. 

4  Danai  agmen]  Hclides  dicit,  qna- 
4'um  historia  narratur  a  nuiltis.  Ha- 
runi  Danaiduni  quinipiaginta  imagi- 
nes erant  in  porticu  Apollinis  Pala- 
tini, cnjns  templum  niagnificentissi- 
nium  in  parte  Palatinae  donius  cxci- 
tavit  Augustus,  addiditque  bibliotlie- 
cam  Gra-cam  et  Latinam. 

5  A'^orfeni^He  rog-rtri]  Legitur  in  (|ui- 
busdam  nianuscriptis  exemplaribus, 
wisi,  scriptoffue  rogavi.  Quae  lectio 
magis  placet,  quia  sequitur, '  Rescrip- 
sit  trepida,'  <Scc.     Misi  noctemque  ro- 


gavi]  Scriptoque  rogavi  Puteancus  et 
alii  ex  melioribus :  nonnulli  taniea 
misso  scriptoque.  Heins. 

8  Quod  nimium  domince  cura  molestH, 
tua  est]  Censeo  scribendum  tu^  es. 
Th  est  enim  inconcinne  duriterque 
geminetur  hoc  disticho.  Idem.  Cura] 
Diligens  nimium  custodia. 

10  Per  ire  ctipit]  Perisse  meliores. 
Heins. 

11  Vir]  Maritus  puellae.  Quoquel 
Latenter  etiam  custode.m  ipsum  insi- 
pientem  esse  dicit,  qui  in  servanda 
puella  tantam  adhibeat  diligentiam. 

13  Gerat  morem]  Indulgeat.  Fu- 
riosws]  Ex  amore,  qui  furor  est,  aut 
zelotypia. 

14  Et  castam,  multis  quce  placet]  Cas- 
turn,  multis  quod  placet  meliores.  Heins. 
Et  castum,  ^c]  Innuit  pudicam  esse 
non  posse,  quie,  quia  est  formosissi- 
ma,  multis  placeat.  Hinc  illud  Ju- 
venalis :  '  Kara  est  adeo  concordia 
formae  Atque  pudicitiae.' 

15  Tuo  munere]  Ilia  enim  lioc  pro 
munere  a  te  accepisse  exi)*timans,  te 
amabit,  et  quandoque  libertate  etiam 
donabit. 

17  Obnoxia]  Perpetuo  Dietuens  ue 
crimen  prodas. 

18  Times]  Ne  detecto  furto,  tii, 
quod  conscius  fueris,  a  puellce  marl- 
to  plectaris. 


30G4 


noTtE  variorum  in  ovidii 


19  Matron  scrtpsisse  putato']  Misisse 
Piiteaneiis,  ut  supra,  vs.  5.  Heins. 

21  Ilfit  ut  adfeclam,  qua  non  langue- 
bit,  amicam.  Visat :  jucliciis  agra  sit 
ilk  tuis]  Hivc  valde  sunt  mendosa. 
Scripti  plerique  Ibit  ad  adjlictam,  vel, 
nd  adfectam :  et  postea  Visat  ct  indi- 
ciis.  Alter  Puteaneus  Viset  ct  indi- 
ciis.  Sarraviauus  cnm  quatuor  aliis 
Visaque  judiciis.  Scribe  :  Ibit  ad  ad- 
fectam, qua  non  languebit,  amicam  Vi- 
sere?  judiciis  agra  sit  ilia  tuis.  *  Ibit 
visere'  Gra^cismus  poetis,  maxime 
Propertio,  familiaris  ;  dequo  adClau- 
dianum.  '  Adtecta  arnica'  pro  aegra, 
aut  quae  se  acgram  siinulet,  recte  tli- 
citur ;  nee  in  adjlictam  mutanduni. 
'  Visere  ad  aliquem,'  etiani  elegans 
loquendi  modus,  Terentio  Plautoque 
non  neglectus.  Lucret.  1.  vi.  '  Nam 
quicuinque  suos  fugitabant  visere  ad 
vegros.'  '  Revisere  ad  stabulum,'  et 
'  revisere  ad  lunam'  de  signis  cceles- 
tibus  idem.  Sed  utrumque  loquendi 
niodum  Terentius  simul  conjunxit, 
qui  apposite  satis  in  Hecyra  Act.  i, 
Sc.  2.  '  jEgram  esse  simulant  mulie- 
reni :  nostra  ilico  It  visere  ad  earn  : 
admisit  nemo.'  Denique  '  judiciis 
tuis,'  ut  Art.  Am.  ii.  '  Sunt  qui  prse- 
cipiant  herbas  saturea  nocentes  Su- 
niere  :  judiciis  ista  venena  meis.' 
Heins.  Ibit  visere]  Siniilis  est  Gr£c- 
cismus  in  illo  ejusdem  Comici,  Andr. 
III.  2.  4.  '  Quod  jussi,  ei  date  bibere, 
et  quantum  imperavi :'  id  quod  scio- 
lus  quidam,  parum  Latine  dictum  vo- 
iebat.  Sic  antiquitas  loqni  amabat. 
Plant.  Pers.  v.  2.  40. '  Age,  circumfer 
luulsum,  bibere  da  usque  plenis  can- 
tliaris.'  Pherecrat.  1.  xi.  de  poculis. 
Adaci)  (To7  7rie7v.  Et  alibi,  Ao'x  fioi  kv- 
<Tai.  Et  Homer.  Odyss.  n.  vs.  386. 
Ao7fiev  fxeiv  quod  Virgil,  etiani  inii- 
tiitur  /Eneid.  v.  '  Donat  habere  viro.' 
Et  Cic.  in  Tuscul.  '  Nisi  quid  iiabos 
dicere  :'  sic  Sopliocl.  in  Ajac.  29(5. 
oiiK  tx<^  Kfyttv.  Pro  illo  etiam,  *  date 
bibere,*  iuvcnio  dictum,'  quod  bibat.' 
Plaut.  Moslell.  i.  4.  ao.     Ibit\    Ille, 


scilicet  amator:  quasi  visendi  causa. 
Q«<s  non  languebit]  Non  vere  sgro- 
tabit :  sed  se  aftectam  simulaverit. 

22  Visere]  Amator.  Judiciis  tuis] 
Pra;  te  feras,  illam  affecta  esse  vale- 
tudine,  et  commento  subservias. 

23  Faciei]  Sui  copiam  tibi. 

24  Stertere  fronte  potes]  Ptttes  rae- 
liores  ;  sed  fiustra.  Heins, 

25  Niligejiam  Isim]  Linigeram  ple- 
rique. At  Puteani  excerpta  cum 
Barberiniano  et  iino  Moreti  linige- 
ram; probe:  dixi  Artis  Aniat.  i.  79. 
Idem.  Linigeram]  Quia  ejus  sacer- 
dotes  lineis  vestibus  induti  celebra- 
bant.  Alii  legendum  censent,  Ni/i- 
genam.  Nam  licet  lo,  quis  postea 
Isis  Dea  facta  est,  Inachi  fluvii  A- 
chaiififiliat'uerit,  quod  ostendit  Naso 
in  Metam.  i.  tamen  et  quia  in  ^gyp- 
to  apud  Nilum  pristinara  formam  re- 
cepit,  ibique  ab  ^Egyptiis  colebatur, 
unde  etiam  ejus  sacra  Romam  advec- 
ta  sunt,  inde  genita  creditur.  Quan- 
quam  et  ad  hoc  facial  eorum  opinio, 
qui  dixerunt,  Isidem  Jovis  vEgyptii 
regis  filiani  fuisse,  eandemque  cum 
Cerere  esse.  Ad  Isim]  Id  est,  apud 
Isim,  et  in  Isidis  templo,  quod  erat 
Romas  in  Campo  Martio,  juxta  ovile  : 
in  quo  multa  stupra,  adulteria,  et 
lenociniadebant. 

26  Nee  tu  ciirva  theatra  time]  Id 
est,  sine  ut  spectatum  in  theatra  se 
conferat  puella  :  nee  tarn  timidus  sis 
ut  id  prohibeas.  Curva]  Qu^  in  lie- 
micycli  formam  structa  fuerunt. 

27  Consciiis  commissi]  Id  est,  adid- 
terii.  Toilet]  Cd[net.  Assiduos]V^ir. 
petuos.  Honores]  Dum  enim  domi- 
nie favorem  sibi  conciliaverit,  eura 
omnes  domestici  honorabunt. 

28  Quis  minor  est  autem]  Est  caulo 
malim  :  sic  Art.  ii.  '  Artis  erunt  can- 
to mollia  jussa  mea".'  At  prima  edi- 
tio  cum  scriptis  quibusdam,  unquam 
pro  autem.  Heins. 

29  Ille]  Scilicet,  commissi  conscius. 
Versatquc  domum]  Puto  servatque.  Uli 
cura  donius  comniittitur  ;  nisi  nialis^ 


AMORKS.     LIB.    II.   2. 


non5 


serrntque  domi:  \\t  apud  Coniictini, 
'  Solus  Sannio  scrvat  (Jonii.'  Hiins. 

30  Ille  placet  domino-,  calcra  turha 
jacet\     Putcaiietis,    IMontciiamis,    et 

Arondei.  Ilk  poiens,  alii  sordidu  turha 
jacent ;  quod  seqiior :  nam  '  placet' 
jam  pracesscrat.  Art.  Ainat.  1.  ii.  ex 
antiquis  exeniplaribiis,  '  Utilitas  tua 
sit;  tituliis  doiietur  aniicae  ;  I'erdc 
niliil  :  partes  ilia  potentis  agaf.' 
Met.  X.  '  neve  potentis  Concnbitu 
vetito  natiuiv  politic  fccdns.'  Lib.  in. 
de  pulchris  piiellis,  '  Est  illis  sua  dos 
fonna  sine  arte  [lotens.'  Qiioniodo 
et  Propcrtiu.s  lib.  ii.  El,  5.  '  ('\  ntbia 
forma  poteiis,  C'yntbia  forma  Ifvis.' 
Amor.  in.  El.  11.  '  Desine  blanditias 
et  verba  potentia  quondam  Perdere.' 
Plura  ad  Metamorpb.  lib.  iv.  32.5. 
Met.  XII.  '  Facit  ira  polentem  :'  ita 
libri  veteres.  Alii  codices  hoc  loco  : 
Ille  potens  domina :  cceta'a  turha  ja- 
cttit :  '  potens  domina?,'  ut  '  potens 
mentis,'  '  potens  voti :'  de  quibus 
alibi  dicemus.  *  Jacere,'  quomodo 
Fast.  r.  '  Pauper  ubique  jacet.'  Lu- 
cretius 1.  V.  '  Nam  fuit  in  pretio  ma- 
gis  aes,  aurimique  jacebat  Propter 
inutilitatem  licbeti  miicrone  retnsuin. 
Nunc  jacet  as,  auruni  in  summum 
successit  honorem.'  Idem.  Sordidu] 
Contcmpta,  neglecta. 

31  Inanes]  Falsa;. 

32  Ambo  domini]  Id  est,  puella  et 
eustos  commissi  coiiscius. 

3G  Simulet  lacrijmas']  Quod  sibi  mo- 
lesta  nimium  sit  custodis  cura :  ut 
tibi  ab  ejus  marito  fides  major  liabea- 
tur.  Varnificem]  Hoc  enim  est  con- 
vicium  in  servos. 

37  Tuto]  Sine  criminis  suspiclone. 
Dilual']  Refellat,    confutet. 

38  In  vero,falso  crimine,  deme  fidcml 
In  fcrum  I'utcaneus  :  recte,  si  obji- 
ciens  superior!  versa  reponas  pro  ob- 
jicies,  levi  nuitatioue.  Et  vere  Sarra- 
viiinus  ;  non  male  :  vide  quee  notoad 
Epist.  XVI.  JiO.  Unus  Palatinus  :  In 
verum/also:  tres  libri,  In  vai/alsv: 


duo  In  f also  veri:  iinns  Infaho  vtram: 
Scriverianus  Et  veram  in  fnlso:  prima 
editin  Injictoveri:  Rarberinianus /n 
falsa  vera.  Posset  quocpie  refingi, 
Tu  contra  nhjidens  qutr  tuto  dilual  ilia, 
I  veris  /also  crimine  deme  fidem,  vel, 
/  veram.  Heins.  /  vera  /also  crimine 
deme  Jidem']  Ut  sit  sensus  :  Quando 
ipsum  crimen  quod  objici  potest,  va- 
rum est,  tu  alind  falsum  objice: 
nt  cum  hnjus  falsitas  manifesto  de- 
prclicndatur,  etiam  vero  illi  fides 
nulla  detur:  ita  per  falsum  crimen 
vero  fides  deme  tur.   Micyll. 

39  Sic  titii  semper  honos,  sic  alta  pe- 
cunin  crescct]  Sic  alta  pcculia  crescent 
Optimo  Putoaneus,  cum  ejusdem  ex 
cerptis,  et  quinque  alii  codices;  nisi 
quod  Jureti  exccrpta,  sic  orta  pcculia 
crescent.  Lego,  sic  curia  pcculia  cres- 
cent :  quomodo  '  curta;  res'  apud  Ho- 
ratiuin,  '  ("urtffi  nescio  quid  semper 
abest  rei ;'  et '  curtare  rem.'  *  Curta 
tabella'  pro  parva  in  Fast.  1.  ii.  '  Heu 
quantum  fati  curta  tabella  fuit  !'  sic 
scribendum  puto :  'curta  .supcllex' 
Persio.  Vide  Notas  Fast,  ii,  645. 
'  Peculia'  proprie  servornm  sunt,  tes- 
te Festo.  Olim  aucta  peculia  Icgebam, 
ex  illo  Juvcnalis  loco,  '  pra^stare  tri- 
buta  clientes  Cogimur,  et  cultis  au- 
gere  peculia  servis.'  Heins. 

41  AspiciSy  Hfc]  Deterret  nunc  alio- 
nim  exemplis  custodem  ab  indicio 
furti,  si  (luid  commiserit  puella.  /n- 
dicibus]  Illis  qui  secretuin  aliquod  in- 
dicaverint. 

42  Squalidus]  Pasdore  ac  situ  ple- 
nus.  Orbafide]  Id  est,  carcntia  fide. 
Pectora]  Hoc  dicit,  ut  delinquenti 
domintc  fidem  servet  Bagous,  nee 
ejus  furta  marito  prodat. 

45  Dum]  Argi  exemplo  dicit  non 
tarn  savam  esse  debere  cnstodum 
diligentiam.  Custos  Junonius]  Id  est, 
Argus, qui  Junonis  armenta  servabat. 
lo]  Inacbi  Argivorum  regis  filiain,  a 
Jove  in  vaccara  uiutatam. 

46  Occidit]  A  Mercurio  Jovis  jus- 


308G 


NOTiS    VARIORUM    IN    OVIDIl 


Sii  intcrfectur..  Ilia']  To.  Deo]  Isis. 
Hanc  fabiilam  exequitur  Naso  Me- 
tam.  I. 

48  L'wde]  Id  est,  a  quo.  Vir]  Ma- 
ritus.  Incestum]  AdiilteriHiii.  Coactus] 
Quasi  ipse  quoqne  non  libenter  id 
resciveiit. 

49  Poena  miiwr  merito]  Supple,  fait. 
Majoiem,  inquit,  pccnam,  quam  coni- 
fiedibus  teneri,  inerilus  est  index  ille. 

53  Seu  tepct]  Friget  in  amore,  sci- 
licet vir.  Securas]  Negligentes.  Vir 
eniiii  Hxorem  non  aiuans,  iliius  furta 
parum  curat:  sin  amat,  excruciatur. 
Indicium  prodis]  Perdis  Piiteaneus  et 
filii  multi.  Jureti  excerpta  pergit. 
Nil  temere  niulandiim.    Heins. 

55  Exfacili]  Id  est,  facile. 

56  Judicis  sui]  Sui  mariti,  apud 
qneni  causa  agitur. 

57  Ille  neganti}  Ipse  quatuor  libri, 
»ion  inconcinna  repetitione  J  nisi  ma- 
ils ilia  negantl.  Heins. 

58  Damnabitque  oculos]  Juxtaeornm 
opinionem,  qui  negant  veros  esse  ho- 
tJiinis    sensus.    Damnabitque    oculos] 


Quasi  luscitiosi  honiinis  :  vide  Plaut. 
Mil.  Glor.  II.  3.  51.  ubi  multa  lepide 
dicta  invenies.  Et  sibi  verba  dabit] 
Id  est,  seipsum  decipiet. 

59  Aspiciet]  Aspiciat  Puteaneus. 
Ilciiis. 

01  Quid  dispar  cerlamen  inis]  Quam 
dispar  excerpta  Jureti  et  Politiani, 
cum  uno  Mediceo  et  Farnesiano. 
Idem,  Tibi  verbera  victo]  Quod  illus- 
trat  Plant.  Mil.  Glor.  ii.  3.  22.  in 
simili  casu  :  '  Verum  enim  tu  istam, 
si  te  Dii  anient,  temere  baud  toUas 
fabulam.  Tuis  nunc  cruribus  capiti- 
que  fraudem  capitalem  hinc  creas. 
Nam  tibi  jam,  ut  pereas,  paratuni  est 
dupliciter  :  nisi  supprimis  Tuum  stnl- 
tiloquium....Primum  dum,  si  false  in> 
simulas  Philoconiasium,  hoc  perieris: 
Iterum,  si  id  verum  est,  tu  ei  custos 
additus  perieris.' 

62  Adsunt]  Imminent,  parata  sunt. 
Judicis]  Mariti. 

64  Toxica]  Venena.  Stricto]  Nu- 
dato.  Fulminat]  Coruscat.  Manual 
Nostra. 


ELEGIA     III. 


Hanc  Scaliger  superior!  censcbat 
(idncctendam.     Heins, 

1  Ilei  mihi,  quod  dominam  nee  vir 
ncc  famina  sertas]  Ad  eiindem  Ba- 
aoum  liaec  dicuntur  ad  quem  supe- 
viore  elegia.  Eum  rursus  precatur, 
^le  impedimento  sit  suis  amoribus. 
ilei  mihi]  Dolet,  quia  superiore  elegia 
niinime  motus  erat  IJagous. 

2  Gaudia  nosse  potcs]  Ferre  Neapo- 
Htanus  ct  Dousic  excerpta.  Monui 
ad  Ep.  XVIII.  43.    Heins. 

7  Non]  Ostendit,  nihil  aliud  con- 
venire  ipsi  Bagoo,  nisi  doniina;  gra- 
tiani  inire.     h'f/uo]  Ut  sis  cqiies. 

1>  lita  ciri  Iractant]  Traclcnt  mclio- 


res.  Heins.    Spes]  Ne  horum  quio- 
quam  speres  quod  ad  viros  attineat. 
10  Sunt  tibi]  Sint  tres  libri.  Heins. 
Signa]  Vexilia  Cupidinis. 

12  Ilia]  Doniinsp  gratia. 

13  Est  ctiavi  fades]  Supple,  apta 
lusibus.  Anni\  Omnis  enini  aetas  non 
est  amori  apta. 

14  Forma  pcrirc  situ]  Sic  supra  : 
'  Forma,  nisi  adniittas,  nulio  exer- 
centc  sencscit.' 

18  lHunera]  Qua;  tibi,  si  nobis  mo- 
rem  gesseris,  douabimus.  Tempus 
Italics]  Nam,  ut  Lucanuariit,  'Semper 
nocuit  difl'erre.paratis.'   Domin, 


AMORES.      LIB.    II.   4. 


.30G7 


ELEGIA    IV. 


2  Falsa]  Pro  falso  contra  venim 
pn;;nantia.  Pro  vitiis]  Pro  defen- 
sione  mcoruni  vitioriim.  Ille  cnim 
cum  Propertio  liacc  dicat  verc:  '  Uiii- 
cuiqnc  dedit  vitium  natura  cieato, 
Mi  fortiina  aliqiiid  semper  amare 
dedit.' 

4  Demens]  Quia  miiii  ipse  nocco. 

5  Non  esse  quod  odi]  Odisse  quod  odi 
plures  script! :  alii  non  nosse.  Heiiis. 
Odi,  nee  possum  cupiens  non  esse  quod 
odi]  Impotentiam  suam  ostendit  Poti- 
ta  :  licet  enim  ciipiat  eo  vitio  carere, 
id  tamen  non  potest. 

6  Quod  studeas]  Qiue  Puteaneus 
cum  prima  editione  et  uno  Vaticano: 
^uanquam  Arondel.    Heins. 

7  Nem  desunt  vires]  Ordo  est:  Nam 
vires  et  jus,  id  est,  potestas  ad  me 
regendum,  desunt  niiiii.  Ad  me  mild] 
Junianus  in  me  mihi;  rectius  :  dixi 
supra  1.  I.  El.  I.   Heins. 

9  Invitet  amores]  Irritet  qnatuor 
libri.  Met.  1.  i.  *  Tu  face  nescio  quos 
€sto  contentus  amores  Irritare  tua.' 
Sic  '  trritata  voluptas'  Art.  Am.  ii. 
Fast.  II.  649.  *  Turn  sicco  primas  ir- 
ritat  cortice  flammas.'  Vide  quae 
illic  notanius,    Heins. 

11  Ocnlos  in  me  dejecta  modestos] 
Argute,  et,  si  quid  judico,  vere  Ju- 
nianus cum  Jureti  excerptis,  nt  se  de- 
jecta. Epistola  Cydippes,  '  Luniina- 
que  in  gremio  veiuti  detixa  tenebani.' 
Am.  T.  EI.  8.  '  Cum  bene  dcjcctis 
gremium  spectabis  ocellis.'  Sic  *  in 
terram'  et  '  luimum  oculos  dejicere' 
passim  potitaj :  dc  quo  Amor.  iii.  El. 
7.  67.  Heins.  Dejecta]  Si  modeste, 
inquit,  oculos  in  me  mulier  aliqua  de- 
jecerit,  modestia  ilia  ad  amandum 
me  inducit. 

la  Sunt  pudor  ille  mcce]    Fit  pudsr 


Barbcrinianns  et  alter  Moreti.  Hein.i. 
13  Procux]  (iuae  oculis,  vultu,  ver- 
bis, libidinem  prae  se  ferat. 

15  Rigidasque  imilata  Salnnas]  Ju- 
venal. Sat.  X.  '  Rara  est  adeo  Con- 
cordia formae  Atque  pudicitiae.  Sanc- 
tos  licet  honida  mores  Tradiderit 
domus,  ac  veteres  imitata  Sabinas...' 
Ita  scribe  ex  veterrimo  codice.  Vul" 
gati  Sabinos.    Heins. 

16  Velle]  Scilicet,  mihi  sui  copiani 
facere.  Ex  alto]  Dixit  hie  Naso,  ex 
alto,  quemadmodum  supra,  ex  facili : 
ex  alto,  a  longinquo. 

17  Sive  est  docta  placet]  Site  cs  doc- 
la,  places,  Puteaneus  cum  optimo  Pa- 
latino  et  quinque  aliis :  bene;  nisi 
quod  malim,  si  qua  es  docta,  places. 
Heins. 

18  Placitacst  sitnpliciiate  sua]  Places 
simplicitate  tua  idem  codex  :  nisi  quod 
placeas  emendatum  postea  ;  quomodo 
et  alterum  exemplar  ejusdem  Puteani 
et  tres  alii.  At  Palatinus  optimus 
cum  Barberiniano  et  duobus  aliis, 
placita  es  simplicitafe  tua;  recte  :  dixi 
Art.  Amat.  i.  37.  et  Epistola  xix. 
sub  finem.  Capior  Arondel.  Neap,  et 
Barberin.    Idem, 

19  Callimachi]  Gracci  poeta?,  qui 
primas  in  Elegia  obtinuit.  Pra  nos- 
tris]  Id  est,  nostrorum  carrainum 
comparatione.  Rustica]  Inepta,  in- 
culta. 

20  Ilia  placet]  //)sa  scripti.  Heins. 
23  Sustinuisse  femur]    Femen  Nea- 

politanus.  Idem. 

23  Mollitcr  incedit;  motu  cnpit:  al- 
tera dura  est]  Incessit  Puteaneus  et 
alii  plures.  Delude  scribo,  altera 
dure;  scilicet  incedit:  et  sequent! 
versu  poterat  moUius  issc,  pro  mollior 
esse,  Rcmcd.  .Vmor.  '  Uuiitei'  iiicc- 


3068 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


dit?  fac  anibulet.'  Et  Art.  1.  in. 
'  rusticus  alter  Motus  in  iiicessu,  mol- 
lior  alter  erit.'  Hcins.  Ululliler  hices- 
sit]  Quod  Petron.  '  Frangcre  gradum, 
more  Jmionis.'  Capii]  Me  ad  amo- 
rem  sui  rapit.  Dura]  In  incessu  in- 
epta  et  iiiconcinna. 

25  H<xc  (juia  dulcc  canit]  Scribe 
Huic.  Pro  Jieclitque  facillima  vocem 
unusMediceiis_^et<igHt',  elcsanti  Gra;- 
cismo:  de  quo  ad  Claudianuni  pliira. 
Heins,  Duke  camtl  Pro  adverb. 
jMore  Gra;cor.  sic  Horat.  Od.  i.  22. 
'  Diilce  ridenteni  Lalagen  ainabo, 
Dtilce  loqiientem.'  Quibus  iu  locu- 
tionibus  poetae  luulti  sunt. 

27  Hahili  percuriit  poUice  chordas] 
Agili  rectiiis  excerpta  Jureti  ac  Pii- 
teani  et  tres  .scripti:  sic  Martial,  lib. 
jii. '  Perciinit  agili  corpus  arte  trac- 
tatrix.'    Heins. 

29  Numerosaque  hrachia  ducif]  Alii 
motit  vel  jaetat.  Sed  nil  nuitaudnni 
esse  dixi  ad  Met.  iv.  353.  Noster 
alibi,  *  Sive  aliquis  molli  deducit  bra- 
cbia  gestu.'  Heins.  Numerosa]  In  nu- 
jnerum  niofa. 

32  Illic]  Ubi  a  mulieribus  saltatur. 
Hippolytum]  Hippolytus,  Thesci  ex 
Hippolyte  Aniazonum  regiua  tilitis, 
positus  bic  a  Nasone  pro  castissiino 
ac  continentissinio.  Priupus  erit] 
Priapuni  pro  lascivo  posuit. 

34  Mnlta]  Totoque  ingens  extendi 
Jccto:  niajoremque  ejus  partem  mag- 
jjo  tuo  torporc  occupare.     Sic  '  plu- 


rinia  nux,'  pro  amygdala.  Virgil,  et 
'  plurima  cervix,'  pro  opiina  et  pingui. 
Item  de  monte  '  Qui  plurimus  immi- 
net  urbi.' 

35  HiEc]  Non  procera. 

36  Voto]  Desiderio. 

37  Culla]  Ornata.  Subit]  In  men- 
tern  venit  mihi.  Quid]  Scilicet,  pul- 
chritudinis.  Accedere]  Adjiingi.  Quid 
cultcc  accedere  posuit]  Si  quid  adfuerit 
adjumenti  ad  pulchritudinem:  KoiSi- 
irAaaioos  6  irpocioi'V  a\lcTKeTai.  Et  Me- 
tam.  II.  734.  '  Tanta  est  fiducia  for- 
mae  Quae  quanquam  justa  est,  cura 
tanien  adjuvat  illam.' 

40  Est  etiam  in  fusco]  Tollnnt  in 
nnus  Moretiet  Barberinianiis.  Heins. 

42  Leda]  Helena^  mater,  Tyndari 
uxor.  Conspicienda]  Pulcbra,  digna 
quae  ab  omnibus  conspiciatur. 

45  SoUicitat]  Invitat.  iSt-rior]  Pro- 
vectior. 

46  H<ec  melior  specie:  moribus  ilia 
placet]  Corporis  ilia  placet.  Puteanens 
et  alii  nonnnlli :  sed  recte  sex  scripti, 
Ha-c  melior  specie  corporis;  ilia  supit, 
Heiiis.  H(ec]  Scilicet,  nova  ajtas. 
Specie  corporis]  Specioso  corpore. 
Ilia]  Scilicet,  letas  serior.  Bloribus 
placet]  Callet  eniui  omneis  arteis. 

47  Quisquam  prohat]  Kectius  alii 
probet :  at  optimus  Palatinus,  quas 
luudct  in  urbc ;  pro,  Denique  quas  tutu 
quis  laudet  in  urbe  puellas. 

48  Ambiliosus]  Cupidus.   Domin. 


ELEGIA    V. 


1  Nullusamor  tanti  est;  abeas,  pharc-  osciiiis  ostendere. 

trate  Cupido]  Velicmentcr  dolct  Poi--  3  Peccasse]   Fidem  mihi  in  amorc 

ta,   quod,  cum   in   convivio  (piodani  non  servasse. 

luisset  cum  arnica,  et  se  dormire  si-  4    Hei  mihi]   Rectius  duo   iMoreti 

mulassct,  cam  vidorit  cuidam  ronvi-  codices,  O /ni/i/.    Hcius. 

va;  mutuum  amorcm  iiulu,  verbis,  et  6  A'(/«  iiiilti  diccptu  iiuduitl  (iiaju^ta 


AMORRS.     LIH.    II.   0. 


30f]0 


tdhclhr']  Scribe  Non  intercepts  vel 
Non  mi  inlerccptcc.  '  Intercipcre  li- 
teias'  nsitatus  optirais  auctoribiis 
loqncudi  modus.  Mftam.  ix.  '  ne 
res  iiitcrcipc  nostras.'  In  optimo 
Palatino  ddcta;  ctiam  probe.  Sic 
Art.  Amor.  *  Nee  nisi  dcleta  tutiim 
est  rescribere  cera.'  Malira  tanien 
Non  nude  ddetce.  Heins.  i^udant] 
Demoiutrant.  Tun  /<utii]  Tiia  fiirta. 
Tabella:]  Aniatoria;  litera?. 

G  Crimen]  Si  enim  niiinera  furtim 
missa  accipit  muiicr,  amatori  conce- 
dere  cxistimatur. 

7  Arguerem]  In  te  convincenila  ita 
debiiibus  uterer  argiimentis,  iit  iilis 
a  te  facile  confiitatis,  ego  causa  ca- 
derem,  tu  victoriam  adipiscereris. 

9  Qnud]  Pro,  quam  puellani. 

11  Ferreusl  Durus,  crudclis.  Fer- 
reus]  Sic  et  Gnrci.  ISIosch.  Idyll,  iv. 
44.  TiTprjs  Sy  sxwv  voov  f)€  aiBripov  Kap- 
■Tfpov  if  <TTr)9f(rcn.  Et  jEscliyl.  ^iSrjpS- 
(ppwv  ev/j.6s.     Favet]  Indulget. 

12  Victa  rea]  Victa  paella,  quam 
ream  peregcrit.  Pahna]  Victoria. 
Cruenta]  Cruciitam  dicit,  quia  non 
sine  acerbissimo  amantis  dolore  in 
tali  causa  vincitur  puelia. 

16  Pars  bona]  Nutus,  inquit,  vestri 
vocis  instar  erant. 

17  Conscriptaquc  vino  mensa]  In  Ar- 
tibus  enim  dixit:  *  Blanditiasque  Ic- 
ves  tenui  praescribere  vino,  Ut  donii- 
nam  in  mensa  so  Icgat  ilia  tuam.' 

18  Nee  in  digitis  littera  nulla  fuit] 
Digiti  loquaces  fuere,  significatione 
aliqua  literarum. 

19  Sermonem  agiwvi,  quid  non  vidca- 
tur  amanti]  Quod  non  vidcatur  agentcni 
script!  omnes ;  nisi  quod  Neapolita- 
nus  lidebntur,  et  agentcr  unus  3Icdi- 
ceus  :  tcrtius  iMorcti,  quam  non  vidca- 
tur ngenton.  Latct  aliquid.  Heins. 
Quod  non  videatur  agentem]  Amatores 
enim  pluribiis  pra^sentibus,  ant  his- 
toriam,  aut  fabcllani  aiiijuam  et  auio- 
rem  narrant,  ct  sub  alicuo  nomine  de 
se  et  amica  prjescnte  loquuntur,  ne 
eoriim  amoresdeprchendautur.   Qui- 


dam  ba-c  legunt  per  parenthcsin  rt 
interrogationein.  Quid  non  videatur 
ama7ili]  Id  est,  '  quis  fallere  posset 
aniantesi'' 

20  Notis]  Literis. 

21  Frequens  ierat  mensa  convivn  re- 
lictu]  Scribe  remota  Q\in\  scpteni  scrip- 
tis :  ita  enim  moris  erat,  ut  mensae 
post  finituni  convivium  rcmoverenliir. 
Art.  Am.  1.  i.  '  At  cum  discedit  men- 
sa conviva  remota.'  Metam.  xirr. 
'  Mensa  somnum  petiere  remota.'  Vir- 
gilius, '  Postquam  exeuita  fames  epu- 
lis, niensir(iue  remotte.'  Et,  *  Post- 
quam prima  quies  epulis,  meiisaeqne 
remotae  :'  contra  '  ponere'  et  '  appo* 
nere  mensam'  passim  occurrit :  sed 
quid  in  re  trila  moramur  ?  Heins, 
Ierat]  Abierat. 

22  Compositi]  Sic  libro  superiore, 
'  Si  bene  compositus  vino  somnoque 
jaccbit.' 

23  Jmprobu]  Lasciva  et  proterva. 
26  Cupido  mollis  amica  viro]  Opti- 

mus  Palatinus  et  Neapolitanus.cr/ynrfo 
suo.  Ep.  XX.  '  Utraque  vicforera 
ncnipe  secuta  suum :'  sic  libri  non- 
niilli  veteres.  Remedio  Amoris, '  Fri- 
gidior  giacie  fac  videare  tuae :'  boo 
est,  dominie,  ut  recte  veteres  libri : 
plura  illic.    Heins. 

29  Quo  nunc  mca  gaitdia  differs]  Nea- 
politanus  et  quatnor  alii,  defers,  cum 
Scaligeri  Excerptis:  recte.  Quo  jam 
excerpta  Puteani.  Forte  quonam: 
atque  ita  Arondelianus.  Idem. 

31  HfEc  tibi  sunt  mecum,  mihi  sunt] 
Mcntelianus  sr«t  utroque  loco;  idque 
recti  us.    Idem. 

33  Hwc  ego]  Hoc  Puteaueus.  Idem. 
Hoc  ego]  Snbaudi,  dixi  claniitans  et 
increpitans.  Quieque  dolor  linguce  dic- 
tavit]  Suaviter  dicit,  quaecunque  e.x 
dolore  loqui  coactus  sum.  Lingua;'] 
Est  dativ. 

34  Veiiit  in  era  pudor]  RH/;or  quidam 
scripti :  ct  placet.  CatuU.  '  Conscius 
ore  rubor.'    Heins. 

3,)  Coloratum]  Propric  dixit :  colo- 
rari   cuim  id  dicitur,  cujus   alia  sit 


307O 


SOTJE   VARIORUM    IN   OVIDIl 


qnam  fuit   facies.      Tithoni  conjuge} 
I.  e.  Aurora. 

39  Flavescere']  Flavum  colorein  ve- 
tnstate  contrahere. 

40  Macnis  fwmina]  Id  est,  Lydia  : 
Maeouia  eiiini  regio  est  niinoris  Asiae, 
quae  etiani  a  Lydo,  Atys  filio,  Tyr- 
rlieni  fratre,  Lydia  cogiiominata  fiiit. 
Asiyriuin]  Assyriiim  pro  Indicura 
dixit.  Assyria  *'Diui  proxima  est  In- 
diae.   Finxit^^  Scilicet,  ostro. 

41  Hie  erat,  aut  aliquis  color  ilk  si- 
millimus  horuin]  Legendiim  His  erat, 
aut  alicui,  CJim  Puteaneo,  Sairaviano, 
€t  quibusdam  aliis,  quod  et  Naugeri- 
us  in  suis  iuvenerat. 

44  Decenter^  Cum  decore. 

45  Sicut  erunt,  et  erant  comti']  Culti 
nieliores  onines  :  sic  '  inculti  capilli ' 
et  '  incultae  comae'  passim.  Fast.  iii. 
'  Edidit  incultis  talia  verba  comis.' 
Heins. 

46  Et  fuit  in  teneras']  Laniare  capil- 
los  Mens  fuit  quinque  scripti  cimi  pri- 
ma editione.  Idem.  Impetus]  Scili- 
cet, mihi. 


48  Armis  suis]  Id  est,  pnlchritu- 
dine. 

51  Risit,  et  ex  anitno  dedit  oscula] 
Imo  optima  cum  Puteaneo,  Arondeli- 
ano,  et  tribiis  aliis.  Sequentia  con- 
firmant.  Heins. 

53  ^e  tarn  bona  senscrit  alter]  Ex- 
cerpta  Scaligeri  et  Puteani  cum  Sar- 
raviano  et  nno  Palatino,  sumserit ; 
recte  :  Art.  Am.  '  Oscula  qui  sumsitj 
si  nou  et  caetera  sumsit.'  Supra  El.  4. 
'  Oscula  jam  sumet,jam  sola  nee  os- 
cula sumet.'  Infra  El.  11.  '  Et  mnlta 
sine  ordine  sumain  Oscula.'  Fast. 
ill. '  Oscula  sumturus  subito  Mars  as- 
picit  Annam.'  Tibull.  '  Osculaque 
admota  sumere  rapta  manu.'  Heins> 
Alter]  Rivalis  mens. 

54  Et  volo  nou  ex  hac  ilia]  Vel  vel- 
lem  unus  Moreti.  Lege,  Et  cellem  ex 
hac  non  ilia  fuisse  nota:  vel,  Deque  ve- 
Urn  non  hac  illa/uisse  nota.  Heins. 

61  Nunquam  potuere  doceri]  Nus- 
quam  Puteaneus  et  alii  nonnuUi :  rec'^ 
te.  Idem. 


ELEGIA    Vr. 


1  Psiltacus,  Eois  imitatrix  ales  ub 
Jndis,  Occidit]  Psittaci,  quern  sibi  ab 
Orientalibtis  oris  missum  puellas  suae 
donarat  Ovidius,  intcritum  deflet. 
Ales  mihi  missus  ah  Indis]  Imitatrix 
ales  ab  Indis  probe  Puteaneus,  et  Re- 
gius, et  unus  Moreti,  et  tres  quatu- 
orve  alii,  cum  Arondcliano ;  quod 
Brissouius  etClarrion  jam  uionueruuf. 
Statins,  '  Huniantr  sellers  imitator 
psittace  liugmv.'  Vittokos  <5  fipordyn- 
pvs  in  Anthologia  1.  i.  Heins.  Imita 
trix  ales]  '  Ilia  lo(piax  humanic  vocis 
imago  :'  37.  hac  El. 

'<i  Excquias  ferte]    Minus  hoc  Lati- 


num  :  et  sane  iidcm  libri  excquias  ite; 
quod  verum  est.  Sic  et  '  pompani 
funeris  ire'  Fast.  vi.  ut  habent  libri 
veteres.  Heins. 

3  Plangitc]  Percutite.  Et  peciora 
plangite  pcnnis]  Et  passis  plangite  pen- 
nis  Aroudelianus  :  sic  '  passac  comai' 
frequenter  apud  Nostrum ;  '  passaj 
palnue'  apud  Germanicum  Arateis : 
'  passis  victoria  peunis'nostro  infra  1. 
HI.  VA.  2.  Ucins. 

5  Horriila]  Turbata.  Lanietur]  In 
sununo  cnim  dolore  capillos  lacerare 
cons(U5vcrant. 

6  I'ru  lonira  rcsoncnl  carminu  veslra 


AMORES.      LIB.    II.  G. 


3071 


tiha]  Arondellamiset  iinus  Meclicens 
nostra.  Forte  f;arrula  rostra.  Heins. 
Pro  longa  resonent]  De  fnnesta  tibia 
loquitur.  Institiitum  eniin  prat  apiid 
antiqiios,  ut  prieccdentibns  tiihicini- 
biis  c.silaveraad  sepiilcliriini  cfiorreii- 
tur.  Hinc  (ut  Aulus  Gellius  ait)  '  si- 
ticines '  appellati  sunt  tubicines, 
quod  apud  sitos,  hoc  est,  vita  functos 
et  sepultos,  canere  soliti  sint.  Lun- 
^u]  Directa.  Nam  et  cornicines  in 
funeribus  adiiibebantur.' 

7  Quid  scelus]  Puteaneus  Quod : 
opinor  Quo.  Heins.  Quid  scelus}  Fa- 
bulam  scribit  Naso  libro  sexto  Meta- 
niorphos.  Hie  liortatur  Naso  lusci- 
niam,  quse  antlquae  injuria;  sibi  a  Te- 
reo  illatae  memor,  flebilibus  vocibus 
scelus  illud  queri  videtur,  ut  psittaci 
mortem  querulis  cantibus  deploret. 
Scelus'i  Stuprum,  et  linguae  abscissio- 
nem.  Jstnarii^  Threicii :  a  monte  Is- 
maro  Thracias,  quern  maxinie  incoluit 
Orpheus.  Tyrannum  Ismarium  ap- 
pellatTerenm,  qui  rex  Tliracum  fuit. 
Philomela]  Quae  in  lustiniam  versa 
est. 

9  Miserum  diveriite  funus]  Devertite 
script!.  Lege  devertere;  ad  Philo- 
melam  enim  sermo  est :  quod  ex  ver- 
su  proxime  sequent!  satis  apparet. 
Art.  Amat.  ii. '  Docta  quid  ad  Medi- 
cas  Erato  deverteris  artes  ?'  ita  codi- 
ces vetusti.  Met.  1.  ix.  '  Inferior  vir- 
tute  meas  devertor  ad  artes.'  Pont. 
IV.  El.  14.  'Ad  veteres  scopulos  ite- 
runi  devertor.'  Virgil.  '  Castaliam 
molli  devertitur  orbita  divo:'  quo- 
modo  omnes  vetusti  codices,  quos  ego 
ac  Pierius  Valerianus  inspeximus. 
Suetonius  in  Tiberio  c.  12.  'nemine 
cum  imperio  aut  magistratu  tendente 
quoquam,  q»un  deverterctur  Rho- 
dum  :'  ita  scripta  exemplaria.  Ma- 
lim  etiam  yl/;7is  in  carco  quam  j-arw  ; 
<(uia  mox  sequitur,  '  rari  forma  colo- 
ris.'  Heins. 

10  Magna  sed  antiqua  est  causa  dolo- 
ris  Ilyn]  Sed  untiqui  causa  doluris  bene 
Sarravianus ;  antique  est.  Neapolita- 
nu?,  corrupte.  Idem.     Itys\  Progne, 


soror  Philomelae,  quae  facta  hirundo 
est.  Met.  VI. 

11  Lihratis  i'rt  a'ere  pennas]  Cursus 
script!  nieliores.  Noster  Art.  Am* 
1.  Ii.  '  Et  niovet  ipse  suas  et  nati  re- 
spicit  alas  Daedalus  :  et  cursus  susti* 
net  usque  suos.'  Statins  Tlieb.  iii. 
•  Nonne  sub  excelso  spirantis  limite 
cali,  Ampliiaiae,  vide.«,  cursus  ut 
nulla  serenos  Ales  agat  ?'  Itaetme- 
atum  pro  volatu  dicebant ;  de  quo  ad 
Kaptum  Proserpina;  in  Claiidianol. 
n,  74.  Heins.  Libratis  in  aere  cursus] 
Id  Yirgil.  illiistrat  JEn.  :v.  '  Heic 
primum  paribus  nitens  C'yllenius  alls 
Coustitit :  hinc  toto  praeceps  se  cor- 
pore  ad  undas  Misit.'  Quod  et  Me- 
tam.  II.  710.  '  Hinc  se  sustulerat  pa- 
ribus Caducifer  alis.'  Ex,  Homer. 
Odyss.  E.  51.  Aap^opufii  toiKws.  Spec- 
tamus  enira  hie  Mercuiium  '  avi  si- 
niilem.' 

12  Turtur  amice,  dole]  Turtur  arnica- 
unus  Vaticanus  :  quomodo  dici  posse 
notant  ad  Virgiliuni  veteres  Gram- 
niatici.  Heins. 

14  Longa  tcnaxque  fides]  Fragmen- 
turn  Patavinr.m  Jirma :  ut  in  Pont. 
'  Firma  tenaxque  licet,  solvetur  in 
aequore  navis.'  Idem. 

1.5  Quod  fuit]  Talem  dicit  fuisse 
inter  psittacum  et  turtureui  aniici- 
tiam,  quails  fuit  olini  inter  Orestem 
et  Pyladem.  Argolico]  I<"uit  eniin 
Orestes  Agaraemnonis  regis  iMycena- 
rum  Jilius.  Juvenis  Plioeaus]  Id  est, 
Pylades,  Strophii  Phocensis  filius. 
Argolico  Oresti]  Oresta:  Puteaneus  et 
Neapolitanus  ;  bene  :  dictum  Ep. 
VIII.  9.  Heins.  Juvenis  Plioeaus  Ore- 
stcc]  Hujusmcntionem  facit  Cicer.de 
Finib.  'Tria,'  inquiens,  '  \ix  amico- 
runi  paria  rcjieriuiitur,  ut  ad  Oresten 
pervenias,  profectus  a  Tht^seo.  Hinc 
Pyladea  aniicitia.'  De  Thcseo  IJion. 
Idyll.  5.  in  fragment.  "OA/Sios  ^u  0a- 
crei/s  T(f)  n€if)i6ucii  Tropediros.  Et  mOX 
de  Oreste  subjungit,  "'OA/Bios  ^v  x«- 
\iirolaiv  iv  a^t'ivoiaiv  'OptiXT?;?,  OwiKa 
ol  ^vvas  rivXdSai  q(p7jTo  Kf\iudovs, 

17  Quid  tanien]     Subaudi,  profuit, 


3072 


NOT/li    VARIORUM    IN    OVIDll 


ant  jnvit.     Rari  coloris]    Rarse  enim 
avps  virides  sunt,  lit  psittaciis. 

19  Ut  datus  csl  III  est,  postquam 
datiis  es. 

21  Virides  pennis  hebetare  smarag- 
(/<).?]  Smaragdi  propric  virides.  Sciipti 
tamen  meliorps  magna  ex  parte,  et  in 
his  PnteaneuSj/rag-i/fS.  Heins.  Pen- 
nis] Plumis  tuis.  Hebetare']  Id  est, 
efficere  ut  obscuii,  hebetes,  et  mi- 
nus virides  videientur,  comparatione 
tiiarum  pennarum. 

22  Punica  rostra]  A  colore  rubeo 
pt  splendido,  qui  puniceus,  Graece 
(potv'iKios  dicitur. 

23  Vocum  simulantior  ales]  Qiiatuor 
libri  veteres  simulacior:  quo  et  alii 
nonnulli  alludunt,  qnos  inter  Palatt- 
nus  optimus  et  Aroudelianus,  simuhi- 
iinr  exhibentes  :  sic  '  sonax  concha,' 
jMet.  I.  et  'vigilaces  curae'  1.  ii.  et 
*  expugnax  lierba'  1.  xiv.  et  '  fumax 
sulphur'  Fast.  iv.  'liquaces  rivi'  Re- 
med.  Am.  177.  ex  scriptis  libris  ;  et 
similia,  de  quibus  suo  loco.  '  Crepa- 
cem  molam'  Maecenas  dixit  apud  Se- 
necani  Epist.  114.  Cicero  Catone, 
'  Ne  vera  de  se  praedicans  nimis  vi- 
deretur  aut  insolens  aut  eloquax :'  ut 
ibi  est  in  vetustissimis  libris :  apud 
Plautuni  '  trahax  :'  apud  Gratium 
'  curraces  laquei :'  apud  Caium  1. 
xviii.  D.  de  aedil.  edict,  servus  cu- 
rax  :  *  si  laboriosuni  aiit  curacem  aut 
vigilacem  esse  adfirmaverit :'  apud 
Symmaclumi  1.  i.  Ep.  41.  '  retinax 
advenarnm  lotos:'  '  equus  sternax' 
Maroni  et  Silio  Italico  : '  tagax'  apud 
veterem  poetam,  (pii  nunc  non  suc- 
currit:  capax,  rapax,  edax,  emax,sa- 
lax,  vorax,  et  similia  apud  nostrum. 
Heinsius. 

24  Blasn]  Ralbutientc  :  nam  a  na- 
tina  soli  homini  sermo  attributus  sit. 

26  Garndus]  Loquax. 

27  Ecce  coturnices]  Dolet,  quod  fc- 
vociores  aves  vivant,  ct  placidissimus 
psittacus  pcrierit.  Inter  sua]  Perdi- 
cum  autem  et  coturnicnm  pugiias  in- 
ter sc  dcscribit  Aristotcles,  libro 
uuiio  dc  Auimulibus,  capitc  octavo. 


Inter  /era  pralia  vitunf]  Sua  prcrlia 
meliores  ;  recte  :  nam  fera  bella  paulo 
ante  praecesserant.  Heins. 

28  Forsitan  et  Jiunt]  Fiant  Putea- 
neus  et  unus  Morcti :  in  nonnullis 
^Uisjietit,  proxime  vcrum.  Idem. 

29  Plenus]  Satur. 

30  In  multos  poterant  ora  vacare  cU 
bos]  Poterus  ora  vocarc  multi  ex  scrip- 
tis :  at  Pnteaneus  ct  Arondelianns 
poteras  ora  vacare;  eleganti  Graecis- 
nio :  quod  et  in  suis  Domiuicus  jNIa- 
rius  Niger  videtiir  invcnisse.  Unus 
Vaticanus  poterus  ore  imcare.  Hein- 
sius. 

31  AVr]  Amygdalam  intcllige  : 
psittacorum  autem  peculiaris  cibns 
amygdala.  Causa  somni]  Appositio 
est.  Causcequc  papuvcra  sonuti]  Som- 
nis  Neapolitanus.  Fast.  iv.  '  somni- 
que  papaveia  causas  Dat  tibi  cum 
tepido  lacte  bibenda  puer.'  Heins. 

32  SimpHcis]  Non  mixtze  alio  li- 
quore. 

33  Vultur]  Ha^c  avis  triduo  ante 
aut  biduo  volat,  ubi  cadavera  futura 
sunt.  Ducitqne  per  nera  gyros]  Gyros, 
circnitiis,  orbeis.  Sic  in  Metam.  ii. 
'  Iterqiie  Non  agit  in  rectum,  sed  ia 
orbem  curvat  eundem.'  Ducitque  per 
aera  gyros  3Iilvius]  Miluus  Puteanens, 
Arondclianus,  et  sex  alii;  quomodo 
passim  a[)ud  nostrum  in  optimis  ex- 
emplariljus  :  ut  Fastoriim  libro  iii. 
bis,  et  Met.  ii.  sic  et  apud  Horatium 
Epist.  I.  16.  Caeterum  lege  cum  uno 
Vatican©  et  Farnesiano  ducensque  per 
aera  gyros.  Sed  et  pluviie  graculus  au- 
gur aqua  existiiuo  scribeudum  pro 
auclor.  Horat.  Od.  ui.  17.  '  Aquae 
nisi  fallit  augur  Annosa  comix  ;'  et 
Od.  37.  *  Imbrium  divina  avis  inimi- 
nentum.'  Posset  et  Icgi  garrulus  au- 
gur, ut  do  corvo  intelligatur,  quaj 
avis  imbrium  pra^saga  liabetur.  Ccrte 
garrulus  auctor  est  in  muitis  scriptis  ; 
sed  graculus  pluvias  i)ra-dicit  apud 
Avicnum  in  |)roguosticis.   Ueins. 

35  Iniisa  Minerva]  Ad  tabulam  al- 
ludit,  quam  ipse  Metam.  ii.  scribit. 

36  Quidem  scclis  vix  vwritura  novem] 


AMORES.     LIB.    11.   G. 


307;? 


Hoc  securdum  Hesiodum,  qui  cornici 
novem  nostras  attribuit  aetates  :  ut 
refert  etiam  Plimns  1.  vii, 

37  IlUi  loquax]  Ilk  sex  script!. 
Ileins.  Hurname  vocis  imago  P.sitta- 
cus]  Piin.  1.  X.  Natur.  hist.  *  Super 
oniuia,'  incjuit,  '  humanas  voces  red- 
dunt  psittaci :  et  quidem  sernioci- 
najites,  iinpcratores  salutant,'  &c. 

38  Extrcmo  ah  orbe]  Id  est,  ab  ex- 
trenia  ct  ultima  orbis  parte,  India  ab 
oriente. 

39  Optima  prima  fere,  SfC.']  Optima, 
inquit,  primum  intereunt :  pessima 
auteni  siipersunt  et  diu  vivnnt,  cum 
contra  evenire  deberet. 

40  Implentur  numeris]  Quam  diu- 
tissime  vivunt.  De  ratioue  horum 
numerorum  vide  Macrob.  ad  Somn. 
Scipion.  c.  13.  ubi  inter  alia  haec  lia- 
bentur  :  '  Constat  cnim,  numerorum 
certam  constitutamque  rationem  ani- 
mam  sociare  corporibus.  Hi  numeri 
dum  supersunt,  corpus  aniniari  non 
desinit.  Cum  vero  deficiunt,  mox 
arcana  ilia  vis  solvitur,  qua  societas 
ilia  constabat.'  Impletis  igitur  nu- 
meris, corpus  fatiscit,  animaque  sedu- 
citur  artubus.  Quod  Virgil,  attingit 
^ncid.  VI.  '  Explebo  numerum :'  ubi 
Servius  minus  placet. 

41  PhylacidcE]  Id  est,  Protesilai. 
Hie  ex  Phylace  oppido  Tliessaliaj  ori- 
nndus,  filius  fuit  Isipliyii.  Ejusdem 
uxor  Laodamia  Phylaceia  dicta  est. 
Thersites]  VirGr<ecus  fuit,'  Quo  non 
deformior  alter  Venerat  ad  Trojam, 
linguave  protervior  alter  :'  cum  igi- 
tur ita  et  corporis  et  animi  vitiis  in- 
signis  esset,  superstcs  tamen  fuit  Pro- 
lesilao.  Tkersites]  Hoc  ex  Sopliocl. 
Pliiloct.  442.  et  seqq.  illustratur. 

42  Cinis  Ilcclor]  Sic  Senec.  de  Her- 
cule  in  QLta.:  '  tam  parvus  cinis  Her- 
culeus:  hue  hue  ille  decrevit  gigas. 
()  quanta.  Titan,  in  nihil  moles  abit.' 
Et  alibi,  'Hoc  est  quod  digitis  quin- 
que  levatur  onus.'  Vivis  frutribus] 
Quod  ox  Homer.  Iliad,  n.  200.  Tovs 
juec  a.nu>\i(r'  ''Apijy,  tu  5'  i^iyx^d  irdvTa 


AeAeiTTTai-  ubi  plura  invenies  hue 
spectantia. 

13   Timidir]  Timcntis  nemorereris. 

44  Rapfa  A'o<o]  Id  est,  irrita,  et 
quae  nullum  pondus  habuernnt. 

45  Non  exldhilura]  Non  datura. 
Sequenlem}  Periit  enim  septima  die. 

47  fgnavo]  Pigro,  et  torpente  prae 
aegritudine.  Stupuerunti  Proferri  non 
potucrunt. 

49  Colic  sub  Elysio]  Animas  psitta- 
ci mortui,  quasi  hominisdat  Elysium. 
Nigra^  Unil)rosa.     Densa  ncmus  ilice 

frondct]  Excerpta  Politiani  et  unus 
Mediceus /rontZens:  ut  ad  rh  viret  re- 
feratur ;  nisi  sequenti  versu  Uvida 
nialis  pro  Udaque:  naur  unus  Vatica- 
nus  Vivida.  Heins. 

50  Perpetuo}  In  Elysiis  enim  cam- 
pis  ver  est  perpetuum. 

52  Obscano!]  Turpes,  rapaces  :  nt 
vultures,  milvii,  harpyia;,  et  hujns- 
modi. 

54  Unica  semper  aris]  Unum  enim 
in  toto  orbe,  ncc  visum  magnopere 
dicuut. 

55  Explicat  ipsa  suas  ales  Junonia 
pennas]  Atque  suas  alii  multi :  neutrum 
satisfacit.  Forte  legenduni,  Expli- 
cat hie  pictas  ales  Junonia  pennas :  vel 
Explicat  etpassas pennas ;  ut  de  pavone 
Horatius,  '  picta  pandit  spectacula 
cauda.'  Hcins.  Tale  quid  latere  ex- 
istimo.  Ales  Junonia]  Pavo.  Pavo- 
nes  enim  esse  dicuntur  in  Junonis 
tutela. 

rt7  Nemorali  sede]  Nam  dixit : 
*  Colic  sub  Elysio  nigra  uemus  ilice 
frondet.' 

58  Converlit  volucres  in  sua  vota  pias] 
In  sua  verba  scripti.  Ileins.  In  sua 
verba']  Dicit  psittacum  et  iisdem  ver- 
bis, et  humanis  vocibus,  quibus  dura 
viverct  ad  se  homines  convertebat 
et  alliciebat,  niortuum  in  Elysiis  pia- 
rum  avium  umbras  ad  sc  itidem  at- 
tralierc.  Nam  (ut  in  ^Eneid.  vi.  do- 
cet  Maro)  apud  inferos  iisdem  quem- 
qne  studiis  teneri,  qtiibus  in  vila  de- 
lectabatur. 


Delph.  et  Vur.  Ctas. 


Ovid. 


9  I 


3074 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDll 


59  Tumulus  pro  corpore  magnus]  Pu- 
teanens  alter  cnm  excerptis  VossH 
pro  corpore  parvus :  Excel  ptaPoliliani 
parvo  :  parvus  res  ipsa  est.  Callima- 
cluis  in  Epigrammatis,  ^wrofios  t" 
6  ^tlvos,  6  Kol  Toitftos'  oh  fiaKpa  \f^w. 
Noster  Met.  iv.  '  Conataeque  loqihi 


minimam  pro  corpore  vocem  Emit- 
tnnt.'  Met.  xiii.  *  Sentiet  esse  mihi 
tanto  pro  corpore  vires.'  Fast.  lib. 
I.  '  Dira  viro  facies  :  vires  pro  cor- 
pore :  corpus  Grande.'  Postremum 
hnjus  Elegiai  distichoa  ab  aliena  ma- 
nu  videtur.  Heins. 


ELEGIA     VIT. 


1  Erffo  ego  sufficiam  reus  in  nova'] 
Consuetudinemcum  CypassiCorinnae 
ancilla  fiirtitn  habebat  Naso,  quod 
nescio  quo  pacto  persensisse  vide- 
batur  Corinna:  unde  vehementer  ira- 
ta,  et  ipsi  Nasoni  et  ancillie  furtivos 
concubitus  frequenter  objiciebat.  In 
hac  igitur  elegia  Poeta  se  expurgat, 
affirmans  multis  argnmentis,  ancil- 
lam  pellicatus  falso  accusatam  esse. 
Ergo~\  Particula  liaec  Indignationem 
continet.  Domin. 

2  Vt  vincam,  toties  dimicuisse  pi- 
get]  Etiam  si  vincam,  et  obtineam, 
tanien  me  pudet  toties  contendere 
ac  dimicarc.  Micyll.  Toties  dimicuisse 
pudet]  Piget  meliores.  Heins. 

.3  Sive  ego]  Zelotypiam  mulieris 
ostendit.  Summa]  E  quibus  ludos 
spectabant  mulieres. 

4  E  multis]  Scilicet,  foeminis.  Ve- 
lis]  Quasi  merito  dolerc  non  possis. 

G  Notas]  Signa  aniatoria. 

7  Pelis  ungue]  Laceras,  scindis 
prac  dolorc  :  credis  eiiim  me  captum 
aniore  puellae  quam  lamio.  Capiltos] 
Tuos. 

0  Bonus  color]  Vivus,  purpurcus. 
Sic  Cic.  I.  Officior.  '  Konitas  coloris.' 
Dicit  aulem  Poeta :  Suspicaris  tc 
iK^gligi,  cum  valco,  et  colore  sum  vi- 
vido:  sin  aiitem  paliro,  me  fingis  uri 
tt  carpi  .'iltirius  piiclla"  ignibus. 

II  AtijKC  ego    picctUi   vcllcni  modo 


conscius  esse]  Vetlem  mihi  conscius  es- 
sem  meliores,  quo  et  alii  nonnuUi  ten- 
duut,  in  quibus,  rellem  mihi  conscius 
esse.  Met.  xiii.  nt  et  illic  optimi  co- 
dices, '  Et  quod  prapcipue  vellem  tibi 
demere  possem.'  Heins.  Atque  ego] 
Quam  caute  crimen  dissimulat.  "Vel- 
lem, inquit,  peccassem  in  quo  me 
accusas,  ut  poenam  patientius  fer- 
rem. 

13  Nunc  tcmere  insimulas]  InsuUas 
Neapolitanus  cum  excerptis  Scaiige- 
ri  et  Puteani :  frustra.  Festus  :  '  In- 
simularc,  crimen  in  aliquem  confin- 
gcre.'  Glossit;  Stepiiani,  *  Insimula- 
tur,  Sta^dWfi.'  Heins. 

15  Atiritus  nsellus]  Hinc  adserenda 
vetus  scriptura  Phaedro  1.  i.  Fab.  11. 
de  asiiio  et  leone  vcnantibus,  '  hie 
auritulus  Clamorem  subitum  totis  tol- 
lit  viribus  :'  ita  enim  veterrimae  Vos- 
sii  scheda;  ;  nisi  quod  auriatlus  men- 
dose  exhibebant.  Mox  cum  eodcin 
codice  rcponc  in  Pbacdro,  '  Leonis 
adfliguntur  horrcndo  impetu.'  Hein- 
sius. 

16  Verberc  tardus  eraf]  Lentus  eat 
priuiic  cditiones  et  scripti :  sic  noster 
dc  asino  semper.  Met.  xi.  '  Induitur- 
quc  aurcs  lente  gradientis  aselli :'  et 
alibi.  Idem. 

17  Ecce  tuum  sollcrs  caput  exornarc 
Cypassis]  Codices  vetustiores  magiio 
iiumcro,  rcctc,  Ecce,  novum  crimen, 


AMORES,      1,115.    II,    8. 


3075 


aoUers  orniiie  Cijimssin:  '  oniarc'  enim, 
lion  '  caput  oiiiaic'  dicel)ant.  Hiiic 
et '  oinatriccs'  in  Grutcii  Iiisrriptio- 
iiibiis  aiK'illiv,  qiup  conicbant  heias, 
passim  dicuntiir  :  sic  *  oniatrix  a  titii- 
lis'  pag.  DLXXix.  Aponi/K  success.e 
A  TUTur..  OnNATK.  G.  Batonius 
EpiGONts  Atiuensis.  De  titulis 
vide  Vanoiieni  et  Festuin  :  et  pag. 
Mcxviii. '  oinatiix  galea-.'    Calpur- 

NIA  L.  ET  J.  I..  CAI.EAiOUNATRIX.  ubi 

iiota  guleuin  ilici  pro  galcro  vol  gale- 
licuio  coma.!  adscitilia*.  Noster  lib. 
I.  El.  11.  '  Ornatrix  tiito  corpore 
semper  erat :'  et  Arte  Amatoria: 
*  Tiia  sit  ornatrix.'  Duo  codices  non 
male,  Ecce  (novum  crimen)  solters  an- 
cilia  C'ypassis.  Heins. 

19  Si  sit  peccasse  libido]  Si  sic  iideni 
meliores.  Eorte,  Di  nulius,  quam,  si 
mild  sit  pcccasse  libido.    Idem. 

23  Ornandis  operosa  est  ilia  capillis] 
Ilia  est  opcritia  I'uteaneiis,  Ncapolita- 
niis,  et  uniis  Paiatinus :  bene.  Met. 
VIII.  '  stiidioque  opcratiis  inliivsi  :' 
nbi  male  omratus  legebatiir.  '  Votis 
pudicis  operari'  Ep.  ix.  35.  '  Sistris 
Isidisoperari'  Art.  Am. '  Operari  sa- 
cris'  sa^pe  alibi.  Idem.     Operosa']  So- 


lers,  et  ({iia'  comendis  rapillis  operam 
diligonter  impendit. 

21  Et  tibi  per  doctUs  grata  ministni 
manus]  Perdocla  est  Puteaneiis.  Piito 
perdocta  tiianu  :  sic  candcm  '  |ioneiidis 
capillis  perfeetam'  mox  vocat.  Pon- 
ticis,  '  Uignam  Majoniis  Plixacida 
condere  chartis  Cum  te  l*ieri<les 
perdocuere  Uix.'  Usi  eo  verbo  quo- 
que  non  semel  Lucretius,  Cicero, 
alii.    Ileins. 

25  Qute  sit  tibi  Jida  rognrem]  Qui 
erat  tibi  Jida.  Puteaneus  mendose  : 
alii  complures  qua  tarn  tibi  Jida ;  rec- 
to.   Idem, 

20  Quid,  nisi  ut]  Rectius  videatur, 
Quo '!  nisi  ut  indicia  juncta  repulsa  fu- 
ret.    Idem.      Quid]    Nisi   ut   pra;tcr 
repulsam,   domin.^.  etiam   indicarct,  / 
me  fidem  tallere  voluisse. 

27  Per  Veneremjuro]  Sic  Tibul.  i. 
Eleg.  4.  *  Nee  jurare  time.  Veneris 
perjuria  venti  Irrita  per  terras  et 
tVeta  sununa  t'erunt.'  Quod  tamea 
male  praM-ipitur  :  et  plerumque  pe- 
jus provenit. 

28  Me  non  esse  reum]  Id  est,  me 
non  peccasse.  Domin.  Admissi]  Pec- 
cali.     niicyll. 


ELEG  1  A    VIII. 


1  I'onendis  inmille  modis]  Modos  bene 
Puteaneus.  Jleim.  Comendis  in  milk 
tnudos  perfecta  cnpillis,  Sfc]  ('ypassiin 
interrogat,  unde  Corinna  furtivos 
ejus  concubitus  scire  potuerit :  et  so 
laudat,  (|uod  egregie  crimen  dissimu- 
laverit.  Comendis]  Ornandis.  Legitur 
in  vetuslissiniis  codicibus,  Pmiendis  in 
viille,  SjC.  Mille  modos]  Variu  enim 
caput  sibi  ornant  nudiercs.  Perfecta] 
I'critissima. 

7   Non  tamen]  Nam  non  alter  Mcn- 


telii :  Nunc  tamen  Puteaneus  :  lege 
Num  tamen ;  nam  idem  codex  mox 
wi</«  tcrbo  cum  Neapolitano  :  sex  alii 
non  verbo  ;  vuigati  nee.  Heins.  Tamen] 
Quamvis  persenserit.  Erubui]  Con- 
scius  enim  sibi  commissi  criminis,  cum 
arguilur,  erubescit,  Verbo  lapsus  ullo] 
Id  est,  titubavi,  quod  evenit  illis,  qui 
sunt  sibi  conscii  peccati.  Verbo  lap- 
sus] Ter.  Hoaut.  ii.  2.  Clin.  '  Verum 
ilia  ne  quid  titul)et.  S.  perdocta  est 
probe.'    Quod  ex  Plauto  sun,  ut  pie- 


3076 


NOT^.    VARIORUM    IN    OVIDII 


raque  transtulit.   Isti  antetn  homines 
dicuntur  facunde  mali. 

9  Quid,  quod  in  ancillam]  Ancilla 
rectius  Piiteaneus  cum  qiiatuor  aliis : 
duo  ancillas.   Heins. 

10  Mente  bona]  Communi  sensu. 

11  Thessaltia  ancillcE  facie]  Ducum 
exemplo  dicit  non  pudendum  esse 
domino  ancillae  amorem.  Facie  Bri- 
seidos ancilUs]  Hue  alludit  Hoiat.  ex 
Homero  :  '  prins  insolentem  Serva 
Biiseisniveo  colore  Movit  Achilleni.' 
Od.  II.  4.  Thessalus]  Achilles,  qui 
Thessalia  fuit  oriundus.  Ancilhe]  Ser- 
vee,  captivae.  Briseidos]  Hippoda- 
niiani  dicit,  Brisei  filiani,  quam  Achil- 
les amavit,  eversa  ejus  patria  Lyr- 
nesso,  captam. 

12  Serm,  Sj-c]  Exemplum  affert 
etiam  Agamemnonis,  qui  Cassandram 
Priami  regis  filiara  amavit,  eamque 
post  eversum  Ilion  captivam  secum 
in  Grseciam  abduxit.  Serva]  Captiva. 
Mycenu'o  duci]  Id  est,  Aganiemnoni, 
qui  IMyca"nis  oriundus  fuit.  Phoebas] 
Maenas,  vates.  Cassandram  designat, 
quae  a  Phnebo  vaticinandi  facultateni 
accoperat.  Serva  Mijcenao  duci]  Qua 
dc  causa  etiam  Clytsemnestra  in  ca- 
put Agamemnonis  cum  vEgistho  oon- 
spiravit.  Scnec.  Agam.  vs.  255.  '  Te- 
netque  regem  famula  veridici  Dei. 
Feresne  thalaiui  victa  consortem  tui  ?' 
Quod  ex  i^schyl.  Agam.  vs.  1436. 
"H  t'  al-xp.i.\wTos  TJSe  koI  TepaffKdnos, 
Kai    KotudKeKTpos  rovoe,   6e(T(paTri\6yus, 

13  Ncc  sum  Tantalide,  ncc  forti  7na- 
jor  Achille]  Ncc  sum  ego  Tantalide  ma- 
jor, nee  major  Achilli  Puteaneus:  pliires 
etiam  alii  major  ncc  major  Achille,  et 
placet :  niulti  A'on  sum  ego ;  sed  recto 
tres  cum  Arondeliano,  Non  ego  Tan- 
talide. Sai  ravianus  Non  sum  Tantalide. 
Heins.  Tantalide]  Id  est,  Agamem- 
iione,  ciijus  avus  fuit  Tantalus,  a  quo 
jiali onyiniciim  est  'Iruitalides. 


16  Vidit  te  totis]  Vidi  scribendum 
cum  nonnullis  scriptis,  nisi  matis  sensi. 
Nam  duo  codices  sensii,  Superiori 
etiam  versu  concinnius  legas  in  me 
defixH,  quam,  in  te.   Heins. 

17  Quanto  prcesentior]  Quam  tu, 
scilicet:  hoc  est,  audacior.  Si  forte 
refert]  Refers  libri  veteres  ;  quod  ve- 
rum  esse  nionui  Epist.  v.  113.  Tana- 
quillus  Faber  ad  Phaedrum  lib.  ill. 
malit  legi,  si  fors  refert ;  hoc  est,  in- 
terest :  sed  frustra.    Heins. 

19  Tu  Dea]  Per  apostrophen,  Ve- 
nerem  alloquens,  ab  ilia  veniam  pe- 
tit, precaturque  ne  male  sibi  eve- 
niat  perjurium.  Animi  pcrjuria  nostri] 
Animi  puri  Puteaneus  et  Arondelia- 
nus  ;  Optimo.  Sic  '  pure  sacra  faceie,' 
et  similia  :  sic  animum  'purum*  et 
'  religiosum'  Cicero  conjungit :  '  pu. 
rum'  et '  insontem'  Horatius.  '  Deus 
pura  mente  colendus'  in  distichis 
quae  sub  Catonis  nomine  circumfe- 
runtur.  Heins.  Anitni  perjuria  puri] 
Improbe  sibi  ignoscit  poeta.  An, 
cum  lingua  juravit,  mens  injurata 
dici  potest: 

20  Carpatlnu7n]  Carpathus  insula 
est  inter  jEgyptum  et  Rhodon  posila, 
qua;  Carpathio  mari  nomen  dedit. 
Pro  quocunque  mari  posuit  Naso. 

21  OJpciis]  Quia  tuam  causam  egi 
apud  Corinnam,  (juaj  propter  pelli- 
catus  suspicionem  te  odio  proseque- 
batur. 

22  Fusca]  '  Est  etiam  in  fusco 
grata  colore  Venus.' 

24  Est  unum  e  dominis  protneruisse 
satis]  Unum  est  e  dominis  cmeniisse 
satis  Puteaneus  et  Neapolitanus  cum 
Arondeliano  et  quinque  aliis  :  plures 
Est  unum  e  dominis  emeruisse ;  puto 
demeruisse.  liih.  ii.  Art.  *  Ncc  tibi  sit 
servos  demeruisse  pudor.'  Vide  ta- 
men  qua;  noto  ad  Epistol.  vi.  138. 
uhi  emereri  pro  demeren  iionnunqiiam 
sumi  docuimus.    Heins, 


AiVfORES.     I,l|{.    ir.    i). 


3077 


ELEGIA    IX. 


1  Ojnunquam  pro  me  satis  mdignate 
Cupido]  Amarititim  levitateiu  et  in- 
coiistantiam  exprimcns  Naso,  Cupi- 
dineni  alloquitiir.  h^unquam  pro  me] 
Contra  me  semper  stas,  me  figis,  in 
meo  corde  desides. 

3  Qui  nunquam,  Sfc]  Idem  in  primo 
dixit,  '  Non  sum  deserter  araoris.' 
Nunquam  reliqui]  Semper  enim  amavi. 

0  Pugnantes]  Jiivenes  et  piiellas 
til)i  reluctantes,  et  qui  tui  imperii 
juga  fuginnt. 

7  Quid  non,  ^-c]  Conveniens  esse 
dicit,  ut  illata  sibi  vulnera  eorum 
anctor  Cupido  sanaret.  Ut  dim, 
'  Vulnus  Aciiilleo  qua;  quondam  fe- 
ccrat  hosti,  Vulneris  auxiliura  Pelias 
hasta  tulit.'  JEmonius]  Thessalus. 
Queni]  Teleplium.  Cuspidel  Peliadis 
hastae.     Heros]  Achilles. 

8  Confossum'\  Viilneratum.  Juvit} 
Sanavit.  Cum  petiit,  medica  postmodo 
juvit  ope]  Confossum  rectc  meliores  : 
duo  Confessum.    Heins. 

y  Venator]  Deberes,  inquit,  o  Cu- 
pido, fugientes  insequi,  nee  in  capti- 
vos  tautopere  saevire :  venatoris  ex- 
emplo,  qui  captas  feras  relinquit,  et 
fugientes  scetatur. 

10  Inventis]  Partis.  Ulteriora] 
Plura. 

11  Nos]  Amatores.  Populus  tibi 
dedilus]  Subditus  Jureti  excerpta,  et 
tres  alii  ex  melioribus.    Ileitis. 

12  Reluctanii]  Tibi  adversanti,  tua- 
(jue  imperia  spernenti.     Manus]  Tua. 

13  Hamala  recondere  tela]  Ketun- 
dere  Puteanens  cum  Regio,  uno  Vati- 
cano,  et  excerptis  Jureti ;  recte  :  hoc 
est,  obtusa  reddere,  hebetare.  Lu- 
canus  1.  VI.  '  confringite  tela  Pecto- 
ris in  cursu,  jugulisque  retundite  fer- 
rum.'  Prudentius  Cathcmerin.  '  Ul- 
tor  retundit  iram.'  Idem  cum  quatuor 


aliis  mox  relinquit.  Heins.  Ilamata 
tela]  Id  est,  sagittas,  quarum  cuspi- 
des  liamos  imitantur. 

14  Reliquit  amor]  Dixit  etiam  in 
Artibus  :  '  Attenuant  juvenum  vigi- 
latce  corpora  noctes.' 

IG  Ilinc]  Ex  liis  viris  atquc  pnellis 
tibi  subjugatis. 

17  Roma,  nisi,  ifc]  Siiadet  Cupidini 
ut  imperium  suum  propagare  velit ; 
excmplo  Romap,  quae  ab  initio  pusilla, 
postea  totum  sibi  terrarum  orbem 
subjecit. 

18  Stramineis]  E  stiaminc  construc- 
tis,  qualis  fiierat  casa  Komuli.  Nunc 
quoque]  Vt  antea  fuit.  Stramineis 
casis]  Virgil,  viii. '  Hinc  ad  Tarpeiam 
sedem  et  Capitolia  ducit,  Aurea 
nunc,  olim  sylvestiiiins  horrida  du- 
mis.'  Et  ibid.  '  Romuleoqiie  recens 
horrebat  regia  culmo.'  Nunc  quoque 
densa  cusis]  Tecta  casis  libri  veteres. 
Heins. 

19  Fessusi7i  acceptos,  ifc]  Ab  amo- 
rc  militia"  vacationem  et  requiem  se 
consequi  debere  docet  pluribus  ex- 
emplis.  Fesst/s]  Longa  militia.  Mi- 
les] Veteranum  dicit,  qui  emeritis 
stipendiis  honestam  ab  Imperatore 
missionem  consequitur. 

21  Subductam]  Proprie  subducere 
navem,  est  in  terram  trahere.  Dedu- 
cere  autcm,  est  in  mare  mittere. 
Celant]  Continent,  abscondunt.  Na- 
valia]  Navalia  loca  sunt,  in  quibus 
naves,  et  remi,  nauticaque  omnia 
instrnmenta  tiunt.     Pinum]  Navem. 

23  3Ie  quoque]  Jam  tempus  .es^^v 
dicit,  ut  ab  amatoriis  doloribii.<rjt)|«)r 
cul  degat  aevum  :  exemplo  j^oGtQF^i 
militis,  gladiatoris,  vetustap  jiavia,.«t 
equi  senescentis.     Merui]  Militavi.' 

21  Defunctum]  Qui  jam  fiuivthujns 
uiilitiac  labores.    Virg.  '  O  t«nd$iu 


3078 


NOT^    A  ARIORUM    IN    OVIDll 


inagnis  pelagi  defuucte  periclis.' 

25  Vive,  Deus,  posito]  Piito,  Vive 
Deus.  Ausoniiis,  Idyll,  vii.  '  quos- 
dam  Constat  nolle  Decs  fieri.'  Heins. 
Vive']  Apcrte  nunc  ostendit,  sc  aniori 
adeo  obnoxiuni  esse,  ut  ab  illo  nnii- 
qiiam  discessurus  sit.  Deus]  Qui 
hanc  potestatem  liaberet.  Posilo] 
Dcposito. 

26  Deprecer']  Pro,  deprccarer,  ct 
recusareni :  hoc,  scilicet,  utsine  anio- 
re  viverem. 

27  Animique  rcvanuil  ardor]  Aiiimi' 
yue  relanguit  ardor  Puteaneus  a  nianu 
prima  ;  sed  emendatum  resanuit ;  ne- 
que  aliter  Arondelianus  :  quoiiiodo 
et  lib.  I.  El.  10.  quanquani  hoc  loco 
id  verbi  minus  aptuin  videtur:  alii 
codices  evanuit.    Heins. 

30  Frena  retcntantein]  Pressis  re- 
pugnantem  habenis ;  vel  ctiain,  mor- 
dentem  frena. 

33  Incerta]  Inconstans,  instabili.«, 
varia.  Amor  cniin  nullum  in  se  nc- 
qiie  modum  neque  consilium  habet : 
5cd  temere  omnia  agit. 

34  ?}ota  tela]  Id  est,  solita. 

30  Hie  tibi  sunt  vires,  hie  tiia  dex- 
irafacit]  Malim  hue  facit,  et  sint  vi- 
res ;  quod  posterins  in  prima  editionc 
et  duobus  scriptis  extat  cxcmplari- 
bus.    Heins. 

37  Hue  veiiiunt]  Hie  Puteaneus. 
Idem. 

38  Vix  ullis  prce  me  nota  pharetra 
tua  est]  Prima  cditio  cum  nielioribus, 
Vix  illis  prce  me  nota  pharetra  sua  est ; 
proxinie  verum.    Idem. 

39  Infalix]  Infcelicem  eum  vocat, 
qui  nullo  amoris  incendio  asstuans, 
tola  nocte  stertit. 

41  Somnus  mortis  imago]  Sic  ct  Ho- 
mer. Iliad,  n.  "tirvtf  KoX  Oavirip  SiSv/xdo- 
<Ttv.  Et  Coluth.  Thcban.  eVel  Oavirif) 
fTw(fj.Topos  vTn/oi.  Qui  vocatur  vni/oi 
at>ayKa7os'  Uphi  virvos'  )(f.\K(7us  vTTi'os. 
Fcrrcus  somnus.  Hue  tacit  iilud  Livii 
lib.  I.  dec.  .5.  nbi  Histri  somno  vitio- 
que  mcr.si  a  Romanis  tnuidaiitur  ; 
'  Somno,'  iuquif,    '  mors  continuata 


est.'  Et  Pctron.  in  Halos.  '  Hie  gra- 
ves alios  mero  Obtruncat,  et  conti- 
nuat  in  mortem  ultimam  Somnos.' 
Sic  Gorgias  apud  v^lian.  lib.  ii.  "HSr; 
jU€  6  vnvoi  &pxiTai  irapaKaTaTidecrOai  r^ 
a5e\(p^.  Gclida]  Maro  Hi),  vi.  '  Et 
consanguineus  leti  sopor.' 

42  Quiescendi]  Quietem  etiam  mor' 
tern  appellavit.  Et  Maro  quietem 
diiram  dixit  mortem. 

43  Voces]  Promissiones. 

44  Sperando]  Spes  enim  est  aniantis 
perpetua  fere  comes.  Sperando  gau- 
diaferam]  Sed  ilia  spes  hominis  vigi- 
lantis  est  somnium.  Th  eyprtyoparos 
ivvTTvwv,  ut  in  Eurip.  Here.  Fur.  4v 
(pdei  Tt  \ev(T(Tofii€v  oveipov.  '  Num  ille 
somniat.'  '  Ea  quai  vigilans  voluit.' 
Tcr.  Andr.  Et  Virgil.  I'harmac. '  Cre- 
dimusP  an  qui  amant,  ipsi  sibi  som- 
nia  fingunt  ?' 

45  Jurgia  nectat]  Sic  ct  Graeci, 
7rXe/c€i>'  \6yovs'  firixavo^l>a(petv'  {npaivfiv 
SSAovs. 

46  Fruar]  Potiar. 

47  Dubius  Mars]  Incerti  enim  sunt 
bellorum  exitns.  Cupido  est]  Tollunt 
scripti  plures  rh  est.    Heins. 

51  Pulchra  cum  matre  Cupido]  Ro- 
gantem  pro  diversa  lectione  Putea- 
neus.   Idem. 

52  Indeserta]  Nunquam  deserta, 
perpetua.  Indeserta  regna]  Hoc  loco 
praep.  in,  negative  posita  est :  ut  in 
multis.  In  aliis  intensive,  utt  quoquc 
rh  k  in  Graecis  :  sic  in  illo  Virgil,  xii. 
'  Turnus  ut  infractos:'  nbi  sane  res 
ipsa  satis  indicat  quid  sit :  quanquani 
alii  obnitantur :  '  Stevit,  et  infracta 
luctatiir  arundine  telum  Eripere.' 
Virgil,  ibid.  Et  Metam.  vi.  632.  '  in- 
fractaque  constitit  ira.'  Cicero  clare 
hoc  cxplicat  iii.  Tuscul.  '  Verisimile 
est  igitur,  in  qucm  cadit  a>gritudo, 
in  eundem  cadere  tiuiorem,  et  in- 
fractioncm  quandam  animi,  ct  deniis- 
sionem.'  Regna  gcre]  Tela  gere  Jureti 
cxcerpta,  cum  tribus  aliis.  Putea- 
neus et  Sarravianus  pro  diversa  lec- 
tione rrgna  rege ;  quo  modo  et  primus 


AMORES.     LIH.    11.   10. 


3079 


Moreti ;  vel  tene;  quod  postremum 
aniplector :  idqiic  Ciofanus  in  iiiio  ex 
suis  itiTcuerat.  In  Fastis  lib.  in. 
'  Regna  tenent  fortes  manibus  pedi- 
busque  fugaces  :*  et  sic  saepe  alibi. 
Heins, 

5i  Accedant']  Adjungantur.  Nimium 
vaga]  Id  est,  erraus,  et  tuuni  iinpe- 


rium  fuglens. 

54  Ambohus  populis]  Vironini,  scili- 
cet, et  piiellarum.  Sic]  Si  regno  tuo 
puellse  accesserint.  Dotn.  Ambobus 
populis]  Simile  quid  Aristoph.  in  Ce- 
realib.  to  PfKrttTTa  irepl  rhv  hrffj-ov  yu- 
vaiKwv. 


ELEGIA    X. 


1  Tu,  tu]  Iteratio  haec  emphasim 
liabet,  et  quasi  decepti  querelam 
continere  videttir.  Gracine]  Graeci- 
nus  hie  Nasonis  fidissimus  ac  vetus 
sodalis,  et  huinanioribus  Uteris  et 
miiitari  disciplina  egregius  fnit :  unde 
ad  Consulatus  lionorem  evectus  est, 
CO  tempore  quo  Naso  in  Scythia  exu- 
labat  in  Tomitano. 

3  Deprcnsus]  Scilicet,  sum  a  Cupi- 
dine.  Inennis]  Si  enim  mihi  non 
persuasisses,  non  posse  quempiani 
eodcm  tempore  duas  amare,  ego 
solius  Corinux  aniore  captus,  arroas- 
sera  me  contra  aliarum  amorem,  nee 
victus  fuissem  tam  facile. 

4  Tempore  solus  amo]  Turpis  amo 
Puteaneus  et  quinque  alii  cum  prima 
editione.   Heins. 

5  Operosce  cultibus  ambc£]  Operosis 
Regius  cum  excerptis  Dousze  et  Po- 
litiani.  Ileitis.  Operosa  cultibus]  Quai 
se  mirifice  ornaut  et  excolunt.  Sic 
supra :  '  Adde,  quod  ornaudis  ope- 
rosa  est  ilia  capillis.' 

C  Artibus]  Minervae  operibus. 

8  Et  magis,  &;c.]  jEgre,  inquit,  milii 
ambae  placcnt.  Sed  niira  varietate 
utitur. 

9  Errat  ut  a  ventis]  Errant,  nt  ventis 
meliores;  quos  inter  Puteaneus,  qui 
et  phaselos  Grxco  more.  Heins.  Dis- 
cordibuf]  Contrariis,  et  sibi  repuguan- 
tibus.     Ada]  Impulsa. 


11  Erycina]  Venus,  ab  Erycino 
monte  Siciliae,  in  quo  religiosissime 
colebatur. 

12  Non  erat']  Nonne  cum  Barberi- 
niano  el  uno  Vaticano.    Heins. 

15  Sed  tamen  hoc  melius]  Ut  duas 
amem. 

17  Vacuo  dormire  cubili]  Vidua  rae- 
liores.    Heins. 

18  Et  medio  late  ponere  membra  toro'\ 
Luxe  Puteaneus  et  quatiior  alii ;  quod 
et  in  suis  Naugerius  invenerat :  duo 
lassa,  quod  ad  veram  scripturam  aliu- 
dit.  Art.  Am.  in. '  Hanc  decet  infla- 
tes laxe  jacuisse  capillos.'  Heins. 
Laxe']  Qui  solus  sine  socia  puella 
dormit,  dicitur  laxe  pouere  membra 
medio  toro. 

20  Simque,  S^-c]  Non  ego  solus  dor- 
miam  in  meo  lecto. 

23  Sufficiant  gracilcs  non  sunt  sine 
viribus  artus']  Sufficiam  codex  Putea- 
neus :  recte ;  nisi  quod  Neapolitani 
libri  lectio  non  minus  arridet,  Sujffi' 
ciant  graciles  sed  non  sine  viribus  artus; 
atque  ita  unus  Vaticanus;  nisi  quod 
in  illo  et  non  sine.  Heins. 

27  Consumsi  gaudianoctis]  Consumto 
tempore  rectius  Excerpta  Jureti,  et 
plures  alii.  Propert.  lib.  i.  Eleg.  3. 
'  Janique  ubi  longa  mex  consumstt 
tempora  noctis  ?'  Heins. 

29  Certamina  mutua  perdunt]  Rum- 
punt  Puteaneus    a    manu  secunda ; 


3080 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


qnod  et  in  aliis  multis  invenire  est : 
linns  Vaticanns  produnt.  Nihil  teniere 
mutanduDi.  Infra,  '  Et,  quae  me  per- 
diint,  oscula  mille  dedit.'  Idem. 

31  Induat]  Per  contentionem  lau- 
dat  snnm  consilium.  Contraria  pec- 
tora  telisl  Id  est,  se  amet  miles,  et 
immortalem  gloriam  sanguine  conse- 
quatur.  Mortis  enim  et  vulnerum 
contemptu  laus  victoris  quaeritur, 

32  Nome7i]  Gloriam. 

33  Et  qucE  lassaril  eundo]  Arundo 
Puteaneus ;  irundo  Arondelianus. 
Scribe  arando.     Trist.  i,  El.  2.  '  La- 


tum mutandis  mercibus  aeqiior  arc' 
lib.  III.  EI.  12.  '  Non  nisi  vicinas  tu- 
tus araret  aquas.'  Virgilius,  '  Vas- 
tum  maris  aequor  arandum.'  Et  alibi, 
'  Nullum  maris  aequor  arandum.'  Pe- 
tronius,  '  gravidis  freta  pulsa  carinis 
Jam  perarabantur.'  Heins. 

38  Conteniens  vitce]  Quod  libidino- 
sissime  vixeris.  Mors  fiiit  ista  tuai} 
In  uno  Moreti  sikc  pro  diversa  lec- 
tione  est  notatum  ;  quod  sequor.  Lam- 
pridius  in  Heliogabalo :  *  Alios  ab 
ima  parte  perfodcrunt,  ut  mor.s  vitae 
esset  consentiens.'  Heins. 


ELEGIA     XI. 


1  Prima  malas  docuit,  ^c]  Naviga- 
turam  Baias  Corinnam  ab  institute 
revocare  nititnr  Naso,  maris  pericula 
memorans.  Malas  vias}  Humano  ge- 
neri  perniciosas.  DncuW]  Monstra- 
vit.  Prima  pinus']  Vide  Epist.  xii. 
13.  cui  addemus  ex  Cic.  de  N.  D. 
lib.  II.  ubi  ille  apud  Actium  pastor, 
qui,  cum  navem  nunquam  antea  vi- 
disset,  et  procul,  nti  divinum,  et  no- 
vum maris  vchiculum  Argonautarum 
e  monte  conspcxisset,  primo  adniirans 
et  pcrterritus  loquitur :  «  tanta  moles 
labitur,  Frcmcbunda  ex  alto  ingenti 
sonitu,  et  spiritu  Prae  se  undas  volvit, 
vertices  vi  suscitat,'  &c.  Dubitat, 
inquit  Cicero,  quae  sit  ea  natura  quam 
cernit  ignotam  :  idemque  juvcnibus 
visis,  atiditoquc  nautico  cantu,  incipit 
suspicari  quid  sit.  Quod  Cicero  op- 
time  ad  rationcm  philosopliandi  re- 
fert.  Adeoque  non  temere  hodie  de- 
cent 01  irpooTKapTtpovvTts,  assensinn  esse 
sustincndum  a  visis,  et  cum  rationc 
deliberandum.  Mirantibus  undis'\  Sic 
^neTd.  VIM.  '  Labitur  uncta  vadis 
abics :    mirantur   et    undar,   Miratur 


ncmns  insuetum  fulgentia  longe  Scuta 
virum,  pictasque  inuare  carinas.' 

2  Pcliaco  i-ertice']  Pelion  mons  est 
Thessalia?,  ad  meridiem  spectans :  in 
cnjus  summitate  sunt  maxima  pineta. 
Juxta  hunc  montem  navem  Argo  aedi- 
ficavit  lason  :  unde  Catullus,  *  Pelia- 
co  quondam  prognatae  vertice  pinus,' 
&c. 

3  Concurrentes  cautes']  Graecum  ver- 
biim  Symplegadcs  interpretatur.  Sym- 
plcgadcs  autcni,  quai  et  Cyaneap  di- 
cuntur,  duae  sunt  insulae,  sive  potius 
scopuli  in  Ponto,  contra  Tliracium 
Bosphorum.  Has  fabulati  sunt  Poetae 
inter  se  concurrisse  :  quoniam  parvo 
discretac  intervallo,  cociuntium  spe- 
cicm  procul  visentibus  praebcnt :  nt 
tradit  Plin.  iv.  Natur.  Hist.  Concur- 
rentes cautes]  Vide  Epist.  xii.  121. 
Idem  in  Argon.  Apol.  iv.  784.  ubi 
Juno  Tlietidi :  Olada  fifv  iiacrov  ifx^ffw 
ivl  <ppf(7\  tUtoi  y)pus  AlffoyiSrjs,  o'l  t*  SA- 
Ao«  a.oacf}Tr\pii  a4d\ov,  O'li)  re  <r<^'  iadwffa 
oiA  n-Aa^TjTor  irtpduma?  FleTpas,  Ma 
nupui  Setyal  fipofitovfft  OueAAai.  Et  lib. 
II.  vs.  317.   Tltrpas  fxfyrdfxirpuTou  a(f>op- 


AMORES.      Lll>.    H.    11. 


3081 


iv  ^vuoxrjcf  iibi  vitlc  Sclioliast.  qnare 
Kvdvfat  dicantur.  Quod  et  ex  Homer, 
disciimis.  Odyss.  M.  75.  vecpiKr]  Se 
fill/  afi(piPfl3r]K(  Kvavf-q,  et  quae  seqq. 
Teineraria]  Quia  ausa  est  per  niedias 
Symplegades  transire.  Cautes]  Sco- 
pulos. 

4  Conspictiam]  Insignem,  spcctabi- 
lem.  Fulvo  vcllcre]  Aurenm  vcUus 
dicit,  ad  quod  rapiendum  Jason  pro- 
fectus  est.  Ovcm]  Arietem  :  de  quo 
alibi  Naso,  '  Aureus  ille  arics  viilo 
spectabilis  aureo.' 

5  Remofreta  longa  movcTct]  Secnret 
Sarravianus.  Sequenti  versu  mersu 
pro  pressa  prima  cditio,  sed  prcssa  pro 
depressa,  ut '  pressa  vallis'apud  Gra- 
tium :  ita  et  *  prensus'  pro  deprensus 
passim  apud  poetas.  Ilcins, 

G  Funestas]  Letales,  mortiferas. 
Pressa]  Cyancis  illisa.  Bibissct  aquas'] 
Summcrsa  esset,  et  naufragium  fecis- 
set. 

7  Patriosque  penates]  Sociosque  sctip- 
ti.  Nupta  enim  Corinna,  ut  patet  ex 
lib.  I.  Elegia  4.  et  lib.  ii.  Elcgia  2. 
turn  et  aliis  locis.  De  sociis  pcnati- 
bus  monui  ad  Epist.  v.  126.  Heins. 

8  Fallaces]  Quid  enim  mari  falla- 
cius  .'' 

10  Et  gelidum  Boream  prcccipitemque 
Notum]  Bvrean  et  gelidumque  Noturn 
Puteaneus  et  Arondelianus.  Scribe 
egelidvmque ;  qnomodo  agnoscit  Se- 
neca Controvers.  ii.  10.  etiam  in  Epi- 
tome ab  Andrea  Schotto  edita:  non 
gelidumque  Neapolitanus  et  tres  aliij 
duo  pratepidumque,  Heins. 

12  Una  est,  ^c]  Niliil  aliud,  inquit, 
est  cernere,  nisi  mare  cceruleura.  /n- 
justi]  Quia,  nullo  discriniine,  bonos 
et  males  obruit.  Una  est  forma  maris] 
Marc  undique,  et  undique  coelum. 
Nil  nisi  pontus  et  aether.  Quod  ex 
Homer.  Odyss.  H.  301.  ovSe  ns  &Wr) 
^alv^ro  yaidwyf  oAX'  oiipavhs  r)5e  GaAotr- 
ffa. 

14  Mora]  Hoc  dicit,  q\ioniam,  qui 
conchas,  lapillos,  et  hujusmodi  qua:- 


nmt,  in  iiltoribus  pedctenlim  pro- 
gredicntes  morantur. 

15  Signal c  putlhi-]  Signala  Putea- 
neus et  tres  alii ;  at  complures  sig- 
nanda.  Heins. 

10  Ilactenus]  Scil.  in  litloribus. 
C'cEca]  Periculosa. 

17  Et  vobisalii]  Puto  At  vel  Ut. 
Heins. 

18  Quas  Scylla  infledit]  Infestetma- 
liores;  nonnuliiin/t'S<a<.  Motamorph. 
XIII.  '  Scylla  latus  dextruui,  lacvum 
irrequieta  Charybdis  Infestaut.'  Id. 
Scylla]  Scyllam  etCharybdin  fabulan- 
tur  Poiitae  monstra  esse,  in  freto  Si- 
culo  posita,  quae  transeuntcs  naves 
vorcnt  et  absumant.  Re  autem  vera 
Scylla  saxum  est,  et  Charybdis  marc 
vorticibus  plenum  :  ambo  in  Siculo 
mari,  periculosa  admodum  naviganti- 
bus. 

19  Ceraunia]  Cerannia,  quae  et  A- 
croceraunia  dicuntur,  sunt  altissinii 
montes  Epiri :  a  crebris  fulminibus, 
qusB  eos  percutiunt,  dicti ;  Graeci 
enim  Ktpavvov  ful-men  appellant.  Sunt 
autem  naufragiis  insignes  :  nnde  eos 
Horatius  '  intames  scopulos'  dixit. 
Violenta'j  Propter  crebra  naufragia, 
quiE  ibi  fiunt. 

20  Quo  lateant  Syrtcs  magna  minor' 
que  sinu]  Optime  codex  Regius,  quote 
Malea  sinu.  Infra  El.  16.  '  Nee  ti- 
meam  vestros,  curva  Malea,  sinus.' 
Maleam  cum  Syrtibus  quoque  con- 
junxit  Propert.  lib.  iii.  '  Et  placidum 
Syrtes  portum,  et  bona  littora  nautis 
Pracbeat  hospitio  curva  Malea  sue  :' 
curva  igitur  et  siuuosa  Malea.  Heins. 
Quo  sinu]  Plin.  lib.  v.  Natur.  hist,  de 
Africa  loquens  :  Tertius  sinus,  inquit, 
dividitur  in  geminos  duarum  Syrtium, 
vadoso  ac  reciproco  mari.  Dictae 
autem  sunt  Syrtes  a  verbo  Gr£eco 
avpitv,  id  est,  traliere.  Syrtes  autem 
adeo  sunt  periculosa?,  ut  qu;e  ad  cas 
pervenerint  naves,  perierint.  Syrtes] 
Virgil.  V.  quoque  cum  Syrtibus  Ma- 
leam conjungit.  *  Nunc  aninios,  qui- 
bus  in  Gaetujis  Syrtibus  usi,  lonioque 


3082 


SOTM   VARIORUM    IN    OVIDII 


mari,  Malenpqne  sequacibus  undis.' 

21  Quod  qidsquc  loquetur']  Loquentur 
BarberinianusetimusMoreti;  recte: 
de  quo  loquendi  modo  plura  ad  Me- 
tam.  lib,  v.  212.  et  Fast.  ii.  731.  Nos- 
ter  infra  lib.  lit.  EI.  2.  *  Vincamus 
dominse  quisque  favore  suae.'  Remed. 
Amor.  '  vindictae  quisque  favete  suae.' 
Virgil.  *  Quisque  suos  patimur  Manes.' 
Artis  Amat.  i.  '  Respiciunt,  oculisque 
notant  sibi  quisque  puellam.'  Lib.  iii. 
*  Nota  sibi  sint  quaeque  :'  ut  libri  ve- 
teres.  Libre  Artis  i.  ex  antiquo  co- 
dice,  '  Sibi  queeque  videntur  anianda.' 
Nuce,  '  Devoveant  umbras  proxinia 
quaeque  meas.'  Fast.  lib.  i.  '  nam 
Dis  ut  proxima  qusque  Nunc  penna 
veras  nunc  datis  ore  notas.'  Lib.  ii. 
'  Oscula  quisque  suae  raatri  prope- 
rata  tulerunt.'  Rem.  Amor.  *  Dum 
sibi  quisque  placent,  crednla  turba 
sumus ;'  ita  lego  :  vulgati  placet. 
Heins. 

22  Credenli  nulla  procellanocef]  Qua- 
renli  Puteaneus.  Idem.  Procella]  Ha^c 
vis  ventorum  est  cum  pluvia:  quod 
omnia  procellat. 

25  Navita  sollicitus  et  ventos  horret] 
Qui  ventos  Puteaneus,  Arondelianus, 
et  tres  alii.  Lege  qua;  in  salo,  nimi- 
rum :  alii  codices  jam  vel  quoquc. 
Heins. 

26  Letum]  Navigantesenim(ut  Ju- 
venalis  ait)  '  sunt  digitis  a  morte  re- 
moti  Quattuor  aut  tribus.' 

27  Quod  si]  Nonnulli  Qwidsi;  rec- 
tius.  Heins.  Quid  si]  Alium  terrorcm 
injicit.  Concussas]  Comniotas.  Tri- 
ton] Triton  Neptuni  filius,  ejusdem- 
que  tubicen  a  Potitis  dicitur. 

28  Quam  tibi  sit  toto]  Alii,  Qui  tibi 
nunc  toto:  vel,  toto  est:  prima  editio, 
Quam  tibi  nunc  toto  est ;  recto,  si  rh 
est  tollas :  Quam  tibi  nunc  toto  nullus 
in  ore  color  !  Heins.  Quam  tibi  sit  toto 
nullus  in  ore  color]  Id  est,  ex  timore 
tota  cxpallesces.  Nullus  color]  Fu- 
tura  morlc  pallcns.  Cui  opponitur 
bonus  color  :  purpureiun  juveutac  lu- 
men. 


29  Turn]  Invocabis,  inquit,  Caeto- 
rem  et  Pollucem  in  tempestate  :  qui- 
bus  Neptunus  dedit  potestatem  nau- 
fragis  saluti  esse,  quorumque  sidera 
alternis  lucere  dicunt.  Sidera  Ledce] 
Horat.  I.  Od.3.  *  Sic  fratres  Helenae, 
lucida  sidera.'  Quibus  Eurip.  Fab.  ii. 
[Orestes]  1652.  tertium  Helenze  lu- 
men add  it :  Zrjvhs  yhp  oZacui  ^■pv  viv 
&(pdtT0P  xp^^^i  KdffTopl  re,  TloXvSevKei 
T  iv  aldepos  irrvxaii  '2vvdaKos  ecrrai,  vou- 
rl\ois  (xuTTipios.  Castor  autem  et  Pol- 
lux, Ai6<TKOvpoi  &vaKres,  dicti,  ws  rwv 
irX^dvTuv  iirifieXovfjLfvoi.  Eustath.  Iliad. 
A.  vide  et  Horat.  Od.  i.  12.  '  quorum 
simul  alba  nautis  Stella  refulsit,  De- 
fluit  saxis  agitatus  humor ;  Concidunt 
venti,  fugiuntque  nubes  ;  Et  minax 
(sic  Di  voluere)  Ponto  Unda  recum- 
bit.'  Et  Od.  lib.  iv.  8.  Et  Theocr. 
Idyl.  xxn.  vs.  17.  'AAA'  6;U7r7js  vfius 
T€  Kal  (K  Pvdov  eAKere  vaas  AvtoIcTu/ 
vaxnaidiv  oiofj-ivois  GareWOai,  &c.  Voces] 
Invoces,  implores,  ut  periclitanti 
navi  adsint.  Generosa  sidera]  Casto- 
rem  et  Pollucem,  qui  nobiles,  et  prae- 
claro  genere  nati  sunt.  Eos  enim  ex 
Jove  Leda  peperit:  quorum  alter 
pugnis,  alter  equis  fuit  insignis.  Foe- 
cunda]  Hie  Naso  dixit  Ledam  foecun- 
dam,  quia  a  Jove  compressa,  duo  ova 
peperisse  dicitur:  ex  quibus  Castor, 
Pollux,  Helena,  et  Ciytaeninestra  orti 
sunt.  Domin,  Turn  generosa  voces,  Sfc] 
Non  videtur  hunc  locum  satis  intellex- 
isse  Commentator  :  neque  enim  Poe- 
ta  de  sideribus  Castoris  et  Pollucis, 
quas  in  coelo  videntur,  hoc  loco  intel- 
ligit:  sed  de  iis  ignibus,  qui  navibus 
inhaerent,  quos  Castoris  et  Pollucis  no- 
mine nautaj  invocant :  de  quibus  Plia. 
lib.  II.  37.  Micyll. 

30  Et,  Felix]  FcElicem  eum  appel- 
labis,  qui,  spreta  navigatione,  in  terra 
se  continuerit.  Quern  sua  terra  tenet] 
Rectius  alii  quam.  Heins. 

31  Tutius]  Quam  navigare.  Li- 
bcllos]  Scil.  Amorum. 

32  Thrciciam  li/nim]  Quali  Thra- 
cius  Orpheus  dicitur  usus  esse,     /«• 


AMORES.      LIB.    II.   11. 


3083 


ere/)Ki«S€]  PciBonuisse.  Domin. 

33  At  si]  Si,  inqnit,  (liiiii  tc  a  navi- 
gationc  dctcrrco,  nullum  pondiis  mea 
verba  Iiabent,  et  nninino  navigatiua 
08,  Dii  te  incolunicni  scrvent.  Men 
verba  procelUe]  Dic<a  scripti.  Ueitis. 

34  jJitjua]  Arnica  favens.  Tamen] 
Quamvis  mc  deseras,  amoris  nostri 
oblita.  Piippi]  Navi.  Galatea]  Una 
liacc  Nynipliaruni  maris,  fiiia  fertur 
Nerci  ac  Doridis. 

35  Crimen]  Delictum :  nisi  enim 
pnellam  servaveritis  incohuncm,  cri- 
niinandiv  eritis.  Talis  j)uell<r]  Quasi 
dicat :  Pulclierrima;,  ac  dignaj  cui 
I'aveant  Dei. 

36  Nereides]  Maris  Nymphai  Ne- 
reides dicuntur,  niontiuni  Orcades, 
Bylvarum  Dryades  :  quaa  cum  sylvis 
nascuntur,  Hamadryadcs :  fontium 
Napaeac,  vel  Naiades.  Nereidumque 
pater]  Id  est,  Nereus  :  ctijus  filia;  sunt 
Nereides,  ex  Doride  uxore. 

38  Illnauru]  Quaj  te  revehet.  For- 
tior]  Vehementior :  ut  celerius  rever- 
taris.  Tuos  sinus]  Tua  vela.  Tuos 
sinus]  Malim  suos.  Heins. 

39  Turn]  Quando  redibis  in  patriam. 
Proclinet]  Dicit  se  cupere,  ut  arnica 
Romani  reditura,  et  vento  et  mari  se- 
cundo  utatur,  ut  citius  ad  sua  littora 
appellat. 

40  Hue  venti  spectent,  hue  agat  astus 
aquas]  Hue  venti  spirent  legenduni  : 
atque  ita  inveni  postea  in  excerptis 
Dousac.  Sarravianus,  Hue  ventus  por- 
tet.  Pont.  IV.  El.  10.  ♦  At  Notus  ad- 
verso  tepidum  qui  spirat  ab  axe.' 
Heins. 

41  Ipsa  roges]  Hoc  eani  facere  cii- 
pit,  quasi  cupidam  visendi  suum  Na- 
sonem.  Zcphyri  vcniant  in  lintea  pleni] 
Soli  Puteancus  cum  quatuor  aliis. 
Heins. 

42  Moveas]  Tractes,  redeundi  cu- 
piditate.     Turgida]  Intlata. 

43  De  littore  puppim]    Pinum  ex- 


cerpta  Politiani.  Heins. 

44  Nostras  adveliit  ilia  Deos]  Id  est, 
nieam  fcclicitatem. 

45  Excipiamque  humeria]  Ulnis  ex- 
cerpta  Jureti  et  Puteani  cum  codice 
Sarraviano  et  sex  aliis.  Sed  vulgata 
respicit  ad  rituni  ilium,  quo  e  navi 
alienis  bumeris  per  primas  undas  de- 
ferebantur  vectores  in  terram  :  hie 
infra  El.  18.  de  natantc,  '  Tu  nostris 
niveos  humcris  impone  lacertos :'  et 
Epistola  Herus,  '  Nam  modo  te  vi- 
dcor  prope  jam  spectare  natantem, 
Brachia  nunc  bumeris  huraida  ferre 
nieis.'  Heins.  Excipiamque  humeris] 
E  navi  descendcnlem  Corinnam  bu- 
meris ita  feram,  ut  olim  iEneas  An- 
cbisen.  Sine  ordine]  Confusa.  Car- 
pam]  Carptim  rapiani. 

40  Viclima]  Hostia.  Vota]  Parti- 
cipiuni  est  a  verbo  Vovco,  voves.  Sic 
Maro  :  '  Votum  pro  reditu  simulant :' 
scilicet  equum.     Cadet]    Mactabitur. 

47  Tori]  Mens^. 

48  Pro  mensa  tumulus  quitibet  esse 
potest]  Et  tumttlus  menscc  quilibct  esse 
potest  Puteancus  :  tres  Pro  7tiensa  cu- 
mulus: prima  editio  et  scripti  non- 
ntdli  Et  cumulus  mensw  quiliOet  instar 
erit,  qiioniodo  et  Arondeliauus  ;  nee 
aliter  Sarravianus,  nisi  quod  in  illo  tu- 
mulus; et  recte.  Heins. 

49  Itlic]  In  littore.  Lyao]  Vino. 
Lyaous  namque  est  ex  nominibus  Bac- 
clii,  atrh  Tov  \vetv,  id  est,  solvere :  quod 
mentes  bominum  curis  solvat  et  libe- 
ret. 

51  Properas]  Festinas.  Iniqucc] 
Molestie  propter  frigora  et  vigilias. 

54  Cur  ego]  Quamobrem  ego  negem 
mea  vota,  qua^  pro  tuo  reditu  feci,  va- 
luisse,  cis  blandiens  ? 

55  Nitidissimus]  Candidissimus,mi- 
bi  ficlicissimus. 

50  Lucifer]  Veneris  Stella.  Ad- 
initiso]  Celeri,  vcloce. 


3084 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


ELEGIA    Xll. 


I  he  triumphales  circum  mea  tern- 
pora  lauri]  Exulfans  laetatur,  qnort 
Corinna,  quam  diligentissime  adhibito 
custode,  clausisque  foribus  vir  custo- 
dicbat,  potitus  fiierit :  hancque  vic- 
toriam  triumplio  dignissimam  asserit, 
cum  minime  cruenta  fuerit.  Lauri] 
Laurus  Puteaneus.  Heins. 

3  Quam  januafirma,  tothostes]  Se- 
raque  optimus  Palatinus.  Quot  hostes 
unus  Medicens  ;  bene  :  Vide  Epist. 
VI,  118.  firmat  vt  hostis  Pnteaneiis; 
firmus  ut  Iwstis  Neapolitanus  :  Arou- 
delianus  _/?i7nMS  ut  hostis;  alii  aliter, 
sed  mendose.  Heins.  Tot  kostes~\  Vi- 
rnm,  custodem,  et  roboribus  firmam 
januam,  hostes  dicit. 

8  Cinctd]  Circumdata.  Dudu  meo'\ 
Per  me,  meo  consilio,  me  diice. 

9  Pergama]  Victoriam  suam  per 
contentionem  extollit,  majorem  se 
laudem  adeptum  esse  dicens,  quam 
Agamemnonem  et  Menelaum  ex  Tro- 
ja  capta :  ipsi  cnim  multis  adjuvanti- 
bus  vicerunt,  Naso  autem  solus.  Bella 
bilustri]  Id  est,  dccennali. 

10  Ex  tot  in  Atridis]  Atride  tres  ; 
prima  editio  et  duo  alii  Atridas  :  sed 
Alrida  verum  est ;  quomodo  Neapo- 
litanus et  Farncsianus.  Ep.  iii.  '  Si 
tibi  ab  Atrida  prctio  redimenda  fuis- 
sem.'  Heins.  Ex  tof]  Scilicet  militi- 
bus,  qui  mille  navibus  ad  expeditio- 
ncin  contra  Trojanos  e  tola  Graecia 
profccti  sunt.  In  Atrida']  Agamem- 
nonc.     Quota]  Id  est,  minima. 

II  Sepnsila]  Remota,  et  ab  omni 
milite  dissors.  Dissors]  Segrcgata. 
Ip^^e  dux,  ipse  comes.  Et  ab  omni 
miliic  discors]  Dissors  Puteaneus  op- 
timt: ;  vide,  dc  ca  voce,  quae  notamiis 
ad  Epistolam  Sabini  primam,  vs.  35. 
Heins. 


12  Muneris]  Officii,  id  est,  Neque 
ego  rem  gessi  alienis  auspiciis. 

13  31e  duce]  IMe  imperatore.  Voti] 
Quod  erat,  ut  potirer  puella.  Ad  hunc 
votifincm]  Hancfinem  Puteaneus :  sic 
Lucretius  passim,  ut  et  Virgilius,  Ho- 
ratius  :  alii  optimi  aevi  scriptores.  In 
Ibidc,  ex  antiquis  libris,  *  Quam  fi- 
nem  vitae  Sardanapallus  habet.'  Artis 
Am.  lib.  I.  ex  veteri  codice, '  Legiti- 
mam  finera  flamma  virilis  habet.' 
Heins, 

15  Nee  casum]  Non  inqnit,  Casu 
mihi  victoria  accidit,  sed  meo  consi- 
lio, et  mea  cura.  Immiscuit]  Inter- 
posuit.     Actis]  Gestis. 

17  A'ec  belli  est  nova  causa  mei]  Non 
ego  primus  pro  fotmina  bellare  ccepi. 
Rapt  a]  A  Paride. 

18  Ttjndaris]  Helena,  Tyndari  CE- 
balias  regis  et  Ledae  filia.  Europce] 
Europae  enim,  id  est,  Grsecis,  bellum 
intulit.     Asiee]  Id  est,  Trojanis. 

19  Foemina]  Hippodamiam  dicit, 
de  qua  multa  diximus  superiore  lib. 
Eleg.  4.  Silvestres]  Horridos,  raon- 
tanos.  Lapitharum  enim  populorum 
Thessaliaj  sedes  sunt  Pindus  et  Oth- 
rys,  montes  ad  occasum  vergentes. 
Pupulumque  bimembrem]  Centauros  di- 
cit, et  hos  Thessalia;  populos,  dupli- 
cem  formam  habentes,  scilicet  viri  et 
equi.  Hi,  cum  in  Pirithoi  nuptiis, 
vino  et  amore  calentes,  rapere  no- 
vam  nuptam  Hippodamiam  ausi  fuis- 
sent,  a  Theseo  et  Lapithis  populis 
fugati  et  devicti  sunt.  Populumque 
bij'ormem]  Bimembrem  Exccrpta  Ju- 
reti,  et  Barberinianus  pro  diversa 
lectione  :  dixi  adClaudianum.  Heins. 

20  Turpiter]  Quia  in  convivio  id 
fieri  minime  dcbuit.  Apposito  mero] 
Ubi  incalucrant  vino.    Horat.  Od.  i. 


AMORES.      LIB.    If.    13. 


3085 


18.  *  At  ne  quis  modici  transiliat  niii- 
nera  Liberi,  Ccntaurea  nionct  cum 
Lapitliis  rixa  super  nicro.'  Dc  Ro- 
nianorum  antiqua  epulandi  et  bibcndi 
consuetudine  vide  Autiq.  Horn.  v.  c. 
30. 

21  Foemina  Trojanos]  Laviuiam  in- 
telligit,  Latini  regis  et  Ainatx  filiam, 
quaiii  vEneae  in  inatrimoniuin  pater 
dedit :  undo  Tiirnus  Rutulonim  rex, 
cui  ante  adventnm  Trojanorum  in 
Italiam  pacta  Lavinia  fiierat,  praila- 
tiun  sibi  advenam  zegre  ferens,  simul 
yEnea;  Latinoque  bellum  intulit.  Tro- 
janos] Qui  .lineain  ducem  in  Italian! 

secuti  sunt.  Nova  bella  movere]  Fera 
Sarravianus  et  duo  alii  rectius  :  nam 
'nova  causa'  praecesserat.  Ileitis. 

22  IinpulWi  Coegit.  Pius  enim  ce- 
lebratur  iEneas :  idcirco  non  nisi  ne- 
cessitate inipnisus  bella  gcssisse  di- 
citur.  Juste]  Quia  obscquendum  fuit 
Dcoruni  imperils. 

23  Urbe]  Roma.     Recenti]   Nova, 


nupcr  couflita. 

21  Immis'U]  Sabinarnm  liistoriam 
tangit ;  quain  descripsere  Florus,  Li- 
vius,  Dionys.  Plutar.  Soceros]  Scili- 
cet Homanis. 

25  Nivea  conji/g-g]  Candida  et  pul- 
chra  juvenca.  Fu^nantcs  tauros]  Virg. 
Gcorg.  III.  '  Illi  alternantcs  niuita  vi 
preelia  miscent:  Versaque  iu  obnixos 
urgentur  cornua  vasto  Cum  gemitu.' 
Et  iEncid.  xii.  *  Cum  duo  conversis 
inimica  in  prajlia  tauri  Frontibus  in- 
currunt,...Stat  pecus  omnc  metu  mu- 
tum,  niussantque  juvenca^,  Quis  ne- 
niori  imperitet,  quern  tola  armenta 
sequantur.' 

27  Me  quoque  qui  multos]  Cum  mul- 
tis  script!  potiores.  Epistola  Dei- 
anira^,  '  Me  quoque  cum  multis,  sed 
me  sine  crimiue,  amasti.'  Heins. 

28  Miiitia]  Dixit  enim  '  Militat 
omnis  amans,  et  liabet  sua  castra  Cu- 
pido.'  Hlovere]  Movere  signa  dicitnr 
exercitus  pugnaturus.  Domin. 


ELEGIA    XIII. 


1  Dum  labefactat  onus  gravidi  teme- 
raria  ventris,  fifc]  Corinna,  Nasonis 
arnica,  cum  se  gravidam  sensisset, 
medicaminibus  abortum  I'acere  vo- 
luit :  unde  merito  iu  gravissimam 
aegritudinem  inciderat.  Quamobreni 
Poiitainhac  elegialsidem et  Lucinam 
Deas  invocat,  ut  laboranti  puellae 
subveniant.  Labefactat]  Excutere  ten- 
tans  et  herbarum  succis,  et  nianu, 
specillisque  admotis.  Onus  gracidi 
ventris]  Foetum,  et  embryonem.  Te- 
■meraria]  Audax,  quae  ausa  est  tantum 
periculum  subire. 

3  Moiita]  Quasi  rem  arduain  et  pc- 
riculosam  aggressa. 

4  CadH  ira  metu]  Quia  non  audeo 


illi  irasci  prae  timore,  ne  gravior  fiat 
morbus. 

5  Sedtameii]  Malimliifamen.  Heins. 
Sed  tamen]  Non  tamen  usque  adeo 
Corinnje  succensere  me  decct,  cum 
ego,  ex  quo  gravida  est,  tanti  periculi 
causa  ci  f "uerim :  licet  hoc  quoque 
dubium  sit,  an  ex  me. 

C  Est  mild  pro  facto  sape,  quod  esse 
potest]  Sffipenumero,  inquit,  id  credo, 
quod  etsi  factum  non  sit,  fieri  tamen 
potuit.  Quod  est  verisimile,  ego  ple- 
rumque  pro  vero  liabeo. 

7  Faratonium]  Locus  est  ;Egypti, 
unde  cujusdam  coloris  species  nomen 
traxit:  ut  lib.  xxxv.  refert  Plin.  Gc- 
nialia]  Voluptuosa.   Gcnio  n.  operam 


3086 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


dare  dicimur,  quando  voluptatibus 
indulgemus.  Strabo  lib.  xvu.  scribit 
Canopi  templura  fuisse  Serapidis,  et 
cuitu  et  religione  excellens  :  ad  ciijus 
solennia  per  fossam  ex  Alexandria 
JDgens  turba  descendebat.  Nam  die 
ac  nocte  naviculis  plena  erat  viroruni 
ac  tnulierum  impudenter  canentiuni, 
ac  saltantium  cum  omni  dissolutione. 
Canopi]  Cauopns  civitas  est,  centum 
et  viginti  stadiis  distans  ab  Alexan- 
dria, pedestri  itinere  vadentibus  :  in 
quadam  Nili  insula  sita.  Genitalin- 
tjue  arva  Canopi]  Quomodo  genitalia 
arva  Isidis,  ubi  Isis  nata  non  essct  ? 
Puteaneus  et  nonnulli  gentilia.  Regi- 
us et  tres alii  genialiaque ;  quod  verum 
est.  Sic  '  rus  geniale'  Epistola  He- 
rns; et  in  Metamorph.  •  platanus  ge- 
nialis  ;'  et  '  geniale  littus'  Static  lib. 
IV.  Sylv.  ad  Marcellam.  Elegos  '  mu- 
sam  genialem'  Noster  vocat  infra  sub 
iinem  Amorum  :  et  '  genialem  p?ae- 
dam'  de  raptu  Sabinarum.  yEgyptii 
enim  moUes  et  genio  admodum  indul- 
gentes.  Sed  de  Canopo  rem  fusius 
docet  Strabo  lib.  xvii.  'Avrl  -namuv  5* 
iCTlv  6  Tuv  irayyiyvpiffruv  ox^os  rSiv  eK 
T^y  'AKf^avSpslas  KariuvToiP  rfj  Sidpvyi' 
itaaa  yap  r]y.4pa.  Koi  vv^  ■n-\ri6vei  tuiv  iv 
To'is  nXotapiois  KaravXovfiivuiv  Kal  Karop^ 
Xovfievuv  avalSriv  neriiTrji  f(Txdrr]s  cLKoXa- 
aias  Ka\  avSpwu  Kai  ywaiKuv  qua;  niiri- 
fice  illustrantNostri  ilia  Trist.  lib.  i. 
El.  3.  '  Non  ut  Alexandri  claram 
delatus  in  urbera  Dclicias  videam, 
Nile  jocose,  tuas.'  Hinc  'hilaris  Ca- 
nopus'  Cohimellae  qiioquc  dicitur  lib. 
X.  '  Nataque  jam  veniat  liilari  sam- 
suca  Canopo :'  et  G  ratio  '  fcstivi  tur- 
ba Canopi:'  quomodo  legendum  in 
Solinianis  recte  vidit  Salmasius,  cum 
astivi  perperam  nunc  legatur.  Sic 
'  festum  geniale'  Nostro  Fast.  iii. 
*Anna:i  festum  geniale  Percnnaj :'  et 
'festum  gouialiter  agerc'  Met.  XI.  de 
lincclii  sacris.   Hfins. 

H  Colis]  Habitas.  Mempliim]  Mem- 
pliiH  urbs  est  in  angnstiis  /l^frypti  sita, 
oiiMiiuni  praclaiis^ini:i,  <i)ipoi  iiino  lo- 


co :  ubi  Nilns  in  pluVes  scissus  partes, 
efficit  formamroG  delta.  Pliarori]  Pha- 
ros insula  qusedam  est  oblonga  in  ^- 
gypto,  opposita  Alexandriae  :  et  con- 
tinent! adjacet.  Plin.  lib.  ii.  et  lib. 
XXXVI.  scribit,  in  ea  turrim  ingen- 
tem  fuisse,navigautibus  lumen  in  tem- 
pestate  exhibentem,  a  Philadelpho 
rege  exstructam,  quae  inter  specta- 
cula  mundi  conuumeratur,  quia  rairi- 
fice  super  quatuor  cancris  vitreis  lo- 
cata  est.  Pharon]  *  Pharos,'  inquit 
Caesar,  Bel.  Civ.  in  fine,  '  est  in  in- 
sula turris,  magna  altitudine,  mirifi- 
cis  operibus  exstructa,  quae  nomen 
ab  insula  accepit.'  Deinde  situm 
ejus  describit :  '  Haec  insula  objecta 
Alexandrize  portum  efficit:  sed  a  su- 
perioribus  regionibus  inlongitudinem 
passuum  DGCCC.  in  mare  jactis  molibHS, 
angusto  itinere,  et  ponte,  cum  oppido 
conjungitur ;'  et  quae  seqq.  Quod  et 
Homer,  noster  Odyss.  A.  354.  N^ffos 
eireiTo  rts  iffrl  '7ro\vK\var<fi  fvt  irdprtf), 
AlyvTTTOv  trpoTrdpoide,  {^apov  Se  e  KiK\i]- 
CKovai,)  Tdaaov  &vivQ\  et  seqq. 

9  Celer]  Rapidus,  velox.  Delapsus 
ab  alveo]  In  ahcQ  meliores.  Heins. 

10  Per  septan  portus]  Per  septeni 
ostia,  quorum  hxc  nomina  geographi 
posuerunt :  proximuni  Alexandrine 
Canopicum,  deinde  Bolbitinum,  Se- 
beniticum,  Phanniticum,  Mendesi- 
cum,  Tanicum,  ultinumique  Pelusi- 
acum.  Hinc  Nilum  septcmfluum,  ct 
IMaro  septomgemiuuni  appellavit. 

11  Sistrd]  Sistrum  erat  instrnmcn- 
tuui  tinnuluni,  in  tympani  formam, 
quo  in  Isidis  sacris  utebantur  sa- 
cerdotes.  Anuhidis]  Scribit  Diodo- 
rus,  Anubim  tilium  fuisse  Osiridis, 
qui  canem  gestare.tanquam  armorum 
insigue  solitus :  ex  quo  iEgyptii  ca- 
nem vencrantur,  et  Anubim  Deiiiu 
caniiio  capite  effinguut.  Hinc  a  Ma- 
rone  et  Nasone  dictus  est  hUrator 
Anubis.  Servius  arbitratur  hunc  esse 
Mercuriun). 

1'2  .S'(tJ  I'iirfienla  est,  qua  precari 
solcnius.     (}stiis\  Fuisse  liir  dicitur 


AiMORES.      LIB.    II.    13. 


3087 


Jovis  filius,  ex  Niobe  filia  Plioronei : 
qui  post  iEgyptum  a  se  snbjugatam, 
sibi  uxorcm  adjiinxit  Isideni,  primo 
dictain  lo  :  turn  a  fratre  occisus,  pro 
Deo  coli  ca'pit. 

13  Pigra]  Aut  serpentum  expriniit 
inotuni  tardiorcm  :  ant  pigiatn  <lixit, 
(|uasi  qujc  diii  blandiri  sibi  voluerit 
libatis  dapibiis,  et  per  boc  grata  sibi 
fiiissc  sacrificia  ostendeict :  aut  as- 
pidein  intclligit,  quaiii  ab  affectu  jii- 
gram  dixit,  quod  ojus  ictus  por  pi- 
grum  somnum  homines  perire  faeiat. 
i'ircum donavia serpens]  Circa mcliores. 
Heins. 

14  Et  comes  in  jwnipa  cornigcr  Apis 
eat]  /Egyptii  ciedentes  ex  Pytbago- 
rico  dogmate,  interfecti  Osiris  ani- 
inam  in  bovem  transmigrasse,  mutato 
nomine  eum  Apini,  quod  jEgypliaca 
lingua  hovem  significat,  appellarunt. 
Plin.  lib.  VIII. 

15  Hue]  Ad  ffigrotantem  Coi  innam. 
Adhihe  vidlus]  Respicc.  Dii  enim  as- 
pectu  solo  juvant. 

16  Nam  vitatn,!fc,]  SicTibull. '  PhcK- 
be,fave,laus  magna  tibi  tribuetur,  in 
uno  Corpore  servato  restituisse  duos.' 

17  Sfcpe  tibi  meruit  festis  operata  die- 
ftiw]  Tibi  dcdit  Puteaneus.  Scribe 
sedit:  alter  Mentelii,  dedit  incertis: 
unus  mens  cedit  festis.  Art.  Am.  in. 
*  Cum  sedeat  Pharia?  sistris  operata 
juvenca?.'  Trist.  ii. '  Isidis  Tede  sedens 
cur  banc  Saturnia  quteret  Egerit  lo- 
nio  Bosporioque  mari.'  Pont.  i.  El.  1. 
'  Vidi  ego,  liniger«  nunien  peccasse 
fatentem  Isidis,  Isiacos  ante  sedere 
focos.'  TibuU.  I.  El.  3. '  Ut  mca  voti- 
vas  persolvens  Delia  voces  Ante  sa- 
cras  lino  tecta  fores  sedeat.'  Atque 
haic  de  saciis  Isidis.  Sed  et  qiiibus- 
cunipie  in  templis  sedebant  operata;. 
Virgil,  lib.  ii.  'Hie  Hecuba  et  gnatae 
nequicquam  altaria  circum,  Prsecipi- 
tes  atra  ceu  tcmpcstatc  columbap, 
Condensae,  ct  Divuni  auiplcx;c  simu- 
lacra, sedebant:'  sic  veterrimus  Me- 
diceus.  Mox  dicet,  '  Abdiderat  sese 
atque  aris  iavisa  scdebat.'  Htins,  Cer- 


tis]  Statutis  :  quotannis  autem  cele- 
brabantur  a  Komanis  mulieribus  Isi- 
dis sacra.  Operata]  Proprie  hoc  ver- 
bo  in  sacris  utimur,  et  signiiicat  sacra 
perficere. 

18  Qua  cingit  lauros  Gallica  turba 
tuns]  Quis  cingit  tres  scripti;  quod 
INIario  Nigro  placebat.  Deinde  Gal- 
lica turma  Puteaneus  et  plurimi  alii: 
sic  Fast.  II.  '  Caitera  virgultis  abdita 
turma  latent :'  ubi  turba  est  in  vulga- 
tis.  Tingit  quoque  Puteaneus  uter- 
quo.  H»c  obscurissinia  sunt  et 
quaj  Qidipum  requirant  interpretem. 
Heins.  Qua  cingit]  In  vetustissimis 
exemplaribus  legitur,  Queis,  pro  qui- 
bus,  scilicet  diebus.  Cingit  lauros'\ 
Propter  inventum  Osirini.  Solebant 
enim  hi  sacerdotes  Isidi  sacra  cele- 
brantes,  circa  octavam  diei  horam 
pila  et  sistra  ferentes,  primo  cum  fle- 
tu  procedere :  deinde  canentes,  et 
lauro  coronati,  triumphantium  more 
cum  maxima  laetitia  redibant.  Gal- 
lica] Galli  sacerdotes  tarn  Cybeles 
quam  Isidis  dicebantur.  Denominati 
autem  sunt  Galli,  a  Gallo  Phrygiae 
fluvio,  cujus  aquam  potantes  reddc- 
bantur  insani.  Turma]  Et  legitur 
Turba.     Tuas]  In  honorem  tni. 

19  Laborantesutero]  Sic  Herat.  Od. 
1.  III.  'Montium  custos,  neraorum- 
que  virgo,  Quae  laborantes  utero 
puellas  Tcr  vocata  audis,  adimisque 
Icto  Diva  tritbrmis.' 

20  Onus]  Infantis. 

21  Lenis]  Propitia.  Precibusque  fa- 
te Lucina  pucllw]  Precibusque  meis  /u- 
ve  Jtilltijia  optime  Puteaneus  :  nam  et 
Latini  hoc  nomine  usi.  Noster  Met. 
IX.  '  Pra>positam  tiniidis  parientibus 
lUtbyiam.'  Virgil.  Ciri, '  Per  te  sacra 
precor  per  numina  Ilithyiic  Ne  tan- 
turn  in  t'acinus  tam  nulla  mente  fera* 
ris :'  ita  scribo  istos  versus.  Auso- 
nius  Idyll,  xii.  '  At  si  difficilis  trahit 
Ilitbyia  retrorsum,  Tetragono  absol- 
vet  dubiarum  vincia  niorarum  :'  quo- 
modo  videtur  scribendus  locus  inen- 
dosissimus ;  veterrimura  namque  ex- 


3088 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


emplar  Vossiannm,  At  si  difficilis  tra- 
hit  hiliahi  sidera  rursum:  certe  Ili- 
thyia  nomen  illic  latere  nullum  dubi- 
um  est:  vulgati  tiahit  ilia  sidere  rur- 
sum. Horatius  carmine  saeculari, 
'  Rite  matures  aperire  partus  Lenls 
Ilithyia  tuere  matres.'  Heins. 

22  Digna  est]  Scilicet  Corinna. 
Quam  jubeas  muneris  esse  tui}  Id  est, 
quae  tuo  munere  vivat :  digna  est, 
quaj  a  te  vitam  muneris  loco  accipiat. 

23  Caiulidus']  Purus,  castus ;  vir- 
gini  enim  Dianas  sacrificaturus  erat : 
aut  candidus,  id  est,  in  veste  Candida 
C't  pura,  ut  mos  erat  sacerdotum. 

24  Vota]  Qua;  ego  vovi :  ut  supra, 
'  Victima  vota  cadet.' 

25  Adjiciam]  Muneribus  adjungam. 
Tiiulutn]   Indicem,  elogiuni.   Scrvata 


Naso  Corinna]  Hie  est  titulus :  Naso, 
supple,  baec  niuncra  Dianae  obtulit : 
'  Servata  Corinna,'  id  est,  propter 
servatam  Corinnam. 

26  Tu  modo  fac  titulo  muneribusque 
locum]  Id  est,  restitue  salntem  Co- 
rinnae  :  hoc  enim  pacto  locum  facies 
muneribus  meis  et  titulo. 

27  Si  tatnen]  Sermonem  convertit 
ad  Corinnam  :  eandemque  admonet, 
ne  posthac  errorem  hunc  committat, 
ut  gravida  abigerc  partum  velit,  quod 
perinde  est  ac  si  bella  secum  gereret. 
Timore]  Timebat  enim  Corinna,  ne 
moreretur.  Naso  autem  verebatur, 
ne  ex  admonitione  magis  ingravesce- 
ret  Coriun»  morbus.  Hinc  dixit, 
'  Si  fas  est ;'  id  est,  si  licet. 


ELEGIA    XIV. 


1  Immuncs  belli]  Id  est,  expertcs. 

2  PcUatas]  Id  est,  pellis  armatas. 
Sunt  autcni  peltae,  scuta  brevissima, 
in  modiim  lunae  semiplena; :  his  Ama- 
zones  utebantur. 

5  Iiistituit]  Coipit :  give  instrnxit,  et 
docuit.  Teneros  avellere  foetus]  Convel- 
lere  scripti  i)otiores :  sic  Ep.  Helcnes, 
'  Desine  molle  precor  vcrljis  convcl- 
leie  pectus.'  Met.  xi.  '  Sive  dapes 
avido  convellere  dcntc  parabat.' 
Heins. 

6  Digna  perire]  Nam,  ut  in  Artib. 
ait  Naso,  'Lex  non  justior  ulla  est, 
Quam  nccis  artifices  arte  perirc  sua.' 

8  Sternetur  pugnw  trislis  arena  tHw] 
Sumpta  est  metaphora  a  gladialori- 
bus,  (|uil)us  piignantibus  arena  in  am- 
philheatro  stcrncbatni-,  nc  aut  pug- 
nantcs  cruore  occisorum  tin  parontur, 
aul  <;ruor  ipse  spectaloribus  horrorcm 
inc.iitfiet. 

U)  (Jens  h'jminum]  Humunuin  gcutis. 


Vitio]  Crimine  et  culpa  matrum.  De- 
peritura]  De  auget. 

11  Quiijuc  iterum]  Alter,  inquit, 
Deucalion  fuisset  parandus,  qui  amis- 
sum,  culpa  matrum,  genus  humanum 
repararet.  Fabulam  narrat  Ovid, 
lib.  primo  Metamorphoseos. 

12  Facuo]  Sine  hominibus.  SicMa- 
ro  :  '  Deucalion  vacuum  lapides  jac- 
tavit  in  orbem  :  Unde  homines  nati, 
durinn  genus.' 

13  Qtiis  Priami  fregisset  opes,  tfc.] 
Si  Thetis  in  utero  Achillem  filium  su- 
um  necasset,  tpiis  ei  siniilis  fortitu- 
dine  repcriri  potuissct,  qui  Trojam 
diruisset?  Thetis  enim  fuit  Nerci  ex 
Doride  uxore  filia,  et  Pclei  uxor,  A- 
chillisfpio  mater.  Jtistapondera]  Quid 
cnini  est  justius,  quam  matrem  ferre 
in  utero  iiifantem,  quern  conceperat .'' 

15  Ilia]  Niiniitoiis  regis  Albae  fi- 
lia, ((iia;  Rhea  Sylvia, et  Ilia  dicta  est. 
Ha;c,   cum  Vcstalis    virgo  esset,   a 


AMORES.      LIB.    II.   14. 


3089 


Maitc  compressa,  Ronuiluni  et  Re- 
nuiin  pcperit,  qui  Ronumi  condide- 
ruiit.  Tumido]  Gravido.  deminos] 
Geuiellos:  scilicet,  Uoinuliim  ct  Re- 
niuin,  qui  eodein  partii  suut  editi. 

16  Casurus]  Interiturus.  Domince 
Urbis]  RoniiB. 

17  Temerasset]  Temere  et  improbe 
abegisset. 

18  Casaribus^  Romanis  regibus, 
qui  ab  /Eaea  origincni  traxernnt. 
^neid.  i.  '  Nascetnr  pulchra  Troja- 
nus  origine  Caesar,  Imperium  Oceano, 
famam  qui  terminet  astris,'  &c.  Orbu] 
Privata,  quasi  re  pracclara. 

19  Tu\  Corinna. 

22  Vidissem  nullos]  In  lucem  edi- 
tus  non  essem.  Matre  necante~\  Si 
mater  me  nondum  natum  abjecisset. 
Matre  negante  dies']  Nccante  potiores. 
Heins. 

23  Plenam]  Criminis  est  exaggera- 
tio :  nam  tanto  atrocius  peccatur, 
quanto  pulchrior  est  res  quae  licdi- 
tur.  Fraudas]  Quasi  per  fraudem 
privas.  Crescentibus]  Adhue  acerbis 
et  immaturis. 

24  Acerba]  Immitia,  immatura. 

25  Sponte  fluent  matura  swa]  Fluant 
matura  sua  Puteaneus  et  unus  Moreti ; 
maltxfluent.  Heins. 

26  Pretium  non  leve  mora:']  Rem 
magnam,  pretiumque  grande  mora;. 

27  Vestra  quid']  Cur  et  vobis  et 
filiis  vestris  pariter  nocetis? 

28  Venena  datis]  Alludit  ad  morem 
malarum  novercarum,  quae  privig- 
nos  vcncno  de  medio  tollere  cousue- 
verunt. 

29  Cokhida  respersam,  ^c]  Pul- 
cherrimo  utitur  argumento  ad  crimi- 
nis exaggerationem.  Si,  inqiiit,  Me- 
dea et  Progne  vehcmenter  damnan- 
tur,  quod  injuriis  maritorum  irritate, 
in  eorum  ultionem  proprios  filios  ne- 
carunt :  multo  vehementius  vos  estis 
culpandae,  quag,  nullo  lacessente,  na- 
tos  interficitis.  Cokhida]  Medeam  : 
a  Colchis,  regione  Asia>,  unde  oriun- 
da  fuit  Medea,  ^etac  Colchorum  regis 


Delph.  et  Var.  Ctas. 


filia,  quai  Jasonis  amore  capta  eum 
jiivit  atl  aureiim  vellus  rapiendum, 
l)ost(|uam  sibi  ab  eo  fides  data  esset 
matrimonii  :  quern  in  Grapciamsecu- 
ta  est. 

30  Atque  sua]  Ague  unus  Moreti : 
et  recte.  Heins.  Matre]  Progne. 
Queruntur]  Lamcntantur  onmcs,  sce- 
lus  tam  atrox  accusantes. 

31  Utraque]  Medea  et  Progne. 

32  Socii]  Communis.  Optimefilins 
dicitur  niariti  et  uxoris  socius  san- 
guis. 

33  Quis  vos  irritel  lason]  laso  Pu- 
teaneus ;  ut  et  infra  El.  18.  23.  et  sic 
ArtisiJi.  35.  veterrimus  Regiae  bibli- 
cthecae  codex;  Latino  more:  sic 
Agamemno,  Amphitryo:  sic  et  Lado 
ex  veteri  codice  Fast.  lib.  i.  Heins. 

35  Ha-c  7ieque]  Hoc  mel lores.  Nea- 
politanus  Hoc  neque  marmoreis.  Forte 
pro  Blarmuricis.  Idem.  Armeniis]  Ti- 
gris enim  est  Armeniae  malum,  quo 
etiam  India  et  Hyrcania  abundat. 
Latebris]  Lustris. 

36  Perdere  nee  foetus]  Prodere  ex- 
cerpta  Politiani.  Heins.  Ausa]  Immo 
mira  diligentia  catulos  suos  custodi- 
unt,  eorumque  raptum  impatientissi- 
me  ferunt. 

37  Tenerec]  Delicatae,  quaa  mitio- 
res  esse  debent.  Non  impune]  Non 
sine  poena  :  quam  subjungit. 

39  Ferturque  rogo]  Toro  Sarravia- 
nus  et  unus  ex  meis;  bene:  in  toro 
enim  mortui  efferebantur ;  quod  et 
abaliis  jam  animadversum.  Art.  Am. 
1.  *  Interea  sive  ilia  toro  resupina 
feratur ;'  quanquam  de  vivente  illic 
agit.  Statins  Theb.  vi.  '  Ceu  grande 
exequiis  onus  atqne  immcnsa  feran- 
tur  Membra  toro.'  "Virgil.  '  Turn 
membra  toro  defleta  reponunt.'  Nos- 
ter  Met.  ix.  '  toreque  Mortua  com* 
ponar.'  Et  lib.  vi.  '  Stabant  cum  ves- 
tibus  atris  Ante  toras  fratrum.'  Fast. 
VI.  '  Ducit  supremos  naenia  nulla  to* 
ros.'  In  mortem  Drusi, '  Flanima  er- 
rat  posito  lenta  subire  toro  :'  et  mox, 
'  Qucmque  preniat  sine  te  sternitur 


Ovid. 


9  K 


3090 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


f  cce  tore'  Pont.  i.  El.  8.  '  Ciii  nos 
ct  lacrynias  siipieniuni  in  nninere 
fiinus  Et  dedimiis  medio  scripta  ca- 
nenda  tore'  Itascribo:  huuc  torum 
etiam  lectum  vocabant ;  de  quo  Ele- 
gia  in  mortem  Drusi  dicetur  :  '  ferri' 
pro  efferri.  Art.  Am.  iii,  '  Proque 
viri  est  uxor  funere  Izeta  sui.'  Hinc 
'  ferri  in  exequias.'  Fast.  ii.  '  Fertur 
in  exequias  animi  matrona  virilis :' 
ubi  frustra  raagnus  Scaliger  exequias 
fertur  reponi  cupiebat.  Heins. 

40  Et  inerito^  Scilicet  ista  periit. 
Qui  modo  cutnque^  Pro  quicunque. 

42  Ominihus']  Antiqui  enim  diligen- 
tissirae  omina  observabant.  Hinc  ali- 
bi Naso,  '  Procul  omen  abesto.'  Et, 
'  Nullum  sit  iu  omine  pondus.' 

41  Et  satis  est]   Scribo  Id  satis  est. 


Lib.  III.  El.  2.  sub  finem,  '  Hoc  satla 
hie  :  alio  caetera  redde  loco :'  quo- 
niodo  et  ibi  est  emendandum.  Et 
Trist.  lib.  iv.  El.  10.  '  Manibus  hoc 
satis  est :  ad  vos  studiosa  revertor 
Pectora  ;'  utrecte  vetus  liber.  Amor, 
lib.  III.  El.  8.  '  Tautum  ne  nostros 
avidi  liceaiHur  araores  ;  Id  satis  est: 
aliquid  pauperis  esse  sinant :'  ita  scri- 
bo ;  male  ibi  quoqne  legitur,  Et  satis 
est.  Heins.  Et  satis  est,  poenam  culpa 
secunda/eraf]  Clausulam  Et  satis  est, 
ad  praecedentia  refero,  non  ad  se- 
quentia :  ut  sit  sensus  :  Et  satis  est, 
semel  peccasse  :  scilicet  id  quod  in 
superiore  versu  ponitur.  Nam  et 
praecedeiitem  elegiam  eadem  seuten- 
tia  conclusit,  hoc  versu,  '  Hac  tibi  sit 
pugna  dimicuisse  satis.'  Micyll. 


ELEGIA    XV. 


1  A)inule,formoscE  digituin,  ^c]  Co- 
rinnas  suae  annulum  dono  mittens  Na- 
so, dicit  se  sui  muneris  fortunae  iuvi- 
dere  :  et  amatorie  cupit  in  annulum 
ipsum  magica  arte  se  converti,  ut  diu- 
tius  cum  arnica  esse  possit. 

3  Eas]  Abeas  ad  Corinnam.  L(eta 
7nente'\  Non  dixit,  hilari  frontc :  nam 
possumus  sinuilare  lictitiam. 

5  Quam  mccum  convenit  illi]  Ilia 
Puteaneus  et  alii  multi ;  sed  illi  scri- 
bendum  ;  quod  est  in  octo  scriptis  et 
antiquis  editionibus:  agit  enim  de 
domina.  Heins. 

6  Jmlo  orbe'\  Ut  neque  laxus  Sui- 
tes, ncquc  niuiium  arctus  digito  dolo- 
rcm  inferas. 

7  Tractaberis^  Frequenter  tange- 
ris. 

9  Muncrii]  Annulus. 

10  Arlitms  /Ecccc]  Malitn  ^cc is  cum 
primis  editionibus  et  Barbcriuiano. 
Sic  supra  i.  El.  8.  '  JExd  carmina  ;' 


et  infra  '  jEvea  venefica.'  Heins, 
^ais]  Id  est,  Circes,  Solis  ex  Persa 
nympLa  filiai ;  quae  in  feras  homines 
miitabat.  Carpathiive  senis']  Proteum 
dicit,  qui  relicta  patria  Pallene,  urbe 
Thessaliae,  in  Carpatho  insula  et 
Carpathio  mari  regnavit,  Oceani  et 
Tetbyos  filius.  Hunc  artiura  peritum 
fuisse  tradunt,  et  in  varias  sese  for- 
mas  vertcre  solitum,  ut  nunc  animal, 
quandoque  arbor,  aut  ignis,  aut  quid 
aliud  videretur.  Has  nunc  Protei 
arteis,  quibus  humanam  speciem  exu- 
eret,  et  in  annuli  formam  se  mutaret, 
optat  Naso.  Scnis']  Quia  Trojanis 
rebus  interfuisse  dicitur.  Homerus 
enim  scribit,  vi  coactum  Proteum 
ab  Agamemnone  futura  praedixisse. 
Carpathii  scnis^  De  Proteoniultimul 
ta :  nos  pauca  addemus.  Primus 
eimi  produxit  Homer.  Odyss.  A.  vs. 
;{81.  TlcoXuTal  TiS  Sfvpoytpuv  S.\ios  V7i- 
(Ufprrjr,   ^Addvaros    tlpwTtvs    Alyvimas^ 


AMORES.     LIB.    II.    16. 


3091 


icrre  OaXdcrfftji  na<rr;y  fifvBea  olSe,  Uoffei- 
SdcDvot  viToBfxws.  Dciiule  Virf,'il.  (U.oi- 
gic.  IV.  lioineriiin  stciitiis  :  Viigilimn 
Slat.  Thobaiil.  vii.  vide  et  nostrtiiii, 
Metaiii.  VIII.  737.  ct  seqq.  et  passim 
alibi.  Sunt  qui  piitant  imiic  Pioteiun 
fiiisse  magnum  Sopliistam  iu  TIC- 
gypto :  quod  videnlur  ex  Homeri 
allato  vers,  colligere  :  imo,  ipsuin 
Cadmo  Piioenica.  Tzetz.  Ciiil.  i.  his- 
tor.  41.  Philosophum  eum  summum 
vel  KLetora  fuisse  docet.  Eustath. 
aliam  et  longe  petitam  adfert  iiiytlio- 
logiaui,  (juie  minus  placet.  Atlicna^o 
Proteus  est  quivis  K(iAo|,  et  forma,  ct 
oratione  :  lib,  vi.  c.  17.  in  princip. 
Quo  uon  videtur  abliidere  illud  nostri 
Poetae  1. 1.  Art.  Aniator.  759.  '  I'ec- 
toribus  mores  tot  sunt,  qnot  in  orbe 
figura;  :  Qui  sapit  innumeris  moribiis 
aptus  erit.  Utqne  leves  Proteus  mo- 
do  se  tenuabat  in  undas  ;  Nunc  leo, 
nunc  arbor,  nunc  erit  Iiirtus  aper.' 
Vide  etiani  Luciau.  Fabulos.  dialog 
Menelai  et  Protei :  qui  inter  alia  sic 
ridel  ;  d  Se  koI  nvp  ylveoOai  Swarhv  iv 
rfj  daAaTTrj  olKovvra,  tovto  ttuvv  6av- 
^af o),  Kol  antffru. 

13  Hceretis]  Tenaciterdigitumpre- 
mens. 

14  Mira  lapsus  ah  arte]  Laxus  Pu- 
•teaneus  ;  bene :  nam  '  elabar'  prae- 
cesserat.  Heins, 


17  Huiniila  lanf^am  ora]  Anuulus 
enim  prius  iiumectulus  cerae  imprimi> 
tur. 

18  Scripta  doknda  mihi]  Amatorias 
litteras  ad  rivalem  scriptas. 

19  Si  dabur]  AiicilUv.  Ut  condar'\ 
Abscondar,  reponar.  Loculis]  Cap- 
sulis  eburnis. 

21  Non  ego  dedecori  libi  sum]  Sim 
Puteaneus.  Heins. 

23  I'lrfundes  imbribus  arttis}  Perfuri' 
dis  idem  Puteaneus.  Scrii)c  per/unde- 
ris;  obvio  apud  Poelas  Latinos  Grae- 
cismo.  Sic  lib.  i.  Metani.  ex  antiquis 
codicibus,  '  Pulchra  verecundo  suf- 
tunditur  ora  rubore  :'  ubi  plura  de 
hoc  loquendi  inodo.  Idem. 

24  Per/er]  Patere,  quasi  dicat,  Nc 
me  idcirco  tuo  digito  detrahas.  Dam- 
na]  Aquae  scilicet :  obscurior  enim 
fit  gemma. 

25  Sed  puto  te  visa]  Te  nuda  Putea- 
neus et  duo  alii  cum  Jureti  Excerp- 
tis.  Quatuor  scripti  (juod  membra ; 
tres  quia:  puto,  mihi  membra.  Heins. 

26  Et  peraget]  Peragam  idem  Pu- 
teaneus  cum  Barberiniano  ct  uno 
Moreti ;  duo  alii  paagcs :  deinde  anu- 
lusille  pro  ipse  nieliores.  Heins. 

27  Projiciscere]  Ad  puellam. 

28  Itla  datam]  Cognoscat  Corinna, 
me  sibi  cum  annulo  fidem  ainoris  de- 
disse. 


ELEGIA    XVI. 


1  Pars  me  Sulmo  tenet  Peligni  ter- 
tia  ruris,  Sfc]  Cum  rusticaretur  Naso, 
elegiam  banc  scripsit  :  in  qua  docet, 
quam  fertilia  et  amrena  sint  sua  ru- 
ra.  Sed  tamcn  ingrata  et  iiijucunda 
omnia  sibi  videri  absente  arnica.  >Sm/- 
mo]  Sulmo,  qua?  Nasonis  patria  fuit, 
oppidum  in  Pelignis,  distans  Roma 
monagiata    millibus   passuuiu.     Pars 


terlia]  A  Plinio  qnoque  Peligni  in 
treis  populos  dividuntur  :  scilicet 
Corfinienses,  Superequanos,  et  Sul- 
nionenses. 

2  Parva,  sed]  Sic  Fast,  iv.  '  Hac 
ego  Pelignos  natalia  rura  petebam, 
Parva,  sed  assiduis  humida  semper 
aquis.' 

3  Admoto]  Quod  terrae  propius  ac- 


3092 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDll 


cesserit.  Sidere'\  Calore,  qui  a  si- 
dere  provenit.  Findat]  Rimis  laxet, 
et  aperiat. 

4  Icarii  stella,  ifc.']  Caniculani  mi- 
noreni  dicit.  Habc  (ut  lib.  xii.  Colu- 
mella scribit)  idibus  Jiiliis  oritur,  ar- 
dentissimo  aestatis  tempore,  sole  pri- 
mam  partem  leonis  ingrediente.  Tunc 
autem  maxime  solis  calores  accen- 
duntur.  Eadem  stella  Sirius  qiioque 
vocatur.  Naso  igitur  sua  rura  lau- 
dans,  vel  ardentissimo  dicit  aestatis 
tempore,  et  canicularibus  diebus  ea 
uda,  ft  amoenissimis  rivuiis  irrigari, 
ideoque  feracissima  esse.  Icarii  ca- 
wis]  Id  est,  Moerae  :  sic  enim  appel- 
labatur  canis  ilia,  ex  Hygino  fabu- 
1am  pete.  Proterva]  Maligna,  perni- 
ciosa. 

5  Pererraiitur']  Irrigantur.  Liqtten- 
tibus]  Fluentibus. 

6  Viret]  Viridis  est,  propter  aqua- 
rum  abundautiam.  In  tenero  solo'\  In 
DioUi  prato. 

7  Multoque  feracior  uva-'\  Lege  tnul- 
teeque  feracior  uvce.  Seneca  Hercule 
Furente,  '  Estne  aliqna  tellus  Cereris 
et  Bacclii  ferax  ?'  Cornelius  Severus 
/litna,  '  Fertilis  heec  segetisquc  fera- 
cior, altera  vitis.'  Heins. 

8  Bacciferani]  Ferentem  baccas,  id 
est,  olivas.  Pallnda]  Olcam  :  '  Olcze- 
que  Minerva  inventrix.'  Rarusager^ 
Gratus  optime  Puteancus.  Martialis 
notum  illud,  '  Non  ingratus  ager,  fo- 
c«s  perennis.'  Unus  Vaticanus,  gra- 
jus  ager:  duo  parvus:  nixus  est  in 
Scriveriano.  Heins. 

9  Ilesurgentes'\  Cresccntes, 

10  Gramineus]  Graniine  plenum. 
Obumbrat'\  Circuracirca  tegit  umbris. 
Uumum  7nadidam'\  Terraui  niadefac- 
tam.  Cespes]  Cespes,  ut  Servius  ait, 
herba  est  cum  propria  terra  evulsa. 

11  At]  Sed  cum  tot  adsint  conimo- 
da,  unuin  vel  maximum  incommodnm 
liiibco,  quod  mea  (!oi  inna  abest,  nee 
mecum  his  voluplatibus  ct  loci  amoe- 
nitatc  frnitur.  Ignis]  Arnica.  Sic 
Mmo  in  iUicol.  '  At  mibi  sese  oflcrt 


ultro  meus  ignis  Amyntas.'  Peccavl- 
7nus]  Erravimus.  Verba  una]  Quia 
amphibolon  erat.  Meus  ignis  abesQ 
Visus  enim  est  dicere  :  Amoris  in- 
cendium  abest,  nee  amans  amplius 
iiror  amore  Corinnee.  Idcirco  corri- 
git,  subjiciens, 

12  Qua  motet  ardor es]  Id  est,  Co- 
rinna.  Est  procul]  Abest.  Ardor]  A- 
moris  incendium. 

13  Non  ego,  si,  Sfc]  Pro,  medius  in- 
ter Pollucem  et  Castorem.  Si  me, 
inquit,  coelo  Jupiter  admitteret,  et 
inter  Geminos  medium  locaret,  mi- 
nime  vellem  in  sede  coelesti  esse  sine 
te.  Polluce  et  Casture]  Hi  fratres 
conversi  sunt  in  Geminos,  Zodiaci 
signum,  quod  est  inter  Taurum  et 
Caucrum,  qui  alternatim  vivere  di- 
cuntur. 

14  In  cceli  parte]  In  Zodiaco. 

15  Solliciti  jaceant]  Contra,  *  Mol- 
liter  ossa  quiescant ;'  de  illis  qui 
amantur,  et  quibus  quis  bene  preca- 
tur.  Terraque  premantur  iniqua]  Id 
est,  gravi :  tanquam  pondus  id  mor- 
tuorum  ossa  sentiant. 

16  Secuere]  Diviserunt.  Secuere  w- 
as]  In  longe  diversas  et  disjunctas 
partes  distulerunt.  Quid  sit  secare 
viam,  secare  spem,  docet  Serv.  ^n.  x. 
'  Quae  cuique  est  fortuna  hodie,  quam 
quisque  secat  spem.'  Secare  autem 
viam  proprie  videtur  significare,  cum 
quis  compendio  utitur,  notis  viaruni 
divortiis.  Sic  Virgil,  x.  '  Turnus 
curru  medium  secat  agmen.'  Et  Si- 
lius,  *  Fallaci  gyro  campura  secat.' 
Noster  intelligit  terram  viis  divisam 
caerulcis,  ut  Poetze  loquuntur.  Lu- 
cret.  VI.  '  Qua  via  secta  semel  liqui* 
do  pede  detulit  undas.' 

17  Aut  jutenum]  At  jiivenwn  Pu- 
teancus et  multi  alii.  Heins. 

19  Si  premerem  ventosas  horridus  Al- 
pes]  Turbidtis  prima  editio  :  alii,  ven- 
tosi  turbine  Ponii  vel  venti.  Atqui 
'  horridus'  pro  f  rigido  ponitur :  sic 
'  horrifer  Boreas :'  *  horrere*  quoque 
pro  frigere ;  de  quo    diceuius  Arl« 


AMORES.      Lin.    II.    10. 


3003 


Amatoria.  Vide  et  Notas  Fast.  i.  4<J5. 
Idem. 

20  Durum  cum  domlmi]  Dummodo 
cum  domhia  sciipti;  recte :  libro  i. 
El.  6.  '  Diiininodo  sic,  in  mc  dura; 
tiaiisite  catfiiac.'  Fast.  iv.  '  Parva 
bona;  Ccicri,  duminodo  casta,  pla- 
cciit.'  Lib.  V.  '  Et  paicie  iiitacto, 
diiiiiiiiodo  casta,  viro.'  Ep.  Leandii, 
'  Uiinimodo  ciuiidomina  niolle  fuisset 
iter.'  Met.  x.  *  Duimriodo  tale  niliil 
vigilans  comniitteie  tenteiii.'  Idem. 

21  Pcrrumpere'\  Lit  Horat.  '  Por- 
riipit  Aciieronta  Hcrcidcus  labor.' 

22  Non  a-t/uis]  Non  piopitiis,  ad- 
vprsis. 

23  Qua]  Scyllam  Phorci  dicit, 
quas  cum  a  Glaiico  Deo  nmrino  ama- 
retiir,  a  zelotypa  Circe  in  niarinuni 
monstruni  versa  est.  Maro  :  '  Prima 
hominis  facias,  et  pnlcliro  pectore 
virgo.'  Portent.a'l  Monstra,  canes. 
Latrant]  Virgil.  '  Candida  siiccinc- 
tam  latraatibus  ingnina  nionstris,' 
Ac. 

24  Rlulea]  Promontorium  est  La- 
conia;,  quod  quinque  niillia  passniim 
in  mare  protenditnr  :  nbi  nndse  adeo 
vorticosae  sunt,ut  nautas  persequi  vi- 
deanlur.  Cum  igitur  propter  adversos 
vcntorum  flatus  ibi  periculosissima 
admodum  sit  navigatio,  ortuni  est 
proverbinm  illud  :  *  Cum  ad  Maleam 
deflexeris,  domesticos  obliviscere.' 
Dicta  aiitem  est  Malea  a  Maleo  Ar- 
givorum  rege,  qui  ibidem  niagnifi- 
centissimum  Apolliiii  templumerexit, 
quod  Malenticum  appellavit. 

25  Saturata  Charybdis'\  Fremina 
t'uisse  dicitur  voracissima,  quae  quia 
bovcs  Herculis  rapuit,  a  Jove,  fulmi- 
nata  est,  et  in  marc  praecipitata  :  ubi 
servat  naturam  suam. 

26  Ore  reccptut  aquasi  Resorbef  bene 
excerpta  Dous;e  et  unus  Mediceus  : 
reportet  Barberinianus :  prinuis  Pa- 
latinus  reportat,  quod  esset,  repolat: 
sed  resorbet  impense  placet.  Ep.  Me- 
deae,  do  Charybdi,  '  Quasque  vomit 
fluctus  totiden^,  totidemque  resorbet, 


Nos  (juoque  Trinacii.i'  snpposiiisset 
a(|ira'.'  Ilcins.  iire  resorbet  «/jm(w] 
Quod  ex  Hduiero  exprcssuni,  Odyss. 
M.  105.  Nobilissiino  Ilcins.  dcbemus. 
Tpls  ixfV  ydp  t'  u.vi-qaii'  in'  tJ^oti,  rpls  5* 
aiia^l>ot0Se7  A€iv6i'.  Suniscrunt  hoc  Vir- 
gil. Ovid.  Stat,  et  alii,  (pii  niirifice 
hoc  variarunt.  Sunt  autcm  dye  pe- 
riculosa  navigantibus  saxa  in  Siculo 
mari:  vide  INIytholog.  Plant,  hue  al- 
ludit  in  Trinum.  iv.  1.  IG.  '  Ita  jam 
quasi  canes,  hand  secus,  circunista- 
bant  naveni  turbines  venti :  Inibres, 
fluctusque  atque  procellae  infeiisve 
frangere  malum,'  &c.  Caninx  enini 
dicuntur  ScylltB,  et  latrare,  propter 
rtuctuum  undarumque  coUisioneni,  nu- 
de ille  sonitus.  Lucret. '  Ant  rapidis 
canibus  succinctas  semimarinis  Cor- 
poribus.'  Cicer.  i.  de  Resp.  Arusp.  ad 
oratoriam  commode  transfert,  unde 
juniores  discant  usum  hujus  huniaui- 
tatis.  '  Quam  denique,'  inquit,  '  tarn 
immanem  Charybdin  Pot'taj  fingendo 
exprimere  potuerunt,  qua?  tanlos  ex- 
haurire  gurgites  posset,  quantas  iste 
Hyzantiorum  preedas  exsorbuit :  ant 
tarn  eminentibus  canibus  Scyllam, 
tamque  jejunis,  quam  quibus  istnni 
videtis  Gelliis,  Clodiis,  Titiis  rostra 
ipsa  mandentem.' 

27  Ventosa  potentia]  Ventorum  vis, 
quae  in  mari  maxime  regnat.  Vincit] 
Scilicet,  navem  eandem  obruens.  Vin- 
cat]  Vincit  et  mox  auferet  meliores. 
Helm. 

28  Auferef]  Impediat,  ne  auxilio 
subeant. 

30  Dulce  onus]  Te  puellam. 

31  Scepe  petcns,  ^c]  Excnqilo  Lean- 
driprobat,  nihil,  velpericulosissimuui, 
deterrere  posse  amantem,  si  ille  aut 
cum  arnica  sit,  aut  ad  earn  iter  ha- 
beat.  Jucenis]  Leaudcr.  Vndas] 
Hellespontiacas. 

32  Tunc]  Qnando  obrutus  undis 
periit.  Sed  via  ctcca  fuit]  Quia  hi- 
cerna  ab  Hero  in  summa  turri  posita, 
quam  observabat  natans  Leander,  a 
vcnto  impetuoso  extincta  est. 


3094 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVlDll 


35  Et  vocefl  Evocet,  edncat.  Cur- 
rentein]  Dediientem.  Vndam^  Nam 
supra  dixerat, '  Aninibus  arva  natent.' 
Currentem  rusticus  undam^  Excerpta 
Puteani,  Scaligeri,  et  Politiani  ve- 
nuste  mehercuies,  parentem  undam, 
Auctor  Moreti,  '  tectusqne  galeio 
Sub  juga  parentescogit  lorata  jiiven- 
cos.'  Horatius  Sat.  i.  1.  '  ut  si  qiiis 
asellum  In  campo  doceat  parentem 
currere  frenis.'  Avienus  ora  Mari- 
tiina, '  qua  telliis  paret  aratro.'  '  Fre- 
ta  ventis  parentia'  habes  apud  Tibul- 
liim.  Heins. 

3G  Arboreas  comas]  Frondes,  quae 
arborum  comae  esse  videntur.  Arbo- 
reas co»Mis]  Pro  frondibus,  nbiqne 
apud  poetas.  Unde  etiam  pergunt 
ad  alia  ejusdem  generis,  quae  de  co- 
mis  Latine  dicuntur.  '  Arbor  tonsa 
comas,'  Ovid.  Et  alibi,  *  Posuitque 
comas  arbor.'  Lepide  Martial.  Epigr. 
XIII.  19.  porri  capitati  :  '  Mittit  prae- 
cipuos  nemoralis  Aricia  porros.  In 
niveo  virides  stipite  cerne  comas.' 
Id  quod  vir  doctus  in  Emblematibus 
suis  ad  amatorem  vetulum  transtulit, 
cui  viridis  seuectus  nondum  hebeta- 
verat  sanguinem. 

37  Celebrare]  Frequentare. 
39  Sed]  Supple,  videor  celebrare. 
Scythiam]  Kegio  est  ad  septentrio- 
nera  spectans.  Inhabitabilis  ejus  pri- 
ma pars  a  Scythico  proraontorio  ob 
nives,  proxima  inculta  saevitia  gen- 
tium. Cilicnxque  fcros]  Cilices  populi 
liunt  in  niinori  Asia,  Syriae  proximi: 
qui  etiam  immancs  et  etferi  sunt. 
iiritannns']  Gens  inhospita  et  bellico- 
sa.  Jacet  liapc  insula  in  Oceano, 
inter  septentrioncui  etoccasum.  Di- 
cebatur  antea  Albion,  a  (juorundani 
inontiiim  candore  :  postea  a  llritonnc 
rege,  Britannia,  yirides]  Caiuleos: 
aut  a  cxsiis  oculis,  ant  a  maris  vici- 
iiitatc.  Aut  '  virides'  appcllantur, 
ijuia  omnes  se  glauslo  inliiiunt,  (juod 
c(i;ruleuni  cfticit  colorcm,  ut  horri- 
<liorc8  vidcantur  in  pugna.  Viridesi]ue 
Brilannos]  Meminit  liujus  Caes.  Bell. 


Gall.  V.  '  Omnes  vero,'  iuquit,  *  Bri- 
tanni  se  vitro  inficiunt,  qttod  caeru- 
leuni  efficit  colorem  ;  hoc  horribilio- 
res  in  pugna  adspectu :  capilloque 
promisso,  et  omni  corporis  parte  ra- 
sa.' 

40  Quteque  Prometheo,  ^c]  Cauca- 
sum  dicit  montem  inhospitalem  et 
horridum:  de  quo  Marc  jEneid.  iv. 
'  Sed  duris  genuit  te  cautibushorrens 
Caucasus.'  Prometheo  cruore]  Pro- 
metliei  sanguine.  Qui  ex  corroso  ab 
aquila  jecinore  manans,  Caucasi  cau- 
tes  et  saxa  madefecit.  Prometheo 
cruore']  ^Eschyl.  Fab.  i.  [Prome- 
theus.] Argon.  Apollon.  ii.  a  versu 
1251.  Kal  Srj  KavKafflwv  opfuv  avenX- 
\ov  ipiirvai  'HAiySaroi,  rdOt  yv7a  irepi  arv- 
<pe\o7(Tt  irayoKTiv  'lAXdfufvos  X"^''*'?''''"' 
aKvKTOTreSritTi  Tlpofiridevs  AUrhv  T^iraTj 
<p€p$e  TTaMfnreTes  al'(T<T0VTa.  Vide  Pau- 
san.  Eliac.  i.  Et  Lucian.  Fabul.  ubi 
Prometheus  strenue  causam  suara 
agit  contra  Mercurium. 

41  Ulmus  amat  vites]  Vitem  melio- 
res  ;  concinnius.  Deinde  excerpta 
Jureti,  vitis  nondesinit  ulmum:  de  qua 
locutione  agemus  Artis  iii.  726. 
Heins. 

43  Jurabas  usque  futuram']  Juraras 
Pnteaneus  cum  Scaligeri  excerptis. 
Idetn. 

44  Oculos  sidera  nostra  tuos]  Qui  ra- 
puere  meos  alii :  utrumque  exemplis 
possit  confirmari.  Idem. 

46  Irritaque  ut  visum  esf]  Irrita  qua 
visum  est  Puteaneus;  recte:  nisi 
(piod  quo  malim.  Idem. 

47  Si  qua  mei  est  cura']  Id  est,  si  me 
amas.  In  te  pia  cura  rclicta]  Relicti 
meliores.  Idem. 

48  Polliciiis  adder e  facta']  Fac  sis 
nunc  proniissa  appareant.  '  Et  me- 
mor  sum,  et  diligens,  utquac  imperes 
compareant.'  Plant.  Amph.  ii.  1.  83. 
7)5'  iifxepa  aoi  tV  ^f-^"  Se/lej  X^P"'-  Eu- 
rip.  Hcl. 

49  liapientibus]  Celeriter  trahenli- 
bus.  Esscda]  Esseda  currus  sunt 
Galiorum  :  uudc  csscdariimilitcs  illi 


AMORES.      LIU.    II.    17. 


3095 


appcllali,  qui  ex  essedis  piignare  so- 
liti  sunt.  Matinis]  Alaiini,  piisilli  sunt 
cqui,  ailmodum  agile*.  His  ad  cur- 
nun  utebantiir.  Esscda]  Caes.  liell. 
Gall.  IV.  *  Genus  hoc  est  ex  csscdis 
pngoee  :  prinio,  per  onines  partes  per- 
equitant,  et  tela  conjiciunt,  atque 
ipso  terrore  equorum,  ct  slrcpitu  ro- 
tariim,  ordines  plernmque  pertiir- 
bant:  et,  qiiuin  se  inter  equitum  tiir- 
nias  insinuavere,  ex  essedis  desiliunt, 


et  pedil)U3  praliantur.'  DoBritannis. 

50  Ipsa]  Til.  Admissas]  Id  est,  ad- 
niissorum  et  velocium  mannornm. 
Concute  lora]  Ex  concussione  eniiii 
frenorum  incitantiir  equi. 

51  At  vos  cum  venief]  Qua  lenict 
meliorcs.  Jleins.  Tumidi]  Turgidi. 
r^Iontes  enim  esse  videntiir  terrae  tu- 
mores.  Subsiditi]  Desccudite,  in 
valies  efficiamini. 


ELEGIA    XVII. 


Si  quiserit,  qui  turpe,  Sfc,']  Ingenue 
fatetur  Naso,  se  Corinnae  captivuni  et 
mancipiumesse.  Conqueriturque  de 
aniica,  quod  conscia  suae  pulchritudi- 
nis  nimium  superbiat,  eumque  ut  dis- 
similcm  spernat. 

3  Licet]  Concedeutis  est.  Itifamis] 
Vulgi  fabula.  Moderatius]  Parcius. 
Du}n  me  moderatius  uraf]  Sic  cum  nie- 
lioribns  scribenduni.  Pcrperam  mo- 
deranlius  viilgati.  Adi  Notas  Metani. 
I.  510.  Heins. 

4  Qu(r  Papho7i,  S^x.']  Id  est,  Venus, 
quae  Paphi  celebre  faniiin  liabebat. 
Est  autcm  Paphos  urbs  Cypri,  qua; 
portuni  habebat,  et  templa  niagnifice 
structa.  Virg.  JEne'i^.  lib.  i.  dc  Ve- 
ncre  loqucus,  ait :  '  Ipsa  Paphon  sub- 
limis  abit,  scdesque  revisit  LaHa 
suas.'  Cyihera']  Insula  est  Laconi-je  : 
quae  antea  Porpbyris  diccbatur,  a 
purpuraruni  pr*stantia.  Ad  banc 
Venus  orta  niari  priinuni  appulsa  di- 
citur :  unde  Cytherai'ae  cognomen 
traxit.  In  Cytberis  templum  erat 
Veneris  niagnificentissimuni.  Inflec- 
titnrautem  plurativo  numero  taniuni, 
Cythera,  orum.  Fluctu  pulsa]  Quia 
de  insula  loquitur. 

6  Atque  utinam  dnmincB  mitis]  Miti 
elegantius  nuus  Moreti  et  Sarravia- 


nus  cum  tribus  aliis  :  ut  alibi,  '  Prae- 
da  fuit  canibus  mim  minus  ille  suis.^' 
Heins. 

7  Facie  violenta  Corinna  est]  Fades 
tiolenta  Corinncc  est  optimus  Palati- 
nus,  Piiteaneus  et  tres  alii :  unus 
Med.  rb  est  non  habet.  Scribe,  fades 
violenta  CorinncB  (Me  misevum!)  cur 
est  tarn  bene  nota  sibi?  Idem.  Violenta] 
Fera,  procax,  superba.  Nam  '  Fastus 
inest  pulchris,  sequiturque  superbia 
formam.' 

8  Cur  eat  tarn,  S^-c]  Cur  tarn  bene 
pulcbritudineni  suam  intelligit,  qnae 
est  causa  ejus  superbia;  i 

9  Scilicet]  Speculum  culpat,  unde 
Corinna  se  foruiosam  cognoscit. 

10  Nee]  Hoc  quoque  damni  acce- 
dit,  quod  ilia  niiiiquam  se  in  speculo 
conspicit,  nisi  ornatam  :  unde  majo- 
res  proveniunl  fastus. 

11  ISimium  dat  in  omnia  regnum] 
liegni  venuste  Puleaneus  cum  nno 
Vaticaiioet  Barberiniano.  Hdns. 

13  CoUatum]  Comparatum. 

14  Aptari]   Componi. 

15  Creditur]  Traditur  Puteancus 
et  duo  alii.  Hiins.  Calypso]  Calypso, 
ut  Hesiodiis  voliiit,  Oceani  et  Tethy- 
OS,  ut  Homerus,  Atlantis  filia.  Calyp' 
so]  Vide  Horn.  Odyss.  E,  118. 


3096 


NOTiE   VARIORUM   IN   OVIDII 


16  Recusantem]  Qui  lecusabat  ibi 
diutius  contra  Jovis  imperium  ma- 
nere.  Pro  recusantem  octo  libri  re- 
luctantem.    Heins. 

17  Credimus]  Creditur  idem  Pntea- 
neus  cum  Neapolitano  et  uno  Moreti 
ac  Sarraviano.  JEquoream  Nernda] 
Id  est,  Tlietidem,  quee  Dea  mortali 
Peleo  nupsit :  quorum  nuptias  Ca- 
tullus pulcherrimo  carmine  prosecu- 
tus  est.  Phthio  regi]  Peleo  qui  reg- 
navit  Phthiae,  quod  oppidum  fait 
Thessaliae. 

18  Egeriatn]  Fuit  haec  Aricini  ne- 
nioris  Nympha,  cum  qua  Numa  Pom- 
pilius  secundus  rex  Romanorum  sibi 
nocturnos  congressus  esse  simulavit: 
et  Naso  lib.  iii.  Fastorum  :  '  Egeria 
est,  quae  praebet  apquas,  Dea  grata 
Camaenis:  Ilia  Numae  conjux,  consi> 
linmque  fuit.'  Justo'}  Nam  justissi- 
muni  fuisse  Numam  constat :  dixit 
enim  Livius  :  luclyta  justitia  religio- 
que  ea  tempestate  Numae  Pompilii 
erat.  Nostra  co7icubuisse  NumiE'}  Justo 
meliores;  quod  conveniens  Numae 
epitb.  Heins. 

19  Quamtis,  incude  relicta,  ^c]  Duo 
ponit,  quibus  maxime  spernuntur 
amantes,  artis  vilitatem  et  corporis 
deformitatem.  Relicta]  Dum  enim 
apud  incudcm  se  exercet,  non  vide- 
tur  claudus. 

20  Obiiquo]  Distort©.  Claudicet] 
Claudus  incedat. 

21  Impar]  Quia  Hexametro  sup- 
ponitur  pentametrum  carmen.  Sic 
Flaccus:  '  Versibus  impariter  junc- 
tis.' 

22  Jungitur  Herons']  Heroum  Sar- 
raviauus;  ut  sit  (iraecismus:  in  ver- 
sus Puteaneus.  Heins.  Herous]  He- 
roicus  hexameter,  quo  heroum  gesta 
describuntur. 

23  Leges]  Conditioncs.    Utcrc,  in- 


quit,  me  quomodocunqne  tibi  libitum 
fuerit. 

24  Te  decet  in  medio]  Te  deceat  me- 
dio Puteaneus  cum  tribus  aliis.  Idem 
foro  pro  toro ;  sed  perperam.  Heins. 

25  Non  tibi  crimen  era]  Non  tibi 
ignominiam  aut  dedecus  et  damnum 
afFeram. 

26  Non  erit  hie  vobis]  Nobis  Putea- 
neus et  multi  alii.  Heins.  Non  erit 
hie]  Non  pudendus,  inquit,  est  noster 
amor.  Vobis]  Id  est,  tibi  et  aliis  pu- 
ellis.  Injiciandus]  Inficiaii,  sive  infi- 
cias  ire,  est  negare. 

27  Sunt  mihi]  Tres  scripti  sinl  tibi, 
quod  amplector  ;  duo  alii,  sunt  tibi  ; 
iinus  sint  mihi.  Heins.  Sunt  mihi] 
Poetica  facultas  est  mihi  instarmaxi- 
marum  divitiarum.  Fcelicia]  Bona. 
'  Vilia  miretur  vulgus;  mihi  fiavns 
Apollo  Pocula  Castalia  plena  minis- 
tret  aqua,'  &!.c. 

29  Circumferat]  Ubiqne  jactet  se 
esse  Corinnam.  Arnica  enim  Naso- 
nis  alio  nomine  appellabatur.  Non 
igitur  mirum  est,  ut  temeraria  aliqua, 
et  laudis  ciipida,  se  Corinnam  esse 
falso  jactaverit. 

30  Ut  fiat]  Scilicet,  Corinna:  id 
est,  ut  meis  carminibus  celebretur. 
Quid  non]  Quasi  dicat,  Qiiicquid  ab 
eapeterem,  mihi  libenter  concederet. 

31  Sed  neque]  Quemadmodum,  in- 
quit,  Eurotas  et  Padus  diversi,  una  et 
eadem  ripa  fluere  non  possunt  :  sic 
tu  sola,  et  non  aliae,  meis  carminibus 
celebraberis.  Diversi]  Alter  enim 
fluvius  est  Laconiac,  qui  urbem  Lace- 
daimona  praeterfluit.  Padus  autem, 
quern  Gracci  Eridanum  appellant,  «st 
in  Gallia  Cisalpina. 

34  Ingenio  causas  tu  dabis  una  meo] 
Sic  libro  primo  dixit,  '  Proveniaut 
causa  carmina  digna  tua.'  Domin. 


AMORF.S.      LIB.    II.    18. 


3007 


ELEGIA    XVIII. 


1  Carmen  ad  iratum  dum,  Sfc]  Trans- 
ferebat  Macer  in  Latinum  Homeri 
Iliada ;  ad  ciijus  principiuiu  alludens, 
'  Iratum  Achillem' Naso  dixit.  Achil- 
leii]  Sic  Puteaneus.  Heins. 

2  Juratis]  Qui  juravenmt  in  Auli- 
de,  se  non  ante  reversuros,  quani  Ili- 
um caperetur.  Induis]  Hoc  ad  Ma- 
cri  laudem  dicit,  qui  non  rem  factam 
narrare,  sed  earn  farere  videatur. 
Fim]  Graecis,  qui  e  tola  Graecia  ad 
Trojanam  expeditionem  profecti  sunt. 
Juratis]  Bis  dicuntnr  Graeci  de  He- 
lena conjurati  :  primum,  cum  Mene- 
lao  collocaretur,  iterum,  cum  a  Pa- 
ride  rapta  esset.  Hinc  Lycophr.  in 
Cassand.  "OpKoiv  rh  ^evrtpovxov  Hpffap- 
Tfj  ^vyiv.  '  Jurabant  omnes  in  laesi 
verba  mariti.'  Quod  Pansan.  in- 
Achaic.  'Ofiayvpiov  appellat.  Cujus 
verba  dictata  in  Corinthiac.  Ila- 
pafJLiVfiv  iroXffJiOvvras  (S  t'  hv  f)  rh  "IKi- 
ov  tXcuaiv,  fi  fiaxofifPovs  reMxn^  ff<pas 
ini\a$rj.  Ideoque  et  Graecia  conju- 
rata  dicitur  Horat.  Od.  i.  17. 

3  Macer]  Hie  iEmilius  Macer  poe- 
ta  Veronensis  fuit,  Nasoni  araicissi- 
raus,  cum  quo  et  in  Asiam  et  in  Sici- 
liam  simul  navigavit,  etjorosseriaque 
conferre  solebat.  Cexsamus]  Cessare 
dicit  se  amatoria  scribere.  Inutnbra^ 
In  otio. 

4  Ausuros  grandia]  Me,  qui  audeo 
bella  et  heroica  aggredi,  ut  Giganto- 
machiam,  et  Tragoedias.  FrangW] 
Vires  meas  attenuat. 

5  Dixi  tandem]  Tandem  dixi,  meli- 
ores.  Heins. 

T  Lachrymis  vix  ilia  retentis]  Vix  a 
lachrymis  temperans. 

8  Memiseram!  cur]  Muliebrem  que- 
relam  lascivia  picnam  mirifice  ex- 
pressit.  Cur  te,  dixit,  amare  pudet] 
Jam  te,  dixit  meliores ;  sic  Trist.  iv. 


El.  8.    '  Me  miserum  !   si  te  jam  pu- 
det esse  meam.'  Heins. 

10  Perdunt]  Nam  ex  nimia  dnlce- 
dine  et  suavitate  quasi  mori  videor. 
Et  paulo  inferius,  '  Felix  quern  Ve- 
neris certamina  niutua  perdunt.' 

11  Vincor]  Unus  Moreti,  Frangor. 
nt  epistola  Penelop.  '  lUe  tamen 
precibusquc  meis  lacrymisque  pndi- 
cis  Frangitur:'  et  sic  saepe  alibi. 
Heinsius.  Vincor]  Quia  rursus  puellae 
et  amorisuccumbo.  Sumptis ab  armis'] 
A  Giganteis  bellis,  quae  susceperam 
scribere. 

12  Resque  domi  gestas,  Sfc]  Id  est, 
amores  compono.  Domi]  Quando 
cum  puella  me  oblecto.  Bella]  Quan- 
do irae  intercesserunt  inter  nos,  et 
exclusus  ad  bella  impellor. 

13  Sceptra  tamen]  Licet  me  saepius 
amor  interpellaret,  composui  tamen 
tragcediam  Medeam,  et  foeliciter  qui- 
dem.  De  qua  sic  Quintilianus  :  Ovi- 
dii  Medea  mihi  videtur  ostendere, 
quantum  vir  ille  praestare  potuerit,  si 
ingenio  suo  temperare  quam  indul- 
gere  maluisset.  Cura  nostra]  Sunt 
qui  leg.  nostra  versu  ;  id  est,  carmine 
elegiaco. 

14  Et  hide  operi]  Id  est,  tragtediis 
scribendis.  Quamlibet  aptus]  Quan- 
tumvis  idoneus.  Pulcherrimam  fu- 
isse  Ovidii  Medeam,  et  ex  ipsius  poe- 
tae  verbis,  et  ex  judicio  praestantium 
virorum  qui  eam  viderunt,  colligere 
possumus:  hodie  vero  non  extat. 

15  Pallamque  meam,  piclosque  co- 
thurnos,  Sceptraque,  ifc.]  Id  est,  stu- 
dium  meum  in  tragoediis  scribendis. 
Palla  vestis  erat  dcmissa,  qua  indutae 
honestae  personae  in  f'abulis  induce- 
bantur  :  cujus  repertor  t'uisse  dicitur 
jliscliylus.  Pictosque]  Picturatos, 
pulcbros. 


3098 


NOTiE   VARIORUM   IN   OVIDII 


16  Sceptraque]  Dixit  supra, '  Scep- 
tra  tamen  sumpsi.'  Privata]  Id  est, 
humili :  q»ia  levia  antea  scribere  so- 
litus  sum,  tunc  ad  tragoediae  sublimi- 
tatem  assurgo. 

17  Hinci  A  tragoediarum  studio. 
Deduxit}  Removit.  Numen  domince] 
Amatorie  dixit.  Amantes  enitn  ve- 
luti  numina  puellas  suas  adorant.  Ini- 
quce]  Iratae,  inimicae,  mihi  infensae. 
Dixerat  enim  superius,  *  Clausit  arni- 
ca fores,'  &c. 

18  Dc  cothumato  vate'\  Deme,  poe- 
ta  tragico. 

19  Quod  licef]  Quod  possumus. 
Profitemur'i  Proprie  dixit :  nam  ar- 
tium  professores  dicuntur,  qui  in  eis 
eruditi  sunt,  aut  eas  publice  decent : 
quemadmodum  Naso  amandi  artem. 

20  PrcEceptis  torqucor  ipse  meif^  Ur- 
geor  meliores.  Sequent!  tamen  ele- 
gia  babes,  '  Hei  mibi !  nae  mouitis 
torqueor  ipse  meis !'  Heins. 

21  Aut  quod  Penelopes,  ^-c]  Non- 
nullas  ex  Heroiduni  epistolis,  quas 
coniposuit,  memorat. 

22  Scribimus]  Ludimus,  componi- 
mus.  Et  lachrymas^  Id  est,  epistolam 
querelis  plenara,  quam  lachrymans 
ad  Demophoontem  tuum,  ab  eo  re- 
relicta,  scripsisti. 

23  Quod  Paris'l  Epistolam  CEnones 
ad  Paridem  intelligit.  Et  3Iacareus'\ 
Ad  quern  Canace  soror,  turpi  tlagrans 
amore,  epistolam  misit.  Et  quod  male 
gratus]  Ingratus.  lasoii]  Duie  ex- 
tant ad  Jasoneni  epistolae  :  altera, 
quam  niittit  Medea;  altera,  quam 
scribit  Hypsipyle  Thoantis  filia:  et 
de  hac  posteriore  intelligit  Poiita. 

24  Hippolytique  parens^  Id  est,  The- 
seus ad  quein  epistola  scripsit  Ari- 
adne Minois  Cretae  regis  filia,  in 
Naxo  insula  ab  ipso  Thcseo  relicta. 

20  Aonia:  Lisbis  arnica  lyra]  Alii 
Aonio  Lesbis  amata  viro.  Puteanens 
^oliw  Lealiis  amata  lyrte ;  et  a  manu 
8ecunda  tunica:  rccte.  Sic  Sappho 
ipsa  apud  notnini,  '  Lesbides  /Lolia 
nomina  dicta  lyra.'    Inde  et  '  MoVia 


puelia'  Horatio  dicta  :  et  apud  eun- 
dem  babes  '  jEoliis  fidibus  queren- 
tem  Sappho.'  In  Anthologia,  versi- 
bus  incerti  pot^tas,  1,aTr(povs  r'  AloXiSfs 
xdpner  et  in  Epigramraate  Antipatri 
inedito,  2aTr</)6ii  ro\  Kevdeh,  x^oiv  Aio\), 
T^v  fiera  ixovauv  "'Adava.Tav  Ovarav  fiov- 
ffav  aeiBofxevav.  Heins.  Lesbis^  Id  est, 
Lesbiae  Sapj>hiis  epistolam  ad  Phao- 
nem.  Arnica  lyra]  Quia  lyricum  car- 
men scripsit.  Lesbis]  Id  est,  ex  Les- 
bo  insula  Hellesponti.  Hinc  Sappho. 

27  Quam  cito  de  toti>  rediit  celer  orbe 
Sabinus]  Meus  Sabinus  repone  cum 
vetustioribus.  Recte  prasterea  Men- 
telianus,  Quam  celer  e  toto  rediit  meus 
orbe  Sabinus!  Heins.  Quam  celer] 
Interrogatio  liaec  continet  celeritatis 
admirationem.  E  toto  orbe]  Penetoto. 
Rediit]  Suaviter  dicit  Sabinum  am.i« 
cum  sHum,  quia  Heroidum  epistolis 
respondentes  epistolas  fecit,  eas  ve- 
luti  tabellarium  ex  toto  orbe  retulis- 
se.  Sabinus]  A.  Sabinus  eques  Ro- 
nianus,  celeberrimus  poeta  fuit,  Na- 
soni  amicissimus :  qui  pra-ter  quod 
epistolis  Heroidum  respondit,  scripsit 
etiam  alia,  ut  Tropzena,  Fastorum 
opus :  quod  tamen  inchoatuni,  occu- 
patus  morte  ad  coronidem  perducere 
non  potuit. 

28  Diversis  locis]  In  quibus  tunc 
degebant  heroidum  viri. 

29  Candida]  Pulchra,  sive  potiuS' 
bona,  innorens,  et  piidica.  Signu77i] 
Sigillum  geniniir,  qua  signata  erat 
Ulyssis  epistola. 

30  Scripta]  Literas.  Noverca]  Phae- 
dra. 

31  Jam  pius  ^neas]  Impius  multi : 
unus  Moreti  Et  pius.  Lege,  En  pius. 
Heins.  Pius  JEncas]  Vir  pietate  in- 
sigiiis.  Elistr]  Elisa  proprium  fuit 
nomcn  Didonis  :  Dido  enim  lingua 
Pluenicia  virago  significat. 

32  Si  modo  viiit]  Qui^i  poetae  fabu- 
lantur  earn,  cum  diiitiiis  Ueuiophoon- 
leni  tVustra  expeclaret,  exixiiniasset- 
quc  se  ab  iiio  spretam,  amoris  exagi- 
tatam  furiis,  luqueo  vitam  fiuiisse,  et 


AMORES.      Mil.    II.    19. 


3090 


in  aniyKdaliiin  arboreni  convorsani. 

3S  Tristis]  Quia  reciisabat  Jason 
ad  Ilypsipylcn  unqiiani  redire  in 
LeniDon. 

34  Det  vofam]  Id  est,  ad  Sappho 
rescripsit  Pliaon,  se  non  rediturum  : 
unde  ipsa  se  ex  Leiicadc  in  aquas 
praecipitavit,  eoque  pacto  est  aniore 
liberata.  Votam^  Antea  enini  vo- 
verat,  si,  cum  de  Leucade  se  dejecis- 
set,  amoris  igne  ievaictur,  se  PIiceLo, 
cujus  niagnificuni  ibi  teinpluni  crcc- 
tum  erat,  lyrani  suani  donaturam. 
Lesbis  arnica]  Ainata  mcliores.  IJeiris. 

37  lUic']  In  opei  e  tuo  lieroico.  Et 
adultera]  Helena,  qua;  violato  matri- 
monii jure,  adultertim  Paridem  se- 
cuta  ad  Trojam  venit.  Hoc  enim 
scribere  necesse  est  ilU,  qui  a  prima 
origine  bellum  Trojanuni  dcscriben- 
dum  suscepit.  Nobile  crimen]  Nobilis 
bellorum  causa,  vel  crimen  nobile  di- 
cendum  est,  propter  miram  adultcrae 
pulchritudinem. 

38  Et  comes  exlincto]    Protesilaus, 


Isi|>liyU  filius,  ad  Trojam  cum  quad, 
raginta  navibus  se  contuiit,  et  primus 
oniniimi  a  viro  Dardanio  est  inter- 
emptus.  Hiijus  uxor  Laodameia 
Acasti  filia,  cum  dilectissimi  mariti 
mortem  cognovisset,  optavit  ut  ejus 
uinbram  vidcret:  quod  cum  impetras- 
set,  non  deserens  earn,  in  ejus  am- 
plexibus  periit. 

40  Dicis]  Cauis.  A  vestris  castris] 
Id  est,  bellis  describendis.  In  mea 
castra]  In  Cupidinis  castra,  in  quibus 
ego  milito :  id  est,  te  confers  ad 
amatoria  sci  ii)enda.  Domin.  In  men 
castra  venis']  /?erf/«  prima  editio,  Sar- 
ravianus,  et  multi  alii ;  recte  :  nam 
Macrum  amatoria  scripsisse  jam  ante, 
ex  istis  Tibullianis  patet :  '  Castra 
Macer  sequitur:  teuero  quid  fiet 
Aniori  ?  Sit  comes,  et  colic  fortiter 
armageral.'  '  Redire  in  castra:' Hero 
supra,  '  In  tua  castra  redi,  socii  de- 
serter Amoris :'  atque  ita  ex  suis 
libris  Ciofanus.    licins. 


E  L  E  G  I  A    XIX. 


1  Si  tibi  non  opus  est  servata,  stulte,  S^c] 
INIaritum  puellac,  cujus  amore  nuper 
captus  fuerat,  allo(}uitur  Naso  :  eum 
monens,  utuxorem  diligentius  servet. 

2  JMagis  velini]  Scilicet,  illam 
amare. 

3  Quod  licet,  ingrntum  est]  '  Nolo 
nimis  fucilem,  ditlicilemquc  nimis.' 
Quod  nee  cruciet,  ncc  satict.  Acrius] 
Vehementius.  Urit]  Angit,  sollicitat. 

4  Ferreus]  Durus,  et  quasi  ab  hu- 
manitate  alionus. 

5  Speremus  pariter,  Ifc]  Duo  ponit 
quae  maxime  in  auiantc  reperiuutur, 
spem  et  metum. 

6  Et  faciat  voto]  Id  est,  (piandoque 
faciat  puella,  ut    repulsam   patiar: 


quod  erit  in  causa,  nt  cam  ardentins 
cupiam  :  et  sic  erit  locus  voto  et  desi- 
derio.  Kara]  '  Ne,'  nt  lena  supra 
dixerat,  '  relentescat  sappe  repulsus 
amor.'  liara  repulsa]  Sarravianus  pro 
diversa  lectione,  Barberinianus  et 
Arondelianus  codices,  grata  repulsa. 
Potest  et  cara  repulsa  leg! :  quia  *  in- 
gratum'  paulo  ante  pra>cesserat.  Sed 
nil  nuitandum.  Art.  Amor.  ni.  'Mis- 
cenda  est  laitis  rara  repulsa  jocis.' 
Ileins. 

7  Qnid  mihi  fortuna,  qute  nunquam 
fallerc  i>ossit]  Quidam  codices,  Quid 
cum  fortuna:  alii,  Quid  fortuna  mihi, 
vel.  Quid  mihi  fortuna  est.  Puteaneus 
cum   excerptis   Scaligeri,   Quo    mihi 


3100 


NOT-E   VARIORUM    IN    OVIDII 


forlunam ;  eleganter  et  vere :  de  quo 
loqiiendi  modo  copiose  egimus  ad 
Epistolam  ii.  53.  Deindcfallerecuret 
idem  Pnteaneus  et  unus  Vatican, 
bene  :  septeni  alii  curat.   Idem. 

8  Quod  nulla  tempore,  ^-c]  Sic  in 
Artibns  ait :  '  Quajlibet  extinctos 
injuria  suscitat  ignes  :  En  ego  con- 
fiteor,  non  nisi  lapsus  amo.' 

10  Opein]    Moduni,  pote.statem. 

11  Sani]  Quod  nullodoloieafficie- 
batur.  Mentila]  Lena  super! us  sic 
puellaminstruit:  'Sippeneganoctem, 
capitis  modo  finge  dolorem.'  Dolorem] 
Dolores  cum  vetustioribiis.  Heins. 

13  Quantumque  licebat]  Imo  liliebat, 
Ht  recte  unus  Moreti :  dixi  Ep.  xv. 
134.    Idem. 

14  Insontis  speciem  prabuit  ipsa  no- 
cens]  Puteaneus,  Insonti  speciem 
prabuit  esse  nocens :  esse  et'iam  optimus 
Palatinus  et  Neapolitanus  et  Aronde- 
lianus  cum  Scaligeri  Excerptis  :  qui- 
dam  codices  ilia.  Latet  aliquid. 
Forte,  Insontis  speciem  prcBtulit  ore 
nocens.    Idem, 

19  Tu  quoque]  Quemadmodum  Co- 
rinna.  Kapuisti]  Tua  pulchritudine. 
Ocellos']  Dixit  etiam  Fropertius  :  '  Si 
nescis,  oculi  sunt  in  aniore  duces.' 

20  Sapefnce  insidias]  Time  Putea- 
neus, et  plures  ex  praestantioribus 
alii,  recte:  Time  me  tibi  insidiari, 
nee  serio  amare.  Posset  et  cate  pro 
face  legi.    Hcins. 

23  Sic  mild  </«r«<]  Male  durd  ot 
adolescat.  Juvet  etiam  et  sint  sequent! 
versu:  certe«(n<  extat  in  Neapolitano 
codice.  Deinde  longos  in  iisus,  non 
annos,  optimus  Palatinus  et  duo  alii. 
Art.  Ain.  lib.  in.  '  Si  qua  fides  arti 
quam  longo  fecimus  usu.'  Am.  i.  El. 
8.  '  Hire  Ki  preestiteris  usu  milii 
cognita  longo  :' et  sic  si«>pe  Nostcr,de 
quo  Pont.  III.  El.  G.  ,53.    Idem. 

'2rt  I'in^uis  amor]  Quemadmodum 
pinguiorcs  dulcioresque  cibi  stoma- 
chum  coriunipunt,  » t  faslidium  mo- 
vent:  ita  et  amor,  nulla  amaritudine 
mixtu.s,  in  ta;diuni  vertitur.  Nimium- 


que  patens]  Exponit  quod  dixerat, 
*  Pinguis  amor.'  Appellat  autem 
piuguem  et  patentem  amorem  ilium, 
inquoamansnullani  patiturrepulsam. 
Nimiumque  potens]  Latens  Puteaneus 
et  emendatum  manu  secunda  patens; 
quomoilo  et  optimus  Palatinus  et 
quiuque  alii :  ut  patens  amor  sit,  ad 
quern  aditus  non  intercluditur.  Met, 
XIV.  '  Si  mea  virginitasPhoebo  patn- 
isset  amanti.'  Et  lib.  x.  '  Numen 
confessis  aliquod  patet.'  Sic  '  patens 
campus,'  et  similia :  tauien  et  in 
Arondeiiano  latens.  '  Juvenes  tibi 
inille  patebunt,'  ex  scriptis.  Art.  i. 
63.  Heins. 

27  Si  nunquam]  Exeniplis  Danaes 
et  Ins  probat,  quod  supra  proposuit : 
'  Quod  licet,  ingratum  est:  quod  non 
licet,  acrius  urit,'  Vide  Metam.  iv. 
Habuissef]  Inclusam  tenuisset.  Ahe- 
nea]  Turrim  banc  ex  xre  et  ferro 
munitam  tuisse  fabulantur  poet2P. 
Aheneaturris]  Vide  Eurip.  Fab,  20. 
'Ev  x°'^'<o5e  rols  alXoLS,  '£»/  TVfx^ripfi 
eaXdix(}>.  Vide  Amor.  lib.  Ill,  Eleg,  4. 
21. 

28  De  Jove]^D.  wdrfp,  5  ZcC.KaJ  tu 
yvvaiKo<pi\as.  Tlieoc.  Idyll,  viii.  60. 
Vide  ApoUodorum  lib.  ii.  Lucianus 
male  nietuit  Jovi,  'Iva  /xtJ  twv  xpvffox^uv 
Tis  KarepydcTfTai  ainhv  xpvahv  ovra, 
in  Fabulos.  eewj/'EK/cATjir.  Faciaparens'] 
Ex  Jove  enini  Perseuni  peperit. 

29  Dum  serial  Juno  mutatam  cornibus 
lo]  Decoratam  duo  libri ;  unus  muni- 
tam ;  quinqnc  sinuatam,  quod  arridet ; 
nee  male  nnus  Moreti  pro  diversa 
lectione  Dum  nimium  snvat  custos 
Junonius  lo.  Heins.  Scrvat]  Dili- 
gentcr  servandam  tradit  Argo  suo 
pastori. 

31  ArborefrondeSySfc]  Qnianeque 
arboribus  frondes,  neque  fluminibus 
a(|ua^  desunt,  qu;r  vilia  sunt. 

32  /i  medio  flu  mine  potet  aquam]  E 
ww^Hosciipti  mclioies.  Quidam  etiam 
sumat  aquam  ;  dc  (|uo  diccndum  Art. 
Am.  III.  96.  Heins. 

31  lid  niihi]   Timet  Poeta,  nc  suis 


AMORES.     LIB.    II.    19. 


3101 


telis  petatiir.  Ne  monitis  torqueor'\ 
Torquear  Puteaneiis  et  coinpliires  alii. 
Forte  ii(C  torqiieor :  lies  libri  cum 
prima  editione  nam  torqueor;  tres  quod 
torqueor:  sic  supra,  '  Hei  iiiilii,  quod 
doniinaiii  iiec  vir  nee  fu-mina  servas  !' 
Arondciiauus  cum  aliis  conipluribus 
nunc  torqueor.  Heiiis. 

35  Quodlihct  vvejiiut]  Quid  libet  Pu- 
teaneus  et  alii  nuilii.  Legf  Cui  libet 
cum  uno  Moieti.  Idem.  Indulgentia] 
Amicae  obsequiuin.  Nobis]  Amatori- 
biis. 

3G  Ipse  sequor]  Usque  cum  prima 
editione  et  duobus  scriptis.  lleins. 

37  Formosa;]  Ideoque  diligentius 
servandiB.  Nimium  secure]  Nimium 
negligens. 

38  Claudere  nocte  domum]  '  Forem 
ineliores,  ut  saepe  alibi  noster;  inulti 
fores.    Heins. 

40  Quid  latrent  nocte  silente  canes] 
Forte  cui  latrent.  Trist.  lib.  ii.  '  Scit 
cui  latretur,  cum  solus  obarabu- 
lat  ipse.'  Heins.  Nocte  silente]  Con- 
ticinium  dicit.  Concubia  enim  nocte 
omnia  fere  silent. 

-11  Quasferat]  Quo  mnlti ;  nonnuUi 
Quid.    Heins. 

42  Cur  toties]  Quia  saepenutnero 
mulieres  simulabant  se  religionis 
causa  a  niaritis  secubare,  et  in  cubi- 
culum  suum  adulteros  furtim  admitte- 
bant,  eoque  pacto  viris  imponebant. 
Ilia  toro]   Ipsa  mcliores.    Heins. 

43  Mordeat]  Tandem  doleas.  '  Mule 
nihil  sentis  ?'  Catull. 

44  Detque  locum]  Daque  meliores ; 
qui  et  rh  in  toUijubent  sequent!  versu. 
Heins.  Daque  bcum]  Nulhis  enim 
locus  aut  materia  est  fraudibus  ct 
dolis,  quando  maritus  aequo  animo 
patitur  uxoreni  suam  ab  alio  aniari. 

45  Ilk  potest,  Sfc]  Sicuti  enim  facil- 
limum  est,  in  littore  arenam  furari 
ueniinc  prohibente  :  ita  est,  amplecti 


uxorem  quae  a  viro  non  custoditur, 
qnx  omnibus  patet,  nullo  vindice. 
Vacuo]  Descrto,  sine  custodibus. 
Furari]   Clam  surripere. 

46  Uxorem  stulti]  Malim  incauti. 
Nam  Tibiilli  ilia  iniitatus  est,  '  At  tii 
fallacis  conjimx  incaule  puellap,  Me 
quoque  servato,  peccet  ut  ilia  nihil.' 
Queniadmodum  et  Trist.  lib.  ii.  •  De- 
nique  ab  iucauto  nin.ium  petit  ilia 
marito,  Se  quoque  uti  servet,  peccet 
ut  ilia  minus.'  Contra  'cautus'  et 
'  vafer  maritus :'  de  (|Ho  Epist.  16. 
314.  Heins.  Stulti]  Insipientis,  cui 
facile  imponi  potest. 

50  Bene  verba  darem]  Tibi  scilicet : 
hoc  est,  te  fallerem,  tibi  imponerem. 

52  Concessi  amoris]  Quern  tam  facile 
concedis. 

53  Adire]  Ad  amicam  nie  conferre. 
64  Vindice]  Ultore  :  ut  impune  mi- 

hi  liceat  omni  nocte. 

55  Per  nulla  traham  suspiria  somnos] 
PropertiuH  libro  tertio,  '  Odi  ego, 
quae  uumquam  pungunt  suspiria  som- 
nos :  Semper  in  iratam  pallidus  esse 
velim.' 

57  Lenone  marito]  Mariti  lenones 
dicuntur,  qui  uxorum  adulteriis  non 
offenduntur. 

58  Vitio]   Indulgentia. 

59  Quin  alium,  quern  tantajuvet  pa- 
tientia,qucere]  Multi  quaras:  Scaligeri 
excerpta  quares:  Puteaneus  quceris, 
quod  veruni  est :  sic  infra  ex  optimis 
codicibus  lib.  in.  El.  7.  'Quin  istic 
pudibunda  jaces  pars  pessima  nostri.' 
Horatius  Epod.  vi.  '  Quin  hue  inanes, 
si  potes,  vertis  minas,  Et  me  remorsu- 
rum  petis  ?'  quod  Crnquius  perperam 
niutavit :  et  sic  passim  tersae  Latini- 
tatis  scriptores.  Heins.  Patientia] 
Quia  dixit:  '  Multadiuquc  tuli.' 

60  Me  tibi]  Sensus  est :  Si  me  rivale 
oblectaris,  prohibe  me  tibi  esse  riva- 
lem  :  qu<£  ratio  uie  rivalem  faciet. 


3102 


JiOTM  VARIORUM   IN   OVIDII 


AMORUM    LIB.    III. 


ELEGIA    I. 


1  Stat vetus, gt multosy^cj]  Deere vit 
Naso,  duobus  prioribus  libris  Elegia- 
rum  tertium  addere,  qui  sine  contro- 
versia  caeteris  est  lono;e  pulchrior  : 
unde  inajorem  et  voliiptatein  et  utili- 
tatem  lector  sit  captiiriis.  Vetus] 
Vetnstas  omiiis  est  veneranda.  In- 
cidua]  Inviolata,  quae  per  miiltos  an- 
nos  caesa  non  fuit.  Sacros  enim  liicos 
incidere,  nefas  erat. 

2  Numen]  Deiim  aliqneiii.  Numen 
inesse  loco']  Siimn  ciiiqiie  loco  geniiiin 
et  Dumen  affinxenint  veteres.  Vide 
Serv.  ad  illud  iEneid.  v.  '  Incerfus 
geniumne  loci.'  Hinc  lucos  colebant 
relligione  patrum  late  sacros. 

3  In  inedio]  Soil,  sylvan.  Fortasse 
describit  Pocta  Ariciiiiini  neimis,  de 
quo  Fast.  iii.  Puntice]  Saxo  vettistate 
•corroso.    Pendens]   Iinminens. 

4  Quernntur]  Querulos  cantus  cum 
suavitate  edunt. 

5  Nemoralibus]  Id  est,  frondibKS, 
umbris. 

6  Quod  mea]  Cogitabain,  quid  po- 
tissimnm  canerem. 

7  Venit  odoratos  Elegeia  nexa  capil- 
los]  An  niyrto  nexa  ?  an  lauro  ?  an 
alia  quavis  corona  ?  Hoc  sane  addi- 
tuni  oportuit ;  qiiomodo  alibi, '  Necte 
comani  myrto.'  Sed  scribe  nico  peri- 
culo,  quicquid  nienibr;ina>  veteres 
obnifiintur,  pexa  cupillos.  Heins. 
Venit]  Hie  Naso  eleganti  pliantasia 
Elegise  atcjue  Tragoidiac  actiones  at- 
tribiiit :  et  qiiae  sint  utri<iuc  |)ropria, 
vcuuslissime  ostendit,  OdonUos]  Odo- 


ribus   perfuses :     quia  deliciosa   est 
elegia. 

8  Et  puto]  Vt  puto. 

9  Deceits]  Honesta,  pulchra.  Vestis 
teiitiissima]  Propter  tennem  et  humi- 
lem  elegorum  materiam,et  non  subli- 
me dicendi  genus.  Cultus  amantis] 
Quia  hoc  carminis  genere  amatoria 
maxinie  describuntur.  VuHiis  amantis] 
Rectius  Moreti  codex,  cultus;  quod 
ad  vestem  tenuissiniara  refer.  Heins. 

10  In  pedibus  vitiuin]  Pentameter 
syllaba  brevior  est  Hexametro. 

11  Ingenti  passu]  Propter  sublimem 
dicendi  characterem,  in  quo  versan- 
tur  Tragoedise.  Violenta]  Quia  tragoe- 
diae  est  narrare  regnorum  eversionem, 
et  Inijusmodi  res  violentas  :  utPoly- 
dori  necem,  Medeam  filios  trucidan- 
tem,  &c.  taliaque  violenliae  plena. 
Tragcedia]  Arrian.  Epist.  i.  4.  de- 
fiuit  Tragoediam  hoc  modo :  Ti  yap 
&\\o  iarl  Tpay<f>dia,  i)  avepanrccv  iradrj, 
TfduvfiaxdTcov  TO.  (KThs,  Sia  jxirpov  rovov 
S'  iinSeiKvvixeva. 

12  Fronte  coma:  torva]  Hoc  dicit 
prnpter  Tragredi*  severitatem.  Palla] 
Tragici  est  vestinienti  genus.  Jacebat 
iwmi]  Unde  tragici  dicuntur  pallam 
et  syrma  trahere. 

13  Sceptrum  lute  i-egde  tenebat]  Mo- 
vebat  nieliores  libri  niagno  numero 
cum  i)rima  editioiie.  Heins.  Late 
regale]  Sic  Maro  dixit  yEneid.  i. 
'  Hinc  populum  late  regem.' 

14  Lijdius  apta  pedum  vincla  cothurnus 
erat}    Alia  vincla  prima  editio  cum 


AMORES.     LIB.    III.   1. 


3103 


Piifcanoo,  Sanaviaiio,  optiino  Pala- 
tiiio,  Arondeliano,  et  septem  aliis : 
tiuoiiiodo  apiid  Virgiliuni, '  I'urpiireo- 
que  alte  suras  vincire  cotliiirno.' 
Suloniu!<,  '  Laxo  pes  natet  altiis  in 
cothurno.'  Noster  quoqne  infra  '  al- 
tum  cothiirnum'  hac  elcj^ia  appellat. 
Heins,  Lydiiis  cothurnus]  Id  est, 
histrionicus.  Histriones  enim  primiim 
ex  Lydia,  id  est,  Hetriiria,  accersiti 
sunt.  Alta]  Quia  cothurni  sunt  niulto 
altiores  quam  calcei :  et  propenio- 
dum  genua  contiiif^unt. 

15  Hac  prior,  Ecquis  erit  finis  tibi, 
dixit ,  anwris]  Et  prior  iidem  codices. 
Amandi  quoque,  non  amoris,  nisi  quod 
in  optinio  Palatine  amator:  venuste. 
Heins.  Ecquis]  Quando  desiues  amato- 
lia  scribere  ? 

18  Narrant  in  multas,  8fc.]  Triviales 
omnes,  inqnit,  aniores  tuos  loquuntur. 
iSecta]  Divisa.  Compita]  Quadrivia. 
Dicta,  quod  niultae  viaa  in  unum  con- 
tluant.  Vide  Scrv.  Georg.  ii.  Hinc 
compitalia,  festa  quee  in  compitis  ce- 
lebrabantur:  et  ludi  compitalitii. 

19  Vatem]  Te  Poetam.  Designat 
digito]  Demonstrat,  indicat. 

20  Atque  ait,  Hie  hie  est]  Hie  ille  est 
Sarravianus  cum  prima  editione.  Adi 
Notas  Met.  xi.  6.  Heins.  Hie  est] 
Persiiis :  '  At  pulchrum  est  digito 
monstrari,  et  dicier,  Hie  est.'  Ferns] 
Crudelis. 

21  Fabula]  Scilicet  tu,  quia  per 
totam  urbem  omnes  de  te  loquuntur. 
Fabula]    Pro  sermone.    Ter.  Hecyr. 

IV.  3.  '  Postremo  nos  jam  fabulae 
sumuSjPamphile;  senex,  atqneanus.' 
Et  alibi,  '  Lupus  in  fabula  :'  pro  quo 
Plaut.  Sticli.  IV.  1.71.  'Atqueeccum 
tibi,  lupum  in  sermone.'  Et  Pers.  Sat. 

V.  '  fabula  fies.'  Jactaris]  Exagita- 
ris. 

22  Dum  tna.  prteterito  facta  pudore 
refers]  Furta  scribendum  ;  quomodo 
et  alibi  non  uno  loco  est  peccatum  : 
ut  Trist.  II.  de  Calvo,  '  Detexit  variis 
qui  sua  furta  niodis.'    Pro  prcEterito 


pudore  male  codices  nonniilli7)o.t<;)ost(o, 
pratento,  negkcto,  et  similia.  Trist.  II. 
*  Est  ct  in  obsc<enos  dcHexaTragoedia 
risus,  Multaque  pra-teriti  verba  pu- 
doris  Itabet :'  quo  loco  nihil  est  ma- 
tandum.  '  Pricteriti  pudoris  verba,' 
in  quibus  verecundiae  ratio  non  ha- 
betur.  Heins. 

23  Thyrso]  Thyrsi  proprie  sunt  ha» 
sta;  hederis  involutap,  quae  in  Orgiis 
Bacchi  sacris  quatiel)antur.  Ipse 
quoque  Liber  pater  finjiitur  tenere 
tliyrsum,  quod  est  latens  telum,  cujus 
mucro  hedera  circumtegitur.  Hie 
autem  ponitur  pro  Bacchico  furore, 
id  est,  poetico.  Pulsum]  Id  est,  per- 
cussum. 

24  Majus]  Quam  opus  Amorum. 

25  Materia]  Materiae  et  argument! 
levitate  vilescit  ingenium  tuum.  Cane 
facta  vironim]  Heroica  scribe. 

26  Hac  area]  Hie  campus  in  quo 
exultent  carmina  tua,  Amino]  Di- 
ceudi  sublimitate. 

27  Lusit]  Ludere  enim  dicuntur 
Poetae,  levia  scribentes. 

28  Primaque  per  numeros]  Amatoria 
carmina,  aetati  tuas  juvenili  conveni- 
entia  satis  scripsisti :  nunc,  quando 
ex  prima  juventa  excessisti,  majora 
aggredere.  Jiumeros]  Versus,  car- 
mina. Suos]  iEtati  proprios.  Neque 
enim  omnia  in  omni  aetate  decent. 

30  Leges]  Tragoediae  leges  exigunt 
spiritus  sublimitatem  et  magnitndi- 
nem.  Spiritus  iste]  Ipse  Puteaneus 
ct  quinque  alii.    Heins. 

31  Movit  caput]  Id  est,  concussit, 
agitavit:  quod  est  iratornm.  Pictis] 
I'icturatis,  pulchris.  Innixa]  Sic  Flac- 
cus:  '  Et  docuit  magnumque  loqui, 
nitique  cothurno.'  Innixa  cothurnis] 
Prima  editio  cum  Sarraviano  et  de- 
cem  aliis  innexa ;  quomodo  cothur- 
num  '  vincla'  paulo  ante  nominavit: 
etVirgilio,  'suras  evincta  cothurno.' 
Heins. 

33  Altera]  Elegia.  Limis]  Aut 
trausverse  tueutibus,  quod  irati  e&t^ 


3104 


NOTiE   VARIORUM   IN   OVIDII 


subirata  enim  erat  Tragoediae.  Aut 
*  limis/  id  est,  paetis,  quod  est  lasci- 
vise :  unde  Venus  pzetis  ocellis  pingi- 
ttir. 

35  Gravibus  verbis]  Molestis.  AUu- 
dit  ad  gravitatem  et  pondus  verbo- 
rum,  quae  tragoediae  insuut.  Animosa] 
Iracunda,  animi  vehementis,  et  elati 
spiritus. 

3G  Me  premis]  Me  lafdis:  quia 
dixerat  Tragoedia  superius,  '  O  argu- 
menti  lente  Poeta  tui.'  Et  paulo  in- 
ferius,  '  Materia  premis  ingenium :' 
quae  verba  niaxinie  Elegiam  preme- 
bant.  An  nunquam  non  gravis  esse 
potes]  Semperne  iiatura  gravis  eris? 

37  Lnparilius  numeris]  Elegis  car- 
minibus.  Imparibus]  Ad  praesentem 
contentionem  Tragoediap,  et  Elegiae 
referendum  est :  utraque  enim  elegi- 
aco  metro  suara  causam  agit.  Micyl. 

38  Meis]  Elegis. 

39  Non  ego]  Non  negaverim,  in- 
quit,  tua  carmina  esse  sublimiora 
nostris  :  sed  tamen  carmina  nostra 
sunt  materiae  convenientia  :  et  mibi 
est  ea  in  domiuam  potestas,  quam  tu 
minime  babes. 

40  Obruit]  Ofcrue/ niulti  ex  scriplis. 
Obruat  duo.  Ueins.  Obruit]  Operit, 
ita  ut  vix  videri  possint.  Regia]  Quia 
in  tragcediis  mentio  fit  de  regum 
palatiis,  in  elegiis  vero  de  arnicas  fori- 
bus. 

41  Levis  Cupido]  Ad  eum  supra 
quoque  dixit :  '  Tu  levis  es,  niultoque 
tuis  ventosior  alis.' 

42  Fortior]  Apta  igitur  sum  meae 
materiie. 

43  Rustica  sit  sine  me]  Fit  multi  ex 
scriptis  cum  prima  cditione ;  bene. 
Heins. 

44  Proveni]  Nata  sum.  Lena]  Ele- 
gia  enim,  dum  iratam  amicam  amanti 
conciiiat,  dum  puellic  ad  virum,  viri 
ad  puellam  verba  amatoria  perfert, 
Ien8e  officio  fungitur. 

45  Duro  colhurno]  Sevcro  carmine. 
4G  Blanditiis]    Elegia  enim  blandi- 


tias  maxime  rontinet :  wnde  est, 
'  Blanda  pbaretratos  Elegeia  cantet 
amores.'  Janua]  Amicae.  Laxa] 
Aperta. 

47  Et  tamen]  Licet  sim  levis.  Erne- 
rui]  Merita  sum.  Plus  quam  tu  posse] 
Majorem  habere  potestatem,  quam  tu 
babes. 

48  Supercilio  tuo]  Tuae  severitati. 

49  Per  me]  Mea  opera. 

50  Obstricti]  Ego,  inquit,  Corin- 
nam  docui,  quo  pacto  custodem  de- 
cipere,  et  clausam  januam  aperire 
posset.  Liminis  obstricti  soHicitare  fo- 
rem]  Adstricti  meliores.  Deinde  et 
Jidem  Puteaneus,  optimus  Palatinus, 

et  quinque  alii;  verissime:  vidit  et 
Gronovius  Observat.  1.  ii.  c.  11.  Ap- 
posite Properlius  de  Tarpeia,  '  Pro- 
diderat  portaeque  fideni,  patriamque 
jacentem.'  Remedio  Amoris,  '  Sed 
tamen  est  artis  strictissiraa  janua 
nostrae :'  ita  scribendum  ex  libris. 
Sic  contra 'janua  laxa:'  de  quo  lib. i. 
Fast,  dicemus.  Art.  Am.  lib.  i.  456. 
*  pectora  dolore  adstricta'  babes. 
Heins, 

51  Delabique]  Supple  a  superioii- 
bus,  Per  me  didicit  Corinna  sensim 
e  mariti  lecto  se  surripere,  et  ad 
Nasonem  pergere.  Velata]  Cooperta, 
vestita.  Recincta]  Discincta.  Tunica 
velata  soluta]  Recincta  multi  ex  scrip- 
tis. Quomodo  supra  lib.  i.  £1.  5. 
'  Ecce  Corinna  venit  tunica  velata 
recincta.'  Infra  lib.  in.  El.  7. '  Nee 
mora  ;  desiluit  tunica  velata  recincta.' 
Artis  I. '  Utque  erat  e  somno  tunica 
velata  recincta.'  Fast.  iii.  *  Quaqae 
raetu  rapitur  tunica  velata  recincta.' 
Sic  et  zonani '  recinctam'  dixit  Epis- 
tola  II.    Heins. 

62  Atque  impercussos]  Lego  vel  in- 
vitis  libris  imperculsos  pedes,  hoc  est, 
intrepidos.  Contra  Fast.  ii.  *  Tur- 
batum  viso  rettulit  angue  pedem.' 
Idem.     Nocte]    Per  noctis   tenebras. 

53  Ah  quoties  foribus  duris  incisa 
pependi]  Vel  quoties  Puteaneus  et  op- 


AMORES.      LIH.    111.   1. 


3105 


tiimis  I'alatiiiii.s;  lectc.  Pro  incisa, 
Sanavianiis  et  duo  alii  illisa ;  opli- 
niiis  I'alatiinis,  Noaiiolitaiuis,  ct  alii 
tits  coiicisa  ;  duo  illiisa  ;  quod  I'oli- 
tiano  probal)atur,  cx  illu  Viigilii, 
<  Iliusii'que  aiiro  vcstcs.'  Soil  quid 
hoc  ad  rem?  I'luis,  infixa;  alius 
coiicussa ;  Kxcerpta  Juroti  concissa. 
Heiiis.  Foribus  duris]  Mos  eiiiin  erat 
aniatoriim,  qui  non  admissi  ante  anii- 
cft  ostium  pernoctareiit,  in  ipsis  lori- 
bus  literas  incidere,  quibus  puelloi 
sacvitiain  objiciebant,  aut  blaudie- 
bantur.  Incisn]  Litcrae  proprie  in- 
cidi  dicuntur  in  inarmore,  in  ligno, 
in  £ere. 

57  Quid  cum  vie  munus  natuli  tnisU] 
Mittis  scribe  cum  Puteaneo  ct  meo 
chartaceo.  Et  niox  pro  Rupit  idem 
Puteaueus  et  unus  iMoreti  liumpit. 
Heias. 

59  Mori]  Excitavi.  Ad  Nasonem 
convertit  sermoncni.  roeliciu]  Aiiis 
enim  aliiid  natura  ingenium  tribuit : 
beuignins  et  fu^iicius  igitur  Naso 
sortitus  fiierat.  Seminal  Igniculos 
eos,  de  quibus  Cicero  in  Tiisculana 
lertia  :  quos  igniculos,  liominum  igna- 
via  et  socordia  sa-penumero  extin- 
guit.  Quoniam  igitur  Ovid,  se  pri- 
nium  elcgis  exercuit,  nunc  dicit,  Ele- 
giam  primain  movisse  succ  mentis 
semina. 

CO  Munus]  Id  est,  scribcndi  fa:li- 
citer  facultatem,  quam  tibi  donavi. 
Isla]  Tragcedia. 

Gl  Desierat :  cccpi,  Per  vos  ulrasque 
rogamus]  Prinio  desierant  ex  ipiatuor 
libris  reponcndum.  Deinde  per  vos 
utrnm<i%ie  cum  Puteaneo  et  multis 
aliis.  Ileins.  Desicranl]  Aud)H',  Tra- 
gcedia scilicet  et  Elegia,  linicrant,  et 
suis  sermonibus  modum  imposuerant. 
Ccepi]  Scilicet,  eas  alloqui. 

62  In  vacuus  auras]     Vucuas  aures 


Puteaueus,  fertinsPalatinus,et  prima 
editio:  atque  ita  legit  Tanaquillus 
I'aber  in  Phadrum  c.  3.  Noster 
INlet.  IV.  '  aliquid  vacuas  referamus 
ad  aures  ;'  cpiod  non  est  mutandum. 
*  Vacivas  aures'  dixit  Plautus.  Met. 
\n.  '  IC  quiinis  hi  vacuas  impleut 
sermonibus  aures  :'  ubi  auras  etiam 
nonntdli.  Et  postea, '  Verbaque  tot 
fudit  vacuas  animosus  in  aures :'  etsi 
auras  ibi  pertinaciter  tam  script! 
quam  typis  editi  codices.  '  In  auras 
f'undere  verba'  dicuntur,  (juos  nemo 
exandit :  ut  '  ventis  verba  profun- 
dere'  Lucretio  :  '  tu  fac  ne  ventis 
verba  profundam.'  Ileiiis.  Timeniis} 
Scilicet  judicium  meum.  In  vucuas 
auras]  Ad  nihilum,  inquit,  redigantur 
hvcc  vestra  verba,  quibus  utraque 
timorem  ostenditis,  ne  a  me  desera- 
niini. 

C3  Sceptro...cotlnirno]  Tragica  scrip- 
tione. 

Gl  Jam  7iunc  conlracto  magnus  in 
orhe  sonor]  Contacto  magnus  in  ore 
sunus  Puteanens  et  optinius  Palati- 
nus  cum  Scaligeri  Excerptis  ;  recte  : 
nisi  quod  sonor  non  est  mutandum : 
alii  contaclo  orbe,  vel  cotttracto  orbe. 
Prima  editio  cantata  ore ;  at  frustra. 
Salmasius  libro  de  Coma  restituit, 
coutecto  ore;  personati  nempe  tra- 
gcedi :  scd  contacto  ore  non  est  sol- 
licitandum  ;  ponitur  nemj)e  pro  ad- 
flato.  Met.  xiv.  '  ambrosia  dulci 
cum  nectare  niista  Conligit  os,  fecit- 
<iuc  Deum.'  Epistola  i\ .  ♦  Ut  quos 
semidea;  Dryades  Fauniquc  bicorncs 
Nomine  contactos  attonuere  sue' 
Ileins. 

70  A  tergo  grandius  nrget  opus']  At- 
teiitionem  captat.  Sic  /Encid,  I.  vii. 
*  Major  rerum  iniiii  nascilur  ordo, 
Majus  opus  moveo.'   Dvmin, 


Delph.  et  Var.  Clus, 


Ociil. 


y  L 


310b* 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDH 


ELEGIA    II. 


1  Non  ego  nobilium  venio  spectator 
tquorum,  ^f.]  Dum  Indi  RoiniE  cele- 
brarentiir,  in  theatnun  et  circum, 
qneni  'niaximiim'  dicebaiit,  ingens 
utriusque  sexus  liomimiin  ninltitiido 
ad  spectandiini  conHiiebat.  Juvenes 
piiellis  assidebanf,  lege  loci  permit- 
tente.  Hinc  Poeta  in  Aitibus  \nx- 
cepit  illi,  qui  pneilam,  qiiani  aniet, 
eligere  cupiat,  ut  in  his  locis  prae- 
cipiie  eani  venetnr.  Equoriini]  Inde 
Equiria  dicebantiir  hi  liidi,  qui  in 
Circo  maximo,  inter  Palatiniun  et 
Aventiniun,  quinto  Idiis  Apriles  fie- 
bant,     Sed  potiiis  de  Circensibus. 

2  Cui  tamen  ipsa  fave»]  Sic  enim 
praecepeiat  in  Aitibus  :  '  Nee  mora, 
quisquis  erit  cui  tavet  ilia,  fave.' 

5  Tti  cursuin  spectes,  ego  <e]  Spectas 
meliores  cum  Puteaneo,  qui  etiam 
cursiis.  Forte  spectans.    Heins. 

9  iSacTo]  Quia  in  Deonim  honorem 
ludi  fere  onmes  edebantur. 

12  Stringam]  Radam.  Interiorel 
Propinquiore.  Interiore  rota]  Coni- 
pendio  spatii:  sic  Cic.  in  Academ. 
quipst.  ex  Arato.  '  qua*,  cursu  inte- 
riore, brevi  convertitur  orbe.'  Et 
Noster  vs.  70.  '  adnioto  proximus  axe 
subit.'  Stat.  Thebaid.  vi.  '  Speravit 
flexae  circum  compendia  nielaj,  In- 
terius  dwctis  Phoebajius  augur  habe- 
nis,  Aiiticipasse  viam.'  Et  Tlineid.  v. 
'  Radit  iter  l<evum  interior,  subitus- 
que  priorem  Praterit,  et  metis  tenet 
a'cpiora  tuta  reliclis.'  Et  deinde  : 
'  dum  proram  ad  saxa  subiirget  In- 
terior :'  ubi  ;Serv.  '  interior,  id  est, 
sinisterior.'  Quod  et  ex  Lucano  dis- 
cimus  VIII.  *  non  sic  moderator  cipio- 
rum  Dexteriore  rota,  Ivrvum  cum 
circuit  a\em,  Cogit  inortensa-  currus 
accedere  nieta;.'  Qu;\;  omnia  ex  per- 
cmii  llomeri  fonte,   IHad.  Y.  vs.  334. 


et  seqq.  ubi  plenissimam  hujus  cer- 
taminis  descriptioneni  habemus.  T<f 
(TV  p.d\'  iyxpif^^i,  f\dav  erxeSi;'  ap/ia 
Koi  'Inirovs'  Ainhs  5t  KKivdrjuai  fihrAe/cry 
iyl  Sicppw,  'Hk'  iw'  apiarfpa  roTiV  arap 
rbv  Se^ihu  'Itnrov  KeWoi  ofiuKKrjaas,  €?|ai 
Te  oi  Tjvia  x^P"''''-  Ev  vvacnp  Se  toj  '/iriros 
apiarepbs  iyxp'P'<p6^Tt»  '■  ^^  Tlieocrit. 
Idyll.  XXlv.ll7.''l7r7rous  S*  4^(\d<Taa6at 
v<p'  apfxari,  koI  irepi  vvacrav  Aff(paKt(i)S 
KafiiTTOvra  Tpoxv  ovpiyya  <f)v\a^at, 

14  Fluenf]  Elabentur. 

15  Ah  qiiatn  pane  Pelops  Pisao  con- 
cidit  axe'\  At  quam  pcene  Puteaneus 
cum  Menteliano  et  Neapolitano. 
Idem  cum  Barberiniano  et  duobus 
al i is,  Pis^Ea  hasla:  quod  verum  est; 
neque  aliter  Jureti  et  Scaligeri  Ex- 
cerpta  :  habes  fabulam  apud  Pinda- 
rum,qui  QLnomao  Pelopen  insequenti 
eyxos  x"'^'^""  V^^V^^  dat.  Apollonius 
libro  I.  Thu  Se  /xeTaSpofidSriv  iir\  Mupri- 
Aos  ijKaffev  "iirtrovi,  ^vv  Tcf  S'  Olv6p.aos- 
TTpoTeuis  S6pv  Xf'p'»  fie^iapirds.  Claudia- 
nus  laude  Seren.p,  '  curru  Pisaea  nia- 
rito  Fugit  tela  Pelops.'  Heins,  PC- 
lops']  Tantali  filius,  qui  Pisam  acces- 
serat,  visa  Hippodamia,  id  conci- 
piens  coimubium,  corrupit  Myrtilum, 
aurigam  patris,  priuii  coitus  pactio- 
ne.  Qui  factis  cereis  axibus  rotarum, 
effecit  ut  Pelops  victoria  potirclur, 
primusque  ad  aram  Neptuni  perve- 
niret.  Concidit]  Hoc  est,  interfectus 
fuit.  Axe  l'is<eo]  Id  est,  ab  Ginomao, 
cpii  curru  Pisaso  vectus  hastam  manu 
tenebat,  <pia  procos  perimebat,  dum 
eos  pia-currentes  assequeretur :  ut 
sit  sensus  :  Pelops,  dum  Hippoda- 
mikP,  (piam  sccuni  in  suis  quadrigis 
vehebat,  faciem  cum  stuporc  con- 
spiceret,  et  propter  hoc  ali(piantu- 
lum  uioraretur,  parum  abtuit,  <|uiiv 
ab  insequentc  G:^uomao  luerit  occLsus. 


AMORES.     LIB.    III.   2. 


3107 


PiiKrv]  A  Pisa  Arcadiap  oppido,  <iuo(i 
jirwterHiiit  Alplieiis  amiiis. 

18  Vincamua]  Hippodamia;  exein- 
)>lo  debciuiis,  inqiiit,  amaiiles  victo- 
riani  adipisci,  piiella  nostra  nobis 
favente. 

19  Quid  refiigis]  Pucllanim  oxpri- 
mit  inu;eniniu,  qua'  facile  dissiiniilaiit. 

20  In  let;e  loci]  Lex  eniin  ncmineiii 
prnhibet,  quo  minus  in  pui)li(is  sub- 
selliis  assiiJeat.  Hac  commoda]  Ut 
tangere  et  alloqui  pucllam  possis. 
Circus]  Spacium  erat  oblon<:um,  in 
cujns  \>rincipio  carceies,  undo  qua- 
drigas  effundtbautur,  et  equi  cnrrunt. 
Circi  liomae  tres  fuisse  scribuntur, 
Maxiinus,  Flauiinius  vel  Apollinaiis, 
et  Neronis  in  Vaticano. 

21  Tu  tamen]  H*c  omnia,  licet  non 
fuerint,  tamen  in  puella;  gratiam  di- 
cit,  ut  illius  animum  sibi  conciliet. 

21  Rigidn  nee  preme  terga  genu'\  Ri- 
gida  vtanu  Puteaneus  et  Arondelia- 
nus  ;  sed  male;  lib.  i.  Art.  '  Respice 
practerea,  post  vos  quicunque  sedebit, 
Ne  premat  opposito  mollia  terga 
genu.'  Hehis. 

25  Demissa jacent  tun  jtallia  terra!] 
DimisscE  jacrnt  till  terra  nieliores:  sic 
et  lib.  I.  Artis  Aniat.  in  iisdem, '  Pal- 
lia si  terra  nimium  dimissa  jacebnnt.' 
Sic  '  terra  deponere,'  non  terrw,  Amor. 
III.  El.  5.  ex  Optimo  codice.  Vulga- 
tarn  tamen  loco  non  aiisim  moverc. 
Idem.  Halliii]  Vestes.  Sic  in  Arti- 
bus  :  '  Pallia  si  tcrrae  nimium  de- 
missa jaccbunt,  Collige,  et  immunda 
sedulus  eft'er  liumo.' 

29  Atnlantce  crura fugacis]  Atalantis 
scripti.  Lege  Atalantcs.  Pro  Melanion 
Sarravianns  Dlinalion:  lege  Milanhn, 
et  vide  quae  nolo  Art.  Aiiiat.  ii.  188. 
Lib.  III.  Art.  '  Milanion  humeris  Ata- 
lantes  crura  ferebat :'  sic  et  ibi  ex 
optimis  libris  scribendutn.  Hcins. 
Ataluntes]  13ua>  fuerunt :  altera  Sclia-- 
nei  filia,  nobilis  cursn,  altera  Arca- 
tlica,  quam  perdite  aniavit  Milanion, 
et  quaj  sp(cio>issima  crura  habiiit. 
Quod  ostendit  Poiita  et  hie,  et   in 


.•\rtibus,  dicens  :  '  Milanion  bunieris 
Atalantes  crura  ferelmt :  Si  bona 
sunt,  hoc  sunt  aspicienda  modo.'  Fu- 
gucia^  Velocis. 

31  Succincto'']  Venatricis  habitura 
exprimit.  Succincta-  Diana']  Sic 
Virgil.  1.  '  Succinctam  pharctra,  et 
maculosa;  tegmine  Lyncis :'  ubi  Ser- 
vius  non  placet.  Simpliciter  intelli- 
gendmn  videtnr,  altius  cinctam,  et 
pharetrani  habentem.  Quod  ex  illo 
patet,  '  Nuda  genu:'  quo  reppexit 
Noster.  Badi^uvos.  Et  Enniiis  Annal. 
XV.  '  Succinctei  corda  niachairis.' 
'  Succinctus  trabea.'  Virgil.  Veteres 
utebantur  verl)o  ^wadat,  pro  accingi, 
indui  ad  pugnam  :  (v^uvdraros,  Haii- 
car.  III.  Contra,  discinctus  i)ro  ignavo 
et  inerti :  '  Discinctus  verna  :'  '  Dis- 
cinctus nepos.'  Transferlur  etiam  ad 
alia  :  pro  instruere,  munire,  fulcire. 
Petron.  in  Schedio.  *  His  animnm 
succinge  bonis.'  Justin,  vi.  1.  '  Pliar- 
nabazum  et  Tissaternem  maxima- 
rum  gentium  viribus  succinctos :'  et 
lib.  XXXV.  cap.  1.  'Totius  orientis 
viribus  succinctus.'  Vide  Amor.  i. 
Eleg.  9.  41.  '  discinctaque  in  otia 
natns.' 

32  Sequitur  /eras]  Persequitur  ja- 
cuiis,  et  clamore  premit. 

35  Ccetera]  Sic  in  Metamorph.  '  Si 
qua  latent,  meliora  putat.' 

36  Condita]  Celata. 

37  Vis  tamen  inlerea  tenucs  nrccs- 
sere  ventos]  Faciles  ventos  libri  nielio- 
res ;  probe:  vide  Notas  Trist.  lib.  i. 
El.  2.  81.  Heins.  Interea]  Interim, 
dum  ludi  incipiant  agi.  Faciles]  Le- 
vcs,  non  impetuosos.  Arccssere]  Ad- 
vocare. 

38  Qitos  faciant  nostra  mota  flabella 
manu]  Fades  tabella  Puteaneus  :  /a- 
ciat  labclla  prima  editio,  cum  Jureti 
excerptis,  Neapolitano,  et  sex  aliis: 
piiires,  faciei  tabella.  Tabella  hie  le- 
gendum  jam  monui  Notis  ad  lib.  i. 
Artis  10."}.  quse  consulantur.  Heins. 
Qtws  faciant  nostra]  Hoc  quoqne  ad 
ineundara  puellae  gratiam  facit. 


3108 


NOTiE    VARIORUM    IN    OMDM 


41  Alba  nigro  sparsa  est  tibi  ptdvere 
testis]  Alba  leri  Puteaneiis  cum  Ex- 
cer|)tis  Scaligeri  et  Politiani :  in 
luultis  aliis  extat  brevi.  Heiiis. 

43  Sed]  Paiticiila  hsec  coniica  sem- 
per novum  aliquid  demonstrat.  Pom- 
pa]  Pompa  in  his  ludis  dicebatur 
oido  eoriini,  qui  prascedentcs,  Deo- 
1  um  imagines  circumfeiebaut :  post 
aiitem  pompam  sequebatur  cquorum 
cursus,  Linguis]  Quo  ad  verba  et 
omina.  Animis]  Quo  ad  cogitationes 
bonas.  Favcte]  Favere,  inquit  Fes- 
tiis,  est  bona  fari :  sed  veteies  Poetic 
pro  silere  usi  sunt.  Hoc  auteni  verbo 
in  sacris  taciturnitas,  in  ludis  favor 
iudicitur.  Favete  Unguis]  Evt{>r)fxi7Te, 
Bona  dicite  verba. 

45  Sparsis  Victoi-ia  pennis]  Passis 
pennis  Puteaneus,  Sarraviauus,  Aron- 
delianus,  et  quinque  alii;  recte. 
Claudianus,  '  Ipsa  duci  sacras  Victo- 
ria panderct  alas.'  Sic  et  de  pavone 
Horatius,  '  picta  pandet  speclacula 
Cauda.'  Noster  superiore  libro  El.  C. 
'  Ite  piee  volucres  et  passis  plangite 
pennis  :'  ita  enim  Arondelianus  liber 
inter  optinios :  vulgati  pcctora  plati^ 
gitc  pennis.  Heins.  Victoria]  Victorirc 
simulachruni.  Pennis]  Victoria  enim 
propter  levitateni,  et  inconstantiam, 
ambiguitatemque  alata  fingebatur. 

46  Hue  ades  atque  meus]  Et  mens 
hie  meliorcs.  Heitis,  Hue  ades]  Milii 
favcas,  ut  in  amore  meo  vincam. 

47  Neptuno]  Cui  sorte  obtigit  ma- 
ris impcrium  :  ex  quo  patot,  inter  re- 
liquas  Dcorum  ijnagines  Circtnsibus 
Meptuni  quo(|ne  simuiaclirum  terri 
bolitum.  I\'imitim]  Per  hoc, navigandi 
periculosuin  studiinn  duninat. 

48  Nil  miiii  cum  pelago]  Sic  La- 
brax  ille  I'iaut.  in  Utid.  ii.  G.  a  priii- 
cip.  '  Qui  homo  sese  niiseruin  ct 
inendictim  volet,  Neptuno  crcdat 
sese  atque  aetatem  suani :  Nam  si 
quis  <|uid  cum  eo  rei  couiniiscuit, 
Ad  hoc  exeinpium  amittit  ornatiun, 
domiiin.'  nine  iMirip.  Hippol.  7r<«/)a 
vavKKripla.     Me  mea  terra  tenet]  t'apit 


nieliores.    Heins. 

52  Artifices  in  le  vertc]  Id  est,  tii.i 
plaudas.  Omnium  lore  arlium,  laui- 
ficii  prsesertim,  Dea  dicitur  Minerva, 

53  Agricolco  Cereri]  INIeliores  Ruri- 
colcc.  Heins.  Tenero]  Quia  puer  lin- 
gitur,    Assurgite]  Honoris  causa. 

54  Castora  placet  eques]  Quod  Pol- 
lux pngil,  Castor  autem  equorum 
domitor  extiterit,  prater  Homerum, 
ostendit  etiam  Propertius :  '  Qualis 
et  Eurotte  PolUix  et  Castor  habenis, 
Hie  victor  pugnis,  ille  futurus  equis.' 
Placet]  Sibi  conciliet. 

55  Nos]  Veneris  simulachruni  allo- 
quitur.  lilanda]  Perpetuura  est  Ve- 
neris epitheton.  Potetitibus]  Quia 
'  Kegnat,  et  in  dominos  jus  habet 
ille  Deos.'  Pncrique  putentibus  armis] 
Pucrisque  potentihus  arcu  Puteaneus  ; 
recte  :  hinc  ilia,  '  Armipotens,'  '  ig- 
nipotens,'  '  omnipotens,'  et  similia. 
Heitis. 

56  Inccptis  meis]  Quia  modo  puel- 
1am,  ciii  assidebat,  amare  coeperat. 

57  Daque  novw  mentem  domincr,  vt 
patiatur  amari]  Libri  praestantiores  ut 
non  agnoscunt.  Magna  etiam  pars 
codicum,  noram  mentem:  twvatn  do- 
7nincc  mentem  excerpta  Uoiisa-.  Scribe : 
Daque  bonam  domimc  vienlem.  Libro 
1.  El.  2.  '  Mens  bona  ducctur  nuuii- 
bus  post  terga  revinclis.'  Lib.  ii. 
El.  8.  '  Quid  quod,  in  ancilla  si  quis 
delinqucre  j)osset.  Ilium  ego  con- 
tend! niente  carere  bona?'  Heins, 
Mentem]  Animum,  vohintatcm. 

60  Pace  loquor]  Loquar  vctustiores; 
malim  etiam  major  eras.  Hcinsius. 
(l\tce  loquar  Veneris  J]  Hac  pareu- 
thesi  utimur,  quando  oratio  nostra 
aliqueni  oti'endcre  videtur.  Major] 
Scilicet,  ipsa  Venere. 

61  Per  supcros  juro  testes]  Per  tibi 
lot  juro  testes.  Jura  tibi ;  elegantcr  ; 
sic  lib.  1.  in  Fast.  '  Per  tibi  ego 
Ininc  juro  fortcm  castunique  cruo- 
rem.'  Met.  in. '  Per  tibi  nunc  ipsum 
(neque  enim  praesentior  illo  I'^st 
Dens)    adjuro.'      Epistola    Sapphus, 


AMORKS.      LIh.    in.    2. 


3109 


'  Per  tibi  (qui  nunquain  longc  discc- 
dat)  Ainorcm  Perqiie  noveni  jmo 
noniina  nostra  Deas.'  Pro|iortiii»  li- 
bro  II.  Eleg.  20.  '  Ossa  tibi  jiiro  per 
inatris  et  ossa  parentis.'  Mox  vc- 
tustiores  codices  teinpus  in  omne  peti, 
non fore.    Heiiis. 

C4  CancelUs']  Clatris.  Sunt  autem 
ligna  in  transversiun  compacta  insfar 
retis,  ex  quorum  foraniinibiis  spcc- 
tatur. 

65  Maxima]  Prjrcipiia.  Jam  ikicho] 
Ante  cnim  qnam  e  carceribus  eniit- 
terentiir  eqni,  onines  e  Circo  dece- 
debant,  ne  inipedimento  essent  cur- 
rentibus.  Pralor]  Siqiiideni  aptid 
Romanos  praetores  prtcerant  liidis 
exhibendis. 

6(j  jEquo  carcere]  Pro,  a^qualibiis 
carceribus. 

67  Cut  foveas  video]  Sludeas  multi 
ex  praestantioribiis,  quod  probum : 
hinc  '  stadia  partium.'   Ileins. 

68  Quod  capias]  Inio  Quid,  cum 
Puteaneo  et  sex  alils.    Idem. 

69  Spacioso  circuit  orbe]  Id  cnim 
indiistriie  et  laborls  erat  in  hoc  cer- 
tamine,  ne  adeo  a  nieta  agitator  di- 
versiis  abiret,  ut  inter  ipsum  et  nie- 
tam  alius  subiret ;  aut  niniium  metre 
adhierens  rotam  frangeret,  Spacioso 
orbe]  Magno  gyro. 

70  Admoto  proximus  axe  subit]  Su- 
perius,  vs.  12.  quo  etiam  refer  vs.  72. 
Proximus  arte  subi]  Subit  recte  nie- 
liores.    tleins. 

72  Tende]  Intende,  trahe.  Valida] 
Forti.  Lora  sinistra]  Meta  enim  erat 
ad  laevam. 

73  Favimus]  Puellam  aspiciens 
hoc  dixit.  Ignavo]  Inerti  et  pigro 
agitatovi.  Sed  eum  revocate,  Quirites] 
Sed  enim  iideni  probe.    Heins. 

7-1  Et  date  jactntis  undi(iue  signa 
tngis]  Toganun  cnim  jactatio  signum 
erat  revoeationis. 

77  Patent]  Aperti  sunt.  //cr«»«J 
Kevocatus    cnim    fiierat.       lieserato 


carccre]  Apertis  carceribus. 

78  Et  volat  admissis]  Evolut  prsp- 
stantioies  ;  nisi  malis  cum  Juniano 
et  tribus  aliis  Et  vuUit  emissis:  emis- 
sis,  scilicet,  carctre  :  o[)tiinus  Pala- 
tinus  Advolut  amisiis.  Heins.  Disco- 
lor] Discolor  agmen  dixit,  quia  Cir- 
censibus  ludis  primitus  fuerunt  qua- 
tuor  aurigarum  fitctiones,  Venefa, 
Prasina,  Alba,  et  Rosea,  a  coloribus 
dicta?,  ('ausam  nunuTJ  et  diverso- 
nim  colorum  banc  tradit  Cassiodorus, 
ut  quafuor  anni  tenq)ora  repraescn- 
tarcntur.  Siquidem  Prasinns,  (jui 
color  est  viridis,  viienti  Veri  dicatus 
erat,  Rosens  flammea;  a-stati,  Vene- 
tus  nnbilae  hyemi,  Albus  pruinoso 
autumno. 

81  Sunt]  Videbat  enim  agitatorem, 
cui  puella  favebat,  ad  metam  pet  ve- 
nisse,  et  jam  victoriam  ade|)tnni.  Mea 
vota]  Qua:  sunt,  ut  in  amore  milii  ob- 
sequatur  puella. 

82  Ille]  Equorum  agitator.  Pal- 
mam]  Victoriam.  Palma  petenda  mihi 
est]  Reliqinnn  est,  inquit,  ut  ego 
quoque  victoria  potiar.  Palma  pe- 
tenda mea  est]  Mihi  est  prima  editio, 
Arondelianus,  et  Sarravianus  cum 
sex  aliis.  Heins. 

83  Arguiis]  Micantibus,  radiaiiti- 
bus.  Argutis  ocellis]  Idem  Eleg.  seq. 
vs.  9.  *  Argntos  habuit,  radiant  ut  si- 
dus,  ocellos.'  Quasi  acute  arguens  ani- 
mi  affectum.  Cic.  i.  de  legib.  '  Oculi 
nimis  arguti,  quemadmodum  aninio 
affecti  sumus,  loquuntur.'  Item  ar- 
guta  exta  :  quae  maxime  declarant, 
quod  futurum  sit.  Instantes  oculi. 
Epist.  xvii.  78. 

84  Hoc  satis  est]  Excerpta  Dousa?, 
Hoc  satis  hie:  quod  et  Naugerius  in 
suis  invenerat ;  sequor :  duo  alii  ex 
noslris,  Ha;c  satis  hie;  etiam  non 
male.  Heins.  Hoc]  Scilicet  quod  ocel- 
lis promisisti.  Hie]  In  Circo,  Hedde] 
Da  milii.  Domiii. 


3110 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


ELEGIA     III. 


1  Esse  Deos  credamnel  Piiteaneus  et 
optiimis  Palatimis,  liic  crede.  Scribe, 
i,  crede ;  eleji;ans  loqoenili  nioilns,  sed 
not!  raro  ab  oscitantibiis  librariis  iii- 
terversiis  :  de  quo  noDiiilnl  jam  ail 
Claudianiini  di\imus,  et  supra  ad 
Epist.  4.  127.  Ep.  Deianirir,  '  I 
nunc  tolle  animos  et  foitia  facta  re- 
oense.'  Epicedio  Drnsi,  '  I  nunc  et, 
icbns  tanta  inipendente  riiina,  In  te 
nnam  oculos  et  tiia  damna  refer.' 
Art.  Am.  i.  '  Atque  ait  exta  tenens, 
Ite,  placete  meo.'  Remcd.  '  Tu  ta- 
nien  1,  qnanivis  fimiis  retinebere  vin- 
elis:  I  procni,  et  longas  carpere 
pcrge  vias  :'  ita  ex  vestigiis  niembra- 
narnm  iitroqne  loco  scribendnm.  Et 
postea,  •  Qiiivris,  ubi  invenias.''  artes, 
i,  perlege  nostras ;'  sic  veterrimus 
Rcgins.  Et  niox  denuo,  '  Tu  tamen, 
i,  nuniero  piigna;  prreceptaque  nia- 
nu  Contrahe.'  Et  '  I  fruere  usque 
tiia  nuilo  prohibenle  puella.'  Elegia 
dc  Nuce,  '  Scilicet  itc,  oleas  distrin- 
gite,  caedite  messes :'  ita  et  illic  ex 
vestigiis  veteris  scripturae  emendo. 
Fast.  VI,  '  Si  vir  es,  i,  dictas  exige 
dotis  opes :'  ubi  perperam  iiidktas 
nunc  Icgitur.  Pont.  n.  El,  3.  '  Nil 
nisi  quod  prodest,  carum  est :  i,  de- 
tralie  menti.  Spem  fructus  avida^, 
nemo  petendus  erit:'  sic  et  ibi  ex 
vestigiis  codicuni  refingo.  Virgilius, 
*  Tyrrlienas,  i,  slerne  acies:  tege  pace 
Latinos.'  Catalcctis  Pithcei, '  I  nunc 
et  vitae  fugienlis  tcmpora  vende  Di- 
vitibus  ccenis.'  In  iisdem  pag.  33. 
'  I  nunc  et  Keges  tantuni  fuge  ;  vivtrc 
doctus :  Uni  vive  tibi,  ne  moriare 
tibi  :*  sic  scribo;  veterrimus  cnim 
lodcx  Vossii  sub  fineni,  nam  moriare; 
e>t  ironia:  idem  codex  Nunc  ct  Rcges 
tiinlum  fuge:  niniirum  cxcidit  rh  I 
initio  versuii,     Aliusit  ad  ilia  Martia- 


lis  lib,  X.  £p.  96.  '  i,  cole  nnnc 
reges.'  Sic  snpra  Amor,  i.  El,  7, 
'  I  nunc  magnificos  victor  molire 
trium|>lios :'  veterrimus  Puteaneus  Z 
non  agnoscit ;  unde  alii  codices  pos- 
tea finxerunt,  Nunc  jam.  Nunc  nunc, 
Nunc  tibi,  et  similia.  Martialis  lib.  xi. 
71,  '  Vende  senes  servos,  agros,  i, 
vende  paternos  :'  sic  et  ibi  lego ;  nam 
duo  libri  vetcres  ignoscent  vende:  ni- 
hil usitatius  hoc  locjuendi  modo  apud 
Poetas.  Sed  illud  minus  obvium, 
pari  modo  abi  illos  dixisse.  Lucre- 
tius lib.  III.  '  Aufer,  abi,  hinc  lacru- 
mas,  balatro,  et  compcsce  querelas:' 
ita  locus  mcndosissimus  fingendiis ; 
vulgati  frigide,  Aufer  abhinc  lacru- 
mas,barde,  el  compesce  querelas.  Script! 
plerique,  qnos  inter  duo  Vossiani  ve? 
terrimi  baratre:  unus  Lambini  fcara- 
tro ;  (juod  illi  frustra  arrisit :  balatro- 
nem  pro  liomine  nihili  aut  nugaci  ve- 
tcres videntur  sunisisse  ;  quo  signifi- 
catu  ctiam  apud  Varronem  occurrit 
lib.  II.  de  re  rustica  cap.  5.  vide  Fcs- 
tum  in  Balatrones,  et  Observationes 
parentis  inei  ad  lib.  ii.  Sat.  3.  Ho- 
ratii  :  ha^c  irapfpyus.  Heins,  Esse 
Dcos  i,  crede :  Jidem  jurata  fefellit ,  ifc] 
Deceptus  Naso  puell<e  jurejurando, 
cum  earn  nulla  aft'ectain  poena  vidc- 
ret,  de  Diis  dubitat.  Aut,  inquit, 
nulli  suntDii,  ct  falsa  religione  tcnc- 
inur  :  aut  si  sunt,  puellis  nimium  in- 
dtdgent.     Jurata^  Quu'juravit. 

4  Fostqiiam  nuniina  Ucsit^  Kcctius 
lusit  quiiKiuc  scripti  cum  cxccrptis 
Jureti.  Sic  infra,  '  Et  inccum  lusos 
ridet  innlta  Dcos.'  '  Fallcre  Dcos ' 
J'pistola  II.  37.  ut  illic  obscrvavi, 
Heins.     Lusil]  Pejerando. 

6  Luc  et  ore]  Tantuin  egregiodecus 
cnitet  ore. 

7  Pedis  est  apt issima  forma}  Artissi' 


AMORF.S.     I.IH.    III.   3. 


0111 


vin  molioips;  fiiistia.  Heins.  Pedis  est 
aiiissiiiKi  forma]  Noii  major  factiis  t-st 
|)()st  ptijmitim. 

8  Jjouf^a  decetisque]  III  est,  longa 
cum  (lecore.  Manet]  l*o.sti|uam  mi- 
iniiia  livsit. 

U  Argulos]  IMicantes. 

10  I'cr  (juos  mentita  est]  Et  piiellae 
per  suos  octilos  jurahanl.  Tibiilliis 
libro  tertio,  '  Et  si  perqiie  suos  fallax 
jiiravit  ocellos.'  Per  (juos  mentitu] 
'  Tt'tigit  piier  oculos  siios,  conceptis- 
simisqne  verl)is  juravit.'     Petron. 

1 1  Scilicet  (cterni]  ,Eterno  prima  edi- 
tio  ciun  Piiteanco,  optimo  I'alatino, 
et  sex  aliis;  qiioil  esset  pro  ceternum; 
lit  habent  duo  alii.  Plinius  lib.  ii. 
cap.  ult.  '  Viret  a  terno  hunc  fontein 
i^neuiQ  contegens  fraxinus.  Exit  in 
Miitinensi  agro  statis  Vnlcano  die- 
bus.'  Ileins.  J'alsum  jurare]  Pejc- 
rare. 

12  forma]  Corporis  pnlrliritudo. 
Habct  numen]  In  Deos  jus  habet. 

14  Et  doluere  met]  Quasi  hie  dolor 
provenerit  ex  perjurio  puellap. 

1 5  Fefelleril  ilia]  Fe/eUerat  meliorcs. 
Heins. 

IG  Alieritis  tneriti]  Meritis  opt.  Pa- 
latinus,  et  unus  Moreti.  Idem.  Alte- 
rius  meritis]  Alteriua  peccatis.  Dam- 
naj  Oculoruni  dolorcm,  quem  pati 
debuerat  ipsa  piicUa,  criminis  rea. 

17  At  non]  Cassiopea,  Cephci  re- 
gis ylithiopum  uxor,  adeo  forma  su- 
perbivit,  nt  ansa  fuerit  nhique  jactare 
se  Nereidibus  esse  pulchriorem.  Fa- 
bulam  tetigit  Hyginns,  et  Naso  Me- 
tam.  IV.  Inquit  igilur  bicPoiita  :  O 
I)i,  nonnc  satis  invidisc  contraxistis 
quando  pro  Cassiopea;  matris  peccato 
insontem  filiam  Andromedam  niori 
jussistis?  nunc  quoque  nie  inimeri- 
tum  perjuria  puell*  lucre  facitis? 
Cejiheiu  virgo]  Andromeda,  Cepliei 
iilia. 

18  Male  formosa]  Quia  forma;  su- 
perl)ia  adjuncta  erat,  unde  mortis 
periculnm  fdi;r  evcnit.  Jtissa]  A  Jove 
Amnione.     Hoc  tamen  Poeta  nunc 


ad  omneis  Deos  lefert.  Parente] 
Matre  Cassioixa.  Muri]  Quia  ceto 
devoranda  cxposita  fuit. 

19  (Juod  vns]  (Juod  vns  cum  fraude 
testala  est,  et  vos  una  mecum  Isese- 
rit.  Ilabuit  sine  pondtre  testes]  Ha- 
Imi  cum  castigatioribus  scribeoduui. 
Heins, 

27  Noliif]  Ira,  inquit,  Deoriim,  vi- 
lis  tantum  nocct,  faniinis  auteni 
paroit.  Nobis]  Contra  nos,  in  nos- 
tram  pcrniciem.  Nobis  nccingitur'] 
Arcliaismus.  Sic  antiqni  dicebant,  ut 
Servius  ad  illud  Virgil.  '  impar  con- 
gressus  Achilli.'  '  Pelidae  tunc  ego 
forti  Congressum  iEneam,  nee  Dis 
nee  viribus  aH|uum,  Nube  cava  eri- 
pui.'  Futi/ero]  Fiitum,  id  est,  mor- 
tem, fercnte:  letifero.  Accingitur'] 
Armatur. 

28  Palladis]  Qua>  et  ipsa  bellis 
praeest.  Hasta]  Quod  est  Palladis 
telum  :  unde  dicta  est  Pallas,  anh  rou 
-rrdWetv,  id  est,  a  vibrando. 

29  Nobis]  In  nostra  damna.  Cur- 
vantur]  Intenduntur. 

33  Imponcre  curat]  Caret  opt.  Pala- 
tinus;  sed  nil  necesse  :  vide  infra 
qua;  noto  ad  Elcg.  8.  1.  Heins. 

35  Arces]  Sancta  Deoruni  templa. 

37  Tot  meruere  pati]  Imo  peti;  ful- 
niine  nimirum:  atque  ita  libri  prae- 
Rtantiores;  idque  Ciofanus  in  uno  ex 
suis  invenerat.  Elegia  de  Nuce, 
'  Optavi  valido  fiilminis  igne  peti.' 
Trist.  I.  El.  1.  '  Me  reorinfesto,  cum 
tonat,  igne  peti.'  Hei7is.  Tot  meruere] 
Cinn  Semelem  Cadmi  et  Hermionis 
filiam  Jupiter  amaret,  Juno  pellicis 
impatiens  earn  de  medio  tollere  de- 
crevit.  Fabulam  narrat  Ovid.Metam. 
III.  Arsit]  Jovis  fulminibus  iuceusa 
et  extincta  est. 

38  Officio]  Beneficio :  quia  obse- 
cuta  est  Jovi.  Seususest:  Cimi  Se- 
mele  bene  merita  esset  de  Jove,  ab 
illo  prenis  est  affecta :  eoque  pacto 
Jupiter  illi  gratiani  retulit,  beneficio- 
rum  menior. 

39  At  si]   Sed   si,   inquit,  Semele 


3112 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


siibterfiigisset  Jovem  cum  fitlniinibus 
properantem  in  siios  complexiis,  ex- 
tincta  noil  esset,  nee  ejus  titero  casso 
Bacchus  infans  adliuc  ininiaturns  fe- 
mori  Jovis  iiisutus  fuisset.  Amanti] 
Jovi. 

40  Patev]  Jupiter.  In  Baccho]  Sci- 
licet feiendo.  Matris  onus]  Quod 
mater  Semele  feire  utero  debueiat. 
Sane  hac  de  causa  Poeta?  bimatrem 
Bacclium  appellarunt,  et  Dithyram- 
hon,  quod  5ia  Svo  QvpSiv,  boc  est,  per 
duas  januas  transieiit.  Haheret  onus] 
Opus  Puteaneus  et  Barberinianus 
cum  Scaligeri  Excerptis :  sed  onus 
rectum  est.  Adi  Notas  Fast.  iii.  718. 
Heins. 

41  Toto  facio  convitia  ccelo]  Toti 
magis  arridet  cum  duobus  sciiptis : 
vide  Notas  Remed.  Am.  507.  Idem. 
Convicia]  Jurgia.  Ccelo]  Id  est,  Deis, 
qui  coelum  habitant. 


43  Sine  fraude]  Sine  Isesione,  im- 
pune.  Liceret]  Scilicet,  per  me :  id 
est,  perniitteieni. 

45  Ipse  ef(ojurarem]  Perjurio  puel- 
lae  peijurium  meum  adderem,  dum 
earn  defendere  studeiem.  Verumju- 
rasse  puellas]  Jurare  Puteaneus,  Aron- 
delianus,  ct  duo  alii.  Heins. 

46  Tetricis]  Severis.  Dicerer  esse 
Deis]  Deus  idem  cum  prima  editione 
et  multis  sciiptis.  Heins.  Tetricis] 
De  Dis  non  tristibus,  Metam.  iv.  187. 
Respicit  Poeta  ad  illud  Homer.  Od. 
0.  351.  AeiAal  toi  Sfi\(vv  ye  Kal  iy- 
yvai  iyyvdaadat. 

47  Tamen]  Licet  tibi  indulgeant. 
lUoruin]  Deoruni.  Moderatius]  Par- 
cius.     Dona]  Indulgentia. 

48  Aut  oculis  certe]  Autsaltem  noli 
per  meos  oculos  falso  jurare,  ne  inde 
mihi  dolor  accedat.  Domin. 


ELEGIA     IV. 


1  Dure  vir,  imposito  tenerce  custode 
puella,  ifc]  Maritum  puellae,  cui  ad- 
hibitus  fuerat  custos,  monet,  ne  tan- 
topcre  servare  cam  velit :  quia  frustra 
id  faciat.  Ingenua  enim  mulier,  quanto 
majorem  habet  peccandi  potestateni, 
tanto  minus  peccat.  Imposito]  Ad- 
dito. 

3  3Ietu  dempto]  Ablate  peccandi 
timore.  Sensusest;  Si  quae,  cui  est 
peccandi  potestas,  non  peccat,  ilia 
est  dicenda  casta  et  pudica:  non  au- 
tem,  qua",  quia  non  licet,  pudica  esse 
cogitur. 

5  (/(]  Q  nam  vis.  Bene]  Diligenter. 
Corpus]  Scilicet,  pucUac:  quia  animus 
servari  minime  potest.  Adultera  mens 
est]  Quia  auimo  et  voluntate  peccat. 

♦»  ('uslodiri]  Servari. 

ti  Omnibus  cxclusis]  Prima  cditio  ot 


duo  scripti,  occlusis}  venusta  repeti- 
tione  :  nisi  superiore  versu  legas,  licet 
omnia  serves;  quod  est  in  quinque  co- 
dicibus.  Heins.  Intus]  In  mente  et 
animo. 

10  Nequitia:]  Lasciviap,  libidinis. 
Languidiora  facit]  Hoc  est,  quod  su- 
pra dixerat :  ^  Quod  licet,  ingratum 
est :  quod  non  licet,  acrius  urif .' 

12  Obtequio  vinces  aptius  ipse  tuo] 
Ilia  mclioics,  quod  sequendum  exis- 
timo.  Vincas  etiam  imus  Moreti. 
Heins. 

13  Contra  sua  frena  teiiacem]  Vincla 
meliorcs  oinnes  recte  :  frena  alterius 
intcrprctanicntum  est,  quod  et  mox 
scquitur.  Idem. 

14  I'ulminis  ire  modo]  Id  est,  vclo- 
cisslnic. 

15  Constitit]  Se  rcpjcssit,  cursuni 


AMORES.      LlH.    III.    4. 


3113 


inhibiiit.     Concessas]  Immissas. 

Ifi  I'renaque  in  effusas  laxa  jacere 
jiibns]  In  cffusa  jitba  Piitcancus  cum 
miiltis  aliis.  Hiinn.  In  ejftisa  jubu] 
lu|iii  c'xenipio  piohavit  Poeta,  obse- 
ijuiuin  valcre  plus  qiiani  vhii,  ud  re- 
gendam  wxorem. 

19  Centum  frunte]  lus  et  Danai's 
exemplo  ostendit,  non  tututn  esse 
puellam  scrvaic :  cum  tutius  sit,  li- 
beram  amoto  custodc  earn  liabere. 
Nam  Penelopen  nemo  servabat ;  ea 
tameii,  qiiaiiivis  inter  lascivam  pro- 
coruni  tuiliam  versaietur,  pudicissi- 
ma  mansit,  et  absenti  viio  (idem  in- 
corrupta  servavit.  Centum  oculos]  Id 
est,  pluilmos.  Argus  enim  non  po- 
terat,  nisi  quinquaginta  ocnios  in 
fronte,  et  totidem  in  cervice  habere, 
tot  enim  illi  dat  Naso,  cujus  h;c<; 
sunt  verba  ex  lib.  i.  Metamorph. 
'  Centum  luminibus  cinctum  caput 
Argus  liabebat.'  Cervice]  Utetaver- 
sus  videre  |)osset. 

20  Argus]  Hie  Arestoris  filius,  ar- 
mentorum  Jimonis  pastor  fuisse  dici- 
tur.  H'js]  Licet  muiti  essent.  Sicpe 
fc/ellit]  Inniiit  Jovem  sappenumero 
oculatum  Argum  feftllisse,  dum  in 
lus  amasiae  suae  amplexus  iret,  post- 
quam  in  vaccam  versa,  et  a  Junone 
custodienda  ipsi  Argo  est  tradita;  ut 
ostendat,  parum  prodesse  custodiam. 

21  In  thalamo  Danae  saxo  ferroque 
perenni]  In  llialamum  perennem  prima 
editio  et  castigatiores  scripti :  recte 
perennem;  sic  '  perennem  adaman- 
tem'  Met.  xv.  vs.  113.  dixit:  quern 
*  invictum'  vocavit  Pont.  iv.  El.  12. 
aliudens  ad  Gra>cum  adamantis  no- 
men.  Claudiaiius, '  Mansuroque  ada- 
mante  ligat.'  Heins.  Danae]  Acrisii 
Argivorum  regis  filia.  Saxo  ferroque] 
Id  est,  mimitissima  turri.  Danae  in 
thalamum  tradita]  Quod  etiam  attin- 
git  Propert.  ii.32. '  Nee  minus  icrato 
Danaii  circumdata  muro,  Non  potuit 
inagno  casta  negare  Jovi.'  Pausan. 
in  Corintbiac.  dicit  subtrrraneum 
fuisse  coaditorium  ibi(|ue  tiiaiauium 


ex  a>rc.  Kt  Lucianus  in  Timotb. 
Ka.r6.irfp  ti)v  ^avdrjv  irapOfftitaOai  iv 
X«Ak<?  ^  (TtSrip<j>  da\dfMtfi.  Adi  1.  II. 
Amor.  Elcg.  VJ.  27.  Et  Horat.  Od. 
III.  16. 

22  Qua:  fuerat  virgo  credita]  lidem 
meliores  tradita.  Heins.  Mater  eraf^ 
Quia  ox  Jove  Perscum  conceperat. 

23  Penelope]  Contra  Penelope  in- 
custodita  pudicitiam  servavit.  Quani' 
vis  custode  careret]  Carebat  meliores. 
Scriveriaiuis  vucaret :  sic  Met.  ir. 
'  Jupiter  ut  vidit  fessara  et  custode 
vacantem.'  Heins. 

24  Inter  tarn  multos]  Inter  tot  JU' 
fencs  Puteaneus,  quod  secpior ;  quo- 
modo  et  Scaligeri  excerpta  et  Aron- 
delianus.  Idem.  Intemerata]  Inviola- 
ta,  incorrupta.  Ergo  unaquajque 
tuenda  est  ingenio  suo. 

25  Quidquid]  Alio  argumento  dis- 
suadet  marito  custodiam  uxoris.  Ser- 
vatur]  Custoditur.  Furem]  Adulte- 
rum. 

20  Cura]  Id  est,  servandi  diligen- 
tia,  et  accurata  custodia.  Vocat]  Pro- 
vocat. 

27  Facie]  Faciei  pulcbritudine.  Il- 
ia] Tua  uxor.  Sed  amore  mariti]  Ar- 
bitrantur  enim,  uxorem  tuam  longe 
pulchriorem  esse,  quam  illis  appa- 
reat,  cum  tu  ex  nimio  amore  ei  custo- 
dem  adbibueris. 

29  Proba]  Pudica,  casta.  Contra 
improba  dicitur  impudica  etlasciva. 

30  Ipse  timor]  Sensus  est :  Ipsa 
puella  niagis  censetur  timore  mariti, 
quam  corporis  pulcbritudine. 

32  Sola  placet,  Timeo]  Ordo  est:  Si 
qua  potest  dicere,  Timeo,  scilicet, 
mariti  minas,  custodis  sa>vitiam,  et 
hujusmodi  verba  :  quibus  ostendit  fce- 
niina  non  nisi  difficulter  adulteris  co- 
piam  sui  facere  posse. 

37  Rusticus]  Durus,  difficilis. 

38  Et  notes]  Et  non  satis  cognoscit 
ille  mores  urbis  Roma;,  in  qua  non 
possuut  retineri  puella;,  qim  minus 
peccent. 

39  In  qua]  Urbe  Roma.     Martige- 


3114 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


fjff]  A  Marte  geniti.  Sine  crimine'] 
Ex  sacrilegio  enim  nati  sunt :  quod 
gravius  est  crimen,  qiiani  adiilterinni. 

40  Jliadesque  Remus']  Remos  Putea- 
nens.  Heins. 

41  Quid  tihi  formosa]  Alii,  Quid  for- 
mosa  tibi:  prima  editio  et  duo  scripti, 
Quid  tibi  formosam.  Lege  cum  Pu- 
teaneo  et  optimo  Palatine,  Quo  tibi 
formosam,  iit  jam  monnimus  Ep.  ii. 
53,  Arondelianus,  Quo  tibi  formosa: 
vidit  jam  ad  Senecam  Gronovius. 
Idem.  Si  non  7iisi  casta  placebat]  Si 
casta  uxor  tibi  placebat,  non  formo- 
sam ducere  debebas. 

42  Ista]  Forma  et  castitas.     Non 


possunt  coire]  Id  est,  misceri,  et  simiil 
esse.  Sic  Juvenalis  :  *  Rara  est  adro 
Concordia  formae  Atque  pudicitiap.' 

44  Rigidi]  Asperi.  Jura']  Potesta- 
tem. 

46  Sic]  Cum  uxoris  opera  gratiani 
acquisiveris. 

48  Et  qua  non  tuleris]  Dederis  co- 
dices meliores  ad  unum  omnes.  Pro 
domi  Barberinus  dare.  Forte,  Et,  qu<e 
non  dederis,  multa  videre  dari,  Heins. 
Et  quce  non]  Praeterquam  quod  ad 
convivia  semper  invitaberis,  domi 
quoque  tuse,  res  crescet :  nam  adul- 
teri  multa  munera  uxori  tuae  dabunt. 
Domin. 


ELECTA    V. 


Haec  Elegia,  quae  sub  iinem  ope- 
rum  Ovidianorum  fragment!  nomine 
perperam  hactenus  legebatur,  hue 
revocanda  est  ex  fide  optimornm  ac 
veterrimorum  codicum;  uti  parens 
nieus  jampridem  monnit.  Heins. 

I  Lassos  submisit  ocellos]  Lapsos  pro 
diversa  Icctione  Sarravianus  ;  utrum- 
que  probum  est.  Sic  Seneca  Ep.  viii. 
'  Oculos  vigilia  fatigatos  cadentesqne' 
dixit.  Trist.  iii.  El.  4.  ex  scriptis, 
*  Labentps  oculos  condet  arnica  ma- 
nus:'  ubi  phira.  Propertius  lib.  i. 
El.  10.  '  Quamvis  labentes  prenieret 
niihi  somnus  ocellos.'  Et  Eleg.  3. 
cjusdem  libri,  '  Dum  me  jncundis 
lapsam  sopor  impulit  alis  :'  ubi  frus- 
tra  lassam  Lipsius  reponit.  Noster 
tamen  Epistola  Herns,  '  snbit  furtim 
lumiua  t'ex%a  sopor.'  Idem  Proper- 
tins  I.  II.  El.  1.5.  '  Ilia  nieos  somno 
lapsos  patrfecit  ocellos  :'  sic  vetcres 
libri.  Qnintilianns  in  Proa-mio  lib. 
VI.  de  filio  moriente,  '  I'nosnc,  o 
itiea  spes  inanis,  labentes  oculos, 
tuum  fiigicntcni  spiritinn  vidi?'  Pe- 
tronius,  '  Ego  trcmulis  manibus  Eu- 


molpi  jam  in  soporem  labentis  laci- 
niani  duxi.'  Idem. 

2  Terruerant]  Terruerunt  Puteaneus ; 
recte  :  dixi  Ep.  vii.  166.  Idem.  Visa] 
Insomnia,  quae  videre  per  quietem 
visus  sum. 

3  Aprico]  Soli  exposito,  ac  propter 
hoc  florido  et  amoeno.  Celebemmus] 
Maxime  frequens. 

5  Area]  Campus,  planicies.  Pro- 
prie  area  locus  est  a^quus  consolida- 
tusque,  in  quo  rustici  frumentum  tri- 
turant.     Gramineo]  Herboso. 

6  Humida]  Puteaneus  Urida.  A- 
vienus  Ora  Maritima, '  Uvetque  sem- 
per dulcibiis  fellns  aquis.'  Sic  *  uvida 
vestimenta'  apud  Horatium  1.  i.  Od. 
5.  nt  est  in  libris  antiquis.  Fast.  iv. 
*  Valle  sub  nnibrosa  locus  est  asper- 
gine  multa  IWidtis  ex  alto  desilientis 
aquae.'  Et '  Hue  ego  Pelignos  natalia 
rura  petebam,  Parva,  sed  assiduis 
uvida  semper  aquis:'  sic  repono ; 
nam  libri  vetcres  obiia.  Met.  I.  v. 
'  P'rigora  dant  rami :  varies  lininus 
uvida  Acres  :'  sic  et  ibi  lego;  nam 
humus  humida  ingratum  sonat.     Vir- 


AMORES.      LIB.    HI.  O. 


3115 


giliiis  Gcoig.  I.  '  et  Jupiter  iividns 
Anstlis  :'  (|iiomo(lo  vctcrriimis  Medi- 
rens.  In  Biicolicis  dixer.il,  '  Uvidiis 
liylxM'na  venit  de  glaiide  Menalcus.' 
lltins. 

II  Sires  ncentfs]  Mctani.  ii.  854. 
'  Uiiippe  color  iiivis  est,  qiiaiii  nee 
vestigia  duri  Calcavere  pedis,  non 
solvit  ai|iiaticus  auster.'  Item  de 
Ponto  II.  '  Et  lion  calcata  randidiora 
nive.'  Sic  et  Rliesi  ei)uos  Euripides 
comparat  cum  cygnorum  candidi.s 
peiiiiis  :  V.  GI8,  St/A/Soi/o-i  5'  uMrre  iro- 
Tafxiov  KVKVov  irrfpSv. 

13  i'undiiliur]  Ordo  est :  Vacca 
candidior  lacte,  quod  albet,  spumis 
adimc  stridentihus.,  et  modo  reliqiiit 
ovem  siccalam. 

14  Rdiquit  overn]  Relinquit  Pntea- 
neus  et  untis  Vaticanus.  Ileins. 

16  Tcnerani]  Propter  raoUes  lier- 
bas. 

17  Lente]  Avide  enim  pascuntur, 
ft  tarde  ruminant  bovcs.  Recocatasj 
In  OS  reductas :  eo  enim  pacto  fit  ru- 
ininatio. 

18  Atque  iterum  pasto]  Ita  citat 
Scrvius  ad  Eclog.  vi.  frustra  Putea- 
neus  ergo  facto  cibo.  Heins.  Atque 
iterum,  ij-c]  Ruminationeni  describit. 

19  Sonino  vires  adimeute  ferendi] 
Ferenti  Puteaneu,s,  Arondelianus,  et 
unus  Moreti ;  scilicet,  terrse  :  sic  Sta- 
tin."*, '  qnantaque  ferentem  Fortunam 
virtute  donias  !'  Ita  et '  ferentes  ven- 
ti'  Poiitis.  Fnit  cum  virenti  terra  scri- 
bendum  censerem  :  quod  confirmat 
Mentelianus.  Heins. 

20  Cornigtrum  terra~\  Terra  Putea- 
neus  et  Arondelianus.  Idem. 

23  Bovis]  Vaccae.  Per  hunc  can- 
doreni  amicee  suae  simpiicitatem  os- 
tendit.  Petulanti  roslro]  Perboc  dc- 
signat  lense  procacitatem  et  petulan- 
tiam,  in  praavertendo  pueila;  animo. 

24  Fodit ;  et  albentes]  Ctedit  Frag- 
incntnm  Patavinum ;  quod  placet. 
Scriverianus  Rodit.  Heins.  Alhentes] 
Per  hoc  candorem  et  probitatem 
ex  puellae  animo  subiatam  demon- 


strat. 

2.')  Diu  tunctiitii]  Per  hoc  ostendi- 
tiir  pucllve  prubitas,  qua;  baud  facile 
impelli  potucrit,  ut  stalim  amatorera 
suum  relin(|ueref.  Jieliquit]  Uectius 
relinquit  in  IMenteliano.  Ileins. 

2'J  lllic  se  rnpuit]  lUuc  cum  prima 
editione  et  scriptis  melioribus:  sic 
alibi, '  Quo  te  rapis  r'   Idem. 

30  Et  petiit  lierbce  fertilioris  openi] 
Illinium  Puteaneus  et  Sarravianus 
cum  prima  editione,  Jureti  exccrptis, 
ac  quatuor  aliis  scriptis.  Idem.  Pet- 
iit] Carpsit :  ut  supra,  '  Ecce  potens 
variis  immistas  tloribus  herbas.'  Her- 
ha' fertilioris]  Per  hoc  largioribusmu- 
neribus,  quam  quae  a  se  dabantur, 
corruptam  puellam  demonstrat. 

31  Nocturna  imaginis]  Id  est,  in- 
somnii.  Somniorum  autem  interpre- 
tationcm,  sicut  etiam  ostentoruni, 
Amphictyon  primus  invenit.  Auctor 
Plin."  Natur.  hist.  1.  vii. 

33  Sic  ego]  Subaudi,  dixi, 

34  Expenden.<<]  Quatuor,  Erponens; 
totidem  Expediens.  Quomodo  Fast. 
III.  in  re  simili,  '  Expedit  errantem 
nemori  gratissima  conjux.'  Unus^t- 
tendens ;  diio  Extendens  ;  unus  Exce- 
dens ;  unus  Ambrosianus  Excutiens, 
non  male.  Vulgati  quidam  Excudens. 
Heins. 

35  Quern  tu]  Verba  sunt  augnris 
interpretantis  somnium. 

36  jEstus  amoris]  Ardor  ex  amorc 
proveniens,  qui  male  vitatur. 

40  Ingenium  domince  lene  movebit 
anus]  Scribe  cum  melioribus  ac  pri- 
ma editione  Una  anus  :  septem  alii 
prona.  Morcbit  etiam  rectius  qnatuor 
scripti.  Ileins.  Ingejiium]  lionam 
puellie  naturam  et  animum.  Movebit] 
Sollicitabit,  pravertet. 

42  Frigidus]  Solus,  sine  puclla. 

44  Labe]  Tnrpitudine. 

46  Et  ante  oculos  nox  stetit  alta 
meos]  Hoc  quideni  usu  venire  solet, 
nt  pree  nimio  timore  ct  dolore  senins 
amittamus,  et  vel  medio  die  nos  in 
tenebris  esse  cxistimcraus.  Domin. 


.3116 


NOTyE   VARIORUM    IN    OVIDII 


EL  EG  I  A    VI. 


1  Arnnis]  Magis  pioprie  inferins 
'  Torres'  dixit.  Domin.  Aninis  de 
quo  hie  aiiit  Poeta,  is  est  qui  prope 
Sulmonis  mcenia  labitur,  quem  nostro 
idiomate  Vellam  dicimus.  Ciofan.  A- 
rundinibus']  Id  est,  caniiis,  calainis, 
quibus  fliiminiim  ripee  abundant.  Li- 
mosas]  Lutulentas,  ccenosas.  OhsUe'\ 
Pro,  obsitas  et  circuinsitas  habens 
ripas  arundinibus. 

2  Ad  dominani]  Ad  amicam  meam. 
Causam  petitioni  praeponit,  ne  prima 
fronte  arrogans  videatur. 

3  Nee  quce'}  Nee  tibi  sunt  lintres 
et  navlculae,  quae  tune  trahantur,  et 
ad  ulterioreni  ripam  homines  traji- 
ciant.  Remigis]  Nautae,  qui  remo 
navieulam  impellat. 

4  Concava  cymba]  Periphrasis  est 
lintris.  Lintres  enim  navieula>  sunt 
e  cavatis  arboribus  confeeta?.  Cymba] 
Proprie  eyniba  ea  dicitur  navicula, 
cujus  in  medio  major  est  latitudo ;  banc 
Phceniees  invenerunt.  Rudente]  Nau- 
tico  fune. 

5  Refugi]  Recusavi,  tiraui. 

7  Ruis]  Cum  magno  impetu  fluis. 
Appositis]  In  manuseriptis  legitur, 
opposito,  id  est,  adverse  moute:  hie 
enim  mons  e  regione  et  in  conspectu 
fluminis  erat.  Hunc  altum  et  subli- 
mem  montem  Majellatn,  voeant.  So- 
lutis']  Liqupseentibus.  Opposito  nivi- 
bus  de  monte  solutisl  Adposito  Putea- 
neus  ct  reliqui  majori  ex  parte :  nisi 
quod  in  plerisque  eorum  appositis: 
npposito  monte,  rectc;  sic  supra  Ele- 
gia  prima  hujiis  libri  '  appositam 
aquam'  pro  vicina  dixit.  Val.  Fiae- 
cus  i.  V.  55G.  '  longo  nam  tuta  recessu 
Puppis,  et  apposita  fluvius  defendi- 
tur  urbe  :'  ubi  pari  modo  in  vulgatis 
libris  peccatur.  Corippus,  '  Portus, 
quem   gcminx    complexaut   brachia 


ripee  Moenibns  appositis.'  Propertins 
lib.  II.  El.  9.  '  dominum  lavit  captiva 
crnentum  Appositum  flavis  in  Simo- 
enta  vadis  :'  quomodo  locus  vexatis- 
simus  seribendus  ;  iii  mavis  apposita 
Simoente.  De  '  fluviis  vadis'  nollem 
argutati  essent  viri  eruditi.  Amor.  i. 
El.  2.  '  appositas  sparsit  in  ora  ro- 
sas.'  Infra  El.  14.  '  Apposita  popu- 
lum  submovet  ante  sera:'  ita  codex 
optimus.  Plura  qui  cupit,  adeat,  quae 
notamus  ad  Epist.  vii.  et  ix.    Heins. 

8  Crassas]  Turbidas,  cretosas.  Gur- 
gite]  Alveo. 

9  Quid  pauca  dedisse  quieti  Tempora'] 
Parra  libri  quatuor  :  parca  Puteaiieus 
cum  Jureti  et  Scaligeri  excerptis. 
Sic  lib.  II.  El.  15.  sub  finem  ex  codice 
Menteliano,  parcum projiciscere  munus: 
'  Grana  parea'  ex  antiquis  libris  Art. 
Am.  1.  III.  54.  et  Fast.  ii.  538.  '  vena 
parca'  Trist.  iii.  El.  ult.  ut  scriben- 
dum  puto  :  etiam  Art.  Am.  in.  '  par- 
ca aluta,'  et '  parca  crimina,'  ex  scrip- 
tis  codicibus.  Heins.  Quid}  Frustra, 
inqnit,  ante  lucem  propere  hue  veni, 
siquidem  hie  cessandum  est.  Quid 
parca  dedisse  quieti  Tempora]  Id  est, 
me  somno  fraudasse  festinationis 
causa. 

10  Quid  nocti  conseruisse  diem]  Id 
est,  ante  diei  ortum  surrexisse  ?  Con- 
seruisse] Conjunxisse. 

12  Ripapremenda  pede]  Pfrfi  rectius 
quinquc  libri.  Heins.  Premcnda]  Cal- 
canda.  Si  ad  ulterioreni  ripam  per- 
venire  non  possum. 

13  Nunc  ego]  Sic  cuperc  dicit  aut 
Persci  talaria,  aut  Triptolemi  cnrrus, 
quibus  per  aerem  vehatur  ad  ripam 
ulterioreni.  Opto  pen7ms]  Mercurii 
talaria,  alas.  Dana'cius  herns]  Id  est, 
I'erseus,  Jovis  et  Danaesfilius  :  tabu- 
lam  pete  ex  Ovidio,  Hygino,  Sec, 


AMORES.     LIB.    III.   6. 


3117 


1 1  Densum]  Spissiim  angiiibus  pro 
•  apillis.  Angue]  Pro  anguibus.  Ca- 
put] Scilicet,  Medusa'. 

15  I^unc  oplo  curruin]  Malo  optem. 
Tiist.  lib.  in.  '  Nunc  ego  Triptolcnii 
ciipereni  conscendtTe  ciirriim.'  Ileins. 
Cuiriim]  Qui  ab  alatis  dracoiiibiis  per 
aiira  tractiis,  Triptoiemuni  veliebut, 
(jui  tVumcnti  usiim  et  ai^riculturain 
(lociiit :  vide  Nasonein  IMetam.  v. 
Cereulia  semina]  Id  est,  fruges,  qua- 
rum  Ceres  Dca  dicitur. 

IG  Rude  sul urn]  Incultarn  terrain. 

18  Nee  tnlit  luce  uiiijiitun]  Nee  tulit 
h(ec,ncefert  duo  Morcti,cuin  Ncapo- 
litauo,  Menteliano,  ac  uuo  Palatine, 
placet.  Sic  Honierus,  *Os  ijSr)  ra  t 
i6vTa,  rd  r'  i(Tfr6fj.eva,  irpS  t'  fdvTa,  de 
Calchante.  Apollo  apud  nostrum 
Met.  I.  '  per  me  quod  eritque  fuitque 
Est(|ue,  patet.'  Heins. 

20  Eternus  eas]  Perpetuum  fluas. 
^Ustatis  euim  tempore  hujusmodi  i)re- 
via  tiumina  siccantur.  I.tibere  fine 
<Ko]  Ktt'usns  euim  super  ripas,  tenni- 
iiuui,  ad  queni  fluere  solitus  fucrat, 
traiisicrat. 

21  Non  eris  incidicc,  i^-e.']  Omnes  te 
acerbissimo  odio  prosequentur,  (jui- 
cimque  audient,  te  niilii  ad  amicaui 
properauti  obstitisse.  Torrens]  Pro- 
prie  torrens  (hivius  is  dicitur,  qui 
a;statis  tempore  siccatur.  FerendceJ 
Toleranda'.  Domin. 

25  Inaclius  in  media  Bithynide]  Qui- 
dam  in  Nymplia.  Evrcrpta  Politiani 
3h'lia.  Puteaneus  cum  excerptisSca- 
ligeri  Melie ;  quouiotJo  Parrhasius 
Epist.  VI.  et  Naugerius  in  Notis ;  qui 
videantur.  Hacc  opinor  Aiiiyci  Be- 
brycis  mater  fuit  :  nam  et  ilia  hiQvvU 
^(\ir)  Apollonio  dicta  initio  libri  ii. 
Argonautio.  hiiic  cnicnda  Apollodo- 
rumlibro  prime:  ubi 'Auwos  nofreiSoi- 
vos  irais  Koi  hiQwiBos  dicitur,  cuni  vox 
una  exciderit  :  scribendum  enim  koL 
MsA^Tjs  Bi0i/i/i5os.  iMcUeri  quoquc  Va- 
lerius Flaccus  appellat,  et  Hyginus. 
Ileins.  Inaehus]  Fluvius  liic  est  A- 
cliaiiv,  sic   dictus  ab    Inaclio  primo 


Argivorum  regc.  Melie]  Est  nomen 
proprium  Nympha*,  ex  ijua  Neptuniis 
Amycum  suscepit :  iit  refert  Servius 
super  illud  Virgilianum  iEneid.  v. 
'  liebricia  veniens  Amyci  dc  gente 
ferebat.'  Pallidus]  Quia  color  est  hie 
aptus  amanti. 

20  Gelidis  incaluisse  radis]  A  con- 
trariis  exornavit.  Incaluisse'\  Amoris 
incendio  arsisse. 

29  Quid  non  Alpheori]  Fabula  talis 
est :  Aretliusa  virgo,  Diana;  comes, 
cum  post  venationis  laborem  se  ab- 
lueret  in  Alphco  flumine,  ab  eodem 
est  adamata:  ilium  tamen  t^igiens, 
ne  virginitatem  amitteret,  Dianae 
auxilio  in  fbnteui  sui  nominis  mntata 
est,  et  in  Sicilian!  per  subterraneos 
meatus  devenit,  quousque  earn  inse- 
cutus  est  Alpheus  :  ut  scribit  Naso 
Metam.  v.  Diversis  currere  terris] 
Quia  ab  Arcadia  per  secretes  meatus 
in  Siciliam  venit,  dum  Arethusam 
sequeretur,  ut  dixinms. 

30  Virginis  Areadice]  Arethusae. 
Adegit]  Impulit. 

31  Te  quuiiite  promissatn  Xantho,  Pe- 
nee,  Cveusain  Phthiolum  terris  oceuluisse 
/cruHt]  Suspicabar  aliquando  scriben- 
dum esse  promissam  Xutho  ;  et  intelli- 
gebam  de  Creusa  Ereclithei  Athena- 
rum  Regis  tilia,  qua;  Xuthe  Thessalo 
Hellenis  filio  nupsil:  rem  narrat 
Pausanias  Acliaicorum  initio  ;  tumet 
alii,  qui  addnnt  ab  Apolline  oompres- 
sam  lonem  genuisse ;  atcjue  hinc 
Apollinem  iraTptcov  ab  Atlumiensibus 
cultum.  Sed  cum  Pindarus  Pythio- 
ruiu  ()d.  IX.  Creusam  Naidem  Ter- 
ra^ tiliam  a  Peneo  amatam  innuat, 
nunc  muto  sententiam.  De  Xutho 
tamcn  placet  cenjectura,  quod  is 
Thcs^alus  t'uerit.  Xanihus  toto  or- 
be  a  Tliessalia  remotus  locum  hie  vix 
habet :  pricsoitim  cmn  ejus  amorci 
paulo  ante  jam  occiirrerint.  Phthio- 
turn  aiileui  lerris  rcposuimus  ex  Pu- 
tcaneo  codice  ;  in  (juo  Pkiolum  cum 
PIttliiiadum  aule  legeretur:  sed  quod 
codices  picrique  Phitiadum  et  Phieia- 


3118 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


dum  agnoscnnt,  opinor  scribi  debcre, 
Creusam  Phthiadu  sub  terris  occuluisse 
ferunt.  Creusam  Phthiada  lit  ab  Athe- 
uiensi  altera  Xuthi  aniica  distinguat. 
De  voce  Phthins  diximus  ad  Ep.  vii. 
Heins.  Te  quoque]  Penens  quoque 
ejusdein  Neeerae,  quam  Xanthus  ama- 
vit,  et  cui  antea  proniissa  fiierat, 
amore  captus,  earn  abscondidit  apiid 
Phthiain,  ne  sibi  eriperetur.  Penee] 
Peneus  fluvius  est  Tliessaliae,  qui 
inter  Ossain  et  Olympum  neinorosa 
convalle  defliiit.  Domin.  XanthoPe- 
nee  Necti-ain,  ^c]  Creusam.  Pindanis 
Od.  IX.  Pythioriim,  ex  Creusa 
Naiade,  et  Peneo,  Hypseum  regem 
Lapitharum  patreiu  Cyrenes  natnin 
dicit :  ipsam  aiUem  Creusam  ^ai'aj 
6-jyaTfpa  vocat. 

33  Asopon'l  Asopns  aranis  juxta 
Thebas  Boeotias  fluit.  Hie  amavit 
Theben  Nymphain,  ex  qua  quinque 
fiiias  suscepit.  Murtia'\  Bellicosa. 
Aut  quia  ex  ea  Mars  suscepit  Euad- 
nen.  Domin. 

34  Nntarum  Thebe  quinque  fittura 
parens^  Has  quinque  recenset  inter- 
pres  Pindari  Od.  vi.  Olympioruni, 
Ills  nominibus  :  Corcyra,  vEgina,  Sa- 
lamis,  Thebe,  et  Harpiuna  :  easqne 
natas  ex  Metope  dicit,  quae  filia  La- 
donis.  Sed  Ovidiiis  alios  secutus 
auctores  videtur,  qui  niatrein  harum 
Theben  facit,  non  Metopen.  Micyll. 

35  Curnua  si  tun  sunt  ubi  nunc]  Si 
tua  nunc  ubi  sint  meliores,  rerte.  Heins. 
Cnrnua  si  tun]  Aciielous  (ilius  Oceani 
et  Tetbyos,  pariter  cum  Hercule  Dei- 
aitiram  CEnei  Calydoniac  regis  filiam 
petieruut  :  quamobrem  in  certauien 
ambo  desceuderunt.  Fab.  scribit 
Ovid.  Metam.  ix.  Requiram]  Quae- 
vam. 

36  Irata  manu]  Pro,  manu  Hcrcu- 
lis  irati.     Fracln]  A  frontc  rupta. 

37  Cnlydon]  Calydonia  civitas  fuit 
^toliip,  ubi  regnavit  (Eneus  Deianir* 
pater.  Mtolia]  Rigio  hire  est  conti- 
gua  A('arii;ini<p,  Photidi,  et  Locris  : 
»ic  dicta  ab  >li:tolo  rcge,  Martis  filio. 


38  Una]  Sola  Deianira  fuit  tariti, 
ut  Achelous  esset  cornibus  mutila- 
tus. 

39  Illefluens']  Nilus  quoque  Euad- 
nen  Asopi  filiam  amavit.  Dites] 
Propter  ingentem  aquarum  copiam, 
aut  quia  sua  inundatione  fertileni  et 
diviteni  reddit  yEgyptum. 

40  Quipatriam']  Nili  fons  ignora- 
tnr,  et  inccrtus  est;  quamvis  Juba 
rex  Nili  ortum  reperisse  dicatur  ia 
monteMauritanife.  Patriam]  Origi- 
neni,  fontem.  Tantts]  Tarn  copiosa?. 
Qui  patriam  celat  aquee]  Multi  multa 
de  Nilo,  nee  reperire  ejus  fontem 
potuerunt.  Noster  ad  fabulas  refert 
in  Metam.  it.  254.  '  Nilus  in  extre- 
mum  fugit  perterritus  orbcm,  Occu- 
luitque  caput,  quod  adbuc  latet.' 
Vide  inprimis  Plutarch,  de  placit. 
Philosopbor.  ibidemque  de  Nili  in» 
cremento  varias  variorum  sententias: 
quanini  plerteque  ridicnlae.  Interim 
non  abs  re  videtur  Horaeri  versicu- 
bis.  Od.  A.  581.  *Ai|'  S'  ds  Alyinrroio 
SiiireTios  TTOTaiiolo  SrTJaa  vias.  Quod 
Lucanus  x.  videtur  attingcre:  '  me- 
dio consurgis  ab  axe  :'  idque  fortasse 
ad  australcs  et  a-stivas  pluvias  nives- 
que  liqnetactas  referendum,  undeilla 
inundatio  et  incrementum  Nili.  Eu- 
ripid.  quoque  in  Heleua  vers.  3,  ad 
nives  liquefactas  respicit  :  AsuKijy 
TOKei'trTjy  X'-ovos  vypaivft  7ua$....N«IXos 
....Kal  AlyviTTov  Tre'Soc.  Vide  Lindsch. 
in  descriptione  Cliinens.  nbi  de  lacu 
Caire,  foute  Nili  in  Congo. 

41  In  Eiiadne  collcctam]  Sensusest: 
Quamvis  Nilus  maximam  liabeat  a- 
quarum  copiam,  ilia  tamen  non  potuit 
cxtinguere  atuoris  inccndium,  quod 
ipse  collegerat  in  ICuadne,  quani  ar- 
dentissime  amavit.  ^Isopide]  Patro- 
nymicum  est  a  marito  niatris.  En- 
adiic  enim  ha-c  filia  fuit  Martis  ex 
Thebe  uxore  y\sopi.  i'lammam]  Amo- 
ris  inccndium. 

42  Vinccrt]   F.xtingiiere. 

43  .StccH-s]  Ijiipens  etiam  fluvius, 
ct  Tyro  Salmonci  iilia  se  inviccm  miro 


AMORKS.     LIB.    III.   G. 


3119 


ainore  dilexerunt.  Sulmonida]  Id  est, 
Tyro,  tiliain  Salmonci,  (|iu  in  I'isana 
regioiie  dicitiir  regiia«i.'<e.  Hanc  Nep- 
tuiius  ill  Kiiipei  foimani  versus  com- 
pressit,  ex  quo  conipicssii  nali  sunt 
Pelias  et  Neieiis.  Enijieus^  Duos  lui- 
jiis  noiiiinis  iliivios  ieginiiis,  alteriiiu 
Achaix,  alteriiiti  'I'liessaliiP. 

45  Nee  te  pralereo,  qui  per  cam  saxa 
rolutus]  Volutans  Puteaneiis  et  coni- 
pliires  alii.  Deiiide  Sarraviaiiiis  cum 
Menteliano  Nee  te  prateream.  Scribe, 
Ne  te  pru'tercam :  ciijiismodi  errorcs 
pliires  in  lioc  opeie  depieheudiniiis. 
Heins.  Nee  te  prcetereo]  Nee  te  si- 
lenlio  involvo.  Qui  per  cava]  Aiiie- 
nein  dicit.  Anio  enim  flavins,  in 
nionte  Trebaiionim  oi  tus,  lacus  treis 
amcvnitate  nobiles  ia  Tibeiim  de- 
fcrt. 

46  Tiburis  Argei  spumifer  arva  ri- 
gas]  Pomifer  Piiteaneiis  et  alii  magno 
niiinero  ;  optinie.  Propeitins  1.  iv. 
El.  7.  '  Ramosis  Anio  qua  poniifer 
inrubat  arvis.'  Horatins  etiam,  '  Et 
piEPceps  Anio,  et  Tibuini  Incus,  et 
uda  Mobilibus  pomaria  lipis  :'  qncm 
locum  Naugeiius  quoque  hue  ad- 
duxit.  Siiius  prieterea  lib.  iv.  '  Po- 
mifeiaaiva  Tiburis'  (Hxit;  et  '  Po- 
mosum  Tibur;'  Columella  '  Et  Turni 
lacus  et  pomosi  Tiburis  arva.'  Tilmr 
autem  Argcnm,  ut  apud  Horatium 
'  Tibur  Argeo  positum  colono.'  Heins. 
Tilntris  Argei]  Quia  Tibur  condidere 
ires  fratres,  scilicet  Tiburtus,  Catil- 
lus,  et  Coras,  quos  Argivos  fuisse 
testis  est  Rlaro  lib.  vii.  Unde  et  dic- 
tum ab  Horatio,  Od.  ii.  6.  'Tibur 
Argeo  positum  colono.'  Oppidum 
autem  hoc  in  Houuc  conspectu  situm 
erat  loco  admodinii  clivoso.  Pomi/cr] 
Piopertius  lib.  iv.  El.  7.  dixit,  'Ra- 
mosis Anio  (jua  ponaifer  incubat  ar- 
vis.'    Rigas]  Irrigas,  interHuis. 

47  Ilia  cui  placuil]  Ilia,  in  amnem 
Tiberim  jussu  Amulii  regis  Albano- 
rum  pra'cipitala  fiiit.  Acron  autem 
.scribit,  niortuam  Iliaui  sepultam  fu- 
isse ad  ripam  Anienis  fluvii,  qui  in 
Tiberim  incidit :  abuudanteque  aquis 


alveo,  ciiK-res  Iliir  in  Tiberim  de- 
diixisse.  Inde  fabida-  datum  locum, 
ut  Tibcri  nupsisse  dieatur.  Cui]  A- 
nieni.  Uoniila]  Onia  >ui«  unguibus 
prae  nimio  dolore  faciem  sibi  dilace- 
raverat.  Qunmvis  erat  horrida  tultu] 
Cuttu  melioros,  cum  prima  editione; 
et  hoc  verum  est :  nisi  quod  Moreti 
unns Aornrfa  cultus ;  ut  sit  (jr.pcismus  : 
infra  Tybris  ad  Iliam,  '  Quo  cultus 
able  re  lui  ?*   Heins. 

49  Ilia  gemens  patruique  nrfas]  Ex- 
istimo  scribendum  putntuiiuiue  nefas  : 
sic  et  noster  Met.  xi.  '  Quern  (misera 
o  pietas)  ego  tum  patruoque  dolorem 
Corde  tuli,  fratrique  pio  solatia  dixi.' 
Lib.  XII.  '  Aniiuit,  atque  animo  pari- 
ter  patruoque  suoque  Delius  indul- 
gens:'  sic  scribendum  utroque  loco 
ex  optimis  membranis  :  ut  et  Fast. 
IV.  '  Ense  cadit  patruo  Lausus:'  apud 
Horatium  babes  '  patruae  verbera 
linguae.'  Heins.  Patrni]  Amulii,  qui 
Numitorem  fratrem  regno  pepulerat, 
ejusque  virilem  stirpem  necari,  et 
Iliam  neptem,  ut  pariendi  spem  eri- 
I)eret,  \'estalem  virginem  esse  jusse- 
rat.  Delictaque  Martis]  Quia  a  Marte 
stuprata  fuerat. 

52  Kauca  ora]  Ad  fluminis  naturam 
refert. 

53  Teris]  Perambulas.  Anxia]  Sol- 
licita. 

54  IdfPo]  Trojano.  Laomedonte] 
Laomedon  fuit  rexTroja?,  Hi  Trojani 
regis  filius. 

55  Quo]  Cur  tibi,  inqitit,  non  idem 
est  cultus,  quem  habere  soles  ?  Sola] 
Incomitata.      Vagrrris]  Erras. 

56  Vitta]  Vittis  enim  ligabant  sibi 
capillos  Vestales  virgines.  Evinclas] 
Obligatas.  Alha]  Ut  pudicitia;  can- 
dorem  indicaret. 

58  Tundis  aperfa  manu]  Plungis 
Pnteaneus  :   parum  refert.   Heins. 

59  El  durum  in  pecloie  ferrum]  Vi- 
vum fernim  Pnttaneus  cum  Scaligeri 
Excerptis;  optinie:  Ikc  est  quod 
alibi  in  Tristibus  dixit,  '  Et  rigidiim 
ferri  semina  pectus  habent.'  Sarpe 
autem  ca  vox  ad  res  non  animatas 


3120 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


transfeitur :  sic  '  viva  saxa'  Ep. 
Hypsip.  et  Met.  vii.  '  viviini  gra- 
nieii,'  '  vivns  cespes,'  '  vivi  fontes,' 
'  viva  sulphura,'  '  viva  flamma,'  et 
similia  passim  apud  nostrum  aliosque 
veteres.  Suipitiiis  Severus  in  Dialo- 
gis :  '  Donee,  quod  contra  omnem 
naturam  erat,  lignum  aiidum  in  solo 
aiente  vivisceret.'  Met.  vii.  '  extinc- 
taque  flamma  revixit :'  itaeninnecte 
libii  veteres  :  ubi  plura.  Idem. 

CO  Qui  tenero  lachrymas,  4"t'.]  Id  est, 
qui  nou  congemiscit,  quando  lachry- 
niantem  puellam  videt.  Latus  in  ore 
i-idet^  Lentus  probe  Puteaneus,  cum 
Soaligeri  Excerptis:  dixi  ad  Epist. 
XV   vs.  169.  Idem. 

65  Roinana  propagd]  Trojana  Pute- 
ani  et  Scaligeri  Excerpta  et  quatuor 
libri  ex  nostris.  Supra  dixit, '  Ilia  ab 
Idaeo  Laomedonte  genus:'  atque  ita 
lib.  III.  Fastor.  initio,  videtnr  legen- 
dum,  '  Turn  quoque  inermis  eras  cum 
te  Trojana  sacerdos  Cepit,  ut  huic 
nrbi  semina  digna  dares :'  et  apud 
Statium  epulo  Domitiani ;  '  Trojanae 
qualis  sub  coUibus  Albae;'  quod  doc- 
fissimus  Gronovius  jam  vidit.  Nisi 
Homanam  propagiiiem  accipis,  pro 
ea  unde  llomani  propagati.    Idem. 

67  Diaerat]  Scilicet,  Anio.  Ilia'] 
Scilicet,  Ilia.  Dejecta]  Pro,  dejectos 
liabens  oculos,  modeste  terrani  in- 
tiiens. 

68  Tepido  flehilis  imbre  sinus]  Tene- 
rus  Puteaneus,  optinnis  Palatinns,  et 
unus  Moreti  cuui  Sarraviano,  cui  id 
pro  diversa  Icctionc  adscrij)tum  :  alii 
nndti  cum  prima  edit  ione<(?;)i<io«si»«£. 
Fast.  IV.  '  Dixit,  et  ut  lacryma>  (ne- 
que  cnim  lacryniare  Deonini)  Deci- 
dit  in  tipidos  lucida  giitta  sinus.' 
Art.  Am.  ii.  '  Hospitis  est  tepido 
iiocte  receptasinu.'  Lib.  iii.  ex  auc- 
toritate  vetustorum  codicum,  *  Qiias 
tegat  in  tepido  fascia  lata  sinii.' 
Epistola  llrixidis,  '  Te  tenet  in  te- 
])ido  mollis  uniica  sinu.'  Martial,  ix. 
Ep.  a*).  ♦  lit  lalet  in  tepido  plurima 
inappa  sinu.'  Calpurnius  Ecloga  v. 
*  liatosquc  tcpeuti  Fcrte  sinu  trciuu> 


los.'  Sed  et  tepidas  lacrymaa  recte 
dici  non  inficior.  Ileins.  Tepidosim- 
bre]  Id  est,  lachrymis.  Flebilis] 
Flens. 

69  MoUta]  Conata,  quae  paravit 
dare  se  prscipitem  in  fluvium.  Re- 
stitit]  Se  repressit.  Puellaris  metus 
exprimitur.  Altas]  Altum  et  pro- 
fundum  promiscue  usurpamus  :  'Turn 
Maia  genitum  coelo  deniisit  ab  alto  :' 
idemqiie  vocat  coelum  profundum. 
Quod  et  de  Silvis.  Similiter  de  fas- 
tigio  jEneid.  ii.  '  Ilicet  ignis  edax 
surama  ad  fastigia  vento  Volvitur.' 
Alibi  de  inio  :  '  Forsitanetscrobibus 
qua^  sint  fastigia  quasras.'  QuodServ. 
etiam  annotat. 

71  Savatamen  scindens]  liege  Sera 
cum  Puteaneo  et  decern  aliis.  Non- 
nulli  etiam  Sero  ;  proxime  verum. 
Trist.  IV.  El.  9.  '  Nostraque  vincetur 
lacryniis  clenientia  seris.'  Ileius. 

73  O  utinam  mea  tecta  forent]  Scribe 
7nea  lecta  forent.  Nam  Puteaneus 
sequenti  versn  optime,  dum  polerant 
tirginis  ossa  legi,  non  tegi  ;  quod  liac- 
teiius  ciicuu)fertur.  De  ossilegio 
dixi  ad  Epist.  x.  150.  et  Passeratius 
ad  Propertii  lib.  ii.  Eleg.  24.  Idem, 

75  Vesialis]  Deffi  Vestae  sacerdos. 
Vestales,  per  decern  annos  sacra  dis- 
cebant,  per  totidem  faciebant,  et 
per  alios  decem  ca'teras  docebant : 
peractis  autcm  triginta  annis,  sacer- 
dotio  solufa-,  nubere  poterant.  in- 
vitor]  Quia  supra  ad  cam  dixerat 
Anio  :  '  Tibi  regia  nostra  patebit :' 
boc  est,  te  uxorem  ducam. 

76  Iliacis  focis]  Saci  iticiis  Vestee 
Deas,  quam  a  PInygia  .ICneas  in  Ila- 
liam  advcxit.     Focis]  Aris. 

77  Quid  moror]  Sic  Virgiliana  Di- 
do :  '  Quid  moror?  an  mea  Pygma- 
lion dum  mo-nia  fiatcr  Destruat  .'' 
En  digilis]  Id  est,  Jam,  iiiquit,  infa- 
niis  sum,  et  fabula  vulgi.  Designer] 
Demonstror  adnlt'ia  digitis  vulgi. 
AdiiUera,  pro  sacrilega  dixit. 

7S  Desit  juinosus]  Nolo,  inquit,  vi- 

vei'e  pra;   pudore  aniissa?  pudicitia;. 

79  J'tmidis  praiciaiit  ocellis]  Recte, 


AMORES.      LIH.    III.   G. 


3121 


tiimidis  Pnteaneus   et   qiiatiior  alii : 
ex  fietu  tuinentes  intclligit.  Heins. 

80  Ita]  Clausis  ocellis.  Misit]  Prje- 
cjpitavit. 

81  Supposuisse  wifimw]  Scilicet,  ca- 
dcnti  liiap.     Amnis]  Anio. 

82  Et  socU  jura  dedisse  tori]  Hoc 
est,  earn  conjngem  accepisse. 

85  Duin  loquor]  Duni  fluminiim  a- 
mores  uarro.  Increiit]  Auctiis  est 
torrens.  Latis  spatiusus  in  undin]  Sic 
nostii.  Naiigcrius  ex  suis  malit  latis 
sputiosius  midis;  quod  et  Grutero  airi- 
debat,  et  jam  editiones  iionnuUas  oc- 
cupavit.  Heins. 

88  Cceptum']  A  me.  Rustice]  Diffi- 
cilis,  inurbane.  Iter]  Meum  ad  ami- 
cam. 

89  Quid  si  hgilimum  fiueres,  ^c] 
Major  esset  tua  insolcntia  et  super- 
bia,  quando  illegitimnm  et  vile  tanto- 
pere  siiperbis. 

91  ISivibus  coUecte  caducis]  Libri 
potiores  rivis;  et  recte  :  de  nivibus 
mox  sequetur.  Deinde  Pnteaneus, 
cum  Scaligeri  Excerptis,  pluviamque 
pro  pluiiasquc.  Heins.  Rivis  collecte 
eaducis]  Nam  mox  ait,  '  Fontis  habet 
instar  pluviasque  nivesque    solutas.' 

93  Nivesque  solutas]  Liqiiefactas. 

95  Lutuleyitus]  Coenosus,  limosus, 
Into  plenus,  turbidiis.  Brumali]  Hi- 
berno. 

97  Quis  te  unquam  potuit]  Quis  te 
turn  potuit,  Pnteaneus;  probe:  aes- 
tivo  tempore  nimirnm,  quando  aren- 
tem  hunium  pulverulentns  premis. 
Hcinsius.     Ilaurire]  liibere. 

99  Dainnosus  pecori  curris]  Quia 
tuas  aquas  pecudes  bibentes  in  mor- 
bo3  incidunt.     Damtwsior  agris]  Quia 


inundati  tuis  aquis  sterilcscnnt. 

100  Hue]  Scilicet,  danina  movent 
alios.  Mea  damna]  Quia  prohibeor 
in  ainicae  compkxus  ire. 

101  Huic  ego  na  dcrnens]  Vee  libri 
meliores  niagno  nimicro  ciun  prima 
editione  :  nnus  Mediccus,  uh  demens. 
Scriverianus  vah  demens.  Lege,  Huic 
egon'  ah  demens.  Sic  Epistola  Herus  : 
'  Mentior  ah  demens!  ille  secnndus 
erat.'  Virgil.  '  Quo  fugis,  ah  demens  f 
Deinde  pro  fluminum  amores,  quod 
praeter  niorem  Nasonis  durius,  duo 
codices,  ftumen;  unus  flumini:  opti- 
mus  Palatinus,  flumis.  Latere  men- 
dum  snspicor.  Heins.  Huic]  Quasi 
dicat,  vilissimo.  Vce  demens]  Valde 
demens.  Vcb,  particula  interdnm 
auget,  interdum  niinuit. 

102  Jactttsse]  Jactavisse,  id  est, 
inaniter  et  frustra  dixisse.  Indigno] 
Cui  tiintorum  fluminum  noniina  et 
amores  narrarentur.  Jactasse]  Eclog. 
II.  '  studio  jactabat  inani :'  ubi  Serv. 
'  Fundebat  incassum.' 

103  Nescio  quern  spectans]  Pntea- 
neus cum  Jureti  excerptis,  Nescio 
quern  hue  spectas :  hunc  spectans  duo 
alii  cum  codice  ISeapolitano.  Nescio 
qiiam  spectas  :  Farnesianus :  amnem 
etiam  Puteaneus.  Forte,  Nescio  cui 
spretos  Acheloon  et  Inachon  amnes.  La- 
tct  certe  mendum.  Heins.  Nescio 
quern]  Id  est,  vilissimuni  et  ignobilem 
quendam  torrentem  aspiciens. 

105  Noncandide]  Id  est,  tnrbide. 

lOG  Rapidi]  Maxime  ardentes.  Sol 
enim  attrahit  et  rapit  ad  se  liquorem  : 
unde  minores  Huvii  aestatis  tempore 
siccantur.  Sicca]  Sine  pluviis  et  ni- 
vibus, ut  pcuitus  arcscas.  Domin. 


Delph.  et  Var.  Clas. 


Odd. 


9  M 


3122 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


ELEGIA    VII. 


1  Aut  non  formosa  est,  aiitl  At  pro 
Atit  ter  geminandiim  ex  auctoiitate 
Pateanei,  Sarraviani,  et  trium  alio- 
rum  ;  qnomodo  et  Naiij;eriiis  ex  suis. 
Vide  Notas  nostras  initio  Epist.  xii. 
Heins.  Aut  non  formosa  est,  ^c]  Ve- 
hementissime  dolet  Naso,  quod  cum 
sibi  pulcherrima  puella  contigerit, 
cum  ilia  tamen  dulce  Veneris  opus 
peragere  non  potuerit :  quod  fortasse 
evenerat,  quia  tunc  Corinnae,  quani 
ardentissime  auiabat,  recordatus  est. 
Alii  leg.  At  non  formosa  est,  at  non,Sfc. 
Ut  ironice  loquatur.  PriEcipuas 
enim  causas  reniovet,  quibus  id  eve- 
nire  potuerit :  cum  deiornii  enim  fce- 
inina,  aut  inornata,  aut  non  optata, 
non  mirum  est  si  quis  nequiverit. 
Quod  autem  haec  puella  formosa  fue- 
rit,  ostendit  inferius,  dicens:  '  At 
qualem  vidi,  qualem  tetigique  puel- 
lam...Illius  attactu  Pylius  juvenes- 
cere  posset.' 

4  Sed  jacui]  Se  jacui,  optimus  Pa- 
latinus.     Puto,  Et  jacui.  Heins. 

5  Paritci']  Una  mecum. 

6  Effoeti]  Languid!.  Fruil  Proprie 
fruimur  cum  delectatione. 

S  Sitlwnia  ntre]  A  Sithone  monte 
Tiiraciap,  qui  perpetuis  nivibus  oper- 
tus  est. 

9  Cupida  luctantia  lingua^  Repone 
ox  prima  editione  et  tribus  scriptis 
cupida;  lingiue ;  duo,  cupidis  Unguis ; 
Puteaneus  et  tres  alii,  cupide  Unguis. 
Heins. 

12  Publica^  Communia  verba  :  ut 
^<A>r]  Kol  i^i'X'))  it!  estj  vita  ct  anima. 

13  Gtlida]  Mortifera.  Cicuta^ 
Venenum  est  publica  Atheniensium 
pd'.na  invisa :  ca  enim  Socratem  nc- 
cari  jusserunt. 

J 1  I'ruposiluin  mcum]  6'uum  cxcerp- 


ta  Politiani  et  Barborinianus  ;  con- 
cinne  :  nam  tc)  mca  membra  praeces- 
serat.  Heins. 

15  Species]  Non  liomo,  sed  veliiti 
simulachrum  et  imago  lioniinis.  Et 
inutile  signum]  Pondtis:  ac  sequent! 
versu  Et  non  exactum  corpus  Putea- 
neus cum  aliis  nonnuUis  ex  meliorum 
numero.  Nil  mutem  tcmere.  Forte 
tamcn  scribendum,  signumque  et  inu- 
tilepondus:  certe  Arondelianus,  pon- 
dusfjue  et  inutile  lignum.  Heins. 

10  Exactum]  Exploratum,  certum. 
Dubium  est,  inquit,  fuerimne  corpus, 
an  umbra  sine  corpore.  Corpus  an 
umhi-a]  Umbras  enim,  tenues  sine 
corpore  vitas,  cava  sub  imagine  for- 
mae  volitare  docuit  docta  comes  ^- 
nean.  Quas  Lucian.  in  Menip.  vocat 
TeTpiyv7as  rSiv  vtKpiiv  cTKias'  ubi  etiam 
vide  Toy  irpibs  rhy  I'jXiov  airor€\ovij.cvas 
GKids,  quod  sane  philosoplio  dignuni. 
Homerus  Odyss.  A.  475.  fiporuv  el'Sw- 
\a  KafiSvTuiy.  Ideoque  non  sine  ratione 
vs.  15.  dixit,  '  inutile  signum,'  quod 
simulacrum,  non  ipsa  res.  Sic  Nos- 
ter  Metam.  x.  14.  Umbras  vocat, 
'  leves  populos,  simulacraquc  fimcta 
sepulcro.' 

17  Qu(E  mihi]  Si,  inquit,  juvf^nis 
puellam  decepi,  et  iners  fui :  cum  ad 
senectutcm  pervenero,  multo  seg- 
nior  in  Venerem  cro.  Qiuc]  Inertis- 
sima.  Siquidem  est  %-cntura']  Quia 
nemini  exploratum  est,  utrum  ad 
senectutem  pervcnturus  sit,  an  non. 
Siquidem  est  ventura  senectus]  Siqui- 
dem Ventura  Puteaneus  cum  quatuor 
aliis :  complurcs  si  qua  est  ventura. 
Fast.  IV.  '  Hoc  quoque  tentemus  ; 
si(|uidem  jejuna  remansit.'  Heins. 
Senectus]  Cum  sanguis  bebct,  ct  vires 
frigeut  in  corpore  cflucto.     Ideoque 


AMORES.     Lin,    III.   7. 


3123 


ot  Homcro  Odyss.  A.  195.  vocatur 
XaXfT^f  T^pas-  '"^'c  Plant,  lepidc  in 
Mercat.  1.  i.  vs.  0.  '  Sy.  Neqneo  ine- 
rastor,  tantiiiri  hoc  oiicris  est,  quod 
fero.  Do.  Quid  oiiciis  ?  Sv.  annos 
octoginta  ct  (|uatuor.'  <t>u$ov  rh  yripa^, 
oil  yh,p  (pxerai  iJ.6vov.  XaAfirbu  rh  yripds 
iffriv  avBpanrois  fidpos.  INIcnaiul,  in 
fragm.  loc.  ^'i.  de  Sen.  Et  ICnrip.  in 
Here.  Fur.  to  Se  yripas  oiel  Papurepou 
Ahvas  aKUTTiXwv.  Quod  Cic.  dc  So- 
nect.  exprimit. 

18  Numeris]  Perfcctionibus,  viri- 
hus,  officiis.  Suis]  Sibi  piopriis. 
Piopriuiii  enini  adolescciitia;  est  li- 
bidinibus  flagrarc. 

19  Quod  me  juvencmqufi  virumqiie'^ 
Quo  me  Puteaneus  :  dictum  alibi. 
Heins.  Juvenemque  virumquc^  Inter 
aetatem  juvenileni  et  vlrilem,  qiias 
xtas  ludo  aptissinia. 

20  Nee  jiiveuetn]  Quia  nee  juvenis 
nee  viri  officio  functus  sum. 

21  Sicjiantmas]  Ita  a  nie  intacta 
surrexit  aniica,  ut  Vestalis  virgo  e 
Iccto  ad  sacra  se  confert,  ct  pudica 
sorer  a  fratre  mane  surgit.  Sic  sacer- 
dos  surgW]  "OcTLos  air'  evvas  &v.  Eurip. 
Ion.  150.  Piua  aterrni\  Hypallage 
est :  pro,  sacerdos  pia,  et  Hanniias 
acternas.  Nam  in  tenipio  Dea;  Ves- 
tae  ignis  perpetuus  servabatur,  qui 
tamcn  quotannis  renovabatur  Calen- 
dis  Martiis. 

22  Vcrendti]  Hoc  verbo  omnis  sus- 
j)icio  sccleris  removctur. 

23  At  nuper~\  Ex  anteactis  hoc  de- 
decus  abolere  nititur.  Bis]  Subaudi 
a  consequcntibus,  continuata  est  nieo 
officio.  Flava]  A  capilloruni  colore. 
Pitho]  Fortasse  ha>c  meretrix  facil- 
lime  aliquid  pcrsuadere  potcrat  suis 
amatoribus.  liisfiava  C/nf]  Alii  ali- 
ter.  Putcancus  Hide  ;  hoc  est  x-^'Sri. 
Clyte  Bai  herinianus.  Heins. 

24  Liliiis]  Nonicn  hoc  meretricis 
est :  forsitana  Xel^o),  libo  ac  degusto  ; 
sive  a  libandis  oscniis. 

2f)  Et  memini]  Me  wemmtin  scrip- 
tis.  Ileim. 


27  Thessnlico]   Tlicssalia  enim  ve- 
neficiis  iMlaniis.  Devot(t]  Incantata. 
2S  Misero]  Mihi. 

29  Siigave  I'hacniccal  Sic  Putea- 
neus  et  multi  alii:  qiiidani  puaicea; 
quoniodo  nostcr  alibi.  Sed  I'ctnicea 
logcndum  Motani.  xii.  104.  Apud 
Senecam  ISIcdea,  '  Ostro  sic  niveus 
pouniceo  color  :'  ubi  tamen  Mediceus 
lii)er  punicea.  Heins.  Saga]  Saga, 
dicitur  incantatiix  et  malefica,  quae 
carniinibus  vel  arcessere  possit  mala 
hominibus,  vel  pellere.  Phirniceu] 
Purpurc  a  :  ut  sit  color  ignis,  |)ropter 
amoris  incendinui.  Nomina]  iMeum 
nomen.  Excantatores  enim  ceream 
iniaginem  fingebant,  cum  nomine  il- 
lius  qnem  incantabaeit. 

30  In  jecur  urgct  ucus]  Egit  inelio- 
res  :  vulgata  lectio  ex  Epistola  Hyp- 
sip,  promanavit,  '  Devovet  absrntcs 
simulacraque  cerea  figit,  Et  miserum 
fenues  in  jecur  urget  acus.'  Certe  et 
hie  loci  miserum  jecur  in  nonnullis 
scriptis.  Ileins.  In  jectir]  Quia  in 
jecore  sedes  amoris  esse  dicitur.  Je- 
cur] Lactant.  vi.  15.  ct  de  Opif.  Dei 
c.  14.  '  Lanitiae  affectus,'  inquit, '  in 
splene  est :  hx  in  telle,  libidiiiis  in 
jecore,  tinioris  in  corde,  ut  medici 
dicunt.'  Cui  et  Poeta  accinit  Od.  i. 
25.  '  Cum  tibi  flagrans  amor,  et  li- 
bido, Quae  solet  matres  furiare  eqno- 
rum,  Saeviet  circa  jecur  ulcerosum, 
Non  sine  questu.'  Et  Od.  iv.  1.  'Si 
torrere  jecur  quacris  idoneum.'  Quod 
videtur  ex  Theocriti  Idyll,  xiii.  vs. 
71.  XaKenhs  yap  (aw  0€bs  ^trap  A/xvcr- 
a(v. 

31  Stcriles  vancscit  in  herbas]  Steri- 
lem  hcrham  libri  meliores :  et  lane 
aqu(c  sequcnti  versu.   Heins. 

32  Dcfciunt]  Fluere  dcsinunt.  Car. 
7nine]  Incantatione. 

34  Nulln  movente]  Nemine  excu- 
tiente.  flitunt]  Excantata  ponia  ex 
arboribus  sponte  delluiint. 

30  Impatiens]  Debile.  Indc]  A  ma- 
gicis  arlibus. 

39  At    quakm   vidi,    quulem]     Vidi 


3124 


SOTJE    VARIORUM   IN    OVIDII 


tantnm  Puteaiieus  ac  Arondelianus, 
cum  tribus  Moreti  et  aliis  duobus. 
Heins.     Qualeni]    Forniosissimam. 

41  Illius  attactii]  Ad  tactum  Pulea- 
neus,  et  possit :  et  Titlwnosque  pro 
Tithonusque.  Heiiis.  Pylius]  Nestor, 
ex  Pylo. 

42  Tithonus]  Fiiit  Laoniedontis  re- 
gis TrojiE  filius  :  queni,  quia  juvenis, 
et  forma  egregius  erat,  Aurora  ada- 
mavit,  rapuitque  :  ex  quo  Memno- 
iieui  peperit.  Titlionus  autem  post 
longissimam  optatamque  vitam,  au- 
dita filii  morte,  in  cicadam  versus 
esse  dicitur.  Posuit  autem  Naso 
Nestoreui  et  Tithonuui  pro  quibus- 
cunque  hominibus  seuio  confectis. 
Adeo  pulclira,  inquit,  est  haec  puella, 
ut  senes  vel  decrepiti,  si  eam  attin- 
gant,  juvenes  fieri  po&sint. 

43  Hac]  Talis  piiella.  Sed  vir  non 
contigit  nil]  Dixit  et  supra:  '  Nee 
juvenem,  uec  me  sensit  arnica  virum.' 

44  Nova]  Quia  ante  scepius  ejus- 
dem  puellas  consuetudinem  cupivit. 

45  Quo  sum  tarn  turpitcr  usus]  Malo 
sitn.  Heins.  Quo]  Scilicet,  muuere. 
Tarn  turpiter]  Quia  puellam  in  nullos 
usus  tenuit. 

47  Recipi]  A  pucUa  admitti. 

49  Quid  7nilii  forluncB  tantum]  Quo 
Puteaneus  cum  optimo  Palatino  :  et 
niox,  quo  regno:  vide  Notas  Ei)ist. 
II.  53.  Heins. 

50  Quid  nisi]  Divites  avari  trustra 
possident  divitias,  cum  illis  uti  time- 
ant,  Nou  aliier,  inquit  Poeta,  puel- 
lam possedi :  id  est,  sine  usu. 

51  Aret]  Siti  conficitur,  siccus  est. 
Vulgator]  Proditor  Tantalus,  qui  im- 
niortaliuin  Deoruni  sccreta,qni«  com- 
munis cwnai  usu  perrcperat,  vulga- 
vit,  et  Louiinibus  prodidit. 

52  Tangat]  Tangore  possit. 

54  I'rotinus]  Statim,  sine  aliqua 
cxpiatione.  Sanetos  possit  adirc  Deos] 
Keligio  eniui  rt'iiiovet  polliilnui  liomi- 
nt-ni  a  re  diviua. 

55  iSV</  puto  mm  oltnida]  Pripfero 
quod  cat  iu  uonnuUis  editionibus,  Hcd 


non  blanda,  puto.  Heins.  Sed  non  bJaw 
da]  Ironice  loquitur,  ut  supra  :  '  At 
non  formosa  est,'ctc.  Perdidit]  Quia 
frustra  me  est  exosculata. 

59  Divosque  virosqiie]  Vivosque  op- 
time  Puteaneus  cum  Jureti  excerp- 
tis:  sequentia  confirmant :  atque  ita 
Lucas  Fruterius  in  Verisimilibus  con- 
jecerat  scribendum.  Heins. 

60  Vixi]  Sensum  liabui. 

61  Quid  juvat]  Juhet  Puteaneus. 
Lege,  juvet :  et  sic  sequenti  versa 
optimus  Palatinus.  Heins.  Pliemius'\ 
Homer.  Odyss.  X.  v.  330.  TepTriciSijs 
Se  T  aoiShs  a\v(7Ka^e  KTjpa  fj.4\aivap 
^Tjfiios,  8s  p'  ijetSe  (Uera  fivqcTTripcriv  aviky- 
KT).  Et  delude  347.  AvroSiSaKTOi  S' 
flfil'  Bfos  Se  /uoi  (V  (ppealv  oJ/xos  ncw^ 
Toias  fve<j>v(TfV  et  alibi. 

62  Quid  niiserum  Tlmmyran^  Phi- 
lamonis  filius,  cum  ex  urbe  CEchalia 
reverteretur,  in  Dorio  Musas  obvias 
liabuit,  casque,  canendi  scientia  glo- 
riabundus,  in  certamen  provocavit : 
qua  insolentia  Musas  permotee,  euin 
et  modulatione,  qua  pra^ciarus  erat, 
et  sensu  videndi  privaverunt.  Hie 
autem  poeta  pro  quocunque  homine 
capco  Thamyran  ponit.  Thuinyrani] 
Thamyran  Puteaneus  :  quidam  T/w- 
viyritt  :  ulrumque  rectum.  Heins. 

67  QucP  nutic  ecce  vigent]  Rigent 
prima  editio  et  sex  scripti ;  optime  : 
hinc  et  arrigere  de  ilia  parte.  Fast. 
II.  ex  antiquis  libris,  '  Et  rigidum 
cornu  durius  inguen  erat.'  Sic  et '  ri- 
gida^  tentigo  vulvie'  Juvenali  dicta. 
Horatius  Epod.  viii.  '  Illitterati  nuni 
njagis  nervi  rigent,  INIiinisve  languet 
f'ascinum  ?'  Ita  locus  ille  scribcndus. 
Lnnguere  et  rigere  inter  se  opponun- 
tur,  cum  coutraria  sint.  Vulgo  num 
ininus  nerri  rigent  ?  hinc  et  '  rigidus 
ruris  custos'  iinstro  Priapus  dictus 
lib.  I.  Fast,  et  '  rigidus  Oeus'  in  Pria- 
peis.  In  luco  Moratiauo  Franciscus 
(juietus  scrit)i  volebat  notis  ad  An- 
driaui  Tcrcntii  Act.  ii.  Sc.  1.  Illit- 
terutis  num  minus  nerci  rigent,  Ma- 
gisve  langud  fascimim.    Sed  nou  per- 


AMORFS.      LIB.    III.    8. 


3125 


Buadct:  alii  alia  commenti  sunt.  Idem. 

G8  niilitiamque  suatn]  Et  Virgil. 
*  At  noil  in  Vcnerem  scgnes,  noctiii- 
naque  bella.' 

O'J  Quin  intic  jmdibunda  jace'\  Jaces 
mcliores  lectc,  dixi  supra  lib.  ii.  El. 
19.  Prima  oditio,  jmrs  pcssima  rcrtim  ; 
non  invenustc.  Ilcins. 

70  Sic  siin  pollkitis  captus,  ut  ante, 
tuia]  Libri  fere  omnes  sic  sum ;  et 
Putcaneus,  captus  es:  unde  captus  et 
refinxi  minima  mutatione:  atcjiie  ita 
iinus  Monti,  .S'a-  sum  pollicilis  captus 
et  ante  tuis.  Idem. 

71  Tu  dominum  fallis']  Malo  domi- 
nam  cum  quatnorscriptis,  atqucin  iis 
Neapolitauo.  Idem. 


75  Assurgere  posse  per  artes]  Consur- 
gere  meliorcs.  Idem, 

~\)  LaniH]  Id  est,  lanca  imagine. 
Excantatorcs  enim  duas  imagines,  ex 
lana  alteram,  alteram  ex  cera  finge- 
bant. 

81  Nee  mora :  dissiluiti  imodesiluit, 
ut  est  in  melioribus  ;  de  lecto  videli- 
cet :  sic  supra  Elegia  prima,  de  Co- 
riniia  itidcm,  '  Delabiciue  toro  tunica 
vclata  recincta.'  lleins.  Desiluif]  E 
toro  so  corripuit. 

82  Etdecuit]  Cum  decore  nudis  pe- 
dibus  proripuit. 

83  lutactam]  y\d  tempus  hoc  di- 
cit  :  alias  inlacta  dicitur  incorrnpta 
virgo. 


E  LEG  I  A    VIII. 


1  En  quisquam  ingenuas  etiamdum 
suscipis  artes]  Suspicit  rectius  alii  : 
bene  etiam  Putcaneus,  Et  quisquam. 
Sic  supra  Eleg.  3.  '  Et  quis(|iiam 
pia  tbura  focis  imponere  curat  r'  In 
obitum  Drusi,  '  Et  quisquam  leges 
andet  tibi  dicere  flendi  r'  Et  sub  fi- 
nem,  '  Et  cuiquam  miseraudus  ero  ?' 
Rem.  Amor.  '  Et  quisquam  prsEcepta 
potest  nica  dura  vocarc  ?'  iEneid.  lib. 
I.  ex  optimo  iNlediceo  :  '  et  quisquam 
Rumen  Junonis  adorat  Pranterea,  aut 
supplex  aris  imponit  honorem  ?'  non 
adoi'et  et  impoiiat,  quod  est  in  vulga- 
tis.  Nostcr  infra  El.  10.  cum  opti- 
mis  libris,  '  Hanc  quisquam  lacrymis 
laetari  credit  amantum  ?'  Ileitis.  En 
quisquam  ingenuas'\  Exclusus  ab  arni- 
ca, cujusdani  opulenti  niilitis  causa, 
Naso  dolet  et  conqueritur,  plus  posse 
divitias  quam  ingcnium  :  et  rivalem 
in  odium  et  invidiam  adducit.  En'] 
Particula  liaec  comica  est,  et  affectui 
servit.  Ingenuas']  Liberates,  quibus 
ingenul  homines  instil  ui  dcbeut. 


2  Dotes]  Id  est.  quibns  in  prorio 
sit  ille  qui  carmen  tacit.  Unusquis- 
que  enim  suis  dotibus  solet   ccnseri. 

3  Tngenium  quondam]  Sic  in  Arti- 
bus  ait :  '  Cura  ducum  fucrant  olim 
reguraque  poijta;,  Pra^miaque  antiqui 
magna  tulere  chori  :  Nunc  cdcrae  sine 
honore  jacent.' 

4  At  nu7ic  barbaria  est  grandis]  Lege 
harharia  est  grandis  secundo  casu  : 
nisi  malis  cum  quinque  scriptis  bar- 
baries  grandis ;  idque  sequor.  lleins. 
At  nunc  harbariei]  Sed  nunc,  ait,  bar- 
barus,  nullisqne  ingenuis  artibus  pra-- 
ditus  existimatur  esse  qui  pauper 
est,  licet  virtutes  habcat.  Ilabi-re 
nihil]  Scilicet,  divitiaruni,et  egenum 
esse. 

.I  Libelli]  Scilicet,  Amorum. 

0  Quo]  Admissi,  inquit,  fuere  li- 
belli :  sed  ego  non  admittor. 

7  Laudato]  Scilicet,  mihi.  Jantta 
clausa  est]  Ab  arnica.  Nam  (ut  in 
Artibns  ait  Naso)  '  Carniina  laudau- 
tur,  sed   raunera    magna   petuiitur  ; 


3126 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


Diininiodo  sit  dives,  barbariis  ille 
placet.  Ipse  licet  veuias  Musis  co- 
mitatus,  Homere,  Si  nihil  attuleiis, 
ibis,  Homere,  foras.' 

9  Per  vuhiera]  Qnee  aliis  ipse  intn- 
lit,  et  sibi  ab  aliis  illata  sunt.  Censu] 
Scilicet,  eqiiestii,  qui  crat  quadrin- 
gentoruin  scstertionim  :  nam  qui  earn 
summam  habebant,  inter  equites  Ro- 
nianos  numerabantur  edicto  Roscii 
Othonis. 

10  Sa7iguine /(ictus  equesi  Unus  Mo- 
reti  cum  Jureti  excerptis  sa7iguino- 
lentus :  alter  Puteani  sanguine  sparsus ; 
quomodo  et  Vossii  excerpta  :  opli- 
mus  Palatinns,  sanguine  partus ;  quod 
et  ex  suo  Codice  Barthius  in  Adver- 
sariis  est  secutus:  sed  tVustra  ;  cum 
id  verbi  jam  praecesserit  superiore 
versu.  Proxime  tamen  verani  lectio- 
nem,  quam  prae  se  fert  Puteaneus 
ille,  sanguine  pastus.  Met.  viii.  '  Ac- 
taeo  bis  pastum  sanguine  monstrum.' 
Petronius,  *  est  niihi  cordi  Quippe 
cremare  viros,  et  sanguine  pascere 
luxum.'  Sic  '  pavit  flumina  sanguis' 
Claudiano,  iii.  ConsulatuHonorii  ex 
membranis,  101,  ubi  vide  qua;  note. 
Sic  in  Tristibus  codex  praestantissi- 
mus,  lib.  IV.  El.  4.  '  C;cde  pharctra- 
tae  pascitur  ara  Dcjb  :'  ubi  plura. 
Val.  Flaccus  lib.  vii.  '  Vobisne  do- 
mos,  vobisne  parentes  Esse  putem, 
latis  infandis  quos  sola  rapinis  Saeva- 
que  pascit  lijems  ?'  Ileins.  Sanguine] 
Id  est,  precio  sanguinis. 

1 1  I'urmosis,  stulta,  lacertis]  Pro  stiil- 
ia  tarn  hie  quam  sequenti  versu  Pute- 
aneus ««<«.  Mea  vita,  mea  lux,  blan- 
ditiai  amatoruni.  Propertius  lib.  i. 
El.  2.  '  Quid  juvat  ornato  procedere, 
vita,  capillo?'  atque  ita  ille  passim 
alibi:  optimus  Palatinus  utroquc  loco 
fulla.  Sequenti  versu  quidaiii,  llujus 
in  amplexus,  stulta,  venire  potcs?  etiam 
bene  ;  /«  amplexus  jacere,  non  amplexu, 
iinusMorcti  cumPuteaneo.    Ileins. 

15  Serum]  Quia  scro  lactns  est 
equcs :  et  cum  antea  in  cxtrema 
paupertate  fucrit,  nunc  male  convc- 


nit  illi  aurum.    Auriim]  Equestris  an- 
nulus. 

18  Hens  ubi]  Lege  Heu  cum  meiio- 
ribus.  Vide  Notas  Epist.  iv.  150. 
Tb  est  etiam  meliores  non  agnoscunt. 
Heins. 

20  Quasitum]  Partum.  Corpora] 
Corporis  exercitio.  Pugnando,  in- 
quit,  divitias  omnes  quas  possidet  ac- 
quisivit. 

21  Quoties  hominem  jugulaverit  ipse 
hidicet]  Ille  meliores :  hostem  jugula- 
verit etiam  Sarravianus  ;  probe.  Pro 
Indicet,  Puteaneus  Et  dicet:  Aronde- 
lianus  Dicat  et  hocfassas.  Lego  Prce- 
dicet.  Heins. 

22  Avara]  Quae  pecnniis  corrupta, 
non  times  homicidam  et  impurissi- 
mum  hominem  attrectare. 

23  Purus]  Musarum  ministri  et 
sacerdotes  sunt  eruditi  omncs.  Hinc 
'  sacri'  poetaa  dicuntur.  Purus  sacer- 
dos]  Nulla  caede  et  cruore  maculalas 
manus  habeus,  ut  decet  sacerdotem 
Phoebi ;  at  ille  miles  scilicet,  raulto 
sanguine  respersus,  et  inipurus  est. 
Ideoque  impura  dicuntur  loca,  quje 
caede  et  sanguine  sunt  poUuta.  Pro- 
pert,  lib.  IV.  Eleg.  1.  De  Appia  : 
'  Appia,  die,  quaiso,  quantum,  le  teste, 
triumpbum  Egcrit  effusis  per  tua 
saxa  rotis.  Spectaculum  ipsa  scdens 
primo  temone  pependit,  Ausa  per 
impuros  frena  movere  locos.'  Con- 
tra, '  pura'  loca,  quae  cadaveribus 
sublatis  purgata  sunt.  Quod  ex  Ho- 
mero  discimus  Iliad.  K.  199.  'Ev  na- 
Oapcji,  '601  5?)  vfKvccv  Sif^alviTO  X'^P''^ 
nnrTdvTuv.  Et  *  pura'  domus,  in  qua 
nemo  mortuus.  Eurip.  Helen.  1446. 
KaOapa  yap  r]fuu  SwfiaT'.  ov  yap  ivddSe 
'Vvxv"  acprjKf.  Pertinet  ha?c  vox  pro- 
inde  ad  multa.  Sic  mortem  impuram 
vocat  Homcrus,  quam  quis  elisis  la- 
queo  taiicibus  sibi  ipse  consciscit, 
anima  interclusa.  Odyss.  X.  v.  462. 
M^  /jLiu  Srj  KaOapip  Oavdrcp  airh  Bvfihu 
(KoifM-qv  Taaiv  at  5^  ifxij  Ke<pa\fj  Kvr' 
bvdhia  x^""'"-  KeAeuflip  iv  KaBapa, 
Piud.  Olymp,  vi.  'EttI  KtiOap^irvpl.liii- 


AMORES.      LIB.    III.   8. 


3127 


licarn.  i.  iion  amplius  huninnis  crema- 
tis  hostiis.  Ilasta  pura  :  iioii  pra-pi- 
lato  tVrro  :  (|iia  doiiabantur  tironcs, 
qui  tunc  primiiin  vicissent.  Quod 
Serv.  aniiotat  ex  Varion.  de  C  P.  U. 
Docemur  tanipii  ex  Sucton.  in  Claud, 
noil  tiroiii  nias;;is  quain  veteraho  da- 
tani  fuisse  liastam  puram  :  felix 
enim  ille,  donatus  hasta  pura  a  Clau- 
dio,  non  erat  tiro,  sed  tiiuni  regina- 
runi  maritus.  Adi  quoqnc  Amor.  i. 
Eleg.  12.  Iti. 

24  Rigidas]  Asperas,  duras.  In- 
ane^ Niliil  profuturum.  Canto  car- 
men inane]  ?ionien  inane  nnus  Moieti ; 
lit  de  se  ipso  loqiiatur.  Ileins. 

25  Discite]  Cum  nulla,  inquit,  prte- 
niia  sint  carininibus,  divitiaeque  pra^- 
valeant,  iinllus  sit  qui  postliac  pol-ti- 
ca;  se  dedat  ;  sed  iii  niilitaii,  qua; 
divites  reddit  homines.  Ha'c]  Hu- 
manitatis  studia.  Inevtes]  Desides, 
pigri,  inutiles.  Cum  stomacho  id  dix- 
it ex  vulgi  sententia,  qui  pooticam  ut 
inutilcm  et  ignavam  caviilaiitur.  Non 
here  qua  scimxis  inertes]  Non  qua  non 
scJmMS  Puteaneus.  Lege,7Jon  quanos 
scimus  ;  atque  ita  unus  Moieti  et  unus 
nieus,  Arondelianus  quoque  pro  di- 
versa  lectione  :  at  Neapolitanus,  non 
quod  nos  scimus.    Heins. 

26  Et  fera  bella  sequi]  Castra  sequi 
Puteaneus  cum  Sarraviano  et  nno 
Moreti :  sic  TibuU.  '  Castra  Macer 
sequitur.'  Arondelianus  lustra  men- 
dose.  Lucanus,  '  Nulla  fides  pietas- 
que  viris  qui  castra  seqiiuntur.'  Idem. 

27  Deducite}  Ingeniose  Poeta  ver- 
bum  hoc  elegit,  quod  utique  lei  con- 
gruit :  nam  et  carmina  proprie  dedu- 
ci  dicuntur.  Primum  pi7t<m]  Id  est, 
centuriam  primani  primae  cohortis. 

28  Posset,  Ilomcre]  Possit  Putea- 
neus. Ueins. 

29  Admonitus]  Sciens.  Nihil  esse 
jwtentius  auro]  Hoc  nobis  Danaes  fa- 
bula  declarat. 

30  CofTupta  virginis]  Id  est,  Da- 
naes. Precium  ipse  fuit]  Quia  in  au- 
ruiii  versus  est. 


31  Merces]  Pracmium  amplexu's. 
Durus]  Difficilis,  as])or,  intraotabilis. 
Pater]  Acrisius.  Ipsa]  ^'irK0  Uanai:. 
Severa]  Minime  incpta.  Nullum  ad- 
mittens  amantcin :  non  anians  hunc 
ludum.  'J'er.  Eunuch.  II.  5.  '  Hoc  ne- 
mo fuit  Minns  iiicptus,  magis  severns 
quisquam,  nee  magis  continens.'  II- 
lud  '  scverum'  Plaiitus  cxplicat  in 
Captiv.  I.  2.  *  Ille  dcnuiin  antiquis 
est  adoU'stens  moribiis ;  Cujiis  nun- 
quam  voltum  tranquillavi  gratiis.' 

32  Ferrcii  lurris  erat]  Lege  erunt. 
Heins. 

33  Sapiens  amator]  Est  enim  res  in- 
geniosa,  dare.  Jui)iter  Unvpos  xp^' 
ffbs  yfyoi3S...iro0eivhi/  (iSiJos  rovro  Krriixa, 
Tols  fipoTo7i.  Eurip.  in  fVagmento  Da- 
naes vs.  30.  '2,a(pois  Se  ireiOeiv  ovk  iX'^^t 
(h  firixat^v ...ToidvS^  ix^priffev.  Istud 
autem  Pindarus  vocat  avrS^^vrov. 
Pyth.  7.  Zeiis  kukvos,  ravpos,  aaTvpoi, 
Xpvahs,  Si'  ipoira  AiiSr)s,  EupojTnjs,  'Av- 
Tt(<7n)y,  Aacarjs.  '  Taurus,  olor,  Saty- 
rus,  fit  et  aurnm  Jupiter  ardens  Eu- 
ropon,  Leden,  Antiopen,  Danaen.' 

31  Jussa]  Nee  potiiit  magno  casta 
negare  Jovi.  Dedil]  Sui  copiam  Jovi 
fecit. 

35  At  cum  regna  senex  cceli]  Jura 
Scriverianus.  Met.  xv.  '  O  cui  jus 
cceli  bis  sex  fecere  labores !'  Heins. 
At  cum]  WrgW.Wb.  viii. '  Aureaque(ut 
perhibent)  illo  sub  rege  fuerunt  Se- 
cula.' 

38  Manibus]  Umbris  Inferorum. 
Admorat]  Apposuerat.  Massa]  Me- 
talli  pondus. 

39  Dabat]  Praebebat,  scilicet,  ter- 
ra. Sine  vomerc]  Sic  in  Metamorpb. 
'  Mox  etiam  fruges  tellus  inarata  fe- 
rebat.' 

41  Tcrram  scindcbat  aratro]  Finde- 
bat  quidani  codices :  terras  aperibat 
excerpta  Jurcti  venuste  :  terras  jinde- 
bat  excerpta  Politiani.  Ileins. 

42  Fossor  humum]  Mensor  rectc  Pu- 
teaneus cum  aliis  sex.  Sic  Metara. 
libro  I.  '  Cautus  humum  longo  sigua- 
vit  limite  nieusor :'  ubi  pari  modo  in 


3128 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


quibnsdam  libris  peccatnr.  Horatius 
Od.  I.  28.  '  Et  maris  et  terra;  nume- 
roque  carditis  areiiEe  jNIensorem'  vo- 
cat  Arcliytam.  Hinc  ngrimensura,  et 
agrimensores.  Idem. 

43  Necfreta  demisso  verrebant  eruta 
rcmci]  \onfrela  dimissi.  r,  e.  remo  Pii- 
teaneus:  demissi  remi  quatuor  alii; 
recte.  Idem.  Verrehani]  Sic  Virgil. 
'  Certatim  socii  feriuiit  mare,  et  ae- 
qnora  vernmt.'     Enitu]  Evulsa. 

47  Quid  tibi  turritis]  Scribe,  tam 
hie  quam  sequenti  versii,  Quo  ex  aiic- 
toritate  optimorum  codicuni,  et  vide 
notas  nostras  Artis  Amatoriae  i.  303. 
Heins,  Turritis]  Turribiis  nuinita  mni- 
nia. 

.50  Cur  non  et  cceluni']  Ciim  stoma- 
clio  dixit.  Sic  Horat.  '  Nil  mortali- 
bus  arduum  est :  Coelum  ipsum  peti- 
miis  stultitia.'  Ttrtia  regmt]  Jovi 
sorte  obtigit  coelum,  Neptuno  mare, 
Plutoni  terra.  Tcrtia  regna  petis] 
Tertia  dona  facis  Piiteaneus  :  regna 
facis  excerpta  Scaligeri.  Heins. 

51  Qua  licet]  Optimus  Palatinus, 
Qua  libet.  Forte  Quamlibet :  de  quo 
ad  Epistolas  est  dictum.  Idem.  Af- 
fectas]  Nimia,  sed  frustra  petis.  Qui- 
rinus]  Romanus. 

.52  Liber  et  Alcides]  Non  damno 
banc  lectionem  ;  cum  tamen  optimus 
Palatinus,  Viribus  et  Alcides.  Forte 
scribendura  Virbius,  Alcides.  Certe 
in  anticjuis  inscriptionibus  Virbialis 
riaminis  occurrit  mentio.  Heinsius. 
Liber]  Bacchus.  Alcides]  Hercules. 
Casar]  Julius,  Augusti  pater.  Hi 
ouines  niortales  fuerunt,  et  post  mor- 
tem inter  Deos  fuisse  relates  credidit 
posteritas. 

55  Curia  paiiperibus  clmtsa  est]  Quia 
non  licet  pauperibus  quamvis  sapien- 
tibus,  consulcndi  gratia  in  curiam  ac- 
cedere.  Dat  census]  Sic  Fast.  '  In 
precio  precium  nunc  est:  dat  census 
lionorcs,  (k'nsus  amicitias:  pauper 
ul>i(]uc  jacet.'  Census]  Divitiac.  IIo- 
nores]  Magistratus. 

57  Campus]   Scilicet,  Martius,  ubi 


comitia  habebantur.      Forum.]     Ubt 
jina  reddebantur. 

59  Nostras  avidi  lucrentnr  amores] 
Liciantur  Puteaneus :  quo  et  optimus 
Palatinus  alludit,  in  quo  rjiciantur, 
Arondelianus  etiam  ejiciantur ;  cum 
diversa  lectione  velliciantur.  Scribe 
liceantur.  Lieeri  et  Ucituri  pretium 
oti'erre  pro  re  venali.  Festus,  '  Li- 
citati,  in  niercando  sive  pugnando 
conteudentes.'  Vide  et  Nonium  in 
eodem  verbo.  In  aliis  codicibus  est, 
venentur,  pradenlur,  precientur,  lanien- 
tur,  luctentur,  et  similia.  Verbum 
lieeri  minus  notum  loco  corrumpendo 
ansam  dedit:  quod  tamen  et  apud 
jMartialem  exstat.  Heins.  Nostroi 
amores]  Nostrani  puellani. 

60  Et  satis  est,  aliquam  pauperis  esse 
sinant]  Aliquid  libri  nieliores.  Pr<e- 
terea  legebam  Id  satis  est.  Sic  apud 
Martial.  1.  iii.  Ep.  5.  pro  Hoc  satis 
est,  libri  veteres  Et  satis  est.  Lege 
Id.  Vide  Notas  supra  Amor.  ii.  El. 
12.  44.  Hoc  tamen  loco  nihil  mu- 
tandum  practer  distinctionem.  Satis 
est  sinant  aliquid  esse  pauperis.  Heins. 

61  Tetricas  licet  ilia  Sabinas]  Rigi' 
das  unus  Mediceus:  nt  Amor.  ii.  El. 
4. '  Aspera  si  visa  est,  rigidasque  imi« 
tata  Sabinas  :'  alii  codices,  (/«>as,/or- 
tes,  tetras:  unus  Farnesianus,  tacitas 
Sabinas.  Puto,  Tatias:  vide  quae  noto 
Fast.  I.  261.  Idem. 

62  Muttu]  Munera.  '  Heec  etiam 
clausas  expugnant  arma  pudicas  ;'  ut 
I'ropertius  ait. 

63  Me]  Quia  nihil  affero.  Prohi- 
bet]  In  puellaj  amplexus  ire.  In  me] 
Quasi  dicat,  Non  in  eos  qui  afferunt. 
Illit]  Arnica  mea. 

64  Si  dederim]  Si  precium  attule- 
rim.  Ccdct]  Sic  Tibullus  clegia  quar* 
ta  libro  secundoj  '  Scd  precium  si 
granile  t'eras,  custodia  victa  est :  Nee 
prohibcnt  claves,  et  canis  ipse  tacet.' 
Utfrque]  Scilicet,  custos  et  maritus. 

66  I'ulvere  mutet]  In  pulverem  re- 
solvat,  id  est,  ad  nibilum  redigat. 
Dom. 


AMORF.S.      LIH.    III.    D. 


3129 


ELEGIA     IX. 


I  Materl  Aurora.    Materl  Thetis. 

4  Ex  vero  nunc  tibi  nomen]  Elegia 
enim  dicitur  anh  rod  ^Xe^ou,  id  est,  a 
Itictu.  Nunc  tibi  nomen  erit]  Quidani 
inest.  Heiiis. 

5  Ille]    Optiraus  amorum  scriptor. 
0  Inane]  Carens  aninia. 

II  Excipiunt]  Propria  enim  caden- 
tia  excipiuntiir. 

14  Castris,  pulcher  lule,  tuis]  Tectis 
ineliores.  Ileins.  Pulcher  lute]  Ex 
Virgil,  qui  /En.  v.  ait:  '  Fonnaque 
ante  onines  pulcher  luhis.' 

15  Confiisa]  Turbata. 

16  Juvcni]  Adonin  auteni  intelli- 
git,  quern  ardentissime  Venus  amavit. 
Is  dum  vcnaretur,  ab  apro  in  inguiuc 
vnlneratus  interiit,  non  sine  niaxinio 
Veneris  dolore.  Fabulam  scribit  Na- 
so  Metam.  x.  Ferus  aper]  Trux  aper. 
Metain.  x.  71.5.  Hunc  auteni  Veneri 
Inctum  debuit  Diana  propter  Hippo- 
lyti  miserabilem  interitum.  Sic  enim 
interminatur  apud  Eurip.  in  Hippo- 
lyto  V.  1420.  '£70;  yhp  avrris  &Wov 
e|  i/xris  X^P^^j  *Os  tiv  fj.aMara,  ^'iKTaros 
Kvpol  /SpoTcDv,  Td|ois  o.<pvKTois  To7crSi  Tl- 
lxu(n\aoixai. 

17  Curd]  Amor,  ut  Veneris  justis- 
sima  cura. 

18  "Nos]  Poiitas.  Numen  habere] 
Secundum  Platonem.  Sic  Naso  Fast. 
VI.  '  Est  Ueus  in  nobis,  agitante  ca- 
lescimns  illo:  Impetus  hie  sacrae  se- 
niina  mentis  habct.'  Numen]  Et  fuit 
in  tanto  non  parvum  pectore  numen. 
Silius  1.  xiii.  laudat  autem  Home- 
rum  prolixc. 

19  Importuna]  Molesta.  Pi-ofanat] 
Violat. 

20  Obscuras]  Nigras.  Inferis  enim 
et  raorti  omnia  nigra  dantuT. 

21  Quid}    Probat  exemplis,  quod 


proposuerat :  scilicet,  mortem  omni- 
bus manus  injicere,  nulla  habita  aiit 
generis,  aut  doctrina',  alteriusve  rei 
ratione.  Pater]  Apollo;  secimdum 
eorum  opinionem,  qui  dicunt  Orphe- 
uni  Apollinis  ex  Musa  Calliope  filium 
fuisse.  Ismario]  Thracio.  Ismarus 
enim  raons  est  Thracice.  Mater]  Cal- 
liopea. 

23  Et  Lino7i  in  silvis  idem  pater  ab- 
ditus  altis]  Et  Linon  altis  Puteaneus 
cum  optimo  Palatino,  Arondeliano, 
et  tribus  aliis  :  vcnusta  mehercules  re- 
petitione  :  pro  quo  alii,  edidit,  abditum 
in,  vel  expositum,  et  similia.  Caate- 
rum  Puteaneus  a  manu  prima  Elinon; 
ut  utroque  forsan  loco  sitscribendum 
JElinon  ;  priori  certe :  sic  unus  Vati- 
canus  atque  unus  Mediccus  ;  quomo- 
do  cantus  ille  vocatus,  quo  Linum 
Apollo  deflevit :  atque  ita  Scaliger  in 
margine  codicissui  emendarat.  Nota 
ilia  Moschi,  AlKivd  fioi  arova.x'Ci.Ti.  vaira. 
Hesychius,  kXMvos,  'vfj.vos,  eprivos.  Vide 
Athenaeum  et  Sophoclis  Scholiasten 
in  Ajace.  Sed  nee  oi'Aij'os  semper 
carmen  lugubre.  Atheneeus  1.  xiv. 
AiVos  5e  Kal  a(\ivos  oi)  /idvop  iv  Tr4v6((ny, 
dA.A.o  Kal  eV  eurux*'"  MoATrfj)  Kara  tV 
EupmSrjj'.  Rutgersius  praetcrea  Ve« 
nusinis  Lectionibus  cap.  5.  in  silvis 
Ida  legendum  conteudit ;  quomodo 
unus  Vaiicanus.  Apollo  nimirum  tu- 
telaris  Troadi  Deus.  Heins. 

24  Invicta  concinuisse  lyra]  Lege 
cum  eodem  Rutgersio  et  quibusdam 
codicibus  invita  lyra.  Idem. 

25  Aspice  Maonidim]  Adjice  meli- 
ores;  et  rccte.  Idem.  Maoniden] 
Homerum. 

27  Hunc  quoque  summa  dies]  Zin- 
zerlingus  ex  veteri  libro,  magna  dies  ; 
Qostri   omues    pro  vulgata  lectione 


3130 


NOTjE    variorum    in    OVIDII 


stant;  quibus  accedo.  Heins.  Aver- 
no]  Avernus  est  lacus  in  sinu  Baiano 
prope  Puteolos.  Hie  pro  inferno  po- 
nitur,  quia  inde  ad  inferos  aditum  esse 
vulgo  crediiiit. 

28  Effugiiint  avidos]  Diffugiunt  ve- 
tustiores  ciim  prima  editione.    Heins. 

30  Tardaque  nncturno  tela,S)-c.]  Scri- 
bit  Honierus  in  Odyssca,  Penelopen, 
cum  a  procis  solliritaretur,  pollicitani 
se  tunc  conditionem  accepturani,  cum 
telae  fineni  iniposuisset :  iitque  pro- 
cos  in  longum  duceret,  quantum  per 
diem  texuisset,  tantum  per  noctem 
ad  lucernam  detexuisse  solitam.  Hie 
igitur  Poeta  per  '  Trojanum  labo- 
rem,'  Iliada  :  per  '  telam  retextam,' 
Odysseam  intelligit.  Tela  retexta] 
Sic  ipsa  de  se,  Ep,  i.  '  Nee  mihi  quae- 
renti  spatiosam  fallere  noctem  Las- 
saret  viduas  pendula  tela  manus.' 
Penelope  auteni  hanc  sese  telam  in- 
stituere  simulabat  ad  Ta(\>7}iov  Aaeprri 
Tipwl.  Simile  hiyus  exemplum  liabe- 
mus  ^neid.  ix.  ubi  mater  Euryali : 
'  nee  te,  tua  funera,  mater  Produxi, 
pressive  oculos,  aut  vulnera  lavi, 
Veste  tegens,  tibi  quam  noctesfesti- 
na  diesque  Urgebam,  et  tela  curas 
solabar  aniles.'  Ad  Penelopes  hrbv 
Keirrhv  Kal  TrepifxiTpov  videtur  Plautus 
alludere  in  Pseud,  i.  4.  7.  '  Neque  ad 
detexundani  telam  certos  terminos 
Habes:'  ubi  vide  Casaub.  qui  hoc 
eleganter  explicat.  Quid  sit  '  palli- 
um detexere,'  docet  Douza  in  Ani- 
phitr.  Plant,  i.  138.  Quo  refer  illud 
;*;neid.  x.  '  Dnm  texit  Imaona  Hale- 
sus :'  id  est,  spoliat. 

31  Sicl  Per  carmina. 

32  Altera]  Nemesis.  Cnra  recens] 
Amor  novus.  Altera]  Delia.  Primum 
enini  TibuUus  Dcliam,  turn  Ncniesin 
amavit. 

33  Quid  nos  sacra  juvant]  Bene  vos 
Puteaneus  et  quinque  alii ;  nt  ad  Ne- 
mcsin  et  Dcliam  rcferatur:  nisi  nM7j<; 
\)r;iferas  cum  aliis  codicibus.  Re- 
spexit  ilia 'I'ibulli,  ubi  mihi  pro  tibi 
repuno.    *  Quid  tua  nunc  Isis  mihi, 


Delia  quid  mihi  prosunt  Ilia  tua  to- 
ties  a?ra  repulsa  manu  ?'  Ileinsius. 
Quid]  Nihil,  iiiquit,  prodest  religio, 
si  nemini  mors  parcit.  jEgyptia]  Ex 
iEgypto  enim  Isidis  sacra  Romam  ad- 
vecta  sunt. 

35  Cum  rapiatd]  Rapiunt  meliores. 
Heins. 

37  Viie  pius,  moriere  tamen]  Mo- 
riere  plus iidtm  cum  Pnteaneo ;  recte : 
nisi  quod  Neapolitani  codicis  lectio 
ouinino  ariidet,  in  quo,  Vive  pius,  mo- 
riture  pius ;  quomodo  legendum  jam 
prideni  conjeceram.  Idem. 

38  3Iors  tamen  a  templis]  Mors  gra- 
vis codices  castigatiores  magno  nu- 
mero  et  prima  editio.  Idem.  Cava 
busta]  In  sepulchra.  Bustutn  tamen 
proprie  locus  dicitur,  in  quo  combus- 
torum  cadavernm  cineres  reponuntur. 
Aut  potius  id  quod  ex  combusto  ca- 
davere  restat. 

39  Jacet  ecce  TibuUus]  Ille  TibuUus 
excerpta  Jureti.  Vide  Notas  ad  Ep. 
XIV.  95.  Supra, '  Ille  tui  vates  operis, 
tua  fama  TibuUus  Ardet.'  Heins. 

40  Vix  manct  e  ioto  parva  qnod  urna 
capit]  Et  tanto  rectius  unus  Palatf- 
nus  ct  unus  Vaticaniis.  Praeterea  in 
uno  Moreli  et  Mc  utcliano  curva  urna. 
Putem  curta.  Met.  xiii.  '  Jam  cinis 
est,  et  de  tam  magno  restat  Achille 
Nescio  quid,  parvam  quod  non  bene 
compleat  urnam.'  Propert.  lib.  ii. 
El.  9.  '  et  tanti  corpus  Achillis  Max- 
imaquc  in  parva  sustulit  ossa  manu.' 
Heins. 

42  Pectoribus]  Corpore.  Pasci]  Pro- 
prie ignis  dicitur  pasci  materia  quam 
comburit. 

43  Aurca]  Ad  Capitolium  allu- 
dit. 

45  Erycis  qua:  possides  arces]  Id  est, 
Venus,  cui  magnificcnfissimiim  tem- 
plum  structum  fuit  in  Erycino  montc 
Sicilia[' :  unde  ipsa  A  enus  appellatur 
a  poiitis  Eryciiia. 

47  Sed  tamen  hoc  melius]  Ut  mortu- 
us  sit  inter  suurum  manus.  Phccacia 
tcUm]    Corcyra,   lonii  maris  insula, 


AMORKS.      I.IH.    III.   0, 


3131 


olini  Phacaciim  palria,  ubi  Alcinous 
rcgnavit.  In  hac  insula  Tibullus 
Mcssalam  secutus,  in  a<lvcrsani  valt-- 
tiulineni  incidoiat  :  <iiia  tanien  li- 
vatiis,  Romam  rediit,  ubi  mortem 
obiit. 

48  Supposuisset]  Sepelivissct.  Vili 
humo]  Rcspectu  Itali.v. 

49  Jlic  certe  vianihus]  Pufeaneus  et 
optimc  Paiatiiius  Iliuc  tarn  hie  qtiam 
sequcnti  iiexamftro:  alii  tics  Iluic 
cum  Jurcti  Kxct  rptis.  At  idem  Pu- 
tcancus  cum  Sarraviano  et  Fanicsia- 
no  madidosfngicntcs:  septeni  7nadiil(>s 
fugientis.  Forte,  madidos  ftigienti 
pressit  ocellos,  nt  sint  '  madidi  ocelli,' 
quos  Met.  IV.  vocat,  '  oculos  jam 
mortc  natantes  :'  et  Epicedio  Di  usi, 
'  Lumina  cvuiulea  jam  jamque  natan- 
tia  morte.'  Sod  opinor  scribendum 
gravidas  fugienli  pressit  ocellos:  quo- 
modo  Rlet.  iv.  '  oculos  jam  morte 
gravatos  Pyramns  erexit:'  et  apnd 
Virgilium  Dido  moritiua,  '  Ilia  gra- 
ves oculos  conata  attoUere.'  Heins. 

52  Dilacerata  comas']  Dilaniata  cum 
prima  editione  et  scriptis  compluri- 
bus.  Idem. 

53  This]  Osculis.  Prior]  Delia, 
quam  primum  amavit. 

54  Osculu]  Id  optavit  ipse  Tibullus 
Elegia  prima  lib.  i.  dicens  :  '  Te  spec- 
tem,  suprema  mibi  cum  venerit  bora, 
Et  teneani  raoricns  deficiente  manu. 
Flebis  et  arsuro  positum  me,  Delia, 
lecto  :  Tristibus  et  lachvimis  oscula 
mista  dabis.' 

5G  Vixisti,  dum  tuus  ignis  eram] 
Quasi  ha;c  mors  ex  eo  provenerit, 
quod  Nemesin  amarit. 

57  Cui]  Scilicet,  Delias.  Til/i  sunt] 
Quid  tu  tantopere  doles  nieis  damnis? 
Tibi  sunt  mca  damna  dvlori]  Sint  Mo- 
reti.  Ileitis. 

CO  In  Illijsia  valle  Tibullus]  Hoc 
praedixit  ipse  Tibullus  1.  i.  Eleg.  3. 


inquicns  :  'Sedme,  quod  facilis  te- 
nero  sum  semper  amori,  Ipsa  Venus 
canipos  (liirct  in  Klysios.' 

Gl  Obrius  huic  venies]  Venias  Pu- 
teaneus  et  alius  INIoreti.  Ileins. 

62  Cairo]  Calvus  poi-ta.  Propert. 
1.  It.  *  Hjpc  eadem  docti  ronfessa  est 
patina  Calvi,  Cum  caneret  misera; 
fiiiiera  Quintilia^.'  Docte  Catullc]  Ca- 
tullus Veronensis  fuit,  poetarum  ele- 
gantissinius  eruditissimusque.  Non 
est  autem  mirum,  Nasoneiii  bic  Cal- 
vnm  <!t  C'atiiUum  conjunxisse  :  borum 
enim  carmina  a  miisira-  modiilatori- 
bns  Hermogene,  Tigellio,  ct  Deme- 
trio  f-antabantur. 

G3  Quo<]iu']  Sicut  Catullus  et  Cal- 
vus. Si  Jul  sum  est]  Nam  si  verum  es- 
set  crimen  illud,  inter  impionim  um- 
bras inTartaro  acerbis  poenis  multa- 
retur,  neque  in  Elysio  cum  piis  esset. 
Temerati]  Violati.  Suspicio  enim  fuit, 
Coniclium  Galium  conjurasse  in  Au- 
gustum  :  cuiJique  senatui  damnandus 
traditus  esset,  sua  se  manu  interfe- 
cisse.  Amici]  Augusli :  qui  cum  adeo 
amavit,  nt  .^gypti  provinciam  illi  pri- 
mum commiserit. 

G4  Prodige]  Contemptor :  ut  apud 
Horat.  '  Anima'que  magnze  Prodi- 
gum  Paulum.' 

Go  Si  7«a  est  modo  corporis  umbra] 
Si  qua  modo  Puteaneus  a  nianuemen- 
datrice  :  Excerpta  Jureti  et  tres  alii 
codices,  siquid  modo  corporis  umbi-a  est ; 
recte.  Pont.  iv.  El.  1.  'Da  milii  (si 
quid  ea  est)  hebetantem  pectora  Le- 
Ihen.'  El.  13.  '  Styx  quoqiie  (si  quid 
ea  est)  bene  commutabitur  Istro.' 
I'rudentius  Prooemio  Catliem.  '  ('urn 
jam,  (|uicquid  id  est,  quod  fueram, 
mors  aboleverit.'  Heins. 

G8  Et  sit  humus  cineri  non  onerosa 
tuo]  Sic  solcbant  antiqui  amicismor- 
tuis  precari.  Micyl. 


3132 


^OTM   VARIORUM  IN    OVIDII 


ELEGIA    X. 


1  Cerealis^  Hujns  Deae  ludi  celebra- 
bantur  RoniiE  quinto  Idus  Aprilis. 

3  Flava]    A  mattirsc  segetis  colore. 

4  Inhibes'\  Prohibes. 

7  Hirsuti]  Asperi,  inculti,  sylves- 
tres.  Torrebantl  Coqnebanf.  Sic  ^n. 
I.  '  Frugesque  receptas  Et  torrere 
parant  flamniis,  et  frangere  saxo.' 
Farra]  Frumenta. 

8  Nee  notum  terris]  Nee  sciebant 
mortales  quid  area  esset.  AretC\ 
Area  locus  est  iu  agris,  creta  conso- 
lidatus,  ubl  sectae  fruges  teruntur  ct 
arefiunt. 

9  Quercus]  In  Epiro  enim  Dodona 
urbs  fuit,  juxta  quain  Jovi  sacrum 
nemus  erat,  glandibus  abundans.  Ora- 
cula  prima'\  Appositio  est.  Hoc  di- 
cit,  quia  fama  est,  in  Uodona^o  ne- 
more  arbores  fuisse,  quae  responsa 
darent.  Virg.  Georg.  ii.  *  Atque  ba- 
bitae  quondam  Graiis  oracula  quer- 
cus.'  Quercus  oracula]  Dodona;a  quer- 
cus  vetustissima  credebatur,  et  ve- 
rissima  edere  oracula:  cujus  et 
Honaer.  mentionem  facit  Odyss.  E. 
327.  Thv  5'  (s  AwdcivT}!'  <p6.ro  P'{}fievai, 
o<ppa  6(o7o  'Ek  Spvbs  ut|/(K({/ioio  Aihs  $ov- 
Kijy  iiraKovffri,  Unde  et  Lucan.  vi. 
'  primis  quid  frugibus  altrix  Ore  Jo- 
vis  Dodona  sonat.'  Et  noster  Rletam. 
xni.Herodot.lib.il.  Th  yap  5^  fxap- 
T^iov  Tovro  vfydfiicxTO  apxaiururov  twv 
iu  "EWrjfft  xpTjfTTjpiW  thai.  Et  Enrip. 
in  Pbrenis.  Se^co  AoiS&Jvajs  fidOpa, 
'  Ha^c  tibi  non  homincm,  sed  quercus 
crcde  Pcla«gas  Dicere.'  Art.  Amat. 
II.  .511. 

10  Ilicc  cibus,  et  teneri  cespitis  herba 
lorits']  Puteaneus  cum  niidtis  aliis 
inclioris  nota*  Uac  ernt,  et  teneri  ccs- 
pitis  herba  cibus;  Quod  amplcctor; 
nequc  alitcT  Jurcti  ct  Scaligcri  cx- 
cerpta.     Similis  locus  Fast.  »v.    '  Pa- 


nis  erant  primis  virides  mortal ibws 
herbae  Quas  tellus  nullo  soUicitante 
dabat.  Et  modo  carpebant  vivax  e 
cespite  gramen,  Nunc  epulae  tenera 
fronde  cacumen  erant.  Postinodo 
glans  nata  est :  bene  erat  jam  glande 
reperta :  Duraque  magnilicas  quer- 
cus babebat  opes.  Prima  Ceres,  ho- 
mine  ad  meliora  alimenta  vocato, 
Mutavit  glandes  utiliore  cibo.'  Nihil 
ibi  de  toro  gramineo.  Artis  tamen  1. 
II.  '  Turn  genus  humaiium  solis  erra- 
bat  in  arvis  :  Idque  nierae  vires  et 
rude  corpus  erat.  Sylva  domus  fue- 
rat,  cibus  herba,  cubilia  frondes.' 
Heins. 

11  Prima  Ceres']  Sic  in  INIet.  v.  ait : 
'  Prima  Ceres  unco  glebam  dimovit 
aratro,  Prima  dedit  tVuges  alimenta- 
que  mitia  terris.' 

12  Colorutas]  Flavas,  niaturas.  Co- 
mas] Fruges. 

13  Pri7najugis  iauros]  Jugo  excerp- 
taPolitiaui;  quod  moUius.  Heins. 

14  Curvodente]  Periphrasis  est  vo- 
meris. 

15  Hanc]  Quas  tot  ac  tanta  morta- 
libus  munera  attulit.  Credit]  Credi- 
bile  non  esse,  tarn  liberalem  et  mitem 
Deam  laetaricrnciatibus  et  tormentis 
aniantum.  Ltctari  credat  amantum] 
Credit  meliores  cum  prima  cditione ; 
dixi  supra  El.  8.   Heins. 

17  Quamvis  agros  amet]  Licet  rure 
degat,  non  tamen  est  rustica,  id  est, 
severa,  difficilis. 

18  Nee  vacuum  pectus  amoris  habet] 
Viduum  libri  castigatiores  magna  co- 
pia  cum  vctustis  editionibus.  Heins. 

10  Crctes]  Cretcuses.  Necfingunt 
omnia  Cretes]  Hoc  dixit,  quia  dc  Cre- 
tensibus  proverbialiter  dicitur,  Kpri- 
Tis  atl  xpfviTTat. 

20  iHiipcrba]    Id  est,  uobilis,  iusig- 


AMORES.     LIU.    111.    10. 


3133 


nU.  Nutrito  Jore]  Vide  Fabulam. 
Scribunt  iionniilli  ideo  fictiim  esse, 
ut  in  Crcta  uatns  dicatur  Jupiter; 
<)uia  Cretcnses  priino  religioiicin  in- 
venerunt. 

21  Sideream]  Sideribus  ornatam. 
Mundi  arcem]  Coelum.  TempenU] 
Moderatur,  regit. 

22  Lac  bibit]  Scribit  Lactantius, 
AmaltheaiTi  una  cum  sorore  Melissa 
aliiisse  Jovein  puerum  lacte  caprino 
ac  melle. 

23  Testis]  Creta.  Laudatur]  Pio- 
batur.     Alttmno]  Jove. 

24  Fiissuram  Cererem]  Adeo  ha;c 
qnae  niox  dicani  nota  sunt,  ut  ncc 
ipsa  Ceres  sit  negatura.  Crhnina] 
Araores  suos.  Crimina  notd]  Nostra 
quinque  ex  nielioribus.  Sequenti 
versa  lason  unus  Vaticanus.  Heins. 

25  Viderati  Cereris  amores  narra- 
re  incipit.  lasiian]  Jasius  Jovis  fiiit 
filius  ex  Electra.  Scribit  Diodorus 
Cadmum  Agenoris  filium  uxorem 
diixisse  Harmoniam,  Jasii  sororem  : 
(juas  iiuptias  a  Diis  primum  celebra- 
tas  ferunt,  Cereremque  in  gratiain 
Jasii  ex  fruniento  panem  attulissc. 
Sub  Cretcca  Ida]  Ad  differenliani 
Idae  Phrygian.     Diva]  Ceres. 

26  Figentem]  Jaculo  percntientem. 
Certa]  Ejus  cnim  ictus  nunquani  fal- 
lebat. 

27  Flammatn  rapuere  medulla]  Ut 
amoris  incendio  ardere  cocpit. 

28  Hinc  pudor,  ex  ilia  parte]  Multi 
libri  ex  alia.  Sarravianus  ast  alia 
parte.  Heins. 

30  Sata]  Segctes. 

31  Cum  bine]  Licet  diligcntissime 
terrani  colerent,  non  tamen  idcirco 
uberiores  proveniebant  fruges. 

33  lerunt]  J  acta  et  sparsa  fuerant. 
JEqualiter]  Hoc  ratio  agriculturae  ex- 
igit. 

35  Diva  potens  frugum]  Periphra- 
sis est  Cereris.    Silvis  errabat  in  allis] 


Cessahat  nicliores :  qnomodo  supra', 
'  N(js,  IVIacer,  ignava  Veneris  cessa- 
nius  in  nmbra.'  Ihins. 

38  Qua  tulerat  se  Dea]  Per  quem- 
ctinque  locum  tiansierat  Ceres.  Mes- 
sis]  Seges.  Proprie  tanicn  fructuum 
jterceptio,  niessis  dicitur. 

39  Ipse  locus  neinorum]  In  sylvii  mi- 
nus proveniunt  fruges :  idcirco  Poe- 
tice  hoc  dicit.  Canebat]  Arva  enim 
niaturis  segetibus  canescunt.  Sic  in 
Metamorpli.  '  Ncc  renovatus  ager 
gravidis  canebat  aristis.' 

40  Metebat]  Adunco  dente  decu- 
tiebat,  ut  nietere  videretur. 

41  Legifer]  Minos  primus  Octen- 
sibus  leges  dedit. 

42  Cereris  longus  ut  esset  amor]  Ma- 
lim  Cereri.  Heins.  Longus]  Ut  diu- 
tius  fertiiis  esset  Creta. 

43  Qui  tibi  secubilus]  Alii  codices 
Quid  concinne;  unus  Palatinus  Quod  : 
et  sequenti  versu  Hoc  pro  Hos.  Heins. 

45  Cur  ego  sum  trislis]  Sijn  nielio- 
res.  Idem.  Cur  ego]  Nulla,  inquit, 
est  causa  quamobrem  ego  tristis  esse 
debeam  tuis  solennibus  :  nata  enim, 
(juani  lachrymans  per  universum  or- 
bem  qua;rebas,  inventa  tibi  est  uxor 
Plutonis  :  unde  tua  sacra  cum  volup- 
tate  et  Isetitia  celebrari  deberent,  non 
cum  amantium  lachrymis  et  tormen- 
tis.     Nata]  Filia  tua  Proserpina. 

46  Regnaque  quam  Juno  forte  minora 
rogat]  Sorte  minora  plerique  libri ;  et 
recte  :  sorte  minore  Puteancus  et  sex 
alii.  Posset  etiam  legi,  Regnaque  Ju- 
nonis  sorte  minora  regat.  De  bac 
sorte  inter  tres  fiatres  ducta  plena 
Poetarum  ubique  scripta.  Heins. 
Regna]  Int'eruum.  Quam  Juno]  Ju- 
nonis  regna  sorte  niajura  sunt,  quia 
in  orbis  divisione  Jovi  ca-luui  obtigit. 

47  Festadics,  Vencremque  meat]  Alii 
codices  Cereremque  eolat.  Vocat,  nt 
Fast.  IV.  *  Scena  sonat,  ludique  vo- 
cant:  spectate,  Quirites.' 


3134 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVmil 


ELEGIA    XI. 


I  Multa  diuque  tuli,lf-c.']  Haec  elegia 
niiium  in  moihim  expiiinit  amantiim 
inconstantiani.     Vitiis]  Puellas. 

3  Fugique  catenas]  Rupique  Scrive- 
rianns.  Heins. 

4  Et  qua  non  puduit  ferre]  Depiiduit 
bene  Jiireti  cxcerpta.Epist.  iv.  '  De- 
puduit,  profugusque  rubor  sua  signa 
reliquit.'  Idem. 

6  Venerunt  capiti  cornua  sera  meo] 
Id  est,  Sero  admodum  meam  ignomi- 
niam  animadverti.  Domin.  Cornua 
sera  tneo]  Id  est,  Sero  tandem  coepi 
indignari,  et  me  opponere.   Micyl. 

8  Scepe  tulif]  Alibi :  '  Ut  valeas, 
mnlta  dolenda  feres  :  Ssppe  hibi  suc- 
cos,  quamvls  invitus,  amaros  jEger,' 
&c.     Lassis]  Morbo  jacentibus. 

II  Nescio  cui']  Nescio  in  cnjus  gra- 
tiam.     Cum  contemptu  dixit. 

12  Excuhui  ante  domum]  Justin. 
VIII.  4.  optinie  ntitiir  Iioc  verbo  :  iibi 
de  Gra;cia,  bcllnin  deprccante,  loqui- 
tur :  '  regum  certe,'  inquiens,  '  gon- 
tiumque  semper  victrieem,  et  niulta- 
runi  adhuc  urbiuni  doiuinam,  alienis 
excubare  scdibus.'  Vide  et  Pha;dr. 
3.  in  prol.  ad  Eutych.  '  tradere  vigi- 
liani  suam  ;iltcri.'  Qua  etiam  C!icero 
iititur  locutione  ad  IJrutuin  Epist. 
Fam.  1.  If.  24.  '  Cnpio  jam,'  inquit, 
'  vigiliam  nieam.  Brute,  tibi  tradere.' 
Horat.  Od.  iv.  13.  '  pota  cnpidineni 
Lentuui  sollicitas.  Ille  vircntis  et 
et  Doctae  psallere  Chiir  Pulchris  cx- 
cubat  in  genis.'  Exaibui]  Vigilavi. 
Clausam  servus  ul  ante  domum]  K\- 
cerpta  Scaligeri,  Pulcani,  et  Jureti, 
cum  sex  aliis/w;t;n:  quod  probarcm, 
nisi  '  foribus'  niox  sequcrctur.   IJeiHS. 

13  Vidi  ego  cum  furibus]  Meiiores 
scripti  TO  ego  non  agnoscunt ;  quare 
licet  tollatur.  Idem.  Eoribus]  A  fo- 
ribus amicx. 


17  Quando  ego  non]  Id  est,  semper. 
Spatiantis]  Mos  euim  erat  Romanis 
viris  et  nuilieribus,  refrigerationis 
gratia  sub  aliqua  portieu  aestatis  tem- 
pore spatiari.  Lateri  spatiantis  ad- 
hcesi]  Putienter  Puteaneus  cum  duo- 
bus  aliis.  Heins. 

21  Vana  mendacia  Ungues']  Th  yap 
xl/evSeaOai  Koi  iraaiv  b.vQpdnrois  iXKTflffQai 
&^iov,  Kol  ou5e  fifrpioLS  Bov\ois  avyyvoi- 
arov.  Plutarch,  de  liber,  educ.  Plaut. 
eleganter  in  Curcul.  iv.  1.  9.  '  Qui 
perjnrum  convenire  vult  hominem, 
niitto  in  Comitium  :  Qui  niendacem 
et  gloriosun),  apud  CloacinaB  sacrum.' 
Et  in  Pseud,  i.  5.  12.  '  Homines  qui 
gestant,  quique  auscultant  crimina. 
Si  meo  arbitratu  liceat,  omnes  pen- 
deaut,  Gestores  Unguis,  auditores  au- 
ribus.' 

26  Veni,  rivali  non  erat  agra  meo] 
Veni,  et  rivali  scripti  plerique  cum  pri- 
ma editione.  Heins. 

27  i/i»]  Scilicet  superius  comme- 
moratis.  Et  qua  taceo]  Plura  alia 
tpiam  mcmoravi,  perpessus  sum.  Du- 
ravi]    Pro,  obdurui.   Micyll. 

29  Jam  mea]  Se  jam  extra  pericu- 
lum  constitutum  esse  dicit.  Votita 
corona]  (iuam  ego  in  tempestate  vovi. 

30  Liita  tumescentes]  Lenta  scri- 
beiiduui,  quicquid  libri  veteres  dis- 
sentiniit,  di\i  Epist.  xix.  81.  at  nunc 
cam  conjtcturam  invenio  confirma- 
tam  in  codice  Arondeliano.  Heins. 
Lata]  Quod  periculum  cvasit.  Tu- 
mescentes] Turgidas,  inflatas.  /Equo- 
ris]  Allciiorirois  ad  puella.-  inconstan- 
tiani ct  fraudem  respicicns,  ipsam 
tC(|uori  comparavit.  Audit]  Noil' 
horiescit,  nt  antca,  quia  in  tuto  est. 

31  I 'otent in  quondam]  Qua;  olim  va- 
lebant, ct  [)oteraiit  niihi  pereuadere 
(juicquid  volcbas. 


AMORF.S.       I,IH.    III.    12. 


3135 


32  Non  ego  sum  stultu^]  jVon  ego 
wiinc  Scriveriaiius;  rectiiis.  Jleins. 

33  In  contraria  duciint]  Tendunt  me- 
liorcs ;  iionniilli  verlunt.  Sequcnti 
vcrsn  vincit  pro  vincet  iidem  praestan- 
tiorcs.  Idem. 

34  Hac  amor,  hac  odium]  Vide 
Epist.  XIX.  173.  *  Caloret  reverentia 
j)upnant.' 

35  Odero,  si  potero']  Distichon  hoc 
Ovidiannm  non  videtur  esse.  Heins. 

37  NequUiam']  Aniicae  improbita- 
tcm.  Fugientem]  Me.  Forma]  Piil- 
(!liritudo  corporis.  Rcducet]  Revoca- 
l)it.  Forma  reducit]  Reducet  Pntea- 
ueus.  Ileins. 

38  Morum  crimiiui]  Id  est,  malos 
mores. 

39  Sine  te]  Quia  corpus  tmim  amo. 
Nee  tecum  vitcre  possum]  Quia  ani- 
mum  odi. 

40  Voti]  Voluntatis,  desiderii. 

42  Nonfucit  ad  mores  tarn  bona  for- 
ma]   Dcdecorant  ergo  mores,  quem 


vultus  lionestat. 

43  lacta  mcrent  odium]  Movent  qui- 
dani  codices  :  merent  pro  merentur. 
Medicainine  faciei :  '  mundicie  cri- 
niiiie  nulla  merent ;'  si  tamen  locus 
iste  est  sanus.  Heins.  Exorat]  Im- 
pctrat  a  me  amorem. 

4 1  Vitiis  plus  valet  ilia  suis]  Quia 
non  prohibent  ejus  mores,  quo  minus 
cam  aniem. 

46  Qui  dant  fallendos]  Qui  dent 
legenduni  cum  codice  Neapolitano. 
Vide  Notas  ad  Epistolam  xv.  107. 
Heins. 

48  Qui  rapuere  meos]  Sic  libro  se- 
cundo  Amorum  :  '  Per  tc,  perque 
oculos,  qui  rapuere  meos.' 

49  Quidquid  eris]  Qualiscunquc  fu- 
eris. 

51  Lintea]  Vela.  Potius]  Qnam  te 
coactus  amem.  Feientibus]  Secundis, 
prosperis. 

52  Cogar]  Tuis  illeccbris.  Domin. 


ELEGIA    XII. 


3  Quodve  putem  sidus  nostris  occurre- 
re  votis]  Fatis  Puteaneus  et  multi 
alii.  Epistola  OLnoncs  vulgatam  tu- 
etur,  '  Quis  Dcus  opposuit  nostris 
sua  numina  votis  ?'  Heins.  Occurrere] 
Obstare,  obesse,  impedimentum  af- 
ferre. 

8  Sic  est]  Sic  crat  meliores ;  nis 
quod  Sarravianus  cum  duobus  aliis 
Sic  erit.  Lib.  i.  El.  2. '  Sic  erat :  haese 
runt  moUes  in  corde  sagittse.'  Heins. 
Ingcnio]  Ingeniosis  carminibus.  Pro 
stmt]  Prostare  est,  turpitudine  cor 
poris  qua-stum  facere,  ut  meretrices 

10  Vendibilis]  Venalis. 

11  Duce  me  productus  amator]  Per- 
ducttis  Puteaneus  ct  quatuor  alii :  hinc 


'  pcrductores'  pro  lenonibus  apud 
Comicos.  Heins. 

12  Est  adaperta]  Patefacta  est  ri- 
vali  ad  amicani  introeunti. 

15  Cum  Tiitlue,  cum  Troja  foref] 
Forcnt  prima  editio  cum  ((uinque 
sciiptis:  eadtm  Thebe  (pioque  agnos- 
cit;  atque  ita  Puteaneus:  neque 
aliter  Statius  pluroqiie  eiv  antiquis 
singular!  numero.  Heins.  turn]  Cum 
multa  alia  e^scnt,  de  quibus  canere 
potuisseui.Coiinnaui  solani  nieis  car- 
niinibuNcelebrandiii'i  suscepi.  Thebte} 
Tbebaua  bella:  de  quibus  Papinius 
cecinit,  ct  ojutI  tituluni  '  1  liebaidos* 
indidit.  Txija]  Irojaua  bella:  quai 
apud  Latinos  Macer  Nasouis  amicus 


3136 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


scribebat.  Co'saris  acta]  Hoc  in  Au- 
gust! gratiam  dixit. 

IG  Movil]  Ad  sciibendum  de  ejus 
pulcliritudlne. 

17  Adversis  Musis]  Aversis  Putea- 
nens  et  compliires  alii :  dictum  initio 
Epistolae  vii.  Heins. 

19  Ut  testes]  Tanquam  testes,  quos 
mentiri  non  decet. 

20  3Ialuerim]  Mahieram  scripti. 
Heins. 

21  Per  nos]  Scilicet,  poetas,  qui 
haec  fingimus.  Probat,  quod  supra 
dixit,  non  debere  poetas  ut  testes  au- 
diri  quia  monstrosa  et  natuiie  repug- 
nantia  scribunt.  Scylla]  Duas  fuisse 
Scyllas  fabulantur  poetee,  alteram 
Nisi  Megarensium  regis  filiam  :  alte- 
ram autem  Scyllam  Phorci  filiam, 
quani  Glaucus  amavit,qnamque  Circe 
Glauci  amore  capta  in  canes  media 
sui  parte  mutavit.  Fabulas  scribit 
Naso  Metani.  viii.  et  xiv.  Patri] 
Niso.  Canos]  Ad  illius  atatem  re- 
spiciens  boc  dixit.  Coma  enim,  quam 
furata  est  Scylla  suo  patri,  purpurea 
fuisse  dicitur.  Canos  furata  capillos] 
Caros  Puteaneus  et  quinque  alii,  quod 
sit,  pretiosos  :  sed  male.  Mct.viii.  de 
Niso, '  Inter  honoratos  medio  de  ver- 
tice  canos  Crinis  inliaerebat  magni  fi- 
ducia  regni.'  Heins. 

22  Pube]  Virgil.  'Prima  bominis 
facies,  et  pulcbro  pectore  virgo  Pube 
tenus :  postrema  immani  corpore 
pistrix.' 

23  Pcnnas]  Talaria :  quibus  usus 
est  Perseus,  dum  Medusam  interfice* 
ret.  Crinilms  ungues]  Medusam  Phor- 
ci filiam  intelligit. 

24  Ahantiadis]  Significat  Bellcro- 
phontem,  GJlauci  regis  Ephyric  fi- 
lium,  qui  usus  esse  dicitur  Pegaso 
alato  eqno,  cum  vinceret  Cliima^ram. 
Ante  equii]  Id  est,  Pegaso  :  Metam. 
IV.  Ferttii-]  Per  nos  poetas,  qui  ha?c 
fingimus. 

25  Tityon]  Tityus  Jovis  ex  Klara  fi- 
lius,  cum  Latona;  vim  inferrc  tentas- 
sfct,  ab   ApoUinc  sagiltis    confossus 


est :  et  apud  inferos  ea  poena  dam- 
natus,  ut  ejus  jecur  semper  renascens 
volucres  exederent.  Hunc  Poetae 
adeo  magnum  finxerunt,  ut  ejus  cor- 
pus novem  jugera  terrae  occuparet. 
Metam.  iv. 

26  Et  tria]  Cerberum  tricipitem 
dicit,  qui  fingitur  pro  pilis  habere 
serpentes. 

27  Fecimus  Enceladum]  Enceladon 
Moreti  unus.  Puteaneus  deficiebat 
hoc  loco.  Heins.  Fecimus]  Propria 
poetas  facere  dicuntur.  Enceladon] 
Enceladus  fnit  Titani  et  Terrae  filius, 
qui  cum  Deis  bella  gerere  ausus  est, 
eum  Jupiter  fulmine  percussit,  et 
monti  jEtnae  supposuit. 

28  Ambigua]  Duplicis,  bimembris. 
Et  sic  per  ambiguam  virginem  pote- 
ris  intelligere  Sirenem,  cujus  a  capite 
usque  ad  pubem  forma  erat  formosae 
virginis, caetera  in  duos pisces  reflexes 
desinebant.  Aut,  qui  sensus  fortasse 
erit  melior,  per  virginem  ambiguam 
accipe  Circen,  quas  ambigua,  id  est, 
duplex,  fallax,  et  varia  fuit.  Viros] 
Id  est,  Ulyssi  socios,  qui  carminibus 
Circes  in  varias  feras  routati  sunt. 

29  jEoHos  Ithacis]  Scribit  Homerus 
^olum  ventorum  regem  Ulyssi,  ut 
tutior  navigaret,  ventos  ntre  conclu- 
sosdedisse:  sed  socios  in  coriis  au- 
rnm  inclusum  existimantes,  utrem 
Ulysse  dormiente  dissolvisse,  Metam. 
IV.  Inclusimus  utribtis  Euros]  Hanc 
fabulam  habemiis  in  Homer.  Odyss. 
K.  vs.  19.  A(Dk6  S(  fioi  Seipas  aanhv  fiohs 
evvedpow  ''EvOa  5e  ^vktuoiv  avefxaiv  kU' 
Te'5rj(r€  Kf\euda.  Hinc  et  Lycophr,  Cas- 
sandr.  Evktus  iv  &,(TKf  ffv/KaraKAfiffas 
0o6s.  Et  Nosier  Metam.  xiv.  224. 
'yEolon  Hippotaden,  colii!)entem  car- 
cere  ventos:  Quos  bovis  iuclusos  ter- 
go  memorabile  munus  Dulichium  sum* 
sisse  ducem,'  &c. 

30  Proditor]  Quia  Deorum  secreta 
mortaiibus  prodidit. 

31  De  Niube]  Niobe  Tantali  filia, 
ct  Amphionis  uxor,  cum  septem  filio* 
totidcmque  filias  forma  egregias  pe- 


AMORES.      LIB.    III.   13. 


3137 


perlsBet,  ea  re  in  tantam  superhiam 
data  est,  lit  sc  Latoiia>  priLloirct : 
iindc  ejus  proles  oiniiis  ApoUinis  et 
Diana;  sagittis  interiit,  ipsa  aiitein 
Niobe  ill  niannoi-  nuitata.  Fabiilain 
narrat  Naso  Metani.  vi.  Virgine] 
Callistone.  Calisto  eniin  Lycaonis 
ArcadizB  regis  filia :  vide  Metam.  ii. 

32  Concinit]  Moituum  cantu  dcflet. 
Odrysium]  Thrcicium  :  ab  Odrysarum 
gente,  quae  Thracia  fuit.  Cecropisi 
Atlieniensis.  Ales'\  Prognen  dicif, 
Pandionis  Athenarum  regis  filiani : 
qusc,  lit  raaritiun  Tcreum  ulciseere- 
tur,  ei  Ityui  filiuin  coumumem  appo- 
suit  comedendiim.  Turn  in  hirundi- 
nem  mutata  esse  dicitur,  Itys  in  pha- 
sianum. 

34  Virgine}  Europa,  Agenoris  Phoe- 
ntcuni  regis  filia. 

85  Protea]  De  Proteo  Oceani  et 
Tethyos  filio,  qui  se  in  varias  formas 
secundum  poetaruin  figmenta  vertere 
solebat,  di^imus  libro  superiore,  ele- 
gia  deciina  quinta.  Thebanaque  semina 
denies']  Fabulautur  poetap,  Cadmum 
Agenoris  filiuni  a  patria  profuguni, 
maximi  cujusdam  serpentis  dentcs 
jussu  Palladis  seniinasse  :  unde  subi- 
to  orti  sunt  arniati  homines,  qui  om- 
nes  praeter  quinque,  quos  condenda; 
urbis  Tliebarum  socios  habuit  Cad- 
mus, mutuis  vulneribus  se  confece- 
runt.  Fabulara  Ovid.  Metam.  iii. 
describit.  Thebanaque  semina  denies^ 
Vide  Epist.  vi.  11. 

3G  Vomerent]  Jason  ^sonis  filius, 
ut  aureum  vellus  raperet,  boves  ore 
naribusque  igneiu  efllantes  jugo  sub- 


misisse  a  poetis  dicitur.    Lege  Naso- 
noni  Metam.  vii. 

37  I'lere  gcnis  clectra}  Apostrophe 
est  ad  Piiaiitontein.  Tabula  narratur 
a  Nasone  Metani.  ii.  Ordo  est:  O 
auriga,  subaudi  a  siipeiioribus.  Quid 
ret'eram  tuas  sorores  flerc  electra  ge- 
uls  ?  Flere  genis\  A  genis.  Elcctra'\ 
Quod  Graeci  ^Xenrpov,  a  sole,  dice- 
bant  ;  id  Latini,  quia  arboris  succum 
credidere,  succinum  appellitarunt : 
hodie  vulgo  ambra  dicitur.  Auriga'] 
Phaeton.     Sorores]  Heliades. 

38  Quaque  rates  fuerant]  Fuerint 
legendum  cum  octolibris:  possit  et 
fuerunt  rcscribi.  Heins.  Quaque  rates] 
Subaudi  a  superioribus,  Quid  refe- 
ram  ?  Scribit  Virgil,  ^neae  naves,  ne 
a  RutuJis  incenderentur,  in  Cybeles 
gratiam  a  Jove  mutatas  f'uisse  in  ma» 
rinas  Nymphas. 

39  Aversumque  diem]  Fabulantur 
Poetap,  Atreum  et  Tliyestem  Pelopis 
ex  Hippodamia  filios,  cum  sibi  in 
dissensione  nocere  uon  possent,  in 
simulatam  gratiam  rediisse.  Inde 
captata  occasione,  cum  fratris  uxo- 
rem  Thyestes  subagitasset,  illi  Atreus 
filios  epulandos  apposuit:  quae  sce- 
lera  Sol,  ne  pollueretur,  aversus  effu« 
gisse  dicitur.  Mensis]  Epulis.  Furia- 
lihus']  Furiis  impulsus  Atreus. 

40  Duraque  percjissam  saxa  secuta 
lyram]  Amphion,  Jovis  et  Antiopes, 
sive  Mercurii  filius,  tanta  cantos  sua- 
vitate  valuit,  ut  ad  citharam  cauens, 
saxa  ad  struenda  Thebarum  moeuia 
traxisse  a  Poetis  dicatur.   Doniin, 


ELEGIA    XIII. 


1    Cum  mihi  pomiferis,  ifc]   Cum     tmn  edidit,  et  simul  originem  Pha- 

Nasoui  e  Phaliscorum   gente    uxor     liscorum  docct.     Pomiferis']  In  Pha- 

contigissct,  illius  gratia  ad  Phaliscos      liscis  enim  maxima   provenit  porno- 

pervenit;    ubi  sacroruni  Junonis  ri-     rUm  copia.    Conjux]  Aut  primara  aut 

Delph.  et  far.  t'las.  Ovid.  0  N 


ai38 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


secandani  iutellige.  Treis  enim  uxo- 
res  habuit  Poeta,  quarutn  duabus 
repudiatis,  cum  tertia  conjunctissirae 
vixit. 

2  Moenia]  Falerios  oppidum  Pha- 
lisconim.  Victaf  CamUle,tibi]  M.  Fu- 
rius  Camillas,  vir  summa  virtute  prae- 
ditus,  Faliscos  ad  dedltionem  coegit. 
Vide  Flor.  i.  12.  Tibi]  A  te.  Victa, 
Camille,  tibi']  Falerios  intelligit.  Ex- 
cerpta  Puteani  et  Jiireti  tamen  cum 
octo  scriptis  cultatibi;  ut  Veios  de- 
signet:  raulti  ex  scriptis  juwcfa  tibi, 
yel,junctatuis.    Heins. 

3  Casta..,Junoni]  In  lionorem  Ju- 
nonis,  quae  maxime  a  Phaliscis  cole- 
batur. 

4  Per  celebres  ludos  indigenamque 
hoteni]  Et  celebres  scripti  plerique 
cum  prima  editione.  Jureti  Excerp- 
ta,  indigemcque  Jovi;  frustra.  Falls- 
ens  enim  ager  victimis  pascendis  di- 
catus.  Heins.  Ltulos]  Lndi  antiqnitus 
dicebantur  omnia  spectacula  publica, 
qua»  in  Deorum  honorem  fiebant. 

5  Grande  mora  pretiutn]  Voco  meri- 
tum  quatuor  codices.  Forte,  Grande 
loco  meritum.  Martialis  1.  viii.  Ep. 
64.  '  Grande  loci  meritum  testantur 
et  altera  dona.'  Sed  vulgata  scrip- 
tura  bene  se  habet.  Epistola  Didus, 
*  Grande  morae  pretium  tuta  futura 
via  est.'   Heins, 

6  Difficilis  via]  Plialisci  enim  mon- 
tana  fere  incolunt. 

7  Stat  vetus]  Lucum  describit,  in 
quo  ara  Junoni  constituta  erat. 

8  Aspice]  Id  est.  Si  aspexeris,  con- 
cedes. Niimen  inesse  loco]  Sic  supra: 
'  Credibile  est,  illi  numen  inesse  loco.' 
Concedes  numitiis  esse  locum]  Nume7i 
■inesse  loco  Excerpta  Scaligeri,  Putea- 
ni, ac  Jureti,  cum  nostrorum  multis. 
Fast.  III.  *  Lucus  Aventino  suberat 
niger  ilicis  umbra.  Quo  possis  viso 
dicere,  Numen  inest.'    Heins. 

10  Ara  per  untiquas  facta,  Sfc]  An- 
tiipii  enim  non  ambitiusi  crant,  nee  in 
exoniiiudis  rebus  multuiu  elaboru- 
baut. 


11  Hie  ubi  personuit]  Prasonuit  sex 
scripti.  Pro  Hie,  Hac  Sarravianus; 
tres  alii  Hinc.     Lege  Hue,    Heins. 

12  It]  Procedit.  Velatas]  Veils  et 
vestibus  stratas.  Dicit  enim  inferius: 
'  Qua  Ventura  Dea  est,  juvenes  timi- 
daeque  puell*  Prajbuerant  latas  veste 
jacente  vias.' 

14  Herba  Phalisea  suis]  Ex  reli- 
gione  :  ut  supra,  '  indigenamque  bo- 
vem.'  Dom.  Campis  herba  Plialisca 
suis]  Perinde  ac  si  dicat,  Quales 
peculiariter  in  agro  Phalisco  haben- 
tur,  propter  amnem  Clitumnum,  cu- 
jus  aqua  Candidas  facit.    MicyU. 

IG  Minor  victima]  Quee  dicantur 
majores  victimae,  quae  minores,  ex 
Livio  et  aliis  cognitum  est.  Hodie 
licenter  confundimiis  Hostias  cum 
Victimis.  Veteres  autem  victimas 
eas  vocabant,  quae  post  victoriam  im- 
molabantur:  hostias,  quum  in  hostem 
ireut.  Quod  et  Servius  notat  ad 
jEd.  I.  '  Multa  tibi  ante  aras  nostra 
cadet  hostia  dextra.' 

18  Invisa]  Ex  omnibus  brutis  solara 
capellam  Juno  odit.  Domino;  Dece] 
Junoni:  quce  uxor  dicitur  Jovis,  qui 
omnibus  dominatur. 

21  Incessitur]  Petitur.  Index]  Ca- 
pella:  cujus  indicio  fugiens  Juno  in 
sylvis  inventa  est. 

23  Dea]  Junonis  simulacbrum. 

24  PrcBbuerant  latas  teste  jacente 
vias]  Praverrnnt  optime  excerpta  Sca- 
ligeri, Puteani,  ac  Jureti;  etiam  A- 
rondelianus  liber  pro  diversa  lectione. 
Auctor  Moreti,  '  Pn^verrit  cauda 
silices  gremiumque  molarunu'  Unus 
tamen  Mediceus  velarant;  unus  Va- 
ticanus  I'rabuerunt :  Juuianus  Pra- 
vertunt ;  alius  Vaticanus  Straverunt : 
forte  Pricsfernunt.    Heins. 

2G  Auratos]  Aureis  calceamentis 
ornatos.     Palla]  Vestis  longa. 

27  More  patrum  sancttv]  Grato  ex- 
cerpta Puteani,  Scaligeri,  ac  Jureti. 
Lege  Graio:  atque  ita  Arondeliauus, 
et  pro  diversa  lectione  Sarravianus 
et  Barberiuiauus :  optiuius  Palatums 


AMORES.      LIB.    III.    1  i. 


3139 


Cra'tum.  Mox  dicet,  '  Argiva  est 
pomp,!!  facies.'  Statins  Tlieb.  ix. 
'  IMilitiamqnc  tiiicem  sexnm  indif;- 
iiata  fieqiicnto,  More  nihil  Giaio.' 
Hcins.  Albis]  Albarum  enim  vestium 
nsus  in  saciificiis. 

28  Tradlta  sacra']  Sarravianiis  Con- 
(Uta:  lit  Arte  Ainatoiia,  *  Condita  si 
non  sunt  Veneris  niysteria  cistis.'  In 
Fastis  tanien,  *  Captaque  sunt  pure 
tradita  sacra  coli.'  Met.  1.  xi.  '  cui 
Thracius  Orpheus  Orgia  tradiderat 
cum  Cecropio  Eumolpo.'  Heins.  Tra- 
dita] Sibi  imposi'a.     Verfice]  Capite. 

29  Ore  favent  populi]  Favet  jMpulus 
iinus  Politiani  et  Moreti.  Vato  favent 
jjopulus.  Heins.  Ore  favent  populi]  Id 
est,  tacent. 

31  Af;;amemnone  caso,  Et  scelus,  Sfc] 
Halcsum  alii  aurigain,  alii  filium  Aga- 
meranoriis  fuisse  dicunt.   Is,  ubi  Aga- 


memnon iixoris  Clytapmnestra;  et  JE- 
gisti  adulter!  insidiis  interfectns  est, 
sccleris  atrocitate  permotus,  patriam 
fugiens,  in  Itaiiam  se  contulit:  et 
oppiiinm,  quod  non  longc  a  Sabinis 
distabat,  condidit ;  quod  a  suo  nomine 
Phalesum,  pra?posito  P.  nominavit: 
id  postea  Phaliscwn  appellarunt.  Cte- 
so]  Ab  jilgisto  et  Clyta-mnestra  in- 
terfccto.  Scelus]  Agamemnonis  cse- 
dem, 

33  Terraque  marique]  Frctoque  serif- 
tiplerique,cum  prima  editione.  JJeins. 

31  Mwniu]  Phalesum.  Alta]  Quia 
in  monte  posita. 

35  Illc]  Halesus,  qui  Graecus  erat: 
apud  Graecos  autem  Juno  ma.vime 
colebatur. 

36  Si7it]  Sacra  Junonia :  per  qiije 
ipsam  Deam  intelligit.  Suo  populn] 
Phaliscis.   Domin, 


ELEGIA    XIV. 


1  Cum  sis  formosa]  Quia  difficile 
est  formosam  mulierem  pudicam 
esse. 

2  Sed  ne  sit]  Ne  cogar  tua  furta 
deprehendere. 

3  Nostra  censura]  Nostrum  judi- 
cium. 

4  Sed  tamen  ut  tentes]  Sed  tantum 
Mentelianus.  Excerpta  Jureti,  Sed 
tuntiim  tentes;  recte.    Heins. 

6  Solaque]  Famosaj,  inquit,  et  mere- 
trices  ilia;  tantum  appellandac  sunt, 
quae  palam  peccant :  non  jllae  qua- 
rum  furta  dissimulantur. 

7  Quis  furor]  In  Artibus,  inquit 
Poeta  :  '  Priecipue  Cytherca  jubct 
sua  sacra  taccri.'  In  lucefateri]  Sub 
luce  duo  ex  melioribus.    Heins. 

9  Ignoto]  Ignobili;  per  quod  vilem 
et  diobolarem  meietricem  ostendit. 

10  Opposita  sera]  Apposita  Putea- 


neus  cum  Jureti  excerptis  :  vide  quse 
supra  ad  Elegiam  6.  liujus  libri  nota- 
mus.  Lib.  II.  Artis,  quomodo  et  illic 
in  membranis  :  '  Atque  erit  apposita 
janua  firma  sera:'  ut  et  Faster.  I.  i. 
'  Et  jam  contigerant  portam.  Sa- 
turnia  custos  Demserat  appositas  in- 
sidiosa  seras.'  Neque  aliter  apud 
Festum  in  Adserere  antiqni  codices : 
'  unde  etiam  serte  appellantur,  quia 
foribus  admotee  apponiintur.'  *  Ad- 
dere  postibus  seram'  noster  in  Arte 
dixit:  '  Et  centum  duris  postibus  adde 
seras.'  Apud  Appuleium,  '  adducta 
fore  pcssulis  firmatis.'  Heins.  Po- 
pitlum]  Praetereunter.  Summoret]  Ke- 
movet,  et  arcet.  Ante]  Priusquani 
corpus  suum  Qiiiriti  jungat.  Appositu 
sera]  Ostio  pessulum  obdit,  et  fores 
claudit. 
12  Commissi]  Peccati.    Perugea  iu- 


3140 


NOT/E    VARIOKUM    IN    OVIDII 


dicium]  Tu  ipsa  tui  peccati  eris  index. 
13  Saltemque  imitare  pudicas^  Sal- 
femvc  melioiTs  ;  vectius :  imitere  etiam 
Juniaims ;  probe.  Tres  alii  cum  A- 
rondeliano  pudicatn  ;  qiioinodo  libii 
veteres.  Arte  Ainatoria  r.  '  imitata- 
que  amantum  Verba.'   Heins. 

17  Locus]  Lectuni  dicit. 

18  Sit  procul  hide  pudor]  Stet  procul 
Puteaneus :  sic  alibi,  '  stat  pudor 
ante  genas.'    Heins. 

19  Hinc]  Electo. 

21  Tunicam  tibi  sit  posuisse  pudori] 
Rubori  rectius  Sarravianus :  nam  '  pu- 
dor' praecesserat.  Vide  quae  obser- 
vavi  ad  Eplst.  xx.  202.  Heins. 

25  Nee  verba  juvantia  cessent]  De- 
sinf  tres  libri.    Idem. 

27  Metuentem  crimina  vultuni]  Id 
est,  severum,  honestura. 

28  Opus']  Amoris.  Diffiteatur]  Ne- 
get,  celet. 

29  Da  populo,  da  verba  mihi]  Me  et 
populum  falle.  Sine]  Permitte.  Ne- 
scius]  Tui  furti  ignarus.  Errem]  lu 
dubio  sim  an  peccaveris. 

34  CoUaque  conspicio  dentis]  Com- 
positi  dentis  Hafniensis :  conspicuo 
Neapolitauus.  Lege  conspicui  dentis. 
Heius. 


37  Mens  abit]  Fugil  Sarravianus  ; 
ut  1.  II.  Artis,  '  raiserae  mensque  co- 
lorque  fugit ;'  ita  libri  veteres.  Epi- 
stola  Deianirae,  '  iNIens  firgit  admo- 
nitn ;  frigusque  perambulat  artus.' 
Barberinianus  vero  et  Arondelianus 
Mens  hebet :  ut  et  in  Tristibus, '  Tem- 
poris  adversi  sic  mihi  sensus  hebet/ 
Vulgata  tamen  lectio  proba  est. 
Fast.  II.  '  Mens  abit  et  morior,  quo- 
ties  pugnantis  imago  Me  subit.'     Id. 

42  Falsi  criminis  histar  erit]  Facti 
muneris  optimus  Palatinus  :  at  in  Pu- 
teaneo,  Sarraviano,  et  quinque  aliis, 
falsi  muneris.  Nil  muto  ;  nisi  quod 
scribendum  puto,  falsi  criminis  iiistar 
erunt :  niniirum,  quas  parabis  celare. 
Heins.    Erit]  Scilicet,  verum  crimen. 

44  Probra]  Tua  flagitia  et  crimina. 

47  Prona  tibi]  Ordoest:  Palma, 
id  est,  victoria,  est  prona  tibi  vincere 
CHpientem  vinci.  Promt]  Facilis. 
Cupientem]  Scilicet,  me,  qui  victoriam 
non  quafiro. 

49  Contingat]  Liceat  tibi.  Supe* 
rare]  Vincere  me.  Verbis  duobus'\ 
'  Non  feci.' 

50  Causa]  Causffi  honestate.  Ju' 
dice]  Scilicet,  mc.    Doniin. 


ELEGIA    XV. 


1  Mater  Amorum]  Venus. 

2  Traditur  hac  Elegis  ultima  meta 
vieis]  Rectius  hie  Elegis  unus  Moreti. 
Scriverianus  liis ;  alius  hoc.  Pro  me- 
ta, quidum  codices,  tain  scripti  quam 
editi,c/ia»<a;  optimus  l^alatinus  7(0<(i; 
Mentelianus  cura.  Lipsius  Aiitiquis 
Lcctionibus  et  ad  Symiuachuni  Jure- 
tus  crcta  legendum  contcndunt.  Sed 
perpcram.  Scribe  minima  mulationc, 
vel  invitis  hiembranis,  Raditur  hie  E- 
Icgis  ullima  mcla  ineis.  Elcgos  eniui 
tauquam  curru  vectos  designat  pas- 


sim Noster.  Sic  Art.  Am.  i.  *  impa- 
ribus  vecta  Thalia  rotis.'  *  Radere 
mctam'  quid  sit,  non  est  ut  multis 
expliccm.  Nihil  aptius  ant  elegan- 
tins  dici  potuit.  '  Terere  metam'  id 
ipsum  alibi  vocat.  Simile  mendum 
ox  Propcrtio  su>.tuli  I.  ii.  El.  1. '  Hoc 
si  quis  vitium  poterit  mihi  demere, 
solus  Tantaka  potcrit  radiMC  poma 
manu  :'  sic  cnini  scribentlum  censco  : 
radere  pro  corradere  posuit.  Noster 
Metam.  1.  xiv.  '  Raserat  Occiduus 
Tartessia  littora  Phoebus  :'  sic  et  ibi 


AMORES.     LIB.    III.   15. 


3141 


opinor  esse  leponcndum.  Nam  libri 
vetustiores,  Spurscrat :  vulgati /Ves- 
serut.  '  Hadcre  littoia'  Virgiliiii 
qiioqiic  dixit,  etsi  alio  sensii,  *  Proxi- 
nia  Ciica'ae  radiintur  littora  terras. ' 
Et  alibi,  '  lile  inter  navcinfiue  (iyac 
scopiilosqiie  sonantes  Rasit  iter  lae- 
vum  interior.'  Val.  Flacciis  lib.  V. 
*  alba  Caraiiibis  Haditnr,'  ab  Argo 
videlicet.  '  Kipas  radentia  fluniina' 
Lncretins  similiter  dixit.  Noster, 
'  sicco  freta  radere  passu'  Met.  x. 
Medic.  Faciei  *  radcnti  tnbera  nitro' 
est  legenduni  pro  rr<((/f»i(i.  Sic  '  ra- 
dere nonien  fastis'  apud  Ciceronem 
pro  eradere :  '  radere  cnltros'  Mar- 
tial. 1.  IX.  Ep.  72.  '  Delibata  semcl 
Eumnios  niodo  purpura  cnltros  Rase- 
rat :'  sic  scribcndnm  puto ;  qnod 
nioliiticm  capillorum  optinie  expri- 
mit :  vulgo  sparscrat,  et  El  libata. 
'  Lima  radere  librum'  Noster  Trist. 
et  INIartial.  x.  Ep.  2.  '  Tybris  radit 
arenas'  Fast.  i.  '  Aquosus  Eurus  arva 
radit  imbribus'  Horatio  Epod.  xvi. 
Heins.  Ultima  mctd]  Id  est,  nltimus 
terminus.  Ultima]  Quia  in  curuli 
certaniine  plures  erant  meta-.  Ulti- 
ma mela]  Quod  explicat  Virgil.  iEn. 
V.  '  Janique  fere  spatio  extremo,  fes- 
sique  sub  ipsam  Finem  adventa- 
bant.' 

4  Nee  me]  Quia  juvenis  haec  lusi. 
Dedecuere  mete]  Tuce  nialim  cum  uno 
Moreti  :  nam  *  meis  '  sub  finem 
proximi  pentametri  jam  praecesserat. 
Heins. 

5  Si  quid  id  est]  Esse  ex  equestri 
ordiue.  A  proavis]  Modeste  se  a  ge- 
nere  landat.     Ordinis]  Equestris. 

C  Modo]  Nuper.  Ad  illud  refert 
quod  dixit,  '  Vetus  ordinis  hseres.' 
Militicc  turbine  factus  «ques]  Rivalem 
suum  obiter  niordet,  de  quo  supra 
dixit :  '  Ecce  reccns  dives  parto  per 
vulnera  censu,  Pra>fertur  nobis  san- 
guine factus  eques.'  Domin.  Tur- 
,bine'\  Pro  turbuientia  et  inquietu- 
dine  :  aut  certe  pro  rotatione  equo- 
ruu),  quos  iu  gyruni  circumagere  so- 


lebant.  (iuasi  dicat:  Non  hello  aut 
arte  aliqua  miiiiari  equestreni  digni- 
tatem consecutus  sum  :  sed  a  niajori- 
btis  accepi,  &c.  Micyl.  Militice  tur- 
bine factus  equcs]  Qmdam  fort  una  mu- 
nerc ;  ut  lib.  iv.  Trist.  Elegia  ult. 
Heins. 

7  Mantua  Virgilio]  Quomadmodura 
Mantua  Virgilio,  et  Veron*  Catullo 
aluninis  l<etatnr  et  illiistris  est:  sic 
ego,  inquit,  Pelignam  gcntem  illus- 
trabo. 

9  Quam  sua  libertas]  Quam  legen- 
duni cum  quatuor  scriptis  atque  ita 
Scaliger  in  ora  libri  sui  emendarat. 
Mox  Martia  Roma  unus  Moreti, 
Heins.  Quam]  Scilicet,  Pelignam  gen- 
teni :  laus  enim  ha;c  patriae  Nasonis 
in  ipsuni  (pioque  redundat.  Honesta] 
Honestissima  cnini  arnia  sunt,  quae 
pro  libertate  sumuntur,  Co'egeraf] 
Impulerat :  est  enim  boni  viri,  ut  non 
nisi  coactus  ad  arma  conf'ugiat.  Li- 
bertas] *  Virei  validis  cum  viribu' 
luctant,  Libertatem  ut  perpetuassint 
maxinie.'  Enn.  Annal.  ix.  Lucan.  vii. 
'  hffic  libera  nasci,  Hacc  vult  turba 
mori.'  Sic  Metius  ad  suos  Albanos  : 
€\€v6epoi  yap  «'^  i\ev9ipwi'  e(pvix(v.  Ha- 
lic.  m.  (jxcpurov  yap  iraaiv  avdpdnrois 
T'^s  f\ev6epias  irddos. 

10  Socias  manus]  Quando  omnes 
Fere  socii  populi  Romani  defecerunt, 
et  ad  arma  conversi  sunt.  Unde 
maximus  terror  et  solicitudo  Romanis 
incessit.  Lege  Lucium  Floruni  lib. 
in.  Anxia]  Sollicita.  Adeo  enim 
consternates  sociali  bello  Romanos 
legimus,  ut  magnos  ludos  Jovi  Op- 
tim.  Maxim,  si  Rempubl.  in  melio' 
rem  statum  vertisset,  voverint. 

11  Spectans]  Aspiciens.  Hospes] 
Peregrinus.  Stdmonis]  Quae  est  mea 
patria. 

12  QucB  campi]  Qua  rectius  duo 
scripti:  nam  *  quae'  sequitur.  Heins. 
Jugera  pauca]  Parvura  fuisse  Sulmo- 
nis  oppidum  ostendit. 

13  Tantum]  Tarn  magnum.  Mos 
est  poiitarum,  bujusceniodi  laudes  si- 


3142 


SOTM   VARIORUM   IN   OVIDII 


bi  attribuere.     Ferre]  Proferre,  gig- 
nere.     Po'etam]  Nasonera. 

15  Culte  puer]  Satis  superque,  in- 
quit,  amoribus  indulsi :  nunc  ad  raa- 
jora  tendo.  Oido  est :  O  puer  culte 
longo  tempore  raihi,  et  parens  pueri, 
vellite  signa,  &c.  Culte'\  Amate. 
Puerique  parens  mihi  tempore  longo] 
Tempore  in  omni  excerpta  Jureti  et 
unus  Moreti.  Scriveriauus,  parens 
amat  hostia  cultus.  Arondelianus  pro 
diversa  lectione  atnat  hostia  cuUit. 
Optimus  PalatinuSjparfMS  Amathuntia 
culta.  Scribe,  Amathusia  culti;  ab 
Amathunte  Amathusia,  ut  a  Rham- 
nunte  Rhamnusia,  a  Seliuunte  Seli- 
nusia:  hinc  *  creta  Selinusia'  apud 
Plinium  ;  sic  '  Amathusiaeas  biden- 
tes'  noster  dixit  Met.  x.  Amatbun- 
tem  enim  ab  Amathusa  Cinyrae  ma- 
tre  appeliatam  volunt.  Quomodo  et 
apud  Catullum  lego,  '  Nam,  mihi 
quam  dederit  duplex  Amathusia  cu- 
ram,  Scitis.'  Et  in  Ciri  Virgiliana, 
'  Nam  te  jactari,  non  est  Amathusia 
nostri  Tam  rudis,  ut  nullo  possim 
cognoscere  signo  :'  ubi  et  nostra  male 
legitur.   CatulUilla  respiciebat, '  non 


est  Dea  nescia  uostri,  Quje  dulcem 
curis  miscet  amaritiem.'  '  Non  est 
Amathusia  nostri  Tam  rudis,'  pro, 
nos  non  simus  tam  rudes  Amathusiae 
aut  Veneris.  Symmachus  1. 1.  Ep.  8. 
'  Amathusias  renidens.'  Sic  in  lis 
versibus  scribendum  esse  alibi  mone- 
mus  ;  non  Amathusium,  ut  nunc  legi- 
tur.  Si  quis  Amathuntia  praefracte 
tuetur,  non  omnino  me  oppono  :  nam 
et  Selinuntii  apud  Ciceronem  occur- 
runt,  et  Hydruntii  apud  Plinium  : 
praestat  tamen  alterura.  Heins. 

16  Vellite']  ExtraUite.  Signa]  Vex- 
illa. 

17  Corniger]  Cornua  gerens.  Quare 
cum  cornibus  fingatur  Bacchus,  do- 
cetDiodorus  1.  iv.  Increpuil]  Scili- 
cet me,  moncns  ut  majora  scriberem. 
Thyrso]  Furore. 

18  Pulsanda  est  magnis  area  major] 
Majora  mihi  scribenda  sunt.  Magnis 
eqim]  Ad  carminis  qualitatem  refert : 
id  est,  heroicis  carminibus.  Area] 
Campus.     Hoc  ad  materiam. 

19  Imbelles]  Qui  respuunt  bellicam 
et  altam  materiam.  Genialis]  A  Ge- 
nio,  voluptatis  Deo, 


ARTKM    AMATORIAM.      MB.    I. 


:1143 


ARTIS  AMATORIiE    LIR.    U 


p.  OviDii  Nasonis  Artis  Ama- 
torijE  Liber  Primus]  De  Arte 
Amanui  hactenus  inscripti  sunt  in 
viilgatis  editionibiis  hi  libri :  nos 
veiam  inscripliouem  revocavlmiis ; 
<]iiam  veterrinuis  Codex  Galllciis 
bibiiotliecee  Kegia-,  Fiancisci  Jn- 
reti,  Josephi  Scaligeii,  ac  Claudii 
Puteaui  excerpta,  cum  fragmento 
Oxonieiisi  Bodleianae  bibliothecze 
itidetn  autiquissimo  agnoscunt.  Se- 
neca excerptis  Controveisiarum  m. 
7.  '  Iste  sensus  est  ejus,  qui  hoc 
saccuUim  Amatoriis  non  Artibus  tan- 
tum,  sod  sententiis  iniplevit.  Ovidius 
enim  in  libris  Metaniorphoseon  dicit, 
'  Ipse  suos  artus,'  <S>;c.  Aurelius 
Victor  vulgatus,  in  vita  Augusti  Cae- 
saris  :  '  Nam  et  poetam  Ovidinm,  qui 
et  Naso,  pro  eo  quod  tres  libellos  Ar- 
tis Amatori«e  conscripserat,  exilio 
damnavit.'  Freculphus  viii.  10. 
Chronici  :  '  Quibus  diebus  Ovidius 
poeta  in  exilio  diem  obiit,  qui  ab 
Augusto  sene  damnatus  fuerat,  prop- 
ter libros  Amatoriffi  Artis,  quos  com- 
posuerat.'  Neque  alio  nomine  ab 
Eutyche  Grammatico  hi  libri  citan- 
tur,  aut  a  Scholiastis  3Iss.  in  Meta- 
morphoseis,  ac  caetera  ejusdeni  opera ; 
idque  passim.  Vocat  quidem  Artem 
Amanoi  ipse  Ovidius  primo  hujus 
operis  versu,  sed  legi  carmiuis  id  de- 
dit,  quae  verum  poematis  hujus  titu- 
lum  non  admittebat :  unde  ct  erro- 
rem  natum  existimo.  nixAirayopiSov 
iMpodfffis  ip(DTiKk£  laudat  Atheuxus  1. 
IV.    Hcins. 


1  Si  quis  in  hoc  arton,  ijc]  Ex  La- 
tinorum  poetarnm  consuetudine  pro- 
ponit,  invocaf,  et  narrat  Ovidius. 
Nam  primis  duobus  versibus  amativ 
riam  artera  se  doctum  profitetur ; 
deinde  Venerem  Amorum  matrem  in- 
vocat :  narrat  postremo,  quomodo 
invenienda  et  concilianda  sit  amica. 
In  hoc  populo]  In  Romaua  civitate. 
Artem  amanc/i]  Modum  conciliandiC 
amiciE. 

2  Me  legal]  Hoc  Jcgat  codex  Re- 
gius et  Bodleianus  cum  duobus  aliis  ; 
sed  nil  muto.  Tres  etiam  doctus  eat, 
non  amet ;  et  placet :  quo  alii  allu- 
dunt  nonnulli,  in  quibus  erat  vcl  crit. 
Heins. 

3  Arte  cita:'\  Ut  naves  et  enrrus 
gubernantur  a  perito  homine,  ita  et 
amor  regi  debet  ab  optimo  magistro. 
Remoque  rates  veloquc  reguntur'\  Mo- 
ventur  Regius,  Bodleianus,  et  alii  non- 
nulli cum  excerptis  Scaligeri  et  Pu- 
teani ;  placet.  Epist.  Laodam. '  Cum 
venies  veloque  move  remoque  cari- 
nam.'  Viro  clarissimo  mihique  con- 
junctissimo  Jano  Vlitio  Icgendum  vi- 
debatur,  Arte  cit<e  remiquc  rates  veli- 
que  reguntnr:  nee  obnitor,  dummodo 
moventur  admittamus.    Heins. 

5  Curribus  Autoinedon]  Autoniedon 
Diorei  filius  tuit,  et  Achillis  auriga. 
Unde  quuni  aurigam  designant  poe- 
t>r,  eum  Automedonta  appellant. 
Lentis  hahcnis]  Flexibilibus,  et  se  iin> 
plicantibus. 

0  Tiphy.%  jn  Ji'moni'aJ  Tiphys  fuit 
gubernator  Argonautarum,  qui  in  ea 


3144 


•NOTJE    VARIORUM    IN    OVIDII 


oxpeditione  periit.  In  JEmonia  pup-pc] 
In  Arijo  navi,  fabricata  in  Tiiessalia. 

8  Tiphijs  et  Automedon,  &,'C.]  Dicav 
esse  optiiiius  anioris  magistcr,  iit  Ti- 
plivs  et  Automedon  babiti  sunt  opti- 
nii  gubernatores. 

9  Ille  qu'uiem  ferns  esf]  Fateor  sa;- 
vum  esse  Cnpidinem.  Et  qui  mihi 
scepe  repugnat]  Repugnet  excerpta 
Puteani  et  Scaligeri  cum  optimo  Ke- 
gio  et  Bodleiano.    Heins. 

11  Phillyrides  puerum}  Chiron  filius 
fuit  Satnrni  ex  Phillyra  Oceani  filia  : 
cum  qua  ille  in  equum  conversus, 
dura  per  Tliraciani  Jovem  filiuni  qus- 
rit,  consuevit.  Hie  herbaviara  disci- 
plinam  invenit :  docuitque  Achillem 
medicinam  et  citharoedicam  artem, 
ut  Statins  tradit.  Perfecit  Achillem] 
Sic  a  mann  prima  codex  Regius,  et 
quatuor  alii ;  quomodo  Naugerius 
monuit  legendnm,  non  prafecit.  Sic 
Amor,  1.  II.  '  Ponendis  in  mille  mo- 
dos  perfecta  capillis.'     Heins. 

12  Contudit'}  Domuit.  ' 

13  Perterruit  hastes]  Externdt  libri 
meliores  constanter.  Heins,  Exter- 
ruit  socios]  Centauros  perterrefecit, 
quuni  Pelion  habitaret. 

14  Annosum  senem]  LongJEVum  Chi- 
roneni. 

15  Quas  Hector  sensurus  erat]  Hoc 
djcit,  quoniam  Achilles  Hectorem 
ocridit. 

17  ^acidce  Chiron  prceceptor]  Vide 
Stat.  Achilleid.  '  nam  tunc  labor  u- 
nns  Nosse  salutiferas  dubiis  animan- 
tibus  herbas,  Ant  monstrare  lyra  ve- 
teres  Heroas  alumno.'  iElian.  1.  ix. 
'O/uijpoy  rbv  'Ax<A.Aea  TrenoiriKe  t^v  opy^v 
TiirTovra  tt]u  irphs  rhv  'Ayafie/xvova  Sto 
yiovaiKrjSf  ?is  fjxade  trapa.  rod  aofpurdrov 
Xfipwvoi.  Et  Sen.  Troad.  830.  '  iiic 
recumbens  Montis  excsi  spatiosus 
antro  Jam  trucis  Chiron  pneri  magis- 
ter,  'i'innulas  plectro  feriente  chordas, 
Tunc  quoque  ingentes  acuebat  iras 
Bella  canendo.' 

lb  Utcnjue  puer]  Et  Cupido  et  A- 
cLillcii.      Natus  uterquc  Dea]    Cupido 


ex  Venere,  Achilles  ex  Thetide. 

18  Sed  tamen  et  tauri  cervix]  Tau- 
ri  et  equi  exemplo  probat,  Cnpidi- 
nem posse  gnbernari.  Tauri  cervix 
oneratur  aratrn]  Tauri  curcis  onerantur 
aratris  unus  Ambrosianus  et  unus 
Vaticanus.  Aratra  passim  '  curva' 
nostro  aliisque  poetis  dicuntur. 
Heiiis, 

21  Ultor  ero]  Docendo  modum  a- 
uiandi. 

25  No7i  ego,  Phcebe,  datas]  Non  di- 
cara,  me  artem  amatoriam  ab  Apol- 
line,  non  ab  avium  auspiciis,  non  a 
Musis  ;  sed  ab  nsu,  et  longa  araandi 
peritia  accepisse. 

26  Aeria  voce  avis]  Garritu  volu- 
crum  :  quem  augures  maxime  obser- 
vabant. 

27  Nee  mihi  sunt  visa:  Clio]  Hesio- 
dum  dicit :  qui  cum  patris  oves  pas- 
ceret  juxta  Heliconem,  a  Musis  ad 
fontera  Hippocrenem  ductus,  poeta 
evasit.  Clio  autem  una  est  ex  Mu- 
sis :  sic  appellata  propter  gloriara, 
qujE  ex  potitarum  laudibus  oritur. 
CUusquc  sorores]  Reliqnas  Musas  in- 
tellige.  Clius  autem  genitivus  est 
Grfficus.  Clio  Cliusque  sorores]  Clios- 
gwescripti :  sic  inPriapeis  Epigramin. 
C7.  cum  in  priscis  codicibus,  '  Pene- 
lopes primam  Dido  fac  prima  sequa- 
tur,'  exstet,  facile  apparet  Didus  es- 
se reponendum:  vulgati  Didonis  pri- 
ma, praeter  usum  caltiorls  aevi. 
Heins. 

28  Ascra]  Vicus  est  in  Thespiis, 
juxta  Heliconis  partem  :  quam  Dius 
et  Pycimede  Hesiodi  parentes  inco- 
luerunt,  relicta  patria  Cuma. 

29  Usus  opus  7novet  hoc]  Usu  et  ex- 
perientia  doctus  haec  canto. 

31  Este  procul  vitite  tenues]  Rejicit 
Vestalcs,  et  matronas  castissimas, 
quas  tcnui  vitta  ct  instita  denotat, 
Stola  autem  matron;^  utcbantur  ad 
imos  pedes  :  quam  instita  assuta,  hoc 
est,  tenuissinia  fasciola,  ambibat. 
Hanc  nonnulli  limbum  appellant. 
Vitta  vcro  Vcstalium  pcculiaris  erat, 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.   I. 


ni45 


qna  capillos  ligabant.  Magis  tamcn 
placet,  lit  per  '  vittas,'  piullas  vir- 
gincs,  et  noiuiiini  niiptas  intelligas, 
potiiis  qiiani  Vestales  virRines  :  quae 
ctiani  vitta  iitebantur.  Ovid,  in  Me- 
tam.  '  Vitta  coiircebat  positos  sine 
lege  capillos.' 

33  Venerem  tiitam]  Ignobiles  fre- 
minas,  ad  quas  est  adilus  tutus  : 
quum  e  diverso  ad  nobiles  peiiculo- 
siis  sit.  Conccssaque  furta']  Amores 
lege  pennissos,  ct  aditii  faciles.  Nos 
Venerem  hitam]  Libro  Tristiiim  se- 
ciindo,  ubi  quatuor  hi  versus  repe- 
tuntur,  legere  est,  *  Nil  nisi  Icgiti- 
mum  conccssaque  furta  canemus.' 
Heins. 

37  Placidam  exorare  pueUam'\  Placi- 
tam  ex  melioribus  libris  omnino  est 
legendum  :  et  mox,  Tot  tihi  tamque 
dabit  formosas  Roma  puelUis,  non  nam- 
(jue  dabit.  Epistola  Acontii,  '  Per 
gladios  alii  placitas  rapuere  pucUas,' 
Amor.  l.Eleg.  10.  '  Non  aries  placi- 
tara  muncre  captat  ovem.'  Lib.  ii. 
El.  4.  '  Sive  rudis,  placita  es  sim- 
plicitate  tua.'  Art.  iii.  '  Nee  Thus- 
cus  placitis  deveiiit  amnis  aquis.'  Et 
mox,  '  Nos  faciiuus  placitae  late  pras- 
conia  forniaj ;'  ut  illis  locis  restituen- 
dum.  Pliira  vide  Notis  ad  Episto- 
1am  XIX.  208.  Idem.  Exorare^  Pre- 
cibus  et  blanditiis  tibi  morigerani 
reddere. 

39  Hie  modus]  Haec  mensura.  Nos- 
tra cujTu]  Nostiis  praeceptis.  Est 
enim  similitudo  ab  aurigis  sumpta. 
Signabilur  area]  Describetur  spatiuni 
operis. 

40  Hac  erit  admisia  meta]  Curren- 
dum  erit  per  hoc  spacium.  Admi^sa 
rota]  Adnioto  vel  celeri  curru.  Me- 
ta  terenda  rota]  Memiui  illorum  Pro- 
pertii,  '  Septima  qiiam  metani  trive- 
vit  arte  rota.'  Memini  et  a  Nostro  1. 
II.  mox  dici,  '  Interior  curru  meta 
terenda  meo  est.'  Libri  tamen  mc- 
liores  hoc  loco  meta  premenda;  nee 
male  :  unus  Vaticanus  cum  Ambro- 
siano,  tenenda ;   quomodo  Trist.  1.  iv. 


El.  8.  '  Ncc  procul  a  metis,  quas 
pene  tenere  videbar.'  Virgilitis  1.  v. 
'  JaiiKjue  pro\)inquabant  scopulo,  me- 
tanique  tencbant.'  Paulo  post  etiam 
nonniiili  codices  meta  tenenda,  mod  te- 
renda.    Heins. 

41  Dumlicet]  Dum  nihil  til)i  oh- 
Stat:  vel  dum  fas  est  per  a-tatem  : 
nam  sencm  non  decet.  Loris  mlutis] 
Aniota  omni  alia  cura. 

43  Hac  tibi  non  veniet  tcnues]  Te- 
7iues  veniet  meliores  libri.    Heins. 

44  Quarenda  est]  Non  enim  dor- 
mienti  tibi  haec  confecturi  sunt  su- 
peri.  Nee  sine  tua  opera  dedncetur 
tibi  arnica. 

4.5  IJbi  retia  tendat]  Ponat  Argen- 
tinensis  liber  ;  etiam  non  male  :  sic 
et  infra  263.  libri  meliores,  '  Hacte- 
uus  unde  legas  quod  ames,  ubi  relia 
ponas.'  Virgilius  Georg.  i.  '  Tunc 
gruibus  pedicas  et  retia  ponere  cer- 
vis.'  Noster  quoque  Metam.  vii. 
'  positarum  lina  plagarum.'  Et  ali- 
bi, '  in  laqueos,  quos  posuere,  ca- 
dent.'     Heins. 

47  Qui  sustinet  hamos]  Periphrasis 
est  piscatoris.  Sustinet  hamos]  Con- 
tinet  fragmentum  Bodleianum  et  tres 
quatuorve  alii  codices.  Sic  infra, 
*  pressas  continet  arte  jubas.'  Heins. 

49  Longo  amori]  Diu  duraturo. 

51  Dare  vela]  Non  est,  inquit,  lon- 
gius  navigandura,  ut  puellam  inve- 
nias:  quemadniodum  fecit  Paris,  qui 
in  Graeciam  navigavit. 

52  Longa  terenda  via  est]  Non  etiam 
peragranda  erit  terra,  ut  fecit  Per- 
seus, qui  a  Polydecte  Magnetis  filio 
ad  Gorgonas  missus,  Andromedan 
invenit  in  littore,  ceto  expositam,  ut 
in  Metani.  docet  Ovid. 

53  Andromeden]  Andromedan  lege, 
ut  meliores  libri ;  quod  jam  monui 
notis  ad  Epist.  xviii.  149.  in  caeteris 
Naugerii  conjectnram  expressimus. 
Nam  scripti  codices  cum  vulgatis 
portavit ;  et  Raptaque  sic.  Heins.  M- 
gris  portavit  ab  Indis]  In  Joppe,  quse 
est  in  Palaestiua,  ante  diluvium  cun- 


3146 


NOTiE   VARIORUM    IN   OVIDII 


dita,  ubi  Ceplieus  regnavit,  id  factum 
fiiisse  praedicant.  Nigris  auteni,  hoc 
est,  fuscis,  solis  ardore. 

57  Gargara  quot  segetes]  Gargara 
sunt  in  Mysia,  quas  est  Hellesponti 
provincia.  Hie  autem  pro  oppido 
accipitur,  frugum  feraci.  Methymna 
racemos]  Methymna  est  urbs  Lesbio- 
rum,  in  qua  vinum  optimum  nascitur. 

59  Quot  cesium  Stellas]  Distichon 
hoc  non  esse  Ovidianas  notae  conten- 
do.  Pentameter  ex  illis  Nostri  ad- 
umbratus  est  Amor.  i.  El.  8.  '  Nunc 
Mars  externis  animos  exercet  in  ai- 
mis  :  At  Venus  ^neae  regnat  in  urbe 
sui.'  In  Oxoniensi  fragmento  lege- 
batur,  Mater  in  JEnece  constilit  urbe 
sui.     Constitit  etiam  Regius.  Heins. 

60  Mater  et  jEnece}  Venus,  /Eneae 
mater,  Romae  sedem  habet :  ex  quo 
ostendit,  lascivas  esse  Romanas  mu- 
licres. 

63  Sive  cupis  juveneni]  Majorem  na- 
ta  puellam. 

64  Cogeris  voti]  Script!  plerique, 
Cogeris  et,  Puto,  Cogere  et.  Come- 
linianus  codex  superiori  versu  non 
male,  jurencs  tibi  mille  patebunt :  pate- 
bit  tibi  aditus  ad  mille  juvenes ;  dic- 
tum Notis  ad  Amor.  II.  El.  19.  vs.  25. 
Heins.  Cogeris  voti  nescius  esse  <ui] 
Ignorabis  quaenam  ex  tarn  multis 
puellis  eligenda  sit. 

66  Crebrius  agmen  erit'\  Pleniiis  me- 
liora  exemplaria  ;  idque  constanter, 
Heins. 

67  Tu  modo  Pompeia]  Porticus  olim 
Romae  erigebantur,ad  inambulationes 
et  umbras.  Inter  ca?teras  maximae 
fuit  admirationis  porticus  Corinthia, 
ad  Circum  Flaraininni  crecta  a  Cneo 
Octavio :  ita  appellata  propter  aes 
Corinthium,  quod  crat  in  columnis. 

68  Quum  sol  Herculei]  Quuni  Sol 
est  in  Leooe.  Sol  ciiini  13.  Calend. 
Aug.  in  Leonem  trans-itum  facit. 
Designat  '<£statem.  Herculei  leonis'] 
Nemeajum  leonem  dicit,  quern  Her- 
cules incrrais  occidit,  ct  inter  sidcra 
collucatub  cat. 


69  Aut  ubi  muneribus']  Sunt  qui  in- 
telligant  de  templo  Coucordiap.  Mihi 
magis  placet,  intelligas  de  porticu 
Octaviae. 

70  Externo  7narmore'\  Peregrino 
marmore:  quod  e  Laconia,  Phrygia, 
Numidla,  Paro,  Caristo  advehebant. 

71  Priscis  tabellis]  Antiquorum  pic- 
torum  clarissimis  picturis,  quae  in 
porticibus  locabantur. 

72  Livia  notnen  hahef]  Porticus  Li- 
viae  meminit  Ovidius  in  Fastis :  *  Dis- 
ce  tamen  veniens  aetas,  ubi  Livia  nunc 
est  Porticus,  immensae  tecta  fuisse 
domus.'  Domin.  Porticus  Livia,  tes- 
te P.  Victore,  erat  in  tertia  urbis  re- 
gione,  prope  Suburram.  Ciofan. 

73  Quaque  parare  necem  miseris^ 
Porticum  Apollinis  Palatini  intelligit. 
Nam  Augustus  templum  Apollinis  in 
parte  Palatinae  domus  excitavit,  cui 
addidit  porticum  cum  bibliotheca 
Graeca  Latinaque,  In  ea  erant  ima- 
gines Danaidum  quinquaginta. 

74  Belides']  Danaides.  Belus  eniin 
pater  fuit  Danai  et  j^gypti. 

75  Nee  te  pratereaf]  In  templis 
adulteria  exerceri  solita,  docct  Juve- 
nalis.  Intelligit  autem  hie  Ovidius 
de  templo  Veneris:  quae  ritu  Assyrio 
Roma?  colebatur  cum  Adonide,  maxi- 
ma veneratione.  Fuit  autem  Adonis 
filius  regis  Cinyrae,  ct  Myrrhae  ejus 
filiae,  quem  ardentissime  amavit  Ve- 
nus :  sed  ab  apro  vulneratus  interilt, 
non  sine  Deae  luctu  maximo.  Is 
deinde  in  florem  mutatus  est,  ut  do- 
cet  Ovid,  in  Metam, 

76  Cultaque  Judceo  septima  sacra 
viro"]  Syro  optime  Bodleianum  frag- 
mcntuni  pro  diversa  lectione.  Nisi 
quod  Idumceo  Syro  reponi  malim  ; 
quod  magis  poiitirum  :  etsi  et  Judaeos 
Syris  fuisse  adscriptos  ex  Strabone 
liquet.  Ptolcmasus  :  na\ai(TTlpr)s  2w- 
pias,  T^ris  Kol  'lovSala  «oA«?Tai,  Beaks, 
lufra  vs.  418.  similiter  ex  Puteancis 
excerptis  scribenduni,  *  Culta  Palrt>s- 
tino  septima  saci  a  Syro  :'  nam  ct  illic 
viro  legebatur.    lu  fragmento  liod- 


ARTEM    AMATORIAM.      LIB.    I. 


3147 


leiano  fani  Illic  quam  Iiic  Deo.  Ti- 
bulliis  lib.  I.  *  Allja  Palastino  sancta 
colimiba  Syro  :'  ubi  miniino  ferciulum 
suo  ;  quod  Scaligeri  codex  cxliibebat, 
illo  noil  improbante.  Syria  oniin  tri- 
plex apud  veteres  Geofiraplios,  ^vpla 
Ko/At;,  ^otvlKTj,  Kol  UaAcuffrlvrj.  llcins. 
Cultaque  Judao]  Carimonias  Judai- 
cas  accipe,  ad  quas  confliiebant  Ko- 
manac  piiella^  Sed  eas  Tiberius  post- 
niodtim  compcscnit.  Septhna  sacra] 
Caerimoiiiaj  JudaDorum,  qiia>  fiebant 
septimo  quoque  die,  qiiem  Jiidsi 
Sabbatuin  appellant. 

77  AVu  fuge  NiligencE  Memphitka 
templa  juvenca-]  Ad  Niliini  lo  cum 
non  sit  genita,  pcrperani  Niligena 
dicatur.  Scripti  plerique  lanigerce ; 
sed  linigercE  verum  est ;  quod  in  op- 
timo  Regio,  Puteani  cxcerptis,  et 
duobns  tribusve  aliis  extat.  Pont. 
Eleg.  I.  I.  '  Vidi  ego  llnigeiae  nnmen 
violasse  fatentem  Isidis  Isiacos  ante 
sedere  focos.'  Et  Amor.  ti.  El.  2. 
'  Nee  tu  linigeram  fieri  quid  possit 
ad  Isin  Qnaesieris.'  Quibus  locis  pari 
modo  turbant  libri  veteres.  Linigera 
quemadmodum  Isis,  sic  ejus  quoque 
sacerdoles  linigeri  poetis  passim  dic- 
ti.  Noster  Met.  i.  '  Nunc  Dea  lini- 
gera colitur  celeberrima  turba.'  '  Li- 
nigeri calvi'  Martiali  iidem  lib.  xii. 
Ep.  29,  et  Juvenali,  '  Qui  grege  lini- 
gero  circumdatus  et  grege  calvo.' 
Claudianus,  '  plurimus  infra  Liniger 
imposito  suspirat  vecte  saccrdos.' 
Sed  hac  de  re  jam  copiose  egerunt 
viri  eruditi.  Heins.  Nee  fuge  linigercc'] 
Templum  Isidis  dicit :  quod  fuit  prox- 
imum  ei  campo,  qui  erat  conjunctus 
campo  Martio.  Juven.  '  Isidis  anti- 
quo  qua;  proxima  surgit  ovili.'  Hu- 
jus  Dea^  sacra  celebrabantur  quotan- 
nis  a  midieribus,  dccem  contiuuis 
diebus,  ut  ostendit  Propertius,  ubi 
saepenumero  scortationes  et  Icnocinia 
exercebantur.  Memphitica  sacra]  /E- 
gyptia.  Memphis  cnim  urbs  in  an- 
gustiis  ^gypti  sita  fuit.     Juvencw} 


Isidis,   quam  Juno   niutavit  in  vac- 
cam. 

78  Multas  ilia  facit]  Multa;  illic 
vitiantur.  Qiw<l  fuit  ipsa  Joci]  Nam 
lo,  qua;  postea  Isis  dicta  fuit,  a  Jove 
compressa  est. 

79  Qiiis  credere  posset]  Possit  me- 
liorcs.  lleins. 

80  Argutoforo]  Frcmenti  litigan- 
tium  vocibus  et  convitiis. 

81  Suhdila  qua  Veneris]  Qua,  ubi. 
Appiam  aquam  dicit:  nam  Appius 
Claudius  in  ccnsura  viam  munivit, 
quae  a  porta  Latina,  sive  Capena, 
quam  etiani  Fontinalcm  Pompeius 
appeilat,  Bruudusium  uscjue  ducebat. 
Facto  de  marmore]  Nam  in  foro  C.  Cse- 
saris  erat  Veneris  genitricis,  quod 
fecit  Archelaiis  :  sed  festinatione  de- 
dicandi  reliquit  imperfectum. 

82  Appias]  Ab  Appio  Censore  eo 
ducta,  ubi  postea  forum  Caesar  ex- 
struxit.  Expressis]  Ejaculatis,  emis* 
sis.  A'era  putsat  aquis]  Id  est,  e  fonti- 
bus  in  altum  eriimpens,  aerem  ferit. 

83  Cupitur  constdtus  ainore]  Amoris 
vetustiores  libri.  Lege  Amori,  id  est, 
Cupidini;  atque  itafragmentum  Bod- 
leianum,  cum  alio  codice  quern  An- 
dreas Cavalcantes  Patricius  Floren- 
tinus,  vir  ad  comitatem  et  elegantias 
factus,  mihi  dono  obtulit.  '  Consul- 
tus '  pro  jurisconsnlto  :  ut  Noster 
Amorum  lib.  i.  El.  13.  '  Nee  tu  con- 
sulto,  nee  tu  jucunda  diserto  es.'  Et 
mox,  '  Ha;c  cadem  sponsum  consuiti 
ante  atria  niittit.'  Horatius,  '  Eris 
tu,  qui  modo  miles,  Mercator,  tu  con- 
sultus  modo,'  &c.  Et  '  consultor ' 
apud  eundem,  '  Sub  galli  cantum 
consultor  ubi  cstla  pulsat.'  Heins. 
Considtus]  Jurisperitus.  Aliis  cavif] 
Reos  defendit. 

85  Dcsunt  sua  verba]  Nescit  juris- 
peritus uti  apud  amicam  cluqueutia, 
qua  in  foro  uti  solet. 

SO  liesque  novee]  Novae  causae,  non 
judiciales,  sed  amoris.  Causaque  agen- 
da sua  est]  Unas  Vaticau.  et  Palatiu. 


3148 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


subit.  Rottendorphianus  sufterf.  Scri- 
be cnni  Politiani  codice,  causaque 
agenda  sui  est:  sui  ipsius  causa,  non 
aliena.  Heins. 

89  Scd  tu  prcEcipue]  Fa;mina;  ad 
spectandos  liidos  eKomniurbis  parte 
in  theatruin  decurrebaiit.  Curtis  thea- 
tris}  Cuivum  theatrum  appellat  prop- 
ter fonnam  hemicycli  quam  obtine- 
bat. 

90  Voto  ferliliord]  In  theatro  ube- 
rior  est  puellarum  copia,  qnam  spe- 
res.  Votis  fertiliora  tuis]  Voto  tuo 
meliores.  Hcins. 

93  Longum  formica  per  agmen] 
Quod  ex  iEneid.  iv.  videtur  desum- 
tum :  '  It  nigrum  campis  agnien,'  et 
quae  seqq.  Et  hoc  ex  Ennio  et  Aci- 
lio, 

95  Et  olentia  nacta  Pascua]  Non 
damno  penitus  banc  lectioneni,  qiiam 
codices  scripti  tuentur :  minimum 
tamen  abest,  quin  Ilyinettia  pascua 
reponendum  censeam.  Sic  infra  pro 
Hymettia  mella  plurimas  inenibranae 
humentia.  Laudatissimum  mel  Atti- 
cum  ex  Hymetto  nionte  ;  ut  et  Hy- 
blasum   favi   SicuH.     Noster  Met.  x. 

*  ut  Hymettia  sole  Cera  remollescit.' 

*  Hymettia  '  quoque  '  mella  '  babes 
apud  Horatium ;  et  sane  frequenter 
in  hisce  propriis  nominibus  peccatiir : 
sic  in  Tristibus  pro  '  Pastana  rosaria' 
nunc  legitur  et  amcena ;  ut  suo  loco 
dicetur.  Heins. 

96  Per  /lores  et  thyma']  '  Fcrvet 
opus,  redolentque  thynnnn  fragran- 
tia  mella.' 

101  Sollicitos']  A  Romulo  primum 
in  theatro  coepisse  lascivam  licen- 
tiam,  ostcndit.  SuUicitos  ludos]  In- 
quietos,  et  curarum  amoris  plenos. 

102  Rapta  Sabina]  Noster  Fast. 
in.  187.  '  Jamque  loco  majus  nomen 
Romanus  babcbat ;  Nee  conjux  illi, 
ncc  socer  ullus  erat.  Sperncbant 
generos  inopes  viciuia  dives ;'  et  qua; 
seqq. 

103  Tunc  nequc  marmoreo]  Vela  in 


theatris  umbram  faciebant :  quod 
primus  omnium  invenit  Q.  Catultis, 
quum  Capitoliimi  dedicaret.  Mox 
Capsar  totum  forum  Roinanum  in- 
texit.  Pendebanti  Sic  et  Propert. 
'  Nee  siuuosa  cavo  pendebant  vela 
theatro.'  Marmoreo  theairo]  Tlieatra 
quondam  non  ex  marmore  structa 
erant;  ut  postea  theatrum  Pompeii. 

104  Nee  fuerant  Uquido'\  Croco  tri- 
to,  et  mero  infuso  vasi  vitreo,  quod 
Martial. '  nimbum'  appellat,  sparge- 
bantur  tlieatra,  populo  nimia  opulen- 
tia  luxuriante,  ut  testis  est  Plin. 
Ptdpita  rubra  crocol  Similiter  in  Fast. 
I.  342.  '  Nee  fuerant  rubri  cognita 
fila  croci.'     Vide  Ep.  xxi.  1G2. 

105  Illic,  quas  tuleranf]  Scena  prius 
frondibus  e  Palatino  monte  dccerp- 
tis  ornabatur.  At  postea  Claud. 
Pulcher  scenam  varietate  coloruni 
adumbravit. 

107  In  gradibus  de  cespite  factisi 
Hanc  Romanorum  tunc  temporis  ho- 
nestam  paiipertatem  vel  continen- 
tiam  laudat  Pocta  in  Fast.  i.  203. 
'  Frondibus  ornabant,  quse  nui}c  Ca- 
pitolia  gemniis :  Pascebatque  suas 
ipse  Senator  oves.  Nee  pudor,  in 
stipula  placidam  cepisse  quietem,  Et 
foenum  capiti  supposuisse,  fuit.' 

108  Qu(dibet  hirsutus]  Coronam 
frondeam  gestabant  majores  in  spec- 
tandis  ludis.  Postea  tanta  inolevit 
luxuria,  ut  etiam  rosacea  coeperint 
uti.  Hirsntas  comas'\  Quia  Romani 
antea  iutonsi  fuerunt.  Olim  tonso- 
res  non  fuisse,  significant  antiquorum 
statua[>. 

109  Respiciunt]  Lustrant,  et  inqui- 
runt  quam  rapiant. 

110  Multa  movenf]  Cum  animo  suo 
taciti  cogitant,  inque  varias  partes 
rapiunt,  et  volvunt  per  singula. 

111  Rudcmmodum]  Rudeni  niodu- 
lationcm.  Rudibiis  adhuc  hujus  artis 
Hetruscis  :  cpiia  nondum  tarn  inflexo 
sono,  ner  multiforatili  tibia  utcbaa- 
tur.      Tibicinc  Tliusco]    Quia  ex  He- 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.    I. 


3  J  49 


trnria  venerant  tibicines  :  qiioiiim  iu\ 
sacra  tibiic  ex  biixo  fiebant,  liiilicriP 
vero  ex  loti  arbore.  Deinde  ex  ossi- 
biis  asininis,  postf-a  ex  argento. 

112  Lydius  cequatani]  Ludius  Scali- 
gcr  et  Politianiis ;  nee  aliter  pro  di- 
versa  lectione  in  Moieti  libro.  Ludii 
iidem  qui  histriones  ;  de  qiiibus  cum 
alii  jam  abunde  ex  professo  egerint, 
quod  addam  non  babeo.  Ad  rem  ta- 
men  facit  Livii  locus  I.  vii.  c.  2. '  Lu- 
dioues  ex  Hetruria  acciti,  ad  tibicinis 
modos  saltantes  hand  indecoros  mo- 
tus  more  Tiuiseo  dabant.'  Optinius 
Regius  LudU  a  manu  prima,  sed 
emendatum  postca  Lydius,  Heins. 
Pulsat  pede  humum]  Saltat.  Sic  Hor. 
Od.  I.  37. '  nunc  pede  libero  pulsanda 
tellus.'  De  veterum  saltatione  vide 
Athen.  1.  i.  c.  14.  18.  et  19.  Homer. 
Odyss.  0.  204.  avTap  'OSv(T(7evs  Map/xa- 
pvyas  dr]ilTo  iroSoov,  Baifxa^e  Se  Ov^Q. 
Quod  Didym.  explicat,  illas  pedum 
micationes  vocans  tos  awTdvovs  twv 
iroSuu  Kiv7i<Tets'  et  deinde  eV  y^p  rats 
o^fiais  KiVT](Ti<Ji  orrJcTiAifis  rwv  iro^wv 
ylvfrat. 

113  Inmedio  plausti]  In  media  pow 
puli  plaiideutis  laetitia. 

114  Rex  popnlo'\  Ronnilus  signum 
dedit  rapiendi  virgines  Sabinas. 

115  Animum  clamore  fatente.<!!]  Hos- 
tili  et  incondito  fremitu,  qnalem  tol- 
lere  solent  qui  in  hostem  procurrunt : 
AoplKTvnov  a\a\iu.  Pindar.  Nem.  m. 
Et  Diod.  Sicul.  xiv.  2.  de  Persis, 
'EiTfcpdv7](7av  ol  rifpcTai  SietrKoiacTjucVot  ko- 
TairA.7jKTiKft)y,  koX  fiera  ^orjs  iTri<p(p6fie- 
vol. 

117  Ut  fugiunt  aqiiilas]  Idem  in 
Metam.  '  Sic  aquilam  penna  tugiunt 
trepidante  columba;.'  Ut  fugiunt  co- 
lumbtv']  Similiter  deaccipitre.  Horat. 
Od.  I.  37.  '  Remis  adurgens,  accipi- 
ter  vehit  Moll«'is  columbas,  aut  lepo- 
rem  citus  Venator,  in  campis  nivalis 
Unionise.'  Idcoiiucct  Homero  Iliad. 
O.  vocatur,  "ipri^  <pa<T(yo<p6vos. 

118  Vtquafugit  risos]  Utfugit  visas 
Kegius  et  Bodleiauus :    in    quinque 


aliis,  Ut  fugit  invisos:  8cd  nulla  Opus 
niutationo.  Pont.  n.  El.  7.  '  Sa-pe 
cancm  longe  visum  fugit  agna,  lu- 
punniiie  Credit :  el  ipsa  suam  nescia 
vitat  opem.'  Ileitis.  Agna  novella^ 
Tcnera  :  recens  a  malre.  Sic  Cicer. 
'  noveljje  arboros.'  '  Prada  novella/ 
Art.  III.  500.  Quo  vulgo  utuntur  pro 
comnientariis  et  actis. 

119  Sine  lege]  Sine  ordine. 

121  Sum  timor  unus  erat]  Omnes 
pariter  timebant.  Fades  non  una  ti- 
moris]  Quia  aliae  aliam  tinioris  faci- 
emostendcbant.  Qua-dam  enim  mor- 
tem, aliae  captivitatem,  et  alia  id 
genus  supplicia  timebant. 

122  Pars  laniat]  Laniant  Vaticanus 
unus  cum  codice  Patritii  Junii ;  et 
tum  sedent  lege.  Heins. 

121  Hac  fugit,  ilia  manet]  Hacma' 
7iet,  ilia  fugit  scripti  fere  omues.  Idem. 

125  Genialis  prteda]  Generandis  li- 
beris  parata. 

120  Ipse  decere  pudor]  Vetustiores 
timor.  Heins. 

127  Si  qua  repugnahat  nimium,  comi» 
temque  negabat]  Repugnarat  et  nega* 
rat  nielioris  notee  libri :  sed  comitem 
negarat  non  placet,  ut  se  subintelliga- 
tur.  Niniirum  buic  loco  accidit,  quod 
aliis  multis,  ut  repetitio  ejusdera  vo- 
cis  neglecta  a  supinis  librariis  cau- 
s.im  errori  dederit.  Lege,  Si  qua  re- 
pugnarat nimium,  nimiumque  negarat, 
Plures  Inijusmodi  errores  deteximus 
a  librariis  commissos  Notis  ad  Epist. 
VI.  29.  Idem, 

129  Atque  ila,  Quid  teneros']  Livius 
quoque  doect,  Romanes  precibus,  quae 
maxime  ad  muliebre  ingenium  effica< 
ces  sunt,  Sabinas  raptas  conciliasse. 

133  Solemnia  thcatra]  In  quibus  80- 
lennes  Uidi  exhibentur. 

134  hisidiosa  manent]  Ex  eo  tern* 
pore  quo  raptae  sunt  Sabinar,  semper 
in  tlieatris  paratae  fueruut  pucllis  ab 
amantibus  iusidiic. 

135  Nee  te  nobHiitm']  Sunt  qui  hoc 
ad  e(|uiria  tantum  referendum  pu- 
tent :  qua;  fiebaut  quinto  Idus  Apri- 


3150 


nottE  variorum  in  ovidii 


les,  in  Ciico  maximo,  inter  Palatinum 
et  Aventiuum.  Magis  placet  iutel- 
ligas  de  ludis  omnibus  qui  fiebant  in 
Circo.  Inter  quos  etiam  Megalesiaci, 
qui  in  honorem  magnae  matris  cele- 
brabantor,  magna  hominum  frequen- 
tla. 

136  MuUa  commoda]  Quia  eo  con- 
fiuunt  puellae.  Circus  hahet'\  Circus 
dictus  est,  quod  circum  metas  pompa 
ferebatur,  et  equi  cnrrebant:  ut  auc- 
tor  est  Varro.  Tres  autem  Circos 
Romae  fuisse  legimns  :  Maximum, 
Flaminium  vel  Apolllnarem,  et  Ne- 
ronianum  in  Vaticano.  Dispcnebalur 
autem  circus  in  formanl  spacii  ob- 
longi:  et  in  sumniitate  circi  carce- 
res  erant,  uude  equi  curribus  juncti 
ad  cursum  incitabantur. 

139  Proxitnus  a  domino]  Ad  domi- 
nam  niulti  ex  scriptis.  Forte,  Proxi- 
nius  at  dominam  :  ut  apud  Ciceroneni 
lib.  I.  Ep.  9.  ad  Atticuni,  '  Proximus 
Poropeium  sedebani.'  Heins. 

140  Quam  potes]  Scripti  majori  ex 
parte  gua;  sed  nihil  niutandum.  Vid. 
lib.  HI.  262.  Idem. 

141  Et  bene  quod  cogit  si  nolit  linea 
jungi]  Si  nolis  recte  castigatiores  libri. 
Amor.  lib.  III.  El.  2.  '  Quid  frustrare- 
fugis  ?  cogit  nos  linca  jnngi.  Haec 
ex  lege  loci  commoda  Circus  habet.' 
Hinc  apparet  infra  vs.  497.  scriben- 
diim  esse,  Nee  sine  te  curve  sedeat  spa- 
tiosa  theatre:  idque  cum  melioribus 
libris.  Idem.  Et  bene  le  cogit]  Sedendi 
ordo  et  locus  jungit  te  piicUiE,  etiam 
si  id  ipsa  nollet.  Mer.  Et  bene  te  co- 
git,  si  nolit,  linen  jungi]  Per  lineam 
funiculum,  autNimile  aliquidintelligo, 
quo  sedilia  in  circo  distincta  fuere. 
Micyl. 

142  Qua  tibi  tangcnda  est]  Qworf  Re- 
gius et  unus  Palatinus,  ut  rcferan- 
tur  hiPC  ad  rh  Et  bene.  Oxoniensis 
Quid:  primus  Vaticanus  Quo;  prox- 
inic  verum.  Hcins. 

144  Et  moveant  primos]  I'rinuis  scr- 
mo  sit  ciuu  puella,  quisiiaui  sit  futu- 
rm  victor  iu  ludis,  ex  omniuui  sen- 


tentia,  vel  simile  quid. 

145  Cujus  equi  veniant]  Docet  juve- 
nes  studiis  puellarum  obsequi  debere, 
favendo  ei  quem  ipsa  laudarit,  ex  illia 
quatuor  factionibus  Circensium  ludo- 
rum,  a  panni  coloribus  denominatis. 

147  At  quum  pompa  frequens]  Qua- 
ils sit  haec  pompa  in  ludis  Megalesia- 
cis,  docet  in  Fast.  At  cum  pompa  fre- 
quens, Sfc]  De  ea  pompa  intellige 
quae  ipsum  certamen  praeibat,  in  qua 
Deorum  imagines  per  circum  et  circa 
metam  gestabantur.  Micyl.  Pompa 
frequens  certantibus  ibit  ephebis]  Ceeles- 

tibus  eburnis  Jureti  liber  et  fragmen- 
tum  Oxoniense :  quomodo  et  Come- 
lini  codex  pro  diversa  lectione;  op- 
tlme.  Vide  de  hac  Deorum  pompa 
per  Circum  ferri  solita  ipsum  Ovi- 
dium  copiose  agentem  Amor.  lib.  iii. 
El.  2.  quibus  totus  hie  locus  mire 
ilhistratur.  Heins, 

148  Tu  Veneri  domina]  In  pompa 
Megalesiaca  non  modo  ipsam  Cybe- 
len  deferebant  in  circum,  sed  alia 
quoque  simulacra  :  id  quod  etiam  in 
pompa  Cereris  fieri  solitum  testatur 
Ovid,  in  Fast.  Amantes  autem  Ve- 
neri potissimum  assurgebant. 

153  Pallia  si  terrce]  Pallium  supra 
tunicam  gestabatur  a  viris  et  mulieri- 
bus.  TerrcE  nimium  demissa]  Terra  di- 
inissa  Regius  et  Oxoniensis  cum  aliis 
nonnullis  monui  Amor.  iii.  El.  2.  vs. 
25.    Heins. 

154  In  mutula  sedulus  effer  Aiorao] 
Immunda  humu  bene  libri  veteres : 
nonnulli  aufer.  Idem.  Effer  hiimo]  Id 
est,  amoveas  e  loco  imniundo. 

155  Protinus  officii  pretium]  Officio 
Regius,  Oxoniensis,  et  unus  ex  ineis, 
quo  vir  optimus  Angelus  Aprosius 
Intimelius  me  donavit.  Heins. 

159  Parca  leves  capiunt  animos]  Par- 
vis  hujusmodi  officiis  conciliantur  pu- 
ell*. 

160  Pulvinumfacili]  Pulciniir  multi 
ex  scriptis;  sed  male.  Pulvinaria 
enim  proprie  in  sacris  locum  habcut. 
Epistula  Ucrus,    '  Collaque  pulviua 


ARTRM    AMATORIAM.     LIB.    t. 


3151 


nostra  ferciuladcdi.'  Ifeins.  Pulvinum 
facUi  Hupposuisse  manu]  Hue  iion  in- 
commudc  vidctiir  refcrri  posse  illiid 
Plaut.  in  Sticlio.  i.  2.  S5.  '  Pi.  asside 
hie,  Paler.  An.  Non  sedeo  istic  : 
vos  sedete  :  ego  sedero  in  subsellio. 
Pi.  Mane  pulvinum.  An.  bene  procu- 
ras  miiii :  satis  sic  fultuni  est  niiiii.' 
l(jl  I'rofuit  et  tenues  ventos  inovissc 
Jlabcllol  Tcniii  ventos,  sciipti  plerique. 
Regius  tanien  et  Oxoniensis,  tenui 
vento  movisse  tabellam ;  optime.  Inti- 
nielii  codex  ventos  movisse  tubello :  in 
uno  Vaticano,  tenui  tabella;  quod 
niaxiine  placet  ;  neque  aliter  Aron- 
delianiis.  In  Farnesiano  scaiei/«  :  duo 
aXWflagello.  Amorum  lib.  iii.  El.  2. 
'  Vis  tamen  intcrea  tenues  areesseie 
ventos,  Quos  faciat  nostra  riiota  ta- 
bella manu.'  Ita  et  illo  loco  vetus- 
tiores  libii,  ut  Salmasius  in  suis  quo- 
que  inveueiat;  ut  testatur  ad  Pal- 
lium Tertulliani.  Apud  Piopertium 
lib.  IV.  El.  9.  Hercules  de  se,  '  Mollis 
et  hirsutum  cepit  mihi  fascia  pectus, 
Et  manibus  duris  apta  tabella  tuit  :' 
ita  scribo  ;  vulgo  inepte  legitur  apta 
puella  fui.  Noster  Fast.  ii.  de  Oni- 
phale  eadem,  *  Aurea  pellebant  rapi- 
dos  nmbraeula  soles,  Quae  tamen 
Heiculeae  sustiuuere  manus.'  Flabel- 
lum  Latine  dici  baud  ignoro,  cum 
Terentius  ac  Martialis  ea  voce  sint 
usi,  sed  primani  ejus  vocis  syllabam 
lion  posse  conipi  habeo  persuasum. 
Producunt  ci'ite  Propeitius, et  Mar- 
tialis. Fiebant  auteni  Habella  ex  ta- 
bulis  tenuioribus,  undc  et  tabellae 
dictae.  Puto  pari  modo  corrigendum 
esse  carmen  de  Mensibus,  quod  in 
Catalectis  Pithoeanis  extat,  'Augus- 
tum  penitus  torret  Pliaethontius  ar- 
dor :  Quem  recreant  fessuni,  gillo, 
fabilla,  niplo.'  Ita  enim  legitur  pos- 
terior versus  in  codiee  longe  vctus- 
tissinio,  queui  l^etrus  Scriverius  niibi 
aliquando  utcudum  dcdit.  Nee  in 
diversum  abit  alter,  qui  penes  mult^e 
ernditionis  virum  Isaacum  Vossiuiu 
extat ;  in  quo  gillo,  faula.    Elise  Vi- 


neti  codex  gillo,  sauUi.  Scripserat 
auctor,  nisi  tailor,  gillo,  tabella:  unde 
tavella  et  mox  taula,  saula,  faula  fac- 
tum. T^'ia'x  flubclla  ab  eo  rclictum  fu- 
isse  credimus,  non  babita  metri  ra- 
tione.  Esse  enim  carmen  posteriorum 
temporum  vox  gello  abuiide  evincit, 
cuui  gctlonem  Isidorus  in  CJlossis  bau- 
culein  interpretetur,  vas  nenipe  vitre- 
um  :  dc  quo  videndus  Scaliger  ad  ilia 
Propertii  1.  iv.  '  Vitrique  a^stiva  8U- 
pellex :'  nam  quod  idem  facilla  pro 
fabellu  agnoscit  in  illo  carmine,  non 
persuadet,  nee  probo  :  aliter  tamen 
gillonem  stii  gellonem  interpretantur 
Glossae  optima?  Mss.  in  quibus,  AquO' 
le,  gello  ,itoS6koi\ov.  Heins. 

1G4  Sparsaque  sollicitol  Ludos  gla- 
diatorios  intelligit,  de  quibus  multa 
Juvenalis.  Exhibebantur  autem  in 
foro  arena  constrato  :  unde  arena  pro 
loco  accipitur,  ubi  munus  gladiatori- 
um  exbibebatur.  Tristem  autem  are- 
nam  appellat,  propter  gladiatorum 
vulnera. 

166  Vulnera  hubet]  Vulneratur  a 
Cupidiiie.  Vulnus  hubet]  Proprie  de 
gladiatoribus  :  quorum  si  quis  vulne- 
raretur,  spectatores  clamabant,  '  ha- 
bet,'  i.  e.  ictus  est,  pcrcussus  est. 
Sic  Virgil,  xii.  '  Desuper  altus  equo 
graviter  ferit,  atque  ita  fatur :  Hoc 
habet :  haec  melior  magnis  data  vic- 
tima  divis.'  Quo  etiam  referunt  ilhid 
Terent.  '  certe  captus  est :  habet.' 
Et  Plaut.  Mostell.  in.  2,  26.  '  Hoc 
habet :  rcpperi,  qui  senem  ducercm :' 
ubi  Donatus  :  '  Vox  propria  in  gladia- 
tores  vulneratos,  aut  irretitos :  vel 
insultantis  adversarii :  vel  vulgi  ac- 
clamantis.'  Et  in  Rudentc,  iv.  4. 99. 
'  Hoc  habet,  solutum  est:'  ubiTaubm. 
'  tralalitio  more  exultantium  excla- 
niat  statim  a  solutione.' 

168  Posito  pignore]  Amantes  in 
spcctaculis  sponsio'ie  facta  anulos 
deponebaut,  quum  alii  alium  victoreiu, 
fore  affirmarcnt. 

169  Saucius  ingcmuiti  Amator  sen* 
sit,  se  esse  a  Cupidiue  vulueratum. 


3152 


NOTiE   VARIORUM   IN   OVIDII 


170  Et  pars  spectati  vulneris  ipse 
/utt]  Regius  et  Oxoniensis  cum  Ex- 
cerptis  Scaligeri  ac  Piiteaiii,  spectati 
muneris ;  egregie,  ut  jam  monui  ad 
Clatidianum,  in  Rufin.  ii.  396.  intelli- 
git  enim  munus  gladiatorium.  Sic 
'  spectare  munus'  Martiali,  'Specta- 
bat  raodo  solus  inter  omnes  Nigris 
munus  Horatius  lacernis.'  Cur  au- 
tem  niunera  dicta  causam  adfert  Ser- 
vius  ^n.  III.  '  Apud  veteres  etiam 
homines  interficiebantiir  ;  sed  mortuo 
.Tunio  Bruto  cum  multae  gentes  ad 
f^jus  funus  captivos  niisissent,  nepos 
illius  eos,  qui  missi  erant,  inter  se 
oomposuit,  et  sic  pugnaverunt:  et 
quod  muneri  missi  erant,  inde  munus 
appcUatum.'  Quanquam  munus  vo- 
catum,  quicquid  spectaculi  aut  in 
theatris  aut  in  circis  exbiberetur. 
'  Circi  munus' dixit  noster  Fast.  v. 
Heins. 

171  Quid  modo,  quum  belWl  Augus- 
tus Caesar  praetercaeterosludos,  quo- 
rum assiduitate,  varietate,  et  niagni- 
ficentia  omnes  antecessit,  dedit  etiam 
praelium  navale  circa  Tiberim,  cava- 
to  solo,  in  quo  postea  fuit  Caesarum 
nemus :  quibus  diebus  eustodes  in 
urbc  disposuit,  ne  raritate  remanen- 
tium  grassatoribus  obnoxia  esset. 

172  Persidas  indixit  Cecropiasgue  ra- 
tes] Cecropidasqtte  lege  cum  prima 
editione  et  multis  scriptis.  Schedae 
O\omenses  Cecropetasque :  sic  '  Dar- 
danides  rates '  ex  veteri  libro,  et '  Ar- 
golides  puppes'  Remediis  Amoris  : 
et  '  Paraetonides  rates'  lib.  m.  infra  : 
et '  Dardauidcs  pinus'  lib.  i.  Fast,  et 
'  HiKHionidcs  aquae'  ex  veteri  libro 
Fast.  II.  '  liistonides  aquai'  Trist.  i. 
El.  9.  itidem  ex  veteri  codice  :  '  I'e- 
gasides  unda^'  Trist.  iii.  El.  7.  quod 
male  mutant  libri  veteres.  Plura  a 
me  hujus  generis  obsirvata  ad  I^pist. 
IX.  73.  Ilc.ins.  Persiilas  indiixit]  Clas- 
sem  designaJ,  quain  M.  Anlonins  (ut 
docet  Plutarch.)  partim  orientalibus 
copiis,  partim  viatoribus,  agasonibus, 
luesburibus,    adolesccntulis    per    to- 


tarn  Graciam  a  niagistris  captis,  col- 
legerat,  et  contra  Augustum  duxe> 
rat :  quae  deinde  apud  Actium  de- 
victa,  et  Romam  adducta,  in  nauma- 
chia  Caesaris  pulcherriraum  praebuit 
spectaculum.  Persidas  ergo,  Orientis 
populos  accipe.  Induxit]  Invexit,in 
cavatum  circa  Tiberim  solum  ut  pug- 
narent.  Cecropidas]  Athenienses,  qui 
Antonianas  partes  secuti  sunt. 

173  Ab  utroque  »narj]  Ab  oriental! 
et  occidental!  plaga. 

177  Ecce  parat  Casar]  Augustus, 
finito  Hispano  bello,  in  Syriam  ad 
componendum  Orientis  statum  venit; 
metumque  Phrahati  injecit,  ne  bel- 
lum  Parthis  inferret.  Itaque  tota 
Parthia  captivi  ex  Crassiano  sive 
Antonii  exercitu  recoUecti,  signaque 
cum  his  militaria  Augusto  remissa. 
3Ier.  Domito,  quod  defuit,  ^-c]  De 
Caio  magis  quam  de  Tiberio  intelli- 
gendum  hoc  loco  et  seqnentibus  vide- 
tur  :  propterea  quod  Tiberius,  Lucio 
et  Caio  jam  mortuis,  in  Caesarum  fa- 
miliam  adoptatus  demum  fuit:  ut 
per  id  tempns,  quando  ipse  in  Arme- 
nian! profectus  est,  id  quod  longe 
ante  mortem  C.  et  Lucii  factum  est, 
Caesar  dici  nondum  potuerit.  Deinde, 
quod  et  puerum  vocat :  quo  nomine 
immerito,  ut  puto,  Tiberius  vocare- 
tur,  qui  jam  phisquam  viginti  aetatis 
annos  impleverat,  cum  expeditio  Sy- 
riaca  susciperetur. 

179  Crassi  gaudete']  M.  Crassura 
patrem,  et  Pablium  filium,  spectatae 
virtutis  adolescentera  designat,  quos 
Parthi  trucidarunt. 

180  Signaque]  Signa  a  Parthis  bis 
sunt  adempta  Romanis  :  primo  Cras- 
so  devicto,  deinde  etiam  M.  Antonio. 

181  Primisque  ducem  prqfitetur  in 
annis]  Armis  sex  libri :  sic  Met.  viii. 
'  et  priuiis  etiamnum  Nestor  in  ar- 
mis :'  ut  quidciii  illic  compluresmem- 
brauiu  ex  melioribus.  Intelligenda 
autcm  hsc  de  Caio  Caesare  Agrippaj 
filio,  qui  ab  Augusto  adoptatus  expe- 
ditionem  Parthicam  suscepit.    Rein 


ARTKM    AMATORIANf.      LIB.    I. 


3153 


nairant  Dio  et  Pateiculus.  Adi  No- 
tas  Met.  VIII.  :tl3.  Hcim. 

18;J  I'arcite  luitnlcs]  Piioi  ilis  ivtatis 
immatnrani  virtiitcm  <li\ii»ilali  drsa- 
nim  ascribit.  Tim'uli]  I'avitii  ot  ti- 
mentes,  nc  qiiiil  ailveisi  accidat  Caio 
contra  Partlios  ennli,  inojilt'i-  ala- 
tein.  TSatalcs  Dcprum]  Dii's  <)nibus 
nati  sunt  Dii,  sen  partus  Deoiinii. 

187  Tinintliius]  Horoules,  a  Tiryii- 
the  oppicio.  hand  longe  a  Myca-nis, 
appellattis :    ox  quo    pulsus  Aniplii- 


iiios,  victo  rei»e  Tigrane,  in  hoc  nniini 
servitiilis  m-iiiis  assorueiat  I'onipeius, 
ut  n-ilores  a  lioniani.s  acci|»erent.  Iri- 
termissnni  er<;(>  jus  Augustus  primo 
per  Caiuin,  driude  p<  i  Tiljeriuin  re- 
cuperare  voluit. 

197  (icnilor  ]iiUii(/'fiue,tuusqne]  Aii- 
gusto  sonatus  p<)pulus(|ue  liomantw 
per  Valeriuni  iNIessalain  patris  patriaa 
cognoiueii  dctulcrunt. 

198  //os<js]  Partlius.  Rci^nardpH] 
Aimeniani  dicit,  quvc  ad  Paithosdc- 


tryon,  ejus  pater  couventitus/fhcbas  feceiat.     Ab  invito  parent e]    Ab  Ai»- 

concessit.  gusto  id  nioleste  fercnte. 

189   \i(nc  qnoque  qui  pticr  cs]  Rac-  199  I'ia  tela]   Quia   causa   tua  est 

chus  Bocotias 'I'liebas  patiiaui  habuit.  honesta.    Sceleratas  ille  sagittas]  Quia 

Puer  orbeni  peiagravit,  Rlultas  do-  Parthoruni  causa  iniqua  est. 

iDuit  natioiics.     Primus  omnium  tri-  200  Stabit  pro  signis]  Placet  cum 

nmphavit,  vectus  Indico  eleplianto.  uno   Vaticano   legi  Stabunt.     Heins. 


191  Awipiciis  animisqtie  patris]  Ita 
castigatiorcs  libri :  ante  perperam 
annis  in  utroque  versa  Icgebatur. 
Heins.  Auspiciis  nnnisqiic  patris]  Aus- 
piciis  et  annis  Augusli  patris  per 
adoptionrni ;  quasi  dicat,  Mnltum  tibi 
puero  cont'erent  auspicia  et  anni  Aii- 
gusti.  Tiberius,  sive  Caius,  dicitur 
anna  movere  auspiciis  Augusti  :  quo- 
niam  ei  Caesar  btlhiin  gerendnm  niau- 
darat.  Roniae  enim  consuetudo  erat, 
ut  nihil  donii  forisque  gererotur,  nisi 
captatis auspiciis.  Captabanturautem 
auspicia  duobus  niodis,aut  volatn  aut 


Stabunt  pro  signis]  Romanas  militiae 
consuetudinem  notat.  Solebant  enim 
in  exercitu  nunien  aliquod  Impera- 
tores  pra?ferre  :  ut  C.  (;jE5ar  victri- 
cem  Venerein,  Pompcius  Hcrcukni 
invictuni  in  auxilium  vocabat. 

202  Eoas  opis]  I'arthicas  gentes. 
Dux  mcus]  Tiberius,  vel  Caius. 

201  Dcus  c  vobis  alter]  Ctesarem 
Augustuni  dicit,  qui  viMis  divinos  me- 
ruit honoiTS,  et  mortuus  in  Deorum 
nunierum  rtlatus  est.  Alter  es,  alter 
cm]  Intelligit  autem  Martem  et  Au- 
gustuni, quorum  alter,  hoc  est,  ."Mars, 


garritu  avium  :  (]uaruni  querdam  os-     jam  Deus  erat:  alter  autem,  Augus- 


cines,quddam  prapetes  diccbantur. 

193  Tale  rudimentum']  Tale  initiuiii, 
sub  tanto  nomine  Cam.  Augusti  pa- 
tris. 

19.'*  Quum  tibi  sint  fratres]  Vol  M. 
Agrippam  ct  Lucium  innuit,  quos  las- 
sos dicit  propter  jus  acripicndi  rec- 
tores.  Vel  si  ad  Tiberium  releras, 
Caium  et  Lucium  intelligit,  quos  ex 
Julia  ncpoics  Augustus  aiioptavit : 
quibus  intra  tricnnium  defunctis,  ad- 
optatur  ab  Augusto  Tiberius  sinml 
cum  fratre  >L  Agrippa,  quos  laesos 
dicit  Poeta  propter  Caium  a  Parthis 
iuteremptum. 

19ti  Jura  tuere  patris]   Nam  Amic- 


tus  scilicet,  futurus  erat.  Non  auiem 
de  Caio  Tiberiove  iutelligcndum, 
(juoium  neutro  neipie  vivo  iiocjue 
inortuo  divini  honores  constiluti  fu- 
ere. 

205  Votiruque  cariniiia]  Qax  Diis 
vovi,  si  Parthos  viccris. 

207  Cousistes]  In  concioiie  stabis. 
Meis  verbis]  Mco  carmine. 

208  (J  desiiit  uniinis]  I'ac  tlesint  mms 
Vaticanus.  Heins.  <)  dtsiiit  uniinis  ne 
mca  verba  iuis]  l' liuam  nostra  carmina 
res[)ondeaut  et  pariii  sint  tuis  auimis 
iiigentibus:  nee  deliciant  mea  verba, 
quum  scribam  gesta  tua,  et  Partbos 
a  te  debellatos. 


Dclph.  et  Var.  Clm. 


Ovid. 


9  O 


3154 


NOTiE   VARIORUM    IM    OVIDII 


209  Terga  Parthoruni]  Fiigam  Par- 
thornni.  Romanaque  iwctord]  Roma- 
nas  vires  et  victoriam. 

210  Telaque  ab  ndvirso'\  Plutaichus 
scribit,  Partlios  in  fiiga  etiani  sagittas 
eniitteic  consuevisse,  idqiie  postScy- 
tlias  omninm  opfiine  facere :  iinde 
fugientes  noii  niinoii  liostes  afRciebaut 
calamitatp,  qiiam  stantes. 

211  Quid  fugLs  ut  vhicns?  quid  ric- 
tos,  Parthe,  i-clinqiiis]  Ita  ne  ?  ut  vic- 
tos  Ovidiiis  Roinanos  appellarit,  ob 
exercitiun  Oassi  a  Paitiiis  deletuin  ? 
absit  omen.  Indignum  sane  id  fueiit 
majestate  noniinis  Romani.  Quid 
ergo?  Libri  sex,  quid  victo,  Partlie, 
relinquish  Nee  aliter  fragnientum 
Bodleianum,  nisi  quod  relinqucs  in  eo. 
Arondelianus,  Quod  fugis  ut  vincas, 
quid  te  victo  parte  rclinques?  Scribe 
meo  periculo,  Qui  fugis  ut  vincas,  quid 
victo,  Parthe,  relinques?  hoc  est,  Quid 
tibi  ipsi  victo  relinques  ?  Quid  aliud 
victus  facias  ?  In  Vintinieliano  certe 
eodice,  Quo  fugis  ?  Heins.  Quid  fugis, 
ut  vincas]  Apostrophe  ad  Parthos  est, 
quorum  pugnandi  niorem  deridet. 

214  Quattuor  in  niveis]  Triuinpbi 
forma  describitur. 

216  Ne  possint  tuti]  Causam  assig- 
nat,  cur  catena  vincti  sint  captivi. 

218  Diffundetque  animns]  Exhilara- 
bit.  Ilia  dies]  Ista  meliores  onines  ; 
et  superiori  versu  laiti  juvenes:  et  se- 
quenti  cum  regnm  nomina  quicret. 
Heiiis. 

220  Quce  loca]  Nam  homines  et  lo- 
ca  imaginibus  scriptisque  in  triumpho 
praferebantiir. 

223  Hie  est  Euphrates]  Qui  scrta 
arundinea  capile  gcstabit,  ilium  Eu- 
l^hrateni  esse  dicito.  Coron*  enim 
ex  arundine  a  Poctis  lluminum  Diis 
dantur. 

221  f'ui  coma  dependet  ccerula]  Qni 
capillos  habct  cnruleos.  Tigris  crit] 
Tigris  fluvins  est  qui  ex  Armcniis 
fliiit,  a  ceieritate  dicliis.  Medi  enim 
tJgrim  »af;ittani  appcllanJ. 

2m  llos  fuc  Armeniun]  Regius  fa- 


ds, cum  dnobus  aliis  :  totidem  cnn» 
fragmento  Bodieiano,  facit.  Scribe, 
Hosfacito  Armenios.  Simile  mendnm 
tollendum  ex  i'outiconnu  lib.  i.  El.  3. 
'  Non  petis  ut  bene  sit,  sed  uti  male 
tutius :'  iibi  Vaticanus  nnus,  petit: 
aVms  pete  quod  ;  cum  vera  lectio  sit, 
Non  petito  ut  bene  sil,  sid  uti  male  tu- 
tius. Et  lib.  II.  Melaniorph,  fabula 
Phaethontis, '  polumque  EfFugit  Aus- 
tralem ;'  cum  Effugito  sit  refingen- 
dum.  Renied.  Amor.  '  Exige  quod 
cantet :'  vetnstissimi  libri,  Exige  ut, 
pro  Exigito  ut.  Epist.  iv.  sub  finem, 
*  Perlegis,  et  lacrymas  finge  videre 
meas,'  pro  perlegilo.  Heins.  Hosfac 
Artnenios]  Finge  illos  esse  Armenios, 
quos  devicit  Augustus  per  Tiberium. 
Here  est  Danaeia  Persis]  Persis  regio 
est  orientalis  post  Carmaniam,  a  Per- 
se Danaes  nepote  cognominata. 

226  In  Acheemejiiis  vallibus]  Hoc 
est,  Persicis. 

227  Et  erunt  qua  nomina  dicas]  Fin- 
ges  nomen. 

229  Dant  ctiam  posilis]  Inter  epulas 
quoque  poteris  tibi  amicam  coucili- 
are. 

231  Scepe  illic  positis]  Lege  positi 
cum  eodice  Regio:  et  intellige,  Bac- 
chi,  quod  scquitur.  Infra  hoc  lil)ro, 
'  Ergo  ubi  contigerint  positi  tibi  mu- 
nera  Bacchi.'  Artis  in.  *  Et  moveat 
posi*o  brachia  jussa  mero.'  Ep.  He- 
rus,  '  Diluitur  posito  serior  hora  me- 
ro.' Paridis,  '  Hostibus  eveniant 
convivia  talia  nostris,  Experior  posito 
qualia  sacpe  mero.'  Met.  vi.  Fabula 
Philomelae,  '  Regales  epulte  mensis, 
et  Bacchus  in  auro  Ponitur.'  Fast. 
II.  '  Ecce  nurum  regis  fusis  per  colla 
coronis  Inveniunt  posito  pcrvigilare 
mero.'  Lib.  iii.  301.  '  Plenaque  ado- 
rati  l)is  ponit  pocula  Bacchi:'  sic 
emcndo  ;  cum  liactenus  Icgatur,  dis- 
ponit.  Eodem  libro,  '  Et  ducunt  po- 
sito duras  cratere  choreas.'  Lib.  v. 
'  Nunc  dape,  nunc  posito  mensap  ni- 
tuere  Lya^o.'  Amor.  lib.  iv. '  posito 
qnod  Candida  vino  Atracis  ambiguos 


ARTEM    AMATORIAM.      LIB.    1. 


31 05 


traxit  in  arma  viros.'  Lib.  ii.  El.  11. 
'  lllic  apposito  narialtis  imilta  Lyaro.' 
Piopertiiis  lib.  ii.  El.  3.  'Quantum 
quod  posito  formose  saltat  laccliu  !' 
Sed  cxeniploruin  jam  satis  est.  Sic 
et  *  posita  mtiisa'  et  '  apposita'  pas- 
sim ;  ut  paiilo  ante  noster.  Ileins. 

232  Furpureus  Amor]  Formosiis  Cii- 
piilo,  qui  inter  epulas  versatur.  Pres- 
sit]  Demulsit,  incliiianilo  ad  amoris 
illccebiam,  piiorein  animi  feiociani 
ct  fastum.  Bersmnn. 

231  Et  captu  stat  gravis  ille  loco] 
Libri  veteres  capto  vel  cepto.  Sie  Cal- 
purnius  Eclog.  v.  '  Sit  tibi  coeli  Vilis 
amor,  ca?ptamque  pater  ne  desere 
terrani.'  In  Catalectis  Pithoei, '  Oc- 
cidit  infelix  coepto  modo  flore  jnveii- 
tae.'  Sic  'cojptum  carmen'  Lucanus 
initio  Panegyrici  ad  Pisonem  :  '  ca-p- 
tnstnror' Seneca  Hercule  Furente,  et 
'capta  verba'  Hippotyto  :  '  iter  coep- 
tuin  annus  peragii'  nostro  Fast.  i.  et 
1.  IV. '  ca;ptum  perficereopus  ;'  atque 
his  siniilia  phira,  qu*  passim  occur- 
runt.  Heins. 

239  Tunc  pauper  cortiua  sumif]  Fit 
protervus  :  in  effusam  prolabilur  au- 
daciani. 

213  lllic  swpe  animo^,  8fc.]  In  con- 
viviis  saepenuniero  juvenes  capti  sunt 
amore. 

244  Et  Venus  in  vims']  Vera  lectio  : 
lie  dubita.  Epistola  Paridis,  '  Saepe 
mero  volui  flammam  compescere,  at 
ilia  Crevit :  et  cbrietas  ignis  in  igne 
fuit.'  Claudianus  de  bello  Gildon. 
'  Ut  vino  calefacta  Venus,  turn  sa^vior 
ardet  Ebrietas.'  Hinc  natum  apud 
Graecos  proverbium  irvp  inl  irup,  de 
quo  Zenobius  et  Apostolius  vidcndi. 
Perpcram  alii,  Venus  in  renis.  Calli- 
maclnis  apud  Athenaeum  lib.  ii.  Ohos 
fiev  TTvpi  Itrov  ecx*'  t>-ivos.  Heins.  Ignis 
in  igncfuit]  Amoris  calor  additur  ca- 
lori  vini. 

24")  Hie  tu  falliici]  Docet,  eligen- 
dani  esse  amicam  in  luce  et  sole. 

246  Noxque  mcrmnque  nocet]  Nocent 
lueliores.  Heins. 


248  Vincis  utrnnupte  Venus]  Vtram- 
(jue  Deum  Iiiliuidii  et  Cumelini  liber. 
Idem. 

251  De  tincla  murice  luna]  Miirex 
genus  concbir  est,  a  purpura  baud 
dissimilis  :  sed  pro  purpura  accipitur 
a  I'oetis. 

253  Quid  tibi  famineos]  l^occt, 
amantcs  qiioque  posse  iu  sylvis  puel- 
las  conciliare,  pra*sertim  si  venatione 
deJectentur.  Mer. 

2.55  Quid  referum  liaius]  Baia*  a 
Baio  Ulyxis  socio  nomen  traxere. 
Fuit  autein  oppidum  Campaniae  amce- 
nissimum.  Quo  sub  a'stivum  tempus, 
salubritatis  causa,  navigal)ant  ma- 
tronae  cymbis,  variis  coloribus  pictis, 
ubi  nocturna  canentium  convivia  et 
symphoniae  audiebantur.  Pratexta- 
que  liltora  relis']  Bais  fragmentum 
Oxoniense.  Puto  Biadis.  Bmdi  enim 
Baiis  vicini,  et  quidem  in  ipso  littore. 
Vide  Cluvcrii  Italiam.  TJtrumque 
locum  conjunxit  quoque  IMartialis, 
lib.  IV.  '  Dum  petit  a  Baulis  mater 
Cerellia  Baias,  Occidit  insaiii  criniiiie 
mersa  freti.'  Potest  ct  ferri  pratexta 
Baiis  littora,  ut  totum  ilium  tractum 
littoralem  designet,  qui  a  Puteolis 
Misenum  usque  promontorium  incur- 
vus  tenditur,  ac  sinuosus.  Sed  et 
pratexta  vclis  littora  ita  intelligi  pos- 
sunt,  ut  apud  Virgil,  lib.  vi.  '  littora 
curvae  Pratexunt  puppes.'  Per  si- 
num  enim  istnni  inter  Puteolos  et 
BuJas  lintres  frequentissime  volabant. 
Pratexta  villis  littura  Grox\o\\us  etiam 
eleganter  conjiciebat.  Sequent!  versu 
multi  libri  munet  aquam.  Heins. 

250  Et  qu(E  de  calido]  Baiae  habe- 
bant  aquas  calidas,  et  ad  voJuptatem 
et  sanandos  morbos  accomniodatissi- 
mas. 

257   Vulnus  referens]    Amoris  vul- 

DUS. 

259  Ecce  suburbame]  Lucnm  descri- 
bit,  ubi  erat  Dians  templum  :  de  qno 
in  Fastis  Ovid.  Suburbance  Diantt] 
Templum  enim  nou  longe  aberut  ab 
Aricia. 


3156 


NOT^    VARIORUM    IN    (^VIDII 


260  Partaque  per  gladios,  Sfc."]  Poe- 
ta  historiam  et  morem  tangit,  quo 
saceidotcs  apud  Ariciam  alii  aliis 
siiccedebant.  Non  enim  ingenui  hoc 
immus  obibant,  sed  servi,  iideiuque 
fugitivi.  Qui  singulaii  certamiue  in- 
ter sese  diniicantes,  cum  victoria 
etiani  sacerdotiuni  adipiscebantur: 
semperque  victor  idem,  et  successor 
alterius  erat.  Per  '  regnura  '  ergo 
sacerdotinm  intcllige  :  nam  et  ipse 
sacerdos  rex  nemoralis,  a  nemore  scil. 
Aricino,ubi  temphmi  Deze  erat,  voca- 
batur.  Mici/ll. 

2G1  Ilia  (]Hod  est  virgo']  Diana  enim 
a  poetis  virginitatis  Dea  appcllatur. 

262  Multa  vulncra]  Quia  illic  multi 
amore  capiuntur. 

203  Hactenus  unde  legas]  Docuit, 
ubi  quairenda  csset  arnica :  nunc 
qnemadniodum  concilianda  sit,  prae- 
cipit.  Unde  legas]  Unde  eligas.  Ubi 
retia  tendas~\  Ponas  scripti  meliores  ; 
iiisi  quod  in  Oxoniensi  panes.  '  Teudi 
retia'  usitatuui  optimis  auctoribus  non 
ignoro  :  sed  et  alterum  elegans,  pro 
quo  librorum  piignat  anctoritas  ;  id- 
que  eo  magis  arridet,  quod  '  plagas 
tendcre  '  paulo  post  sequatur  :  dixi 
supra  45.  Sequent!  vcrsu  imintvibus 
rotis,  non  modis,  roponendum  ex  eo- 
vundem  codiciim  auctoritatc.  Pont, 
ill.  El.  1.  '  Fcrre  cliam  moiles  elegi 
tarn  vasta  triumphi  Pondera  dispari- 
bus  non  potuere  rotis.'  Atque  itale- 
gendum  jam  vidit  Zinzcrlingius  in 
Promulside  Critica.  Jureli  codex 
not  is ;  proxiuie  verum.  Heins. 

201  Imimribus  modis]  Ina^qtiali  mo- 
dulationc,  Hexametri  et  Pentametri. 

207  Quisiiuis  ubique  riri]  Videtur 
legendurn,  Quotquul  ubique  viri,  vcl 
Quicijuid  ubique  rirum.   llt^ins. 

20t)  Prima  fiducia]  Prima  spps.  Ve- 
nial Jidneut  cunctas]  Uidueia  former  Re- 
gius et  Oxonicusis.  Lego/orma  Posse 
capi,  puclias  tua  forma  capi  posse. 
Idem  Oxonicusis  capias  sequent!  ver- 
Bu.  Jit  ins. 

272  IHu:nuUu3  cams']  Canis  Arcadi- 


cus,  venaticus,  qui  iu  Mxualo  luontc 
teras  iusequitur. 

273  Tentatarepugnet]  CaptataVati' 
canivs  unus.  Infra,  '  Nee  teneras 
semper  tutum  captare  puellas.'  Epis- 
tola  Acoutii,  '  Sit  dubiuni  possisue 
capi,  captabere  certe.'  Nihil  tameu 
temere  hie  mutandum.  Htins. 

276  3Jale  dissimulat]  Nescit  amo- 
rem  eel  are.  Tectius  ilia  cupit]  Cau- 
tior  est  in  regendo  amore. 

278  Rogaulis  aget]  Agat  meliores 
libri :  blandu  rogansque  cogut,  pro  blau- 
da  rognntis  agat  O.xoniensis.  Hein- 
sius. 

280  Adhinnit]  Quo  desiderium  et 
voliiptatem  Veneris  significat.  Ci- 
cero in  Pison.  translate  dixit :  '  Sic 
suos  sensus  voluptarios  omnes  incita- 
vit;  sic  ad  illius  banc  orationem  ad- 
liinnivit.' 

281  Parcinr  iti  nobis  nee  tarn  furiosa 
libido  est]  Fortior  prima;  editiones,  et 
Intiniclianus  codex  pro  diversa  lec- 
tione;  eleganter  :  quomodo  et  Nau- 
gerius  conjiciebat :  et  iu  margine 
Gryphian-.u  legitur  editlonis.  '  For- 
tis'  enim  Ovidio  pio  eo,  qui  modera- 
tiir  adfoctibus,  sa^pe  ponitur.  Remed. 
Am.  '  Fortius  c  nuiltis  mater  desi- 
derat  umnu,  Qiiani  (juae  flens  clamat, 
Tu  nuhi  solus  eras.'  Ita  enim  illic 
legit  optimus  liber  Regius.  Paulo 
ante  dixerat,  *  Hortor  et  ut  pariter 
binas  habeatis  amicas.  Fortior  est, 
pliires  si  quis  habere  potest,'  Lib.  n. 
lit  et  illic  scribendum  puto,  '  fortior 
ille  est,  Quo  veniunt  alii  conciliante 
\  iro."  Met.  vii.  Fabula  Me(!ea>, '  Et 
jam  fortis  erat,  tVactiis(jue  rcsederat 
ardor.'  Pont.  lib.  i.  F.l.  4.  *  Sic  ego 
lueute  jaccus  et  acerbo  saucius  ictu, 
Atlmonitu  ca-pi  fortior  esse  tuo.' 
Epistola  Herns:  '  Urinuir  igne  pari, 
sed  sum  tibi  viribus  impar.  Fortius 
ingenium  suspicor  esse  viris.'  Auctor 
I'legia;  in  obitum  Drusi,  '  Scilicet 
exiguo  pcrcussa  os  fnlminis  ictu,  For- 
tior ul  possis  cladibus  esse  tuis.'  Et 
uiox, '  Omuia  jam  nivtuo :  i'ortior  aute 


ARTRM    AMATORIAM.     LIB.    I. 


3157 


All.'  Phira  vide  Notis  ail  lieincd. 
Amor.  vs.  1f»;J.  Ileins. 

2S2  Legitimuin  Jiuem]  Le'^itimam 
IVIciitelii  liber  :  adi  iiotas  ad  Amor.  I. 
II.  El.  12.  I'ropertins  1.  i.  Klej,'.  IG. 
'Nullane    finis   eritf'       yEii.   lib.  ii. 

*  Haec  finis  Prianii  t'atornni.'    Lib.  iii. 

•  Quam  testis  fineni  robtis  dabis  f'  et 
lib.  V.  327.  '  snb  ipsain  I'inem:'  qno- 
modo  illis  locis  Grammatici  veteres 
et  priustantiorcs  mcnd)rana;  agnos- 
cunt.  Noster  in  Ibide,  '  Quam  fi- 
nem  vitae  Sardanapalhis  liabet :'  ita 
optimns  codex.  Idem.  Legitiinnm  fi- 
neni] Certum  niodum.  Flamma  viri- 
lis]  Amor  virorum. 

283  Uyhlidii  quid  re/eram]  Exemplis 
agit,  amori  esse  magis  obnoxias  fce- 
minas  quam  viros.  Byblis  ex  filia 
Maeandri  nata,  Caunum  fratrcm  tnr- 
piter  amavit :  qui,scelesto  amore  cog- 
nito,  ex  patria  profugit.  Fabulam 
Plinins  narrat.     Et  Ovid,  in  Metam. 

284  Et  est  luqueo']  Hie  laqueo  earn 
dicit  vitam  finivisse  :  in  Metam.  vero 
aliter  ejus  exitium  describit. 

285  BIyrrha  patrem}  Fabidam  in 
Metam.  uarrat.  Qua  filia  debet]  Quo 
meliores.  Heins. 

28G  Obducto  cortice]  Abducto  tres 
libri.  Commelinianiis  cum  uuo  Pa- 
latino  adducto ;  placet :  conducto  cov- 
tice  dixit  Met.  iv.  Idem.  Obduc- 
to cortice]  Nam  in  arborem  mutata 
est. 

287  Illius  lacrymis]  Illius  et  scripti 
nonnuUi ;  Irand  male.  Illius  e  Oxoni- 
ensis.  Puto,  Illis  et  lacnjmis,  quas  ur- 
bore  fundit  odore,  Ungimur.  Heins. 
IlUus  lacrijmis]  Myrrhai  guttis,  ex  ar- 
bore  stiilautibus. 

289  V(dlibus  Ida]  Ida  mons  fuit 
lion  modo  Troicus,  sed  et  Cretcnsis. 

291  Temti  media  inter  cornua  nigra] 
Alii^enMirir^a:  unus  Vaticanus  gyro. 
Sed  nil  mutandum.  '  Nigro'  ut  '  al- 
bo'apud  Virgiliuml.  HI.  Georg. '  Nee 
mihi  displiceat  maculis  insignis  et  al- 
bo,  Aut  jnga  detrectans.'  Noster 
Met.  III.  '  Et  uigram  medio  f'routein 


•listinctus  ab  aliio  llarpalos.'  Heins. 
Tenni  nigro]  Macula  nigra,  scd  parva. 
Mer. 

292  Una  fuit  lubes]  Ilanc  solum  lia- 
biiit  mai.iiiaiu  nigrum.  JMieylt. 

293  Ilium  (inosiadesque  Cydoniades- 
que  jucencce]  Mire  variant  hie  libri : 
meliores  tamen  Gnosiudes  Cydoneaque ; 
(|uod  scquendum  duxi  ;  nisi  (|Uod 
Gnosiadesque  lego  vel  invitis  seriptis, 
cum  prior  in  Cydon  syilaba  corripia- 
tur  ab  autiquis  scriptoribus :  apud 
Maronem  tamen  '  Cydon'  nomen  viri 
prodnclnm  exstat.  Heins.  Gnosiades- 
que] Cretenses,  a  Gnoso  Cretac  urbe, 
quam  condidit  Minos.  Cydoneaque] 
A  Cydone,  ejusdem  Cretae  oppido, 
condito  ab  eodem  Minoe. 

297  Centum  qua  suslinet  urbes]  Cre- 
ta  eniin  a  Crcta  nymplia,  Hesperidis 
filia,  cognominata,  centum  fuit  urbi- 
um  clara,  ut  Plinius  docet.  Et  Stra- 
bo  scribit,  earn  Hecatopolin  appella- 
tam  esse. 

298  Quamvis  sit  mendax]  Cretenses 
enim  mendaces  appellantur. 

29!)  Ipsa  novas  frondes  et  pruta  tener^ 
rima]  Per  prala  libri  nonnulli  ;  sed 
male.  Frondes  et  lierbas  sic  quoquc 
conjunxit  Metam.  i.  de  lo,  '  Frondi- 
bus  arboreis  et  amara  pascitiir  lierba.' 
Heins. 

301  Ituram]  Pasiphacn  taurum  se- 
cuturam. 

302  A  bove  vietus  erat]  Quia  ilia 
pluris  faciebat  taurum  quam  mari- 
tum. 

303  Q««i  libi,  Pasipha'e,  pretiosa.s  su- 
were  testes]  Omnino  scribcnduni, 
vel  contra  libros,  Quo  tibi>  clegan- 
ter  enim  id  cum  infinitivo  jungitur. 
Certe  in  codice  Itegio,  Quod  (ibi  ;  sic 
apud  Persium  Sat.  i.  '  Uuo  didicis- 
se  :'  ubi  veterrimns  codex  Puteane- 
orum  fratrum  Quod.  Similiter  scrip- 
tum  exhibebat  Amor.  m.  El.S. '  Quo 
tibi  turritis  incingerc  ma-nibus  ur- 
bes ?  Quo  fera  discordes  adderc  iu 
arma  manusr'  ut  rccte  meliores  libn. 
Horatius  lib.  i.  Sat.  C.  '  Uuo  tibi  Tul- 


3158 


JiOTJE    VARIORUM    IN    OVIDII 


H  Snmere  depositum  clavnm,  fieriqne 
Iribnno  ?'  Noster  Fastor.  lib.  v.  ex 
vestigiis  veteris  libri :  'Quo  tibi  mine 
solitas  niitti  post  terga  sagittas  f' 
Pont.  lib.  I.  El.  5.  ex  antiqiiis  iti- 
dem  libris,  *  Quo  niihi  diversuni  faina 
contendere  in  orbeni?'  Similiter  di- 
cebant,  '  Quo  tibi,  si  contendas,'  ea- 
dem  elegia,  ut  ex  vestigiis  veterum 
librorum  est  legendum,  '  Quo  tibi, 
si  calida  positus  laudere  Syene  ?' 
Hcins. 

301  Ille  tuus]  Iste  Oxoniensis.  Idem. 

310  Virum  fallere~\  Maritum  Minoa 
decipere.  Falle  vivo]  Ames  homi- 
ncm,  non  taurum. 

312  Concita  Baccha]  Sacerdos  Bac- 
rlii,  furore  muninis  impulsa.  Aonio 
Dcn^  Bacclio,  qui  in  Bojotia  colitur, 
ubi  orat  Tliebe,  natale  solum  Liberi 
patris  ct  Herculis :  et  Cithaeron,  fa- 
biilis  carminibusque  celebratissimus. 

315  Ut  ante  ipsum  teneris  exultati 
ExtiUet  meliora  exemplaria.  Et  mox, 
^uin  se  slulta  decere  ptttet,  non  placere: 
ita  in  Metam.  iv.  '  Et  quid  se  deceat 
spcctatas  consulit  undas.'  Reniedlo 
Amor.  '  Et  nihil  est  quod  se  dede- 
cuisse  putent :'  codex  tamen  Regius 
et  Oxoniensis,  quin  est  idta  decere. 
Forte  quin  et  slulta  docere  putet.  Hein- 
sius. 

318  Subjugacwvatrahi']  Juga  pan- 
da prima  cditio  cum  quatnor  scriptis; 
quae  vox  in  deliciis  est  nostro.  Epis- 
tola  Hypsipyles,  '  Isse  sacros  Marti 
sub  juga  panda  boves.'  Amor.  lib.  i. 
El.  13.  '  Prima  vocas  tardos  sub  juga 
panda  boves.'  Pont.  lib.  i.  El.  9. 
'  Ducam  ruricolas  sub  juga  panda  bo- 
ves.' Sic  ct  '  pandus  asellus,'  '  pan- 
da carina,'  '  pandiiin  rostruui,'  et  si- 
milia  apud  nostrum  passim.  Vide 
Notas  Metamorpb.  1.  x.  270.  Idem. 

323  Kt  tnodo  se  fieri  Europam]  Se 
Luropen  fieri  castigatiorcs  libri.  Idetn. 

321  Altera  quod  bos  est]  io  facta  est 
viicca. 

327  Crcssa  Thyesteo]  yEropen  Cre- 
tenscin  Atrei   uxorcm  cum  'I'liyeste 


concubuissp,  scribit  Seneca:  quod 
a>gre  ferens  Atreus,  liberos  ei  epn- 
landos  apposuit:  qua*  Sol,  ne  pollu- 
eretur,  effugit.  Thyesteo  amore]  Ne- 
fando  Thyestis  concubitu. 

328  O  quantum  esf]  Et  quantum  Re- 
gius cum  tribus  aliis.  Puto,  At  quan- 
tum est.  Ha  quantum  decern  aWi.  Ox- 
oniensis, Et  quantum  est  uno  posse  ca- 
rere  viro.  Heins. 

329  A'on  medium  nipisset  iter"]  Non 
in  medio  itinere.  Sol  cursum  aver- 
tisset,  ne  scelus  conspiceret.  Rvpis- 
sct  medium  iter]  Interrupisset :  nee 
perrexisset,  retrocessisset.  Sic  Sen. 
in  Tbyest.  776.  '  O  Phoebe  patiens, 
fugeris  retro  licet,  Medioque  rnptum 
merseris  ccelo  diem.'  Sic  dicimus, 
rumpere  voceui,  pro  abrumpere,  ta 
cere.  Infra  vs.  539,  '  Excidit  ilia 
metu,  rupitque  novissima  verba.' 
Contra,  rumpere  silentia,  pro  loqui. 
^neid.  x.  'quid  me  alta  silentia  cogis 
Rumpere,  et  obductum  verbis  vul- 
gare  dolorem?'  Vide  jEneid.  ii.  ibi- 
que  Serviuni, '  Composito  rumpit  vo- 
cem.'  Curruque  retorto~]  Cnrru  re- 
flexo,  et  ad  orientem,  unde  discesse- 
rat,  redeuuti, 

331  Filia  j)urpureos]  Scylla,  Nisi 
Megarensium  regis  filia,  capta  amore 
INIinois,  qui  ejus  patriam  obsidebat, 
purpnream  comam  patris, in  qua  fata 
nrbis  conslabant,  illi  attuiit;  sed  a  Mi- 
noe  spreta,  in  aveni  cyrin  a  Neptuno 
mutata  est  :  ut  in  Metamorphosi  nar- 
rat  Ovid. 

332  I'uppe  celsa]  Cui  ha  serat,  dum 
Minos  discederet.  I'uppe  cadens  celsa 
facta  refertur  acis]  Multi  codices, 
Ilunc  hostem  patitur  cum  reliquis  avi- 
bus:  at  in  Oxouiensi  ncc  bic  ncc  se- 
qucns  versus  die,  Altaa  Scylla  maris 
jHunstrum  mcdicamine  C'trccs,  cxstabat, 
ut  nee  in  Kegio  secunda>  notap :  at 
optiunis  mann  recentiuri  margini  ad- 
scriptos  agnoscebat,  alterinnque  le- 
gebat  hoc  modo,  Altera  Scylla  novum 
Circes  medicamine  monstrum.  I'atavi- 
nus  Trcvisani,    Eilia  sed  Plwrci  cor' 


ARTEM    AMATORIAM.     Lin,    I. 


8150 


rqdii  cupidine  Glatici.  Alii  codices 
alitor  legiint  lios  versus;  qiiiv  Griiiii- 
iiiaticoniin  commeiita  sunt.  Utnim- 
que  iuiteiii  delendiiin  esse  i)luii- 
Ijiis  docui  ad  Sabini  Penclopen. 
Heitu. 

333  Qui  Marlcm  ten-is]  Teira  nie- 
liores.  Idem.  Qui  Martem  terra]  Aga- 
memnon post  cxcidium  Trojanas  ur- 
bis  toliun  annum  ei  ravit.  Ueinde  in 
]>ati'iam  venit :  sed  sceleratae  conjn- 
gis  CiytaMnnestrae  dolis,  ab  jEgistbo 
adultero  incautus  in  convivio  obtriin- 
catur.  Martem  terra]  Ex  pialio  eniin 
Trojano  incolumis  evasit.  Neptwium 
t'ffugit]  P>asit  maris  procellas. 

334  Atrides  victima]  Agamemnon 
enim  convivio  exceplus  ab  impia  con- 
juge,  tan(|uam  bos  cecidit.  Odyss. 
A.  53-1.  Thv  S'  ovK  (IS6t  6\fOpov  avt]- 
'yd'ye,  Koi  KUTenecpve  Aenrviffaas,  lis  ris 
T€  KoreKTave  ^ovv  iiri  pdrvp.  Similiter 
Juven.  Satyr,  x.  de  Priamo:  '  Et  ruit 
ante  aram  summi  'Jovis,  nt  vetulus 
bos.'  Et  Senec.  Agamenin.  897.  '  Ar- 
mat  bipenni  Tyndaris  dextram  fu- 
rens:  Qualisque  ad  aras  colla  taiiro- 
runi  prius  Designat  oculis,ante  quani 
ferro  petat.'  '  Mactati  more  juvenci.' 

333  Cui  non  dcjiela  est]  Jason,  rapfo 
vellere,  id  Creoirti  Corinthiorum  regi 
detulit :  cujus  fiiiani  Creusam,  vel 
Glancen(ut  mahiitDiodorus),uxorem 
duxit,  repudiata  ISIedea :  quae,  irata 
regiam  cumconjuge  Creusa  incendit, 
laniavitque.  fiiios  duos,  quos  ex  Ja- 
sone  susceperat.  Dc  Jasoiw  plura 
legilo  apud  Diodoruni  in  v.  Flammu] 
Qua  Medea  Creusam  absumsit.  Creu- 
sa; Ephyrwa]  Id  est,  Creusac  Corin- 
thiacie.  Corinthus  enim  urbs  Achaia-, 
qua;  prius  dicibatur  Ephyra,  ut  docct 
Plinius. 

33G  Nccc  nutorum]  Duos  enim  filios 
ex  Jasone  inlertmit. 

337  Flevit  Amijntorides]  Phoenix 
filius  t'uit  Amyntoris  filii  Cercaplii : 
quem  Phocidem,  alii  Ormeniura  ge- 
uuissc  volunt.  Hie  cum  arnica  patris 
rem  liabebat :  sed  post  ninltas  ejus 


iinpreciitioncs  ex  Hcllade  discessit. 
Is  igitur  ad  Peleum  t'ligit,  (juem  lilio 
Acliilii  comitem  pra-ceptorenique  de- 
dit.  Per  inaniu  linniiia  l-'liu-nix]  Per- 
tnania  (piidam :  ut  apud  Murtialem, 
'  maguum  sed  pcrinanc  soplios,'  unica 
voce.  He  ins. 

338  IJippoiytum  rapidi]  Plixdrae 
ctiam  exempio,  majorem  esse  in  fee- 
minis  quam  in  viris  amorem,  ostendit. 
Rupidi  diripuintis  equi]  Pavidi  est  in 
nonnullis :  nt  Reniedio  Amoris, '  Per- 
dat  opes  Pha-dra,  parces,  Neptune, 
nepoti,  Nee  faciei  pavidos  taurus  avi- 
tus  equos.'  Eosdem  ecpios  '  conster- 
natos'  et '  attonitos'  alibi  vocat.  Re- 
gius, Oxoniensis,  et  quatuor  alii,  ra- 
bidi  equi.  Heins. 

339  Quid  fodis  immeritis']  Phinens 
rex  fuit  Arcadiae  :  qui  repudiata  Cle- 
opatra, uxoreni  Harpalicem  Scythi- 
cam  duxit,  cujus  instinctu  filios  oc- 
caecavit.  Sed  in  liujus  rei  vindictam 
niox  ilium  Dii  oculis  privarunt,  et 
Harpyias  aves  immiscrunt,  qua;  da- 
pes  diripiebant,  atque  ventris  proflu- 
vio  fcedabant. 

341  Sunt  ista  lihidine  tnota']  Cupi- 
dine plena  Oxoniensis.  Heins.  Fami- 
nea  libidine]  Amorc  muliebri. 

343  Cunctas  superare  puellas']  Imo 
sperare ;  quod  emendatiores  mcmbra- 
na;  agnoscuut :  quanquam  superare 
pro  expugnare  possit  capi ;  ut  in  isto 
VirgiUi,  'dominamquepotentem  Sup- 
plicibus  supera  donis :'  quoniodo  et 
idem  alibi  locutus.   Heins. 

346  Ut  jam  fallaris]  Qnum  negave- 
rit  mulier.  Tuta  npuisa]  Quia  niLil 
mali  ex  ea  consequeris. 

348  Et  capiant  animos  plus  ahena 
suis]  Suos  Jureti  et  Politiani  codex 
cnni  aliisquibusdam.  Oxoniensis  ani- 
vtisplus  aliemi  suis.  Metuo  ne  distichou 
sit  ab  interpolatrici  manu  coufictimi, 
cum  ad  rem  nou  satis  facial :  idque 
eo  magis,  quod  '  alienis '  mox  de- 
nuo  sequatur,  inconcinna  repetitione. 
Heins. 

351  Captata:  nossc  puell(r'\     Captan- 


3160 


ffOTJR    VARIORUM    IN    OVIDII 


rfrt- Intiraelianns.  Idem.  Ancillam  cap- 
tandce  puelhv  nossel  Haec  enim  disci- 
plina  est  aniatoribus  :  '  muneiaiier 
ancillas  primnm,  ad  dominam  qui  af- 
fectant  viam.'  Hinc  callida  ancilla 
ad  MeniEclim.  Sosicl.  in.  3.  17.  '  An. 
Amabo,  mi  Menachine,  inaiireis  da 
mihi  Faciundas  pondo  dmim  num- 
niiim  stalagmijp,  Ut  te  libenter  vi- 
deani,  cum  ad  nos  veneris.  Me.  Fiat.' 
Et  in  Asinar.  i.  3.  31.  '  Volt  placere 
sese  amicae,  volt  mihi,  volt  pedisse- 
quje,  Volt  famulis,  volt  etiam  ancil- 
lis  :  et  quoque  catulo  meo  Subblandi- 
tur  nevus  amator.' 

352  Molliafi  Molles  et  faciles  red- 
dat.  Tuos  accessus']  Tuos  aditus  ad 
amicam.  Mer. 

353  Proxima  consiliis  dominw  sit  vt 
ilia  videto]  Th  ut  libri  quidam  non  ag- 
noscunt.  Oxoniensis  et  Petavianus, 
sit  an  ilia.  Forte  Conscia  consiliis; 
consiliis  etiam  est  in  Commeliniano  ; 
de  qua  voce  Met.  i.  711.  actum  est: 
iic  Ep.  Heleuae  legenduni  videiur, 
*  Quas  mihi  sunt  comites  concilium- 
que  duee,'  non  consilium.  Heins. 

354  Neve  parum  tacitis  conscia,  ^c] 
Sensus  est :  Videto  ne  parum  tida  sit 
tacitis  jocis  conscia  :  hoc  est,  concilia 
earn  tibi  sic,  tit  liisibus  occultis  ves- 
tris,  quorum  conscia  fuerit  ipsa,  silen- 
tium  adhibcat. 

359  Latissima  rerum']  Arnica  hila- 
ris. 

300  Luxuriabit  humo]  Luxuriavit 
Kegius  et  Oxoniensis  cum  aliis  non- 
uullis.  Jureti  luxuriatur.  Lege  Ittx- 
vfiarit:  et  sic  unus  Vaticanus.  llcins. 

303  De/ensa  est  Ilion  armisi  llios 
Regius,  Oxoniensis,  aliique  non  panel 
ex  melioribus.  Vide  notas  ad  Episto- 
lam  primam,  vs.  48.  Idem. 

300  Tunc  /acies]  Turn  facias  trcs 
scripti.  Idem. 

308  Remigis  addat  opem^  Subrcmi- 
gi;t  :  negotiiim  nostrum  promoveat, 
ft  in  nniore  adj>itrix  sit,  quo  melius 
provcniat:  uti,  qui  remis  ct  velis 
uiuutur,  proccdunt  citatius.    Jit  cam 


sententiam  esse  Virgilii  x.  ^netd. 
mihi  persuadeo  ;  non  simpliciter,8uA- 
natat,  ut  vult  Servins :  versus  hi 
sunt :  '  Pone  sequens  dextra  puppim 
tenet,  ipsaque  dorso  Eniinet,ac  laeva 
tacitis  subremigat  undis.'  Id  quod 
ex  sequentibus  clarum  est :  '  Dixe- 
rat :  et  dextra  discedens  inipulit  al- 
tam,  Haud  ignara  modi,  puppim  :  fu- 
git  ilia  per  undas  Ocior  et  jaculo,  et 
ventos  eequante  sagitta.'  Atquc  id 
remigis  esse  puto  opem  velo  addere. 

370  Ut  pnto,  7ion  poteris  ipsa']  Pote- 
ras  ipse  Regius;  alius  poteras  ipsa: 
nihil  videtur  mutandum.  Non  pote- 
ris vicem  illi  in  amando  referre. 
Heins.  Referre  vicem']  Referre  gra- 
tiam  amanti.  Mer.  Ipsa  referre  vi- 
cem] Hoc  est,  compensare  id  quod 
conjux  in  te  peccavit ;  te  ulcisci. 
Micyll. 

373  Sed  propera,  ne  vela  cadant,  irce- 
que  residant]  Properet  Oxoniensis,  ut 
ad  ancillam  referatur.  Deinde  aurce- 
que  residant  unus  Palatinus,  ut  in  me- 
taphora  persistat ;  quo  alludunt  duo 
alii,  in  quibiis  viresque.  JEn.  vii.'  om- 
nisque  repente  resedit  Flatus.'  Heins. 
Ne  vela  cadant]  Ne  opportunitas  neg- 
ligatur  :  in  tempore  enim  venire,  om- 
nium est  rerum  prinium.  UoWwy  yap 
i  Katphs  yli'frai  irapaiTtos.  Mcnand. 
'  Dum  vocat  aura  ratem.' 

375  'Violarc  ministram]  Duo  codi- 
ces vitiare ;  unus  mollire :  tem-erare 
opinor  legendum  Nasoniano  verbo. 
Vide  Notas  Amor.  lib.  i.  El.  8.  19. 
Ileitis. 

377  Hac  ad  concubitum^  A  concuhitu 
Regius  a  manu  prima,  cum  Scaligeri 
et  Puteani  cxccrptis.  Sequenti  eti- 
am versu  te  parat  pro  temperat  ex 
auctoritate  optimorum  codicum  seri- 
bcndum :  quod  in  Obscrvationibus 
jam  monuit  accuratissimus  Gronovius 
I.  I.  c,  10.  Idem. 

379  Casus  in  eventu  est]  Successus 
rei  pendet  c  fortuua.  Licet  hie  indul- 
p;eat  ausis]  Scripti  plurimi  hcec  ;  niuii- 
rum  ancilla  ;  et  rccte.  Ileins^ 


ARTF.M   AMATORIAM.     MB.    T. 


3161 


381  Acuta  cacumiiui]  Albcrtiis  Uu- 
beniiiy,  niagno  rci  litfraria;  danuio 
miper  cxtinctiis,  rctulitmilii  alif|iran- 
do  vidisse  se  codicciii,  in  (iiio  acuta 
Ceraunia  legerctiir  :  nostri  omnescum 
vnlgatis  sentimit.  Idem. 

385  Comes  ilia  scquatur]  Comes  imle 
uniis  Palatiniis  ;  noii  male.  Ueins. 

388  Per  mare  vcntus  ai^at]  Scribe 
agit  cum  mciioribiis.  Jilem. 

389  AiU  mmquam  tentcs,  aut  perjice] 
Aut  now  tentaises  Regius  ct  multi  alii  : 
Jureti  codex,  iiec  pauci  alii,  Aut  non 
tentabis.  Oxoniensis,  tcntares.  Lego 
Aut  noH  tentaris.  Mutaiiint  id  scioli, 
quodnescirentultimamsyllabamsaipe 
produci  in  luijusmodi  verbis  :  qua  de 
re  diximus  ad  Epistolam  vii.  53. 
Noster  intra  lioc  ipso  libro,  447.  'Si 
dederis  aliquid,  poteris  ratione  re- 
linqui :'  cum  vulgo  legatur,  si  dederis 
quicquam.  Sequenti  versu  ipsa  teni 
pro  ilia  iideni  libri.  Idem. 

390  Cum  scmd  in  partem  criminis  ilia 
renif]  Quasi  dicat,  Nunquam  ilia  de 
domina  indicabit  niarito,  postquam 
ipsa  quoque  in  eadeni  culpa  erit,  et 
in  societateni  criminis  vcnit.  Micrjl. 

391  Non  avis  utiliter]  Avis  exemplo 
docet,  ancillam  non  tuto  intactam  rc- 
linqui,  cum  semel  tentatur. 

392  Laxis  cassibusj  Non  bene  ten- 
tis  retibus. 

393  Piscis  retineturah  hamo']  Teneu 
tur  scripji.  Ileitis. 

394  Opprinie  tentatam]  Scripti  fere 
omnes  Perprime;  id  est,  usque  preme. 
Idem. 

395  Cotnmuni  noxia  culpa"]  Alii  con- 
scia  culpa:  duo  noxia  culpw.  Patavinus 
unus  obnoxia  culpa.  Scribe,  comniuni 
vbnoxia  culpa.  Accius  apud  Festum 
in  Noxa,  '  Te  esse  huic  noxae  obnox- 
ium.'  Ausonius  Cupidine  Cruci  ad- 
fixo,  '  Ipsa  etiam  simili  genitrix  ob- 
noxia culpai  Alma  Venus.'  Phaedrus 
libro  I.  Fab.  10.  '  Lepus  arguebat 
vulpem  furti  crimine :  Negabat  ilia 
3e  esse  culpaj  obnoxiam  :'  ita  scribo ; 
non  quod  ignorem  '  culpve  proxinmm' 


ct '  aft'inom'  Latinc  dici :  sed  quod  id 
minus  huic   loco  con  venire  censeam, 
ubi  du  ii)sa  culpa  ag^itur.     Opportu- 
num  vero  rh  jiroximus  culpa:  apud  Val. 
Flaccum   lib.  iii.  in  oratione  IMopsi, 
'  y\t   quibus   invito    muduerunt    san- 
guine dextrip.     Si  tors  la'va  tulit  mi- 
seros  et  proxima  culpa> :'  sic    emen- 
<la  ;  |)erperam  nunc  circumf'erf  ur,  Si 
fors  steva  tulit  miseros,  sed  proxima  cul- 
pa: agit  enim  de  iis,  qui  nolcntcs  cae- 
<iem  admiserunt.     A|)nd  cundem  Va« 
lerium    ex    cadem     Mopsi    oratione 
aliud   mendum    tollatur,   '  sed  nostra 
requiret  Cura  viani,  niemori  jampri- 
dem  cognita  vittee  ;'    sic  enim  resti- 
tuo,  cum  memori  cute  nunc  occupet 
scriptos  ac  vulgatos>,  quos  vidi,  codi- 
ces.    At<pie  ita  libro  iv.  quoque  re- 
stituendum   puto  in  oratione  Pliinei, 
'  Salve  o  milii  longum  Expectata  ma- 
nus,   nostrisque,   ait,  agnita   vittis :' 
quod     serjuentia     contirmant  ;    rolis 
nunc   legitur:    '  vittas'   pro  vaticinio 
posuit.      Communi    noxia    culpic   pro 
obnoxia   apud  nostrum  absorpta  una 
syllaba,  cnjusmodi  mendas  non  pau- 
cas  alibi  castigavimus  :  sic  apud  eun- 
dem  Valerium  hoc  ipso   tcrtio  libro 
vs.  213.  '  graviorque  oculos  jam  luce 
propincpia   Umbra   premit,'  scriben- 
dum,  cum  locos  inepte  legatur.    Idem 
Valerius  libro  iv. '  Saevit  inops  Amy- 
cus,  nuUo  discrimine  sese   Praecipi- 
tans,  avidusque  viri  (respectatovan- 
tes   Quippe    procul    Minyas)  caesta 
velatus    utroque    Irruit:'    rb   velatua 
otiosum ;  jam  enim  casta  velalum  sa- 
tis descripserat,   si   tamen    id   recte 
dicitur.      Legendum    ctestuque  elatus 
utroque.  Sublato  utroque  CKStu,  quod 
improvidum,  et  contra  regulam  artis. 
Opinor  etiam  reponendinn  avidus(^ue 
tree  ;  nam  sequitur  niox  '  trucis  ultro 
Advolat  ora    viri.'     '  Elatus    mediis 
aquis  Alcides'  eidem  Valerio  libro  ii. 
et   lib.  I.    '  elatis  cornibus  amnes  :' 
et '  data  dextra'  libro  lU.  et  lib.  viii. 
et '  elata  securi'  libro  v,  pro  sublata. 
Apud  Gratiuiu,  *  Ipse  Deus  cultoi- 


3162 


NdT/E   VARIORUM    IN   OVIDH 


que  fed  Tirynthius  orbis  Hinc  decus 
et  faiiis  primiim  impetravit  hono- 
rem  :'  perperam  primus  patravit  mine 
legittir.  '  Inipetrare,'  secunda  pro- 
dncta,  apud  Gratium  bis  alibi,  et 
apiul  Propertiuni  occiirrit.  Heins, 
Ifoxia]  Nocensancilla,  vel  conscia  et 
obnoxia. 

397  Sed  bene  celeturl  Quicquid  tibi 
ancilla  dixerit  de  arnica.  Bene  si  ce- 
labitur  index'\  Ancilla. 

400  Et  nautis  aspicienda  putal^  Tem- 
pora  non  modo  ab  agricola  et  naiita, 
sed  etiam  ab  amante  observanda  esse 
dicit. 

401  Nee  semper}  Non  omni  tempo- 
re seminanduni  est. 

402  Viridi  aqucE~\  Maii  glauco. 
Nam  austiis  spirantibus,  mare  fit 
glaucum  et  cceniliun  ;  aquilonibiis, 
ol>scurius  atriiisve. 

403  Nee  teneras  semper  tutum  esf] 
Potioies  scripti,  Nee  teneras  semper 
tutum  capture.  Heins. 

404  Fiet  idem]    Captabitur  puella. 

405  Si  dies  suberit]  Th  suberit  paulo 
ante  praecesserat.  Qiiare  malira  sive 
diesaderit;  quod  est  in  duobus  ;  toti- 
demfuerit.  Aut  forte  veniet  scriben- 
dum.  Heins,  Dies  natalis]  Aniicae : 
qui  apud  piiscos  habebatur  in  magna 
venerationc.  Sive  cnlendccl  Ovid,  in 
Fastis  docet  cur  matron*  Romana;, 
Calendis  Martiis  Junoni  sacrificent. 
Mittebantur  autcni  munera  ad  ami- 
cas  Calendis  Martiis. 

406  Quas  Venerem  Marti]  Hoc  di- 
cit, quia  Calendar  Martiae  etiam  Ve- 
neri  serviebant,  quoniam  colebatur  a 
niulieribus.  Vel  quia  Mal•tia^  Calen- 
dae  Aprilem  Veneri  dicatum  praece- 
debant. 

407  Sigillis]  Parvis  statuis,  quibus 
etiam  tlieatra  ornabantur.  Scribit 
Plin.  lib.  VII.  cap. 3.  Pompcium  Mag- 
num, in  oiiiamentis  tlicatri  mirabiles 
fama  posuissc  effigies.  Ordo  autcm 
est  :  .Sive  non  crit  ornatiK  circus  si- 
gillis, ut  fuit  ante:  quia  primo  ille 
solum   parvis   statuis  ornabalur,  de- 


lude regalibns  muneribus  ornari  car- 
pit.  Dicit  Ovidins,  Non  captandas 
esse  puellas  tempore  quo  tragoedia 
aliqua  recilatur :  quia  tunc  puellas 
sunt  tristes,  propter  flebilem  tragoe- 
dia:! materiam. 

408  Sed  regum  positas]  Obeliscos 
dicit,  qui  in  medio  ciico  locabantur. 
Est  autem  obeliscus  lapis  in  figuram 
metifi  cujusdam,  sensim  in  excelsum 
consurgens.  Mer.  Circus  habebit  opes] 
Ego  vero  simpliciter  accipio  de  qui- 
buscunque  regum  opibus  ac  spoliis, 
Roraani  per  imperatores  allatis,  qui- 
bus circus  et  theatra  exornari  sole- 
bant.  Innuit  Poeta,  cum  varie  ac 
speciosis  rebus  circus  exornatus  erit, 
ita  ut  puella?  illis  contemplandis  va-. 
care  niagis  quam  amatori  velint,  tunc 
abstinendum  esse :  tunc  enim  ope- 
ram  in  illis  conciliandis  frustra  sumi. 
Micyll. 

409  Differ  opus]  Quia  byems,  et 
Pliades,  et  Hoedi  instant :  boo  est, 
non  esse  tentandum  puell<e  animum 
tunc,  quia  periclitaturus  sit  amator, 
perinde  ut  nauta,  qui  sub  ortuni  aut 
occasum  Pleiadum  et  Hcedorum  na- 
vigationem  instituit.  Micyll,  Pleia- 
des instant]  Libri  veterrimi  Pliades; 
ut  et  alibi  in  iisdeni  scribi  videas 
apud  Virgilium  Mediceum  et  Germa- 
nicum  Ca^sarem  Vossii  Uteris  majo- 
ribus  Homanis  cxaratos :  atque  ita 
semper  scribendum  censeo,  quoties 
ea  vox  trisyllaba  occurrit.  Cieterum 
Icgendum  videtiir,  dum  trislis  hycms, 
dum  Pliades  instant,  Dum  tener  ipquo' 
rea  mergitur  Iladus  aqua :  ut  mctapho- 
rice  ha-c  omnia  dicantur.  Heins. 

410  Hwdns  aqua]  Auriga  lioedos 
humeris  gestat,  qui  a  poetis  '  Oleni- 
um  pecus'  aispcliaulur.  Et '  caprani 
Oleniam'  appcliat  Ovid,  in  Meta- 
morpli.  Oriuntur  autem  Hoedi  .5. 
Calend.  Octob.  In  ortii  autem  et  oc- 
casu  tempestatem  pluviamque  faci- 
unt. 

411  Tunc  bene  desinilur]  Ccssatur  a 
captanda  puella. 


ARTEM    AMATOUIAM.      LIB.    I. 


.3163 


413  Tunc  licet  incipias]  Ox(»nien>i.s 
Tu  licet ;  ct  sequor :  sic  infra,  '  Tu 
licet  et  Tamyran  superes  et  AiiKKbea 
caiitii.'  Et  lib.  m.  I'ont.  El.  t.  '  Tii 
licet ciioi is  sub iiiiafriiic crimen ubum- 
bres.'  Heins.  Qua  flebilis  Allia]  Al- 
lia  (liiviiis  est  undccim  niiilibiis  pas- 
siiuni  ab  tube  distans,  Cnistiniicniis 
dtfliiens  niontibus  :  apiid  qiicni  dele- 
ta3  sunt  a  Gallis  copiic  Koman%  ad 
l.'j.  Calcnd.  Sextiles  ;  quern  diem 
atrum,  velut  infausta  appellatione 
daninanint. 

415  Quaque  die  redeunf]  Saturnalia 
intelligit,  id  est,  diem  Saturno  sa- 
crum, qui  erat  ad  decimum  quartum, 
vel  decimum  sextum  Caiendas  Janua- 
rias.  Erant  autem  dies  Ixtitia;  et 
jocorum  pleni :  qiiibus  arma  sumere, 
et  poenas  anocente  exigere  piaculum 
erat. 

416  Pahcstino^  Virojndseo.  Nam 
Judaei  diem,  quem  Latini  Saturnum 
dicunt,  Sabbatum  appellant,  et  ob- 
servant mira  supcrstitione.  Septima 
festa^  Saturnalia.  Septima  feda  viro] 
Syro  legendum  esse  ex  Puteani  et 
Scaligeri  excerptis  jam  supra  monui. 
Heins. 

418  Sit  atra'\  Sit  infausta. 

419  Invenit  artem  Femina]  Quam 
natura  instruxit  dolis,  sed  vim  nega- 
vit.  Sic  Orestes  in  Taur.  Eurip, 
1032.  Auval  yap  at  ywalKes  eiipiffKeiv 
Tex»'ay.  Hinc  jtroverbii  locum  fecit 
Th  yvvaiKeiov  ti  hpav.     Et  in  Rlcd.  Ko- 

kHoV  trdvTWV  TtKTOVfS. 

421  Venict  discinclus]  Oxonicnsis 
vcniat ;  et  sequenti  versa  Expediat ; 
quomodo  et  duo  alii;  recte :  niodo 
pro  Quas  ilia  reponas,  Has  ilia.  Heins. 

428  Littera  poscetur,  nee  didicissc 
juvat]  Ne  didicisse  juvet  Regius,  Ox- 
oniensis,  aliique  noiinulli :  Ne  prosit 
forte,  quod  didicisti  literas.  SicTrist. 
II.  *  Hei  miiii  cur  didici?  cur  me  do- 
cuere  parentes  ?  Litteraque  est  ocu- 
los  uUa  morata  meos  ?'  Heins.  Litte- 
ra poscetur]  Petet  a  te  syngrapliuj^i 


pro  euitis  niercibus,  ut  institori  can- 
tiiin  sit. 

429  Quid  tjiiiisi  nalali]  Arbitror  ah 
Ovidio  fulssc  scri|)tum,  Quid  sua  na- 
tali  cum  poscit  munera  lilio.  Mox  libri 
nonnulli  pro  ilia,  ipsa  sibi.  Heins. 
^iiluli  liho]  Sic  etiani  in  Amoribus  : 
'  (Jiiuin  libi  deficient  posceiidi  rnunc* 
ra  causa',  Natalem  libo  testificare 
tuum.' 

430  Nascitur  ilia  sihi]  Fingit  nata- 
lem suum  adesse,  ut  mittas  ei  mu- 
nera. 

432  Lapis]  Margarita.  Elapsusque 
cava]  Fingit  ex  aure  unionem  deci- 
disse. 

433  Mulla  rogant  reddenda  dari] 
Commodiis  his  inest  sensus.  Libri 
tamen  uno  consensu  meliores  utenda 
dari,  nisi  quod  Jureti  codex  pro  vul- 
gata  stat  lectione  :  quidam  etiam  tiU' 
dendasibi;  unus,  optanda  dari.  Heins. 

437  Cera  vaduni  tentet]  Sollicitan- 
dani  esse  Uteris  aniicam  dicit.  Cera] 
Litera;  scriptae  in  tabulis  ceratis. 
Vudum  tentet]  Soilicitet  et  experiatur 
animum  pueila*. 

438  Cera  tuce  primuin  conscia  mentis 
eat]  Nuncia  Oxonieusis,  Sarraviauus, 
et  unus  Palatinus;  bene.  Noster 
Epist.  Hypsip.  '  Cur  mihi  fania  prior, 
quam  nuncia  litera  veuit?'  Epist.  xvii. 
ut  (|uidem  illic  scribcndum  vidctur, 
'  Hactenus  arcanum  furtivee  nuntia 
mentis  Littera  jam  lasso  pollice  sistai 
opus.'  Pont.  lib.  iv.  El.  11.  '  Nun- 
cia nam  luctus  niilii  nupcr  epistola 
venit.'  Epistola  Paridis, '  Uror  :  ba- 
bes animi  nuncia  verba  niei.'  Sta- 
tins Sylv.  lib.  IV.  ad  Julium  Menecra- 
tcm,  '  Protinus  ingenti  non  venit 
nuncia  cursu  Litera.'  Sic  et '  vultus 
nuncia  fania'  Epislola  Paridis.  Heins. 

43{l  Jmitataque  umantum  Verba] 
Neapolitanus  mentem.  Lego  aman- 
tem :  vel,  amorcm  ;  nam  amorum  est 
in  Oxoniensi.  Infra,  '  E-<t  tibi  agen- 
dus  amans,  imitandaque  vulnera  ver- 
bis.'   Sic  Amor.  lib.  iii.  El.  14. '  imi- 


3164 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDll 


tare  pudicam,'  ut  veteres  libri ;  non 
pudicas  cum  vnlgatis.  Idem. 

441  Hectora  donavit  Priamo]  Prccio 
redemtum.  Vide  Iliad,  n.  'EOleWou 
S'an  aw^vus  "Hipfov  'EKToperjs  K^paXrji 
airfpflai'  Unotva.  Quod  invidia  notat 
Virg.  /Eneid.  i.  '  Exanimumqne  auro 
corpus  vendebat  Achilles.'  Sen.  A- 
gam.  447.  '  Et  emto  redditum  corpus 
rogo.'  Quo  Plautus  alludit,  solens, 
in  Mercat.  ii.  4.  vs.  20.  '  Achiilem 
orabo,  auruni  raihi  det,  Hector  quo 
expensHs  fuit.' 

446  Spes  apta  Dea]  Miseruni  enim 
sine  spe  vivere.  Sed  tamen  aptn 
Dea  est]  Spes  tamen  hominibus  com- 
moda. 

447  Si  dederis  qukquam]  Dederis 
aliquid  libri  plerique  nieliores ;  et 
recte.  Diximus  supral.  ii.  389.  Infra, 
'  Sed  non,  quo  <lederis  a  littore  car- 
basa,  vento  Utendum  est :'  ita  et 
illic  veteres  libri ;  nt  et  in  Remedio 
Amoris,  '  Munera,  qua  dederis,  lia- 
beat  sine  lite  jubeto.'  Amor.  ii.  El.  2. 
'  Quod  dederis  illi,  reddat  nt  ilie  tibi.' 
Trist.  V.  El.  5. '  Terga  vapor  dederis, 
Ausoniamquepetas.'  Horatius,'Cunc- 
ta  manus  avidas  fugient  haeredis,  ami- 
00  Quas  dederis  aninio.'  Fast,  i, '  Da 
mihi  te  placidum  :  dederis  in  carmi- 
na  vires  :'  ubi  dederisque  insulse  repo- 
nnnt.  Met.  vii.  '  vitam  dederitis  in 
nndis.'  Vide  qua?  noto  ad  Epistolam 
Didus,  vs.  51.  ubi  plura  bujus  nota;. 
Heins.  Poteris  rationc  relinqui]  Quia, 
quum  acceperit  quod  volet,  te  relin- 
quet. 

448  Praterilum  tulerit  pcrdideritque 
nihil]  Tulerit  unus  Patavinus ;  ter- 
tins  Regius,  perdiderisquc ;  nil  muta. 
Videbitur  acccpisse,  quod  promise- 
ras,  nee  quicquam  perdet.  Heins. 
Prcetcritum  tulerit]  Ilia,  quod  volue- 
rit,  abstulerit,  babcatque,  neuipc  a 
te  munera  data :  nihil  autcni  reddi- 
dcrit  8ui,  ncc  voluptatem  tuani  ex- 
pleverit. 

449  Et  qua  non   dederis]    At  quod 


nieliores  libri :  nisi  quod  Oxopieasis 
At  qutenon  dederas,  Heins. 

451  iSic]  Sperando.  Lusor]  Aleator. 

452  Revocat  cupidas  alea  scope  mavus] 
Alea  blanda  ex  suo  codice  Zinzerlin- 
gus  Promulside  Critica ;  quod  et  in 
Cojnmeliniano  et  quatuor  aliis  ipse 
offendi.  Pont.  1.  i.  El.  6.  '  Nee  te- 
net incertas  alea  blanda  manus.'  Sic 
et  Martiali,  '  blanda  vagus  alea  De- 
cember,' 1.  IV.  Epigr.  14.  et  apud  eun* 
dem  1.  I.  '  Supposita  est  biando  nnn- 
quam  tibi  tessera  talo.'  Sequenti 
versa  prjffio  pro  primum  meliores  libri. 
Heins. 

454  Si  dederit  gratis]  Regius  et 
Oxoniensis,  A'e  (fed€ri7 ;  argute.  Spe- 
rat  enim  se  imposterum  non  daluram 
gratis.  Superiora  banc  lectionem  con- 
firniant.  Ambrosianus  A'e  dederit ; 
alius,  Kec  dederit.  Idem. 

457  Littera  Cydippen]  Acontius  ex 
Ca:'a  insula  Deluni  navigavit  ad  sacra 
Dianas,  qua;  a  virginibus  celebraban- 
tur:  ubi  in  amorem  Cydippes  exar- 
sit :  et  quuni  aperte  non  auderet  earn 
nxovem  petcre,  ipse  dolo  et  fraud* 
poinuni  ad  pedes  puellae  projecit,  in 
quo  hffic  carmina  scripta  erant ;  '  Ju- 
ro  tibi  sane  per  niystica  sacra  Dia- 
niv,  Me  tibi  ventnrani  comitem,  spon- 
samque  futuram.'  Pnella,  pomo  ac- 
oepto,  doli  ignara,  carmen  legit, 
visumque  est  sese  uxoreni  polliceri 
Acontio.  Erat  enim  lex,  ut  quae  in 
templo  Dianai  Dcliae  dicerentur,  rata 
cssent. 

403  Sed  laleant  vires]  Dissimulan- 
dam  esse  eloquentiam  (licit ;  id  quod 
etiam  pra^cipit  Fabius  :  quo  plus  di- 
ccntibnsfidei,minusque  suspects  ad- 
vocatorum  insidi;c  forent.  In  fronte 
discrtus]  Ne  prae  te  feras,  aut  jactes 
arlem, 

4G4  Effugiant  voces]  Cera  lib»i  tres; 
probe.  Verba  magistra  Argcntineo- 
sis :  vide  Notas  in  Epistolam  Sap- 
phu8  vs.  83.  sed  t^  mugistra  hie  minus 
placet.   Heins. 


ARTF.M    AMATORIAM.     LIB.   I. 


31(55 


405  Dcclamnt  rtwitcff]  Dcdamet  vc- 
riiis  ineliores.  Idem. 

400  Liltern  causa  fult]  Kpistolam  di- 
cit  iiiniis  dispitam,  ct  in  dcdamatio- 
iiis  nioduni  compositani.  Valens  lit- 
teva]  Epistola  diceiidi  efficax. 

407  Consuctaque  verba]  Alii  cnimil- 
tnquc;  hoc  est  cauta,  pnidentia:  sed 
alterum  i)rirstat.  Noster  Metani.  xi. 
'  Addidil  his  voces  et  consiielissima 
cuique  Verlia  :'  et  intra  lil)ro  iii.  Ai' 
tis,  '  Miinda,  sed  c  medio  consiieta- 
quc  verba  puell.x;  Scrihitc  :  serinonis 
publica  foinia  placet.'  llcins. 

409  Scriptum]  Litteras  ndssas. 

477  Pemtes  modu]  Persia  libri  plc- 
rique.  llcins, 

480  Lcgut  ipsa  <«««]  Legat  ^lsqne 
iideni.  Idem. 

482  Per  numeros  veniunt]  Venient 
Oxoniensis,  et  quatuor  a.lii ;  duo  le- 
niant.  Idem. 

484  Quaque  rogef]  Legendum  vel 
invitis  libris,  Qtiaque  roget :  de  epis- 
tola intellige.  Idem. 

487  Site  ilia  toro  resupina  feraiur] 
Feretur  scripti.  Idem. 

488  Dissimulunter']  Quasi  nescias, 
quce  sit  in  lectica. 

489  Odiusas  affcrat  awes']  Offerat 
Regius  et  Oxoniensis  cum  uno  Vati- 
cano.     Dixi  Epist.  xx.  194.   Heins. 

490  Abde]  Absconde,  ne  intelliga- 
ris.     Amhiguis  notis]  Dubio  sermone. 

495  Nee  tibi  dc  mediis  aliqnam  trans- 
ire  columnis]  Aliquot  transire  columnas 
Oxoniensis  et  decern  alii ;  (|na;  vera 
lectio:  aliquod  culumnus  Renins  :  qiii- 
dani  aliquot  culumnis ;  quos  inter  Aron- 
delianus  ;  etiani  non  male.  Lapides 
auteni  milliares  intelligit.  Heins.  Ali- 
quot transire  columnas]  Partem  porti- 
cus,  i{ux  columnis  fiilta  erat. 

497  Sedeat  spcciosa  theatro]  Spatiosa 
libri  majori  ex  parte  ;  idqne  vere : 
vide  supra  vs.  1 13.  Heins. 

501  Lt  plaudas  aliquo  mimo  saltante 
puellte]  Aliijunm  mimo  saltante  pucllam 
optinie  Scaligcri  excerptacum  codice 
Oxouieusi ;  ncque  alitcr  vctcrriiuus 


Hcgius  a  manu  prima.  Remedio  Amo- 
ris,  ubi  agit  de  thcatris,  *  lUic  assidue 
licli  saltantiir  amantes ;'  quae  vera 
illic  lectio  est.  Juvenalis,  '  Chiro- 
nomon  Lcdam  molli  saltante  Batliyl- 
lo.'  Idem. 

502  FA  foveas  illi]  Ul  f areas  potio- 
res  scripti.  Idem.  Quisquis  agatur 
amans]  Quicunque  amans  repraescn- 
tetnr  ab  aliquo  mimo  saltante  Cabu- 
lam. 

.503  Cum  surgit,  surgas,  donee  sedet 
ilia,  sedeto]  Sttrges  et  sedebis  iidcm 
scripti :  surget  etiam  quidam.    Heins. 

505  Torquere]  Crispare.  Ferro]  Ca- 
lamistro. 

500  Mordaci  pumice]  Pumices,  ut 
Plinius  scribit,  sunt  in  usu  corporum 
laevigandorum  foeminis,  jam  quidem 
et  viris.  Precium  in  candore,  et  in 
niinimo  pondere,  et  ut  quam  raaxime 
spongiosi  aridique  sint. 

508  Exululata]  Ululatu  celebrata. 

509  Forma  riros  neglecta  dccet]  Cul- 
tus  negligeutia  in  viro  laudattir  :  un- 
de  mollius  ornatos  a  se  rejicit  Pliee- 
dra:  '  Sint  procul  a  nobis  juvenes  ut 
f'oemina  conipti,  Fine  coli  modico 
forma  virilis  amat.'  Minoida]  Phae- 
dram  :  nota  est  fabula. 

512  Apttis  Adonis]  Adonis  in  sylvis 
amatus  est  a  Venere. 

513  Fuscentur]  Sole  nigrescant. 
Corpora  Campo]  Campum  Martium  in- 
tellige :  ubi  juvenes  Komani  variis 
certaminibus  corpora  exerccbant. 
Horat.  '  Cur  apricum  oderit  campum 
Paticns  pulveiis  atque  solis  r' 

514  Sine  lalie]  Toga  sine  macula  et 
sordibus.  Et  sine  lube  toga]  Sit  sine 
/(lie  Arondeliano.  Heins. 

515  Linguaque  nee  rigcat]  Ne  rigeat 
plerique  libri  veteres.  Idem. 

610  Inla.rapelle]  In  calceo  majori. 

517  Dtformet  cupillos]  Deformes 
faciat  capillos,  sectos  in  gradus. 

518  Sit  ducta  barba  resecta  inanu] 
.S'i<  <i(<a  Oxoniensis  et  Regius;  quod 
non  capio,  nisi  legendum  scita  manu ; 
idquc  vcrum  arbitror.    Sic  in  Fastis 


31G6 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


'  coi'vffi  scita  Thalia  lyrae  :'  et  '  scitus 
vadoium'  Metam.  ix.  '  scite  et  life- 
rate  praesciiptae  literaj'  Ciceroni  oia- 
tione  in  Pisoneni.  Multi  sunt  in  ea 
voce  Plautus  ac  Terentius  :  tnm  et 
Tnllius.  Sequenti  versn  Ut  nihil  enii- 
neani  pro  Et  veteres  fere  onines,  eerie 
praecipni.  Heins. 

522  Nee  Icedat  wares]  Ladant  iidem. 
Duo  praeterea  libri  duxque  paterqtte 
gregis,  non  virque,  quod  niox  sequitur. 
Dttx  gregis,  nt  in  istis,  '  Dux  gregis 
ipse  caper  deerravcrat.'  Heins.  Nee 
lecdat  nares]  A  lie  sive  axillae,  partes 
sunt  sub  bracliiis,  per  qiias  natura 
expellit  sordidiores  humores,  qui  fce- 
tiduni  relinquunt  odorem,  nisi  niun- 
ditia  succurratur.  Hinc  proverbiiiin 
est '  hircum  in  alis  cubare,'  quoniam 
male  olet.  Horat.  '  An  gravis  hirsu- 
tis  cubet  hircus  in  alis.' 

52$  Cateni]  Superfluum  cultuni  et 
niunduni. 

524  Vel  si  quis  male  vir'}  Et  si  quis 
scripti.     PathiccDs  intelligit.  Heins. 

527  Gnosis  in  ignotis]  Theseus  su- 
perato  Minotauro  Ariadnae  auxilio, 
cum  ea  et  sorore  Phaedra  Athenas  re- 
dibat.  Ariadnae  promiserat,  se  earn 
ducturum  uxorem,  Hippolyto  vero 
iilio  Phaedram  daturuni.  Quare  quuni 
Diani  appulisset,  Ariadnara  dormien- 
tt  m  reliquit,  ipse  cum  Phaedra  abiit. 
Fast.  ui.  et  Metam.  viii.  Gnosis  in 
ignotis amens^  Ariadna,  a  Gnoso  Cretae 
urbe,  Minois  regia. 

528  Diaferitur]  Alluitur.  Dia  in- 
sula Cretae  adjacens. 

530  Croceas  to»j««]  Flavos  capillos. 

532  Indigno inline]  Indignis  lachry- 
mis. 

53G  Quid  mild  Jict]  Eliam  aufer. 
casu.  Ter.  Heaut.  '  Quid  te  futurum 
censes.'  Quod  Plautinuni.  Mostcllar. 
I.  3.  05.  '  Di  me  faciant  <|uod  vulunt :' 
id  est,  de  me.  Ut  in  Epidic.  i.  2.  48. 
'  Quid  de  ilia  (let  fidicina  igitur.'  Qui 
ct  duudi  <asu  in  Trucul.  ii.  8.  3. 
*  Quid  niilii  futurum  est.' 

539  Lxciilit  ilia  metu]  Omucui  mc- 


tus  illi  animuui  expectoravit.  Ut 
Ennius.  Sen.  casum  addit,  in  Hippol. 
589.  '  Quam  bene  excideram  mihi :' 
et  ad  omnes  aftectiis  accommodatur. 
Sic  Graeci,  iKir'nmiv  <ppfvuv.  Eurip. 
Hippolyt.  365.  KaraXvffai  (ppfvSiv,  quo 
Senec.  respexit  in  d.  1.  '  Excidit;  et 
miserae  voxqne  colorque  fugit.'  Art. 
Aman.  ii.  450.  Rupif]  Intermisit 
territa  cymbaloruni  strepitu.  Mer. 

541  Mimallonides]  Mimallonidcs 
sunt  Ba(;chae  mulieres,  dicta?  a  monte 
minoris  Asiip,  qui  Mimas  dicitur,  iibi 
sacra  fieri  consueverc.  Sparsis  in 
terga  capillis']  De  more  Bacchantium. 
Mimallonides]  Vide  Epist.  x.  41. 

542  Leves  Satyri]  Veloces  Satyri. 
Ovid.  '  Me  Satyri  celeres,  sylvis  ego 
tecta  latebam,  Qua?sierant,  rapido 
turba  proterva  pede.'  Pravia  tvrba 
Dei]  Malim  Deo:  ut  vitetur  KaKO(po}- 
via.  Heins. 

543  Silenus]  Sileuus  fuit  Bacchi 
paedagogus,  ac  nutritor,  bonorumque 
institutor  studiorum  :  plurimum  Dio- 
nysio  ad  virtuteni  et  gloriam,  resque 
bellicas  profuit.  Sileni  appellantur 
Satyri  seniores,  qui  in  exterior!  Ooe- 
auo  insulas  niultas  desertas  incohint. 

544  Et  pressas  continet  arte  jnhas] 
Prae  nimia  ebrietate  titubat.    Pressas 

jiibas]  Malim  prensas.  Heins. 

548  Surge,  pater]  Senex  Oxoniensis 
et  Sarravianus.  Sequenti  versu  e 
curru  quinque  libri.  Heins. 

550  Tigribus  adjunctis]  Curni  enim 
Bacchus  vchitur,  (|ucm  tigres  ct  lyn- 
ces  ducunt.  Idcirco  autem  dicuntur 
currum  Bacchi  trahere  simul  cum 
lyncibus,  quo<l  (ut  tradit  Solinus) 
utrunique  auiinal  uvas  depascitur. 

551  Et  color  et  Theseus]  Politiani 
libei  ct  Hafnieusis,  fit  color  el  sensus. 
Heins.  Et  Theseus,  et  vox  al)iere,Sfc.] 
Vox,  Thescum  vociferans. 

553  Sicrilis  Oiiitat  quasvcntus  aristcF] 
Putabaui  aliqiiando  legciidum  steriles 
avcna: ;  quod  sic  Viri;ilium  qiioque 
locutum  meminisscm  :  nunc  nihil  niu- 
tandum  cen^cu  :  intelligit  aristas  sole 


ARTEM    AMATORIAM.      LIB.    I. 


3107 


aihistas,  ac  proinde  steiiles.  Epist.  v. 
'  Et  minus  ost  iii  tc,  quani  siinnDu 
pondus  arista,  Quae  h^vis  assiduis 
solibus  usta  rijiet.'  Adi  Notas  ad 
Epist.  XIV.  39.  Ih'ins. 

r>o7  Calo  ftpectuhcre  sidus]  Specta- 
Ink  Arondelianus ;  ut  ex  eo  niontiit 
legeiuiuni  pi;vstantissinius  Oroiiovius 
Obseivat.  ii.21.  cui  subscriho:  (pian- 
qnani  n-licpii  nostii  vulgatain  setjuan- 
tur.  St'cpitiiti  veisu  sciipti  plerique 
Cressa  Corona,  non  puella.  De  Ariad- 
nes  Corona  In  ca-lum  reiata  fuse  nos- 
tcr  1.  ni.  Fastonim  aliiqne  jam  et;e- 
runt.  Tiist.  1.  x.  Elog.  3.  '  Sic  micct 
artcrnum  viciiiaque  sidera  vincat  Con- 
jugis  in  caelo  Cressa  Corona  tuap.'  Ut 
vere  illic  Zulichemianus  liber,  cum  in 
vnlgatis  sit  data  Corona.  '  Gnossida 
Coronam'  vocat  in  Fastis  Noster ; 
'  Gnosiam  Coronam'  Virgilius;  Sta- 
tins '  Coronam  Gnosiacam.'  Idem. 

558  Scepe  regis  dubiant]  Nauta>  so- 
lebant  dirigere  cursum  ad  siderum 
rationcm  :  nee  septentriones  tantum, 
sed  etiam  illis  vicinas  Stellas  intue- 
bantnr,  ut  Booten,  Oriona,  et  coro- 
nam Ariadna;,  (piam  liumero  sinistro 
prope  contingit  Arctophylax.  Du- 
biatn  rutem]  Navem  viae  ignaram. 

560  Cessit  arena  pede]  Pedi  sex  li- 
bri ;  bene.  Heins. 

562  U' facih  est]  In  faciU  est  Re- 
gius et  unus  Patavinus,  Oxoniensis 
et  Vaticanus  unus,  en  facile  est:  sic 
'  ex  facili,'  Kerned.  Amor.  '  ex  facili 
gaudia  t'crre  licet:*  et  supra,  '  Quod 
licet,  ex  facili,  si  volet  ilia,  feres :' 
et  in  Fastis,  '  Non  ex  difficili  causa 
petenda  subest.'  Idem. 

5G3  hlijmencea  canunt~\  De  more  nu- 
hentium  invocabant  Hymena^a,  quern 
Catullus  Mus-*  Uraniie  filium  appel- 
lat.  Euliyos  euini  bonus  tilius  est:  quo 
nomine  euni  Jupiter  paler  appellavif. 
Pars  Hymenae  canunt :  pars  altera 
Evo'c  clamant]  Mire  variant  bic  vete- 
res  libri.  Regius  cum  Exrerptis  Sca- 
ligeri  et  Puti;ani,  aliisque  nonnullis 
^tque   eos  inter   Aromleliano,  Pars 


Ilymentce  ennunt,  pars  clamant  Hvion 
evo'e.  Ncf  ><liliMlil  C)\onieusis,  in  quo 
Krio  ero'e ;  forte  pro  Erie  ero'e.  Pos- 
set et  legi  Evan  ero'e  ;  ut  versus  sit 
spondaicus.  Jureti  liber,  Pars  IIij- 
menaa  vocat,  pars  altera  clumut  ehohe. 
Alii  codices,  /Jrtrs  Erion  Erie  clamat, 
et  his  siniilia,  quae  recensere  odiostim 
foret.  Quarc  scribi  etiam  posset, 
Hymen  pars  llymcntee  canunt,  pars  Evie 
evo'e:  vel  Evan  evo'e,  vel  t'l-ie  Evan; 
ut  Lucretio,  '  graditur  siuiul  Evius 
Evan.'  Columella  libro  x.  '  Exsti- 
niulet  vatem  per  Dindyma  casta  Cy- 
belles,  Perque  Citha^ronem,  Nyseia 
per  juga  Bacchi,  Per  sua  Parnassi, 
per  amica  silentia  Musis  Pierii  ncnio- 
ris,  Bacchea  voce  frementem,  Dclie 
io  Paean,  teque  Evie  Evoe  Evan  :' 
sic  versus  mendosissimi  scribendi. 
Paulo  ante  etiam  reponendum,  Ista 
canat  majore  Deo  ;  non  viujnra.  Heins. 

567  Nocturnaijue  sacra']  Bacclii  sa- 
cra, Orgia,  Bacchanalia,  et  Trieterica 
appellata,  nocte  fiebant.  JSyctelius^ 
Nocturnus  est. 

568  Ne  jubeitnt  capiti  vina  nocere 
tuo}  Scaliger  conjiciebat,  A'e  subeant 
capili  vina  nociva  tui>.  Lego,  Xe  sub- 
eant nocere,  usitato  Graecismo.  Nos- 
ter in  Tristibus  1. 1.  El.  6.  '  Quae  quo- 
ties  spectas,  subeat  tibi  dicere  for- 
san.'  Statins  Theb.  VI.  '  Sunt  et  qui 
nudo  subeant  eoncurrere  ferro.'  Pro- 
pertius  lib.  iv.  El.  2.  '  Clamabis  ca- 
piti vina  subisse  tuo  :'  quae  vera  lec- 
tio. Idem  1.  11.  El.  27.  '  Neu  subeant 
labris  pocula  nigra  tuis.'  Idem. 

569  Sermone  latentia  Jieto'\  Tecto 
scripti  nostri.  Idem. 

571  Perscribere  vino']  Prascribcre 
Regius  cum  quatuor  aliis  :  nil  niuto. 
Idem. 

573  Oculis  fattntibus  ignem]  Instan- 
tibus.  Ut  in  Epist.  Helen,  vs.  78.  in 
oculis  enim  et  genis  amor  cxcubare 
videtur :  nude  ignis  ille  absistit. 
I'atentibns  ignem]  Foventibus  tres 
libri ;  sed  vulgata  nun  est  soUicitanda. 
Ileina. 


3168 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


574  Vultus  hahet]  Sic  et  ad  Coiin- 
nam  :  '  Me  specta,  niitusque  meos, 
vultiimqiie  loqnaceni.' 

576  Quaque  bibit]  Bibet  potiores  : 
et  Jureli  codex  cum  quibusdam  aliis, 
tu  quoque  parte  bibas:  ut  Epistola 
Helenae,  '  modo  pocula  proxiina  no- 
bis Siimis,  quaque  bibi,  tu  quoque 
parte  bibis.'  Heins. 

577  Et  quemcunque  cibutn]  Probe  in 
nno  Vaticano  Et  quodcunque  cibi.  Sic 
Remedio  Amoris  ex  antiquis  libiis, 
'  Quodcunque  in  corpore  niendaeest.' 
Idem. 

580  Utilior  votis]  Fotis  Regius  alii- 
que  multi.    Idem. 

581  Huic  siforte  bibas]  Si  forte  Pu- 
teani  et  Scaligeri  excerpta  ;  vera  : 
notuui  illud,  '  Nee  regna  vini  sortieie 
talis  ;'  tuni  et  hoc,  '  Queni  Venus  ar- 
bitrumdicetbibendi.'  DelegeTalaria 
conviviorumjam  abunde  disseruerunt 
homines  eruditi.  Idem.  Huic~\  Marito 
puellae. 

582  Capiti  missa  corona  tuo]  Demta 
coiona  Jureti  codex,  Anibrosianus 
nnus  et  Neapolitanus :  infra  lib.  ii. 
'  Et  capiti  demtas  in  fore  pone  rosas.' 
Met.  XV.  fabula  Cipi,  '  Et  demta 
capiti  populo  prohibente  corona.' 
EpistolaMcdeic,' Demta  forentcapiti 
quam  mala  nuilta  meo  !'  Pro  vuigata 
tanien  lectione  faciuiit,  quae  notavi 
Fast.  II.  G'ii.  Heins.  Demta  corona  tuo] 
In  potu  at()ue  hilaritate  corouis  utc- 
bantur,  ut  docet  Plinius. 

583  Prior  omnia  sumaf]  OminaScSi- 
liger ;  cnjus  nt  et  Jureti  codex  se- 
quent! veisu  Neu  dubites.  Pro  site 
erit  inferior  Regius  niendose  si  vclit. 
Lege  site  sit :  atquc  ita  decern  scripti. 
Heins. 

581  Verba  secmida']  Optata,  aurcs 
juvantia,  quibus  euni  capi  posse  putcs. 

585  Tiita  frequcnsque  via  est  per 
umici  fallcrc  nomen]  Fuit  cum  Trila 
frequensque  via  e^t  opinaier  Icgendum. 
Nunc  niiiil  muto  ;  nisi  quod  amicuin 
numcH  cum  codice  Patricii  Junii  it 
uuo   Vaticauu   aiuplcctur.    Alauiiius 


lib.  II.  *  illis  (saape  est  nam  subdolus 
astus)  Scorpios  aspergit  noxas  sub 
nomine  amico :'  nbi  perperam  vir 
inagnus  Jiowine  amici  reponit  ex  codice 
Gend)lacensi.  Pro  subdolus  actus 
emendavi  astus:  sic  '  ungues  amicos  ' 
dixit  Juvenalis  Sat.  v.  ut  in  Leidensi 
codice  legitur,  *  custos  adfixus  ibidem 
Qui  numeret  gemmas,  unguesque  ob- 
servet  amicos.'  '  Ventus  amicus ' 
Nostro  Met.  xiii.  440.  *  arnica  causa' 
Trist.  I.  El.  8.  C5.  '  amica  lima' 
Pont.  II.  El.  4.  17.  quomodo  ista  ex 
codicibus    vetustis    castigavi.       Sic 

*  alumnum    nunien '    in    Metam.  et 

*  cognatum  nomen  '  in  Fastis,  aliaque 
his  similia.    Heins. 

587  Inde  procurator  nlmium  quoque 
viulta  procurat]  De  propinatore  propi- 
nante,  quod  viri  eruditi,  depravatos 
codices  secuti,  hie  produnt,  a  vero 
alienum  est.  Libri  certe  nieliores 
nihil  variant.  Agit  de  procnratori- 
bus,  quos  domini  abseules  rebus  suis 
constituebant,  quique  ista  ocrasione 
eorum  auctoritate,  quorum  res  cura- 
bant,  nonnunquam  abutebantur.  Ita 
cum  Naugerioetiam  doctissiniusGno- 
novius  locum  capit;  qui  ilhid  ridenda 
scquenti  versu  interpretatur  pro  pro- 
videnda  et  curanda  :  ut  apud  Teren- 
tium,  '  Aliud  sodcs  lenius  vide  :'  et 
Ciceronem,  '  Mandavi  ei,  ut  prandi- 
uin  nobis  videret :'  et  sa-pe  apud 
eundem.  Neque  aliter  magnus  Cuja- 
cius  Observat.  xii.  24.  qui  addidit 
locum  Varronis,  '  Tu  domi  videbis  :' 
et  Plauti, '  Quiherikni  rem  procurat, 
vidct.'  Perperam  igitur  tres  codices 
cum  Jureti  libro,  qui JH6«it/a  ;  et  Rot- 
tendorphian.  qui  bibenda  exhibent ; 
quod  postromum  tamen  Scaligero 
qno(pie  conjectanti  in  menteui  vene* 
rat.    Idem. 

589  Certa  tibi  a  nobis]  Regius  rh  a 
non  ai;noscit.    Idem. 

5(>()  i>J}icium  praslcnt]  'O  yap  vovs 
virh  o'ivou  5ta<pdap(\s  ravTO,  irdffxft  to7s 
apfxacn  TO(S  rolls  ijvioxovs  airofidWovaii'. 

Isocrat.  ad  Dcmouic.     Hoc  ucnipc 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.    I. 


3169 


illiul  poruJiim  Circa-nm,  qno  rx  ho-  c.  IS.    Th  t   ayaOoZ  Zalfiovoi  iroT-fiptov, 

mine  fiohat  fora.  'Af\  y^p  HvOpuTroSyT^  koI  dkthi  lurripos,  Ka\  "Cytfiat.      Idem 

-rrit  aperrji  Kal  KUKtas  dm /uf'por  KT-fiffet  I.   II.     Htoi.  (Sf^iovvru  irpoTrivoma  iav 

Btos,i)Or}piovyfi'f<T0at\fyfTai.  ll'ie.T.  ad  to?s    toTs  5e{(a?s"    hoc    est,  lit   Virgil, 

r-arni.  Pythag.  v.ns.  Vide  v..")!.  quid  '  statiiftie  dextris  pociila.'    Et  Plaut. 

sit  ipfiri  rrjs  nTfpofi{)vri(T(m.  in  Pers.  V.  1.  22.  '  Tiia  factum  opera 

.'592  Fttciles  nd  fcra  bella  mamis]  Re-  bkne  omnibus  nobis,  lioc  niea  niaiius 

pins  ct  sex  alii  fera  verba:  hoc  est,  tna>  pocnlum  donat.' 
manns   cavctc   inter  jurgia    nimiiim         (iOJ   Tnrba  locum<iucdfilnl]  Locusque 

paratas  et  promtas,  per  qiias  ad  ver-  dnbiint  iinns  Vaticanus.    Lege,  locunt' 

bera  a  verbis  veniatur.  Jlcins.  que  dabmt ;  et  sic  Jiireti  liber:  sic 

593  Occidit  Eurytion]  Ccntanrus  in  '  Turba   niiint,'    et    similia   passim. 


nnptiis  Piiilhoi  niero  incaliiit :  et 
qnnm  Hippodamcn  rapnisset,  a  Tlie- 
seo  vasto  cratere  prostratns,  aniniam 
viunniqne  evomuit ;  nt  in  Metani. 
XII. 

597  Ebrietas  vt  vera  nocet,  sic  Jicta 
juvabit]  Docet  qnandoque  simnlan- 
dam  esse  ebrietateni. 


Heins. 

606  Velle  luhts]  Sic  et  in  Hecyr. 
III.  5.  *  Noli  fodere,  jussi.'  Et  Plant. 
Mena^ch.  iv.  2.  49.  '  Non  hcrcle  ego 
quidemnsqnani  qiiidqiiam  niito  neque 
nicto  tibi.'  Et  in  Truciil.  iv.  3.  11. 
*  Omnium  prinuim  divcrsae  state,  hem 
sic  :  istuc  volo.     Neve  inter  vos  sig- 


599  Et  fjidcquid  dices  faciesve]     Vt  nificetis,  ego  ero  paries.' 

9UJC7Hit//ad(/sdJt«sie  scripti  meUores.  G09  Sub  nostras  lef^cs]    Non  finem 

Sed  vere  Neapolitanus   Vt,  quicquid  statuo  orationi.    Nee  prirfinito  loqni 

fades  dicesve.    Tb    L't  refer  ad  '  Cre-  necesse  est.     Sic  Argyrippus    apud 

datur.'  Heins.  Plant.    Asinar.  i.  2.  26.    '  Meo  niodo 

601  Et  bene,  die,  DomincB]  Dominam  loquar  quai  volam,quonianiintus  non 

gcribendumexistimo  vel  contra  libros.  licituni    est   niihi.'      Veniet  facundia 

Plautus  Sticho  Act.  v.  Sc.  4.    '  Tibi  leges']    Veniat  meliores  libri.    Scribo, 

propino  decunia  fonte.  tibi  lute  inde,  Ne  veniut.    Heins. 

si  sapis.    SA.     Bene   vos,   bene  nos,  610  Fac  tantuincupias'jimo  incipias, 

bene  te,  bene  me,  bene  nostrum  etiam  quod  in  multis  codicibus  extat,  et  in 

Ste|dianinni :'  ut  precor  vaiere,  sub-  Erfurlano  Zinzerlingns  inveuit.    No- 

intelligatur.     Noster  in  Fastis  1.  ii.  turn  illud,  '  Dimidiuni  faoti, qui  bene 

*  Et,  bene  nos,  bene  te,  patriic  pater  C(Kpit,  habet :'  et  adagium  Grajctim, 

optimc,   CiKsar,  Dirite  :'   ubi  bene  lu  'Apx''?  Se  toi  %(crii  wai/TOj.    Heins. 


perpcram  hactenus  legebatur.  Tibul- 
lus,  '  Et  bene  Mcssalani,  sua  ijuisque 
ad  pocula  dicat.'  Quod  inutari  a 
Scaligoro  nolini ;  ctsi  non  ignoreni 
ista  Piawti  I'crsa  Act.  v.Sc.  1.  '  Bene 
ijiihi,  bene  vobis,  i)enc  amir"A»  niea;.' 
Et  mox,  '  liene  omnibus  nobis !  hoc 
mea  manu^  tn,E-  poculum  donat,  Bene 
ci  qui  invidct  milii,  et  ei  qui  hoc 
gaudio  gandet :'  nnde  li(|uet  utrnni- 
qne  in  usu  fuisse.  Dormiat  etiani  pro 
dormiet  recte  veleres  libri :  et  disccdel 
gequenti  versu  pro  disccdit.  Idem. 
Uene  die  duminic]  ^tpe,  tux^  ayaOrj, 
poculum  otferentis  vox.    Allien,  xv. 


911  Est  et  agendus  nmnns]  Vetiistio- 
res  Est  tibi  agendus.  Idem.  Agendus 
amnns]  Amantis  partes  agenda?,  vul- 
nuscpie  amoris  exhibendum. 

612  Hinc  tibi  ijuccvatur']  Regius, 
Excerptd  Scaligeri,  prima  editio,  et 
decern  libri  scrijiti,  H<cc  tihi.  Lege, 
Hac  tibi  quiCKdur  qtium  libet  arte  fides. 
De  voce  quanilibct,  quic  Ovidio  in 
deliciis  est,  jam  egi  Notis  ad  Ep.  vi. 
no.    Heins. 

613  Sibi  quaque  cideliir  amanda] 
Vidcntur  unus  mens ;  venuste :  vide 
qu.c  noto  Amor.  ii.  El.  11.  21.  JdeiiK 

611  Eornm  placet]    Nulla  enim  ilU 


Delph.  et  Vur.  Clas. 


Ovid. 


9  P 


3170 


SOTJE   VARIORUM    IN    OVIDII 


sexui  fit  major,  quam  spreta;  formae, 
injuria. 

017  Imiianlibus]  Simulantibus  se 
aiiiare. 

618  Qui  modofidus  erat^  Falsits  li- 
bri  meliores  :  et  sane  '  finxcrat' jam 
praecessit.    Heins. 

619  Animum^  Amantis  puellac. 
Furtim  ileprendere  nunc  si<]  Est  Gfee- 
cismiis,  tie  quo  infra  ii.  28.  male  igitur 
potior  librorum  pars /as  sit ;  at  Regius 
et  Oxoniensis,  cum  Exccrptis  Scali- 
geri,  et  alio  codice,  non  sit.  Proximo 
versu  pro  ripa  subitur,  Lincolniensis 
salitur.  Arondelianus  cavatur.  Hcins. 

62.5  Namcurin  Phrygiis']  Cur  Juno 
et  Pallas  descenderunt  ad  judicium 
Paridis,  quo  ille  malum  aureum,  velut 
victoriae  calculum,  Veneri  dandum 
censuit  ?  nempe  quia  ambae  se  Veneri 
praeferendas  formae  elegantia  credi- 
dere. 

626  Non  tcnuisse]  Non  obtinuisse. 

627  Laudatas  ostendit  avis']  Malo 
ostcntat,  quod  in  Sarraviano  est,  et 
quatuor  aliis.  Arondelianus  et  Apro- 
sianus  extendit:  an  disiendit?  '  picta 
pandit  spectacula  cauda'  de  pavone, 
Horatius :  '  distenta  umbracula '  mox 
habebimus.  Hcins.  Avis  JuJionia] 
Pavonem  dcsignat,  cujus  caudas  Argi 
oc&los,  a  Mercuric  interfecti,  Juno- 
neni  apposuisse,  narrat  in  Metam. 

628  Recomlit  opes}  Aurcas  pcunas 
vcrsicoloresquc  abscondit. 

632  Pollicitis  testes]  Pollicito  libri : 
ijuolibet  adde  ctiam  in  nonnuUis.  Forte 
quamlibct  adde,  ut  paulo  ante.  Ileins. 

633  Perjuria  amantum]  Quaere  Ep. 
XX.  82.    et  Amor.  ii.  Eleg.  7.  27. 

63r>  Per  Styga]  Virgilius,  '  Dii 
cujus  jurarc  tinicnt,  et  I'allere  numen.* 

636  Nunc  favet  ilk]  Ipse  libii,  Et 
superiori  versu  quidam  falso  jurare 
cum  Kcgio  ;  malo.  Amor.  iii.  '  Sci- 
licet aclcrni  lalsum  jurare  pucUis  Dii 
quoque  conccilimt.'  Hcins. 

C38  Thura  merumquc]  Thure  et  vi- 
no Dcus  colanius. 

03'J    AVt  svcura  quits]    Secundum 


Stoicos  dicit,  Decs  curare  niortalia, 
et  noccntes  pnnire.  Sccuru  quies]  Ut 
impins  Epicurus  doccbat,  et  ejus 
sectatores,  qui  didicerant  '  Deos  se- 
curum  agere  revum,  nee  ira  nee 
gratia  tangi.' 

640  Innocui  vivite]  Innocuc  scripti. 
Heins, 

644  Hac  minus  est  una  fraude]  Hac 
mugis  est  Regius  et  alii  quidam.  Sed 
probe  Oxoniensis  et  Scaligeri  ex- 
cerpta  cum  potioribus,  Hac  magis  est 
una  fraude.  Jureti  codex  aliique  tres, 
Hac  magis  est  una  parte.   Idem. 

647  Dicitur  JEgtjptus]  jJIgyptos  Re- 
gius. Pro  juvantibzis  Ramirezius  in 
Martialem  rigantibus  reponit  ;  sed 
perperam.  Noster  Pont.  1.  ri.  El.  1. 
'  Jupiter  utilibus  quoties  jnvat  imbri- 
bus  agros,Mixta  tenax  segeticrescere 
lappa  solet ;'  ut  vere  illic  membranae 
meliores.  Plinius  Epist.  vii.  9.  '  Ut- 
que  sacris  fontes  non  sola  in- 
cemiia  sistunt  ;  Seepe  etiam  flores 
vernaque  pratajuvant.'  Itascriptum 
otiendi  in  veterrimo  libro  Mediceo; 
neque  aliter  edidit  in  catalectis  Pi- 
tlioeus.  Nam  vulgati  codices  rigant 
agnoscunt.  Seneca  Natural.  Quaest* 
IV.  2.  de  Nilo,  '  aut  nuUi  imbres 
sunt  aut  rari,  et  qui  insuetam  aqnis 
caelestibus  terram  non  adjuvent.'  Sic 
et  rei  rustical  scriptores  nonniniquani 
locutos  memini.  Sequenti  versu  an- 
nas novem  libri  plerique,  non  annis. 
Idem.  Dicitur  JEgypto]  Exemplis 
arguit,  meretricias  frandes  fraude 
propulsandas  esse.  Busiris  rex  ^- 
gypti  Ncptnni  et  Libyes  filius  fuit, 
sub  quo  quum  novem  annis  nimia  sic- 
citate  magna  cssct  sterilitas, Thrasiua 
docuit  Busirim,  bumana  liospitum 
ncce  posse  acpias  clici  :  sed  primus 
ipse  imniolatus  est.  Indc  cum  caeteri 
quocjuc  bospites  sunili  modo  macta- 
rcntur,  ab  Hcrcule  Busiris  eadem 
p.cna  aftcctus  interiit. 

648  Imbribus]  NiliirrigatioDem  in- 
telligit. 

650  Hospitis  rffuso  sanguine]  Alj^fus(l^ 


ARTEM    AMATORFAM.      LIB.    I. 


ai7i 


RogiiiR,  ut  ad  arain  Jovis  icspiciat. 
Ep,  liaodamia;,  *  Ut  solet  adfiiso 
surgcre  (lamina  mcro.'  Pont.  i.  El. 
3.  ex  vetcri  codicc,  '  Ut  solct  alliiso 
vena  rcdirc  inero.'  Sic  et  apud  Mar- 
tialcni  scribcndiim  1.  ix.  Ep.  (;2. 
'Crevit  et  adftiso  hutior  umbra  mero;' 
ubi  do  platano  agit.  PJinius  lib.  xvi. 
Nat.  Hist.  c.  41.  '  Est  in  snbiubano 
Tuscnlani  agri  colle,  qui  Corne  ap- 
pellatur,  lucus  antiqua  religione  I)i- 
anae  saciatus  a  Lalio :  velut  arte 
tonsili  coma,  fagei  nemoiis.  In  lioc 
arborein  eximiam  tictate  nostra  ad- 
amavit  Passienus  Crispus,  bis  consul, 
orator,  Agrippina;  niatrimonlo  et 
Neronc  privigno  ciarior  postca;  os- 
culari  conii)lcctique  earn  solitus,  non 
nipdo  cnbare  sub  ca,  vininnquo  ilii 
affundere:'  ubi  scribendum,srtC)a<Hsa 
Tatio ;  ut  in  Priapcis  ipso  Initio 
Petrus  Scriverius  recte  castigabat, 
'  Conveniens  Tatio  pone  supercili- 
nm ;'  cum  Latio  perperjim  legatur. 
Apud  Propertiuni  qnoquc  lib.  ii,  Eleg. 
33.  Passeratius  scribendum  ccnse- 
bat,  '  Largius  aff'uso  madeat  tibi 
niensa  Falerno;'  pro  effiiso:  sed  vide 
ne  infuso  iilic  reponendum  sit,  cum  de 
potatione  agat  potius  quani  de  lii)a- 
tionc.    Heins. 

653  Et  Phalaris^  Perillus  ad  Agri- 
gentinum  tyrannum  Phalaridem  tau- 
rum  rereum  attulit :  docuitque,  eo 
includi  posse  noxios,  et  imposito  cir- 
cuniquaque  igni,  vocem  bovis  niugi- 
entis  audiri.  Tyrannnsopus  laudavit, 
utipse  in  epistolis  scripsit:  sed  arti- 
ficem  primum  expcriri  voiuit. 

657  Ergo  et  perjurus  mcrito  perjuria 
fallarJ]  Ut  fallant scripti  plerique:  sed 
Hegiusct  Oxonicnsis  ut  falknt;  quin- 
que  alii  ut  perjuras  mcrito  perjuria  J'al- 
lunt ;  quod  verum  puto,  ut  parenlliesi 
lia;c  includantur.  Sequenti  versn 
femina  lusa,  non  Iccsii,  codex  nieus  ;  et 
placet.  Ileitis. 

659  Adumanta  movehis]  Fniminara 
durissimam. 

G02  Dejiciunt,  uda  lumina  tangc  ma- 


nu]  Priino  Deficient  est  in  mclioribus : 
delude  uncta  manu  Regius  cum  I'oli- 
tiani  codice  et  quinrpie  aliis.  Oxo- 
niensis  cuMc(« ;  Uaa  tincla  :  ihio unda: 
sed  uncta  venun  est :  sic  et  '  unctas 
comas'  pro  ungucnto  dtlibutis  1.  v. 
Eastoruni  dixit.  Ilcins. 

OGO  I'ugnando  vinci  sc  tumcn  ilia 
volet]  Sed  tamen  scrijjti  nonnuUi : 
dictum  Amor.  i.  El.  5.  Idem. 

tiG8  Dura  oscula]  Hine  piiclla  apud 
Tlieocrit.  Idyl,  xxvii.  7.  KaXdu  aoi 
So^aAas  fpiXiiiVj  ouk  ti^vya  Kiipav. 

C70  Pcrdere  dignus  erat]  Erit  mc- 
liores.  Et  superiori  versu,  si  non  et 
catera  sumet,  vel  sitmit.  Heins. 

671  Pleno  post  oscula  voto']  Facto 
Jureti  et  Intiniclii  liber.  Voile  furto. 
Idem, 

673  Vim  licet  appcllcnt]  Appelles, 
et  vis  ista,  Jureti  et  Intimelii  libri. 
Idem. 

676  Gmidct]  "Ofi/xacTiv  alSoniurj,  Kpa- 
5i7j  5e  01  ^vhov  mvOt}.  Theocr.  Idyll, 
xxvii.  69. 

679  Vim  passu  est  Phabe']  Phoebcn 
et  Ilairam  formae  elegantia  excelleu- 
tes  Leucippus  pater  despondit  Idac 
et  Lynoeo  fratrilius :  quas  quum  ra- 
puissent  Castor  et  Pollux,  inter  cos 
pugnatum  est  ante  Spartananiurbem, 
ut  Hyginus  docet.  Vim  passa  est] 
Rapla  est  cnini  a  Castore  ct  Pollucc. 
Surori]  Hairs.  Vis  est  illata  sorori] 
AUata  Regius  ct  Oxonicnsis  cum  sex 
aliis;  bene:  dictum  Epist.  xvii.  21. 
Heins. 

680  Et  gratus  raptis]  RaptcB  melio- 
res.  Idem.  Raptor  uterque]  Castor  et 
Pollux. 

681  Fahula  nota  quidcm]  Vim  pucl- 
lis  gratam  esse,  docet  exonipio  Dei- 
damiaj  Lycomedis  regis  fdia^,  apud 
queni  Thetis  Acliillem  sub  nitUicbri 
liabitu  celavit :  quoniam  a  Proteo 
acceperat,  ilium  periturum  esse  in 
bcllo  Trojano. 

682  Scyrias  JEmonio]  Puclla  Scy- 
ria^,  Deidamia  filia  Lycomedis,  regis 
Scyri.     Quas  clarissinia  propter  Ly- 


3172 


NOTyE   variorum    in    OVlDli 


comedis  cum  Achille  affinitatcm,  et 
Achillis  filiiini  Neoptolenumi  ibi  pro- 
creatuiu.  Vlctapuella  viro]  Junctame- 
liores  :  et  sequent!  versu  sua  prtemia, 
non  mala,  nt  vulgati.  Forte  legen- 
dum  HanioTiio  jttncta  puella  toro.  Fre- 
quenter cnim  inter  se  confunduntnr 
riro  et  toro;  ut  monui.  Epist.  xix. 
100.  Propertius,  '  Sciria  non  viduo 
Deidaniia  toro  :'  ita  enim  vetus  co- 
dex :  vulgati  et  illic  viro.  Heins. 

683  Jam  Dea'\  Venus.  Prcemia'] 
Helenani,  quam  Venus  Paridi  promi- 
serat. 

684  Vinceie  digna  Venus]  Duas pro 
diversa  lectione  Oxoniensis;  quo- 
modo  et  prima  editio  et  tres  scripti. 
Venus  ex  Glossa  vidctur  natum.  E- 
pistola  Paridis,  '  Arbiter  es  formae, 
certaniina  siste  Dearnm,  Vincere  quae 
forma  digna  sit  una  duas.'  Hcins. 

686  Grataque  in  Iliads]  Lege  Gra- 
iaque  cum  Jureti  codice  et  aliis  non- 
iiullis  ;  atque  ita  prima  editio  :  su- 
pra, *  Raptaque  sit  Phrygio  Graia 
puella  viro.'  Simile  mendum  ex  Me- 
tamorpli,  1.  iv.  sustiilimus.  Idem. 

687  Jtirabunt  omnes]  Vide  Amor. 
II.  18.  2. 

690  Veste  longa]  Thetis  fcemineo 
liabitu  Achillem  induit. 

692  Titulos]  Cloriaui.  Alia  arte 
Palladis]  Quouiam  tractal)is  arma  et 
praclia,  quorum  Pallas  quoquc  fuit 
princeps.  Mer. 

693  Clyjieo  manns  apta  iercudi)]  Tc- 
ncnda  est  Oxoniensis  :  tcre.nda  est  alii 
uonnulli.  I'uto,  terendo  est ;  ct  sic 
unus  Vaticanus  :  ferendu  tanien  non 
ablegem.  Ucins. 

69o  Succinclos  slaminc  fiisos]  Vide 
Amor.  II.  Elcg.  3.  31.  Succindos  fu- 
sos]  Alligalos. 

690  I'elias  hnsla]  Hasla  Achillis,  a 
Pclio  Thessaiiii-  nionto.  Ka  erat  ex 
fraxino,  tantiv  niagniludinis,  ut  cuiu 
Patroclus  anna  sinni>sisset  ab  Achille, 
liaslam  n-Hiiiieril  tanquani  inlracta- 
bilem.  I'rlius  hasla]  Homer.  Iliad. 
T.  Vs.  387.    'Ek  5'  tifia.  ui/fiiyyus    jraT^iol- 


Tou  iairaaar  (y\o$,  BpiOv,  fiSya,  ffrifia- 
p6v  rh  fxfv  ou  Svi/ar  &\\os  'kxaiSjv 
TlaWdv,  aWd  jxiv  olos  (mffraro  Tr^Xot 
'Ax'AAei/r,  nTjA.i(£5a  fiiX'nji',  Tr)v  Trarpl 
(pi\(j>  rdixf  Xeipaiu  ITtjAiou  e/<  Kopv<pTJi, 
cp6vov  efxfievai  ripderrfftv. 

697  Virgo  regalis]  Deidamia,  regrs 
mia. 

698  Compcril]  Nam  antea  credide- 
rat  puellam  esse  Achillem, 

702  Portia  sumpscrat  arma']  Achilles 
jam  doposita  colo,  et  muliebribns 
excrcitiis  relictis,  induerat  arma  bel- 
lica,  ut  cum  Graecis  ad  Trojam  abi- 
ret :  nihilominus  tamen  Deidamia 
instabat  rogando,  ut  maneret,  &c. 
Micyll. 

705  Qtiiddam  ccepissc  priorevi]  Mc- 
liores  libri  quadam  vel  quondam.  Scri- 
be quondam  cum  prima  editione  et 
tribus  scriptis :  vide  Notas  Epistola 
XVII.  71.  Heins. 

708  Expectct]  Expectat  meliores 
libri ;  et  mox  Excipiet  pro  Excipiat. 
Pro  comitcr  perperam  multi  tnolliter. 
Fast.  II.  '  Comiter  excipitur:  san- 
guine junctus  erat.'  Idem. 

715  Tumidos  accedere fastus]  Flattis 
Oxoniensis;  vonuste.  L.  iii.  511.  '  O- 
dimus  immodicos  (expertae  credite) 
flatus:'  sic  vidctur  legendum ;  nam 
vetus  liber  illic  fatus.  Propertius 
lib.  II.  El.  25.  '  Mendaces  ludunt  fla- 
tus in  amore  sccundo  ;'  non  secundi, 
<|uod  nunc  legitur.  Statins  Theb.  ili. 
'  Cum  niagniloquos  luit  impia  flatus 
Tantalis.'  Et  1.  i.  '  Attollit  flatus  du- 
els, et  scdisse  superbum  Dejecto  se 
fratre  putat.'  1) ranees  de  Turno, 
'  l)et  libertatoni  fandi,  flalusque  re- 
mittal.' Seneca  Agauiemnone,  'Ta- 
nien supciba  ct  iuipotens  flatu  nimis 
I'orluna  niagno  spiriUis  tumidos  da- 
ret.'  Idem  'I  liycste,  '  Ponitc  inflatos 
tuniidosque  vultus.'  Valerius  Flac- 
(Mis  libro  III.  '  Non  hi  tuni  flaltis,  nou 
isia  superbia  dictis."  J't  panlo  ante, 
'  tali  uieiiteiu  pars  nuixiuia  ilatu  Eri- 
f;it,  et  vaua  gliseuut  praeordia  lin- 
gua.'    Corippus  AtVicanus  libro  iii. 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.    1. 


3173 


'  Q\\o(\  tiia  ventosis  iiiHata  superltia 
verbis  Jactitat."  '  Tiimentcs  flatus' 
in  re  siniili  dixit  Amniiamis  IMarccl- 
liniis  :  iiiciniiii  et  apud  Siliiim  id  oc- 
currerc  :  ad  Ciaudiaimm  plura.  €ae- 
teruin  Renins,  Oxonieiisis,  Jiireti  co- 
dex et  alii  nonmilli,  absccdere,  non 
accedere,  coutraiio  plane  sensu ;  scd 
male,  lleins,  Tumidos  Jiatus]  Sic  et 
Crwcl.  'I'lieocr.  In  sciito  Heictd.  vs. 
24.  vnip  (XaKiOiV  trvdovTis.  Et  Eurip. 
in  Here.  Fur.  T:vias  Qtpfxas  irvio). 

722  Qui  fucrat  cuUor  /actus,  amator 
erat]  Puto,  Qui  fucrat  cultur  Jictus, 
innntor  erat.  Heins. 

725  Turpis  in  agricola']  Et  ugricola; 
lii)ri  veteres.  Idem. 

726  Sub  Jovel  Sub  Cffilo  aperto. 
Horatius  :  '  Manet  sub  Jove  tVigido 
Venator.' 

727  Et  tu  Pulladicc]  Et  tua  Regius, 
Oxoniensis,  Jureti  codex,  ettres  alii; 
bene,  ut  ad  '  corpora'  referatur. 
Palma  coronce  pro /</»««  (jualuor  libri  ; 
necdamno.  Ileitis.  Palladia;  curontc^ 
Coronae  oleagina%  Est  enini  olea 
arbor  sacra  Palladi,  qua  victores  in 
Olympico  certamine  coronabantur. 
Erant  olini  in  Gra3cia  quatuor  ludo- 
rum  genera  praa  cateris  cekbratissi- 
ma.  Ludi  Olympici,  qui  celebraban- 
tur  quinto  qnoque  anno,  magna  honii- 
num  frequentia,  in  honorem  Jovis 
Olympici.  Pythii,  Apollini  sacri,  in 
quibus  victor  poiua  reftrebal.  Isth- 
niii  vero  ludi  erant  Palaemoni  dicati : 
victori  corona  ex  apio  dabatur.  Nc- 
meai,  in  nieraoriam  Archemori  insti- 
tuti  :  victores  piuea  corona  ornati 
discedebant. 

730  Hoc  decet :  hoc  multi  mm  valuissc 
jiutant]  Hie  decel  bene  nonnulli  codi- 
ces :  uimirum  color.  Hie  decet,  hune 
multi  Excerpta  Scaligeri  et  Pnteani 
cum  aliis  quibusdam :  puleuf  etiam 
Kegius  et  duo  alii.  Pro  multi  unus 
incus  vultu.  Forte,  Ilic  decet,  hoc 
tuUu.  7ion  vuluisse  putcnt :  ex  lioc  vultii 
colligant  ac  pcrsuadeantur  pucilae  te 
non  valere,  et  a-gruni  esse  priE  uimio 


sui  amore.  TcJJ  putent  sic  et  tisus  est 
1.  II.  '  Quo  magis  o  juvenes  depren- 
dere  i)arcite  vcstras.  Peccent:  pec- 
cantrrs  verba  dcdisse  puteut.'  Hie 
multi  noil  vuluisse  pulent,  prima  editio. 
Heins. 

731  PaUidus  in  Lijriee  sylcis  Lvrubut 
Orion]  Noti  sunt  Amores  Orionis, 
qui  (Enopionis  tiiiam  perdite  amarit, 
quam  Mcropen  alii,  Paithr-nius  in 
Eroticis  cap.2(t.  Hviro  appellal.  De 
Lyrice  nihil  Icgisse  me  mcmini. 
Nee  constant  sibi  veteres  mcmbrana*. 
Jureti  codex  PaUidus  in  Lieca :  in 
Linces  uinis  ex  mcis,  ut  et  Regius ; 
nisi  (|Uod  a  manu  secunda  Lineu,  quo- 
modo  in  niultis  aliis.  Arondelianus 
in  silvis  Lincea,  vel  Licea,  vel  Linces, 
C'*teri,  Lincam,  Lincem,  Licie,  Litie, 
Lincie,  Licita,  in  Lineeis,  illincis,  et 
similia.  Nam  codex  Oxoniensis  Imnc 
versum  non  habebat.  Lege  in  Dirces 
sylvis.  Nam  Orion  Tliobauus,  hinc 
'  Bfeotus'  sa^pe  poi-tis  dicitur  ;  et  Dir- 
ce  tons  Tiiebani  agri,  queni  inter 
alios  Statins  in  'J'hebaide  sua  lucu- 
lentis  versibus  descripsit.  Regius 
etiam  Arion  pro  Orion.  De  Daph- 
nidis  Amoribus  ex  Partlienio,  Scho- 
liaste  Tlieocriti,  Junio  Pliilargyro,  et 
Servio  res  est  non  plane  ignota.  Idem. 

732  PaUidus  in  lenta]  K\  Mercurio 
et  Nymplia  Daphnidem  natum  in  Si- 
cilia,  scribit  Diodorus  :  ct  a  laurorum 
multitudinc,  in  quas  divertebantur 
NympliiK,  ita  appellatuni.  Educatns 
a  Nynipliis  bourn  pcrmulta  possedit 
armenta,  a  (juorum  cura  buculos  est 
dictus.  Quum  esset  ingcnio  acri, 
studiumque  plinimiim  guberuandis 
bobusimpenderct, carmen  bucolicum, 
quod  postea  a  Siculis  in  pretio  habi- 
tnm  fuit,  invcnit.  In  Diause  gratiam 
venatui  operam  dedit,  eamque  fistula 
ct  cantu  bucoliio  dclectavit.  Lenta] 
Dura,  et  tarda  ad  amandum  Daph- 
nidem. 

734  Pileolum  nitidis  imposuisse  co- 
mis]  Pallioluni  mclioris  notae  libri, 
uec  dubium  ouin   ro««.^      '■»■-= 


3174 


NOT^E    VARIORUM    IN    OVIDII 


infirmae  valetiullnis  erant,  palliolis 
obnubebant  caput.  Qiiintilianus  : 
*  Palliolum,  siciit  fascias  ct  focalia, 
sola  potest  exciisare  valetndo.'  Mo- 
nuit  jam  ad  Historian!  Aiigustam 
Sabiiasius.  Sequenti  veisu  Attcnuent 
ctiam  bene  ties  libii  ;  vulgo  Altenu- 
ant :  ct  e  magna  qui  sit  amore  nonniiUi, 
non  in  magno.  Heins, 

729  Co'/ifjucrar,  an  moneam  mistum 
fas  esse  ncfasquel  Libri  mclioros  fas 
otnne  ncfasque,  Deindc  Rcgins  Cum 
querar  admoneam.  Admoneam  etiani 
est  in  Oxonicnsi.  Scribe,  Num  que- 
rar ac  moneam  mistum  fas  otnne  nefas- 
que,^  Nomen  amicitias,  nomcti  inane 
fidem?  ut  esse  subintelligatiir.  Nisi 
quis  nialit  Conqiicrar  an  laceam,  quod 
est  in  exccrptis  Politiani,  et  tribus  a 
me  inspectis.  Idem. 

741  Quod  amas]  Quod  ames  nielio- 
ros.  Idem. 

713  At  non  Actoridcsl  Perpaucos 
aniicis  fidos  fuisse  commemorat :  sed 
nullos  talcs  reperiri  aniplius  posse, 
ostcndit.  Aclorides,  patronymicnm 
est,  ab  avo  deductuni.  Actor  euini 
fuit  pater  Menuitii,  patris  Patrocli. 
Ledum  AchiUis]  Hippodamiam  Brisei 
filiani.  Ledum  temeravit  AchiUis']  A- 
chiUes  Regius,  Oxonicnsis,  ct  alii  qui- 
dani.  Scribe  Achillei :  sic  Ulyssei, 
pro  Uhjssis,  passim  quoque  tarn  apud 
Virgilium  quain  nostrum.  Remed. 
Amor.  vs.  173.  *ope  tiitns  Acliillei,' 
ex  vcstigiis  vetusli  codicis  :  in  veter- 
rimo  codice  Virgilii  IMcdicco  semper 
Achilli  ct  Utijssi  scribitur  in  secundo 
casu ;  et  Oili,  non  Oilei :  quomodo  ct 
Oronti :  et  sane  Achillei  ct  Ulyssei 
apud  Horatium  quadrisyllaba  sunt. 
Pluribus  de  his  accurate  disputavit 
ex  anliqiiis  grammaticis  Pierius  Va- 
Icrianus  ad  vs.  30.  libri  primi  yiinei- 
dos.  '  Persci  ala'  apud  Propertiuiu  ; 
et  '  Persci  uxor.'  Vide  Notas  Gro- 
novii  ad  Liviiini  XLif.  25.  nos  plura 
ad  IMctamorplioses.  Heins. 

741  Ad    Pirilhuum]  Initinm  auii(M- 
»iii>  inter   'riicxciMn  el    i'irilliiniiii,  ct 


quani  sc  niuluo  dilcxcrint,  docct 
Plutarch,  in  Theseo.  Phaedra  pudica 
fuit]  Pirithous  non  violavit  Phae- 
drani,  uxorcm  Thesei.  Mer. 

745  Qua  Pallada  Phwims]  Quod  Re- 
gius ;  rcliqui  plerique,  quo,  nt  supra, 
'  Myrrba  patrcm,  sed  non  quo  filia 
debet,  amavit.'  Heins. 

747  Laturas  poma  ynyricas']  Jaeturas 
Regius,  Oxonicnsis,  et  sex  alii ;  quo- 
modo in  Observationibus  ex  Aronde- 
liano  codice  restituit  prscclare  Gro- 
novius  I,  18.  qui  vidcatur  omnino. 
'  Cornua  jacta'  Art.  in.  '  Nee  fa- 
ciunt  cervos  cornua  jacta  senes.'  Sic 
et  alibi  '  nix  jacta.'  Mox  e  medio 
Jlumine  libri  mdiores.  Remed.  Amor. 
'  Cedimus,  c  medio  jam  licet  amne 
bibas.'  Idem. 

753  Fidumque  sodakm']  Carumque 
castigatiores;  \\7im  fidos  praecesserat 
superior!  versu.  Idem. 

7CI  Utque  Icvis  Proteus  modo  se  te- 
nuabat  iti  undas']  Primo  teres  undas 
reponendum  est  ex  auctoritate  opti- 
mi  Regii,  fragment!  vcterrinii  Oxo- 
nicnsis, et  octo  vel  novem  aliorum 
codicuni.  '  Levcs  aquas'  nostcr  alibi 
non  uno  loco  dixit :  nt  in  Fastis,  '  Ic- 
ves  cursum  sustinuistis  aquw.'  Pro 
tenuahat,  deinde,  idem  Regius,  ct  duo 
alii  tenuaiit :  sed  probe  prima  editio 
et  nnus  Vaticanus,  tenuahit :  ct  se- 
quenti versu  pro  crat,  fragmentum 
Oxoniensc,  Codex  Regius,  et  duo 
alii,  mi;  verissime.  Instar  Protei, 
inquit,  modo  in  Icves  undas,  nunc  in 
Iconcni,  aut  apruni,  aut  arboreni  sc 
mutabit.  De  Protco  nostcr  pluribus 
libro  Met.  viii.  ct  res  estcaeteroquin 
nota.  Porro  Horatii  ista,  Satyra  iir. 
2.  respexit  hoc  loco  nostcr,  ubi  is 
agit  dc  nialo  dcbitorc,  '  Scribe  de- 
cern a  Nerio ;  non  est  satis  :  adde 
Cicutas  Nodosi  tabulas  centum  :  mille 
adde  catenas  :  Effugiet  tamen  has 
scclcratus  vincula  Proteus.  Cum  ra- 
pics  in  jus  nialis  ridentcm  alienis, 
l*"ict  apcr,  modo  avis,  modo  saxuni, 
ot,  cum  volet,  arbor.'     Nam  prover- 


ARTEM    AMATORIAM.     J, IB.    11, 


317^ 


bii  locum  obtiniiisse  vidctur,  ut  qui 
urgentos  cludcljaiit,  Piotei  (Hceren- 
tur.  Idem  Horatius  libio  i.  Epist.  1. 
'  Quo  tcneam  vultus  mutantcm  Pro- 
tea  nodo  I*'  Idem, 

7G0  Longius  insiJias  curva  videbit 
anus]  Ridicule  piof'ccto.  Causae  sci- 
licet multum  est,  cur  anus  jam  cur- 
vata  pvji  scnio  insidlas  amatoruni 
metuat.  Quis  crcdat  oplimo  poetcT! 
t<ilequid  cxcidisse  ?  Tollit  scrupuluin 
codex  Regius,  in  quo  a  manu  prima 
legebatur  cerva  anus.    Ncc  alitor  in 


Oxoniensi  jiro  divcrsalectione. '  Cer- 
vum  sencm'  pari  modo  Lucretius 
dixit  lib.  III.  et  Nostcr  infra  lib.  in. 
'  Nee  faciunt  cerviwu  comua  jacta 
senem.'  Similes  autem  nietaphora; 
familiarcs  sunt  Nostro,  (juoties  de 
puellis  agit :  sic  supi  a  ;  '  Saiicius  ar- 
repto  piscis  teneatur  ab  liamo.'  Et 
postea,  '  Icpus  hie  aliis  cxagitandus 
erit.'  Et  initio  sequentis  lihri,  '  De- 
cidit  in  casscs  pra;da  petita  meos  :' 
sed  nihil  opus  est,  ut  elcgantissimam 
Icctioncm  pUuibus  adstruamus.  Idem. 


ARTIS    AMATORIJI    LIB.    II. 


1  Dic'Ue,  lo  Paan]  Ex  tribus  parti- 
bus  quas  proposucrat  Ovid,  duas  ab- 
solvit :  tertia  superest,  quam  nunc 
cxequitur.  Docct  cnim  in  hoc  1.  ii. 
quemadmodum  ab  amatore  conscr- 
vandus  diu  sit  amicaj  amor,  quam 
assiduo  labore  sibi  morigeram  reddi- 
dit. Dicitc,  lo  Pican]  Triumphandnm 
esse  dicit  de  amica  victa  :  et  Apolli- 
nem  invocandum,  ut  in  triinnphis  fieri 
solcbat.  Paean  autem  non  modo  Apol- 
lineni  significat,  sed  ipsius  et  caetero- 
lum  Dcorum  laudcm. 

2  In  cusses  meos']  C.apta  est.  Prada 
Itetita]  Puella  qua?si(a. 

3  Latus  amans  donii]  Doniit  opti- 
mu3  Regius  cum  aliis  nonnullis  et 
prima  cditionc.     Forte  dona.  Heins. 

1  Prccferor  Ascrceo]  Prasponor  He- 
siodo,  ab  Ascra  Btcotiai  vico  appel- 
late. Mcconioque  seni]  Homcro,  a  Mae- 
one  patre,  codemque  patruo,  ut  Plu- 
tarcluis  scrihit. 

5  Ah  armifcris  Amyclis]  A  bellicosis 
Amyclis.  Auiycla;  autem  fuit  civitas 
Laconia^  patria  Helena".    Priamems 


hospcs]  Paris,  quern  Menclaus  suscc- 
pit  hospitio. 

G  ConjugeveUidabat]  Dedit  meliores. 
Heins. 

7  Talis  erat,  qui  ie  currii]  Olnoniaus 
rex  Pisaj  et  Elidis  in  Peloponncso, 
filius  Martis  et  jEginjB,  quum  acce- 
pissct  ex  oraculo,  se  moriturnm  quam- 
primum  filia  nupsisset,  earn  in  pcrpe- 
tua  virginitate  asservandam  curavit. 
Itaquc,  quicunque  filiam  peteret,  cur- 
sn  certabat.  Habebat  enim  duos  ve- 
locissimos  cquos,  Psillam  et  Harpi- 
nam.  Tandem  Pelops,  Tantali  filius, 
ex  Peloponneso  venicns,  corrupto 
Myrtilo,  victor  evasit.  Oinomaus, 
existimans  advenisse  rcsponsi  tem- 
pus,  sibi  mortem  conscivit.  Pelops, 
ducta  uxore  Hippodamia,  Pisae  reg 
num  tenuit.    Diodorus. 

8  Peregrinis  rotis]  Cairru  peregrini 
Pelopis. 

9  Tua  pinus]  Amoris  cursus. 

10  Et  longc]  Nam  plura  adhuc  rc- 
stant  dicenda. 

11  Nun  satis  invcnisse  tibi  est  me 


3176 


NOT;E    VARIORUM    IN    OVIDII 


vate  puellam]  Regitis  cum  reliqiiis 
plerisqiie,  r^'07i  satis  est  venhse  tibi;  op- 
time  :  sic  et  GiJeci  fere  (TvpepxecrOai 
<le  re  venerea  honesto  vocalmlo  ute- 
bantur.  Noster  infra,  '  Hoc  est, 
uxores  qnod  non  patiatur  aniari: 
Conveniunt  illas,  cum  voluere,  viri.' 
Epistola  Sapphus,  'Jam  tibi  Sicelides 
veniunt  nova  praeda  puell^e.'  Amor. 
I.  El.  10.  '  Quae  Venus  ex  aequo  Ven- 
tura est  grata  diiobiis;  Altera  cur 
illam  vendit,  et  alter  emit?'  El.  11. 
*  Ssepe  venire  mihi  dubitantem  hor- 
tata  Corinnam:'  nt  illic  scribendum 
videtur.  Martial.  1.  i.  Ep.  71.  '  Om- 
nis  ab  infuso  numeretnr  aiiiica  Faler- 
ijo;  Et  quia  nulla  venit,  tu  mihi, 
somne,  veni.'  In  Apophoretis, '  Tunc 
triplices  nostros  non  vilia  dona  puta- 
bis,  Venturam  cum  se  scribet  arnica 
tibi.'  Propertius  1.  ii.  El.  14.  '  Sic 
veniet  hodie,  si  qua  negavit  heri.' 
El.  18.  '  Mi  formosa  sat  es,  si  mode 
saepe  venis  :'  ita  scribo  ;  ubi  rb  venit 
perperam  interpretatur  niagnus  Sca- 
liger.  El.  20.  '  Speranti  subito  si  qua 
venire  negat.'  Noster  infra,  '  fortior 
ille  est,  Quo  veniunt  alii  conciliante 
Tiro:'  iixores  nimirum;  ita  corrigen- 
dum. Modus  loquendi  Propertio  ad- 
xnodum  familiaris.    Heins, 

15  Puer  et  Cythered]  Cupidinem  et 
Venerem  invocat.  Si  quando']  Favis- 
tis. 

17  Remanere^  13urare. 

lU  Quihm  evolet  alas]  Avolet  Regius 
et  alii  complurescum  prima  editione; 
quod  sequor:  sed  et  mulli  advolat ; 
proxime  verum.   Heins. 

21  Hospitis'l  Daedalus  genere  Athe- 
nieusis,  natus  ex  Metione  Eupalanii, 
prsclarus  architectus  fuit.  Fabulam 
refert  Diodor.  et  Ovid,  in  Metam. 
Pracluserat  omnia]  Terras  et  niaria 
dauserat.  Pracluserat  omnia  Minos] 
Prastruxerat  meliores  libri  magno  uii- 
mero;  rectius  :  nam  claiusit  niox  se- 
quitur.  Uaidalus  ipse  Met.viii.de 
Miuoi-,  'Terras  licet,  iuquit,  et  undas 
Obotruut;    ttt   cuuluni    ctrtt-    patct ; 


ibimus  iliac.  Omnia  possideat,  non 
possidet  aera  INIinos.'  Fast.  i.  de 
Caco,  '  Ille  adituni  fracti  praestrinx- 
erat  objice  montis.'   Heins. 

23  Crimine  mains]  Pasiphaes  in- 
fando  amore.  Vt  clausit]  Postea- 
quani  labyrinthum  aedificavit. 

25  Sit  modus  exilio]  Verba  sunt 
Daedali  precantis  Minoa. 

26  Terra  paternn]  Urbs  Athena. 
28  Da  mihi  posse  moi-i]  Sit  mihi  Ju- 

reti  excerpta  eleganti  Graecismo,  7€- 
vono,  ecTTi,  ei/SexojTo.  Siq  contra,  Non 
est,  ovK  effTj.  Non  sit,  Ne  sit,  ^l^  yt- 
voiTo,  fi^  S'  fffTW  OVK  t(TT(,  pro  noH 
licet,  non  datnr.  Imitatus  hnnc  Na- 
sonis  loctim  Maximianus  in  Elegiis, 
'  Nunc,  quia  longa  mihi  gravis  est  et 
inutilis  jetas,  Vivcre  cum  nequeam, 
sit  mihi  posse  mori.'  Libct  paulum 
exspatiari,  ut  modum  loquendi  ele- 
gantem  illustremus.  Tibullus  1.  i. 
El.  6.  '  Tunc  mihi  non  oculls  sit  ti- 
muisse  nieis.'  Et  1.  iii.  El.  4.  '  Nee 
tibi  sit  duros  acuisse  in  pectora  den- 
tes.'  Virgilius,  '  Tu  procul  a  patria, 
nee  sit  mihi  credere  tautum.'  Noster 
superior!  libro,  quod  non  est  mutan- 
duni,  '  Blanditiis  animum  furtim  de- 
prendere  nunc  sit.'     Lib.  iii.   Art. 

*  Nee  mihi  tot  positus  numero  com- 
prendere  nunc  sit:'  ita  scribo,  vel 
invitis  scriptis  codicibus;  vulgo  nunc 
legitur  fas  est.  Et  hoc  ipso  libro, 
'  O  quater  et  quoties  numero  com- 
prendere  non  est,  Felicem!'  sic  lego 
ex  scriptis;  vulgo,  O quantum:  nude 
emendandus    in    itinerario   Rutilius, 

*  O  quater  et  quoties  non  est  nume- 
rarc  bcatos,  Nasci  felici  qui  meruere 
solo!'  ita  enini  scribo,  cum  peiperaiu 
ibi  extet,  O  quantum  el  quoties  possem 
numerare  bentos !  Rcspcxlt  ilia  Ruti- 
lius Trist.  m.  El.  12.  '  O  quater,  et 
quoties  non  est  numerare,  beatum, 
Non  interdictu  cui  licet  urbe  frui :' 
ubi  etiam  codices  plurinii  O quantum; 
frustra.  Trist.  v.  El.  11.  '  Utque  aliis, 
(juorum  numerum  compriiidere  nun 
est,  (Jasurcum  nuuicn,  &ic  mihi  mite 


ARTEM    AMATORIA^f.      I.IH.    II. 


0177 


fujt.'  Nostcr  lib.  in.  infra,  '  Quid 
minus  Andiomeilii  fuel  at  sperare  le- 
vincfye,  Quani  dotes  iilli  posse  pla- 
cere  siias  r'  ita  praestantiorcs  libri ; 
rccte :  vulgati,  Quid  miHus  Andromede 
poterat  sperare  relicta.  Met.  ii.  '  Kt 
niodo,  quos  iili  fato  contiiigere  non 
est,  Prospicit  occasiis  :'  quomodo  ft 
ille  locus  corrigendus;  nbi  piura. 
Fast.  n.  '  et  quani  conumpeie  non 
est:'  pro,  quam  non  datur  con  am- 
pere. Met.  in.  tabula  Narcissi,  *  li- 
ceat,quod  tangeienon  est,  Aspicoif;.' 
Trist.  1.  I.  El.  1.  ad  Deos,  *  Failere 
quos  non  est,  iianc  niibi  feitis  opein.' 
Pont.  IV.  El.  12.  '  Quid  inandeni, 
quasris?  pereani,  nisi  dicere  vix  est.' 
Virgilius  praefitione  ^neidos,  '  Si 
niihi  susceptuni  fueiit  decurrere  mu- 
nus.'  Silius  1.  vi.  '  Sed  milii  sit  Sty- 
gios  ante  intravisse  penates,  Talia 
quam  videam  feiientes  pacta  Latinos.' 
Lib.  VIII.  '  nee  longius  uti  His  opibns 
Battoque  fiiit.'  Lib.  in.  El.  4.  '  Sic 
tauien  haec  absunt,  nt  quaj  contin- 
gere  non  est  Corpore,  sint  oculis 
cuncta  videnda  nieis.'  Virg.  Georg. 
IV.  '  Scis,  Protcu,  scis  ipse  :  neque 
est  te  failere  cuiquam.'  Horat.  Sat. 
].  5.  '  Mansuri  oppidulo,  quod  versu 
dicere  uon  est.'  Propert.  1.  ii.  El.  10. 
'  Ut  caput  in  magnis  ubi  non  est  tan- 
gere  siguis,  Ponitur  his  imos  ante 
corona  pedes.'  Idem  1.  i.  El.  20. 
'  Nee  tibi  sit  duros  montes  et  frigida 
saxa,  Galle,  nee  expertos  semper 
adire  lacus :'  ita  codices,  quos  con- 
sului,  ex  scriptis  mcliores.  '  Duri 
luonteSj'usitato  poiJtisEpitheto.  Nos- 
ter  Met.  xiv.  '  durisque  in  montibus 
orta;  MoUe  frctum  celebrant.'  Idem 
Propertius  1.  iii.  El.  3.  '  Ncc  tibi  sit 
rauco  prap.toria  classica  cornu  Flare.' 
Germauicus  Arateis, '  Est  etiam  pro- 
piore  Deum  cognoscere  motu.'  "Effn 
fivwaKup.  Avicnus  Prognosticis, '  Nee 
minus  ex  aliis  aderit  cognoscere  mo- 
tus  /Equoris,  et  magnos  ccpli  callcre 
tumultus.'  napeiTToj  yivuaKfiv.  Gra'- 
cismua  ct  ille.  Martialis  1.  xii.  £p.  11. 


'  Et  si  forte  (sed  hoc  vix  est  spe- 
rare) vacabit.'  Et  Ep.  82.  ejusdem 
libri,  '  Etfiigerc  e  tlieimis  et  circa 
balnea  non  est  Hcrmogenen,  omni  tu 
licet  arte  velis.'  Et  1.  xi.  '  Effugere 
non  est,  Basse,  basiatorcs.'  Ex  quibu* 
duobus  postremis  locis  liquet  et  apud 
nostrum  infra  loco  vexativsimo  scri- 
benduni  esse,  *  Effugere  luinc  noQ 
est,  cave  ne  tibi  possit  arnica  Dicere.' 
Met.  IX.  '  Et  quoniam  non  est  ad  vos 
incunibere  nobis:'  ita  enim  ex  vesti- 
giis  scriptoruni  codicum  rcponendum 
videtur:  vulgati,  mild  fas  ad  tos  in- 
cumbere  non  est.    Heins. 

29  Senis]  Patris  DaEdali. 

30  Puero]  Filio  Icaro. 

32  Dicere,  at  egrcssus]  Et  egrcssus 
scripti  pleriqiie:  Regius  dicere  egres- 
sus:  prima  editio  et  sex  scripti,  re- 
gressus.  Lege,  regressus  nee  dabat  ille. 
Heins. 

33  Quod  simul  ac']  Simnl  ut  Regius 
cum  Scaligeri  et  Jureti  excerptis  et 
octo  aliis;  sed  frustra.  Met.  ii.  'Quod 
simul  ac  sensere,  ruunt.'  Quatuor 
hhri,  nunc  0  nunc  Dcedale;  conciunius. 
5'c>i<t<  etiam recte  Commelinianus.  Id. 

35  Pussidet  et  terras']  Argentinus 
et  unus  Vaticanus  et  pro  diversa  lee 
tione  .\rondelianus,  P(»sside<  en.  Lego, 
Possidet  en  terras,  en  possidet  aquora 
Minos.  Idem.  Possidet  et  terras  et 
aquora]  Virgil.  i\.  '  Ncc  spes  uUa 
fugae ;  reruni  pars  altera  ademla  est: 
Terra  autem  in  manibus  iiostris.' 
Quod  imitatnr  Lucan.  '  Abstulimus 
terras,  exciusimus  itquore  toto.  Ecce 
maris  magno  claudit  nos  objice  pou- 
tus,  Deest  jam  terra  fugae.'  Horn. 
11.  n.  Xtiprjs  iKi-yr\v  irt  ixotpav  ex^*^*s 
'P\.pyuoi. 

37  Restat  iter  ceeW]  Calo  Politiaui 
excerpta  et  duo  alii;  non  male.  (Jalu 
tentabiriius  iYe]  Ccelum  Sarravianus  et 
duo  alii.  Vide  Notas  ad  Epist,  vu, 
40.    Heins. 

42  Sunt  mihi]  Sint  ynilii  Regius  et 
Puteani  excerpta.  Idem.  Jura  m>- 
tanda\  Natura;jura  Da:dulus  dicitur 


3178 


NOTiE   VARIORUM    IN   OVIDII 


innovare,    qnum    aerem    volncribus 
concessum  teiitat,  relicta  terra. 

43  Ingenium  mala  sapc  movenf]  Pe- 
ricula  reddiint  honiinem  ingeniosiim. 

44  A'erias  vius']  Horat.  '  Expertns 
vacuum  Daedalus  aera  Pennis  non 
iioniiui  datis.' 

45  Remigium  volucrum  disponit  in 
ordine  peiinas]  Alas  remigium  quoque 
Graeci  vocant  nonnunquam :  sic  «pe- 
aiav  iTTfpwv  Lucianus  Timone  de  Mer- 
curic. 'O  fifv  aTTe\-f]\vOiy,  us  SoKet. 
TfKfjLaipofiai  yap  rf;  elpeffia,  ruv  impoov. 
Sic  et  '  alarum  remigium'  Virgilius 
in  Iiac  eadem  de  Dffidalo  Fabula:  et 
*  Dcedaleum  remigium'  auctor  snp- 
plementi  ad  Plautinam  Ampliitryo- 
nem,  *  nou  ocyus  quivi,  si  me  Dseda- 
leis  tulissem  remigiis.'  Noster  '  ala- 
rum remos.'  Met.  v.  '  Posse  super 
fluctus  alarum  insistere  reuiis  Optas- 
tis.'  Silius  1.  XII.  de  Dajdalo,  '  na- 
tumque  solutis  Pennarum  reniis  et 
non  felicibus  alls  Turbida  plauden- 
tcm  vidit  freta.'  Lucret.  vi.  '  Remi- 
gii  oblitre  pennarum  vela  remittunt:' 
uhi  remigium  simpliciter  liabes;  quo- 
modo  et  apud  Aviennm  in  Plia;nome- 
nis,  de  cygno,  '  dextro  late  Cephcida 
dextram  Radens  remigic'  <  Penna- 
rum' quoque  '  vela '  Lucretianum 
imitatus  Apuleius  in  Floridia,  de 
Aquila,  '  Velificatas  alas  quo  libuit 
advcrtens  modico  cauda;  gubernacu- 
lo:'  et  Noster  infra,  '  Quaque  fercnt 
aurae,  vela  secunda  dato,'  de  alls. 
'  Pedum  remigium  '  dixit  Statins 
Theb.  IX.  liinc  '  tranare  nubila'  ob- 
vium,  tanquani  de  mari.  Caiterum 
in  quinque  scriptis  Remigium  volucris 
legitur:  &cd  vubicres  pennas,  ut  unus 
liabetPalatinus,  probum  cst,elcganti 
appositionc:  sic  *  volucer  Cupido,' 
et  similia.  '  Volncris  tinba'  pro  avi- 
bus  Met.  V.  ex  optimis  libris, '  nuper 
ctista;  Auxcrunt  volucrcm  victa;  cer- 
taminc  tinbam:'  non  volucrum.  Fast. 
I.  ex  antiquis  itidem  Jibris, '  Tuta  diu 
volucris  proles  tuin  dciiiquc  cxsa 
cat.'    Ilanv. 


54  Qua  licet]  Qucm  licit  mellores 
cum  prima  editlone :  nonnuUi  Quern 
libet:  Commelinianus  et  tres  alii, 
Quam  libet,  etiam  non  male.  Vide 
Notas  Ep.  VI.  140.    Idem. 

55  Virgo  Tegetru]  Calisto  Arcadia 
ab  urbe  Tegea,  Lycaonis  Arcadiae  re- 
gis filia,  a  Jove  compressa,  niutata 
fuit  a  Junone  in  ursam,  quam  Jupi- 
ter cum  filio  inter  sidera  collocavit : 
eanique  Arcton,  filinm  Arctopliylaca 
nominavit.  Fabulam  narrat  Ovid,  et 
plenius  Hyginus.  Comesque  Bootai] 
Arcton,  plaustrum  nominarunt :  nam 
ex  septem  stellis,  duas  quae  pariles 
videntur,  pro  bobus  liabuerunt:  reli- 
quis  vcro  quinque,  figuram  plaustri 
dedcruut.  Proximam  illi  stellam 
Booten  dixerunt,  a  bobus,  quos  vide- 
tur  agitare.  Hunc  et  Arctopliylaca, 
id  est,  ursce  custodera,  appellari  dixi- 
mus.  Comesque  Bootes]  Novi  ilia 
Hesycliii,  Bo&jttjs,  6  'npiwv  et  Bodiruv 
apOTpiav'  lire  d  'npiuv  Svvr)  Adnuves' 
ubi  Orion  cum  Boota  confunditur: 
quomodo  alii  cum  Icario  unum  faci- 
unt;  unde  Actam  Bootes  Valerio 
Flacco  dictus  1.  ii.  C9.  qui  locus  non 
est  sollicitandus.  Propertio  quoque 
1.  II.  El.  33.  <  Flectuut  Icarii  sidera 
tarda  boves.'  Hie  tamcn  scribe  Boo- 
ta cum  Optimo  Regie  et  uno  Pata- 
vino.  Neque  obstat  sidera  hjec  mi- 
nus sibi  vicina  esse,  cum  et  Catullus 
'  proximum  Hydroclioo  Orionem'  po- 
nat  carmine  dc  Coma  Berenices ;  nisi 
pro  Hydrochoo  scribendum  illic  He- 
niocho.    Heins. 

5G  Ensifer  Orio7i]  Ensiger  Regius 
cum  quinque  aliis  et  prima  editione : 
sic  et  meliores  libri  quarto  Fastorum, 
'  Ensiger  Orion  a^quore  mcnsus  erat.' 
Idem.  Ensifer  Orio)i]  Orionis  sidus 
observari  a  nautis,  docet  etiam  Virg. 
Ensifer  autcm  appellatur,  quoniam 
tres  stellar  sunt,  quibus  gladius  in 
ejus  dextra  formatur,  ut  Hyg.  docet. 

57  Me  petmis  scctare]  Nc  aspicias 
ulla  sidera,  scd  me  tanlam  volatu 
aubsequerc. 


ARTEM    AMATOniAM.      I,IH.    II. 


3170 


58  Sil  tihi  curn  ncqui]  Tua  curn  pri- 
ma (ditio  cum  mclioribiis  scriptis;  ct 
mox  timcto  pro  cavclo ;  ct  sibi  fdclas 
pro  sttis;  et  limide  pro  timidus.  Heins. 

G3  Inter  ittrumque  vola]  Medium 
tciic. 

71  Monte  tninor  colUs]  Collcm  Cro- 
tae  dcscrlblt,  uiulc  Dadalus  cum  filio 
cvolavit. 

78  Inceptum  dextra  reliquit  opua] 
Relinquil  iioimulli ;  unus  Vaticanus, 
remisit ;  alter  Regius  remittit.  Sic 
Fast.  II.  '  Dcsinit  in  lacrynias,  incep- 
taque  fda  remisit.'  Met.  vi.  '  Aspi- 
cit  lianc  torvis,  inccptaque  lila  remi- 
sit;' ita  et  illic  quidaui  ex  antiquis 
libris  :  quomodo  tt  remissa  ambages 
de  quo  ad  E|)ist.  vii.  149.  Hcins. 

79  Jam  Samos  a  heva  fiicraf]  Fucrunt 
cum  nielioribus.  Seqaenti  ctiam 
hcxamctro  unus  mens  cum  Vaticano 
uuo  cranl:  pro  Calijdna  Regius  veter- 
rimus  Palismne;  prima  cditio  cum 
nonnullis  scriptis  P<dijmnc,  forte  pro 
Calymne:  tarn  enim  Calymnam  quam 
Calydnam  inter  insulas  recenset  Stc- 
plianus.  Ccrtc  Met.  vm.  <  Dextra 
Lebinthos  erat  fcecundaque  melle  Ca- 
lymna,'  occurrit  in  eadein  hac  naria- 
tione;  sive  Cahjmne,  ut  libri  meliorcs 
agnoscunt  constanter,  nisi  quod  C'a- 
hjdnc  in  uno  regio  illic  oft'ondi :  alii 
C(dijnne  ct  Culijne.  Apud  Strabonem 
quoque  sub  fiucm  libri  x.  non  con- 
stant sibi  codices,  qui  modo  banc 
niodo  illam  lectioncm  agnoscunt.  De 
melle  tamen  Calymnio  subscribit 
Ovidiana;  Icctioni  in  Metamorpbosi, 
"Airav  fj.kv  oZv  rh  vrjdiuTiKhv  /.teA(,  ws 
itriToiroAv  a<TTu6y  iffri,  koI  evdniWov  t^J 
'ArrtKip'  Tu  Se  eV  Ta7s  vrjcois,  dia(pep6i'- 
Tws"  juaAitTTa  5c-  tci  Kahv/j.viov.  At  Pli- 
iiius  lib.  XI.  cap.  13.  de  melle:  '  Ibi 
optimum  semper,  ubi  optimorum  ca- 
liculis  Horum  conditur.  Attiea3  re- 
gionis  hie  et  Siculai  Hymctto  et  Hy- 
bla  ab  locis,  mox  Calydna  insula.' 
Eustatbius  ad  ilia  Homcri  Iliad.  B. 
Nijcroiis  Tc  KaAuSfas,  inter  alia,  Nijitol 
ai  KaAuS^fl!  fiuli/,  iks   ircpot  5id  jov  fi 


ypdfovtTi  Ka\i'ifj.i>a^ .  '4rt  Si  i.yaOhv  /ueAi  rb 
KaAvSviov.  Deinde  ubi  diversas  seii- 
tcntias  retulit  de  his  insulis,  KaKvSvat 
yriiTOL  Kurd  riuas  u'l  Srro^aSej,  wf  n'la  Ko- 
\vixva.  I'alydnns  numero  plurali  ciTv- 
runt :  ut  apud  Seneeaui  Tro.idibus  ex 
fide  optimi  Meilieci,  '  Semper  Euripo 
properante  Cliaieis,  Quolibct  vento 
laeilcs  Cnlydna;.'  Nam  vidgatum 
Echtjdnw  nihil  est :  nisi  Eclmice  repo- 
nas,  (luomodo  Echinadas  esse  dictas 
unb  'Exii'ov  f.idp/Teus  tcstatur  Stcphanus 
I'.yzantiiius,  cujus  etiam  nominis  op- 
pidum  fuerit  in  Aearnania.  Heins. 
Jam  Samos  a  loiva}  Samos  (ut  Apule- 
ius  scribit)  modica  insula  est,  in  mari 
Icario,  adversa  Milelo,  ad  occidcn- 
tcm  ejus  sita.  In  ea  fanum  fuit  Ju- 
iionis,  antiquitate  celebre.  Naxos'] 
Naxos  luia  est  ex  Cycladibus. 

80  Et  Paros]  Paros  quoque  inter 
Cyclades  ponitur,  marmore  nobilis. 
Et  Clario  Deles']  Delos  Cycladum  est 
longe  clarissima,  natali  et  templo 
ApoUinis,  et  mercatu  celebrata.  Cla- 
rio  Deo]  Apollini  dicto,  ut  arbitratur 
Sorvius:  vel  a  Clario  oppido,  in  con- 
fmio  Colophoniorum :  vel  a  Claro, 
Cycladum  una,  ubi  colebatur. 

81  Dextra  Lebinthos  erat]  Lebin- 
thos quoque  una  est  ex  Cycladibus. 
Umbrosa  Calydnc]  Calydne  insula  a 
Strabonc  ponitur  inter  Sporadas. 
Ovid,  in  Metam.  '  Fcecundaque  melle 
Calydne.' 

82  Cinctaque  piscosis  AstypaJaa]  As- 
typaloia  insula   est  Sporadum    una, " 
unam   liabens   civitatem.      Hasc    ad 
Cnidiam    oram    protcnditur,   longa, 
sublimis,  angusta. 

83  Incautis  nimium  temerurius  annis] 
Armis  prima  edillo  cum  primo  Medi- 
ceo  :  unus  Vaticanus  ct  unus  Ambro- 
sianus  alls :  alius  Vaticanus  uusis, 
quod  placet.  Ileins. 

81  Deseruitquc  patrem^  Ducem  malo 
cum  Moreti  ct  Rlentelii  codicc:  sic 
Daidahis  ad  Icarum  Met.  viii.  '  Mc 
duce  carpe  viaui.'  Fast.  Jib.  iv. 
'  Dux  comiti  narrat,  quuiu  sit  sibi  (i- 


3180 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


litis  aeger.'  Lib.  vi.  '  Nympha  jiibet 
quaeri  de  more  remotius  antrum. 
Utque  comes  sequitur,  destituitque 
ducera.'  Idem.  Deseruitque  ducem] 
Viam,  quam  tenebat  dux  pater,  reli- 
quit. 

85  Deo  propiore']  Sole  vicino. 

86  Nee  temies  venti]  Ventos  potiores 
scripti.  Heins. 

93  Non  jam  pater]  Nee  jam  iidem 
cum  prima  editione.  Idem.  Nee  jam 
pater]  Filiojam  perdito. 

95  Icare,  clamabat]  Dum  clamat  Lin- 
colniensis.  Heins. 

96  lEquora  numen  habent]  Ab  Icaro 
enim  Icarium  mare  appellatnm  fiiit. 

98  Deum  vobicrem]  Cupidinem  ala- 
tum. 

99  Faliilur,  .-Emonius]  Magicani  va- 
nitatem  in  Perside  a  Zoroastre  ortam 
scribit  Plinius,  turn  deinde  transisse 
ad  Thessalas  urbes.  iEmonia  enim 
Thessalia  cognominata  est,ab  jEmone 
Deucallonis  fiiio. 

100  A  tenerif route  revellit  equi]  Ca- 
ninculam  intelligit,  quse  nascitur  in 
fronte  pulli :  de  qua  Plinius  haec : 
Et  sane  equis  innasci  amoris  venefi- 
cium,  hippomanes  appellatum,  in 
fronte,  caricae  magnitudine,  colore 
nigro,  quod  statini  edito  partu  devo- 
rat  fceta,  aut  partum  ad  ubera  non 
admittit :  si  quis  prsereptum  habeat, 
olfactu  in  rabiem  agitur.  Fronte  re- 
vellit  equi]  Sic  Juvenal.  Satyr,  vi. 
'  Et  I'urere  incipias:  ut  avunculus  ilie 
Neronis,  Cui  totam  tremuli  tVontem 
Casonia  pulli  Infudit.'  iEneid.  iv. 
'  Quceritur  et  nascentis  equi  de  fronte 
revulsus,  Et  matri  praareptus  amor:' 
ubi  videndus  Servius.  Rgvellit]  Re- 
vellet  Kegius :  alii  tres  revellnt.  Heins. 

101  flicdeides  herha]  VeneficsE  Ler- 
bac,  quibus  utebatur  Medea.  Ut  vivat 
amor]  Ut  permaneat. 

102  Mistaque  eum  3Ingici'i  mersa  ve- 
ncnu  soiiis]  Marsa  legcndum  onminu 
cum  prima  editione  et  scriptis  qiiam- 
pluriiiiis.  Sed  necdum  sanum  pr^t- 
etitcrim  lucuui,  uisi  cum  optinio  Ke- 


gio  et  excerptis  Scaligeri  ac  Puteani 
reponas,  ntenia  Marsa.  Cantus  enim 
magicus  Marsoram  serpentibus  fata- 
lis  creditus.  Atque  italib.vi.  Fas- 
torum  optimi  codices,  de  strigibus, 
'  Sive  igilur  nascuntur  aves,  sen  car- 
mine tiunt,  Naeniaque  in  volucres 
Marsa  figurat  anus:'  iihi  Ncenia  falsa 
vnlgo  legebatur.  Herat.  Ep.  xvi. 
'  vincor,  ut  credam  miser  Sabella 
pectus  increpare  carmina,  Caputque 
Marsa  dissilire  nacnia.'  Et  Ep.  v. 
'  Ad  ine  rccurres,  nee  vocata  mens 
tua  Marsis  redibit  vocibus,'  Noster 
Medicamine  Faciei,  '  Nee  mediae 
Marsis  finduntur  cantibus  angues.' 
Lucilius  lib.  Sat.  '  Jam  disrumpetur 
medius,  jam  ut  Marsu'  colubras  Dis- 
rumpit  cantu'  venas  cum  extenderit 
omnes.'  Pomponius  Pistoribus, '  Mi- 
rum  est,  ni  haec  Marsa  est,  in  cohi- 
bros  callet  Cantiuncnlam.'  Silins 
lib.  VIII.  '  Has  belhue  acies  norant : 
at  Marsica  pubes  Et  bellare  nianu, 
et  chelydris  cantare  soporem,  Vipe- 
reumque  herbis  liebetare  et  carmine 
denteni.'  Hinc  '  serpentnm  domi- 
tores  Marsos'  appellant  Plinius  ac 
Gellius :  eosque  originem  a  Marso 
Circes  tilio  ducere  testantur,  ut  artis 
magica;  peritia,  qua  vulgo  male  au- 
diebant,  in  iis  neqnaquam  sit  miran- 
da.  Arnobius  lib.  ii.  '  Adversus  ictus 
noxios,  et  venenatos  colubrarum  raor- 
sus,  remedia  SJepe  couquirimus,  et  pro- 
teginms  nos  laminis,  Psyllis,  Marsis 
vendentibus,  aliisque  institoribus  at- 
que planis.'  Marsos  ob  artis  cogna- 
tioncm  cum  Psyllis  frequenter  ve- 
teres  conjungebant,  quo  modo  Pli- 
nius lib.  XV.  2.  et  Gellius  lib.  xvi. 
11.  locis  jam  citatis.  Julius  Firmi- 
cus,  '  sub  angue  nati  Marsi  eriint, 
vel  qui  vcnenis  ex  hcrbarum  pigmen- 
tis  confcctis  salutaria  soleant  liomi- 
nibus  remedia  compararc.'  Similia 
bis  et  idem  alibi.  Virgil,  lib.  vii. 
*  nequo  ejus  juvere  in  vulnera  cantus 
Sonuiiltri,  et  Marsis  quitsitae  monti- 
bus  licrbae.'    IJeins.     Marsa  vencna] 


ARTEM    AMATORIAM.     LID.    II. 


3181 


Hcrbanim  snccos  (licit :  ant  carniina, 
qtiibus  Maj-si  utehantur.  Ant  cortc 
serpentes  (licit,  a  Mavsis  domitos, 
qnaruni  incnibrana  in  vcnofiriis  ntc- 
bantiir.  IVlarsi  autein  po|»uli  fuor(>  in 
Italia,  Alba»  fiiiitiini,  propc  riiciiiiini 
iacuni.  (rclltiis  scribit,  Marsonini 
gcnti  datum  esse,  ut  serpentiiim  vi- 
rulentoniin  doniitores  essent,  et  in- 
cantationibus,  berbarutiKjuesuccis  fa- 
ciant  niiraciila  niede-larum.  Cutn  ma- 
gicis  sonis]  Cum  carminibiis  niagicis. 

103  Pliasias  ALSonidemI  Exemplis 
docet,  nou  posse  magicis  carminibus 
amorem  letineri.  Pliasias  autem  Me- 
dea appellatur,  a  Phasi  Colchorum 
rtiivio.  jEsonidem]  Jasonem  jiisonis 
tiliuni.  Ciixe  tcniiisset  Ulyssem}  Sol 
(ut  Diodorus  refert)  duos  procreavit 
pueros,  ILeien  et  Persen.  E  Perse 
nata  est  Hecate,  quae  prima  aconi- 
tum  invenit.  Patrem  veneno  sustu- 
lit.  Poctaj  tamcn  dicunt,  Ciicen  ex 
Sole  et  Persa  Oceani  filia  ortam. 

lot  Carmine]  Incantatione.  Posset 
amor']  Possit  meliores.  Hcins. 

105  Nee  data  profuerint]  Alii  prof  tie- 
ratit.  Lego  profuerunt:  sic  supra  1.  i. 
'  Piofuit  et  tenui  ventos  movisse  ta- 
bella,'  Et  Medicainine  Faciei,  '  Pro- 
fuit  et  maratbos  bene  olentibus  ad- 
dere  juyirbis.'  Idem.  Philtra  palUn- 
tia]  Qiias  redduut  huuiiiies  pallidos. 
Philtra  euini  pocula  et  veiiena  sunt, 
qua^  amorem  ingerunt. 

109  Sic  licet  antiquo  Nireiis  adaraa- 
tus  Hotnevo]  Scilicet  quinque  libri : 
unu?,  si  licet:  alius,  sic  licet.  Scribe, 
sis  licet,  atque  ita  Moreti  codex.  Li- 
cet, inquit,  Nireum  al)  Homero  tant- 
opere  laudatum  ajques  pnlcbritudine, 
aut  Hylan.  Respexit  ilia,  N<p€us  &s 
KdWKTTos  a.VT)p  vTro''l\tov  fjXOe  Twv  &\- 
Xwv  Aavawv  (piare  Tliersiteu  Lucia- 
nus  a  pud  inferos  cum  Nireo  collo- 
(pientem   sic  inducit,  ev  ,u€i/ ■^St;  toCt' 

^X'^^  "■'''  "AC'OS  f'V'  "^"'i  '^"'^  OvSfV  TTjAlKOU- 

TUf  5ia<pe'peis,  r)KiKov  fff  "O/uijpos  ^Kt'^uos 
6  TV(p\hs  fiTi]V((TfV,  anauToiu  evfiopipOTa- 
rou  icpovHvwv.    Hinc  Nfpe'wj  iiifwpKpon- 


po^  adagium  apud  Graccos,  et  Nfpt'ws 
KoXXiuiv  sic  in  priore  editione  jam 
castigaram,  (piod  alius  sibi  postea 
vindicavit.  Tb  adamntu.s  cave  mutes. 
liersman.  Sis  licet  aniviuo  Nirem] 
Nireus  ('aropei  fdius  (^t  Aglaies,  ex 
Sime  insula,  iribusnavibu?  ad  bellum 
Trojanimi  prolectus,  omnium  pnl- 
cbcrrimus  fiiisse  scribitur  Homero, 
secundo  Iliad,  prajter  Achillem.  Pro- 
pert.  '  Nirea  non  facies,  quamvis  sit 
Candida,  cepit.' 

110  Crimine  raptus  Hylas]  Crimina 
primus  Yaticanus,  ut  epistola  Pari- 
dis,  '  Et  tua  sim,  qiisso,  crimina  so- 
lus ego.'  Et  in  Amor. '  Vcstrum  cri- 
men erit  talis  jactura  puellac.'  Ti- 
bullus,  '  Tarn  formosa  tuum  mortua 
crimen  erit :'  atque  ita  passim  poetac. 
Heins.  Tener  HtjUts]  (iuum  Hercules 
per  Dryopas  iter  faceret,  a  Thioda- 
mante,  quern  arantem  invenerat,  ci- 
bnm  |)etiit.  Sed  cum  ilie  hoc  nega- 
ret,  Hercules  bovem  ab  aratro  ab- 
ductum  mactavit:  inter  eos  pugna 
orta,  Thiodamas  periit.  Tum  Hylam, 
ejus  filium  Hercides  abduxit :  qui  et 
a  patreThiodaiiianteus  dicitur  a  Pro- 
pert.  Sed  quum  Argonautae  in  Bi- 
tbyniam  venissent,  Hylas  ab  Hercule 
aquatum  missus,  a  nyniphis  ob  pul- 
chritudinem  raptus  dicitur.  Juvena- 
lis  :  '  Et  multum  qusesilus  Hylas,  nr- 
nam(|ue  secutus.'  Crimine  Saiadum] 
Nympliarum  aniore,  vel  insidiis  Nym- 
piiarun),  a  (juiinis  captus  est. 

115  Nee  semper  ciolw,  nee  semper  li. 
lia  Jlorent]  Mire  turbatur  versus  hie 
in  vetustis  libris  :  ulii  codices,  mvllia 
lilia,  vel  Candida;  optimus  Regius, 
Nee  viola:  semper,  nee  hiiacmlhin  lilia 
Jlorent,  cum  glossa  adscripta,  '  id  est, 
ApoUiiu^a,'  sed  rh  hijac  linea  subduc- 
tum  erat,  quo  id  dilcnduni  esse  sig- 
niticabatur :  revlc  cinlltiii  lilia  in  sex 
aliis  (jiioque  inveiii.  IJnde  fuit  cum 
legendum  ceuserem,  Nee  viola  aut 
.semper  kijiicinlhia  lilia  Jlorent :  lilia 
enim  et  iiijncinlluis  sulo  colore  distin- 
(juuntur;  nisi  malis  liyacinthina :  quo- 


3182 


NOTiE   VARIORUM    IN   OVIDII 


tnodo  '  floicin  hyacinthinuni'  Catul- 
lus dixit.     HEec  olim:  nunc  scribo, 
JSec  viola;  semper,  nee  hiantia  lilia  fio- 
rent:  atque  id  confirmat  cum  Palati- 
nus  unuR,  turn   codex  probaB   notae, 
quo  Andreas  Cavalcantcs  Patricius 
Florentinus  vir    eleganter   eruditus 
me  donavit.    Praeterea  in  uno  Ani- 
brosiano  id  ipsum  qnoque  oftcndi,  et 
in  Hafniensi  ac  Menteliano;  duo  alii 
nlentia,  proxime  verum  :  lilia  optime 
•  hiantia'  dicuntur,  quod  omnium  flo- 
rum  maxime  patula  sint.   De floiibus 
Columella  libro    x.    '  Pangite  tunc 
varios  teriestria  sidera  flores.    Can- 
dida leucoia,  et  flaventia  lamina  cal- 
thffi   Narcissique   comas,  et  liiantes 
apta  leones  Hoia  sevi :'  sic  scribendos 
puto    mcndosissimos  versus.     Leon- 
topetalum  florcm  intelligit,  de  quo 
Dioscorides :  vulgo  pessime  legitur, 
Pingit  et  in  varios,  et  hiantis  sava  leo- 
7ns  Ora  feri.    Vetustus  codex  Pingit 
et  unco  varios.     Pangere  non   semcl 
alibi   in  eodem   Columellas   carmine 
occurrit.    Propertius  lib.  iv.  El.  2. 
'  Nee  flos  ullus  hiat  pratis,  quin  ille 
decenter  Impositus  fronti   langueat 
ante  meas.'  Sic  idem  '  calamnm  liian- 
tem'  alicubi  vocat  pro  fistula,  '  Ca- 
pripedes    calamo   Panes    hiante   ca- 
nent;'  quoB  ex  illis  Lucretii  est  imita- 
tus  lib.  IV.  '  ciun  Pan  Unco  sappc  la- 
bro  calamos  pcrcnrrit  liiantes.'  Heins. 
119  Jam  inolire  animum,  qui  durct, 
et  astrue  formam]  Ilecte  adstrue  for- 
ma  optimus   Regius    cum   Scaligeri 
exccrptis  ct  septem  aliis ;    hoc  est, 
supcradde.    Sic  '  novum  veteri  a;di- 
ficio  adstruerc'  dixit  Columella;  nc- 
que  alitor  oi)limi  Lalinitatis  auctores. 
'  IMoliri  animum'  eleganter  dixit :  est 
tnim  moliri,  magno  conatu  ct  magno 
molimine  aliquid  agerc :  sic  '  moliri 
terram,'  et  *  moliri  carmina.'    Met. 
XIV.    ex  vetcii    codicc;    ubi   piura. 
Nonnunquam  ct  ad  ornatum   rcfir- 
Inr;  quomodo  hoc  loco  ct  in  illis  Te- 
rentii,  «  Duin  moliuntur,  dumcomun- 
tui ,  amiub  est,'  Idem, 


122  Duas  Ungms]  Grsecam  ct  La- 
tinam. 

124  /Equoreas  torsit  amore  Deas"] 
Scril)e  aquoream  Deam ;  nisi  et  Circe 
Deabus  a^quoreis  accensenda.   Heins. 

125  Ah  quolies']  O  quoties  meliores. 
Malim  etiam  illo  propcrante.  Idem. 
Calypso}  Calypso,  Nymplia  fuit,  Ocea- 
ni  et  Tetliyos  filia.  Homerus  tamen 
earn  Atlantis  filiam  fuisse  scribit. 
Doluit  Calypso']  Odyss.  E.  203.  A(07e- 
v\s  AaepridSr],  iroXvixyixav'  'OSvffaev,  OS- 
Tco  5r]  olKSvSe  (piXi^v  is  irarpiSa  ya7av  Av- 
Ti/ca  vuf  tOeAeis  Uvai ;  Quod  Propert. 
assumit,  i.  15.  '  At  non  sic  Ithaci  di- 
gressu  mota  Calypso  Uesertis  olim 
fleverat  a^quoribus.  Et  quamvis  nun- 
quani  posthac  visura,  dolebat  Ilia 
tamen,  longaj  conscia  Istitiae.' 

127  Hac  Trojce  casus  iterumque  ite- 
rumque  rogabat]  Hie  prima  editio  cum 
Cavalcautiano.  Puto  Hac  rogante,  vel 
Huic  roganti;  sic  et  infra  pro  '  muros 
in  littore  fecit,'  idem  codex  muros 
factos  habet :  quare  placet  reponi, 
Hac,  inquit,  Troja  est ;  muris  in  litiore 
factis.  Heins.  Iterumque  iterumque  ro' 
gabat]  Ex  Virg.  iEneid.  iv.  *  Iliacos- 
quc  iterum  demens  audire  labores 
Esposcit,  pendctqne  iterum  uarrantis 
ab  ore.' 

130  Dttcis  Odrysii]  Rhesi,  regis 
Thraciae.  Odi-ysiiim  autem  eum  ap- 
pellat,  ab  Odrysarum  gente,  quam  in 
Thracia  fiiisse  Plinius  docet.  Rhesus 
autem  Phoronci  filins  fuit ;  qui  cum 
candidissimis  ct  pernicissimis  equis, 
ctcurni  auro  argentoquc  ornatissimo 
in  auxilium  Trojanorum  venerat :  sed 
noctu  a  Diomede  ct  Ulysse  interfec- 
tus  est,  ct  cqui  abducti  fiicre,  ut 
Homerus  Iliad,  x.  osteiidit. 

135  Catnpus  erai,  cajnpum  fecit^ 
Campumque  facit,  emendatioris  notae 
Jibri  magno  numero.  Ileins.  Cade 
Dolonis]  Dolon,  Eumedis  filius,  a 
Trojanis  missus  speculator  ad  Grae- 
corum  castra,  pactus  pro  rcmnncra- 
lionc  yVrhillis  eqnos,  in  Diumcdem  ct 
I'lyssem  incidit,  (|ui  spccidatum  quo- 


ARTEM    AMATOIUAM.      LIU.    II. 


3183 


que  ierant  ad  Trojanos.  Illi  promissa 
ei  iin|)iinilate  Trojanonim  consilia  ab 
CO  (lidiccic.  Inter  cjctera  facti  ccr- 
tiores  de  advcntti  Rhesi,  Dolonetn 
intciTiciunt,  Thracum  castra  aggrc- 
diuntiir,  et  cqnos  iiidc  abdiictint. 

130  JEmonios  cijiwsl  Eqiios  Achillis. 
Ilccmonios  duni  viffil  optat  ctjuos]  Honi. 
U.K.  322.  'H  juef  rovs  'Itttiovs  T6,  koX 
apfjLKra  TroiKiAa  xuAk^,  Aojcrejuei',  oi  cpo- 
p4ov(Tiu  unvfiova  nv\fiwva,  Dc  cqiiis 
autem  Achillis  liabcniiis  II.  P.  vs.  7G. 
o(  5'  aKeyetvol  'AfSpdai  ye  Ovr)ro'i<n  5a- 
fxrifievai,  i}5'  oxeeaOai" A\\(j)  y'  i)  'Ax'A.^*. 
Ideoqtic  ^neid.  xii.  '  Hie  quondam, 
castra  at  Danauni  speculator  adiiet, 
Ausus  Pelidic  protiuni  sil)i  posccre 
currus  ;  Ilium  Tydides  alio  pro  tali- 
bus  ausis  AtFecit  prctio;  nee  equis 
adspirat  Achillis.'  Hinc  et  prov.  Ao- 
\uvos  ayevfcrrepos.  Quia  nietu  mortis 
deindc  omnia  prodidit.  (iuod  et  nos- 
ier in  Metaniorph.  xiii.  244.  '  Phry- 
gia  de  gcnte  Dolona  Intcrimo ;  non 
ante  taracn,  quam  cuncta  coegi  Pro- 
dcre,  et  edidici  quid  pcrlida  Troja 
pararct.'  Et  deindc,  '  Cujus  equos 
pretium  pro  nocte  poposccrat  hostis.' 
Vide  et  Euripid.  Kliesum. 

137  Silhonii]  Threicii.  Nam  (ut 
Gellius  scribit)  Thracia  Sitlion  prius 
diccbatnr. 

138  Captis  nocte  reversus  equis]  Re- 
vectits  potiorcs  scripti :  probe.  Ulysses 
in  Sabiniana  rcsponsionc,  '  Evasi  et 
Thracum  cajso  ducc  pra;lia  Rlieso  In 
mea  captivis  castra  revectus  equis.' 
Ileins. 

141  Turn  Dca]  Calypso. 

143  Fullaci  timide  confide  figura'] 
Duo  codices  timide  ne  erede.  Forte, 
fullaci  timide  te  crede  figurce.  Heins. 
Fallaci  timide  confide  figurce'}  Timidius 
spcm  ponas  in  pulchritudine  tua. 

144  Atque  aliquid  corpore  pluris  habe^ 
Aut  Illiquid  mcliorcs.    Heins. 

145  Dextera  indulgentia]  Obse- 
quiuni.    Capit  mentes]  AUicit  puellas. 

14G  Aspeiitas  odium  savaque  hellu 
wioi'd]     Verba  movet  quatuor  libri : 


duo  bclU  movent,  Commclinianus 
cum  Arondeliano  savaque  verba  mo- 
vent; recte.    Heins. 

150  Turrcs]  Columbaria,  peristc- 
reoncs.  Cliaonis  ales]  Columba  Epi- 
rotica.  Species  pro  generc.  Cliaonia 
pars  est  Epiri,  a  Cliaonc  Trojaao 
appcUata,  ut  voluit  Maro.  Erat  illic 
tenij)hnn  Jovis  Dodonci,  ubi  coIura« 
bic  liumana  voce  dabant  rcsponsa. 
Quas  colal]  Propter  ejus  mansuctu- 
dinem. 

153  Lite  fuganf]  Fugent  Regius  et 
Lincolniensjs  cum  excerptis  Puteani 
et  Scaligeri.  Credant  quoque  sequent! 
vcrsu  pro  credunt  iidem ;  et  res  pro 
rem  mcliorcs  omnes  :  sequor.  Heins. 
Lite  fugant]  Uxores  de  dote  cum 
maritis  contendant,  non  amantes, 
inter  quos  base  inimicitiarum  causa 
miuime  intercedit. 

154  Rein  sibi  semper  agi"]  Signate 
verbis  usus  est,  quibus  in  divortiis 
ntei)antur.  Dicebant  enim  :  *  Tuas 
res  tibi  habeto,  tuas  res  agito.' 

150  Optatos  sonos]  Placila  verba. 

159  Auresque  juvantia  verba]  Au- 
rcinquc  iidem  cum  prima  cditione ; 
rectius.  Sic  et  infra  optimus  codex, 
'  tibi  semper  praebeat  aurem.'  Heins. 

101  Praceptor  amandi]  Amoris  niulti 
codices.  Lib.  i. '  ^acid^  Chiron,  ego 
sum  prajceptor  Amoris.'  Infra,  '  Is 
mihi,  lascivi  dixit  praiceptor  Amoris.* 
Idem. 

103  Qui  cum  libct,  Accipe,  dicit]  Qui 
cui  lihet  legi  cum  uno  Palatino  malim. 
Idem. 

104  Invenlis  plus  hubct  ille  meis'] 
Plus  placet  Regius  et  multi  alii  oim 
Jurcti  excerptis  :  plures  cum  prima 
cditione  et  excerptis  Puteani  ac  Sca« 
ligcri,  plus  valet.    Idem. 

109  Me  iralum  ineinini']  Me  memini 
iratum  scripti  et  prima:  editiones.  Id, 

170  Hac  mihi  qnam  multos  abstulit 
ira  dies]  Ula  scripti  plerique.  Regius 
pro  diversa  Icctione  Heu  mihi;  atque 
ita  niagnus  scriptorum  numerus,  vel 
Hci :  prima  cditio   Hie,     Legcudum 


3ia4 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


forte,  Lis  mihi  quam  7nultas  ahstidit 
Ula  dies!  Sic  lib.  n.  Tiistinm, '  Nee 
male  comniissa  est  nobis  fortuua  reo- 
rnni,  Usque  decern  dccies  inspicieiida 
viris,'  nuUo  sensu  nunc  legitiir,  cum 
Lisque  reponendnm  sit.  Caeterum  de 
hjic  lite  vide  Eleg.  6.  1.  i.  Amorum. 
Idem.  Qiiam  multos  dies]  Quia  ex- 
clndeiet  me  aniica. 

173  At  vos  si  sapitis]  Qui  sapitis 
nonnnlli.    Heiiis. 

177  A'ec  erit  tibi  comis  amical  Tibi 
amanti  meliores  cum  prima  editione. 
Idem. 

180  Franges,  si  vires  expcriere  tuas] 
Fra/i^^is  meliores :  experiare  ctisim  non- 
nulli.    Idem. 

183  Tumidosque  leones']  Numidasqiie 
Regius  cum  Puteani  ac  Scaligeri 
excerptis,  et  duodecim  aliis.  Jureti 
excerpta  cum  nonnullis  Nuinidosque: 
prima  editio  mundosque :  duo  timidos- 
que :  unus  undasque ;  quae  omnia  ad 
veram  lectionem  alludunt.  Martial. 
1.  VIII.  Epist.  55.  de  leone  eleganter 
et  vere:  *  Sed  cujus  tremerent  ipsi 
quoque  jura  leones  :  Cui  diadema 
daret  marmore  picta  Nomas.'  '  Ursos 
Numidas'  habes  apud  Juvenalem  Sat. 
IV,  El.  6.  '  Tempore  Poeuonim  com- 
pescitur  ira  leonnm  :*  quomodo  et 
Virgilius  in  Eclogis  et  in  Ciri.  '  Gae- 
tulos'  Plautus  Mcnwclmiis  et  Hora- 
tius  Od.  I.  23.  et  Statins  Theb.  ix. 
sic  '  Armeniae  tigres'  alibi  nou  uno 
loco  occurrunt,  et '  Ossa-aursa'  Met. 
XII.  ubi  male  obscoemim  reponunt. 
Veram  bujus  loci  lectionem  Fruterius 
quoque  vidit  in  Veiisimilibus.  Idem. 

185  Nonaama  Atalayita]  Atalante 
Arcadica,  a  Nonacri  urbe  appellata. 
Duas  autem  Atalantas  I'uisse  legi- 
inus  :  alteraui  nobilem  cursu,  alteram 
vero  Aicailicam  :  de  qua  nunc  Ovi- 
dius  lofjuitnr,  ex  qua  natus  est  Par- 
tlicnopicus.  Hanc  amavit  Hyleus  et 
Mimaiiun :  qui  obsequiis  tandem 
puella  potilus  est,  ut  docet  Proper- 
tius.    HJer. 

IttW  Mdaniona]    Valde   turbant  in 


hoc  nomine  veteres  librl ;  sed  lege 
Milaniona  cum  Regio:  qui  libro  etiam 
III.  cum  aliis  melioribus,  '  Milanion 
hiimeris  Atalantescruraferebat.'Reli- 
qui  codices,  Minaliona  aut  Mimalinna. 
Apud  Graecos  MiXavitev  est :  ut  Xeno- 
phonti  de  Venatione,  at  poetis  MeiXa- 
viti>p'  sic  Musseus,  Tlapdifos  oh  (re  \4\yi- 
6(v    air'    'ApKa^irjs    'AraXdyTTj,  "HiroTC 
MejXavioii'oy    fpaaaaf-Uvov   (pvyef   fvv7}V, 
Atque   ita  Tzetzes    quoque    Chiliad. 
XII.   153.    et    Scholiastes     ApoUonii 
Rhodii,  'ATaAdvTT)  'latrofos  OvyaTrjp,  V 
4'77j;Uf  Miikaviuv'  iTtpa  yap  ianv  r)  'Ap- 
yela  rj  2,xoiv(<tis,  ^f  fynfiev  'iTTTrojue'Swi'. 
Ubi  'laaiwvns  dvydrrip  scribendum  est, 
et   V   ^yrjixev  'iTnroyffris'    qnanquam 
apud  Johannem  Tzetzcn  Chiliad,  xii. 
453.  etiam  Hippomedon  dicitur  :  sed 
locus  est  mendosus.     Repone  igitur 
'HTTTaTRi    'iTriro/xfvet     pro    'linro/u.45ovri. 
Antiphanus  Coniicus  citatur  iv  M«i- 
\aviwvi  apud  Atheuajum  1.  x.  Amo- 
rum libro  III.  Eleg.  2.  et  apud  Pro- 
pcrtium  libro  i.  Eleg.  1.  quoque  Mi- 
lanionis  nomeu  castigandum  est.    A- 
pud  Palaephatum  'yirjKaviuv  est :  apud 
Apollodorum   modo    MeXai'luv,   modo 
Mei\aviuv.   3Ielanion  etiam  Scrvio  ad 
1.  VI.  yEn. '  ParthenopaMis  Menalip- 
pae  et  Martis  sive  Melanionis  filius/ 
Heins. 

189  Fallentia  rctia]  Fnllacia  cum 
scriptis  et  priscis  editionibus.  Idem. 

191  Sensit  et  Ilyhci  amtenfum'}  Sic 
esse  legendum,  ex  Callimacho  patet, 
hynmo  in  Dianam  :  ubi  de  Hj'livo  et 
Rluuco  centauris  agit.  IntoUigimus 
autcin  hie,  Poi-tam  illud  voluisse 
signiticare,  in  gratiam  Atalantiu  Me- 
lanioneni  sustinuisse  ab  llyla'o  ultro 
saiuiari.  Quod  et  versus  iunuere 
videtur,  qui  intra  scquitur:  '  Pectora 
nee  niis.sis  jubeo  praebere  sagittis,' 
iVc.    Micyl. 

192  Notior  alter  a-af]  Arcus  Cupi- 
dinis. 

191  AVc  jubci)  coUo  retia  ferre  <u(>] 
Th  jubeo  cum  dcnuo  occurrat  versu 
proximo    »equuiiti,    hie    nequaquani 


ARTEM    AMATORIAM.     1,111,    II. 


3185 


vliletiir  admittondiini ;  ncc  jiivant 
tamcii  lihri  votoics.  Cciiseo  niliilo- 
niiiuis  sciibendmn  esse  ex  Nasonis 
seutcntia,  Sululola  nee  collo  reliaferre 
tuo:  lit  apiid  IMailiahMii,  *  Siibdcla 
tciulmitur  crassis  inoilo  ictia  tiirtlis.' 
Et,  '  Subdola  famosir,  inoneo,  I'ligc 
retia  mocclra^'  Et, '  Nunc  tomlit  avi- 
dis  letc  subdoliim  turdis.'  Noster 
ipse.  '  fallacia  retia'  paulo  ante  dixe- 
rat.    Heins. 

190  Artis  crunt  caulce  iiioUia  jussa 
me<c'\  Lege  cauto:  cautis  ac  pnidcn- 
tibus,  iTiquit,  non  difficilis  crit  ars 
niea.  Sic  infra, '  Ciimina  sunt  cautis 
ista  timcnda  viris.'    Idem. 

198  Fac  moilo  quas  pttrtes  illajubehit 
agas]  F.as  Kegius  cum  multis  aliis 
non  conteinnendae  notac  :  quarc  seri- 
benduni  foitassis,  etsL  vulgata  non 
displicet,  Fac  modo  quas  partes  ilia 
subibit,  eas,  pro  subeas :  subibit  certe 
in  altero  Regio  Icgcbatur.    Idem. 

199  Ar-fiiit]  Arguet,  et  dices  se- 
qucuti  versu  meliores  cum  jirinia  edi- 
tione  :  et  mo\  flebit,  pro Jlevit.  Idem. 

204  Tu  male  jactnto]  Ut  te  vincat 
anilca.  Tu  bene  jacta  datol  Concede 
illi  piincta  nieliora.  3Ier.  Seu  ludet, 
numerosque  manu  jaetabit  eburnos,  Tu 
viale  jactato,  tu  male  jacta  dato']  Prje- 
cipit  auianti  cum  arnica  sua  ludenti, 
ut  et  male  tesseras  jactet,  et  male 
calculos  moveat,  et  sic  de  indnstria 
perdat,  ac  se  vinci  patiatur.  Male 
ergo  hodie  Icgitur  :  tu  bene  jacta  dato: 
nos  ex  vett.  libris  ita  correxinuts, 
Jactabantur  tesserae,  dabantiir  cal- 
culi, id  est,  promovebantur :  dare 
enim  calnulum  dicebant,  pro  movere. 
Injactandis  tesseris  fortuna  doniina- 
batur  ;  in  dandis,  hoc  est,  promo- 
vcndis  calculis  sola  ars  locum  Iiabe- 
bat :  male  ergo  jactabat,  qui  in  tes- 
serarum  jartu  fortuuani  panim  sibi 
faventcin  habebat :  male  autcui  cal- 
culum  dabat,  qui  male  ludcbat  ct 
imperitc,  ntc  ex  arte  caloidiun  pro- 
movebat.  Salmas.  Tu  bene  jacta  dato] 
Male  jacta  scripti  cum  prima  editionc 


quod   Salmasio   Notis    in    Historiam 
Auguxtam  arridebat.    Heins. 

'20.)  .SV'u  jiicies  lalos]  'i'aUis  rectos 
est  in  articulo  pedis  ventre  cminens, 
ut  vertebra  ligatus,  ut  Plinius  dacet: 
quo  vetcres  in  ludendo  usi  sunt. 
HuncGraeci'  astragaium'  appellant: 
et  'aslragalizontes'  dicuntur  a  Plinio 
talis  huleutes.  Ne  pania  se'iuatur]  Ne 
doleat  arnica,  se  esse  a  te  superatam. 
flier.  Vel  poenam  iiic  accijte  pro  pe- 
cunia  seu  mulcta,  quam  qui  victus 
est  persolvere  nccesse  habet.    Micyll. 

206  Damnosi  facito']  In  tali  latus, 
quod  unitatem  significat,  canis  sive 
canicula  dicebatur,  et  semper  jactu- 
ram  affcrebat. 

207  Sive  latrocinii  sub  imagine  calcu' 
las']  Calculus  is  est,  qui  ctiara  latro, 
sive  per  dimiuutionem  latrunculus 
appellatur :  vulgo  '  schacum'  dici- 
mus.  Martial. '  Hie  mihi  bisseno  nu- 
meratur  tessera  puncto  :  Calculus 
hie  gemino  discolor  hoste  perit.'  Sub 
imagine  latrocinii']  Sub  forma  rapiendi 
et  Decidendi  niilitis  tui.  Nam  (jui 
ludunt  calculis,  insidiantur  semper 
collusoribus.  Et  is  Indus  est  quasi 
pugna;  <;iijusdam  simulachrum. 

208  JMilestuus]  Tuus  calculus :  qui 
in  eo  certamine  militis  partes  agit. 
Calculi  enim  duas  in  partes  divisi 
sunt :  et  alii  milites,  alii  hostes  di- 
cuntur. Fac  pereat]  Capiatur.  Tunc 
enim  dicjtur  perire.  Vitreo  ab  Iwste] 
Ab  hostili  calculo,  qui  ex  vitro  con- 
stabat. 

209  Ipse  tene  disfincta  tuis  umbra- 
ctda  virgis]  Distenta  suis  virgis  melio- 
res ;  proprio  distincndi  verbo  hie 
usus  est.  Heins.  Umbracula]  Vmbra- 
culum,  vel  umbella,  ab  umbra  dedn- 
citur.  Est  autem  capitis  tegmentum 
adversus  solem.  Distincia]  Divisa. 
Alii  legunt  distenta,  id  est,  lata.  Suin 
virgis]  Vel  calamis,  vel  pcnnis,  ex 
quibus  liunt  umbracula. 

212  Soleam  deme]  Quibus  plants 
tantiim  in  fiuc  teguutur  ac  teretibua 
liabcuis  juucta;  sunt,  '  soleas'  appel- 


Delpli.  it  Var.  Clas. 


Ovid. 


9  Q 


3186 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


larl,  sciibit  Gellius  ;  •  crepidas'  voce 
Graeca. 

213  Quamvis  horrebis  et  ipse]  Non- 
niiUi  algebis :  sed  horrere  pro  algere 
rectum  est.  Juvenalis,  *  horrenti  tu- 
nicam  non  reddere  servo :'  hinc  et 
*  horror'  pro  frigore.  Heins. 

215  Quamvis  sit  turpe,  placebit] 
Quamvis  tibi  turpe  venusta  rcpetitio- 
ne  Sarravianus,  et  prior  viri  huma- 
nissimi  Jacobi  Mentelii.    Idem. 

217  Ille  fatigatcB  vincendo   monstra 
norerca']    Prabendo  Regius   cum  ex- 
cerptis  Scaligeri  et  sex  aliis  praestan- 
tioris  notae,  qnod   tamen  non  satis- 
facit :    totidem    scripti    cum    prima 
editione  p^rrfendo  ;  ut  epist.  iv.  '  Sil- 
vaque  perdendas  pranbcat  alta  feras.' 
Impcnsius  tamen  placet,  quod  in  co- 
dice   Argentinensi  offendebam,  peri- 
mendo ;   atque   ita   insistens  vestigiis 
optimi   Regii  jam   ante    conjeceram 
legendum :     duo    codices    premendo. 
Haec  aemulatur  Met.  ix.  ubi  Hercu- 
les, '  defessa  jubendo  est  Sapva  Jovis 
conjunx,ego  sum  indefessus  agendo.' 
Idem.     Ille  faligattt]  Ordo  est :  Ille 
qui  meruit  coelum,  &c.  creditur  tenu- 
isse  calathum.    Designat  autem  Her- 
culem,  qui  (ut  Diodorus  scribit)  quum 
Iphitum  ex  turri  Tirynthia  pracipi- 
tasset,  et  purgari  mox  vellct,  vendi- 
que  oporteret  ex  oraculo  ApoUinis, 
ut  eo  precio  Iphiti  libcris  satisface- 
ret,  Omphalae  reginac   Lydoruni  ven- 
ditus,  regioneni  latronibus  purgavit. 
Fatigalce  iiovercw]   Junonis,  jam  de- 
fessa; imperando.   Ferimendo  monstra] 
Sic  yEneid.  viii.  '  ut  duros  mille  la- 
bores  Rege  sub  Eurystlieo,  fatis  Ju- 
nonis   iniquac    Pcrtiderit,'     et    quae 
seqq.   Et   alibi   '  usque    graves  dum 
terra  labores    Praebuit.'    Et   Senec. 
Here.    Fur.   vs.   40.     '  monstra  jam 
desunt    uiilii :     Minorque    labor   est 
Herculi   jussa  exequi,    (jiiaui    milii 
jubere.'     Idcoque   laborioso  fuiictuH 
fiito  dicitur.  Tzetz.  Cliil.  xii.  Hi.^tor. 
417.  Thv  'yii)aK\^v    \iyuv(n  fjiiifb^   t«- 
Tpd5i  TtxOivTa,  ct  i[»jc  seqq.    Sic  et 


ipse  apud  inferos  de  se  fatetur  Ulysst. 
Odyss.  A.  vs.  619.  Zrivhs  ^ei/  irdis  fyt 
Kpoviovos,  ainap  oi^w  'Elxov  aTteipecrlify, 

2\S  Meruit  caelum]  Et  propter  vir- 
tutem,  et  quia  crat  filius  Jovis.  Quod 
prior  ipse  tuUt]  Hercules  coelum  ab 
Atlante  susceptum  sustinuit;  quod 
ideo  fingitor,  quoniam  Atlas  ei  tradi- 
dit  scientiam.  Constat  enim,  Her- 
culem  fuisse  philosophum  :  unde  non 
immerito  tot  monstra  dicitur  vicisse. 

219  Inter  loniacas  calathum  tcnuisse 
puellas]  lonicas  inter  prima  editio  et 
potiorcs  scripti  :  alii  Inter  lonicas, 
vel  lonias  inter.  Comeiinianus  Inter 
Achaiadas.  Scribo,  Inter  Mceonidas  vel 
Mygdonidas ;  quod  posterius  malo. 
Lyda  enim  aut  Phrygia  Omphale, 
quae  et  3IcEonis  nostro  dicta  lib.  ii. 
Fastorum.  Neque  me  fugiunt  quje 
ad  Epistolam  ix.  73.  hoc  de  loco 
notavi,  sed  accuratius  singula  per- 
pendenti,  tarn  illic  quam  hie  censeo 
legendum,  Inter  Mygdonidas  calathum 
tenuisse  puellas.  Nam  '  Maeonia  zona' 
ilhc  paulo  ante  praecesserat.  Sed  et 
eadem  Epistola  ix,  101.  '  Haec  tu 
Mygdouio  potes  insignitus  amictu 
Dicere,'  opinor  a  Nasone  nobis  re- 
lictum  :  non,  Sidonio  amictu;  quod 
in  editis  ac  scriptis  exemplaribus 
nunc  legitur.  Heins.  Inter  loniacas 
puellas]  Inter  puellas  Maconias.  Ionia 
pars  est  minoris  Asize.  Calathum 
tcnuisse]  Nam  apud  Oniplialem  pro 
anrillii  servivit :  et  clavam,  Iconis 
pellem,  arcum,  sagittasque  concessit 
Omphalae  :  ipse  vero  monilia,  gem- 
mas,  mitram,  zonam,  c;cteraque  mu- 
lierum  gestamina  sumpsit,  nevitque 
etiam  intcrdum. 

221  Tirynthius]  Hercules,  a  Tiryn- 
tlio  oppido  appellatus:  ex  quo  postea 
Eurystlieus  ilium  vcluti  sibi  insidian- 
tem  ejecit,  cum  matrc  Alcmcna. 

222  Quod  ipse  tulit]  Quod  ille  me- 
liorc'S.    IJcins, 

22;{  Adcsse  foro]    Ut  ejus  causam 
tuoaris  in  judicio. 
225  Occurrua    aliquo     tibi   dixerit] 


ARTEM    AMATORIA!\f.      LIH.    II. 


3187 


Scribe,  nlio ;  nam  do  forojam  of;crat. 
Neapolitaiius  alitjui  si  dixirit.  Piito 
pro  alibi.  >'iile  iiotas  ;ul  I'.pistolain 
XII.  80.    Iliins. 

227  Eintlis  perfmutu  redibil]  llpula 
Regius;  hoc  est,  ni  fallor,  epulo : 
nisi  nialis  qutlas  pir/uncta ;  lit  ajuid 
Lucretiiim,  *  Omnia  jicrfuiictus  vitai 
preemia.'  Sic  et '  officiiim  fiiiiiji'  Tc- 
rentius,  et  '  mnnera  fungi'  Tacitus 
dixerunt.  Reniediis  Anioris,  '  Dixe- 
ris  ut  veniat  pacta  tibi  nocte,  vc- 
nito.'    hlem. 

229  Ihiie  erit,  et  dicet,  VcJiias']  Eris 
prima  editio  cum  scriptis  quatuor  ct 
Jureti  excerptis.  Scribe  ctiam,  dial 
renias,  pro  ut  venias ;  ncnipe,  ad  se  ; 
ut  se  conveuias :  '  dicere'  pro  juijc- 
re  :  hinc  legem  dicere.    Idem. 

230  Si  rota]  Si  currus. 

231  Grace  tempiis']  Gravis  cccli 
teniperies.  Designat  autem  frigus. 
Sitiensve  Canicula]  Oriens  cum  Leone, 
acstu  omnia  urit. 

234  Signa  tuendu']  Jureti  codex 
cum  multis  aliis  signu  fcrenda ;  nil 
uiuto.    Ileins. 

230  Mollibus  his  mstris]  In  castris 
quinque  libri.  Neapolitanus  ct.  Forte 
Atf-c.  Idem.  Mollibus  his  castris^  In 
(juibus  mollis  fbvetur  voluptas. 

238  Frigidus  in  nudu  sape  jacebis 
bumo]  Et  nuda  meliores:  manebis 
etiani  exccrpta  Jureti ;  ut  apud  Ho- 
ratium,  *  manct  sub  Jove  frigido  Ve- 
nator.' Suetonius  in  Octavio,  *  Ma- 
tutina  vigilia  offendebatur,  ac  si  vel 
officii  vel  sacri  causa  niaturius  evigi- 
landum  esset :  ne  id  contra  commo- 
dum  faceret,  in  proximo  cujuscumque 
domcsiicorum  coenaculo  mancbat.' 
Hinc  'eniansorcs:'  Glossae  Stepliani, 
Einansiu,  Uavfvxtcrtxus.  Emanet,  Siafnt- 
Pfi,  iravfvxfvd.  Heins. 

239  Ci/uthius  Adineti  vaccas  puvisse 
per  a:stu.s]  Scripli  multi  per  hcrbas. 
Sed  aut  I'hcrei  legondum  cum  Regio, 
Jureti, Scaligcrijac  Ruteani  excerptis, 
et  Lincolniensi  codice,  aut  Phcraas 
cum  uno  Vaticano  et   Pataviuo  qc 


jirima  cditionc.  Vide  f|ua>  do  lioc 
loco  jam  a  nobis  notata  sunt  ad  Rpist. 
V.  1.'>1.  Idem.  Cijnthius  Adiiteli]  Apol- 
liiiis  txemplu  amaturem  quocpie  (licit 
debere  omnia  perforre,  ut  arnica  po- 
tiatur.  Apollo  (ut  Servius  scribit) 
(lb  occisos  Cyclopas  spoliatus  divini- 
tate,  Admeti,  regis 'riiessaiia-,  novcm 
annos  pavit  armtnta.  Admeti  laccaii] 
VideEurip.  Fab.  VI.  [Alcest.]  Apol- 
lodor.  I.  et  lib.  in.  Tzctz,  (;iiil.  i. 
histor.  53.  ttc/iI 'AAk-^o-tiSov.  I^h(rtr<is'\ 
Tliessalas.  lMicr?e  eniiu  ()|)pidum  est 
Thessalia?. 

211  Exue  fastus]  Pone  supcrbiam. 

243  iSV  tibi  per  tutum  plncifumqut 
ticgabilur  ire]  I 'lac  id  unit j  iie  &i;i\pl'i  pic- 
rique.  Sed  diu  est  quod  planuinrjue 
vidi  corrigendum  ;  quod  uuus  ex  Va- 
ticanis  postmoduni  confirmavit.  'Pla- 
na' arduis  et  pr^eruptis  oppounntur. 
Seneca  Pba-nissis,  ita  enini  optimus 
IMcdiceus  inscribit  Tragojdiam,  quae 
Tliebaidis  nomine  perperam  circum- 
fertur, '  In  plana  tendis  ?  vado  :  prap- 
rupta  appetis  ?  Non  obsto  ;  sed  pra;- 
cedo.'  Ileins. 

244  Oppositajanuafultasera]  AppO' 
situ  alter  Regius  :  diximus  Amor.  in. 
El.  14.  Idem. 

246  Fenestra]  Quodlibet  in  paritte 
foramen.  Sic  /En.  n.  '  ingenteni  lato 
dedit  ore  fenestram.'  (juod  et  ex 
Statio  probatur,  Thebaid.  x,  *  Arma- 
ta;que  vomunt  stridentia  tela  fenes- 
trap.' 

247  Ut  causam  tibi  se  sciet  esse  pe- 
ricli]  Te  ejus  causa  periculum  adiisse. 

249  S<epe]  Lcandrum  siepcnuniero 
adisse  mortis  periculum  constat,  quo 
se  fiduni  amic*  ostenderet. 

252  tSercos  demevuisse  jmdur]  Erne- 
ruisse  codex  Moreti  et  imus  Vatioa. 
nus.  Vide  Notas  ad  Epi!>t.  vi.  138. 
Ileins.  Demeruisse]  Bcneficio  conci- 
liasse. 

254  Junge  tuas  humiles,  umbitwiUf 
maniis\  Inio  tuis  cum  optimo  Regio ; 
quo  alludunt  Politiani  cxcerpta  et 
unus  Pulatinus,  in  quibus  suis.  Heui5. 


i^lJ^S 


NOT.^,    VARIORI7M    IN    OVIDII 


2ufi  Fortunamuneraparvatua;]  Ma- 
lim  parca :  nam  *  parva'  mox  seqiii- 
tur:  sicapud  Maitialem  lib.  v.  Epigr. 
ult.  pro  tnunera  parva  puto  leponen- 
diiin  purca,  quia  '  minora'  scquitur  ; 
lie  bis  idem  dicat.  Idem. 

257  Porrige  et  ancUlcc]  Ordo  est: 
Porrige  et  niiinera  ancillae,  quae  Gal- 
lica,  Insa  niaiitali  veste, luce pependit 
poenas.  Porrige  et  aricilhc']  Dona 
etiani  aliqnid  ancillfe.  Panas  luce 
pependit]  Quia  si  maritus  deprehen- 
deret  cam  esse  uxoris  lenani,  mane 
illaiii  pnlsaret.  Sunt  qui  legant : 
Porrige  ct  ancillcE,  qua  panas  luce  pe- 
pendit;  ut  sit  ordo:  Porrige  et  an- 
cillae ea  luce,  qua  manus  Gallica  lusa 
luaritali  veste,  pependit  poenas;  boc 
est:  Dona  etiani  ancillam  aliquo  lun- 
uere  nonis  Juliis,  quern  diem  Roma: 
ancilla;  magnitice  ornatee,  circume- 
iindo  jocandoque  cum  occurientibiis 
scommatibus  agunt.  Historian!  re- 
fert  Macrob.  lib.  Saturn,  i.  c.  2.  Ea 
luce']  Eo  die.  Panas  pependif]  Quia 
eos  Romani  dormientes  trncidarunt 
in  castris.  Mer.  Qua  pwnas  luce  pe- 
pendit] Hoc  est,  festo  ancillarum, 
quod  peragebatur  nonis  Jnlii,  (piae  et 
Caprotinre  dioebantur.  lUicyl.  Qua 
poenas  luce  pependit]  Nonas  Caprotinas 
intelligit.  Heins. 

258  Quce  Gallica]  Qua;  ancilla  ex 
gente  Gallia'.  Lusa  viariiali  veste]  Dc- 
cepta  veste  mariti.  Credens  enim 
ancilla,  adultoruni  se  introducerenoc- 
te  ad  dominam,  insciens  maritum  alia 
veste  indutnm,  ut  fideni  uxoris  expe- 
riretur,  recepit. 

203  Cum  bene  dives  agcr]  N on  gem- 
mas,  nee  aurum,  sed  dona  rustica  mit- 
tendaessedicit.  Pondcrenulant]  Dum 
rami  prae  nimia  pomorum  ci)|>ia  cur- 
vantur. 

200  Ilia  vel  in  Sacra]  Ilia  lihi  in  Sa- 
cra (luidam.  Ileins.  In  Sacra  Via] 
L'bi  ponia  vcndebantiir.  '  Sacra'  au- 
tem  '  Via'  ideo  appellatiir,  (|iiod  in  ea 
fotdus  ictUMi  cat  inter  Uomulum  el 
Tatium. 


208  At  nunc  castancus,  nunc  mnat  iU 
la  mices]  Scribe  non  amat  cum  Regio, 
Scaligeri  excerptis,  et  uno  Patavino  ; 
nisi  mails  haud  amat.  Nam  Hafnien- 
si&  aut  amat.  Argute  avaritiam  notat 
in  pnellis  sui  sa^culi.  Atque  ita  le- 
gendum  videri  Janus  quoque  Vlitius 
noster  per  literas  me  monuit,  neqne 
aliter  nobilissimus  Dousa  in  suo  co- 
dice  conjectarat.  Respicit  antem 
ilia,  *  Castanoasqne  nuces,  mea  quas 
Amaryllis  amabat :'  quo  alludunt 
etiani  Catalecta  Petroniana,  '  Nolo 
nuces,  Amarylli,  tuas,  nee  cerea 
pruua.  Rusticus  hsec  Corydon  niu- 
iiera  magna  putet.'  Sic  et  noster  de 
castaiieis  lib.  iii. '  Nee  glandes,  Ama- 
rylli, tua',  nee  amygdala  desimt.'  In 
Copa,  '  Castaneseque  nuces,  et  suave 
rubentia  mala.'  Calpuniius  Eclogaii. 
'  Mille  renidenti  dabimns  tibi  cortice 
Chias,  Castaneasque  nuces.'  Serenns 
Sammonicus  c.  30.  '  Proderit  et  pue- 
ris,  quos  dentis  origo  fatigat,  Casta- 
neas  coxisse  nuces.'  Heins. 

209  Quinetiamturdoquelicct']  Turdi 
sermonem  humanum  imilantur.  Hi 
in  Germania  hyeiiie  maxinie  cernun- 
tur.  Inter  aves  priniae  sunt.  Martial. 
'  Inter  aves  turdus,siquis,  me  jndice, 
certet.  Inter  quadrupedes  gloria  pri- 
ma lepus.'  INlittebantur  autem  in  co- 
rona pendentes.  Missuque  coroMo] 
Tnrdis  corona  alligatis. 

271  Turpiter  his  cndturl  Captatores 
haMeditatuni  cxecratur,  qui  viventi- 
bus  munera  mittebant,  ut  scriberen- 
turluvredes.  Orbasenectvs]  Senectus 
sine  liberis. 

282  Altera  non  docttc,  sed  tamen  esse 
voluni]  Script!  potiores  cum  prima 
cditionc.  Altera  non  doctcc  turba,  sed 
esse  volunt.  Heins. 

283  Vtraquc  laudetur]  Laudeniur 
Neapolitaiiuscum  uno  V  aticano  ;  con- 
cinnius  :  turbam  subinielligc.  Adi 
Notas  Fast.  lib.  i.  01)0.  Idem. 

28.'>  His  ergo  atque  illis]  Aut  illis 
libri  meliores.  Idem.  Vigilatum  car- 
wicn]  Llcgans  canneu  et  multa  vigilia 


ART  EM    AMATOlllA.M.      LI  15.    II. 


3189 


polituin.  Jn  ipsas]  In  laiulcin  ipsa- 
ruin. 

280  Lxigui  munerin  instar  cril]  lla- 
het  tros  sciipti.  Viile  qiuc  noto  ad 
Epist.  XVI.  300.  Heins.  Erit  iiislar 
muneris']  I'rit  fbrtasse  gratum,  per- 
inde  ac  inimns. 

287  At  quod  cris  per  te  factunis]  Eras 
maliin  :  ut  mox, '  (iiiod  facturus  eras, 
debcat  ilia  tilji.'  Ileitis. 

294  Pcnles  ilia  petentis agat]  Poten- 
tis  agat  scriheiidiiin  i-iini  potioribiis 
scriplisjain  iiioiuiiinus  Notis  ad  Amor. 
lib.  II.  El.  2.  30.  Idem. 

207  Sivc  crit  in  Tyriis]  In  vcste 
purpurea,  dicta  a  Tyro  oliin  insula 
uobili  conchylio  atqne  purpura. 

298  .Site  erit  in  Cois]  Cos  insula  est 
in  yEga;o,  ex  adverse  Attica',  quai  a 
Latinis  Cira  appellatur,  unde  et  Cous 
et  Caeus  dcdiici  potest.  Cxa.  auteni 
vestis  bombycina  erat,  ad  Inxuni  Cie- 
niinarum  inventa,  valde  tenuis.  Vide 
Pliu.  II.  22. 

299  Atirata  est]  Si  est  aurca  vcste 
aniicta. 

300  Gaiisapa  si  sunisit]  Sitmit  mem- 
brane castigatiores :  aliter  tamen 
Sosipater  et  Priscianus,  qui  liunc  ver- 
sum  citant.  Ileins.  Gausapa  si  sitmit] 
Gausape  vestis  erat  villosa,  quae  hye- 
mali  tempore  gestabatur.  De  hoc 
nomine  Caiisius  lib.  i.  et  post  euin 
Priscianus  lib.  vii. 

301  Astiterit  tunicata]  Tunica  ves- 
tis erat,  (pi«  longiores  usque  ad  di- 
gitos  nianicas  liabebat,  fluebat  tisque 
ad  talos.  Moves  incendia]  Clama : 
die  contenta  voce,  tunicam  cont'ec- 
turam  iliam  calore. 

303  Discrimen]  Divisio  criuium  in 
capite. 

304  Torte  capille  places]  Place  Re- 
gius et  tres  alii,  llcins.  Torserit  ignc 
comam]  Si  calamistro,  hoc  est,  acu 
terrea  calefacta,  crispos  fecerit  ca- 
pillos. 

300  Et  cum  desierit]  Et  quod  desierit 
Regius  aliique  duo.  Ilcim.  Verba 
querentis]  Uuod  tani  cito  desierit. 


'.iOH  El  (jucrulit  gaudiu  voce  notes]  De 
querula  voce  jam  pru'cesserat,  cum 
dixit:  '  verba  (lUtMintisliabe  :'  scripti 
cl  qiitrdinn  fiuudia  voce  notes,  vel,  et 
qttailain  gaudia  rods  linbe.  Nisi  quod 
licgius  et  (|Uiitii(>r  alii  cnni  Jureti  ac 
Scaligeri  excerptis  quudain  gaudia  noc- 
tis  habe ;  ne(iue  aliter  prima  editio. 
I'raeterta  unus  mens  cliartaceus  ct 
qua:  das  gandia  vocis  habe.  Locus  hautl 
dublc  corruptus,  nihil  tanien  nunc 
succurrit,  quod  convcnientius  sit, 
quam  si  reiingas  alque  data  gaudia 
node  j)robes.  *  Dare  noctem'  in  re 
venerea  usitatuni.  Noster  Remed. 
Amor.  '  Institor  heu  noetes,  quas 
mihi  non  dat,  habct.'  Et,  '  Est  data 
nox  :  dubita  nocte  venire  data.'  Et 
mox  apposite,  '  Hie  mihi  lasciva  gau- 
dia nocte  dedit.'  '  Gaudia  iioctis' 
Epist.  Leandri, '  Non  magis  illius  uu- 
merari  gaudia  noctis,  Hellespontlaci 
quam  maris  alga  potest :'  atque  ita 
passim  '  gaudia'  pro  coitu  aut  concu- 
bitu  ponit.  Ileins. 

309  Si  fuerit  torva  violent  ior  ipsa 
Medusa]  Ut  fuerit  Regius  cum  excerp- 
tis Scaligeri  etquatuor  aliis.  Adi  No- 
tas  Pont.  I.  El.  7.  50.  meliores  etiara 
violentior  ilia.  Idem.  Viulentiur]  As- 
perior,  ditficilior  ad  aniandum.  Tor- 
va Medusa]  Quae  se  intucnles  muta- 
bat  in  saxum.  Ant  '  torva'  propter 
aspectum,  et  crines  in  serpentes  mu- 
tatos  a  Minerva,  cujus  rei  causam 
Ovid,  in  Metam.  iv.  describit. 

310  jEqua]  Mutuoamore.  Sic  illc 
apud  Ter.  Eunuch,  i.  2.  '  utinam  esset 
mihi  pars  aequa  amoris  tecum.'  Item 
in  Plant.  Rud.  ii.  G.  08.  '  iEquas 
habemus  partes.'  Et  in  Trin.  ii.  4. 
'  Ph.  Bene  volt  tibi.  Le.  edepol 
mutuom  mecum  facit.'  Sic,  '  Mu- 
tmun  sentire.'  Caps.  Et  Cicer.  *  Mu- 
tuus  me  sensus  udmonet.' 

311  Verbis  siinulntor  in  illis]  Turbis 
Regius ;  ut  de  concubitu  pergat  lo- 
qui.  Heins. 

312  Nee  vultu]  Videndum  est,  ne 
vultu  videaris  alitor  sentire,  quam  lo- 


3190 


SOTJE   VARIORUM    IN    OVIDII 


qiieris. 

317  Cum  modo  frigoribus  prcmimur] 
Premitur  et  solvitur  Regius,  lit  ad  aii- 
rem  ant  aDiinm  haec  referantnr.  Mox 
si  cubarit  videtnr  sciibendum,  pro 
cubabit :  cts'i  apxa'tKcos ;  seqiiensT^5«>. 
serit  ita  requirit.  Sane  Plinius  x. 
47.  '  cubatum'  pro  cubitum  dixit. 
Heins. 

322  Tunc  sere,  quae  jilemt]  Quod  plena 
scripti  potiores.  Idem. 

324  Quce  sinit  ilia  manusi  Sinet  ipsa 
iidem  ;  snbintellige,  fieri  :  sic  infra 
1.  III.  '  petite  hinc  prascepta,  puellae, 
Quas  pudor  et  leges  et  sua  jura  si- 
uunt.'  Amor.  m.  El.  4.  '  pauci,  quod 
sinit  alter,  amant.'  Idem. 

327  Quotiesque  licebit]  Libehit  scribe 
cum  Regio  et  Sarraviano  :  dixi  Epist. 
XV.  vs.  134.  Idem. 

329  Et  veniat  quce  lustret  anus]  Sa- 
crum pro  arnicas  salute  faciendum 
esse  dicit :  cujusmeminit  Apuleius  in 
ultimo  Metam.  quo  dicit,  summum 
sacerdoteni  Isidis  teda  lucida,  et  ovo, 
et  sulphure,  solennissiniisque  preci- 
bus  usuni  fuisse. 

330  Pra-ferat  ct  tremula  sulphur  el 
ova  manti^  Prima  editio  cuin  Lincol- 
niensi  et  uno  Vaticano,  sulphuru  viva: 
sed  cum  ovorum  quoque  usiis  in  lus- 
trationibus  sitnotissimus,  nil  hoc  loco 
rautandum  censeo.  Superiori  versu 
pro  Et  venial,  unus  Vaticanus  Ter 
venial  quce  lustret  anus ;  ut  Ter  ad  rh 
lustret  referatur.  Ilcins.  .Sulphur] 
Quod  ideo  naKuu  &ko^  vocat  Homer. 
Odyss.  X.  481.  koX  dilou  irSp.  Vide 
Plin.  XXXV.  15.  et  XVI.  10.  EtTheocr. 
Idyll.  XXIV.  94.  KaOapc^  5«  nvpwaare 
5u>na  dfflcp.  Luciau.  in  Diogone,  whv  eV 
KaQapaiov.  Adi  Tzetz.  Histor.  410. 
Chil.  XII.  TTfpl  6(iov  anvpov,  /col  rl  6uov 
KaXurai. 

332  In  thalnmos  multis  lure  via  fecit 
iter]  In  tabulis  scripti  plcricpie  cum 
prima  editionc  Regius  cum  duode- 
cmi  aliis,  In  labulas;  quod  vcrum  est : 
Intelligc  tabulas  supri>ini«  voluntatis 
»eu  testamenta.  Sic  Horatius,  Ju vo- 
imlis,  alii  auctorcs  cum  Juriscousultis 


passim  loquuntur ;  eamqiie  lectionem 
in  suis  quoque  codicibus  Naugerius 
invenerat.  Heins. 

335  Neve  cibos  prabe]  Scripti  pleri- 
que  cibos  prohibe.  Regius  cum  duobus 
Vaticanis  et  prima  editione  cibo  pro- 
hibe, quod  verum  est.  Odiosum  enim 
est,  et  male  jegros  habet,  si  cibo  pro- 
bibentur.  Nam,  '  Nitimur  in  veti- 
tum  semper,  cupimnsque  negata.  Sic 
interdictis  imminet  aeger  aquis.'  Ge- 
minus  liuic,  de  quo  agimus,  locus  Re- 
medio  Amoris,  '  Saepe  bibi  succos, 
quamvis  invitus,  amaros  JEger :  et 
oranti  mensa  negata  mihi  est.'  *  Pro- 
hibere  cibo,'  ut  '  prohibere  aquis  et 
aditu.'  Met.  vi.  '  Quid  prohibetis 
aquis  ?  usus  communis  aquarnm  est.' 
Et  lib.  XII.  '  prohibent  aditu  littns- 
que  tuentur  Troes.'  Quibus  locis  in 
vulgatis  libris  pari  modo  peccabatur: 
'  prohibere  thalamis'  apud  Ciaudia- 
nnm  initio  Raptus  Proserpinae,  ut  et 
ibi  restituinnis.  Met.  viii.  '  obstruxi- 
mus  orbem  Terrarum  nobis,  ut  Crete 
sola  pateret.  Hac  quoque  sic  pro- 
hibes  :'  ita  et  ibi  recte  vetustiores 
libri.  Met.  xv.  '  Vos  urbe  virum 
prohibete,  Quirites.'  Sic  apud  Vir- 
giliuni,  '  hospitio  prohibemur  arenap.' 
Val.  Flaccus  lib.  ui.  '  quae  me  hos- 
pita  tellus  Accipiet?  quje  non  primis 
prohibebit  arenisr'  Cornelius  Nepos 
vita  Hannibalis,  '  Alpicos  conantes 
prohibere  transitu  concidit :'  ubi 
perperam  transilum  nunc  legitur.  Se- 
neca Theb.  '  morte  prohiberi  hand 
queo.'  Idem. 

337  Sed  non  quod  dederis  a  littorc 
carbasa  vento]  Cum  dederis  erat  emen- 
datum  in  Regio.  Scv'ibe  cui  dederis ; 
ut  tcrlii  sit  casus  :  vel  quis  dederis  ven- 
tis ;  nam  ventis  erat  in  Regio  :  '  dare 
carbasa  vcnto :'  usitatus  loquendi 
modus  poetis.  Sequenti  versu  pro 
potiarc  idem  Regius  potiore.  Lego, 
potiere ;  et  sic  prima  editio  cum  tri- 
bus  aut  quatuor  scriptis.  Idem. 

339  Vires  sibi  colligit  usu]  CoUigat 
Regius  ct  ocio  alii  ex  ntelioribu.s. 
Idem. 


ARTKM    AMATORIAM.      LIB.    11. 


3191 


31.'>  Ai/iii  nssttctudine  majus]  I\'il 
sciipti  potiorcs  :  quatuor  nil  cvnsue- 
tudinc ;  concinniiis.  Idem, 

31G  Quam  tu  dum  aipias']  Captax 
tiniis  Vaticaiiiis:  placet,  ut  de  piiella 
intelligatur.  Idem. 

317  Prabeat  awes]  Aurem  rcctius 
in  Sarraviaiio  :  dixi  supra.  Idem. 

848  Exhibeat  vultus  noxtjuc  diesque 
tuos']  Exhibcant  unus  Regius ;  lecte. 
Idem. 

349  Posse  requiril  Posse  te  ab  ea 
peti. 

350  Turn  procul  absenti  cura  fulwus 
<?m]  Sarravianus  et  prior  Moreti,  abi ; 
recte  :  Tunc  procul,  absenti  cura  futu- 
rus,  abi;  vel  cum  procul,  ut  Regius 
aliique  nonnulli ;  nisi  quod  cris  in 
illis,  non  abi:  unus  tamen  Mentelii,  / 
procul;  sed  alterum  prsestat.  IJeins. 
Turn  procul]  Tunc  ab  ea  te  aliquandiu 
amovebis, 

351  Da  requiem]  Da  amicie,  sine  te 
respirandi  spacium. 

353  Phyllida  Demuphoon]  Absentes 
niagis  desiderari,  probat  exeniplis. 
Nam  Piiyllis  impatientius  Denio- 
phoontis  abscntiam  tulit,  Penelope 
Ulyssis. 

355  Penelopcn.  ubsens]  Prior  Men- 
teiii  hoc  distichon  non  agnoscit ;  et 
abesse  potest  salva  orationis  serie : 
est  eniin  frigidiuscuhun.  Ileitis. 

356  Phijlacides  tuus]  Tuus  Protesi- 
laus.  Ab  avo  sic  dictus.  Fuit  enim 
Pliylacus  pater  Ipliicli,  Iphiclus  Pro- 
tesilai.  Hie  ad  belluin  Trojanum 
profectus,  quuni  in  Aulide  tempcs- 
tate  teneretur,  ab  uxore  Laodaniia 
Acasti  filia  epistolain  acccpit :  qiiap, 
quantum  ob  ejus  absentiam  auxia 
fuerit,  facile  ostendit. 

357  Sed  mora  tuta  brevis]  Non  diu- 
tius  abstinendum  esse  dicit  a!)  amice 
conspectu.  Lentescunt  tempore]  Mi- 
nuuntur  intcrvallo  teniporis. 

359  Dum  Menetaus  abest]  Menelai 
exeroplo,  absentiam  aniantum  non 
esse  tutam,  docet.  Nam  cum  ille  in 
Cretaui  profectus  esset,  et  Paridcm 


doiiii  n;li(|iiisset,  Helena  capta  rjiis 
aniure,  niariti  alisontis  imniemor,  ciini 
I'aride  in  /Vsiani  navigavit. 

301  Quis  slupur]  Qui  stupor  Regius 
et  tres  alii.  Heins. 

'M'l'i  ( 'redi>;  furiose^  culumban]  Coni- 
mittis  ovem  hipo. 

3(iH  Quo  nisi  consilio  est  usa  pueUa 
tun]  Quid  nisi  Regius  ot  Junianu*. 
Remed.  Amor.  '  Quid  nisi  sccreta* 
leeserunt  Phyllida  syiva-f  Art.  lib, 
III.  '  Quid,  nisi  quam  siniies,  die  mi- 
hi,  perdis  aquam  r'  Mox, '  Qua;  nunc 
sub  Phcebo  ducibusque  palatia  ful- 
gent, Quid  nisi  aratuiis  pascua  bu- 
bus  erant  f'  Amor.  ii.  Eleg.  7.  '  Sci- 
licet ancillam,  quiT  tarn  tibi  fida,  ro- 
garem?  Quid,  nisi  ut  indicio  jtincta 
repulsa  foret?'  Trist.  ii.  '  Quid  nisi 
Maeonides  Venerem  Martcmque  liga- 
tos  Narrat  in  obscoeno  corpora  pren- 
satoro?'  ubi  frustra  reponunt,  qulg 
nisi.    Heins. 

371  Viderit  Alrides]  Menelaus  ipse 
judLcet. 

373  Sed  neque /ulcus  aper]  Diligen- 
tissime  videndum  esse  docet,  ne  arni- 
ca intelligat  te  aliam  amare. 

374  Fulmineo  ore]  Similiter  Me- 
tam.  VIII.  280,  '  denies  aequantur 
dentibus  Iiidis  :  Fulnien  ab  ore  v»- 
nit ;  frondes  afflatibus  ardent;'  et  L 
I.  305.  '  ncc  vires  fuluiinis  apro  Pro« 
sunt.'  Quia  instar  t'ulminis  ruit  eC 
icit :  formidabilis  et  vulnificus.  Ra- 
pidos  dum  rotat  ore  canes]  Rabidos  Re- 
gius et  alii  nonnulli  cum  prima  edi- 
tione :  cum  etiam  meliores.  Amor. 
III.  et  Artis  I.  i.  dc  Scylla,  '  Pube 
premit  rabidos  inguinibusque  canes.' 
I'Zp.  I.  Sabini  de  llocuba,  '  p"t  stetit 
ill  rabidam  protiuus  acta  canem.' 
Ihins. 

380  Cornibus  icta]  Furore  stimula* 
ta.  Aonii  Dei]  liacchi,  (juiThebaa 
patriam  habuit  in  Birutia,  quam  pri- 
mum  Aones  barbari  tenuerunt,  a  qui- 
bus  Aouia  Bceotia  cognominata  est. 

381  Cunjugis  admissum]  Jasonem, 
scribit  Diudorus,  annis  deceni  cum 


3192 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


Medea  Corinthi  apiid  Creontem  re- 
gem  vixisse  :  ciijiis  filia,  quain  Glau- 
cam  appellat,  uxore  sumpta,  Mede- 
am  expi'.lit.  Violutaq'je  jura  inariti] 
Ularitce  Regius ;  ne  bis  idem  dicat. 
Czeterum  hi  versus  eo,  quo  exhibe- 
mus  ordine,  legebantur  in  prima  edi- 
tione  et  scriptis  exemplaribus  pleris- 
que.  Heins. 

382  Phasias]  Medea  a  poetis  Pha- 
sias  dicitur,  a  Phasi  fluvio,  qui  Col- 
chon  iufluit. 

383  Altera  dira  parens]  Altera  ma- 
ter etiam  iilta  est  per  natum  jura 
mariti  violata.  Prognen  autem  Te- 
rei  regis  Daulidis  uxorem  intelligit, 
qufc  filium  occidit,  et  patri  apposuit, 
propter  violatam  sororem  Philome- 
lam.  Metam.  vi.  Mer. 

385  Hocfirmos  rumpit  amores]  Sol- 
vit script!  cum  prima  editione.  Heins, 

387  Mea  censura']  Meum  judicium. 
Uni  puella']  Ut  cum  una  puella  tan- 
tura  rem  habeatis.  Donat  censura 
piiellal  Placet  cum  Lincolniensi  li- 
bro  reponi,  damimt  censura;  de  quo 
ad  Claudianum.   Heins. 

388  Nupta  tenere  potesf]  Potes  alter 
Mentelii.    Idem. 

390  Gloria  peccati  nulla  petenda  tui] 
Sui  meliores  ;  rectc  :  dictum  alibi. 
Idem. 

394  Non  nno  est  semper  convcnienda 
loco]  Non  uno  est  omnis  scripti  pleri- 
que  cinn  prima  editione,  id  quod  su- 
periora  confirmaut.   Idem. 

396  Inspice]  Ne  quid  scripseris 
quod  araicam  laedat.  Plus  lcgu7it] 
Piura  iuterpretantur  in  Uteris  quam 
scripseris. 

398  Et  modo  qiue  questa  est  ipsa^ 
Meliores,  Et,  modo  quod  questa  est,  ip- 
se querare,/acit.  Heins. 

399  Dumfuit  Atrides'\  Clytemnes- 
tra;  exemplo  probat,  laesas  f(Emina» 
ulcisci  injurias.  Una  contentus']  Sola 
CJytemnestra  uxore  contentus. 

401  Audierat  laurumque]  Causam 
a«8ignat,  quare  facta  sit  uxor  Aga- 
meujuoDL'*     impudica,    vitio    mariti. 


Laurum  ct  vittasi  Quod  ex  Homer. 
Iliad.  A.  14.  'Zre^fxar  excor  eV  x^pfl*' 
eicrj^6\ov  'AttSXAwvos,  XpvfffCji  ava.  aKijTr- 
rpw.  Sic  et  Virgil,  viii.  '  vilta  com- 
tos  pra?tendere  ramos.'  KActSos  i\aias 
ipi(p  irepnrewXriyiJ.evos.  Plutarch.  Hinc 
et  vocatur  flpfaidvq.  Clu yses  autem 
laureatas  viltas  tiUit,  quod  ApoUinis 
esset  sacerdos. 

403  Audieraf]  Clytemnestra  etiam 
senserat.  Lyi-nesi]  Hippodamia.  Fuit 
enini  ex  Lyrneso  oppido  in  ora  Tro- 
jae,  contra  Lesbon.  Tuos  abducta  do- 
lores]  Regius  cum  aliis  nonnuUis,  ad- 
ducta;  sed  frustra.  Ep.  Hermiones, 
'  Abducta  vidunm  conjuge  flere  vi- 
rum.'  Rem.  Amor.  *  Hoc  et  in  ab- 
ducta Briseide  flebat  Achilles.'  Heins. 

40.5  H(Pc  tantum  audierat]  Tamen 
meliores,  et  Priameida  ipsam.  Sic 
Epistola  Deianirae :  '  Haec  tamen 
audieram  :  licuit  non  credere  famae  : 
En  venit  ad  sensus  mollis  ab  aure 
dolor.'  Idem.  Priameida  viderat  ipsa] 
Cassandram  enim  Prianii  filiam,  e- 
verso  Ilio,  Agamemnon  Mycenas 
duxit. 

406  Victor  erat  prada  prceda  puden- 
da suce]  Prior  Mentelianus  probe,  ereM 
prcedcE  prada  pudenda  tuce.  Heins. 
Prcedce  prada  pudenda  sua]  Agamem- 
nonem  dicit  tuisse  Cassandrae  prae- 
dam,  quoniam  ejus  amore  captus  te- 
nebatur. 

407  Tkyestiadem]  JEgistbum  dicit, 
Thyestis  filium. 

408  Ulta  virum]  Quia  rem  habebat 
cum  jEgistho ;  vel,  quia  eum  occidit 
in  convivio. 

409  Si  qua  tamen  acta  patebunt]  Si 
quee  Regius  et  quatuor  alii.  Puto  si 
cui.  Heins. 

411  Tu  neque  subjectus]  Tii/n  melio- 
res. Idem. 

413  Sed  lateri  ne  parce  tuo]  Nee 
puree  scripti  multi  cum  prima  edi- 
tione. Pro  pax  omnis  in  illo,  meliores 
in  uno.  Scribe,  Sed  lateri  nee  parce 
tuo  :  pax  omnis  in  uno  Concul/itu:  prior 
ftoc  inficianda  Vcnua,    Idem.      Pax  in 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.   II. 


0193 


wno]  Sic  Andromache  in  Troad.  En- 
rip,  vs.  GGO.  Kalroi  Xfyovffiv,  ojy  /«" 
fixppAvT}  X"^?  '^^  Sv(TfifV(S  yuvaiK^ii  els 
avSphi  Ae'xos.  '  Oscnla  d.i  flonti :  Ve- 
neris da  gandia  flenti.  Pax  erit : 
hoc  nno  solvitiir  ira  mode'  Lib.  ii. 
459.  Art. 

415  Satureit]  Satnrea  herba  est, 
qnam  thymbram  Plinins  nominal. 
Dicta  est  a  Satyris,  ut  qtiidam  pu- 
tant :  qnod,  qui  ea  utunttir,  salaces 
fiant  ut  Satyii.  Alii,  a  saturitate. 
Ejus  vis  est  calidissiman  naturae,  et 
incitat  Venerem.  Martialis  :  '  Sed 
nihil  erucae  faciunt,  bulbique  sala- 
ces.' 

417  Aut  piper  urtica']  Piper  cali- 
dum  est  et  siccum.  Scribit  Pliniiis, 
urticze  semen  cnm  semine  lini  lateri 
mederi,  si  addatur  hysopum,  et  pipe- 
ris  aliquid. 

418  Flaia  pijrctra]  Pyretrum  her- 
ba  est,ab  ignea  vi  appellata.  Calida 
est  et  sicca :  ideo  rebus  venereis 
apta. 

420  Qnam  tenet  altus  Er>jx'\  Vene- 
rem dicit.  Nam  Eryx,  Veneris  et 
Bntae  regis  filius,  super  locum  excel- 
sum  civitatem  condidit  in  Sicilia,  in 
cujus  arce  matri  templum  dicavit : 
quam  civitatem  Venus  plurimuni 
dilexit:  unde  ipsa  Erycina  dicta 
est. 

421  Candida  Alcathoc]  Quum  Pan- 
dionis  regis  quatuor  essent  filii,  jl^ge- 
us,  Lycus,  Pallas,  et  Nisus,  et  Attica 
regie  quatuor  esset  in  partes  divisa, 
Niso  Mcgara  sorte  obvenerunt,  qui 
ISiseam  condidit,  quaj  alteram  arceni 
liabuit :  quam  Ovidius  Alcatboen  ap- 
pellat.  Hie  autem  Ovidius  bulbos 
Megarici  soli  designat,  quos  maxime 
probat  Cato  :  sunt  enim  calidissimas 
iiaturf?.  Urbe  Pelasga]  Urbe,  quam 
permisti  Pelasgi  habitarent.  Pelas- 
gi  oriundi  ab  Arcadibus.  Alcathoi 
qui  mittititr  urbe  Pclasga]  Pclusgi  Va- 
ticanus  unus  cum  Tomasiuiano  :  sic 
Ep.  Hypermn.  '  Ducimur  luacUides 
luagni  sub  tecta  Pclasgi.'     Pelasgi 


enim  proprie  dicuntur  aPelasgia  Ar- 
golica  nrbe  ;  liiric  <t  Juno  Pelasgia. 
Kecte  ergo  Danaiis  Argorum  rex 
Pelasgus :  recti;  et  Alcathous,  «t- 
j)otc  qui  filiuK  Pelopi>«  fuerit.  Co- 
dices nonnulli  Alcalhoc  ut  Met.  vill. 
'  Praetentatque  sui  vires  Mavorlis  in 
urbe  Alcathoe  :'  ubi  tanicn  Alcathoi 
etiani  in  vetusto  codicc  inveni;  et 
recte :  nisi  prajferas  uree  Alcathoc, 
quod  in  duobus  codicibus  ofleudi. 
Alcathoe  enim  arx  Megaris  appella- 
batur  teste  Pausania.  Trist.  i.  E). 
9.  *  Et  quos  Alcathoi  meraorant  a 
mcenibus  ortos  Sedibus  his  profugum 
constitnisse  larem  :'  ubi  Alcathois,  et 
Alcathoes  scripti  pleriquc.  Alcathoum 
autem  Megaras  condidisse,  opcram 
ei  navante  Apolline,  ferunt  vetercs. 
Tlieognis  :  *o?)3€  &val,  avrhs  iJ-iv  invp- 
■ywcras  n6Kiv  &Kpriv  'AKKa66(f!  TlfKoiros 
TraiSl  x^pif  Vevos.  Heins. 

424  Qmsque  tulit  folio']  Nucleos 
pineos  dicit,  quos  in  usuni  Veneris 
adhiberi  solitos,  docuimus  ex  senten- 
tia  Apitii.  Et  Plinius  docet,  nucleos 
nucis  pineae  infirmitatem  virilium  ro- 
borare,  renibus  et  vesicae  utiles  esse. 
Pinus  dcutn']  Pinus  ideo  acuta  appel- 
latur,  quia  folium  habet  capillamenti 
modo  praetenue,  longumque,  et  mu- 
crone  aculeatum,  ut  Plinius  docet. 

425  Docta  quid  ad  magicas  Erato 
converteris  artes]  Diverteris  scripti 
plerique  ;  nisi  quod  Regius  deierte- 
ris:  quomodo  semper  in  vctustiori- 
bus  libris  scribi  jam  obscrvavimus  ad 
1.  II.  Amor.  El.  G.  ubi  ct  de  hoc  loco  : 
unus  mens  reverteris ;  proxime  ve- 
rum.  Scd  cur  magicas  artcsl  Lege 
omnino  medicos  artcs  cum  Moreti  co- 
dice.  Remedio  Amoris  sub  finem, 
'  Ecce  cibos  etiam,  medicina;  fungar 
ut  omni  Munere,  quos  fugias,  quos- 
que  sequare,  dabo  :'  ubi  de  cibis  ad 
rem  veneream  facientibus,  ut  et  hoc 
loco.  Idem.  Deverteris]  Moraris  nar- 
rando. 

420  Interior  curru  mcta  terenda  meo 
esf]  Tcnda  Regius ;  unde  scripti  com- 


3194 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


phires  tenenda  cum  prima  editione : 
ntrumque  probiim  est.  Vide  Notas 
ad  1.  r.  40.  Heins.  Interior  I'netu] 
Redi  ad  Eleg.  2.  Amor,  iii.  12. 

427  Qui  modo  celahas]  Ad  amantem 
redit.  Celahas]  Amicam.  Tua  cri- 
mina]  Inhonesti  amoris  crimen. 

431  Tlireicio  Borea]  Qui  spiral  per 
Thraciam,  et  septentrionalem  pla- 
gam, 

433  3Jodo  dat  fluitantia  rector]  Det 
cnm  scriptis  melioribiis  et  prima  edi- 
tione. Heins.  Fluitantia  lora]  Laxas 
et  solutas  habenas.  Fluitantia  lora] 
/Uneid.  v.  '  Non  tam  praecipites  bi- 
jugi  certaniine  campum  Corripuere, 
ruuntqiie  effusi  carcere  currus  :  Nee 
sic  immissis  amigse  undantia  lora 
Concussere  jugis,  pronique  in  ver- 
bera  pendent.' 

436  Et  si  nulla  subest  amula]  Forte 
subis:  ut  1. 1.  '  Cnm  tibi  juranti  cre- 
didit,  ipse  subit.'     Heins. 

440  Summo  candet  in  igne  cinis]  Si 
cinis,  quomodo  candet?  In  Regio  et 
imo  Vaticano  calet  contra  nietrum, 
unde  alii,  stimmo  qui  calet,  sed  calet, 
cum  calet,  qui  latet,  et  similia.  Scribe, 
summo  canet  in  igne  cinis,  Hinc  pas- 
sim apiid  Potitas,  *  cinis  canus '  et 
'  favilla  cana'  dicuntiir.  Noster  in- 
fra 1.  Ill,  *  canere '  quoque  dixit  de 
violariis  :  '  Hos  ego,  qui  canent,  fru- 
tices  violaria  vidi.'  Heins^. 

443  Pigra  situ]  Tarda  amandi  de- 
suetudine.  Pigra  situ]  Videtur  Poe- 
ta  respexisse  ad  jEneid.  vii.  '  Sed  te 
victa  situ,verique  effeta  senectus,  O 
mater,  curis  nequidquam  exercet,' 
Quanquam  in  dissimili  eetate.  Sic 
et  Senec.  OEdip.  817.  '  Prima  lan- 
guescit  sennm  Memoria,  longo  lassa 
sublabcns  situ.' 

447  O  quantum  et  quotics  numero 
comprendere  non  est,  Felicim]  O  quater 
Regius  cum  (juatuor  aliis ;  recte : 
dixi  dc  hoc  loro  supra  vs.  28.  Pos- 
set et  Icgi  Ter  quater :  ut  Pout.  1.  iv. 
El.  y.  '  Ter  (piater  imperii  la;tus  ho- 
Bore  tui.'    Virgil.  <  o  torque  quater- 


que  beati.'  Horat.  '  Felices  ter  et 
atnplius  :'  sed  nil  temere  mutandum. 
Heins. 

449  Crimen  pervenit  ad  aures]  In- 
telligit  te  aliam  amare. 

450  Excidit]  Redi  ad  Art,  Amat. 
I,  539, 

458  Inque  tuo  flens  est  accipienda 
sinu]  Tuos  sinus  scripti,  Heins. 

460  Hoc  uno  solvitur  ira  7nodo]  Vel, 
tollitur  Regius;  quod  et  in  aliis  non- 
nullis  occurrit.  Idem.  Hoc  uno  solvi- 
tur  ira  modo]  Vide  supra  vs,  413, 
'  Pax  omnis  in  uno  est,' 

464  Illo,  crede  mihi,  gratia  nata  loco 
est]  Juncta  tres  scripti ;  quomodo  et 
Arondelianus.  Unde  Petrus  Scrive- 
rius,  approbante  in  Observationibus 
Gronovio,  Illic,  crede  mihi,  gratia  junc- 
ta  loco  est.  Heins.  Illo  gratia  nataloco 
est]  Ubi  dulce  morari  est.  'Carpamus 
dulcia,'  Pers.  v.  'A<^poSiT7j  ■^SeTa  6e6s. 
Eurip.  Phoeniss.  Et  noster  ii.  de 
Remed,  '  Illo  lotophagos,  illo  Sire- 
nas  in  antro  Esse  puta,'  Prudenter 
autem  hie  navigandum,  Mr;  '6\us  ex*"* 
yvwciv  fiiTayvvatKuiv.  Quanquam  Pis- 
tocler,  Plauti,  in  suppositis,  a,  1.  vs. 
21,  sibi  facile  ignoscit,  '  et  aetati  li- 
cere  plusculum  jacturae  facere'  exis- 
timat.  Sic  tamen  flos  aetatis  deliba- 
tus  imniinuitur  :  ut  praeclare  Pindar. 
Pylli.  Od.  IV.  'AdpSais  TreWe  Spanuv 
'NvKTfiTffiv  ivd'  a/xepats  'Itphv  eufoiSs  lixc- 
Tov.  Et  Od,  IX.  ibid.  '^H^aKai  «/c  Ae- 
X«'c"'>'  xelptP  jueAiTjSe'a  iroiav. 

407  Prima  fuit  rerum]  Homines  per 
Venerem  primum  conciliates  dicit : 
ut  doceat,  amicam  iratam  posse  quo- 
que reconciliari. 

468  Unaque  erat  fades,  sidera,  terra, 
/return]  Erant  fades  scripti  multi 
cum  prima  editione ;  rectc  :  sic  in 
Fastis  1,  I,  *  Ignis,  aqua%  tcllus,  unus 
acervus  erant.'  Met.  i.  '  Ante  mare 
et  tellus,  et  quod  tetrit  omnia  csluni, 
Unus  erant  toto  uaiur.x  vultus  in 
orbe  :*  sic  et  ibi  scribcndum  opinor. 
Heins. 

469  J>Iox   caium    impositum  tcrris] 


ARTEM    AMATORIAM.      LIB.    II, 


3195 


Per  coelnm  ignem  et  ai-rcm  denotat. 

•170  Inane  Chaos]  Cliaos  I'liit  (luac- 
dam  ab  initio  iinitas  liiaiis,  patcns- 
quc  in  profimdiim  :  quam  priiicipiuni 
fiiissc  dicuiii  product ionis  oniniuin 
re  rum. 

471  Silvaferascepit,  voltiaes  ugita- 
bilis  air]  Interpolariiiit  liimc  locum, 
ex  libro  Metaniorplioseon  prime,  qui 
postcriorem  in  a'er  syllabam  non  posse 
produci  existimarunt.  Nam  scripti 
vcteres  cum  primis  editionibus  con- 
stanter,  et  recte,  Silva  /eras,  volucren 
air  accepit  habendas.  Heins. 

47iJ  Turn  genus  liumaTtum  solis  crra- 
bat  in  agris]  Cic.  quoque  idem  refert 
bis  verbis:  '  Nam  fuit  quoddam  tern- 
pus,  qmmi  in  agris  homines  passim 
bestiarum  more  vajiabantur,  et  sibi 
victu  ferine  vitam  propagabaut :  nee 
ratione  animi  quicquam,sed  pleraque 
viribus  corporis  administrai)ant.'  So- 
ils errubat  in  agris]  Veteres  eniin  et 
rudes  illi  homines  olim,  sub  Saturno, 
montes,  rupes,  et  cavas  arbores  inco- 
lebant  pro  domibus,  ferarum  modo. 
Ideoque  Virgil,  rude  illud,et  indocile 
vocat  genus  hominum,  truncis  et  ro- 
bore  duro  natum,  queis  neque  mos 
neque  cultus.  Quod  et  de  Arcadib. 
A  poll,  in  Argon,  iv.  265.  "Ap^aSes-, 
01  Kol  iTp6ad€  aeArival-qs  vhiovrai  Zw€iv 
(pTfyhv  eSoi/TfS  eV  otjpfffiv, 

171  Hisque  merce  vires]  Idque  po- 
tiores  scripti  cum  prima  editione. 
Heins. 

477  Blanda  truces  animos]  Amor 
(inquit)  reddidit  homines  mansuetos 
et  placidos. 

478  Constiterant  uno  fcemina  lirqite 
toro]  Loco  recte  cum  prima  editione 
scripti ;  nam  in  toro  non  statur ;  et 
tori  usus  ilia  tempestate  baud  ullus 
erat,  nisi  tVondes  pro  toro  accipis. 
Heins. 

479  Quid  faccrem]  Probe  Aronde- 
lianus,  Quodfaccrent,  ipsi  nullo  didicere 
magistro.  Idem. 

482  Invcnit  in  media]  Convcnit  uuus 


Kegius  :  sic  1.  iir.    '  Conveniunt  illas 
cum  volucre  viri.'  Idem. 

48S  Cerva  parem  sequilur]  Sic  et  in 
Met.  IX.  *  Se(|uit»r  sua  famina  ccr- 
viim.'  Parem  aut«iu,  aut  rjusdem  ge- 
neris, aut  paritcr  cnpulatum.  Sic  in 
Fastis :  '  Et  docuit  jungi  rum  pare 
qiiemque  sua.'  Serpens  serpnite  lene- 
lur]  Viperai  co(?unt  complexu,  adeo 
circnmvolutai  sibi,  tit  una  existimari 
biceps  possit;  auctor  I'lin. 

485  Salilur]  Initur. 

48G  Immundum  marem]  Hircuin 
male  olentem. 

487  In  furias  agilantur  equte]  Vir- 
gil, '  Scilicet  ante  onines  furor  est  in- 
signis  equanim.'  Spatinque  remota'] 
Dii-junctae  locorum  intervallo.  Spa- 
tioque  remoto]  Remotce  scripti  nonnuUi 
cum  prima  editione.  "LegajSputioquc 
remota  Per  loca.  Heins. 

491  Succos  Machaonios]  Scribit  Di- 
odorus,  i^Is^ulapium  filios  reliqiiisse 
Machaonem  et  Podaliriura,  qui  cum 
Agameninone  ad  Trojain  navigarunt, 
et  plurimum  curandis  vulncribus  pro■^ 
fiiisse :  unde  eis  immunitas  rerum 
omnium  est  concessa. 

493  3Iani/estus  Apollo]  In  nimbo. 
Sic  Virgil,  iv.  '  ipse  Deum  manifesto 
in  luniine  vidi.'  Sed  non  omnium 
oculi  sunt  idonei  ad  id  dijudicandum  : 
ideoque  Minerva  ad  Tydid,  Iliad,  E. 
127,  'AxXvvS'  aZ  tol  an  dcp6a\fiwv  eAov, 
^  -rrptv  iirrjev,  ''0(pp  it  yivdaKris,  r]/j.i:U 
dehv,  T)5€  Kal  &vSpa.  Hujus  meminit 
Socrat.  in  Alcibiad.  ii.  apud  Platon. 

496  Vates  ille  videndusadest]  Prima 
cditio  cum  scriptis  plerisque  adit.  Re- 
gius cum  uno  Patavino  ubit.  Septem 
alii  erat.  Quatuor  ait.  Comclinianus 
ex  melioribus  agit ;  ne  dubita  quin 
vere.  Statins  Theb.  iii.  '  Sed  me 
vester  amor,  niniiusquc  arcana  pro- 
fari  Phtubus  agit.'  Achilleide,  '  Non 
patiar:  mens  iste,  meus.  Tu  Diva 
profundi,  Et  me  Plicebus  agit.'  Nota 
ctiain  ilia  East,  vi,  '  Est  Deus  it) 
nobis ;  agitaute  calescitnus  illo.'  AtU 


3196 


SOTJE    VARIORUM    IN    OVIDII 


emis  Aiateis,  '  major,  Major  agit 
mentera  solito  Deus.'  Sic  et  '  agi  fu- 
nis,' et  similia.  Heins. 

498  Disciptdos  tuos]  Qiiibus  trad  is 
pr»cepta  amandi.  Ad  men  temphil 
VEdem  Apollinis  Delphici  iiitelligit; 
de  qua  multa  Justinus  I.  xxiv. 

499  Est  ubi  (liter sudi]  Ibi  niajori 
ex  parte  scripti :  nisi  quod  Regius 
et  duo  alii  cum  prima  editione  tibi. 
Heins.  Est  ibi  diversum]  Sapientis- 
simum  dictum  Cliilonis  Lacedaemonii 
designat,  quo  jubet  unumqnem(|uc  se 
agnoscere.  Juvenalis :  '  E  ca?lo  de- 
scendit  yvUdi  creavTou,' 

505  Taciturna  silentia  vitetl  Rum- 
pat  excerpta  Jureti  et  quatuor  ex 
nostris.  Metam.  i.  '  Jupiter  hoc  itc- 
rum  sermone  silentia  rupit.'  Met.  xi. 
'  nee  voce  silentia  rumpunt  Sollicilivc 
canes,  canibusve  sagacior  anser.'  Val. 
Flaccus  1.  III.  '  Ingemuit  Juno,  tan- 
demque  silentia  runipit.'  Libro  v. 
*  Non  tulit  haec  aniniis,  quin  longa 
silentia  Pallas  Rumperet  irridens.' 
Silins  1.  V.  '  Isque  insueta  tuba  nion- 
stravit  murnmra  primus  Gentibus,  et 
bellis  ignava  silentia  rupit.'  Claudia- 
nus  IV.  Cons.  Honorii,  '  Et  diulum 
taciti  rupcre  silentia  Delphi.'  Alci- 
mus  Avitus,  '  Perstrepuit  subitus, 
rumpitque  silentia  clamor.'  Heins, 
Taciturfia  silentia  rumpat]  Adi  Epist. 
XIV.  31. 

508  Vesanusscripta  po'iiln  le^^at]  Non 
sanm  libri  veteres  cum  prima  editione. 
Heins. 

515  Quod  ladit  amantes']  Ladut 
scripti  poliores.  Heins. 

517  Quot  lepores  in  Alhol  Athos 
mons  est  Macedonia;,  quem  Xerxes 
rex  Persarum  continenti  abscidit  in 
longitudine  passuum  miile  ({uingento- 
riim,  adeo  sublimis,  ut  aitior  icstime- 
tur  quam  nude  imbres  cadunt.  .Sta- 
tins:  *  Inginti  tellurem  proximiis 
umbra  Vestit  Atbon,  nenioruuKpie 
obscurat  imagine  pontum.'  Pascun- 
iurin  Hybla}  Hybla  fuit  urbs  Siciliae, 


ab  Hyblone  rege  dicta,  nt  vohiit 
Thncydides.  Hiec  postca  Magara 
appellata  fuit :  unde  Marc  apes  '  Hy- 
blaas'  appellat,  quaj  in  Sicilia  mel 
optimum  conficiebant. 

520  Multo  spicula  felle  madcntl  Vi- 
rent  unus  Regius ;  de  qua  lectione 
diximus  ad  Aponnni  Claudiani,  sub 
finem.  Met.  ii. '  Pectora  felle  virent.' 
Heins.  Spicida]  Tela  Cupidinis.  Mul- 
tofellel  Multo  dolore. 

521  Quam  iu  fortnsse  videbis~\  Vide- 
res  Regius.  Forte  tibi  quam  fortasse 
videre  est.  Heins. 

524  Ferfer  et  hnmunda]  Per/er  et 
in  nu(/a  tres  libri ;  etiam  bene.  Vide 
notas  ad  Epist.  xiv.  14.  Qnidam  in 
dura:  supra  tameu  lib.  i.  *  Pallia  si 
terrae  nimium  dimissa  jacebunt,  Col- 
lige,  et  immnnda  sedulus  eft'er  humo.' 
Pro  ponere  multi  jnmito  ;  male  :  unus 
Perfer  in  nnda.  Lege  perfer  in  im- 
munda  ponere.  Anior.iii.El.il.  'Er- 
go ego  sustinui,  foribus  tarn  sappe  re- 
pulsis  lugennum  dura  ponere  corpus 
Inimo.'  Idem. 

528  Limine  pone  rosasi  In  fore  scrip- 
ti. Fast.  II.  '  custos  in  fore  nulUis 
erat.' 

531  Effiigere  hinc  non  est,  quare  tibi 
possit  arnica  Dicere.  Non  omni  tem- 
pore sensus  abest]  Codices  quidam 
Effugere  huic :  quare  scribo,  iJ/fi/g'ere 
Imnc  nun  est ;  de  qua  correctionc  ade- 
anttir  notae  nostra?  supra  hoc  libro  ad 
vs.  28.  unde  liquet  a  magno  Scaligero 
pro  Dicere  frustra  Cedere  reponi. 
Pro  abest  prima  editio  cum  Regio,  Ju- 
reti excerptis,  et  scriptis  plcrisque, 
obest :  Neapolitanus  et  sex  alii  adest ; 
quod  aniplector.  Intelligit  sensum 
rerum  amatoriarum.  Noster  infra, 
'  'J'u  qiiO(iue,  cui  sensum  Veneris  na- 
tiira  ncgavit.'  Sed  ne  sic  quideni 
locus  integer  satis  aut  perspicuus, 
nisi  rcponas  pro  quare,  cave  ne  :  Effu- 
gere hunc  non  est,  cave  ne  tibi  possit 
umica  Dicere :  noti  omtii  tempore  sensus 
adest.    Cave  a  vcrbo  aiitiquo  cava  tcr- 


ARTEM    AMATf)RI\M.      Llll.    U, 


3197 


tia;  coiijn!;afionis.  Noster  Amor.  i. 
El.  8.  '  Sod  cave  ne  gratis  hie  til)i 
constetanior.'  Pont.  iii.  El.  1.  *  Hanc 
cave  dcgcnercs,  et  sint  pracconia 
nostra  Vera  vide.'  Sic  non  Cicero 
tantiim  in  Arateis  aut  Lucretius,  scd 
Horatius  quotiiic  et  Tibiillns  et  Pro- 
pertiiis  non  nno  loco.  Certe  libro 
primo  supra  in  vctenimo  Rej^io  co- 
dice  care  pro  cute  oft'endi  scriptuni. 
Propertio  redde  hoc  verhnm,  lib.  iv. 
Elcg.  de  Tarpeia,  '  Cras,  ut  rumor 
ait,  tola  piignabitiir  urbe  :  Tu  cave 
spinosi  roscida  terga  jiigi :'  ita  enim 
scribenduin  esse  seqiicntia  evincunt  ; 
neqiie  alitcr  exstat  in  nonnullis  mcni- 
l)ranis  :  \u\«^at'i  Tucape.  Heins. 

538  Dijficilis  labor]  Ut  patienti  ani- 
nio  rivalem  feras  ;  cpiod  perquaui  dif- 
ficile esse,  ostendit  Propertius  dicens, 
'  Rivalem  possum  non  ego  ferre  Jo- 
vem.' 

540  Eris  mufini  victor  in  arcc  Jovis] 
Triunipliabis  dc  arnica,  ut  iniperato- 
res,  qui  triunn)hantes  ad  jedem  Jovis 
Capitolini  vehebantur  triumphali  cur- 
ru. 

541  Qucrcus  Pelasgas]  Pelasgi  Do- 
doncum  Jovis  templum  construxe- 
runt,  subjectum  monti  Tomaro,  cen- 
tum fontibus  celebrato.  In  eo  loco 
Probus  granimaticus  scribit  columbas 
et  qucrcus  huniana  voce  respousa  de- 
disse.  Virg.  '  Atque  habilae  Graiis 
oracula  (picrcus.'  Qucrcus  Pelai^gas'] 
Redi  ad  Amor.  m.  10.  9. 

542  Istis  majus]  Ut  rivalem  feras 
patienter. 

543  Innuet]  Ilia  nutu  significat  ri- 
vali.  Scrihet]  Ad  rivalem.  Netangc 
tabellas]  Ne  resigna  lileras. 

545  Hoc  in  legitima  pra-stanf]  Free- 
stent  m  uno  Vaticauo  lectius  :  ut  sn- 
pra,  '  Lite  fugent  nuptaeque  viros, 
nuptascpie  mariti.'  Heins.  Prastanf] 
Ut  eant  quo  velint. 

549  Ad  partes  vents]  Adi  Amor.  i. 
8.  87. 

550  Quolibct  ira  fcrat]  Ftret  scripti 
cum  prima  cditionc.  Heins. 


553  horlior  iUe  est,  Quo  veniunt  alii 
conciliante  riri]  Firo  Regius,  cxcerp- 
ta  Juroti,  et  niuiti  alii  ex  melioribus  ; 
optime :  '  veniunt,'  uxores  iiimirum. 
(Juo  conciliante  uxores  veniunt  alii 
viro  :  egiinus  jam  de  hoc  loco  initio 
hnjus  libri.  PrEBtcrea  pro  doctior 
opinor  esse  scribendum /oHior,  quic- 
quid  obnituntur  libri  veteres  :  et  id 
quoque  jam  monitum  a  nobis  lib  I. 
2bl.  Idem. 

55G  Fassus  ah  ore  piidor]  Lasus  p  riraa 
editio  et  niulti  ex  scriptis;  ut  Ep. 
Didus,  '  Exige  la:se  pudor  pcenas, 
violate  Sichaeo.'  In  pluribus  falsus  ; 
forte  pro  pulsus.  Neapolitanus  codex 
probe,  Ae  fugiat  fasso  victus  ah  ore 
pudor.    Idem. 

560  In  causam  damni]  In  causa  me- 
liores.    Idem. 

5G1  rabulanarratur]  Malim  )iarran- 
tur ;  Mars  et  Venus  videlicet:  ct 
mox,  '  Ut  quamque  attigeris,  fabula 
turpis  erunt.'  Martial.  1.  xii.  ad  Sem^ 
proniam,  '  Dulcis  in  Elysio  narraris 
fabula  campo.'  Statins  Achilleide, 
'  Ast  ego  vel  primae  puerilis  fabula 
culpae  Narrabor  famulis.'  Horat. 
Epod.  XI.  '  Per  urbem  Fabula  quanta 
fui !'  Tibullus  lib.  ii.  Eleg.  3. '  Fabula 
nunc  ille  est.'  Et  alibi, '  Parce,  puer, 
qua'so:  ne  turpis  fabula  fiam.'  Noster 
Amor.  1.  III.  Eleg.  1.  '  Fabula,  nee 
sentis,  tola  jactaris  in  urbe.'  Plura 
ad  Amor.  1. 1.  Eleg.  13.  Heins.  Fabula 
narratur  toto  notissima  coolo]  '  Quid 
nisi  Mjeonides  Veuc-rcm  Martemque 
ligatos  Narrat  r  Adagium  in  Suida 
'H(pal(TTios  Seff/xos,  de  re  incxplicabili. 
Affabulationem  invcnies  in  Eustath. 
Odyss.  ©.qui  satis  lioncstam  praefert 
orationem.  Athenaus  quoque  i.  12. 
humaniier  hoc  excusat,  nempe,  canto- 
rem  hunc  dehortari  voluisse  hoc  ex- 
emplo  Phajacas  a  uialis  moribus :  item 
I.  XII.  in  princip.  ad  nu)res  refert 
corrigentlos,  ov  yap  apera  naKa  fpyct' 
KLxdvet  To\  ^paSvs  uikvv.  Quod  pracciarc 
Homerus  epiphouema  bnic  fabula: 
subjicit. 


3198 


NOT/E    VARIORUM   IN   OVIDU 


562  Mulciberis]  Vulcani,  qui  a  mul- 
cendo  Mulciber  appellatur  :  quoniam 
ignis  sit,  et  omnia  nuilcet.  Scribit 
Diodorus  Vulcanuni  feni,  aeris,  ami, 
argenti,  omniumque  quae  arte  fabri- 
cantur,  artem  invenisse,  caeterosque 
docnisse  :  quapropter  hariim  lerura 
opifices  onines,  vota  sacraqiie  hiiic 
Deo  niaxime  facientes,  ignein  iu 
aeternain  memoriam  suscepti  beneticii 
Vulcanuni  vocaveie. 

567  Pedem  risisse  mariW]  Pedes 
scripti  et  prima  editio.    Heins. 

569  31artc  palam  simul  est  Vulcajium 
imitata  decebat}  Simulet  quinque  libri ; 
simulat  Moreti  codex.  Et  pro  decebat 
unus  Patavinus  decenter ;  ut  infra 
1.  III.  '  discant  lacrymare  decenter.' 
In  illo  Tibulli,  '  Mille  liabet  ornatus, 
niille  decenter  babet.'  Idem.  Marte 
palam  simul  eU]  Coram  Marte.  T'«/- 
canum  imitata]  Vulcanum  claudican- 
tein. 

571  Sed  bene  concubitus  primo]  Pri- 
tnos  prima  editio  cum  scriptis  pleris- 
que.    Heins. 

.  57S  Quis  Solem  fallere  possit]  Redi 
ad  Epist.  XII.78.  Falkre  posset]  Pos- 
sit  scripti  plerique.  Heins. 

579  Fingit  iter  Lemnon]  Lemnos 
insula  est  in  JEgxo  mari  ante  montem 
Atbo.  In  earn  insulani  Jupiter  Vul- 
cannm  c  coelo  dejecit :  hinc  a  Poijlis 
Lemnins  et  Tardipes  appellatur. 

582  Continuisse  ftrimt]  Putunt scrip- 
ti cum  prima  editione.    Heins. 

584  Partibus  obscwtiis  opposuisse  mu' 
n«s]  Apposuissc  sex  scripti  ;  recte : 
quatuor  imposuisse:  vide  Notas  ad 
Epist.  IX.  60.    Idem. 

585  Hie  aliquis  ridetis]  Has  tres 
scripti ;  plures  Hinc:  nil  mutandum. 
Idem.  Hos  aliquis  ridens]  Aliquis  de 
Dis  non  tristibus:  adi  Homer.  Odyss. 
0.  340,  unde  haec  translata  sunt. 

587  Vix  precibus,  Neptune,  Sfc.]  Ve- 
nus eniiH  dicitur  nata  ex  spuma 
maris;  ideo  pro  ea  Neptunus  Vulca- 
uuni  exoravit,  ut  vincula  solveret. 

btiH  Mars  (Jrctcnoccupal,  ilia  Paplion] 


Mars  Tlirecen  Joannes  Rutgerslus  in 
Venusinis  Lectionibus  ;  quod  ego 
optimi  doctissiraique  avunculi  scrip- 
turn  aliquando  luci  dabo;  quomodo 
et  in  ora  codlcis  sui  Sraliger :  optime. 
Mars  enim  Thracius,  cui  nihil  cum 
Creta  est  negotii.  Certe  Patavinus 
unus  Thracem.  Idem.  Ilia  Paphon] 
Venus  Paphon  abiit.  Est  enim  urbs 
Cypri  duplex,  Paphos  scilicet,  et  Pa- 
laepaphos,  id  est,  antiqua  Paphos ;  ut- 
raque  Veueri  sacra :  unde  Venerem 
Paphiam  et  Palaepaphiam  appella- 
mus. 

589  Hoc  tibi  prof ecit,  Vulcane]  Re- 
gius pcrfecto:  caeteri  pleriqnc  pro- 
fecto.  Lege profectum ;  quomodo jam- 
dudum  conjeci:  quod  Vaticanus  unus 
confirmat.  Hoc  profecisti,  inquit, 
Vulcane,  ut  liberius  nunc  faciant, 
postqaam  pudor  abesse  coepit,  quod 
tcgcbant  ante.  Nam  et  sequent! 
versu  scribendimi  ut  pudor  otnnis  ubest, 
non  et  pudor ;  quod  scriptos  editosque 
perpcram  occupavit  praeter  Patavi- 
num  ununi.    Heins. 

593  Deprensa  Dione]  Dionem  seu 
Venerem  dicit  suo  et  Vulcani  exemplo 
nionere  et  jubere  cseteros,  ne  mutuo 
sibi  insidias  faciant.  Dioue  aiitem 
nynipha  fuit  Oceani  et  Tetliyos  filia, 
ex  qua  Jupiter  Venerem  sustulit. 

594  Insidias  illas,  quas  tulit  ipsa, dare] 
Pati  roctius  in  nonnullis  legitur  ve- 
tustioribus;  nisi  mavis,  Insidiis  illis, 
quas  tulit  ipsa,peti:  certe  in  uno  Va- 
ticano  ])eti  legebatnr.     Heins. 

598  Quosfaciunt]  Jiistitiamscrvare, 
etnonresignarealienas  literas.  Mcrul. 
Ignis  et  unda  riros]  Sensus  Poiita*  est, 
literas  amatorum,  si  intercipiendae 
adeo  videntur,  intercipiaut  illi  qui, 
adiiibitis  igne  et  aqua,  justi,  hoc  est, 
legitiuii  mariti  facti  sunt,  non  rivales, 
aut  similis  conditiouis.  Solebant 
autem  in  solcnnibus  nnptiis,  quibus 
uxoret  marilus  legitime  jungebantur, 
ignis  et  aipia  adhibcri,  qu;c  ulriiiqiie 
sponsus  ct  nova  nui)ta  contingereut : 
ad  aignificaudum,  quod,  ut  IiEUC  ele- 


ARTEM   AMATORIAM.     LIB.   II. 


3199 


mpnta,potis,siiTintn  ac  maxiinc  ncces- 
saiia,  inter  se  in  commune  tangerent : 
ita  caeteras  quoqiie  res  necessarias 
communes  cssent  liabituri.   Micyll. 

000  Jnstila  nulla^  Nulla  niatrona. 
Luditurl  Ridetur,  violatur. 

601  Quis  Ceteris  ntus  audet  culgare 
prof  anus]  Ausit  vulgarc  profanis  recte 
mellores  libri.  Hinc  ilia  sacrorum 
formula  passim  cbvia,  '  procul  este 
profani ;'  et  apud  Graecos  «/<ar  «/caj 
«(TT€  /3e/3i)A.oi"  et  (Kas  iKas  JJffTis  aXirpSs' 
excludebantur  eniin  non  initiatl.  Or- 
plieiis  apud  Clementeni  etTatianum, 
dvpas  5'  fTTtOicrOe  /3f)3^Aots  Uaaiv  S^ws. 
Horatius,  *  Ilium  vetabo,  qui  Cereris 
sacrum  Vulgarit  arcanae,  sub  isdem 
Sit  trabibus,  fragilemque  mecum  Sol- 
vat  phaselum.'  Hcins.  Quis  Cereris 
ritus]  Scribit  Diodor.  Cererem,  Pro- 
serpinamquaerentenijfacibus  in  /Etna 
aecensis :  varias  orbis  partes  per- 
agrasse  :  hominesquc,  qui  eam  sus- 
cepcrant,  frnmenti  usum  docuisse. 
Primi  t'uerunt  Siculi,  deinde  Atheni- 
euses,  qui  banc  Deam  publlce  prae 
ceteris  coluere,  cum  sacrificiis  amplis- 
simis,  turn  Eleusinee  mysteriis:  quaa 
antiquitate  castimoniaque  apud  liomi- 
nes  sunt  vulgata.  ^Nlysteria  Cereris 
Atticae  nulla  niagis  re  quam  silentio 
sacrata  sunt.  Cereris  ritus  vuJgare 
profanis']  Sic  ilia  de  suis  sacris. 
Totfofx.'  ^  KuXhy  ix6voy,  ra  5'  &\\a  aiyw. 
Vide  Herod.  De  Cereris  initiatione 
lib.  ir.  *  Haec  sacra  Gra^ci  6fffiJ.o(p6pta 
vocant :  absit  ut  eloquar,'  inquit. 
HicritusafiliabusDanaes,eXiEgypto 
venientibus,  in  Gracciam  illatus  cre- 
ditur.  '  Hinc  fida  >.ilentia  sacris.' 
Virgil.  Nempe  instiluta  ab  homini- 
bus  callidis,  ut,  quid  coiat  populus, 
nesciat.  Lactant.  v,  18.  Itatjue  sub 
specie  religionis  pii  tantum  et  casti 
admittebantur,  profanis  exclusis.  Ut 
Nobiliss.  Heins.  Gra-co  versiculo  ex 
Orpb.  annotavit :  cujus  priucipium 
est  :    Ae^O;uat  otis  Of/xis  iajl. 

602  Mugnaquc  Threicia  sacra  rcpcrta 
Sumo]  Sacra  Cereris,  et  qu^e  fiebant 


in  Samotbracia,  secrcta  fuissc,  docet 
Diodorus  in  vi.  bis  verbi* :  Nam  ceri- 
monije,  quas  Athenienses  omnium  ce- 
lebcrrimas  in  Eleusina  faciunt,  quae- 
que  in  Samotbracia,  atqiie  inTLracia, 
unde  eas  Orplieus  sumpsisse  traditur, 
finnt,  in  Gnoso  apud  Cretam  prisca 
lege  slatutoque  tempore  celebrantur  : 
quo  palam  est,  ejusmodi  cerimonias 
ab  eis  ad  alias  gentes  fuisse  traductas. 
Vide  Macrob. 

603  Eximiaest  virtus prastare  sileniia 
rebus]  Exigua  script!  potiores  cum 
prima  editione  :  et  setiuenti  versa 
At  contra,  pro  El.  Supra  dixerat  1.  ii. 
Am.  Eleg.  2.  '  Quis  minor  est  autem 
quam  tacuisse  labor  ?'  Curtius  1.  iv. 
'  Lingua  apud  Persas  gravius  casti- 
gatur,  quam  uUum  probrum  :  nee 
niagnam  rem  Magi  sustineri  posse 
credunt  ab  eo  cui  tacere  grave  sit, 
quod  bomini  faciliimum  esse  voluerit 
natura.'    Heins, 

605  Quam  bene]  O  bene  iidem  vete- 
res:  et  sequenti  versu  Garrulus  Tan- 
talus transpositis  vocibus.  Trist.  i. 
'  O  bene  ;  quod  non  sum  mecum  de- 
sccndere  passus!'    Idem. 

006  Garrulus]  Qui  Deoruni  secreta 
hominibus  prodidit. 

609  Cistis]  Loco  tuto  et  secrete. 
Alludit  autem  ad  Cereris  sacra,  quae 
more  Attico  in  cistnlis  recondita  capi- 
tibus  virginum  sustinebantur:  quas 
Canqi/ioras  appellabant.  Mcr.  Condila 
si  nonsunt]  Confundit  lioc  loco  Merula 
cerinionias  Cereris,  et  Canephorias. 
Aliud  enim  Kavi}<popuv  Gr.Ecis  fuit, 
aliud  cistae  Cereris  :  KavT]<popuv  enim 
puella-  Gra  corum  solebant,  vel  cum 
in  pompa  Minerva^  sacris,  quie  Pana- 
t/u'/mjfadicebantur,canistracapitibus 
imposita  gerebant,  quibus  ea,  quae 
Ueae  otterenda  essent,  contiuebantur. 
Ciata:  autem  in  sacris  Cereris  inter 
symbola  habebaniur,  significantes 
clausa  atque  arcana  onmia  liaberi 
debere,  (sive  in  iis  nulusa  sacra Deae 
fuerint,  ut  hie  Merula  putat,  sive 
sccus;)  periude  utiii  cerimoniis  Bac- 


3200 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


chi  vannus,  cujus  et  Virgil,  meminit. 
Quod  autem  silentium  adhiberi  sacris 
Cereris  necesse  fueiit,  vulgo  iiotum 
est.   Micyll. 

610  Ncc  cava  vesanis]  Nee  inanis 
galeae  pulsu,  tanqnam  aere  Coryban- 
tum,  aiit  tubae  cUingorc  omnibus  rc- 
tegantur  :  vult  enim  Venus  celari  sua 
furta.  Sane  per  '  cava  sera'  Poetai 
tubas  designant,  per  '  flexum  '  vero 
'  aes  '  cornu  intelligimus,  quo  in  prae- 
liis  utebantur  majores.  Ovid.  '  Non 
tuba  directi,  non  seris  cornua  flexi.' 
Melius  tamen  est,  ut  per  '  flexum  aes ' 
buccinaui  intelligamus.  Ictibus  tera 
sonant]  Aniicissimus  et  doctissimus 
Hadrianus  Wallius  noster,  Nee  cava 
vcsanis  ictibus  (era  sonent :  et  recte. 
Monet  sine  niulto  strepitu  pcragenda 
esse  Veneris  sacra;  et  alludit  ad  sacra 
Isidis  ac  Cj'belcs,  in  quil)U3  plurimus 
sistrorum  ac  tympanorum  usus.  Proxi- 
mo versu  videtur  scribendnm,  Ilia 
quidem  inter  nos  7nedio  versantur  in  usu. 
Heins. 

612  Sic  tamen  inter  lies']  Sed  sic  inter 
tios  libri  veteres  plerique  cum  prima 
editione.    Idem. 

018  Parsque  subijijectaveste]  Super- 
jecta  veste  duo  codices.  De  hoc  loco 
actum  a  nobis  Amor.  i.  El.  4.  48. 
Idem. 

623  Non  sub  Jove]  Non  in  luce,  aut 
aperto. 

625  At  nunc  nocturnis]  Eos  damnat, 
qui  quod  uocte  egernnt,  die  profe- 
runt.    3Ier. 

627  Scilicet  excuties  omnes  uhi  qua;, 
que  puella  est]  L'bicunque  puella  est 
prima  editio  cum  niultis  scriptorum. 
Lege  cum  C'omcliniano  et  (juatuor 
aliis,  omnes  ubicunque puellas.  Sic  Amor, 
lib.  III.  El.  9.  *  Te  Dea  muniticam 
gentes  ubicunque  loquuntur.'  Virgi- 
lius  yEn.vii. '  torvumqne  rcpente  Cla- 
niat,  lo  matrcs  auditu  ubicunipie  La- 
tiua;.'  StatuisSylv.  i.  Soleriis, '  legos- 
que  urbcs(iue  ubicunque  togata^  Cer- 
tciil  la;titia.'  Et  Tlicb.  xi.  *  Conve- 
niant    ubiciuiquc    nurus    niatrcsijuc 


Pelasgae  Longaevique  patres.'  Helos. 
Scilicet  excuties  omnes,  £fc.]  Monet 
poeta,  mininie  hoc  esse  faciendum. 
Micyll. 

629  Nee  desint]  Ne  meliores.  Heins. 
633  Corpora  si  nequeunt,  quce  possunt 

nomina  tangunt]  Tractant  unus  Arabro- 
sianus,etoptimus  Regius,  pro,  attrec- 
tant.  Pont.  in.  El.  3.  '  Qualis  la 
at'i  ia?  tergo  solet  esse  columbae,  Trac- 
tantum  multae  quam  tetigere  manus.' 
Gratius  Cynegetico  :  '  illi  aggeribus 
tentare  superbis  ^Etbera,  turn  mattes 
ausi  tractare  Deorum :'  ita  locus 
vexatissimus  scribendus,nisi  a^trccfare 
mavis.    Idem. 

63 1  Famaque  non  facto  crimine  cri- 
n.en  habet]  Non  tacto  corpore  scripti 
fere  omnes  cum  prima  editione  j  quod 
omnino  admittendum.  Bene  igitur 
tractant  pro  iangunt  superiori  versu 
reposuimus,  ne  bis  eodem  verbo 
odiose  utatur.    Idem. 

630  Et  centum  duris  postibus  addc 
seras]  Obde  Regius  cum  Scaligeri  ex- 
cerptis  et  aliis  nonnullis  :  sic  et  ob- 
dere  pessiilum  foribus'  apud  Comi- 
cos :  '  obdere  forem'  infra  lib.  iii.  ex 
antiquis  codicibus :  '  Obde  forem  :  et 
duro  dicat  tibi  janitor  ore,  Non  potes : 
exclusum  te  quoqun  tanget  amor.' 
Fast.  1.  '  Pace  fores  obdo,  ne  qua 
discedere  possit.'  Pont.  ii.  Eleg.  2. 
'  Nee  rigidam  timidis  vocibus  obde 
forem.'  Fast.  i.  '  Proque  domo  longis 
spelunca  recessibus  ingens  Obdita  :' 
ita  veterrimus  Vaticanus ;  vulgati, 
Abdita.  Reddenda  et  ea  vox  Propertio 
lib.  n.  Eleg.  10.  ad  Cynihiam, '  Aune 
ego  transirem  tua  limina  clausa  ma- 
ritus,  Respiciens  lulis  obdita  lumini- 
bus  ?  All  mea  turn  quales  faceret  tibi 
tibia  souiuos,  Tibia  funesta  tristior 
ilia  tuba!'  sic  locus  ille  meudosissi- 
mus  constituendus.  Pro  obdita  vulgati 
nuUo  stnsu  perdita;  scripti  pi'odita, 
(juod  paulo  auto  pia>cesserat, '  Quam 
possini  nuplae  prodcro  amore  facem :' 
ita  enim  illic  repoui  debore  recte  vidit 
Passeratius  ex  illo  Virgilinno,  '  Noii 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.    II. 


3201 


jam  conjugitim  antiquum,  quod  pro- 
didit,  oro.'  Teitio  veisu  cum  vulj^ati 
agnoscant,  caneret  mea  Cynthia  canttts, 
script!  omnes,  caneret  mea  tibia  somuos, 
tepono/aceret  somuos  ;  quod  id  elcffdns 
et  Latiiium  sciani.    Noster  alibi, '  Et 


051  Max  ctiam  ventis]  Mox  eaJem 
Regius  pro  diveisa  lectionc  et  qua- 
tuor  alii  :  bene.  Met.  xiv,  '  Mox 
eadem  Teucras  fucrat  nicrtura  cari- 
nas.' Idem. 

053  Omnes  de  corpore  mendas]  E  cor- 


faciat  somnos  ha'C  tibi  cura  breves.'  pore  scripti.  Idem. 

Paulo  post  apiid  eundem  loco  vexa-  657  Nominilms  mollire  licet]  Puell* 

tissimoscribenduni,Q«0(/HieasJ<cHer<c  vitia  aliqua  lionestaappellatione  pot- 

comitarent  castra  puellce :  sed  jam  satis  eris  imminuere. 


est.    Idem. 

037   Ubi  7iominis  extat  adulter]  Cut)i 
nominis  scripti.  Idem. 

040  Mystica  furta]    Clausa   et  se- 
creta. 

041  Exprobrare  puellis]  Puellce  tattl- 
ti  ex  script  is.  Heins. 

042  Utile  (jucv  multis]   Nam  viultis 


058  Ilbjrica  pice]  Quae  in  Illyria 
nascitur,  supra  Macedoniam  et  Tlira- 
ciam. 

659  Si  pata  est,  Veneri  simili.s:  si 
flava,  Minerrce]  Locus  valde  aftectus. 
Agit  de  vitiosis  oculis  Naso;  atqui 
paeti  oculi  parum  vitiosi  sunt,  quos  in 
Venere  tantopere  commendatos  fuisse 


Regius;    alii  quod;  prima  editio,  et     constet  ab  ipso  Paride,  egregio  illo 


decern  scripti,  quatn.  Idem. 

643  Ncc  suus  Andromeda]  Andro- 
meda fusca  fuisse  dicitur :  placuit 
tamen  ilia  Perseo,  qui  earn  ceto  libe- 
ravit,  et  uxorem  duxit. 

644  3Iobilis  penna]  Talaria  desig- 
nat.  Perseus  enim,  Mercurio  diicc- 
tus,  talaria  ab  eo  et  petasum  accepit, 
et  galeam,  qua  indutus  ex  adverso 
non  poterat  videri.  Accepit  et  a 
Viilcano  t'alcem  ex  adamante  factam, 
qua  Medusam  Gorgona  intcrfecit. 
Auctor  Hyg.  Mohilis  in  gemino  pede 
penna]  De  talaribus  dictum  invenies 
Ep.  xvr.  68. 

645  Omnibus  Andromache]  Andro- 
mache filia  fuit  yEetionis  Thebarum 
regis,  uxorquc  Hectoris,  grandi  cor- 
pore: ea  nonien  accepit  a  virili  pug- 
na. 

646  Unus  qui  modicam]  Quamvis 
Andromache  esset  grandi  statura,  id 
tamen  tanquam  vitium  ill!  nunquam 
exprobravit  Hector  maritus,  imo  cam 
esse  modicam  dicebat. 


formaruni  spectatore.  Noster  Re- 
mediis  Amoris,  '  Paeta  sub  Id<Eoju- 
dice  Cypris  erat.'  Hinc  ^i\ofj.fi5T}s 
'AtppuSiTT)  passim  Gra^cis  poetis.  Sed 
nee  flavi  oculi  vitiosi,  imo  Pallade 
laudabantur:  quare  et  yXavKu-ms  ilia 
Homero  aliisque  frequentissime  dicta. 
Auctor  Priapeiorum,  '  Minerva  tiavo 
lumine  est,  Venus  paeto  :'  quod  in 
utraqueiliic  puUhrum  ducitur.  Quid 
ergo  ?  T^  pata  in  menibranis  vetus- 
tioribus  non  comparet ;  pro  quo  crussa 
plerlcjue,  vel  grassa  ;  nonnulH  et  lata, 
setl  ii  recentiores  :  codex  Regius  om- 
nium antiquissimus.  Si  crasia  est  Ve- 
neris similis;  etiani  mendose.  Milii 
dubium  vix  est  Nasonem  scripslsse, 
Si  qua  straba  est,  Verieri  similis:  sub- 
audiAtt,  quod  sequitur  proximo  pcn- 
tametro.  Slrabo  et  strabus  dicebalur 
Latinis,  quemadmodum  Gra^cis  orpa- 
fibs  KoX  arpa^wi'.  Nonius  Marcellu.«, 
'  Strabones  sunt  strabi,  quos  nunc 
dicimus.'  Strabones  turn  paetis  qno- 
que  conjunxit  Horatius  lib.  i.  Sat.  3. 


647  Male]  Scil.  moleste  fers  puellie  *  At,  pater  ut  gnati,  sic  nos  debemus 
vitium.  amici,  Si  quod  sit,  vitium  non  fasti- 

648  Leniet :  incipicns]  Scribe  cum  dire:  straboncm  Appellat  paetum  pa- 
uno  Mediceo,  Lenit,at:  et  sic  edi-  ter :'  nihil  magis  appositum  conjec- 
tiones  nonnulla?.  Regius  et  multi  ex  turn;  nostne  adstruenda;  in  mcdiuiii 
scriptis,  Lenit,  et.  Heins.  proferri  poterat.    Sed  et  pari  raodo 

Delph,  et  Var.  Clas.  Ovid.  9  R 


3202 


NOTvE    VARIORUM    IN    OVIDll 


Cicero,  qui  locus  quoque  ad  rem  fa- 
cit,,libro  prinio  tVe  Natiira  Deoriim  : 
'  Nieviis  in  articiilo  pueri  delectat 
AlcKinn:  at  est  corporis  macula  iiiE- 
vus  :  illi  tameii  hoc  lumen  videbatur. 
Redeo  ad  Decs.  Ecquos,  si  non  tarn 
(lege  jam)  straboiies,  at  paetulos  esse 
arbitramur  ?  ecquos  neevum  habere  ?' 
Pliiiius  Hist.  Natural,  xi.  37.  '  Uni 
aniiiialium  homini  oculi  dcpravantur: 
uiide  cognomina  Sfrabonuui  etPiKto- 
rum.'  Cognata  ergo  vitia  pa?torum 
ac  strabornm  oculorum,  qiiurum  ta- 
men  alterum  sit  gratum,  ingratum 
alterum.  Nunc  de  Minerva  videa- 
mus.  Pro^«ra  prima  editio  cum  sex 
septemve  scriptis  parvn:  parva  etiam 
optinuis  Regius,  et  Jiara  pro  diversa 
lectioue.  Arondelianus  y/«OT/n<j;  se- 
cundus  Ambrosianus  prava  ;  proxinie 
verum :  est  cnim  rata  legendum. 
Festus, '  Ravillic  aravisoculis;  quem- 
admodum  caisull*  a  cassiis.'  Nonditli- 
teor  *  flavam '  passim  Palladem  a  poo- 
tis  appellari :  sed  tum  capillus  ejus  in- 
nuitur.  Est  autem  color  rarwsjsi  Festo 
credimus,  '  inter  flavum  et  caesium.' 
Sic  Horatio  leones  mode  'ca^sii'dicun- 
tur,  niodo  '  ravi.'  Vide  quie  notamus 
Amor.  1.  I.  El.  12.  de  liac  voce,  Hine 
'  ca>sii  Pailadis  oculi '  sapc  occurrunt 
apud  scriptores.  Ciesii  igitiir  et  flavi 
oculi  non  tam  vitiosi,  quam  vitiosis, 
hoc  est,  ravis,  proximi,  ac  proinde 
etiam  nonnuiKiuam  improbati.  At 
feslivissimus  Anacreon  Ode  xxvnr. 
ad  pictorem  de  Arnica  sua,  quam  de- 
pingi  volebat :  t6  Se  ^\(fifia  vvv  &\r)- 
0a>s  'Airb  rod  irvpus  iroir\(rov  "A/ua  •yXav' 
Kbv,  ws  'A6Tii>rii,"Ajxa  5'  vyphv,  ws  Kvdt)- 
pTjs.  Apud  Tereutium  Hcautontim. 
Act.  V.  Se.  5.  '  So.  Guato  mi,  ego  pol 
tibi  dabo  illaut  h.'pidam,  quam  tu  fa- 
cile arnes,  Fiiiam  I'hanocrata-  nostril 
(/l.  Rntamue  illam  virgiiieni,  C'.tsiam, 
sparso  ore,  aduuco  naso  ?  non  pos- 
suM),  pater.'  Oteterum  Pailadis  oeu- 
los  n(>iinun(|uam  iiiiprobatos  esse  ex 
Noiiiio  palet  Dionysiac.  libro  primo, 
Sol  yd/ior,   t^v  tOi^iis,  Suirfiaoixai   Uyvhv 


'ABijyris'  El  5f  aoi  oh  yXavKQi-na  iirtvaZf, 
Sexvvffo  Atjtcc.  *H  Xdptv,  ^  Kx^fpfiay,  ^ 
"Apr^mv,  7)  -yifjiov  "H/Stj^.  Propertius 
1.  II.  El.  28.  de  Cynthia  asgrotante: 
'  An  contempta  tibi  Junonis  tenipla 
Pelasgae?  Pailadis  aut  oculos  ausa 
negare  bonos  ?'  Apud  Hyginura  quo- 
que Pallas  a  Vencre  et  Junone  ride- 
tur  ob  ecesios  oculos ;  et  apud  Anto- 
nluni  Liberalem  Fab.  xv.  Agron  ni- 
gros  sorornm  octdos  caesiae  Deae  gra- 
tes esse  irridens  negat.  Apud  Lu- 
cianum  Dialogis  Deorum  Vulcanus 
ad  Jovem  de  Minerva,  yXavKw-nis  p.\v, 
aWa  Kocriiu  Kai  tovto  t)  K&pvs,  Apud 
eundem  Paridis  Judicio  Venus  Mi- 
nerva;, ^TTLffiUi^  rhv  \6<pov,  Koi  rhy  5t- 
Ka<TTr]v  (po^eTs  ;  ^  St'Seos  tJ.-f]  (rot  4\eyxv- 
Tai  rb  y\avKbv  rcov  ofj.^tiruv  i.viu  tov 
(po^epou  0\€iT6fi(vov  ;  '  Ravum'  auteia 
coiorem  contemptui  objectnm  fuisse, 
hoininesque 'raves'  pro  pessimis  ha- 
bitos  ex  Festi  t'ragmentis  disciinus : 
ubi  plura  de  hoc  colore  ad  rem, 
'  Ravam'  etiam  vocem  dictam  fuisse 
ex  ilio  constat,  pro  qua  raucatn  vocem 
nunc  in  multis  scriptorum  locis  legi 
est  suspicio.  Confido  versinn  meii- 
dosissimum  nostra  industria  jam  bene 
se  habere  :  Si  (jwi  struba  est,  Veneri 
similis  ;  si  rava,  Dlincrva.  Heins. 

CGO  Dlacic  qiue  male  visa  sua  f*<] 
Male  nisa  Gulielmius  legit  Verisimi- 
lium  1.  I.e.  12.  et  Theodorus  Marci- 
lius  ad  Horatii  Od.  i.  5.  trMla  visa 
I'arcns  mens ;  quomodo  KaKuKvafioi 
naves  pro  AeTrrorroSes  apud  Thcoeri- 
tum  ;  canKjue  lectionem  in  tribus  co- 
dicibus  inveni.  Sic  '  pes  mains'  apud 
Nostrum  et  'dens  mains'  pro  pravo. 
Vulgatam  lectionem  tuetur  CI,  (Je- 
vartius  Electorum  I.  iii.  c.  G.  unus 
Vaticauus  et  nuns  Palatiuus,  male 
sicca;  non  inscite,  ut  'male  sicciu' 
opponatur  '  succi  plena.'  Sed  qnid 
nioramur?  optiuius  Regius,  Sarravia- 
nus,  etocto  aut  uovem  alii  ex  nielio- 
ril)us  cum  prima  edilione,  male  viva  ; 
«|uo  nihil  vj;'rius  :  attpie  ita  janipri- 
dcni  caiiligavit  Salniasius  Notis   ad 


ARTEM    AMATORIAM.      LIU.    II. 


3203 


Tertulliani  Pallium  ex  Lucretii  loco 
proisiis  simiii,  '  'Iffxvhv  ipoi^iviov  tniu 
fit,  cum  viveic  noii  quit  Piiu  macie  :' 
nc(iue  alitcr  Liicilius,  '  vix  vivum  lio- 
niinemacmonoRraminon'  dixit.  Nos- 
tcr  Met.  XV.  '  Nee  catulus,  j)aitu 
(juem  leildidit  ursa  lecenti,  Scil  male 
viva  caro  est :'  ([uanquam  stiisu  paii- 
liim  diverso.  IdeiiKiue  jam  ante  Sal- 
masinm  ab  alib  occupatnm  nionuit 
clarissiinus  Gcvartiiis  in  Elcctis,  qui 
addit  Dousam  male  nisa  castij^asse, 
quomotlo  (Julielmium  et  Marsilium 
legeie  jam  moiiui.  Pot  ro  ri  male  viva 
iiiargiiiem  JMycilliaaae  ajc  Bcrsman- 
iiianae  cditionum  jam  dudum  inseilit. 
Quaj  cum  itasesc  liabeant,  niiror  ex- 
stitisse  nuper  admodum  Tanaquilluin 
Tabium,  virum  caitcra  cruditum  et 
injjeniosum,  scd  piiu  iiimio  sui  amore 
ealigantem  hand  raro ;  quod  fercn- 
dum  iitcuuque  esset,  si  ha^c  (piXavTia. 
et  immodeiatasui  ostentatio  cum  ma- 
lignitate  et  contem|)tu  alieuo  non 
coiijuiigeretur.  Hunc,  inquam,  Ta- 
naquillum  Pabrum  miror  in  Epistolis 
luiper  editis  ausum  affirmare,  nirvuni 
in  hoc  ipso,  de  quo  nunc  agimus,  Na- 
.souiano  loco  a  ucminc  animadvcrsum, 
nedum  sid>latum  fuisse  ;.  cum  vix  alius 
in  toto  Nasone  locus  oecuirat,  qui 
ingenia  iwstri  temporis  plura  exer- 
cucrit,  at(iue  in  se  converterit,  ut 
jam  vidimus:  nee  moncre  id  neglexit 
mens  pater  in  editionc  sua,  qua  se 
Hsum  esse  Faber  ipse  non  diffitc- 
tur.  Istud  vero  magis  mirandum  tam 
secure  et  confidenter  Salmasiana  scri- 
nia  a  Pabro  compilari,  et  cum  pulvis- 
culo,  quod  aiunt,  hoc  est,  cum  Lucve- 
tiano  loco,  qui  Nasoniani  castigatio- 
non  unice  conlirniet,  conadi,  atcjue 
in  succum  et  sanguinem  Epistolarum 
suarum  converti.  SeJ  non  novum  iu 
illo  id  esse  alibi  uberius  ostcndennis. 
Nunc  se  ultro  offci  t  Horalii  locus  ille 
ex  Arte  Poc-lica, '  Ut  lidentibus  ani- 
dent,  ita  Hentibus  adsuiit,'  in  quo 
fienlibus adflcnt  reponit.  IdciuodTlieo- 
dorus    Marcilius  suis   ad   Hoiatium 


commentariis  Lutcti-.c  jampridcm  edi- 
tis, et  Mitliail  Piccartus  Periculi* 
Ciiticis,  dill  ante  ilium  observarant 
nionuciaiitqiie.  In  tanta  libroruni 
copia  atquc  iil>ertatc,  qua  abunila- 
mus,  fieri  posse  non  nego,  ut  in  men- 
tcm  subinde  ea  nobis  ignaris  veniant, 
qua:  ab  aliis  ante  nos  jam  ciiit  dicta. 
Sed  liunianitatis  lex,  et  ipsa;  hai  lite- 
rap,  qiiarum  praecipuum  condinientum 
innocentia  candoique  ac  benignitas 
sunt,  postulant  oninino,  ne  in  altero 
insectemur  cum  crrorem,  qui  a  nobis 
quocjue  aut  commissus  sit,  aut  com- 
niitti  possit.  Nam  quod  emendatis- 
iies  nonniilias,  quo:  in  Nasonis  mei 
editione  jam  ante  decennium  publice 
legebantur,  sibi  vindicavit,  non  sum 
is  ego,  qui  hominibus  literatis  parnm 
in  me  permittam.  Hoc  quoquc  prae- 
tcr  morem  nieum  est,  quod  nunc  iu 
banc  contentionis  arenam  descendo. 
Sed  urit  me,  ut  afperte  tecum  agam, 
Clarissime  Menagi,  et  male  habet,. 
quod  bic  ipse  Faber  Epistola  Lxix.  a 
carpendo  parente  meo,  vironec  male, 
ut  .scis,  dc  littcris  dum  vixit  merito, 
et  nunc,  quod  rei  caput  est^  e  vivia 
sublato,  procacem  et  contumeliosum 
calamum  baud  continuit.  Non  quod 
eruditionis  laudem  illi  dctractum 
ivit,  (atque  utinam  ivisset !  pateret 
enim  ignominia,  qua  appetimur;)  sed 
quod  fidem  ejus  et  iugenuitatem  in 
discrimen  vocat.  Hanc  tam  atrocem 
injuriain  nisi  amoliar  a  sepulcro  opti- 
nii  parentis,  indignus  piofecto  pirn, 
qui  aliquo  inter  homines  cordatos 
habear  loco.  Magno  gentem  meher- 
cules  vestram  studio  seucx  noster  a 
teneris  est  prosecutus.  Testantiir 
tot  scripts  ejus,  Thuanis,  Janiuiis, 
liusenvalliis,  Maureriis,  Scaligeris, 
Casaubonis,  aliis,  paitiin  dicata,  ho- 
rnm  partim  laudcs  ore  plcno  deprae- 
dicantia.  Ejus  vero  tain  profusi  af- 
fectus  fructum  hunc  tiilit,  ut  identi- 
dcm  a  vcstris  hominibus  publice  sit 
laccratus,  vixque  uUum  inter  adver- 
saries SU03  numerarit,  prsuter  ununi 


3204 


MOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


Gaspeiem  Scliioppium,  qui  Gallus 
non  esset.  Videlicet  in  foiniis  etiam 
elegantissimis  ntevi  nonnunquam  ap- 
parent :  et  sunt  in  hunianissinia  gente 
Rui  quoque  Tliersitze  et  Aiastoies. 
De  Salmasio  non  queror,  qui  cum 
nemini  suoiuni  temporum  literatope- 
percerit,  non  magis  quam  ille  Scliiop- 
pius,  quern  insignis  maledirentia  Zoi- 
lo  quovis  nobilioreni  reddidit,  niliil 
piofecto  rationis  est,  cur  parentis 
mei  causani  potiorem  ducani,  quam 
Cffiterorum  omnium,  qui  eetate  nostra 
claiuere,  quorum  nemo  virulentum 
ejus  dentem  evasit.  Nee  queror  de 
Joanne  Croyo,  qui  non  solum  oblitus 
patriaque  patrisque  Latini,  ac  com- 
muniimi  studiorum,  sed  ordinis  quo- 
que sui,  homo  TLeologus  senio  con- 
fectum  parentem  meum  nulla  provo- 
catus  injuria  petulantissime  exagita- 
rit.  Audio  enini  ilium  a  collegis  suis 
officii  admonitimi,  (|uitjus  facinus  is- 
tud  barbarum  displicebat,  resipnisse. 
Possim  alios  proferre,  quos  niissos 
facio,  ne  tibi  sim  gravis.  Atque  liac 
vivo  patri  contigisse,  ac  proinde  in- 
vidiae  etobtrectationi  exposito,  minus 
indignor,  De  Claudio  Sarravio  et 
hoc  ipso  Fabro  nondum  cicatricem 
vulnus  duxissc  fateor.  Sed  de  Sar- 
ravio alibi  videbimus,  qui,  cum  Sal- 
niasiani  moris  malignitatem  satis  lia- 
beret  pcrspectam,  nt  de  ea  moribun- 
dus  etiam  sit  conqiiestus,  tam  servili- 
ter  tamen  ei  obsecutus  atque  adulatus 
est  in  epistolis,  ut  ejus  simultatibus, 
quas  propcmodum  innumeras  exerce- 
bat,  immiscerc  scse,  easque  pro  suis 
diicere  hand  sit  gravatus,  Heinsium- 
qi:e  nunc  miris  laudibus  extollat,  (le- 
vitatem,  qua;so,  in  liomiiie  togato  et 
Senatore  non  fcrcndam  vide,)  nunc 
sugillet  ac  contemptissLine  excipiat ; 
caluniniam  quuque  ci  non  unam  as- 
pergat.  Deniquc  apud  Heinsium  to- 
tus  sit  Heinsianus,  Salmasiaims  apud 
.Salmasium,  lioc  est,  Heinsii  obtrecta- 
tor  insignis.  Ignosoe,  quarso,  mi  Me- 
iiagi,  si  dclicias  istas  patriciuium  ar- 


tium  nos  Batavi,  quas  rusticitas  est 
nostra,  non  assequimur  aut  approba- 
mus,  Sed  Sarravio  pessime  consul- 
turn  ivere,  qui  epistolas  istas  divulga- 
ruut,  non  sublatis  atque  erasis  iis, 
quae  integritatis  famam  in  illo  ipso 
prorsus  evertunt.  Nam  quam  candide 
cum  nobis  egerit,  et  tu  ex  me  olim 
intellexisti,  et  ipsum  facti  indignissimi 
ante  mortem  puduisse  non  ignorant 
illi,  qui  eo  usi  sunt  familiariter.  De- 
creveram  hsec  concoquere  etdissimu- 
lare  in  publico,  ne  cum  larvis  luctan- 
dum  mihi  esset,  sed  quoniam  per 
filium  ejus  id  non  licuit,  diccntur  ea 
alio  loco  et  testimoniis  snis  confirma- 
buntur,  quee  extorsisse  se  mihi  invito 
fortasse  nolit.  Nunc  de  Fabro  videa- 
mus.  Accusat  ille  Heinsium  in  Epis- 
tolis, quod  locum  Horatianum  ex 
Callimachi  epigrammate  expressum 
observarit,  dissimulata  Scaligeri  lau- 
de,  qui  id  ipsum  observasset  jam 
ante,  idquc  in  Epistola  ad  Salmasiuni 
exarata.  Si  consuluisset  primas  Ho- 
ratii  Heinsiani  editiones  Faber,  jam 
sciret,  extitisse  publice  earn  Heinsii 
observationem,  ante  editam  Scaligeri 
epistolam  :  itaque  probandum  accu- 
satori  fuerat,Scaligeriepistolam,  cum 
necdum  luci  esset  commissa,  ab  Hein- 
sio  perlectam  fuisse :  quod  probabit 
nunquam  :  probandum  etiam,  Antlio- 
logidp  Gra>cae  partem  ineditam,  in  qua 
Callimachi  id  exstet  epigramnia,  in 
manus  Heinsianas  nunquam  devenis- 
se  ;  ejusque  notitiam  Heinsio  ex  sola 
Scaligeri  epistola  datam.  Atqui  no- 
runt  populares  nostri,  Heinsium  totis 
fere  quinquaginta  annis  curam  iiabu- 
isse  publicie  Leideusium  bibliotheca^ : 
norunt  in  eadem  bibliotheca  asservari 
Anthologiip  ineditae  exemplar:  quern 
librum  ab  Heinsio  diligenter  perlec- 
tum  fuisse  manus  ejus  satis  evincit, 
quae  in  ipso  codice  passim  apparct. 
Evincunt  et  poemata  ejus,  in  quibiis 
multa  passim  occurrnnt  inserta  imjus 
Anthologiac  a  sc  Latinis  donata  ver- 
sibus.    Jam  vero  imitatio  Callimachi 


ARTEM    AMATORIAM.     LIB.    II. 


3205 


Horatiana  a»1eo  est  aperta  ac  liicii- 
lenta,  tit  qui  Flaccuni  vel  seiriel  Icgc- 
rit,  iiicidciitque  postca  in  lioc,  ipsuin 
Calliiiiaclii  epigrainma,  facillime  de- 
preliensurus  sit  tani  nianifestuin  inii- 
tationem.  Neque  dubiuni  est,  qnin 
ante  Heinsium  hoc  Turnebiis,  Lam- 
binus,  Tonentiiis,  alii,  qnos jactat  Fa- 
ber,  e  t  qui  Horatium  stiis  comnientaiiis 
illustravere  viri  ernditi,  animadver- 
siiri  fiieiint,  si  Callimachi  epigramnia 
in  illoruni  manus  incidisset.  At  vero, 
(juando  sevcius  adeo  est  Fabcr,  ut 
Heinsium  niulta  ciun  acerbitate  vcl- 
licanduni  piitet,  quod  ignarus  in  ea- 
deni  cum  Scaiigeio  conspirarit  obser- 
vatione,  de  se  viderit,  qui  Salmasia- 
nas  ad  Pallium  TertuUiani  Notas  sibi 
perlectas  esse  diffiteii  non  possit,  aut 
si  diffiteatur,  fideni  se  non  inventu- 
rinn  sat  sciat.  Illud  vero  niinime 
omnium  ferendura,  quod  in  eadc-m, 
qua  Heinsium  cxagitat  epistola,  Ho- 
ratiani  alterius  loci  castigationcm 
non  solum  sibi  sit  ansus  vindicare, 
quam  Marcilio  et  Piccaito  dcberi 
jam  ostendi,  vernm  etiani,  quod  al- 
tcrum  nescio  quern  hominem  doctum 
furti  accuset,  qui  eundem  Horalii 
locum  a  se  quoque  pari  modo  restitu- 
tnm  esse  affirmaiit.  Nonnulla  sane 
Tanaquillus  Faberfeliciter  in  Nasone 
restituit,  sed  quorum  pars  mnjor  par- 
tim  a  me  in  priore  editione,  partim 
ab  aliis  sit  occupata ;  in  nonnuUis  lap- 
sus et  conjectural  falsus  est :  nee 
propterea  ilium  insectatus  sum;  sed 
silentio  plerumque  involvi,  qua;  re- 
prehensionem  mcrebantur;  quae  lau- 
de  digna  judicabam,  prsedicavi  inge- 
nue. Exuat  mores  istos  teroculos 
Tanaquillus  vester,  qnos  ipse  in  dis- 
«!ipulis  credo  suis,  quo  est  supercilio, 
non  ferret,  ferulaque  ac  scutica  de- 
bellandos  sibi  proponeret.  Floe  si 
impetrare  a  se  potest,  nos  iugenio 
ejus  et  studio,  quod  rei  literariae  au- 
gendae  dedicavit  dedicabitque,  fave- 
bimus  inter  primos  atque  applaude- 


mus.  Non  ignorat  penes  me  exstare 
epistolam  snani,  in  qua  inelementer 
multa  dicuntur  in  virum  quendani 
doctissiinuni,  <;uju8  tamen  amicuni 
apud  alios  se  sit  professus  :  qnie  si 
proferatur  in  lucem,  facile  appareat, 
non  solos  scriptores  anti(juos  esse,  in 
quibus  multum  emendandum  restet. 
Me  quidem  aniicum  posthac  experia- 
tur  licet,  si  injuriam  parenti  nito  illa- 
tam  publice  agnoscat ;  et  agnoscet, 
nisi  omnem  prorsus  candorem  ujura- 
vit.  Hsec  copiosius  pr;eter  iustitu- 
tuni.  Sed  nee  tnte  improbabis  tarn 
pise  velitationis  causam,  si  de  pateina 
existimatione  agi  memineris,  Doctis- 
sime  Menagi,  cujus  patrocinium  ipsa 
naturze  jura  unice  mihi  cominendent. 
Nunc  in  Nasone  pergamus.  Ileitis. 

CGI  Die  agilem,  qutccumque  hrccis^ 
llahilem  scripli  cum  prima  editione  : 
eliam  bene.  Amor.  ii.  4.  '  Ha'C  lia- 
bilis  brevitatesua  est.'  Idem. 

CG2  Proximitatc  boni]  Propter  vir- 
tutimi  et  vitiorum  confinia. 

CGG  Albentes  jam  Ugat  ilia  comas] 
Legit  prima  edilio  cum  Jureti  ac  Sca- 
ligeri  excerptis  et  aliis  quil)nsdam 
scriptis.  At  llegius  cum  potioribus 
leget ;  recte  :  alii  legal  vel  liget :  legit, 
evellendas  scilicet.  Phsedrus  lib.  ii. 
Fab.  33.  *  Ambae  videri  dum  volunt 
illi  pares,  Capillos  homini  legere  ca.- 
pere  invicem  :'  hoc  est,  evellere  ;  ut 
ipse  mox.  Idem. 

671  Aut  mare  navigiis]  Remigiis,  et 
terras,  pro  terram,  meliores  script! 
cum  prima  editione.  Idem. 

674  Ilac  quoque  fecit  upes]  I  idem 
libri  quicrit  opes :  proprie.  Sic  Amor. 
II.  10.  '  Quaerat  avarus  opes :'  et  1.  iii. 
8.  '  Tarn  male  quaesitas  pulvere  mu- 
tet  opes.'  Et  paulo  ante,  '  Qucesitum 
est  illi  sanguine,  quicquid  habet ;' 
pro  '  acquisitum.'  Fast.  ii.  '  Atque 
ita  quaesitas  arte  ferebat  opes.'  Scribe 
prseterea  viilitia;  e$t  cum  Jureti  ex- 
cerplis.  Idem. 

680  Invenit  plures]     Prima    editio 


3206 


NOT7E    VARIORUM    IN    OVIDII 


cum  tribiis  scriptis  Invenitet:  alii  ple- 
rique  Inieniet :  iimis  ex  iiieis  Inveni- 
at,  quod  aniplector.  Idem.    ' 

682  Qundjuvat,  ex  <rqno  famina  tir- 
gueferunt]  Jiicct  ct  fcrant  script!  nic- 
liores,  et  sequenti  versu  vtrumque  re- 
salvunt  pro  utrimque ;  nee  aliter  prima 
editio :  at  Kegius  luhcl  pro  juvat. 
Idem. 

687  Qua;  datur  officio']  De  officio 
liabuiraus  Ep.  vi.  17. 

690  Utque  morer  meinc  sustineamquc 
roget]  Memct  prime  reponendum  cimi 
sci'iptis  plerisqiie  et  prima  editione. 
Deinde  Regius  et  quinque  alii  Atqiie; 
unus  meus  Ubique.  Puto,  Quaqiie 
morer  rue  met  sustincamque  rogcnt ;  nt 
ad  '  voces  '  referatur.    Ileins. 

693  Hachoiui]  Has  voluptates,qua3 
*unt  ill  ea  quae  caret  llore. 

694  Post  septem  lustra']  Post  trige- 
simum  quinttim  annum. 

696  Considibus  priscis]  Vina  enini, 
quot  annos  habcront,  per  ronsules  de- 
signabant.  Condita  testa]  Appositio 
est:  id  est,  dolia  terra;  infossa;  ut 
fieri  solitum  fuisse  Plinius  in  xiv.  tes- 
tatur. 

697  Ncc  platanus  nisi  sera  potest] 
Platanus  arbor  est,  nnibrfr  ijratia  tan- 
tum  ex  alieno  petita  orbe,  ut  Pliuius 
docct:  fuitque  iu  nsu  apud  Komanos 
ad  umbras  ambulationum.  Ohsistere 
reidis]  Vento  plerique  scripti.  At 
Kegius  cum  decern  aliis  P/ifffeo;  op- 
time.  Atque  ita  in  Observationibus 
<loctissimu8  Gronovius  h  i.  c.  5.  qui 
adcundus.  Hcins. 

699  Hermionem]  Filiam  Helena;  et 
Menelai. 

700  El  melbr  Gorge]  Gorge  fdia 
fuit  Altheap,  matris  Meleagri,  et 
(Kuei  regis  Calydoniae. 

701  At  Vetwrem  quicumque  voks  at- 
tingere  iferam]  Ad  I'vncrcm  scripti  mc- 
liores.  Plautus  Mercat.  Act.  i.  Sc.  1. 
'  Uqc  ideo  fit,  quia  Quai  nibil  uttin- 
gunt  ad  rem,  ncc  t>unt  usui,  liaec 
Amator  profcrt  8a>pe  adverse  tem- 
pore.' llcins. 


707  Invenient  digiti  quid  agant] 
Quod  agant  cum  Rcgio,  aliis  quibus- 
dam  scriptis,  ac  prima  editione  :  si- 
militer initio  1.  III.  Fast,  reponcndum, 
'  iuvenies,  et  quod  inermis  agas.' 
Idem. 

708  Spicula  tingit  amor]  Tangit  mul' 
ti  ex  scriptis  :  sed  placet  cum  Ju- 
reti  Excerptis  ct  quinque  aliis  figit 
legi.  Idem. 

710  A'on  solum  hellis]  AVc  solum 
scripti.  Idem. 

711  In  capta  Lyrneside]  In  Hippo- 
damia,  ex  oppido  Lyrneso. 

718  Tarda  perficienda  mora]  Scripti 
fere  omnes  cum  prima  editione  |)ro- 
jicienda;  unus  Regius  prospicienda ; 
trcs  projicknda.  Unde  arduuni  non 
fuit  conjectare  proUcienda ;  <iuod  unus 
Patavinus  confirmat.  Statius  Tlieb. 
IV.  '  non  ille  ad  sanguinis  liaiistus 
Cajtera  ecu  pubes,  aliumve  accedit 
ad  inibreni,  Immortale  odium  spi- 
rans :  seu  prolicit  ultro  Aonius  va- 
les.' Ita  scribendimi,  cum  in  veter- 
rimis  codicibus  Icgatur  pndigit ;  vul- 
gati  prosilit.  Apud  Plautum  Curcu- 
lione  merobiba  anus  ilia  de  vino, 
'  Ejus  odor  cupidam  liuc  me  per  te- 
ncbras  prolicit  foras.'  Sic  '  prolec- 
tare'  in  Fastis  1.  iv.  433.  ex  antiquis 
codicibus;  ubi  plura.  Sic  allicere  cl 
o/j'ccrt' supra,  '  Dulribus  est  verbis  al- 
liciendus  amor.'  Et  mox,  '  Acribus 
est  stimulis  eiiciendus  amor.'  Et  lib. 
III.  *  Comibus  est  oculis  alliciendus 
amor.'  Hunc  electare  et  allectare; 
quomodo  et  illectare  ab  illiccrf,  ct  pel- 
lectare  a.pelliccre.  Heins. 

723  Accedant  questus,  acredat]  Ac- 
cedent,  accedet  scripti  melioros.  Idem. 

725  Sed  neque  tu  dominam  veils  ma- 
jorihus  ttSHS Desere]  Dcsitie  scripti  cum 
prima  editione  constantcr,  pra;tcr 
codiccm  Arondelianum,  et  trcs  qua- 
tiiorvc  alios  reccntioris  nota>.  JNIet. 
III.  '(iuofugis?  oro,  mane  :  nee  me, 
crudelis,  amantem  Desino,  clamavit :' 
quomodo  illic  scripti.  Lib.  vi. '  I)e- 
sinc,  IMiccbus  ait,  (poena:  mora  Ion- 


ARTEM    AMATORIAM.      LIH.    III. 


0207 


ga)  querelas :'  ita  ct  ibi  ex  vestifjiis 
optinionim  codiciini  rcponcndnm. 
Lib.  VII.  '  Noil  nic  mortc  sua  scele- 
ratiiin  dcsinat  oro.'  I'ont.  lib.  ii.  Ki. 
7.  'Ca-pta  tenc,  qiiapso,  nee  in  wrpioie 
desinc  naveni.'  Lib.  iv.  El.  8.  '  Scd 
dare  matcriam  nobis,  quam  carniina 
mavis:  Nee  tanicn  ex  toto  dcsiiicrc 
ilia  potes.'  Qiioniodo  tiibus  illis  lo- 
cis  nonnnlla  cxemplaria  luobzn  notaR. 
Virgilius,  *  Desinc  lMa:nalios  niecnni, 
mea  tibia,  versus  :'  et  '  Desinc  pliiia, 
puer.'  Silius  lib.  xii.  '  Cede  Deis 
tandem,  et  Titanja  desinc  bella  :'  ita 
Cioeronem,  Suetoninni,  (jclliiiin  qiio- 
que  locutos  alii  jam  inoiiiicniiit.  Ap- 
puleius  Rlct.  V.  '  Lugubres  voces 
desinite,  et  diutinis  laci yniis  madcn- 
tes  genas  sic.cate.'  Val.  l-'laccus, 
'  Desinite  ainplexus,  piopiusquc  ac- 
cedite  dextra; ;'  set!  ibi  scribendum 
est,  Dem  sinite  amplexus.  Idem. 

729  Hie  tibi  scrvandus  tenor  csf] 
Versandus  sciii)ti  potiorcs  cum  prima 
cditione.  Idem. 

734  Serta  myrtea]  Quod  res  Ve- 
neris descripserim,  cui  myrtus  dicata 
est,  qua  lyrici  ct  elcgi  poiitai  coao- 
uabantur. 


735  Pudulirius]  I'uit  )Iisc»lai)ii  (i- 
lius,  et  frafcr  IMacliaonis.  Arte  nie- 
dendi]  IMalini  nrle  medcjiti,  pro  arte 
nudica.  Sic  et  Met.  \  ii.  srribo,  '  pug- 
natum  est  arte  medcnti :'  et  lib.  xv. 
ex  veteri  libro,  'Postqnim  inortalia 
cernunt  Tcntarnenta  niiiil,  nihil  artes 
posse  nicdontes  :'  ut  '  verba  mcden- 
tia  '  apud  Statium.  Ileins. 

73G  JEticides  dextra,  pectore  Nestor 
cmt]  Hippiasapiid  lMatoncni,"0^7/po;/, 
intuit,  TTfTToirjiceVai  &pi(nov  fxiv  6.v5pa 
'AxiAAca  Twv  th  Tpo7av  cKpiKTifj-tvuv, 
(ro(puTaTov  Se  'HiaTopa,  TroKuTpoirwra- 
rov  6'  'OSucrcTEa.  Adi  et  Tzetz.  irtpi 
Tov  <ppov.  'OSvffcr.  -Kol  Ne'cTT.  I'ecture^ 
]'vl()(|uentia,  ct  consilio  utpote  cii- 
jus  ex  ore  dulcior  mclle  flucbat  ora- 
tio. 

737  Quantus  erat  Ciiichas  extifi]  Cal- 
clias  Tliestoris  filius  fuit,  longe  omni- 
um ariolandi  peritia,  quam  ab  Apol- 
linc  dicerat,  prastantissimus. 

741  Dederat  Vulcanus  Achilli^  Mor- 
tuo  enim  Patroclo,  qui  ab  Hectore 
Acbillis  arniis  spoliatus,  Thetis  a 
Vulcano  pcliit,  ut  in  ejus  gratiam 
arnia  fiiio  fabricaret. 


ARTIS    AMATORT^    LIB.    III. 


1  Prima  dedi  Danuis^  Arma  dedi  rc- 
ponatur  cum  scriptis  et  prima  cdi- 
tione. IJeins.  Arma  dedi  Dauais]  ¥&- 
tetur  Ovidius,  se  primis  duobus  vo- 
luminibusdedisse  praeccpta  amatoria, 
et  docuissc  amantcs,  quibus  modis 
possent  pnellas  capcre.  Nunc  e  di- 
verso  pollicctur,  se  puellis  quocpie 
arma  allatu<:uni,  quibus  se  tneri  pos- 
siut.     Danais']  Viris  pugnantibus  con- 


tra puellas :  ut  Danai  in  bcllo  Tro- 
jano  contra  Aniazones. 

2  Et  turh(c,  Pentliesilca,  tiuc]  Ttirma: 
rectius  in  Kegio,  Scaligcri  excerptis, 
et  octo  aliis.  Pont.  iv.  El.  10.  <  Et  tu 
foeminea'.  Thermodon  coguitc  turma?.' 
Propcrtius,  '  Uualis  Ama/.onidum 
nudatis  bcllica  nianmiis  Tiicrmodon- 
tiaca  turma  lavatur  aqua.'  fStatius 
Kaicndis  Dcccnibribus  Sylv.  i.  *  Crc- 


3208 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


<las  ad  Tanain  ferumque  Phasin  Ther- 
inodontiacas  calere  turmas.'  Clau- 
dianus  Rapt.  Pros,  lib.  ii.  '  Qiialis 
Ainazonidiun  peltis  exsultat  aduncis 
Flava  cohors :  quoties  Arcton  popu- 
lata  virago  Hippolyte  niveas  ducit 
post  praelia  turmas.'  Theb.  xii.  '  Is- 
set  et  Arctoas  Cadmea  ad  mcenia  dn- 
cens  Hippolyte  turmas.'  Val.  Flac- 
CHS  de  Amazonibus  lib.  iv.  '  ludo  vo- 
litans  cum  tnrma  superbo  Pulvereis 
exsultat  equis.'  '  Tnrma'  autem  pro 
turba  saepe  poetJe  utuntur;  de  quo 
alibi  plura  dicentur.  Heins.  Et  tur- 
mie,  Penthesilea,  tua;']  Per  Amazonas 
et  catervam  Penthesilea,  foeminas 
omnes  designat.  Fuit  autem  Penthe- 
silea Amazonum  regina.  Trojanis 
auxilio  atFuit :  quae  post  Hectoris 
obitum,  multis  prreclaris  belli  taci- 
noribus  editis,  ab  Achille  iuterfecta 
est. 

3  Pares]  Utrique  armati. 

7  Quid  vims  in  ungues  Ailjicis']  In 
anguem  prima  editio  cum  quinque 
scriptis.  Heins.  Quid  virus,  Sfc]  Cur 
veuenum  addis  serpenti,  quum  id  illi 
a  natura  sit  datum?  Ex  quo  innuit, 
inulieres,  natura  callidas,  tore  his 
praeceptis  niagis  insidiosas  amanti- 
bus. 

8  Rapidis  tradis  ovile  lupis]  Alii  ra- 
hidis  lupis,  sed  prima  editio,  Regius, 
Arondeliamis,  et  qnatuor  alii,  rabidw 
lupcB  ;  bene  ;  de  fceminis  cnim  agitur. 
Avien.  Fab.  i.  '  rabido  quod  foret 
esca  lupo.'  Prudentius  Psychomach. 
'  rabidorum  more  luporum  Crimina 
persultant.'  Idem  Cathem.  '  Impa- 
vidas  lupus  inter  oves  Tristis  obam- 
bulat,  et  rabidum  Sanguinis  imme- 
mor  OS  cohibet.'  Sed  et  '  rapax  lu- 
pus' nostro  Trist.  iv.  El.  1.  Hems. 

11  Minor  Atrides]  Menelaus,  ex 
dnobus  tVatribus  minor  natu.  Hoc 
dicit  propter  Helcnam,  quic  Paridcm 
niarito  Mcnelao  prapposuit.  Helena- 
que  sororem]  Ciyta-mnestrani,  quaa 
cum  jligistlio  adultero  rem  babebat. 

12  Atrides  major]  Agamemnon. 


13  Si  scelere,  fipc]  Amphiaraum  CE- 
clei  filium  dicit,  augurandi  arte  peri- 
tissimnm,  qui  adolescens  Argonautas 
secutus  est.  Sed  quum  postea  sua- 
derent  amici  Polynicis,  ut  ad  bellum 
Thebanum  iretur  ;  isque  praevideret, 
si  ei  bello  afforet,  se  periturum,  id- 
que  propterea  recusaret ;  ferunt  Po- 
iynicem  aureum  torquem  a  Venere 
Herniionae  datum,  Amphiarai  uxori, 
quo  belli  societatem  viro  persuade- 
ret,  donasse.  Talaionice  Eriphyles] 
Talaionis  Argivorum  regis  filiae. 

16  Totidem  histris]  Decern  aliis  an- 
nis,  quibus  pugnatum  est  contra  Tro- 
janos. 

\7  Respice  Phijlaciden']  RespicePro- 
tesilaum,  qui  ad  Trojam  cum  quadra- 
ginta  navibus  navigavit:  quem,  ex 
cunctis  Graecis  primum  e  navi  in  lit- 
tus  descendentem,  vir  Dardanus  in- 
teremit :  cujus  mors  magnum  uxori, 
magnum  desolatae  domui,  magnum 
etiam  bellatoribus  sociis  desiderium 
reliquit.  Nam  quum  Laodamia  ejus 
uxor,  Acasti  filia,  maritum  in  bello 
cecidisse  intellexisset,  optavit  ut  ejus 
umbram  videret ;  qua  re  concessa, 
non  desercns  earn,  in  ejus  amplexi- 
bus  periit:  utServius  docet.  Prote- 
silaus  autem  Phylacides  a  Phylace 
Phlhioticir  regionis  Thcssalia  urbe, 
quae  sub  ejus  t'uit  imperio,  appellatus 
est :  vel  ab  avo  Phylaoo,  Iphitli  pa- 
tre.  Laodamia  quoque  Phylacis,  a 
poetis  appellatur.  Comes  isse  marito] 
Mortua  enim  Laodamia  in  amplexu 
viri  Protesilai,  cum  eo  comes  ad  infe- 
ros profecta  est.  Sunt  qui  hoc  de 
Didone  intelligant. 

19  Fata  Pherctiada]  Admetus  Plie- 
retis  filius  Thessalus  Alcestin  Peliae 
filiam  uxorem  duxit:  quae  tanfo 
amore  maritum  dilexit,  nt  pro  eo 
mortem  non  recusarit,  quum  ejus  pa- 
rentes  id  lacere  neglexissent.  Con- 
junx  Pagasaa]  Alcestis  Thessala.  Pa- 
gasae  enim  sunt  Pheranmi  emporium, 
dictie  (ut  Strabo  scribit)  propter  vi- 
cinos  fontes,  id  est,  pagas,  qui  frc« 


ARTEM   AMATORIAM.     LIB.   Ill, 


G200 


quentes  aquarum  ubertatem  effun- 
dunt :  vel  quod  eo  in  loco  Pelias  Ar- 
po  navem  compcgerit,  qiiJe  PapasaRa 
ideo  a  poiitis  appellata  fiiit,  et  Jason 
Pagasaeiis.  Conjux  I'agasaa]  De  Al- 
cestide  liabes  in  Eurip.  Fab.  vi.  [Al- 
cest.]  Ridet  haec  Juvenal.  Sat.  vi. 
non  longe  a  tine.  *  Spectant  subeun- 
tem  fata  niariti  Alccstin :  similis  si 
permutatio  detur  Morte  viii,  cupiant 
animani  seivare  catella;.'  Claudian.  in 
Laud.  Ser.  Regin.  aliterhujus  nienii- 
nit :  '  Dignius  an  vates  alios  exercuit 
unquam  FoBniineae  virtutis  opus :  quod 
sponte  redeinto  Casta  maritali  suc- 
cessit  Thessala  fato,  Inque  suos  mi- 
giare  viruni  non  abnuit  annos  ?  Hoc 
Graii  niemorant.' 

21  Cineres  viiscelimus,  inqidtl  Scri- 
be miscehimur.  In  obitum  Diusi, 
'  Miscebor  cineiique  cinis  atque  ossi- 
bus  ossa.'  Propertins  libro  iii.  Eleg. 
4.  '  Victor  cum  victis  pariter  misce- 
bitur  umbris.'  Anacreon,  '0\iyr}  5e 
KfLcr6iu.e(r6a  KSvis  offxeW  \v6ivrui',  In 
veteri  Epigranmiate,  dv  8'  'Axfpovn 
'OcTea  Kol  ffiroSlr}  irdpOeve  Kti(ruiJ.e6a. 
Heins. 

22  Iphias  in  medios  desiluit  rogos] 
Hanc  fabulam  habemus  In  Eurip. 
Suppl.  8.  ubi  inter  alia  a  vs.  1059.  'Ei/- 
Tavda  yap  Sr]  KaWlviKos  epxa/J-at  Ni/ccScra,.. 
riacras ywalKos,  &s  StSopKev  TJ\tos,...'Ape- 
TTJ'  'tr6ff(i  yap  avvBavoiiaa  Keicronai,,, 
'Aiacrw  OavSvTos  Kanaveus  ti^i/5'  elsTrvpav, 
De  hoc  barbaro  rcit/  t,wdav6vT<»v  more, 
qui  prsecipiie  Indis  fuitfamiliaris,hoc 
docet  Cicero  Tusculan,  5.  *  Mulieres 
vero  in  India,'  inquit,  '  cum  est  cu- 
j usque  earum  vir  mortuus,  in  certa- 
nien  judiciumque  veniunt,  quam  plu- 
rimnm  ille  dilexerit,  (plures  enini  sin- 
gulis solent  esse  nuptap ;)  qu£e  est  vic- 
trix,  ea  la;ta,  prosequentibus  suis,  una 
cum  viro  in  rogum  imponitur.  Ilia 
victa,  maRSta  discedit.'  De  interitu 
autem  Capanei  reperies  in  Stat.  Tlie- 
baid.  X.  Adi  nostrum  de  Cons,  ad 
Liv.  vs.  322. 

23  Ipsa  quoque  et  cuUu]  Virtus  et 


nomine  tt  babitu  mulicbri  Romae  co- 
litur:  quod  significat,  in  eo  scxu  vir- 
tutem  esse. 

24  Nee  mirum,  populo  si  placet  ipsa 
sm]  Non  et  ilia  scripti  cum  prima 
editione :  et  sequenti  versu  Ace  ta- 
men.  Heins.  Populo  auo]  Mulicbri 
turbae. 

25  ILt  mentes']  Virtute  pra-ditit*. 
2G   Vela   minora]     Mulieres   minus 

bonce. 

28  Fcemina  prcecipio']  PrcBcipiam  po- 
tiores  scripti.  Heins. 

29  Excutit  arcus]  Discutit  prima 
editio  cum  plerisque  membranis,  eti- 
am  Regio;  nisi  quod  ille  pro  diversa 
lectione  effugit ;  quod  et  in  multis 
aliis  inveni.  Idem. 

30  Parcius  heec  video]  Malim  videas. 
Idem. 

32  Paucaque,  si  queer  as,  crimina 
fraudis  habent]  Parcaque  Sarravianus. 
Lego,  Raraque,  si  quceras,  crimina 
fraudis  habet.  In  Nuce,  '  Raraque  in 
hoc  ffivo  est,  quae  velit  esse  parens  :' 
certe  unus  Palatinus,  habet.  Idem. 

33  Pliasiadem  matrem]  Phasideam 
Regius  cum  multis  aliis.  Sed  vernm 
est  quod  prima  editio  et  tres  scripti 
agnoscunt,  Phasidajam  ynatrem.  Ep. 
Paridis,  '  Phasida  puppe  nova  vexit 
Pagasaeus  lason.'  Ep.  Herus,  '  Ut 
semel  intravit  Colchos  Pagasaeus  la- 
son,  Impositam  celeri  Phasida  puppe 
tulit.'  Fast.  I.  '  Credulus  immerita 
Phasida  fovit  ope.'  '  Phasides  aves' 
apud  Martialem.  Regius  etiam/aso: 
dictum  Amor.  1.  ii.  El.  14.  Idem. 
Phasiada  jam  matrem]  Medeam,  a 
Phasi  Colchorum  lluvio  dictam.  Pro- 
bat  autem,  puellas  saepius  faili  quam 
viros. 

34  Altera  nupta  sinus]  Vel  toros  Re- 
gius. Emenda  in  transcursu  locum 
Propertii  valde  depravatum,  1.  ir. 
El.  21.  ubi  de  hac  ipsa  Creusa  agit, 
'  Colchida  sic  hospes  quondam  deoe- 
pit  lason,  Ejecta  est:  tenuit  nam- 
que  Creusa  donmni.'  Posteriorem 
versum    quie  non  videt    corruptum 


3210 


SOTM   VARIORUM    IN    OVIDII 


esse  ?  quomodo  enim  tenuisse  do- 
mum  Jasonis  dici  potest,  quae  ipso 
nuptiaroni  die  conflagiarit  ?  Scripti 
plcriqne  tenuis  domo  vel  tenui.  Scribe, 
Lccta  Creontea  est  namquc  Creusa  domo. 
Creon  enim  Creusae,  pater.  Nos  in 
nostris  ad  Propertinm  notis  earn  cas- 
tigationem  pluiibus  adstiuemus. 
Hdm.  Altera  nupta]  Creusa.  In  JE- 
sonios  sinus]  In  sinus  Jasonis  vEsonis 
iilii. 

35  Quantum  te  Theseu']  /nte  scripti 
et  prima  editio.  Ileins.  Quantum  in 
te  Theseu]  Quum  Tiieseus  in  Cretam 
navigasset,  Ariadne  Minois  fiiia,  ejus 
specie  capta  docuit  euni,  quo  pacto 
posset  Minotaurum  occidere :  delude 
cum  eo  nocte  clam  recedens,  in  insu- 
lam  appulit  Naxura.  Ibi  f«runt,  Di- 
onysium  Ariadnes  pulclirittKiine  cap- 
turn,  a  Tiieseo  virginem  abstulisse, 
duxisseque  uxorem.  Ovidius  tamen 
scribit,  earn  dormientem  a  Theseo  in 
insula  relictam. 

37  QucETS  novem  cur  isse  vias  dicatur] 
Ita  ex  suis  libris  castigavit  ad  Clau- 
diauum  Janus  Parriiasius.  Regius 
cur  una  vices  dicantur :  et  emendatum 
postea,  cur  una  vices  iter  isset,  quo- 
modo plurimi  ex  scriptis :  tres,  cur 
una  vices  iterasset ;  unus  cur  una 
vices  sic  isset;  prima  editio  cum 
sex  scriptis,  quare  novem  ticibus  cur 
una  fcratur;  unus  cur  una  vices  f era- 
tur ;  alius,  Quwre  novem  vices  cur 
UTM  ter  tJiset :  scd  solus  cotlex  Re- 
gius iiic  audiendus:  qui  nobis  inter 
tantas  iluctuationes  Cynosura  est. 
Ejus  vestigiis  iusistcns,  levi  mutati- 
onc  genuinam,  nisi  fallor,  lectioncm 
habehis,  si  pro  Lis,  vices  dicantur,  re- 
ponas  Quare  novem  cur  una  viic  dica- 
tur:  vel  dicantur:  cur  novem  viae 
appcUcntur,  quae  una  est  via.  Kcmcd. 
Amor.  '  Vixisset  Phyllis,  si  me  foret 
usa  magistro,  Et  per  quod  novics, 
nacpius  isset,  iter.'  Et  postca,  '  Li- 
mes erat  tenuis  louga  subnubilus  um- 
bra, Quo  tulit  ilia  suos  ad  marc  sa'pe 
pedes.    Nona  tcrcbatur  uiiscrai;  via.' 


Alludit  ad  vicum  iuThracia,  qui  inde 
dictus  dvvfa  Spunoi,  postea  Amphipo- 
lis  ;  cujus  Geographi  passim  meminc- 
runt.  De  origine  noniinis  jam  dixi. 
Coluthus,  *uA.\i5os  avTiKKovra  ^iKt^vo- 
poi  eSpoKe  Tvix^ov,  Kal  SpS/xov  ifvedKO- 
(cXov  aX^jfxovos  elSe  KeKevdov,  et  quae 
sequuntur.  Hyginus  Fab.  i.ix.  de 
Phyllide  et  Demoplioonte  :  '  Qui  die 
coustituta  cum  non  venisset,  ilia  eo 
die  dicitur  novies  ad  littus  cucurrissc, 
quod  ex  ea  iwta^os  Graece  appella- 
tur:'  et  sic  locus  is  etiam  Hesycliio 
appellatur,  cnm  aliis  ^we'a  85oi  dica- 
tur,  ut  jam  vidimus  ;  atque  ita  tam 
in  Hygino  quam  Hesychio  videtur 
corrigendum.  Heins. 

39  Etfamam]  At  rectius  duo  libri. 
Idem. 

40  Elissa]  Elissa  est  nomen  Dido- 
nis  proprium:  Dido  enim  lingua 
Plicenissa  virago  dicitur. 

43  Ncscirenl]  Ignorarent  puelia; 
amandi  modum. 

47  Gemini  libelli]  Duo  volumina  su- 
periora. 

49  Probra  Therapna;a;]  Stesichorum 
poetam  designat,  in  cujus  ore  infantis 
Inscinia  cccinit,  utPliuius  tradit,  mi- 
rabili  auspicio  summum  eum  poetam 
futurum  pra'monstrans.  Hie  in  He- 
lenam  carmen  contumelise  plenum 
scripsit,  quo  Castor  et  Pollux  euui 
Imninibus  privarunt :  fed  quum  in 
somno  monitus  palinodiam  cecinis'- 
set,  visum  recepit.  Marita  Therap- 
naa;]  Therapna;  oppidum  fuit  Laco- 
niae.  Ibi  nata  est  Helena :  nude  a 
poiitis  Therapnaa  appellatur. 

51  Si  bene  te  nosti]  iVoii  scripti 
plerique  cum  prima  cditione.  Forte, 
Si  bene  me  novi;  et  pro  vicis  sequenti 
versu  flics,  ut  versui  consulatur. 
Jleins. 

54  Granaque  puuca]  Paucas  myrti 
baccas. 

55  Setisimus  acccptum  numeti  quoque : 
purius  athcr  Ftdsit]  Acceptis  prima 
editio  cum  scriptis  picrisquc  ;  rcctc  : 
post  accepta  folia  ct   graua  myrti. 


ARTKM    AMATORIAM.      I.IH.    III. 


3211 


Puriftr  ctlani  (ether  iidcm.  Ileitis.  Ac- 
ceptLi]  Donismyrlia  Vencre  siimptis. 

56  Cessit  onus]  Scribcndi  difficul- 
tas  amota  est,  favcnte  VeiuTC. 

57  Diun  fiicit  ingenium']  Piitabam 
ingenio.  Diini  Cytlierea  facit  ini,'enio, 
lioc  est,  favet.  In  Tiistibus,  '  Ciiltor 
et  antistes  doctoruiu  suiiinie  vironim, 
Qui  facis  ingenio  semper  amice  meo.' 
Vide  quae  amiotamus  ad  Epist.  ii.  vs. 
39.  Ileins. 

58  Quas  pudor,  et  leges,  et  sua  jura 
ainunf]  Vita  sinit  Regius.  Puto,  Qua 
jmdor,  et  leges,  ct  sua  vitta  siiiit :  ut 
Pont.  *  Qua  sinit  officium  niilitiaeque 
labor.'  Supra  lib.  ii.  '  Pcrque  tuas 
fiant,  qua  sinct  ipsa,  manus  :'  liuc  re- 
fer, quod  initio  bujus  poiiniatis  dixe- 
rat,  '  Estc  procul  vittae  tenues  insig- 
ne  pudoris.' /Jem.  Q««s  pudor]  Nam 
matronas  et  castas  rejicio. 

61  Vcros  ctiam  nunc  edilia  annas'] 
Regius  niendose  veros  ctiatnnum  red. 
ditis  annos:  unus  lucus  veros  nunc  cdi- 
tis:  metuo  ut  rb  editis  integrum  sit. 
Pro  veros,  aliquando  coujiciebam  rcr- 
nos:  ut  Propcrt.  1.  iv.  El.  5.  '  Dum 
vernat  sanguis,  dum  rugis  integer 
annus,  Utere,  no  quis  cat  liber  amore 
dies.'  Arondelianus  tcnei-os  ajinos. 
Sed  veri  anni  videntur  esse  juveniles, 
ac  proinde  amorilius  apti :  supra  1. 1. 
'  Ante  oculos  veniet  vera  pucUa  tuos :' 
hoc  est,  quai  revera  sit  puella.  Heins. 

6i  Nee,  quct  jirateriit,  rursurn  revoca- 
bitur  unda]  Itcrum  scripti  plerique 
cum  prima  editione  :  placet.  Vide 
Notas  ad  Epist.  vi,  31.  Idem. 

67  Qui  canent  frulices,  violariavidi] 
Id  ipsum  Dapbnis  suaj  puellae  quoque 
occiuit  apud  Tbeocr.  Idyll,  xxvii.  8. 
A.  Mr;  Kavx<o'  Ttixa  yap  ere  irapfpxc'at, 
&s  ovap,  i)^r\.  K.  'A  (TTa<pv\h  aTa<pls 
icTTt,  Kal  oi)  {>65ov  aiov  6\uTat,  Quo 
etiam  spectaut  suavissimi  versiculi 
Idyll.  23.  a  vs.  28.  Kol  rb  l>6Sov  Ka\6v 
ioTi,  (col  b  xp^i'os  aurh  /xapaiyet.  KoIkiiK- 
Xos  Ka\6i/  icrrt  t6  iraiSiKhv  oAA'  6\iyov 
fp.    Canent]  Arent. 

G8  Ilac]  Dc  Uac  spina  qux  aruit, 


<t  ubi  ant(!  fucrant  rosjr,  nil  pra'ter 
sjiinas  vidcniu-*, 

r>»  Excludis  amantes]  Amantem  rcc- 
tiiis  qiiidani  liliii.  lliinsius. 

71  Nectunfnmgcturjanua]  Sic  Ho- 
rat.  Od.  I.  25.  ad  I^ydiam  :  '  Parcius 
juuctas  quatiunt  fenestras  Ictibus 
crcbris  juvcncs  protervi :  Nee  tibi 
somnos  adiniuiit,  ainatquc  Janua  Ii- 
men.' 

72  Spnrsa]  Nocte  coronati  aman- 
tes  Ktabant  ante  linicn  arnica;,  ct  cx- 
clusi  coronas  rclinquebant. 

75  A  tirgine  juras]  Jures  Bcripti 
plerique  cum  prima  editione.  Hcins. 

76  Sparguntur  tfuhito  per  caput  omnc 
comai]  Spargentur  iidcm  :  lege  etiam 
subitic  coma;  dictum  Epist.  xviii. 
160.  Idem. 

78  Nee  faciunt  certos]  Cornua  cer- 
vi  marcs  habent :  eaque  omnibus  an- 
nis  statuto  veris  tempore  amittunt : 
et  latent  amissis,  veluti  inermes.  In- 
dicia Eetatis  in  illis  gerunt,  singulis 
annis  adjicieiitibus  ramos  usque  ad 
sextum  annum.  Ab  co  tempore  si- 
milia  reviviscunt;  ncc  potest  aetas 
discerni :  sed  dentibus,  quos  paucos 
habent  aut  nullos,  senecta  declara- 
tur:  nullique  in  iniis  cornibus  rami. 
Vita  his  longa  :  ceutcsimum  annum 
cxcedunt. 

79  Vestra  sine  auxilio  fugiunt  Inma'] 
Nostra  Regius  et  multi  alii :  sic  infra 
ctiam  nonnulli  ex  scriptis,  •  damuis 
munera  nostra  carent.'  Heins. 

81  Addequod  et  partus]  I'artus  quo- 
que ipse  puellis  adimit  juventa;  llo- 
rem,  quod  autequam  eveniat,  uten- 
dum  esse  a;tate  docct.  Faciunt  bre- 
viora  juvcntw  Tempora]  Seniora  Regi- 
us cum  Politiani  excerptis,  prima 
editione,  et  quinquc  scriptis:  nil 
muto.  Heins. 

83  Latmius  Endijmion]  Dearnm  ex- 
emplis  dicit  Veneri  indulgendum  esse. 
Endymion  autem  dictus  est  a  Luna 
anvatus,  qua;  cum  dorniienttm  fovit 
amplcxu  in  Latmio  iiionte  Cariac,  quo- 
uiam  (ut  scribit  Pliuius)  primus  ejus 


3212 


NOT/E   VARIORUM   IN    OVIDII 


cursum  deprehendit. 

84  Nee  Cephalus']  Auroram  Cephali 
amore  captam  docet  Ovid,  in  Metam. 
VI.     DetB  rosece'\  Aurorae. 

85  Ut  taceam  de  te,  quern  nunc  qiio- 
que  luget,  Adoni:  Unde  habet  Mnean 
Harmonienque  Venus]  Codex  optimus 
Regius,  Ut  Veneri,  quern  luget  adhuc,po- 
vetur,  Adonis,  Unde  habet  JEnean  Har' 
moniamque  suos  7  Venuste,  si  donetur 
Adonis  levi  mutatione  reponas:  do- 
wetur,  pro  condonetur.  Pont.  ii.  El.  7. 
'  Culpa  gravis  precibus  donatur  sagpe 
suorum.'  Sic  Juno  apud  Horatiura 
Od.  III.  3.  Quirinum '  Marti  redonabo.' 
Statins  Tbebaid.  vii.  '  An  snspectus 
ego  ?  abscedo  et  mea  vnlnera  done' 
Val.  Flaccus  libro  i.  473.  'Donatet 
Iphiclo  pelagns,  juvenumque  labores 
^sonides  ;'  hoc  est  reniittit.  Seneca 
Phoenissis  Actu  primo,  '  Subinde  et 
antes  ingerunt,  qnicquid  niihi  Donas- 
tis  ocnli :'  hoc  est,  cnjus  mlhi  gratiam 
fecistis;  sic  pulcherrime  codex  egre- 
gius  Mediceae  bibliothecae  a  me  cum 
vulgatis  libris  collatus,  Deprehendit 
qnoque  elegantiam  ejus  lectionis  Gro- 
novius  noster.  In  vulgatis  Negastis 
oculi.  Heinsius. 

80  Harmonienque']  Harmonic  fill  a 
fuit  Veneris  et  Martis,  quie  Cadmo 
nupsit. 

93  Quis  vetet]  Quid  vetat  Junianus. 
Scribe,  Quid  vetet :  dixi  ad  Epist.  x. 
88.  Heins. 

94  Quisve  cavum  vastas  in  mare  servet 
aquas]  Cavo  in  mare  scripti  potiores 
cum  prima  editione ;  recte:  sic  in 
Trist.  lib.  v.  El.  1.  '  Exiguum  pleno 
de  mare  demat  aquse.'  Idem. 

9.i  Et  tamen  ulla  viro  mulier  nnn  ex- 
pedit,  inquit]  Nihil  sensus  est  in  hoc 
carmine.  Scribe,  velinvitis  membra- 
nis,  Det  tamen  ulla  viro  mulier,  nan  ex- 
pedit,  inquis :  non  expedit  ut  mulier 
ulla  det  viro.  *  Dare'  pro  copiam  sui 
facere  usitatnm  poetis.  Noster  su- 
pra, '  Qua:  dant,  quajqne  ncgant, 
gaudcnt  tamen  esse  rogatae ;'  et  saspe 
alibi.    Martialis  quoque,  '  Casta  igi- 


tur  nulla  est  ?  castae  snnt  mille.  Quid 
ergo  Casta  facit  ?  non  dat ;  non  tamen 
ilia  negat.'  Sic  idem  passim  alibi. 
Hinc  etiam  '  dare  gaudia,'  et  '  dare 
noctem.'  Inquis]  Ut  in  Trist.  lib.  v. 
El.  1.  '  At  poteras,  inquis,  melius  ma- 
la ferre  silendo.'  Sequent!  versu  su- 
mes  pro  sumis  libri  veteres  ;  quae  mag- 
nus  Scaliger  ad  Propertium  de  lotio 
reddendo,  et  eum  secutus  Bersman- 
nns,  interpretantur.  Nolim  factum  : 
'  sumere  aquam '  usitatnm  pro  lavare 
partes  obscoenas,  quod  post  rem  Ve- 
neream  peractam,  ant  nocturnas  pol- 
lutiones  fiebat,  ant  etiam  post  exone- 
ratam  alvuni.  Noster.  1.  in.  Amor.  El. 
7.  de  re  simili,  '  Neve  suze  possent 
intactam  scire  ministry,  Dedecus  hoc 
sumta  dissimulavit  aqua.'  Et  infra 
hoc  libro,  '  Scilicet  obstabit  custos 
ne  scribere  possis,  Sunienda?  detur 
cum  tibi  tenipus  aquae.'  Martialis 
lib.  II.  *  Quod  fellas,  et  aquam  potas, 
nil  Lesbia  peccas.  Qua  tibi  parte 
opus  est,  Lesbia,  sumis  aquam.'  Et 
in  Priapeis  Epigranima:  '  Falce  mi- 
nax  et  parte  tui  niajore,  Priape,  Ad 
fontem,  quaeso,  die  mihi,  qua  sit  iter. 
Vade  per  has  vites,  sed  si  quam  carp- 
seris  uvani,  Quas  aliter  sumas,  hos- 
pes,  habebis  aquas  :'  ita  scribendum. 
Certe  cum  Plautus  dixit  '  sumere 
aquam  e  pufeo,'  de  lotio  non  intelli- 
gebat.  Idem. 

101  Ordiar  a  culUi]  Ordior  Regius. 
Idem.     Liber]  Vinum. 

103  Forma  Dei  munns]  Lege  Deum : 
aliquis  Christianus  hoc  interpolarat, 
puto.  Sequent!  etiam  versu  malim 
carent,  Heins. 

107  Corpora  si  teteres]  Docet  rudi 
majorum  aetate,  puellas  non  nsas  fu- 
isse  curain  cultu  corporis,  uti  postea 
didicere  pucUa;  Romanae  :  quas  hor- 
tatur,  ut  externo  nitore  faciem  com- 
mendcnt. 

108  Non  vttercs  cuUtis  sic  hnbuere 
viri]  Nee  scripti  cum  prima  editione. 
Delude  cum  Regio,  Neapolitano,  et 
duobus  aliis   legendura  culto$   viros. 


ARTEM    AMATORIAM.      LIB.    III. 


3213 


Med.  Faciei,  ad  puollas,  *  Nee  tamen 
indigjior,  si  vobis  cura  piacendi,  Cum 
conitos  liabeant  saecida  nostra  viios.' 
Ileitis. 

10!)  Valentes]  Ciassas  et  densas, 
Don  quales  turn  Komae  gestabant, 
bombycinas  et  peliucidas  plerasque, 
nt  supra  quoque  nieminit.  Micyll. 

111  Scilicet  Ajaci  conjux']  Tecmes* 
sain  dicit,  cujus  amorc  tenebatur 
Ajax.  Conjux  ornata  veniref]  Venires 
bene  Regius  et  quinque  alii.  Se- 
quenti  etiam  versu  vetustiores  pleri- 
qtie  tegimen  pro  tegmen  :  tegumen  Re- 
gius cum  uno  Ambrosiano  ;  quod 
placet.  Heins. 

112  Cui  tegmen]  Qui  habuit  non 
oinatissinium  et  prcciosum  scutum, 
sed  ex  pellibus  boum,  ut  rudi  ajtati 
conveniens.  Homer.  Iliad,  vii. 

113  i\'«?ic  aiirea  Roma  est  Et  magnas 
domiti  possidet  orbis  opes]  Tb  est  in  qui- 
busdam  libris  non  comparet.  Dein- 
dc  pleriquc  veteres,  Et  domiti  tnagnas. 
Lincolniensis,  edomiti.  Scribe,  nunc 
aurea  Roma  Edomiti  magnas  possidet 
orbis  opes.  Sic  in  Fastis  lib.  iv.  de 
eadem  Roma,  '  Crevit,  et  edomito 
sustulit  orbe  caput.'  Priori  etiam 
versu  Conieliniauus  elcganter  SitnpH- 
citas  rudis  ilia  fuit :  de  quo  ad  Episto- 
lam  XVII.  192,  Heins.  Aurea  Rotna] 
Vel  pulchra,  vel  dives:  vel  propter 
Capitolium,  quod  anratum  fuisse  do- 
cet  Maro  eo  versu :  '  Atquehis  auratis 
volitans  argenteus  anser  Porticibus,' 

115  Quaque  fuerujit]  Vel  sub  Tar- 
quinio,  vel  Romulo  regnante :  unde  in 
Fastis  scribit :  '  Juppiter  angusta  vix 
tutus  stabat  in  ajde,  Inque  Jovis  dex- 
tra  fictile  fulmen  erat,  Frondibus 
ornabant,  quae  nunc  Capitolia  gem- 
mis.' 

116  Alterius  dices']  Dicas  Lincolni- 
ensis ;  bene,  Heins.  Alterius  Jovis] 
Quam  hujus  qui  nunc  in  his  colitur. 
Capitolium  autem  mons  est  Roma;,  a 
capite  hominis  invento  ab  aperienti- 
bus  fundamenta,  ut  Livius  et  Diony- 
sius  scribuut. 


117  Curia,  consilio]  Concilia  Come- 
linianus  et  quinque  alii ;  recte  :  cae- 
terum  prima  editio  et  aliee  nonnullap, 
ut  et  tres  scripti,  consilii  dignissima 
tanti  scciindo  casu  ;  quod  et  alibi 
apud  nostrum  in  veterrimis  libris  of- 
fendi.  Vide  Notas  Trist,  iv.  El.  3. 
vs.  57.  Arondelianus,  consj/it  nunc  qua 
dignissima  tanti :  nunc  est  dignissima 
tanti  Regius :  forte  nunc  en.  Heins. 
Curia  consilio]  Curiam  duorum  gene- 
rum  fuisse,  scribit  Varro,  ubi  cura- 
rent  sacerdotes  res  divinas,  et  ubi 
senatus  humanas:  ut  curia  Hosti- 
lia,  quam  primus  aedificavit  Hostilius 
rex.  Ante  banc  rostra  erant,  de  qui- 
bus  in  octavo  Livius  scribit. 

118  Destipula]  Sic  etiam  Virgilius ; 
'  Romuleoque  recens  horrebat  regia 
cuimc'  Tatio  regna  tenente]  T.  Tatio 
Sabino  pariter  cum  Romulo  regnante, 
lit  Livius  docet. 

119  Qua  nunc  sub  Phcebo]  Apollinis 
Palatini  templum  intelligit,  quod  in 
Palalio  Augustus  aedificavit.  Duci- 
busque  palatia  fulgent]  Per  duces,  im- 
peratores  designat,  et  Augustum  po- 
tissinuini,  ac  Tiberiuni :  quorum  alter 
in  Palatio  liabitavit,  alter  vero  illic 
etiam  natus  est.  Palatium  autem  ideo 
appellatum  est,  quod  (ut  Varro  do- 
cet) Palantes  cum  Euandro  venerunt, 
qui  etiam  Palatini  Aborigines  ex 
agro  Rheatino,  qui  appellatur  Pala- 
tium, ibi  consederunt.  Alii  a  Palatia 
uxore  Latini  putaverunt, 

123  Terra  subducitur  aurum]  Terra 
scripti.  Heins. 

121  Lectaque  concha  venit]  Margari- 
tas intelligit,  quae  nascuntur  in  con- 
chis.  Earum  dos  omnis  in  candore, 
magnitudine,  orbe,  lajvore,  pondere. 
Diverso  littorc]  Rubri,  scilicet,  et  Indi- 
ci  maris,  ubi  clariores  nascuntur. 
Concha  venit]  Tres  nostri  bacca  ;  quod 
Gronovio  placebat  Observat.  1.  ii, 
cap.  21.  ex  Pirckheinieriano  :  meli- 
ores  tainon  cura  vulgatum  amplectan- 
tur,  nil  ausim  mutare.  Nam  per  con- 
chas baccae  intelliguntur,  quze  in  con- 


3214 


SOTM   VARIORUM    IN   OVIDII 


cbis  nascuntur  ut  pIurimuiD.  Sic  Cu- 
lice  Virgiliaruj,  '  Indi  conchea  bac- 
ca  maris.'  TibiiUns  libro  ii.  Eleg.  4. 
'  Hie  dat  avaritiae  causas,  et  Coa 
piiellis  Vestis,  et  e  rubro  lucida  con- 
cha marl.'  Et  lib,  iii.  Eleg.  3. 
'  Qiiidve  in  Erythraeo  legitiir  quaB 
littore  concha,  Tinctaqiie  Sidonio 
murice  lana  juvat  f  Propertius  libro 
I.  Eleg.  8.  '  Hanc  ego  non  auro,  nou 
Indis  llcctere  conchis,  Sed  potui  blan- 
di  carminis  obsequio.'  Libro  in.  El. 
12.  '  Et  venit  e  rubro  concha  Erycina 
.sale'  Ita  et  concham  pro  purpura 
ponebant.  Idem. 

126  Nee  quia  ccBTulea  moU  fugantur 
aquiB]  Nee  quia  sumptuosissima  eri- 
guntur  aedificia,  ubi  fuerant  niarla. 
AqxuB  fugantur  mo/e]  Sic  Horat.  Od. 
III.  1.  'Contracta  pisces  jequora  sen- 
tiunt,  Jactis  in  altuni  niolibus:  hue 
frequens  Caementademittit  redemtor 
Cum  famulis,  dominusque  terrae  Fas- 
tidiosus.' 

133  Nee  sini  sine  lege  capilli]  Scribe, 
7te  sint.  Script!  tanien  plerique  cum 
prima  editione  non  sint.  Heins. 

131  Admotce  manus']  Ad  ornandum 
adhibita?. 

137  Discrimina]  Divisionem  capil- 
loium.  Puri  capitis^  Sine  uUo  vela- 
inine. 

139  Exiguum  modumi  Crinesin  or- 
bem  redactos :  quein  'cinciniium' 
Juvenalis,  'aimuluni'  Martialis  ap- 
pellat. 

143  Succinctw  Diana']  Agili  et  ex- 
pcditae.  lieligctur]  Capillos  post  cer- 
viceni  colkctos  astringat,  ita  tamen 
ut  dcfluant. 

145  Ilanc  deeet  injlaloH]  JIuie  Re- 
gius et  duo  alii ;  quod  cum  rf  jaeuis- 
se  conslruendum :  et  sic  mox  idem 
codex  cum  plurimis  aliis  I[tnic  jdncit 
ornari,  non  lluic.  '  llauc '  scilicet '  or- 
naii.'  Ileins. 

147  Ttstudine  Cijllenaa]  Rcticulo 
rurvo  in  inudiim  tcstii(iinis,qu(>  utun- 
tur  midicres  ad  ornatuni  capitis.  Tts- 
tudineni  auteni  '  Cyllcnaam '  appcl- 


lat,  quoniani  Cyllenius  Mercurins 
dicitur,  a  Cyllene  monte  Arcadias, 
qui  (ut  scribit  Diodorus)  ad  formam 
testudinis  lyram  invenit. 

149  Numerabis  inilice  frondes]  Glan- 
d^s  scripti  plerique  cum  prima  editi- 
one. Amor.  III.  E!.  6. '  Ilicibus  glan- 
des  cantataque  vitibus  uva  Decidit.' 
Met.  VII.  '  veluti  cum  putria  metis 
Poma  cadunt  ramis,  agitataque  ilice 
glandes.'  Lib.  x. '  Enodisque  abies, 
curvataque  glandibusilex.'  Virgilius, 
'  Nee  de  concussa  tantum  pluit  ilice 
glandis.'  Hinc  '  glans  iligna'  apud 
Horatium  aliosque  occurrit.  Lege 
priEterea  numerarjs ;  sic  et  supra  pec- 
catum  non  semel.  thins. 

151  Nee  mihi  tot  cultus  mimero  com' 
pr  end  ere  fas  est]  Tot  positus  recte  libri 
veteres  inagno  numero  ;  nisi  quod 
Regius  posito  ;  prima  editio  positos 
cum  scripti^  nonnullis:  posi/us  etiam 
in  surs  Zinzerlingus  invenerat.  Met. 
II.  '  Non  erat  hujus  opus,  lanam  mol- 
lire  trahendo,  Nee  positii  variare  co- 
mas.' Medic.  Faciei,  '  Vultis  ador- 
natos  positu  variare  rapillos.'  Hinc 
'  ponere,'  '  componerc,'  'disponere' 
comas.  Nostcr  infra,  '  Quique  suas 
poniint  in  statione  comas.'  In  Amo- 
ribus,  '  Ponere  compositas  in  statione 
comas.'  Et,  '  Ponendis  in  mille  mo- 
des perfecta  capillis.'  Ca'terum  ex- 
istimo  hine  quoque  exularc  Graecis- 
mnm  Ovidio  usitatum,  sed  abimperi- 
tis  librariis  passim  ejectum,  quicquid 
veteres  libri  pro  vulgata  lectione 
digladientur.  Scribe  igitur,  Nee 
mihi  tot  positus  numero  coniprendere 
nunc  sit.  Vide  Notas  ad  lib.  ii. 
21.  Idem. 

151  Hestanam  crcdas]  Hinc  cmen- 
da  Propertiiim  lib.  xv.  '  Et  potcs 
hcsternos  nianibuscompoiierecrines:' 
it<i  diu  est  quod  scribcudum  vidi : 
quam  conjecturam  contirmavit  postea 
Ncapolitanus  codex  satis  vctustus,  et 
alter  qui  penes  me  extat.  De  externis 
et  adscititiis  crinibus,  i\\\x  «lici  pos- 
siiit,    scio :    sed   huic  opprobrio   Iiic 


ARTEM    AMATORIAM.      LIU.    Ill, 


3215 


locus  non  est.  Potcs,  inquit,  singulis 
diebns  criiies  conipoiieic.  *  Hestcr- 
nas  coronas'  pari  modo  dixit  lib,  ii. 
KIcj?.  34.  pro  lieri  plexis  ;  lit  recte 
illic  restitnit  Lipsiiis  :  et  '  liestcrnas 
liicernas  '  libro  in.  El.  7.  qiiaa  vera 
illic  soriptiira  :  '  liesternas  rosas  ' 
noster  libro  iii.  Amor.  Eleg.  7.  pro 
lieri  carptis.  Idcrn.  llhi  repexit]  Paulo 
ante  ornata,  itcruin  pcctitur. 

\')fy  Ars  casum  simulit]  Capillos  ca- 
SH  iooiiiatos  esse  siniulabis,  fiuuni  ta- 
nicn  cos  pcxucris.  Sic  captu  vidit  in 
urbc]  Hercules  lolen,  Euryti  filiam  in 
(Eclialia  doniinantis,  nxorem  petiit. 
Pater,  (juia  Megaram  uxorem  ille 
paulo  ante  dimiserat,  veritusne  idem 
lili-.u  evenirct,  super  co  se  matrinio- 
iiio  con.sulturuni  dixit.  Hercules  frus- 
tratus  inyEtoiiuni  venif,ct  Deianiram 
(Enei  ex  Althea  duxit  uxorem.  Dc- 
intle  in  Qlobaliara  contra  Euryti  libc- 
ros,  quouiam  lole  uxor  ci  negata  fu- 
crat,  exercituni  duxit.  Urbc  capta, 
Euryti  filios  Toxeuni,  Molioncm,  ac 
Pytiura  occidit :  lolen  vero  abduxit, 
fj^uani  niiro  aniore  prosocutus  est: 
aiictor  Diodorus.  Sic  capta  ut  vidit 
ill  urbc^  Ciiplit  vidit  nt  urbe  Regius  et 
duo  alii;  recte:  ca-teri  terc  omnes 
capta  vidit  in  urbc.  Ars  casus  similis, 
pro  casum  simuUt,  idem  Regius.  Heins. 

136  Sic  capta  vidit  in  urbc  Alcides 
lolen]  '  Hoc  nsitatum  est  Herculi, 
captas  aniat.'  Senec.  Here,  in  Qita, 
302.  et  377.  '  Ubique  caiuit,  sed  levi 
caluit  face.' 

157  Euhoe]  Vox  est  bacchantis. 

158  Gnossi  rtlictaySuos]  Ariadnam 
significat. 

IGO  Damna  pianda~\  Quia  corporis 
vitia  celatis.  Mer.  Damna  pianda  ino- 
dis]  'Pianda'  dixit  iniproprie,  pro 
compcnsanda,  ct  quasi  dissimulanda, 
sive  celanda.  Micijl. 

KJl  liapliijuc  (itatc  capilli]  Dcllu- 
viuni  capilloruui  in  mulierc  rannn, 
in  spadunibus  non  visum,  nee  in  ullu 
ante  \  encris  usum. 

103  rainina  caiiicicm,   iicrmanis  in- 


fcit  herti.i']  Ostcndit  ftemlnas  atatis 
etiam  vitia  posse  cclare.  Geruuinis 
herbis]  Qnibus  Gcrniani  ntuntur  ad 
colorandos  capillo.n.  Canicicm]  Ca- 
nos  capillos. 

101   Wrol  Nativo  colore. 

105  Crinibus  emptis~\  Fa?minae  enim, 
defluentibus  capillis,  alienis  ntuntur. 
Et  INIartialis,  '  Uentibus  atque  comis, 
nee  to  pudct,  uteris  eniptis,' 

107  Ncc  pudor  est  emisse  piibim]  Ru- 
bor libri  meliores  cum  prima  editi- 
onc  :  dixi  Epistola  xx.  201.  Ileins, 

108  Herculis  ante  oculos]  Hercules 
Romaj  a?dem  liabuit,  foro  boario 
proximani,  ubi  ejus  statuam  sacravit 
Eiiander,  qu<c  triumpbalis  dicebatnr, 
et  per  triumplios  vestiebatur  habi- 
tii  trinmpbali.  Hujus  templum,  ut 
Solinus  docct,  nee  canes  nee  mus- 
cas  ingrediebantur.  Fuit  et  Romai  ad 
portam  trigeminani  jnxta  Tyberim  ae- 
des  Herculis.  Euitquoquead  Circum 
Flaminium  ades  Herculi  cum  Musis 
communis,  inde  dictus  IVIusagetes. 
Euit  ctiani  Hercides  apud  circum 
maximum  in  <cdc  Pompeii  Magni, 
opus  Myronis  :  cujus  meminit  Ovid, 
in  Fastis. 

109  Xon  jam  segmenta  requiro]  Nea 
nunc  Regius  et  decern  alii.  Jureti 
excerpta  nee  enim :  alii  aliter.  Come- 
linianus  aliique  novem  cum  prima 
cditione  ncc  vos ;  (juo  sex  alii  cum 
Neapolilano  alludunt,  non  vos:  sed 
pra:statalterum,  quod  et  Zinzerliugo 
placebat :  rubes  etiam  Regius  se- 
qucnti  versu  et  unus  Vaticanus  cum 
prima  cditione.  Ileins.  Segmcnta'\ 
Vcstes  aureas,  vel  p-otius  segmenta- 
tas:  iiinc  '  segmentarii,'  Snnt  etiam 
segmenta  fasciola;  qua-darn,  qua;  ex- 
treniam  partem  vestis  ambiunt,  a  cre- 
bris  sectionibus  appellata.  Juvcna- 
lis,  'Segmenta  et  iongos  habitus  mo- 
nilia  suunint.' 

172  Census  suos]  Ouicquid  possi- 
dent.  Census  corpurc  ferre  suos]  Sua 
tros  libri.  Heins. 

173  Airis  eecc  color]  C'<fAJ«s  appcl- 


3216 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


latur,   a  creli   colore  :    eum  quidara 
'  liyacinthinum'  appellant. 

175  Qui  qitondam  Phryxon  et  Hel- 
len]  Referendum  ad  aureum  arietis 
Phryxi  colorem  :  Tibi  euim,  inquit, 
simllis,  qui  Phryxum  et  Hellen  eri- 
puisti  ex  insidiis  novercae.  Phryxus, 
Athamantis  regis  Thebarum  ex  Ne- 
phele  filius,  novercae  insidias  decli- 
nans,  una  cum  sorore  Helle  e  Graecia 
aufugit :  quibus  transfretantibus  jux- 
ta  quoddam  Deorum  oracnlum  ex 
Europa  in  Asiam  super  aureo  arlete, 
aiunt  virginem  in  mare  delapsam,  de- 
disse  Hellesponto  nomen  :  Plnyxum 
a  Ponto  proficiscentem,  delatum  in 
Colchida  :  qui  quum  secundum  ora- 
culum  arietem  sacrificasset,  pellem 
in  templo  Martis  suspendit :  auctor 
Diodorus. 

176  Inois  dolis]  Insidiis  novercae 
Inus,  quare  conati  sunt  anfugere. 

177  Hie  undas  imitaturl  Rectius 
imitatus  in  uno  Vaticano  et  Politiani 
excerptis.  Heins.  Hie  undas  iryiitalur} 
Glaucum,  hoc  est,  viridem  colorem 
designat,  quern  Hyaluni  quoque  ap- 
pellamus. 

181  Paphias 7nyrtos]VeneY\  dicatas. 
Unde  RonifE  ara  vetus  fuit  Veneris 
Myrteas,  quam  Murtiam  vocabant. 
Amethystos]  Amcthystinus  color  est 
violaceus,  ab  amethysto  gemma  ap- 
pellatus.  Purpureas  amethystos^  Pur- 
pureas Regius  et  Sarravianus  cum 
diiobus  aliis;  probe  :  dixi  ad  Ciaudia- 
num  pluribus.  Priscianus  Periegesi, 
Purpureoque  aviethystus  inest  suffusa 
rubore.  Heins. 

182  Threiieiamve  gruem]  QuamMa- 
ro  Strymoniam  appellavit.  Est  enim 
Strymon  Macedonise  terminus,  qui 
eam  aThracia  dividit,  ad  quam  apsta- 
tis  tempore  multa;  advolant  gruos. 

18S  Nee  glandes,  Amarylli,tucc']  Al- 
ludit  ad  illud  Maronis  carmen :  '  Cas- 
taneasque  nnces,  mca  quas  Amaryllis 
amabat.'  Colorem  autcni  cum  desig- 
nat, quern  in  castaneis  vidcmus.  3Jer. 

181  r.l  sua   velleribus  nomina,  ^c.] 


Qui  color  cerinus  dicitur,  a  quo  '  Ce- 
rinarii,' qui  cerina,  id  est,  cerei  colo- 
ns vestes  tingunt  sive  inficiunt. 

186  Pigraque  fugit  hyems]  Cedit 
script!  multi,  et  prima  editio.    Heins. 

187  Plures  succos']  Plures  colores. 
EUge  cei'tos']  Elige  decentes  colores. 

188  Omnibus  unus  erit]  Omnis  erit 
meliores  cum  prima  editione  :  argute. 
Scrlbonius  Largus  praefatioue,  ubi  de 
Compositionibus,  '  Quadam  quibus- 
dam  magis,  et  non  omnes  omnibus 
couveniunt.'  Propertius  1.  iii.  El.  8. 
'  Omnia  non  pariter  rerum  sunt  om- 
nibus apta.'  Maximinianus  Eiegia 
prima,'  Diversos  diversa  jiivant;  non 
omnibus  annis  Omnia  conveniunt  : 
res  priiis  apta  nocet.'  Calvus  in  frag- 
mentis  Orationum,  '  neque  ambitus 
magis  quam  omnium  legum  omnia 
judicia  interierunt.'  Heins. 

189  Pulla  decet  niveus]  Decent  et 
decebant  libri  veteres  cum  primajedi- 
tlone.  Idem. 

190  Cum  rapta  est]  Scribe  eapta 
est:  quanquam  aliter  codices  antiqui. 
Vide  notas  ad  Epistolam  in.  16. 
Idem.  Quinn  rapta  est]  Vel  ab  Achille, 
diruta  ejus  patria  :  vel  ab  Agamem- 
none  Achilli  erepta,  missis  praconi- 
bus  Talthybio  et  Eurybate,  qui  eam 
abduxere  invitam,  moestam,  et  recu- 
santem. 

191  Cephei]  Andromeda,  filia  Ce- 
phei  /Ethiopum  regis. 

192  Pressa  Seriphos  erat]  Vel  a  te 
calcata  et  habitata,  quum  in  eam  de- 
lata  es  a  Perseo :  vel  parum  mari 
eminens.  Est  enim  Seriplios  parva 
insula,  Cycladum  una,  in  qua  ea  facta 
vulgantur  quae  de  Perseo  dicuntur 
in  fabulis. 

193  Quam  s(cpe  admonuil  Ubivcro? 
ccrte  nusquam  in  liis  libris,  quod 
sciam.  Optime  Regius,  Quum  pane: 
Excerpta  Politiani  bene  ;  proxime  ve- 
rura.  Unus  Palatinus,  Quod  pane. 
Ncgat  esse  monendum  de  axillarum 
fcetorc,  cum  per  se  satis  id  caveatur 
a  puellis  non  omnino  stupidis,    Heins. 


ARTEM    AMATORIAM.      LIl!.    111. 


3217 


2S't  trtix  caper  trcl  in  «/i(.<]    Ne  male 
olcrcnt  ala,  in  <iiiibtis  liirciis  ciibat. 

l'.»5  Scd  non  Caucasca]  Non  doceo 
frcminas  barbaras,  et  inciiUas,  ct  moii- 
tium  incolan.  Est  ciiim  Cmicasm 
inoiis  ab  India  usque  ad  Taurum  por- 
rectus. 


Oviiliiis  cuniposnit  dc  nicdicaminc 
faciei,  queni  dr.sidcr.imus  :  nam  euni 
qui  PKtat  non  Ovidii  esse,  quidam 
arlnti  antur. 

207  Lasce  petitole  puella:]  Lanaji- 
gucci' prima  editio  ct  quatiior  sciipli  ; 
probe:  alibi,  '  Nunc  mentis  vilio  la:- 


190  Qu(rqne  hilmnt]  Jiibant  Regius     sa  fi^uia  tu«!  est.'  //ems. 


rt  qiiinqiic  alii :  se(iuor,  Heins.  Mysc 
C,uice'\  Caicus  fluvins  est  Phryghe,  a 
Mysia  vcnicns. 

108  OxKjiic  susccpla  mane  lavcntur 
aijuii]  Ne  rubif;incni  contiahant :  aut 
violctur  halitus,  quod  fit  cibonnn  ac 
dentium  vitiis,  niaximc  .senio.  Utile 
est  autcm,  mero  ante  somnos  collu- 
ei'c  orapioptei  balituni,  frigida  mane. 
Mer. 

199  Candorem  quarere  ccrai]  An  crc- 
ta?  qnomodo  apud  Martialem, '  Cias- 
sior  in  facie  vetulie  stat  creta  FabnI- 
lae.'  Et, '  Qnam  cretata  timet  Fabul- 
la  nimbos/  In  Catalcctis  I'etronia- 
nis,  '  Dnni  suniit  cicleani  faciem 
Seitoria,  cictam  Perdidit  ilia,  .simnl 
perdidit  et  faciem  :'  ita  sciibondum. 
Sic  apiid  Ovidinm  Mctam.  vii.  c\ 
vestigiis  o|)timoriim  codicnn),  '  crc- 
teis  rogionibus  applicat  anpjnes  :*  ut 
illic  diccmns.  Horat.  Epod.  *  nequc 
illi  Jam  manet  hiunida  creta  coloiqne 
Stercore  fucatus  crocodili,'  Hiins. 

201  Arle  supercilii]  l''a^mina^  cala- 
niistro  et  coloribus  laritatcm  .super- 


209  Non  lamcn  cxpositas]  Comeli- 
nianns,  et  positas;  forte  ut  poaUm. 
Vide  de  co  locjuendi  modo,  quie  nolo 
ad  lipist.  V.  83.  '  positic  pyxides,'  iit 
'  posita  vcncna'  Kenicd.  vs.  351. 
Idem. 

210  Dissiinuhtajuvct]  Juivit  script i 
cum  prima  editiono.  Idem. 

213  QLsopa  quid  redolent,  quamris 
miltufttur  Athetiis'\  Magnus  Scaligei 
reponebat,  CEsypa  quid  redolent,  quam- 
vis  mutanfur  uhcnis.  Oisijpa  ccrte  in 
Regie  et  uno  Vaticano.  Remetl.  /V- 
inor.  '  Pyxidas  invenies,  et  rerum 
mille  colores,  Et  (lucre  in  tepidos 
a?sypa  lapsa  sinus.'  Oututto?  koI  Otiru- 
TTj;  Kol  OtffuTrts,  d  rjjs  alyhs  ftvitos'  sor- 
des  ovium,  vol  sordes  ovilla'  lame  ad- 
liarentcs,  aut  lana  succida  ot  sordi- 
da  prope  nates  ovium,  vel  etiam  pin- 
guedo  quae  cxprimitur  ex  liiscc  sordi- 
bus.  Olffuweiof,  ipiou  ftmrapuf  irpoPi- 
ruv  ita  Hesycliius.  OEsypon  autein 
neutro  gencrc  quolics  diciliir,  sul)in- 
telligc  medicanientuni.  OXdvnov  <pdp- 
fta/foi'' sic  Graici  medici  sa^jJC :  qtio- 


ciliorumemcndabant.   Juvenal. '  llle     modo  liic  apud  Nasonem  :  cratautem 
superciliuni  madida  fuliginc  tinctum,     foetidi  odoris  CEsypon  :  liinc  otavirri- 


ObIi(pia  producit  acu.' 

202  Parva  aluta^  Parvum  tcctori- 
um,  quasi  quirdam  pcUis.  Est  enim 
•  aluta,'  mollior  pellis. 

203  Nee  pudor  est,  oculos]  (Mnere 
et  croco  ut«banlur  muliercs  ad  ve- 
nustandos  oculos.  Utebantur  cliam 
slibio. 


pbs  et  olavtru>Sj]s,  ipii  redolet  resypuni. 
C'Jcterum  frustra  est  vir  inaximus, 
qui  pro  '  mittantur  Atlienis,'  mutan- 
<»r  (i/((Hisreponit.  Piiiiius  xxviii.2. 
'  Quin  ipsir;  sordes  pecudum,  sudor- 
que  fteminum  ct  alarum,  adiiirrentes 
lanis  ((Esypum  vocant)  innumeros 
prope  usus  liabcnt.     In  Atlicis  ovibus 


204  Lucide  Cydne, croco]  Cydnusflu-  geuito  paluia  :*  ut  jam  liqucat,  Athc- 

vius  est  (^ilicia',  qucm  a  Tatiro  ortum  nis  cur  mitti  dixerit  Ovidius.     Gale- 

habere  scriitit  Stiabo.     In  (  iliria  au-  niis  quoquc   lib.    xiii.    M£th.  laudat 

tem  optimum  crocum  nascel)atur,  quo  ^^    'Attjkw    o'drunuv    eisi    pcrperam 

in  venustandis  oculis  ulebanlur.  apud  ilium  iaaunui'  Icgatur,  fiequeiiti 

20j  /.'.s<  miiii,  quo  dixi]  Libellum  errorc.  I'ergit  Pliuius. '  Fit  pluribus 
Vclpk.  et  V«r,  Clus.                      Ovid.  9  t> 


3218 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


Diodis  :  scd  pi  obatissimnm  lana  ab  his 
partibus  rccenti  concerpta,  aiit  qui- 
buscnnqiie  sordibiis  succidis  prininni 
collectis  ac  lento  igni  in  a^neo  vase 
subfervefactis  et  refiigeratis,  pingui- 
qiie,  quod  supernatat,  coUecto  in  fic- 
tili  vase,  iterumque  decocta  priori 
materia :  quae  pinguetudo  utraque 
frigida  aqua  lavatur,  ct  in  linteo  sic- 
catur,  ac  sole  tonetur,  donee  Candida 
fiat  ac  translucida.  Turn  in  stanuea 
pyxide  conditur.  Probatoantem,  nt 
sordiura  virus  cleat,  et  niann  fri- 
cante  ex  aqua  non  liquotur,  sed  al- 
bescat  ut  cerusa.'  Qua?  omnia  fere 
ad  verbum  hausit  ex  Dioscoride  lib. 
II.  cap.  81.  nt  et  snam  oesypi  composi- 
tionem  Aetius  lib.  ii.  Tetrabibl.  cap. 
120.  Idem. 

211  Immunda;  vcllcre  succus  oviti] 
Iinmundo  scripti  cum  prima  editione  ; 
bene :  rr.iltalur  etiam  non  inittan- 
tur  versa  prascedenti  codex  Regius. 
Idem, 

210  Denies  perfricuisse  probem]  De- 
fricHisse  iidem  etiam  probe.  Sic  apud 
Calullum,  '  dens  Ibera  defricatus 
urina ;'  et  eidem, '  Denteni  atque  rus- 
sam  defricare  gingivam :'  et  apud 
Herat ium,  '  quod  sale  multo  Urbcm 
defricnit  Lucilius.'  Cyetcrum  hue 
allnsit  auctor  epigrammatis  in  Cata- 
lectis  Pctronianis,  venusti  sane  sed 
valde  dcpravati.  yVdscribam  illnd, 
qnomodo  cmendandum  censco, '  Sem- 
per mundilias,  semper,  Basiiissa,  dc- 
cores,  Semper  compositas  arte  re- 
ccnte  comas,  Et  comtos  semper  cnl- 
tus,  ungucntaque  semper,  Omnia  sol- 
licita  comta  videre  manu,  Non  amo  : 
ucglcctim  mihi  sc  qua;  comit,  arnica, 
Et  decor  ornata;  simplicitate  placet. 
Vincula  nee  cures  capitis  discussa 
sdliiti,  Nee  coram  faciem  me  lavet 
ilia  snam.  Fingere  se  semper,  non 
est  contidere  aniori.  Quid  quod  sa;- 
pe  decor,  cum  prohibctur,  adest  ?' 
Vorsu  sexto  ct  octavo  vestigiis  Vos- 
*iHni  codicis  instilimus,  in  quo  Sedct 
viiialc  ct  coram  /aciem  met  liubd  ilia 


suam.    In  vulgatis  Irbris  omnia  inqui- 

natissima  sunt.  Idem. 

217  Isladnbttnt  faciem]  C'urnm  Re- 
gius et  quinque  alii:  puto  formam: 
supra,  '  Admotcr  foitnam  dcmtque  ne- 
gantque  manus.'  Idem. 

219  Signa  3hjronis']  Myrones  duos 
fuisse  Plinius  scribit,  alterum  Lyci- 
um,  Polycleti  discipulum,  qui  floruit 
Olympiade  87.  alterum  vero  Eleuthe- 
ris  natuni,  Ageladis  discipulum. 

220  Pondus  iners]   jEs  sine  forma. 
224  'Nuda  Venui]   Potes  intelligere 

de  Venerc  Praxitelica,  nuda  ilia, 
Gnidiam  autecedente,  et  quemcun- 
que  alium  locum  nobiiitatura :  quae 
fuit  in  templo  Bruti  Callaici,  apud 
Circum  Flamineum,  cujus  meminit 
Plin.  Exprimit  imhre  comas]  Tanqnam 
exiens  a  mari  ex  quo  nata  fertur  : 
talem  enim  earn  fecerat,  qualem  etiam 
Apellcs  piuxerat,  Videtur  ad  Veue- 
rem  alludere,  quam  hva£votifvr)v  Gras- 
ci  vocant. 

226  Aptius  a  summa]  Aptius,  in- 
quit,  aspiciere  ab  amante,  qunm  ex- 
tremam  raauum  imposueris  tuo  cnltui. 
Conspiciere]  Conspiciare  Sarravianus 
et  nuns  Patavinus.  Heins. 

227  Car  milii  nota  iui]  Tuo  in  ore 
rectius  tres  scripti.  Idem. 

228  Claude  fores  thalamis,  qmt  rude 
cogis  opus]  Forcm  prima  editio  cimi 
scriptis  potioribus  ;  sic  passim  noster, 
Puto  ct  Obde forcm:  de  quo  lib.  ii. 
036.  Deinde  Regius,  quid  rude  cogis ; 
at  prima  editio,  el  Sarravianus,  quid 
rude  prudis  opjis?  rccte  :  quatuor  alii, 
quccprodis;  unus  quod  prodis.  Forte 
quoprodis?  De  prodtndi  verbo  hac 
significatioiie  dictum  Fast.  v.  508. 
Idem. 

230  Offendil]  Offendat  Regius  et 
quinque  alii :  prima  editio  OJfaidet 
cum  tribus  scriptis.  Idem. 

231  Aurca  signa]  Quic  inter  co- 
lunuias  locabantur  :  unde  in  I\I.  Scau- 
ri  tiicatro  Ugimiis  signa  a-rca  inter 
columnas  fuisse  numerotria  niillia. 

232  Quam  tenuis  braclca  ligna  legal} 


ARTliM    AMATORIAiM.      1,111.    III. 


3219 


r<'^«/ jam  praccessit  superiori  j)oiita- 
iiutio  :  ligiU  I'arncsiaiius.  Scribo  /<- 
nat ;  ut  alltiJatiir  ad  clciivationcni 
vocis  :  hractca  oniin,  sen  fipeKTiu  airh 
ToD  fip(xeiv  detlucitur,  a  lineiulo.  lliiic 
Martialis  quofjue,  Epigr.  ix.  57.  '  Kt 
Unit  Hcspcriiiin  bractca  viva  peciis.' 
'  JJracteam,  *  spiitiuii'  idejii  vocat  E- 
pigr.  vni.  33.  '  Hoc  liiiitur  simto 
Jaiii  Caryota  caloiidis.'  Idem  lib.  i. 
'Nee  qiiiE  Callaico  limintur  aiiro:' 
sic  et '  illita  poiticiis  aino'  apud  Cal- 
pmniuin  Eclog.  vii.  et '  atinim  vesti- 
biis  iilituin'  Horatio  Od.  iv.  9.  et 
*  vestes  auro  illitie'  apud  Scnecam 
Hippolyto  Act.  2.  Noster  Met.  xi. 
'  Neve  male  optato  maueas  circumli- 
tiis  auro.'  Noster  Medicamjne  Ea- 
ciei,  *  Culta  placent:  auro  siiblimia 
tccta  limintur.'  Hinc  biacteaiii,  ttc- 
Ta\ovpyo\,  et  bractealores,  ireTaKoiroiol. 
Eleganter  Arnobius  '  bractcolis  fuca- 
ri,'  lib.  VI.  '  Antiocliimi  Cyzicenum 
fcrnnt  qiiindecim  cubitorum  Jovem 
ex  delubro  aureiim  sustulisse,  et  ex 
aere  bracteolis  subslituisse  f'licatum  :' 
ita  et  'aiirius  bracteolds  fuciis'  Auso- 
nio  Epist.  4.  ad  Symmaclium  :  '  au- 
ro inbracteari'  apnd  Amniiaiium  lib. 
XIV.  et '  inbracteatum  auro'  lib.  xvii. 
sic  et '  linere  cedro.'  Vide  Notas  ad 
Trist.  I.  5.  7.  ubi  pro  ligetur  similiter 
linatur  rcponimus.  Ile'ms.  Te7iuis  brac- 
ten]  Tenuis  lamina. 

23G  Ut  jaceaiit  fusi  per  tua  colla  vetol 
Terga  scripti  fere  omnes  cum  prima 
editione.  Lege  suu  tcrga  :  sic  infra, 
'  Spectentur  tergo,  quis  sua  terga 
placent.'  Multus  in  liac  locutione 
Ovidius,  ut  jam  alibi  copiose  est  dic- 
tum. JNIox  infra,  '  Arida  nee  viuclis 
crura  resolve  suis:'  ita  et  illic  iibri 
veteres:  vetcm  etiara  recte  unus  ex 
nieis.  Hems. 

237  Morosa]  Difficills,  qucrnla. 

238  Nee  lapsus  sirpe  resolve  comas] 
Laxas  prima  editio  et  quinipie  scripti : 
t  re  s  lassas ;  t  o  t  i  d  e  m  n  f xd*.  P  u  t  o  p  ro 
pexas.  Propertius  tamen  1.  i.  El.  3. 
'  Et  modo  gaudcbam  lapsos  formare 


capUlos.'  Laxas  etiam  placet :  lupra, 
'  Huic  decet  iiithitos  laxe  jacuisse 
capillos  :'  cpiibus  uclstrictufi  ibidem  op- 
ponit,  '  Ilia  sit  adstrictis  impedienda 
comis.'  IJ.  Hicronyuuis  adversus  Ku- 
finum,  *  Habent  acus  mulicres,  quibus 
ornatorum  crinium  conipago  rctine- 
tur,  ne  laxius  fluant.'  I'etronius, 
'  Serta  placent,  fractique  cneivi  cor- 
pore  gressus,  Et  laxi  crines,  et  tot 
nova  nomina  vestis.'  Ileins. 

239  Tula  sit  vrnatrix]  Ne  earn  pul- 
ses. 

212  Plorat  ad  invisas']  Et  invisas 
scripti  plerique  cun»  prima  editione  ; 
sed  perperam.  Superiori  versu  puto 
scribendum,  Deroief, ut  tangit.  Heins. 

24-1  In  (Ede]  In  loco  minime  viris 
pervio.  BoticB  Decs]  Ad  quam  viris 
non  erat  accessus.  Propcrt.  '  Sacra 
Borne  maribus  non  adeunda  Deae.' 

246  Pervcrsas  comas']  Capillos  con- 
fuses et  disturbatos. 

247  Tarn  fcvdi  pudoris]  Ut  depre- 
liendatnr  pucUa,  duni  ornat  caput. 

248  In  nurus  Parthas]  In  uxores 
Partborum,  liostes  Komani  nominis. 

249  Turpe  pecus  mutilum  :  tiirpis  sine 
gramine  campus]  Turpe  est  primus  Pa- 
tavinus;  recte:  sic  infra,  '  Turpeja- 
cens  mulier  multo  madefacta  Lyieo.' 
Amor.  1.9.  'Turpe  senex  miles,  tur- 
pe senilis  amor.'  Supra,  '  Turpe  vir 
et  mulier  juncti  modo  protinns  lios- 
tes.' Pecus  mutilum  pro  depilato  po- 
nit.  Sic  Nemesianus  in  (Auegetico 
de  Sileno,  '  Applaudit(|ue  niami  mu- 
tilum caput.'  Silenicniin  calvi.  Ileins. 
Pecus  7nutilum]  Sine  cornibus. 

251  Nun  7nilii  veyiistis,  Semele,  Lede- 
que,  docenda]  Non  LiEc  scribiintur 
pulclierriinis,  ut  fuit  Semele,  Cadmi 
Tliebarum  regis  filia,  autLeda,  Hele- 
na; mater. 

252  Sidoni,  vecta  bote]  Sidonis  Eu- 
rnpa  dicitur,  a  Sidone  urbe :  quam 
a  Phocnicibus  conditam,  a  pisciuni  u- 
bertate,  quos  sidones  vocant,  appel- 
latam  scribit  Justinns. 

254  Truice  raptor]     Troie  Johanni* 


3220 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


SchefFeri  codex  viri  doctissimi.  Dixi 
Notis  ad  Epist.  i.  Heins.  Troice  rap- 
tor] Paris  Trojane. 

256  Pulchraque  sunt  semper  deteriora 
bonis]  Script!  plerique  Pluraque : 
quod  verum  est.  In  Jureti  Excerp- 
tis  Plurima.     Heins. 

257  Prccceptaqtie  quccrunt]  Curant 
Jtireti  Excerpta,  Sarravianns,  et  duo 
alii  cum  prima  editione.  Amor.  1.  ii. 
19.  ex  veteribiis  libris,  '  Quo  mihi 
fortunani,  quae  nunquam  fallere  cu- 
ret.'  Idem. 

259  Ccssnt]  Ab  arte  sua,  et  navi- 
gandi  peritia :  sic  formosa  mulier 
praeceptis  nostris  minus  utitur. 

261  Rara  tamen  mend  a  fades  car  el] 
Ulendo  Regius ;  bene :  quomodo  et 
Remed.  Amor.  '  Tunc  ocuiis  signa 
quodcunqiie  in  rorpore  niendumest.' 
Et  sic  infra  scribcnduni  puto,  carent 
aii  pectma  mendo ;  ut  concnrsus  duuni 
a  vitetur,  quern  et  hie  vitavit.  Nam 
alibi  fceminino  genere  effort  Noster. 
Heins. 

262  Quaque  pofes]  Qunmque  Come- 
linianus,  excerpta  Politiani,  et  Jure- 
ti, et  quatuordecira  alii :    sic  Remed. 

*  Quani  potes,  in  pejus  dotes  deflecte 
pnellas.'  Supra  lib.  i.  *  Jinige  tuum 
latcri,  quani  potes,  usque  latus.'    Et, 

•  Neve  aliquis  verl)i3  odiosas  offerat 
aures,  Qnam  potes,  ambiguis  callidus 
abde  notis.'     Idem. 

265  Hie  quoque]  Malim  Sic  quoque. 
Idem. 

267  Qucc  nimis  est  giacilis]  Nimium 
gracilis  ex  scriptis  ac  prima  editione 
rc|)onatur  :  ut  et  langnt  tiris,  pro  tin- 
gat,  scqucnti  versa.  Infra  hoc  iibro, 
'  Tuta  quoque  est,  fallitque  oculos  e 
lacte  reccnti  Littera:  carbonis  pul- 
verc  tange,  leges.'  Fast.  iv.  '  Tac- 
taque  fiirnanti  sulpliure  balct  ovis.' 
Et  supra  1.  i.  '  unrta  luniiua  tangc 
Mianu.'  Flura  qui  desiderat,  adeat 
Oronovii  Observ.  iii.  18.  qua'  srripta 
liinpidos  Roniana*  anti(|uilalis  fontes 
«iii('utibus  dJligcntfT  sunt  terenda. 
Idem. 


270  Ad  Pharii  con/uge  piscis  opcm] 
Ad  medicinam  crocodili.  Potes  eti- 
am  de  stercore  crocodili  intelligcre, 
quo  puella  ntebautur  ad  cutis  nito- 
rem. 

271  Pes  malus]  Turpis  pes.  Alutu] 
Calceo. 

272  Arida  crura]  Macie  tenuata. 
Vinclis  crura  resolve  tuis]  Suis  bene 
Excerpta  Jureti,  et  quinque  alii  : 
Fast.  III.  293.  nt  et  illic  monui  scri- 
bendum,  '  adhibc  sua  vincula  captis.' 
Heins. 

273  Conveniunt  tenues  scnpulis  ame- 
letides  altis]  Magnus  Scaliger  ad  Var- 
ronem  legit  Omaletides,  ^oA^TiSes' 
quod  humeros  nimirum  aequos  et  6fia- 
Kohs  reddebant :  sed  earuni  nulltis 
quod  sciani  meminit.  Certe  aliter 
libri  nieliores.  Regius  analecptrides, 
et  in  margine  analetrides.  Sarravia- 
nns analentrides ;  Jureti  Excerpta 
analeclides.  Comelinianus  et  alius, 
amalctidcs,  quod  proximo  conjecturam 
Scaligeri  accedit :  tres  alii,  amalec' 
tides.  Neapolitanus,  et  alius,  anule- 
dides.  Alii  quinque  anfi^ecindf*:  qui- 
dam,  analectides,  analetides,  analetrides, 
analatridcs,  analantrides,  analentrides, 
ancletides,  anackdides,  anasecrides,  ana- 
lemptrides,  analeides,  anelantides,  ana- 
lattides,  aneclides,  amaleptrides,  anchi- 
ht rides,  audat ides:  quas  nionstra  lee- 
tionum  sunt ;  et  tamen  apponenda 
duxi,  nt  aliena;  quoque  conjecturai 
locus  esset.  Turnebus  Adversar.  iv. 
23.  omctides,  liumcrales  fascias  legcn- 
dum  contendit,  et  reprehendit  illos 
qui  analectides  emendant,  Caelium 
Rliodiginnm,  et,  qui  ilium  scquitur, 
Rlycillum  tangens,  cujus  banc  con- 
jecturam j)robabat  tamen  Gruterus. 
Ego  ad  Regii  codicis,  sacrae  tanquam 
anchora',  confugiens  scripturam,  rb 
amdt'cptridcs,  gcniinam  leclioncm  <le- 
signare  opinor,  videlicet  in  nomiuilis 
codicibus  analeclrides  inrh  ruv  a.i'a\(- 
yctv  scriptum  fui.sso ;  in  nonnullis 
iinaU'ptriiics  airb  too  avaKafxQdvfiv  colli- 
tfcre,  rcslringi're  moncns.     Ego  tamen 


ARTIi.M    A.M.V  rORIA.M.      Mil.    Jll. 


3221 


analtitiiJis  iiialiiii,  qnorl  caiiim  «  (ian\ 
Ubiis  ill  Iccto  fucrit :  ita  et  6tJ.u\fKrf)i- 
5(r,  coiicubinic,  Olini  rtlin^ebani  «>iu- 
ckpliilcs,  anh  rod  auuKKfirroixui,  rtlro- 
cido ;  vfl,  uniuhtuks,  Alexis  Coiui- 
ciis  aptid  Atlienajiim  1.  xiii.  eV  t^  5^o- 
fxari  iTTi'ypa(pofj.fvif>  'Icroffrdo'iov,  inulta 
ad  rem  liabet,  et  inter  ca;tera  de  tu- 
niore  dorsi  cohibendo,  KoiKiav  aSpav 
fXf  >  TirOiais  ravraial  tovtuv,  Zv  «- 
Xovcr'  01  KuniKul,  'OpBa  ■KpuaOilaat,  roi- 
avra  yovv,  ainuv  tJ/s  KOiAias,  'Clairtpd 
KOVToiai  Tovrois,  us  rh  npoaO'  anriyayov. 
Ubi  vides  etiaui  pcctori  adhibitas  fii- 
issc  virgas  tiliaceas.  Antoninus  Pius 
upud  Capitolinum,  '  fasciabatur  tiii- 
aceis  tabulis  in  pcctore  positis,  ut 
rectus  inccderet.'     Idem. 

274  Angustum  circuni  fascia  pectus 
cut]  Regius  alter  Inflatum  pectus: 
quod  vcruni  est.  Reniediis  Amoris, 
'  Durius  incodit  ?  fac  ambulet :  ora- 
nc  papillae  Pectus  liabent  ?  vitiuni 
fascia  nulla  tegat.'  Sic  et  '  inflates 
capiilos'  supra  dixerat :  '  Hanc  de- 
cet  inflatos  laxe  jacuissc  capiilos.' 
Intelligit  autcni  Stropliiuni,  quod 
*  luctantcs  papillas  vincibat,'  ut  cum 
Catullo  loquar.  Nonius  certc  Stro- 
phium  vocat  '  fasciam  brevem,  quie 
virginalem  papillarum  tumorem  co- 
hibet.'  Martial.  Apoph.  13 1.  '  Fas- 
cia crescentes  dominsc  conipcsce  pa- 
pillas.'  Idem. 

275  Exiguo  signet  gestu,  quodcunque 
loqnaturl  Loquetur  Regius  :  unus  Va- 
ticanus  signes  et  loqucris;  duo  alii 
signi.  Junianus  sigrmt.  Scribe,  Exi- 
guo signa  gestu  quodcunque  loqucris. 
Idem. 

376  Et  scabcr  unguis  erit]  Brunt 
rccte  Bartholi  Bartbolini  clarissiiui 
et  humanissinii  viri.    Idem. 

283  Sint  parvw  ulrimque  lacuna'] 
Parvieque  scripti  plerique  cum  prima 
editioue,  nisi  quod  Regius,  parieque. 
Forte  pariles  et  utritnque  lacuna: :  nam 
tJ>  que  gcminatum  offendit  aures  du- 
riorc  sono  :  ca  vox  Ovidio  indeliciis, 
ut  dicemus  Met.  vii,  038.   Idem. 


280  Famineumque  sonent]  Sonet  ii- 
dem  libri :  (|uud  si  sequumur,  conlcU' 
derit  ctiam  supcriuri  \ersii  erit  scri- 
bcnduni,  vel  contendat  ul.    Idem. 

287  I'ervei'so  cuchinno]  Turpi  risu. 

288  Cum  risu  lata  est  uUeru]  liisu 
usa  est  vel  lata,  Regius  usa,  itiaia 
duo  alii :  unus  lusa:  duo  alii,  riswiue 
usa  est.  Puto,  Cum  risu  iffusti  est  ; 
vel,  quod  nialim,  In  risum  rffusa  est 
altera.  Heins. 

2S'J  Quiddam  atque  innmabile  ridet] 
Tres  libri  cum  Jureti  Excerptis,7«j(/- 
damque  iiuimabile.  Scribe,  quiddam- 
que  inamabile  dridet.    Idem. 

290  Ut  rudit  a  scabra  turpis  asella 
mola]  Ad  scabram  molam  scripti  mul- 
tl :  probe.  Idem. 

29 1  Lingua  coacta  sono]  Unus  mens 
subdola  lingu4i.  Sic  supra  i.  '  Fac  ti- 
tubct  bltcso  «ubdola  lingua  sono.' 
Idem. 

295  Qucedam  male  reddcre  terba"] 
Male  cerba  recidere  quadam  unus  Pa- 
taviuus  et  Argentinensis  :  in  Aron^ 
deliauo  pro  diversa  lectione,  qucedam 
resciudere.   Idem. 

290  Dlscunt  posse  minus]  Discunt 
blaisa  verba  pronuuciare,  quod  ne- 
gavit  illis  natura. 

297  Omnibus  his,  quando  prosunt] 
Scripti  cum  prima  editione  quoniam  ; 
etsi  altcrum  quoque  non  inelegant. 
Junianus,  magnam  prodest  impendere 
curam:  magnam  (prodest J  impendite 
curam  prior  Mentelianus  ;  qua;  lectio 
arridet  pro;  reliquis.    Heins. 

298  Fceminco  corpora  ferre  gradu^ 
Redi  ad  Amor.  ii.  4.  23.  Sic  Eurip. 
Med.  vs.  1104.  afiphv  ^aiyovaa  TraAAeu- 
Ktfj  iroSl.  Cui  Poiita  opponit  Rem.  Am. 
vs.  337.    '  Durius  incedit.' 

300  Allicit  ignotos  ilia]  Legendum 
ille ;  dc  incessti  agit.  Deinde  Alligat 
prima  editiu,  cum  multis  scriptis, 
quos  inter  et  Regius :  fortasse  rec- 
tius.  Tcrcntius  Adelphis  Act.  v.  3. 
•  D.  istam  psaltriam  Una  illuc  nie- 
cum  iiinc  abstr;iliam.  M.  pugnavcris. 
£o  pacto  prorsum  Uli  alligarisfilium.' 


3222 


SOTM    VARIORUM    IN    OVIDII 


Apposite  Propertiiis  de  Cynfhia  1. 1. 
El.  5.  '  Ilia  feros  animis  alligat  una 
viros.'     Heins. 

301  Hffc  movet  arte  latiis]  Alia  in 
incessn  movet  se  moUiiis  quam  par 
sit. 

302  Excipif]  Accipit  scripti  cum 
prima  editione.  Heins.  Extensos  pe- 
des] Quasi  digitis  pedum  insistat. 

303  Ilia  velut  conjunxl  Alia  velo- 
cius  incedit,  ut  videatur  rustica,  aut 
varicosa.  Conjux  rubicunda]  Fortis 
uxor,  uec  mollis.  Umbrimariti]  Um- 
bri  populi  Italise  fortissimi  lucre, 
quos  ipsorum  foeminee  in  incessn  imi- 
tabantur.  Umbri  conjux  rubicinida 
ynariti]  Catoriis  nnus  Patavinus.  Pu- 
to,  coloni:  ut  apud  Statium  1.  v.  Syl- 
var.  Pietate  Abascantii,  '  velut  Ap- 
pula  conjux  Agricolae  parci.'  Se- 
quentem  versuiu  Quintiliani  ilia  de 
gestu  pedum  illustraut  ii.  3.  '  Vari- 
care  supra  modum  et  in  stando  de- 
forme  est,  et  accedente  niotu  prope 
obscneuum.'  Heins. 

304  Ingentes  gradus]  Anipliores 
gressus.  Varica]  Quasi  varica.  Va- 
ri  sou  varici  dicuntur,  qui  obtortis 
introrsiim  cruribus  distorte  anilm- 
lant.  Mer.  Sed  '  varica'  non  hoc 
loco  accipitur  dc  pedum  vitio  ;  sed 
varicam  ingentes  gradus  fcrre  dicit, 
qua;  graniiis  incedit,  et  ingentes  pas- 
8U8  uietitur ;  quod  fieri  non  potest, 
nisi  multnui  apertis  et  varicatis  cru- 
ribus. iSalmas.  Ingentes  varica  fertqite 
gradus]  Rlagnis  it  passibus,  *  Mag- 
no  Megarcia  pra-ceps  Arva  rapit 
passu.'  Stat.  Tliebaid.  x.  Qualem 
Solent  concitati  homines  ferre  gra- 
dum  :  unde  ex  incessu  quoque  nota- 
tiir  aninuis:  quod  poeta  hoc  loco  vi- 
<lctur  inniitrc.  Sic  Scnec.  in  Here. 
F^ir.  de  Lyco.  329.  '  Sed,  ecce,  sas- 
vns,  ac  minas  vultu  gcrens,  Et  qualis 
animo  est,  talis  incessu  venit,  Aliena 
dextra  sce|)tra  concutieus  manii.' 
Manpii  eifiiaOuv,  Iliad.  E.  809.  de  A- 
jace  coiiiuioto.  Quo  respexit  Lu- 
cian.  ill  iJialog.   Alfoi  VTr^p  juc^aAa  )3au 


voiv.  '  Fcroci  ingenio  torvus,  prae- 
grandique  gradu,'  Pacuv.  Plant. 
Aulular.  1. 1.  lO.'Testudineum  istum 
tibi  ego  grandibo  gradum.'  Spissi- 
gradus,  Pcenul.  in.  1.  3. 

305  Sed  sit,  ut  in  multis,  modus  hie 
quoque]  Ita  libri  omues.  Ceuseo  scri- 
benduni  nihiiominus,  Sed  sit,  ut  in 
cultu,  7nodus  hie  quoque.  De  cultu 
enim  foeminarum  egit  paulo  ante. 
Heins. 

307  Pars  humeri  tamen  ima  tui]  Hie 
locus  in  menteni  mihi  revocat  alterum 
Propertianum  in  fabiila  Hyla?  lepi- 
dissima,  sed  pessime  a  librariis  Iiabi- 
ta,  quffi  ingenia  nostri  temporis  cri- 
tica  non  minus  exercuit,  quam  Hylas 
ipse  antiquos  olim  poetas :  locus  est 
1.  I.  20.  '  Tandem  haurire  parat  de- 
missis  flumiua  palmis  Innixus  dextro 
plena  trahens  Immero :'  quo  loco  scri- 
bendum,  Nixus,  et  exserto  plena  tra- 
hens  humero.  Sequens  versus  conjec- 
turani  confirmat,  qui  ad  exsertum 
liumerum  referendus,  '  Cujus  ut  ac- 
censac  Dryades  caudore  puellae.'  *  Ex- 
erere  humerum'  elegans  et  Latinum; 
de  quo  nos  pluribus  aliquando  ad  ip- 
sum  Propertium.    Idem. 

311  Monstra  maris  Sirenea  erant] 
Puellas  admonet,  ut  cantare  discant. 
Sirenes  autem  t'uerunt  Achelai,  et 
IMusai  Calliopes,  vcl  (ut  alii  malunt) 
Terpsichores  filii«,  numeio  tres,  Par- 
tlienope,  Leucosia,  et  Ligia  :  quarum 
una  voce,  alia  cithara,  tertia  tibiis 
utebatur.  Has  aiunt  cantus  dulce- 
dine  naves  detinere  solitas,et  sopitos 
homines  mergere.  Quare  cum  Ulys- 
ses ante  corum  littora  navigaret,  so- 
ciorum  aurcs  cera  obturavit,  et  illaj- 
sus  cvasit.  Easdcm  scribit  Euseb. 
meretrices  fuisse,  solitas  navigantes 
decipere.  Sirenes]  Apollon.  in  Ar- 
gon. 1.  iv.  891.  illarum  scdem  in  in- 
sulis  ponit,  o7i|/a  Se  vr\aov  KoAiV,  avde- 
ixufccrav  iatSpaicoy,  tvda  Kiyuai  'S.nprivfs 
aivovT  'AxeAw'Sfj,  rjSfir](Ti  &e\yovaai 
fj.o\irfj(Tit>  OTts  ■wapa  velcTfia  ^d\oiTO. 
/lincid.  V.  non  longe  a  fine,  in  scopu- 


ARTENf    AMATORIAM.      MIS.    HI. 


3223 


lis  ct  Baxis  maris  lorat :  iihi  consulo 
Scrviiini:  '  Jamqiic  adeo  scoimlos 
Sireniiin  advccta  siihibat,  Difficilcs 
(juondam,  niultonimquc  ossibiis  al- 
bos:'  Quod  ex  Homer.  Odyss.  M.  41. 
'AWd  re  ^fiprives  \tyvprj  6(\yovfftt> 
AoiSp,  "H^eva*  ^v  Mt/xUvr  iro\vs  5'  d/u<^' 
i(Trev(piv  6is  'AvSpwv  TruOo/xiVuv,  irsp]  5f 
Pivol  litviQovaiv.  Cantuiii  illariini,  quo 
iuvitabant  practereunteni  Ulysscm, 
videbis  iu  Honuv.  d.  1.  vs.  181.  Quos 
versiculos  Cicero  Latine  reddidit  De 
Finib.  v.  *  O  decus  Argolicum  quin 
|)up|)ini  Hcctis,  Ulysses,'  et  qua;  seqq. 
312  Quaslibet  ndmissas  detinuerc  ra- 
tes] Scribe  cuui  Kegio  Quamlibct :  sic 
ill  Trist.  1. 1.  El.  U.  '  Quanilibet  cgres- 
sas  occupat  ante  rates.'  Vide  Notas 
ad  Epist.  VI.  140.  eandcm  vocem  hoc 
ipso  libro  mox  scnitl  iterunique  rc- 
stitnenuis.    Ueins. 

313  Sisyphidcs]  Ulysses  Sisyphi  fi- 
lius,  qui  Autolycam  Laiirta;  despon- 
satani  violavit,  ex  eaque  Ulyssein 
peperit.  Peeve  rcsolvit  Corpora]  Erat 
eiiim  inalo  navis  alligatus. 

314  HIita  vera]  Circes  consilio,  nc 
caiitus  suavitate  decor  periret. 

318  Niliacis  modis]  Cauticis  vEgyp- 
liis.  Cmtilena^  nauique  yEgypliiu  et 
(Jaditana;  ob  lasciviani  inaxinie  pla- 
cebant.  Martial.  '  Cautica  qui  Nili, 
qui  (jaditana  susurrat.' 

321  Rhodopcius  Oiplieus]  Threicius. 
Fuit  cnim  TInax  genere,  ut  Diodor. 
sciibit,filius  Giagri  et  Calliopes. 

323  Saxa  tuo  cantu]  Jupiter  in  Sa- 
tyri  formaiu  Antiopem  Nictei  filiam 
conipressit:  quai  iram  paternam  ve- 
rita,  ad  Epopeum  regem  Sicyonuin 
so  contulit :  ubi  Zetliiiiu  et  Aniphio- 
iieiH  peperit,  quos  pastor  cducavit. 
Nicteo  dcinde  mortuo  ob  dolorcin 
amissa;  filia-,  ejus  fratcr  Lycus,  ducto 
exercitu,  Epopeum  occidit,  Aiitio- 
penque  abduxit :  quam  Dirca;  uxori 
custodiendaiii  tradidit.  Ea  quum 
fugisset,  filios  ad  ulciscendam  Dircen 
iuipulit.  Hi  eaui  rcvinctam  taurorum 
sylvestrinm  caudis,  laiiiaruiit  ad  euiii 


locum,  qui  fontis  Dirctei  abca  nomcn 
accepit:  unde  Ovidiiis  Ampliiona 
malris  vindiceui  appellavit. 

321  I-'ccciunt  vturus]  Tiiebaiios  enim 
nniros  lyra  struxisse  dicitnr  Auii)liion. 

327  (Jcnialia  naulia  jialntn  Vertcre] 
Verrere  clcgantcr  Regius  et  Aronde- 
lianus ;  quoiuodo  et  Scaliger  in  ora 
sui  codicis  conjeccrat  legendnui.  In 
codem  mtbila;  sed  naulia,  vavKia,  pro- 
bun»  est ;  qua;  vi^\a  apud  Suidam  : 
vide  et  PoUucem.  Ileim.  (Jcnialia 
naidia  jmhna  V^cirerc]  Nabliuni,  sive. 
naulium,  instrumentum  est  musicum. 
Vide  Politian.  MisccU.  14.  '  Gcnialia.* 
delectantia. 

329  Sit  tibi  Callimachi]  Callima- 
chus  progenitorem  liabuit  Battum, 
qui  Cyrenen  condidit.  Poiita  siniul, 
et  grammaticic  stiidiosus,  cui  prinias 
in  Elegia  tribuit  Quintilianus.  Cot 
Fo'etcc]  Phiictas,  Poeta  simul,  et  an- 
tiquorum  scriptorum  censor,  ex  Co 
insula. 

330  TcKt  Musa]  Anacreon,  Poeta 
lyricus,  auctore  Strabone,  Teon  pa- 
triani  liabuit,  quern  Plinius  scribit 
acino  uva;  passac  strangulatum. 

331  Nota  sit  ct  Sappho]  Sappho 
MityleiiEca  cum  Alcivo  claruit,  cui  in 
pootica  nuUani  fomninam  comparan- 
dam  scribit  Stral)o :  scripsit  cniin 
elegias,  libros  lyricos  novem  :  carmen 
invenit,  (juod  a  so  Sapphicuni  dcno- 
minavit:  prima  ctiani  plectrum  rc- 
pcrit. 

332  Cuive  pnter  vafri]  Terentium 
innuit,  qui  in  Phormione  Cetam  indu- 
cit,  Chremetem  et  Demiphontem  se- 
ncs  fallentem. 

334  .Sire  aliquid  GaUi]  Cornelius 
Gallus  Forojuliensis  fuit,  Euphorio- 
nem  in  Latinuni  transtulit. 

335  Diclaque  V^urroni]  Eusebius 
chronograplijs  Varrones  duos  luisse 
scribit:  alter  M.  Terentius  Varro  ap- 
pellatus,  philosophus  pariter  et  Poii- 
ta,  Komanoruin  omnium  (ut  Fabius 
auctor  est)  eruditissimus,  linguae  La- 
tino.' pcritissiinus,  et  omnis  antiqnita- 


3224 


NOTyE    variorum    in    OVIDII 


tis.  Alter  I'uit  P.  Teientius  Varro 
Attaciniis,  ah  Attace  vico  Narhoncii- 
sis  provincia-,  iibi  natns  est.  Dc  hoc 
nunc  loquitur  Ovidins, 

336  GermnncB  tua\  Qnap  ex  arietc 
aureo  decidit,  onjns  vellus  postca  in 
teniplo  Martis  in  Colchide  fixuni  Ar- 
gonautae  ahstulcrunt. 

342  Partes  duast]  Viros  et  fceminas. 

343  Deque  tribus  libris']  Deve  scripti 
fum  prima  cditione.  Regius  Deve 
ccrem  libris  tihilos  quo  signat  amorum; 
quod  nionstrum  lectionis  non  capio: 
tanicn  et  in  nno  Palatine,  De  veterum 
libris.  An  Deve  trimn?  Sequenti  ver- 
su  quod  legos  hene  libri  iidcm.    Heins. 

347  Ita  velis]  Ut  legatur  et  cante- 
tur  meuin  opus. 

351  Artifices  hiteris,  scence  specta- 
cula  amantur]  Malo  emuiitur :  sic  Trist. 
II.  '  Qua;  niiniis  prodcst,  sccna  est 
lucrosa  poetae  :  Tantaque  non  parvo 
criinina  Prsetor  emit.  Inspice  ludo- 
riim  sumtus,  Auguste,  tuorum  :  Emta 
tibi  magno  talia  ninlta  leges.'  Heins. 
Artifices  laterisl  Histriones  latera  in 
scena  concinne  nioventes.  Arsautem 
histrionica  adeo  olim  Romae  claruit, 
nt  Clodlus  ^sopus,  histrio-tragicus 
ex  eo  qnajstu  patinam  sexcentis  ses- 
tertiis  insigneni  fecerit,  in  qua  posnit 
aves  cantu  aliquo  aut  sernionc  hu- 
mane vocales;  et  ejus  lilius  Clodius, 
relictus  ab  co  in  amplis  opibus  ha;rcs, 
nniones  in  cwna  magni  pretii  dcvora- 
vit,  ut  auctor  est  Plinius. 

353  T(dorum  dicere  jactus]  Discerc 
nniiti  ex  scriptis  :  ducere  Junianus  et 
primus  Patavinns ;  recto :  sic  infra, 
'  Ducere  consnescat  multas  manus 
nna  figuras.'    Heins. 

350  Quam  subeat  parlcrr{\  Cui  sit 
periculo  snbjecta.  Quamque  vocet] 
Quot  piincta  cupiat  ad  obtinendani 
victoriam. 

357  Latronum  pralia]  Calculornm 
ludum. 

358  flmtH  cum  f;cmim]  Cante  luden- 
dnni  est,  (punn  solus  lalrunculus  tuns 
cum  diiobus  liostibu"  pugnani  cap«s- 


sit,  et  obsidot'ir. 

359  Bellutorque  suoprensus  sine  com- 
pare pugnet]  Slid  compare,  et  bellat, 
prima  editio  cnm  Rogio,  Sarraviano, 
et  aliis  quibusdam.  Plurcs  belkt. 
Sequenti  versn  etiam  recnrrit  legen- 
dum,  Ut  ha^c  omnia  ad  latrunculo- 
rum  lusum  rcferantur.  '  Sua  com- 
pare,' uxore.  Amor.  iii.  5.  *  Tu  vir, 
et  in  varea  compare  taurus  eras.' 
Heins.  I3ellutorqne'\  Quem  cquitem 
regem  appellant  in  calculis.  Sunt  qui 
intelligi  malint  cquitem.  Sine  sua  com- 
pare^ Sine  eo  latrunculo,  quem  in  eo 
ludo  reginam  nominant.  Alii  vero 
equitcm  coUusoris  arcipiunt. 

301  Reticuloque  pild.]  Reticulum 
appellat  alveolum,  signatum  in  retis 
formam.  Pilam  vero,  (|uam  peditein 
in  calculis  dicunt.  Fundantur~\  Spar- 
gantur  in  alveolo,  et  ducantur  semel 
tantum. 

362  Quam  tollas']  Quam  rapias  ad- 
versario. 

303  Est  genus,  ifc.']  Ludum  enm  de- 
signat,  qui  constat  ex  duodecim  cal- 
culis. Tenui  ralioyie  redactum  Spiculit^ 
Scriptula  Scaliger,  et  Salmasius  ad 
Historian!  Augustam;  qui  videndus: 
codices  (juidam  reductum.  Forte,  <«- 
nui  stationc  reductum,    Heins. 

307  Mille  face  esse  jocos']  Facesse 
Regius  et  quatuor  alii.  Reliqui  fac 
esse.    Idem. 

371  Tunc  sumus  incauti^  Lege,  Dum 
sumus  cum  prima  editione  et  quatuor 
scriptis  :  ct  apcrimur  in  ipso,  pro  ab 
ipso,  meliorcs  libri.    Idem. 

377  Nulla  fides  t(d>ulis,  qua;  7ion  per 
vota  petuntw']  Tabula:  Regius  prin- 
ceps  et  (juatuor  alii :  tertius  Regius 
pro  divcrsa  lcctioi\e  talis.  Scribo, 
Nulla  fides  talis,  qui  nun  per  votapetun- 
tur:  aut,  (juod  nialo,  per  vota  tcruntur. 
Nihil  sibi  promittunt  ncc  bene  spe- 
rant  dc  jaclu  talorum,  cui  vota  dc- 
sint.  Ita  nostri  aleatores  etiamnum, 
([ui  sine  votis  et  jur(\jurando  nihil 
nioliuntiir  in  lusu.  Si  tabula!  cum  pri- 
nu)    Repid    mavis,    le|b;endum,   Nulla 


ARTKM    AMATORIAM.      IJ  U.    HI. 


3225 


Jides  tabula:  <ju(P  non  per  iota  pdun- 
tur?  sc<l  prastat  altera  scriptiira. 
Idem. 

383  Sunt  ilUs  cdercsque  pilcb']  Tcrc- 
tesifue  tertius  Kegiiis  pro  tlivcrsa  lec- 
tione  J  quod  placet:  sic  '  tores  iiia- 
luni'  apuil  aiictorem  Panogyrici  ad 
I'isonein.  Ausonio,  *  niuiidi  instar 
liabeiis,  teres  attpie  rotuiuius.'  Idem. 
Celeresquc  pihc'\  Utebantur  eniin  pila, 
qiiatn  pagankani  appcUabaiit.  Jttcu- 
lumque^  Jaculo  etiain  exercebantur 
Hoiuani. 

385  Ncc  vos  Campus  hahef]  Canipi 
Martii  admirabilis  crat  niagnitudu : 
suppeditabat  enim  cnriiles  paviter 
cursus",  et  alia  equcstria  ccrtaniina 
expedita.  Gdidlssima  virgo'\  Aquaiu 
virgincin  intelligit :  a  virgiiie,  qua; 
ejus  fontcm  indicavit,  ita  appellata, 
nt  Frontinus  docet. 

380  A'ec  Tuscus  placida]  Tuscum 
idco  Tybrini  iioiniiiat,  quoniam  ab 
Apeiinino  dclluens,  per  Tusciam  Ro- 
mani  <lel'ertur.  Placida  devchit  amiiis 
fl(/w«]  Placida  aqua  Tybcri  iion  recte 
datur,  cum  sit  rapidus.  Scribe  pla- 
cila  uqua:  ct  adi  quae  uotamus  ad 
Epistolam  xix.  208.  Ileiiis.  Placida 
aqua]  Sic  Virgil.  '  Leni  lluit  agiHine 
Tliybris.'  Et  iEncid.  viii.  'fluvioTi- 
berinus  amoeno.' 

387  Pompdas  ire  per  umbras']  Porti- 
cus  Pompeii  crat  in  Campo  Martio. 

388  Virginis  athcreis]  /Estatem  de- 
signat:  nam  Sol  per  Cancrum  et  Leo- 
ncm  transiens,  et  Virgineni,  isstatcm 
efficit,  ex  sententia  Hygini. 

38U  Sacrala  palatia]  Palatinum  col- 
1cm  consecratum  Apollini,  ciii  tern- 
plum  iu  eo  Augustum  erexisse  dixi- 
mus,  cnjus  mcminit  Ovid,  in  Fast.  iv. 

390  Ille  Par<ctonias  mtrsit  in  alta 
rates]  Paratonicas  optinius  Regius  et 
duo  alii.  Pufo  Purcctonidas:  vide  no- 
tas  supra  1. 1. 172.  iJeins.  Paratonias] 
/Fgyptias.  Est  enim  Paratonium 
urbs  /Fgypti  iu  ora  niarilima,  et  por- 
tu3  ingens  40.  fere  stadionnii.  Ilauc 
alii  Parxtonium,  alii  Ammoiiiam,  va- 


cant. Intelligit  autcm  Apollincm, 
qui  iu  pr.vliu  iipud  Actium  contra  M. 
Antouiuni  et  Ckopaliaiu  atiuit  Au- 
gusto. 

3!)1  Qiiicque  sorin']  Porticuni  Octa- 
viaui  dicit,  ita  appellatam  ab  Octavia 
sorore  Augusti.  Vmijuxque  duciti]  Li- 
via  porticuni,  e  Livia  uxorc  Augusti 
cognominatam,  accipe. 

3'J2  Navalique  getter]  Agrippam 
Augusti  generun»  dicit;  ejus  euim 
fiiiam  Jidiam  duxit  uxoreni.  Ilium 
Augustus  navali  corona  donavit,  qua 
donari  solebat,  qui  primus  in  hostium 
naveni  armatus  transiliisset.  Nacali 
honore]  Kcspicit  Poiita  ad  illud  JEn. 
VIII. '  Parte  alia,  ventis  et  Dis  Agrip- 
pa  secundis  Arduus,  agrnen  agens; 
cui  belli  insigne  superbum  Tcnipora 
navali  fulgent  rostrata  corona.' 

31)3  Visite  thuricremas]  De  templo 
Isidis,  repete  quae  diximus  in  primo. 
Vaccte  Mcmphitidos]  Isidis  jEgyptia», 
qux  olim  in  vaccam  luutata,  apud 
/Fgyptios  colcbatur. 

394  Tenia  theatra]  Trina  codex 
unus  Patavinus.  Heins.  Tenia  thea- 
tra] Ea  in  campo  proximo  Campo 
Martio  fuisse,  docet  Strabo :  node 
hie  '  conspicuis  locis'  addidit  Ovid, 
crant  enim  eo  in  loco  prseclara  aedifi- 
cia.  Conspicuis  terna  theatra  locis]  Adi 
Bartli.  Marlian.  in  epitom.  antiq. 
Rom.  topograph,  vi.  12. 

395  Maculatco  sanguine  areticc]  Ma- 
culoscE  scripti  cum  prima  editione. 
Ausonius  de  Ca^saribus,  •  Commodus 
inscquitur  maculosa;  sanguine  are- 
na;.' Ileitis.  Sanguine]  Gladiatorum 
cruorc. 

390  Metaque  fcrvcnti']  Ludos  Cir» 
censes  dicit.  Mcr. 

399  Thatmjran  superes  atque  Orphea 
catttu]  Lt  Amahea  scripti  potiores 
cum  jirima  editione ;  nisi  quod  in 
nouuuUis  Amebeaque :  frustra.  Nihil 
certius:  quod  et  sibi  iu  mcmbrauis 
fuisse  inventum  monuit  me  per  lite- 
ras  vir  cclcbcrrimus  Joannes  Frede- 
ricus  Gronovins,  ac  deimim  in  Ob- 


322G 


SOTJE   VARIORUM    IN    OVIDIl 


servationibus  iv.  15.  est  testatns. 
Fuit  autem  Anioebeus  CitharcEdiis 
Atheniensis  magni  nominis,  ciijus 
ex  Aristeae  de  Citharoedis  libro  nie- 
minit  Athenasus  lib.  xiv.  Zenoni 
cojEtaneum  facit  Plutarchus  irepJ  ttjs 
JidtKfjs  i.f)(TTJs.  Laudat  eum  a  con- 
tinentia  Clemens  Alexandrinus  1.  iii. 
Strom. iElianusHistor.  Animal,  vi.  1. 
<t  Variae  Historise  iii.  30.  Miror  in- 
terpretes,  imprimis  Ciofanum,  cui 
copia  fuit  tot  veterum  librorum,  hnnc 
locum  praeteriisse  indictum.  Heim. 
Tu  licet  et  Thamyran]  Thamyras  Plii- 
lamonis  tilius,  rediens  ex  nrbe  TEto- 
lia,  quum  Musas  habuisset  obvias, 
Bcientia  cantandi  gloriabundus,  affir- 
mavit  se  eas  superaturum,  si  secum 
certare  auderent.  Ad  quam  insolen- 
tem  vocem  fillae  Jovis  exarserunt, 
et  modulationem,  et  pulsandse  citha- 
raa  peritiam,  et  communem  homini 
sensum  abstulerunt.  Ha^c  Honierus 
in  Iliad,  ii.  Diodorus  eum  lyra  et 
cantu  tantum  privatum  scribit. 

401  Si  Venerem  Cous]  Apelles  ex 
Epheso  Olymp.  3.  floruit :  in  pictura 
solus  plura  quam  caeteri  onines  con- 
tulit,  volumiuibus  editis,  quje  doctri- 
nam  earn  contincbant.  Hie  pinxit 
Venerem  exeuntem  e  marl,  quam  Di- 
vus  Augustus  dedicavit  in  delubro 
patris  Cffisaris,  quae  Anadyomcne  vo- 
catur.  Mer.  Nunquam  j)osuisset'\  Ita 
ecriptum  in  optimis  membranis  rep- 
peri ;  cum  vulgo  legatur,  ■pinxissel: 
ypdtpetv,  tam  de  pictoribus  quam  dc 
Bcriptoribus  dicitur :  et  ypdniia  non 
solum  quicquid  scriptum,  sed  etiani 
quicquid  pictum  est.  Hinc  et  '  po- 
nerc'  dc  utrisqne.  Salmas.  Nunquam 
pinxitaet  Apelles]  Nusquam  posuissei 
prima  editio,  cum  Regio,  Sarraviano, 
Jureti  excerptis,  et  quinque  aut  sex 
aliis  scriptis:  recte.  Horatius,  'Hie 
a^rc,  at  liquidis  ille  coloribus  Sollers 
nunc  liomiiicm  ponere,  nunc  Deum.' 
At<iuc  ita  Salmaslus  quoquc  ex  vcte- 
ri  codicc  ad  Pallium  Tcrtulliani  rc- 
poRuit ;  recte  addito  hoc  ipso  Iloru- 


tiano  loco,  qui  Nasoniani  loci  restitu- 
tionem  egregie  confirmat;  ut  dubi- 
tandum  non  sit  de  Regii  codicis  scrip- 
tura.  Neque  aliter  Echo  apud  Au- 
sonium  in  Epigrammatis,  '  Vane, 
quid  aft'ectas  speciem  uiiiii  ponere 
pictor ''  Hcins. 

401  Hoc  totum]  Ut  fama  vigeat. 

405  Cura  Ducum  fucrant]  Deum 
Regius  et  quatuor  alii,  Elegia  in 
Obituni  Tibulli  noster,  *  At  sacri  va- 
les, et  Divum  cura  vocamur.'  Minu- 
tius  Octavio,  '  qui  adliuc  rudi  saeculo 
in  ipsius  niundi  natalibus,  meruerunt 
Decs  vel  facilcs  habere,  vol  Keges  ;' 
sed  tanien  ducum  cura  retincri  nialo. 
PraDterea/i(crun/  legendum  cum  Ex- 
cerptis Jureti :  vide  Not  as  ad  Epist. 
VII.  ICG.  Poetas  olim  ducibus  curac 
fuisse  Pausanias  docet  in  Atticis  cx- 
emplo  Philoxeni  et  Arati.  Sic  Euri- 
pides Archelao  Macedoniae  regi,  A- 
nacreon  Polycrati  Samio,  Simonides, 
Pindarus,  Bachilides  Hieroni  Siciliae 
tyranno,  iidem  quoque  .Anacreon,  et 
Simonides  Hipparcho  Pisistrati  filio 
carissimi  fuere.  Heins.  Cura  ducum 
fuerant  olim]  Horatius  quoque  osten- 
dit,  Poetas  olim  fuisse  in  precio,  eo 
versu  :  *Sic  honor  et  nomen  divinis 
vatibus  atque  Carmiuibus  venit.' 

409  Ennius  cmeruit,  Calabris  in  mon- 
tihiis  ortus,  Contiguus  poni,  Scipio  mag- 
ne,  tibi]  Ita  optimc  hunc  locum  re- 
stituit  Janus  Parrhasius  et  fcliciter 
inter])retatu3  est  Commentario  ad 
Raptum  Proserpinaa  Claudiani,  cum 
in  scriptis  omnibus  sit  hortos  vel  ortos. 
Et  posteriori  versa  contiguos  pane  ti- 
bi,  vel  tuis.  Regius  pwnis.  Poni, 
sepeliri :  vide  infra  notas  vs.  73G. 
Heins.  Ennius  emerult]  Q.  Ennius  in 
Calabria  Rudias  patriam  habuit. 
Sciipsit  primus  apud  Latinos  versa 
heroico  Annales,  quibus  bell.-'  Italiac 
cecinit,  et  secundum  bclium  Puni- 
cum,  in  gratiam  Scipionis,  carmine 
minus  polito  :  nam  iugcnio  valuit, 
sed  arte  caruit. 

410  Contiguus  poni,  Scipio  magne, 


ARTEM    AMATORIAiM.     I.IB.    III. 


3227 


tibi]  Quod  confirmat  Cic.  pro  Arch. 
Poeta :  *  Carus  fiiit  AfVicano  snpe- 
riori  noster  Enniiis  ;  itaqiic  etiani  in 
sepulcro  Scipionuin  putatur  esse  con- 
stitutiis  e  niaimoie.' 

413  Sed  fama:  invigilare  jurat]  Vi- 
gilnre  scripti  potiores  cum  prima  edi- 
tione :  quomodo  apiid  Proi)crtiiini 
'  studiis  vigilare  scveris.'  Uectiiis 
qnoque  juvet  Aprosianus.  Juvct  vos 
vigilare  in  spem  faiira?.  Ileins. 

415  Clausa  fuisset]  Kei^itis  ctusa : 
sic  passim  in  antiqiiis  libris.  Idem. 

417  Uidis  est  vobis  formosa:  cura  pu- 
eU(e'\  Turba  scribcndiim  cum  prima 
oditionc,  codice  Regio,  et  uno  Vati- 
cano.  Et  sequcnti  vcrswferte  pedes, 
oonferre,  quicquid  obstant  libri  ve- 
teres  ;  qui  tamen  uUi-a  limina,  pro  ex- 
tra, constanter,  et  recte.  Tiivba  pro 
populo.  Remed.  Amor.  *  Ipse  face  in 
turba,  cum  venit  ilia,  locum.'  Sic  et 
codem  liI)ro,  vs.  581.  '  Non  tibi  se- 
cretis  (augent  secreta  furores)  Est 
opus  :  auxilio  turba  futura  tibi  est :' 
ita  enim  isti  versus  ex  fide  veterrimi 
codicis  scribendi.     Idtm. 

421  Mulier  formosa]  Spcciosn  scnyti'i 
cum  prima  editione.  Idem. 

42G  Quo  minime  credis]  Credos  unus 
Vatic,  bene  :  Junianus  credes.  Idem. 

428  Inque  plagas]  Plagam  scripti 
cum  prima  editione.  Idem. 

429  Quid  minus  Andromeda  potuit 
nperarc  revincta]  Andromedic  fuerat  spe- 
rare  rcvindce  lege  cum  prima  editione 
ct  potioribus  scriptis;  nisi  quod  in 
nonnullis  eorum  relcctce  et  revictcc : 
Regius  tamen  rcvindte.  Uiximus  de 
hoc  loco  supra  Notis  ad  I.  ii.  28. 
Germanicus  in  Arateis  de  Cassiopia-, 
'  Sic  tendit  palmas  ceu  sit  planctura 
relictam  Andromedam  nierita>  nou 
justa  piacida  matris  :'  ubi  revindam 
similiter  puto  scribendum.  Idem. 
Quid  minus  Andromeda]  Nunquam,  in- 
quit,  si)erassct  Andromeda  auxiliuni 
I'ersei. 

431  Funere  scope  viri]  SsDpcnumcro 
puelU  niariti  mortem  dcplorans,  iu 


ipso  funere  virum  aliiun  invcnit.  Fu- 
nere stepe  viri]  Cujus  malitiaj  insigne 
exemplum  suppeditat  Pctronius.  Ire 
solutis]  hse  scripti  maguo  numero. 
Ileins. 

437  Fwmina  quid  faciei]  Facial,  et 
sit  vir,  pro  vir  sit,  scripti  plerique  cum 
prima  oditionc.  Idem. 

439  Troja  manerd]  Docet  puellaa 
Priami  excmplo,  non  adolesccntibus 
crcdendum  esse,  sed  majoribns  natu. 

440  Praceptis  I'riami  si  ford  usa 
scnis]  I'riame  luis  prima  editio,  Re- 
gius, et  complures  alii :  sed  I'riami 
sui  vcrum  est,  quod  septem  aut  octo 
veteres  agnoscunt.  Ileins,  Praceptis 
Priami]  Qui  suadebat  reddcndani 
esse  Helenam. 

441  Grassantur  amoris]  Grassentur 
meliores  cum  prima  editione  :  et  pe- 
tant  sequent!  versu.  Ueins. 

442  Perque  aditus  tales]  Per  spe- 
ciem  ficti  amoris.  Lucra  pudenda  pe- 
tunt]  Simulant  se  vos  aniare :  sed 
nihil  aliud  a  vobis  petunt,  quam  de- 
decus  vestrum. 

444  CinguUi  pressa]  Sic  ct  Remed. 
Amor.  '  Et  nova  velocem  cingula  lac- 
dat  equum.'  Regius  tamen  cum  aliis 
nonnullis  lingula  habct ;  alii  ligula. 
lutelligit  fasciam,  qua  cingebatur 
toga.  Certe  nimis  operosa  ac  mo- 
rosa  togai  structiira  inolliticm  prode- 
bat;  quod  ct  in  Hortensio  notarunt 
veteres.  Ileins. 

445  I'ilo  tcnuissima]  Ex  tenui  lana. 
451  Has  f'enus  e  tetnplis  multo  radi- 

antihus  auro  Lccla  videt  litcs  Appiades- 
que  Dece]  Lenta  codex  Regius ;  et 
recte  :  vide  quaj  notamus  ad  Epist. 
XIX.  82.  et  Epist.  xv.  1G9.  Hoc  pri- 
mum  :  deindc  in  nonnullis  aliis  tides: 
qui  ctiam  Appiadesque  iua  ;  quomodo 
et  optimus  Regius.  Scribe,  Lenta 
tides  lites,  Appiadcsquc  tuw  :  ut  per 
Appiadasmeretrices  intelligat.  Val- 
dc  illse  Dea;  Appiades  niagimm  Tur- 
ncbum  exercuerunt  Advers.  1.  v.  Scio 
'  Appiada  Minervam'  a  Cicerone 
dici  libro  iii.  Familiar.  Epist.  i.  scio 


3228 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


ct  Miisanim  aptlem  in  via  Appia  fii- 
isse:  scd  quid  illaj  ad  has  lites  ? 
Qiiare  olim  Appiadesque  vUe  legcnduni 
videbatiir.  Nunc  libros  vetercs  se- 
qnendos  duco.  In  Arondeliano,  Lala 
vidct  lites  Appiadesque  sute.  Extra 
urbein  picbs  submoeniana  et  nieretri- 
culaehabitabant ;  maxiine  via  Appia  : 
quod  ex  hoc  loco  liquide  apparct. 
Lib.  I.  ubi  loca  describit  amantibus 
adeunda.  '  Subdita  qua  Veneris  fac- 
to de  marmore  temple  Appias  ex- 
pressis  aera  pulsat  aquis.  Illo  sapc 
loco  capitur  consultus  Aniori  :'  ct 
quaa  sequuntur.  Rem.  Amor.  '  Turpe 
vir  ct  mulicr  juncti  modo,  protinus 
hostes,  Non  illas  lites  Appias  ipsa 
probet :'  ubi  fortd  legendum,  Non- 
Venus  has  lites  Appias  ipsa  probet.  Sic 
ot  lib.  I.  ubi  de  via  Appia,  *  Hunc 
Venus  e  templis,  qua;  sunt  confinia, 
ridet.'  Heins. 

454  Crimen  amantis  habenf]  Quia 
alios  decipiunt,  ipsas  ab  amantibus 
deceptas. 

455  Discite  ab  alterius  vestris  timti- 
isse  querelis^  Vobis  timuisse  Thomasiui 
codex,  concinnius.  Heins. 

457  Cecropides']  Athenienses  puel- 
lae,  a  rrge  Cecrope :  per  quas  omnes 
designat.  Juranti  TAesco]  Viro  per- 
fido,  ut  fiiit  Theseus,  qui  Ariadnam 
reiiquit. 

458  Quos  faciei  testes,  fecit  et  ante 
Deos'i  Praiclarum  hujus  et  commo- 
dum  habemus  cxemplum  in  Livio, 
Lib.  10.  Decad.  in.  non  longe  a  fine  : 
ubi  Pcenorum  legati,  ob  pcrfidiam 
suspecti,  cum  rogarentur,  per  quos 
Deos  fubdus  icturi  essent,  cum  cos, 
per  quos  ante  ictum  essct,  fefellis- 
sent ;  Asdrubal  quidam  rcspoudisse 
fertur;  Per  cosdcm,  qui  tam  infesti 
sunt  ffudera  violantibns.  J'ccit  et 
ante  Dcos]  Antca  Deos  adhibuit  tes- 
tes, ct  tanien  fidcin  violavit. 

401  Si  bene  promiltenl]  Promittant 
quidiini  ex  mclioribus  ;  alii  promit- 
tuut.  HeiuH. 

4()a  Ula  potest   vigilca]    Qua;    alio 


munere  promissas  noctes  negabit, 
audebit  ctiam  violare  sacra  Vestse  et 
Isidis,  et  necare  virum  veneno.  VU 
giks  Jlammas]  Inextinctum  ignem, 
qui  in  templo  Vestaj  servabatur.  Vi- 
giles flammas  extingufre  Feste]  Vigilis 
rectius  legas.  Nam  vigilis  in  nno 
Patavino.  Pont.  i.  '  Ut  vigil  infusa 
Pallade  Vesta  solet.'  Heins. 

469  Verba  vndum  tentanf]  Tentent 
iidem.  Pro  abicgnis  tabellis  prima 
edltio,  Regius,  et  alii  nonnuUi  ex 
melioribus,  alicnis ;  unde  fuit  cum 
legendum  puturim  in  acerriis  scripta 
tabellis:  quomodo  noster  Amor.  i.  11. 
sed  ct  abiegnce  probum  t  ita  '  abies* 
suraitur  Plauto  Persa.  Idem. 

471  Inspice,  dumque  leges']  Quodque 
leges  meliores  cum  prima  editione. 
Idem. 

475  Scd  neque  te  facilem  juvcni  pro- 
mitte  roganti]  Malim  permitte.  Idem. 

476  Nee  tamen  edure,  quod  petit  ille, 
nega~\  E  duro  scripti  meliores  cum 
prima  editione  ;  alii  quidam  e  toto : 
tertius  Regius  ct  unus  Vaticanus,  e 
duro  ore;  optime :  sic  '  duri  puer 
oris  et  audax'  Metam.  v.  Supra, 
'  Postibus  edurae  supplex  blandire 
puellac,'  ut  et  illic  scribendum  manu« 
imns  ;  nisi  e  duro  hie  sumptum  velis, 
ut  ex  facili,  ex  difficili,  ex  toto,^et 
similia.  Supra  in  Amoribus,  *  Culpa 
nee  ex  facili,  quamvis  manifesta, 
probatur.'  Supra,  '  Quae  datur  ex 
facili  non  est  mihi  grata  voluptas.' 
Et  '  Protinus  ex  facili  gaudia  ferre 
licet.'  Infra,  '  Quod  datur  ex  fa- 
cili, longum  male  nutrit  amorem.'  In 
Fastis,  *  Non  ex  ditficili  causa  pe- 
tenda  subest.'  In  Tristibus,  '  Non 
tamen  ex  toto  descrere  ilia  potcs.'  Id. 

478  Spes  jnagis  hinc  veniatj  Spesque 
7nogis  veniat  ])rima  editio  et  scripti 
pleriquc.  Puto  spes  magis  liuic  veniat : 
vide  Notas  ad  Epist.  iv.  113.  Idem. 

471)  I\Iu7ida,  sed  e  mediol  liianda 
unus  Vaticanii.s :  <]uomodo  su])ra  I.  i. 
'  Sit  tibi  crcdibiljs  sermo,  coiisueta- 
quc  verba,  Ulanda  tamen,  praseii:;  ut 


ARTRM    AMATORIA^f.      MB.    III. 


3229 


videarc  loqni ;'  nihil  tamcn  tcmorc 
miitatidiini.  Idem. 

481  Duhiis  scrijjtis  exariit  amatm'] 
Duhius  cmii  piiina  cditione,  Kcgio,  et 
tribiis  aliis.  Idem. 

483  Quamvis  viltce  careatis  honore] 
Qiiamvis  sitis  infames. 

485  Ancilla  pnerique  manus  ferat 
arte  tabellaf]  I'nerive :  deiiide  prima 
cditio  et  trcs  sci  ipti  ante  ;  duo  apte  ; 
Sarravianus  et  alius  urta  ;  unus,  arce. 
Lege  apta  cum  Aigciitincnsi,  iino 
Patavino,  et  Vaticano.  Supra  '  Ac- 
ci|>iat  missas  apta  luinistra  nota.s.' 
Amor.  n.  7.  *  Est  tibi  per  doctas  ap- 
ta ministra  manus.'    Et  ad  ('ypassim, 

*  Apta  quidem  doniina>,  sed  magis 
apta  milii.'  Met.  ix.  ubi  Byblis  que- 
ritur   de   famulo   cum   literis  misso, 

*  Non  adiit  aptc,  uon  legit  idonea 
credo  Tempera.'  Heins. 

480  Pignora  vccjuveni  credile  veslra 
novo]  '  Juveni  novo  ;'  novo  amanti : 
ut  supra,  '  novHS  viso  casse  resistet 
amans.'  Sed  libri  omues  vcteres  cum 
prima  cditione  puero,  quod  jam  prae- 
cessit.  Junianus  t-udi.  Forte  verna; 
rudi:  ita  saspe  pro  servo  poiita?: 
Regius,  credita  nostra.  Idem.  Vestra 
pignora]  Vestras  litems.  Juveni  novo] 
Novus,  inquit,  amator  literas  amicaa 
iervat,  quibus  tanquam  fulmine  uta- 
tur  in  punienda  aniica :  timet  enim 
semper,  ne  iratus  amator  illas  marito 
ostendat. 

494  Per  quos]  Quorum  causa  hacc 
monco. 

496  Nee  teneat  geminas]  Ne  Regius 
cum  prima  editione,  et  quinque  aliis 
scriptis ;  bene.  Heins. 

497  Famina  diculur]  Foimiiia  in  li- 
teris appcllet  .sc  nomine  amatoris. 
Scrihcnlis  semper  amator]  Scrihenti 
quatuor  rodices.  Ilcins. 

499  .Si  licet  a  parvis]  Sed  licet  scrip 
ti  meliores  cum  priscis  «dilionibus. 
Lege  Sed  libet ;  quouiodo  alter  Men- 
tolii :  nam  INIoreti  codo.x  Si  libet.  A- 
roudflianus  Sed  placet.  Vide  Notas 
ad  Epist.  XV.  141.   Idem, 


001  Uapidus  cnmpefcere  mores]  Pri- 
ma cditio  fiMii  Ilegio  et  octo  aliis  r«- 
Lidos ;  quod  verum  est.  Idem. 

.504  (iorg<mi.o  sucius  angite  mieanl] 
Ignescr\y>{\  oninos  potiorescnm  prima 
editione  ;  hoc  est,  oculis  Gorgoneis. 
Sic  Met.  HI.  '  Igne  micant  oculi, 
corpus  tumct  omne  veneno.'  Libro 
via.  '  Sanguine  et  igne  micant  ocu- 
li, riget  horrida  cervix.'  Virgilius, 
'  Oculis  micat  acribns  ignis.'  Pro  stc- 
tius  unus  Vaticanus  fortius,  Puto, 
iorvius.  lib.  i.  'Si  fuerit  torva  violen- 
tior  ilia  Medusa.'  Idetn. 

505  Non  est  viihi  tibia  tanli]  Non  es 
libri  meliores  cum  prima  editione. 
Sic  in  Fastis  codices  vetusti,  '  Ars 
mihi  non  tanti  es,  valeas  mca  tibia, 
dixit :'  nbi  legendum  Alt  mihi  non 
tanti  es.  Metamorph.  vi.  de  Marsya, 
'  quid  mc  mihi  detrains  ?  inquit ;  All 
pigct,  alinon  est,  clamabat,  tibia  tan- 
ti !'  ubi  pari  niodo  non  es  reponcndum 
videtur.  Ita  et  tibiaui  alloqiiitur 
Propertius  ii.  Eleg.  30.  '  Hie  locus 
est  in  quo,  tibia  docta,  sones.  Quae 
non  jure  vado  Maiandri  jactanatasti, 
Turpia  cum  faceret  Palladis  ora  tu- 
mor.' Idem. 

509  Nee  minus  in  vultu  damnosa  $u- 
perbiu  vcstro]  Nee  tinnent  vultu  prima 
ediiio  et  plurimi  ex  scriptis :  sed 
pauloante  praecesserat  '  Ora  tument 
ira.'  Idem. 

510  Cnmibus  oculis]  Lffito  aspectii. 

511  Odimus  immodicos  ( erper to  cre- 
dile) fastus]  Unus  mens /(j<us.  Puto 
flatus.  Vide  notas  ad  1. 1.  71.'j.  Argute 
etiam  Regius  cum  Neapolitano  et 
uno  Vaticano  cxpertcc  crcdite.    Heins. 

515  Sic  ubi  pricUisit]  Prolusit  cum 
prima  editione  scripti  meliores.  Se,- 
neca  Hippol. '  Ut  cepit  aninios,  scque 
priEtcutans  satis  Prolusit  irap  :'  ita 
optimus  Mediceus  ;  nee  dubita  quin 
rccte.  Propertius  Eirg.  iv.  4.  '  Vidit 
arenosis  Tutium  proluderc  campis  :' 
sic  scripti  con^tantcr  ;  nc(|ue  aliter 
pasMOi  codices  castigatissimi  apud 
scriptores  autiqnos,  ut  ctiaui  tcstutur 


3230 


NOT/E   VARIORUM    IN    OVIDII 


ad  Senecae  Herculem  Furentem  Gro- 
noviusnoster.  Apud  Virgil. Georg. III. 
•  sparsa  ad  piignam  prolndit  arena.' 
AuctorPanegyiici  ad  Pisoiies,  '  Tunc 
etiam  levibus  veluti  prolusit  in  arniis.' 
Idem. 

517  Tecmessam  dUigat  Ajax"]  Quia 
moesta  erat  et  severa. 

518  Nos  hilarem  populuni]  Nos  mi- 
nime  tristes  laetam  etiam  foeniinam 
volunius. 

519  Nunquam  ego,  te,  Andromache, 
rogarein]  Fait  enim  fidlssima  siio  Hec- 
tovi  conjux  :  et  non  o^■5pl  fiaxovfiivri, 
Ht  nonnulli  volant.  Quod  patet  ex 
illo  Eurip.  Troad.  vs.  C40.  *A  yhp  yv- 
paif)  ffcixppov'  ^<t9'  evprjfMeva,  Tavr'  f^efiSx- 
6ovv  "EKTopos  Kara  arfjas.  Et  deinde 
vs.  068.  2e  S',  5 .  (pi\'  "EKTop,  (Ixov 
&yip'  apKOvvTd  fioi,  s.vveaei,  y&fi,  ttXov- 
TIC  T6  KdvSpela  fiiyav. 

520  Arnica  foret]  Fores  rectius  le- 
gatur.  Hcins. 

521  Cum  cogar  credere  pflr(«]  Nisi 
cogar  credere  partus  prima  editio  et 
duo  scripti.  Mentelianus  nisi  cngar 
credere  partu.  Lege,  Credere  vix  vide- 
ar,  visi  cogar  credere  partu,  vel  cogant 
partus.  Natus  enim  ex  Andromacha 
Hectori  Astyanax,exTecmessa  Aja- 
ci  Eurysaces,  a  quo  Eurysacidae  cla- 
rissima  apud  Athenienses  familia. 
Idem. 

525  Quid  vetat  a  tnngnis']  Exempla 
ducum  ad  res  amatorias,  &c.  DUjcill. 

527  lluic  centum  commisit  jure  re- 
gendos]  Optime  Regius  et  unus  Vati- 
cainis,  vile:  quonibdo  Cujacius  Ob- 
servat.  xii.  34.  ex  suis  scriptis,  do 
vite,  quani  centurio  gcstabat,  loqui- 
tur :  dc  qua  et  Martialis,  '  Vare, 
I'araetonias  Latianiodo  vite  per  urbes 
Cognite.'  Juvenalis  de  Mario,  '  No- 
dosam  posthac  fraiigebat  verticc  vi- 
tem.'  Siliiis  dc  Ennio,  '  Latiirque 
superbura  Vitis  adoruabat  dextram 
decus.'  Nihil  frequentius  apud  rei 
niilitaris  scriptorcs.  Noque  alitcr 
tiunc  locum  rmondavit  ad  Stalium 
doctis.tinius  Gronoviu.s.     Codex  alter 


Regius  Marte  rcgendos.  Heins. 

529  Queiti  quisque  erit  aptus  in  usum"] 
Ad  usum  scripti.  Deinde  quisque  sit 
Neapolitanus  et  prior  Arabrosianus  ; 
bene.  Idem. 

532  Causam  sccpe  clientis  agatl  Ma- 
lim  nempe.  Idem. 

534  A' am  cliorus']  Hie  chorus  mell- 
ores  scripti  cum  prima  editione  ;  unus 
Regius  Nos  chorus.  Idem. 

535  Placita  late  prceconia  form<c\ 
Posset  et  Iccii  legi ;  certe  in  Aronde- 
liano  late.  Idem. 

53G  Nemesis']  Tibullus  Deliam  et 
Nemesin  amavit.  Cynthia]  Propertil 
arnica. 

537  Vesper]  Occidentalis  plaga. 
Lycoris]  Galli  Poetae  amica.  Earn 
'  Cithereidam'  appellatam  fuisse  Ser- 
vius  scribit. 

538  Nostra  Corinna]  Corinnie  duae 
fnerunt:  altera  Tbebana,  quae  scrip- 
bit  epigrammata  et  lyrica  poemata  : 
de  qua  Propertius.  Altera  Thespia, 
quae  a  quibusdam  '  Corinthia'  dicitur. 
Ovid,  amicam  suani  '  Corinnam'  ap- 
pellavit  ab  eruditione  et  forniae  ele- 
gantia,  de  qua  ipse  alibi :  *  Nomine 
non  vero  dicta  Corinna  mihi.' 

540  Et  facit  ad  mores  ars  quoque 
nosti'a  bonos]  Suos  scripti  cum  prima 
editione ;  bene  :  sic  Martialis  *  mo- 
res'  pro  bonis  movibus  ponit  Epigr. 
XI.  18.  '  Mores  nou  habet  hie  mens 
libellus.'  Eleganter  autem  et  Ovi- 
diane  suos:  sic  supra  lib.  ii.  *  Sit 
suus  in  blanda  sedulitate  modus.'  Et 
'  Gloria  peecati  nulla  petcnda  snl.' 
Et  hoc  ipso  libro,  '  pectendos  coram 
pra^bere  capilios,  Ut  jaceant  fusi  per 
sua  terga,  veto  :'  ita  istis  locis  librl 
veteres.  Paulo  post,  *Sit  sua  in  in- 
fida  proditione  fides  :'  ut  ibi  scriben- 
dum  censco.  Plura  hujus  notaj  alibi 
non  uno  loco  congessiuius.  Ileins. 

54 1  Ncc  amor  7ws  urgct  habendi]  Nee 
amor  vos  taiigit  scripti  pleriquc  meli- 
ores  cum  prima  editione  ;  quod  sccu- 
ti  snmus.  Intra,  '  cxclusum  te  quo- 
(|ue  lauget  amor :'    tres   tamen,  ncc 


ARTEM    AMATORIAM.     LIIJ.    IH. 


3231 


amor  nos  urit,  dc  quo  Amor.  i.  2.  2. 
viilgata  scriptiira  Viigilii  aiictoritnte 
se  tiietur,  qui  in  Gcorgicis,  '  Corro- 
piasiniiatus  apes  amor  urgct  habciidi.' 
Idem. 

545  Jngenium  placida  moUitur  ab 
artel  Mollimur  optime  Sarravianns 
cum  qiintiior  aliis  :  usitatus  Nasoni 
Graccisnius.  Idem, 

549  Est  Dcus  in  nnbis,  sunt  cf]  Et 
sunt  scripti.  Lege  cum  uno  Vaticano, 
Et  Deus  in  nobis,  ct  sunt  commercia 
call.  Idem.  Est  Dcus  in  nobis]  Idem 
etiam  ostcndit  Plato  de  Furore  poli- 
tico :  undc  non  immcrito  Ennius 
sanctos  poiitas  appellavit. 

554  Visa  casse]  Cognitis  insidiis. 

555  Scd  neque  rector  eipium]  Prima 
editio  cum  Rcgio  et  niultis  aliis  vec- 
tor ;  probe  :  nam  rector  regit  equum, 
odiosa  repetitione  non  placet.  Pro 
»('g-j<  iideni  codices  reget ;  &ci\rcgat, 
quod  in  tribns  aliis  est,  amplcctor : 
sic  Trist.  i.  3.  115.  vector  pro  nauta  ; 
ut  illic  Icgi  in  codicibus  scriptis  mo- 
nui.  Ileitis.  Qui  nupcr  sensit  habcnas] 
Qui  nondum  est  domitus. 

556  Comparibus  fnciiis]  j^iquis  ha- 
bcnis. 

557  Nee  stabiles  nnnis  animos]  Amo- 
ris  duo  genera  esse  doret :  altcrum 
juvenum,  alterum  majorum  natu. 
Quomodo  autem  cum  ntroque  agen- 
dum sit,  designat  elcgantcr  Ovidius. 

558  Idem  limes]  Eadem  via. 

562  Cingenda  est]  Muuienda  est. 
Altis  sepibus]  Nc  rivalis  subeat. 

564  Non  bene  cum  sociis  rcgna  Ve- 
tius(]ue  mancnl]  Sic  et  Lucanus  :  '  Om- 
nisquc  potestas  impatiens  consortis 
crit.' 

571  Ista  decent  pucros]  ylntmos  Bar- 
tliolinianus ;  placet.  Ilcins. 

573  It  humida  tada]  /•'cBncii  Sarra- 
vianns ct  niulti  alii  :  Regius  frana; 
quod  idem  est:  multi  etiam  ligna: 
nihil  nivitandum.  Idcni. 

575  Vcrtior  hie  amor  est]  In  niajori- 
bus  natu  amor  est  ccrtior.  Brcvis  et 
fcccundior  ille]  Qui  est  in  juveue.  Bre^ 


via  ft  fcccundior  ille]  Prima  editio, 
cum  Regio  ct  nailtis  aliis  scriptorum, 
gravis.  Vulgata  Ifctioni  sequcns  ver- 
sus videtur  surtVagari.  Regius,  g^ra- 
vis  etfacundior:  ilia  Qua  fugiunt.  Ju- 
reti  excerpta,  quamtiH  fwcundior.  A- 
rondelianus,  Cerlior  huic  amor  est, 
gravis  et  foecundior  itli.  Heins. 

570  Carpite  poma]  Fructum  colli- 
gitc,  o  puella;,  a  junioribus,  antequam 
discedant  a  vobis  juvencs  amatores. 

577  Rescrabimus  hosti]  Jieseravimus 
editio  prima  et  scripti  meliores.  Se- 
quenti  versu  iideni  Et  sit  vel  Et  fit. 
Latet  aliipiid.  Lege,  Sk  .vwa  in  injida 
pro  ditione  fides :  ut  1.  ii.  '  Sit  suus  iu 
blanda  sedulitate  modus.'  '  Sua  fi- 
des,' quia  promiserat  omnia  se  tra- 
diturum  pucllis  non  minus  quam 
viris.  Forte  ctiam  legendum,  iJ/a»ia 
tradantur,  pro  omnia.  Heins. 

570  Quod  datur  ex  facili]  Non  sem- 
per intromittendum  esse  dicit  ama- 
torem:  ne  quod  ex  facili  dcdcris, 
contcmptum  pariat:  raritas  euim 
conciliat  rebus  admirationem. 

581  Ante  fores  jaceant,  Crudclisjanua, 
clament]  Jaceat,  et  dicat  prima  editio 
cum  scriptis  melioribus  :  et  oga^  ee- 
quenti  versu.  Ileins. 

583  Dulcia  nonferimus]  Vir;  asper- 
nantur  quod  facile  consequuntur. 
Renovamur]  Ardentiores  reddimur  in 
amando.  Succo  renovamur  amaro]  Re- 
novcmur  Regius :  quo  alluduut  tres 
alii  in  quibus,  removemur.  Heins. 

584  Ventis  suis]    Nimium  sccundis. 

587  Claude  fores:  duro  dicat  tibi  ja- 
nitor ore]  Regius  et  tres  alii,  Addg 
furem,  et  duro.  I'rinia  editio  cum 
Sarraviano  et  dccem  aliis,  Obde/orem, 
et;  quod  placet :  ut  diximus supra  lib. 
II.  G34.  Quidam  Claude forem,  et,  Sibi 
ctiam  pro  tibi  plerifpic  scripti  ;  sed 
frustra.  Forte  tamen  pro  CUiude  fo- 
rem,  vel  quod  iu  aliis  est,  Adde  forem 
et  ili(/t',  scribendum.  Cede  fore;  pro, 
absccdc  a  foribus  :  ut  janitoris  lieriun 
incrcpanlis  hoc  sit.  Sic  '  cedere  do- 
uiu'  cpistola  Medeif ,  '  Ausus  yEsouia 


3232 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


dicere  cede  domo.'  Scriptiimnempo 
Ccede  pro  Cede  fiieiat;  ut  infra,  in 
Optimo  Regie, '  Et  ccedat  lecto  qnam- 
libet  BPgra  sue*  Sequeuti  versu  nihil 
raiitatulnm  ;  nisi  pro  te  quoque,  placet 
sic  quoque,  cum  altero  Ambrosiano  et 
uno  ineo  :  quo  plurinii  ex  scriptis  vi- 
dentur  spectarc,  in  quibus,  se  quoque. 
Sensiis  est,  Obdantur  tibi  ipsi  fores 
tu«,  et  dicat  tibi  duro  ore  janitor, 
Non  potes  admitti ;  dubiuni  non  est, 
quin  te  quoque,  si  cxcludaris,  uxoris 
tuae  amor  sit  tacturus,  quam  nunc  vix 
amas.  Arondclianus  liber,  Obde 
forein  duro  dicat  smC  janitor  are:  ita 
enira  in  illo  scribitur,  non  Claude  fo- 
res duro ;  id  quod  probavit  se  doctis- 
simo  Gronovio  Observat.  iii.  19.  ut 

*  durum  a;s'  dc  catenis  janitoris  in- 
tellieatur.  Hcins, 

590  Meis  telis]  Mcis  his  prieceptis. 

591  Dum  cudut]  Cadit  iiieliores 
Bcripti.  Puto  etiaui  soribcndum,  cap- 
tus  tibi  nuper  amator ;  vel  captatus  nu- 
per  amator.  Sic  *  captata  puclla'  1. 1. 
Artis.  Idem. 

594  Senescit  amor]  Sencscet  rectius 
prima  editio  et  quatuor  scripti.  Idem, 

595  Reserulo  carcere]  Apertis  car- 
ceribiis,  unde  equi  procurrnnt. 

597  Quoslibel  cxslinctos]  Prima  edi- 
tio cum  scriptis  plerisquc  Qualibet. 
Rc;i;ius  et  Arondclianus  ct  unus  Pa- 
tavinus  Quamlibct ;  rccte  :  vide  no- 
tas  ad  Epist.  vi.  1 10.  Suscitet  etiam 
Jurcti  Exccrpta  et  duo  alii  pro  susci- 
tal.    Hcins. 

599  Ne  sit  manifesta  doloris]  Non 
ait  scripti  cum  prima  cditione.    Idem. 

COG  Sif^iia  timcntis  habe]  Verba 
scripti  pkrique  cum  prima  editionc; 
pcrperam.  Romcdio  Amoris  :  '  Et 
nulla  in  vultu  signa  doleutis  liabc' 
Idem. 

609  Sed  misccnda  tamcn]  Admisccmla 
cum  prima  cditione  ct  scriptis  ple- 
ris(pic :  timinli  cliam  unus  ex  mcis 
pro  limuri ;  nr{,Milc  :   ut  timetitem  si  u 

•  iuiidam  Vcncrcm  iccura;   opponat. 
Idem. 


G13  Rata  sit  ciislodia  nupttc]  Hoc 
est,  habeat  certum  custodem,  a  quo 
observetiir  et  custodiatur,  ne  quis  ad 
cam  furtim  veniat,  &c.  Quasi  dicat : 
In  nuptis  hoc  jus  est  ac  licitum,  ut 
habeant  suos  custodes  :  solutae  au- 
tem  ac  libera;  debebunt  sine  custode 
agere,  &c.  IHicyl. 

014  Jttsque  pudorque]  Da.r^uc  prima 
editio,  cum  Regio,  Sarraviano,  et  du- 
obus  aliis  :  ut  Lej^em  Juliam  respi- 
ciat;  sed  puto /rt.5^«e  scribendum. 
Heins, 

615  Te  quoque  scrvnri']  Libert inani 
foeminam  docet  posse  custodes  fal- 
lere.  Est  auteiii  '  vindicta,'  virga, 
qua  servi  libcrtate  donabantur,  a 
praetorc  Vindicio  appellata,  ut  Liv. 
docet.  Mtr. 

617  Adsit  modo  certa  voluntas]  Vo- 
luptas  prima  editio  cum  scriptis  po- 
tioribus  :  non  sequor.  Heins. 

621  Conscia  cum  jMssit]  Malim  Nun- 
cia,  quanquam  et  altenmi  probuni 
est.  Idon. 

622  In  medio  fascia  lata  sinu]  In  te- 
pido  sinu  scripti  fere  omnes  cum  pri- 
ma editionc  :  dixi  Amor.  lib.  iii.  6. 
68.  Idem. 

623  Solea  chart  as  celare  ligatas]  Su- 
ra editio  prima  et  scripti  praestantio- 
res  magno  numcro  ;  rccte  :  nisi  quod 
nialim  sura  ligata:  sic  '  vinctum  pe- 
dem '  mox  dicet ;  fascia  cnini  surac 
obligabantur.  Gratius  tegat  imas  fas- 
cia suras:  sic  '  sur^  cotlmrno  vinct;c ' 
Maroni.  l»ro  chartas  etiam  unus  Re- 
gius cum  prima  editionc  ceras ;  bene 
illud  quoque :  ita  passim  Noster : 
ceram  unus  V^aticanus.  Dc  solea  sc- 
qucns  versus  est  intclligcndus.  Idem. 

624  Sub  pcdc  rind"]  Sub  calcco. 
liliindas  7iolas]  Litcras  amatorias. 

629  I'alUt  it  humiduli]  Uocet,  lini 
viridis  succo  posse  amicam  etiam  In- 
to scribcrc  ad  amantem.  Acumine 
lini  humiduli]  Acuta  avcua  viridis  lini, 
qua  scribebanl  amautes:  postca  car- 
bouis  pulvcrc  conspcrsic  literac  Ic- 
f-cbautur. 


ARTEM    AMATOnrAM.      I.IB.    III. 


32.'33 


030  F.tfertt'\  Ferat  niulti  ex  sciii)- 
tis.     Lc{;o,  it  ferat.  Keins. 

031  Ad/uil  Acvisio]  AtJ'iiU  duo  Rc- 
gii.  Idem.  Servumla-  puelUc]  Danatin 
tlirit,  quani  pater  Aciisiiis  in  tuni 
!tnea  ciaiiserat. 

033  Quid  fuciet  custos,  cum  sint  tot 
in  orbe  theutni]  Facial,  ct  in  uvhe,  repo- 
nondiiin  cum  prima  editione  et  inelio- 
ribns  scriptis.  Heins.  Tot  in  urbc 
tlieatra]  Tria  tiieatra  simul  et  amphi- 
tlieatrum  scribit  Strabo  fiiisse  eo 
cainpo,  qui  Cauipo  IMartio  adjacet : 
quibus  in  locis  poterit  esse  puella 
sine  custodc. 


prima  edif  io  et  s<:ripti.  Seqiienti  vcr- 
sn  pro  J'tirdvos  joeos  Sarravianns, 
Comcliniaiius,  ct  octo  afii  virus ;  pro- 
be. '  Furtivi  viri'aiit  adiiltcri,  ant 
qui  clam  irrepserunt.  Pont.  ill.  3. 
'  Unas  lex  furtivos  arcet  habere  vi- 
ros.'  Kxcerpta  Jureti,  Celenl  furtivos 
balnea  tiita  eiro.s,  non  viulta ;  etiam 
bene  :  alhidit  autem  siinul  ad  Ifiurio- 
KXiirras  <;t  fures  l)aliicarios,  dc  quo- 
rum sul)dola  rapacitate  plurima  apiul 
veteres  est  querela.  Vide  Frelierura 
Parerg.  ii.  12.  Heins. 

0 12  Et  cekt  lecto  qtiemlibet  agra  gud] 
Et  cedat  lecto  quamlibet  crgra  suo  opti- 


034  Jimctos  equos]    Hoc  est,  auri-     nms  Regius  cum  Sealigeri  excerptis, 


gationcs  et  certamma  equestna,  (piai 
in  Circo  fieri  solebant.  Micyl. 

03.5  Quum  sedeat  Pharia}  Sacra 
Isidis  dicit,  qnai  ex  iEgypto  Roinam 
translata  fuerunt,  dicente  Lucano  : 
'  Nos  in  templa  tuam  Romana  acce- 
l>imus  Isim.'  Ea  autem  celebraban- 
tur  a  Romanis  mulieriliiis,  eastimonia 
mnltorum  dierum.  Sistris]  Sistrum 
crebra  agitatione  argutum  erat,  niul- 
tis  crepitaculis  circinnsonantibus  : 
unde  Papin.  id  '  niultisonum'  appel- 


(piomodoomiiinoscribcndum.  Neque 
alitor  Aprosiauus,  nisi  quod  in  illo, 
qucelibet ;  male:  dixi  de  voce  quam- 
libet ad  Epist.  VI.  140. '  Ccdere  lecto,' 
ut  'cedere  domo,'  supra:  '  tota  cedef 
uterque  domo.'  Editiones  quaedam 
cum  nonnullis  scriptis,  Tollat  et  in 
tectum  quemlihet  cegra  suum.  Farne- 
sianus,  Et  crednt  lecto  cum  libet  cegra 
suo.  Idem. 

043     Quid    agatur    adultera  clavis^ 
Quid   agamtis    scripti    pleriqne   cum 


lavit.     PliaricE  sucris  opernfa  juienca]     i)rima  eilitione.  Idem.  Adultera  Claris] 


Sistris  scripti  potiores  cum  prima  edi- 
tioue;  quam  Icctionem  iH)n  est  ut 
niultis  adstruam:  cum  de  sistro  Isi- 
<Jis  res  sit  vel  pucris  notissima.  Ti- 
bullns  de  sistris :  '  Quid  tua  nunc  Isis 
inilii,  Delia  r  quid  milii  prosunt  Ilia 
tua  toties  a:ra  repulsa  nianu  ?'  Heiits. 
037  Cum  fugit  a  templis']  Fuget  e 
templis  cum  tribus  scriptis  scriben- 
duin  :  alii  niagno  immevo  fugat  proxi- 
me  veruni.  Sequent!  versu  pro  I'ra:- 
terquam  scripti  plcrique  Prater  quos; 
sed  tVustra :  Trist.  iv.  0.  '  Cuncta 
potest  igitur  tacito  pede  lapsa  vc- 
tustas  Pratcnpiam  curas  attenuare 
lueas.'  Idem.  Cum  fugef]  Cum  ex- 
pellat.  Oculos  virorum]  Nam  sacris 
Bona;  Deae  non  lieebat  viris  inter- 
esse.  Propcrt.  '  Sacra  Kona;  inari- 
.bus  non  adeunda  Dciu." 

631)  Tunicam  celante  pucllce]  Tunicas 


Quasi  altera  t'acta.  Nomine  cum  do- 
ceat,  quid  agamus,  adultera  clavis]  Hoc 
est:  Cum  ipsa  clavis,  qiiaj  '  adulte- 
rina '  dicitur,  quam  puella  vel  araator 
habet,  doceat  ac  nioneat  suo  nomine, 
quid  agatur,  sive  in  qneni  nsum  ac 
linem  ipsa  comparata  sit,  boc  est, 
adulteria  exerceri.  3Iicyl. 

044  Quasque  petit  non  det  janua  sola 
vias]  Petes  editiones  vetustte,  cum 
Regie  codice  et  niultis  aliis :  alii 
nonnulli  petas.  Lego,  Quaque  petus, 
nempe  amicam;  vel  etiam,  Quasqug 
patens  non  det  janua  sola,  rias :  quod 
verius  est.  Adultera  clavis  cum  vias 
doceat,  quas  non  sola  patens  janua 
det :  hoc  est,  cum  vias  doceat  qnibus 
occlusum  osticm  adidterina'  clavis 
ope  intres.  Clavem  adulteram  pro 
adulterina  ponit,  argute  ludens  eo  in 
nomine.     Clavis  adulterina,  tj*«c  ad 


Dtlph.  et  Var.  Clas. 


OviJ. 


y  T 


.3234 


NOT^    VARlORUNf    IN    OVIDII 


imitationcm  vera'  clavis  erat  facta  : 
sic'  sigmim  aclnlteiiniini'  dixit  Cice- 
ro pro  Ciiientio,  *  Testamentum  in 
alias  tabulas  transcriptuin  signis  ad- 
ulterinis  obsignavit.'  Heins.  Janua 
sola']  Quia  sunt  et  fenestras 

646  Ilia  vet  Hispano  lecta  sit  7tva 
jngo']  Laletana  provincia  est  Hispa- 
niae,  quep  vinuni  pessiinutn  niittebat. 
Petes,  inquit  Ovidius,  mnlto  vino  vel 
pessirao  janitori  somniim  inducere  : 
aut  certe  optimo  vino,  quod  etiam 
nascebatur  in  Hispania,  januce  prae- 
fectnni  evincendum  esse  dieit. 

650  Longa  jungitur  ilia  mora]  Ipsa 
mora  scripti  cum  prima  editione ; 
recte.  Non  male,  inquit,  ancilla  ipsa 
cum  custode  coit,  idque  lente,  quo  is 
diutius  detineatur  :  sic  'jungereVe- 
nerem,'  '  jungere  corpus,'  de  quibus 
ad  Reniedia  Amoris  dicetur.  Heins. 

651  PrcEceptaque  parva  monere]  Ma- 
le moneri.  Idem. 

653  Munera,credemihi,capiunt]  Cap- 
iant  Farnesianus  :  sic  Amor.  i.  '  Non 
aries  placitam  munere  captat  ovem.' 
Paroemia  Graeca  apud  Platonem  de 
Rep.  III.  Aapa  Oeoiis  Trfidei,  ual  alSoiovs 
^acriKrjas.  Euripides  in  Medea,  ne(- 
Beiv  Su>pa  Kcd  Beovs  \6yos.  Argute 
Petronius,  '  Ipse  Senatus  recti  boni- 
(|ue  pra2ceptor  mille  pondo  auri  Capi- 
tolio  promittcre  solet,  et  ne  quis  du- 
bitet  pecuniam  concupiscere,  Jovem 
<juoque  peculio  cxorat.'  Heins. 

650  Ipse  vir  accepto  munere  vmtus 
i'rit]  Prima  editio  cum  Rcgio,  Sarra- 
viano,  ct  aliis  nonnullis,  Ipse  quoque : 
sed  vulgatum  prasstat.  Idem. 

657  Longum  rcdimendus  in  (cvum] 
Longum  in  annum  Jureti  Excerpta ; 
venuste.  Fast.  iv.  '  Hoc  pater  Uia- 
des  cum  longum  scriberet  annum  Vi- 
dit.'  Mot.  I,  '  longicjue  pcrit  labor 
irritus  anni.'  Amor.  i.  3.  *  Accipe 
per  longos  tibi  qui  deserviat  annos.' 
Idem, 

662  Exagitalus  cril]  Exagilnndus 
rectius  quidain  scripti  cum  Jureti 
txcerptis,   nibi   malis,   Lt   lepws  ipsa 


aliis  exagitandus  eris:  nam  Sarravla- 
nus,  oris.  Idem. 

663  Quce  prfcbet  ledum  studiosa  Ic 
cumque]  Quic(|nid  pro  vulgata  stant 
libri  vetcres,  scribe,  cui  pnehes  lectum 
studiosa  lacumqnc :  \e\focumqtie.  Tan- 
git  violati  hospitii  sacriiegiimi.    Idem. 

666  Vicem  dominw]  Quia  cum  ilia 
rem  liabui  loco  domina?. 

667  Quid  aperto  pectore  in  hostem 
Mittor]  Nitor  Cavalcantianus  cum 
duobus  Vaticanis:  quod  arridet.  Met. 
II.  *  Nitor  in  adversum,  nee  me,  qui 
cetera,  vincit  Impetus.'  In  Amor. 
'  Nitimur  in  vetitum.'  Epist.  Phae- 
drae,  *  ignotas  nitor  in  art«s  :'  sic  ex 
optimo  codice  scribendnm,  lit  suo 
loco  dixi,  Pont.  ii.  7.  '  Et  quot  aves 
motis  nitantur  in  aera  pcnnis.'  Heins. 
In  hostem  mitlor]  Aperiendo  consilium 
foeminis,  quae  tanquam  hostes  viris 
insidiantur.  Aperto  pectore]  Apertis 
consiliis. 

671  Ego  coepta  fideliter  edam]  Prce- 
cepta.  Awo  codices  :  sic  supra,  '  Quod 
si  quid  praecepta  valent  mea.'  Et, 
'  Formosae  minus  artis  opem  prascep- 
taque  curant.'  Et,  '  Quid  juvat  am- 
bages praeceptaque  parva  monere  r' 
et  sic  sappe  his  libris.  Heins. 

672  Lemniadum  gladios  in  mea  fata 
dabo]  Regius  Lemnias  et :  Farnesia- 
nus Lemnioset:  quinque  Lemniades : 
ties,  Lenmiadis:  di\o,  Lenmiadi:  unus 
Lemniados.  Scribe,  Lcmniasi;  et  vide 
quiP  noto  ad  Epistolam  xiii.  137.  at- 
que  iisadde  locum  Properfii,egregie, 
nisi  tailor,  a  me  restitiitum,  (pii  e.xstat 
lib.  IV.  Ek'gia  prima,  '  Quo  ruis  im- 
prudens  vaga  diiere  facta,  Properti? 
Non  sunt  ah  tlextra  Candida  fila  cole  ! 
Aversis  Charisiu  cantas :  aversus  A« 
polio  Poscitur  invita  verba  pigenda 
lyra:'  ita  quij)pc  ista  ccnseo  consti- 
tucnda,  qua;  videanius  nunc  singula. 
Primo  versu  vuga  facta  non  rage,  lego, 
(|uia  '  impruilens  '  pra^cesserat.  Se- 
cundo  legebalur  a  dexlra  condita  fila 
Colo;  a  pro((/i;  (pioniodo  sii'po  apud 
Propertiuui  peccatur,  ut  alibi  pluri- 


ARTEM    AMATORIAM.      MH.    III. 


3i235 


Ims  dicomiis :  posset  ct  turn  dcxlru 
legi.  Candida  ctiam  filu  inaliii  (niam 
conditd  ;  quod  Naso  pari  imxlo  in 
Tiistibus,  '  Non  ita  siiiit  fati  faiidida 
fila  nii'i.'  I'l'o  Aver.sis  Cliarisin  cantas, 
in  scriptis  tditis(|iK'  Icfiebatiir  Aectr- 
sis  lacrymis  cauius,  iiuUo  sensii ;  nisi 
quod  in  codice  niagni  Scali^cri,  Ac- 
cersis  lacrymis  Charites;  qnod  illi  ai- 
risit,  non  niiiii.  Th  Charites  ncinpe 
diveisain  Icctioneni  rod  lacrymis  de- 
signat;  pro  quo  charitis  anticpiitus  sit 
lectnni.  Versu  postrenio  Poscilur  re- 
posui.  Nam  in  uno  Vossiano  I'oscis 
et.  \i\\'^Hti  Poscis  ah,  Pro/«<aapud 
Nasoneni  scripti  plerique  damna:  Re- 
gius, fama.  Nil  nuito.  Idem.  Lem- 
7iiades'\  Qua;  una  nocte  vires  tincida- 
runt. 

073  Credamus  amari]  Crcdamur  pri- 
ma editio  et  unus  Vaticanus.  Heins. 

675  Et  suspiret  ah  altol  Tt)  et  non 
agnoscunt  libri  meliores,  nee  prima 
editio.  Idem. 

078  Et  lanict  digitis]  Prjelia  puel- 
laruni  cum  amantibus  designat  Ho- 
ratius :  '  Nos  pra-lia  virginum  Sectis 
in  juvenes  tinguibus  acrium.'  3Icr. 

680  Cura  carpitur  ipsa  mei]  Ista  ex 
scriptis  et  prima  editione.  Heins. 

683  Sed  te,  quacunque  esf]  Es  ex  iis- 
deni.  Remed. '  At  tu,  qnicunque  es, 
quern  nostra  Jjcentia  laidit.'  Idem. 

684  AVcsts]  Nc  multi  scripti.  Lege 
iVeu  sis  cum  uno  Palatino.  Idem. 

687  Floreniis  Hijmetti]  Vestitur 
enini  semper  floribus  Hymettus  mons 
Attica;,  melle  celebratus,  et  effossio' 
ne  marmorum,  ut  Strabo  scribit. 

690  Rosmaris  et  laurus']  Ros  maris 
et  lauri  ex  scriptis.  Heins.  Ros  marls'] 
Ros  maris  etiam  a  Plinio  libanotis 
appellator.  Et  laurusl  Laurus  (ut 
Diod.  docet)  ab  ApoUine  inventa  est, 
ob  idquc  ei  consecrata  fertur.  'I'rium- 
phis  dicata  erat,  gratissima  jaintrix 
doniibus  C/a-sarun)  atqin'  Pontificum, 
dicente  Ovidio  in   Met.     Vide  IMin. 

1.   XV. 

001  Ncc  densum/olivs  huxum]  Densa- 


fuliis  hu.ri  quatuor  codices:  totidem 
dcnsHs  fuliis  hu.riis.  I'uto,  dcnsaque  nee 
J'idiis  huxHs  cum  uno  Patavino.  Sic 
'multifora  buxus'  Mit.  Xii.  ct  apud 
Martiaiem, '  MuUifi<lu  buxus  quae  tibi 
dente  datur.'  Heins. 

692  Nee  tenuvs  cylisi]  Cytisus  fru- 
tex  est,  miris  laudibus  celebratus 
ab  Antinomaclio  Atheniensi,  pabulo 
oviinn.  Non  enim  ex  alio  pabulo  lac- 
tis  major  copia,  ant  melior.  Culta- 
que  pinus  ahest]  Tinus  Icgendum  cen- 
set  Salmasius  ad  Sdliiium,  j).  387. 
Ego  queniadiiioduiu  facile  concesse- 
rim  in  Colinnella  et  Virgiliano  Culice 
titium  reponi  debere,  ita  hoc  loco 
scripturain  receptam  baud  mutem. 
Intelligit  autem  pinum  domesticam 
seu  hortensem :  ac  proinde  cultam 
dixit  ut  a  sylvestri  pinu  distinguat. 
Virgil.  '  Fraxinus  in  sylvis  pulcher- 
rinia,  pinus  in  liortis  :'  ubi  Pelesse- 
rius  Episcopus  l\Ion|)essnlaniis  vole- 
bat  reponi  pinus  in  oris;  quod  ilia 
oris  maritimis  gaiideat :  sed  erravit. 
Vegetius  iv.  34.  '  Ex  cupressu  ergo 
et  pinu  domestica  sive  sylvestri  la- 
rice  et  abiete  prtccipue  liburna  con- 
texitur.'  Per  'cultam  tinuni '  quid 
possit  intelligi,  pra^ter  laurum,  non 
video  ;  cum  lauri  jam  memiuerit  O- 
vidius :  atque  ita  bis  idem  dixerit. 
Nam  quod  x''-^-"-'-''^^'^'"^  ititeliigebatur 
a  Scaligero,  ne  illud  (piidem  admise- 
rim,  cum  x°'A'"''''"''''i's  inter  lierbas  a 
Plinio  rccenseatur,  el  vocetur  ab  co 
'abiga:'  pinus  nusqtiam  ajipellelnr. 
Describere  autem  Ovidium  non  fru- 
tices  solumniodo,  sed  arboresquoque, 
ex  buxo  liquet,  de  ([ua  paulo  ante 
egerat.  At  libro  Metam.  x.  ubi  ar- 
bores  varias  recenset,  illo  vorsu, '  Et 
bicolor  niyrtus,  et  barcis  ca-rula  fi- 
cus  :'  cum  libri  vetustiores  pinus  ag- 
noscant,  tinum  reponi  debere  non  est 
dubium  :  quod  Saluiasium  nonvidisse 
miror.  Ita  eninj  Pliniiis  1.  xv.  cap, 
ult.  do  lino  :  '  Ilanc  sylvestrem  lau- 
rum ali(|ui  intcliigunt,  nonuuUi  sui 
generis  arborem ;   dilFert  color ;  est 


3236 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


eniai  ciBiiilea  bacca.'  Junius  Philar- 
gyi  us  ad  ilium  vcrsuin  quarto  Georg. 
'  Ipse  thynuim  pinosque  fercns.  Le- 
gitur  et  tiuos.  Est  auteni  laurus 
sylvestiis  cuirulca  bacca.'  Recte 
ergoOvidius  '  baccis  cajiiilani  tinum' 
dixit.  Heins. 

694  Ilerhitque  siimma  treinif]  Tie- 
munt  bene  alter  Regius  et  Lincolnicu- 
sis.  Idem, 

697  Qu(eque  meos  rcleves  cestus^  Qtio- 
'  <]ue  reponeuduin  cum  duobus  Vatica- 
nis.  Idem. 

699  Conjugis]  Procridis. 

700  Aiiditus  sonos]  Auditam  voceni, 
qua  auram  vocabat. 

701  Quasi  pellkis,  Aura']  Ciedidit 
enim,  auiaui  vocatani  non  ventinn, 
sed  pelliceni. 

702  3Iota  diilore  fuit]  MuUi  scripti 
potioies  cum  piiina  editione  ;  recte: 
sic  *  muta  nietu  Ipliianassa'  apud 
Lucietium.  Viigilius,  '  Stat  pecus 
onine  metu  mutum  :'  ita  quoque  apud 
Senecam  Medea  Act.  ii.  e\  optimo 
Mediceo  reponcndnm :  '  Sile,  obse- 
eio  questusque  secieto  abditos  IMan- 
da  doloii;  gravia  quisquis  vulnera 
Patiente  et  aquo  mntus  animo  per- 
lulit,  Refene  potuit;'  \ n\^o  immotus. 
Kem.  Amor.  '  lectica  prodeat,  inquit. 
Prodierat :  visa  conjuge  niutus  erat.' 
•Sujtra,  '  Ipse  vir  accepto  muuere 
niutus  erit.'  Prudentius  1.  u.  contra 
Symmachum,  '■  Quw  rcgio  gradibus 
vacuis  jcjunia  diraSustinetf  aut  qua; 
Jauiculi  niola  muta  quiescitr'  sic 
scribe;  vulgati  et  scripti  male  mota 
velnota:  strepituin  enim  inter  ver- 
sandum  mola'  edebant,  unde  *  cre- 
paces'  dixit  Ma-cenas  apud  Senecam. 
Sic  idem  Prudentius  I'assioue  Hip- 
poly  ti  '  muta  niarniora'  vocat  scpul- 
cra,  (|uai  inscriptionem  non  habent, 
'  Sunt  ct  liiuta  tameu  lacilas  dauden- 
tia  tumbas  Marmora.'  llciiis. 

70a  PuUnit,  til  ser(e,  ledis  de  vile  va- 
cvmis]  Sera  lectiis  de  vitc  rueemus,  aut 
kclis  racemis  scripti  pleriquc:  alii 
uclit  racemis:  sera  kclis  de  vile  raee- 
iiii.1  prima  cdilio   et   septcni  scripti. 


Vulgata  lectio  non  est  sollicitanda, 
quam  et  Regius  codex  tuetur.  Re- 
medio  Amoris,  '  maturam  rusticus 
uvam  Deligit.'  Fast.  ill.  '  Duni 
legit  in  ramo  pictas  temerarius 
uvas,  Decidit.'  Priapeiorum  auctor 
Epigr.  II. '  Uva'que  qiiales  tla\  a  legit 
Arete.'  '  Vinum  legere'  dixit  Varro 
1.  V.  R.  R.  Varro  I.  v.  L.  l.  '  Nam 
Flanien  Dialis  auspicatur  vindemiani, 
etutjussit  vinum  legere,  agna  Jovi 
tacit:  inter  cujus  exia  casa  et  por- 
recta  Flamen  prorsus  vinum  legit/ 
Martial.  Epigr.  vi.  49.  '  Nam  si  vel 
minimos  manu  rapaci  Hoc  de  palmite 
legeris  racemos :'  sic  omnino  scriben- 
dum,  non  Iccseris:  quod  tamen  editos 
ac  inunu  exaratos,  quos  vidi,  codices 
omnes  occupavit.  Sic  et  '  j>oma  le- 
gere' passim  apud  auctores,  et '  lecta 
apyrina'  apud  Martialem  Xeniis 
Epigr.  43.  De  ficH  Fast.  ii.  '  Sta- 
bat  adhuc  ticus  duris  densissima  po- 
mis,  Tentat  eam  rostro ;  non  erat 
apta  legi.'  '  Seree  fiondes'  ut  Virgil. 
'  seras  posuit  cum  -vinea  t'rondes.' 
Fast.  VI.  *  Quid  faceret,  color  oris 
erat,  qui  frondibus  olim  Esse  solet 
seris,  quas  nova  lajsit  hyems.'  Ileitis. 

704  Nova  hycms]  Autumnus :  Ut 
nova  a'stas  pro  vere.  .Eneid.  i.  '  Qua- 
ils apes  estate  nova  per  florea  rura 
Exercet  sub  sole  labor.'  Sic  etiam 
a'stas  adulta,  AutuiVinus  adultus,  pro 
pra^cipite  et  inclinante.  Redi  ad 
Epist.  xviii.  .55.  '  Transit  in  acstatem, 
post  Ver,  robustior  annus,  Fitque 
valens  jnvenis.'  Metam.  xv.  206. 
nbi  eleganter  quatuor  anni  partes 
cum  a?tate  hominis  comparantur. 

700  Non  salis  apta]  Nondum  ma- 
tura. 

707  Utque  animus  rediil]  Epistola 
VI.  SI.  monni  ex  melioribus  libiis  le- 
genduui  esse,  Ut  rcdiit  anitnus:  ita 
certc  prima  cditio,  Regius,  Sarravia- 
nus,  excerpta  Jureti,  atque  alii  coni- 
plurcs:  vide  qua;  illic  notamus. 
Ileins. 

711  Ut  prope  perventum  est,  comites 
in  valle  reliquit]  Regius  relinquil,  ncc 


ARTF.^^    AMATOIMAM.      I,1H.    Ill, 


3-307 


T^   est    ajfiioscit;  atqiie    ita   qniiKjue 
ant  sex.  Idem. 

713  Quid  tlbi  mends  end]  FnVunus; 
alius  (Trts;  eerie  '  eiat'  iietjiiitiir. 
Scribe,  Qitidtihi  mentis,  to?  sic  paiilo 
post  ex  aiirK|uis  liliiis,  '  fialior  i<>, 
ciiara  liiniiiia  coiuie  iiianii.'  Mot.  ill. 
*Iogeniiiiii',clamavit,  adeste  soiores:' 
sic  et  il)i  vcteies  lil)ii.  l^pistola  Hy- 
pcrmnestiie,  *  quid  io  tVeta  loiij^a 
percrras.?'  Idem. 

719  Locus  esti  Quo  veniebat  Ce- 
ptiaUis.  Et  nomcn]  Aurae.  I't  index} 
Accusator  Cepliali  et  Aura?. 

720  Et  quia  mens  semper  quod  timet, 
esse  putct]  Pufat  scripli  pierique  cum 
prima  editione.  Et  qua  mens  tres 
scripti  cum  Arondeliano.  Et  quod 
nmans.  Lege  Et  quia  amans:  sic 
Epist.  T.  '  Res  est  solliciti  plena  ti- 
moris  amor.'  InTristibus,  '  Datque 
tuus  casti  signa  tinioris  amor.'   Idem. 

721  Vidit  ut  oppressam  vestigia  cor- 
poris hcrbam']  Vidit  et  oppressa  herba 
scripti  cum  prima  editione  pierique ; 
t'rustra :  est  cnim  elegans  appositio. 
Idem. 

722  Pulsiintur  trepidi  corde  micante 
sitins]  Rcdi  ad  v.  37.  Epist.  yEnon. 
Plant.  Cistellar.  ii.  3.9.'  Horret  cor- 
pus, cor  salit.'  Et  Aulul.  iv.  3.  '  Cor 
raihi  coepit  in  pectus  emicare.' 

725  Ecce  redil  Cephalus  proles  Cyllc- 
nia]  Cephalus  in  Metamorph.  ab 
Ovid.  .Eoli,  a  Strabone  Dionei,  fi- 
lius  fertur:  qui  ex  Atlienis  profu- 
gus,  ab  Ampliitryone  Dulicliium 
acccpit,  ab  eoque  postea  insula  Ce- 
plialenia  est  appellata.  Cur  autem 
ab  Ovidio  '  proles  Cylleuia'  dicatur, 
docet  Strabo  1.  x.  Mer.  Proles  Cylle- 
niu]  Credimus  prolem  Cylleniam  a 
Poiita  dici  Cephalum,  eo  quod  a  qui- 
busdam  IVIercurii,  quern  vulgo  Cylle- 
niuni  vocant  Potf.E,  filius  liabitus 
fucrit.  Cujus  rei  testem  Hyginnm 
habemus,  c.  211.  lilicijll.  Proles  Cyl- 
ienia  silvis]  Sylvis  Cyllcnia  proles,  Sca- 
liger  et  Leopardus  Misceil.  vii.  23. 
Helleuia,  ab  Hellene  ^oli  patre;  qui 


('('liliali  |)roaviis  fuoril.  Sod  vulj^a- 
tain  lertioiicm  non  esse  sollicitandam 
l>luiibus  ad  Mel.  vii.  G73.  monui. 
Mercnrii  cnim  filiii'^  C<|)l!alu.s  a  non- 
nullis  est  crcdilus.   Iliins. 

72fi  Fcrrida  sparnil  iKpui]  Scripti 
j>!eriquc  cum  prima  editione  puhat: 
(juod  et  Ziuzcrlingiis  in  I'romidsidc 
C;ritica  est  ami)iexus.  Nor;  ignoro 
sic  alibi  Ovidiinn  lomtinn.  Sod  prrr- 
cessit  paulo  ante,  '  I'lilsaiitur  trepidi 
corde  micante  sinus.'  Nostor  I'ast.  v. 
'  Spargit  aquis  aditus.'  VA  ibidem, 
'  Virgaque  rorantcs  laurca  spargit 
aquas.'  Duo  codices  lavil  aqua,  ut 
Kemodio  Amoris,  '  Arida  ncc  sitiens 
ora  lavabis  aqua.'  Idem. 

730  Et  7nens,  et  rtdiit]  lit  mens  et 
rediit  duo  libri :  duo  alii,  Ut  7nens,  ut 
rediit,  dixi  ad  Epist.  xii.  33.  Idem. 

731  Oppositas  frondes]  AppositnsSar- 
r^vianus;  bene:  quod  et  in  suis  Nau- 
gerius  invenerat.  Aide  notas  Epist. 
VII.  100.  Idem. 

733  Ille  feram  sonuisse  r((tus']  Vidisse 
Regius  et  sex  alii.  Scribo,  wioivsse.- 
scriptumfuit  lite  feram  ovisse,  omisso 
altero  wi,  qui  frcqucns  error  in  libris 
antiquis.  Ibidem, '  juveniliter  arcuni 
Corripit.'  Arcus  scripti  pierique  cum 
prima  editione :  delude  Arripit  tres 
scripti :  ut  I\Iet.  v.  '  arcum  Arripit, 
et,  Mecum  tibi  sunt  certamina  dixit.' 
Met.  xiii.  '  arripit  ensem,  Et  meus 
hie  certe  est.'  Idem. 

738  Hie  locus']  Pectus  meuni.  A 
Cephalo  vulnera  semper  habef]  I'rins 
enim  sollicita  eram,  ne  captus  esses 
Aurae  amore ;  nunc  vero  jaculo  uie 
lixisti, 

740  Hoc  fnciet  positam  te  mihi  terra 
levem]  Codex  Regius  mendose,  Hue 
face  et  posita  ex  et  mihi  terra  livet.  Sed 
scribendum  est  posit cc  te  mihi:  et  sic 
Aprosianus,  quod  et  e  suis  annotavit 
Naugerius.  '  I'ositi'  vel '  compositi' 
mortui.  Ovid.  Fast.  in.  ut  bene  ve- 
teres  libri,  '  Compositusqiie  cinis,  tu- 
muliquc  in  niarmoru  carmen  Hoc 
breve,  quod  morions  ipsa    reliquit, 


J238 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDU 


erat.'  Horat.  i.  Sat.  9.  28.  '  Onines 
composni  :  felices.'  Fast.  v.  '  Compo- 
sitique  nepos  busta  piabat  avi.'  Et 
mox, '  Ilia,  qua  positis  justa  feruntiir 
avis.'  Statins  Theb.  viii.  '  positiis- 
qne  beata  Morte  pater.'  Lib.  xii. 
'  Hei  mihi,  quod  positos  humus  alma 
diesque  resolvit.'  Et  mox,  '  Dum 
funus  putat  omne  siuim,  visuque  sa- 
gaci  Rimatur  positos.'  In  veteri  Epi- 
cecUo  Inscript.  apud  Gruterum, '  Heu 
positae  natae  miseri  posueieparentes.' 
Noster  Epist.  Ariad.  '  Nee  positos 
aitus  uiiget  arnica  manus.'  Sic  intel- 
ligendum  et  supra,  quod  dicit,  '  En- 
nius  emeruitCalabris  in  montibus  or- 
tus  Contiguus  poni,  Scipio  niagne, 
tibi.'  Trist.  iii.  3.  de  ossibus  suis, 
'  Tuque  suburbano  mortua  pone  solo.' 
Sic  et  saepe  Epicedio  Drusi.  Heins. 

741  Suspectam  aurain^  Suspectas  au- 
ras scripti  et  prima  editio.  Idem. 

742  Jam  morior :  cara  lumina  conde 
manu]  Labor  jam  quatuor  libri :  duo 
Labor  et  o.  Recte  autem  prima  edi- 
tio, Regius,  et  duo  Vatican!,  Labor  io. 
Diximus  paulo  ante.  Labi  pro  mori : 
sic  Met.  X.  '  Laberis  CEbalide  prima 
fraudate  juventa.'  Parthenopaeus 
moriens  apud  Statium  Theb.  ix. 
'  Labimur  :  1  miseram,  Dorceu,  solare 
parentem.'  Et  de  Creonte  moribun- 
do  Theb.  xir.  '  ille  oculis  extremo 
errore  solutis  Labitur.'  Apud  eun- 
dem  in  Silvis  Priscilla  moriens, '  H?ec 
dicit  labens,  sociosque  amplectitur 
artus.'  Camilla  apud  Virgiliuni,  '  La- 
bitur exsanguis,  labuntur  trigida  le- 
tho  Lumina.'  Val.  I'laccus  v.  '  Ar- 
golicus  morbis  fatisquc  rapacibus  Id- 
mon  Labitur.'  Idem.  Cluira  lumina 
conde  manu]  Scribit  Plinius  moricnti- 
bus  oculos  operirc,  rursusque  in  rogo 
patcfacere,  Quiritium  magiio  ritu  sa- 
cratum  fuisse.  Solebant  autem  pro- 
l)inquiores  mortuoruni  oculos  clau- 
dcre. 

71H  Dixit,  ct  incauto]  Scripti  cum 
priuiis  tdiljoiiibus  huic  disticlio  sc- 
queus  pracpouunt,  Jllc  sinu  domino:: 


et  recte.  Modo  pro  Dixit,  rescribas 
Exit,  ut  sit  repetitio  verborum  Pro- 
cridis.  Nam  to  dixit  hie  locum  non 
habet,  etsi  in  omnibus  antiquis  libris 
legitur  :  quod  cum  viderent  correc- 
tores,  ordinem  versuum  inverterunt. 
Heins. 

747  Sed  repetamus  iter:  niidis  mihi 
rebus  agendum  est}  Scripti  plerique 
cum  prima  editione,  '  Sed  repetamus 
opus:  mihi  nudis  rebus  eundum  est.' 
Frustra.  Rutilius  Itinerario,  '  Car- 
mine proposito  jam  repetamus  iter.' 
Heins.  Sed  repetamus  iter}  A  diver- 
ticulo  ad  rem  redsamus; 

749  Scilicet  expectas,  ut  te  in  convi- 
via  ducam]  Sollicite  expectes,  dum  te 
scripti  plerique  cum  prima  editione  : 
et  {juceras  nonnulli  libri  sequent!  ver- 
su.  Heins.  In  convivia  ducam}  Ut  do- 
ceam  quomodo  coenandum  sit  apud 
amatorem. 

752  Grata  mora  venies}  Veniens  Re- 
gius et  quatuor  alii:  unus  Grata  mora 
est  Veneris ;  unus  Vaticanus  cum  pri- 
ma editione  Grata  mora  Venus  est: 
non  male.  Sed  rectius  Neapolitanus 
cum  Cavalcautiano,  Grata  viora  est 
Veneri.  Heins. 

753  Et  si  turpis  eris}  Lege  Etsi. 
Idem. 

755  Est  quidam  gestus  edendi^  Din 
est  quod  vidi  quiddam  reponi  debere, 
quod  prima  editio  confirmat,  et  unus 
Vatic.  Ex  Pont.  ii.  El.  1.  '  Quod 
precor  eveniet:  sunt  quaedam  ora- 
culavatum  :'  scribe  sunt  gi«(/t/nm.  Pro- 
pert.  Iii).  IV.  '  Sunt  aliquid  manes :' 
sic  '  Est  aliquid '  et  '  sunt  aliquid :'  in 
Amoribus  lib.  ii.  '  Omina  sunt  ali- 
quid.' Kemod.  Amor.  '  Est  aliquid 
valida  sceptra  tenere  manu.'  Met. 
XII.  *  Est  aliquid  non  esse  satuni  Ne- 
reide;  sed  qui  Nereaque  et  natas  et 
totum  temperat  aequor.'  Idem. 

757  AVre  domi  prccsume  dapes;  sed 
dcsine  citra  Quam  cupias,  paulo  quam 
pates  esse  minus}  Locus  pcrplexissi- 
nius.  Vetustae  editionesNeredJu.  Sar- 
ruvianus  ct  septcm  alii,  Neve  nimit. 


ARTEM    AMATORIAM.      1,111.    111. 


02:30 


Sed  pro  vulgata  stant  vctustiorcs 
libri;  ct  recte  omnia  constabiint,  si 
pro  sed  desine,  ct  dcsinc  lepoiias:  et 
aequciiti  versa  pro  cupins,  atp'ics,  ut 
in  Regio  est  et  aliis  qiiatiior.  Miilti 
cupies  proxiine  veriiin.  '  l'ra?sumcre,' 
quomocio  apud  Piin.  xxxvi.  '  Theo- 
phrastiis  aiictor  est,  potores  in  certa- 
mine  bibcndi  praesuniere  farinam 
ejus.'  Tangit  et  damnat  niorcni  jxiel- 
larum  quaruudani,  quas  donii  prac- 
sumcbant  dapes,  ut  in  convivio  a 
cibis  abstinerent;  quod  et  nunc  apud 
multas  in  usu  est.  Tres  capias,  capere, 
ut  apiid  Horatium  Sat.  i.  1.  '  Non 
tuus  lioc  capiet  venter  plus  quam 
mens.'  Noster  Metani.  vii.  '  Plusque 
capit,  quo  plura  suam  deniittit  in 
alvum  ;'  ita  censeo  scribendum.  Lu- 
cret.  lib.  iv.  '  Nee  rcfert  quicquam, 
quo  victu  corpus  alatur.  Dummodo 
quod  capias,  concoctuni  didere  pos- 
sis.'  '  Est'  pro  edit  apud  Virgilium 
et  Gratiunj :  '  esses  '  pro  edisses  apud 
Val.  Maxim,  iv.  3.  sub  finem  :  '  esset' 
pro  ederet  Hygin.  Fab,  139.  '  Estur' 
pro  editur  dixit  noster  Pont.  i.  El.  1. 
'  Estur  ut  occulta  vitiata  teredine 
navis.'  Sensus  est,  desine  priusquam 
capies  paulo  minus,  quam  potes 
edere.  Vir  doctus  in  Epistolis  nuper 
editis,  '  paulo  quam  potes  esque  mi- 
nus,' pro  ede.  Sed  proferat  exem- 
pluni  velim  vel  unicum,  quo  liqueat 
veteres  '  es '  pro  ede  dixisse.  Per- 
peram  etiam  Mcrula  Icctioncm  Necc 
niniis  pricsume  daj)es  approbat.  Sal- 
tem  nimis  dapis,  vel  Ncu  niinium  prcc- 
sume  dapis  retinxisset.  Idem. 

7G0  Oderit,  et  dicet]  Dicat  Regius 
et  tres  alii  ex  melioribus:  rectius. 
Idem. 

7G2  Now  male,liaccli0^facis]  Hoc  est, 
non  inutilit(;r  ant  inconvenienter jun- 
geris  cum  ainore.  Micijll. 

763  Hoc  ijuwiue  liile]  Qua  patiens 
caput  est:  id  est,  quatenus  caput 
tuum  potatioues  ct  crapulam  ferre 
potest,  &c. 

764  Nee  qucB  sint  singula,  Una  vide] 


Smyrn.  I.  Kol  tSpaKt  Sfir\6a  -nduTa. 
(iuod  est,  oux  op?'',  oAAtt  napopa.v,  iKTpe- 
irdfievov  ical  irapaictvovvTa  to7s  \oytafxo7s. 
Emota  mcnti;  circumferri.  Plutarch, 
de  Penlhco  advers.  Stoicos.  Sic  Cy- 
clops ebrius,  Eurip.  v/xfui  /lou  vo9(7. 
Juven.  Sat.  vi.  *  Cum  jam  vcrtigine 
tectum  Anibulat,  et  gcniinis  cxsurgit 
niensa  lucernis.'  Senec.  aemulatur 
Virgil.  Agam.  728.  '  Sedccce  gemin.) 
sole  prccfulget  dies,  Geminumquc  du- 
plices  Argos  attoUit  domos.'  Aliam 
hujus  rei  Lactantius  afVert  rationcm 
quam  Farnab.  li.  1.  De  opific.  Dei 
cap.  9.  Quia  visus  oculorum  inten- 
tione  animi  constat :  qui,  una  cum 
lumine  mentis  vitiatus,  caligat  et  dis- 
torquetur.  Hue  alludere  videtur 
Plant.  Mil.  ii.  4.  IG.  '  Oculi,  qui  plus 
vident,  quam  quod  vident.' 

7G7  Nee  somno  tutum  est  posita^  Lege 
cum  castigatioribus,  '  Nee  somuis  po- 
sita  tutum  succumberc  mensa:'  ct  sic 
prima  quoque  editio.  Heins. 

771  Nuta  sibi  sit  quceque]  Sint  Re- 
gius et  uuus  Vaticanus  :  vide  Notas 
ad  Amor.  ri.  11.  21.  Idem. 

771  Spectetur  tcrgo,  cui  sua  terga 
placent]  Spectentur,  qiiis  sua  Regius  et 
sex  alii :  et  superior!  versu  eris  pro 
erit  bene  raulti  veteres.  Idem. 

775  3Ietanio)i  liumeris  Atalantce  crura 
ferebat'l  Ulilanion  nieliores :  alii.  Mi- 
Jialionant  Mimalion;  dixi  Art.  ii.  ISS. 
Ataluntes  quoque  scribendum  cum 
Regio  et  quatuor  aliis.  JNIulti  Ata- 
lantis.  Setjueuti  versu  hoc  sunt  acci- 
pienda  modo  non  aspicicndu  Comelinia- 
nus,  Neapolitanus,  et  septem  alii: 
bene ;  nam  '  conspicienda '  niox  se- 
quitur.  Amor.  iii.  El.  2.  'TaliaMi- 
lanion  Atalantes  crura  fugacis  Opta- 
vit  manibus  sustinuissc  suis.'  Idem. 

781  Carent  quoque  ccetcra  menda'] 
Quoque  peeiura  scripti  meliores;  cut 
etiam  prior  Menteliauus.  Lege,  ca- 
rent cui  peetora  mundo :  ut  coucursus 
vitetur  duuui  a:  vide  supra  hoc  libro 
Notas  261.  Quoi  scriptuai  erat :  biuc 
quoque  factum.    Idem, 


3240 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


782  Semper  in  obliquo  fusa  sit  ilia 
loro'\  Optiine  prima  editio  et  scripti 
meliores,  Stet  vir,  in  obliquo  fusa  sit 
ipsa  toro.    Idem. 

783  Ut  Phylleia  mater']  Ut  Phyla- 
ceia  Bersmaimiis  ;  sed  frustra.  Vide 
Notas  ad  Epist.  xiii.  35.  Idem.  Ut 
Phylleia  mater]  Tanqiiam  qua;  Bacclii 
sacra  celebrans,  dcmittit  capillos  per 
coUa.  A  Pliylla  aiilem  Magnesiae 
oppido,  Baccham  Phylleiam  appel- 
lavit. 

784  Et  effusis  colla  rejiecie  comis] 
Renecte  prior  Rlentelii.  Aprosiamis, 
refienle.  Lege,  colla  replere :  sive  pas- 
sivum  sit,  Grascismo  iisitato,  sive  in- 
finitivum.  Rejiecie  quern  liio  locum 
habeat  non  video.    Heins. 

787  Mille  modi  Veneris]  Joci  Regius 
et  Scaligeri  Excerpta,  cum  aliis  iion- 
nuUis :  sed  nil  mutandum.  Noster  Am. 
III.  El.  7.  de  concuI>itu,  '  Quos  ego 
non  fixi  disposuiqiie  modos  ?'  de  re 
Venerea  :  et  alibi, '  Inque  modos  Ve- 
nereni  mille  figurct  amor.'  Martial. 
Epigr.  IX.  69.  '  Lassus  mille  modis 
illud  puerile  poposci.'  '  Jocos'  paulo 
post  vocabit.   Idem. 

789  Sed  nequc  Phabei  tripodes]  Tri- 
podes  erant  mensae  in  tempio  Apolli- 
nis  Delpliici,  ex  quibus  JMia-bades 
vaticinabantur.  Nee  corniger  Ilam- 
mon]  Hammonem  dicit,  qui  in  Cyre- 
naica  regione  colebatur,  et  dabat  rc- 
sponsa.  *  Corniger  '  autem  ideo  ap- 
pellatur,  quoniam  Ammon  galea  in 
bello  usus  est,  cujus  insigne  f'uit  aric- 
tis  caput.  Sunt  qui  ipsum  asseraut 
natura  parvula  habuisse  cornuaj  prop- 


terea  ejus  filium  Dionysiiun  eodem 
fuisse  aspectu  :  posterisque  traditum, 
Deum  cornua  gesiasse. 

790  Quam  mea  Musa  caiiet]  Canent 
rectius  quatuor  libri :  unus  canat, 
Puto  canant.    Heins. 

794  Resjuvet  istn  duos]  Ilia  nielio 
res :  quidam  una  cum  Jureti  ex- 
cerptis  et  codice  Sarraviano.  Idem. 

799  Ille,puella]  Puellce  Regius  :  sex 
alii  cum  prima  editione,  puella  est; 
sed  bene  Sarravianus,;>M<?/iafs.  Idem. 

801  Tantum  cum  finges]  Cum  simu- 
las  Jureti  excerpta.  Lege,  dum  simu- 
Zrts.  Nonnulli  ex  melioribus,  Dum 
nimium  simulas:  duo  Tute  cum  si/nulas. 
Forte,  At  tu  dum  sim^das.    Idem. 

803  Quod  jucat]  Juvet  quidam. 
Idem. 

805  Qu(E  jwscit  munus  amantem] 
Pitscet  prima  editio  et  Regius  ;  qui  et 
amantes.    Idem. 

806  Ilia  suns  nolit]  Nollet  Regius  et 
niulti  alii :  plures  nolet ;  quod  sequor. 
Idem. 

809  Lusus]  Opus  nieuni.  Cygnis 
discedere  teiripus]  Non  immerito  poeta, 
qui  est  in  tutela  ApoUinis,  et  cecinit 
res  Veneris,  ab  avibus  utrique  nu- 
mini  dicatis  vectum  se  fuisse  dicit. 
Sed  currum  Veneris  non  modo  olo- 
res  ducunt,  sed  ctiam  coliimbse.  Cyg- 
nis discedere  tempus]  Discendere  Re« 
gius:  alii  multi  dcscendere,  pro  de- 
scendere  curru,  quern  olores  traxe- 
runt:  bene.    Heins. 

812  Spoliis]  Exuviis  amautum. 
MicifL 


REMEDIA    AMORIS. 


3-241 


REMEDIA     AMORIS. 


De  Remedio  Amoris  Liher  Pri- 
>it's]  Codex  Regius  et  alii  noniiulli  11- 
brum  unum  faciunt  ex  diiobns,  cticc- 
te.  Nostcr  euiin  ipse  '  libellum'  vocat 
Iiujns  poematis  initio.  Deiiide  idem 
Regius  Ilemcdiorum  Amvris  libivm  in- 
scribit:  et  hoc  quoque  rectc.  P. 
Ovinii  Nasonis  Artis  Amatori>e 
Lib.  III.  ExPL.  Incipit  Ejusdem  Re- 
WEDioRUM  Liber  i.  Uinis  quoqiic  Va- 
ticanus  De  Ranediis  Amoris  inscribit. 
Heins. 

1  Legerat  hiijus  Amor  litulum  no- 
menque  libelti]  Scriptuius  de  remedio 
amoris  Ovidius,  primo  se  excusat 
Ctipidini :  ostenditque,  non  euni  ad- 
versari  velie  suis  prasceptis,  sed  his 
se  opem  ferrc  paratum  esse,  qui  adeo 
impatienter  aniant,  ut  qnandoque  iie- 
ccsse  sit  praj  iiimio  amore,  aut  la- 
queo,  aut  ferro,  aut  alia  \ia  vitam 
finire :  quod  quidem  alienum  esse 
dicit  a  Cupidiuis  regiiis,  qui  amau< 
turn  lachrymis  tantiimmodo  couten- 
tus,  citra  mortem  jocari  solet. 

.'>  Non  ego  Tydides]  Noa  soleo  ego 
pugnare  contra  te,  aut  matrem  Veue- 
rem,  ut  olim  Diomedes,  ut  in  Iliad. 
E.  scribit  Homerus.  A  quo  tua  saucia 
tnalcr'\  Id  (juod  ipsa  acerbe  queritur 
apud  Mrgil.  JEu,  x.  '  Afcpie  iterum 
in  Teucros  jl'.tolis  surgit  ab  Arpis 
Tydides:  equidem,  credo,  mea  vul- 
ncra  restant;  Et,  tua  progenies,  mor- 
talia  demoror  arma.'  Et  aiictor  ipse, 
iratani  expcrtus,  deinde  factum  dam- 
nat,  jiiueid.  xi.  '  Ha?c  adeo  ex  illo 
milii  turn  speranda  tiierunt  Tempore, 
cum  ferro  caMestia  corpora,  demens, 
Appetii,  et  ^'eneris  violavi  vulnere 
dextram.'  Noster  hoc  sa^piuscule  in 
usus  8U0S  convertit.  Fast.  iv.  Ex  Pout. 


II.  2.  et  alibi.  Sed  hnie  amorum  ma- 
tri  non  congruebat  grave  Martis 
opus  :  Iliad.  E.  428.  OS  rot,  riKvop 
ffihv,  Se'Sorat  TroXfUTjia  tpya'  'AWo 
(TV  7'  i/Xfpiii'Ta  ixeTfpXfo  ^pya  ydixoio. 

G  Martis  equis]  Verba  Veneris, 
Martis  currum  sibi  orantis,  ha!C  sunt. 
Iliad.  E.  35'J.  ^lAe  Kaai-yvryr  ,  iKKOfiiffai 
Te/xe,  ShsSe ixot"Tnrovs,''0(pp  is''0\viJiTrov 
iKoiixat,  iV'  aOavdriiiv  e'5o9  eVrt'  Ai'rjf  ^x^"" 
/xai  '4\kos,  '6  fii  Pporhs  otjTafffV  avrjp  Ti/- 
SciStjs,  'oy  vvv  ye  Kol  &c  Ait  Trarpl  fjuxxoiTo. 

y  Qua  posses  arte  ])«?'«rj]  Possis  rec- 
tius  quidam  scripti,  et  sequenti  versu, 
quod  nunc  ratio  est,  non  qua".  Heins. 
Qua  possis  arte  parari]  Quo  posses 
conciliari  amantibus.  Dcsignat  au- 
tcm  libros  Artis  amatorisc. 

11  Nee  prodimus']  Nee  tanquara 
proditores  oppugnamus.  Nostras  ar- 
tes]  Nostra  amatoria  praecepta. 

12  Nee  nova  prateritum  Musa  re- 
texit  opus']  Pratextum  prior  INIente- 
lianus.  Sic  Pont.  1.  4.  '  Quod  tua 
texuerunt  scripta  retexit  opus  :'  quo- 
niodo  vetus  codex.  Matins  apnd 
Ciceronem  Lib.  xi.  Ep.  28.  '  An 
quod  adolescens  prajstiti,  id  nunc 
a^tate  priecipitata  connnutem,  ac  me 
ipse  retexam.'  Sic  et  alibi  idem.  Heins, 

13  Feliciter  ardet]  Ardeiui  Navigel, 
Puteaneus  optinius  :  et  recte.    Idem, 

14  Et  vento  naciget  ilk  suo']  Et 
amare  pergat. 

IG  Ne  pereaf]  Ne  conficiatur  amo- 
re. Nostrce  artis'\  Nostrorum  pra;- 
ceptorum. 

17  L'ur  aliquis  collum  laquco  nodatus 
amutor]  Collo  laqueum  nodatus  ab  alto 
Puteaneus  pricstautissimus  et  duo 
alii.  Scribo,  laquco  ab  urto :  et  se- 
quenti versu  Et  trabc  sublimi,  uon  A. 


3242 


NOTiE   VARIORUM   IN    OVIDII 


Nam  amator  ex  Glossa  irrepsit,  et  ea 
vox  paiilo  postdemio  sequitur.  Pen- 
dere  e  trabe,  quomodo  '  pendeie  e 
coUo'  et  siiuilia.  Senec.  Theb. '  Fer- 
rum  negabis  ?  noxias  lapso  vias  du- 
des ?  et  arctis  coUa  laqueis  inseii 
Prohibebis  ?  heibas,  qua;  fcrant,  le- 
thum  auferes  ?  Ubique  mors  est.'  Sic 
ibi  scribo,  non  ferunt :  sic  '  innoda- 
tuiu  guttiir  laquei  nexibus'  dixit  Ani- 
inianus  lib.  xxxix.    Heins. 

18  Trisle  pependit  onus]  Ideoque 
Homeio  appellatur  fi-rj  KaOaphs  Odva- 
ros.  Eurip.  Helen,  vs.  30G.  'AcxvH-oves 
fjiev  ayxofai  fxerapcrioi  Kdv  ro7(Xt  SovXots 
SvffvpeTrh  vofj-it^erai. 

19  Cur  aliquis  rigido  fodiat  sua  pec- 
toraferrol  Viscera  rectius  Jiueti  Ex- 
cerpta  cum  Puteaneo :  fodit  etiam 
scribendum  cum  quatuor  scriptis  sn- 
periora  evincunt.    Heins. 

25  Nudis  sagittis]  Vel  exproniptis 
e  pharetra,  vel  non  occulto  sed  aper- 
to  Marte. 

26  Mortifero  vulnere  tela  carenti 
Scripti  omnes  nieliores  sanguine :  pri- 
ma editio  cum  uno  Faruesiano /<;//«- 
fero  sanguine ;  wt  Fast.  i.  '  Sanguine 
lethifero  totus  raiscebitur  oibis.' 
Amor.  II.  12.  '  In  qua  quascunque 
est  sanguine  praeda  caret.'    Heins. 

27  Vitricus  et  gludiis]  Martem  de- 
signat,  quern  Diodorus  scril)it  pii- 
mum  fabricatis  armis  armasse  nsilites, 
pugnandique  ac  ceitandi  moreni  in- 
duxissc. 

29  3Iaternas  artes]  Jocos  Veneris 
matris.  Tutu  (piibus  wiimwr]  Quibus 
nos  amantcs  utiniur  sine  mortis  peri- 
culo. 

34  Verbaque  dent  catito  quulibet  arte 
t'iro]  Non  danino  hanc  iectioneni. 
Opinor  tamcn  scribendum,  quumlibet 
aptu.  In  Anioribus,  'buic  operi  quam- 
libet  aptus  erani.'  Sic  '  apta  verba 
joco'  Epistola  Sapplius,  Artis  lib.  ii. 
et  in  I'astis.  Arte  pro  npta  perpcrani 
etiam  alibi  scriptum  otUiidas.  Vide 
Notas  lib.  Artis  in.  IS5.  potest  et 
quamlibct  cum  cauto  conjungi.    Jleins. 


35  Et  modo  blanditias]  Sic  Tibullus 
januam  execrando  inquit:  'Janna 
difficilis  domina;  te  verberet  imber.' 
Et  paulo  post  blanditiis  utitur,  quum 
inquit :  '  Et  mala  si  qua  tibi  dixit 
dementia  nostra,  Ignoscas,  capiti 
sint  precor  ilia  meo.' 

40  Propositum  opusl  Libvos  de  re- 
medio  ainoris. 

44  Vulnus  opemque  feref]  '  Vulnus' 
intelligit  prapcepta  amatoria;  *  opem' 
vero  remedium  amoris. 

45  Terra  salutiferas  herbas]  Saluta- 
res  est  in  libris  melioribus :  pro  no- 
centes   unus   Puteaneus   nocivas.    Sic 

*  nocivum  periculum'  dixit  Phzedrus 
I,  Fab.  30.  Noster  Trist.  v.  Eleg.  10. 

*  tela  nociva,'  ut  in  veteri  codice  le- 
gitur,  non  noxia ;  eamque  vocem 
Arte  Amatoria  Scaliger  restitutam 
cupiebat,  ut  nionuimus  Artis  ii.  436. 
Heins. 

47  Vulnus  Acliilleo  quce  quondam  fe- 
cerat  hosti]  Regius  cum  optimo  Pu- 
teaneo et  Hafniensi  probe,  Vtdnus  in 
Hercideo  qucc  quondam  fecerat  hoste. 
Telephus  enim  Herculis  ex  Auge 
filius.  Idem.  Vulnus  in  Herculco']  Te- 
lephus(ut  in  quinto  scribit  Diodorus) 
lilius  fuit  Herculis  et  Auges,  filiae 
Alei  regis  Arcadi*  :  qui  inter  vir- 
gulta  inventus,  quod  a  cerva  nutritus 
esset,  Teleplii  nomen  accepit.  Hie 
donatus  a  pastoribus  Coryto,  Thessa- 
li.f  regi,  a  quo  ut  filius  educatus,  vir 
factus,  matrem  iuvestigans,  Delphos 
venit :  responsoque  accepto,  ut  in 
Mysiam  navigaret  ad  Teuthrantem 
regem,  inventa  matre  cognitoque  cu- 
jus  esset  filius,  niagno  in  lionore  est 
habitus.  Teuthras  virili  stirpe  ca- 
rens,  Argiopcn  tiliam  Telepho  de- 
spondit,  eumquc  reliquit  regni  suc- 
cessorem.  (irajci  delude  ignorantes 
iter  ad  Trojam,  in  Mysiam  per  erro- 
rem  pcrvcncrunt.  Contra  quos  Tele- 
phus in  puguam  descendens,  inse- 
«l»iensquc  l'lys^om  cccidit:  ibique 
ab  Achille,  qui  imminebat,  vulucra- 
tur.  Et  quum  rcspoudisset  oraculuro, 


REMF.DIA    AMORIS. 


3243 


Teleplii  vuliuis  sanari  non  posse,  nisi 
itcniin  ab  Acliille  eodem  in  loco  viil- 
neraietiir,  in  GraKciam  iiavij^avit, 
quo  ex  JNIysia  Grapci  redicrant :  pro- 
misitquc  Acliilli  in  pra^miiini  sanati 
vulneris,  se  diiceni  fiitiinini  ad  littiis 
Trojaniim  :  ac  ita  sanatus  est,  diteiile 
Ovidio  in  Metam. 

51  Ad  vestros  usus'\  Quia  multa  di- 
cet  agenda  a  viris,  quae  non  decent 
puellas. 

52  Altamen  exemplo]  Exeniplo  pr»- 
ceptonim,  quic  viris  dabuntur,  potc- 
runt  et  fcemina  quid  agendum  sit 
intelligere. 

53  Savas  extin^nere  Jlammas]  Uuus 
Pnteaneus  (list iuguere :  alius  ex  nieis 
iistringere,  Ptito,  restinguere :  intra, 
'  Nutritur  vcnto,  vento  restinguitur 
ignis.'  Heiiis.  Savns  flammas]  Anio- 
rem  intolerabilen). 

54  ISec  scrvHin  vitiis  pectus  habere 
tuum']  Scripti  pleriquc  siinm  rectius  : 
duo  vitii  situm  ;  quiuque  vitii  tuum. 
Regius  vitii  tui.  Lege  vitii  sui:  at- 
que  ita  alter  Regius.  Sic  '  scrvi  poe- 
nae' apnd  Jurisconsultos.  Vide  Notas 
ad  Amor.  i.  6.  sub  finein.'  '  Sui  vitii;' 
quomodo  '  suus  amor'  supra  vs.  42. 
*  sua  vindicta'  infra  vs.  74.  '  sua  re- 
tia'  vs.  202. '  sua  aura'  vs.  2C4.  qua- 
lia  DOS  pluriniis  locis  Nasoni  restitui- 
mus.    Heins. 

5G  Navies]  Phyllis  enim  ad  littus 
sola  profecta  est,  ut  prospiceret  an 
Deniophoon  veniret. 

58  Daidanias  rates]  Dardanidas  tres 
scripti :  rectius.  Vide  Notas  Artis  i. 
172.    Heins. 

60  Socii  sanguinis]  Communium  li- 
beroruni  :  St'  iTrt/xi^ias. 

62  Perfacinns]  Per  vim  Pliilonielaj 
illatam.  Fieri  avis]  Non  nieruisset 
niutari  in  upupam. 

63  Pasiphai'u]  Metam.  ix.  740. 

64  Da  J'liadram]  Qua;  privigui 
Hippolyti  amoro  exarsit. 

65  Redde  Farin  7iol)is]  Ita  lihri  ve- 
teres  ;  cum  Nasonem  scripsissc  cen- 
seam,   Crede  Parin  nobis:    sic  iul'ra, 


'  qui  fueras  domiua;  male  creditus 
uni.'    Heins. 

06  Nee  munibus  Danmon  Pergama 
rieta  cadenf]  Manibus  iJunuis  Kogius 
ct  Puteaneus  opfimi,  et  Arondelia- 
nus,  quomodo  E|)istoIa  tertia  '  Da- 
naas  opes,'  et  viu.  '  Danaum  ignem' 
ac  '  Danaum  militem,'  et  '  rem  Da- 
naani'  Met.  xm.  vetercs  libri.  De- 
lude pro  cadent  plericpie  veteres  fo- 
rent,  nisi  lallor,  pro  riient:  '  ruit  alto 
a  culmine  Troja:'  ct  '  Urbs  antiqua 
ruit:'  de  eadem  Propertius  ii.  Eleg. 
8.  ut  scribenduni  similiter  puto,  *  Et 
Thebae  steterunt,  altacjue  Troja  ruit ;' 
quanquam  et  vulgata  proba  est,  in 
Nasone,  (juam  liber  Regius  tuetur. 
Heins. 

67  Sajlla]  Metam.  viii. 

69  Damnusas  curas]  Damnnm  et 
mortem  att'erentes. 

70  Rectaque  cum  sociis  me  duce  navis 
eat]  Sic  in  Art.  i.  se  Typhin  appel- 
lavit. 

73  Vitiis  supjircssa  leval>o  Pectora] 
Quantivis  pretii  est,  quod  in  Regio, 
Putcanco,  Lincoluiensi,  ct  Scaligeri 
excerptis  legebatur  dominis  sujipressa. 
Scribe,  Dominis  oppressu  Pectora.  Ju- 
reti  Excerpta  et  duo  alii  proxime 
verum  dumnis  suppressa:  supra, '  vitii 
serviun  pectus  '  dixerat.  Sallustius 
egregie  in  fVagmentis  :  '  Porro  ii, 
quibus  bis  die  ventrem  onerare,  nul- 
1am  noctem  sine  scorto  quicscere 
nios  est;  ubi  animuni,  (piem  domi- 
nari  dec^ebat,  servitio  oppiessere,  ne- 
quaquam  eo  postea  liebcti  atque 
claudo  pro  exercito  uti  volunt.'  Lu- 
cretius Lib.  II.  '  uatura  videtur  Li- 
bera continue,  ct  dominis  privata 
superbis.'  Monosticha  de  moribus  in 
Oatalectis  Pitliai,  '  Tu,  si  animo  re- 
geris,  rex  es  ;  si  corporc,  servus.' 
Cicero  de  Republ.  1.  vi.  aptid  No- 
nium  in  Pxpleri:  '  Graves  enim  do- 
luina^  cogitationum  libidines,  infinita 
quivdaui  cogiuit  atque  iuiperaut,'  <&c. 
Idem  adeatur  sub  (iucm  Somuii  Set- 
pionis :    et  Lactant.  vii.  1.    Plara 


3244 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


hue  congerere  possemus  ex  Philoso- 
plionim  placitis,  sed  commeiitarios 
lion  scribiimis.  Vide  ad  lianc  rem 
divinum  Hoiatii  Sat,  ii.  apud  quern 
fnigi  ille  Davus  super  tota  hac  re 
e^tregie  philosopliatnr.    JJehts. 

74  Viiidicf(v  sua]  Libertati :  a 
virga,  qua  servi  a'practore  libertate 
donabantur. 

75  Te  precor  incipiens']  Alii  codices, 
o  votes.  Sed  Jureti  Excerpta,  arcite- 
nens:  optime.  Apollinem  sic  passim 
dici,  Dianam  quoque,  qui  iiescit, 
valde  is  oportet  peregrinus  ac  hospcs 
sit  in  scriptis  poetarum  veterum. 
Noster  Met.  vi.  '  motus  erat,  cum 
jam  revocabile  tehim  Non  fuit,  Ar- 
citenens.'  Sic  et  in  fabula  Daphnes 
JMetamorpIi.  i.  Qua  voce  Apollinem 
a  Ncevio  lib.  ii.  belli  Punici,  Hostio 
lib.  II.  belli  Histrici,  ac  Lucretio  de- 
signatum  monet  Macrobius  Saturnal. 
VI.  5.  Quod  Virgilius,  Statins,  alii, 
postea  sunt  iinitati.  Idem  '  Arcipo- 
tens  '  Valeric  Flacco  dictus  lib.  v. 
Sic  et  '  anguitenens,'  signum  caeleste, 
et  '  tiiyrsitenens'  Bacchus  dictus  a 
veteri  poeta  in  Catalectis  Pitha-i, 
judicio  Coci  et  Pistoris,  '  Thyrsite- 
nens  satyros  facio  et  saturo  ego  plu- 
res.'  Ita  enini  versus  luendosissimus 
videtur  scribendus.    Heins. 

76  Carminis  reperlor]  Sic  Tibull. 
*  Nee  prosunt  elegi,  nee  carminis 
autor  Apollo.'  Versum  enim  heroi- 
cum  Pythio  oraculo  debemus.  Et 
medico;  opis]  Quam  Apollo  invenit. 
Ovid.  '  Inventuni  medicina  meuniest, 
opifexque  per  orbem  Dicor,  et  her- 
barum  subjecta  potentia  nobis.' 

77  Medmti]  Remcdia  amantibus 
afterenti. 

78  Utraque  cum']  Et  poiiticae  et 
mediciiue. 

79  Dum  licet]  Nondum  amori  ob- 
noxius.  J'Jt  mudici  motus]  iVloderatus 
amor.  Tan-runt  pracordia]  Sollicilant 
niuntem.  Quid  autem  sint '  praicor- 
dia,'  docct  Plinius.  Exta  honiini  ab 
iufeijorc  visccrum  parte  separautur 


membranis,  quie    praecordia    appel- 
lant, quia  cordi  prirtenduntur. 

80  Sislcpcdcm]  Gradmn  duo  script!, 
ut  Virgilius :  '  Siste  gradum,  teque 
aspectn  ne  subtrahe  nostro.'  Heins. 
Si  pi^et]  Te  amare.  In  prima  limine] 
In  prinio  aditu  amoris.  Siste]  Ne 
ulterius  procedas. 

81  Ulala  semina]   Mala  piincipia. 

83  Teneras  mora  percoquit  iivas]  De- 
coquit  scripti  nonnuUi,  ctiam  ex  mclio- 
ribus,  cum  prima  editione  :  nil  muta 
tamen.  Cermanicus  Ca?sar  in  frag- 
mento  prognosticoruminedito,  'Libra 
tumescentes  musto  bene  percoquit 
uvas.'  Proprie  autem  '  coqui '  de 
vindemia.  Virgilius, '  Mitis  in  apricis 
coquitur  vindemia  saxis.'  Hinc 
'  coctura'dicebatur  ea  coeii  temperi- 
es,  quae  uvas  maturas  rcddebat.  Vide 
Plin.  XIV.  4.  et  6.  Martialis,  '  Cae- 
cuba  saccentnr,  quacque  annus  coxit 
Opimi.'  Et,  '  Caecuba  Fundanis  ge- 
nerosa  coquuntur  Amyclis.'  Nam 
aliud  est  '  decoquere  olus '  apud 
Horatium,  et  '  humorem  nmsti  Vul- 
cano  decoquere '  apud  Virgilium. 
Heins, 

84  Qua  fuit  herba]  Scripti  plerique 
quod:  et  recte.    Idetn. 

90  Lccsuro  jugo]  Servituti  amoris 
nocitune. 

93  Nee  te  vetittiras  differ  in  horas] 
Vrofer  Puteaneusoptimus :  eleganter. 
Hinc  res  prolutie :  sic  et  infra  vs.  642. 
nieliores  libri,  '  Nee  si  scire  voles, 
quid  agat  tamen  ilia,  rogabis.  Prefer: 
erit  lucro  lingua  retenta  suo.'  Heins. 

95  Verba  dat  omnis  amans]  /Vmantcs 
omnes  se  ipsos  falJunt,  diHerendo 
amoris  remeilia. 

97  Flumina  pauca  vides  viagnis,  Sfc] 
Quod  est :  Flumina  non  statim  ab 
ortu  suo  magna  sunt,  sed  pleruniqiie 
augentur  in  cursu,  aquis  uudecunque 
affluentibns. 

1 00  Tegeres  viiltus  cortice,  Myrrha] 
Metam.  x.  498,  '  mcrsitquc  suos  ia 
cortice  vultus.' 

103   Veneris  deccrpcrc  florcs]  Fruc- 


REMEDIA    AMORIS. 


3245 


turn  prima  etlitio  cum  Piiteaneo,  Rc- 
gio,  ct  quatuor  aliis:  imilti, /juc(hs 
vel/orcm;  paruin  lefert.  Viitoprw- 
cerpcie  esse  scribcmhiin :  niiuiriini 
anter[iiani  dosinaimis  aiiiare.   llcins. 

101  Crasquoquejitt  iilnn]  Sic  Gra;- 
ci :  A(5s-  fj.01  rrjf  (r/jjuepof,  Koi  \a0e  aoi 
T^c  atpiov. 

108  In  cnpto  pectorc  sedit  amor'}  In 
cauto  septeni  libri.  Viilo  inacuto  pec- 
tore.  Art.  III.  '  incaiito  paulatim 
pectorc  lapsus  I-",xcipitur  iniseri  spiri- 
tus  ore  viri.'  Infra,  '  Affliiit  iiicautis 
insidiosus  amor.'  Vujfjata;  tamea 
scripturaccontroversia  Iiaud  niovenda 
temere.    Heins. 

100  iMajiis  opus  siipercst]  Major  est 
difficultas  fcreiidte  0[>is. 

Ill  Quit  lasusfuerat  partem~\  Qiiam 
veterrimiis  Regius,  ut  sitGrrrcisunis, 
in  quibuselcsantiis  est  uiultus  nostcr. 
Supra,  '  colluni  iiodatus  laqtieo  :  te- 
nerani  cuspide  la;sa  maniiui'  Fast,  i v. 
atquc  ita  alibi  infinitis  propemodum 
locis.  Hcins.  PaantiuskerosJPUWoc- 
tetes,  Pceantis  filius,  a  cpio  Hercules, 
ut  Servius  scribit,  in  GLta,  bominem 
exuens,  petivit,  ne  alicui  sui  corporis 
reliquias  indicaret,  jurareque  coegit ; 
et  suas  sagittas,  Hydras  fclle  tinctas, 
dedit.  Et  cum  responsuni  fuisset, 
Herculis  sagiitis  opus  esse  ad  ex- 
pugnandam  Trojara,  inventus  est 
Pbiloctetes:  et  de  Hercule  interro- 
gatus,  uegavit  se  scire  :  deinde  quum 
cogeretur,  confcssus  est  niortuuni  ; 
sepulcliruuique,  ne  jusjuraiuium  fal- 
leret,  non  voce,  sed  pedc  ostendit. 
Post  Ir.ec  ({uuiii  duceretur  ad  belhini, 
casu  in  euni  pudcm,  quo  sepulcbruin 
ostendit,  sagitta  cecidit:  vulueretpie 
imniedicabili  contectus  est :  cujus 
foBtor  quum  a  Graicis  sustineri  uou 
posset,  in  Lemno  relictus  est.  Vide 
Ovid,  Met.  xm.  Poetmtiushcros']  Adi 
Sophocl.  fab.  7.  [Pbiloctetes]  Htvc 
fabula  a  multis  celcbrata  est,  Xoster 
quoque  pluribus  in  locis.  Homer.  II, 
B.  721.    in  catalogo  Heroum,   'AAA.' 


Artfivcf)  iv  riyaBeri,  '66i  fj-iu  \iwov  vhs  'A- 
Xaiic,  "EAKti'  /xoxO^^oyra  »caK(f!  oKohrppo- 
coT  idpov.  "Evd'  '6ye  Kf7r  axf<^''''  ro-X^  Se 
/jivrjcrtcOai  f^eAAoi'  'Apy(7oi  napa  tnijval 
4>iAo/cTv)Tao  &vaKToi.  Omnein  rem, 
velut  in  compendium  missaui,bic  vide- 
mus.  Pausan.  in  Arcadicis  etiam  bu- 
jus  nicniinit,  et  a  draconc  morsum 
asscrit.  Dio  Prus.  Orat.  50.  Altius: 
'  Cui  viperino  morsu  venae  visccrum 
...Veneno  imbuta'.  tclros  cruciatus 
cient.'  Et  Noster  Tristium  v,  4.  12. 
*  Quidve  Pbiloctetes  ictus  ab  augue 
gemat.'ItemEleg.2.13.  'Pa'ne'decem 
totis  aluit  Pa'antius  annis  Pestiferura 
tumido  vulnus  ab  anguc  datum.'  Alii 
sagittas  veneno  imbutas  maliint. 

1 1 2  Debi(erat  cderi  prasecuisse  manu^ 
Certadebuerat  Puteani  et  Jureti  codex: 
neque  aliter  Regius,  nisi  quod  in  eo 
niendose,  Ccetera  dehuerat.  Amor.  in. 
3.  '  Viderat  lasiuni  Creta^a  diva  sub 
Ida  Figentem  certa  terga  ferina 
manu.'  Martial,  lib,  vi.  de  Otbone, 
'  Dauinavit  multo  staturum  sanguine 
INIartem,  Et  fodit  certa  pcctora  nuda 
manu.'  JNIartialis  spectaculis,  '  O 
quam  certa  fuit  librato  dextera  telo'.' 
Sic  '  certa  sagitta'  Met.  i,  fabula 
Dapbues:  'certa  securis'  Pont.  iv. 
Eleg.  4.  'certi  veuatus  '  apudClaudi- 
aninn,  ubi  nonnihil  dictum  est.  Ileins. 

113  Post  rnultos  annos}  '  Contempla 
bancsedem,iu  quaegonovcmbyemes, 
saxo  stratus,  pertuli.'  Attius.  Ade- 
uudus  etiam  Calab.  Smyrn.  lib.  v. 
ubi  Ajax  Uljssi  exprobrat  irauovpyo- 

TCtTO). 

114  Sitpremam  bellis  imposuisse  mu- 
nitm]  I  Itimum  llutm  :  nam  post  exci- 
diuui  Trojanum  pne  pudore  noluit  in 
patriam  redire  ;  scd  in  Calabriani 
venit,  ubi  Petiliam  coudidit.  Huprc- 
inain  bellis  imposuisse  manum]  Sic  Met. 
xiii.  403.  '  Imposita  est  sero  tandem 
manus  ultima  bello.'  Quod  fatale 
fuissc  atlirnniat.  Ideocpie  vs. 54.  codem 
INIetam.  '  dcbila  Trojauis  spicula 
falis.'  Alii  duplex,  alii  fuisse  triplex 
TroJa>. latum  voluut.  Pausau. iu Eliac. 


3246 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


duo  dicit  fata :  'HpoKAe'ous  rS^a,  koJ 
offTovp  neKonos.  Adi  etiam  Cassaiul, 
Lycophr. 

115  Nascentes  propernbam  pellere 
morbos]   Aniorem  surgentem. 

116  Adnwveo  tardam  nunc  quoque 
lentus  opem]  Nunc  tibi  meliores  libri : 
recte.    Heins. 

119  Dum  furor]  Cum  prima  editio 
et  meliores  scripti.    Idem. 

121  Qui  cum  discedere  possit]  Descen- 
dere  iidem :  probe.  Malo  etiam  Pug- 
net  sequeuti  versii,  quam  Pugnat.   Id. 

123  Impatiens  animus,  S^c]  Araato- 
ris  animus  in  medio  anioris  cursu  con- 
stitutus. 

129  Animumque  expleverit  cegrum. 
Impleverit  scripti  cum  prima  editione. 
Heins. 

131  Temporibus  mcdicina  valef]  Ve- 
terrimiis  Reijius,  Temporis  ars  medicina 
fere  est:  elcganter  meliercules  ;  lioc 
est,  ars  quie  se  ad  temporis  oportuni- 
tatem  compouit.  Sic '  Temporis  arma' 
dixit  Trist.  iv.  El.  ult.  '  Insolita  cepi 
temporis  arma  nianu  :'  arma  ad  quae 
capienda  temporis  necessitate  com- 
pellebar  :  ubi  frustra  vir  maximus 
turn  prius  reponit.    Idem. 

135  Nostra  medicabilis  arte]  Nostra 
arti  Regius,  Puteaneus,  et  tres  alii : 
probe.  Idem. 

137  H<£c  quod  fecere  tuentur]  Utfe- 
cere  iidem  :  hoc  est,  ubi,  postquam 
fecere,  autquemadmoduni  fecere,  ita 
et  tuentur.  Mulli  alii,  qua  fecere. 
Idem. 

138  Jucundi  causa  mali]  Otium: 
axoJ^h  Tfpizvbv  KaK^v.  Eurip. 

141  Quam  platanus  rivo  gaudet]  Limo 
tres  scripti :  sed  Regius  et  Scaligeri 
Excerpta  optime  vino.  Atque  ita  jam 
restituit  exactissimus  Gronovius,  qui 
videndus  Observatiouum  i.  5.  Neque 
aliter  Dousa  diviuarat,  in  ora  codicis 
sui.  Hinc  '  piatannm  genialem '  Nos- 
ter  dicit  Met.  X.    Heins. 

113  Qui  finem  quarts  umoris]  Amori 
rectius  duo  libri  :  sic-  infra,  '  liiuc 
odiis  semina  quu^re  tuiti,'  quomodo  ct 


illic  videtur  scribendum.  Et  mox  ex 
autiquis  libris, '  Tu  quoquequi  causam 
finito  qua-ris  amori.'   Idem. 

144  Cedit  amor  rebus]  Quia  aliquid 
agendo  amor  tollitiir. 

145  Vindice]  Qui  te  cogat  e  stratis 
surgere. 

146  3IuUo  tempora  quassa  mero]  Per- 
cussum  tempora  Baccho.  Tib.  i.  2.  3. 
Qui  ohoirXr)^.  Redi  ad  Epist.  Her. 
XIV.  29. 

147  Animo  sine  vulnere  vires]  Nervos 
scripti  meliores:  animis  etiam  recte 
quidam.    Heins. 

150  Vactue  menti]  Animo  ocioso. 
152  Urbame  splendida  castra  togce] 
Candida  caslra  venuste  Jureti  codex  : 
age  candidatum,  inquit,  atque  in 
ambitu  honorum  mentera  distrahe. 
Heitis. 

155  Ecce  fugax  Parthus]  Bellum 
Parthicum  designat,  quod  Caius,  vel 
Tiberius,  sumpsit  August!  auspiciis. 
'  Fugacem  '  autem  Parthum  appellat, 
quoniam  Parthi  in  fuga  solent  a  tergo 
sagittas  eniittere,  adeo  ut  fugientes 
non  minores  hostibus  afFerant  cala- 
mitates,  quam  consistentes. 

158  Bina  Iropaa]  '  Tropapa'  autem 
apud  Grwcosfuere  arboresaniputatse, 
eo  in  loco,  ubi  hostes  vicissent,  atque 
in  fugam  vertissent  :  amputabant 
cnim  ramos  arborum,  ac  deiude  armis 
spoliisque  bosti  detractis  ornabant, 
ut  esset  posteris  nionumentum  victo- 
riiP  partae  in  eo  loco.  Dicta  autem 
sunt  tropaea  a  TpoTr??,  quod  qui  bostem 
in  fugam  vertisset  tropjum  mere- 
retur.  Tropcca]  Virgil,  xi.  5.  hapc  om- 
nia exequitur  :  '  Ingenteni  quercum, 
decisis  undique  ramis,  Constituunt,' 
et  seqq. 

150  JEtola  cuspidc]  Tele  Dioraedis, 
regis  /Etoli.p. 

IGO  Mandat  amatori  bella  gcrcnda 
suo]  Hoc  est :  Ipsa  quidem  abstinet 
bellis,  gercnda  autem  eadem  com- 
niittit  amatori  suo,  id  est,  Marti,  a 
quo  amabatur.    Micijll. 

101   Quarilur  yJig js^AmsJ     Quarilis 


REMEDIA    AMORIS. 


3247 


Scaligcii  cxccrpta  :  probe.  Fast.  v. 
'  Qiiarilis  iiiide  piitem  Maio  data 
nomiiia  ineiisi?'  Et  rodcni  libio, 
'  Nunc  iibi  sunt  quaeritis?  uina  tcgit.' 
Lib.  IV.  *  Cin'  igitiir  Veneris  festnm 
Vinalia  dicant  Qiiecritis  r'  Propcrtius 
1.  II.  EIpr.  1.  '  Quajritis,  nndc  inihi 
tolies  scribautiir  amores  ?'  Noster 
intra,  '  Qua-ris,  ubi  invenias.'  Aries, 
i,  pcrlesje  nostras.'  Medea,  '  Dos  ubi 
sit  quitris?'  Et  sic  alibi  quoipic. 
Heins.  Quccritur,  JEi^isthus]  Ex  I*e- 
lope,  a  quo  l'ele[)onesus  cognoniinata 
est,  natus  est  Tiiyestes,  (jui  concnbnit 
cum  .^rope  uxore  fralris  yVtrei,  et 
cum  filia  Pelopeia  incestum  perpetra- 
vit  :  ciijiis  tiliiis  j'Egistluis  rem  babe- 
bat  cum  Clytenuiestra,  et  ambo  Aga- 
niemnoneni  oceidernnt. 

IGl  Quo  tulcrat  vires  Gracia  tola 
suas~\  Scripti  onuies  cum  prima  editi- 
one,  TranstuleriU.  Sic  Fast.  i.  '  Trans- 
tulit  Evander  silvestria  iiumina  se- 
cum.'  Lib.  vi.  '  Imperium  secum 
transferet  ilia  loci.'  Met.  xiii,  '  Per- 
manet  Aoniis  Nereus  violentns  in 
undis,  Velaque  non  transt'ert.'  Clau- 
dian.  bello  Gild.  '  socia  comitentur 
classe  Sycambri.  Pallida  translatum 
jam  sentiat  Africa  Rlienum.'  Ceete- 
rnm  Regius  vettrrinuis,  Transtulerant 
Grcccia  ;  quod  non  est  de  nihilo.  Fast. 
lib. I.  '  Festacorymbiferi  celebrabaiit 
Grajcia  Bacchi :'  quomodo  et  illic 
liber  unus  ex  melioribus.  Et  niox, 
'  Juracpie  ab  liac  terra  cetera  terra 
petent :'  ita  vetustissimus  Zulicbe- 
mius.  Fast.  ii.  '  Greecia  principium 
nioris  dedit  :  ilia  nocentes  Inipia 
lustratos  ponere  facta  putant :'  Sic 
ibi  optimns  Mazariuianus  et  duo  alii. 
Fast.  I.  '  Curia  pauperibusclausa est: 
dant  census  lionorei:,  Census  amici- 
tias:'  ita  optimus  codex  Arondeli- 
anus.  Sic  '  vie  inia  spernebant :'  de 
quo  Fast.  in.  1S9.  et  Met.  ii.  G88.  et 
apud  Siliuni  111),  iii.  cudex  itideni 
egregius  e\liii)ebat,  '  \  os  quoipie 
desertisincastra  mapalibus  itis,  Mis- 
ceri  gregibus  GastuUa  liueta  ferarunu' 


Plurcs  invcnies  biijusmodi  loquendi 
niodos  in  counncnturio  Gronoviauo 
de  pecunia  veteri,  c.  3.    Ueina. 

107  Qiwd  fiotuit,  fecit;  we  nil  age- 
retur,  amavit]  Regius  cum  Puteano 
et  Scaligeri  excerptis  rectius,  'Quod 
potuit,  ne  nil  illic  agcrctur,  amavit.' 
Idem.  Quod  potuUffecill  Cum  /Egis- 
tlio  nihil  rclinqucretur  agendum, 
amori,  quod  solum  poterat  facere,  in- 
diilsit. 

109  Rura  quoque  ohlectantl  Oblectcnt 
nialim.    IJeins. 

171  Colla  jiibe  domitos^  Indomitos 
quidani  ex  melioribus.    Idem. 

173  Cerealia  semina]  Farncsianus 
munera.  Pont.  iii.  Elcg.  8.  '  Fcemina 
pro  lana  Cerealia  munera  frangit.' 
IMedicamine  Faciei,  '  Cultus  luimum 
sterilem  Cerealia  penderc  jussit  Mu- 
nera :'  quibus  locis  tamen  nonnulli 
codices  semina.  Avienus  descriptione 
Orbis,  '  Hi  quanquam  steriles  de- 
currant  semper  arenas,  Munera  nee 
carpant  Cerealia.'  Sic  et  '  munus 
Cereale '  apud  Ausonium  Epig.  120. 
Priscianus  Periegesi,  *  Non  Bacchi 
donum,  Cereris  nee  munera  norunt.' 
Epigramma  in  Catalectis  Pithoei  de 
mensibus,  '  Quintilis  messis  Cereali 
germine  gaudens :'  sic  scribe,  non 
mensis.  '  Cerealia  dona'  Noster  Fast. 
I.  '  Neve  graves  cultis  Cerealia  dona 
cavete  Agmine  laisuro  depopulentur 
aves.'  Nemesianus  Cynegetico,'Tunc 
rursus  miscere  sero  Cerealia  dona 
Conveniet.'  Avienus  OraMaritima, 
'  Qua  dona  Hava;  Cereris  educat  so- 
lum.' At  Amor.  iii.  Eleg.  0.  '  Nunc 
opto  currum  de  quo  Cerealia  primum 
Semina  veneruut  in  rude  missa  so- 
lum;'  ita  ibi  constanter  codices  ;  ut 
et  INIet.  I.  '  Semina  tuni  primum  lon- 
gis  Cerealia  sulcis  Obruta  sunt.' 
Idem. 

177  Aspice  labenies]  Liquaces  pro 
diversa  lectione  optimus  Puteaneus  : 
eleganter,  a  Uqiiamlo.  Sir  noster  iu 
Fastis,  '  expressis  nicUa  li(]uata  fa- 
vis.'    Id  iuvcrtcrunt,  »]ui  priniam  syl- 


3248 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDTI 


labamuon  posse  produci  credidenint. 
Met.  VIII.  '  flagrantem  mater  ab  igne 
Eripuit  ramiim,  sparsitque  liqnacibiis 
undis.'  Ita  illic  etiam  vetus  codex. 
Met.  III.  *  Quae  simul  aspexit  liquaci 
rursus  in  unda  :'  ita  oeuseo  scriben- 
duni,  vel  Uqucnti.  Nam  vulgatiim 
liquefacta  nmta  omnino  ineptiim  est. 
Etiam  apiui  Piudeiitium  Cathemer. 
Hymno  v.  paviiin  abest  quin  reponen- 
dum  censeam,  '  Ciii  jejuna  heiemi 
saxa  liquacibiis  Exundant  scatebris, 
etlatices  novos  Fundit  scissa  silex  :' 
quaiiquam  non  ignoro  '  loquaces'  eti- 
am '  scatebras'  dici  posse  ;  sed  sane 
quod  in  nonnullis  exemplaiibus  illic 
Ifgitur  '  madentibus  scatebris'  glos- 
sema  est  rov  liquacibiis.  De  ejusmodi 
vocibus  nonnihil  dixi  Amorum  ii.  0. 
23.     Idem. 

ISO  Jam  referunt]  Ut  referant  multi 
exscriptis;  sed  Regius  et  sex  alii, 
Jam  referent :  bene.    Idem. 

181  Modulatur  arundine  carmen'] 
Moderalur  Jureti  Excerpta,  et  multi 
alii :  meditatur  unus  Mediceus,  quod 
placet,  ut  initio  Tityii  Virgiliani. 
Idc7n. 

185  Quid  cum  suppositos  fitgiunt  ex- 
amina  fumos]  Suppositos  taxos  Jureti 
Excerpta  ;  compositns  taxos  Puteane- 
us ;  Regius,  compositos  fumos.  Lego 
supjiositas  taxos:  nisi  uiavis  comhustus 
taxos.  Virgilius  Georg.  iv.  de  api- 
bus, '  Nee  propius  tectis  taxuui  sine, 
neve  rubentes  Ure  foco  caucros.'  Et 
Ecloga  IX.  quie  noster  respexit,  '  Sic 
tua  Cyrnuias  t'ugiant  examina  taxos.' 
De  fumo  ai)ibus  uoxio  ca'terociiiin  res 
miuinie  ignota.  Scholiastcs  Apollonii 
1.  II.  ad  ilia  de  Apibus,  Kajrv^  Tu(p6- 
/xivai  ■jreVprjy  e/cos  aiaffovo'LV :  conysic 
I'unio  apes  fugari  asserit  :  elidaai  5e 
Ka-Kvl^ii  Kivvaav  Sptfivs  yap  fxaKicTra  6 
TttuTTjs  umrvus.     Idem. 

IHO  Demti  limina  curvafavi]  Vimi- 
na  tofta  optinms  Puteaneus  :  <|Uomo- 
do  '  tunes  torti,'  '  capilli  torti,'  et 
alia,  '  Retia  torta'  apud  TibuUum 
1.  IV.    Idem.      Vimina  lorla]  Alveariu 


ex  viminibus  contexta. 

189  Maluras  rusticus  uvas  Colligit'\ 
Maturam  itvam  scripti  meliores  :  pro 
ColUgit  Puteaneus  et  duo  alii  deligit. 
Sic  Epist.  Phaedrae,  '  deligere  rosam' 
dixit :  liinc  '  delectus,'  Supra  sub 
finem  Art.  iii.  simpliciter  dixit, '  lee- 
ti  de  vite  racemi.'  Apud  Pioper- 
tium,  '  Celsaque  mortali  deligere  as- 
tra  inanu.'     Heiiis. 

191  Descctns  alligat  herbas']  ColUgit 
prima  cditio  cum  scriptis  nonnullis  : 
codex  Moreti  pro  diversa  lectione 
aggregat.  Forte  aggcrat,  ut  de  fieno 
intelligat,  quod  convertitur  et  in  cu- 
mulos  coacervatur,  quos  '  nietam  foe- 
ni'  et  '  fcenistriam'  Rei  Rustics; 
scriptores  appellant.  Hinc  '  fcenuni 
in  nietam  exstruere'  apud  Columel- 
1am  :  cui  tamen  ii.  18.  de  foeno  '  de- 
sectani  herbam  religare,'  idem  est, 
quod  '  alligare'  Nasoni.  Per  '  de- 
sectam'  igitur  '  herbam'  foenum  in- 
telligit :  hinc  Severus  in  iEtna, '  Ple- 
naque  desecto  surgant  foenilia  cam- 
po.'     Idem. 

192  Raro  pectine']   Rastro. 

193  Plantas  deponcre  in  hortis']  Plan- 
tarn  scripti :  deinde  nonnulli  dedncere 
vel  defigere.  Sed  nil  mutandum. 
Virgil.  Georg.  ii.  '  Hie  plantas  te- 
nero  abscindens  de  corpora  niatrum 
Deposuit  sulcis.'  Anctor  Moreti, 
'  varias  disponere  plantas  Norat,  et 
occultie  committere  semina  terraj.' 
lleins, 

195  Vencrit  insitiv]  Cum  aderit 
vernum  inserendi  tempus.  De  insi- 
tione  autem  plura  legito  apud  Pli- 
nium  in  xvii,  Fac  ramum  ramus  a- 
doptct]  Tangit  duos  illos  luodos  inse- 
rendi, quos  Maro  posuit. 

190  I'crcgrinis  comis]  Foliis  alicnas 
arboris  :  nam  cerasus  in  salice,  pla- 
tauus  in  lauro,  laurus  in  ceraso  nas- 
cuntur.  Stet  arbor  comis]  Frondibus. 
Redi  ad  Amor.  ii.  Hi.  vs.  30. 

197    r<i/H/)(i(s]    Agricultura'. 

20(»  A  I'liwhi  sorore]  A  Diana,  ve- 
nationis  Dea. 


REMEDIA    AMORIS. 


3241) 


202  Ninic  lua  frondos'is  retia  tcniU: 
iu^s]  I'lito  nunc  sua ;  nt  sirpc  Noator : 
supra,  '  Ut  sua,  quod  pepcMit,  vix 
furat  arljor  onus.'  SupcriorL  vcrsu 
calulo  sequaci  pro  sagaci  codex  Jurcti : 
scd  nil  nuita ;  est  enim  '  sagax'  pir- 
petuuni  canuni  cpitlicton.  Noster, 
*  canibusquc  sagacior  anser.'  Ha- 
lieut.  dc  canibus,  <  Venandiquc  sa- 
gax virtus.'  Seneca  Tliyoste,  '  Sic 
cum  feras  vestigat,  ct  longo  sagax 
Loro  tenelur  Umber.'  Idem  Hippo- 
lyto  de  canil)U8,  '  Nunc  demissi  narc 
sagaci  captcnl  auras.'  Vide  Fcstum 
in  *  sagaces.'  Servius  dc  Anubide 
/En.  VIII.  *  quidam  liunc  Mercuriuin 
volunt,  quia  nihil  est  cane  sagacius.' 
Sic  Ennius  (pioque  et  Gratius  de  ca- 
iiibus,  alii(|ue  pas»>im.    Ileitis. 

200  I'in<-ui  membra  quiele  hval]  Sic 
Regius  cum  Scaligeri  excerptis,  et 
Puteaneus  pro  diversa  lectione.  Kc- 
li(|ui  fere,  dulci  quiele;  perperani: 
dictum  Notis  ad  Epist.  xii.  170. 
Idem. 

208  Aut  lino']  Aut  retibus.  Aut 
calaviis]  Aut  sagillis.  Aut  calamum 
aucupatorium  intelligit,  quo  viscato 
aves  capiuntur. 

UIO  Mra  rccuTta]    Hamos. 

213  Tu  tantum  qitamvin  Jirmis  reli- 
nebcre  vinclis,  1  procul,  ct  luni;as  car- 
pere  yerge  ii«,v]  Ita  Kegius  cum  vul- 
gatis  :  caeteri  niajori  ex  parte  cmn 
prima  editione,  Tu  lamcn  et :  duo, 
Tu  tamcn  itijirmis  quamris  :  quartus 
Puteancus,  Tu  lamen  Idc  quumvifi :  Ju- 
rcti codex,  Tu  tandem  Jirmis  qiunuvis, 
et  tres  alii.  Scribe,  Tu  tamcn  i,  qnam- 
vis  firmis  rctinehvrc  vinclis,  I  procul : 
dixi  Amor.  in.  VA.  3.  nisi  mavis,  Tu 
tamen  hinc  i  procul.  Deinde  Jinge  mo- 
ras duo ;  unus,  posce  vias  ;  alius  perge 
moras,  Itumperc  pergc  tnoras  unus 
Vaticanus,  ut  apud  Virgiliuni,  '  Eia 
age  runipe  moras.'  Certe  rh  vias 
cum  mox  sequatur,  hoc  loco  alienuni 
videttn-.    Ihins, 

215  Flehis  el  occurrel]  Ut  occurret 
oniuino  Icgeiidum,  quii.qnid  obnituii- 
Delph.  ct  Var.  Clu:>.  Oc 


tur  lijjri  veteies.  Fast.  ii.  *  Flent  la- 
inen,  lit  geminas  in  locajussa  ferunt :' 
sic  et  ibi  scribenduin.  Idem. 

217  Scd  quandi)  minun]  (Junnlu  cum 
scri|)tis.   Idem. 

219  Nee  pluvias  ojita]  Qua;  moraui 
tibi  abituro  injiciant :  at  prima  cdi- 
tio  vites  cum  duobus  Farnesianis  : 
lege  vitu.  Sic  apud  Cratinni,  '  et 
pluvias  et  Cauri  frigora  vitent.'  Et 
contra  •  vitare  a'slnm,'  Amor.  in. 
El.  5.  Et '  vitare  soleni'  Nuce.  Idem. 
Ncc  te  percgrinu  morcnlur  Sabbaln\ 
Sabbati  enim  diem  ali(|uo  profecturi, 
tanquam  atrum  et  perniciosum,  prop- 
ter frigidum  et  nocens  Satinni  sidus, 
niaxime  verenlur,  et  infelicem  exis- 
timant.  '  Peregrinain'  aiiteni  ideo 
appellat,  quia  peregrini  Juda^i  euni 
diem  in  primis  observant. 

220  Nee  damnis  Allia  notu  suis]  Po- 
eta  hie  loquitur  de  diebus  atris  et 
inauspicatis,  quale  tum  sabbatum 
habitum  fuit,  propter  Juda^os  :  item 
Alliensis  dies,  quo  Roinaiii  a  Gallis 
ad  Alliam  llumen  superati  ac  c;esi 
sunt :  de  (jua  re  supra  quo<iue  dictum. 
Micyll.  Damnis  Allia  notu  suia]  Alea 
scripti  perperam  :  deindc  nala  tres 
scripti  cum  prima  editione ;  forsan 
recte,  Propertius  i.  Eleg.  G.  '  Non 
ego  sum  laudi,  non  natus  idoneus  ar- 
niis.'  Et  apnd  eundem  1.  in.  8. '  Hie 
satus  ad  pacem,liic  castrensibus  utilis 
arniis.'  Et,'0  nimisexilio  nata  tliea- 
tra  meo.'  Eodcin  libroEl.  3.  '  Non  tu 
natus  equo,  non  f(jrlibus  utilis  arniis.' 
Paris  Sabini,  '  'i'yndaris  lieu  tlauwnis 
nata  jjuella  meis.'  Pont.  in.  l^leg.  1. 
ciini  opiimis  libris,  '  Telegoni(jtie  pa- 
rens verleiidis  nata  figuris.'  Eleg.  2. 
'  Fa-mina  sacra  facit  ticdie  non  nata 
jugali  :'  sic  et  illic  puto  scribendum. 
Trist.  IV.  Eleg.  ult.  '  Fortia  verbosi 
natus  ad  arma  fori.'  '  Natus  hedere' 
Elcgia  de  Nuce,  '  At  rubus  et  sentes 
tantiimmodo  ladere  nata.'.'  Epistola 
Paiidis,  '  O  facies  oculos  nata  tenere 
nieos.'  flcins. 

222  Nee,  maneas  ut  propc,  Jhmc  mo- 
id.  !)  U 


3250 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDIl 


ras]  Quod  est :  Ne  ipse  tibi  fingas 
moras,  quo  caiisam  manendi  ac  ces- 
sandi  habeas,  &c.  Micyl. 

229  Ferrum  patiaris  et  ig7ies}  Patie- 
ris  sciipti :  idque  seqneiis  versus  re- 
quiiit,  ubi  pro  lavabis  prima  editio  et 
scripti  levabis,  ut  Epist.  iv.  '  arentem 
quas  levet  nnda  sitim.'     Herns. 

233  Artis  tristissbna  jnnua  Mos<r<r] 
Strictissima  decern  scripti ;  quod  ve- 
rum  est :  hinc  adstringere  limen ;  de 
quo  dixi  Notis  ad  Amor.  iii.  El.  1. 
vs.  50.  sic  '  janua  laxa  ;'  de  quo  ad 
Fast.  11.  456.    Idem. 

235  Aspicis  ut  prensos  urayit  juga^ 
Hanc  lectionem  tuetnr  ad  Statium 
Gronovius  cap.  9.  et  Elcncho  Anti- 
diatribes  ;  qui  videatur  :  alii  codices 
presses.  Idem.  Prensos  juvencos]  An- 
tro  subditos. 

240  Pratendes  culpa  splendida  verba 
tu(e']  Pratendens  primo  cum  prima 
editione  et  scriptis  legendnm  pleris- 
que.  Deinde  culpa:  facta  sua  cum 
Sarraviano  ;  factatucc  quatuor  alii,  ut 
apud  Horatium  1.  ii.  Ep.  1.  '  Scrip- 
tores  carmine  fcedo  Splendida  facta 
linunt.'  Heinsius.  Pratendens  culpa: 
splendida  verba']  Verisimilia,  specio- 
sa.  Redi  ad  Epist.  Her.  v.  130.  et  131. 
*  culpam  nomine  veles.' 

243  Nee  satis  esse  putes]  Mnlti  puta 
rectius.  Heins.  Lentus  abesto]  Diu 
absis  ab  nrbe. 

244  Cinis]  Amoris  aestns  refrixerit. 
An  buc  referri  possit  illud  Plauti  ?  in 
Mil.  IV.  2.  vs.  10.  '  Meam  laudat  spe- 
cicm  :  edepol  liujus  sermo  nos,  baud 
cincres  quaeritat.'  Lepida  enim  et 
nitida  nimis  fremina  quacrit  ilium,  qui 
nondiim  ex  amoenis  rebus  cxaruerit. 
Est  bic  Indus  poiiticus.  Viri  cele- 
berrimi  ad  hunc  locnm  rationes  firmae 
stant,  (|uas  non  attlngo. 

247  Quicquid  crfW  fueris,  sitietis  ari- 
dusque  rcdibis]  Quisquis  cs  affueris, 
iinus  :  Quisquis  et  duo  :  Quicquid  cris 
fuerns  alius:  unus  Vaticanus  Quid 
quod  ti  ajf'ucris,  proximo  vcrum.  Kc- 
liqui  nini  prima  editione   Quicquid  et 


abfueris.  Regius  Quicquid  et  afueru. 
Scribe,  Quid  quod,  ut  abfueris,  avidus 
sitiensque  redibis  ?  nam  posteriores 
voces  eo  legunt  ordine  scripti  omnes 
meliores;  de  quo  dixi  Epist.  vii.  53. 
malim  et  datnno  sua  sequenti  versii : 
sic  infra,  642.  '  Erit  lucre  lingua  re- 
tenta  suo,'  ex  veteri  codice.  Heins. 
249  Viderit  Hcemonice']  Heec  vera 
lectio  est,  licet  Fallitur  sit  in  pleris- 
que  scriptis  :  atque  ita  loquitur  Artis 
1.  II.  '  Fallitur  Ha;monias  si  quis  de- 
currit  ad  artes.'  Adeantur  Notje 
Pont.  1.  Eleg.  2.  /Jem.  Malapabula'] 
Herbas  nocentes.  JEmonice  terra:] 
Terrae  Thessalia",  ubi  ars  magica  olim 
floruit. 

254  Non  anus]  Non  saga,  et  vene- 
fica  mulier.  Carmine]  Incantatione. 
Rumpet  humum]  Terram  findet.  Ti- 
bul.  '  Haec  cantu  fiuditque  solum, 
manesque  sepulcris  Elicit.' 

255  Non  seges  ex  aliis]  Docet  Ci- 
cero, et  Seneca,  messes  in  agros  tra- 
duci  posse  magicis  prajstigiis  :  unde 
in  xii.  Tabulis  cautuni  erat,  ne  quis 
alienam  segetem  pelliceret.  Virgil. 
'  Atque  satas  alio  vidi  traducere 
messes.' 

256  Nee  subiio  Phcebi]  Non  inficie- 
tur  sol,  me  duce,  quod  a  Magis  fieri 
solet. 

257  Ut  solet  a;quoreas]  Tybris  cursu 
solito  in  mare  dcsccndet :  non  auteni 
retro,  quod  magi  efficiebant.  Tybrim 
autem  pro  quocnntpie  posuit  flumine. 

258  In  niveis  luna  vehetur  equis]  Per 
me  etiam  Inna  non  deducetur  e  ccelo 
magico  carmine. 

259  Recantatas  curas]  Aniores  ma- 
gicis carminibus  rcprcssos. 

260  Vivo  sulphurc]  Id  sacrum  intcl- 
Hgit,  quo  adhibilo  sulphure,  ovo,  et 
teda  lustrabantur  amantcs. 

261  Quid  te  Phasiacic]  Pasiphe  Re- 
gius et  duo  alii ;  tres  Phasidca' ;  unus 
Pliasiadtc ;  alius  Perseidos.  Lege  Pha- 
siados  terra::  dixi  Epist.  xiv.  164. 
Sic  Plutsins  passim  pro  Medea.  Heins. 
Tcrnc  Phasiuca]  Colciion  insulam  de- 


REMEDIA.    AMORIS. 


3251 


Mgnat,  a  fluniiiic  Phims  ilictani.  IMe- 
deain  auteni  ilicit,  quae,  rclicta  pati  ia, 
Jasont'in  seqiiuta  est. 

2G3  Quid  tibi  prufuerunt  Perseides 
hcrbtc]  Herbae  venefica^,  sic  dictae  a 
I'eisa  nymplia  Oceani  filia,  ex  qua 
Sol  geniiit  Circeu.  Vel  a  P'^rse ;  nam 
Sol  ex  Pcisa  duos  filios  liabuit,  JEii- 
tain  et  Peisen.  Ex  Perse  iiata  est 
Hecate,  quaj  quuni  patrem  venciio 
absumsi8set,nupsit  Aetai  patruo,  tres- 
que  liberos  sustulit,  Circen,  Medeani, 
et  /Egialeum  :  auctor  Diodor. 

2G4  Cum  tihi  Neritius  ahstulU  hora 
rates]  Cum  sua  optime  Regius  et  alii 
decern.  Ita  et  scribo  Amor.  i.  El.  7. 
vs.  54.  '  Ut  sua  populeas  veiitiiat 
aura  comas.'  Pro  hora  etiam  aura  ex 
prima  editione  et  scriptis  pncstan- 
tioribus  rei)oneiuhim.  Deiiide  Neri- 
tias,  quod  sappius  apud  nostruui  oc- 
curret,  porperam  in  Narkias  script! 
libri  pleri<[ae  mutant.  '  Narycius' 
enim  est  Locrensis :  'Neritius'  seu 
*  Nericius,'  Ithacensis  aut  Epirota. 
Sic  libro  viii.  Met.  '  Naryciusque 
Lclex :'  qnomodo  scribendum.  Recte 
Narycius,  ut  luinc  Locrenscm  a  Le- 
legc  autochlhone  primoLaconum  rege 
distinguat.  Homerus  Iliad.  B.  C31. 
AvTap  'OSvffffebs  ^ye  KfcpaWrjuas  fj.eya- 
Bvfxovs,  O'i  !>'  ^IduKrjv  €?X'"'  ""^  ^ripnov 
(IvofflcpvWoV  et  quffi  seqnuntur  ubi 
Eustathius,  NiipiTov  rb  opos  SiaTovr' 
rh  yap  Sia  rod  k'  NriptKov  ir6\ts  'Hireipov 
&s  SeS^ActfToi.  Hinc  'l6dKT)v  Nrjpi/ci'rji' 
dixit  Periegetes  :  quare  non  penitus 
est  damnandum  illud  JSaricias  a^nh  rod 
N-rjplKov,  seu  fiapiKuv  Dorico :  quan- 
quam  Naso  Honierum  in  plc;risque 
sequitur  auctorcm.  Met.  xiv.  '  Ne- 
ritius IMacareus  comes  experientis 
Ulyssi.'  Et  eodem  libro,  '  Neritiie- 
que  ratis  vidernnt  IVagmina  la;tis  Vul- 
tibus.'  Et  Fastorum  iv.  '  Dux  quo- 
que  Neritius'  de  Ulysse :  sic  enim 
meliores.  Et  Trist.  i.  Eleg.  4.  bis  : 
et  Met.  xui.  *  Ncritiasque  domos 
regnum  fallacis  Ulyssi.'  Noster  Trist. 
I.  El.  4.  '  Nee  milii  Dulitliium  domus 


est  Ithaceve  Sameve  :'  ubi  pleriqiie 
veteres  Samosvc.  Idem.  Eustathius 
Neriti  montis  nomen  deducit  i.-rrh  Ntj- 
p'lTov  viov  UrepfKauv  ad  Odyss.  P.  Nc- 
rici  op|)idi  ipse  quoque  Homerus  me- 
niinit  Oydss.  CI.  sed  S'criti  sappius. 
Noster  lib.  xiii.  '  Et  jam  Duiichios 
portus,  Itliacamque  Samonque,  Ncri- 
tiasque domos  regnum  fallacis  Tlyssi, 
Praiter  erant  vecti  :'  ubi  nihil  necesse 
contra  auctoritatem  veterum  libro- 
rum  Siimcnijue  reponi,  cum  Homerus 
quoque  Iliad.  B.  ubi  apparatum  clas- 
sis  Ulyssea;  describit,  loco  jam  supra 
adducto  inter  alia,  O'i  re  ZaKvvOov  ex<"'> 
r;5'  oi  "Zaixov  a/j.(piVftJ.ovTo'  ubi  Eusta- 
thius, Ae'7€Tut  5e  Koi  Sa/^rj"  tjj  d  TToA^TTjy, 
2o/ua?os.  Ol  Se  tpaffl  koI  on  rj  niv  vriaof 
^afios  A«76Tai  fxSvoi',  r]  5e  TroAiy,  Kol 
'Sdnos  Koi  2(£/ct7j'  atque  ita  quoque  alibi 
Homerus.  In  Odyssea  tamen  ScJ/xtjc 
vocat  frequentius  ;  nt  libro  A.  240. 
AouAtX'V  ''■f J  5<^A*P  ''■fj  Kol  vX-fjePTt  Za- 
Kwdif  quod  Virgilius  expressit  Ma. 
lib.  III.  '  apparet  fluctu  neinorosa 
Zacynthos,  Dulichiumque,  Sameque, 
et  Neritos  ardua  saxis  :'  ubi  Servius  : 
'  Same  Cephallenise  civitas:  nam  Sa- 
mos  in  Asia  est:'  qui  non  meminerat 
praetcr  banc  nostram,  tertiam  quoque 
esse  in  Tbracia,Samotlnacem  dictam. 
Trist.  I.  4.  '  Nee  mihi  Dulichium  do- 
mus est,  Ithaceve,  Samosve:'  sic  ibi 
coustanter  veteres;  vulgati  Sameve, 
Certe  Samon  Nostro  fuisse  dictam, 
apparet  ex  Epistola  prima,  ubi  liabes 
'  Dulicliios,  Samiosque.'  Saniius  enim 
Sami  incola  dicitur,  qucmadmoduni 
Sumaus  Sames.  Eustathius  in  A. 
Odyss.  2a/x77  frjcroi  irfpl  Kf<paWT]viav, 
Xiyotxivrf  koI  'Sd/ios'  Koi  6  ttoAittjs  aiirris, 
2ajua?os,  6  juei'  rot  ttjs  iiias  Sti/xoi'  troAl- 
T7}s  Sa^ios  \4yerai.  Ausonius  quoque 
in  Periocha  Odysseae  iv.  '  Circa  As- 
teriam  ergo  insidam,  qua;  Ithacam 
Samumque  interjacct,  delitescentes 
occasioncm  tVaudis  expectant.'  At- 
que hivc  de  Nerito  et  Nerico  Epiri. 
Nunc  de  Naryce  aut  Narycio  videa* 
mus.    Stephainis  Byzanlinus :  Ndpv^ 


3252 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDIJ 


irSXiv  hoKpi^os,  BtiXvkZs  \(yofj.4vri.  Tives 
Se  IJapvKiov  T^v  Tr6Kiv  (paalv,  '6|  ^$  Alas' 
&  iroKlrrjS  NapvKios,  Kal  'NapvKia  5e  ovSe- 
repciis'  Xfyerai  Koi  "NapvKri  Kol  'NapvKalos 
erjKvKus,  Kot  ovSerepoos'  quas  fere  toti- 
dem  verbis  liabes  apud  Siiidam  in 
Napu|.  Hinc '  Narycios  Locros'  dixit 
Virgilius  de  colonia  Locrensiuni  in 
Calabria,  quam  et  noster  Metam.  xv. 
'  Narycium'  vocat :  ita  enimscribo; 
cum  non  Stephano  tantiim  ac  Suida;, 
sed  Plinio  quoqiie  '  Narycium'  non 
*  Narj'cia'dicatnr  :  atqiie  inde  quoqtie 
'  Naryciae  picis  lucos'  idem  Virgilius 
in  Georgicis  dixit :  et  Columella, '  so- 
bolem  dabit  ilia  capacem  Naryciae 
picis,  aut  Actsei  mellis  Hynietti :'  sed 
Virgilianus  locus  de  pice  Brutia  in- 
telligendus,  quam  commendat  Pli- 
nius  ;  Locri  enim  in  Brutiis:  ea  est 
vera  lectio  apud  Virgilium;  neque 
aliter  vetustissiuii  codices,  etsi  Probus 
et  Servius  '  Mariciaeque'  illic  agnos- 
cunt :  mendose.  Alter  etiam  de  pice 
Locride  non  Brutia  perperam  inter- 
pretatur  ;  sed  in  duobns  Servii  vetus- 
tis  codicibus  Leidensis  bibliotliecse, 
'  Narycia;  picis,  a  loco,  in  quo  abun- 
dant piceac  :'  male  vulgo,  abundant 
pices.  Haec  scripseram,  cum  obtulit 
se  mihi  Scholiastes  Virgilii  ineditus, 
qui  nicam  de  pice  Brutia  interprcta- 
tionem  confirmat :  cum  audi ;  '  Nary- 
ciee,  Brutiae,  (|uaa  in  similitudinein  pi- 
cis arborum  corticibus  fluuut.  Item, 
Naryciaj,  Brutia?,  quae  in  silva  (lego 
quap  ea  in  silva)  fiunt.'  '  Hie  et  Na- 
rycii  posuerunt  moenia  Locri.'  In- 
terpretes  ex  hoc  Virgilii  loco  non  sa- 
tis se  expediunt,  cujus  nee  nientem 
videtur  assecutus  Plinius;  nam  cum 
libro  XIV.  20.  picem  Brntiam  jam 
comniendasset,  subjungit  paulo  post, 
Naryciam  a  Virgilio  laudari.  Hvi!C 
co|)io$ius  pra;ter  inslitiitum.  Heins. 
Kcritins  rales']  Naves  Ulyssis. 

'208  Longusi  et  invito  pectore  salit 
amor]  Lego  at  invito  cum  priscis  edi- 
tionibus  ot  duobns  scriptis  :  alii  non- 
uulli  in  invito.   Pro  scdit  Crustra  Putc- 


aneus  et  nonnulli  alii  mansit.  Noster 
supra,  '  Et  vetus  in  capto  pectore 
sedit  amor.'  Epist.  ii.  '  Sedit  in  in- 
genio  Cressa  relicta  tuo.'  Epist.  iv. 
'  Sarcinaque  liaec  animo  non  sedet 
apta  meo.'  Amor.  i.  2.  '  Nee  in  lecto 
pallia  nostra  sedent.'  Trist.  iii.  9. 
ex  veteribus  libris,  *  Pallor  in  atto- 
nitae  virginis  ore  sedet.'  Met.  ii. 
'  Pallor  in  ore  sedet,  niacies  in  pec- 
tore toto.'  Plura  ex  Martiali  Gro- 
novius  noster  coUegit  Observ.  lib.  ii. 
c.  3.  Heins. 

2G9  Vertere  quce  -poteras]  Script! 
cum  prima  editione  tu  poteras :  milii 
tamen  vulgatum  magis  arridet.  Idem, 
Homines  in  mille  figuras]  Circe  enim 
deformabat  homines  in  niille  figuras 
animalium,  ut  docet  Virgilius. 

270  Animijura  tui]  Potestatem  tuae 
mentis,  quie  erat  amori  obnoxia. 

272  Dulichium  diiceni]  Ulysseni,  sic 
appellatum  a  Dulichio  insula,  una  ex 
Echinadibus. 

289  Utilior  ventus]  Utilius  tempus 
quatuor  libri ;  nt  Epist.  Laodamia?, 
'  lUud  erat  saevis  utile  tempus  aquis.' 
Heiiis. 

281  Nova  Troja  resurgit]  Sic  Luc.  ix. 
'  grata  vice  mcenia  reddent.  Auso- 
nidiV!  Phrygibus,  Romanaque  Per- 
gama  surgent.'  Propert.  iv.  Eleg.  1. 
'  Dicani,  Troja  cades,  et  Troia  Roma 
resurges.'  Ennius.  Annal.  i.  '  In 
Roma  Troja  revixit.'  His  addemns 
mutuam  Iliensium  ac  Romanorum 
gratulationem  :  '  Iliensibus  jEneam, 
caeterosque  cum  eo  duces  a  se  pro- 
fectos ;  Romanis,  se  ab  his  procreates 
referentibus.  Optabilem  Trojae  rui- 
nam  fuisse,  ut  tamfeliciter  renascere- 
tur.'  Ha^c  erat  ilia  '  Trojae  renascens 
fortuna.'  Hor.  Od.  iii.  3.  ConsuleCe- 
lp!)errimum  Gronovium,  Sen.  Troad. 
472.  '  Recidiva  ponas  Pergama.'  Vir- 
gilius sa^pe  utitur  hac  voce. 

282  i\on  alitjuis  socios  rursiis  ad  anna 
vocat]  Ha^c  non  sunt  nauci :  optimus 
Puteanous  Riiesus,  ut  ct  Argcntinen- 
sis  vere,  nisi  quod  scribo,  alius  lihcsus 


REMr.DIA    AMOinS. 


3253 


ad  arma  vncat.  Victoriam  dc  Rlicso 
passim jactat  et  ostentat  lllysses.  Ita 
in  IvesnonsioiK;  Siihiniana  ad  Ovidia- 
iiniu  Pciielopeii;  ita  Met.  xiii.  in 
oratione  adveisns  Ajacein  ;  ita  Artis 
II.  iibi  cum  Calypso  colloqueiis  iiidn- 
citiir  :  bene  etiam  unus  Farncsianus 
in  arma.  Vide  notas  ad  Epist.  m. 
130.  Heins. 

283  I  lie  amor,  hie  pax  est]  Et  pax 
nieliores,  praeter  Excerpta  Jiireti. 
Secpicns  versus  aut  spurius  est,  aut 
ali(inid  hie  excidit.  Idem.  Male  vul- 
neror]  Nimio  amorc  anj^or. 

286  Irrita  cum  velis  verba]  Cum  vo- 
tis  Putcancus  :  forte  eum  velis  vota; 
sed  supra  in  Epistola  Sapphus,  '  Qui 
niea  verba  ferunt,  vellem  tua  vela  re- 
ferrent.'  Et,  '  Demophoon,  ventis 
et  verba  et  vela  dedisti.'  Heins. 

287  Assuetas  ad  artes]  Ad  artes  ina- 
gicas. 

289  Ergo  quisquis  opem]  In  uno  Re- 
gie, Ergo  age  quisquis  opem ;  ut  Art.  i. 
*  Ergo  age  ne  dubita  cunctas  supe- 
rare  pucilas.'  Et  ii.  '  Ergo  age  et 
iratae  medicaniina  fortia  praibe.' 
Heins. 

291  Domina  retinehit  in  urhe]  Sic 
bene  Regius.  Reliqui  i'ere  domino;  in 
urbe ;  male.  Martialis  iii.  '  Plus 
sane  placeat,  domina  qui  natus  in 
urbe  est.'  Lib.  ix.  '  Octavum  domi- 
na marmor  ab  urbe  legis.'  Ncmesi- 
auus  Eclog.  I.  '  Non  sic  dulce  sonas, 
ut  te  placatus  Apollo  Provehat,  et 
felix  dominam  perducat  ad  urbem.' 
Eclog.  II.  '  Tityrus  e  silvis  dominam 
pervenit  ad  urbem.'  Et  (lalpurnius 
Eclog.  IV.  '  Tu  mihi  talis  eiis,  qualis, 
qui  dulce  sonantem  Tityron  e  silvis 
dominam  perduxit  ad  urbem.'  Sic 
et '  dominam  Komam'  Martial,  lib.  x. 
et  '  dominas  arces'  Rutilius :  sic  et 
Gra?ci  frequenter  PacnXivovaav  irdMv. 
Idem. 

293  Oplinms  vindex]  Optimus  de- 
fensor ct  liberator.  Qui  rupit]  Qui 
potuit  solvere.    Ladenlia  pectus  Vin- 


cvla]  Amorem,  amatoris  menteni  tor- 
qucntcm. 

2')l  DidiiluUquc semel]  Semel  amoris 
imputientiaiu  el  dolororn  abjccit. 

2!)»  Sed  cui]  Malo  Si  cui  cum  duo- 
bus  scriptis.  Heins. 

299  Scclcratrc  facta  puella]  Alii  rer- 
ha  nut  dicta.  Sarravianus  reg-na:  ele- 
gautcr  meliercules.  Sic  de  regno 
amatorio  supra, '  At  si  quis  male  fert 
indign*  regna  puella;.'  Horat.  Od. 
IV.  1.  '  Non  sum  qualis  eram  bonae 
sub  regno  Cynarac.'  Propertii  Cyn- 
thia III.  10.  '  Inque  meum  semper 
stent  tua  regna  caput.'  Et.  ii.  10, 
'  Et  subito  felix  nunc  mca  regna  te- 
net.' Lib.  IV.  7.  '  Longa  inea  in  li- 
bris  regna  fuere  tuis.'  Et  mox,  *  Et 
quererer  lecti  frigida  regna  mei.* 
Idem. 

301  Nee  ea  contenta  rapina  est]  Pu- 
teaneus  et  quinquc  alii  contenta  rapina. 
Scribe,  wee  ea  contenta  rapina.  Sub 
titulum  nostros  misit  avara  lares.  Frus- 
tra  scripti  sub  titulo.  Tibullus,  '  si 
jusserit  ilia,  Ite  sub  imperium  sub 
titulumque  lares.'  Idem. 

301  Ante  siias  fores]  Suam  forem 
nnusnieus:  bene.  Idem. 

307  Per  totos  marcescant  omnia  sen- 
sus]  Unus  vanescunt,  alius  manescant : 
prior  Mentelianus  ueescant.  Regius 
cum  duobus  aliis  inacescant :  vere  ; 
atque  ita,  quem  nihil  pra>terit,  per- 
spicacissimus  Gronovius  Observ.  lib. 
II.  c.  21.  Is  plura  de  eo  verbo  col- 
legit.  Nun  cessent  codex  Jureti  frus- 
tra :  inacescere  Scriboiiius  Largus 
Compositione  civ.  et  Marcellus  Em- 
piricus  (juoque  dixerunt.  Sic  '  in- 
amarescere'  Horat.  ii.  Sat.  7. '  Nempe 
inamarescunt  epulic  sine  line  petit*.' 
Idem. 

308  Odii  seminn  quare  tui]  Malo 
tuis  odiis,  dixi  supra  ad  v.  113.  Se- 
quent! versu  possis  pro  posses  meliores. 
Idem. 

311  .T:ger]  Amore  captus. 

315  rrofuit  assiduc]   Assidua  arnica 


3254 


NOT/E    VARIORUM    IN    OlIDIl 


Regius  :  eleganter.  Sic  in  Ibide  li- 
bri  veteres,  '  Visceraqne  assidua  de- 
dita  praebet  avi.'  Heins. 

318  Vt  verum  co7iJiieamur~\  Vere  tam 
hie  qiiam  seqiienti  pentametro  libri 
meliores,  et  recte.  Intra, '  Sic  facies 
vere,  quod  meditatus  eris.'  Idem. 

320  Nee  tameni  Et  tamen  scribe 
cum  Puteaneo  et  Argentineusi :  ali- 
ter  sensus  non  constabit;  etsequenti 
versu,  Quam  brevis  est !  nee  erat,  cum 
eodeni  Puteaneo  et  duobus  aliis : 
vulgati  insulse,  et  erat.  Idem. 

322  Hinc  odio']  Hwe  scripti  pleri- 
que.  Idem. 

323  Et  mala  sunt  vicina  bonis~\  Lego, 
Ut  mala  sunt  rieina  bo7iis :  hoc  est, 
queraadmodum.  Idem. 

325  Quam  potes'\  Regius,  Putea- 
neus,  et  plures  alii.  Qua  potcs;  nil 
muta :  dictum  alibi.  Sic  infra  libri 
quidam  veteres,  *  Et  modo,  quam 
poterat,  latum  spectabat  in  aequor.' 
Trist.  I.  El.  8.  '  Quam  potes  excusa, 
nee  amici  desere  causam.'  Sic  libri 
quidam  veteres:  ut  et  in.  El.  3. 
'  Quam  potes,  extcnua  forti  mala 
corde  ferendo.'  Et  Eleg.  iv.  •  Et 
quam  quisque  potest,  oro,  maJa  nos- 
tra levate.'  El.  7.  '  Effuge  venturos, 
quam  potes,  usque  rogos.'  Lib.  iv. 
Eleg.  8.  '  Sed  qui,  quam  potuit,  dat 
maxima,  gratus  abunde  est.'  Met. 
III.  vs.  300.  ex  antiqnis  itidem  libris, 
'  Quam  tamen  usque  potest,  vires  sibi 
demere  tentat.'  Et  lib.  viii. '  Quam 
potuit  precibus  deus  annuit.'  Val. 
Maximus  iv.  1.  *  Fabius  Maximus 
cum  a  se  quinquies,  et  a  patre,  avo, 
proavo,  majoribusque  suis  saspenu- 
niero  consulatum  gestum  animadver- 
teret ;  comitiis,  quibus  filius  ejus 
summo  consensu  consul  creabatur, 
quam  potuit,  constanter  cum  populo 
egit,  ut  vacationem  aliquando  hujus 
honoris  FabiaR  gcnti  daret.'  Idem. 

320  liriri  limite]  Brcvi  via  :  trans- 
cundo  (le  virlute  ad  vitium. 

329  Et  jiolcrit  diei  petulans]  Invere- 
cunda  potcrit  appcllari.     Qucc  rustica 


non  esf]  Quae  est  urbana.  Fabins 
'  urbanitatem'  appellat,  in  qua  nihil 
absonum,  nihil  agreste,  nihil  incondi- 
tum,  nihil  peregrinum  neque  sensu, 
neque  verbis,  neque  ore.  gestuve  pos- 
sit  deprehendi. 

331  Caret  tua  dote  puella']  Tua  fee- 
7nina  dote  scripti  fere  omnes  cum  pri- 
ma editione;  bene:  ita  sa^pe  pro 
amica  Noster :  nam  '  puella'  raox 
sequitur.    Heins. 

332  Blandis  Sams']  Blandis  verbis. 

333  Exige  quod  cantetl  Ut  cantet 
Regius  et  Puteaneus  cum  alio  Regio : 
uti  cantet  Scaligeri  Excerpta  et  Jureti 
cnm  uno  Puteaneo.  Lege,  exigilo 
cantet:  saepe  sic  peccatum.  Pro  .si 
qua  est,  unus  ex  nieis  si  qua  sint.  Forte, 
si  cui  si7ie  voce  puella  est.    Heins. 

334  Fac  saltet,  nescit  si  qua  movere 
pedeni]  Movere  manuni  Regius,  et  pro 
diversa  lectione  Puteaneus  cum  Lin- 
colniensi :  optime.  Movere  manum, 
Xiipovoixeiv :  sic  et  lego  Met.  xiv.  '  In 
numerum  motis  mauibus  duxere  cho- 
reas.' '  Jactare  in  numerum  brachia' 
Lucretio,  et  '  moUia  mobiliter  bra- 
chia mittere'  1.  iv.  Gestus  enim  ma- 
nuum  et  brachiorum  in  saltatione 
puellarum  plus  coramendabatur,quam 
pedum  motus.  Noster  sic  passim 
Fast.  III.  '  Illic  et  cantant  quicqnid 
didicere  theatris,  Et  jactant  faciles 
ad  sua  verba  manus.'  Art.  Am.  in. 
'  Quis  dubitet,  quin  scire  velim  sal- 
tare  puellam,  Ut  inoveat  posito  bra- 
cilia  docta  mero?'  ubi  forte  brachia 
ducia  reponendum.  Amor.  ii.  4.  *  Ilia 
placet  gestu,  numerosaque  brachia 
ducit,  Et  tenerum  niolli  torquet  ab 
arte  latus.'  Et  Ponticorum  I.  iv.  2. 
'  Sive  quod  in  tenebrisnumcrosos  po- 
nerc  gestus,  Quodquc  legat  nemo 
scribere  carmen,  idem  est:'  ubi  per- 
peram  grcssus  in  multis  codicibus  ex- 
stat.  Noster  infra,  '  Enervant  ani- 
mos  loti,  citharaeque  ly  raeque,  Et  vox, 
et  numeris  brachia  mota  suis.'  Lib. 
II.  '  Brachia  saltantis,  voceni  mirare 
canentis,  Et  quod  dcsicrit,  verba  que- 


REMGDIA    A.MOKIS. 


3-2 


on 


rentis  liabe.'  Ita  Jiivcnalis  cum  dixit, 

*  Chiiononion  Lapdain  inolli  saltantc 
KatUyllo.'desigiiat  gesticiilatioiie  ma- 
iiiiiini  saltiitioneni  potissinmin  fiiisse 
confectam.     Propertius  n.  Elef,'.  22. 

*  Sive  aliquis  luolli  dcdiicit  Candida 
gestu  Kiachia:  sen  varios  iiicinitorc 
modes.'  Statins  Sylvanim  I.  iii.  ad 
UxoTcm, '  Candida  sen  molli  deducit 
braciiia  motu/  hoc  est,  saltat :  male 
diducit  legitiir.  L.  in.  Artis, '  Ciii  vox 
est,  canta,  cui  mollia  biachia,  salta; 
Et  quacunque  potes  dote  placere, 
place.'  '  Diiceie'  igitur  et '  deducerc 
braciiia,'  in  saltatione  idem  quod  mo- 
vere.  Sed  et  *  jactare '  dicebant.  Pro- 
pertius IV.  Eleg.  9.  '  Nanus  et  ipse 
suos  breviter  concietus  iu  aitus  Jac- 
tabat  truncas  ad  cava  buxa  manus.' 
Noster  East.  iii. '  Illic  et  cantant quic- 
quid  didicere  theatris,  Et  jactant  faci- 
les  ad  sua  verba  manus.'  Sed  et  dc  na- 
tatione  Epistola  Leaudri, '  Jactabam 
liquido  bracbia  lenta  mari.'  Quare 
parum  abest,  quin  apiid  Propertium 
IV.  Eleg.  5.  illis  versibus,  '  In  mores 
te  verte  viri  :  si  cantica  jactat,  I 
comes;  et  voces  ebria  junge  tuas,' 
si  brachiajactat  censeam  reponendum. 
Idem. 

335  Barbara  sermone  cst'\  Sermonciii 
est  Patavinus:  ut  sit  Graecismus,  cu- 
jus  iiolae  multi  occurrunt  apud  Na- 
soneoi  nostrum.    Idem. 

337  Durius  incedit,  face  ut  umbulet] 
Script!  plerique /uc  amt«i«<.  Kegius, 
fac  inambulet.  Excerpta  Scaligeri/ute 
innmbulet;  rccte:  face  pro  fac  usita- 
tissiiuum  nostro.  '  luambulaudi'  ver- 
bo  frequenter  usus  est  Cicero  :  bine 
et  '  inambulatio'  apud  Catullum. 
Idem. 

337  Omne  papilla;  Pectus  habent :  vi- 
tium  fascia  nulla  legal]  Pectus  liabcnt 
tumidce,  priscai  editiones  ct  Sarravia- 
nus  cum  quatuor  aliis  codicibus: 
quod  pra;  vulgata  lectioue  placet. 
Mulim  etiam  fascia  nulla  liget,  quam 
tegat.    Sic  Martialis,  '  Fascia  luctan- 


tes  domiiia!  comptscc  papillas.'  Idem. 

33'J  Narra  ijuud  rideat  ilia]  IMulti 
ipsa;  unus  »/).vu//i ;  Hcgius  «7//;  distin- 
gue, narra,  ipwd  rideat,  Hit;  nisi  malid 
forte,  nuo  rideat,  vi  quojleat.    Idem. 

340  MulUhus  est  oculis]  Hi  liabet 
oculos  ad  flendum  faciles. 

311  Cum  se  ?)o/j  finxerit  ulli]  Cum 
nondum  se  fiicaverit,  aut  gemmis  or- 
naverit,  ut  alicui  placeat. 

310  Ilac  ccgide]  TEgis  est  muni- 
mentum  pectoris  lureum,  liabens  in 
medio  Gorgonis  caput :  quod  nuini- 
mentum  si  in  pcctore  numinis  fuerit, 
asgis  vocatur;  si  in  pectore  liuminis, 
sicut  in  antiquisimperatorum  .statuis 
videmus,  lorica  dicitur.  Hie  auteni 
gemmas,  quibus  teguntur  foemina;, 
'a?gida  apj)ellat  Ovidius,  quod  illae 
defendant  deformitatem  iiis  ornamen- 
tis,  ut  a;gis  pectus  tuetur. 

347  Improvisus  ades]  Puellam  im- 
proviso  adeas,  antequain  ornetur. 
Inermem]  Inornatan;. 

348  Vitiis  cxcidet  ipse  suis]  Scripti 
illu:  sic  et  alibi  noster,  ut  Art.  1. 1. 
'  Excidit  ilia  inetu,  rupitque  novissi- 
ma  verba.'  Lib.  ii.  *  Quae,  simul  in- 
visas  crimen  pervenit  ad  aures,  Ex- 
cidit, et  misera^  voxque  colorque 
fugit.'  Lib.  III.  '  Procris  ut  accepit 
iiomen,  quasi  pellicis  Aurir,  Excidit, 
etsubitomuta  dolore  fuit.'  Trist.  i. 
Eleg.  1.  *  Ingenium  tantis  excidet 
omne  malis.'  Eleg.  5.  '  Si  quid  et  in 
nobis  vivi  fuit  Ante  vigoris,  Extinc- 
tum  longis  excidit  omne  malis.'  Eleg. 
4.  '  Quam  stibeant  animo  meritoruiii 
oblivia  nostro,  Et  longa  pietas  exci- 
dat  ista  die.'  '  Excidere  sibi'  dixit 
Seneca  Hippol.  '  Quis  me  dolori  red- 
dit,  atque  a'Stus  graves  Reponit  ani- 
mo ?  quam  bene  cxcidcram  milii !' 
Piiffidra,  deliquiura  animi  passa. '  Liu- 
qui'  dixit  noster  Epist.  Phyllidis : 
'  Linquor,  et  ancillis  excipienda  cado.' 
Eastorum  v.  '  Excidit,  et  la;vo  fixa 
sagitta  pede  est.'  Excidet]  Animo 
tuo.     Suis  titiis]  Sua  turpitudiue. 


32.50 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


349  Non  tamen']  Nee  prima  editio 
et  script!  nonniilli.    Heins. 

350  Failit  cnim  multas]  Multos  Re- 
gius; et  bene.    Idem, 

351  Turn  quoque  comjiositis  sua  cum 
Unit  or  a  venenis]  Cotnpositis  cum  Unit 
Regius  corrnpte ;  forte  pro  Uverit : 
ita  enim  dicebant  qiioqne  veteres,  non 
leverit  tantumniodo:  vel,  cumpositis 
sua  leverit  ora  venenis.  Cum  positis  sua 
colUnet  Ptiteaneus  cum  qiiinqHe  aliis ; 
recte:  \imis  coUiget ;  quod  proximum 
vero.  Sic  apud  Horatiuni,  '  crincs 
pulvere  coliiues.'  Compositis  cum  Uniet 
ora  venenis  prinia  editio  et  ex  scriptis 
niulti ;  non  male,  a  Uniendo,  si  lex 
metri  id  ferret.  '  Posita  venena,' 
neinpe,  in  mensa.  Art.  Am.  iii.  *  Nee 
tamen  nt  positas  mensa  deprendat  a- 
mator  Pyxidas:'  iibi  dixi  de  hoc  loco. 
Sic  '  posita  Iticcrna'  Epist.  Herns;  et 
'  posita'  dapes'  sape  i^ibi ;  et  '  posi- 
tus  Bacchus  ;'  de  quo  Artis  1.  i.  Unus 
codex  Regius  dcUnit,  alius  dcUnet; 
quo  verbo  nsus  est  Accius.  Idem. 
Compositis  venenis']  Fucum  intelligit, 
quo  mnlieres  faciem  fingnnt. 

355  Ilia  tuas  redolent,  Phrneu']  Phi- 
neus  rex  fuit  Arcadia>,  qui  filios  oc- 
cacavit :  in  cnjus  vindictam,  ilium 
quoque  Dii  oculia  privarunt.  Dapi- 
btis  non  poterat  vesci  :  nam  admotsi 
Harpyia>  niensis,eas  ventris  prohivie 
f(Edabant.  Fabulani  babes  Metani. 
VII.  3.  et  Diod. 

35G  Nausea  facta  meo  est]  Malim 
nuta;  scd  libri  obstant.    llcins. 

357  Medio  Veneris  prastemus  in  «sw] 
Mrdios  in  ttsus  Putcaiieus  et  qiiatuor 
alii ;  prcrstamus  idem  cum  Jurcti  libro ; 
.sf d  Farnesianns  unus  prastentur,  quod 
seqnor.    Idem. 

3f)1  Quam  volet  impugnent]  Impug- 
ncl  pkri(|ne  scripti.  Pro  Quatn  volet, 
<iui  prima  editio  et  exarati  calaino 
qnatr.ordecim  :  Quod  volet  Regius  et 
I'uteaneus  et  multi  alii:  duo  (juamli- 
I'll;  (Ic  quo  ad  Epist.  VI.  140.  imus 
Quulihel;  unus  item,  Qua  v(dcl:  Ex- 
ccrpta  I'uttani  Quo  volet.    Latct  ali- 


qnid.  Jnreti  oxcerpta  Qimm  tolel. 
Idem. 

365  Ingeniiim  magni  litor]  Tangit 
Ovidius  historian!  quam  Vitruvius 
lib.  VII.  de  Architectura  refert.  Ea 
talis  est:  Quum  Zoilus  libros  in  Ho- 
nierum  composuisset,  Alexandriae  eo» 
recitavit  Ptolema-o  regi :  cni  nullum 
ille  dedit  responsnm,  quod  tantum 
poetam  immerito  cnlpari  videret.  Is 
postea  ad  egestatcm  compulsns,  re- 
gem  adiit,  rogans  ut  sibi  aliquid  dari 
juberet.  Tum  rex  respondit:  Ho- 
merus,  qui  ante  annos  mille  decessit, 
aevo  perpetno  tot  millia  hominum 
pascit.  Quare  tu  quoipie  debes,  qui 
nicliorr  ingenio  te  profiteris,  non  mo- 
do  nnum,  sed  ctiam  plnres  alere  pos- 
se. Accusatus  dcinde  Zoilus  parrici- 
dii,  cruci  affixus  est.  Hie  ergo  cum 
csset  Homeri  obtrectator  adoptavit 
sibi  hoc  cognomen,  ut  Homeroinas- 
tix  vocaretnr. 

3G6  Quisquis  cs]  Recte.  Non  enim 
constabat,  quis  ant  enjas  fuisset  Zoi- 
his.    Ileins, 

3G7  Et  tua  sacrilega']  Maronem  di- 
cit,  qui  cecinit  adventiim  /Eneae  in 
Italiam,  &c.  Et  tamen  clarissimus 
poiita  non  caruit  obtrectalore. 

309  Suinma  petit  livor]  Distichon 
hoc  superlhmm  est,  cum  de  livore 
jam  egerit.    Heins. 

372  lixigc  quaque']  Sarravianiis 
quodqne:  lAc^ms,  quidque ;  bene.  Idem. 

373  Mcconio  pede]  Versu  heroico, 
quali  usns  est  Homerus. 

37G  Versilms  e  7nediis]  Usibus  e  me- 
diis  Regius.  Lego  Lusihus:  sic  Pont. 
IV.  Eleg.  ult.^'  Et  tua  cum  socco  Mu- 
sa,  Melisse,  levi:'  scripserat  cnim  lii- 
dicra  ct  jocos  Melissns,  nt  illic  <lice- 
inus.  Vcrsibus  e  modicis  Putcaneiis. 
Reliqui  pleriqiie  majori  ex  parte 
Versihus  in  mediis.  Heinsius.  Versi- 
lms c  mediis]  E  mediocri  dicendi  ge- 
nerc,  ct  rebus  ac  personis  conveni- 
ente.  Est  cnim  (^omiedia,  privatae 
civilisquc  fortuna",  sine  periculo  vi- 
tir,  comprehensio.      Succus  hahendns 


REMKDIA     A  MORIS. 


3257 


erit^  Socam  pro  comico  stylo  posuit, 
lit  supra  cothurnum  pro  tragico. 

377  Liber  in  ndvcrsos  hostcs]  lanibi- 
iiim  carmen  est  malediciiiii,  a  ianibo 
pede  sic  appcllatiini.  Hnjiis  carmi- 
nis  prEccipiii  scriptores  fiiore  apud 
Gra'cos  Archilochiis  et  Hip|)onax: 
apud  Romanes  vcro  Luciliiis,  Catul- 
lus, Horatius. 

378  Kxtrcmum  seu  trahal  ilk  pcdem] 
Duplicem  iambicum  versuni  dcsit^nat: 
scilicet,  rectum  iambicum,  et  choriam- 
bum,  vel  scazonta,  hoc  est,  claudi- 
cantem.  Ambo  autcm  versus  trime- 
tri  appcUantur:  constat  enim  sex 
pedibus,  suntquc  utrique  ad  maledi- 
centiam  tacti.  Per  *  celcrom'  ergo 
*  pedem,'  rectum  iambicum  :  per  '  ex- 
trcmum'  vero,  claudicanteni  et  sca- 
zonta intclligito. 

379  lilanda  elegeia']  '  Versibus  im- 
paritcr  junctis  querimonia  primum  ; 
Post  etiam  inclusa  est  voti  sentcntia 
compos.' 

380  Et  levis  arhitrio  ludat  arnica  sua] 
Laudat  Regius,  et  cantat  superior! 
versu:  Umdat  etiam  quinquc  alii ;  plu- 
reSjplaudat;  uniis,  iaurfet.  Forte  scri- 
bendum,  Et  levis  arbitrio  plaudat  arni- 
ca tuo:  hoc  est,  tuis  desideriis  applau- 
dat  eequa. 

381  Callimachi  numeris]  Versibus 
clegis,  in  quibus  scribendis  Callima- 
chus  primas  obtinuit.  Achilles]  For- 
tiiim  gesta. 

38'2  ('ydippe']  Cujus  nominis  pol'ma 
scripscrat  Callimachus,  ex  quo  frag- 
nicnta  ab  aiitiquis  Grammaticis  citan- 
lur.  Ileins.  Cydippc]  Aniica  Acon- 
tii :  hoc  est,  materia  mollis  et  lasciva. 
Oris  tni']  Tui  carminis  et  cantus.  Ho- 
meriis  enim  viroruin  fortium  facta 
cccinit,  lion  aiitem  amatoria.  Non 
est  oris,  Ilomere,  tui]  Redi  ad  Amor. 
II.  1.  12. 

383  Quis  feret]  Rcctiiis  alii  feral : 
et  tum  scqucnti  versa  I'eccet  quoque 
sit  scribendum.  Si  quis  agat  etiam 
recte  prima  cditio  cum  Piiteanco  et 
nuiltis  aliis.    Ildns.     Quis  ferat  An- 


dromachrs  perugcntem  Thaida  partes] 
Redi  ad  Art.  in..'>iy.  *  Niinqnamego 
le,  Andromache,  ncc  tc,Tccnicssa,  ro- 
garcni.'  Fuit  enim  gra\issima  tormi- 
na. Quod  gravitcr  expriniit  Virg. 
^neid.  m.  '  Heu!  quis  to  casus  de- 
jectam  conjuge  tanto  Kxcipit^  aut 
qua-  digna  satis  fortuna  revisit  ;■  Hec- 
toris  Andromache.' 

388  Vincimus]  Vicimus  Regius  alii- 
qne  complures.  Heins.  Vicirnm]  Sii- 
])eravimus  invidos.  Acta  rca  est] 
Agere  reum,est  reum  accusarc  ;  per- 
agere  vero  reum,  est  condcmnare. 

391  Sed  nimium  properas]  Iiivide. 

392  Et  capient  amii  carmina  muUa 
mei]  Script!  non  pauci  capient  animi 
carmina  plura:  plura  quoque  codex 
Jureti :  capiunt  Regius.  I'olitiani  li- 
ber capient  aniini  carmina  magna  mei ; 
quod  placet:  modo  capiunt  cum  Regio 
admittas  :  hip'! '  capax  animus.'  Le- 
gebam  aliquando  pro  carmina  mulla, 
culta:  ut  de  Horatio  in  Tristibus, 
'  Diim  ferit  Ausonia  carmina  culta 
lyra.'    Heins. 

393  iStudium  fama  mihi  crescit  ho- 
nore]  hcgefamcehonora::  utapudSta- 
tinm  Theb.  ii.  *  Vos  quoque  Thes- 
piadae  non  inficiatus  honora  Arcnerim 
fama:'  quo  respicit  nniis  codex  Pa- 
tavinus,  in  quo  honesta;  editio  prima 
et  script!  nonnuU!  amore.  Sed  cnm 
Kegius  et  Puteaneus  a  manu  prima 
agnoscant,  mihi  crccil  honori,  alii  sex 
crescit  honori,  forte  Icgas  rectius/uj/we 
sludium  mihi  cessit  hnnori,  ve\,cedit: 
nam  in  uno  Vaticano  est  credit.  Sic 
*  bene  ccderc'  in  Fastis  1.  ii.  vs.  380. 
'  Et  mcmorem  famam,  quis  bene  ces- 
sit, habent :'  ita  locus  mendosissimus 
ex  vestigiis  veterum  librorum  est 
scribendus  ;  ubi  plura.    Idem. 

394  Principio  clici]  In  aditu  et  pri- 
mordio  faniJE  comparandaj  nonnulla 
est  mihi  ilifficultas.  Noster  anhelat 
eipius]  Vester  Kegius  et  tres  alii ;  me- 
lius: ut  ad  livorem  referatur.    Heins. 

396  Quantum  Virgilio  nolnle  debet 
opus]  Epos  Icgebat  Muretus  apud  Cio- 


3258 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


fanuni:  quod  si  hoc  loco  admittimus, 
etiam  Statio  eiit  reddendum,  iibi  de 
Heroo  carmine  Sylv.  i.  Epithalaniio 
Stellae,  '  eat  enthea  vittis,  Atque  he- 
deris  redimita  cohors,  ut  pollet  ovanti 
Qiiisque  lyra  :  sed  praecipue  qui  no- 
bile  gressu  Extreme  fraudatis  epos  :' 
ita  enim  scribo.  Martialis,  '  Scribe- 
bamns  epos;  ccepisti  et  scribere: 
cessi.'  '  Forte  epos'  dixit  Horatiiis, 
ubi  agit  de  Vario.  Hoc  tamen  Na- 
sonis  loco,  vulgatam  lectionem  non 
temere  eoUicitem,  praesertim  cum 
scripti  codices  nostri  omnes  pro  ea 
stent.  Nam  per  nobile  opus  quid  in- 
telligat,  satis  apparet,  cum  de  Vir- 
gilio  loquatur.  Sic  idem  Statins  Sylv. 
IV.  '  Jam  diu  lato  spatiata  campo 
Fortis  heroos  Erato  labores  Differ, 
atque  ingeus  opus  in  minores  Con- 
trabe  gyros.'  Propertius  Eleg.  m.  2. 
*-  quis  te  Carniinis  heroi  tangere  jus- 
sit  opus  ?'   Idem. 

398  Gyro  curre  tuo']  Tuam  materiam 
et  opus  exequere. 

399  Petetur^  Lege  petentur :  versus 
enim  exigit  ut  rh  concubitus  sit  plura- 
lis  numcri.  Heins. 

401  Pleno  si  corpore  suyncJi']  Pedore 
Puteaneus  et  Jureti  excerpta  cum 
aliis  nonnuUis.  Idem. 

403  Tim  prima  voluptas]  Tibi  rec- 
tius  duo  libri.  Idem. 

405  I'rigore  soles]  Concinnius  Sar- 
ravianus  et  quinque  alii,  frigora  sole: 
alii  totidcm /rig-ora  soles,  proxime  ve- 
rum.  Idem. 

407  Veneris  quoque  junge  Jigurmri] 
Venerem  jungc figura  Regius  et  Putea- 
neus pro  diversa  lectione,  bene  ;  quo- 
modo  et  duo  alii  :  et  sequenti  versu 
pro  quawAiue  deccre  pntes,  quaque  libri 
mcliorcs;  putas  Regius  et  multi  alii. 
Scribe,  gua^ue  deccre  potest:  alioquin 
sensum  vix  commodum  elicias  :  alter 
Regius,  Venerem finge figura  ;  sed  Ju- 
reti codex  et  Puteani,  Veneri  quoque 
jungc  figuram,  Quam  ininime  jungi 
quamque  deccre  putcs.  '  Jungcrc  Ve- 
nerem' cleguntius  tsl.     Art.  lib.  Ji. 


'  Utque  velis,  Venerem  jungunt  per 
niille  figuras.'  Martialis  Epigr.  ii.  53. 
'  Quod  plebeia  Venus  gemino  tibi 
jungitur  asse :'  ita  scribe  ;  cum  nullo 
sensu  in  vulgatis  legatur  vincitur.  In 
antiquis  codicibus,  niaxime  Bilbilita- 
ni  poetae,cetgproniiscue  contiindun- 
tur.  Noster  in  Ibide,  '  Quamque  sui 
Venerem  jnnxit  cum  fratre  mariti 
Locris.'  Tibullus  Eleg.  i.  9.  '  hunc 
ego  credam  Cum  trucibus  Venerem 
jungere  posse  feris.'  Et  Eleg.  iv. 
13.  '  Hoc  primum  juncta  est  fcedere 
nostra  Venus.'  Auctor  Argumento- 
riim  Virgilii  lib.  iv.  de  yEnea  et  Di- 
done, '  Veneris  clam  foedera  jungunt.' 
Sic  'jungere  membra'  Noster  lib.  ii. 
Fast.  '  vital  Vestra  soror  summo jun-* 
gere  membra  Deo  :'  ut  et  alibi  non 
semel.  '  Jungere'  quoque  '  gaudia'  et 
'  amplexus,'  et  '  corpora:'  'jungere 
concubitus'  Avienus  descriptione  or- 
bis  :  sic  '  committere  Venerem'  Pro- 
pertius Eleg.  II.  15.  ut  quidam  co- 
dices, '  Non  juvat  in  casco  Venerem 
committere  motu.'  Et  Eleg.  iv.  7. 
'  Saepe  Venus  trivio  commissa,  et 
pectorc  misto  Fecerunt  tepidas  pal- 
lia nostra  vias  :'  ita  et  illo  loco  ex 
vetustis  libris  legendum.  Ca^terum 
figuram  Veneris  alibi  quoque  dixit 
Trist.  II.  '  Sic  quaj  concubitus  varios 
Venerisque  figuras  Exprimat,  est  ali- 
quo  picta  tabella  loco.'  Eodem  libro 
'  Veneris  stantes  ad  genus  omne'  dix- 
crat.  Auctor  etiam  obscoeni  carmi- 
nis,  '  Quo  tot  figuras,  quot  Phila>nis 
enarrat,  Non  admovente,  pruriosa 
discedit :'  ita  ex  vestigiis  libri  vetusti 
legendum,  qui  habebat  admonetis; 
nam  pruriginosa  lex  carminis  non  ad- 
niittit :  versus  isti  niendosissimi  erant. 
Idem. 

409  Ruro  tibi  veia  fate7itur]  Rarce 
Puteaneus  et  editiones  nonnulla^  Re- 
gius r«ra  est  ibi  vera.  Lego  rarw  sibi 
vera ;  et  sic  alter  Kcgius.  Blandiun- 
tiir,  inquit,  sibi  et  verba  dant.  Vul- 
gata  lectio  quid  sibi  vclit  non  video. 
Idem, 


REMEDIA    AMORIS. 


3259 


411  Tuuc  ctiamjiibeo']  Jiticds  alter 
Regius.     Lc(;ojulieam.  Idem. 

415  Dum  piget,  et  7mllatn  mallcs  tcti- 
gisse  ptu'llain]  3IaUs  Hegiiis,  Putca- 
neiis,  ct  duo  alii :  forte,  ut  nuUam  mails. 
Saepe  sic  peccatuni.  Idem. 

417  Qiuccunque  in  cor  pore  menda 
esf\  Quodcunque  mendiim  Itegitis  et 
Puteaneus  cum  trihus  aliis.  Lego, 
quodcunque  mendi :  dixi  supra.  Sep- 
tem  alii  quodcunque  mendcc  est ;  etiam 
bene.  Idem. 

423  Tu  tantum  numero  pugiui]  Duo 
libri,  Tu  tamen  et :  uiius,  Tu  tamen  in  : 
alius  Tu  tantum  in.  Lege  Tu  tantum, 
i,  numero  pugna ;  vide  quw  notavi 
Amor.  III.  4.  1.  Pra-ceptaque  in  usunt 
Puteaneus,  non  unum.  Idem. 

424  Grandis  acervus]  31agnus  qui- 
dam  ex  meiioribus.  Idem. 

435  Attrahat  ilk]  Attruhet  scripti 
meliorcs.  Idem. 

438  Et  vidit  qua  mas]  Max  libri 
meliores,  sed  male.   Idem. 

4 10  Expedienda  tameti'\  Experienda 
Puteaneus  et  multi  alii  ex  scriptis 
cum  prima  editione  :  sic  infra  vice 
versa  scribendum  est,  *  Spe  citius 
nionitis  expediere  meis ;'  ubi  experi- 
ere  legebatur. 

446  Sectaque  subducto  stipitcflamma 
perif]  Ita  Jureti  codex :  quod  ferri 
non  potest,  cum  mox  pr»cesserit. 
Prima  editio  et  major  scriptonini 
pars  Mugnaque:  octo  codices,  Lata- 
que :  quinque  Altaque  :  tres  Lentaque : 
duo,  Multaque :  unus,  Cunctuque :  alius, 
Totaque :  vetustissimu  editio,  ct  quin- 
que scripti,  Ldsaque:  Politiani  Lee- 
taque:  Regius  Ilasaque  vel  Cassaque ; 
quod  postremum  aniplcctor.  Vide 
Notas  Fast.  vi.  400.  Puteaneus  To- 
taque et  Lataque  vel  Lasaque  pro  di- 
versa  lectionc.  Praeterea  pro  sh6(/mc<o 
Regius  optimus  et  septem  alii  seducto : 
etiam  bene.  Nee  male  diducto 
Puteaneus  cum  alio  ex  nostris.  Ileins. 
44T  Ceratas  puppes]  Naves  vel  pice 
velcera  illitas. 


448  Ncc  suns']  Non  satis  scripti  ma- 
joii  ex  parte.     Hdns. 

449  Qui  siln  jam  pridem  solatia  Una 
jiaravit]  '  Conimodius  esse  opinordu- 
plici  spe  niticr.'  'i'er.  I'liorm.  iv.  2. 
Cui  respondct  illud  IMauti  in  Trucul. 
IV.  4.  15.  '  Sed  tauien  ('ogitato,  nnis 
pusilliis  quam  sit  sapiens  bestia,  itta- 
tcm  qui  uni  cubili  nun(|uan)  coiumit- 
tit  suani.  Quia  si  ununi  ostium  obsi- 
deatur,  aliiid  \)erfiigium  gcrit.' 

451  At  tibi  quifueras]  Docct  ab  eo 
(|ui  uni  tantum  puell;e  addictus  fue- 
rat,  alteram  quoque  invcniendam  esse, 
quo  prior  amor  ab  altero  vincatur. 
Fueras  domince]  Fueris  Regius,  Putea- 
neus, et  septem  alii.  Ilcins. 

453  In  Frognide  perdidit  ignes]  Va- 
riant hie  denuo  codices.  Naugerius 
notat  Fhrunide  ex  suis  ;  qui  dc  liac 
fabula  nilul  sibi  esse  compc  rtum  fa- 
tetur.  I'uteaneus  Procride  :  Regius, 
Prognecde  :  alter,  Prognide :  Progride 
Palavinus.  Lego  Procride.  Procri- 
dis  enim  amore  captus  Minos,  cnni 
cam  Cephalo  elapsam  et  fugitivani 
excepisset  in  (^reta,  cane  donasse 
vclocissinio  fertur,  de  quo  ad  lib.  vii. 
Met.  nobis  erit  agendum.  Ejus  reL 
meminit  Scholiastes  Germanici  inter 
alios :  sed  prae  ceteris  Antoninus 
Liberalis  cap.  41.  Metam,  Pala>pha- 
tus  etiam,  et  Pollux.  Capterum  pro 
perdidit  ignes  optime  Puteaneus,  pro- 
didit ;  nt  et  duo  aut  tres  alii.  '  Pro- 
dere'  Donatus  ad  Terentium  pro  de- 
serere,  projicere  exponit  fretjnenter  : 
sic  Dido  de  lEncA,  '  Non  jam  conju- 
gium  antiquum,  quod  prodidit,  oro.' 
Propertius  Eleg.  ii.  7.  '  Nam  citius 
paterer  caput  lioc  tliscedere  collo, 
Quam  possem  nuptai  prodere  amore 
faces.'  Idem.  Procride]  Procris  enim, 
Cepbali  uxor,  Miiioa  laborantem  sa- 
uavit,  ut  scribit  Hyginus. 

455  Amphilochi  fraler  ne  Phrgida 
semper  amurct]  Amarit  rectius  lega- 
tur.  Caiterum  totus  hie  versus  valde 
est  turbatus  in  libris  scriptis  :  ita  ta- 


32G0 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


men  nt  ad  vulgatam  ii  lectionem 
alludant,  ciii  controversia  nou  est 
movenda.  Historiain  banc  tangit  nos- 
ter  ctiaiu  in  Metamoipli.  ix.sed  pan- 
els verbis.  Agitur  antem  liic  de  Alc- 
maeone,  qui  Alphesibceae  Phegei  filiae 
Caliirrhoen  Acheloi  filiam  superduxit : 
rem  narrant  cum  alii,  turn  Pausanias 
ill  Arcadicis,  et  Apollodorus.  Alc- 
mseon  et  Amphilocims  Amphiarai 
filii :  male  ergo  Antiochi  frater  in 
multis  codicibus.  Apud  Lucianum 
quoque  iu  Pseudomanti  hie  Amphia- 
rai filius  perperam  'Avti\6xos  appella- 
tHr,\)ro'Afi(pi\6xos.  Heins.  Amphilochi 
fraterl  Fabula  talis  est :  Alcmaeon 
filins  vatis  Amphiarai  quaerebat  pur- 
gari  ob  inteifectam  matrem  Eriphy- 
len,  veuitque  ad  PJiegeiim  patrem 
Alphesibceae,  cui  dedit  raonile  mater- 
num  preciosum,  ciijus  et  maritus  fac- 
tiis  est.  Profectus  delude  ad  Ache- 
loum,  filiam  ejus  adamavit,  nomine 
Calirrhoen :  quae,  quum  et  ipsa  monile 
illud  posceref,  rediit  ad  Alphesi- 
boeam;  sed  illic  a  Teineno  et  Asione 
Alphesibceae  fratribusinterfectus  est. 
Alphesiboea  autem  fratres  in  ultio- 
nem  necati  mariti  interfecit.  Ovid, 
in  Met.  viii.  fabulam  breviter  tangit. 

457  Et  Paris  CEnoiien  summos  te- 
nuiaset  in  atinos']  Rectius  Regius,  Pa- 
rin  Ginone.  Idem  ad  annos  cum  aliis 
plerisque.  Hcins. 

458  Qibulia  peUice]  Helena  ex  La- 
cedxmonia. 

459  Odrysio  tyranyio]  Tereo  regi 
Daulidis,  oriundo  a  Thracibus. 

460  Clausw  soruris]  Philomelae,  a 
Tereo  ductae  in  stabula,  ibiqueinclu- 
sa;. 

401  Turha  fatigat]  INIalim  fatigct. 
Hcins. 

403  Pnrcius  e  ynultis  mater  dcsideral 
unarn]  Rigius  pra'stantissimus  Pori- 
ttm.  Leg(;  Fortius  ;  et  vide  qua:  no- 
lavi  vs.  281.  lil)vi  prinii  Arlis.  '  Kor- 
tis,'  qurt>,  dolori  nioderatur,  c.t  adfcc- 
tibus:  id(|uo  ex  plarito  Stoicorum, 
apud  quo^  ioititudo  in  roborc  animi 


consistit  potius,  quam  in  corporis 
viribus.  Statlus  Theb.  v.  '  At  non 
magnanimo  pietas  ignava  Lycurgo. 
Fortior  ille  mails,  lacrymasque  insa- 
na  resorbet  Ira  patris.'  Et  Sylv,  lib. 
II.  consolatione  ad  Ursum,  '  O  quam 
divitils  censuque  exutus  opimo  For- 
tior, Urse,  fores  !'  Idem. 

464  Quam  qxi(E  flens  clamaf]  Regius 
niendose.  Quern  quoque  flens.  Sarra- 
vianus,  qui  flens.  Lege,  Quam  cui 
flens  clamat.  Idem. 

465  Et  ne  forte  putes']  Prima  editio 
et  duo  libri  scripti  Ac;  alius,  Sed. 
Scribo  At.  Pro  condere  jura  Aronde- 
lianus  prodere.    Idem. 

469  Amabati  Unus  Puteaneus  amO' 
rat.  Idem. 

471  Bene  contigit  ilWl  Prima  editio 
cum  scriptis  fere  omnibus  bene  con- 
venit  illi,  praeter  optimos  Regium  et 
Pnteaneum,  in  quibus  convenit  illis ; 
vere.  Martial.  Epigr.  viii.  35. '  Mi- 
ror  non  bene  convenire  vobis.'  Fast. 
IV.  '  Contrahere  agrestes,  et  moenia 
ponere  utrique Convenit.'  Pont.  iii. 
2.  '  Extitit  hoc  unum,  quo  non  conve- 
nerit  illis.'  Pro  tjio  mox  multi  tuam. 
Idem. 

473  Calchas  ope  tutus  Achillis]  Cum 
Agaraennion  raptam  Chryseida  noUet 
patri  reddere,  Apollo  per  novcm  dies 
totidemque  noctes  sagittas  emittens, 
primnm  jumenta,  deinde  homines 
percussit.  Quam  rem  quum  Achilles 
ad  senatum  retulisset,  placuit  Cal- 
chantem  augurem  consuli.  Qui  cum 
tlmeret  divinationem  proloqui  prop- 
ter Agamemnonem,  juravit  ei  Achil- 
les, se  vivo  nenilneni  passiirum  ipsi 
injuriosas  manus  aftorre,  ne  ipsum 
quidem  Agamemnonem.  Quibus  ver- 
bis tutus  Calchas,  pcstilentiam  docuit 
posse  sedari,  si  Chryseis  i)atri  red- 
<leretur.  Quo  facto,  Agamemnon 
!$rlseida  Acliilli  erlpuit,  ut  in  primo 
Iliad,  cccinlt  Homorns.  Ope  tutus 
Achilli»']  AchilU  Farnesianus,  recte 
onmino  :  ita  Viigiliiis  strpc  ;  sic  et 
'  Ulyssi'    Nostcr  in   Metam.    passim 


REMKDIA.    AMORIS. 


32G1 


sccuiulo  casn  :  monui  aJ  libnun  Ar- 
tis  I.  743.  Heins. 

475  Atfides  ait,  Est  illim  proxima 
forma]  Niimeii  chiriores,  qiiam  \\t  Na- 
soniani  videantiir.  Nee  constant  sibi 
libii  veteres:  quorum  nonmilli.  Est, 
ait  Atrides ;  coiiciniiius,  Sed  Jurcti 
et  Piiteani  codex,  Atrides  ait,  jam 
illitis  est  proxima  forma:  duo  alii, 
Atrides  ait,  iUius  est  proxima  :  duo  alii, 
Hcec,  ait  Atrides,  illius  proxima  forma 
est.  Lego,  Est,  ait  Atrides,  ilH  quam 
jn-oxima  forma  :  in  quo  nihil  milii  pcr- 
misi,  nisi  quod  pro  illius  jam  veteri 
Icctione  reposui  illi  quam.  Idem. 

47fi  Et  si  prima  sinat  littera]  Syllaba 
Regius  cum  Lincolniensi  et  uno  meo 
recte.  Nam  inter  Hriseidem  et  Chry- 
seideni  tota  prima  syllaba  difTert :  de 
sola  prima  littera  nianifeste  falsnm 
est.  Sic  lib.  ii.  Fast.  '  prima  sed  illi 
Dicta  bis  antiquum  syllaba  nomen 
erat.'  Idem.  Et  si  prima  sitiat  syllaba] 
Si  Briseis,  non  Chryseis  diceretur. 

478  Sin  minus]  Scripti  tam  hie 
quam  aliis  locis  semper  Si  minus. 
Heins.  Imperium  sentiet  ille  meum] 
Iliad.  A.  vs.  80.  Calchas  ipse  Achilli : 
Kpelacrwv  yap  fiaaiAels,  Sre  X'^'^f'rai 
avSpl  x^PV'i-  Et  Nestor  ibidem,  278. 
iirel  oCnod'  ofjLOi-ijs  ffxp-ope  rt/x^s  ^ktjtt- 
rovxos  fiaffiXeiis,  cf  re  Zeus  KvSoi  eduKfu. 
Silius  II. '  armat  Majcstas  a;terna  du- 
cem.'  Ideoque  sceptrum  Agamcm- 
noui  a  Jove  permissum  atque  datum 
esse  per  ordinem  successionis  non 
temere  confingit  Homerus  B.  Iliad. 
a  vs.  101.  Eadeni  ratione  /Eschyl. 
Xpricpdp.  j)ra'cipit  ovpavovxov  apxilov  (t4- 
$etv.  Alexander,  Amyntae  fiiius,  ad 
Athenienses  de  Xerxc,  Kal  yap  Swa- 
juis  vwtp  &vQptinTov  7)  fiaaiArjdi  iari,  Ka\ 
X€ip  vntp/xriK-ns.  Herod.  8.  '  sunt  Ion- 
gae  regibus  nianus.'  Et  Pindar.  ()- 
lymp.  od.  I.  in  fine  :  iv'  HWoiai  5" 
&\\oi  nfyd\oi,  Th  8'  fffxarou  Kopv(po\JTai 

479  Accusat]  Incusat  prima  editio 
et  ex  scriptis  satis  multi.  Heins. 

481  Nam   si   Rex   ego  sum]  Scribo 


sim  ;  ita  postulat  rh  dormiat,  quod  se- 
(piitur:  nisi  mavis  sum  ct  dormict. 
Soquenti  vcrsu  pro  cut  liber  Vatica- 
nus  eus.  Puto,  In  mea,  Tliersite,  reg- 
na  licehil,  eas.  Idem. 

483  llanc  hahuit  solatia  magna  prio- 
ris]  Solatia  Una  nuns  et  Vossianus  : 
placet.  Supra, '  Qui  sibi  jam  pridem 
solatia  bina  paravit.'    Idem. 

484  Prior  cura]  Prior  Chryseidis 
amor.    Nova]   Novo  amore  Hriseidis. 

486  In  bivio  delineutur  amor]  Disti- 
neatur  Regius,  et  Scaligeri  Excerpta; 
recte  :  Sarravianus  destituulur.  Dixi 
Epistola  VIII.  f)9.  Horatius  libro  iv, 
Od.  5.  '  Ut  mater  juvenem,  queni 
Notus  invido  Flatu  Carpalliii  trans 
maris  ajquora  Cunctantem  spatio 
longius  annuo  Dulci  distinct  a  domo :' 
ita  meliores  codices ;  non  detinet. 
Idem.    In  bivio]    In  duabus  puellis. 

487  Artes  tu  perlege  twstras]  En  per- 
lege  duo  libri  :  totidem  cum  prima 
editione,  jam  perlege.  Sed  vere  Re- 
gius, i,  perlege.  Vide  Notas  ad  Amor. 
III.  3.    Heins. 

488  Jam  iibi  navis  erit]  Eat  repone 
cum  Politiani  Excerptis  et  duodecim 
ad  minimum  iiostris.  Sic  supra, 
'  Rectaque  cum  sociis  me  duce  navis 
eat:'  et  infra,  '  Quaque  vocant  lluc- 
tus,  hac  tibi  remus  eat :'  vel  navis 
eat ;  ut  illic  est  in  nonnullis  scriptis. 
Fast.  IV.  '  Dum  licet,  ct  spirant 
flamina,  navis  eat.'  Trist.  v.  Elcg. 
5.  '  Quod  superest,  tutum  per  mare 
navis  eat.'  Et  Eleg.  idt.  '  Vela 
damns,  qnamvis  remige  navis  eat.' 
Alibi  in  Tristibns,  '  Sed  non  per 
placidas  it  mea  navis  aquas.'   Idem. 

490  Edoeet  ore  mco]  Perdocct  scripti 
cum  prima  editione.    Idem. 

491  Media  ^tna]  Maximo  acstu 
amoris. 

492  Frigidior  domina fac  tideare  tuce] 
\'idctiir  scribendum  domina  tua.  Nisi 
quod  uiius  Puteaneus  et  unus  Leiden- 
sis,  I'rigidior  glacie ;  quod  arridet. 
Sic  Epist.  I.  '  Frigidius  glacie  pectus 
auiantis  ciat  :'et  Ariadua,  '  Frigidior 


32G2 


NOT^E    VARIORUM    IN    OVIDII 


glacie  semanimisque  sni :'  iucB,  pro 
amicaj  tiiffi.  Tibnil.  lib.  iv.  Eleg.  7. 
'  Dicetur  si  qiiis  non  habnisse  suam  :' 
ita  enim  Icgendum  viiletur ;  nisi  sua 
malis.  Noster  infra  ex  veteri  codice, 
'  Janiqne  face  e  multis  nna  sit  ilia 
tuis.'  Horatius  Od.  i.  15.  '  Non  hoc 
pollicitiis  tnae  :*  Helense,  subaudi : 
nam  ad  Paridem  est  sermo.  Propert. 
Eleg.  I.  9.  '  Et  nihil  irata;  posse  ne- 
gare  tnte.'  Eleg.  iii.  7.  '  Me  doceat 
livor  niecnm  habnisse  meam.'  Noster 
lib.  I.  Artis  de  Pasiphae,  '  Atque  ait, 
exta  tenens,  Ite  placete  nieo.'  Hinc 
ilia  apud  nostrum  passim  obvia, 
'Clamabo,  Mens  est.'  '  Dicam,  Mens 
es.'  '  Exclaniat,  Mens  es.'  Artis  lib. 
ir.  '  Quo  magis,  o  Juvenes,  depreu- 
dere  parcite  vestras.'  Fast.  ii.  '  Est 
locus :  antiqui  Capream  dixere  pa- 
hidem,  Foite  tuis  illic,  Roniule,jura 
dabas.'  '  Tuis,'  nempe  civibus. 
Frustra  viris  reponunt.  Heins. 

493  AVcst]  A^e  si  scripti  cum  prima 
editione.   Idem. 

495  Metlias  ahrumpere  flammas]  Cu- 
ras  prima  editio  cum  scriptis  meliori- 
bus  ;  omnino  bene  :  '  cura  '  enim  pro 
amoribus.  Sic  Dido  apud  Virgiliuni, 
'  gravi  jamdudum  saucia  cura.'  Met. 
\i.  ex  antiquo codice, ' noc  capiunt  in- 
clnsas  peotora  curas.'  Sic  Noster,  sic 
TibuliusacPropertius,sic  alii  passim. 
Sequenti  vcrsu  pro  imperii  ferajussa, 
rectius  Puteanens  ct  duo  alii  ex  me- 
lioribus,Ji(r«.  Vide  Notas  sub  iinem 
Epist.  III.  Idem.  JMedias  abrumpcre 
curusl  Medium  amorcm,  non  quam- 
primum,  sed  paulatiui  solvere. 

497  Quod  7ion  est,  simula]  Non  cs  le- 
ge cum  melioribus.  Ileitis.  Positos 
furores']  Depositum  amorem  velic- 
nientem. 

501  Simularat  «marc]  tSimulabal 
scripti  et  prima  (uiitio.    Ileins. 

507  Ncc  die  convilia  poiiti]  Nee  fac 
prima  editio  et  scripti  melioresmagno 
iiunicro.  Amor.  i.7.  'At  taciti  fccere 
taiiien  convitia  vultus.'  Lib.  in.  3. 
'  Qui<l  qucror,  et  toti  facio  convitia 


caelo.'  Et  apposite  ad  hunc  locum 
Met.  XIV.  '  posuitque  in  limine  duro 
Molle  latus,  tristique  serae  convitia 
fecit.'  Epist.  Leandri,  '  Nee  faciam 
surdis  convitia  fluctibus  nlla.'  Cj'dip- 
pe,  '  Quam  sa'pe,  ut  tardis,  feci  con- 
vitia, remis  !'  Propertius  Eleg.  i.  6. 
*  Ut  mihi  deducta  faciat  convitia 
puppi  Cynthia.'  Jureti  codex  et  sex 
ex  nostris,  fer  convitia.  Fac  incendia 
posti  pro  diversa  lectione  Puteaneus. 
Sic  Artis  lib.  in.  '  Ille  vetus  miles 
sensim  et  sapienter  araabit,  Multa- 
que  tironi  non  patienda  feret.  Nee 
franget  postes,  nee  seevis  ignibus 
nret.'  Amor.  i.  G.  ad  janitorem,  *  Aut 
ego  jam  ferroque  iguique  paratior 
onmi.  Quern  face  sustineo,  tecta 
superba  petam.'    Idem. 

512  Feras]  Ff»es  scripti  cum  prima 
editione.     Idem. 

513  Te  quoque  fallet  amor,  dwn  sit 
tibi  finis  amandi\  Tunc  quoque  fallit 
amor,  ne  sit  tibi  Puteaneus.  Vvo  fallit 
multi /aZZat.  Pro  t/wm sif,Sarravianus 
dumfit:  tres  nisisif :  alii  nee,  ne,  ni: 
unus  td  sit.  Regius,  Te  quoque  falle 
tamen,  nee  sit  tibi  finis  amandi ;  quod 
secuti  sumiis.  Falle  tamen  etiain  in 
excerptis  Politiani  et  uno  ex  nostris. 
Non  satis  est,  inquit,  ut  fallas  domi- 
nam,  atque  illi  persuadeas  te  non 
amare,sed  tibiquoque  ipsi persuadeas 
velim,  non  eo  fine  haec  a  te  agi,  ut 
amare  desinas.   Idem. 

517  Nee  tibi  tarn  placeat  ut  te  contem- 
nerepossit]  Puteaneus  «6i  pro  diversa 
lectione  :  quod  etPatavinus  agnosce- 
bat.  Regius,  Nee  sibi  tam  placeat,  nee 
te.  Scripti  pleriqiie  quod  te  cum 
prima  editione :  nmis  mens  pro  di- 
versa lectione  qito;  recte.   Idem, 

521  Tibi  ni  patientia  desif]  Alii,  si 
non  :  nnus  Vaticanus,  nisi  patientia. 
Lege  nisi  si;- ct  vide  Notas  ad  Epist. 
IV.  111.  sapicntia  etiam  in  nonnullis. 
Regius,  Posse  puli  facile  est ,  ubi  sapicn- 
tia dcsit.  Puto,  nisi  si  sapientia  desit. 
Sic  supra,  '  Artis  erunt  canto  moUia 
jussa  inea?.'   Idem. 


REMEDI/V    A  MORIS. 


32G3 


522  Prolinus  ex  facili  gamlia  feire 
licet]  Lego  I'ronius:  ut  supra, '  Prona 
venit  cupitlis  in  sua  votii  fides  :'  ct, 
*  Proiia  tibi  vinci  cupientein  vincerc 
palma  est.'  Sod  Puteaneus  a  iiianu 
prima  Promtitts,  ciiiod  scqnor.    Idem, 

525  Variabimus  artcs]  Variunius  et 
bene  Puteaneus,  nisi  variemus  mavis. 
Idem. 

528  AuxiUum  multis  succus  ct  hcrlnt 
fuit]  Male  quidam  codices  tulH,  vcl 
(kdit.  Auxilio  fuit  non  male  duo  co- 
dices. Sicinfra  vs.  581. '  auxilio  turba 
futura  tibi  est  :*  ut  quidem  Icgcudum. 
Met.  XII.  '  nee  onus  cava  parma 
sinistrse  Auxilio  milii  sunt.'  Nihil 
tamen  hie  mutem  :  vide  Notas  Fast. 
II.  408.    Idem. 

629  Nee  abirc  potes]  Necpoteslon- 
gius  discedere  ab  arnica. 

531  Dcsine  luctari]  Cessa  pugnare 
cum  amorc.  Rcferant  tua  carbasu]  Re- 
deas  ad  aniicani.  Ile/erant  tua  carbusu 
venti]  Referent  libri  nieliores  cum 
prima  cditione  :  scribendum  est  re- 
ferant  sine;  nam  '  tua'  paulo  ante 
pvBDcessit :  nisi  mavis,. smu  c((/7ja«a.  Et 
iTiox,  Quoque  vocant  pro  Quaque  Pute- 
aneus.   Heins. 

535  Pracordia  poscunt}  Poscant 
malo. 

537  Utere  et  usque  tua]  Kegius  et 
Puteaneus  cum  quatnor  aliis  et  prima 
editione  Etfruerc:  alter  Regius  in- 
fruere:  dno  sic frucre.  Scribe  I f mere ; 
et  vide  Notas  ad  Amor.  iii.  3.  Codex 
tamen  Scaligeri  et  unus  Vaticanus 
Pcrfruere:  sic  Epist.  Herm.  '  Perfruor 
infelix  liberiore  malo.'    Idem. 

539  Tadia  quicre  mali :  faciunt  ct 
tadiajinem]  Faciunt  quoque  octo:  tres, 
quia:  unusJiam.  Scr\hc,Ta;diaqttccre : 
tnalis  faciunt  cttccdiafinem.    Idem. 

540  Jam  quoque  cum  credcs  posse  cn- 
rere  mane]  Credas  multi  ex  meliori- 
bus.  Lege,  Turn  quoque,  cum  credes  pos- 
se carerc,  mane.  Idem.  Mane]  Per- 
scvera  in  aniore. 

541  Dum  bene  te  cumulas,  et  copia 
toUit  amorcm^   Cumuks  ct  tolkt  script! 


cum  prima  cditione.  Scquenti  versu 
pro  libel  esse  veteres  pleritjue  jutet  vel 
jurat;  sed  meliorrs  jurcf.  Scaligeri 
codex  et  unus  Vaticanus  Infastidita. 
Lego,  niinin)a  nuifatione,  Dum  bene  te 
cumules,  et  copia  iollal  amorcm  K  fasti- 
dita  non  juvet  isse  domo:  pro  Kl  re- 
posuimns/i;  y>ro  esse,  isse ;  in  quibus 
frequentissime  peccant  lii)ri  veteres. 
Cajtera  auctoritate  codicum  scripto- 
rum  nituntur.  Avienus  Fab.  xxxvii. 
*  Nee  custodita  fas  sit  abire  domo.' 
Apnd  Valerium  Flaccum  similis error 
commissus  lib.  in.  '  quod  si  jam  bella 
mancbant,  Et  placltum  hoc  superis : 
nonnc  hie  mea  justius  issent  Funera? 
neque  tuns  melius  nunc  plangeret 
error  ?'  7ion  hccc  mca  justius  essent  nunc 
legitur.  Propertius,'  Issent  Phlegrao 
melius  tibi  funera  campo.'  Heins. 
Dum  bene  te  cumuks]  Dum  bene  te 
expleas  amore. 

.544  Ilunc  si  tu  quaris]  Tu  si  quccres 
meliores.    Heins. 

545  Qui  timet  ut  sua  sit,  ne  quis  sibi 
subtrahat  illam]  Delraliat  prima  editio 
etpleriquescripti:  sic  Met. vi.  'Quid 
me  railii  detraliis  .-'  inquit.'  Prasterea 
legendum,  '  Qui  timet,  ut  sua  sit ; 
neu  qiiis  sibi  detrahat  illam.'    Idem. 

54G  Fix  ope  sanus  erit]  Alii  libri 
tutus:  unus  sulcus.  Sed  nil  muta. 
Patavinus  sanus  erat.  Lego  sanus  eat. 
Vide  Notas  in  Elegiam  de  morte 
Drnsi  sub  fincm.    Idem. 

547  Plus  amat  e  natis]  Timorem 
prol)at  aniorem  augere.  Ordo  est : 
Rlatcr  plerumque  e  diiobus  natis  plus 
amat  ilium  pro  "cujus  reditu  timet, 
quod  gcrit  anna,  hoc  est,  quia  militat. 

549  F.st  prope  Collinam]  Porta  Col- 
lina  ctiam  Salaria  diccbatur,  qua  in 
coliom  (iuirinalcin  ibatur.  Illi  pro- 
pinquum  fuit  templum  Veneris  Ery- 
ciniv. 

550  Imposuit  nominu]  Quia  cogno- 
minatum  est  templunj  Veneris  Ery- 
cin-.v,  ab  Eryce  coilc  Sicilian. 

551  Lctheus  .Imor]  Cupido,oblivio- 
ncm  anioris  induccns  aiuantibus. 


82()4 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDH 


55S  Obliiia]  Amoris. 

55G  Sed  pitto  somnus  eraQ  Scribo 
necputo.  Infra,  '  Destituit  soinnum: 
si  modo  somnus  erat.'  Fast.  in. 
'  Utile  sit  fausturaqiie  precor,  quod 
imagine  somni  Vidimus  :  an  sonino 
clarius  illud  erat?'  Superiori  versu 
pro  Hie  meliores  libri  Is.  Heins. 

.'i58  HcEc  quoque]  Hoc  quoque  meVio- 
res.    Idem. 

5G0  Onmibus  ilia  Deus]  Ilk  scripti 
pleiique  cum  prima  editione;  sed 
male:  refer  ad  mala.    Idem. 

561  Qui  Puteal]  Emmierat  res 
Poiita,  ad  quas  animum  referendum 
esse  dixit.  Erat  autem  Puteal  locus 
Rom«,  ad  quern  conveniebant  fcene- 
ratores.  Porphyrins  vero  dicit.sedem 
fuisse  pratorum  prope  Circimi  Fabi- 
anum :  quod  Libonis  dicebatur,  quia 
a  Libone  illud  primum  tribunal  et 
subsellia  collocata  sunt.  Junumque 
timet'\  Vel  mensem  Januarium,  quo 
in  jus  traliebantur  debitores  a  credi- 
toribus  :  vel  forum  judicialeintelligit, 
quod  erat  propinquum  templo  Jani. 
Cderesque  Kalendas\  Celeres  appellat 
Kalendas,  quod  debitor!  tenipus  sol- 
vendi  videbatur  celerius  advenisse 
quamvelict.  Horat.  '  Quod  nisi  cum 
tristcs  misero  venere  Kalendae,  Mer- 
cedem,  aut  uummos,  unde  unde  ex- 
tricat.' 

503  Cui  durus  pater  est,  ut  voto 
ccBtera  cedunt~\  Concinnius  quatuor 
scripti,  Cui  paler  est  durus,  ut  volis 
catera  ccdant ;  nisi  quod  transpositis 
vocibus  lego,  vutis  ut.    Heins. 

505  Cum  coiijuge  vivil]  DurmitVoli- 
tiani  codex  et  Cantabrigcnsis :  ut 
Epist.  Helena-,  '  et  tu  sine  conjuge 
doiniis.'    Idem. 

500  Uxorem  fiito  credut  ohcsse  suo] 
I'acto  adesse  vel  ahessc  scripti  pltri(iue. 
Nil  muto.    Idem. 

509  llle  habct  in  reditu  navem]  Navim 
Regius  ;  sic  idem  cum  aliis  mclioiibus 
p:iul(i  post,  '  media  navim  Palinurus 
in  und.i  Dc-serit.'    Idem. 

570  Damnu  littora  scuiu  suu]   Litlora 


fwda  prima  editio  et  scripti  cmnes 
meliores.  Quid  si  fceta  legas  ?  sic 
nosterMetam.  xiv.  '  Littora  Cuma- 
rum,  loca  fceta  palustribus  ulvis.' 
^neid.  i.  '  Nimborum  in  patriam, 
loca  fceta  furentibus  austris,  ^Eoliam 
venit.'   Idem. 

571  Hunc  filia  nubilis  angat]  Tefilia 
iidem  libri ;  et  hoc  bene  :  angant  etiam 
Puteaneus.    Idem. 

573  Ut  posses  odisse']  i'os«is  iidem. 
Idem.  Et  posses  odisse  tuam,  I'uri] 
Paris  quoque  odisset  Helenam,  si 
fratrum  pericula  considerasset. 

574  Substituisse  tuis'\  Sustinuisse 
scripti  plerique  cum  Jureti  et  Scali- 
geriexcerptis.  ExcerptaPolitiani  et 
sex  alii  codices,  Pra?posuisse.  Lego  pro- 
posuisse.  Supra,  '  Proponent  animo 
multa  ferenda  suo.'  Sic  paulo  ante, 
'  Propositis  frenis  saepe  repugnat 
equus  :'  nbi  scripti  fere  omnes,  pra- 
positis.  Vulgatam  tamen  lectionem 
non  damno ;  quomodo  et  alios  locutos 
memini,  sed  loca  non  succurrunt. 
HeiJis. 

575  Pluraloqucbatur:  placidumpue- 
rilis  imago  Destituit  somnum~\  Script! 
nonnulli  placide  et  Destituit  sotnnus 
cum  prima  editione  ;  vel  etiam  Desti- 
tuor  somno  :  perperam.  *  Plina  lo- 
quebatnr,'  hoc  est,  postquam  plura 
csset  locuta,  destituit  somuum.  Idem. 

577  Media  navem  Palinwus  in  undo} 
Navim  Kegius  et  Puteaneus  cum  uno 
Vaticano,  ut  jam  dixi.  Ueinde  medias 
undas  Puteaneus.  Idem.  Palinurus] 
Letbeus  Cupido,  optiunis  magister 
remedii  amoris,  ut  Palinurus  fuit 
optinuis  navis  /Eneie  gubernator.  De- 
serit  7iuvem]  Deserit  matcriam  banc 
meam. 

581  Nam  tibi  secretos,  augent  secreta 
furores,  Est  opus  auxilio,  turba  futura 
tibi  est]  Hdc  inquinatissima  sunt. 
Pro  secretos  alter  Regius  sccretis.  I'ro 
Nam  Puteaneus  Non.  Et  scqueuti 
vcrsu  \no  auxilio,  in  populo :  alii  Nunc 
vel  Jam.  Codex  Kegius  optime,  Non 
tibi  sccretis  (uugcnl  secreta  furores)  Ed 


REMEDIA    AMORIS. 


32(i;j 


opus :  auxilio  turha  fulura  tibi  csl :  ciii 
scriptiiriv  nihil  ilc  iiostio  .icUrKliniiis, 
pra-ler niidas  distiiictiones. '  Turbaiu' 
pro  popiili  coiitlnxu  poiiit  hie,  lit  ct 
libro  de  Art.  Am.  iii.  tl7.  ubi  vide 
iiotas  nostrils,     llehis. 

.'587  Nee  sit  tua  junua  clausa]  Sit 
tibi  mcliores.    Idem. 

588  Nee  tcnebris  luctits  flcbilis  aiUle 
tuos\  VuUus  Jlebilis  abde  cum  prima 
editione  et  iisdem  scriptis  leponon- 
dum  ;  abdc  tuts  prima  editio  et  Kcgiiis. 
Lego  (ibde  suis :  nam  '  oculos  tuos  ' 
paulo  ante  prascesserat.    Idem. 

589  Semper  habe  Pyladen  aliqucm, 
iiuicurcf  Orcsten]  Pyladen,  qui  te  pro- 
curet  Mentelianus ;  alius,  I'yladcn  te 
eum  qui  curet;  duo,  socium  qui  curet; 
tres,  qui  te  consoletur :  nialim  qui  te 
soletur,    Latct  aliquid  mendi.     Idem. 

593  Edono]  Edonio  scripti,  vel 
Aonio:  quod  posterius  Naugerius  in 
Notis  suis  et  Alexander  Paganinns 
apud  Ciofanum  amplectuiitur ;  quia 
scilicet  Dostcr  Art.  lib.  i.  '  Fertur  ut 
Aonio  concita  IJaccha  Deo/  et  1.  ii. 
'  Aonii  coruibus  icta  Dei,  dixerit.' 
Sed  de  Bacchis  Thraciis,  ct  cultu 
Bacchi  lu  Thracia  res  est  notissinia. 
Noster  Met.  vi.  '  Tempus  erat  quo 
sacra  solent  trieterica  Bacchi  Sitho- 
niae  celebrare  nurns.'  Et  alibi,  '  Is- 
mariai  celebrant  repctita  triennia 
Bacchse.'  Celebrans  trieterica  Sarra- 
vianus  :  vide  Trist.  iv.  1.  42.  Idem. 
Trieterica]  Triennalia  sacra.  Liberi 
eiiim  sacra  (ut  docet  Servius)  tertio 
quoqne  anno  novabantur. 

595  Ettnodo,  qua  potcral,  latum  spcc- 
tabat  in  crquor]  Lorigum  (fquor  scripti 
omncs  meliorcs  cum  jjrimis  editioni- 
bus.  Am.  II.  11.  '  O  utinam,  ne  quis 
remo  freta  longa  movercl,  Argo  fu- 
nestas  pressa  bibisset  aquas  !'  Epist. 
Ilypermncstra-,'  quid,Io,  freta  longa 
pererras  ?'  F.pist.  Parid.  '  Longa 
Pliereclaea  per  freta  puppc  vias.' 
Fast.  III.  '  Ille  veliit  per  freta  longa 
duos.'  Horalius,  '  Dum  longus  inter 
saeviat  IlionTrojamque  pontus.'  Pro 
Delph.et  Vur.Clas.  Oc 


qua  poterat,  quatiior  quod,  totidcm 
quam:  vide  Notas  supra  vs.  325. 
Ilcins, 

59(i  In  arenosa  humn]    In  littore. 

598  Rupluque  singulln  verba  loqucn- 
tis]  Ritptaquc  Regius  ct  Puteaneus: 
non  probo.  Idem  Regius  dolenlis  pro 
diversa  Icctione,  quomodo  septem 
alii;  recte  :  scd  quercntis  puto  scri- 
bendum,  quo  verbo  noster  impense 
gaudet.  Sic  infra  vs.  G14.  '  Deqne 
tua  doniina  multaciuerenda  refers:' 
nbi  libri  veteres  similiter,  dolenda. 
Heins.  Ruptaque  singultu  verba  lo- 
qucntis  erant]  QuodVirgilius  illustrat, 
yEn.  Ill,  '  vix  pauca  furenti  Subjicio, 
et  raris  turbatus  vocibus  liisco.'  Mox 
deinde  :  '  Et  multum  lacrimas  verba 
inter  singula  fundit.'  Hor.  Satyr,  i.  0. 
'  Ut  veni  coram,  singultim  pauca 
locutus  :'  item  Od.  iv.  1.  '  Manat  rara 
meas  lacrinia  pergenas?  Cur  facun- 
da  parimi  decoro  Inter  verba  cadit 
lingua  silentio  i'  apata  5'  j'/cero  (pccvdL 
Tlieocrit.  Idyll,  xiii.  vs.  59.  Qua 
dicuntur  Apuleio  lib.  v.  '  verba  diini- 
diata,'  '  tertiata,'  '  quartata:'  ([uod 
est,  singultu  crebro  verba  interficcre. 

(iOO  Qua  tulit  ipsa]  Quo  tulit  ilia 
meliorcs  cum  primis  editionibus. 
Ileins. 

GOl  Vidcrit,inquit]  Optimus  Patu- 
vinus  vidiris;  ut  se  ipsam  alloquatur; 
(juomodo  sitpe  alias.  Vide  Notas  ad 
Epist.  X.  75.  De  Elegantia  verbi 
'  vidcris  '  dixit  Pont.  i.  2.  Idem.  \  ide- 
ris]  Demoplioon  asjiexeris. 

G03  Aspicit  et  ramos,  duhitat,  refu- 
gilque  quad  audit,  Et  timet,  et  digiios 
ad  sua  colla  rrfert]  Rcctius  puto  scri- 
bendum,  Aspicit  et  ramos  dubitans  /«- 
gicnsque  quod  iiudcl,  Et  timide  digitus 
ad  sua  colla  refcrt:  timide  ut  infra, 
'  Tu  timide  riauinr.i'  pcrfida  verba  da- 
bis  ?'  Idem. 

()04  Et  digilos  ad  sua  colla  refcrt] 
Zonam  collo  innectit. 

00.->  Sitlmii]  O  Phyllis  ex  Thracia, 
(ju-.e  prius  Sithonia  dicebalur. 

(300  Non  Jlessct]  I'lesscs  Jureti  co- 
id.  9  X 


3266 


NOT.E   VARIORUM    IN   OVIDIl 


dex  et  septcm  alii  cnm  altero  Regio  : 
duo  mei  et  duo  alnfleres;  nt  rh  Sitho- 
»u  in  siiperioii  versu  cum  sylva  coa- 
stniatur.  Non  sola  in  superior!  versu 
scripti,  pro  ne.  Heins. 

607  Nimium  secreta  cavctel  Timete 
scripti  et  prima  editio.  Idem. 

611  Decidit]  Duo  Accidit.  Regius 
Reccidit,  pro  Recidit :  ut  fere  semper 
scribitur  in  vetustiissimis  libris,  quan- 
do  prima  syllaba  producitur  :  recte. 
Recidit  etiani  est  in  excerptis  Seali- 
geri.  Vide  Epist.  xiv.  46.  Idem. 
Recidit']  Retlit  ad  ingenium  et  pris- 
tinum  morbuni  amoris. 

612  Ei  qua  deciderant  tela]  Concide- 
rant  plerique  veteres ;  unus  cecide- 
rant ;  alius  recideratit :  sed  Sarravia- 
nus,  alter  Regins,  et  unus  Vaticanus 
condidcrat;  probe:  in  pliaretra  vide- 
licet. Sic  in  Fast.  lib.  ii.  '  Condita- 
que  in  pliaretra  tela  minora  sua.' 
Propertius  ii.  Eleg.  16.  '  Ilia,  qua 
vicit,  condidit  arnin  manu.'  Horatius 
Carmine  Sa^c.  'Condito  raitis  placi- 
dusque  telo.'  Et  Epod,  vii.  '  Cur 
dexteris  Aptantur  enses  conditi  ?' 
Auctor  Panegyric!  ad  Pisonem,  'Ig- 
nea  quin  etiam  superum  pater  arma 
rerondit.'  Heins. 

613  Si  quis  amas,  nee  dm]  Illud  ncc 
vis  non  est  nauci ;  cum  satis  supcr- 
que  initio  operis  inculcarit  Ovidius^ 
se  lis,  qui  cupiant  ab  amore  liberari, 
raedicinam  facturnm-  Scripserat,  ni 
fallor,  Noster,  Si  quis  amas,  urbisfaci- 
to  contagia  rites ;  vel  turbce  contagiu : 
de  qua  voce  paulo  ante.  Idem.  Nee 
vis]  Amare.  Contagia]  Contagia  ap- 
pellant aniantum  consor''a.  Juvenal. 
•  Dedit  banc  contagio  labcm,  Et  da- 
bit  in  plures,'  &c. 

619  Manat  amor  iectus]  Furtini 
amor  rcdif,  ct  illabitur  pcctori.  AO 
amante]  Ab  amantinn  cousuctudine. 

623  V'«/HM."t  in  antiquum]  In  prisli- 
num  dolorcni.  Cicatrix]  Amor  antea 
sanatus.  I\lule  firma  cicatrix]  Mule 
s(/nrt  (piidani  libri  ;  non  male :  sed 
sanus  pruMisnil.  Heins. 

623  I'roximua  a  tcclis]  L  leclis  I'u- 


teaneus  et  Vaticanus.  Idem. 

628  Officitim  neve  eolatur  idem]  Nee 
CJStera  facias,  qua),  dum  puellam  con- 
ciliares,  faciebas. 

630  Alter  orbis]  Alia  regio. 

632  Et  mnltum  saliens  incitat  unda 
sitini]  Lege  multam  sitim  cum  prima 
editione  et  Bartholiniano  ;  neque  ali- 
ter  pro  diversa  lectione  Puteaneus. 
Sic  libro  iii.  Pastor.  '  multas  seduli- 
tatis  anus ;'  et  ibid.  '  Consilium  mul- 
tJE  calliditatis  :'  et  lib.  i.  '  Multam 
prneterito  tempore  nactafidem;'  nt 
scribendum  censeo ;  ubi  nunc  legitiir 
MuUaqiie  prceterea:  '  mulfa  vetustas' 
Fast.  V.  132.  ex  antiquis  libris  :  infra, 
'Multa  sit  ut  placeas  aliens  cura 
puellie  :'  ubi  Nulla  perperam  nunc 
legitur.  Heins. 

635  Littora]  Finem  amandi. 

638  Et  quisqiiis  domina]  Quicqitid 
bene  quinque  libri.  Heins.  Pars  erit 
ulla]  Amicus. 

640  Suppliciter]  Fiction  et  supplici- 
ter  duo  adverbia  dure  concurrunt. 
Puto  legcndum,  nee  fiens  ancillula Jic- 
turn  Supplicet,  et  domincE  nomine  dicat 
Ave.   Heins. 

642  Perfer]  Prima  editio  cum  Pu- 
teaneo  et  tribusaliis,  Profer  ;  elegan- 
ter  denuo  :  nionui  supra  vs.  93.  Pro 
lucrotuo  Regius  etiam  bene  suo:  dixi 
supra  vs.  248.  Idem.  Lingua  retenla] 
Sermo  non  habitus  de  arnica. 

643  Qui  causuni  Jinito  reddis  amori] 
Sic  pro  diversa  lectione  Puteaneus  : 
qui  tamen  cum  Regio,  Scaiigeri  Ex- 
cerptis, et  tribus  aliis,  ^niti  reddis 
amoris  ;  (|uod  verum  est.  Tu,  inquit, 
cum  reddcs  causam  sodalibus  tuis, 
quare  desieris  amare.  Alii  magno 
numero  finiti  quaris  amoris  cum  Ex- 
cerptis Jurcti:  '  finem  vesani  quiere- 
re  amoris'  apud  Propertiuni  ii.  El.  15. 
Prim.iMMlitiones  cum  duobus  scriptis, 
fugitivi  qu<eris  amoris :  apud  1  loratiuia 
Od.  I.  19.  'iiuitis  animuiu  reddere 
amoribiis.'  Heins. 

(il5  Dlelius  sit  te  ulcisccrc  tacendo] 
Sic  ulciscere  nieliorcs  «cripti  cum  pri- 
niis  cditionibus ;  recte:  utittttsub- 


REMF.DIA    AMOKIS. 


32G7 


intelligatiir.  Pro  tnccndo  Cantabrig. 
qucrcHilo :  forte  premendo  ;  Iioc  est, 
tcgendo  ot  occiilendo  injiiiiaiii  :  ta- 
ccndo  luiniis  placet,  no  bis  idem  dicat ; 
nam  scqiiittir,  '  Et  iiialim  taceas.' 
Jlcins. 

G4(j  Ut  desideriis]  Duin  dcsidrriis 
mcliores.  Idem.  Ditin  effliuU  ilia]  Do- 
nee ilia  tibi  elabaliir. 

fi51  Torrcns  sulet  allhis  in]  Acriiis 
bone  qiunt|iie  scripti :  sic  Claiidiamis, 
'  Acrior  et  tacitas  rapidus  pra'teime- 
at  ingens  Danubius  ripas.'  Attior 
Regius.  Ilcins. 

053  Fatlat]  Amor  paulatim  ita  eva- 
iiescat,  lit  noil  sentiatiir.  I'er  7noHes 
gradus]  Per  facilem  viam,  boe  est, 
sensim.  Eiaitidus  exeat  auras]  Raili- 
citiis  nonmilii  ex  scriptis  :  scil  niiiil 
nnito.  Met.  v.  '  Pectoraqiie  in  te- 
niies  abeiint  evanida  rivos.'  Idem. 

654  Perque  ifiadus  mollcs  amoveutur 
amor]  Quod  et  Cicero  pra-cipit  (sed 
in  causa  lioiiesliore)  ad  Pompon. 
Atticiim  do  Amicit.  'Tales  igitur,' 
inquit,  *  amlcitia'  sunt  remissione 
usiis  levandae,  et  (iit  Catonem  diccre 
aiidivi)  dissiicnda:  magis,  qiiam  dis- 
cindenda?  sunt.'  Emoriatur  amor]  E- 
»?io//«Vj<ur  Vossianiis;  emnderatur  Men- 
telianus  ;  emovcaUir  quatuor.  Nil  niu- 
ta.  Heins. 

056  Exitus  iste]  Iste  amoris  finis. 
Ingeniisfcris]  Duriv  et  immitis  natu- 
ra?. 

057  Nee  curandiis  adest]  Regius  et 
pro  diversa  Icctione  Puteaneus,  iS'on 
curare  sat  est ;  neqiie  aliter  Scaligeri 
Excerpta  :  duo  Non  curandus  abest : 
Non  curasse  sat  est  prima  editio.  Sc- 
quenti  versii  pro  amut  et  desinit  script! 
plerique  amet  et  desinat :  Regius  amat 
et  desinet ;  recte.  Heins. 

658  Aut  (cgre  desinit  esse  miser]  Dif- 
ficile sanatii. 

OGO  Appias  ipsa]  Ipsa  Venus  gcni- 
Irix,  cujiis  teinplum  erat  in  foro  C. 
CaE-saris,  ab  acpia  Appia,  (jiia;  illic 
erat,  cogiiominata. 

002  Liber  oberrat  amor]  Aberrat  Re- 
gius, et  sex  alii ;  bene  :  hoc  est,  abit. 


603  Forte  aderal  jurenis]  Imo  ade- 
ramjuveni  cum  Rcgio,  i»uteaneo,  uno 
ex  meis,  cl  prima  editione  :  *  aderam,' 
advocationcm  pr;Tstabam ;  ita  illud 
qiioqiie  intelligendiim  lib.  in.  Arti^, 
'Miinera  det  dives,  jus  qui  profitebi- 
tiir,  adsit.'  Et  Art.  Am.  ii.  '  Jiissus 
adesse  foro,  jnssa  maturius  bora  Fac 
semper  venias.'  Hue  s|)ectat  locus 
qiioquc  ille  apud  Gellium  lib.  i.  cap. 
22.  nbi  prjetor  ad  iinperitiim  i)atro- 
num,  qui  se  'causnc  siiperesse'  dixis- 
set,  '  Tu  plane,  inqnit,  superes,  non 
ades.'  Pro  teclica  tcnebat  Vaticaiius 
unns  tcnebas ;  non  incleganter.   Idem. 

605  Lectica  jtrodcnl]  Exeat  arnica 
de  lectica. 

000  Mutus  erat]  Erat  sine  voce,  vi- 
sa amica. 

007  Duplicestabella]  Codicillos  di- 
cit,  ill  quibus  jura  continebantur. 

6G9  Tutiusest  aplumquetnagis]  Ne- 
mo milii  persiiaserit  hoc  distichon 
Nasoniana;  venae  foetiim  esse.  Heins. 

670  A  thatamis]  A  lecto  et  amore. 
3Icr. 

671  Munera  qua;  dederas]  Dedcris 
Puteaneus  et  tres  alii :  vide  Notas 
ad  Epist.  VII.  51.  et  Art.  i.  vs.  447. 
Habeat  sine  lege  Puteaneus.  Heins. 
Munera  qua  dedcris,  S^x.]  Verba  artis 
sunt :  sic  enim  solebat  dicere,  qui 
divortium  faciebat :  '  Abeas,  valeas, 
tuas  res  tibi  habeas.'  3Iicyll. 

072  Magna  bono]  Liberando  te  ab 
amicae  amore. 

073  L'onducat  in  nnum]  Librinielio- 
res  condueet  vel  conducit ;  sic  supra, 
'  Quod  si  quid  pra?cepta  valent  mea.' 
Heins.  Casus  conducat  in  unum]  Scil. 
locum.  Sic  et  Graeci :  ds  fva  x'i'po*'. 
Theocr.  Idyll,  vi.  1.  cweXduv  els  fva 
Xoipov  Halicar.  ii.  Eiirip.  simplici* 
ter,  fls  cv  avvfXOwv  Pluvniss.  405. 
Noster  ad  .Eneid.  viii.  *  Si  visurus 
eum  vivo,  et  vcnturus  in  unum.' 

074  Arma]  Privcepta,  consilia, 

075  Hie  opus  est  armis :  hie,  o  forlis- 
sim€,pugna]  \unc  opus  est  Regius,  Pu- 
teaneus, et  plures  alii.  Pro  hie  o  ideiu- 


:32G8 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


Pnlcaiieiis,  Jiiieti  codex,  aliique  miil- 
ti,  nunc  o :  unus,  hiso:  alii  duo,  hie 
hie  fortissime:  unus  Leidensis,  His 
opus  est  armis, his 0.  Puto  scribendum, 
Hie  opus  his  annis :  his  hie,  fortissime, 
jiugJia :  vel,  Nune  opus  his  armis:  his 
nunc, fortissime, piigna.  Heins. 

676  Penthesilea]  Arnica  tua. 

677  Nunc  durum  limen  amieicl  A- 
viunti  lectins  Regius  etduo  alii :  sex, 
amantis.  Heins. 

678  Mediis  Deis']  Qui,  quasi  ad 
partes  vocati  intervenerunt  medii, 
juiejurando  inter  duos  date.  Sic 
Virgil,  sed  in  causa  dispari :  '  Quos 
juter  medius  venit  furor.'  Etiain  de 
inopinato  interventu,  JEn.  i.  '  Ne 
qua  scire  dolos,  niediiisque  occurrcre 
possit.' 

679  Nee  compone  comas,  cum  sis  vcn- 
turus  ad  illam]  Comam  Puteaneus,  et 
tres  alii  (sed  panlo  durius)  ct  illam. 
Deinde  quia  sis  venturus  meliores  oni- 
nes  :  quinque  alii  niinoris  nota?,  si  sis. 
Heins. 

680  Nee  toga  sitlaxo']  Molles  et  li- 
bidinosi  ad  pedes  togani  demittebant. 
Nam  alias  toga  in  signuin  coliecta 
subcingebatur. 

682  Jam  face  ut  et  mullis  una  sit  ilia 
tibi]  Jam  facito  e  »/»(/</«  Regius;  qni- 
dani  alii  Jam  face  c  multis,  vel  Jamfac: 
face  pro/(ic  cum  in  dcliciis  sit  Ovidio, 
scribaui  iibcntor,  Jamque  face  e  multis. 
Ep.  II.  '  Pliylli  face  expectes  Deiuo- 
plioonta  tinini:'  et  sic  passim  alibi. 
Siipja,  '  Duriiis  incedit;  face  inam- 
bulet.'  Sed  et  superior!  versu  pro 
Nulla  extra  oiiinino  Multa  legendnm, 
ut  paulo  ante  monui ;  qiiicquid  libii 
vetcrcs  ilissentiiint.  MuUa  sit  ut  pla- 
eeus  alieiuc  eura  pnellcc,  Jamque  face  e 
multis  ilia  sit  una  tibi :  Eo,  inquit,  cu- 
ram  converte,  ut  alii  puella;  placeas  : 
utcpic  tuam  illam  non  nisi  inter  multas 
anies ;  Jie  sola  sensus  tnos  occnj)et. 
J',  mvltis  una  sit  ilia  tibi]  Sit  ilia  unus 
e\  nieis  :  vide  Notas  supra  vs.  192. 
Heins. 

6H'.4  Quill  pytrcipuc  vestris  conatibus 
obitel]  Obstat  scripli:  \c\,quodobstat. 


Nostris  etiam  conatibus  Puteaneus  et 
niulti  alii  cum  prima  editione  ;  quod 
sequentia  confirmant.  Sic  infra,  'JE- 
mulus  est  nostri  maxima  causa  mali.' 
Idem. 

686  Dum  sibi  quisque  placet]  Malp 
placent :  vide  Notas  Amor.  ii.  11.  21. 
Idem. 

695  Nee  peccata  refer :  ne  diluat  ipse 
cavebit]  Nee  diluat  ipsa  caveto  plerique 
scripti :  quidam  etiam  ilia  vel  ipse  ca- 
veto :  alter  Regius,  A'ft  peccata  refer, 
nee  cui  facet  ipsa  favebis :  alius,  ilia  fa- 
vebi.s:  sed  recte  ille  omnium  optimus 
et  venuste.  Nee  peccata  refer ;  ne  di- 
luat: ipsa  favebis.  Sic  Amor.  ii.  2. 
'  Tu  contra  objicies,  quod  tiito  diluat 
ilia.'  Idem. 

697  Qui  silet]  Qui  non  dicit  probra 
puellae. 

699  Nnn  ego  Dulichias  furiali  more 
sagittas]  Andreas  Naugerius  tersissi- 
mi  vir  ingenii,  et  omnium  optime  de 
Nasone  meritus,  valde  zestuat  in  hoc 
loco,  nee  scire  se  negat,  quaenam  sint 
Dulichi(e  istae  sagittce  ;  et  jure  sane: 
sunt  enim  nuUie.  Scaligeri  excerpta 
et  optimus  Regius,  Dulirhio  furiali ; 
quod  et  in  altero  ejusdem  Biblipthe- 
cEe  codice  pro  diversa  lectione  erat 
notatum.  Scribe,  Non  ego  Dulichio 
furiales  more  sagitlas:  et  sequent! 
versu  pro  raptasfaceale^erapidas  cum 
Lincolniensi  libro:  unus  Farnesianus 
rabidas:  '  rapidas  faces,'  quoniodo 
'  rapidi  ignes  :'  per  '  furiales  sagit- 
tas,' Cupidinis  sagittas  intelligit. 
'  Dulichio  more,'  more  Ulyssis,  quia 
amores  suos  cum  Calypso  et  Circe,  de 
qiiibus  supra,  nimis  pra;ceps  abrupit. 
Omnia  jam  })laiia  et  perspiciia  sunt. 
Hei)is. 

701  AVc-  nos  purpureas]  Nee  amau- 
tes  rctinebimus  invitos,  quo  niimis 
evoknt  ad  quam  velint  puellam. 

703  Consilium  est  quodcunque  cano] 
Scribe  Concilium:  atcpie  ita  in  uno 
codice  (lallicano  scripluin  ofl'endi. 
Hoc  est  nimiruui  quod  supra  dixerat, 
'  Et  (piisquam  pnccepta  potest  mea 
dura  vocarc,  Eu  etiam  partes  conci* 


REMEDIA    AMORIS. 


32G0 


liantis  ago.'  Concilium  pro  coiici- 
liationc,  aiit  coiiciliatu,  ut  Lucretius 
locjui  amat :  qui  et  ♦concilii'  voce 
hac  qua  Noster  sitjnilicatione  est  usus. 
Met.  II.  '  Hoc  niilii  concilium  locum 
dlxisse  manebit.'  Ita  ibi  est  scriben- 
<lum  ex  auctoritate  optimorum  coili- 
cum.  Diximus  nonniliil  ilc  hac  voce 
ad  Claudianuni,  lib.  i.  in  Eutrop.  vs. 
368.  '  Corporalia  concilia'  pro  coitu 
dixit  Arnobius.   Ileins. 

708  Ulurice  cum  Tyrio]  C-nni  Tyria 
purpura,  qu;B  omnium  laudatissima 
liabebatur,  pra?scrtini  si  dil)a|)lia  erat. 

711  Utr(t<iue'\  Et  Juno  et  I'allas. 

712  Std  sibi  collatiun  vincisi  Viclt 
libri  meliorcs  cum  prima  editione  : 
alia  tamen  cditio  ex  primis  et  d)io 
script'i,  tibi  collatam  vincis ;  etiam  be- 
ne. Heiyis. 

713  Confer  ct  urtcs]  Artem  nielio- 
res.  Idem. 

71 1  Tttntum  judiciu]  Vide  ne  pras 
amore  plus  placeat  amica  cpiam  par 
sit.  Ne  tuus  uhsit  amorl  Alii  obstet : 
nos  meliores  sequimur.  Suns  amor 
est  in  Sarraviano  ;  probe  :  quod  jam 
saepius  supra  inculcatum.  Ileins. 

715  Exiguiim  est,  quod  deinde  caiiaml 
Quidam  rh  est  non  agnoscunt.  Forte, 
E.xiguum  quid.  Heins. 

719  Omnia  pone  Zeros']  Omnia  scrip- 
ta  cremate. 

720  Ardoris  sit  rogus  isle  mei]  Iste 
sit  finis  inei  amoris. 

721  Thestias  absentcm']  QLneus  in 
magna  frumenti  copia,  quum  caRteris 
Diis,  sola  Diana  neglecta,  sacrificas- 
set,  irataDca,  Calydonium  aprum  in- 
genti  magnitudine  ad  vastandamlate 
patriam  propinquam  immisit.  Ad 
huiic  tollcndum  3Ieleagcr,  aetate  vi- 
ribusque  integer,  plnribus  assumptis 
secum  sociis, aprum  jaculatuSjOCcisai 
bestiae  prajmium  (id  erat  fera;  pellis) 
omnium  consensu  tulit.  Cum  in  ve- 
natione  Atalanta,  Sclioenei  filia,  ades- 
set,  ejus  amore  captus,  pellcm  oc- 
cisae  fera;  ipsi  concessit.  Ouod  fac- 
tum, qui  una  venati  fuerant  Tbestii 


filii  a-gre  ierenles,  Afalanter  per  in- 
sidias,  cum  Arcadiam  rediret,  pellem 
abstulere.  Rlekager  puellx  auxilium 
ferens,  Allbcir  niatris  fVatres  necavit. 
Ilia  Meleagrum  exccrata  lilio  mor- 
tem imprccata  est.  Eabulam  narrat 
Ovidius  in  Mctamorpb.  Tlieslius\  Al- 
tlica,  Tlu'stii  iilia. 

722  Tu  timide  Jlummis  ■perfida  verba 
dubis]  I'lamma'  UKtiiores.   Ileins. 

723  Ceras]  Imagines  cercas. 

721  Curperis]  Dclectaris  hoc  mo- 
do,  quia  Protesilai  n)ariti  ccream 
imaginem  Laodamia  fiiixerat,  in  Epi- 
stola  :  'Dum  tamen  arma  geris  diver- 
so  miles  in  orbe.  Quae  rcferat  vul- 
tus,  est  mihi  cera,  tuos.' 

725  Et  loco  sa-pe  noeent]  Multa  Re- 
gius. Ileins. 

72G  Causas  ilia  doloris  habcnt]  Le- 
gendum  causas  mille  ;  atque  ita  Lei- 
densis  unus  et  Cantabrigensis  :  supra 
Arte  amat.  '  Et  quis  non  causas  mille 
doloris  habet  ?'  Idem. 

721)  Admonitu  recreatur  amor]  Alii 
renovatur  et  revocatur.  '  Recrearc' 
dixit,  quomodo  Horatius,  '  Arbor  ae- 
stiva  recreatur  aura.'  Non  dubita 
tamen  praeferrc  Rcgii  codicis  lecti- 
onem,  in  quo,  rcfricatur :  sic  '  refri- 
care  obductam  reipublicai  cicatri- 
ceni.'  Pro  vidnus  novatum  alter  Re- 
gius vidnus  coactum,  cpiod  sit  conduc- 
tum ;  quomodo  '  cogere  rugas'  et 
similia  :  potest  et  coaltum  legi  pro 
coalitum.  Plinius  ix.  51.  '  A  partu 
coalescit  vulnus,  quod  et  in  caccis 
serpentibustraduut.'  Arte  Am.  'Dum 
novus  in  viridi  coalescit  corticc  ra- 
mus.' Mentelianus,  creatum,  sed  vide 
Notas  Pont.  iv.  11.  Idem.  Recreatur 
admonitu]  Fovetur  recordatione.  V'l/i- 
nusque  novatum]  Amor  recrudcs- 
cens. 

730  Scinditur]  Aperitur.  Culpa  pu- 
silla]  Rectius  multi  ex  scriptis  causa. 
Ileins. 

732  Et  ex  minirno]  Et  eminimo  cum 
libris  veteribus.  Idem. 

733  Revocabit    amorem]    Renocabil 


3270 


NOT.'E    VARIORUM    IN    OVIDII 


potiores  libri :  nialim  tamen  renovarit. 
Idem. 

734  Flimima  redarJescet]  Sic  Regi- 
us: Piiteaiieus  et  Fames,  retardescet : 
leiiqui  plciique  cii;n  prima  editione, 
recandescct ;  lit  alibi,  '  totoque  recan- 
duit  ore ;'  et  SEppe  alibi,  praesertim 
in  Metamorpl).  NoiiniiUi  recalescet, 
vel  recalescit.  Forte  recaldescit ;  quo- 
modo  '  lecalfacere'  dixit  Met.  vm. 
'  caliduinque  priori  Cjede  recalfecit 
oonsorti  sanmiine  ferrum.'  '  Redar- 
descere,'  ut  in  '  redamare,'  '  redar- 
guere,' '  redambulare,'  et'  redauspi- 
caie'  apud  Plautiim  et  multos  alios. 
Idem.  Flamma  recandescet]  Renova- 
l)itur  amor. 

73.5  ArgoUcce  cuperent]  Argolides 
nieliores  :  monui  Art.  Am.  lib.  i.  172. 
ArgnUca cuperent']  Doceta  simili,loca 
quae  nocent  iimaiiti  vitanda  esse. 
Naiiplius  Palamedis  pater,  ut  ulcis- 
ceretur  filii  iiecem,  elevata  facula, 
sijfiium  dedit  ex  Caphareo,  Euboiae 
promontorio,  Grjecis  naufragio  labo- 
vantibus :  qui  credentes  eos  ignes 
indicare  portum  tutissimum,  inter  as- 
perrimos  scopulos  naufragium  fece- 
runt. 

7S0  Teque,  senex]  Nauplium  Pala- 
medis patrem  dicit. 

737  Praterita  caiUus  Niseidc]  Stra- 
bo  iu  uono  scribit,  juxta  petras  Sci- 
ronides  Minoam  rupem  prorumpere 
in  pelagus,  Niseae  elfici  autem  por- 
timi.  Fuit  autem  Nisea  Megarcnsium 
emporium,  quod  etiam  Minoa  voca- 
batur :  a  qua  Poeta  procellosum 
mare,  et  oram  illam  Niseida  appella- 
vit.  Niseide^  Perperam  major  scrip- 
torum  pars  Ripheide :  dixi  ad  Epist. 
I.  Sabini,  vs.  33,  Heins. 

739  Ilac  Acroceraunia  titu]  Effuge 
liaec  loca,  tanquam  nauta;  fugiunt 
Ceraunia.  Horat.  '  Qui  vidit  mare 
tnrhidnm,  Et  infames  scopulos,  Acro- 
ceraunia,' 

7  to  Hie  viovit]  J\Ialo  vomat :  putc- 
tur  VDinerc.  Ileiits.  1  lie  vomit  cpolas] 
Cliurybdi^   ficniina  t'uit  vuracisiiiiua, 


ut  docet  .Scrvins  :  quie  quia  Herculis 
boves  rapuit,  a  Jovo  dicitur  fulmina- 
ta,  et  in  mare  pra^cipitata  :  nnde  na- 
turani  pristinam  senat,  nam  sorbet 
imiversa. 

741  Qua  non  possunfl  Possint  lege. 
Heins. 

742  Juvare  Solent]  Levare  Regius  et 
duo  alii  cum  prima  editione.  Idem. 

743  Perdat  opes  Phcedra]  Si  Phas- 
dra  sit  sine  divitiis.  Purees,  Neptune, 
nepoti]  Non  capielur  privigni  Hippo- 
lyti  amore,  nee  ille  interticietur  a 
Neptuno,  immisso  tauro.  Fabulani 
elegantissimc  narrat  Ovid,  in  ultimo 
Metaniorph. 

747  Cur  nemo  est  Hecalen,  nulla  est 
quce  ceperit  Irun]  Iron  Regius  et  de- 
cern alii  cum  nonnullis  editionibus  : 
nialo,  Cur  Hecalen  7iuUus,  nulla  est 
quce  ceperit  Iron.  Ilecale^  Anus  pau- 
percula,  qua  Theseum  excepisse  hos- 
pitio  dicitur.     Qua  de  re  Apuleius. 

751  NoH  indulgere  theatris]  Non 
frequentare  theatra,  in  quibus  lasciva 
agitari  solent.  Propertius  :  '  O  ui- 
mis  exitio  nata  tlieatra  meo.' 

753  Enervant  animos  citharcc  cantus- 
que  lyraquel  Citharaque  jocique  Ex- 
cerpta  Politiani  et  nuilti  alii:  innis 
citharce  jocique ;  quomodo  et  a  Vin- 
centio  Belluaconsi  memiui  citatum, 
Regius,  citltanc  lutosque  lyrerque ;  op- 
time  pro  lotos :  quomodo  Scaligeri 
quoque  Excerpta  :  at(|ue  itajam  ad 
Solinum  Salmasius  ex  suis  codicibus. 
Repone  eandcm  voccm  i\Iet.  iv.  ex 
vestigiis  veterum  codicnm,  'Scrtaque 
dependent  tectis  :  lotiquc,  lyrteque 
Tibiaque  et  cantus  auinii  folicia  lati 
Argumenta  sonant :'  vulgo  ct  id>ique. 
Heins. 

754  Et  i-o.r]  Verba  lasciva  cantau- 
tium  in  thcatris,  Nuvteris  hraclua 
moia  suis]  Concinnis  gesticulationibus 
nianuum,  bracliiisquc  in  numerum 
jactatiSjCxdiscipliuasaltatoria.Cicer. 
III.  dc  FMnib.  '  Motus  certus  datus 
saltatori.'  Qui  motus,  pro  gentium  in- 
genio,  divcrsus  crat.    Horat.  Od.  m. 


RKMr;i)iA    A. MO n IS. 


0-271 


ft.  '  INIoliis  iloccii  gaiidct  lonicos 
Matnra  virgo.'  '  Ilia  placet  Restii, 
nuinerosacjiie  biacliia  diicit.'  Amor, 
n.  4.  29.  Ktiani  atl  pedum  jactatio- 
nciu.  Lucrct.  ii.  '  Lutliiiit,  in  niime- 
rumque  exultant  saiifiiiiiie  la:ti.' 

755  Illic  assidiu'Jicli  sdllanlur  aman- 
tes]  Alii  codices,  cantaiitur  amantes 
vol  ujnurcs  et  siniilia.  Sed  nil  iniitan- 
dum.  Vide  Notas  Alt.  vs.  501.  Ileitis. 

75G  Quid  cuveas  actor,  quid  jurat  arte 
docet'\  Locus  mcndosus.  Scripti  ple- 
ri(]ue  auctor,  et  juvut.  llogius  quaju- 
vct.  Lego  Quos  caveus  udor,  quujuvet 
arte,  docet:  '  caveas'  dixit  pro  specta- 
toribus  in  cavea  sedentihus.  Idem. 
Quid  ciiieas'}  Quid  vites  tanquam 
damnosum :  nam  comoedia  est  vitae 
speculum. 

757  Po'etas']  Elegos  et  mollcs  dicit. 
.    758  Dotes  meas]  Meos  libros. 

750  CulUmachum  fugito]  C'allima- 
clius  in  elegia  princeps  liabetur,  Fabii 
judicio.  Fuit  Cyrenaius  a  Batto  ori- 
uudus.  Non  est  inimicus  amori]  Quia 
res  amatorias  et  lascivas  scripsit  ver- 
su  elegiaco  :  nam  Lydcn  an>avit,  de 
qua  elegias  scripsit. 

760  Tu  quoque,  Co'e,  iioces}  Philetas 
etiam  ex  Coo  insula  in  niari  Carpa- 
tbio  elegiam  scripsit,  et  in  eo  scri- 
bendi  genere  secuudas  tulit,  ut  Fa- 
bius  docet. 

761  Me  certe  Sappho]  Sapphus  ope- 
ra erant  lasciva :  unde  et  in  Arte 
Amandi  ita  scripsit :  '  Nota  sit  et 
Sappbo,  quid  enim  lascivius  illar' 

762  Teia  3Jusa]  Anacreon  Poiita, 
patriaTeius. 

764  Cujus  opus  Cyntliia  sola  fuit] 
Propertiura  quocpie  non  tuto  legi  pos- 
se docet. 

766  Carmina  tale  soiiant]  Duke  Ju- 
reti  codex  cum  reliqiiis  majori  ex 
parte  :  ut  Trist.  v.  1.  '  Invenies  toto 
carmine  duke  nihil.'  Ilcius. 

768  Noslri  maxima  causa  7nali]  Ves- 
tri  Vaticanus ;  sed  nil  opus :  vide 
supra,  vs.  683.  Idem. 


772  AUeiiui  riri]  I'yrrlii,  Acliillis 
filii. 

67 1  Mupln  latus  abessc  tua]  Lentus 
lege  cum  [)rima  editione  et  scriptis 
jdcriscpie.  Sic  sa;i)C  :  Kp.  i.  '  Unas 
habitas  terras,  aut  ubi  lentus  abes.' 
Ep.  II.  *  At  tu  lentus  abes,  nee  te 
Jurata  rcducunt  Numina.'  Vide  No- 
tas  Epistol.  XV,  169.  lleins. 

775  Turn  demuni  u.rore  carere]  yunc 
demum  prima  editio  cum  Ucgio  et  du- 
obus  aliis.  Idem. 

778  Viro  Plisthenio]  Agameninoni 
Plisthenis  fdio.  ]\Ier.  Tres  fuerunt 
Pelopis  filii,  Atreus,  Thyestes,  et 
PlistUencs  :  quorum  ultimus  liic,  cum 
jiivenis  diem  obiissct,  relictis  Aga- 
memnone  et  Menelao  filiis,borum  cu- 
ram  Atreus  in  se  suscepit,  eosque 
educavit.  Ati-idas  vocet,  nulla  Plis- 
thenis facta  mentione.  Slicijll.  Plis- 
ihenio  gaudia  ferre  viro]  Regius  et 
nnus  Vaticanus  <oro;  bene:  consule 
quas  notaraus  Ep.  xix.  100.  lleins. 
IHisthenio]  Per  contemtum  Agamem- 
nona  et  INIcnelaon  vocatos  fuisse 
Plisthenios  a  militibus,  et  ignobiles 
Atridas,  propter  iniquum  armoruni 
judicium,  affinuat  D.  Cretens.  1.  v. 

779  Fecit  Atrides]  Agamemnon 
rem  habuit  cum  Briseide. 

783  Nam  sibi  quod  vunquam,  ifc.] 
Agamemnon  in  Iliad,  ix.  cum  niaxi- 
mis  nuuieribus  pollicetur,  se  etiam 
liriseida,  quam  Aciiilli  eripuerat,  re- 
missuruni,  eamque  integerrimam  j 
niagnum(]ue  jiisjurandum  interpouit. 
jSunquam  tactaui  liriscida]  Iliad.  T. 
261.  Mrj  fxiv  eyuj  Kovpr;  tipiarftSt  X6<P* 
iirevfTKa,  Oirr*  evvrj?  irp6<pa(iiv  KfxpVI-'-(>'os, 
oCre  rev  SAAou*  ''AAA'  efitv'  airporifJ-a- 
(TTOi  ivl  KKtairiffiv  i/xfjati'.  Agamem- 
nona  vero  jurasse  per  sceptrum,  uoa 
reperio. 

784  Sceptrum  non  putat  esse  Deos'\ 
Quia,  credit,  aliud  esse  jurarc  per 
scepti  um,  aliud  per  13eos. 

789  lUo  Lutophagos]  Lotopliagi 
lucre  populi  Africa;,  iucolentcs  IMc- 


3272 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


nyngen  insulam,  iit  scribit  Strabo: 
sic  appellati,  quoniam  coniediint  lo- 
ton,  qiias  est  arbor  ferens  fnictum 
8uavissimum,  et  tarn  dulcem  cibiim, 
lit  (auctore  Plinio  libro  xiv.)  nomen 
etiam  genti  terraeque  dederit,  nimis 
Jiospitali  advenariim,  oblivione  pa- 
triae. Nam  Ulysses  in  Africam  de- 
laf  us,  socios  escitatum  niisit :  qui 
gustata  loto,  nunquani  renunciare, 
aut  redire  curabant:  cibi  eniin  sua- 
vitate  SHorum  obliti  erant,  quos  Ulys- 
ses inultos  ad  naveni  reduxit.  Inillo 
antra]  In  arnica;  aditu, 

790  Remis  adjice  vela  tuis]  Hie  de- 
nuo  suis  legendum,  Heins,  Ailj^ce 
vela]  Ocyssime  transi. 

793  Aut  certe]  At  certe  libri  melio- 
res  cum  prima  editione  :  sic  Met.  xi. 
'  At  certe  vellem,  quoniam  fugitivus 
abibas,  Me  quoque  duxisses.'  Heins. 

795  Ecce  cibos  etiani]  Cibos  quoque 
libidinem  iucitantes,  vitandos  esse 
dicit. 

797  Dau7iius  bulbtis^  Bulbus  ex 
Apulia,  quern  post  Africanos  laudat 
Plinius  1.  XIX. 

798  An  veniat  Megaris]  Megara 
urbs  fuit  Atticae,  de  qua  Pausanias 
nb.  I. 

801  Utilius  sumas  acuentes  lumina 
rutaii]    Ruta  sculptores   et   pictores 


uses  fuisse  scribit,  oculorum  causa, 
Plinius  XX.  Eadem  generationes  im- 
pedit. 

804  Monitns  experiere  meos]  Monitis 
meis  script!  plerique  cum  prima  edi- 
tione. Lege,  Spe  brevius  monitis  expe- 
diere  meis.  Vide  notas  supra  vs.  440. 
ubi  jam  id  nionui :  sic  in  Fast.  1.  iii. 
'  Expedit  Irasrentem  nemori  gratissi- 
ma  conjux.'  Certe  Vaticanus  unus, 
excipiare:  Hafniensis  non  male,  eru- 
diere  ;  in  Fast.  '  Erndit  infirmas  ut 
sua  mater  aves.'  Heins, 

805  Vina  parant  animos]  Animum 
libri  plerique  veteres  cum  prima  edi- 
tione. Idem. 

806  Utstupeant']  IxAem  Et  stupeant . 
Idem. 

807  Nutritur  vento']  Ignem  rentus 
alit,  Jureti  excerpta,  codex  Putea- 
neus,  et  sex  alii.  Mox  flammam  pri- 
ma editio  cum  tribus  scriptis,  non 
flammas.  Idem. 

810  Si  qua  est  inter  utrumque  nocet^ 
Inter  utramque  bene  scripti  quatuor. 
Idem. 

811  Hoc  opus  exegi]  Ecce  opus  ma- 
lim.  Idem. 

813  Postmodo  reddatis]  Scripti  fere 
omnes  cum  vetustis  editionibus  red- 
detis.  Forte,  Evs  mado  reddatis.  Idem. 


MEDICAMINA   FACIEI. 


3273 


MEDICAMINA     FACIEI. 


Integrum  luinc  libelliini  fuisse 
ex  ipso  Ovidio  colligimiis,  qui  in  Arte 
Amatoria, '  Est  milii,  tpio  ilixi  vestraj 
Medicamina  foimvr,  Parvus,  sed  cura 
giande  libellus,  opus.'  De  insciip- 
tione  non  satis  constat :  quae  vulgo 
circumt'ertur,  ex  hoc  Ovidii  versu 
videtur  conflata.  Sciipti,  qnos  vidi, 
nullain  agnoscunt,  prceter  nuum  Va- 
ticanum,  qui  De  Ornatu  faciei  inscri- 
bit :  prima  tamen  editio  Mcdicatam 
faciem  vocat.  Quid  si  Artem  Medi- 
candce  faciei  inscribamus  ?    Ileins. 

1  Discite  qiuc  faciem  commendet  cura 
pueU(e~\  Traditurus  Naso  puellis  prae- 
cepta  de  mcdicamentis  et  cuitu  fa- 
ciei, primum  docct,  in  omnibus  uti- 
lem  esse  cultum,  cultatjue  omnia 
maxime  placere.  Deinde  puellaruni 
ambitionem  circa  cultum  et  curam 
placendi  ostendit :  easque  docet,  ina- 
nem  esse  curam  circa  philtra  et  ma- 
gicas  arteis  ;  potiorem  esse  morum 
probitatem :  cum  I'orma  sit  bonum 
fragile.  Tum,  quo  modo,  et  ex  qui- 
bus  rebus  fiat  illud  faciei  medicamen, 
dcmonstrat.  Commendet]  Uecoret, 
pulchriorem  reddat. 

2  Forma  tuenda]  Cura  tuenda  vete- 
res  omnes  nostri.  Marius  Niger  ex 
suis  alterum  profert  et  Ciofanus  ex 
uno  Mat!"eiano.  Forte,  Et  quo  sint 
vobis  ora  tuenda  modo.  Heins. 

3  Cultus  humum  quondani]  Ilumum 
sterilem  prima  editio  cum  scriptis  ple- 
lisque  ;  recte  :  ([uod  et  in  duobus 
suis  Ciofanus  invenerat.  Idem.  Cultus 
humum]  Sic  in  Artibus  :  '  Ordiar  a 
cultu,  cultis  bene  Liber  ab  uvis  Pro- 
venit,'  &c.  Jussit]  Qui  agrum  colit, 
'  jubere'  dicitur:  ager  autem,qui  co- 
litur,  colenti  parere :    Sic   Virg,  in 


Georg.  '  Exercetque  frequens  telhi- 
rem,  atque  imperat  arvis.' 

1  Interiere]  Priorem  ilium  cfferum 
et  silvcstrcm  victum  invcnta  agricul- 
tura  sublatnni  esscdicit.  Rubi]  Ru- 
bus  est  genus  fiuticis  spinosum,  et 
mora  ferens  :  dictum,  quod  ejus  vir- 
gulta  rubeant.  Piin.  1.  xxiv. 

.5  Succos  emendat]  Scilicet,  per  in- 
sitionem,  ut  inferius  apertius  docet. 
Acerbos]  Amaros. 

G  Fissaque]  Ostendit,  quo  pacto 
fiat  insitio ;  de  qua  Plinius  1.  xvii, 
Natur.  hist.  Adoptivas]  Suaviter, 
quod  proprium  est  hominis,  ad  arbo- 
res  transfert.  Adnptiias  opes]  Adop- 
tio  cnim  imitatur  naturam. 

8  ISigra]  Proprium  est  terrae  epi- 
theton  a  colore. 

9  Vellera]  Lanae,  vestcs.  Sippe  ea- 
dem]  Iterantur  enim,  ut  magis  colo- 
rentur.  Fortasse  dibapham  purpu- 
ram  dicit,  quam  preciosissimam  fu- 
isse constat :  de  qua  Flaccus  :  '  Te 
bis  Afro  murice  tinctae  Vestiunt  la- 
nae.' Tyrio]  Tyria  enim  purpura 
apud  antiquos  laudatissima  existima- 
batur.  Plin.  1.  v.  Medicantur]  In- 
ficiuntur.  Aheno]  Labro,  vase  ex 
aere  conflato. 

10  Sectile]  Secatur  enim  ebur  ad 
varia  ornamcnta,  et  niaximc  ad  la- 
quearia  tcctorum.  Herat. '  Non  ebur, 
neque  aureum  Mea  renidet  in  dorao 
lacunar.'  Maro  in  Georg.  '  India 
mittit  ebur.' 

11  Forsitan]  Priscaj,  inquit,  illae 
Romanic  mulieres  corporis  cultum 
nogligcbant,  malebantquc  agros 
quam  se  coli  :  at  vobis  longc  aliud 
est  ingenium,  et  animi  moUities. 

12  W«uHj  se]    '  Siniplicitas    rudis 


3274 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDH 


ante  fiiit,  nunc  auiea  Roma  est.' 

13  Cum]  Qnando.  3Iat)ona]  Ma- 
teifamilias.  Altnm  sedik]  Intelligit 
sedilia  quae  in  hortis  constitiieban- 
tur.  Rubicimda]  Non  arte,  sed  san- 
guine et  colore  nativo.  Per  quod 
robiistiorem  rnsticanamque  mulie- 
rem  ostendit.  Matrona  ruhicimda]  Qua; 
nulla  mala  re  muliebri  expollta.  Cui 
'  verus  color,  corpus  solidum,  et  succi 
plenum:'  ubi  5  x^M^^  Vf^^iSs  iroj^axoD 
(TvviaTarai.  Damoxen.  lib.  ii.  Contra 
redditur  juncea  curatura :  KaXdfxiva 
(TKiKr)  (p^povffa'  Plato  Comic,  ix. 

14  Assiduo  durum  pollice  nebat  opiis] 
Lanificio  enim  Komanae  priscae  ex- 
ercebantur. 

15  Ipsa]  Non  ancilla  aliqua.  Clau- 
debat]  Septis  et  ovilibus  includebat. 
Filia  paverut]  Hanc  priscorum  Ro- 
nianovum  severitatem  ostendit  et 
Flaccus  Od.  iii.  6.  inquiens  :  '  Sed 
nisticorum  mascula  militum  Proles, 
Sabellis  docta  ligonibus  Versare  gle- 
bas,  et  severac  Matris  ad  arbitrium 
recisos  Portare  fustes,'  &c. 

17  Teneras  puellns]  Reprehendit 
banc  morum  corruptelam  Horat.  Od. 
in.  6.  '  Fingltur  artibus  Jam  nunc, 
et  incestos  amores  De  tcnero  medi- 
tator ungui.' 

19  Odorittos]  Unguentis  delibutos. 
Posilu]  Ornatu. 

21  Oricnte  petltos]  Paralos  Neapo- 
Jitanus  et  Mcntclianus;  hoc  est,  em- 
tos :  libro  tamen  vii.  jNIetamorpb. 
'  Addidit  extremo  lapides  Oricnte 
petitos.'  IJeins. 

22  Et  (]U(ndos  onus  est]  Quanta  bo- 
nus duo  libri:  totidem,  ct  (piantus 
honor  est.  Lege,  Et  quantos  o7ieri  est. 
Met.  X.  '  Ipsa  sibi  est  oneri  cervix.' 
Seneca  Hercule  (Ktiro,  '  Ncc  gcni- 
mifcras  dctrabit  aurcs  Lapis  Eoa 
lectus  in  unda.'  Idem.  Et  quantos] 
Subaudi  tantos,  id  est,  tani  niagnos, 
nt  oneri  sit  tulisse  duos  aure.  Aure] 
Plin.  Natur.  liist.  ii.  Idem  1.  ix.  de 
inargarilis,  Cleopatra  quoque  auri- 
bus  gercbat  unioncm  illuui,  singulare 


et  vcre  nnicum  naturae  opus  :  qnoni, 
spectante  Antonio,  liquefactum  ace- 
to  absorbuit.  31er. 

23  Ncc  tamen  indignum,  si  vobis  cura 
placendi]  Sit  robis  scripti  plerique  : 
sed  alterum  ex  suis  Marius  Niger 
recte  prjefert.  Non  tamen  iideni  nos- 
tri.  Heins. 

24  Comptos]  Cultos,  ornatos.  Nam 
*  Fine  coli  modico  formavirilis  amat.' 
Secula  nostra]  Sic  in  Arte  ;  '  Corpora 
.si  veteres  non  sic  coluere  puellae. 
Nee  veteres  cultus  sic  habnere  viri.' 

25  Foeminea  restri  potiunturlegc  via- 
riti]  Ita  scripti.  Sed  legendum  po- 
liuntur  :  sic  '  mores  frugalitatis  lege 
polire'  dixit  Petronius  :  '  Artis  se- 
verae  si  quis  hamat  etfectus,  Mentem- 
que  niagnis  applicat,  prius  mores 
Frugalitatis  lege  poliat  exacta.'  Quo- 
niodo  mendosissimos  versus  esse  re- 
stitnendos  censeo.  Heins.  Fcemineu 
lege]  Quia  nuiliebriter  se  ornant. 

20  Et  rix]  Omnes,  inquit,  mulie- 
bres  cultus  sibi  vindicarunt  viri ;  quo 
fit,  ut  nihil  ab  illis  relictum  sit,  qwod 
uxor  sibi  addere  possit. 

27  Per  se  quaque  paret,  ct  quos  te- 
netur  amores  Refert  munditia  crimina 
nulla  merens]  Hac  tcedissime  sunt  in- 
quinata.  Pro  se  quaque  parat,  sex 
libri ;  quos  et  veneretur,  nonnuUi  alii, 
cum  prima  editione  :  venerentur  duo. 
Pro  Refert  nnus  Prafert.  Non  video 
quid  commodius  extricari  possit, 
quam  si  legas,  Proin  se  quaque  paret ; 
nee  quo  venetur  amores  Refert:  tnun- 
dicic  crimina  nulla  merent,  vel  mundi- 
cics  meret ;  ut  in  Amorib.  'Facta 
merent  odium.'  Proin  una  syllaba, 
nt  apud  Maronem,  '  Proinde  tona 
eloquio  :'  sic  et  dein  nionosyllabmn. 
'  Parare'  pro  ornare  ;  nnde  *  paratus' 
pro  cultus.  Propertius  liI)ro  ii.  El. 
24.  '  ¥A  se  plus  nni  si  qua  parare  po- 
test.' De  '  venatu  amoris'  alibi  dic- 
tum. "Viderint  acutiores  ;  ego  enim 
hie  milii  vix  satist'acio.  Posset  ct 
Icgi,  Sc  sibi  qua-quc  parent,  nee  quo 
vcncnlur  amores  Refert :  munditie  cri- 


MEDICAMINA    FAClIiJ. 


3275 


mina  nulla  f event.  Heiiis.  Per  sc  qua- 
qiie  parct,  fyc]  Non,  iiiquit,  refert,  ut 
sc  exornet  ct  excolat  imilier :  quic 
enini  niunditiis  stiitlet,  laudanda  po- 
tiiis  qiiani  improl)aiula  videtiir.  II- 
liid  polius  refert,  quos  aniores  ipsa 
sibi  paret  et  veiiftiir.  Nam  ciiltus 
non  cogit  piiellas  peccare  :  iiec.  licet 
ornatissimic  sint,  oiiinibiisqiie  pla- 
ceaut,  idque  sibi  gratissinuini  contin- 
gat,  idcirco  impudicic  fiiint.  Legi- 
iiiiis  eiiiiii,  Clnudiani  iliani  Komanam 
pudicissiniani,  cultus  studiosissiniain 
luisse,  aliasque  coiupliues.  Bonas 
eniin  puella?  non  ipsje  per  se  aniores 
(liiaerunt,  scd  relinqnnnt  iioc  nego- 
cinm  parentibiis,  qui  niaritum  legi- 
tiiiiuiQ,  qiiem  semper  anient,  inve- 
niant.  Venelur  amores~\  Inlionestas 
pncllffi  non  inanent  auspices,  nitro 
f  unt  nuptiim  :  loioiffiu  vnevaiotcn.  irap- 
6ivoi  a.\<(>eal^oiai,  AvSai  Stj/xoli  at  Bvya- 
r4p€S  TTopfvovrai  Tratroi,  (TvW4yov(Tai 
acpiai  cpfpi/ds'  is  t)  hv  ffvvotKTjdovcTi  tovto 
woifovcrai.  'EfcStSJcMTi  5e  aiirai  fuvrds. 
Herod.  1.  i. 

30  Athos]  Athos  mons  est  inter 
Thrticiam  et  IMacedoniam,  tarn  ar- 
duns,  lit  nsqne  ad  Lemnum  in^nlam 
per  80.  niillia  passiium  ejus  umbra 
protcndatiir :  unde  Virgil. /Eneid.  xii. 
inqnit:  '  Quantus  Eryx,  aut  quantus 
Athos.' 

31  QucBcunijue  voluptas]  Quotacun- 
que  malim  cum  Mycillo  :  vide  Epist. 
xni.60.  ubi  dictum,  Cuicunque  ma- 
lit  Niger.  Heins.  Quotacunque]  Est 
etiani  quotacunque,  lioc  est,  aliqua 
voluptas,  placuisse  sibi,  &c.  MijcilL 

32  Grataque  forma  sua  est]  Dclec- 
tant  etiani  castas  pracconia  forma?. 

33  Laudatas]  Pavo  (ui  Plin.  1.  x. 
•scribit)  laudatus  expandit  colore*, 
adverso  maxime  sole,  quia  sic  fnlgen- 
tius  radiat. 

34  Et  forma  tnuta  superliil  avis]  Scio 
muta  animalia  dici :  sedlibri  pleriquc 
»rt«/<a;puto  pro  ctUta:  unus  Palati- 
nuslcEta  ;  unus  Patavinuscauc/a.  For- 
te, Cauda  supcrbit  avis.    Ciofanus  ex 


niKi  suo  caula  j)rofert :  an  latita  avi:i  ? 
nam  et  '  lauti,'  splondidc  vestiti. 
Mycilliis,  (jui  slulta  legit,  aiind  age- 
bat.  Ileins. 

3.5  Sie  polius  nos  titnget  atnor]  Scrip- 
ti  cum  prima  editione,  urget :  unus 
Ambrosiauus,  vos  uret.  Lege,  Hinc 
potius  nos  urat  Ar.ior :  vide  iiotas  A« 
mor.  I.  Eleg.  2.  11.  Idem.  Sic  potius, 
Sfc]  Si  se  niulier  adornavcrit  niundi- 
tiisijuc  excoliierit.  A'os  tangel  amor] 
Faciliusiios  viros  in  anioreni  vestrum 
tralietis  cultu  corporis,  quam  magi- 
cis  artibus. 

38  Tentatc]  Experiamini.  Xocens] 
In  furorem  enim  vertit.  Virus  amati' 
lis  equce]  Hippomanes  dicit :  de  (juo 
diximiis  in  Amoribus  i.  8.  Virus 
amnntis  cqutp]  Adi  Amor.  i.  8.  8.  Vir- 
gil. Gcorgie.  iii.  '  Hiiic  demura, 
Hippomanes  vero  ([uod  nomine  di- 
cunt  Pastores,  lentnm  destillat  ab  in- 
guine  virus.'  Et  Juvenal.  Satyr,  vi. 
vocat  '  Frontem  puUi  tremuli.' 

39  Nee]  Vanani  dicit  esse  magicam 
artem,  asscrens  neque  angues  incan- 
tatione  rinnpi,  ne(|ue  flumina  in  suos 
fontes  redire,  neqnc  lunam  coelo  de- 
duci  posse.  3farsis  cantibiis]  ^larsi 
populi  fuerant  Italiap,  qui  a  Circes 
filio  originem  trahebant,  et  ideo  ser- 
pentiuni  doiuitores  extiteriint.  Plin. 
lib.  Natur.  hist.  xxi.  I'iuduntur  canti- 
bns  angues]  Tres  libri/«7i(/«H^ur  ;  duo 
Jiiidiintur ;  et  sic  citat  Charisius :  ne- 
que alitor  sensus  requirit.  Quare 
sequent!  versu,  pro  AVc  rtiiif,  scriben- 
dum,  Nee  ruat  in  fontes  unda  supina 
suos ;  vet  repetat  fontes.  Deinde  et 
excntiutur :  ita  hisce  omnibus  sensus 
suus  constabit.  Heins. 

-10  Supina]  Quae  supina  videretur, 
si  in  coutrarium  verteret  cursuni. 
Doni. 

41  Temescea  ara]  Tcmesc  in  Ita- 
lia  Brutioruni  oppiduni  fuit,  a  Lati« 
nis  Templa  dictum,  ut  Plinius  1.  iii. 
docet.  Ii)i  crant  aurifodina^  :  quas 
tanicu  suo  tempore  defecisse  Strabo 
scribit.     liemoverit]   Ut  euioi  iu  su- 


3276 


NOTiE   VARIORUM   IN    OVIDII 


perioiibus  diximus,  credebant  stulti 
niortales,  e  coelo  Lunam  extrahi  posse 
incantatorum  carminibiis,  nisi  jpris 
tinnitu  obstrepentes  laboranti  suc- 
currerent.  Inqiiit  igitur  Poeta  nunc  : 
licet  nuUus  lyrnpauis  a'ris  strepitus 
fiat,  omniaque  eera  removeantur,  non 
tamen  lunam  e  ccelo  deduci. 

44  Ingenio  facile  co7iciliante  placef] 
Fades  placet  bene  prima  editio  cum 
duobus  scriptis  ;  tres  alii  fades  phi' 
cent :  unde  Mycilhis,  puellct  Ingenio 
fadem  conciliante  placent:  quod  tan- 

tuudem  est.  Idem. 

45  Cerltis]  Hinc  in  Catilina  Sal- 
Instius  :  '  Divitiaiuni  et  forniac  gloria 
fluxa  atque  fragilis  est  ;  virtus  clara 
aeternaque  habetur.' 

46  Aratus']  Quibusdam  velnti  sul- 
cis  turpatus.  Sic  in  Artibus  :  '  Jam 
venient  rugee,  quee  tibi  corpus  arent/ 

50  Perque  suos  annos  hinc  bene  pen- 
det  amor'\  Haec  nibili  sunt ;  nee  ju- 
vant  libri  veteres.  Scribe  nihilomi- 
nus,  longum  probitas  perdurat  in  cevum, 
Ferfque  suos  annos  :  hinc  bene  pendet 
amor.  Quintilianus  ii.  4.  '  Quare  milii 
ne  maturitas  quidem  ipsa  festinet,  nee 
musta  in  lacu  statim  austera  sint : 
sic  et  annos  ferent.'  Ita  et '  aetatem 
ferre.'  Simile  mendum  insedit  codi- 
ces Valerii  Flacci  i.  vs.  767.  ubi  pro 
Talia  fert  lacrymans,  pcrperam  per 
lacrymas  nunc  legitur.  Heins. 

51  Die  age]  Lege  Disce  age  cum 
Menteliano ;  nam  'jube'  pauio  post 
sequitur :  prima  editio  et  septem 
scripti,  Discite,  ut  initio  operis;  quod 
et  Marius  Niger  agnoscit.  Mycillus 
malit  Ergo  age.  Lege  etiam  dimise- 
rit  cum  iisdem  scriptis  et  prima  edi- 
tione  :  postquam  somuus  te  destituit. 
Idem. 

54  Exue]  Nuda,  extrahe.  De  pa- 
lea]  Palea  proprie  est  foUiculus  ipse 
granulorum,  dicta  a  pala,  ut  Varroni 
placet:  pala  enim  vcntilatur,  ut  tVu- 
mcnttim  purgetur.  Tegminibus]  Cor- 
ticibus.  Exponit  quod  dixerat.  De- 
corticatum   hordcum   Gruici  nTurad- 


vr\v  vocant. 

55  £m]  Ervum,  quod  et  Graeci 
Spofiov  dicunt,  genus  est  legurainis. 
Ervi  farina  (ut  Varro  ait)  maculas 
corporis  emendat. 

56  Sed  cuniulent  libras]  Forte  Et 
cumulcnt  libras.  Heins.  Nuda]  Teg- 
minibus et  paleis  exuta. 

59  Et  qua  prima  cadent]  Cervi  soli 
animalium  (ut  lib.  viii.  scribit  Plin.) 
omnibus  annis,  statuto  vcris  tempore, 
cornua  amittunt.  Ergo  dixit  Poeta, 
'  prima:'  quia  quotannis  cornua  cer- 
vis  decidunt,  et  ipse  de  cervo  loqui- 
tur cui  tunc  primum  cornua  decide- 
rint.  Prima  cadent]  Cadunt  scripti 
quinqne  et  prima  editio.  Heins. 

60  Contere  in  hac  selida  sexta  fane 
assis  eat]  Hzec  mendosa  sunt :  in  lioc 
solida  tres  libri ;  in  hac  solida  duo ; 
unus,  et  hoc  solido.  Moreti  codex,  in 
hoc  solida  textafac  agis  cat:  texta  eti- 
am in  aliis.  Legendum,  et  hue  solidi 
sexta  face  assis  eat:  in  hccc  lectio  est 
Nigri.  Infra,  *  Hue  novies  tanto  plus 
tibi  niellis  eat;'  sexta,  subintellige 
pars  :  sic  'sextula,'  sexta  pars  unciae 
apud  Rhemnium  de  ponderibus  :  '  so- 
lidus  as'  vel  '  assis,'  idem  qui  et  '  so- 
lida libra'  antiquis.   Idem. 

61  Namque  uhi]  .Tumque  prima  edi- 
tio et  scripti :  quomodo  Marius  quo- 
que  Niger  et  Naugerius  ex  suis  an- 
notarunt.  Idem.\  Pulverea]  Quae  est 
instar  pulveris.  Fucrint  cojifusa]  Id 
est,  mista :  scilicet  cornua  ilia  cervi. 
Farina']  Quae  confecta  fuerit  ex  hor- 
deo,  et  ervo,  atque  ovis. 

62  Protinus  in  mundis  omnia  cerne 
cavis]  Ita  legit  Domilitis  Marius  Ni- 
ger ex  suis  libris,  vel  innumeris ;  quod 
et  alii  sccuti  sunt  :  in  nunieris  caris 
scripti  nostri  cum  prima  editionc 
praiter  duos,  qui  in  numeris  suis  :  in 
numeris  conde  cavis,  Ncapolitanus. 
Lego,  In  cribris  omnia  cerne  cavis:  ita 
mcdici  passim  loquuntur.  Noster 
infra,  '  per  densa  foramina  cerne.' 
Hinc  '  succernere  cribris'  apud  Pli- 
nium,  et    'cribris    incerucrc'    upud 


MEDICAMINA    FACIEI. 


3277 


ColiinicUani.  Ihins.  Cernc"]  Seccinc 
farinam  a  fiirfiiie.  Dom.  Mycill. 
ccnset  legeiidiini,  I'rotinus  innumeria. 
Intelligit  enini  cribnim,  ciijiis  cava, 
hoc  est,  foramina,  iniinita  stmt.  31i- 
cyll. 

03  Bulbos]  '  Bulbils'  est,  quern 
Grceci  ySoA/Soj/  diciint,  cepac  instar 
A.scalonia\  Pliira  sunt  hulboiuni 
genera,  ut  tlocot  Plinius  xix.  et  xx. 
liulbi  onines  calidi  ot  viscidi  sunt  : 
comesti  excitant  Venereni,  lingnam 
et  fauces  exaspcrant,  succum  corpori 
aildunt,  stomacliiiin  inflant. 

G5  Sexlante.mquc  tyahat'\  Tera<  scrip- 
ti  plerique.  Ncapolitanns  sexlantes- 
que  trahat ;  alii  duo  sexlantern  trahcrc  : 
sic  et  mox  vs.  SO.  lego  trahant ;  bidbi 
nempe  :  vide  qua^  noto  mox  vs.  92. 

07  Qucecunque  adficiet']  Malim  in- 
jiciet.  Heins. 

09  Nee  tu  pallentes']  Aut  ad  colo- 
rem  ipsorum  refer,  aiit  ab  crt'ectu 
dictos  pallentes  accipe :  quod,  qui 
gustaverint,  palleant.  Est  leguminis 
genus,  ab  omnibus  animalibus  amari- 
tudine  sua  tutuni.  De  hoc  Plinius 
plura  libro  xviii.  14. 

70  Et  simul  instantis  corpora  jinge 
sera]  Frugifera;  scripti  potiores;  quo- 
modo  etex  suis  Ciofanus  notat :  unus 
ex  nostris  frigefere.  Ciot'ani  unus, 
fige  fece.  Ipse  Nigri  emeudationcm 
probat,  legentis  injlantis  corpora  frun- 
ge  fuba  ;  quod  et  Mycillus  auiplecti- 
tur,  et  jNIuretus.  Ego  din  est  quod 
insistens  propius  vestigiis  depravatai 
lectionis  emendabam,  Et  sinnil  inftan- 
tcs  corpora  frige  f abas:  nam  iustuntcs 
habebat  codex  unus  Patavinus  :  'in- 
flaiites  corpora'  rccte  '  fabas'  dixit, 
quod  nihil  sit  llatulentius  iis.  Est 
auteni  'frigere,'  idem  quod  torrere. 
Plin.  xviii.  7.  *  Gr?eci  perfusum  aqua 
hordenm  siccant  uocte  una,  ac  postero 
die  frigunt,  deinde  molis  frangunt.' 
Hinc  'frictum  cicer'  apud  Plautum, 
'  frictum  triticum,'  '  frictum  sal,' 
'  fricta  ova'  apud  alios  passim.  Pro- 
duci  auteiu    priniam  sjUabani  inde 


liquet,  qtiod  Nonius  Marcellus  obser- 
vet,  '  Frigit,  quando  significaterigit, 
corripcrc  primam  syllabam :'  quod 
non  addidisset,  si  in  '  frigit'  pro  tor- 
ret  eundem  usum  obtinere  opinatus 
esset.  Diomedes  1.  i.  *  Sunt  qua>- 
dam  perfecta  a  diversis  instantibus 
derivata  ;  ut  frigeo,  friges,  frixi:  el 
frigo,frigis,  frixi.  Idem  notat  Pho- 
cas  Gramniaticus.  Apud  Festum, 
Frigere  et  frictum  a  Gra;co  venit  <ppi- 
Kelv.  Lege,  <ppvyiiv.  Nam  vetustus 
codex  Vossianus/r/g-JH.  Glossae  Ste- 
phani :  *  Frigit, (ppvyei,T7}yavi^ft,'  bene. 
Fuit  cum  pime  fabas  legendum  puta- 
rem;  ut  auctor  Panegyrici  apud  Pi- 
sonem,  '  Humida  callosa  cum  pinse- 
ret  hordea  dextra.'  Superior!  versa 
pro  nudare  hipinos,  quod  Marii  Nigri 
commentum  est,  (nam  in  scriptis  nu- 
dare nusquam  comparet,)  quicquid 
ille  de  suis  id  adtirniet,  probetquc 
Ciofanus,  prima  editio  et  tres  scrij)ti 
prabere.  Moreti  codex  pallere  et  sex 
alii.  Ambrosianus  torrere  :  '  Torrida 
farra'  Fast.  ii.  initio  de  februis  :  non 
male  unus  Patavinus  S.  Antonii  tc- 
rere.  Paiatinus/frrcrc.  Scribo,/r<?n- 
dere  lupinos.  Seren.  Sammon.  '  Copia 
farris  uti  frendentibus  edita  saxis.' 
Festus  :  '  /Vent/ere  est  frangere  :  unde 
et  faba/ressrt ;  inde  et  dentibus  dici- 
mus  frendere.  Pacuvius  apud  No- 
nium  Antiopa:  '  Fruge  frendo  solas 
ae  sic  probere.  Accius  Troadibus, 
Saxo  frugcs  freudas.'  Nihil  his  iu- 
quinatius.  Lege,  Fruges  frende  mola 
ac  saxis  prube.  Papias:  ^  Fresa,frac- 
ta,  divisa,  molita,  a  frendeo  dicta.' 
Hinc  '  fressa  faba'  apud  Martialem, 
Columellani,  alios  :  et  '  cicera  fressa' 
apud  eundem  Columellani.  Varro 
de  Re  Kust.  '  Amisso  nomine  lacten- 
tis  dicuutur  uefrendes  ab  eo,  quod 
nondum  fabam  frendere  possint.' 
'  Pallentes  lupinos'  dixit,  ut  '  palleu- 
tem  fabam'  Martialis.  Hcins. 

71  A^quo  discrimiiu'l  vliqua  diffe- 
rentia, ut  singula  habeant  teruas  li- 
bras. 


3278 


NOT.-E    VARIORUM    IN    OVIDII 


72  Utritqiie  da  nlgris  commimienda 
molis}  Libris  molis  Patavinns  :  alius 
det  nigris.  Pnto,  scuhris  tnoUs,  iit  su- 
pra, '  Lenta  juhe  scabra  fiangat  asel- 
la  mola :'  ubi  Moreti  codex  scribra  ; 
posset  et  legi,  Utraque  jiuniceis  sunt 
minuenda  molis ;  vel  da  minucnda  :  sed 
hoc  a  vulgata  lectione  Jongius  abit. 
Pro  Utraque  vetnstae  editiones  et  duo 
script!  Lectaque:  nuns  Letaque.  For- 
te Frictaque. 

73  Cerusa']  Cerussam,  Graeci  vZ-i^- 
fivdiuv  appellant  (ut  1,  xxxiv.  Plin. 
scribit)  plunibariffi  dant  ofncinaejlau- 
datissima  in  Rhode.  Fit  autem  ra- 
mentis  plumbi  tenuissimis  super  vas 
aceti  asperrinii  impositis,  atque  ita 
destillantibus  :  quod  ex  eo  cecidit  in 
acetum,  arefactnm  mollitur  et  cri- 
bratur :  iterumque  aceto  mistuni  in 
pastillos  dividitur,  et  in  sole  siccatur 
aestate.  De  iioc  lege  Dioscoridem 
J.  V.  et  VI.  Nitri]  Nitrum  species  est 
salis  :  de  quo  Plin.  1.  xxxi.  Proxinia 
aetas  medicoruni  Aphronitrnni,  id  est, 
spumani  nitri  tradidit  in  Asia  colligi, 
in  speliincis  moliibns  destillans.  De 
nitro  ac  spunia  nitri  Dioscorides  1.  v. 
Spuma'l  Apiironitruni  dicit. 

74  Et  Illjrka  qua'  vcnit  iris  /ti/Wio] 
Iris  hcrba  est  (utl.  xxi.  scribit  Plin.) 
gratissinii  odoris,  cujus  radix  niaxinie 
coniniendatur  ad  unguenta.  Caideni 
habet  cubitalcm  et  rectum :  floret 
diversi  coloris  specie,  sicut  arcus  ca>- 
lestis :  iinde  etiam  nonien  traxit. 
Laudatissima  provcnit  in  Illyrico. 

76  Sed  juslumtr it  is]  Et  nmxs.  Lege 
Quis  justum  tritis.  Hcins.  Justuni] 
Conveniens :  nee  plus  ncc  minus  una 
uncia. 

77  Addita  da  querulo]  Addila  de 
(juatuor  libri :  Additaque  duo  :  Addita 
qitod  unus :  alius  Addita  que.  Lego, 
Adjice  et  e  querulo.  Marius  Niger  Ad- 
dita, quod  Mycillus  probat.  Ciofa- 
nus  Addita  de.  '  (Juorulos'  ctiani  ni- 
dos  dixit  Seneca  Hercule  Furentc, 
'  PenMas(|iic  novo  crc-dcre  soli  Ocstit 
querulos  inter  nidos  Tliracia  pellcx.' 


De  Halcyoneis  medicamentis  Plinin* 
1.  xxxii.  8.  Heins.  Volucrum]  Hal- 
cyones  dicit,  quae  (ut  1.  x.  scribit 
Plin.)  aves  sunt  paulo  ampliores  pas- 
seribus,  colore  cyano  ex  parte  ma- 
jore  tantum  purpureis  et  candidisad- 
mi&tis  pennis,collogracili  ac  procero. 
Halcyonem  videre  rarissimum  est, 
nee  nisi  Vergiliarnm  occasu,  et  circa 
soiStitia  bruniamve.  Nido]  Hi  Hal- 
cyonum  nidi  (ut  ait  Plin.)  adniira- 
tionem  liabent,  pila  figura  pauluni 
eminenti,  ore  perquam  angusto,  gran- 
dium  spongiarum  simiiitudine. 

78  Orefugant  i7iacuhis]  Plinius  de 
Halcyoneis  medicamentis  lib.  xxxir. 
loquens,  sic  ait :  '  Lepras,  lichenas, 
lentigiues  tollunt  cum  lupino  et  sul- 
phuris  duobus  obolis.'  Ore]  Ab  ore 
et  facie.  Fugant]  Rcmovent,  tollunt. 
Maculas]  Lepras,  lichenas,  lentigiues, 
et  id  genus  alia  vitia,  qute  faciem 
infestant. 

80  Quod  trahit  in  partes  vticia  se.rta 
duas]  Quos  trahit  duo  libri  :  unus. 
Quo,  Per  '  nnciam  sextani '  Marius 
Niger  selibram  intelligit.  Scribe  ;<«- 
cia  secta.  Heins.  Trahit  in  partes  im- 
cia  se.rta  duas]   Selibram  dicit. 

81  Co'eant]  Coha^reant.  Doin.  Ap- 
tcque  liui]  mini  et  inungi.  Mic. 

85  Thus  ubi  miscucris  radenti  corpora 
7iitro]M:i\c  multi  ex  scriptis  radianti : 
illud  vero  rcctc,  quod  quinque  cxlii- 
bent,  radenti  tubera  nitro.  IMct.  viii. 
'  inunodico  prodibant  tubere  tali.' 
'Tubera'  hie  posuit  pro  rurunculis, 
jiapidis,  puslulisque.  De  hac  nitri  vi 
vide  I'liniiim  xxxi.  10.  viderat  ex 
suis  libris  verani  Icctioncm  3Iarius 
Niger  ;  sed  in  contraria  itum  est  in- 
scite  a  Ciofano.  '  Raderc,'  pro  era- 
dere;  ut  nionui  Amor.  1.  iii.  El.  ult. 
*  radere  tubera'  etiam  Juvenalis  dix- 
it, sed  de  terriv  tubcribus,  Satyra  v. 
'  Ausoris  ante  ipsum  niagni  jectir, 
auscribus  par  Alt  ills,  et  flavi  dignus 
j'erro  Mcleagri  Funiat  aper :  post 
hunc  raduntiir  tubera,  si  ver  Tunc 
crit,  tt  facfcns  optata  tonitnia  ccenas 


MIJDICAMINA    FACIEI. 


3279 


Majores  :'  ita  veteirimi  codices  lo- 
cmn  ilium  txhibent.  Perperam  vul- 
go  Sintmat  aper  et  tratluntur  tubera. 
Iiiem  Jiivcnaliti  Satyr,  xiv.  '  Ncc 
melius  <le  se  cuiquaui  spcraie  pro- 
pinquo  Concedet  juvonis,  qui  ladere 
tubera  terras  IJoletuui  rondirc;,  et 
eodem  jure  iiatantes  Mergerc  iicedu- 
las  didicit,  ncbulone  parciite,'  &c. 
Caeteruni  in  snperiori  Jiivcnalis  loco 
pro  et  Jldvi  Mcleagi-i  epitlieto  otioso 
lil)cns  reposueriiv),  valuli  dignusferro 
Meleagri  Fnmat  Aper :  et  vali  digtitis 
scriptuiii  fuerat  antiquitiis,  cum  Tt»  di 
gen>iii;ire  libraiius  neglexisset :  liinc 
flaii  postea  tactnui.  Si  quis  malit 
nati  seu  gnavi  3Ieleagti,  nam  utrum- 
que  dicebatur,  nil  repugnein.  Sic 
apud  Valerium  Flaccnm  1.  ii.  '  mihi 
dextera  ferro  Navet  opus.'  Heiris. 
Radenti]  Complananti  ac  j)olicnti. 

80  Pondevibusjustis/ac  sit  utruinqne 
trahens'}  Jam  Ciofanus  nionuit  tritns 
exlibriscs.se  scribcndum;  quomodo 
et  duo  ex  nostris  cum  prima  cditioiie. 
Sed  lege  insuper?(icim</«e.  Heins. 

87  Dircptum  corlice  guinmi'\  Lege 
dereptuin:  et  vide  qu*  noto  Amor.  1.  i:.. 
Eleg.  V.  13.  Idem. 

88  Et  modicum  e  mi/rrhis  pinguibus 
adde  cibum]  Ctibiim  Ciot'anus  ex  suis 
libris;  quomodo  et  duo  ex  nostris. 
Sed  Palatinus  medium  cubum. '  Cubus' 
pro  Amphora  poiiitur  ai)ud  Khem- 
nium,  (|ui  priorcm  producit.  Ampho- 
ra tacit  (luas  urnas.  Hui !  tantum 
myrrlivc  !  minus  certe  liberalis  codex 
Palatinus,  cpii  dimidiam  cubo  aufert 
partem.  At  Ciot'anus  pro  tessera 
quadrata  intcrpretatur.  Ne  illud 
quidcm  placet :  nt  dicat  Ovidiiis  myr- 
rham  addendam  esse  ad  nieiisuram 
modicac  tesserae.  Sed  quare  myrrhse 
hie  nieminit,  cum  paulo  post  myrrhaj 
fiat  mentio  ?  codex  Ncapolitaniis  an- 
te quingentos  annos  scriptus  modicum 
emiriris  pigiibus  :  Patavinus  e  mutis : 
prima  editio  modicum  mtiitis  pigibus. 
Bartholini  liber  to  c  non  agnoscit,  ut 
ucc  quatuur  alii.     Vaticanus  mirth: 


pro  cibutn  etiam  llnjmum  Patavinus. 
Scribo,  El  modicum  mislis  pic  ihus  adde 
tliymum  :  nisi  nialis  pistis  picribus,  hoc 
est,  in  [»ilo  tunsis  :  thymus  corte  huic 
rei  non  inc'i>ta  videtur.  Ue  Picribus 
Plinius  xxn.  22.  '  Picris  ab  intigni 
amaritudine  cognominatur,  ut  dixi- 
mus :  rotundo  folio.  ToUit  cximie 
verrucas.'  Potest  et  legi,  modicum 
misti  (hymi.  Idem. 

8'J  Ilac  ubi  conlrieris,  per  densa  fo- 
rumina  cerue]  Contriccris  prima  editio 
et  plerique  scripti :  conlereris  Moreti 
codex.  ('(jntrieris\)ioconlriccris.  Nam 
Charisius  notat  ex  Apuleio,  Tero,  terii 
et  trivi :  dicebant  et  coiiterui  ;  de  quo 
nonniliil  jam  dictum  ad  Epist.  xix. 
17.  Ut  liapc  coha?reant  cum  sequen- 
tibus,  castigandum  forte,  His,  ubi 
contrieris,  per  densa  foramina  creds, 
Puliis  ab  infuso  tnelle  prcmendus  erit. 
Idem. 

91  Profuit  et  marathos']  Jilarnthros 
legit  Micyllus  :  ut  fanicuhis  intelli- 
gatiu'.  Marathus  certe  iiihili  vox  est. 
Idem. 

92  Quinque  purcnf]  Parant  scripti 
plerique  cum  prima  oditione.  Unde 
^luretus,  teste  Ciotano,  Quinque  tra- 
liitnt :  ut  supra,  '  Sextantemque  tra- 
liat  gummi  cum  semine  Thusco  :'  et, 
'  Quod  traliit  in  partes  uncia  secta 
duas.'  Pro  novem  quidam  libri  decern. 
Idem.  Quinque  scrupulu]  Hoc  est, 
duas  drachmas  minus  uno  scrupulo. 
Nam  tria  scrupula  conticiunt  unam 
draclimam.  Dom.  Et  Mttrutlios~\  Ar- 
bitior  legeridum  Maratltros,  nt  fa-ni- 
culum  signiticct.  Nequc  repugnat 
genus,  cum  pleraque  ejusmodi  nomi- 
na  in  us  et  in  um  declinata  roperian- 
tur :  ut  hyssopus  et  hyssopum,  cro- 
cus et  crocum,  et  id  genus  alia.  Mi' 
cyll. 

94  Ammoniaco]  Plinius  1.  xii.  tra- 
dit  in  Africa  iEtbioj)!;!^  sidijecta  ar- 
borem  esse,  non  procul  ab  Ammonis 
oraculo,  qiiam  Milopion  vocant :  inde 
emanarc  Ammoniaci  lachryniam  resi- 
nae  mode.     6'u/i']  llodie  quoque,  pau- 


3280 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


luliim  immutatis  Uteris,  vulgo  Sale 
Arinoniago  vocitant,  qiieni  triremes 
nostriB  ex  Alexandria  frequenter  af- 
ferre  solent.  Mascula  thnra]  Plinins 
].  XXII.  de  thme  loquens,  ait :  Quod 
ex  eo  rotunditate  guttaj  pependit, 
niasculuni  vocanms. 

95  Hordea]  Itali  quidem  (ut  Plin. 
lib.  xviii.  ait)  niaxime  oriza  gaudent : 
ex  qua  ptisanam  conficiunt.  Cremo- 
rem\  Crenior  id  fortasse  est,  quod 
Dioscorides  Kpijxvov  appellat.  Cor- 
nelius Celsus  *  cremoreni  ptisanse' 
pro  succo  fere  accipit,  ut  hie  Naso. 
lUis  iii/unde  cremoreni^  Rectius  tres 
libri  adfunde.    Heins. 

96  JEquent  expensas]  Idem,  inquit, 
»it  pondus  in  thure  et  Ammoniaco 
sale,  quod  in  rosis,  quas  una  manus 


prelienderit.  Expensas]  Expensas, 
ad  libram  scilicet :  id  est,  pondera> 
tas.  Micyll. 

97  Tempore  sit  parvo]  Etsi,  inquit, 
non  diu  hue  medicaniine  fcemina  sibi 
vultum  illeverit,  omneis  tanien  macu- 
las  ex  ore  fugabit.  Mulier  licet  illita 
vultmn]  Molli  vultu  quinque  scripti  : 
viollis  vultu  inima  editio  et  sex  alii: 
molli  vultus  duo.  Lego,  Tempore  sis 
parvo  molles  licet  ililta  vultus ;  non  sit. 
Supra,  '  Nee  tu  pallentes  dubita  tor- 
rere  lupinos :'  et,  '  Nee  cerussa  tibi 
nee  nitri  spuma  rubentis  Desit.' 
Heitis. 

98  Nullus  i7i  ore  color]  Multus  quin- 
que libri ;  bene  ;  quod  et  Ciofanus 
observavit.  Idem. 


HALIEUTICON. 


Hoc  poematium  cum  Ovidianum 
esse  testetur  Plinins,  non  est  quod 
de  auctore  dubitemus  :  sed  lacerum 
ad  nos  pervenit,  nee  id  in  fine  tan- 
tum,  cum  ipsum  quoque  initium  de- 
sideretur.  Reliqua  etiam  valde  lux- 
ata  ac  turbata  sunt.  Nam  nisi  justum 
hoc  fuit  poiima,  inoportune  admodum 
(dicendum  eniin)  inseritur  digressio 
ilia  de  quadrupedibus,  nisi  et  ilia  ex 
alio  opere  hue  irrepsit,  aut  post  Na- 
sonis  mortem,  qua;  in  scriniis  ejus 
inventa  erant,  alicjuis  tiirbato  ordine 
vulgavit.  Ca'tcnini  Hieronymus  Co- 
iumna  Conmientariis  ad  l>nnii  Pha- 
getica  hoc  Ilnlieuticon  Ovidii  longe 
auctius  in  liuem  profert,  descri|)tuni 
ex  veterrimo,  ut  ait,  codicc  a  Serto- 
rio  Quadriniano,  cui  id  acceptum  re- 
iV.rt.  Sed  nollem  vir  c;etcra  naris 
<^immct*  passus  essct  sibi  tiicum  liic 
lieii.     Esse  cniiu  ab  honiiue  medio- 


cris  ingenii  conficta  liquido  apparet, 
nee  lingua;  Latinae  satis  perito.  Ca;- 
terum  ([uicquid  in  reccnsione  hujus 
fragmenti  castigavinius,  id  codici 
Thiianeo  ante  septingentos  annos 
scripto  debetur  :  ne  in  singulis,  prae- 
sertim  levioribus,  diu  sit  liaM'cndum 
cum  tanlio  lectoris.  Idem  vetus  co- 
dex, InCIPIT  OVIDII   VERSL'S  UE  PlS- 

ciBLS  ET  Feris.  Codcx  chartaccus 
Ambrosianus  inscribit  Halieuticon 
cum  vulgatis.  Heins, 

Si  hoc  poema,  quod  Halieuticon  in- 
scripsit  Ovidius,  ad  nos  integrum 
pervenissef,  nemo  sane  esset  ex  om- 
nibus honcstarum  artium  professori- 
bus,  (|uin  ex  eo  suunnos  fructus  sum- 
ma  cum  voluptate  perciperet.  Sed 
(piando  ncque  spes  ulla  est,  fore,  ut 
reperiatur.  neqiie  ullus  hodie,  quod 
iMpiidi'm  sciam,  extat  liber  scriptns, 
cujus  0])e,  qua;  maxima  ac  turpissima 


HA.LIEUTICON. 


32ftl 


ri  inllictn  annt  vnlneia,  sanari  pos-     fitiod  salirc  est ;  vel,  iit  alii,  pascerc: 
sint,  daiulani  esse  operam  ccnsui,  ut,     qiiamvis  in  eo  significalii  vix  rcperia- 


si  quid  auxilii,  quod  peicxigunm  pla- 
ne est,  iiidustria  luea  adfeiie  possit, 
cxpcriier.  Hercules  L'iofan. 

1  Dedit  anna  per  omncs]  Nescio  an 
satis  Latino  :  deinde  de  omnibus  fal- 
snm  est.  Lego,  Dcdit  anna,  fere  et 
mnncs  Admonuitqne  sui.   Heins. 

2  I'itulus  sic  nainque  minaci]  Tiiuan. 
vitulus  qme  manuque  niinalur :  Anibro- 
eian.  vilulus  jnanuque  minatur  ;  quare 
TOJna^rreposuinnis.  Idem. 

8  Pr<csidiumque  datum  sentire]  Po- 
teutis  nenipe  naturae  :  ((uod  et  Hoia- 
tius  attingit  eleganter  Sat.  ii.  1.  '  si 
quis  se  judice  ceitct,  Ut,  quo quisque 
valet,  suspectos  terreat,  utque  Impe- 
ret  Loc  natura  potens,  sic  collige  me- 
CTim  :  Dente  lupus,  coruu  taurus  fe- 
rit ;  undo  nisi  intus  Monstratumr' 
Id  quod  ad  Pliilosopliiain  accomnia- 
datum  pulchrc  explicat  Arrian.  Epict. 
L  I.  C.  2.  inv6eT6  Tis,  irdBfv  oZv  alffOrj- 


tur  :  dcntes  sei  ratos  iion  liabct,  pec- 
tinatim(|ue  coiMiiilcs,  ut  ceteri  pisces, 
sod  pianos  et  lato<,  solusipie  inter 
)>isccs  runiinat,  ut  intVa  dicturus  est 
Ovidius  :  alga,  lieibisque  vescitur  : 
Coiiandro  delectatur,  ut  Ari^toteles 
lib.  II.  de  hist.  13.  ait.  Hunc  autem 
piseem  ob  cxiiniam  saporis  gratiam 
ac  suavitatcni  Ennius  Jovis  pxne  ce- 
rebrum vocat.  Dc  Scaro  etiara  yElia- 
nns  cum  alibi  tum  lib.  i.  5. 

10  DecidW]  Ante  liunc  versum  le- 
gebatur  Aim:  cactera  liiatu  unius  ver- 
sus relicto  ;  quod  ex  diversa  lectione 
Tov  Decidit  uatum  pnto ;  cui  aliqure 
superscripserit  In;  hoc  est,  vel,  In- 
cidit.  '  Incidere  escam,'  ut '  Incidere 
terras.'  Met.  vii.  '  Incidit  exoss 
dictas  a  pellice  terras.'  Virgil.  lEn. 
IX.  '  Bellatorque  animos  Dens  inci- 
dit:' ita  vetustissimus  IVIediceus. 
Gesneri  editio  hie  uno  versu  est  lo- 


a6tx(Qa.Tov  Kara  irpdauTrov  fKacrros,  ir6'     cnpletioraliis ;  sed  nescio  qua  nitatur 
6ev  S'  6  ravpos,  i<pri,  Xiovros  iiziKQiv'     auctoritate.  Heins. 


T.os,  fiSvos  alaOdverai  ttjs  uvtov  irapa- 
TKwrjs,  Kol  Trpo/3f'/8Ar)K€v  kavrhv  imep  rrjs 
ayeKr]S  ;  t)  STJKof,  on  evOvs,  a/xa  t^  Trjv 
vapa(7Kfvr]v  exfiv,  aTravTo.  Kai  ffwai- 
(Tdrjcris  ainijs'  Koi  tjjjmv  to'ivvv  '6s  tis  h.y 
^XV  "roiavriiv  Trapa(TKevT]v,  ovk  ayvoTjcrfi 
avriiv  Hcpvu  5e  Tavpus  ov  yiverai,  ovSe 
yivva7os  &vdpwTros'  aWa,  Set  x^'^o"'"^- 
(Tat,  irapaaKivdaaaOai'  Kal  ju^  f'lKrj  vpocr- 
in]Sav  iirl  rh  /urjSec  irpoar\KovTa. 


12  Arersus  crehro  veniens  5ut]  Pro 
venie7is  cod.  Tbuan.  et  Ambrosian. 
vimen.  Pro  sui  margo  editionis  Ges- 
neri sed.  Lego,  Aversce  crebro  vimen 
sed  verbere  cauda  Laxans  subsequitur : 
'  vimen,'  nassam  ex  viminibus  textam 
vocat.  Idem. 

14  Si  forte  aliqiiis  damptus  nataret'] 
Aliquis  dam  pronata  retro  Tbuan.  Am- 
brosian. dam  pro  nala  rete.    Scribe,  si 


9  Sic  et  Scarus  arte  sub  tindis]  Plinii  forte  alius,  du7n  pranatat ,  arto :  'arto' 

haec  verba  sunt  I.  xxx.  c.  2.  Scaurum  sc.  vimine,  quod  scquitur.    *  Prajiia- 

iuclusuni  nassis  non  tVonte  erumpere,  tat'  pro  praternatat ;  nisi  malis,  ;)r()- 

nec  infestis  viminibus  caput  inserere,  pe,  dum  nalat:  posset  et  dum  pone  iki- 

sed   aversum  cauda;   ictibiis   crebris  taret   cum    Pantagalho    et   Gcsnero. 

laxare   fores,    atqiie    ita    retrorsuin  Idem, 

erumpere.  Quam  luctam  ejus  si  forte         16  Aversi  caudam']    Aversum   uter- 

alius  Scaurus  extrinsecus  videat,  ap-  que  coilex.     Lege  Aversam.     Ita  ad« 

prehensa    niordicus    cauda    adjuvat.  didi  ex  utroque  veteri  libro.  Idem. 
Quo  loco,  <|ueni   nullis  propeuiodum  17  Nato  que/ntexitquc  resultet]  L'ber 


immutatis  verbis  ab  Ovidio  mutuatus 
estPlinius,  amici  honiinis  conjectura 
uititur.  Scarus  autem  marinus  et 
saxatilis  est,  dictus  anh  toO  OKaipuv, 


Dtlph.  d  fur.  Clas, 


scrvato    quern   ti.rit    inresullit    Thuan. 
Ambrosian.     V beret  nato  quern  texU . 
quern  resultat.     Puto,  atque  ita  tandem 
Victor  aervatOf  quern  texit,  cive  resultat  ; 


Ovid. 


0  Y 


8282 


NOT^   VARIORUM   IN    OVIDII 


Tel,  quern  traxit.  Idem. 

18  Sepia  tarda  fugtc:']  Sepia  e  mol- 
lium  est  genere  :  marina  est  et  lito- 
ralis,  sepium  babet,  quod  cum  spinis 
proportionem  obtinet,  sicut  LoUigo, 
Gladiolum.  IMoUia  omnia  proprium 
atramentum  habent,  eo  tanien  plnri- 
mum  abundant  Sepia?  quod  litoralem 
agant  vitam,  et  nihil  praaterea  illis 
Natura  dederit,  quo  aut  sese  tncri, 
aut  piscantium  manus  evadere  pos- 
sint ;  praiscrtini  cum  earum  motus 
tardissimus  sit.  Hyec  de  Sepia  GuU- 
elmus  Giscaferius.  Vide  et  iEliura 
1. 1,  c.  35, 

20  Nigrum  vomit  ilia  cruorcin]  Lege 
vomit  ore :  nam  '  ilia '  pvacesserat :  at- 
que  ita  Pantagathus.  Heins. 

21  Avertitque  vices]  Vias  scripti. 
Idem. 

22  Clausus  rete  Lupus]  Gulielmus 
Giscaferius,  Lupus,  Latine;  A.a/3pa|, 
Graecc  ;  Spigolo,  ItaUce.  E  inaii  flu- 
niina  ingreditur,  in  aqiiis  dulcibus 
non  nascitnr  :  a  parvis  squiilis  iutcr- 
ficitur,  Miigiles  insequitur,  inter 
quos  perpetua  est  iuiniicitia.  Quam- 
vis  imhianis]  Imyiiitis,  Tlnian.  Heius. 

2S  Et  accr  Dimotis  cauda  siibmissus 
ccdet  armis]  Pantagathus  legebat  si- 
dit  arenis.  Suhmissus  sedet  armis  in  nii- 
stri]  Thuan,  et  Ambr.  I'idet  arenis  in 
auras,  hege,  sidit  arenis:  in  auras  se- 
quentis  versus  duae  ultiniaj  sunto  vo- 
ces. Met.  lib.  I.  ex  antiquis  libris, 
*  Qua^.sitisque  diu  tcrris  ubi  sidere  de- 
tur :'  cum  sistere  illic  legcretur  in 
vulgatis.  PossLt  et  scribi  sc  dat  arenis. 
Idem. 

25  Dolos  sallu  deludit  inuUus]  Lege 
inultos.  Met.  ii.  '  Nil  poteiit  Juno 
nisi  inultos  flere  doloros.'  Idem. 

26  Et  Murana]  Mvpaiva,  Gra;ce : 
Morena,  Italice.  Muracnalitoralis  est, 
et  marina :  rabies  ci  vclut  canino 
generi  accidit.  Giscaferius.  Hunc  lo- 
cum adiimbravit  Piinius  lib,  xxxu,  2, 
ubi  ita  :  Mura-.nam  maculas  appetere 
ipsas,conscian)  t(Metis  ac  iubiici  tcr- 
gi,  turn  muUiplici  llcxu  sc  laxarc,  do- 


nee evadat, 

30  At  contra  scopulis,  ^c]  Idem 
tradit  TElianus  1.  vii.  c.  11,  ct  Plin.  I. 
IX,  c.  29.  1.  XXXII.  c.  2, 

32  El  sub  lege  loci]  Ovidiana  locu- 
tio  Artis  i.  '  Hsec  ex  lege  loci  com- 
rooda  circus  habet,'  Amor,  iii,  2. 
'  Qua  tibi  tangenda  est  lege  puella 
loci,'  Heins. 

33  Atque  ubi  pradam,  Sfc]  Panta- 
gathus legendum  putavit,  setis,  non 
retis,  vere,  Equinis  enim,  nt  nunc 
quoque  fit,  setis  albis  ad  suspenden- 
dos  hamos  captandis  pisoibus  usos 
priscos,  docet  Plutarchus  in  libello 
de  industria  animalium.  Ejusque  rei 
rationem  adfert  Oppianus  lib.  iii. 
Euudein  moreni  osteudit  et  Ovidius 
Metani.  iii. 

34  Pendentem  retis]  Setis  bene 
Thuan.  et  Ambr.  Heins. 

37  At  Miigil]  Dc  Mugili  Piinius, 
eodem  lib,  c,  17.  et  42,  et  alibi. 

38  Lupus  acri  coneitus  ira]  De  Lu- 
po,  deque  ejus  cum  Mugili  inimicitia : 
eodem  lib.  cap.  C2.  Dc  Lupo  etiam 
yElianus  lib,  i.  cap,  31. 

42  Murcena  nocendi]  De  Muraena 
idem  ^Elianus  lib.  i.  cap.  3.  et  lib.  x. 
cap.  ult.  Piinius  multis  in  locis. 

43  Auxilioque  sill]  Lege  sui  ex 
Thuan.  et  dcinde  cominus  pro  eo  mi- 
nus  ex  utroquc  scripto.  Sequent! 
versu,  hamos  ponat  captura  minace^ 
Thuan,  Heins, 

45  Anthias  his  tergo,ifc.]  Dc  hoc 
pisce  idem  Piinius  lib.  ix.  59.  Est 
autcra  a  Gvaicis  vocatus  hphs  IxBvt, 
nt  ait  Aristotelcs  de  hist.  anim.  lib.  9. 
37.  quod  in  eo  loco  sit  ubi  nulla  re- 
periatur  bcllua.  De  eodem  etiam  pis- 
ce >Elianus  lib.  i,  3.  et  lib.  viii.  27. 
Plutarchus  in  libro,  cui  titulum  fecit, 
An  terrenae  bestia:  aquatilibus  sint 
prudentiorcs.  Tergo  qum  non  videf] 
Vidil  Thuan.  (juem  non  vidit  Ambros. 
Lege,  qu(£  concutit,  vel  quw  conlinet. 
Met.  I.  *  Sanguiueaque  maun  crepi- 
tantia  concutit  anna.'  Met.  xii. 
'  Armaquc  coucHSsit,  ccrtuinque  equi* 


HAMRUTrCON. 


3283 


tavit  In  orbem :'  sic  et  saepe  alibi. 
Heins.  « 

47  Corpore  liua  secitt  fixumque,  i^-c] 
His  carininihus,  {{nx  post  liiinc  ver- 
Bum  scqiiiintur,  usque  ;i(l  illuii,  Nee 
tamcn  in  mcdiits,  et  ieli(|iia,  quidvis 
aliu(l,qnani  quod  ad  piscatioiiem  per- 
tineat,  continetiir;  iis  cnim  omnibus 
carniinibus  de  venationc  scnnoneni 
esse  perspicue  cognoscitur.  Unde  fa- 
cile crediderini  fragmentum  hoc  jam 
deploratum  toturn  esse  pertiirbatum, 
et  ex  duobus  non  saiiis  corpoiibus 
ununi  non  integrum  ac  vegctum  ef- 
fectuni. 

48  CcBlera  qiue  densas'\  Et  catera 
Tiiuau.  Mtliera  Ambros.  Puio,' At  f era 
qua  densds  habitant  animalia  silvas. 
Multa  hie  deeiaut  in  Ambrosiano,  vi- 
delicet de  quadnipedibus  agentia :  et 
adscriptum,  '  Multa  hie  •  desunt.' 
Heins. 

51  Ipsa  sequi  iiatura,  9(c.'\  Hie  ver- 
sus est  infra.  Unde  hitc  omnia  e  suis 
locis  conviilsa,  et  turpissimo  mendo 
deformata,  vel  etiam  adnlterina  esse, 
qui  judicio  pollct  uullo  negotio  ani- 
madveitet.  Postlmnc  versuin  repo- 
nenduni  pntut,  qui  legitur  sextus  ab 
hoc,  '  Foedtis,'  &c.  Aldus  Manutius, 
Pauli  F.  Aldi  N. 

52  Impiger  et  telol  Scribe  cum  Thu- 
aneo,  ecce  Leo :  et  sic  Ciofanus.  Stev' 
neie  pergif]  Putabam  fervet,  vel  quid 
simile.  Sed  et  Valerius  Flaccus  1.  j. 
*  Ergo  anteire  raetus,  juvcnemque 
extingiiere  pergit  ilisonium,'  de  Pe- 
lia.  Ueins, 

55  Concussitque  toros  et  virihus  addi- 
dit  tram]  AddUlit  iram  Thuan.  ct  pro' 
dedit  pro  prodidit.  Lego,  Concussat' 
4]ii€  toros,  et  viribus  adjicit  iram,  Prodi- 
gus.  Th  Prodigus  a  viro  clarissimo 
niihique  conjunctissimo  Jano  Vlitio 
jam  occupatum  video.  Idem. 

58  Ferocia  mentis]  Menti  reponit 
Aldus. 

60  Et  ruit}  Se  ruii  Thuau.  Forte, 
tram  dum  nunciat  (vel  cvncitat)  hirtis, 
Se  ruit.  Elegautcr  :  sic  '  uuiuiu  ruere' 


Ccrmanicus  fragmcnto  Prognostico- 
rum,  '  Scorpios  at  raris  ne  quis  cava 
terra  gravetiir  Iforrcbit  pliiviis:  ac 
diris  omuia  ninibis  Continuisque 
met:'  ita  ex  vcstigiis  codicis  Putca- 
nci  est  scribendum.  Jlcins. 

03  Et  fuli'o  lergure]  I 'I  Thnan.  Idem. 

64  Et  capto  fugiens  Cirvus  sine  fine 
timore}  Reposni  cntito  timore ;  quod 
passim  in  vetustissiniis  Ovidii  rodici- 
bus  pro  cdulo  capto  scribi  aniniadvcr- 
tcrim.  Trist.  in.  4.  'Sed  tinior  offi- 
cium  cautas  compescit.'  Sequcns 
versus  ex  quintiuagesimo  prime  hujus 
poematii  rcpetitus  perpcrani  vidctur. 
Idem. 

G6  Hie  generosus^  Puto  legendnm 
Hinc ;  et  pro  Nam  sequenti  versu 
Jam.  Idem. 

68  Seu  septem  spaciis  Circo]  Hinc 
enienda  Gratium  sub  iincni  Cuncge- 
tici,  ubi  legcndum,  '  ille  vigebit  Sep- 
tem actus  spatiis,'  de  Numida  cqiio. 
Cum  nunc  scrlbatur  Centum  spatiis. 
In  Catalectis  Piihoci  pag.  75.  epi- 
j;rammate  de  Circo,  '  Septem  etiam 
gyris  clandunt  certamina  palms. 
Quod  ccelum  stringunt  ciugula  sorte 
pari :'  ita  vctustissi.iius  codex,  ubi 
vulgati,  Scrpe  etiam  gyris  condnnt  cer- 
tamina plana.  Seneca  Epist.  xxx. 
'Quomodo  inanifestior  notari  solet 
agitatorum  lectitia,  cum  septimo  spa- 
tio  palmac  appropinquant.'  Lactau- 
tius  libro  vir.  Divinar.  inslitut.  cap. 
2". '  Quoniam  deciirsis  propositi  ope- 
ris  septem  spatiis  ad  metam  provecti 
sumus.'  Suetonius  Domitiano,  '  sin- 
gulos  missus  a  septenis  spatiis  ad  qui- 
nos  corripuit.'  'Septimam  orbitam' 
et  'septimam  rotam'  dixit  Proper- 
tius,  septem  circi  spatia  respiciens  ; 
'  septem  gyros '  Arnobins  :  sic  et 
alios  locutos  rccordor.  Idem. 

72  Quantoquc  venit  spectabilis  actu] 
Malim  quanta  reniat :  vel,  quanta  ut 
veniat.  Idem. 

73  Campescatque  soluni]  Compiseat' 
que  solimi  Tbuau.  Forte,  concutiatque 
solum.  Idem. 


3284 


NOT.^    VARIORUM    IN    OVIDII 


75  Qu(s  laus  prima  Canum]  Qui 
Thuan.   lego,  Deiti,  vel  Quid,  Idem. 

80  Quern  si  collatis  effugit  armis~\  Lo- 
cus niendosus  :  forte  quce,  ut  ad  fe- 
ram  referatur.  Idem. 

85  Loci  melius  moderabere  funem'] 
Finem  Thiian.  et  quoci  pro  loci. 
Idem. 

86  Lentos  calamos']  Redi  ad  Epist. 
Leand.  xviii.  58.  '  Biachia  lenta.' 
Ubi  etiam  de  lento  arcu,  et  renio  len- 
tando. 

87  Purmn  littus']  Liberiim,  apcr- 
tuni,  nulla  saxorum  asperitate  prte- 
pedltuni :  NiiUis  '  niontibus  obstipeis 
obstantibiis.'  Enuiiis  Annal.  xvi. 
Quod  imitaii  videtur  Statins  The- 
baid.  VII.  '  Nulli  aliis  a  niontibus  ob- 
stant  Despectus.'  Sic  dicitur  '  pura 
humus'  Tacit.  Annal.  ii.  Et  Liv. 
III.  4.  '  Signis  collatis  dimicare  puro 
ac  patent!  campo.'  Pnrum  itaque, 
sive  patens,  cum  ex  terra  nihil  emi- 
net,  Cicer.  i.  de-  divinat.  Sic  et 
Graeci,  Ke\(vdcp  eV  Kudapa,  Olynip.  vi. 
ej  (pavepav  oSdv,  ibid.  Pindar. 

91  Oblectetque  morasi  Scribe  omni- 
no  Ohjecletque.  Heins. 

92  Dcscripsit  sedes  varias']  Varie 
Thuap.  ut  supra  :  '  Nam  varie  quidam 
fugiuntque  petmitque.'  An  Dissep- 
sit  ?  ut  in  Metamorph.  lib.  I.  sed  nihil 
temere  mutn.  Idem. 

94  Scombrique]  Idem.  Scombrus, 
Latiue:  crK6fx^pos,  Graece  :  Macarcllo, 
Italice.  Marinus,  in  arenosis  litori^ 
bus  est.  Bovesquc]  De  Bobus  yElia- 
nus  lib.  I.  20. 

95  Ilippuri  celeres]  Hippurus  a  cau- 
dai  equinaB  similitudine  nonicn  acce- 
pit,  pinna  scilicet  a  capite  ad  cau- 
dam  dcducta,  quan  cauda>  ecpiinas  si- 
niillimacst:  hiemc  latitat,  vrstatc  tan- 
turn  capitur  :  carnivorus  est  :  nostris 
litoribus  ignotus :  Hispanis  cognitus, 
a  quibus  vocatur  Lanipurga.  Giscaf. 

90  Et  prctiosus  Elops,  ijf.]  Quod, 
ut  8crii)it  Columella,  in  mari  Pam- 
phylio  tautuni  capitur.  Idem  tradi- 
dit  TElianus  1,  viu.  20.  qui  quidem 


piscis  squamas  ad  os  versas  habere 
dicitur.  Elops]  Et  ex  Plinio,  et  in- 
fra ex  hoc  nostro  perspicue  constat, 
Elopen  ab  Accipcnsere  diversum  es- 
se: qua  in  re  nonnulli  eruditi  erra- 
runt.  Pretiosus]  Praeclarus  dicitur  a 
Lucilio :  '  Quem  praeclarus  Elops, 
quem  j^gypto  Sargus  movebit.'  Elops 
autem  per  simplex  E  metri  causa  hie 
scribendum. 

97  At  durus']  Ac  bene  script!. 
Heins,  Xiphias']  Plinio  ix.  49.  Tri- 
gon  vocatur.  De  quo  ^Elianus  ix.  40. 
et  XIV.  22.  Oppianus  ii.  Latine,Gla- 
dius :  Italice,  Pcsce  spada.  Giscaf. 
Marinus  est,  et  Thunni  et  Gladii  agi- 
tantur  circiter  Canis  exortura:  ha- 
bent  enim  utrique  per  id  tempus  sub 
pinna  ceu  vermiculum,  efRgie  Scor- 
pionis,  magnitudine  Aranei:  ad  Ce- 
taceam  magnitndinem  pervenit:  ros- 
tro  est  acuto,  utramque  niaxillam 
rostratam  habet;  inferiorem  tamen 
brevem,  et  triangularem :  superio- 
rem  magis  osseam,  duriorem,  longis- 
simam,  ensiformem. 

98  Thunni]  Thunnus,  Latine  :  Ovv- 
vos,  GrsBce  :  Tonno,  Italice.  Ubi  pri- 
mum  natus  est,  Latinis  Cordila;  ubi 
ad  sex  menses  pervenit,  Pelamis ;  ubi 
ad  annum,  Thuimus  dicitur.  A  verbo 
Graeco  6vv(iv,  quod  est  cum  impetn 
promoveri :  ubi  major  factus  est 
apKwos:  in  immeusum  auctns,  k^jjtt/. 
Giscaf, 

99  Parva  Eckineis  adest  7nirum]  Pn- 
to  Parva  Eehineis,  at  et  (tnirum)  mora 
puppibits  ingens,  Heins.  Parva  Eche- 
veis  adest]  Plin.  ix.  25.  Parvo  ad- 
inodum  pisce,  Echeneide  carinis  ad- 
hanrcnte,  naves  tardiusire  creduntur: 
inde  nomine  imposito,  qneni  piscem 
Latini  Rcmoram  vocant :  sed  qui  sit, 
et  qna^  ejus  notae,  diversa  inter  se 
tradidcrunt  Oppianus,  iElianus,  et 
Aristoteles. 

100  Tuque  co7nes  ratiiiin,  traciique^ 
De  Pompyli  natura  jElianus  ii.  15.  et 
XV.  33.  Plin.  IX,  15.  et  ahbi.  Hie 
autcm    piscis    Neptuno    sacer    est, 


HALIEUTICON. 


3-2S5 


quod  navigia  ad  portiim  usqne  seqiia- 
tur. 

103  I'niUhavus]  l)c  hoc  pisce  Il'Ai- 
anus  I.  27.  Turn  concolor  illis  Orphas] 
Orpham  Cernuam  vocat  (Jaza  liatiiic  : 
adeo  oifijuopos  est,  lit  etiain  disscctiis 
diu  vivat,  ut  ait  Aristotclcs:  cite 
adolescit,  cum  hienninni  vita  nun  su- 
perest.  Giscaf. 

lot  Erythinus]  Pliniiis  ix.  IG.  ct 
alibi.  Giscaf.  Latinis,  Kubillio  :  Ita- 
lis,  Fiacolino,  dicitur.  Marimis  est 
Aristotcli  :  Oppiano  vero  littoralis  : 
in  niari  tantuni  icpciitur  :  onines 
t'emina;  sunt,  eo  quod  omnos  gravidre 
rapiantur,  sicut  et  Hiatuhe:  hoc  au- 
tcm  non  toto  anni  tempore,  sed  in- 
eunte  ajstate  intelligendum  est. 

105  Insi^nds  Sargus'\  Festus  :  '  Sar- 
guspiscis  genus,  qui  in  j^igyptio  maii 
tere  nascitur.'  Ue  Sargo  Pliuius 
quiuque  in  locis,  et  /Eliauus  i.  24. 
Giscafer.  'S.dpyos,  Giacce :  Sargus, 
Latine  :  Sargo,  Italice  :  littoralis, 
luarinus,  Auratis,  et  Sparis  fere  simi- 
lis,  latior,  rotundior  tanien  est:  bis 
parit,  Vere  et  Autumno  :  plures  ha- 
bet  uxores,  et  pro  iis  certamen  init : 
caprarum  est  amantissimus :  niulli 
lutarii  reliquias  sequitur. 

lOG  Sparulus]  Sparus  Auratas  siniil- 
limus  est,  adeo  ut  etiam  piscatoribus 
frequenter  imponat.  Veruni  rotun- 
diore,  niinore,  et  magis  compresso 
est  corpore.    Giicaferius. 

107  Et  rutilus  Pagur]  Pagur,  Graece 
xiypoi,  sen  (pdypos,  quod  voracissimus 
sit,  al)  Erythiuo  diversus  est,  ut  notat 
Rondcletius  :  distinguitur  magnitu- 
dinc  corporis,  et  latitudine,  et  rostri 
ligura.  Failitur  Joviiis,  qui  Pagruni 
eum  esse  existluiat,  qui  vulgo  Roma- 
iiis  Fravolino,  ct  Gallis  Narbonensi- 
bus  Fragellus  vocatur,  cum  is  potius 
Erythinus  sit.  Et  fulci  Symdontes] 
2,w6Sovs  avvaypis  X"P"I>  ct  Latinis 
Dentix,  cundem  piscom  signiticant : 
nomen  enini  ab  extantil)us,  et  prumi- 
jJisiiiibus    duntibu8     iniposituni    est. 


Komaiiis  Dculale.  Giscaf.  Dc  codcm 
pisce  /F.lianu.s  i.  19. 

108  /•'/  e.r  se  ('nncipiens  (liune,  ifc.} 
Idem  tradit  Plin.  ix.  10.  et  xxxir. 
cap.  ult. 

110  Et  rants  Faher^  Faber  is  est, 
<)ui  x'^^'^f'^^  Gra^cis,  vel  rtur.  Piinio 
Eahcr  dicitur  :  Romanis  pesce  S.  Pie- 
tro:  (Jallis  Dorce.  Captus  grunnit 
suum  more :  Ronur  in  foro  piscario 
frcfjuens  est.  Et  pklce  3Iorinyrp<<] 
Mormurcs  Gaza;  dicuntur:  Gra^cis 
p.6pixvpoi,  vel  fj.6pnv\oi,  quod  etiam  no- 
men  bodie  Roniani  iniitari  videntnr, 
a  quibus  Mormilli  vocantur.  Lyncis 
puliis  in  lateribus,  parallcHs  insignis 
est,  unde  ab  Ovidio  picta  dicuntur. 
Giscaf. 

111  Chrysophrus']  Aurata,  Latino : 
Grata,  Italice  :  Litoralis,  marinus,  et 
in  marinis  stagnis  capitur,  astate 
mcdiis  fervoribus,  diebus  circiter 
sexaginta,  ut  Glaucus  et  Asellus, 
latet:  hieme  etiam  laborat,  solum 
came  vescitur ;  timidissimus  est. 
Giscaf.  Uinbra:^  Idem  Giscaf.  ffKiaiva, 
Grace :  Umbra,  Latine :  Ombrina, 
Italice,  quod  suo  natatu  oculos  etlu- 
giens  piscis  umbra  potius,  quam  ve- 
rus  piscis,  intuentibus  appareat.  Au- 
sonius  :  '  Effugiens  oculos  celeri  levis 
Umbra  natatu.'  Marinus  piscis  est, 
loca  saxosa  et  lierbis  virentia  inco- 
leus,  carnivorus  est,  et  solivagus. 

112  Percwque]  Plin.  ix.  16.  et  Au- 
son.  ill  Mosel.  ubi  ita  scribit :  '  Nee 
te  delicias  meusarum,  Perca,  silebo, 
Amnigenos  inter  pisces  dignande.' 

113  Quin  laude  insignis,  S^c]  Aliter 
videtur  tradere  iEUanus  i.  43. 

114  MeruUeque  virentes]  Idem  eo- 
deiu  lib.  cap.  19.  ejus  mentio  est 
apud  Plinium. 

115  Cunger]  Idem  Plin.  ix.  20. 
Giscafer.  Koyypos,  Graece  :  Gruncho, 
Italice.  Marinus  est,  et  littoralis, 
albicans,  nigrans,  ambigue. 

110  Et  capitis  duro  nociturus  Scor^ 
pius  ictu]  Ciacconus  legit,   Et  captus 


8286 


NOTiE   VARIORUM   IN 


duro,  SfC.  probabilis  adniodiim  con- 
jectiira :  Scorpii  autem  non  semel 
mcntio  est  apud  ^iiaimrn,  et  apnd 
Plinium  ix.  51.  Giscaf.  de  eo  ita : 
Littoralis,  in  saxosis,  et  arenosis  lit- 
toribus  maris,  Oppiano  teste,  aut  in 
alto  agit,  Ovidio  teste  :  bis  in  anno 
parit,  et  alga  et  carne  vescitur : 
cuJHS  ictus  venenatus  est :  solivagns 
est.  G  rxce  aKopnios:  Latine,  Scor- 
pius :  Italice,  Strofano :  Gallice,  Scor- 
peno.  tScorpius]  Libri  veteres  Scor- 
pios.    Heins. 

117  Glaucus]   De  Glauco  j^lianus 

I.  17.  sed  ne  verbum  quidem  de  hoc, 
quod  hie  ait  Ovidius.  JEstivo  sidere'\ 
Exorto  Cane,  id  est,  quo  in  coelo 
Canis  conspicitur. 

119  Ut  scurus,  epastas,  ^c]  Idem 
aiictor  II.  53.  ubi,  quod  poeta  noster 
hie  adfirmat,  se  ab  aliis  accepisse 
testatuv:  idem  fere  Plinius  ix.  15.  et 
alibi. 

120  Fecundinnque  genus,  ^'c]  De- 
piavatus  locus,  ita  ab  Octavio  Pan- 
tagatho  lestitutus  est,  Slce^tce,  Lami- 
rosque,  ^c.  BJance}  Menule  vulgo 
Romae  dicuntur.  Smai-isqve']  De  hoc 
pisce  Plin.  lib.  xxxii.  cap.  ult.  Smy- 
rusque,  alii  legebant.  Meryxque  alius. 
Uleiielamirosque  Sinarisque']  Lege  31a;- 
na  Lamyrosque :  de  Lauiyro  Plinius 
XX XI I.  11.    de  M-^ena  eginnis    Fast. 

II.  578.   Ileins. 

121  Chromis]  Plinius  ix.  15.  et 
alibi.  De  Chionii  sic  IJossuetus : 
*  instate  excellit,  doleat  cum  tem- 
pore brnma,  Nam  duios  lapides  in 
capite  ille  gerit.  Majorem  ergo  XP^- 
fjiiv  sumes  sod  tempore  niessis,  Nam- 
que  xp^M-^^  turn  fit  pingiiior  et  me- 
lior,'  &c.  Salpa]  Idem  auctor  non 
uno  loco.  Giscaf.  SbAtttj,  Grajce : 
Salpa,  Italice.  Marinus  pisris  est,  et 
iu  marinis  lacubus  vivit :  et  hcrbosa 
arena  laxatur  :  autumno  tantuni  pa- 
rit, sicut  et  Sargus,  darissinie  audit: 
«rro  non  est,  stcrcore  et  alga  vesci- 
tur* 


122  Atque  avium  duicea  nidoa  imu 
tata]  Ingeniosissimus  Vlitius  noster 
notis  ad  Halieuticon  suis  ex  Plinio 
emendat  feliciter,  Atqiie  avium  Phicis 
nidos  imitata:  qui  videatur  tam  hoc 
quam  aliis  hujus  poematii  locis  egre- 
gie  a  se  illustratis.  Heins.  Atque 
avium  dukes,  ^-c]  Phycidi  uni  id  tri- 
buit  Aristoteles,  Plutarchus,  et  Pli- 
nius. Haec  Pantagathus,  qui  versum 
deesse  suspicabatur. 

123  Et  Squalus  tenui  siiffumis  san- 
guine MuUus]  Assentior  Aldo  Aldi  M. 
qui  legit,  Et  squamas  tenui,  Sfc.  Est 
autem  usitata  figura  :  ut,  '  Oculos 
suffusa  nitenteis.'  Ausonius  in  Mo- 
sella  eodera  sensu  vocat  Mullos  Pu- 
niceos  :  ubi  ita  legitur :  '  Marinus 
Solus  puniceis  facilis  contendere 
Mullis.'  Mums']  Hujus  piscis  apud 
utrumque,  quibus  potissimura  utor 
auctoribus,  frequens  mentio  est.  Gis- 
caf. Graece,  rpiyXa ;  Italice,  Triglia. 
Marinus  est  Galeno  :  Aristoteli  vero 
litoralis  :  Oppiano  saxatilis  dicitur  : 
parit  ter  in  anno.  Diana;  sacrificaba- 
tur.  Oceanus  Septentrionalis  et 
Occidentalis  hnnc  gignit.  Carne, 
alga,  concha,  et  coeno  vescitur.  Le- 
poreni  inarinum  insequitur :  homini 
noxius,  et  eo  vescitur. 

124  Solea']  Hujus  item  piscis  cre- 
berrinia  apud  eundem  Plinium  men- 
tio. 

125  Passei-}  Idem  ix.  20.  Rhom- 
bus] Idem  auctor. 

127  Extremi  pass.]  Pareuc  Thuan. 
Pareus  Ambros.    Heins. 

128  Gohius]  Giscaf.  yw^ihs,  Graece, 
Govion,  Gallice.  Fluviatilis  est,  cal- 
variis  cadaverum  in  aquam  projectis 
maximc  delcctatiir :  qua  industria 
Galli  piscatores  ccjuorun),  et  bourn 
capitibus  plurimos  una  capiunt.  Sunt 
etiam  Gobii  niariui,  et  litorales,  iu 
arenosis  aut  scopulis  degentcs,  quo- 
rum tres  sunt  ditferentiae,  albican- 
tiuin,  nigrorum,  et  flavescentium; 
ejusdem  tamcn  specie! :   luto,  alga, 


CONS.    AD    LIVIAM    AUGUSTAM. 


:)287 


ct  mvisco  vcscitnr :  gregalis  est,  ro- 
bilis  ct  suavissimiis. 

130  Lolligo]  Plinius  miiltis  in  lo- 
cis:  ^lianus  ix.  52.  Giscaf.  nvQis, 
Grace:  Calamaro,  Italice:  Lolligo, 
Latine.  Marinus  est,  ex  molliiiin 
gcnerc,  sicut  Polypus  et  Sepia  :  vi- 
vendi  spatium  tain  Sepiap.  quam  Lol- 
ligni  breve  est.  Nam,  paucis  cx- 
ceptis,  biennium  non  explent :  nnm- 
quam  illi  dccst  copia  atramcnti.  Si- 
■nuosaquc  Cess.]  Prajclare,  ut  omnia, 
hoc  vuhius  sanavit  Pantagathiis ;  legit 
euim,  Cestra.  Est  autcm  Cestia, 
piscis,  quae  in  capite  habet  duos  acu- 
leos,  quibus  Thunnum  vel  maxiinc 
jnfcstat,  ac  persequitur.  Aldus  Aldi 
M.  reponebat,  Thessa,  quo  dc  piscc 
Plin.  XXXII.  2.  Sinuosuque  cess.']  Ca- 
ns libri  scripti.  Sed  haec  omnia 
accuratius  perpcndemus  in  uberiori- 
bus  notis  secuudae  curse.    Ilnns. 

131  Et  tarn  deformi :  non,  ^c]  In- 
geniose  dictum.  Asellus]  jEIianus  v. 
20.  et  VI.  29.  Giscaf.  ivos,  Gra^ce: 
Asellus,  Latine :  Merluccio,  Italice. 
Duo  Asellorum  genera,  prinium,  uvos; 
Pliuio  Bacchus  vocatur,  hi  in  alto 
mari  capiuntur :  alterum  genus,  Gal- 
larius  dicitur :  iitoralis  est ;  latet  plu- 


rimo  tempore. 

132    Tuqne   peregrinix,    Accipenser'\ 
De  Acciponsere  Plin.  ix.  17.  et  alibi. 
Italice,  Storione.     De   Accipcnsere, 
varia  est  inter  scriptores  .scntcntia, 
quisnam  sit,  et  quo  apud  nos  vocetur 
nomine.     Paulus  Jovius  Siliuum  esse 
nobtruui    arbitratur.      Hoc   aniniad- 
vertendum    existimo,   iiiirum    viilcri 
Accipensercm  ab  Ovidio  pcrtgriinun 
vocari,  si  noster  Sttirio  sit,  cum  non 
procul  a  mwnibns   Urbis   in    Tibcri 
Verc  et  iEstatc  Sturioncs   laiulatis- 
simi  frequenter  capiantur.     Hoc  au- 
tcm   argumcnto    facile   crcdi    posse 
alium  esse  Accipensercm,  qui  e  re- 
motis  maribus   Romaoi    vehi  solitus 
esset.    Ha?c  Giscaferius.    Ego  vero 
in  ca  sententia   manco,    ab   Ovidio 
significari  arbitror  Accipensercm  esse 
nobiliorem  ac  praestantiorem  in  pere- 
grino  mari   quam  in  nostro,  et  prop- 
terea  dici,  '  Tuqne  pcregrinis,  Acci- 
penser,  nobilis   undis.'     Hujas  tam 
fcede  ac  misere  corrupt!  ac  niutilati 
operis  bis  mentio  est  apud  Pliuium  ; 
semel  xxxii.  2.  his  verbis :   '  Mihi 
videntur   niira,  quaa  Ovidius  prodit 
piscium  ingenia  in  co  volumine,  quod 
Halieuticon  inscribitur.* 


CONSOLATIO  AD  LIVIAM  AUGUSTAM. 


Poiimatium  hoc  quantivis  prctii, 
et  dignuni  Geuio  ac  majestate  sa;- 
culi  Nasoniani,  qui  primus  cruit  e 
tenebris,  ux  ille  iusignem  thesaurum 
usibus  publicis  est  largitus !  Pedo- 
uem  Albinovauum  ejus  auctorem  Sca- 
liger  alii(|ue  constituunt.  Ego,  etsi 
uihil  temere  adliinio,  videor  lumen 
mihi  nou  omuiuo   falli,  qui  Nasoai 


hunc  foetum  hand  esse  adscribendum 
arbitrer.  Inscriptionem  ejus,  quam 
primae  editiones  et  scripti  codices 
constanter  agnoscunt,  admittendam 
duxi,  nisi  quod  in  iis  ad  Ovidium 
auctorem  luce  elegia  refcrtur,  cum 
ad  alium  potiiis  quemvis  illovum  tem- 
porum  poetam  debuerit.  Est  quidem 
carmcu  louge   prEestantissimum  in- 


3288 


NOTiE   VARIORUM    IN 


dignis  modis  acceptum  per  librario- 
rum  oscltantiani,  nobis  tamen  vel  sic 
curae  erit,  ut  aliquanto  enieiidatius 
imposterum  legatur:  quanquam  in 
libris  vetustis  minimum  praesidii  fiiit ; 
quorum  uiiuni  Komae  apud  amicum 
vidi,  secundum  Florentiae  in  Medicea 
bibliotheca.  Tertius  et  quartus  pe- 
nes me  extant,  quorum  altero  here- 
des  Couibiani  Venetiis  me  donarunt, 
altero  vir  aniicissimus  Lucas  Langer- 
mannus  Neapoli  advecto.  Oranes 
post  inventam  jam  artem  typogra- 
phicam  exarati,  et  per  omnia  prope- 
modum  primis  editionibus  respon- 
dentes,  quas  etiani  religiose  consului- 
mus.  Interim,  duni  siibsidia  niajoris 
momenti  circumspiciuntur,  videamus, 
si  quid  conferri  a  nobis  possit  ad 
detergendos  naevos,  qui  scripto  pul- 
cherrlmo  non  pauci  etiamnum  adhac- 
rent.  In  lis  autem  indagandis  quem- 
admodum  non  oninino  infeliciter  ver- 
sati  sumus,  ita  conjecturas  interdum 
nobis  sunt  subnatee,  quas  Scaligero, 
Lipsio,  Rutgersio,  aliis  in  mentem 
ante  nos  venisse  serius  cum  essemus 
edocti,  viros  tamen  praestantissimos 
sua  laude  non  fraudavimus,  id  quod 
suis  locis,  ni  fallor,  apparcbit.  Heins. 

2  Dimidium  nominis^  Altero  nempe 
fiHorum,  Druso,raorte  absumto.  Quod 
repetitur  vs.  4. 

3  Jam  legis  iri  Drusum  tniseralile, 
Livia,  Sfc.}  Expolitio  propositionis 
est,  qua  superiora  latius  explicat  et 
declarat.  Nam  et  Drusum  ipsum 
jam  nominat,  et  miserabile  carmen, 
hoc  est,  elcgiam  in  ilium,  sive  illius 
mortem,  se  edcre  indicat. 

5  Nee  tua  te  pietas  distendif]  Malim 
sc  dislendit.  Heins.  Nee  tua  pietas] 
Amor  maternus,  <pi\ocTTopyia,  qua; 
erga  libcros  pietas  est,  jam  se  plane 
transfcrt  ad  tinum,  antea  inter  duos 
dividebatur;  adeoquc  ncc  quidquani 
materni  affectus  superstiti  Tiberio 
decedit. 

7  FA  quisquam  leges  audet]  Moduiu 
ac  fineiij,  <iuatcuuii  duleas. 


8  Laehrymas  temperat  ore  tuas]  Hoe 
est,  consolando  et  dicendo  modera- 
tur  ac  lenit.  Estque  liaec  conclusio 
expolitionis,  a  qua  ad  narrationetn, 
sive  querelam  transit  Poeta. 

9  Quamvis  hoc  contigit,  omnes  Alte- 
ritis  Itictu]  .Scribe,  Hei  mihi !  quam 
facile  est  (quamvis  h'lc  contigit  omnes) 
AUerius  luetufortia  verba  loquil  quam- 
vis  hie  luctus  omnes  contingit.  Vide- 
runt  ex  parte  veram  lectionem  in 
Variis  Rutgersius  et  Behotiusin  Apo« 
phoretis,  Heins,  Quamvis  hie  conti- 
git omnes]  Ut  sit  sensus  :  Facile  est, 
in  alterius  Inctu  fortia  verba  loqui, 
quamvis  hie  luctus  non  alterius,  hoc 
est,  privati  alicujus  sit,  sed  SRque  ad 
omnes  pertineat. 

10  AUerius  luctu]  Notum  est  illud 
Terent.  Andr.  n.  1.  '  Facile  omnes, 
cum  valemus,'  &c.  Quod  ex  Plaut. 
Epid.  I.  2.  43.  *  Facile  tu  istuc  sine 
periculo  et  cura,  corde  libero  Fabu- 
lare.  Novi  ego  uostros  :  mihi  dolet, 
quem  ego  vapulo.'  Similiter  et  Graeci. 
Eurip.  Hercul.  Fur.  vs.  1249.  Stry' 
iKThs  &v  ye  avfupopM,  /ue  vovOfreis.  Et 
in  Alcest.  'Paoy  trapaivetv  ^  iraOovrci, 
Kaprepuv.  His  addimus  Joseph.  Sca- 
ligeri  annotat.  in  hunc  locum  :  Hanc 
sententiam  prius  extulerat  /^ischylus 
Prometh.  ^E\a<ppbv,  '6(Ttis  n-qixdrcDV  e^(o 
TrSSa  "'Ex?',  TrapaLVfiv,  vovOeruv  re  roiis 
KUKois  UpdcraovTas.  Dio  historicus.  "Or: 
paov  Tcapaiveaai  ertpovs  iarlv,  rj  axnhv 
iraOovra  Kaprrepfjcraif  iravu  Ka\ws  etprjrai, 
Fortia  verba]  Quas  jubeant,  auimo 
forti  ac  firmo  esse  dolentera. 

11  Scilicet  exiguo  percussa]  Quasi 
dicat :  Hand  qiiaquam  ita  parvani  ac 
conteuinendam  cladem  accepisti,  ut 
dolori  resistere,  ac  forti  animo  esse 
possis  :  nam  occidit  juvenis  ille,  qui 
exempliun  morum  ac  vitic  ceteris 
esse  poterat,  Sec. 

13  Exemplum  venerabile  morum]  Sic 
et  Paterculus :  '  Monnn  certe  dul- 
ccdo  ac  suavitas,  et  adversus  amicoa 
a}qua  ac  par  sui  a^stimatio,  iuinntabir* 
lis  fuisse  dicitur.' 


CONS.    AD    LIVrAM    AUGUSTA\f. 


3289 


14  Maximus  ilk  armis,  maximns  illc 
t»gn\  Hoc  est,  bello  ac  pace  inclytiis. 

15  Illc  modo  cripuit  lalebrosas]  I'cllo 
Rhetico  scilicet,  de  quo  Pateiculus, 

*  Rcvcrsum  inde    Neroncm,'   inqtiit, 

*  Caesar  hand  niediocris  belli  niolcin 
experiri  statuit,  adjutore  operis  dato 
fratre  ipsius  Dniso  Claiidio.' 

16  Et  tUuliim  belli  dux  duce  fratre 
tulil]  Hoc  est,  dux  Rlietici  belli 
appellatus  fuit,  quanquam  tVatrcni 
haberet  ducem.  Additus  eniin  in 
partem  operis  Tiberio  IVatri  fuit, 

17  Ille  genus  Suevos  acre]  Sucvi 
Gerniauia;  populus,  qui  illo  tamen 
tempore  ad  Albim  liabitavit,  ea  loca 
tenens  qua;  hodie  Marchiae  et  Pome- 
rauiae  nomine  vocautur.  Indomitos- 
que  Sicambrosi  Hi  dim  ad  Rlienuiii 
babitaruut,  iis  locis  quae  hodie  Gel- 
dri  tenent.  Postea  Augustus  eos  in 
deditionem  acceptos  in  Galliam  Ira- 
duxit ;  ut  Suetonius  auctor  est. 

19  Igtwiumque  tibi  meruit,  Romane, 
triumphum]  Hoe  est,  de  gentibus  bac- 
tenus  tibi  ignotis. 

20  I'rotulit  in  terras  imperiumque 
Moras]  Hoc  est,  Ronianum  imperium 
propagavit,  terrasque  novas,  id  est, 
bactenus  ignotas  Romanis,  eidem  sub- 
jecit.  Quanquam,  ut  Fiorus  lib.  iv. 
ait,  difficilius  est  provincias  oblinere, 
quam  facere :  viribus  parantur,  jure 
retinentur. 

22  Armiferce  Deo]  Palladi. 

23  Gradivumijue  patrem'\  Qui  Mars- 
piter,  Mars  pater  dicitur  :  Homero 
aWoirp6(TaWos , 

2-1  Et  quuscumque  coli  esf]  Tollen- 
dum  est  e\  tide  priscarum  oditionum. 
Heins.  Et  qnoscunque  colijusque  pium- 
que  Deos'\  Hoc  est,  ceterosque  Deos 
legitimos  ac  patrios. 

25  Maternaque  agilabas  mcnte  Iriuin- 
phos]  Id  est,  atfectu  uiaterno  prieci- 
piebas  auimo  trinniphus  tilii. 

27  Funera  duccndn]  Pro  producen- 
(lia.  /Eueid.  IX.  '  nee  te,  tua  funera, 
mater  Produxi.' 

88  Jovia  arce]  Capitolio.  Quod  Ci- 


cero illustrat  Catilin.  i.  in  perora- 
tionc  :  '  Turn  tu,  Jupiter,  qui  iigdem, 
quibus  haec  urbs,  auspieiis  a  Romulo 
cs  constitutus  ;  queui  Stalorembujus 
urbis  atcpie  imperii  verc  nominamus,' 
dec.  et  alibi. 

31  Gratantein}  Id  est,  gratulan- 
tem.  Alias  idem  vcrbum  significat 
Diis  agcre  gralias,  et  aupplicare. 
Gratanteml  Gratulari  et  gratari  pro- 
miscuc  usurpatum  reperimus.  Liv. 
'  Templum  giatantes  ovantesque  a- 
diere.'  Cic.  ad  Hrutum  Epist.  xi.  18. 
'  Sed  tamen  recenti  gratulatione, 
quam  tuo  nomine  ad  omnia  Deonmi 
templa  fecimus.' 

34  Collaque  et  os  oculosque]  Libri 
scripti  cum  priscis  editionibns  par- 
tim  os^ue  ocidosque,  partim  os  oculos; 
ut  fortassis  legendum  sit,  hos  oculos, 
\e\,hoc  oculos  illiiis  ore  premam:  hoc 
nieo  ore  premam  illius  oculos.   Heins. 

35  Talis  erit :  sic  occurret,  ifc]  Tiados 
ah  effictione  gestuum  reducis  filii. 
Sunt  autem  verba  matris,  secum  spe 
et  gaudio  ita  loquentis. 

37  Gaudia  magna  foves']  Vana  om- 
nino  legendum  quod  notat  ex  libris 
Bersmannus ;  nee  aliter  postrema 
Aldi.  Heins.  Gaudia  tana  fores']  Ex 
persona  Poetae,  qui  monet  Liviam  ne 
nimium  spe  falsa  ducatur :  quando 
Drusus,  quern  ipsa  tantopere  expec- 
tat,  rediturus  non  sit.  Gaudia  vana 
foves]  Redi  ad  Epist.  iv.  15. 

39  Ca-saris  illud  opus]  Hoc  est, 
Drusus,  qui  Caesaris  opera  ad  id 
fastigium  veuerat,  »it  esset  veluti 
altera  quaedum  pars  familiae  Caesaris 
ac  Liviit.  Nam  et  adoptatus  a  Caj- 
sarc  fuit,  et  successor  ipsi  destinatus, 
ut  Suetonius  ait.  Veluti  pars  altera 
veslri]  Lege,  voti  pars  altera  vestri. 
Ovidiiis  Fast.  1.  v. '  En  ego  dimidiura 
vestri  parsque  a'tera  voti.'  Sic  idem 
Urusus, '  duplicis  pars  altera  partus' 
nou  semel  infra  vocabitur.    Heins. 

42  Viro]  Scilicet,  Augusto. 

43  Quidque  pudicitia  tantuminviolatu 
bonorum]    Lucus    coutaminatissiiuus. 


3290 


NOTiE   VARIORUM    IN 


cui  utciinque  consuletar,  si  meruisse 
pro  inviolata  reponas,  quod  ex  veteri 
libro  Bersmannus  notat.  Sed  cum 
nostri  omnes  pro  vulgata  lectione 
stent,  Bersmanuo  nihil  temere  hie 
deferam.  Muretus  notarat  in  libro  suo 
corrigendum,  Cumque  pudicitia.  Sed 
ne  sic  quidem  sensus  constabit.  Co- 
gitabam  aliquando,  Quidque  pudicitia 
tanlum  annulare  bonorum:  certe  tale 
quid  voluit  auctor.  Heins.  Quidque 
pudicitia  tantum]  Locus  dubius,  et,  ut 
nunc  legitur,  non  ita  facile  explican- 
dus.  Nam  sive  nominativo  casu  ac- 
cipias  nomen  pudicitia  (cui  tameu  re- 
pugnat  quantitas)  sive  ablative  posi- 
tum,  sententia  atque  ordo  verborum 
non  satis  constabunt.  Proinde  dubi- 
to,  an  pro  voce  inviolata  verbum  ali- 
quod  infinitivum,  quale  fuerit  me- 
ruisse, quaesisse,  cumulasse  aut  si- 
mile reponi  debeat ;  ut  sit  sensus : 
Quid  tibi  nunc  prodest,  tot  ac  tantos 
honores  per  pudicitiam  qusesivisse,  ut 
si  illi  cum  hac  conferantur,  ha:c, 
quanquam  alias  praecipuam  ac  pri- 
luam  laudem  meretur,  inter  illos  ta- 
men  ultima  videri  queat  ? 

45  Contra  sua  secula  rectunt]  Contra 
mores  ejus  seculi  coriuptos  ac  pra- 
vos.  Neque  enini  ullum  sceleris  ge- 
nus est  quod  illo  seculo  non  fuerit 
perpetratum,  quaudo  omne  in  praaci- 
piti  vitium  stetit,  ut  Juvenalis  ait. 

40  Altius  et  vitiis  exeruisse^  Epexe- 
gesis  :  idem  enim  dicit,  illam  scilicet 
siiperiorem  vitiis  fuisse,  hoc  est,  a 
vitiis  invictam,  eaque  velut  ex  alto 
despexisse. 

47  Fortunain  habuissc  noccndi]  Hoc 
est,  facultatem.  Et  hoc  ad  amplitica- 
tionem  virtutis  attiuet :  nuiltis  enim 
voluntas  lajdendi  non  deest;  sed  quia 
facultatem  non  liabeut,  abstinent. 

48  Nee  quemquam  nervos^  Nervos, 
vires  dicit,  sive  potentiam.  Laudat 
clemcutiaui  illiiis :  iit  qua;  in  magna 
poteutia  ita  sc  gesserit,  ut  potentiam 
ejus  n»;ui()  Ulciuerit. 

49  iVcc  vires  errasse  <«o»]  '  Jiella  viri 


pacemque  gerant,queis  bella  gerenda.' 
VirgiL  VII.  Quod  ex  Homer.  Iliad,  v. 

ir6\eij.os  5'  SfSpeffffi  ixeX-fjcrfi,  Quod  et 
noster  in  Metam.  xn.  '  Bella  relin- 
que  viris.'  Sophocl.  fab.  2.  [Electra.] 
MfAftyap  avSpi,  ixriyw^  PovXfveru.  Sic 
et  Telemachus  matii,  Odyss.  4'.  vs. 
351.  afj.(pi'n6\oi<Ti  Ki\eve''E,pyov  iirolx^O'- 
6at'  ro^ov  S'  Hv^pitrcri  ij.e\-ficTet  Xlacri,  /xd- 
Xttrra  S'  tfiol'  rod  yap  Kparos  tcrr'  ivl 
otK(f>.  Eosdem  vers,  etiam  inveuies 
Odyss.  A.  356.  Et  Apollon.  in  Ar- 
gonaut. I.  303.  'AAAa  av  fiiv  vvv  aZdi 
/uer'  aix<jnir6\oifftv  t'/cTjXos  Mifive  56fiois, 
*  Femina  quippe  venit  rebus  minus 
apta  gerendis  :  Nee  talem  spectat  vir 
generosus  opem.'  Nee  vires  errasse 
tuas  campoque'i  Neque  pro  potentia 
tua  sufFragia  in  comitiis,  quae  in  cam- 
po  Martio  fiebant,  corrupisse,  neque 
in  foio  judicia. 

50  Quamque  lihet  citra  eonstituisse 
domuni]  Puto  contitiuisse  legend  urn : 
continnisse  te  vires  tuas  citra  quam- 
cunque  domum.  Heins. 

51  Nempe  per  has  etiam']  Nam  et 
per  mulieres,  inquit,  exercet  foi  tuna 
vim  suam  aliquando,  multosque  saepe 
injuste  evertit :  qnod  postea  sub 
Claudio  et  Nerone  factum,  quorum 
alterius  uxor  Messalina  cognilionibus 
priucipis  adesse  solebat,  multosque 
interventu  suoindigue  peiveitit;  al- 
terius autem  mater  Agrippina,  etiam 
ipsa  Claudii  uxor,  suggestuni  cou- 
scendebat,  legationesque  audiebat. 
Mox  totaui  filii  vitam  ct  imperium 
gubernabat:  id  quod  ex  Taciti  libris, 
XI.  ct  XII.  patct. 

52  Kt  incerta  est  hie  quoque  nixa 
rota]  Etiam  hie  iustabilis  ct  incon- 
stans  esse  solet,  instar  rota;  volubilis. 

53  IJic  quoque  sentitur]  Scilicet  for- 
tuna.  Ne  quid  von  improbn  carpal]  Id 
est,  ut  quovis  loco,  et  per  umuem 
scxum  vim  ac  potcstatoui  su.un  cxer- 
ceat.  [mproba]  Insatiabilis.  Carpal] 
Deripiat,  iuvadal,  vel  la-dat.  Nequid 
non  improba  carpal]  Puto  neu  quid, 
Heins. 


CONS.    AD    LIVIAM    AUGUSTAM. 


3291 


54  Et  ii^tistum  jus  sibi  ubique  facit] 
Expostiilat  cum  Fortuna  iion  tam  in 
omnes  quam  in  Liviam  saivieute. 
(iuaie  refinxcrim  libens,  ini(]ua  fucit. 
Siiiiilis  error  infra  quoque  conimissus 
vs.  371.  Idem. 

57  Quid  si  non  habitu  sic  se  gessisset'] 
Argunientuin  /co0'  inrodfcii',  ut  Fahius 
vocat.  Tale  est  et  quarto  .iineidos 
illud  :  '  Quid  si  non  arva  aliena,  do- 
mosqiic  Ii;notas  peteresr'  Habitu] 
Moribus,  ac  tola  vita. 
-  60  Debuit  huinanis  ultior  esse  malis] 
Et  hoc  propter  majestatem  Ca;saris, 
quem  tanti  fccere  Romani,  ut  divinos 
lionores  etiain  vivo  decernerent. 

Gl  Sacer  ille  locatus  in  arce]  Sneer 
ipse  priscae  editiones  cum  membranis 
constanter.  Heins. 

05  Vidimus  erepta']  'AvriBecis  supe- 
riorum,  cum  enunieratione  earum  cla- 
dium,  qua;  Cajsari  in  hoc  genere  ante 
mortem  Drusi  accidere.  Quamquam 
enim,  inquit,  Caesar  expers  omuis 
luctus  esse  debebat,  vidimus  tamen 
ma'reutem  ilium,  quaudo  scilicet  so- 
roris  ipsius  filius  Marcellus  fato  erep- 
tust'uit;  qui  luctus  non  minus  niag- 
nus  ac  publicus  fuit,  quam  hie  ob 
Drnsi  mortem  susceptus.  Fuit  autem 
Marcellus  Octaviae  sororis  Angusti 
tilius,  ex  C.  Marcello  priore  niarito : 
nam  postea  eadeni  etiam  M.  Antonio 
Dupsit.  De  hoc  et  Virg.  meminit, 
i£neid.  vr. 

.  67  Vondidit  Agrippntn]  Hie  gcner 
Augusti  tuit  ex  Julia,  ob  virtutem 
ab  illo  ascitus :  nam  et  dux  nnvali 
bello  contra  Sextum  Ponipeiuni,  et 
mox  apud  Acliuni  contra  Antonium 
tuit:  ubi  ita  bene  rem  gessit,  nt  co- 
rona navali  ab  eodem  Augusto  dona- 
retur  :  cujus  rei  et  Virgil,  meminit 
libro  octavo  yEueid.  *  Parte  alia  ven- 
tis  et  Uiis  Agrippa  sccundis  Ar- 
duus,'  &c.  Dece>sit  autem,  supcr- 
stite  Augusto,  relittis  tiliis  ex  Julia, 
Caio,  Lucio,  et  Agrippa ;  filiabus  au- 
tem Julia  et  Agrippina. 
68  Et  cepit  geaeros  jam  locus  ille 


duus]  Marcellum  et  Agrippam:  utri- 
que  enim  Jidia  nupta  fuit;  nt  Sue- 
tonius in  Augusto.  Qui  Juliani  pri- 
muni,  iiiquil,  Marcello  Octavja;  soro- 
ris sua;  filio,  taiituni(|ne  pueritiam 
cgresso:  dein  ut  is  obiit,  M.  Agrip. 
p;v  nnptuj  dedit,  exorata  sorore,  ut 
sibi  generum  cederet. 

G9  Vix  posito  Agrippa  tumuli]  Hoc 
est:  Vix  d\iin  mortuus  sepvdtusqne 
I'uerat  Agrippa,  et  ecce  tertius  Inc- 
tus,  tertiumquc  fiinus  acccssit,  Oc- 
taviiK  sororis  scilicet:  hzec  enim  non 
ita  longe  post  Agrippam  decessit, 
cum  Drusus  jam  in  Germania  bcllixjii 
gereret:  *  Agrippa  posito,'  hoc  est, 
sepulto.  Tumuli  janua]  Sic  enim  ve- 
te'rum  monumenta  et  sepulchra  sedi- 
ficabantnr,  ut  haberent  januani,  tec- 
tum, et  interiorem  cellani,  ubi  cor- 
pora, ant  etiam  cineres  deponeban- 
tur. 

70  Perficit  officium]  Percipit  Ups'iMS 
ad  Consolationem  Senecse  ad  Mar- 
ciam.  Heins.  Officium  funeris]  Redi 
ad  Epist.  VI.  17. 

71  Ecce  ter  ante  datis]  Scilicet,  la- 
chrymis :  primo  Marcello,  mox  Agrip- 
pie,  ultimo  sorori  Octavia;.  Jactura 
uvvissima  Drusus]  Drusus,  cujus  jac- 
tura, sive  mors,  post  tres  superiores 
ultimo  loco  secuta  est. 

74  Domus  ista]  Sepulchrum,  mo- 
nunientum  Cissaris. 

75  Cedis,  et  incassum  tua  nomina, 
Druse]  Hoc  est:  Moreris,  neque  tibi 
quicquum  prosunt  niagnifica  tua  no- 
mina et  tituli. 

70  Ultima  sit  fati  hac  summa]  Evk- 
TiKus,  pro,  Atque  utinam  hicc  quere- 
la, licet  alias  sunnn;i  atipie  gravissi- 
ma,  de  t'ato,  sive  moitc  tua,  ultima 
sit,  neque  ampliusconquciamur. 

79  Nee  tu  tot  verba  bonorum]  Opti- 
me  avunculus  nieus  Joannes  Kutger- 
sius  in  Variis  Lectionibus,  wee  cuitot 
turba  bumruni;  alqiic  ita  tres  script!, 
cum  velernma  cditioue  :  minus  beUB 
Scaliger,  nam  cut  tot  turba  bonorum, 
Heins. 


3292 


NOT^   VARIORUM    IN 


81  Nee  genitrice  tua]  Livia. 

82  Partus  duos]  Te  Diusum,  et  fra- 
treni  Tiber'mm. 

85  Neroncm']  Tiberium.  Cogno- 
meiito  enini  Nero  dicebatur,  a  patre 
Nerone,  cui  Livia  mipta  fait,  aiite- 
quani  ab  Augusto  duceretur. 

86  Pallida  promissa]  Malini  Squal- 
lidaora:  et  scquenti  seisn  jirofitente 
eolorem,  vel  ]>7-i)dente.  Noster  infra, 
'  At  comitiun  squailent  imniissis  ora 
capillis.'  Pont.  1.  in.  4.  '  Sqiiallidiis 
immittat  fracta  sub  anindine  crimes 
Rhenus.'  Trist.  i.  3.  '  Squallidus  im- 
missis  hirta  per  ora  coniis.'  Libro  iv. 
Eleg.  2.  *  Sqiiallida  promissis  qui  te- 
git  ora  coniis.'  Fastoruni  m. '  Sqnal- 
lenti  Dido  sanguinolenta  coma.' 
Heins.  Promissa  coma']  Id  enim  lii- 
gentium  erat,  proniittere  barbani  ac 
comam,  ac  sordidatos  incedere  et 
squalidos. 

87  Dissimilem  sui]  Squalidiim  ac 
tristem,  cum  ipse  alias  formosus  ac 
pulcher  videri  soleret. 

88  Quvm  toto  luctiis  in  orbe  fuif]  In 
ore  omuino  scribendum  cum  Rutger- 
sio.  Heins. 

91  Adfigique]  Malim  Adfiigique ; 
quia  '  fixa  Inuiina'  scquitur.  Ide7n. 

92  Et  tcnuit  vuUii  luinina  fixa  tno] 
Te  aspexit  coram  immoto  vultu.  Te- 
nuit  lumina  fixa]  TEueid.  ii.  '  inten- 
tique  ora  tenebant.'  Ubi  Servius, 
'  imniobiles  vultus  habebant:'  ut, 
*  Tenuitque  iniiians  tria  Cerberus 
ora.'  Enn.  in  Incert.  '  Ora  tenent 
rebus.' 

93  Lumina  carulea]  Cceruleam  mor- 
tem, pro  nigra  dixit,  ^'alantia  lumi- 
na] Fluitantia  ot  moribunda.  Natan- 
tia  lumina  morte]  Errautia;  utiEncid. 
IV.  Item  '  oculi  graves.'  Quod  Nos- 
ter in  Metani.  iv.  14-1.  ciiioque  expri- 
mit:  '  oculos  jam  morte  gravatos  I'y- 
ramus  erevit.'  '  Oculos  semincccs,' 
infra  vs.  493. 

94  Frulernas  jam  subitura  manus]  Id 
cut,  jam  ciuudenda  fratris  manibus. 
Solebaut  cuiiu  lioc  oliiciuni  pnubtarc 


morientibus  propinquiores. 

95  Suprema  neque  oscula  fixit]  FrC' 
git  duaj  editiones  ex  vetustioribus. 
Forte  legit :  ut  de  Hecuba  Met.  xiii. 
'  Oscuiaque  ore  legit,  consuetaque 
pectora  piangit:'  sic  enim  veteres 
nonnuUi  libri  exaratura  illic  exhi- 
bent :  sumpsit  tamen  liic  codex  unus  : 
alii  tvei-.,figit:  an  fingit?  i:t  Met.  iv. 
de  Tliisbe, '  gelidis  iu  vultibus  oscula 
fingens :'  sed  '  figere  oscula'  usita- 
tum  ;  nee  loco  movendum.  Heins. 

96  Frigida  nee  movit  membra  tre- 
mente  sinu]  Ne  dubita/ofJ<  reponere, 
vel  contra  libros ;  quod  et  Lipsio  in 
Epistolicis  Quzestionibus  probabatur. 
Tibullus  libro  i.  Eleg.  8.  '  Ut  foveat 
moUi  frigida  membra  sinu.'  et  apud 
Maronem  /En.  iv.  de  Anna,  '  Sem- 
animemque  sinu  germanain  amplexa 
fovebat.'  Idem. 

97  Apposito  hiatu]  Hoc  est,  ore. 
Nam  et  hoc  solebant  matres  exci- 
pere  spiritum  morientis  ore,  atque 
inspirare  denuo,  ad  prorogandam  sci- 
licet vitam.  Excepit  animam  fugien- 
tem]  Sic  Anna.  /Eneid.  iv.  '  extremus 
si  quis  super  lialitus  errat.  Ore  le- 
gani.'     Item  infra  vs.  158. 

98  AVc  traxit  ccecas  per  tua  membra 
comas]  Sectas  comas  corrige :  atque 
ita  idem  Lipsiiis.  Ovidius  Met.  iii. 
'  Naides  et  sectos  fratri  imposuere 
capillos.'  Statius  Theb.  vi.  '  Majsta- 
rumque  super  libamina  secta  coma- 
rum  :'  ita  scribe,  cum  vetus  liber  Ti- 
liobrigae  serta  exhibeat.  Idem  Sta- 
tius lib.  XII. '  Ca?sariein  ferro  minuit, 
sectisque  jaceutis  Obnubit  tenuia 
ora  coniis.'  Martialis  lib.  ii.  Ep.  66. 
'  Hoc  facinus  Lalage  speculo,  quo 
vidcrat,  idta  est,  Cajditur  et  sectis 
icta,  Flecusa  comis  :'  sic  emcndo.  Et 
cecidit  sectis  inconcinne  illic  nunc  le- 
gitur.  HropcMtii  enim  ilia  cogitabat, 
libro  IV.  Eleg.  7.  '  Cvvditur  et  Lalage 
tortis  suspensa  capillis.'  Val.  Flac- 
cus  lib.  II.  '  Huic  Uea  cum  lacrymis 
et  iiota  vcste  Nea^nc,  Secta  geiias: 
Utiuam  nou  Uic  tibi  uuucius  cssem  O 


C0NS5.   AD   LIVIAM   AUGUSTAM. 


3293 


6«ioi!'  sic  conigo.  Viilgo  pcrpcram 
Ida  gems.  Undo  Pidu  et  Ficlii  fa- 
ciiint.  Kpist.  CEiioiies,  '  Et  secui  iiia- 
didas  niifjne  nsente  fjeiias.'  Hoc  ta- 
men  loco  fortassc  casus  comas  legi  sit 
satius,  ut  Mediccus  liber  aKiioscit. 
Heina.  Casus  comus]  Redi  ad  Epist. 
II.  lie.  Qtiibiis  addiniiis  ex  Eiirip. 
Alccst.  vs.  12i).  Uaaiu  5e  QftrtraAu'iatv, 
S)V  eyui  Kparw,  Vlfvdos  yvvaiKhs  r^sSf  koi- 
vovadat  A.e'7aj,  Kuvpa  ^vp^K€i,  Kol  /xeAafM- 
•jreVAijj  (TToAij.  Et  delude,  fj.oudfj.TrvKas 
TlciiKovi  (TtSrtpcf)  T(fj.vfT'  avx^vuv  (p&^7]v, 

99  Dum  te  fcru  bclla  morantur]  Ue- 
tioent,  in  Corniania  videlicf^t. 

100  IJtiiwr  ]}utri(e]  Diini  pro  inipe- 
rio  propasiando  belliim  geris,  teqne 
ipsuni  interea  et  salutem  tuani  neg- 
ligis. 

101  Liquitur']  Scilicet,  mater:  id 
est,  moerore  ac  luctu  resolvitiir.  So- 
libus  irtec']  Solarihus  radiis  percusSiP, 
et  liquet'actap.  Liquitur  ut  nives]  Con- 
tabescit:  Kura<pdiv(lv  Einip.  Alcest. 
vs.  622.     lledi  ad  Amor.  i.  7.  58. 

105  Irrisaque  tales]  Haec  etiain  fcede 
corriipta  sunt.  Combianus  liber,  quod 
interpolatiicem  nianum  sapit,  Te 
queritur,  casusque  etiam  derisu  malig- 
nos. 

106  Dauliua  ales']  Nota  aiitem  est 
fabula  de  Tereo  et  Philomela,  quo- 
modo  haec  ab  illo  vi  compressafuerit, 
lingua  etiam  abscissa,  ne  facinus  hoc 
eloqui  posset:  et  rursum  quo  pacto 
sorores  Philomela  et  Progne  se  ultae 
fueiiut,  occiso  Ity  filio,  Tereoque  pa- 
th epularum  vice  apposito.  Lusci- 
niam  igitur  querulo  suo  cantu  adhuc 
lugere  fatnm  Ityos  fingunt  poetae, 
quern  hie  TIneicium  vocat,  quia  Te- 
reus  Thrax  tiiit.  Dauliaden  autem 
Philomelau),  sive  quis  Progneu  intel- 
ligere  maluerit,  ab  eo  dicit,  quod 
Paulide  habitavit  Tereus.  Mitis  nunc 
deriique]  Quasi  qu2e  turn  immitis  fue- 
rit,  cum  Ityum  interfecere  mater  et 
matertera.  Ant  si  per  '  Daulida'  in- 
telljgas  Progncn,  quic  sit  in  hirundi- 
aem  versa, '  mitis'  dicetur,  quia  nunc 


cum  hominibus  conversetur,  ct  sub 
tectis  iisdeni  hubitet. 

107  Ilalcijonum  tales]  Halcyone  et 
Ceyx  conjug's  iiiere,  (piorum  cum 
alter  naufragio  peiiissei,  altera  quo- 
que  in  marc  se  pra^cipitavlt.  Quo- 
rum Dii  miserli,  ambos  in  aves  con- 
verterc,  qnas  lialcyones  Graici  vo- 
cant,  Latini  aicedines.  Hajc  circa 
brumani  ((etifirant  in  mari,  per  quns 
dies  ipsum  mare  tranqniliissimum 
esse  solet :  unde  iidein  etiam  AUcdO' 
nia  vocaiitur.  Metam.  xi.  410. 

109  Sic  plumosa  novis]  Diomedeas 
aves  intelligit,  in  quas  socii  Diome- 
dis  conversi  dicuntur,  cum  illc  in  in- 
sula, quK  ab  eodem  Diomedea  appel- 
lata  est,  subito  disparuisset.  Has 
nusquam  alil)i  quam  in  sola  hac  in- 
sula cernuntur,  circa  sepnlchrum  et 
deiubrum  Diomedis,  fuiicarura  si- 
miles. Advenas  barbaros  infestant : 
Graecis  tantum  adiilaiitur  miro  sen- 
su,  veluti  generi  Diomedis  hoc  tri- 
buentes. 

110  OEniden]  Diomedem,  filinm 
Tydei,  Ginei  nepotem.  Fuit  enim 
Tydeus,  Ginei  filius,  frater  Meleagri. 

111  Sic  et  Chjmencides  altce']  Alto 
Rutgersius  :  alle  libri  script! .  Dis- 
tingue, sic  et  Chjmencides,  alte  Cumju- 
venis  patriis  excidit  ictus  cquis.  Mar- 
tialis  lib.  xii.  Epigr.  29.  *  Casuras 
alte  sic  rapit  Iris  aquas.'  Seneca 
Hercule  Furente  Act.  primo  ex  ve- 
teri  codice,  '  Alte  virtus  animosa  ca- 
dit:'  nam  Alto  nunc  vulgatur.  Her- 
cule G£tapo,  '  Alte  ilia  cecidit,  quae 
viro  caret  Hercule.'  Noster  infra, 
ut  est  in  antiquis  libris,  '  Imposnit  te 
alte  Fortuna:'  et  postea, '  Nata  quod 
es  alte.'  Heins.  Sic  flevit  Chjmenc} 
Mater  Phaiithontis,  ob  casum  liiii 
scilicet,  cum  fulmine  a  Jove  prostra- 
tus  in  Eridanum  decidisset.  Sic  et 
Clymeneides]  Sorores  PhaiJthontis, 
quaj  cum  fratrem  diutius  et  gravius 
lugcrent,  tandem  in  arbores  conver- 
SM  sunt,  quas  alii  populos  voluut  esse, 
alii  aluos. 


3294 


NOT^   VARIORUM    IN 


112  Cum  juvcnis  patiiis  excidit  ictus 
equis]  Hoc  est,  curru  solis,  qnem  re- 
gendiim  sibi  sumpserat. 

1 14  Suspensasque  oculis  fortior  ictus 
ngiti  Lege,  Suspensasque  oculus  fortior 
intus  agif.  Vidit  ex  parte  veram  lec- 
tionem  Rutgersius.  Heins. 

117  In  vires  abiit  jlendi  mora]  Hoc 
est;  Quodiutius  opprimuntur  lachry- 
niae ;  eo  copiosiores  mox  erumpunt, 
quasi  per  nioram  collectis  viribus. 
Plenior  undo  Defluit,  ^•c.']  Ut  aqua,  in- 
quit,  quae  retiaetur  aut  obturatur, 
majore  mox  impetu  defluit :  ita  et  la- 
chrymaj  per  tempus  retentae. 

122  Gloria  confectce,  nate,  parentis'] 
ConfectcB,  scilicet  mcerore :  at  ve- 
teres  editiones  conspectce.  Heins. 

125  Tumulo  poriaris  et  igni]  Hoc 
est  ad  tumulum  et  rogum. 

126  HcEC  dona]  Rogus  et  tumulus. 
133  Artus  ampleclor  inanes]  Vita  ca- 

rentes,  mortuos. 

131  Et  vorat  has  ipsos  fiamma  ro- 
gusque  suits]  Evocat  libri  veteres. 
Combianus  praiterea  sinus  pro  situs. 
Rutgersius  suos.  Parvo  negotio  cor- 
rigendum, Et  torat  hos  ipsos  flamma 
rogusque  sinus.  Prudentius  -n-epl  are- 
^dv.  Passione  SanctiHippolyti,  'Sit 
pyra  quae  multos  devoret  una  reos:' 
et  Passione  Sancti  Romani,  '  Ignis 
parandus  jam  tibi  tristis  rogi,  Qui 
fine  digno  corpus  istud  devoret.'  Sic 
*  edere  flamma'  dicebatur  pro  urere. 
Vide  notas  ad  Eleg.  ult.  lib.  i.  Amor, 
vs.  41,  Heins. 

136  Ungere,  nate,  manus]  Solebant 
enim  corpora  defunctorum,antequam 
cremarentur,  lavari  et  ungi. 

138  Affigoquc  manus]  Recte  veteres 
editiones  Effingoque,  ut  jam  monui- 
mus  ad  Epist.  xx.  13-1.  Heins. 

141  Quo  primum  vidi  fasces]  Quos 
probe  Combianus  liber  et  vetus  edi- 
tio,  nt  et  Pithoeus.  Qttam  Rutger- 
sius. Idem.  Quo  primum  ridi  fasces] 
Hoc  est,  insignia  consulatus  tui,  quo 
bignificat,  absentcm  uomiuatum  esse 
consulem. 


142  Et  vidi  eversos]  Inversos  Lipsins 
et  ad  Catalecta  Lindenbrogius:  nil 
temere  mutem.  Ovidius  in  mortem 
Tibulli,  '  Ecce  puer  Veneris  fert 
ever sam que  pharetram.'  Heins.  Et 
vidi  eversos]  Solebant  enim  insignia 
atque  arma  defunctorum  in  funere 
inverti.  Indiciumque  malt]  Quae  in- 
signia eversa  significabant  malum, 
hoc  est,  mortem  tuam.  Eversos]  Sic 
Ter.  Heaut.  22,  *  Eversas  cervices.' 
Virgil,  simplici  utitur,  jEneid.  xr. 
'  et  versis  Arcades  armis.' 

143  Lux  hcec  carissima  venit]  Con- 
trarium  vnlt  pocta.  Quare  moestissi' 
ma  legendum  cum  postrema  Aldi. 
Heins. 

146  Materni  celehcr  nomine  Drusus 
avi]  Nam  et  maternum  genus  ex  Dru- 
sorum  familia  traxit,  priniusque  pa- 
ter Liviae  insertus  est  Liviorum  fami- 
liae,  ut  Suetonius  auctor  est  in  Tiberio. 
Atque  bine  ipsa  quoque  Livia  cogno- 
raento  Drusilla,  a  patre  scilicet,  ap- 
pellata  fuit. 

149  Nee  cum  victorem  referatur]  Re- 
feretur  veteres.   Heins. 

150  Dicere  jam  potero,  Major,  an  al- 
ter, adest]  Hoc  est,  Tiberius  an  Dru- 
sus. Fuit  enim  Tiberius  major  natu 
quani  Drusus.  Victores  autein  ambo 
redierant  ex  Rhaetis  :  alter,  Drusus 
scilicet,  etiam  ex  Gcrmanis, 

151  Ultima  contigimus]  Ad  extre- 
mum  pervenimus.  Jus  matris  habe- 
mus  ab  uno]  Quod  matris  nomine  vo- 
cet,  id  ab  uno  tantum  habeo,  Tiberio 
scilicet, 

161  Quod  licet,  hoc  certc]  O  certe 
scribendum  videri  monuimus  ad  £• 
pist.  Penelopes.  Heins. 

167  Quin  ctiam  corpus  niatri  tix 
vixque  remissum]  Parura  enim  abfuit, 
inquit,  quin  omnino  ne  corpus  qui- 
dem  filii  defuncti  visura  mater  fue- 
rim,  exercitu  contendentc,  scil.  ut  il- 
lud  in  Germania  sepeliretur. 

168  Exequiis  caruit,  Livia,  penc  suis] 
Tuts  olim  legebam ;  quod  Uartbio 
(juoque  in  Adversariis  est  probatum ; 


CONS.   AD    LIVIAM    AUGUSTAM. 


3295 


sefl  nil  necessc  :    ut  *  £uis'  sit  silji 
debitis  cxeqniis.  Heins. 

170  Inter  qita-quc  ruit]  Inter  qua; 
paiit  voie  legebat  Riitgersius.  In- 
fra, '  Illc  mens  peiiit,  periit  arma 
inter  et  enses.'  Bartliiiis  in  Ailver- 
sariis,  meruit.  Inter  quaquc  ruens  ve- 
tercs  noiniiilli,  quod  Naiige.rius  secii- 
tus.    Idem. 

171  Prater]  Tiberius  :  qui  nuncio 
valctndinis  cvocatui*,  raptiin  occur- 
rerat,  corpusque  tVatris  (ut  Sueto- 
nius addit)  pcdil)us  toto  itincre  prae- 
grediens,  Romam  usque  pcrvexit. 

172  Lt  Drusum  prunes']  Prima  ple- 
rique  vetcres ;  nisi  quod  Coinbianus 
cum  duabus  vetustis  cditionibus  pa- 
triw  eleganter:  quomodo  Andreas 
quoque  Naiigerius  nitidissimi  vir  in- 
genii,  ct  ad  Senecam  Lipsius.  Heins. 
Quod  licuitque]  Neque  enini  Drusum, 
sed  cadaver  illius  reddidit. 

177  Consuluit  fractis]  Co7isul  init 
vetcres  uonuuUi  probe.  Id  quod  jam 
ab  aliis  est  deprehensum.  Heinsius. 
Consuluit  fractis  moerentem]  Versus 
baud  diibie  corruptus.  Lego  igitur 
pro  Consuluit,  Consul  init  fractiSy  Sfc, 
ut  sit  sensus  :  Is  qui  turn  consul  erat, 
ingreditur  urbera  consul  ac  victor, 
fractis  fascibus,  et  eversis  insignibus 
quibus  scilicet  casus  illius  significe- 
tur  ;  qualis  ergo  ingressurus,  et  qua 
specie,  esset,  si  non  victor,  sed  victus 
fuisset  ?  • 

182  Genlibus  adversis]  Sic  lugeant; 
quod  futurum  erat,  dcvictis  ipsis,  et 
urbibus  eorum  direptis. 

183  Incerti  clauduntque  domos]  Hoc 
est,  proiniscue  onines.  Claudi  etiain 
solent  donuis,  et  tabernae  civitatuoi, 
in  publico  luctu  :  homiuesque  passim 
cursitare,  ct  de  rebus,  quas  et  quales 
accideriut,  percontari. 

185  Jura  silent]  Justitium  indici- 
tur,  quod  item  iu  publica  clade  ac 
luctu  fieri  solebat.  Sine  viiuiice]  Sine 
judice. 

180  Aspicitur  toto  purpura  nulla  foro] 
Ipsi  etiam  magistratus,  qui  alias  prae- 
textati    iucedere    sokbaut,    mutant 


vestem. 

1 89  Obscuros  delulva  tenent]  Latent 
obscuri,  neque  audent  attoilere  ocn- 
los  ad  preces  colcntium,  conscii  invi- 
diae  quam  mcruentnt  cladc  liac  Dru> 
si. 

19S  Quid  ego  jam  credulus,  inquit"} 
Lege  cum  vetustis  libris,  Quid  ego 
autem  credulus:  alii,  quod  ego  aut, 
mendose ;  sed  verum  proximo.  Heins, 

197  Vola  insuscrpta  reliquit]  Hoc 
est :  Qua;  suscipcre,  sive  vovere  con« 
stituerat,  ca  intermisit. 

202  Funeris  exequiis  adsttmus  omnU 
Eques]  Totns  ordo  equestris  prose- 
quitur funus  illius.  Prima  antem 
persona  utitur,  ut  se  quoque  codem 
numero  complectatur. 

205  Attctorisqiie  sui]  Drusi,  qui  il- 
1am  pepererat.  Imagine  mcesta]  Spe- 
cie lugubri  ac  funebri. 

200  Qu(B  viclrix  templis  dehita,  ^c] 
Nam  triumphantes  lauream  in  Capi- 
tolio  dedicare  et  suspendere  solebant. 
Meruerat  autem  jam  ante  ornamenta 
triumphalia,  et  jus  ovandi,  ut  Sueto- 
nius tradit. 

207  Certat  onus  luctu]  Imo  lecti 
cum  uno  veteri  libro  et  Naugerio. 
Heins. 

208  Officio  sedula  colla  dare]  Officio 
supremo  ct  exequiali. 

209  Et  voce  et  lachrymis  laudasti, 
CcEsar,  alumnum]  Apostrophe  ad  Au- 
gustum,  ut  qui  ipse  quoque  supremos 
honores  defuncto  persolverit,  ita  pro 
concioue  ilium  laudando,  ut  Deos 
precaretur,  quo  similes  ei  Caesares 
suos  facerent,  sibique  tarn  bonestura 
quaiidoque  exitum  darent,  quam  illi 
dedissent,  ut  ait  Suetonius. 

210  Tristia  cum  niedius  rumperet  or- 
sa  dolor]  Cum  lachrymac  intervenien- 
tes  sermonem  cocplum  interrumpe- 
rent. 

211  Tu  lethum  optasti,  Dis  atersan- 
tibus,  omen.  Par  tibi]  Legend  um  et 
distinguendum  aliquando  videbatur 
hoc  mudo  :  7^  lethum  optasti,  Dis  a- 
versantibus  omen  Par  sibi,  si  sinci-ent  te 
tua/ata  mori.    Agit  hoc  loco,  ut  pas- 


3296 


NOTiE   VARfORUM    IN 


sini,  poeta  do  Aiigusto,  tanquam  de 
Deo.  Optasti,  inquit,  niori,  jure  Dis 
omen  aversantibus,  quod  et  ipsis  par 
foret  ac  conveniret  morituris,  si  fata 
te  mori  sinerent.  Vulgata  tameii 
scriptura  defend!  potest.    Heins, 

213  Sed  tibi  debetur]  Sed  tu  nior- 
talis  non  es,  veruni  immortalis,  et 
cum  reliquis  ccelitibiis  jungendus.  Et 
hoc  Poeta  in  adulationem  Augiisti 
addit ;  cui  mox  divinos  honores  Ro- 
mani  decrevere, 

215  Quid  peliit  1  rult  ille  tibi  uf] 
Quod  petiit  libri  veteres.  Corrigen- 
dum itaqiie,  Quod  petiit,  fulit  ille,  tibi 
ut  sua  facta  placcrent :  et  sic  cuni  Nau- 
gerio  codex  unus  antiquus.  Quod  pe- 
tii,  tulit  ille  Lipsiiis  Epistolicis  Quaes- 
tionibus ;  minus  bene,  Heins.  Quid 
petiif^    Scilicet,  Drusus. 

216  Magnaque  laudatus  pr(Pmia  mor- 
tis habefl  Hoc  est,  mortis  casum  com- 
pensat  tna  laudatione. 

217  Armataque  rogum  celebrant'\ 
Suetonius  in  Claudio  :  Caeterum  in- 
quiens,  exercitus  honorarium  ei  tu- 
mulum  excitavit,  circa  quem  dein- 
ceps  statuto  die  quotannis  miles  de- 
curreret,  Galliarumque  civitates  pub- 
lice  supplicarent.  ArmatcEquc  rogum 
cohortes  celebrant,  ter  clamore  rocant^ 
Virg.  ^n.  XI.  '  Ter  circum  accensos, 
cincti  fulgentibus  armis,  Decurrere 
rogos :  ter  moestnm  funeris  ignem 
Lustravere  in  equis,  ululatusque  ore 
dedere.'  ApoUon.  Argonautic.  iv. 
1534.  veKW  f'Aeeim  iraOovTa,  Mvp6fj.evot' 
rpls  S'  aiJ.<pl  <Tvv  tVTiffi  ^wr)divr(S  E5 
KTepiwv  ia'xoyra,  x^tv^'  f""'  ycuau  tdiirro, 
Et  I.  I.  vs.  1051).  Tp\s  TTfpl  xo^Kfi'oiy 
St'xa  reux*"''  Sivr^dfyTes  Tvuptp  eVe/cre- 
pii^av,  4iretprj(TUVT6  r'  a^dXtay  ^H  dtixLS, 
d/UTreSW  \etiLi,u>uiov,  Quod  ct  alii  siuit 
imitati  ex  Homer.  Iliad,  y.  in  funere 
Patrocli. 

218  Et  pedes  exequias^  Libri  veteres 
Ast,  praetcr  Combianum,  iu  quo  At. 
Heins. 

221  Adiiorruit  nndis']  Tres  libri  ab- 
horruit:  unus  inliorniit,  quod  Nau- 
gerio  arridebat.    Idem, 


222  Sustulit  e  tnedio']  Et  medio 
priscae  editiones  cum  Naugerio :  Et 
tulit  e  medio  Combianus.  Lege  Ex- 
tulit  et  medio.  Idem. 

223  Muscoque  et  arundine  crinejn'] 
yEneid.  viii.  '  eum  tenuis  glauco  ve- 
labat  amictu  Carbasus,  et  crineis  um- 
brosa  tegebat  arundo.' 

224  Caruleum  magna  legit  ab  ore 
manu]  Caruleo  margo  editionis  Gry- 
phianae.  Lego,  Caruleo  magna  tergit 
ab  ore  manu.  Sic  Cydippes  Epist. 
'  Spissaque  de  nitidis  tergit  amoma 
comis.'  Heins. 

227  Fluminis  ictu^  Auctu  Rutger- 
sius.  Ego  nil  tentem  temere,  quan- 
quam  poteram  actu.  Idem.  Fluminis 
ictu]  Immisso  flumine.  Nam  juxta 
Tyberim  cremabatur,  in  campo  Mar- 
tio. 

229  Cursusque  inhibebat  equorum^ 
Quid  cum  equis  Tyberino  ?  Unus  ve- 
tus  liber  aquarum,  quod  ex  suis  arri- 
puit  Naugerius  :  sed  hoc  jam  prae- 
cessit.  Locus  mendo  inquinatus. 
Heins. 

231  Sed  Maiors  templo  vicinus'] 
Mars  Gradivus  scilicet,  cujus  tem- 
plum  non  longe  a  Tyberi  dista- 
bat. 

233  Quamquam  amnes  decet  ira\  Al- 
ludit  ad  id,  quod  amnes,  cam  cres- 
cunt  et  cxundant,  maxime  fremere 
et  iratis  similes  videri  solent. 

234  Non  tibi,  non  uUis]  Nullis  ve- 
teres libri.  Forte,  aliis,  vel  uUi. 
Heins. 

235  Iste  mens  periitl  Quia  in  bello, 
et  apnd  exercitum.  Periitque  arma 
inter  et  enses]  Pcriit  arma  inter,  bene, 
veteres  :  producitur  enim  ultima  syl- 
laba,  ut  jam  alibi  uon  semel  nionuU 
mus.  Heins. 

230  l£t  dux  pro  palria :  funere  cau- 
sa latet\  Ha*c  corrupta  sunt  baud  du- 
bie.  Scaligcr,  Et  lux  proh  palria:  fu- 
nere clausa  latct.  Veteres  on>nes  fu- 
nera.  L'nns  etiam  patria:  Cogita- 
bam  aliquuiido,  Et  lu.v  proh  pnttiee  lu- 
mine  cassa  latet,  vel  jacct.  Sed  hoc 
agit  hie  Mavors,  ut  Drusum  sibi  vin 


CONS.   AD   LIVIAM   AUGUSTAM. 


3-297 


(Vic.ot.     Qiiare  aliiid  quid  evsciilpen-  sibi  usque,     ho^c  sndilque  ciim  Lipsio 

(linn.  Idem.  Epistolicis  (iuiistionihus, /'/ammac/m 

"238  Auctor  abit  operis]  Victae  scili-  cunctuta  cnput  contingcre  mnctum  Er- 
ect Gcrmania^,  qiiaiitum  fjiis  inter  rurit,  posito  ienln  subitque  toro:  nisi 
Khenum  ct  Albim  est.  Sed  lumen  malis  lenta  subisse.  Sic  '  lentus  se- 
cvtat  opus]  Victoria  scilicet,  et  res  deic '  Tii>iillo  1.  i.  El.  10.  quod  per- 
crcst£c.  perani  mutant.  Ihins. 

240   Pollice  quee  certo  pensa  severa  2.55  Sijlvas]  Mateiiam,  sive  ca  qiiaj 

trahunl]   Sapplio,  '  Et  data  sunt  vitae  superimposita  erant :  iiKn  enim  Grac- 

fila  severa  uieie.'     Perperam  igitiir  cis    matcriam   sigiiificat,  et   sylvam. 

vetustae  editiones,  in   quibus,  Impia  Alimentaque  si/msi<]     jiJueid.  i.  '  Sus- 

quce  certo  pollice  pensa  trahunt:   nisi  cepitque    iguem   foliis,    atque  arida 


Invida  pensa  reponas.  Heins.  Pollice 
certo]  Innnutabili.  Pensa  severa] 
Quje  non  possunt  exorari,  ut  vel  bre- 
viora  vel  longiora  ducantur.  Pensa 
severa]  Redi  ad  Epist.  xv.  82. 

241  licjmis  Iliades]  Filius  I!iae,qua; 
et  Rhea  Sylvia  dicta  fait,  ex  qua  IMars 
Komulum  et  Reinnni  procreasse  dici- 
*tur.  Et  frater  conditor  iirbis]  Romaa 
scilicet,  quae  a  Honiulo  condita  et 
appellata  est.  Conditor  tirbis]  Ennius 
Ann.  I.  '  Certabant  uibein  Roniamiie 
Remamne  vocarent.' 

"242  Staana  profunda]  Hoc  est,  mor- 
tem, quoiiiam  niortui  ad  inferos  et 
stagna  Acberoutis  descendere  crede- 
bantur. 

243    De    tribiis]     Scilicet,  Parcis. 


circnni  Nutrimenta  dedit,  rapuitque 
in  fomite  flammam.' 

256  Mthcra  subjcctis  lambit  ct  astra 
comis]  Hyperbole  :  pro,  In^ltum  as- 
cendit,  supra  ipsuui  roguni. 

260  Et  fucilis  vultus]  Facilcs  veins- 
ta;  editiones.  Heins. 

268  Seque  opus  ingeniis,  Ifc]  Hoc 
est :  Matcriam  et  argumentum  etiam 
poiitis  dabit,  ubi  ingenia  sua  cxer- 
ceant. 

269  Stabis  et  in  rostris]  Hoc  est : 
Statiia  tibi  collocabitur  pro  rostris, 
aut  in  foro,  cum  spccioso  et  lionori- 
fico  titulo  rerun)  gcstarum  ;  id  quod 
olim  bene  meritis  de  republica  fieri 
solebat. 

270  Causaque  dicemur  nos  tibi,  Druse, 


Partem  accipe  muneris]    Hoc  est,  di-     necis]  Quia  bellum  gerendo  nostram- 


inidiuni. 

214  Alter  erit]  Scilicet,  Romu- 
lus. 

245  Hictibi]  Scilicet,  conceditur: 
sive  donatur,  ut  inter  Deos  referatur. 
C(€sar  promissus  uterque]  Julius  et 
Augustus :  nam  ct  ii  inter  Deos  ha- 
biti  cultique  a  Romanis  lucre. 

247  Nee  tu,  Tijbcrine,  repugna  Irrita] 
Irrite  legenduni,  ut  ex  suis  jam  nota- 
vit  Naugcrius.  Heins. 

249  Nee  juvenis  posit i]  Drusi  in  ro- 
gojani  collocati. 

250  Admissis  ui/iii.v]  Immissis  vcte- 
res  oinnes  ;  nee  lianino:  atque  ita  ex 
suis  Naugerius.  Heins. 

254  Errarit]  \'agata  est  circa  vel 
infra  toruni,  ita  ut  ipsum  non  acceu- 
deret.    Lenta  sub  usque  toro]  ^'ete^cs 


que  causam  agendo  interiisti. 

273  Aspiciam  regum]  Qiiaudo  scili- 
cet in  triuniplio  duceutur. 

278  Cnrnifici  in  tnwsto  carcere  dan- 
dus  erit]  Solebant  culm  triumphati 
liostes  in  carcerem  conjici,  et  ibi  a 
carnifice  jugiilari :  postea  cadavera 
eoriim  in  publicum  tralii,  et  vulgi 
oculis  spectanda  objici. 

279  Latisque  oculis  lutusque  ridebo] 
Ne  bis  idem  dicat,  videtur  scriben- 
dum,  Icntisque  oculis  latisque  ridebo. 
Sic  '  lentiini  risum '  dixit  Horatius 
Od.  II.  16.  elegantrr, '  L;vtus  in  pra?- 
.sens  animus,  quod  ultra  est  Oderit 
curare :  et  amara  lento  Temperet 
risu  :'  ita  codices  pleri(]ue  ;  perperam 
latum  risum  INIuretus  reposiiit,  cum 
'  Lxtus  '    paulo    ante    priecesscrit. 


Delph,  et  Var.  Clas. 


Ovid. 


9  Z 


.3298 


NOT/E   VARIORUM    IN 


Heins.      Lentis  ocidis]   Ad  satietatem 
spectantibus. 

283  Adjice  Ledteos  concordiu  sidera 
fratres~\  Redit  ad  superiora  Foiita,  et 
ut  illic  facta,  et  lerum  bellicarum 
titulos  ;  ita  Iiic  qii«  domi  iiistitueiit, 
piiedicat.  Ex  qiiibiis  praecipuuin, 
de  quo  hie  nieiniiiit,  tempbim  Castori 
et  PoUnci  aedificatum  in  foio  Roma- 
no, quod  postea  a  fratre  utiiusque 
nomine  dedicatuni  fuit.  Item  PoUii- 
cis  et  Castoris  ffidem  dedicavit  suo 
fratrisque  nomine  de  manubiis.  Le- 
dceos  fratrcs]  Ex  Lcda  genitos.  Cun- 
cordia  sideni]  Ex  iis  eiiim  Gcmino- 
iiim  sidus  coiistitutum  antiqui  credi- 
derimt. 

285  Qtiam  pnrco  numeros  impltvit 
principis  avo']  Uiiam  brevi  vita^  spa- 
cio  implevit  niimeios,  sive  otRcium 
principis,  bella  scilicet  maxima  con- 
ticiendo,  et  uibem  puidicis  tedificiis 
exornando.  Niimervs  implevit]  Redi 
ad  Amor.  ii.  G.  40. 

286  In  patriam  meritis  occuhuitquc 
senex]  Hoc  est :  Et  quantum  ad  me- 
ritorum  niagnitudinem  attinet,  vidcii 
jam  senex  et  nuiltoium  annorum  po- 
teiat ;  quod  res  tot  ac  tanta;  gestae 
longum  tempus  longamque  vttatem 
desiderabant. 

287  A'ec  sua  cimspicict  )uuncra]Tem- 
plum  suo  nomine  instauratum  et  de- 
dicatuni. 

288  JS'cc  sua  prcc  templi]  Pro  tcnipli 
nnus  ex  nostris,  quod  Naugerio  pla- 
cebat.  Noster  Pont.  ii.  '  Viclima 
pro  teraplo  cur  cadat  icta  Jovis  r' 
Heins.  Nee  sua  pT<e  templi  nomina 
fronte  legel]  Nomina,  et  tilulos  suos, 
in  prinio  ingressu  templi  scriptos. 

289  Swpe  I\'ero  in  lacrymasl  Illacry- 
mans  cum  eodem  Naugerio,  ex  veteri 
libro.  Jicins. 

290  Cur  adeo  fr aires  hcu  sine  fratre 
Deos]  Scaligcr,  (-ur  adeo  f rater  heusine 
fratre  tuo  es!  Sed  vulgata  lectio  op- 
time  habet :  '  adirc  Deos  '  nsitalus 
lo(pu:ndi  modus  ;  hinc  Amor.  1.  in.  0. 
Isaso, '  A  tcnera  surgit  sic  quisquam 


mane  puella,  Protinus  ut  sanctos 
possit  adire  Deos.'  Propertius  1.  ii. 
Eieg.  ult.  '  Solum  te  nostros  laetor 
adire  Deos.'  Et  1.  iii.  El.  23.  '  Co- 
gor  et  undisonos  cum  prece  adire 
Deos.'  Tibidlus  ].  i.  El.  2.  '  Num 
feror  incestus  sedes  adiisse  Deorum  ?' 
In  obscoeno  carmine  similiter  Ep.  13. 
Lex.  XII.  tabb.  apud  Ciceronem  1.  ii. 
de  Legibus :  Ad  Divos  Adeunto 
Caste.  Fratres  autem  Dei  Castores 
dicebantur,  aut  fratres  Kar  «|oxV» 
quomodo  eosdem  tw  fieoJ  Gra?ci,  La- 
cones  T(^  (Ti^  di\erunt.  Naso  Pont. 
II.  El.  2.  '  Fratribus  assimilis  qnos 
proxima  templa  tenentes  Divus  ab 
excelsa  Julius  a?de  videt.'  Fast.  L  i. 
'  Fratribus  ilia  Deis  fratres  de  gente 
Deorum  Circa  Juturmc  composuere 
lacus.'  Suetonius  Caligula:  '  7£de 
Castoris  et  Pollucis  in  vestibulum 
transfigurata  consistens,  saepe  inter 
fratres  Deos  medium  adorandum  se 
adeuntibus  exhibebat.'  Quare  et 
gratificaturi  Tiberio  postmodum,  af- 
fectum ejus  erga  Drusum  cum  affec- 
tu  Castorum  componebant.  Valerius 
iNIaxinms  I.  v.  .5.  postquam  Tiberii 
pietatem  in  Drusum  nuiitis  connnen- 
darat :  'His  scio  equidem  nullum 
aliud  quam  Castoris  et  Pollucis  spe- 
cimen consanguinea>  caiitatis  conve- 
nienter  adjici  posse.'  Idem.  Cur  adeo 
fratres  lieu]  Cur  ego  fratrum  Deorum 
templum  dedico,  Castoris  et  Pollucis 
scilicet,  fratre  ipse  meo  spoliatus, 
&c. 

292  Hcec  te  dehueranl  tempura]  Hac 
tempora  te  nobis  referre  siVe  resti- 
tuere  dcbebant.  Victor  eras]  Devic- 
tis  scilicet  jam  Germanis. 

293  Consule  nos]  Caremus  scilicet. 
Erat  enim  eo  anno  consul,  quo  periit. 

294  Inrenit  tola]  Inrenit  et  JMedi- 
ccns.  Rcli(pii  onnics  Innnil  iti  tola. 
Puto,  Invcnit  en  tola.  Heins.  Invenit 
en  tola  maror  in  urbe  locum]  Ita  qui- 
dem  vulgo  legitur.  Puio  autem  le- 
gendum  esse,  Invenit  hie  tola  maror 
in  urbe  locum.      Est  autem  translatio  ; 


CONS.    AD    LIVIAM    AUGUSTAM. 


3299 


quasi  dicat :  Neqiie  liic  incjeior  ad 
tuos  tantuin  pertiiiet,  scd  et  ad  oin- 
nes  qui  in  tota  iiil)e  sunt  pcrveiiit. 

2'J5  At  conutuin  squuletit]  Sqiialore 
liictiiin  pi'iv  so  fifnint.  Iinmis.sis  cu- 
pillis]  Pro  proinissis  :  ut  mos  iiigeu- 
tiiini  erat. 

2'.)G  InfieUx  turba]  Propter  amis- 
siiiii  ddccin. 

299  Quid  irferum  de  te]  Nova  que- 
rclaj  anipliticatio,  a  persona  conjiisis 
Drusi.  Fuit  auteni  ha  c  Antonia,  INI. 
Antonii  ex  Octavia  sorore  Augiisti 
filia,  ex  qua  Drusus  Gennauicuiii  et 
Claudiuui  Ciesarciii  genuit. 

300  Atque  cadem  Drusi  digna  pa- 
rente  nuvus]  Li  via.  Hujus  euiiu  uu- 
rus  fuit  Antonia. 

302  Altera  jam  forti]  Lege  id  w/or- 
ti.  Heins. 

303  Tu  filia  Ctesaris  illi]  Distingue 
cum  priscis  libris,  tu  filia  Ca-saris: 
illi  Nee  minor  es  magni  conjuf^e  visa 
Jocin.  Idem.  Tu  filia  Ciesaris]  Eo- 
dem  te  loco  ille  liabuit,  ac  si  filia 
Caesaris  fuisses.  Neque  enim  filia, 
sed  neptis  Augnsti  fuit. 

308  Et  mota  in  nomenfvigida  lingua 
tuu)ti\  Hoc  est :  Etiani  jam  moriens, 
et  frigescere  incipiens,  lui  meniinit. 

309  Iri/wllx  recipis,  non  (jucm  promi- 
serat  ipse]  Heu  te  infuelicem  ac  mise- 
ram,  qua^  aliaui  ilhnn  recipis  quam 
ipse  se  rcdiiuruni  promiserat:  nam 
victorem  se  redituruni  promiserat. 

312  Lnsibus  et  Sueeos  terga  dedisse 
suis]  Fuerunt  turn  Siievi  ((ui  ad  Al- 
bim  liabitabant.  Et  notum  est,  Dru- 
sum  ad  Albim  uscpie  arma  protulissc. 

314  Et  si  quid  Willi  vidit  in  orbe 
novo]  Hoc  est,  Germania,  (pia;  liacte- 
uus  Komanis,  tancpiam  alius  oibis, 
incognita  fuerat.  Neque  enim  Julius 
Caesar  nisi  extrcmam  illius  partem 
viderat,  transgressus  in  alteram  ri- 
pam  Itlioui,  ponte  circa  Agrippiuam 
Coloniam  facto. 

315  Evigidus]  Mortuus.  Virgil,  vi. 
de  Miseno:  '  corpusque  lavant  fri- 
gcutis  et  ungunt.' 


310  Qiicequc  premat,  sine]  Torus  fu- 
nebris  scilicet,  (pii  rogo  imponcbatur, 
cui  niortui  corpus  imposituin,  una 
cremari  solebat. 

319  lieligatus  ad  uxem]  Redi  ad  E- 
pist.  I.  30, 

321  Hoc  fuit  Evadne]  Evadne  uxor 
C'apanei  fuit,  unius  ex  septem  duci- 
bus  (pii  contra  'J'liebas  profecti  fue- 
runt. Hiec  igitur,  interfccto  fulinine 
marito,  eo  (piod  jactaret  temere,  se 
invito  Jove  Thebas  capturum  esse,  in 
tantos  luctus  et  dolores  exarsit,  ut 
rogo  cpio  mariti  corpus  cremabatur, 
se  ultro  iuimiserit,  atcpie  una  cum  illo 
vitam  tinierit.  Eerienda  curuscis]  Eu- 
ribunda  prima  editio.  I'wto, feriunda  ; 
sic  '  potiunda'  et  similia  apud  Ovi- 
dium.  Heins. 

322  Capaneus]  Eurip.  Suppl.  040. 
*Oi'  Zei/s  K(paw<^  irvpirSAcj)  KaraidaXdi. 
Quoil  Statins  I'liebaid.  x.  magnitice  : 
'  Talia  jactantem  toto  Jove  fulmeii 
adactum  Corripuit:  primae  fugere  in 
nubila  crist;e  :  Et  clypei  niger  umbo 
cadit.  JauKjue  omnia  lucent  IMcml)rd 
viri,'  <!y.c. 

323  Amplexaque  natos]  Germani- 
cum  scilicet  et  Claudium,  (pue  pigno- 
ra  sola,  tu  reiicta,  sive  vidua,  de 
Druso  relicpia  liabes.  Habuit  autem 
et  filiam  Liviilam  nomine,  ut  Sucto* 
nius  in  Claudio  affirmat. 

329  Illepioinarco]  Hocest,  canipo 
Elysio,  ubi  gentium  opinio  tVelices 
umbras  conquiescere  post  banc  vitani 
credidit. 

331  Magnaque  mnlernis  majoribus 
gloria]  ]Magna  gloria  existeus  avis, 
sive  majoribua  maternis,  a  quibus 
Livia  genus  suum  traxit,  a  Claudiis 
scilicet  et  Liviis.  JEquapaternis]  Nc- 
ronibus  scilicet  et  Claudiis.  Nam 
ex  Claudiorum  stirpe  utrunupie  genus 
traxit,  paternuni  a  Tiberio  Nerone, 
maternum  ab  Appio  Pulcliro. 

332  Qaadrijugis  aureus  ibit  equis] 
Hoc  est,  triumplium  ducet.  Et  allu- 
dit  ad  id  Poi'la,  quod  veteres  credi- 
dere,  qua;  quisque  studia  apud  supt,- 


3300 


NOTiE   VARIORUM    IN 


los  tractarit,  iisdem  et  post  nioitem 
exerceii  solere. 

333  Regaliqiie  habitu']  Qualis  trium- 
phantinm  esse  solebat.  Curruque  ebur- 
no]  Triumphali,  in  quo  sella  ebnrnea 
pouebatur. 

334  Tempora  vinctus']  Coronatus. 
Fronde  triumphalil  Laiirea.  Ea  enim 
ti  iumphantium  erat. 

336  Consulis  imperio  conspicuitm  de- 
cus]  Et  piaeterea  fasces,  aliaque  con- 
sulum  insignia.  Per  quod  Poeta  illud 
quoque  indicare  voluit,  quod  eo  an- 
no, quo  niortuus  est  Drusus,  idem 
consul  quoque  fuerit  designatus, 

337  Gaudebuntque  sua  merito  cogno- 
mine  gentis']  Gaudebunt  ad  nonien 
suae  gentis,  hoc  est,  Neronum  et 
Drusorum,  etiam  Geiinanici  titulum 
accessisse. 

338  Quod  solum  domito]  Scribe  so- 
lus cum  veteri  libro.  Primo  enim 
Druso  inter  Romanos  Germanici  no- 
inen  est  delatuni.  Heins. 

339  Cepisse  tot  annos']  Intra  tarn 
paucos  annos  confici  potuisse. 

340  Magna  viri  latum  quccrere  facta 
locuni]  Pro  factis  illius  aniplis,  ctiam 
ampliorem  illi  ac  digniorcm  locum 
assignandum  esse:  ant,  magna  atque 
egregia  facta,  ctiam  magnum  spaci- 
um  sive  tempus  gerendi  postulare  ; 
ut  '  locus'  pio  temporis  spacio  acci- 
piatur. 

341  Hac  ipsum  sublime  ferenl]  Pro, 
in  sublime,  adverbialitcr  :  hoc  est, 
cxtoUent,  et  Diis  parem  facient. 

343  Fcemina  digna  illis,  quos  aurea 
co7ididit  crtas]  Qiue  aureo  secnlo  illo 
vixere  ;  hoc  est,  digna  quae  cum  he- 
roum  uxoribiis,  rjuas  antiquitas  cele- 
bravit,  compareris. 

344  Principibus  7ialis]  Tibcrio  et 
Druso.  Principe  digna  I'iro]  Caesarc 
Augusto. 

340  Quo  surgas  aspicc]  Hoc  est,  Cui 
sis  nupta,  ex  cujus  thalamo,  prodcas 
mane  :  Cacsaris  scilicet,  et  sumrai 
principis. 

347  Non  cadem  vtdgusquc]    Non  ca- 


dem  vulgo  et  principibus  conveni- 
unt :  illi  leviores  et  vulgares  affectus 
convcniunt;  principibus  et  praestan* 
tibus  viris  convenit  virtus  ac  forti- 
tude. 

348  Ista  damns]  Caesarum.  Sensus 
videtur  esse :  Praccipue  autem  prae- 
stare  domus  Ca;sarum  hoc  debet,  ut 
videat  quid  se  deceat,  ne  vulgare 
quid  aut  molle  in  se  admittat. 

349  Imposuit  te  alto  Fortuna,  locum- 
que  tencri]  Libri  veteres  fl/<e ;  ut  su- 
pra diximus.  Deinde  locumque  tueri 
ex  Combiano  et  priscis  editionibus 
scribendum.  Heins. 

351  Ad  te  oculos  auresque  trahis] 
Omnes  te  aspicinnt,  te  observant :  et 
quicquid  facis  vel  dicis,  id  onine  in 
conspicuo  positum  est.  Ad  te  oculos 
auresque  truliis]  Quod  Claudian.  ia 
IV.  Consul.  Honor,  pra^clare  explicat: 
'  Hoc  te  praeterea  crebro  sermonc 
monebo  :  Ut  te  totius  medio  telluris 
in  orbe  Vivere  cognoscas :  cunctis 
tua  gentibus  esse  Facta  palani  ;  nee 
posse  dari  regalibus  usquam  Secre- 
tum  vitiis.' 

353  Alta  mane]  Altum  ac  fortem 
animiim  babe,  scil.  qui  haec  terrena 
despicere  et  veUit  ex  alto  contem- 
ncre  possit. 

354  Infragilemque  animuni]  Firmum 
ac  fortem,  ut  pnvsenti  clade  non 
frangaris  anin)0.  Quo  potes]  Quod 
cum  veteribus  libris.  Heins.  Infragi- 
lemque animum]  Incoucussum  et  im- 
motum.  Hinc  tamen  non  sequitur 
infractum  idem  significare,  quod  do- 
cuimus  supra,  Amor.  ii.  9,  52.  in 
vocab.  indcscrla.  Cui  addimus  ex 
Virg.  vu.  '  ne  noster  honos,  infrac- 
tave  cedat  Fama  loco.'  Et.  1.  ix. 
/Encid.  '  torpent  infract*  ad  prselia 
vires.' 

355  An  melius  per  te  rirtutum  cxem- 
pla  pctcmus]  Non  potes  melius  virtu- 
tisexempbnn  nobis  crleris  pra?berc, 
qiiam  si  iu  i)nesentia  te  principe 
dignam  gercs  :  hoc  est,  fortem  etim- 
motam  ad  luvc  domcstica  mala. 


CON'S.    AD    LIVIAM    AUCOSTAM. 


8301 


350  Quam  si  Romano:']  Quin  tu  vo- 
tiistae  cditioiies:  ct  tiini  siipcriori 
versii  Jam  ?He//H.s  sit  legoiuiiini.  Ihius. 

359  Tendimus  hue  otimes]  Acl  iia- 
vcin  Cliarontis  scilicet:  hoc  est,  ad 
mortem. 

361  Ecce  necem  intentam  calo\  E- 
tiain  ca>lnni,  terra,  et  mare  iiitcritii- 
ra  (iictintiir,  iiiquit,  quo  iiiiiius  tu  Jam 
graviter  filii  interitiiin  feras. 

362  C'asuriimiii]ilcx ralicinatur opus'] 
Lege,  Casurumque  triplex  raticinuntur 
opus:  ut  Sibylliiia  Oracula  aiit  Plii- 
losoplios  intellif^at,  Ei)icureos  potis.si- 
miim,  qui  mundum  nun  fore  a^tcriiuin 
censebaiit.  Ovidius  I'rist.  lib.  ii. 
'  Explicat  ut  causas  rapidi  Lucretius 
ignis,  Casurumque  triplex  vaticiua- 
tur  opus  :'  sic  eniui  scribeudum,  cum 
Causurumque  insuisc  extet  in  libris 
vulgatis  ;  quod  magno  Scaligero  le- 
mere  pcrsuasit,  hoc  etiam  loco  Cau- 
sarum  repouendum  esse.  Ad  Lucretii 
ilia  respexit  noster  lib.  v.  *  tria  talia 
texta  Una  dies  dabit  exitio.'  Heins. 

366  Et  qua  7iutus  evat,  ^c]  Gloria 
domus  Caesarea-. 

367  Sed  mortalis  erat]  Erit  ve teres 
plerique.  Forte  relingendum  cnim ; 
nam  '  erat'  jam  preecessit.  IJeins. 

369  Vita  data  est  utenda]  ruufirj. 
Vita  nulii  propria  at(jue  perpetua 
est,  sed  velut  usui  nobis  data:  quam 
tjui  dedit,  quovis  tempore  repetere 
potest.  Sic  et  Lucretius:  '  Vitaque 
niancipio  nulii  datur,  omnibus  usu.' 

371  Arbitriis  tempus  dispensat  iibi- 
que]  Inique  veteres  nonnuUi.  Emcn- 
da  arbitriis  iniquis.  Heius. 

372  Itla  rapit  juvenes :  suslulit  ilia 
sencs]  Imo  suslitiet,  cum  iisdcm  vete- 
ribus  libris,  etiam  Naugerianis.  Frus- 
tra  vulgatam  lectioncm  Scaliger  tiie- 
tur.  Ad  verbum  fere  ha^c  exprcssit 
Cailius  Firminiauus  Symposius  in  Ca- 
talectis  veterum  poctarum,  carmine 
de  Fortuna  :  '  Hsec  aufert  juvenes  et 
retinet  seiies,  Injusto  arbitrio  terapo- 
ra  dividens.'  Idem. 

373  Totumque  per  orbem  fulminut] 


Hoc  est,  fulminis  more  omnia,  quae 
vult,  prosternit. 

370  I'utcntis  hera]  Dominae  Fortii- 
mi'.  Cicer.  pro  IVLirccii.  'Quin  etiam 
ilia  ipsa  rerum  Itumanarum  Domina 
Fortuna  in  istiusse  sotietatem  gloria; 
non  oftert.'  Et  in  i.  OHicior.  ex  En- 
nio,  '  Ferro  non  auro  vitam  cerna- 
mus  uteique,  Vosnc  velit,  an  me  reg- 
nare,  Hera,  (|uid<pio  fi-rat,  fors.' 

379  Nata  quod  es  ulle]  Alte  es  vete- 
res plerique,  ne  peccct  in  rationem 
nietri  versus.  Sed  puto  scribendum 
Nata  qnud  es  cclse:  ut  in  illo  Statii, 
'  et  celse  natorum  aequavit  honori :' 
vel,  A'ataquod  excelse  es.  Nam  Naa- 
gerii  codices,  Nata  quod  ex  alto  es. 
Heins. 

382  Gessit  el  invicta  prospera  hella 
ma)iu]  Gestat  libri  veteres  :  an  Gestat 
tela?  Idem. 

383  Nerones]  Drusus  et  Tiberius 
Drusi  Neronis  filii.  Spes  maternaque 
rota]  Ut  scilicet  belli;-  invicti  forent, 
devictis  ubiijue  hostibus  redirent, 
ipsi  Augusto  grati  ac  chari  essent, 
&c. 

384  Quod  pulsus  toties]  Ut  Rheti 
et  vicini  populi  ab  utro(juc  duce :  a 
Druso  auteni  et  Germani. 

385  Rheiius  et  Alpinee  valles]  Hoc 
est,  Rheti,  qui  a  fontibus  Rlieni  inci- 
pientes,  per  valles  Alpium  ad  Nori- 
cos  nsque  pertinebant, 

386  Testis  Itargus]  Ilurgus  Scali- 
ger. Sed  omnino  de  hoc  loco  consu- 
lendus  in  Cermania  antiqua  diligen- 
tissinnis  C^luvcrius,  qui  receptani 
•scripturam  tuetur.  Heins. 

387  Danubiusque  capax]  Rapax  in 
Combiauo  est  et  diiabus  vetustis  edi- 
tionibus.  Vide  notas  Fast.  iv.  508. 
Sequentia  valde  dcpravata  sunt.  Idem. 

389  Arnieniusque  fugax]  De  Arme- 
niis  a  Tiberio  superatis,  etiam  memi- 
nit  Eusebius  in  Chronicis,  et  Pater- 
cuius  libio  II.  Et  tandem  Dalmata 
suppkx]  Quia  aliqiioties  victi,  rursum 
defecerant  ac  rebellarant. 

390  Pannonii]    Hos  Augustus  per 


3302 


NOT^    VARIORUM    IN 


Virbinm  diiceni  domuit,  ut  Floras 
tradit :  ut  autem  Livius,  per  Tibe- 
lium  Neronem,  Drusi  fratrem. 

391  Et  modo  Gevmaui]  Germanus 
orbis  cum  Mediceo  reponatiir.    Heins. 

392  Aspice  quam  mentis]  Emendan- 
dtini  pnto,  Aspice  quod  meritis  culpa 
sit  una  minor.  Idem.  Aspice  quot  me- 
ritis culpa  sit  una  minor]  Epiplionema, 
quo  superioiem  locum  concludit,  et 
Liviam  admonet,  ut  collatis  inter  se 
bonis  ac  malis,  quae  a  fortuna  acce- 
perit,  cogitet  se  longe  majora  ac  plu- 
ra  liactenus  accepisse,  (juam  quiECum 
prffisenti  clade  ac  morte  filii  coufe- 
roiida  sint.  Culpa  una]  Fortunae  sci- 
licet, quiafilium  abstulit.  Quam  me- 
ritis minor]  Pro,  quanto  minor  bene- 
ficiis  ante  datis. 

393  Adde  quod  est  absens  Jletus] 
Functus  cum  Mediceo  et  Combiano 
repone.  Sic  in  Sabini  epistola  se- 
cnnda,  '  functJe  prope  sortis  anus,' 
est  prope  mortua :  idque  Lipsio  in 
nientem  venit.  Alii  duo  codices /a?- 
tus,  quod  editiones  nonnullas  occupa- 
vit.  Heins.  Adde  quod  est  absens  fce- 
tus,  ifc]  Ita  vulgo  legitur  :  sed  legen- 
dum  Jletus,  aut  functus.  Ita  enim  et 
sententia  postulat.  Cum  enim  Livi- 
am monet  I'oeta,  ut  prsesentem  cla- 
dem  moderatius  ferat,  etiam  illud 
pro  argumonto  adducit,  quod  absens 
defletus  est,  aut  defunrtus :  neque 
necesse  fuit  coram  nioricnteni  ilium 
aspiccrc  :  levins  enim  feriimt  animos 
mala,  qua- abscntibus  accidunt,  quam 
qua;  iu  ocidos  incurrnnt,  et  coram 
aspiciuntur. 

39-1  Semiiieccsocnlos]  Oculosin  mor- 
te natantes  :   ut  supra  vs.  93. 

395  Qui  dolor  vt  menii]  Quique  do- 
lor mrnti  vctusta-  editiones.  Heins. 

39()  Accipercs  Indus]  Lege  ^cci/x'rc 
es:  quomodo  Hutgersius  ;  neque  ali- 
tcr  veteres  libri.  Idem. 

402  Flammi/era  petiit  cum]  Hoc 
est,  fulniine  percussit.  Fortassis  au- 
tem intolligit  ca,  do  quibus  mox  nie- 
miuit,  Junouix,  INlinorva',  ot  Ca>saris 


aliquid,  sive  a  Caesare  conditnm,  aut 
dedicatum. 

403  Junonisque  gravi  nocte]  Hoc 
distichon  aut  adulterinum  est,  aut  pro 
conclamato  habendum.  Combii  co- 
dex Junonisque  Grais  notte :  primse 
editiones,  gradus  note.  Heins.  Impa- 
vidcB  Minervw]  Utpote  beliicae  Deae  : 
imde  et  arpmciv^  ab  Homero  dicitur, 
Loc  est,  indomita. 

404  Sanctaque  et  immensi  drsaris 
icta  manus]  Sanctaque  diviiii  quidam 
ex  veteribus.  Forte,  Suncta  quoque 
immeriti  Ccesaris  icta  domus.  Namdo- 
mus  in  suis  invenit  Naugerius.  Heins. 
Immensi  Ccesaris  icta  munus]  Intelligo 
statuam  Ctesaris  deca.Io  lactam,  ma- 
numque  ejusdem  parte  aliqua  laesam. 

406  Lucifer  et  solitas  destituisse  vias] 
Quia  mane  ante  solem  non  apparuit 
solito  more,  propter  nubes  scilicet, 
et  obscuritatem  aeris. 

408  Stella  non  praeuiite]  Scilicet 
Lucifero,  qui  diem  ipsuniautecedere, 
et  orientem  significare  solet, 

410  Et  mcrgi  Stygia  nobile  numen 
aqua]  Lege  omnino  lumen  ;  et  sic  una 
ex  vctustis  editionibus  cum  Scaligero. 
Heirui. 

411  At  tu  qui  superes]  Apostrophe 
ad  Tiberium,  cui  precatur,  ut  longaevi- 
tate  mortem  Drusi  conipenset.  iS«- 
peres  solatia  matri]  Qui  reliqnus  ex- 
istens,  solatium  niatris  es,  quo  ilia 
amissum  alterum  compensat,  casiim- 
que  suum  solatur. 

413  l\'rquc  annos]  Vivas  longasvus, 
et  tot  annos,  quot  pariter  utriusque 
vitae  debcbantur. 

414  Et  rirat  nato]  Et  niatcr  Li  via 
tecum  vivat,  etauns  fiat. 

417  Tu  tamen  ausa  potes]  Heec  om- 
nia corruptissima  sunt.  Sensus  nt- 
cunquc  constahit  si  usque  potes,  vel, 
ora  potes  rcfingatur.  Heins.  Tu  tamen 
ausa]  liedit  ad  Liviam,  et  tacite  cor- 
ripit,  quod  tantum  dolorem  ob  tilii 
mortem  ceperit,ut  etiam  inediapcrire 
statuerit:  adeoque  etiam  periisset,  in- 
quit,  nisi  C-afsar  illi  subvenisset,  &c. 


CONS.    AD    LI VI AM    Al'GUSTAM. 


3303 


420  Casar  opcm]  Aiifjustus,  qui 
etiam  invitam  et  cletrectaiitcm  cibum 
suinerc  adcgit. 

421  Ft  jus  immiscttit  illis]  Simiil  ro- 
gavit  et  iniperavit. 

423  Nic  niitwr  est  nato]  Etiam  fiiius, 
scilicet  Tibeiiiis,  lion  minorem  cmain 
in  te  lecreanila  adhibet.  Serramli 
ami  juirctitis]  Inio  scrvnndo',  nt  vere 
Combianns  et  ji!  inia^  editiones.  Ileins, 

425  Coiijucis  et  tiuti]  Incei  turn  est, 
Dinsi  uxoiem  Antoniam,  an  Jniiani 
Tibeiii,  Auj2iistifiliam  intelliiiat.  3le- 
ritiim  peircnit  ad  omnes]  Coninnrtiim 
cum  salute  publica.  Oniniuiu  (inippf 
intererat  tc  vivere, nee  iucdia  periic. 

431  Ilk  redemtus  ad  ignes]  Redi  ad 
Art.  Amat.  i.  41. 

432  NulhKjitc  umbra  remirit}  Hinc 
a  Virjjil.  ^neid.  vi.  dieitnr  '  ii|)a 
iricmeabilis  nndae.'  Et  deinde  ibid. 
'  Fata  obstant,  tristique  pains  inna- 
biiis  unda  Ailij;at,  et  novies  Styx  in- 
tcifusa  coercet.' 

433  Populator  Achilles]  Plantns  al- 
Indit  in  Miiite  iv.  2.  63.  '  Age,  mi 
Achilles,  fiat  quod  te  oro.  Expronie 
benignum  ex  tete  ingeninm,  urbi- 
cape.'  Ex  Homero,  qui  aliquofies 
7roA(7rop0o;' cum  appcUat :  quod  Cicero 
epithcton  soli  Ulyssi  tribui  atfirmat 
in  Epist.  XIII.  ad  Plancum.  x.  Fami- 
liar. 

435  Illi  caruleiim  Pannpe']  Hoc  est, 
jUius  mortem  flevit  etiaili  Panope 
soror  Tbetidis,  dissoluto  ac  sparso 
per  coUa  crine,  pcrinde  nt  higentts 
.solent. 

437  Consortes  Decs  centuwi]  Consor- 
tes  Deas,  ejusdem  generis  et  condi- 
tionis  vocat,  Nereides  scilicet. 

439  Et  Thetis]  Thetis  mater  Acbil- 
lis. 

441  Prisca  quid  hue  repeto]  JJccc 
IVIediceus.  JJeins.  fllurcctlum  Octavia 
Jievit]  Filium  ex  Caio  Marcello  na- 
tum,  do  ([uo  supra. 

4  12  Ktjlevit  populo]  Ipse  Octaviiis 
ntrumque,  hoc  est,  Marcellum  et  Dru- 
6uin,  palam  scu  coram  populo,  hoc 


est,  ))nbru-c  flc\  it,  qnando  I'uncbribus 
oratioiiilius  illos  lauilavit. 

444  Aoji  ulla  filii  lenendn  manu]  Re- 
nemla;  (juomodo  et  Salmasius  ad  Iii- 
scriptionom  Herodis  Attici  tarn  liic 
rpiam  Fast,  a  i.  *  At  Clotho  Laciiesis- 
f|ue  ddlrnt  sua  tila  reneri.'  Apud  Sta- 
tiinn  tanu'u  in  Sylvis,  '  parcarum  fila 
tcnebo.  Extendarurpie  colos  :'  nisi  et 
illic  renelio  legendutn.  ' AvaK\a6riyat 
Gr;rcis:  apud  Lucianum,  to  ^ei/ Trpo- 
xOfvra  oi)5e  K\d!)6u  en  a.vaK\d>a(ifU  tSLV. 
'  IJevolvere  fila'  dixit  Metam.  1.  Ii. 
054.  ubi  vide  quae  notamus.    Ileins. 

44.)  Ipse  tibi  emissus  nehnlosum  littus 
Acerni]  Modiccu-i  et  Conibianus  cum 
prima  edition?,  ncbulosi  in  liltore ; 
recte  si  tollas  to  in,  quod  siiperva- 
cuum  est.  Idem.  Ipse  tibi  emissus'] 
I*rosopop(via  det'uncti  filii.  Arerni'] 
I'alus  est  Canipani'<r,  pestiferi  hali- 
tiis  :  nude  finxerunt  poi-tae,  desccn- 
sum  sive  aditum  ad  inferos  ibi  esse. 
Arerni  litture]  Ai/xvt]  Hopvos,  Lycophr. 
Cassandr.  nude  iionien  ducat,  clarc 
docet  Lucret.  vi.  '  Nunc  age,  Aornn, 
tibi  qua?  sint  loca  juncta,  lacusqnc 
Expediam,  quali  natura  praedita  con- 
steut.  I'liucipio,  quod  Aorna  vocaii- 
tur,  nouieii  i<l  ab  re  Impositum  est, 
quia  sunt  avibus  contraria  cunctis.' 
Id  quod  Viig.  VI.  transtuiit,  et  expo- 
livit:  '  Spelunca  alta  fuit,  vastoque 
immanis  liiatu,  Scrupea,  tuta  lacii 
nigro,  nemorumque  tenebris:  Quani 
super  baud  ulla;  potorant  impune  vo- 
lantes  Tendere  iter  pinnis:  talis  sese 
halitus  atris  Faucibus  etiundens  su- 
pcra  ad  convexa  fcrebat:  Unde  lo- 
cum CJraii  dixerunt  nomine  Aornon.' 
Post  Virgil.  Silius  xii.  '  Stagna  inter 
relebrcm  nunc  mitia  inonstrat  Aor- 
non :  Tum  tristi  nemore  atque  nmbris 
nigrantibns  horrens,  Et  formidatus 
volucri,  letale  vomebat  SulTuso  virus 
calo.'  Vide  Strabon.  Ceogr.  lib.  i. 
Apollodor.  I.  Bibliolhec.  'E(p(p(ro  6e 
TroA\5)  fJ-ku  vn'  avTuiu  Sfiix^fl,  ttoAi/s  Se 
naTayoi,  -^v  5'  a^vvarov  Koi  iriruvois  Si 
abrwf  iKOuv. 


3304 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


449  Hie  avum  fuit  implenduni]  Fac- 
tis  scilicet  vita  extendenda  fiiit,  non 
aetate,  nou  annis  ociosis  atqne  inerti- 
bus. 

450  Hoslilms  eveniat  longa  senecta 
mettc]  Scribe,  Hnstibus  meis,  etiam 
Scaligeio  id  probante.    Heins. 

451  Hoc  atavi  nio7iuere  tnei,  proavi- 
gue]  Appii  scilicet.  Nam  ex  gente 
Clandioiiim  utiumque  genus  traxit, 
ut  Suetonius  affinnat ;  paternum  a 
Tiberio  Neione,  niaternum  ab  Appio 
Pulchro,  qui  ambo  Appii  Ca;ci  filii 
fuerunt.  Inseitus  autem  et  Liviorum 
familiiE  fuit,  adoptato  in  earn  mater- 
no  avo. 

452  Fregeru7it  ambo  Punica  bella 
duces]  Arbitror  Claudium  Caudicem 
intelligi,  et  Claudiiiui  Ncroncm:  quo- 
rum qui  Caudex  coguominatus  fuit, 
primus  freto  trajecto  Pcenos  Sicilia 
expulit,  bello  Punieo  primo.  Alter 
autem  adventanteni  ex  Hispania  cum 
ingentibus  copiis  Asdrubalem,  prius- 
quam  Annibali  fratri  conjungeretur, 
oppressit. 

453  Hoc  domus  ista  doeet]  Scilicet 
Capsaris,  in  quam  ipse  quoque  ascitus 
sum  per  te,  ducta  uxore  scilicet  altera 
Antoniarum,  ex  Antonio  et  sorore 
Augusti  Octavia  genita,  et  coliacres 
Augusti  liberis  institutus  :  ut  Sueto- 
nius in  Claudio. 

454  Exitits  Ilk]  Scilicet  tantis  re- 
bus gestis,  tantaque  parta  gloria. 

455  Nee  )neritis  quieqiiam  illajuvajit] 
Locus  corruptus.  (,Juid  si  repona- 
nius,  Nee  meritis  quiequam  ilia  juvat, 
magis  obfuit  iste,  Mater,  honos.  Nil, 
inquit,  milii  adoptivo  profuit  domus 
Ciesaris:  imo  magis  obfuit,  duni  tiluli 
ct  honorcs  festinantur.  Lipsius  in 
Epistolicis,  magis  ajjluit  illls,  et  sic 
codex  Komanus.  Crouovius  suis  ad 
ine  Uteris,  Nee  merilis  (qiianquam  ilia 
juvant  magis)  abfuit  istis,  Mater,  honos. 
Inducit  ipsum  Drusuni  matri  pro  so- 
■latio  ingerentcm  res  a  se  gestas.  Turn 
subjicit:  Etsi  niajtis  in  his  momentum, 
tannii  ct  illiid  pro  ^olatio  vab'rc  po- 


test, quod  virtus  mea  illustri  gratia 
excepta  est,  quod  pro  ea  honores  et 
praeniia  tributa  sunt.  Ha?c  vir  ille 
sagacissinius,quibussubscribo.  Heins. 

456  Titulis  nomina  plena  vides]  Vi- 
des  nomeu  menm  copiose  atque  pro- 
lixe  oruatum  variis  titulis,  ut  sequi- 
tur. 

457  Et  ignoti]  Suetonius  :  Senatus 
decrevit  ei  Germanici  cognomen  pos- 
terisque  ejuSj&c.  IgJioti  orbis]  Nam 
ante  Drusum  nemo  Romanorum  dn- 
cum  ad  interiorem  Germaniara  per- 
venerat. 

458  Qui  fuit  heu  mortis]  Lege  Ctti 
fuit,  atque  ita  Lipsius  ad  Taciturn. 

Heins. 

461  Decursusque  virum]  Ceeterum, 
inquit  idem  Suetonius,  exercitus  ho- 
norarium tumulum  ei  excitavit;  circa 
quem  deinceps  statuto  die  qnotannis 
miles  decurreret,  Galliarumque  civi- 
tates  publice  supplicarent.  Donaque 
regum]  Principum  Galliarum  et  Ger- 
maniae. 

462  Cunetaque  per  titulos]  Vietaque 
prajstabit  scribi,  ni  fallor.  Pro  oppida 
lecta  malim  quoque  lata,  a  ferendo : 
cujus  verbi  usiis  est  frequens  cum  de 
tropa^is  aliisquc  rebus  agitur,  quae  in 
triumpbo  ant  ferali  pompa  circum- 
ferebantur.  Ipse  Ovidius  Trist. '  Cri- 
nibus  en  etiam  fertur  Germania  pas- 
sis.'  Heins.  Vietaque  per  titulos  oppi' 
da  lecta  suos]  Scilicet  quEe  ab  ipso  de- 
victa  aut  capta  fuerant,  qu;«  in  pom- 
pa  funebri  eliam  ipsa  turn  praelata 
velut  in  triumplio  fuere. 

464  Qucc  fuit  ante  7neum]  Parum 
abest,  quin  refingam,  etsi  audaciori 
conjectura,  Qtuc  subiere  ineum  tarn 
generosa  torum :  ut  supra,  '  Certat 
onus  lecti  studiosa  subire  juventus.' 
Heins.  Quw  fuit  ante  meum  tarn  gene- 
rosa torum]  Nequc  liic  locus  omnino 
planus  est.  Quid  enim  per  generosi- 
tatcm  istam  intelligamus,  quam  ju- 
ventus ante  torum,  sive  lectiun,  iu 
quo  cadaver  moitui  Drusi  jjositum, 
ct   ad   sr|)ullui;iiu  claluni  fuit,  spi'c- 


NUCEM,    ELEGIAM. 


330; 


tandum  dedit  ?  nisi  si  quos  fuisse 
Poi-ta  inniiat,  qui  seqiioque  interfec- 
tuii  Jiicrint  dolore  ainissi  duels. 

4C0  lU  Dicnu]  Einerui  cum  IMedi- 
ceo,  iicc  aliter  Naugcrius :  sic  Ovi- 
dius  itassiiii,  pro  nicrui.    Ileiiii. 

4C7  Et  cuiquam  miserundus  ero]  Con- 
clusio,  quasi  dicat:  Nulli  igitur  mi- 
serandus  videii  debeo,  quod  paucos 
aiinos  vitiB  inipleverim :  sed  potius 
celebrandus,  qui  tantam  reruin  ges- 
tarum  gloriam  tantosque  honorcs 
consecutus  sum. 

4C9  Si  quid  modo  sentit  in  umbra] 
Achilles  de  Patrocli  umbra,  Iliad.  V. 
103.  'fl  ir6rrot,  -^  pa  ris  fcrri  koI  elv  'A/'5ao 
SSnoiai  'Vvxv  Kol  flSwXov,  drop  (ppivit 
ovKiviirdfjiTrav.  Eurip.  Helen,  vs.  1020. 
et  seqq.  6  vovs  Twv  KaTQav6vruv,  ^fj 
niu  ov,  yvcifiriv  5'  e^et  'AOdvarov  (Is 
addvarov  alOep  enireffuv. 

470  Nee  tu  de  tanto  crcde  minora 
vJro]  Ne  credas  illuiu,  tantum  prte- 


sertim  virum,  minora,  hoc  est,  liumi- 
liora  aut  niolliora,  de  seipso  statuere 
<|nan)  (|ualia  liactenus  a  nobis  sub 
iilius  |)ersona  recitata  sunt. 

471  i'Uius]  Tiberius,  qui  virtute 
sua  unus  pro  multis  erit. 

47'2  Parsque  tui  partus  sit  libi  salta 
prior]  Lego  it  tibi  salta:  lit  iu  istis 
Ovidii  Fast.  iv.  '  Sospes  eas  semper- 
(|ue  parens.'  Elegia  de  Nuce,  '  In- 
columis  tanto  praeside  raptor  eat;'  ut 
scribendum  censeo.  Met.  ii.  '  Tutus 
eas:  lapis  iste  prius  tua  furta  loque- 
tur.'  Epistola  Leandri,  *  I  felix  lit- 
tera,  dixi.'  Rem.  Amor.  '  Ule  Ma- 
cliaonia  vix  ope  saiius  eat: '  sic  vetus 
liber.  Heins.  Pars  tui  partus  prior'] 
Grandior  enim  natu  Tiberius  fuit,  et 
ante  Dnisum  natus. 

473  Est  conjux  tutela  hominum]  Eo- 
qnc  enim  et  pater  patriie  appellatus 
fuit,  et  Augustus. 


NUX,    ELEGIA. 


3  Obruere]  Obrnitur  proprie,  qui 
vi,  qui  subito,  qui  mnltitudine  oppri- 
mitur.  Nee  ineleganter  capit  dictum 
est,  pro  fert.  Erasm.  Manifestos  no- 
centes]  De  qtiibus  vel  indcmnatis  sup- 
plicium  jure  sumi  possit:  cumcoruni 
delicta  sint  omnibus  manifesta.  Dom. 

4  Publica]  Popularis  ira.  Letitam] 
Segneni,  pigram,  tardam:  ab  eflfectu. 
Dom. 

5  Nil  ego  peccavi,  ifc]  Ludit  Poiita, 
nimirum  in  argumento  ficto  ludicro- 
que.  Nam  alioqui,quod  Nux  injuriam 
vocat,  prodest  ad  fertilitatem.  Ete- 
nim  si  nuces  perticis  dccutiantur, 
copiosius  proveniunt  in  proximum  an- 
num,  quam  si  decerperentur.  Erasm. 


Nisi  si  peccare  videtur]  Quidam  scripti 
fatetur,  \elfatemur.  Meliores  tamen 
docetur.  Regius  rocetur,  rccte  ;  nisi 
quod  vacatur  malo :  id  enim  Latinius. 
Met.  X.  '  Quae  mea  culpa  tamen  ?  nisi 
si  lusisse  vocari  Culpa  potest,  nisi 
culpa  potest  et  amasse  vocari.'  Heins, 

y  Cum  domini  mcmores]  Olim  quae- 
quc  arbor  suo  Deo  sacra  erat,  in  cu- 
jus  tutela  credebatur  esse:  vitis  Bac- 
clio,  olea  Minervir,  esculus  Jovi,  &c. 

10  AgricoUv/ructu  proveniente  Deos] 
Lege  Agricolas  Deos,  quicquid  libri 
veteresdissentiuut.  Met.  viii. '  Cccp- 
tus  ab  agricolis  superos  pervenit  ad 
omnes  Ambitiosus  lionos.'  Sic  ct 
Priapus    *   Ruricola   Dens'    poiitis. 


3306 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


Posset  et  Agricolam  Deum  legi,  quem- 
cumqiie  Deiim  agiicolam.  Sic  Tibiil- 
lus  lib.  I.  Eleg.  prima,  '  Et  qiiodcun- 
que  niiiii  pomiim  novus  ediicat  annus, 
Libatum  agricola?  poniturante  Deo:' 
iibi  nihil  mntanduni;  qnaniquam  Jgrj- 
colas  ante  Deos  nonnuUi  legiint :  ant 
si  quid  mutetiir,  pro  Libatum  libens 
reponara  Libandum.  Idem  Tibiillns 
Eleg.  5.  '  Ilia  Deo  sciet  agricola?  pro 
viribus  uvani.  Pro  segete  spicas,  pro 
grege  fcrre  dapem.'  Et  1.  ii.  Eleg.  1. 
'  dum  carmine  nostro  Redditiir  agri- 
colis  gratia  caelitibus.'  Proveniente] 
Certe  primi  friictns,  qnos  hinc  Latini 
primitias  appellant,  Graeci  ajrapxas, 
Diis  consecrabantur :  quo  videlicet 
in  proximuni  annum  augerent  etiam 
aiboriim  t'lcturam.    Erasm. 

12  Oleas}  Pro  olivis  dixit.  Estenini 
olea  arbor,  oliva  bacca.  Suas]  Quas 
ipsa  invenit. 

13  Matreni]  Ipsam  arborem,  quae 
velut  mater  fructus  gignit.  Ramo  la- 
horanti']  Pra;  multitudine  et  niagnitu- 
dine  fructuuni.  Dom.  Pomaque  lasis- 
sent  mntrem]  Sic  Ovidius:  '  Aspice 
curvatos  pomoruui  pondere  ramos,  Ut 
sua  quod  pcperit  viv  ferat  arbor  o- 
nus.'  Farcis  autem  suppositis  fulci- 
untur  rami  imparcs  oneri.    Erasm. 

14  Furca]  Pertica  in  duo  cacumina 
divisa,  dicta  a  fercndo. 

17  At  postquam  platanis]  Postquani, 
inquit,  major  lionos  platanis  sterili- 
bus  quani  fructiferis  arboribus  liaberi 
iMi'pit,  carter;r  arbores,  quai  antea 
fructus  annuatini  tercbant,  steriles- 
cere  caperunt.  Horat.  ()d.  it.  15. 
Platanis]  Platanus  arbor  est  stcrilis, 
sed  voluptatis  ct  umbrae  causa  expe- 
titur ;  maxime  cnim  lutas  umbras 
efficit.  Plin.  lib.  xii.  Dow.  Stcriles 
umbras}  titerilem  umbram  moliores 
libri :  et  seqiienti  vcrsu  konos  pro 
honor.    Hcins. 

18  Vcnil  llanos']  Plinius  dc  platanis 
loquens  lib.  xii.  '  Tantuni,'  inquit, 
*  postca  lionoris  increvit,  ut  niero 
infu.so  enutriiontur:    compertum  id 


maxime  prodesse  radicibus.*  Etapud 
Macrob.  lib.  iir.  Saturn.  '  Horten- 
sium  platanos  suas  vino  irrigare  con- 
suevisse.' 

19  Nos  quoque  frudiferaf]  Frvgifei'cE 
script!  plerique ;  nee  respuendum. 
Jurisconsulti  certe  tarn  frugiferas  ar- 
bores quam  frnctiferas  agnoscunt  : 
frugiferarum  Cohmiella  non  semel 
meniinit.  Tacitus  de  Germania, '  Sa- 
tis ferax,  frugiferarum  arborum  im- 
patiens.'  Apud  Plinium  lib.  xv.  ti- 
tulus  est,  '  Natura  frugiferarum  ar- 
borum.' Habes  et '  frugifera  arbusta' 
apud  Minutium  Felicem  in  Oclavio. 
Cicero  lib.  v.  Tu^cul.  Qujpst.  *  Neque 
est  uUum  arboris  genus,  quod  non  ita 
vigeat  interiore  quodani  motu,  et  suis 
quoque  seminibus  inclusis,  ut  aut 
flores,  aut  fiuges  fundat,  aut  baccas.' 
Cornificius  apud  Servium  ad  lib.  i. 
Georg.  '  Ut  folia  quae  frugibus  arbo- 
reis  tegmina  gignuntur.'  Qnercum 
et  ilicem  inter  frugiferas  ponit  Hora- 
tius,  sed  improprie.  Sat.  i.  16.  '  si 
quercus  et  ilex  IMidta  fruge  pecus, 
multa  dominum  juvet  umbra.'  Neme- 
sianus  Eclog.  1.  '  Dant  Fauui  quod 
quisque  valet :  de  vite  racemos,  De 
campo  culmos,  omnique  ex  arbore 
fruges.'  Columella,  '  Quo  Bacchi 
genus,  aut  aliena  stirpe  gravata  Mitis 
adoptatis  curvetur  frugibus  arbor.' 
lleins. 

26  Istu]  Ordo  est:  Ista  querela 
fuit  digua  Clytaemnestra.  Dom,  Ista 
Clijtamncslra,  S^c]  Est  quidem,  in- 
quit,  lia;c  querela  niilii  cum  Clytami- 
nestra  commiyiis:  cui  nocuit  pcpe- 
risse,  propterea  quod  ab  Orcste  tilio 
sit  occisa.  Veruni  ilH  minus  justa 
fuit  h«c  ([ucrcla,  <|uod  ipsa  prius  oc- 
cidisset  niaritum,  scelus  scclere  pro- 
vocans  :  ego  nihil  cuinmisi,  nisi  quod 
pario.     Erasm. 

28  Palladis  arbor]  Meditatur  esse 
quod  est  ip^a  Dea,  quie  sterilis  est, 
et  virgo:  »it  nee  periphrasis  sit  ocio- 
sa.  Lrasm. 

30  Sijlvas:]  Sylvas  autera  materias 


NUOEM,    ELEGIAM. 


3307 


vorat,  intor  qiias  sunt  pyrus  et  mains  : 
nim  vitis  ct  alia>  quaedam  sint  imitiles 
niateriis.  Erasrn. 

33  Nunquam  tnmen  xdln  feritur]  Re- 
pone  nunquid  ex  niclioribiis  lihiis  :  ct 
sequenti  versii,  sola  coiispicievila  coma 
est.  Vide  Notas  Episl.  xvi.  3(il. 
Heins. 

34  Sola  coma]  Solis  frondibns. 

38  Nudaque  detecto  cortice']  Dejecto 
script!  pleriqne  ;  unus,  delecto  ;  alius 
dijecto;  vetusta  editio,cimi  Rartliolini 
et  Langermanni  iil)iis  decerpto.  Lege, 
derepto  cortkc.  Adi  notas  ad  lib.  i. 
Amonini  Eleg.  5.  Fabricius  direpto. 
Heins. 

39  Sed  spes  hiditcta  rapina-]  Indicia 
Mentelii  liber:  nVius  Uluslra :  indnltu 
Fabricii  codex.  Idem. 

41  Sic  reus  ilk  fere  est,  ^v.]  Confir- 
niat  argnnientuni  exemplis.  Erat 
olini  sceleiatissimum  qii<Estus  genns 
sycophantaruni  et  qnadrnplatoinni, 
qni  divitibiis  iiitendebant  calumniam, 
lit  ex  lite  aliqiiid  abradeiont.  Huic 
jiialo  non  eiant  obnoxii,  quil)iis  niiiil 
erat.  Erasm.  Sic'\  Qiufniadmodnni 
ego.  Reus  est]  Id  est,  reus  sit,  et 
condeninatur.  De  quo  victoria  lucro] 
Qui  si  condcinnetur,  judicem  lucrum 
conseqnetur. 

43  Insidias]  A  grassatoribns  et  la- 
tronibus.  Qui  scit  se  ferrc]  Snbaudi 
aliquid,  ut  aurum,  argentum,  et  cx- 
tera  id  genus  preciosa. 

44  Cur  timeat]  Lege  Cui  timcat ; 
quodetlMarioNigro  videbatur.  Ileitis. 
Inanis]  Carcns  nuinniis,  et  liujusmodi 
rebus  preciosis  :  ut  est  illud,  '  Can- 
tabit  vacuus  coram  latrono  viator.' 

45  Quia  causa  petcndi  est]  Ob  fruc- 
tus  scil.  quos  fero.  Dom.  lUtusa  pc- 
tendi]  Petcndi  dixit  passive,  causa 
cur  petar.   Erasm. 

40  Ccctera  turba  tirct]  Vireni  Am- 
brosianus.  Ihins.  Cateraturlm]  Con- 
temptim  dixit  turbam  infrugit'erarum 
arborum.  Erastn. 

47  Nam  quod  habent  frutices  aliquan- 
do  proximo  nostroi]  Nobis  potior  scrip- 


toium  pars.  Pro  aliquando  If gendum 
alii  qunque  rum  Morcti  codice  :  Lova- 
nieusis  ex  nostris  et  Fabricii  codex 
alioquin.  Heins. 

48  I'ruf^mina]  Fragmenta,  ranios 
fractos.  Laso  vimine]  Fractis  vir- 
gultis.  Quod  lasn  vimine]  Collccso  diio 
vetcrrs:  sed  probo  quod  Andirosi- 
anus  iiabet,  fpice  laso.   Heins. 

51  Idque  Jide  curcat]  Homo  caret 
fide,  cui  lion  crcditur.  Res  caret  fide, 
^wio  non  creditiir.  I'st  aufem  elegaiis 
ingressus  ad  argumentiim  irrofutabile. 
Mentiar,  si  non  lioc  ipsa  res  loquitur. 
Erasm. 

53  I^Ientcm]  Animnin,  voluntatcm  : 
id  est,  si  ipsi  frutices  et  lierbje  sen- 
sum  liaberent,  et  verbis  eum  expri- 
mere  possent.  Dom.  Ergo  sisapiant, 
Sfc]  Jucuiidum  ria^oy  est,  exaggera- 
tionc  mali.  Cnidele  erat,  ob  fcecun- 
ditatem  sic  la^di  :  sed  intolerabilius 
malum,  si  calamitati  addatur  odium, 
prsesertim  vicinariim,  a  (juibus  expe- 
dit  amari.   Erasm. 

58  Inveuiat  dederil  quid  mihi  prater 
humum]  Vetusta  editio  nun  Mediceo 
codice,  Invenies  quod  det  nil  mihi:  alia 
cum  tribus  scriptis,  Invenias  dederit 
quid  mihi :  unus  Invenics  dederit  quid 
milii :  alius,  Inveniat:  duo,  Inveniat  si 
quid  det  mihi.  Lege,  Invenias,  qui  det 
nil  mihi,  prccter  humum;  nam  in  uno 
Vaticano,  Inveniet  qui  det  nil.  Heins. 

01  Me,  sutu, ^x.]  Ordo  est:  Fundus 
iiiius  liabet  me  in  luar^iiie  extreme, 
lie  la-dam  sata,  qiioniam  dicorla?dere 
sata.  Lddere  dicor]  Callide,  nee  inti- 
ciatur  quod  manifestum  est :  nee  ag- 
noscit  quod  erat  obfutunim.     Erasm. 

02  Imus fundus]  Iina  et  ultima  pars 
fundi.  '  Fundus'  ager  dictus  est, 
quod  planus  sit.  Margine]  Extremi- 
tas  omnium  rerum  dicitiir  marge. 

03  A'(i«  mihi  fair]  Oxoniensis  e.v 
vetustioribus  Nunc.  Lege  hoc  et  se- 
quenti versu  Num.  Heins.  Falx  Sa- 
lurnia]  Falcem  Saturno,  qni  Criecis 
Kpovos,  s.  Xpdvos  dicitur,  antiqui  Peij- 
tae  tribuunt,  qued  tempns  omuia  cen- 


3308 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVlDll 


siimat,  demetat,  incidat.  Sic  in  ve- 
tere  epigrammate  :  Xeipl  Se  Sf^irepri 
t\  <j)ope7s  ^vphu  ;  avBpdcri  'fls  aKfxrjs  irdcrrjs 
6^vT€pos  reXidw.  Vel  quod  vitis  fru- 
gnmque  ei  competatdisciplina.  Quod 
Macrobius  confirmat  i.  Saturnal.  ideo- 
que  in  Siciliam  decidisse  falceni  ejus 
volunt,  quod  ea  terra  omnium  sit  fer- 
tilissima.  Virgil,  vii. '  VitLsator,  cur- 
vam  servans  sub  imagine  falcem.' 
Falx  Saturnia]  Quia  Saturni  insigne 
est  falx.  Falcem  autem  idcirco  attri- 
buunt  Saturno,  quia  a  Grjecis  xp^*'°^j 
id  est,  tempus  vocatur;  quippe  teni- 
pus  omnia  metit  et  secat :  aut  quia 
Italicis  populis  genus  vitis  demon- 
stravit,  ipsamque  vitem  depulare  do- 
cuit.  Nimias  umbras']  Id  est,  ramos 
nimium  frondentes  :  quorum  umbrae 
fructibus  sunt  inipedimento,  quo  mi- 
nus maturescant.  Dom.  Non  mild 
falx,  Sfc.l  Id  potissinium  opus  est  in 
vitibus  quoties  supra  modum  luxflri- 
ant  pampini  et  flagella.  Erasm. 

64  Renovaf]  Instaurat.  Duratam 
renovat]  Conducitid  multisarboribus: 
sed  in  vite  necessaria  repastinatio. 
Ablaqueantur  et  caeterae  arbores,  ne 
sterilescant.  Nihil  his  opus  nuci. 
Erasm. 

65  Sole  licet,  Sfc]  Quibus  remediis 
subveniatur  arbori,  ne  radix  siccitate 
sterilescat,  docet  Plin.  lib.  xvii.  19. 
Ovidius  attigit  tria  pra?cipua  reniedia, 
putationeui,  ablaqueationem,  et  irri- 
gationem.  Erasm. 

67  Nova  nux]  Noviis  friictus.  Ma- 
turas]  Maturitateni  t'ructuum  osten- 
dentes.  Maturis  enini  nucibus,  cor- 
tex finditur,  et  rinias  agit.  Cortice] 
Operimentum  ilbid  iiitelligit,  quod 
est  instar  calicis  pulvinati,  non  lig- 
ncum  j)utanun.  Dom.  At  cum  ma- 
turas,  Ifc]  Cortex  dehisccns  in  jiig- 
landibus,  niaturitatis  indicium  est. 
Elcganter  autem  dixit,  '  agere  rimas,' 
pro  fmdi.  Erasm. 

G8  Ad  partes]  Sic  lib.  i.  Amorum 
dixit:  '  Scrvus,  ct  ad  partes  solcrs 
aocilla  parctur.'     '  Ad  parteis,'  a  fa- 


bularum  actionetranslatum  est.  Unde 
qui  suo  fungitur  ofBcio,  suas  partes 
agere  dicitur.  Erasm.  Ad  -partes] 
Redi  ad  Amor.  i.  Eleg.  8.  87.  Pertica 
scBva  venit]  Longa  duo  libri :  ut  in  istis 
Ovidii,  *  Pertica  suspenses  portabat 
longa  nianiplos.'  Heins. 

71  Mensis  secundis]  Antiqui  duas 
mensas  disponebant:  alteram,  quae  ad 
satietatem  erat,  '  ordinariam'  voca- 
bant :  alteram,  quas  ad  delectatio- 
nem  proficiebat,  '  secuudam  appella- 
bant :'  unde  Flacc.  '  Turn  pensilis 
uva  secundas,  Et  nux  ornabat  men- 
sas.' Mensis  secundis]  Secundae  mensae 
pomorum  erant,  et  bellariorum  :  quo 
nomine  omne  genus  secundae  mensai 
venit.  Macrob.  Saturnal.  iii.  18.  19. 
20.  Consule  et  Serviura  ad  ^Eneid.  i. 
vs.  723.  '  Postquam  prima  quies 
epulis,  mensaeque  remotae  :'  quiPoe- 
tam  respicere  ait  ad  Romanorum 
epulandi  morem,  apud  quos  duae  men- 
sa;,  una  epularum,  altera  poculorum. 

73  Has  puer  aut  certo  rcctas  diverbe- 
rat  iciu]  Dilaniat  niulti  ex  scriptis. 
Unde  Erasmus  dilaminat ;  ingeuiose  : 
quomodo  et  codex  Mediccus  cum 
prisca  editione ;  etsi  verbum  id  sit 
novum  :  certe  laminam  nucis  infra  hie 
idem  auctor  appellat.  Politianus  con- 
jicieljat,  deliniat :  delineat  Vsibnc'nis; 
divulnerat  codex  Patricii  Junii :  dissc- 
parat  duo  alii :  INIureti  delaniat.  Pro 
jfdasctiam  in  multis  veteribus  lectas. 
Puto  scribendum  sectas  dilaminat. 
Heins.  Has]  Scilicet,  nuces.  Nunc 
incipit  describere  ludos,  qui  nucibus 
a  pueris  exercentur.  Dom.  Rectus 
dilaminat  iclu]  Dilaminare  dixit,  pro 
in  duas  laminas  dcducere.  Id  fit, 
quoties  solutis  commissuris  finditur 
nux  in  dtias  partes.  Unde  paulo  post 
'  laminam'  vocat  putamen  fissile. 
Illud  interim  erat  arlis,  certo  ictu 
tangcre  conunissuram. 

74  Atit  pro7Ms\  Rectius  prnnus  cum 
Rcgio  et  Mcnlelii  codice.  Heins. 

75  Quatuor  itt  nucibus,  Sfc]   Faccte 
vocat '  alcam,'  quasi  periculutn.  Sum* 


NUCEM,    F.LEGIAM. 


3309 


mum  antem  periculum,si  vincans,est 
in  quatuor  iiucibiis,  ut  ad  snmmiim 
iucalcscat  ccrtamen  :  si  unam  tiibiis 
impositam  seciieris,  aut'ers  qiiatiior. 
Erasin. 

77  Cliimm]  Dcclivitatem  ct  dcscen- 
suin.  J)om.  Per  tabulic  cUvum,  ^c] 
Altera  liideiidi  species  est,  ut  dispo- 
sitis  in  seriem  nucibiis,  per  tabuiam 
declivem  volvatur  nux  :  quic  si  tan- 
gat  quani  oportet,  vincit  qui  misit. 
Krasm. 

78  Qucelibct  una  suam']  Quamlibet 
mellores.  Heins. 

79  Est  ctiam,  par  sit]  Hnjus  ludi 
nieniinit  et  Flaccus ;  '  Ludcre  par  im- 
par,  equltare  in  aiundine  longa.'  Nee 
vero  nucibus  tantnni  ant  castaneis 
ludere  par  impar  soliti  eraut  antiqui, 
sed  etiam  nnnnnis.   Dom. 

80  Auferat]  Tanquani  victor.  Opes] 
Ad  sensnni  puerornm,  qui  magno  a^s- 
timant  divinatas  ct  piasdictas  ob 
conjectnrjE  pericubini.  '  Augureni' 
vocat  conjectatorem. 

81  Est  qiwque  de  creta]  Fit  quoque 
potior  librornm  pars ;  recte.  Pro 
figura  etiam  figuram  cum  iisdeni  Ic- 
gendum.  Heins.  Fit  quoque  de  creta, 
!(C.]  Tertium  lusus  genus  describit. 
E  creta  pingitur  anipla  figura  trian- 
gularis, qualem  habet  apud  Grajcos 
AeKra  niajuscula  forma  scriptum. 
Eandera  liguramapud  jEgyptios  cursu 
suo  facit  Nilus  :  unde  et  loco  nomen 
inditum.  Et  huic  similis  ostenditur 
in  coelo  super  caput  Arittis.  Hac  uo- 
tant  tres  stciljc,  duabus  lineis  arquali- 
bus  :  tertia  breviore  :  sed  qua;  in  an- 
gulo  stcllam  clariorem  liabeat,  Grsci 
SeKTWTov  appellant. 

83  Hac  ubi  distincta,  Sfc]  In  lineis 
itaque  pictis,  ccriis  intervallis,  quos 
hie  gradus  vocat,  disponuntur  nuces. 
Puer  (|ui  stat  in  medio,  jartu  virgae 
quot  tetigcrit,  lot  autert.  Erasm. 

84  Quot  tetigit  firga,  tot  capit  ipsa 
nuces]  Ipse  nonnulli  ;  iUe  duo.  Sed 
vetns  cditio,  codex  Uegius,  et  Lan- 
germauni  recte  tot  capit  inde :  quare 


et  in  superiori  versu  scribendum,  qui 
constilit  intus,  iion  qua.  Heins. 

85  Van  quoque]  Sic  a  (|uibusdam  et 
nostra  tenipestate  ludi  vidcmus.  Al- 
ter enim  pueroruni  vascuiiun  aliipiod 
ut  pelvim  ponit,  et  cum  altero  con- 
venit,  ut  quot  ille  protMil  stans  in 
pelvim  nuces  miserit,  tot  lucretur: 
qiiaecunque  autem  extra  pelvim  ce- 
ciderint,  amittantur.  Cavum]  Ut 
missas  nuces  continere  possit. 

86  Levi]  Agili.  Nux  una]  Lex 
enim  est  in  hoc  ludo,  ne  plures  simul 
jaciantur. 

87  Secreto]  A  publica  via  rcmoto. 
Soli  domino]  Quippe  dominus,  cum 
maturi  sunt  fructus,  eos  decerpit 
absque  arboris  lassione. 

88  Tributa]  Tributum  dicitur  vec- 
tigal  quod  a  siibditis  solvitur.  Dom. 
Ferre  tributa]  Fingit  enim  nuceni 
frugi,  dominoijue  fidelem,  quo  jmlica- 
tur  atrocior  injuria.  Et  grave  est  ei 
qui  bonap  fidei  est,  non  posse,  quod 
debet,  reddere.  Erasm. 

89  Hominum]  Practereuntium.  Ro- 
tarum]  Plaiistroruiu  et  vehiculorum. 

92  Annumcrare]  Sunipta  est  meta- 
phora  a  debitoribus,  qui  acceptam 
pecuniam  creditoribus  annumerant. 

93  Fcetus]  Fructus.  Dom.  At  milii 
maturos,  8j-c.]  Alludit  ad  abortus,  quse 
pra^cipua  intVelicitas  est  iuter  fcemi- 
nas,  quoties  t'a>tus  immaturus  ejici- 
tur.  Erasm.  Fcetus  inaturos]  Redi  ad 
Epist.  XX.  9. 

94  Ante  diem]  Ante  debitum  tem- 
pus.     Opes]  Fructus. 

95  Lamina]  Bractea.  Corticem  in- 
telligit.  Mollis]  Tenella,  non  firma. 
Quod  intra  est]  Quod  est  intra  nu- 
cleum.  Dom.  Lamina  inoUis]  Puta- 
men  durtscit  nuituriiate.  Est  quid- 
dam  in  mice,  quod  disciiuiinet  partes 
nuclei;  id  quoque  nialnritate  lignes- 
cit.  Vide  Plin.  1.  xv.  c.  22.  Tenero 
est  in  lacte]  Succus  est  lacteus  magis 
quam  nucleus.  Ullibono]  Bonumpro 
commodo  dixit  substantive.  Erasm. 
Tenero  est  in  lacte  quod  intra  est]  Tenc- 


8310 


NOTJi;    VARIORUM    IN    OVIDII 


TO  de  lacte  quod  intro  est  Oxoniensis  ; 
tener  et  de  lacte  quod  intro  est  Neapo- 
litanus  ;  tcnern  de  lacte  quod  intus  ve- 
ins editio  et  qiiinque  sciipti;  tencro 
de  lacte  quod  intra  est  duo;  teneroi/ue 
in  lacte  quod  intro  est  Vaticanus.  Scii- 
bo,  ut  cum  superioribus  haec  coha?- 
leant,  Lamina  7nollis  adhuc  tenero 
dum  lacte,  quod  intus,  vel  intro  est, 
Heins. 

97  Jamtameninvenio']  Inveriias  scri- 
he  ex  libris  Naiigerii :  ut  supra, '  In- 
venias,  qui  det  nil  mihi  praeter  hu- 
iiiuni.'  Idem. 

98  Prce/estinato']  Id  est,  praepro- 
pero,  ante  teuipus:  deberet  enim  si- 
nere  ut  maturescerent  nuces.  Erasin. 

99  Rapti]  Fructuuni  a  viatoribus 
raptorum. 

100  3IaJorem']  Subaudi,  partem. 
Domim']  Cui  tributa  solvere  teneor. 

101  Ubi  nuda  cacumina  vidit^  Ut  vi- 
dit  vetus  editio  et  script!  nonnulli : 
et  sequent!  versii  eadem  editio  cum 
jNIediceo,  Borece  frementis  ;  ut  in  Tris- 
tibus,  '  Inter  ntruraque  fremunt  ini- 
mani  turbine  venti.'  Heins,  Niida] 
Nudata,  privata. 

102  BorecB  furentisl  NuUus  enim 
veutus  violentior.  Facete  dixit, 
'  opus.'  Sic  enim  loquuntur :  Hoc 
fecit  Boreas  :  Hoc  tuum  est  opus. 
Erasm.     Triste']  Damnosum.  Dom. 

103  JEstibus]  Nimiisaestatis  calori- 
bus.     Spoliulani]  Scilicet,  foliis. 

106  A'ec  ventus  damno]  Septeni 
script!  meliorcs  cum  veteri  editione 
fraudi;  probe.  Neque  aliter  ex  suis 
Ciofanus,  qui  videatur:  sic  Fast.  vi. 
'  Piscis  adlinc  illi  populo  sine  fraude 
natabat.'  Ihins,  Sol]  Solcm  ad  astus 
refert,  gelu  ad  frigus. 

107  Pcpcrissc  nocct]  Sic  supra: 
*  Certe  ego  si  nunquam  peperissem, 
tutior  essem.'  Nocct  esse  fcrucem] 
Malim /crufi,  si  per  libros  liceat:  sic 
Metani.  ix. '  veruni  nocct  ehse  sorori:' 
lib.  I.  '  Sed  nocct  esse  Ueo  ;'  ut  ct 
illic  Acribeiulum  ccnsco.  Symposius 
JLiilgm,   Liii.   *  qiiamvis  placet  esse 


maritae  ;'  ita  lego  :  namV.  C.  Vossi- 
anus  marito,  Vulgati  mariiam.  Vide 
quaj  noto  ad  Ep.  xiv.  4.  et  64.  Lu- 
cretius 1.  V.  ut  quidam  codices,  '  Qui 
numquam  vero  vitae  gustavit  aniorem. 
Nee  fuit  in  numero,  quid  obest  non 
esse  creatof'  Sic  contra  pro/uj7:  Nos- 
ter  Met.  viii.  '  nee  fortibus  illic  Pro- 
fuit  armenlis,  nee  equis  velocibus 
esse.'  Met.  xi.  ut  quideni  legendum 
puto,  '  Quid  peperisse  duos,  et  Dis 
placuisse  duobus,  Et  forti  genitore, 
et  progenitore  Tonanti  Esse  satae 
prodest  i'  Propertius  El.  iii.  17. 
'  Quid  genus  aut  virtus,  aut  optima 
profuit  illi  Mater,  et  amplexo  Caesa- 
riaesse  focos  ?'  ita  recte  Scaliger  ex 
vestigiis  vetusti  codicis.  Heins, 

108  Quceque  fuit]  Praedam  vocat 
non  quod  raptum  est,  sed  quod  rapi 
posset.  Erasm.  Est  mihi  prada  malo'] 
Scripti  veteres  magna  ex  parte  heu 
viiki  prccda  malo  est;  \'el  htec ;  vel 
hci.  Lege,  et  mihi  prada  malo  est, 
Heins. 

109  Prada  malo,  Pohjdore,fuit  tibi'] 
Exemplis  Polydori,  Amphiarai,  et 
Atlantis  horti  probat,  prredam  no- 
cere.  Polydorus  filius  t'uit  Priami 
Trojani  regis :  quem  pater,  rebus 
Trojanis  diffidens,  cum  magno  anri 
pondere  alendum  Polynniestori  Thra- 
cia;  regi,  tunc  amico  suo,  miserat;  eo 
quidem  consilio,  ut  si  forte  Troja  a 
Cracis  erueretur,  ipse  Trojanum  ge- 
nus et  urbem  quandoque  instauraret. 
Verum  perfidus  Polymnestor,  evcrsa 
Troja,  spe  auri  ct  pra^da*  miserum 
Polydoruui  interfecit.  Vide  Maro- 
nem  yEncid.  in.  Prada  vefanda:  Con- 
jugis]  Quomadmoduni  I^ripliylc,  ac- 
cepto  pulclierrinio  nionili  a  Polyuice, 
Ampliiara>im  augurem  Argivuni  ma- 
rituni  suuin  Tlicbano  bello  latitan- 
tcin  prddiderit,  diximus  Aniorum 
1.  I.  El.  10.  Prada]  Monile  illud  prc- 
ciosuni,  (juod  olini  a  Venere  donattini 
fucrat  Ilerniioniv,  postea  a  Poly  nice 
niuncri  datum  Eriphyla;.  Dom.  AV- 
fanda    Covjugis]  Erasmus  credit  esse 


NUCEM,    ELl'GIAM. 


a3ii 


fabulain  tic  Helena  per  Menelaum 
bello  icpetita.  Nefunda  Conjusis] 
Scelcstac  Kripliyles. 

110  Aoniitm]  Apolliueuni.  Nam 
Ampliiaraiis  Ai)oirniis  vates  ct  augur 
Celebris  fuit.  Aonia  eiiiin  J'eio  tola 
Apollini  et  INIusis  est  consecrata.  Vi- 
rum]  Rlaritum  Anipbiaiaum,  MisUad 
arnui]  In  anna  inolioios.  Jleiusius. 

111  Hespcrii  regis  ponuuki]  Si,  in- 
qiiit,  Hes])eiiduni  liortus  iioii  babii- 
isset  aiinini,  ab  Hcrciile  spoliatus  non 
fuisset.  Fabiilaiitur  ciiim  Poetw, 
Atbintem  l^il))*  rcfjeni  anmjiiissiniiim 
viriilariiini  babuisse,  in  qi\o  arborcs 
aurea  iiiala  ftrcntes:  biiioipie  custo- 
iliemlo  vigileni  dracoiicni  appositiini. 
Hercules  taineii  ab  Eurystbeo  missus, 
interfecto  dracoae,  aurea  mala  inde 
abstulit.  Dom. 

113  Lcedcre  iiatdl  Graece  dixit  po- 
tius  quail)  Latine,  pro  nataj  ad  la;- 
Uendum,  TTe(pvKT)ai  jiKanTuv. 

114  Viiidictn]  Quia  vuliierant  ten- 
tanteni  atiiii^urc.  Erasin, 

115  Aduncis  liumis]  Obuncis  duo  H- 
bri  :  uiins  almitcis.  Heiiis.  Halms'} 
Spiiiis,  bamorum  siniilitudiiiem  ba- 
bentibus. 

116  Missu]  Emissa.  Petunt]  Fe- 
riunt. 

117  Quid  si  non  aptas,  ^-f.]  Non  so- 
lum, inqnit,  fructifera  et  iiiiiuxia,  ve- 
rum  etiaui  aliis  modis  comnioda  sum 
viatori  :  videlicet  sub  umbram  meam 
cenfugit,  quiiin  non  tolerat  astum 
solis,  aut  (|uum  sub  dio  subito  oborta 
pltivia  occupavit.  Erasm.  Solem  fti- 
gientihus]  Mutantibiis  script!  fere  om- 
nes;  quod  quamvis  video  quomodo 
explicari  possit,  tamcu  vitantilnts  re- 
poni  debere  existimo.  Amor.  iii.  G. 
'  Ipse  sub  arboreis  vitabamlVondibus 
aestum.'  TibuUus  libro  primo  Elej^. 
I.  *  Canis  -.vstivos  ortus  vitare  sub 
umbra  Arborii'  pari  modo  dixit. 
JJeins, 

118  Findilur]  Kimas  prvKnimio  ca- 
lore  cuntrabit.   Vide  1.  ii.  Auiorum  : 


'  Et  micet  Icarli  Stella  protcrva  Ca- 
nis.' Icurio  Cane]  Id  est,  Canicula. 
IJom.  hario  l'une\  Hie  est  Sirius; 
sive  irpoKvwv,  (piod  sit  in  capite  Stel- 
la; (jua;  Canis  dicitur.  In  eo  signo 
cum  sol  est,  a-stus  est  vebementissi- 
mus.  Produnt  liunc  fuisse  comitcm 
Icari,  (|ui  doniini  corpus  cxiincti  pro- 
diderit.  Ob  boc  officiuiu  meruit  lo- 
cum inter  sidera.  Erasm. 

120  Non  expectatu]  Repcntina  et 
improvisa. 

12'.t  llcec  mihil  Ad  ha.'c,  inquit,  pa- 
tior  quert:latn  domini  mci,  qui  mibi 
inq)utat  quod  a<i;er  obrutus  sit  lapi- 
dibus.  llcec]  Saxorum  ictus  et  vul- 
nera. 

12  J  Causabor  quare  sit  htpidosus  uger] 
Rccte  Salmasius,  Causa  hubeor.  La- 
pidosus]  Lapidibus,  quibus  ego  petor, 
l)lenus.  Oxouieusis  Causabor,  qucri- 
tur.  Heins. 

127  Aliis]  Scilicet,  arboribus. 

128  lllo  me  tutam  tempore  praslat 
liyems]  Script!  nonnuUi  lllo  ut  non 
meiuam.  Forte,  lllo,  ne  rnetuatn. 
Heins. 

129  Nmlii]  Sine  frondibus  et  fruc- 
tibus.     Tunc]    Hyberno  tempore. 

131  At  simul  imluimus  nostris  sua 
muncra  ramis]  Th  sua  bi<;  non  placet. 
Puto  scribendum,  At  simul  induinmr 
nostris  noca  muncra  ramis.  Heius. 

133  Forsilun  hoc  aliiiuis  dicat]  Hie 
aliquis  dicat  cum  vet(;r!  editione  et 
quatuor  scriptis  legendum.  Idem. 

135  Si  licet  hoc ;  oleus]  Script!  ple- 
ricpie  Scilicet :  et  pro  hoc,  prima  ed!- 
tio  et  quinque  nianu  exarati  has  ;  duo 
hie ;  unus  hue.  Opinor  refingendunij 
Scilicet  He,  olcas  dislringiie :  dc  quo 
lotpteml!  modo  a  me  actum  Amor. 
111.  3.  1.  '  Distringere '  quomodo 
Columella  lib.  XI. 2. '  Tmu  etolea  dis- 
trinf;;enda  est,  ex  <pia  velis  viride 
oleum  etbccre.'  Martial.  1.  xii.  Ep. 
29.  '  Hoc  (pio(|ue  s!  deerit,  medios 
distriuf^ere  lectos  ]\Iensarum(iiie  pe- 
des non  timet  Hermoireues,'  Idem, 


3312 


NOl^E    VARIORUM    IN    SABINI 


137  Eadem  petulantid]  Eadem  pro- 
cacitas  rapiendi  quaecunque  vicina 
sunt  publicae  viae. 

138  Juris  ideni]  Eadem  rapiendi 
potestas.  Doin.  Tuis  muris]  Nove 
dixit,  pro  iu  tuos  nitiros.  Erasm. 

139  Prima  defroute  taberjice]  Prima: 
roncinnius  veins  editio,  et  quatnor 
script! :  sic  inTristibus, '  prinii  fronte 
Jibelli.'  Heins.  Fronte'\  Ubi  res  ve- 
nales  exponi  solent,  ut  ab  omnibus 
conspiciantur.  TaberncB']  Scilicet,  ar- 
gentariae. 

140  Tollaf]  Impune  auferat :  qnippe 
frons  tabernae  vicina  est  viiP  publicit. 

142  Et  quascunque  potest  tangere, 
tollat  opes]  Qnidam  libri,  tollcre,  tollat. 
Neapolitanus,  <«no-ert',  tangat.  Heins. 

144  Incolumis  tanto  praside  raptor 
erit]  Eat  prapstare  dixi  supra  notis 
in  Consolationem  ad  Liviam  sub  fi- 
nem.  Idem.  Incolumis']  Impunitus. 
Tanto  prcBside]  Quantus  scilicet  est 
Augustus.  Laudat  Augusti justitiani. 
Pr(Eside]  Imperatore.  Ruptor]  Qui 
urgentum,  aurum,  gemmas,  aut  alias 
opes  rapuerit. 

145  At]  Non  urbi  solum,  sed  nni- 
verso  mundo  Augustus  pace  m  pej)C'- 
rit.  lUe  Dens]  Divns  Augustus.  Pn- 
cem  intra  maenia  tanfum]  Finit  lil>ri 
veteres  magna  ex  parte  ;  duo,  Jigit. 
Mediceus  et  vetus  editio,  pater  intra 
uiannia  sumit.     Latet  illiquid.  Ileins. 

14G  Sparsit  iu  orbe  suum]  Spargit 
veteres  libri.  Idon. 

148  Et  tutam  non  licet  esse  nucem] 
Tuta  nuci  pkrique  scripti.  Sed  ve- 
rum  est,  tutte  mild  ;  quod  vetus  edi- 
tio cum  Mediceo  et  Eilurtano  libro 
agnoscunt :  vide  notas  in  Epistolam 
XIV.  64.  Idem. 

151  At]  Sed  loco  nidorum  avium, 
saxa  inhaMcnt.  liifurco]  Hifurcato, 
bicorni,  nt  lapis  liirreie  ibi  possit. 

153  Admissa]  Comniis«a  criniina. 

151  Et  crimen  vox  est]  Nox  est  Va- 
ticanns,  non  male  :  nu.r  est  veins  edi- 
tio cum  Ambrosiano.    Multi  alii,  Cri- 


men ut  est  uxor.  Cogitavi  aliqnando 
Et  crimen  no.xa  est  injiciata  suum;  ut 
'  noxam'  pro  quocunqne  noxioponat. 
Heins. 

155  Nostra]  Uli,  inquit,  qui  nobis 
injnriam  inferunt,  non  possunt  cri- 
men negave,  succo  meorum  tVuctunm, 
qui  eoruni  manus  inficit,  prodente. 
Notat]  Inticit,  colorat.  Fusco]  Sub- 
nigro. 

15G  Infcierite^  Tingente. 

157  Ille]  Scilicet,  succus. 

158  Non  profectura  aqua]  Frustra 
eninj  manus  illo  succo  infectae  aqna 
lavantur. 

161  Turbine]  Obscuro  nimbo,  qui 
non  erumpit  nisi  cum  impetnosissi- 
mis  procellis.  Virti]  Evelli.  Dom. 
Optavi  quoties,  ^'c]  Tragicae  sunt  im- 
precationes  :  '  Vel  pater  omnipotens 
adigat  me  fulmine  ad  umbras.'  Tur- 
bo, qui  nascitur  ex  variis  ventis  inter 
se  concurrentibus,  totas  arbores  aut 
evertit  radicitns,  aut  rumpit  medias. 
Ideo  appellat  '  ciccum,'  quod  insauo 
fumultu  ruat. 

163  RaperenI]  Diriperent.  3Iea 
poma]  Meos  fructus,  id  est,  nuces. 
Vel,  aut  ego  ipsa  possem  amovere  a 
me  causani  ob  quam  petor,  ut  Fibri 
faciunt.  Sunt  autem  Fibri  canes 
Pontici,  quoMun  testes,  Castorea  ap- 
pellati,  ad  medicamenta  expetuntur: 
imde,  nbi  se  quiiMi  scntinnt,  eos  sibi 
secant.  De  his  Cicero  :  '  Redimunt 
se,'  inquit,  '  ea  parte  corporis,  prop- 
ter (piam  maxime  expetuntur.' 

165  Sic  ubi  detracta  est]  Dejecta  ve- 
tus editio  et  Mediceus  liber.  Puto 
rejecta.  Heins. 

166  Quod  supercst]  Keliquum  cor- 
pus. Pontice]  In  Ponto  enim  regi- 
one  maxima  est  boruni  animalium 
copia 

167  Tela]  Saxa,  quae  in  mc  contor- 
queat. 

168  Deslinat]  Designat.  Miscruui 
est  pra;viderc  vulnus,  nee  posse  vi- 
tarc,  Erasm. 


J'.I'ISTOLAM    I. 


:m:i 


171  Ul  scrpe  sagittis]  Intoipictos 
hio  milii  noil  satisfaciunt.  Nee  ego 
vcrsiiiu  Dbscmissiiiiiiin  caiiio.  Ilcins, 

173  Vtque  gravcni  palkiis]  Pasccns 
octo  script!  ex  nostris  ;  alii  duo  cum 
vcteri  eilitioiie,  pavitla  est;  quod  et 
Ciofaniis  ac  Fabricius  ex  suis  proha- 
runt.  EiTurtauus  codex  satis  anti- 
quus  pandens.  Forte  candens  vacai. 
Victima^  eiiiin  alba,  ut  ex  antiquis 
nuctoribus  est  compcrtuin,  iiis-i  quiv 
Dis  inferis  ca^debaiitur.  Trist.  iv.  2. 
*  Candidaque  adducta  coliuin  percus- 
sasccuii  Victiiua  piirpureo  sanguine 
tiiigat  illinium  :'  atqiie  ita  passim  dc 
rictimls  Poiita*.    Idem. 


180  Ft  liceat  mistrce  deJecus  esse  se- 
tncl]  Nihil  sani  est  in  hoc  vcrsu,  aiit 
quod  Latini  leporis  ^u^tiiiii  prae  so 
ferat.  (Juare  aiit  delcndiini  hoc  dis- 
ticlion,  aut,  quod  praisliteiit,  totiu 
locus  sic  crit  constituendtis,  Si  mcrui, 
videortjuc  noccns,  imponile  fltimma,  Nos- 
truque  fumosis  urite  membra  fucis.  Si 
mcrui,  videorque  nocens,  excidite  ferro : 
Ut  liceat  miserce  dedoluisse  semel.  *  De- 
doluisse  sciucl,'  ut  Ixc-mcdiu  Anioris, 
'  Optimiis  illc  fuit  vindcx  la[-dciitia 
pectus  Vincula  qui  lupit,  dedoliiitque 
semel.'  Quomodo  alibi  ctiam  Ovi- 
dius,  Heins. 


A.    SABINf    EPISTOLiE    TRES. 


EPIST.  I.     ULYSSES  PENELOP.E. 


Nullos  vidcro  niihi  contigit  codi- 
ces nianii  exaratos,  in  (juibiis  lia>  ex- 
tarcnt  opistohv.  In  priniis  otiam  edi- 
tionibiis  dcsidorantiir  :  noc  satis  con- 
stat, cui  gloriam  invent!  liiijiis  the- 
sauri dcbcamiis.  Siispicor  tanicn 
idem  exemplar,  quod  (lydipjies,  ac 
Sappliiis  epistolam  intogiam  nobis 
servavit,  et  I'aiidis  auctioiem,  iisi- 
bus  etiam  hie  piiblicis  consuluisse. 
iMistathius  ciuidemSvvaithius  in  Ana- 
leclis  exemplar  calamo  dosciiplum 
cpistolaium  Habini  ad  paries  inler- 
duni  vocat,  quod  Gasparis  nartliii 
fiierit,  ejusdciiMjiio  ipso  llarthiiis  in 
Adversariis  siibiiule  menlionom  faoit : 
sed  cum  el  liuiic  et  illuii:,  dum  in  vi- 
vis  essont,  per  amiros  ro'^irini,  ul 
Delpli.  et  Vur.Clns.  U, 


nsnni  istius  libri  mihi  pracstarent,  at- 
que  alter  me  ad  altcrnm  ablegarif, 
facile  intellexi,  vanam  a  me  spem  fo- 
veri :  nee  tanti  sane  sunt  qua>  ex  illo, 
si  Dis  placet,  vctiisto  codice  ab  iis 
promiintiir,  ut  salivam  nobis  de  ipso 
libro  evolvendo  cxcitare  debeant. 
Primas  ita(|iie  liariim  epistolariim 
editiones,  alteram  Venctiis  An. 
MC'cccLxxxv.  alteram  Parin:r  procu- 
sam  An.  mcccci.xxxix.  adhibendas 
<luxi :  in  ca^tcris  divinando  res  a  iiie 
gesta  est.   Ilcins. 

3  Gemmas  fidrlra]    Anniili   signiim 
integrum,  inlactuin. 

fi  (^11(11)1  lihi  quiiqur  lull  dicerr,  qua- 
que  ftniin]    Aut  /uo  coi i igeiidiim  vi- 
tlcliir,  ant   lotus  versus  sic  constitu- 
id.  10  A 


3314 


SOTJE    VARIORUM    IN    SA151NI 


endus,  Quam  tibi  qua  tulerim  dicere, 
qturque  feratn.  Heins. 

7  Fidusfuror'i  Ut  derlinaret  ea  si- 
iiuilatione  militia;  inuniis.  Qiiofl  in 
contcntione  ainionim  Metam.  xiii. 
Ajax  Ulyssi  ohjicit  vs.  34.  '  An  quod 
in  arma  prior,  nniloque  sub  iiidicc 
veni,  Arma  negandamihi?  potiorqne 
videbitur  ille,  Ultima  qui  cepit,  de- 
trectavitque  furore  Militiani  ficto, 
donee  solertior  isto,  Et  sibi  inutilior, 
timidi  commenta  rete-xit  Naupliades 
animi,  vitataque  traxit  ad  arma  ?' 

11  Nil  tibi  rescribam  curas]  Lege 
minima  mutatione  nieo  pericnlo,  curcc 
est.  Curjp,  inquit,  mihi  est,  ut  nil 
rescribam,  utque  properem  venire. 
Respiciebat  nempe  ilia  Penelopes, 
'  Nil  niilii  rescribas  ut  tamen,  ipse 
veni.'  Non  absimiiis  locus  sequent! 
t'pistola,  '  Est  animus  reditus,  sed 
pia  causa  tenet.'  Svvarthio  placebat. 
Nil  mihi  rescribam  cur  vis  ?  Heins. 

16  Causa  timoris  erant]  Erat  primie 
editiones.  Idem. 

17  Evasi  et  Tliracum  caso  duce  jtrec- 
lia  Rhcso]  Ita  distingue:  Evasi,  in- 
quit,  Tlnacum  gentis  pugnacissiniae 
arma,  dum  necopini  et  sopiti  cum 
duce  Rheso  a  me  opprimuntur.  Aliud 
agebatSvvarthius  dum  corrigit,  Evasi, 
ut  Tliracum  ceciderunt  pralia  Rheso. 
Idem. 

20  Fatalis  ])alm(r'\  Palladii. 

22  Vrite  Tro'cs  cquuDi]  ^neid.  ii. 
'  At  Capys,  et  quorum  melior  senten- 
lia  menti,  Aut  pelago  Danaum  insi- 
dias  siispcctaque  dona  Pra^cipitare 
jubent,  subjectisque  urere  flammis.' 
Adi  Homer.  Odyss.  0.  ubi  Deniodo- 
cus  cantor  in  convivio  lotam  banc 
fabulam  dccantat.  Acciusin  Dclplii- 
co  HiscriptioHcm  Imjus  cqui  talcm  ta- 
cit:  MlNERV.Oi.  DONUM.  AhMIPO- 
TKNTI.    DaNAI.    AhEUNTES.     DiCANT. 

Vocatus  ("nit  liic  etpnis  Durateus. 
Lucrct.  I.  '  Nee  clam  Durateus 
'I'roai  Pergama  partu  Innanuuassct 
oipiusnoctiirnorjniiugcnaruni.'CJuod 
ex  Enniu ;  '  nam  maxiiuo  saitu  supe- 


rabit  Gravidus  armatis  cquus  Qui 
suo  partu  tollat  ardua  Pergama.' 
Unde  Virgil,  vi.  '  Cum  fatalis  equus 
saltu  super  ardua  venit  Pergama,  et 
armatum  peditem  gravis  extulit  alvo.' 
Quo  ctiam  alludit  I*laut.  Baccbid. 
IV.  9. 16.  et  seq(|.  '  Ego  sum  Ulysses, 
ciijus  consilio  haec  geruntur.  Turn  quai 
hie  sunt  script3E  literze,  boc  in  equo 
sunt  milites  Armati  atque  animati  pro- 
be,' et  qua;  seqq.  Durateus  autem  dic- 
tus  est  equus,  vel  a  materia ;  vel,  quod 
magis  arridet, ab armato  milite  et  has- 
ta.  i'cvKevs  'Eireih^,  /xTjxai'a'ff'  UaWdSos 
'EyKvfiov'  hirovrevxfoiv  ^vvapiidcas,  Tlvp- 
ywv  fiT(fvpev  ivrhs,  o\4dptov  ^dpos.  "Odev 
TTphs  avSpuv  iiarsptiiv  /cXTjfirjffeTat  Aoi/pejos 
i'TTTTos,  Kpirm-hv  afimax<^i'  S6pv.  Eurip. 
Troad.  Non  longe  a  principio. 

31  Qui  me  tot  casibus  umts  Duravit^ 
Puto,  unum  duravit.  Nam  post  tb  sobis 
odiosa  et  superflua  sit  repetitio  roD 
nnus.    Heins. 

33  Ilium  non  avidis  canibus  Nereia 
virgo]  De  Scylla  baud  dubie  agit, 
quam  cur  Nereiam  appellet  virgineni, 
fateor  me  non  videre.  Ne  quid  te 
morer,  refinge,  Niscia  virgo.  Virgilius 
in  Ciri, '  Per  mare  c-ojrnleum  trabitur 
Niseia  virgo.'  Recte,  inquis.  Agitnr 
enim  illic  de  Scylla  Nisi.  Sed  quid 
lioc  ad  alteram  a  Glauco  aniatam 
Pborci  et  Crateidis  nympbie  liliani 
(nam  apud  Servium  in  Eclog.  vi. 
Crctheidis  Jilia  mendose  dicitur)  sive, 
nt  veteri  SclioliastJC  in  Odyssa.'am 
Honieri  aliisque  placet,  ex  Pliorco  et 
Hecate  genitam,  quam  Sabinus  nunc 
innuitP  At  confun<luut  promisciie 
ambas  PoiitcE,  (luod  ut  li(|uidius  ap- 
pareat,  exemplis  evincetur.  Noster 
ipse  cinn  Metamorpboseon  libro  octa- 
vo, ct  decimo  tertio  ac  quarto  etsl 
manifesto  distinguat,  tamen  in  Rc- 
mediis  Amoris,  '  Praiterita  cautus 
Niseide  navita  gaudet.'  Et  Fastorum 
IV.  '  Kt  vos  Nisrei  naulVaga  turba 
canes :'  ubi  ScylUci  cniics  pcrperam 
membrana)  complurcs  rcponuni :  ut 
et  Iiiyhiidc  in  supcriori  vtrsu  iViittia. 


KlMSrOI,AM    I. 


3315 


Aitis  Amatoii.K  libro  primo,  '  Filia 
purptucos  Niso  fmatacapillos  I'tippe 
caUens  celsa  facta  lefertiir  avis. 
Altera  Scylla  maris  nionstnnn,  me- 
tlicaininc  Circes  I'libc  premit  rabiclos 
inguinibiisquc  canes.'  Ubi  interpola- 
toies  stienue  <;rassati  sunt,  cnm  ver- 
sus duo  nicdii  ab  optiniis  ac  veter- 
limis  libris  absint ;  idque  recte,  ut 
suo  loco  nionuimus.  Ne  dnbites,  en 
id  ipsuni  distichon  Amoruni  in.  12. 
paucis  mutatis :  '  Per  nos  Scylla  patri 
canos  furata  capillos  Pube  prcniit 
rabidos  inguinibusqne  canes.'  Nee 
<]esunt  codices,  qui  eos  versus  pari 
modo  interpolcnt,  quo  in  Arte  Ania- 
toria  est  factum.  Sic  Pliilomelani 
ubique  Ityis  matrcm  facit  Ovidius, 
in  Metamorphosi  Prof^nen.  Il)idem 
(Enei  fdiani  Ueianirani,  at  Dexanieni 
in  Ibidc.  Adeo  rari  sibi  constant 
poitaj  in  narrandis  fabiilis.  Id  enim 
vcUe  nunc  probarc,  immensi  volumi- 
iiis  foret  argunientum.  Virgilius 
Ecloga  VI. '  Quid  refcram  autScyllam 
Nisi,  quani  fania  secuta  est  Candida 
succinctam  latrantibus  inguina  nion- 
stris  Dulichias  vexasse  rates  r'  sic 
cnim  cum  aliaj  membranae  ex  optimis, 
turn  codex  Blediceus  longe  pnestan- 
tissimus  scriptum  exhibent.  Nam  in 
\ulgatis  nunc  invemas,  aut  quatn/ama 
secuta  est.  Agnoscit  etiam  dubiam 
Servius  illic  lectionem,  sod  incertus, 
quod  mirere,  quaninam  amplectatur 
ex  duabus.  Ipse  (juocpie  Virgilius  in 
Ciri  Scyllani  utramque  a  poiitis  con- 
fundi  asseverat.  Versus  non  ad- 
scribam:  jam  euim  sum  nimius. 
Ileins, 

35  Nee  iti  uno  corpore  discors  Purthe- 
nopc'\  Dissors  repouendum  : '  dissors/ 
quod  divcrsiB  sortis  est  aut  naturip, 
cui  opponitur  rb  consurs  vox  Ovidio 
iisitata.  Sic  etexors,  sine  s,orUi,&K\-npos' 
ita  '  exortem  lionorem '  apud  Virgi- 
lium  intcrpretatur  Servius  :  sic  '  coni- 
par,'  'dispar'  ot  'stpar:'  '  scparem 
urnam'  dixit  Val.  Flaccus  lib.  v. 
quoniodo  et '  separem  ductum.'  Pru- 


dtntitib  !-imilitcr  '  congrcx '  ct  '  se- 
grt'x.'  Krror  liic  frc(pienter  apu'l 
optimos  atictorcs  conmiissiis.  Ut  dis- 
cora  pro  disHois  legatnr  voce  paruni 
nota  liactenns :  Lucanus  i.  584. 
'  Monstra  jubet  prinnim,  quae  nnllo 
semine  dissors  Protulcrat  Natura, 
rapi :'  non  discors;  quod  descriptos 
manu  ac  typis  codices  occupavit. 
Seneca  Medea  Act.  iv.  in  Clioro, 
'  Tibi  ha;c  Typboiius  membra  quaj 
dissors  tulit:'  sic  scribo.  Typhoeum 
vocat  dissortcm,  quod  corpori  hu- 
mane pedes  anguincos  et  centum 
brachia  committcret.  Nam  qnod 
apud  eundem  Senccam  Hercule  Fu- 
renti  in  membranis  Mediceis  scri- 
ptum offendi,  Act.  iii.  Sc.  1.  de 
Styg^j  '  ^  fonte  dissors  maiiat  hie 
primo  latex  ;'  si  admittimus,  dissors 
erit,  ab  aliis  amuibus  diversus.  Ilhid 
varo  certum,eandeni  vocemesse  red- 
dendani  Nasoni  IVIelamorph.  viii.  de 
Pasiphai',  *  Quae  torvuin  ligno  decepit 
aduitera  taurum,  Dissortemque  utero 
fa-tum  tulit:'  hoc  est  fretinii  sortis 
non  humana*.  IMinotaurum  videlicet ; 
qui  Claudiano  inEpigrammatis,  '  dis- 
pariles  monstro  commissus  in  artus 
...Cres  puer.'  Lucretius  lib.  v.  '  Aut 
rabidis  canibus  succinctas  scmima- 
rinis  CorporibusScyllas,  et  cstera  de 
genere  liorum  Inter  se  quorum  dis- 
sortia  membra  videmus.'  Ita  et  ii)i 
corrigendum,  liabidis  prffitertacaHi- 
bus  pro  rapidis  reponcndum  puto : 
quod  ita  de  canibus  Scylla-is  passim 
auctores.  Hinc  '  Scyllaj  rabidum 
voracis  ingucn  '  Sidonio,  Statio  quo- 
quc  Thebaid.  ix.  '  Hoc  tibi  semidei 
inunus  tribuere  parentes.  Nee  morta- 
lis  avus  ?  sic  nostro  in  gurgite  regnas  ? 
Mitior  hen  misero  dissors  alienaque 
tcllus,  Mitior unda maris:'  deCrena-o 
agitnr,  Fauni  et  Ismenidis  Nymphae 
filio,  quem  in  Ismeno  anme  occisum 
mater  dcpiangit :  '  dissortcm  alie- 
namquc  igitnr  tellurem'  vocat  re- 
spectn  aquarum,  e  quibus  originem 
Crenaeus  trahebat,      Libri   cditi   et 


3316 


NOT/E    VARIORUM    IN    SABTNI 


script!  niira  pcitinacia  ntroquo  loco 
niciuiosi  sunt.  Petroiiius,  *  Mirari 
equidem  tain  dissortem  libidineni 
coepi,  atque  inter  monstra  numeiaie, 
qnod  ancilla  haberet  matronce  siiper- 
biam,  et  niationa  ancilla;  liuinilita- 
tein,'  Pari  niodo  et  illic  est  pecca- 
tum.  Ovidius  deniio  libro  Aniorum 
II.  7.  *  At  mea  seposita  est,  et  ab  omni 
niilile  dissors  Gloria;  nee  titulum 
muneris  alter  habet :'  sic  enim  ma- 
nifeste  scriptum  exhibet  optinius 
Piiteanonnn  fratnun  liber,  ciijus 
anctoritas  niilii  pra;ivit,  ad  reliquos, 
qiios  modo  produxi,  locos  in  integrum 
restitiiendos.  Apiid  eiindem  Ovidimn 
Fast.  IV.  similiter  censeo  corrigen- 
dum, '■  An  quia  cunctarum  contraria 
semina  rerum  Sunt  duo  dissorles  ignis 
et  unda  Dei,'  Faulinus  cainiine  Sap- 
phico  ad  Nicetam  Episcopum,  '  Te 
patrem  dicit  plaga  tota  Borze  :  Ad 
tuos  fatns  Scytha  mitigatur  :  Et  sui 
dissors  tera  te  magislro  Pectora 
ponit.'  Ita  omnino  scribo,  licet  ve- 
terrinius  Isaaci  Vossii  viri  clarissimi 
codex  a  vuli^atis  libris  niiiil  discedat. 
Non  enim  '  sui  discors,'  sed  *  discors 
sii)i'  Paulinus  dixisset,  ut  Latine  lo- 
<|ucntibus  nios  est.  Noster  in  Tris- 
tibus,  '  Ii)se  sibi  diiicors,  tancpiam 
niandeliir  ab  illis  ;  Scindittir  in  partes 
alra  i'avilla  duas.'  Ipse  Paulinus 
paulo  post,  '  Pascitur  consors  vitulus 
Iconi,'  ut  quidem  Vossianus  liber ; 
nam  vnlgati  luncors.  Sed  jam  plus 
satis  de  hac  voce.     Idem. 

37  Non  quod  Cvlchiacas  (trtcs  tvnlave- 
rit  hcrhis]  yl»<e  prima  cilitio  ;  divide 
rh  a  in  diias  litcras,  et  liabebis  ci. 
Cirte  pro  Circe.  Emcnda  igitur  locum 
turbatissimum  levi  nnitalione,  Non 
fjnod  Colchiacis  Circe  tenlnvcril  hcrhis. 
De  Circe  profocto  liic  agi  ex  secpicn- 
tibus  liquido  apparet.  Altera  Diva 
est  Calypso.    Idem. 

3'J  Morlalid  demcre  filu]  Calypso 
imniortalitatem  Ulyssi  promittcbat, 
si  socuni  ill  amoribiis  !«>vum  transige- 
rel.     (iuiid  CircKt  de  Ion.  n.  tangit: 


'  Itliacam  in  asporrimis  saxis,  tan- 
qnam  nidulum,  aflixam,  Ulysses  iin- 
mortalitati,  quam  Dea  obtulit,  ante- 
posuit.'   Horn.  Odyss.  A.  et  A. 

45  Catisa  Calypso]  Cauta  Swartliius 
ex  veteri  libro  ;  nee  obnitor.   Heins. 

49  Tot  vinu  Uquentia  semper]  Etsi 
non  ignorem  '  vina  liquentia '  Virgi- 
lio  etiam  bis  dici  iEneid.  V.  hoc  ta- 
men  loco  magis  apposite  licentia  le- 
gatnr ;  quod  Barthio  etiam  Swarthio- 
que  est  visum:  '  libera  vina'  dixerat 
Horatius  ;  sic  '  licentes  Faunos '  Sta- 
tius  Theb.  iv.  et  '  licentem  Indum' 
Theb.  v.  et  in  Sylvis  :  '  licens  Luper- 
cus  '  Propcrtio.  Nosier  ipse  paulo 
post  '  vacantia  vina,'  quo  vacuifi  et 
otiosiv!  nientes  tcncantiir,  dixit.  Idem. 

50  Hcimihi!  ipiid  credtun!  pignore 
tastd  maiics]  l-ege  totum  disticlioii 
hoc  modo,  Tot  jinnies  intrr,  lot  vina 
licentia,  semper  ( Ilei  milii !  quo  credam 
pignore?)  casta  manes:  nee  aliter 
Swartliius  in  Analectis,  et  in  Adver- 
sariis  Barthius,  nisi  quod  distinctione 
l)ra'terca  locum  Juvimiis.     Idem. 

51  Curve  phiceut  nlli]  INlalo  ;>/(itfs. 
Heins. 

54  Et  captum  revocas  pallida  semper 
opus]  Scribe,  ut  cum  sequentibushiec 
cohivreant,  Et  cuptum  revoces  cullidu 
semper  opus.  Tb  pallida  locum  hie  non 
habebat.  Tangit  dohun  nocturniini 
retextK  tehv.     Idem. 

57  Tuo  superalus  in  antro]  At  me- 
lius, I'oli/phcme,  tuo  si  pransus  i?i  antro 
ex  veteri  libro  Swartliius:  ego  nil 
teniure  niulem,  nisi  dcpretisus  repona- 
tur.     Idem. 

(J5  Meque  qucrentem']  Delrius  Coni- 
niciitario  in  Tragcedias  Scnecac,  ter- 
que  querenlem  legit;  sed  nulla  opus 
niutatione.     Idem. 

GO  Ah  aniplexu  ter  resoluta  mco]  Tcr 
revoluta  pratulerim.  Sic  lib.  x.  ftlet. 
de  umbra  Eurydices,  '  revolutaque 
rursus  eodem  est.'  Virgil,  lib.  vi. 
'  Kursus  et  in  velerem  lato  rcvolul  t 
figuram.'     Idem. 

G8   1)1  Ilectorens  iutulil  arma  domos\ 


EPISTOLAM    n. 


au? 


Sciipseiat,  piito,  Sabiims,  iininiltl :  ut 
Met.  XII.  '  imineritas  uibcs  Eliiu|uc 
Pyloiiqiic  Dirnit,  inqiic  meos  fcirmn 
flamiiianiquc  penatcs  Impniit.'   Idem. 

70  Ilia  suuin  forte  sit  comitala  rirum] 
Fortes  it :  refer  ad  ro  umbras,  quod 
pra:cessit :  ct  Ijoc  vidit  Swarthius. 
Jdvm. 

71  Ncalum  illi  Lachcsisdidosjiumc- 
raverat  annos]  l*ra>stiterit  legi  jicrne' 
vcrat:  ut  apud  Martialcni  lib.  i.  Ep. 
89.  '  Cum  milii  supremos  Lachesis 
perneverit  aiinos.'    Idem, 

77  Animam  per  vulnera  mille  profu- 
dit]  Per  adulteni  tela  vetiis  liber 
Swartliii ;  non  iuconcinne.     Idem. 

79  Latas  pro  fwdere  panas]  Latas 
dici  opinatur  Swartliiiis  (IposviKws,  sed 
non  persuadet.  Puto  scribendum 
laso  pro  fcedcre,  lecfi  scilicet.  Ad 
Cassandram  ab  Agamemnone  ainatani 
refer.    Idem. 

80  Extcrnos  ipsa  secula  tiros]  Malim 
ioros:  lifficcniniduo  in  Ovidianiscodi- 
cibiis  frequenter  confiindiintur.  Sic 
seqnenti  epistola  Uraios  viros  pro 
Graios  toros :  et  epistola  Hems  Aby- 
deno  viro  in  vul<,'atis.     Idem. 

83  De/cclis  Ilecubam  poults']  Ilecnbtn 
potiii  prima  editio.     Idem. 

87  Lalralu]  Hecuba  in  caneni  versa 
iingitur,  propter  rabiem.  Eurip. 
Hecub.  ]2o.'>.  Kvuv  yevrio'et,  irvpd 
ixovaa  5e'p7fiaTa.  Quod  Cicer.  !•   Tus- 


tnlanai.  e.\|dicat:  '  Hrciibam  autem 
piilaiit  |>ropter  aniini  rabiem  ct  acer- 
bitatem  quandam  finj^i  in  eancm  esse 
conversam.'  Plaut.  Men;ech.  v.  1. 
'  Non  til  scis,  JMnlicr,  Heciibani  qua- 
proptcr  caiieiii  Craii  esse  pr;vilieant? 
Omnia  mala  in;.'crLbat,  queniiuam  ad- 
spcxcrat.  Itatpic  adco  jure  cdpla 
appellari  est  Cauls.'  '  Ui<lu(|ue  ad 
verba  parato  Latravit  conata  lo(|ui.' 
Mctam.  xiu,  TiTO.  et  midta  alii.  Se- 
pnkrum  ejus  apud  Abydum  Cynos- 
scma  appellatum. 

90  /Eolus  infusis  iucubuitque  Nolis] 
Malini  cffusis.  In  Ibide,  '  Parscjue 
cadeni  ereli  Zepliyros  emittet  et 
Euros.'     Ilciiis. 

103  Cujus  modo  noverat  arma]  Scri- 
hc,foverat.  Ovidius  Trist.  i.  4. '  Causa 
mea  est  melior,  qui  non  coutraria 
fovi  Arma.'    Idem. 

107  Felix  Plisthenides^  Imo  Plisthe- 
nidc.  Menelaum  baec  spectant  cum 
Helena  uxore  ad  paternos  lares  con- 
tendcntcm  Troja  jam  capta.    Idem. 

Ill  Oseula  nee  vetili  eerte  ienucre^ 
Malim  cerli:  sic  '  ccrtus  Boreas'  ct 
'  certa  mora'  Epistola  Herus,  ubi 
plura  congcssinnis.    Idem. 

115  Tecum  mihi  sospite  tccto]  Lccto  : 
atque  ita  Swarthius  et  ad  Propertium 
Livineius.    Idem. 

120  Nam  male  commissus]  Jam  mule 
puto.     Idem. 


EPIST.  II.     DEMOPHOON  PHYLLIDl. 


1  PhyUidi  Demophoon  patria  dimillit 
ab  urbe]  Videtur  scribendum,  Plujlli, 
nunc  Demophoon  palria  tibi  mitlit  ab 
vrbe:  ut  imitatio  sit  istins  Ovidiani, 
'  Hanc  tua  Penelope  lento  tibiniittit, 
Ulysse.'    Heins. 

4  Sed  tam  nonfelix']  Sed  tamenfelix 
prima  editio.   Latet  mcndiim.  Forte, 


Esset  tamfelix.  Scnsus  certe  tale  quid 
postulat.    Idem. 

5  Quo  socero  nequiequam,  Phylli,  ti- 
mchas]  Tumebas  repone  :  nihil  verius. 
Sic  sequenti  epistola,  '  quo  me  geni- 
tore  superbuni  Arguis.'    Idem. 

10  AlcidcE  niagni  non  minor  esse  co- 
mes]   Imo,  Akida  rnagni,  non  minor 


3318 


NOT^    VARIORUM    IN    SABINI 


ipse,  comes.  Paris  Helena",  '  pnlchrae 
lilia  Ledae  Ibit  in  ample\ns,  pulclirior 
ipsa,  tuos.'  Amor.  III.  Eleg.2.  'Diim 
sequitur  fortes,  fortior  ipsa,  fcras.' 
Martial,  lib.  xi.  Epigr.  51.  '  Siliiis 
Andinse  succurrere  censiiit  umbra; : 
Silins  en  vatem,  non  minor  ipse,  edit.' 
Ita  versus  contaminatissimos  censeo 
scribendos,  ex  codicuni  vetustomm 
vestigiis.    Idem. 

13  Arguor  auxilii,  quern  credis  causa 
fiiisse']  Prima  editio,  Arguor  exilii 
qui  credis.  Scribo  non  audaci  con  jectu- 
ra,  et  distinguo,  Arguor  exilii, sicredis, 
causa  fuisse:  vel  quis  credat,per  pa- 
renthesin  interrogatoriam.    Idem. 

14  Nee  taciturn  fraier,  nee  sinit  esse 
reuni]  Corrigendum,  si  quid  video, 
Nee  taciturn /rater  me  sinit  essereum: 
tacitum  non  sinit  esse  reum,  quia 
palam  et  aperte  accusal.     Idem. 

19  Forsitan  aut  nondum  factis  occur- 
rere  rebus]  Reponendum  tani  lioc 
quam  sequent!  versu /;ac(«s  \no factis, 
sic  postulante  sententia.  Malim  etiam 
fractis  succurrere  rebus,  quam  occurrere. 
Naso  in  Tristibus  :  *  Quo  magis  o 
pauci  lapsis  succurrite  rebus.' 
'  Fractae  res,'  ut  in  illo  Horatiano, 
'  postquam  res  mea  Janum  Ad  medi- 
um iVacta  est :'  et  '  fractal  opes 
Teucrum'  Virgilio.    Idem. 

21  Cum  poliora  tibi]  Imo  Cur  tarn 
liic  quam  proximo  versu ;  nisi  illic 
Quo  malis.  Prteterea  arridet,  C!<r 
pntiora  tuis,  ut  rh  reg7iis  subintelliga- 
tur.     Idem, 

23  Intonut  his  Athamas']  Lege  Aca- 
mas.  Is  enim  Tlicsei  filius,  Demo- 
phoontis  fratcr,  ex  belli  Trojani,  cui 
interfuit,  scriptoribus  notus.  Vide 
de  ejus  et  Laodices  amoribus  Partlic- 
nium  in  Eroticis  cap.  10.  Simile  mcn- 
dum  inscdit  Virgilii  codices  viilgatos 
TEncidos  lib.  ii.  ubi  nonnullos  ex  iis 
recenset,  qui  cquo  durateo  fiicrant 
inclusi,  'Dcmissum  lapsi  per  t'unem 
AcamasqucTlioasquePclidcsque  Ne- 
oi)l<)icniuu,  |)rimusque  Macbaon  :'  sic 
enim  scriljcndmu  ex  vctustissimis  li- 


bris.  In  Mcdiceo  veneranda:  anti- 
quitatis  codice  Achamasque  inveni  ex- 
aratum  addita  adspiratione :  unde 
proclivis  error  Cin  Tmutatoex  Aca- 
mnnte  in  Athamantem,  ut  vulgati  libri 
nunc  exhibent.  Servius  Fuldensis  ad 
ilium  locum  '  Athamas  Demophoon- 
tis  filius  Perrechias  nepos:'  qui  locus 
est  mutilus.  Scribeudum  enim,  ^ca- 
mas  Demophoontis  fraier,  filius  Thesei, 
/Egei  et  JEthrce  nepos.  Quod  est  vc- 
runi.  Auctor  de  Origiue  Romana : 
'  Itaque,  Primus,  ex  ca  quoquc  signi- 
ficatione  est,  e  qua  illud  in  secundo 
jEneidos,  de  enumeratione  eorum  qui 
equo  Durio  digrediebantur.  Nam 
cum  nominassetTliessandrum,  Stene- 
lum,  Ulyssem,  Acamanta,  Thoanta, 
Neoptolemum,  post  intulit,  Primus- 
que  iMacbaon.'  Male  et  illic  Atha- 
manta  scribitur.  Ca^terum  Acaman- 
tem  ac  Demophoontem  fratres  equo 
Trojano  cum  aliis  proccribus  se  cre- 
didisse  testatur  Quintus  Smyrnaeus, 
lib.  XII.  ATjfi.o(p6Qiv  re  koI  'Aixtpi/xaxos, 
Kparepbs  'Ayairrivcop,  2w  5"  AkojUOS  t€  M4- 
yes  re  Kpareov  *i\€os  vios.  Et  Triphi- 
odorus  in  eadem  de  equo  narratione, 
Af]ixo(p6biVT  'Andfias  re  Soiw  Qrjcrrji  TiKVCfi. 
Ut  de  Virgiliani  loci  restitutione  non 
sit  dubitandum.  Pausanias  quoquc 
in  Atticis,ubidonavia  Arcis  dcscribit, 
et  inter  illaequum  Durium  ex  a^re  con- 
flatuni,  Kal  MeveaBev^,  inquit,  Ka2  TeG- 
Kpos,  vnepKinrovaiv  6|  avTov,  irpoain  Z\ 
KoX  oi  iraTdes  ol  Q7]aeciis.  Virgilius  tamen 
Demoplioontem,ut  plures  alios,  omi- 
sit.  Apud  HarpocrationcmSoplioclis 
Acamas  Tragoedia  citatur  :  ub  Atba- 
mantis  nomcn  reponendum  ccnset 
magnus  Casaubonus :  sed  frustra. 
Acamantcm  euim  scenis  argumcntuni 
dedisse  ex  Luciani  libcllo  vepl  opxh- 
(Xfws  apparet,  inter  alias  enim  leges, 
quas  pra;scribit  mimo,  cxactam  f'abu- 
larum  cognitioncm  ab  eo  exigit,  qua- 
rum  plurimas  postquam  recensuit, 
Eira,  inquit,  6  'AKdfxas  Kai  ri  ^^vKhh,  koI 
1)  irpoTtpa  5e  t^s  'EA^Vtjs  apnayi),  Kal  f) 
ffrpaTela  rwv  AioaKOvptav  iirl  TTjf  ircJAii* 


EPISTOLAM    II. 


ij:il9 


Kol  rh  'ImroXirouirdeos,  Koi  'HpaKKfiSwv 
KdOoSor  »il)i  Acamanti  amores-l'Iiylli- 
dis  vidctur  viiidicaie,  f|iioin()(lo  ct 
Tzetzes  Commciitaiio  in  Lycopliio- 
ncin.  Sed  leliqui  omnes  de  Ucmo- 
plioontc  consenliiuit.  Ab  hoc  Aca- 
inaiite,  qui  ie(;nuin  Atlicnis  post  Me- 
iiestlieiun  oblinuit,  tribus  Acaiiiantia 
iiomen  est  ftiiituata,  ex  qua  Pericles 
fiiit ;  ct  AcaiiiantluiM  scu  Acamantis 
magna:  I'hrygia;  oppidum.  Videii- 
dus  Steplianus  in  'hKaixavnov.  Idem, 

2G  I'ecissc  hie  nostras^  Puto  hac  : 
de  jlltlua  oniin  est  scrnio,  uon  de  A- 
camantc.  Idem. 

30  Rcsjiicc  jure  Deos]  Scripserat 
Sabiniis  rcsyx'te  dure ;  nisi  prvet'ers 
ilure :  sed  alteruni  praestat.  Idem. 

40  Libertas  meriiis  est  inilii  facta 
tuis]  Placet  leponi,  Libertas  vieritis 
liac  mihi  parta  iuis.  Idem. 

41  Dices  non  duro]  Ut  a  supcriori- 
bus  haec  aptius  depcndeaut,  legen- 
dum,  Dicere.  Idem. 

49  Et  quoties  oculis  circumdat  sidera, 
dixit]  Opinor  aSabino  lelictumfuisse, 
Et,  quoties  oculis  circwnslant  sidera, 
dixti:  ut  peistet  Demophoon  in  in- 
cepto  ad  patrem  seiraone  :  aut,  si 
propiiis  insistendum  vulgata;  lectioni, 
Et  quoties  oculos  circumstant  sidera,  dix- 
it:  sed  turn  paulo  ante  lefingatur, 
Ignoscet  fiisso :  memor  est  3Iinoidos 
ipse.    Idem. 

67  Da  spalium]  Lege,  Des  spatium 
veniamque,  peto.  Idem. 

71  Patria  quoque  jactor  in  ilhi]  In 
ipsa  scribendum.  De  tuibata  TheseL 
domo  jam  fuse  supra  a  Demopiioonte 
est  actum.  Idem. 

72  Auxiliumsuperesll  Superes  probe 
prima  editio.  Idem. 

79  Toto  laudatur  in  oi-be]  Male,  Pe- 
nclopen  audis,  toto  Inudetur  ut  orbe: 
quomodo  in  Tristibus  Naso,  '  Cernis, 
ut  Admeti  laudetur,  et  Hectoris  ux- 
or.' Idem. 

81  Ilia  pic]  Pia  telcc.  Idem. 

82  Instantes  distulit  arte  torus']  Diu 
est  quod   procos  corrigendum  vidi ; 


contirm.U  id  prima  editio  Pont.!,  in. 
Kl.  1.  '  ;Emula  I»cnfiopic  ficres,  si 
fraudc  pudica  Instantts  vcllcs  (alUrc 
nupta  procos,'  Metamorpli.  lib.  X. 
'  instantum  turbam  violciita  ])rocorum 
Conditione  fugat :'  sic  enim  reclius 
legas,  quam  instanlcm  turbam.  MfTj- 
(TTTJpfs,  sive  proci  Penelopes  in  pro- 
verbium  abiernnt.  Naso  Trist.  lib. 
II.  '  Aut  quid  Odysseaest,  nisi  t'niiui- 
na  propter  amorem,  Uum  vir  abest, 
multis  una  petita  proris  r'  ita  recte 
veteres  libri,  non  multis  viris.  Pro- 
pertii  lib.  ii.  Eleg.  9.  ilia  respcxit  : 
•  Penelope  poterat  bis  denos  salva 
per  aunos  Vivere  tarn  multis  fuemina 
digna  procis.'  Claudianus  laude  Se- 
renze,  '  Penelope  trahat  arte  procos.' 
Ausonius  Epistola  xiii.  '  Qualem  Pe- 
iielopa:  nebulonum  mcnsa  procorum 
Alciuoiquc  liabuit.'  Nee  aliter  pas- 
sim idem  Ausonius,  Horatius,  Virgi- 
lius  in  Culice,  Statins  in  Sylvis,  Ovi- 
dius,  alii,  quoties  de  Penelope  serino 
instituitur.  Idem. 

83  Revocaret  stamina  noctis]  Scribe, 
Cum  properata  palam  revocarent  stamina 
noctes.  Idem. 

87  Eslque  tibi  pectus]  Puto,  Estne 
tibi  pectus  cujusquam  accedere  tcedcc  ; 
vel,  accendere  tadas.  Idem. 

92  Demophoon  dices]  Dicens.  Idem. 

93  Demophoon  rcdit  hue]  Rcdiit  rec- 
te prima  editio.  Producit  enim  nl- 
tiniani  syllabam  in  rediit,  adiit,  abiit, 
subiit,  iniit,  Ovidius,  nee  sine  aliorum 
poetarum  exemplo,  quanquani  locis 
ab  interpolatrici  manu  plcrumque 
male  acceptis  :  qua  de  re  jam  copi- 
ose  egimus  Notis  ad  Epistolam  vi. 

94  Et  hijbernas  dum  quoque  currit 
aquas]  Prima  editio  dum  quoque  credit. 
Ego  ex  hoc  et  sequent!  versu  sensum 
commodum  non  elicio.  Idem. 

103  Excuset  patrem  futis  in  parte  re- 
licta]  Versus  mendosus.  Videtur  cor- 
rigendum, Accuset  patrem  fatis  si  forte 
relicta  (.inossis ;  non  merui  cur  ferar  ip- 
se noccns.  Viderint  acutiorcs.  Non 
enim  est  unius  tot  nievis  mederi.  Idem. 


3320 


NOT/E    VARIORUM    IN    .SAIJIISI 


EPIST.  III.     PARIS  CENONiE. 


5  Si  levat  hie  iras]  Si  leval  hoc  doc- 
tissimus  Gronovius  :  nccdiibiiiin  quin 
recte.  Hcins. 

C  Quid  rcfert  1  causa  lu  nicliore  ca- 
res] Sensiis  requirit,  «t  calcs  pro  cares 
siibstituatiir :  nisi  piJeierciKhim,  ca- 
des, vel  cadis.  Quid  rcfert,  iiiquit, 
causam  nicam  a  me  ipso  damnari,  si 
tu  causa  meliore  iiiiiilomimis  cadis  ? 
hoc  est,  si  alios  amorcs  tuis  pra^fero  : 
ad  Helenain  refer.     Idem. 

7  Damnatumque  sibi  me  sub  sua  Jura 
Cupido]  Noil  sub  sua  jura  primae  editi- 
ones.  Legenduin  videlicet,  non  sub 
tuajura.  Idem. 

1 2  Hoc  domimis  tunc  rdinetulus  eram'] 
Hoc  domino  Gronovius.  Putavi  quon- 
dam, huic  domino  tunc  renuendus  eram: 
liabeo  et  alias  conjecturas  in  promtii  ; 
scd  in  quibus  niiiii  non  satisfaciam. 
Th  cram  in  fine  versus  repeti  non  pla- 
cet. Pro  quo  crum  fortassis  ant  era 
scriptum  fuerit,  omissa,  iit  solct,  as- 
piratione.  Scnsus  eritnon  incongru- 
us,  si  legas,  quo  me  gcnitorc  superbum 
Arguis,  hoc  domino,  te  rctinendus  hcru ; 
vel  quid  simile.  Idem. 

15  lieginamquc  Hccubcn  nisi  matris 
nomine  noram]  Scribenduni,  ni  fallor, 
Rcginaqne  Hecubcn  non  matris  nomine 
noram.  Idem. 

18  Lasa  es  ct  lasani]  Ut  versui  con- 
sidatur,  scribe,  Ladcris,  et  Icesam  scri- 
bis  amare  tamen:  nam  prima  cditio 
Lccdcres.  Idem. 

20  Dejecta:  memnr  es  tu  tamen  usque 
/ads']  Emctu]a  liijectcc  facis.  li.yblis, 
lib.  IX.  Mctamorpli.  '  Ergo  ego, quan 
lueram  non  rcjectura  petentcm,  Ipsa 
petam  ?'  non  neglectura,  quod  est  in 
aliis.  Ibidem  paulo  post,  '  Et,  si  re- 
jiecrcr,  potui  moritura  vidcri.'  Keji- 
oi  idem  quod  repclli  in  le  amatoria. 
Horalius  Od.   m.  o.    '  Si   llava   cx- 


cutitur  Cliloc,  KejectaKquc  pati't  ja- 
nua  Lydio}.'  Idem. 

21  Ncc  cccinit  Graios  ilia  vocare  vi- 
ros]  Hitc  et  sequentia  mire  pcrplexa 
sunt.  Forte,  Et  cccinit  Graios  ilia  vo- 
care toros  :  '  vocare,'  scilicet,  me  : 
vel,  Hanc  cccinit  Graios  ilia  vocare  vi- 
7'os:  hoc  est,  post  sc  trahere.  Gro- 
nov.  tamen  Hanc  cccinit  Graios  ilia 
tcncre  toros.  Idem. 

2G  Utque  tuam  supplex  poscere  cogor 
opcm]  Cogar  lege.  Kcliqua,  inquit, 
quje  sbror  pra^dixerat,  jam  apparuc- 
runt  vera:  nnum  superest,  dc  vul- 
neribus  nieis,  ut  cogar  tuam  opera  ex- 
poscere.  Idem. 

28  Vicluri  jam  nunc  pectora  sumc 
tibi]  Ha^c  quoque  ficde  corrujita  sunt, 
nee  libet  conjecturis  minime  certis 
indulgere,  ne  abutanuir  otio.  Prima 
editio,  Victura jam  nunc pcctore.  Idem. 

35  Imperat  ille  Dats]  Dds  scriben- 
duni, hinc  OfZv  Suvd(T7r)s  Anacrconti 
Cupido  dictus.  Epistola  Pha-dra", 
'  Regnat  et  in  dominos  jus  habct  ille 
Deos.'  Plena  sunt  scripta  velerum 
amatoria  liisce  deliciis,  qua;  nunc  non 
vacat  compilare.  Idem. 

11  Pinnifcramque  /rf(«]  'Piniferam- 
que  ;'  quo  epitlieto  de  Idaetiam  usus 
Statius  in  Sylvis  coma  Earini,  *  Pini- 
fcra  multum  fclicior  Ida.'  Virgilius 
lib.  V.  '  Aut  Ida  in  magna  radicibus 
eruta  pinus.'  Sic  et '  Piuifer  Simois ' 
Statio  dictus  Tlieb.  xii.  est  cnim 
Plnygia  pincis  sylvis  instructissima  : 
mule  et  Idaa  Matri  hive  arbor  sacra. 
Idem. 

45  Dicitur  et  Coa  sedisse  in  veste  pu- 
clla]  Lege  Coa  in  teste.  Ompliale 
eiiim  Lyda,  non  Coa.  Propcrtiiis  III). 
I.  Eleg.  2.  '  Quid  jiivat  omato  procc- 
dcrc,  vita,  eapillo  ?  Et  tenucs  f'oa 
veste  niovere  sinus?'    Et  lib.  ii.  El. 


I'.lMSTOLAiM    in. 


3321 


I,  '  Hoc  fotuiii  c  Coa  veslc  voliinicn 
crit.'  Tibiillu3  lib.  II.  lilcg.  1.  '  Hie 
dat  avaritia;  caiisas,  et  Coa  puellis 
Vt'stis,'  Idem. 

51  Consulucre  tdtncn  dif^na  tua  pel- 
lice  dnmna]  Consolare  vcl  Consohre  i  c- 
poncndiim.  Idem. 

(■>3  DeprcHsa  conjux  ilia]  Dcpvensam 
itlitm  prima  cditio.  Idem. 

66  Prcctulit  Anchisen  hie  ahitura  su- 
tun]  Prima  cditio  hahitura.  Gryplii- 
ana,  hinc  al/itnra.  Lego  hide  hdlitura. 
Idem. 

68  Visaque  post  hvlam  jacuit  uUd 
Deam]  Locus  fredissimc  dcpravatus. 
]dem. 

69  Quid  niirum  est  potuisse  pari  sue- 
currcrc  ainori,  Immunis  sub  quo  nonfuit 
ipse  Paris]  Nihil  ctiani  liic  saiii  appa- 
rct.  Eriiiit  tanicn  omnia  pcrspicna, 
si  reponas,  Quid  7niruin  est  poiuisse 
Parin  succumhcrc  Amori,  Immunis  sub 
quo  nonfuit  ipsa  parens?  Prrecedcn- 
tia  abuudcconfuniant  banc  Icctionem. 
Idem. 

73  Cogi  mihi  rapta  iumuUus]  Cogit 
lege.  Pro  rri/><rt  ctiam  Spuria  maliiu, 
ut  versus  sic  constituatur,  Lt  magnos 
(video)  cogit  mihi  Sparta  iumultus  : 
militem  a  Gracis  jam  cogi  subindi- 
cat.  Parla  pro  6)j«r<(t  scrlptum  prinio 
fuerat;  liinc  transpositis  syllabis  rap- 
la  est  iiatum.  Simile  nicudum  Fasto- 
nim  codices  tain  typis  descriptos 
quam  cxaratos  manu  inscdit  lib.  vi. 
*  Indoluit  Juno  raptuni  quod  pellicc 
iialum  Educet  :  at  sanguis  ille  soro- 
ris  crat.'  Cum  Ovidius  scriptum 
baud  diibie  rcliqucrit,  partum  quod 
pellice  nuluni.  Per  partum  autcm  Hac- 
cbus  cxScnielc  proguatus  intelligitur. 
Idem. 

75  Belli  ne  non  sit  causa  probniida] 
Propcrtii  ilia  rcspcxit,  ut  ex  vetcri 
libro  sunt  cmendanda,  '  Digna  qui- 
dcni  facies,  pro  qua  vol  obirct  Aciiil- 
ks,  Vel  Priamo  belli  causa  probanda 
fuit.'  Idem. 

78  Sic  metuenda  mihi  est]  Lege, 
Quam  sibi  sic  rcpelunl,  sic  ndncnda 


mihi    Cit :    '  inliii,'    scilicet    annate. 
Idem. 

81  Cum  te  iiec  Phabi]  Scribe,  ut 
Latinitatis  ratio  babeatur,  Nam  te. 
Idem. 

82  Phwhetrque  Hecaftx  somnia  rera 
rides]  Omina  vera  Passcratius  legit  ad 
l*ro|)crtium  iv.  Elcg.  1.  <|iinmodo 
Propcrfius  ipse  '  omina  liinse'  illic 
dixit.  Vide  qua?  notamus  ad  Epist. 
IX.  40.  Apud  Corippum  Africanum 
Pietas  Jnstino  in  somnis  apparcns, 
'  Hicc  ne  vana  putcs  ant  credas  omina 
fingi,  Accclera,  manifesta  luquar  ;' 
non  omnia,  ut  nunc  legitur:  ipse  '  vi- 
sioncni'  mox  vocat,  et  '  ostensa :' 
*  Atquc  ostensa  sibi  cara?  refercbat 
amanti.'  Idem. 

83  Te  cum  sideribus  tecum  dcducerc 
lumim,  Nubibus,  ifc]  Ccelo  deducere  Lu- 
nam  olim  rcfingcndum  videbatnr, 
quod  et  Scaligero  placuisse  animad- 
verto ;  nt  ad  iniitationcm  illorum  ha'C 
dicta  sint, '  Carmina  vcl  coelo  possunt 
deduccre  Lunam.'  Certc  Luna;  dc- 
ductio  in  niagicis  notissima,  qua  arte 
sagac  Tlicssalai  inpriniis  nobiles.  Caj- 
tcrum  qucd  'deducerc'  est  optimis 
auctoribus,  dc  quo  vorbo  satis  obvio 
in  veterum  commentariis  nos  alibi 
plura  congcssimus,  id  '  deripere'  Lu- 
nam ccelo  et  '  devocare'  est  Horatio 
in  Epodis.  Huuc  vcro  Sabini  locum 
quod  spectat,  cum  ((uo  diligentius 
perpendo,  eo  ccrtius  adducor,  ut  pro 
tecum  non  ccclo,  qnoniodo  prius,  sed 
tectum  opiner  reponendum  :  sic  de- 
nique  vcrsuni  emendem  ac  distin- 
guam,  Te  cum  sideribus  tectam  dcducerc 
Lunam  Nubibus,  et  tricmini  surripuisse 
diem.  Idem. 

89  Ipse  pater  seu  rem  natic  male  <u- 
tus  habcret]  l)iu  mc  exercuit  hie  lo- 
cus, et  quidem  frustra :  nee  tanien 
dcfuit  succcssus  post  longam  niedi- 
tationcm,  dum  alia  ex  aliis,  ut  fit, 
scse  otferunt.  Scriptum  fuerat  primo 
a  librariis  Ipse  pater  ecu  rem ;  undc 
scu  rem  postea  factum,  cum  nil  nuitiiii 
dcbuciit ;  promiscuc  euim  duic  ista 


3322 


notyE  variorum  in  sabini 


literae  u  et  b  inter  se  confunduntiir  : 
ceu  ren  igitur  pro  Cehrcn ;  qnoniodo 
(Enones  pater  dietus.  Dciiidc  pro 
haheret  snspicor  habore  vel  liaborct 
exaratum  ftiisse,  addita  teniere  aspi- 
ratione.  Quare  omnia  jam  sint  per- 
spicua,  si  retingas  versiim  hoc  modo, 
Ipse  pater  Cebrem  natcc  male  tutus  ub 
ore  Cantatas  quoties  restitit  inter  aquas! 
Parthenius  in  Eroticis  c.  I.  'AAe^ay- 
Spos  b  Ilpidfiov,  PovKoXwv  Kara  T^v''lS-qv, 
TjpaaQf]  T^s  Kefipi]vos  6vyarphs  OIpcovt]?, 
ApoUodorus  1.  III.  'AXe^avSposSe  Olvdi- 
vtfv  Trjv  Kefipo^vos  rod  TroTafiov  Bvyarepa 
70jue7.  Lycoplironis  Scholiastes.  Oi- 
raJ^Tj  Gvydrrip  ^v  Ke^privoi,  fj  OiVeaix. 
Est  et  K4^pi)v  ^olias  civitas  apud  Scy- 
lacem.  Adeatur  etiam  Stepliamis 
Byzantinus  de  Urbibus  in  KejSpTjfo. 
Idem. 

91  Ntinc  locus  (Enone  est :  nunc  illas 
tende,  paravit]  Ne  suspensum  te  te- 
neam,  Lector,  locus  mendosissimus 
hoc  modo  est  constituendiis,  Nmic 
locus  CEnonce  est:  nunc  illatn  ostende: 
parabis  Sive  tuos  igries  pellere,  sive 
meos :  Nunc  tibi  locus  est,  nunc  os- 
tende illani  QJnoneni,  quam  modo 
dixi :  '  Illam  ostende,'  ut  apud  Auc- 
torem  Herculis  CEta;i  Act.  ii.  '  Con- 
jugem  ostende  Herculis :'  ilhis  tende 
pro  i/<am  ostende;  sic  supra  epistola 
Ulyssis  curas  pro  cura  est.  Epistola 
Didus  initio  meritce  famam  pro  mcrita 
et  famam.  Sacpe  per  hasce  editiones 
a  librariis  peccatum ;  quod  quatuor 
aut  quin(jue  nunc  exemplis  confirma- 
bo,  cum  pluribus  possim.  Valerius 
Flaccus  lib.  i.  70.  '  nunc  aiirii  plan- 
taria  vellet  Perseos,  aut  curru  saevos 
frenasse  draconcs.  Crcditae  ut  igna- 
ras  Cercris  qui  vomerc  terras  Imbuit, 
et  flava  quercum  damnavit  arista.' 
Ita  locus  vcxatissimus  constituendus, 
qui  de  Triptolemo  agit :  pro  Creditce 
ut  scripsci  at  librarius,  Creditut ;  un- 
de  Creditus  delude  factum.  Notum 
illud  Nostri,  Artis  1.  i.  *  Nee  semper 
c'lcilonda  Ceres  fallacibus  arvis.'  Et 
Artis  II.  '  Crcdita  nee  sepipcr  sulci 


cum  focnore  reddunt.'  Hinc  ctiani 
'  semina  credere  terra;'  aut  *  sulcis,' 
et  similia  passim  apud  poctas.  Ti- 
bullns,  '  pax  sulcis  credit  aralis  Se- 
mina, qua;  multo  foenore  reddat  ager.' 
Variis  conjcctuiis  locus  hie  Valcrii 
tentatus  est,  sed  quae  omnes  a  vulgata 
scriptura  longius  recedunt.  Apud 
eundem  Valerium  HI),  iv.  41.  '  Si  non 
ira  Deum  ca;lo  implacabilis  urget,' 
scribendum  esse  Notis  ad  1.  x.  Met. 
399.  pluribus  adstruximus  ;  cum  sine 
uUo  sensu,  vel  si  placabilis  urget  nunc 
legatur.  Apud  eundem  lib.  vi.  353. 
*  magno  veluti  cum  turbine  sese  Ip- 
sius  iEolite  trangunt  in  limine  venti :' 
sic  ex  vetusto  Carrionis  codice  nunc 
circumfertur,  cum  antea  legeretur 
Ipsius  Euboia.  Scribendum  autem 
Rupisubi  JEoVub:  quod  Juvenalis  ini- 
tio  Satyras  i.  '  jEoliis  inclusum  rupi- 
bus  antrum '  dixit.  Lucanus  '  saxum 
iEolium.'  Nunc  de  duobus  Silii  Italic! 
locis  videamus,  quorum  alter  exstat 
lib.  III.  non  longe  ab  initio,  nbi  de 
laboribus  Herculis  agitur,  '  Nee  le- 
vior  vinci  Libycie  telluris  alumnus 
Matre  super, stratique  genus  deforme 
bimembres  Centauri,  frontemque  ti- 
met minor  omnis  Acarnan.'  Postrc- 
mus  versus  subobscurus  est.  Nam 
quod  Dausqueius  de  Abantibus  olim 
comatis,  postea  crinem  non  alenti- 
bus,  ex  Eustathio  interpretatur,  ad 
labores  Herculis,  qui  a  Silio  recen- 
sentur,  non  facit.  In  veteri  Putea- 
norum  fratrum  codiec,  frontemque  ii- 
met  nunc  omnis  Acarnan.  In  Oxonien- 
si,  et  Coloniensi  longe  pra^stantissi- 
mo,  frontemque  minor  nunc  omnis  Acar- 
7ian.  Scr'ihc  frontemque  minor  truncam 
amnis  Acarnan :  <r«?ic  exaratum  primo 
fuerat,  pro  truncam;  cum  rt)  am  ge- 
minare  librarius  ncglexisset ;  inde 
nunc  postea  fiictum.  Intclligendnm 
autem  de  Acheloo  Acarnaniai  fluvio, 
qui  cum  Hercule  congressus  singu- 
lar! eortaniinc,  ab  eo  devictiis,  ot  al- 
tcro  cornu  a  fronte  revulso  truucatus 
est.     Idem  Sijius  lib.  \iii,  ubi  cou" 


EPISTOLAM    III. 


3323 


gressum  Aniitc   ct   TEiick  dcsciibit, 
•  Turn  sic  /I'lieas  diilci  repctitus.iino- 
ic,Tclliiiciii  lianc  juro.'     Ita  liiliciih; 
circiiinrcitiii-  ft  niillo  sciisti.     liclUus 
niininim    cxpresserat    librariiis    pro 
Juki   inctilus:  Iiinc  rcpLiitiis  insulse 
factum.    Sic  ' iiulio  fions  inetita  ca- 
pistro'  apiul  Calpuiiiimn  Ecloga  vi. 
'Obrctire'  ct   '  circinmetirc '   apiid 
Lucretium  occurnint.     In  Priapciis 
quoquc  pari  niodo  non  scmcl  pccca- 
tuni :  lit  Epigramniate  xi.  '  Quccdam 
seiior  Hcctoiis  parcntc,  Cuuia^ae  so- 
rer, ut  piito,  Sibyllai.'     Ita  rcfinxit 
Scaligcr,  cum  senior  ante  legerctur 
contra  legem  metricani.     Seel  istanj 
castigationem   Latini   sermonis  usus 
vix    admittit.      Putabam    aliquando 
Qua;(lam  annosior :  at  cum  in  quinque 
libris  scriptis,  quorum  unus  satis  an- 
tiquus,  Icgatur  Quccdam  junior ;  non 
dubito  carminis  auctorem  scripsisse, 
Qutcdam  hand  junior  Ilectoris  parente : 
qua  voce  Horatius  ter  qnaterqne  est 
nsus.     Epigrammatc  Lxviu.  locus  est 
depositus  ac  conclamatus,  qucm  non 
infeliciter,  ut  puto,restituinuis.  '  Sed 
rudis  hie  dominum  toties  audire  le- 
gentem   Constitnique  meras  edidiei- 
que  notas  :'  ita  editi,    Unus  ex  scrip- 
tis duobus,  qui  penes  me  exstant,  se- 
cundo  versn,  Cliorus  meracus ;  alter 
Carpsimcracas;  unus  Mediceus  Choris 
7ncracus;  Uoraanus  caetcris  vetustior 
Corismcracas,     Rcpone  meo  pericnlo, 
'  Sed  rudis  hie  dominum  toties  audire 
legentem  Cogor,  Homeriacas  edidi- 
cique  notas.'     Pro  co  quod  sequitur, 
'  Psoleon  ille  vocat,  quod  nos  psoio- 
cnta  vocanuis:  Id  quod  nos  culum, 
culcon  ille  vocat :'    alter   mens  pro 
vulgata  lectione  stat,  alter  pra^stan- 
tioris  notee,  quod  psolocnla  chcruunon. 
Mediceus  psoloenta  ccrannon;  lioma- 
nus  ccranon  :  nimirnm  a  poiitaj  nianu 
erat  \\io\6ei>Ta  Ktpawhy,  qui  Honieri  ilia 
Odyssesc  ft.  respcxit.      Kai  r65e  Srj 
KpopiZris  a<pUi  \\/o\6ei'Ta  KcpavvSv,     Sed 
noiidum   integer   est  versus.     Quid 
cnim  sibi  volunt  iUa,  ^uKiov  ilk  vocal  ? 


nam  rh  >puX(ov  in  Ilomcro  nusquam 
occurrit.     Cum   apstuarcm,  oportunc 
me  adnionuil  leTu  i.ihiinus  horum  stu- 
•liorum  Clronoviiis  corrigendum  sibi 
videri,  Ille  rocat,  quod  nos  psolon,  fpo- 
\6evra  Kepaw6v'    \^a)\hs  cnim   rerpus  ; 
cui    conjecturae    accedo :    posset  ct 
psolen  Icgi.     Cajterum  allusio  vocum 
culi  et  KovXfov  (nam  /couXeW  scribcn- 
dum,  quod  Scaligero  jam  monitum) 
rcspicit  ilia  Iliados  A.*Ai|/5'  is  Kov\ehv 
Siae  n4ya  ^l<pos,  de  Achillc  Aganiem- 
noni   manus   intentante ;    aut   ctiam 
ilia  dcMenelao  et  Paride  dimicaturis 
Iliados  r.  'ArpeiSns  Se,  ipuaaapuvos  x«'- 
pe(T(Ti   fxdxaip^y,  "H  ol  Trap  ^l(pi0S  fjnya 
KovXfhv  aliv  &opTo'   qui  versus  libro  T. 
dcnuo   occurrunt.     Quod  vero    sub- 
jungit,    ita    scribendum,    S/ufpSaAcW 
eerie  nisi  res  7ion  munda  vocatur  :  nam 
li!)ri  script!  Merdaleon;  ea  vox  Ho- 
mero  est  familiaris.     lilud  tamcn  res 
non  munda  vix  satis  explicat  Priapi 
mentem  :     quare     minimum      abest 
quin    opiner    debere    reponi,    S/^ep- 
SaAeoc  eerie  mcrda  huie  imtnunda  vo- 
catur:   ut   et    hoc   loco  ex   elisione 
concurrentium   vocalium    sit   pecca- 
tum,    dum  res  non   munda  substitui- 
tur   pro  vierda  immunda.     Sic   Pria- 
pus  apud  Horatium  in  Satyris,  •  mer- 
dis  caput  inquincr  albis.'    Sed  age, 
quoniam  manum  admoverc  cn;pinuis 
elegantissimis    versibus,     quancpiam 
sic  satis  obscoenis,  eos  porro  expur- 
gcmus.     Sequens  igitur  epigramma, 
cujus  initium,  '  Quid  nisi  Tamario,' 
huic  ipsi,  in   quo  castigando  sudavi- 
mus,  est  anncctciulum,  ut  unum  ex 
duobus  fiat,  scribeudumquc,  Qui,  iiisi 
Ttcnario.    '  Qui,'  Homerum  sul)lntel- 
lige,  de  quo  praeccdcntes  versus  cgc- 
rant.     Mox  pro  Tantalidu:  bene  si  non 
jiotafttisset,  reponendum,  bene  si  non 
tenia  fuissct,    Th  tenia  in  simili  signi- 
licatione  passim  apud  auctorem  Pria- 
peiorum  occurrit.     Vulgutuni  a  Pria- 
pi mentc  et  simplicitate  prorous  alic- 
num  est.      Paulo    post  pro  fallentis 
Ulijssci  malo  faUucis  Uhjm :    ct  pro 


3324 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVrDII 


Mine  IfgUur  ot  Ilinc  hginius,  utroquc 
loco  ///c,  in  Odyssea  videlicet;  alqiic 
ita  pra!staiitiores  sciipti.  Pro  Gran- 
dia  DiUichii  jussa  Itdisse  vir-i,  duo  ex 
praestantioribus  codicibns  vasapetisse; 
quod  magis  arridet,  quam  lasa  tulisse, 
quod  in  aliis  iionnullis  inveni,  quod- 
que  Lipsio  Schioppioque  probabatnr. 
Per  vasa  quid  intelligat,  non  est  ut 
tnoneam.  Pro  convivia  visas,  codex 
Konianus  vetorrimus  Vincentii  Ubal- 
dini,  cojirivia  quccras:  aiiquanto  rcc- 
tius.  Pro  sai  fuit  artis  opus,  idem 
cum  Mediceo  satis  proba;  notap,  sivc 
crat  artis  opus.  Puto,  Sice  illiid  late- 
rum,  sive  erat  laiis  opus.  Pro  muJo 
tos  intendile,  Ubaldiuiaiius  vos  nunc  at- 


tenditc;  trcs  alii  tos  nunc  intendile. 
Puto  vos  nutic  contcndite :  '  contendere 
arciim'  familiarc  optimis  scriptori- 
bus.  Libnit  paulnm  cxspatiari,  ut 
erudito  Lectori  castigationes  nostras 
in  Nasonem  si  minus  quandoque  pro- 
bavimus,  earum  loco  in  aliis  scripto- 
ribus  quae  a  nobis  restituta  sunt,  pro- 
bemus.  Atque  ha2c  sunt,  quie  niede- 
1am  qualeincunque  liisce  A.  Sabini 
epistolis,  qua;  tres  ex  phiribus  super- 
sunt,  allatura  crcdidi.  Si  quis  post 
me  manum  secundam  iis  castigandis 
pari  sediditate  admorit,  fore  augnror, 
ut  pristino  nitori  maxima  sui  ex  parte 
rcstitutas  mox  Icgantur. 


METAMORPHOSEON    LIB,    L 


Pab.  I.  Arg.  Ovidius  in  liujus 
operis  initio  brevissiinc  ea  dc  quibus 
est  scripturus  proponit,  ct  Dcos,  ut 
sibi  adesse  velint,  rogat,  et  narratio> 
ncm  ab  ipso  niundi  primordio  ordi- 
tur.  Rapli. 

METAMORPHOSEON  LlBER  PrIMI'S] 

Nihil  verius  liac  Icctione,  quam  opti- 
nius  liber  Bernegger.,  alter  codicum 
splcndidissimi  Equitis  ac  Baroncti 
llogerii  Twisdcn,  etPatavinus  Sanc- 
ti  Joannis  in  Viriilario  agnoscunt, 
sub  fincm  quoque  voluminis  ex  lial- 
thasaris  Moreli  V.  CI.  codicibus  unus, 
ct  initio  libri  septimi  Mcdiceiis  pri- 
mx  nota;  sic  cxhibebant.  Nequc  ali- 
tor in  (iraica  Iiorum  librorum  iVIeta- 
plirasi  Planudes.  Kcliqui  Mi:TAM<m- 
iiiosios,  pcrpcram  :  quod  Parnabius 
qnoquc  jam  vidit.  Cenuina  iiujus 
pot  niatis  inscriptio  cxtat  apud  Senc- 
cam  puticm  Lpitomc  Controvtrs.  m. 


7.  et  apud  fdium  in  Apocolooyntosi, 
TertuUianum  adversus  Valentinianos, 
Fulgentium  libro  ii,  Mytliologici, 
Servium  ac  Priscianum  s;rpc  :  quan- 
quam  apud  liunc  conlractc  nonnun- 
quam  Mctam.  vel  Metamorph.  exara- 
tum  occurrit,  quomodo  et  bis  apud 
Probum.  Apud  Servium  TEncid.  xii. 
mendosc  Icgitur  dc  ApoUine,  *  Ipse 
in  Ovidii  Metamorpliosi  ait,  Inven- 
tum  medicina  meuui  est,'  cum  Me- 
tamorphosisi  sit  sciibcnilum  Gra>ca 
enuntiatione.  Apud  Quintilianum 
ctiam  1.  IV.  c.  1.  lustitutionum  Ora- 
toriarum,  in  vulgatis  exemplaribiis 
male  Ulctamorphnsis  [)ro  Metamorpho- 
ses hoc  po(.'ma  iuscribitur.  Ad  Gra;- 
corum  quippo  cxemplum  MeTafiopipd- 
atwu  titulum  huic  operi  N.aso  prafix- 
it.  Callisllienis  M^Taixopipuaas  a  Plu- 
tarcho  citantur  in  Parallclis.  Male 
apud  Apostolium  in  AlyiffTiov  irtiriixa 


MFTAMORPIIOSKON    I, IB.    I, 


ii325 


Icgitlir  Ka\\t(T6(i>ris  iv  SevT(p<f>  Mrra- 
fjof)(f^ucT€(i)s  pro  McTaix()p<poo(TfOi>i',  (.'itat 
«;t  Pailli(;iiii  Mcranopcpwirns  Kusta- 
thiiis  Scholiis  in  Dionysitim  Pciicr<!;e- 
ton;  ot  Tlicodoii  iilcm  IMtitarcliiis  in 
I'aralii'lis  c.  22.  cum  Stoba  o  ;  Uidj  - 
niarchi  Antoninus  LiI)oralis  narra- 
lione  xxiii.  qui  et  ipse  opus  suuni, 
quod  etianinum  cxtat,  MeTaixopcfxifffwv 
awaya'y^u  inscjipsit.  Ejusdcni  aigu- 
nientl  fuernnt  Nicandri  'Erfpotov/xiPa, 
Corinnaj  'ErepoiW  ^</3Aol,  Antif^oni 
'AAAoicuffeij,  quaium  idem  Antoninus 
aliiquc  nieniincrunt,  ut  jam  ex  parte 
a  Farnabio  est  ()l)seivatuni.  Ileins. 

1  Corpora  vndata  in  novas  formas] 
Sic  enini  ipse  Trist.  ii.  '  in  tacics 
corpora  versa  novas.'  Quam  Hypal- 
laji^en  si  adniisisset  niodo,  vel  etiam 
advertisset  Scalig.  Hyporcritic.  c.  7. 
non  licentcr  adeo  atcjiie  infeliciter 
opcris  Inijiis  priniipiuni,  ob  brevita- 
tcni  i>uram  ac  scitam  iaudatum  prius, 
locutionis  deinde  iinisitatai  daninas- 
set,  iiequc  pro  laudato  hoc  Ovidii 
distieho  bono  obtrusisset  nobis  pcn- 
tasticljon  malum  ct  suum  (consulto 
et  elegantcr  a  porta  factum  Judical 
Gcr.  Vossius,  ut  qui  dc  corporum 
conversione  esset  dicturus,  a  vcrbo- 
rnui  convcrsione  auspicarctur).  71/jt- 
tattis  diccre']  Mec  inimiti  Kqnc  ccn- 
snra,  syliabam  viu  iteratam  rosissct, 
quae  conipositio  vetcribus  poctis,  iis- 
quc  niajorum  gentium,  usque  adeo 
nou  dispiicuit,  ut  etiam  in  dclitiis 
fuerit,  obtinueritquc  inter  Schemata 
locum,  Parccbasis  nuncupata.   lutrn. 

2  Nnti  vos  muiaslis  ct  mas']  Codex 
Palatinus  antiquissimus,  ct  veterrima; 
schediB  Leodicenses,  7iam  Di  imitus- 
</s,  concinna  ct  nervosa,  si  quid  vi- 
deo, ropctitionc  :  neque  aliter  in  Op- 
timo Berneggeriano  et  uno  Handjur- 
gensi  a  mauu  priu»a  fuerat  cxaratum. 
BIox,  pro  Ayite  mare  ct  terras,  unus 
Mediccu?,  recentior  quidcm  ille,  scd 
ox  veteri,  quod  passim  apparebat, 
dcscriptus,  longc  elogaulius,  A)ilc 
7nnre  et  tcllu'^,  nempe,  mms  eiat  vul- 


tiis  :  eamipio  Eciiptiirain  Carolus  Vi- 
vianus  in  prastantissimo  codico  a  se 
deprchensanj  fiiissc  asscverat :  sic 
Art.  Amalor.  lib.  n.  '  Unaquc;  crant 
facies  sidera,  terra,  fVctum.'  I'ast. 
1.  I.  '  Ignis,  aqua-,  tcllus,  unus  acer- 
vus  erant :'  nt  ct  hie  fortassis  vnits 
erat  vullus  sit  scribendum.  Infra  tcl- 
liirem,  marc,  ct  colum  uno  qnoquc 
vcrsu  est  complexus,  '  (Juo  mare, 
quo  tellus,  correpta(|ue  rogia  cxdi 
Ardeat.'  Ihins.  £<i//rts]  Inquitidem 
.Seal.  *  ct  quid  aliud  r'  Non  aliud 
certc  quam  al>  irata  Critica  inipactum 
sigillum  supcrcilioso  ("ensori,  qui 
Cansalem  a  Copulativa  non  discrcve- 
rit.  Habct  enim  Conjunctio  et,  vim 
Emphaticam  in  /Etiologia  Invocatio- 
nis,  quasi  dicat,  Dii  (nam  et,  id  est, 
etiam,  vos  inutastis  illns)  aspirate  captis 
tncis.  Jamdudum  explosa  est  ab  cru- 
ditis  Intcrpretatio  ab  ordine  illo ; 
Nam  inutastis  vos  et  illas.  Quo  qui- 
dcm modo,  inquit  Kaphai-1  Regius, 
senstis  ex  elcganti  insulsus  rcdditur  ; 
perit<|uo  nniversa  Emphasoos  gratia. 
Ineptum  uticiuo  forct  ct  superva- 
cuuni,  quando  vox  ista  illas  includat 
etiam  ipsas  Dcorum  mutatas  formas. 
Furn. 

3  Asjrirate  wicfs]  Adcste,  favete. 
Metaph.  a  navigantibus  quibus  vento 
aspirante  opus  est.  Sic  Virgil.  *  Aspi- 
rat  primo  fortuna  labori.'  I'ontun. 

4  Perpctuum  dcducite^  KvkXiov  (i^aKd- 
XovOov,  continuum,  niisqtiam  interrup- 
tum,  qua-  summa  laus  est  tum  ingenii 
tum  artificii  pol'ta;  nostri,  fabulas 
tot,  tam  rcconditas,  tam  varii  argu- 
mcnti,  continua  seric,  et  quasi  conti- 
gua  structura,  ad  modum  animlorum 
iu  torque  aut  catena  conscrtorinn,  ab 
orbe  usqne  condito  ad  Augusti  tem- 
pora,  connectentis.  Horat.  Od.  i. 
7.  '  Carmine  pcrpctuo  celebrare.' 
Farn,  Ad  inca  tanpora^  Usque  ad 
a>tatrm,  ad  mcmoriain  mcani :  ad 
principium  scil.  imperii  Augusti. 
Vonl.  Deducilc^  Vovi perpduiim  com- 
mode  rer.pondct  deJucilc,  a  lanam  fi- 


332G 


notyE  variorum  in  OVIUII 


cientibus  sen  fila  ducentibiis  sump- 
tum.  Idem. 

5  Ante  mare  ct  terras]  Hsec  est  nar- 
latio,  quam  a  prima  iniindi  oiigine 
poiita  sic  repetit,  ut  desciibat  pri- 
iiiam  omnium  mutationem.  Nam,  ex 
Hesiodi  sententia,  piimiim  omnium 
fuisse  Cbaos  ait,  hoc  est,  quandam 
lernm  omnium  sine  uHa  forma  con- 
fusionem,  ex  qua  primum  elementa 
quaiuor,  ac  totum  mundum  effectum 
esse  ait :  cnm  antea  nihil  foret  dis- 
tinctum,  sed  omnia  essent  confnsa. 
Deinde  narrat  quemadmodum  in  qua- 
tuor  elementa  fuerit  commutatum, 
sicque  discrctum,  ut  aether  sunnnum 
locum  propter  levitatem  apprehen- 
derit,  proximum  aiir,  aqua  tertium, 
in  infimnm  terra  propter  gravitatem 
detrusa  fuerit.  jR.  R' 

6  Unus  crat]  Antequam  mundi 
partes  erant  distributa;  et  designatae, 
coilum  expansum,  sidera  cmersa,  ele- 
menta disclusa;  tellns  scilicet  (sub- 
sidcnte  ad  centnim  quasi  TravTuv  eSos 
graviori  rrjs  uAtjj  fa>ce)  in  medio 
j)ressa  et  iaSppo-Kos  suspensa,  aqua 
diffusa,  &c.  latuerunt  rerura  seniiua 
inerti  mole  promiscue  confusa,  quam 
Chaos  potJtae,  primam  materiam  in- 
digitarunt  philosophi.  <  Unaque  erat 
facies,  sidera,  terra,  fretuni.'  Nostcr 
2.  de  Arte.  'O  5'  ovpavSs  re  ya7a  r'  ^v 
IJiop(p^  Ij-ia.  Euripid.  Mcnalippa.  At- 
<iuc  hinc  lucem  fore  auguror  iis  qua; 
sequuntur  :  '  Qnrrquc  erat  et  tellus,' 
cSwC.  Litatum  simul  Scaligeri  captiun- 
cului :  '  Qui,'  inquit,  '  poterant  esse 
si  non  erant  ?'  Repudium  dcnique  et 
nuucium  raissum  lectioni  Porphyrio- 
nis  ad  4.  Odcn.  in.  lib.  Horat.  '  Qua- 
que  fuit  tellus  ;  illic  et  pontus,  ut 
aiir  :'  quaque  pro  quaquaversum,  td 
pro  nbi  exposito.  Farn.  Nalura]  Pa- 
rentis et  auctoris  omnium  reruni.  Na- 
tuia  eniin  vis  est  qua-darn  qua  omnia 
nascuntur :  quam  Seneca  nihil  aliud 
esse  quam  Deuni  sonsit.  li.  It.  Vul- 
<ha]  P()bt(juam  onniia  dissociata  et 
discicta  bunt,  litem(|uc  illam  meliur 


natura  direrait,  non  est  nnas  naturae 
vultus.  Alius  siquidem  cteli,  alius 
terrae,  &c.    Pont. 

7  Chaos]  Thi/  /tieTo|y  7^s  koJ  ovpavov 
Kotvup  t6ttov. 

9  Discurdia  semijta,  &,c.']  Hoc  est, 
semina  et  primordia  rerum  male  con- 
junctarum,  inter  sc  dissidentia,  in 
eundem  locum  conducta  et  congre- 
gata.  Semina  vero  omnium  reruni 
sunt  elementa  quatuor.    R.  R. 

12  Circumfuso]  Nam  terrain  undi- 
que  aerem  habere  Physici  denion- 
strant.  R.  Ipsemet  Ovid,  hoc  ip- 
sum  iTapa(ppacrTiKws  Fast.  vi.  banc,  m- 
quam,  terrae  in  medio  suspense  iao^- 
po-uiav  luculeutcr  exsequitur  :  '  Terra 
pil£B  similis,  nuUo  fulcimine  nixa, 
Acre  subject©  tarn  grave  pendet 
onus,'  &c.    Pont. 

13  Ponderibus  Ubratasuis]  Suspensa 
Tfi  laoppoiria,  ut  ajqualitate  ponderum 
in  neutrani  partem  propenderet  at- 
que  inclinaret.  Vide  Plat.  Pha?dr.  et 
Turneb.  Adver.s.  iv.  17.  Bersman. 
Nee  brachia  longa,  S^-c.]  Per  '  brachia,' 
aquas  Oceani  intelligit,  quibus  ille 
velut  brachiis  quibusdaui  terrain  ani- 
plcctitur. 

11  Margine]  Nam  niargo,  unius- 
cnjusque  rei  extremitas  dicitur.  Por- 
rexerat]  Extendcrat.  '  Amphitrite' 
ponitur  hie  pro  Oceano  universam 
terrain  circumeunte  :  irapa  rh  afjupi- 
Tpi^Qiv,  terrain  cniin  circuincirca  terit 
sen  alluit  mare.   R. 

15  Quaque  crat  et  tellus}  Mirifice 
hie  turbant  libri  veteres  :  quorum 
nonnulli,  Ut  qua  erat  ct  tiilua:  alii  iti- 
dem  ex  vetustioribiis,  Quaque  erat 
tellus:  alii  alitcr :  quas  Icctiones  pi- 
get  adscribere,  quod  plures  sint,  ncc 
niagn-cu  rei.  In  (]uil)usdain  Utque  erat 
et  tellus:  quod  Gifanio  arridebat  in 
Indice  Lucretiano,  ct  in  siispectis 
Lectionibus  Gaspari  Schioppio  :  non 
ilidom  mihi;  qui  sequor  lecJioncm 
unius  Medici'i  ex  optiino  exeniplari 
doscripti,  Quaque  fuit  tellus:  neque 
alitcr    ex    Porphyiione    Jacobus    a 


METAMOKl'llOSI.ON     1.115.    I. 


3327 


Cnicc ;  nam  crut  versa  proxiiiic  sc- 
qiicnti  iniiiiis  conciiiiic  itcriirctiir. 
Uiitia.  Qu(ii]iic  ant]  Id  est,  qua 
parte,  iibi.  Sic  Liv.  Iil>.  iv.  '  Aiixiir 
fiiit,  <iiia  nunc  Tanacinjc  sunt.'  t'iof. 
17  /vHtJs  t'A'-fns  (ut]  '  Superi  spolia- 
tns  luuiiuis  ai'i.'  Lucict.  NulU  mane- 
htit]  Hoc  veibum  athnittit  gcminum 
casuni,  accus.  ct  dativ.  Sed  pro  cx- 
spcclo,  tantinu  accus.  yEneid.  ix. 
'  nee  partuui  {gratia  talem  Parva  nia- 
ncl:'  et  paulo  post,  '  Hac  cadeni 
niatiiquc  tiuc  gcnoriquc  nianebunt.' 
I'U  Cicero  post  rcdit.  ad  Scnat.  '  Id 
niilii  nianet.'  Similiter  tliirci  utrum- 
c|uo  casum  admittunt.  Homer.  Oilyss. 
I.  172.  ""AWot  jxiv  vvv  ixinver'  i/jLol  ^plr}- 
pis  kTcupoi.  'larla  5'  rjtOeoi  fj.i(TovvKrwv 
e^fKoidaipov,  'HpaK\7Ja  fXiUuvTiS,  Tlioo- 
crit.  Idyll,  xui.  70.  Et  Idyll,  xiv.  (i?. 
ToKixafffls  iwlovra  ^iveiv  dpaahv  aain- 
SiiiTav.  Nitlli  sua  fu7-ma~\  '  Vidtum  '  ct 
'  iniaginem'  alibi  vocat,  quanr  liic 
'  formam'  ct '  figuram'  vult  intelligi. 
R.  Pont. 

19  Fiigiila  pugnabant  cnlidis]  'EAAtj- 
vKTjxds.  Dicerct  enim  Graecus,  rck 
i|/uXP«  if/.dxoPTo  ToTs  0(p/xo7s.  Latini 
addcrcnt  pra-positionem  cum.  Pout. 
'  Pugnabant  calidis.'  iEneid.  iv. 
'  placitone  ctiam  pugnabis  amori.' 
Eel.  V.  '  Montibus  in  nostris  solus 
tibi  certet  Amyntas.'  Item  Martial. 
'  noli  pugnarc  duobus.' 

20  Sine  pondcre  liabenlia}  Th  0dpos 
fXovra  reluctata  roTy  dfiv  ^dpovs,  qui- 
bus  pondus  incrat  pugnasse  ])on(lerc 
vacautibus,  levia  gravibus.   Pont. 

21  Et  mctior  7ialur(i'\  Nihil  autcm 
aliud  est  natura,  ut  Seneca  ait,  quam 
Dous  ct  divina  qnoDdam  ratio  toti 
niundo  et  partibus  ejus  iiiserta.  Pro- 
inde  particulam  ct,  expositive  liic  ac- 
cipiuntGraunnatici, quasi  dicas,Dcus 
sive  Natura,  '  Ulc  opifcx  reruni, 
ninndi  nielioris  origo,'  infra  vs.  79. 
(jui  niiuuro,  niunsura,  ponderc  dis- 
posuit  onuiia  ;  elemcnta  singula  pro- 
pria donavit  scdc,  pcculio  suo  dota- 
vit.     Sell  vidcndui  IMiilo  Tnp\  Koa/xo- 


TTotlas,  ct  Ambrosii  Hexamcrou,  ct 
Pisida'  Ku(Tfiuvpyla.    I'lirn. 

23  Liquiduin  culum]  Pro  aetherc 
posuit,  nam  ct  aitlicr  purissimus  est : 
'liciuidum'  ergo  est  purum,  clarum, 
ab  omni  corruptione  rcuiotum.    R. 

21  Cacoque  accrvo]  (Juoniauj  con- 
geries ilia  ac  moles  clemcntorum 
indiscretorum  carebat  luce,  jacebat- 
qnc  in  altissimis  tencbris.  (iccum 
iradr]riKu!s  Poiilis,  quod  non  ccrnitur, 
cum  Bit  corpus  quod  latet,  quod  oc- 
cultum  est.  Pont.  Aiervo]  Mole  con- 
lusa,  Ciiao.    Farn. 

25  Locis  concurdi]  Tria  reruni  prin- 
cipia  statuit  Hesiodus  io  Theogonia, 
Chaos,  Terram,  Amorem.  Empedo- 
cles  elcmenta  quatuor,  et  facultates 
duas,  Amicitiam  et  Litem.  Vernm 
de  liis  placitis,  nt  et  elemcntorum 
qualitatibus,  videndus  naturic  pro- 
micondus  Aristoteles,  et  Philosophi 
alii :  nee  non  Laertins,  atquc  Plii- 
tarchns  dc  Placitis  Philosophorum. 
Funi, 

2G  Ignca  convexi  vis]  Periphrasis 
est  UEtheris  atque  ignis,  qui  suprc- 
nium  propter  levitatcni  sibi  locum 
vindicavit.    R. 

28  Proximus  est,  ^c.]  Jovis  nomine 
iPther  sive  ignis,  Junonis  aer  ixv6o\o- 
yiKws  significatur.  Et  quoniam  calor 
ille  acthereus  agit  in  aerem,  cujus 
summa  pars  ad  atheream  puritatcni 
propius  accedit ;  hinc  Junonem  Jo- 
vis  et  sororem  et  conjugcni  dixerunt. 
Pont.  Proximus  est  air]  Hue  pcrtinct 
audax  illud  Homeri  commcntuui  de 
Junone  in  acre  u  Jove  snspensa, 
Iliad  O.  a  vs.  18.  ''H  ov  jUffirj;  lire  t' 
hcpffJLU  v^6Qiv,  iK  Se  TToSol'ii'  "AK/xovas 
i^ita  5vw,  TTfpl  X^P"''  2^  5ecrp.hv  I'tjAo  Xpv- 
Oiov,  &p()y\KTov  ;  Cons\dendns  ct  Ca- 
lab.  Smyrn.  lib.  x.  Quod  tanien  Eu- 
rip.  in  Here.  Furcnte,  1311.  tan- 
quam  minus  pie  dictum  repudiat : 
'E')a)  6e  rovs  deovs  oiri  XeKTp',  &  fiii 
dfiJ-is,  ^rep-yftv  von't^w,  Setr^d  t'  i^dnreiy 
Xipoiv  Ot/V  ii^iucra  trunroT\  otre  Trelffo- 
fxai,  INIytholog^ia  tamen  non  iuvenusta 


3328 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDll 


est,  idcoque  bono  jure  ftrri  debet : 
id  qiiod  Euripides  eo  in  loco  intelli- 
gere  noluit. 

29  Elementaque  grandia  traxit'\  Hoc 
est,  partes  graviores  ex  illo  acervo 
secnm  traxit :  vi  enim  naturali  omnia 
gravia  et  ponderosa  deorsum  trahun- 
tiir.    R. 

30  Circumfluus  humor']  Aqua  ulti- 
mum  est  elementorum,  quatenus  ter- 
rani  cingit  et  ambit :  non  antera  ha- 
bita  ratione  centri,cui  vicinior  terra. 

31  SuUdiimque  coercuit  orbeiti]  Hoc 
est,  continuit  solidum  et  durum  terrae 
orbeni :  coercere  enim  eam  non  pos- 
set, nisi  undique  ipsam  complecte* 
retur.   R, 

Fab.  II.  32  Quisquis  fuit  ilk  Deo- 
rum]  Innuitse  ignorare  quisnam  Deo- 
rum  ille  fuerit  (jui  quatuor  elementa 
distinxit :  iioc  est,  utrun*  Deum  an 
Naturam  nielioreni  vocet:  illud  autem 
intelligit,  majorem  ac  potcntiorem 
aliquem  fuisse,  quam  quos  vulgus  pro 
Diis  liaberet.    R. 

33  Cnv^rrieni]  Non  prius  disposi- 
tam  secr.ir,  k(mI  secuit  et  disposuit 
riidem  illam  molem  ;  Sarepov  -n-pdrepov. 
Pout.  Secnit]  Separavit  ac  divisit. 
Jn  inemhrnl  In  quatuor  Elementa 
tanquam  in  partes  didnxit. 

35  Clomeracit]  EfFccit  in  similitu- 
dincm  magni  globi  ct  pilir,  qua>  ex 
omni  parte  sibi  est  acqualis.  R.  Mag- 
ni  spccicm]  Marc  cum  terra  consti- 
tuunt  uuum  }i;loI)um.    Fnrnah. 

30  Turn  frela  diffudil]  Diffundi  rcc- 
tius  IJrbinas  et  Langcrmannianus  li- 
bri,  ut  ad  rh  jussit  rcfcratur :  sic 
paulo  post,  'jussit  et  extendi  cam- 
pus.' Ucins.  Tumesccrc]  Inilari,  tem- 
I><!statc  crigi. 

37  Ambitic  terra']  Undique  a  mari 
circumdata?. 

3!)  Dcdiiiu]  Deorsum  labenlia. 
Oliliquis  ripis]  Fbivii  naturam  lajtsus 
angiiium  e\priu)unt,  et  ita  ripas  obH- 
quas  ctiiciunt.  Hiuc  Dii  fluviorum 
pr-.i'sidi'S,  piopter  riparuiu  alveorum- 
qn«-  rMrvitatcii  llcxuscpie^ad  cotiiuuui 


taurinorum  similitudinem  cornnti  fui- 
gebantur.  Vide  Hieron.  Magiuin 
Miscell.  IV.  2. 

40  Piirlim  sorbentur,  Sfc]  Sunt  flu- 
niina  qua^  terrse  latebras  subeunt,  et 
rursum  alibi  emergunt :  ut  Lxiion 
Arcadian,  de  quo  Pausanias ;  Alplieus, 
dc  quo  Virgil.  TEneid.  in.  &c.    Pont. 

41  Campoque  recepta]  /Equore.  Sic 
infra  315.  '  Latus  liquidarum  cam- 
pus aquarum.'  Farn.  Caynpo  aqtuv] 
Campus  et  squor  promiscue  usur- 
pantur.  Virgil.  '  Campos  liquentes,' 
vocat  maris  a^quor :  *  campos  salts 
are  rucbant :'  *  Immensuin  maris 
a'quor.'  Meya  A.a?T/xo  OaAdtrcrTjr.  '  JE- 
quum  solum.'  Et  aequor  pro  campo 
vel  agro:  Virgil.  Georgic.  i.  *  At 
prius  ignotum  ferro  quam  scindimus 
aequor.'  Quod  Livius  Decad.  in.  7. 
illuslrat.  '  Vclut  maris  vasti,  sic  im- 
nicnsa  panditur  planicies,  ut  subjec- 
tos  campos  teirainare  oculis  baud 
facile  queas.'  In  inure  pcrveniunt]  In 
fine  lib,  viii.  *  Utque  fretuni  loeipit 
de  tola  flumina  terrn,  Nee  satiatiir 
aquis,  peregrinosque  ebibit  amnes.' 
Cur  mare  incremtntuni  non  capiat, 
cum  ouuiia  liumina  fontesque  rcci- 
piat,  causas  aliquot  profcrt  Isidcrus 
xiii.  14. 

42  Pro  ripis]  In  marc  se  cxonc- 
rant.  Ripcc  enim  proprie  fluminum 
sunt,  litora  maris.     Farn. 

45  Dua  dcxlra,  Sfc]  Dextra  pars 
mundi  bic  accipienda  est  de  Septen- 
trione,  sitiistra  de  Meridie.  Vide 
Turnob.  xviH.  35.  Pont.  Vlquc  ducr] 
Dividunt  Cdlinn  Astronomi  secun- 
dum latitudinem  iu  (piiu(|uc  Zonas  : 
mcdiam  inter  Tropicus  Torridam 
vocant ;  duas  extremns,  polis  sub- 
jeclas,  banc  ad  polum  Arcticum  Dcx- 
tram,  illam  ad  Autarrtictnu  Sinis- 
tram.  Inter  lias  et  Torridam  altcru- 
trinquc  Tompcratam  statuunt.  Cui 
divisioiii  ct  terram  sidijacentem  re- 
spondore  volunt.  Mcdiam  propter 
solis  ardores  antiqui  crrclcbniit  in- 
li;il)itabileui,    ut    et    duns    extreinas 


METAMORI'HOSIiON    LIU.    I. 


3321) 


propter  frigus.  Vide  Jo.  »le  Sacio 
Bosco,  ad  eunj  Claviuni  et  alios ; 
ad  somn.  Scip.  ]Maci-()l)iiiin ;  Tusr. 
Qiixst.  I.  lib,  ct  (|iiai  iios  ad  Virgil. 
Georg.  I.    Fiirn. 

47  Sic  onu-i  inclusutn]  Periphrasis 
terrae.  Nam  terra,  «|iiik  est  i)oiide- 
rosa,  quinciue  etiani  zoiiis  distiiigui- 
tur, 

•18  Cura  Dei]  Dens  ipse,  more 
Grajco.  Cura  Dei]  Rinc'u\.  xi.  '  Ta- 
libiis  exarsit  dictis  violentia  Tumi.' 
Qno  ctiam  refer  illiid  yEiieid.  iv. 
'  Odora  caiitiin  vis  :'  i.  c.  canes  odo- 
riseqni.  INIetamorpii.  xii.  de  Nesto- 
re :  '  avi  pnidentia  iiostri.'  Item 
Metam.  viii.  303.  '  Et  cum  Piritiioo 
telix  Concordia  Tiiesens  :'  quod  Gra-- 
cis  tamiliare  :  Upov  jxivos  'Wkwooio. 
l,64vos'\lo^(vrins.  Homer.  ctaliisiRpe. 


timo  riorentiiiu  et  uiioMoreli.  Silius 
libro  VII.  dc  vcntis,  '  Distraxere  fre- 
tiim,  ac  diversa  ad  littora  voivtint 
y^Equor  qiiiscpie  sniim.'  Pliira  de  hoc 
hxpieiidi  mudo  alibi  obscrvamus. 
Ileins.  Rigat]  Id  est,  coliibeat.  Ita 
in  Jure  :  '  Actio  tininm  regundorum.' 
Ci"/. 

00  Fralnim]  Ventorum,  qui  An- 
rorai  et  Astrsi  Gigantis  filii.  Hes. 
Theog.    Farn. 

61  Nabidhaaque  regnu]  Orientalia. 
Nabatii  enim  Ismaelis  fiiins,  nt  Jo- 
sephus  scribit,  una  cum  nndecim  fra- 
tribus  suis,  omnem  terram  ab  Eu- 
phrate  ad  mare  rubrum  usque  posi- 
tam  tenuit,  Nabathaeamque  provin- 
ciam  nominavit.  R.  Eurus  ad  Auro- 
rum]  Noti  sunt  ilii  versus  Manilii 
lib.  I.   '  Asper  ab   axe  ruit  Boreas, 


TotidettKjue  plaga:]     Spatiis  ac   zonis     t'ugit  Eurus   ab   ortu,  Auster  habet 


ccelestibus  quinqiie,  pari  numero 
spatia  et  plagae  et  zona;  in  terris 
respondLiit.  De  ntrisque  sinuil  agit 
J^Iacrob.  in  Somn.  Scipion.  ii.  2.  et 
I.  15.    Font. 

52  Qui    quanta   est    pondere   ternc, 
Pondere  aquce  kvior]  Pondus  aqua  le- 


medium  solem,  Zephyrusque  caden- 
tem.'  Adi  Senecam  Nat.  Quaest.  v.  G. 
ista  citantem.  Kabathaiaque]  Arabiae 
regionem.    Farn. 

C2  Juga  suhdita]  Montes  subjectos 
radiis  Solis  exorientis. 

63   Vesper  et  occidno]    Euro  contra- 


vius  vetcrrimus  codex  Constantii  Fa-  rius  Zephyrus,  ab  occidente  flat. 

nensis,  et  excerpta  Vaticaua  Johan-  64  Septemque  Triones]  Trionem  idem 

nis  Calandra? ;    argute  :    quae   lectio  Fiorentinus,  Berneggerianus,  et  Ur- 

inargiuem  quoque  Gripbianae  editio-  binas  ;  recte  :  nt  tju^itis  sit  seu  Sia- 

nis  occupavit :    alia  Excerpta  Vati-  Koirri.  Virgilius  Georgic.  lib.  iii.  '  Ta- 

cana,  qui  quanta  est  pondere  terra  Pan-  lis  Hyperboreo  septem  subjecta  Trio- 


dere  aqua  gravior.    Heins. 

54  Consislerc  nnbes]  Malim  consi- 
dere.   Idem. 

56  Et  cum  fulminibus]  Fulmina  quo- 
que, inquit,  et  venti  frigora  addu- 
centes  in  acre  generantur.  Fulmen 
autem  ignis  est  ex  concursu  vento- 
rum elisns  in  terramqne  delatus. 
Ventns  autem  est  impetus  aeiis  in 
unam  partem  fluentis.  Facicntes fri- 
goi-a]  Jacobus  a  Cnice  legit  facientes 


ni  Gens  effrena  virum.'  Avienus 
Phaenomenis,  '  alius  septem  viciua 
Trioni  Astra  tenet.'  •  Trionem '  ve- 
teres  dicebant  pro  Triouibus,  nt  pro 
Septem  Trionibus,  '  Septentrionem.' 
Hiiic  Trionis  cognomcntum  Lucretiae 
ct  Fulcinia^  apud  Komanos  tamiiiis 
inditum.  Extant  apud  nie  denarii 
argentei,  (|uibus  inscriptinii  L.  Lu- 
CKETii  Trio,  septem  stellis  additis, 
quales  numos  in  eadein  famiiia  Ful- 


fulguru  ventns,  niotus  iis  versibus  qui  vius  Ursinus  expressit.  Apud  nos- 
habentur  lib.  iii.  '  Quis  nimbos  im-  truni  inferius  lib.  x.  idem  optimus 
inixtaque  fulgura  ventis  .Vddidit,  et  Mediceus, '  interque  Trionem  Flexe- 
tonitrns,  ct  inevilabile  lulmen  r'  rat  obliquo  plaustrum  temone  Boo- 

59  Quisque  regat]  Rcgant  ciuu  op-     tes.'  Heins.    Septemque  Triones]  Pris- 
Delph.  et  Var.  Clas.  Ovid.  10  B 


3330 


NOT.E   VARIORUM    IN    OVIDII 


ca  lingua  Triones,  boves  dicebantur 
aratorii.  Septeni  autem  Stella  ita  in 
oa  parte  coeli  sunt  collocatae,  ut 
plaustrum  cum  bobus  effingere  vl- 
(leantur  ;  et  ilii  region!  Septentrioni 
nomen  imposuerunt.  Gell.  lib.  n.  21. 
R.  Septemque  triones]  "Afia^av  (Mk^v, 
ursam  majorem.  A.  Gell.  ii.  21. 

65  Contraria  tellus]  Meridionalis, 
Antarctica,  Septentrional!  opposita, 
F. 

67  Liquidutti]  Purum,  et  ab  omni 
faece  remotum. 

69  Vix  ita  limitibus  discreverat  om- 
nia certis]  Vix  ea  nieliores.  Deinde 
veteres  plerique  discerpserat,  vel  dis- 
cepserat :  alii  una  alteraque  litera 
rautata  diversis  modis  eodem  allu- 
dunt.  Dissepserut  nempe  reponendiim , 
quoniodo  Leodicense  fragmentum  ve- 
tustissim<E  notee,  ne  dubitare  possis. 
Lucretius  1.  i.  '  Aer  dissepit  coUes, 
atque  aera  montes  :'  sic  et  apud  eun- 
dem  l.vi.  *  saxea  domoruni  dissepta  ;' 
et  apud  Boetium  1.  iv.  do  Consolatio- 
iic  PliilosophiaR,  '  dissepta  suo  fonte 
elementa.'  Seneca  Medea,  '  Bene 
dissepti  foedera  mundi  Traxit  in  ununi 
Thessala  pinus.'  Statins  Tbeb.  x. 
'  disseptoque  aggere  rursus  Utitur.' 
Hinc  et '  dissepimentuni '  Festo.  Si- 
lius  1.  XI.  '  Turn  Deus  ut  liquidi  dis- 
sepset  stagna  profundi,  Tcllurisque 
globum  media  tellure  locasset.'  Ita 
uempe  censeo  scribendum  :  vol  certe 
discresset :  nam  veterrimus  liber  Co- 
loniensis  discisset.  Vulgati  nulio  «en- 
su  discussit ;  nisi  discusset  reponas. 
Apud  Nostrum  quoque  1.  v.  tortassc 
sic  legendum,  *  septem  disseptus  in 
ostia  Niliis,'  pro  discrctus:  nam  vete- 
res nonnulli,  di.scerptus.  Kt  lib.  xi. 
'  Juncta  pains  huic  est  raris  obsepta 
salictis;'  non  obscssa  cimi  vulgalis  : 
nam  scripti  duo  ohsccta.  '  Obsepiendi ' 
verbo  Tullius  ac  Livius  non  semel 
utuntur  :  '  consepire  '  passim  apud 
auctores  exlat.  Hinc  '  ager  consep- 
tus'  apud  Ciceronem  Catone ;  '  orbis 
CODBcptus'  apud  Auctorem  Herculis 


CEtaei,  et  *  conseptus  gurges'  apud 
Ausonium  Mosella.  Avienus  ora  Ma- 
ritima, '  Nam  Punicorum  lingua  con- 
septum  locum  Gadir  vocabat.'  '  In- 
tersepire  '  babes  apud  Ciceronem  et 
Livium  s»pe  :  etiam  apud  Plinium 
Nat.  Hist.  XVII.  21.  Scribitur  autem 
id  verbum  in  antiquis  codicibiis  ple- 
rumque  per  diphthongum.   Heins. 

70  Mdssa  laluere  sub  ipsa]  Ilia  me- 
liores  :  et  effertescere  versu  proximo  : 
et  animantibus  pro  animalibus  pauIo 
post.  Ideiti. 

71  Effertescere]  Sic  Mss.  omnes, 
pro  quo  interlinearis  snrrepsit  lectio, 
fulgescere.  Toto  fulgescere  ccelo]  Incre- 
dibilem  coeli  ornatum,  ex  stellarum 
planetarumque  quibus  consitum  est 
clegantia  ac  splendore,  depingit  initio 
suorum  Aunalium  Constantinus  Ma- 
nasses.  Pont. 

73  Astra  tenent]  Platonicos  sequi- 
tur,  qui  astra  et  Deos  in  ordinem  ani- 
nialium  retulerunt.  Solum]  Funda- 
mentum  ei  cui  subjacet,  rh  inr4xov  sic 
mare  navibus  sohun,  terra  viris,  &c. 
Serv.  ad  vEneid.  vii.  ubi  mensae  vel 
quadrae  dicuntur  a  Virgilio  '  Cereals 
solum.'  Solum]  Redi  ad  Epist.  vi. 
67. 

76  Sanctius]  Comparativus  pro  po- 
sitivo :  non  enim  caetera  animalia 
sancta  eraut.  Sanctum  ergo  animal 
homo,  id  est,  adiniral)ile,  suspicien- 
dum,  venerandum,  niinimeqne  vio- 
landum,  aut  injuriosius  tractandum. 
Pont. 

78  Divino  semine  fecit]  Hoc  ex  Aca- 
demia  et  Stoa,  (|uibus  aniina  humana 
est  scintilla  ccEJestis,  et  divinw  par- 
licula  aurap.  Farn.  Natus  homo]  Cur 
ultimo  loco,  post  omnia  rcliqiui  con- 
ditus  sit  bonio,  causam  edit  Pliilo  do 
mundi  opificio :  '  Hatul  prius  regem 
adveuire  oportebat,  (|uam  ei  domi- 
cilium  et  iialalium,  et  (piibus  indigc- 
bat  essent  priiparata.  Quemadmoduui 
et  berijas  l)('u>  ante  animalia  condi- 
dit,  ut  mox  pabulum  reperirent.'  Kt 
homo  rerumdoininus,ct  finis  quodani- 


METAMORPHOSEON    LIB.    I. 


a%3i 


modo  ob  qucm  procrcata  cactoia  :  ita- 
qiio  ante  ilium  piocieanda  fiienmt. 
Diiino  scmiiie  fecit]  Signiluat,  iios 
niuntcs  c  divina  iiuMite  dclibatas  ha- 
bere. Ita  et  Lnciet.  1.  n.  '  Deiiique 
cttlesti  siiiiius  onines  seniine  oriun- 
di." 

7'J  Mundi  melioris  or/go]  Alii  ima- 
go: utrniii(|ue  ex  senteiitia  veteiuin 
piiilosuphonim.  Apiid  iMaronem  lib. 
XII.  '  Turn  pater  /Eneas  Romanae 
stiipis  origo.'  lleins. 

82  Satus  lapetol  Piometlieus,qtiem 
ciir  poetae  finxerint  a.vdpiinroTruiovi>ra, 
vide  Caliuin  Rlioiligin.  vii.  19.  I'arit. 
3Jistttm  Jiuviiilihus  unJi.s]  Tellus  inista 
Huvialibus  iindis,  est  liitiini ;  et  quo- 
rum melior  indoles,  perspicax  et  pru- 
dens  ingenium,  de  meliore  Into  ticti 
dicnntur,    Juvenal.   Sat.   xiv.   '  De 
meliore  Into  finxit  prLccordia  Titan.' 
Titan  Incest  Prometheus  Japeti  filius, 
Titanis  nepos.  Enumerat  causas  Rho- 
dig.  VII.  19.  ob  quas  Poet*  Prome- 
theum  hominem  e  Into  finxisse  pro- 
d iderint.  Ponf.     Mislam  tnidia]  UduTes 
yap  7ai7js   re    koL    uSaros   tKytpd/xfada. 
'E/c  77)5  iravTa  yiverai,  Koi  (is  yfiv  re\fu- 
To.     Itaqne  Menelaus   apud   Homer. 
H.  99.    Achivos  increpat.     'AAA'  i/ufis 
niv  irdures  vSup  koL  ya7a  ytvotaOe.  Qua- 
si dicat,  Tsihil  liabetis  -.Ltherii  sensns, 
moriamini  igitur,  et  in  principia  re- 
solvamini.     Antliolog.  i.65.  Epigr.  7. 
To7s   5e    <pv<Tft    /uaAoKoTs    ^   (pvais    iarlv 
iiSup.   Plutarchus  adversus  Epicuruni 
meminit  hiijus    vers,   inqniens,    airrb 
yap  tovt6   eartv  o  StSoiKev  t)  (pvats,   rh 
ayai(T9T]Tot'  koi  SiaKvaiv.     Vide  et  Lii- 
cian.  Fahulos.  Dial.  Upofxridfvs,  ^  Kau- 
Kas.     Hue  allndit  Propcrt.  Eleg.  11. 
IG.  '  Hff!c  videam  rapidas  in  vanum 
ferre  proccllas,  Quai  tibi  terra  velim, 
quaj  tibi  Hat  a(|ua.' 

84  Protwijite  cum  spectent^  Vide 
Cic.  de  Natura  Ueoruni  11.  et  de  Leg. 
Seneca  Epist.  94.  Apiil.  i.  Apol.  Lac- 
tant.  II.  L  I 'urn. 

85  Os  Iwmini  sitblimc]  '  Nonne  vi- 
des  bominunt  ut  celsos  ad  sidera  vul- 


tiis  Sustnlerit  Deus.etsublimia  finxe- 
vit  ora  f'  A;c.  Culumque  videre  Jussil] 
Tueri  rectius  est  in  duobus  Mcdiccis: 
neipie  aliter  vetiis  I'rndeutii  Scbo- 
liastes  in  Oxoniensi  liudlei  bibliuthe- 
ca,  etsi  Lactantins  et  Isidorus  vulga- 
tarn  lectiouem  agnoscant.  Sic  apud 
poetam,  '  tiedet  cotli  convexa  tneri.' 
lleins. 

Fab.  hi.  Arg.  Aurea  prima  sata 
est  atas'\  Ex  variis  hominuni  moribus 
quatuor  zetates  facta;  videntur,  qui- 
bus  pro  moruni  qualitate  a  metallis 
iioniina  iniposita  fuere.  Prima  nam- 
que  Aurea  tuit  appellata,  quod  opti- 
mis  moribus  illo  tempore,  quo  Salur- 
nus  regnavit,  homines  floruerint.  Se- 
cunda  Argentea,  quod,  quo  tempore 
ca'pit  regnare  Juppiter,  in  vitia  ho- 
mines inclinare  creperunt.  Tertia 
iErea,  quam  bella  occnparunt.  Quar- 
ta  Ferrea,  quod  in  ea  a  nuUo  crudeli- 
tatis  genere  se  homines  abstiuere 
constat. 

89  Vindicc]  Hoc  est,  punitore  et 
castigatore  :  nam  nuUi  tum  erant  jii- 
dices,  nulli  lictores,  nulli  rcruni  capU 
talium  vindices,  nee  nlli  carceres. 
Pont.  Fabulas  hujus  originem  accep- 
tam  relatam  volunt  Sibyllis,  nee  noa 
Hebrivis,  a  quibus  forte  inaudleraut 
Graeciqniedam  de  statua  per  somnum 
oblata  Nabuehodonosori,  cui  caput 
aureum,  humeri  argentei,  ^c.  qiiaiu 
interpretatns  est  Daniel  de  quatuor 
imperils.  Refert  Hesiod.  quinque 
actates :  a  quo  non  pauca  mutuatus 
est  noster,  ut  et  ab  Arato  et  Fabio 
Pictore.  Quinani  poeta;  in  eodem 
argumento  luserint :  vide  Indicera 
nostrum  Poeticum.  Farn. 

91  Ncc  vincla  minanlia  fixo  JEre  li- 
gubantur]  Verba  minacia  recte  melio- 
res.  Leges  enim  intelligit,  quas  ae- 
reis  tabniis  inscriptas  ct  loco  conspi- 
cuo  adtixas  publicc  legcndas  proponi 
mos  erat :  hinc  '  leges  figerc  '  et '  re- 
figere,'  pro  leges  ferre  et  abrogare. 
Lcgebantur  pra-terea,  non  ligabantur 
excerpta    Calaudrac    Vaticana,    tres 


3332 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDll 


Medicei,  et  unus  Bononiensis  ;  quod 
etiam  amplector.  Heins. 

92  Turba  timebaQ  Timebant  ties 
scripti.  Mox  sine  vindice  tuti  in  non- 
iiuUis  inter  ineiioi  es ;  sed  jam  prae- 
cesserat  vindice  nuUo.  Idem. 

98  Non  tuba,  8f-c.]  Tuba  peditum, 
et  est  diiecta  :  lituus  incurvns. 

99  Aon  galea,  non  ensis  erutj  Erant 
coiiciuuius  antiqui  quinqne.  Mox  se- 
curce  mentes  Gronovianus  primus,  non 
gerites.  Siinili  mode  peccatur  apud 
Vai.  Flaccuin  1.  ii.'  Saevior  iiand  alio 
niortales  tempore  gentes  Terror  agit ;' 
cum  mentes  sit  reponendnm.  Ipse 
Valerius  lib.  in.  '  pendent  mortalia 
longo  Corda  metu.'  Noster  1.  ii. '  ob- 
scurus  mortalia  pectora  terres.'  Et 
hoc  ipso  libro  paulo  ante,  '  humanas 
niotura  loiiitrua  mentes.'  Heins. 

101  Ipsa  (juoque  immunis]  Virgil. 
Gcorg.  11.  '  Ante  Jovem  nulli  subige- 
bant  arva  coloni.'  Id  est,  regnante 
Saturiio,  antequani  mundus  esset  sub 
Jove.  Pont. 

102  Per  se  dubati  Kopiroc  5'  ecpepe 
^iiSiiipos  &povpa  AuTo^arrj  iroWou  re, 
Kol  6.<pQovov.  Hcsiod.  tpy.  Farn. 

101  Arbuteos  foetus]  Alii  leg.  Arbo- 
rcos  foetus:  ut  1.  xv.  Pythagoras,  ct 
Virg.  Georg.  i.  Fain. 

10.1  Rubetis]  Aspcris  ct  spinosis. 
Kubetum  autcm  dicitur  locus,  rnbis 
et  spinis  consitus.  H. 

106  Juvis  arbore  glandes]  Diccndiiin 
hif,  qnie  arbores,  qua;  planta;  quibus 
Diis  sacrjR.  Jovi,  quercus,  ilex,  ajs- 
culus,  Apollini,  lauriis,  oleaster,  hya- 
cinthus,  inyrica,  jiiniperus.  Marti, 
fraxinus,  gramcn.  Mintrvre,  olea. 
Veneri,  myrtus,  rosa.  Herculi,  po- 
puliis.  Baccho,  vitis,  edera,  folia  fi- 
ciis,  narcissus,  pampinus.  Plutoni, 
ciiprcssus.  Laribus,  allium.  Eunuv 
niddms,  alnus,  cedrus.  Gereri,  cro- 
cus. Proscrpiiiit,  narcissus.  Musis, 
palina.  Genio,  platanus.  Mercurio, 
porlulaca.  Pitlula  arborc]  Hoc  est, 
in  latum  patcntibus  ditiusa  raniis. 
Pont.      .)ovi»  arbore  glandes^  Qucrcn, 


Jovi  sacra,  uti  laurus  Apollini,  Her- 
culi populus,  Marti  fraxinus ;  sed 
Minervje  olea,  ut  habet  Avieni  fab. 
Farn. 

Fab.  IV.  Arg.  Postquain  Saturno} 
Aureae  aetati,  qua  Saturnus  regnavit, 
subnectitur  argeiUea,in  qua  regnavit 
Jnppiter,  qua;  ut  aurea  deterior,  sic 
est  jcnea  melior.  Primus  autem  om- 
nium Jnppiter  vcr  ilhid  aureje  aetatis 
pcrpetuuni  in  quatuor  tempora  com- 
mntavit,  Ver,  /Estatem,  Autumnuni, 
et  Hyemem.  Tumqiie  primum  calo- 
res  atque  frigora  aerem  iufestare  coe- 
penint,  ideoque  homines  antra  et  spe- 
luncas  pro  domibus  habitare,  atque 
agros  colere  coacti  sunt.  R. 

113  Saturno  tenebrosal  Fabulani  Sa- 
turni  a  Jove  exacti  ct  in  Tartara  de- 
turbati  lege  apud  Natalem  Comiteni 
II.  2.  Lactantium  vii.  13.  Macrob.  i. 
7.  Far7i. 

11-1  Sitbiitque  argent ea  proles]  Subiit 
cum  castigatioribus  restituendum,  ita 
sensu  postulante.  Rationem  Nolis 
ad  Epist.  VII.  reddidiuius.  Virg.  lib. 
vm.  '  hajc,  inquit,  limina  victor  Al- 
cides  subiit :  ha'c  ilium  regia  cepit.' 
Statius  Theb.  x.  '  subiit  ultricia  Ty- 
deus  Tartara.'  Horat.  Sat.  i.  9. 
'  Cum  gravius  dorso  subiit  onus.'  Val. 
Flaccus  1.  IV.  '  et  monstri  subiit  ab- 
sentis  imago.'  Lib.  viii.  '  lile  silct : 
tantus  subiit  ut  virginis  horror  :'  ubi 
perpciain  Barthius  subiit  vi.  Apud 
Virgilium  libro  ix.  in  vctcrrimis  co- 
dicibus  legitur,  '  Italiam  falls  petiit 
auctoribus.'  Sic  et  Pei  sius  aliique  : 
producitur  etiam  in  adiit,  rediit,  pe- 
riit,  abiit,  ct  similibus  postrcmasylla- 
ba  sequeute  vocali.  Jleins. 

115  Auro  deterior']  Xpinrey  uijTt  (pm)v 
(vaAiyKiov  ovn  vorina.  Hesiod.  tpy. 

117  Imrqiiales  autumrios]  Tcmperie 
et  teuipestate  incertos,  modo  calore 
a'sluautes,  modo  frigore  rigcntes ;  at* 
<pie  liinc  inorbidos.  F(ir«. 

121  Turn  primum  subirrc  domos]  Do- 
inus  in  Optimo  Florentino,  ct  priori 
Hair.burgcusi :    ut  rcpetitio  vcrsum 


MRTAMORPHOSKON    LIB,    I. 


:i333 


gratiorem  rcddat.  Deinde  in  odilcm, 
aliisqiic  inelioiis  notie  octo  aut  de- 
ceiii,  riticlw  corlice  tirga-,  nonjuncta  ; 
(tiain  j)rol>e.  Ileins. 

\'2't  Tiitia  post  iltnm]  Post  illus 
Beii)egi,'eriaiiiis,  Urbinas,  primus  Me- 
diceiis,  et  Noricus  :  id(iue  icctius.  Id. 

128  Vend' pijoris]  Mttalli  deterio- 
ris.  Optima  vena  ami  si  ad  mores 
referas.  H. 

129  Fugerc  pmlur]  "ClxeTO  juee  iri- 
(TTis,  6iC.  Tlicoj»nis.  Lege  et  Jiivena- 
lis  Sat.  sextam.  '  Credo  pndicitiara 
Saturno  rege  moratam,'  I've. 

133  QiKCijue  (liu  stcterant]  Tfirre  ;ue 
T7)v  aytfioiffiy  aKwcrtnov,  ^c.  Antiiol. 
a.  €(J  'Nrjas,  6cc.   Favn. 

135  Ceu  lumina  Svlis  et  cturte']  Frag- 
inentiim  Leodiccnse,  Neap.  Urbin. 
Bernegg.  et  qiiatnor  alii  ex  nieliori- 
I)us  auras;  ipiod  lex  Latiiiitatis  exigit. 
Vivianiis  ex  siiis  aura,  quomodo  unus 
Basileensis ;  sed  fnistra.  Ileins. 

1 38  Hum  est  in  viscera  terra''] '  Video,* 
iuquit  Sen.  Benef.  vii.  10. '  ferrnm  ex 
iisdem  tenebris  prolatum,  quibiis  ar- 
gentum  et  annim  :  nc  aut  instrunien- 
tum  in  cades  nintuas  deesset,  ant 
precium.'  Lege  et  ipsius  Epistol.  94. 
et  I'iin.  praafat.  '  Imus  in  viscera 
ejns,'  &c.  Farn.  Viscera  terrcel  In 
intitnas  terrce  partes  fodiendo  de- 
scensumest;  etscrutaricttperunt pro- 
funda terrarum. 

142  Quod  pugnnt  utrnquc']  Quis  non 
audivit  Philippi  Macedonis  a'rma  vic- 
tricia,  apyvpeas  \6yxa.s,  et  asinuni  au- 
ro  onustnni,  Graeciani  auro  ejus  non 
lerro  subactam  ?  Farn. 

144  Nun  hospes  ab  hospitc]  0^56 
^elvos  ^€ivoS6x'f>j  '^"■^  traipos  eraipo),  SlC. 
Hes.  epy.  citantur  lii  Nostri  poetas 
versus  a  Seneca  Beuef.  v.  15.  Farn. 

146  Imminet  exitio  vir  conjugis]Q\\?e 
rnuliercs  snos  viros,  et  contra,  qui  viri 
suas  niulierts  necaverint.  Hygin.  Fab. 

CCXL.  et  CCXLl.    Pu)lt. 

147  Lurida  tcrribilcs  tnisccni]  Ab 
etfectu  Juven.     Sat.  i.    '  Nigros  et- 


ftrre  ir.aritos,"  veneno  scilicet  fxtinc- 
tos.   Faiii. 

149  Jaccl]  In  nullo  pretio  est.  Et 
rirgo  Astran]  Id  est,  Justitia.  Vide 
(Jell.  XIV.  4.  I{.  Virgo  cade  madin- 
lis]    ABavdruv  ^(ra  <pvKov   Xtov,  trp^Xi- 

v6v     t'     Aj'CpWTTCl'S     AiSttlS     KOX       N«^€ff(r, 

Hesiod.  ipy. 

150  Asiraa  rdiiiuit]  AMrni  filin : 
Hesiodo  Jnvis  filia:  cur  \irg(>  finga- 
tiir,  et  grapiiicam  Juslitiir  imagincm 
gerat,  vide  apud  A.  Gell.  xiv.  4. 
Vide  qua?  ad  vs.  ,"300.  I.  viii.   Farn. 

Fab.  v.  151  Gigaiitas]  "Irras  tij  to 
irapa  rols  ttoitjtoTs  i.itfxvOfVfiei'a  ir(p\  twv 
yiyavTccv  ohrai  rhv  vofjiodirr)v  av'mf(j6at, 
irXtlaTov  oaov  SifcrrriKora  rev  (UuSottAo- 
CTui',  Kot  To?s  T^v  dA7)fl«ias  'ixvecnv  av- 
T~is  itn^aivnv  ai^wvura,  Philo  Jud.  I. 
de  Gigantibus.  Erant  aiilem  yyr/f' 
vils  Terra>  et  Coeli  tilii.  OweKa  77)? 
iyevovTO  Kal  a'lfiaTOi  OuAi'/xttoio.  Or- 
pbcus.  Vide  Claudiani  Gigantoma- 
chiam,  et  qu;v  citantur  a  nobis  in  Po- 
etico  Indice,  snb  titulo,  Gigantomacliia, 
Videantiir  et  Mythologi,  Hyginiis 
xxvni.  fab.  Apollodorns  lib.  i.  Ant. 
Liberalis  fab.  xxvm.  Gc.  Sabini/s, 
Natalis  Comes  vi.  21.  et  22.  quorum 
alii  interpretantur  Gigautes  fuisse 
rebelles,  seditiosos,  impios,  sacrile- 
ges :  alii  Tyrannos,  alii  ventos  Ty- 
plionas.  Oi)  fity  is  ayccva  eXdelv  to7s 
0fo7s,  aW  v$p'i<xat  fiiv  To-xa  ^s  rovs  vews 
avTtiiv  KaX  TO  eSr;,  &c.  Philostratus  1. 
V.  de  vita  Apollonii  cap.  G.  in  cujus 
Heroicis  lege  et  tit.  v.i.LTTf\ovpyvv. 
Pliilo  lib.  de  Gigant.  yi]S  jxiv  ytyovaai 
dvOpuTToi  ol  6iipevrtKol  twv  ddifxaros  tjSu- 
vS>v,  &c.  Josepluis  1.  I.  cap.  4.  re- 
fert,  progeniem  banc  fuisse  Angelo- 
rum,  sen  filiorum  Dei  cum  filiabus 
hominum  congredientium.  Fnrn.  (n- 
gaut(s,  terrigenre  dicti,  iitpote  e  terra 
geniti.  Fucrimt  iuimani  corponiiii 
granditate,  roborc  praevalido,  aspec- 
tu  horribili.  Vide  Crinit.  11.  11, 
Hier.  Magitim  i.  4.   Pout. 

152  Afftctusst  feruntl  Ktdi  ad  Amci . 


3334 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDH 


1. 1.  14.  Gigantes]  Gigantas  quatnor 
ex  antiquioribus,  de  quo  ad  Fastos  : 
sic  et  infra  lib.  v.  vs.  319.  restitui- 
mus.  Priidentius  Hainartig.  ex  co- 
dice  Piiteaneo  longe  antiquissimo, 
'  ftilmineos  cogens  ad  bella  Gigantas.' 
Martial,  lib.  vi.  '  Ipse  tuos  nobis  le- 
legas  licet  usque  Gigantas  :'  sic  libii 
meliores,  ut  et  apud  Claudianum  iv. 
Cons.  Honor.  '  olim  domitura  gigan- 
tas.' Neque  aliter  apud  Statiuni  non 
tino  loco;  et  apud  Lucanum  in  opti- 
iiiis  niembranis.  Plura  vide  ad  Fast. 
III.  439.  Heins. 

1.55  Excussit  subjectum  Pelion  Ossce'\ 
Suhjeelo  niulti  ex  vetustioribus  :  sub- 
jecto  Ossa  secundus  Palatinus  et  unus 
Bersiuanui :  optiinus  Tbuaneus  sub- 
jectum Ossa  :  unus  Palatinus  subjectum 
Pelion  Ossam :  codex,  quo  vir  optimus 
doctissimusque  Carolus  Sprotius  me 
donavit,  pro  diversa  lectione  exbibe- 
bat  subjectam  Pelion  Ossam.  Scribe, 
excussit  subjectam  Pdio  Ossam:  vel 
quod  in  uno  Ambrosiano  pro  diversa 
itideni  lectione  legebatur,  subjecto 
Pelio  Ossam.  Quidam  enim  poeta- 
rum  Pelion  Ossze  subjectum  ferunt 
t'uisse,  quidam  Ossam  Pelio  subjec- 
tam. Posteriorem  tamen  lectionem 
veriorem  duco.  Atque  ita  jam  con- 
jecerat  legi  deliere  vir  exactissimae 
eruditionis  noster  Gronovius  in  ()b- 
servationibus,  ex  illo  Virgiliano, 
'  'I'or  sunt  conati  imponere  Pelio  Os- 
sam.' Idem. 

1.57  Multo  nntorum  sanguine]  Unus 
Leidcnsis  jHtTi<«,  quod  arridet.  Mox 
pro  succ  stirpis  optimae,  nota;  Tbua- 
neus et  unus  Vossianus  ferw  stirpis. 
Idem. 

100  In  faciem  hominum]  In  forniam 
ct  iiguram  hunianani.  Sic  dicitiir, 
fades  maris,  facics  cadi,  iScc.  Adco- 
quc  omnis  externa  species  et  forma, 
oculis  exposila,  facies  appellatur. 
Ilinc  superficies. 

102  Scirvs  e  sanguine  natam\  Natns 
plerii{ue  meliores  :  mox  etiam,/»^i'n- 


tes  animo  et  dignas  Jove.  Heins. 

Fab.  VI.  Arg,  Qua  pater  ut  sum- 
ma]  Jupiter  cum  eorum  hominum 
crudelitatem,  qui  e  sanguine  gigan- 
tuni  nati  erant,  esset  contemplatus, 
ac  inprimis  tetram  Lycaonis,  Arca- 
dise  regis,  feritatem  perpendisset;  in 
universum  genus  humanum  est  coni- 
motus.  Quare  Diis  omnibus  congre- 
gatis,  et  consilium  suum  de  perdendo 
genere  hiimano,  et  quae  a  Lycaone 
mala  passns  erat,  exponit,  utque  il- 
ium in  lupum  commutaverit. 

165  Fada  convivia']  Tetra,  crudelia. 
Nam  Lycaon  Pelasgi  filius,  liospitio 
susceptos  non  solum  interficiebat, 
sed  etiam  convivis  comedendos  ap- 
ponebat.  Quod, cum  Jupiter  cogno- 
visset,  ejusque  domum  ingressus,  fac- 
ias insidias  comperisset ;  et  domura 
incendit,  et  Lycaonem  in  lupum  ani- 
mal rapacissimum  convertit.  R. 

167  Conciliumque  vocat]  De  duode- 
cim  consiliariis  et  assessoribus  Jovis, 
ut  censuit  antiquitas,  nonnihil  Tur- 
neb.  Adversarior.  xxv.  12. 

168  Est  via  sublimis]  Ccelo  pure  ac 
serene  tenues  quasdani,  et  veluti  Can- 
didas nubeculas,  ceu  lactis  longe  la- 
teque  profusi  copiam  intuemur  noc- 
turno  tempore,  a  qua  lactis  imagine 
circulus  ille  d  ya\aKrlas  sen  yaKa^las 
Gra^cis,  Latinis  '  circidus  lacteus,' 
Poiitis  '  via  lactea  '  nominatur.  Pont. 

169  Lactea  nomcn  habet]  De  lacteo 
cireiilo,  praster  phiiosopbos,  vide  Rla- 
crol).  I.  15.  de  somnio  Scip.  et  INla- 
nil.  astron.  i.  lib.  et  Hygin.  lib.  ii.  et 
Turneb.  Adv.  xui.  2.  Fain. 

171  Deorumnobiliuni]  Hoc  est,  cla- 
roruni,  <)ui  niajorum  gentium  Dii  ap- 
pellantur,  el  sunt  dnodecim  numero : 
quos  et  '  i)otentes  Crelicolas'  vocat. 
Cekbrantur]  Fre(|uentantur.  Valvi.^ 
upertis]  Januis  pateniibus.  Muret. 
Variar.  i.  17.   ii. 

172  Lekbrautur]     Kcdi   ad    Epist. 

XV.   11. 

173  Plehi  liahitat]    Habitant   Ham- 


METAMORPHOSI'.ON     LIH.    1. 


'diiil3 


burg.  unu8  Mediolan.  ct  uniis  Medic, 
ncc  longe  post  quistjue  jutrahant  pro 
paraOat  ex  incis  uiiiis,  uims  ileiii  ex 
INIcdiccis  :  (Hxi  puulo  ante,  lleinsius. 
I'lelig  habitat]  Plcbem  vocat  iDiilti- 
tiuiiiiciii  Deoiiiin  iiiiiioiiiii).  A  front e 
jiolentt's]  Iiitellifje  (|iu).s(l:iiii  nobiks 
Deos  iiiaditii  Imjiis  via-  habitare.  Vide 
Alexand.  ab  Alexand.  vi.  4.  et  ibid. 
Tiraqiiell.   I'ont. 

174  Ca'licoU/:]  Old  scilicet  iiiajo- 
runi  sunt  £;entiuin  :  Juno,  Vesta,  Mi- 
nerva, Ceres,  Diana,  Venus,  Mars, 
Mercurins,  Jupiter,  Neptunus,  Vul- 
canus,  A|)ollo.  Vide  Arnobiuni  lib. 
IV.  Fain. 

175  Si  verbis  audacia  detur']  Si  id 
assercre  andereni. 

178  Celsior  ipse  local  Sublimior  ca?- 
teiis,  ut  reges  sedere  solent ;  quo  fa- 
ciliiis  oonspiciatur  audiaturque  ab 
omnibus.  Sceptro  eburno^  Sceptra  ve- 
teruni  reguni  erant  liastilia,  aureis 
aereisve  bullis  ornata,  e  ligno  ant 
ebore.  2,KrjTTTpov  a  ffKrinTu,  innitor,  in- 
cumbo.  Pont. 

179  Concussit  terque  quaterque']  Sje- 
pius  coinmovit.  Crebra  enini  con- 
cussio  capitis  indignationeni  signifi- 
cat.  ft.  Terrijlcam  capitis]  Exprimere 
voluit  iliud  Homeri  Iliad.  A.  "^H,  koI 
Kvavtriaiv  in  6(ppvcn  vivcre  Kpovluv  'A,u- 
fipiatai  5'  Spa  x'*'^^"'  inf^paxravTo  &vaK' 
Tos  Kpartis  air'  adavdroio'  ix4yav  5'  t'Ae- 
\i^ev  ''OKvfiirov.   Farn. 

180  Casarieni,  qua  sidera  movit] 
^neid.  x.  'Annnit,  et  totiim  nutn  tre- 
niefecit  Olynipmn.'  Quod  Homeri- 
CUin  est :  ixeyav  (Kehi^fv  ''OAvfj.rroi'. 

183  Qua  centum  bi-acliia,  Sfc]  Cen- 
tum manns.  llnde  et  gigantes  Cen- 
timani,  a  centum  manibns,  vocantur. 
Alludere  autem  Poeta  videtnr  ad 
Briareum  gigantem  et  Cottuni  et  Gy- 
gen  illiiis  fratres,  quos  Hesiodns  in 
Theogonia  singulos  centum  manus 
Iiabiusse  ait. 

18t  An'^uipedum  captivo]  ApaKocrd- 
nroZii  fingnntur  gigantes :  ntrum  ab 
invisa  ilia  bominibus  tprnia?  au  ab 


incessu  supcrbor  an  quod  niiiil  rec- 
tum, nibil  snperuni  cogitarcnt,  totiiis 
vitie  eoruni  giessu  atque  processu  in 
interna  mercente  r  nt  Macrob.  Sa- 
turn. 1.  2U.  etCrinitus  ii.  II.  an  deni- 
qiic  ab  ambitionc  sinuusar  Natal. 
Comes  VI.  22.  lirachia]  K(Jttoj  t«, 
"RpidpiiLs  re,  TiryTjj  6'  inTfpi\(pava.  TtKj'a. 
Twj'  iKarhv  fitv  x^^P^^  ""■'  ^H-'^v  cdacrav- 
ro,  "AttAocttoi,  K((pa\a\  5e  kKa.aT(f  irtv- 
ryKofTa,  c\.c.  Hesiod.  Theogon.  de 
(jigantibus.  Vide  Hieron.  Magium 
lib.  I.  cap.  4.  et  F.  B.  V.  Sapient, 
cap.  2. 

187  Kerens  circumtonat']  Deus  est 
marinus,  sed  pro  Oceano  ponitur, 
qui  universam  circuit  terrani,  qua  or- 
bis  terra  patct.  R.  Circumsonat  or- 
beni]  Circumtonat  quatuor  veteres. 
Avienus  ora  maritinia,  '  Hie  salis 
JEgivi  tractus  tonat.'  Heins. 

188  Per  flumina  jura  Infera']  Per 
Stygem  paludem  juiat,  niortale  genus 
totutn  esse  perdendum.  Stygis  au- 
tem nninen  Dii  fallere  metnebant,  nt 
ait  Virg.  '  Dii  cnjus  jurare  timent  et 
fallere  numen.'  Quia  ipsa  Styx  con- 
jnratornm  contra  Jovem  Deorum,cum 
ilium  vincire  voUiernnt,  insidias  pa- 
tefecerat,  banc  illi  dignitatem  con- 
cessit, nt  Dii  jusjurandum  per  Sty- 
gem  sanctissimnm  haberent.  Pont. 
Per  fiumina  juro]  Vide  Metamorpli. 
II.  4.5.  Faim. 

190  Cuncta  prius  tentanda]  Tenlata 
ex  meornni  uno  revocandiun.  Versu 
proximo  tollunt  rh  est  optimus  Flo- 
rentinus  et  nnus  Ambrosianus.  Heiu- 
sius. 

192  Sunt  rustica  numina  Fauni]  De 
Faunis  agricolarum  Diis  lege  Natal. 
V.  9.  de  Nympbis,  earumque  generi- 
bus  cap.  12.  De  Satyris  cap.  7.  De 
Sylvanis  cap.  10.  Pont.  Semidei] 
Quaj  sit  pars  sincera  docet,  Semidei, 
et  Numina  ruris,  Dasmones,  Heroes, 
'AvSpwf  T)p(jiuiv  0f7ov  fivos,  01  KoXiovraL 
rjixiOfoi,  Hesiod.  i.  tpy.  Ciofanus  ex 
vet.  cod.  legit,  sunt  rustica  numinn 
Nympha:,  Faunique,  ScUyrique,  el  mont. 


3330 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDll 


Noster  in  Ibin:  '  Vos  quoqne  plebs 
superuni,  Faiiiii,  Satyriqne,  Lares- 
qiie,  Fliimiiiaqiie,  et  Nympha?,  Semi- 
deumque  genus.'  Quos  omnes  se  in 
montes  recepisse  credebant,  a  Jove 
monitos,  iit  sibi  a  diluvio  caverent. 
Farn. 

193  Nympha:'\  Diis  omnibus  Nym- 
pliap  qnivdani  erant  attributa;  ad  mi- 
nisteriutn,  Habnit  Jupiter,  nt  liic  vi- 
des.  Habnit  Neptunus,  et  Hesiodus 
illi  dat  quinquaginta.  Habuit  PIke- 
bus  Aganippidas  suaset  Aonias.  Ha- 
bnere  etiani  Deae,  ut  Juno  i.  yEneid. 
'  Sunt  niiiii  bis  septeni  piaestanti  cor- 
pore  Nyniphsc :'  ut  Diana  Venatri- 
ces;  Tlietis  Nereidas.  Pont. 

198  Lycaon]  Arcadia  tyranniis  :  de 
quo  vide  Apollodorum  lib.  iii.  et 
Nat.  Comitcm  ix.  9.  Farn. 

199  Confremuere  omiies]  Siniul  om- 
nes frcmuere  et  murmuravere,  faci- 
noris  immanitate  comnioti.  Confre- 
muere omnes}  Testati  sunt  asscnsum 
cum  indignatione.  Alibi  simpliciter 
pro  assentire.  Virgil,  x.  '  Talibus 
orabat  Juno,  cunctique  fremebant 
Ceelicolaj  assensii  vario  :  ceu  flamina 
prima,  Cum  deprensa  f Veniunt  silvis, 
ct  ceeca  volutant  Murmura,  venturos 
nautis  prodentia  ventos.'  Et  i.  M- 
neid.  '  Talibus  Ilioneus.  Cunctisimul 
ore  fremebant  Dardanidae.' 

200  I>t;)osn<7i<]  Ad  supplicium.  3/a- 
Kus  impia  savit]  Conjurantium  in 
Augustum,  quorum  meminit  Sueto- 
nius cap.  19.  neque  cnim  placet  in- 
telligerc  dc  Julio  Caes.  qui  conjura- 
tioni  non  superfuit.  Veposcunt]  Ad 
suppliciuni.  iEneid.viii. '  Regem  ad 
suppliciuni  pracsenti  Marte  repos- 
cnnt.'  Et  Alneid.  ii. '  Dardanid.e  in- 
fcnsi   pcenas  cum  sanguine  poscunt.' 

207  Substitit  ut  clamor]  Postcjuam 
cessavit  clamor,  Jovis  auctoritatc  co- 
bibitus.  R. 

208  SUenlia  rumpit]  Redi  ad  Art. 
I.  »2y. 

209  Curam  hunc  demittitc]  Dimit- 
tilt   tuni  niclioiibiis;  (piatuor  curum 


dimittite.  Sed  enim  apud  Virgilium 
jEneid.  vi.  '  in  regna  Lavini  Darda. 
nidai  venient ;  dimitte  banc  pectore 
curam  :'  sic  enim  bibliothecee  Leiden- 
sis  codex  :  mitte  hanc  de  pectore  curam 
vulgati.  Mox  malim,  Cui  tamen  ad- 
misso:  nam  nnus  Palat.  QuiP  tamen 
amismtm.  Heins. 

211  Contigerat  nostras]  Verisimile 
est,  Gentiles  mnlta  a  sacris  libris,  vel 
lectione  vel  auditione,  accepisse  :  vcl 
ctiam  a  Chaldaeis  ct  iEgyptiis,  inter 
quos  vixerant  Hebraei.  '  Quis,'  in- 
quit  TertuUianns  in  Apologetico  con- 
tra gentes, '  poetarum,  qnis  sophista- 
rimi,  qui  non  omnino  de  fonte  propbe- 
tarum  potaverit  ?  inde  igitur  philoso- 
phi  sitim  ingenii  sui  rigaverunt;'  et 
quaj  seqq.  cap.  47.  Deus  certe  ipse, 
uthabetur  lib.  Geneseos  xviii.  dicit, 
'  Descendam,  et  videbo  utrum  clamo- 
rem  qui  venit  ad  me,  opere  comple- 
verint,  an  non  sit  ita,  ut  sciam.' 
Farn. 

215  Minor  fuit  ipsa  infamia  veio] 
Ipso  vero  prapstiterit.  Heins.  Minor 
vero]  Majora  namque  scelera  et  plura 
ab  Jove  depreheusa  fuere  quani  fere- 
bantnr. 

210  Manala  transieram]  TVIaenalus 
autem  et  urbs  et  mens  est  Arcadice 
celebenimus,  aMaenalo  Arcadis  tilio 
denominatus.  R. 

217  Et  cum  Cylleno]  Cyllene,  qntc- 
quid  libri  veteres  disscniiunt.  Kv\- 
\T)vn  Graicis  est.  Heins.  Lyaei]  Mon- 
tis Arcadiaf,  cujus  rcgem  prolepticc 
nuncupat  poeta  Arcada  :  quum  Arca- 
dia postea  dicta  sit,  ab  Arcade  tilio 
Callistus,  quiu  filia  erat  Lycaonis. 
JVirn.  Et  cum  i'yllmc]  Mons  Arcadiai 
Mercnriodicatus  :  unde  ctiam  Cylle- 
nius  appcUatiir. 

218  Arcadvs]  Lycaonis,  Arcadiae 
regis. 

219  Crcpuscula]  Redi  ad  Amor.  i. 
.'>.  5.  Epist.  X.7. 

222  Discrimine  ttperto]  IManife.tto 
pcriculo. 

22.5   Uac  HU  placet  crpiriaiiia  veri] 


METAIvrORrilOSEON    MR.    I. 


3337 


Rerun  n\uncrosiii<;,  qnod  in  sccundo 
Mediceo  cxtal)at.  Ilcins. 

220  Missi  de  genie  Molossfi]  Vcter- 
rimiis  I'alatiiins  amicL  Lege  Amyci:  iit 
nomen  obsidi  sit  Aniyco.  Sic  *  Ophi- 
ouides  AiDyciis'  lib.  xii.  Passim  hoc 
nomen  occnnit  apud  poiitas.  Idem. 
Missi  de  gmte  Molossu']  Molossi  po- 
piili  sunt  E]>iri,  a  (|(iibiis  bcllo  victis 
Lycaon  obsides  acceperat,  qiionim 
uniim  jiigulavit,  ut  ipsum  Jovi  appo- 
ncret.  R. 

230  Quos  simul  impnsuit  mevsis]  Hoc 
Hyginus  lib.  ii.  tit.  Aictopbylax,  re- 
t'ert  de  Arcade  Calistonis  tilio,  cecsg  a 
Lycaone.  Venira  idem  in  fab.  170. 
narrat,  Lycaonis  filios  Jovtin  tenta- 
tiiros,  Deusue  esset,  cainem  liiuna- 
nam  cum  alia  mistani  ei  in  epulo  ap- 
posuisse.  Quod  itidem  tradit  Apol- 
lodorus  lib.  iii.  Natal.  Comes  ix.  0. 
scribit  Lycaonem  in  lupum  versum, 
quod  in  ara  Jovis  Lycasi  infante  mac- 
tato  bumauum  sanguineni  libaverat. 
Boccatius  rct'ert  Lycaonem  obsidem, 
a  Molossis  devictis  sibi  datum,  eo- 
rundem  legatis  lepetentibus  edendum 
apposuisse.  Aliter  Clemens  Alex. 
Adnionit.  ad  gentes.  Aliter  Pausa- 
nias  in  Atticis. 

233  Extdulaf]  Valde  ululat.  Ab 
ipso  CoUigit,  4c. ]  Quia,  inquit,  loqui 
non  poterat,  in  rabiem  actus  est, 
quam  ab  bomiiiibus  in  pecudes  trans- 
tulit.  R. 

235  Utiiur  in  pecudes"]  Multi  vete- 
res  Vertitur ;  quod  prajstat.  Lib.  xi. 
'  Inde  cruentatis  vertuntur  in  Orphea 
dextris.'  Lib.  vii.  '  Vertere  in  ^Ea- 
oiden,  caesosque  ulciscere  fratres.' 
Heins. 

237  Fit  lupus]  IMulti  multa  de  Ly- 
canthropis  Plin.  viii.  cap.  22.  Coel. 
Kljodig.  XXVII.  12.  Aug.  de  civit. 
Dei  xviii.  17.  et  18.  Miranda  sed 
non  credenda  Olaus  Magnus  xviii. 
45.  et  Cigogna  iv.  5.  Hier.  Magius 
IV.  12.  IJullingerus  ii.  adversus  Ma- 
gos,  29.  Boisbardus  de  Magia,  cap. 
0.  Furn, 


238  Vi(d(n(iu  ruUus]  VuHu  rectius 
nter(|iic  Lrfiirtensis,  secundug  Palat. 
et  Leidensis  unus.  Ihim. 

Fab.  VII.  Arg.  Occidil  unadomus'] 
Posteaquarn  Jupiter  exempio  Lycao- 
nis ostendit  quam  tetiis  ^cele^ibus 
int'ecti  sint  homines,  concludit  totum 
genus  humaiumi  pcnitus  esse  penlcn- 
dum.  Sicque  poiita  fabulam  cum  fa- 
bula  ac  mutationcni  cum  mutatione 
connectit.  Narraturus  enim  quemad- 
modum  lapides  a  Deucalione  et  Pyr- 
rha  post  tcrga  jacti,  partiin  in  mares 
partim  in  I'teminas  fucre  conversi, 
ante  describit  diluvium,  quo  genus 
humanum  fuit  extinctum.    Rtiph. 

241  Fera  regnat  Erinnys]  Plena 
sunt  omnia  scelerun).  De  Erinny- 
bus  fuse  Natalis  in.  10.  Ejedem 
sunt  Furia*,  Enmenides,  Eriiiuyes. 
Et  Gyrald.  Syntagin.  0.  Pvnt. 

214  Fars  voce  probunt]  Allusumvi- 
detur  ad  Curiam  Rornanam,  in  qua 
INIajorum  gentium  patres  sententiam 
dicebant;  Minorum  gentium  patres 
in  aliorum  sententias  pedibus  ibant, 
unde  pedarii  dicti.  Aul.  Gel.  in.  18. 
Furn. 

246  Est  tamen  humani  generis  jactu- 
ra]  Scribit  Plato,  omnia  hominuin 
causa  procreata ;  homines  propter 
Deos,  a  quibus  cognoscantur,  implo- 
rentur,  et  colantur.  Pont. 

249  Pop^ilandas  tradere  terras]  Gen- 
tes quatuor  scripti.  Heins. 

255  Tolusque  urdesceret  axis]  Lon- 
gusque  ex  melioribus.  Infra  lib.  vi. 
*  Inficere  ingeuti  longuin  curvamine 
ccelum.'  Sic  ctapud  VirgiliumGeorg. 
111.  '  resonant  sylva;que  et  longus 
Olympus:'  ut  in  omnium  vetustissi- 
mo  codice  Mediceo  scriptum  otfendi. 
Idem. 

256  Esse  quoque  in  fatis]  Deflagra- 
tioiiem  inundi  futuram  (inquit  Lac- 
tantius  lib.  de  ira  Dei  cap.  23.)  vati- 
cinata  est  Sibylla  his  vcrsibus :  Kai 
iroTf  T^jf  6pyr)v  6fhi>  ovk  (ti  itpatvovra 
'AA.A'  i^ffxfipidovra,  koX  f^oKvovra,  re 
ytvvw  'Aydpumuv  S,iTa(Tav  \nt'  ifiirfniafiov 


3338 


NOTiE   VARIORUM   IN    OVlDlI 


ir^ffovTOjSubjicitque  ibidem  treshosce 
Ovidii  versus.  Quod  et  Seneca  prae- 
scivit  Consolat.  ad  Marciam,  sub  ipsa 
calce  libii :  '  Cum  tempiis  advenerit, 
quo  se  mundus  renovaturns  extinguat, 
&c.  et  omni  flagrante  materia  uno 
igne  quicquid  unncex  disposito  lueet, 
ardebit.'  Idem  Natural.  Qnaestio- 
num  lib.  iii.  28.  *  Qua  ratione,  inquis  ? 
Eadem,  qua  conflagratio  futura  est. 
Utrumque  sit,  cum  Deo  visum  ordiri 
meliora,  velera  finire.  Aqua  et  ignis 
terrenis  dominantur.  Ex  his  ortus, 
et  ex  Lis  interitus  est,'  &c.  Farn. 

260  Genus  tnortale]  Annon  jure 
summo  res  suas  repetitum  veniant 
SS.  Patres,  Justinus  Martyr,  i.  apol. 
Lactantius  lib.  ii.  de  origine  erroris, 
alii ;  mcritoque  arguant  Ethnicos  fur- 
ti  simul  et  adullerii  ?  '  Qui,'  ut  ait 
Tertnllianus  Apologetico  contra  gen- 
tes,  cap.  47.  '  nostram  banc  paratu- 
ram  suis  opinionibus  ad  fabulas  et 
philosophicas  sententias  adulterave- 
runt,  et  de  una  via  obliques  niultos 
tramites  et  inextricablies  sciderunt.' 
Qujecunque  enim  fando  audierant  de 
"universali  ilio  diluvio  Noetico,  A. 
Miindi  1656.  deferunt  ad  diluvium 
singulare  quod  contigit  in  Tliessalia 
A.  Mundi  1437.  regnante  ibi  Deuca- 
lione,  qui,  ut  liabet  Arrianus  lib.  ii. 
rerum  IJitliynicarum,  in  editos  mon- 
ies cum  suis  confugit.  Sed  audi  Lu- 
rianum  in  lib.  de  Uea  Syria  refercn- 
temquir  tradidcrint  Gr:vci:  v^ptaral 
Kapra  46i>re^,  adf/iKTra  epya  eTrpatrtroj', 
&CC.  '  Injnrii  ntiqiie  ntfaria  perpetra- 
runt  opera,  \c.  quan)obrem  maxima 
illos  consequuta  est  calamitas.  Tel- 
lus  enim  multam  aquam  effudit,  im- 
brcs  mugni  fuerunt,  fluniina  solito 
majora  decurrerunt,  mare  ascondit 
altius,  eo  usque,  duni  omnia  aquis  in- 
undarentur,  atque  omnes  porirent, 
Deucalion  solus  liomiiium  .snpirfiiit 
in  sccundam  gcnerationem,  |)ietalis 
gratia,  A  ream  quippc  magnan),  Aap- 
vaKa  fifyd\r)u,  cimi  uxore  ct  liberis 
ascendil,  mm  ipso  feras  et  pccudcs, 


bina  ex  uno  quoque  genere,'  &c.  Qni- 
bus  adde  quod  refert  Plutarchus  lib. 
de  solertia  animalium  :  '  Columbam  e 
Deucalionis  area  emissam  nunciam 
fuisse  tenipestatis,  cum  rediret ;  se- 
renitatis,  cum  evolaret.'  Videatur  et 
Berosus  et  Justinus  lib.  ii.  Farn. 

262  Proti7ius  Mollis,  !fc.]  De  gene- 
ralibus  et  provincialibus  eluvionibus 
copiose  Laelius  Bisciola  Horar.  sub- 
seciv.  tom.  i.  1.  19.  cap.  13.  De  pro- 
vincialibus Justin,  lib.  ir.  Aristot. 
meteor.  2.  Orosius  lib.  i.  cap.  9.  Au- 
gust, de  Civ.  Dei.  Isidor.  xiv.  22. 
JEoliis  antris]  j?ineid.  i.  '  Nimborum 
in  patriam,  loca  foeta  furentibus  aus- 
tris,  jEoliam  venit,'  &c. 

268  Utque  manu  lale]  Manu  lata 
meliores.  Versu  proximo  hinc  densi, 
non  et,  optimus  Florent.  Neapol.  pri- 
mus Vaticanus,  et  secundus  Medi- 
ceus.  Paulo  ante  ruit  unda  capillis, 
pro  fluit,  prior  Erfurtensis ;  quod  se- 
quor :  nisi  pluit  reponendum.  Heins, 
Pendentia  nubila  pressit]  \'erbum  pres- 
sit  aquarum  descendentium  copiam 
exprimit.  Veluti  spongia  ebria  com- 
pressa,  nubes  aquam  fundebant.  Pont, 

270  Nuntia  Junovis]  Pluvias  siqui- 
dem  deniintiat,  quae  in  a'ere,  quern 
Juno  suo  nomine  designat,  concipi- 
untur  :  sen  (juoniam  e  nubibus  fiunt, 
quibus  Juno  pra^est,  ut  Scrvius  ait. 
De  causis  Iridis  multa  Seneca  Quapst. 
Nat.  1.  3.  et  seqq.  Coplius  Rliodig, 
XXII.  30.  Pont.  Varios indtita colores] 
Virgil.  IV.  '  Mille  trahens  varios  ad- 
ver.so  sole  colores.'  Kationem  pby- 
sicani  coufirmat  Hesiod.  Qeoyov.  p. 
780.  Tlavpa  5e  ©avuavros  Qvyajrip  ird- 
5a$  wKta  "^Ipis,  '^■yytXii)  iruKuTai  in 
evpta  vcDto  BaXdvaris,  'Oir-irdr'  tpis  koI 
ve^Kos  if  adapoLTotcrtu  uprjTai,  et  quae 
seq(|. 

272  Dcplorata  colonis]  Coloni  rec- 
tins  Neapol.  Bernegger.  et  unus  Me- 
diccus.   Ilcins. 

275  Cccrulcus  fraler^  Neptiini  pe- 
riphrasis. Auxiliaribus  undis]  Auxi- 
lium  aifcrcutibus  ad  perdcudum  ge- 


METAMORPHOSEON    LIU.    I. 


3:339 


nus  liumantini. 

279  Donws]  Pontes.  Vide  vs.  .571. 
iufr.  l\lolc  remota]  Obico  (iiiocunqiie. 
Furn.  Mole  remota]  '  Moloniquc  et 
inontes  insiipcr  altos  Imposuit;  re- 
gemque  dedit,  qui  fu;dcre  certo  V.t 
preinere,  et  laxas  sciret  dare  jiissus 
liabenas.' 

280  Tolas  habcnas]  Translatio  ah 
equis  sumpta,  qui  habenis  inhibcu- 
tur. 

281  Fonlibus  orarclaxanf]  Fontium 
exitus :  qui  et  in  Huviis  ostia  dicun- 
tur.  Aditus  domornm  ct  liinina  etiam 
ora  dicuntur  :  uti  partes  doinus,  mem- 
bra Plinio  vocantur.  jllneid.  vi.  *  nee 
enim  ante  dehiscent  Attonitai  magna 
ora  domus.' 

283  Ipse  tridente]  Hinc  terra?  mo- 
tus  et  cum  bis  ehiviones  elicit :  bine 
ivoaiyaios,  et  (voffix^oov,  a  Pootis  dic- 
tus,  Farn. 

284  Motuque  vias  patefecit  aquai-um] 
Sinus  cnm  Erturtano  altero  et  uno 
Leidensi :  idque  ex  veteri  codice 
<]uoque  annotarat  Gruterus.  Mox  pro 
pressteque  latent  turres  rectius  apud  Se- 
iiecam  1.  iii.  cap.  27.  Nat.  Quaest. 
pressaque  labant  legitur.  Ileins. 

292  Omnia  ponius  erat]  Erunt  me- 
liores  :  et  mox  supra  segetes,  non  su- 
per. Idem. 

■  296  Summa  pisccm]  '  Pisciimi  ct 
summa  genus  ha^sit  nlmo,  Nota  qua; 
sedes  fuerat  columbis,'  <!vc.  Horat. 
Od.  I.  2,    Farn. 

297  Si  fors  tulit]  Si  casu  evenit. 
jR.  Sic  Mss.  uterquesubscribit  Mure- 
to,  1.  XVI.  var.  lect.  c.  9.  et  tux<».  Cic. 
'  si  t'orte :'  male  vulgo  legitur,  sic  fors 
tulit.    Farn. 

300  Phocce]  A  Latiuis  vituli  marini 
appellantur.  Plin.  ix.  8.  I'hoca;] 
liedi  ad  Ep.  x.  vs.  87. 

302  Nereides]  Nyniphae  sunt  mari- 
nae,  a  Nereo  patre  appillata*. 

303  Agiiataquc  robova]  Impulsa  lig- 
na  ac  truncos  percutiiint. 

304  Nat  lupus]  '  Ingeniosissimus 
ille  poetarum,'  inquit  Senec.  Nat. 


QuKst.  III.  27.  '  egregie  et  pro  mag- 
iiitudinc  rci  tlixit,  Omnia  pontus 
crant;  <lcerant  i|iiO(|iie  littura  pontu  ; 
nisi  tuntum  inipetuni  iuL'enii  et  ma- 
teria; ad  pueriits  ine|)lias  reduxisset, 
Nat  lupus  inter  oves,  fulvos  vebit 
nnda  leones.  Non  est,'  inijuit,  '  res 
satis  sobria  lascivire  devorato  orbe 
terraruni,  isic.  iMagnifice  base,  si  non 
curavit  quid  oves  et  lupi  faciant.' 
Spero  me  habere  (juo  nostrum  ab  hac 
sngillatione  asscratn  ;  idque  principis 
poetarum  exemplo.  Necjue  enim  hie 
(alibi  t'orte)  lascivit,  sed  serio  et  so- 
brie  curat  quid  agat  lupus  inter  oves; 
ut  qui  salutis  suvc  satagat  non  respi- 
ciens  pra;dam,sibi  prospiciat  rapinae 
utique  immemor.  Virgilius  Georg. 
III.  in  hypotyposi  dirae  et  omnia  po- 
pulantis  pestis,  post  tauros,  equos, 
sues,  homines,  hostias  hie  abreptas, 
adjicit  et  feras,  rapina-  pras  languore 
immemores,  |)romiscue  inter  assuetas 
prxdas  obamhulare  :  '  Non  lupus  in- 
sidias  explorat  ovilia  circuin,  Nee  gre- 
gibus  nocturnus  obambulat  :'  quare  ? 
'acrior  ilium  Cura  domat:  timidi  da- 
mae  cervique  fugaces  Nunc  interque 
canes  et  circum  tecta  vagantur. ' 
Farn. 

305  Fulminis  apro]  Utrum  ab  exer- 
tis  ntrinqne  dentibus  fulminis  cuspi- 
dcs  relerentibiis?  an  quia  ut  fulmen 
'obliqua  pr;estringit  lumiiia  flamma?* 
Sic  et  aper  '  obliquo  hilrantes  dissipat 
ictu,'  viii.  344.  El  5e  nKaylwi  to7s 
oSovai  diyoi  tuv  kvvcov,  rb  rpixcDixa  ewe- 
</)A«|€.  Pollux  v.  12.  Vide  viii.  389. 
Far. 

300  Crura  7iec  ablato,  Sfc]  Scio  esse 
qui  alato  legant :  quod  nobis  taraen 
non  probatur.  Praiscrtim,  cum  ut 
reote  in  suo  codice  notaverat  Grute- 
rus, ipse  auctor  I.  11.  hiijus  operis,  ita 
locutus  sit.  De  Europe  uenipc ; 
'  pavet  hii'c  ;  litusque  ablata  relictuni 
Rcspicit.'  Ita  liic,  '  cfivo  ablato,' 
niannis,  ncnipe,  Huctibus.  Heinsius. 
Ablato]  Celcritate  pedum  subducto. 

S07  Ubi  sistere  possit]  Detur  primus 


3340 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVinil 


Mediceiis,nnu8  Palat.  et  Boiioniensis. 
Virgilins  j^neid.  in.  '  Incerti  quo 
fata  ferant,  ubi  sistere  detur.'  Alter 
praeterea  Mediceus  ex  veteninio  ex- 
emplar! descriptus  siderc ;  quoniodo 
jam  ante  conjeceram:  sic  optimi  pas- 
sim scriptores ;  nisi  quod  obstare  Vir- 
gilianus  videtur  locus.  Noster  1.  ir. 
632.  ex  scriptis  codicibus:  '  Inter 
aves  albas  vetuit  considere  corvum.' 
Horatins  Sat.  i.  8.  '  Ast  iniportunas 
volucres  in  vertice  arundo  Terret 
fixa,  vetatque  novis  considere  in  hor- 
tis.^  Sed  et  ipse  Maro  lEn.  \i.  de  co- 
lumbis: '  ToUunt  se  celeres,  liquidum- 
que  per  aera  lapsa;  Sedibus  optatis 
gemina  super  arbore  sidunt.'    Heins. 

310  Novi  Jiuctus}  Magnaj  undte  et 
inusitati]e,  et  iiunquam  antehac  ibi 
visas. 

313  Separat  Aonios,  ^-c]  Topogra- 
phia  et  loci  descriptio.  Montem  enim 
Parnassum  describit,  in  cnjus  cacu- 
men,  sua  altitudine  ab  undis  tutum, 
Deucalion  et  Pyrrba  se  receperunt. 
Phocis  regie  est  inter  Bceotiam  et 
Atticam,  a  Phoco  denominata,  in  qua 
mens  Parnassus  duobus  coUibus  emi- 
nens  conspicitur.  Ab  Actais  ari-is'] 
Ab  Attica  regione,  quai  dim  Actaea, 
ab  Skttj,  littus,  dicta.  R.  Sepnrut  Ao- 
nios]  Hypallage  :  Aonia,  id  est,  Boe- 
otia  separat  Pbocenses  ab  Atticis. 
Farn. 

315  Latus  campus  aquarum]  Meya 
KaTrfxa  eaKdcraris,    Kedi  ad  vs.  41.  h.  1. 

31 G  Petit  arduus  astra]  Duobus  ca- 
cuminibus  tendit  in  altum  sidera  ver- 
sus: quorum  ununi  (ut  Herodot.  lib. 
VIII.  ait)  Tithoreuni,  alterum  Hyam- 
peum  vocant:  Loc  PboEbo,  ilUid  Bac- 
cho  sacrum.    Pont. 

318  Hie  uhi  Deucalion']  Deucalion 
Promethei  filius,  vir  integer  ac  pius. 
Vide  Hygin.  Fab,  cMii. 

:iiJO  Conjcidas  Nymphas]  Nymphas 
•intri  Corycii:  quod  et  ipsuni  dictum 
a  Nympha  Corycia,  ex  qua  Apollo 
gcnuit  Lycorum,  a  quo  urbs  nominata 
est  Lycorca.     Pausanias  in  Phocicis, 


ot  Dclphici  dicti  Lycores.  Schol. 
ApoUon.  II.  713.  atque  bine  Lucianus 
in  Tinione  ait,  arcam  appulisse  ad 
Lycorim  montem.  Numina  mantis] 
Numina  regionis,  Indigetes,  et  Deos 
Topicos  salutarc  atque  adorare  adve- 
nis  moris  erat.  Numina  montis  adorat] 
Adorant  meliores:  et  mo\  mettientior 
Deoi'um  vel  Dearum  iidem,  non  reve- 
rentior:  sic  '  metuentior  undte'  Epis- 
tola  Herus.  Noster  Fast.  vi.  de  Nu- 
nia, '  quo  non  metuentius  ullum  Nu- 
niinis  ingenium  terra  Sabina  tulit:' 
quomodo  et  *  metuens  pericli'  apud 
Maronem,  iEn.  v.  '  metuens  Divum 
matertera'  apud  Persium,  '  et  me- 
tuens natura  mali'  apud  Severum  in 
^tna,  et  '  rixarum  metuens  Gratia' 
apud  Horatium  Od.  in.  19.  et  '  me- 
tuens alterius  viricastitas'  Od.iii.24. 
et  '  iutuii  metuens  mens'  Sat.  ii.  2. 
'  virgae  metuens  Achilles,'  Juvenali 
Sat.  vii.  '  metuens  domini  Roma' 
Lucano  1.  vii.    Heins. 

321  FutidicanKjue  Themin]  Terrae, 
quse  prima  tenebat  oraculum,  succes- 
sit  Themis,  huic  Apollo.  '  Cum  legna 
Themis  tripodasque  teneret.'  Lucan. 
V.  81.  et  quae  nos  ibi :  '  responsa  The- 
midis  priora  Delphis,'  Sidonius  9. 
Carm.  'Spiiitiis  elementorum,'  inquit 
Am.  Marcelliniis  1.  ii.  '  et  potestates 
substantiales  suppeditant  nobis  divi- 
nandi  niunera  et  verba  vaticina,  qui- 
bus  nunien  pr^esseTliemidis  dicitur: 
quam  ex  eo  quod  fixa  fatali  lege  de- 
creta  praescire  fas  sit  in  posteium, 
(juae  reddfifva.  sermo  Orapciis  appcUat, 
ita  cognominatam,  in  cubili  solioque 
Jovis  Theologi  veteres  collocarunt.* 
Ovid.  Metaui.  vii.  7(i().    Farn. 

325  Et  siiperesse  virum]  Videt  cum 
iisdcm  melioribus.    Heins. 

328  Aipiilonc  rcmolis]  Ab  A(|nilonc 
depulsis.  Est  cnim  Aquilo  ventus 
nubiia  dissipans,  ac  serenitatcm  in- 
ducens.   Ii. 

331  Mukii  aiiuas]  TFiicid.  i.  '  Et 
mulcere  dedit  lluctus,  et  tollerc  vtu- 
tos.'    Quod  ex  Homer.  Odyss.  K.  21. 


METAMORPHOSEON    LIU.    I. 


3341 


Ke7vov  7ckf>  Taftiriv  iyf/xtav  irolr}fff  Kpo- 
piuy,  'Hixiv  ■irav4fi.(vat,  i/5'  ipvifxtv  iv  k 
idfAriffi. 

332  Jnnato  tnurice'\  Ingcnitis  miiri- 
oibus  :  vel  gerentcin  hiimeris  ingf  iii- 
tos  sihi  imirices  et  conchas.  Est  aii- 
teni  niurex  concha  ex  ciijus  sanguine 
pnrpiircus  conficitur  color. 

333  Carukuni  Tritona^  Can'uleos 
concinniiis  sit,  ut  ad  hunieros  rcfera- 
tnr.  INIox  pro  conchaque  sojinnti,  coti' 
chceqiie  nonnnlli.  Naugerius  et  Vivia- 
nus  sonaci  ex  suis  notant ;  neque  ali- 
ter  CalandriE  Vaticana  Exccrpta.  Re- 
spcxit  liKc  Nasonis  Apukins  Metam. 
1.  IV.  '  Jam  passim  maria  pcrsultan- 
tes  Tritonum  catcrvaj,  hie  conclia 
sonaci  leniter  buccinat,  ilie  serico 
tegmiue  flagrautiae  Solis  obsistit  ini- 
mici.'  Idem  1.  viii.  '  attritum  den- 
tinni  sonacem' de  apro  dixit.  Vide 
Notas  Amor.  ii.  G.  23.  Heins,  Con- 
chaque sonunti~\  Beroaldus  legendiim 
censet  sonaci.  Ex  opinione  et  reli- 
gione  veterum  interpretandum  cen- 
set Tiirneb.  ii.  21.  crcdentium  Trito- 
nem  Nejttuni  biiccinatoreni  canoro 
immanique  clamore  aquas  increpare 
et  tanquam  auritas  vocare,  quit  ejus 
imperio  consueverint  parere. 

330  Turtilis,  «^f.]  Retorta  in  latitu- 
dinem.  Qute  turbine  crescii]  Uuie  ab 
ore  angusto  incipit,  et  in  aniplum  de- 
sinitad  turbinis  simititudinem. 

337  Qua  in  medio  concepit  ubi  aha 
■ponto'l  Tolle  rh  in  ex  auctoritate  co- 
dicum,  et  ex  quatnor  libris  repone 
concepit  ut.  Heins.  Concepit  ubi  aera] 
Postquani  inflari  ca-pit.  In  medio  pan- 
to'] Quo  possit  cominodius  ex  omni 
parte  a  marinis  tUutibus  velut  ani- 
inatis  exaudiri. 

33S  Ulroque  jticentia}  Sole  orients 
et  occidentc,  universe  deni<iue  terrae 
marisque  tractu.    Fain. 

340  Cccinit  rectssus]  I  mo  receptus 
cum  secundo  Palatiuo,  codice  Langii, 
et  Berneggeriano,  attpic  adeo  cum 
excerptis  Calandrir.  Sic  et  Trist. 
IV.  9.  ex  tide  optimorum  codicum 


cane  Musa  receptus  est  reponendum. 
Heins. 

34G  Nudata  cacumina]  Foliis  privata 
atque  spoliata.  R.  Postque  diem] 
Post  multos  dies,  tcrapns  iongiim : 
annum  scilicet,si  Noeticum  intelligas 
Diluvium.    Fam. 

347  Limumque  in  fronde]  Oblimatze 
et  lutulcnta:  relinqnebantur  frondes 
arborum,  propter  aquam  per  alluvio- 
nes  et  colluviones  necessario  turba- 
tam  foedatamque. 

349  Desolatas  terras]  Destitutas  ho- 
minibus  et  animantibus.  R.  Desola- 
tas terras]  Virgil,  xi.  '  ingentes  et  de- 
solavimus  agros.' 

351  Soror]  Patruelis,  non  germa- 
na;  tilia  scil.  Epimethei  ex  Pandora, 
uli  et  Deucalion  erat  Promethei  fi- 
lius,  ex  Asia  iixore  :  nterque  autem 
Prometheus  et  Epimetheiis  filii  erant 
Japeti.  Fam.  Soror]  Item  et  t'rater 
pro  patruele  Epist.  Heroid.  viii.  28. 
Quod  ex  fragment.  Pacuvii.  '  nam 
nie  aequum  est  frui  Fraternis  arn)i«, 
mihiqiie  adjudicarier  Vel  quod  pro- 
pin()iius,  vel  quod  virtute  a'mulus.' 

352  Patruelis origo]  Deucalion  enim 
et  Pyrrlia  patrueles  fuerunt.  Nam 
Japetus  duos  sustulisse  tilios  dicitur; 
Pronietheum,  qui  Deucalioneni,  et 
Epimetlieum,qui  Pyrrhaui  genuit.  R. 

353  Ipsa  pcricula]  Validissimum 
vinculum,  nature  sortc,  cognationis 
lege,  conjugii  toedere  firmius:  avfciyd 
'yap  Kal  exfliVroi'S  d  Koivbs  (p60oi.  Arist. 
Polit.  V.    Fam. 

355  iN  t>j>-  duo  turba  sumus]  Est  quod 
infra  dicit :  '  Nunc  genus  in  nobis 
reslat  mortale  duobus.' 

357  Ftiamnuin]  Sic  Neapolitanus. 
Heins. 

358  Qnis  animus,  miseranda,  foret] 
Quid  animi  unus  Vossianus  et  unus 
meus  cum  Naugerii  codice  et  mar- 
ginc  editionis  Gvyphiana^ :  primus 
Vaticanus  Quid  animus;  proxime  ve- 
rum,  Epist.  Canaces, '  Quid  niihi  tunc 
uuimi  censes,  germane,  fuisse?'  Met. 
V.   '  Quid  uiihi  tunc   aniuii  luisers: 


3342 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


fuit?'  Lib.  VII.  '  Quid  mihi  tnnc  ani- 
mifuitP  an  quod  debnit  esse?'  Lib. 
XIV.  '  Quid  milii  tunc  animi  (nisi  si 
tinior  abstulit  oninem  Sensum  ani- 
mumque)  fuit?'    Idem. 

361  Si  te  quoque  pontus  haheref]  Te 
modo  rectius  nonnulli :  et  possim  niox 
pro  possem.   Idem. 

363  Paternis']  Prometlieus  fingitur 
hominura  imagines  e  Into  finxisse,  at- 
que  has  igne  ccelitiis  surrepto  ani- 
masse;  vel  quia  ludes  homines  ad 
civilem  vitam  revocarit,  artibusque 
inventis  instruxerit ;  an  quod  primus 
arteni  invenerit  statuas  et  simnlaclua 
fingendi.  Lactantius  div.  inst.  de 
orig.  II.  Paternis]  De  Prometiieo 
multi  multa.  Attins  apud  Scriver. 
'  nnde  ignem  niortalibns  Divisse  cluet 
doctu'  Prometheus  C'lepsisse  dolo, 
pcenasque  Jovi  Fato  expendisse  su- 
premo,' Quod  Cicero  Tusculan. 
Qneest.  ii.  ita  reddit:  '  Veniat  .Es- 
chylus,  non  poiita  tantum,sed  Pytha- 
goras; sic  enim  accepimus :  quomodo 
fert  apud  eum  Prometheus  dolorem, 
quern  accepit  ob  furtum  Leninium, 
nnde  ignis  lucet  niortalibns  clam  di- 
visus  ?  eum  Prometheus  doctus  clep- 
sisse  dolo,  pcenasque  Jovi  fato  expen- 
disse supremo,'  ct  quae  seqq.  Adi 
iEschyl.  Fab.  i.  Prometh.  'E^fvpfv 
ypafjLfj.iruv  avvBio'ds  XlpofirjOfvs.  Tzetz. 
Chiliad,  vi.  histor.  82.  irep)  rov  TSpofxrj- 
6(us,  ubi  inter  alia  :  "lis  vovs  6  irpofiov- 
\6Taros  6  npofxriOevs  vTrdpXfi,  Thv  vovv 
rhy  v(TTep6Pov\oi'  XtytS'  'Ewifj-T^Oea.  Adi 
et  He.siod.  et  alios.  De  Prometbeo 
vincto  invenies  p.  3094.  vs.  40. 

366  Exempla  manemiis]  Exempla- 
ria.  '  Comoediain, '  inquit  Plinius 
1.  VII.  Epist.  '  ad  exemplum  veteris 
Comccdia;  scriptam  tarn  bene,  nt  esse 
qnandoque  possit  exemplar.'    Farn, 

368  Per  sacras  sortes]  Per  oi  acula 
ct  Deoruni  rcsponsa.  Turneb.  v.  21. 

309  Cepliisida.s  undds]  Ccpliisus 
IJocotia;  Huv.  Dclphos  |)ra>terfliicns. 
Lucan.  in.  177.  '  ((uos  iuipiger  ambit 
Fatidica  Ccphissos  aqua.' 


370  Et  nondum  Uquidas,  sed  Jam] 
Optimus  Thuau.  Ut  nondum :  unus 
Medic,  sic  jam.  Lege,  quomodo  sibi 
quoque  videri  corrigendum  esse  ad 
me  perscripsit  eruditissimus  Grono- 
vius,  '  Ut  nondum  liquidas,  sic  jam 
vada  nota  secantes.'  Heins.  Ut  non- 
dum liquidas']  Nondum  puras,  sed  limo 
turbidas.  Vada  nota  secantes]  Sed  jam 
alveos  sues  tenentes ;  neque  enim 
ripis  egrediebantur.  Secantes]  Redi 
ad  p.  3092.  v.  16. 

371  Libatos]  Sic  Eurip.  Ion.  a  v. 
116.  'AAA',  S>  *oi)3ou  £^€\<po\0€pairei,  Ths 
Ka(TTa\lai  apyvponSfli  Baivere  Slvas' 
Kadapa7s  S«  Spoaots  'A<pvSpavdiJ.fvoi,  areU 
XfTf  vaovs.  'S.rofi.a  r'  fii(prifj.ov  (ppovpur' 
a.yae6v.  Quod  etiam  Virgil,  attingit 
iEneid.  iv. '  Die  corpus  properet  flu- 
viali  spargere  lympha. '  Liquores'] 
Aquae  vivae,  id  est,  fluentis  et  Themi- 
di  sacrae  aspergine  se  lustraverunt. 
Farn.  hide  ubi  libatos,  Sf-c]  Themidi 
sacer  erat  ille  amnis.  Antiqui  templa 
ingressuri,  Deosque  precaturi,  prius 
se  aqua  aspergebant  et  lavabant. 

374  Pallebant  musco]  Ita  constan- 
ter  libri  veteres.  Accedo  tamen  re- 
ponentibus  squaUcbant :  sic  '  squallere 
situ,'  et  similia  :  sed  apud  Val.  Flac- 
cum  1.  I.  775.  '  Sordidiis  et  nmlta  pal- 
lens  ferrugine  taurus:'  ubi  tamen 
squallens  pari  modo  censeo  reponen- 
duni.    Hcins, 

376  Pavens  dedit]  Quasi  praesentc 
numine,  horrore  quodam  perfusi  et 
venerabundi.    Pont. 

381  Sortemque  dedit]  Responsum 
oraculi;  ut  modo  vs.  368.  Discedite^ 
Ritu  sacro  atque  ex  more  auguruni. 
Templo]  Teniplum  enim  est  locus  au- 
guris  nianu  vel  litiio  dcsignatus. 

382  i'clate  caput]  Volalicapite  Deos 
adorabant,humiles  se  et  indiguos  con- 
fessi,  aut  vcriti  nc  tpiid  niali  ominis 
sacra  interturbaret.  Plutarch.  Rom. 
Qua'st.  X.  ct  llelcnus  /Fneid.  iii. 
*  Purpureo  velare  comas  adopertus 
amictu;  Ne  (|ua  inter  sanctos  ignes 
in  honore  Dcorum  Hoslilis  facies  oc- 


METAMORPHOSEON    LIB.    I. 


3343 


currat  et  omina  tiirbet,'  ct  qua*  nos 
ibi.  Rt  fdale  aiput]  Virs^.  /iirmnl.  iv. 
'  Tiujiie  ipsa  pia  tefjc  tcmi)ora  vitta.' 
Cinctasque  resolvite  testes]  Virg.  ULn. 
IV.  dc  Didoiie.  '  Uniim  exiita  pctlcni 
vinclis,  in  veste  rccincta  Testatur 
moiitiiia  Deos;'  ubi  Serv.  Cinctas- 
que  resolvite  vesics]  Piaculiim  criim  in 
sacrificio  est,  aiir|iii(J  esse  reli^atiim. 
Farn.  Velute]  Operite  ac  tegite. 
Resolvite]  Discingite  vestes  vestras, 
qure  sunt  cincta'.    R. 

384  Riimpitque  silentia  voce]  lledi 
ad  Art.  i.  329. 

386  Paviilo  ro<rat  ore,  pavetque]  Ti- 
mido  ore  Aion«lelianus  :  nnus  Vossia- 
niis  timetque.  ()|)inor  debere  lestitui, 
Detque  sihi  veniam,  timido  rogat  ore, 
pavenli  Ladere  jactatis  maiernas  ossibus 
umbras,    Heins, 

387  Umbras]  Animas,  qiias  loedi 
credebat  antiquitas,  iilata  cadaveri- 
bus  ant  tiiniiilis  injuiia.    Farn. 

390  I'romethides]  Deucalion  Pro- 
methei  filius.  Fpimethida]  Pyrriiam, 
Epimethei  filiani. 

393  Magna  parens]  Respexisse  in- 
geniosissimum  poetani opinatur Muie- 
tus  Var.  Lect.  x.  2.  ad  liistoriani  Rom. 
Liv.  I.  lib.  cum  regiis  adolescentibus 
responsum  esset,  cum  regnaturum 
Romep,  qui  primus  niatri  osculum 
tulisset :  Brutus  e  navi  descendens 
simidato  casu  terrain  oscniatus  est, 
&c.  Vetus  item  Grammaticns,  de  eo 
qui  ad  lapidem  ofiendisset,  dixit,  Tris 
ocTfolcTiv  fyxptn(p9fls  ir65a.  Qua-  ctiani 
valet  analogia  in  venis  terra;  de  aqua 
et  nictallis. 

395  Augnrio  qitanquam]  Interpre- 
tatione  sancta,  sana,  fclici.  Farn. 
Titania]  Pyrrlia,  Japeli  Titanis  ncp- 
tis.    R. 

397  Tentare  nocebat]  Nocebit  mclio- 
res.  Pro  Discedunt,  optimus  Florcn- 
tinus,  primus  I'alatiiuis,  et  alii  qna- 
tuor,  Desccndunt :  e  tcniplis  eiiim  per 
gradus  descendei)attn.    Ilcins. 

405  Dc  marmore  cwpla]  L'aplo  pri- 
mus Palalinus,  quod  prasstat.   Idem. 


406  Aon  exacta  satis]  Exculta,  per- 
feeta.  Rudibus  signis]  Inelaboratis 
stalnis.    R. 

511  Superontm  jnunine]  Munere  VC' 
teres  quinque.  Kt  u\(>\  faciem  viritem 
pro  virorum  unus  nieus  et  nnus  Medi- 
olanensis.  Ilcins.  Superoriim  munere] 
Diis  faventibus  et  juvantibus. 

414  Genus  durum]  Unde  homines 
7iati  dttntm  genus.  Virg.  Geor.  i.atque 
liiuc  a  \aas  lapis  dici  volimt  Xaoi/s 
populos:  ^K  Se  Xldoiv  iytvovTo  $poTo], 
Xaol  5(  Ka\ovi/Tai.  Supra  de  progenie 
nata  e  gigantum  sanguine,  '  scires  e 
sanguine  natam.'    Farn. 

Fab.  VIII.  ilCi  Animalia  formis]  Ex 
corrnptione  quidem  iiasci  insecta,  ne- 
que  Academianegaverit  ueque  Lycac- 
um  :  quin  et  adstruit  ipsa  experientia. 
Animantia  quaedam  ex  terrae  visceri- 
busSolisagentis  vinasci,  inter i^gyp- 
tiorum  placita  recenset  Porphyrins  :  a 
quibns  fortasse  tabula?  huic,  una  cum 
ipsa  similitudine  Niiiterram  imprapg- 
nantis,  ansa,  et  fides  liistorico  Melae 
hoc  idem  ex  nostro  referenti  in  JE- 
gypto  sua.  Omitto  quae  adducit  Plu- 
tarclnis  v.  19.  de  placitis  pliilosopho- 
rum,  et  Convivial.  Quapst.  ii.  3.  Sed 
quis  terat  Avicennani  ?  qui  lib.  de  Di- 
luviis  asserit  ex  rclitpio  cadaverum 
hnmanoruin  seminio  a  Sole  aniniato, 
homines  jtost  immensas  terrarum  in- 
undationes  natos.  Farnabius. 

419  Intumuere  cestu]  Ut  prapgnan- 
tes  Solent. 

420  Vivaci  solo]  Terra,  vitam  sub- 
ministraiito. 

422  Scptcmjluus  Nilus]  Exemplo 
declarat,  relicjua  animalia  ex  terra 
sponte  f'uissc  orta  ;  Niliis  autem  flu- 
vius,  singulis  quibuscjue  annis  .Egyp- 
tiim  inundans,  tlecundam  non  solum 
fruinentorum,  sed  variorum  quoqne 
aiiimalinm  cam  reddit.  Vide  Plin. 
VII.  Scnec.  Natural,  in.  25.  /Elian. 
Iiistor.  animal,  x.  44.  Scpicmftuus 
idcirco  dicitur,  (|uod  septem  ostiis  in 
mare  erumpit.  R.  Sic  nbi  dcseruit] 
De  Nili  iucremciito  et  Natura  vidca- 


3344 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


tar  Jo.  Bap.  Sfortia.  Farn. 

423  Nuns']    Redi  ad  Amor.  iii.  40. 

424  Sidere]  Sole.  Farn. 

426  Modo  ccepta  per  ipsum]  Sub  ip- 
su7n  lectins  Beismanni  codex  et  ex- 
cerpta  Calandrae  Vaticana,  cum  co- 
dice  Leodiceiisi  S.  Jacobi,  et  postre- 
ma  Navigerii  editioiie.  Heins. 

428  Trunca  indent  hiimeris]  Nutneris 
vere  libri  meliores;  nondiini  nunieris 
omnibus  absoluta.  Mox  iiuein  eodem 
in  corpore.  Met.  vii.  '  Utque  hoininls 
taciem  niatenia  sumit  in  alvo,  Per- 
(|iie  suos  intus  miraeros  coniponitur 
iiifans.'  Idem.  Nnmeris  suis]  Amor. 
II.  40.  De  numeris  niilitaribus.  p. 
106.  V.  24. 

430  Quippe  iibi  temperiem]  Empe- 
docleam  siiiuil  litem  et  amicitiam 
respicere  videtur.  Qua  de  re  vide 
4  uae  ad  vs.  25.  supra.  Farn. 

437  ISovamonstra]  Nunquam  ante- 
Iiac  visa,  adeoque  mira.  Vide  Epist. 
XII.  13.  Sic  et  Grafci.  Eurip.  Here. 
Fur.  965.  "^fi  tto?,  ri  Troorxeis  ;  ris  6 
rpStros  ^(vdcreci/s  TrjcrS' ;  et  monstra  di- 
cuntur  arvxiii^uTa-  tanquani  res  novip, 
et  sine  more  occurrentes. 
*.  438  Ilia  quidem  nollef]  Gigantes 
Terra  lubcns  et  Ijeta  peperit,  ut  et 
}irogeniem  ex  gigantum  sanguine ; 
Pythona  non  item,  sed  invita.  Py- 
thon'] A  itiida,  Exhalationis  enim  pu- 
tredinem  a  Diliivio  graveiu  Sol  radio- 
rum  tanqiiam  sagittaruni  ictu  altenu- 
avit  exsiccavilcpio.  Alias  mytholo- 
gias  vide  apud  Macrobium  Saturn. 
1.  17.  Nat.  Comit.  iv.  10.  C(el.  RIio- 
dig.  XVI.  19.  Ant.  Liberal,  cap.  28. 
Tu(J)aiv  iytfero  yris  vihs  f^aiaios  Saiixccv 
irpuis  I'x'"')  <^'C'  Farn.  Vide  Franc. 
Lusign.  Parerg.  ii,  11. 

439  Incognitc  serpens]  Incognita 
Bernegger.  Neap,  et  octo  vel  decern 
alii.  Apposite  Lucanus  lib.  VI.  '  liiiic 
maxima  serpens  Descendit  Python, 
(.'yrrliaeatpie  fluxit  in  antra  :'  qui 
bunc  Nasonis  locum  videtur  respex- 
isse.  Ita  ct  pro  llunc  inox  7/«?ic 
idem  Ncapolitanus  cl  secundu»  Mc- 


diceus  :  ut  et  paulo   post  '  perdomi- 
tam  serpentem'  vocat.  Libro  ii.  fa- 
bula    Ocyrlioes   '  diram    serpentem' 
dixit.  Heins. 
441  Deus  arcite7tens]  Apollo  K\vr6- 

T0|0J. 

443  Mille  gravem]  Liber  Ziuzer- 
lingi,  gravi  telis,  ut  epitheton  sit  pha- 
retrap,  non  draconis.  '  Pharetra  gra- 
vis,' est  plena,  referta  telis.  Pont. 

444  Per  vulnera  7ugra]  Hypallage: 
Nigrum  enim  venenum  vel  sanguinem 
vcncnatum  per  vulnera  eff'usum  in- 
telligimus.  R. 

446  Instittut  sacros]  Vide  et  Seal, 
poet.  I.  23.  A  Diomede  tamen  Pan- 
sanias  in  Corinthiacis  Pytliiainstitnta 
scribit ;  ab  Eurylocho  Thessalo,  Pin- 
dari  interpres.  Cerlamine  ludos]  Pn- 
gilatu,  cursu  j)edestri  et  cnrull. 
Farnab.  Itislituit  sacros]  Sciendum 
apud  Graecos  uobilitata  fnisse  qua- 
tuor  ludoruni  genera,  Olympiacos, 
Pythios,  Isthmios,  Nemeapos  ;  de 
qnibus  Pausanias,  ii.  3.  Natal.  Com. 
V.  12.  et  34.  Scalig.  Poet.  i.  23.  Pont, 

447  Pijthia  perdomitu]  Rectius  de- 
domitco  nieliores.  Pro  Hie  versa 
proximo  Neapol.  et  secundus  ]Medi- 
ceus  cum  codice  Johannis  Georgii 
Gra^vii  viri  doctissimi, /i/s.  Heins. 

449  Esculccc  frondis  honorem]  Coro- 
nam  ex  frondibus  esculi  coufectani. 
Escuhis  enim  arbor  est  glandifera,  sic 
tlicta,  quod  prisci  ex  iliius  tVnctu  es- 
caiu  sumercnt.  R. 

Fab.  IX.  452  Peneia]  Daphne  fin- 
gitur  Pcnci  rtlia,  qnod  laurus  abundc 
nascatur  in  ripis  Pcnii,  qui  lluvius, 
e  radicibus  Pindi  niontis  ortiis,  per 
'J'oinpc  amoinissinnun  'J'licssaliie  ne- 
mus  labitur,  intra  vs.  509.  Hodie  So- 
lampria-,  ut  alii,  Pezin.  La<lonis  au- 
tcni  filiam  esse  volunt  Philostratus, 
Aphthonius,   alii.     Farn. 

153  Sors  iguani]  Fors  cum  melio- 
ribus.  !\Iox  ricta  serpenle  primus  et 
secundus  Mcdicci,  Neap.  Bernegger. 
Tlnian.  et  duo  alii.  Ueins. 

461  Ncscio  quos  amores]  Cum  (juo- 


MF.TAMORPIIOSrON    M  H.    I. 


3345 


<lam  oontoinptii  liac>c  dicuiitiir;  .ic  si 
diccrel,  Icvcs,  niollcs,  atquc  viiis 
i»oglij!;eiidos.  R. 

'162  risscrc]  Arroiin,  vindica  tibi. 

405  Cuncta  Deo]  Deis  oliiii  lej^e- 
liain.  Nunc  sequor  scriptiirani  15er- 
iicptjeriani  codicis,  (iiiam  Vossiaiiiis 
mius,  umis  item  Morcti  pro  diversa 
loctionc  agnoscunt,  Cuncta  tihi.  Si- 
liiis  libro  XV.  '  niortalihus  alti  Quan- 
tum caclicolae,  tantundcni  animalibus 
i.sti  Prtucellunt  cunctis.'  lleins. 

408  Deque  sagitti/erd]  Eque  prae- 
stantiores.  Purnasi  ctiam  pro  I'ar- 
nassi  constanter.  Idem. 

474  Fugit  altera]  Fingilur  Daplmc 
Apoliinem  fugere,  quod  laurus  um- 
I)rani  ct  opaca  loca  ainct. 

477  Vitfa  co'ercebat]  Vittn  tcgmen 
est  capitis  muliebrc.  Et  alia  virgi- 
nuin,  alia  matronaruni.  Vitta  dun- 
taxat  thientes  capillos  coHigebat. 
Sine  lege]  Sine  ordine.  R. 

479  A'emora  avia]  Rectius  alii  ne- 
tru»um  avia :  sic  '  neniorum  secreta' 
non  longe  post,  et  '  opaca  ncmorum' 
a^jud  Statiuni  Tlieb.  prime,  et  Theb. 
XII.  'arcana  nemoruni :'  '  neniora' 
tajnen  'avia'  Lucretius  quoque  dixit 
non  uno  loco,  lleins, 

480  Hymen]  Nupticp.  Vide  quae 
nos  ad  Senecae  Thebaid.  262.  de  Hy- 
inena;o.  Fani. 

483  Tcedas  exosa]  De  facibus,  quae 
iu  nuptiis  prajferebautur  sponsis, 
vide  quai  ad  Senecae  Tliebaida  263. 
et  507.  I'arn.  Tcedas  jugales]  Nup- 
tias.  ^ovis  enini  nuptis  quiuquc 
faces  accensaj  praeferebantur,  ut  IMu- 
tarcbus  scribit  in  problematis.  R, 

484  Suffundens  ora  rubore]  liepone 
iuffunditur  cum  ]>ernegger.  secundo 
Palat.  primo  Gronovii,  vetustiore 
Kifurtano,  et  duobus  aliis  :  niulti  sunt 
in  Uis  Gra;cismis  Poi'tiv.  lleins. 

485  JUandis  laccrtis]  Pro  ipsa  blau- 
da,  per  Hypallagen. 

480  Da  mihi  pcrinlKa]  Ipsa  Diana 
apud  Callimac'liuui,  Aus  fioi  irapdevitjv 
aiwvtov,  itTTTTO,    </>iiAair(reii/ 
Del^h.  et  Yur.  Clas. 


Jupiter,  <p4p(v,  TfKos,  o(T(t'  (OfKrjfihi 
AiV/ftiy.  I'U  Mr)Sf  rtua  /jvudOai  r^t> 
vapOtvou,  codcm  liymno  in  Dianam. 
/•'urn. 

.'J9I  Quodque  cupit]  Rectius  primus 
Palat.  ICrt'urt.  et  alii  noiinulli,  Qua- 
que,  videlicet  coninibia.  Quumque  qua- 
tuor  non  contemnendif  notae.  lleins. 

492  Leres  stipula\  Stipuhr  ita  in- 
censai  rationem  et  causam  reddit  Vir- 
gil. Georg.  I.  85.  '  Atque  levem  sti- 
pulam  crepitantibus  nrere  flammis  : 
Sivc  inde  occultas  vires,'  &c.  Fam. 
Ad<dentur]   Coniburuntur. 

493  Quas  forte  tiator]  Ita  constan- 
ter libri  veteres,  nisi  quod  in  tribiis 
sttpe.  Scribendum  tamen,  quas  nocte 
viator  Vel  nimis  admovit ;  ut  nocti  re- 
spondeat T(?  sub  luce.  Heins.  Viator] 
Viatores  aiunt  noctu  iter  pergentes 
ferre  secum  faces,  quas  adveniente 
luce  negligenter  abjiciunt  aliquando, 
unde  sepibus  incendiuni.  '  Semus- 
tamque  facem  vigilata  nocte  viator.' 
Fast.  IV.  107.  Fam. 

490  Slerilem]  Vanuni,  ex  quo  nul- 
1am  voliii)tatem  est  habiturus. 

504  Nympha,  precor,  Penea,  mam] 
Penei  opiimus  Florent.  et  Neapoli- 
tanns.  Sic  paulo  ante,  '  Hoc  Deus 
in  Nympba  Pencide  tixit.'  In  Fastis 
1.  VI.  '  Dodoni'  et  '  Cadmci'  agnos- 
cunt pra-stantiores  libri  pro  Dodona 
et  Cadmea.  Nee  dubito  apud  Hora- 
tium  Od.  I.  20.  '  Pimplaci  duicis'  pro 
Pimplaa  reponi  debere  :  sic  et  Epist. 
xvi.  '  Lediei' pro  Lecicfa  nionui  scri- 
bendum esse,  ot  Epist.  xviii.  '  Sesti 
puella'  pro  Sesia.  Heins. 

505  Sic  agiui]  '  Non  ego  le,  tigris 
ut  aspera  Getulusve  leo,  frangere  pcr- 
sequor.'  Horat.  ()<i.  i.  23.   Farn. 

509  Crura  notent]  Sectnt  lUccm  ex 
mclioribus :  ut  in  illo  Virgiliano, 
'  hirsuli  secuerunt  corpora  sentes.' 
Et,  '  Ah  tibi  ne  teneras  giacios  sccet 
aspera  plautas.'  Hinc  '  rubum  non 
iuquaiu  rruribus'  C'oluuiolla  dixit  libw 
X.  loco  depravato  j  quisle  enicudan- 
Concessit  dus,  Nee  manibus  7niles  ferulas,  nee 
Ovid.  10  C 


834(> 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDIl 


cruribus  cr<]tuc  Tcrga  ruhi  sp'misijue  fe- 
rntpaliurunacutis.  Pioi)cit.iv. Eleg.4. 
'  Rettiilit  hirsutis  bracliia  secta  ru- 
bis.'  Tibullus  tamen  lib.  iv.  '  Can- 
didaque  hamatis  crura  notare  rubis.' 
Heins. 

510  Moderantius,  oro,  Curre]  Mo- 
deratius  cum  castigatioribiis  menibra- 
nis  ;  neque  aliter  Ciofamis  :  altenim 
enini  vix  Latinum  est.  Epist.  xviii. 
'  Parce,  precor,  facilemque  move 
moderatius  aiiram.'  Et  Amor.  ii.  17. 
'  Dum  me  moderatius  iirat :'  quibus 
locis  pari  modo  peccabatur.  Idem. 

515  Delphka  ie?/«s]  Unde  Oi  acuta 
Delphica  sunt  dicta.  R.  Delphi  urbs 
Phocidis  in  Achaia  ad  Parnassum, 
oraculo  ApoUinis  clara. 

51G  Claros]  Opp.  loiiia;',  ubi  mons 
et  locus  Apollini  sacer.  Tenedos] 
Insula  maris  yEgaci.  Pataraaque  re- 
gid\  Urbs  Lyciae,  templo  et  oraculo 
ApoUinis  clara.   Farn. 

olS  Per  me  concordant]  Hoc  est, 
Musices  et  harmonise  ego  sum  inven- 
tor. 

519  Certa  quideni]  Kupos  o'ianvTrjv 
e\ax'  avfpa,  Ke7vos  aoiSdv  4>oi/3a)  yap 
Kol  r6^ov  iirirpeireTai  koX  aoiBr],  Keivov 
Se  Opial,  Kol  ixavTies'  sk  5e'  vv  ^oi0ov 
'iTjrpol  SeSdacTii/  avi^Xriaiv  Bavaroio. 
Callimachus  Hymn,  in  Apolliuem. 
Farn.  Certa  quidem  nostra,  ifc]  Se 
peritum  quidem  esse  sagittarium  pro- 
fitetur :  sed  Cupidinem,  a  quo  erat 
percussus,  peritiorem  esse  ait.  It. 

520  Vacuo  pectore]  Libero  amoiis 
afiectu. 

521  Opifcvque  per  orbem  Dicoi] 
Opiferque  scribendum  cum  emendatis 
libris  ;  liinc  Apollo /SoTjSpc^/uios  etdoo-- 
airrrip  apud  Grajcos.  Heins. 

522  Ilerbarum]  Quas  in  niediciua 
potentes  sol  e  terra  elicit. 

525  Rapidv  Peneia  cursu]  Tiniido 
))leri(|ue  veteres  ;  et  recte  ;  '  pedi- 
bus  timor  addidit  alas.'   Heins. 

02a  Vibrubanl]  Vciitilabant,  agita- 
baiit. 

62'J  Impulsoa  capillosi  Impcxos  tvr- 


tius  Mediceus  et  tres  alii.  Mox  me- 
liores,  Auctaque  forma fuga  est.  Heins. 
531  Utque  monebat  Ipse  Amor^  Mo- 
vebat  primae  notee  Regius,  unus  Ar- 
gent, et  unus  Leidensis  ;  probe : 
'  Qui  tamen  insequitur  pennis  adju- 
tus  Amoris  Ocyor  est :'  ut  paulo 
post  noster. 

533  Cams']  'Leporemquelassum  Gal- 
lic! canis  dente.'  Martial.  Epigr.  in. 
47.  Vacuo]  Patente  campo,  in  quo 
nullae  segetes,  arbores  nullae.  Farn, 

537  An  sit  comprensus]  Deprensus 
malo  cum  aliis.  Lib.  vii.  '  Et  modo 
deprendi,  modo  se  subducereab  ipso 
Vulnerevisa  feraest.'  Trist.  in.  '  Ut- 
que fugax  avidis  cervus  deprensus  ab 
ursis.'  Sic  et  alibi  non  semel.  Heins. 
541  Tergoque  fugacis]  Fugati  unus 
Leidensis.  Lege  fugaci ;  atque  ita 
Langermannianus  a  manu  prima :  1. 
IX.  '  fugientia  terga  sagitta  Trajicit.' 
Auctor  Elegiae  in  obitum  Maecenatis, 
'  Militis  Eoi  fugientia  terga  secutus ;' 
nonfugientis,  quodnuuc'egitur.  Vide 
Notas  ad  Epist.  ii.  93.  Idem.  Ter. 
goque fugaci  imminet]  TEneid.  v.  *  Ec- 
ce  volat,  calcemque  terit  jam  cake 
Diores,  Tncumbens  humero.'  Et  iEn. 
II.  '  ilium  ardens  infesto  vulnere 
Pyrrhus  Insequitur:  jam  jamque 
manu  tenet,  et  premit  hasta.' 

54G  Qua  nimium  placui,  Tellus,  ait, 
hisce]  Aut  hisce  rectius  multi  ex  anti- 
quis.  Quidam  hos  duos  versus  supe- 
riori  pra^ponunt :  veterrimus  Palati- 
nus  liunc  non  agiioscit :  unus  Grono- 
vianus  neutrum  habet ;  et  certe  tol- 
lendi  videntur  ;  nisi  legas  ordine  in- 
verse, Qu(c  facis  ut  Iccdar,  Tellus,  aut 
hisce,  vel  istani  Qua  nimium  placui,  mu- 
tando  perdejiguram.  Sed  ego  Ovidia- 
nos  esse  n<in  cxistimo.  Heins. 

548  Occuput  artus]  AUigat  primus 
Basileensis,  Langianus,  et  alter  Re- 
gius; qua>  placet  SCI  iptur;i,  nii^i  quod 
aggelat  rcpoui  niaiiin  :  id  euim  ver- 
bum  passim  in  alligat  dcpravatum 
nunc  ill  usu  esse  propenmduni  dcsiit : 
ut  iu  illo  Lucaui  iv.  '  turn  frigidus 


METAMORPHOSRON    lAli.    I. 


3347 


af  tus  Alligat  atqiic  aniniiim  siibdncto 
roliorc  torpor.'  Kt  Germanici  Cvtsa- 
lis  do  Capricorno,  *  I'igia  niiiiistc- 
ria  ;  et  iiaiitis  tremor  alligat  ai  tiis  :' 
ita  euini  viilgati  libri  ante  (!rotia:)aiii 
cditioncni,  it  scriptiis  codox  I'utea- 
neiis.  Sic  '  congelare' Val.  Flaccus 
Jilj.  III.  '  ceil  pectora  iiautis  Conge- 
lat  hyberni  viiltiis  Jovls,  agiicolisve, 
C:un  coit  inil)ie  niinax  :'  pcrperain 
vmbra.  minax  nunc  legitiir.  Et  •  lo- 
jSfelare,'  quo  verbo  Columella  ter 
quaterve  est  usus.  Juvenaiis  Satyra 
VI.  '  timent  pavidoqiie  gelantnr  Pec- 
tore.'  Lucanus  vii.  ' stat  corde  ge- 
lato  Attonitus.'  Libro  ix.  '  vultqs- 
que  gelassent  Perseos  aversi ;'  pro 
rigixissent.  Claudianus  libro  it.  in 
Eutropiuni,  '  Cornua  cana  gehi  nii- 
rantibus  extulit  nndis  Rhciius,  et  c\- 
j-angucni  glacie  tinior  alligat  Istruiii:' 
ubi  nihil  niiitaiidnm,  cum  '  gelu'  prip- 
cesserit.  Apud  Valcrium  Flaccum 
quoque  libro  primo,  '  Serus  fessos 
j-opor  alligat  artus,'  recte  se  habet : 
quomodo  et  Senecffi  Hercule  Furente, 
'Sopor  indoniitos  alliget  artus  :'  et 
in  illo  Lucani  libro  primo, '  Diriguere 
metu :  gelidos  pavor  alligat  artus ;' 
ita  enim  meliores  libri,  uon  occupat. 
Statins  Theb.  x,  '  ut  quenique  liga- 
tum  Obruerat  teilure  sopor.'  Idem. 
■  552  Ora  cacumen  habcnt'\  Obit  rec- 
tius  in  Berneggeriano,  Langiano,  Can- 
tabrigiensi,  et  pro  diversa  lectione 
in  primo  Gronoviano.  Alii  nonnuUi 
habet,  verum  proxime.  Lib.  xi. '  biixo- 
que  simillimus  ora  Pallor  obit.' 
Lib.  IX.  '  frigidus  artus,  Dum  loquor, 
horror  obit :'  ita  enim  ex  vestigiis  ve- 
terum  codicum  videtur  esse  scriben- 
duni.  Ut  et  lib.  vii.  '  calidus  vesti- 
gia pulvis  obibat.'  Val.  Flaccus  lib. 
III.  '  en  frigidus  orbes  Purpurcos 
jam  somnus  obit.'   Idem. 

553  Hanc  quoque]  Laurnni  Apollini 
(inquit  Eusebius  privpar.  Euang.  ii.) 
tledicarunt,  quia  ignca  est,  unde  odio 
Daemonibus,  et  si  cuiuburitur,  pluri- 


nium  sonat,  quod  pra>dicenili  virtu- 
tem  significat,  Ac.  '  Nam  Pliabi 
I^elphica  laurus  'I'erribili  sonitu  flam- 
ma  cre|>ilantr-  cromatiir.'  Lucret.  lib, 
\r.  diviiiationis  symbolum  esse  vo- 
luit.  Lycoplironis  Cassandra,  Aew^i/77- 
(pdywi/  (pol^a^fv  ««  \aifxwv  ova.  *  Vera 
cano,  sic  usque  sacras  innoxia  Lauros 
Vescar.'  Vatcs  apud  lihulluin  I.  11. 
El.  5.  Vide  quae  nos  ad  Seneca?  (Edi- 
pum  vs.  )(».  Neipie  <pvruv  solum  fji.av- 
riKhy,  sod  aKi^iicaKou  est.  Cnjus  vir- 
tutes  vide  apud  Mattliiolum  in  Dio- 
scoridem  i.  90.  et  Dodonauni,  Farn. 

559  Te  citliaia']  Hinc  laureati  in 
scena  cithard-di. 

560  Tu  ducihust  lutif  aderis,  cum  lata 
triumphum  Vox  canet]  Inconcinna  re- 
petitio.  Scribe,  vel  invitis  priscis  ex- 
emplaribus,  Tu  ducibus  Latiis  aderis: 
certe  in  oi>timo  Florentine  latis  a 
manu  prima  legebatur;  in  nno  Mo- 
reti  tcctis.  Heins.  Tu  ducihus']  Lau- 
rus, inquit  Plinins  xv.  30.  trinmphis 
proprie  dicatur,  gratissiraa  domi- 
bus  janitrix  Ca^sarum  Pontificumque. 
Quae  sola  ct  domos  exornat  et  ante 
limina  excubat :  et  infra  :  iiomanis 
pracipufc  la-titiaj  victoriarumque  nun- 
cia  additur  Uteris,  et  militum  lanccii 
pilisque.  Ex  his  in  gremio  Jovis  Opt. 
Max.  deponitnr,  quoties  latitiam  no- 
va victoria  attulit.  Trist.  IV.  1.  Lata 
triumphum]  Triuinphi  ponipam,  accla- 
mationes,  jocorum  licentiam,  coro- 
nas, sacrificia,  ornatus,  iVc.  lege 
apud  Alex,  ab  Alex,  m,  G.  ia;«. 

5G1  Longas  viscnt  i'apitolia  pompiis] 
Malim  cum  duobus  meis,  et  Scaligeri 
ac  Jnreti  exccrptis  et  Grieviano  co- 
dice,  lungw  pompce,  nisi  pra;feren- 
dum  ducent  pompus  cum  Uarlieriniano. 
Epist.  Medeie:  '  pompam  paler,  in- 
(juit,  lason  Ducet.'  lieins.  Longus 
pampas]  Captivorum  ac  rerinn  omni- 
um protiosariim  in  bcUo  captarum, 
simulacluorum  pranerca  urbium  ex- 
l)ugnatarum  :  hajc  enim  omnia  in  tri- 
umpho  gcstabantur. 


3348 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDIl 


563  Mediamque  tuebere  fjuercum] 
Hinc  intelligunt  nonnulli  mediain  in- 
ter diias  laiiros  ante  Iniperatoris  fores 
plantatam  stetisse  qiiriciim :  aliiul 
tamen  declarant  Uionis  hicc  verba 
1.  LIII.  Koi  yap  t6,  T6  Tcts  Sd(pva9  irpb  ruv 

crTf(pavou  rhv  Spvivhu  uwep  avzwu apradOai, 
roTi  ol,  d)S  ical  ael  tovs  re  iro\ffj.iovs  vt~ 
KUVTi  Kcd  rovi  iroK'nas  ctw^ovti  i\fn](picrdri. 
Vide  et  Ovid,  Trist.  in.  1.  et  Val. 
Max.  II.  3. 

564  Intonsis  caput}  Apollo,  queni 
eundem  cum  Baccho  esse  volnnt,  co- 
matus  lingitnr  et  imberbis,  quo  radii 
Solis  et  virgo  ninKiuani  senescens  sig- 
iiificatur.  Hesycblo  est  aKepcreKo/xris' 
6|  ov  Sr]\ovTai  <f>o?j8os  a,Trep6r]s,  Kadapbs  SiP 
navrhs  TrdOovs, 

566  Pican]  Apollo,  Ttaioov,  sagittis, 
id  est,  radiis  feriens,  vel  Travwi'  nior- 
bos  sedans.  Ab  acclamatione  Xe  ttoT. 
Seal.  Poet.  cap.  23.  Farn. 

Fab.  X.  568  EstnermisJEmotnalTem- 
pe,ama;nissiniani^moniaevalleni,de- 
scribit  Pocta,  quo  connnodius  lous, 
Inaclii  amnis  filia?,  nietaniorphosin  in 
juvencani  cum  snperiore  connectat. 
Nam  jiixta  Tempe  est  spelunca  Penei 
fluvii,  Daphnes  patris,  ad  (|ucm  con- 
solanduin  omncs  vicini  amnes  eonve- 
nerunt,  praiter  Iiiachum,  qui  amissam 
iiliam  lugcbat.  Vide  /Elian.  Var.  hist. 
III.  1.  Plin.  IV.  cap.  8.  .'Ewonitc]  Thes- 
saliae.  TEmonia  enimTliessalia  dici- 
tur,  ab  j^monc  Clilori  Pelasgi  filio, 
Thessali  autem  patre. 

569  Per  quco  Pencils]  Quorum  amce- 
nitatem  celebrant  nnilti.  Yenustins 
nemo  quam  /Elianus,  Var.  hist.  in.  1. 
Farn. 

mo  Spumosis  uvdis]  Non  fertur  pla- 
cido  cursu,  sod  rapido  ;  ct  ob  saxa 
lalentia  ^lnda^pumis  incanescit.  Pont. 

571  DijeclunHc  grari]  Vehcmcnti, 
pra'cipili  lapsu. 

572  Suiiimisque  aspergine  sylvis  In- 
JiuU]  linpluil  Hcrnegger.  pr.  Ambros. 
Cuntubrig.    Thuan.  aliiijuc  nonnulli: 


summasque  sijIlus  hnpltdt  eleganter 
optimus  Florentinus  Sancti  Marci, 
Neapol.  secnndus  INIediccus,  unus 
Moreti,  tres  quatuorve  alii  praeterea; 
nisi  quod  in  nonniillis  Impulit  men- 
dose  :  sic  apud  Val.  Flaccum  libri  iv. 
initio,  '  Dixit  et  arcano  redolentem 
Hectare  roreni  Depliiit :'  ut  scriben- 
dum  puto  :  /Je<H/(<  nync  legitur.  Pro- 
pertius  lib.  ii.  El.  20.  '  Nee  tantuni 
Niobe  bis  sex  ad  busta  superba  Solli- 
cito  lacrynriB  depluit  e  sipylo :'  ita 
locus  ille  castigaiidus  :  tdntum  la- 
crijma,  ut  ajiud  INIaronem,  *  Nee  de 
concussa  tantuni  pluit  ilicc  glandis.' 
Dcplucre  in  vetcri  libro  Propertii  ex- 
tare  Palnierius  testatur ;  recte.  Er- 
rat  autcMi  Passeratius,  qui  depluere 
non  alia  opinatur  signiticatione  sumi, 
quani  qua  degrandinare  et  detonare 
sumitur;  hoc  est,  pro  pluere  desinit. 
At  Columella  x.  de  Jove  :  '  Inque  si- 
nus matris  violento  depluit  imbre.' 
Sed  ut  ad  '  impluere'  redeamus,  Pru- 
dentius  libro  ii.  contra  Syminachum, 
'  Velivolum  ratibus  mare  finditur,  im- 
pluit  imbcr,  Aura  volat  tennis,  >''ege- 
tatur  mobilis  aer :'  ita  scribo:  in- 
fluit  nunc  legitur.  Pari  modo  et 
'  perpluere '  habes  apud  Tibnllum 
lib.  I.  El.  10.  '  At  nobis,  Pax  alma, 
veni,  spicamque  teneto  :  Perpluat  et 
poinis  candidns  ante  sinus  :'  ubi  per- 
Jluat  male  circumfertur  in  vulgatis 
codicibus.  Prudentius  de  arboribus 
pomiferis  Cathemerin.  Hymno  iii. 
'  Arbor  onus  treniefacta  snum  De- 
ciduo  gravis  imbre  pluit.'  Ita  et 
'  glandes  de  ilice  pluere'  dicti  pauIo 
ante  Maroni.  IJeins. 

573  Et  sonitu  plus,  !fc.]  Non  solum, 
inquit,  vicini,  sed  longe  quoque  stan- 
tes  strepitum  illius  sentiunt.  K. 

571  Hue  domns,  Sfc.]  l*enens  hie 
liabct  sedem  suam,  hie  habitat.  Pont. 
Domus]  Fontes  ipsos  appcll.int  potita; 
domos  numinum  aqiiaticonun.  He- 
rat. Od.  I.  7.  '  Quam  domus  Albu- 
neae  resouantis.'    Cyrcnc  Ccorg.  iv. 


METAMORPIIOSKON    1,1  H.    I. 


3:14}) 


*  Sonitiiin  tlialamo  siih  fliiminis  alti 
Sensit.'  Mox  vers.  5HS.  '  Inacliiis... 
inio  recomiiliis  antro  IMctibus  auj^ct 
aquas.'  Supra  vs.  279.  '  apcrile  do- 
mos,'  &c.  Finn. 

575  In  his  resitlens]  In  hoc  imlioics: 
et  h(E  sedes  iitleni  paiilo  ante.  Uiins. 
Faclo  (le  caulibus  antro]  Kcspicit  ail 
illtid  Virgil,  i.  '  Scopiilis  pemloiiti- 
biis  antrum  :...\'ivoqiie  st'tiilia  saxo.' 
Quod  ex  Homer.  Odyss.  N.  a  vs.  9.5. 
explicat  I'orpliyrins,  post  sententias 
et  vitani  1*\  thagora>,  ubi  multa  re- 
perinntnr  iitilia. 

57G  Nijmphis(iue  colentUnts]  Nym- 
piia;  tlumimim  proprie  dicnntur  Nai- 
titles. 

579  Pojiulifer  Sperchius]  Sjiercheos 
et  Ainphnjsos  Grapca  cnunciationc  li- 
bri  meliores.  l,Trfpxf'ios,  .Spercheus. 
'AX(pe7os,  Alphcns.  Uriufloi,  I'eneus. 
Aapelos,  Daieus  ;  nam  ita  in  antiquis- 
simis  Curtii  exemplaribus  Mcdice-.e 
ot  Vossian*  bibliotbeca>  scribitur. 
Hinc  '  ripiE  Spcrclieides'  ii.  250.  et 
vii.2;il.  '  Sperclieides  undiE*  apiid 
nostnun  ex  fide  veteruni  exemplari- 
um ;  non  Sperchiadcs,  quod  est  in 
vulgatis.  Apud  Virgilium  quoque, 
'  Sperclieosque  et  virginibiis  bacchata 
Lacjenis  Taygeta'  veterrimus  ille 
codex  Mediceus  exhibebat.  Apud 
Ausonium  in  Professoribus  Carmine 
VIII.  *  Sperciiens  Grammaticus ;' 
quomodo  illic  tarn  script!  quam  editi 
libri  agnoscunt.  Vide  plura  xii.  262. 
Heins.  PopuUfer  Spercheos]  Populos 
arbores  ferens.  Sperclieos  autem  flu- 
vius  est  Thessaliai,  qui  ex  Pelio 
monte  ortus  in  Maliacum  labitur  si- 
nuni.  Sic  dictus,  quod  sit  velocissimi 
ctirsus,  a  ffirepxtiv,  festinare,  Enipeus] 
JBIuviusTlicssaliae,ex  Othry  monte  in 
Apidanum  defluens. 

580  ApiJanusque]  Qui  est  Thessa- 
liaE  fluvius,  queni  idcirco  Poiita  senctn 
appellat,  quod  tarde  admodum  iluat, 
donee  Enipeuni  admittat.  Vide  /E- 
liau.  II,  32.    Lenisque  Amphrifsus]  Hie 


quo(|iie  tbuius  est  Tliessalia^.  Iciiitrr 
llucns:  ju\ta<|neni  Admeli  regis  ar- 
nu-nta  pavit  Apollo.  FA  /F.ns]  Flu- 
viiis  Epiri,  ju\ta  nniros  Dyrrachii 
labens.   It, 

582  Errorihus]  '  En  ores'  vocat  flcx- 
uosos  et  obliquos  eorum  la|)sus.  Et 
cum  'errare'  undas  dicat,  non  mi- 
nim, si  eadem  libcrtate  '  f'essas'  di- 
cat: nam  (jui  errant  in  itineribus  fa- 
tigantiir.  Pon. 

583  Inachus  unus  abest]  Inachus  flu- 
vius  est  Achaia^,  ab  Inaclio  rege  sic 
dictus.  Ejus  filiani  lo,  cum  depreben- 
disset  Jupiter  spatiantem,  compres- 
sit;  ac  ne  id  a  Junone  agnosceretur, 
ipsani  niutavit  in  juvencani.  Rloerens 
itacjue  Inacbus  propter  amissam  fili- 
am  se  domi  continebat ;  nt  et  ninsii 
et  lugentes  solent,  publicum  vitantcs. 
lo,  accusativus  est  Gra^cus,  ab  lo, 
lus,  R. 

58fi  .471  sit  apud  manes]  An  sit  mor- 
tiia. 

588  Patrio  flumine]  Ab  Inaclio  A- 
chaia^fluvio.  Redeuntem  Jupiter  illam] 
Jupiter  lo  nonnnlli.  Heins. 

591  Aut  horum  aut  horum  nemorum  ct 
monstraverat  ambas]  Veterrimus  Flo- 
rentin.  Neap.  Tbuan.  et  antiquissimae 
schedae  Leodicenses,  Altorum  nemo- 
rum,  et  nemorum  monstraverat  umbras : 
quam  lectionem  Carolus  Vivianus 
quoque  ex  pervetusto  codice  notavit, 
et  ego  vulgatae  prajferendam  esse 
censeo :  secundus  Palatinus  mendose, 
Du  horum  nemorum  aut  horum,  et  mon- 
straverat utnbras.  Forte,  Eia  horum 
nemorum,  et  nemorum  monstraverat  um- 
bras: nam  Altorum  minus  placet,  cum 
altissimiis  versu  proximo  setpiatur. 
Similiter  ea  vox  corrupta  libro  ii. 
G91.  et  lib.  vii.  Posset  et  legi  solo- 
rum  nemorum;  ut  in  illo  Virgiliano 
lib.  XI.  '  juga  longa  petebat  Soloruiu 
nemorum.'  Heins. 

593  Latehrus  ferarum]  Sylvas,  in 
quibus  occultantur  I'era;.  R. 

597  Puscua  Lcncc]  Lerna  palus  est 


3650 


NOT^E    VARIORUM    IN    OVIDH 


Argivoruin  in  Peloponneso,  in  qna 
habitavit  Hydra  serpens  ab  Herciile 
intcrfecta. 

598  Lircaa  relic/ucraf]  Lirceia  liqite- 
rat  pr.  Vatic.  Val.  Fiaccns  lib.  iv.  in 
liac  eadem  fai)ula, '  dominam  Lirceia 
telins  Antrac)ue  deprensa;  tremuerunt 
conscia  sylvaj.'  Hcins.  Lyrcati]  Lyr- 
caei  montis  etianiSteplianus  meminit: 
a  quo  idem  et  AvpKuov  vSaip  appellari 
ait;  ciijds  et  Statins  meminit,  ubi 
ait:  '  Aret  Lerna  nocens,  aret  Lyr- 
caeus  et  ingens  Inachus,'  &c.  R.  Lyr- 
caa]  Perperam  legitur  vulgo  Lyccea, 
cnjus  prima  corripitur:  quuni  Lyr- 
ceus  etiam  sit  Arcadia?  nions  ex  quo 
Inaclium  fluere  agnoscnnt  Geographi. 
Strabo  vi.  eVfleVSe  is  ''Apyos  Siot  kD/uos 
TefjMV  Srifxav  ijKei  rhv  AvpKiov.  Idem 
VIII.  p.  370.  'PetS'  auTTis  vXrjcriov  6''\va,- 
X'Jj  X^PoSpcoSTjs  TTOTajxhs,  6XWC  ras  iri]- 
yas  fK  AvpKiov  Tov  Kara  r^u  Kvvovpiav 
vpovs  rrjs  'ApwaSioj.  Pans,  in  Corin- 
tliiacis,  AvyKalav  opp.  unica  litera  nui- 
tata  dictam  esse  postea  Lyrceam  a 
Lyrco  Abantbis  notho,  (pii  cam  occu- 
pavit.  Item  Apollonins  lib.  i.  Ste- 
phanus,  et  Statins  iv.  Alii  Dirceea. 
Farn. 

603  'Non  fluminis  illas]  Pliysici  ai- 
unt,  nebulas  ant  a  fluviis,  ant  a  va- 
poribns  terrae  generari. 

600  Deprensa  furta  mariti]  De  fur- 
livo  et  rapto  amplexn  reperies  iu 
Epist.  Leand.  xviii.  54.  Bene  nosset^ 
Jam  nosset  mcliores.  Heins. 

008  Delapaaque  ah  cethere  aumino] 
Celeritatem  notat  vcnientis :  tan- 
quam  qnae  aliis  delata.  lEn.  i.  '  lE.- 
tlieria  qnos  lapsa  plaga  Jovis  ales 
aperto  Turbabat  ccelo.'  Item  jEneid. 
IV.  '  Vade,  age,  gnate,  vocaZephy- 
ros,  et  labere  pennis.' 

610  Nitentem  juvencani]  Praestanti 
et  nitido  corpore.  Horat.  '  Agna  ni- 
tida.'  Virg.  '  Kqui  nitcntes.'  '  Tauri 
nitentes.'  Phadr.  in.  7.  4.  '  unde 
sic,  quacso,  nitea  ?  Ant  quo  <nbo  fc- 
cisti  tantum  curporiii  i'  Quia,  ncmpc, 


pcrpastns  erat :  inde  ilia  habitudo 
corporis,  ct  color,  ct  nitor.  Plant, 
Bacchid,  v.  2. 6,  '  At  pol  nitent,  hand 
sordidae  videntur  ambaj :'  i.  e.  libe- 
raliter  vivunt,  et  corpus  procurant : 
unde  corpulentiores  atque  habitiores. 
Epidic.  I.  1.  8.  Qui  Gracis  dicun- 
tur  ihawixaTilv  :  quibus  o  x^y-^^  u/j-aXus 
Travraxov  (TwiaraTai.  Damoxen.  lib. 
II.  Contra  dicitur  SwreXerbs,  &nvos, 
KaAdfj,tva  aKiKrj  (pepuy.  Plat.  Comic. 
1.  IX.  Junceus. 
612  Specieni]  Pulchritudinem, 
615  £  terra]  Ignoto  et  obscuro  ge- 
nere  ortum,  cujusque  ignorabantuv 
parentes,  enm  veteres  appeliabant 
Terrae  filium.  Farn.  E  terra  genitam] 
Lactant.  ii.  11.  prolixe  hdic  omnia 
exeqnitur.  Et  i.  11.  '  Ignotis  paren- 
tibus  natos,  terrce  filios  nominemus.' 
Quod  ibi  per  contenitum  dicitur ;  ut 
in  Virgil.  '  Terras  omniparentis  alum- 
ui.'  Quomodo  et  Cicer.  de  Cn.  Oc- 
tavio.  Et  Pers.  Sat.  vi.  '  Progenies 
terrae.'  Contra,  quorum  virtutem 
miramur,  de  ccelo  cecidisse  dici- 
mus.  Lactant.  d.  1.  Quod  et  Ci- 
cero, '  quasi  coelo  delapsus.'  Re- 
peritur  tamen  iu  nieliorem  partem 
accipi.  Pausan.  Arcadic.  de  Pelasgo. 
'AvTltiiov  XliXarryov  eV  v\f/iK6/xoiaty  upeffin 
rata  iJ.i\aiv  aveSuKiv,  'Iva  Qvt)Twv  yivos 

620  Social  generisqne  torique']  Nam 
Juno  et  soror  esse  et  uxor  Jovis  fin- 
gitur. 

623  Anxia  furti]  Ne  Jupiter  ad 
consuctudinem  ejus  rcdiret. 

624  Aristoridte  Argo]  Lege  Aresto- 
ruUc.  Apollodorus  lib.  ii.  de  Argo, 
tv  'A(rK\r]Trid.Sr]S  pXv  'ApiffTopos  Aeyej  ui- 
hv,  ^epfKvSris  Se  'Ivdxov.  Idem  tamen 
alibi  Agonoris  lilium  facit.  Heins, 
Argo]  Argus  univers.u  mundi  niachi- 
na;  typ\is  est,  cujus  caput  couli  prje 
sc  t'crt  iuiaginem,  ocnii  stellarum, 
(|UtV,  inferiora  respiciiuit.  lo  ergo, 
si  terram  capias,  non  minus  ab  Argy 
uocturuo,  vicibus  ulteinis  respicitur. 


IMKTAIMORPIIOSI'.ON    F.I  R.    F. 


3351 


quam  a  Cyclopc  diiirno,  iil  est,  Sole. 
Si  vacca  sit,  Liinam  crcscentem  ro- 
fenint  coiuiia,  nuptaqiic  est  Osiiiiii, 
cujus  corniia  plono  oibe  cooimlia  So- 
Icm  icf'cruiit.  I'tiiunque  iiuiiiiniim 
loco  .ligyptios,  Porsa<,  alios  coluissc 
notiiin  est.  Alias  INIylliologias  qua? 
Historian!,  qua^  Piiysicain,  nee  non 
Mores  spcctaiit,  habes  apud  Natal. 
Comiteiu  vui.  18.  Vide  ctiam  Cla- 
rissiiiii  Viri  Joan.  Seldeni  4.  cap. 
Syntagmatis  i.  de  Diis  Syris.  rum. 

627  In  slalione  ynanehant]  Hoc  est, 
vigilabant.  Translatio  est  a  niiliti- 
bus  sumpta,  (|ui  in  statioue  tunc  ma- 
uere  dicuiitiir,  ciini  diligentcr  excu- 
bias  agiint.  It. 

628  Cunstiterat  quocunqtie  loco]  Modo 
meliores.  Heins. 

632  Frondlbus  arboreis]  Arhuteis  Bcr- 
neggerianiis  aliquauto  rectius.  Ma- 
lim  etiain  amara  vescitur  hcrba,  qiiani 
pascitttr;  quod  '  pasci'  paulo  ante 
preecesserit.  Horatius  Sat.  ii.  3.  '  Ac 
potius  foliis  parens  vescatur  amaris.' 
Idem. 

637  Et  conuta  qucri']  Scribe  cum 
prime  Palatino  et  uuonieo  Conatoque 
queri.  Urbinas  codex  Conatoque  lo- 
qui :  jam  monui  ad  Cpistolam  Hyper- 
mnestrai.  Gra?vianus  Conataque  queri. 
Idem. 

C39  Venit  et  ad  ripas  ubi  ludere  scepe 
solebat,  Inachidas  ripus]  Venit  et  ad  pa- 
trias  editiones  nonnullai  et  scripti 
complures :  unus  Basil.  Venerat  ad 
ripas.  Puto,  Venerat  ut  patrias,  ubi 
ludere  scepe  solebat,  Inuchis  ad  ripas. 
Tide  Notas  1.  n.  630.  Idem. 

641  Seseque  cxterrita  fugit\  Rectius 
in  multis,  seque  exlernata  rcfugit : 
*  exterrita'  jam  prajcesserat.  Lib. 
XI.  *  Externata  fugani  friistra  teiita- 
bat.'  In  Ibin, '  Kxternati  Solis  equi:' 
et  infra  lib.  ii.  '  Consternantur  e(|ui' 
de  Phaetlionle  :  ita  enim  nieliora  ex- 
emplaria.  Idctn. 

047  Verba  supersintlScquuntur'i'idcm. 
Met.  XI. '  Lingua  tacet;  nee  vox  ten- 
tataque  verba  sequuntur.'  Apud  Ma- 


ronem  lEiy.  xii.  '  nou  corpore  nohe 
Sufliclunt  vires,  nee  vox  aut  verba 
sequuntur.*  Statins  Tiicb.  xi.  '  nee 
verba  din  tentata  st  qunntur.'  Idem. 

0">3  Ingcminitt]  Exclamationtm  il- 
lani  '  Me  miscrum,'  diiplicat. 

(ii)  1  Tu  uon  inrrnla  rcpcrla  rs.  Luc- 
ius eras  leinor]  NugantiirtJiarnmatici, 
qui  ex  hoc  loco contcndunl  inter  repe- 
rive  et  invenirc  difforentiain  esse,  (juic- 
quid  obnitnntur  liini  veleres,  mco 
periculo  scribe,  iu  nun  inventa  repcrtu 
Lucius  eras  Icviur:  idijuc  postea  I'a- 
rffium  in  Lexico  Critico  jam  vidisse 
deprehendi.  Tu  cum  uondum  inventa 
esses  lactus  levior  eras,  quam  nunc 
es  inventa.  Heins.  Inventa  reperla  es] 
Neque  hie  locum  liabet  elegantia 
Laur.  Vallae  iii.  1.  Neque  ilia  duoruni 
ludi-magistrorum  lis  apud  Alex,  ab 
Alex.  1. 21.  super  difterentia  verborum 
Invenio  et  Rcperio.  Elegantior  mihi 
olim  suboluit  sensus,  c\  illis  Cereris 
verbis,  ubi  innotuissct  illi  de  iilia  a 
Plutone  rapta:  '  Et  qua'sila  diu  tan- 
dem milii  nata,  reperta  est :  Si  repe- 
rire  vocas  amittere  ccrtius  :  aut  si 
Scire  nbi  sit,  reperire  vocas,'  intra  v. 
vs.  518.  Quasi  dicat  Inachus,  Tu 
inventa,  non  es  inventa  tamen  :  quam 
pueliam  me  inventurum  sperabam  de- 
siderabamque,  ecce  vaccam  invenio. 
Itaque  tui  desiderata:  luctus  erat  le- 
vior, quam  ita  forma  mutata  inven- 
tie.  Quam  coujecturam  mcam  post- 
ea ab  aliis  contirmalam  reperi. 
I'arn, 

65(»  Suspiria  ducis]  Prodis  nuus 
Mediceus,  unus  Basilcensis,  et  unus 
Ulcus  :  nam  '  ducere"  jam  pr^ecesserat 
paulo  ante.  Heins. 

(j6()  Et  de  grei'e'\  Nunc  de  grege  non- 
nulli  veteres,  ut  legibus  mctricis  con- 
sulatur.  Mox  puto  scribendum,  sed 
nocct  esse  Deo,  non  Ueum.  Vide  No- 
tas in  Elegiam  de  Nuce  107.  Idem. 

664  Talia  mceiaitem  siellutus  submO' 
vet  Argus]  Mcerenti  longe  elegantius 
prinms  Moreti :  et  octo  alii  Taiia  m<£<- 
renti  natain  submovet :    in  aonnullbi 


.3352 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


dicenti,  quercnti,  miranti,  et  similia ; 
eed  perperam.  Siliiis  1.  xvii.  '  Talia 
«Jum  moeret,  diversis  flatibus  acta  In 
geniinum  ruit  unda  latiis.'  Idem. 
Stellatus  Argus]  Quod  ejus  ocnli  ad 
siinilitudinem  stellarum  niicarent. 

660  Ipse  procul]  Prope.  Nam  in 
propinquuminontemascenderatjunde 
eedens  in  omnes  partes spectaiet.  Sic 
Virgil.  Ecloga  vm.  '  Serta  procul 
tantum  capiti  delapsa.'  Pont. 

667  Partes  spcculatur  in  omnes]  Spe- 
culetur  malim  ;  atque  ita  in  uno  INIe- 
diceo  a  mann  prima  extabat.  Heins. 

Fab.  XI.  068  Phoronidos]  Phoronei 
neptis.    Phoroneus  Inachi  pater  fuit. 

670  Pleias  cnixa  est]  Maia,  una  ex 
septem  Atlantis  filiabus,  '  Pleiadum 
pnlcherrima.'  Lethoque]  Unde  no- 
men  illi  'Ap7€«^<{j'T7js.    Farn. 

671  Alas  pedibiis]  Hoe  est,  talaria 
alata ;  qujc  idcirco  Mercurio  attri- 
buuntur,  quod  planetarum  omnium 
sit  velocissimus.  Virgam  somniferam] 
Caduceum  dicit :  de  quo  Yirg.  yEneid, 
IV.  '  Tuni  virgam  capit :  hac  animas 
iile  evocat  orco  Pallentes,  alias  sub 
tristia  Tartara  mittit :  Dat  somnos, 
adimitque,  et  lumina  morte  resignat.' 
R. 

672  Tegmenque  capUlis]  Petasum  et 
pileum,  quern  causiam  dicunt.  Alas 
pedihus]  Epist.  Parid.  xvi.  68. 

673  Hac  ubi  disposuit]  Ubi  se  liis 
instruxit  et  ornavit.  Pont. 

677  Dum  venit,  udductas]  Abductas 
acribendum  vel  invitis  libris,  quod 
furacissimo  Deo  conveniens.  Lib.  ii. 
'  Incustoditae  Pyiios  memorantur  in 
agros  Processisse  boves :  videt  lias 
Atlantidc  Maia  Natus,  et  arte  sua 
silvis  occultat  abactas.'  Pro  venit 
etiam  multi  vcterum  veit  vel  vehit. 
Puto,  Dumque  agit  abductas,  ut  cum 
sequent!  versu  hac  construantur. 
Scriptnm  prime  fuerat  eliso  r<f  a, 
Dumque  git  abducta.  Indc  Dum  veit 
postca  factum  :  sic  libro  iv.  '  obscu- 
riuii  timido  pcdc  ftigit  in  antrum: 
Duiii<l<n:  fugit,  tergo  velamiuu  lapsa 


relinquit.'  Heins.  Structis  cantat]  Fis- 
tula, ex  septem  disparibus  avenis  in 
alae  forniam  crescentibus  compacta  ; 
sic  lib.  II.  191.  de  alis  Dajdaleis  :  '  sic 
rustica  quondam  Fistula  disparibus 
paulatim  surgit  avenis.'  Farn. 

678  Novw  artis]  Tibiae,  noviter  a 
Mercurio  iuventae. 

679  Hoc  poieris  mecum  considere 
saxo]  Poteras  cum  melioribus  :  primus 
Moreti  et  sex  septemve  alii  requiescere 
saxo,  nt  apud  Maronem  Eclog.  i. '  Hie 
tamen  banc  mecum  poteras  requies- 
cere noctem  :'  ita  enim  legit  Arusi- 
anus  Messius  in  Elocutionum  libello 
necdum  edito,  quem  nos  Neapoli  ali- 
quando  descripsimus.  Vulgati  hac 
poteris  requiescere  nocte.  TibuUus  Eleg. 
III.  7.  '  Quam  vellcm  longas  tecum 
requiescere  noctes !'  Heins. 

684  Servantia  lumina]  Ocnlos  ob- 
servantes  atque  custodientes  vaccam. 
R.  Vincere]  Sopire  fistulaj  cantu  vi- 
giles  Argi  ocnlos.  Farn. 

Fab.  XII.  Arg.  Turn  Deus  Arcadice, 
^-c]  Causam  hie  refert  inquisitionis 
Argi  de  fistula  :  et  tarn  concinne  fa- 
bulam  fabulae  connectit  Poeta,  ut  cum 
multas  simul  describat  transfigura- 
tiones,  luinime  tamen  a  proposito 
discedat.  Exponit  enini  quemadnvo- 
dura  Syrinx  Nynipha  Ladonis  tluvii 
filia,  ardenter  a  Pane  Deo  amata  ;  et 
ne  virginitatem  aniilteret,  in  arundi- 
neiu  apud  Ladonem  Huvium  fuerit 
commutata,  ex  qua  Pan  ad  mitigan- 
dos  amoris  ardores  sibi  fistulam  com- 
posuerit :  unde  Viig.  '  Pan  primus 
calamos  cera  conjungere  plures  In- 
stituil.'  R. 

690  Inter  Hamadryadas]  De  his  Oy- 
rald.  Syntagm.  5.  Natal,  lib.  v.  c.  11. 
Hamadryadas]  Nyniphas  arborum, 
quae  cum  arboribus  uascuntur  una  et 
intereunt :  ex  dfia  et  Spvs.  Nonaa-i- 
nas]  Arcadicas.  Nonacris  mons  est 
Arcadiae  cum  urbe  cognomine. 

693  Et  quoscioique  Deos]  Sylvanos, 
T'aunos  ac  Panas,  ait:  hos  nanique 
Hylvaruin  ac  neuioruni  Dcus  «uti)]ui< 


METAMORPHOSEON    LIB.   I. 


n^^ 


tas  pntabat.  R. 

C94  Oityg^iam]  Dianam,  natain  in 
Delo  insula,  qua;  ct  Ortygia,  a  copia 
cotnrnicuni.  F,  Ipsainque  colebat  Vir- 
ginitate  Death]  Jpsuquc  castigatiorcs 
libri.  Ileitis. 

700  Talia  verba  refert]  Quae  hie  se- 
quebantur,  tihi  nubere  JNympha  volentis 
Votis  cede  Dei,  ejicienda  esse,  quod 
niinime  sint  Latina,  ct  pra^cipuani  hn- 
jus  nanationis  venustateni  subver- 
tant,  jam  alii  monuere :  quibus  nos 
subsciipsimus,  fidem  et  auctoritatem 
optiniorum  codicuui  secuti.  Pro  plura 
referre  etiam  verba  reposuinius  ex  iis- 
dem  libiis.  Malini  praterea  referri, 
si  per  scripta  exemplaria  liceat. 
Heins.  Restabat]  Restabat  ut  reli- 
quam  t'abulam  pertexeret :  sprevisse 
scil.  Nympbam  illiiis  pieces,  fugisse, 
orasse  Nymplias  nt  niutari  posset, 
luutatam  fuisse.  Farn. 

702  Placidum  Ladonis  ad  amneiri] 
'  Citum  Ladonem'  Noster  1,  ii.  Fast, 
vocat,  et  lib.  v.  Fast,  'rapacem:' 
quomodo  igitur  placidum?  Recte  unus 
Mediceus  et  unus  Caroli  Strozz.  Pla- 
citum  amnem:  vide  Notas  Fast.  iii. 
652.  nisi  patrium  forte  scripsit  noster, 
ut  Ladonis  filiam  Syringa  faciat. 
Heins.  Ladonis]  Ansara  fabulae  dedit 
natura  fluvii,  quern  Dionysius  vocat, 
EvKtiXafMov  TTorayMV  koI  ivaT€(pavov  ha- 
Saiva.  2ypi7|  Grivce  siguiticat  fistu- 
1am  pastoritiam,  a  trupifco  sibilo.  Lu- 
cretius lib.  V.  '  et  Zepbyri  cava  per 
calamorum  sibila  primum  Agrcstes 
docuere,'  Sec.  Ilia  inventa  retulit 
Pana  in  numerum  Deoruni  ;  sed  de 
plebe.  Natal.  Comes  v.  G.  legatur, et 
Francisci  Baconi  de  Sapientia  vete- 
rum,  c.  C.     Fun  sive  Natura.  Farn. 

703  Venerai]  Vcnerit  cum  Floren- 
tine Sancti  Marci,  primo  Mcdiceo, 
primo  Palatino,  et  tribus  aliis.  De- 
inde  Cantabrigiensis  optimus,  hie  illi 
cursum  impedienlibus  vndis  cleganter, 
lion  illain:  ilia  secuudus  Mediceus 
{proximo  verum.  Heins. 

707  Dumque  ibi  auspirat'\  Ibi  iu  ca- 


lamo  suspirat  Syrinx.  Vol  potins 
Pan,  ob  amissam  Nympbam. 

710  Hoc  milii  culliKjuiutn]  Consilium 
pleriquc  veteres.  Scribe  concilium 
cinn  Lovaniensi  libro  :  quam  lectio- 
nem  in  duobus  veterrimis  cxemplari- 
bus  Ciofanus  quoque  noii  intcllectam 
monet  extarc.  Nonnulli  ex  nostris 
concilium:  Hoc  mihi  concilium  tecum 
miinebit ;  hoc  me  tibi  conciliabit :  con- 
cilio  contrarium  discidium.  Lucret. 
fib.  H.  '  Conciliis  et  discidiis  exercita 
crebris.'  Vide  Notas  ad  Remed. 
Amor.  703.  Heins. 

712  iVomen  <fnuw5e]  Graeci  namqnc 
fistulam  Syringa  vocant  ab  ipsa  pu- 
ella. 

718  Qua  collo  conjine]  Qua  caput 
conjungitur  cum  collo. 

719  Fraruptam  rupem']  Duriuscu- 
lum  hoc  :  quare  cautem  cum  primo 
Moreti  praeferam  ;  vel  molem,  cnm 
Patricii  Junii  codice  :  ut  apud  Lu- 
canum  vi.  '  Conspexere  prarnpta  in 
caute  sedentem.'  Heins. 

720  Arge,jaces]  .tn.  x. '  Istic  nunc, 
mctiicnde,  jace.'  Horn.  Iliad.  X.  386. 
KfTrai  Trap  vr)icr<n  v4kvs  &KAavcrTos,  liOair' 
ros,  ndrpoKXos,  et  alibi :  de  iis,  qui 
ferru  pereunt,  qui  non  sua  morte  de- 
funguntur.  Cni  contrarium,  stare, 
iucolumem  esse.  jEneid.  ii.  '  Dum 
stabat  regno  incolumis.' 

725  Erinnyti]  Furoris  astruni. 
'  Hoc  quondam  monstro  borribilcs 
exercuit  iras  Inachia;  Juno  pestem 
meditata  juvenc?e.'  Virgil.  Georg.  iii. 
Farn. 

726  Pcllicis  ArgoUca]  'lov?  Inachi 
Argivorum  tiuvii  filiie.  In  pectore  con- 
didit]  In  pcclora  rectius  liber  Joannis 
Sixii.  Heins. 

727  Profugam  per  totum  terruU  or- 
bem]  Propert.  Eleg.  ii.  33.  '  Tu  certe 
Jovis  occultis  in  amoribus,  lo,  Sen- 
sisti  niultas  quid  sit  iuire  vias.'  Apol- 
lodor.  n.  Plutarch,  iu  lib.  do  malig. 
Herod.  Mosch.  Idyll,  n.  a  vs.  44.  De 
iKStro  ejus,  et  tabaui  stimulo,  iEschyh 
T^j  Tuv  'iKind.  V.  308.     Baa.  Ti  8'  oit> 


3354 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


^Tev^fv  &\\o  ^vcririTixtf  Pot;  Kop.  Botj- 
Xdrrji'  /xvceira,  KivrjTTjpinv,  Olffrpov  Ka\ov- 
(Ttv  avrhv  ol  Nel\ov  TreAas.  Bao".  Toiydp 
viv  eK  yjjs  ijXacrev  fxaKpcf  SpSfia.'. 

728  Nile]  A  Phoenicibus  raptam  ex 
Argis  lo  scribit  Herodotus  in  Clio 
per  initium  libri,  et  ab  lis  in  JEgyp- 
tum  deportatam.  Ibi,  aiimt,  cum  JE- 
gjptios  Diulta  nova  inveutadocuisset, 
Api  regi  nupsisse.  Fani. 

732  Lndisono  mugiUi]  Pliirimi  ve- 
teres  tmiltisono ;  forte  pro  inutisono. 
Hinc  '  ranta  animalia,'  et  '  vox  niuta/ 
pro  incondita  voce.  Sic  lib.  xiv.  de 
sociis  Ulyssis  in  porcos  mutatis,  '  pro 
verbis  edere  mutum  Murnuir:'  ita 
libri  nonnulli ;  ut  et  paulo  post,  '  Et 
lapides  visi  mugitus  edere  niutos  :' 
non  raucum  muiinur,  et  mugitus  raucos, 
cum  vulgatis.  Pra^cedenti  quoque 
versu  tollens,  non  tendens,  meliores. 
Heins. 

737  Stygias]  Vide  quas  ad  189. 
supra.  Farn. 

747  Nunc  Dea  linigera,  Sfc]  Nunc, 
inquit,  lo  pro  Dea  Iside  colitur  ab 
^gyptiis  lineas  vestes  gestantibus. 
Isidis  namque  sacerdotes  lineis  ves- 
tibus  utebantur.  Isideni  vero  Ailgyptii 
Luuani  esse  putaut,  ut  Osirideni  So- 
lem.  Vide  Diodornm.  7^.  Niligena 
turbo]  Rectius  nonnulli  Unigcra ;  ut 
jam  monuimus  Art.  Amat.  plurinii 
lanigera ;  mendosc.  INIox  pro  Hinc 
Epaphus  maliin  Huic  cum  uno  Rogerii 
Twisdeni,  viri  splendidissimi,    tfcitis. 

748  Epaphus]  Herodotus  in  Kiiterpe 
A  pin  Graeca  lingua  Epaphum  esse 
ait,  ct  ia  Thalia ;  est  autem  bic  Apis, 


idemque  Epaphus,  e  vacca  genitns, 
&c,  Farn. 

752  Nee  sibi  cedentem]  QuiaPhoebo 
patre  Deo  natus  esset,  aeque  ac  Epa- 
phus, vcrum  non  a>que  magno  Deo 
ut  ille :  nam  quid  Jove  niajus  habe- 
tur?  Cedere  ergo  Phaethon  Epapho 
debuisset  hac  in  parte.  Sed  Phae- 
thonti  animos  augebat,  quod  avum 
habcret  Jovem,  et  Epaphus  de  avo 
gloriari  non  poterat:  nam  Saturni 
nullum  jam  nomen  erat.  Pojit. 

753  Inachides]  Epaphus,  Inachi 
nepos. 

75G  Ad  Clymenen]  Quze  ferturNym- 
pha  fuisse  Oceani,  etTethyos  filia,  ex 
qua  Apollo  sustulit  Pliaiithontera.  R. 
Tulit]  More  puerorum,  qui  off'epsi  ab 
jequalibus  rem  ad  parentes  deterunt, 
et  ab  lis  vindictam  petunt.  Pont, 

757  En  ego  liber]  lUe  ego  liber  loage 
efficacius  libri  vetustiores ;  quod  alii 
jam  monuerunt.  Heins. 

7G1  Ede  notam]  Prode  Greevianus: 
de  qua  locutioue  libro  vi.  non  longe 
ab  initio  adeautur  nota; :  ubi  '  pro- 
dere  fcetum'  pro  edere  vetustae  mem- 
bran£e.  Idem. 

709  Nos  auditqiie  vidctque]  Redi  ad 
Ep.  Med.  vs.  78.  '  Per  genus  et  numen 
cuncta  vidcntis  avi.' 

771  Neget  ille  videndum]  Ipse  me- 
liores. Heins. 

770  Emicat]  Exilit,  Nam  '  emi- 
care'  cum  subsiliento  corpore  lasti- 
tiam  uotat.  Emicat]  Virgil.  '  Juve- 
num  manus  emicat  ardcns  Littus  in 
Hesperium :'  ct  alibi. 


METAMORPHOSRON    LIB.    II. 


3355 


METAMORPIIOSEON    LIB.    II. 


1  Regia  solis  ey(d]  \'oliint  noiimilli 
Poiitam  iiitcnilisse  di/^itiini  ad  Au- 
gust! Tenipltini  ciiin  porticii  ot  bibll- 
()tliec;i  iiiae;nifioe  cxtriictuin  in  jiartc 
I'alatii.  Alii,  iiaijiiissc  emu  ante  ocii- 
los  if^iaiu  Lalini  a  \'irgiiio  descrip- 
fam  /Dticid.  vii.  Ei;o  ceite  credo 
Poetam,  quo  f'liit  ingenio,  in  mcntem 
siiani  tantuni  tinxissecalaimini,  atque 
iude  cnin  IMiaiitliontc  sno  '  roucepis- 
se  ccthcra  nientc'  Nisi  forte  in  nia- 
nihus  habuerit  Enripidis  Phacthonta 
<|ui  nobis  iutcriit,  ciijus  mcminit  Atiie- 
uaMis  lib.  II.  et  cujiis  a  Longiuo,  diun 
oxenipla  poeticae  phantasia;  adfert, 
specimen  citatur,  iiiibiqne  pra'cepta 
Plirebi  Pliaetliontcni  suuni  monentis 
instituentisque,  intra  ad  vs.  54.  et 
133.  Furn. 

2  Micante  auro]  Micarc,  per  inter- 
valla  luccre,  et  se  niovere.  Proprie, 
Micauuri.  Lucret.  lib.  i.  Enn.  incert. 
loc.  '  Omnia  tumendo  niari  videas 
teivcnte  micari :'  pro  moveri.  Auro] 
Lege  Senecam  hos  versus  citan- 
tem;  epist.  115.  Pyropol  Gemma 
radiantc  instar  carbunculi.  Mcquc 
enim  placet  de  acre  coronario  :  (juod 
Plinins  xxxiv.8.  scribit,  '  auri  certis 
scrupulis  mixtuni  prvrtenui  pyropi 
bractea  ignescere.'  Farn. 

3  Fastigia  summa  tegehat]  Tenebat 
pleiique  vcteres,  et  recte,  ut  et  lumi- 
ne  versu  proximo  [no  limine.  VideNo- 
tas  Fast.  iii.  "ilO.  Met.  xi.  257.  Jleins. 

5  Opus]  Tum  artificium,  turn  argu- 
mentum.  '  Materia?  non  cedit  opus.' 
Martial,  viii.  51.  Farn. 

7  Quod  imminet  orbi]  Nomine  orbis 
bic  cape  aijrem,  terram,  aquam,  quo- 
rum velut  tectum  quoddam  est  cce- 
luin.  Pont. 

8  Tritunu  canorum]  Triton  euim  ti- 
bicen  Neptuni.  Tritona]  Lib.  i.  333. 
Farn. 


'J  Protea]  Amor.  ii.  15.  10.  Dc 
Art.  Am.  1.761. 

10  /Egaonu]  'E;'d\wv  Otuv,  Dcum 
niarinum,  Hesycliio,  (|uem  tamen 
cuiidem  cum  Briarco  facit  Horn.  II.  A. 
et  Virg.  /Eneid.  x.  Farn. 

11  Doridaque']  Doris  Nynipha  fuit, 
Oceani  et  Tetliyos  lilia  ac  Nerei  ux- 
or, ex  qua  maxima  Nympharum  mul- 
titude est  nata,  quas  Nercidas  de  pa- 
tris  nomine  vocant.  R.  Pars  nare  vi- 
deturl  Quatuor  videntuv.  Heins. 

12  Moleaedcns]  Scopulo.  Lib.  xm. 
vs.  921.  Claucus  de  se,  'Nunc  iii 
mole  sedens  modcrabar  arundine  li- 
num.'  Farn. 

IG  Fhiminaque  et  Nymphas]  Et 
Ar'i/(Hj)/*us(yHe  (Jiypli.  editio.  Lege  FliC' 
minitque  Nympkasque,  Nasoniano  mo- 
re,   lleins. 

18  Signaque]  Sodebat  itaque  Phoe- 
bus in  ^quatore,  liinc  inde  Zodiaci 
signis  divisis,  Septentrionalibus  ad 
dextram,  Australibus  ad  sinistram. 
Farn. 

24  Claris  smaragdis]  Clara  smarag- 
doTbuan.  Harberin.  aliique  nonnulli. 
Heins. 

20  Uoru.}  Solis  ministry,  cccli  ja- 
nitrices,  TrvXupol  tuv oupapov.  Homer. 
II.  E.  TTvAai  jxvKov  ovpavov,  As  eX'"'  ipa*} 
&c.   Farn. 

31  Inde  loco  mcdius]  Medio  in  loco 
illo  re;-idens.  Pont.  Inde  loco  medius] 
Virgil.  .Eneid.  v.  *  Circus  crat,  quo 
.>-e  multis  cum  niillibus  heros  Conses- 
su  medium  t\dit :'  et  alibi.  Rerum 
noriluie]  Mira  omnia  quae  nova,  et 
nuiujuam  visa.  Adi  Epistol.  xii.  13. 
Plant.  Mostellar.  1.  4.  31.  utrumque 
conjungit:  '  Num  u)irum  aut  novum 
qiiippiam  facit  r'  quod  et  Griecis 
usurpatum.    Motam.  i.  437. 

37  Nee  falsa  imagine]  Falsa  imago 
eat  falsum  nomen  patris,  sub  quo  ilia 


335(> 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


celare  jiotest  crimen  siiiim.  Po7it. 
Falsa  sub  imaginel  Ep.  Heroid.  xvii. 
A5. 

44  Et  illud  Me  tribuente  feres']  Ut 
feras  nieliores ;  et  luox  currtis  rogat 
now  yctit.  Heins. 

■16  Diis juranda]  "Ocrre  ix4yi(rTo^"Op- 
Kos  deiv6Tar6s  re  TreAei  jxaKapfffcn  BeuTffLU. 
Homer,  in  liynino  Apollinis.  Qewv  ixt- 
•yav  opKov.  Hesiod.  Tlieog.  'OpKufid- 
rovs  apd'iTois  eSpas.  Lycopbron.  Rati- 
oneni  vide  apud  utriiisque  commenta- 
torem  lo.  et  Is.  Tzefzen.  Reddidinnis 
et  nos  ad  vs.  712.  Hercnl.  Fiiicnt. 
Senecae.  Vide  et  Claiiss.  Fr.  Baconi 
Sapientiam  Veterum,  cap.  5.  '  Styx 
sive  Fcedera.'  Vide  iufia  lib.  iii. 
291.  Farn. 

50  Temei'arial  Temeritas  uiei  pro- 
niissi  cessit  in  temerariam  tuam  peti- 
tionem.  Farn. 

51  Utinam  promissa  Uceref}  Atqui 
non  licet,  siciit  ipse  infra  confitetur  : 
'  Ne  dubita,  dabitur,  Stygias  juravi- 
mns  nndas.'  Pont. 

54  Et  qu(B  non  viribus  istis  Miinera 
conveniunf]  Nee  conveniant  cum  nieli- 
oribus.  Heins.  Qua:  nee  viribus]  Ex 
Phaethonte  Euripidis,  onjiis  meminit 
Athenacus  lib.  ii.  vidcntur  desiunpti 
versus  isti  ;  M^  Olyris  yjvMV  -rraiSiov  &Tr(i- 
pos  tov.  MtjS'  ara/Sfjs  tt)v  Sicppoy,  f\a6- 
vftv  jUT/  fxaOuif,  qiios  citat  Clemens 
Alexand.  lib.  iii.  iraiSajicyov,  cap.  2. 
Faj-n. 

57  Plus  etiam]  Vers.  190.  infra.  F. 
Contingere  possit]  Fas  sit  praestare 
opinor,  quod  in  nonnnllis  extat.  ]Mtil- 
ti  fas  est.  Puto  tanien  par  est,  aut 
jiar  sit :  sic  Lucretius  frequenter;  ut 
lib.  IV.  '  Stultitia?que  ibi  se  daninet, 
tribuisse  quod  illi  Plus  videat,  <|uam 
luortali  concedere  par  est.'  Ueiiis. 

58  Affectas]  Amor.  i.  1.  14. 

62  Quid  Jove  inajus  liubetur]  Meli- 
ores  habcmns.  In  Tristibus,  '  Majus 
apud  Trojam  forli  quid  habemus  A- 
cliille ?'  lideni  ugat  \no  aget  currus. 
Heins. 

CI  EnituiUur  e'lui]    Enilanlur  cum 


Cantabrigiensi  optimo.  Idem. 

06  Si  timor,  ct  trepides]  Fit  ot  tre- 
pidat  vettistiores:  quoniodo  et  Seneca 
libro  de  Providentia  agnoscit.  Idem. 
Timor]  Infra  ad  vs.  179.  Farn. 

67  Ultima  pronaria]  Ascensus  prop- 
ter acclivitatem  laboriosus,  medium 
propter  altitudinem  terribile,  de- 
scensus propter  casum  plena  metus 
sunt.  Pont.  Prona  via]  Epist.  xvili. 
121. 

C8  Qu(E  me  subjectis]  Lucret.  iv. 
*  In  pelago  nautis  ex  undis  ortus,  in 
nndis  Sol  fit  uti  videatur  obire  et 
condere  lumen,'  &c. 

70  Verligine]  Revolutione  et  con- 
v«rsione.  Vertigine]  Motu  violent©, 
quo  primum  Mobile  orbes  subjectos 
ab  ortu  ad  occasum,  inde  per  Anti- 
podum  Horizontem  ad  ortum  nostnun 
24.  horarum  spatio  incitatissima  con- 
versione  rapit,  super  polos  mundi. 
Farn. 

71  Volumine]  A  volvendo.  Virgil. 
V.  de  serpente  :  '  Septem  ingens  gy- 
ros, septena  volumina  traxit,'  quod  et 
agmen  vocat.  Item  jEneid.  ii.  '  si- 
nuatque  immensa  volumine  terga.' 
Torquet]  Convertit.  Sidera  namque 
fixa  una  cum  ca>lo  vertuntur :  Plane- 
ts vero  contra  ctuli  motum  uituntur  ; 
nnde  infert, 

72  Nitor  in  adversutn]  Ccelum  nam- 
que ab  Oricnte  in  Occidentem  volvi- 
tiir,  sccumque  trahit  et  Solem  et  re- 
liquos  planetas.  Sol  vero  cum  aliis 
planetis,  suo  ac  naturali  motu,  contra 
cceli  conversionem  nititur,  hoc  est, 
cum  (piodam  nisu  et  conatu  movetur. 
iVt't  Hit]  Neque  me  sub  Ecliptica 
linea  manentem  moratur  ilia  primi 
Mobilis  impetuosa  rotatio  ;  sicut  de- 
viant ciutcri  planetic  rctrogradi,  ci- 
tius  aut  tardius  moventes,  propter 
Apsides.  Furn. 

74  Quid  ages]  Agas  Thuan.  Canta- 
brig.  secundus  Palat.  et  sex  alii. 
Heins. 

75  Citus  axis]  Cclerrima  ilia  rota- 
tio cceli,  quam  hie  '  citum  axcm'  no- 


METAMORPHOSEON    MR.    H. 


3.307 


iiiiiiat.  Alioqui  '  axis'  est  linea  recta, 
per  coiilniin  spliiKra;  ad  illius  cirnini- 
t'ereiiliaiii  transiens,  circa qiiam  sjilia;- 
ra  ipsa  volvitiii'.  I^unl. 

70  Urbisqiie  Deoruin  \  Domosquc  duo 
Medicei  et  imiis  Ainbrosiamis  ciiin 
uno  'J"lui;iiico.  IJehis, 

7H  Esse]  IJniis  Moreti  Eccc :  uiius 
Palat.  Ire:  (juattior  alii  Isse.  Jlcr 
est  ire,  pro  cuiidiim.  Idem. 

80  Advcrsi  tauri]  ()p|)()sili :  nam 
versus  Oricntem  spcetat  Taurus. 

81  JEmojiiosque  arcus]  Saj^ittarium. 
Enuincrat  autcm  Plidhus  sij^iia  Zo- 
diac! tenibilioia  as|)('Ctu,  quo  faciliiis 
ab  iniproba  rupiditate  re^ciidi  cur- 
r\iin  Solis,tiliuni  dcterrcat.  R.  /Emo- 
niosque]  .Sagittariuni,  ox  Ciiirone 
Tlicssalo.  Vcxat  so  hie  Seal.  vii. 
Hypercrit.  quod  annuuni  Soils  labo- 
roni  poiita  ad  uuius  diei  peusuin  exl- 
gat.  Sed  neque  iuiperitus  reruni  ha- 
rum  Ovidius.  Speciosc,  noii  oxacte 
locatum  iuducit  Soleui,  quo  juvenem 
deterreat. 

82  Longo]  Duoruni  quippe  signo- 
rum  pene  spatium  ocenpat,  in  Librani 
porrectus. 

83  Aliter']  Contra  quain  Scorpius  : 
bic  scilicet  occasum  versus,  ille  oricn- 
tem spectat. 

85  Saribus]  '  Cum  priinum  alto  se 
gnrgite  tollunt  Solis  equi,  lucenique 
elatis  naiibus  cfflant.'  TEneid.  xii. 
Farn. 

86  Ubi  incaluere']  Ut  incaluere  mul- 
ti,  Heins. 

93  In  pcdore]  Meliores  in  pectora : 
et  niox  Equc  tot,  pro  Deque.  Idem. 

94  Itiserere']  Immittere. 

lO-l  Fropositumque  prcmiti  Tout 
undecim  libri  veteres  recte;  si  <|uid 
video.  Art.  Amat.  1.  '  Lecturam  spe- 
ra,  proposituuKiue  tene.'  Cornelius 
Nepos  vita  Euinenis,  'Itaque  hoc 
propositum  tenuit.'  Metam.  x.  nos- 
ter,  'Propositi(|ue  tenax,  quodcun- 
que  sit,  orat  ut  ipsi  Indicet.'  Ita 
Horatius  quocpie  '  Justuni  et  tena- 
cem  propositi  virum'  dixit.     Hcins. 


I'ropusitumque  tenet]  Vide,  inquit  Se- 
neca lib.  dc  Providentia,  quam  alte 
dcsccndere  debeat  virtus;  scies  illi 
non  per  sec ura  vadcndum  esse  :  '  Ar- 
dua  prima  via  est,  et  ipia  vix,'  &c. 
Ha!c  cum  audisset  ille  g<'nerosus 
adok'scciis  :  I'lacct,  inquit,  via  :  as- 
cendo.  P^st  tanti  per  ista  ire  casuro. 
Non  desinit  tanicn  pater  acrem  ani- 
mum  nutu  territare  :  'Utquc  viam 
tencas,  nulloque  errore  traliaris ;  Per 
tamen  advcrsi,'  &c.  Post  ha;c  ait; 
'  ringo  datos  currus.'  His,  inquit  ju- 
venis,  (piibus  nic  detcrreri  putas,  in- 
citor  :  libct  illic  stare,  ubi  ipse  Sol 
trepidat :  hinnilis  et  inertis  est,  tuta 
scctari ;  per  alta  virtus  it.   Farn. 

105  Qualicuit]  Quatcnus,et  quou*- 
que  potuit. 

100   Vulcania]  Ex  officina  Vulcani. 

107  Aureus]  Non  est  cur  diser- 
tissimo  Poiitae  litem  intendat  Diomc- 
des  Gramniaticus  att'ectati  decoris  et 
nimii  cultus,  si  ad  principem  Pocita- 
runi  Virg.  attendat,  lumen  orationi 
ab  liac  eadem  repctitione  sa;pius  con- 
ciliantem,  yDneid.  iv.  v.  vii.  xi.  et 
XII. 'nee  raro  Homerum  idem  facti- 
tanteni.  Lege  Senecae  Epistol.  115. 
qua  ratione  bosinducat  versus.  Farn, 
Aureus]  Non  sine  ratione  videtur 
l)oeta  voculam  earn  '  aureus'  repete- 
re.  Quocunque  eiiim  ocuios  verteres, 
aurum  occurrebat :  neque  id  novum. 
Virgil,  iiineid.  iv.  '  ostroque  insignis 
et  auro.'  '  Aurea  purpuream  subnec- 
tit  fibula  vestem.'  '  Quoi  pbaretra 
ex  auro,  crines  nodantur  in  aurum.' 
Quod  ex  Homer.  Nihil  nisi  aurum  in 
oculis  erat. 

109  Fcrju^a]  Etiam  pro  equisjii- 
galibus.  Viigil.  V.  '  auriga;  immissis 
undantia  lora  Concusserc  jugis.'  Hoc 
autem  loco  videtur  Ovid,  pcrjuga  in- 
telligcre  ipsam  currus  sellam  :  nti  in 
navibus  transtra  :  ^vyd.  Virg.  vi. 
'  Inde  alias  aninias,  quee  pcrjuga  lou- 
ga  sedebant.' 

110  Repercussu]  Radiis  solaribus 
ad  leve  et  solidum  corpus  ret'ractis. 


3358 


SOTJE   VARIORUM    IN    OYIDII 


Farn.     Repereusso  Phaho]  Epist.  Le- 
and.  XVIII.  77. 

112  Nitido  ortu]  Kh<?7o  primus  Me- 
diceus  et  tres  alii  cum  Norico.  Heins. 

113  Et  plena  rosannn']  N.im  aiitiqui- 
tas  Aurorap  losasdicavit.  R.  Rosarum] 
Aurora  Graecis  poetis  est  ^oSoSd.KTv\os, 
^oSSwTixos,  poSoneTrXos,  poSdxpoos.  Farn. 

114  Diffugiunf]  Evanescunt  scili- 
cet languida>,  a  Solis  majore  lure  rai- 
nores  obsciiratae.  Farn.  Diffugivnt 
s<dte]  Ex  sententia  viilgi.  Neque 
enim  stellae  diffugere  possunt,  qiiiim 
sint  fixae,  sed  adveniente  Aurora 
fulgere  desinunt.  Cogit  Lucifer} 
Congregat,  et  ante  se  agit.  Lucifer 
enim  Gra?ce <pdi(r<popos  dicitur :  ultimus 
est,  qui  desinit  fulgere  Soleoriente: 
priusque  incipit  lucereillo  occidente, 
et  tunc  Hesperus  vocatnr.  R. 

"  -  115  Cceli  stations  exif]  Venusta 
translatio  a  stationariis.  Mortalibus 
enim  sopitis,  sidera,  quasi  in  statione 
excubant,  et  servant.  Idem  non  mi- 
nus venuste  de  Argi  oculis,  1.  praeced. 
626.  '  Inde  suis  vicibus  capiebant  bi- 
na  qnietem,  Cretera  servabant,  atque 
in  statione  nianebant.'  Novissbnus] 
Veneris  stella,  quam  terrae  propiorem 
serius  lustrat  Sol  quam  fixas  stellas. 
Farn. 

116  Turn  pater']  In  optimo  Floren- 
tino  et  Neap.erasa  vctus  lectio.  At 
pater  Thnan.  et  sex  alii.  QtuE  patere 
primus  Palatinus,  cxccrpta  Theati- 
norum  Komana,  et  quiiupie  alii.  Quai 
petere  Langianus:  pater  vix  locum  liic 
habet,  cum  mox  sequatur,  '  T um  pa- 
ter.' Forte,  Ut  pariter  terras  mini- 
dumque  rubescere  vidit :  Titan,  nimi- 
runi,  quod  mox  subjungitnr.  Ileins. 

1 18  Velocihus  imperat  Horis]  Horaj 
autem  idco  .Solis  equorum  curam  ha- 
bere finguntur,  qviod  rx  cursu  Soils 
oriantur,  sen  potius  mensurentur  ct 
distinguantur.  lluris]  Supra  ad  vs. 
20.  Farn. 

120  Ambrosia:  succo]  Herbu  suavis- 
sinia,  (pia  Dii  voscuiitur,  (puniuL;  im- 
luoilalcB  etficiiuitnr.    Simulctiani  eo 


alludere  vidctur,  quod  Sol  medieami- 
Bum  inventor  et  auctor.  R.  Amhro- 
sice]  '  Axe  sub  Hesperio  sunt  pascua 
Solis  equorum  :  Ambrosiam  pro  gra- 
mine  babent.'  lib.  iv. 

122  Medicamine]  Cui  inerat  virtiw 
a\e|i7n;pos  vel  avf^iirvpos,  Farn, 

124  Radios]  Coronam  radios  emit- 
tentem,  quam  ipse  gestare  consuevit. 

126  His  saltern  tnonitis  parere  paren- 
tis] Paternis  Bernegger.  Thuan.  et 
quatuor  alii.  Scribe,  Si  potcs  hie  sal' 
tern  monifis  parere  paternis.  Heins. 

128  Inhibere  volantcs]  Velejttes  pln- 
rimi  veterum  :  sic  apud  Virgilium 
Georg.  III. '  Ipsa  autem  macietenuant 
armenta  volentes.'  Ita  praestantis- 
simus  liber  INIediceus.  Sic  Silins  et 
Statius  saepe.  Properent  etiam  nnus 
mens.  Idem, 

129  Nee  libi]  Non  eundum  rectc 
per  quinque  circulos  parallelos  :  sed 
per  Zodiacum,  qui  jEquatoreni  obli- 
que intersecans  Tropicum  Cancri  a 
dextra,  Arcticum  versus,  attiugit; 
Tropicum  Capricorni  a  sinistra,  ad 
Autarcticuui.  Farn.  Arcus]  Circu- 
los, qui  et  Zonae  dicuntur.  Ccclum 
enim  in  quinque  circulos  aeqnaliter  a 
se  distautes  divisum  est :  arcticum, 
antarcticum,  tropicum  cancri,  tropi- 
cum capricorni,  ac(iuiuoctialem  :  quo- 
rum aequinoctialis  est  medius.  Zodi- 
acus  autem  obliquus  est  circulus,  qui 
aequinoctialcm  secat,  et  ad  tropicum 
cancri  et  capricornum  usque  perve- 
nit.    R. 

130  Sectus  i7i  ohli(juuin]  Periphrasis 
est  Zodiaci. 

132  Polumque  Effugit  Australem] 
Effugito  est  reponendum  ex  prime  et 
secundo  Palatino,  primo  Rasileensi, 
et  aliis  tribus.  INlox  llac  fit  iter  No- 
ricus,  non  sit.    Heins. 

133  Hac  sit  iter]  Longinus  7r«pi  v\fiovs 
laudans  Pliantasiam  Euripidis  ista 
citat  ex  Pliaotlionte  ipsius  :  Ti^  yow 
^atOofTi  irapa^iSovs  ras  y]viai  6  JjAios, 
f\a  5e,  6^c.  Phai'lhouti  habcnas  Ira- 
dens  Sol,  Impello  non  in  L^'bicuui 


METAMORPHOSF.ON    1,1 15.    II. 


339D 


JttliProni  inciclcns,  itc.  sed  ilo  supra 
ECptcm'Ploiadas  i-ursiim  tcticns.  Fitrn. 

1?.S  Torlum  dcclinet]  Qui  flcxu  si- 
nuoso  labitur  ani,'uis  '  Circiim,  perque 
duas  ill  nioiein  (liiniiuis  Arctos.'  Viig. 
Gcoig.  I.  Ueclinet  ad  anguein'\  In 
(mf(uem  Twisdciii  codex  alter.  Hciiis. 

139  Aram'\  Sidiis  Austraic,  con- 
stans  7.  stcllis,  non  loiigc  a  cauda 
Scorpii.  Latus  autein  niundi  Austri- 
nuin,  dcpressiiis  :  Boreale,  nobis  sub- 
lime.   Fnm, 

I A2  Hesperio  Utore]  Atlantico:  quo 
ouni  iiox  pervenit,  relinquat  terras 
iiecesse  est. 

143  Non  est  mora  libera]  Non  est 
integrum  nobis  niorari.  Nonestinora 
libera  tiobis]  Fortasse  respicit  ad  illud 
Virg.  /Encid.  xii.  '  nequeeniniTurno 
mora  libera  mortis.' 

144  Etfulget]  Effitlf^et  recte  primus 
Gronovianus  prn  diversa  lectione : 
posset  et  en/ulgci  legi.    Heins. 

147  Solidis  sedibus]  Quibus  fiden- 
ter,  etsine  periculo  insistat.  Sic  Vir- 
gil, ^neid.  vn.  'jamsidere  terrae.' 
Etiamnum]  Sic  optimns  Thnaneus. 
Heins. 

150  Occupatl  Toffavr'  aKovffas  e/*op- 
jj/fj/  Tjvias,  KpoiKTas  Se  irAcup^i/  impo- 
(\>6po)v  oxof-°-'rt>>v,  ixfdriKev.  Longiniis  ex 
Euripide,  supr.  vs.  133.  F.  Occupat] 
Celcritatem  notat.  Virgil,  vi.  '  Oc- 
cupat  /Cneas  aditum  custode  sepulto, 
Evaditque  celer  ripam.'  Juvenili  cor- 
pore]  Levi  et  juvenili  impetu.  Redi 
atl  Epist.  Leandr.  35. 

153  Pyroeis,  Eous,  et  jEthon]  Et 
Eous  Cantabrig.  et  quatuor  alii:  quo- 
inodo  et  Scholiastes  Statii  manii  ve- 
terrima  exaratus  Vaticana;  biblio- 
thecas  agnoscit.     Ileitis. 

155  Rei>agulu]  Obstacula.  Alludit 
ad  carceres,  e  quibus  equi  in  certa- 
minibus  emittebantur.  R.  Rcpagula 
pulmnt]  BaA.)3i5os,  u'(r7rA7777a, carceres. 
Farnab. 

15G  Tetlujs]  Occani  uxor  et  VAy- 
menes  mater,  apud  quam  Sol  peruoc- 
tare  creditur. 


157  Immensi  copia  cali]  Mundi  cum 
plorisque;  reote  :  sic  '  mucnia mundi' 
apud  Lucretium  sa-pc  pro  coelo. 
(Jrivcis  quo({ue  kJit^os  koI  oiipavos  ejus- 
deni  non  raro  significatiouis ;  atque 
ita  Poetas  Latini  passim,    lleins. 

158  Corripuercviam]  Velocitcr  ctir- 
rerc  cwperunt.  I'cr  aera]  Ai  5' 
inTatn'  ^tt'  aldtpos  irrvxas,  Longinns, 
ut  modo.    Far7i. 

159  Obstantcs  scindunt  nebulas]  Pri- 
mus Regius  et  unus  T\i\\ar\,  fndunt ; 
sic  lib.  IV.  '  Et  celeri  fissum  praepes 
per  inane  volatu  :'  quomodo  ex  ves- 
tigiis  vctenim  librorum  scribendum. 
Heins. 

165  Sic  onere  insueto  vacuos  dat  in 
acre  salttis]  In  aera  nonnnlli  ex  melio- 
ribus.  Deinde  onere  quoque  assueto 
Florentinus  Sancti  Marci,  primus 
Vaticanus,  Cantabrig.  secundns  Palat. 
Urbin.  et  duo  aut  tres  alii :  '  onere  as- 
sueto vacui  saltus  '  elegantcr  dicnn- 
tur ;  nisi  mavis  reponi,  onere  assueto 
vacuus  dat  saltmn  currus.    Idem. 

166  Succutiturque]  Sursum  valde 
quatitur. 

168  Quadrijuges]  Meliores  Quadri- 
jugi.  Heins.  Quadrijugi]  Quatuor 
equi  uno  jugo  alligati. 

171  Triones]  "A/ta|a  eAi/rij.  Ursa 
major,  constans  ex  27.  stellis,  quarnm 
septem  lucidiores  plaustri  formam 
referunt. ' 

172  Velito]  Anachronismns  prolep- 
ticns;  si  fabulara  advertas,  qua  Juno 
pellicem  Calisto  cum  filio  in  astra 
relatos  indignata,  hoc  ab  Oceano  im- 
petrabit  infra  vs.  530.  :  si  vcritatem, 
quia  polo  elevato  vicina  Laec  astra, 
Helice  et  Cynosura.  Farn.  Et  velito 
aqttore]  Quia  nunquam  occidunt. 
Hinc  Virgil.  '  Circuni  percjue  dnas 
in  morem  fluminis  Arctos;  Arctos 
Occani  metuentes  aquorc  tingi.'    JR. 

177  Tardus]  Utpote  polo  vicinior, 
adeo(|ue  ambitus  illi  minor.     Farn. 

179  Penitus  pcniiusque  jaccntes] 
I'atenlcs  Sancti  Marci  Florentinus, 
Tliuau.  Cantabrig.  secuadus  Pul.  sec. 


3360 


NOTiE   VARIORUM   IN    OVIDII 


Mediceus,  et  duo  alii.  Fast.  iv. 
*  Pioxima  cum  veniet  terras  visura 
ytatentes  Meinnonis  in  roseis  lutea 
mater  equis.'  Niliil  tamen  muto. 
Adi  Notas  lib.  viii.  749.  Heins.  Pe- 
nitus  i)enitus<]ue]  Hoc  est,  valde  de- 
pressas  ac  loiige  a  sc  remotas  :  nam 
geminatum  illud  adverbium,  immen- 
sum  illud  intervallum  siguificat  inter 
crelum  et  terras. 

181  Teneira']  Vertigo  caligans  of- 
fusa  est  ocniis  et  aniiiio  in  media  lu- 
ce, imo  in  tanta.  ''Eix(pa(ns  o^vfj^aipos, 
Fnrn. 

183  J«m  cof^nosse]  Meliores  Jowf^Ke 
ttgnosse.    Heins. 

184  Jam  Meropis  did,  &x.~}  Filius 
snbintclligatur :  Merops  enim  Cly- 
nienes  fiiit  maritus  :  quanqnani  !\Ie- 
ropes  homines  dicantur  apud  Home- 
rum,  quod  divisas  liabeant  voces ;  qua 
in  significatione  hie  quoqne  accipi 
potest :  ac  si  diceret,  cupiens  jam 
hominis  filius,  magis  quam  Dei,  ap- 
pellari.   R. 

185  Remisil  frmiu]  Translat.  a  na- 
vibus  ad  cnrrum.  \'ice  versa  a  cur- 
ribus  ad  naves  Virgil,  v.  Fraena  au- 
tem  et  habenae  ut  equo,  sic  navi  com- 
petnnt :  Homer.  Odyss.  A.  708.  AVfl' 
aXhs'livTroi  'AvSpdai  •yiyvovrai.  Et  Odyss. 
N.  81.  'H  8',  iiitn'  (V  irfSi'ip  rerpdopot 
&p(7iPes  Ittttol,  Iloi'Tes  a/x  opix-qOfin-fs  (iirh 
■7r\7]yfj(nv  IfidaOXri?,  'Tipva'  aeipSfitvoi, 
()ifj.(pa  npricrarijvin  Ke\ev6ov '  *ns  &pa  ttjj 
vpvfj.vr}  fiiv  aelpero,  Jkc,  Quod  Virgil, 
egregie  imitatur  Eiieid.  v.  et  vi. 
'  Classique  innnittit  habenas.'  Quod  et 
Senecas  placuit  Med.  vs.  3.  '  novam 
froenare  docuisti  rateni :'  ubi  vide 
Delr.  ct  Doctiss.  Gronov.  .Fscliyl. 
Pronieth.  Aiv6TrTfp'  elpt  vamiKtuv 
uxvi^aTa,  I'laut.  Kud.  i.  5.  vs.  10. 
'  Nempe  equo  ligneo  per  vias  ca?ru- 
Icas  Estis  vectiu.'  I'tiam  dc  fontibus 
ct  aqnis  :  '  Fluminibus  vestris  totas 
iinmittitc  habenas.'  INIetam.  i.  280. 
'  ac  fontibus  ora  relaxant,  Et  dctV;*- 
nato  volvuntur  in  aiqiiora  cursu.'  vs. 
'Mi.  Ibid. 


187  MuUiim  call  post  tcrga  reUctuvi\ 
Relidi  si  per  libros  veteres  liceat. 
Certe  unus  mens  relinqui.  Regius 
unus  rclinquit.     Heins. 

189  Quos  ilU  fatum  contingere  rum 
est]  Diu  est  quod/a<o  vidilegendum, 
nt  Grsecismus  sit  ovk  (<tti,  non  licet. 
Earn  postea  lectionem  ab  optimo 
Berneggeriano  confirmatam  depre- 
hendi :  sic  lib.  ix.  ex  vestigiis  vete- 
runi  libroruni  scribo,  vs.  385.  *  Et 
quoniam  fato  non  est  incumbere  vo- 
bis.'  Plura  de  hoc  loquendi  modo 
congessimns  lib.  ii.  Artis  Amatoriae, 
non  longe  ab  initio.    Idem. 

196  Scorpius]  Scorpios  meliores. 
Idem.  Scorpius]  Signum  Zodiaci  con- 
stans  stell.  21.  duorum  pene  signo- 
rum  spatia  occupans  :  chelae  siqui- 
deni  Libram  constituere  videntnr ; 
scorpium  vero  ipsum  cauda  recurva 
desiguat.     Farn. 

197  In  spatium  duorum,  Sfc.']  Alte- 
ram namqiie  brachiis ;  alterum  cauda 
tacit.  Vide  Virgil.  Georg.  i.  33. 
*  Qua  locus  Erigonem,'  &C.  R. 

198  DIadidum]  A  caloris  vicinia  su- 
danteui,aestuantera,saevientem.  Farn. 

201  Summo  se7)sere  jacentia  tergo] 
Alii  tetigere :  nempe  reponendum 
summum  tetigere  teigum  ex  Neapolita- 
no  ct  Urbinati.    Heins. 

205  Alia  curnim']  *  Avia  cum  Phatj- 
thonta  rapax  vis  Solis  eqnorum  jE  there 
raptavit  toto.'    Lucret.  v.  vs.  398. 

20(>  Per  declive]  Decliva  scripti : 
vide  Notas  Fast.  iii.  13.  ot  mox  wm- 
bustuijue  ntihila  non  combustuque  me- 
liores.    Heins. 

217  Athos]  Mons  est  Maccdoniaj 
altissinnis.  Taurusque,  ^c]  Taurus 
Ciliciae  mons  est.  Tmolus]  FI.  et 
mons  Plirygisu  :  melle,  vino,  et  croco 
abundans.  CEte]  Mons  Thessaliae, 
Herculis  morte,  rogo  et  sepulchro 
nobilis.    7^. 

218  Et  turn  sicca]  Nunc  sicca  Uibin. 
et  tres  alii.  Heins.  Celeberrima] 
Quam  inde  Tro\virldaKa  appcliat  Ho- 
nierus.    Sunt  qui  leg.  crtkrrinia/oR- 


METAMORPHOSnON    MI5.    IF. 


3:3Gl 


tiliw,.    r.irn.      Ida]    Mons   Pliry>;i;B 
»'i'l<<Iirriiiiiiis. 

21".»  r<uniium]  Nitmliim  iiilamis 
iiiorto  Orjilwi  fjni  filiiis  oral  (Kami, 
(Ic  ()iio  vid.  111).  XI.  1.  Fain.  Virfii- 
vnisiiuc  Helicon]  Mons  IJwotiar  est 
llcliron;  <iiipm  ideo  Virgincnm  ap- 
l)ell:it,  quia  Musis  est  consecratiis. 
Hicmos]  Hivmos,  mons  Thraciac  al- 
tissinins;  in  quo  Oiplions  OLagiii 
lluvii  fiiius  dicitnr  a  Ma>nadil)us 
luisse  disccrptus,  a  quo  otianiGLagri- 
us  fiiit  appellatus.  Ihcmus]  Ilccmos 
Rarbci  inns ;  ut  alil>i.  Pro  JEtmi 
ctiani  /FAne  mcliorcs.     Hcins. 

220  (uviinatis]  Nativis  suis  1.  xv. 
3 10.  atquc  his  incondii  Pliai-tlionta'i. 
Fain. 

221  Parnassiisque]Ys. 310. 1. 1.  Farn. 
Parndssimque  biceps]  Mons  Pliocidis 
in  duos  voitiops  divisns.  Fryx]  Mons 
Sicilia"  Vonoii  saccr ;  undo  et  Frycina 
dicitur.  Ft  Cyntlnis]  MonsDoli,  unde 
<.!ynlliius  Apollo  vocatur.  Olhrys] 
IMons  Tlicssalia». 

222  Miinasiiiii]  Mons  ost  minoris 
Asia?,  liaud  longe  distans  a  (3olo- 
l>liono  ;  pprpotuis  nivibus  obrutns,  a 
Aliniantc  pigantc  denoniinatus.  Tiho- 
dope]    Mons  Thracia?  nivosus.    7\'. 

223  Dindymn]  Mons  PhryftiaJ  nia- 
tii  Deorum  saccr.  Dlycnle]  Mons  ct 
nrbs  Caria*.  Nutusque]  IJacchatus 
jugis,  '  ubi  audito  stimulant  Tiietc- 
lica  Bacclio  ()i<];ia,  noctuinusque  vo- 
cal clamorc  Cithaion.'  Virgil.  lEn. 
IV.  vid.  ct  Nostrum  sub  cxitu  lib.  in. 

221  Scytliiti]  Scytliia  rcgio  ost  ad 
Soptcntrioncm  frigidissima,  Ciiuca- 
sus]  Mons  Scyliiia'  Prouietlici  rcle- 
gatione  notissinnis. 

22.5  OsKuque  cum  Pindo]  Montcs 
Thcssalia;  altissimi.  Olympus]  Vcr- 
ticcni  illins  accola^  caluni  vocant. 
L'nde  et  factum,  nl  Poiita^  Olynipuin 
l)ro  crelo  ponanf.    R. 

220  Nubifir]  *  Vcrticc  sc  aftollcns 
paler  Apenninus  ad  auras.'  Virinl. 
JlZu.xii.  FuTii.  Apnminus]  Mons  est 
longissimus  Italian]  tlividcns. 

Delpli.  ft  Vnr.  Clas.  Or 


230  Cimdesceri]  Ignescere  ct  in- 
flanimari. 

23",  Siiiif;uini]    Inter  Mctamorplio 
scis  nunicnire   licet   plurinias  caiisas 
naturales  ad  fabulas   detortas  trans- 
fer ri.     Farn. 

237  Tmwi  facta  eat  l^ilnjr]  Regio 
Africa*  aridissima,  sic  dicta,  <|uod 
\f7nft  6  v(t6v  (juod  deficit  plnvia,  ul 
Servius  scribit.  Raptis]  Exsiccatis, 
crei)tis.     R. 

239  Qua  lit  liwotia  Dirccn]  Queri- 
/Hroplimus  I'iorentin.  Urbin.  et  de- 
cern ant  duode(;im  nlii.  Ileins.  llceotia 
Dircen]  Dirce  fons  est  notissimus 
H(eotia»,  a  Dirce,  uxoro  Lyci,  in  emu 
conversa.    R. 

2)0  Epiujre]  Corintlnis.  Farn.  Ar- 
gon Amymoncm]  A  my  mono  fons  est 
apnd  Argos,  ab  Amymone  Uanai  Ar- 
givoriim  regis  filia  in  Inuic  conversa. 
I'ircnidafi]  Pirene  fons  est  Acroco- 
rintlii,  qua*  nrbs  prius  Epliyre  fuit 
appeliata.  Sic  dictus  a  Pirene  niiili- 
ere,  in  queni  ob  fletum,  «juo  iilioruni 
inortc  alfecta  est,  fingitiir  fnisse  con- 
versa.    R. 

241  'Nee  snrlita  loco]  Non  solum 
fontes  exarncre,  sod  etiam  anines 
latissimi  stmt  exsiccati.     R. 

2A2  Tanais]  Fluvius  est  Scytliia' 
maxinms,  Europam  ab  Asia  dividens. 

213  Pcneusque  scncx]  Peneosque  ; 
ct  mox  Mccundros  pro  Maander,  et 
Alphcos  pro  Alpheus  castigatiores,  ct 
Tcenarivs  Fnrolus,  non  Ttrnari'us.  Tati-d- 
pms  Gra^cis.  Alphcos  quoque  apud 
Senecam  Medea,  et  bisTliyestc  scrip- 
tum  in  optimis  mendiranis  extat. 
Hcins.  Peneosque  senex]  Fluvius 
Thessalia".  Theutrantcusque]  Cayciis 
Huvius  est  Mysiie,  Tentlnautiain  ir- 
rigaus  rcgioneni  :  imde  et  'i'eutliran- 
tcus  cognominatur.  Teutlirantia  au- 
tem  uibs  Mysia-,  a  Teutlirante,  qui 
ex  Auge  Teleplmm  suscepit,  appel- 
iata.    R. 

211    FA  ccler  Ismcnns]  Fluvius  Boeo- 
ti.v,  ab  Ismeuo  Pehigi  I'llio  denoniina- 
tus.    ('»»«  Plwcuico  Erymardho]    Ery- 
u/.  1(1  D 


33G2 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


maiitlius  PliGcidisestfluvius,  et  Arca- 
di<e  inons. 

245  Arsnrusque  iterum  Xantkini] 
Fliiviiis  est  Trojae.  Lycormas]  Hie 
Eucnus  postea  ab  Eucno,  qui  se  in 
eiim  praecipitavit,  fiiit  appellatus.  R. 
Arsurusque]  Tiojano  nenipe  bello, 
ubi  Vulcani  vi  aisit  et  exariiit  Xan- 
tluis,  II.  *.  6  5'  4s  TTOTajj-hv  Tpe\pf  <p\6ya 
■rran(pav6iji(ja.v,  &c.  Fkivusquc^  Flavas 
volvens  arenas  Lycormas  iEtolia; 
fluvins. 

246  Mceandros]  Fluviiis  Plirygiae 
sinuosis  flexibns  prolapsus  (600.  ut 
inimerant  gyris)  in  fontem  suum  inul- 
toties  referri  videtur.     Fani. 

247  Mygdoniusquc  Mclas]  Fhivius 
est  Mygdoniae,  qui  oves  nigras  efficere 
dicitur  :  undo  et  nomen  accepit. 
Tanareus}  Eurotas,  Laconiae  fluvius. 
Farn, 

248  Euphrates]  Fluvius  majoris 
Anneniae  maximus,  qui  Babyloneni 
in  duas  dividens  partes,  in  mare 
Ku])rnm  desccndit.  Orontes]  Flu- 
vius Syriae  ex  Libano  nionte  decur- 
rens;  qui  Typhon  prius  dictus  est, 
a  Typhone  gigante  illic  fuhninato. 
Orontis  autein  nomen  aceepit  ab 
CO,  qui  omnium  prinnis  ilium  pontc 
jtuixit. 

219  Thermodoonque  cilus]  Scribe 
Tlurmndonque,  ut  est  in  nonnnllis  an- 
tiquis ;  QepfxwSaiv  :  nam  Qep/xoSwu  legi 
earuiinis  hcxametri  rcpvignat.  Hcins. 
Thermodoonque  citus]  Fluvius  Scy- 
tliivr,  juxta  (picni  Amazones  olim 
liaititavere :  is  olim  Araxcs  quoque 
dictus.  Ganges]  Fluvius  est  Indiac 
notissinnis.  Vhasis]  Fluvius  Col- 
choium,  unde  Phasiani  sunt  dicti. 
Isler]  Fluv.  Pannoniiv,  qui  ct  Uanu- 
bins  dicitur. 

250  AlphcHs]  Fluvius  Flidisjuxla 
Pisam  urbcm  dccurrens,  qui  absorp- 
tus  a  terra  sublcr  mare  in  fontem 
Aretlnisam  apud  Syracusas  iufltiit. 
^'i<ic  Virgil.  /Fneid.  iii.  l{i]i<r  Sjur- 
shcidfs]  .Spcrrliii  fluvii  Tliessaliir  vc- 
locis>-iuii,  qui  in  IMaliacuui  exit   si- 


num.  Ripa  SperchiAdes  ardent]  Sper- 
cheidcs  constanter  in  vetusliorlbus ; 
et  rectc  :  vide  qua?  notavi  supra  ad 
lib.  I.  579.    Heins. 

251  T/i^iu]  Fluvius  Hispaniee, 
aureas  vcbeiis  arenas,  quae  tunc  in- 
cendio  liquescebant. 

252  Et  qui  3I(eonia»]  Lydiap  fluvio- 
rum.  Nam  Lydia  a  Mreone  fluvio, 
INIasonia  fuit  appellata.  Celehrahnnt 
carmine  ripai]  Celcbrabant,  vel  cele- 
brarunt  in  melioribus.     Heins. 

253  Caystro]  Cayster  fluvius  est 
Asiae ;  practer  Asiam  paludem  labens. 
Virgil.  Georg.  i.  '  Quae  Asia  circinii 
Dulcibus  in  pratis  rimantur  stagna 
Caystri.'  Fluminca;  vohicres]  Cygni 
flumina  incolentes.     it. 

257  Hebrum]  Hebron  pro  diversa 
lectione  vcterrimusNeapolitanus :  et 
Ttjbrin  Regius  prima;  notse.    Heins. 

258  Hesperiosque  amnes]  Occiden- 
tales.  Nam  Rhenus  fluvius  est  Gal- 
liam  a  Germania  dividens :  Rliodanus 
vero  Galliae  fluvius  :  Padus,  Italia^, 
qui  etiam  Eridanus  vocatur. 

264  Exsistunt  7nontcs]  Exiliunt  in 
uno  Leidensi  et  uno  Ciofani  :  sed  th 
Dissilit  pra^cesserat :  alius  Leidensis 
Emergitnt:  in  nonnuUis  Apparent. 
Silius  libro  primo  :  '  Herculei  ponlo 
coupere  existere  colles.'  Heins.  E.v- 
istiiut  montes]  Apparent,  ac  extra 
aquas  stant.  Spursas]  Unde  et 
(TirSpaSfs  dicta^  Virgil.  iEneid.  iii. 
'  Sparsasque  per  a^quor  Cycladas,  et 
crebris  legimus  freta  consita  terris.' 
Cyclades  vero  quod  kvkXov,  id  est, 
circidum  inter  se  formaut.     Farn. 

268  Exanimaia  jaceni]  Nutant  nie- 
liores  ;  et  mox  Icpidis  antris  pro  «»- 
dis:  nee  dubita  quiu  vere.    Hcins. 

269  Doriditque ]  Occani  et  'J'ctliyos 
liliam,  Nerei  nxorem,  matrcm  Nyui- 
pbarum  marinannn.     Farn. 

271  A'tris  ignes]  /7i.s/M.s  quatiior  an- 
tiqui.  Mox  pro  contractosque  in  me- 
lioribus cnntraetos ;  ut  aquas  pelagi 
iniuial  ronstare  ex  fontibus  undiquc 
contractis.    Heins. 


MKTAMOKl'lloSlidN     Ml!.    II, 


.'J303 


273  Ciintinclosfontcs']  Ex  oniiii  lo- 
co con^rt-jjatos  atqiie  coactos  ;  ol) 
iiiiniiini  eniin  a\stum  fontcs  oiniics  in 
iiiia  tciTa»,  fam|u;un  in  j^reniiuin  nia- 
tiis,  rel'iigoiant,  nc  penitus  exsicca- 
lentiir. 

274  In  opaca;  viscera  matris]  Ad 
tontes  hie  rostringitiir  '  niatiis'  no- 
men,  qnos  terra  taii(|uain  niatcr  ex 
iitero  videtur  t'underc.    Pont. 

275  Suslidit  oirmi/cros  vultus]  Om- 
7ulencns  ex  scriptis  Giphanius  indice 
Lucretiano  ;  ct  sic  Langianus  :  op- 
pressos  Florcntinus  S.  INIarci:  Tluia- 
ncMis  omnipurens ;  ut  '  terra  oninipa- 
rens'  Lucretio  non  seniel  dicta: 
Traixfi.T]Tajp :  sic  '  oinniparens  Olympus' 
Virgilio,  et  apiid  Val.  Flaccum,  '  om- 
iiitiiens  Sol :'  duo  alii  omnifcros :  forte 
omniparos  vultus:  sic  '  gemcllipara 
Diva'  Met.  VI.  '  frugipari  f;iitus' 
apud  I.iKTctiinn  initio  1.  vi.  (luomodo 
illic  oiUinii  duo  Vossiani  codices  :  et 
'  tloriparum  ver  '  yVnsonio  in  Idyliis  : 
tres  vetercs,  horrifcros  ;  an  hcrbiferos, 
vel  lurbipurus?  sic  *  licrbit'eri  colles  ' 
initio  1.  XIV.  Zulicheraianus  amui/e- 
ros:  primus  ct  secundus  Palatinus 
cum  primo  \'aticano,  Neap,  aliisque 
iionniillis  igniferos.  Cogitabam  ali- 
rjuando  auctiferos  vultus:  ut  Ciceroni, 
•  Jupiter  auctiferas  lustravit  lumiue 
terras.'  Ileitis.  Omnifirosi  Onniia 
fcrentes  et  producentes.  Omniferos 
vultus]  Hinc  et  Gra?cis  ira/xfx-nTwp  di- 
citur:  et  Virg.  jEneid.  vi.  'Terra 
omniparens.'  Collo  tenus']  Usque  ad 
collnm.  SusluUt]  Videtur  poiita  re- 
s[)exisse  ad  locum  Pausani.e  in  y\tti- 
ciSj'EcTTl  Se  Koi  7T)j  &ya\fxa  LKerevovaTjs 
vaai  rhv  Ai'a  :  Est  apud  Atlieuienscs 
simulachrum  tcrrre  Jovi  supplicantis 
ut  e  calo  iud)rem  deniitteret. 

278  Sacraque  ita  voce  locuta  est'\  Sic- 
caque  Urbinas  et  unus  C'iotani ;  ele- 
ganter.  Heins. 

281  Jffiie  tuo~\  Tuo  fulmine.  Auc- 
tore]  Jove  potius  (piam  IMiaethonte. 
Farn, 


2m1  Imiut  oculisfutnum  :  volilant  su- 
pt'r  oru/milUc]  Mirus  liic  denuo  Ncrip- 
torum  exeniplarium  dissensus,  quein 
accuratius  piget  recenserc.  Vetus- 
tiores  tamen,  liique  oculis  lantum,  tan- 
turn  super  ora  /avilUc :  (piod  placeret, 
nisi  meminissem  ib  ora  mux  prjcces- 
sissc  :  nonnuUi,  Inque  oculis  tantum, 
volitant  super  ora  favilUc ;  vel,  vvlitant- 
(jue  per  ora:  unus  meus,  I nque  oculis 
fumi  tantuin:  super  orufavillcc.  Scribe, 
Inque  oculis  fumi  tantuin,  tanturwiue 
favillce.  Tb  lantum  neglcxerat  repe- 
terc  librarius,  solemni  errore,  ut  alibi 
monuinuis  :  hinc  versui  fulciendo  tot 
lectiones  enatir.    Ileins. 

288  Alimenlaque']  Prodiga  rerum 
omnium  quae  ad  victnm  mortalium, 
et  ad  cultum  Deorum  pertinent. 
Jam. 

289  Vobis  quoque  thura  ministro} 
Quod  thura  omnino  concinnius  in  uno 
Patavino.  Ileins. 

294  Circumspice  utrimque']  Ulrum- 
que  meliores  ;  neinpe  polum  :  et  ri- 
tiavcrit,  pro  violaverit.  Idem.  VtruiH' 
que'\  Plato  in  Timaso  fabulam  ref'ert 
ad  moiitanarum  rcgionum  incendia. 
In  Phaedone  ad  affectuum  inconti- 
nentiam.  Ita  Clemens  Alex.  Stromal. 
5.  Lucianusin  Astrologia,  ad  Soils 
cuvsum  a  Phaethonte  deprehensuni, 
sed  imperfecte  relictum.  Tertullia- 
nus  ad  conflagrationcni  Sodom*. 
Kamires  ad  Heliani  in  curru  igueo 
raptum.  Pcntccontarch.  2C.  Alii 
ad  temeraria  Principum  juvenum  im- 
peria.  Farn. 

296  Atlas  laborat']  Atlas  mons  Mau- 
ritania^, qui  coelum  idco  sustinere  di- 
citur,  quod  Atlas,  qui  in  illmu  mon- 
tcm  iertur  transmutatus,  primus  oin- 
ninm  Astrologica  scrntari  cvperit. 
Vide  Kliodigiu.  vii.  12.  Vitruv.  vi, 
10.  Atlas]  Elegantem  Atlantis  de- 
scriptionem  habemus  j'Eneid.  iv. 
'jamqiio  volaus  apicem  et  latera  ar- 
dua  cernit  Atlantis  duri,  ctulum  qui 
vertice  t'ukit :   AtlantiS;,  cinctum  as<> 


ssu 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDli 


sidiie  cut  nnbibns  atris  Piniferum  ca- 
put, et  vento  pulsatur  et  imbii.  Nix 
humeros  infiisa  tegit :  turn  flumina 
niento  Precipitant  senis,  et  glacie 
riget  horrida  barba.' 

303  Propioraque  manibus  antra]  Hoc 
est,  spcbincas  intei  is  propiores. 

306  Summam  petit  arcem]  Ciun  sit 
altissinium  in  natuia  coelum,  est  ta- 
men  in  ipso  aiiquid  altius  illo  ;  '  ver- 
ticem  cceli '  vocat  Virgil.  Pont. 

307  Unde]  Ex  qua  arce.  Indttcere'] 
Iinmittere :  inde  ve^nXTiyipera  Zeiis, 
nitbicogus  Jupiter.     Pont. 

310  Demitteret  hnbres]  Dimitteret 
script!.  Heins. 

311  Intonat]  Utcnnque  neget  Lu- 
cretius lib.  VI.  '  Fulmina  gignier  e 
crassis,  alteque  putandum  est  Nubi- 
bus  extructis  :  nam  coelo  nulla  sere- 
no,  Nee  leviter  densis  mittnntur  nu- 
bibus  unquani.'  '  Hie  tamen  eniicuit 
cceIo  taciturn  sine  nnbibns  ullis  Ful- 
men,'  I.ucan.  i.  Et,  '  Diespiter  per 
pnrum  tonautes  Egit  equos  volucreni- 
qne  currum.'  Horat.  Od.  i.  31. 
Farn.  Dextra  ah  aure']  Gestum  tela 
niittentium  exprimit.  Dextra  libra- 
turn  fulmen  ab  aure]  Respexit  poeta 
ad  Virgil.  TEneid.  ix.  '  Ecce,  aliud 
summa  tchun  librabat  ab  aure  :'  ubi 
Servius  :  '  Dnobus  niodis  tela  mani- 
bus emittuntur,  vel  ab  aure  vcl  a 
latere.' 

312  In  aurigani]  Phaetliontem,  cnr- 
rns  Solis  aurigani. 

313  Compescuit  ignibus  ignes]  '0|u- 
fiwpov.  Ignis  ignem  potius  aiiget : 
verum  flamma  valentior  minus  va- 
lentem  oppressit ;  sicut  intiruiiora  a 
roi)ustioribus  in  natura  subiguutur  in 
eodem  genere.  P. 

31-1  Consternuntur  equi]  Conster- 
nantur  cum  anticpiioribus.  Vide  No- 
tas  1 .  01 1 .  ct  saltu  facto,  non  verso :  I 
vcrsu  proximo  Volla  jugo  cxcutiunt, 
noil  eripiinit.    Heins. 

SI 5  Excutiuni]  Ila  Ms'*.  elcgantius, 
pel    Hypaliagcn,  qiiam    quod    vulgo 


legitur,  eripiitnt.    Farn. 

320  Volvitur  in  praceps]  In  caput 
cadit. 

323  Quern  proail  a  patria]  Longe 
enim  Italia  Padusque  ab  jEthiopia 
distant.  R. 

324  Eridanvs]  Fluvius  Italiae,  qui 
alio  nomine  Padus  dicitnr.  Excipif] 
Longe  qnippe  ah  .Ethiopia  distat  E- 
ridanus  Italia;  fliiv.  max.  "EvOa  iror' 
al9a\6fVTi  TVTTfh  Trpby  crrepva  Kfpavvf, 
'HuiSaV  *ae0a)j/  TTfcrev  apfiaros  r)e\ioio. 
Apollonius  Arg.  iv.  Farn.  Fuman- 
tiiique  abhiit  ora]  '  Fumantia  corpora' 
denuo  babes  versu  proximo  :  quare 
spumantia  ora  cum  primo  Mediceo 
rescribatur,  ut  de  equis  intelligamus. 
L,  VI.  '  dum  certum  flcctit  in  orbem 
Qnadrupedes  cursus,  spumantiaqne 
ora  coijrcet.'  Lib.  viii.  '  stratis  in- 
signia pictis  Terga  premebat  equi, 
spumantiaqne  ora  regebat.'  jEneid. 
xii.  '  spumantia  frapnis  Ora  citato- 
rum  dextra  contorsit  eqnorum.'  Cer- 
te  Noricus  spumantia  flamma  coi-pora 
versu  proximo  agnoscit.    Heins. 

Fae.  II.  et  III.  325  Naiades  Hespe- 
r(Vr]  Nymplia;  Italica;  ac  Occiden- 
tak's.  r»7/?</((/(j)nmrt]  Fiilmino,  quod 
ita  pingel)atur.  Ut  enim  tridens  Nep- 
tnno,  sic  tritidum  fiilnien  attribuitnr 
Jovi.  A  triplici  potestatc  sic  dictum 
volunt  :  fcrit  eniin,  penetrat,  et  adu- 
rit.  R. 

320  Signant  quoque  carmine  factum] 
Signcntque  hoc  carmine  saxum  cnm 
dnobus  Leidensibus  :  alii  multi  ex 
melioribns  signant  qnoqne  saxum  ; 
proximc  verum.  Lib.  viii. '  Affusa- 
qiie  jacent  tnmulo,  signataque  saxo 
Nomina  coniplexie  lacrymas  in  no- 
inina  fnndunt.'  Sic  et  '  aquas  no- 
mine signare.'  Trist.  i.  I.  90.  Lnca- 
nus  1.  VIII.  de  Pompeii  biisto,  '  In- 
tcrca  parvo  signemus  littora  saxo.' 
Heins.  Carmine]  Epitapliio,  eoque 
rite  concepto  insrriptot|iic.  Situs 
enim  est,  qui  coinbustns  et  tnmula- 
tU9.   Cicer.  ii.  de  legibus.  Farn.    Sig- 


METAMORPHOSEON    LIH.    U. 


ajGS 


nant  carmine  saxum]     Cippo  et  scpul- 
cliri  saxo  epitapliiiim  inscribiint. 

328  Quein  si  nun  tmuit]  Hue  allii- 
dit  Seneca,  cap.  21.  dc  vita  beata : 
'  Qui  hoc  I'acere  pioponet,  volet,  ten- 
tabit,  ad  l)cos  iter  faciei:  na;  ille, 
etiainsi  noii  teiincrit,  magiiis  tamen 
cxcidet  ausis.'  fani, 

329  At  pater  vhduclos']  Nam  pater 
vetustioies  ;  et  rccte  :  sequitur  enim, 
'  At  Clyniene.'  Sic  1.  vi.  *  Nam  pa- 
ter Ampbion  :'  et  1.  iv.  '  Nam  pater 
occiderat :'  pliiriini  alii  biic  etiam  al- 
ludimt,  in  quibus  Jam  pater.    Hcins. 

335  Percensuit]  Peragravit  totum 
terrarum  orbcm. 

340  Nee  minus  Heliades  lugent]  Fie- 
tns  scribeiidtim  cum  Urbinati,  tertio 
Mediceo,  primo  Palatiuo,  utroque 
Hamburgcnsi,  priori  Erfurtano,  et 
aliis  undecim.  Jlcins.  Jleliadcs']  So- 
ils filiae,  anh  rou  rjAiou,  a  Sole  :  quve 
etiam  a  fratre  I'ha'elhoutiades  appel- 
lata;  tuerunt.  Earum  nomina  sunt 
Pliaetluisa,  Lamj)etia,  l'b(ebe.  Qu;k 
cum  fratrem  per  quatuor  menses  as- 
sidue  flevissent,  tandem  Jovis  niise- 
ratione  in  popidos,  vel,  iit  alii  vo- 
Itmt,  in  alnos  mutatie  sunt.  Lachry- 
inie  vero  ipsarnm,  in  succina  sen 
clectra  conversae  fuere.  R.  Phae- 
thontis  sorores ;  trium  hie  nientio. 
Jo.  Tzetzes  137.  Cbil.  iv.  nomiiuit 
quincjue  ;  llyginus  lab.  151.  noniinat 
septem.  /?!«/(/«]  Sic  Virgil.  /Eneid. 
VI.  '  Auimamque  nepolis  His  saltern 
accumukni  doiiis,  ct  I'ungar  inaiii 
Munere  :'  et  Alnch\.  xi. '  vano  inccsti 
comitamur  honore.' 

342  Non  auditnrinii]  Scilicet,  mi- 
seras  querelas  Phaiitbonta  nocte  di- 
eque  vocant.  i'«r?j. 

344  Luna  qualer  junctis,  tVc]  Qua- 
tuor menses  transierant.  Transit  ad 
Metamorphosin  Heliadum. 

346  E  </«('»■  Phu'elltusa]  PliaiMhontis 
sorores  alii  in  aly(lf)ovi-,  jjopnlos  ni- 
gras,  alii  in  alnos  mnlatas  I'uisse  fa- 
bulantur.  Virg.  Eclog.  vi.  /En.  x. 
Tzetzes  (.liiliad.  iv.  137.  I'arn. 


350  Nisi  <ino  (rahil]  Trahat  melio- 
res.    Jleins. 

359  llamos  uhruinpil'\  Abrumpere 
rectius  Urbinas,  Carbeiinianus,  ct 
nnus  Moreti.  Idem. 

301  Puree,  precor]  '  Quid  miscrum, 
iEnea,  laceras  ?  jam  parce  sepuito  : 
Paree  pias  sceleraie  inanus,'  &c. 
I'olydorus  apud  Virgil.  iEneid.  in. 

303  In  verba  novissima]  Hoc  est, 
cortex  OS  obducens  verba  Heliadum 
ultima  occupavit. 

304  hide  fluunl]  Rem  naturalem, 
ut  solet,  fabidiE  accomniodat.  Quam 
vero  arboris  esse  lacryniam  voliint, 
Plin.  xxxvii.  2.  et  3.  Solin.  cap.  23. 
Anibrosius  liexaem.  ii.  15.  Bitumi- 
iiis  esse  genus  asserit  Dalecampius  ad 
3.  cap.  XXXVII.  lib.  Plin.  in  Septen- 
trionalium  littorum  tractu,  e  terra 
scaturiens,  niolle  quidem,  scd  maris 
fluctibus  et  temporis  diuturnitate  du- 
rescere.  Lege  etiam  Lucianum  -ntpl 
i)\(KTpov.    Farn. 

365  Electra]  Nomen  inditum  vide- 
tur  a  Sole,  qtii  Homero  7]\fK7up.  Ho- 
mer. Iliad.  Z.  513.  Teuxetrt  wafupalywy, 
&(Tt'  r]\iKTCi)p,  i^ffiriKei.    Fai^. 

306  Nuribus  Lutinii]  Italis  niulie- 
ribus. 

Fab.  IV.  367  Affuit  huic  monstro] 
Cygnus  Stheneli  fdius,  rex  Liguria-, 
I'haethonli  et  sanguine  niaterno  et 
suuima  Inncvolcntia  tlevincttis,  cum 
reliela  Liguria  ad  Padi  lipas  venis- 
srt,  multinnqne  amici  casum  dciks- 
set,  in  avcm  siii  nominis  I'uit  conimu- 
tatus. 

370  Ligurum  populos]  Liguria  Ita- 
liaR  regio  est,  inter  anines  Varum  et 
Macram  sita,  Tbuseiie  contermiua, 
cujus  caput  Genua  est. 

374  Collumque  a  pectore  longel  Lon- 
gum  rectius  alii.  Mox  pro  I'enna  la- 
tus  velat,  octo  ex  privstantioribus  ves- 
iit.  Virgilius  in  Ciri,  '  Marniorenm 
volucri  vestivit  tegmine  corpus.' 
Ileins. 

377  Cycnus  avis]  Cygnum  Ligurum 
regcm  iu    Musicis    claruisse    refcrt 


:336G 


NOTiT:    VARIORUM    IN    OVIDII 


Pausanias  in  Atticis  :  scd  in  avo.m 
mutatiim  niiniine  fide  digniim  videii, 
uti  nee  ipsam  aveni  mortis  suas  prx- 
sciani   canere.      Lege    Liician.    irtpl 

TOV    TjKmTpOV    Koi   rOOV    KVKUUV,         NcC  86 

cceloque,  Stagna]  Natiualem  causam 
tiansfeit  ad  fabiilas,    Farn. 

Fab.  v.  et  vi.  382  Cum  deficit 
orbi'\  Orbem  recte  Florentinus  S. 
Marci,  et  unus  ex  nieis,  cum  pri- 
ore  Hambiugensi :  alii  orbe  magno 
nnmero.  Adi  Notas  Amor.  lib.  r. 
8.  93.  Apiid  Tibulliim  quoqiie  in. 
4.  videtiir  scribendiim  de  sonino, 
'  sollicitas  deficit  ille  demos  :'  ante 
domos  nunc  circumfertur  :  et  apud 
Silium  X.  192.  '  non  hasta  viros,  non 
deficit  ensis :'  cum  contra  men- 
tem  ejus  riio  nunc  legatur.  Heins. 
Cum  deficit^  Ubi  deliquiuni  et  Eclip- 
Sin  patittir,  opaci  LimiiE  corporis  in- 
terjectu  obscuratus,  neque  tamen  si- 
niul  totum  deficit  or!)em,  sed  partem. 

385  Officiumque  negat'\  Malim  ne- 
gans.  Heins.  Officiumque']  Agcndi 
ciirrum,  cujus  beneficio  illustratnr 
orbis.   Farn. 

392  Ignipedum  equoriun]  Ignipedcs 
equi  nescio  an  recte  dicantur:  quare 
f'uit  cum  ccnipedum  rescribi  deberc 
censerem  :  quale  mendnm  et  ex  INIar- 
tiali  sustulimiis  Notis  ad  Epist.  vi. 
32.  Sed  Statins  initio  Thebaidos  de 
Phoebo,  '  ignipedum  frenator  equo- 
rum.'  Prudentius  tamen  1.  i.  contra 
Synimachum  vs.  350.  de  Solis  equis, 
'  Cernuat  ora  senex  barbatus  et  os- 
cnla  figit  Cruribus  a  nipcduni,  si  fas 
est  credere,  equorum  :'  qnomodo  illic 
constanter  cditi  ac  scripti  codices  ; 
nisi  quod  eriipediim  in  nonnullis  : 
quanquam  illic  de  Solis  statua  agitur 
a^nea.  Vide  Notas  ad  Epist.  vi.  32. 
Quidam  tamen  scripti  meliorcs,  quos 
inter  Florentinus  S.  Marci,  Neap. 
Thiian.  IJcrnegg.  ignifcrum.  Heins. 

:'.97  I'reciljusquc]  Juno  intVa  1.  iv. 
472.  '  Inipcrium,  promissa,  prcccs 
ronfundit  in  unum.*    Farn. 

398    CoUi'^il  atiicnles]     Milii  trium 


liorum  versnum  fides  nonnihll  est  sns- 
pecta,  tertii  imprimis.  Pro  doleiis 
alter  Regius  domana:  duo  alii  furens. 
Heins. 

405  Arcadite  sua']  A  se  amata?. 
Sive  propter  Maiam,  quae  in  Cyllene, 
ipsius  Arcadia?  monte,  Mercurium 
peperit ;  sive  ad  illud  Poeta  alludit, 
quod  Arcades,  non  minus  quam  Cre- 
tenses,  apud  se  natum  esse  Jovem 
contendunt.  Sucp]  Ubi  natus  est. 
Namque  Cretenses,  ortum  sibi  Jovis 
vindicantes,  pro  mendacibus  rejicit 
Callimachus  i.  hymn.  'Ev  Se  ire  Ilap- 
^acrlr) 'PfLT]  TeVej/,  &:c.  tradit  idem  Pau- 
sanias in  Arcadicis. 

406  Audentia  labi  flumina]  Audacia 
labi  unus  Vossianus  :  sic  apud  Hora- 
tiuni,  '  audax  omnia  perpeti.'  Et 
apud  Senecam  Hercule  Furenti, '  Au- 
da.'i  ire  vias  irremeabiles :'  et '  audax 
scandere  fluctus'  Statio  Thebaidos  1. 
II.  Heins. 

409  In  virgine  Nonacrina]  Virgi- 
nem  Nonacrinani,  appellat  Callisto- 
ncm  Lycaonis  filiam,  quam  cum  vi- 
disset  Jupiter,  ita  excellenti  ejus 
pnlchritudine  captus  est,  ut  cum  blan- 
ditiis  ea  potiri  non  posset,  se  fiiixcrit 
Dianam,  cujus  Callisto  fidissima  co- 
mes erat.  Hac  igitiir  arte  compressa 
ab  Jove,  cum  Arcadem  peperisset,  in 
ursam  ab  Junone,nc  iteruni  Jovi  pla- 
ceret,  conversa  est.  Earn  vero  cinii 
filius  Areas  jam  adultus  in  vcnatione 
ferire  vellet,  miseratione  Jovis  ambo 
in  sidera  fuere  translati,  ac  juxta 
polnm,  qui  ab  ipsis  Arcticus  fuit 
cngnominatus,  collocati.  Nonacrina] 
Nonacris  et  nrbs  et  mons  est  Arca- 
dia',  unde  Nonacrinus  derivatur,  et 
pro  Arcadio  per  Synecdocli.  ponitur. 

412  Variare  comas]  Variis  coloribus 
ornare,  id  quod  lascivai  virgines  max- 
ime  facere  solent.  Ubi  fibula  vcstcm] 
Cui  in  multis  veteruiu  :  alii  non  pan- 
el sed :  novcm  huic :  nil  nnito.  Heins. 

413  Vitta]  Tegmen  capitis,  quo 
mulicres  continent  capillos.  Negkc- 
tos]  Imprxos,  inornatos. 


MEl^AMORFHOSF.ON    LIH.    II. 


33G7 


415  Miles  erut  Phoebcs]  Dianse. 
Mtenalon]  Mons  Arcadia;  cclcbeni- 
nius,  et  iirbs  claiissima  a  M'*iialo 
Lycaouis  filio  condita.  JiltcnaloH] 
Montuni  Aicadiae. 

410  Tricia]  Dianae,  qua;  ties  soi- 
titur  vias  sub  Zodiaco,  secundum 
loH^itudinom,  latitndiiiom,  altitudi- 
iieiii ;  iiiotu  scilicet  propiio  nee  nou 
violento,  ab  Ecliptica  dcvio,  et  Apsi- 
daliuin  :  exrcntiico,  in  a-rroytiqi  et 
ntpiyticf.  Sid  vide  quae  nos  ad  Hip- 
polytuMi  Seneca;  vs.  411.  qiiibus  adde 
qu'd;  liabet  AUienaeus  vit.  21.  Farn. 

417  Ullcrius  spulium}  Meridiem 
jam  perlransisse  significat.  Ji. 

410  E.ruit  hie  liumero  pliaretram] 
Iteiiim  videtur  ad  Virgil.  TEneid.  v. 
Poiita  respicere  :  '  Ha^c  tatus,  dupli- 
teni  ex  humeris  rejecit  amictum,  Et 
magnos  niembrorum  artiis,  magna 
ossa,  lacertos(iue  Exuit,  atqiie  iiigens 
media  consistit  arena.'  L'bi  tameii 
t6  exnere  ad  rh  nudarc  ctiam  incli- 
nat.  Exuit]  Ueposnit.  Rctendit]  lie- 
mittit,  laxat  arcum. 

424  Stmt  0  sunt  jurf^ia  tanti]  Sunt 
o  tua  jiirgia  tanti,  liernegg,  duo  alii, 
swi  jurgia  ;  in  qua  locutione  multus 
est  noster.  Heins, 

425  Ctt/^K/n]  Habitnm  et  ornatum 
Dianae. 

427  Cespite  virgo]  '  Solo,  quod  texe- 
rat  iierba,'  modo  vs.  420. 

433  Se  sine  crimine]  Et  vi  virgin! 
illata  se  prodit.  I'arn. 

4.'$5  Aspiceret  utinam  Satuinia']  Haec 
per  parcntliesin  Junoni  a  Poeta  di- 
cuntur  in  Callistus  defensioneni.  li. 

437  Superum petit  athera  licfor]  'Su- 
perum  iEthcra,'  Silius  1.  viii.  '  Hanc 
post(|nani  in  tristes  Italum  Saturnia 
pugiias  Hortata  est,  celeri  superum 
petit  a:tliera  curru.'  Hdns.  I'ictov] 
Voti  compos.  Futn. 

438  Conscia  sijlca]  Stupri  ab  Jove 
illati. 

411  Diclynna]  Diana  :  airh  tZv  6ik- 
Tvuv,  a  rctibus  (juibus  nsa  vcnatrix 
Dea.     Aliis,  quod  nomen  hoc  sibi  as- 


smncre  dignatacst  Diana  in  lionorem 
et  mciiioriam  llritomartis  comilis 
sua-,  qua-  Minocn  pra;  anmre  inse- 
qucnteni  cum  liigerct,  se  in  mare 
praicipitavit.  Cretes  postea,  dira 
grassante  peste,  oraculo  moniti  vir- 
ginis  cadaver  relibus  e  mari  cxtrax- 
crc,  atque  Diana;  templum  sub  Uic- 
lynna;  nomine  extructuni  dicavere. 
Diodor.  1.  vi.  paulo  aliter  banc  fabu- 
1am  in  Corintliiacis.  Aliis  Dictynna 
est  luna,  a-nh  tov  SfrqKfiv  ras  d/CTtvas  : 
aliter  ttiam  Anton.  Liberalis  c.  40. 
BpiTTu/iupTLs.  Farn. 

446  Numerunuiue  accessit  ad  kavuni] 
Numerosque  Florentinus  S.  INIarci :  sic 
in  Amoribus, '  Auxisti  numeros,  cultc 
Tibulle,  pios.'  Vide  Notas  ad  Epist. 
VIII.  24.  Ileins, 

453  Orbe  nono]  Nono  mense. 

454  Cum  Dea  rtn«(u]  Vinatrix  rcc- 
tius  in  nonnullis  antiqiiis.  INIinucius 
Octavio, '  Diana  est  interim  alte  suc- 
cincta  venatrix.'  Hinc  "Apre/uir  aypo- 
Tfpa,  Heins.  Fraternis  lauguida,  ijf.] 
Defessa  fervoribus  Solis  sui  fratris. 

459  Tijignmus  corpora]  Opinor  Na- 
sonem  scripsisse  iiugamur :  quales 
(inecismos  in  deliciis  is  passim  lia- 
bet. IJeins. 

4G0  Parrhasis]  Callisto  Arcadica : 
est  autem  Parrhasia  rcgio  Arcadia^, 
ubi  mons  et  sylva  cognomines,  quam 
a  Parrliaso  Lycaonis  filia  nomen  ha- 
bere tradit  Stephanus. 

464  Sacros]  Fontes,  quil)us  pcrcn- 
nis  erat  scaturigo,  numen  habere  cre- 
debantur. 

465  Cijntkia]  Diana,  a  Cyntlio  De- 
li monte,  ubi  nata.  Farn. 

-106  Senserat  hoe  olim,  Ifc.]  Jam  pri- 
dem  do  hoc  furto  Jovis  cognoverat 
Juno  :  sed  uUionem  in  tempus  aliud 
rejccerat. 

408  Areas']  Videatur  Germanicus 
Ca;sar  interpres  Piiieuomencon  Arati, 
et  Natalis  Comes  ix,  9.  Farn. 

469  Ve  pellice]  Do  Callistonc. 

470  Quo  simul  obvertit]  Postqnam, 
in<piit,  convcrlit  et  ocnlos  et  animum 


33G8 


KOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


ill  ATcadeni  e  Cailiistoiic  iiafiini,  ex- 
caiidesceie  coepit.  Quo]  In  qiiem 
pucriim. 

471  Hoc  cliamri'stabat,  aduUera,  dix- 
it] Hoc  unum  niiilti :  alter  Kegiiis, 
hoc  unum  rcstabat,  adullera,  nobis  ?  nam 
TCI  dixit  raox  denuo  seqiiitiir.  Deiiidc 
adimani  tibi  nempc,  pro  juimque,  melio- 
les.  Heins. 

476  Advcrsa  pre7isis  afronle  capillis] 
Plerifjiie  veteres  arrcjitmn  vel  adver- 
sam  :  Florentinus  S.  Mai ci,  acersum : 
duo  alii  ex  inelioiibiis  nversa.  Lego 
atreptis  advcrsa  front  e  cajiillis.  Lib.  iv, 
*  Htijiis  lit  arieptiim  laniabat  vciticc 
ciinem  :'  nisi  mavis  arrepta  prcnsis  a 
fronte  capillis ;  iit  1.  ix.  '  piensainqiie 
ipsis  Dea  sava  capillis  'i'laxit.'  Idem. 

478  Bruchiu]  Callisto,iit  habet  Pa- 
lifphatiis,  venatrixerat :  ilia  ingressa 
aliquando  iusib  ciibile,  inteilecta  est 
ab  iiisa  ;  quas  mox  egressa,  a  Callis- 
tiis  coniitatii  in  uisam  niiitata  ciedc- 
batur.  Sed  vide  Paiisaniam  i.  4. 
Hyginum  ii.  1.  Commentatoiem  in 
Arati  Phenomena.  Farn. 

482  Nere  preces  animos  ct  verba  pre- 
cantia  Jlectant]  Non  video  quid  inter 
preces  et  verba  intersit  precaniia.  Qiiai  e 
ceiisio  seiibciidnm,  Neve  truces  aui- 
vws  per  verba  precautiu  flectat :  '  f Icc- 
tere  feios  animos'  dixit  similiter  nos- 
ter  Epi.stola  Pbacdrir.  In  Catalectis 
Pitlioii  dc  Ratione  Tabulip, '  Flccte 
truces  animos  ;  iit  vcic  ludere  possis  :' 
perpcram  Pkcte  illic  legitiir.  In  iino 
tanienineo  verba  super fiuadicat.  Forte, 
verba  supcrjlua  ducant.  Heins. 

489  Sola  sijlva]  Deserta  et  ab  lio- 
minibus  nonhabitata. 

4'J;J  Oblila  ({uid  csscl]  Oblita  se 
esse  iirsam  ac  t'eram. 

495  I'utcr  cssct  in  illis]  Lycaoncm 
eiiim  Callistonis  patrem  in  Iiipnni  fu< 
jsse  conversnm,  I.  i.  narravit  Poi^ta. 
It.  Lycaon  seilie.  in  iirsuni  nuilattis, 
'It  1. 1.  Farn. 

197  Ter  tjuinriuc  fcrcns  naialibux  un- 
nos]  Fere  nalulibus  uclis  prior  I'2ifiir- 
tanus,   Caiitabrig.    Langermaun.   ct 


CalandrcB  Exceipta  ;  quod  probiim 
est :  idqiie  in  suis  Constantius  Fanen- 
sis  qiioque  invcnerat.  Paulo  ante 
cum  eodein  Langermanniano,  Bar- 
berino,  et  diiobns  aliis  parenti  pro  pa- 
rentes  resciibendum.  Lib.  vii.  '  Jani- 
que  aderat  Theseus  proles  ignara  pa- 
rent!.' Heins.  Ter  quinqne  ferens,  ^c] 
Hoc  est,  annos  quindecim  natus. 

499  Erymanthidas]  Arcadicas.  Kry- 
niaiitliiis  <]uippe  Arcadias  nions  est, 
apro  ab  Hercule  caso  Celebris.  Furn, 

503  Propiusque  acccdcre  fugit]  Ac- 
ccdere  uvenli  bene  Cantabrig.  secun- 
diis  Palat.  primus  Mediceus,  Urbin. 
prior.  Erl'ur.  et  sex  alii ;  ut  cum  se- 
qucntibus  Iiac  cohaereant :  veibum 
id  Lucretio  familiare.  Apud  Hora- 
fiuiu  Sat.  II.  G.  '  iirbis  aventes  Moc- 
nia  nocturni  subrepere.'  Heins. 

50G  Inania]  Immensum  vaciiiini 
Lucr.  1.  I.  per  spatium  aerium,  quod 
inane  vidctur.  Farn. 

509  Canam]  Spumis,  iiec  non  ac- 
tate,  ut  qii£e  omnium  reriini,  imo  ip- 
sorum  Deorum  mater,  'nt{eav6i'  ye  efuf 
ytveaiv,  ical  fxr^repa  T7)0i;f  uiiile  ct  lis 
reverentia.  Honi.  II.  E.  Farn.  Ad 
canam  Tliclyn']  Tlietys  Cceli  et  Vestae 
lilia  fuisse  dicitur,  uxor  Oceaiii  ac 
Junonis  nutrix,  inuKorumquc  Deo- 
rum mater.  £t  s^epc  pro  mari  acci- 
l)itur.   li. 

510  Qtwrum  reverentia]  Oceanus  et 
Tlietys  magno  in  liouorc  sunt  apud 
omnes  Deos,  quia  antiijuissimi.  Alter 
Deorum  parens  :  altera  mater  sive 
nutrix.     Vide  Natal,  viii.  1.   R. 

513  Sedibus  hie  adsim]  Hue  adsim 
rcctius  nonnulli  cum  interrogatioiiis 
nota.  IMox  BJentiar  probe  Lovani- 
ensis  liber,  pro  Mcnlior:  vide  de  hac 
locutione,  cjua^  intra  1.  in.  271.  nota- 
inus.  Heins, 

.51(3  Circnlus]  Circulus  Arctieus  : 
vide  qiue  ad  vs.  45.  1. 1.  Farn.  lUieubi 
circnlus  uxem]  Hoc  est,  ad  poluiu  scp- 
1(  ntrionalcin,  ubi  est  ultimus  ac  bre- 
vissinius  circnlus. 

517    Spatioque     brevissinnm    ambtt] 


MliTAMORFIIOSEON    Lili.    II. 


3309 


Exit  ncineggetiaiuis,  Rottcniiorpliii, 
Tliysii  codices,  it  tVaguicntiiiii  Cuii- 
tabri;;.  vcniistc :  ciiiii  quarto  cusii 
Viri;iliiis  ctiaiii  posuit  non  sciiicl. 
Statins  'J'liel).  vi.  *  voiiicntcni  cliidit 
etcxit  Spoiite  mens.'  Et  1.  ii.  '  a:thc- 
ra  tar<Io  Lucifer  exit  cqtio.'  Ibid. 
'  Achclous  Ecliinadas  exit.'  Fiilgcn- 
tins  Astroiioinico, '  mctani  Sol  cniiiiiis 
exit :'  sic  et  alii  passim.  Ilcins. 

518  Est  rc7o]  Multi  veteruin  Est 
aliquiil.  Piitcni,  Estnc  uliquid.  Flo- 
leiitinus  S.  Marci  Est  vero  (juis  qui. 
Forte,  Estne  ergo  quis  qui.  I\Iox  pro- 
siin  recti  lis  qiiain  prosum  Rotten- 
dorpli.  Ileitis. 

520  O  ego  quantum  egi]  Ecce  ego 
trcs  antiqiii:  iiniis  Medicciis  Ergo: 
iimis  Patavimis  Eu  ego.  Forte  Eia 
ego  ;  vcl  Euge  ego ;  nisi  quod  tres  alii 
En  ego;  recte,  ni  fallor:  elpuviKm. 
Idem.     O  ego  qnuntum  egi]    IroiiiccDs. 

522  SoHlibus]  Nocentibus,  pellici- 
busque  meis. 

523  Vindicet  antiquam  facicm'\  Re- 
stituat  illi  formaui  priorcm,  sicut  ct 
restituit  suain  lo  nepti  I'lioronci  c 
vacca  in  mulicreui  restituta>,  lib.  i. 
740.  Farn. 

521  Quvd  in  ante  Phoronide]  Quod 
ante  in  I'horoiiidc,  id  est,  in  lo  Plio- 
ronidis  ncpte ;  quie  cum  in  vaccam 
Junonis  metu  fuisset  conversa,  hu- 
nianx  tandem  fornvaj  a  Jove  fuit  re- 
stituta. 

52()  Socerumque  Lycaona  sumit]  Su' 
mat  plerique  vetercs  :  et  tuni  scriba- 
tur  cum  (|uiuquc  collocet,  pro  collocat : 
et  ducat,  \no  ducit,  cum  tribus  aliis. 
Jleins. 

527  Tangit]  Commovet.  Aluvma] 
Nam  Juno  a  Tctliy  fuit  cducata.  7^. 
I(a  Juno,  Iliad.  H.  07  //'  iw  acpolcn  5(5- 
fioiffii'  ii)  rpe<pov  7)5'  ajlraWov,  Ae^a,u£- 
vol  'Peirji,  bVe,  A:c.  ratione  Pliysica, 
quod  ex  aqua  rarcfacta  et  attcnuata 
f;it;uilur  ac  imtritur  acr,  ciijus  rcj^io- 
nein  intiniam  statuunt  Junoncm.  I'urn. 

528  liurgili]  Ad  fabulam  traducit 
causam  naturalcoi,  quod  sidcia  polo 


nobis  elcvuto  vicina  non  subeant  ho- 
rizontcm,  qui  poiitis  et  vidgo  marc. 
Idem.  Si'iitim  triones]  Majorcm  nr- 
sam  cum  Arctopliylace,  vel  potiiis 
cum  niinorc  ursa. 

521)  Sideraque  in  calum]  Optime 
ccpIo  cgrcgius  Tliuanca"  bibliothccs 
codox,  cum  secundo  Rlcdiceo,  Nca- 
politano,  Urbinati,  ct  duobus  aliia  : 
est  autcin  per  appositioncm  dictum, 
'  C(eluni  stupri  merces.'  Pont.  iii.  3. 
'  Pro  quibus  exilium  miscro  milii  rcd- 
dita  merccs.'  Plurimus  est  in  hoc 
loqucndi  modo  nostor.  Adi  Notas 
Epist.  VI.  116.  Hcins. 

Fab.  VII.  531  Di  maris  unnucraut] 
Oceanus  et  'J'etliys  luitu  promise- 
rant  se  prohibituros  no  Septcutriones 
mare  descendant.  Ilabili  Saturnia 
curru']  Scribe  agili ;  quicquid  mem- 
brana;  veteres  dissentiunt.  Ponticis, 
'  Esseda  nos  agili  sivc  tulerc  rota.' 
'  Levem  curruin '  s;rpc  alibi  dixit. 
Seneca  Medea,  *  Video  Triviiu  currus 
agiles.'  Hicc  jam  scripseram  typo- 
graplio  traditurus,  cum  in  codice 
meuibianco  (Jra?vii  nostri  agili  cuttvl 
cxaratum  offendi.  Hcins. 

532  Pavnnibus  fictis']  Quidani  Jurtc- 
tis  non  male.  Idem.  Pavonibus'\  Quo- 
rum caudas  gcmniis  stcUantibus  ex 
Argi  oculis  ornarat  Juno.  1.  i.  723. 
Picti  vero  pavoiies  proprie  traiunit 
currum  Junonis,  propter  variegatara 
et  nudticolorcm  aiiris  natnram  :  qua 
de  causa  et  Iris  eidcm  uuncia  ct  ini- 
uistra  est.   Farn. 

533  Tam  riwyur]  Rcpetitio  irapo- 
(TKevacTTiK^  ad  counexionem  scq.  fabu- 
liv.   Farn. 

534  Quam  tii  mtper  eras]  (orvus 
initio  fuit  cuiididus,  sed  quum  ejus 
indicio  Apollo  coguovisstt  Coronida 
amicam  cum  alio  quodam  juvene  rem 
habere,  camque  satitlis  intcrfccisset, 
puerumque  yEsculapium  cxciso  ute- 
ro  extraxisset,  po:nitenlia  ductus, 
corvum  indiccm,  sibi  aliijuid  pra^mii 
spcrautcm,  ex  albo  nigrum  fecit. 

537  I'iinc  labe]    Prstei  couimuucm 


3370 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


notionem  etiam  significat  riiinam, 
cladem,  calamitatem.  Ennius  loc. 
inc.  '  Metuo  legioiiibns  labcm.'  Et 
Virgil.  iEneid.  ir.  '  Hasc  mihi  prima 
mali  labes.' 

538  Nee  servaturisi  Allusum  ad  liis- 
toriain  quae  habetur  apud  Livium  v. 
Gallos  per  noctis  silentia  ad  summiiin 
Capitolii  obsessi  adscendisse,  ita  ut 
lion  custodes  solum  fallerent,  sed  et  ca- 
nes :  anseres  tamen  clangore  et  stre- 
pitu  alarum  excitasse  M.  Rlanlium, 
dein  alios,  qui  Gallos  praecipites  de- 
turbarunt.  Farn.  Servaturis  Cainlo- 
lia  anseribus]  Ex  Virgil.  iEneid.  viii. 
'  Atque  hie  auratis  volitans  argen- 
teus  anser  Porticibus, Gallos  in  limine 
adesse  canebat.' 

542  Larisscea]  Ex  Larissa  Thessa- 
lise  urbe,  Acbillis  patria.  Farn.  La- 
rissaa  Coronis']  Duaa  fuerunt  Coro- 
nides,  quarum  altera  ab  Apolline, 
altera  a  Neptuno  fuitadamata. 

543  jEmonia]  Thessalia. 

644  Ales  Phabeius]  Corvus  prop- 
ter angaria,  vaticinia,  et  praesagia 
ApoUini  sacer.  Farn. 

Fab.  VIII.  551  Quid  fuerim']  Comes 
namquc  fui  Minervae.  Quid  sun] 
Nunc  a  comitatu  iNIinerva;  rcpnlsa 
contemnor. 

553  Pallas]  De  ortn  Ericlithonii  e 
semine  Vulcani,  vim  IMincrvae  paran- 
tis,  in  terram  etfuso  obsignati,  et 
tribus  virginibus  Cecropidis  com- 
mendati,  vide  Lactantium  de  falsa 
religione  i.  17.  Antigonum  laropiwv 
TrapaS6^a!v  ffvvnyctyyf]  iP.  Pansaniam  in 
Atticis.  Nonien  illi  fecornnt  tpiscum 
Minerva,  et  x^'*"'  nnde  satus.  Natal. 
Com.  IV.  5.  et  ix.  11.  Farn. 

554  Actao']  Attico. 

555  Gemino  de  Cecrope]  Cccrops 
ideirco  geminus  ac  bit'ormis  dicitur, 
quod  ex  parte  liomo,  ex  parte  serpens 
fuisse  perhibctiir.  Demosthenes  ideo 
hoc  fictum  dicit,  (juod  et  pnidentia 
in  consiliis  simnna  csset ;  ct  in  rebus 
agcudis,  viribus  ac  audacia  nteretur. 
Unde  ft  Atlicnionscs  (^ccropida?  vo- 


cantur.  Ei  tres  fuerunt  filiap,  Pan- 
drosos,  Herse,  Agraulos:  vel,  ut  aliL 
leg.  Aglauros.  R.  Gemino]  Cecrops 
Si^vyjs  dictus,  vel,  quia  ex  Sai  urbe 
j'Egypti  advena  Athenis  primus  reg- 
navit,  utriusque  lingua;  :  vel  quia 
primus  inarem  focminae  matrimonio 
junxit,  ut  auctor  est  Justin.  1.  ii.  Tzet- 
zes  in  Lycophronem.  Farn. 

556  Serrandam  dederat,  sic  inconfes- 
sa  (juid  csset]  Scrvaiidum  probe  melio- 
res :  praetcrea  nonnuUi,  sed  non  con- 
fessa.  Bernegger.  lamen  inconfessa; 
duo  nee  eis  confessa  ;  alii  sed  enim  in- 
confessa: ca?terum  a  priore  Regio, 
priore  Erfurtano,et  aliis  duobusabest 
liic  versus  :  et  est  profecto  tollendns, 
quod  adstruunt  primus  Vaticanus, 
Urbinas,  et  sex  alii,  in  quibus  versu 
proximo  Ilanc  legem  dederat,  pro  Et 
legem  dederat,  scriptum  occurrit.  Si 
versum  hunc  admittis,  proximelegen- 
duni,  Et  legem  addiderat,  ne  quern 
offondat  ociosa  repetitio  toO  dederat : 
sed  prastat  omnino  deleri  versum, 
quern  dixi.  Ileitis. 

558  Ducc  sine]  Antigonus  IffTopiuv 
TrapaSo^ajv  a-waycoyfj  rcfcrt  Agraulon 
(sic  enim  nominal  Aglauron)  et  Pan- 
droson  cistam  aperuissc,  et  conspex- 
isse  circa  Ericlitlionium  duos  serpen- 
tcs  ;  quod  negant  alii.  F'arn. 

5G0  Nodosque  manu  diducil]  Dedu- 
cit  veteres  plerique  :  an  seducit?  Mox 
at  i>(/«s,  non  cf,  Junianus.  Ileins. 

502  Acta  Deo;  refero]  Gesta  a  Ce- 
cropis  filiabus  Minervae  nuncio. 

5f)3  Ut  dicar]  Coruicem  ob  garru- 
litatem  aversatur  prndentiic  Dea.  In 
INIinerva;  templis  lucis(|ue  raro,  A- 
tlienis  onmino  non  adspicitur.  Plin. 
X.  12. 

5G4  Noctis  avcm]  Noctuam,  quaj 
Minerva;  sacra,  quia  noctivida  in  te- 
nebris  perspicit :  ales  noctis,  quae 
Eiiplnone  dicta ;  namque  eV  pvhti 
$ov\i)-  ut  Ct  propter  oculos  caesios, 
qui  illi  cum  Minerva  commiuics,  quaa 
ct  ipsa  yKavKumti.  Qiiin  ct  frcquens 
est  Atlicnis  iirbi  Mincrvir.  Farn. 


MMTAMORI'IIOSlloN     1,11!.    II. 


3371 


GG7  Me  petlit :  ipsa  licet  hoc  ex  /'«/- 
(mle  'iiKLias]  Hie  dcniio  mirificc  tiii- 
baiit  libii  veteres.  Piget  diveisas 
Icctioiics  adsciibere,  quod  coiisiet 
vulgataiii  esse  incoiruptam.  Noii  po- 
tuerimt  iiiminiin  ferre  piodiiri  pos- 
trcmam  in  petiil  syllabani  insciti  lihra- 
rii  :  lioc  orrori  ansain  dcdit.  AUjiii 
niliil  iiiagis  iisitatiun  optiinis  poi-tis 
esse,  atqiic  adeo  Nasoi)i  ipsi,  jam 
supra  ostcndimiis  i.  111.  Ilcins. 

5G0  Nam  me  Phocuica]  Plioois  rcgio 
est  Gia^cia>,  finitima  Atticae  :  undo 
IMiocaicus  dediicitur. 

.579  I'ro  Virginr  Virgo]  Pallas,  per- 
pctua  gaudens  virginitate. 

.OHS  luquc  cutem  radices  fixerat  iinas'] 
F.gcrat  nieliores  niagno  nuniero  ;  quod 
niagis  Latinuni.  Remed.  Amor.  '  Et 
mala  radices  altius  arbor  agit.'  Ileins. 

587  Sod  suvitna]  Malini  Et  cum 
Arondeliano.  Idem. 

590  Nyctcmcnel  Nyctci  regis  Les- 
bi  filia,  qua;  |)atris  amore  capta,  in- 
cesti  pcenas  dcdit,  in  noctuam  mutata : 
bine  lucifuga,  ab  avibus,  interdiu  si 
prodcat,  inccssitur.  Fam. 

Fab.  IX.  591  Per  totam  Lesion] 
Insula  est  jUgaci  maris,  a  conditore 
sic  denominata. 

597  Nos  vanum  spernimus  omen]  Sa- 
pientcs  viri  et  Heroes  etiam  antiqui- 
tus  omina  vana  spreverunt.  Hector 
apud  Homer.  Iliad.  M.  253.  Eh  oluvhs 
&pi(TTOi,  afivP((rOai  irepL  irarpris.  (,)ueni 
versiculuni  Sil,  Ital.  lib.  v.  sic  reddi- 
dit:  *sed  niagnus  in  liostem  Augur 
adest  ensis,  pulcruniqtic  et  uiiiite  dig- 
num  Auspiciuni  Latio  ((uod  in  arniis 
dextera  pra-stat.'  Cicero  quoipie  vers. 
Homer,  liiinc  repetit  in  Epist.  3.  lib. 
II.  ad  Attic,  item  in  Cat.  M.  de  Se- 
iicet.  de  Q.  iVIaximo  (licit :  'qui  au- 
gur cum  csset,  ausum  fuisse  eloqui, 
optimis  auspiciis  ea  geri,  qua;  pro 
Kcipublica;  salute  gerercntur ;  quae 
contra  renip.  fierent,  contra  auspicia 
fieri.'  Apud  Lucan.  lib.  ix.  voxdigna 
Catone  auditiir  : '  nie  non  oracuia  cer- 
ium  Scd  mors  ccrta   tacit  ;    pavido 


fortifpic  cadendum  est.  Hoc  satis 
est  dixisse  Jovem.'  'hpioTq  (jAurii  -h 
fv0uv\ia.     Eurip.  Helen. 

598  Dominofiuc]  Apolliui. 

599  Ciimjuvene]  Thessalio,  scilicet 
Istliye.  R. 

(j()3  Arma  assueta  capil]  Rapit  Me- 
diceus  unus  ex  melioribiis  :  quod  im- 
pctuni  indignantis  animi  pulchrc  ex- 
primit.  Lib.  v.  '  (pios  illc  telenderat 
arcus  Arripit.'  Artis  lib.  ill.  '  Juvc- 
niliter  arcuni  Corripit.'    lleins. 

G09  Duo  nunc  moriemur]  Et  ego  et 
iufans  in  utero  conceptus. 

G14  Odit  avem]  Corvum.  Crimen] 
Coronidis  concubitum  cum  /Emonio 
juvene. 

G15  Nee  non  arcumque  manumque] 
Nertumque  arcumque  Urbinas,  et  pro 
diversa  lectione  Cantabrigicnsis  ;  sed 
iiibil  neeesse.  Hcins. 

G19  Rogumque  parari  vidit]  Sensit 
Sclioliastes  Statii  Theb.  vi.  et  niox 
pro  Ora  licet  lacrymis,  Ora  decct  idem 
Sclioliastes  :  quod  Uasilccnsis  unus 
confirmat.  In  Fastis  lib.  iv.  '  neqiie 
enim  lacrymare  decorum  est.'    Idem. 

624  Dextra  libratus  ab  aure]  Respi- 
cit  poeta  ad  Virgil.  TEneid.  v.  '  Dixit, 
et  adversi  contra  stetit  ora  juvenci, 
Qui  douum  astabat  pugna^ :  durosque 
reducta  Libravit  dextra  media  inter 
cornua  cestus  Arduus,'  &c.  et  alibi, 
quod  pauIo  ante  habuimus. 

G2G  Ingratos  odores]  Virg.  '  Ingra- 
to  cineri.'  Rlunus  llebilc,  ct  triste 
ministerium. 

ii27liijustaque]  Quorum se  ingratum 
injustuuKiue  damnabat  auctorcm. 
Jacobus  Bonouiensis  intcrpretatnr 
l)arvas  extemporales  execjuias  :  le- 
gitque,  iiijustaque  busta  ;  minus  recte  : 
est  enim  o^u/uij/jo^'justa  injusta.  Vide 
Jo.  Ger.  Vossium  lib.  v.  Instil.  Rhe- 
tor. /•'. 

G29  Natum]  ^'Esculapium. 

G30  licminiquc]  'Apdpii>irov  fxexpts  ifi' 
cpoKou'  'lirirov  ra  /cdrco  fJ.fpr],  &C.  Jo, 
Tzctzes  Chil.  91.  lib.  vii.  ut  qui  sa- 
tus  fuerit  a  Saturno  in  forma  cqui  ck 


3372 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


Philyra,  Cliirurgia  qiiippe,  qnani  et 
primi  exercehant  medici,  non  ad  ho- 
mines solum,  sed  ad  jumenta  se  ex- 
tendebat,  erantque  iidem  medici,  clil- 
rurgi,  veterinarii.  Centaiirns  erat, 
sed  Justus,  artis  medicee,  equestris, 
venatoriae  peritissimus,  nee  non  As- 
tronomize  et  Musics.  Farn.  Ckiro- 
nis]  Qui  Chiron  g'eminitsdicitur.  Nam 
ex  parte  anterior!  homo,  ex  postcri- 
ore  equus  videbatur. 

632  Consistere  corviun]  Considere 
Neapolitanus  et  Mediceus  secundus  ; 
lit  jam  libro  i.  307.  diximns  :  et  sic 
forte  legendum  libro  xi.  '  Nee  tamen 
liac  profuguni  considere  Pelea  terra 
Fata  sinunt:'  ut  apud  Virgil.  '  Vul- 
tis  et  his  mecum  pariter  considere 
regnis  ?'  Et,  '  Non  venit  in  mentera, 
quorum  conscderis  arvis?'  Proper- 
tins,  •  licet  Atraciis  conscderis  oris.' 
Heins. 

Fab.  X.  633  Semi/er]  Chiron  semi- 
ferus.  Divince  stir  pis  (dumno]  jliscu- 
lapio  ApoUinis  filio.   R. 

635  Ecce  vinit  rutilis,  ^c]  Ocy- 
rhoc,  Chironis  ex  Nymplia  quadam 
Caici  flnvii  filia,  quuni  fatorum  arcana 
rescraret,  Jovis  ira  in  equam  fuit 
conversa. 

636  Nympha  Chariclo]  Ita  Poli- 
tianus  et  Naugcrius  ex  Pindaro  et 
Sclioliaste  Apollonii.  Antea  legcba- 
tur  Caijci,  quod  in  plerisque  scriptis 
cxtat,  idquc  miror  Viviano  arrisisse. 
Cliaricto  dccem  nostri  ex  mclioribus  ; 
quod  et  alii  ante  nos  in  siiis  excni|>la- 
libus  invenerant ;  unde  exigua  muta- 
tione  Charido  nata  :  secundus  I'alat. 
Chnripto:  quintns  Carislo  :  Carista 
Cantabrig.  Alia  Chariclo  Callim.ichi 
et  Apollodori,  quai  Tiresium  ex  Evere 
pepcrit.  Ueins. 

637  Fluininis  in  rapiili  ripis  cni.ni] 
Censeo  iCiibendimi  riiuniiii.s  in  palvii 
ripis, ut  lluniinistiliant  fui>se  dcsignct. 
Sic  lib.  IX.  '  Hie  tibi  dum  secjiiitur 
palriiv,  curvaniinu  \i\)d:  Cognila  Cya- 
nce.'  Propertius  lilcg.  1.2.  '  lOveiii 
liatriii)  tilia  littuiibus.'    llur.ilius  Od. 


I.  20.  *  paterui  flnminis  ripas'  Tybrin 
vocat.  Noster  Met.  i.  '  Venerat  et 
patrias,  ubi  hidere  saepe  solebat,  Ina- 
cliis  ad  ripas.'  Adi  Notas  lib.  i.  702. 
Idem. 

638  Ocyrhoeri]  Qu2e  fuit  Nympha, 
Oceani  et  Tethyos  filia,  sic  dicta  ab 
uKvs,  celer,  et  poi],JIuxus :  est  enim  ve- 
lox  fluvins.  R.  Artes  paternas^  Medi- 
cinam,  Astronomiam,  Miisicain.  Fain. 

640  Vaticinos  furores]  Faticinos  c.nm 
raelioribus :  nisi  quod  rh  fulidicos 
Urbinatis  libri  magis  arridet ;  quia 
'  canebat'  praicessit.  Heins. 

641  Inc  Jidtque  Deo]  Spiritudivino. 
Deo]  'Eu6v(Tia(rij.(S,  afflatu  divino,  quo 
de  vide  qujB  nos  ad  jEneid.  vi.  et  ad 
Lucan.  v.  80.  Farn. 

642  Totique  salulifer  orbi]  .^iscula- 
pius  enim  adeo  praestansin  Mcdiciiia 
fuit,  ut  etiam  Hippolytum  ab  inferis 
revocaverit;  propter  quod  a  Jove 
fulmine  fuit  exstinctus,  ac  postea 
Deus  eft'ectus.  R. 

645  Diis]  Plutone  scilicet  quereu- 
te,  et  Jove  indignaute,  Hippolytum 
ab  equis  discerptum  restitui  ab  iEscu- 
lapio  in  vitam  posse  :  '  Ipse  reperto- 
rem  niedicinte  talis  et  artis  Fulmine 
Phcebigenam  Stygias  detrusit  ad  un- 
das.'  Virgil.  iEneid.  vii.  '  jEscnlapius 
et  ipse,  non  sine  flagitio  ApoUinis  na- 
tus,  quid  fecit  aliud  divinis  honoribus 
digiium,  nisi  quod  sanavit  Hippoly- 
tum P  mortem  sane  habuit  clarioreni, 
((uod  a  Deo  meruit  fuhiiiiiari.'  Lac- 
tam, lib.  I.  de  falsa  relig.  c.  10. 

648  Et  bis  tuu]  Primo,  e  matris 
morientis  iitero  raptus  ;  seciindo,  ubi 
afulminis  conilagiatione  rcviviscens 
divinitiitem  consecutus  es.  Farn. 

649  Tu  quoqui,  chare  pater]  Patri 
quoijuc  Cliiroiii  Oryrlioii  exitiim  prse- 
dicit.  Nam  Chiron  non  tantum  Ccn- 
tauroruin  juslissimus,  .sed  et  cojlcros 
homines  jnstitia  dicitur  supcrasse: 
quum  Herculcm  liospitio  snscepisset, 
sagittasquc  hydriu  sanguine  tiiictas 
luanibus  liactaret,  una  caruin  emani- 
bus  lapsa,  pedcui  ip.sius  percusiit,  ip- 


MF.TAMORI'JIOSEON    M15.    II. 


3373 


BlimqiiP  t.intis  iloloribus  affccit,  lit 
noiio  ilic  niiseratioiie  Dconiin  in  astra 
fnerit  siihliitiis.  It.  Nunciminoitiilis'\ 
Nonjammortalis  castigatiores.  lleiim. 

(i')2  Sanguine  scrpeniis]  Hydrae,  qiiai 
emu  oontiini  capita  iiaberet,  ab  Her- 
ciile  liiit  iiiteifccta,  ejus  sau<;uiiie 
Hcrciiiis  sagittci!  tiucta:  insanubilia 
viilnera  infcrcbaut. 

C5 1  Triidicesque  Deo;  tua  fila  resol- 
vent] Alter  Regius  revolccnt.  (hrovv- 
avrlov  rpicpfiv  rhp  &TpaKrou,  Lliciani 
Zeus  iKfyx'ifJLft'oi.  I'ropertius  iv.  7. 
'  Juro  ego  fatoniin  nulU  revoliibile 
stamen,  Tergoininiimqiie  canciii  ;  sic 
irtilii  molle  sonet:'  ita  scribendi  isti 
versus  :  nam  viilgati  rfcocatj/f  carmen, 
et  Tergcminusque  cajiis:  vetusti  co- 
dices, rcfolubile  carmen.  Silins  lib.  ii. 
de  Penelope,  '  Fallacis  toties  revolu- 
to  staininc  tckv.'  Statius  Tlicb.  vii. 
*  immitcs  scis  nulla  revolvere  Parcas 
Stamina.'  Seneca  Hercule  Furenti, 
'  IJura?  peragunt  peiisa  sorores,  Ncc 
sua  retro  fila  revolvunt.'  '  Retexeie' 
dixit  Noster  Met.  x.  *  Eurydiccs,  oro, 
properata  retexite  fila:'  non  ut  in 
vulgatis  legitur,  fata:  '  rencie'  in 
Fastis  ;  de  quo  verbo  vide  quae  nota- 
mus  Epicedio  Dnisi  41!.  '  iterata 
pensa  sororum'  Statio  Theb.  viii. 
Lucano,  *  repetita  sororum  fila.'  Hoc 
lanien  Nasonis  loco  a  vnlgata  Icc- 
tionc  non  est  temere  rocedendum;  ut 
'  fila  resolvent,'  pro  secabunt,  dixerit. 
Ileins. 

G57  Atque  ita,  Prcetertunt  me]  Oc- 
cupant ct  impediunt.  Nam  in  fatis 
erat,  ut  vertcretiir  in  cqnam.  li. 
Prwrertunt,  inqiiit,  men  fata]  Me, 
inquit,  mea  fata,  \)\evU\ne  veteres : 
sc\,pr(evertunt,  inquit,  me  fata:  recte. 
Heinit. 

GG3  Cognataque  pecfora']  Corpora  ex 
melioribus.  Mox  pro  coiifusaque  ver- 
ba fuerunt,  primus  Palat.  et  sex  aiit 
septcm  alii,/Mfrt'.  Placebat  aliqiian- 
do  feruutur :  ut  supra  hoc  libro, '  vox 
iracunda,  minaxqiie,  Plenaquc  terro- 
ris  rauco  de  giitture,  fertur.'  Heins. 


C75  Nomrn  quoque]  Eu/irTTTj  jam  dic- 
ta, qiiir  prills  Ocyrboe.  Julius  Pol- 
lux I.  IV.  EuiTTTrTj  7;  Xflpdivos,  vwaWa- 
To^iefTj  eis  InTTou  Trap'  EupnriSj).  Vide 
Jan.  Panlias.  l\j)ist.  vii.  Monstra  de- 
derunt]  DrJcrt  demio  nieliores.  Pra*- 
cedenti  versu  post  norafa-,  rh  efit  miil- 
ti  codices  non  agnoscunt.  Lege  nn- 
tuta.  Heins, 

Fad.  XI.  Arg.  Flehat,  opemqiie 
tuam,  Sfc]  Mutationem  Hatti  in  lapi- 
dem  indicem,  siiperiori  fabiilai  poiita 
anncctit.  Nam  Apollo,  qiium  ob  piil- 
satos  interfectosqi'.c  Cyclojias,  quod 
Jovi  fnlincn  contra  /Esciilapium  siip- 
pcditasscnt,  divinitatc  privatus,  Ad- 
Dicti  regis  Thcssalia?  armenta  in  i)as- 
torali  liabitn  pasceret ;  INIcrcuriiis  Ito- 
vcs  qua;  longius  forte  processerant, 
furto  ajjactas  in  sylva  occultavit,  Bat- 
toipie  cuidam  cquariim  custodi,  a  quo 
uno  visus  fiicrat,  niandavit,  ne  cui- 
quam  illiid  furtum  indicaret:  quod 
quidcm  ut  libenliiis  faceret,  vaccam 
ei  pulclierrimam  dono  dcdit.  Battiis 
vero  ei  pollicitus  est,  sc  nunquain 
alicui  vaccas  illas  indicatnruin :  et 
lapidem  proximum  ibi  celcrius  quam 
se  quicquam  indicaturiim.  Rlercu- 
rius,  lit  liominis  experiretur  fideni, 
suscepta  alia  fignra  ad  eiim  paiilo 
post  rcdiit,  rogans  an  vaccas  quas- 
dam  iliac  transeuntes  vidisset ;  pol- 
licensque  si  indicaret  se  vaccam  cum 
tauro  daturum.  Quod  cum  accepis- 
set  Battus,  sub  quo  monte  boves  pas- 
ccrentur  indicavit :  ()iiaiu  ob  pel  fi- 
diani  cum  Mcrciirius  in  lapidem,  qui 
Index  dicitur,  commiitavit. 

G7G  Pliilijreius  heros]  Chiron,  Plii- 
lyra;  ex  Saturno  filins.  Farn. 

077  Nam  ncc  rescindcre  mugni]  Alii 
jam  nee,  vel  ncc  jam  :  quatiior  sed  nee  ; 
quod  arridet.  Ilcins.  Reticindere]  Mu- 
tate, rum  pere. 

679  Elim]  Urbs  Peloponncsi  est 
Elis,  ab  Eleo  Taiitali  filio  sic  appel- 
lata:  vel  ut  alii,  ab  KIoo  Ne|)tiiiii  fi- 
lio. Altera  est  Arcadia- ;  tc  rtia  His- 
panire.      !\Icsseniaque   una]   Messona 


3374 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


et  regio  et  nibs  fuit  Peloponnesi, 
Pylo  piopinqua,  juxta  quam  Am- 
plirysns  labitiir.  Est  et  Messene 
iirbs  Sicilioe,  untie  Messenius  deri- 
vatur. 

681  Onusque  fuit  baciiliis  silvestris 
olii'tr]  Baculum  silvcstre  smistrce  Flo- 
lentinus  S.  Marci,  et  secundiis  Pala- 
timis,  quod  et  Politiantis  in  ora  co- 
dicis  sui  ex  veteri  libro  notarat,  teste 
Carolo  Viviano  ;  et  ego  in  Excerptis 
optimi  codicis  Leodicensis  inveni : 
neque  aliam  lectioneni  sensns  admit- 
tit.  Hinc  fit,  ut  in  nonnulUs  cxeni- 
plaribus  minus  castigatis  ab  interpo- 
latrici  nianu  scriptuni  occunat,  onus- 
que  fuit  dexlrcB  silvestris  olivti :  vel, 
onus  dextrce  baculus  silvestris  olivac :  in 
nonnullis  codicibus  eiasa  veins  est 
scriptura.  Vulgatam  certe  lectionem 
si  tucmur,  non  est  cui  respondeat  rh 
alteriiis,  quod  de  dextra  intelligen- 
duni.  Tam  baculum  quam  bnculus  di- 
ccbatur  optimis  scriptoribus  :  infra 
hoc  ipso  libro  idem  optimus  Floren- 
linus  S.  Marci,  quo  vetnstiorem  non 
vidi,  '  baculumque  capit,  quod  spi- 
nea  totum  Vincula  cingebant :'  ubi 
quern  in  vulgatis.  Lib.  xv.  de  ;Escu- 
lapio,  '  baculumque  tcncns  agreste 
sinistra:'  quod  mire  confirmat  nos- 
tram  lectionem.  Silius  lib.  xiii. '  I*as- 
torale  Deo  baculum,  pcUisque  sinis- 
trum  Velat  grata  latus  tcnera;  de 
corporc  daniac.'  Ncc  dubito,  quin 
lil)ro  prime  Fast,  pari  modo  sit  scri- 
bendiini,  '  Turn  Deus  incumbens  ba- 
culo,  quod  dextra  gcrebat ;'  etsi  ma- 
nu  oxarali  codices  pro  vulgata  stant. 
lleins. 

G82  Scplenis  fistula  cannis']  Vetus- 
liores  e  septem  cannis.  Idem. 

085  Allantide  Maia  A'«<ms]  Allan- 
tide  matre  prior  IJcgius,  opt.  Thuan. 
I'lOrnegger.  Cantal)rig.  et  primus 
(ironovii :  ut  to  Maia  ex  Glossematc 
irrcpserit.  Idem. 

(JHO  Arte  sua]  Furto  scilicet  gratui- 
t",  ulique  ciinit  Ilorat.  Od.  i.  10. 
*  jocobo  :"  (piein  locum  liuic  consonnui 


lege.  Almctasi  Buculas  duodecim, 
boves  centum,  taurumquearmenti  vi- 
rum,  abegisse  Mercuriura  refert  Ant. 
Liberalis  Metam.  23.  Farn. 

GS7  Natusinillo  Rure]  Libri  vete- 
res  notus ;  recte  :  nam  '  natus'  praces- 
serat.  Heins. 

688  Battum  ricinia  tola  vocabaf] 
Alii  vicina  hunc  rura  vocabant,  vel  vici- 
nia  rura  vocabant.  F'lorcntinus  S. 
Marci  vicinaque  iota  vocabant.  Co- 
dex Urbinas,  quartus  Palat.  et  de- 
cern alii,  vicinia  tota  vocabant;  optinie. 
Videomnino  Notas  Fast.  in.  181,  et 
quae  Renied.  Amor,  observamus  vs. 
161.  Virgil.  Georg.  ii.  *  Non  eadem 
arboribus  pendent  vindeniia:  nostris.' 
Ita  longe  vetustissimus  Mediceus 
liber.  Sic  apud  Phaedrum  '  concur- 
sant  familia  ;'  quod  perperam  muta- 
vit  Rigaltius.  Ausonius  Periocha 
Iliad.  III.  '  Argivos  sua  qnenique 
acies  in  bella  sequuutur.'  Consule 
doctissimum  Gronovium  do  Pecunia 
veteri,  p.  169.  Idem. 

689  A't'Zei]  Pater  Nestoris  fuit  Ne- 
leus,  rex  Pyli.  R. 

690  Nobiliumque]  Palmis  in  certa- 
minibus.  Virgil.  Gcorg.  i.  '  Eliadum 
palinas  Epeiros  equaruni.'  Farn. 

691  llunc  timuit ;  blandaque  manu 
seduxit,  et  illi,  Quisquis  es,  hospes  ait} 
Hunc  et  illi  male  cohaerent,  cum  de 
eodcm  Batto  agatur.  Quare  censeo 
reponendani  vocem  sa?pe  alibi  cor- 
ruptam,  et  cia,  Quisquis  es,  hospes,  ait ; 
quam  conjecturam  confirmat,  quod 
praccesserat,  blandaquc  tnanu  seduxit : 
certe  nnus  INIediceus,  se  ducit  et  ait. 
Adi  Notas  lib.  i.  591.  Horat.  Sat.  i. 
1.  -  eia,  Quid  statis?  nolunt:  atqui  li- 
cet esse  beatis.'  Et  Sat.  ii.  6.  '  Eia, 
Ne  prior  officio  quisquam  repondeat, 
urge.'  Heins. 

696  Tua  furta  loquetur']  Loquatur 
rcctius  nonnulli  codices.  Idem. 

699  Limile]  Pylios  a  Blesseniis  dis- 
terminante.  Farn. 

700  Furtoque]  Fiirtuni  indica. 

701  .Juncla  suo  j'uriter  dabitur  tibi 


ME'CAMOHI'JIO.SEON     MJJ.    IF. 


3375 


ftemina  lauro]  Prelium  dabitur  tibi  foc- 
mina  optiiiiiis  Tliuancus;  recte  :  su- 
pra (lixciat  siniili  lociitionc,  '  iiiti- 
dam  cape  praemia  vaccam.'  Plcniis 
est  lioriim  Nostcr.  Epist.  Paiidis, 
'  Di  faccrciit,  pictiiim  magni  ccrta- 
iniiiis  esses.'  Helena',  '  Jiidicii  pie- 
tiiiin  qua  data  dicar  ego.'  Adi  qua; 
iKilamiis,  1-pist.  vi.  1 10.  Jleins. 

70:j  Monlibus,  iiujiiil,  cunt,  it  eunt 
sub  montibus  illis]  Erant  ntroque  loco 
libri  veteies ;  nisi  quod  Florcntiniis 
S.  Maici,  Neapolitanus,  primus  Va- 
tic, secundus  Palat.  ct  qiiatuor  alii, 
Montibus,  inquit,  erunt,  it  cnmt ;  ve- 
rissiuie :  <juoniodo  in  Observalioni- 
bus  jam  vidit  restitucndum  sagacissi- 
iiins  Gronovius  noster.  Idem.  Et 
crunt~\  Allusum  volunt  ad  Battiim 
quendam  ineptiim  poctam,(|ui  in  ver- 
sibus  suis  cadem  idcntidein  itcrarc 
solebat.  IJattumeadcni  verba  titul)an- 
tcr  rci)etcntoni  deridet  itideni  Mer- 
curius.  Vide  Erasnii  adag.  ^arroAo- 
7/a,  et  ficiTTapi^eiv.  Earn. 

70(3  Index']  Ulrum  \ix  et  niillia- 
rium  ?  an  utique  metallorum  ?  La- 
pis Lydius,  Heraclius,  index  jSao-oros. 
Ant.  Libcralis  diet.  2:5.  Metamorpli. 
'EpfMrjs  Si  x^^^'i^V^'^'-^y  ^''^'  Sixuf^vOos  ^f, 
ipairKTiv  avTuv  t?7  ^d^Sqi,  koI  fifTej3aAiv 
eU  irerpov,  ScC.  Xiyerai  Se  koI  6  T6nos 
■jrapoBiv6vTwv  &XP^  ^^^  (TKOiria  Bdrrov. 
Earn.  Inde.vl  Lapis,  quo  utimur 
ad  aurum  argcntunujuc  probanduni.  11. 

Far.  XII.  709  3Iunychiosiiue]  I\Iu- 
nycliia  naniqne  promontorium  est 
I'yrseci  portus  Atticae,  a  Munycho 
dicta  ilia  porticus,  quia  illic  anlilica' 
vit  templum  INIunychiaj  Diana;.  Vide 
Jell.  Scoppam  1.  i.  c.  35.  Tom.  i. 
Critic,  (iratam  Minerva]  Periphrasis 
est  Atticic  terra,  qu.c  Minervie 
gratissiuia.  II.  Blanychiosqui']  At- 
ticos;  juxta  Atbonas  inter  Pir;ecuni 
ct  Suniuni.  A6(j}os  iarlv  ri  Movvvx^ci 
X^ppovriiTl^uv,  &c.  Strabo  lib.  ix.  et 
Pausan.  in  Atticis. 

710  Lycai]  Locus  amoenus  prope 
Athonas,  a  Lycio  Paiidionis  lilio  no- 
mcu  habeas,  ubi  AthciiicusQs  deindc, 


operis  pra?fecto  Pericle,  condideriint 
gymnasium.  Frnstra  sunt  qui  vel 
Lycaum  Arcadiciim  aut  Corinthia- 
ciim  hie  somniant.  Earn.  Culli  Ly- 
cai] Exculti  Aristotelicis  disputatio- 
uibus.  Nam  Lycirimi  est  gymnasium 
Athenis,  in  (pto  dcamiiulans  Aristote- 
los  de  Philosopliia  dissercbat.  A 
Lyco  Pandionis  fdio  sic  dictusillc  lo- 
cus. R. 

711  Ilia  forte]  In  celeberrimo  Pal- 
ladis  festo,  cni  hinc  nomen  Kcwrjipopia, 
virgines  nobiles  ae  nubilcs  canistra 
fercbant  Dea>,  in  quibus  inerant  ea 
qua;  ad  Panathena;orum  et  aliaruni 
pomparum  sacra pcrtinebant.  Suidas : 
'  Ut  Attica  virgo  Cum  sacris  Cere- 
ris,'  Horat.  Serm.  11.  8.  Nee  non 
Cereris  Thesmophoriis  aliisque  Or- 
giis,  sua:  KauT}(p6poi. 

713  Pura  coronatis  ■portabant  sacra 
canistris]  Alii  Thura;  perperam :  ut 
et  Plura  nonnuUi  et  Pulchra.  Tecla 
Constantius  Fanensis  ex  veteri  co- 
dice  :  alter  codicum  Kogerii  Twis- 
den.  Septa;  eleganter:  sic  lib.  iv. 
sub  linem,  ex  veteri  codice,  '  Esse  lo- 
cum solidas  septum  munimine  molis.' 
hinc  '  scpes  portarura '  pro  septo. 
Trist.  I.  1.  81.     Adi  illic  notas.     Sic 

*  classem  aggeribus  scptam,'  et  '  fe- 
ram   venantum    corona  septam,'     et 

•  septam  armis  Didonem,'  et  '  feram 
penna;  formidinc  scptam  '  Virgilius 
dixit.  Eidem  ^Encas  '  nube  septus  :' 
et  '  aiJre  septus  '  Jason  Valerio  Flae- 
co,  ct  *  septus  in  arcto  leo  '  cidem 
Flacco.  II.  Coronatis]  Corollis  flo- 
rcis  rcdimita  heee  canistra  potius  cre- 
diderim,  quam  esse  ad  margincni  us- 
que plena,  quod  de  poculis  dicitur. 
Earn.  Coronatis  cunistris,  Sfc]  Cane- 
plioria  ca  sacra  vocata  sunt,  atque 
hinc  ipsa;  etiam  virgines  ilhi-  nobilio- 
res,  Kavr]<p6poi  dicebantur.  Natal,  iii. 
18.  et  V.  13.  it'. 

714  Deus  ales]  Mercurius  citiis. 
Omnium  cnim  planetarum  cclerrime 
suum  conficit  cursiim. 

71 ;"»  iSV(/  in  orbetn  curvat  eundcm]  In 
orbcni  idco  volasse  dicitui ,  ut  diuliu:> 


337G 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


aspectu  Hcrsp";  aniatap  frncretur.  R. 
71G-  3Hlviiis]  mHvus  nieliores  :  jam 
dictum  Amor.  ii.  G.  34.  Heiiis. 

719  Spemquc  suam]  Exta  victima- 
riim,  quam  pra'dam  spciat,  ct  cui  in- 
liiat.  Po)it. 

720  Super  Adaas  arccs]  Athcni- 
eiises. 

721  Indinat  cursus']  Convertit  vo- 
latiis.  Circinat}  Circundat,  et  in  gy- 
rum  volat. 

723  Qiimito,  qunm  Lucifer,  aurea 
Phabe]  Quitntote,  LMCw/er,  Bernegger. 
prior  Regius,  ct  duo  Medicei :  pla- 
cet. Heins. 

T27  Balenrica  funda]  Balearia  pri- 
mus Vatican.  Urbin.  Neapol.  alii- 
que  plurimi;  quoniodo  ct  codices  va- 
riant 1.  IV.  709.  Heins.  liulearica, 
^•f.]  Qua  llalearium  insularum  iucolae 
maxinic  utuntur.  Baleares  autcm  in- 
Bulac  sunt  dufp,  IIispanii\j  adjacentes, 
quarnm  incola-  optiuii  sunt  tiindito- 
rcs.  Plumlmni]  Plnmbcam  pilam.  R. 
Balcaricu]  Baleariuni  insula?  sub  His- 
pania,  liodic  Majorca  et  3Hnorca: 
incohe  dim  peritissimi  funditores. 
Farn. 

728  Incavdescit]  Motu  scilicet  et 
attrilione  aeris  incandescit  et  liquo- 
fit.  Incandescit  lundo]  Virg.  iv.  '  Li- 
qupscit.' 

733  Pcrmuket  comas]  Pectit  capil- 
los. 

736  Talaria]  Redi  ad  Art.  ii.  G44. 

737  Ebore  et  testudine  cultos'\  Ex 
praestantioribus  nonnulli  comtos:  sic 
*  comti  ebore  ac  vitro  parietes  '  Boii- 
tio  lib.  I.  Consol.  Pliilos.  Vulgata  la- 
meii  lectio  non  est  tcmere  sollicitan- 
da.  Statins  Tlieb.  vr.  '  varia  fornii- 
dine  cultum  Toilit  ia  astra  nefas :' 
ubi  agit  de  (Jorgoneo  capite.  Ileins. 

739  Aglauros]  Quia  UdvSpuaos  at- 
<{nc"Ep(TTi  numen  a  rorc  habere  viden- 
tur :  sunt  qui  'hypavXhv  etiani  ab  agris 
dici  volunt,  (piasi  agrestis  et  iminitis  : 
certc  Antigonus  IcrTopiwv  irapa56^c>>v 
arvva.ywy{jU;y\t{'t  'Aypav\bv,UQn  'AyKuv- 
p6v.  Kespic<'  vs.  C){)\ .  (pix-  nos  ad 
ilium. 


743  Q«i,/i(t<t(i]  AiaKTopos,  niipv^,  in- 
ternuiiciiis  Deoruni.  Mcrcurins,  in- 
quit  Arnobius,  quasi  quidam  Medi- 
currius  dictus  est :  quod  inter  lo- 
quentes  duos  media  currat  et  recipro- 
cetur  oratio,  t^c.  lib.  ni.  advers. 
gentcs.  Ponf. 

752  Luminis  orbcs]  Orbem  mcliorcs. 
Heins. 

755  JEgida']  Scutum  scu  loricani 
Jovi  et  Palladi  propriam,  rf/s  alyhs, 
capraj,  vel  potius  squammoso  draconis 
corio  contectam,  in  qua  Medusip  ca- 
put, homines  in  lapides  convertens, 
lib.  V.  180.  Subit'\  Palladi  in  men- 
tem  vcnit.  Arcana'l  Supra  vs.  554. 
Farn.     Hanc]  Aglauron. 

757  Lemniacnm  sdrprin]  Lemnicohr 
Florentinus  S.  Marci,  Tliuan.  Caiita- 
brig.  Neapol.  et  prior  Erfurtanus. 
Ileins.  Lemnicola  stirpem']  Erichtho- 
nium  fdium  Vulcani,  qui  in  Lemnum 
insulam  e  cnelo  cecidit.  /?. 

758  Ingratamquc  Deo  fore  jam  ingra- 
tamque  sorori]  Cautabrigiensis  alii- 
que  duodecim,  ut  hiatus  relinqnatur, 
t6  jam  tollunt.  Florent.  S.  Marci, 
primus  Palat.  Excerpta  Tlieat.  ter- 
tins  Medicens,  Arond.  et  prior  Ham- 
burg. Et  gratamqne  Deo  fore  jam,  gra- 
tamque  sorori:  (|uod  scquor,  sensu 
postulante:  nisi  mavis,  Jam  grntam- 
que  Deo  fore,  jam  grutatnque  snrori ; 
cujus  lectionis  vestigia  extant  in  Ur- 
binati,  Bernegger.  secundo  Palat.  et 
uno  Caroli  Strozza;  :  sed  sincerior  al- 
tera seripiura.  Heins. 

759  J'oposcerat~\  Poposceril  cum  nno 
Basileensi.  Idem. 

7G0  Inindiw  tecto']  Plant.  Capteiv. 
III.  4.  '  Est  miserornm  nt  malvolen- 
tes  sint,  atquo  invideant  bonis.'  Pin- 
dar. I'yth.  I.  Kpia'(T(cv  yap  olnripixuv 
(pOivos.  XaXerrbv  X"?''*"'  K^va  ytiiffai, 
Thoocrit.  Idyll,  x. 

7G1  Imis  in  vallibus  hujus]  Vallibus 
antri  pra'stantiores.  Heins. 

7G5  Ih'llo  tnetuenda  virago]  Belli  op- 
timus  Thuan.  Drbin.  Bernegger.  se- 
cunilus  Palatin.  primus  Bonoiiicnsis, 
alter    Hogirii  Twisdeii,   /ulirliemia- 


METAMORPHOSEON    LIH.    IF. 


3377 


nus  et  alter  Haniburgensis ;  rccte  :  rpifa  iriZaitdfaaa  Xi/3ay. 

trcs  alii  bellu.     Claiicliiinus  vi.  Cons.  781  CarpUur]   'O   (pdivos  i(n\  Kini- 

Honorii,  ex  antiquo  codice,  *  gladii-  (ttov  ixn  St  t»  KaXhv  iv  ainif.     T^tt 

que  trcmenduin  Cmgite  sidereo  sub-  -yap  (pBovipuiv  v^ixaTa  nal  KpaStrjv.  /•'am. 


terluit  Orioua.'  IMaitialis  Epigr.  vi. 
64.  '  nasique  timenduin  Omnia  cru- 
delis  lanius  per  coojpita  portat ;'  sic 
veterrimuni  exemplar  Tiiuaneae  bibli- 
othecae  :  nam  vulgata  nasisque.  '  Mens 
iaterrita  leti,'  Met.  x.  Idem. 


7H3  TiUonia]  \  el  a  T^ituj,  quod 
lingua  Crttum  cujiul  si;;nilif  at ;  eo 
quod  ex  capite  Jovis  nata  sit.  It.  Vel 
a  palude  Tritone  Libya",  juxla  (piam 
nata  est,  ubi  '  Stagni  quieta  Vultus 
vidit   aqua,    posuitque    in    margine 


760  Neque  enim  succederet,  Sfc."]  Hoc     plantas,  Et  se  dilecta  Tritonida  dixit 
est,  Palladi,  ut  quae  estDea, non  licet     ab  unda,'  Lucan.  i\.  352.  Farn. 


Invidiae  domum  iugredi.  R. 

771  Surgit  humo  pigre]  Figra  raeli- 
ores.  Hcins. 

774  Vultumque  Deo;  ad  suspiria  dux- 
if]  Vultumque  ima,  primus  Medic,  pri- 
mus Vatic.  Berucgger.  Elorent.  Cau- 


788  Murmura  parva  dedil]  Malim 
rauca :  nam  tertiusTiiuani  pauca:  tres 
aut  quatuor  alii  prava:  forte  pro  rava. 
Adi  Festum  in  ea  voce.  Noster  lib. 
XIV.  '  pro  verbis  edere  raucum  mur- 
mur.' lib.  XIII.  '  missnm  rauco  cum 


tabr.  aliique  multi  ex  praestantiori-  murmure  saxum  Morsibus  insequi- 
bus;  quae  lectio  Viviano  quoque  arri-  tur.'  Trist.  iii.  10.  '  Et  raucum  Ge- 
debat.  Idem.  Vultumque  Dece  ad  sus-  tico  murmur  in  ore  fuit.'  Mox  pro 
piria,ifc.'\  Ad  vuitum  Dea;  suspiria  successurumque  Minerice  Induluit,  Vi- 
traxit.  Quum  enim  vuitum  Deae  vi-  vianus  ex  suis  successu  7iamque ;  quo- 
disset  hilarem,  formosam,  ac  deco-  modo  primus  Mediceus  et  alii  non- 
ram,  invidia  et  dolore  affecta,  suspi-  nulli  ex  nostris :  qiiidam  ex  praestan- 
ravit.  R.  tioribus  successibus  atque  vel  succcssi' 
778  T\'isi  quern]  Nam  alienis  malis  bus  usque  :\mor  Regius,  mccessus  nam- 
tanquam  suis   bonis    iaetatur,  pascit-  que  ;  FJorentinus  S.  Marci,  succcssuwi 


que  se  KOKOxapros,  «7r(xaipeKaKoy. 

779  Vigilantibus  excita  curls']  Vigi- 
lacibus  Florentinus  S.  Marci,  Thuan. 
Bernegger.  Canlabrigiensis,  prior  Er- 
furt, et  prior  Haniburgensis;  quomo- 
do  et  Politianus  in  suo  codice  notarat 
Viviano  teste.    Sic  apud  Propertium 


utique  vel  utrique.  Videlicet  succes- 
sumque  pro  successurumque  erat  exara- 
tuni  facili  obvioque  errore  :  liinc  tot 
diversarum  lectionum  nionstra  pro- 
pagata  sunt.  Argute  :  doluit  succes- 
surum  Minervae  mandatum  de  Pau- 
droso  invidiae  tabo  inficienda.     Ne- 


Eleg.  IV.  7.  '  Jamne  tibi  exciderunt     que  aliter  pro  diversa  lectionc  veter- 
vigilacis  tectasuburraj ;' ut  libri  vete-     rimus  primae  notae  Palat.  Heins. 


res.  '  Vigilaces  canes'  Columellai  1. 
VII.  Ausonio  in  Ephemeridibus, '  vigi- 
lax  hirundo.'  Caius  L.  xviii.  D.  de 
aedil.  edict.  '  Si  constantcm,  aut  labo- 
riosum,  aut  curacem,  aut  vigilacem 
esse  affirmaverit.'  Vide  Notas  Auior. 
1.  II.  VI.  23.  Heins. 

780  Intabescit]  Liquitur  ;  paula- 
tim  consuniitur.  Quod  Plautus  ex- 
plicat  in  Mercat.  i.  1.  '  Cor  meum 
guttatim  contabescit,  cor  iniserum 
nieun),  quasi  in  aquam  indideris  sa- 
lem.'     Eurip.  Androm.  TaKo/xai  ws  ire- 


789  Quem  spinca  torlum  Vincula  cin- 
gcbant]  Jam  supra  monuimus  ex  Flo- 
rentino  S.  Marci  quod  esse  scrii)en- 
dum  :  totum  eiiam,  non  tortum  prac- 
stantiorcs  constanter.  Tb  rincula  sem- 
per habui  suspectum :  in  secundo 
Mediceo  pro  diversa  IcrtionecnigT^ia. 
Forte,  quod  spinea  totum  Ungula  cin- 
gebut ;  ut  ipsas  spinas  v0(  et  ungulas 
spineas  a  similitudine  :  'liamatas,'  vi- 
delicet, '  sentes,'  ipias  mox  dicet:  et 
sane  ungulae  erant  tormenti  genus, 
quo  carnitices  ulebantur;  '  sulcantcs 


Ddpk.  d  Var.  Clas. 


Ovid. 


10  E 


3378 


SOTJE   VARIORUM   IN    OVIDII 


nngulse '  dictae  in  Cod.  de  Malefic. 
L.  Etsi.  '  bisulca  '  Prudentio  irfpl 
ffTe<p.  Hynino  primo,  '  Ille  virgas  et 
secures  et  bi'<iilcas  ungiilas  LMtio  for- 
th expetebat:'  et  alibi  non  seniel. 
Similis  diversitas  est  apud  eundem 
Passione  Romani  vs.  110.  ubi  alii  co- 
dices ungidis,  alii  tinculis.  Idem. 

792  Exuritqne']  Urentibus  oculis 
fascinat:  *  uritque  videndo.'  Summa] 
Respicit  turn  naturam  invidiae,  quae 
suiuma  petit,  et  pestilenti  afflatu, 
'  Ceu  fiilmine  summa  vaporat,'  Lucr. 
V.  turn  historias  duas  :  Tarqulnii  Su- 
perbi  summa  papaverum  capita  bacu- 
lo  decutientis  in  horto  coram  nuntio 
misso  sibi  a  filio  Sexto  qui  simplices 
Gabios  fefellerat.  Liv.  I.  i.  necnon 
Tiirasybuli  supereminentes  spicas  co- 
ram Periandri  nuncio  demetentis. 
Laert.  1.  i.  quod  Periandrum  fecisse 
coram  Thrasj  bulo  nuncio  refert  Aris- 
tot.  Politic.  III.  Farn.  Summa  papa- 
rera  carpif]  Sic  vetustiores ;  alii  ca- 
cumina:  et  mox  pro  Ingeniisque  opi- 
husque,  alii  Ingenuis  opibits:  meliorffs 
Ingeniis  opibusque.  Heins. 

794  Trilonida]  Atlienas  artibus, 
studiis,  et  pace  florentes.  Farn. 

797  Sed  postquam,  ^c]  Supra  nar- 
ravit,  regiam  habuissetrcs  thalamos, 
ebore  et  testudine  cultos  ;  quorum 
dexter  Pandrosi,  la?vus  Aglauri,  me- 
dius  Herses  fucrit.  Relictis  itaque 
aliis,  sinistrum  ingreditur  Invidia, 
efFectum  datura  quod  sibi  Pallas 
mandaverat.  Pont.  Ceci-opc']  Ag- 
lauri. Farn. 

798  Fcrrugine']  Invidia,  qua'  ut  ru- 
bigo  ferrum,  aniiiuini  exedit.  Farn. 
Ferrughie^  Nigricante  nianu,  quasi 
ferruginc  imbuta.  Fcrri  rubigo  vo- 
catur  ferrugo.  Ferr-vgine]  Colorem 
obscnrum  ct  subnigrum  hie  inteiligit : 
sic  Pocita  IVIetamorpli.  xv.  *  Ca?ru- 
lus,  ct  vultuiii  ferruginc  Lucifer  atra 
...Sparsuserat.'  Statius,  '  rcrruginca 
frons.'  '  Fcrrugineum  iicmus.'  Kviftai 
ycvddStj  Argon.  I.  '  Viridem  ferru- 
ginc barbam.'  Statins.  I'lautus  in  INli- 
litc,  iv.i.  '  Causiaui  babcns  fcrnigi- 


neam :  Palliolum  ferrngineum.'  Virg. 
VI. '  Cymbam  ferrugineam'  vocat.  De 
'  Ferruifine  Ibera'   vide  Servium. 

802  Neve  mail  cuwia]  Ne  causae  do- 
loris  longius  absint,  efficit  ut  felici- 
tatem  sororis  semper  ante  oculos 
cum  giaximo  dolore  et  cruciatu  ha- 
bere videatnr. 

805  Cunctaque]  Objecti  speciem 
ampliat,  quo  graviusirritetur  doleat- 
que.  Farn. 

806  Cecropis]  Aglauros,  Cecropis 
filia.     Mordetur]  Cruciatur. 

808  Liquitur\  Liquescit,  atqne  Ut 
nix  ad  Solem  consumitur.  Jncerto] 
Vibrante  radios  modo  remissiores, 
modo  validiores.  Farn. 

809  Felicisque  bonis  aliter  non  uritur 
Herses']  Non  lenius  plerique  veteres  : 
quidam  non  levius:  quatuor  non  ali- 
ter: primus  Basil.  7ion  lentius.  Om- 
nino  scribendum  non  seciiis;  ut  apud 
Virgilium,  '  Interea  toto  non  secius 
aere  ningit :'  et  libro  vii.  '  Filius 
ardentes  baud  secius  aeqiiore  campi 
Exercebat  equos  ;'  ubi  segnius  pluri- 
mi  veteres  :  et  lib.  ix.  ex  optimis 
menibranis,  '  instat  non  secius,  ac 
rotat  ensem  Fulmineura.'     Silius  lib. 

VI.  'At  circumfusi  non  secius  undi- 
que  dextrani  Prensarc.'     Noster  lib. 

VII.  ex  vestigiis  veterum  librorum, 
*  Copula  detrahitur  canibus,  quos  ilia 
sequentes  Effugit,  et  voiucri  non  se- 
cius alite  ludit.'  Lib.  x.  ex  antiquis 
libris,  *  Quaa  quanquaui  Scythica  non 
secius  ire  sagitta  Aonio  visa  est  ju- 
veni :'  utroqne  loco  sf^'MJMsnunc  legi- 
tur;  ut  et  lib.  viii.  'Ira  feri  mota 
est:  nee  fulmine  secius  arsit :'  libro 
XI.  'trepidant  baud  secius  omnes, 
Quam  solet  urbs,  atiis  murum  fodi- 
cutibus  extra :'  ita  enim  corrigo.  Usi- 
tatiKs  ytujilio  I'lobo  loi|Uendi  modus, 
nisi  (|uud  in  vita  Dataiiia-  male  etiam- 
uum  nihilo  stgnius  pro  secius  legitiir. 
Etiam  apud    \  al.  Flucciim   lib.  iii. 

'  non  secius  ille  Occiipatarvafurens:' 
st'^'iMS  sciibebant  librarii  pro  secius; 
hinc  promaiiavit  error,  (jiianqiiam 
actius  baud  raro  in  vctcrriinis  mem- 


METAMORPHOSEON    LIB.    II. 


3379 


branis  cxaratuin  occiirrat.  Pnulen- 
tius  libro  ii.  contra  Syiiimaclmni, 
*  nee  Uiictus  seciiis  liosti  Obscqiiitiir, 
qnam  ciiin  licita  fert  transtia  cari- 
na; :'  ct  Hamartig.  '  iicc  secitis  aurea 
dona  Jiistonim  diiimente  Chao.*  Co- 
lumella III.  -1.  '  Id  eiiini  quasi  caput 
ct  colunien  est  iinpensaruin,  quoniain 
in  eo  consistit,  melius  an  sequins 
terra?  mandaverit  paterfamilias  pe- 
cuniam  ;'  ita  vrterrimus  liber,  non 
segnius.  Heins. 

811  Lcnique  tepore  cremantut-]  Va- 
pore  duo  veteres  ;  ut  apud  Maroncm 
^ncid.  V.  '  Icntusque  carinas  ICst  va- 
por.' Ileitis. 

813  Siepe  I'elut  crimenrig.  Sfc.']  Qua- 
si in  concubinatum  Herse  Mercurio 
se  dare  pararet ;  crimen  hoc  ad  Ce- 
cropeln  parcntem  deferre,  sororem- 
que  accusare  decernit  Aglauros.  Mo- 
rosum  seucm,  '  rigidum'  vocat.  Pont. 

816  .factanti]  Frustra  dicenti.  De- 
sine]  Me  precibus  et  blandis  verbis 
sollicitare.  Farn. 

819  Calatasque  fores']  Quidani  co- 
dices Ccelestique.  JEratas  putabam 
olim  scribendum,  quanquam  baud 
ignarus  iercas  virorum  principuni 
fores  operc  caclalo  insignes  fuisse. 
Noster  lib.  ii.  Fastorum,  '  Excipit 
aerata  juvenem  CoUatia  porta.'  Clau- 
dianus  tamen,  '  Caclatasque  fores 
mediisque  volantia  signa  Nnbibus.' 
Heins. 

820  Paries  quascxmque  sedendo  Flee- 
timus]  Flectitur  plerique  veteres. 
Sed  Flediinur  vere  primus  Vaticanus, 
familiari  poetis  Gra^cismo.  Pruden, 
Psychoniach.  '  Nequicqnam  loris  au- 
riga  comamque  madentcm  Pulvere 
fcedatur ;'  ex  vetustissimo  codice 
Puteanco  :  fwdat  liiimi  est  in  vidgatis. 
Mox  ex  iisdcm  mend>ranis,  '  Jam  lo. 
culos  ditata  fidem  spectabat  inanes  ;' 
iion^^rfc  cum  libris  editis.   Idem. 

822  Pugnut  se  toUcre]  Se  atlollere 
Dieliores.  Mox  pro  per  ungues,  nou- 
nulli  artus:  ut  Epistola  Hyperm. 
'frigusque   perainbulat    artus:'   sed 


nil  inuta.  Lucretius,  lib.  iii.  '  In 
pedibus  primum  digitos  livescere 
et  ungues  ;  Indc  pedes  et  crura  mo- 
ri  :  post  inde  per  artus  Ire  alios  trac- 
tim  gtlidi  vestigia  ietlii.'  Idem.  Rec- 
to trunco]  Erecto  pectore.  Pugnai 
recto]  Contendit  cxurgcre  et  se  cri- 
gere.  Farn. 

823  liiget]  Rigida  ac  dura  facta. 

827  Letali»hyems]  Mortiferum  fri- 

gUR. 

828  Respiramina]  Pulmonis  respi- 
rationes. 

831  Signum  cxangiie]  Statua  sine 
sanguine.  In  statuam  nanique  lapi- 
deam  Aglauros  fiiit  converse.  Ora- 
que]  Pausanias  in  Atticis  scribit, 
Minervae  interdicto,  ne  depositam 
cistam  curiose  inspicerent,  paruisse 
quidem  Pandroson  :  reliquas  sorores 
cistam  resignasse,  visoque  Ericlitlio- 
nio,  furiis  agitatas  ex  pra>cipiti  arcis 
loco  se  misisse.  Quod  de  una  earum 
intimasse  videtur  Noster  in  Diris  in 
Ibin  :  '  Livida  se  scopulis  ut  virgo 
misit  ab  altis,  Dixerat  invito  quae 
mala  verba  Deo.'  Farn. 

Fab.  xiii.  836  Sevocut  hunc  geni- 
tor]  Jupiter,  Europa;  Agenoris  Phoe- 
nicum  regis  tiliae  amore  captus,  Mer- 
curio ab  Attica  redeunti  mandat,  ut 
se  quam  primum  in  Phoeniciam  con- 
ferat,  rcgisque  armenta  ad  littus 
compellat,  ibi  namque  cum  aliis  vir- 
ginibiis  Europam  spatiari  viderat. 
Id  vero  quum  eft'ecisset  Mercurius, 
omni  deposita  majestate,  Jupiter  in 
taurum  se  convertit,  cujus  dorsum 
post  multas  blanditias  Europa  ascen- 
dere  ansa,  in  Cretam  per  mare  ab 
Jove  est  advecta.  Sevocat]  Seorsini 
vocat. 

838  Subitoque  celer  delabere  cursu] 
Solitnque  meliorcs.  Heins. 

839  Tuam  matrem  tcUus]  Periphra- 
sis est  Plutnicia',  quw  a  parte  sinis- 
tra Septentrionem  versus  subjicitur 
Pleiadibus,  quarum  una  est  Maia, 
Mercurii  mater.  Ii.  Sinistra]  Haeret 
hie  intcrpretibus  aqua,  quibus  sum- 


3380 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


luae  dividiae  ortK,  Qui  fieri  possit, 
ut  Phoeuices  siispiciant  Pleiades  si- 
nistras?  Quas  credo  ita  coiiiponi 
posse.  Primum  iion  hoc  discrtim 
dicit  Poeta,  PlicBuiciam  suspicere 
Pleiadas  a  sinistra.  Verum  Ampiii- 
bolia  est.  Namqiie  et  tellus  Sidonis 
a  sinistra  sita  poterat  etiam  suspicere 
Pleiadas.  Delude  pro  imaginaria  et 
relativa  coeli  situs  ratione,  varie  a 
variis  gentibus  considerata.  Graecis 
quippe  antica  pars  Septentrio, 
Ronianis  Meridies,  ita  tamen  ut, 
licet  anteriori  corporis  parte  ad  Aus- 
trum  versi  essent,  facieni  tanien 
versus  Orientem  flecterent.  Ubi  dc- 
raonstrat  Ant.  Delrius  in  curis  se- 
cundis  ad  Thyesten  SenecEe  vs.  697. 
Sic  positis  Phoenicia  sinistra  erit  con- 
stellationi  Pleiadum  ;  contra,  conver- 
sis,  Pleiades  sinistrae  erunt  ratione 
situs  Plioeniciae.  Farn. 

845  Virginibus  Tyriis]  TyrusaTy- 
rio  Phoenicis  filio  dicta,  et  insula  et 
urbs  est  Plioeniciae  Sidoni  vicina. 

852  Qitam  ncc  vestigia]  '  Et  non 
calcata  candidiora  nive.'  De  Ponto 
II.  Farn. 

854  Toris]  Pulpis.  Exstaut]  Emi- 
nent. Palenria~\  Pelles  crassiores  ab 
armis  colloqne  bouin  dependentes. 

855  Connta  jyarva  quidem]  Atcpii 
alta  cornua  et  spatiosa  laudantur  in 
tauro :  vide  quae  ad  vs.  20.  libri 
proximi  mox  diccmus.  Quarc  re- 
signo  Cornua  vara,  ut  nionui  Amor.  i. 
Eleg.  2.  hoc  est,  quod  X'alladius  iv. 
11.  dc  bobus  :  '  Cornibus  robustis, 
ac  sinccurvaturae  pravitate  lunatis.' 
Ileitis. 

857  Ncc  forniidabilc']  Ncc  oculi 
truces.  Farn. 

858  Agenore']  Europa.  Herodotus 
ipso  in  historiae  suae  limine  rcfert 


Grsecos  quosdam,  Cretenses  postea 
nominat,  raptain  lo  ulturos,navigasse 
in  Phoeniciam,  inde  inter  alias  Euro- 
pam  regis  Agenoris  filiam  rapuisse. 
Navis  insigne  Taurus,  vel,  ut  alii  fe« 
runt,  dux  praedonuni  Taurus,  ansain 
dederunt  fabulie  Europe  a  Jove  tau- 
ro raptae.  Sed  vide  Clariss.  Seldeni 
Syntagma  de  Diis  Syris  ii.  15.  Farn. 
863  Vix  jam  vix  ctetera  differt]  Vix 
ah  plerique  praeslantiores  :  pri.  Va- 
tic, et  duo  alii  vix  et  vix :  secuudus 
Mediceus  vix  vix  et  catera.  Lege,  vix 
vixqxie  et  catera  differt.  Fast.  i.  '  Vix 
est  Evandri  vixque  retenta  manu.' 
Heins. 

866  Nunc  pectora  prabet]  Modopeo 
tora  iidem  praestantiores.  Idem. 

867  Virginea  plaudenda  manu']  Ita 
meliores.  Caeteri  maxima  ex  parte 
palpanda:  quomodo  apud  Prudentium 
iTfpl  a-r((pdv.  HymnoHippolyti,  '  Noa 
$tai)ulis  blandive  manu  palpata  ma- 
gistri,  Ignara  insueto  subdere  colla 
jugo:'  quod  Viviano  tamen  et  Geb- 
hardo  noUem  arrisisset.  Sic  '  plau- 
dcre  equos,'  manibus  mulcere,  pas- 
sim apud  auctores.  Idem. 

868  Impedicnda]  Liganda,  ornanda. 

869  Nescia  quern]  ^neid.  i.  '  Gre- 
mio  fovet,  iusciaDido,  Insidat  quan- 
tus  misera-  Dens.*   Farn. 

870  Turn  Deus]  Meliores  Cum  De- 
us:  et  mox  primis  in  undis,  non  primo  : 
et  coriium  tenet  cum  Prisciano  primus 
Mediceus,  pro  cormt,  ut  et  Calaudrae 
Excerpta.  Heins. 

871  Falsa  pedum]  '  Quacque  super 
pontum  siniulato  vectajuvenco,  Vir- 
ginea tenuit  cornua  falsa  manu,* 
Amor.  I.   3.     Lege  Moschi  IdyllioQ 

II.  Anacreontis  Europam,  Herat.  Od, 

III.  27.  Farn. 


METAMORI'HOSEON    LIB.    Ill, 


3381 


METAMORPIIOSEON    LIB.    llf. 


Fab.  I.  2  Se  confessus  erafl  Se 
manifestarat  Jovem  esse.    R. 

3  Cum  pater~\  Agenor,  ut  qnidam  ; 
lit  alii,  Phdiiix.  Idem.  Ignnrus]  Ig- 
norans  a  quo  rapta  esset,  '  raptam 
tamcn  perqnircie  Cadmo,'  ilvc.  Vad- 
mo]  Nee  soli  Catlmo  :  nanKjue  idem 
inandavit  filiis  ;  I'lirenici,  qui  in  Afri- 
cani  profectus,  ibi  niaiiebat,  a  quo 
Afri  Poeni;  ct  Cilici,  a  quo  Cilices. 
Hygin.  Fab.  178.  Thasum  filiuin  ab 
Agenore  niissum  addit  Natal.  Com. 
VIII.  23.    Varn. 

11  Passu  jugum']  Vaccis  non  seciis 
ac  bobus  et  tauris  ad  culturam  agri 
utebantur  prisci.  Farn.  Immunh~\ 
Expers,  (\\\x  nunquam  traxerit  ara- 
trum,  &^vyos. 

13  Manila  fac  condas']  Ponas  secun- 
diis  Palat.  Noster  in  Fastis  iv.  '  am- 
bigitur  mcenia  ponat  uter.'  Atque 
ita  alibi  passim.  Silius  Italicus  initio 
lib.  I.  '  Turn  pretio  mercata  locos 
nova  moenia  ponit.'  Heins.  Boeotia- 
que]  'Airb  Trj9  $ohs  regionera  dici  vo- 
lant :  alii  a  Bocoto  Neptuni  et  Ames 
filio.  Thebas  vero  urbeni  a  ©171877, 
quam  Sjra  lingua  bovem  et  vaccam 
significare  volunt. 

14  CasfrtiJo]  Castalius  quidcm  fons 
ct  mons  est  Phocidis  inter  Delphos  ct 
Parnassuni,  e  cujus  vicinia  Uelplii- 
cum  oraculum  liic  intelligi  vult.  Cad- 
mus,inquitApollOTlorus  I.  III.  Delphos 
de  Europa  Deum  sciscitaturus  con- 
tendit.  Dens  illi  de  Europa  quacrere 
interdixit:  sed  bove  via;  duce,  &c. 
Nonnus  iv.  24.  Ae\<phi>  aa-iy-qroio  fjLe- 
iT6fi<pa\ov  &^ova  ITeifloO.  El  niox,  Kaa- 
ra\lr]s  ird(l>\a^e  vorjjxovos  tvOiov  vSaip. 
Farn. 

17  Presso  gvcssu]  Represso  et  tar- 
do,  ne  anteiret,  sequitur  vaccaui. 


19  Cephisi]  Fl.  Boeotian.  Panopes- 
(]ue]  Urbis  Pliocidos. 

20  Speciosum  cnrnibns  altis  froidem] 
Spatiosam  libri  veteres  niagno  nnme- 
ro.  Sic  fvpvKepais  fiovs  Mosclio  in  Eu- 
ropa, vtp'iKepus  Zeus  Nonno,  ubi  agit 
de  Jove  in  taurum  mutato.    Ileins. 

27  Et  petere  c  rivis]  Abesse  a  sacri- 
ticiis  aqua  non  potest. 

29  Et  specHs  in  medio]  Alii  rectius 
Est.  Mox  pro  ubi  condittis  antra,  ma- 
lim  hoc  cum  Neapolitano ;  nisi  scri- 
bas  cui  creditus  antra.  Heins. 

32  Martins  unguis]  INIarti  sacer, 
ty  'Clyvylr)  ivi  &riPri  KdSfxos,  '6t'  Evpcloirriv 
St^7)fj.fvos  flcracpiKavf,  nf(pi'fv,  'ApTjTiaSjj 
Kpi)in)  iviirvpov  i6vTa.  Apollon.  Argo- 
naut, m.  1177.  Fontem  bunc  Are- 
tiaden  Marti  fuisse  sacrum  testatur 
Pausanias  in  Baoticis.  Eiiripidi  fons 
liic  Dirce  est.  Martins  anguis]  Hujus 
serpentis,  item  fontis,  etiani  Pausa- 
nias meminit  in  Bceoticis.  Ipse  au- 
teni  serpens,  quem  hie  3Iartiu>n  ap- 
pellat  Ovidius,  ab  aliis  proprio  no- 
mine Dercyllus  dicitur,  ut  est  videre 
in  comment.  Euripidis  in  Phctnissis. 
Mic. 

34  Trcsquc  micant  lingua]  Otiosa  et 
ingrata  rcpetitio  est  rod  micant,  quare 
amplector  quod  marginem  Gryphia- 
nie,  INIycillianae,  ac  Bersmannianai 
cditionum  occupavit,  baud  dubie  ex 
vetcri  libro  depronitum,  Trcsque  vi- 
brant lingucp.  Statins  Tbeb.  v.  de 
serpente  Archemori, '  Livida  fax  ocu- 
lis  :  tumidi  stat  in  ore  veneni  Spuma 
virens:  tcr  ling.ia  vibrat.'  Virg.  ^En. 
II.  '  Sibila  lanibebant  Unguis  vibran- 
tibus  ora:'  ubi  Serving :  '  vibranti- 
bus,  niobilibus.  Quia  nuilinn  animal 
tanta  celeritate  linguam  niovet :  adeo 
lit  triplicem  habere  videatur,   cum 


3382 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


una  sit.'  Val.  Flaccus  i.  '  tantoque 
silet  possessa  draconi  Vellera,  mnlti- 
fidas  Regis  qiiem  filia  lingiias  Vibraii- 
tem  ex  adytis  cantti  dapibtisque  vo- 
cabat.'  Lucretius  dixit  1.  iii.  '  lingua 
vibrante  niinantem  Serpentem:'  De- 
que aliter  passim  poetae,  quod  pluri- 
bus  exeniplis  adstrui  posset  et  con- 
ftrmari,  si  in  re  protrita  juvaret  nunc 
moras  nectere  aut  exspatiari.  Pri- 
mam  in  '  vibrare'  syllabam  Catullus 
quoque  corripit.    Heins. 

35  Quern  postquam]  Respexisse  vo- 
lunt  Ovidinm  ad  serpentem  ilium 
niirsE  magnitudinis,  qui  apud  Bagra- 
dum  fluv.  Africas  Atilii  Reguli  exer- 
citum  usu  amnis  probibuit,  multis 
militibus  correptis  elisisque,  de  quo 
Plinius  VIII.  14.  A.  Gellius  vi.  4. 
Silius  VI.  Orosius  iv.  8.  alii.  Mihi 
potius  videtur  imitatus  Euripidem  in 
Phoenissis,  ubi  Cadmi  ipsius  et  ser- 
peutis  habetur  certamen.  Lege  Non- 
num  sub  exitu  1.  iv.  hoc  idem  refe- 
rentem.    Farn. 

39  Effluxere  unda  manibus]  UrncB 
longe  elegantius  pro  diversa  lectione 
Neapolitanus,  unusMediceus,etunus 
Gronovianus.  Sic  alibi '  Lora  flnunt 
manibus.'    Heins. 

41  Nexibus]  Nodis.  Orhes]  Spiras, 
quas  serpentes  cauda  efficiunt. 

42  Iinmenso  suUn']  Rectius  immensos 
in  arcus  primus  Vatic.  Florent.  alii- 
que  nonnuili ;  at  Zulicliemianus,  im- 
mensos altits  sinuatur  in  arcus:  unus 
Medic,  immensos  corpus  sinuatur  in 
arcus,  non  inconcinno  Graecismo. 
Heins. 

44  Tantoque  est  corporel  Tarn  mag- 
nus,  inquit,  erat  ille  serpens,  quantus 
est  is  qui  inter  duas  ursas  in  coelo 
spcctatur.  Est  auteni  tantus  ut  flu- 
vius  esse  videatur.     Ut  Virg.  scribit. 

45  Geminas  Arclos]  Geminum  Arc- 
ton  Aroiidclianus.  Heins.  Gemitias 
Arctos^  Dnas  et  similes  ursas.  R. 
Gcminus]  Post  tot  notas  Emplialicas, 
gerperitis  caput  cffercntis  ex  longo 
antro,  (urquentis    orbes,   siuuati  in 


arcus,  erecti  in  auras,  despicientis 
omne  nemus,  quibus  magnitudinera 
illius  conjici  voluit,  Hyperbolice  tan- 
dem comparat  ilium  constellationi 
illius  serpentis,  '  Qui  flexu  sinuoso 
elabitur  anguis  Circum  perque  duas, 
in  morem  Huminis,  Arctos.'  Virg. 
Georg.  I.    Farn. 

49  Hos  necat  afflatufunesta,  hos  tube 
veneni']  Alii  hos  funesta:  multi  rh  hos 
non  agnoscunt.  Bernegg.  secundus 
Palat.  et  tres  alii,  afflati  funesta  tabe 
veneni:  recte ;  nisi  quod  afflatos  vel 
efflati  veneni  malim.  Afflatos  certe 
unus  Mediceus ;  alius  afflatus  funesti 
veneni.  Silius  lib.  vi.  in  simili  de- 
scriptione,  '  tractae  foeda  gravitate 
per  auras  Ac  tabe  afflatus  volucres/ 
Heins.  Funesta  tube  veneni]  Morti- 
fera  veneni  sanie.    R, 

52  Vestigat]  Per  vestigia  inquirit. 
R.  Tegimen  derepta  leoni]  Spolium 
ieoninum  virtutis  est  hieroglyphicum. 
Aliarum  quoque  generosarum  ani- 
mantinm  exuvias  ac  pelles,  virtutis 
puta  alumnos  ac  satellites  sese  osten- 
tantes,antiqui  heroes  gestabant.  Pont. 
Tegimen  direpta  leonis]  Derepta  koni 
praestantiores.  Similiter  lib.  xv.  ex 
antiquis  codicibus  scribendum,  *  de- 
repta bicorni  Terga  capro.'  Virgil. 
jEn.  XI.  ex  veterrinio  INIediceo,  '  spo- 
lia  occisis  derepta  Latinis  Conjiciunt 
igni.'  *  Erepta'  dixit  eodem  libro, 
'  Cui  pellis  latos  humeros  erepta  jii- 
venco  Pugnatori  operit.'  Et  Statins 
Theb.  IV.  '  Quatuor  indomitis  Capa* 
neus  erepta  juvencis  Terga  superque 
rigens  injectuni  molis  aliena>  Versat 
onus.'  Idem  libro  primo,  '  Tergora 
deripiunt  costis.'  Quae  illic  vera  est 
scriptura  :  ut  et  1.  iii.  '  littorc  funcra 
Deripcrc.'  Silius  lib.  x.  ex  optimis 
membranis,  '  fractaque  conHictu  par- 
niarum  tegmina,  et  ore  Cornipedum 
derepta  f'ero  spumantia  tVcna.'  Libro 
eodem,  '  ite  ocyus,  arma  Deripite,  o 
pubes,  templis:'  nou  Diripite.  Libro 
XI.  '  pra;da  et  captiva  leguutur  Cor- 
pora, dercptaiquc   viris  »ub    Marte 


METAMORIMIOSLON    LIU.    HI. 


3383 


crncnto  Exuvia,'  ex  optimis  nieiii- 
braiiis:  at  et  I.  xii.  '  Aiili(|uimi  de- 
cus   et   dercpta  iiioiiilia  rollo.'    Sic 
scribe  et  apiul  Val.  Flacciim  lih.  vi. 
'  Iiiterdiim  blandx*   derepta   inoiiiiia 
diva  C'ontrectat.*   Kt  apiid  Hoiatium 
Od.  III.  5.  '  anna  militibiis  sine  cacde. 
derepta.'     El    '  amphoiain   deripcre 
horreo'  Od.  iii.  28.  et  Od.  iv.  15. 
'  signa  derepta  Farthonini  postibus,* 
et  '  ccelo  deripere  sideia'  Epod.  v. 
quod  '  devocare'  dixit.  Epod.  xvii. 
Ibidem,     *    polo    Liinam    deripere.' 
Noster  1,  vi.  de  Marsya,  '  Cianianti 
cutis  est  siinimos  derepta  per  artus.' 
Et  ill  Ibide,  '  Niidaque  derepta  pa- 
teant  tua  viscera  pelle,  Ut  Phrygiuni 
cujus  Domina  tiumen   habet.'     Vide 
Notas  Amor.  v.  Eleg.  5.  13.  et  Met. 
XV.  vs.  304.    Sic  *  pignus  dereptum 
lacertis'  apud  Horatium  Od.  i.  9.  ex 
antiqnis  codicibiis.     Noster  1.  vi.  ex 
membranis,  '  velamina  Procne  Deri- 
pit  ex  huiiieris.'    Heins. 

55  Lethatuque]  Letlio  data.    Fam. 

56  Spatiosi  corporis  hostem]  Aut 
tergoris  hie  legendum,  aut  paiilo  post 
fidissima  pectora,  pro  corpora:  quod 
malim,  iie  deiicatas  aures  merito  of- 
fendat  inconcinna  iteratio  ejiisdem 
vocis.  Ileins.  Spatiosi  tergoris]  Vas- 
tissimi :  et  de  Kenied.  Amor.  *  Spa- 
tiosum  taurtmi'  dixit.  Spatium  enim 
pro  magnitudine  et  crassitudine  po- 
uitur;  quod  tVequens  est  Latinis  auc- 
toribus.  Hinc  apud  Juvenal.  '  Spa- 
tium admirabile  rhombi.'  Cujus  lo- 
cutionis  nomine,  tau)  graves  poenas 
viro  dare  docto  uon  debuit.  Vide  et 
vs.  sequent.  95.  Salnias.  R. 

59  nJolarem]  Saxum,  quidem  in- 
gens,  sed  liyperbolice  niolarem  dixit 
lapidem.  Mop/xapoi'  eupi/aAcocos  i'vrpo- 
Xov  aipov  apovprjs  "laraTo  KOvpi^wv  Kpa- 
vahv  04Kos.  Nonn.  Dionys.  iv.  420. 
Farn.  Mularem]  Antiqui  Heroes  con- 
sumtJK  gladiis  tinguntur  ad  grandia 
confugere  saxa,  quibus  hostem  ob- 
terebaut.  Id  quod  ubiquc  in  Honiero. 
9Ttpp^r\nrhniixi\(f^  Lycopbr,  Enniiu 


annul,  xv.  '  Occumbunt  m<>Uci  Ictuni 
lerroque  lapique.'  <Juod  tamcn  Plau- 
tus  improbat  in  Rud.  ill.  G.  '  Quid 
ego,  quasi  ranoni,  liouiinem  iiisfccta- 
rcr  lapidibiis  r' 

GO  DIagnuin  nuigun  conamine  tnisit] 
Noil  male  duodet-iui  scriplijCt  magno 
conamine  tnisit  in  Imslcm,  nisi  quod  rb 
lioslcm  paulo  ante  pr*cesserat.  Heiiis. 

03  Atrw  Duritia  peUin]  Forte  hirta:  ut 
'  hirta  dumis  saxa '  apud  Horatium,  et 
'  hirtce  sepes'  apud  Columellam,     Id. 

05  Vicit']  Repulit:  tunc  enim  ja- 
cula  vinci  dicuntur,  cum  repelluntur. 

66  LentcE  spincc]  Flexibilis  dorsi. 

67  Totum  descendit  in  ilia  ferrum] 
Repone  totoferro  ex  Langermanniano 
et  Urbinati,  quod  in  siiis  quoquc  iu- 
venerat  Constantius  Fanensis.  Heins. 

09  Fixunique~\  More  canum.  At  ToTr 
\l6ois  oh  &C  j8A7)6(i(ri  xaAeiraiVoi/(Ti,  rov 
^iXKovros  ovx  amofifyot,  Plato  de 
Republ.  V.    Farn. 

70  Lahcfecit]  Labare  fecit. 

71  Ossibiis  hcesit]  Prajstantiores 
haret.    Heins. 

77  Ipse  modo]  Quod  ad  mores  atti- 
net,  lege  mythologiam  fab.  Cadmi 
apud  Dclrium  in  Seneca;  CEdipoden, 
vs.  747.  Quoad  historian],  Palasplia- 
tus  lib.  I.  refertCadmnm  interfecisse 
Drarona,  regem  Thebanorum,  Martis 
filium ;  Draconis  autein  filios  cum 
amicis  contra  Cadmum  insurrexisse  ; 
qui  tamen  omnes  viribus  iuferiores 
supcrati  ab  co  sunt,  postqiiam  discor- 
dia;  disscnsionisqiie  semiiia  inter  illos 
sparsisset.  Sed  ct  legatur  Claud, 
Minos  comment,  ad  Alciati  emblem. 
18.  Vide  qua;  infra  ad  vs.  113.   Farn. 

78  Longa  trabe  rectior  adstat]  Exstat 
plerique.  Urbinas  et  Thysianus  exit: 
eleganter;  hoc  esi,  quod  supra  dixe- 
rnt,  '  immensos  saitu  sinuaiur  in  ar* 
cus,  Ac  media  plus  parte  Icves  erec- 
tus  in  auras  Despicit  omne  nemus.' 
Statins  Theb.  vi.  '  sic  grandibus  alte 
Insurgens  humeris  homiuein  super 
improbus  exil.'    Heins. 

79  Inipete]  Pro  impetu,metri  causa. 


3384 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


80  Pcrturhat  pectore  silvas]  Prohir- 
bat  cum  o\)t\mh.  Heins.  Fer/ur]  Rnit, 
Proturbat]  Prosternit. 

83  Cuspide  pratenta]  Objecto  jaciili 
feno.  R.  Inunia~\  Supra  ad  vs. 69.  Farn. 

84  Figitque  in  acumine  denies]  Fran- 
gitque  nervosiiis  in  secnndo  Palatino. 
Sic  apiid  Persium,  '  genuimim  fregit 
■a  illis:'  hoc  est,  attrivit.  Et  apud 
Lucaniim  1.  x.  '  Et  frangit  rabidum 
praemorso  carcere  dentem,'  de  fera 
caveae  incliisa.  Heins.  In  acumine] 
In  cuspide. 

88  Dabat  retro]  Trabcbat  retro. 
Plagamque  sedere]  Hoc  est,  cedendo 
plagam  in  corpus  descendere  non  per- 
mittebat.  R.  Plagamque]  Recessu 
sibi  cavebat  ne  plaga  altius  descen- 
deret.    Farn. 

90  Co7ijectutningutturaferrum]  Gut- 
ture  veteres.    Heins. 

92  Cum  robore]  Cinn  quercus  sti- 
pite. 

95  Victor]  Cadmea  ntiqne  victoria 
etiam  victoribiis  infelix  et  damnosa. 
Ko8;U6ia  vIkt},  inquit  Suidas,  A6'7€toi 
eVl  TcSc  KOKws  VLKwvrwv,  K.  r.  A.  Stj  Ka5- 
fxos  d,ve\u>i>  rhv  ttjv  apflay  Kp7)vr)v  rripovv- 
ra  SpaKovra  idryrtvaev.  "Apei  uktu  er??. 
Farn. 

98  Et  tu  speciahere]  Regno  pnlsns 
ab  Ampliione  et  Zetho  ad  Illyrios 
transiit,  ubi  ipse  cum  nxore  Herniione 
in  serpentes  transmutati  sunt,  lib.  iv. 
vs.  .5fi.').    Euripides  in  IJaccliis.  Farn. 

99  Cum  voce  colorem]  Cmn  mente 
potiorcs  :  minimum  rcfert.    Heins. 

101  Ecce  tiri/antrix]  Repentinum 
Palladis  adventum  ilia  particula  ecce 
significat.  Ac  Ovidius  qnidcm  Pal- 
ladis jnssu  denies  serpcntis  a  Cadmo 
aitt'uisse  seminatos:  Lysimachus  ve- 
ro,  Marte  jubente,  narrat  seminatos 
fuisse.  Pherecydes  autem  scribit 
Martem  ac  Palladem  serpentis  iliius 
dentes  in  duas  partes  acquales  divi- 
fiisse,  alteramquc  Cadmo,  alteram 
j'EiitaR  tradidisse,  Cadmnmque  illos 
seminasse,  ex  quibus  homines  armati 
sint  nati.   R. 


102  Motaque]  Aratap,  vomere  pro- 

scissae. 

103  Incrementa]  Tivvav  h^ovrotpv^^ 
Eurip.  in  Phoenissis ;  sarciendo  suo- 
rum  dannio.   Farn. 

104  Paret,  et  impresso]  Scribe,  et 
ut  presso,  quod  castigatiorcs  agnos- 
cunt:  babes  tamen  apud  Silium  lib. 
III.  *  impresso  tellurem  vertere  ara- 
tro,'  quoniodo  ille  alibi  quoque.  Heins. 

105  Mortalia  semina]  Hominum  se- 
niina,  non  frugiim.  Nam  homines  ar- 
mati ex  illis  dentibus  orti  finguntur. 
R.  Spargit]  'O  ixkv  'Aoflotaiv  eViffwef- 
pas  ireSioKTj  KaSfios  ' AyrivopiSrjs  yatrjyevrj 
e'lcraro  \ahv  "Apeos  afxaiouros  '6aoi  virb 
Sovpi  Xlirovro.  Apollon.  in.  vs.  1184. 
Partem  tamen  dentitim  niissam  ad 
vEeten,  vide  1.  vir.  vs.  122.    Farn. 

108  Tegmina  max  capitum]  Peri- 
phrasis est  galearum.  Picto  cono] 
Crista  picta  variis  pennarum  colori- 
bus. 

111  Aulaa]  Ab  aula  Attali  regis, 
ubi  primum  inventa  sunt,  fuere  voca- 
ta.  Festis  theatris]  In  quibus  ludi  ac 
dies  festi  celebrantur.  Theatra  au- 
tem, cum  ludi  fiebant,  aulaeis  orna- 
bantur.  ToUuntur]  Surgunt,  nbi  evol- 
vuntur  aula^a  parietibus  affigenda. 
Farn. 

112  Pvimumque  ostendere  vultus] 
VuUum  Neapolitanus,  et  secundus 
Medicens.    Heins. 

115  Terriitis]  Cadmus,  nbi  armatos 
viros  e  terra  exoriri  conspexit,  lapi- 
des  inter  eos  conjecit  :  turn  ii  a  se 
invicem  feriri  se  cxistimantesmutuam 
inter  se  pugnam  iniernnt.  Apollo- 
dorus  1.  III.  ex  Pherecyde.  Hi,  nt 
tradunt  Rlythologi,  quum  proxima- 
rum  essent  regionum,  advcrsus  Cad- 
mum  subito  constiterunt,  ac  propter 
repentinos  quasi  do  terra  ortos  con- 
flictus,  ex  omni  parte  conlluentes  vo- 
cabantur  Sparti,  a  o-neipw.   Farn. 

122  Siwijuc]  Cadmus  I'crlur  ex  Phoe- 
nicia advexisse  primus  litcras  in  Grae- 
ciam,  Graecam  cliaracteribus  oxpros- 
sisselinguam,acrebusdedisseiioii)ina. 


METAMORl'IIOSEON    LIU.    III. 


3:385 


Herodotus  in  Terpsicljorc.  Diodorns 
lib.  IV.  et  lib.  VI.  cap.  de  Rliodo.  Hy- 
giu.  c.  277.  Polydorus  Virgilius  i.  G. 
alii.  Erasmus  serpentinos  denies  in- 
terpretatur  literas,  quibus  di^ladian- 
tur  inter  8e,conficiuntqiio  se  inviceni 
seditiosi  c  literatis  :  lege  Barpt.  A- 
nuli  carmen  in  typograph.  Lugdun. 
et  qua;  liabet  (laud.  Minos  ad  Al- 
ciati  Emblem.  185.  interiisse  sc.  con- 
sonas  niutua  c^ede,  quinquc  vocalibus 
superstitibus :  literas  dici  Cadmi  fi- 
lias  notum  est.  Farn. 

123  Subiti  fratrefi']  Subito  nati. 

125  Tepido  plungcbant  pectore  ma- 
trem]  Trcpido  pectore  Urbinas  et  de- 
cern alii :  hoc  est  trepidanti,  quod  t^ 
plangebant  convcnientius.  Lib.  viii. 
'  Pectora  tangebam  trepido  salientia 
inotu.'  Lib.  xi.  ut  scribendum  cen- 
seo,  *  Plangituret  trepido  constringit 
vincula  niotu.'  Lib.  iv.  '  tremebunda 
videt  pulsare  cruentum  INIembra  so- 
lum.' Et  lib.  I.  •  Scntit  adhuc  trepi- 
dare  novo  sub  cortice  pectus.'  Sic 
trepidcE  vente  libro  vii.  de  quibus  vi- 
dendae  notaj  nostra;  ad  vs.  557.  Ileitis, 
Plangebant]  Percutiebant.  Nam  ca- 
dentes  terram  feriunt.  Plangebant 
juctore  matrem}  Honeste  ceciderunt, 
nou  in  t'uga  deprensi :  iTpr]veTs,  non 
viTTioi.  Id  quod  Noster  a  Virg.  tEd. 
IX.  708.  '  Collapsa  ruunt  immania 
membra,  Dat  tcllns  gemitum,  et  cly- 
peum  super  intonat  ingens,'  &c.  Vir- 
gil, ex  Homero,  Iliad.  N.  181.  "ns 
TTffffv'  afJ.(p).  Se  ol  fipd-xe  TevXfa  irotKiKa 

126  Quinque  sKperstitibus}  Omnes 
namque  viri  illi  armati  mutuis  vulne- 
ribus  ceciderunt,  pra'ter  hos  quinque, 
Udapum,  Clithonium,  Pelorem,  Hy- 
perenorcm,  et  Echionem :  quos  qui- 
dem  Cadmus  socios  urbis  condenda; 
hai)uit.  Hi  vero  etiam  (nrapTol,  hoc 
est,  seminati,  fuerunt  appellati.  Vide 
commentaria  in  Plueniss.  Euripid. 

129  SUlonius  Iwspcs]  Cadmus  Pluc- 
nix.     Nam  Sidon  urbs  est  Pliccnicia;. 

130  Jussamurbein]  Thebas Boeotias. 


Phabcis  sortibiis]   Apollinis  oraculis. 
It. 

Fab.  II.  r.il  Jamstabant  Tliebce]  Haec 
idcirco  narrantur,  ut  Actar-onis  in  cer- 
vum  transforniatio  concinnius  cum 
superiorc  fai)ula  jiingatur.  Thebas 
auteni  fuerunt  appellatiP,  vel  aTheba, 
qua;  lingua  Syra  bovcni  significat;  vel 
a  'I'hebe  vEgypti  urbe  amplissima, 
unde  Agenorem  Cadmi  patrem  cum 
Pha'uice  IVatrc  venissc,  et  apud  Ty- 
rum  et  Sidonem  regnasse,  auctor  est 
Eusebius. 

132  Exilio  felix]  Exiliiex  suisNau- 
gerius :  quod  et  mihi  arriderct,  nisi 
nostri  onincs  miro  consensu  vulgatam 
scripturam  tuerentur.  L.  v. '  Felices- 
que  vocat  pariter  studiique  locique 
INInemonidas.'  Ita  et  Virgilius  non 
semel.  Heins.  Soceri  tibi  Marsque 
Venusque]  Uxorem  namque  Hermio- 
nem  duxit  Cadmus,  Martis  Veneris- 
que  filiam.  Marsque]  Diodorus  ta- 
men  lib.  vi.  scribit,  Cadnium  duxisse 
Harnioniani  (quam  alii  vocant  Her- 
niionem)  uxorem  Jasii,  non,  ut  Graeci 
tabulaiUur,  Martis  sororem  aut  fi- 
liam :  nuptias  a  Diis  celebratas  et 
dotafas.  Farn. 

13:5  De  conjuge  tantn]  Quanta  est 
Hermione  Martis  et  Veneris  filia,  de 
qua  Statins  multa  in  Tiiebaidos  1.  ii. 

131  Tot  nalos']  Filias  quatuor,  Ino, 
Semelcn,  Agaven,  Autonoen  ;  fiiiuni 
uuum,  Podonum :  alii,  Polydorum. 
Nepotes]  Ex  Ino,  qua;  nupsit  Atha- 
nianti,  INIelicertam  et  Learchum  ;  ex 
Semele  et  Jove,  Bacchum;  ex  Agave 
et  Echionc,  Pentheum  ;  ex  Autonoe 
et  Arista;o,  Acta;ona. 

135  Vltinia]  Sententiam  lianc  So- 
lonis  ad  Croisum  lege  in  Herodoti 
Clio  copiose  relatum.  Xf>7;  5e  oinor' 
tiTTuv  ovSsv  v\0iov  fiporwv,  T[p\v  Uv  6a- 
vdvTos  T^]u  Tf\fVTa:au  fSj;s  "Oirojs  trepi- 
cras  T}fjLipav,  7}|ei  koltw.  Eurip.  Andro- 
niach.  Plinius  vii.  40.  Idem  habet 
Sophocles  in  Q-;dipoTyranno,aliicom- 
plures.  Farn.  Ultima  semper  Exspec- 
tandii  dies  homini]    Sic   Liv.   dec.  i. 


338G 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


lib.  9.  *  MuUos  prasclaros  reges  ac 
duces  nil  nisi  lona;a  vita  vertenti  prse- 
buit  foitiin«>.'  Vide  etiam  quae  Ci- 
cero de  Poinpeio,  Academ.  Qiiaest. 
Solon  ad  Croe.<niii,apud  Piutarchum, 
*il5'  €«x  re\QS  d  Salfiuv  tdero  ri]v  einrpa- 
I'lay,  TOVTOV  eiidal/xova  vofj-i^ofxev. 

139  Alienaque]  Belhiis  nonnuUis, 
noD  liomini  propria.  Horat.  i.  Od.  3, 
'  Peiinis  non  homiiii  datis.'  Furn. 

140  Canes  satiati  sanguine  herili]  Sa- 
tiatcE  Neapol.  primus,  Vatic,  seoundns, 
Pai.  sec.  Medic,  prior,  Erfurtanus  et 
Ires  alii:  sic  apud  Horatium  semper, 
idque  ad  exemplum  Grapcorum,  apud 
quos  KvoDf  saepe  fcemiiiino  geuere  po- 
nitur,  maxime  cum  de  venatu  agitur. 
Ita  Homerus  Od.  T.  14.  'fly  56  kiJov 
d/uaAjjci  'Tept  anvXaKeaai.  fieficiicTa,  'AvSp' 
kyvoi,i}(Taa-'  vXdei.  Neque  aliter  Pol- 
lux, ubi  varios  canes  recenset ;  et 
Kvuv  KpTjcro-a  jEiiano  Hist.  Anim.  iii. 
2.  Sopliocles  Ajace,  Oppianus  Ku- 
yrjyeriKwt/  libris,  atque  alii  passim. 
Eniiio  '  venaticH  velox  :'  '  aniniusque 
ill  pectore  latrat,  Ut  solita  est,quando 
vinclis  veuatica  velox  Apta  silet :' 
ita  scribcndum.  Sic  '  canis  Gorty- 
nia'  Vario  :  Lucretio  '  canes  monti- 
vaga;:'  'canis  taciturna'  Gratio. 
Nostro  Fast.  iv.  sub  finem  '  Obscoenae 
exta  canis,'  qiiomodo  et  apud  Virgi- 
lium  Gcorg.  i.  vetenimus  Mediceus, 
*  Obscoinaique  ranes  importunaeque 
volucres.'  Et  ;En.  vii.  '  rabidae  ve- 
nantis  luli  Commovere  canes.'  Sene- 
ca Hippol.  *  Mcestaeqiie  domini  mem- 
bra vestigant  canes.'  Kutilius  Itine- 
rario,  '  Atque  oliduni  doctas  nosse 
cubilc  canes.'  Noster  Met.  vii.  ex 
optinio  codice  Aml>rosiano,  '  Copula 
detrahitur  canibiis,quas  illascqiientes 
Effugit.'  Pont.  II.  2.  ex  scriptis  pro- 
bioris  nota\  '  Qme  fugit  infcstas  ter- 
rita  cerva  canes.'  Prudcntius  1.  ii. 
contra  Symni>ii-lium,  '  Sordida  sus 
iiostro  aninc  natat,  nostra  intrat  et 
ipsas  Aura  i-ancs  :'  sic  veterrimns  co- 
dex. Noster  denuo  in  Ibide  ex  anti- 
quis  libris, '  Et  scindaut  avidse  perfida 


corda  canes.'  Lib.  vn.  Met. '  Echid- 
na?am  canem'  vocat  Cerberum.  1.  xi. 
ex  antiqnis  itidem  libris  '  Sollicitas 
canes.'  Et  lib.  xiv.  ex  veteri  codice, 
*  timetque  Ora  proterva  canum  :  sed 
quas  fugit,  attrahit  una.'  Heins. 

144  Jamque  dies  medius]  Medias  se- 
cundus  Pal.  Idem. 

145  Utraque]  Oriente  et  occiden- 
te. 

147  Hyantius]  Bceotius.  Boeotos 
Hyantas  antiquitus  dixere,  inquit 
Plin.  III.  7.  Farn.  Hyantius'\  The- 
banus :  Hyantes  enini  populi  sunt 
Boeotia?,  qui  et  Hyantii  appellantnr. 
Hyantia  etiam  urbs  est  Locrorum, 
nnde  Hyantius  derivatur.  jR. 

148  Linal  Retia  ex  lino.  Farn, 

150  Croceis]  'Hojs  KpoKd-rreirXos. 

151  Repetemus  opus']  Repetamus  non- 
nulli.  Sic  Art.  iii.  '  sed  repetamus 
opus.'  Heins. 

152  Distat  ideni]  Spacium  snbaudia- 
tur.  Ut  intelliganius  Solem  ab  utra- 
qne  terra  aeqnali  spatio  distare  atque 
abesse  ab  oriente  et  occidente,  per 
quod  significat  meridiem  esse. 

155  Vallis']  Fontis  Garsaphii  in 
hac  valle  meminerunt  Herodotus  in 
Calliope,  et  Pausanias  in  Boeoticis, 
obstructum  scil.  fuisse  a  Persis  in 
bello  Persico,  niox  a  Platapensibus 
restitutum. 

157  Nemoralc]  Nrnioribus  tectum. 

159  Pumice  vivo]  Naturali.  Pumex 
aiitein  lapis  est  levis,  cavernosus,  po- 
liendis  rebus  acconiniodatus. 

160  Et  Icvilnis  tophis]  Tophus  lapis 
est  cavernosus.  Duxerat]  Kffecerat. 
R.  Et  leribus]  Supra,  vs.  30.  '  Effi- 
ciens  bumilcni  lapidum  compagibus 
arcnm.' 

162  Patulos  succincius  hiatus^  IncinC' 
tusmeliores:  recte  ;  nam  '  succinctee 
Dianae'  praecesserat.  Heins. 

162  Mnrginr]  '  Viridi  si  margine 
clauderet  undas  Herba,nec  ingenuum 
violarent  marinora  toplium.'  Juvenal. 
Sat.  3.  iVi/tcv/iduvj  Circundalus.  Fa- 
tulos  hialua]    Pateutes  ripas :    hiare 


METAMORPHOSEON    Lin.    III. 


3387 


enim  videntur  ripae,  ut  (liivii  alveiiin 
efficiant. 

16(i  Retentos]  Remissnm  aictiin, 
laxatum.  Callisto  ii.  vs.  420.  *  Exuit 
hie  liiiniero  pliaretram,  lentosquc  re- 
tcndit  Arcus.'  Fam. 

168  Vincla']  Cothinnos.  Venus  ha- 
bitii  venatriris  assuinpto.  JiLne'id.  i. 
'  Piirpureoqiie  alte  siiras  vincire  co- 
thurno.' 

169  Ismenis^  Isiiieni  fliiv.  filia.  Ex 
re  adaptat  nominade  Gra>co:  KpoKd\ij 
calculus  est  litoralis,  vel  in  imo  ton- 
tis.  Farn. 

171  Excipiunt  laticem  Nipheque^ 
Nipteque  Bersniannus,  airh  toO  vi-m-fiv. 
Sed  rectc  vetustiores  magno  nuinero 
Nepheleque.  Heiiis.  Laticem]  Aqiiam, 
a  latendo,  quod  in  terra»  venis  lateat. 
R.  Nipkeque]  Quasi  lotrix,  a  vItttcd. 
Hyaleque]  Pellucida,  ab  vaKos,  vi- 
trum.     Rhanisque]  A  {>aivu,  aspergo. 

172  Psecas]  A  i^e/cos,  guttula  roris. 
Phiale]  Quse  quasi  e  (^(oAp  aut  capaci 
urna  perfundat  Doniinam. 

173  Titania]  Diaua  Tilanii  proge- 
nies, ut  Sol  Titan.  Farn.  Quae  ea- 
dem  esse  cum  Luna  putatur,  qua; 
quideni  ut  Sol  Titan,  sic  Titania  Tila- 
nisqtie  interduui  a  poiitis  vocatur. 

174  Ecce  nepos  Cadmi]  Actzpon. 

175  Per  neinus  ignotum]  Hie  versus 
in  Florentino  prima!  notte,  Neapoli- 
tano,  ac  Mediceo  secundo  manu  re- 
centiori  margini  erat  adscriptus : 
qui  proinde  suspectus  est  habendus. 
lleins. 

177  Horantia]  Madcntia.  R. 

183  Qui  color]  Pudicitias  tcnerum 
florem,  et  cxpressuin.  Verecundi;« 
tincturam  comparat  Iridis  rubori  et 
Aurorse,  qu*  (pSffos  tIj  dSoJia?,  irdOft 
jUoAXoi/  fotKev  f)  «|6i,  &c.  Aristot. 
Ethic.  IV.  9.  Suffusvis  a  corde  per 
arterias  spiritalis  sanguis,  ad  I'lianta- 
siam  sublatus, inde  cerebri  frigiditate 
repercussus  deorsuui  fertur  ct  per  ora 
diffunditur.  Vide  Macrob.  Sat.  vii. 
2.  Farn.    Infeclis]  Tinctis. 

192  Visam]  Aclseouis  trausumtati 


causa,  inquit,  Diodorus  lib.  v.  tradi- 
tur  a  nonnullis,  quod  Dianae  concu- 
bitnui,  (juuin  vf-narctur  in  uiontibus, 
adpctierit.  Kuripides,  (juod  se  illi 
Actapon  pratulerit  venandi  arte.  Ju- 
no apud  Lucianuiii  illi  scoptice  ex* 
probrat  deforuiitatem  :  visaiu  scilicet 
ab  Acta»one  veritam,  nc  adolescens 
ipsiusturpitudineni,a/(rxor,  ovulgaret, 
ininiisisse  illi  canes.  Dialog.  Juno- 
nis  et  Latonae.  Farn. 

193  N(c  plura  minuta]  Alii  locuta  : 
unus  Moreti  et  Leidensis  morata.  Ve» 
nuste.  Virg.  JEn.  v.  381.  '  Nee  plura 
moratus.  Turn  la?va  taurum  tenet.' 
Lucretius  libro  vi.  244.  '  Neque  te 
prouiissis  plura  inorabor.'  Val.  Flac- 
cus  1.  IV.  243.  '  nee  plura  moratus, 
Ingeutes  hunieros  spatiosaque  pro- 
tulit  ossa.'  Corippus  Afiicanus  libro 
III.  '  Non  plura  moratus  Augustus 
nutu  tolli  sublime  feretrum  Iiuperat.' 
Luranus  libro  II.  '  Sed  quid  plura 
inororf'  Virgil.  JEa.  iii.  610.  *  Dex- 
tramque  baud  multa  moratus  Dat  ju- 
veni.'  Heins. 

194  Vivacis  cervi]  Diuviventis:  ad 
quadringentos  namque  annos  cervi 
vivere  dicuntur.  Vide  Pliu.  viii.  32. 
R.  Vivacis]  T€t paKoptivov.  '  Et  qua- 
ter  tgreditur  cornicis  secula  cervus.' 
Auson.  de  /Etat. 

200  Ut  vera  vultiis  et  cornua  vidit  in 
unda]  Versnui  htmc  frigidum  et  insul* 
sum  mco  tolle  periculo,  <|uanquara 
ficriptis,  quotquot  vidi,  membrauis 
tonaciter  inha'rentein  ;  nisi  quod  ia 
uno  Leidensi,  '  Ut  vero  solitis  sua 
cornua  vidit  in  undis,'  aliquanto  rec- 
tins  It  gf  batur.  Heins. 

204  Domum  et  regalia  tecta]  Aufer 
rb  el  ex  auctoritate  Arondeliani,  pri- 
nii  Moieti,  et  aliorum  quatuor  :  nihil 
familiarius  his  locutionibus  apud  nos< 
trum.  Idem, 

206  Melatnpus]  Can  urn  aliis  nomina 
Gri\;ca  indidit  a  forma,  aliis  a  natura 
aut  coli)re,  aliis  a  sexu  et  genere ; 
laudat  eliam  a  patria :  peccavit  tamen 
aliquautulum  contra  prsecepta  6rip(\/- 


3388 


SOTM    VARIORUM    IN    OVIDII 


TiKd.  Neque  einim  longis  noniinibns 
appellandi  sunt,  iiiquit  Columella  de 
Re  Rustica  xii.  8.  quo  celerius  quis- 
que  vocatus  audiat :  quod  a  Xeuo- 
plionte  habuit  lib.  de  Venatione.  Ta 
5'  ovSjj.a.r'  avrais  riOfffOou  jS^oxe'ct,  "va. 
fvavdK\7)Ta  ?i,  SiC.    Farn. 

207  Ichnobatesque  sagax^  Icbnoba- 
tes  dicitur  per  vestigia  vadens. 

208  Gnosius]  Cretensis.  Spurtanal 
Laconica.  Cretenses  auteni  et  Laco- 
nici  caiies  aplissimi  sunt  venatioui- 
bus.  R. 

210  Pamphagus]  Omnia  comedens. 
Dorceus']  Acute  videns.  Oribasus'\ 
Montes  ascendens. 

211  Nebrophonosque  valens]  Hinnu- 
los,  hoc  est,  ceivorum  catulos,  inter- 
ficiens.  Trux  Thcron']  Terribilis  as- 
pectu.  Lcclape']  A  velocitate  atque 
impetu  sic  est  appellata. 

212  Et  pedibus  Plerelas]  Alatus  sive 
alls  inipulsus.  Agre']  Venatio  inter- 
pretatur  &ypa.  R.  Naribus  utilis]  Mire 
sagax,  et  ob  id  feris  deprebenden- 
dis  iitilissima.  font.  Narilms  utilis] 
'  Naribus  acres,'  iNIetam.  vii.  Virgil, 
.SIneid.  vii.  '  Cannm  noto  nares  con- 
tingit  odore.'  oSjutj  Ofpir].  Senec.  Tliy- 
esth.  3.  vs.  495.  '  ot  longo  sagax  Loro 
tenetur  Umber,  ac  presso  vias  Scru- 
tatur  ore,  dum  procnl  lento  suem 
Odore  sentit...etgemitu  vocat.'  Quod 
videtur  ex  Ennio  desumtum  et  Lucre- 
tic.  '  Ululatque  ibi  acute.'  '  Gannitu 
vocis  adulat.' 

213  Hylausque  ferox]  Scribe  fero 
apro,  quicquid  script!  codices  pro 
vulgata  lectionc  certant.  Amor.  iii. 
*  Et  ferus  in  sylvis  farra  nietcbat 
aper.' '  Feroces  apros'  ctiam  alibi  vo- 
cat. Ca'tcrum  videtur  alhisisse  ad  Hy- 
laeum  ilium,  qui  ciun  Ancco  ab  apro 
Calydonio  est  iuterfectus,  teste  Apol- 
lodoro.  Jleins.     llyUius]  Sylvcstris. 

214  Nape]  Quod  in  saltibus  vcr- 
saretnr. 

215  Pcemcnis]  Pastoralis.  IIiirpyi(i] 
Rapax,  ct  Har|)yiarum  simiiis,  qua; 
sunt  raj)acis8imx>. 


216  Substrida  ilia]  Virgil.  *  Brevis 
alvus.'  Sicyonius  Ladon]  A  fluvio 
ArcadiaR  nomen  sumpsit  hie  canis. 
Vel  etiam  a  Xd^ofxat,  quod  capio  sig- 
nificat. 

217  Et  Dramas]  Currens.  Canache'] 
Kavaxv  strepitum  significat,  unde  no- 
men  cani  fuit  inditum,  quod  ejus  la- 
tratu  omnia  resonarent.  Stricteque] 
Hasc  a  colorum  varietate  nomen 
sumpsit.  Nam  o-ti/cttj  distincta  variis 
niaculis  dici  potest,  a-Kb  tov  a-ri^etv,  id 
est,  a  distinguendo.  Tigris]  Tigridi 
simiiis,  quae  est  fera  velocissima.  Et 
Alee]  Simiiis  Alcae,  ferae  pernicissi- 
mae:  uAkv  etiam  robur  potentiaque 
dicitur;  quae  etymologia  proximior 
ac  verior  videtur. 

218  Leucon]  Albus,  a  colore.  £t 
villis  Asbolus  atris]  Hoc  est,  pilis  ni- 
gris.  Asbolus  autem  a  colore  est  dic- 
tus,  HafioXos  enim  ftdiginem  significat, 
60  quod  nigris  villis  ac  fuliginosis 
esset. 

219  Laeon]  A  patria,  quod  Laconi- 
cus.  A'ello]  A  procella,  quod  inipe- 
tuosus. 

220  Thoiis]  Velox  dicitur  et  impe- 
tuosus.  Lycisee]  Canis  ex  lupo  nata 
Lycisea  dicitur,  quasi  parva  lupa. 

222  IJarpalos]  Rapax.  3Ielaneu$'\ 
Niger.  Hirsutaqiie  corpore  Lachne] 
Verbum  de  verbo  expressit.  Laehne 
enim  villorum  densitas  vocatur. 

224  Labros]  Hoc  quoque  nomen 
cani  conveniens  est,  vehemens  enim 
impetuosusque  transfertur. 

227  Qiuique  est  difficilis]  Sec.  Palat. 
Qua  via  difficilis:  nialo  ctiam /(,Tunt«r 
cum  duobus,  pro  siqinintnr,  quod  se- 
culits  versu  proximo  mox  occurrat. 
Ileins. 

229  Heufamulosfugit  illesuos]  Ipse 
cum  melioribus.  Sequens  autcm  ver- 
sus, Acticon  ego  sum,  non  magis  Na- 
sonis  est  quam  mens.  Agnoscunt 
tanien  libri  vctcres.  Eo  sublato  om- 
nia crunt  concinniora.  Idem. 

233  Orcsitrophus]  In  montibus  nu- 
tritus. 


METAMORPHOSIiON    lAR.    III. 


3389 


231  Compendia  montis]  Ciii  contra- 
riuni, '  disi)endia  sj  Iva'.'  Liican.  viii. 
'  Fallacis  vestigia  sylvx.'  Virgil.  /En. 
IX. 

235  Piccdpitata  via  est]  Anticipata 
vctcnimiis  Floientinus  S.  Marci,  se- 
ctiiidus  Mediceus,  et  quatiior  alii. 
Notat  ex  suis  ctiain  Vivianus;  neqiie 
aliter  Eiityclies  Clrainniaticiis  agnos- 
cit.  Statins  Theb.  vi.  '  Speiavit 
llexa?  circiun  compendia  metas  Inte- 
rius  duciiv  PLoebeius  augur  habenis 
Anticipasse  viam.'  Usus  est  verbo 
ctiani  practer  alios  Lucretius.  Heins. 
PrcEcipitata  via  est]  Praccipiti  cursu 
peracta.  R. 

240  Et  gcnibus  supplex  pronis]  Po- 
sitis  unus  Bononiensis  pro  diversa 
lectionc ;  quod  placet:  '  ponere  ge- 
nu' elegaiis  et  Latinum,  de  quo  ad 
Claudianun).    Heins. 

242  Solitis  hortalibus  agmen]  Latra- 
tibus  vetustiores  maxima  ex  parte  : 
claniore  et  bortatu  latratuni  caninum 
aemulante.  Virgil.  Georg.  iii.  '  Sa-pe 
volutabris  pulsos  siivestribus  apros 
Latratii  turbabis  agens.'  Quidam 
clamoribus:  alio<)uiii  Iwi'tatibus  ferri 
posset ;  quouiodo  Epist.  iv.  '  Hor- 
tari  celeres  per  juga  summa  canes.' 
Et  Met.  X.  '  Hortaturque  canes  ritu 
succincta  Diana.'  Homero  in  Odys- 
sea  afve7v  Kvyas  est :  '  nionere  canes ' 
dixit  Propertius  ii.  Eleg.  I'J.  sed  in 
Virgilii  loco  de  ipsis  cauibus  potest 
intelligi  latratus,  de  quibus  illic  agi- 
tur.  Idem.  Agmen]  Cauum  multitu- 
dinem. 

245  Et  abesse  queruntur]  Scribe  ut 
queruntur,  vel  membranis  invitis.  Sae- 
pissime  ita  peccatum.    Heins. 

249  Undiqu£  circumstant]  Actaeo- 
nem  a  veris  canibiis  laceratnm  apud 
Corinthios,  bujusque  I'uisse  facinoris 
authores  Baccliidcs  retVrt  Max.  Ty- 
rius.  Stesicliorus  prodit,  eum  a  Dia- 
na pelle  cervina  circiimdatuni,  inci- 
tatosque  ab  ea  in  lierilem  necem 
canes,  ne  Actacon  Semelen  in  uxorem 
duceret.     Vide    Pausau.   in    Boeot. 


Pier.  Hierogl.  vii.  lib.  quod  et  sue 
tempore  umltis  venatoribus  Corsis 
accidissc,  nt  a  canibus  suis  furore 
quodam  actis  dilaniarenlur,  refert 
Jul.  Scaliger,  comment,  in  Aristote- 
lein  1.  I.  de  plantis :  rabie  xcil.  in 
canibus  per  dies  Canicular<!S  gras- 
sante.  Natal.  Com.  7.  lib.  24.  Alii 
ad  prodigos  reCeruiit,  qui  promi  ma- 
gis  qnam  coiuli  impuros  parasitOB, 
pra^datorios  ganeones, et  oil. ires  ami- 
cos  alunt;  a  quibus  exhausti  pereunt 
a  re  et  spe  bona.  Bapt.  Anulus,  et 
Alciatus.  Alii  ad  aleatores  perditos 
allusum  volant,  quibus  '  Damnosi 
semper  subsiluere  Canes,' jactus  scil. 
alese  infausti  damnosiqne.  Ad  prin- 
cipes  spectare  epimytliion  volunt 
nonniilli,  apud  quos  tiraiiosorum  pur- 
puratorum  gratia  valet  ad  odium  et 
ruinam  principum.  Curiosos  alieno- 
rum  consiliorum  riniatores  sigiiiticari 
hinc  videtur.  Arnobius  lib.  iii.  Et 
spolietur  Apollo  germana,quam  quon- 
dam puris  in  fontibus  abluentem 
niembrorum  sordes  corniger  ille  ve- 
nator  iuspexit,  et  pcenam  curiositatis 
invenit.  ('/crte  curiosus  illc  uxoris 
suae  per  amicum  pudicitia;  explora- 
tor,  in  ticta  Hispani  Doxippotae  his- 
toria,  meritas  dedit  veri  Actaeonis 
poenas.    Farn. 

251  Ncc  niM  Jinita]  Hunc  quoque 
versum  cum  seqnenti  ab  inscita  ma- 
nu  profectos  esse  sum  certns.  Tu 
foedissinuun  centonem  abige  ab  liac 
purpura.  Certe  in  uno  codice,  quem 
vir  doctissimus  Carolu>i  Sprotius  A- 
quisgranehsis  dono  mihi  dedit,  a  ma- 
nu  recentiori  adscriptos  margini  de- 
preheudi.  Heins.  Nee,  nisijinita,  ifc.] 
Quid  ad  mores  ex  hac  fabula  trahi 
possit,  consuie  Natal,  vi.  24.  Pont. 

252  Diancc]  Fabulam  banc  deni- 
que  ad  socreta  Principum  accommo- 
dat  CI.  Fr.  Baconus  c.  10.  de  Sapicn* 
tia  Veterum.  Qui,  incjuit,  Principi- 
bus  non  admissi,  et  pra-ter  coruni 
voluntateni  secretorum  conscii  sunt, 
odium  ccrtissimura  apud  cos  conse- 


3390 


NOT^   VARIORUM   IN   OVIDII 


quuntiir,  Itaque  gnari  se  peti,  et 
occasioiies  captari,  vitam  degiint,  cer- 
voruni  more,  tiniidani  et  snspicioni- 
bus  plenam.  Quin  et  illiid  accidit, 
nt  a  servis  et  domesticis,  in  gratiam 
prJncipiini  accuseiitur  et  evertantur. 
Ubi  enim  principis  offt-nsio  maiiifesta 
est,  qiiot  servi  tot  fere  proditores 
€sse  sclent.  Infeliciter  sane  cessit 
poetae  nostro,  '  quod  aliqiiid  vidit, 
quod  noxia  lumina  fecit,'  <&c.  Trist. 
II.    Farn. 

Fab.  III.  258  A  Tyria  pellice'}  Ab 
Europa,  quam  e  Phoenicia  Jupiter 
rapuit. 

266  Certe  soror]  Hoc  ita  a  Junone 
infertur,  ac  si  conjux  esse  desierit, 
cum  Jupiter  alias  amet.  Sic  quoque 
apud  Senecam  ipsa  loquitur.  '  Soror 
Tonantis :  hoc  enim  solimi  mihi  no- 
men  relictum  est.'  Seuec.  Here. 
Fur.  1.  R.  At  puto  furto  est  Cons 
tenta']  To  est  a  multis  praestantiorum 
abest.  Scribe,  at  puto  furto  Content 
tarn.  Heins. 

268  Concipit]  Eadem  Juno  1.  ii.  vs. 
471.  '  Scilicet  hoc  etiam  restabat, 
adultera,  dixit,  Ut  fcecunda  fores,' 
&c. 

272  De  Jove  mersa  smo]  Ab  Jove 
cum  melioribus,  et  penetrarit  pro 
penetrabit  cum  Berneggeriano,  Can- 
tabr.  et  tribus  aliis  :  in  iindas  etiam 
praestantiores  plerique,  non  ad  undas. 
Praccedenti  versu,  nee  sum  Saturnia, 
veteres  plerique  agnoscunt,  non  nee 
sim,  Silius  libro  ix.  '  Non  sum  equi- 
dem  Sulnione,  satus,  tua,  Satrice,  pro- 
les, Ncc  fraier,  Mancine,  tuns,  fa- 
teorque  nepotcm  Perganieo  indig- 
num  Solimo,  si  evadore  detur  Htiic 
nostras  impune  nianus.'  Ita  scripti. 
Apuleius  Metam.  lib.  v.  '  Nee  sum 
mulier,  nee  omuino  .■•piio,  nisi  earn 
pessum  de  tanii.s  opibiis  ilejecero.' 
Aliter  tamen  Plauiiis  Menachmis, 
'  Non  hcrciilc  is*  sim,  qui  sum,  nisi 
banc  iujuriani,  mcquc  ultus  pulchrc 
fucro :'  nisi  et  illic  svm  Icgendum. 
Heins. 


273  Fulvaque  recondita  nuhe]  Emen- 
dabam  olim  ronjectura,  ut  milii  vide- 
bar,  non  dubia,  furca  nuhe:  nunc 
heereo  ;  nam  et  apud  Virgilium  libro 
xii.  '  Fulva  pugnas  de  nube  viden- 
tem '  babes,  et  apud  Lucretium  1.  vi. 
'  fulvse  nubis  caligine  crassa'  in  vul- 
gatis  et  scriptis  exemplaribus  con- 
stanter  ;  et  sane  '  fuivam  raliginem' 
dixit  quoque  Valerius  Cato  in  Diris. 
Et  Statius  Theb.  ix.  '  venit  in  me- 
dios  caligine  fulva  Septa  globos  :' 
cum  '  furvam  '  dixerit  'caliginem' 
Ausonius  Cupidine  crucifixo:  |or0ekv 
quidem  ve^eKav  appellat  Pindarus 
Olymp.  Od.  vii.  sed  ibi  de  aureo 
Rhodiorum  imbre  agitur :  sane  VaL 
Flaccus  ir.  vs.  115.  '  piceum  nimbum' 
dixit, '  Cum  Dea  se  piceo  per  sudum 
turbida  nimbo  Praeeipitat.'  At  illud 
certum,  lib.  v.  Met.  '  Ex  Acheronte 
sue  furvis  peperisse  sub  antris,'  ve- 
ram  esse  lectionem ;  ut  et  apud  Si- 
liuni  Italicum  libro  vi.  vs.  149.  '  In- 
tus  dira  domus,  furvoque  immanis  in 
antro  Sub  terra  specus,  et  tristes 
sine  luce  tenebrie:'  ubi  '  curvo  an- 
tro '  et  '  sub  terras '  nunc  legitur. 
Mox  '  nigrum  antrum '  eandeni  spe- 
cum  appellabit  Silius.  Idem  libro 
VII.  '  Jamque  in  palantes  ac  versos 
terga  fcroces  Pugnabant  Itali,  subi- 
tus  cum  mole  pavenda  Terrificis  Mau- 
rus  prorumpit  Tudor  in  armis.  Ni- 
gra viro  membra,  et  furvi  juga  celsa 
trahebant  Cornipedes,  totnsque  no- 
vae formidinis  arteConcolor  a-quabat 
liventia  currus  equorum  Terga,  nee 
erectis  similes  imponere  cristis  Ces- 
sarat  pennas,  aterque  tegebat  amic- 
tus.  Ceu  quondam  aeterna!  regnator 
noctis,  ad  imos  C(mi  fugeret  tliala- 
mos  Hennaea  virgine  rapta  Egit  ni- 
grantem  Stygia  caligine  currum.' 
Ita  locus  ex  optimo  codice  consti- 
tueiulus,  nisi  quod  furti  cornipe- 
des pro  fuleis  ex  conjectura  nostra 
sunt  repositi,  tpiomodo  restituendiim 
esse  ut  rertius  liqueret,  versus  plu- 
res  adscripsi.    Tcrcntius  Scaurus  de 


METAMORPHOSEON    MB.    III. 


3391 


Orthograpliia,  *  Furvos  dicimiis,  quos 
antiqiii  fiiscos.'  Sir  '  furva  Proser- 
pina' Horatio  Od.  ii.  13.  et  Sta- 
tic Tlieb.  VIII.  '  Fiirvo  Proserpina 
poste  notarat.'  \it  '  t'lirvap  letlii  pla- 
gae '  apuil  eiuulcni  Pietate  Aba>caiitii. 
Seneca  Hercnle  (Ela^o,  '  Cui  tinva 
nigri  scp|)lra  uevtaniur  poli.'  Idem 
ibidem  sul>  fiiicm,  '  Non  ptippis  nm- 
bras  furva  transvexit  meas.'  Ita  scri- 
bendiim;  nam  vetus  codex  /«/(•«, 
vnlgati  curva.  Unde  et  furva  Dis  in- 
feris  pecora  immolata.  De  quibus 
Silius  libro  viii.  '  furvasque  trahe- 
J)ani  Ipsa  manu  properans  ad  visa 
pianda  bidentes,'  '  Furvam  nocti ' 
dat  *  pallam'  Jnvencus  Histor.  Evan- 
gel, lib.  II,  Prndcntius  Cathemerin. 
Hymno  ix.  '  Sed  Deus  dum  luce  fur- 
vae  mortis  antra  illuminat.'  '  Furva 
mortis  antra,'  hoc  est,  inferos  :  ita 
scribo :  *  Itice  fuiva'  nunc  legitur 
etiam  in  scriptis.  Est  et  vox  ea  non 
semel  meudosa  apud  Valerium  Fiac- 
cuin  ;  ut  I.  IV.  'Contra  Nilusadest, 
et  toto  gurgite  torrens  Tisiphonem 
agit,  atque  imis  illidit  arenis,  Ditis 
openi,  ac  furvi  clamantem  uumina 
regni :'  '  s^evi  regui'  perperam  Ic- 
gitiir.  Eodein  libro,  '  subter  juga 
concava  torquet  Ater  aquas  Ache- 
ron,vastoque  exundatliiatu  Spumeus, 
et  furva  sequitur  caligine  campus.' 
Vides  hie  denuo  '  furvam  caliginem  :' 
at  vnlgati, '  Fumeus,'  et '  sa>va  caligi- 
ne:'  miiuis  bene.  Piitabam  eidein 
Valerio  banc  vocem  quoque  redden- 
dam  lib.  v. '  At  medii  per  terga  scnis 
rapit  ipse  nitentes  Altus  equos,  cur- 
voque  diem  subtexit  Olympo.'  Nunc 
vero  tutius  opiuor  '  fidvo'  reponi ; 
quoniodo  idem  libro  vii.  '  sublimis 
in  auras  Toliitur,  et  fiilvo  Venerem 
vestigat  Olynqio.'  *  Flanimiferum 
Olynipum  '  d  xorat  initio  operis : 
'furvam'  qnO(|ue  'sa^piam'  habes 
apud  Ausouiuni  Epist.  v.  et  vii.  et 
'furvam  culpam'  apud  Prudentium 
Cathemerin.  Hymno  i.  '  Jam  fnrva 
culpa    obdonniat.'     Propertius    iv. 


Eleg.  7.  *  Deniqiic  cpiis  nostro  fur- 
vum  te  fnnerc  vidit?  Atram  quis 
lacrymis  imiiiadiiisse  togam  ?'  ita 
srribcndimi.  Vulyati  curiu/n;  minus 
conriiine,  quod  et  Passeratio  vide- 
tiHtur.  Apud  (iiiidem  libro  iv.  Eleg. 
nit.  legendum  quoque  putem,  '  Te 
licet  oraiitem  furva-  Deus  audiat 
aulip,'  non  '  fusca;  aula>,'  cum  de 
inferis  fire  semper  poiitap,  ut  jam 
vidimus, '  furvi '  voce  utantur.  Sic  et 
Prudf-ntiiis  Hamartig.  '  furvum  A- 
vernnm'  dixit.  Tibullus  ii.  Eleg.  i. 
'  Postque  venit  tacitus  furvis  cir- 
cumdatus  alls  Somnus,  et  incerto 
somnia  pigra  pede  :'  non  '  fulvis  alis,' 
cum  '  fulva  sidera'  proximo  versu 
praccesserint :  '  pigra  '  etiam  *  som- 
nia,' non  *  nigra,'  ne  bis  idem  dicat. 
'  Furvam  gentem  '  Indos  vocavit  Ju- 
venalis  Satyra  xii.  Contra  apud  Pru- 
dentium Hamartig.  v.  G35.  *  fulvo  ' 
pro  '  fiirvo'  scribendum  :  '  fulvo  se 
munere  vilem  Vendat  nocticolae  spur- 
cis  complexibus  Indi.'  Ita  vetustissl- 
mus  codex  Puteaneus  ;  aunim  intel- 
lige.  Sed  revertamur  ad  Nasonem. 
Idem, 

277  Membra  tulU  gressu]  Passu  rec- 
tins  veterum  plerique.  lib.  xiii.  '  ad 
littus  passu  procedit  anili.'    Idem. 

278  Ipsuque  erat'\  Fit  Mediceus 
unus  ex  melioribus.  Idem  mox  sus- 
pirut  et  Optem,  non  Opto.  Idem. 
Epidauria  nutrix]  Epidaurus  urbs  est 
Achaiap,  ^sculapii  tempio  nobilis,  in 
Saronici  sinus  intimo  recessu  oita.  7?. 

283  Ncc  tamen  esse  Jovem  satis  e.s<] 
Primus  Mediceus,  et  alius  ejusdem 
bibliotheca'  cum  Ambrosiano  notae 
melioris,  esse  Jori«;  te  niniirum.  Sic 
Epistola  Didus,  '  Elisa  Sicha-i,'  et 
apud  Lucanum  '  Cornelia  Rlagni,'  et 
in  veteri  inscriptione  '  Csecilia  Cras- 
si.'   Heins. 

284  Si  modo]  Et  Se  /coJ,  is  iftireis, 
fffo  vvfj.(pi6s  iffTi  Kpoviuiv,  'E\6eTw  (Is 
Cfo  Ae/fTpo  avv  ifxip6(inL  Kepavv^y  &C. 
Nonn.  Dionys.  viii.  vs.  247. 

286  Insignia\  Fulmen.    Fam, 


3392 


NOTiE   VARIORUM   IN   OVIDII 


288  Formarat]  Instruxerat. 

299  Vultumque  sequentia  traxit  Nu- 
biUi]  Vultttque  ex  melioribus  nuilti : 
quidani  vullusque.  Fragmentum  Thea- 
tinoruni  Ronianum  antiquse  notae, 
nutuque.    Heius. 

303  Ttjphcea]  Vastae  magnitudiiiis 
Gigantem,  belli,  quod  Jovi  Titanes 
intuleruiit,auctorem.  Vide  v.  vs.  321. 
Adi  CI.  Fr.  Baconi  Sapientiam  vete- 
rum  de  Typhone  scu  rebelli.    R. 

305  Est  uliiid  levius/ulinen]  De  ful- 
minum  geueribus  vide  Plin,  ii.  51.  F. 

311  Fatiioque']  Bpefpos  rtjxiriKiarov, 
et  Bpecpos  y]\ir6^jii}vov  aSriATjTov  rvKeroio 
vocat  Baccliiim  Nonn.  libro  octavo. 

312  InsuUui]  Eiye  6  yeuvaios  ws 
Z\os,  7]fuy  Kvo<popu,  Kal  iravTux^Bi  rod 
adifiaros,  ait  Neptunus  apud  Lucia- 
num:  sed  quid  sibi  vult  iTrifxvdiov  ? 
An  quia,  ut  vulgo  exponunt,  Semele 
est  terra,  nanique  eadem  cum  Maia, 
Bona  Dea,  Fauna,  Ope  est  Macrobio, 
Saturn,  i.  12.  Bacchus  vitis,  utrique 
a  Jovis,  id  est,  aeris  nioderato  calore 
foetus.'  An  vero  quod  fiuctus  terrae 
et  vitis  femore  et  pedibus  calcantium 
perficitur  ?  An  utiqne  jocaii  licet,  et, 
'  ridentcm  dicere  virunj,  Quid  vetatr' 
dicere;  Bacchum,  id  est,  foetum 
Semeles,  id  est,  Vitim  per  sex  menses 
crescere  in  ulero  matris,  per  ties  alios 
menses  cruditatem  siiam  decoquere 
in  amplioris  conditum  :  cxpleto  deni- 
que  materno  tempore,  hoc  est,  novem 
mensibus,  salubie  fieri  potuique 
aptum  f  Dispiciat  lector.  An  forte 
laboramus  in  mera  fabula,  cui  nee 
mica  nee  gutta  medullas  sana?  ?  quia 
Curtius  lib.  viii.  refert,  Nysan  sitam 
esse  subradicibus  montis  quern  liJeron 
incolffi  appellant;  indeGra;cos  nun- 
tiendi  traxisse  licentiam,  Jovis  femine 
Liberuni  patrein  esse  ceiatum  :  fxrjphs 
enim  sonat  '  femur.'    F. 

313  Ino  iiiatvrtora]  Ino  Cadnii  fuit 
filia  ac  .Semoles  soror,  qua-  Bacchum 
ex  Jovis  femore  eductum  clam  Ju- 
nono  nutrivit. 

311  Antris  suis]    Antrum  illud  in 


quo  Bacchus  fertur  educatus  '  Dy- 
thyrites'  vocatur,  Unde  et  Bacchus 
Dythyrambus  fuit  appellatus,  eo  quod 
5vo  6vpas,  hoc  est,  duas  januas  antrum 
habuerit,  ut  quidam  e  Graecis  narrant. 
R.  Ayseides']  Infantem,  inquit  Dio- 
dorus  lib.  v.  Jupiter  Mercurio  dedit 
ad  antrum  Nysae,  quod  inter  Phceni- 
ciam  Nilumque  est,  deferendum :  a 
nymphisque  omni  studio  curaque 
educandum  :  unde  ab  Jove  Nysaque 
Dionysium  dixerunt;  quod  Homerus 
in  hymnis  testatur.  Innuit  fabula, 
quod  Plato  monet,  flagrantem  et  te- 
mulentuni  Deum  sobriis  nymphis  re- 
stinguendum  esse,  id  est,  merum 
temperandum,  et  aqua  diluendum  ; 
quod  elegant!  carmine  expressit  Me- 
leager,  Anthologiae  i.  19.  Ai  vifjLfpai 
rhv  BaKXov,  '6t  e/c  irvphs,  &C.  Fam, 

Fab.  IV.  322  Doct'i]  Quem  'Ai>- 
Spwv  yvpaiKwv  r'  dSSra  ivvovcrlas  vocat 
Lycophron. 

323  Tircsicel  Tiresiam  mythologi 
annum  interpretantur,  propter  alter- 
nas  anni  vices,  modo  marem  mode 
fieminam  ;  vere,  quo  generantur  om- 
nia, marem  ;  aestate,  qua  pariunt,  foe- 
minam  :  redire  autem  ad  generatio- 
nem  autunino.  Lucianus  in  Astrolo- 
gia  ait,  Graccos  fabulatos  Tiresiam 
ancipitis  fuisse  sexus,  '6ti  rwv  irKavat- 
fxevwv  a.<TTepoiv  rovs  /xev  O'fjKias  Tohs  Se 
appivas  SieKpivf.  Fam. 

329  Anctoris  sorteni]  Auctori  Ber- 
negger.  Heins. 

331  Genitivaque  venit  imago^  Tres, 
rursus  ima!>o ;  rectius  :  sed  cum  in 
multis  rcdit  invenerim  contra  legem 
carminis,  censco  scribendum  geniti' 
vaque  redditii  imago.  Idem. 

3S3  Gravius]  Sic  Hesiudus,  Tze- 
tzes,  Liberalis,  alii,  tuni  poetae  turn 
intcrpretes.  Callimachus  vero  in  la- 
vacro  Palladis,  et  Nonnus  Uionys.  v. 
'liresiam  oculis  privatum  fuisse  ea- 
dem de  causa  qua  Acta^oua  tradunt : 
a  Pallade,  scilicet,  quam  nudani  vide- 
rat,  visiis  incustoditi  pu-nam  dcdisse. 
EtPropcrt.  xv.  10. '  Magnam  Tiresias 


METAMORPHOSEON    MH.    III. 


3393 


aspp.xit  Pallada  vatcs,  Fortia  diim, 
jiosita  (Jorpone, membra  lavat.'  i'<trn. 

331  Ncc  pro  materia]  Nee  scciiii- 
tliim  materia:  ac  rei  qiialitatcm.  Kcs 
ciiim  jocosa  erat,  ideoqiie  Juno  Tirc- 
h'yjti  scnteiitiam  aegre  ferrc  iiou  del>e- 
bat. 

I'ab.  v.  339  Ille  per  Aonias]  Boeoti- 
as.  Aonia  euim  pars  est  Bceotiap, 
inontana,  ab  Aoiie  rcgc  cogiiomiiiata. 
Ha>c  aiitcin  inscriiiittir,  ut  comniodius 
fabulai  conjimgantiir. 

341  Vocisque  datce]  Conccssae  artis 
vaticinandi. 

342  Liriope]  Congruum  Narcissi 
iiiatri  iiomen  :  ixb  toD  Xetpiov,  a  lilio. 
l-'arn.  Carula  Liriope]  Narcissi  in 
ilorem  ejusdem  iiominis  mutationcni 
referrc  incipit  poiita.  Nam  Liriope 
iiympha,  Oceani  ac  Tethyos  filia,  a 
Cephiso  fluvio  Boeotiaj  compressa, 
Narcissum  peperit,  quern  Tiresias, 
coiisiiltus  a  matre,  ad  matiirani  se- 
iiectutem  pervcntiinmi.sine  iioii  nos- 
set,  pricdixit.  Id  vero,  cum  ambi- 
guutu  videretur,  exitu  tandem  fuit 
comprobatnm. 

343  Ccpliisus']  Cephisos  castigatio- 
res :  quomodo  et  apud  Vibium  Sc- 
queslruni,  et  Priscianum  Periegesi : 
quidametiani  Cf;j/jesos,  tarn  hie  qnam 
alibi ;  nonnulli  CV/j/iissos.  Similiter 
variant  Grieci  in  lioc  nomine.  Krirplo-- 
ffos  eornm  quibusdam  est.  Honiero 
Iliad.  E.  /iifjLPT)  KeK\ifx(vos  KTjcpKTfflSi' 
quomodo  et  Rufns  Festus,  '  celcri 
Cepliissus  volvitur  unda.'  Pindaro 
Ka<plffos  Py  tli.Od.  iv.  at  eidem  Olymp. 
Od.  XIII.  Ka(jir](rta  vSara.  Ileins,  Cc- 
jihisus]  Fl.  BoBotiaj,  unde  et  Narcis- 
sus dictiis  Cephisius.  i'arfj. 

3li> liifantem,  Nymphc]  Ni/mphis  jam 
turn  qui  posset  amari,  Florentinus  S. 
Marci  ot  duo  JMedicei :  quod  et  in 
suis  Vivianus  invenerat;  probe.  Hein- 
siiis. 

316  Narcissumque'l  'Airh  tov  vapKav, 
quod  mareescat  cito,  si  Horem  respi- 
cias  ;  si  pucrum,  quod  suo  desiderio 
laarcidus  torpucrit.     I'arn, 

Delpli.el  Var.Clun.  Oi 


348  .S'i  se  non  noveril]  Viderit  Ber- 
negger.  Cantabrig.  aliiquc  multi. 
Ilcins.  tSi  se  non  noverit]  Hoc  est,  si 
nnn<|uani  suam  pulchritudinem  cog- 
noverit. 

851  Namquc  tcr  ad  quinos  unum  Ce- 
phisius annos]  Alter  Kogerii  'IVisdcn 
Jamque  rectius.  Cephesius  hie  etiam 
plcriqne  veteres  :  primus  Mediceus 
et  duo  alii  Cephesivs.  Multi,  Narn 
quuter  ad  quinos:  sed  perperam. 
Ileins.  Nam  quater]  Here.  Ciofanus 
e  Codd.  Ursini  Vatican,  vetustioris 
sui,  Aldini,  et  uno  Ccelestino,  legen- 
dnm  contendit,  Nanique  terad  quinos, 
qiiam  leot.  confirmare  videntur  vs. 
454.  '  Quid  me  puer  unice  fallisf  et 
vs.  470.  '  primoque  extinguor  in  jevo  :' 
cum  prima  pars  aevi  ad  astatis  annum 
14.  plus  minus  cxtendatur  :  nihil  mu- 
to.  Farn. 

352  Puer]  Propter  pulchritudinem. 
Juvenis]  Propter  magnitudinem.  Erat 
enim  magnus  et  formosissimus,  quae 
quidem  rara  est  felicitas.  R. 

353  Petiere  puella]  Cupiere  nielio- 
rcs  omnes.  Heins. 

354  Dura  superbia]  Dira  midti  ve- 
terum  ;  et  recte.  Idem. 

356  Aspicit  hunc]  Fabulam  inter- 
ponit  de  Echo  nympha  compositam, 
cui  primum  hoc  ira  Junonisevenit,  nt 
ultimas  tantum  de  vocibus  referref. 
Delude  cum  a  Narcisso,  cujus  amorc 
ardebat,  spreta  essct,  in  lapidem  ita 
fuit  conversa,  ut  vox  sine  corpore  re- 
manserit  in  montibus,  ultima  verbo- 
rum  auditorum  repetens.  R. 

357  Vocaits]  'AdvpScrrofios  vocatur 
Sopliocli  in  Pliiloctete,  loquax,  gar- 
rula.  Farn.  Vocalis]  Abutens  voce  ; 
qualis  vocatur  &v'i]p  y\(ii<Tcrw5i/]s,  rpl$wi> 
\6y<A>i',  avrip  icpSraXoi,  qui  tanicn  so- 
linnniodo  eoos  toC  crroniov  To\iJ.r]phs  Koi 
ivSpeTos :  cujus  tamen  poena  non  longe 
est ;  axO'^'^foof  enim  aroftdraiv  rh  t«'Aui 

Sv(TTVxia. 

361    Verba]    'A(/)rj  (pwvTJs  t^s  vfaTrjs 
\r)yov(rr]i ,  reprrcussic   vocis  aut  soni 
repracsentatio,  Euodus  iv.  lib  Antho- 
id.  10  F 


3394 


nOTJE    VARIORUM    IN    OVIDII 


log.  'Hxw  fj.i/j.oXiyoi',  fpuvris  rpiya,  ^- 
fxaros  ovp7}v.  Farn, 

362  Quia  cum  deprendere  posset'\ 
QutB  cum  niiilti  scriptoriini.  Puto, 
quw  ne  deprendere  posset,  Heins. 

364  Prudens^  Terentianum  est : 
'  Prudeiis,  sciens  :'  id  est,  dedila  ope- 
ra. 

365  Postquam  hac  Saiurnia  scnsif] 
Tolle  rb  hcEc  ex  auctoritate  melioruin 
codicum.  Heins. 

368  Reque  minus firmaf]  Re  ipsa  et 
effectu  niinas  exequitur.  R.  Infine^ 
Mode  ad  vs.  361.  quibus  adde  Epigr. 
II.  Ausonii :    '  Aei  is  et  linguag  sum 

filia Extiemos  pereunte  niodos  a 

fine  rcducenSjLuditicata  sequor  verba 
aliena  meis.'   Farn. 

370  Per  devia  rura  vagantem^  Lus- 
tra primus  Moreti,  et  uniis  Mcdiceus. 
Hei7is.  Per  devia  rura]  Per  invias 
sylvas.  R.  Devia}  Qui  se  effuse 
amant,  atque  immodicam  de  se  con- 
ceperunt  opinionem,  non  multuin  in 
publico  aut  in  rebus  civilibus  versan- 
tur  :  hie  enini  neglectus  multi  et  vi- 
lipendia  occurrent,  qua2  se  sibi  osten- 
dant  aninios  ipsorum  dejectura:  ita- 
que  vitani  plerumque  degunt  solita- 
riam,  privatain,  et  unibratilem,  vilium 
honiinnm  comitatu  cincti,  qui  illos 
colere  atque  adniirari  sibi  in  animum 
inducant,  ac  velut  Echo  in  omnibus 
dictis  factisqueassententur,  iiset  ver- 
borum  prjcstcnt  obsequia.  CI.  Ba- 
conus,  in  Narcisso  suo.    Fai^i. 

373  Circumlita']  Circumposita.  Est 
autem  periphrasis  sulfuratorum  lig- 
norum. 

374  Admotas  Jlammas]  Admotani 
flammam  mcliores.  Heins.  V^ivacia 
.?«//«>•«]  Quae  difficuUer  corrunipun- 
tur.  Hac  autcni  similitudine  ostcn- 
ditur,  Echo  quo  propinquior  Narcis- 
so crat,  CO  magis  amore  inflammatum 
esse. 

379  Comilum'\  Eleganter  Poiita 
prius  amovet  a  juvcnc  lidnrum  comi- 
tum  agmtn,  rpiam  adniitUit  rcsonas 
Echus  voces,  et  falsas  asscntatoiuui 


acclamationes.  Qui  et  ipsi,  quo  tu- 
tius  fallant  perdantque,  abducuntju- 
venes  a  parentibus,  ab  amicis,  a  mo- 
nitorum  ministerio,  a  consiliis  sanis 
et  virtutibus  ipsis.  Scduclu7n']  Redi 
ad  Epist.  XIX.  vs.  142. 

380  Adest,  Veni,  Coeamus,  Sit]  Mi- 
rum  poetae  artificium  :  ut  ipsae  voces 
fabnliB  quasi  aliud  narrantis  repetant 
ollarium  amicorum  et  parasitorum 
verba  :  '  Adest,' '  Veni,'  '  Coeamus,' 

*  Sit  tibi  copia  nostri.'  Farn. 

381  Acietn  partes  admisit  in  omnes'] 
Dimisit  vel  dimitlit  scripti :  nisi  quod 
in  uno  Mediceo  ex  pra^stantioribus 
divisit ;  eleganter:  nt  apudCatuIlnm, 

*  Nos  alio  mentes,  alio  divisimus  au- 
res.'  Statius  Thcb.  ii.  '  partes  pa- 
riter  divisus  in  omnes  Hos  obit,  atque 
illos.'  Virgil.  lEn.  iv.  et  viii.  '  Atque 
animum  nunc  hue  celerem,  nunc  di- 
vidit  illuc.  In  partesque  rapit  varias, 
perquc  onniia  liistrat.'  Seneca  Troa- 
sin  :  '  Lassabar  in  tot  oscula  et  in  to- 
tum  gregem  Dividere  matrcm.'  '  Di- 
videre  diem'  ibidem  Act.  ii.  *  Sic 
fatus  alta  voce  divisit  diem:'  ita  op- 
timus  codex  :  aliquid  jam  dixinius 
Notis  ad  Claudiani  lib.  ii.  iu  Ruinium. 
Heins. 

385  Altcrn<c  vocis}  Alternatim  e- 
missa-,  primuni  a  Narcisso,  deindc  ab 
Echo. 

388  Egressaque  silva']  Silvis'Scap. 
sec.  Med.  aliique  nonnulli.  Heins. 

SliO  Fugiensque  nta7ius  complexibus 
aufcrt]  Rescribe  meo  pericnlo  invitis 
nicmbranis,  et  reddc  suas  clegantias 
Nasoni,  lUe  fugit,  fugiensque,  Matius 
complexibus  anfer :  ut  fugiontisetcom- 
plexum  aversautis  Narcissi  verba 
sint.  Idem, 

391  Sit  tibi  copia  yw.iiri]  Ter. 
Phorm.  I.  2.  *  Obsecrat,  ut  sibi  ejus 
faciat  copiam.' 

394  Antri.t]  Ad  spihnicas  cnini, 
saxa,  rupes  solidas  et  concavas,  voces 
per  ai'ris  partes  clarius  rcpercussac 
rcsiliunt.  Farn, 

395  Hccrct  amor]  Vidctur  rcspiccrc 


METAMORPHOSnON    J. 1 1!    lil. 


IV.y,)') 


poeta  ad  illiid  Virgil.  £neid.  iv. 
'  Hitret  lateri  letalis  anindo.'  Quod 
et  Tereiitio  fanrtliare.  Eunuch,  v.  9. 
*  perfice  hoc  Prccibus,  pretio,  ut  lire- 
ream  aliqua  in  parte  tameu  apud 
Thaidem/ 

39G  Et  tenuant]  Multi  Attcnuant. 
Hcins.  Corpus]  Vocis  nietainorplio- 
sin  fecerat  Junonis  ira ;  corporis, 
Narcissi  repulsa.  Farn. 

401  Qui  vivit  in  ilia]  Malim  tivat: 
nisi  hunc  et  praecedcnteni  versum  tol- 
Icndos  censes.  Nam  quid  opus  erat 
repcti,  '  Inde  latct  silvis,'  cum  paulo 
ante  dixisset,  '  Spreta  latet  silvis?' 
Hciiis. 

Fab.  vr.  405  Sic  amet  ipse]  Iste 
cum  melioribus  :  et  mox  pasta  monte 
capell a,  aMatOT^  in.  Heins. 

406  Rhamnmia]  Nemesis  Dea,  quae 
reruui  cum  prosperarum  nimis  aut 
adversarum  vices  repcndit,  scelesto- 
rum  superbiam  et  iusolentiam  ulcisci- 
tur,  innocentiam  nioderatorum  asse- 
nt :  cujus  effigiem  Rhamnunte  Atti- 
caj  pago  cultani  describit  Pausanias 
in  Atticis,  Marcelliniis  sub  exitu 
XIV.  lib.  Strabo  ix.  lib.  alii.  Erat 
coronata  et  alata ;  dextra  gestabat 
hastam  fraxineam,  sinistra  phialam 
in  qua  inclusi  erant  /Ethiopes  ;  cervo 
insidebat:  cpimythium  dabunt  Am. 
Marcell.  dicto  lib.  xiv.  Petr.  Crini- 
tus  XIX.  lib.  de  honest,  discipl.  G. 
cap.  Erasmus  in  adagio,  Adrastria 
Ncmesi.  Post  omnes  egrcgie  CI.  Ba- 
conus,  in  Nemesi  seu  vicibus  rerum. 
Farn. 

411  Gramen]  Herba.  Elcgantius 
Palat.  Gramen  erat  circum.  Heins. 

412  Sole  locum]  Lacum  recte  unus 
Basilcensis:  nam  '  facies  loci'  mox 
8e(piitur.  Sic  infra  vs.  500.  '  toti- 
demque  rcmisit  Verba  lacus'  cum 
Arondeliano.  Hem. 

413  Et  aslu]  Soils  fervore.  R. 
Puer]  Vide  Narcissi  Icona  apud  Plii- 
lostratum  lib.  i.  Iconum  :  et  statuam 
Narcissi  in  Callistrati  statuis.  Farn. 

415  Sitis  altera]    Cupiditas  altera, 


hoc  est,  amor.  Nihil  cnim  aliud  est 
amor,  quam  cupiditas  potiuudi  re 
amata. 

417  Spem  sine  corpore  amat]  Thysii 
codex,  unus  Mediceus,  et  unus  Ar- 
gentinus.  Rem  ;  probe  :  1.  vii.  *  Quod 
nihil  est  nittuit,  metuit  sine  corpore 
nomen.'  Ileitis.  Spem  sine  corpore 
amat]  Amat  spem  sine  corpore  Nar- 
cissus, hoc  est,  illud  quod  re  ijisa  nihil 
erat,  amat,  umbram  videlicet,  et 
spem  corporis,  quod  nusquam  exta- 
bat.  Micijl. 

420  Geminum  sua  lumina  sidus]  Ceu 
lumina  sidus  majori  ex  parte  veteres, 
Behotius  in  Apophoretis  legit,  gemi- 
num sua  sidera  lumen:  ut  excerpta 
Langerraanni.  Ego,  si  quid  mutan- 
dum  sit,  rescribam,  geminum  duo  lu- 
mina sidus.  Heins. 

421  Et  dignos  Baccho  digitos]  Nota 
est  poetis  {toSoSdicrvKos  ^m,  De  Bac- 
chi  digitis  meranugantis  librarii  som- 
nia.  Kepone  igitur  ex  fide  Floren- 
tini  optimi,  Thuanei,  Neap,  primi  Pa- 
lat. primi  Vatican,  utriusque  Erfur- 
tani,  Arond.  et  triurn  aiioruni,  ut  pa- 
rent! meo  reponendum  videbatur, 
quodque  ex  suis  codicibus  Vivianus 
et  Ciofauus  jam  monucrunt,  Et  dignos 
Baccho,  dignos  et  Apolline  crines.  De 
Bacchi  comis  passim  poetas :  hinc, 
aKepa-fK6n7]s  dictus  et  a0poK6/j.r]s  Gree- 
ds. Idem. 

426  Accendit  et  ardet]  Incendit  ple- 
rique  veteres :  et  mox  in  medias aquas, 
uon  mediis  aqiiis.  Idem. 

433  Avertere]  Tu  modo  te  averte, 
nulla  erit  umbra,  nihil  quod  ames. 
Farn. 

434  Repercussce]  Ab  aqua  tanquam 
a  speculo  remissae. 

436  Tecum  discedet]  Discedat  unus 
mens.  Heins. 

437  Cereris]  Cibi.  QuieiJs]  Somni. 
R. 

438  Opaca  herba]   Und)rosa. 

439  Inexpleto  lumine]  Oculis,  qiw 
non  poterant  satiari.  Mendacem  for- 
mam]  I'alsam  adolescentisiiguran).  R. 


3393 


NOTiE    VARIORUM    IN    OViDIl 


443  Scitis  enim]  Sic  Homer.  Iliad. 
B.  485.  'Tixs7s  yap  Beai  scrre,  Trdpiare  t«, 
KffT€  T6  wduTa,  &c. 

444  Vestra']  '  Corvnm  multiplicat 
novies  Plioenix  reparabilis  ales.  Quein 
vos  perpetiio  decies  praevertitis  eevo 
Nynipbae  Hamadryades,  quarum  lon- 
gissiiiia  vita  est.'  Farn.  Ecquem,  cum 
vestra;'\  Ordo  est :  Ecquem  meminis- 
tis  in  longo  aevo  qui  sic  tabuerit  et 
paulatim  consumptus  sit  ? 

447  Tanlus  error  amantum]  '  Di  bo- 
ni,  quid  hoc  morbi  est  ?  adeone  ho- 
mines inimutarier  Ex  amoie,  ut  non 
cognoscas  eundeni  esse?'  Terent. 
Eunuch.  2.  1. 

453  minimum  est  quod  amantibus  ob- 
stat]  To  est  niulti  veteies  non  agnos- 
cunt.  Forte,  minimum  quid  amantibus 
obstat.  Heins. 

455  Certel  ScripsitEuanthes  in  fa- 
bulosis,  sororem  Narcisso  gemellani 
fuisse  cum  oris  forma,  turn  coma  et 
omni  corporis  parte  similem,  quam 
nnice  amavit.  Hac  niortua,  ille  de- 
siderii  inipatiens  dicitur  ad  fontem 
venire  solitus,  ut  ejus  imaginem  ibi 
intueretur.  Verum  ubi  id  solatium 
leve  videretur,  dolore  denique  periit, 
vel,  ut  aliis  placet,  se  in  fontem  deje- 
cit.  Sed  liajc  ad  Narcissi  gratiam 
ficta  esse  ait  Pausauias  in  Boeot. 
Farn. 

456  Nymjtha]  Echo,  Naiades,  Orea- 
des,  supra  vs.  402.  Farn.  Fugias'\ 
Fastidias.  R. 

4()3  hte  ego  su/m]  Alii  Ipse:  sed 
primus  Mediceus  argute,  In  te  ego 
sum.  Heins.  Ille  ego  sum]  Agnoscit 
tandem  errorem  suum  ac  vanitatem  ; 
nee  tamcn  aninnim  mutat :  sic  ama- 
tor  ille  a()ud  Comicum  ;  '  Et  illani 
scelestam,  et  me  miserum  esse  sentio ; 
Et  ta^dct ;  et  aniore  ardeo ;  et  pru- 
dons,  scions,  vivus,  vidensque  pereo  ; 
ncc  quid  agam  scio.'  Tcr.  ImumicIi. 
J.  a.  Farn. 

4<i()  Inopem  me  copia  fecit]  Auso- 
iiius  dc  Narcisso  :  '  8i  cu|)tres  aliiun, 
posses,  Narcisse,  poliri.'     Nunc   tibi 


amoris  adest  copia :  frflctus  abest, 
epigram.  95.  Itidem  96.  Farn. 

467  O  iitijiam  a  nostro]  ToUe  rh  a, 
et  versu  proximo  rh  est,  ex  fide  opti- 
morum  codicuni.  Heins. 

470  Superant]  Supersunt,  restant. 
Superant]  Superstites  sunt  et  reliqui. 
Quod  Virgilianum  est :  '  Superatne, 
et  vescitur  aura  ?' 

477  Quo  refvgis?  remane]  Primus 
Palat.  Quove  fugis.  unus  Vossiau. 
Quo  fugis?  oretnane:  quatuor,  Quo 
fugis?  remane.  Scribe,  Quo  fugis?  or  o 
mane.  Heins.  Nee  me  crudelis  amantem 
Desere]  Desine  primus  Basil,  tertius 
Mediceus,  prior  Regius,  aliique  raul- 
ti.  Vide  Notas  Art.  Am.  ii.  725. 
Idem. 

479  Misero  furori]  Quod  miseros 
homines  faciat  qui  illo  vexantur. 

480  Summo  vestemque  reduxit  ab  ore^ 
Vestem  deduxit  multi  veteres  :  primus 
Gronovianus,  et  cum  Barberiniano 
quatuor  aut  quinque  alii,  summa  ves- 
tem deduxit  ab  ora  :  recte.  Lib.  v. '  ut 
simima  vestem  laniarat  ab  ora.'  Sic 
contra  *  tunicas  era  subducere  ab 
ima'  in  re  obsccena  lib.  ii.  Faster, 
nudaturis  pectus  deducenda  erat  ves- 
tis.  Met.  XIII.  '  vestemque  niauu  de- 
duxit, et,  Ha?c  sunt  Pectora  semper, 
ait,  vcstris  cxercita  rebus  :'  ubi  di- 
duxit  male  nunc  legitur.  Seneca 
Hercule  Qiteco, '  mater  in  luctum  fu- 
rens  Deduxit  avidum  pectus,  atque 
utero  tenus  Exerta  vastos  ubera  in 
planctns  ferit :'  sic  probe  veterrimus 
codex.  Plura  notavimus  Amor.  1.  i. 
Elcg.  7.  vs.  48.    Heins. 

482  Tenuem  percussa  ruborem]  Ro- 
seum  ruborem  Florentinus  S.  Marci, 
primus  Vaticanus,  et  duo  alii.  Idem. 

486  IJquefacta  rursus  in  unda]  Cera 
liquefacta  dici  potest,  de  nnda  non 
opinor.  Nee  libri  tamen  veteres  opi- 
tulantur.  Censeo  nihilominus  scri- 
bendiim  injueiUiunda  :  est  enim  prima 
syllaba  coinnuiiiis,  (|uod  ignoratuin 
iuscitis  librariis  scri])tura'  geuuina; 
nnitandu'.  causaiu  dedit.    Sic  '  liquen- 


METAMORPFIOSEON     LIU.    III. 


3397 


tia  fliiniina'  apuil  Virgiliiini  prima 
syllaba  prodiicta.     Vide  Notas  Pont. 

I.  Hlcf^.  2.  vs.  57.  Propiiis  tainen 
accedit  ad  vtilgatam  scriptiiiam  si 
Uquaci  iiuda  ic|)oiias :  dc  qua  dixiiiuis 
Kcmed.  Amor.  vs.  177.  Idem. 

•Ib7  A'oM  tulit  ulterius]    Virgil.  /En. 

II.  '  Non  tiilit  lianc  speciem  furiata 
inente  Cliorccbus  :'  et  alibi, '  Non  tu- 
lit lioc  aniuiis.' 

490  Liquilur]  Liquescit,  ac  paula- 
tiin  consuuiitur.  Et  tecto  carpitur  igni] 
Occulto  ainore  ciuciatur.  11.  Liqui- 
titr]  Rcdi  ad  Cons,  ad  Liv.  vs.  101. 
Ei  lecto  paulatiin  carpitur  igni]  Longe 
rectius  cccco  igni  teitius  Mediceus  et 
quinque  alii :  sex  pro  diversa  lectione 
id  ipsuni  quoquc  exiiibent.  Notuni 
hoc  Maronis,  *  Vulnus  alit  venis,  et 
cacco  carpitur  igni.'  Noster  lib.  viii. 
de  Meleagro,  *  caecis  torreri  viscera 
sentit  Ignibus.'  Lucretius  lib.  iv. 
'  Possit  lit  ex  igni  cieco  consurgere 
flamma.'    Ileins. 

491  Et  neque]  Ad  (piXavruv  veoa- 
k6<Pwu  et  SoKrj(T6(pcoi'  ingenia  exprinien- 
da  elcganter  suniitur  Uos  vernus, 
ideniqiie  (pi\6iJ.^pos  pluviacsititor,  cum 
ejusmodi  ingenia  spein  sui  sub  initia 
prodigani  priebeant,  quam  tanien  f'al- 
lunt,  et  frugis  bonai  expectationem 
dcstituunt.    Farn. 

493  Quai  tamen]  '  Comnioritur, 
Narcisse,  tibi  resoiiabilis  Echo,  Vocis 
ad  extremes  exanimata  modos.  Et 
pereuntis  adhuc  gcmitum  resecuta 
querelis  Ultima  nunc  etiaui  verba  lo- 
quentis  aniat.'  Ausonius  97.  Epigr. 
Earn.  Quumvis  iruta  memorque]  Se  a 
Narcisso  fuisse  sprctam. 

495  Miserabilis]  INIiscrandus,  ac 
niisericordia  dignus. 

498  I'langoris]    Percussionis.    R. 

501  Locus]  Echo,  qus  in  illo  erat 
loco. 

503  Lumina  mors  daxisit^  Mox  Can- 
tabrig.  et  tres  alii :  claudit  etiam  nie- 
liores.  Scribe,  nox  claudit ;  (|uod  pro 
diversa  lectione  in  uno  Thuaneo  et 
uuo    Bastleonsi    extabat  :     nox   pro 


niortf.  Sic  et  ajmd  Propertinm 
videtur  legendum  lib.  n.  Eleg.  13. 
'  (iuandocun(|tic  igitur  nostros  nox 
claudet  occilos.'  '  In  aitcrnam  clau- 
duntur  luniina  nocteni'  Virgilio. 
Lucanus  lib.  iii.  de  Argi  patre  mori- 
bundo,  '  Nox  subit,  atijue  ocidos 
vastai  obduxere  tenebra-.'   Ileins. 

501  Turn  quoqne]  (iuascun(|ue  curas 
aut  studia  quis  inaniniam  contraxerit 
in  liac  vita,  vol  a  natiira,  vel  affecti- 
bus,  ant  vitae  rationc,  ea  nianent 
etiam  cum  corpus  cxuerit.  Plato  in 
Gorgia.  '  Cura;  non  ipsa  in  morte  re- 
linquunt.'  Virg.  TEncid.  vi.  *  quae 
gratia  curn'im  Armorunuiue  fuit  vi- 
vis;  qua?  cura  nitentes  Pascere 
cquos  ;  eadem  sequitur  tellure  re- 
postos.'    Farn. 

50G  Sectos  capillos]  Redi  ad  Epist. 
XI.  vs.  IIG. 

507  Planxerunt  Dryadcs]  Vlanxcre 
primus  Moreti,  prior  Hamburg,  et 
quinque  alii.  Repone  Planxere  et 
Dnjades.  Prrecedenti  versii  pro/ra<rt 
imposuere  primus  Oronovianus,  prior 
Erfurtensis,  ct  duo  aIii,;)os!<cre,  quod 
arridet :  nam  quomodo  tVatri  impone- 
rent  capillos,  qui  nusquam  erat  ? 
Ileins. 

509  Croceumfiorem]  Narcissuni.  R. 
Florem]  Flos  hie  Diis  inferis  sacer 
fingitur,  ut  qui  floreat  tanttmi  et 
transeat,  neque  ullum  ex  se  fructum 
edat:  ita  et  ingenia  priecocia  baud 
facile  perveniiuit  ad  frugem.   Funi, 

Fab.  VII.  511  Cognita  res]  Ex- 
positurus  qucmadmodum  Thyrrheui 
quidam  nautis  15acchum  conitem- 
nentes  in  delphinos  niutati  fuerunt, 
et  alia  quasdam,  et  Pentlici  regis 
Thebarum  inipietatem  etca;demnar- 
rat,  ut  fabuliu  melius  conjungantur. 
Per  Achaidas  urbes]  Acliaicas.  Achaia 
regio  est  (Jraecia;,  Peloponneso  con- 
termina.  It.  Vatis]  Vuti  ex  scriptis. 
Ileins. 

513  Echionides]  Ipse  respondet 
Baccho  apud  Euripidem  in  Baccliis. 
ntvOfiis,  'Ayavrji  iru7i,raTp6s  5*  'Ex^ovos, 


33.98 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


cui  Bacchus :  'EvSvffrvxTJcrai  roOvoju' 
iirirriSeios  e?.  Nec  noil  Luciano  in  con- 
cilio  Deoruni  KaKoSat/ioi/iaraTos'  neni- 
pe  c.Trb  Tov  iriudovs.     Farn. 

514  Petttheus']  Fabiila  hajc  notissi- 
ma  est:  quae  tamen  paulo  aliter  nie- 
moratur  in  Coriutli.  Taurum  pro 
Bacclio  credit,  uti  capnim  pro  Ulysse 
Ajax.  Plant.  Mercat.  II.  4.  '  Penthe- 
nm  diripuisse  aiuntBacchas.'  Et,de 
Bacchis,  iii.  1.  '  Bacchaa  sunt  acer- 
rima,  apage  istas  a  me  sorores.' 

515  Tcnebras  et  cladem']  Ex  iisdem 
tenehrasque.  Heins.  Tenebras,  ^-c] 
Cfficitatem.    F. 

517  Bacchica  sacra]  Bacchiu  pri. 
Vatic,  pri.  Erfurt,  pri.  ct  sec.  Medic, 
sec.  Palat.  Cautabrig.  aliiqne  plurimi. 
SicTrist.  lib.i.  Eleg.  G,  Bacchiu  serta 
in  scriptis.    Heins. 

519  Namque  dies  ado-it,  quam  non 
procul  auguror  esse]  Scripti  vetustio- 
res,  quam  jam  haud  procul,  vel  quam 
jam  procul.  et  Jamque  dies :  alii  qttam 
haud,  vel  jatn  haud.  Scribe,  Jamque 
dies  ader it,  jamque  haud  procul  auguror 
esse.  Deinde  repone  veniai  pro  reniet 
ex  melioribus.     Idem. 

520  Semeleial  Diodorus  lib.  iv.  tres 
nunierat  Racchos.  i.  Indum,  Invento- 
rem  vitis  serendae.  2.  Jovis  et  Proser- 
pina; filiiini,  agriculttn-a;  inventorcni. 
3.  Jovis  ex  Senieic  fdiuni,  cui  inventa 
et  victorias  priorum  tribuunt  Grwci. 
Jul.  Firinicus  de  errore  profana-  relig, 
duos  fuisse  Bacchos  tradit,  Creten- 
sem  et  Tliebanuni,  apud  queni  plura 
legere  est  de  utroque  non  vulgonota. 
Ciceroni,  lib.  de  Nat.  Deorum  enu- 
mcrat  quinquc.  De  nullo  verohorum 
mcntio  a  poiitis  fit,  nisi  de  Jovis  hoc 
et  Semeles  filio.     Farn. 

523  Matremque]  Agavcn  matrem: 
materleras  Ino  et  Autonoen. 

524  Eccnict]  Multi  vetcrum /i<  le- 
niet.  Lego  Ecenicnt.  In  Ibide, 
*  Evcnient :  dedit  ipse  niihi  modo  signa 
futuri  Phoebus.'  Vide  Notas  Fast,  iv, 
vs.  775.  ct  Trist.  i.  EI.  8.    Heins. 

527  Agunlur]   I^xituni  pcrindc  sor- 


tiuntur.     Farn. 

528I,iie»]  DeBacchanalibus,  sacro 
Grajco,  scelerum  omnium  seminario, 
videatur  Liv.  xciv.  lib.  ubi  in  cond- 
one Portius  Cato  Consul  inter  caetera  : 
'  Primuni,  inquit,  muiierum  magna 
pars  est :  deinde  simillimi  fceminis 
mares  stuprati,  et  constupratores, 
fanatici,  vigiles,  vino,  strepitibus, 
clamoribusque  nocturnis  attoniti,  &o.' 
In  his  sacris  Bacchantes  thyrsos  ge- 
rentes  pampinis  hederaque  coronati 
gestabant  vites,  hircos,  cophinos, 
phallos;  per  sylvas,  monies,  nemora 
furibundae  saltabant ;  dissono  ciamo- 
re,  ululatu,  tibiarum  cantu  et  cymba- 
lorum  tinnitu  omnia  replebant :  hie 
stupra  promiscua,  ceedes  infandae. 
Sed  plura  lege  apud  Patres55.  Arnob. 
5.  lib.  Aug.  de  Civ.  Dei  vi.  9.  et 
xviii.  13.  Clem.  Alexand.  in  Protrep. 
Euseb.  2.  lib.  Pra^par.  Evang.  c.  5. 
Tertull.  de  spectaculis.  Firmicum 
de  err.  prof,  relig.    F. 

529  Turba  ruit~\  Ruunt  rectius  non- 
nuUi.    Heins. 

531  Anguigena']  Thebani. 

532  Attollit  mentes]  Attonuit  Nau- 
geriani  codices  :  optime  ;  quam  lec- 
tioiicm  Neapolitanus  ct  Urbinas  ex 
nostris  agnoscunt,  et  sec.  INlediceus, 
et  Excerpta  Calandrre  :  agnoscit  et 
Scholiastes  Statii  ad  lib.  vii.  Theb. 
Noster  saepe  hoc  verbo  utitur.  Phae- 
dra; Epist.  '  Ut  quas  semideas  Dryades 
Faunicjue  Incomes  Numine  contuctas 
attonuere  suo.'   Heins. 

534  Ut  quos  non  bcUicus']  Res  longe 
indignissinia,  moveri  et  expugnari 
cantibus  ac  vocibus  fa-minarum,  eb- 
riorum;  et  a  constantia,  gravitate, 
magnitudine  animi  ct  fortitudine  taui 
facile  dimoveri.  Bellicus  ensis]  Magis 
placet  quod  primus  Gronovianus  pro 
•livcrsa  lectione  exhibebat,  beUiger 
cnsis.  Barberin.  belli/er.  Sic  apud 
Martialem,  '  Hermes  belligera  su- 
pcrbus  hasta.'  Pro  fraudcs  magiccc 
optiinns  (;antal)rig.  frondcs:  argute, 
ut  ad  thyrsos  alludatur.  Pro  lerrucrit 


METAMORITIOSEON    LI  15.    MI. 


3399 


etiam  tcrruerint  iniilti  ex  luelionbiis. 
Idem. 

539  Ilac  Tyron,  ac  pm/ugos']  Miilti 
vcteniin  A  Tyro  hac  pro/ugos,  qtiod 
Vivianuni,  Ciofannm,  ac  Gipliaiiiiini 
liulice  Lucretiaiio  appiobatores  in- 
vcnit :  alii  aliter  codices.  Ego  illos 
seqiior,  qui  Hac  Tyron,  hac  profiigos 
cxhibent,  quod  cam  quoque  Icctioneui 
a  Sclioliaste  Statii  Tlieb.  vii.  videani 
agnosci ;  dictum  ut  illud  Virgilii, 
'  Ilium  in  Italiam  portans  victosqne 
penates.'  Idem.  A  Tyro~\  Tyros  in- 
sula  est  I'liauiiciiB  adjaccns,  a  Tyro 
PluKuicis  lilio  dicta.  Est  etiam  Tyros 
Laconiae  urbs  ct  insula  in  mari  rubro. 

R. 

542  Tliyrsos]  (iiiem  Grajci  vocaut 
PaKTpiov  K\d5uv,  KtffCTLvhv  fi(\os.  *  I'am- 
pinea  cuspis.'  Senec.  '  Pampinea 
hasta.'  Virgil.  Hiuc  ipse  Liber,  6  TraTs 

6  Kl(T<T0(p6p0S. 

547  Vincite  molles]  Pellite  ex  opti- 
niis  scriptis  ;  nam  vincite  versn  prime 
prapcesserat.     Ilcins. 

548  Et  patrium  rctincte  decus]  Re- 
vocate  pro  di  versa  lectionc  pi>i. 
Gronov.  et  nnus  Paiatinus  :  ut  apud 
Silium, '  revocatc  in  pectora  Cannas.' 
Idem. 

649  Ulinam  tormental  Instrumenta 
sunt  bellica  a  torquendis  lapidibus 
aliisque  missilibus  dicta. 

551  Sorsque  (juerenda]  Hocest,  sors 
nostra  lamentationc  quidemdigna  fo- 
ret,  non  viluperatione. 

555  Sed  madidi  myrrha  crines}  Ma- 
didus  crinis  scripti.  Heins. 

558  Commentaque  sacra]  Conficta. 
R.  Patrcml  Jovem,  queni  ementitus 
est  patrem.  Ov  Se'xoftai  Ppurlv  &v5pa, 
yS9ov  dedv.  Bacchus  apud  Nonn. 
Dionys.  xi.iv.  'AWd  e  rv\pu  'E7X«« 
Xa^Keicfi  TfTOpr)ixivoi'  ds  tttiixo,  HVP"^, 
"Otti  AIos  fj,fyd\ow  701' V  t^fio^aTu 
fxripov.    Farn. 

559  An  salia]  Acrisius  Argivorum 
rex,  occlusis  portis,  ncque  Deum 
hunc  nequc  iiacra  ipsius  admisit. 
Farn. 


601  Adrcna]  Bacchus,  quein  non 
civem  agnoscit  Pentheus,  nedum 
Dcuu). 

504  IJuncavu.s]  Apud  Euripidcm  in 
Bacchis,  non  audit  Cadmum,  non 
Tiresiani.     Farn. 

500  Acrior]  Protervior,  contuma- 
cior. 

507  Modcraminaque  ipsa  nocebant] 
Remoramina  INIcdiccus  chartaceus  ex 
Optimo  codice  descriptus,  pri.  Basil, 
pri.  Regius,  aliique  nonnulii :  atqne 
ita  veterrinuis  S.  IVIarci  Elorentiuus 
ac  priores  Hamburgcnsis  et  Ert'urta- 
nus  pro  diversa  lectionc:  pri.  Palat. 
remominaque  mendose :  tres  retinacula- 
qne :  duo  hortaminaque,  unus  Baron. 
revocaminaque :  non  male.  Vide  Notas 
Epist.  XIII.  vs.  135.  Heins.  Modcra- 
mina]  Senioruiu  admonitiones. 

570  Obstructaque  saxa jucebanf]  Te- 
nchant  scripti  fere  omnes,  tres  objecta- 
que :  duo  obstrusaqiie ;  unus  Medic. 
abstrusaque,  alius  abstructaque,  alius 
item  obstractaque:  unus  Morcti  obstruc 
taque.  Vuto  obstrataque :  verbo  parum 
usitato,  sed  conveuienti  tamen.  Pri. 
Gronov.  abniptaque.    Heins. 

573  Quccrenti  dumino]  Tyranno  R. 
Cruentatil  Vuhierari  a  con)itibus  Bac- 
chi,  dum  Bacchum  et  Bacchas  pre- 
hendere  tentarent.  Farn.  Bacchum] 
Famuli  tamen  in  Bacchis  Euripid. 
TlevOev,  Ttipeafj-iv,  t)]v  5'  &ypav  riypfVKd- 
T6?, 'E^'  %v  ^irefiypas,  &c.  ipsum  ad- 
ducentes  Bacchum, queui  noster  Acoe- 
toj  sub  imagine  inducit  latentcm. 

575  3Iambus  post  terga  rcvinctis] 
Ligatis  plerique.  Opinor  autem  prox- 
ime  scqucntein  versum  esse  adultcri- 
num.    Ileins. 

570  Tyrrhena]  Qui  niodo  vs.  570. 
erat  Tyrrhena  de  gcute,  quomodo 
nunc  illi  patria  Maconiacst?  Tyrrlie- 
ni,  iidcm  Thusci  et  Hetrusci,  a  Lydis 
ct  Maoniis  oriundi,qui  subTyrrheno 
Lydii  fratre  ducc,  cam  Italia;  partem 
appulsi  occuparunt  qu;e  Hctruria 
appellatur,  ad  mare  Tyrrhcnum, 
Thuscuni,  scu   inf'crum  :  '  iibi   Lydia 


3400 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


quondam  Gens,  bello  praeclara,  jiigis 
jnseditHetruscis,' Virgil. /Eneid.  viii. 
Adi  Dionys.  Halicaniass.  i.  lib.   F. 

Fab.  viii.  ix.  x.  58G  Linoque'] 
Reti,  inquiunt,  ex  lino.  Quidsiipsam 
signet  lineam  vel  setani  ?  Nanique 
Glaucus  de  se  lib.  xiii.  vs.  923.  '  Nam 
inodo  ducebam  ducentia  ictia  pisces : 
Nunc  in  mole  sedens  nioderabar 
arundine  linum.' 

589  Accipe  qitas  hnbeo']  Habea  Sixi 
codex.    Forte  hnhcas.    Heins, 

591  Aquas'}  In  quibus  exercerem 
arteni  piscatoriam. 

594  OlenicB'}  Amaltheae,  inter  sidera 
relatae,  quod  Jovi  infanti  lac  pra;- 
buisset  prope  Olenum  opp.  Achaiae, 
quje  ortu  et  occasu  suo  pluvias  in- 
ducit. 

595  Taygetemque]  Pleiadas,quarum 
unaestTaygete.  Ilyadesque]  Stellas 
septem  in  capite  Tauri.  (nirh  toO  vhv, 
quia  etiam  pluvia?,  uti  Vergiliae. 
Arctonque']  Ursam  Borealem,  Cynosu- 
rani,  vel  Helicen. 

597  Dclon]  Ins.  maris  lEgst'i.  Chia'\ 
Chios  ins. est  maris  Icarii,Scio.  Chice 
telluris  ad  oras]  Rede  Langermannia- 
nus,  Di(E.  Naxos  enim  Baccho  sacra. 
Non  dissimili  modo  infra  bis  pecca- 
tum  est.     Ileins. 

599  Saltus]  E  navi  in  litus.  Udw- 
que  iinmittor  are?^'}  Innitor  unus  Vos- 
sianus  ;  et  pro  divcrsa  Icctione  Zuli- 
chemins:   vcrc,  ut  opinor.     Hems. 

G02  Qu(E  ducit  ad  undus'\  Ducat  me- 
iores.     Ileins. 

605  Sociorum]  Duodecim,  quos  no- 
niinat  Hyginus,  Fab.  134.  Nostcr  in- 
fra viginti.    Farn. 

600  Vtque  putiif]  Fabulam  vide 
apnd  Hygin.  num.  cxxxiv.  ubi  et 
Tyrrlienornm  nomina.    R. 

607  Virginea]  'Ifitpda^  3.Tf  Kovpos 
tX<^v  h-xa-pt'-KTov  vTr7]vr)v.  Nonn.  lib.  45. 
tibi  tota  lure  fabiila.    Farn. 

608  Tiluharc  videlur]  Vacillare  me- 
re somiioque  simulabat  sc  Bacchus, 
no  a  naiitis  ncuscsHC  cognoscerctur. 

61 1   Qufiil   WMHicn]    'H   yap  Ztiis  '6St 


y'  ia'Ttu,  ^  apyvp6To^ut  'AnSWuv,  'He 
TloffdSduv,  &c.  gubernator  a<l  socles 
in  Honieri  hymno  Aidyvaos  ^  hTiarai. 

614  Pro  nobis  mitte  precari]  Acoetis 
socii  putantes  se  puernni,  non  Bac- 
chimi  cepisse,non  niodonolunt  ipsum 
precari,  nt  sibi  det  veniam,  set) 
AccEtis  quoque  prcces  a?gre  ferunt. 
Qnare  Bacchum  irridentes  atque 
contemnentes  in  dclphinos  omnes 
fiierunt  conversi. 

615  Dictys  ait]  Prodis  codex  S. 
Marci,  fraguicntum  Theatinoruni,  et 
tres  alii :  pro  Protis  vel  Pi-othis,  quod 
nomen  etiam  exstat  apud  Val.  Flac- 
cum  lib.  III.  '  Hinc  Halyn,hinc  rigido 
transcurrens  demetit  ense  Prothin, 
et  insignem  cithara  cantuque  fluenti 
Dorcea :'  quomodo  illic  probe  Car- 
rionis  liber.    Heins. 

018  Qui  reqtiicmque]  Portisculus. 
Ke\ivaT-{]s :  hortator  et  moderator  re- 
migum.     Farn. 

022  Pars]  Gubernator  erat,  ut  ha- 
bet  Homerus  modo  dicto  Hymno. 
Farnab.  Pars  hie  mild  muxiimi  juris] 
Maxima,  inquit,  pars  hujus  uavis  est 
raea. 

626  Dum  resto]  Dum  resisto.  Far- 
nab. 

631  Atque  tnero  redeant  in  pectore 
sensus]  Peclora  meliorcs  plerique : 
nonnulli  etiam  aque  mero,  recte;  nee 
male  unus  Basileensis  et  duo  alii  eque 
mero.  Heins. 

632  Quid  facitis]  Homerus  in  Hy- 
mno de  Baccho  et  latronibus,  et 
Nonnus  1.  45.  ferunt  Bacchum  a  pra;- 
donibus  vinculis  ligatum  fuisse,  vin- 
cula  autem  ultro  excidissc  manibus 
et  pedibus. 

634  Proreus]  Supra  v.  017.  Farnab. 
Pone  metum  l^roreus]  Eum  significat, 
qui  proraR  pra;est. 

030  Nuxon,  ait  Liber]  Naxos  insula 
est  /Egei,  Cycladum  clarissima,  quaa 
et  Dionysias  dicta  fuit,  ut  inipiit  So- 
liuus,  vel  quod  hospita  Baccho  fue- 
rit,  qui  Dionysius  cngnominatur,  vel 
quod   villi   firtilitate  alias  ('ycladas 


METAMORI'HOSKON    lAli.    Ill, 


3401 


vincat.     Umle  Virgil.   *  Baccbatam- 
que  jiigis  Naxon.' 

G37  VoIhs  erit  hospila  tellus']  Nihil 
ibi  iiiconiniodi  accipietis,  incii;i?eiia- 
luin  Inimanilatcm  expcriemini.  I'. 

(i41  Quis  te  furor,  inquil,  Opkeltcs. 
Pro  se  quisque  timet]  Inquit,  Acelc  pri. 
Vatic,  pri.  ct  tert.  Med.  et  miilti  pra;- 
terea  :  c\m(lam  Acesle\e\  Acetes:  pri. 
Palat.  JEeta ;  lege  Acata:  [no  timet 
unus  Moreti  ct  Sixi  codex  tenet,  Scri- 
bendiim,  quis  te  furor,  inquil,  Acu-ta, 
Pro  se  quisque,  tenet?  tenet  furor;  ut 
supra,  *  tantiis  tenet  error  amantcm.' 
Deinde  distingue, ia-ram  pete :  (nenipe, 
inquit  quis<)ue  pro  se)  maxima  nutu 
Pars  mihi  sigriificat,  pars  quid  relit  aure 
susurrat:  maxima  pars  nutu  milii  sig- 
iiificat,  quid  velit :  pars,  quid  velit, 
susurrat  aurc.  Ileins. 

G42  Nutu]  Tvparivo\  robs  5'  ijye  (ca- 
Khi  (xSpos,  ol  5h  iS6vTes  Nevaav  4s  aAA^j- 
\ovs,    Nounus  4.5.  Dionys.  Farn. 

647  E  quibus  Ethalion]  JEthalion  ve- 
tustiores.  Ileins.  Te  scilicet]  Ironice 
vel  Interrogatorie.  Farn. 

G58  Per  tibi]  Mh  o(pQa\ixo(l>6.v7}  koX 
napfdyra  6i6u.  Sic  Mercurius  per  se 
jurat  apud  Plaiituni  in  Amphit.  '  So. 
Per  Jovem  jura,  nic  esse  Sosiam, 
neque  falsum  diccre.  Mer.  At  ego 
per  Mercurium  juro,  tibi  Jovem  uon 
credere.'  Farn. 

GG3  Deducunt]  Vela  prius  collecta, 
et  antcnnis  adstricta  jam  solvunt  et 
explicant.  Gemir^aqu.e]  Reuiis  vclis- 
qno. 

GG4  Impediunt]  Ain-'iKa  5'  aKpSrarov 
irapa  [dTiov  i^eravvadri  "A^uTreXos  ivda  Kal 
fvBa,  KaTiKptjfj.vu>vro  hi  iroWol  Bdrpvis' 
ci.fx.tp'  larbu  5e  fisAos  eMffaero  Kicr(Ths  "Ap- 
Bfai  Ti)KiQauiv,  &:c.  Hymn.  Hom.  su- 
pradicto.  Farn.  Impediunt  hcdera-  re- 
mos]  Ne  movcri  possent.  Hederae 
auteni,  qua;  est  IJacclio  dicata,  inest 
vis  qua;  mentes  in  furorem  agit,  ac 
sine  vino  ebrietatem  inducit,  ut  in 
Problematibus  Plutarcbus  ait.  He- 
dcra;  igitur  sic  remos  impedicbant, 
Ht  nautas  in  furorem  agercut.  R, 


()<]!i  Dislinifuunt  vein  nrymbis]  Di- 
striniiunt  prior  Kegius  et  niulti  alii  : 
(jiiod  verum  est.  Lib.  iv.  '  yi:!quora 
distringunt  summis  Minyeides  alls.' 
Proximo  versu  pro  racemiferis  uvia 
Sclioiiastes  Statii  Tbeb.  iv.  umbris. 
Heins.  i'orymbis]  Uvai  bcderaruni 
corymbi  dicuntur.  Farn. 

GOT  I'ampineis]  Tliyrsi  desoriptio. 
Farn.  yl^'i/a^j  Conculit,  ad  terrorem 
nautis  incuticndum.  Ilastam  velatam} 
Tliyrsi  est  peripbrasis. 

GG8  Quem  circa  tigrcs]  Anastroi)bc 
est ;  tigres  autem  et  lynccs  fersc  sunt 
Baccbo  dicatee,  quas  idcirco  nauta- 
rum  oculis  objecisse  Haccbus  est  vi- 
sus,  ut  earum  aspectu  territi  in  mare 
desilirent.  Raph.  Tigres,  lyncum,  pan' 
therarum]  Ferie  ista)  significant  ter- 
rificas  species,  imagines,  et  pbantas- 
mata,  qua  ebriorum  oculis  et  ani- 
mis  obversantnr.  Farn. 

G71  Nigrescere  pinnis]  Ita  Mena- 
gianus :  caeteri  onmcs,  quos  inspexi, 
nigrescere  ca'pit :  male ;  quia  Incipit 
mox  sequitur.  Ileins, 

G72  Corporcque  et  presso  spina  cur- 
famine  Jlecti]  Corpore  sed  presso  Flo- 
rentinus  Sancti  Marci.  Corpore  et 
presso  primus  Mediceus  aliique  duo. 
Corpore  et  expresso  Urbinas.  Corpore 
sed  presso  pri.  Palat.  pri.  Vatic,  pri. 
Moreti,  aliique  multi:  nee  pauciores 
deprcsso:  cum  Neapolitano  :  sec.  Me- 
dic, deprenso:  duo  Corpore  ct  impresso. 
Gifanius  ex  veteri  codice  ad  Lucre- 
tium  Corporeque  presso.  Ha;ret  men- 
dum.  Scribe,  Corpore  dcpresso,et  spirue 
curvamina  jlecti  Incipit,  Certe  nnos 
Mediceus  curvamina.  Posset  etiam 
legi,  Medon  increscere  pinnas  Corpore 
depresso,  ct  spina  curvamina  Jlecti  In- 
cipit: ut  lib.  IV.  de  Cadmo  in  anguem 
verso,  '  Durataeque  cuti  squamas  in- 
crescere sentit.'  Lib.  viii,  '  incre- 
vit  mutatis  insula  raembris.'  Lib.  xiv. 
'  saxumque  increscere  ligno.'  Sirni* 
lem  Grfficismum  babes  supra  lib.  ii. 
'  partes  qiiascumque  sedcndo  Flecti- 
mur,'   Deinde  lege  at  lati  rictus;  non 


3402 


NOT^E    VARIORUM    IN    OVIDil 


et,  vel  at  patuli  rictus:  malo   etiam 
Naris  erant.  Idem. 

682  DimidicB  Luna']  In  excerptis 
Vaticanis  Matthaei  Herculani  dividuts 
Luna;  qiiomodo  et  doctissimiis  Gro- 
novius  conjiciebat.  Seiviiis  Mn.  ii. 
vs.  255.  '  Arnica  silentiaLiinae,  cujus 
simulacrum  apud  Aigos  relata  vic- 
toria constitutum  est,  ab  imagine 
ejus,  quae  tunc  erat  dividuo  orbis  mo- 
do.'  Ita  scribe  ex  vestigiis  vetusti 
codicis.  Contra,  'juncta  Lunae  cor- 
nua:'  de  quibus  dicendum  infra  lib. 
VII.  vs.  531.  Idem. 

685  Inque  chori  ludunt  speciem]  Ex 
Virgil.  jEneid,  v.  '  Haud  aliter  Teu- 
crilm  nati  vestigia  cursu  Impedinnt, 
texuntque  fugas  et  preelia  ludo,  Del- 
pbinum  similes,  qui  per  niaria  humi- 
da  nando  Carpathium  Libycumque 
secant,  luduntque  per  undas.' 

688  Pavidus  gelidusque  trementi  Cor- 
pore,  vixque  animumjirmat  Deits]  Ple- 
rique  veleres  vixque  metum:  quod 
ferri  non  potest,  quia  mox  sequi- 
tur,  Excute,  diccns,  Corde  metum:  ve- 
tustiores  tamen,  vixque  meum.  At 
vere  optimus  Berneggerianus,  unus 
Mediceus,  et  unus  Moreti,  Resta- 
ham  solus  pavidum,  gcUdumque  tre- 
menti Corpore,  vixque  meum  firmat 
Deus :  quoniodo  jam  ante  ex  con- 
jectura  in  prima  editioue  curave- 
ram  reponi.  Sic  passim  apud  Co- 
micos ;  '  vix  sum  meus.'  Lib.  viii. 
'  Vix  sua,  vix  sanae  virgo  Niseia 
compos  Mentis  erat.'  Lib.  xi.  de  Al- 
cyone corpus  niariti  mortui  aspi- 
cieute,  '  quod  quo  magis  ilia  tuetur, 
Hoc  minus  et  minus  est  aniens  sua.' 
Ita  ciiim  scribcnduni  suo  loco  mone- 
bimus:  non  jam  mens  sua.  Mox  Diam- 
que  tene  ex  nno  Mcdiceo  et  Hcrcu- 
laui  excerptis  est  denuo  reponendum, 
pro  Chiamque:  quod  jam  alii  videruiit. 
Heins.  Pavidum^  Q)dp<ri  Sif  KpixTup, 
&c.  Bacchus  gubcrnatori,  in  Hymuo 
diet.  Horn. 

GM*)  Excute  Corde  metutn]  Eratau- 
tcm  Acaetes  adco  constcrnatus  ct  por- 


culsus,  ut  eum  Bacchus  ipse  consolai  i 
vix  posset.  Pont. 

690  Diamquel  Naxon,  quamStron- 
gylem,  dein  Dian,  mox  Dionysida, 
&c.  appellarunt.    Plin.  iv.  12.  Earn. 

691  Accessi  sacris  Baccheaque  sacra 
frequento]  Duo  veteres  Accedo:  sed 
ne  bis  idem  dicat,  lego  cum  primo 
Palat.  Cantabrig.  et  quinque  aliis, 
Accensis  aris  Baccheia  sacra  frequento : 
nisi  mavis,  Accensusque  Deo  Baccheia 
sacra  frequento ;  quod  impense  pla- 
ceret,  nisi  longius  abiret  a  scripta 
lectioue.  Sic  Hippolytus  lib.  xiv.  ex 
antiquis  libris,  '  Numine  sub  dominae 
lateo,  atque  accenseor  illi :'  quomodo 
iliic  ex  antiquis  libris  castigavi :  pos- 
set etiam  Adscitusque  sacris  Baccheia 
festa  frequento  rescribi :  de  quo  verbo 
vide  Notas  Met.  xv. ;  sed  alterum 
magis  arridet,  nam  rh  deo  facile  ab- 
sorberi  potuit  a  voce  que,  quae  prox- 
ime  praeccdit.  Certe  nee  vulgata 
lectio  potest  ferri,  et  Accensce  illse 
ara  valde  frigent.  Heins, 

693  Ut  ira  mora  vires  absumere  pos- 
set] Contra  Palatinus :  ut  ira  mora 
vires  assumere  jtosset.  Quod  magis 
cum  sequentibus  faciat.  Heins. 

694  Pracipitem  famuli  rapite  hunc"] 
Rapite  hinc,  scribendum  olim  vidcba- 
tur  :  quod  supra  dixerat,  Attrahite  hue 
vinctum:  sed  vetusti  codices  pro  vul- 
gato  stant.  Piautus,  '  Rapite  hunc 
subiimem.'  Et,  '  Arripiam  hunc  ob- 
torto  collo.'  Propertius  I.  ii.  El.  29. 
'  Arripite  hunc,  dixit.'  Prudentius 
Hymno  Hippolyti,  '  Hos  rape  praeci- 
piles  et  vinctos  conjice  in  ignem.'  Et 
Passione  Eulaliae,  '  Praetor  ait,  Rape 
praccipitem,  Lictor,  et  obrue  suppli- 
ciis.'  Et  Passione  Romani,  *  Pnr- 
ceps  jubctur  inde  Komaiius  rapi.* 
Cruciataque  durisCorpora  tormentis  Sty- 
gice  dimittite  niorii]  Diris  tormentis  et 
Slygia:  nocti  praestantiores.  Silius 
Italicus  lib.  vi.  de  Bruttio  milite, 
qui  ex  inflictis  vulncribus  dcliqnimn 
animi  passiis  fuerat,  '  Veruni  ubi  lux 
noctc  e  Stygia  misci  oquc  sopore  Rod- 


METAMORPHOSEON    Lin.    III. 


3403 


dita."  Idem.  Pracipitem']  KaOdplar' 
ainhu,  andriov  i?  h,v  flaopa,  KVf<pas,  &c. 
Pcntlicus  ill  Eurip.  Baccliis.  Farn. 
Prtecipitevi  rapite  hunc^  Detiahitc  in 
terrain,  et  praecipitatiiin  raptate  :  Tc- 
reiitianuni :  qui  et  alibi,  '  subliniem 
hunc  lapc  (jiiantuni  potes.'  Quod 
Plaiitinum  Asinar.  v.  2.  vs.  18.  '  Qiiin 
tu  ilium  jubcs  ancillas  raperc  subli- 
niein  domiim.'  Et  alibi,  '  jam  subli- 
mem  raptiim  oportiiit.  Facite  inter 
terram  et  cceluni  nt  niedius  sit.' 

690  Solidis  in  tedis]  In  carcere 
nulla  ex  parte  pervio,  ac  prater- 
quam  per  januani  ingressum  non  lia- 
benti.  R. 

698  Ferrumque  ignesque  parantur] 
Ignisque  iideni :  supra,  '  ferrumque 
ignisque  sonarent.'  Heins. 

699  Sponte]  Aia-n-fcpevyev  6  ^fvos,  *0s 
&pTt  Sea/jLoli  iiv  KaTTivayKafffxevos,  ibid. 
Farn. 

701  Perstat  Echionides'\  Pentlieus 
Ecliionis  fiiius.  It, 

702  Vadit  ubi  elcctus^  Ubi  festus 
plerique  veteres :  nalus  Bernegger. 
et  duo  alii ;  ut  lib.  ii.  '  natusque  ad 
sacra  Cithzeron :'  duo  Erfurtani  Jlex- 
us.  Heins.  Cithtcroii]  Mens  Boeotiaj 
nocturnis  Bacchi  Orgiis  resonans. 
*  Tliyas  ubi  audita  stimulant  Trie- 
terica  Baccho  Orgia,  nocturnusqiie 
vocat  claraore  Citliaeron.'  Virg.  Mn. 
IV.  Farn.  Cithccron^  Sacer  et  Citlia- 
ran  sa7iguine  inundavit.  Senec.  CEdip. 
vs.  487.  a  Citheraj  raptu  deducit  Lac- 
tantius  1.  i.  alii  ab  Hebraeo  arces- 
sunt. 

706  Ictus  eethcr']  Aer  impulsus  ct 
percussus.  Longis  nlulatibus]  Magnis 
bacchantum  clamoribus. 

707  Movit]  Ad  iram  concitavit. 
Recanduit]  Iterum  est  inflammata. 
Audita  damore^  Clangore  pri.  Pal.  ct 
Bernegger.  Heins. 

708  Monte  medio']  In  medio  CithaR- 
rone. 

709  Purus  ah  arhorihus'\  Carcns  ar- 
boribus.     Spedabilis  undiquc]  Qui  un- 


ditjuc  ct  ex  omni  parte  potcrat  spec- 
tari.  R. 

710  Oculis  spi'dantem  sacra  profanis] 
'  Orgia  (juiE  frustra  cupiunt  audire 
profani.'  Catull.  ct  Cicer.  de  Arus- 
pic.  Ucspons.  '  Qua;  non  solum  cu- 
riosos  excludunt, scd  etiani  errantes.' 
'  Arcanis  oculi  reraovete  profani,' 
Mctamorph.  vii.  2. 

711  Cuncita  cursu]  Motu  sec.  Vatic, 
et  quinque  alii.  Lib.  vi.  '  venturi 
pra;scia  INIanto  Per  medias  fuerat  di- 
vino  concita  motu  Vaticinata  vias.' 
Heins. 

713  Mater,  et  o  gemince]  lo  gemina 
multi  prastantiorum  :  nonnulli  ctio: 
unus  Mediceus  et  ogeone.  Forte  et 
Ogygicc;  hoc  est  Thebana;.  Idem. 

714  llle  apcr~\  Pentlieus  matri  Bac- 
chi furore  correptec  aper  esse  vidc- 
batur.  Aper]  Qrjpa,  (\iKa,  viov  \7v 
vocant  Pentheum  Euripides,  Flaccus 
'  tauruin,' '  vitulum'  Persius.  Farn. 

716  Trepidumque  sequuntur,  Jamtre- 
pidum]  Non  placet  repetitio :  unus 
Moreti  trepideque  sequuntur;  unus  Pa- 
tav.  titrbideque ;  rapidumque  RotteQ- 
dorph.  alter  Patavin.  cunctaquc  se- 
quuntur;  quod  placet.  Heins. 

718  Jam  se  damnanteni]  'Eyii  rot, 
p.7JTep,  flfni  TraTs  ffeOev  TltvOihs,  tp  ^reKes 
if  Sufxois  'Ex'ocos.  O'LKTftpe  5',  S)  fiiJTfp, 
fif,  /U7j5e  rais  efxaTs  'A/xapriaifft,  TraTSa 
ffhy  KaTanrdfris.  'H  S'  a(pphy  i^if7(Ta,  6:c. 
Nuncius  in  Bacchis  Euripidis.  Farn. 

720  Adcconis  umbraf]  'Opas  rhv  'Ak- 
ra'iupos  &6\toi>  ix6pov,  Eurip.  Vide 
Senec.  ffidip.  in  fin.  a.  3.  vs.  75.5. 

721  IllcB  quis  Adaon]  'H  5'  acpphv 
^^ificra,  Kttl  Siaa'Tp6(povs  Kupas  fKlcrcrovcT^ 
oixppovova'  &  xpV  <ppo''f^''^  <^'C.  Euripid. 
Bacchic,  legend,  et  Theocriti  Atj^'oI, 
et  Nonnus  46.  Uionys.  ubi  et  luctus 
Agaves  ad  sanam  mentem  reversal. 
Senec.  CEdip.  443.  Farn.  Precantis] 
Precanti  rectius  Neapol.  et  unus 
mens.  Heins. 

722  Altera  raptu]  Ihbin.  Langerm. 
ct  unus  Mediceus  ex  optimis  post  ha>c 


3404 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


inscrunt  versum,  Hie  etiam  relkt  ci»» 
brachia  tendere  matri:  qnem  et  edi- 
tiones  nonniillae  agnoscunt,  et  pro 
genuino  comniendat  Vivianus:  ego 
temere  adraittendum  non  puto.  Idem. 
724  Dejcctis  vulnera  membris']  Dis- 
jectis  nonnulli :  iimis  Medic,  bonae  no- 
tje  directis.    Puto  direptis.  Idem. 

728  Opus  hoc  victoria  nostra  est}  Imo 
opus  hicc  victoria  nostrum  est,  cum  me- 
lioiibus.  Idem, 

729  Aidumni  frigore]  Prior  Erfiir- 
tanns  et  novem  alii  cum  uno  Palatine 
uutumno frigore,  pro  autumnali ;  ele- 
ganter :  quod  in  suis  quoque  Bers- 
mannus  invenerat  non  intellectum ; 
atque  ita  fortassis  lib.  xiv.  quoque 
scribendum,  '  Respiciens  pandos  au- 
tumno  pondere  ramos.'  Manilius  lib. 
II.  '  In  totum  quia  vcr  auturano  tem- 
pore differt.'  Ita  Gemblacensis  co- 
dex. Ausonius  precatione  in  consu- 
latum  suum,  '  Mordeat  autumnas  fri- 


gns  subtile  pruinas.'  In  Catakctis 
poetarum  Palladius  de  quatuor  anni 
teraporibus,  'Spicea  serta  ligat,  cali- 
dissima  solibus  zestas,  Temporaque 
autumni  cingunt  tua,  Bacche,  race- 
mi.'  In  Codice  Justiniani  L.  omnes  i. 
titulo  de  feriis  '  autumnos  dies'  codi- 
ces antiqui  exhibent.  Piinio  quoque 
Hist.  Nat.  lib.  xix.  cap.  6.  '  tempus 
autumnum'  lib.  xxi.  cap.  5.  'aequi- 
noctiuni  autumnum.'  Idem. 

732  Talibus  exemplis  monitw']  Male 
niatres  vel  mites  in  nonnuUis  :  at  pla- 
cet motic,  quod  in  uno  Moreti  et  No- 
rico  extabat.  Idem,  Talibus]  Tb  aec- 
(ppopuv  5e  Kal  ffefifiv  to  tZv  Qewv,  KdX- 
Kicnov  ol/xal  y  aiirh,  koI  aocpwrarov  &vrf- 
To'iaiv  elvai  XPVI^<^}  rolfft  xp^f^^^ois  :  ita 
nuncius  in  narrationem  caedis  Pen- 
thei  in  Enripidis  Baccbis. 

733  Ismenides]  Thebanap,  ab  Is- 
meno  fluv.  BcEOtiae,  in  qua  Tlieba?. 
Farn. 


METAMORPHOSEON    LIB.    IV. 


Fab.  I.  1  Alcitho'e  Mineias]  FIo- 
rentinus  S.  Marci  Mineleias:  Ncapo- 
litanns  et  Spirensis  Minyias :  primus 
Mediceus  Minieias ;  ut  et  duo  alii 
nielioris  notae  in  eadcm  bibliotlieca. 
Scribe  Miuyeas  tam  hoc  loco,  quani 
infra  vs.  32.  Minyeides:  ct  vs.  389. 
Mittyeia  proles:  et  vs.  425.  Mimjeidas: 
(|uibus  locis  verac  lectionis  vestigia 
in  vetustioribus  membranis  apparent. 
Hanc  fabulam  Nicander  et  Corinna 
in  (Ttpoiov/xevois  apud  Graecos  deran- 
tarunt,  teste  Antonino  Liberali,  etsi 
longe  aliter  illic  narretur.  Ovidius 
tniin  numcnun  sororiim  non  exures- 
sit,  duabus  tantum  nominatis;    Alci- 


tlioe  videlicet  et  Leuconoe  ;  nam  sic 
scribendum,  ut  mox  dicemus.  Anto- 
ninus tres  tacit,  Leucippam  nempe, 
Arsippam,  et  Alcathoc'ii,  ex  Minya 
Orcbomeni  filio  proguatas.  Hinc 
jam  apparet,  ipiare  Dlinyeides  Nasoni 
dicantur.  Suidas,  Mlvvu  uvofia  Trc^Aetos* 
Koi  Vlivvas  ui>uiJ.a  KvpioV  kou  tJ)  ttAt/Ouj'- 
TiK(iv  Mii/vaf  sic  scribo.  Antonini 
verba  sunt:  Mtuiov  rod  'Opxonfyov 
ijivovTo  BvyaTfpes  A(VKlinrr),  'Apalmnif 
'A\Kad6rj'  sed  priino  'A\Ki06r]  scriben- 
dum illic  ex  Ovidio  satis  apparet: 
delude  pro  'Apalmrr),  'Apiarlnirriv  ag- 
noscit  /IClianus  Var.  Histor.  iii.  42. 
Mrff'P.s  5J  a<pr]i'ido'ai  t^j  ^"/'''"^  Tai^TTjy 


METAMORPIIOSEON    [-IB.    IV. 


3405 


Xiyovai  toO  Aiovuffov  rcky  Mtvvou  Ouya- 
Ttpas  AtvKlirirriy,  'ApKTTiTnnjv,  Ka\  'AA(c«- 
66r]v.  Sic  lego  ;  non  tos  Mivvuv  6u- 
yar4pas,  ut  est  in  vulgatis.  Certc 
Pliitarcliiis  in  Quaestionibus  Grrecis, 
iibi  fabulani  Iianc  tangit,  ras  Mivvov 
QvyaTtpas  qnoquc  (licit  :  undo  Mivua- 
Sey  tani  TLliano  quain  Antonino  ap- 
pellate, quaj  Minyeides  Ovidio.  In 
aigiiniento  liiijiis  tabulae  Alcithoc  Mi- 
nn filia  pro  Miiujw  perpcrani  appel- 
latur.  'ApcrivSijv  vocat,  vel  'Apcn6vr)v, 
lit  est  in  aliis  exeniplaribus,  Pliitar- 
cbus ;  'Ap<nv6-i]v  quoque  Planiides  lioc 
loco,  qiianquam  scripti  oinnes  pro 
vulgata  sciiplura  stant :  quam  Aris- 
tippcn  /Elianus,  Libeialis  Arsippen, 
Alcatho'ii  etiani  pro  Alcitho'e  perperam 
apud  Pliitarchum  scribitiir.  Ucins. 
Orgia]  Dicuntur  a  Graecia  omnia  sa- 
cra, sed  proprie  sacra  Liberi  patris, 
quaj  in  Thracia  primuni  ab  Orpheo 
institiita,  a  quo,  ut  tradit  Diodor., 
etiam  Orpkica  luerunt  cognominata. 
Vel  awh  TTjs  opyrjs,  a  furore  ;  vel  awh 
Tui/  opSiv,  a  montibus,  ubi  celebrari 
solita.  Alii  irapa.  rh  elpyeiv,  quia  pro- 
fani  ncc  initiati  a  sacris  arcendi  sunt. 
Ilia  autem  prinium  solis  raulieribus 
menstrua  patientibus  celebrari  sta- 
tuit,  quo  eas  illo  potissimum  tempore 
a  viris  separaret.  Postea  aliis  quo- 
que muiieribus,  ut  ilia  celebrarent 
fuit  pcrmissnm.  liaph,  JtJineias'\  Mi- 
nei  filia.    Minyeias  Seal,  legit.    Farn. 

C  Pelle  tegi]  NeySpic,  hinnulorum, 
et  fiaaadpuv  vulpitnn.  Crina/es]  Quod 
ID  omnibus  sacris  fieri  solet.  lam. 
Pectora  pelle  tegi]  Habitus  ille  qua- 
tuor  rebus  continebatnr :  fcrarum 
pcllibus  se  tegebant,  comas  solve- 
bant,  scrta  pauipinea  sibi  impone- 
bant,  tliyrsos  nianibus  praiferebant. 
Pont. 

7  Serta  comisi  Coma  meliorcs. 
Heins.  Sertal  Pampinea.  '  Vite  ca- 
put tegitur ;  latcri  cervina  sinistro 
Vellera  dependent,' &c.  1.  vi.  vs.  502. 

10  Infictaqtce  pensa]  Imperfecta, 
opcre   per    festa   intermisso,     lam. 


Calallios]   Cistas  ac  fiisorum  lana&que 
repositoria. 

11  Bticchumque  tocant'\  Nomiua 
Bacchi  enumerat,  quibiM  a  Baccliis 
invocabatur.  Bacchus  autem  dictus 
est,  iLirh  Tou  PaKxtvav  ;  hoc  est,  ab  in- 
saniendo,  quod  et  ipse  ct  ejus'comi- 
tes  furere  viderentur.  Lyaurnl  Ly- 
aeus  airh  tov  Kvau,  hoc  est,  a  solvendo, 
quodcuras  solvat  vinum:  unde  etiam 
Lihcr  a  nostris  fuit  appcliatus,  quod 
aninium  a  curis  liberet.  R,  Bac- 
clmmque]  Lux  huic  crit  ab  hymno  ia 
Bacchum,  Horat.  Ode  iii.  19.  et 
in.  25.  Senec.  Gidip.  vs.  403.  San- 
nazar.  a.  eleg.  5.  Mureti  Galliam  do 
ad  Catulli  epithalamium  63.  Jac. 
Gaddii  1. 1.  2.  Hymn.  Antliol.  Grace, 
epigr.  38.  c.  Videndus  et  Joach. 
Camerarius  problem,  vi.  8. 

12  Ignigenamqxie'\  Probe  :  hinc 
Graecis  Trvpoyevris  et  irvpioTrSpos :  at 
nrinuis  Mediceus  Indigeiiamque,  etiam 
probe.  Bacchus  enim  Thebanus  : 
hinc  ffTT]\ai  Qri^aiyevtos  ^lovvaov  apud 
Periegetem.  Mox  Nyseus  castiga- 
tiores,  non  Nyscusqiie.  Heins.  Ignu 
genumque}  Fulminis  ictu  editum,  ut 
1.  superiorc.  Satumqucl;  Ex  utero 
Semeles  et  Jovis  feraore  :  cur  irvpf 
yevrjs  vocetur,  aliam  rationcm  vide 
apud  Straboncm  1.  xiii.  Geogr.  Bi- 
matrein]  Quod  duas  niatres  habuisse 
videtur,  Senielem  ct  Jovis  femur. 
Idcircoque  etiam  DUhyrambos  fuit 
appellatus,  quod  5ii  Svo  OvpHv,  hoc 
est,  per  duas  januas  transierit,  et  ute- 
rum  Semeles  et  Jovis  femur.  Vide 
Muret.  Variar.  xix.  1. 

13  Thyoncus]  Dictus  est  Bacchus 
oirb  TOV  Qvw,  quod  est  sacrifico,  inipe- 
tuin  facio,  occido,  unde  etiam  Tltya- 
des  Bacclia'  dicuntur ;  sivc  potius  a 
Tliyone  matre,  qua;  et  Semelc,  sive 
nutricc,  fuit  denominatus.  Turneb. 
Advers.  xii.  8.  R.  Nyseus]  A  Nysa 
Indiap  nrbe.  Thyoneus]  Idem  cnim 
est  cum  Sole  usque  juvene  et  radii* 
comato.  JMacrob.  Saturn,  i.  18.  et 
Mytliologt  alii,  quos  cousulc. 


3406 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


15  Nydeleusque']  A  nocturnis  Or- 
gits.  Eleleusque  parens  lacchus  Evan] 
A  clamore  in  Orgiis  et  exhortatione 
in  bello  Gigant.  Farn.  Eleleusque 
parens]  Eleleus  dictiis  est  Bacchus  ab 
liac  voce  4\e\iv,  qua  procedentes  ad 
Orgia  celebranda,  ad  conserendam- 
que  pugnam  utebantur.  Est  enim 
hortantis  adverbium.  Vinum  auteni 
hortatur,  ac  reddit  hominem  ad  om- 
nia aggredienda  audacem.  Unde 
Horat.  *  Ad  praelia  trudit  inermem,' 
&C.  lacchus]  'Atrh  rrjs  laiexvs,  hoc 
est,  a  clamore.  Evan]  Vox  est  bac- 
chantiimi,  qua  Bacchus  ipse  signifi- 
catur. 

16  Et  qua]  Solenne  qnippe  erat 
atque  e  religione  omnia  nomina  hym- 
nis  infercire,  ne  quod  omitterent ; 
ut  et  attributa  et  gesta.  Vide,  quae 
nos  ad  Senec.  CEdipum,  choro  2.  Farn. 

17  Inconsumta  juventa  est]  Alii  ju- 
venilis :  unus  Basileensis  et  unus  me- 
ns cum  Spirensi,  Vossiano  uno,et  Ju- 
reti  excerptis,  jMi;e;(<as;  probe.  Lu- 
cretius 1.  V.  '  eevo  florenti  juventas 
Occipit,  et  moUi  vestit  lanugine  ma- 
las.'  Prudentitis  1.  ii.  contra  Sym- 
machum  ex  vetustis  codicibus,  '  Nu- 
bit  anus  veterana,  sacro  perfuncta 
labore,  Desertisque  focis,  quibus  est 
famnlata  juventas,  Transfert  enieri- 
tas  ad  fulcra  jugalia  rugas.'  Tibullus 
I.  I.  Eleg.  8.  '  Heu  sero  revocatur 
amor,  seroque  juventas  :'  ita  duo  co- 
dices Bodleiani,  *  si  nunc  foret  ilia 
juventas'  apud  Virgilium  jEneid.  v. 
in  longe  vetustissimo  Mediceo  co- 
dice.  Juventas  enim  juventutis  Dea, 
quae  Grajcis  Hebe :  earn  pro  ipsa 
juventute  ponunt  poi-tae.  Restituit 
cam  vocem  Livio  non  semel  doctissi- 
nuis  Gronovius,  qui  adcundus  ad  li- 
bruni  xxxvi.  cap.  36.  Nemesianus 
Cynegetico  :  '  Dum  superant  vires, 
dum  laeto  flore  juventas.'  Plnra  no- 
tis  ad  Clandianum.  '  Comis  juventas' 
Horatio  1.  i.  ()d.  30.  Jlcins. 

IH  Tu  formisissimus  alio  Con.ipiceris 
calu]  Liber  paler,  ut  scribit  Macrob. 


1. 1,  c.  18.  Sol  ab  antiquls  exse  ere- 
ditus  est,  quam  sententiam  VirgiL 
quoque  Georg.  primo  sequi  videtur, 
cum  inquit,'  Vos,  o  clarissima  mundi 
Lumina,  labentem  ccelo  quae  ducitis 
annum.  Liber  et  alma  Ceres.'  Om- 
nium vero  siderum  Solera  pulcherri- 
mum  esse  constat.  R. 

19  Cornibus]  Bacchus  cur  sit  cor- 
nutus,  dixi  ad  Senec.  Hippolyt.  vs. 
773.  Sine  cornibus  astas]  An  a  trucu- 
lentia  ebriorum  ?  An  quod  cornua 
veteribus  in  usum  poculorum  ?  An 
quod  boves  primus  junxit  Bacchus, 
unde  et  Osyris  est  jEgyptiis  ?  An  a 
robore  ?  qua  de  causa  Seleuci  faciem 
in  statuis  cornigeram  fuisse  scribit 
Appianus  in  Syriacis,  quod  taurnm 
feroceni,  sacrificante  Alexandro,  vin- 
culis  ruptis,  profugum,  solus  corni- 
bus arreptum  detinuerit.  An  Kepacr- 
<p6pos  dictus  ob  galeam  capitis  arie- 
tiui  forma  (quali  Pyrrhum  Epirota- 
rum  regeni  usum  fuisse  refert  Plu- 
tarchus,  nee  non  Turno  '  rubrae  cor- 
nua cristas'  tribuit  Virgllius)  insig- 
nem,  in  honorem  patris  sui  Jovis  Am- 
monis,  cni  et  ipse  aram  et  templura 
sub  arietis  specie  erexit  ?  An  deni- 
que  a  cincinnis  ceu  crobylis  crinium 
utrinqne  in  corniium  formam  acumi- 
natis  atque  retortis  ?  cnjusmodi  co- 
mis  spectabiles  incedebant  sacerdo- 
tes  Lydii  et  Armenii.  Neque  alia 
creduntur  Mosis  fuisse  cornua ;  quae 
tamen  alii  de  facie  ejus  intelligunt, 
quae  pp,  id  est,  radiabat,  splendorem 
emittebat  radiorum  qui  cornua  re- 
ferrent,  a  Dip,  vcl  pp,  cornn.  Farn. 

20  Oriens  tibi  victus  ad  usque]  Liber 
pater  primus  omnium  cum  cxercitu, 
in  quo  niuliercs  qnoquc  erant  furen- 
tes,  in  Indiam  ingressus  fuisse,  eam- 
que  subegissc,  ac  gentom  nulli  un- 
quam  hominum  obnoxiam,  ac  sola 
qniete  contentam,  canlibus  libidini- 
busquc  vcxasse  ac  polluisse,  indeque 
magnificeutissinuim  triumphum  re- 
portassc  fertiir.  Oriens]  Ad  Senec. 
(Edip.  114.    Farn. 


Mi;TAMOttPIIOSEON    LIB.    IV. 


3107 


21  Decolor  India]  Discolor  alii. 
Mox  pro  Pcnthea  tu,  primus  Meili- 
cciis  et  Greevianiis,  Penthea  qui.  Pii- 
to  Penthcaquc.  Hcins.  Qua  decolor'] 
Id  est,  nigra  et  mali  coloria.  Kxtre- 
mo  Gange]  Fluviiis  est  Indian  ultinius 
Ganges.  iElian.  de  Animalib.  xii. 
41. 

22  Bipennifcrumquc']  Securcm  fe- 
rentem,  qua  vites  incidchat.  It.  Ly- 
cuvgum]  Rcgcm  Tliracia?,  cui  cum 
vites  omnes  in  odium  liacchi  exsein- 
deret,  immissa  a  Baccho  insania,  fal- 
ccni  cruribus  suis  allisit,  interiitque: 
sod  vide  Ilonierum  Iliad.  Z,    Farn. 

25  Lijncwii]  Vs.  GG8.  lib.  superio- 
ris,  et  Nat.  Com.  v.  13.  Farn.  Sa- 
tyriqiie  seqmintiir]  Satyri  nihil  aliud 
liouiinis  quam  figuram  habcnt.  In 
jEtliiopia  nascuntur,  aduncis  naribus, 
aspera  cornibus  iVontc,  pedes  capri- 
nos  habcntcs.  Illorum  saltatione  ac 
jocis  et  risu  plurimum  oblectabatur 
Bacchus.  liacchcB  Satijrique  sequuntur'] 
Tliyrsiquc  pv'imns  Mcdiceus.  Noricus, 
tirsique.  Op\nov  thiasique ;  quanquam 
vulgatam  lectioncm,  non  damno:  thi- 
asi  chori  proprie  qui  Baccho  insti- 
tuebantur ;  hinc  '  thiasos  induccre 
Baccho'  apud  Virgilium,  et  *  tliiasi 
Satyrorum '  CatuUo :  usus  ea  voce 
et  Statins  frequenter.  Suidas,  &ia- 
COS  lephs  xop^s'  Kal  BiaffuTTis,  6  x°P^^' 
T^y.  Sic  et  infra  in  fabula  Inus  forte 
scribendum,  '  Evoii  Bacclie  sonat. 
Bacchi  sub  nomine  Juno  Risit,  et 
hos  thiasos  prtpstot,  tibi  dixit  alum- 
nns  :'  non  '  hos  usus.'    Hcins. 

26  Quique']  Silenus,  Bacchi  alum- 
nus. Lucian.  concil.  Deoruni.  Dio- 
dor.  1.  IV.  Farn.  Senex  cbrius']  '  To 
senior  turpi  sequitur  Silenus  ascllo.' 
Sen.  Qldip.  vs.  429.  <pv\aKphs  y^puiv, 
aifxhs  T^iv  rplva,  itti  ovov  rairoWa  oxov- 
fiivos,  AvSos  ouTos,  fl  Sf  'S.aTvpol,  o^eis 
Tck  S)Ta,  Lucian.  in  Concil.  Dcor. 
&c.  unde  Horat.  '  Satyrorum  a\nes 
acutas.'  Et  Lucian.  in  Dial.  Bacchi 
vocat  Silcnum,  Trpoydaropa,  {fivvaifiof, 


2ira  fitydKa  ipOta  Uxovra,  inr6rpofxou, 
vdp6r)Ki  iirtpfiSS/jLevoi',  iir'  uvov  ri  TroXXi 
tTTTrei/ra  iv  KpoK(!n(f,  k.t.\. 

27  Et  pando]  Aut  pando  pri.  et  see. 
P.al.  tert.  et  quart.  Medic.  Urbin, 
aliique  nonnulli  castigatioris  notae, 
ut  Silenum  tani  pcditem  quam  cqui- 
tem  describat.  Ileins. 

30  Concavaque  cera  sojiant]  Cymba- 
la  area.  Longnquc  foramine  buxus] 
Periphrasis  est  tibia?,  quae  ex  buxo 
fieri  solet.  R. 

31  Placatus  mitisque']  Pacatus  in 
uno  Mcdiceo.  Statins  Hercule  Snr- 
rentino, '  Pacatus  mitisque  veni,nec 
turbidus  ira.'  Ilcins.  Rogant  Ismeni- 
des]  Thebana:  matrcs  ut  fclix  faus- 
tusque  adsis  precantur.  Pont. 

33  Intempestiva  3Iinerm']  Lanificio 
Minervaj  invento  Bacchi  festis  parum 
convenienti.  Farn. 

36  Deducens  pollice  filuni]  Fusum 
duodecim  veteres.    Heins. 

37  Dumccssanf]  Alcithoes  verba: 
male  vulgo  distinguunt.     Idem. 

39  Sermone  levemusl  Levcmur  scri- 
bendum solenni  Gracismo  :  quoniodo 
nuns  Medic,  et  unus  Basilecnsis. 
Idem. 

44  Babylonia  Dircc]  Dercetis  quse 
et  depKeri}  Actesia  vocatur,  et  a  bar- 
baris  Atcrgatis,  Dca  est  eadem  cum 
Rhea,  quam  Syri  piscium  abstinentia 
coliint.  Unde  et  nomen,  ut  Atlie- 
HJeus  auctor  est,  quasi  arepYaTiSos,  hoc 
est,  Syrorum  lingua,  sine  piscibus.  R, 
Babylonia  Dircel  Meminit  autem  lui- 
jus  Deaj  ctiam  Plin.  v.  25.  et  Strab. 
1.  XVI.    Micyll. 

45  Dcrceti]  Potest  ct  Dcrccto  legi ; 
nam  Graecis  plerumquc  ha?c  Syronun 
Dea  AepKfTw.  Ileins.  Dcrceti]  Vene- 
ris filia,  vol  ipsa  Venus,  cujus  in  Phoe- 
nicia imaginem  sc  vidisse  tcstatur 
Lucianus  in  lib.  de  Syria  Dea  :  efijfia, 
inquit,  ^4voV  rj^nah)  fitv  •yvvr]'  rb  5^ 
&K6(rov  (K  /.iripuv  es  liicpovs  ttiSSos,  ix^v^ 
0$  ovpi)  diroTtiVeTai'  vcl  quia  in  aquas 
lapsa  scrvata  fuissct  a  piscibus ;    vel 


3408 


NOT^    VARIORUM    IN   OVIDIF 


quod  Typltonem  fugiens  in  piscem 
sese  Cytlierea  novavit,  &c.  ut  habet 
Manilius  1.  iv.  Ast.  Ad  quern  vide 
Jos.  Scalig.  et  quje  adjecit  Jo.  Sel- 
denus  ii.  Syntagm.  de  Diis  Syris  c. 
3.  Deam  lianc  Syriain,  Palaestinam, 
et  Hierapolitanam  vocant,  Diiceto, 
Atargatin,  Dagon,  Diodorus  Sic.  ill. 
lib.  Hyginus.  Athenaeus  viii.  8.  Strab. 
XVI.  lib.  Macrob.  Saturn,  i.  23.  Ra- 
niiser,  Peuticont.  21.  c.  Lil.  Gyrald. 
I.  Syntagm.     Farn. 

46  Pal(Fstini]  Palsstini  autem  po- 
puli  sunt  Syrise,  Arabia;  contermini, 
a  Palaestina  urbe  regioneqne  dicti. 
Credunt  coluisse  figura]  Alii  mutasse 
vel  hahitasse,  sed  meliores  cehbrasse; 
quod  veruni  est :  sic  passim  Naso. 
Vide  hoc  loco  Ciofanum.    Ileitis. 

47  An  magis  ut  smnptis]  Semiramis 
Dercetis  Deae  filia  miro  quodani  mo- 
do  a  columbis  coagulato  lacte  e  prox- 
imis  pastorum  mapalibus  rapto  nu- 
trita  fuit,  unde  et  Semiramin  fiiit  ap- 
pellata.  Nam  Syrorum  lingua  semi- 
ramides  vocantur  columbre,  quae  Syri 
ut  Deos  colunt.  R.  An  magisi  Cu- 
jus  filia  Semiramis  in  colunibam  versa 
est,  is  trfptcTTep^v  airiKfTo,  Lucian.  de 
Dca  Syria.  De  expositione  infantis 
Semiramidis,  utque  ab  avibus  nutrita 
sit,  accreveritque,  &c.  Diodorus  I. 
in.    Farn. 

48  Altis  in  turribus  egerit  annas']  Al- 
bis  Florcntinus  S.  Marci ;  et  pro  di- 
versa  lectione  Rottendorpliianus  :  ar- 
gute. Nam  Semiramis,  de  (jua  liic 
agitiir,  Dercetis  filia, in  columbam  est 
mutata.  Notuni  illud  nostri,  '  Aspi- 
cis,  ut  veniant  ad  Candida  tecta  co- 
lumbx,  Accipiat  nullas  sordida  tur- 
ris  aves.'  Et  illud  Martialis,  '  Qu;r- 
quc  gerit  similes  Candida  turris  aves.' 
Hinc  apparet  cur  *  Candida  Tliisbe ' 
Stalio  dicatur  Tlieb.  ix.  quam  alibi 
*  I)ion:i>is  avibus  circumsonam '  ap- 
pellarat.  Homer,  imitatns,  qui  Qifffir)" 
■itoAi/Tfn)pci>i/a  in  catalogo  dixit.  Sic 
Nosier  I.   XV,    '  uivcisquc   IVequcns 


Slnuessa  columbis :'  ubi  perperam 
colubris  liactenus  est  iectum.  Heins. 
Altis  in  turribus]  In  quibus  libenter 
nidificant.  Adi  Pet.  Victorium  Va- 
riar.  lect.  xii.  15.  Pont. 

49  Nais  an  ut  cantu]  Nympha  No- 
solae  insulae  Erytbraei  maris,  quae  ju- 
venes  advenas,  quibus  consuevisset, 
in  pisces  veneficiis  mutavit :  quae  et 
ipsa  tandem  a  Sole,  cui  insula  ilia  sa- 
cra, vindice,  in  piscem  versa  est. 

50  Tacitos]  Mutos,  cAXottos,  ut  qui 
pulmonibus,  arteria,  et  gutture  ca- 
rcant.  Farn. 

51  An  qucE  poma  alba]  Mori  arboris 
est  periphrasis.  Morus  enim  arbor 
poma  primum  quidem  alba,  deinde 
nigra  Pyrami  an  Thisbes  sanguine  ef- 
fecta  ferre  ccepit.  jR, 

53  Hac  placet,  hac]  Libri  veteres 
magna  ex  parte.  Hoc  placet,  hac :  vel 
Hoc  placet,  hoc:  unus  Vossianus  Htcc 
placet  hinc.  Lege  cum  altero  Erfur- 
tano  et  Bersmani  codice,  Hcec  placet ; 
hanc,  quoniam  vulgaris  fabula  von  est, 
Talibus  orsa  modis.  In  Spirensi,  Hoc 
placet  hanc.  Heins. 

Fab.  IV.  57  Contiguas  habuere 
domos]  Florent.  S.  Marci,  Neapol. 
Bernegger.  pri.  Vatic,  prl.  Medic, 
pri.  Haniburgensis,  et  sex  alii  ex 
melioribus,  cum  Spirensi  et  Norico, 
tenucre :  et  recte  ;  nam  Oricns  habuit 
prircesserat.  Heins.  Ubi  dicUur]  Ba- 
bylonis  arcem  a  Belo  conditam,  re- 
giam  et  urbem.  Semiramis,  vita 
functo  conjuge  suo  Nino,  cinxit  muro 
ex  latere  coctili  bituminc  intcrlito, 
cujus  ambitus  3C5.  stadia  complocti- 
tur,  cum  annuo  spatio  singula  stadia 
singulis  diobus  esscnt  perfccta.  Alti- 
tudo  niiiri  inter  turres,  quae  erant 
250.  orat  cubitorum  30.  ipsarum  tur- 
rium  altitudo,  cubitorum  GO.  latitude 
32.  pedum,  ut  quadrigaj  occurreJites 
facile  conmieare  inter  se  possent. 
Qui  plura  volet,  adcat  Diodor.  1.  iii. 
Strabonem  xvi.  Curtium  1.  iv.  Hero- 
dotuni  II.  Hygin.  233.  cap.  mediam 


METAMORPIIOSRON    Mil.    IV. 


3409 


Hvl)Cni  Iiiloifliirnto  Eiiplirate  ;  per 
(jiicni  <nio  si  rata  j;f  mate  capta  fiif^rit 
a  C:yro  IJabylon,  Irgc  Xonopli.  I.  vii. 
de  inst.  Cyri:  vide  Jo.  Tzclzcn  I.  ix. 
Chi  1.275.   Farn. 

r>H  Altam  urbem]  Aci  nuironiin  ac 
(ediiini  iiiat^iiificentiam  respexit,  qua 
facile  alias  iirhes  Habylon  snpcral)at. 
Coctilibus  minis]  Latericiis  et  coctis 
lapidibus  constructis.  Coctilihus] 
Aristophanes  'Opf.  iruv  toutI  rh  fifra^l 
Tlfpneixi^fiv  fj.(yd\ais  ir\iv6ois,  wavfp 
'BafivXwva.  Ilebis. 

.59  Pritnosque  gradus  amoris]  '  Si  iion 
tangendi  copia  est,  Elio,  iie  videndi 
quidoni  erit  ?  si  illiid  noii  licet,  sal- 
tern !ioc  liccbit :  certe  extrema  linea 
Aniare,  hand  nihil  est.'  Sic  Ovid. 
INIetaiii.  1.  X.  Fab.  10.  '  Ut  praesens 
spectem  Cinyrani,  tangamque,  loqnar- 
que :  Osciilaqtie  admoveam,  si  nihil 
conceditur  ultra.'  Item  1.  ix.  fab.  2. 
*  Est  mihi  libertas,'  &c. 

CO  Tadce]  Nuptiae  :  in  qnibus  cum 
aquae  et  ignis  sacramenta  adhiberen- 
tur,  faces  quinque  c  taeda  arbore  a 
totidem  pueris  patriniis  et  matri- 
mis  prafferebantur.  Vide  quae  nos 
ad  Senec.  Theb.  vs.  263.  et  507. 

04  Tanto]  Vett.  libb.  Tecius  magis 
astuat  ignis:  et  imus  IMess.  meus.  Far- 
nabius. 

08  Quid  7ion  scntit  amoi-y  Paren- 
thesis est,  rationeni  continens,  cur 
amantcs  primi  riniam  illam  notarint. 
R.  Quid]  '  Quis  fallere  posset  anian- 
teni  ?'  Virgil,  de  Didonc,  j^ncid.iv. 
Farn.  Primi  vidistis  amantes]  Scnsis- 
iis  veterrimum  fragmentuni  Theati- 
iioriim  llomap,  et  quinque  alii  ex  nos- 
tris,  (\»7c  repctitio  mihi  arridct.  Mox 
pro  vocis  iter,  voci Urbin.  fragni. Theat. 
et  tres  alii  :  rutis  alter  Hamburg,  et 
Lovaniensis  :  et  Inque  viccm  meliores. 
Ueins. 

71  Strpe  ubi  conslitcrant]  Urbin.  et 
pri.  Erfurt,  pri.  Gronov.  pri.  Basil. 
Ct  sex  alii  ut  constitcrant :  pro  osctila 
danda,  quidam  ex  melioribus  oscula 
sola.  Idem. 


77  I)iitii>i  e.il  verbis]  (!antabr.  see. 
Mcilie.  et  duo  alii,  datus  es:  versu 
proximo  dircrsa  scde,  von  parte,  melio- 
res;  nam  parlique  dedere  &c(iu\tuT.  Id, 

HI  Nocturnos  u^nes]  Cali  faces  stel- 
lir,  ut  J.  vn.  vs.  103.  '  Postera  depu- 
lerat  Stellas  Aurora  micantes.'    Farn. 

b3  Turn  inurmure  parvo]  Cantabr. 
sec.  Med.  et  duo  alii,  cum  murtnure ; 
cum  statuunt :  et  sub  nucte  multi  ve- 
teres.  Ueins. 

SI  In  node]  Concubia,  intcmpesta. 
Al.  Ut  node  sequcnti  Fultere.  Farn. 
Node  silenli]  Do  silenlio  noctis  dic- 
turisumus,  1.  vii.  vs.  184. 

80  Urbis  quoque  teda  relinquant] 
Claustra  unus  Bononiensis  :  hoc  est, 
portas.  Met.  viii.  '  Claustraque  por- 
tarum  genitor  tenet.'  Sic  Lucretio 
'  natura:*  portarum  claustra,'  et '  vitaL 
claustra.'  Statins  Theb.  x.  '  nondum 
illiThebarum  claustra  subibant.'  Ju- 
ven.  Sat.  viii. '  Prodita  laxarant  por- 
tarum claustra  tyrannis.'  Val.  Flac- 
cus  1.  in.  '  nocturnaque  muris  Claus- 
tra cadunt.'  Prudentius  Passione 
Eulaliae,  '  Nocte  fores  sine  teste  mo- 
vet,  Septaqne  claustra  ftigax  aperit.' 
Nee  vero  absimilc  Nasonem  scrip- 
sisse  urbis  septa;  quomodo  *  portarum 
sepe'  Trist.  iv.  1.  vs.  81.  ex  antiquis 
codicibus.  '  Septa  domorum  '  Lucre- 
tio bis  terve,  et  Virgilio.  Heins. 

88  Busta]  Sepulchri  Nini  moles, 
inquit  Oiodorus,  altitiidinis  9.  stadio- 
rum,  latitiidinis  10.  cons^picitiir  velut 
arx  quacdani,  licet  miiitis  stadiis  dis- 
tans  ab  urbe.  1.  iii.  Farn. 

89  Lberrima  pomis]  Celeberrima 
liber  scriptus  Bersmanni,  ex  nostris 
tertius  Gronovianus,  et  Zulicheniia- 
nus  :  tertius  Mediceus  cTffttiTJ/nn.  Sic 
in  Anioribiis  '  celeberrimus  ilice  lu- 
cns,'  Heins. 

91  Turde]  *  Ut  nox  longa  qnibus 
mentitur  aniica  videtnr.'  Hor.  Epist. 
1. 1.  '  Omnisque  iiimiiim  longa  pro- 
peranti  mora  est.'  Seneca. 

92  T<ox  exit  ab  tsdem]  A'ox  aurgit 
multi  veteres,  Heins. 


Delph,  el  Vur.  Clas. 


Ovid. 


10  G 


3410 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


101  Relinquit]  Meliores  reliquit. 
Heins. 

115  Timuli~\  Ex  Stoa,  ciii  mors  ad 
manum  praestat  poi  turn  et  libertatem 
a  lualis.  '  Ndiujiinin  est  ille  miser, 
cui  facile  est  mori.'  Senec.  in  Here. 
Gitaeo.  *  Si  piget  liictus  habes  Mor- 
tem paratam,  pectus  in  tela  indue.' 
Idem  in  Here.  Furent.  106. 

116  PadcB  arboris]  Constitntap. 
119  Demisit  in  ilia  ferruni]    Dimisit 

veteres,  nisi  quod  in  primo  Moreti 
dimittit.  Heins. 

121  Etjacuit  resupinus  humo']  Humi 
rectius  quatuor  melioris  uotae  :  prior 
Erfurt.  Utjacuit.  Idem. 

123  Tenui  stridente  foramine  longas] 
Tenues  stridente  foramine  longe  non- 
nuUi ;  rectius :  unus  Moreti  pro  di- 
versa  lectione  stringente.  Mox  aera 
pulsat  unus  Bononiensis  ;  iit  in  Arte, 
'  Appias  expressis  aera  pulsat  aquis.' 
fdem. 

127  Purpurea  colore']  Puniceo  nnus 
Ciofani  cum  Mureti  excerptis:  pla- 
cet. Lib.  V.  '  Puniceo  mistos  cum 
sanguine  flnctus '  dixit.  Libro  ii. 
'  Candida  Pnniceo  perfundit  membra 
cruore.'  Lib.  xiii. '  Puniceus  de  mo- 
le cruor  nianabat.'  Libro  v.  '  Puni- 
ceum  pomiim.'  Idem. 

131  Visam  cognoscit  in  arbore  for. 
mam]  Versam  formam  Arondel.  et 
octo  alii,  cum  nno  Palatine  et  uno 
Bersmanni :  rectc.  Idem. 

137  Amores]  Amatuni  Pyramum. 
Fam. 

138  Percutit]  PcrculU  Cantabr.  duo 
Regii,et  sex  alii.  Lib.  v.  '  Protenora 
percnlit  Hypseus.'  Lib.  xi. «  Percu- 
Jit  ora  nianu.'  Ita  codices  antiqui. 
Apud  Lucretiiim  initio  libri  primi, 
'  perculsa>  corda  tua  vi:'  ut  tres  ve- 
tustissinii  codices,  quos  inspexi :  vul- 
gAti  percussic.  Et  postea  iidem  codi- 
ces de  ovc,  *  lacte  mcro  mcntes  per- 
culsa  novellas :'  quod  contra  fidcm 
menibranarum  (Jifanins  non  dcbuit 
miitarc.  Iliins.  Clara  plangore]  Magno 
cjulatM. 


141  Gelidis  in  vultibus]  In  frigida 
facie  Pyrami  morientis.  Oscula  fi- 
gens]  Pri.  et  sec.  Vatic.  Thnan.  alii, 
que  multi  fingens.  Sindlis  diversitas 
veterum  librorum  apud  Lucanum  vi. 
565. '  Thessalis  incubnit  menibris,  at< 
que  oscula  fingens,  Trnncavitque  ca- 
put, compressaque  dentibus  ora  Lax> 
avit.'  De  fingendi  verbo  vide  quae 
adAcontii  epistolam  notamus.  Teme- 
re  tamen  niliil  hoc  loco  mutandum. 
Epicedio  Drusi, '  At  miseranda  pareus 
suprenia  neque  oscula  fixit.'  Heins. 

145  Oculos  in  morte  gravatos]  Redi 
ad  Cons,  ad  Liv.  vs.  93.  In  morte 
gravatos]  Jam  gravatos  rectius  vete- 
rum nonnulli :  viderunt  Vivianus  et 
Ciofamis.  Heins. 

148  Ebur  vacuum  ense]  Id  est,  ebur- 
neam  vaginam  ense  educto. 

149  Est  et  mihi  fortis  in  usum  Hac 
manus]  In  unum  script!  omnes ;  nisi 
quod  Jnreti  Excerpta  in  ictum.  Lege 
in  unum  Hoc  manus:  atque  ita  primus 
Vaticanus,  et  quinque  aut  sex  alii : 
posset  etiam  legi  fortis  in  unam  Me 
manus.  Heins. 

1 54  His  tamen  amborum  verbis]  Hoc 
tamen  ex  scriptis  ;  vel  H<ec,  quomodo 
nonnulli.  Nee  male  Graevianns  Vos 
tameti.  Idem. 

155  Miscriquc  mei  illiusque  parentes] 
Miseri  vieus  illiusque  parentes  vetustio- 
res  plerique.  Idem. 

157  Cnmponi]  Condi,  ac  siraul  se- 
peliri.  Componi  tunmlo  eodem]  Idem 
Patroclus  petiit  ab  Aciiille,  Iliad.  ^. 
vs.  83.  Mi]  ffia  awv  airdvfvOe  riQi)p.(vai 
o<n4',  'AxtAA-ev.  Et  Cleopatra  Anto- 
nio voluit  componi. 

161  Monumenta]  Memoriam. 

166  Quodquerogis  siiperesl]  JEn.  VI, 
226.  '  Postqnam  collapsi  cineres,  et 
flanima  quicvit,  Rellicpiias  vino  et  bi- 
biilani  lav(  re  faviilam,  Ossaque  lecta 
cado  texit  Chorina>us  alieno.'  Quod 
ex  Homero,  Iliad.  'V.  a  vs.  37. 

Fail  v.  Arg.  LeHcolhoii]  Anteqnam 
narrct,  qiiemadinoduin  Leucotlioii  in 
arborem  thuris  fucrit  conversa,  expo* 


METAMORPHOSEON    LIB.    IV. 


3411 


nit  adulterinm  Martis  cum  Venere. 
Sol  eniin  Martem  oliin  cum  Venere 
coenutein  Viilcano  ejus  inarito  iiidi- 
ravit ;  qui  indiKiiatiis,  retibiis  teniiis- 
siniis  ciibile  circuimledit,  rjiiibiis  co- 
i'linfein  Maitcni  cum  Venere  ita  im- 
plicuit,  nt  iiiillo  pacto  (lisjun<;i  pos- 
sent.  Patefacto  deinde  cubiculo 
omnium  Deornni  ocnlis  spectandos 
subjecit:  qua  re  Venus  indif^nata  Soli 
Leucotbot'S  anioreni  inimisit  ;  qui,  ut 
comniodiiis  ea  potiretur,  Re  in  matris 
Eurynomes  figurain  convertit.  Cum 
vero  Orciiamus  pater  eam  vitiatam 
esse  indicio  Clytiae  Solis  arnica;  cog- 
novisset,  ipsani  defodit  in  terram. 
Sol  vero  ainicam  miseratus,  eam  in 
tliuris  arborein  commutavit.  L. 

168  Lcucotho'e]  Cantabr.  Bernegg. 
Spirensis,  Tliuaii.  pri.  Reg.  pri.  Gro- 
iiov.  Arondcl.  aliique  nonnulli  Leuco- 
no'e,  recte  :  nionni  jam  supra  :  de 
Leucothoi'  Leiiconoen  panic  post  nar- 
rantein  atidienuis.  Mox  referemuspro 
ri'firumus  meliorcs.  Paulo  ante  nnus 
Leidensis  pro  diversa  lectione  medi- 
uniqiie  stibit  breve  temims,  non  fnit. 
quod  panmi  abest  quin  aniplectar. 
Heins.  Vocem  tenuere^  Virg.  '  Tenu. 
itqiie  inhians  tria  Cerberus  ora.'  Et 
alibi;  *  intentique  ora  tenebant.' 

171  Primus]  Fabulam  banc  canit 
Demodorus  in  Homcri  Odyssea  0. 
Narrat  et  Nonnus  5.  Dionys.  et  25. 
Farn. 

173  Junonigencf]  Ex  Junonc  gcni- 
to :  Vulcanum  cnim  solum  Juno  ex 
Jove  suscepit. 

178  Elimnt]  Perficit  lima. 

179  Aranea]  Tela  arancanim.  R. 
A'ec  summol  'Hut'  dpdxvia.  Kunb.  rd  k' 
ov  Ke  Tts  ovSk  iSoiTo,  &c.  Odyss,  0. 
Farn. 

181  Et  lecto  circuindata  collocat  apte'] 
Arte  plerique  vetusliores.  Forte  tec- 
to  alto ;  quod  verius  puto  :  nam  unus 
Vossianus  alte.  Lib.  x.  '  et  alto  Ad- 
motam  lecto  cum  traderct,  accipe, 
dixit.'      Sic  et    '  altus    torus '     pas- 


sim.    Heins. 

IS.'i  Lvmnius]  Vulcanus,  qui  dnm 
matris  auxilio  occurreret  adversus 
Jovfm,  (ttcpdfh  TToShi,  ut  ipse  narrat 
Iliad.  A.  pra-cipitatiis  a  Jove  de  cnelo, 
in  Lemnum  decidit,  ubi  euui  Sinties 
exceperunt.  Furn. 

187  Aliquis  de  Dis  non  triatihui  op- 
tat]  Optet  nnus  Moreti.  Piito,  atqui 
atiquis  de  Dis  non  tristihus  optet.  Heins. 
De  Dis  non  Iristibus]  Poeta  in  lib.  ii. 
Art.  Amat.  banc  fab.  eleganler  et 
grapbice  repetit :  '  Hie  aliquis  ri- 
dens  in  me,  fortissime  Mavors,  Si 
tibi  sunt  oneri,  vincula  transfer,  ait.' 

189  Fabula]  'H  yap  ' AtppoSirris  koI 
rov  ""Apfos  SixoSpofxlr}  tjjv  'O/u-^pou  aoiSV 
aTrepyd^fTai,  inqiiit  Luc.  libel,  de 
Astrologia.  Ignea  Martis  Stella 
significat  calorem,  Veneris  autem 
Stella  bumorcm  temperatum  ;  ex 
Iiorum  conjunctione  constat  gencra- 
tio  :  qiios  Sol  aspectu  suo  elicit  dete- 
gitque,  Vulcani  immodicus  calor  im- 
pedit,  Neptunus,  ut  babet  Homerus 
Odyss.  0.  ligatos  solvit,  aqna  scili- 
cet extinguit  calorem  :  symmetria 
bine  Physica.  Arnob.  vero  lib.  v.  ad 
mores  refert.  Quod  in  adulterio  di- 
citis  Martem  et  Venerem  Vulcani  esse 
circumretitos  arte  ;  cupiditatem  di- 
citis  atque  iram  vi  pressas  consilio- 
que  rationis.  Vide  Ca?l.  Rhodig. 
xviii.  6.  Farn. 

191  Inque  vices']  Vicissim,  e  con- 
trario. 

192  Hyperione  nate]  Sol  Hyperio- 
nis  Titanis  ex  Tbia,  ut  scribit  Hesio- 
dus.  Unde  Uyperionidcs  quoque  Sol 
ipse  et  Hyperion  nomine  patris  inter* 
duni  a  poetis  vocatur. 

193  Forma  colorque  tibi]  Calorque 
primus  Mediceus  ct  Noricus:  quod 
sequeutia  videntur  confirniare.  Jleins. 

203  Amor  ipse]  Iste  cum  nicliori- 
bus.  Idem. 

20-1  Clymeneqtie]  Mater  Phaethon- 
tis,  de  qua  lib.  i.  et  n.  Khodosque] 
Neptuui    et  Veneris    tilia    fingitui, 


3412 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


Phcebo  intime  adamata,  e  qua  sep- 
teni  genuit  filios,  quae  nomen  dedit 
insulte  Carpathii  pelagi,  quae  et  Phce- 
bo dilecta  dicitur,  quia  nulla  est  dies 
tani  nubila  in  (]iia  Sol  non  cernitur, 
quod  illi  cum  Alexandria  et  Syracu- 
sis  commune  :  vel  qnod  lia-c  insula 
paludibus  quondam  Inimida  solis  ca- 
lore  aiida  facta  sit  et  fertilis,  ut  ha- 
bet  Diodoius  Sic.  lib.  vi.  de  Rliodo 
insula.  Horatio  dicitur  '  clara,'  id  est, 
Solis  radiis,  urbibus,  portubus,  tem- 
plo  et  Colosso  Solis.  Vide  Comment, 
in  Pindari  odcn  7. 

205  JE<j£(b\  Persa  mater  Circes, 
^aeae  dictie  ab  N.2l,  opp.  Colcliorum. 

206  V.hjtie\  Nymplia,  quje  Phoebum 
amavit. 

207  Ipsoque  illo grave  vubius  habebaf 
Tempore'\  Hahehas  Bernegger.  prior 
Erfurt,  pri.  Regius,  aliique  nonnulli. 
Pro  ipsoque  illo,  primus  Palat.  primus 
Medic,  pri.  Erfurt,  et  Noricus,  ipsos- 
que :  quatuor  alii  jpsaq'ue;  in  Berneg- 
geriano  vox  ea  erat  erasa :  rb  illo 
abest  a  Rottendorphiano.  Ipsoque 
7nniis  alter  Kogerii  Twisdeni :  ipsoque 
loco  alter  Erfurtanus  :  uiuis  INIediceus 
pro  diversa  lectione  Yolieque.  Lo- 
cus nieudi  oninino  suspectus.  Heins. 
Vulnus]  Dolorcm  ob  pralatam  sibi 
Leucothoen.  Lcucotlw'e]  Filia  Orcha- 
mi,  regis  Aclia^nieniae,  et  Eiirynomes. 
Vulnus  amoris]  Th  viroKoipdiov  e\KOi. 

209  Gentis]  Arabicae,  Achaeme- 
niae.  Farn.  Gentis  odorifercE']  Odores 
ferentis,  hoc  est,  Arabicae.  Formosis- 
sima  Eurynome]  Eurynonie  nympha 
fiiit  Oceani  et  Tethyos  tilia,  uxorque 
Orcharai,  Acliamenioruni  regis. 

211  Filia  licit]  Fuici<  meliores.  Et 
mox  ])risci  JJeli  in  quibusdam,  vel 
prisca  Beli,  pro  prisco  Belo.  Heius. 

212  Aelmincnias]  Pcrsicas.  Nam 
Acliacnieuii,  INnsa',  et  Parthi  pop'uli 
sunt  finitimi.  fi. 

213  Si'iiliinus]  X  Uelo,  Abas,  Acri- 
sius,  Danai",  i'orseus,  liachivnion, 
Atha;mcncs,  Orchamus. 


218  Thnlamos  amatos']  Amicae  Lea- 
cothoes  cubiculum.  R. 

220  Ad  lumina]  Caligant  qui  ob- 
trudunt  lect. «(/  limina.  Neqne  vident 
lumina  nentibns  ancillis  convenire  : 
quod  nostro  solenne  est.  Pastor,  n. 
'  Lumen  ad  exiguum  famnlae  data 
pcnsa  trahebant.'  Quod  de  Famulis 
ad  limina  monet  Dausqueus  ad  Sil. 
Ital.  1.  I.  non  hue  facit.  Fain. 

221  Lacia  stamina']  Veteres  pleri- 
que  e  castigalioribus  Lenia ;  unde 
suspicio  suboritur  Tenuia  Nasoneni 
scripsisse :  certe  unus  meus  Tenea. 
Virgil.  '  Tenuia  nee  lanap  per  coelum 
vellera  ferri.'  Cujusmodi  proceleus- 
maticos  illi  Statioque  admodum  fanii- 
liares  esse  scimus.  Lucretius  lib.  i. 
ex  tribus  veterrimis  codicibus,  '  Lin- 
quitur  hie  qujedam  latitandi  copia 
tenuis.'  Nunc  legitur :  '  tenuis  lati- 
tandi copia  quaedam :'  Itevia  tamen 
fila  in  re  simili  et  Catullus  dixit,  et 
auctor  elegias  in  obitum  Majcenatis. 
Heins.     Ducentem]  Deducentem. 

224  Eripite  arbiirium]  Veteres  max« 
ima  ex  parte  Arripite  vel  Abripite : 
pro  matri  secrela  loqitcndi  Florenti- 
nus  S.  Marci  et  IJrbinas  loquenti. 
Scribe,  Arripite  arbitrium  matre  in  se- 
creta  loqncnte.  '  Arripere  arbitrium,' 
quo  signilicatu  passim  apud  auctores, 
'  remotus  ab  omni  arbitrio  locus.' 
Et  aptid  Nostrum  lib.  ii.  '  procul  est, 
ait,  arbiter  omnis.  Nuda  superfusis 
tingamus  corpora  lymphis.'  In  secre- 
ta,  pro  loco  secreto.  Met.  xm.  '  In 
secreta  venit,'  de  Polymnestore  He- 
cubam  ad  colloquium  secretuni  ad- 
mittente.  Heins. 

225  Paruerant^  Paruerunt  probe 
primus  Mediceus  cum  Norico :  dic- 
tum alibi.  Mox  thulamo  relicto  vete- 
res plerique.  Idem. 

227  Omnia]  Uav6^tos-  wavSepKfS  ?• 
Xuv  aluiviov  uixfjia.  Orpheus.  Farn. 

229  El  coins  etfusi]  Fusus,  ct  max 
fiiciem,  pro  spcciem,  in  vctus-tioribus. 
H(ins. 


METAMORPIlOSr.ON    1,1  M.    IV. 


3413 


■  234  ^iToderatun  in  ilUtm]  In  ilia  ii- 
(li'm  :  niox  difnmnlnnuiue  nialini  fiuaiii 
iiiJfUiiiiiliiin<iUf.    Idem. 

210  Vnulus]  C^riulolis,  immitis.  Al- 
liisuiii  forte  ad  sii|)plieiuiii  Vestuliiini 
coinuptarum.  Farn.  Cruduii]  Immi- 
tis et  diinis ;  practerca  elcgantcr  ad 
viridantcm  sencctiitcm  accommoda- 
tur  :  quod  ex  Homero  pleiifpie  om- 
nes  poi'la!  tiaxenint. 

21G  I'hatllwntc'os  igncs]  Phacthon- 
tiados  primus  Mediceus.  Lege  Phae- 
thontiacos.  Heins.  Post  Phactkonteos'] 
Post  Phaetiiontcm  filitini  ftilmiiie  ex- 
tinctuin  a  Jove,  qui  '  sa?vis  compes- 
cnit  ignibiis  ignes.'  lib.  ii.  vs.  313. 
Farn. 

247  Gelidos  artus]  Mortua  mem- 
bra. R. 

248  Tentat  revocare]  Tcntet  cum 
Genevensi.  Heins. 

249  Tantis  futum  conatihus  obstnt] 
Cautis  umis  mens.  Forte  vunis  cona- 
tihus. Mox  spargit,  pro  sparsit,  scripti. 
Idem. 

250  Nectare  odorato  spargit  carpus'] 
*  Ambrosio  totiun  pcrdiiceiis  corpus 
odorc.'  Virgil.  Gcorg.  iv.  Et  Sta- 
lius  Thebaid.  xii.  '  Nee  non  functa 
ducuiii  refovendi  corpora  curam  Iris 
liabet,  putresque  arcanis  roribus  ar- 
tus ;  Ambrosiaeque  rigat  succis,  ut 
longius  obstent  Exspectentque  rogos, 
flammas  ucve  ante  fatiscant.'  Ubi 
strenue  Homerum  imitatur. 

251  T(tnges']  Prodibis  e  terra  arbor 
tliurif'era,  cujus  gummi  inccnsi  in  sa- 
cris  odor  ascendit  ad  nares  Deorum. 
Acha?mcnia  autem,  Arabia,  et  Saba 
timre  et  aromatibus  passim  a  Poetis 
celebrantur.  Farn. 

255  Tumulum]  Arena;  aggerem,  R. 

Fab.  VI.  Arg,  At  Clytiin]  Clytie 
uymplia  a  Sole  derclicta,  cum  novem 
dies  sine  ullo  cibo  ac  potu  exegisset, 
tandem  Deorum  miseralione  in  her- 
bani  Heliotropiuni  conversa  fingitur, 
quae  nunc  (|uoque  prist ini  amoris  me- 
juor,  continue  f'oJia  ad  Solem  vertit. 


Uii(l(!  etiaru  nomen  accepit.  Nam 
|{('li(itro|iium(licitur  Solisconvcrsio; 
-/JAios  nauKpic  .SW,  Tpoir)]  convcrsio  dici- 
tur.   R. 

200  j\ iimpltiinnn  impdtitns]  Putiens 
pri.  I'alat.  Spireii^is,  ct  quin(|uo  aut 
sex  alii,  at  /ulidieniianiis  l^imhorum 
P'ltiens,  ut  I'ast.  iv.  '  Sub  Jove  dnra- 
vit  multis  immuta  dicbus,  Et  Linix 
|)atiens  et  pluvialis  aqua;.'  J:^t  libro 
II.  '  Sub  Jove  durabant  et  corpora 
nuda  gerebant,  Docta  graves  imbres 
ct  tolerare  Notos.'  Horatius  libro  i. 
Od.  8.  '  cur  apricum  Oderit  cam- 
pum  patiens  pulveris  at(jue  solis  r'  Et 
libro  IV.  Od.lO. '  Non  hoc  semper  erit 
liminis  aut  aquae  CcElestis  patiens  la- 
tus.'  Ileins.  Sub  Jove]  Sub  dio  ad 
aerem.  R.  Nympharum]  Comnierci- 
um  aliarum  nympbarumfugiens.  Farn. 

201  Sedit  liumo  nuda]  Humi  nuda: 
fragmentum  Moreti:  quod  anidet. 
Heins. 

202  Novetn  luces]  Novem  dies. 
200  HcEsisse]   Affixa  fuissc  terrze, 

sic  ut  surgere  non  posset. 

207  Luridus]  Fuscus. 

209  Flos]  Heiiotropium,  inquit 
Plinius,  se  cum  Sole  circumagit ;  abe- 
untem  sequitur,  tantus  amor  est  side- 
ris.  lib.  II.  41.  et  1.  xxii.  9.  Farn. 
Suum]  A  se  amatuni. 

Fau.  VII.  VIII.  IX.  X.  XX.  271  Ce- 
perat]  Occupavcrat,  delectarat. 

272  Omnia]  revono  fitv  r'  hv  naif 
6(011  Tix^ovfxtvov.  Sophocles  in  Ajace. 
fleol  Se  T€  iravTa  ^xivavrai.  Hom.  Iliad. 
0.   Farn. 

273  Sed  non  est  liacclius  in  illis]  Sed 
non  et  ex  nielioribus  :  libro  xv.  '  tali- 
bus  ora  Docta  quidem  solvit,  sed  non 
et  credita  verbis.'  Fast.  iv.  '  Casta 
quidem,  sed  non  et  credita.'  Sic  et 
ibi  castigatiores.  Pout.  i.  8.  'Sunt 
ibi,  si  mcmiiii,  nostra  quoquc  consita 
(|uoudam,  Sed  non  ct  nostra  poma 
legenda  manu.'  Virgil.  JEn.  vii. '  Pa- 
triis  sed  non  et  filius  arvis  Coiitentiis.' 
Lib.  VI.  *  Dardanidae  venient  in  reg^ 


3414 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


na  Latini,  Sed  non  et  venisse  volent.' 
Lib.  X.  '  JEncan  petiit,  sed  non  et  fi- 
gere  contra  Est  licitiim.'  Silius  libro 
XVI.  '  At  postremus  Atlas,  sed  non 
et  segnior  ibat  Postremo  Durio.' 
Idem  libro  xv.  '  Talis  in  Ausonia,  sed 
non  et  talis  Iberis  Armoriim  evenlns 
campis :'  qnomodo  et  illic  optimae 
membranze.  Ut  et  apud  Ciaudianum 
IV.  Cons.  Honorii,  '  Mnnificus  largi 
sed  non  et  prodigns  aiiri.'  Lucanus 
libro  IX.  'iiiquoreusque  placet,  sed 
non  et  sufRcit  humor  :'  quae  et  illic 
genuina  scriptiira  veterrimarum  mem- 
branaruni  fide  atque  auctoritate  con- 
firmata.  Heins. 

277  Dai)hnidis  Idcei]  Daphnis,  cu- 
ius interitum  Virgil,  qiioque  post 
Theocritum  deflet,  Mercurii  filius  fu- 
issememoratur :  is  a  nympha  nomine 
Thalia  adamatus  ita  est,  ut  pellicera 
verita  et  rivalem,  in  saxum  ilium 
transmutarit;  quamvis  Theocritus  il- 
ium amore  tabuisse  canat.  R.  Quern 
Nympha  pellicis  ira]  Nymphe.  Male 
etiam  Idcea  pellicis  legi,  quani  Duph- 
nidis  Idcti.  Fabulam  alii  aliter  nar- 
rant :  sed  cum  Nasone  consentit  Ser- 
vius  ad  V.  G8.  Eclog.  ix.  Mox  Nee 
loquor,  pro  loqiiar,  vctustiores.    Heins^ 

281  Adamns]  Quod  Jovis  mortaii- 
tatem  vulgaverat  olini  nutritius  Jovis, 
iiempe  unusex  Idaeis  Dactylis.  Farn. 

282  Celine  Jori]  Celmi  videtur  re- 
ponendum,  quomodo  et  Scaligcr  in 
ora  codicis  sui  notarat :  nam  Graccis 
KcA/xis,  Tov  KfKfjLtos,  turns  ex  Idaeis 
Dactylis  est.  Vide  Hesychium  in 
K^A/uis,  et  Zenobiiim  in  KeA/uis  eV  fftSr)- 
ptfi.  KtKfxis  quoque  Clenienti  Alex- 
andrino,  Nonno  in  Dionysiacis,  et 
Scholiasta"  Apollonii.  Apud  Diome- 
dem  GraniiDaticuni  lib.  in.  perperam 
legitur  de  Guretibus,  '  Hos  quidam 
tres  putant,  qui  Lares  esse  credunlur, 
Damnamencus,  Acmcm,  Celmon  ;' 
pro  Ci'lmis.  Heins.  C'elme  Jori]  Sra- 
lig.  eniciiclut,  Celmi  Jovi.  Satos]  De 
Curetuui  urigine  et  officio  vide  Stra- 


l>dnera  x.  lib.  et  quae  nos  ad  Senec. 
Here.  CEt.  vs.  1877.  Largoque  sat»a 
Curetas]  Hanc  Curetum  metamorpho* 
sin  nusquam  me  apud  autiquiores  le- 
gisse  memini.  Diomedes  ait,  Opem 
in  Idam  Cretensein  delatam  ex  fuga, 
cum  puerperii  tempus  instaret,  pri- 
mam  montis  partem  manibus  appre- 
hendisse,  atque  ita  partu  solutam  : 
ex  impressione  vero  palmarum  Cu- 
retas prodiisse,  quos  ab  effectuGraeci 
nominis  dactylos,  id  est,  digitos,  et 
Idaeos  a  monte  nominavenmt :  et 
Strabo  ait,  anh  ttjs  Kovpas,  id  est,  a 
toiisura, Curetas  appellatos,quod  de- 
tonsi  essent.  Alii  anb  tu>v  KopSiv,  id 
est,  a  puellis,  quod  longas  stolas  ut 
pnellaa  gestarent.  Curetes  omnium 
primi  armatam  saltationem  invexisse 
dicuntur,  cum  clypeis  aeneis  concur- 
rentes  ludentesque,  et  clamore  et 
a?ris  tinnitu  non  perniiserunt  Jovis 
infantis  vagituni,  quem  educandum 
snsceperant,  ad  Saturnum  pervenire. 
R. 

283  Crocon]  Crocon  adolescentem 
amavit  .Smilax,  quo  cum  frui  non  pos- 
set, ambo  in  flores  conversi  sunt.  Plin. 
XVI.  lib.  35.  cap.  Farn. 

285  Unde  sit  infamis]  Salmacis  fons 
est  Cariae,  quem  qui  ingrediimtur, 
effoeniinati  ac  molles  egrediuntur. 
Hujus  autoni  rei  causam  po(?ta  refert 
in  Hermapbroditi  preces,  qui  paren- 
tes  rogavit,  ut  quemadmodum  ipse, 
sic  alii  quoque  fontcm  ilium  intrantes 
moUescerent.  Nam  Hermaphroditus 
Mercurii  ac  Veneris  filius  fuit  formo- 
sissinius,  qui  cum  in  fontem  Salmaci- 
dis  nymplr.E  ingres.sus  foret,  ita  a 
nynipbii  fuit  colligatus,  ut  ex  duobus 
corporibus  unuui  fieret,  utrumque 
babens  sexum.  Unde]  Kal  rj  2aA/ua- 
kIs  Kprivy],  Sia$(P\r)fievrt  ovk  o75'  dirSOfVf 
CDS  fiaAaKifoutra  tows  niomas,  6iC  :  Et 
Salma<•i^i  tons,  nescio  (|ua  de  causa  in- 
t'auiis,  quasi  ex  eo  bibentes  efioeniinet 
niolliat(|iie.  Eniinvero  liixuria  homi- 
Qum  videtur  iu  aeris  et  aqua;  tcnipe« 


MKTAMOUPHOSIiON    LIU.    IV. 


a4i5 


rlem  ciilpam  refcrre.  Atqui  iion  luce 
causani  liixiiria-  pnrbcnt,  sed  divitiiu 
et  victus  iiiteiuiH  Tiiiis.  Stiabo  xiv. 
l.Geogr.viik'atmitTiirnob.l.  xxviu. 
c.  39.  rxponens  '  Salmaciilaspolia  si- 
ne siulore  et  sanfiiiino." 

291  A'0HU7l]     'Ep/uof'    Kol    'A(^po5lT7JS-. 

Farn. 

292  Fecit  quinquentiia]  Duxit  Bar- 
berin.  Heins. 

296  Lycias  urbcs]  Lycia,  Lydia,  ct 
Caria  proviucia-  sunt  finitimae. 

298  Usque  solum  lyniphce]  Nympha 
pri.  Palat.  pii.  Krfiut.  ct  ties  alii. 
Vide  Notas  Ep.  v.  vs.  31.  Ileitis. 

3 1 1  Cytkeriaco]  Pulchro,  qualis  Ve- 
nerem  deceret.  Aiit  certe  Cytoriaco 
legenduni  est.  Et  pro  deducit  Scalig. 
leg.  ceiiset,  diducit,  R.  Cytoriaco] 
Buxeo.  Cytorum  autem  nions  Gala- 
tiae  biixo  abiindat.  Virgil.  Georg.  ii. 
♦  Undantem  buxo  spectare  Cytonim ;' 
ct  Noster  lib.  vi.  '  liuie  Cytoriaco 
radium  de  monle  tcnebat.'  Deducit 
pcctine  crines]  Diducit  Scaligerfrustra. 
Sic  et  lanam  pectine  deducere  Claudia- 
nus  lib.  II.  in  Eutrop.  Statins  Epitha- 
lamio  Stellje,  '  nee  pingui  crinem  de- 
ducere amotno  Cessavit  niea,  nate, 
nianus.'  Heins. 

316  Cum  puerumvidif]  Versus  hand 
dubie  adnlterinus,  qnem  tanicn  libri 
veteres  constanter  agnoscunt.  Heins. 

318  Composuit]  Ornavit.  ft.  Quam] 
Sic  Mercurius  1.  ii.  vs.  734.  *  cura  ad- 
juvat  formam,  Permulcetqne  comas,' 
&c. 

319  Et  finxit  vulluni]  Sunisit  vul- 
tuin  blanduiii,  aniaiitiqiie  aptuni.  ft. 

323  Et  muter  felix]  De  parentibns 
jam  egerat.  Quare  rescribe  /rater 
cum  prinio  Mediceo,  Neap.  Norico, 
et  nno  Basileensi.  Heins. 

325  Lotigeque  beatior  ilia  est]  Po- 
tentior  pn.  Erfurt,  pri.  Med.  aliiqne 
jnulti :  quod  verum  est.  Vide  qnx 
noto  Amor.  lib.  ii.  2.  Met.  xiv.  '  tan- 
toque  potentior,  iiKpiit,  Paucaque 
laudat£e  dcdit  o&cula.'    Sic  et  illic 


Kcribendum.  Lib.  \. '^  ipsaquodamno 
I^stmilii  proxiniitas  :  aliena  potentior 
esscm.'  Juvenalis  Satyra  X.  *  cura 
Natura  potentior  onini.'  Noster  lib. 
IX.  '  At  non  viilt  Nalura,  jiolenlior 
omnibus  illis.'  Unde  liijuet  recto 
liic  in  Boscliiano  legi,  cunctisque  po- 
tentior illis.  Lib.  XIV.  '  qua;  te  plus 
omnibus  illis,  Plus,  quam  credis, 
a  mo.'  Idem. 

330  Nescit  quid  sit  ajnor]  yescil 
enim  quid  amor  pri.  Reg.  'I'buan.  Flo- 
rent.  S.  Marci,  Neapol.  sec.  Med. 
Cantabr.  pri.  Vatican,  aliiqne  multi : 
rectius.  At  optime  Calandraj  Ex- 
cerpta,  Nesciu  quid  sit  amor.  Idem. 

331  Pendentibus  urborc  pomis]  Mails 
omnino  rectius  meliores:  non  enim 
onniia  poma  rolorata.  Idem. 

332  Ebori]  'Cls  5'  'Sre  rtr  t'  i\i<pavTOk 
yvu^ (poiviKi /xi^in),  Iliad.  A.  141.  'quod 
Ostro  M«onis  Assyrio  foemina  tinxit 
ebur.'  Ovid.  Amor.  ii.  5.  '  Quale 
rosae  fulgent  inter  sua  lilia  mistse ; 
Ant  nbi  cantatis  luna  laborat  equis.' 
Farn. 

333  /Era]  Mulieres  Astrologiaepe- 
ritas,  ut  Aglaonica,  Plutarcho  auc- 
tore  lib.  de  defectu  oraculorum, 
eclipseos  Luna;  praescia^,  quo  sibi  ti- 
dem  apud  vulgus  facerent,  simulabant 
se  carmine  niagico,  veneficiis  et 
rhombo  posse  Lunam  rubore  suffu- 
sam  dediiccre  :  quod  cum  vulgo  es- 
set  pcrsnasum,  laboranti  Luna:  auxi- 
liari  sc  credcbat,  si  pclvium  tinuitu 
et  tiibarum  strepitu  obstrepereut 
carminibiis  venclicarmu,  nc  exaudi- 
rcntur  a  Luna.  '  *  antus  et  e  curru 
Lunam  iledmere  lentat;  Et  tacerct, 
si  non  a^a  rcpulsa  soncnt.'  'I'ibullus 
I.  El.  8.  Scnec.  Hipp.  7b7.  sed  pra;ter 
poetas,  Liv.  lib.  xxvi.  I'lutarcli.  in 
Pericle.  Tacit,  i.  Annal.  Idem. 

334  Sororia  Oscula]  IJodi  ad  Epist. 
XI.  vs.  23. 

336  Desinisf  aut  fugio]  Kepone, 
anfugioj  cum  Florentino  .S.  Marci, 
Neapol,    pri.    Vatican,    et    qnioque 


3416 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


aliis.  Epist.  v.  '  Perlegis?  an  con- 
jux  proliibet  nova?'  Amor,  i.  Eleg. 
2.  '  Cedimus  ;'  an  subitum  luctando 
accendimus  ignem  r'  Et  sic  seepe 
alibi.  Heins. 

341  Ut  vacuus]  Utpote  oclosus,  et 
aliis  curissoiutus.  Imbscrvatus]  Sine 
custode  et  teste.  Ter.  Hecyr.  iv.  4. 
*  Ut  cum  ilia  vivas,  testem  hanc  cum 
a  te  amoveris.'  Plaut.  Aulul.  i.  1. 
vs.  15.  '  Ne  me  observaie  possis,  quid 
rerum  geram.'  In  Menaechni.  i.  2. 
vs.  13.  '  Si  sapis,  virum  observare  de- 
sines.'  Sic  et  Giaeci.  Eurip.  Iphigen. 
in  Aulid.  ri  5e  ae  rafia  Sf7  cpvAdaaeiy, 
Scilicet  ut  vaaius  et  inobserratus  in  her- 
bis]  At  puer  quatuor  veteres:'  multi 
alii,  Ut  puer,  cum  primo  Mediceo : 
£eeundus  Palatinus  ct  quatuor  alii,  Ut 
puer,  ut  vacuis:  Spireusis,  At  puer  ut 
racuis.  Scribe,  Ut  puer,  et  vacuis  ut 
inobservatus  in  herbis,  vel  a(vis.  In- 
fra, '  vacuo  cum  vidit  in  arvo  Prae- 
bentem  Pboebo  liventia  terga  draco- 
nem.'  Et  supra  libro  primo,  '  Ut  ca- 
iiis  in  vacuo  leporem  cum  Gallicus 
arvo  Vidit.'  '  Vacui  agri '  non  semel 
apud  Lucanum.  Heitis. 

347  Flagrant  lumina]  Ex  incendio 
amoris  :  TrCp  5e  tSep/cfru  to7s  i/xfiacTiv. 
Apollodor.  I.  iv  5e  ol  uaae  ttXTji/to  irvp6s. 
Auson.  4.  htpyixa  SpaKovros.  jEsch. 
Pers.  quae  tamen  non  proprie  de 
amore.  Nymphte]  Nymphes  muhi  ve- 
teres. Heins. 

349  lieferitur  imagine  Phcebus']  Re- 
di  ad  Epist.  xviii.  vs.  77. 

351  Male]  Vix  se  continet :  aegre 
se  reprimit.  Supra  ad  vs.  385.  Farn. 

352  Applauso  corpore]  Pectore  non- 
nuUi:  rectius.  Pro  brachia  ducens 
multi  jactans:  nil  muto.  Propert. 
lib.  II.  Eleg.  2G.  '  Vidi  te  in  soninis 
fracta,  mea  vita,  carina  lonio  lassas 
ducere  rore  nianus.'  Sic  et  ducere 
remos  noster  supra  libro  primo  :  sic 
ducere  brachia  in  chorcis.  Pro  claro  vi- 
tro nonnulli  puro  ;  quos  inter  primus 
Palat.  ut  npud  Martialcm,  '  Candida 


sic  puro  numerantur  lilia  vitro:'  sed 
puro  orbe  praecesserat.  Heins. 

356  Vicimus,  et  mens  est]  Scribe 
en  mtusest,  cum  Arondeliaiio  et  uno 
Leidensi :  vel  es  mens  en.  Idem. 

358  Pugnanlemque]  Pugnacemque 
Zulicliemianus :  recte.  Idem. 

360  Juveni  nunc  circumfunditur  illac'^ 
Circumfleclitur  Bernegger.  pri.  Mo- 
reti  et  quatuor  alii.  Forte  circumplec' 
titur.  Juvenem  circumfunditur  unus 
Vossianus.  Idem. 

362  Ut  serpens]  Aleros  v\pt1^fTr|i...^ot• 
vr]fVTa  SpoKOvra  (pepuv  oviixfcfft  TTiKupoy, 
Jkc.  Horn.  II. XII.  vide  qiiienosad  ean- 
demsimilitud.  ^neid.ii.  Virg.  Farn. 
Regia  ales]  Aquila,  Jovis  armiger. 

364  Spatiantes]  Spatiose  et  late  se 
jactantes.  R.  Spatiantes  implicat  alas] 
Jam  praecesserat, '  elabique  volentem 
implicat :'  quare  aut  ibi  aut  Lie  opi- 
iior  refingi  deberc  impedit :  quo  verbo 
frequenter  gaudet  Noster.  lib.  ii. 
'  Qua  venata  foret  silva  narrare  pa- 
rantem  Impedit  amplexu.'  Sed  mo- 
dus exemplorum  nouesset.  Heins. 

366  Hostem]  Congrum,  conchile, 
locustam  aut  alium  piscem ;  vel  ip- 
sum  etiam  piscatorem.  Vide  Pliniura 
lib.  IX.  29.  '^Oi'  irplv  (Tirelpais  re  0d\ic- 
rat  "AvSpas  5'  aypevrripas  ifxws  KoX  Kp4(T- 
a-ovaslxGvs,  &r..  Oppianus  lib.  Alieu- 
ticon.  II.  /Elian,  vii.  lib.  Animal.  11. 
c.  Pierius  lib.  xxvii.  Hieroglyph. 
Farn.  Deprettsum  polifpus  hostem  Con-' 
tinet,  ex  omni  demissis  parte  Jiagellis] 
Hoc  versu  signilicatur,  concbylia  a 
polypo  pisce  coniplexu  crinium  deti- 
neri  frangique  solita.  Est  enim  Po- 
lypus piscis  sanguine  carens,  qui  inter 
moilia  numeralur  ;  cui  pediculi  sunt 
octoui,  a  quorum  niultitudine  nomen 
invenit :  quos  Plinius  modo  crine;s, 
modo  cirros  appellat,  (pioiiiam  instar 
sunt  ca])illan)cntorum.  Ovidius  '  fla- 
gella'  vocat,  quibus  complectuntur 
tonchylia,  (juonun  caruo  vescuntur. 
Et  ita  cxpones  '  hostem  '  pro  con. 
cbyliii  couchisvc,  cjuas  |Mic»liariltv 


METAMORPHOSEON    LIU.    IV. 


3417 


polypi  vcnantur,  ct  '  flagellis,'  hoc 
est,  criiiibus  sive  ciiris,  ita  enim  illo- 
ruin  pcdiculi  iioiiiiiiantiir,  coinplec- 
tiinttir,  ut  avL'lli  nou  (jueant :  sunt 
ciiiin  aviili)-!>inu  coiicliai  urn  :  qwee.  ad 
tactiim  comprimuntur,  prajcidontes 
brachia  polyporum.  Caveiit  ergo 
polypi,  insidianturque  coiichis  aper- 
tis,  iinpositoqiie  lapilloiu  discuneatas 
<,'ia.ssaiUiir,  cxtrahuutqiie  carncs.  lie- 
ruald. 

307  Demissis flagellis]  Dimissis:  ita 
sciipti,  Heins.  FlageUis]  Acotabu- 
lis,  cinis,  a-rrfipais,  ut  Oppianus,  su- 
periore  nota.    I'arn. 

3G8  Atlantiades]  Pronepos  Atlan- 
tis. Nam  Atlas  IVIaiam  geiiiiit,  Maia 
Mercuriimi,  Meicurius  Hennapiiro- 
ditiim.    li. 

3G9  Demissatjuc  corpore  toto']  Repo- 
ne  commissaque ;  <iiiomodo  unus  Ar- 
gentiniis :  iicque  aliter  pro  diversa 
lectioiie  primus  Vatic,  pri.  Gronov. 
et  unus  Mediceus,  quod  proprium  in 
liac  re  verbiim.  Intra,  '  commissa- 
que in  unum  Paulatim  tereti  sinuan- 
tur  acumine  crura.'  Lib.  xii.  '  qua 
naris  fionti  committitur.'  Vide  No- 
tas  nostras  ad  Claudiani  Epigramma 
in  Arnuntum.    Heins. 

372  Diducat]  Veteres  plerique  de- 
ducat.  Lege  seducat  cum  nonnullis : 
et  mox  jam  mista;  quanquam  libri 
veteres  cum  vnlgatis7ia/«.  Putoctiam 
paulo  ante,  ita  Di  jubeatis,  ut  istum, 
non  et  istum.  Idem.  Seducat]  Sepa- 
ret. 

373  Ulista]  Coalescunt  in  unum, 
velut  arbor  quai  inseritursurculo. 

375  Conducat  coriice  ramos]  Comlu- 
cit  pri.  Mediceus  cnm  Norico.  Tliuan. 
conducitur:  cum  ducit  Erfurt.  Lege 
conducta  coriice.  In  uno  certe  Medi- 
ceo  postea  inveiii  conductu  cortice. 
Cortex  sa?pe  t'ceminini  generis  apud 
Nostrum.  Lib.  via.  '  Haud  aliter 
liuxit  discussa  cortice  sanguis.'  Lib. 
IX. '  nt  secta  piceae  de  cortice  guttae.' 
Lib.  X.  '  tissa  cortice  vivum  Reddit 
unus.'    Lib.  xiv,  *  lissa  modo  cortice 


lignum  Inscrit.'  Ita  codices  nonniilli 
istis  locis  :  ncque  obstat  quod  noeter 
aliis  locis  niasculiiio  genere  est  usus  ; 
cum  ntroque  genere  Virgilium  (|uo- 
que  dixisse  Nonius  jam  observarit. 
Floiidus  Poeta,  '  Cortici  suuima'  no- 
tavi  iiomen  ardoris  mei.'  Mox  pro 
ceniit,  Kum  sex  scriptis  ccrnat  est  le- 
gendum.  Cogitabam  alicpiaiido,  /a- 
ciesque  inducitur  illis  L'na  ;  duos  ut  si 
condutta  cortice  ramos  Crescendo  jungi, 
pariterque  adolescere  cernus.  '  Condu- 
cere  corticem,'  qtiomodo  '  vulnera 
conducere'  et  '  ducere,'  et  contra 
'  diducere'  apud  Medicos.  Val.  Flac- 
cus  lib.  I.  480.  '  fissaque  fluctu  Vel 
pice  vel  molli  conducere  vulnera  cera :' 
ita  vetusti  codices,  baud  dubie  vere. 
'  Nubila  conducere'  Noster  Metani. 
lib.  I. ;  conducere  enim,  contrahere : 
'  partes  conducere  in  unum'  frequen- 
ter apud  Lucretiuni  occurrit.  Heins. 
Conducut]  Conjungat. 

378  Nee  duo]  'O/xtis  y'wfrat  Kovp-fi  re 
Kop6s  Tf.  De  Hermapbroditis,  (pii  et 
Androgyni  et  Arsenothely  cs  dicuntur, 
vide  Diodor.  v.  lib.  cap.  de  Priapo 
et  Hcrniapbrodito,  et  e  Diodoro  ex- 
cerpta  Pliotii  •24-1.  Plinius  1.  vii.  c.  3. 
et  4  et  quae  ibi  Dalecampius.  Lucia- 
ni  Somnium.  Coel.  Khodig.  xv.  10. 
'AvSpoyvvov  yap  tv  t(5t€  fxiu  fjv  koI  elSos 
Koi  uvo/xa,  €|  a.fx<poT(pwv  Kotvbv,  rod  re 
&p^(vos  Kal  0-(]\€os.  Plato  in  Synipo- 
sio.  Punt.  Scdfortna  duplex]  Et  forma 
bene  Bernegger.  et  unus  Bonouien- 
sis.    Heins. 

379  Neutrumque  et  utrumque  ridetur"] 
Videntur  Elorentiuus  S.  Marci.  Lege 
ctiam  possint.  Videri  (piocjue  non  male 
unus  Bonon.  et  Gronov.    Idem. 

385  Quisquis,  8fc.]  Salmuris,  inquit 
Vitruvius  ii.  8.  falsa  opinioue  pulatnr 
Venerea  mollitie  impluare  eos  qui  ex 
eo  foute  bilxrint.  Ne(|ue  enim  mol- 
les  et  impudici  tiunt  ex  ca  aqua  :  est 
enim  ejus  Ibntis  aqua  periucida,  sa- 
porque  egregius.  Sed  quia  Cares  et 
Leleges  barbari  a  colouia  ab  Argis 
dcducta  pulsi,  ubi  se  rccepisseut  iu 


3418 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


montes  et  latrocinia  ibi  exercerent, 
descendebant  aquatum  ad  notum  sibi 
fontem,  atque  ibi  in  Graecorum  con- 
siietudineni  et  suavitatem  sua  voliin- 
tate  rediirebantur.  Hinc  aqua  ilia, 
non  impiulico  morbi  vitio,  sed  hiima- 
nitatis  diilcedine  mollitis  animis  bar- 
baroruiii  eaiii  fainam  est  adepta.  Farn. 

386  Mollescat  in  U7idis]  Maliiu  ab 
undis,  vel  ut  undis.    Heins. 

387  Rata  verba]  Vota  unus  Bers- 
manni  et  ex  nostris  quinqiie :  rec- 
tiiis.  Propeit.  1.  iv.  '  Romulus  et  vo- 
tis  occnpat  ante  latis.'  Noster  Amor. 
1.  III.  Eleg.  2.  '  Sint  mea,  sint  domi- 
nae  fac  rata  vota  mex.'  Martial,  lib. 
IX.  Ep.  18.  '  Hos  tibi  laudatos  do- 
mini  rata  vota  capillos  Ille  tuns  Latia 
misit  ab  urbe  puer.'  Idem  1.  iv.  Ep. 
XIV.  '  Fer  rata  vota  patri,  sic  te  tua 
diligat  arbor.'  Ita  uterque  locus  ex 
optimis  membranis  constituendus : 
nisi  quod  in  iis  patris.  Vulgati, '  Fac 
rata  vota  patris,  sic  te  tua  diligat 
uxor :'  perperam ;  ut  pluribus  jam 
monui  Notis  ad  Epist.  ii.  Pont.  1.  ii. 
vs.  82.    Idem. 

Fab.  xu.  389  Mineia]  Alcithoe, 
Arsione,  et  Leucothea:  ut  Ant.  Li- 
beralis,  Leucippe,  Arsippa,  et  Alca- 
thoe. 

390  Urgef]  Lanificiuni.    Farn, 

391  Non  apparentia]  Qnae,  Mcnei- 
des  raente  caplze  sibi  visan  sunt  au- 
dire.    F. 

393  Et  olent  myrrhaque  crocique] 
Redolent  Neapol.  Urbin.  secnndus  et 
tertiiis  Medicti,  aliiqiie  coniplnres : 
recte;  nisi  (]iio(i  luilunt  possit  quoquc 
legi :  id  eiiini  in  oknt  vel  redolent  sanpc 
depravatiini  est,  ut  lib.  viii.  dicemus; 
nam  sine  a>piration(;  scribebatnr: 
corrupturn  idem  verbnm  apnd  Gra- 
tium  in  C>ne(;etico,  '  Sen  vitium  ex- 
halat,  spirut(|ne  vaporibns  a-ilu'r  Fes- 
tiferis:'  ex  alto  perppram  ibi  legitnr. 
Iniitalus  ixiaGratii  Nemesiaiui-, '  Kx- 
lialat  8111  tena  sinii,  sen  noxius  aer 
Caii8a  mali:'  ita  et  illic  cmendandum. 
Perperam  sinus  nunc  circumfertur : 


malum  subintellige,  quod  sequitnr. 
Heins.  Myrrhaque  crocique']  Illis  enim 
delibutus  Baccbus  ad  eas  fuerat  in- 
gressus,  qnamvis  non  videretur. 

395  y est  is]  Lana  in  fusis  et  telis, 
quod  innuunt  versus  sequentes.  Si- 
mile huic  vide  1.  in.  vs.  664.  de  Tyr- 
rhenis  nautis.  Farn,  Vestis]  Quid- 
quid  tegit,  velat,  et  vestit.  Vestire 
parietes,  vesticeps. 

398  Fidgorem]  Ruborem. 

400  Quod  tu]  Crepuscnlum,  lux 
crepera  et  dnbia.    Farn. 

401  Dubi<B  noctis^  Crepusculum, 
Redi  ad  Amor.  i.  5.  vs,  5. 

403  Et  rutilis  collucere  ignibus  cedes] 
Scripti  omnes,  Thuaneo  et  Urbinati 
exceptis,  collucent :  quod  scquentia 
non  admitmnt.  Forte,  rutilis  lucentes 
ignibus  cedes,    Heins. 

404  Falsa  simulacra']  Imagines  a 
Baccho  confictae.  Ferarum]  Tigrium 
et  Lyncum,  qua-  feraj  Bacchi  currum 
trahere  dicuntur.  R.  Falsaque]  Xa- 
Xen-^vas  oiv  6  AiSvvcros  iyivtro  racvpos, 
KoX  Keaiv,  Ka\  ■7rdp5a\is,Ka\  tK  rwv  Ke\f6y- 
Tcav  i^(>vif]  venrap  avT(fi  Kal  ydKa.  Ant. 
Liberalis  Fab.  10.  additque  irphs  Se  ri 
crrinfTa,  &c.  His  prodigiis  territae, 
sortes  niox  in  nrnam  conjectas  con- 
cusserunt:  exit  sois  Leucippac.  Ea 
vovit  Deo  sacrlfieium,  filiumqne  suum 
Hippasuni  adjuvantibus  sororibus  di- 
laniavit.    Farn. 

406  Ia,nes  ac  lumina  vitant]  Ignibus 
paulo  ante  praecesserat:  quare  iycA- 
jioshic  libenter  reponam,  si  per  libros 
vetercs  liceat.  Versu  proximo  cum 
primo  Regio  et  Langermanui  excerp- 
tis  repone  latebras,  pro  tenebris:  nam 
rb  tcncbitc  iiiox  (-equetur.    Heins. 

407  Parvos]  Aliter  Liberalis  :  Avras 
'Epfirjs  a\pafji(vus  rf)  ^d&Scf)  fj.fTf^a\fu  «i 
vpvtdas'  Kal  avTcov  t]  /xip  iyevfTO  vvKTt- 
pU,  T]  5e  7\ai){,  Tj  S(  /8uf  o.  icpuyov  Si  (U 
Tpus  ri^v  aKrlfa  tov  ijK'ioo.    Farn. 

408  Tinuisque  inclmlunt  brachia pen- 
7tce]  Tcniiiqite  pinna  pri.  Vatican,  sec. 
Medic.  Florent.  S.  Marci,  Neapol.  et 
duo  alii :  unus  Medic,  et  uous  Leid. 


METAMORPHOSKON    LIB.    IV. 


a4i9 


ittducuni:  Bernegger.  tenniqite  includit 
brachia  penna ;  reete  si  inducit  repo- 
nas,  tit  ad  nieiiibranani  referatur. 
Prudentiiis  I.  ii.  contra  Syminaclinni, 
*  Desine  terga  honiinis  pliiinis  ubdo- 
cere  fru^tra.'  De  iiidiicendi  verljo 
vide  Notas  lib.  iv.  Pont.  Eleg.  12. 
Fast,  III.  '  liinoqiie  indiicere  suadet ; 
Hie  paret  nionitis,  et  linit  oia  Into.' 
Ita  censeo  scribenduni:  nam  Ihnum- 
que  nunc  legitur.  Sic  ct  '  perducere 
ora  limo '  dicebant.    lleins. 

412  Minimum]  Mivvpi^ovcri  reTpiyvTai, 
Fam, 

414  Celebrant]  Frequei>tant. 

415  Seroque  tenent  a  vespere  nomen] 
Trahunt  Junianns:  lectins.  Heins. 
Nomen]  TivKTfpiSes  dictae.    Fam, 

Fab.  XIII.  Arg.  Turn  zero  totis] 
Ino  Bacclii  nutrix  ac  matertera,  uxor- 
qtie  Athamantis,  in  odium  Jnnonis 
incidit,  quod  ubique  Baccbi  vires  lau- 
dibus  extollebat,  cum  et  alumni  et 
mariti  ct  fiiioriim  felicitate  nimiuni 
superba  videretur.  Hanc  igitur  Juno 
ut  affligeret  ad  inferos  desccndens 
unam  e  Furiis  excitavit,  qua;  Atba- 
manta  in  tantnni  furorem  conjecit,  ut 
Clearchnm  tiliuni  interfecerit.  Ino 
atiteni  mariti  furorem  fugiens  e  sco- 
pulo  se  una  cum  ftleliccrta  altero 
filio  in  mare  prapcipitavit.  Qui  Ve- 
neris precibus  a  Neptuno  excepti:  et 
Juno  in  Leucotlioen  Deam,  qiw  Ma- 
tuta,  et  Melicerta  in  I'alaEnionem,  qui 
Latine  Portunus  dicitur,  fuere  com- 
rautati.    Lact. 

417  Matertera]  Ino  soror  Semeles, 
Bacchi  matertera  et  nutrix,  nupta 
Athamanti  Thebanorum  regi. 

418  De  totqite  sororibus  expers]  De 
totque  doloribus  argute  liber  Argento- 
ratensis:  nam  tot  aorores  noii  reote 
diciintur,  cum  tres  tantnni  sint,  Ino, 
Agave,  et  Autoiioi',Scniele  jam  e  vi- 
vis  sublata.  Heins.  De  totque]  Se- 
mele  fuliiiiiie  interierat ;  Autonoiis 
fiiius  Actaeoii  in  cervum  versus  erat; 
Peothea  Agave  mater  et  sorores  dts- 
cerpseraut :  ut  supra.    Fam. 


419  Nisi  quern]  Ex  infortuniis  nam. 
que  sororuui  dolorem  capiebat  Ino, 
alias  felix  liaberi  poterat.    R. 

420  Nalis]  Atbamanti  ex  Ino  liberi 
fuere  Clearclius  et  Melicerta:  ex 
Nepliele  potiore  conjuge  Stlia-neuB, 
Erytrapus,  Lcucon,  Paeus,  Phryxus, 
et  Helle. 

421  Sublimes]  Inflates  spiritus,  su- 
perbiam.  Fam.  Alumni]  Bacchi, 
quem  aluerat.  Alumni  numine]  Alum- 
no  Florentinus  S.  Marci,  et  primus 
Vatic,  a  manu  prima :  eleganter. 
Statius  Theb.  viii.  '  Tunc  dulces  su- 
peros  atqne  omne  ex  ordine  alum- 
num  Numen  ubique  sacri  resonant 
Paeanes  :'  ubi  perperam  nunc  legitur 
omnem  ex  ordine.  Avienus  Descrip- 
tione  Orbis, '  dant  hi  qiioque  maxima 
tenipla  Amphitiyoniadap,  numeroque 
verentiir  alumnum  :'  ubi  malo  et  nu- 
min  venerantur  alumnum.  Idem  loco 
corruptissimo,  '  Ludunt  Festa  die 
visit  sacra  numen  alumnum.'  Idem 
*  vatem  aluuinum'  dixit  postea,  et 
ante  lapsu  alumno.  Sic  1.  x.  apud  Nos- 
trum censeo  sciibendum,  '  Miirmura 
verborum  fidas  nutricis  ad  aures  Per- 
venisse  ferunt  limen  servantis  alum- 
nuiu:'  lion  alumna:.  Et  paulo  post, 
'  et  ante  pedes  supplex  procuuibit 
alumnos.'  Et  lib.  xiv. '  Ne  sibi  dura 
foret  per  spes  oravit  alumnas.'  Qui- 
bus  locis  similiter  alumnae  nunc  legi- 
tur. '  Leo  alumnus'  Jiiveiiali  Sat. 
XIV.  et  '  dens  alumnus'  Horatius 
Arte  Poctica.    Heins, 

422  De  pellice  natus]  Bacchus,  Se- 
meles fiiius.    R. 

423  Vertere]  Lib.  in.  vs.  670.  Fam. 
Mwonios  nautas]  Tyrrhenes,  qui  a 
Maponia  erant  oriundi.  Vertere]  Con- 
vertere  in  Delphinos. 

424  Nati]  Pentheos  lib.  in.  vs.  726. 
Farn. 

425  Triplices]  Tres  Minei  filias, 
supra  vs.  407. 

430  Cur  non  stimulelur]  In  furorem 
agatur  Ino  sororiim  exemplo:  id- 
circo  Inferos  petit,  ut  Tisipltoneoi 


3420 


SOTM   VARIORUM    IN    OVIDII 


Inoiii  iinmittat. 

431  Exempla  sororibus  Ino]  Furori- 
bus  nieliores,  et  recte.    Heins. 

432  Funesta  laxo'\  Ferali  ac  pesti- 
fera.  Nam  taxus  arbor  est  inaxime 
venenata. 

434  Styxiners]  Immobilis.  Paludes 
enini  qua;  non  moventur,  et  nebulas 
et  tetnini  eniittunt  odovem. 

435  Simulacra  funcla  sepulcris]  In- 
sepulti  enim  et  non  defleti  non  trans- 
portabantnr.  Quod  ex  Honiero  et 
aliis  cognituni  satis.  lilegans  est  illud 
Plauti  in  Mostellar.  ii.  2.  *  Defodere 
insepullum.'  Videatur  inprimis  e- 
gregia  Periclis  oratio  in  Tluicyd.  ii. 
nbi  ipse  civibns  fortiter  functis  pa- 
rentat.  Unibiae  atitem  sunt  imagines 
moituoiuni.  Virgil,  vi.  et  Homer. 
Odyss.  A.  Iliad.  ■*■.  rh  e'lSaiAov  &iJ.avpov. 

436  Novique'\  Neque  enim  iuops 
inhumataque  turba  transvebitur  Sty- 
ga  nisi  post  centum  annos.  Vide 
quae  nos  ad  JEneld,  vi.  Virgil.  Furn. 

437  Qua  sit  itei'  manes  Stygia7n  quod 
ducat  ad  urbem]  Ducit  Cantabr.  Tliuan. 
et  multi  alii  cum  utroque  Erfurtano. 
Scribe,  '  Qua  fit  iter,  manes  Stygiam 
quod  ducit  ad  urbem:'  et  tolle  ver- 
suni  proxime  sequentem,  cum  praeter 
rem  a  tenebrione  sciulo  hie  sit  incul- 
catus:  hoc  enim  non  voluit  Naso,  ig- 
norari  a  novis  manibus  iter,  sed  iter 
totum  ab  iis  obsideri.  Fit  iter  ut 
i.  II.  ex  vetusto  codice,  Hue  Jit  iter, 
ubi  pari  modo  peccabalur.    Ileins. 

439  Miltel  Ubique  mors  est:  inille 
ad  banc  aditus  patent.  Senec.  Tlieb. 
153.  Plato  de  Tartaro  hoc,  in  Pine- 
done:  Ett  yap  rovTO  tJ)  ;^a(r(Ua  (Tv^^tovai 
T£  irdvTfS  oi  TToraixol,  Kol  iit  tovtov  ird- 
Aiv  irdvTes  iKptovcriv.  i)  5'  aiVi'a  icrl  rov 
iKpiiv  t'  ivrdOfv  koX  elapitv  Trdvra  ra 
ptvixara,  '6ti  ■nvdfx.tva  ovk  ex*'>  ''^C. 

444  I'arsque  forum  celebrant]  Id  sc- 
quitur,  (piod  in(|uit  in  vi.  Virg.  Nam 
nnusquis(|ue  apud  Inferos  iisdem  stu- 
diis  deleciatur,  ipiibus,  duin  vivcret, 
tcncbatur.  Imi  lyranni]  Inferni  re- 
gin  Plutonis.    Ii. 


445  Purs  aliquas  artesi  Lego  aliat 
artes:  quomodo  pri.  Basil,  pri,  Gro- 
nov.  et  unus  Ciofani.  Rottendorph. 
alias  arces:  nonnulli  aliquas  arces. 
Deinde  tollo  et  ejicio  versum  proxi- 
nium,  Exercent,  aliam  partem  sua  pcena 
co'ercet:  idijue  ex  auctoritate  opti- 
morum  codicura.  Ileins.  Pars  aliquasl 
Virg.  /Eneid.  vi.  '  Pars  in  gramineis 
exercent,'  &c.  De  pcenis,  eodem  lib. 
Farn. 

447  Tantum  odiis,  Sfc]  Sibimet  re- 
spondet,  tantum  valuisse  odium  et 
iram  adversus  Inonem,  nt  nee  digni- 
tatis suae  rationem  haberet.  Pont. 

449  Cerberus]  Cerberus,  qucni  Plu- 
tonis canem  vel  serpentem,  Infero- 
rum  custodem  nuncupant,  triceps  tin- 
gitur,  ut  terran)  denotet,  quae  Kpedcr- 
jSopoj  omnium  mortalium  per  tres  or- 
bis,  tum  cognitas,  partes;  omnis  ffita- 
tis,  infantum,  juvenum,  senum,  mortis 
genere  naturali,  violento,  foriuito 
absumptorum  corpora  vorat.  Por- 
pliyr.  interpretatur  esse  daemonem 
perniciosissimum,  qui  in  aqua,  terra, 
et  aere  versatur  :  capita  volunt  esse 
leonis,  canis,  lupi.  Horatio  est  Bel- 
lua  ccnticeps.  Vide  Pausaniam  in  La- 
conicis.  Farn. 

450  Sorores  Nocte  genitas]  Furia.e. 
'  Dltricesque  sedent  in  limine  Dirae.' 
Mv-qixoufs  tptufves.  j^schyl.  Promet. 
Sic  Ennius  Annul.  1.  '  Corpore  Tar- 
taiina  pro;;nata  Palude  virago,  Quas 
oinnes  Erebo  perbibent  et  nocte  crea- 
tas.'  Undc  Virg.  Vii.  '  Virgo  sata 
nocte.' 

451  Nocte]  Furias  Acherontis  et 
Noctis,id  est,  iiletabiliserrorisfilias; 
scelenim  vindices;  ine,  cupiditatis, 
libidinis,  idtrices.  Farn. 

452  Clausas  adamante]  Firinissimis 
seris  tanquani  adamantinisi.  ClausaS 
adamanlc]  Ex  Virgil,  vi.  *  Porta  a^- 
versa  ingens,  ,solido(|uc  adamante  co» 
liimine.'     E\  Ilomero. 

453  Pectebant  crinibus]  Tliiian. 
Bernegg.  et  unus  Medic,  spectabant : 
an  pcxabanl  ?  Ileins. 


METAMORPHOSEON    LIB.    IV. 


3421 


455  Sedes  scekrqta  vacatur']  Scele- 
ratoriini  scdcs  vocatnr  career  infcro- 
rum.  Nonmillos  vero  ex  iis  qui  in 
CO  criiciabantiir,  cniiinerat  poi'ta.  /{. 
SccUrata]  Vh\  siipplioia  expendiint 
scelerati.  Viig.  vi.  TEii.  '  scelera- 
tiiin  linien.'     I'urn. 

'I.IG  Viscera  firabchut]  Tityns  Jovis 
-et  Elara^  filia'  Orciiomeni,  fiiius  fuit ; 
qui  tanit'ii  ex  Teliuie  natus  fingitur, 
ipiod  vastissinii  quiquc  et  iuimanissi- 
ini  lioiiiines,  (jualis  fuit  Tityus,  Terras 
filii  esse  iinn;untur.  Hie  cum  Lato- 
1132  t'ive  Dianai  vim  inferre  vcllet, 
sagittis  Apoilinis  ad  inferos  detrusus, 
ea  poena  fuit  dan)natus,  «t  vultures 
cor  ejus  iiunquam  excdere  ressent. 
Vide  Natal,  lib.  vi.  Mytliol.  cap.  16. 
R.  Viscera]  Vide  quae  nos  ad  vi. 
JEaeid.  Virj^il.  *  Nee  non  et  Tytyon,' 
&c.  Senec.  Hippolyt.  1228.  Fnrti. 
Tityus]  Tytios  Florent.  S.  Marci,  Ber- 
neggeriauus,  pri.  Erfurt,  ct  tres  alii. 
Neque  aliter  fere  apiid  Virgilium, 
Horatium,  Lucretium,  Lucanum,  Sta- 
tium,  reli(|U08  poetas  in  optimis  ex- 
emplaribus  scribitur.  Servius  ad  vs. 
.598.  JEn.  VI.  '  Dcclinatur  autem  liic 
Tifyos,  Tityi  :  ut  Deles,  Deli.'  Heins. 

457  Jugcribus  distractus  erat]  Dis- 
tentus  male  cum  pri.  Medic.  Arondel. 
et  duobus  aliis.  Sic  apud  Statium 
Theb.  1.  '  tu  matris  houori  Terrigc- 
nam  Tityon  Stygiis  extendis  in  oris.' 
Sic  *  distendere  lancem  '  Juvenalis 
Satyra  v.,  quae  scriptura  est  optimo- 
rum  exeniplarium,  '  Aspice  quani 
longo  distendat  pectore  lancem,  Quae 
fertur  domino  squilla  :'  non  distingnat, 
quod  Pitlioei  editionem  occupavit. 
Et  sic  apud  Lucretium  quoque  scribi 
debereopinor,  lib.  in.  ubi  de  Tityo, 
*  Qui  non  sola  noveni  distensis  jugera 
menibris  Obtineat:'  cuui  dispersis 
nunc  pessimelcgatur  :  non  male  Lam- 
binus  dispansis.  Porrigi  dictus  nostro 
in  Amoribus,  *  idem  per  spatium 
Tityon  porreximus  ingens.'  Virgil, 
de  eodcm,  *  per  tota  novem  cui  ju- 
gera corpus    Porrigitur.'      Tibullus 


libro  1.  Eleg.  3.  '  Porrectnsque  no- 
vem Tityus  per  jucera  terra*.'  Mox 
arhos  (^antabr.  'liiuan.  pri.  Erfurt. 
duo  alii.   Iilem. 

459  Aul  urges,  Sisyphe]  Sisyphus 
JVoW  fuit  filiuH,  qui  ctmi  Isthmum  la- 
trociniis  infostaret,  a  Tbeseo  inter- 
fectus,  ea  poMia  apud  inferos  damna- 
tus  est,  nt  ex  ima  valle  saxnm  ad 
mentis  verticeni  nunqiiam  uigere  de- 
sistat.  Vide  Natal,  lib.  vi.  Mythol. 
cap.  17.  Hoc  autem  figmento  denotan- 
tur  ambitiosi,  qui  quamvis  sa-pius  in 
petendis  magistratihus  repulsani  fe- 
rant,  ab  ambiendo  tamen  nunquam 
desistunt.  It.  Aut  petis]  Oua;  singu- 
lorum  fuerint  delicta,  qux  supplicia, 
vide  quiE  nos  olim  ad  Seuecaj  Tra- 
g(ed.  qu3R  ad  Virg.  vi.  /Lneid. :  viden- 
di  Mythologi,  Platonis  Pliaedon,  ad 
ilium  Mars.  Ficini  arguuientinn,  Ma- 
crobius  in  Somniiiin  Scipionis  i.  10. 
Vulturem  jecur  immortale  tunden- 
teni  exponens  tormenta  mal;e  consci- 
entiae  viscera  interiora  rimantis,  &c. 
Lucretius  item  lib.  in.  et  ipse  fens 
Horn.  Odyss.  A.  Luciani  Necyo- 
mantia,  Joannes  Tzetzes  Chiliad.  273. 
lib.  IX. 

400  Volvitur]  Rota  sc.  indesinenter 
actus:  qua  expressione  nihil  arguti- 
ns  atque  ingeniofius  dici  posse  aiunt. 
Ego  tamen  a'tjuari  aut  etiam  snperari 
arbitror  ab  illo  quod  seq.  vs.  508. 
'  Tum  face  jactata  per  eundem  sae- 
pius  orbem  Consecpiitur  motis  velo- 
citer  ignibus  ignes.'  Farnab.  Volritur 
Ixion]  Vide  Natal,  lib.  vi.  Mythol. 
cap.  10.  Et  peccatum  et  pr<eniinm 
hujus  amplectitur  uno  disiiclio  Tibul- 
lus lib.  I.  Eleg.  3.  '  lllic  Junonem 
tentare  Ixionis  ausi,  \  ersantur  celeri 
noxia  membra  rota.'   Pont. 

4(i2  Assiilue  rcpclunt,  quas  perdunt, 
Belides  undas]  Assiducp,  et  quas  per- 
dunt, f\  melioi  ibus;  et  deinde aci<?,  pro 
facie,  ex  lisdem  :  hoc  est,  oculo.  Sic 
apud  iScnecam  Hercule  Furenle, 
'  Acieque  falsum  turbida  calum  vi 
dcs.*    Val.   Flaccus  lib.  ni.  '  fincm 


3422 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


cum  Pliasidis  alti  Transierit  Perses, 
aciemque  admoverit  nibi :'  non  faci- 
emque,  ut  perperam  nunc  legitnr. 
Sed  illic  de  exercitu  inlelligendum. 
Lucaniis  lib.  viii.  de  Maguo  mori- 
ente  ex  vetnsto  codice  Vossiano, 
*  Permansisse  decus  sacra?  venerabile 
formae,  Iratamque  Deis  aciem  :'  non 
faciem ;  nam  »ui<MS  snbsequitur.  Heins, 
Assidue  repetent']  Forte  :  Assidue  rege- 
rutit,  Sfc.  quod  et  Gebliardo  videba- 
tur.  Idem.  Belides]  Beli  neptes.  Nam 
Belus  duos  liabuit  filios,  Danauni  et 
jligyptum.  Is  qninquaginta  Danai 
filias  totidem  suis  filiis  desponsavit. 
Sed  Danaus  cum  Apollinis  oracnlo 
didicisset,  se  quandoque  ab  uno  fillo- 
rura  ^gypti,  sue  genero,  occisum 
iri,  filiabus  mandavit,  ut  prima  noc- 
te  queeque  suos  maritos  occiderent. 
Quae  quidem  omnes,  praeter  unam 
Hypermuestram  natu  minimam,  quae 
Lynceo  sponso  pepercit,  a  quo  post- 
ea  Danaus  fuit  interfectus,  patri 
sunt  obsecutae.  Quare  ea  poena  apud 
inferos  sunt  damuatae,  ut  cribris 
aquam  iiaurire  nunquam  desistant. 
Belides]  '  Et  Danai  proles,  Veneris 
quod  numina  laesit,  In  cava  Lethaeas 
dolia  portat  aquas.'  Tibull.  lib.  i. 
Eleg.  3.  *  Dolia  virgineis  idem  ille 
repleverit  urnis,  Ne  tenera  assidua 
colla  graventur  aqua.'  Itid.  Lucret. 
lib.  III.  eleganter  alludit  ad  pccnam 
Belid.  apud  inferos,  vs.  1020.  et 
seqq.  *  Nee  tamen  explemur  vital 
fructibus  iinquam  :  Hoc,  ut  opinor,  id 
est,  aevo  florente  puellas  Quod  memo- 
rant  laticem  pertusum  congerere  in 
vas;  Quod  tamen  expleri  nulla  rafione 
potestur,'  &c.  Videantur  Lncian. 
Timon,  et  Crates,  Horat.  Od.  in. 
11. 

463  Tortd]  De  Junonis  odio  in 
filias  Danai  qui  tilins  Beli,  Epistola 
Hypcrmnestra-  ad  Lynreum.  Farn. 

401  El  ante  omnes  Ixiond]  Quia  ab 
eo  aflecta  injuria  fncrat,  cum  de  stu- 
l>ro  fuit  interpcllata. 

•Wa  Cur  hie  c  fratribus]  Nam  Sisy- 


pbus  et  Atbamas  fratres  fuere,  filii- 
que  ^oli. 

467  Cum  cortjugf']  Cum  uxore  sua 
Ino. 

470  Athamanta  furores']  Imo  Soro- 
res:  hoc  est,  Furiae,  quod  vetustiores 
magno  numero  agnoscunt.  *  Sorores 
Nocte  genitas,'  paulo  ante  appella- 
rat  ipse.  Seneca  (Edipo  :  '  Rupere 
Erebi  claustra  profundi  Turba  Soro- 
rum  face  Tartarea.'  Virgilius  quoque 
hunc  '  Diras  sorores,'  nunc  '  Tarta- 
reas '  vorat :  sic  de  Musis  quoque. 
Vide  Notas  Trist.  iv.  Eleg.  1.  Heins. 
Nesttiret]  Sed  everteretur.  Traherent 
Athamanta  furores]  Hoc  est,  ut  Atlia- 
mas  furiosus  affectus  aliquid  mali 
perpetraret. 

474  Dejecil  ab  ore  cohibros]  RejecH 
colubras  recte  veteres  plerique.  Heins, 

475  Ambagibus,  inquit]  Infit  secun- 
dus  Palat.  ut  lib.  ii.  '  causamque  vije 
scitantibus  infit :'  quomodo  Virgilius 
etiam  non  semel :  tres  alii  ambagibus 
iiti.  Idem. 

479  Lustravit]  Purgavit  ab  infero- 
rura  contactu.  Thatimantins  Iris] 
Thaumantis  et  Electrse  filia  fuit 
Iris.  R. 

483  Lucius  comitatur  etintem]  Comi- 
tantur  sec.  Palat.  tert.  Medic.  Ex- 
cerpta  Jureti,  et  duo  alii.  Hei7ts. 

486  Fores  acernas]  Eburnas  duo  ve- 
teres. Mox  pro  exterrita  Bernegg. 
pri.  Erfurt,  et  nonnulli  alii,  estterrita. 
Idem. 

492  Circum  pcciora  lapses]  Tempera 
pri.  et  sec.  Medic.  Neap,  aliiqtie  non- 
nulli: quod  pra>stat.  Pro  parsque 
jacent,  scriUo  jacens ;  nam  et  illae  sibi- 
labant:   et  sic  pri.  Gronov.    Idem. 

493  Linguisque  coniscant]  LlnguaS' 
que  prim.  Pal.  pri.  Vatican,  prim. 
3ec.  et  tert.  Me<licei,  'Ihuan.  Spirens. 
aliiqne  nonnulli.  Dc  vitiilo  Jtivenalis 
Safyra  xii.  '  Se<l  procul  extentuni  pe- 
tulans  quatit  hoslia  fuueni  Tarpeio 
scrvata  Jovi,  froiitcmque  cornscat.' 
Virgil.  '  strictum(|uc  coruscat  Mu- 
crouem.'  lib.  x.  et  lib.  xu.  '  hastam- 


METAMORPIIOSEON    LIB.    IV. 


3423 


«|HC  coruscat.'  Et  postca,  '  telum- 
(|ue  coitisrat.'  et  '  teiuiii  fatalc  »o- 
inscat.'  \'al.  Flarciis  lib.  ii.  '  It'i- 
nimque  super  liellona  coruscat.'  Sta- 
tius,  '  clypeo  victmii  I'yiliona  corns- 
cat.'  In  iionniillis, /tn^iyo'^i/c,  in  aliis 
linguaque  coruscans.  Deinde  abrumpit 
pro  abrupit  meliores.    Idem. 

494  Duos  ungues]  Duas  lii)er  Lan- 
gerinan.  niox  raptas  qnartus  Medi- 
ceus  :  et  ut  ilUe  tert.  Med.  etdno  alii. 
Sic  Medic.  Faciei,  '  Nee  Media 
Marsis  findentur  cantibns  angiies.' 
Intra  vs.  593.  ex  antiquis  libris,  '  Me 
qnoque  calestes  in  eandcni  vertitis 
angueni.'  Et  vs.  G81.  '  Varias  ani- 
niavit  in  angiies.'  Et  vs.  791.  '  Al- 
ternis  imniistas  crinibns  antines.'  lib. 
vui.  *  modo  qiiam  tetigisse  timerent 
Anguis  eras.'  Idem. 

497  Inspiranique  grates  animos]  Ani- 
mas miilti  veterum,  ut  et  ab  aliis  jam 
monitum.  Idem.  Grates]  £iv(T<p6povs 
yvwfxas,  \vaffwSets  ((>avra(Tias'  qui  bus 
intellcctus  deliisus  aliud  quam  quod 
videt,  videre  sc  opinatur.  Vide  quae 
nos  ad  Senecae  Hercul.  furentem  vs. 
953.  Farn. 

498  Mens  est]  '  Quos  diri  conscia 
facti  Mens  liabet  attonitos,  et  snrdo 
verbere  cscdit,  Occultuni  quatiente 
animo  tenore  flagelluni.'  Juvenalis 
13.  Sat. 

499  Attulerat]  '  Attulerat  secum 
Medea  Scythicis  aconiton  ab  oris.  II- 
lud  Echidneae  niemorant,'  &c.  1.  vii. 
vs.  410.    Farn. 

501  Frroresque  vagos']  Libere  va- 
gandi  cupidinem.  Ciecaque  ohliviu] 
Et  ratio  et  menioria  in  furiosis  sopi- 
untur.  Font. 

502  Et  scelus  et  lacrymas]  Scelera 
patrant,  flent  etiam  ut  pueri,  et  ra- 
biunt  ut  canes,  ^.c.  Ha  c  omnia  tri- 
verat  et  commista  in  olla  area  coxe- 
rat;  et  ne  quid  ad  vim  Inijus  pbar- 
maci  deesset,  radicula  de  ciciita  ca 
diligenter  in  olla  versaverat.  Vide 
Turneb.  Advers.  xii.  8.  Pont. 

503  Sanguine  mista]    Tincta  multi 


ex  melioribns.  lleins. 

SO.")  Vertit  furuile  lenenum]  Doctis- 
sinio  Cru'vio,  cni  multiim  humanio- 
res  litera*  et  Iup  in  Na.'-onem  meaj 
animadversiones  debent,  legendum 
videbatur,  vergit :  de  quo  verbo  dix- 
imus  Pont.  i.  El.  9.  vs.  51.   Idem. 

506  Movit]  In  fiirorem  dedit.  H. 

509  Vietrix]  Voti  compos.  Juno- 
nisque  peracto  mandato.  Inania] 
Vide  qua>  ad  vs.  441.  stipra.  Farn. 

510  Swmptumque  recingitur  anguem^ 
Serpentem  quocincta  erat  Tisiphone 
resolvit.  R. 

511  Furibundus]  Hoc  est,  quod  sibi 
in  exenipluni  ultionis  sumpsit  Juno, 
supra  428.  ut  furiali  correptus  errore 
et  mente  delusns  turbata,  in  alind, 
quam  quod  revera  est,  feratur,  uti 
Penthei  maler  et  matertera :  lib. 
praeced.  Farn. 

512  lietia  tendite  silvis^  Pandite 
primus  Medic,  et  duo  alii  cum  Nori- 
co  :  utrumque  bene.  Ileins. 

513  Cum  gemina  prole]  Ino  uxor 
est  illi  visa  leaena;  at  Learcbus  et 
Melicerta,  quorum  ilium  in  uluis  ges- 
tabat,  hunc  non  seque  infantcm  ma- 
nu  trahebat,  catuli  sen  Icunculi. 

515  Et  parvu  Clearchum]  Athamas 
ex  Ino  Clearchum  et  Melicertam  fi- 
lios  suscepit. 

517  More  rotat  fundte]  Ereptum 
matri  in  saxum  impingit  mlserum  in- 
fantem.  Pont. 

518  Discutit  ora  ferox]  Ossa  Can- 
tabr.  et  alter  Erfurt.  Sic  Seneca 
Troasi  de  A.>ityanacte,  '  ossa  disjecta 
et  gravi  Eli.sa  casu.'  Ileins. 

520  Sparsisque  cnpillis]  Passisque 
cum  Florentino,  S.  Marci,  Neapol. 
prim.  \'atican.  sec  Medic,  aliisqnc 
nonnuUis  :  nam  '  sparsi  veneni '  prae- 
ces.>-it.     Idem. 

522  Evuhe]  Vox  Baccbantinm  ab 
acclaraatioiie  Jovis  collaudantis  Bac- 
clium  in  bello  giganteo  mutatura  in 
leonem.  I'liocius  in  excerptis  ex 
Proli  Chrestomathia  :  "HSero  5*  6  'I(J- 
PoKos  iv  (oprals   koI  Svalats  Awvvffov, 


^424 


NOTyE    VARIORUM    [N    OVIDIF 


Be$airTicrnei'os  iroKKcfi  ^pvay/xaTi,  Farn. 

523  Et  kos  usus  prastet  tibi,  dixit, 
^ilumnus]  Duo  veteres,  hos  fructus: 
umis  risus.  Forte  hos  thiasos.  Vide 
Notas  supra  hoc  libro  vs.  20.  Malo 
etiam  prastut  ttim  uiio  meo,  nno  Leitl. 
ct  uno  Vossiano,  nt  sit  sarcasmiis. 
Heins.  Hos  usus]  Hanc  utilitatem, 
lit  fiiiias  et  insanias. 

524  Imnmiet]  Promontoriuni  de- 
scribit,  unde  se  Ino  cum  Melicerta 
filio  pra^cipitavit.  Id  autcni  promon- 
toriuni Molaris  petra  a  Pausania  vo- 
catnr,  qui  cansam  insaniae  Atiiaman- 
tis  ad  exilium  Pliryxi  et  Helles  trans- 
fert. 

528  Seqiie  sup.]  'Atrh  Tourrjs  avTTjv  is 
BaKaaaav  'Ivtii  A'4"'"'  '^'•'*  Pausanias  in 
Atticis  sul)  finem.  Ino  cum  Melicer- 
ta, de  saxo  qiieni  Moliirida  vocant  se 
in  mare  prapcipitavit,  cum  natn  majo- 
rem  filinm  pater  oecidisset,  sen  fn- 
rore  impnlsus,  sen  ira  incensus,  quod 
Orclionieniis  fameni  immissam  uxoris 
iiefario  facinore  audisset,|  Phryxnm 
sininl  uxoris  prioris  fiiium  ab  ilia  snb- 
latum.  Namque,  ut  habet  Nonnus 
10.  Dionysiacon,  repudiataa  Pliryxo 
privigno,  quem  amabat,  sterilitatem 
agris  induxit.  Farn.  Occupat]  Cele- 
riter  ascendit. 

529  Onusqxe]  Puer  a  Delpliinis  ex- 
ceptus  et  in  Corintliiorum  Istlimon 
expositns,  in  deorum  marinorum  nu- 
merum  referebatnr,  Palaemon  dictus 
et  Portumrius.  Pausanias  in  Atticis. 
Lurian.  in  dialogis  inarinis.  Nonnus 
10.  Dionysiac. 

530  Neptis]  Inus ;  ciii  mater  erat 
Harmonia,  lilia  Veneris.  Farn. 

533  JMiserere  meonnn]  Tuortim  effi- 
cacius  pri.  Vatic,  pri.  Hamburg,  et 
pro  diversa  iectiouc  Arond. ;  at  Ber- 
negg.  ot  tres  alii  nepotum.  Heins. 

534  III  lunio  iminenso]  Ionium  marc, 
Ora'ciam  aliuens  inter  i^geuui  et 
Tyrrlieuum  ptiagus  si  turn.  Dictum 
est  autem  ab  lonio  quodam  viro  Illy- 
lico,  ut  scribit  Thcopompus.  Alii 
vero  ab  orrorc  'loyj  in  vaccam  muta- 


tap,  Ionium  putaut  esse  dcnomina" 
turn. 

530  In  medio  pro/undo']  In  dio  Flo- 
rentinus  S.  Marci:  est  autem  Homeri- 
cum  epitlieton,  qui  aKa  diav  frequen- 
ter vocat,  et  Sroi/  x^ifo.  Iliad,  fi.  Au- 
sonius  de  Claris  Urbibus  carm.  in. 
'Pacis  ut  in  diie  gremio  secura  qui- 
cscat.'  Ita  veterrimus  liber  Vossia- 
nus  :  vulgati,  7nedi(P.  '  Sententia  dia 
Catonis'  apud  Horatium  lib.  i.  Sat. 
2.  *  dia  ratio  '  apud  Prudentium  in 
antiquissimis,  quos  vidi,  codicibus, 
pnvfatione  librorum  contra  Synima- 
clinm:  nee  Giplianius  in  'diva'  mu- 
tare  debuit  indice  Lucretiano,  '  dia 
pabula,'  '  dia  otia,'  '  dia  voluptas,' 
'  diae  Inniinis  orae '  Lucretio;  nam 
quod  Tanaquillus  Fabernotis  ad  Pliee- 
drum  primo,  mox  et  in  Epistolis  nu- 
per  editis  alterum  Lucretii  locum  hue 
trahit,  ac  '  dia  clade '  in  eo  reponi 
jubet,  a  scopo  aberravit.  Locus  ex- 
tat  lib.  VI.  vs.  641.  ubi  de  ^tna  agi- 
tur,  '  neque  enim  media  de  clade 
coorta  Flammae  tempestas  Sicul&m 
dominata  per  agros.'  Vellem  vir  eru- 
ditus  pro  emendatione  sua  minus  fer- 
vide  pugnaret;  nam  cum  in  tribus  ve- 
terrimis  codicibus,  quorum  excerpta 
penes  me  exstant,  exaratum  sit,  '  ne- 
que enim  media  gra'cia  de  coorta,' 
nullum  milii  dnbiiim  est,  quin  vere  et 
apposite  Isaacus  Vossius,  rarae  erndi- 
tioniset  magni  ingenii  vir,  castigarit, 
'  neque  enim  niediocri  clade  coorta.' 
Plura  vide  1.  ii.  Fast.  vs.  598.  Heins. 

537  Grafumqtte  manet  mihi  nomen  ab 
illn]  Grniumque  pri.  sec.  tert.  Med. 
pri.  Basil,  ct  sex  alii :  recte.  Ttji 
'A(/)po5iT7js.  Fast.  iv.  '  Sed  Veneris 
mensem  Graio  sermone  notatum  Au- 
guror:  a  spumis  est  Dea  dicta  maris.' 
Idem. 

539  Mdjestatemque  verendam  Impo' 
suit]  Significat  illos  effectos  fuisse 
dcos.  Nam  majestas,  qua;  a  majori- 
bus  dicta  est,  propria  est  deorum. 

540  Nomcnque  sitnul  facicmque  nova- 
vit]    Hoc  est,  liguram  et  nomen  Inus 


METAMORPHOSEON    MH,    IV. 


:34'25 


et  Melioertse  commiitavit.     Nam  I  no  recubantcni  cum  Jov»;  fiilcro.'    Sta- 

[jcucuthcu  Grxcc,   Latinc  ^/a<u<a  fii it  tins  Glaucia  Atedii,  '  porxit  (lores' 

appollata.     Mclicerta  vero  a  Gia>cis  et  Tlioh.  viii.   '  Imiunat   ahscissum 

/*u/rf7non,  a  nostiis /V<H?i«s  fiiit  nun-  porj;!.*     Aiisonius  Idyll,  xxxii.  *nii- 

cupatus.     Hominibus   enini  in  Dros  lii  purge  fVucnduin.'     Pri>cianus  Pe- 

relatis  nomina  nova  indcbantur.  7?.  rlegcsi, '  I'ersicat  Hesporiani  primus 


Fab.  XIV.  Ar<j^.  Sidonicc  comilcs] 
Matronac  Thebanae  Ino  fus;i(nteni  sc- 
cutx",  cinii  ex  vestigiis  percepissont 
cam  sc  in  mare  pracipitassc,  Junoni 
iuvidiam  facere  ea^perunt.  Quare 
Juno  irafa,  eas  partiui  in  saxa,  par- 
tim  in  aves  coniniutavit.  Rapli. 

542    Sidonia'\     TlicbaniB,    qnarnni 


qui  porgitur  undis.'  Sic  ci  *  surpuil' 
apud  Horatium  :  planus  lioruni  Ca- 
tullus. Iilem. 

5.>7  Lnniabat]  Alalim  laniabant,  di- 
giti  nimirum.  Idem. 

559  Deprcnsa  est]  Deprenditur  rcc- 
tins  in  uno  Cironov.  Idem. 

5G0  Gurgite  in  illo]   Putem  gurgite 


conjnges  a  Pbccnicibus  Cadnii  sociis  in  alto,   ctsi  veteres  constanter  pro 

oriiindi.  Farn.  altera  lectione  ccrtant :  natus  error 

513   Prima    videre    novissima]     In  ex   ultima  voce   prieccdcntis   versus 

tVoute  sen  prima  parte  scopuli  illins,  perperam  alieno  loco  repetita.    Idem. 

<\acm  antea  subjecit  oculis,  qua  mare  5G1  JEquora  distringunt  summis  Mi- 

respicit,  in  ipsis  arenis  extabant  pe-  noides  alis]    Destringunt   Florcnt.    S. 

dum  hiimanorum  vestigia.  Pont.  ]Marci.  Neap,  ct  alii  nonnulli  ex  ve- 

545  Deplanxere]  DeJlevere,  palinis  tustioribus,  quod  verumputo:  deinde 

pectora   plangentes     atque  percuti-  snmiis  alls,  Zulich.  Spircnsis,  et  qua- 

entes.       Scissis  cupillis]    Casis   unus  tuor   alii ;    ut  supra,   '  An   magis  ut 

Vossianus  et  tres  alii:  at   Florenti-  sun)tis   illius   filia    pennis,'      Lib.  v. 

nus  S.   3Iarci   et    duo    Rononienses  '  Vimque  parat,  quam  nos  sunitis  ct- 

cimi  Spirensi  scisscc  capillos.  Heins.  fugimus  alis.'     Lib.  vi.  '  siuiitis  quin 

5 10  Pellicel   Scmele.   Cujus  gratia  Candida  pennis  Ipsa  sibi  plaudat  cre- 

universam   Bacclii   familiam    infcsta  pitante  ciconiarostro.'  Lib.  xi.  *  alas- 


odiis  et  vindicta  prosequebatur. 
Farn. 

550  Nam  qucc  prcrcipue  fucrat  pin] 
Pia  erga  rcginam,  quiv  ipsam  quoipic 
ante  alias  omnes  dilexorat.  Ponl. 

555  Ilia  manufi]  Kon  sunt  Nasoiiia- 
ni  numeri.  Ptito,  In  maris  ilia  manus 
ul  forte  telendernt  iindas.  Heins. 

55(5  Porrigit  tindas]  Unus  Ambro- 
sianus ;»onv'^'/<ur.  Scribe /xir^ if «r  ;  ut 
sit  Griccismus.     Sic  supra    vs.   527. 


que  pedes  sumpsisse  putares.'  Lib. 
XII.  initio,  ut  quideni  scribendum  pu- 
to, '  Nescius  at  sumtis  Prianius  i)ater 
JEsacon  alis  Vivere  lugebat :'  ubi  in 
vulgatis  assmntis.  Et  lib.  xiv.  '  pen- 
nas  sumsere  lua>que  Conjugis  in  vo- 
lucrem  nivcas  abierc  columbas.'  Ju- 
venalis  Satyra  xiv.  de  pullis  ciconiae, 
'  llli  eadem  sumtis  qu.vruut  aninialia 
pennis.'  Denicpie  Ulineides  aut  Mi- 
mjeides  locum  liic  uon  liabcnt :   nemi- 


siniilitcr  reponendum  ccnseo,  Summa     nem  cnini  invcni  liaclenus  exantiquis 


riget,  frontemtjui:  in  apertutn  porgitur 
tcquor :  ut  ptrsistat  in  Gracisiuo. 
Vide  Festum  in  '  Surregit.'  Cicero 
in  Aratei.',  '  dextram  porgens.'  Vir- 
gil. JEi\.  VIII.  '  pocula   porgite  dcx- 


scriptoribus,  qui  Tliebanas  ^ic  appel- 
laret.  Qnidain  veteres  Citdmeides: 
niliil  rectius.  l\otlendor])li.  Vonideit, 
vel  Uliseidts,  vcl  Ninuidcs.  Nonnulli 
ISIcmides    vel    Menides.      Neglexerat 


tris.'  Val.  Flaccus  lib.  ii.  sub  fiucm,  nempe  gen'inarc  librarins  duas  pos- 
'  duci  porgens  carchesia  Craio.'  Prn-  trcmas  literas  vocis  proxime  pra?ce- 
dentius  lib.  i.  contra  Symniachum,  dentis.  Pro  Mcnn/cs  ilaque  rescriben- 
'  non  cyalhos  Dis  Porgere,  sed  medio  dura  JsmcniV/es  ;  quaiii  conjecturani 
Delph.  ct  Var.  Clas.  Ovid.  10  II 


3426 


NOT^   VARIORUM   IN    OVIDll 


confirmat  fragmentum  chartaceiim  a 
Liica  Langerinanno  V.  CI.  milii  ol)la- 
tiim.  Isinenides  Theljaiv*  ab  I^meno 
fliivio.  Ita  poefap  passim.  Noster 
1.  VI.  '  Isinenides  ite  fieqnentes.' 
Lib.  III.  sub  finein,  '  Tluiraqiie  dant 
sanctasqne  coliint  Isnienides  aras.' 
Et  initio  luijiis  libii,  '  Piacatiis  mitis- 
que  rogant  Ismenides  adsis.'  Lib. 
XIII.  '  Hospcs  ab  Aoniis  Therses  Is- 
menius  oris.'  Idem.  Cadmeides]  The- 
banas  istae  niulieres,  a  Cadnio  atictoie. 
Al.  Mineides.  Fain. 

Fab.  XVI.  563  Ludu]  Cadmns  do- 
nius  suae  perpetuis  cladibus  obnitus, 
quasi  coeluni  ilhul  et  terram  aboniina- 
tus,  cum  uxore  Heinionie  jam  senex 
Thebis  niigravit  in  Illyiium  ;  profu- 
giis  ob  Linum  a  se  interfectnm  ;  ut 
alii,  regno  pulsus  ab  Aniphione  et 
Zetho  ;  ut  alii,  se  ad  Eucheiienses 
contulit;  a  quibus,ex  oraculi  respon- 
se, dux  belli  contra  Illyrios  electus, 
victor  iis  iuiperavit.   Farn. 

566  Longisque  erroribus  actus]  Erra- 
tibus  pri.  Erfurtanus,  pri.  Palat.  Neap, 
tert.  Medic,  et  duodecim  alii,  cum 
veterrinio  fragmento  quod  Amstela>- 
dami  inspexi.  Lib.  xv.  '  Quae  videani 
natuni  longis  erralibus  actum.'  Sic 
et  ibi  vetus  liber.   IJehis. 

567  Contigit  Jliijricosjinesi  In  Illy- 
ricum  pervenit.  Est  autem  Illyri- 
cum  regio  Epivo  finitinia,  ab  lUyrio 
Polyphemi  filio  cognoniinata,  ut  scri- 
bit  Appianus. 

571  Fuerut]  Rectius  fuerit  ter- 
tins  Medic,  et  duo  alii.  Ileins. 

575  In  loiii^am  Iciiditur  (drum]  Vel 
porrigur  unus  Leidensis.  Coucinna 
critrepetitiosi  ethic  />or^(<Hrreponas. 
Idem.  ]-^t,  ut]  oTos  XP'^""^  fp'^'^''"'^^''''^^ 
Trnpiifaaaf  fx*"'  ocjtiil'Sea  iJ,op(f>T}v.  Noil- 
uus  Uiouy^.  XLvi.  vel  tjuia  il)i  in 
fcxiiio  latuit  inops :  vel  quia  homo 
politicuc  je  ad  mores  et  leges  IJarba- 
rorum  accommodavit  :  vel  ipiia  Illy- 
riis  picris(|ue  ociili  d^vSfpKUi  ical  Spa- 
Kivrfioi,  qui  int(Timant  videndo  (pios 
diutius  irati  viderint:  ut<|ui  pupulu'i 


in  singulis  oculis  biiias  habeant :  A. 
Gellius  IX.  4.  vel  denique  ab  ipso 
ueiitis  nomine,  cum  iyx^^fJ^  anguil- 
1am  sonet,  quae  '  longffi  cognata  colu- 
bra".'  Furn. 

577  Cmruleis  gutiis]  Maculis  sub- 
viridibus,  qualis  est  maris  color. 

579  Tenudntur  acumine]  Sinuantur 
in  nielioribus.   Ileins. 

584  Dum  non  totum  occupat]  Malim 
totatn:  id  est  manum.    Idem. 

585  Lingua  In  partes  est  Jissa  duos'] 
Alludit  Plautus  Asinar.  in.  3.  '  Fac 
proserpentem  bestiam  me,  duplicem 
ut  habeam  linguam.'  Et  in  Persa, 
II.  4.  '  Bisulci  lingua,  quasi  proser- 
pens  bestia.' 

591  Cadme,  quid  hoc]  Puto,  Cadme, 
ubi  vox?  He  ins. 

593  In  eundem  anguem]  Eundein 
pri.  Medic,  et  tres  alii :  dictum  su- 
pra. Idem. 

594  Ille]  Lege  sis  quae  refert  ex 
Plutarciio  Pierius  lib.  xiv.  hiero- 
glyph, de  angue  puell«amasio.  Farti. 

596  Colla  petebat]  Premebat  malo 
cum  uno  Basil,  in  Cantabr.  et  octo 
aliis  tenebat :  an  terebat  ?  Heins. 

597  Quisquis  adest,  udtrant  comites, 
terretur]  Terrentur  secundus  Medi- 
ceus  et  unus  mens.  Ita  et  libro  xv. 
*  Quisquis  adest  visum  venerantur 
iiumeu  :'  ex  antiquis  libris.  Sicapud 
Virgilium  /lin.  ii.Donatns,  teste  Pie- 
rio  Valeriano,  et  niulti  vetustissimi  11- 
bri, '  Etjam  Argiva  phalanx  instructis 
navibus  ibaiit,  Liltora  nota  petens.' 
Idem.  At  ilia  Lubrica  permulcet  cris- 
taticolladraconis]  Ita  vetustiorcs :  non- 
luilVi  illis  pcrlucent,  vel  Mi  pcrlucent : 
illas permulcent  Urbinas.  Deinde(/ra- 
concs  alter  Hamburgensis,  et  Crouo- 
viainis  unus  pro  diversa  lectione. 
Scribe,  at  illi  Lubrica  perluceut  cvislati 
colla  dracones.  '  Cristati  colla,'  fami- 
liaris  Nasoni  Cra-cismus.  Vetustio- 
rum  codicum  vestigiis  si  insistis,  oc- 
ciirrit  s(  riptuia,  (piaiu  veram  ctujsco, 
at  illn.i  Lubrica  ]iermulccnt  cri.slati  colla 
dracones.    Illos  permulcent,  comites  vi- 


MRTAMORl'HOSEON    LI  15.    IV. 


3427 


ilelicct.  Hinc  postca,  '  Nunc  qnocjuc 
nee  fiifjimit  honiincin,  nee  verbere 
la-(liint.'  Idem. 

GOO  Dome  in  iipi)(>sHi'\  Donee  se  in 
conti^nu  neinore  oeeultavernnt. 

Fab.  XVII.  ()0:J  Sulalin  Magna  nc- 
pos  dedcrat^  I'ui'vat  iinns  Vossianus  ot 
trai;ineiittiin  voteiriinuni,  (jiiod  Ain- 
stehvilanii  vidi.  Klei^anter  lipicedio 
Driisi,  '  At  til  qui  siiperes  miseiaj 
solatia  niatii.'  Reniedio  Ainoiis, 
'  Dixit,  ct  lianc  liabiiit  solatia  magna 
prioris.'   Ileins. 

Got  Nepiis]  Baceluis,  ex  Semele, 
tilia  sna.  I'ani. 

G0.5  FvsUistemplis]  Poneie,locare, 
institneie,  quiE  vocabiila  et  Virfjiiio 
faniiliaria.  '  Mania  prima  loco.'  jEn. 
III.  '  Solido  dc  marnune  tenipla  In- 
stituani.'  Achaia]  Giaecia.  Nam 
Achaia  pars  est  Grirriae,  mule  Aeluri 
pro  Grafcis  accipinnlur. 

GOO  Solus  Abaritiades]  Acrisius  A- 
bantis  Argivonini  regis  tuit  filiiis,  i)a- 
lerque  Danai's,  ex  ipia  Pei.-einn  Jiip- 
piter  suseepit.  Is  a  Proeto  tVatre 
pulsus  regno  a  Perseo  uepote  tuit 
restitutus,  a  quo  tandem  invito,  cum 
disco  luderet,  fuit  intereniptus.  Ah 
origine  eadcm]  Quia  et  ipse  ab  Jove 
originem  duccbat.  Nam  Btlus  Jovis 
fnit  filius,  i.s  vero  pater  fiiit  Abantis, 
cnjus  t'llium  Acrisium  fnisse  diximus. 
R. 

607  Urh'is  Argolied']  Uibs  Argolica 
non  alia  est  qiiam  Argos,  qIla^  inter- 
diun,sed  nimiero  multitudinis,  Argi, 
pro  tota  Gra'cia  et  pro  Griecis  poni- 
tur. 

G08  Contyuiine  Dcumfcrat  anna]  Pa- 
ratus  enim  eiat  armis  euin  cxcludere, 
ct  obnitentes  coniites  ac  ministros 
ejus  oecidere.  Contra  Dcum  ferat  ar- 
via]  Sic  Knnius  apiid  Meriil,  '  Cave 
sis  tiiam  contendas  iram  contra  cum 
ira  Libt  ri.'  Consule  Tzetz.  (Chiliad. 
VI.  histor.  GO.  Gcmhsi/hc  Non  putat 
esse  Dcum,  nc<iuc  vuim  Joiis  esse  puta- 
bat  Fersea]   PiUet  nielioies ;    et   pro 


Deum,  Aromleiianus,  Mureti  Excerp- 
ta,  et  ([uaiuor  alii  ex  nostiis,  ex  Cio- 
fanianis  ties,  Jovis.  Scribe,  genusque 
A'on  pitlet  esse  Joiin:  sed  nee  Jovis  esse 
ptitubal  Persea.  Kxeiderant  tres  vo- 
ces sed  nee  Jovis,  errori-  nato  ex  ne- 
glecta  a  librario  oscilante  repetifione 
ToO  Jovis,  versiii  pro  arbitrio  tibiei- 
nem  postea  nescio  (iiiis  adinorat,  sed 
sine  successu.  Potest  ct  rescribi, 
nam  nee  Jovis  esse  putabat  Persea. 
Paulo  ante  pro  Aevisius  superest,  Gc- 
nevensis  siiperat :  ut  in  illo  Virgilii, 
'  superatne  et  vescitiir  aura  .'Ethe- 
rea  r'  Ileitis. 

GIO  Fluvio]  Acrisius  oracnlumcon- 
suluerat  maremne  pareret  uxor  an 
t"<vminan»:  respondit  oraculum,  nul- 
lum se  liabitiirum  filium  ;  nepotein 
aliquando  e  filia,  a  tpio  ipse  occidere- 
tiir.  Danaen  ita(|ue  filiam  cum  nu- 
trice  inclusit  tiialanio  abeneo  subter- 
ranco  in  specii  ;  ( ui  se  immisit  Ju- 
l>itor  in  aureiim  imbrem  conversus, 
fucuuKjue  fecit  mulicii.  I'.pimytbiinn 
dabit,  Hor.  iii.  Ode  IG.  et  Paul.  Si- 
lent. Antbolog.  lib.  vil.  xP'^^'fos  a.\l/av- 
(TToto  Sifiixajfu,  &c.  I'ain.  Pluvio 
aitro]  Nam  Ju|)iterin  ami  guttas  con- 
versus  in  Danai^s  gremium  pliiisse 
tingitur.  Pluvio  Dana'e  conecperat  au- 
ro]  Redibis  ad  Amor.  ii.  El.  19.  vs. 
27. 

G13  Pcenitetl  Quia  et  Perseum  Jove 
digna  gessisse  accipiebat,  ct  Rac- 
clinm  in  iiumeriim  Deorum  jam  esse 
relatum  videbat.  Alter]  Perseus,  qui 
a  Polydecte  rege  Seriphi,  ad  queni 
area,  in  (|ua  ipse  cum  matre  inelusus 
fuerat,  api)ulsa  est,  ad  debcllandas 
Gorgonas,  petendumque  ]Medus;e  ex 
iis  natu  inaxiime  caput,  missus  :  accc- 
pit  a  IMerciiiio  taiaria  et  barpen,  a 
Plutonc  galeam,  a  Pallade  a-gida  et 
speculum  :  victor  re  versus  dum  IMe- 
dusic  caput  per  culuin  voians  porta- 
ret,  gutt'.u  (Jorgonei  capitis  deciduaj 
in  serpentes  inntal;e  sunt.  Causani 
naturalem  et  liibtoricaiu  ad  t'abulam 


3428 


KOT.E    VARIORUM    IN    OVIDIl 


convertit.  Transtulit  poeta  locum 
hiinc  ex  Apollonii  Argonaut,  v.  Eure 
"yap  l(x6deoi  At0v7)y  vvepiirraTO  Hepffevs, 
&c.  Vide  quae  iios  ad  Lucanuni  lib. 
IX.  619.  et  delnceps.  Sed  vide  Cla- 
riss.  Baconi  Vet.  Sap.  de  Perseo  sive 
bcllo  inteipretantis,  Perseo,  id  est, 
ad  helium  probe  instructo  opus  esse 
celeii  expeditione,  occultis  consiliis, 
provideutia,  &c.  Vide  ApoUodorura 
lib.  ir.  et  allegorice  expositam  ab  Is. 
Tzetze  sub  initio  Lycophr.  Cassan- 
drs.  Fain. 

614  Viperei  rcfcrens  spolium]  Medu- 
su;  serpentigenini  caput,  quod  vel 
Deorum  vel  Palladis  jussu  pra>ci- 
cJerat,  secum  per  aiira  volans  porta- 
bat.  Pont. 

610  Cumque  super  Libycas]  Guttas 
sanguinis  ex  iMedusa^  capite  cadentes 
ill  terram  Libyam  varies  in  serpentcs 
conversas  fuisse  narrat  poeta :  quod 
ideo  fictum  videtur,  quia  Libya  ser- 
pentibus  veneuosis  abundat. 

618  Varies  atigucs^  Varias  duo  ve- 
teres  :  inonui  supra.  Mox  infestaque 
terra  colubris  cave  mutes  in  irifectaquc, 
quod  veteres  nonnulli  aguoscunt.  Se- 
neca Hcrcule  Qitiso,  '  Quodcuiique 
tellus  gcnuit  iiifesta,  occidit.'  Ita  op- 
timus  codex,  vulgati  iiifeslum:  minus 
bene.  Ileins. 

Fad.  xviii.  620  Per  inimensum'] 
'  Immensi  copia  niundi.'  Metam.  ii. 
V3.  157. 

6"iii  Ex  alto  seiluclas  aquore'\  /Ethere 
potiorcs  antiqui.  Sic  lib.  i.  '  recens 
tellus  scdiictaque  iiuper  ab  alto  ^- 
tlierc.'  Mox  geminas  Arctos  pro  geli- 
das  lierncggerianus  :  ulrumque  pro- 
bum.  Lib.  in.  '  Si  totum  spectes, 
geminas  qui  separat  Arctos.'  IJciiis. 

621  Gelidas  Arctos]  Gelidos  sep- 
tentriones,  ad  quos  nunquam  Sol  ac- 
cedit. 

625  Sirpe  est  delatus]  Ahlatus  vete- 
res. ileins. 

627  Ilesperio  regis  Atlantis  in  orhe] 
lino  rcgnis  per  appositioiiein,  quod  in 


pluriniis  antiquis  extat.  Sic  lib.  xiir. 
'  Neritiasque  donios  regnum  fallacis 
Ulyssi.'  Virgil,  vlln.  m.  '  Effugimus 
scopulos  Ithacas,  Laertia  regna.'  Idem. 

629  Citrsiis  diumos']  Currus  probe 
Bernegger.  et  quartus  Mediceus : 
currus  solares  intelligit.  Idem. 

630  Cimctis  prccstans]  Cunctos  Flo- 
rcntinus  S.  Marci,  Bernegger.  et  tres 
alii;  optime :  totidem  custos:  proxi- 
me  vermn.  Statins  Tbeb.  iv.  '  Argo- 
lidas(|ue  habitu  praestabo  maritas.' 
Ita  Cornelius  Nepos,  Val.  Maxiinus, 
alii  swpr.  Servius  ad  iEn.  xi.  vs.  447. 
'  Et  prarsto  ilium,  hoc  est,  meliorsum 
illo,  et  prajsto  illi  dicimus.'  Idem. 

631  Japelionides]  Atlas  Japetifilius 
fuit,  tVater  Promethei,  ut  alii,  Hes- 
peri :  rex  Mauritaniie,  ad  Oceanum 
occiduuni,  qui  ab  illo  Atlanticus  dic- 
tus.  Farn.  [7<ima  <e?/Ms]  Mauritania 
ciim  reliquo  occidente. 

63.J  Vieinia  nulla  premebat]  Preme- 
bant  recte  Florcntinus  S.  Marci,  et 
prior  Erfurtanus,  cum  nnonieo.  Vide 
Notas  Fast.  ut.  181.  Heins. 

637  Ex  auro  poma  ferebanf]  Grono- 
vius  legendum  censet,  tegebant,  id 
est,  ponia  aurea  tegebant  anreos  ra<» 
inos.  Quainqiiam  alii  aliter  distin- 
guentcs,  gcrebant  malint.  Pont.  Po* 
»iia]  Aurea  hivc  mala'ilii  putant  fii- 
issc  cilria  vel  Medica.  Dalecampius, 
ad  Atliena'i  iii.  7.  Alii,  oves  corpo- 
ris magiii  et  coloris  suhrutili :  np  jUjjA^ 
utrumqiie  signiticantc.  Pollux.  Alii 
Stellas  interpretantur,  quod  Astrono- 
luiie  pcritus  t'uerit  Atlas.  Natal,  (,'oni. 
vii.  7.  Aurifodiuas  alii.  Farn.  Poma 
tegebant]  Ita  Dieiiores :  et  recte. 
Perperain  alii  ferebant  vel  gei-ebant. 
Pro  nilentes  uiius  Moreti  micanles. 
Heins. 

642  Themis  Parnassin]  (iiur  in 
niontc  I'arnasso  tcmplum  habet.  li. 
Tliemis]  Vide  1.  i.  vs.  321. 

611   llnnc  tituhtm]  Hanc  gloriain. 

64.i  Pomaria  clauserat  Atlas  Monti- 
bus]  Mwnibus  tcrtius  Mediceus,  uter- 


METAMORl»HOt5i:ON    LIU.    IV. 


34  2J) 


que  Ei'fiirtanns,  veterriinuin  frag- 
mcntuni  Amstelrrddmense,  cl  octo 
aut  deceni  alii :  quod  prat-stat.  Hinc 
mcenire  pro  nuuiiic.  I'lo  clauserat  I\Ie- 
diceus  cliartacciis  ex  veteirimo  dc- 
scjiptus  carpsevdt.  Forte  scpsiiut. 
Heins.  Pomaria]  Hoitos  arboiibus 
consitos.   It. 

G4(»  Draconi]  Ciii  Ladon  nomcn. 
Apoll.  Argonaut,  iv.  AdSaiv  EiVeVi 
TTOvxO'^^v  irayxpiiffea  pvero  fi.TJKa  Xwpcfi 
iy  "ArKaiTos,  xO'^''"'^  lj(pts,  queni  flu- 
viiiniinterpretantur  volumine  siiiuoso 
circuindanteni  liortos  Hesp.  ram. 

on  Arcebulque  extcrnos]  IiiLospi- 
talis  totns  et  iiiliuniunus  Atlas,  (jiiasi 
qui  rej;nuin  avrapKts  liaberet.  I'unt, 

050  Manibusque  expellne  tentat]  Fo- 
ribiisque  schedaj  vetustissiina;  Tlieati- 
uorum  lioma;,  ct  primus  JJononiensis. 
Mox  par  esset  Atlanti  viiibus,  iion  At- 
lantis, quinqiic  scripti.  lleins. 

G55  ProtulU  ora]  Prudidit  Frag- 
luentuni  Anistela.»danicnsc  optini<c 
notap.  Adi  Notas  Fastor.  v.  508. 
Idem. 

C5G  \am  barba  comaque]  Jam  ex 
(juatuor  scriptis.  Idem. 

657  Juga  sunt  humcrique]  Jugum 
est  sunima  niontis  ipsius  planicies, 
per  quani  transitus  vel  honiinibus  pa- 
tet :  dictum  quod  illic  mons  potissi- 
mum  juugatur. 

059  Partes  altus  in  omnes~\  AliirtctMs; 
nonuuUi  auctus,  quod  verumesse  ex- 
istimo.  INIox  riquiescit  pro  requievit 
Berneggcr.  et  septem  alii.  Hcins. 

000  Omne]  Propter  AstronomiiB 
scientiam,  spharamque  ab  illo  inven- 
tam  fingitur  Atlas  ccclum  sustiiierc. 
Diodor.  1.  iv.  sub  initio  addit,  ilium 
cum  in  altissimum  monlcm  ad  astro- 
rum  cursus  observandos  ascendissct, 
subito  a  ventis  abreptum.  Idem  ret". 
Vives  ad  August,  de  civit.  Dei.  i.  18, 
Sed  vide  Aristot.  H.  de  ('ado,  et 
Tzetzen  Hist.  i.  5.  Macrob.  ii.  Quan- 
do  siderum  motus,  aut  ratio  cfrpta 
est  genethliaca  sciri  f  non  post  'J'heu. 


lin  ^gyptium,  nut  post  Atlantem,  iit 
quidam  teruut,  gestatorem,  bajulum, 
tibieineui  illuiii  uc  dc-tiiiam  eix;li  r' 
Ariiobiirs  1.  ii.  I'arn.  Sic  Dii  slulu- 
iatis]  Vohii.sti<.  Cujus  autem  rei  ra- 
tioncm  assi^uare  nun  possuinu*;,  ad 
Deorum  potenliiimrcfrrrei-oleinus.  R. 
Fab.  XIX.  002  Uippolades]  M- 
olus,  Jovis  ex  Acesta  liiius,  Iii|iputie 
nepos,  AibAov  'Iwirdrfu  irai^a  KKurdv, 
Apollon.  1.  IV.  <{iii  quuni  naturam  ven- 
toriim  advcrteret,  atque  ex  ortii  et 
occasu  siderum,  stalisque  anni  tera- 
poribus,  ut  et  regionuin  inari.«que 
a\stus  reciproci,  venios  prapdiceret, 
rafjLtav  tuiv  avt^tiiv  koI  ^aaiXta  voca- 
runt  ac  credidenint,  inquit  Slrabo  ii. 
et  \\.  Virgil,  /llneid.  i.  Farn,  Hip- 
potadcs]  Metam.  xiv.  fab.  5.  et  6. 
'  yEolou  Hippotaden  coliibcntem  car- 
cere  Ventos,'  <Vc.  Kf'yov  yap  Tafulriy 
avffj.uv!ro'njcreKpuviaiv.  Ilom.  Odyss.  K. 
vs.  21.  /Eterno  carccre  ventos]  Quaie 
dicatur  career  a-ternus,  ex  quo  vcnti 
frequenter  einittaiitur,  non  video. 
Censeo  igitur  scribeudiim  terreno  car- 
cere  :  certe  unus  Leidensis  e.rterno, 
Tempus  nocturnum  describit,  quo 
venti  plerumqvie  silent.  Terreno  pro 
subterraneo :  familiaris  ea  vox  Na- 
soni.  Sic  1.  \u.  '  terrena  silices  for- 
nace  soluti.'  Et  ibidem,  '  terrena  nii- 
mina.'  Et  I.  xv.  *  terreno  Lyons  est 
epotus  hiatu.'  Et  libro  i.  '  terrena 
fa;x:'  quomodoet 'tcrreni  artus'  Vir- 
gilio  1.  VI.  et,  quod  ad  rem  potissinium 
facit,  libro  xi.  '  fuit  ingens  monte 
sub  alto  Regis  Derccnni  terreno  ex 
aggere  bustum.'  Ileins. 

004  Pennis  rcsumptis]  Talaribus, 
quae  per  noctem  deposucrat. 

005  Teloque]  Htirpc.   Farn. 

007  Circumqne  in/raque  relictis]  Can- 
tabr.  ct  quatuor  alii  circaquc.  Oxon. 
citraquc.  Foite  citraque  xdtraquc:  ut 
1.  V.  '  Dextera  diriguit,  nee  citra 
mota  nee  ultra.'  Heins. 

008  Cepheaqnc  conspicil  rt;io]  Pri. 
Vatic.  Oxou.  Tiiuan.  et  duo  alii  Cf- 


3130 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


pheia:  eleganter.  Sic.  lib.  siv.  ex  an- 
tiqtiis  libris,  '  Rliegion  ingreditur, 
ferventes  vrstibns  iiiulas :'  cum  Rlie- 
gion non  sit  inula,  sed  tubs  undte  ap- 
posita.  Mo\  A ndroinedan  meViores  :  de 
quo  alibi  dictum.  Hcins.  Cepheia  ar- 
vd]  Cephei  legna.  Cepheus  eniui 
Plioenicis  t'uit  filius,  rexque  ^thio- 
pum,  et  Cassiopes  maritus,  ac  An- 
dromedae  pater,  qui  Andromedam  fi- 
liam  propter  uxoris  superbiam  mon- 
stro  marino  objicere  fuerat  coactus. 
Cum  eniin  Cassiope  mater  se  Nerei- 
tlibus  pufcluiorem  esse  jactaret,  pre- 
cibus  ipsarum  motus  Neptunus  bel- 
luam  marinam  immisit,  quae  iEtbio- 
piam  vastaret.  Quare  consultus  Ju- 
piter Hammon,  qua  ratione  Nereides 
placari  possent,  respoudit  Cephei 
Cassiopesque  progeuiemmonstro  esse 
objiciendam.  Andromedam  igitur 
cum  ad  scopulum  religatam  Perseus 
vidisset,  ea  conditione  se  illam  libe- 
raturum  pactus  est,  ut  sibi  uxor  pro- 
mitteretur.  Capterum  Piiin«us  Ce- 
phei frater,  cui,  anteqiiani  nionstro 
exponeretur,  Andromeda  fuerat  de- 
sponsata,  cum  vi  earn  Perseo  eripere 
conaretur,  multis  interfectis,  reli- 
quos  in  so  ruentes  Perseus  ipse  Me- 
dusa^ capite  detecto  in  lapides  com- 
nuitavit.  R. 

CC9  Muterna  lingua;]  Nam  Cassio- 
pe de  pulchritudine  cum  Nercidibus 
contendere  t'ucrat  ansa. 

G70  Ivjustusjusserat  Ilammon]  Im- 
viitia  Hammon  tres  scripti,  et  pro  di- 
versa  lectione  Gra-vianus:  unus  Lci- 
densis  immilcs.  Heins. 

073  Tepicio  flthi]  Trepido  Neap, 
secundus  Medicens,  pri.  Erfurt,  mul- 
ti(|ue  alii :  rccte  trepido,  ut  apparc- 
ret  esse  vivam.  Idem. 

(J74  I\larmoreum  opus]  INIarmorcam 
statuani.    R. 

080  I'rimo  silct  ilia,  nee  aitdct  Ap- 
pellare  virum]  Slupcl  ilia  primus  et 
secundus  Palat.  aliiijue  nuilti  melioris 
Hota'.     Apprllare  virum  an  recte  dica- 


tur,  quae  respondet  appelIanti,dubifo. 
Quare,  si  per  membranas  liceat,  re- 
ponam  Aspedure,  quod  sequcntia  con- 
firmant.  Sic  lib.  xiv.  ex  antiquis 
menibranis,  '  Cieluni  aspectasse  fate- 
bor.'  Heins.  Nee  andet]  Elegantissi- 
me  picturam  hancexprcssit  Lncianns 
irfpl  oXkov.  'O  Ylfpa^hs  rh  Kihos  (povevft 
Kol  rr)v  'AvSpojj.eSav  KaOaipil'  mox,  iv 
Ppaxe"!^  Se  ttoWo,  &  t6X>'iti7s  ifjup-yiffaro 
alSHi  irapOevov  koI  <p6^ov,  ^'f.  virgini.s, 
inquit,  verecundiani  expressit  artifex 
et  metum  :  spectat  enim  pugnani  de- 
super  ex  rnpe,  et  adolescentis  auda- 
ciam  amatoriam,  et  belluaa  visum  d- 
irp6(r^iiaxov.  Argumentum  citat  ex  He- 
rodoto  in  l*olyninia.  Sed  et  vide 
Persea  Philostrati  Iconumlib.  i.  et 
Pausaniam  in  ("orinthiacis.  Farn. 

081  Appellare  virum]  Loqui  viro.  R. 

087  Et  nondum  tuemoratis  omJiibus] 
Puto  at,  vel  en  nondum.  Heins. 

089  Imminet]  Eminet  cum  meliori- 
bus.  Heins. 

090  Et  una  mater  adesl]  Et  amens 
primus  Basil,  et  qiiatuor  alii,  rec- 
tius  :  hoc  est,  consternata,  sine  mente. 
Fast.  IV.  '  Excutitur  somno  stulte 
pia  mater,  et  aniens,  Quid  facis?  ex- 
clamat.'  Jdem. 

091  Turn  sic]  Cum  scripti  :  paulo 
ante  maliin  pro  sed  dignos  jlctus.  Nee 
scciim  auxilium,  nisi  dig-nos  tempore  fle- 
ius  I'langorcmque  fcrunt :  sed  obstant 
codices.  Idem. 

095  Ad  opem  hrevis  hora  ferendam] 
Ferenda  veteres  plerique.  Scribo,  at 
opi  brevis  hora  fcrcnd<p  est,  Adi  Notas 
I'ast.  III.  vs.  211.  Idem. 

090  Hanc  ego  si  peterem]  Merito 
Perseus  dotes  suas  et  virtutes  et  fac 
ta  apud  igiiotos  exponit,  quo  faciliiis 
ill  quod  cupit  accipiat.  R.  Ilia]  *o/>- 
Koi  OLfiavpuKTev  yei'os,  \'c.  vlhs  Aavdas, 
rbc  airh  xp^'^ov  (pufiiv  avrop^xnov  f/uju€- 
vai.  Pindariis  Pytli.  ()d.  xii.  'AAAa 
Trariip  ntprrrjoi  oXv/j-irioi  ofxfipoi  ipiiruiv 
Xpvtreos  th  yafj.nv  ijASc,  Koi  ov  <t>\oy6(is 
irapaKfir-ns.  Nonn.  Dionys.  47.  i''«fi«. 


METAMORPHOSEON    LIH.    IV. 


3431 


G97  Quam  chiiisam  implevit  facitudo 
Jupiler  auro^  Quam  fiiwiuiam  iioiimilli. 
Piito  Qiium  lusain:  iit  liliro  vi.  '  Au- 
reus ut  Danac'ii,  Asopida  lu.seiit  ig- 
neus.'  Et  paulo  post  ibideui  de  A|iol- 
line,  '  tit  pastor  IMacareida  liisciit 
Issen.'  Amor.  i.  Eleg.  10.  '  Qiialis 
erat  Lede,  quam  plumis  abditus  albis, 
Callidus  iu  falsa  lusit  adulter  ave.' 
Epistola  HeleiiiB,  '  INIatris  in  admis- 
so  falsa  sub  iuiaiiiue  luste  Error  inest : 
pluma  tectus  adulter  erat.'  Libre  viii. 
Met.  '  Nee  Jove  tu  natus,nec  mater 
imagiuc  tauri  Lusa  tua  est.'  I'rudeu- 
tius  libro  i.  contra  Symmacli.  '  At  si 
Rliea  sacram  lascivi  Martis  amore 
Lusa  pudicitiam  fluviali  aniisit  in 
ulva.'  Vulgatum  clausa  sic  absolute 
posituui  nescio  an  satis  sit  Latinuni. 
Heins. 

708  Balearica]  Lib.  ii.  vs.  727. 
monuimus  in  nonnullis  veteruni  ba- 
learia  legi.  Man.  lialcarica]  Balea- 
riuni  ins.  incolas  fuisse  periti«simos 
fnnditores,  et  supra  dictum,  et  satis 
notum.  Farn. 

710  Repulsa]  Sic  lib.  ii.  vs.  78G. 
'  Fngit ;  et  impressa  tellurem  reppulit 
hasta.'  Vide  quae  nos  ibi.  Farn. 

713  Preepes]  Ales,  l^rappetes  vero 
majores  dicuntur  aves,  quarum  ex 
volatn  auguria  coUiguntur.  R. 

714  l'r(j-bentem]  Apricantem  se  ad 
Solem.  Farn. 

715  Occupat  adversuni]  Inio  aver- 
sum:  ut  recte  prapstantiorcs  mcm- 
brance.  Heins.     Occupat]  Corripit. 

710  Squammigeris]  To?s  a,fj.(]>l  vSit' 
irdrri  urdTayos  &peos  avriiraKui,  Sucrxei- 
pw/uo  ^paKovrt.  Sophocl.  Antigone. 
Supra  vs.  3G2.   Farn. 

717  Sic  celeri  minsus  prccceps  per 
inane  volatu]  Prwpcs  inisso  Cautabrig. 
misso  ctiaui  in  nuiltis  melioris  notie  : 
prce pes  missus  noiiiuilli:  prccceps  mis- 
sum  opiimus  'riiuaniMis.  Scribe,  Sic 
celeri  prapes  Jissum  per  inane  volatu. 
Germanicus  Citsar  de  Persco,  '  pro- 
perare  videtur,  Et  velie  aligeris  pu- 


rum  aptlura  findcrc  pennis.'  Qwx  ibi 
vci  a  lectio.  Noster  ipse  paulo  ante, 
de  eodeni  Persco,  '  Et  liijuiduni  nio- 
tistalaiibus  aera  tindit.'  Statins  Tlicb. 
XI.  '  Nunc  pede  torvus  hiinium. 
nunc  cornibus  aera  findit.'  '  Aera 
disco  fiudere'  idem  Herculc  Surrcn- 
tino.  '  Sectae  talaribus  aura; '  Pro- 
pertio  I.  II.  Eleg.  30.    Heins. 

719  Curio  tenus  liamo]  Usfjue  a'l 
capulum,  cui  ftrrum  recurvum  solet 
apponi,  gladii'.m  suum  in  aruiu  pisc^is 
condidit.  II.  Inacliides]  Perseus  Ar- 
givus  ab  Inaclio,  prisco  Aigivorum 
rege. 

720  Vulnere]  Audi  Lucianum  pra*- 
lii  hujus  victoria^que  prapconcm,  in 
lib.  irfplrov  uIkov  Kal  Bripiov  fxiv  fnacn 
■nf<ppiKus  Tois  aKUvdats,  Ku\  SfSnTSixfVOv 
Tif  XO.Ojj.art.  Kal  6  Hfpjevs  Si  Ttj  \aia 
Jue^'  irpoSf'tKvvcTi  Tyjv  rdpyova'  tj7  5(^ia  Of 
Ka6iKve7rai  rip  ^i<pfi,  Kal  ri  p-iu  '6aov 
Tov  KrfTOvs  fISf  rr]v  MeSovoav  ^Sr]  \i6os 
effTi"  rh  5'  (iffov  ffjL\\ivxov  fiivfi,  t^  apirij 
KdnfTai.  Farn. 

721  Quaqtte patent  nunc  terga']  Patit 
meliores  niaguo  numero :  (|uod  ele- 
gantius.  Sic  supra  de  scopulo, '  Sum- 
ina  liget.'  Vide  Notas  Eastor.  v.  vs. 
382.  Heins.  Quaque  patet]  Ictui  scil. 
qua  mersauon  sunt.  Pont.  Super obsita] 
Desuper  tecta  atque  cooperta  con- 
cliis  et  ostreorum  testis.  IJalonarum 
enini  tergoribus  concha;  ostreaque 
adliicrere  solent. 

726  Vulnerat  ense]  Neap.  Cantabr. 
secundus  Mediceus,  Spircnsis,  prior 
Erfurt,  et  quatuor  alii  verbcral :  ele- 
ganter  et  probe.  Heins. 

727  Putiiceos]  Quia  mistos  sangui- 
ne, (juem  tot  vulnera  eliciebant. 

728  Maduere  graves  asptrginc  pcnna] 
Penna^  alarum  Persei  et  madida;  et 
graves  respersione  fluctuuni,  quos 
evomebat  beliua,  sunt  eHecta^ 

72'.>  Bibulis]  Aspcrgine  madidis.  F. 

731  Stantibus  aquis]  Quiescente 
niari. 

732  Rupisque  tenens  juga  prima  si- 


3432 


SOTJE   VARIORUM    IN    OVIDII 


nistra]  Sinistra  ex  scriptis.  Heins. 

734  Cum  plausn']  Afa/jLoiis  'Avdpofif- 
Stjs  irrepSeis  aveKvcraro  n^ptreuj  "A^iov 
fSyov  ex<»f.  Nonniis  47.  Dionys.  Fain. 

740  Dura  ne  l^edut  arenal  Secun- 
diis  Medic,  sec.  Pal.  Neapol.  prim. 
Hamburg,  aliique  nonnulli  nuda  are- 
na :  recte.  Sic  nuda  terra  passim,  et 
nuda  humus.  Heins. 

742  Phorcynidos]  Phorci  et  Cetiis 
filiara.  Vide  qu£e  nos  ad  Lucan.  ix. 
vs.  629.  Farn. 

745  Novum  rigorem']  Baccae  coralii 
sub  aqijis  candidae  et  molles  exemp- 
ta;  confestim  durantiir  et  rubcscunt. 
Plin.  XXXII.  2.  ad  eum  Dalecampius. 
Farn. 

748  Seminaque  ex  illis  ut  eranf]  Ite- 
rant recte  mnlti  codices,  ut  jam  ab 
aliis  monituin.  Pro  coraliis  scribe  cu- 
raliis  cum  Floreutino  S.  Marci  et 
Neapolitano,  vel  curallis  cum  Urbi- 
nati :  hoc  est,  KovpaXwn  vel  KovpdWots' 
nam  in  KopaXiots  prima  corripitur, 
quanquam  non  ignoro  per  a  etiani 
KupdXia  scribi.  Sic  1.  xv.  in  duobus 
veterrimis  codicibus  etiam  curaliis 
scriptum  offendi :  sic  bubus, pro  bobus, 
priore  producta.  Pulydamas,  pro  Po- 
lydamas.  Mox  malim,  quaque  Vimcn  in 
tequore  erant,Jiant  super  aquora  saxum. 
Heins.  Seminaque]  'S,ir4pixaTa  re  e| 
(Kiivuiv  ava^diTTvpovcnv  iv  rois  uSacri  pl^a- 
a-at.  Maximus  Planudcs  in  Gracca 
sua  Ovidii  Metamorphos.  versione.  F. 

Fab.  XX.  Arg.  Dis  irihus  ilk  fo- 
cos]  Perseus  ob  monstrum  illud  nia- 
riuum  debellatum  Diis  gratias  agerc, 
ac  sacrificare  decrevit,  ac  primum 
tres  aras  tribus  Diis,  Mincrvep,  Mer- 
curic, ac  Jovi  ex  cespitil)ns  in  liltorc 
extruxit,  doinde  vaccam  Mercurio, 
taurum  Jovi  immolavit. 

753  Larum]  Primus  honoris  locus 
medius,  proximus  sinister,  inquit  Lip- 
sius  Elcctorum  ii.  2.  Cur  itaqiie  as- 
signatur  Palladi  locus  supra  Mcrcu- 
rium  a  ratione  victim.x  quae  Palladi 
potior  ct    propria;    ut  xii.  v.s.   151. 


Anson.  Epigram.  64.  '  ^rea  bos  ste, 
teram,  mactata  est  vacca  Minerva?.' 

755  Taurus']  Jovi  mactari  taurura 
negat  Servius  ad  j'Eneid.  iii.  et  Ma» 
crob.  Saturn,  iii.  10.  Asserit  Xeno- 
phon  Cyropaed.  et  Julianus  ad  Liba« 
niuni.  Vide  quae  nos  ad  Senecae  Me- 
deam  vs.  GO.  et  Hercul.  Fur.  vs.  299. 
Farn.  Alipedi]  Mercurio  alas  in  pe- 
dibus  habenti,  ut  qui  et  velocissimus 
sit  planetarum,  et  cum  talaribus  ala- 
tis  pingatur. 

756  Et  tanti  prcemia  facti]  Scribe, 
ut  tanti preemia  facti:  malo  etiam  capit, 
quod  est  in  imo  Gronov.  et  Barberino, 
quam  r<i;)?<  cum  vulgatis.  Andromedan 
etiam  pro  Andromeden  meliores  :  de 
quo  alibi  dictum.     Heins. 

757  Rapit]  Allusum  forte  ad  Rom. 
morem,  ubi  virgines  e  gremio  matris 
rapi  solitae,  in  memoriam  et  omen  rap- 
tarum  Sabinarum,  quod  Romulo  et 
suis  feliciter  cessit.  Tcedas  Prceeipi- 
unt]  Quid  est  pracipere  tadasl  Flo- 
rcntinus  S.  Marci  optimus  Prcecuti' 
unt:  recte.  Propert.  lib.  iii.  Eleg. 
15.  '  Ipse  Amor  accensas  percutit 
ante  faces:'  ubi  prcecutit  quoqne 
opinor  scribendum.  Hinc  et  '  quas* 
sae  faces '  apud  Nostrum  in  fabu- 
la  Narcissi,  ct  'quatere  facem'  non 
semel  alibi.  In  primo  Gronoviano 
Percutiunt.  In  Urbinati  vetus  scrip- 
tura  penitus  erasa  :  in  nno  Leidensi 
Prcecipitant ;  in  duobus  aliis  percipiunt. 
Propert.  1.  i.  Eleg.  3.  *  Cum  quate- 
rcnt  sera  nocte  facem  pucri.*  Catul- 
lus Epithalamio  Manlii,  *  Mann  pine- 
am  quale  taedam.'  '  Quassare facem' 
etiam  obvium.    Heins. 

758  Largis]  De  apparatu,  ritibus, 
et  feslivitate  cclcbri  nuptiarum,  vide 
quae  nos  ad  Lucan.  vi.  vs.  254.  et 
dcinceps:  et  Alex,  ab  Alex.  ii.  5. 
Farn. 

759  Et  ubique  lyr<tque]  Locus  meu- 
dosus.  yVrondel.  ct  unus  Patav.  et  ibi- 
que:  quatuor  alii  <  i<A«rrt'9ue.  Lovani- 
ensis   pro  diversa  Icctione   lituiqitc  s 


METAMORPHOSEON    LIB.    IV 


3433 


primus  Gronov.  tedisque  tuhaque : 
unus  Morcti  led  is  tuba  que.  Scriben- 
diiin  jam  diu  ;idolosceii»  olim  vidi  et 
monui,  lotique  lyrccque,  quod  doctis- 
siino  ctiam  (Jronovio  vidcbatur,  qui 
adeundus  Observut.  iv.  15.  tuni  quae 
notamus  Reined.  Amor.  vs.  753. 
Heins. 

763  Cepheni  proceres]  Importune 
versus  iste  spuiius  hue  inepsit,  quan- 
quam  constanter  euiii  agnoscunt  librt 
veteres.  Pro  pulckroque  instruda  pa- 
ratu,  in  uno  Mcdicco  non  male,  patrio- 
que  :  alius  multoque.  Veterrimaa  Tlica- 
tinorum  schedac  toioque.  Puto  lauto- 
que.  Mox  etiam  lescribo  Postquam 
epulis  fundus,  videlicet,  animos.  Duri- 
HS  enim  videtur /«nc<i  generosi,  duae 
voces  contiguae  in  eandem  literam 
desinentes,  quod  studiose  nimis  evitat 
nostcr.     Idem. 

764  Generosi  munere  Bacchi]  Z<iip6rc 
pov.  Homer.  Iliad,  ix.vs.  203.  Alhen. 
X..6.  (v^upfffTfpov  :  ubi  de  sentcntia 
eoruni  vocabulor.  Plutarch.  Sympos. 
V.  quaest.  4.  ubi  multa  lectu  digna. 
Martial,  xiii.  Epigr.  55. 

765  Diffudere]  Lictitiae  dator  Bac- 
chus ;  ilia  vero  diffundit  dilatatque 
cor,  tristitia  coutrahit.    I'arn. 

766  Qucerenii  protinus  unus  Narrat 
Lyncides'\  Haec  absuut  a  IJerneggeri- 
ano  et  primo  Moreti,  secundo  IMedi- 
ceo,  Spirensi,  et  dtiobus  aliis.  Non- 
nulli  ex  vetustioribus  priorem  vcrsuni 
totum  omittunt.  Schcdae  Tlieatin.  et 
tertius  Mediccus,  Quarit  Lynddes 
moresque  habitumqxie  tirorum.  Pro 
Lynddes,  AldL  postrema  editio,  liu- 
thides.  Muretus  ex  veterrimo  notat, 
I^arrat  Abantiades.  Anchiades  Aroude- 
lianus.  Deinde  in  Ulh  cultusque  genus- 
que  locorum,  et  moresque  animosque  ti- 
rorum mire  variant  libri  veteres: 
niulti  veteres  cum  primo  Mediceo, 
mores  habitumque  tirorum:  unus 
mens,  habitusque  locorum.  Nimirum 
etiam  hoc  loco  sinistra  sciolorum 
liberalitas    iusignitev    grassata    est. 


Scribe,  Postquam  epulis  fundos  gene- 
rosi munere  liacchi  Diffudere  animos, 
qucerenii  protinus  unus  Sarrat  Abanti- 
adce  cultusque  habitumque  locotum:  vel, 
Postquam  epulis  J unctos  generosi  munere 
Bacchi  Diffudere  animos  ;  cultusque  hu' 
bilumque  locorum  Quarit  Abantiades, 
quwrenti  pi-odidit  unus,  Qua  simul  edo- 
ciiit :  nisi  mails  quarentem  protinus 
vnus  Quce  simui  edocuit,  omisso  uno 
versu  :  neque  aliter  codex  Noricus  a 
manu  prima;  ni.->i  quod  in  illo  lege- 
batur  quarenti  cam  vulgatis,  non  qua- 
rentem: 'cultus  locorum  '  etiam  Statio 
dtctns  Sylv.  n.  Villa  Surrentina,  et 
lib.  III.  ad  Uxorem.  Apposite  Virgi- 
lius  Georg.  i.  '  cacli  prasdiscere  mo- 
rem  Cura  sit,  et  patrios  cultusque 
habitusque  locorum.'    Heins. 

767  Lyncides'\  Aut  Lyncei  filius, 
aut  certe  proprium  est  nomen. 

769  Quanta  tirlute]  Scripserat, 
puto,  Ovidius  qua  tu  rirtute  quibusquc 
Artibus.     Heins. 

771  Narrat  Abantiadesi  Agenorides 
in  melioribus ;  recte :  ab  Agenore 
enim  Danaus  Persei  proavus  oriun- 
dus.     Idem, 

772  Tutum  munimine  molls']  Septum 
alter  Hamburgensis.  Vide  Notas  lib. 
II.  713.  Versu  proximo  pro  habitasse, 
primus  Gronovii,  unus  Palatinus,  et 
duo  alii  habuisse ;  eleganter.  Paulinas 
Epist.  I.  ad  Ausoniuni,  *  Non  lare 
barbarico  rigui  mutatus  in  ipsos, 
Inter  quos  habui,  socia  feritate  colo- 
nos :'  inter  quos  habitavi.  Virgil, 
lib.  VII.  '  Quae  loca,  quive  habeant 
homines,  ubi  mcenia  gentis  Vestige- 
mus.'  Sic  apud  Comicos  '  ubi  habet  r' 
pro,  ubi  habitat  ?  adi  Nonium  in 
*  Habere:'  nequc  aliter  optimi  scrip- 
tores  passim,  sed  plerumque  cum 
quarto  casu  conj\ingunt;  ut  noster 
lib.  XV.  '  Leucada  continuam  veteres 
habuere  coloni.'  Silius  lib.  viii. '  Qui- 
que  An-.enis  habent  ripas.'  Similem 
usum  habet  rh  fx*'»'  ap"J  Graecos. 
Idem. 


34:34 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


772  Locum  jacentem]  Planum  et 
spaciosuni  campum.  SolidcB  wjo/is] 
Solidi  imui.  R.  Locum  jacentem] 
Metani.  it.  178.  '  Utvero  sumino  tk- 
spexit  ab  aetliere  terras  Infelix  Phae- 
thon,  penitiis  penitusque  jacentes :' 
ubi  vide  notas  Nobiliss.  Heinsii. 

773  Geminas']  rpaias,  Pepliredo  et 
Ervo  :  Zenodotiis  addit  tertiam  Dino : 
filias  item  Cepliei,  sorores  Goigonis: 
his  uniciis  eiat  oculiis,  uiius  dens, 
quibus  pci"  vices  utebantur  sorores  : 
lios  intercepit  Perseus,  atque  his 
instnictiis,  ad  Gorgonas  avolavit, 
Mcdusam  dormientem  oifendit,  eique 
collumamputavit.  Lege  quae  Is.Tzet- 
zes  ad  Lycophr.  ibi  Aa/xTrrT/poKAeTrTTjs 
rpnr\avovs  TToSriyias,  &c.  Erasmi  adag. 
'  Orci  galea:'  et  Luciani  Dialog. 
Tritonis  et  Nereidum  in  dial,  marinis : 
Apollodor.  lib.  ii.    Farn. 

774  Unius  sortitas  luminis  usum] 
Partitas  melioresmagnonunicro :  lib. 
VII.  '  populisque  rccentibus  urbeni 
Partior.'    Heins. 

777  Horrentia  saxa]  Arentia  Ber- 
negger.  Spirensis,  Arondel.  et  octo 
alii :  ut  lib.  xiii.  '  rodunt  arentia 
saxa  capellas.'  Jdem. 
■  781  Clypei  JEre  repercusso]  Vilicnm 
hiinc  clypeum  a  Minerva  habnisse 
dicitnr,  per  qneni  videret,  nee  vide- 
retur.  Lucianiis  ait,  IMinervam  iili 
clypeum  velut  facem  aut  speculum 
refulgnns  prajtulisse,  et  in  co  Medusa? 
imaginem  spectandam  exiiibnisse. 
Postea  l^erseuin  sinistra  arrepta  il- 
lius  coma,  et  inspccta  imagine  ; 
dextra  autem  sublata  harpc,  caput 
abscidisse ;  atcpie  ita,  prius  quani 
sorores  reliquae  expcrgiscerontur, 
avolasse.    I'ont. 

781  Kripvisse  caput  colln]  Kxsecui.ssc 
vel  I'rasecuisse  opinor  a  Nasone 
scriptuni.     Heins. 

785  Pef^iisi'ti]  Ora^cnm  est,  n7J7a- 
<roj,  awh  ttjs  ir-qyyj^'  a  funtc  ;  a  Gorgo- 
nibus  enim  fnigitur  natus,  propter 
Oceani  fontes.      Male    igitur  apud 


Calph.corripitur  prima  syllab.  Apule- 
ius  banc  alati  equi  fabulam  ridet: 
'  Reputabam,'  inquiens,  '  Pegasum 
ilium  inclytum  metu  volaticum  fuis- 
se :'  respicit  ad  illud  Virgil.  '  Pe- 
dibus  tiiuor  addidit  alas.'  Strabo  ait, 
Pegasum  apud  Pyrenen  fontem  Co- 
rinthium  esse  captum.  Hyginus  au- 
tem in  calum  evolasse  contendit,  et 
inter  sidera  numerari.  Solebant  au- 
tem veteres,  si  (|uis  Heroum  subito 
de  medio  esset  sublatns,  indigetem 
condere,  et  in  coclo  coUocare  ;  iiti 
Romulum,  Caesarem,  et  alios.  Et 
fratrem  malris  de  sanguine  natos]  Chry- 
saorem  intelligit.  Quare  cave  audias 
codices,  in  quibus,  pro  fratrem,  vel 
fontem  vel  fontes  legitur.  Multi  ta- 
men  ex  vetustiorii)us  fratres,  ut  cum 
Chrysaore  Cerberus  intelligatur. 
Heins.  Et  fratrem'\  Xpvaaopa  /xiv 
&vdpwTrov,  'Ctttvov  5e  Tlriyaaoi'.  Tzetzes 
ad  Lycophr.    Farn. 

78'J  Ante  expectatum  tacuit]  Tacuit 
tamen.  Heins.  Excipit]  'TiroXaixfidvef 
anafiei^Sfxevos  ■irpoae<pri.  '  Turn  sic  ex- 
cepit  regia  Juno.'  /Eneid.  iv.    Farn. 

791  Immislosangues]  Iinmistas  mms 
Vossianus  :  ninnui  supra.    Heins. 

793  I'larissima]  Pulclierrimam  foe- 
minarum  I'uisse  Medusam  ferunt  : 
evwdpaov  vocat  Pindarus  Pyth.  od.  12. 
illius  itaque  amore  captos  obstupuis- 
se.  Narrant  Diodor.  lib.  iv.  et 
Pansanias  ii.  Medusam  reginam 
f'uisse  gentis  bcllicos;c  juxta  Tritoni- 
dem  paludem,  et  noctu  per  insidias  a 
Pcrsco  oppressam,  mortua'  pulchri- 
tudinem  admiratuin  Perscum  prasci- 
disse  caput,  et  ut  spectaculo  esset,  in 
Graiciain  deportasse.  Paiisan.  tamen 
il)iden)  retert  Prociiun  Cartliaginien- 
sem  Uteris  mandasse,  bestia'  iioc  ge- 
nus esse:  quod  et  AthenaMis  v.  19. 
tradit  esse  ^wov  kutw  ffKeirov,  ex  eo  ge- 
iicre,  ()ua>  in  Africa  sunt  airoXtddxrtus 
avOpcoTTois  alria  :  (piem  lege,  et  Plin. 
VIII.  lU.  et  vElian.  de  aiiinia  1.  xvii. 
Palasphatus  Jib.  i.    narrat  Phorcyn 


METAMORPHOSEON    LIB.    V. 


8435 


regem  Cyrcnacorum  fccissc  staliiam 
aiircani  Mincivir,  qiiani  Cyroir.vi 
Gorgoncni  vocabant  :  vinini  boiuini 
Inijiis  cnstodeiii  ct  vifjfilem  iiittici - 
pissciiavi  piu'daloria.e  trihiislMioicei 
tilinbus  Mfdiisam,  quia  nej^avit  se 
ostensmam  nbi  csset  ilia  statiia,  in- 
terfecisse,  &c.  Is.  Tzelzes  adfert 
niytliologiani  sub  initio  comment,  in 
Lycophr.  Tlfpcrtvs  &  i)\i6s  eo-ri, 'A^Tji/a 
5e,  6  aT}p,  Sic.  aliam  Fnlgenlins  sub 
exitu  lib.  i.  Natalis  Conies  aliam  vii. 
11.  ct  12.  et  13.  Noster  fabulose 
detorquct  ad  ot^'ensae  INIinervae  vin- 
dictam.     Sed  finis  sit.    Farn. 

798  Et  castos  crgide  vuUus']    iEgis 


tliorax  est,  et  scutum  Palladis,  dicta 
Trapa  rh  aic(T<i>,  ()Uod  est  irruo,  et  im.' 
petum  facio,  tpiod  ilia  mnnita  Pallas 
in  busies  impcluni  t'aeiat. 

802  I'l'ctorc  in  advcrso]  In  clypeo 
suo  Pallas  Medusa'  caput,  serjitntum 
anectn  boirens,  pnefert,  ipio  ferocia 
liostinin  corda  percellal  :  explicatio- 
nem  bujus  tabula',  quid  per  caput 
Medusa*,  quid  per  bomines  in  saxa 
converses  intelligant  poita-,  reperies 
apnd  Mytliologos.  Pertinet  quoqne 
ad  Pbilosopbiam :  Arrian.  Epictet. 
V.  5.  airoXidwcrts  fieri  Sirrai;  i]  juiv  rov 
vorjTtKOv  a,TTo\idci)(ns ,  rj  5i  iprpaniKov, 


METAMORPHOSEON    LIB.   V. 


Fab.  1.  1  Cephenujn]  Procernm 
jEthiopicorum,  qui  ad  celebritateni 
nuptialein  convenerant.  Lib.  pranced, 
vs.  763.  '  Cepbeni  proceres  inennt 
convivia  regis.'  Dana'eius^  Perseus 
Danaes  filius.     Farit. 

2  Fremitu  re/^alia  iurha  Atria  com- 
plentur]  FlorentinusS.  Marci,Urbin. 
pri.  Palat.  pri.  Vatic,  tertius  et 
qnartus  Medicei,  primus  et  sec.  Mo- 
reti,  Arondel.  ct  quatuor  alii, /»rmj(/a 
turba  ;  quod  non  est  dc  niliilo.  A  pud 
Drepanium  Florum  famidus  occurrit, 
'  Vel  famido  gratas  vertat  ab  ore 
dapes:'  '  flammidi '  voce  usus  Apulei- 
iis :  '  rubidns '  apnd  Plautum  non 
semel:  '  cibus  niuguidus'  apnd  Prn- 
dentium  Catbenier.  Hynmo  vi.  pro 
quo  alii  codices  piiii;-uidus.  Mox  coh- 
nubialiafesta  icctius  unus  Basileensis, 
Calaudr*  Excerpta,  tertius  Palat.  ct 
Bersmanni  codex,  quani  quod  in  vnl- 
gatis  et  plerisque  scriptis,co»yug-a<ia; 


quod  contra  mctri  legem  est :  primus 
tamen  Palat.  secundusVatican.  prior 
Erfurt,  et  sex  alii  conjugialia  non 
male:  sic  lib.  vi.  536.  '  conjugialia 
jura:'  et  lib.  xi.  744.  '  conjugiale 
fa'dus :'  ubi  veteres  plerique  pari 
niodo  perperam  covjugalia  et  corijugalc. 
Heins. 

4  Anna]  '  Vino  ct  luccrnis  Medus 
acinaces  Inimane  cpiantuni  discrepat !' 
Hor. 

6  AssiiniUtrc']  Kivrtdrj  5'  ayoprj  wg 
KUjuarairoAAa  OaXdaarjs  Uovrov'lKapioio. 
Horn.  II.  B.     Farn. 

8  J'hiiHU^]  Frater  liic  t'ephei ; 
alter  ab  illo  qui  oculis  niulctatus 
Argonautas  bospitio  excepit :  huic 
tamen  desponsata  f'uerat  Andromeda 
anteciuam  ccto  exponcreiur  R.  BeUi 
tiintrarius  auctor]  Dux,  <aput,  atque 
inceulor  bujus  pugna^  eial  Pliineus, 
dum  pr^rcplam  sibi  sponsam  incon- 
sideratissime  dolet,  et  quam  se  ac- 


3436 


notjE  variorum  in  ovidii 


cepisse  putat  injuriam,  armis  viodU 
candani  constituit. 

9  Fraxineam,  Sfc]  Fraxinus  aptis- 
sima  est  hastilibus  conficiendis,  quaie 
etiam  saepe  pro  hasta  sumitur.  Pont. 
Fraxineam  hastam}  '  Fraxinus  utilis 
hastis.'  Metamorph.  x.  fxuXivov  fyxo;. 
Homer,  saepe.  '  Infandos  bello  po- 
tura  cruores  Fraxinus.'  Statius  Theb. 

VI. 

12  Jupiter  ei^ipiet^  Eripient  probe 
Gronovii  unus.    Heins. 

13  Qua  te,  germane,  furentem  Mens 
agit  in  /acinus]  Lege,  qiwd  te,  vel 
membranis  invitis  :  sic  1.  vii.  *  Quod, 
inquit,  excidit  ore  tuo,  conjux,  sce- 
lus?'  Paulo  post  vitam  servatce  non 
servalam  scripti  meliores.     Idetn, 

17  Sed  gi-ave  Nereidum  nomen']  Gra- 
ve, id  est,  potens.  Nereides  autem 
Nymphae  sunt  marinae,  quibus  se 
pulchriorem  Cassiope  esse  jactarat. 
Earum  vero  precibus  fatigatus  Nep- 
tunus  cetum  immisit,  quo  Cepheno- 
rum  agros  vastante,  consultus  Hain- 
inon  respondit,  Cassiopes  prolem 
monstro  esse  objiciendam.  Itaque 
omueni  culpain  a  Perseo  in  Cas- 
siopem,  vel  potius  in  Nereidas  trans- 
fert.  Sed  corniger  Haimnon']  Jupiter 
Hamnion  sub  forma  arietis  cornuti 
colebatur  in  Libyae  desertis,  ubi  mag- 
nificentissimuni  templuniilli  Bacclius 
ab  India  cum  exercitu  rediens  acdifi- 
cavit :  quod  cum  siti  laboraret,  obvi- 
um  arietem  secutus,  fontem  invenit, 
quo  totus  exercitus  fuit  rccreatns. 
Arietem  igitur  ilium  Joveni  est  ratus. 
Sed  grave]  Disjunctivai  particuhc 
repetitionem  et  vim  considerat  Quin- 
tilianus  in  iioc  exemplo,  quod  profert 
lib.  IX.  Institut.  Rhetor,  cap.  3. 
Corniger]  Vide  quae  nos  ad  Lucauum 
IX.  .512.  et  seqq. 

18  Visceribus]  Nata  scmine  ct  san- 
guine meo.    Emphaticc.    Farn. 

22  Scilicet  haud  satis]  Ironia,  qua 
Pbineo  insultat  frater  Cepheus.  Cum 
enim  et  patruus  et  sponsus  essct  An- 
dromedae,  aliquid  ccrte  auxilii  afferre 


debebat ;  cum  vero  nihil  prorsus  tu- 
lerit,  impudentissime  earn  repetit, 
quam  tutari  non  est  ausus.  li. 

23  Prcemiaque]  Andromedam,  et 
regnum  dotale,  utcunque  hoc  remi- 
Bisse  visus  fuerit  Perseus :  vs.  756. 
lib,  praeced.  '  Protinus  Andromeden, 
et  tanti  preemia  facti  Indotata  rapit :' 
namque  '  praemia  haec  scopulis  affixa' 
autumat.  Farn, 

27  Nunc  sine,  qui  petiit,  per  quem 
hcBc  non  orba  senectus]  Hunc  sine  in 
nonnuUis  ;  rectius,  ut  opinor.  Prae- 
terea  secundus  Palat.  Arond.  aliique 
comphires  per  quem  non  orba,  omlsso 
r(f  hcEc.  Heins. 

35  Exiliit]  Exiluit  meliores  more 
veteri.  Idem.  Remisso]  Rejecto.  Ean- 
dem  namque  hastam  in  Phineum  Per- 
seus rejecit.  R. 

36  Altaria]  Nuptiis  adbibitas  aras 
et  sacra,  advocates  Deos  hinc  liquet, 
et  ex  tumultuaria  ilia  altera  in  nup- 
tiis Pirithoi  pugna  lib.  xii.  258. '  Prox- 
imus  ut  steterat,  spectans  altaria  vul- 
tu  Funiida  terribili,  Cur  non,  ait,  uti- 
muristis?'  Farn. 

40  Calcitrat]  Palpitat  tertius  INIe- 
diceus,  Thuan.  Zulich.  alter  Ham- 
burg, Lovan,  et  Mureti  Excerpta. 
Noster  libro  vi,  de  lingua  Philome- 
lae  exsecta,  '  Ilia  jacet,  terraeque 
tremens  immurmurat  atrae;  Utque 
salire  solet  mutilatae  cauda  colubrae, 
Palpitat.'  Glossae  veteres,  Palpitat, 
analpet,  irdAAei.  Statius  Theb.  viii. 
'  jam  palpitat  arvis  Phsedimus,  et  cer- 
ti  nondum  facet  arcus  Amyntie.'  Si- 
militer de  Eurytione  saucio  et  prolap- 
se Theb.  IX,  '  hie  sicvi  miser  inter 
vulnera  belli  Palpitat,'  Libro  xii. 
'  Spirantcs  super  int'erias  captiva  Pe- 
lasgum  Corpora,  frenatosquc  pater 
solatia sortiBellorum  mactabatequos, 
his  arduus  ignis  Palpitat.'  Pruden- 
tins  Passione  Agnetis,  '  Cascus  co- 
rusco  lumine  corruit,  Atque  in  platrac 
pulvere  palpitat.  Tollinit  sodales  sc- 
mineccm  solo,  Vcrbisquc  dcflcnt  exe- 
quialibus.'    Calpurnius  Eclogaii.  dc 


METAMORPHOSEON    LIB.    V. 


34:37 


victima,  *  Saepc  vaporatn  miliioespite 
palpitat  ai;nus.'  Hinc  vt  '  cordis  pal- 
pitatio.'  '  Palpitare'  Jiivenalis  dixit 
de  motu  qui  fit  in  re  Venerea,  lleins. 
Calcilrat]  Ex  more  cadcntiiini  in  acie 
Ct  pupia,  qui  AaJ  aut  o5o|  a|)U(l  poii- 
tas,  terrani  in(?ri\fiis  et  indij^nanter 
salutaut.  JEn.  x.  '  Steinifnr  iiif'elix 
Acron,  et  calcibns  atram  Ttindit  lin- 
muni  expirans.'  Noster  lib.  xii.  238. 
'  madida  resupinus  arena  Calcilrat.' 
Farn. 

45  Ilospitiique  Deos]  Jovem  liospita- 
lem  ;  de  (juo  Virf^il.  '  Jiij^iter,  hospiti- 
hnsnani  tc  dare  jura  loquiintur.'  Hos- 
piles  autem  nefas  est  vioiari.  li. 
Ilospitiique  Dfos']  Toiis  r^y  ^evias  i<p6- 
povs.  Jovem  niaxiinc  violali  hospitii 
vindiceni.  Murifioawris  Bvyarepis  Aibs 
^fviov  <T(fias  a^ovcra  <pt\las  7(  yfpas  iSe- 
Paias.  Atliena;us  lib.  XV.  16.  Farn, 
Hospitiiqiie  Deos'\  Odyss.  E.  56.  Etrf', 
otj  /uoi  0«/xis  f(TT',  ovS'  ei  KaKKav  ffedev 
(\doi,  Eeluov  aTi/xTJCTai'  irphs  "^ap  Ai6s 
(iaiv SnravTfs  e.e'ifut,  &c.  Apollon,  Ar- 
gon. II.  Albs  ol  &fj.(pu  iKiTat  re  Kol 
leTwi.  '  Iniplorare  fidcm  Jovis  hospi- 
talis.'     Cic.  n.  ad  Q.  Fratrem. 

46  jBi'//Jc(i]  Opportune,  Fortitudini 
aiixilio  adest  Prndenlia,  qua;  'Alto 
consilio  fulcit,  Viresque  sccnndas  snf- 
ficil.'  Alque  lioc  sibi  volunt  Poetap, 
cum  Deos  introducnnt  auxiliares. 
Ambo  autcni  Jovis  filii.  Farn.  Bd- 
lica  Pallas  adest]  Itidrm  et  Ulyssi 
adfnit  contra  iniiltitudincm  proco- 
runi.  Odyss.  N.  331.  Ubi  ipsa  Pal- 
las :  T^  ffe  KoX  ov  Bivafiai  irpo\nrf7v  Sv- 
arrivov  f6vTa,  OuVeK*  eirTjTi'jj  t*  iaal,  Hal 
a/y)(}Voos,  koX  txf<pp<^v. 

47  Erut  Inthts  Altis]  Ad  differen- 
tiam  Plnygii  a  Cyl)ele  nialre  Deo- 
rum  adauiati,  clcganler  Indus  est 
appositus.  Fuil  eliam  alius  Atys, 
Croisi  Lydornm  regis  filius.  R. 

48  Editn  Liinniacc  vitreis  peperisse 
subundis]  Suh  autris  primus  Basileen- 
sis  et  fragnicntum  Zulicliemianuni ; 
recte.  Vide  qua-  notavi  ad  Claudianum 
Fescenninis  in  Nuptias  Honorii.  Pro 


Limniace  Florent.  S.  Marci  ct  pri. 
I'alat.  Limnutie:  Neapol.Urbin.  Cau- 
tabrig.  aliique  nonnulii,  Limnale  : 
pri.  Vatican.  Liinmale :  pri.  Mediceus, 
Limniaie:  alii  ex  vetustioribusLi;»ia<e: 
Schinhn  Theatin.  Ligncis.  (A'n<ieo  scri- 
bcnduni  Limnatis ;  Atp.vd.Tts,  airb  Ti)j 
Aifj-vii^'  nam  Limniace  Gnpcixm  non  est. 
Certe  apud  Laceda^monios  cultani  f«- 
issc  Limnatin  Dianani  ex  Tacito  dis* 
cinnis  Annal.  lib.  iv.  Perperam  ibi 
Limenetidis  Diance  pro  Limnctidis  vel 
Limnatidis  scribitur.  Limnatis  dicta  a 
Limnis  oppido  in  eonfiniis  Laccdx- 
moniornm  el  Messeniorum.  'Aprt/uh 
Aijuj'rfriy  est  Pausaniae  in  Laconicis, 
Messenicis,Acliaicis,elArcadicis  pas- 
sim :  nisi  quod  in  Laconicis  semel  iv 
r(jj  lepip  T^y  Aifj.vd5os,  pro  At/xi'dTiSos, 
male  scribitur;  ubi  agit  de  morte 
Teledi  regis.  Idem  in  Corintliiacis  et 
Laconicis  'ApTf/xiSos  At/xvaias  meminil. 
AifxvaTiv  Dianam  a  piscatoribus  cul- 
tani, ut  a  vcnatoribus  ayporfpav,  tes- 
tis est  Artemidorus  libro  11.  Posset 
et  Limnacias  legi  :  nam  AifxvdiciSfs 
Nympiiae  palustres.  Ileius.  Limniace] 
Nymi)lia  palustris,  cui  nomen  axb  T'jr 
Ai/ucTjf.  Farn. 

49  Egregius forma']  Furmam  primus 
Bononiensis  et  tinus  ex  Vossianis. 
Quales  Giaecismi  apud  poetas  obvii. 
Heins. 

53  Et  myrrhtt]  Liquor  e  myrrha 
stillans,  capillis  ungendis  adhibcba- 
tur,  quo  nitcrent  ac  spirarent  odorera 
suavissiuium.  Crinale]  Fascia  est,  quae 
capiti  cireundatur  crinibns  cohiben- 
dis,  ne  in  tVontem  defluant.  Vel,  ut 
alii  voluut,  ornamentum  est  crinium. 
Pont. 

56  Lenta  cornua]  Flexibilia  arcus 
cornua. 

57  In  ntcdirt  ara]  Quae  Hymenaco 
nuptial  urn  Deo  extructa  eral. 

58  Coufudit  inossibus  ora]  Alii  con- 
fundit:  unus  Mediceus  ex  melioribus 
et  prior  Twisdenius,  contundit,  ut  et 
Thuan.  et  Cantabr.  Quare  et  lib.  xii. 
forte  scribendum,  '  et  ossa  Non  ag- 


3438 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


noscendo  contusa  reliqnit  in  ore,'  In 
Graeviano  contendit  proxime  verum. 
Heins. 

59  Fcedatns  vuUus']  Laudntos  Flo- 
rent.  S.  Marci,  Tliuan.  Neap.  sec. 
Medic,  pri.  Vatic,  et  tres  alii  ;  probe  : 
sic  XII.  '  Pectoraqiie  artiticum  lau- 
datis  proxinia  signis.'  Statins  Coma 
Earini,  '  Accipe  landatos,  juvenis 
Plioebeie,  crines.'  Sic  '  landatissima 
forma  Tyro'  Epistola  Herns.    Idem. 

C7  Telum  vitatum]  '  Corpore  tela 
modo  atque  oculis  vigilantibtis  exit.' 
Virg.  V.  Quod  ex  Lucret.  '  Nam 
transversa  feros  exibant  dentis  adac- 
tns.'  ^neid.  x.  '  Vim  viribns  exit.' 
Unde  Statins  Theb.  vi.  'Venientem 
elndit  et  exit.'  Eleganter  jEschyl. 
fab.  II.  vs.  575.  iroSivKes  o/ufiai.  Et  Eu- 
Vip.  Androm.  <pv\6.a(T(iv  t'/x^oAas.  uTrel- 
ove'Su  K€(pa\fj.  Tiieocrit.  Idyll,  xxii. 
122. 

69  Verlit  in  hunc  harveni]  Harpe 
ensis  est  Mercnrii  falcatns,  quo  Per- 
seus Medusae  caput  ainputavit. 

71  Nntantibus]  Languorc  et  tremu- 
lo  horrore  fluitantibiis  in  niorte.  aiya 

Simonides.  '  Fata  vocant,  conditqne 
natantia  Inniina  sonimis.'  Eiirydice 
Georg.  IV.   Fain. 

72  Acdinavit  ad  ilium]  Alii  indina- 
cit.  Bernegger.  accliriavit  in  ilium; 
probe.  Hcins. 

74  Ecce  Syenites  ffcnilus  Rhlhionc 
I'korbas]  Malo  Syenite  ;  libri  veteres 
SueniteSjffvqviTrjs.  Idem.  Sueniles]  Alii, 
Syenites.  Syene  urbs  /Fgypti  sub  tro- 
pico  Cancri  jacet.  Lncan.  vi.  '  Umbras 
nnsqnam  llectente  Sycnc,'  in  Solstitio 
aestivo.  Advcrto  anteni  quam  disertc 
et  consulto  Atyn,  Piiorbanta,  alios 
patronymicis  suis  distingnat,  ne  forte 
bistoriam  ronfnndant  cognomincs. 
Farn.  Fcce  Suenites]  I'.Uganter  an- 
teni et  patriani  et  ;;enus  istins  I'lior- 
bantis  descriliit  Poi'ta,  no  (|uis  Piior- 
i)anta  Priami  iiliuin  illi  pujjiia;  intcr- 
fnissc  pntct. 

79  Fritum]    Friton  primus  Grono- 


vii,  Florentinns  Enjcum.  Scribe  Eri- 
than:  epa0os  nonien  Grscum  est.  Sic 
et  panlo  ante  ter  quaterve  Athis  et 
Attiin  ex  fide  optimorum  codicnm  pro 
Atys  et  Atyn  rescribendum  :  &Ois  no- 
men  urbi  Syriie  apud  Ptolemaeum. 
Mox  Abarin,  et  Man,  et  Phlegyan 
nieliores  et  Spercheiadenque  Lycetum, 
pro  Spen-liionideyique.  ^wtpx^^os,  Sirep- 
Xe'iaSrjs-  quanquam  et  vulgatuni  bene 
se  liabet.  Heins.  Actoriden  Frithum'] 
Actoris  filiuni. 

80  Altis  signis]  Alte  eniinen-tibns 
signis  et  Cielatiiris. 

82  IngeiUem]  Qwpi)lis  ista,  et  furor 
nieracus  in  pra?lia  trudit  inermes, 
arma  ininistrat,  natisque  in  nsnm  lae- 
titia;  scyphis  ad  pngnas  abnti  cogit. 
Lib.  XII.  '  Forte  fiiit  juxta  signis 
extantibus  asper  Antiquus  crater,' 
&c.  Virg.  Georg.  ii.  '  Et  niagno  Hy- 
laeuni  Lapitliis  cratere  minanteni.'  F. 

83  Infligitque  vlro]  Infringitque  A- 
rondelianus.  GriBvianns  Infregitque, 
quod  arridet:  sic  '  infringere  alicni 
colaphos.'  Val.  Fiaccns  in.  '  infrac- 
taque  pectore  cliaro  Tela,  neque  bes- 
tf-rnos  agnovit  in  hospite  vultns:' 
nisi  ct  hoc  loco  impacta  tela  legas  : 
nt  idem  Valerius  lib.  vi.  '  Canipesns 
impacta  latus  inter  et  ilia  quercn  Tol- 
litur  :'  sed  utrnnique  rc(-tc  dicitur. 
Sic  infra  in  iino  Vossiano  '  Ossibus 
infrcgit  media:  ccrvicis'  legitur  ;  pro 
quo  vulgati  illisit.   Heins. 

85  Semiiamio]  De  Semiramide  lib. 
prioro  vs.  4(5.   Farn. 

88  Exstruclos  movientum  calcat  acev- 
vos]  Multi  vetornm  extinctos.  Grie- 
y'vAnws  extentos  acervos.   Hcins. 

91  Fxpcrtein]  Frustra  absfinentem 
a  pugna,  utpotc  ncutrarum  partium. 
Virg.  '  as])icit  niixin  Inununcm  tanti 
belli,  atque  inipunc  quiolam.'  yEneid. 
XII    Farn. 

93   In  paries]   In  factioncs. 

91  I'tnsiiquc]  Compcn>a,  ct  quasi 
in  viccin  illiiis  hoc  accipe.  Hoc  vul- 
nere]  (jiiod  tibi  sum  illaturiis.  Vul' 
nus]  Quod  til  inihi  intulisti.  It. 


METAMORPHOSEON    LIB.   V. 


3439 


•  95  De  vulnere  telum'\  Corpore  cnm 
melioriljiis  :  nam  '  viilncre'  inacc^sc- 
rat.  Et  iiKix  Ilic  ijuoque,  non  Turn. 
Heins. 

97  Postregein\  Kogi  dignitalc  et 
aiictoiitatc  sccmidns.  Farn. 

98  Perciitit  Ilypseus]  I'erculit  mnn- 
que  veteres :  sic  paiilo  anto,  '  leiita 
niann  flcctentciu  cornua  Perseus  Fer- 
culit.'  llciiis. 

101  Qui  qunniam]  Qiwm  Tliiian.  et 
nonntilli  alii.  Mox  jno  pufiiiut,  Re- 
gius bellat:  et  pro  tierovct  arma,  Flo- 
rent.  Tliuan.  Neapol.  liernegjjer.  pri- 
mus et  teitius  Medicci,  aliique  nou- 
nulli  deioail  ;  quod  non  est  de  niliilo, 
et  idem  t'ere  sijinificat,  quod  revocare 
vel  avorare.  Sic  '  devocare  c(kIo  si- 
dera'  apud  Horatiuin  Epoii.  xvii. 
'  devocare  ali()uem  ad  perniciem'  bis 
PI)a»dro :  'devocare  aliqnem  e  foro' 
Cornelio  Nepoti.  I'utabam  aliquan- 
do,  Fiignat  ct  iucesscns  sctlemtis  dcco- 
cat  armis.  Idem. 

103  Hitic  Chromis  aniph'xo]  Quasi 
ad  Deoruin  pr-.rsidium  contu^iens.  In 
capitis  disorimiiie  solebant  ad  aras 
confugere,  illasijue  prensare,  et  Deo- 
rum  qiioque  statuas  ac  simulachra 
complecti.  Pont, 

104  Decntit  ense  caput]  Demetit 
rauiti  veteres,  et  pro  diversa  lectione 
Urbinas  :  recte.  Val.  Flaccus, '  Hinc 
Halyn,  hinc  rigido  transcurrens  De- 
metit ense  Dorcca.'  .Seneca  Aga- 
memnone,  '  /Lgistlio,  cessas  impiuni 
ferro  caput  Demetere  r'  Statins 
Theb.  VII.  '  Cominus  liunc  stanteni 
nietit.'  Idem  lib.  IX.  '  nccopina(|ue 
terro  Coila  metens.'  Eandeni  (|U0(iue 
significationem  obtinet  tJ)  depi^nv 
apud  Gra?cos.  Sic  Aniliologi.v  lib. 
III.  in  Epigrammate  Agatlii.e  in  per- 
dicem  a  tele  intertectam,  2V  Ke(pa\T)v 
aXKovpos  aTTidptae.  Mox  semaninu  lin- 
gua cum  nielioribus,  pro  scmmtimin. 
Heins. 

105  Stiniiniimi]  De  Orpliei  capite, 
lib.  II.  53.  'Ikbile  lingua  IVlurmurat 
exanimis.' 


107  <  astilnis]  Ca?stuum  pugna  erat 
e  puuillatiis  :;enere,  ulii  pugnis  res 
agebatur,  sed  armalis,  (|iiuin  chiro- 
tliecis,  e  corio  bubulu,  iis(lu(^  ferro 
aut  plumbo  adtixo  gravibiis.  armati 
inter  se  decertarent,  (pur  liiri>  alliga- 
bantur  bracliiis,  ne  extriderent.  /E- 
neid.  v.  Iconas  Hier.  iMenurialis  ex- 
liibet  lib.  ii.  de  arte  (Jyumastiea  c.  9. 
Et  Manulius  i.  de  quasitis  pci-  epis- 
tolam  Epist.  H. 

110  Ampliycus]  Ampycus  pru'sfat. 
"'A/UTTiz/cos,  quoniodo  et  iM()p->i  vatis 
pater  est  dictus.  iMox  adhihendus  in 
usus  rectius  vetustiores,  quani  ad 
itsus.  Heins.  Villa]  Fascia  linea,  qua 
vinciebantur  frontes  sacerdotuui  et 
victimai'uui. 

112  Sed  qui  pads  opus]  Ita  et  codi- 
ces: inalini  nibilominus,  Scd  quo: 
'  (|uo'  pro  ut.   Heins. 

1  It  Quein  procul  adstantem  plectrum- 
que  imbelle  tenenlem  Pctfalus  irridens] 
t'ui  adstanli  et  tenenli  primus  Medic, 
liernegg.  et  sex  aut  septein  alii. 
Scribe,  Cui  procul  adstanli,  plectrumque 
imbelle  tenenti  Pettalus,  I,  ridens,  Sly- 
giis  cane  catera,  dixit,  Manibus.  Sic 
apud  Virgilium,  '  I  nunc,  et  verbis 
virtuteni  illudc  superhis.'  Val.  Flac- 
cus lib.  III.  '  occumbens,  i  nunc,  ait, 
Herculis  armis,  Donuni  ingens,  sem- 
perque  tuis  mirabile  fatis:'  nt  recte 
iilic  Carrionis  codex.  Propertius 
Eleg.  II.  29.  '  Atque  ita  n)i  injecto 
dixerunt  rursus  amiotu,  I  nimc,  et 
noctu  disce  nianere  domi :'  ita  scribo : 
noctu  etiam  male,  cpiani  tiocte,  quod 
ante  legebatnr:  sic  eodem  libro  El. 
22.  '  Et  creluni  noctu  bis  sine  rege 
fuit.'  I^octu  Tibullus  quoque  dixit 
libro  I.  Eleg.  6.  31i  dixrruiit  pro  me 
duxerunt,  quod  hie  locum  non  habe- 
bat.  Palmerius  cum  sno  diietit  ridi- 
cuUis  est:  alil>ijani  ostemlinius,  quani 
saq)e  to  /  a  snpiuis  iibrariis  sit  cor- 
ruptuni.  Pro  l<evo  tempore  etiam  ma- 
ll in  lavo  pectore,  si  liceat  per  libros. 
llrins.  I'Uctrum]  Instrumenlum  est 
quo  lyra  pulsatnr,  Aiio  too  T\TjTTet;', 


3440 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


hoc  est,  a  percutiendo,  dictum. 

115  Stygiis]  Th  5'  &\\'  eV  ^5ou  to7s 
Kdru  ixvd^aonai.  Ajax  Sophocleiis. 
Fam. 

lie  Lwvo  tempore]  Sinistra  capitis 
parte. 

118  Casuquefuit]  Canit  ex  meliori- 
biis,  et  niox  Ncc  sitiit :  et  posti  pro 
paste,  quomodo  Priscianus  agnoscit. 
Heins. 

122  Procubuit  terra]  Terra  melio- 
res  lit  sa^pe  alibi.  Idem. 

123  Robord]  Obices,  vectes.  Fnrn. 

124  Cinipheus]  Cinyphius.  Kiuv<p, 
Kivv(pior  sic  '  Cinypliii  membiana 
chelydri'  lib.  vii.  ita  et  lib.  xv.  scri- 
bendnm  '  Cinypliinmque  jiibam,' jam 
animailvertisse  amicissimiim  qnoqiie 
Janum  Vlitium  ad  v.  34.  Gratii  cu- 
rls secundis  video;  qui  iUic  cousulen- 
dus.  '  Ciuyphiam  segetem'  Noster 
Pont.  11.  7.  etiam  dixit.  Apud  Vir- 
gilium  Georg.  in.  '  Cinipliii  hirci'  in 
veterrimis  codicibus  pertinaci  errore 
dicuntur.  Pro  Coriti  etiam  malo  Co- 
rythi:  nam  vetustiores  Corithi ;  vide 
Notas  lib.  vii.  362.  Heins. 

125  Marmarida  Coriti]  Marmaces 
gens  est  yEthiopica,  unde  forsitan 
Marmacides  Coritus  appellatur.  Sed 
a  Marmaro  quoqne  patre,  Marmarides 
dici  potest. 

126  Latus]  E  latere  confosso  san- 
giiinem  elicuit:  *  Per  tnuicam  squa- 
lentem  auro  latus  hausit  apertum.' 
.tneid.  x.  Fam. 

127  Retinentc  manu]  Scribe  rcli- 
Hcnte  manum  paste,  quod  in  suis  Nau- 
gerius  invenerat.  Mox  DoryUis  pro 
Dorilas:  et  CUminque  pro  Clamimquc. 
Heins. 

129  Kt  Nasamoninci]  Nasamones 
populi  sunt  Libya' juxta  Syrtes,  nau- 
fragiis  adniodum  irif'esti. 

134  Singullautem]  Per  singultus 
animam  euiittentcm.  R. 

135  Badriu."]  BapKevs,  Max.  Pla- 
niidos.  Hoc  ijHud]  Sarcasnius,  cujus- 
mo<li  illc  Turui  J'umedi  insultantis 
yEttcid.  xii. '  En  agros,  et  quani  bcUo^ 


Trojane,  petisti,  Hesperiam  metire 
jaccns:'  aut  Indi  Sopbista^  Paulo 
post  mortuus  tantuni  obtinebis  terrae, 
quantum  satis  sit  ad  sepulluram  cor- 
poris tui.  Et  5e'  ris  oXfiov  ex'^"  ^opfa, 
irapafxeiffer^  &A\wv...0>'oto  ntfivdadii)  ire- 
piariWwv  ^^'Atj,  Koi  reXeuTac  airavruv 
yav  i-n'tecraSfievos.     Pind.  Nem.  xi. 

138  Abanliades]  Perseus  Abantis 
pronepos.  Acrisius  enim  Danaes  pa- 
ter erat  tilius  Abantis.  Fam. 

140  Dtimque]  '  Successus  urgere  su- 
OS,  inslare  favori  numinis,'  de  Gas. 
Lucan.  ii.  148.  Fam. 

144  Occidit  et  Celadon  Mindesius] 
Mindesos  nrbs  est  Syria?,  et  Myndones 
populi  sunt  Libyae.  R.  Ego  Myndesiut 
lego,  a  Myndete  nrbe  jEgypti,  ubi 
Pana  coluerunt.  Micyll. 

145  Matre  Pnlcestina]  Regio  est  Sy- 
riae  Palaestina  contermina  Judete,  a 
Palaestina  nrbe  dicta.  R.  Dubio]C<.\m 
pater  ignoratur,  tilius  dicitur  spurius, 
Isidor.  notbus  autem,  qui  ex  con- 
cubina,  non  ex  legitima  uxore  natus 
est,  sed  patrem  habet  certum.  Farn. 

146  Echionque  sagax]  Ethionqne  me- 
liores.  Leqe  jEthinn,  Aieiur.  Statius 
imitatus  Tbeb.  vii.  '  genilusque  Heli- 
conide  Nymplia  .Ethion,  caesoque  io- 
famis  I'ratre  Polytes.'  Paulo  ante 
Meudesiii^  pro  Myndesius.  MeVSTjs  tt6- 
Ms  AiyvTTTOV  b  ttoX^ttjs  y\.evZ-i\(Jios. 
Ileitis. 

147  Tunc  ate]  iVi/nc  ex  melioribus, 
j\Iox  pro  conjurata  undique  piigmmt  Ag- 
viina,  nialini  Jurataque ;  nam  vcteres 
plurinii  coiijurataque,  quod  glosscnia 
est  alterius.  Sic  apud  Nostrum  in 
Amoribus,  '  Primaque  juratis  induis 
arma  viris:'  (piomodo  et  libro  xv. 
forte  scribendum,  '  vidit  quoque 
tristc  paiaii  Pontifioi  lituni,  jurata- 
que  arma  paiari :'  cum  in  scriptis 
quibusdam  exstet  co){jurataque ;  vul- 
gati  ct  coiijurnta.  Et  Met.  xiii.  '  ti- 
niidi  couimenta  retcxit  Naiipliadcs 
animi,  jnralaque  traxil  ad  arma;'  <it 
codicis  nonnulli  aguoscunt.  Statins 
Theb.  II.  *  exit  in  ununi  Plcbs  lerro 


METAMORPHOSRON    LIB.   V 


:M41 


jurala  caput.'  Idem.  Regisque  Tim- 
actes]  Fhinei  fiatris  regis.  K.  Are 
Jeceplm]  Augurio.  /Eneid.  ix.  do, 
Kliainncte  aiigiire  ctso,  '  Sed  non 
an<j;urio  potuit  depcllere  pcsteni.' 

151  Pro  causa  yneritutn  impugnunte] 
Hoc  est,  pro  Phineo,  qui  et  meritum 
Persei,  quo  Andromedam  servaverat, 
et  fidem  ipsi  a  rege  datani  impugna- 
bat. 

IS.'i  Pollutosque  simul]  Semel  cum 
duobus  codicibus,  tit  in  illo,  '  Poihi- 
tifque  semcl  nequeunt  niansuesccre 
fauces.'  Heins. 

158  I!ijbe}~na]  '  Quani  multa  gran- 
diiie  nimbi  Culminibus  crepitant.' 
,^neid.  v.  *  Tempestas  teiorum,  ac 
ferreusingruitiniber.'  TEn.  xii.  Farn. 

159  Prirter  utrumque  latus]  Tres 
scripti  Propter,  Heins.  Prater  utrum- 
que tutus']  Juxta  ntrunque  latus  et 
dextrum  et  sinistrum,  propcque  et 
oculos  et  aures. 

1G2  Instabul]  Rcctius  insfa6an<  pri- 
mus Basil,  et  unus  IMediceus.  IJcins. 

1C3  Chaonius  Blulpheus]  Sunt  Ciiao- 
ni  populi  contermini  Arabibus  et 
Nabathaais,  Piinius.  Nabathaus]  Na- 
batha^a  regio  est  felicis  Arabian.  /?. 

lf)4  Tigris  ut  auditis]  Hac  similitu- 
dinc  Poiita  ostendit  Perseum  addnbi- 
tasse  ntruni  prius  percutcret,  cum 
ambo  instarent,  alter  a  dextra,  alter 
a  sinistra,  INIolpcum  an  Ethemonem. 
Diversa  valle]  In  diversa  vallis  parte. 
R.  Tigris]  Vide  Tliycstcn  Seneca', 
vs.  705.  Farn. 

1G9  Contentusque  fuga  est]  Fugm 
optimus  Florentinus,  quod  non  est 
contemnendum.  Heins. 

175  Inertia  frustra  Brachia  tendcn- 
tnn]  Inermia  reponcndum  ex  Berneg- 
gcriano,  priorc  Erfurt,  et  miiltis  aliis. 
V'irgii.  1.  x.  '  frater  tendcbat  inermes 
lufelix  palinas.'  Et  ibid.  '  dextras 
tendamus  inermes.'  Lib.  xi.  '  Diim 
subit,  et  dextram  labenti  tendit  iner- 
mom:'  ita  optimae  membranae  Fio- 
rentina*.  Lib.  xit.  '  At  pius  /Eneas 
dextram  tendcbat  inernipm.'  Idem. 
Delph.el  Vur.  ('las.  Oi 


17f»  Cylknide]  Quam  acccperat  a 
Mercurio,  qui  natus  est  in  Cyllene, 
monte  Arcadiap. 

179  Ab] '  Fas  est  et  ab  hoste  doceri,' 
(|ui(ini  ft  Juvari  ?  Lege  et  utilisKimun 
libellum  Piutarcbi,  de  capicnda  utili- 
tate  ex  inimicis. 

182  Tliessalus]  Pra-stantiorcs  Thes- 
celus  vel  Tescetus ;  probe.  Mox  Am- 
pyx  pro  Ampix  bene  primus  Palati- 
nus  :  unus  Tbuani  Amphyx,  "Afiirv^. 
Heins. 

183  III  hoc  hcesit  sigmim]  Hoc  est, 
Tbessalus  in  statuam  marmoream  ita 
est  conversus,  ut  jaculum  emittere 
velle  videatur. 

180  Diriguit]  Rigida  et  dura  facta 
est.  Ultra  est]  Tolle  verbumsubstan- 
tivum  ex  fide  codicum  :  nil  citra  pri- 
mus Mediceus  et  duo  alii.  Heins. 

187  SeptempUce]  De  Niii  ostiis,  ejus- 
que  incrementi  causis,  vide  qua;  nos 
ad  Lucan.  lib.  x.  200.  et  scq.  Farn. 
.Septemplicis  Nili]  Rcdi  ad  Amor.  in. 
G.  vs.  10. 

191  Tacitas  ad  umbras]  Ad  animas 
voce  carentcs  et  mutas.  R.  Magna] 
'  Hoc  tamen  infelix  miseram  soiabere 
mortem,  /Enea;  magni  dextra  cadis.' 
i^neas  Lauso  lEn.  x.  '  si  qua  est  ea 
gratia:'  et  inf.  lib.  xii.  81.  Farn. 

195  Non  viribus,  inquit,  Gorgoneii 
torpelis]  Cum  crinibus  Florentinus  S. 
Marci  et  unus  Medic,  air  viribus  Nea- 
pol.  Bernegger.  pri.  Palat.  sec.  Me- 
dic, scbedai  Tbeat.  ct  duo  aut  tre>5 
alii.  Scribe  non  crinibus:  quomodo 
Bononiensis  unus  pro  diversa  lec- 
tionc.  Hinc  et  SpuKOProrpixovtrai  dic- 
ta;. Noster  libro  iv.  '  crinita  dra- 
conibus  ora.'  Et,  '  Gorgoneum  cri- 
nem  turpes  mutavit  in  bydros.'  Lib. 
VI.  '  Crinita  colubris  Mater  cqui  vo- 
hicris.'  Amor.  iii.  12.  '  No*  pedibus 
alas  dediunis,  nos  crinibus  angues.' 
Lucanus  libro  vii.  '  Pallas  Gorge- 
neos  diffudit  in  aegida  crines.'  VaL 
Flaccus  lib.  vi.  '  ipsaque  Pallas  JE- 
gide  torritica,  quam  ncc  Dea  lassat 
liahendo,  Nee  I'ator,  liorrentem  ro- 
id.  10  I 


3442 


^OT/E    VARIORUM    IN    OVlUll 


Jiibris  viilttiqiie  tieineiidani  Goigo- 
neo  ;  nee  semineces  ostendere  ciines 
Tenipiis  adliuc :'  ubi  denuo  crines 
Gorgoneos  habes  ;  qui  locus  alteiius 
me  admonet  hac  occasions  apiid  Va- 
Iciium  restituendi  ni.  53.  '  talesque 
metus  non  Martia  cassis,  Eunieni- 
dumque  comae,  non  tristis  ab  anliere 
Gorgon  Sparser) t,  ant  tantis  aciem 
raptaverit  umbris:'  ul)i  primo  <acj/is 
umbris  scribo,  hoc  est,  nocturno  tem- 
pore; nisi  umbras  et  errorem  animi 
intelligas.  Deinde  noti  tristis  ab  cegidc 
Gorgon :  nam  ab  cethere  prorsus  friget. 
Ipse  Valerius  infra,  '  Stat  nianus,  ee- 
gisono  quam  nee  fera  pectore  virgo 
Dispulerit,  nee  dextra  Jovis.'  Nota 
ilia  Virgilii,  '  yEgidaque  horriferam, 
turbafac  Palladis  arma.'  Cseterum 
error  natus,  quod  acidc  scripserat  li- 
brarius,  aut  rh  g  omiscrat,  ut  in  alio 
Valerii  loco  lib.  iv.  508.  ubi  /Eeas 
cirds  induit  urbes  vel  Eous  nunc  legi- 
tur :  cum  Mgceas  sit  scribendum. 
Ileitis,  Non  viribus  Gorgoneis']  Lucia- 
nus  more  suo  in  lib.  cui  tituius 
Icones  :  'A\A'  ^  rotovrdy  rt  &pa  eirap'xoi' 
ol  tV  Topyco  iSdvTes,  olov  eydi  eraYXos 
tnadov  TTayKoX-qv  riva  ywalKa  ISaiV  ayrl 
yap  rov  ij.vdov  iicuvo,  fiiKpov  Seto  Al6os 
t|  avOpuiiTOv  aayiyovfvai,  ireirriyiis  virb 
rov  Oavnaros.   Farn. 

197  Magica  arma]  Magicos  cantus, 
incanlamenta,  atque  vcneficia. 

200  Ex  mcrito]  Quia  Phinci  satol- 
liliuni  et  malic  caussse  propugnatorcs. 
I'arn.  I^wnas]  I'anam  mcliores :  ct 
n)o.\  etiammim.  Heins. 

202  Conspccta]  Contra  quam  mo- 
nucrat  Perseus  vs.  179.  supra. 

210  Tunc  denique]  Nunc  meliorcs. 
Hcins. 

212  Nomine  quemquc  vocaium]  Vo- 
cnndn  midti  veteres:  vocato  septem. 
Scribe  (ptcmque  vocatos.  Infra,  '  et 
nomine  quemquc  vocatos  Eximrtatur 
equos  ;'  quomodo  et  ibi  ex  vestigiis 
velerum  librorum  reposninuis.  'i'rist. 
IV.  3.  '  Noniinc  r|U().s  cupio  diccrc 
quemquc  suo.'    (.iralius,  '  tuni  partes 


quisque  secutus  Exegcre  suas.'  Idem, 
'  ter  quisque  vocantes  pinguia  libant 
Thura  focis,'  Ausonius  Periocha 
Iliad.  III.  '  Argivos  sua  quemque 
acies  in  belia  sequuntur.'  Metam.  i. 
ex  anti(iuis  libris,  *  Cum  sua  quisque 
regant  diverso  flumina  tractu.'  Plu- 
ra  diximus  Amor.  lib.  ii.  11.  21. 
Idem.  Nomine  quemque]  Ex  ^neid. 
XII.  '  lUe  simul  fugiens,  Rutulos  si- 
mul  increpat  omnes.  Nomine  quem- 
que vocans,  notumque  efflagitat  en- 
sem.' 

211  Avertitur]  A  Persei  conspectii 
oculos  avertit. 

215  Confessasque  maims]  Complosas- 
que  unus  Thuan.  Consri-tasqve  unus 
Moreti ;  non  male.  Nihil  tamen  te- 
mere  mutandum.  Mox,pro<iw  mon- 
stra,  rectius  idem  Thuaiieus/tm  mon- 
s<ra;  ut  et  Moreti  unus.  Ilcins.  Con- 
fcssaque  manus]  Ennius  incerto  libro: 
'  Quoi  vicit  non  est  victor,  nisi  victu' 
fatetur.  Conjunctas  dabo  victa  ma- 
nus.'    Epist.  XVII.  vs.  260. 

221  Nihil]  '  Sine  banc  animam,  et 
miserere  precantis.'  Turuus,  j'Eneid. 
XII.  Non  cessisse  piget]  Me,  inqiiit 
Phineus,  pcEnitet  tibi  Andromcdam 
non  permisissc. 

227  MoHumcnta]  Cic.  ad  Caesar. 
'  Scd  ego,  qua'  monumenti  ratio  sit, 
nomine  ipso  admoueor:  ad  mcmoriam 
magis  spcctarc  debet  posteritatis^ 
quam  ad  praesentis  temporis  gra- 
tiam.'  Virgil.  '  quern  Candida  Dido 
Esse  sui  dcderat  moniimentum  ct 
pignus  amoris.' 

230  Pliorcynida]  Medusam,  Phorci 
filiain. 

235  Obnoxia]  Dejecta,  velut  hoini- 
nis  sibi  conscii,  submisse  culpam  ag- 
noscentis,  veniamquc  precantis.  I'nrn. 

Fau.  II.  230  Ctim  coiijugt]  Andro- 
meda. R.     I'alrios]  Argos. 

237  Imnicriti  vindcx  ultorque  paren- 
tis] Immerilw  ex  scriptis  Naugcrii: 
ut  de  Danaii  intelligatur,  cum  dc 
Jove  non  possit  iuUlligi.  llcins. 

238  Praluw]  lilium  Abmitis,  fra- 


METAMORPHOSEON    l-IIi,    V. 


3443 


Irem  Acrisii.    Fain.      Frutrc  fuguto] 
Expiilso  Acrisio. 

Fab.  III.  212  Tetamen,oparvcc'\  Hac 
apostropliepoetal'olydectem  Sciii)lii 
roReni  in  odium  invi{liani([uc  adducit, 
qui  I'ersei  ncquc  virtute,  neque  la- 
boribus,  quos  pcrpcssus  est,  lu-que 
pcriculis,  quibus  se  exposuerat,  ab 
ira  odioque  doduci  reiuoveriqiie  po- 
terat.  R.  Polydecta]  Arcam  in  qua 
Danaii  et  Perseus  inclusi  eraiit,  cum 
ad  Scriplnini  insulam  appulisset,  ex- 
cepit  Dictys,  tiadiditquc  tVatri  suo 
Polydecti.  Hie,  quo  Danac,  quani 
aniavit,  potiretur,  Perseuni  jam  ju- 
venem  aniovil,  amandatum  adveisus 
Gor}^onas,utidi<;tumadiv.ClG.  Quum 
vero  ab  ilia  expeditione  victorem  le- 
versum  contnmeiiose  excepisset,  ca- 
pitisque  vires  elevassct  quasi  ementi- 
tas,  ab  ejus  conspectu  in  saxum  niu- 
tatusest;  regno  Scriphi  ad  Dictyn 
fratrcm  delato.  Apollonii  Sc-liolias- 
tes  IV.  1515.  Farn.  Seriphi]  Insula 
est  una  ex  Sporadibus.  Polydcdc] 
PolyJeda  scribendnm,  ne  peccetur  in 
legem  carminis  :  sic  Orestes,  Oresta, 
et  siniilia.  Paulo  ante  pro  supemvit 
lumina  7nonstti,  videtur  reponenduni 
vitavit:  sed  obstant  libri  veteres. 
Heins. 

246  Detrectas]  Diminuis. 
218  Purcitc']    Ut   vs.   179.    supra; 
'  Vultus  avertite  vestros,  si  quis  ami- 
cus adest.'  Farn. 

Fab.  IV.  250  Ilactenus  aurigence} 
Narrat  quemadmodum  I'egasus  equus 
alatus  una  cum  Chrysaore  e  sanguine 
colli  Medusre  exilierit,  et  ad  Helico- 
iieni  Boeotia;  nioutcm  pervenerit,  ubi, 
cum  terram  pedis  ungula  percussisset, 
illico  fons  (qui  InnoKp-fivq,  lioc  est, 
caballinus  fons,  est  appellatus)  exor- 
tus  fuissc  menioratur.  Ad  eum  igi- 
tur  videuduni  relicto  Perseo,  Pallas 
profecta  est,  quaj  a  Musis  accepta 
qnam  proniptissime  ad  ipsum  fuit 
deducta.  7\.  Aurigerue']  Quem  ge- 
nuit  Jupiter   in   aureum    conversus 


imbrem,  ct  in  Danaiis  gremium  de- 
lapsus.    Farn. 

252  Cythno  Gyaroque  relictis]  Cypro 
exeniplaria  omnia  antiqua,  quae  ta- 
men  hie  locum  non  habet :  quare 
nihil  mutandum,  nisi  Siphnu  reponas; 
nam  et  ha-c  una  Cycl.idum.  In  duo- 
bus  Ciot'ani  Scyro,  etiam  non  male  : 
KvBvuv  tamen  Planudes  agnoscit  in 
Melaphrasi.  Ileins.  Scyro]  Ita  resti- 
tuunt  quidam  ;  alii  Syro,  alii  Siphno : 
quae  omnes  sunt  c  Cycladibus,  in 
quibus  imllus  Cypro  locus.  Aldus 
excudit,  a  drxira  Cythno  Scyroque  re- 
lictis.  Planudes  vertit,  Trjv  ^4pi<pov 
/caroAtAoiTre,  t'^i'  re  KvBvov  koI  rvapjv 
Sepias  acpacra,  tiOeu  avvrofioyrdTrj  dobs 
tSo^ev  uTrep  tV  ddXaacrai'  luvaj},  i!vc. 

254  VirgineunKpic']  Virginibus  Mu- 
sis sacrum  Breotia;  montem.    Farn. 

255  Doctas  sorores]  Periphrasis  est 
Musarum.  Nam  iNlusa*  Jovis  et  Mne- 
mosynes  filias  sunt,  qua;  -n-apa  to  nva- 
adai,  hoc  est,  ab  inquiiendo,  dicuntur, 
ut  inquit  Dioilorus,  quod  ea  inqui- 
rant,  lioniinesque  doceant,  quae  ab 
indoctis  ignorantur,  et  quod  qua:- 
rendo  scientia  pariatur.  Noveni  an- 
tcni  tuisse  Musas  jam  fere  inter 
onnies  constat :  quarum  nomina  He- 
siodus  in  Thcogon.  his  vcrsiculis  re- 
censet  :  KAeiw  t',  EurepTrrj  re,  &d\eid  Tf, 
MeATTO/ue'r?)  ts,  Tep\pix^p7}T','EpaTw  re, 
VloAvixvid  t',  OiipaviT]  re,  KaWidirri  6',  t) 
Si  TrpoipipicrTaTr]  icrrXv  airacrcoiv. 

257  Meduscci  prapctis]  Et  volucris 
et  alati  equi.    li. 

258  Volui  mirabile  factum  Cernere] 
Mirabile  monslrutn  Cantabrig.  prior 
Erfurt,  secundus  Mediceus,  et  qua- 
tuor  alii :  sic  noster  sape  alibi. 
Heins. 

259  Vidi  ipsum  materno  sanguine 
nasci]  Ipsum  Pegasum.  Aderat  cnini 
Perseo  Pallas,  cum  Medusam  ob- 
truncavit. 

201  Animo  gratissima  noslro]  Alii 
nostro  est.  Scribe  noslro  es ;  fjuy /cex"- 
piff/utV)}  Ovfiw,  hcmistichium   Homeri- 


3444 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


cum.  Postea  deducit  nonnulli  bene. 
Heins. 

268  Maonidas]  Scripti  plerique  ve- 
teies  tain  hoc  loco  quam  infra  Men- 
jionidas  :  vef  iistiores  Memnonidas. 
Scribe  Mnemonidas,  hoc  est,  Mz/tj^o- 
crvP7)s  BvyaTipai,  nam  Mceonidas  cur 
Musas  appeilet  nihil  causae  est. 
Mnemonidas  vocat  Mnemosj  nes  fi- 
lias :  nam  Mnemosynidas  dici  non 
ferebat  versus  :  a  Mv^fiov,  Mvfi/jiovis. 
Sic  et  MvTifjLTjs  Bvyartpes  dictae  libro 
primo  Anihologia'.  jEscliylus  quoque 
Prometheo  Mv-r^ixriv  Musarum  niatrem 
vocat.  Ausonius  Gripho  numeri  ter- 
narii,  '  Et  Lyrici  vates  numero  sunt 
Mnoniosinarum :'  scribe  Mnemcnida- 
Tum ;  ut  apud  Horatium  '  fortissima 
Tyndaridaruni,'  pro  Tyndaridum. 
Certe  in  optimo  Florentino  S.  Marci 
Mnemonides  disertim  paulo  post  lege- 
batur.    Heins. 

271  Artetnque  locumque']  Artesque 
antiqui  plerique.    Idem. 

274  Dirusqne  ante  ora  Pyreneus  Ver- 
titnr]  Pyreneus  ut  bine  colligere  pos- 
sunius,  Tlirax  fiiit  tyrannns,  qui  Dau- 
lida  Phocidis  urbem  occupavit,  ubi 
cum  quodani  die  pluvioso  Musas  ad 
I'arnassuui  euntes  vidisset,  ut  tecta 
sua  subiriiut,  duni  pUivia  cessaret, 
invitavit.  Cum  vero  jam  imbcr  ces- 
sassct,  Musa-que  discedere  vellent, 
I'yrencHS  impius  clausis  foribus  illis 
vim  iuferre  parabat.  Sed  Musa;  in 
aves  conversae  evolavennit,  quas 
cum  persequi  Pyreneus  vellet,  ex 
arce  se  praicipitem  dans  caput  terrje 
iilisjt,  et  expiravit.    R. 

276  Daulida]  Daulida,  vel  Dau- 
liam,  Pliocidis  opp.  Pyreneus  'I'lira- 
cia?  Hex  per  vim  occu|>arat.    l-'nrn. 

279  l'\dlaci  venerutus  nuniina]  Vuitu 
revcreiuiam  himulabat,  ciini  auinio 
curuni  e\pu<rnare  pudiciliaui  niedi- 
taretur.    Pont. 

280  Agnorat  cniin]  Cognorat  ex 
scrlptis,  ut  metro  consulatur.  Pro 
vtntrutun  vultii  pra-CL'vienli  versii  uuus 


Leidensis  cultu,  ut  et  unus  meus  cum 
Graeviano.   Heins, 

284  Primasquel  Vestibuhiro,  atria. 
Neque  enim  in  penetralia  corrupto- 
rum  et  veteratorum  Musis  fas  aut 
pudor  introire  permittit.  Farn,  An- 
Kui'mus]  Morem  gessimus. 

291  E  summo  culmine  <urm]  E  sum- 
ma  culmine  nieliores,  nisi  quod  in 
Thuan.  et  Juniano  e  summi  culmine 
iecti.  Mox  discvssique  ossilms  oris  bene 
optinius  Florentinus,  non  discussisque. 
Heins. 

292  Discussisque']  Supra  vs.  58. 

293  Tundit]  Lib.  iv.  40.    Farn. 
Fab.  v.    Arg.       Musa   loquebatur] 

Eleganti  pbantasia  multas  describit 
Metamorplioseis  Poiita.  Musa  nam- 
que  fingitur  Palladi  referre  certamen 
suum  cum  Pieri  filiabus,  quo  quidem 
in  certamine,  et  transformationes 
Deorum  in  varia  animalia  tempore 
belli  gigantei  a  Pieri  filiabus  canun- 
tnr,  et  poena  Typhoei  gigantis,  et 
Proserpinaj  raptus,  et  Cyanes  in  fon- 
tem  mutatio,  multaquc  alia  contra  a 
Musis  cantantur.  Pierus  igitur  ex 
Euippe  uxore  noveni  sustulit  filias, 
qtiarum  pulchritudine  ac  vocalitate 
niater  supcrba,  Musas  in  certamen 
provocare  est  ansa.  Eas  vero  nym- 
pliarnm  judicio  viclas,  Mnsae  indig- 
nata>,  vocalitate  erepta,  in  rancas  pi- 
cas ronvertere.    It. 

295  Salutantum]  Exprimentium  sa- 
lutationis  voccm  x^^^P^f  X^^P^-  '  Quis 
expedivit  psittaco  suum  Xa7pe,  Pi- 
casque  docuit  verba  nostra  conari  ?' 
Persius  prolog.    Farn. 

297  Hominemquc']  De  loquacitate 
et  docilitate  picarum,  voces  liunianas 
el  tnbarum  cantum  imitantium,  Plu- 
tarch, in  I.  de  aninialium  solertia, 
Plin.  X.42.  Oppianus.  Martialis  xv. 
apopii.  70.  et  i\nx  nos  ibi.    Farn. 

298  Ales  craf]  Erant  duo  Medicei 
ex  niclioribus,  ot  unus  Argentinus: 
quod  placet.    Heins. 

300  Dett\  I^allaUi  Musa. 


METAM0RPH08E0N    MB.    V 


3445 


301  Volucrum  turbam]  Volucrem 
concinnius  Sixianiis  liber.  Sic  et  lib. 
X.  piito  scribendiim, '  inque  fcrariim 
Concilio  niediiis  tiirba;  volucrisqiie 
sedcbaf.'  Vide  Notas  Fast.  lib.  i. 
419.  Proximo  versa  I'ieros  pro  Fie- 
rus  plerique  castigatiores.    IJeins. 

302  Pclluvi]  Maccdoniee  urbs  Pel- 
la  est ;  Pieonia  regie,  quae  et  Ema- 
tliia.    Finn. 

303  Paonis  Euippe  mater  fuW]  Pa^o- 
nia  pars  est  Macedonia;  niontana.    R. 

304  Lucinam'\  GravicJaruni  et  par- 
turientiiim  Dea :  'quia  principium 
til,  Dea,  liicis  habes.'  Ovid.  Fast. 
Eadcm  Diana.  El\i6v7a,  rtvrtvWls  Ju- 
no Lncina,  Luna  pnerperii  soil,  prae- 
ses:  novies  ergo  pcpererat,  et  noveni 
filias.  Euippe,  vel  nt  Mss.  nostri  et 
alii,  Enippe,  al.  Anippe. 

305  Intumuit]  Ant.  Liberalis  fab. 
9.  ex  Nicand.  refert  banc  fab.  Zeus 
Mu7}iJ.o(Tvi'Ti  fxtyus  if  Xlitpla,  Sec.  Jupi- 
ter ex  Mnemosyne  in  Pieria  genuit 
Miisas.  Regnabat  eo  tempore  in 
TEmatbia  Picriiis  indigcna :  illi  no- 
veni erant  filia",  quie  Musas  in  cer- 
tamen  provocare  ausaa  in  Helicone ; 
qiiando  iilia;  Picrii  canebant,  omnia 
caligiiie  obscurabantur,  niliilque  ad 
choream  obtenlperabat.  At  Mnsa- 
ruin  cantu  sistebatur  crelum,  astra, 
mare,  fluinina;  et  Helicon  voliiptate 
delinitus  ad  caliim  usque  crescebat : 
phira  infra.    Fain. 

307  Tali  roce]  Tali,  tam  iiisolenti 
et  astus  plena  voce  nos  invadit.  I'ont. 
Committil]  Rectius  coinmittunt  duo 
veteres.    Jlcins. 

312  Aganippe]  Fons  est  Bceotiae 
Musis  sacer.  R.  Fonte]  Hippociene 
vs.  257.  supra.  IJyantea]  B<KOtia. 
Bceotos  Hyantes  antiquitus  dixere. 
Plinius  IV.  7.    Farn. 

313  Ad  Pteonas  nivosos]  Montanos. 
Pacones  naniqae  populi  sunt  Mace- 
donian montani. 

314  Cedemus  silvis]  Meliores  Ceda- 
vius  cumpis.   Heins. 


317  liro  saxo]  Ex  ^neid.  i.  Et 
ille  ex  Homer.  Odyss.  N.  Consulatiir 
inpriniis  Porpbyr.  de  antro  Nympha- 
nim,  post  sententias  ad  iutelligibil. 
diicentes. 

319  (jigantes]  Giganlas  etiam  hie 
Florent.  et  Neapol.  et  Cantabrig.  et 
sec.  Medic,  de  quo  alibi.    Ileins. 

321  Tiphoca]  Iniiiinipras  casque  va- 
rias  dc  ingenti  lioc  Typlioco  fabiilas 
nou  admittunt  niargiiiales  ha;  an- 
gustiae  :  referendiis  itaque  lector  ad 
auctores,  qui  et  belliim  hoc  Diis  illa- 
tum,  Deoruni  transnuitationes,  Ty- 
phcei  paMias  et  Mytliologias  ad  ple- 
num narrant.  Videantur  Pindarus 
IV.  ode  Olymp.  et  Pythiorum  ode  i. 
'6s  t'  iv  alva  TaprdpCf)  kutui  BeiHi'  iroAt- 
;uios,  Tv(pws  tKarovraKapavos,  ct  dein- 
ceps  inulta.  Homerus  hymno  in 
ApoUinem,  Hesiodi  Theogon.  Apol- 
lon.  et  comment.  Ant.  Liberalis  fab. 
47.  Tzetzes  in  Lycopbronem,  Tzet- 
zes  Cliil.  VIII.  171.  Strabo  lib.  v.  et 
XVI.  Mela  I.  i.  13.  Hyginus  cap.  196. 
Apollodorus  lib.  i.  Nonnus  in.  Dio- 
nys.  Vide  qu;e  ad  lib.  iv.  45.  de  Ve- 
iiere  in  pisccm  niutata  ex  Manilio : 
et  Ovid.  Fast.  ii.  Natalis  Conies  lib. 
VI.  21.  et  22.  Sabinus.  Eleganter  de- 
nique  et  plcne  fabulam  banc  canit 
Barclaius  noster  1.  i.  Aigenidis  suae. 
Diserte  Clariss.  Baconiis  et  narrat  et 
interprclatur  Typboneni  sive  rebel- 
1cm  in  Sapientia  veterum.    F. 

323  Donee  fessos  JEgypiia  tellus  Ce- 
perit]  Gigantcs  Titanorum  filii  Ty- 
pboeo  duce  inipetum  in  Deos  fecc- 
runt,  ac  eos  in  i^gyptum  usque  fu- 
gere  coegerunt,  ubi  »e  Typboei  nictu 
in  varia  animalia,  ut  perspicue  de- 
scribit  Ovidius,  converternnt  :  inde 
factum  est  nt  vEgyptii  multa  animalia 
pro  Diis  colant. 

324  Discretus  in  ostia]  Duo  veteres 
discerptus:  primus  Basil,  discertus: 
unus  Medic,  desertus.  Forte  disseptus: 
de  quo  ad  librum  prinium.    Heins. 

327  Duxquc  grcgis]  Periphrasis  est 


344G 


MOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


arietis.  Nam  Juppiter  se  in  arietcm 
commutavit :  cujiis  lei  argnnientiini 
est,  quod  Juppiter  Hammon  in  Libya 
sub  figura  arietis  colitur,  R.  Unde] 
Hinc  Jupiter  Amnion  arietina  forma 
cultus,  hinc  filius  ejus  Bacchus  cor- 
nutus,  hinc  '  demens  jllgyptus  por- 
tenta  colit  crocodilon  et  Ibin,  Por- 
rum,  cepe,  canem,  pisces  et  cercopi- 
thecos.'  Juvenal.  Sat.  xv.    Farn. 

331  Cyllenius  Ibidis  alls']  Ibis,  avis 
ciconiffi  similis,  iEgypti  peciiliaris, 
immunda,  ut  quse  rostro  anum  pur- 
get, 

333  FoTsitan  otia  non  sunt]  Non  sint, 
et  vacet,  prinms  Palat.  Urbin.  et  quin- 
que  alii :  aurem  etiam,  non  aures,  Lan- 
germannianus.  Heins. 

336  Levitimbra]   Suavi  ac  jucunda. 

337  Uni]  Cailiopa?,  chori  quasi 
praecentrici ;  priucipi  certe  et  wpo- 
^epea-rdrri.    Far7i. 

338  Immissos]  '  Tunc  sic  neglectos 
hedera  redimita  capillos  Calliope  que- 
rulas  praetentat  pollice  chordas.' 
Fast.  V.    F. 

Fab.  VI.  341  Prima]  'H  ^rpdrt]  feu- 
{ao-a  ^ouy,  &c.  Orpheus  iu  hynmo 
Cereris  :  '  Prima  Ceres  ferro  morta- 
les  vertere  terram  Instituit ;'  et  quae 
seq.  Virg.  Georg.  i.  Ovid.  Fast.  iv. 
Barclai  Argenis  1.  ii.  Metr.  i.    Farti. 

342  31itia]  Pro  glaudibus  frumen- 
ta :  '  Chaoniam  pingui  glandem  niu- 
tavit  arista.'  Gcorg.  i. 

343  Leges]  Invento  a  Cerere  (quam 
Isin  suam  j^gyptii  volunt,  id  est, 
Lunani)  iVumento,  leges  jam  rogatae 
de  agrorum  tcrminis,  emptiouibus, 
testamentis  :  unde  @firixo(p6poi  dicta. 
"Vide  quae  nos  ad  i^neid.  iv.  '  Legi- 
ferae  Ceriri.'  Diodor.  lib.  vi.  Fain. 
Cereris  sunt  omnia  inunus]  Sumus  om- 
nia longe  elcgantius  Hcrneggerianus: 
neque  aliter  pro  diversa  lectionc  unus 
Hamburgensis.  Pont.  i.  1.  '  Hoc 
milii  si  supcri,  quorum  suinus  omnia, 
credanf.'  ubi  perperam  repouunt, 
quoium  mnl  omnia.    Lib.  X,  '  Omnia 


debemur  vobis:'  quomodo  veterrimi 
codices.    Heins. 

345  Carmina  digna  Dea]  Dea  Ber- 
negger.  aliique  plurimi.  Vide  No- 
tas  Trist,  iv.  3.  57.  quanquam  et  ad 
rh  dicere  possit  referri.  Deinde  ex 
melioribus,  certe  Dea  carmine  digna 
est.    Idem. 

347  Trinacris]  Sicilia,  a  tribus  pro- 
montoriis,  quas  hie  nominantur  a  po- 
eta,  Typhoeo  exporrecto  superinjec- 
ta.  fEn.  IX.  Impostam  Typhoeo  In- 
arimen  ins.  in  sinu  Puteolano,  duc- 
tam  ab  Homeri  EiV  'Apl/xois  S0i  ipaal 
Tv<pu€os  ifi/jLevai  ewds,  ii.  Iliad.  Quern 
et  Lucanus  sequitur  1.  v.  101.  Apol- 
lonio  1.  II.  KeiTOj  inro^puxios  'Zep^uivl- 
5os  a^aai  X(/j.vris.  Straboni  1.  xvi.  et 
Melae  i.  13.  in  Cilicia  :  Pindarus  vi- 
detur  omnia  miscere.  Pythiorum 
ode  I.  Tvpws  eKciTovTaKcipavos,  t6v  irore 
K.iKIkiov  6pe\pe  •KoKvdivvixov  &VTpov'  vvv  ye 
fiau  Tai  t'  vnip  Kv/ias  a\iepKf€S  ^X^«'> 
2,LKe\ia  T*  avTov  Trie'fef  'Zripva  \axvdev- 
Ta'  kIuiv  a'  Ovpavla  avvtx^h  Nj<f(ieo'cr* 
AlVi/a,  &c.  Verum  hujus  rei  licen- 
tiam  excusat  ratio  naturalis.  Farn. 

348  Ausiim  sperare  Typho'ca  sedes] 
NonnuUi  supcrare  vel  spectare.  Pa- 
rum  abest  quin  spirare  censeam  re- 
ponendum :  ut  '  magna  spirare  ' 
Propertio,  *  qtii  nunc  magnum  spi- 
ramus  amantes  :'  ut  recte  castigavit 
Lipsius,  nee  dubitaie  debuit  vir  max- 
imus.  Val.  Flacco  1.  ii.  '  Magnum 
aliquid  spirabit  amor.'  Sic  'spirare 
tragicum  '  Horatio, '  Nam  spirat  tra- 
gicnm  satis,  et  teliciter  audet.'  Apud 
Virgilium  1.  vii.  '  Rapta  spirans  im- 
mane  securi.'  Silius  1.  iii.  '  Mago 
quatit  currus  et  fratrcm  spirat  in  ar- 
mis.'  Etl.  XVII.  de  Scipione,  *  Ter- 
ribilem  ostentans  clypeum,  qui  patris 
et  unaCajlarat  patrui  spirantcs  pras- 
lia  dira  Efhgies.'  Prudcntius  ad 
Christum  Catliemer.  Hymno  xi. '  Hie 
ilie  natalis  dies.  Quo  to  creator  ar- 
duns  Spiravit,  et  limo  indidit :'  quan- 
(juam  divcrso  scnsu.     Ita  '  suspirare* 


MRTAMOKI'IIOSKON     I. II!. 


3447 


riiiii  quarto  (|iioqiic  casu  jiinjjit  idem 
I'rudciilius  Catlicmciin.  Hymiio  ii. 
'  M«'rcator  liiiu;  ac  nisticiis  Avara 
siispiiaiit  liicra.'  Heim.  Spirare  a- 
thcreas  sedes]  Similiter  Gracci :  MeVos 
Trvt'iovrfs  "'Aprjos.  "Ofifipitiov  iv  ffripvoi- 
ffiv  avairvflovTes  "Aprja.  Smym.  I.  II. 
Kt  Tlioocrit.  Idyll,  xxii.  82.  (p6vov 
&.\\d\oifft  irveuvTfs,  Hcsiod.  Scut. 
Herciil.  'TiTfp  (TaKiwv  irveiovres. 

349  Nititur  ille  quidcm]  Hoc  ideir- 
00  fingitin,  quia  Sicilia  teirae  motu 
sa'peiiiimcro  qiiatitiir. 

350  Dcxlra  sub  Ausonio]  Scd  ex 
scriptis.  Hcim.  Ausonio  Pcloru]  Ita- 
lo,  quippc  qui  ct  ad  Italiam  vorgat, 
et  ab  ea  inille  ct  quiugeiitis  passibus 
distet. 

351  Pachyne  tihi]  Apostioplie  ad 
moiitein  ;  qua  niaximc  oratio  exor- 
iiatiir.  Lilyhtcon  crura  prcmtintur]  Li- 
lyba^us  quoque  Siciliae  est  proinon- 
torium  Africam  lespiciens. 

353  Ljectal]  In  optimo  Florentino 
eiasa  vetus  lectio.  Puto  Eruclat  fu- 
issc.  Sic  1.  XIII.  de  Cyclope  eliani 
scribendum  puto,  '  ciuctantemque 
cruentas  Ore  dapes.'  Virgilius  lib. 
III.  de  iEtna,  '  Interdum  scopulos 
avulscKpie  viscera  inontis  Erigit  eruc- 
tans.'  At  Val.  Flaccus  1.  ii.  dc  Ty- 
pboeo,  *  trux  ille  ejectat  adesi  Fun- 
danieiita  jugi.'  Kt  Siliiis  1.  xii.  de 
Iiiarinic,  *  Fuinantcm  preniit  lape- 
tum,  llammasqiie  rcbelli  Ore  ejectan- 
tem.'  Max  pondcrc  pro  pondcra  idem 
Florcnt.  liernegger.  secundus  Medic, 
et  alii  septem.  Ihins.  I'tammamque] 
Quotquot  ubique  iiiontcs  aut  loci 
niariiii  eructant  incendia,  aut  re- 
pentibus  ilatibus,  qui  vocantur  Ty- 
pliones,  et  terrvu  niotibus  concutiun- 
tur,  Typlioi'o  injecta  finguiitur.  TEii. 
ui.  Claudian.  de  raptu  Proserpina:  i. 
Noster  xiv.  1.    /•'. 

355  Devolvere']  Male  cvolvere  cnin 
tertio  Mediceo,  et  duobus  aliis. 
Heins. 

356  Rex  pavet]  Uinbrarnni  rex, 
Dis,  Pinto,  Orous,  (ifSrjy,  de  qua  voce 


viilr  11.  SanCordium  et  Parkeruni  dc 
dcaccnsu  Domini  1.  ii.  /Vim. 

363  Depnsitoque  niciu]  Diposilvpic 
metus  rectius  in  prx'Stantissimis. 
Ileitis.  Vidct  hunc  Enjcinu  va^anlem^ 
I',i  ycina  a  Romanis  Sii;uli.sque  N'cniis 
dicilnr,  ab  Eryce  Veneris  ipsius,  ac 
HutsE  lilio,  qui  cum  in  Sicilia  regna-i 
ret,  ac  plurimuni  corporis  viribns 
polleret,  liospites  nt  secnni  ca'stibus 
decertarent  provocabat.  Iscxtructo 
matri  Vcneri  teniplo,  qnaj  Erycina 
fuit  appcUata,  cum  Hcrcnle  congres- 
sus  ab  eo  fuit  interfectus.  Narrntn- 
rus  vero  poita  Cyanes  nympIiK  trans- 
formationeni  in  stagnum,  prius  Pro- 
serpinae  raptum  clegantissime  dcscri- 
bit. 

365  Arma]  '  Nate,  meai  vires,'  &c, 
^n.  I. 

367  Dei  pectus]  PIntonis.  Fain. 
Celeres  sagillas]  Volucres  Zulicbeniia- 
nus.    Ueins. 

370  Regit  qui  numina  terra:]  Ponti 
Excerpta  Calandras,  et  ex  suis  Nau« 
gerius.  Idem. 

372  Agittir  pars  terlia  mundi]  Vacat 
pro  diversa  lectione  Berneggerianus ; 
boc  est,  vacat  en  pant  tertia :  sic  apnd 
Lucanuni  lib.  ii.  '  Pars  mundi  niilii 
nulla  vacat :'  nibil  tamen  temere  hoc 
loco  niutandum.  Ueins.  A'^ilur]  Hoc 
est,  tertia  pars  mundi  in  periculo 
versalur,  parumque  abest  quin  et  ca 
a  nobis  amittatur.    MicyU, 

373  Qu(B  jam  paticnlia  nostra  est] 
Locus  mendosus  :  plerique  veteres, 
quoque  jam  pulienlia:  primus  Vatic, 
et  duo  alii,  quo  jam  :  quoque  parva  po- 
tcniia  Mureti  excerpta  :  quo  visa  po- 
tenlia  unus  Gronovii :  jam  quippc  po- 
tcntia  rara  est  alter  Haniburgensis ; 
alii  aliter.  Calandrje  excerpta  quo- 
que jam  palientia  nostra  Speniitur. 
Scribe,  Et  tamen  in  calo  quoque  taut  a 
potentia  nostro  Spernitur:  vel  sed  ta- 
men cum  Cautabrigensi ;  quod  pra?- 
stat :  tanla  potentia  in  jam  palientia  fa- 
cile depravari  potuit.  Lib.  x.  '  sed 
tanta  potentia  f'ornuc  est.'      L,  xiii. 


3448 


MOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


•  pro  quanta  potenlia  legni  Est,  Ve- 
nus alma,  tui !'  apposite  :  et  1.  xiv, 
de  eadeni  Venere, '  oderit  omnes  Sub 
Diomede  viros ;  odium  tamen  illius 
omnes  Spernimiis,et  parvo  stat  tanta 
potentia  nobis :'  ita  locus  ille  ex  ves- 
tigiis  veterum  librorum  concinnan- 
dus  :  '  in  nostro  coelo  ;'  ut  Pallas 
Junoni  apud  Val.  Flaccum  1.  v.  '  li- 
ceat  puppim,  quani  struximus  ipsae, 
Jactatam  tandem  nostro  componere 
coelo.'  Ceite  Florentinus  veterrimus 
quoque  jam  potentia.  Deinde  pro  mi- 
nuuntur  Neapol.  Lovan.  et  Junian. 
iemiantur.    Heins. 

375  Pallada  nonne  lilies'}  A  quibus 
potissimnm  spernatur  Venus  exponit. 
Pallas  enim  ac  Diana  perpetuam  vo- 
verant  virginitatem. 

37G  Ceteris  quoque  filia']  Proserpi- 
na, qu2e  Jovis  et  Cereris  fuit  filia. 
Micyll, 

378  Si  qua  est  ea  gratia']  Scribe,  si 
qua  est  mea  gratia :  quomodo  Langer- 
man.  et  unus  Voss.  cum  uno  Gronov. 
!.  VI.  '  si  gratia,  dixit,  Ulla  mea  est :' 
et  hoc  libro  infra,  '  si  nulla  est  gratia 
matris,  Nata  patrem  moveat.'  Neap, 
sec.  Medic.  Cantabr.  aliique  multi 
tibi  gratia.  Puto  mild :  ut  recte  unus 
Strozzae  et  duo  I.eidenses  cum  iino 
Vossiano :  alterutrum  certe  verum 
est.  Val.  Flaccus  1.  v.  *  tibi  gratia 
nostri  Sit,  precor,  liaec'    Ileins. 

379  Deatri]  Proserpinam  Plutoni, 
qui  frater  Jovis  :  bic  autem  pater 
fuit  Proscrpinae. 

382  AVc]  Nee  quae  certius  ftriat, 
quod  designavit  arcus.  Virg.  Georg. 
1.  vers.  ult.  '  neque  audit  currus  lia- 
benas.'    Furn. 

385  Haud  procul  JElncis  lacus  est  a 
mcenibua  alius  Nomine  Pergusa]  Primo 
rcpone  Hennais  mce7iibus ;  \\t  recte 
optimus  Florentinus,  primus  Vati- 
can. Bernegger.  aliique  nonnulli. 
Deinde  lege,  altcp  nomine  Fergus  aqua : 
quomodo  idem  Florentinus.  At  Can- 
tabrigensis,  et  trcR  alii,  alius  nomine 
Fergus  aqua- ;   proximr;  vcnmi;    qui- 


dam  codices  lituram  bic  oslentant  : 
de  Pergusa  nugae  sunt.  Pergum 
Clandiauus  quoque  1.  ii.  Raptus  ap- 
pellat.  Percum  Julius  Firmicus,  dc 
Errore  profanarum  Religionum,  el 
tarn  hoc  loco  Fiorentiuum  optimae 
notae  exemplar,  quam  in  Argumento 
hujus  fabulap,  '  impulit  in  amorem, 
uti  Proserpinam  circa  Percum  lacum 
Hennae  flores  legentem  cum  Minerva 
atque  Diana  raperet :'  ubi  in  vulga- 
tis  circa  JEtnam,  Tertius  Mediceus 
Pergosa  pro  Pei-gos;  Cantabrigensis 
etiam  Percus :  unus  Vossianus  Per- 
cussa.  Mox  Caystros  pro  Caysler  me- 
liores.  Pro  audit  ex  pra?stautioribw& 
nonnulli  edit :  sed  nil  niuto.  Pro  la- 
bentibus  undis  optimus  Thuan.  et  nnn» 
Gronovii  ;)iaudeH<i/'«s;  argute.  Heins. 
Haud  procul  ^Inais]  Lacum  nomine 
Pergusam  describit,  juxla  qu«m  Vret- 
serpina  cum  aBqualibus  puellis  flores 
colligens  a  Plutone  iliac  curru  trans- 
eunte  rapta  fuit.  Hunc  vero  lacum 
Claudianus  Pergum  a  Siculis  appellari 
ait. 

386  Pergusa]  '  Pergum  dixere  Si- 
cani.'  Claudian.  de  raptu  ii.  Percum 
Firmicus.  Cayster]  loniae  fl.  cygnorum 
copia  Celebris.  Farn. 

389  Phcebeos  submovct  igncs]  Ictus 
Neapol.  secundus  Medic,  et  unus  Pa- 
lat.  recte  :  1.  vi.  ex  metioris  notae 
membranis,  '  Et  breve  post  teinpns 
candescere  soils  ab  ictu.'  Horatius 
Od.  II.  15.  '  Tum  spissa  ramis  laurea 
fervidos  Excludet  ictus  :'  ubi  perpc- 
rarn  astus  quidam  codices.  Lucanus 
I.  VII.  '  Miles  ut  adverse  Pliabi  ra- 
diatur  ab  ictu.'  Statius  Hcrcule 
Surrentino,  '  ictus  Hyperione  muUo 
Sirlus.'  Sic  '  ictap  sole  nives.'  Fast. 
1)1.  230.  qua;  ibi  vera  lectio  est,  non 
viclcr.  Sic  '  ictum  radiorum  solis ' 
Lucretius  quoque  dixit :  et  '  ictum 
solis  ardoribus  aiira'  I.  v.  idem  '  ver- 
bera  radiorum  solis  :'  et  1.  vi.  *  Nu- 
bila  solvuntur  solis  super  icta  ca- 
lore.'  Lib.  vi.de  terra,'  Intempesti- 
vi5  pluviisque  et  solibus  icta.'     Nos,- 


MI'ITAMORIMIOSEON    lA\i.    V. 


3449 


ler  ipse  1.  vi.  '  pt-rcussus  solibus  ar- 
cus  :'  nbi  male  niiilti  vctercs  percussis. 
Sic  et  Lucretius  iion  semel.  I'ni- 
dcntius  Catiiemeriu.  Hymno  ii.  '  Ca- 
lipo  terrac  scinditur  Pcicussa  soils 
spicule'  Heins. 

390  Varios  humus  humida  flares'] 
Male  humus  uvida  flores.  Adi  Notas 
Amor.  I.  HI.  5.  Priidentius  Cathcmer. 
Hymno  v.  '  Uiic  purpnrcis  tecta  ro- 
yariis  Omnis  fragrat  humus,  caltlia- 
que  pinguia  Et  molles  violas  et  tcnues 
crocos  Fuiidit  fonticulis  uda  fugaci- 
bus  :'  nbi  unda  peiperam  nunc  legi- 
tur :  ilos  vetustissimas  membianas 
sumus  secuti.  Idem  Hymno  vii. 
♦  dvidos'  balaMiae  niolaies  dixit,  nbi 
dejonaagit;  ita  enim  vetustissimi 
codices,  non  vividos.  Deinde  '  Ty- 
rios  flores'  Florentinus  S.  Marci, 
Neapol.  sccundus  Mediceus.  Sic 
'  Tyria  clilamys,'  '  Tyrius  crocus,' 
'  Tyrius  torus,'  '  fucus,'  et  similia. 
Lib.  IX.  *  Tyrios  iraitata  colores  In 
spem  baccarum  florcbat  aquatica  lo- 
tos.' Lib.  X.  *  Tyrioque  nitcntior  os- 
tro  Flos  oritur.'  Pro  rubei  coloris 
chlamydc  aut  croco  aut  toro  1.  ix. 
'  Puniceus  cruor,'  et  similia;  quan- 
quam  et  *  varii  flores'  pro  diversi- 
coloribus  possunt  sumi  non  male. 
Idem. 

39.'i  Pane}  '  Mars  videt  banc,  vi- 
sam^uc  cupit,  potiturquc  cupita.' 
Fast.  II.    F. 

396  Usque  adeo  est  properatus  amor'] 
Multi  delent  verbum  substantivum. 
Adeo  properatur  tres  scripti ;  quod 
sequor.    Heins. 

397  Comites'\  Earum  nomina  babes 
apud  Pausaniam,  ex  Homero,  in 
Messeniacis. 

401  Hac  quoque  jactura]  Quia  ami- 
serat  flores.     M. 

402  Nomine  quemque  vocando']  Vo- 
caium  vel  vocalo  multi  veterum.  Jam 
supra  roc(i<os  esse  legenduni  monui, 
vs.  212.  et  sic  in  uno  Vossiano.  Heins. 
Quemque]  Orophnaeum,  /Elhona,  Nyc- 
tea,  Alaslora.    Claudian,  i,  dc  raptu 


Proserpinap,  sub  exitu  libri.  I'urn. 
Et  notnine  quemque  vocandul  Nomina 
equorum  Plutonis  a  Claudiano  re- 
censentur  bis  versibus  :  '  Orpbn.Eus, 
crudele  micans,  /Etbonque  sagilta 
Ocyor,  etStygiis  crudelis  gloria  Nyc- 
teus,  Arnicnti  Ditisque  iiota  signa- 
tU8  Alastor.'    Micyl. 

401  Excutit]  Concutit.  Obscura 
ferrugine~\  Ferrugineo  colore,  qui  fus- 
cus  est  ac  ferrosimilis.  A*.  Per  colla 
jubasque  excutit  habenas]  Ex  .iincid. 
V.  •  Nee  sic  immissis  auriga>  undaii* 
tia  lora  Concussere  jugis,  proniqne 
in  verbera  pendent.' 

405  Et  ok ntia  sulphur e  fertur]  Scribe 
olenti  sulphure,  quia  '  ferventia  '  niox 
addit ;  nisi  mavis  olentes,  videlicet 
'  lacus ;'  vel  olentum  Palicorum  :  certe 
in  uno  Basileensi  et  olentes  sulphure 
fontes.  Sed  vulgatam  lectionem  ag- 
noscit  Dioniedcs  Grammaticus,  unde 
apparet  menduni  esse  invcteratum  : 
apud  ilium  tamen  lacus  sacros  in- 
venies.  Ileins.  Olentia]  Vide  H. 
Ciofanum  defeudentcm  olentia  sul- 
phure contra  Diomcdem  ;  et  infra  vs. 
470. 

406  Stagna]  Lacum  Palicorum  in- 
ter Leontinos  et  Menas  :  '  olentis 
stagna  Palici :'  de  Ponto  ii,  De 
Diis  Palicis  adi  Macrobiuni  1.  v.  19. 
Farn.  Stagna  Palicorum]  Palici  Jo- 
vis  et  Thaleap  nymphae  a  Vulcano  ge- 
nitiF,  filii  fuerunt,  ut  vcro  alii  volunt, 
Vulcani  ex  /Etna  Oceani  filia.  Dicti 
sunt  autcm  Palici  uTrh  rod  izaKiv  iKic- 
6at,  hoc  est,  ab  iterum  veniendo  in 
vitam,  cum  mortui  jam  esscnt.  Nam 
cum  Thalea  Nympha  a  Jove  fuisset 
compressa,  Junonis  timore  optavit, 
ut  sibi  terra  dehisceret.  Quod  qui- 
dem  ubi  factum  est,  inaturi  partus 
tempus  advenit,  ex  terra  igitur  ada- 
perta,  duo  simul  infantes  exiliere, 
qui  Palici  sunt  appellati.  Juxta 
Palicos  autem  fons  est  Palicine,  qui 
aquam  in  altum  sex  cubitis  ejaculari 
dicitur,  qua;  in  cundeni  fontem  ite- 
rum revertatur.     Jus  quoque  jurao- 


3450 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


dum  ibi  sanctum  fiiisse  scribunt. 
Quae  enim  qiiis  jurasset  ea  in  tabella 
scripta  in  aquam  projiciebautnr  ;  ac 
siquideni  vera  fuissent,  tabella  fluita- 
bat ;  si  quis  vero  pejerasset,  tabella 
submergebatiir,  nee  usquam  appare- 
bat.  In  perjurio  vero  deprehensus 
combuiebatur.  Vide  Macrob.  quinto 
Satuinalium. 

407  Et  qua  Bacchiada;'\  Hoc  est, 
originem  a  Bacchia  ducentes,  liac- 
chias  eniin  Dionysii  filius  Corinthi 
habitavit,  ab  eo  aiitem  genus  ducen- 
tes (ut  scribit  Strabo)  generosissimi 
Corinthiorum  habebantur,  Bacchia- 
dee]  Archias  Bacchiadum  unus.oriun- 
dus  Bacchia  Dlonisii  filia,  e  Corintlio 
sita  in  Isthmo  inter  duo  maria  Io- 
nium et  iEgaeum  profectus,  condidit 
Syracusas,  Sicilia;  nrbeni,  inter  duos 
portus,  majorem  alteram,  alterum  nii- 
norcm.  Tliucydides  1.  vi.  Strabo  1. 
vr.  Theocritus  Idyl.  xvi.  Cluver. 
Sicil.  antiq.  i.  12.  Earn. 

409  Est  medium  Cyanes]  Locum 
describit,  ubi  Cyane  Nympha  Pluto- 
nem  inhibere  voluit,  ne  Proserpinam 
raperet ;  caeterum  a  Plutone  con- 
tempta,  dolore  in  fonteni  sui  noniinis 
fuit  conversa,  qui  Anapi  fluvio  com- 
mixtus  juxta  Ortygiam  insulam  in 
mare  labitur.  R.  Est  medium]  Inter 
Cyanes  fontcni  et  Ortygiam  insulam 
ponte  Syracusis  junctam,  est  pars 
aequoris  qua;  portum  efiicit  ab  altera 
parte  Syracusaruni.  I'iscecE]  Alpheus 
Peloponnesiihiv.  juxta  Pisas,creditur 
subterraueo  meatu  lapsus  miscere  se 
Arethusae  ionti  insulae  Syracusana, 
Pausanias  in  Eliacis  prioribus.  Stra- 
bo I.  VI.  TEneid.  iii.  '  Alpheum  fama 
est,'  &c.  Alii  quamplurimi.  Noster 
infra  vs.  505.     Earn. 

414  Agnovilquc  Deam]  Dcum  non- 
nuUi,  nt  ad  Plutonem  referatur :  quod 
sequcntia  confirniant.   Ueitis. 

417  Jtlc  dilexil  Anai>us]  Scripti  fere 
omncs  Anapis  Xfil  Anaiihis:  sic  et  in 
Ponticis,'  (jiiacpie  suis  Cyaneii  niis«'ct 
Anapis  atpiis :'  ita  et  ibi  codices  an- 


tiqui.  Apud  Livium  quoqne  recte 
pro  Anatis  doctissimus  Gronovius 
Anapis.  Graecis  tamen  "Avaros  est : 
sic  et  alter  piorum  fratrnm  Anapus 
vel  Anapis,  sed  potius  Anapis  dicitur. 
Idem.  Anapis]  Fluvius  est  Sicilia?, 
qui  idcirco  Cyanen  aniare  fingitur, 
quod  juncti  in  mare  una  deiluunt. 

423  Condidit]  Jecit  tantis  viribus 
ut  totum  sceptrum  occultaretur.  Ida 
viamtellus  in  Tartar  a  fecit]  Nam  scep- 
tro  percussa  ita  hiavit,  ut  facile  Plu- 
tonis  currus  iliac  ad  inferos  pertrans- 
ierit. 

424  Medio  cratere]  Lucret.  vi.  Dio- 
nys.  Longin.  trepi  v\povs.  Sect.  31.  ov5e 
rSiv  TTjs  AiTrrjs  Kparripaiv  a^i.o6avfj.affTCi>- 
repov  vofxl^ojxev,  Sec.  Koi\ov  ire\as  Kparrj- 
pos.  Scholiant.  Sophocl.  Et  Sophocl. 
CEdip.  KadvSpos  ov  Kparijp  fxeiMxltap 
TfOTwu  'Peifxari  ffvvTpex^^-  Pausan.  La- 
conic, rh  Be  avrh  ffTjfieiov  Kal  iv  ''Atvjj 
Sri\ovfftv  ol  Kparrjpes.  Videatur  et 
Agell.  XVII.  IG. 

425  At  Cyane]  Diodorus  sub  prin- 
cipio  lib.  VI.  Earn. 

435  Pectora  cvanida]  Nil  mnto : 
unus  tamen  Basil,  emartia ;  hoc  est, 
cmarcida :  quomodo  et  primus  Grono- 
vii  pro  diversa  lectione  :  bene  quo- 
qne Junianus  Cyancia.  Heins, 

Fab.  VII.  Arg.  Intcrea  payidti:] 
Ceres  Proserpinam  fdiam  quierens, 
cum  defcssa  siti  laboraret,  quaiulam 
rogavit  anum,  nomine  Mismen,  ut 
sii)i  aquam  ad  os  colluendum  exhi- 
beret.  Eacum  mustum  polenta  com- 
mixtum  a  vetula  traditum  bibere  ca-- 
pissct,  puer  quidani,  nomine  Stellem, 
audacior  et  ridcre  et  Ccrerem  guhv, 
dcditam  essejactare  ausus  est.  Quare 
indignata  Ceres,  in  facicm  impuden- 
tis  pueri  mustum  simul  et  polentam 
expuit,  cumque  in  stellioncm,  animal 
variis  maculis  iufectum,  comniutavit. 

43U  Omnibus]  Erumcntum  in  Sici- 
lia primum  sua  sponte  natum  esse  fe- 
runl,  mox  et  satum.  Triptolcmus  a 
(^ecrope  Athenicnsium  regc  missus, 
qui  et  semen  diferret  et  serendi  ar- 


METAMORPFIOSRON    LIB.    V. 


3451 


tern  ;  et  ipso  mox  niari  ac  terra  vec- 
tus  inortales  iiovaj  agriculttirae  ratio- 
neni  edocuit :  atqiic  liinc  Eleusis  At- 
tica. Lege  Diodoruni  Sic.  lib.  vi. 
Fam. 

440  Udis  Aurora  capilUs]  Rutilis 
Thuan.  Cantabr.  pri.  Vatic,  ter.  Me- 
dic, miiltiquc  alii.  Lib.  ii.  '  At  Pliaii- 
thon  rutilos  tlamina  popiilaiite  capil- 
los.'  Et  ibidem,  '  Eccc  veiiit  rutilis 
Imnicros  protccta  capillis.'  Lib.  vi. 
'  Barbaque  diini  rutilis  aberat  sub- 
niissa  capillis.'  Fast.  lib.  in.  403.  ex 
vcstigiis  vcteruni  libroruni,  '  Cum 
croceis  rutilare  comis  Tithonia  con- 
jux  Coeperit.'  Ausonius  Idyll,  vi. 
'  toto  rutilaverat  igne  comarum.'  Ca- 
to  in  Origiiiibus,  '  Muiieres  nostrai 
capilluni  cinere  iingitabaut,  ut  ra- 
tlins esset.'  Val.  Maxlmus, '  summa 
cum  dlligentla  capillos  cinere  rutlla- 
runt.'  Adeatur  Festus  in  Rutilum. 
*  Caesarles  rntila'  Ausouio  Eplstola 
VI.  et  '  rutila^  comae'  in  Catalectis 
Pitbcvi.  Lib.  i.  '  Medus  plla  geret, 
pbaretras  Romana juvcntus  ;  Fulgebit 
rutilis  India  nigra  comis  :'  ita  ex  ves- 
tlglis  veterrimi  llbri  scribenduni ;  in 
quo  rutilis  crocis :  alius  codex  Pitboii 
nitidis  comis:  vulgati  nitidis  crocis. 
Lucanus  lib.  x.  de  pueris  in  mensa 
Cleopatra;  ministrantibus,  '  Hac  Li- 
bycos,  pars  tarn  flavos  gerit  altera 
crines,  Ut  nuUis  Czesar  Rheni  se  di- 
cat  in  arvisTam  rutilas  vldlsse  comas.' 
Ueins. 

442  Flammiferas  pinus]  Malim^am- 
mifera  Mtna,  cum  uno  meo  ;  ut  apud 
Statiura,  '  ignifera  fessus  suspirat  ab 
^tna.'  Heins.  Ab  jl^tna]  Undo  et  in 
sacrificiis  Cererls,  quae  mysterla  et 
initia  vocantur,  faces  accensas  jac- 
tare  solebant  ad  imitationem  ipsius 
fiiiam  inquirentls. 

445  Solis  ab  occasu  ad  ortus'\  Imo 
cum  melloribus,  Solis  ad  occusus  ab 
ortu.  Ut  hchetarat  etlam  pri.  Basil,  ct 
septcin  alii,  non  idn.  Heins. 

44G  Sitim  conccperaf]  Pri.  sec.  Pal. 
<;antabrlg.    pri.   Erfurt,   pluriuiiquc 


alii,  co//<'g'cra<:  ut  lib.  vi.  qua;  vera 
ibi  scriptiira  est,  '  Sidcrco  siccata  si- 
tim  collegit  ab  aeslu.'  Lib.  i.  *  Col- 
ligit  OS  rablem.'  Virg.  Georg.  in. 
'  Inde  ubl  quarta  sitim  call  collegerit 
bora:'  sic  '  pluvlas  nox  colligit'  ci- 
dem  ;  et '  gaudlacolligcre'  Propcrtio 
lib.  11.  Eleg.  14.  Deinde  pro  conttc- 
tain  meliorcs  cum  tectum  ;  malim  ta- 
meu  textam.  Paullnus  Epist.  i.  ad 
Ausonium,  '  Nigrantesque  casas  ct 
texta  niapalla  cnlmo  :'  ita  et  ibi  ve- 
terrinnis  codex.  Noster  nibilonilniis 
lib.  VIII.  de  casa,  *  stlpulls  ct  canna 
tecta  palustrl.'  Fast.  lib.  iii.  '  Quae 
nunc  aere  vides,  stipula  tunc  tecta  vi- 
deres :'  ubi  texta  locum  habere  non 
potest.  Idem. 

449  Anus^  Videtur  liaecesseBaubo 
Arnobli  lib.  v.  Nicaudro  tamen  in 
Theriacis  v.  488.  Merweipa.  Ovidio 
fuse  narranti  banc  fab.  iv.  Fastorum 
Melanina  vocatur.  Mismam  appellat 
Ant.  Liberalis  24.  fab.  ut  et  tillum 
nominal  Ascalabum,  quae  tamen  vox 
sonat  Graece  stellionem.  Naniquc 
interpres  Nicandri  puerum  vocat 
Abantem.  Lymphamque^  KuKeHvaNi- 
candro,  quod  Cicero  de  Oratore  cin- 
7mm  vertlt :  id  autem  conficitur  ex 
polenta,  id  est,  farina  hordeacea, 
mellc,  aqua,  caseo  tempcrata.  Adi 
Turnebum  lib.  xii.  Advers.  c.8.  Dulce 
itaque  ponitur  absolute. 

450  Tosta  quod  coxcrat  ante  polenta^ 
Tosta  polenta  cum  melloribus :  quod 
et  alii  jam  monuerunt ;  nisi  mavis, 
tostce  polenta.  Heins. 

455  Combibit  os  maculas']  Contra- 
bit.  R.  Quamodo  bracliiagessit]  Quce 
ex  tribus  scriptis.  Ileins. 

459  Tangere  tnonstra  paventem^  Pa- 
rantem  ex  novem  pracstantiorlbus  :  et 
latebramquc,  pro  latebrusque,  ex  iisdem. 
Idem. 

4G1  Stellatus  corpora]  Stellatum  b^- 
bcns  corpus,  et  guttis  infectum,  qua; 
Stella;  vldeantur.  R.  Nomen]  Stel- 
llonis  :  iyiviro  ttoikIKo^  tK  rov  (Tw/xaros 
a,(TKa\afi6s,  Ant.  Liberal.  Metam.  fab. 


3452 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


24.  animal  est  lacerto  simile,  ciii  ter- 
gus  pictum  guttis  maculisve  lucenti- 
bus. 

Fab.  VIII.  463  Dicere  longa  moraesf^ 
Tb  Dicere  mo\  seqnitur,  qnare  rectius 
unus  Vossianus,  Longa  re/erre  mora  est ; 
ut  noster  seepe  alibi.  Hnns.  Qucerenti] 
Quod  in  avaros  torqueri  potest: 
*  avidis  natura  parum  est.'  Senec. 
Here.  CEtgeo  vs.  631.  Qucerenti  de- 
fuit  orbisi  Nam  cum  totum  perliis- 
trasset  Ceres  terrarura  orbem,  iibi 
quaereret  filiam,  nihil  ei  loci  restabat : 
quare  in  Siciliam  est  reversa. 

465  Cianeni]  Vers,  41 1.  supra.  Fain, 
467  Qua  loqueretur]  Quo  ex  scriptis. 
Heins. 

470  Persephones  zonam']  Proserpinae 
cingnlum.  R.  Zimam]  Virginis  et 
laptae  et  delibata;  indicium  proprium 
zonam  solutam.  Lege  quae  habet  Fir- 
micus  de  rustico  quodam,  cui  propter 
divitias  Pluton  fuit  nomeu,  raptore 
Proserpinae  ;  qui  ne  prehenderetur  a 
Cereris  manu  armata  ipsum  inse- 
quente,  vehiculum  egit  per  medium 
lacura  Percum,  inibiquc  periit  cum 
virgine  submersus.  Farn.  Persephones 
Z'mam']  Redi  ad  Epist.  ii.  vs.  116. 
Qnaiii  Cohitus  Theban.  vocat  /xiXi- 
<j>pova  tecrixov  ipwTWf. 

471  Nescit  adhuc  ubi  sW]  Nee  scit 
cum  priuio  Palat.  et  uno  Mediceo  et 
uno  Vossii ;  nisi  pracstat  reponi,  Nes- 
cia.  Heins. 

476  Vestigia']  Zonam :  ut  mode, 
vs.  470.  Farn. 

479  Artatjue  jussit  fidkre  dcpositum] 
Hoc  est,  arvis  niandavit,  ne  sibi  cre- 
dita  semina  reddcrent.  R. 

480  I'tdlcre]  Terra;  falkntis  dcpo- 
situm et  spcni  mentita;  species  enii- 
nierat  Horat.  Od.  in.  1.  *  Fundusque 
mendax ;  arbore  nunc  aquas  Culpantc, 
nunc  torrentia  agros  Sidera,  nunc 
hiemes  iniquas.'  ^'ide  quae  nos  ad 
Virg.  Gcorg.  i.  Farn.  Viliataque  se- 
mina fecit]  Licdil  Tliuan.  et  pro  di- 
vcrsalcctionc  prior  Erfurtamis.  Ihins. 

■  482  Sparsajactf]  Falsa  quidcm  ex 


praestantioribus :  quod  tamen  non 
placet,  quia  praecesserat,  <  Fallere 
depositum.'  Arondelianus  pro  di- 
versa  lectione  Cassa  jacet:  optime. 
Prudentius  ad  rem  1.  ii.  contra  Sym- 
machum,  '  Semper  (crede)  polus  va- 
riis  proventibus  annos  Texuit :  hoc 
multa  ditavit  fruge  fluentes,  Quos- 
dam  infelices  astris  damnavit  iniquis, 
Spe  cassa  et  steriii  curam  frustatus 
agrestem.'  Plura  de  hac  voce  Re- 
med.  Amor.  vs.  447.  Idem. 

487  Alpheias]  Arethusam  fabulan- 
tur  fluv.  Elidis  ex  Peloponneso  oc- 
cultis  subter  mare  cuniculis  lapsam 
rursus  emanare  in  Ortygia  ins.  prope 
Syracusas  :  supra  vs.  409.  et  infra 576. 
Farn. 

491  P isamihi pair ia  est]  Pisa  Arca- 
dia; oppidum  juxtaquod  Alplieus  llu- 
vius  labitur. 

498  Mota  loco  cur  sim]  Arethusa 
venatrlx  fuit,  Dianae  comes,  qua;  cum 
forte  se  in  Alpheo  fluvio  lavaret,  ita 
Alpheum  in  sui  amorem  pellexit,  ut 
ipsam  retinere  conatus  sit;  sed  cum 
in  Siciliam  usque  fugienteni  Alpheus 
secutus  esset,  implorato  Dianae  auxi- 
lio  in  fontem  sui  nominis  fingitur 
fuisse  conversa.  Quoil  idcirco  fictum 
est,  quia  quas  jaciunt  in  Alpheum  pur- 
garaenta  ejici  ab  Arethusa  in  Siciliam 
fere  est  observatum.  Sunt  auteni 
niulta;  Arethusae  et  urbes  et  fontes. 
R. 

499  Ortygiam]  Insulamjnxta  Syra- 
cusas in  Sicilia,  olim  ponte  junctam 
continent!,  postea  aggcre.  "Anwevfia 
aefivhv  'fi.\(peuv  K\(ii>au  "Zvpaoffcrav  'id- 
\os,  'Oprvyia,  Aefivtov  'Aprt'/U'Sos,  cnni 
respectu  quodam  ad  alteram  Orty- 
giam, Delon. 

500  Cam  tu]  Infra,  vs.  568.  erunt 
opportuna  ilia  et  '  moUissima  fandi 
tempora.'  Farn. 

502  Subtcrque  imas  ablata  cavernas] 
Subterque  cacas  rectius  in  uno  Moreti. 
Ihins. 

501  iSlygio]  Profundo  ccrte  meatu 
lapsa  est  Arethusa  si  ca  viderit  qu* 


METAMORPHOSEON    I-IB.    \ 


34r>o 


Stygio  in  gnrgitc  facta  sint :  omnino 
profiindo,  si  sub  niari  quidain  ainnes, 
inquit  IMinius  lib.  ii.  103.  odio  maris 
ipsa  siibeunt  vada,  sicut  Aietiiusa 
fous  Syracusaniis,  <ftc. 

.'50.5  Visa  tua]  Refeit  Paiisanias  in 
Atticis  Cert  rem  Argis  a  Pelasgo  ac- 
ceptam  hospitio,  de  filial  raptii  ex 
Chrysanthide  rognovisse.  Didymiis 
et  Tharra;us  in  proverbiis,  Hermenios 
indicasse  Cereri  raptum  Proserpinae 
tradiint.  Alii  Cabarim  ({uendam  e 
Paro  insula.  Triptolemum  aut  Ce- 
leum  alii.  F«rn. 

50C  Interrita  vultn']  VuUus  in  Opti- 
mo Florentine.  ILiyis. 

511  Dolore  puha  gravi]  Percussa, 
affecfa  niagno  dolore. 

314  Proque  meo  venil  l'c?no  Berneg- 
ger.  et  octo  ant  decern  alii.  Lib.  xiii. 
'  Omuibns  inferior,  quas  snstinet  an- 
rens  a?ilier,Diva  tanien  venio.'  Ileijis. 

51G  Nata  patrem  rnoveuf]  Proser- 
pina cnim  Jovis  ex  Cerere  filia  fnit. 

519  Si  reperire  vocas]  Ac  si  diceret, 
hoc  esse  potius  aniittere,  quam  repe- 
rire. 

522  Si  jam  meafilm  non  est]  Si  jam 
meaJUia  digna  est,  Neapol.  et  srcnn- 
dus  Mediccns  ;  venustissime.    Heins. 

531  Jijiinia  Solverat]  '  K-Koin\ari.% 
Graecis  dicitur,  qui  non  est  jejnnns  : 
bine  aTroi/iio-Tifeffeai,  jcjnnium  solvere 
ot  jentare.  Sic  jejuninni  solvisse 
Proserpinani  dicit,  (juie  apud  Inferos 
septem  grana  niali  pnnici  contigerat. 
Salm. 

535  Solverat :  et  cultis]  Trriguis  tres 
antiqui.  Lege  et  riguis  horti.s.  Ita 
Noster  passim  ;  nt  Met.  x.  *  rigaoqne 
papaver  in  horto.'  Lib.  xiii. '  rigno 
formosior  horto.'  Remed.  Amor. 
'  Ipse  potes  riguo  plantam  deponere 
in  horto.'  Gratins  Cynegetico,  '  At 
panper  rigni  custos  Alebandicns  hor- 
ti.'  Heins. 

537  Septem]  Missus  tanicn  Mercu- 
rius  Fast.  iv.  scitatnm,  utnmi  Pro- 
serpina mansisset  jejuna,  rofert,'  rap- 
ta  tribiis  solvit  jcjnnia  granis  Pnnira 


qua;  lento  cortice  poma  tegant.'  Fain. 
539  Solusque  Asculaphus  vidil]  As- 
calaphiis  Aelierontis  ex  Orphne  Nym- 
pha  fnit  lilins,  qni  cum  testatus  esset 
Proserpinam  in  Pliitonis  hortis  sep- 
tem grana  mali  punici  comedisse,  ab 
ipsa  in  biibonem  pessimi  ominis  avem 
fnit  commutatus.  R.  Oiphne]  Gor- 
gyram  vocat  Apollodorus  lib.  i.  ali- 
terque  refert  banc  fab.  Ceres,  inquit, 
Ascalapho  Acberontis  et  Gorgyra; 
filio,  quod  in  filiam  siiam  feslimoniuiu 
dixisset,  grave  apud  inferos  superim- 
posnit  saxum.  Farn. 

243  Teslemque  pro/anum]  Profanam 
avem  meliores.  Lib.  vi.  '  tectoque 
profanus  Incubiiit  bubo.'  Heins. 

54C  Ille  sil/i  ablatus]  Hoc  est,  sua 
figura  ac  forma  spoliatus.  Amicitur] 
Vestitnr,  cooperitur.  Fulvis  amicitur 
ab  ulis]  In  alis  pleri(|ne  veteres ;  nt 
apud  Virgil.  '  Horridus  in  jaoulis  :' 
apud  Claudianum,  '  sndare  in  liasta.' 
Sed  cur  fulvas  alas  dat  buboni  ?  unus 
ex  meis,^(ni!.';  /HciisRarherin.  Forte 
raiis  alis.  Vide  quae  ad  Amores  1. 12. 
notamus.  Htins. 

547  Inque  caput  crescit]  Illi  in  caput 
crescere  dicuntur,  quorum  caput  quam 
reliqua  membra  grandius  etficitur. 

550  Dirummortalihusomen]  Maxime 
vero  abominatns  est  bubo,  tristis  et 
dira  avis,  voce  funcsta  et  geniifu,  qni 
formidolosa,.dirasque  necessitates  et 
magnas  moles  instare  portendit :  ip- 
sum  tamen  cantu  et  stridore  querulo 
dirum  facere  auspicium  putant.  Vide 
Alex,  ab  Alexand.  lib.  v.  Genial,  dier. 
c.  12.  Pont.  Vcnturi  nuncia  luclits  bu- 
bo] Ex  Virgil.  yEneid.  iv.  '  Solaque 
culminibus  ferali  carmine  bnbo  Sa>pe 
queri,  et  longas  in  Actum  ducere  vo- 
ces.' 

Fab.  IX.  Arg.  [lie  tamen  itidicio 
pcrnam,  t(c.]  Fabulam  fabulse  (ut  solet) 
eleganter  annectit  Poeta.  Nam  Si- 
renes  tres  fuisse  dicuntur,  Acheloi 
fluvii  et  Calliopes  musae  fiiia>,  ac  Pro- 
serpina' comites  fidissimae  :  quam  qui- 
deni  cum  et  ipsa?  per   totuiu  orbeui 


3454 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


terranim  qnffsissent,  nee  usquam  in 
tenis  earn  repeiiieiit,  Deos  rogarunt, 
lit  alatae  efficerentur,  quo  commodiiis 
ctiam  in  aquis  Proserpinani  inquirere 
possint.  Qnare  ita  in  aves  fiieie  con- 
versae,  ut  fades  tamcn  virginea,  vox- 
qtie  hiimana  illis  remaneret.  Hae 
juxta  frctuni  Siculum  insulas  Sircnn- 
sas  habitantes  tam  suaviter  canebant, 
ut  nantas  iliac  transeuntes,  aiit  ad  se 
pellicerent,  aiit  sopitos  spoliarent 
atque  submergerent. 

552  Acheloides]  Sirenes,  filia;  Ache- 
loi  et  Teipsichores,  Quas  si  voliip- 
tates  interpretemur,  taurino  sane  im- 
petu  aut  flumineo  impcllnnt,  nee  mi- 
nus suavitate  sua  alliciiint  ad  perni- 
cieni :  hilaris  poena,  mors  blanda,  gau- 
dium  cnidele.  Maitialis  Epigram, 
lib.  III.  G4.  Ad  Sap.  vet.  Domini 
Veiulaniii  Sire7i,seu  Vvluplas.  De adu- 
latorijjus  sunt  qui  interpretentur. 
Sabinus  de  liberalium  artium  gymna- 
sio,  Rhetorices  imprimis  et  poijtica?, 
qua;  tamen  ab  honesto  degenerant 
institnto:  quern  lege,  et  Scalig.  poet. 
V.  Acheloides]  Sirenes.  Redi  ad  Art. 
Am.  III.  vs.  311. 

554  A7i  quia']  Alias  ab  aliis  adfc- 
runtur  caussa^.  Sed  de  certamine 
carnni  euni  Musis,  de  cantu  pernicio- 
so,  .Vc.  multa  Poetie,  etbici,  mytho- 
logi,  quos  adi.  Farn. 

555  In  comitum  niimero  doctcc  Sirenes] 
MisttL  meJiores.  Forte,  Jmmistte  co- 
mitum  numero.  Heins. 

557  Prvtinus  itt  vcstram]  Non  viinus 
at  veslram  cogitabam  ali(|iiando.  Idem. 
I'rutinus  ut  vestram]  Hoe  est,  ut  dili- 
genter  in  maii  quoquc  possetis  inqui- 
rere Proserpinani. 

658  Alarum  remis]  Alarum  remigio 
et  agitatione. 

561  A't'  tamcn  ilia  carwr]  Causam 
cxponit,  cur  totte  in  aves  non  fuerint 
comnnitatae  Sirenes,  sed  virgineos 
viiltus  rctinuerint.  Vide  Natal.  Co- 
niit.  1.  vii.  Mylli.  c.  i:n.  Canorna- 
tiis]  I'acuUas  canendi  ingentia  ct  a 
iialura  data. 


Fab.  X.  5C4  Mcestaque  sororis]  Me- 
diusqiie'in  priori Hamburgensi.  Heins. 

5C6  Diwrum  regnorum]  Et  inferi  et 
snperi.  R. 

5G7  Cum  matre]  Ut  per  sex  menses, 
quibns  Sol  in  signis  est  Australibus 
apud  maritum  sit  infra  terram:  sex 
alios,  quibns  visit  Borealia  signa, 
emergnnt,  maturescant,  in  horrea  de- 
portentur  frnges.  Vel  etiam  quod 
Luna,  quae  eadem  est  quae  Proserpina 
et  Diana,  ex  aequo  utrumque  henii- 
sphaerium,  superius  atque  inferius  il- 
lustret. 

571  Victis  e  nubibus  exit]  Ubi  nubi- 
bus  e.rit  in  plurimis  ;  qnod  praestat. 
Heins.  Viclis  e  nubilms]  Ex  digsolutis 
nebulis  atque  depnlsis.  Tunc  enim 
nnbes  a  Sole  vinci  dicuntur,  cum  re- 
solvuntur  atque  expelluntur. 

572  Nata  seaira  recepta]  Reperta 
Cantabr.  Thuan.  prior  Erfurt,  et  sep- 
tem  alii.  Supra,  '  En  quapsita  diu 
tandem  mihi  nata  reperta  est !'  Mox, 
Qua  tibi  causa  via,  nonfiiga  meliores  : 
de  fuga  enim  nil  pra^cesserat.    Heins. 

673  Sacerfons]  Omnes  fontes  Nym- 
pliis  sacri  esse  dicuntur.  R. 

576  fluminis  Alphei]  Elei  ex  me- 
lioribus,  Heins.  Alphei]  Al.  Flti- 
77iinis  Elei :  lege  dialogum  Neptuni  et 
Alphei,  in  dialogis  marinis  Luciani. 
Fai-n. 

577  In  Achaide]  In  Acliaia. 

583  liustica]  Simplex,  neglecto  for- 
ma? cultu,  quod  alia;  sibi  lionori,  hoc 
mihi  criniini  duxi,  ut  forniam,  qua 
placere  possem,  adstruercm.  Farn. 

585  St)j7nphalide]  Stymphalus,  Ar- 
cadia; in  Peloponneso,  mons  est  et 
urbs.  Idem. 

580  Ulagnusqne  labor]  Magnumque 
ex  mclioribus.  Heins. 

588  Pe7\ipicttas  ad  hmnu77i]  Ad  imum 
nonniilli  vetoros  cum  prinio  Grono- 
viano,  prinio  Vaticano,  et  sec.  Medi- 
ceo.  Scribe,  Perspicuas  imo :  sic  in 
Halieiitico, '  Qu;e  vada  subnatis  imo 
viridentur  al)  liorbis.'  'Ek  fivOov  dixit 
Theocritus,  Idyl,  xxiii.     No^ler  alibi 


METAMORIMIOSI'.ON    I.IB.    V. 


3455 


'  gnr^itis  inia'  I.  xi.  ilc  aiiiibus  Midir, 
lit  ot  illic  scrihcniliim, '  liibtitbilcsruie 
iino  facitct  liat  posse  nioveri.'    Idem. 

598  I'rojiioris  marginc  /otitis]  RipcE 
nieliorcs.    Idem. 

599  Alfjlmus]  Vide  Epist.  ix.  vs. 
141.  et  Amor.  ill.  6.  vs.  29. 

()()3  Paratior]  Ad  vim  paticndani. 

OOC  Trcpidas  urgcrc  coliimhas]  Agi- 
tarc  Caiitabr.  et  niulti  alii.  Sic  '  tre- 
pidos  agitaie  in  retia  ccrvos,'  1.  iii. 
ct '  tiinidas  agitarc  lyiicas'  apud  Ho- 
ratinm  Od.  ii.  13.  Pnideiitius  Hyni- 
1)0  III.  Catliemerin.  '  Exagitansqiie 
truces  acpiilas  Per  vaga  iiubila  per- 
fjiie  notes  bidere  lapsa  coliiniba  fn- 
gat.'  Horatiiis  tanicn  de  Civsare 
Cleopatrani  j)erseqiiente,  '  Kemis  ad- 
iirgens,  accipiter  velut  Molles  co- 
liimbas.'    Heins. 

607  Orchomcnon]  Urbeni  Arcadia?, 
lion  prociil  a  Mantinea:  sed  et  alia 
est  cognominis  in  Bieotia,  inter  Thes- 
piain  et  Coroneani.  Furn.  PsopliiJii- 
que]  Est  Psophis  variarum  urbiiim 
iiomen.  Nam  et  Arcadiiv  lubs  est  et 
Acariiania^,  et  Aehaiic.  Est  et  Liby;e 
lubs  Psophis,  nnde  Psophites.  Cylle- 
«£;nautem,et  Micmdon,  et  Erymuntkon 
Arcadia:  esse  niontes  jam  sa?piiis 
diximus.  Elim  vero  ejusdem  Arca- 
dicB  urbem.    R. 

611  Longi]  AsyfTcu  Koi  TOidSe  is  rhv 
^AK(p(iuv,  us  avi]p ilr]  OijpsvTT'ijs,  \'C.  Nar- 
rant,  inijuit  Paiisanias  in  Eliacis  pri- 
oribus,  Alphciini  fuisse  venatorcm, 
aniassc  Aretluisam,  et  ipsam  venatri- 
cem,  quJE  cum  fugeret  amantem,  in 
insula  Ortygia;  prope  Syracusas  in 
fontem  conversam  tuisse  :  Alplienm, 
ut  ipsam  scijneretur,  in  amncm  item 
niutatuni,subter  mare  meare  ac  foiiti 
illi  Syracusano  inisceri.  Quod  nt 
crcdam  verum  esse,  adducor  Dclphici 
Apollinis  response  :  isenim  Arcliiara 
Corintliium  colouiam  Syracusas  dedu- 
cendani  liortatiis  dixit :  'OpTvyirj  rts 
Kurai  iv  ijtpoeiSii  ttuVtcjj  Tpti/aKpii}S  Ka- 
Gvirtpdev,    Iv    'AKipuov    aTiifxa    /SAi'fti, 


Mi(Ty6ix(uui>  nrjyais  EupoirtiTjs  'AptOoviriji. 
Oiiod  ultra  probatum  it  Pausanias 
siniili  lapsu  Nili,  Jordanis,  et  alionim 
n.    Fain. 

613  Saxa  quoquc,  tt  rupcs]  Saxaqite 
per  riipes  alter  Hamburg,  et  tres  alii. 
Barber,  saxa  per  et  rupes.  Scribe 
suxaque  per,  rupesque,    Heins. 

619  Armigcrev,  Diana,  tiuc]  Diclyn- 
im  octo  veteres  recte.  Paulo  ante 
pro  ingens  anhelilus  censeo  scribendum 
urgeus  anhclitus  oris:  ut  lib.  xi.  sub 
fmem,  *  celeremque  nictu  ccler  urget 
amore.'    Idem. 

622  Lustrat]  Occupat.  MvOdovfft 
Se  rhv  'A\<j)eihv  apxif-fvov  airh  TIcKottou- 
vr}(Tov,  6cc.  Strabo  I.  VI.  Eabulantur, 
inquit,  Alpheum  in  Peloponneso  or- 
tiini,  subter  mare  alveo  suo  infra 
terram  usque  ad  Aretluisam  ductuni 
rnrsum  inde  in  mare  affluere.  Cujus 
rei  argumentum  proferunt:  pateram 
quandam  apud  Olympiani  in  Alpheum 
prolapsam,  ad  fontem  Arcthusam  fuis- 
se di'latam :  turn  fontem  cum  tnrbi- 
duni  tieri  quando  Olympias  boves  sa- 
criticantur.  Quam  pro  tabula  con- 
futat  idem  Strabo,  ibidem.  Namque 
ostium  Alphei  manifesto  in  mare 
cxire  ;  necpie  iillas  apparere  fauces 
qu;e  amncm  absorheant :  neque  fieri 
posse  ut  aqua  dulcis  maneat,  si  per 
mare,  vel  subter  mare  permeet.  Farn. 

63 1  Longius  ulla  pedum]  Longius  ire 
uonnuUi  veteres ;  quod  pra^stat.  Pau- 
lo post  pro  manat  locus,  reposui  lacus, 
ex  plurimis  veterum.    Heins. 

632  Occupat  obscssos]  Pulchra  phan- 
tasiafiugitPoiita  Arcthusam  in  aquam 
luisse  conversam.  Qui  enim  plus 
a;qno  sudat,  facile  in  aquam  videtur 
resolvi.  Obsessos  urtits]  Vide  Amor. 
1.  10.  vs.  20. 

635  Facta  renarro]  Fata  ex  mclio- 
ribus.    Heins. 

637  Posito  ore]  Deposita  figura,  ac 
forma  virili. 

639  ('ui7;>J  I'ul,<;cntlus  Alplioum 
intcrpretatur  aArjOnius  (pus  ;   Arctliu- 


3456 


NOT^    VARrORUM    IN    OVIDII 


sam,  nobilltatem  apqiiitatis  :  quem  adi 
1.  in.  Alii  integritatera  nioniin  incor- 
riiptorum  refenint.    Farn. 

610  Advehor  Oriygiaml  Ortygia  et 
Delos  dicitur,  quod  in  ea  primnm 
Ortyges  fiierunt  visa?,  ut  quibusdani 
placet,  et  insula  Siciliae  adjacens. 
Cognomine  Diva;']  Dianae  :  namet  De- 
lia  et  Ortygia  ab  eadem  insula  Diana 
cognominatur. 

641  Eduxit  prima]  Malim  educit. 
Heins. 

Fab.  XI.  Arg,  Hac  Arethusa  te- 
nus]  Hactenus,  inquit,  Arethusa  fuit 
locuta;  Lynci  auteni  Scythiae  regis 
Metamorphosin  in  lynca  feram,  ele- 
ganter  cum  superiore  fabula  connec- 
tit  poeta.  Ceres  enini  recepta  filia, 
Arethusaque  audita,  Athenas  advo- 
lavit,  currumque  a  draconibus  alatis 
vectum  Triptolemo  donavit :  quo  fru- 
inenti  usum  et  agriculturani  inortales 
doceret.  Is  igitur  cum  ad  Scythiam 
usque  pervenisset,  a  Lynco  Scylha- 
rum  rege  bospitio  susceptns,  paulmn 
abfuit  quin  inteificeretur.  Nam  Lyn- 
cus,cuniadventuscausampercepisset, 
Triptoiemi  glorias  invidens  eum  som- 
no  oppressum  aggressus  est.  Quare 
Ceres  indignata  Lyncum  in  lynca  fe- 
ram commutavit.    /?. 

612  Dea  fertilis]  Dea  fertilitatis 
Ceres.  Avgucs]  Draconcs.  Claudian, 
I.  de  raptu  Pros.  *  Sinuosa  draconum 
Membra  regens;  vobicrique  per  avia 
nubila  tractu  Signant.'  comparat. 
Seal.  poet.  V. 

644  Veda  est]  Rcctius /<r<«r  in  pri- 
nio  Gronoviano:  nam  '  Vectus  erat 
juvenis'  mox  sequitur.  Dcinde  Tr?- 
tonida  arcein  non  urbem  tres  scripti. 
Ileins, 

646  Triptulemo]  Qiiom  Ceres,  quod 
cinn  filiam  quarerct,  a  Celeo  patre 
Triptoiemi  benigne  tiiisset  accepta, 
serendi  rationem  docuit,  eiqne  dcdit 
curruni  queiu  tralicbant  alati  draco- 
ncs,  quo  vectus  mortalibus  impcrtiiet 
at^riculturam.  Sn|Ma  vs.  4'.59.  Ttetzes 


in  Hesiodum  allegoriam  fabulse  ex- 
plicat.  Nonn.  Dionys.  I.  xix.  Rudi 
humo]  Non  antea  cultae,  indomitse. 
Farn. 

648  Europen  et  Asida  terrain]  Ter- 
ras ex  optimo  Thuaneo :  et  mox  Scy- 
thicas  oras  non  Scythicasque  castiga- 
tiores.  Heins.  Asida]  Asiani  proprie 
dictam,  Mysiam,  &c.  quae  primam  pro- 
ducit.  Georgic.  i.  *  et  quae  Asia  circum 
Dulcibus  in  stagnis  rimantnr  prata 
Caystri.'  Et  iEneid.  vii.  '  Sonat  am- 
nis,  et  Asia  longePulsa  palus.'  Asiae 
vero,  qusE  pars  quarta  orbis,  primam 
corripi  volunt.  iEneid.  i.  '  Europa 
atque  Asia  pulsus.'    Farn. 

651  Causamque  vi<e,  qua  veniat]  Ex 
Homer.  Odyss.  I.  252.  'n  ^uvoi,  rivfi 
eVre;  irSdfv  irXelO^  vypa  Kf\evda ;  Quod 
et  Virgil.  yEneid.  ix.  '  State,  viri ; 
quEP  causa  via?,  quive  estis  in  armis  i' 

660  Rursiisque  per  a'erajussit]  Misit 
fragmentum  Vossianum,  Junianus,  et 
nnus  mens  eleganti  Graccismo.  Epist. 
Penelopes,  '  te  quaerere  misso  Retn- 
krat  nato.'  Propertius  Eleg.  ii.  16. 
'  Semper  in  Oceanum  mitiit  me  quae- 
rere gemmas.'  Statins  initio  Achii- 
leid. '  duros  laxantcm  iTlgaeona  nexus 
Missa  sequi,'  ex  veteri  codice.  Cae- 
lius  Hist.  lib.  I.  *  Celoccm  in  Africam 
mittit  visere  loonn,  ubi  exercitinn 
exponat.'  A  pud  Apuleium  '  facere 
missa  sum  ;'  nbi  perperam  jussa  Col- 
vius.  Vide  Avienum  Fab.  xxii.  Ru- 
tilium  lib.  I.  Itiner.  vs.  210.  Maxi- 
inianinn  initio  Eli-g.  5.    Heins. 

661  Sacros  JHgales]  Draconcs  eidrm 
jngosubjoctos.  R.  Mopsopium]  \i\\9-. 
niensom,  a  rege  Mopsopo.  Straboni 
I.  IX.  a  Mopso,  Triptolemnm.  Far- 
nab. 

Fab.  XII.  Arg.  Finierat  dictos] 
Picri  filiap,  Nympliarum  sentcntia,  a 
Calliope  Musarum  praestantissima 
superata:',  crepei  unt  et  Nymphas,  et 
Musas  ipsas  conviciis  insectari :  qiiam 
rem  quidrm  apgrc  ferentes  Musae, 
eas  in  picas  coiivcrterimt,  qua?  Inge- 


MBTAMORPHOSEON    MB.    VI. 


3457 


nitam  rctinnissc  videntur  loquacita- 
tem.    li. 

602  rinierat  dodos  can/us]  Imo  dk- 
tos  cum  primo  Palat.  pi'imo  Mediceo, 
et  deceiu  aiit  iiiideriin  aliis,  nc  laiuli- 
bu8  sororis  Musa  piitidc  indiil^cat. 
Heins.  Maxima]  Calliope:  supra  vs. 
S38. 

063  fftjmplue']  Supra  ad  vers.  314. 
Fam. 

664  Concordi  80710]  Una  omnium 
aententia.  Convicia  vida:  Cum  face- 
rent]  Jacerent  Florentinus  S.  Marci, 
Urbin.  Neap.  pri.  Palat.  sec.  Medic, 
pri.  Regius,  prior  Erfurt,  decern  alii: 
atrumque  recte ;  sequor  tamen  ve- 
tustiorcs.  Lib.  xv.  *  toto  Venus  an- 
xia  coelo  Verba  jacit.'  Deinde  dixif, 
non  dtxf,  cum  prsestantioribus.  Heins. 
Convicia  jacerent]  Vide  hac  de  re 
Phaedrum  Laurentii,  1. 1.  Fab.  6.  5. 
qui  plcrosque  bonos  auctores  adducit. 

067  Non  est  patientia  libera  nobis] 
Ex  Virgil.  '  Non  est  mora  libera 
Turno.' 

668  lldmus  in  pcmas]  Vos  poeuis  ac 
suppliciis  afficiemiis. 

609  Rident  Pteonidos]  Mire  hie  tur- 
baut  libri  veteres  :  sed  ne  in  hoc  luto 
diu  haereatur,  antiquiores  scripturas 
solummodo  adhibebo.  Rident  Athi- 
pedes  primus  Mediceus.  Rident  Athi- 
des  Bernegger.  pri.  Gronov.  et  non- 
aulli  alii :  quidam  Athiades  cum  se- 
cuudo  Mediceo,  vel  Achiades:  Rident- 
qite  Athides  primus  Palat.  alii  ex  vc- 


tustioribus  Enipedes,  vel  Eathides,  et 
similia.  I'loreiitiiius  .S.  Marcia  manu 
prima  Ridentei/Kine  Athides.  .Sciibe 
Rident  llmuthidcs.  Sup  h  niminim 
illdi  ipsiL',  '  Vel  nos  I'.matlUiS  ad  I'aeo- 
nas  usque  nivosos  CcdHmu^-  canipis.' 
Dcindc  minacia  verba  no:,  minantia 
Florent.  primse  notae,  Neap,  et  Ik  r- 
ncgger.  qui  etiam  magno  et  damore 
cum  primo  Mediceo:  a  muhis  rh  et 
abest.  Heins,  Rident  l^eronides]  Paeo- 
nides  autem  eadem  ratione  qua  ma- 
ter illarum,vacantur,  ut  supra.  Pae« 
onis  Euippe  mater  fuit. 

673  Concrescere]  Coalescere. 

674  Ora  videt]  Vident  ex  altero 
Erfortano.    Heins. 

675  Plangere  dumque  volunt]  Dum- 
que  volunt  plangi  meliores  magno  uu- 
mero.  Sic  et  1.  viii.  censeo  scriben- 
dum,  '  Planguntur  matres  Calydoni- 
des  Eveninae.'  Lib.  xi.  '  Plangitur 
et  Irepido  constringit  vincnla  motu.' 
Lib.  XIV.  *  ipsa  suis  deplaiigitur  Ardea 
pennis.'  Apud  Silium  1.  1.  ex  optinio 
codice,  ubi  de  Borea  agit,  '  Nunc 
ipsas  alis  plangitstridentibus  Alpes:' 
cui  scripturae  inscite,  ut  solet,  oblo- 
quitur  Dausqueius.  Heins.  Plangere 
dumque  volunt]  Dum,  inquit,  pectora 
sua  manibus  plangere  vellent,  in  aera 
levata^  pendere  cteperunt. 

676  Nemorum  convicia]  Quae  in  ne- 
moribus  convicia  jactare  non  desis. 
tunt. 


METAMORPHOSEON    LIB.    VI. 


Fab.  I.  1  Tritoniu]  A  Tritonc  fl. 
Boeotian,  inquit  Paiisanias  in  Hwoti- 
cis:  non  illo  3s  ts  rrjv  irphs  \ifivr\v  Od- 
Xaaaav  iK^iSaiatv  eV  tvjs  TpnaiviSos  \ifi- 
vris.    Quod  tauicn  Mela,  Lycophronis 


intcrpres,  Lucanus,  et  alii  asserunt, 
Bceotiorum  lingua  rpnu'v  caput  signi- 
ficare  volunt:  quod  si  ita  sit,  couve- 
niet  fab.  dc  Minerva  ex  Jovis  capite 
proguata.     ApoUonii  scholiastes  ad 


Delph,  el  Var.  Clas. 


Ovid. 


10  K 


3458 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


1.  IV.  7]  TO  Tpi7u  Tois  fPavTLois  votovffa, 
Dioniedes  II.  i.  rpetv  fi  ovk  ia  UaAAay 
'M7]V7].  Aures]  Aurem  Berneggeria- 
mis  recte.    Heins. 

5  'Arachnes]  Arachne  Lydia  fuit 
piiella,  Idnionis  Colophonii  filia,  lani- 
ficii  peritissinia.  R.  MaonicBque]  Mae- 
ouia  sen  Lydia.    Farn. 

7  Non  ilia  loco,  nee  origitiel  Distin- 
guenda  hie  locus  et  origo  gentis.  Locus 
saepe  est  genus,  parentes,  avi.  Hinc 
quempiam  claro  et  nohili  loco  orlum 
dicimus.  Gens  totius  familiae  sive 
.stemmatis  est.  Priori  respondet, 
quod  statim  de  patre  et  matre  subji- 
cit :  posteriori,  quod  ait,  i  orta  donio 
parva;'  domus  enim  est  gens  et  fa- 
niilia.    Potit. 

8  Colophonius  Idmon]  Colophon  Ly- 
dlae  urbs  est,  ApoUinis  oraculo  clara. 

9  Miirice]  Est  eniin  niurex  piscis, 
ex  cujus  sanguine  purpureus  confici- 
tur  color.  R.  Phocaico]  Phocaa  pur- 
pura claruit. 

11  jEqua]  Par  et  aequalis.  R.  Ly- 
dias]  Legendum  Lydasper  urbes,  quod 
in  Lydias,  prior  iibique  longa  pona- 
tur,  apud  Horatium,  Virgilium,  &c. 
Micijll. 

13  Hypcepis]  Oppidulo  Lydiaj  in 
dcscensu  Tnioli  niontis  ad  Caystri 
pratum. 

15  Tymoli]  Tmoli  montis  Lydiae, 

16  Paclolides]  Pactoius  Lydiae  fl. 
aurifcr  est. 

18  Tunc  quoqne  cum  fierent,  tanlus 
decor  adfuit  arti\  Versus  hie  superiori 
rectius  praeponatur.  Nam  iVon  fac- 
ias vestes,  pro  Nee,  in  niultis  scriptis. 
Heins. 

19  Sive  rudeni]  Lanificii  opera  sin- 
gularia  habuisti,  &c.  !.  iv.  35.    Farn. 

20  Digitis  sulngcbat  opus']  Virgilius, 
'  subiguiitqiic  in  cote  secMires:'  sic 
dicimus,  snbigere  naveni  conto. 

20  Falsiis  canos]  Penelop.  Ulyss. 
'  .Sive  M(;nvrtiadcn  falsis  cecidissc 
Mib  armis.'  V.l  Metam.  xiii.  1.  '  Ac- 
loiidrs  sub  imagine  lulus  Achillis.' 
'  Acliiiif.s  iimul.ilus,'  .Sen.  Troad,  vi«. 


447.    Sic  et  Pallas  anuui  simulabaJ, 
additis  falsis  canis. 

27  Injirmos  haeulo  sustinet  artus']  Sic 
de  Ulysse  :  '  Mendico  simiiis  gradi- 
lur,  curvusque  tremeusque,  Inntxus 
baculo  membra  caduca  levat,'  Ho- 
mer. Odyss.  E.  Senec.  Here.  Fur. 
'  Iners  senectus  adjuvat  baculo  gra- 
dum.'  Et  in  (Edip.  v.  657.  '  Repet 
incerlus  vije  Baculo  senili  triste 
prajtentans  iter.'  De  Ulysse  mendi- 
co videndus  Lucian.  Diog.  et  Timon. 

28  Non  omnia-]  Expressus  hie  locns 
ex  Euripide  in  Phcenissis,  vs.  531. 
«bi  Jocasla  filium  Eteoclem  ab  am- 
bitiosa  dehortatur  injuria,  '^il  t4kvov, 
ovx  airavra  roj  yfipa  KaKa,  'EreJ/cAses, 
TTpoafffriv  aAX'  r}  '/jLirnpla  ""E;^?!  ti  Ae|ot 
rwu  Vfccv  (Xo<pd}repov. 

29  Seris  venit  usus  ah  annis]  Sic  de 
Alexandro,  Aniyntaj  tilio,  Herodot.  v. 
Neos  iiiv,  Kol  KaKuv  aTra6-i]s....&vriTwv 
Sh  ocppaTis  &vQos  ex^t  iroXvyjpaTov  fJjSjjy, 
Koucpo,  ixoiv  6vfihv  ttoAA'  areAecrTa  voei, 
ara^hs  irals. 

31  Faciendte  maxima  lance]  Hinc 
lanificium :  mnlti  lamen  ex  antiquis 
co(\\c ef^  facienda  telcB.  Heins. 

32  Cede  Deo;]  Ne  contendas  cum 
Dea.  R.  Cede  Dea]  'ErreJ  r6ye  \oi8o- 
priaai  Qfuvs,  ix6pa.  ao<pla'  Kal  Th  Kav- 
Xucdui  Trapa  Kaiphv  Mavlaiffiv  imoKpfKei, 
Pindarus  Olymp.  ix. 

34  Inceptuque  fila  rclinquit]  Remisit 
Lovan.  ct  unus  ex  Basilecnsibus.  Lib. 
ir.  Fast.  '  Desinitin  lacrynias,  incep- 
taque  fila  remisit.'  Epislola  Herns, 
'  Stamina  de  digitis  cecidere  sopore 
remissis.'  TibuUus  i.  Eleg.  3.  'At 
circa  gravibus  pensis  adfixa  puella 
Pauli\tim  somno  fessa  remiltere 
opus.'  Libro  lamcn  Arlis  ii.  '  incep- 
tum  dextra  relinquit  opus.'    Heins. 

35  Vixquc  mayms  rctinens]  A  vi  in- 
fercnda  et  verlx  randa  Dea. 

36  Resecutaest]  Pro'^cruta  est,  ac 
respondit.  R.  Ohscuram']  Dissimn- 
lantcm  se,  et  alieno  .scliemate  laten- 
Icm  :   vid(M|u;e  ad  lib.  xii.  vs.  562. 

37  .IJcnlis]     Turnus    Virgilianiis  : 


METAMORPirOSFON    1,1  It.    M. 


34r){) 


*Scd  tc  victa  sihi,  veiiqno  ctlVrfa  sc- 
uectiis,  O  niatnr,  cm  is  nc()uir(|ii.iiii 
exercet.'  TLncid.  vu.  1 10.  i'urn. 

45  Mygdojiidesquc]  E  I'lirygia,  iit- 
pote  viciiia,  mult i-  couvcnirant  niii- 
liercs,  nt  Aiachncs  opera  spcctareiit, 
quae  oitines,  piicter  unam  Arachiici), 
veneiatic  sunt  Deani.  II.  Inlirritu} 
Veneralionis  ac  reveicntiae  signltica- 
tionem  nnllani  dcdit  Aracline.  Pont. 
iRterrita  rirgo]  Von  tcirita  nicl lores. 
Mox  scribe  iiotarit  Ora  pndor,  pro  ru- 
bor: nam  '  oruhuit'  pra^ccsscrat 
paulo  ante.  Heins. 

46  Sed  tnmcn']  Non  ita  pudorem 
et  vcrecundiam  decoxerat  pcnitns, 
qnin  rubor  vel  invita;  offusiis  fiicrit: 
vide  qua;  ad  lib.  iii.  182.  et  Macrob. 
II.  11.  Saturn.  Farn. 

49  Candcsccre  soils  (tb  orlul  Ab  ktu 
pri.  et  secundus  Palatini,  Urbin. 
prim.  Reg.  prim.  Moret.  prim.  Gro- 
nov.  prim.  Vatican.  alii(|ue  quam- 
plurimi;  rccte.  Adeantur  qua;  nota- 
mus  1.  V.  389.  Heins. 

53  Consistunt  divcvsispartihusamhcrl 
Constituunt,  telas  videlicet,  ex  casti- 
gatioribus.  Pro  jugo  juncta  Neap. 
Urbin.  Berncgger.  vinda.    Idem. 

55  Seceniit]  Dividit,  distinguit.  R. 
Jugo'\  Transversa;  perticw,  cni  teUe 
stamen  alligatur  et  involvitur :  sequi- 
turque  accuratissimc  telae  texcndje 
Lypotyposis.  Farn. 

56  Subtegmen]  Id  est,  quod  stami- 
ni  inseritiir,  quod  etiam  trama  voca- 
tur.  Radiis  acutis]  Radius  instru- 
nientum  est,  quo  textores  sublegmen 
ihserunt  stamini. 

57  Atque  inter  stamina  ducliim]  Pe- 
riphrasis est  subtegminis.  Id  enim 
dentibus  pectinis  inculcatur.    li. 

58  I'ercusso  ferinnt  inscrti  pccline 
dent€s~\  Insecti  recte  plurimi  ex  anti- 
quis:  rh  feriunt  est  in  optimo  Florcn- 
tino  deleta  penitus  veteri  scriptura  : 
in  optimo  Tliuauio,  Cantabr.  et  tri- 
bus  aliis,  qualiunt ;  i)Uomodo  et  prior 
Erfurtanus  pro  divcrsa  Icctione.  Pu- 
tabam  aliquando  patae.nt,  vcl  yxai- 


unt :  (|uom()(lo  paxire  solum  dic(l)ant, 
liinc  et  parimentum.  Nunc  nil  niuto. 
N  arro  lib,  iv.  de  L.  L.  '  .S7«;nc«  stan- 
do,  (|uod  eo  stat  omnc  in  tela  vela- 
nientum.  Suhtetnin,  quod  subit  sta- 
mini. I'ramu,  (piod  traniat.  I'liry- 
gium  id  genus  vcstimcnti.  Deiisum, 
a  dentibus  pectinis,  quibus  feritur.' 
'  Feriunt'  quoque  Seneca  in  Epistolis 
agnoscit,  producto  hoc  ipso  loco. 
Apud  cundcm  insecti,  nt  jam  scrijicn- 
dum  monuimus.  '  Percutcrc'  verbum 
tcxtorium,  ut  in  illo  Juvcnalis  Sat.  ix. 
'  Et  male  jxrcussas  teMoris  pcctine 
Galli,'  de  laccrnis.  Lucanus  lib.  x. 
'  Candida  Sidonio  perincent  pcctora 
filo,  Quod  Nilotis  acus  percnssum 
pectine  Serum  Solvit,  et  extenso  lax- 
avit  stamina  velo  :'  ita  praestantissi- 
nms  codex  Vossiana;  bibliothecae  ; 
nam  in  vnlgatis  exemplaribus  com- 
pressum  pectine  legitur.  Heins. 

59  L'traqne/estinat]  Fesiinant  bene 
Fiorent.  Neap.  pri.  Vatic,  sec.  Me- 
dic, et  octo  alii.  Idem. 

61  Sensit  ahenumi  Multi  ex  vetus- 
tioribus  sentif.  INIox  perctissis  solibu< 
arciis,  non  percussus,  castigatiores. 
Pro  «»t«s  imns  Basil.  Iris.  Idem. 

62  Tenues  parvi]  Apte  apposite- 
qne  ;  ex  arte  et  ratione  Pliysica  at- 
que  Optica.  Umbra^,  inquit,  grada- 
tim  per  colornm  levia  discriniina  de- 
clinantes,  faciunt  ut  imagines  surgere 
et  extare  videantur  :  non  secus  ac 
radii  Soils  in  roridam  cavamque  nu- 
bem  se  fundentes  refractique  fallunt 
visum  variosque  repra;sentant  Iridi* 
colores.  Farn. 

64  Longitm  calurn']  Longani  aeris 
partem. 

66  Transitus']  Unius,  inquit,  colo- 
ris  ad  alium  transitus,  oculos  deuipit ; 
quia  cum  siiit  diversi,  iidcm  tanieu 
esse  videntur. 

69  \etus  argnmiutum]  Antiqua  ta- 
bula.    Deducitur]  Effingitur.   /?. 

70  Cecropia  arce]  Atlienicnsi,  a 
Cecrope  Athcnaruni  rege.  li.  Sco- 
piditm]    Collcm    IMartis,  Aruopa^'unij 


:3460 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


in  quo  causain  dixerat  Mars  apud 
diiodecim  Deos  judices  dc  caede 
Halirrhotii,  accusaute  patre  Nep- 
tiino. 

71  Antiquam]  Lib.  ii.  386. 

72  Bis  sex]  Lib.  1. 171.  Farn. 

73  Augusta  gravitatel  Sacra  raajes- 
tate.  Sua  quewque  Deorum  Inncribit^ 
Hoc  est,  unnsquisque  Deorum  pro- 
pria effingitiir  figura.  R.  Sedent~\  Se- 
debant  decern,  stabat  Neptunus  vs. 
seq.  et  Pallas,  utpote  quorum  ageba- 
tur  causa.  Farn. 

75  Stare  Deum  pelagi]  Nare  codex 
uuus  ex  Leidensibus  pro  diversa  lec- 
tione  ;  non  male.  Heins. 

77  Exsiluisse  /return]  Ferum  pleri- 
que  veteres  ;  ut  de  equo  intelligatur, 
quod  et  alii  jam  monuerunt.  Sic 
apud  Virgil.  '  hastaui  Inlatus  inque 
feri  curvam  compagibus  alvum  Con- 
torsit :'  neque  aliter  passim  aucto- 
res.  Idem.  Ferutn]  Equum.  R.  Fre- 
tuni]  Italeg.  eruditiores,  nioti  ancto- 
ritate  Varronis,  enatam  in  Athena- 
rum  arce  olivam,  sed  et  enianantem 
mox  aqiiarum  scaturiginem  scriben- 
tis,  consnltuni  itaque  oraculum  Ce- 
crope  turn  regnante,  responsum 
spectare  huce  ostenta  ad  contentio- 
nem  Neptuni  et  Palladis  de  nomine 
et  tutela  urbis,  vicisse  INIinervam  in 
suffragiis  uno  fceminarum  calculo, 
&c.  quod  confirmant  slatuae  duap,  de 
quibus  Pausaiiias  in  Atticis  in  hac 
verba :  neTroiTjrai  5e  Kol  rb  (pinhv  t^s 
t'Aatas  'A^Tji/tt  koI  Kvfia  ava(palui,>v  Uo- 
(TttSwi'.  Vide  et  Plutarcbuni  in  Tlie- 
mistocle,  et  Statiiim  Tliebaid.  xii. 
'  Ubi  ingens  Hh  supcrum  :  dubiis  do- 
nee nova  surgtiet  arbor  rupibn.s,  ct 
longa  rcrugiuin  marc  tVaiigeret  um- 
bra.' Qui  ferum  hie  legunt,  gemino 
tibicine  senientiam  statuniinant  ex 
Virgilio  :  alt«i«i  in  TEiicid.  ii.  ubi 
cquum  diiratcnm  a|>pcllal  '  tVrum  :' 
'  inqne  fcri  curvam  ("(jinpagibus  al- 
vum contorsit  :'  alteio  in  (i»  org.  i. 
*  Tu(|Me  o  lui  piimaiVemeutem  I'udit 
equum  icliiis  niiigno  pcrcussa  triden- 


ti,  Neptune  :'  quod  in  Thracia  fac- 
tum asserit  Joan.  Bapt.  Egnatius  c- 
8.  Farn.     Vindicet'\  Suam  esse. 

78  At  sibi  dai  clypeum']  Pallas  ita 
seipsam  in  tela  effingit,  ut  et  clypeo 
et  aegide  et  hasta  et  galea  armata  vi- 
deatur. 

80  Simulat,  ^f.]  Horat.  '  et  for- 
tasse  cupressimi  scis  simulare.'  Pont. 

81  Edere  cum  haccis]  Prodere  Ber- 
negger.  Excerpta  Calandrae,  pri. 
Medic,  et  decern  alii,  bene  :  dictum 
alibi.  Heins.  Cum  haccis']  Baccse 
fructus  proprie  dicuntnr  olivae,  et 
similium  arborum,  qui  et  exigui  sunt 
ct  rari,  ac  a  se  invicem  separati  nas- 
cuntur. 

82  Operis  finis]  Operi  tertius  Me- 
dic, secundus  Moreti,  et  unus  mens. 
Sic  infra  panic  post  '  operique  sua 
facit  arbore  finem'  Berneggerianus. 
Heins.  Operis^  Opus  clausit  oliva, 
pacis  symbolum,  in  sutfragiis  victoria, 
vs.  101.  Farn. 

80  Brevibus  sigillis]  Parvis  signis. 
R. 

87  Threiciam]  jlimns  rex  Thraciae 
Rhodopen  Strymonis  fluv.  filiam  dux- 
erat.  Hanc  cum  ille  Junonem  ap- 
pellaret,  ilium  Rhodope  Jovem  ;  in 
montes  mutati  sunt.  Farn.  Hcemuni] 
Hccmon  deccm  veteres.  Heins. 

89  Summorum  Deorum]  Jovis  et 
Junonis. 

90  Altera  Pygmcece  fatum]  In  secun- 
do,  inquit,  telas  angulo  depicta  erat 
mutatio  Pygma-a^  mulieris  in  gruem, 
quodse,  ut  pulchriorem,  Junoni  an- 
teferre  ansa  foret.  Pygmcece  mdtris] 
Pygmaeae  mulieris.  Pygma-i  namque 
sunt  popiili  montana  InrliiP  incolen- 
tos,  quorum  longissimi  pedis  duos  non 
excedunt.  Hi  assidnnnMnn  gruibus 
bellum  gerere  dicuntur.  Geilius  ix.  4. 
R.  Altera]  Oerana  niatrona  a  popula- 
ribus  suis  Pygnia-is  pro  iinminc  culta, 
Dt'os  prap  sc  ront«inp>it,  Junonem 
maxiine  et  Dianani,  quarum  iudigna- 
tione  in  gruem  est  conversa,  infcstis- 
simam   I'ygmacis  Uostem,  qui  illam 


METAMORPHOSRON    F.IH.    VI. 


31G1 


venerati  fucrant.  Athenacus  ix.  II. 
Farn. 

93  Pinxit]  Meliores  Pingit.  Hcins. 
Antigoncri]  Laomcdontis  iiliani,  ob 
sprctani  Jiinonis  tbrmam,  mutatam 
in  ciconiam  :  ciijus  de  natiira  Plin. 
X.  23.  ft  Piciiiis  1.  XVII.  Hieroglyph. 
Farn. 

98  Qui  superest  solus  Ci7iyran]  Ci- 
nyras  Assyriorum  rex  filias  liabuit 
pulcherrimas,qiitr  se  Junoni  praeferre 
aiisvE  fuerunt:  qnare  indignata  Juno 
eas  in  gradiis  templi  sui  commutavit, 
ac  patreiii  gradus  ipsos  pro  filiariim 
corporibus  aniplecteiitem  itidcm  in 
saxura  commutavit.  R.  Cinyram] 
Forte  a  KivipfaOat,  quia  saxo  jacens 
lacrymare  videtur,  neque  enim  idem 
est  cum  Myriha;  patre,  de  quo  lib. 
XX.   Farn. 

101  Pacalibug]  Paciferis  ac  pacem 
significantibus.  R.  Circuit  extremas, 
Sfc.~\  Scaliger  -ndpepya  piitura;  intel- 
ligi  in  margiiie  annotarat,  qua>  extre- 
ma,  nt  plurimun),  et  margines  occu- 
pare  soleut.  Circuit]  Practexebant 
limbum  undique  oleae,  pacis  insignia, 
\it  mode  vs.  82.  Farn. 

102  Is  modus  est]  Sic  Cicer.  *  Ter- 
niinare,  facere  modum.'  Modus^  Fi- 
nis.    Sua  arbore]  Oliva. 

103  Miconis]  Arachne  Maeonia  sive 
Lydia.  R.  Maonis]  Arachne,  supra 
vs.  5.  Farn. 

104  Europam]  Europen  duo  codices. 
Heins. 

107  Timidasque  recondcre  plantas] 
Multi  ex  vetustioribus  recludere:  at 
primus  Vatic.  Mediceus  nnus  ex 
optimis,  et  decem  ahi,  reducere  ;  quo- 
niodo  Neap.  Urbin.  Arondel.  pro 
diversa  lectione,  quod  verum  est : 
'reducere,'  identideiu  adducere  et 
retrahere.  '  Subducere'  dixit  Noster 
Fast.  V.  in  hac  eadem  Fabula,  '  Sa^pe 
puellares  subducit  ab  a-quore  i)Ian- 
tas,  Et  nietuit  tactus  assilientis  aquie.' 
Idem  nsus  verbi  '  reducere'  ISIet. 
XII.  '  clypeoque  adversa  reducto  Ter 
quatcr  era  viri,  capulo  cava  tenipora 


pulsat.'  Idem. 

109  Fecit  olorinis]  Jupiter  Led% 
amore  captus  in  cygnum  niutatus  ea 
potitus  est,  qua;  ovum  dicitur  pcpe- 
risse,  ex  fpio  Castor,  Pollux,  ot  He- 
lena orti  esse  finguntur.  R.  Aquila] 
Jove  aquiiff'  fbrniam  assuniente,  ut 
Asterien  in  coturnicein  mutatam  ra- 
peret.  Olorinis]  Redi  ad  I'pist  viii. 
vs.  C8.  Amor.  i.  El.  3.  vs.  22.  et  in- 
primis  ad  Amor.  iii.  El.  8.  vs.  33. 
Ledam]  Ledan  Cantabrig.  Heins. 

111  Nycteida]  Antiopem  Nyctaei 
iiliam. 

112  Tirynlhia]  Alcmena.  Tiryntha 
erat  urbs  Argis  vicina,  in  qiianutrie- 
batnr  Hercules,  Farn.  Amphitryon 
fuerit]  Jupiter,  Alcmena;  amore  cap- 
tus, in  Aniphitryonem  illius  maritum 
conversus  cum  ca  concubuit,  Hercu- 
lemque  ex  ea  suscepit. 

113  Aureus  ut  Dana'en]  Danae  A- 
crisii  Argivorum  regis  filia  a  Jove,  in 
aureas  guttas  mutato,  compressa, 
Perseum  genuisse  in  quarto  narrator. 
Luserit  ignis]  Nam  Juppiter  in  ignem 
conversus  yEginam  Asopi  fluvii  Iiliam 
compressit,  exquc  ea  ^liacura  susce- 
pit. R.  Asopida]  yEginam  Asopi  fi- 
liani  :  vide  quae  ad  1.  vii.  621.  Aso- 
pida luserit  ignis]  Venuste  in  Neapol. 
et  secundo  Mediceo  igneus.   Heins. 

114  Deoida]  Proserpinam,  filiam 
Cereris,  quae  Atjw,  Orpheo  Ar}u>  ■rra/x- 
fir]T(ipa.  '  Qualis  floricoma  quondam 
populator  in  iEtna  Virgineas  inter 
choreas  Deoida  raptanj  Sustulit.'  Au- 
sonius  Epist.  iv.  ad  Theonem.  Farn. 
Deoida]  Nam  Deois  Proserpina  est 
Cereris  filia,  quae  ATjiquocjue  a  Grae- 
cis  nominatur  ;  imde  f(eniininum  pa- 
tronyniicum  Deois  declinatur.  Ceres 
autem  A-qw  appellata  t'uit  (ut  Graeci 
tradunt)  napa.  rh  S-fiw,  quod  signi- 
ficat  invenio.  Quando  enim  Ceres 
quirrens  filiam  varia  loca  circuibat, 
omnes  bene  illi  ominantes  diccbant 
Sridi,  hoc  est,  invenies. 

no  jEolia]  JEoVi  tilia.  R.  Virgine] 
Arne,  iEoli  filia,  de  qua  Diodorus  1.  \ . 


3462 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


Enipeus]  In  fliivinm  Enipeuiii  miita- 
tus  Neptiinus  ex  Iphimedia  Aloei  ux- 
ore  genuit  Othum  et  Ephialteni. 

117  Aries']  Hoc  de  Theophane  Bi- 
saltidis  filia  narrat  Higymis  fab.  188. 
F.  Bisaltida  fallis']  Apud  Hygiuum 
capite  88.  legitur,  cum  Tlieopliane 
concubuisse,  unde  natus  est  aiies 
Chrysomnllus,  qui  Phiyxuiu  in  Col- 
chos  vexit.  Blicyl. 

118  Et  te]  At  te  rectius  prior  Er- 
furt, et  tres  alii.  Heins.  Frugum  7m- 
tissima  muter]  Periphrasis  est  C'ereris. 
R.  Et  te]  Ceres  ex  te  in  equum  con- 
verso,  et  ipsa  prius  in  equam,  peperit 
filium  cujus  nomen  is  rohs  aTeAeVrous 
effari  non  licet :  inox  et  Ariona  e- 
quum.     Pausanias  in  Arcadicis. 

119  Sensit  equum,  te  sensit  equum] 
Te  sensit  avem  Urbin.  Neapol.  et  se- 
cundusMediceus  :  sensit  volucrem  Flo- 
rentinus  optimus,  prior  Haniburgen- 
sis,  et  ex  raeis  unus.  Idem  quoque 
Florentinus  in  argumento  harum  fa- 
bularum,  '  in  volucrem  ut  Gorgona 
Medusam,'  non  in  equum  volucrem,  ag- 
iioscit :  sed  nihil  videtur  niutandum  ; 
nam  Pegasiim  Neptuni  et  Medusai 
lilium  nonnnlli  faciunt,  Cereris  et 
Neptuni  Arioneni ;  quos  Inter  Apol- 
lodorus,  qui  docet  Ceiereni  in  Eriu- 
nyis  formam  fnisse  conversam  cum 
Neptuno  concumbontem.  "ASpaa-Tou 
Se  ix6vov  'linros  iieaoKTw  "Apiuiv,  rovrov  e/c 
HoffeiSaivos  eyfvqcre  Arjix^iTrip  ei/cocrfleicra 
'Epivvvi  Kara  tnp  avvovaiav.  Sed  crrat 
Passeratius  ad  Elegiam  31.  1.  ii.  Pro- 
pertii  qui  rh  '  Crinito  colubris  Mater 
equi  volucris'  ad  Arioneni  et  Cere- 
rera  refert  in  Erinnyos  formam  mu- 
tatam,  cum  dc  Medusa  ct  Pogaso 
agat  Naso.  Heins.  Crinita  3I(itcr] 
Medusa  Pegasi  mater  1.  iv.  vs.  78(5. 
Farn. 

120  Sensit  Delphina  Melanlho]  Mc- 
lautlio  Deucaiionis  filia  fuit,  quam 
Neptunus  in  Delpliininu  conversus 
cognovit,  ac  filium  nomine  Delplnim 
6uscepit.  R. 

J23  4srcs(ii>]   Cuu«  Admcti   pavit 


armenta  :  1.  ii.  681.  Farn. 

124  Macareida  Isscn]  Macarei  fi- 
liam,  quam  Apollo  in  pastorali  babitii 
vitiavit,  ut  hoc  loco  poiita  narrat.  R. 
Videtur  atitcm  Issa  lieec  fnisse  Les- 
bia,  Macarei  filia,  ejus  qui  Jovis  et 
Cyrenes  fuit  tilius,  insulamque  Les- 
bmii  tenuit,  cujus  filia;  et  Mytilene 
ct  jMetbymna  fuere. 

125  Liber  ut  Erigonen]  Videtur  de 
ea  Erigone  hie  intelligendum  esse, 
quaj  Icari  filia  fuit,  et  postea  inter 
sidera  relata,  ut  ab  Hygino  dicitur. 
Nam  et  liiijus  patri  Icario  vitis  pro- 
pagationem  Bacchus  dedit,  ipsius 
puellae  mortem  contra  rusticos  Atti- 
cos  pestilentia  ultus  est.  Micyl. 

120  Ut  Saturnus]  Ut  Sat.  in  equum 
conversus  ex  Philyra  genuit  centau- 
rum  Chirona.  Farn.  Gcminum  Chi' 
rona]  Centaurum,  qui  ab  anteriore 
parte  homo,  a  posteriore  equus  vide- 
batur. 

127  Tenui  limbo]  Subtili  fascia.  Est 
enini  limtms  fascia  ultimam  vestis  par- 
tem ambiens. 

Fab.  II.  131  Ccelestia]  Tel  am 
Deorum  flagitiosa  adulteria  continen- 
tem. 

132  Cytoriaco]  Buxeo:  est  enim 
Cytorum  nions  Galatia?,  abundans 
buxo  :  Georg.  ii. 

133  IdmotutB]  Idmouis  filiae :  supra 
vs.  8.   Farn. 

134  Animosa  ligavit  Guttura]  Malim 
lig(ttur,  ut  KaKO(po}via  vitetur  in  ligavit 
et  velavit.  Pro  pcndentem  Neap,  pen- 
denti ;  nempe,  levavit  guttura.  Pro 
pvndc  tamen  Cantabrig.  pri.  Basil,  et 
sex  alii  pendens  tamen.  Heins. 

139  Hccaleidos]  Aconiti  ab  Hecate 
filia  Persa^  qua;  mater  erat  Medeae 
iuvcnti,  quod  alias  tamen  e  spuma 
Ccrberi  natuni  dicritur.  Hermol.  Bar- 
barus  putat  Ovidium  hie  de  cicuta 
lo(|ui.  Comment,  in  Dioscorid.  Farn. 

140  Tristi]  Noxio.   l\licyl. 

141  Cum  qtiis  ct  naris  ct  auris]  Auris 
ox  melioribus.  Scribe  eliani  cumquc 
his;  ut  Exccrpta  Juieti  ct  tres  alii 


ivfnT  \^roRPlIosKON   r>iR.  vr. 


31():3 


exhihcJit :  rt  spnii::il  pro  uparsit  paiilo 
ante.  Ilcins. 

142  Fitque  caput  minimum,  tolo  quo- 
que  corpore  parva  est]  Tb  est  in  iiiiiltis 
non  apparet.  Scribe,  Fitque  caput 
minimum  toto  quoque  corpore  parva. 
Idem. 

114  De  qrio  tamen]  Lcj^e  Ulyssis 
Aldrovnndi,  et  AiUonii  Tilesi  ara- 
iicam,  nee  non  GazaEi  pia  Hilaria  p. 
21.  Farn. 

Fab.  in.  Arg.  Ludia]  Niobc  nam- 
fjue,  Tantali  filia,  cum  ex  Ainphionc 
marito  septeni  lilios  ac  totidem  filias 
gcnuisset,  se  potiiis  quain  Latonain 
venerandani  esse  contendebat,  probi- 
bebatque  neqiils  in  siio  regno  Latonae 
sacrificare  auderet.  Qua  re  indig- 
iiata  Latona  y\poilineni  ac  Dianam 
rogavit,  ne  se  tanta  injuria  affici  pa- 
tcrentur.  Suniptis  igitur  arcubus  ct 
sagittis,  ad  ununi  omnes  priniutn  Nio- 
bes  fiiios  interenierunt ;  quod  (|uideni 
Ampiiion  cum  f'erre  non  posset,  seip- 
sum  intert'ecit.  Niobe  vero  niorte 
filiorum  indignata  cum  Diis  male- 
dixis.sef,  et  filias  sagittis  contectas 
vidit,  et  ipsa  in  saxum,  quod  ctiam 
nunc  hicrymare  videtur,  fuit  com- 
inutata. 

148  Ante]  Hanc  Arachnen,  utpote 
popularem  suam  et  civem,  noverat 
Niobe,  filia  Tantali  qui  Phrygiae  et 
Lydiffi  imperitabat,  priusquani  nube- 
ret  Ampbioni  Thebarum  regi. 

149  Sipylumque]  Opp.  Lydia-,  infra 
vs.  312.  Farn.  3Ju'07iiam]  Lydiam. 
Ma^onia  vero  dicta  est,  a  Maeone  flu- 
vio,  qui  per  illam  iluit. 

151  Cedcre  calilibux]  XaKcrri)  S( 
0eov  etri  HTJvis.  Homer.  Iliad.  E.  178. 
et  vs.  440.  <Ppd^eo,  TvSfiSri,  koI  X^t'"? 
/uTjSe  6eo7(rii'  ''la'  tOeAe  (ppovfftw  eVfi 
ovnoTi  <pv\ov  b^Lotov  ' Adavdrccv  re  QeHijv, 
Xai^itti  ipxcf^fvoDV  T  dvdpdiraiv.  Apollo 
Diomedi :  '  Quo  nils,  o  vecors  ?  ma- 
joraque  bella  capessis  Rlortali  quam 
ferre  datur  r'  Saturnia  apud  Silium 
XII.  '  Quid  nomina  contra  Tcndere 
fas  hotnini  ?'    Statius  ix.   Qmra  6m- 


Tuiai  irpfTTd,  Pind.  Isthniic.     Minori- 
bus]  Moderatioribus.     Infra  vs.  308. 

l.i'i  Animos]  Spiritus  magnos  ct 
superbificos.  i'oujugis]  Aix  et  turres 
in  nucnibus  Tbebarum,  ut  177.  vs. 
infra  :  *  me  regia  Cadmi  Sub  domina 
est,  fidibusque  mei  commissa  niariti 
INIainia.'  Auipliionem  auteni,  sono 
testudinis,  a  Mcrcurio  sibi  donata;, 
saxa  ad  Thebana  mcenia  exstruenda 
traxisse  notum  est,  vel  ex  Horatii 
Epist.  ad  Pisones, '  Dicitur  Ampbion, 
Tliebanae  conditor  arcis  Saxa  movere 
sono  testudinis,'  &c.  unde  et  quidani 
Icgunt  hie,  mtfs.  Farn.  ISlec  conjugis 
urces]  Ex  cod  ice  veteri  Bersmannus 
reponit  artes,  quod  amplectimur. 
Hand  enim  nihil  erat  esse  tam  nobi- 
lem  Musicum  :  cujus  paulo  post  ite- 
rum  nieminit  Niobe  :  '  fidibusque  niei 
commissa  mariti  Mtvnia.'  Pont.  Sed 
enim  nee  coujugis  urces]  De  regno  Ani- 
piiionis  mox  agetur:  quare  artes  re- 
scribcndum.  Intelligit  artes  lyrai 
Am|)hionia;,  per  quas  Tliebani  nmri 
sunt  exstructi :  neque  aliter  ex  codi- 
cibus  antiquis  Florentinus  optimus, 
primus  et  secundus  Mediceus,  aliique 
complures.  In  priore  Twisdenii  co- 
dice  glossa  adscripta,  '  quia  citharcE- 
dus  erat.'    Heins. 

153  Ncc  genus  amhorum]  Nam  ab 
Jove  anibo  ducebant  genus.  Amphiou 
enim  Jovis  ex  Antio))a  filius  fuisse 
dicitur.  Niobe  vero  Jovis  ipsius  nep- 
tis,  cum  Tantali  filia  fuerit.  R. 

15(i  Si  non  sibi  visa  fuisset]  Niobe, 
quia  plus  asquo  sibi  visa  est  feli.x, 
evasit  infelicissiina.    Font. 

157  Nam  sata  Tiresia  Manto]  Manto 
filia  fuit  Tiresia;  vatis,  paternae  artis 
peritissima,  a  qua  Mantua  urbs  fuit 
appe.ilata.  It. 

158  Divijio]  'EvBovuiacTTtK-f}.  Virgil. 
JEn,  X.  '  Fatidica  Manto.' 

159  Lsmcnides]  'I'liebanaj  fteminae  ; 
ab  Ismcno  (luv.  Bwotia-.  Farn. 

KJO  Date  thura]  Sacrificate,  et  ro- 
gate.  Latonigenis  duobus]  ApoUiui  et 
DJanae. 


34G4 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


173  Cui  licuit  soli]  Cni  ex  Iiomini- 
bus  soli  ronoessnni  f'uit  epulis  Deo- 
rum  arriiml)eie.  i?.  Cuilicuil']  Con- 
viva  neoruni  ;  fiandpecrcri  ffvvirrnos. 
Gallus  Antiiol  A.  a/xoi^ala  eeolai  StlTrva 
vapex'^^-     Pindnr.  i.  Olymp,    Farn, 

174  Pleiadum  soror  est  genitrix  mea] 
Niobes  mater  Taygeta  fiiit  una  ex 
Pleiadibns  Atlantis  filiabns.  R. 

176  Juppiter']  Tantali  pater,  et  Am- 
pliionis  conjiigis  mei.  Farn.  Socero 
quoque  gloriorillo]  Ainpliion  enim  filiiis 
fuit  Jovi>  ex  Antiopa. 

180  Adrerti  lumiiui]  Adverto  nuiiti 
veteres  ;  quod  placet :  nisi  quod  ad- 
vertor  lumina  a  Nasone  scriptnm  fa- 
isse  censto.  Sic  '  dextiis  adducor 
littora  remis,'  1.  iv.  Pleniis  hisce 
Grfficismis  Foster.  Sic  in  Fastis  1. 1. 
179.  etiain  emendo,  *  Ad  priniam  vo- 
cem  timidas  advertinmr  aures:'  vel 
adverteris.  Sic  '  pritverti'  passim 
apud  bonos  auctoies :  etiam  '  deverti' 
et  'averli'  dicebant.  Adi  Notas 
Amor.  1.  II.  G.  9.  Heins. 

182  Digna  Dea  fades]  Deo  ex  prae- 
stantioribus  nonnulli ;  multi  Dece ; 
duo  Dei.  Vide  qua;  notanms  Trist. 
IV.  3.  vs.  57.  Deinde  pro  et  mox  ge- 
nerosque  nurusque,  libcns  rescribam, 
et  tot  generosque.  Idem.  Septem]  De 
numero  variant  autorcs.  lo.  Tzetzes 
dicit  f  iiisse  duodcciin  :  quos  norainat 
Chil.  IV.  141.  Sed  vide  Agell.  xx. 
47.  Nat.  Com.  vi.  13.  Ciofan.  et  Hy- 
gin.  fab.  ix.  Farn. 

185  Quoque  inodo  audetis  genitam 
Titanida  C<bo]  Audetis  satam  primus 
Hamburgensis  et  quinqiic  alii  cum 
Norico;  nonnulli  naJum.  Nescio  quo- 
que auditi  satam  Florentinus  optimus. 
Nescio  quomodo  audetis  satam  Neapol. 
veteri  lectione  erasa,  quod  in  prinio 
Vaticano  aliisque  nonnullis  admis- 
snni :  tertius  Mediceus,  Nescio  quoque 
audete  genatam:  alii  alitcr.  Scribe, 
Nescio  quoque  audete  satam  Titanida 
Cao  Latonam  pra/erre  mihi.  Nescio 
quo  Caeo  satam.  Ileins.  Genitam  Ti- 
tanida Cao]  {jatoua  filia  fuit  Cai  jri- 


gantis,  quae  a  Jove  compressa  ApoU 
linem  simnl  et  Dianani  concepit : 
qnod  quidem  adeo  apgre  tulisse  Juno 
dicitur,  ut  Py thorn  m  inimiserit  ser« 
pentem,  qui  earn  per  totum  terrarum 
orbem  insectarefnr,  nee  nsqiiam  pa- 
rcre  peimiUeret.  Fugiens  igitur  La- 
tona  ab  Asterie  sorore  suscepta,  sta- 
tim  Apollinem  simul  et  Dianam  pe- 
perit,  (|iii  et  Pythonem  serpentem 
sagittiscontixcrunt,et  insulam  in  qua 
nati  erant  immobilem  re<ldiderunt. 
T'itanida]  Neptem  Titanum,  a  quibus 
Gigantes  originera  traxere.  R. 

186  Cui  maxima]  Jurejurando  ob- 
strinxerat  Juno  terras  omnes,  ne  par- 
turienti  Latonas  locum  concederent: 
latuit  turn  sub  aquis  Delos  ins.  quam 
emergere  jussit  Neptnnus,  et  locnm 
partnrienti  praebere  :  '  oias  et  littora 
circnm  Errantem  Mycone  celsa  Gya- 
roque  revinxit.'  ^neid.  iii.  Sed  lege 
dialogum  Iridis  et  Neptuni  apud  Lu- 
ciannm  in  Dialogis  marinis  :  quam 
ins.  AfjKov  dictam  volunt,  quod  cum 
diu  sub  aquis  latuisset,  tandem  appa- 
ruisset:  cum  probabilius  sit  ita  dici, 
quod  Graecis  oriri  videaturSol  omnia 
apparere  faciens  inter  Cycladas  pone 
Delon,  quam  natalem  Solis  et  Luuae 
fingunt  fluctuare,  propter  varium  eo- 
rum  per  Zodiacum  nioventium,  or- 
tum.  Sunt  qui  erroris  ins.  causam 
crebris  terrae  moiibus  tribuunt.  Farn. 

191  Ilia  duorum]  Duolms  primus 
Gronovii.  Heins.  Ilia  duorum]  Avu 
(puffTripas  ovpavhs  KfKnjrai  roi/s  /xeyd' 
\ovs,  iyw  5e  T6(rovs  ^wurai  re  XaXovyras, 
Kal  efj.\pvxovs,  &c.  Tzetzes,  Chil.  iv. 
141.  Farn. 

194  Hoc  quoque  quis  dubitat]  Dubi' 
tet  ex  scriptis.  Heins. 

201  Ite  satis  propere  sacris]  Locus 
mendosissimus,  qui  doctissimum  quo* 
que  Gronovium  Observat.  1.  iv.  c.  15. 
iniris  modis  exercuit.  In  Florentino 
et  Neapol.  ha^c  majori  ex  parte  in 
mendo  cubabant.  Pro  propere  vide- 
batur|)ro;)C»a<cfuisse ;  quomodo  quar- 
tus  Mediceus  el  unus  Gronovii  cum 


METAMORPHOSEON    LIB.    VI. 


34Co 


Vossiano  uiio.  Deinde  Ite  sncris  in 
UDO  iiico;  qnomoilo  ct  prima  Aldi 
editio.  Marjjo  Grypliiana-,  lie  saciii 
procul  a  sacris.  Forte,  lie  sails,  prociil 
ite  sacris,  vol,  properalc:  nisi  mavis 
Ite  procul,  procul  ite  sacris;  ut  error 
natus  sit  ox  solcnni  librarionim  supi- 
nitate,  qui  rh  procul  geminare  neglrx- 
crant.  Cajterum  hiiic  versui  pra^mit- 
tcndus  ille  qui  paulo  post  legebatur, 
Latoticc  turba  quantum  dislabat  ab  orba: 
ut  jam  vidit  in  Observatioriibuss.iga- 
cissimus  Groiiovius  ex  Menardi  co- 
dice,  qui  muniticentia  viri  politissimi 
JEgidii  Menagii  nunc  est  n)eus.  Ne- 
que  aliter  optimus  Neapolitanus,  et 
fragmentum  Vossianum  :  in  uno  Ca- 
roli  Strozza^.  notatum  erat  hunc  ver- 
siiin  loco,  quo  nunc  a  me  repositus 
est,  esse  collocandum.  In  uno  Kegio 
margini  erat  adscriptus.  Praterea 
script!  meliores,  quce  quantum  distat : 
quoque  </i(an<um  Berneggerianus.  Scri- 
be turba  quo  quantum  distat  ab  orba  ! 
'  quo'  numero,  quod  praecessit  proxi- 
nie.  Idem. 

212  Quod  in  ipsam  decidaf]  Recidat 
ex  castigatioribns  :  de  quo  verbo  ad 
Epist.  XIV.  46.  Prudentius  Apothe- 
osi,  '  Et  quod  tarn  modicum  est,  nt 
certa  sede  locettir,  Jam  titubare 
potest,  et  quod  titubaverit,  intra 
Naturam  vitii  est :  vitiosum  denique 
tristem  Decidit  in  pcenam:'  ubi  cum 
alii  vetusti  codices,  turn  omnium 
vetustissimus  Puteaneus,  Reccidit ; 
hoc  est  Recidit.  Heins.  Quod]  '  Quod 
Dii  prius  omen  in  ipsam  Convertant.' 
jDn.  li. 

213  Exhibuil  linguam  paternam]  Id 
est,  iniitatam  linguiE  paternue  incon- 
tinentiam.  Pont.  Paternam]  Tantali, 
cui  poenas  improba  lingua  dedit :  Tdv- 
TttXe  KoJ  Se  <re  yXaxraa  SiaKtaf  koI  ato 
Kovpav.  Antholog.  5.  0.  Farn. 

215  Poena  mora  longa  querela  est] 
QuareUt  Urbinas  sine  verbo  substan- 
tive, quod  et  ab  aliis  multis  abest. 
Puto,  Desine,  Phosbus  ait,  (pance  mora 
longa,)  querelas.  Adcantur  qnse  uota- 


mus  Artis  ii.  725.  PaiJo  ante  pro 
Adjectura  preces  unus  Lcidensis  Ad- 
monitura.  Scribe  Admotura:  infra, 
'  Adniovi(|ue  proces,  quarum  me  de- 
decet  usus:'  alterum  minus  placet, 
quia  jam  praecesserat,  '  Tantalis  ad- 
jecit.'  Mox  pro  Contigerant  lego 
Contigerunt :  nam  unus  Mediceus  C'on- 
tingunt.     Heins. 

216  Phcebe]  Diana,  quae  eadem  esse 
cum  Luna  dicitur. 

217  Cadmeida  arcem]  Thebanam 
arcem  a  Cadmo  extructam. 

218  Campus]  Hippodromus.  Farn. 

219  Assiduis  equis]  Assiduo  equo- 
rum  cursu. 

220  Duraque  moUierat]  Mollierant 
ex  libris.  Mox  pro  Tyrio  succo  re- 
ponendum  fuco,  ut  recte  unus  Medi- 
ceus, ex  meis  item  unus,  et  Jureli 
excerpta:  de  quo  ad  Claudian.  in 
Rufin.  I.  208.  Heins.  Mollierat]  In 
pulverera  resolverat.     R. 

222  Rubentia  Terga]  Equorum  ostro 
instratorum,  mandentiumque  sub 
dentibus  aurura.    Farn. 

223  -iuro  gravidis  7noderantur  ha- 
benis]  Auro  gravidas  habenas  multi  ve- 
teruni  :  unus  Strozzae  gravidas  auro. 
Lege  ^ravidasque  auro,  nisi  praefers 
auroque  graves ;  quomodo  Naugeriani 
codices  et  ex  nostris  duo:  sic  '  mo- 
derarier  equum  f'renis '  Lucretio  lib. 
V.    Heins. 

224  Sarcina  Prima]  Prinaogenitus. 
Farn.  E  quibus  Ismenos]  INIaximus 
natorum  Amphionis  et  Niobes  Isme- 
nos fuit,  ab  Ismeno,  Bccotias  fluvio, 
appellatus. 

225  Dum  certuni]  Refert  Homerus 
Iliad,  ult.  periisse  domi  omnes  :  ivl 
fxeydpoKriv  v\oino.  Tzetzcs  Chil.  iv. 
141.  mares  inter  venandum,  pucllas 
domi.  'AirdAXaJV  fj.fv  tovs  li.^^(vai 
d-qpuyras  Kidaipaifi,  'H  ''Aprffiis  iv  olKCfi 
5e  ras  nSpas  /coflTj^eVas.     Farn. 

226  Quadrupedis  cursus]  Quadru^ 
pedes  scripti  quatuor  ;  quod  arridet : 
prior  Erfurt,  et  unus  Bonoo.  Qua- 
drttpedea  currus,  uon  longc  a  vero  :  ct 


3466 


NOTiE   VARIORUM   IN   OVIDII 


inox  IB  pectore  fixus  pro  fixa  pluriini 
veteres.     Heins. 

231  Sipylus]  A  Sipylo  urbe  cogno- 
rainatus,  cum  sagittae  stridorem  au- 
disset,  fugere  ccepit,  caeterum  Apol- 
Hnis  sagittam  vitare  non  potuit. 
Preesciiis  imbres]  Imbris  ex  Berneg- 
geriano  et  primo  Gronovii.     Heins. 

233  Ne  qua  leviseffiuat  aura]  Malim 
ne  quid  levis  effiuat  aura.    Idem. 

234  Frena  tamen  dantem]  Multi  ex 
vetustioribus,  Frenadabat  tamen  hunc; 
pii.  "Vatic.  Frena  dabat  tandem ;  qiiin- 
que  Frena  tamen  dantem  hunc.  Floren- 
tiniis  Frena  tamen  tandem;  quo  modo 
et  alter  Hamburgensis.  Scribe, 
Frena  dabat :  dantem  non  evitabile  telum 
Consequitur  ;  eleganter,  et  pro  Naso- 
niano  genio,  ni  faiior.     Idem. 

236  Nudum  de  guttureferrum]  Ferro 
unus  meus  :  Neap,  mido  de  gutture 
ferrum.  Lege  nudo  ferro:  sic  lib.  iii. 
ex  antiquis  membranis,  '  toto  de- 
scendit  in  ilia  ferro.'  Idem. 

237  Per  crura  admissa]  Quomodo 
volvebatur  per  crura  admissa  ?  quare 
amplector  colla  admissa,  quod  erat  in 
primo  Gronoviano  et  sex  aut  septem 
aliis.  Idem.  Per  admissa]  Per  crura 
equi  in  cursum  concitati,  laxatis  ill! 
fraenis.     Farn. 

240  Finem  imposuere]  Posuere  duo 
veteres;  ut  '  ponere  niodum.'  Mox 
Transierunt  pro  Transierant  Urbin. 
Heins.  Lahori]  Agitationi  equorum. 
Farn. 

241  Nitidee  paUestrcc']  Splendidas, 
propter  oleum  quo  se  luctaturi  per- 
ungebant. 

242  Et  jam  coniulerant]  Jam,  in- 
quit,  luctari  ocEperaut. 

243  Cum  lento]  Mss.  nostri  et  alii, 
contenlo,  id  est,  extento :  sic  infra 
vs.  286.     Farn. 

249  Evolat]  Vetustiores  Advolat. 
Mox  rumjiit  pro  ruiiit  cum  primo 
llegio  et  uno  Mediceo.    Heins. 

25;i  Cumque]  Virg.  dc  Kb-.i-to, 
*  Purpuream  vomit  iile  aniniam.' 
iEneid.  ix.  ct    '  niuiio  vitam    cum 


sanguine  fundit,'  ex  illorum  mente, 
qui  sanguinem  animae  sedem  esse 
opinantur. 

254  Damasitona]  Damasiclhona  ve- 
tustiores. he^e  Damasichthona;  utet 
in  Ibide,  '  fratres  sex  cum  Damasich- 
thone  caesos.'  Aa/xaaixduv  Apollodo- 
ro  est  et  Tzetzae  in  Chiliadibus  lib.  iv. 
Heins. 

259  Qui  se  ejaculatus]  Seque  ejacu- 
latus  ex  scriptis.  Idem. 

260  Non  alte  percusso  corde  sagitta] 
Non  alta  recte  Oxoniensis.     Idem. 

2C8  Certam  fecere]  Admonuere, 
certiorem  fecere. 

269  Irascentemque  quod  ausi]  Unus 
Moreti  et  unus  Palatin.  indignantem- 
que  cum  altero  Twisdenio.    Heins. 

274  Latois]    A  Latonae  altaribus. 

275  Resupina]  Superba,  elata. 

276  Invidiosa]  In  se  invidiam  con- 
citans.  Velhosti]  Quodquideniraaxi- 
me  est  miseraudum  :  unde  proverbi- 
um  in  eos,  qui  maxima  patiuntur 
mala,  a  Graecis  usurpatur,  Ni60ris 
irddt),  hoc  est,  Niobes  passiones. 
Miseranda]  'fly  koX  nap'  tx^pols  &^ws 
Bpy]vo.'v  Tuxf'"  Sophoclis  Ajax.  '  Vel 
Priamo  miseranda  domus.'  Diome- 
des.  iEneid.  xi. 

277  Gclidis]  Mortuis.  R.  Corpori- 
bus  gelidis  incumbit]  Totum  locum  et 
querimoniam  Niobes  expenditet  illu- 
strat  Fabcr  Semestr.  iii.  8. 

282  Corque  J'crum  satia  dixit]  Cum 
'ait'  jam  praecesserit,  otiosum  est 
hoc  loco  rh  dixit:  quare  tollatur  meo 
periculo  hie  versus,  quern  commenti 
sunt,  qui  non  iiitelligebant  quantum 
esset  acuminis  in  illo  Efferor:  nisi 
mavis  pr»ceden(om  tolli :  alteruter 
certe  est  amovendus.  Nam  primus 
Palatinus  pro  posteriori  hunc  sub- 
stitucbat,  Dum  pars  nostra  jacct,  et 
dum  pcrfunera  seplcm :  qui  in  plnrimis 
nicnibrauis  cxstat.  Heins.  Futiera] 
Toties  niiiii  visa  sum  niori,  toties 
trt'erri  ad  futnis,  quoties  alius  atquc 
alius  liliorum  int<Tfcctus  est. 

283  Effcrvr]    Mss.   omnibus   Her. 


MRTAMORPHOSEON    LIB.   Vr. 


;34G7 


Ciofani  snbscribnnt  nici,  hahcntque 
versnm  geuiiuatiim  ad  hiinc  iiiodiini : 
Perfunera  septem  dum  pars  nuslrujacd : 
et  dum  perfunera  siptem  EJfiror  ;  ex- 
ulla,  Ifc.  Fain.  EJferor]  Ad  sepul- 
tiuani  feror.  Videbatiir  enim  sibi 
Niobe  uiiaciini  tiliis  ert'eni.  Victrix- 
que]  Voti  compos.  Hiiic  autem 
stulta  Niobcs  siipeibia  colligitiir,  qudj 
ne  filioniiu  quidem  inorte  in  Deos 
maledicta  jactare  desinat. 

284  H]isera;,felici]  Antitlieton  ele- 
gantem  maxime  reddens  orationem. 
Hac  autem  idciico  Niobe  t'uriosa 
jactat,  quod  septem  ei  filias  supeie- 
r^nt. 

286  Dixerat,  et  sonuit}  Insonuit 
Arondel.  et  unus  Patavinus,  omnino 
rectius.     Heins. 

289  Demissocrine'j  Dis.solutis  capil- 
lis,  ut  fieri  in  luctn  solct.  R.  Toros] 
Lectulos,  in  quibus  erant  ad  fiinus 
compositi.    Farn. 

294  Oraque  compressit]  Non  pressit 
cum  primo  Medic.  Tbuan.  sec.  Vatic. 
et  quatuoraliis  :  e.rit  etiani,  pro  ilmt, 
meliores.  Sed  et  hie  versus  est  adul- 
terinus.     Heins. 

301  Orba]  Niobe,  inquitPalzepha- 
tus,  lapideani  imaginem  suam  supra 
natorum  suoruni  sepulchrum  posuit. 
Notum  est  illud  Agalhiag,  Anthoi. 
y.  'O  TSfi^oi  ovTos  ev5ov  ovk  ex«i  veKp6v. 

'O    V€Kphs    OVTOS     (KThs    OVK     €X«*  Td(J)OI/, 

'AA\'  aiirhs  avTov  vfKphs  iarri  Kot  rd^os. 
Farn. 

303  Diriguitquc~\  Ateu9ei(Ta,  pelre- 
facta,  quia  stupefiicta.  T^  Se  NiJ/St/i/ 
edio.O'a.v  fvSaKpvov  XiQov  elvai,  O  Tt  irav- 
Tbs  avaicrdrjTos  ek  Trdduvs  yeyovfla,  Tiphs 
fj.6vov  ^i/Tci  Saicpuoi',  Tzctzes  CUil.  IV. 
141.    Farn. 

305  Nihil  est  in  imagine  vivum]  Vivi 
Urbinas  eleganter,  et  pro  diversa 
lectione  alter  Erfurtanus.     Heins. 

300  Ling-na]  Qiuc  peccarat  pars, 
luit  prcnas  :  &  a.xd.\ivos  'A<ppo(TvvaTiKr(i. 
iroAActKi  SvaTvxlav.  Antiiol.  iv.  9. 
Farn. 

308  Nee  brachiu  rcddcrc  motus]  Ges- 


<i/s  primus  et  sec.  Palat.  aliique 
pluriini;  recte  :  gestus  enim  proprie 
est  maniiuni ;  lii>ic  gesticulatio.  Lib. 
XI.  '  gestumque  nianus  Ccycis  babe- 
bat  ;'  iibi  frustra  (juidam  codices 
sceptrumque.  Lib.  xiv.  '  Oravique 
fiijiam  gestii,'  non  gemilu,  quod  in 
niultis  veterum.  Auctor  Panegyrici 
ad  Pi.soncm,  '  Seu  gemiiiare  pilam 
juvat,  aiit  rcvocare  cadenteiu,  Et  non 
sperato  fugieutcm  reddere  gestu.' 
Pout.  '  Intenebris  nunievosos  ponere 
gestus,'  de  saltaiitibus ;  ubi  male 
gressus  substituer^nt.  Vide  quae  noto 
Kerned.  Amor.  vs.  334.  Heins.  Nee 
Jlecti]  TavT7)v  ttju  Nid^iji/  koI  avrhs  elSop 
avefiOuii'  (U  rbv  'SinvXoy.  Et  ut  banc 
Nioben  viderem,  inqiiit  Pausanias  in 
Atticis,  Sipyluni  montem  ascendi, 
qui  prope  assistenti  neque  mnlieris 
neque  higentis  tbrniam  ostentat :  qui 
vero  procui  aspexerit,  mulierem  la- 
crimantem  videre  sibi  videbitur. 
Far?!. 

311  In  patriam]  Thebis,  inquit  A- 
pollodorus  lib.  III.  relictis,  viduajam 
atquc  orba  in  Sipylum  ad  Tantalum 
patrem  rediit,  iSjc. 

312  Lacrymis  etiam  nwic  Marmora 
manant]  Lacrymas  manant  Florentinus 
S.  Marci,  primus  Mediceus,  et  unus 
Basileensiscum  Norico,qiiem  ex  pub- 
lica  civitatis  patria;  bibliotheca  de- 
promptum  ad  me  misit  vir  doctis- 
sinius  Christophorus  Arnoldus;  ve- 
nuste.  Seneca  Agamemnonc,  ubi  de 
Niobe,  '  Stat  niiuc  Sipyli  vertice 
suinmo  Flebile  saxum,  et  adliuc  la- 
crymas Mcesta  aUernura  marniora 
manant ;'  ita  veterrinius  liber  Medi- 
ceus: possit  et  Icgi,  ut  vulgatas 
scripturae  propius  accedatur,  ct  ad- 
huc  lacrymas  i\Jarmora  manaiit  antiqua 
novas:  nam  ntrumque  auiiosiit  mem- 
brana;  nisi  (piod  ULirmora  fundunt 
cum  vulgatis  ilia.  Kespexerat  baud 
dubie  huuc  Nasonis  locum  Seneca. 
Juvenalis  Satyra  vi.  de  Claudio 
CiEsare,  '  lUe  senis  tremulumquo 
caput  desccndcre  jussit  In  coeluiu,  ct 


3468 


NOTyE   VARIORUM    IN    OVIDlI 


longatn  inaiiantia  labra  salivam  :'  ita 
codices  vettisti  magna  ex  parte.  Idem 
Juvenalis  Sat.  xv.  '  ciijus  manantia 
fletum  Ora  puellares  faciiint  incerta 
capilli:'  ita  vetustus  liber  Vossianns. 
Sic  '  manare  poetica  mella '  Horat. 
in  Epist.  '  stillare,'  'rorare'  et  si- 
milia  verba  etiam  cum  quarto  nunc, 
nunc  cum  casu  sexto  jungebant. 
Heins.  Lacrymis]  Utrum  hoc  propter 
sudorcm,  ut  videtur,  niarmoris;  ubi 
aer  ad  solidum  et  frigidum  corpus 
condensatur,  mox  fluitsolutus?  An  a 
rupis  Jiut  metaili  vapore  salso  r  Nani- 
que  Sipylum,  referente  Plinio  v.  29. 
quod  ante  Tantalis  vocabatur,  caput 
est  MajonisE,  ubi  nunc  est  stagnura 
sale  abundans.  Farn. 

Fab.  IV.  315  GemellipaTce  Diva] 
Latona^,  quae  gemellos  peperit,  Apol- 
linem  et  Dianam. 

320  Stagnumque  loaunque]  Lacumque 
primus  Vatic.  Bernegger.  Cantabr. 
tert.  et  quartus  e  Mediceis,  aliique 
complures.  Quouiodo  mox  Eccelacus 
medio ;  nam  ita  Barberinianus,  pro 
lacu.  Nisi  illic  loci  medio  rcponas. 
Nam  in  medio  lacu  aram  fuisse  vix 
est  verisiniile.     Heins. 

321  Prodigio  iiotum]  Malim  notas, 
si  tJ»  lacum  non  admittimus,  etgravdior 
tEvi  pro  cEvo;  tam  liic,  quam  Trist. 
rv.  EU'g.  ult.  '  Sappe  suas  vohicres 
legit  niihi  grandior  avi.'  Sic  '  jevi 
maturus.'  Vide  infra  viii.  618,  '  in- 
teger avi'  IV.  441.  Idem. 

322  Impatiensque  via]  Sic  passim 
boni  auctores.  '  Sacvit  inops  animi.' 
Virg.  *  Praiceps  animi.' '  Larguslacry- 
marum.'  Plaut.  Asinar.  31.  '  Nul- 
lius  timidus  Dei.'  Ovid,  de  Cyclope. 
•  Ingratus  salutis.'  Virgil,  sed  Livius 
in  ahl.  i.  G.  '  Manlius  nimius  animis.' 
Ovid,  in  genit.  '  Elpenor  vini  ni- 
mius.' 

323  Gentisque]  Mihi  itineris  duccm 
addit  Lycinm.    Farn. 

327  I'acido  murmure]  Paulo  mur- 
mure  Florent.  S.  Maroi,  Neap.  pri. 
Palat.  sec.  Mediccus,uterqnc  Erfurt. 


et  decern  alii;  quod  Zinzerlingo  ar- 
ridebat,  non  mihi.  Unus  Medicens, 
paviu:  \\\nc  puulo  perperam  fecerunt. 
Lib.  X.  '  Cum  mnnere  functus  ad  aras 
Constitit,  et  timide,  Si,  Di,  dare  cunc- 
ta  potestis,  Sit  conjiinx  opto,  dixit, 
mea.'  Et  lib.  viii.  '  Concipiunt  Bau- 
cisqtie  j)reces  timidusque  Philemon.' 
Proximo  versu  Faveas  ego,  non  viilii, 
cum  nielioribus.     Heins. 

330  Cum  talia  retulit  hospes]  Cui 
primus  Moreti,  et  unus  Voss.  et  Basil, 
deinde  reddidit  Bernegger.  pri.  Basil, 
et  sex  alii.     Idem. 

331  Montanum  numen]  .Qualis  est 
Faunus. 

333  Orbem  interdixit]  Orbe  interdix' 
it ;  quod  Naugerius  in  suis  invenit : 
alterimi  tamen  etiam  Latinis  auctori- 
bus  usitatum  Gronovius  docnit.  Mox 
Orantem  accepit  cum  castigatioribus, 
pro  Errantem :  nam  '  erratica  Deles ' 
sequitur.  Regia  etiam  Juno,  non  con- 
j«x,  pri.  Basil.  Langerman.'Hamburg. 
et  decern  alii ;  ut  apud  Statium  Theb. 
VII.  '  nunc  regia  Juno  queritur.' 
Noster  ipse  hoc  libro  supra,  '  quam 
regia  Juno  In  volucrem  vertit.'  Sed 
lib.  XIV.  *  Assensere  Dei,  nee  conjux 
regia  vultus  Immotos  tenuit.'  Et  lib. 
X.  de  Proserpina,  '  nee  regia  conjux 
Sustinet  oranti,  nee  qui  regit  ima, 
negare.'  Heins.  Erratica  Delos] 
Quam  errare,  instabilemque  esse  id- 
circo  Poetae  finxerunt,  quia  crebro  ter- 
ras motu  vexabatur,  donee  ex  oraculo 
ApoUinis  desiverunt  illic  cadavera 
sepelire.  R.  Orbe]  Respice  quae 
ad  vs.  18G.  supra.    Farn. 

335  Cum  Palhdis  arbore]  Cum  oll- 
va.  Significat  autem  illam  et  paimae 
et  oliva?  innixam  poperisse.  R.  PnU 
ladis]  "Evda  ■irpo3T6yov6s  t«  <po7i'i^  Aa^va 
6'  Upovs  &V(crx(  Tlr&pdovs  Aarol  <pi\a, 
Eurip.  in  Hecuba.  "Ore  /ueV  at  flei  t«'- 
Kf  ■n6rvia  Arirw  ^oiviKoi  (laSivrjs  x^P"'^'' 
i(pay\iafi4vri.  I'heognJs.  ^pe\\/afxtvr)  Svai 
(pvTuiv,  iKa'ias  Kol  (poiviKos,  SiSvfiovs 
awfKirriaf  iraiSor.  ]'2ustatli.  in  Homer. 
II.  A.     Catullus  in  scculari  ad  Dia- 


METAMORPHOSRON    LIB.   VI. 


3469 


nam,  *  Qiiani  mater  prope  Deliam 
deposuit  olivam.'  Et  mos  est,  ut  liabet 
Apollonii  sclioliaRtt.-8,  parturieiiliiiiii, 
proxinia  qtia'ciue  apprcheiidcre,  ut 
sicdolores  sublevcut  enixius. 

338  Inqite  suo  portasse  siuu]  Suos 
sinus  niiilti  ex  nielioribiis.  Forte, 
Inque  sinu  portasse  suus  duo  numina  na- 
tos.  Heins. 

339  Chimari/erd]  Chimaera  mons 
est  Lyciac  ignivomus  a  Bellerophoute 
habitabilis  creditiir.  Qucni  fabulati 
sunt  nionstrum  trifonne  :  ut  esset 
Tlp6a6fv  A.e'o)*',  onidtv  Se  SpuKuy,  fieaari 
Se  ■xiixaipOL,  ^(ivhv  airoirvflovaa  irvphs 
fitvos.  Inlerpretantur  autein  mon- 
tem,  ciijus  pars  suinina  leonibus,  me- 
dia igne,  ima  serpentibus  infestatur; 
aut  Ethice,  aniorein,  qui  cum  impetu 
invadit,  per  libidiuem  progreditur, 
in  fine  aculeos  dolorls  et  poeuitcntiic 
post  se  relinquit,  lib.  IX.  646.  Farn. 
ChimcErifer<p'\  Chiniapras  ferentis,  id 
est,  capras. 

341  Ab  cestu  sidereo']  A  calore  So- 
lis.  Nam  sidus,  qnamvis  proprie  sig- 
num  ex  nuiltis  stellis  constans  voce- 
tur,  Kar'  fioxhv  tanien  intcrdum  pro 
Sole  ponitur. 

343  Forte  lacum  tnediocris  aquce']  Me- 
lioris  aquee  conjecerani ;  quod  unus 
Strozzae  confirmat.  Heins.  Lacumi 
Fontem  Melam  vocat  Probus  ad  Virg. 
Georg.  lib.  ii.  et  pastorem,  qui  pro- 
hibebat,  Neoclem.  Farn. 

348  Rustica  tiirba  vetat']  Scribe  ve- 
tant,  cum  sic  exigat  rh  vetantes,  quod 
sequitnr.  Heins. 

349  Quid  prohibetis  aquas^  Aquis  ex 
Florentino  S.  Marci,  Neapol.  prim. 
Pal.  prim.  Vatican,  prim.  Erfurt,  et 
septera  aliis.  Adi  Notns  Artislib. ii. 
335.  Idem.  Quid  prohibetis  aquas]  Kx 
"Virgil,  yiineid.  i.  '  Quod  genus  hoc 
homiuuni  ?  qita've  liunc  tain  barbara 
moreni  Permittit  patria?  hospitio 
prohibemur  ar>  na* :  Bella  cient,  pri- 
maque  vetan(  consi>tere  terra.' 

357  Simul  vitani  dederitis  in  undis] 
Postquam  milii  vitain  aquis  instaura> 


veritis:  videtnr  esse  hCmistichion  En- 
nii  poi'ta-,  iinde  et  dederitis  verbi 
pcnultinia  «'.st  prodiicta.  Dederitis  in 
undis]  In  undn  nicliores,   Heins. 

358  ///  quoque  vos  moveunt]  Infan- 
tes entni  Apollinem  et  Diunam  illis 
osleiidit,  ut  saltem  coruni  yptate  mo. 
veantnr. 

366  Sustulit  ira  silim]  Dislulit  cam 
nielioribus  :  sic  apiid  Statiiiin  Tlieb. 
X.  '  Dislulit  ira  preces.'  Tbeb.  vii. 
'  gaudentque  in  corpore  capto  Secu- 
ram  differre  famem.'  Val.  Flaccns 
lib.  V. '  Distulerant  sed  bclia  ihorum.' 
Heins.     Filia  L'cei]  Latona. 

370  Juvat  esse  sub  undis']  Undat 
unus  Basil.  Lego  isse  sub  undas.  Cer- 
te  in  uno  Mediceo  ire  sub  undas:  pri- 
mus Moreti  ire  sub  undis.  Heins. 

373  Super  ripam  stagni  consisterel 
Repone  cum  sec.  Pal.  tert.  Medic,  et 
Genev.  considerc.  Idem. 

374  iSVd  nunc  quoque'\  Scribe  et  nunc 
quoque:  qiiomodo  prior  Hamburg,  pro 
diversa  leetione.  Idem. 

376  Quamris  sint  sub  aqua]  Sunt 
sec.  Moreti  :  pri.  Gronov. stant.  Puto, 
Quamvisnent  sub  aqua.  Virgil.  Culice 
de  ranis,  '  quels  nantia  limo  Corpora 
lympha  fovet.'  Idem.  Sub  aqua]  Re- 
petitio  immediataharum  vocum  '  sub 
aqua,  sub  aqua'  ranarum  coaxatio< 
nem  eleganter  exprimit.  Fam, 

379  Colla  intercepta']  De  medio  re* 
cisa  :   nam  ranse  coUo  carent. 

380  Spina  viret]  Tergum  viride 
est. 

381  Limoso  gurgite]  Margine  unus 
Medicens.  Heins. 

Fab.  v.  Exitium  Satyri]  Marsyas 
autem  Satyrus  fuit,  tihias  intlandi 
adeo  peritus,  ut  cum  Apollinr  certare 
sit  ausiis,  quern  supciatiim  indigaa- 
tus  Apollo  pelle  privavit.  Ex  ejus 
vero  corpore  tantimi  dcflnxit  sanguis 
nis,  ut  a  terra  exceptus  in  fluvium 
fuerii  con\mutatus,  qui  a  Satyri  no- 
mine Marsyas  fuit  appellatiis.  Est 
autem  Pbrygias  iluvius  in  Maeaudrum 
labcas. 


3470 


NOT^   VARIORUM   IN    OVIDIl 


383  ncttulit  exitium ;]  Itadiatingne: 
iibi  nescio  quis  exitium  nanavit  viro- 
riim  Lycia  de  gente:  sic  Arondel. 
Heins. 

384  Tritoniaca]  Pallas  et  ipsaTrito- 
nia,conspecta  inTritonide  palnde  oris 
sui  deformitate  diun  tibias  a  se  in- 
ventas  inflaret,  iiidignata,  eas  abjecit. 
Reperit  Maisyas  Satyrus,  earnrnque 
e  sono  in  tantnm  sibi  placuit  ut  ip- 
sutn  ApoUinem  in  Miisicce  certamen 
provocare  aiisiis  fiierit;  a  quo  victus 
est  et  excoriatns.  Leges  certaminis, 
progressus,  successuni  lege  apud  Di- 
odoriim  1.  iv.  Ovid.  Fastonini  1.  vi. 
Athen.  xiv.  2.  Xenophon  'Ava^daeus 
A.refert  Marsyani  victumab  ApoUine 
et  excoriatiini  ipi^ovra  ol  TVfpl  ao<plas, 
et  Tzetz.  Mapavas  ^ph^  <pi\6(ro(pos  evptv 
av\ovs  rh  -npiirov,  «^'r.  I.  Cliil.  15.  Aii- 
ter  refeit  tab.  Maisyae  Apnieiiis  i. 
Floridoium.  Nisi  forte  tibia  dici  pos- 
sit  Tritoniaca  a  Tritonide  paliide, 
juxta  quani  Lotus  materia  tibiis  apta, 
et  Lotophagi.  Farn,  Latous]  Apollo 
Latonae  fiiius. 

385  Quid  me  mild  detrahis'}  Cur  mi- 
lii  mean)  pellem  deripis. 

387  Clamnnti  cuds  est  direpta}  De- 
repta  :    nionui  1.  iii.  52.  Heins. 

390  Micant^  Palpitant.  Salientia 
viscera']  Sidentia  Cantabrig.  Heins. 

391  Fihras]  Fibrze  venulae  sunt 
minores.  li. 

393  Et  tunc  quoque  clarus  Olympus] 
Non  satis  intelligo.  Florcntinus  S. 
Marci  carus.  Puto,  et  tu  qitoque  earns, 
Oltjmpe:  qui  Marsyap  discipuUis,  aliis 
frater.  Heins.  Ohjmpus]  Satyrus  Mar- 
syac  discipulus.  Tzetzes  i.  Chil.  15. 
OuTos  8'  &  TTOis  'Tci7i'i5os  rhv  ''0\vfji.Trou 
BiSdffKfi.  ct  Ovid,  de  Ponlo  iii.  2. 
Meminit  et  Olympi  cujusdam  Dio- 
dor.  lib.  IV.  Jovi  puero  praefecti,  a 
quo  crudilus  et  ad  virlutem  institu- 
tus  Olympius  dirtus  est.  Sed  ct 
Strabo  1.  X.  SeiAiji'bi'  Ka\  MaptTuup  koI 
"OXvuTTov  (rvpdyovTfS  els  ev,  nal  efiperas 
avXSiv  tcrropouvTa.   r'arn. 

39.J  Ai  inenlnbncna]  Hoccst,  boveS. 


397  Concepit]  Excepit.  R.  Ac  te- 
nts perbibit  imis]  Venas  terrae  puta 
esse  meatus  aquarum  et  spirituum. 
Pont. 

398  Qnas  ubi  fecit  aquas]  Aquam  ex 
melioribus.  Heins. 

399  Ripis  declitibus]  Pronis  atqne 
inclinatis. 

400  Liqiiidissimus]  Purissimus,  lim- 
pidissimus.  R.  31arsya]  Isti  loco, 
inquit  Strabo  1.  xiv.  adsignant  fabu- 
1am  Olympi  et  Marsya^,  et  certamen 
Marsyas  et  Apollinis.  Siiperne  est 
palus  calamos  proferens,  ad  tibiaruui 
lingulas  aptos  :  unde  t'ortasse  occasio 
fab.  Ex  hac  palude  oriuntur  et  Mar- 
syas  fluv.  et  Mseander  :  de  utroque 
Max.  Tyrius.  Farn. 

Fab.  VI.  401  Talibus  exemplis] 
Scribe  extemplo  ;  ut  optime  Floren- 
tinus  S.  Marci,  et  nnus  Strozz?e  pro 
diversa  lectioiie.  Mox  lugent,  pro 
luget,  nonnuUi.  Heins. 

403  Mater]  Niobe  Tantali  filia, 
soror  Pelopis,  qui  in  luctu  ob  soro- 
rem  vestes  lacerans  ad  planctum, 
vel  mutaturus  purpureas  pulHs,  ut 
infra  vs.  507.  ostendit  humerum  ebur- 
neum,  quem  supplevcrant  Dii  ;  quos 
cum  excepisset  Tantalus,  iisque  lilium 
inter  alias  epulas  apposiiisset,  absti- 
nuernut  caeteri,  Ceres  sola  ex  hunie- 
ro  decerptum  edit.  Pindarus  Ode 
Olynip.  I,  Farn.  Hanc  tunc  quoque  di- 
citur  unus]  Tamen  hanc  quoqnc  dicilur 
ex  primo  Gronovii,Arondel.  et  decern 
aliis ;  ni  mavis,  sic  hanc  quoque.  Heins. 

404  Flcsse  Pelops]  Pelops  enim 
Tantali  fuit  fiiius.  A  pectore  postquam 
Deduxit  vestes]  Ad  pectora,  quomodo 
mens,  quem  ab  j^igidio  Menasjio  lia- 
bui,  et  fragmentum  Moreti.  Dictum 
Amor.  1.  I.  7.48.  Malim  etiam  hume- 
risque,  Heins. 

405  Ebur  ostendisse  sinistra]  Ele- 
ganter  codex  Palatin.  Ebur  osten- 
disse sinistrum.  Idem. 

400  i'oncolnr  huic  humerus  nascendi 
tempore  dextro]  Hie  humerus  melioreS  j 
sinister  videlicet.  Idem. 


METAMORPHOSEON    LIB.   VI. 


3471 


411  lUo  facto]  Illo  Deonim  bene- 
ficio. 

Fail  VII.  VIII.  Arg.  Finitimi,  ifc] 
Tcreus  rex  Tliraciim,  cum  Atlienas  o!)- 
sidione  libeiassct,  acccpta  in  iixou'in 
Prognc  Pamlionis  regis  filia,  iii  Tiira- 
ciani  rediit,  nbi  cum  jam  filium  sns- 
copissct,  roijatus  ab  uxore,  ut  aut  sc 
Atlienas  deduccrct,  aut  saltern  ad  sc 
Pliilomelam  soiorem  arcesscrct,  pro- 
fectus  ipso  Pliilomelam  (|uidem  a  pa- 
tre  accepit,  sed  cum  in  'I'liraciam 
pervenisset,  noii  solum  ei  vim  intulit, 
sed  linguam  etiam,  ne  vulgare  scelus 
posset,  amputavit,  ac  suis  !>tabuiis 
mancipasit.  Ca'terum  Philomela, 
tanta  crudclitate  stimnlata,  totnm 
infortunium  snum  in  velo  dcscri|)tnm 
sorori  indicavit.  Progne  vcro,  t'nriis 
accensa,  Bacclii  sacra  se  celebratnram 
simulans,  una  cum  Hacchis  ad  soro- 
rem  veiiit ;  eamque  secuin  pampinis 
tectam  in  urbem  adduxit,  in  cubicu- 
loque  suo  occuitavit.  Pertectis  vero 
J5acclii  sacriticiis,  Progne  Ityn  coin- 
miineni  filium  iutereniit :  cujus  carnes 
coctas  patri  apposuit  comedendas. 
Cum  vero  Tcreus  Ityn  filium  inter 
coenandum  frequenter  vocaret,  Plii- 
lomela  cubicuio  exiliens,  caput  filii 
ac  pedes  in  Tereum  conjecit :  qui 
stricto  ense  cum  ambas  persequere- 
tur,  ipse  quidem  in  upupam,  Itys  in 
phasianum,  Progne  in  hirundinem, 
Philomela  in  lusciniain  convcrsi  fii- 
issc  narrantur. 

414  Argosque]  Argos  urbs  est  cla- 
rissima  Peloponnesi,  quae  variis  no- 
minibus  est  cognominata.  Et  Sparta] 
Regio  Laconicve.  At  Strabo  urbcm 
Laceda;monioram  Spartam  vocat, 
Pelopciadesque  Mycente]  Mycena'.  urbs 
est  Peloponnesi,  quas  Pelops  non 
coudidisse,  sed  auxisse  fertur,  undc 
et  Pelopeiades  vocat  poeta.  Vel  po- 
tius  Pelopida;,  hoc  est,  poster!  I'elo- 
pis,  Mycenas  auxcrunt.  H.  Pelopeia- 
tUsque]  Aia  ttjj/  ruv  UfAoiriSoiv  eis  Mu- 
H'fivas  jxiQidpvcnv,  inquit  Strabo  1.  viil. 


Namque  Agamemnon,  reriim  potitus, 
Argolicum  rcgnum  INIyccnaio  adjecit : 
Laconieum  IVIcnelaus  tcnuit.  Fain. 

415  Turvt/"]  Irata-,  immisso  in  Ca- 
lydonios  agros  apro,  (|uod  Q:!neus 
yCtoliffi  rex  primitias  Diis  obtulissct 
pra-terita  Diana.  I.  viii.  Farn.  Et 
nondiim  Culydon]  Urbs  est  yEtolia;,  a 
Calydone  Endymionis  filio  cognomi- 
nata. 

41G  Orchomcjiosqiie  ftrax]  Recte 
ferax  :  nam  \nrapkv  'Opx^'fJ-fvof  vocavit 
I'indarus,  Olymp.  C)d.  Xiv.  'A(pi'(ihs 
Apollonio  dicitur  Argonauticon  ter- 
tio :  hie  tanien  id  ferri  non  potest, 
cum  versu  proximo  Messene  etiam 
'  ferax  '  dicatiir.  Vetustiores  Orcho- 
mcnosque  ferox:  quidam  Messeneque 
ferox.  Puto  scrijjendum,  Orchome- 
nosque,  Phercpque,  et  nohilis  (cre  Corin- 
thus  ;  vel  Pharaque,  ut  a  PhcrisiThes- 
saliae  distinguantur :  nam  Stephano 
*apoi  tarn  Messencs,  quam  Achaiaj 
op|>idum;  neque  aliter  Herodotus. 
Hoinero  *aprj.  A  Ptolemaeo  ^tpai  ad 
Messeniacum  sinum  in  Peloponneso 
ponnntur.  Sic  apud  Gratium  de  ca- 
nibus,  '  Comparat  his  versuta  snas 
Ati)amania  fraudes,  Argivusque,  Phe- 
raeqife,  et  clandestinus  Acarnan  :'  ita 
scribo.  Vulgati  nullo  sensu,  Aajrus- 
que.  Exaratum  fucrat  Arcivusquef  so- 
lenni  librariorum  lapsu,  niutato  g  in 
c.  Taygetusque,  quod  doclissimo  ami- 
co  moo  videbatur,  longius  abit  a  ves- 
tigiis  membranarum,  et  de  Spartanis 
sen  Laconicis  aget  postea  Gratius. 
'ApydXiSfs  inter  nobiliores  venaticas 
a  I'oUuce  recensentur.  Seqniturnon 
longc  post  apud  eundem  Gratium, 
'  Ad  vcstram  non  vile  genus,  non  pa- 
tria  vuigo  Sparta  suos  et  Creta  suos 
promittit  alumnos.'  Locus  contanii- 
natissimus.  Scribe,  Pur  vcstro  non 
vile  genus,  Nonacrit,  vulgo  Sparta  suos 
et  Creta  suos  promittit  alumnos.  Nihil 
enim  causae  erat,  cur  Gratius  canes 
Arcadas,  tantopere  in  venatu  ab  om- 
nibus commcndatos,    omitteret,  re- 


3472 


NOT^   VARIORUM   IN    OVIDII 


censitis  aliis  longe  ignobilioribus. 
Hos  recte  Spartanis  et  Cretensibus, 
qui  maxime  vulgares,  conjungit; 
quod  et  noster  in  Actaeonis  fabula 
fecit.  Eos  autem  leporinae  venationi 
habiles  fuisse  existiniatos  in  com- 
perto  est.  Noster  Artis  Am.  lib.  i. 
'  Maenalius  lepoii  det  sua  terga  ca- 
nls.'  Potest  etiani  apud  Gratiuni 
scribi,  Par  vestro  non  vile  genus  nunc, 
Caria,  vulgo.  Cares  enini  Cressa- 
rum  traduces.  Certe  eos  non  mi- 
nus quam  Arcadas  et  Argivos  Oppi- 
anus  commendat.  At  si  vulgatae  apud 
Gratium  scripturae  credendum,  nee 
Argivos  ille,  nee  Arcadas,  nee  Caras 
commendarit.  Praestat  tamen  prior 
conjectura.  '  Vulgus'  pio  cauibus 
idem  Gratius  alibi  quoque  non  semel 
dixit.  Nunc  ad  Nasonem  redeamus. 
Heins.  Orchomenosque]  Arcadiae  opp. 
Neque  enim  hie  de  illo  Boeoticae  men- 
tio.  L.  Nolnlis]  Corintho  a  L.  Mem- 
raio  capta  et  incensa,  in  commune 
riuxit  quicquid  erat  in  statuis  et  vasis 
aiiri)  argenti,  aeris.  Fior.  1.  ii.  16. 
Plin.  XXXIV.  1. 

417  Humilesque']  n6\i(T/j.a  inter  Ar- 
gos  et  Corinthum.  Strab.  viii.  Pa- 
traque'i  Urbs  est  Achaise.  Humilesque 
Cleona']  A  Strabone  inter  Argolicas 
urbes  numeranturCleona?.  'Humiles' 
autem  poeta  vocat,  non  a  situ,  sed  a 
quantitate.  Modicum  enim  fuit  op- 
pidum.  Lnct. 

418  ^'eka]  Neleo  Nestoris  patri 
regnata.  A'fc  adhuc'\  Nondum  Pit- 
theus  Thesei  avus  maternus  ibi  reg- 
navit.  F.  Et  Nelea  Pylos]  Urbs  est 
in  Messenia.  Trazen}  Troezen  urbs 
est  Peloponnesi. 

419  Qutcquc]  Urbes  aliae  Pelopon- 
nesiaca*,  qnas  rhiudit  Corintluis  a^- 
ipiBiKcuTaos,  in  Istlimo  inter  il£geum  et 
Ionium  luare  sita. 

420  Exlerimqui']  Urbesque  Achai- 
czCy  extra  Istliiiiuni.  Farn.  Ab  Isthmo 
fctmuri]  Isthmus  brcvis  dicitur  terra 
inter  duo  maria  condtituta.    Isthmus 


vero  Peloponnesi  et  ^gaeo  mari  et 
lonio  alluiinr.  Intra  Isthmum  au- 
tem sunt  Peloponnesi  nrbes,  extra 
vero  Achai2e. 

421  Credere  quis]  Ha'C  interroga- 
tio  eo  spectat,  ut  significet  Alheni- 
enses  et  himianissimos  et  officiosos 
maxime  fuisse.  Lact.  SoIcb]  Quis 
crederet  urbem  humanltatis  studiis 
clarani  defutiiram  officio  ?  sed  excu- 
sanda  erat,  qaippe  obsidione  pressa 
a  barbaris,  forte  Amazonum  copiis. 
Farn.  Cessastis  Athena:'\  Cessaiis  et 
possit  meliores.  Heins. 

424  Threicius']  Thraciae  rex,  filius 
Martis.  Farn. 

426  Pandion]  Rex  Athenarnm. 
Opibusque']  Awct/iews  ej'e»ta,inquitPau- 
sanias  in  Atticis,  sibi  regem  Thracise 
affinitate  junxit.  Farn. 

428  Prognes]  Vetustiores  et  hoc 
et  aliis  locis  Procnes, Graecorum  more: 
ut  cycnus  pro  cygnus  ;  Tlp6Ktni\  koX  kvK' 
vos :  neque  aliter  apud  Virgilium 
Georgic.  1.  iv.  vetustissimi  codices 
scribuut ;  et  in  antiquo  marmore  Ro- 
mae,  Cecilia  Procne  Dian.«  Va- 
lerian.*:. Heins.  Non  pronuba']  De 
iuauspicatis  nuptiis,  vide  (|U£  nos  ad 
Senecae  Medeam  vs.  15.  Octav.  vs. 
23.  ad  Lucan.  1.  ii.  255.  et  deiuceps. 
ilineid.  iv. 

430  Eumenidestenuerefaces^  Furiae, 
inquit,  infernales  praetulerunt  faces 
nova;  nupta>,  quas  de  funere  rapue- 
runt.  Dicuritur  autem  Eunienides  fu- 
riae, Kar'  avT't<ppaaiv,  quasi  mininic  be- 
nevolae.  Ewnenides  tenuere  faces]  Sen. 
Octav.  vs.  24.  '  Ilia,  ilia  meis  tristis 
Erinnys  Tlialamis  Stygios  praetalit 
ignes.'  Sw  u'lfiart,  avv  Kdnvip.  '  Fu- 
mida  lumine  fulvo  Involvi.'  Virgil, 
de  Lavinia.  ^oviois  vfnualois.  *  Adest, 
adest  fax,  obvoluta  .-anguine  atque 
incendio.'  Videatur  Cicero  de  divi- 
nat.  I.  '  Diro  ferales  omiue  taedae.* 
Lucan.  i. 

431  Prof  anus  bubo']  Dirum  morta- 
hbiis  emeu,  1.  v.  vs.  350.  Farn. 


METAMORPHOSEON    LIB.   \l. 


3473 


433  Hacave]  Hoc  aii<;nrio.  etiam    variis   infaiista    figuris   Sape 

4:{5  Disque  ipsis  aratcs  egere]   lino     nionciit.'  Noster  ipse  Tiist.  ii.  *  Car- 

ipsi;  (jiiod  piiimis  Gronovianus,  uiiiis     miiia  t'cccnint,  »t  me  cognoscere  vel- 


Leid.  et  Lovan.  coiifin.iant.  Superi- 
ori  vorsii  f^ndalaque  sviUcct  illis  iioii 
gratala  ist  primus  Moreti,  Langei- 
man,  el  (luatiior  alii.  Ileins. 

43G  Qiwque  data  est]  Qiuxque  tarn 
lioc  c|iiaiii  proxime  sequenti  versu 
meliorcs.  Et  turn  festam  scribe  pro 
festum;  qiiomodo  (ironovianus  ter- 
tius,  et  (iuu  alii.   Idem. 

439  Rcpetitis  annls]  Repeliti  anni 
vetiistiores.  Idem. 

440  Si  gratia  uUa  mea  est]  Si  quid 
apud  te  possum. 

441  Visendum  mitte  sorori]  ViiendcE 
legenduni,  quicquid  dissuadent  lihri 
veteres.  Ceite  visendn  in  primo 
Strozzae  et  uno  Medic.  Heiiis. 

442  Magni  mihi  mumris  instar]  Nu- 
minis  optimus  Tliuaneus,  Arondelia- 
nus,  et  sex  alii;  piobe.  Lib.  xiv. 
'  Numinis  instar  eris  semper  niilii.' 
Et  ibid.  '  et  offer  Conjugis  era  mihi ; 
coelum  aspexisse  fatebor.'  ISIox  Pi- 
rceaque  littora  iion  Pijraaquc.  Graecis 
TreipaTo.  Idem. 

44G  Ceiropios  portiis]  Alhoiiienses. 
Viraaqnc  littora  tangit]  Atttca.  Athe- 
narum  portns,  Piraeuni.  It.  Pir(ea- 
que]  Piranini,  inquit  Pausaiiias  in  At- 
ticis,  StJiuoi/  yikv  (K  iraXaiov,  navale  et 
portum  fei-it  Tliemistocles  ;  iiamqne 
Phalerum  prius  navale  fuerat  Athe- 
uis.  /•'. 

447  Dextera  dexlrte]  Dextraque 
muUi  veteres.  Delude  pro  infausto 
committilur  amine  sermo  cave  legas 
ordine  :  quod  niultos  codices  tani  edi- 
tos  quam  scriptos  occupavit.  \  irg. 
iEneid.  xi.  *  Tristis  iibi  inf.msto 
committittir  omiue  pugua.'  Valerius 
Fiaccus  1.  VII  250.  '  iristes  tlialanios 
infaustaquc  cerno  Omina:'  sic  scri- 
bendiiiii ;  ubi  vulgo  Icgitur  infestaque 
cerno  Omnia.  Claudianu;-  pracfatione 
1,  II.  in  Eutropiuiii,  '  lut'austum  po- 
pulis  in  sc  convertitur  omen.'  Et 
Kaptu   Proserpina-,    '  Somnia    quin 


lent  Online  non  fauslo.'  Contra  '  faus- 
tum  omen.'  Silius  1.  in.  '  Jamque 
])eum  regi  iNIarliquc  sub  ominc  faus- 
to  Instauralus  lionos.'  Libro  ix. 
'  Hand  secus  ac  si  fansla  forent  et 
prospera  pugnaj  Omina  venturae.' 
Noster  1.  ix.  *  fausto  tamen  omine 
laeta  Mater  abit  templo.'  Heins. 

450  Recursus  celeres]  Veloces  redi- 
tus.  niisscel  Philomela?.  Quae  qui- 
dem  nondum  fuerat  nnssa,  sed  si  mis- 
sa  fuisset,  celerem  pollicebatur  Te- 
reus  reditum. 

451  Magno  paratu]  Ornatu.  R. 
Ecce]  Ne  a  notis  pura  vacet  niargo, 
neve  amatoriis  impnra  sordeat,  ad- 
nectere  visum  est  fabulam,  uti  alias 
refertur  ab  Ant.  Liberali :  cujus  Me- 
taniorphos.  liber  rarior  est.  ITaj'So- 
pfoiy  usKfi  7^sT^y  'E<f)€(rias,  &c.  Panda* 
reus  in  agroEphesio  habitavit.  Huic 
filia  erat  AiJdon,  quam  in  niatrimoni- 
um  dedit  Polytechno  fabro  qui  Colo- 
phone  Lydia  habitavit.  His  unicus 
erat  filius  Itys.  Ex  dissidio  cum  nx- 
ore  Polytechnus  ad  socerum  proficis- 
citur  ;  nbi  sinnilat  se  ab  nxore  mis- 
sum  ad  adducendam  secum  sororem 
Chelidonem.  Pandareus  nihil  suspi- 
catus  mali,  iiliam  Chelidonem  illi 
conimittit.  Cui  Polytechnus  in  sylva 
virgiuitatem  eripit:  tonso  deinde 
capite,  aliis  earn  vestibns  induit,  mor- 
tem minatus  si  quid  horum  umpiam 
Ai'doni  indicassel  ;  ita  donium  rever- 
sus  earn  ancillas  loco  uxori  tradit. 
Aliqnaudiu  eam  soror  operis  exigen- 
dis  atti'i\it:  donee  Chelidonis  cum 
urna  ad  (ontem  deploians  calamita- 
tem  suani,  a  sorore  exaudita  est.  Ubi 
vcro  se  nnituo  agiioveinnt,  malum  il- 
lico  Polytechno  machmahaulur.  Fi- 
liumejus  in  fiiista  conciderunt,  carnes 
in  oUam  conjectas  coxerunt ;  cumquc 
Ai'don  viciiio  siio  niauiiasset,  ut  Po- 
lytechiinni  eas  edere  jiiheret,  ipsa 
cum  sorore  ad  patrcm   I'andareuni 


Ddph.  ct  Var.  Clas. 


Ovid, 


10  L 


3474 


NOTiE   VARIORUM    IN   OVIDIl 


pervenit,  indicavifque  in  quas  deve- 
nisset  niiserias.  Polytechnus,  cog- 
nito  se  filii  sni  carnes  epulatum  fiiis- 
se,  eas  ad  patrem  usque  inseqiiutus 
est.  Famuli  enm  Paudarei,  qnod 
tantum  fauiiliae  Pandarei  piobrum  in- 
tulissetjCorreptum  vinculisconstriux- 
erunt ;  corpusque  melle  inunrtnm  in 
pascuum  projeceriint:  ubi  cunimuscae 
eura  vexarent,  Aedon,  pristini  amoiis 
memor,  euni  niiserata  muscas  abige- 
bat.  Quod  ubi  deprehendisseutparen- 
tes  et  frater,  odio  concitati  earn  inter- 
ficere  statuerunt.  Sed  Jupiter  Panda- 
reum  miseiatus,  antequam  graviora  in 
domuni  ejus  incideient  mala,  eos  om- 
nes  ill  aves  convertit :  quas  partim  ad 
uiare  provolabaut,  partim  in  aerem 
subvolaverunt.  Paudareus  niutatus 
est  in  Halyaeetum,  mater  Aedonis  in 
Halcyonem :  seque  statim  in  mare 
dejicere  voluerunt,  sed  id  Jupiter 
prohibuit.  Polytechnus  in  Peleca- 
iiem  transiit,  quod  ei  Vulcanus  fabri- 
tanti  securim  dedisset.  Frater  Ae- 
donis upupa  extitit.  Aedon  in  lus- 
ciniam  versa,  circuni  fluvios  et  ne- 
niora  filium  Ity n  deplorat.  Chelidouis 
hirundo  facta  est,  liominum  coutu- 
bernalis,  Dianae  beneficio,  quod  invi- 
ta  virginitateni  amiscrat,  plurimum 
invocata  Diana.  Fai-n. 

454  Si  modo  des  iltiscultus,  similesque 
yaratus]  (u/ti/s  «7/is  nonnulli:  videtur 
scribeudum,  Si  modo  des  cultus  similes, 
simHes(iue  paralus.  Neglexerat  libra- 
lius  geniinare  rh  similes,  solenni  er- 
jore.  Ileins. 

455  Consficcla  virgine  Tereus^  Thracus 
in  uno  Mediceo  et  uno  Auibrosiano; 
venuste.  Sic  infra,  '  Tliracius  ingen- 
timensasclamore  repellit.'  Ausonius, 
'  Iritulil  incestau)  tibi  vim,  Pliiloiucla, 
ferus  Tiirax.'  Posset  <t  'J'knciis  legi. 
Vide  Nota>  Trist.  I.  iv.  1.21.  '  Tiiraca 
telliis  '  et  '  Tliraca  paius'  apud  Virgi- 
lium,  Horatium,  Val.  i'laccuni,  alios. 
Idem. 

45(1  Quam  si  quis  igncm  supjionat 
arislis]  Sic  poiita  de  Apolliric,Mctauj. 


I.  492.  '  Utque  leves  stipulae  demtis 
adoientnr  aristis,  Ut  facibus  sepes 
ardent,  quas  forte  viator  Vel  nimis 
admovit  veljamsublnce  reliquit ;  Svc 
Deus  ill  flamnias  abiit,  sic  pectore 
toto  Uritnr.' 

461    Curam']    Custodiam. 

465  Effreno  captus  umorel  Inopino 
Priscianus,  et  pro  diversa  lectione 
codex  Uibinas.  Mox  ciiras  pro Jlam- 
mas  unus  meus.  Vide  Notas  ad  lib. 
Renied.  Amor.  vs.  495.  Heins. 

4CS  Mandattt  ad  Prognes]  Alii  Ad 
Prognes  mandata.  Vetustiores  Ad 
mundata  Procnes,  eleganter  et  Grae- 
corum  more  :  sic  in  Antholog.  XaTpe 
X\p6Kvt\  Trapa  (Te7o  Kaaiyvrirris  ^i\ofj.iiXris. 
Petronius,  '  Dignus  auiore  locus: 
testis  silvestris  Aiidon,  Atque  urbana 
Procne:'  sic  scribeudiini  ;  perperara 
in  vulgatis  silcester  iasdon.  Idem  Pe- 
tronius '  Et  lauro  redimitaDaphne,' 
priore  correpta  ;  quomodo  et  in  eye- 
ntis  apud  Horatium  ac  Ausonium : 
secundam  quoque  syllabam  in  The- 
rapnaus  apud  Silium  lib.  xiii.  correp- 
tam  invenias.  Pro  sub  ilia,  etiam 
recte,  illis  unus  Mediccus.  Idem. 

477  Petit  ilia']  Usque  rectius  vetus- 
tiores, vel,  i;>srt.  Idem. 

478  Profcontrectatipic  vidcjtdo]  Hoc 
est,  ante  oculis  qnam  mauibus  sibi 
earn  contrectare  videtur. 

483  Amborum  prece]  Ambarum  ve- 
tust.  sequcntia  confnmant.  Heins. 

485  Quod  erat  lugubre]  Erit  cum  al- 
tero  Hamburgensi.  Idem. 

486  Jam  labor  exiguus  Phwbo]  Sig- 
nificat  fincm  diei  adveuisse. 

487  Equique  Fulsnbant  jmlibus  spa- 
tiumdcclivis  Olijmpi]  Item  Metam.  ii. 
15G.  '  liinnitibus  auras  Fiaunniferis 
implcnt,  pedibusque  repagula  pul- 
sant.' 

490  At  rex  Odrijsius]  Odrysa  po- 
l)uli  sunt  'J'hracia>,  ct  Odrysa  urbs  co- 
rum,  (|uu;  et  Odrysia  dicitur,  undo 
Odrysius  derivatur.  ICIcganter  au- 
tcni  aniantuni  cogitationes  dcscribit 
poiita. 


METAMORPHOSEON    LIB.   VI. 


3475 


491  Repetens  faciem^molusquc,  ma- 
Ji«s<yue]  Sic  Virgil.  /Tineici.  iv.  de  l)i- 
(lone :  '  Miilta  viri  virtus  animo, 
iiuilttisque  lecuisat  Gcntis  lioiios, 
haeient  infi.xi  pectore  viiltiis,  Verba- 
(|uc;  nee  placidaiii  niemiiiis  dat  ciira 
qnieteni.'  Et  paulo  post,  '  illiini  ab- 
sens  absentoni  aiidit(pie  videtque.' 

49.5  Lncryinis  commendat  obortis'\ 
Committit  pii.  Gronov.  et  duo  alii. 
Heins. 

497  Vt  voluere  ambcc]  Qnidam  co- 
dices hunc  versuni  superiori  pia-niit- 
tunt;  ego  ejiciendum  censeo :  non- 
nulli,  Et  voluere.  Pro  pia  causa  cui'git 
alter  Hamburg,  etiinus  Mediceuss«6- 
egU :  sic  \  irgilius  aliique  passim  : 
Georg.  lib.  iv.  iit  quidcm  script!  co- 
dices lino  consensu  agnoscunt,  '  duni 
gravis  aut  hos  Aut  lios  versa  fuga  vic- 
tor dare  terga  siibegit ;'  nam  vulgati 
coegit:  dixi  nonniliil  ad  Claudianuni. 
Siliiis  lib.  I.  G22.  ex  optimis  nicmbra- 
nis,  '  populi  ferro  parere  subacti.' 
Idem. 

499  Palrio  ut  tuearis  amove]  Th  tit 
non  agnoscunt  secundus  et  qnartus 
Mediceus  cum  Mureti  Excerptis ; 
eleganter.  Pro  sollicito  \egesoUicita' 
senedce  cum  ntroque  Hamburgensi, 
et  decern  aut  duodecini  aliis.  Idem. 

502  Satis  est  vidisse  sororem]  Procul 
esse  scripti  omnes,  nno  Patavino  et 
uno  Slrozza>  exceptis;  quod  cur  re- 
jicianius,  nihil  causae  est.  Idem.  Sa- 
tis est  procul  esse  sororem]  Satis  est, 
inqiiit,  <pu)d  Progne  longe  a  me 
abest. 

50G  Dcxti-us  utrasque  poposciti  Utri- 
tisque  ex  Pvisciano  1.  viii.  Heins. 

507  Natamquc  iicpotemquc]  Et  Prog- 
neni  et  Ityn. 

508  Pro  sc]  Nomine  suo,  et  siiis 
verbis.  Hogat  sulutent]  Jubet  Sixia- 
nus,  et  unus  nieiis;  e\  veteri  formula, 
'  Jubeo  .-alvern.'   tleins. 

511  At  simul]  Miilti  veteres,  Mt  se- 
mel.  Idem. 

512  Tillustiue]  Hypallagc:  vel  ita 
jiidicante  oculo,  qui  motii  conspecto 
se  qulescere  sibi  visus,  terrain  retro- 


cf'dere  opinatur:  '  Provchimar  por- 
tii,  terra-qiie  urbesque  recedunt.' 
yEn.  III.  Vide  qua;  nos  ad  lib.  ii. 
400.  Fani. 

514  Exsultatque]  Hie  etiam  versus 
est  suspcctus.  Jleins. 

51G  Non  al iter]  '  Quails  ubi  aut  le- 
poiem  aut  candentem  corpoic  cyc- 
nuni  Sustulit  alta  pclcns  pedibus  Jo- 
vis  armigcr  ale?.'  Virgil.  Gcorg.  iii. 
Farn.  Pedibus  aduncis]  Obuncis  Flo- 
rcntinus  S.  Marci,  et  Neap,  cum  duo- 
bus  Mediccis :  bene  abuncis  unus  Mo- 
reti,  et  tres  alii.  Proximo  versu  nido 
in  alto  multi  ex  nielioribus  pro  ab  alto. 
Heins. 

520  Pandione  ««<«;«]  Pliilomelam. 

524  Et  lirginem  et  unum  Vi  superaf] 
jNIaximani hominis bai baiicm  ostendit 
Poeta,  qui  sustinuerit  virginem,  et 
solam,  et  sibi  creditam,  et  patreiu,  et 
sororem,  et  inprimis  Deos  imploran- 
tein  violare.  R.  Fussusque]  Net'an- 
dum  piofessiis  amorem.  Et  wiam] 
Alitor  refertur  hire  tabula  abHygino. 
Tereus  Athenas  ad  Pandioneni  soce- 
runi  venit  rogatuin,  ut  Pliilomelam 
alteram  iiliani  sibi  in  conjugiiiin  da- 
rct :  Prognem  suiim  diem  obiisse. 
Pandion  ei  veniain  dedit,  Pliilome- 
lam et  cum  ilia  custodcs  misit ;  quos 
Tereus  in  mare  pracipitavit :  I'liilo- 
uiclani  deinde  in  monte  compressit. 
Fab.  45. 

528  Excitssa]  Ejccta.  Cani  lupi] 
Lupi  namque  canicie  infecti  esse  vi- 
dtntiir, 

530  Ilorret]  '  Terictur  miuiino 
pcnniE  stridore  columba,  Unguibus, 
accipiter,  saucia  facta  tuis.'  Ovid. 
Trist.  lib.  i.  Farn. 

532  Lugenti  similis]  \'ersus  adulte- 
rinus.  Heins. 

533  O  dins  barbare  factis]  Duo  ve^ 
teres  Prolt.  Scribe,  Pro  diri  barhare 
facti.  Pro  crudelis,  ait.  Idem. 

537  Omnia  turbasti]  Omnia,  inquit, 
jura  et  liumana  et  di\  iiia  confudisti. 
Pellex  ego  facta  sororis,  Tu  geminus  con- 
jux]  Geminis  jirimus  Gronovii;  sorori 
unus    mens    cbartaceus  :    utruinqiie 


3476 


NOTtE    variorum    in    OVIDII 


probum.  Heiiis. 

538  Non  liac  mihi  debita  pcena  est] 
Hostis  mihi  debita  veleres  plerique. 
Hoc  hemistichiuni  puto  additum  a 
sciolo :  etlacunam  esse  relinqiiendam, 
quales  in  Virgilio  etiani  niultie  occur- 
nint.  Idem. 

539  Quia  animam  hanc]  Multi  de- 
lent  rh  hanc.  Idem. 

542  Si  tamen  hoc~\    Hiec  raeliores. 
Idem. 
548  Audiet]  lidem  Audiat.  Idem. 

551  Vagina  liberat  ensem]  E  vagina 
eripit  enseni. 

552  Arreptamque  coma]  Arreptaque 
uounulli.  Heins. 

555  Illeindignuntem]  Indignanti,vo- 
canti,  etLuct antique  toqiti,  Arondelia- 
niis;  quod  probo.  Pro  forcipe  prim. 
Medic,  prim.  Erfurt,  prim.  "Vatic, 
uuus  Mentel.  et  Noricus,  forpice.  S. 
Marci,  forfice;  ut  et  Spirensis.  Sic 
lib.  IX.*  ceu  guttura  forcipe  pressus.' 
Et  lib.  XII.  '  quod  forcipe  curva  Cum 
faber  eduxit.'  Posteriore  loco  idem 
S.  Marci  codex  forfice:  priori  for. 
pice  Bernegg.  Spir.  et  prim.  Vatic. 
Idem. 

558  Tremens  immurmurat  atrce]  Vix- 
to  fremens;  quod  et  alibi  non  semel 
corruptuni  :  '  tremens'  enini,  ct '  pal- 
pitat,'  quod  sequitur,  eadem  sunt. 
Idem. 

559  Utijue]  '  Qualis  sappe  vioR  de- 
prensus  in  aggere  serpens,  JErea 
quern  obli(]uuni  rota  transiit,  ant  gra- 
vis ictu  Sf'niinecrm  liquit  saxo  lace- 
rumqiic  viator,'  tVc.  /En.  v.  Farn. 

561  Hoc  quoque  post  facinus]  Post 
extractani  lingiiam. 

562  Lacerum  corpus]  Lingua  muti- 
latnm. 

565  Commenla funnii]  Fictam  Plii- 
lomeliE  mortem.  /?.  Commentaquc] 
lis  qui  peregre  intcrierant  extrue- 
bantur  K(voTd(pta,  imaginaria  scpnl- 
chra,  ad  iihicandos  difunctorum  ma- 
nes traQsituiii(|ue  Slyginm  impetran- 
dum. 

666  Et  lacryma  fecere  fidem]  Scribe 
Ut  lacrymou.     Dcindc  Dcripit  pro  Di- 


ripit,  ex  fide  vetustiorimi :  de  quo 
alibi.  Lib.  ix. '  a  pectore  vestem  De- 
ripuit.'  Apud  Maronem  lib.  x.  in 
veterrimis  exemplaribus,  '  Stryrao- 
nio  dextram  fulgenti  deripit  ense.' 
Heins.  Et  lacrymce  fecerefidem]  Effe- 
cerunt  lacrymap,  ut  Progne  mortem 
Pliilomela?.  veram  esse  crederet. 

569  Falsis  manibus]  Ckun  nondum 
Philomela  mortua  foret.  Piacula  ma- 
nibus infert]  INIaie  alii  offert:  Line 
enim  et  '  Inferiae.'  Pari  modo  apud 
Maronem  ;Eneid.  v.  de  inferiis,  '  nee 
meritos  Anchisae  inferret  honores.' 
Piamina  Arond.  voce  Nasoniana. 
Heinsius. 

571  Signa  Deus,S^-c.]  Jam,  inquit, 
duodecim  transierant  menses.  Lus- 
tracerat]  lilustraverat :  quo  enira  in 
signo  Sol  est,  idem  illiistrare  videtur, 
quanquam  circuierat  quoque  intelli- 
gere  possunius.  R.  Deus]  Apollo, 
Sol,  et  est  anui  notalio.  Farn. 

573  Mcenia]  Parietes. 

574  Os  mutumfacti  caret  indice]  Os, 
inqiiit,  mutum  sceliis  indicaie  non  po- 
test. Grande]  'O  quantum  est  subi- 
tis  casibus  ingenium !'  Martial.  Epigr. 
Spect.  XIV.  Farn.  Grande  doloris  in- 
genium est]  Dolori  in  quatuor  scriptis: 
ut  vcrbuni  substantivum  forte  sit  tol- 
lenduin.  Heins. 

576  Stamina  suspendil  Candida]  Mul- 
ti ex  vetustioribus  pallida  ;  sed  callida 
verum  est,  qiiomodo  Zulichcmianus. 
Cantabrigensis  etiam,  et  unus  mens, 
cum  Moreti  fragmento,  pro  diversa 
lectione.  Lib.  iv.  '  Calli'ia  per  te- 
lu'bras  versato  cardine  Tiiisbe  Egre- 
ditur.'  Lil).  vu.  '  quas  tenjpore  cal- 
lida parvo  ('olcliis  aniicitia;  mendacis 
iniagine  ccpit.'  Simile  mendum  ex 
Propcrtio  quo(|ue  tollenduni  iv.  Eleg. 
3.  '  .Assidet  una  soror  curis,  et  cal- 
lida nutrix  l^ejerat  liyberni  temporis 
esse  moras:'  vafra,  inijuit,  nutrix  pe- 
Jerat  moram  rcditus  tiii  liyberuie  tem- 
pestati  esse  iinputaiidain.  Codices 
scripti  editiqiie  perperam  illic  pallida 
nutrix.  Idem.  Stamina]  'Icrrov  voikIk- 
fxaai  (TrSfiaTi  XP'?<''<«M«'''7>      Trctzes  T. 


METAMORPHOSEON    LIB.    VI. 


3477 


Cliil.  142.  larovivos  iiKoni)\ri  Mopru- 
plr)v  Po6a>ffa  \firoy\u>(r<Toio TiwTrri?.  Nonn. 
Dioiiys.  12.   J'ani. 

577  Purpureas  notas]  Rubras  lite- 
ras. 

578  Indicium  sceleris']  A  Terco  per- 
pctiati.     I'lii]  Ex  ancillis. 

579  Ilia  ro^ala']  I  lie  primus  Meili- 
ceus,  exceipta  Calandrap,  prior  Ham- 
burg, et  octo  alii :  qiioiiiodo  Urbinas 
qiioque  ct  Neapol.  pro  divcrsa  lec- 
tione  :  quod  si  adinittinius,  ut  admit- 
tenduui  censco,  mox  pro  nee  quid  tra- 
dat  in  illis,  repoiio,  quid  tradnt  nescius 
illi:  nam  nonnulli,fyi(o(/  tradat  vescit  in 
illis,  vel  quid  tradat  nescia  in  illis,  aut 
etiam,  quid  nescia  tradat  in  illis,  ut  de 
ancilla  scrmo  sit.  Lib.  li.  '  quid  tra- 
dat nescia,  luctus  Ipsa  suos  tradit.' 
Lucanus  lib.  vii.  '  Moerct,  et  ijrnorat 
causas,  animujnque  dolentem  Corri- 
pit,  Emathiis  quid  perdat  nescius  ar- 
vis:'  itaoptinuv  niembrant?.  Vulgati, 
quid  perdat  nesc it  in  arvis.  Duo  veteres, 
ille  rogat ur :  nonmxWi  rogatum.  Heins. 

581  Ecolrit]  Explicat.  Savi  ma- 
trona  tyranni']  Progne  uxor  crudelis 
Terei.  Vestes]  Velum  a  Philomela 
missura.  R. 

582  Fortunaque  sua']  Trcs  Vossi- 
ani,  unus  Moreti,  unus  Patav.  Germa- 
naque  sua; :  rectius.  Heins.  Carmen] 
Narrationem,  indicium.  Lege  sis  1. 1. 
Antliolog.  cap.  9.  qualia  verba  scrip- 
sisse  potuerit  Philomela  ad  sororem. 
Alterum  epigr.  orditur,  2oy  ^e  irdo-ir 
KUKofpybs  eVl  (TirriKxryyi.  0adf'i]y  alterum, 
Xa7p(  XlpdKvri  irapa  ailo  KacrtyvrjTris,  Sec. 
Farn. 

583  Defuerant]  Defuaunt  unus  Vos- 
sii :  bene.  Heins. 

587  Trieterica]  Orgia  terlio  quo- 
que  anno  repetita  in  memoriam  tri- 
enoalis  expeditionis  Liberi  patris  in 
Indiam. 

588  Sithonia]  Thraciaj  mulieres. 
Sithonia  regie  est  Thraciif.  Farn. 
Nox  conscia  sacris]  Nocte  enim  sacra 
Bacchi  celebrabantur.  Nox  conscia 
sacri]  Sacris  raeliores  :  et  sane  pra- 


cesserat  '  sacra,'  non  sacrum:  sic 
apud  Maroncm  in  veterrimo  codice 
Medicco  aliifque  lib.  iv.  *  conscius 
aether  Connubiis.'  Ausonius  Paren- 
tal, carmine  iv.  ut  in  Vossiano  scri- 
bitur  exemplari,  ex  quo  Ellas  olini 
Vinctus  istiid  poi-ma  edidit,  '  Tu  coc- 
li  numcros  et  conscia  sideia  falls  Cal- 
lebas  :'  fati  nunc  legitur.  Ne(iuc  ob- 
stant  Virgilii  it  Manilii  loca  a  Vineto 
adilucta,  cum  utrunique  sit  in  usu. 
Lib.  vir.  Noster,  '  Hecate  quae  coep- 
tis  conscia  nostris  Adjutrix  venii*.' 
Heins. 

591  Furialiaque]  De  Bacc!»inaliura 
immanitate,  vide  quaj  ad  1 11.528. 

592  Cervina  Villvra]  Nebrides.  Farn. 

593  Levis  hasta]  Quai  pampinis  or- 
nata  thyrsus  voratur. 

596  Stabula  aiia  tandem']  Stubularia 
fragmentum  Moreti  et  unus  Palat. 
Boxhornii  fragmeuto  tJ»  aria  abest. 
Heins. 

597  Evo'equc  sonat]  Vtitur  Baccha- 
rnm  clamoribiis.  Nam  Evoe  efEvan 
in  sacris  Bacchi  jactabantur  ab  lis 
qui  ipsum  iiivocabant.  Evoe  Graece 
«So(,  quasi  dicas, //eHtf  sit  <i/;i.  K.  £i"oe- 
que]  Lib.  IV.  523.  Farn. 

599  Frondibus  abdit]  Obdit  tres 
script! :  addit  pri.  Vatic,  et  duo  alii : 
ambit  quatuor.  Heins. 

600  Intra  sua  mania]  L'nuina  sec. 
Palat.  Urbin.  Excerpta  Jureti,  et 
sex  alii ;  quod  magis  placet,  cum  a 
sequentibus  confirmetur.  Idem. 

603  Nacta  locum  Progne]  Secretum 
subaudiamus.  Sacrorum]  Habitnm  et 
ornatum  Bacchantis,  quo  modo  Phi- 
lomelam  in  simulatis  Orgiis  dissinm- 
larat,  exuit.  Farn. 

604  Ora  develat  sororis]  Somri  sep- 
tem  veteres  :  bene.  Heins. 

605  Ampk'xumque  pitit]  Amplexus- 
que  tres;  duo  Amplexamque.  Lege 
A mple.xuquc  petit,  cxxm  duobus  ]\Iedi- 
ceis  et  uno  liuschiano  ;  ora,  videlicet. 
Sic  Kpist.  Hypernnicstrae,  'Dum  pe- 
tisamplexujsopitaquebrachiajactas:' 
ita  enim  illic  scribcndum.  Idem. 


3478 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


607  Dejectoque  in  kumum  vultu]  De- 
jectaque  quartus  Medic,  unns  item  in 
htimo.  Forte,  Dejectceque  in  humo  vul- 
tumjurare  volenti.  Idem. 

611  Nov  est  lacrymis  hoc,  inquit, 
agendum]  Hie  scribe ;  nam  duo  libri 
his.  Lovaniensis  pro  diversa  lectioiie, 
lit  conjecimiis.  Idetn. 

612  Seu  si  quid  habes~\  Sed  si  quid 
ex  scriptis.  Idem. 

614  Cum  facibus  cremabo]  Scribe, 
vel  invitis  libris,  cremaro.  Idem. 

615  Artificem']  Auctorem,  actorem 
sceleris  hnjiis  incestus  nefandi.  Farn. 

616  F.t  qua  tibi  membra]  Aid  rcc- 
tiiis  niuiti  veteres :  et  Abshderunt  pro 
Abslukrant  cum  nielioribiis :  et  mag- 
num quodcunque  sine  est.  Heins. 

619  Quid  sit  adhuc  dubito]  Non- 
diini,  inquit,  decrevi  quo  malo  Tere- 
nm  affcctura  sim.  Quid  sit]  Futurum 
subaudiatur.  Peragit  dum  taliaProg- 
ne]  Dum  talia  loquitur  et  minatur. 

G20  Ad  matrem  veniebat  Itys]  Pneri 
Prognes  et  Terei  filii  nomen,  qui  et 
Ilylus  fmt  cognoniinatus.  Quidpossit 
(lb  illo  Admonita  est]  Quo  malo,  inquit, 
afficere  Tercum  possit  ex  Ityli  ad- 
ventu  cognovit,  de  illo  namque  inter- 
ficicndo  cogitare  coepit.  R.  Itys]  Ex 
Helladio  Photius  liic  Ita  narrat :  ws 
Ztjttjs  6  Bopeov  e\a0ev  'Ar]56va,  &C.  Zc- 
ten  filiuin  Boreac  dnxisse  Pliilonie- 
1am  filiam  Dulichii  Pandarei :  illis  fi- 
lium  natum  esse  nomine  Actylum. 
l^iiilomela  autem  snspicata  virnm 
Nympliam  quandam  Kamadryadem 
adamare,  zolotypa,  cum  filius  Acty- 
lus  illi  videretiir  conscius  ac  adjutor 
furtivi  concubitus,  eum  venatu  lede- 
untem  intcrfecit.  Venus  autem  mi- 
serata  calamitatom,  matrem  in  lusci- 
niam  mutavit.   Furn. 

622  Et  similis  putri]  Quam  similis 
pntri  cs  non  inconcinn»  repctitione 
unus  Basil,  et  unus  iMedic.  Ileins. 

02.5  Purvis  udduxit  colla  lacci'tis] 
Matris  laccrtis  primus  Moreti,  pri. 
Hamburg,  ct  alii  duo:  patriis  Mo- 
reti fragmcntnm.    Forte  varif.     Lib. 


IX.  *  tenens  varas  in  statione  manns.' 
Lib.  II.  '  longos  qnoque  bracliia  vara 
Esse  putcs  ramos;'  sic  omnino  scri- 
bendum  puto,  nbi  rei'a  nunc  circum- 
fertur.  Martial. Epigr.  vii.  33.  '  Vara 
nee  injecto  ceromate  brachia  tendis ;' 
ut  ibi  legendum  viri  docti  jam  nionue- 
runt.  Statins  Theb.  vi.  '  CoUaqne 
demersere  liumeris,  et  brachia  late 
Vara  tenent.'  Idem. 

627  Infractaque  cotistitit  ira]  Pnto 
concidit.  Idem.  Infractaque  constitit 
ira]  Hoc  est,  ira  quam  conceperat  in 
lilinm  Progne  ipsius  bianditiis  fracta 
est.  '  lutVacta'  namque  hoc  loco  valde 
et  penitus  fracta  intelligitur.  In/rac- 
ta]  Redi  ad  Amor.  ii.  9.  vs.  52. 

628  Lacrymis  tnaduere  coactis]  Redi 
ad  Amor.  i.  S.  vs.  83. 

629  Ex  nimia  mcntem  pietate  labare] 
Mortem  Caiitabrig.  Oxon.  secundus 
Mediceus,  prior  Erfurt.  Spirensis, 
uterque  Hamburg,  et  octoant  decern 
alii.  Lege  matrem  cum  tertio  Medic. 
Lovan.  et  uno  Basil,  matrem,  pro  ma- 
terno  adfectu.  Seneca  Medea,  '  ira 
decessit  loco  :  Materqne  tota  conjuge 
expulsa  redit.'  Sic  lib.  viii.  de  Al- 
tlia:'a, '  pugnante  materqne  sororqne.' 
Libro  XIII. '  postqnam  pietatem  pub- 
lica  causa,  Rexque  patrem  vicit:' 
quod  non  est  mutaudum.  StatinsTheb. 
XI.  de  Creonte,  'jam  fJectere  patrem 
Incipit,  atque  datis  abolere  Mence- 
cea  reguis  :'  et  postea,  '  Mox  redit 
in  regem.'  Heins.  Mentem  labare] 
Comniovori,  Hecti.  Ter.  Eunuch,  i. 
2.  '  Labascit,  victus  uno  verbo.' 

630  Ab  hoc]  Ab  hujus  Ityli  as- 
pectu. 

631  Inquc  viccm^  Vicissim,  per  vi- 
ces. Cur  admovct  alter  blandilias]  Cur 
valent  apnd  me,  alterius  filii  scil. 
blanditia>,  ut  parcam,  et  non  valet 
alterius  (sororis  Philomelir)  dedecus, 
propter  quod  linguam  amisit,  ut  nl- 
ciscar  ?  Mater  quidem  sum  illius;  sed 
eadem  soror  hujus.  Pont. 

634  Pandione  vata]  Seipsam  allo- 
quitur  Progne, 


METAMORPHOSEON    LIU.    VI. 


3479 


fiSG  Gaug(ticatif;ris] Indica,a (Ian- 
ge  maxiino  Iiidiic  fluvio. 

G37  Ceritf  lactentein  fcetum]  i'cri- 
phiasis  est  hinniili. 

G40  Et  mater  muter,  clamantent]  In 
Berncgg.  inter  utrunuiuc  vuiter  tres 
literal  erant  erasac  ;  ct  vel  eia  fuisse 
videbatiir.  Et  eia  muter  clamantem 
Neapolitanus a  niami  juinia.  S<;ril)o, 
Eia  ct  jam  muter  clamantem;  qnocl  est 
blandientis.  Saepe  lianc  vocem  cor- 
ruptam  esse  jam  supra  nionuinius. 
Apud  Senccani  Hippolyto  Act.  ii. 
'  Hecate  tritorniis,  eia  adts  coeptis 
favens,  Animnm  rigentem  tristis  Hip- 
polyti  donia :'  sic  scribo.  Vulgati 
en:  veterrimus  liber  tE«.  Hcins. 

G42  Nee  vultiim  vertit]  IVIalim  aier- 
tit  cum  uno  Vossiano.  Idem.  Nee 
vertit  rttltum'\  IMagna  matris  saevitia 
atque  indignatio,  quvc  citra  vultiis 
aversioncm  tiliiim  necare  sustinuerit. 

043  Jugulum]  Hinc  vindlciie  Vir- 
gil, in  Eclog.  VI.  '  Quas  iili  Pliilomela 
dapes,  qua;  dona  pararit :'  et  aliis, 
qui  Philomclam  in  hirundinem,  Proc- 
nen  in  lusciniam  mutatam  referunt. 
TlavSapeov  Kovpt),  xXcoprits  a7J5a)i',...nar5' 
6\o(pvpoiJ.fvri  "ItuA.o;'  (piKov,  civ  wore  x"-^' 
K(f  Kre7ve.  Honi.  Odyss.  ID.  \  arro  4. 
Grig.  Luscinia  ex  Attica  Procne  in 
luAtu  facta  avis.  Scboliastes  Aris- 
toph.  TlpuKUT)  els  aT]56va,  t)  5e  *(Ao/t7)- 
Ao  (is  xe^'Si^^a  ixeTa$\Ti6e'iaa.  Sic  A- 
pollod.  lib.  HI.  et  Tzetz.  vii.  Ch.  1. 
142.  Tlp6Kfi)i'  els  ar)56va,  rrjv  ^iKoixi)- 
\av  ^n-ii^av  Qeoi  els  x^^'Sc'i'a-  Ovid, 
ipse,  Epist.  Sappbus : '  Mater  Concinit 
Isniarium  Daulias  ales  Ityn.'  Anacre- 
on  ut  ad  vs.  557.  supra.  Contra  pluri- 
luoruni  autorum  testimonium  asseri- 
tur  metamorpbosis  Procncs  in  birnn- 
dinem,  Pholomel.v  in  lusciniam.  Earn. 
-  G45  Dilnniut]  Dilaniant  ex  castiga- 
tioribus.   IJeiim. 

648  Et  patrii  maris  sacrum^  Alhe- 
niense  sacrificiuin.  His  autem  verisi- 
inilia  reddit  ea  quae  a  Progne  et 
Philomela  perpetrata  fuissc  narran- 
tur. 


t'>'>2  Tantaquc  no.x  animi  esf]  Aiiimo 
iVagm.  I>oxborn.   Ilrins. 

G55  Intns  hal>cs]  Intra  temcti|>s»ni 
babes,  (hi  sit]  Itys  subaudiatur. 
Quem  poscis]  Quod  poscis  meliores. 
Ileitis. 

G5G  Quarmti  iterumque  vocanli]  I- 
ttjmquc  qiiinque  veteres.  Lege  Itijlum- 
(jue :  et  niox  Ilyliiiue  caput  Fhihmcla 
cruentum  ;  nam  scripti  onines  Itysijue 
lion  Itijiisqne  cum  vuigatis  ;  nisi  malis 
filiique caput .  '  Ityli'  irKOKopiariKws.CTi- 
tull.  *  Daulias  absumti  fata  gemcns 
Ityli :'  et  apud  Homerum  de  aiidono. 
Odyss.  XIX.  '  no?5'  oKo<pvpoyievy\  ''Xrv- 
Xov  <pi\ov.'  Turn  etiam  paulo  ante  ro- 
ponendum,  Ityium  hue  arcessitc,  dix- 
it. Idem. 

658  Prosiluit'l  Prosiliit  ex  scriptis, 
quia  vocalis  litera  sequitur.  Idem. 

660  Et  mentis  testari  gaudiu  dictisi 
Meritia  diciis  veteres  plerique ;  et, 
recte.  Idem.  Meritis  dictis]  Convc- 
nicntii>us  verbis. 

G61  Tliruciits]  Tereus  Thr.icius  ty- 
rannusi  licpellit]  Evcrtit.  R.  Thru- 
cius]  In  Pliocide,  versus  ortum  Solis 
a  Delpbis,  inquit  Strabo  1.  ix.  est 
oppidulum  Daulis,  ubi  ferunt  Tevcci 
Thracium  imperasse  :  eodemque  fab. 
de  Procne  et  Philomela  referunt,  ut 
etiam  Thucydidcs. 

662  Vipercas(iue]  Furias,  iv.  452. 
et580.  Earn.     Ciet]  Voeat. 

661  Demcrsaque  viscera  gestit]  E- 
mersaque  vel  immersaque  plurimi  vete- 
rum :  tertius  Medicons,  Jureti  ex- 
cerpta,  ct  quatuor  alii  setucsaque ; 
quod  verum  est :  neqne  aliter  pro  di- 
versa  lectione  Neap,  secund.  INIedi- 
ceiis,  et  prior  Haniimrg.  Sic  '  seme- 
sa  corpora'  apud  Petronium, '  scmesa 
ossa'  a})ud  Statium,  et  Virgilium,  et 
Siliuni  :  '  semesa  pra-da'  apud  eun- 
dem,  '  semesa  lardi  frusta,'  et  '  se- 
mesi  pisccs,'  apud  Horatium.  A])ud 
Silium  libro  vi.  '  semesa  membra.' 
Ileins. 

667  Corpora  Cecropidum~\  Atheiii- 
cusiuni  Progncs  et  Philomelje. 


3480 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDIl 


668  Quamm  petit  altera  sylvas]  Phi- 
lomela, quae  in  lusciniani  fuit  conver- 
sa.  Quarum']  Ill<e,  inquit  Pausau. 
ia  Att.  ciim  Athenas  ad  patreni  con- 
fugissenl  mcerore  et  luctii  contabue- 
Tunt.  Inde  nata  fab.  Procnem  in 
hirundinein  niiitatam,  filiiim  Ityn  lu- 
gere,  Philonielani  in  liisciniam  ver- 
sam  clamaie,  T'fipevs  ne  ifiiarrev,  ut 
habet  comment.  Hesiod.  ii.  epy.5Cj7. 
quod  avis  iitraque  liictuosos  edat  can- 
tus,  ait  Pausan.  qiiamvis  ovSh  opveov 
45etf  Srav  ireivrj  ^  ^170?,  fj  riva  liWriv 
AvTrrjy  KimrJTai,  ovSe  ai/T^)  VjTeaTjSaiv,  koI 
Xf  A.iSo)!',  Kol  6  eTro\f/,  &  Sy  (pair]  5ia  X\nrr\v 
6(n\vowra  d'5eiv,  Plato  in  Pliaedone. 
Intra  Daulios  vero  fines  neque  hi- 
rundo  parit,  ncque  luscinia  apparet. 
Pausanias  in  Phocicis.  Fai-n. 

669  Altera  tecta  suhW]  Progne,quae 
in  hiriiudinem  fuit  transiigurata. 

670  Signataque] '  Etmanibus  Prog- 
ne  pectus  signata  cruentis.'  Virg. 
Georg.  IV.  Farn, 

671  Poena  cupuline]  Qua  Prognem 
Philomelamque  afficeret.  Upupam 
autem,  quae  a  Gijecis  Epops  appcl- 
latur,  Poeta  describit. 

674  Fades armatavidetur'l  Ita  etiam 
pennre  circa  oculos  sunt  dispositje,  ut 
eos  galea  fere  tectos  habere  videatur, 
ideoque  torvo  est  aspectu  haec  avis.  R. 
Epops]  Tereus  upupa  factus  ttov  ttoC 
clamat.  Tzetz.  in  Hesioduni.  In  tu- 
mulo  auteniTerei  upupa  primum  visa 
est  al)  iis  qui  ibi  parentabant :  upupae 
autem  perpetuohirundincs  atque  lus- 
cinias  insectantur.  Photius  ex  Co- 
none.  FaiTi. 

67 J  Hie  dolor  ante  diem]  Pandioni, 
dolorc  quern  ex  filiabus  conceperat, 
niortuo,  Erechtheus  a  Pailade  educa- 
tus  (ut  scribit  Homerus)  et  AtLeni- 
ensibus  rex  traditus,  in  regno  succes- 
sit :  cujus  filiam  Oritliyiaui  ainavit 
Boreas  Thracia;  ventus,  et  rapuit,  in 
Thraciamq\ie  asportavit :  ex  qua  fi- 
lios  Rustulit  Zeten  et  Calaim,  qui 
pucri  quidem  sine  alis  fiierunt:  ju- 
Tcnes  vcro  aiati  effecti,  una  cum  aliis 


Argonantis  ad  vellus  aureum  rapien- 
dum  sunt  profecti. 

Fab.  I X .  677  Sceptra  loci]  Athenarum 
imperium.  Rerum  moderamen]  Regni 
gubernationem.  Videtur  hoc  loco  O- 
vidius  seriem  historiae,  atque  ordinem 
successionis  regum  Atticorum  con- 
fundere.  Primus  enim  Atticam  te- 
nuit  Act£pus.  Post  hunc  regnavit  Ce- 
crops,  gener  Actapi.  Post  Cecropen 
Cranaus,  quo  per  vim  ejecto,  regnura 
Amphictyon  gener  Cranai  accepit. 
Amphictyoni  autem  successit  Erich- 
tlionius,  qiiem  fabulce  ex  Pailade  et 
Volcano  genituni  ferunt.  Erichtho- 
nio  Pandion,  Pandioni  Erectheus,  is 
de  qno  hie  dicitur.  Micyl.  Erechtheus] 
Pausanias  in  Atticis  refert  Pandiona 
posteriorem  fuisse  patrem  Prognes 
et  Philomelae.  Invertisse  itaque  tem- 
porum  seriem  et  successionuni  ordi- 
nem videtur  poeta,  qui  hiijus  Pandio- 
nis,  qui  a  Metionidis  regno  pulsus 
obiit  Megaris,  successorera  facit  E- 
rechthea,  qui  prioris  Pandionis  filius 
erat.  Ita  enim  se  habet  series :  Ce- 
crops,  Cranaus,  Amphictyon,  Erich- 
thonius,  Pandion,  Erechtheus,  Ce- 
crops  II.  Pandion  II.  ;Egeus.  Farn. 
Erichteus]  Erectheus  Florentinus  S. 
Marci.  Lege  Erechtheus,  tarn  hie 
quam  alibi.  Graecis  est  "Epex^"^^- 
Heins. 

680  Sed  erat  par  forma  duarum]  E 
quatuor  filiabus  duas  aequales  pul- 
chritudine  fuisse  ait ;  Procrin,  quae 
Cephalo  Deionei  filio  nupsit,  et  Ori- 
thyiani,  quaj  a  Borea  vento  dicitur 
fuisse  rapta.  R.  Forma  duarum]  Du- 
abus  cum  uno  Vossiano.  Jlcins. 

681  Molides]  Cephalus  erat  filius 
Deionei,  cui  pater  iEolus,  secundum 
Pausaniam ;  Deionei  gener  secun- 
dum Srabonem  lib.  x. 

682  Borea]  Boreae  Strymonis  filio, 
Tliraci^  nuptias  Orithyiae  ambienti  in 
mora  erat  facinus  recens  Tcrei  et 
Thracum  nota  saevitia.  Furn.  Borea 
Tereus  Thracesque  nocehant]  Cnideli- 
tas,  inquit,  I'crei  ac  Thracum,  Boreai 


METAMORPHOSEON    LIU.    VI. 


3481 


ne  Orithyiam  diiceret  uxorem  noce- 
bat. 

G83  Dilectaque']  Dilataque  codex 
Stxianus.  Ileins.     Deus]  Boreas. 

085  Ilunidus  ira]  Teriihilis  iiulig- 
nation'c.  Boreaj  aiitein  natiirani  (ie- 
scribit :  est  eniiii  ventus  valde  iiupc- 
tuosiis  et  violentiis. 

G89  Qnarum  me  dedecet  mus]  Qni- 
bus  milii  tiirpe  est  uti.  R. 

GOO  Aptal    Amatorum  more,  viri- 
bus  et  virtiite  sua  gloriatur  ;  sed  Phy- 
sice,  niviuni  velleribiis,  grandinis  glo- 
bidis,   conflictii   cum   ceteris  vcntis, 
fnlgure,  tonitni,  terras  niotibus.  Farn. 
Hac  trislianubila  pello,  Hacfretacon- 
cufto]   Ut  pellam,   ut  concutium  niulti 
▼eteres :  et  mox  vertam,  indnrem,  et 
pulsem:  ut  pello,  ut  conaitio  Florenti- 
nus  S.  Marci,  tertius  Mediceus,  ex- 
cerpta  Miireti,    prior   Erfurt,    prior 
Strozzze,  et  duo  alii.     Scribe,  ut  mo- 
nuinius  ad  Epist.  xvii.  181.  nbi  si- 
mile mendum  toUebamus,  Apta  mihi 
vis  est :  vi  tristia  nubila  pello,   Vi  freta 
concutio,  nodosaque  roboravcrto  :  quam 
conjecturam    postea  confiruiavit  co- 
dex Johannis  Georgii  Graevii,  qui  in 
manus  meas  pervenit  dum  ba;c  pra^lo 
typograpbico  comniittuntur.    Potest 
et  pro  veilo  legi  vello  cum  uno  Medi- 
ceo  et  uno  Thnaneo.     Certe  in  uno 
Leidensi   et   uno   Ambros.    Vi   freta 
concutio:  unus  meus  Fi  cowcH<i«m.     I 
et  Tliteree  in  scriptis  exemplaribus 
frequenter   confunduntur :    ita  libro 
proximo  vs.  208.  pro  aut  restituimus 
avi,    Apud    Valerium  quoque   Flac- 
cum  libro  i.  in  pulcberrima  /Esonis 
oratione  similis  error  commissus,  ubi 
-pro  ut  dent  reponenduni  iJJeo  en.  Au- 
diamus  ilium,    '  Sed  patriae  valuere 
preces,  auditaque  magnis  Vota  Ueis  : 
video  en  nostro  tot  in  aequore  reges, 
Teque  duccm  :  tales,  tales  ego  du- 
cere  suetus.'     Pro  video  en  Icgebatur 
ante   Carrionem  videam  :  ille  ex  suo 
codice  ut  dent  proxime  verum  repo- 
suit.     Kecte  autem  nostro  in  aquore ; 


rujus  aperti  laus  Jasoni  sit  servata. 
Ueins. 

G93  Culo  aperlo]  Aiire  patenti,  in 
quo  venti  conliigunt. 

GUI  Tanlo  moiunine  luctor^  Tantis 
viribus  resisto.  R.  Nam  mihi  campus 
is  est'\  In  cu'io  aperto,  in  acre  libero 
est  campus  mens,  in  quo  pro  arbitrio 
volito  ac  discurro.   Pont. 

G'jr>  Ut  mcdius  nostris]  Physicorum 
sententiam  sequitur,  qui  ex  collisione 
nubium  tonitrua  aiunt  commoveri  et 
fulmiua  eniitti.  Nostris  concursibusl 
Sic  Virgil.  '  Venturi  pra>lia  vcnti.' 
Et  ^neid.  iv.  'Ac  velut  annosam 
valido  cum  robore  quercum  Alpini 
Boreae,  nunc  bine  nunc  flatibus  illinc 
Eruere  inter  se  certant.'  Insonet  cE' 
</ter]  /n<o?jef  rectius  nonnulli.    Ileins. 

GOG  Elisi  ignes]  Expulsi :  est  autem 
fulniinum  periphrasis. 

697  Idem  ego,  cum  subii]  Terrae  mo- 
tus  ex  pbysicorum  sententia  fiuut  a 
ventis  in  cavernis  terrae  clausis,  unde 
sine  magno  impetu  exire  non  pos- 
sunt. 

701  Non  orandiis  erat  mihi,  sed  fa- 
ciendusl  Langermannianus  et  prior 
Twisdenius  concinne,  Non  onindus 
erat, sed  vifaciendus  Erechthetis.  Heins. 

703  E.vcussit penrias"]  Concussit  alas, 
ex  (]uarum  jactatione  maximum  ven- 
tum  excitatum  fuisse  ait. 

705  Pulvereamque]  Elcganter,  et  ex 
natura  sicci  venti ;  unde  Boreas  vo- 
catur,  '  Scopa  viarum  ;'  et  versu  seq. 
'  Verrit  buniuni.'   larn. 

707  Orithyiam  adamans  fulvis  com- 
plectitur  alts']  Amplectitur  scripti  fere 
onnies ;  sed  hoc  leve.  Praptcrea  le- 
gendum  Orithyiam  amans,  cum  primo 
et  sec.  Pal.  primo  Medic.  C'antabrig. 
Oxon.  aliisque  compluribus.  Florent. 
S.  Marci,  Urbinas,  Neap,  aliiquenon- 
nulli  Oryihiam  amans  proxime  verum  : 
aliter  alii ;  sed  njendose.  Sic  ulli. 
mam  in  Iphigcnian  corripuit  in  Pont. 
'  fecisse  per  auras  Nescio  quam  di- 
cunt  Iphigeuian  iter.  Heins, 


3482 


NOT/E   VARIORUM    IN    OVIDII 


710  Ciconum  populos]  Thraciae  po- 
piiluni  ad  Isniarum  montem  et  Bisto- 
iiideni  lacrnn, 

711  Aci(ra']  Orithyia,  ex  Atticis 
Atlienis.  Farn.  Geluli  tyranni]  Bo- 
reae  veiiti,  qui  omnium  frigidissimus, 

712  Gemellos]  Zeteii  et  Calain  :  et 
ties  insuper  piiellas,  Cithoniam,  Cliio- 
nen,  et  Cleopatram.    Farn. 

715  Subnixa  capillisi  Submissa  de- 
cern libri  veteres  ;  recte  :  sic  et '  pro- 
missam  baibam'  dicebant.  Nisi  le- 
gendnm  subpexa,  ut  '  propexa  barba' 
passim  apiid  Poetas.  Certc  iiniis 
mens  subnexa.  Heins. 

720  Vellcra]  Pellem  aiietis  auream, 
qnam  Pliiyxus  cum  ab  eo  ad  Colchos 
usque  incoliimis  fuissct  delatus,  Jovi 
Phryxio,  lioc  est,fug£efaventi,  immo- 
lavit,  ac  ejus  pellem  aurei  velleiis, 
eidem  dicavit.  R.  Minyis]  Thessa- 
lire  popul.  ab  Oichomeno  fluvio  Thes- 
salia?,  qui  prius  Miiiyeus  dictiis  est : 
vel  a  Minya  filio  Oiclioraeni,  ut  Scho- 
liastcs  Apollonii  ad  Argonaut,  lib.  i. 
230.  Ab  liis,  tanquam  praestantissi- 
mis  Argonautaruni,  cajteri  omnes 
Minya;  dicti  sunt.  Erant  et  alii  Mi- 
Dyae  Boeotici  a  Minya  rege,  filio 
Chiysac,  cni  pater  Neptunus  :  do  qui- 
bus  Pausan.  iu  Bocoticis. 

721  Per  mare  non  notimi]  Pri.  tert. 
Medicei,  et  nndecim  alii,  non  tutum. 
Legenduni  forte,  trihim.  Duo  non  tac- 
tuni,  lit  'intacti  olauslia  iVeti' apud 
Claudiauum  bello  Gctico,  iibi  agitur 


de  Argo.  Valerius  Flaecns  tamen 
libro  V.  6G0.  de  Jasone,  '  maria  et 
uondum  qui  nota  subibat.'  Ties  co- 
dices mare  non  totum.  Scribe  non  mo- 
tum ;  et  sic  unus  mens  :  quomodo  et 
Constantius  Fanensis  in  suis  invene- 
rat.  Sic  Amor.  lib.  ii.  '  O  utinam, 
ne  qnis  remo  freta  longa  moveret, 
Argo  funestas  pressa  bibisset  aquas.' 
Val.  Flaccus  lib.  v.  <  Te  sine,  Thes- 
piade,  nos  ulla  movebimus  ultra  M- 
quora  r'  Heins.  Per  mare']  Pelias, 
quo  sibi  retineretThessaliEe  regnnm, 
quod  tutelae  suae  commissum  fuerat 
ab  iEsone  patre  Jasonis  sub  hac  fide, 
nt  restitueretur  Jasoni  adulto  ;  simul 
oraculo  monitus,  ut  sibi  caveret  ab 
jEolidis,  cum  ex  his  multos  de  medio 
sustulisset,  neque  idem  in  Jasone  li- 
ceret,  sub  praetextu  specioso  immor- 
talis  gloriffi  ex  repetito  vellere  aureo 
quod  Phryxus  in  Colchidem  portave- 
rat,  in  certum  mortis  discrimen  ilium 
amandavit:  qui  tamen  victor  rediit. 
Is.  Tzetzes  ad  Lycopbronem  ibi  :  t^s 
^fiyofidicxv^  Si/ttot'  OIvcuptis  <t)vyds.  Pri- 
?««]  Primam  banc  navem  longam  me- 
morant  Graeci.  Alii  tamen  priorera 
a  Dauno  factam  narrant.  H»c  ab 
artifice  ijus,  nonien  sortita  est  Argo. 
Alii  a  celeritate  diotam  antnmant. 
Sunt  qui  non  unica  nave,  sed  classe 
suscepisse  Jasoncm  banc  expeditio- 
neni  referant.  F.  Prima  carina]  Re- 
di  ad  Amor.  ii.  U.  1. 


MKTAMORI'HOSEON    LIB.    VII. 


3483 


METAMORPIIOSEON    LIB.    VII. 


Fab.  I.  1  Jamque  /return  Minya'] 
Popiili  sunt  Thcssaliae  Miiiya;.  Pa- 
gascra puppe'l  Aigo  nave.  R.  Paga- 
s(Ba]  l-aliiicata  sub  Pajraso  i)romon- 
torio  Ct  opp.  Thcssalitc.  'ETriveiov 
rSiv  (pfpaiv  Xlayacrai.  .Strabo  lib.  ix. 
WKpwTi'iptov  Mayvrjcrias'  uvuixdadij  Si 
airh  rod  (ku  irfirrjxdai  Th"  'Ap^w.  Scho- 
liastcs  Apollonii  1.  i. 

3  Pluiu'tis  visas  eraf]  Sic  plerique 
veteres  :  unus  Lejdeusis,  jussus  erat : 
unus  nieusuK5«s:  duo  Medic.  P/i»je«s 
iiltus  crat ;  eleganter.  Val.  Flaccus 
1.  IV.  sub  fineni  de  Amyco,  '  Xec  ve- 
10  pra-cepta  niihi  supienia  tjranni 
Fata  queior,  believe  niagis  laetaier 
et  ainiis  Occubuisse  meis  ;  quam  lege 
quod  occidit  ultus  Ipse  sua.'  .Sic '  inul- 
tiis'  quoque  tarn  active  quani  passive 
sumitur.  Ileins.  Phineus]  Pliineus 
rex  Arcadia;  Plexippuni  et  Pandiona, 
ex  Cleopatra  Borese  et  Oiitliyije  filia 
natos,  falso  ab  Harpalice,  Diodoro, 
Id'cca,  superinducta  iis  noverca,  insi- 
raulatos  occaccavit.  Qnani  iuipieta- 
tem  cjecitatis  talionc  ulti  DiiHarpyi- 
as  insuper  immittunt  qui  cibos  ipsi 
appositos  raperent  faedaieiitque.  Sed 
vide  Diodorum  1.  v.  cap.  de  Argonau- 
tis  ;  et  Pald-phatum  de  Pliineo.  Ju- 
venesque]  Argonautis  a  Phineo  benigne 
exceptis  et  do  itinere  atque  expediti- 
oue  admonitis,  Calais  et  Zetcs  alati 
Boreai  filii,  Harpyias  ad  Ins.  Plotas 
inde  Strophades  dictas  tiigarunt. 

4  Virg-iwerts]  j^-Ineid.  iii.  212.  luirn. 

6  Phasidos]  Fl.  Colchidis  in  Euxi- 
nuui  mare  se  exouerantis. 

7  Plirtjxeaque]  Auiei  arietis,  quo 
hue  veclus  est  Hliryxus,  vellus  :  vers. 
penult,  lib.  praeced.  et  intra. 

8  Voxque    datur  Minyis}     Lexque 


cum  prinio  Gronovii  :  et  numervi  la- 
borum,  non  Minyis,  cum  vetiistioribus 
niajovi  ex  paile.  Vide  Notas  Pont. 
II.  9.  Floreiit.  S.  Marri,  Visque  datur. 
Heins.  Lexque]  Jasoni  aureum  vel- 
lus nomine  Pciiap  poscenti  respondit 
illetes,  Sou  hoc  licere  aut  posse  red- 
di,  priusquani  tauros  quis  ignivomos 
domuissef,  draconem  vigilem  custo- 
dem  cecidisset,  dentes  ejus  seininas- 
set,  natosque  inde  terrigenas  stravis- 
set.  Apollon.  iii.  405.  Pindarns 
Pytli.  IV.  Farn.  Lexque  datur  nume- 
ris]  Hoc  est,  responsum  datur  ab 
^eta,  niagnos  inesse  labores  in  rapi- 
endo  vellere  aureo  significans. 

9  Concipit  intereal  Juno  et  Pallas, 
de  Jasone  sollicita;  propter  certami- 
na  tarn  periculosa  ilii  ab  /Eeta  pro- 
posita,  ^'enpri  persuaserunt,  nt  Cupi- 
dinem  ad  Medeam  mitteret,  qui  Ja- 
sonis  amore  ipsani  inflainmaret.  JE- 
etias]  Medea,  /Eetx  regis  (olchorum 
filia.    R. 

12  !^escio  quis  Deus  obsttit'\  Sic  de 
Didone  Virgil.  yEneid.  i.  '  haec  ocu- 
lis,  liivc  pectore  toto  Haret,  et  in- 
terduni  greniio  t'ovet,  inscia  Dido 
Insideat  quantus  niiserae  Deus.'  Mi- 
rumque.  quid  lioc  est]  Alii  mirorque ; 
frustra  :  duo  Vossiani  quis  hie  est: 
quill  liic  Kottcniiorph.  Lovan.  quod  hoc 
sit.  ScriljC,  mirumque,  nisi  hoc  est. 
Miruui  est,  inijiiit,  nisi  ainu  ;  ita  ve- 
teres l(i(|uebantnr.  Plautus  AnipLitr. 
Act.  I.  Sc.  1.  '  Miruui,  ni  liic  me 
quasi  iiiura^nain  exos^are  cogitat :' 
ct  paulo  ante,  '  Mira  sunt,  nisi  iiivi- 
tavit  sese  in  coeiia  pln>cuiuiu :'  et 
siepe  alibi.  Sic  elmirum  quin,  passim, 
apud  eundeni :  ut  Anipliitr.  Act.  ii. 
Sc.  2.  '  Mirum,  quin   te  adversus  di- 


3484 


NOTJJ    VARIORUM    IN    OVIDII 


cat.'  Sulpicius  Servastus  de  Cupidi- 
tate  in  Catalectis  Pithcei,  '  Mirum, 
ni  pulchras  artes  Romana  juvenilis 
Discat,  egregio  sudet  in  eloquio.' 
Heins. 

14  Nimmm  mihi  dura  videnturj  Tibi 
Langerraannianus  codex  :  et  niox  duo 
Medicei,  si  posses,  sanior  esses;  ut 
pergat  Medea  ad  se  ipsaiu  sermouem 
convertere.  Adi  Notas  ad  Epist.  x. 
75.    Idem. 

19  Sed  trahit  invitam]  Gravat  Flo- 
rentinus  S.  Marci,  primus  Vatican, 
prior  Hamburgensis  et  unus  Bononi- 
ensis :  ut  apud  Senecani  Hercule  Fu- 
rente,  '  quae  domuin  clades  gravat.' 
Ita  frequenter  veteres.  Idem.  Nova 
vis]  Magna  amoris  potcntia  mihi  nun- 
quam  ante  liac  experta. 

20  Video]  Euripidis  Hippol.  380. 
To  xP'h^'^^  iTTiffrdfiecrda,  Kol  yiyvwcrKOfxfv, 
Oi/K  fKirovovnep  Se.  F.  Video  meliora, 
proboque]  Ex  Graeco :  KoJ  navQavo) 
fxkv  ota  Spav  ;ue'AAa>  kuko.,  Qv/xhs  Se  Kpeiff- 
awv  Twv  efj-Siv  ^ovXevfj-aroiv. 

25  Quid  enim]  Tlnre  ne  Sn\al7]v 
T(55'  ex^t  &Xo^)  «^6'  oyf  TtdvTwv  ^diae' 
Tat  Tjpwwv  ■n-po<pepe(TTarus,  eJVe  x^P^^'^"  > 
'E^peroo,  &c.  Medea  apud  Apollo- 
nium  III.  464.  Fain. 

26  Quemnisi  crudeleml  Quam  probe 
unus  Vossianus  pro  diversa  lectione  : 
et  turn  niox  quoque  <]uam  non;  quo- 
modo  Lovaniensls,  et  unus  Mediceus. 
Heins. 

28  Forma  movere  potest]  Ore  multi 
ex  melioribus:  quod  si  adiiiittiinus, 
versu  proximo  pro  taurorum  ore  erit 
reponenduui  igne,  cum  prim.  Morcti, 
Oxon.  prim.  Hamburg,  ct  aliis  duo- 
decim.  Ajftnbitur  aura  Grajvianus 
pro  diversa  lectione.     Idem. 

35  Cur  non]  Isla  codem  compendio 
exprobranttir  Jasoni  a  Medea  Euri- 
pidis, vs.  477.  ''KawcTa.  (Te-....TlfH(p6evTa 
ravpwv  irvpirvouv  ^ttio'tcitiji'  Zfvy\ri(Ti, 
Kul  (TirepovvTa  davdfftfxou  yvvr).  ApaKovrd 
6',tis  ndyxpvauv  afj,<peiraiu  Sf'pas,  STre/pair 
«<7ui^«  noKvTrXdKois  &vTn/os.  Imitatur 
ScDCCa  in  Mcdca,  vs.  HM.    Farn, 


36  Terrigenasque  feros]  Homines  e 
terra  natos.  Insopitumque  draconem] 
Pervigilem. 

37  Di  meliorn  velint]  Puto,  Di  me- 
liora,  velim,  ex  veteri  formula,  '  Di 
meliora,'  vel  *  Di  melius  ;'  cui  '  fe- 
rant'  vel  '  dent '  subintelligitur  :  sic 
Graecis  eixprifiei.  Virgil.  *  Di  meliora 
piis.'  Cicero  Philipp.  viii,  '  Ergo 
habet  Antonius,  quod  suis  pollicea- 
tur?  quid  nos  ?  numquid  tale  habe- 
nius  ?  Di  meliora.'  Val.  Maxiraus 
IV.  3.  '  Sophocles  aetate  jam  senior, 
cum  ab  eo  quidam  quaereret,  an  eti- 
amnum  rebus  Venereis  uteretnr,  Di 
meliora,  inquit.'  Idem  Valerius  vi. 
1.  sub  finem  :  neque  aliter  Livius 
non  uno  loco.  De  Sophocle  narra- 
tionem  Valerius  ex  Catone  C'iceronis 
hausit,  ille  ex  sui  Platonislibro  primo 
de  Republica  :  uterque  '  Di  meliora' 
in  responso  Sophoclis  reddlderunt, 
quod  apud  Platonem,  exxp^^iei,  S)  &V' 
dpaire,  Noster  Art.  Am.  '  Di  melius, 
quam  nos  moneamus  taliaqucnquam  :' 
et,  '  Di  melius  :  vix  hoc  niipta  tenere 
potest.'  Lucanus  1.  ii.  '  Dii  melius, 
belli  tulimus  quod  danitia  priores.' 
Lib.  III.  '  Di  melius,  quod  non  Latias 
Eons  in  oras  Nunc  furor  incubuit ;' 
atqne  ita  saepe  :  sic  et  '  Di  bene;' 
de  quo  diximus  Trist.  1.  i.  El.  2.  41. 
Heins.  * 

41  Panaf]  Ant  dolori  quo  afficiar 
ex  illius  aniore,  aut  supplicio  quod 
dc  me  pater  sumet. 

44  Ea  gratia  forma]  Quia  pr*ces- 
serat,  *  sed  non  is  viiltus  in  illo,'  ne 
bis  idem  dicat,  videtur  rescribcndum, 
ca  gratia  morum.  Hoiiis. 

46  Et  diibit  ante  fidem]  Et  ante- 
quam  illi  opem  fcrani  jurojurando 
promittet  me  sibi  iixorom  futur-am. 
R.  Fidcin]  Quam  spondet  ille,  Ar- 
gon. Apoll.  MI.  1078.  <'t  apud  Val. 
Flaccum  vii.  198.  '  Per  tc  quae  snpe- 
ris,  Divisquc  potcntior  imis,  l*erqtie 
ha-c,  virgo,  tiio  redciintia  siilcra  nutii, 
Atqiic  per  lias  nostii  jiiro  discrinjinis 
boras :    Unquani    ego  si   nicriti  sim 


METAMORPHOSKON    LIB.   VM. 


3485 


noctis  et  iinmcmor  Inijiis,  Si  te  scop- 
tra,  doiiiMin,  si  te,'  &c.  Farn. 

48  Tibi  se  semper  dehchit  lason]  Sic 
Virgil.  XII.  '  Tiirmim  jam  debent 
iian;  niilii  sacra.'  Et  x.  '  soli  iiiiiii 
Pallas  debetiir.'  Et  in  Propert. 
I.  Eleg.  G.  similis  elejiantia  :  '  ilia 
lucain  inilii  jam  se  dencgat.'  Jiiven. 
Satyr,  m.  '  Nil  tibi  se  dtbere  velit:' 
et  Sat.  VI.  '  ut  se  tibi  semper  Impii- 
tet.' 

49  Perque^  Ti/x-l)fff(Ta  yvvai^)  Kal  av- 
SpdcTtv  alSolr]  re  "Etro-foi,  &c.  Apolloii. 
voi  crwreipav  'Apyo7  Kcd  irpoir6\ots.  Pin- 
darns  Oh  ny>.  XIII.    Farn. 

51  Germauuin]  Chalciopem.  Fra- 
tremque]    Absyrium. 

ol  iSororJs]  Chalciopes,  qnsc  Pliryxo 
nnpserat,  et  de  filiis  patrimoninm 
petentibns  solicita,  opem  arteniqne 
sororis  Medeae  iniplorabat.    Farn. 

56  Servatce  pubis  Achival  Cave  ad- 
mitlas,  qnod  in  pUiriniis  exstal  mem- 
branis,  jnippis  Achiva;.  Apud  Val. 
Flaccum  simili  modo  non  semel  pec- 
catnr  ;  nt  initio  1.  vi.  nbi,  Gruiamque 
absumcre  pubcin,  [>vo  puppi  m,  scriben- 
dum  :  ut  et  1.  v.  G20.  '  Promissaque 
vellera  pubi  Thessalicae.'  Et  1.  iv. 
'  IMox  abit,  et  socije  victor  petit  ag- 
inina  pubis.'  Apud  Statium  quoque 
1.  V.  Sylv.  Epicedio  Filii,  '  Non  ego 
mercatus  Pliaria  de  pnbe  loquaces 
Delicias '  legendum  :  sic  primo  pro 
Brimo  apud  Propertium  ii.  Eleg.  2. 
et  infra  hoc  libro  apud  nostrum  flu- 
mina  Phabes  pro  Bwbes  constanter  in 
membranis.  Hcins. 

58  Cultnsque  urtesque  virorum]  Lo- 
corum  pleriqne  vetustiores  ;  quod  im- 
pense  placeret,  nisi  jam  prjecessisset, 
«  Notitiauique  loci  melioris :'  scd 
forte  illic  soli  reponendum.  Vide 
q\\?e  notavi  iv.  76.5.  Colonum  primus 
Medic.  Bernegger.  et  nnus  Moreti. 
Trist.  III.  8.  ex  vestigiis  veteruiu  li- 
brornm,  '  Cnnique  solum,  niore.sqne 
honiinum,  cultusque  locorum  Cerni- 
mils.'  Idem. 


ei  Et  vertice  sidera  tangam]  Illi 
vertice  sidera  tangere  dicuntur,  qui 
sibi  feliccs  videntiir. 

02  Sescio  qui  montesi    Cyaneas  pe- 
tras  innuit,  qute  et  Syniplogades  di- 
cuntur.    R.       Medii.i]    Syiuplegades, 
Cyaneap,  ins.  in   maris  Euxini  ostio, 
qu#   longe  navigantibns  modo  coire 
modo  disjungi    videntnr.      Pindarus 
Pytll.  IV.  IvvSpSfiuv  Kivridfxhv  afxaifrnKi- 
rov  'EK<pt'y(tv  Trerpau.     IMediis  incurrere 
in  undis    Dicuntur    monies^     Codices 
niajori  ex  parte  occurrere :    secundus 
et  tertius  Palat.  primus  Basil.  Rot- 
tendorpli.  et  decern  alii,  concurrere  ; 
vere  :    ita  de  Cyaneis  cautibus  pas- 
sim scriptores.      Noster  Amor.   1.  ii. 
'  Quae  concurrentes  inter  temeraria 
rupes  Conspiruam  fulvo  vellerevexit 
ovem.'      Et  Metamorph.  1.  xv.  '  ti- 
muit    concursibus    Argo     Undarum 
sparsas  Symplegadas  elisarum.'    Vir- 
gil, i^n.  IX.  '  credas   innare  revulsas 
Cycladas,    aut     montes     concurrere 
montibus   altos.'      Statins  Tlieb.  xi. 
'  Cyaneos  vetuit  concurrere  monies.' 
Juvenal.  Sat.   xv.  '  vel  concurrentia 
saxa  Cyaneis.'      Ciaudian.  lib.  ii.  in 
Eutrop.    '  Concurrere  freti  fauces  :' 
et  initio  libri  de   bello  Getico  *  De- 
ccptnm  vaga3  concursum  rupis  '  dixit 
agens  de  Argonautis.      Accius  Argo- 
nautis  ap\id  Ciceronem    I.  ii.  de  Na- 
tura  Ut'orum   '  undas  concursantes.' 
Plinins  iv.   13.  '  Cyanea*,  aliis  Sym- 
plegades  appellata-,  trjiditcrque  fabu- 
lis  inter  so  concnrrisse.'      Mela  ii.  7. 
'  Contra    Tiiracium   Bosporuni    duae 
parva;  parvoque  spatio  distantes,  et 
aliquando  credits'  dicta'que  concur- 
rere, et  Cyaneie  vocantur  et  Symple* 
gades  :'    sic  et  Hygiuus  Fab.  19.  ne- 
quc  aliter   passim   Valerius   Flaccu.s. 
Theocritus  Idyll.  XXII.   -nerpas  eU  %y 
^vviovaas  appellavit  ;    a  coururiendo 
(n/c5p(<jiii5es  dirtrc.  lleins.     Monies  me- 
diis  concurrere  in  undis]    Redeatur  ad 
Episl.  xn.  vs.  121. 

63    Chanjbdis,  Scylld]  Virgil,  .^n. 


3486 


SOTJE   VARIORUM    IN    OVIDII 


ni.  420.  quae  nos  ibi.    Farn. 

G7  Per  fr eta  longa/erur]  Trahar  se- 
cundus  Vatic,  pri.  Basil,  opt.  Thiian. 
et  duo  alii :  iit  1.  viii.  '  puppiiiique 
ample.xa  lecmvam  Per  freta  longa 
trahar.'  '  Ferar  '  paiilo  ante  prae- 
cesserat.  Hei7is. 

69  Conjugiumne  pittas']  Vocas  se- 
cimdns  Mediceus,  Neap,  et  duo  alii : 
nt  apud  Virgil.  '  Conjiigiuni  vocat : 
hoc  praetexit  nomine  culpam.'    hlem. 

74  Hecates  Perseidos]  Hecate  filia 
fuit  Persae  Solis  filii :  vide  Natal.  1. 
III.  Mythol.  5.  et  15.  I  bat  ad]  Ad- 
monuerat  Jasonem  Argus  filius  Clial- 
riopes,  Medeam,  'HepijjM  'Ekuttis  lephv 
IxiTo.  vtibv  iod(Tav....eTr€i  pa  Otris  avTr) 
ireAec  apriTflpa.  Apol.  III.  Hecates] 
Soli  inScythis  duos  fuisse  filios  refert 
Diodorus  1.  v.  jEetem  et  Persen  ;  JE- 
eta  in  Colchis  regnavit,  in  Taurica 
Perses  ;  crudeles  anibo  eft'erique.  Ex 
Perse  Hecate  orta  est,  imnianitate 
patrein  superans,  et  venefica  ;  patrio 
more  advenas  Diana  sacriticare  soli- 
ta,  venenique  varias  species  a  se  niis- 
tas  in  adveuis  experiri,  Patre  sub- 
lato  regni  habenas  sunipsit,  patruo 
JEetds  nnpsit,  cui  tres  peperit  liberos, 
Circen,  Medeam,  iEgialeum,  qui  aliis 
dictus  Absyrtns.  Alitor  Hesiodus  in 
Theogonia,  'HeAicii  5'  aKa/xavTi  TfVe 
kKvtii  'ClKeavimri  nepcrjfy,  KipKrjv  re,  Kal 
AlriTTiv  PaaiXrja.  AiV;tt)s  5'....r7)jU€  Ei- 
5'j7av...'H  Se  ol  Mr)Sftai'...reivaTo.  Idem 
alio  in  loco  Theog.  ait,  Asterien  ex 
Perse  peperisse  Hecaten,  Trjv  irepl 
irdvraiv  Zfvs  KpoviSris  Ti/a-qae'  iripfv  5e'  ol 
ayKaa  Swpa,  Mol.av  fX'"'  7«^'/J  "''£  k<^^ 
arpvyeToto  6a\d<T(Tris,  \'c.  Ita  ut  in 
sacris  invocetur  Hecates  noiniiic. 
Eandeni  esse  volunt  cum  Diana,  Pro- 
serpina, l^\ina,  tlicicpie  quod  e;cas,  id 
est,  longt;  radios  jaciat,  uti  soror 
Apollinis.     I'arn. 

75  I) mhrosmjue  silca  tin i  hut]  Tege- 
liant  primus,  ct  niulti  alii.    Iltins. 

70  Et  jam  fort  is  vral,  pidsusiiue  rcie- 
(ieml  ardor]  Fractun  erat  mulli  vclcrcs 


ex  melioribus :  residerat  etiam  Ber- 
negger.  et  tres  nostri.  Puto,  Etjam 
fortis  erat,  fractusque  residerat  ardor. 
Idem. 

77  Exstinctaqiie  flamma  reluxit]  Re- 
vixit  longe  elegautius  primus  Gro- 
novii,  Arondel.  et  alii  complures. 
Remed.  Amor.  *  Ut  pacne  exstinctum 
cinercm  si  sulphure  tangas  ;  Vivet,  et 
e  minimo  maximus  ignis  erit.'  Fast. 
HI.  '  Quos  sancta  fovet  ille  niann, 
bene  vivitis  ignes,  Vivite  inexstincti 
flanimaque  duxque  precor.'  Plaut. 
Aulularia,  '  Nam  si  ignis  vivet,  tu 
extinguere  exteuipulo.'  Propertius 
IV.  Eleg.  3.  '  Hanc  Venus,  ut  vivat, 
ventilat  ipsa  facem  :'  atque  ita  pas- 
sim optimi  Latinitatis  auctores ;  ut 
et  contra  inori.  Noster  Amor,  libro 
I.  2.  '  Vidi  ego  jactatas  mota  face 
crescere  flammas,  Et  vidi  nuUo  con- 
cutiente  mori.'  Martiali  qnoqiie 
Epigr.  IV.  4.  '  spurcce  moriens  lu- 
cerna  Ledae.'  Sic  '  vivens  fa  villa'  et 
'  viva  flamma'  apud  Nostrum  in  Fas- 
tis :  '  Viva  lucerna'  apud  Horatium  ; 
'  vivi  carbones'  apud  Petronium;  et 
apud  Capitolinum  in  Pertinace,  '  vi- 
vacissimi  carbones.'  Idem. 

78  Erubitcre  gencc]  Et  rubuere  me- 
liores  :  et  mox  Ut  solet  a  ventis,  non 
Ulque  solet  rcntis.  Idem. 

82  Sic  jam  lenis  amor]  Lch/hs  primus 
Reg.  et  tres  alii:  de  quo  ad  Epist. 
Sapphus  et  Remed.  vs.  708.  Itctus  Ge- 
nev.  Civlerum  versus  proximiis  pro 
spurio  (s  KopaKas  ablcganthis.  Idem. 

S'i  Specie]  Pulchiitudine. 

84  Et  casii]  Inio  Juno  '  lumenque 
juventci'  Purpureum  et  laHos  oculis 
adtlarat  lionores  :'  "Evd'  oijirw  tIs  rolos 
inl  TrpoTepoiuyiver'  ai'Spa>p,...Oloi''lTi<Tova 
Ofjice  Albs  Sd/xap  rjfxart  Kiivif),  'Hfiifv  is 
^vra  ISflv,  rjSi  irporifxvQrjaaaQai.  Apol- 
lon.  111.  918.  Earn. 

88  P\'ec  se  declinaf]  Nee  oculos  suos 
ab  illo  avertit  spectando. 

00  Suhmissa  voce]  Ne  ab  aliis  quae 
dictbant   pcrcipercntur.    R.      Uphs 


METAMORPHOSEON    LIB.    VII. 


3487 


Kal  Ai(js,tis  ^fivois  hciTr)ai  re  X^^P'  "^"'fpi- 
(TXft-  vs.  '.)hr>.  ct  (leiiiceps.   Fwn. 

91  Tri/orinis  Dca]  Hcrates,  qua?  ct 
Luna,  vt  Diana,  et  i'roserpina  credi- 
tur  esse.  li.  Trifurmis]  Vide  (pia; 
nd  vs.  117.  111).  II.  ct  quo!  ad  Hippo- 
lytiini  Seneca'  vs.  417.   Farn. 

1)G  Ptrque  pulraii  soceri]  Per  Solom 
JE.et.dc  patreni,  qucm  siiji  sociTuni  Mc- 
deae  coiijnjjio  cupiebat.  Cernentem 
cunctd]  Omnia  aspicientoni :  nam  Sol 
omnia  ct  audit  et  videt.  It. 

97  Et  tanta  pericula]  Per  tanla  pri- 
mus Groiiov.  tcrt.  Medic,  et  ties  alii ; 
et  deiiidc  recedil  pro  recessit  cum  iis- 
deni  et  optinio  Tliuan.  JJeins. 

98  Cantatas^  ^dpfiaKov  irpoi/iideiou, 
quo  qui  unjiitur,  neque  vulncrabilis 
fuerit,  neque  obnoxius  ijjni,  illo  die 
superior  omni  vi  futurus.  Apolionins 
III.  843.  'Na(peav  a  GraBcis  dici  3Ie- 
deaj  olim  refert  Siiidas.  Farn, 

101  Sacrum  3Iavortis  in  arvuni]  In 
sacrum  jNIartis  campuni.  In  illo  nani- 
que  vellus  aureum  super  fago  arbore 
collocatuni  a  pervigili  dracone  serva- 
batur.  R.  Ibi  sub  jugum  tauri  inissi, 
et  denies  serpentis  seminati  fuere. 
Lucus  autem  Rlartis,  in  quo  vellus 
aureum  servabatur,  alio  loco,  et  ab 
nrbe  Colchoriim  aliquautum  reino- 
tiore  fuit.  M icy II. 

103  Sceptroque  insignis  eburnii]  In- 
ni.vus  in  nonnullis  veterum  :  ut  lib.  i. 
'  Celsior  ipse  loco,sceptroque  iniiixus 
eburno.'  Heins. 

104  Adamantcis]  Ua-wT-fivas  5'  aua 
vfibv  ySe  ^vya  xoA/cea  ravpoov,  Avruyuuv 
t'  inl  ru7s  ffri^apuv  abdnuvTos  &poTpov, 
iVc.  Apolion.  in.  128:i.  et  Pindarus 
I'ytb.  IV.  'AAA'  8t'  Aii7Tas  ada/j.d.i'Tii'oi' 
iv  M^(r(ToiS  dporpov  GKitx-^aro,  Kal  P6as 
ot  cp\6'y'  utto  ^avBav  yevvuiv  nvtuv  Kaio- 
fifvoio  irvp6s. 

105  /Eripcdcsl  XaAweios  S'  6irAah, 
apdo'cTfCFKov  xG<^f^,  <^c.  Habentes  pe- 
des ex  ivrc  solidos,  a  \'ulcano  scil. 
factos  ;  ut  XaAK^TToSes'/TTTrui,  lioniero; 
non  a  cursu  cdcri ;    ut  '  aiiripides 


ccrvi.'  Jos.  Seal,  ad  Auson.  lib.  i.  G. 
Farn. 

IOC  Herha-  Anltnt]  Arnit  inalim  : 
vide  Notas  lib.  viii.  2H9.   Ihiiis. 

107  Silicfs  fornuce]  Periphrasis  est 
calris,  qua-  fit  la|)idilius  ita  cxcoclis, 
ut  nihil  hinnoris  rctineant,  in  quos 
(|uideui  si  immittatur  acpia,  cum  quo- 
dam  stridorc  ct  ignem  concipiiint,  et 
dissolvuntiir.   U. 

114  Fumijicis^  Fiirnum  cfficienti- 
bus.  Spondeo  autem  in  qiiinta  car- 
minis  sede  usus  est  pocta,  ut  bourn 
mugitus  exprimeretur. 

115  Necignes  Seiisit  aniielatos]  Frns- 
tra  plurin)i  veterum,  iillos  anhelatus 
vel  illos  anheluntes.  No-^tcr  Epistola 
Medea',  ut  jam  vidit  Naugcrius,'  Isset 
auliclatos  non  prapincdicatus  in  ignes 
Immemor  jlisonides.'  Fast.  iv.  de 
/Ktna,  '  Cujus  anhclatis  ignibiis  ardet 
iiumns.'  Sic  et  '  aidielata' tlauima- ' 
Ausonio  in  JNIosell.  Pra'tcrea  sentit 
legenduni  cum  nonnullis.    Ihius. 

118  Suppositosqiie]  Tauros  hosce  in- 
terpretatur  Diodorus  lib.  v.  satelli- 
tuni  regis  Taurici  excubias  ;  draco- 
nem,  saccrdotem  Martis,  custodiae 
tcmpli  pra?fectiun  :  Pliryxi  pa'dago- 
gum  appellat  Arietera  :  vel  etiain 
avectum  narrat  Phryxnm  navi,  cujus 
Insigne  erat  aries.  Farn. 

120  Miruntiir  Colchi]  Coldii  Scy- 
tliiai  sunt  populi,  yEgyptioruin  coloni. 
R.  Minyie  clamoribus  augent^  Implent 
prim.  Reg.  tert.  Mediceus,et  quinque 
alii;  recte :  ne  bis  idem  dicat.  '  Im- 
plere'  pro  liortari ;  ap()0site  apud 
Virg.  1.  VII.  '  Tiirnus  Kutulos  animis 
audacibus  implet.'  Silius  libro  i. 
'  Attollitque  animos  iiortando  et  tali- 
bus  implet.'  Lib.  v.  '  Nuiichos  nunc 
illos  adit  atque  liortatibus  implet.' 
Lib.  VIII.  '  blaiidis  liortatibus  iui|)let.' 
\'ai.  Flacciis  lil).  iv.  '  dcfVrt  cele- 
rauda  parentis  Impcria,  at(|ue  ala- 
crein  hetis  liortatibus  implet.'  Et 
libro  n.  '  Haiic  siiperinceiiiiit  \'ciius, 
al(iue  bis  vocibus  implet.'  Statins 
Theb.  X.  '  sic  iile  truces  liortatibus 


3488 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


implet  Labdacidas.'  Paulo  aliter  su- 
mitur  apnd  Virgiliiim  lib.  xi.  '  Tur- 
num  in  silvissaevissimns  implet  Nun- 
cius.'  Idem  Statius  lib.  vii.  '  venit 
attonitae  Cadmeiiis  iieios  Obvius,  et 
raptam  lacrymis  gaudentibns  implet.' 
Sic  '  Muneribus  Deos  implere'  infra 
hoc  ipso libro.  Epicedio  Diusi, '  Gra- 
divumque  patrem  doiiis  implere  pa- 
rabas.'  Val.  Flaccus  lib.  ii.  '  turn 
voce  Deos,  turn  questibiis  implent.' 
Et '  implere  spes,'  '  vota,'  et  similia. 
Heins. 

122  Vipereos]  Partem  dentium  ser- 
pentis  a  Cadmo  interfecti  ad  iEiitem 
miserunt  Pallas  et  Mars.  oSSvrai 
'Aovioto  SpaKovros,  tv  '!lyvylri  ivl  Qri^-p 
KdSfxos,  &c,  ApoUon.  in.  1176.  Vide 
lib.  III.  105.  Sopitus  enim  hie  draco, 
noil  interfectus  est.  Farn. 

123  Semina  pracinda]  Infecta  po- 
tenti  veneno,  ut  ex  quibus  homines 
armati  sint  nati.  R.  Seinina  mollit, 
ifc]  Mori  vulgo  dicuntur  scmina  in 
terram  jacta,  cnm  moUescere  et  dif- 
fundi  incipiunt,  cum  comprehendunt, 
ut  loquitur  Columella.  Pont. 

126  I'erque  suos  numerosj  Per  suas 
omnes  particulas. 

121  PeraciUce  cuspidis  hastas]  Pva- 
ucutcc  exscriptis  plerisque:  sic  '  prac- 
acutaisudcs'  Sallustio  apudServium, 
et  Ammiano  1.  xviii. '  pra;ustae  sudes' 
Virgilio.  Heins. 

133  Pelasgi]  Minyae  Tliessali. 

131  Ipsa  quoque^  Medea. 

137  Gramina]  Herbap.  R.  Carmen 
Auxiluire]  Reservare  sibi  solebat  Me- 
dea carmen  magiciim  potcntissinium, 
quod  lanquam  arieleni  et  niachiuam 
extremam  adjuvandis  veneticiis  adlii- 
bcret.  Hoc  ab  eftectu  '  Auxiliare' 
et  '  secretas  artes'  idonoc  nominal 
Poiita.  I'ont. 

^139  Ilk]  Ita  enim  odoclus  fucrat 
a  Medea.  Apolion.  lib.  iii.  vs.  1055. 
Affcec  opivofxfvovs  iroAtas  v(io7o  SoKfvcrii, 
tiaQprq  Kuav  6.<pis  (Tt i^apconpov'  ol  6'  t,u 
ir'  avTtf,  Kapxa\(oi  Kwes  Siart  ■irtp\ 
fip(i>fj.ris,  oAeKoiei/  'AW^ij^uvs.     CoHJec- 


tum  ab  Jasone  in  vulgus  seditiouis 
semen  innuitnr,  unde  mutuo  inter  se 
civilique  bello  interierunt,  ut  lib.  iii. 
118.  Farn. 

145  Ohstilit  incepto  ptidor']  Etiam 
hunc  versum  meo  tolle  periculo. 
Heins. 

147  Affectu  tacitni]  Amore  occulto. 
Et  Diis  auctoribus  horum]  Uiisinferis, 
Hecataeque  inprimis. 

149  Perrigilem]  Draco  hie,  ut  ha- 
bet  Diodorus  lib.  v.  custodiis  templi 
Martis  dux  erat,  pelli  aureee  usque 
incubans.  Eratantem  templum  longe 
ab  urbe  Sybari,  stadiis  70.  Medea 
itaque  noctu  accedens,  corrupto,  vel 
veneno  perempto  Dracone,  vigiles 
Taurica  lingua  appellavit,  quae  ad- 
missa  introdnxit  simul  Argonautas, 
qui  erepta  pelle  aurea,  e  vestiglo 
nave  conscensa  in  patriam  reversi 
sunt.  Furti. 

151  Aurece  arboris'\  In  qua  vellus 
aureuHi  snspensum  erat,  et  a  vasto  et 
monstrosag  magnitudinis  dracone  cns- 
todiebatur.  R.  Custos  erat  arboris 
aurecs']  Nescio  an  recte  dicatur  arbor 
aurea,  quod  anreum  vtUus  ferat.  In 
altero  Haniburgensi  pro  diversa  lec- 
tione,  arielis  auri,  cum  glossa,  '  ce- 
leusmaticus  pro  dactylo.'  Scribe, 
arietis  aurei.  Epistola  Medeae,  '  Au- 
reus ille  aries  villo  spectabilis  aureo.' 
Ita  passim  Latinis  aries  Pelopeus  dic- 
tus  :  Kpthi  xp^'^^l^'^'^^os  Gracis.  Est 
autem  TrpoKeKevaixariKhs,  quo  pede  ni- 
hil nsitatius,  niaxime  apnd  Virgiliuni ; 
qui  pari  niodo  rb  ubiete,  arietc,  abieti- 
bus,  arietut,  et  similia  solet  contra- 
here.  Vide  quae  notamus  lib.  iv.  221 . 
ccrte  in  Norico,  qui  inter  meliores 
est,  custos  erat  vellcris  aiirei.  Heins. 

151  Flumina  sistuntl  Sistant  ex  oc- 
to  libris.  Idem. 

155  Somnus  in  ?,ir?io<os  oculos  ubi  ve- 
nit] Interrupta  oratio.  Al)  uuo  Medi- 
ceo  rh  vbinhvst.  I'diiio  Gryphii,  ad- 
vrnil ;  nu«is  IVIoroti  nunc  rettit ;  alius 
hnic  veiiil ;  iiniis  \'()ssianus  sibi  venit. 
Scribe,  6'c»ih«s  in  ignotos  oculos  sub- 


METAMORFIIOSIiON    U\i.    Vll. 


0489 


rcpU,  vel  obrepit.  Statins  lib.  i.  Syl- 
var.  Soteriis, '  fessos  pcnitiis  subrepit 
ill  artus  Insidiosa  quies.'  Horat.  Arte 
Pot-tica,  '  Veiuni  opeio  in  Ioiij.'o  t'as 
est  obrepcre  soninuni :'  iibi  scriben- 
(\um, operilongo.  Seneca Troad.'  lire- 
visqne  fessis  soniniis  obrepsit  genis.' 
Noster  Fast.  iii.  qua;  illic  vera  lectio, 
'  Blanda  quies  furtim  victis  obrepit 
ocellis  ;'  iiou  victos  oppressit  ocellns: 
'  subit  lumina  victa  sopor,'  Epistola 
Herus:  '  verguntur  lumina  sonino' 
apud  Valeriuni  Flaccum,  viii.  65. 
'  an  lununa  somno  Vergitur,  ct  doini- 
tuiii  potius  tibi  tradimus  angueni  r' 
ita  scribo  :  perperani  nunc  Mergiltir 
in  vulgatis  exstat  exemplaribus.  Elc- 
gans  Grapcismus  et  familiaris  Vale- 
rio  :  sic  '  declinari  somno  oculi'  Pro- 
pertio  dicuntur  libro  ii.  Eieg.  1.  '  Seu 
cum  poscentes  soninus  declinat  ocel- 
los  :'  ubi  tamen  poscentes  somnum  cum 
Rcriptis  malim ;  ut  apud  Nostrum 
Fast.  II. '  Functus  erat  dapibus  :  pos- 
cuDt  sua  tempora  somnum.'  Idem 
Propert.  iv.  Eleg.  7.  *  inclinare  ocu- 
los.'  '  At  mihi  non  oculos  quisquam 
inclinavit  euntes  :'  ubi  hiantes  oculos 
opinor  reponendum  esse,  quo  verbo 
.sajpe  utitur  Propertius  :  sic  '  hian- 
tem  calamum  '  et  '  hiantes  flores'  ct 
'  morsiis  hiantes'  alibi:  perperam 
Scaliger  iticlamavit :  '  dulci  declinare 
lumina  somuo' apud  Maronem  i^neid. 
n.  '  submittere'  Noster  Amor.  m. 
Eleg.  5.  '  Nox  erat,  et  somnus  lassos 
isubmisit  ocellos.'  Malim  etiam  at 
nuro  politur,  pro  et.  Idem.  Auro}  Au- 
reo  vellere.  Sed  quid  illud  ?  Utrum- 
ne  aries  vere  aureo  vellere  iusignis 
ex  Mercurii  contactu  ?  ut  volunt  Or- 
pheus, Apollonius,  Catullus,  cujus- 
luodi  a  Sinionide  vocantur  purpurea 
ant  Candida.  J.Tzelz.  np6$aTa  xpi>- 
(rSxpoa  <pepoma  ttji/  epiav.  An  nativo 
insignia  rutilo,  qualia  liabet  Iberia P 
quippc  il)i  talenio  singulos  emi  arietes 
fis  Tos  6(Txeipas  referl  Sti  ab.  iii.  Spart. 
in  vita  Diadumeni  inter  imperii  adi- 
piscendi  omina  rccenset  in  agro  pa- 
Dalpk.  et  Var.  CUi^.  Or 


tris  ejus  oves  purpureas  natas.  Vide 
qua;  nos  ad  Tliycstcn  Scnecae  vs.  222. 
de  arcano  I'antalidarum  ariete  et 
sceptro  aurato.  An  furtc  pbiala  oral 
aurca,  ciijus  in  medio  prcminebat 
caper  aut  agnus  aureus  ?  ut  liabet 
Atliena.'us,  lib.  vi.  4.  An  opnlcntia 
Scytharum,  apud  q\ios  aurifodinee, 
nee  non  ramenta  anri  fluminibus  de- 
vecta  et  ab  incolis  excerpta  tabulis 
perforatis,  et  velleribus  transverso 
tlumine  suspen^is,  Phryxo  prius,  dein- 
de  Jasoni  cxpeditionis  oaiisam,  poii- 
tis  fabulandi  argumentum  dederunt  ;' 
An  utique  templum  erat  a  Pliryxo, 
qui  Chalciopen  regis  Coichici  filiani 
duxerat,  conditum,  auroque  quod  ex 
Gra;cia  secum  abstulerat  aliisque 
avadT)fiU(Ti  ditatuni,  ad  quod  vel  repc- 
tendiim  vel  etiam  prsedandum  navi- 
garunt  Argonautae.-'  spoliatum  id  a 
Pharnace  prius,  deinde  a  Mitbridate 
Pergameno,  tradit  .Strabo  lib.  ii.  An 
denique  liber  membrauaceus  ex  arie- 
tura  pellibus  contextus,  auri  per  cliy- 
niiam  conficieudi  artera  continens  f 
ot,  inter  alios,  in  5((pas  Suidas.  Ue 
aureis  nialis,  rah  fn'jXois,  vide  iv  637. 
Qui  ad  mores  fabulam  referunt,  Ja- 
sonem  volunt  a  Chirone  educatum, 
doctumque  iaaiu,  arteni  medendi  sa- 
uandique  tuni  mentis  turn  corporis 
niorbos.  Medea;  itaque,  id  est, /liTJSeos, 
consilii,  ope  violentornm  affectuuni 
tauros,  injuriiE,  fraudis,  avaritia?,  li- 
bidinis,  alioruinque  vitiorum  serpen- 
tcs  domuisse.  Farn. 

156  Ileros  Ausoriius']  Jason  ^soni- 
dcs. 

157  Muneris  auctore)n'\  Medeam  al- 
terum  spolium,  <|U3;  auctor  et  causa 
fuit  ut  Jason  vellere  aureo  potiretur. 

158  lolchiacos  tetig-it  portus]  Libri 
magna  ex  parte,  Colchkicos,  Cccropios, 
Titessalkos,  ud  Ha-monios ;  frustra. 
Scribe  lolciacos  porlus,  Graecis  eniia 
est  'l(t!\Kht,  non  'loiAxos,  portus  Tlies- 
saii;r,nnde  Jasouem  cum  Argonautis 
solvisse  testis  l*indarus  Pyth.  Od.  iv. 
Hinc  Seneca?  in  Troad.  '  maris  vasti 

id.  10  M 


.3J90 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


domitrixlokos'  dicta.  ApudProper- 
tiiim  eadem  vox  cornipfa,  '  Colchis 
Colchiacis  iirit  aena  focis  ;'  nbi  lolci- 
acis  legendum,  eiim  ad  jEsonis  recocti 
i'abulam  alludat;quod  video  magnnni 
Scaligeium  quoqiiejamvidisse.  Apud 
Martialeni  quoque  lib,  xii.  Epigr. 
57.  legendum  aliquando  arbitratus 
sum,  '  Cum  secta  lolco  luna  vapulat 
rhombo/  iion  Colcho:  nam  lib.  ix. 
Epigr.  30.  '  Thessalicum  rhonibum  ' 
dixerat,  Apud  Virgilium  in  Ciri, 
*  loiciacis  animiim  defigere  votis.' 
Apud  Horatium  quoque  vera  lectio 
est  Epod.  V.  quam  codices  castigatis- 
simi  adstruunt :  '  Herbasque  qtias 
lolcos  at(|ue  Iberia  Mittit  venenorum 
ferax.'  Perpcram  nuperje  editiones 
Colchos,  Heins.  Iolciacos'\  Thessali- 
cos.  lolcos  enim  opp.ThessaliEe.  Farn. 

Fab.  II.  Arg.  JEmoniie  matres]  Jason 
enim  cum  Medea  a  Colchis  reversus, 
cum  jlLsonem  patrcm  senio  confectiun 
oft'endisset,  uxorem  Medcani  rogavit, 
Ht  sibi  ademptos  annos  patri  appone- 
let.  Medea  vero  majiis  quam  pete- 
batur  pollicita,  variis  undique  lierbis 
collectis,  unaque  concoctis,  /Esonem 
Jam  decrepitum  ad  quadraginta  an- 
uoiiMii  aetatem  revocavit. 

1.59  JEmonia  malres]  Thessalap. 
Ha;c  vero  ad  copulationcm  sequentis 
Metamorph.  enarrantur.  Dona  fc- 
runt]  Teraplis  subaudiatiir :  Diis 
enim  sacrificabant  propter  filioriim 
leditum.  /?.  Pro  natis]  Gnatis,  ap- 
X<ukSis,  quatuor  meliores.  Hcins. 

160  Congcstaque  flamma]  Flammw 
duo  vetcres :  nisi  pro  liquefaciunt 
malis  cum  primo  Rcgio  et  uno  meo, 
liqurfiunt ;  quomodo  ct  duo  Basileen- 
ses :  est  enim  comnnmis  syllaba, 
quali.s  in  liquefaciunt.    Idem. 

IGl  Indutaquc  cornibus  auruni]  Iii- 
dnclnquc  meliores  maxima  ex  parte  ; 
quod  probum  est.  Libro  x.  '  pandia 
indnctii;  (-ornibus  aurimi  Concidorant 
icta*  nivca  cervicc  jiivencsK  :'  ita  et 
illic  nirnd)rana'  veteres.  Adi  Notas 
P<uit.  IV,  12.  Idem.     ln{lulnquc]  IIos- 


tiarum  inajoruni  in  sacris  cornua 
inaurare  moris  erat.  Farn. 

162  Victima  vota  facit]  Imo  cadit 
cwm  Bersmanni  codice  :  primus  Gro- 
novianus  Victima  grata  cadit.    Amor. 

I.  II.  '  pro  reditu  victima  vota  cadet.' 
Pont.  IV.  9.  *  Dum  cadcret  jussu 
victima  sacra  tuo.'    Heins. 

164  Turn  sic  .^sonidesl  Cum  ex  scri- 
ptis.     Idem. 

168  Deme  meis  annis,  et  demtos  adde 
parenti']  Meos  annos  Urbin.  Neap,  duo 
Medicei.  Forte,  Deme  meis  annos,  et 
demtos  adde  paternis.  PraE-cedenti 
versu  quid  enim  non  possint,  pvopossunt, 
prior  Hamburgensis.    Idem. 

170  Suhiit  paler  Mta  relictm}  Th 
pater  ejiciunt  Florentinus  S.  Marci, 
primus  Pal.  pri.  Vatic.  Neapol.  et 
NoricHS,  rccte ;  ut  jam  monni  ad 
Epistolam  Hypsipylcs.     Idem. 

172  Excidit  o)c<ho]  Orepio  Neapol. 
Urbin.  Bernegg.  prior  Hamburg,  duo 
alii ;  bene.    Virgilii  ilia  respexit  lib. 

II.  '  tantumne  nefas  patrio  excidit 
ore?'    Idem. 

173  Videorl  Videarex  quinque  scri- 
ptis.  Idem.  Spaliujn  transcribere  vita'\ 
Ex  yEneid.  v.  '  Transcribunt  urbi 
matres,  populumque  volentem  De- 
ponunt.' 

171  Non  sinafl  Ncc  sinat  cum  me- 
lioribns.    Heins. 

na  Quod  petis  experiar  majus]  O 
Jason,  tu  munus  a  me  petis  de  patris 
pctate  renovanda;  coiiabor  majus  dare 
quam  petis:  nam  ilium  ad  juventu- 
tern  traducam;  et  de  tuis  annis  qui 
restant  nihil  decerpam.    Pont. 

177  Non  antiis  renovare]  Revocare 
meliores :  sic  et  postea  puto  legen- 
dum, '  per  quos  revocala  senectus 
In  florem  redeat :'  vcl,  rcvocata  ju- 
renins;  quod  est  in  nonniillis.  Heins. 
Diva  triformis]  Htcatc  veneticioruni 
carniinumque  auctor. 

178  Prasens]   Propilia. 

179  Tres]  A  picnilunio  trcs  deerant 
nodes.  huua  autcm  veneficioriim 
pra'ses,  quic  plena  cflicacins  '  dcspu- 


MliTAMORPHOSI'lON    IA\ 


VII. 


34U1 


mat   in   herbas,'     et  laigius    '  virus 
luiiare  niiiiistiat.'  Liican.  vi.    I'urn. 

1H2  Vestes  induta  ricinctas]  Alii 
vesles  extUa  relictas  :  exuta  I'tlictis  Can- 
tabrig.  et  Neap,  ut  apiid  Seiiucam 
llercule  Furente,  '  Etciti  tectis  pro- 
perant  lelictis  Attici  iioctem  celc- 
biaie  inystiP  :'  alii  aliter  codices,  nisi 
niavis  adducta  rccinctas ;  vel,  incincla 
reductas:  nam  in  mnltis  veternm,  Jn- 
ductarecinctas.  De  '  tunica  recincta' 
vide  f|iu»  notamus  ad  Aniorcs.  Heins, 
183  Nuda]  Magarnni  Nudipedalia, 
Nyctelia,  ritiis  certos,  habos  apiid 
Tbeoc.  Idyll,  u.  Virg.  Eclog.  viii.  et 
jEneid.  iv.  518.  Senec.  in  Medea  vs. 
751.  Lucan.  vi.  G54.  et  quae  nos  ad 
illos  :  nee  pigeat  adiie  quos  citavi  in 
Poiitico  Indice  nostio  titul.  Veneficia. 
Farn. 

180  Solverat  ulta  qnies]  De  silentio 
noctis,  et  quale  illud,  quoniodo  et  quo 
tempore  sit  servandum,  Cicero  docet 
de  Diviuat.  Quo  etiam  respicit  Virgil. 
Mnii\(\.  IV.  *  Nox  erat,'  &.c.  quern  lo- 
cum Scaliger  De  re  poiitica  divinum 
pradicat.  Virgil,  autem  hoc  sumsit 
ex  Argonaut.  III.  743.  tiv^  ixtv  (ireiT 
(nl  ya7av  &yev  Kt>t<pas,  &C.  et  1028. 
Atj  Tore  ixiaarjv  vvkto.  SiaixiJ.oip7]Sa  (pv- 
Ad^as.  Plutarch.  Syiupos.  viii.  quajst. 
3.  OuSe  yap  ivvocrltpuWos  aTjTTj  rJre  ttJpT' 
ave/jKcf.  Et  SiniJetha  apud  Theocrit. 
Idyll.  II.  aiya  jxev  ir6vTos,  atywvri  S' 
nf;Toi.  Et  Euiip.  Fab.  ix.  OHkovv 
(pQdyyo'i  7'  oir  opviQwv  OtjTf  dakdaa-qs' 
(Ttyal  Se  aff/xwu,  Ace.  Ntdlo  cum  murmure 
serpens  Sopitce  similis,  iiullo  cutn  >««»•- 
mvre  serpit ;  Immotaique  silent  frondes] 
I'iget  diversas  lectiones  congerere. 
Id  unum  monebo  :  pro  serpens  uiultos 
veteres  agnoscere  sepes ;  probe,  si 
versuui  proxime  se(|uentem  toUas; 
et  abest  profecto  ab  uno  Mediceo 
nu-lioris  nota;.  Videtur  enim  inde 
conilatus,  quod  in  noimullis  exempla- 
ribus  pro  Immotivque  silent  J'rondes,  ut 
suspicor,  {c'^kvgUw  Sopitaque :  quo- 
niodo Ovidiuni  scripsisse  nulhis  du- 
bito.     Sic  '  sopiti  titiones  '  apud  Pc- 


tronium,  '  sopitus  ignis  '  apud  Virgi- 
lium.  Scaliger  quo(|ue  in  era  codicis 
sui  versuni  esse  eradendum,  (jucni 
erasiuius,  nionuerat.  Ileins.  Serpens] 
Sunt  (|ui  Icgunt  sepes,  Sopito  similis 
nulla  eum  murmure  serpit.  Sed  Poetae 
ipsius  elegantia  rojicit  ineptani  itera- 
tioncm,et  RIs.  unus  incus  non  admit- 
tit  versum  ilium  secundum  :  nihil  hie 
deserpentCjSed  de  noctc  t|uam  nostcr 
exprimere  voluit  ad  illud  Virg.  jEneid. 
II.  '  Tempus  erat,  cmii  prima  quies 
mortalibus  a>gris  Incipit,  et  Divum 
dono  gratissima  serpit.'  I'arn. 

191  Ternis  et  Inutibus  oia]  Ternis- 
que...iatibus  Florent.  S.  IMarci :  ter- 
nisque  et  hiatibus  Neap,  in  Urbinati 
penitus  erasa  vetus  lectio:  ternis 
hiatibus  nonnuUi,  ternis  ulidatibus  pri- 
mus Basil,  Graevianus,  et  tres  alii ; 
probe  :  nisi  ma\h,  ternisque  ululatibus 
ora  Solvit.  Lib.  xiv.  '  et  magicis 
Hecaten  ululatibus  orat.'  Duo  tamen 
veteres  lutruiibus  ;  qui  magis  etiam  a 
Lucano  dantur.    Ileins. 

105  Triceps]  TptKe(pa\os,  cui  caput 
dextrum  equinum,  sinistrumcaninuni, 
medium  humanum,  vel  suillum.  Vide 
Floridi  Subcisiva,  iii.  11.    Farn. 

196  Cuntus]  lucantamenta.  Arles- 
que  magorum]  Magarum  et  niox  magas 
unu*  Argent,  et  Thysii  :  placet  quo- 
dammodo.  Heins. 

197  Instruis  herbis]  Armis  Berneg- 
ger.     Idem. 

199  Fiipis]  Quid  operari  valeat  Ma- 
gia ;  Gcetia  sit  ilia  vel  etiam  Theurgia ; 
quid  per  motuni  localem,  vel  per 
caussas  naturales,  applicanda  activa 
passivis,  vel  sensibusilludendo  ;  quid 
per  daemonia,  herbas,  verba,  figuras, 
characteres,  numeros,  .Jvc.  an  possint 
naturiE  cursum  mutare,  sidera  devo- 
care,  procellas  cxcitare,  &c.  prseter 
Platonicos  Jamblichum,  Plotinum, 
Pori)hyrium,  Apuleium,  prater  Cor- 
nel. Aijrippam  de  occulta  PhilosoT 
phia,  Wierum  de  Magis  infam.  Bins- 
tielduu),  et  alios  quos  citavi  ad  /Eneid. 
IV.  487.     vide   Magiam   omnit'ariam 


%c^fr 


3492 


NOT^    VARIORUM   IN   OVIDII 


Cigogna?,  lib.  iii.  et  iv.  Delrii  dis- 
quis.  magic.  Augustin.  de  natnra  d<E- 
iiiomini.  Euiul.  lib,  x.  de  civitate 
Dei,  c.  9.  10.  11.  Item  1.  xviii.c.  17. 
et  18.  Ainobiiim  contra  Gentes  1. 1. 
Tcrtullianum  adversiis  Gentes  et  lib. 
de  Anima.  et  adversus  Apollonium, 
Lactantium  lib.  ii.  de  orig.  Erroris 
c.  IG.  et  17.  Eusebium  piaep.  Evang. 
1.  V.  c.  8.  et  10.  et  contra  Hieroclem 
lib.  V.  Bnllingernni  de  licita  et  vetita 
Magia.  Laerlinm  in  vita  Empedoclis 
lib.  VIII.  et  quos  auctores  citat.  Index 
poeticus  noster  sub  tit.  Magics  vis. 
Farn. 

202  Stantia  freta]  Maria  qitieta  ; 
niniquam  enim  stat  mare. 

203  Vipereas  rumpo  verbis]  Herliis 
nnus  Ambros.  nimpoque  heibis  iinus 
Bonon.  Forte,  Vipereasque  herbis  et 
rumpo  carmine  fauces:  lierbas  eniin 
seugramina  in  re  niagica  passim  con- 
jnngebant  carminibus.  Amor.  iii. 
'  Num  niisero  carmen  et  herba  no- 
cent?'  Sabini  Paris  ad  CEnoncm, 
*  Cur  cessant  herba?,  carmina  curve 
tua  ?'  Gratius, '  Magicis  adjutat  can- 
tibus  lierbas.'    Heins. 

2i)7  Te  quoque]  Lib.  iv.  333.  Te- 
mescta\  A  Temesa  Brntiorum  opp. 
sere  claro  Fast.  v.  471.  •Temesjeaquc 
concrepat  sera:'  et  Statins  in  sylv. 
'  NnsquamTemesjeaqnenotabis  aera:' 
vulgo  legitur  temerala. 

208  Currus  quoquc  carmine  vostro 
Pallent,  et  pallet  nostris  Aui-ora  venetiis] 
Pallent  aut  pallet,  prim. Pal.  Cantabrig. 
Iseapol.  Berneggcr.  prim.  Reg.  sec. 
tert.  quart.  Medic,  aliique  magno 
numcro.  Scribe,  currus  quoque  carmine 
nostro  Pallet  aci,  pallet  nostris  Aurora 
renetiis.  ylZetes  Soiis  filius :  unde 
liquet,  quare  avnm  Medea  hie  vocet 
.Solem.  Nihil  verins  est  iiac  conjcc- 
tura.  Apposite  de  Medea  Val.  Flac- 
cns  1.  VI.  '  Illius  ad  fremitus  sparsos- 
que  per  avia  succos  Sideia  fixa  pa- 
vent,  et  avi  gcmit  orhita  Solis.'  Ipsa 
Medea  apiid  Senecam  in  cognomini' 
Tragoudia  .  '  Avoque  clarum  Sole  de- 


diixi  genus.'     Heins. 

212  Impatiens]  Hand  paliens  mo- 
liores.    Idem. 

213  Custodemque  rudem  somno  sopi- 
stis']  Rudem  somni  bene  Junianus; 
qnod  in  suis  etiam  Naugerius  non  in- 
tellectum  invenerat.  Sic  '  riides 
operum  juvenci '  alibi  apud  nostrum, 
pro  ignaris  operum : '  rudis  armorum ' 
apud  Statium  ;  '  rudis  exemplornm ' 
apud  Ciceronem,  atque  ita  passim 
scriptores:  sic  et  '  rudis  malorum  ' 
Trist.  III.  3.  nbi  plura.  Idem.  Ru- 
dem sowi/jo]  Sic  quideni  legitur,  ex- 
poniturque  expertem  somni  draco- 
nem  atque  pervigileni.  Sed  cum 
hoc  nomen  rudis  genitive  jungatur, 
aut  omni  miiii  videtur  legendum,  aut 
certe  rudem  in  rubrum  vertendum, 
quo  quidem  modo  is,  qui  in  Graecam 
linguam  hoc  opus  convertit,  legere 
videtur,  hoc  est  ^oiftKovu  cpvAaKa,  lit 
ad  cristas  et  oculos  rubentes  refera- 
mus.     Aurum]   Atireum  vellus. 

214  Vindice}  Custode  dracone. 
223    Et  visis  regioJiibus  appHcat  an- 

gMfs]  Cretis  regionihus  scripti  fere 
omnes,  nisi  quod  certis  nonnuUi.  In 
Rottendorphiano  hsc  glossa  erat  ad- 
dita,  '  Isti  monies  circumeunt  Thcs- 
saliam  :'  optime.  Legendum  enim 
creteis  regionibus,  pro  cretosis  ;  atque 
ita  primus  Vaticanus.  Politianus  in 
era  libri  sui  ex  antiquo  exemplari, 
cretes;  quomodoFlorentinus  S.Marci. 
Unus  Mediceus  Gracis.  Thessaliam 
cretse  fuisse  feracissimam  quis  ncscit? 
Noster  infra  non  dissimili  modo : 
'  cretosaquc  rura  Cymoli.*  '  Crefea 
persona'  Lucretio  lib.  iv.  ita  enim 
constanter  vetusti  codices,  quos  vidi, 
pro  forma  crctea.  In  Catalectis 
Pctronianis,  '  Dum  sumit  creteain 
facicm  Sertoria,  cretam  Perdidit  ilia 
simul,  perdidit  et  faciem.'  Ita  piito 
sciibendum  apud  Juveualcm  Satyru 
VI.  illo  versu,  '  Dicite  vos  neptcs 
Lepidi,  ca-cive  Metelli  :'  vctusfus  co- 
dex Ptiluiaimi  creteive  flhielli  ckIii- 
bet;  etsi   ct  vuigata  lectio  est  com- 


METAMORIHOSEON    LIB.    Vil. 


8493 


inoda  :  cieteis  auteni  elisa  spcnnda  e  ; 
sic  in  ignetts,  uureus  sspe.  Supra  lib. 
II.  '  Aureus  ut  Danaen,  Asopida  luse- 
lit  igneus.'  Lib.  x,  *  non  ausiis 
iburnea  virgo  Dicerc  Pygmalion, 
siniilis  mea  dixit  eburneaa  :'  ita  utro- 
que  loco  castigatissiini  codices.  Ho- 
ratius  Sat.  i.  S.  '  Abdiderim  furtim 
terris  et  imagine  cerea.'  sic  et  in 
ostrea  elisit  Sat.  ii.  2.  Ipso  versus  in- 
itio Virgilius,'  Fcrreicjue  Eumcnidum 
tlialami;'  qui  plenus  horum,  ut  et 
Lucretius.    Heins. 

225  iJtrijs<jue  el  Pindus]  Otrysque 
Pindttsqiie  primusPalat.  tert.  et  quart. 
Medicei ;  prior  Hamburg.  Arondel. 
pri.  Basil.  Cantabrig.  niultique  alii. 
Ne  dubita,  quin  vere.     Idem. 

22G  Perspkiti  Diligenter  inspicit. 
Flacitas  radice  revellil]  Placita  pri. 
Vatic,  secundus  RIediceus,  Oxon.  ct 
tres  alii :  revellit  cum  placita  radice. 
Heins. 

227  Curvamine]  Fake  a?rea  curva. 
R.  Ahena]  JEria,  utpote  purioris 
metalli  quam  ferri,  usus  in  lierbis  se- 
candis,  spectris  fugandis,  Luna;  labo- 
ribus  sublcvandis.  Macrob.  v.  lib. 
Saturn.  9.  Cojl.  Rhod.  xix.  cap.  10. 
Virgil.  /En.  iv.  '  P'alcibus  et  niessac 
ad  Lunum  qua;runtur  alienis  Pubentes 
herba?.'  'Ar  r]  Se  Bowa'  avaXa^ofxivri 
yvnv^,  XaXK€0»(nv  ij/ia  Speirdvois  to- 
nd^.  Sophocl.    Farn. 

228  Apidayii]  Hie  etiam  obtrudnnt 
nobis  lect.  Eridani,  sed  lege  quae 
dicta  a  nobis  ad  lib.  i.  580.  quibns 
addo,  Planudem  Iiic  melioribus  ex- 
eniplaribus  vel  sauiori  consilio  trans- 
tulisse  :  iroXAal  5"  avrfj  k'  iv  reus  ox^ciis 
rod  'AirtSavov  ijpeaav.  Farnab.  MuUa 
quoque  Apidani]  Apidanns  notissimus 
Tliessaliaj  fluvius. 

229  Nee  eias  immnnis  Enipeu]  Apo- 
strophe ad  liuvium,  qucni  imniunem, 
hoc  est,  sine  raunere,  non  fuisse  ait, 
quia  Medea  in  illius  quoque  ripis 
nniltas  coUegit  herbas.  Micyl.  Am- 
ykry$i'\    Paludis  TliessaliiE.    Farn. 

230  Nee  non  Peneus]  Fmcos  TLiian. 


Feneidos  Bcrnegger.  et  multi  alii ;  vel 
Fcneides:  /^enci  unusGronov.  Pentios 
Oantabr.  et  (juattior  alii.  "  Forte,  Nee 
non  tt  Penei:  ut  apud  Virgilinm 
Georg.  IV.  '  Penei  genitoris  ad  un- 
dam.'  Spercheides  etiam,  non  Sper- 
chiades,in  melioribus.  Piito,  Nee  non 
Penea-,neenon  Spercheides  nndcB.  Heins. 
Nee  lion  Peneus]  Fluvius  est  Tlies- 
sali;\3,  qui  et  Araxes  fuit  vocatus. 

231  Juncnsaque  littora  Babes']  iictbe 
urbs  Thessaliae  fuit  licebeidi  lacui 
adjacens.  Videtur  autem  poeta  Boe- 
ben  pro  Babeide  iacu  posuisse,  cu- 
jus  littora  juncosa,  a  juncorum  mul- 
tiludine,  vocat. 

232  Carpsit]  Carpit  rectius  alii. 
Heins.     Anthedone]   I'.fEotiac  oppido. 

233  Nondum]  Lib.  xui.904.  Farn. 
Nondum  vulgatum]  Nondum  vulgo 
notnm.  In  transcursii  autem  poeta 
Glauci  quoque  Metaniorphosin  tangit: 
quam  tamen  in  tertiodecimo  libro  vs. 
90-1.  copiose  describit.    DFieyU 

234  Nona  dies  illam]  Et  jam  pleri- 
que.  Ft  jam  nana  dies,  octo  ;  probe. 
Heins.  Nona  dies  illam,  ^c]  Novem 
dies  totidemque  noctos  in  lustrandis 
quae  nominata  sunt  locis  consumpsit. 
Videtur  etiam  novenarius,  ut  terna- 
rius,  numerus  ad  veneficium  perti- 
nere.    Pont. 

236  Neque  erant  taeti  nisi  odore  dm- 
ennes]  Fasti  alter  Twisdenius,  et  pro 
diversa  lectione  duo  RIedicei,  tlegan- 
ter.  Apposite  Juvcnalis,  'Virrosibi 
et  rcliquis  Virronibus  ilia  jubebit 
Ponia  dari,  quorum  solo  pascaris 
odore.'  Heins.  Nee  erant  tacti]  Ali- 
am  quoque  Metaniorphosin  tangit. 
Nam  dracones  illi  alati,  odore  tantum 
herbarum,  quas  Medea  collegerat, 
senectam  deposuerunt.    Micyl. 

239  Tantum]  Sub  dio  pernoctavit 
secubans  a  viro.     Farn. 

210  Statuitque  aras]  /Encid.  i,  '  Ur- 
bem  quam  statuo,  vestra  est.'  Et 
deinde,  '  Crateras  niagnos  statuunt.' 

241  Ast  Iteva  parte]  Sic  vetustiores. 
Heins. 


3494 


NOT/E    VARItiRUM    IN    OVIDII 


242  Verbenis]  Verbena  proprie  di- 
cta, vervain,  est  hierobotane  :  TrepitrTs- 
peav  Sacra  recta :  usnrpatur  tanien 
pro  omni  herba  et  fronde  qua  ster- 
nimtur  et  coronantur  arae.  De  usu 
ejus  in  sacris  et  Magia,  lege  quae 
Plinins  iiabet  lib.  xxv.  9. 

243  Scrobibus]  Rite  omnia  Diis  In- 
feris  nigrae  pecudes,  nocturno  tem- 
pore, sub  terra  nempe  in  scrobe  de- 
presso  victimaj  capitc,  latice  et  om- 
nibus inversis  immolabantnr.    Fnrn, 

244  Velleris  afri]  Oviuni  nigrarinn, 
quae  Hecatae.  aliisquc  Diis  inferis 
sunt  gratae. 

246  Invergens]  Ex  Virgil,  ^neid. 
VI.  '  frontique  invergit  vina  sacerdos :' 
ubi  Servius  :  '  Vergere  est  conversa 
in  sinistram  partem  manu  ita  fundere, 
ut  patera  convertatur  :  quod  in  sacris 
inferis  fit:  Fundere  autem  est  supina 
manu  libare  :  quod  fit  in  sacris  super- 
uis.  Vergere  sibi  venenum.'  Lucret. 
V.  '  Paterae  verguntur,'  Stat.  The- 
baid.  HI.  '  Invergere  in  mc  liquores 
tuos  sine  ductim.'  Plant.  Curcul.  i.  2. 
Curclicsia'i  Macrob.  Saturnal.  iii.  ait 
poculum  esse  Graecis  tantummodo 
notum.  Preeterea  Asclepiades  car- 
chesia  ducta  esse  a  re  navali  confir- 
mat :  et  inferiorem  niali  partem  pa- 
teram  vocari :  mediam  circa  partem 
rpaxfi^ov  dici :  summam  vero  partem 
carchesiuni  appellari ;  indeque  in  u- 
trumque  veli  latus  diflundi,  cornua- 
que  dici.  Liquidicarchtsiavini]  Bucchi 
pro  diversa  lectione  Neapolitanus  et 
prior  Hamburgensis  ;  quod  placet : 
infiia  lib.  xiii.  '  Munera  cum  liquido 
capiunt  Ccrealia  Bacclio.'  Virgil. 
lib.  \.  *  Hie  duo  rite  mero  libans 
Carchesia  Baccho.'  In  plurimis  liquidi 
mellis.  Hcins.  Vavchesiii]  Vasa  sunt 
ad  potandum  accommodata. 

247  AUernqnc  invergens  carchesia] 
./Encai/iu' primus  Palat.  Neapol.Urbin. 
secundiis  Mediceus,  alter  Hamburg, 
et  prior  Erfurt,  at  (^antabrig.  pro 
diversa  lectione  /Erenque ;  quod  ve- 
rum  est.     /Lris  enim  plurimus  in  nia- 


gicis  usus  ;  liinc  falcem  at  nam  supra 
habuimus :  etFast.ii.  ubi  sacra  Diis 
inferis  fiunt,  '  acum  aenam.'   Heins. 

248  Terrenaque  numina  /enj/]  Pleri- 
que  veteruni  poscit:  levit  primus  Me- 
diceus: Florentinus  S.  Marci  licit. 
Forte  pro  aspersit:  ut  apud  Virgil. 
'  paribus  lita  corpora  guttis.'  An 
civit?  Statins  Theb.  i.  '  Phoebum 
ante  alios,  Phoebum  omnis  ad  aras 
Laude  ciet  comitum  :'  sic  '  manes 
excire  '  passim  apud  potitas.  Virgil, 
lib.  IV.  '  Nocturnosque  ciet  manes.' 
Certe  idem  Florentinus  fudit  quoque 
pro  diversa  lectione  :  quomodo  pri- 
mus Vatican,  secundus  Palatin.  et 
tresalii.  Putabam  aliquando, ^trreMu- 
que  numina  pascit :  ut  Fast.  ii.  '  nunc 
posito  pascitur  umbra  cibo :'  sic  et 
'  pascere  aras.'  Adi  Notas  Trist.  iv. 
64.     Idem  poscit]   Invocat. 

249  Umbrarum  regem]  Plutonem. 
Rapta  cum  conjuge]  Cum  Proserpina 
in  Sicilia  a  Plntone  rapta.  Micyl. 

250  A^e  properent]  Ne  anima  senis 
inteicipiatur,  ne  caput,  cui  diuturnio- 
rem  vitae  nsuni  destiuavit  Medea,  ant 
Oreo  damnet  Pluto,  aut  tondeat  Pro- 
serpina. Farn. 

254  Porrexit]  Extendit.  Mictjl.  For- 
rcxit]  Virgil.  JEn.  vi.  '  per  tota  no- 
vem  cui  jugera  corpus  Porrigitnr.' 
Livius  I.  dec.  '  Hostemque  cacsum 
in  ingens  spatium  porrexit.' 

256  Profunos]  Non  initiatos. 

259  Infussa  sanguinis  utri]  Atra  mc- 
liores.  Heins, 

260  Tingit  et  infectas]  Et  inlinctas 
Bernegger.  prior.  Hamburg,  et  sex 
alii :  quales  rcpetitioncs  Nasoni  in 
deliciis.  Idcyn. 

261  Terque  senem  flnmma']  Tcr,  in- 
quit,  sencm  purgat,  igne,  aqua,  sul- 
fiirc :  ha>c  enim  tria  purgationibns 
ab  antiquis  adliibebatur.  7i'.  Terque] 
Th  Trav  Kol  to  irdvTa  rols  Tpifflv  wpiarat. 
'  NumoroDeusimpare  gaudet.'  Virg. 
I'^clog.  viii.  et  quae  nos  ibi.  Farn. 
Ter  sulpliure  luslral]  Kanwv  &Koi.  Ho- 
mer. Odyss.   X.     Hinc  et  Ouov,   vel 


METAMORPHOSEiJN    LI15.    VII. 


:34<)r, 


6c6(by  vocatnr  :  6((7ov  Se  Ovfiid/xaTos  «!• 
S»s  Kadalpeiv  Sokovvtos  tovs  fxiaafjiovs, 
Eustatli.  d.  I.  in  fine.  '  Caernlei  tiant 
pnro  de  sulphure  fumi.'  Fast.  iv. 
'  Tcrqne  mciim  tetigit  sulphuris  igne 
caput.'  Piopert.  Elcg.  IV.  9.  &(7ou  Si 
(Ttfivov  Oefffxli/  aldfpos  (jluxuv  'Us  Trvfvfia 
KaOaphv  ovpavov.  Eiirip.  Helena.  Tlieo- 
crit.  Idyll,  xxiv.  Kadap<i)  Si  irvpuxraTf 
Scifia  0ffl<f). 

202  Calido  positum  medicamcn  aftmo] 
Validum  posilu  Floreutinus  S.  Marci, 
Bernegg.  et  duo  alii:  quidain  validum 
positum,  vel  valido  positum ;  proxinic 
verum  :  sic  lib.  xv.  '  Apollineae  vali- 
do inedicaniinc  piolis.'  Heing. 

204  JEmonia  valk'\  In  vallibus  Thes- 
saliae.  Micijl.  lUic]  Vaiiam  magicae 
luijus  farraginis  supellectilein  habes 
apud  Senec.  Lucanuni,  et  quos  su- 
pra citavi  auctores,  locis  dictis. 
Farn, 

205  Setninaque  et  flares  et  succos  in- 
coquil  atros']  Seminaque  floresque,  Naso- 
niano  more,  Florentinus  S.  Marci, 
Bernegger.  prim.  Pal.  prim.  Vatican, 
prim.  Medic,  et  tres  alii  cum  Norico. 
Deinde  sufcos  acres  cum  multis  melio- 
rum  reponi  placet.  Sic  apud  Gra- 
tium,  '  venas  diim  succus  comprimat 
acer.'  '  Validos  succos'  noster  infra 
dicturus  est.  Heins, 

207  Mare  lavit  arcnas'\  Lucretitis 
lib.  II.  '  Littoris  incurvi  bibulam  la- 
vit aequor  arenam:'  sic  uempe  ex 
Nonio  legendum,  licet  editi  ac  script!, 
quos  vidi,  codices  pavit  agnoscant. 
Idem. 

.  208  Addidit  exceplas  LuncE  de  node 
pruirxas]  Addit  et  meliores.  Luna  de 
nucte  unus  Patav.  Lovan.  et  Lan- 
germ.  luna;  et  de  nvcte  duo  Medicei : 
per  Lunam  node  primus  Gronovii : 
unus  mens  Luna  sub  noctc,  cum  altero 
Erfurt,  at  Florentinus  S.  Marci  Luna 
per  jiota.  Unde  illico  conjeci,  Luna 
pernode,  quod  postea  in  Viri  Illustris 
Constantini  Hugcnii  Zulichemii  co- 
dice,  qui  magni  Lipsii  olim  fuerat, 
pro  diversa  lectione  inveni  adscript 


tum,  cnm  hac  glossa,  '  pernox  per- 
noctis.'  Ne  dubita,  qnin  vcre  et 
clegantcr:  sic  '  Plinnbe  pernox'  Se- 
neca; Hippolyto,  ct  '  Trivia  pernox' 
Medea.  '  Luna  pernox'  Livio  lil>.  v. 
ct  Plinio  lib.  ii.  9.  Hist.  Nat.  '  per- 
nox Eleusin'  Statio  Tlicb.  vii.  '  per- 
nox cura'  Ansonio  in  Idyliiis :  '  per- 
nox alea'  Juvenali  :  quam  vocem  Ma- 
nilio  bis  reddidit  ad  Historiani  Au- 
gustani  Salmasius.  Val.  Flaccus  lib. 
III.  '  Linquit  et  undantes  mensas  in- 
fectaque  pernox  Sacra  Medon ;'  et 
ibid.  '  lustralia  pernox  Vota  fero.' 
Videtur  autem  *  spumam  Luna-,' 
quam  Lucanus  dicit,  innuere :  earn  et 
'  Lunare  virus'  idem  vocat.  Idem. 

209  Strigis]  Esse  maledictis  jam 
antiquis  strigem  conveuit,  inquit 
Plin.  ir.  cap.  39.  quod  ubera  infan- 
tium  labris  immulgere  dicuntur,  quod 
tamcn  fabulosum  autumat,  infantes 
etiam  sugere  creduntur,  Ovid.  Fast. 
VI.  in  has  se  saga;  vertere  putantur. 
Sponger  in  Malleo  venefic.  2.  par.  et 
Alb.  Spina  quaest.  de  Strigibus.  Farn. 
Et  strigis  infames]  Strix  Avis  est  noc- 
turna,  magno  capite,  rostro  et  ungui- 
bus  aduncis.  Vulgus  autem  putat 
striges  non  esse  aves,  sed  vetulas, 
quae  se  veneficio  quodam  in  aves  con- 
vertunt,  infantesque  dormientes  ag- 
grediuntur,  ac  eorum  sanguinein  ex- 
sugunt.  Unde  et  poiita  hoc  loco  stri- 
gis alas  infames  ait,  et  vulgus  veue- 
ficas  omnes  striges  vocat. 

270  lnque~\  De  lycanthropis  dictum 
ad  vs.  230.  lib.  i.  Farn. 

271  Prosecta'\  Intestina,  a  prose- 
cando  et  rccidendo  dicta.  R.  Defuit 
mis']  Illi  in  plerisque  :  at  septera  Ulic: 
quod  sequor.  Heihs. 

272  C'j'ni/p/iij]  Libycae  natricis  spo- 
lium,  exuvias.     Cinyps  tl.  Libyje. 

273  Vicacisque]  TirpaKopuvov.  Nam 
*  quater  egreditur  Cornicis  secula 
cervus,'  Ausonius  de  aetat.  anini. 
Farn. 

274  Ora  capiitque  cornicis]  Non  vi- 
deo quid  inter  ora  et  caput  intcrsit. 


349G 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


Qiiaie  aibitror  scribeiulum  Ova:  sic 
strigis  ova  niagicis  adhibori  docet 
Hoiatius  Epod.  v.  Noster  in  Amori- 
bus  lib.  I.  12.  de  arbore  infelici, 
*  Vulturis  in  raniis  et  strigis  ova  tiilit.' 
Heins.  Novemi  iEtatem  honiinum  no- 
vies  superat  vivendo  g;trrula  comix. 
Ibidem.  'Ewca/cTjpa  Koptivri,  Aratns  in 
Phaenomcnis.  Fani. 

276  Propositum  instruxit  7nortali] 
Forte  7nortari.  Nam  Glossa  codicis 
Urbinatis,  '  mortali,  id  est,  in  niorta- 
rio:'  atque  ita  Harthiiini  in  Adver- 
sariis  conjecisse  video.  Hactenns 
tamen  auctorcm  desidero,  qui  mortare 
dixerit:  mortaria  bis  occurrunt  apud 
auctorenj  Moreti.  Javenalis  Satyra 
VII.  '  Fusa  venena  silent,  mains  in- 
gratiisque  maritus,  Et  quae  jam  vc- 
teres  sanant  mortaria  cajcos.'  Mor- 
tails  Cantabr.  et  tres  alii :  unus  mor- 
lalia.  Pro  barhara  vox  alia  fiierat  in 
Berneggeriano,  sed  erasa.  Omnino 
arbitror  majoris  rei  ulcus  latere. 
Heins.  Mortali^  jEsoni,  quern  ex 
sens  ac  decrepito  juvenem  Medea 
erat  effectura. 

281    Gravidis]  Succo  plenis. 

288  Aut  ore  exceptos]  Acceptos  ple- 
rique.  Heins,  Barba]  Medea,  inquit 
Palaephatus,  herbani  invenit  q»x  ca- 
nos  capillos  in  nigros  verteret.  Prima 
qiioque  invenit  lavacruni  calidnm, 
tujiis  vis  medica  vegetiorcs  redderet 
homines  et  sanitati  restitueret :  com- 
posilioni  illi  irapi\\ir}cns  nomen,  sen 
decocti,  fabulai  occasionem  dedit. 
Diogenes  (apud  Stobaum)  refert 
Medeam  invenisse  rationem  qua  moU 
les  et  inertcs,  fortes  et  prudcntes 
fierent.  Quo  allusum  videtur  in  Ku- 
tliydenio  Platonis  :  aij  ^70;,  tirtih))  koI 
Trpf(r0vTr)S  e(/ul,  irapaKivSwevfiy  «'to</uos' 
Hal  irapaSiSufxi  ifxaurliv  AiovvcruScipu}  Toil- 
T^,  &ff-Kep  T17  MTjSeia  rp  K.6Kx'C'  airoA- 
K{nw  fji.(,  Kal  et  /xiv  /SoyAerat,  ti^eVw"  e»  8' 
2,  Ti  ^ovXerat,  rovro  iroicfrw*  tx6vov  XP't' 
arhv  a.-n-u<pr)va.rw.  I'ltrn. 

280  Rapuerc]  Celcritcr  acccpere, 
contraxere. 


291  Supplcntur  corpore  rugce']  iSan- 
guine  vencE  rectiuspri.  Moreti,  aliique 
complures:  sic  infra,  '  Ut  repleam 
vacuas  juvenili  sanguine  venas.'/fein- 
sins. 

292  Et  olim  Ante  quater  denos^  Sig- 
nificat  yEsonen  ex  decrepito  sene  in 
viruni  quadraginta  annos  natum  fuisse 
conversuni :  vel  queni  vigorem  ante 
annos  quadraginta  habuerat,  eum 
nunc  se  beneficio  Medeam  recepisse. 

293  Hiinc  se  reminiscitur]  Sic  Nan- 
gerius  conjecit;  et  sic  primus  Basil, 
reliqui  cum  vulgatis  nunc.  Val.  Flac- 
cus  lib.  VII.  '  sed  te  quoque  tangat 
Cm  a  mei  quocunque  loco,  quoscun- 
que  per  annos,  Atque  hunc  te  memi- 
nisse  vclis.'  Heins. 

Fab.  111.  Arg.  Viderat  fx  «/<o]  Bac- 
chus cum  vidisset  ex  decrepito  seuc 
juvenem  factum  /Esoneni,  Medeam 
rogavlt,  ut  Nymphas  quoque  suas  nu- 
trices  juvenilibus  aunis  restitueret, 
quod  facile  a  Medea  impetravit.  Vide 
Natal,  lib.  v.  Mythol,  cap.  13,  JR. 

295  Nutricibus']  Quas  lib.  in.  314. 
Nyseidas  dixit.  Sed  Fast,  v,  Hya- 
das.  Pherecydes  apud  Homeri  com- 
ment. Dodonsas,  Farn. 

296  Suis  mttricibus]  Nymphis,  quas 
infantem  Bacchum  educarunt.  A  Col- 
chide]  A  Medea,  It.  Petit  hoc  a  Col- 
chide  tnunus']  Ab  Mthide  piimus  Medi- 
ceus  et  sex  alii :  ab  CElide  primus 
Vatican,  aliique  quintpie  :  ub  JEthide 
Cantabrig.  ab  elhcide  A  rondel,  ab 
ethclidc  primus  Moreti:  a  thcide  tcr- 
tius  Medic,  a  Cctide  primus  Palat.  et 
quartus  Medic,  aiithide  sec.  Palat.  In 
nonnullis  vetus  lectio  penitus  erasa: 
alter  IIand)nrgensis  et  Genev,  n  The- 
tide.  Scribe  a  Tethye;  apud  quam 
Bacchum  latuisse,  dum  Lycurgum 
fugit,  ex  fabulis  discimus.  '  CaniB 
Tethyi'  habes  apud  Catullum  in  casu 
tertio.  Silius  lib,  x.  '  Ceu  pater 
Oceanus  cum  saiva  Tctliyc  Calpen 
Ilerculeam  ferit:'  ita  ex  vestigiis 
vcteriim  librorum  restituenduni,  cum 
samr  ai/iac  autca  legcretur:  vcter- 


METAMORPHOSEON    LIH.    VII. 


3497 


I'imiis  Silii  codex  Coloniensis  sata 
cttyc:  videtur  ilia  Lucani  c  libro  pri- 
mo  iiiiitatns,  •  Tetliys  inajoribiis  tin- 
dis  Hesperiam  Calpen  sutniniiiiKnie 
iinplevit  Atlanta.'  Avicnns  in  Ara- 
teis,  '  abditiir  alta  Tethyc,  et  occidiii 
tegitur  Padiis  aeqiiore  ponti.'  Tethya 
pro  Tcthyn  nove  dixernnt  Prisciamis 
iti  Peiiegcsi,  et  Soliniis  in  fragincnto 
Ponticoium.  Depravata  liujiis  loci 
lectio  non  auctorcni  tantuni  argunion- 
toruin  in  has  fabiilas  decepit,  sod  Hy- 
ginuni  quoque  fab.  clxxxii.  ut  Me- 
dea; tribuerint,  quod  Tetliyi  orat  ad- 
scribendiun.  Prajterea  malo  capit  hos 
munus,  quani  hoc,  annos  videlicet. 
Jleim. 

Fab.  IV.  Arg.  Medea  eniin  cum 
Peliain  Jasoni  inimiciun  esse  cognos- 
ceret,  quo  facilius  eum  peidere  pos- 
set, et  se  ab  Jasone  odio  liaberi  siniu- 
lavit,  et  Peliee  filias  sibi  conciliavit : 
qua;  cum  vidissent  arietem  vetuluni 
in  agnnni  convert),  inipensiiis  a  Me- 
dea petierunt,  ut  Peliain  sibi  paten- 
tem  restitueret  letati  juveniii.  Ipsa 
vero  eis  persuasit,  ut  ipsinn  interfi- 
cerent,  ac  in  vase  aqus  plcno  co- 
il ucndum  imponerent :  quod  quidem 
cum  perpetrassent,  ipsa  a  draconibus 
in  aiirem  sublata  aufugit,  Corintlmm- 
que  taudem  pervenit. 

297  Were]  Aliter  refertur  ha:c  fab. 
ab  aliis.  Diodorus  lib.  v.  scribit 
Mcdeam  in  anuni  se  vertissc,  addux- 
isseque  simulachrum  Dianae,  et  reii- 
gionis  specie  se  Pelias  filiabus  et  po- 
piilo  insinuasse:  turn  teclina  liac 
uitam  esse  Pelia;  scelera  et  cades  in 
Jasoncm  et  suos,  adeoque  viam 
struxisse  Jasoni  ad  recuperandura 
Thessaliae  regnum :  nee  multo  ab 
hoc  Hyginus  21.  fab.  Pausanias  item 
in  Arcadicis :  MTjSefa  fjiXv  iTre^ovXfve 
T(f  ne\ta,T(f5  ^pyv  t^tv  ffvfinpdffauvaa  r<p 
'idcroi/t,  T(f  \6y(f)  5e  direx^ai'o/ieVi),  <S;c. 
Idem  Is.  Tzetzes  in  Lycoplironcm. 
Farn. 

2'JH  Phasias]  Medea,  a  Phasi  Col- 
choruin  tluvio  declinata. 


301  Cepit'l  Sibi  conciliavit,  ct  de- 
cepit. 

302  Refcrt]  Comnicniorat. 

303  Situs]  Squalores  et  senium. 
301  Suhjccta]  Injecta  :  propria  nam- 

que  spe«  injici  dicitur, 

305  Revirtscere]  Reviviscere  contra 
mctrum  Priscianus,  et  multi  ex  ve- 
tustioribus  scriptis :  juvenesccre  sep- 
tem;  quod  arridct.  Ileins. 

30G  Idqne  petunt,  prcliumquc  juhent 
sine  fine  pacisci]  Frctiutn  juvcnis,  jii- 
vcnes,  jiivcm.  juve7icm  libri  veteres. 
Tu  versum  totum  hinc  ablcga:  est 
enim  spurius.  Idem.  Sine  fine]  Maxi- 
mnm  et  inimensum.  R. 

308  Ficta  gravitate]  Simidata  rei 
diflicultate.  Ruguntum]  Pelia;  filia- 
rum.  Animos  i-oguntum]  Elegantius 
omnino  rogantes;  quod  Florentinus  S. 
Marci,  Neapol.  secundus  Mediceus, 
et  prior  Hamburgcnsis  agnoscunt :  sic 
*  dextram  prccantem'  dixit  Virgilius. 
Adi  notas-ad  Epist.  ii.  93.  Mox,  pro 
vcstri  gregis,  meliores  vestras  inter 
uvea,  Heins. 

309  Quo  sit  fiducia,  8fc.]  Quo  fir- 
niius  credatis  me  largiri  vobis  posse 
quod  Hagitatis.  Pont'. 

317  Minmint  ea  corporis  nrttis,  Cor- 
nuaque  exuerunt]  Minuunt  en  Canta- 
brig.  minuunt  e  unus  mens :  alius  ex 
nieis  et  nnus  Anibros.  mirmuntur:  et 
pro  exuerunt  alter  Erfurtanus  exurit. 
Graevianus  exsnrgunt :  exuiiur  Bcrs- 
manni  codex  scriptus.  Refinge,  mi- 
nuuntur  corporis  artus,  Cormiaque  exui- 
tur,  familiar!  Graecisnio:  quomodo 
vidi  postea  Farnabium  ex  nescio  qui- 
bus  anticjuis  libris  edidisse.  Heins. 

319  Et  tcner  balatus]  Hoc  est,  te- 
neri  agni  balatus. 

321  Luscivitque  fuga]  Fugam  Flo- 
rentinus S.  Marci ;  post  rh  fuga  in 
IJcrneggeriano  codice  litera  erat  era- 
sa.  Puto /h^'u-v  reponendum.  Seneca 
Hcrcule  Furente,  *  Errat  cursn  levis 
incerto  Molli  petulans  hcedus  in  her- 
ba:'  '  agui  petulci'  Lucretio.  Heins. 
Ladantia  ubcra]  Lactc  plena. 


3498 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


323  Exhibuere  Jide)n]  Fecere  fi- 
dem. 

324  Terjuga]  Ties,  iiiquit,  transie- 
rant  dies.  Nam  Phoebus  demere  jnga 
fingitur  equis  ciirrum  Solis  trahenti- 
bus,  iiocte  adveniente.  R.  Ibero] 
Mari  Hesperio  seu  Atlantico,  in  quod 
Iberus  fl.  Hispaniae  se  exonerat.  Ex 
sensu  vcro  vulgi  Poetis  sol  dioitur  se 
in  occiduo  aequore  mergeie,  ibique 
diurnum  emensus  iter  equos  leficeie. 
Farn.  In  Hibero  flumine  mersis]  Gur- 
gite  excerpta  Calandias,  Lovan.  et 
Geucv.  ut  apud  Virgilium  lib.  xi. 
'  Ni  roseus  fessos  jam  guigite  Phoe- 
bus Ibero  Tingat  equos.'  Columella 
lib.  X.  *  cum  Phoebus  equos  in  gurgite 
mergat  Hibero  :'  sed  et  jluinine  ferri 
potest.  Sic  Homerus  ubi  agit  de  oc- 
cidente  sole  irepiKaWea  xi[ivriv  dixit. 
Tibullus  libro  iii.  itideni  de  Sole, 
'  Coeruleo  laverat  amne  rotas:'  et 
libro  II.  '  Solis  anhelantes  abluit  am- 
nis  equos.'  Heins. 

326  Fallax  Senas']  Medea  fallendi 
perita. 

329  Cum  rege  suos  custodes]  Suo  me- 
liores  ;  et  mox  dederant  cantus,  pro 
dederat.  Heins. 

332  Quid  nunc  dubUatis'\  Tb  nunc  in 
primo  Vaticano  a  nianii  secunda  ex- 
tabat,  veteri  lectione  erasa.  Forte 
qitid  iodubitatis;  quje  vox  frequenter 
est  corrupta,  imprimis  apud  Martia- 
lem :  apud  quern  pro,  *  Il)is  io  Romam 
tu  peregrine  liber,'  Ibis  nunc  reposue- 
rant  pari  modo  homines  insciti.  Idem. 

335  In  manibus  vestris  vita  est]  Ne 
hie  quidem  versus  meo  calculo  inter 
Nasonianos  est  adniittendus.  Idem. 

341  Ulla]  Omnes  praeter  Alcestin. 
Diodorus  1.  v.  Nomina  virginum,  in- 
quit  Pausanias,  Poiitarum  indicavit 
nemo;  Micon  pictor  duarnm  imagini- 
bus  adscripsit  Asteropaean  et  Anti- 
noiin.  Hyginus  recenset  Alcestin, 
Pelopeam,  Medusam,  Isodocen,  Hip- 
pothoiin,  et  Mcden  :  quai  pudore  et 
nutu  se  in  Arcadiam  receperc.  Pclia 
ftubiato,  Jasuu  dicilur  Acasto  Pclix 


filio  regnum  reliquisse  :  aliter  tamen 
Diodorus  1.  v.    Farn. 

342  C(£ca  fulnera]  Quk  ipsae  filiae 
non  videbant.  R. 

343  Subito  tamen  allevat  artus']  Cu- 
bito  excerpta  Calandrze,  unus  Moreti, 
unus  Argent,  et  unus  Basil,  quod  et 
Ciofanus  jam  monuit:  subitos  artus 
pri.  Vatican,  pri.  Gronov.  etCantabr. 
Pont.  1.  III.  El.  3.  '  Territus  in  cubi- 
timi  relevo  mea  membra  sinistrum.' 
Sic  et  infra  Met.  viii.  ix.  xi.  Epist. 
Cydipp.  et  Fast.  ii.  Virgilius  quoque 
in  Ciri,  '  Noctem  illara  sic  moesta 
super  moerentis  alumnae  Frigidulos 
cubito  subnixa  pependit  ocellos  :'  ubi 
morientes  perperam  legitur.  Pro- 
pertius  i.  Eleg.  3.  <  Sic  ait  in  molli 
fixa  toro  cubitum,'  ubi  malim  reponi 
nixa.  Virgilius,  '  Ter  sese  attoUens 
cubitoque  innixa  levavit.'  Idem  Pro- 
pertius  paulo  ante  liac  ipsa  elegia, 
'  non  certis  nixa  caput  manibus.' 
Heins. 

346  Quid]  Erasmus  fabulam  banc 
interpretatur  de  Chymicis.  Junius 
de  Monachis  et  librariis,  qui  dum 
Vetera  exemplaria  corrigere  vole- 
bant,  corruperunt.  I^atce]  Vetustio- 
res  gnatee :  et  quid  vos,  pro  quis,  pri. 
sec.  Pal.  et  sex  alii.  Heins. 

349  Mcrsit  in  undis]  Mersit  ahenis 
rectius  sex  scripti,  Propcrtius  El.  ii. 
3.  '  Colchis  lolciacis  urat  aiiena  fo- 
cis.'  Idetn. 

Fab.  v.  VI.  vii.  viii.  et  ix.  Arg. 
Quce  nisi  pennatis,  ^c]  Hodoporicon 
Medeae  hoc  loco  describit  Poeta,  quo 
videlicet  itinere,  et  per  quas  regiones 
ex  Thessalia,  ubi  Pelias  regnaverat, 
Corinthum,  et  mox  perpetrata  caede 
filioruni,  et  arce  cum  nova  Jasonis 
conjuge  incendio  consumpta,  e  Co- 
rintho  Athenas  ad  /Egcum  Thesei 
patrem  pervenerit,  perstringens  bre- 
viter  qua;  quibnsque  locis  fabulosa 
aut  alias  memorabilia  accidisscnt. 

350  Qucc  nisi]  Quod  nisi  rectius 
meliores.  Heins. 

351  FugU]   A    ColchJB,    Corintlio, 


MRTAMORI'HOSHON    f,in.    VH. 


3499 


Atlicnis.  Vorum  stratagcina  lioc  lege 
aiiiid  Uiodonim  I.  v.   Farn. 

352  Velion  ttmhrosum  PhUyraa<iuc 
tccta]  Philijreia  tecla  prior  Hambiirs;. 
Aronilel.  alii(|ue  compliires  ;  opiiiue  : 
sic  lib.  III.  'Quid  facial?  repctatne 
dumiuit  re^Jilia  tectar'  ita  passim 
iioster.  Ueins.  Philijreia  tect(t'\  Clii- 
roiiis  domum,  quem  I'iiilyra  nymplia 
«!x  Saturno  (ut  dixiinns)  peperit.  li. 
Pelion  Philyra'aque  Olhnjn]  Monies 
Tlicssalia;,  ill  qiiihiis  liabitavit  Chiron 
Salurni  ct  Philyiaj  filins  :  1.  i.  G32. 

353  Ccranihi]  In  avem  a  Nymphis 
nnitaliis,  ut  alii,  in  scarabaeum,  in 
Parnassuni  sublatns  superfuit  dilu- 
vio  Deucalionco.  I'urn.  Veteris  Ce- 
rambi]  Anliquissinii,  qiiippe  qui  ante 
diluvium  fueril. 

357  JEoliam  Pilanen]  Pilane  urbs 
est  HLoYxca..  Tiaduiil  apud  Pitanani 
latcres  super  aquis  lUiitare.  Reluimt^ 
Ilelinqidt  meliores.  Heins, 

358  Factaque  de  saxo]  Metamor- 
phosin  scrpenlis  in  lapidem  signal. 
Hie  autcm  vidclnr  esse  ille  draco, 
qni  spectanlibus  Graccorum  duoibus 
apud  Aulideiu  significavil  decimo 
tandem  annoTrojam  essecapiendam. 
Ego  de  Lesbio  serpenle,  de  quo 
etiam  infra  1.  if.  CO.  mentio  fit,  intelli- 
gendum  magis  puto:  qui  quod  Or- 
phei  caput,  in  Hebrum  abjectum,  et 
ad  Lesbum  inde  delatum  violare  mor- 
su  voluisset,  ab  ApoUine  in  saxum 
mutatus  fuit.  R. 

359  Idtcumque  nemus']  Idas  duas 
esse  cerium  est,  alteram  in  Creta, 
alteram  inPbrygia  :  dc  Phrygia  nunc 
videturPoeta  senlire.  Quo  tiatifur- 
ta]  Thyoneus  liacclii  filius  juvcncuni 
Phrygiis  pastoribus  abegeral :  eum 
cum  pastores  persequcrentur,  Bac- 
cluis  Tliyoneum  quidem  in  venato- 
rem,  juveucum  vero  in  cervum  con- 
vertit:  quod  cum  rustici  vidisscnt,  a 
persequendo  Tliyoneo  destilerunt.  R. 
Thyonei  etiani  Aero  memiuit  Hor. 
Od.  I.  17.  filium  Hacclii,  diceiis,  pa- 
trem  'fhoaulis,  ejus  qui  Hypslpylcn 


genuit,  rcgnasscqtic  in  insula  Cliio. 
Micijl.  Nnti  furla  juvincum]  MuUi  ex 
nicliovlhu&raptumfurtajuvencum :  pra- 
ti  furta    pri.  Med.  et  duo  alii.  Heins. 

3G1  Quaque  pater  Curyti]  Corythi, 
Kopvdhs  Gra-cis;  Paridis  et  (ILnones 
filius.  Pro  lumulattts  arena  est,  ex 
melioribus  iumulatiir.  Idem,  Pater] 
Paris  ex  (Enone  suscepit  Corytum. 
Tzetz.  in  Lycoplir.  Paris  autem  in 
('cbrina  opjiidulo  Troadis  sepultiis 
est.     Slrabo  lib.  xiii. 

3C2  il/aTrt]  In  figuram  canis  con- 
versa  :  fab.  minus  Irita.  Farn. 

Fab.  X.  XI.  XII.  363  Coa]  In  vac- 
cas  mutaliv,  a  Junone ;  ut  alii,  a 
Venerc.  Farn.  Eiirypylique  urbem] 
Eurypyhis  Herculis  fuit  filius,  qui  in 
Co  insula  regnavil,  augur  perilissi- 
mus.  Qua  Caa  cornua  matres]  Cos 
insula  est  ^gaei,  a  quo  Cous  deri- 
vatur,  non  Ca;us,  unde  Coae  milii  Ic- 
genduni  videtur.  Mulieres  autem 
Co£B  cum  aRgre  ferrent  ab  Hercule 
armeuta  Geryoni  erepla  per  agros 
suos  fuisse  acta,  Juuoni  dicuntur 
conviciatiE.  Quare  Juno  indignata, 
eas  omnes  in  vaccas  transfiguravit 
R. 

364  Herculis]  In  Co  insula  urbem 
cognominem  expugnavit  Hercules, 
caeso  Eurypylo,  abduclaquc  filia  ejus 
Chalciope. 

365  Phwheamque]  Lib.  iv.  201. 
Jalysios]  Jalysi  opp.  in  Rliodo  ins. 
incolas,  artifices  peritos,  sed  fascina- 
tores,  quos  in  Junonis  odium,  mari 
snbniersit  Jupiter.  Diodor.  lib.  vu 
Farn.  Phwbeamquo  RJiodon]  Phoebo 
consecratam.   R. 

308  Cartheia  mwnia  Cccce]  Ceee  le- 
geudum.  Gra;cis  Kuos,  Cea  Latinis. 
Heins.  i'artkeia]  Carlhea  urbs  insul. 
Cea>.  Ptol.  Faj'n.  Atitiqucc  Cew]  Cea 
insula  est ;  quae  a  Gracis  et  Ceos 
et  Hydrusa  vocalur,  R.  Sleplianum 
secutus  est  hie  Regius,  qui  Con  et 
Ceon  eandem  facit.  Sed  falso  :  sunt 
enim  diversac  insul.vi.  Id  quod  et 
gentilia  inde  facta  indicant:  a  Cos 


3500 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


euira  Cons  fit,  a  Ceos  autem  Cens  e 
longa,  et  Ceius  tribiis  syllabis,  per- 
inde  ut  a  Teos,  Teius.  Et  Con  inter 
Caricas  insulas  Plinius  recenset, 
Ceam  autem  inter  Graecas  et  iEgaeas. 
Mycil,  Cartheia^  Caithea  una  est 
ex  quatiior  urbibus  Ceae  insulae,  a 
Carthaeo  ibi  nioituo  cognorainata. 
Carthsa  item  urbs  est  Iberize.  R, 

Fab.  XIII,  et  xiv.  371  Inde  lacus 
Hyries  videt,  et  Cygneia  Temped  Hnjus 
fabuls  qui  nieminisset,  neminem  vidi 
praeter  Antoninum  Liberalem  :  is  ex 
Nicandri  krepoiovfiivoiv  libris  narrat 
Metamorpliosi  xii.  apud  queni  Qvpi-ri 
est,  non  'Tpi'ij.  Unns  ex  meis  videt 
hcec:  unus  Mediceus  vidit  et.  Puto, 
Inde  lacus  Hyries  adiit,  Cycneia  Tem- 
pe:  sic  pauIo  ante  babuimus  '  Pelion 
Philyreia  tecta.'  Pro  Phrjllius  nuilti 
veterum  filius.  Scribe  Phylius :  <pv- 
Aios  est  Antonino  Libcrali  multis 
locis.  Heins.  Inde  lacus  Hyries] 
Hyrie  fluvius  est  Bceotiae,  est  et 
Hyria  regio  juxta  Auiidem :  sed 
lacus  Hyries  juxta  Tempe  esse  innuit 
poeta,  sic  dictos  a  casu  Hyries,  quae 
ilendo  amissum  filium  in  fontem  sui 
nomlnis  conversa  fuit.  R.  Cycneia 
Tempel  Non  Thessalica  ilia,  sed 
BcKOtica,  Teumesia  dicta  a  montc 
Teumeso,  ubi  Cycnus  filius  Hyries  in 
oloreni  versus  est.  Farn.  Cygneia 
autem  Ovidius  vocasse  videtur  ab 
cventn,  quod  circa  haec  puer,  de  quo 
hie  dicitur,  in  cygnum  conversus  fue- 
rit.  R. 

372  Nam  Phyllius  illuc]  Phyllius 
quum  Cycnum,  Apollinis  et  Hyries 
filium,  deperirct ;  priraum  leonem 
sine  fcrro  conficere ;  turn  duos  vul- 
tures vivos  capere ;  dtinde  taurum 
manibus  ad  Jovis  aram  pertrahere, 
pracmii  louge  amplissimi  loco,  jussus 
est:  ut  ex  Nicandro  Anton.  Libe- 
ralis  in  Metaniorph.  scriptum  reli- 
•juit.  Salvagnius. 

375  Striclo  tolics  iratux  amote] 
Stracto  unus  Mediceus.  Forte  pro 
tracto,   id    est,    dilato.      Naugerius, 


Constantius  Fauensis,  et  Ciofanus 
sprelo  in  suis  invenerant;  quod  se- 
quor.  Heins. 

380  Servatum  nescia}  Florent.  S. 
Marci,  Bernegger.  et  prior  Ham- 
burg, servari,  Puto  servati,  quod  in 
uno  Mediceo  extabat :  et  paulo  ante 
in  aera,  non  aere,  meliores.  Sic  et 
postea  meliores,  '  Eumelique  do- 
mum  lugentis  in  aiira  natam.'  Idem. 
Flerido]  In  lacum  cognominem  solu- 
ta,  ut  Cyane  1.  v.  427.  Farn. 

Fab.  XV.  xvi.  xvii.  xvui.  xix. 
382  Pleuron']  Pleuron  ^toliae  urbs, 
cum  extra  oleas  in  hoc  MedeaB  volatu 
longo  sit,  Braurun  legi  volunt,  qui 
Geographis  notissiraus  Atticae  vi- 
cus. 

383  Ophias]  Scaliger  Iphias.  Heins. 
O/jAJas]  Ophiifilia  Combe.    Planudi 

381  Calaurece']  Ins.  sinus  Argolici 
contra  Trcezenen,  Demosthenis  le- 
tbo  nota.  Latoidos']  Latona  primum 
priEside  clarae,  sed  quam  postea  pro 
Delo  permutavit  cum  Neptuno.  La- 
toidos']  Letoidos  primus  Palat.  primus 
Vatic,  primus  Medic.  Florent.  Neap. 
Urbin.  et  octo  alii :  sic  saepe  in  anti- 
quis  libris  apud  nostrum,  ut  suo  loco 
monebimus.  Trist.  iii.  El.  2.  A7jT<ii;5oj 
Graecis.  Pro  aspicit,  quidam  ex  ve- 
tustioribus  attigit  vel  aslitit :  ct  mox 
Cyllene  pro  Cyllena  iidem.  Noricus 
adstat  in  arva.  Heins. 

3S5  In  volucrem  versi]  Hie  fuisse 
videtur  Ceix  rex  Trachinis,  qui  cum 
tempestate  in  niari  periisset,  Halcyo- 
neque  ipsius  uxor  iEoli  filia  fiendo 
perire  vellet,  ambo  in  aves  Halcyo- 
nides  conver.si  fuerunt,  ut  in  xi.  Poe- 
ta plcne  describit.  R. 

380  I\lcn('phrmi'\  IVIenephron  cum 
Cyllene  filia  in  Arcadia  (ubi  mous 
Cyllene)  et  cum  liliade  matre  sua 
concubuit.  Hyginus  fab.  253.  Farn. 
Dextcra  Cyllene  est]  Cyllene  mons  est 
Arcadia;  Rleicurii  nativitatc  notissi- 
mus,  a  Cyllene  Nynipba  cognomina- 
tus.  R.      Sed  Cyllcucm    monttm,   a 


MliTAMORPHOSEON    LIU.    VII. 


3501 


Cyllene  Elati  filio  Arcade,  dictum, 
Paiisanias  auctor  est.  Mela  autein 
Mercuriuin  (^yllciiiuin  a  Cyllene  por- 
tu,  sivc  navalijjiis  Elieusiuni,  uhi  et 
ualinn  illimi  aibitraiitur,  appellatnm 
dicit.  Micijl.  In  qua  cum  matrc  Me- 
nephron]  Taxat  Meiiephrona  quen- 
dam  Poiita,  qucm  cum  luatre  coire 
non  pudult. 

388  Cephison  procul  hinc]  Cepliistis 
lliivius  est  IJctolia;  pra?tcilabens  Del- 
phos :  cujus  filius  ab  Apolliue  in 
pliocam,  iioc  est,  vitulum  mariniim, 
fuit  coiivcrsus.  R.  Cipkison]  Sex 
lluvios  Cephisos  ct  fontem  liiijus  iio- 
miiiis  uuum  leccnset  Strabo  1.  ix.  fab. 
determinare  non  ita  facile. 

389  Rcspicit]  Puto  Despicit.  Pro 
tumidam  Phocen  qiioque  sex  scripti 
timidam :  quanquam  nee  male  tumidce 
dicantur  Plioca;;  cum  tumido  et  in- 
Hato  sint  corpore.  In  duobus  niti- 
da7n.  Heins. 

390  Eumellque]  Patras,  in  qua  reg- 
iiavit  Eumelus,  qui  liospitio  accepc- 
rat  Triptolemum :  cujus  currum, 
dormiente  iilo  conscendit  Antheus 
Eumeli  filius,  unde  dejectus  interiit: 
natum  itaque  legendum  volunt ;  sed 
neque  sic  expedita  est  fabula. 

Fab.  XX.  xxi.  et  xxii.  391  Ephy- 
ren]  Corinthuni,  ab  Epliyre  Oceani 
filia,  qua'  ibi  liabitavit  prima.  Pire- 
7iida]  A  Pirene  fonte  ad  radices  A- 
crocorintlii.  Pausan.  in  Corinthiacis. 

394  Nova  nupta]  Creusa,  Creontis 
Corinthiorum  regis  filia.  R. 

395  Ftagrantemque  donmm  regis  ma- 
le vidit  utroquc]  IJtrumijuc  tredecim 
ex  vetuslioribus.  Unde  sagacissimus 
Gronovius  veram  lectionem  unius 
litera;  nuitatione  eruebat,  Flagran- 
temque  domum  rrgis  mare  rudit  utrum- 
que:  de  Isthmo  Corinthiaco  agit ;  de 
quo  ijoster  Epist.  Pha-dra;,  '  Et  te- 
nuis tellus  audit  utrunique  mare.' 
Propcrtius  El.  iii.  20.  *  Isthmos  qua 
terris  arcet  utrumque  marc'   Heins. 

397  Vltiiqne  se  male  wafer]  HTc 
etiain  versus  pro  genuine  vix  censen- 


dus.  Idem.  fy'/^K/ue]  Filiisaseca;sis. 
Quos  tamen  Pausanias  a  Corinlhiis 
lapidibus  oiirutos  scHbit  I.  ii.  Euri- 
pidem  vero  accepisse  pecuniam  a 
Corinthiis  ut  ca;deni  illam  in  Medeam 
transt'erret,  scribit  ipsius  commen- 
tator. 

398  Titaniacis]  Ex  Titanum  san- 
guine natis.  Pindarus  in  Tiieriacis. 
Aut  etiam  quos  aTitane,  id  est,  sole, 
susceperat,  ut  alii.  Farn. 

399  I'ailadias]  Athenas.  Phineu] 
Obscnriores  sunt  haj  fabulae.  Poly- 
pemonis  mcntio  in  carmine  in  Ibin. 

401  Innexamque  alts]  Innixamque 
prim.  sec.  tertiusMedicei,  Florentiuus 
S.  Marci,  Urbin.  Neapolit.  Bernegg. 
aliique  multi ;  quod  verum  est:  sic 
'  ceratis  niti  pennis'  apnd  Horatium 
Od.  IV.  2.  Heins. 

Fab.  XXIII.  Arg.  Excipit  hanc 
JEgeus]  iEgeus  rex  Atbenarum  con- 
suluit  oraculum,  quo  modo  prolem 
virilem  suscipere  posset,  a  quo 
cum  accepisset  ut  prius  quam  A- 
thenas  reverterctur,  cum  muliere 
coiret,  ad  Pitheum  Trrezenis  regeni 
profectus,  ei  oraculum  communica- 
vit.  Quo  cognito  Pitheus  ei  filiam 
iEthram  a  Neptuno  vitiatam  copu- 
lavit.  Iiide  vero  jEgeus  discessurus, 
uxorem  jam  gravidam  ad  saxum 
solam  cum  adduxissct,  illi  calceos 
gladiumque  subjecit.  Uxori  delude 
mandavit,  ut  si  mascidum  pareret, 
euni  ad  se  non  ante  mitteret,  quam 
adultus  ipse  per  se  revoluto  saxo  gla- 
diuin  et  calceos  tollens  secum  ferret. 
Hinc  enim  /Egeus  se  cogniturum  spe- 
rabat,  an  quern  /Etlira  foret  paritura, 
sibi  filius  esset.  Theseus  igitur  ex 
ilia  natus  iEgei  quidcm  filius  putatus 
est,  cinii  Neptuui  foret,  ut  Isocrates 
in  Helenes  laudationc  ait.  Is  vero 
cum  adolevissct,  indicante  matie,  et 
saxum  revolvit,  et  calceos  et  gladium 
snstulit,  Athenas(]ue  proficiscens, 
midtos  latroncs  Isthnium  obsidcutes 
interfecil.  Cum  vero  Athenas  per- 
venissct,   non  ante  a  patre    agnitus 


3502 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


est,  quam  capuliim  glatlii  sui,  quern 
saxo  pater  ipse  subjecerat,  aspexit. 
Quo  cognito  pocuhiin  venenatum, 
stimulante  Medea,  jam  porrectum  e 
lilii  manibus  excussit. 

402  Facto  in  jmo]  In  hoc  uno  fac- 
to, qnod  Medeam  hospitio  suscepit. 
li. 

405  Bimaretn]  Peloponnesum  intra, 
Achaiam,  et  alias  regiones  extra 
Isthmum  Corinthiacuni  inter  mare 
loninni  et  lEgssum. 

407  Aconiloni  Inf.  vs.  421.  Farn. 
Aconiton']  Herba  est  pra;sentissimi 
veneni  aconitum,  ajrh  t^s  aKSvrjs,  hoc 
est,  a  cote  dictum,  quod  in  cotibus 
nascatur. 

408  Echidnece  canis]  Lethei  tres  ex 
nielioribus.  Heins.  Echidnece  canis] 
Cerberi  canis  tricipitis.  R.  Echid- 
neiB  autem  canis  dicit,  quoniani  ex 
Echidna  monstro  Cerberus  natus  fin- 
gitur.  Micyl.  Echidnece']  E  spumis 
Cerberi  canis,  extrahente  ab  inferis 
HercuIe,ortum  narrant  fabulee,inquit 
Plin.  XXVII.  2. 

409  Specus]  Ideoque  apud  Hera-' 
clcam  Ponticam,  ubi  monstratur  is 
ad  inferos  aditus,  copiose  nascitur. 
Plin.  il)id.    Farn. 

410  Tirynthius  heros]  Hercules,  a 
Tiryuthe  patria  cognominatus. 

413  C'erheron  attraxit]  Abstraxit 
rectius  prim.  Palat.  multique  alii. 
Sophocles  apud  Ciceroneni  de  Her- 
cule,  '  Hie  e  Tartarea  tenebrica  abs- 
tractimi  plaga  Tricipitem  cduxit 
Hydra  prognatum  canem.'   Heins. 

414  Ternis]  Lib.  iv.  450.    Farn. 
41G  iS'actasque  alimcnta  feracis]  Vi- 

dendum,  an  rejicicnduni  quod  e  Pa- 
latino  suppeditat  Grnterus:  nactas- 
que  alimcnta  fitroris,  ^c.  nam  de  aco- 
nite agit.    Heins. 

418  Quia  nascuntur]  Nascantnr  cum 
uno  Basil,  et  turn  niox  roccnt  pro  vo- 
cant  scribendum.  Heins.  Caute]  Quae 
Graxis  'AKdirr). 

41'.»  Conjugis]  Tiiesca  sublatum  c 
medio  cupientis,  quo  rcgni  succcssio 


ad  fiiium  Mednm,  quera  lEgeo  pe- 
pererat,  descenderet.    Farn, 

422  In  capido]  Auream  forte  cica- 
dam  capulo  cburneo  insculptam:  vide 
quae  ad  Senecse  Hippoly  t.  vs.  896.  De 
ense  et  calceis  ab  lEgeo  relictis  sub 
saxo  apud  Troezenen,  legatur  PlutaF^ 
chi  Theseus. 

Fab.  XXIV.  425  At  genitor,  quart- 
quam]  Thesei  gesta  commemorat  poe- 
ta,  quo  commodius  Metamorphosin 
Scyllze  in  avem  cum  superiore  fabula 
connectere  possit. 

42G  Attonitus  tamen  est  ingens]  Ta- 
7nen  est  geniti,  vel  lethi  veteres  plcri- 
qiie.  Pro  tamen  unus  meus  et  unus 
Leid.  tanlum.  Scribe,  Attonitus  tan- 
tum,  lethi  discrimine  pario,  Committi 
potuisse  ne/as.  Virgilianum  bemisti- 
chium  1.  m.  '  Inter  utramque  viam, 
lethi  discrimine  parvo,  Ni  teneant 
cursum.'  Lib.  ix.  '  lethi  discrimiua 
parva  Dant  animos.'  Lib.  x.  '  sed 
certior  auctor  Advolat  ^Eneae,  tenui 
discrimine  lethi  Esse  suos.'  Columella 
lib.  X.  de  nialis  Persicis,  '  At  nunc 
expositi  parvo  discrimine  lethi  Aiu- 
brosios  prajbent  succos  oblila  no- 
cendi.'  Silius  1.  xii.  '  Avehitur  rap- 
tim  ductor  discrimine  lethi  Turbatus.' 
Sic  contra  '  vitse  discrimen'  lib.  x. 
Noster,  '  cara-que  jubet  discrimine 
vitae  Conjugium  petere  hoc'  Heins. 
Discri7nine  parvo]  Parva  dilferentia. 
Paulum  enim  abfuit  quin  veneuum 
Theseus  hauriret.    R. 

427  Fuvct  ignibus  aras]  Focos  ac- 
cendi  curavit  ad  peragenda  sacrifi- 
cia.    P. 

429  Vinclorum  coi-nua]  Habcntium 
cornua  vittis  colligata.  Ita  enim 
victimac  exornari  solebant  ad  aram. 

430  Erechthidis]  Athcnicnsibus,  ab 
Ercchtheo  rcge.  Vide  vi.  (i77.    Farn. 

433  Te,  maxime  Thcseu]  Camiina 
rcfert,  (jua'  in  'Hicsei  laudom  cane- 
bantiir.  'i'licseiis  enim  /Egoi  filius  ex 
^thra  Pittlioi  filia  tot  pra'clara  ges- 
sit,  ut  inter  Hercules  unus  numere- 
tur.     Nam  et  tauruin  ab  Eurystheu 


METAMORPHOSliON    LIB.    VII. 


3503 


immissiim,  Atticani  totam  vastantcm, 
ill  Maiattioiie  interfecit:  et  varios 
Graicijn  latrones  sustulit.    Raph. 

434  Marathon]  Opp.  ail  10.  niillia 
ab  Athenis,  ciijiis  incolas  et  armcnta 
infe.stavit  taiinis  effcratus  ab  Herciile 
ex  Crcta  ad  Enrysthea  ductus,  rarn. 
Crcteci']  Ex  Creta  eniin  ab  Hercule 
ad  Eurystlieum  ductus  est.  Nam 
Miuos  (ut  fertur)  Neptuno  sacrifica- 
lurus,  victimani  optavit  majestate 
illius  dignain,  cui  Ncplunus  tauium 
obtulit  pulclierrimuni.  Euni  cum 
servare  vellet  Minos,  iratus  Neptuiuis 
tauio  furorcm  immisit,  a  quo  tota 
fere  insula  fuit  dcvastata.  Ad  eum 
donianduni  missus  est  Hercules,  qucm 
vinctimi  ad  Eurystheum  duxit.  Ab 
CO  vero  dirnissus,cum  Atticam  devas- 
taret,  a  Thcseo  tuit  interlectus.    R. 

435  Quodque  suam  securw  arat~\  Suum 
duo  veteres.  Scribe  suis  securiis  cum 
Dionysio  Salvagnio  Boessio,  et  nos- 
tro  Gronovio:  de  sue  Crorayonio  res 
est  notissima.  '  Securus  amorum  Ger- 
inauie'  apud  Virgilium.  Elcgans  se- 
cundi  casus  usus  est  et  frequensapud 
optimos  ac  elegantissimos  scriptores. 
Non  absimile  mendum  ex  Valeric 
Flacco  tollendura  vi.  2G6.  '  Parte 
alia  infestis  (nam  fors  advexit)  in  ar- 
mis  Styrus  adest,  laetusque  viri  cog- 
noscit  Anausin:'  sic  scribendum;  non 
furs  adjunxit  et  latusque  virum.  Pleni 
horum  Virgilius,  Statins,  hie  ipse 
Flaccus,  et  praj  caeteris  Silius  Itali- 
cus :  vulgata  lectio  vehementer  Iri- 
get.  Pari  modo  'laetusopum'  apud 
eundem  Yalerium  lib.  in.  '  Lajtus 
opuni  pacisquc  mea?,  tutusque  mane- 
rem  Quis  geuitor  niaterque  locis.'  Et 
lib.  I.  485.  '  Ductor  ovans  lietusque 
doli  cognoscit  Acastum  Horrentem 
injaculis:'  ita  et  ibi  censeo  scriben- 
dum. Vulgati  avcnslat usque  dolis  ag- 
nose  it ;  nam  quod  apud  eundem  Va- 
lerium  1.  Vi.  74.  Maesla  necis  legitur, 
locus  est  mendosus,  3Iasta  necis  savcu 
lucos  rcdilura  Diana: ;  cum  scribendum 
sit,  MaslUf  nee  in  savcc  lucos  rcdilura 


Diana:  ita  '  l*tum  animi  et  ingenii' 
Marcum  Marcclbun  Vcileiiw  Pater- 
culiisTocaviti.il.  Ileins.  Cronnjona] 
Opp.  in  agro  Coriuthiaco,  ubi  The- 
seus snem  peremit.    Farn. 

43(>  Tellus  Epiduuria]  Epidaunis 
urbs  est  Peloponnesi,  jlisculapii  tem- 
plo  nobilis.    R. 

437  Clniigeram']  Periplietam  latro- 
nem,  Corynetam  dictum,  a  Kopvtni  cla- 
va  :  sed  dc  his  vide  Plutarchi  Thesea, 
et  Diodorum  I.  v. 

438  Cephisias]  Qua  Cephisus  prae- 
terfluit  Eleusin  urbem  Atticae.  Pro- 
criisten]  Latronem,  qui,  ad  lectum 
hospites  emensus,  breviores  extende- 
bat,  longiores  decurtabat. 

439  Cercyonis]  Latronis,  qui  viato- 
res  in  palaestra  victos,  aut  etiam  cer- 
tare  recusantes  interfecit.  Pausan. 
in  Atticis.  Farn.  Elcusis]  Eleusis 
autcm  vicus  est  et  urbs  Atticae,  ubi 
Cereris  est  templum.  Apud  Eleusina 
autem  Cereris  mysteria  cognomento 
majora  celebrabantur,  sicut  Argis, 
qui  et  ipse  Atticae  vicna  est,  minora 
in  honorem  Proserpina;,  in  Herculis 
gratiam  instituta:  cum  majoribus  ini- 
tiari,  quia  civis  et  indigena  non  esset, 
legibus  proiiiberetur.  Cerealis  Eleu- 
sis'] Eltusin  prim.  tert.  quart.  Medi- 
cei.  pri.  sec.  Pal.  pri.  Reg.  prior  Er- 
furt. Noricus,  quatuor  alii :  de  quo 
ad  Epist.  IV.  Cephesias  quoque  ora 
mdiores,  non  Cephisias.    Heins. 

440  Occidit  ille  scinis]  Sinis;  Gra- 
cis  l,ivis,  de  quo  ad  Epist.  ii.  Certe 
senis  est  in  nonnullis  INlss.  Idem,  Oc- 
cidit ille  Sinis]  Sinis  latro  fuit,  Istb- 
mum  obsidens,  q\ii  duns  pinus  fleete- 
bat,  ac  utrique  hominis  bracliia  alli- 
gabat,  diinde  sursum  emittens,  cor- 
pus vi  discerptum  niaximo  cruciatu 
afficiebat ;  istuni  quocjuo  Tlicsens  in- 
teremit.  R.  Hie  filiani  liabuit,  Pe- 
rigimen  nomine,  ex  qua  Theseus 
Menalippum  genuit  patreni  Toxianis. 
31  icy  I. 

Ill  CHrivirt]  Hinc  n(Ti/oKo/«irTJ)i 
dictus  Paus.  Curintiu 


3504 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


443  Akatho'en]  Mcgaras,  ab  Alca- 
thoo  restauratas,  postquam  sublato 
Niso  vastatae  fuissent  a  Miiioii.  Pau- 
san.  Attic.  LeJegeia]  A  Lelege  con- 
dita. 

444  Composito'\  Praecipitavit  The- 
seus Scyrona  ex  iisdem  scopulis,  e 
qui  bus  viatores  a  se  spoliates,  et  la- 
vare  pedes  coactos,  ipse  pede  in  marc 
proturbasset.  Plutarch.  Thes.  Strabo 
IX.  Farn.  Composito  Scironel  Inter- 
fecto,  sublato. 

447  Scopulis  nomen  Scironis  inharet] 
Scironides  petras  Atticis  finibus  im- 
minent, juxta  mare  transitum  non  re- 
linqnentes.  Supra  eas  autem  est  via 
in  Atticam  atque  Megara  ab  Isthmo 
ductns.  Cauruni  quoque  ventum  ab 
illis  saxis  flantem,  procellasque  cien- 
tem,ScironaAthenicnsesvocant.  Fin- 
git  autem  poeta  ossa  Scironis  in  mare 
project!  fuisse  in  scopulos  conversa. 

44y  Facta  prementi  Premant  melio- 
res.  Heins.  Facta  prcment  annos'\  Hoc 
est,  gesta  tua  annos  superabunt.  Pro 
te,fortissime,  vota']  Theseia  significat, 
<jH£e  festa  in  Thesei  honorem  Atheni- 
enses  instituerunt.    R. 

4.50  Bacchi  tibi  sumimus  haustus] 
Malebam  aliquando  ducimus.  Vide 
Notas  1.  xn.  316.    Heins. 

Fab.  XXV.  453  Nee  tanien(usiiue  a- 
deu,  ij-c.l  Dicturus  yEgeum  Athenarnm 
legem,  non  diu  recepto  filio  felicem 
fuisse,  locum  connnuneni  pra?mittit  de 
inconstanlia  et  mobilitate  felicitatis 
humana^  negatque  dari  ullam  since- 
lam  voluptatem,  cui  nihil  interveniat 
molestia?.  *  Nihil 'enim  '  est  ab  omtii 
parte  beatum.'  Nulla]  Apollon.  lib. 
IV.  *AWa  yap  ovTron  <pv\a  SvairaOiwv, 
Sec.  '  Semperquc  e  fonte  Icporum 
Manat  amari  aliquid.'  Fain.  Nulla 
cut  sinceia  voluptas]  A'ulli  est  unus 
niCTis  :  nulli  Regius  alter  :  et  postea 
snllicilitjite  oliquid,  non  solUcitumque, 
unus  Mcdiceus.    Heins. 

450  liilla  parat  Minns]  Minoem 
Jovis  filium  ex  Europa  regeni  fu- 
iuse   Crct'.i'  uotius  est,  quam  iit  .sit 


exponendum.  Huic  Androgeus  fi- 
lius  fuit  athletico  certamine  clarus, 
qui  cum  Athenis  ex  palajstra  victo- 
riam  reportasset,  maximam  in  se  in- 
vidiam concitavit.  Quapropter  insi- 
diis  ^gei  Atheniensium  regis  ocei- 
sus,  cum  domum  non  rediret,  Minos 
pater  adversus  Athenienses  bellum 
movit,  ipsis  et  pestilentiam  et  fainem 
imprecatus,  ut  Androgei  caedem  ul- 
cisceretur.  Prius  autem  quam  cp- 
pugnare  ccepisset  Athcnas,  varia  sibi 
auxilia  comparavit,  quasdam  insolas 
expugnavit,  quas  enumerat  Poeta. 

457  Firmissimus]  Ferocissimus.  Pa- 
tria  ira]  Patri  conveniente  ob  filii 
CEdeui.    R. 

i5S  Androgeique]  Filii  Minois,  quern 
in  certaminibus  victorem,  ut  Diodo- 
rus  1.  V.  vel  a  patre  missum  qui  tribu- 
tuni  posceret,  vel  ad  studia  ut  Philo- 
sophos  audiret,  ut  Plutarchus  in  The- 
seo,  insidiis  atque  invidia  Athenien- 
ses sustulerunt.    Farn. 

459  Ante  tamen  bello]  Ante  bellum 
cum  tertio  Mediceo  et  quinque  aliis. 
Heins. 

4G0  Quaque  patent  aditus]  Patens 
multi  ex  vetustioribus;  sed  probe 
Fiorentinus  S.  Marci  a  manu  prima, 
Quaque  pottns  habitus ;  classe  nimi- 
rum.    Idem. 

461  Anaphen]  Ins.  Cretici  pelagi. 
Astypaleia]  Astypalaea  ins.  Carpathii 
maris. 

463  nine  humilem  Myconen]  Myce- 
non  ex  scriptis.  Adi  Notas  ad  E|Wst. 
XXI.  81.  Heins.  Hinc  humilem  My- 
cnnem]  INIycone,  qua;  et  Myconus  a 
Strabonc  vocatur,  una  est  ex  Cycla- 
dibus.  Cretnsaque  rura  Cimoli]  Insula 
in  Cretico  marl,  una  ex  Sjioradibus, 
a  qua  ten  a  Cimolia  nuncujiatur,  ut 
Strabo  scribit,  (lua;  dicitur  purgan- 
dis  vestibus  apta.    Luct. 

464  Florcntemque  Cythnon,  Scyron] 
Fliircntemquc  Tyron,  Cyprun,  vel  Cy- 
)>rnm  scripli  plerique:  unus  Tliuait. 
Florcntemque  Chiron;  trcs  Ciron.  Foitt^ 
Hiphnon ;    ct  pro  Scynm,  UgoSyron: 


METAMORPIIOSF.ON    LIB.   VII. 


aw.^ 


qnanqnam  ntraqnc  inter  ("ycladas 
recensctur.  Ccrte  priorcm  in  Sijron 
prodiicenilani  esse  constat  ex  Strajjo- 
nis  lib.  X.  et  Eiistathio  in  Odysseam 
et  in  Pciicgeten.  Hcins.  Planam<iuc 
Seriplwn]  Seriplios  una  est  ex  Cycla- 
dilms,  adeo  lapidosa,  ut  qui  Seriphiis 
conviciant\ir,  id  inspecta  obvenisse 
Gorgone  causentur.  Vel  Kar  avTi- 
(ppaffiv,  quasi  quae  niiniine  plana  sit,  sed 
aspera  ac  petricosa:  vel,  ut  supra, 
planam  ac  liumilem.  R.  Florentem- 
({ue']  Inclino  in  Mirylli  conjecturani, 
nt  legatur  Flormtemque  i-iris  Siplmon, 
quaj  prius  Meropia;  vel  Florcntemque 
nuro  Siplinon,  planamque  Ser.  namque 
auro  aliquando  claruit.  Strab.  Plin. 
Pausan.  ut  singulis  insulis  sua  con- 
stent  epitheta:  vide  1.  v.  251.  Pla- 
namque]  Qua?  tamen  aspera  et  petri- 
cosa est:  1.  V.  242.    Farn. 

1G5  Marmoreamque  Parori]  Paros 
etiam  una  est  ex  Cycladibus,  primo 
Platea,  deinde  Minois  appellata,  quae 
lapideni  producit  queni  Parium  vo- 
cant,  ad  niarmcreas  sculpturas  aptis- 
simum.  Quamque  impia  prodidit,  ^-c] 
Quaenam  fuerit  ilia  Sithonis  puella, 
quae  accepto  auro  hostibus  Arnen  in- 
sulam  prodiderit,  atque  in  monedu- 
1am  avem  auri  maxime  fiiracem  con- 
versa  fuerit,  non  meiiiini  me  legisse. 
R.  Arnen  Boeotiaj  urbeni  invenio 
fuissc,  ab  Arnc  y£oli  filia  dictam. 
Item,  alteram  Thessalicam.  De  in- 
sula autem  Arne,  nihil  alibi  repcrio. 
Sed  loctmi  bunc  corruptum  esse,  e- 
tiam  verborum  contextus  arguit:  ex 
Lactantii  tamen  sententia,  lege  Ante, 
non>inativo  casu.  Pro  Sithonis  autem 
Cythnon  cum  particula  et,  vel  uhi. 
Micyl.  Quaqtie  impia  prodidit  arcc] 
Quamque  Arnc  vel  Amen  vetustiores  ; 
Tel,  quaqtte  Arnen.  Latet  mcnduni. 
Mox  nigra  pedem,  non  pedes,  in  melio- 
ribus.   Heins. 

466  Sithonis]  Thracia  mulicr:  est 
enim  Sithonia  Thracite  pars,  Macc- 
doniae  fmitima.    R. 

Fab.    xxvi.     469  At  non  Oliaros] 


In  longe  vetustissimo  Virgilii  co- 
dice  bibliotluc-.c  Mcdicea!  ^neid. 
III.  (Henrox  scribitur;  (|uomodo  ct 
alii  cum  hoc  Mediceo,  quotquot  vi- 
dere  contigit,  codices.  'flXtopoj  e- 
tiam  Straboni  est :  at  Stephano  et 
Ptolema'O  'HXi'apos.  Heinsiiis.  At 
non  Oliaros,  Ifc]  Insul;r.  sunt  i^gei 
ex  Cycladibus,  quae  INIinoi  adversns 
Athenienses  auxiliimi  non  tnlernnt. 
Didymeque]  Insula  est  a  figura  sic 
appellata:  gemclla  nam(jue  videtnr. 
R.  Qiiare  conjectura  ducorboc  loco, 
legendnm  Didymeque  et  Tcnos  et  An- 
dron.  Duae  enim  insulac  a  Stephano 
dicuntur  esse,  non  longe  a  Syro  sitae. 
Micyl.  Et  Tenos]  Insula  est  una  ex 
Cycladibus  Tenos,  urbem  non  sane 
magnam  habens,  verum  Neptuni  fa- 
num  amplissimum  in  luco  extra  mu- 
res spectatu  dignum.  Et  Andros] 
Una  est  ex  Cycladibus  Andros,  ab 
Andre  Anii  filio  cognominata.    R. 

470  Et  Gyaros]  Gyaros  autem  una 
est  ex  Sporadibus.  I\'itidcrque  ferax 
Peparethos  olivai]  Peparethos  insula 
est  una  ex  Cycladibus,  oleo  abun- 
dans. 

473  Sed  ipse  ^acus]  yEacnm  Jovis 
fuisse  filium  constat:  cui  tresfilii  fue- 
runt,  Telamou,  Peleus,  Phocns.    R. 

474  JEgiiiam]  JEginan  Junianus. 
Heins.  JEginam]  Hue  enim  ex  Phli- 
nnte  rapuit  Jupiter  /Eginam  Asopi 
filiam.  2€  5'  es  vaaov  Olvoniav  iveyKwv 
Koi/nuTo,  5(01'  (v6a  TtKfs  AlaK6v.  Pindar, 
viii.  Isthni.  A'o/n/He]  Hinc  orta  Ju- 
nonis  invidia,  inmiissaqne  pestilentia. 

476  Kxpetil]  Excipit  Florent.  S. 
Marci,  Neap.  Urbin.  jiri.  et  sec.  Pal. 
Cantabrig.  pri.  Gronov.  uterque  Er- 
furt, aliiquecomplures;  tluo  Expcdit; 
in  nonnullis  vetus  lectio  penitus  era- 
sa  :  an  Percupit  I  an  Exigit,  cum  uno 
meo  ?  Sed  verius  Rex  cupit,  vel  Plebs 
cupit.  Heins. 

IHO  Admonitus  patrii  luctus]  Pater- 
nie  nuestitiae,  (juam  de  tilio  conccpc- 
rat  INlinoi',  ab  Athcniens.  interfecto. 

481  Popxdorum  centum]  Nam  Creta 


Delph.  et  Var.  Clas. 


Ovid. 


10  N 


3506 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


centum  oliin  urbes  babuisse  feitur. 
R.  Reclorl  Minos,  cnjus  imperio  pa- 
ruit  Creta  l/coTd^TroXis.  Farn. 

482  Pro  nuto]  Pro  iilciscenda  filii 
caMle.    Gnato]  Ita  vetiistiores.  Heins. 

484  Asopiades]  iEacus  JEginx  fi- 
lius,  baec  aiitem  filia  erat  Asopi  fliiv. 
Bceotiae.  Fai-n. 

486  Cecropidis  hac  est  tellus]  Est  hac 
meliores.  Hcins.  Ea  fcedera  wofcis] 
Sunt  subandiendnm,  lit  aniici  simiis, 
ct  nos  invicem  juveinus. 

490  Etiamnum~\  Ita  praestantiores 
tarn  hie  quani  paiilo  post :  dedere  quo- 
qiie  pro  dederunt.  Heins.  Lyctia] 
Cretensis.  Lyctiis  nrbs  Cretae  est. 
Ita  Cydonia,  Dictaa,  Gnossia,  Gor- 
lynia,  ab  nrbibus  Cretae. 

492  Et  partus  iiitrat  umicos']  In  par- 
tus Florent.  S.  Marci,  Neap.  sec. 
tert.  Medic.  Spir.  Oxon.  et  octo  alii. 
Lege  in  portusque  cum  Urbinati  et  al- 
tero  Haniburgensi  :  sic  '  intrare  in 
doiiuun,'  '  in  Capitolium,'  passim 
apud  scriptores  optimos,  imprimis 
Ciceronem.  Martial,  lib.  iii.  '  In- 
trare in  istum  sola  fax  potest.'  Lib. 
IV.  idem,  '  Nee  madidos  intret  pene- 
trabile  frigiis  in  artus.'  Heins. 

497  Veteris  formcB]  Pristinae  pul- 
chritudinis.  Nam  Cepliahis  formo- 
sissimus  fuit. 

498  Popularis  oUvcb']  In  Attica  na- 
tae,  popnlove  gratae :  erat  aiitem  id 
signum  pacis,  et  auxilii  petendi,  R, 
Popularis]  Quae  Minerva;  Attica;  mu- 
nus  in  certaminc  de  urbis  nomine  vi. 
77.  Pacis  item  insigne  :  '  Pacifenv- 
que  manti  ramum  praetendit  oiiviv.' 
iEneid.  viii. 

499  Et  dextra]  A  dcxtru  ex  iisdeni. 
tieins. 

600  Major  huhet,  Clylon  et  Ihiten] 
Censeo  legendmn  liryten  :  atque  cmn 
ipsnm  esse  a  <|iio  fainilia  Athonien- 
sis  BpuTidSoi  sen  PfivTciSat  appellata. 
Meiirs.  de  regn.  Allien.  I.  ir.  |).  lOH. 

.501  Paslqwim  confiressi,  primi  sua 
verba  tulerunt  <.'ecrupid<e'\  I'onffressu 
primouuilti  vctcre5< :  <|iiidam  cunj^ressi 


ptimo  vel  primum :  congressus  ptimi 
opt.  Florent.  et  Neapol.  prim.  sec. 
Pjilat.  prim.  Vatican,  tert.  Medic, 
prior  Hamburgensis,  aliiqnenonnuUi. 
Scribe,  Postquam  congressus  primi  sua 
verba  tulerunt,  Cecropidum  Cephalus 
peragit  mandate :  sic  supra,  '  neque 
eniin  conjunctior  uUa  Cecropidis  hac 
est  tellus.'  Heins. 

502  Peragit  mandata']  Expouit  man- 
data,  quae  ab  Atlieniensibus  accepe- 
rat. 

503  Fcedusque  referti  Commemorat 
f'cedus  a  suis  majoribus  cum  ^ginetis 
percussum. 

506  In  capulo  regnil  Scribe  in  ca- 
pulo  sceptri ;  quomodo  unus  Basil,  et 
nnus  Bonon.  in  priore  Erfurtano  pro 
Glossa  id  erat  adscriptum  :  sec.  Pal. 
et  unus  Basil,  in  sceptro  regni:  Nori- 
cus  pro  diversa  lectione,  in  capulo  gla- 
dii.  Heins. 

509  Ducite,  et  omnis  rerum  status"] 
Pro  07nnis  eat,  prim.  Pal.  pri.  Medic. 
Arondel.  Hamburg,  et  octo  alii,  ait : 
erat  Cantabr.  et  alii  duo  :  totidem 
ej-it :  eait  prim.  Ambros.  et  omnia  qucE 
veterrimus  Florentinus  a  manu  pri- 
ma. Locus  mendi  suspectus.  Fontem 
erroris  indagemus.  Scriptum  primo 
fuerat  ciimiii.i  pro  communis ;  unde, 
perperam  iterata  ultima  rov  Ducite 
proxime  praecedentis  litera,  et  omnis 
factum.  Deinde  fulciendo  versui  rb 
(tit  ex  Glossa  interlineari  additum, 
quod  postea  in  eat  mutatum  est,  cum 
scnsuni  commodum  iion  efficeret : 
communis  rerum  status  istc  mearum  est, 
mihi,  videlicet,  cum  Atlienis  :  liinc  et 
commiinicare.  Similis  usus  toD  koipov 
apud  Giaecos.  Epistola  Aconlii, 
'  Ha'c  mihi  sunt  tecum,  tibi  sunt 
couiuiuuia  meciim.  In  bona  cur  quis- 
quam  tertius  ista  venit?'  Sic  *  coni- 
muuis  Grania'  apud  nostrum  1.  Xiii. 
et  (oruclium  Nopoteui  vita  Alcibia- 
dis.  Apud  eiindem  vita  Aristidae, 
'  commune  aMarium,'  et  *  communis 
classis:'  'in  commune  consulere ' 
apud  scriptores.  Idem. 


METAMORPHOSEON    LIB.    VII. 


3507 


fi\0  Eoboranamihsunt :  superulmihi 
fniles  ft  liosli]  lino  non  dcsinU  cum 
nielioribiis.  Postea /*««<('»•  pri.  I'alat. 
lert.  Medic,  prior  F.rfiirt.  uti:r(|iic 
Hamburg.  Florentimis  S.Marci,  Ni-a- 
pol.  Urbin.  et  (iuodi-cim  alii :  primus 
Vatican,  hosles;  hoc  est  Exceipta  Ca- 
landrac.  Pro  superut  <iiiinqiic  superest. 
Scribo,  Supe^at  sat  mililis,  hospes;  ut 
,rb  mihi  ex  cognatione  lilerarum  vocis 
proximae,  vcl  ex  giossa  interlineari,  in 
contextiini  irrepserit ;  hospes  in  hos- 
tes  facile  depravari  potiiit :  unde  hos- 
tis  postea,  atqiie  ex  eo  hosti  facum 
sit.  Mox  lego, //HO  i<«;  sic,  Cephalus, 
crescat  tua  civilius  opto  Urbs,  ait :  ut 
'venicns  equidem  modo  gaudia  cepi ;  vel 
Res  ait  ctim  Cantabrig.  fragincnio 
Boxhorn.  et  Sixiano  libro:  qiioniodo 
-supra,  '  rerum  status  istc  mcanini.' 
'  Rem  Danaam'  siinflitcr  dixit  1.  xiii. 
Noster,  et  '  rem  Komanam '  Virg. 
^n.  VI.  Idem.  liobora]  Vires.  Su- 
perat  miki  miles,  el  hosti]  Hoc  est, 
mihi  miiites  supersiint,  et  ad  juvan- 
dos  amicos,  ct  ad  repcilcndos  hostcs. 
R. 

515  Multos]  napa(TKfVT]  ad  Pestis 
descriptionem,  cujus  apxtTvirov  ex  ir. 
Jib.  Tliucydidis  insextumsiiiim  trans- 
tuiit  Lucretius.  Hos  ut  et  HomciHim 
•Iliad.  I.  sequitur  Virg.  Georg.  in.  478. 
et  Mn.  III.  137.  Seneca  in  GIdip.  30. 
et  110.  Lncan.  vi.  84.  Statins  Theb. 
I.  360.  Silius  XIV.  582.  quos  coniparat 
inter  se  Scaliger  lib.  v.  Poiitices 
c.  11.  Multos]  Hanc  pestis  harimwcnv 
omnes  plcrique  pot-ta;  ex  Homero 
.desumserunt,  cujus  frusta  esculenta 
jedolent :  uti  eleganter  de  yEschylo 
-AthenzBUS  lib.  viii.  c.  8.  Tas  avrov 
TpayifSlas  reiidxv  (Jvai  tuv  'Ofirjpov  /ue- 
'yd\<))v  Seitrvuv.  Vide  et  Plutarchum 
Sympos.  qufest.  iv.  1.  Justin.  1.  xix. 
2. 

518  Fortuna  secuta  est]  Sequetur 
pri.  Gronov.  et  excerpta  Langer- 
manni ;  in  narratione  mca,  videlicet; 
quod  placet:  nee  aliter  Graivianus 
pro  diversa  lectione.  Ileitis, 


519  .Sine  ullu]  Sine  ullo  procemio. 

520  Longa  ambagc]  Siiperflua  ora- 
tionc.  Cum  Junonis  ira  ;Lginae  in- 
cola*  pestilentia  tuissent  absumpti, 
yEacus  Jovem  patrem  rog.tvit,  ut  aut 
sibi  populum  suum  restitueret,  autse 
(|U()(|ue  vita  privaret.  Cum  autem 
magnam  formicanim  multitudinem  in 
vetusta  querttu  vidissct,  Jovem  roga- 
vit,  ut  sibi  tot  cives  quot  ilia'  formi- 
cae  erant  coiicederet.  Juppiter  vero 
yEaci  precibus  mottis,  quotquot  for- 
micae  in  ilia  quercu  erant  in  homines 
commutavit,quibus  jDacus  ipse  agros 
divisit.  R.  Mover  vus]  Florentinus 
S.  Marci,  prim.  Vatican.  |>rim.  Medic, 
et  duodecim  alii,  morem;  tres  morer 
te.  Heins. 

524  Exosu]  ^ginam  insulam  a 
pcllicc  quam  oderat  denominatara, 
vs.  474.  supra. 

527  Exitium  supcrabat  opcm,  qua 
victajacebat]  Sic  Florentinus  S.  Marci, 
et  alii  duo.  In  reli(|uis  opes  victaque 
jacebant.  Valde  metiio,  ne  hoc  pos- 
tering hemistichium  sit  ab  aliena  nia- 
nu,  qua;  hupplere  vcrsum  a  Nasone 
mutilmii  rclictum  voluerit :  nisi  vide- 
lur  rescribendum,  spes  victa  jacebat ; 
nt  ex  opem  spes,  opes  sit  factum.  Cer- 
te  in  primo  Gronoviano  victaque  jace- 
bat:  sic  noster  lib.  i.  'Victa  jacet 
pietas.'  Paulo  ante  maliin  arte  me- 
denti,  quam  tnedendi,  pro  arte  medica  : 
nt  lib.  XV.  '  artes  nil  posse  meden< 
turn:'  et  Epist.  QEnones,  '  radixque 
niedenti  Utilis,'  nonmedendi.  Heins. 

530  Dumque]  Pigrum  aera  tristera- 
que  nou  purgabat,  non  refrigerabat 
ventus  alius,  turn  morbidus  gravisque 
Auster  per  quatnor  menses  continuos 
a>stu  suo  corrumpit  cali  tractiim. 
Farn.  Quater  plenis  explevit  cornibus 
orbem]  Junctis  cornibus  primus  Gro- 
•novii  et  alter  Hamburgensis  ;  bene  : 
implevit  (juoque  idem  primus  Grono- 
vianus,  secundus  Palatiiius,  ct  duode- 
cim alii.  Sic  lib.  ii.  '  Luna  quater 
junctis  implerat  cornibus  orbem:'  et 
lib.  II.  Fast.  '  Luna  novum  decies  im- 


3508 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


plerat  coinibus  orbem.'  Seneca Hip- 
polyto  cle  Luna,  '  Cum  suos  ignes 
coeunte  cornu  Juiixit.'  Sic  contra 
'  dividua  Lunae  cornua ;'  de  quibus 
Notae  ad  lib.  iv.  supra.  Vidit  jam 
veram  hujus  loci  lectionem  doctissi- 
mus  Gronovius  Observat.  lib.  iv.  15. 
Heins. 

532  Spirarunt  cEStibus Austri]  ^stus 
jam  praecesserat :  quare  verius  tres 
nostri,  unus  Thuan.  et  unus  Ciofani 
flatibus.  Noster  lib.  xi.  '  Auster  et 
ingenti  jactatam  flamine  solvit.'  Ci- 
cero Arateis, '  Aram,  quani  llatu  per- 
mulcet  spiritus  Austri.'  PluraTrist. 
lib.  I.  10.  ubi  de  navi  '  propulsaque 
flatibus  Austri,'  ut  quidcm  codices 
nonnulii.  Idem. 

533  Vitimn]  Aeris  corruptionem. 
jR.  Constat'\  Quin  et  aqua  corrunipi- 
tur  partim  vitio  aeris,  partira  vciicuo- 
sis  serpentibus.  Farn, 

536  Strage  canum  prima]  Haec  ex 
primo  Iliados  surapta  esse  videutur  ; 
nam  Homerus  pestera  in  exercitum 
Graecorum  Apollinis  ira  inimissam 
describens,  asserit  primo  canes  mu- 
losque  interiisse.  R.  Strage]  Pecu- 
des  ad  terram  pronae  et  cerebro  mi- 
nus frigidar  quam  homines,  roi/y  voffai- 
Sf7s  OLTixovs  hauriebant,  et  ex  his  pri- 
nium  quibus  odora  vis.  Ovprias  /use 
trpSyrov  iirusxf'o,  Koi  Kvvas  apyovs.  Iliad. 
A.  Aviumque  boumqite]  Oiiurnqtie  recte 
vetustiores ;  nam  de  quadrupedibus 
est  sermo.  Deinde  Strage  canum  pri- 
ma lectins  duo  Medicei  et  unus  Rono- 
niensis,  quani  prima.  Heins. 

638  Concidere,  Lanigcris,  &,'c.]  Con- 
fer his  Virgilium  Georg.  iii.  et  supra 
citatos  ad  vs.  520.  et  coniparatioiies 
Scaligerianas  poiit.  v.  11.  Farn. 

539  Inter  opus]  Inter  arandum. 

542  MagiKrque  in  pulvere  fama]  In 
certaminibuB,  in  cpiibusmaximus  pul- 
vis  excitatur. 

543  DegentTut  palmce]  Alii  Degener 
ad  palmas:  at  vetustiores  niagno  nu- 
mero  Digiiurat  p'lhnas  ;  (juomodo  et 
Zinzcrliiigus  I'runiulsidc  Critica.  Adi 


umnino  Notas  nostras  Pont.  1.  iii.  1, 
Heins.  Degenerat]  A  generositate  sua 
recedit.  Pahnce]  Victoria;.  Veterum 
honarum]  Anti(|iiie  gloriae. 

54 1  Hlorbo  tnoriturus  incrti]  Veferes 
multi  litho  inerti:  plurcs  ex  vetnstio- 
ribus  longa  inerti.  Scripserit  fortasse 
Naso,  languore  obiturus,  vel  torpore ; 
quia  '  languor'  sequitur.   Heins. 

547  Agrisque  viisque]  Jugisque  duo 
Medicei.  Idem. 

549  Mira  loquar]  Loquor  meliores. 
Idem. 

5.50  Dilapsa]  Cadavera  intacta  a 
canibus  ac  vulturibus  tabes  absume- 
bat.     Liv.  lib.  xli.    Farn. 

551  Afflatuque  nocent]  Exspirant 
enim  odoris  fceditatem  intolerabilem. 
Pant. 

552  Pervenit]  'ETrietre  8'  avTovs  fiaX- 
Xov  Kol  1)  ^vyKO/xiSi]  iK  rwv  aypSiv  is  rh 
&(TTv,  K(n\  ovx  ficrffov  rovs  iTre\06vras. 
Thucyd.  Nee  minimum  partim  ex 
agris,  &C.  Lucretius  vi. 

954  Viscera]  Spectemus,  hie,  inqnit 
Scaliger,  quid  ad  puritatem  Lucretii 
addiderit  Ovidius.  Principio  caput 
incensum,^:c.  uterque  ex  Thucydide. 
UpSnov  fjiiv  TTJs  Ki<paKrjs  Bepfxai  tcrxvpai, 
Kol  rwv  6(pda\fjLa)V  ipvOriixaTa  Koi  <{>\6yu' 
ais  i\dfiPupi.    Farn. 

555  Et  ductus  anhelitus  igvi]  Igne 
plurimi  veteres,  quos  inter  Oxen, 
prim.  Gronov.  prim.  Hamburgensis : 
oris  pri.  Moret.  Arondel.  et  alii  qua- 
tuor  :  qnatuor  itidem  ore.  Legendum 
arbitror  et  ductus  anhelitus  cegre.  Vir- 
gilio,  *  lassos  quatit  arger  anhelitus  ar- 
tiis.'  Lucilius  apud  Nonium  in  '  De- 
ponere,'  '  Exspirans  animam  pulmo- 
nibtis  aeger  agebat :'  sic  *  aegre  rcspi- 
rare.'  Heins. 

55G  Tepidisque  arcntia  ventis  Ora] 
Trepidisque  ventis  prim.  Vatican,  prim. 
Basil,  sec.  IMedic.  et  Neapol.  nisi 
quod  in  illis  duobus  posterioribus  pro 
di versa  iectionc  rcnis:  venis  <|uoque 
Cantabr.  sec.  Pal.  prim,  et  tert.  Me- 
dic, pri.  Moreti,  et  complurcs  alii. 
Scribeudum  trepidisque  vents;  atquti 


METAMORPHOSEON    l.IH.    VII. 


0309 


ifa  prior  Hambiirgcnsis.  Lib.  vii.  dc 
Marsya,  '  trei)iilacqiie  sine  ulla  Pclie 
micaiit  veil*:'  vide  Notas  III),  in. 
125.  De  peste  A'iigiliiis  (Jcorg.  in. 
'  Nee  via  mortis  erat  simplex  :  st-d 
ubi  ignoa  vciiis  Omnibus  acta  sitis 
miseros  addiixerat  artiis.'  Rlox  pro 
nuraque  graves  captaniur  hiatu  iiialim 
graii  hiatu:  i\\\od  Basileensis  uiiiis 
confirmat.   Idem. 

558  A'»«  strutmn]  Mrire  rwv  iravv- 
Xiirrwv  ifiarloiv  Koi  aivhdvoiv  rai  iiri^o- 
Xas,  urir'  &\\o  ri,  ^  yvfj-vhu  di/exfffOa'. 
Thucyd.  ji.  Fam. 

561  Moderatur]  Medicus  impera- 
tor.  Senec.  de  Benef.  vi.  IG.  Farn. 

562  Obsxintque  auctorihus  artes]  IVIc- 
dicx,  inqiiit,  artes  suis  professoribus 
Docent.  Peste  enim  medici  qiioqiie 
corripiebantiir. 

561  Atque  salutis  Spes  abiit]  Utque 
cum  Florentiiio  S.  Marci,  primo  Va- 
tic. Caiandrino,  aliisquemiiltis.  Heins. 

566  Et  nulla,  quid  utile  cura  est]  Et 
cura,  quid  utile,  nulli  eat  rectius  tertius 
Mediceus.  Idem. 

568  Fontibus]  "HSicrra  re  is  vSccp  \f/v- 
XP^v  ffcpas  aiiTovs  (liirTfiv.  Kal  woWol, 
<Sic,  et  mox,  Kal  fls  <pp(aTu,  rfj  Sixj/rt  dirav- 
<TTCj>  awfx^lJ-evoi,  Thucyd.  ii.  Farn. 

570  hide  graves  multi]  Graves  mor- 
bo  niulti  ex  vetustioribus.  Mihi  ver- 
sus hie  cum  proxime  sequent!  nonni- 
hil  sunt  suspecti :  nam  quid  sibi  vo- 
lunt  ista,  aliquis  tamen  haurit  et  illas, 
cum  paulo  ante  e  puteis  l)ibisse  jam 
dixerit?  quare  malebani  dim,  aliquis 
tunc  haurit  et  illas.  Jamqne  graves 
niulti  Cantal)rig.  iion  male.  Heins. 

575  Funesta]  Pestifera,  mortifera. 
:  576  Et  quia  causa  latet,  locus  est  in 
crimine  notus]  Alii  in  crimine  totus,  vel 
inorbi,  vel  magno  ;  prim.  Gronov.  na- 
tus.  Florent.S.  Marci,  Neapol.  Urbin. 
prim.  Medic,  trts  alii  cum  Norico, 
jjuri'u*;  parvo,  pri.  Vatic.  IJernegf;. 
sec.  Medic,  et  duo  alii :  praro  Cantabr. 
et  primus  Gronovii :  mihi  ih  morbi 
placet  imprijnis:  nisi  scribas,  locus 
tM  in  crimine :  loiis  Simanimes  crrare 


fits;  vel  notia  viis.  Sed,  ne  quid  dis- 
simuleni,  etiam  hie  versus  inter  sii^- 
pectos  rcfV-rendus.   Ilvins. 

578  Flentcs  alios]  i^acrymas  inter 
symptomata  et  notas  pestis  staliumt 
medioorum  filii.  Tirraque  jacentes] 
Terraque  rectius  Arond.  et  duo  alii 
Heins. 

579  Lassaque]    Vide  quae  ad  v.  71. 

580  Mcmbraqne  pendentis  tendunt  ad 
sidera  call]  Tendcnlia  sidera  Fiorent.  S. 
Marci ;  tendentia  sidere  pri.  Medic. 
tendcntes  sidera  pri.  Pal.  pendentia  si- 
dera Ueti  Spirensis  :  alii  aliter.  Piget 
enim  in  his  quisquiliis  hecrcre.  Est 
videlicet  versus  scutica  dignus,  non 
Nasoniana  elegaiUia.  Heins.  I'enden- 
tis]  Snspensi  undique,  convexi. 

581  Hie  illic  ubi  mors  deprenderat 
exkalantes]  Etiam  hie  cjiciendus,  taii- 
quam  minime  Latinus,  nisi  cmenda- 
tione  placet  succurri,  ut  rescribatur. 
Hie,  ubi  mors,  animum,  deprenderat, 
exhalantes.  Heins. 

582  Aut  quid  debuit  esse,  Ni  litam 
odissem]  Ut  vitam  plerique  vetustio- 
res.  Florentinus  S.  Marci,  et  Urbi- 
nas,  an  quod  debuit ;  Neapolit.  an  quid. 
Scribe,  Quid  mihi  tunc  animi  fuit  ?  an, 
quod  debuit  esse,  L't  vitam  odissem/ 
Libro  v.  '  Quid  mihi  tunc  aninii  nii- 
serae  fuit?  anne,  quod  agniB  est  f' 
Pro  odissem  Zulichcmianus  udirem  ap- 
Xa'iKws.  Idem, 

585  Cum  pulria  metis  Poma  cadunt 
raniis]  Conjiciebam  aliquando  cum  mi- 
tia;  id  est,  matura :  de  qua  voce 
Fast.  lib.  II.  286.  plurimi  veteres  pu- 
trida:  sec.  Medic,  putrea:  primus 
Medic,  et  unus  mens  palria:  iinus 
Bonon.  putea :  unus  Thuaneus  Purli- 
eu ;  sed  putria  bene  se  habet.  Poma 
enim  putrescentia  tacillimefluunt  ex 
arbore.  Idem. 

587  Templii  tides  contra]  Virg.  JE- 
neid.  vi.  '  (Contra  elata  mari  re- 
spondet  Gnossia  tellus.'  Contra]  E 
regionc. 

590  Pro  nato]  O'hu^o  .vetustjores, 
Ihins. 


3510 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDll 


593  Admoti]  '  Saepe  in  honore  De- 
um  medio  staiis  hostia  ad  arara,  Ixiter 
cunctantes  cecidit  raoribunda  minis- 
tros.'  Virg.  Georg.  iii.  Farn.  Vota 
sacerdos  Concipit^  Ex  formula:  *  dicta- 
taqiie  verba  Protulit,  ut  mos  est,  et 
aperta  pallnit  agna.'  Juven.  Satyr. 
VI.  *  ipse  concipiam  preces  Jove,  me- 
que  dignas,'  Senec.  Here.  Fur.  iv. 

594  Fundit]  Post  iibatam,  avulsis 
setis  ;  post  immolatam,  sale  et  farre 
fronti  inspersis;  probata  est  hostia, 
vino,  eoque  mero,  inter  cornua  fuso. 
Farn. 

599  Exiguo^  At  vix  suppositi  tin- 
guntur  sanguine  cultri,  Summaque 
jejuna  sanie  infuscatur  arena.'    Virg. 

Georg,  III.  Fani. 

600  Fibra  quoque  agra  notas  veri 
Perdiderat}  Prodiderat  secundusPalat. 
et  septem  alii  cum  Norico.  Heins. 
Fibra  quoque  agra]  Vitiata.  Notas  ve- 
ri] Signa  quibus  verum  cognoscitur. 

603  Atite]  Ta  re  Upa,  iv  oh  iffK^vrjv- 
ro,  veKpaiv  ■TrA.e'o  ^v  avrov  luairoQvi\<TK6v- 
roiv.  Tluicyd.  ii. 

604  Pars  animam  laqueo  claudii]  Mrj 
KaQap^  Qavircf.  Homer.  Odyss.  X.  v. 
462.  Mortisque]  '  Aniion  liic  furor 
est,  ne  moriare  morif"  Martial.  E- 
^igr.  II.  80.  cujus  tanta  trepidatio 
fuit,  ut  pecuniam  omncm  in  mare  jus- 
serit  mergi,  ne  periret ;  classem  cre- 
iiiari,  ne  iucenderetur.  Florus  lib. 
II.  12.   Farn. 

605  Vltroque  vacant  renientia  fatal 
Vehemevtia  unus  Argent,  an  rcnuen- 
Hal  sic  '  rcnuente  Deo  aliquid  faccre' 
apud  Propertiuni  et  Martialem.  Vide 
Notas  1.  IX.  506.  Ileins. 

606  NuUis  Funerihus]  '  Funcre  fell- 
ci  spolior.'  Virgil.  '  Ncc  to,  tua  fu- 
nera,  Produxi.'  Aineid.  ix.  *  Defo- 
dere  insepultum,'  cleganter,  Plant. 
Mostellar.  ii.  2.  Fcruntur]  Krterun- 
tur.  Nullis  Funeribiis]  Nuliis  excquia- 
rum  honoribus. 

609  Indottttn]  Nee  tliure  in  rogum 
iDgesto,  ncc  coUatis  mnucribus  ab 
•micii*. 


612  Natoiuinqtie  virumque  animal; 
Natonim  matrumqne  duo  veteres,  et 
editiones  nonnulla>.  Legendum,  iVa- 
tarum  mutrumque,  vel  Natoriimque  pa* 
trumque.  Heins. 

614  Tantu  turbine  reruni]  Sic  Stat. 
'  Tanta  vertigine  rerimi.' 

615  Si  te  non  falsa  loquuntur  Mgince 
amplexus  quondam  sub  Asopidos  wse] 
Prima  in  Asopus  producitur,  ut  Amor, 
lib.  III.  2.  'Quid  referam  Asopon  ?' 
unde  apparet  banc  lectionem  ferri 
non  posse.  Scripti  magna  ex  parte, 
ut  et  alii  observant,  Isse  sub  amplexus 
JEgiiUE  Asopidos  oli7n,  vel  ignem.  Nee 
pauciores,  Isse  sub  amplexus  quondam 
Asopidos  JEgincB :  unde  legendum  olim 
conjiciebam,  Ipse  sub  amplexus  Asopi- 
dos Mginai ;  ut  Ennii  aut  alterius 
antiqui  poetJe  hemislicbiumexprimat. 
Alii  codices  aliter  :  sed  quid  sibi  vult 
non  falsa  loquuntur?  Sordet  mihi  haec 
locutio.  Quare  accede  optimo  Flo- 
rentine S.  Marci,  in  quo,  si  te  non 
falsa  loquuntur  Dicta,  sub  amplexus 
JEgina  Asopidos  isse ;  neque  aliter 
unus  Ambrosianus  :  hue  alludit  etiam 
primi  Vaticani  scriptura,  Isse  sub  am- 
plexus MgincB  Asopidos  isse.  Heins. 

616  Asopidos  j¥:gin<r'\  Asopi  filiae. 
Est  enlm  4sepus  Boeotiae  6uvius  in 
sinum  Corintbiuin  labeus. 

619  Notam]  Signura.  Fulgore'\  Ful- 
goris  splendore. 

621  Quce  das  tnihi  pignoris  omen"] 
Quod  das  ntilii  pignoris  omen,  vel  pig' 
nora  numen,  veteres  plerique.  Florent. 
S.  Rlarci,  duo  Palat.  prim.  Gronov. 
et  sex  aut  septem  alii,  quod  das  mihi, 
pigneror,  omen  ;  vcrc  :  sic  apud  Cice- 
ronem  Philipp.  xiv.  '  Mars  ipse  in 
acie  fortissinuim  qucmque  pignerari 
solct."  Vide  Noniuin  in  Pignerari: 
ita  etiam  in  Indice  Lucrctiano  Gifa> 
ninm  rcstituisse  jam  video,  voce  Por- 
gere.  Paulo  ante  pro  tonitruque  se- 
cundo  pri.  Medic,  et  quatuor  alii, 
tonitrumque  scamdum.  Forte,  Ilk  nO' 
tarn  fulgurquc  dedit  tonitrumque  secun- 
dum:  ut   sit  appositio,    iiic  contra 


IMRTAMOniTIOSKON    LIU,    \\l. 


3511 


apiul  Claudiiinuni  bello  CJildoii.  '  ad- 
ver.sain(|ii<'  iiotaiii  duxeie  fiitiiri  :' 
touitinm  pro  tonifru  ctium  ulil>i  liabes, 
ut  cornuiit  pro  cornu.  Lib.  xiv. '  toiii- 
trniiuiiio  scciita'  Cum  saliente  graves 
ctcidenint  graiidiiie  nimbi  :'  atqiic 
ita  pas<;im  Lucictiiis.  Ileitis.  Qua- 
das  mihi  pigtioris  c/woj]  Qua;  milii  pro 
pignoris  sigiio  ostciidis.  />*. 

G23  De  scminc  Dodomro]  Lans  a 
loco.  Dodona  eiiim  urbs  est  Molos>- 
sidis  in  Epiro,  juxta  tpiani  t'uit  sylva 
Jovi  dicata,  in  qua  colunibic  respon- 
sa  dabant.  Dicta  autcni  Dodona,  vel 
a  Dodono  Jovis  et  Kuropae  filio,  vel 
a  Dodonc  fluvio,  ut  Stephanus  ait. 
L'nde  Dodonius,  Dodouffiusque  deri- 
vautur. 

G2G  Rugoso  corticc]  Aspero. 

028  Inania  inamia  supple]  Alii  com- 
pie;  septem  reple :  est  enini  coniniu- 
uis  syllaba.  Virgil,  lib.  \i.  '  Evan- 
drum,  Evandriqne  domos  et  niccnia 
replet ;'  ita  vetustissimus  Floreiitinus 
aliique  ex  prajstantioribus,  non  cuni- 
plet,  RIox  dicet,  '  sed  non  replcnda 
est  curia  verbis.'  Ileins.  Inania  ma- 
nia] Homiiiibus  vacua. 

629  Intremuit]  l'irniandoomiui;cx- 
auditis  precibus.  Farn. 

G31  Ilurrucrant,  stahant(]uc  comic] 
^oBos  opOiOpi^.  /liscliyl.  Clioiiphor. 
Et  in  Agamenmone  vocat  ^^i/Sov  o|u- 

C3fi  111  rami  tolidem]  Ramos  omni- 
110  legcndum  cum  uno  nieo,  uno  Rle- 
diceo,  el  Oryphiana  editions  :  atque 
ita  Naug(!riani  codices,  ileins.  To- 
tidemquc]  "Oacrot  taav  juup/UTjKtj  tirripd- 
rov  ffSodi  v^auu,  Touy  AvSpas  iroi-qat. 
Hesiodus  in  Tlicogouia. 

037  Parilertiue  ti  emiscerc  motu]  Scri- 
be pariliquc  motu;  quae  vox  Nasoni 
nostro  in  dcliciis  :  libro  v. '  pariliquc 
irata  colonos  Ruricolasipie  boves  leto 
dedit.'  Libro  vii.  '  Arte  suuin  parili 
revirescere  po>se  parentem.'  Lib. 
VIII.  '  Quosque  alios  parili  t'uerat 
dignatus  Lonore.'  Et  raox,  'Sed  pia 
Baucis  auus,  parilique  aetate  PliUe- 


nion.'  Libro  xiv. '  Oplantemque  ea- 
dcin  parili(|ue  cupidiiie  captan).'  Li- 
bro X.  '  pariliqiie  ex  a;rc  nitebant 
Auribus  e  geminis  circnm  cava  tem- 
'  pora  l)acca; :'  qui  locus  vulgo  men- 
dosissinnis  circumfertur  :  '  Noctes 
pariles  diebus'  apud  Lucretium,  et 
'  parili  rationc  :'  usus  etiaui  Cicero  in 
Arateis  liac  voce.  Sic  et  'dispariie' 
apud  eundem  Tullium  aliosque  scrip- 
tores  occurrit.  Ileins. 

038  GrunifevumiiHe]  Formicas.  *  It 
nigrum  campis  agmen,  praedamque 
per  herbas  Convectat.'  jEneid.  iv. 
Farn. 

039  Crescere  quod  suhito  majus  ma- 
jusque  videtur]  Vidcri  meliores  magno 
numero,  quos  inter  Florcntinus  S. 
Marci,  qui  etiani  desubito ;  quotnodo 
et  Urbin.  nterquc  Erfurt,  prim.  Pa- 
lat.  prim.  Vatican,  prim.  Gronov. 
Oxon.  et  octo  alii.  Vide  Nonium  in 
Desubito,  qui  nionet  Ciccroncm  ea 
voce  usuni :  at  tertius  Medic,  pri. 
Moreti,  pri.  Bas.  pri.  Hamburg,  et 
decern  alii,  dehinc  subito ;  quod  pla- 
cet. Scribe,  Crescere  dehinc  subito, 
ct  majus  majusque  cideri :  ut  apud  Sta- 
tium,  'Dehinc  sociare  choros,  castis- 
que  accedere  sacris  ;'  uisi  mavis  Cres- 
cere dein  subito ;  (jua  voce  Catullus 
non  seniel  usus  est.  Silius  libro  xv. 
'  Celsus  ceu  prima  reflorcscente  ju- 
venta  Ibat  consul  ovans,  major  ina- 
jonpie  videri.'  Heins. 

Oil  IS'iliil]  Ciofanus,  ex  omnium 
libroruin  fide,  contendit  legendum 
esse,  nihil:  at  in  icdibus,  quod  et  Mss. 
mei  agnoscunt. 

010  Somni  Esse;  vcnit  Telamon  pro-^ 
perus]  Somni.  Ecce  venit  duo  Pall, 
aliique  complures,  concinnius  :  nee 
invenuste  Lovanieusis  et  alter  Twis- 
deuius,  Ecce  mens;  ul  rb  rciut  subiu- 
teiligatur  :  sed  nee  male  unus  Am- 
bros.  dum  suspicor  has  quoque  sonmuin, 
Heins.  I'roperus]  AWi  properans  :  dlix 
properc.  Farn. 

051  Aspicio,  noscoquc]  Ita  vetustio- 
res  magna  ex  parte  ;  nisi  quod  pviui> 


3*12 


HiOTM    VARIORUM   IN   OVIDII 


Pal.  iioscique.  Cantabrig.  sec.  Palat. 
prim.  Gionov.  Aroiui,  nmltiqiie  prse- 
terea  nos  mox  adcunt :  pri.  tert.  Medic. 
ac  alii  decern,  7ws  hiique  adeunt :  alii 
aliter.  Scribo,  aspicio  agnoscoque .  Lib. 
XI.  '  vidi,  agnoviqne,  maniimque  Ad 
discedentem,  cupiens  retineie,  teten- 
di.'  Heins. 

G54  Mi/rmidonasquel  MvpfiiSSuas  Sh 
KXriOrivai  (paaiv,  oux  ois  6  fivBos,  &c. 
jEgineta;  non,  iit  est  in  fabulis,  vo- 
cantur  Myrmidones,  qnod  popnlo  pes- 
te  absunipto,  ex  voto  jEaci,  Jiippiter 
formicas  in  homines  miitarit :  sed 
quod  formicarum  in  inoieni  terram 
fodiant  cum  agiicultuiam  exercen- 
tes,  tnm  lateiibiis  coctis  destitiiti  in 
antris  subterianeis  hahitantes.  Stra- 
bo  lib.  viif.  Orighu'~\  Gentem  de 
formicis  natani  nou  fiaudo  nativo  no- 
mine, Myrmidonas  e/c  nvp/xriKoiv  voce 
Farn. 

fi5G  Parcum  genus  est^  Melius  sex 
scripti  jHircumque  genus.  Pro  quod 
resert'ct  Florcnt.  S.  Marci,  qui  rcser- 
rent.  Heins. 

Fab.  XXVII.  (i(32  Tmplcrere  dtem~\ 
Consumpserunt.  Totum  diem,  qnam 
longiis  est,  in  his  et  similibus  sermo- 
nibus  transegerunt.  Pont.  Lucis] 
Dici  pars  major.  IMaiiangelus  Icp. 
pars  ultima.  Farn.  Lucis  pars  optima 
mensa]  Pars  ultima  pri.  et  sec.  I*alat. 
Calandr.  duo  Itegii,  aliique  septem ; 
bene :  nam  prandia  vetustiori  aevo 
prorsns  ignota.  Heins. 

605  Pallante  suti]  Pallantis  Athe- 
niensis  filii  duo  Clytus  et  Bntes,  Pan- 
dionis  regis  nepotes  ;  legationis  socii 
Ceplialum,  natu  utroque  grandioreni 
itianc  accednnt.  Ille  cum  iisdem  re- 
gem  salutatiim  vadit.  Pont. 

f)G6  Ad  regent]  Ad  /Eacum.  R. 

GC9  Fraterque]  Et  Peleiis.  Farn. 
Viros  ad  licllu  legehant]  In  pluriniis 
vetcrum,  movchant,  monehant,  pura- 
Imnl,  regebant :  in  aliis,  gerehanl,  roai- 
bant^premebanl ;  fiiistra.  Hinc  '  de- 
lectus '  Bcu  '  dilectus  niilitiun:'  in 
uoo.  tameii  Palatino,  pro  divcrsa  lee-' 


i\onG,  ciehant ;  non  male.  Heins. 

671  Cum  quis  simul  ipse  resedifl  Ita 
distingue  ;  simul  pro  simulac  ;  de  quo 
Fast.  IV.  49G.  Ducit  pro  duxit  nielio- 
res.  Idem. 

672  Aspicit  ^oliden]  Eioniden  le- 
gunt  viri  eruditi :  ut  et  lib.  vi.  '  E 
quibus  Eionides  Cephalus  te  conjnge 
felix,  Procri,  fuit.'  Deionei  iilium 
Cephalum  tacit  CalUmachus  hymno 
in  Dianam,  Apollodorus,  Antoninus 
LJberalis,  Palaephatus,  Tzetzes  Chi- 
liad, fab.  20.  Eustathins  in  Home- 
rum,  Hyginus  fab.  160.  Mercurii  ex 
Creusa  Erechthei  filia  natum  ait :  sic 
et  fab.  198.  Nisum  Deionei  filium 
facit,  et  fab.  270.  Pandionis  filium  ; 
quod  ipsum  qiioque  pro  Deionei  men- 
dosum,  vcl  Deumis.  Scholiastes  Eu- 
ripidis  ad  Hippolytum,  Ke<pa\os  efs 
■Ijy  rSiv  i^  'ErSouoioiros,  satis  perplexe  ; 
sed  legendum  toSv  e^  Ar)itiveos,  vel 
Arjwvos.  Nam  Apollodoro  Arjiuv  non 
A7]i<ii'evs  dicitur,  ut  et  Aiitonino  Libe- 
rali  atqne  Hygino.  Hunc  Phocidi 
imperasse  idem  Apollodorus  testatur. 
A  pud  Hyginum  fab.  48.  male  Cepha- 
lus Deionei  Jilius  dicitur  pro  Deioni ; 
quoniodo  bene  fab.  241.  et  273.  apud 
eundeni  cxtat.  Callimachoest  Kf(pa- 
\os  Arjion'Srjs.  Apud  Apostolium  par- 
(cmia  TeXfuriaia  aKunrrj^,  Ceplialus  A'fi- 
tyos  vlhs  dicitur  pro  Ayi'idvos,  corrupte 
etiam.  Fuerunt  itaquc,  qui  pro  .bo- 
lides, Eionides  scribeudum  censerent  ; 
Eioneus  enim  et  Deioneus  iidem.  Tzet- 
zes Chiliad.  Histor.  ix.  273.  'I|W  d 
^Xeyvov  irals,  &}V  AaTriBwv  e/c  ytvovs, 
*'Ecrx€  irphs  ydjxov  awevvov  Alav  Avjifove- 
ws  "AWots  HiJj'eais  5e,  Trapfypacpris  roO 
SeKra'  quomodo  Thumyris  idem  cum 
Amyri.  Apud  Snidam  certe,  Zeno- 
bium,  Diogenianum  ac  Apostolinm 
in  paro!miis  modo  "A/xvpis  jxaivfTai, 
modo  ©aixvpis  fjtalvfxai  occurrit.  Et 
sane  disciimen  nominis  Eustathius 
quoque  notavit  ad  Iliados  B.  595. 
Caitcrum  mihi  lectio  vulgata  non  vi- 
detur  soliicitanda.  Apud  Apollodo- 
rum  cuiui  Dcio.)(;us  vel  Dciou,  intw 


\fRTAM011PHOSFON    LIB.    Vfl, 


^5\^ 


libero»  ^oli  recensetiir  cum  ("ictlieo, 
Sisypho,  AlliamantCjSaliiioiico,  INlai;- 
nete  et  Pericic.  Sclioliaslcs  <|\1(K|iic 
Honieri  in  Odyss.  A.  Tvpw  iJAOf  irapu. 
Aifiovia  rhv  6(7ov,  &  5e  Karaax^^^  atiT7V 
els  &etT(Ta\lap  5i5u)in  Kprjdu  rip  o5eA(^y , 
ubi  Ciethcuiii  v.i  Deioiieiim  tVatiis 
habcs.  Cietliuuiu  auteni  yEoli  tuisse 
iiliura  ex  auctoribus  satis  liqtu't.  Alius 
est  Deioiieus  apud  Piutarcbuni  in 
Tbesco,  Euryti  regis  Giciialia^  filius, 
loies  frater,  qui  Perigunen  Sinidis 
iatrouis  filiani  a  Thesco  conipicssam 
duxit  uxorem.  Miletus  quoquc  Dei- 
oiiidcs  nostio  dicitur  IVIetain.  lib.  x. 
Ca>terum  Mercurii  (ilium  a  nonnullis 
habitnm  Cephalum  ex  Hygino  et 
Apollodoro  jam  patet.  Quare  solli- 
citanda  uon  e»t  lectio  apud  nostrum 
lib.  III.  Artis  Amatoriae,  '  Ecce  re- 
dit  sylvis  Ceplialus  Cyllenia  proles.' 
Apollodorus  matrem  ei  Hersen  quo- 
quc assignat.  Ignota  ex  nrbore]  Igna- 
ra  pri.  .Anibros.  pri.  Moreti,  sec.  Pa- 
lat.  et  quatuor  alii :  sic  Tacitus  saepe 
pro  ignota.  Vide  Trist.  iii.  8.  Gel- 
lius  quoque  lib.  ix.  12.  noidii  ignarum 
dici  tarn  (|ui  ignoratur,  quam  qui  ig- 
norat :  sic  et  apud  Virgilium  Eclog. 
VI.  Vaticanus  codex  Uteris  unciali- 
bus  scriptiis,  '  Rara  per  ignnrns  «>r- 
rent  animalla  montes.'  Idem.  JEoli- 
den]  Ceplialum  yEoli  nepotem.  R. 

674  nie  locutus]  Ante  multi.  Puto 
indc.  Heins. 

670  Qua  tamen]  E  quo  ligno.  Farn. 

G78  Si  cvrmis,  jwdus  inesset}  Cor- 
nus  enim  nodosa  est  arbor. 

681  Aftd-is]  Atlienicnsibus.  Usum] 
Utilitateui.  R.  Alter]  Clytus,  vel 
Butes.  Farn. 

682  Specie]  Puicln  itudinc. 

683  Cousequilnr]  Videtur  ex  acpii- 
tblia  factum,  cujus  meminit  Plinius 
lib.  XXIV.  13.  Baculum,  inquit,  vel 
jaculum,  ex  ea  tacttmi,  in  quodvis 
animal  emissum,  ctianisi  citra  cecide- 
lit  defcclu  inittentis,  ipsum  per  sese 
lecubitu  propius  adlabi. 

085  Nereius]  IMiocus,  queui  sustu- 


lit  /Eacus  ex  Psamathe  filia  Ncrei. 
Peleum  enim  et  Tclamonein  ex  En- 
deidc  Cliironis  vel  Scironis  filia  ha- 
buit.  Fai'n. 

687  Qu(C  petit  ille  refert,  et  caiera 
nota  pudore]  Piidori  in  nonnullis  ve- 
tustioribus  :  alii,  Quic  patitur  pudor, 
ille  refert:  et  catera  narrat  ;  vel  et 
catera  differt:  nonnulli  uti  unique  ver- 
sum  agnoscunt  :  at  I'lorentinus  S. 
Marci,  Qua  petit  ille  refert,  caterum 
narrare  pudori :  sciipserat,  puto,  Nos- 
ter,  Qucc  petit  ille,  refert,  sed,  qu/x  nar- 
rare pudori  est.  Qua  lulerit  mercede, 
sitet.  Scriptum  fuerat  ca  pro  quw,  ex 
quo  et  narra  procuderunt  catera;  hie 
fens  erroris.  Vulgata  lectione  nihil 
insulsius.  Mox  Possit  credere  casti- 
gatiorcs.  lleins. 

690  Nate  Dea]  Phocus,  quem  allo- 
quitur  Cephalus,  filius  fuit  y'Eaci  ex 
Psamathe  Nympha. 

694  Procris  erat]  Procris  Erechthei 
Atheniensiuro  regis  fiba  fuit,  quai 
cum  Cephalo  nupsisset,  Aurorae  odio, 
qua;  Cephalum  in  suos  amplexus  con- 
vertere  ncquivit,  sub  forma  alieni  vi- 
ri  niuneribus  a  Cephalo  ipso  tentata, 
fidein  niarito  datam  fractura  videba- 
tur.     Cum  autem  se  Cephalus  indi- 

ra&sct,    aufu^icns,    sylvas     petiit,     aC 

DiantE  comes  efl'ecta,  tandem  Cepha- 
lo placatur,  domumquc  reversa,  ma- 
rito  et  canem  nomine  Lslapa,  et  ja- 
culum admirandse  pulchritudinis 
virtutisque  donavit.  Cum  auteni  cu- 
jusdam  indicio  comperisset,  Cepha- 
lum cum  quadam  nympha  nomine  Au- 
ra congredi  solitum,  clam  cum  in 
sylvas  seruta,  ab  inscio  marito,  eo 
telo,  quod  ab  ipsa  dono  acceperat, 
fuit  interfecta.  R.  Procris]  Redi  ad 
lib.  VI.  HI. 

(>95  Magna  soror  Orythijia]  RaptcB 
soror  vetustiores  plerique.  Properti- 
us  Eleg.  II.  26.  '  Crudelem  et  Bo- 
rean  rapta  Orythyia  negavit.'  Et 
lib.  111.  Eleg.  6.  '  Infeiix  Borea  rap- 
tae  memor  Orythyia.'  Nostcr  Amor, 
lib.  I,  6.  '  Si  batis  es  raptie  Borea  uie- 


3514 


SOTM   VARIORUM    IN    OVIDII 


mor  Orythyiae.'  Stat.  Tbeb.  xii. 
*  raptae  qui  oonscius  Orythyiae  Cela- 
vit  Geticos  ripis  Illissos  amores.'  In 
primo  Gronovii,  et  Bernegger.  pro 
diversa  lectione  spartw,  quod  prim. 
Medic,  et  tert.  et  Spirensis,  et  Nori- 
cus,  alii  duo  quoque,  agnoscunt ;  quod 
non  intelligo,  nisi  sprettB  repouas,  a 
me  videlicet.  In  priore  Erfurtano 
parvcB ;  sed  rb  raptw  sequentia  contir- 
mant.  Mox  Dignior  ipsa  rapi  ex  mC' 
lioribus.  Heins.  Magnte]  Al.  rapta, 
Faru.  MagruB  Orythyice]  PraeclaraK, 
ut  quae  sua  pulcbritudine  a  Borea 
vento  rapta  fuisse  fingitur. 

697  Dignior  ipsa  rapi']  Anteponit 
Cephaliis  Procrin  Orythyiae,  quamvis 
ob  pulchritudinem  Orythyia  a  Borea 
veuto  rapta  fuisse  feratur.  Ista'\ 
Procris.  Pater  Erechtheus]  Erech- 
theus  Atheoarum  rex  fuit,  unde 
Athenienses  interdum  Erechtliiadae 
vocantur. 

C98  Hanc  mihi  junxit  amor^  Amor 
inUrbinatierat  repositum,  veteri  lec- 
tione penitus  delata.  Forte,  Hanc 
mihi  junxit  Hymen.  Heins. 

699  Et  nunc  quoque  forsitan  esseni] 
At  plerique  vetustiores:  haut  Florent. 
S.  Marci,  Thuan.  et  alii  duo  :  ac  tres  : 

ut    sec.    Mcdiccus.      Foi-to,   gui»    nunc 

quoque  forsitan  essem.  Idem. 

700  Post  sacra  jugalia'\  Acta  Urbin. 
Neapol.  sec.  Medic.  Scribe,  post  pacta 
jugalia ;  sponsalia  intelligit,  quae  pac- 
tum saepe  vocantur.  Lib.  xiv.  *  uno- 
que  duas  ulciscere  pacto:'  sic  el  ibi 
videtur  scribendum.  Statius  Theb. 
vin.  *  Dum  mea  nescio  quo  sponden- 
tur  focdera  pacto.'  Idem  lib.  in. 
*nec  te  connubia  coelo  Pacta,  ncc 
Uae  quicqiiain  lacrymae,  turibunde, 
morantur  :'  ita  eii'.endandnin  ;  uam  in 
membrania  multiti  Facta;  in  libris  vul- 
gatis  Festa.  In  Achilleide,  '  (jiiid 
enim  illicitis  geniaiia  riinipi  Facta 
dohs?'  Sic  apud  Silnim  lib.  xvii.  in- 
iuUc  vtilgo  circumfertui,  '  fa  ta  lios- 
pitaseivct;'  pro  pacta.  '  (;t)nuiibia 
Casio  Pacta/    '  pactos  Hymenseos' 


Virgilius  dixisset ;  bine  et  pacta  pr« 
sponsis.  Lib.  xiv.  '  pactaque  furit 
pro  conjuge  Turnns.'  *  Pacta  virgo' 
Valerie  Flacco.  Idem. 

702  Semper  jlorentis  Hymetti^  Hy- 
mettus  mons  est  Atticae  regionis,thy- 
mo  semper  florens ;  uhi  et  mel  opti« 
mnmconficitur,et  pulcherriraum  mar- 
mor  efloditur. 

704  Itivitumqne']  K((pa\os  rov  koA.- 
\ovs  ("vfKa  inh  "H/xepas  rjpiray/j.o'os. 
Pausanias  in  Laconicis.  Formosissi- 
nios  autem  quosque  a  Deabus  raptos 
legere  est  apud  Deipnosophistam  lib. 
XIII.  2.  Earn. 

710  Prima  foedera'\  Nam  Procridi 
dederatfidem  se  cum  alianiuliere  non 
coiturnm.  Deserti  lecti~\  Derelictae 
uxoris. 

712  Quod  si  7nea  provida  mens  est] 
Sed  si,  inquit,  praivideo  futura,  cu- 
pies  nunquam  habuisse  Procrin. 

714  Mecum  retracto]  Mecuni  co- 
gito. 

715  Esse  metus  ccepit]  Ecce  ex  qua- 
tuor  scriptis :  et  piiecedenti  versa 
Ut  redeo,  pro  Dum,  Heins. 

718  Sed  et  hcec  erat]  Sed  et  Auro- 
ra, a  qua  veniebam,  ipsa  erat  exeni- 
plum  adulterii. 

720  Quccrere  quod  doleam  statuo] 
Quid  doleam  multi  vetc!.-*  ;  trcs  quo: 
ct  studeo  Cantabrig.  prim.  Basil. 
quart.  Medic,  prim.  Eifiirt.  et  dno- 
decini  alii.  Heins.  Quterere]  Aliter 
narratur  h»c  fabula  ab  Antonio  Li- 
berali.  K4(pa\os,  inquit,  6  Arftovos 
eyr)iJi(v,  Jkc.  Cephahis  Deiouis  iilius 
Procrin  Erecbthei  tiliam  in  Thorico 
Atticae  dnxit.  Erat  is  Cephalus  ju- 
venis  forma  et  fortitudine  excellens, 
ciijus  |)ulchritudine  niota  .'Aurora 
eum  rapuit,  sibiqiie  maiitiun  adscivit. 
Turn  igitur  Ceplialus  Procrin  tenta- 
vit,  an  matrimonii  tidciii  ot  ilia  ser- 
vatura  esset.  Venatuin  al"  uando  se 
ire  simnlat,  ad  Procrin  ;.  em  mittit 
seivum  ignotum;  qui  magnam  auri 
vim  ferens,  hoc  ei  a  pcrej^'ino  quo.- 
dam  ipsius  aniore  capto  dari  ait,  si 


METAMORPHOSEON    LIB.    VII, 


3515 


snl  copiam  faccrct.  Procris  renuit, 
sed  cum  diii>luni  nutteretiir,  conscn- 
tit.  Ceplialiis  ul)i  eaiii  domimi  in- 
gredi  aniinadvertit,  jamqiie  ad  se, 
quein  aliuin  putabat,  accumt>erc,  fa- 
cem  ardentein  infert,  facinusque  ejus 
argiiit.  Fal).  41.  Tzetzes  i.  Chil.  20. 
narrat  depreliciisani  a  Ceplialo  cum 
Pteleontc  jiivene,  a  quo  acceperat 
auream  coroiiam.  Hyginus  fab.  189, 
Fam. 

726  Vix  aditus  per  tnille  dolos  ad 
Erechthida  f actus]  Aditu  facto  Florent. 
S.  Marci,  Bernegg,  et  unus  Medic, 
probe ;  ita  sa;pe  peccatum.  Val. 
Flaccus  lib.  i.  initio,  '  versa  proles 
tua  paiidet  Idume  (Nanique  potest) 
Solymo  nigraiitem  pulvere  fratrem  :' 
sic  scribendum,  vel  pandat ;  vcrsam 
Idumen  editiones  nunc  circumferiiut, 
unde  variae  conjecturae  promanarunt : 
nee  dissiinile  niendum  ejusdem  Flac- 
ci  codices  insedit  lib.  v.  95.  '  atque 
ea  vix  dum  Visa  viris:  atra  nox  pro- 
tinus  abstolit  umbra:'  Stiicnelum, 
videlicet:  afram  wmftram  vulgati  fru- 
stra.  Heins, 

727  Ut  vidi,  obstupui]  Forte,  ut 
stupui :  consule  quae  notamus  ad 
Epist.  Medeae  vs.  33.  Idem. 

728  Fide]  Pro  fdei.  ArrUainmue. 
Agelliiis  lib.  IX.  14.  *  Libra  die  som- 
nique  pares  ubi  fecerit  horas,'  Vir- 
gil. Georgic.  i.  Respice  lib.  iii.  341. 
Fam. 

731  Desiderioque  dolebat]  Calehat 
eleganter  script)  niajori  ex  parte  :  et 
mox  Conjugis  abrepti  pro  ercpii.  Si- 
liuslib.  III.  '  abripitur  divulsa  mari- 
to.'  Apud  Nostrum  lib.  x.  '  Abripit 
Iliaden  '  libri  optimi.  Val.  Flac.  lib. 
IV.  '  ut  dictis  perstantem  cernit  in  is- 
dero,  Abripit,  et  sociis  quae  sint  ea 
promere  cogit :'  hoc  est,  secum  ab- 
ducit.  Lib.  i.  '  Non  juvenem  in  ca- 
sus eademcine  pericula  Acastum  Abri- 
piam  ?'  Propertius  Eleg.  ii  H.  '  llle 
etiani  abreptadesertusconjuge  Achil- 
les.' Heins. 

732  Conjugis  abrepti]  Mariti,  quern 


piitabat  ab  Aurora  fuisse  raptnm. 

737  Fide]  Ut  modo  vs.  729.  ni^i 
audire  niaJih  Ciotjiimn,  ex  Vaticano, 
L'ui  lion  isfii  siitis  fidei.  Farn. 

739  Dum  ccnswi  dare  me  promilto  lo- 
(juendo]  Pro  nocte  loquendo  plurimi  ve- 
tercs :  pro  nocte  paciscor  INIureti  ex- 
cerpta  et  decern  aut  duodecim  ex 
nostris ;  quod  sccutus  sum.  Noster 
in  Amoribus,  '  Parcitc,  formosae,  pre- 
tiuin  pro  nocte  pacisci.'  Pro  nocte 
spopondi  sec.  Palat.  tert.  ferendo : 
unus  Moreti  pro  nocte  locando:  forte 
locanda ;  sic  Amor.  i.  *  saepe  loca  noc- 
tem.'  Heins.  Census]  Amplas  divi- 
tias. 

740  Muneraquc  uugendo]  Puto,  Mu- 
nera  ut  augendo,  Heins. 

741  Exclamo,  male  pacta  tego,  male 
tectus  adulter]  Mira  lectionum  diver- 
sitas  in  hoc  versu.  Spirensis  cum 
vulgatis  facit,  nisi  quod  in  eo  pacta 
nego.  Vetustiores  alii  plerique,  £x- 
clamo,  male  fictor  adest,  male  Jict us  adul- 
ter;  diUt  ct'iiim  ego  Jictus  ;  vel,  Excla- 
mo,  mala  pectora  dctcgo  pact  us  adulter ; 
vel,  Exclamo,  male  pacta  ego  sum,  male 
pactus  adulter ;  vel,  Exclamo,  mea  pacta 
nego:  longe  plura  sunt,  quae  proferri 
poterant;  sed  taidet  liisce  sordibus 
chiirtain  inquinare.  Puto  scriben- 
dum, Exclamo,  Mule  tectus  ego  en,  ii.ale 
pactus  adulter ;  nisi  malis,  Exclamo  me 
fassus.  Ego  en  male  pactus  (vel  tectus) 
adulter,  Verus  eram  cmijux ;  quod  ve- 
rum  est.  Scriptnm  fuerat  Exclamo 
me  pactus  pro  me  fassus:  vox  ntraque 
alil)i  etiam,  praf  sertim  in  Fastis,  apud 
nostrum  nonnun(piain  roufunditur. 
Met.  viii.  '  Fassaque  nie  flammas- 
que  mcas.'  Idem.  Tectus  adulter]  Si- 
mulatus,  inqiiit,  eram  adulter :  sed 
verus  maritns.  Ii. 

742  Perfida]  Ex  Virgil.  iEneid.  iv. 
'  Nee  tibi  Uiva  parens,  generis  nee 
Dardanus  auctor,  Pcrfide.' 

744  Iiisidiosa  liminn]  Inquibussibi 
strucld'  insidiii'  fiu'rant.  R.  I.tsidio' 
sa]  Procris,  ul  habd  Ant.  Libcralis 
fab.  41.  prac  pudore  Cepbalum  dese- 


3516 


NOTJH    VARIORUM    IN    OVIDII 


rit,  et  ad  Minoem  Cretae  regem  con- 
ftigit,  &c.  ab  eo  jaculum  et  caiieni 
accipit,  quern  nulla  fera  poterat  evi- 
tare. 

745  Offensaque  mei']  Quod  me  of- 
feiidisset.  R. 

746  Muntibits  errabati  Versus  non- 
nihil  est  suspectus.  Hehis.  Montibus] 
His  sumptis,  Procris  Tlioricuni  Atti- 
cae  venit  nbi  Cephalus  habitabat,  et 
ei  in  venatione  occunit ;  sed  niutato, 
ita  ut  a  neniine  agnosceretur,  habitu. 
Cephalus  aiiimadvertens  se  venando 
nihil  conseqtii,  Procrin  omnia,  jaculi 
istius  desiderio  captns  est.  Procris 
id  ei  promisit  concubitus  conditione. 
Quam  ubi  ille  accepisset,  Procris  se 
prodidit,  eique  exprobravit,  quod 
asque  ac  ipsa  peccasset.  Canem  qui- 
dem  et  jaculum  Cephalus  accepit.  Li- 
beralis  fab,  -41.  Farn. 

747  Viohntior  ignis']  Amor  velie- 
nientior. 

751  Hcec  mihi  confesso]  Hoc  cum 
melioribus,  Heins. 

752  Redditur  mihi']  Ad  me  re- 
dit. 

753  Tanqiiam  si  parva  dedissit]  Re- 
pone  ex  Florentino  S.  Marci,  Spiren- 
si,  Bcrncgger.  et  tribus  aliis,  tanquam 
se  parva  dcdisset  Dona:  tuiuniam  Be 
ipsam  parvum  dedisset  muuus.  Hein- 
sius. 

755  Cynthia]  Diana.  R. 

756  3Ianibus]  And.  Naugerius  edi- 
dit,  Quod  nos,  ut  cernis,  habemus.  Farn. 
Quod  nos  ut  cernis  habemus]  Scripti 
pleriqne,  manibus  quod  arnis  habemus ; 
vel  quod  cernis  habere.  Scribe,  mani- 
bus quod  cernis  haberi;  vel,  quod 
male,  manibus  quod  (cernis)  habemus  : 
ut  in  illo  Maronis,  '  Ille  (vidcs)  pura 
juvenis  qui  nititur  hasta  Proxinia 
sorte  tenet  lucis  loca.'  ^'idit  jam 
veram  Icctioncm  Grouoviiis  Obser- 
vat.  lib.  IV.  18.  qui  illic  adeuudiis. 
Jleins. 

758  Accipc  tnirandum]  Scribe,  vel 
itivitis  libris,  ,lcc(/)c;  miramli  noritalc 
movibcrcfacli;  nisi  monsiri  nialib  cum 


Arondeliano  :  sic  '  mirabile  aion- 
struni '  lib.  v.  258.  ubi  Notae  nostrge 
videantur.  Heins. 

Fab.  XXVIII.  759  Carmina  Naia- 
des Hon  intellecta  prionim  Solvunt  in- 
geniis]  H*c  nihili  sunt.  Couatus 
tamen  est  locum  illustrare  Janus 
Parrhasius  Epist.  Quaest.  38.  Quje 
enim  istae  Naiades  fatidica  ?  Pro 
Solmtnt,  pri.  Gronov.  pri.  Ambros. 
Arond.  et  alter  Erfurt.  Solvcrat ; 
unde  veram  lectionem  sum  subo- 
doratus.  Florentinus  S.  Marci,  et 
Spirensis,  solvitur.  In  tertio  Medi- 
ceo  aliisque  nonnuUis  vox  Naiades  in 
litura  cubabat  ;  tres  quatuorve  Naia- 
dum.  Lege,  minima  mutatione,  Car- 
mina Laiadesnon  intellecta  priorum  Sol- 
vcrat ingeniis.  De  Gidipo  Laii  filio 
agitur.  Sequentia  distinctione  sunt 
juvauda,  ut  vates  ilia  obscura,  qujE  ja- 
oebat  praecipitata,  non  sit  Themis, 
ut  in  vulgatis  libris,  sed  Sphinx: 
quare,  non  talia  linquit  inulta  cum  me- 
lioribus reponendum,  pro  nee  talia  li- 
quit.  Omnia  jam  plana  sunt  et  per- 
spicua.  Inciderat  tamen  antiquus 
quoqueauctor  argumentorum  inhasce 
fabulas  editorum,  in  mendosos  codi- 
ces ;  ut  errorem  de  Naiadibus  inve- 
teratum  esse  appareat.  De  Laiade 
aliquid  liic  loci  visus  est  Jeproliendis- 
se  Jacobus  Taurellus,  teste  Ciofano  : 
sed  quid  ille  vellet,  bonus  Ciofanus 
non  intellexit.  Heins. 

761  Ambagum,  vates  obscura]  E.x 
Virg.vi.  '  Horrendas  canit  ambages... 
Ob^curis  vera  involvens.'  'Sic  om- 
nia Tuscus  Involvens,  multaque  te- 
gens  ambage  canebat.'  Luc.  Ava^ifj.- 
fiKy)Tov  vira.  a(ri]fj.itis.  Svo'KpiTaiS.  alo\oa'- 
r6ixovs  xp't^t^ovs.  'I'ragici  passim.  Sep- 
tuosa  dida.  xptWou  re  koI  Bvafvptrov. 
/Escliyl.  I'ronuUh. 

76;J  I'rolinus  Aoniis  immissa  est  bel- 
lua  Thebis]  Immittitur  bcllua  manu 
prima  Neapol.  ct  uterque  Ilambur- 
gcnsis,  et  Berneggerianus  :  immitti- 
tur altera  Florentinus  S.  Marci,  ct 
Spirensis.    Mox  \no  pecoriquc  sibiquc 


METAMORPHOSEON    LIB.    Vll. 


3517 


idem  pecorumque  suumque ;  alii  alitcr  : 
at  Caiitabri.  pri.  Gionov.  sec.  Med. 
Spi.  et  coniplures  praeterea,  pecorum- 
que  suoquc  ;  ()nod  venim  est :  nisi 
Tiialis  cum  duobiis  pecorisque  suoquc  ; 
quo  iniiiti  ex  vctustioribtis  alliidunt, 
atqnc  cos  inter  prim.  Palat.  in  qui- 
bns,  pecorique  suoque  :  wulti  etiam  pro 
multis  Ziilichcniianiis,  et  Iiurif>:ena 
castigatiores  pro  liUricoUc.  Scribe, 
Protinus  Aoniis  immittitur  altera  The- 
bis  Pestis:  et  exilio  niuiti  pecorumque 
suoque  Rurii^ena  pavcrc  ferain.  De  ve- 
ra hujus  loci  scri|)tnra  opportune  mc 
monnit  vir  in  restitnendis  veterum 
scriptorum  depravatis  locis  felicissi- 
nii  successus  noster  Oronovius,  cum 
in  prima  editionc  immittitur  altera, 
pecorumque  suoque,  et  rurigencc  expri- 
mendum  cnrassein.  '  Pestis,'  ut  lib. 
XI.  *  pestis  Nemea;a'  pro  leone  Ne- 
meaeo;  ita  enim  iibri  nonnnlli  vete- 
res  illo  loco.  Neque  aliter  passim 
principes  potitae.  Heins.  Aoniis  The- 
Ws]  Boeotiis.  Aonia  enim  pars  est 
Bceotiae. 

7G4  Cessit]  Alii  leg.  Cessit  et  exitio 
rmdtis  pecorique  sibique.  RuricoUe  pa- 
vere  feram.  Planudis  versio  Graeca 
agnoscit  lectionem,  pecorumque  suum- 
que :  Kai  TToWoTs  fls  uKedpov  TrooBd-Toii/ 
Ka\  xo^e*"- T^r""^"-  JNarrat  Ant.  Libe- 
ralis  fab.  ult.  rapuisse  pueros  Cad- 
iua?orum :  eiqne  puerum  trigesimo 
quoque  die  expositum,  quera  ilia  ab» 
latum  devorabat,  us  eV  6\46p(f)  rpacpeiTj 
Qtifialuv.  Pans.  Boeotic. 

7C5  RuricoUcI  Al.  Rurigence:  bine 
Planudi  Indigciuc :  (Saarav  Se  kuI  at 
idayevus  dvpiov-  Farn. 

766  Indagine'\  INIultitudine  bomi- 
luim  inquirentium.  Sic  Virgilius, 
'  Saltusque  iudagiue  cingunt.'  R. 
Indaginel  Homiuura,  plagarum,  reti- 
um,  formidinum  circumductu  :  vide 
quie  DOS  ad  primam  seen.  Hippolyti 
Senecae.  Farn. 

768  Summa  /j«a]  Summos  tunes. 
Metonymia  est  ;  ex  lino  enim  tunes 
conficiuntur.      Positarum  Una  plaga- 


rum] Pictarum  non  male  Basiieensis 
priniae  not*.  Ep.  (tnon.  '  Hetra 
sjcpe  comes  maculis  distincta  teten- 
<li.'  Seneca'  '  Picta  rubenti  linea 
pinna'  in  Trago^diis  dicilur.  Hanc 
formidinem  etiani  appellabant,  quae 
variis  pbiniarum  coloribiis  distingue- 
batur:  videndi  Gratins  et  Ncmesia- 
nus  in  Cynegetico :  liinc  nostro  in 
Rcmedio  Anioris,  '  varia  tbrniido' 
dicitur.  Ennodio  in  Epistoiis  '  men- 
tita  pennarum  formido  discoloribus 
fiicis.'  Eadem  et  metus  Latinis  et 
<p6^i  Gra?ci8  :  sed  de  his  accurate  ad 
Gratium  doctissimus  Vlitius  noster. 
Heins. 

769  Quos  ilia  sequentes]  Quas  pri. 
Ambrosianus.  Vide  Notas  iii.  140. 
Idem. 

770  Et  ccetum  non  segnior  alite  lu- 
dit]  In  uno  nieo,  et  volucri  non  sequius 
alite:  quoniodo  primus  Gronovii  ot 
Sixius  pro  diversa  lectioue.  Scribe, 
et  calum  non  secius  alite  ludit.  In  No- 
rico  sequior  a  manu  prima.  Adi  quae 
notamus  1.  ii.  809.  Idem.  Et  ccetum'] 
Canuni  multitudinem.  Ludit]  Delu- 
dit,  decipit.  Vulpes  enim  circum- 
currendo  niaxime  canes  eludimt. 

771  Lalapu]  A  velocitate  et  impe- 

tli  uoincD  hoc  inditum  t'uit  caili. 

772  Pugnat  exuerc]  Conatur  de- 
traliere.  R.  Vincula]  Lorum  quo 
teuebatur  ;  vel  ipsani  copulam.  Farn. 

775  Pedum  calidus  vestigia  pulvis 
habehat]  P\ito  obibat.  Vide  Notas  1.  i. 
552.  Heins. 

777  Nee  exut(E  contorto  verbere  glan- 
des]  Nee  excussw  prim.  Vatican.  Can- 
tabrig.  aliique  plurimi ;  quod  placet. 
Lucanus  libro  iii.  apposite,  '  Lygda- 
mus  excussa  balearis  tortor  babena; 
Glande  petens  solido  fregit  cava 
tempora  plumbo;'  ita  scribe  ex  ve- 
terrimis  libr'is ;  non  excusste.  Sic 
'glande  fundis  excussa'  apud  Am- 
mianum  quoque  1.  xxxi.  et  '  fundae 
amento  excusso'  I.  xxxii.  Sic  '  has- 
ta  manu  excussa'  et  '  cnpiens  excuti 
hasta'  Seuecai    iu.  Pboeoisiis,  quae 


3518 


•NOTJE   VARIORUM   IN   OVIDII 


vulgo  Thebais  :  '  arundo,  quam  Cy- 
don  excHssit  manu'  Hercule  QLtaeo. 
Prudentius  Hamartig.  '  magis  est 
niedicata  sagitta,  Quam  jacit  iimbro- 
si  dominatio  liibrica  mnndi,  Eliidens 
excussa  ocnlos.'  Silius  lib.  vii.  *  sed 
totam  pectoris  irani  Mandat  atrox 
hastae,  telumque  volatile  nodo  Excu- 
tit.'  At  primus  Moreti,  exsitte :  alii 
exustcE,  exussce,  hcEsurtP,  exitcB.  IJnde 
excitce  videbatur  scribendum  ;  quo- 
niodo  Kottendorpianuset  duo  alii,  ut 
infra  lib.  viii,  '  Hinc  aper  excitus  ;' 
et  lib.  XI.  *  conjux  excita  tumultu  :' 
apud  Lucanum  '  stratis  excita  juven- 
tus  :'  expulscc  alter  Erfurt.  Pro  ocyor 
hasta  malim  ocyns ;  ut  ad  rh  exit  re- 
feratur.  Idem.  Expulsa  glandes]  E- 
missae  funda  glandes  plunibeae. 

778  Calamus]  Sagitta  ex  calanio 
confecta,  Gortiniaco]  Cretensi.  Nam 
Gortyn,  quas  et  Gortys  dicitur,  urbs 
est  Creta;.  Cretenses  auteni  praeci- 
pue  celebrantur  arte  sagittaria. 

779  Collis  apex  medius']  Medii  vete- 
les  plerique.  Pro  ToUur  in  hunc, 
Florent.  S.  Marci,  pri.  Vatican,  pri. 
Gronov.  prior  Erfurt,  et  sex  aut  sep- 
tem  alii  Tollor  co,  quod  prrestat :  sic 
apud  Horatium  Od.  iii.  1.  '  sed  timor 

et  lutnie  Sf andunt  eodfm,   qnn   ilonii- 

iius.'  Heins. 

780  ToUor  in  hunc]  In  ilium  verti- 
cem  ascendo.  R.  Colleni  hunc  Teu- 
uiessum  intelligi  puto.  Miajl. 

781  Quo  mvdo  deprendi]  Qua  Can- 
tabr.  et  Arondel.  Puto  Quoin,  nulla 
fere  mntatione,  pro  Cum:  vel  Qua, 
unde,  ex  quo  loco.  Ileins.  Quo]  Cur- 
su.  Modo]  Interdum.  Modo  sc  stib- 
ducere]  Interdum  se  subtrahere. 

782  Fera]  Vulpeni  banc  Teunics- 
siam  a  Thebanorum  vico  Temnc.sso 
vocat  Pans,  in  Bceot.  Palapbatus  et 
Tzetzcs  Cliil.  i.  20.  Hi  virum  aiunt 
fuisse  cui  nomen  Alopex,  <|ni  a  'I'be- 
banorun)  rcgc  propter  astuliam  8iiii- 
pcctug  elurbe  vxpulsiis;  valida  mili- 
tum  nianu  'J'eiime.ssuni  cDllcni  occu- 
|>avisbc,  biinc  Ccphali  au.xiliu  adjutos 


Tiiebanos  tandem  devicisse.  Tzetzes 
addit  Canem  hunc  virum  fuisse  quo 
usus  est  conciliatore  Cephali  et  Pro- 
cridis  Minos,  eundem  cum  triremi 
veloci  insequeretur  Alopeca,  utrum> 
que  fractis  navibus  periisse  in  petris 
marinis.  Farn. 

783  In  spatiumque  fugit]  Loci  in- 
tervallum.  Caesar  de  bello  Africano  : 
'  Rursus  ad  aciem  passim,  conversis 
equis,  se  coUigebant,  atque  in  spatio 
consequebantur.'  Et  deinde  :  '  Quo 
pede  se  reciperent  ab  hoste,et  quem- 
admodum  obversi  adversariis,  et 
in  quantulo  spatio  resisterent.'  Vir- 
gil. V.  *  spatioque  subit  Sergestus 
iuiquo.'  Et  jlJneid.  vi.  *  Corripiunt 
spatium  medium.' 

784  In  gyrum]  In  orbem.  Hosti] 
Cani  Lselapi. 

786  Et  vanos  exercet  in  acre  mx)rsu$\ 
Alii  tanos  motus:  et  in  a'era  meliores. 
Vacuos  motus  pri.  Gronov.  prim.  Mo- 
reti,  et  tres  alii:  prior  Erfurt.  Neap, 
aliique  complures  vacuos  morsus;  ut 
apud  StJitium  Theb.  ii.  de  Leone, 
'  vacuis  ferit  aera  malis  :'  et  Vai. 
Flac.  lib.  III.  *  Frangit  et  absentem 
vacuis  subdentibus  hostem.'  Ammia- 
nns  lib.  xxix.  '  Ubi  tanquam  leo,  ob 
cervum  amissum  vel  capream,  morsus 
vacuos  concrepans."  ij^i„a. 

788  Digilos  amentis  addere]  Indere 
prim.  Palat.  pri.  Strozz.  Oxon.  alter 
Hamburg,  et  pro  diversa  lectione  pri. 
Vatic,  probe ;  quod  etiam  in  veterri- 
mo  codice  invenerat  Mariangelns 
Accursius.  Idem.  Amentis  addere] 
Iniponere.  Amenta  autem  sunt  lora, 
quibusjaculafacilius  longiusque  eniit- 
luntur. 

790  Medio  campo]  Campi  nnus  Pa- 
tavinus  :  ut  Fast.  in.  '  Ut  medium 
campi  scissis  tcnuere  capillis.*  Caete- 
rum  in  plurimis  veterum  et  tnedio. 
Forte  en  medio.  Heins.  Duo  tnar- 
mora]  Duo  niaruiorea  signa. 

791  Fugere  hoc,  illud]  Fugere  Mud, 
hoc  quart.  Medic.  Puto,  fugere  itUtdf 
iU  hoc  lalrare  pularcs.  Heine. 


MBTAMORPHOSEON    LIB.   VII. 


3519 


T92  Tnvictos  ambos]  Amho  Floront. 
S.  Marci,  see.  Medic.  Neap.  IScnieg- 
gerianiis ;  opx''*'''**  •  ncqiie  ahtcr  pri- 
ma AUli  eililio.  Virgil.  Krlof,'.  vi. 
*  nam  s;cpc  senex  spe  rarminis  anibo 
Luserat.'  Ceorg.  iv.  '  Veruni  iihi 
diictores  acic  rcvocaveris  aiubo:'  die 
castigatiores  libri :  quod  pliiribiis  ex- 
emplis  adstruit  Charisius.    Hems. 

793  Ad/uil]  Anxilio  fiiit.  R. 

Fab.  XXIX.  794  Huctenus]  Lo- 
cutus  est  Ceplial  s.  R.  Crimen]  Dix- 
erat  supra  vs.  690.  '  Hoc  telum  me 
flere  facit.'  Fain. 

795  Reddidit]  Respondendo  expo- 
suit. 

796  Gaudia]  Ita  Diis  placitum,  vo- 
luptati  ut  nurror  comes  consequatur. 
Plautus  in  Ampiiitryone  :  et  vs.  457. 
supra,  *  Sollicilumque  aliquid  laetis 
intervenit.'  Fain.  Sunt,  Fhoce,  dolo- 
ris]  Sint  cum  Cantabrig.  Norico,  et 
duobus  aliis.    Heins. 

798  JEacide]  Macida  Floientinus 
S.  Marci,  et  Berneggerianus  cum 
prime  Vatic,  et  sex  aliis.  Adi  Nolas 
Epist.  III.  87.  Idem. 

800  Mutua  cura  duos]  Cum  alter 
conjux  de  altero  est  soUicitus,  amant- 
que  inter  se  ardentissime.  Font. 

801  Nee  Jotis]  '  Nulli  se  dipi*  •«"- 
Her  TOca  iiiioere  malle,  Quara  milii ; 
non  si  se  Jupiter  ipse  petat.  Dicit : 
sed  nuilier  cupido  quod  dicit  amanti, 
In  vento  et  rapida  scribere  oportet 
aqua.'  Catullus  Epig.  lxxi.  Fain. 

803  JEquales   flamma]    Par   amor. 

806  Nee  mecum  famuli,  nee  eqiii  ire 
«olebant]  Ncc  mecum  famulos,  nee  equns 
ire  sinebum  meliores :  et  mox  umbras 
pro  umbram ;  nisi  quod  frigus  opacum 
in  uno  Mediceo  :  ut  apiid  Virgilium 
'  frigus  captamus  opacum.'  Heins. 
Nee  mecum]  Here.  Ciot'amis  ex  uno 
sue,  dnobns  Vaticanis,  et  uno  Caelest. 
in  lectionern  banc  asserit :  Nee  me- 
cum famulus,  nee  equus,  nic  nnribus  acres 
Ire  canes,  nee  Una  seqni  nodosa  sinebam. 
Quam  lect.  in  vet.  quibusdam  Mari- 
angelus  iuvenit :    et  ego  iu  uuo  Ms. 


nieo,  quam  ingcnuam  credo;  ncque 
onim  voluissc  nostrum  tot  iu  eadeni 
vicinia  versus  claudere  uno  verb© 
solebam  805.  813.  816. 

807  Lina] '  Ketia  rara  plagae.'  .^n. 
IV.  Farn. 

810  Et  qua  de  '    exibat  vaUibu$ 

nuram]  Exlutlat  plurimi  veteres  :  tre» 
exluilabat.  Scribe  halubat ;  sic  Lucre- 
tio  'gravis  lialantes  sulpburisaurae.' 
Heins. 

814  Intresque  sinus  gratissima]  Qui 
a;st«iant,  pectus  captandse  aurae  ape- 
riunt ;  ibi  cnim  potissimum  calores 
sentiuntur.  Pont. 

815  Relevare]  '  Quaeque  meos  rele- 
ves  aestus,  cantare  solebat,  Accipien- 
da  sinu  nobilis  aura  veni.'  Ovid,  de 
Arte,  III.  Farn. 

818  Dicere  sum  solitus]  Sim  cum 
primo  Pal.  secundo  Medic.  Neap. 
Bernegger.  et  tribus  aliis :  prsece- 
dentia  id  requirunt.  Heins. 

820  Semper  capiatur  ah  ore]  Capta- 
tur  legendum  cum  Florent.  S.  Marci, 
sec.  Medic,  et  tredecim  aliis,  vel  cap- 
tetur  cum  Neapol.  primo  Moreti  et 
Barber.  Sic  supra,  *  auraeque  gravi 
captantur  hiatu.'  Lib.  iv. '  Inque  vi» 
cem  fuerat  captatus  anlielitus  oris.' 

Jdci/t.' 

821  Vocibus]  *  Conjugis  ad  timidas 
aliquis  male  sedulus  aures  Auditos 
memori  detulit  aure  sonos.'  Ovid,  de 
Arte,  III.  Farn. 

823  Esse  putat  Nymphte]  Putans  ex 
Cantabrig.  Spir.  sec.  quart.  Mediceis, 
Neapol.  prior.  Erfurt,  et  sex  aliis. 
Heins. 

826  Subito]  '  Procris  ut  accepit 
nomen,  quasi  pellicis,  Aura?,  Excidit, 
et  subito  mota  dolore  fuit.'  Farn. 

827  Ut  milii  narratur]  Ut  sibi  cnm 
melioribus.  Heins. 

830  Nomen]  Aiuiv,  (juod  non  mi- 
nus illi  fatale,  cpiam  Aurora;  prius; 
namque  Procris  tiuiens  Auroram,  ut 
habet  Hvgin.  fab.  189.  matutino  tem- 
pore scciita  cum,  ut  observaret,  inter 
virgulta  delituit :  quae  virgulta  cum 


3520 


NOtiE  VARIORUM  IN  OVIDIl 


Cephalus  moveri  vidit,  jacnlum  ine- 
vitabile  misit,  et  Procrin  conjugem 
suam  interfecit.  Fam. 

836  Victorque']  Voti  compos,  satia- 
tus  caede  feranim.  Fam. 

839  Veni  tamen  optima  dicens]  Dixi 
castigaliores :  quare  paulo  ante  Ut 
subito  piito  scribendum  pro  Et ;  nisi 
mavis  En  ciim  nno  Mediceo.  Heins. 
Veni  tamen  optima  dicens,  ^c]  Melius 
ad  seusiim  Palat.  Veni  tamen  optima, 
dixi,  Fronde  levem,  S^-c.  Heins. 

840  Fronde']  '  Snrgit,  et  oppositas 
agitato  corpoie  frondes  Movit  in  am- 
plexus  uxor  itnra  viri.  Ille  ferani 
sonuisse  ratus,  juveniliter  arcum  Cor- 
ripit.'  Fam. 

842  Tcnens  in  pectore  vulnus]  Tuens 
unus  Medic,  et  postea  vo.x  prodita 
pro  cagnita  chartaceus  probae  notae 
in  €adem  bibliotheca.  Heins. 

843  Hei  mihi}  '  Hei  mihi,  concla- 
mat,  fixisti  pectus  amicum  !  Hie  lo- 
cus a  Cephalo  vulnera  semper  habet.' 
Farn. 

847  Corpusque  meo  mihi  cariusi  Mihi 
me  carius  pri.  Palat.  Arondel.  alter 
Hamburg,  et  unus  Argent.  Lib.  viii, 
*  o  me  mihi  carior,  inquit,  Pars  ani- 
niae  consiste  meae.'  Trist.  v.  Eleg.  ult. 

'    O  nillll   me   conjux;  cnrioi  .'      IIcS^c 

848  Ulnig  MoUibns  atlollo']  Ulnis 
sontibus  longe  elficacius  secnndusPal. 
et  pro  diversa  lectione  unus  Medice- 
us:  sic  et  postea  '  sceleratum '  se 
vocat.  Eedde  eandem  vocem  Gratii 
Cunegetico,  '  procul  hinc  extorribus 
ire  Edico  praesente  Deo,  praesentibus 
aris,  Quis  scelus  aut  manibus,  sonti 
aut  iu  pectore  motum  est ;'  manibi^ 


sumptum  perperara  ibi  circumfertnr. 
Idem. 

850  Sceleratum  deseraf]  Desinat  tres 
script!.  Adeantur  Notae  lib.  ii.  Ar- 
tis,725.  Idem. 

853  ^leosque]  Inferos,  ad  quos  jam 
moritnra  bine  migro. 

834  Per  si  quid]  '  Si  bene  quid  de 
te  merui,  fuit  aut  tibi  quicquam 
Dulce  nieum.'  Dido  JEn.  iv.  Farn. 

855  Nunc  quoque]  '  Nomine  suspec- 
tam  mihi  spiritus  exit  in  auram : 
Jam  niorior.' 

857  Dixit :  et  errorem]  At  errorem 
scribo.  Heins. 

858  Sed  quid  docuisse]  Si  quid  do- 
cuisse  juvabit  Arondel.  Forte,  si  quid 
docuisse juraret.  Idem. 

859  iMbitur]  Moritur.  R. 

861  Et  in  me]  '  Et  pectore  lapsus 
Excipitur  miseri  spiritus  ore  viri.' 
Hoc  autem  ex  more  veterum,  apud 
quos  parens,  conjux,  amicus,  ut  quis» 
que  erat  charior,  expirantem  deoscu- 
latus,  extremum  halitura  et  fugien- 
tem  animam  ore  excipiebat.  '  Et 
extremus  si  quis  super  halitus  errat, 
Ore  legam,'  Anna  Didouis  soror,  JEn. 
IV.  Farn. 

862  Secura]  Pellicis  cura  liberata. 
Tarn  Pilim  ex  Cephalo  cognoverat  au- 
ram non  esse  Nympniim,  m  ;poa  pu- 
tabat,  sed  lenem  ventorum  Datum. 
Meliore]  '  Ante  diem  morior,  sed  nul- 
la pellice  laesa  ;  Hoc  faciet  positam 
te  niihi,  terra,  levem.'  Haec  eadem 
Procris,  de  Arte,  III.  Farn. 

8GG  Duplici  cum  prole]  Cum  duo- 
bus  filiis  Telamone  et  Peleo,  qui  coi- 
Utum  delcctuin  habueraat, 


METAMORl'HOSEON    LIH.    VIII. 


3521 


METAMORIMIOSEON    LIB.    VFII. 


Far.  I.  1  .Tarn  nitidutn  retegente 
<Urm]  Reditum  Ccpliali  cum  aiixiliis 
al)  /liiaco  acceptis  poiita  describcns, 
concinnc  octavuni  cum  septiiiio  lihio 
connectit.  Retcgentc]  Apcricnte  et 
osteiulcnte.  Noclisqui'  fiigante]  U- 
trHmqiie  ab  alteio  pendet.  Cum 
cnim  rctegitnr  dies,  nox  fugatur,  et 
contra. 

2  Lwfi/ero]  Lucifer  autem  stella 
est  Veneris,  qviinque  errantium  infi- 
nia,  terraeque  proxima,  ut  scrJhit  Cic. 
in  lib.  de  Nat.  Deonim.  Cudit  Eurus] 
Flare  desinit. 

1  JEacidis']  i^Iginensi  militi  ab  JEsl- 
ci  filils  conscripto:  '  Nam  Telamon 
fraterque  viros  ad  bella  parabant,' 
vs.  0G9.  lib.  pracced.  Farn.  Quibus 
fcliciter  acti]  L'Ai  quatuor  veteres  :  ut 
J^pist.  Ariadn.  '  nam  ventis  quoque 
sum  cru(!elibus  usa.'  IVIet.  xiii. '  ju- 
bet  uti  navita  ventis  ;'  sic  et  alibi :  sed 
viilgatam  nihilominus  lectionem  pro- 
bo.  Hi'ins. 

r>  Ante  expectalwn]  Antequam  ex- 
pectarcntur.  Partus  petitos]  Atheni- 
cnses  portus,  quo  pervenire  cupic- 
bant. 

(i  LcUgcia]    IMegarensia,  a  Leiege, 


rum  regis  filiis  nnus  fuit,  cui  (ut  Stra- 
bo  narrat  I.  ix.)  in  regni  divisione  a 
Pandione  facta  Megara  obtigcrunt. 
Alcatho'e]  Megaris,  etiam  ab  Alcatlioo 
rcstauratis  et  munitis.  Farn. 

10  Mtigni  Jiducia  regni]  Quamdiu 
enim  crinem  ilium  haberet,  privari 
non  poterat  regno. 

11  Sexta  resurgehiinl'\  Sexto  niense 
post  captam  obsidlonem  Megara 
prodita  fuisse  ait.  Orientis  curtiua 
Luna~]  Cornua  Phcebes  unus  I\Ied.  et 
iinus  Ambros.  recte  ;  nisi  mavis  ori- 
eriti  Phcehce:  nam  alter  Tvvisdenius 
orienii  Luna.  Sic  saepe  alibi  Phaben 
pro  Luna  ponit.  Paulo  ante  ])ro  me- 
dio de  verlice  Florent.  S.  Marci,  et  alii 
mcdioque  in  verlice:  tnedio  sub 'Seap. 
Urbiu.  et  sec.  Medic.     Heiyis. 

13  Inter  utrumque  volut]  Vagal  Flo- 
rent.  S.  Marci,  unus  Medic,  et  unus 
lion.  Sic  Plautns  Milite  Glorioso : 
'  Te  alloquor  vitii  probrique  plena, 
<ma;  circum  vicinos  vagas.'  Pruden- 
tins  Cathemerin.  Hymno  vi.  '  Liber 
vagat  per  auras  Kapido  vigore  sen- 
sus  ;'  ita  vetustiores  codices  :  alii  la- 
cat  vel  vagas.  Vide  Nonium  in  eo  ver- 
bo.     Forte  tamen  tam  a|)uil  Nasonem 


(jui  ab  ^gypto  advena  Mcgaras  in-     qiiam  Prudentiuni  scribendum  iaca< , 


stauravit,  incolasque  a  se  Lelegas  no- 
uiinari  voluit :  cnjiis  ucpotem  Sciro- 
nem  etNisum  de  regno  disccptantcs 
arbitrum  delegernnt  .IZacuin,  is  reg- 
num  Niso  adjndicavit.  Pausan.  in 
Atticis.     Farn. 

8  In  urbe  Alcalhoe]  In  urbem  pri- 
mus  Medic.  Noricus,et  tres  alii:  in 
vrhe  Alcathdi  puto  ;  de  qua  lectione 
dictum  Artis  Amator.  ii.  fJl.  Heins. 
Quam  .\isus  habet]  Possidet.  Nisus 
eniin  ex  (juatuor  Pandionis  Atheua- 


sic  '  vacat  ars  ;'  de  quo  Trist.  iv.  3, 
77.  possit  et  legi  ragn  est ;  idqne 
recte,  ut  opinor.  Idem.  Inter]  Nk?/ 
erepaAKTjs,  "AAAots  fxiv  MtVo?'  tTrafieifft- 
rat,  &\\uTf  Klffcf.  liomana-  victoria 
optime  consuluit  fulmen,  alas  illi  dc- 
cutiens.  Nik?}  yap  (pvytTf  dirrfpos  oil 
SwaTo.  Antliol.  4.  Farn.  Dtibiis  viC' 
turia  pennis]  Hinc  Honioni  IMars  vo- 
ealur  aWoTrpSaaWos.  C'ii's.  do  bello 
Civ.  1.  III.  '  Scd  forttina,  (jiia;  pluri- 
mum  potest  cum  in  reliqnis  rebus, 


De'pli.  ct  Var.  Clu3. 


Ovid. 


10  O 


0522 


NOTvE    VARIORUM    IN    OVIDII 


tnm  praecipue  in  bello,  parvis  mo- 
mentis,  magnas  rerum  commutatio- 
nes  efficit.' 

11  Vocalibus']  Alcathoo  Megara 
nicenibus  cingenti  operam  navans  A- 
pollo  lyram  deposuit ;  sonus  autem 
lyree  iu  lapidessubjectos  transiit:  ita 
nt  si  quis  calculo  eos  percusserit, 
eundem,  quern  pulsiV  fides,  sonura 
redderent.  Pansan.  Att.  '  Siepe  la- 
pis recrepat  Cyllenia  niunera  pulsus, 
Et  veterem  sonitu  PlicEbi  testatur 
anioieni.'  Ciris.  Vocalibusi  Resonan- 
tibus,  vocem  reddentibiis. 

13  Proles  Latonia]  Latoia  Neapol. 
Thuan.  pri.  Reg.  Arond.  et  sex  alii. 
Floreut.  S.  Marc),  Letoia;  bene  :  quo 
etiam  alhidit  tertius  Medic,  in  quo 
Letonia.  Vide  notas  Trist.  iii.  2.  3. 
Heins.     Proles  Latonia]  Apollo. 

18  Petere~]    Percutere. 

19  Bello  (juoque  sape  solehaf]  Bel- 
htm  quoque  titrre  solebat,  secundus  Me- 
diceus  et  Neap,  at  Urbinas,  bellum 
quoque  sa-pe  solebat  Spectare,  equc  ilia. 
Bellum  etiam  a  manu  prima  Berneg- 
gerianus.  Lege,  bellum  quoque  turre 
solebat  Spectare,  eque  ilia  rigidi  certa- 
mina  3Iartis.  Hcins. 

21  Jamque  mora  beUi'\     Moras  belli 

Neapol.  et    juior  F.rfuit.  ut    '   nomiiia 

procerum  belli  moras '  appellet.  Sic 
apud  Lucanum,  '  Crassus  erat  belli 
medius  mora  :'  et  apud  Silium  lib.  i. 
'  Romani  3Iurrus  belli  mora ;'  quau- 
quam  paulo  alio  scnsu  :  sed  vulgata 
bene  se  habet.  Iilem.  Mora  helli] 
Diuturnitate  belli.  Procerum]  Du- 
cum.     R. 

22  Cijdoneasque'i  Cretenses  a  Cy- 
done  Creta;  urbe,  infra  ad  vs.  40. 
farn. 

23  Ducis]  Minois :  Jupiter  enim 
ex  Kuropa  snscepit  Minoa,  Rbada- 
mantlium,  ct  Sarpedonem,  ut  habet 
Herodotus  in  Clio,  qucm  tamen  IIo- 
nierus  Jovis  ct  Laodamia;  filiiim  fu- 
isgc  scribit  II.  xvi.    1\ 

21  Plus  etiam  (piam  v(}sse  sat  est] 
Nam  cum  etiam  amabat. 


26  Sumserat  cere  Fulgentem  chjpeum'] 
Ore  prim.  Vatic,  et  duo  alii:  prior 
Regius  auro ;  bene:  1.  xiii.  'Ipse 
nitor  galeae  claro  radiantis  ab  auro.' 
Heins. 

30  Sinuaverat  arcus]  Lunaverat,  in- 
curvaverat.  Redi  ad  Amor.  i.  El.  I4 
vs.  23. 

32  Dempto  are']  Deposita  galea. 

33  Stratis  insignia  pictis  Terga  pre- 
mebat  equi]  Non  damiio  banc  lectio- 
nem  ;  arridet  tamen  quod  pro  diversa 
lectione  Grievianus  exhibebat,  phale- 
ris  pictis;  ut  apud  Maronem,  '  Pri- 
mus equum  pbaleris  insignem  victor 
habeto.'    Heins, 

40  Gnossia,  Didcei]  Cretae  riKarcfx- 
TToAeois  eximiaj  fuerunt  urbes  Cydon, 
Gnossus,  Gortyn,  Lyctus,  mons  Dic- 
te  :  atque  bine  Poetis  Cretae  epithe- 
ta.     Farn. 

41  JEratas  portas]  JExc  et  ferro 
munitas  et  tectas. 

42  Utque  sedebat]  Solebat  non  male 
septem  veteres  ;  et  Neapol.  sec.  tert. 
Medic,  pro  diversa  lectione.  Heins, 

43  Dictcei  regis]  Cretensis.  Nam 
Dicte  mons  est  Cretae. 

46  Nunquam  mihi  cognitus  esset] 
Nunquid  cum  primo  Mediceo  et  No- 
rico.  ]Mox  pro  deponere  bellum  quin- 
quc  codices,  ca»i<«c.<,  •  nt  apud  Sta- 
tium  Tbeb.  vi.  '  Tisiphone,  quantum 
poteras  dimittere  bellum  r'  sic  Nos- 
ter  Met.  xni.  '  Rex  jubet  incepti 
curam  dimittere  belli.'  Apud  Sene- 
cam  Pho-nissis,  '  infaustas,  aio,  Di- 
niittite  pugnas.'  Heins. 

47  Me  tamen]  Et  sane  regum  liberi 
obsides  plerumque,  pacis  et  foederum 
pignora  poscebantur  olim  et  daban- 
tur, 

48  Ilaberet]  Malim  habere.    Heins. 

49  Qu(c  te  peperit]  Europa :  ad  vs. 
23.  supra.  Fain.  Pulcherrime  regum] 
Kerum  decem  veteres ;  omnino  rec- 
tiiis  :  ut  Art.  Am.  i.  '  Ergo  erit  ilia 
dies,  qua  tu,  pulcherrime  rerum, 
Uuatuor  iu  niveis  aureus  ibis  equis  ?' 
sic  fortissimc  rerum,  et  siuiilia.     Mox 


1MKT\MQ,RPII0SI;0N    LIB.    Mil. 


3523 


ipsa  fiiit,  non  ipse,  melioios'.    llcins. 

51  (i  e!;o  ler/itix]  Quuin /el ir  nou- 
niilli.    Idtin. 

54  Lini]  Tril)ii.s  iiiodis  apmi  vete- 
rcs  miptiiP  (ieljaiit.  l.Usii;  si  imilior 
per  aninini  unuin  cum  viio  licet  sine 
legibiis  luisset :  2.  Farre  vel  Confar- 
rcatione  ;  ciun  |)er  Pontificcin  Max. 
et  Dialeni  Flamiiieni  per  t'iiij;es  et 
molam  salsani  oonjiingebaiitur :  ex 
qiiibiis  iiiiptiis  Patiimi  ct  IMatrimi 
appellabantiir  :  S.  Coc'inptionc, atqiic 
in  niamini  convcntione  ;  cum  ilia  in 
filioe  locum,  maritus  in  patiis  veiiic- 
bat ;  ut  si  quis  prior  tueiit  (Icl'iinctus, 
locum  ba:ic(litatis  justuni  alteri  faco- 
ret.  Servius  Petri  Danielis.  For- 
mulas vide  apud  Rrissonium  I.  vi. 

55  Quam  sim  Proditionc  polois]  Quam 
sim  voti  compos  prodeudo  patreiii  : 
ut  vs.  80.  infra  et  75 i. 

58  Nato]  Androgeo  ab  Atlienicii- 
sibus  ex  invidia  et  insidiis  esse,  1. 
VII.  461.  Farn. 

59  FA  causaque  valet]  Multi  vetc- 
runi  In  aiimtque.  Columella  iii.  2. 
*  Vitis  eligitur  quae  et  in  fructu  valet 
et  in  materia.'  Deinde  pro  causain- 
que  tuentibus  armis,  Florent.  S.  Marci, 
Bernegg,  Cantabr.  sec.  Medic.  Spi- 
rens.  uterqne  Erfurt,  pri.  Hnml^<"-g. 
ft  qiiinqnc  nlii,  tenetitibus ;  quod  ve- 
rum  puto ;  hoc  est,  per  quie  causa 
tenetur.  F'ormula  juris.  Noster  1. 
XIII.  '  Difficileni  tenui  sub  iniquo  ju- 
dice  causam.'  Paulo  ante  primus 
Vatic,  quami-is  tamen  utile  vinci,  pro 
quamvis  sape.  Heins. 

01  Cur  suits  h(tc  illi  reseret  mea  mce- 
nia  Mavors]  Reserabit  prim.  Gronov. 
rectius.  ISIalim  tamcureserarit.  Idem. 
Suus  Mavors']  Sua  potentia,  et  vis  bel- 
lica. 

G4  Nam  metuo  certe]  Non  nietuam 
Florent.  S.  Marci, Tluian.  Horneggcr. 
primus  Medic,  prim.  Erfurt.  Spirens. 
ct  unus  mens :  alii  ex  vetustioribus 
Nam  tnctuam,  vol  Non  mduo:  prim. 
Moreti  et  alius  Jam  metuo.  Scribe 
(^uam  metuo!  sic  I.  ix. '  Quam  nolim, 


rata  sint !'  Virgil.  JF.n.  vi.  '  Quam 
metui,  ne  quid  Libyae  tibi  rcgna 
nocercnt!'  Propertius  1. 1.  Elcg.  ID. 
'  Quam  vereor,  ne  tc,  contempto, 
(.'yntliia,  bubto,  Abstraliat  o  nostro 
pulvere  iniipins  Amor  !'    lleins. 

G5  Quis  euim  tarn  dnrus]  Dirus  prac- 
slantioresnuilti ;  quoil  efticacius.  Pro 
won  inschis,  recte  etiam  nisi  nescius, 
duo  meliores  Moreti,  et  sex  alii  cum 
(Jra^viano  ;  neque  aliter  pro  divcrsa 
lectionc  primus  Vaticanus;  invcnit 
diam  id  in  suis  Vivianus  :  sex  alii 
nisi  inseius,  vcrum  proxime.    Idem. 

<)7  i'.l  stat  sentcntia]  ExstntGenev, 
Scribe  en  stat ;  nisi  nialis /((((/tri?  sc- 
cum  Dottdem  patriam,  pro  tnecum,  cum 
Florcntino  S.  Marci  et  priino  Vatica- 
no  ;  ut  poetap  interloquentis  sint  ver- 
ba.    Idem; 

(iS  Dotahm  patriam]  In  doteni  pa- 
triam prodere,  ut  me  accipiat,  secuni- 
que  balicat. 

GO  Aditus]  I'ortarum  ingressus. 

72  Sihi  quisquc  profecto  Est  Deus] 
Fit  Deus  in  primo  Gronovii,  ut  apud 
Maronem,  '  sua  cuique  Deus  fit  dira 
cupido.'  Heins.  Sibi]  *  Ergo  ani- 
mus, qui,  ut  ego  dico,  divinus  est,  ut 
Euripides  audit  dicere,  Deus  est.' 
Cic.  1.  Tusc.  Qua-st.  '  Diine  hunc  ar- 
dorem  nientibus  addniif,  Euryale  ? 
an  sua  cuique  Deus  fit  dira  cupido  ?' 
Nisus,  jEneid.  ix.  '  Animus  hunianus 
etiam  nunc  in  corpore  situs  Damon 
nuncupatur  :'  Apuleius  de  Deo  So- 
cratis.  '  Prope  est  a  te  Deus,  tecum 
est,  intus  est :'  Seneca  Epist.  41. 
'  Miraris  bomineiu  ad  Dcos  ire  ?  Deus 
ad  lioraincs  venit.  Imo,  quod  pro- 
pins  est,  in  homines  venit.  Nulla 
sine  Deo  mens  bona  est :'  Seneca 
Epist.  73.  '  Dextra  mihi  Deus  est  et 
telum  quod  missile  libro  :'  Mezentius, 
yEneid.  x. 

73  Isinacis]  Fortiuiaui  Laceda?rao- 
nii  admc^ta  nianu  invocabant.  He- 
siodus  pra'cipit  agricola;,  ut  stivain 
nianu  tcnens  vota  nuncupct  Diti  a'c 
Ccreri.     Non  Perscum  fugientcni  iu 


.3524 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDII 


Pvdnen  ex  praelio,  hoc  praetextn,  ut 
Diis  sacrificaret ;  sed  Paulum  ^Emi- 
liiini  stiicto  ense  precantem  puj^nan- 
tein  exaudivere  Dii,  illiqne  victoriani 
coDcessere.  Plutarchus  in  ^Emilio  : 
'  Foi  tuna  fortes  metiiit,  ignavos  pre- 
iiiit.'  Seneca  Med.  159.  Farn.  Igna- 
rii  precibus  fortuna  repugnat]  '  Non 
imiliebribus  snppliciis  ac  precibus 
res  inagiiEe  geruutur,  sed  agendo,  vi- 
:;ilai)doqne :  iibi  te  seniel  tradideris 
socordias,  nequidqiiam  delude  opem 
Deoruiuiniploraveris :  iiiftDsi  et  irati 
sunt.'     Saliist. 

75  Perdere  gaudcrefl  Prodere  ties 
script!.  Vide  Festuni  in  eo  veilio. 
\t  Medicciis  prima  nota;,  Paidere, 
pro  Inipendere,  vel  discriniini  obji- 
cere  ;  sumtinu  a  laucis  examine  :  iin- 
de  '  pendere  tributum,'  '  vectigal,' 
'  poenaui,'  et  siuiilia.  Sic  Calptirniiis 
Ecloga  VI.  '  Hnnc  ego  qualeniciui- 
que  vides  in  valie,  paciscor  Pendere  : 
duni  sciat  hie  se  non  sine  piguore 
vinci.'  Noster  lib.  x.  '  Atqiie  ita; 
Quis  Deus  bunc  formosis,  inquit,  ini- 
quus  Pendere  vult  ?  carteque  jubet 
discrimine  vita^  Conjngiiun  petere 
hoc!'  ita  illic  optinins  Cantabrig. 
cum  lino  Basileensi.  '  Pensius  cogi- 
tare,'  Ausonio  in  gratianini  aciiuno  : 
*  pensas  herbas  '  pro  ponderatis  Nos- 
ter dixit  Met.  xiv.  in  fabiila  Circes. 
Ausonius  Idyll-  viii.  'justo  Irutinae 
se  examine  pendit :'  ita  veterrinius 
codex,  non  pensat  cum  vulgatis.  E- 
pistola  V.  ad  Theoncm,  idem  codex 
dependere  pro  deprendere :  '  Quas  ta- 
men  explicilis  nequeas  dependere 
chartis.'    Ihiiis. 

77  Et  gladids  ausitnl  Per  gladios 
cnm  uno  Vossiano,  uno  Gronovii, 
priore  Twisdcnin,  et  Pdediceo  uno. 
Deinde  nequc  in  hoc,  nou  ad  hoc,  cum 
niclioribus.  Per  gladios  (^Udm  in  uno 
Bersmanni  cxtabat.  Idem. 

S.'i  J'alali  i:rinc]  Vitnli  in  velustio- 
ribus  nonnullis.  Idem.  I'utali  Criiie^ 
In  quo  tirbis  fata  continebantur.  H. 
l''(Uali\     Ciiiiis   hie  fatalis    sij^uificat 


secretum  Nisi  consilinm,  quod  in  ca- 
pita summo.  Hoc  anteni  hostibus 
prodito,  quid  superest,  nisi  nrbis  ex- 
pugnatio  ?  Georg.  Sabinus,  apud 
quem  Vide  similem  historiam  de  Ro- 
milda  Foro  Juliensi.    Farn. 

87  Fcrt  secum  spnliitm  sceleris]  Ce- 
hris  in  primo  iMediceo,  priore  Erfurt. 
Calandr.  Juret.  Spirens.  et  quinque 
aiiis ;  qnomodo  et  Priscianus  agnos- 
cit,  tt  in  veterrinio  libro  Vivianus 
invenit.  Sed  vel  sic  versum  hunc 
tollendum  ceasco.  Certe  in  optimo 
S.  jNIarci  codice  raargini  adscriptus 
erat,  idque  niauu  receuliori.  Heui' 
sius. 

S8  Meriti  fiducia  tanta  est]  Merilis 
duo:  nnus  Leidensis  menti;  non 
male,    Mem. 

91  Patriamque  meos:jue  penatesi  Pa- 
triosque  ex  melioribus.    Idem. 

95  Minos  porrecla  lefiigit]  Minos 
tauta  fuisse  justltia  apud  superos  fer- 
tur,  ut  apud  inferos  judex  fuerit  con- 
stitutus.  Pnlchre  igitur  decorum 
servat  Poeta,  quo  ubique  Minoeni 
justura  esse  ostendit. 

9G  Imagine]  Cogitatione.  Noti/ac- 
ti]  luusitati  sceleris. 

97  Dii  te  submovcant]  Pfenam  et 
BiitM.lirhiin,  quo  olim  parricidaj  atfi- 
ciebaiitur,  Scyllte  iMluus  impipratiir. 
Corio  namque  insuebantur  cum  simia, 
gallo,  ac  serpcnte,  ac  in  mare  Hiivi- 
umve  projiciebantur,  ne  ant  coehuu 
aspicere,  aut  in  terra  aquave  quies- 
cere  possent.  R.  Di  te  submovcant 
Orbc  Sim]  Orbc  pohm  Neapol.  Florent. 
S.  Marci,  et  Spir.  Orbc  tiio :  quartus 
IMedic.  Orbe  meo.  Scribe  Orbe  pio. 
Postc^a  ncgcntur,  pro  negetur,  Sledi- 
ceus  ciiartaceus.  Ilcins. 

98  Orbc  siio]  Ad  parricidarum  sup- 
plicium  aliusum  volunt :  de  eoCicer. 
in  oratione  pro  lioi-cio  Amerino. 

99  Jovix]  '  Mons  IdaMis  nbi,  et 
gculis  tuuabula  nostra*,'  ;Eneid.  ill. 
Callimaclnis  iiymuo  ad  Joveuj.  Gy- 
rabl.  Syutagm.  I.  Farn.  Virg. 'Creta 
Jovis  magni  medio  jacct  insula  ponto, 


MKTAMORPHOSRON    LIR.    VIH. 


3525 


Mons  Mails  ubi,  et  gentis  cunal.uki 
nostrar.'    tncUl.  iii. 

100  Qui  metis  est  orbis^  Qua'  mcus 
Urbin.  ct  duodeciin  alii.  Jleins.  Tan- 
turn  monslviim]  Quae  contra  iiatiir.iia 
fiimt,  monstia  vocantnr.  Patrcni 
aiiteni  [>rodi  a  filia,  maximc  contra 
naturam  esse  videtur.  /?.  Moustruin] 
'ArvxviJ-a.  AriUii.   ICpictet. 

101  Justissimtis  atulor]  Olini  i</<r)r 
legebam  :  \\t  supra,  '  Androceitiue 
necemjiistis  iilciscitnr  annis.'  Nunc 
nihil  iiiMto.  Nam  '  aiictor  '  ad  leges 
vefercndnui  :  nnrte  et  '  legiter  '  Nos- 
tro  dictns  est  in  Anioribus.  Sic  de 
Au£;iisto  1.  XV.  '  Icsresque  feiet  jus- 
tlssimus  aiictor.'  Hi  ins. 

103  JErutas  impleri  remige  puppcs'] 
lino  impvlli ;  ([iiod,  practer  ununi  co- 
diccm  Ciofani  et  INIureti  Exceipta, 
iiuinqiie  nostii  cxliibent.  Sic  '  infi- 
dum  reniis  inipcUere  niarmor,'  Maro- 
iii  in  Geoigicis  :  et  /Eneid.  iv.  '  im- 
pellite  renios.'  Noster  Epist,  in. 
'  sivc  paras  impellere  reniigo  clas- 
seni.'  litem. 

105  Frastare  duccm  scderis  sibi  pra- 
mill]  Sceleris  sua  nnus  ^Moreti.  Piito 
sceleri  sua  pramia.    Idem. 

108  Quo/ugis]  Vestigia  plane  Vir- 
f(iliana  :  '  Mene  t'ligis  ?'  etmnv,'N:op 
to  noatci  amor,  nec  te  data  dextera 
«|nondam,  Nec  moritura,'  iScc.  ^Eneid. 
IV,  Fain. 

111  Et  scelus]  Quia  prodidit  pa- 
trem.  Et  meritum]  Qnia  victorem 
ctfecit  jMinoem. 

112  In  unwn  cojigestn]  Uno  prim. 
Moret.  et  sex  alii.  Heiiis. 

113  Nam  quo]  '  Nam  ([110  me  rel'e- 
ram  ?  qnali  spe  perdita  nitar?  Idae- 
osnc  petani  montes  ?  an  ^urgitc  vasto, 
•S;c.  An  patris  auxiiitim  sperem  r' 
Ariadne  apud  Catnllnm.  '  (inid  mo- 
ror  ?  an  niea  Pygmalion  dum  mduiia 
tVater  Destruat  'a  ant  captam  ducat 
Getulus  larbas  f'     Dido  Virg.    Earn. 

IIG  Qucm  lihi  dottavi]  Qua;  ex  cas- 
tigatioribus.  Ifcins. 

117    Obstru.ximus    oibcm   Terrarum 


nobis]  Sine  libris  antiijuis  esset,  non 
auderem  tonlroversiam  liiiic  loco  mo- 
vere.  At  inter  optimos  Ncapol.  Ur- 
bin. sec.  IVIedic.  Spirensis,  et  Tliysi- 
An\\%  exponimus  orbeiii:  pri.  IJasil.  e.v- 
ponimur  vrbem :  I'lorent.  S.  Marci  et 
nniis  Medic,  ex  melioribus,  e.rpunimur 
01  be.  Latet  aliquid  recondita;  ele- 
gantia*.  Scribo,  f.i'/JOHJmMr  0/7;*;  Ter- 
rarum nobis  ut  Crete  sola  patent.  '  Ex- 
poni'  enim  sen  i)rojici  non  infantes 
solummodo,  sed  exnles  etiam  dice- 
bantur.  Noster  in  Tristib.  '  Expo- 
suit  memet  popnlis  t'ortuna  viden- 
dum.'  Idem.  Obstru.iimus']  Clan>i- 
mns.  R.  Obstru.ximus]  Hinc  Medea 
Senecae  :  '  Qnascunque  aperni  tibi 
vias,  clusi  milii.  Quo  me  remittis  '(' 
vs.  458.  Earn. 

119  Hanc  quoque  si  prohibcs,  ct  nos, 
ingrate,  relinquis]  Hue  prohibes  ex  iis- 
deni,  de  quo  Artis  Amatoriaj  lib.  ii. 
335.  Deinde  sic  prohibes  bene  tert. 
jNIediceus,  et  duo  alii :  sic  jios  relin- 
quis etiam  ex  Palatinis  unus  ;  alius, 
si  relinquis.  Heins, 

120  Sed  inliospita  Syrtis]  Inhospi- 
talis.  Accola;  nanique  Syrtium  feri 
sunt,  et  peregrinis  infestissimi.  R. 
Genitrix]  '  Nec  tibi  Diva  parens,  ge- 
neric iiec  Dai  daniia  aucior,  I'orflde  ; 
sed  duris  genuit  te  cautibiis  horrens 
Caucasus,  Hyrcanaijue  admoiiuit 
ubera  tigres.'  JEu.  iv.  '  Quanam  te 
genuit  sola  sub  rupe  lesnar  Quod 
mare  conceptinn  spumantibus  expuit 
undis?  Qua;  Syrlis,  qua^  Scylia  vo- 
rax,  quae  vasta  Charybdisr'  Catul. 
Epigr.  C5.  Hoinerum  secuti  omnes  ; 
NTjAees  ovK  &pa  aoi'/e  -nar^p  ■^v,  &c. 
11.  XVI.  Earn. 

123  Generis  falsa  est  ca  fabula;  ve- 
rum  Et  ferits]  Verus  in  multis  vete- 
rum  :  nnus  mens  rerum  vcl  vert.  As- 
sentior  Joanni  Ciiiiliclmo  Capoferreo, 
qui  dum  lia^  observationcs  pralo  com- 
mittuntur,  op|)ottunc  reset ibcndum 
monuit,  generis  falsa  est  eit  fabula  vcs- 
Iri.  Pro  mater  lusa  tita  est  in  Nea]>ol. 
capla:  in  optimo  S.  31arcj,  llorcntino 


iio26 


NOT.Ii;    VARIORUM    IN    OVIDII 


Ducla.  Eleganter  'Diici'  pro  tialii, 
etiam  pro  indnci  vel  sednci.  Uiide 
'  diictari  dolis'  apud  Comiros.  Lib. 
XIV.  '  Invidiae  socios  pripdacque  cn- 
pidine  diictos  :'  ita  liber  optimtis. 
Apud  Horatium  Sat.  ii.  2.  '  Dticit  te 
species :  video.'  Propcrtiiis  Eleg. 
ir.  7.  '  Uxor  me  nunqiiam,  nunqiiam 
mc  diicet  arnica.'  Sed  finis  exemplo- 
rum  non  csset.  Pro  vulgata  tamen 
lectione  qua?  faciant,  vide  uotata  a 
nobis  ad  lib.  iv.  698.   Ileins. 

128  Sed  tamen  ex  Hits  aliquis]  Me 
tamen  apposita  et  efficaci  repetitione 
unns  Gronovianus.  Idem. 

131  Officium  tibi  sit]  Tihi  fit  Canta- 
brig.  et  pro  diversa  lectione  prior 
Erfurt,  et  prior  Hambiirgensis.  De- 
inde  ex  melioribus,  te  vere  conjuge 
digna  est,  non  veto.  Idem.  Offichtm'] 
Beiieficium. 

132  Torvnm  taui'um]  Terribilem  as- 
pectn.  Ligno']  Lignea  vaccae  forma. 
H.     Ligno]  Infra  vs.  156.  Farn. 

133  Discordemque  utero  fcetum  tulit'] 
Quicquid  obloquuntur  libri  veteres, 
repone  Dissortem  fatum ;  et  adi  quae 
notamus  ad  Epistolam  Ulyssis  Sabi- 
niani  vs.  35.  Certe  in  fragmento 
i3oxhorniano  Discortemque.  Heinsius. 

DisCOrdem  Jatuni]    Nam    ■>lt    ct  tnnrns 

videbatur  Minotaurus. 

138  Pr operate  jubet]  Properare  ju- 
vat  meliores ;  utrumque  probuni  est. 
Heins. 

139  Mecumque  simul  vica  terra  rece- 
dit]  Mecnm  simul  ah  mea  terra  Florent. 
S.  Marci,  prior  Hainl)urg.  pri.  Medic. 
Noricus,  et  duo  alii :  mecum  simul  et 
alter  Erfurt,  et  Bernegger.  in  quo  ve- 
ins lectio  penitiis  erat  erasa :  mecum 
simul  mea  Arondel.  sine  me  simul  et 
mea  terra  Ztilicliemianus,  et  Gene- 
vensis.  Latet  acumen  aliquod,  quod 
elicies,  ni  fallor,  si  rescribas,  mecum 
sine  me  mea  terra  recedit.  Sic  lib.  xi. 
•  Et  sine  mc  nie  pontus  liabet;'  ubi 
.sine  te  legebatur  frigidc  mehercules. 
Idem.  Mea  terra  recedit]  Keccdere 
vidctur  navibus  abetintibus  ;  iioc  au- 


teni  ex  opinione  vulgar!  est  dictum. 
R.     Recedit]  Lib.  vi.  512. 

142  Insilit  undis]  IJndas  tertius  Me- 
diceus,  et  tres  alii ;  probe  :  sic  Sta- 
tins Tiieb.  II.  '  Nee  minus  Ogygias 
eadem  Dea  turbida  Tbebas  Insilit.' 
Horatlus  Art.  Poetica,  '  ardentem 
frigidus  ^tnam  Insiluit.'  Val.  Flac- 
cus  lib.  Mil.  '  mox  attonita  cum  vir- 
gine  puppem  Insilit.'  Lucanus  libro 
III.  '  Insiluit  solo  nociturus  pondere 
puppiui.'  Sic  '  immurmurare  silvas' 
Virgil.  Georg.  iv.  '  Frigidus  ut  quon- 
dam silvas  immurmurat  Auster:'  ita 
enim  veterrimns  codex.  Proxinius 
versus  Insequilurque  rates  est  adulte- 
rinus  et  insuisus.  Heins.  Insilit]  Tunc 
suspensa  novo  ritu  crine,  ut  censet 
Ant.  Delrius,  '  de  navibus  altis,  Per 
mare  cceruleum  trahitur  Niseia  virgo.' 
Nescio  cujus  Ciris.  Sed  Apollodorus 
lib.  III.  Minos  Megaris  politus  vir- 
ginein  vinctam  pedibus  e  puppi  in 
mare  dejectam  mersit.  Ilia,  inquit 
Hyginus,  se  in  mare  pra^cipitavitfab. 
198.  Farn. 

146  Halyceetus  alis]  Halyceetos  Neap, 
pri.  Palat.  tert.  Medic.  Cantabrig. 
prior  Erfurt,  duo  alii :  et  mox  laniaret 
pro  laceraret  meliores.  Heins.  Ha- 
ivTPtnx]  Species  est  aquilye,  ciarissima 
oeulorum  acie,  librans  ^^  alto  «psp, 
visoque  pisce  in  mari  priBceps  in  eum 
mens,  et  discussis  pectorc  aquis  ra- 
piens.  R. 

148  Dimisit]  Dimittit  iidem.  De- 
lude at  aura,  non  ct  cum  Mediceo 
chartaceo.  Heins. 

150  Pluma]  Nisns  dum  filiam  per- 
sequitur,  ut  babet  Hyginus  fab.  198. 
in  balyiveton,  id  est,  aquilam  mari- 
nam  versus  est ;  Scylia  filia  in  pis- 
ccm,  (piem  Cirin  vooant.  Hodie  si 
qnando  avis  ea  jtisccni  ilium  natan- 
tem  conspexerit,  mittit  se  in  aquam, 
raptumquc  unguibus  dilaniat.  In 
avem  alii.  Virgil.  Georg.  i.  '  Et  pro 
purpureo  pa^nas  dat  Scylia  capillo : 
(iuacunqne  ilia  levcni  fugiens  secat 
a>tliora  pennis,'  <^'c. 


METAMORPHOSEON    LIB.    VIII. 


3527 


151  Ciris]  'Airb  tov  Kelpftv,  h.  c.  a 
tondcndo,  fiiit appellata.  Poiio qua-- 
nain  avis  proprie  sit  Ciiis,  apertiiis 
ant  planiiis  alibi  luisquani  trailitiir. 
Ex  nostris  sunt,  qui  alaudam  inlei- 
pretcntur.  Virgilius  solitariam  aveni 
lianc  vicietur  facero,  qui  in  solis  inpi- 
l)us  ac  scopulis  et  littoribus  descrtis, 
lit  ipse  ait,  exiijat  irvuin,  vcrtice  in 
medio  cristaui  pnipuream  liabens, 
captcris  pluniis  vaiie  coloratis. 

Fab.  II.  Arg.  Voia  ,Jovi  Mino/i] 
Descripturns  qucniadmodum  Aiiad- 
nae  corona  in  sidus  t'uit  conversa, 
brevitcr  comnieniorat  ca  (jir.i-  do  Mi- 
notaur! cvcde  feruntur.  Minos  enim 
victor  lioc  tributo  Atlionienscs  pres- 
sit,  ut  nono  quoque  anno  quatuordc- 
cim  nobiliiun  liberi,  hoc  est,  scptem 
pueri  ac  totidem  virgines,  sorte  dnc- 
ti  mitterentur  in  Cretani  Minotauro 
oljjicicndi.  Tiiesous  igitur  ^Egei  re- 
gis filius,  cum  sors  ad  euin  pei  venis- 
set,  sive  cum  tantum  dedccus  tan- 
tanique  suoruni  calamitatem  ferre 
non  posset,  sponte  in  Crctam  pro- 
fectus,  Ariadnee  Minois  regis  filiie 
aiuore  suo  captae  auxilio  servatus  est. 
Nam  quo  modo  et  Minotaurum  inter- 
riceret  monstravit,  ct  filo  ad  jannam 
fixo  e  Labyrintho  a  Danialo  extructp 
Pgrfiloyat^r,  uBifndit.  Quare  occiso 
Minotauro,  Ariadnen,  una  cum  Plia;- 
dra  sororc  abducens  in  Diam  insn- 
1am  primuni  cnavigavit,  ubi  ai»  ingra- 
to  Ariadna  relicta,  cum  sc  desertani 
quereretur,  opemque  Deorum  iiivo- 
caret,  Libero  patri  ita  placuit,  ut  earn 
sibi  dcsponsarit,  et  ut  a^tcrna  illius 
amoris  memoria  esset,  ejus  coronam 
in  coilum  miscrit,  cujus  gemmae  in 
Stellas  conversa;  sidus  coronae  simile 
effecerunt. 

152  Vutu  Jovi  Minos  taurorum  san- 
guine centiini]  Vota  taurorum  corpora 
Florent.  S.  Marci,  Ncapol.  sec.  Me- 
dic. Bernegger.  prior  Hamburg.  Can- 
tabrig.  aliique  complures  ;  oplime  : 
de  quo  alibi :  '  V'oti  boves  centum' 
apudLiviuni  I.  xxvui.  c.  38. '  votum' 


victimarum  'sanguinem'  noster  hoc 
ipso  libro  infra:  1.  vii.  1G2. '  victinia 
vota:'  lib.  x.  G93.  ex  o|)timis  codici- 
bus  '  vota  simulacra  :'  '  dclubra  vota' 
lib.  XIII.  ex  membranis  :  '  munera 
vota,'  Amor.  ii.  13.  et  eodein  libro 
KIcg.  18.  '  vota  lyra.'  Heins.  Tau- 
rorum cenluni]  Hecatondicn  signifi- 
cat,  quod  crat  centum  bouin  sacrifi- 
cium.  /?. 

153  Et  egressus  ratilms  Crctcida  fer- 
ram']  Ut  egressus  cum  iionntdlis  codi- 
cibus.  Deinde  Curctida  lerratn  vctus- 
tiores  magiio  numero  ;  optiino.  Nam 
Curetis  terra  dicta  aiitiquitus  Crcta, 
teste  Plinio  lib.  iv.  12.  '  Antiquas 
Curetum  oras'  vocat  Cretam  Virgi- 
lius :  hinc  *  Curetica  tecta'  apud  Mi- 
lium lib.  XV.  nam  qtiod  in  Ciri  Virgi- 
liana  leponuut  Scaliger  et  Contarc- 
nu8, '  Carpathium  fugiens  et  llumina 
Curctea,'  pro  Ccratcea,  non  assentior: 
vetus  Scholiastes  ad  ilia  Callimachi 
Hymno  in  Dianam,  Xalfn  oe  KaipaTos 
■rroTafius  fJ.eya,  haJC  liotat,  rioTO/Ltos  Kprj- 
T7JS  (fttl  7r({\4S  v;  Kai'poTos  ovrce  Xeyofiivri. 
Heins.  Curetiilu]  Cretam,  (juam  in- 
colebant  olim  Curetcs  nutiitii  Jovis, 
cujus  vagitum  cymbalis  pulsatis  at- 
que     aeris     crepitu     dissimulabant : 

vidfi    qua*    nns     ad    Horcul.    CElEeum 

Senecai  vs.  1876.  Unde  orti  sint, 
uiide  dicti,  an  iidem  qui  Corybantes, 
Cabiri,  IdaM,  Tclcliines,  Dactyli,  vi- 
deatur  Strab.  lib.  x.  Diodor.  lib.  iv. 
cap.  de  .Saturn,  lib.  v.  cap.  de  Creta. 
Gyrald.  Syntagma,  i.  Atlienanis  lib. 
XII.  G.  Pausan.  Eliac.  prioribus. 

151  Spoliis'\  Ex  more  victoris  :  adi 
Virgil,  ^n.  vii.  183.  et  xi.  1.  Juven. 
Satyr.  X.  5.  Farn.  Et  spoUis  decorata 
est]  Hostiuni  spoliis  postos,  a^diuni 
limina,  atria,  ut  ensibus,  clypeis,  ga- 
leis,  navium  rostris  liomani  conde- 
corare  consueverunt,  (juibus  antiqui- 
tas  venerationcm  et  luajcstatem  au- 
gebat :  nee  ca  cousumpta  refici,  uec 
iVacta  redintcgrari  mos  ernt.  Eorum 
aspectus  ad  similia  facinora  iutucntcs 
hortabatur.  Vuni, 


3528 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


155  0/)/»ofrrj«m]  iNIinofaunis,'  Mis- 
tiimqiie  jreiius,  prolcsque  bifoiinis,' 
^neiil.  VI.  aliis  ^ovKe(pa\os  tantiim : 
aliissuperiie  homo,  infeine  bns  :  sane 
fiiius  Pasiphaes  ex  Tamo  Minois 
duee  vel  scriba,  de  quo  fuse  Natalis 
Comes  1.  \i.  c.  5.  Tzetzes  Cliiliad.  r. 
19.  Fam. 

157  Thalami  removere  pudorcm]  Tha- 
lamis  niiilti  vetenim  cum  pii.  Reg.  et 
Urbin.  pri,  Vatican,  et  pri.  Medic,  at 
Neapol.  Cant.  sec.  Medic,  primus  Ba- 
sil, et  ties  alii  thalamo.  Heins. 

158  CcEcisque  includcie  tectis]  Ccecis 
quart.  Medic,  et  quindecim  alii;  ut 
labyrinthiim  caeca  vocet  fecta.  Idem. 
Ccrcis]  Occultis.  JF?.  Mitltiplk'tquc] 
De  Cretici  hujus  Labyrinthi  a  H.v- 
dalo  conditi,  nee  non  TEgyptiaci, 
Lemniaci,  Italicitpie  poi  tcntosa  mole, 
artificio,  sinuosis  erioiibus,  >!tc.  Pli- 
rius  XXXVI.  13.  .Eneid.  v. '  Ut  quon- 
dam Creta  fertur  Labyiintbus,'  &c. 
CI.  Baconi  Dadalus.  Tarn. 

159  Dctdalus  ingen'u)]  Daedalus  ge- 
nera Atheniensis,  ex  iis  unus  qui 
Erechtliid*  vocanlur,  adeo  pra'clarus 
fuit  architectus,  ut  et  opera  qu^edam 
miranda  efFeccrit,  et  statuas  quaj  as- 
picere,  aml)ulareque,  et  spirare  vidc- 
baiitur,  fffinxerit.  Atriue  hinc  Dae- 
dalea  vocant  Gri^ci,  opera  avrofxara : 
hoc  est.  quai  sponte  sua  moventur, 
aut  voceni  cdunt.  Micyl. 

IGO  Liminajlexu']  Sec.  Palat.  Neap. 
Florent.  S.  Marci,  Spirensis,  ties  alii, 
fiexum;  ut  ad  errorem  referatur:  pri. 
Palat.  et  unus  Medic.^c.iui;  duo  vc- 
teres  flcxa,  nimirum  ambage.  Se- 
neca ICiWyio,  *  Ambage  flexa  Uelphico 
mos  est  Deo  Arcana  tegere  ;'  ita  op- 
tiraus  INIediceus,  non  nexa  rum  vid- 
gatis.  Lucanus  lib.  i.  '  flexa  sic  om- 
nia Tbuscus  luvolvcus  multaquc  tc- 
gens  andjage  cancbat.'  Statins  Tlicb. 
IV.  '  flexa  dubios  ambage  rclinquit.' 

*  Flcxum   iter,'  Lucrctio   lib.  iv.    et 

*  flexi   aditus.'     Prudent.    Apotlicos. 

*  Hos  omncs  quamvis    .nnceps  laby- 
rintlius  et  error  Cirrumflexus  agat.' 


Apud  eundem  libro  ii.  contra  Sym- 
niach.  '  via  ncscia  flecti  In  deverti' 
culum,  biviis  nee  pluribus  anceps.' 
Idem  Cathemerin.  hymno  vii.  '  flex-, 
nosa  viarum  dispendia'  dixit.  Idem 
Apotlieosi, '  Artam  salutis  vix  viam 
discernere  est  Inter  reflexas  semitas  : 
Tam  niulta  snrgunt  perfidorum  com- 
pita  Tortis  polita  erroribus.  Obliqua 
sese  conserunt  divortia  Hinc  inde 
textisorbitis  :'  sic  codex  longevetus- 
tissinuis  Puteanorum  fratrum,  non 
Ohliqua  sese  conferunt  dirortia.  At 
apud  Nasoneni  hoc  loco  codices  qui- 
i\am  flexus:  anjlexim?  I,?(/«irea  eliam 
prior  Hamburg,  aliique  ex  antiquiori- 
bus  multi;  recte.  Heins. 

162  Liquidis  Phrijgius  Maunder  in 
undis]  Liquidus  Phrygiis  Maandros  in 
arris  probe  castigatiores  :  at  prior 
Twisdenius  argute  ct  ingeniose  me- 
hercules,  '  Non  secus  ac  liquidos 
Phrygius  Maandros  in  arcus  Lndit :' 
hoc  est,  in  arcuata  curvamina,  ut  alibi 
Noster  de  Iride,  lib.  xi. '  niger  arcus 
aquarum.'  Ususeadcm  comparatione 
Silius  libro  vii.  *  Qualis  Maeonia  pas- 
sim Mreandrus  in  ora  Cum  sibi 
gurgitibus  flexis  rcvolutus  oberrat.' 
Idem.  Mwandros']  Fluvius  est  Phry- 
giae  Ma^andros,  qui  sa'penuniero  in 
se  reairc  via,_t„^.  Tif,  similem  ait 
Labyrinthuni  fuisse.  Hinc  et  Ma?an- 
«iios  vocamus,  quiecuniquc  invohita 
atque  perplexa  sunt. 

1C5  Ad  mare  versus]  In  mare  iidcm. 
Paulo  ante  pro  rcnturas  aspicit  nndas, 
Arondelianus^))osy)fci<,-  argute.  Ihins, 

170  Act(CO sanguine]  Atheniensi.  R. 
Acf{ro~\  Virg.  /Encid.  vi.  et  llygiuus 
41.  fab.  (piotannis  scptem  Atlicni- 
ensiuni  liberornm  corpora  sortc  electa 
mitti  devoramla  a  iMiuotauro  scri- 
bunt.  Noster  et  Plutar<  bus  in  Thc- 
seo,  pubcres  septeni  marcs,  tolidcni 
virgincs  nono  <|uoquc  anno.  TiiescuR 
vero  miseratus  patiiic  conditioncm 
(ut  Plutarchus  liabel  ibid,  et  Catullus 
in  nuptiis)  extra  sortcm  ire  voluil. 
Ibi  coram  rege,  negavit  tributum  aiil 


METAMOKPIIOSrON    MB.    \1II. 


:3r/20 


stipendiiim  illiid  «lcljeii  jure.  Taurus, 
Miiiois  (iiix,  (Icxtia  sua  sc  illiid  asscr- 
turiiin  dixit,  (jiii  in  ceitaniiiu'  a  Tiic- 
seo  siiperatiis  occnl)nit.  Minos  l-.ptiis, 
odcrat  (|iii|>)ic  liuno  Taiinuu  ut  adnl- 
teriini,  itinisit  Atlicnicnsiljiis  triljii- 
tnm.  Farn. 

171  Tertia  sors]  Soitc  onini  dnre- 
bantiir,  <|ni  niitUMidi  erant.  Annis  no- 
venis]  Post  iioveni  annos.  Vaiiat  ati- 
tem  hoc  loco  iionnihil  a  CiBtcris  Pocta. 
Nam  Viigiliiis,  item  Diodonis,  atfjuo 
alii  pleriqne,  noii  nono  dennini  anno, 
scd  singulis  annis,  Atheniensium  li- 
bcros  in  Cretam  pro  tiibuto  misses 
dicunt. 

172  Ulquc  ope  virginea]  Posteaquam, 
inqnit,  aiixilio  viiginis  Ariadnes  e  La- 
byrintho  Theseus  est  egiessus,  navem 
consccndit.  NuULs  iteruta  priorum] 
Ad  quam  nemo  eorum,  qui  prius  mls&i 
fnerant  ab  Atheniensibus  in  Cretam, 
unquani  redire  potuit.  i?.  NuUis  ite- 
rata  priorum  Juhko]  Spirensis  liber 
inter  vctustiores  nulli  superala  :  Nea- 
pol.  et  sec.  Medic,  'nidlis  superala : 
Spircnscm  lectionem  veriorem  puto. 
'  Gravido  superant  vix  ubere  linien' 
apud  \'irgilium.  Heins. 

173  Janua  difficilis  filo  est  hicenta 
rclicto^  /2e/a'<oPalatiuns  unus;  et  pro 
divfTs:!  laotConc  Aronuelianus ;  op- 
time.  Sic  apud  Horatium  Od.  34. 
libri  primi  pnto  scribendum,  '  nunc 
retrorsum  Vela  dare,  atque  iterare 
cursus  Cogor  relectos.'  Sic  '  sua  ves- 
tigia relegere.'  '  Kelcgere  canipum' 
dixit  Val.  Flaccus  lib.  viii.  et  '  rele- 
gere viam'  lib.  iv.  Adi  Notas  Fast. 
lib.  m.  4G2.  Mox  Dian  pro  Diam  sec. 
Pal.  et  duo  alii;  totidcm  Chian, 
Idem. 

174  Minoide'l  Ariadne,  a  qua  gla- 
dium  accepcrat,  et  filuni  exitus  sui 
ducem.  Djum]  Insula  maris  Cretici, 
in  qua  Ariadne  a  Theseo  relicta  est. 
Sunt  (|ni  in  Naxo  insida  relictam  fe- 
rant.  Desertam  ibi  offcndcns  Bac- 
chus ab  Indis  reversiis  in  uxoreui 
du.xit.     Fast.  lib.  iii.  Epistol.  Pha;- 


<ir<r.     ("alidlus  in  nupliis.  Favn. 

175  In  illo  Lilton  dislituit]  Jn  udo 
vcl  alio  nnus  Lcidensis  ;  ut  apud  Sta- 
tium  Herrulo  Surrentino,  '  Foitc 
diem  Triviac  dum  littore  ducimus 
ndo.*  Horat.  Od.  i.  33.  '  Sive  jacta- 
tarn  religarat  udo  Littore  navim.' 
Pro  dcstitnit  quinque  veteres  dcseniit, 
cui  eleganter  respondet  rh  disirta. 
Multus  est  in  hisce  ropetitionibiis 
Noster.  Hcins. 

178  Sumplatn  defranlc  coronam]  Ilia 
corona  dicitur  a  \  iilcano  facta  ex 
anro  et  Indicis  gemniis,  per  quas 
Theseus  existimatur  dc  tcncbris  La- 
byrinth! ad  lucem  vcnissc,  quod  aii- 
rum  et  genimit;  in  obscnro  fulsiorem 
luniinis  efficiebant.  Hanc  autem  co- 
ronam,  (ut  ait  Hyginus,)quo  tempore 
Bacchus  ad  Minoa  venit,  Ariadnte 
muneri  dcdit :  qua  delcctata  stupri 
conditioncm  non  recusavit.  R.  Sump- 
tam]  '  Sintqne  tuie  tecum  faciam  mo- 
numenta  Corona^,  Vulcanus  Veneri 
quam  dedit,  ilia  tibi.  Dicta  facit  ; 
gemmasque  iiovem  transformat  in 
ignes:  Aurca  per  Stellas  nunc  micat 
ilia  novcm.'  Fast.  in.  et  Catul.  in 
nuptiis,et  in  Corona  Berenices.  Farn. 

180  In  nilidos]  In  Stellas  splendeu- 
tes.  Vi/;Wnc  rirtuntur  in  i>»«<:o]  SuOi- 
las  prim,  et  sec.  Palat.  aliique  com- 
plures ;  rectc :  Lovan.  et  nnus  Me- 
dic, rutilos.  Hcins. 

182  Qui  mcdius,  Sfc]  Coronae  sydus 
medium  esse  ait,  ct  ejus  qui  iv  yovacri 
a  Graecis  vocatnr,  hoc  est,  in  geni- 
bus,  et  ejus  qui  vocalur  Ophiuchos, 
id  est,  anguem  tencns.  VideaturHy- 
ginus.  Angiteintencntis]  Ophiuchiest 
intcrpretatio,  qui  anguiteuens  a  nos- 
tris  vocatur,  tenens  manibus  anguem 
medium  corpus  ejus  implicantem.  R. 
Qui  tnedius'\  Inter  cngonasinct Ophiu- 
chum.   Farn. 

Fab.  II  r.  Arg.  Dadalus  interca^ 
Daedalus  Atheniensis,  Eupalami  filius, 
cum  Talum  sororis  filium,  optimal  in- 
dolis  juvencm,  per  invidiam,  quod  ct 
serrani   et  circinum  invenisset,    iii- 


.3630 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIDI| 


teremisse  diceretiir,  judicii  eventum 
timens,  in  Cretam  aiifugit :  ejus  vero 
opera  et  Pasipiiaii  in  lignea  vacca 
inclusa*  cum  tauio  coivit,  et  Ariadne 
Theseum  servavit.  Qu<e  cum  IVIinos 
rescivissef,  ilium  in  Labyrinthum  una 
cmn  Icaro  filio  conjecit.  Daedalus 
vero,  ingenio  pollens,  pennas  ad  se 
varii  generis  afferri  curavit,  ex  quibus 
ct  sibi  et  filio  alas  confecit,  itaque 
aptavit,  ut  avium  more  a  Creta  evo- 
larint.  Ac  Djedalus  quidem  quo  vo- 
luit  incolumis  pervenit ;  Icarus  vero, 
patris  mandatoruni  neglector,  cum 
altiiis  quam  pater  evolare  gauderet, 
resolutis  calore  pennis,  in  mare  ceci- 
dit,  quod  ab  eo  Icarium,  ex  sententia 
Ovidii,  fuit  cognominatum.  Lact. 

184  Tact  usque  loci  natalis  amore'\  Soli 
natalis  in  uno  Leidensi ;  rectius  :  lit 
in  Tristibus,  *  Nescio  qua  natale  so- 
lum dulcedine  cunctos  Ducit.'  Sta- 
tiusSylvar.  lib.  in.  ad  Uxoreni,  *  nam 
nee  mihi  barbara  Thrace,  Nee  Lib\  e 
natale  solum.'  Theb.  viii.  '  omne 
hoinini  natale  solum.'  Seneca  Thy- 
este,  '  Tectum  soli  natalis,  et  patrios 
Decs.'  Et  Medea,  '  nisi  quas  tulerat 
Natale  solum, non  norat  opes  :'  atque 
ita  passim  optimi  scriptores.  Heins. 

Ibli     C^uitat.e]     Trpta    ;«ci.l      ^•in/'ta 

mari.  Carceris  item  custodia  clausus 
perhibetur,  turn  quia  Pasiphaiis  amo- 
res  promoverat,  turn  quod  Ariadnas 
et  Theseo  labyrintlii  vestigia  et  exi- 
tus  retexerat.  'ris  t?7  /j-otxeia  yvi^aiKhs 
avrov  ffWfpyr}KuTas''EiJ.i\\e  tto-vtuis  ave- 
\itv,  Seanayrripicjj  KXelaas.  Tzetz.  Cliil. 
1.  19.  Farn. 

188  Ignotas  animum  dimiltit  in  artes'] 
Alii  dcmittil:  coiiKcrtit  Argcntincnsis 
unus  :  quatuor  dircrtit :  puto  aiiimo 
deverlit ;  nam  animos  dimillil  in  primo 
Vaticano.  Adi  Notas  Amor.  lib.  ii. 
G.  9.  Metam.  lib.  ix. '  Inferior  virtute 
meas  devertor  ad  artes.'  Pra>terea 
ignaras  artes  unus  Moreti ;  «lc  (juo 
alibi.  Ileitis. 

189  }^uliiramque'\  Novitatem  in  na- 
tura  excogitat:    ncgatum    sril.   per 


aera  iter,  pennis  non  homini  datis. 
Farn. 

191  Ut  clivo  crevisse  putes"]  Per  cli- 
vum  ascenditur :  sic  in  alls  illis  facti- 
tiis  erat  quidam  pennarum  ascensus 
et  gradus  quidam,  breviores  sequen- 
tibus  Jongioribus.  Quod  manifeste 
etiam  apparet  in  fistula  disparibns 
septem  compacta  cicutis.  Pont. 

192  Fistula]  Vide  qua  ad  Eclog!  ir. 
Virgilii :  '  Est  milii  disparibus,'  &c. 
et  Tibul.  Eleg.  ii.  5.  Quin  et  formam 
pastoritiae  fistulae  dabit  Panes  Sy- 
rinx. Farn. 

193  Turn  Uno  medias]  Deinde,  in- 
quit,  median!  pennarum  partem  filis, 
infimam  vero  ceris,  alligavit  Daedalus. 

195  Ut  veras  imitctur  aves]  Imiten- 
tur,  pennae  videlicet,  prim.  Moret. 
Cantabr.  quart.  Medic,  et  sex  alii. 
Heins. 

.  198  Captnhat  plumas]  Optabat  unns 
Leidensis.  Forte  scribendum  Adfla- 
bat :  sic  lib.  v.  '  Crinales  vittas  affla- 
bat  anhelitus  oris.'  Idem. 

200  Manns  ultima  cwpti]  Melioi'es 
cocptis.  Idem. 

201  Lihravit  in  alas]  Experientiam 
cepit  artificii  sui.  Alligatis  namque 
sibi  alls  illis  factitiis,  se  agitatu  ilia- 
rum  in  aerem  sustulit,  iisque  expan- 
sis  aliquandin  pepenuu.  r..,.*. 

204  A>]  Praecepta  hajc,  inquit  Na- 
talis Comes,  si  quis  diligentius  con- 
sidcret,  paruni  sane  ad  navigationem 
pertinent,  ad  institutioncm  vita;  plu- 
rimum,  lib.  vii.  1(5.  Lubricus  quippe 
est  summze  tortun;e  locus,  unde  altior 
'  Casus  et  iun)ulsiv  pra^ceps  immane 
ruinvc.'  Locus  infimus  contemptui 
cxponitur :  mrdius  tutus.  Ergo, 
'  Qui  nciiueserpit  lituni,  nequc  sidera 
vcrticc  tangit,  Arbitrio  sapiot  D;vda- 
lus  illc  nieo.'  ^'ideatur  CI.  Haconi 
Scylla  ct  Icarus  in  Sapientia  vet. 
Farn.' 

200  Nee  tc  spcclare  lioolcn  jubeoJl 
Ncutc  plurimi  ex  vetustioribus.  Forte 
neu  tejuheam,  Heins.  A'lcJ  Neque  ad 
siniatram  declina,  nequu  ad  dextrani ; 


^f  F.T AMORPHOSP.ON    LIR.    ^II1. 


0331 


uti  Pli.il-llionta  sniim  monuit  pater 
lib.  n.  l.'i".  quod  ot  il)i  etiani  per  si- 
dera  IJorealhi  et  Australia  designa- 
bat.  Fani. 

■  207  Aut  Helicen,SfC.']  Helicc  major 
est  Ursa,  sic  dicta  ab  Helicc  urbe 
Arcadia;,  in  qua  Calisto  nata  esse 
fertur.  Vel  etiam  a  gyro,  sea  clr- 
culo,  qucni  majorem  describit  quain 
Ursa  minor.  Nam  G  racis  iXiacrw  idem 
qiiod  circumago  ac  rote  signiticat. 
Slnclumquc  Ononis  ensein]  Orion  aith 
rov  otjpov,  hoc  est,  ab  urina,  fuit  cog- 
norainatus,  quod  ex  Jovis  et  Mcrcurii 
urina  fingatur  natus,  ut  in  quinto 
Fastorum  copiose  narrat  Ovidius. 
Is  venator  tantis  viribus  fuit,  ut  nulli 
ferae  se  ccssurum  jactaret.  Vide  Hy- 
giuura.  R. 

209  Ignolas  alas]  Insnelas,  iiaud 
quaquam  ante  id  tempus  ab  ullo  mor- 
taliuin  usnrpatas.  Pont. 

211  £t  patricE  tremuere  manus]  Ce- 
cidere  alter  Hamburgensis,  ut  de  Das- 
dalo  quoquc  poetaruni  Princeps, '  Bis 
couatus  crat  casus  cffingere  in  auro  : 
Bis  patriae  cecidcre  manus.'  Ep.  Hy- 
permu.  '  Ter  male  subiato  recidit 
ense  manus.'  Heins. 

213  Ante  volet]  Fabulam  banc,  ip- 
sis  pene  verbis,  versibus  nou  paiicis 
iisdem.habpc  ••  <»'  ^'i*-'.  si  couferre 
libeat.  Videautur  Virgil.  iEneid.  vi. 
Scnec.  CEdip.  vs.  891.  et  Here.  CEt. 
683.     Sil.  Ital.  lib.  xn.  88.  Farn. 

220  Jununia  Samos]  Jiinoni  dicata; 
nam  ibi  Juno  et  nata  et  educata,  et 
Jovi  uxor  tradita  dicitur.  Est  autem 
insula  Caria}  adjacens. 

221  Parte  Samos  fuerat]  Futrant 
rectins  septem  scripti.  INIox  duo 
erant:  et  pro  Calymna  veteres  pleri- 
que  Cabjmnc ;  nisi  quod  Calydne  in 
nno  nico :  de  qua  Art.  ii.  initio. 
Heins. 

222  Dextra  Lehyntlws  crat]  Lebyn- 
thos  insula  est  una  ex  Cycladibus. 
Strabo  inter  Sporadas  recenset,  ut  et 
sequcntem.     Calydne]  Calydne  quo- 


quc insula  est  Cycladuui  una,  mf.Iiis 
ferax. 

224  Ciipidine  cnjilu^]  Tracliis  Flo- 
rentinus  S.  Marci,  Spirensis,  et  qua- 
tuor  alii :  quidani  capliis.  Heins. 

228  Remigiofjue]  Apposite;  ut  etiam 
iEneid.  vi.  '  Remigiuin  alarum,'  in 
eadem  re;  tralatione  rcciproca  a  na- 
vibus  ad  volatuni,  et  contra  impv- 
yuv  ipiTjxolaiv  4p€(T(Tofjt.fi/oi  jE-cbylus  in 
Agamemn.  de  accipitribus.  Et  haec 
sane  fuga  orat  navalis.  Daedalus,  ut 
liabet  Pausanias  in  liop.oticis,  c  Creta 
tugiens,  ubi  non  magna  sibi  et  filio 
aedificasset  navigia,  primusquc  om- 
nium velificationem  invenisset,  quo 
Minois  classem,  quae  remis  tantum 
impellcbatur,  anteverterent,ipse  qui- 
dem  incolumis  appulit :  Icari  \ero 
navem  imperitia  gubernatoris  ever- 
sam  tradunt.  Ego  euni,  novo  genere 
veli  dolone  invento,  praevertisse  re- 
gis classem  arbitror.  Tzetzes,  Urepa. 
Se  rovroiv  yiviiXTKf  toi  \ai.(pT]  toov  6\Ka- 
Zb>y.  Lucianus  de  Astrologia  rnter- 
pretatur  :  'iKopos  Se  vedrrrn  «al  oTO(r- 
QaXiri  xpeoixevos,  eh  xo^ov  avepdelsrf  v(p, 
i^etreae  ttjs  a\r}delas,  Kat  is  ■neXayov  kol- 
T-qvexdv  a^iiffffwv  Trpriyfj-aTcov.  Reprae- 
sentatum  Icari  volatum  exhibuit  Ne- 
ro. Suetou.  cap.  12.  Fam 

230  Qua:  nomen  traxit  ab  illo]  Nam 
mare  Icariuin  ab  loaro  fuit  appclla- 
tum,  ut  sentit  Ovidius :  '  Icarus 
Icariis  noniina  fecit  aquis.' 

237  Pcrdix]  Queni  bic  Talum  sub- 
inde  vocat  Regius,  alii  Calum  vocant, 
nonnuUi  etiam  Perdicem.  Ac  Per- 
dicis  noinen  ipse  etiam  Ovidius  com- 
probare  videtur,  quaudo  infra  ait : 
'  Nonicn,  quod  et  ante,  remansit.' 
Vide  Rhodigin.  lib.  xxix.  26. 

242  Progeniem]  Sororis  suae  Peidi- 
cis  tilium  (aliis  Talum,  aliis  Attaluui 
vel  AcaUnn,  Pausanias  Calum  vocat, 
tumulumque  ejus  ostendit,  noster 
infra  Perdicem  uominat,  *  Nomeu, 
quod  04:  ante,  remansit')  artis  suae 
sibi  discipulura  de  tecto  per  invidiam 


3532 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


dejecit,  quia  serrani  ct  circinum  in- 
venerat:  judicii  severitatem  Atlienis 
metuens  ad  Minoem  Cretse  regem  con- 
fugit;  inde  jam  ad  Cocalum  in  Sici- 
lian!. Fum. 

243  His  senis  itatalibus  actis]  Exac- 
tis.  Natus  cnim  erat  annos  duode- 
cim  Talus,  cum  Daedalo  ftiit  com- 
mendatus.  Animi  ad  prtecepta  capacis'\ 
Praeceptorum  capacis :  docile  enim 
nactus  erat  iugenium.  Animi  ad  prce- 
cepta  capacis]  Rapacis  eleganter  Flo- 
rent.  S,  Marci,  Neap.  Urbin.  Beineg- 
ger.  pri.  Pal.  sec.  Medic,  pri.  Basil, 
prior  Erfurt,  prior  Hambtugensis, 
Arondel.  Spin  et  tres  alii  ex  melio- 
ribus:  'rapacis'  pro  rapid! :  nam 
'  ingenii  velocis'  postea  est  dicturus. 
Sic  *  celeriter  arripere  quae  tradnn- 
tur'  auctor  vitaa  Pomponii  Attici,  et 
auctor  vitae  Catonis.  In  Laelio  Ci- 
ceronis :  '  Nihil  appetentius  similiiim 
sui,  nihil  rapacius,quam  natura.'  Pru- 
dentius  Cathemerin.  hynino  vii.  'Sa- 
tis beatus,  quisque  dextram  porrigit 
Laiidis  rapacem,  prodigam  pecunis.' 
Lucanus  lib.  i.  '  inde  ruendi  In  fer- 
rum  mens  prona  viris,  animasqne  ra- 
paoes  aiortis:'  ita  legendum  ex  opti- 
luis  menibranis.  Heins. 

ail  Tii^  e.tiam  medio  svinasl  Taliim 
serra?  fuisse  ait  inventorem  ad  exem- 
plum  illius  spinae  quae  est  in  medio 
piscium. 

247  Et  ex  uno  duo]  Ilium  circini 
quoque  inventorem  fuisse  ait  poeta. 
Ex  uno  dno/errea  bracliia  nodo  Junxit] 
Vinxit  meliores  magna  ex  parte.  Pro 
distantibus  illis  unus  Gronov.  «/ts;  ut 
alae  sint  eacdem  quae  bracliia.  Heins. 

251  PracipHem  misit]  Mittit  prim. 
Basil.  Mox  pro  Qmc  favct  iiigenii.s, 
Arondelianus  Quwfacit:  sicTrist.  in. 
14.  '  Cultor  et  antistes  doctorum 
sancte  vironim,  Qui  facis  ingcnio 
semper,  amice,  nico;'  \nofaves.  Art. 
Amat.  lib.  in.  '  Dum  facit  ingenio, 
petite  bine  praccepta,  puelliE ;'  ita 
puto  scribendtim,  ut  ad  Vcocrein  rc- 


feratur.  Vulgati  ne  illud  quidem  in- 
genium,  omnino  male :  ut  Trist.  lib. 
in.  11.  '  Nee  coeliim,  nee  aquae  fa- 
ciunt,  nee  terra,  nee  aur^.'  Vide 
quae  notamus  ad  Epist.  n.  39.  Idem. 

254  Sed  vigor  ingenii]  Sed  vis,  in- 
quit,  et  acrimonia  ingenii  Tali  pneri 
in  alas  et  pedes  avis  transivit.  Per- 
dices  enim  acerrimi  sunt  et  volatus 
et  cursns.  R.  Vigor]  De  astu  per- 
dicis,  Aristoteles,  Piinius,  Plutar- 
chus,  jElianus,  Athenaeus,  alii.  Al- 
drovandus  in  Ornithologia.  Fain. 

255  T\'omen  quod  et  ante  remansit] 
Nam  Talus  Perdix  quoque  fuit  cog- 
noniinatus. 

Fab.  IV.  260  Faligatum]  Fugien- 
tem  ex  Creta  in  Siciliara  iuseqiiutus 
est  Minos,  profugum  reposcens  :  sup- 
plicem  hospitem  tnebatur  Cocahis 
rex,  qui  et  Minoa  benigne  excepit: 
filiae  tamen  Cocali  Minoem  in  balnco 
snlibcasse  dicuntnr.  Virg.  JEn.  \i. 
Diedalum  Cumas  Italas  iippulisse  pri- 
mum  canit.  Vide  Fr.  Baconi  Dada- 
htm.  Tellus  /Elmca]  Henncva  unus 
Mediceus;  quo  et  alii  alindunt,in  qui- 
biis  Ethenna,  Etiienca,  Elnuca:  uter- 
que  Hamburg.  Hetnaa.  Heins. 

262  Lnmentabile]  Vs.  170.  supra. 
Farn. 

:it»3  jrttstu  {,,...1^2  Tiipsei  virtute. 
Thesei  auteui  virtute  Minotaurus  fuit 
interfectus.  Hiec  vero  ad  coanecten- 
das  fabulas  narraiitur.  Pcnderc  tri- 
butum]  Persolvere  tributum  ob  cas- 
dem  Androgei  Athenicnsibus  a  Minoe 
impositum. 

265  Voto  sanguine]  Victimarum, 
qtias  vovcrant,  si  Theseus  victor  ex 
Creta  reverteretur.  R. 

266  .Icerris  thuris  honorant]  Adorant 
prastantioros.  Heins. 

268  Dives  Acliaia]  Potens  Gra'cia. 

269  Impluiavere]  Cimi  lacryinis  pe- 
tiere  hujus  opcm.  Calydon  urbs  est 
yiitoliir,  a  Calydone  Kndymionis  vel 
;Etoli  filio  appellata,  unde  Calydo- 
nius  deciinatur. 


METAMORPHOSEON    LIB.    Vlll. 


3533 


272  Famulus]  Quo  Diana  in  nlcis- 
ccnda  injuria  sua  tan(|tuim  famnlo  et 
carnifioe  usa  est.   Vido  Natal,  vii.  3. 

273  I'leniH  successilms  anni]  Plcni 
pra?stantioies,  probe.  Heins.  J'lenis 
successtbu.s  amii]  Ob  plenam  et  pei- 
fectam  illiiis  anni  fertilitalem. 

27 1  rrimitins  fru^um  Cereri]  Fru- 
gem  lectins  nniis  Mediceus  et  nnus 
Vossianns.  Scquentia  confiimant, '  vi- 
na  Ly2co,'  frngent  et  vina  primitias. 
Fast.  II.  '  Primitias  Cereri  fana  re- 
secta  dabant.'  Ileitis.  Primitias  fru- 
gum]  Prima  nanujue  frnmenta  matu- 
ra  Ct;rcri  dicabantur,  nt  vina  Baccho, 
oletini  Minervec. 

27.5  Palladios  taticcs]  Olenm  (licit  a 
Pallade  inventum.  Pulladios  latices} 
Sic  Virgil. '  Laticemqne  Lyaeiim '  pro 
vino. 

277  AmbitiosHS  honor']  Intidiosus 
Neap,  et  seciindus  Medic,  ut  lib.  vi. 
Fast.  '  Hie  honor  in  nobis  invidiosus 
erit.'     Honos  etiam  nonnulli.  Heins. 

278  Prateritas]  Prceteritce  coiicin- 
nins  Thuaneiis,  prior  Erfiirtanus,  et 
sex  alii.  Idem.  Latoidos]  Dianae  filias 
Latonae.  R. 

281  CEneos  per  agros]  Script!  non- 
nulli Aonios,  jEmonios,  Eonios,  JEt- 
naos.  Forte,  Oletiios  per  agros ;  et  sic 
IiriorErfnrtanus  ,>-<.  J£vci,>a  lectione. 
"ClXfVQS  TrdKi"!  AiTcoAiaj.  Ausonins  E[)is- 
tola  V.  ad  Theoneni,  '  Qualis  in  Ole- 
nio  victor  Calydonius  apro.'  Hinc 
et  '  Oleniiis  Tydeus'  Statio  :  et  Va- 
lerio  Flacco  lib.  iii. '  subit  ilia  cuspis 
Olenii ;'  ita  enini  verissime  codex 
Carrionis,  (juod  ille  non  intellexit: 
est  nempe  de  Tydeo  sernio;  perpe- 
rani  Ochenii  nunc  legilur.  '  Olenia 
arva'  Senecic  in  (Edipo :  Olenos 
cniin,  Calydon,  et  Pleuron  tres  ci- 
vitates  ^litolia;  inter  celebcrrinias. 
Heins.  Oneos]  'E/c  twv  Ohaloiv  K6(pwy. 
Tzetzes  Cliil.  vii.  102.  Earn. 

283  Herbida  Epirus]  Herbosa.  EpU 
rus  tVequentcr  pro  ea  ponitur  rc- 
gionc,  (|u<c  et  Cliaonia  appellatur. 
R.  Epirus]  /r/x/'os  in  castigatioribus; 
ut  et  apud  Virgilium  initio  Georgi- 


con.  '  Eliadum  palinas  Epiros  cqua- 
rum;'  quomodo  et  Servius  illic  ag- 
noscebat.  Ileitis. 

281  Sanguine]  Xalras  avxf»iovs  irt- 
tppiK/na,  ByrfThv  dS6i>Ta  Bpvxoin-a,  yXi)- 
vats  (ppiKThv  Ifvra  ctAaj.  Antliolog. 
lib.  IV.  7.  de  apri  hujus  agalmate. 

285  Et  seta  rigidis]  Densis  non- 
nulli. Caeterum  versum  bnnc  dclcn- 
dum  esse  contendo,  cum  codices  non 
pauci  proximo  sequentcm  perpcrani 
omittant;  ubi  pro  vallum  Gronovius 
noster  vallus  raalit  reponi.  In  Epist. 
Pliapdrap,  '  radiis  frontem  vallatus 
acutis.'   Ileitis. 

288  Dentibus]  Elephantinis.  Cali- 
donii  apri  dentes  asportavit  Cssar 
Augustus,  devicto  Antonio.  Pansan. 
Arcad.  E  quibus  imus  in  templo  Liberi 
patris  sHspensus  in  hortis  Caesaris 
erat  unius  pedis  et  quadrantis.  Natal. 
Conies  VII.  4.  Toirov  5'  ds  '4Ka<nos 
ooovs  irT]Xi<^s  (1%^  it\4ov.     Tzetzes. 

289  Eulmen]  A!)  impete,  credo,  ar- 
denti  et  calido  oris  atflatii  :  naiuque 
'  tVondes  afflatibus  ardent :'  et  lib.  x. 
550.  '  Fulnien  habent  acres  in  adiin- 
cis  dentibus  apri :'  et  Fast.  ii.  '  Ful- 
mineo  eeleres  dissipat  ore  canes :'  ei 
Martialis  Epigr.  ii.  70.  '  Fulmineo 
spuuiantis  apri  sum  dcntp  p^-tita.' 
Oppian.  III.  Cyneg.  Vide  qua;  ad 
vs.  305.  lib.  I.  Earn.  Erondes  affla- 
tilms  ardent]  Malini  areiit ;  ut  apud 
Virgil.  Georg.  iv.  et  .^neid.  iii. 
*  arebant  lierbae  :'  sic  et  apnd  N'os- 
truiti  lib.  VII.  100.  licrbic  arcnt  puto 
legendtmj.  Lib.  iii.  de  ecrpente  Cad- 
mi,  '  quique  halitus  exit  Ore  uiger 
Stygio  vitiatas  inficit  lierbas:'  quae 
vera  ibi  scriptura,  non  auras.  Heins. 

290  Is  modo  crcscentes  segetes]  CreS' 
centi  herba  conciiiuius  reponas :  vel 
crescent es  segetem  pruculcat  in  herbas; 
nam  lurbas  est  in  nonnullis.  Idem. 

291  A'unc  tnatura]  Si  matura,  leve 
damnum  eiat.  In  quinqne  autiquis 
Is'on.  Arondcl.  et  uiius  \'ossian.  A'ec; 
probe  :  nondum  matura.  Idetti. 

299  I\Iele(iger]  Mclcagros  e.\  nielio- 
ribus  ;  quomodo  etiam  iufra  vs.  385. 


3534 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDIl' 


et  515.  Idem. 

800  Lcctti  manus]   Electa  juvenum 
miiltitiido  :  vide  Hygin.  Fab.  173.  A- 
poUod.  lib.  T.     Calucre  citpidine  latidis^ 
Coiere  Fiorent.  S.  Marci,  Cantabrig. 
Oxon.  Beinegger.  prim.  Moreti,  A- 
rond.    aliique   qiianiplurimi ;    recte  : 
hoc  est,  conveiiere.     Epistola  Didiis, 
quae  illic  vera  sciiptiira,  '  Mille  pio- 
cis  placiii,  qui  me  coiere  quereiites, 
Nescio  quem    thalamis  praeposuisse 
snis  :'  ubi  vide  qua  notamus.  Heius. 
301    Tijiuldiida-]    Ka.(nup   lirnSSainos, 
Kal  7ri;|  ayaObs  Uo\v5evKr]s.  II.  III.    Os- 
tibus]  Lib.  v.  107.    Farn.     Tyndaridcc 
gemiiii]  Castor  et  Pollux  gemcUi  Tyn- 
dari  filii,  ac  Ledae  putati,  cum  essent 
Jovis,  quorum  alter  pngil  fuit  prae- 
clarus,  Castor  autem  domitor  equo- 
rnm.    Castibus}  Armis  quibus  pugiles 
Tituntur.  Fuerunt  autem  Ceestus,  lora 
qua?dam  cruda  insntis  plumbeis  glan- 
dibus  rigentia,  quie  manibus  inducen- 
tes  pugiles,  inter  se  dimicabant.  Free- 
sta7ttes  castibiis  alter']  Neapol.  Urbin. 
sec.  Medic,  et  alii  duo  spectandus :  at 
Cantabrig.  Tbuan.  Bernegg.  prior  Er- 
furt, prior  Hamburg.  Oxon.  et  sex 
alii  spectatus;  bene  :  sic  '  harpen  spec- 
tatam  cade   Medusae'  dixit  libro  v. 
•''""■'""'"^  Fjorent.  S.  Marci,  et  unus 
Gronovii ;  mcndose.  Ileins.  Castihusj 
'  Acer  Eryx  in  pralia  suctus  Ferre 
uianum,  duroipie  intendere    bracbia 
tergo.  Obstupuere  animi ;   tantorum 
ingentiaseptem  Terga  boum  plumbo 
infuse  ferroque  rigebant.'     Quod  ex 
Homer.   II.  'V.   transiatum.   Theocr. 
Idyll.   XXII.  xe'P«y  im^d^avTa  fiinois 
^ofoiaiv  Ifiaffiv,  vs.  3.  et  alibi.     Vide- 
atur  Plutarch.  Sympos.  Quajst.  ii.  1. 
Livius,  decad.  1.  lib.  ix. 

302  Primaqnc  ratis  mol'Uor  Lison] 
Argo  navcm,  cujusextruenda'  auctor 
fuit  Jason.  Molitor]  Fabricator.  R. 
Primaque]  Lib.  vj.  vs.  ult. 

303  Cum  Pirillivo]  Feliciter  coin 
cordcs  Theseus  et  Piiithous.  I-nrii. 
Et  cum  Pirilhoo]  *  Nee  Letha-a  valet 
Theseus  abruuipcio  charo  Viucula 
Pirithoo.' 


304  Et  proles  Aphareia  Lynceus] 
Prote(/ue  cum  meiioribns.  Heins.  Et 
proles  Ephyreia  Lyiiceus]  Epliyrea  qui- 
dem  legitur,  ut  ab  Epliyre  urbe,  quaj 
nunc  Corinthus  dicitur,  declinetur  ; 
sed  mihi  recte  Aphareia  ab  eo  qui 
hoc  opus  c  Latina  in  Graecam  lin- 
guam  vertit  legi  videtur,  ut  intelliga- 
mus  Lyncenm,acutissimi  visus  homi- 
nem,  Apharei  filium  fuisse.  It.  Tlics- 
tiadce]  Toxeus  et  Plexippus  Thestii 
filii,  avunculi  Meleagri.  Farn. 

30.)  Et  velox  Idas]  Frater  Lyncei, 
ut  supra.  Etjam  nonfcemina  Vccneus] 
Hie  Elatl  filius,  et  initio  foemina  fuit. 
Postea  autem  a  Neptuno  obiato  ei 
vitio,  pro  virginitate  donum  hoc  re- 
cepit,  ut  e  foemina  in  mareni  conver- 
teretur,  et  a  telis  vulneribusque  in- 
violabilis  foret.  Hujus  filius  Coronus 
fuit,  qui  cum  Argonautis  in  Colchos 
profectus  est.  R.  Jamnon]  Lib.  xii. 
202. 

306  Leiicippusquefero.v]  Leucippum 
hunc  Apharti  fratrem  accipio,Perie- 
rei  filium  natu  minorem,  quandoqui- 
dem  proximo  loco  Lyncei  men!ionem 
fecit.  Fuit  autem  hie  Leucippus  pa- 
ter Elaira^  et  Phabes,  quas  Castor  et 
Pollux  abducere  conati,  a  fratribus 
Ida  et  Lynceo  prohibiti  ftiere,  altero 

""""^■^ "•■"ico      Jaadoquc  insig- 

nis  Acastus]  Peliic  filius  hie  fuit ;  de 
quo  supra  in  fab.  Medea?  et  Jasonis. 

307  Hippothousque]  Hipputhoosque 
ex  Sixiano,  et  altero  Hamburgeiisi. 
Heins.  Phoenix]  Achillis  postea  pae- 
dagogus.  Farn.  Hippothousque,  Dry- 
asque]  Utriusquc  meminit  Ilyginus 
cap.  173.  Et  cretus  Amyntorc  I'ha- 
ni.r]  Pluenix  Amyntoris  filius,  qui 
impellente  matre,  posteaquam  cum 
pellice  illius  rem  habuisset,  impreca- 
tiones  patris  tfl'ugiens,  ad  Peleuni 
pervcuit,  a  quo  (ut  narrat  Homerus) 
hospitio  benignissime  susceptus,  A- 
chillis  cducaudi  instituendique  curain 
suscepit. 

308  Actoridtrquc  parens]  Inepta  lec- 
tio. Ke|)onenduni  pares  ex  castiga- 
tioribus  nicuibraiiis.  Par  fratriim  Ac- 


METAMORPHOSRON    LIH.    VIII. 


3535 


torldum  (1csi(;;iiat,  Kuiytmn  nenipcet 
("teatiiin,  qui  alt  Heniile  postoa  oc- 
cisi,  ut  tie  Actoio  F.licnsi  sit  sermo. 
Nam  Actoris  Plitliii  filios  praptci  Me- 
ncetiiim  et  Eurytioiicin  iiullo.siiiv«Miio. 
Eurytionis  antem  paiilo  post  Hot  niL-n- 
tlo.  Pi;i'terea  Fhijleiis  It  {gondii  iii,  iioii 
Philcus:  (pvXehi  (Jrwcis,  Aiigia  filiii!-, 
tic  (juo  ciiiii  alii,  tiini  Theocritus  iiiiilla 
Iflyll.  XXVI.  Ileins.  Et  missus  uL  Elide 
Phyleus]  Angiae  filius.  li.  Actorida:- 
qne]  Ctcatus  et  Eiiryttis.  Parrhasii 
Epist.  41.  Alii,  Adoridaqiie  parens. 
.  309  Creator]  Peleiis.  Farn.  Nee 
Tetamon  aherat  niagni  creator  Aehitlis] 
U'elanioucni  et  Peleiim  tVatres  iiitelli- 
git,  cjuonirii  alter  Ajacis,  alter  Achil- 
lis  pater  fiiit,  ainbo  auteni  filii  /Eaci. 

310  Cumque  Pliereliade]  Atlmetuin 
intellige,  Plieretis  filiuni,  ciijus  uxor 
Alce.stis  fuit.  Et  Ihjanteo  lolao]  Bte- 
otio.  Hyalites  enini  po])uli  sunt  IJoe- 
otiae.  Fiiit  autem  liic  lolaus  Iphicli 
filius,  Amphitryonis  iiepos,  qui  Her- 
culi  in  interficienda  hydra  ope  ram 
navavit. 

•  311  Impiger  Eunjtion']  Iri  filius,  qui 
fuit  Actoris.  Ciosuqxie  invietus  Echion'] 
De  Mercurii  filio  Ecliione  etiam  Hy- 
ginus  meniinit  inter  vciiatores  Caly- 
donii  apri,  quanquam  illic  corruptc 
scriptum  est  Hccion,  pro  Frhlnn 
<:'„^«w^~o  i,tvtvnts\  Et  cursu  cum  prie- 
stantioribus.  Heins. 

312  Keritusque  Lelex]  Nariciusque 
vel  Naritiusque  scripti.  Lege  Nary- 
ciiisque.  Naryx  enim  Locrorum  urbs, 
qui  Leleges  aliquando  appellati. 
Idem.  Panopcus']  Hie  Plioci  filius 
fuissc  videtur,  pater  Epliei,  qui  e- 
quum  Durateum  fabricatus  postea 
fuit.  Hyleus]  Hunc,  conjectura  quo- 
que  adductus,  puto  esse  qui  Mela- 
monem  Atalautae  amatorem  in  vena- 
tione  occidit,  amulatione  et  invidia 
inotus,  eo  quod  etipseamore  tjusdem 
puella;  tencretur.  R.  h'uryciiisque] 
Locrensis.  Narix  enim  urbs  est  Lo- 
cridis. 


.  313  Primis  etiam  nunc  Nestor  in  «n- 
iiis]  Etiamnuiii  I'lureiitinus  S.  Marci, 
et  sec.  INIcdicens  ;  ut  sape  alibi.  De- 
lude primis  in  armis  prim.  Vatican. 
Cantabrig.  prim.  Uasil.uter(iuc  Ham- 
burgensis,  aliiipie  niulii.  Ipse  Nes- 
tor lib.  Ml.  ut  quideiii  illic  duo  codi- 
ces, '  Midtaqiie  mc  fugiant  primis 
spectatasub  armis.'  Tibulins  i.  lileg. 
10.  '  alius  sit  fortis  in  armis.'  Pro- 
pertius  iv.  Eleg.  2.  '  Arma  tu!i  quon- 
dam, et  memiui  laiulabar  in  illis  :'  et 
-  eodem  libro  Elig.  i)rima,  '  Nee  rudis 
infestis  miles  radiabat  in  armis.'  Val. 
Flaccus  tanien  lib.  v.  '  primis  Absyr- 
tus  in  annis.'  Sed  vide  quic  notamus 
Art.  lib.  I.  ISl.  '  Catleie  in  armis' 
apud  Gratiimi  ;  '  cecidittpie  suis  An- 
cai^us  in  armis  ;'  qiiomodo  rescriben- 
dum  :  hactenus  in  arris  circumfertnr, 
quod  nianifeste  talsum.  Areas  enim 
erat  Ancieus,  Lycurgi  filius  :  ut  nos- 
tcr  aliicpie  passim  testantur,  et  ab 
apro  Calydonio  in  agris  ^Etolis  occi- 
sus.  Quomodo  ergo  suis  in  arris  ? 
niiror  hoc  fugisse  doctos  interpretes  : 
per  arma  Gratius  Ancan  bipennem 
intclligit ;  sic  '  borridus  in  jaculis,'  et 
similiaapiulPoetas.  Confirmant  banc 
restitutioneni  qua;  Gratius  ipse  de 
'armis'  in  venatione  a  se  damnatis 
pr.>«i:>.  r»c..ti.;«„  <.u.iicii  AncaEum 
Qiiuei  filiinn  facit,  nescio  quo  auctoie. 
Ileins.  Primis']  Primam  jam,  ex  tri- 
bus  quas  vixit,  actateni  agens,  et  ex 
bis  nonnnllos  ipse  recenset  Iliad,  i. 
Farn.  Fcroxquc  Ilippasus]  Hippasi 
etiam  Hyginns  nieminit  inter  vena- 
tores  apri,  eunique  Euryti  filium  di- 
cit. 

314  Ant iquis  Amyclis]  Amy cla;  urbs 
est  Laconia",  ab  Amycla  Lacedienio- 
nis  filio  aidificata,  atqne  cognomina- 
ta.  Fuerunt  etiam  Amycla'  in  Italia 
Lacedaimonioruni  colonia  inter  Ca- 
jetam  et  Terracinam,  qute  taceudo 
pcriernut :  undo  Virgil,  eas  tacitas 
appcllavit.  '  Tacitis  regnavit  Amy- 
tlis.'  1{.     Quos  Hippocoon]  Filios  suos 


35:3(3 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


quatuor  quos  Alcimnin,  Enara»pho- 
luni,  Dorceum,Sebriun Paiisanias no- 
minal in  Laconicis.  Alii  Ennesimum, 
de  quo  infra  vs.  362.  Alcona,  Aniycuni, 
et  Dexippuni.  liygin.  fab.  233. 

315  Parrhasio]  Arcade,  infra  vers, 
391.  Farn.  Penelopes  socer]  Laertes 
Ulyssis  pater. 

316  Et  adhuc  a  covjuge  tutus  CEcli- 
des]  AniphiaraiisQiclei  filius.  R.  Am- 
pyciclcsque]  Mopsus  vates,  Ampyci  fi- 
lius. Adhuc']  Nondnm  ex  Eripliyle 
uxore  proditiis  Adrasto  Argivonim 
regi  Amphiaratis  vates,  pricscius  se 
non  rediturum  a  bello  Thebano. 

317  Tegeaa  Lyccri]  Atalanta  ex 
Tegea  m  be  Arcadia. 

313  Summain  mordebut  fibula  vcstein] 
Prhnam  vestem  Urbin.  Neapol,  sec. 
Med.  quod  arrideret,  nisi  jam  prae- 
ce&sisset  pri mis  in  armis.  Heins. 

322  Talis  erat  cultu  fades']  CuUus 
Thuau.  et  complures  alii :  distingue, 
Talis  erat  cultus :  fades,  quam  dicere 
vere,^x.  Libro  ix.  '  Cultus  erat  pn- 
eri :  facies,  quam  sive  puella^,  Sive 
dares  puero,  fieret  forniosus  nterqne.' 
Idetn. 

323  Virgitieam]  Th  Se  ndWos  ap[>e- 
vuvhv  e/c  (pvaeciis  tiv,  Philostrat.  icon. 
Farn. 

325  Flammasque  lateules  Haimt]  Oc- 
cult'.im  amorem  concepit. 

32*i  Si  quern  dignabitur  ista]  .lilneid. 
IV.  '  Venisse  TEnean  Trojano  a  san- 
guine cretuni,  Ciii  sc  pulcra  viro  dig- 
netiir  jungerc  Dido.' 

327  Plura  sinit  tempusque  pudorque] 
Plura  sinuut  quatuor  scripti.  Tem- 
pusque locusque  A  rondel,  ct  tres  alii. 
Heins. 

337  Langce  parvu  sub  aruudiuc  canua] 
Longa  parvw  sub  arundine  eanmc  \n\\\\. 
Vatican.  Urbin.  ct  tres  alii:  rcctc : 
canna  enini  minor  arundine.  Colu- 
mella I.  V.  de  ariindineto, '  Ea  cstau- 
tcm  ^^e^cctus,  cum  vel  cxaruit  situ  et 
inertia  pluriuni  annoruu),  vel  ita  don- 


satum  est,  nt  gracilis  ctcannaisimilis 
arundo  prodeat :'  et  panlo  ante  pro 
ulvceque  leves,  alter  Hambnrgensis  ti- 
lixque.  Idem. 

339  Excussis  elisus  tiubibtis  ignis] 
Elisi  ignes  in  vetustioribus :  ut  lib. 
VI.  *  Exiliantque  cavis  elisi  nubibus 
ignes.'  Idem. 

340  Slernitur]  UoWa  5'  876  itpoQe- 
Xvp.va  xajuoJ  /3aAe  54vSpea  fj.aKpa  Avrfjcny 
pi^riciv.  Homer.  II.  ix. 

341  Prutenta  tela]  Prcetenta  vec\\\\i 
a!ii :  sic  apud  Virgil,  lib.  x.  '  hastas- 
qiie  rediictis  Prastendunt  longe  dex- 
trif,'  non  Protendunt,  veterrimus  Me- 
diceiis.  Plura  lib.'  xi.  .511.  Heins. 
Pratentaque]  Tlpo^6kta  Se  e';'  x^P"''*'  TcSy 
(KO(^oij.ivu'v  Trjv  rov  ijvhs  6pfj.r]v.  Pliilo- 
slratus  in  Icone  Meleagri.  Fam, 

342  Tela]  Venabula. 

343  Ut  quisquefurenti  Ohslal]  Rw 
enti  unus  Bononicnsis,  concinnarepe- 
titione.  Heins. 

344  Latrantes  dissipnt  ictu]  Dissilit 
ex  scriptis  libris  Gebbardus :  nostri 
oinnes  pro  vulgata  sunt,  nisi  quod  in 
prinio  Cronoviano  occupat ;  elegan- 
ter  :  sic  infra,  'occupat  andentem:' 
et  Fast.  I.  '  Occupat  Alcides ;'  lioc 
est,  prffivertit:  sic  scriptores  passim. 
Idem. 

347  Nimiis  mitteniis  viriius]  Niien- 
tis  RottendorplManu>.  j.j...... 

349  It;  autov]  lit^idt;  contractio 
itaque  producit.  Pngasaus]  Thessa- 
lus.  Pagasa  promonlorinui  ct  oppi- 
dum  Thessaliie.  Lib.  vii.  vs.  1. 

35i>  Pliicbe,  ait  Atnpycides]  CEclides 
sec.  Palat.  Cantabrig.  Oxoiiien.  A- 
rondel.  aiiique  plurinii.  Utrumque 
bene,  sive  de  Mopso,  sive  de  Anipbi- 
arao  agat,  cum  uterquc  Pluvbi  fiie- 
rint  sacerdotes  :  at  Ampbiaraum  re- 
censet  in  catalogo  vcnalorum  apri 
Calydonii  Apollodoru^i,  Mops\im  non 
rcccnsct :  contra  llyginus  Fab.  173. 
utrumque  noster  superius.  Heins. 
Ampycides]  Mopsus,  Ampyci  filius, 
vates  et  Apollinis  sacerdos. 


METAMORPHOSEON    LIB.    VIH. 


3537 


352  Qua  poluU]  Multi  Quain  po- 
tuit.  Vide  Notas  Henieci.  Amor.  vs. 
325.  Heins. 

353  Ferrumqnc  Duma  vvlnnli]  Fcr- 
rum  I'loicnt.  S.  Marci,  prim.  Pal.it. 
prim.  Vatican,  prim.  Gronov.  prim, 
ct  tert.  IMcdic.  prim.  Moreti,  aliiqiie 
multi  ex  probatioribus  :  rectc.  Idem. 

355  Feri]  A  I.  fera :  seel  feri  rec- 
tius  ;  namqiieapri:  ut  Virgil.  iEneid. 
II.  '  111  latus  inqiie  feri  ctirvis  com- 
pagibus  alviim,'  de  eqiio  Diirateo. 
Farn.  Fulmiiie  leniiis  arsit^  Secius  et 
hie  rcscribeiiduin  puto.  Adeantur 
nota;  lib.  ii.  »09.  Ileitis. 

35G  Einicat  ex  oculisi  Lux  micat  oc- 
to  veteres,  rectiiis.  Deiiide  pro  spiral 
quofjue  scribeiuliim  spiratque  e  pectore 
Jimnmas  cum  quiuque  scriptis ;  vel 
^(/w»ia,  quomodo  Florentinus  S.  Mar- 
ci. Idem. 

357  Moles]  Saxea,  balista  aut  alia 
rnx^ffi^Krjrri  emissa.  Farn. 

300  Dextra]  Aciem  nempe  in  aprum 
direxerant,  cnjus  cornua  hi  duo  tue- 
bantur.  Dexlra  tuetites  Cornua]  Dex- 
trum  cornu  det'endentes.  R. 

3G2  At  nun]  Puto  At  nee.  Heins. 

365  Pijlius]  Quod  Nestori  hie  nos- 
ter,  commentator  Homeri  tribuit 
Tlicrsitje,  qui  ut  Agrii  filius,  Meleagri 
patruelis,  huic  venationi  interfuit,  ad 
Iliad.  II.  Farn. 

3GG  Sumpto  conamine]  Capto  im- 
petu. 

370  Rccentibus]  Recenti  affixione 
cxacutis,  antea  t7]v  alxi^Mv  aTplirrots, 
ut  habet  Philostratus  de  hoc  ipso 
apro  :  nequc  enim  ad  saxa  aut  arbo- 
les  aut  hie,  aut  ille  Georg.  iii. 
'  dentes  cxacuit  sus  :'  sed  inviccm 
atterit  colliditquc,  qui  soiius  non  raro 
a  vcnatoribus  auditus,  Kdirpoi  5'  '6itos 
6-!}yovT(s  &ypiav  yivvv  "Zvvri^av  iyxn- 
Euripid.  in  Phccniss.  ct  Homer.  II. 
6i)y(t>P  \evKuy  uSovra  yufra  yvaixirTrjci 
yfvvffi,  (juod  de  fame.  Infra  vs.  825. 
dentenique  in  dente  tatigat.' 

371  Orichicc  magni]  Vetustiores 
plcriquo  Orithia:,  vel  OriticCf  vel  Ori- 

Ddph.  et  Var.  Clas.  Ov 


cicc:  OrchiadielhwAW.  sec.  Pal.  Ot/(- 
riadcE ;  ut  '  Pantheus  Othriades  ' 
Virgilio.  Orilliida-  prim.  Moreti,  alii- 
que  nonnulli :  pri.  Hamburg.  Ortin- 
dce:  Cantabrig.  Ocliiada:  alii  aliter. 
Prater  Ancaiim  etiani  Hyleus  ab 
apro  Calydonio  interfectus,  teste  A- 
pollodoro:  apud  (luom  male  Trv\os  Kal 
ayKcuos  pro  u\fvs  scribitur:  sed  is  cu- 
jus  fuerit  tilius  necdum  exploravi. 
Thersiten  ab  apro  viilneratum  fuisse 
anctor  est  Tzetzes  in  Chiliadibus  :  et 
turn  /l^Twrfa?  sit  scribendum.  Agrios 
eniniThersitae  pater,  de  quo  ad  Epist. 
XI.  Heins.  Femur  kausit]  Virgil.  '  la- 
tus hausit  apertum:'  sic  deinde  vs. 
438.  '  hausitqne  nefando  Pectora 
Plexippi,  nil  tale  timentia,  ferro.' 
Sic  cleganter  dicitur,  '  navis  hausta 
fluctibus,'  '  domus  hausta  flammis.' 

372  Nondum  caiestia  sidera]  Cur- 
pora  Neapol.  Urbin.sec.  Medic.  Vide 
Notas  ad  Epist.  Helenes.  Mox  niic 
candidioribus  alba  Florent.  S.  Marci, 
et  unus  mens,  pro  umbo:  ab  albis 
eqnis  Pindaro  XevKonuXot  dicti  Pyth. 
Od.  prima  Dioscuri.  Ileitis.  Non- 
dum ccelestia sidera]  Gemini,  qui  unum 
ex  zodiaci  signis  constituunt,  Castor 
ac  Pollux  esse  dicuntar.  R.  Gemini] 
Tyndaridae  supra  vs.  301.  '  Quorum 
simul  alba  nautis  stella  refulsit,'  ut 
habet  Lyricus  Od.  i.  12. 

375  Quatiebant  spicula]  Unus  Rle- 
dic.  et  prior  Twisden.  quatientes ; 
quod  placet.    Heins. 

380  Levat]  Allevat,  tollit.  Tegecra] 
Atalanta.  R.  Tegeaa]  'H  fxiv  'Ara- 
AajTTj  irpdxeipov  i-rndflca  ttj  vevpa  rh 
^i\os  a.<pUt.   Philostr.  Icon.  Atalantce. 

382  Summum  dtstringit  Corpus]  Vir- 
gil. X.  '  Ilia  volans,  humeri  suigunt 
qua  tegmina  siimma,  Incidit,  atque 
viam  clypei  molita  per  oras.  Tandem 
ctiam  magno  strinxit  de  corpore  Tui- 
iii.'  Alibi:  '  summum  degustat  vul- 
nere  corpus.'  Disliinxit  aritndo]  Dis- 
tringet  ^cptem  veteres,  probe;  non- 
nulli ex  melioribus  destrinxit:  sic 
lib.  X.  ex  optimis  scriptis,  '  Inscius 
id.  10  P 


3538 


NOIVE   VARIORUM    IN    OVIDII 


exstauti  dcstriuxit  arundiue  pectus.' 
Heiiis. 

388  £rubuere  tiri]  Pndiiit,  inqiiit, 
viios  fortes  apnuu  a  viigine  prinium 
fiiisse  percussuni. 

391  Areas]  Ancwiis,  ex  Pairliasia 
opp.  et  regioiie  Arcadias.  Lycurgi 
hie  filiiis,  quern  agnoscunt  ApoUonius 
in  catalogo  et  Pausanias  in  Arcadi- 
cis  :  naraqne  et  alter  erat  Neptuni 
tilius.    Utrique  tribuuut  illud,  noAXd 

jU€Ta|u  TtiKii  KV\lKOS  Kol   x^^^^os  &Kpov, 
Fani. 

392  Famiticis  quid  tela  virilia  pra- 
stent]  Nescio  an  satis  Latiue:  quare 
Mialiiu  cum  duobus  Mediceia  et  uno 
Vaticano,  quam  prcvstmt,  pro  quan- 
tum.   Hcins. 

394  Latonia']  Latoia  cum  uno  Me- 
diceo.  Adi  Nolas  Trist.  iiF.  2.    Idem, 

397  Ancipiletnque]  ' Ajxcpiroiiov ,  bi- 
pennem ;  ut  niodo  391.  vers.  HiKiKw. 
Pans.   Farn. 

398  Primos  in  artus]  In  primas  di- 
gitorum  partes. 

399  Occvpat  audentein]  Avdncem 
prim.  Gronov.  sec.  Medic.  Arondel. 
et  tres  alii.  Mox  in  inguina  sec.  Pal. 
aliique  tres  ;  in  ilia  unus  Mediceus, 
et  unus  Pal.  non  ad  inguina,   Heins. 

408  Grave  citspidc  cornu]  Cornum 
Florent.  S.  Marci,  liernegger.  pri- 
mus Mediceus,  cum  alio  ejusdem  bib- 
liotliecaR,  et  Excerptis  Calandrae ; 
recte:  ut  ad  Gratium  suum  noster 
Vlitius  jam  monuit  scribeudum.  Lib. 
XII.  '  Fixit  in  adverse <cornuni  sine 
cuspide  vultu.'  Cornum  cnim  telis 
conficiendis  aptam  esse  jam  ipse  lib. 
VII.  in  tabula  Cepliaii  monuit,  idque 
(Jratius  aliique  confirmant :  neque 
aliter  Silius  non  uno  loco,  Claudianns 
ctiam.  Jdem,  Cornum]  Corncum  has- 
tile,  ex  corno  arbore.  Virg.  Georg.  ir. 
'  Et  bona  l)ello  Cornns.'  /Encid.  ix. 
'  volat  Itala  cornus.'  yEneid.  xii. 
*  Ronitinn  dat  stridula  cornus.'  Farn, 
yErnirtJ  TErc  et  fcrro  munita.    /?. 

109  Cui  bene  libralo]  Quo  ex  niclio- 
ribus:  vulgatum  fcrrinon  potest, cum 


potente  sequatur,  non  potenti.   Htins. 

410  Esculea  ab  arbore]  Abscisa  Flo- 
rent.  S.  Marci,  et  alii  duo.  Idem, 
Esculea  arbore]  Esculus  arbor  est 
glandifera  Jovi  dicata. 

411  Msonides]  Jason  ^sonis  filius. 
Raph. 

412  Verlit  et  in  menlumfigit  latran- 
tis]  Vertit  et  inuneriti  fatum  latrantis 
Florent,  S.  Marci,  Tlman.  et  unus 
Palat.  at  Cantabrig.  Veriit  in  imme- 
riti  fatuni  latrantis  ;  probe:  '  latrans' 
pro  cane.  Sic  '  colentes'  pro  colouis, 
'  medentes'  pro  medicis,  et  Himilia: 
'  latrantem'  pro  cane  etiam  Phfedrus 
dixit.  Vertit  et  immeriti  fgit  latrantis 
pri.  Moreti,  immeritum  alter  Erfurt. 
Vertit  in  immeritum  fatum  latrantis 
Rottendorph.  proxime  verum:  Vertit 
et  immeriti  fatum  unus  Strozzie :  Neap. 
Vertit  et  in  meritum  figi  Geludanten : 
sec.  Bledic.  Vertit  et  in  mcntmn  figit 
Geludanten,  Latctnomen  canis.  Scri- 
bendum   forte,    Vertit   in   immeritam 

Jigi  Geladaniin  ;  vel,  Vertit  in  imme- 
riti fatum  Celadontis,  ut  aut  caneni 
intelligat,  aut  aliquem  ex  plebe  vena- 
torum.  Sic  '  Celadon  Mendesius' 
1.  V.  in  convivio  Cephei,  et  '  Celadon 
Lapitha'  1.  xir.  ubi  Lapithce  Celadan- 
tis  duo  aut  tres  codices  ex  vetustiori- 
bus;  ut  (Jeladon  sit  airh  rov  KeXaSuv' 
ut  libro  tertio  Hjlactor  canis  airh  tou 
vKaKTeiv,  Putaijani  aliquaudo  in  im- 
meriti fatum  Mdagontis.  ISletagontes, 
genus  canum  G  ratio.  Pro  latrantis 
unus  Vossianus  laclenlis.    Hcins. 

514  Q-lnida]  Melcagri  Ginei  lilii. 
R.  CEnidce]  Eha  ^a\wv  M(\(aypos 
KTtlvft,  Job.  Tzetzcs  Cliil.  vii.  102. 
Farn. 

418  Auctor  vulneris]  Meleager.  Ir- 
ritat]  Provocat.    R, 

419  Spleiididaquc]  Kal  ryv  ^daiv 
Tripr](Tas  6  MfAtaypos,  a(r(pa\u)s  iuSfXf- 
rat  tV  ipfJ'W  "Tov  <rvhs,  Koyxv"  vTro(TTTi- 
ffas,     Pliilostratus  in  Icoue  Melcagri. 

422  I mmanemque  feram]  iVruwi  Flo- 
rent. S.  Marci,  ct  Lovau.  sic  supra, 
'  Sumuia  fcrus  gcniinos  dircxit  in  in. 


METAMORPHOSEON    LIU.    VIII. 


3539 


puina  dentcs:'  ct, '  Ira  feri  niota  est.' 
Adi  Notas  ad  Epist.  viii.  llcins. 
HhiUa]  Sic  vastain  Polyphemi  niolein 
^u.  III.  Cerberi  et  Tityi  ilin.  vi.  to- 
to  aiitro  et  iiovera  jiigeribus  nietitur 
Poetanim  Piinccps.  I'arn. 

421  Tela  tamen  sua  quisque  ci'ucntat'\ 
Cruentant  cum  priiuo  liasil.  ct  quiu- 
qiie  aliis,    Ileins. 

420  Nonacria]  Atalaiita.  Nonacris 
mons  Arcadive  fiigidissinia  Stygis  a- 
qua  famosus.  Farn.  Md  spolium  ju- 
ris] Quod  jure  ipso  niilii  debctur. 
Nam  Mclcager  aprum  iiitcrfeceiat. 

427  In  partem  vetiiat  men  gloria  te- 
cuiii]  Veniat  mihi  paulo  elegantiiis  pii. 
Vatican,  et  unus  Vossii.  Paulo  ante 
pro  mei  juris,  Cantabrig.  tibi,  unus 
Leidensis  tui  juris,  quod  arridet;  ut 
apri  interfecti  gloriam  illi  cedat,  qua2 
prinio  vulnerarat.  Ad  rem  taciunt, 
quae  supra  habuimus,  '  Nee  tamen 
ilia  8ui  successu  Iretior  ictus,  Quam 
Meleagros  erat;'  et  quas  ibi  sequun- 
tur.  Pro  vnlgata  tamen  t'aciunt,  qua? 
paulo  post  subjungentur,  '  et  huic 
adimunt  munus,  jus  muneris  illi.' 
Ueins.  Et  in  partem  venial,  Sfc]  Esto 
particcps  gloriaj  meae.    I'ont. 

428  Exuvias]  Tergus  et  caput  apri. 
'AraAavrrj  ir6^(ve  rhv  vv,  koX  erux*  '"'P'^- 
T7)  Tov  BripioV  Toinwv  e'/i'e/ca  aiiTJ)  Ke</)a- 
Xi)  re  TOV  vhs  icai  rh  Sep/xa  apiareiu  4560r], 
Pausan.  Arcad.    Farn. 

429  Terga  dat]  Tergora  et  pellem 
apri. 

433  Pone]  Depone.  Nostras  titU' 
los]  Nostrum  lionorem,  nostram  glo- 
riam. Fcemina]  Cum  quodam  con- 
teniptu  Atalantam  ftt.minam  vocant. 

434  Thestiaila;']  Plcxippus  et  Tox- 
eus,  Thestii  tilii.  R.  Nee  te]  Nc  tius- 
tra  sit  forma,  qua  frcta  conlidis,  frus- 
tra  sit  aut  longe  formie  tua>  aiuator 
ab  auxilio  tibi  ferendo.  Atlas  ad 
Perseum,  iv.  050. '  Hinc  quoquc  vadc 
procul;  nc  longc  gloria  rerun),  (iuus 
nientiris,  ait, longe  tibi  Jupiter  absit.' 
Et  Turnus  iT'^neid.  xii.  52.  '  Longe 
illi  Dca  mater  erit,'  &c.    Quin  ct 


Diodorus  I.  v.  refcrt  Altliacae  fratres 
Atalanta;,  cmn  in  Arcadiam  revcrsa 
essct,  tergus  apri  abstulisse:  apud 
quern  lege  totam  tab.  ut  et  Homcrum 
II.  IX.  ct  Ant.  Libcralis  Metamorph. 
fab.  2.    Farn. 

43.5  Ne  sit  longe  tibi  captus  amore 
Auctor]  Longo  tibi  Florent.  S.  Marci, 
Bernegger.  prim.  tert.  quart.  Medi- 
cei,  Arondel.  et  alii  quatuordecim: 
tibi  longo  prim.  Palat.  et  quinque  alii: 
unus  Palat.  et  fragmentum  Moreti, 
longeque  tuo  sit  captus  amore;  quod 
arridet:  nisi  mavis  <iu  a»/iore;  nt  lib. 
IX.  *  Si  tamen  ille  mei  captus  prior 
esset  amore.'  Virgil.  1.  xii.  '  Longe 
illi  Dea  mater  erit.'  Noster  lib.  iv. 
'  ne  longe  gloria  rerum  Quas  menti- 
ris,  ait,  longe  tibi  Jupiter  absit.' 
Epist.  Medea;,  '  Quam  tibi  tunc  longe 
regnum  dotale  Creusse '{'  Tibullus 
Eleg.  I.  5.  '  At  milii  nunc  longe  gloria 
fortis  abestP'  Propertius  Eleg.  i.  7. 
*  Longe  castra  tibi,  longe,  miser,  ag- 
mina  septcm.'  Silius  lib.  i.  '  longe 
clausis  sua  fcudera,  longe  Ausoniam 
fore,'  de  obscssis  Saguntinis.  Lib. 
xvii.  '  Longe  conjugia,  ac  longc  Ty- 
rios  Hymenaeos  Inter  Dardanias  acies 
fore.'  Heins.  Ne  sit  longe  tibi  muner is 
unctor]  Id  est,  ne  interficiaris,  sicque 
longe  ab  amatore  tuo  separeris.  Vide 
Muret.  I.  X.  4. 

437  Non  tulit]  Non  passus  est  Ata- 
lantam munere  fraudari.  Mavorlius] 
Bellicosus,  IMarti  similis  Mclcager. 
Mavortius]  Alllisea  cadem  nocte  con- 
cepit  ex  Qineo  et  Marte.  Hygin. 
Fab.  171. 

439  Ncfando  ferro]  Nefario,  inipio. 
Nam  Plexippus  iMeleagri  avunculus 
erat. 

443  Prioris  Cade]  Priori  Cant.  Flo- 
rent.  S.  Marci,  sec.  Medic,  et  multi 
alii.    Heins. 

414  Consorti]  Fraterno.  Farn. 

417  Rluestis  clumoribus]  Ululatibus 
rectius  pri.  Moreti  aliiqueocto.  Ileins. 

4-19  Editus]  Dictus,  nuntiatus.  li. 

451    Stipes]    Allhapa'    Mclcagrum 


J540 


NOT.E   VARIORUM    IN    OVIDII 


enixae  appanierunt  in  regia  Parcae : 
quae  fata  infantis  ita  cecinerunt. 
Clotho  dixit  eum  geneiosum  ftitiinim, 
Lacliesis  forteni,  Atropos  titionem 
ardentem  aspexit  in  foco,  et  ait,  Tam- 
diu  hie  vivet,  qnamdiu  hie  titio  con- 
sumptus  non  fuerit.  Hoc  Althaea 
mater  cum  audisset,  exiluit  de  lecto, 
atqne  titionem  extinxit,  eumque  in 
regia  media  obiuit  fatalem,  ne  ab  igne 
obrueretur.  Hygin.  fab.  IGl.  Farn, 
Partus  enixa  Thestlas]  Altha?a  Thestii 
filia  puerum  enixa  et  pueipeia.  R. 

457  Eripuit  ramiim,  sparsitque  liquen- 
tibiis  undis]  Eripuit  torrem  Excerpta 
Jureti  et  unus  Basil,  cum  uno  Lei- 
densi.  Infra  tamen  '  ramum'  quoque 
vocat  vs.  462.  ubi  torrem  Lovaniensis 
similiter:  '  torrem'  vocat  vs.  512. 
Liquacibus  undis  Vossianus.  Vide  No- 
tas  Renied.  Amor.  vs.  177.    Heins. 

460  Tcedasque  et  fragmina  poni]  hi 
fragmina  ex  tribus  scriptis;  hoc  est, 
tffidas  fractas.  Infra,  *  Multifidasqne 
faces,  ramaliaque  arida  tecto  Detulit, 
et  miuuit.'  Coujiciebam  olim  et  tadw 
fragmina.    Idem. 

'^  33  Pugnat  muterque  sot'orquel  Pug- 
nant  Oxon.  et  decern  aut  duodccim 
alii.  INIox  pro  ruborem  multi  ex  me- 
lioribtis  colorem.    Idem. 

470  Uique'\  'Anceps  a^stusincertam 
rapit.  Ut  sajva  rapidi  bella  cum  venti 
geriint,  Utrinque  flnctus  maria  dis- 
cordes  agunt,  Dubiiimque  pclagus 
fcrvet,  hand  aliter  meum  Cor  lliic- 
tuatur:  ira  pietatem  fugat,  Iramque 
pietas  :  cede  pictati  dolor.'  Et  in  Aga- 
nieninone,  '  liuctibus  variis  agor ;  Ut 
cum  hinc  profundum  ventus,  hinc 
a;stus  rapit,  Incerta  dubitat  unda 
ciii  cedat  nialo.'    Farn. 

472  Vim  geminam^  Dupliccm  vio- 
lentiam,  ct  venti  ct  a-stus  maris. 

477  Iiiipictalc  pia  est]  Pia  videtur 
fiiisse  Althaea  fratrum  civdem  iilcis- 
eendo,  iMi|>i:i  filiiiin  necaudo.   />'. 

4b0  Sepulchrati's]  (juia  in  hoc  igne 
duni  stipitem  exurit,  Althii'a  fdiuni 
occidit,  et  ipsius  quasi  corpus  cxuril, 


venuste   sepulchrales  aras   nominat. 
Pont. 

481  Pcenarumque  Decs  triplices]  Fu- 
rias  infernales,  quse  tres  dicnntnr 
esse,  Tisiplione,  Alecto,  et  Megsera. 
R.  Pcenarumque^  Fnria;,  "It'  5  ra- 
Xf<ai,  iroivifjLol  t  ^'Eptvvvfs,  TfiJetrfle,  ju^ 
<pdSe(r6e.  Ajax  llagell.  Sophoclis.  Farn. 

482  Advertite]  Convertite.  Furia- 
iibus  sacris]  A  furore  et  indignatione 
provenientibus. 

483  Mors  morte  jnanda  est]  Ca?des 
fratrum  morte  filii  purganda  est. 

486  Fruetur]  Fruatur  quinque  ve- 
teres  cum  Arondeliano  :  et  tum  mox 
legend uni  Thestius  orbus  eat;  nam 
idem  Arondel.  et  Rottendorph.  erat 
cum  aliis  nonnullis.  Deinde  germuni 
manes,  non  fraterni  sec.  Palat.  Ueins, 

487  Thestius]  Pater  mens,  et  fra- 
trum Plcxippi  etToxeos. 

488  Recentes]  Novi  Orci  iucola?, 
recens  admissi. 

489  Magnoque']   Proprii  filii  nece. 

495  Calydo7ns'\  Calijdonus  Urbin. 
quod  est  Calydonos.  Heins. 

496  Gelidcvque  jacebitis  ximhra:']  Um- 
bra nee  gelida  nee  calida :  sed  ad 
mortem  respicitur,  qua?  cum  frigore 
venit,  ct  corpus  privatum  anima  fri- 
gidum  relinquit. 

497  Et  ille  Spemque  patris,  regnum- 
que  trahat]  Malim  et  una.  Regnique 
alter  Hamburgeusis  et  duo  alii.  Heins. 

498  Spemque]  Erant  Quieo  ex  Al- 
thita  et  alii  tilii,  ab  Ant.  Liberali  no- 
minati ;  Phereus,  Agelaus,  Toxeus, 
Clymenus,  et  Periphantes.  Sunuua 
tamen  Ginci  spcs  in  Meleagro,  utpote 
Martis  prole,  supra  ad  vs.  437.  veruni 
audi  ipsiim  Liberalem :  Ot  ira7Sfs 
QfffTluv  Kal  01  &Woi  Kovprjres  awrovTai 
Tov  Bfpovs.  Thestii  lilii  ac  reliqui 
Cureles  pellcm  invadunt,  dimidium 
pra;miorum  ad  se  pertinere  dicentcs  ; 
sed  Mclcager  vi  ca  adeniit,  ac  fdios 
Thestii  occidit.  Hinc  bcllum  inter 
C'uretes  et  Caiydonios  ortum  :  ad  quod 
JMeieager  prodirc  noliiit,  iratiis  ob 
diras,  ipiibus    ipsuni   mater  propter 


METAMORPIIOSEON    LIB.    VIII. 


3541 


fratnini  ncccin  dcvovciat.  Cnm  aii- 
tcm  Ciirotes  iirbcni  jam  captnii  es- 
sent,  uxor  Cleopatra  ei  persiiasit,  ut 
Calydonios  tncretiir.  Ef^ressus  con- 
tra Ciiretas,  periit,  crcmata  a  niatre 
lace  fatali :  (<le  qua  supra  ad  vs.  151.) 
Hcli(|ui  etiam  Guici  lilii  in  na  pu^na 
mortem  oppctienmt.     I-'ai'ii. 

499  Ubi  sunt  pia  vola  imrentuni]  Pia 
jura  pri.  sec.  tert.  Medicci,  optim. 
Fiorent.  Neapol.  Bcrnegger.  Tliiian. 
aliique  qnamplures  ex  mclioribiis; 
lecte.  Lib.  x.  '  Di  prccor,  et  pietas, 
sacrataqne  jura  parentimi,  Hoc  pro- 
liibele  nelas. '  Virgil.  TEn.  viii.  'si 
juris  niaterni  cura  rcmordet.'  Epicc- 
dio  Drusi,  'jus  matris  liabcmus  ab 
uno.'  Silius  1.  xi.  '  Per  si  quid  super- 
est  vitiE,  per  jura  parentis,  Perque 
tuam  nostra  potiorem,  nate,  salutem, 
Absiste  inceptis,  oro.'  Cicero  Pbi- 
lipp.  II.  '  ut  cum  a  tua  faniiliaritate 
patrio  jure  et  potestatc  probiberet.' 
Sic  '  domini  jura'  Epist.  in.  sub  fi- 
neni,  ul)i  plura:  ct  '  imperii  jura'  ex 
antiquis  libris  Kerned.  Amor.  vs.  495. 
Ileins. 

500  Mcnshnn]  Libri  aliquot  a  Cio- 
fano  citati,  et  Mss.  niei  habent  flen- 
ses bis  (jiuiKjue.  Excusi  omnos  men- 
sum  retinent,  Prisciani  freti  autori- 
tato,  qui  1.  vii.  mensnm  bic  pro  men- 
shim  poni  ait.  Ego  certe  genitivum 
gcnuinum  scribeudum  censeo  men- 
Slum;  inter  scaiidenduni  vero,  ne  legi 
I'edia;  oppedatnr,  adiiiburi  posse  Sy- 
iia;rcsin  seu  Synecplioncsin  ut  JEn. 
VI.  '  quin  protinus  omnia  Perlege- 
rint  oculis;'  et  Nosttr  lib.  i.  '  nltima 
ccelestium.'    Farn. 

502  Miinere  nostrol  Quae  stipitem 
seu  torrem  in  bunc  usque  diem  ser- 
vavi.    Pont. 

503  Pramiu  fiicli]  I'actis  Florcnt. 
S.  Marci,  et  unus  IJononiensis.  Heias. 

.')0G  Et  cupio]  Eratres  ulcisci  subin- 
telligatur.  El  nequeo^  Non  possum 
in  ignem  conjicere  torrem,  pietate, 
qua  lilium  proscquor,  impedita. 

510   Vosquc  Ipsa  scqnar,  dixit^  VoS' 


que  Puneris  ipsa  sequar  prim.  Gro- 
novianns.  Puto,  rosque  Funus  et  ipsa 
sequar:  rb  dixit  eleganter  oinittitur, 
nt  sajpe  alibi.   Jleins. 

511  Aversal  Uolens  Ct  invita  ex 
more  fnnebri, '  Aversi  tenuerefacem.' 
TEneid.  vi.  Farn. 

012  Funcrenm]  Funcstum,  funeris- 
qne  ac  mortis  Melcagri  caiisam. 

517  Ac  nw^nos]  Et  uudti.  LegC 
ut  cum  (luobus.    Ileins, 

518  Quod  tumen]  Iniquc  tamen  et 
ffigro  ferl  cam  sibi  obvcnire  mortem 
incrtcm  et  languidani,  in  qua  non  sit 
virtuti  sua2  exerccndiv  locus.  Aris- 
toteles  lib.  iii.  Etliic.  Nicomacli.  cap. 
G.  Farn. 

522  Crescunt  ignisque  dolorque']  In- 
testinus  dolor,  ad  modum  ilannua;  in 
titione  et  crcscentis  ct  decrescentis, 
intcndebatur  et  rcmittebatur.  Idem. 
Crescunt]  Torris  hie  tatalis  respicere 
videtur  cffigicm  aliquam  ex  arte  nia- 
lefica  :  ciun  pra^serlim  Hom.  II.  i.  565. 
dicat  Meleagrum  interiissc  e|  ap4ui/ 
/urjTpt)s..,.no\A'  axiova  ripcno  Kaaiyvrj- 
TOM  (pvuoio,  VloWa  Se  Koi  yaiav  iro\v- 
^upfirju  yjpalu  aKoia,  Ki/cAt^(Tkou(t'  'Ai'Stji/ 
Koi  eVoij'jV  nep(re(p6i'eiav,  Tlpdxfv  xade- 
^of/.eviT  si  qucm  enim  immutare,  in- 
firmare,  aut  etiam  perimere  volunt 
malefica;,  imaginem  ejus  ex  cera, 
luto,  aut  plumbo  effingunt,  pectori 
nomen  inscribunt,  exorcizant,  sub 
funo  vcl  ad  lentum  locum  tabesccre 
sininit  perforatum  aut  acubus  per 
latera  transfixum.  Nostcr  epist.  Hyp- 
sipylcs,  '  Devovet  absentcs,  sinuiia- 
craquc  cerea  fingit :  Et  niiserum  te- 
nnes  in  jecur  urget  acus.'  Et  Fast.  ii. 
*  Quod(iuepice  obstrinxit ;  quod  acu 
trajecit  ahena,  Obsutuni  mentba  tor- 
ret  ab  ignc  caput.'  Virgil.  Eclog. 
VIII.  '  Linnis  ut  bic  durescit,  et  bu-c 
ut  cera  li(|ucscit,'  &c.  ex  Theocriti 
Idyl.  II.  Tis  TovTov  thv  Kaphv  i-yu,  &c. 
Horat.  Satyr,  i.  8.  '  Lanea  et  effigies 
crat,  altera  cerea.'  Tacit.  Anual.  n 
super  morte  Germanici.  Reperie- 
bantur,    inqnit,    solo    ac  paiietibus 


3542 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


enitae  bninanorum  corporum  reliquiae, 
carmina,  et  devotiones,  et  nomen 
Germanici  plumbeis  tabnlis  insciilp- 
tum,  semiusti  cineres,  ac  tabe  obruti, 
aliaque  maleficia,  .Sec.  Sed  adiSpran- 
geium  I.  p.  Mallei  venef.  quaest.  i. 
c.  12.  Mejerum  1.  xvr.  Deliium  iii. 
Disq.  Magic,  p.  1,  qnaest.  3.  sect.  4. 
et  5.  Grillaudiim  q.  5.  Petri  Abani 
experimenta.   Fani. 

525  Paulatim  cana  prunam  velante 
favilla  Altajacet  Calydoii]  Hie  versus 
in  primo  Palat.  non  exstat :  in  sche- 
dis  Tlieatinorum,  Urbinati,  altero 
Hamburgensi,  et  uno  Bononiensi  mar- 
gini  erat  adscriptus  ;  et  est  profecto 
adulterinns,  quod  inconcinna  repeti- 
tio  ToC  paulatim  satis  evincit.  Heins, 

527  Plangunt  ora  simul  matres  Caly- 
donides.  CEneus]  Cahjdonides  heu  hen 
plurimi  veteres.  Sed  ex  lis  antiquis- 
simos  videanius.  Urbin.  prim.  Palat. 
sec.  et  quart.  Medic,  fragmentum 
Theatin.  Plangunt  se  matres  Cahjdo- 
nides, heu  heu.  Bernegg.  et  pro  diver- 
sa  lectione  fragm.  Theat.  cam  duo- 
bus  aliis,  Pla7igunt  hunc  matres  Caly- 
donides  (Eneus  atque:  primus  Gro- 
novii,  itidem  pro  diversa  lectione, 
Plangebant  matres  Calydonides  Euveive ; 
unde  reponendum  facile  vidi,  Plange- 
bant matres  Calydonides  Eveninc/;,  quod 
optimus  S.  Marci  Florentinus  postea 
mihi  confirmavit ;  in  quo,  Plangunt 
hunc  matres  Calydonides  Evenine:  sed 
posterius  n  in  Evenine  erat  abrasuni, 
cum  Glossa,  '  Evenos  est  fluvius  : 
inde  sunt  dictae  Eveniae  matres.'  In 
Ncapolitauo,  Plangunt  ora  matres  Ca- 
lydonis  CEneu  ;  nisi  quod  to  ora  et 
(Eneu  cum  ultima  syllaba  Calydonis  a 
manu  sunt  reccntiori,  dcleta  prisca 
lectione ;  et  super  ora  adscriptuni 
limul.  Scribe,  I'languntur  matres  Ca- 
lydonides Evenince.  '  Plangi,'  pro  se 
plangerc ;  ut  et  alibi  Noster.  Vide 
qua?  notamus  1.  v.  sub  finem.  Nam 
Plangunt  pcctora  non  ora  debcbat  dix- 
isse.  Dc  (luobus  patronymlcis  '  Caly- 
donides Eveninae'  dictum  ad  Epist. 


VI.  103.  Sic  et  Marpissam  Eveninen 
dixit  Homerus  Iliad.  I.  Koipr/  Map. 
Triaaes  KuKKiaipvpov  Evr)vivr]s.  Ad  veram 
scripturam  alludunt  et  alii  codices. 
In  priore  Erfurtano,  Plangunt  se  ma- 
tres Calydonides  Eunenynce:  Arond. 
Plangebant  matres  Calydonides  Euveni- 
ceque,  cum  Glossa,  '  Euveniae  matres, 
id  est,  habitantes  juxta  Evenum  flu' 
viura.'  Fragmentum  Moreti  et  unus 
Palat.  Plangebant  matres  Calydoni- 
des Aoniaque:  unus  Bononiensis,  Plan- 
gunt matres  Calydonides  HemotiicBve : 
unus  Basileensis,  Plangunt  matres  Ca- 
lydonides euheoche :  unus  mens,  Plan- 
gebant matres  Calydonides  Euvevese : 
primus  Mediceus,  Plangunt  7natres 
Calydonides  Eiivenicc :  alii  aliter.  Pi- 
get  ulterius  in  liac  sorde  volutari,  ne 
post  fruges  inventas  glandibus  videa- 
mur  inhiare.  Spirensis  inter  vetns- 
tiores  etiam  proxime  verum,  Plan- 
gebant matres  Calydonides  Euvenince. 
Idem. 

528  Pulvere  canitiem']  Pater,  inquit, 
Qineus  pulvere  caput  faciemque  de- 
turpat.  Hoc  enim  in  magnis  moero- 
ribus  fiebat  apud  priscos.  R.  Spa- 
tiosumque'\  Nestor  apud  Juvenalem 
Sat.  X.  '  quaerit  cur  haec  in  tenipora 
duret.  Quod  facinus  dlguum  tam  lon- 
go  admiserit  avo.'  Earn. 

530  Nam  de  matre  manus']  Nam  ma- 
ter 7nanibus  Cantabrig.  prim.  Erfurt, 
aliique  complures  :  Nam  matema  ma- 
nus Lovan.  et  alter  Strozzae,  cum  uno 
Palat.  Idem. 

531  Acto'\  Laqueo  vitam  finivit, 
inquit  Diodorus  Sic.  lib.  v. 

532  Non']  Ot  5' u  fxol  SfKu  fikv  y\u>cr- 
aai,  &c.  Iliad,  ii.  Virgilius  Georg. 
III.  et  ^ncid.  VI.  Earn.  Orasonantia 
Unguis]  Unus  mens  chartaceus  ex  op- 
timo  descriptus,  linguas ;  ut  apud 
Virgil.  '  nee  vox  hominum  sonat.' 
Florent.  S.  Marci,  Neapol.  Bernegg. 
lingua: ;  proi)e,  si  construas,  '  lingua* 
Ingcnium  capax.'  Ilcins. 

534  Miscrarum  vota  sororum}  Dicta 
meliorcs.  Idem. 


MKTAMORPHOSEON    LI  IS.    VIII. 


3513 


53(3  DumqHc'\  Quaniliii  oompone- 
hatiir,  nccdiun  io<i;o  injcctimi.  Cor- 
pus refuicnlqiic  fuccnt(iue]  Tencnlquc 
Cantahrig.  TIniau.  ct  decern  alii  :  sed 
diotiim  \nofovmtr<fovL'>il(iue.  Vcrsii 
proximo  pro  cincrcs  haustus  ad  pectora 
pressant  imdti  ex  nieiioiibiis  versnnt ; 
sed  perperam.  Sillus  iibro  viii. '  Ceu 
ciiieiem  orbatae  pressant  ad  pectora 
niaties.'  Ileins. 

537  Lecto]  riiiiebri  plieietio.  Furii. 
IpsiU'cto~\  Sic  distingue  :  Oscula  dant 
ipsi,  id  est,  Meleagro  sen  corpoii, 
posito  dant  oscula  lecto.  Ut  alteium 
'  oscula'  ad  corpus,  altcruiu  ad  lec- 
tum  referatur.  Micyl. 

539  Affusaquc]  Incumbentes,  iii- 
stratae,  prostratac.  Nomina  sax<>]  Sig- 
na.  Epitapliiuni  in  saxo  sculp tuni,  in 
quo  nonien  Meleagri  erat. 

641  Quas  post  CEnea:  tandem  Lata- 
nia  clade  Exsutiata  domus^  Post  hcenicn 
prim.  Palat.  et  unus  Basil,  duo  Pcr- 
caonice :  post  Aonice  Cantabrig.  sec. 
Medic,  sec.  Palat.  et  octo  alii :  post 
Eonia-  prim.  Vatican,  alii  aliter.  Scri- 
be Partluioniw  domus  cum  Fiorcutino 
S.  Marci,  Neapol.  Thuan.  prim.  Ba- 
sil, pri.  Erfurt,  et  sex  aliis.  Partliaon 
cnini  (Enei  pater;  ut  recte  Glossa 
Ert'urtani  libri.  Statins  Tlieb.  i.  'quau- 
quam  Calydonius  O^neus  Et  Partliao- 
iiiaj  (si  dudum  certus  ad  aures  Rumor 
lit)  tibi  jura  domus  :'  hinc  et  Par- 
thaonides  Tydeus  Val.  Elacco  dictus. 
Latoia  etiam  bene,  pro  diversa  lec- 
tioue,  alter  Strozzae.  Ileins. 

542  Nurumque]  Deiaiiiram,  uxo- 
rem  Herculis :  beneficio  Bacclii  id 
factum  (dicit  Ant.  Liberalis)  cui  earn 
gratiam  Diana  fecerat.  Rciiquae  in 
Meleagrides  aves  versae,  de  quibus 
Pliu.  X.  20.  Earn. 

544  Allevat}  In  aerem  toUit. 

545  Corneaque  ora  facit^  Hoc  est, 
ora  in  rostra  convertit.  Versasque 
per  aiira  miltit]  In  aves  commutatas, 
quaj  INIeleagrides  a  Meleagro  fratre 
fiierunt  cognominata;.  Ue  quibus  Pli- 


niiis  lib.  decimo,  ca|)ite  vigesimo  sex- 
to.   It. 

Vam.  \.  Arg.  Inlcrca  Tlu'scus]  Mi- 
ni pliautasia  (piinque  Naiadiun  trans- 
mutalionem  in  insuias  cum  superioro 
fabula  poiita  conncctit.  Intcrfccto 
namquc  Calydonio  apro,'l'iieseus  cum 
Atbenas  redirct,  forte  Aciiclous  flti- 
vius  /litoliam  ab  Acarnania  distermi- 
naus  sic  intumuerat,  ut  tutus  transi- 
tus  non  videretur.  Invilatus  igilur 
Theseus  a  fluminis  Deo  Aclieloo  do- 
nium  illius  intravit,  tantispcr  illic 
fufurus,  dum  tuto  transire  posset. 
Ciun  vero  post  creiiam  Theseus  in 
mare  prospiciens  vidisset  insuias  quas- 
dam,  Acheloum  rogavit,  quot  ilia; 
cssent,  ac  quo  nomine  appcllaren- 
tur:  cui  Achelons  rcspondit,  Naiades 
quinque  fuisse  illorum  locorum  acco- 
las,  qua;  cum  aliis  Diis  se  spreto 
sacrilicasscnt,  eas  cum  locis  suis  in 
mare  a  se  indignato  fuisse  provolutas, 
ac  in  insuias  quinque  nomine  Echina- 
das,  et  suis  et  ttuctibus  marinis  fuisse 
discrelas.  R. 

540  Sociata']  Conficiendi  apri  la- 
bore  functus,  quem  socium  et  auxilia- 
rem  Meleagro  tulerat. 

517  Erechtheas  arccs']  Erichthoas 
duo  vetcres  cum  Thuaneo  :  ut  Myr- 
tous,  Lesbous,  Sardous,  ct  similia. 
LV?t7t</io!as  pri.  Pal.  sec.  Medic.  Neap. 
Urbin.  et  pri.  Reg.  EriclUhcidas  duo 
alii :  Ericktlionidas,  Langerm.  tres  alii 
Erichthoidas :  Grtevianus  l-'rictenius. 
ErklUho7uas  pri,  Moret.  pri.  Grono- 
vii,  Exc.  Mureti,  sec.  Palat.  et  duode- 
cim  alii ;  non  male  ;  ab  Erichthonio 
rege.  Sic  '  inquapopulus  lusit  Erich- 
thonius'  Propcrtio  :  et  *  Erichthonios 
pestis  populata  colonos'  Manilio,  pro 
Atheniensibus.  '  Erichtlionia.s  arces' 
similiter  Trojam  Virgilius  in  Ciri,  et 
in  Culice  appellavit  ab  Erichthonio 
rege.  Ileins.  Erechtheas]  Atbenas  E- 
rechtheo  oUm  regnatas. 

548  Fecitque}  Qui  autem  Achelons 
Tlieseo  Calydone  Atheuas    proficis- 


3544 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


centi  obstare  potuerit,  heeiet  Glarea- 
nus,  ego  non  video.  Farn.  Fecitque 
moras  Achelous]  Acheloiis  Oceani  et 
Tetliyos  filius  fuisse  ab  Hesiodo  scii- 
bitur.  Is  cum  peteiet  Deianiram 
CEnei  Calydoniee  regis  filiam,  Hercii- 
lem  in  se  convertit,  a  quo  snperatus, 
in  fluvio  juxta  Calydoniani  labenti  se 
occnltavit,  nomenque  flumini  impo- 
suit,  quod  quidem  a  Pindo  ThessaJiae 
Dionte  oritur,  iEtolianique  ab  Acar- 
nania  distinguit.  Sane  apud  antiques 
aqua  generaliter  Achelous  diceba- 
tur.  Achelous]  Acheloos  in  Sixiano. 
Heins. 

550  Cecropide']  Cecropida  Florent. 
S,  Marci,  et  Bernegger.  prim.  tert. 
quart.  Medic,  prim.  Gronov.  prim. 
Moreti,  et  sex  alii :  sic  Mac'ula,  de  quo 
ad  Epist.  III.  Atrida  apud  Proper- 
tium  Eleg.  ii.  14.  '  Non  ita  Dardanio 
gavisus,  Atrida,  triumpho  es  :'  ubi  est 
perperam  legitur.  Horat.  Sat.  ii.  3. 
*  Ne  quis  humasse  velit  Ajacem,  A- 
trida,  vetas  cur  V  Idem, 

551  Magno  3Turmure]  Magna  Impete 
iinus  ex  meis  ;  apxa'CKus  pro  impetu  : 
sic  noster  supra, '  Impete  nunc  vasto, 
ceu  concitus  imbribus  amnis  Fertur  :' 
ita  et  Statius,  Ausonius,  alii.  Idem. 

553  Cum  gregibus  stabida  alta  trahi] 
Rapi  sex  veteres.  Nil  muta.  Virg. 
^n.  II.  *  Fertur  in  arva  furens  cumu- 
lo,  camposque  per  omnes  Cum  stabu- 
lis  armenta  trahil,'  de  amne.  Idem. 

55G  Turbineo  verticc]  In  modum 
lurbinis  se  volventc. 

557  Solito  du)n  limite  currant]  Dum 
intra  ripas  aquis  imminutis  se  reci- 
piant.  Potit. 

558  Captet  suus  alveus  undas]  Cap- 
tat  multi  ex  vetustioribus,  pro  cnpiaf  ; 
quomodo  Bernegger.  sec.  Medic,  et 
alii  decern :  tres  capict.  Epicedio 
Drusi,  *  Vix  capit  adjectas  alveus 
altus  aquas.'  Heins. 

559  Utorque]  Meliores  Utarque.  Id. 
501   Nee  levihus  atria  tophis]    Aspe- 

ris,  inipolitis.    Tophus  enim  lapis  est 


cavernosus.  Describit  autem  poeta 
speluncam  fluminis  Deo  convenien- 
tem.  R. 

563  Murice]  Murex  autem  genus 
est  cochleae,  unde  fit  purpureas  co- 
lor. R.  Lacutiabant]  Lacunaria  sunima 
distinguebantiir  alternis  murice  et 
concha  quasi  tesselatjm. 

564  Jamque]  Allusum  videtur  ad 
Romanum  morem,  quo  discumbere 
soliti  sub  tertia  diei  parte  snperstite. 
Hyperion  autem  filius  Cali  ex  Titea 
sorore,  quam  fiaatXelav  vocat  Diodo- 
rus,  genuit  Solem  et  Lunam.  Sol 
autem  ipse  Hyperion  dictus.  Fam. 

566  Ilac  Ixionides]  Pirithous  Ixio- 
nis  filius,  perpetuus  Thesei  comes.  R. 
Ilia  Trcezenius  heros  Parte  Lclex]  A 
Troezene,  ubi  Pittheus  regnavit :  sive 
ille  Pitthei  filius,  vEthrieqne  frater 
fuit.  Sed  de  Lelege  supra  aunotavi- 
mus.  Micyl. 

567  Rarisjam  sparsus  tempora  canis] 
Parcis  pri.  Palat.  panis  plurimi  ex 
antiquioribus  :  paucis  quinque  :  latris 
Spir.  Pariis  prior  Erfurt,  cum  Glos- 
sa,  id  est,  albis  ;  et  sic  pro  diversa 
lectione  unus  ex  meis  :  tres  variis:  duo 
albis:  unus  niveis.  Omnia  frustra, 
Calvescens  enim  Lelex  describitur. 
Amor.  I.  8.  de  anu,  '  Quin  aibam  ra- 
ramque  comam,  lacrymosaque  vino 
Lumina,  rugosas  distralieremquc  ge- 
nas.'  Pro  ilia  parte  quatuor  veteres 
iliac,  cum  Arondeliano.    Heins. 

569  Latissimus  hospite  tanto]  Tcrno 
Junianus ;  bene.  Idem. 

572  In  gemma]  In  gcmmam  mnlti 
ex  vetustioribus.  Idem.  Gemma]  Phi- 
ala  gemmea,  potius  quam  gemmata, 
ut  quae  fiuviatili  Deo  conveniat  ma- 
gis.  Sic  Verrina  vi.  Erat  ctiam  vas 
vinarium,  ex  una  gemma  praegrandi 
truUa  excavata.  '  Ncc  bibit  e  gemma 
divite  nostra  sitis,'  Propert.  Eleg. 
III.  4. 

575  Quod  gerit]  Gerat  cum  pleris- 
que  scriptis.  Heins. 

576  (Jernimus]   Cernitis  Florent.  S. 


METAM(>RPlIOSi;ON    M 15.    Mil. 


3545 


Maici,  Urbiii.  ct  tics  alii ;  male  :  nam 
8ulum  Tlicseiiiit  alloqiiitiir ;  iit  mo\ 
patet  ex  lis,  '  ipse  vidcs.'  Idem. 

.577  SptUium  (liscriininafaUU]  Spulii 
discrimina  I'alliait  tiiiilticx  vetiistioii- 
biis  ;  rectc,  si  reponas  discrimine  cum 
Uibinati.  Idem. 

578  Factum^  Vindictam,  qua  sni 
contcmptum  ulta  est  in  Uiinco  ct  siiis. 
Fam. 

581  Immcmorcs]  Exaniisse  aliquan- 
ilo  videntiir  foiites,  neqiie  liviilos 
siios,  ut  prills,  in  Acheloum  devcx- 
issc.  Farn, 

582  Cum  plurimus]  Maximiis.  R. 
Cum  plurimus  fcror']  Sic  Virgil.  '  Plu- 
rimus Eridaiius.'  '  Plurima  cervix.' 
'  Plurima  nux.' 

581  Ana  rcvulsi]  Revelli  S.  Marci, 
Neap.  pri.  Medic.  Berncgger.  Spir. 
Arond.  ct  decem  alii ;  de  quo  ad 
Epist.  VI.  103.  Ueins. 

585  Mcmores  turn  dcnique  nos/ji] 
Turn  dcmum  inteUexerunt,  quern  per 
ludibrium  de  Diis  agrostibus  inliono- 
ratum  pra-teriisscnt.  Pont. 

580  Fluctus]  Insulas  bas  ante  ostia 
Achcloi  limus  vi  Uuvii  advcctus  con- 
gessit:  Strabo  1.  x.  Quin  ct  alibi 
cincrgunt  insula; ;  vel  aqua  rcccdcn- 
tc,  vel  spiritu,  qui  terrae  includitur, 
tcrram  ipsam  protrudente  ct  attol- 
Icnte. 

587  Pariterque  revcUW^  Partcsque 
pri.  Bonon.  pri.  Argent,  cum  tribus 
aliis,  et  cditione  Grypbii ;  bene : 
rcsolvit  etiam  probe  quartus  Medic, 
et  pro  diversa  lectionc  Kottcndor- 
pbianus.  In  Cantabr.  et  prim.  Gro- 
nov.  revolvit ;  proxime  verum.  Multi 
rcvulsit :  scd  '  rcvclli'  jam  prtvccssc- 
rat.  Ueins. 

588  Mediis  quol  cernis  Echinadas 
undis]  Eclunades,  qua3  et  Eehincc  di- 
cuntur,  insulas  sunt  ad  ostium  Achcloi 
^tolix  Uuvii,  qui  limnm  assidue  in- 
veliendoillasetrccisse  videtur.  Dictai 
sunt  ab  Ecliino  quodam  vatc. 

Fab.  VI.  Arg,  Vt  tamcn  ipse  ti- 
des] Perimelc  Hippodamaulis  lilia  ab 


Aclieloo  vim  passa,  c  saxo  a  patre  in 
marc  fiiit  pracipitata.  Aclielous  vero 
(Ic  amiciR  salute  adniodum  sollicitiis, 
Neplunum  rogavit,  nc  tarn  submcrgi 
])ateretur,  sed  ei  aiit  locum  jinuberct, 
aut  ipsam  locum  erticeret  :  i)recibus 
igitur  Achcloi  nu)tus  Nciilunus,  cam 
in  insulam  baud  longc  ab  ICchinadibus 
distantem  conunutavit.  R. 

5'JO  Perimelcn]  Insul.  maris  lonii, 
unani  Ecbinaduni,  ante  os  sinus  Co- 
rinthiaci.  Farn. 

5'J:J  PeriturcE  con'poru  nata:'\  Paritu- 
ra  unus  Leidensis  et  alter  Twisdcni- 
us  :  et  placet.  Hdns. 

594  O  proxima  terra  Rcgnii]  Mundi 
in  multis  vetustiorum  ;  mundi  vel  cali 
pro  diversa  lectionc  schcdic  Theati- 
naj ;  cwlo  unus  Mediceus ;  optime. 
Prima  enim  sors  Jovi,  Ncptuno  se- 
cunda,  tcrtiaPlutoniobtigerat.  Idem. 

595  Tridcntifcr]  Tridens  quern  ha- 
bct  Ncptunus  pro  sccptro,  tripliccm 
illiiis  ostendit  potestalem,  tolleiidi 
scilic.  a'quoris,  piacandi,  scrvandi. 
Comes  mytbol.  lib.  ii.  8.  Aliis  rpia- 
vovxos  est  quod,  medius  inter  Jovis 
ctclum  et  Plutonis  infernum,  utrum- 
que  cum  suo  participct  regnum  :  quod 
et  Proclus  rcfert  in  Cratylum  I'lato- 
iiis,  ubi  de  fratrnm  trinitate  agit. 
Ipse  TptaipoKparoip,  famulus  TpiTuf, 
uxor  'AfX(piTplTTj,  tcrnarium  sonant 
nnmerum.  Farn. 

596  In  quo  desiuimusl  Duo  deseri- 
mus:  alter  Kegius  dcscrimitr.  Puto 
deferimur ;  nam  unus  Moreli  in  qncm 
decidimus.  Heins.  Sacri  amncs]  Om- 
nes  fluvii  numen  habere  dicuntur, 
undc  ct '  sacri'  nunciipantur.  R. 

597  Hue  ades]  Ex  precantium  for- 
mula, Deos  orantium  ut  adsint.  lib. 
III.  Amorum  Eleg.  2. '  Hue  ades  atqnc 
mens  fac  Dea  viucat  amor.'  Brissonii 
formul.  lib.  i.  plura. 

598  Si  mitis]  Sis  mitis  C'antabrig. 
et  plurimi  alii,  nt  Ne])tunum  bicc 
spcctent.  Caitcrum  versum  proxime 
pra^ccdentcni,  cujus  initium  est, 
'  Hue  adcf,  atquc  audi,'  spurium  ac 


354G 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


proinde  ejicicndum  esse  censco  ;  nt 
et  ilium,  qui  niox  sequitur,  Cid  quon- 
dam tellus  clausa  est  feritate  paterna : 
est  enim  minime  feiendns,  cum  '  fe- 
ritate paterna'  denuo  proxlmc  repe- 
tatur ;  et  abest  ab  uno  Vossiano. 
Gronovianus  unus  exliibet  quidem, 
sed  margini  adscriptum:  at  sec.  Palat. 
pri.  Moreti  et  octo  alii  proxime  se- 
quentem  non  agnoscuiit ;  male.  Heins. 
603  Hunc  qiioque  complcctar]  Hanc 
quoque  pUuimi  ex  vetustioribus  :  hoc 
est,  postquam  in  insulam  erit  con- 
versa.  Perimelen  enim,  ut  reliquas 
Echinadas,  Achelous  alluit.  Potest 
et  scribi.  Tunc  quoque  complcctar. 
Heins.  Movif]  Annuit  precibusNep- 
tunus,  '  tremefecit  et  ajquora  niitu.' 
Fam. 

605  Extimuit  Nymphel  Authiqua- 
taor  versus  sunt  tollendi  pro  super- 
fluis,  aut  illi   duo,    quorum  initium 

*  Duni  loquor,'  ne  bis  idem  dicat. 
Miror  interpretes  hoc  non  vidisse. 
Heins. 

606  Salienlia]  Palpitantia:  id  quod 
timore  percussis  accidere  sole!.  Pec- 
tora]  Praecordia. 

Fab.  VII.  VIII.  ix.  611  Factum  mi- 
rahile]  Malim  fatum;  ut  et  libro  ix. 
'  Dumque  refert  lole  fatum  niirabile :' 
nam  factum  mirabile  veteres  illic  ple- 
rique.  Heins. 

613  Ixione]  Ixionis  filius  ex  Ccn- 
taurorum  genere,  qui  Superum  con- 
temptores  inducuntur  a  Poetis,  ut  et 
Cyclopes.  Fam. 

617  Animo  inaturus  et  <ri'o]  Animi 
maturus  et  avi  malim  :  sic  *  ajvi  matu- 
rus  Acestes'  Virgilio  1.  v.  ct  1.  ix. 
'  animi  maturus  Alethes.'  Paulo  an- 
te Nostro  'mentis  fcrox'  Pirithous 
dicitnr.  Vide  Notas  vi.  321.  lib.  xiv. 

*  Remulus  maturior  aevi :'  ita  scribo  ; 
nam  votus  codex  avo;  vulgati  minis. 
Claudianus  lib.  ii.  dc  laudib.  Stilich. 

*  sed  avus  maturior  asvi  Martia  rec- 
turo  tradit  praiccpta  ncpoti:'  ntjam 
ex  optimis  libris  illic  castigavimus. 
Heina, 

619   QuicQuid]  r«VotTo  fiiv  t' iip  ttuv 


0(ov rexvup-fvov.  Sophocl.  Ajax  flage!. 
'E;Uol  5e  Oavudaai,  6(wv  TeXecraj'Twi',  oi'- 
5eV  ttOTe  (paiverai  epfxfV  S.-rrtO'TOV.  Pin. 
dar.  Pyth.  Od.  x.  Fam. 

621  Medio  circumdata  muro']  Modico 
praestantiores  plerique.  Mox  lacum 
pro  locum  duo  veteres.  Heins. 

622  Pelopeia']  InPhrygiam,  regna- 
tam  Tantaio  Pelopis  patri.  Pittheus'] 
Troezen  et  Pittheus  Pelopis  filiifue- 
re  e  Pisatide  :  quorum  illeurbem  sibi 
cognominem  reliquit ;  hie  ei  succe- 
dens  ibi  regnavit.  Teste  Strab.  viii. 
Fuit  et  Pittheus  pater  iEthree,  qua? 
mater  Thesei.  Hunc  tanieu  Lelegis 
patrem  fuisse  N.  L.  Fam. 

623  Suo  parenti]  Pelopi.  Nam 
Pittheus  et  Troezen  Pelopis  filii  fu- 
ere,  ut  Strabo  narrat. 

624  Haud'\  Poiitarum  fabnlas  e 
Sacris  fontibus  derivatas  probatum  it 
Laur.  Ramirez  c.  36.  Pentecontar- 
chi,  ex  fabb.  Promethei,  Diluvii, 
Phaethontis,  &c.  Sed  actum  agit. 
Hoc  olim  Patres  omnes  qui  adversus 
Gentes  scripserunt.  lis  quos  citavi 
ad  vs.  261.  lib.  i.  adde  Euseb.  qui  1. 
X.  pra;p.  Evang.  ex  Clemente,  Jose- 
pho,  Porphyrio,  Diodoro,  aliis,  osten- 
dit  eximias  qnasque  disciplinas  ab 
/Egyptiis  et  Hebrans  ad  Graicos  Hux- 
isse.  Quin  et  Clemens  6.  et7.  Stro- 
mat.  Graecos  furti  arguit,  ut  qui  ab 
Hebraiis  philosophias  scita  sua  hau- 
serint.  Dixi  ad  vs.  211.  1.  i.  adum- 
bratum  esse  ilhim  descensum  Jovis 
sub  mortali  specie  in  Arcadiara  ex 
historia  quaj  habetur  Genes,  c.  18. 
Quod  hie  clarius  liquet,  ubi  sub  per- 
sonis  Jovis  et  Mercurii  hospitio  ex- 
ceptorum  a  Philemone  et  Baucide, 
quos  illi  deduxerunt  in  montem,  post- 
quam ulti  fuissent  viciniaj  improbi- 
tatem,  urbe  et  rcgione  in  lacum  versa, 
rcprifsentatur  historia  Lothi  cap.  ID. 
Genes.  Fam. 

626  Specie  mortalis]  Mortali  ex  mc- 
liorlbus.  Heitis. 

627  Allantiades  caducifer]  Mercu- 
rius  ca(hicouni  gcrens. 

630  Canna  tccta palustri]  \ntexta? 


METAMORPHOSEON    LIB.    Vllf. 


3547 


Adi  Notas  v.  4 17.  Heins. 

G33  Paupcrtatanqueferendo'l  Fatcu' 
do  Florent.  S.  Marci,  prior  Erfurt, 
pri.  sec.  Palat.  Cantabrig.  tert.  Mo- 
die.  Spirens.  aliiqiie  compliires  ;  rec- 
to. Lib.  II.  *  et  amando,  ct  aniarc  fa- 
tendo,  Cyllaron  una  tenet.'  Amor.  i. 
2.  '  Acriiis  invitos  miiltoque  ferocins 
urget,  Quam  qui  servitium  ferre  fa- 
tentur,  Amor.'  Sic  et  alibi  soepe. 
Paupertatem  vel  amorem  t'atetur,  qui 
palani  prae.  se  fert  nee  dissiinulat. 
Lib.  IX.  '  Jamque  palam  est  demens 
inconcessamque  fatetur  Spem  Vene- 
ris.' Idem.  Paupertatemque~\  Pauperta- 
tis  emolumenta  et  pra?rogativas,  si  cui 
vacet,  legat  ab  Apuleio  in  Apologia 
elegantissinie  descripta;  ncc  non  a 
Seneca  passim  depra;dicata,  Epist. 
II.  IV.  XVII.  XX.  Lxxx.  a  Valerio  Max. 
laudata,  iv.  4.  Adi,  si  placet,  Indi- 
cem  nostrum  poeticum.  Farn. 

G37  Parvos  tetigere  Penates']  Paucos 
S.  Marci,  prim.  Reg.  Arondel.  uter- 
que  Erfurt,  prim.  Basil.  Spir.  decern 
alii:  parcos  Bernegger.  Oxon.  et  alii 
duo.  Forte  pauhs  penates :  nam  iu 
primo  Regie  aliisque  nonnullis  Glos- 
sa  erat  adscripta,  '  id  est,  pauperes.' 
Varro  '  Pauper  a  panlo  lare.'  Libro 
VI.  327.  '  paulo  faveas  mihi  murniure 
dixi :'  sic  ex  vetustioriljus  nonnuUi. 
Fast.  III.  '  Et  piget  in  paucis  nomeu 
habere  casis  :'  ita  et  illic  libri  vete- 
res.  VovlepauUs:  tamen  apud  Vir- 
gilium  libro  viii.  '  externumque  la- 
reni  parvosque  penates  Leetus  adit.' 
Et  apud  Silium  lib.  i.  '  At  parvos 
curru^emeabant  sa^pe  penates.'  Et 
lib.  VII.  '  Nee  pigitum  parvosque 
lares  humilisquc  subirc  Liiuina  cxli- 
colam  tecti.'  Heins. 

fi43  Anima  pcrducit  anili]  Producit 
ex  melioribus  nounuUi,  vel  produxU. 
Idem.  Anima]  Spiritu,  et  Halu,  fol- 
lisvice,usa.  Farn.  Anima]  Anheii- 
tu  :  sic  Terent.  '  animam  compressi.' 
'Siyu/xfv,  67Ka\|/ai'Tes  alOepa  yvddois. 
Eurip.  Cycl.  '  Majores  nostri,  quan- 
quam  libeuter  allio    vesccrentur  ct 


ccpa,  optime  tamcn  animati  crant,' 
Cato  de  K.  R.  Hiuc  dicitur,  '  anima 
tibi  olet.' 

0-lS  SordidH  terf^a  suis]  Unus  Palat. 
Itorridu:  undc  Gebhardus,  Torriilu  ; 
lioc  est,  fumo  siccata :  sic  et  Sirius 
ct  Sol  torrere  arva  dicnntur.  Vide 
Notas  Fast.  ii.  21.  Apud  Juvenalem 
Sat.  XI.  'Sicci  tcrga  suis  rara  pen- 
dentia  crate.'  Posset  et  legi,  Fumi- 
da:  quomodo  Horatius  Sat.  ii.  2. 
'  fumosae  pedcni  perna;'  dixit :  scd 
vulgatum  non  est  tcmcre  rautandum, 
ut  '  sordida  fumo'  innuat  fiiisse  :  sic 
'  sordcutia  fumo  frena'  Silio  Italico 
VI.  131.  dicuntur.  Heins. 

G50  Domat]  Elixat.  i.  288.  *  fer- 
ventibus  artus  Mollit  aquis.'  Farn. 

G53  Dura  clavo  suspensus  ab  ansa] 
Lege  curva  ab  ansa :  et  saneBarbcri- 
nianus  c«iia  pro  diveisa  lectione  ag- 
noscit ;  nisi  curta  mails :  quomodo 
'  attritam  ansam'  dixit  Virgilius.  Sed 
alterum  verius.  Heins. 

G54  Artusque]  Priscns  ille  mos  fuit 
lavandi  hospites.  Athena^us  i.  9. 
ex  Horn.  Odyss.  iii. 

G55  In  medio  torus  est]  Non  video 
quomodo  torus  in  medio  esse  potuc- 
rit,  qui  mensie  locus  fuerit  dandus. 
Libri  veteres  niagno  numero  interse- 
runt  post  hunc  versum,  '  Conster- 
nuntque  torum  de  molli  tluminis  ul- 
va  :'  vel,  concutiuntque,  constituuntque, 
confieiuntque,  quod  in  aliis  est.  Nea- 
poiitauus,  ct  Florent.  S.  Marci,  tres 
quatuorve  versus  superiores  nianu 
reccntiori  adscriptos  margiui  exLi- 
bent :  quibus  tamen  controvcrsia  non 
est  movenda.  Sed  ex  hoc  et  prace- 
denti  unum  esse  faciendum  contendo, 
ac  scribo,  artusque  fovendos  Accipit : 
inde  torum  sternunt  de  mollibus  ulvis 
Impositum  lecto  sponda  pcdibusque  salig- 
nis ;  nam  Impositis  non  Impositus  ve- 
teres plerique.  Heins.  Torus]  Anti- 
quis  torus  erat  e  stramento,  Plin. 
viii.  48.  delude  ex  herba,  aut  ulva ; 
denique,  lana  et  pluma :  hie  autem 
impositus  est  Iccto,  qui  ligueus,  the 


3548 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


bedstead:  funebiisaiitemanindinc  ant 
papyro  fartus  imponebatiir  pheretro. 
Farn. 

639  Lecto  non  indi^anda  saligvo'] 
Cantabrig.  sec.  tert,  Palatin.  et  de- 
cern alii,  sed  non  indigna :  prim.  Gro- 
nov.  et  unus  mens  tamen  hand  indigna: 
nil  niuto.  Heins. 

660  Mc7isam  succincta,  tremensque 
Ponit  amis']  '  Ilia  grachim  stiulio  ce- 
leiabat  anili.'  JEn.  iv.  Th  rov  iruSos 
IXiv  /3pa5i/,  T^  Tov  Se  vov  ra^v.  Eiirip. 
Ion.  Et  Heicul.  Furent.  Tpofiepa ij.6- 
vov,  a.\K  S/xws  wpoOvfj.a, 

662  Ctivum]  Inaiqnalitatem  inen- 
saj  clivum  appellat.  R. 

663  Menta  extersere  virenti]  Alii 
mcntcB  extersere  virentes:  sed  verum 
est,  mentcE  tersere  virentes  ciun  codice 
S.  Marci,  sec.  Palat.  teit.  Medic. 
prim.  Hamburg,  aliisque  quanipliui- 
mis.  Heins. 

664  Bicolor'\  Olivae  virides  et  ni- 
giffi  :  hie  auteni  fnictiis  et  arbor  in- 
tcmeratae  virginis  Pallados,  vi.  77. 

665  FteceJ  Qua  condita  servantur, 
pickle.  Farn. 

666  Intubaque  et  radix^  Intubuni, 
quod  et  cicoreum  vocatur,  herba  est 
agrostis.  R.  Lactis^  Caseus  recens. 
Ludantem  metam  appellat  Martial. 
Epig.  I.  41.  Farn. 

668  Calalus  eodem  Sistitur  argcnto 
crater]  Eodcm  argillo  unus  Palatinus. 
Cira'cis  quidem  dpyiXos  est,  sed  apud 
Latinos  obtinet,  ut  aigilla  dicatnr  : 
in  prime  Medicco  pro  divcrsa  Icc- 
tione  urgilla,  cum  Glossa,  '  id  est, 
terra ;'  bene :  in  niultis  pra:tcrea 
'  do  argilla'  adscriptum  est  pro  in- 
tcrpretationc  :  sic  lib.  v.  Fast.  'Ter- 
ra rubeiis  crater,  pocula  fagus  erant.' 
Nee  placet  calalus  crater  iste  :  noii 
enim  tarn  delicatus  Daueida  et  IMiilc- 
mona  tuisse  opinor,  ut  vasis  non  nisi 
o|)eris  cjclati  xint  nsi.  Idem  illc  qui 
cratcrem  nobis  argeiiteum  liic  com- 
nientus  est,  ut  pretium  ei  nddcret, 
cxiatum  quoqiie  multa  arte  procudit. 
Quarc  Icgcnduin  pulo,  Hiatus  crater  : 


'  inferre  cratereni,'  ut  '  inferre  lucer- 
nam,'  quod  saepe  apud  Nostrum  oc- 
currit,  et  contra  efferre.  Propert.  iv. 
El.  9.  '  Lumina  sopitos  turbant  da- 
ta Quirites  :'  intelligendum  de  vase 
vinario  capaciori :  unde  Juvenalis 
*  urna;  cratera  capacem  ;*  Noster 
'vastumcratera'  lib.  xii.  'ingenteni' 
1.  V.  'niagnos  crateras'  Virgilius  non 
uno  loco  :  crateras  autem  cmn  ne  in 
regum  quidem  conviviis  nisi  alienos 
et  iiiauratos  soleant  poeta?  apponerc, 
quanto  lautiore  apparatu  splendidis- 
simus  noster  Philemon  et  Baucis 
ilia  opulenta  argeuteos,  si  Dis  placet, 
crateras  hie  ostentant  !  et  tamen 
'  nuUos  paratus'  Noster,  quod  mireris 
maxime,  paulo  post  est  dicturus. 
Heins.  Eodem~\  Fictilis  ergo.  Aga- 
thoclea.  Ansonius  Epigr.  8.  '  et  re- 
cubans  sub  eodcm  marmore'  (quo 
scil.  fingebantur  urceoli)  Chiron.  Ju- 
venal. Sat.  III.  '  Magniis  animus,'  in- 
quit  Seneca,  '  fictilibus  utitur  tan- 
quam  argento  et  auro.'  Farn. 

669  Sislittn-]  OoUocatur  in  mcnsa. 
Apparatum  autem  mensae  rnsticae 
eicganter  effingit  poiJta.  R. 

670  I'ocula  qucc  cava  sunt]  Qua  ex 
meiioribus.  Heins, 

673  Dantque  locum]  Hie  versus 
pra?cedenti  videtur  pra-poiieudus. 
Idem.  Secundis]  Crena;  apud  Koma- 
nos  trcs  f'uisse  missos,  nemini  non 
notum.  1.  Ante  crenam  promulsidcm, 
sive  Gustum.  2.  Ca-na;  caput,  ex 
cibis  firmis  et  pra^cipuis.  3.  Bellaria, 
sive  mensas  secuiulas.  Farn. 

674  Carijca]  Ficus  est  a  Caryca 
Laconia;  loco,  ubi  optiiua^  nascuntur, 
denoininata,  qua;  quia  optima'  simt 
siccir,  hinc  usus  obtiuuit  ut  caryciC 
pro  ficubus  siccis  accipiantur.  Vide 
Pliniuni  xiii.  5.  et  xv.  19.  Rugosis 
palmis]  Cum  fructibus  palmie  rugosis 
et  siccis,  quos  nunc  vulgo  dactylos 
vocant. 

675  Rcdolentia  mala  canistris]  Vo- 
hntia  Florcnt.  S.  Marci :  primus  Me- 
diccus  et  prior  Hamburg,  cum  Spi- 


METAMORPIIOSEON    MI5.    VFII. 


3349 


icnsi,  olenlia:  alius  Mciliccns  dokn- 
till.  Ill  iioiimillis  vctiis  lectio  crasa. 
Scrihe  halanlia:  sic  '  halaiites  lloii- 
biis  hollos'  dixeiat  Virgil,  AdiNotas 
IV.  393.  A  pud  iNIaitial.  *  Quod  spi- 
ral toiuna  nialuui  niordente  piiclla.' 
Apud  Juveiiali'Ui  Satyra  xi.  '  j'Einula 
PictMiis  ct  odoris  mala  rccentis.'  Pii- 
tal>aiii  ali({uandu77'(/('»<(a  mala.  Heiiis. 

C78  Ncc  iners]  Volunlas  est  quaj 
apud  nos  ponit  bcncficium.  Sen.  Be- 
lief. IX.  2.  Fain. 

G84  Custodia]  'Canibusquc  saga- 
cior  aiiscr,'  ii,  599. 

087  Ilhtdi((pie  diu]  Eliiditque  cum 
pleiisque.  lleins. 

093  Itcsimnl:  parent;  et  Dis  prcc- 
ettntihus  umbo  Membra  levant  bacidis: 
tardujue  senilibiis  annis  NUuntur  loiigo 
vestigia  ponere  clico]  Versus  niedius 
iu  Optimo  Florcntiiio  S.  Marci,  Neap. 
Spirensi,  et  iino  Mcdicco,  nianu  re- 
ceutiori  adscriptus  est  inargini ;  et 
j)ulo  tollcudum  :  primus  sic  in  eo- 
dem  S.  Marci  codicc  cxljihebatur, 
he  sitnul :  parent  umbo,  baculisiiue  le- 
vatis;  pro  levati ;  quod  disertim  Spi- 
rensis  agnoscit :  atque  ita  in  Nea- 
pol.  etiaiu  videtur  exaratum  fuissc, 
erat  enini  eiasa  vetus  lectio.  Illud, 
iardique  scnilibus  annis,  iiugatoris  com- 
nientum  est,  nam  senio  confectos 
fuisse  tarn  Baucida  quam  Philemo- 
iiem  jam  supra  non  scmel  nionucrat, 
janiquc  et  tardos  atate  vocarat :  nee 
opus  eo  Disprceeunlibus,  cum  et  Dcos 
jussisse  ut  sc  coniitarentur,  et  illos 
paruisse  pra>miserit  :  pro  tribus  ita- 
que  vorsibus  duo,  quos  exhibuimus 
in  contextu,  sunt  reponcndi.  Idem. 

095  Qtumtmnsemel  ire  sagitta]  Nea- 
pol.  et  sec.  Medic.  Jinire  sagitta:  sic 
'  fiiiire  pacem  intra  moenia'  auclor 
Elegiai  in  Nucem.  Nosier  Fast.  ii. 
'  riparum  margine  linit  aquas ;'  et 
ibidem  ad  Terminuin,  '  Tu  popu'.os, 
urbcsque,  et  regna  ingentia  finis.'  Id. 

097  Manerc]  Stare,  sujieiesse. 

098  Dum  deflent  fata  suorum,  Mer- 
su  vidcnt  ijuaruntque  sua  pia  culmina 


villa]  Ilic  dcniio  versiim  cjecinius, 
idquc  ex  auctoritatc  iitrius({uc  Ham- 
burg. Oxon.  Aiondcl.  Tliiian.  Nea- 
pol.  prim.  Palat.  prim.  Medic,  cum 
octo  aliis.  Ncc  agnosciint  a  manu 
prima  Florcnt.  S.  Marci,  et  primus 
liegius:  qiiidam  lanieditiipiam  scrip- 
ti  liuiic  versum,  <jui  fcrri  non  potest, 
Sola  toco  stabat,  dum  dejhnt  fata  suo- 
rum, paulo  post  agnoscunt.  Ileins. 

700  Furcas]  Ccrvi  lignei  transciint 
in  marmoreas  columnas.  Farn. 

701  Adoperlaque  marmoretellus]  Ex 
fide  optiniorum  codicuni  liaM;  logenda 
sunt  hoc  ordiiie  quo  a  nobis  exliiben- 
tur.  Mox  codices  denuo  ex  cditis 
nonnulli  et  ex  scriptis  odiose  versum 
cxhibeiit  qui  jam  supra  occurrebat, 
I'oncipiunt  liaucisque  preces  timidusque 
I'kilemon.  Heiiis.  Adoperlaqne  nuir- 
viore  tellus]  Solum  tcmpli  marmore 
stratum. 

703  Talia  turn]  Cum  ex  scriptis  ;  ut 
Sffipe  alibi,     lleins. 

704  Foemiua  eonjuge  justo  Dignal 
Faminacovjuge  digno  Digna  tresscripti. 
Sic  apnd  Val.  Flaccum  libio  vii. '  tu 
laude  nova,  tu  supplicc  digno  Dig- 
nior :'  et  in  illo  vetcri  carmine  a 
rusticis  cantato,  apudFestiim,  '  Dig- 
na dignis  :  sic  Sarnientiis  habeat  cras- 
sas  compedes.'  Tibullus  iv.  Eleg.  7. 
'  cum  digno  digna  fuissc  ferar.'  Idem. 

700  Judicium  superis  aperit]  Judi- 
cium pro  scntcntia  dixit.  Indicium 
jilurimi  veteres.  Excerpta  Jiircti  et 
Calandra^  cum  octo  scriptis  Consiliutn; 
quod  non  est  omiiino  negligendum. 
Idem. 

711  Vuta  fides  scquitur}  '  Ab  illo, 
quod  cum  dictum  est  fit,  tides  iiouii- 
natur.'    Cic. 

712  Annis  avoque  soluti]  Malim  annis 
senioque  soluti.    Heins. 

714  Narrarent  casusl  Incipcrcnt 
Neap,  et  sec.  Medic,  non  invenuste. 
Idem.  Frotidcre]  Philcmona  inqiier- 
cuni,  Baucida  in  tiliani  niutatam  fe- 
ruiit.     Farn. 

719  Tyan(ius\  Tyana,  urbs  Cappa- 


3550 


NOTiE    VARIORUM    IN    OVIDII 


docije,  media  inter  Caesaream  et  Tar- 
sum,  urbem  Ciiicia?,  ApoHonio  alum- 
no  nobilis.  Qui  vero  Tyaneius  potu- 
erit  ostendere  rem  in  Phrygia  gestam, 
non  video,  nisi  forte  alia  sit  in 
Phrygia  Tyana.     Farn. 

724  Cura  Deum  Di  sint]  Niliili  haec 
sunt,  nee  ad  rem  quicquam  faciunt. 
Cura  Dei  D'd  sunt  in  uiio  Mediceo :  in 
lino  nieo,  Cura  Deum  sunt  isti  sint :  in 
uno  Leidensi  Cura  Deum  sunt  isti :  sint 
isti  Spirensis.  Castigatiores  certe 
plerique  sunt  non  sint :  et  coluntur  non 
colantur.  Noricus  Cura  Deum  hi  sunt. 
Scribe,  Cura  pii  Dis  sunt,  et  qui  cohere 
coluntur ;  quod  proxime  ad  Medicei 
libri  scripturam  acccdit ;  sic  in  Fastis 
lib.  II.  '  Di  pia  facta  vident.'  Apud 
Horatium  lib.  i.  Od.  17.  *  Dis  pietas 
mea  curae  est.'  Apollo  apud  Callima- 
chum  Hynino  in  Delum,  (vajiuv  6e 
Kol  evayhcrcrt  jtteA.oi/x7)i/.  Heins. 

Fab.  X.  727  Calydonius  amnis']  A- 
cliclous. 

731  Ut  tibi  complexi  terram  maris 
incola  Proteii\  Proteus  Oceani  et  Te- 
thyos  fuit  filius,  ut  in  Tlieogonia  He- 
siodus  scribit.  Fuit  autem  vates 
clariss.  Iliacis  temporibus,  qui  se  in 
varias  mutabat  figuras :  vide  Natal, 
myth.  VIII.  8.  Complexi  terram]  Nam 
terra  iniima  est  omnium  clcmento- 
ruui,  quam  ita  Oceanus  complecti- 
tiir,  ut  aer  Oceanum,  aijrem  ather, 
jclherem  coelum.  R.  Proteu]  Rex  JE' 
gypti,  Cetes;  Graecis  ripwreus  dictus, 
et  Deus  maris  ;  quern  se  in  varias 
mutasse  formas  fingunt :  Homer, 
Odyss.  IV.  Orpheus  in  hymn.  Ari- 
stopli.  in  Ranis.  Virgil.  Georgic.  iv. 
Qnem  nonuulli  Magica  arte  se  in  cas 
formas  mutasse  ferunt.  Plato  in 
Euthydemo  tradit  Sophistam  fuissc. 
Rhetorem  alii  el  diccudi  peritum  ; 
Politicum  alii,  qui  arte  varia  pro  re 
ac  tempore  Remi)ubl.  adniiiiistrarit. 
Ad  rcguni  insignia  rcferunt  alii,  quaj 
sub'iKle  imniutantur,  mnic  tauri,  \c. 
fiUcianus  de  saltatore  intcrprctalur 
varias  figuras  rcpra'seutantc.  Tzetzcs 


XiKavSfittVTiv  vaticinantem  per  pelves 
fuisse  arbitratur.  Philosophuni  fuisse 
pntantalii,de  variarum  rerum  natura 
disserentem.  Ponticus  Heraclides  in 
libro  Homeric,  allegoriarum,  et  hunc 
sequutns  Clariss.  Fr.  Bacouus  in  Sap. 
vet.  iuterpretantur  informem  rerum 
Materiam,  variarum  formarum  sus- 
ceptibilem.    farn. 

733  Quern  tctigisse  timerent']  Quam 
prim.  Medic,  et  Spirens.  Vide  Notas 
IV. 495. 

Fab.  XI.  Arg.  Erisichthone  nata]  Eri- 
sichthon  Thessalusfuit,  Deorum  con- 
tcmptor,  qui  cum  Cereri  nemus  con- 
secratum,  ac  in  eo  quercum,  in  qua 
Nympha  habitabat,  succidisset,  Ha- 
madryades  illorum  montium  incolee 
ad  Cererem  convenernnt,  precantes 
ut  tantam  impietatem  ulcisceretur. 
Ea  vero  et  sua  et  Hamadryadum 
causa  mota,  numinum  contemptorem 
Erisichthonera  novo  pcenae  genere, 
assidua  videlicet  fame,  cruciare  de- 
crevit.  JR.  Fabula  Erisichthonis  de- 
scribitur  apud  Callimachum  in  Hymno 
Cereris.    Micijl. 

738  Autolyci']  Uo\vnop^ias  secun- 
dum exemplum  adjicitur  Metra,  filia 
Erisichthonis,  quae  nupsit  Autolyco 
patri  Anticlea?,  quaj,  Ulyssis  mater, 
se  datura  est  in  tertiura  exemplum. 
Furn. 

740  Aris  adolcrct  honor es]  Odorea 
vetustiores  plerique.  Virgilius  tamen 
JEu.  III.  '  Junoni  Argiva?  justos  adole- 
mus  honores.'   Heins. 

741  Netnus  Cereale]  Cereri  conse- 
cratum. 

743  Quercus]  Callimacho,  in  Hymno 
Cereris,  est  populus,^Hj'  Se'rjj  alyapos, 
fieya  SevSpeov,  alOepi  Kvpov,     Farn. 

744  Una]  Qua;  una  nemoris  instar 
crat :  vide  Jul.  Scalig.  Poetic,  lib.  v. 
8.  Farn.  31cmons  tabella;]  Memori- 
am  eoruni  continentcs,  qui  ope  iUius 
Nymphiu  compotes  voti  facti  fuissent. 

745  Voti  argumenta]  'AvaO-n/xaTa, 
donaria  ab  iis  suspensa  (jui  Cereris 
ope  votorum  compotes  fucrimt :   sic 


METAMORPIIOSEON    Lib.    VIII. 


3551 


vs.  56.  supra.  Dc'  platano  a  Xeixc 
tur(|iiibus  et  arniiilis  oniata,  /Elian. 
Var.  hist.  ii.  11.  Scd  et  notuiii  est  <le 
more  suspciulcndi  incniortim  tabclla- 
jum. 

74  G  Secpc^  T<f  S'  iJjro  toI  vvfipai  ttotI 
T&fSiov  f\pi6aiirro.    Calliiiiacli.  ibid, 

749  ('(rtera  lantiun  Sijha  sub  hac 
omnis  quntilumfuit  lie) ha  sub  ilia]  Lo- 
cus male  habitus.  Florcntinus  S. 
MaroijBerncggcr.  prim.  Hamburgcn- 
sis,  Cant.  prim.  Gronovii,  prim.  tert. 
quart.  Medic.  Spirens.  et  alii  niulti, 
tanto,  ct  quanta ;  rccte.  Deiiid(:/)ut 
herba  sub  ovini  in  plerisque  casti^ati- 
oribus ;  uisi  quod  in  prim.  Erfurt, 
prim.  Gronov.  ct  uno  mco,  j(/cc<  herba 
sub  omni.  Rottcndorphianus,  Silvu 
tjuantum  fuit  herba  sub  ilia:  prim. 
Medic,  quanta  fuit  herba  sub  arborc. 
Scribe,  nee  non  et  catera  tanto  Silra 
sub  hac,  silva  quanta  jacet  herba  sub 
omni.  Libro  xiii.  '  quaulo  dux  milite 
major,  Tanto  ego  tc  suporo :'  ita 
recte  meliores  codices.  '  Jacet  silva,' 
ut  libro  II.  '  terrae  pcnitus  peuitns- 
que  jacentes.'  Seneca  Hercule  Fu- 
rente,  '  Campus  banc  circa  jacet,  In 
quo  supcrbo  digerit  vultu  sedens 
Animas  rcccntes.'  Val.  Flaccus  lib.  i. 
'  Ingenti  jacet  ore  Cliaos :'  et  sic  de 
inferis  sajpe  poetoe.  '  Cubantem  Usti- 
cam'  pari  modf)  pro  depressa  dixit 
Uoratius  Od.  1. 17.    Ileins. 

751  Triopcius']  Triopa;  fiiius:  sic 
cnim  Tzctzes  in  Lycoplnonem.  Alii 
substilunnt,  Dryopeius,  id  est,  Thes- 
salus.    Farn. 

752  Fumidosque  jubet]  Famulisque 
cum  uno  mco  maliu).     Heins. 

758  Dodonia  quercus]  An  quia  Do- 
doiiiBum  nemus  querca  cclcbcrri- 
mum,  propterca  quercus  onincs  Do- 
donia; sunt  dicendic,  etiam  Tbcssala;  ? 
haiidopinor.  Derulnere quercus  \Annmi 
vctcres:  nonnulli  deciducc ;  vel  jam 
decida  vel  mvx  decida.  Ex  vctustiori- 
bus  Florent.  S.  Marci,  Neapol.  Ber- 
noggcr.  prim.  Hamburg,  piim.  Vati- 
can, sec.  tcrt.  Medic,  prim.  Gronov. 


Noricus,  ct  sex  alii,  Dcoida,  Deidu 
prim.  I'alat.  et  prim.  Moreti.  Theoida 
fragmentinn  Theat.  et  duo  alii,  J)u- 
doyda,  Dedoida,  Dedanida,  et  similia. 
Scribe  Deoia  quercus,  anb  rris  Arjovs. 
Ccrvalc  nemus  paulo  ante  dixerat. 
Deoida  pro  Proserpina  babes  lib.  vi. 
114.  ct  apud  Ausonium  Epist.  v.  ad 
Theoncm.  Haec  scripsoram,  cum  vidi 
veramlcctionem  subodoratuni  quoquc 
esse  Caroluui  Vivianum  in  snis  casti- 
gationibus.     Idem. 

7G0  Longi  pallorem  ducere  rami]  Su- 
dorc  madesccre  Cantabrig.  unus  INIedi- 
ceus,  ct  unus  Palatin.  cum  margine 
Gryphiano  ;  nilmuto:  sudorem  ducere 
Barberin.    Idem. 

7G2  Discusso  cortice  sanguis]  Dis- 
cusso  sang^dne  cortex  plerique  vetusti- 
ores.  Scribe  discussus  sanguine  cortex; 
at<pio  ita  quartus  Mediceus :  nisi 
nialis  cum  uno  Strozza?  discussa  cortice 
sanguis  ;  de  quo  vide  Notas  Met.  iv. 
375.  MoK  etiam  cruor  profusus  pro 
profundi  bene  prim.  Basil,  prim. 
Gronov.  et  quinque  aut  sex  alii.  Idem. 

765  Obslupucre  omnes]  Vato  Obstu- 
puere  animi :  qiua  rh  omnibus  mox  se- 
quitur.  Statins, '  Obstupuerc  animi, 
fecitqne  silcntia  terror.'  Idem.  Ali- 
quisque]  Sacerdoteni,  inquit  Scaiig. 
poet.  V.  8.  excitat  Ceres,  ut  Erisicb- 
tliona  castiget ;  Ovid,  faniulo  attri- 
buit.  Non  excitat  saccrdotem,pace 
tua,  Juli;  sed  ipsa  assimilata  est  sa- 
cerdoti.  AvriKa  Nih'fTTTrjj  (rdv  ol  Tr6Kis 
ap-i}Teipav  Aafj-oaiav  tcrraaav^  4ilaa.ro. 
Huic  simile quippiam  de  Hamadryadc 
moncntel'ard'bum  M^  ra^iav  Tipi^ivov 
Spvhs  T^KiKos,  narrat  Apollonius  lib.  ii. 
Argonaut,  vs.  475.  et  commentator 
ibi.    Farn. 

7G8  Thessahis]   Erisiclithon.    R. 

771  Nympha]  Servius  ad  eclogam 
X.  Virgilii,  Nymph.v,  inquit,  Hama- 
dryadcs  sunt  qua;  cum  arboribus  nas- 
cinitur  ct  percunt,  dirt>  too  afxa  koX 
triS^pvur  qualis  fuit  ilia,  qnam  Erisich- 
tlion  occidit :  qui  cum  arboroni  in- 
cidcict,  ct  vox  iudc  crupit,  et  sanguis, 


3552 


NOT^    VAR[ORUM    IN    OVIDII 


sicnt  docct  Oviilius.  Et  Scaliger 
Poetic.  V.8.  Niidis  Callimachi  lebns 
Ovidius  addit  ornamenta  :  veluti  cum 
orationem  attribnit  Nyniphae  ;  Calli- 
niachus  solum, KaKhv/x^Xos  Jfaxei' SAXats. 
Farn. 

772  QucE  tibi]  Nai'  ral,  reiJxeo  Sw/ia, 
Kvoy,  Kvov,  ^  ivi  SaiTos  noiTjcreTs'  Qa(xival 
yap  is  varepov  ei\a7riVaj  toc  ipsa  Ceres 
interniinata  Erisiclitlioni.  Callim.  Id. 

775  Adductaque  fuvibus  arbor]  Ni- 
hil hoc  loco  niutandum.  Lucanus  li- 
bro  IV.  '  sed  tertia  piippis  Ha;sit,  et 
ad  cautes  adducto  fune  seciita  est.' 
Heins, 

777  Nemorvmque  suoque']  Nemoris- 
que  rcctiiis  alii.    Idem. 

787  Oreadii]  Nynipham  monta- 
nani.  Oreades  nainque  montium  sunt 
Nyniplia;,  airh  toD  opovs,  hoc  est,  a 
iiiotUe,  cognominattt. 

795  Alfeinoderere]  Per  aeiem  iiio- 
dereie  et  regas  in  sublinii.  Vide 
Gebhaid.  Crepnnd.  ii.  cap.  14.  Pont. 
Dracones]  Cereris  jugales  1.  v.  G12. 
'  geminos  Dea  fcililis  angucs  Tiir- 
ribusadniovit,  frapnisquccoiucnit  ora, 
Et  medium  coeli  tenajque  per  aera 
vecta  est.'  Sic  et  Triptolemo  dedit 
currum,  quern  alati  tiahebant  draco- 
nes,  quo  vectus  morlalcs  agricultu- 
lam  doceret.     Furn. 

797  Rigidique  cacumina  montis]  Ca- 
cumine  Qs  pluiiiniRanti(|uoium.  Ilciim. 

798  Caucasnn  iipptUnnt]  Caucasus 
nions  est  Scythia;  oniiiiuui  allissimus, 
pcrpetuisquc  nivibus  tectus.  II.  Scr- 
pentum  collo  kvavit]  Id  est,  adomit 
iisjugum.    Pont. 

800  liiiris  vdlentcm  dcntibus  herbus] 
Rtiras  rectius  unus  IJonon.  '  laias 
herbas,'  quia  in  agio  hn>idoso.  Luca- 
nus de  Africa  libro  ix.  '  Hoc  tarn 
Rcgnc  solum  raras  tamen  cxerit  her- 
bas :'  «c  utris  uuus  Voss.  quidaui 
ditris.    Heins. 

H02  Scabri  rubiginc  denies]  De  dcn- 
tibus jam  pra^cesserat :  quarc  asscn- 
lior  plerisipio  auti(|uis,  in  qiiibus 
ncubru' fauces ;  nisi  (pnxl  in   uno   l^an- 


gernianni,  scabrce  mala:  libro  tamen 
II.  de  Invidia,  '  livent  rubigine  den- 
ies, Pectora  telle  virent.'  Et  '  rubi- 
ginosos  denies  '  dixit  Martialis.  Pe- 
tronioquoque  '  scabrae  rubigine  den- 
ies :'  habes  et  '  scabros  denies '  apud 
Suetonium  et  Martianum  Capellam, 
ex  quibus  vulgalam  leclionem  in  hoc 
Nasouis  loco  lucbalur  uoster  Grae- 
vius.     Idem. 

803  Per  quam]  '  Qui  ossa  atque 
pellis  lotus  est,  ita  curamacet.  Quin 
exta  inspicere  in  sole  etiam  vivo 
licet;  Ita  is  pellucet,  quasi  laterna 
Punica.'  Euclio  de  agno  macilenlo 
sibi  a  Mcgadoro  niisso  in  Plauli 
Aulularia.    parn. 

805  Ossa  extabant]  Oh  yhp  en  ffdp- 
Kas  re  Koi  ocrxea  hes  ex"^"'"''  Hom. 
Odyss.  A.  V.  218.  '  Cujus  viscera  non 
aperta  Tuscus  per  pellem  poterit 
videre  Aruspex.'  Pelron.  Priap. 

807  Gemiumque  tumebat  Orbis]  Ri- 
gebat  Arondel.  el  duo  alii.  Auctor 
Moreti,  '  Continuis  rimis  calcanea 
scissa  rigcl)ant.'  Quanquam  nee  vul- 
gata  scriplura  inconcinna  est.  Mox 
immodico  prodibimt  tubera  talc,  non 
tuberetidi,  Florenl.  S.  Marci,  et  nnus 
Bonon.  bene.    Heins. 

809  Nequc  cnhn']  Ita  el  lib.  Ii.  vs. 
630.  '  post(|uam  mandata  peregit  Ii  is, 
abil :  nequc  eniui  ulterius  tolcrare 
soporis  \'im  poterat;  labique  nl  som- 
num  sensit  in  arlus,  Etiugit.'    Farn. 

813  In  /F.monuwi]  Thcssaliam,  quai 
s;vpius  nomina  nuitavil.  Nam  el  Pe- 
lasgicum  Argus,  el  Hellas,  el  Dry- 
opis,  et  Crivcia,  el  Helicnis  a  regibus 
full  cognondnata. 

814  Qumnris  contraria  semper  Illins 
est  operi]  Ne(|ucenim  ubi  sunt  tVuges, 
quae  sinit  opera  Cereris,  ibi  Eanies 
potest  esse.  Fruges  pra'terea,  a  Ce- 
rcre  inventas.  Fames  assiduc  consu- 
nul. 

H15  I'erque  a'eravetito]  Vecta  "Senp. 
sec.  Medic,  pri.  liasil.  pri.  Hamburg, 
et  pro  divcMsa  lectionc  I'lorent.  S. 
Marci.     Nil  umto.     Heins, 


METAMORPHOSEON    M».   VIII. 


3553 


810  Ad  jusxnm  ilelnta  dotuxim  esf] 
Eiisirlithonis. 

817  Altoque]  Qiiiri  ctiam  invasio 
atquc  inipressio  famis  apiul  Callima- 
chiun  nulla:  Ovidiit  adeo  luctikuta, 
ut  niliil  supra,  '  altoque  sopore  soUi- 
tum,'  \c.  Scali>,'er  Poiit.  v.  H.  I'arn. 

818  Nodis  eniin  tempus]  Erat  tenqms 
IJernegg.  pri.  Erfurt,  pri.  HaiiiburiL?. 


OaXda-ffas  'AXtfidrus  axdpKTra  KaTf^ftftv 
(Uara  wdura.  'Cls  5e  M//iom  X"*'*'>  ^^' 
Callimach.    Farti. 

838  Innumcrnsque  fuceii]  Trubcs  cam 
Florrntino  S.  Marri,  Excerptis  Ju- 
leti,  Moreti,  ct  uno  meo.  IJeins. 

839  JHura  cupk]  I'ctit  ciini  ineliori- 
bus;  altcruni  jam  |)i;rccssit :  nisi 
cnpil    rcpoiiis  cum  uiio  Vossiano   et 


et  decern   alii.      Pro    ulnis    i)liirinii     altero  Erfurt.     Adeantur  Nota;  Art. 


veteres  a/is;  etiam  probe.    Heins. 

820  Peragit  jejunia]  Prim.  Basil, 
tert.  Medic.  Excerpta  Jnreti,  pri. 
Vatic. et  octo  aut  noveni  a\\\,spargit ; 
quod  omnino  arridet :  duo  sparsit. 
Idem. 

822  Inqtie  domos  inopes  assuetaque 
vertitur  a7itra^  Scripti  maxima  ex 
parte,  assueta  rcvertilur  antra :  quidam 


Amat.  Ill,  vs.  757.  Sed  forte  paulo 
ante  Icgendum,  I'lmquc  capit,  quo  plu- 
ra  suatn  demittit  in  ulium:  nam  ita 
Graevianus  aliiqne  iionnulli.  Idem. 
Ipsa  turbu]  Ipsa  rerum  copia. 

841  Acciphinf]  Laudat  Scaliger, 
Poet.  V.  8.  sententiarum  base  acumi- 
na  et  pondera  :  '  Inque  epulis  epulas 
quaerit :'  ignem   copja  fieri  voracio- 


etiam  a>Ta,quos  inter  pri.  Medic,  pri.     rem:  '  Accipiunt  po^cuntque  simul. 


Moreti,  uterquo  Hamburg.  Berneg- 
ger.  et  prim.  Keg.  rccte  ;  nam  lapido- 
sum  '  agruni,'  non  '  antrum,'  Fami 
paulo  ante  assignarat.  '  Uomus  in- 
opes antra,'  familiaris  Nasoni  appo- 
sitio.    Idem. 

823  Leiiis  adhuc]  In  quibus,  inquit 
Scaliger,  fuerat  Callimacbus  aequo  fii- 
sior  ac  laxior,  uti  in  pecoribus,  niuiis, 
equis, usque  ad  felem  ipsam:  eanoster 
bono  judicio  neglexit,  iliaque  est  imi- 
tatus,  qua;  ingenii  sui  vi  effecit  ut 
essent  sua.  Ea  vero  argute  acute- 
que  ac  plusquam  humauu  ingcnio  est 
prosecutus.  Ipso  in  somno  e^urien- 
tern  facit :  '  Lenis  adliuc  somnus,' 
&c.     Earn. 


Cibus  omnis  in  illo  Causa  cibi  est :' 
et  *  semperque  locus  fit  inanis  edet>- 
do.'  Farn. 

844  Inaltenuata  mancbat]  Manebas 
ex  Neap.  Urbin.  sec.  Medic,  et  tribus 
aliis.  Heins. 

846  Demisso  in  viscera  censu]  Con- 
snmpto  patrimonio. 

848  //owe]  Is.  Tzetzes  ad  ilia  Ly- 
coplironis  rrjs  iravro^6p(puv  Bacrtropas 
KafjLTrovplSos  Tokt/os,  t]  t'  aXcpcucri  ra'ts 
Kad'  Tjfxepav  Bovneivav  aAOaivecrKei'  a/c/nai- 
at>  irarphs,  vocat  lianc  Mi)iTTpav,  et  (pap- 
liaKiSa  fuisse  ait,  quam  in  varias  aui- 
malium  f'ormas  mutatam  pater  vondi- 
dit,  quiv  paulo  post  recepta  sua  forma 
ad  patrcm  revcrsa  est.     Ant.  Libera- 


826  Delusum  guttur]     Desuelum  S.  lis  'T-irepfxriaTpav  nominat,  ct  quce  pro 

Maici  codex,  etunus  Medic,  unusque  niuliere  veudita,  mox  in   virum  mu- 

Bonon.    Ileins.  tata,  patri  suo  liiiic  alinienta  suppe- 

828     Ardor]     BouAc/ufa,    <pay45aiva,  ditaiit.  Furn. 
yaarpifiaxia.  Farn.  851  Htcc  Neptitnus  hubcbat]  Expo- 

821)  Immensu  visceral   Inexplebilia.  nit  Poeta  id  quod  puella  tacuerat,  a 

Ardor  edcndi]   IJira  fames.  Neptuno  fuisse  raptani. 

8iA  Plusquccupit]iiUit\ni.Gronov.         853    Hero]    Domino,    cui    a    patre 

vcnuste.    Heins.      Plusqne]  SxfVAios  Erisicbtlione  fuerat  vtmiita.  R. 
Hffffa  TzaaoiTo,  rdawv  exe;/ '//uepos  aSris.  854  lU  rultus  pisces  capiinlibus  aptos'] 

Callini.  Imo  cuttus  cum  Naugvni  ct  Calandrac 

835   Utque]  KaKaS' i^dWfTo-yacr^ip  codicibtis  et  uno  Meiliceo,  nam  '  vnl- 

Akl  fia\?\.ov  iSomi'  to,  3'  4s  fivOby  ola  tus '  jam  pra:cesserat.   Dcinde  piscem 
Delph.  tt  far.  Clas.                      Ovid.  10  Q 


3554 


NOTiE    VARIORUM   IN   OVIDII 


cum  pri.  et  sec.  Medic.  Florent.  S. 
Marci,  Neap.  Bernegger,  Thuan.  pri. 
Hamburg,  et  sex  aliis.  Captantibus 
denique  Excerpta  Jureti,  sec.  Palat. 
et  duo  Medicei  ex  nielioribus.  Heins, 

836  jEra  cibo'\  Hamos  a?reos,  aut 
ferreos.  '  Quique  tegis  parvis  sera 
recurva  cibis.'  Farn. 

862  Bene  cedere  sensit]  Sentit  sec. 
Palat.  et  duodecim  alii :  sic  et  infra 
nieliores,  '  transformia  corpora  sen- 
tit.'  Heins. 

865  Studioque  oneratus  inJicBSi]  Scri- 
be pperatus  cum  tertio  Mediceo  et 
Thuaneo.  Lib.  vii. '  Montibus  erra- 
bat,  studiis  operata  Dianae.'  "Vide 
Notas  Epist.  ix.  35.  et  Amor.  ii.  7. 
23.  Idem. 

872  Triopeida  tradit}  Vendit  prim. 
Grouov,  et  sex  alii.  Idem.  Triopeida] 
'O  irarijp  Trjs  ixrfrpas  iravra  KaTaipaycbv, 
&CC.  Erisichthon,  ubi  bona  sua  omnia 
luxu  dilapidasset,  demum  et  filiam 
prostituit :  illius  vero  aetatis  homines 
ante  cusas  pecunias  pecora  aliasqiie 
merces  invicem  permutabant.  Ilia 
itaque  ab  hoc  accepto  ove,  bove  ab 
alio,  alia  ab  aliis  mercede,  et  suae  et 
paternze  subvenit  inediae :  atque  hinc 
natam  fabulam  ait  Is.  Tzetzes  in  lo- 
cum mode  dictum  Lycophronis. 

874  fsonjusta]  TlSpvri  et  dolo  raalo 
quaesita.  Farn. 

876  Pahida  morho]  Monstro  alter 
Erfurtanus,  quae  vox  Nasoni  famiiia- 
ris.  Heins. 

879  Quid  moror  exlernisl  Exemplis 
pri.  Gronov.  et  unus  Patav.  ut  iu 


Fastis,  '  Quid  moror  exemplis,  qao* 

rum  me  turba  fatigat?'  Idem. 

880  O  juvencs']  Theseum  et  Lelega 
alloquitur  Achelous.  R.  Numerol 
Non  infinita,  ut  Proteo  et  Metrae: 
sed  nnmero  praescripto,  ternario  sc. 
in  hominem,  taurum,  anguem  ;  quae 
ad  fluviorum  imagines  pertinent,  ut 
in  lib.  seq.  vide  et  yEliani  Var.  hist, 
lib.  II.  33.  Deianira  apud  Sophoclem 
in  Trachiniis :  MvTjffT^p  yap  ^v  /not  ito- 
Tafxhs,  'Axf^ii>Ov  \fyu,  "Oj  fi  iv  rpifflv 
fiopcpaiffiv  ^I^Ttj  Trarphs,  ^oiroiv  ivapyiis 
Tavpos,  &WoT  al6\os  ApdKwv  iXiKrhs, 
iWor'  avSpelif)  /curei  BovTrpuipos,  et  com- 
mentator ibidem. 

881  Nam  modo  qui  nunc  sum]  Quod 
nuncstim  prim.  Gronov.  prim.  Erfurt, 
et  duo  alii.  Heins. 

883  Cornua  dum  sumsi]  Dum  potui 
eleganter  excerpta  Jureti,  Florent. 
S.  Marci,  Neap.  sec.  Medic,  et  qua- 
tuor  alii  cum  Arondeliano :  ut  ri 
sumsi  subintelligatur:  tertius  Medic, 
et  sec.  Vatic,  dum  gessi.  Apud  Ma- 
ronem  libro  xi.  '  Hactenus,  Acca 
soror,  potui :  nunc  vulnus  acerbum 
Conficit :'  ubi  Servius ;  '  Absolute, 
vel  pugnare  vel  vivere;  necessaria 
enim  eclipsis  in  defectione,  quae  ex 
arte  non  semel  posita  est :'  ubi  neces- 
saria enim  ellipsis  scribendum.  Idem. 

884  Gemitus  sunt  verba  secuti]  Sua 
verba  scribendum  :  quod  codex  Zuli- 
chemianus  contirmat :  unus  Medic. 
sibi  verba.  Adeantur  Notae  ad  Epist. 
XVII.  252.  Idem. 


METAMORPHOSEON    LIB.    IX. 


3555 


METAMORPHOSEON    LIB.    IX. 


Fab.  I.  Aig.  Qu<e  gemitus,  ^c] 
Heiculis  luctain  cum  Aclieloo  in  liu- 
jiis  voluininis  initio  ita  dcsciibit  poti- 
ta,  \\t  ct  librnni  libro  et  fabuiam 
fabiilaj  elcganter  connectat,  varias- 
que  Aclieloi  traiisfigurationes  inter 
luctancium  exponat.  Cum  enim  Deia- 
njrani  CEnei  Calydoniee  regis  filiam 
cum  multis  aliis  Hercules  Achelous- 
que  petiisscut;  virginis  pater  decre- 
vit,  ut  is  ilia  potiretiir,  qui  in  luctaj 
certamine  superior  esset.  Cum  igi- 
lur  alii  cessissent,  Hercules  atque 
Achelous  incunt  luctam  :  in  qua  cum 
alter  virtute  superior  esset,  Achelous 
ad  notas  artes  decurrit ;  ac  cum  se  ct 
in  angaem,  et  in  taurum  frustra  mu- 
tassct,  victus,  alteroque  cornu  muti- 
latus,  pudore  se  in  suum  fluvium  con- 
jecit.  Nymphae  vero  cornu  illud  sus- 
cipientes,  omni  fructuum  genere 
repleverunt,  cornuqne  copia  appella- 
veruDt.  R.  Vide  Erasm.  in  prover- 
bio  Copiae  cornu. 

1  Trunc(e  frontis']  Mutilatae,  altcro 
euim  cornu  carebat.  Miajl.  Neptu- 
nfus]  Theseus,  Neptuni  ab  i'Egco  pa- 
tre,  nepos.  Truncw  fro7^tis^  Redi  ad 
Epist.  IX.  140.  ct  Epist.  xvi.  2G5. 

3  Arundhie']  Arundinibus  et  salictis 
praetexuntur  majorum  fluviorum  ri- 
pae:  hinc  ct  ipsi  arundineis  coronis 
redimiti  a  poiitis :  '  euni  tenuis  glauco 
velabat  amictu  Carbasus,  et  crincs 
umbrosa  tegebat  aruudo.'  TEneid.  viii. 
Farn. 

7  Tantus  victor]  Quantus  Hercules 
fuit.  Micyl.  Magnaque]  Pudoreui  tol- 
lit  victo,  cni  contigit  a  magna  ac  no- 
bili  manu  vinci.  Cassiodor.  vin.  15. 
Kedi  ad  lib.  v.  vs.  191.  supra.  Farn. 

12  Parthaone]  Ginei   patrem   Ho- 


merus  Porthea  vocat.  II.  18.    VlopQu 
Se  Tpetj  iraTScs,  &C.  rpiraros  5'  iji/  'nrirdra 

II  Famamque  lahurum]  Summamque 
Graevianus  eleganter.  Heins.  Laho- 
rum]  Quos  ipse  Junoni  exprobrans 
recensebit  moriens:  inf.  vs.  182. 

15  Nuvercoi']  Junonis,  cujus  per 
Eurystheum  jussu  tot  labores  subiit: 
inf.  vs.  200.  Farn.  TSovercte']  Argon. 
A  poll.  I.  vs.  99fi.  At?  yap  ttov  K^Kdi/a 
Beh  Tp(<pev  alva  -rreAwpa  "Hpr]  Zr]vhs  &KOl- 
Tis  afdMop'HpaKAri'i.  '  Fatis  Junouis 
iniquap.'     Epist.  ix.  8. 

16  Cedere  dixi]  Duxi  cum  unoStroz- 
za>,  vel  ducens.  Vcrius  tamen  est  ex- 
cidisse  rh  rattis,  pro  quo  subrepserit 
rh  dcum  ex  interlineari  interpretati- 
one :  ut  Nasonem  sit  vero  simile 
scripsisse.  Contra  ego  turpe  ratus  mor- 
tali  cedere,  dixi.  Mox  pro  dominum 
7ne  cernis  aquarum,  niulti  veteres  nu- 
men:  Neapol.  prim.  sec.  Medic,  et 
duo  alii  cum  Norico,  regem,  quomodo 
Virgilio  '  fluviorum  rex  Eridanus.' 
Fluentum  ct'iam  unusThuani:  vagan- 
tern  prim.  Gronov.  etZulich.  vieantem 
unus  Ambros.  Heins. 

17  Nondum]  Nondum  erat  in  nu- 
meruni  Deorum  relatus.  ' ktroQiuaiv 
ejus  habcs  infra  vs.  240.  Farn, 

20  Popularis]  '  Amicus  summus 
mens,  ct  popularis.' 

32  liejeci  de  corpore  vestem]  Ex  Vir- 
gil, v.  *  duplicem  ex  humeris  rejecit 
amictum,  Et  magnos  inombrorum  ar- 
tus,  magna  ossa,  lacertosque  Exuit, 
atque  ingens  media  consistit  arena.' 
Quod  ex  Homer.  Iliad.  ^.  Zuaafitvta 
5'   Spa   T£o  7e  fiirrjy  is  fiiaaov  aywvay 

33  Varas]  Incurvatas  instar  varo- 


3556 


aOTJE   VARIORUM   IN   OVIDII 


rum,  quibiis  crura  obtorta.  Farn. 

34  Piignw  membra  ])aravi]  Pra'lian- 
tis  statiim  composiii. 

35  Ille  cavis]  Liictat'iri  oleo  atit 
ceromate  iuuiigebautiir,  quo,  poris 
stipatis,  continerctiir  sudor ;  nauique 
ex  hoc  diffli.ipute  lassitude  :  Lucan. 
lib.  IV.  622.  '  Exhansitque  virum,' 
Anteuui  Hercules,  '  quod  creber  an- 
helitus  illi  Prodidit,  et  gelidus  fesso 
de  corpore  sudor :'  turn  ut  elaberen- 
tur  appreliendentium  autagonistaruui 
manus :  denique  ut  firmaretur  cutis 
adversus  ventos  et  frigus.  Quod  nisi 
ipsi  se,  aut  etiani  aliptae  aut  cerouia- 
tista",  pulveie  legitime  inspersissent, 
adversarii  se  invicem  jacta  arena, 
hanc  a.<p7\v  vocabant,  consperserunt : 
ut  corpora  oleo  et  ceromate  lubrica 
mutuas  palajstritarum  preliensiones 
admitterent :  quamvis  gloriostini  erat 
aKovnl  vincere.  PJin.  lib.  xxxv.  2.  de 
Dioxippo  paucratiaste.  Vide  Hier. 
Mercurialem  lib.  i.  de  arte  Gymnas- 
tica  cap.  8.  Farn. 

36  Tactu  jlavescit  areita']  Erudite 
multis  tuetur  banc  lectiouem  Johan- 
nes Fridericus  Gronovius,  cujus  ami- 
citia  gloiior,  ut  et  Heruiolaus  ad 
Plinii  librum  xxxviii.  10.  Barthiiis 
taraen  Adversar.  lvii.  16.  jactu  repo- 
nit;  quoiuodo  alter  Hamburg.  Rot- 
tendorpli.  et  ties  alii.  Virgil.  '  atque 
haec  certaniina  tanta  Pulveris  exigui 
jactu  composta  quiescunt.'  Priscia- 
nus  in  Periegesl,  '  Pulveris  hunc 
Jactus  potis  est  exstinguere  solus.' 
Ammianus  lib.  xxiii.  '  nee  remedio 
ullo,  quam  jactu  pidveris  consopitur.' 
Idem  libro  xxxi.  '  objectum  pulve- 
ris' dixit:  quare  apud  Pliniuui  libro 
xxxv.  cap.  11.  *  citra  pidveris  jactuiu' 
lion  ausini  nuilare.     Horat.  ()d.  i.  25. 

*  Parcius  junctas  quatjimt  fenestras 
Jactibus  crebris  jiiviues  proiervi :' 
ila  libri  vi'tere>;  nisi  TuclUms  uuivis: 
ut  apud  (laudianuiu  lib.  i.  in  I'.utrop. 

•  raro  pidsaMir  junud  tactu.'  Ileitis. 

40  Haud  ,stri(.s]  Vide  <juai  Virgil, 
yiiuuid.   V,  de  Eutello:  lib.  vii.  5b6. 


de  Latino:  lib.  x.  693.  deMezentio: 
omnia  ex  Horn.  Iliad,  xv.  ^i5T«  Trer/nj 
'H\i$aTos,  &c.  Ftirn. 

44  Cum  pedel  '  Ha^et  pede  pes, 
densusque  viro  vir.'  jEueid.  x.  362. 

45  Premebum]  Premthut  tres  script!. 
Forte  premcbnr.   Hein''. 

46  Non  aliter}  Virg.  xii.  715.  Farn. 
54  Protinus   arertit]    Advertit    pri. 

Gronov.  sec.  Pal.  tert.  Medic,  prim. 
Basil,  aliique  plurimi.  Lego,  Pronus 
hitmum  advertit^\e\  humo:  sic  et  libro 
xr.  conjeci,  '  Vi  miilta  advertit  ter- 
r;eque  inflixit  Achilles.'  Lib.  xiii. 
ex  veteri  codice,  '  vestris  periturum 
advertite  rcgnis.'  Lib.  xv.  '  monitis 
animos  advertere.'  Val.  Flaccus  libro 
III.  '  Coutiuuo  puppem  petere,  et 
considere  traustris  Imperat  Ampyci- 
des,  nee  visum  advertere  terrse  :'  sic 
scribo ;  visum  vertere  nunc  legitur. 
Lib.  IV.  idem,  '  Jam  Mariandiuis  ad- 
vertit puppis  arenis.'  '  Pronus  humo 
advertit,'  quoraodo  Noster  lib.  ii. 
'  Stravit  humi  pronam.'  Libro  vni. 
'  Pronus  ab  arborea  cecidit  radice 
retentus.'  Heins. 

57  Vix  tamen  inserui  Brachia]  Exse- 
rui  in  tribus  scriptis.  Puto  Vix  tati' 
dem  exserui:  et  mox  a  pectore,  pro  cor- 
pore, cum  nielioribus  :  nisi  mavis  asse- 
rui;  quod  impense  placet.  Idem.    • 

61  Arenas  ore\  Virg.  jiJneid.  xi.  418. 
*  humum  sioiul  ore  momordit:'  et 
Horat.  Od.  lib.  i.  15.  '  Crines  pul- 
vere  collines.'  Vide  autem  quae  ad 
vs.  40.  lib.  v,  supr.  Farn. 

62  Divertor  ad  artes]  Devertor  ve- 
tustiores  :  dictum  alibi.   Heins. 

63  Lo7igum'\  A(o  rh  jutj/cos  Kot  r^v 
ffKo\i6Tr]Ta,  propter  longitudincni,ob- 
liquos  et  siuuosos  Hexus,  assimulantur 
fluvii  anguibus.  Strab.  x.  de  hoc 
eodem  AcheldO  locuttis.  Farn.  . 

67  Cunarum]  lufaus  in  cunas  elisit 
angucs  duos  a  Junonc  immissos. 
Plaut.  Am|ihitryon.  Act.  v.  Phi- 
lostr.  Icon.  Here,  iu  cunis.  Frt»7j.  Cu- 
narum  labor  est]    Epist.  ix.  22. 

O'J  Fchidncc]  Hydra»,  E.\celra>,  nu- 


METAMORFIIOSEON    I. IB.    IX. 


3.w7 


nierost  mali,  cui  rcsetto  inio  tapitc 
ii'piilliilabaiit  duo;  qtios  hie  appcUrit 
goiniiiiiiii  ii'tcrcdem.  Ex  t're<|iii'iiti 
anipiitutidiie  potiiit  a  scpteno  siio  ad 
centenariiiin  capiliiin  luiiiieriiin  i'\- 
ciescere  :  scd  adi  iNlytlioloj^o.s.  Oi^x 
oT6s  re  5)j'  -rf)  vSpa  Siafj.dx(cOai  fforpia- 
Tpia  oGari.  Ka\  Sia  ti)v  erocpiav  afitiffr]  eis 
fiiai/  K((l>a\yv  d7roT/urj0€i7j  rovAuyov.  iro\- 
Adr  ayrl  rfjs  /uias.  Plato  in  liiitliyde- 
iiio.  Farn. 

71  De  centum  numcro]    De  comitiim 
niiilti  ex  vetu>ti()ribiis  :  pii.  Hasil.  et 
diiodccini  alii,  De  capitum  numero,  iion 
inconciiinu  repetitioiie.     Scribe,  Ccn- 
teno  e  numcro.     De  nuiiiiTo  capitum 
Hydrae,  non    convenit   inter  scripto- 
les,  ceiitena  tamcii  illi  a  pierisqne 
assignantur.      Ita    Diodorus  Siciihis 
lib.  i\ .     Suidas,  Siuiouides  teste  Sei- 
vio,  Silins  Italicus,  Vibiiis  Sequester, 
Apostulius  in  parccmia  HSpas  Ki(pa\ai 
refiveis.     Auctor  Herculis  QLtai  cho- 
ro  Act.  IV.  '  Si  qua  sub  Lerna  nunie- 
rosa  pestis  Sparget  iu  centum  rabiem 
dracones :'  ita  locus  ille  ex   optimo 
exemplari  Mediceo  restituendus,  qui 
vulgo    mendosissimus    circunifertur. 
Virgil,    lib.  vii.    *  Centum    angues, 
cinctamqne     gerit    serpentibus    hy- 
drani.'     Hinc  Euripidi  e/caTo-y/cet^aAos 
v5pa.     Nonnulii  iiovem  capita.     Ze- 
liobius  in  adagio   vSpav  rdfj-veis,  octo. 
Palapphates,    Alceeus,     et     Tzetzes, 
quinquaginta  ;  ut  et  Virgilius  diverso 
loco,    '  Quint) uaginta  artis    imnianis 
liiatibus  hydra.'     Plura  alias  in  ube- 
rioribus  Notis.  Jleins. 

72  Gemino  hccredc]  Gcmina  Noricus 
liber  et  prima  editio  Aldina,  ut  ad 
cervicem  respiciat.  Idem.  Gemino 
hccredc]  Duol)us  successoribus ;  nam 
uno  capite  reciso,  duo  rcnasteban- 
tnr. 

73  liamosam]  Multa  capita  vtluti 
ranios  haitentcm. 

74  Cresceiitemque main]  Horat. '  \'in- 
ci  dolenlem  crevil  in  Herculeni."  Do- 
mitamquercduxi]  /ttrJH.ri  prim.  Palat. 
ct  Lovan.  subcgi  quart.  Medic,  cum 


aliis  novem  :  quinquc  re/i'/yui ;  unus 
recissi :  Arond.  pro  diversa  Icctione, 
rcjiressi:  duo  mei /ieif/ni, quod  placet  ; 
nisi  quod  jiirussi  vel  iiricussi  censoo 
repoiienduiii.  Flannnis  enim  hydrx 
cervix  desccta  est  doiuita,  lie  repul- 
lularet :  cujus  rei  ignorantia  libra- 
lios  t'efellit,  ut  ex  peruxi  conflarent 
reduxi.  Heins, 

7 J  Quid  fore  te  credis]  Credos  ex 
Flor.  S.  Marci,  uno  Leid.  et  Cra'via- 
110,  prim.  Palat.  Oxon.  duo  alii  cre- 
des.  Idem. 

80   Tertia  (auri  forma]    Epist.  ix. 
vs.   139.      Tauri]    Tavpcji    fxlv    ioiKira. 
XfyeaBai    rhu    'Axe^wov   cpaffl,    Kaddtrep 
/col  rovs  &\\ovs  TTOTafiovs,  aiT6  T€  twv 
^X'«"'>  f*^  Toic  /card  to  pilQpa  Kafiirwy  fts 
Ka\ov(n  KfpaTa.    Strab.  lib.  X.  qua  ra- 
tione  et  Aristof.  25.  sect,  quaast.  $ov- 
/uuxoi  dicti ;  vel  quia  se  in  ranios,  bra- 
chia,  alveos,  et  ostia  diducunt :  qua 
de  causa  et  Hercules  fingitur  alterum 
cornu  avulstsse  .Acheloo  ;  (juod  in  gra- 
tiam  Calydonioruin  alteram  Acheloi 
alveura  alio  vertens,  plurimos  j^itolis 
agros  asseruit  omni  fructuum  gencre 
fertiles  :  atque  hinc,  pro  Acheloi  cor- 
nu ablato,  lis  Amalthese  cornu  dedis- 
se.   Strabo  x.  et  Diodor.  1.  v.    Vide 
quee  iElianns  Variar.  hist.  ii.  33.  Farn. 
81  Mutatus  membra   rchello]     Puto 
revellor :  ut  supra,  '  Elaborque  viro 
longum  formatus  in  anguem.'     Certe 
jam  paulo  ante   se   frustra  tentasse 
avelli  significavit.   Quid  quod  in  Spi- 
rensi  et  tribus  aliis  recello  exstat,  in 
totidem  repetlo  ?  Heins. 

83  Depressaque  coi'nua]  Deprensaque 
Cantabrig.  pri.  Moreti,  Arond.  et 
multi  alii ;  bene  :  sic  paulo  ante  pro 
forcipe  jiressits,  duo  veteres  prensus. 
Idem. 

87  Naides]  Amaltliea  auttii),  vel 
capra,  vel  Nyuipha  iNlclissi  tilia  ubera 
Jovi  infanti  pr^rbuisse  dicitur:  qua 
gratia  et  ipsa  a  Jove  crelum  sortito 
inter  sidera  relataest,  illiusque  cornu 
forte  avwlsum  hoc  nuiuere  donatuni, 
ut  quicquid  optares  iude    enascerf 


3558 


NOTiE   VARIORUM    IN    OVIDII 


tur,  oppletum  usque  pornis,  omnique 
antumnalium  fructuum generc.  Ovid. 
Fast.  V.  Farn. 

88  Divcsque  meo  bona  Copia  cornul 
Acheloi  coinu  a  Naiadibus  repletuni 
variis  fructibus,  Copisc  fertilitatis 
Deae  fuit  dicatum.  Quod  idcirco  fin- 
gitur,  quod  Hercules  in  Calydonio- 
rum  gratiam  tliivium  Achelouni  in 
alium  cursum  divertens,  phirimos 
agros  ex  aquae  irrigatione  fertiles 
praestitit:  iEtolis  autem  donodedisse 
illud,  qiiod  'Amaltheje  cornu '  vo- 
cant,  fingitur,  fructuum  omnium  co- 
pia repletum. 

91  Totum  Aufummitn]  Omnes  au- 
tumni  fructus.  Secundas  mensas]  Pri- 
mae  mensae  carnium  erant,  secundae 
pomorum. 

94  Juvenes']  Tlieseus,  Lelex,  Piri- 
thous,etcomitatuseornm:  l.viii.565. 

95  Totceque  residant  aqua']  Malim 
jnotaque  cum  uno  Basil,  et  Gryphii 
margine:  nt  apud  Virgil,  'motos  prae- 
stat  componere  fliictus.'  Heins. 

9©  Agrestes]  Deformes,  cornu  alte- 
ro  avulso.  Horatius  quidem  Epist. 
ad  August,  lib.  ii. '  Agrestem  Cyclo- 
pa  '  dicit :  et  Sat.  i.  5.  Sarmentus 
rogat  Cicerrum  cui  deturpata  fuit 
frons  execto  Campani  niorbi  cornu, 
'  Pastorem  saltaret  uti  Cyclopa.' 
Farn, 

97  Et  lacerurn]  Clariss.  Baconus  in 
Vet.  Sap.  fabuiam  banc  ad  belli  ex- 
peditioncs  et  apparatus,  ad  impres- 
siones  invadentis,  sustinentis  subter- 
fugia  spectare  censet.  Farn. 

99  Catera  sospes  habef]  Abit  ele- 
ganti  Oraicisnio  unus  ex  lueis  Medio- 
lani  cmtus  :  ncc  male  erai  in  altero 
Regie.  Noster  Pont.  iii.  2.  ut  qui- 
dem legendum,  '  Caetera  par  concurs 
et  sine  lite  fuit.'  Virgil.  /En.  ix. 
*  Castera  parce,  puer,  belle'  Siliiis 
lib.  XVII.  '  Cvrtcra  parce,  prccor,  pe- 
lago.'  Horat.  Epi^il.  i.  10.  '  Mnitiini 
dissiniilcs,  at  ca*tcra  poinc  gemcili :' 
qua;  illic  vera  lectio.  Postea  pari 
modo,  '  Excepto,  quod  Don  simiil  es- 


ses, caetera  lac tns:'  ita  passim  opti- 
mi  scriptores.  '  Sospes  abit,'  ut '  Hec- 
tor abit  violatus  vnlnere  nnlio.*  Et 
lib.  VIII.  '  Nunc  equa,  nunc  ales,  mo- 
do bos,  modo  cervus  abibat.'  Heins. 
Capitis  quoque  fronde  saligiia]  Fcedita- 
tem  capitis,  ex  ablato  cornu,  corona 
saligna  aut  arundinea  occultabat.  Sic 
calvitium  suum  Julius  Caesar  laurea 
gestanda  tegebat.  Vide  Sueton.  cap. 
45.  Pont.  Saligna']  Vide  quae  ad  3. 
vs.  libri  hujus.  Farn. 

Fab.  II.  104  Eveni]  /Etolite  fl.  qui 
prius  Lycormas  dictus. 

105  Uberior  solito]  Uberius  recte 
pro  diversa  lectione  Bernegger.  prim, 
Gronov.  et  unus  Mediceus.  Mox  nim- 
bis  pluvialibits  alter  Hamburgensis, 
et  pro  diversa  lectione  Graevianus. 
Heins. 

108  Scitusque]  Portitor  quippe  tra- 
jiciendi  fluvii  erat.  nopOfxivs  v(p'  'Hpa- 
KKeovs  aTToOapuv  eirtiSr)  wopdfxevccv  t^v 
Arjidveipau  eirex^ipei  ^idcraadai.  Strabo 
lib.  X.  Farn. 

111  Pallentemque  metu,  fluviumque 
timentemi  Vetustiores  plerique  hunc 
versum  pra^ponunt  illi,  cujus  initium, 
'  Tradidit  Aonius.'  Ego  cum  aliis 
multis  ab  aliena  nianu  procusis  cen- 
seo  delendum  esse.  Heins. 

112  Aonius]  HerculesoriundusThe- 
bis  in  Boeotia,  quaj  et  Aonia.  Caly^ 
donida]  Deianiram  e  Calydone.  Farn. 

119  Ncssoquc  paranti]  Parantc  me- 
liores.  Heins, 

123  Orbes]  Rota,  cui  pater  tuus 
Ixion  affixus  versatusque  assiduc  ob 
interpellatam  Junonem,  te  moneat. 
lib.  IV.  101.  Farn. 

125  Quamvis  ope fidis  equina]  Fidus 
sex  scripti.  Forte  pro^sus.  Heins. 

127  lie  probat]  Multi  ox  vetustio- 
ribus  Res,  Idem. 

IM  h'cque  enim]  INIoriturus  ex  vul- 
nere,  iiii|uit  Diodorus,  pollicitus  est 
ei  sp  auioris  uicdicanicnlum  traditu- 
nim,  (|uo  niiilam  prietcr  se  inulierem 
Hercules  aliani  appeteret,  irapeKfXd- 
(Taro  ovVf  Kal3ov<Tuv  rbv  ^  avroi)  ir(a6v- 


RiETAMORPHOSKON    LI15. 


3559 


Ta  y6vov,  koX  rovrcf  irpo(T^[i,aiTa.v  tKatov, 
Kal  rh  avh  ttJs  d/fi'5or  p.iruard^oi'  af^u, 
Xpi'cat  rht'  x'Toij'a  tov  'HpaK\eovs,  lil),  v. 
Idem  liabctiir  in  argiimentu  Soplu)- 
clis  ad  Tracliinias :  €»  0(\ov  <p[\rpov 
■trphs  'HpaK\fa  ex*"'>  '''^^  '''^  '^''>  "-"^'C- 
Farn. 

133  Vilut  irritamen  umoris]  Forte 
lenti  irritamen  amuris,  vel  vetiti,  vel 
tepidi.  Sic  lib.  xin.  '  scclciis  iiiiii 
pracmia  inagiias  Adjccisset  opeSjani- 
niiirritanieuavari.'  Ileitis.  Irritamen] 
I'rovocationem  ac  stimulationem. 
Irriiamen  amorisl  '  Quod  vires  defec- 
to  reddat  aiiiori :'  infra,  vs.  154. 
4'pfv6i  aoi  TovTo  Kr]\T]Tr}ptou  ttjs  'Hpa- 
K\elas. 

Fab.  hi.  136  Cencco  Jovi]  Jupiter 
Cenaeus  a  Cena^o  promontorio  Eu- 
bceze  est  dictus,  iibi  ab  CEclialiaz  ex- 
j)ugnatione  Hercules  rcversiis  Jovi 
aram  extruxit.  7?.  Victor]  Eiirytum 
(Echalia;  Euboicas  regeni  (quod  lolen 
filiam  sibi  uxorem  negaverat)  cum  fi- 
liis  interfecit  Hercules,  loleui  capti- 
vam  secum  abducens.  Lcgatur  ar- 
gumentum  ad  Trachinias  Sophoclis, 
et  Diodor.  lib.  v.  Cemeo]  "Od'  etpire 
«\€mV  Eiipvrov  irtpffas  ■7r6\iv  NtKT/J 
iyo);/  rpSnaia  KaKpodlvta,  'Ajcrfi  tis  a/x- 
(f)lK\vaTus  Evffoias  &Kpov  Ki)vai6v  iajiv, 
ivQa.  rrarpcfCfi  Ait  Bojfiovs  &pl^tt,  6iC. 
Hyllus  iiuuciat  Deianine  in  Sophocl. 
Tracliiniis. 

139  E  minima  sua  per  mendacia  ores- 
cit]  E  minima  duo  veteres  et  priuia 
Aldi  editio  :  quod  placet.  Ca?teruni  lo- 
cus distinctione  juvandus,  qui  male 
babebat  se  antea.  Ileins. 

142  Fkndoiinc  dulnrem  Diffudit]  Le- 
iiivit,  consolata  est,  minuit :  juxla 
illud  Ovid,  '  Flere  licet,  fleudo  certe 
ditfundinuis  iram.'  I'. 

143  Mox  deinde,  Quid  aulem  I'lcmus? 
ait]  Puto  distinguendum,  mox,  Dein- 
de quid  autem  fiemus!  Seneca  Her- 
cule  Qita-o  Act.  in.  '  occupa  ferruin 
ocyus.  Cur  drinde  fernim  f  ita  op- 
timus  Medic,  uon  cum  vulgatis,  Quin 
dome  ferrum.    Postea,   *  Cur  deinde 


latebras,  aut  fugam  vccors  pelamf* 
Ileins. 

115  Qua:  quuniam  adrcniel]  Adve- 
niat  multi  veteres.  Lege  adventat 
oiim  Uerneggeriano  et  aliis  duobus  : 
sic  lib.  xir.  '  Eccerat  liaec  notuni 
Craias  cum  milite  lorti  Adventare 
rates.'  Idem. 

117  I\Iurertie]  Maneamncin  aedibus 
HerculisP/i.  Repeiam]  Utrumne  ad 
patrem  reversa,  vacuam  domum  no- 
vis  niiptiis  rclin(|uam  •■  an  Meleagri 
sororem  me  approbaus  ulciscar  con- 
jugemmeum  et  pellicem?  Farn. 

148  Ac  sic  nihil  umplius  obstem]  Ac 
si  in  multis  :  alii,  iit  sic,  aut  si,  et  sic, 
etsimilia:  primus  Mcdiceus,  et  Spi- 
rensis,  cum  tribus  aliis  an  si;  probe. 
Hcins. 

149  Metnorem  esse  sororem]  Memor 
esse  cum  Florentino  S.  Marci,  Ber- 
negger.  uno  Leid.  uno  Ambros.  et 
excerptis  Langermanni,  et  uno  meo. 
'f  rist.  V.  3.  ad  Bacchum,  '  Hue  ades, 
et  casus  releva,  pulclierrime,  uostros, 
Unum  de  mimero  me  memor  esse  tuo.' 
Idem. 

1.52  In  cursus  varios]  In  diversas 
cogitationes :  sunt  autem  Poiitai  ver- 
ba. Istos  cursus  animi  Siavoias  dicuiit 
Graeci.  Sed  melius  Palatini  leg.  In- 
cur.sus  animus  varios  habet.  Heius. 
Omnibus]  Jovi  sacra  facturus  Her- 
cules in  CeuiEO  Eubauv,  promontorio, 
Lycham  servuin  ad  Deianiram  in 
Tbraciam  misit,  ut  ci  vestem,  qua  in 
sacris  uti  cousueverat,  atVerret.  Hific 
quum  anxie  (ut  habet  Sophocles  in 
Tracliiniis)  inquireudo  ex  Lyclia  in- 
tcUexisset  de  amore  loles,  ut  retine- 
ret  ipsa  HercuUs  aniorem,  vestem 
niedicamine  sibi  a  Nesso  dato  tine- 
tarn  Herculi  niisit.  Farn.  Omnibus 
illis]  Illi  sec.  Moreti ;  nempe  miltere. 
Heins. 

155  Ignaroque  Lycluc]  Lichee  passim 
scribenduui,  tam  hie  (|uam  apud  auc- 
torem  Herculis  G-^tsei:  ne(|ue  aliter 
Hyginus  Fab.  30.  et  Serving,  JEn. 
vu.   apud  Graccos  A(x«J  est:  ita  So- 


J'^e 


7» 


3560 


NOTiE   VARIORUM   IN    OVIDII 


phocles  in  Trachiniis  sa?pe,  jEschy- 
lus  in  Glaiico  Marino  apud  Stiabo- 
nem,  Apollodorus,  Tzetzes  in  Chiliad, 
alii.  Idem. 

158  InduHurque  humeris]  Humeros 
tres  autiqui :  de  quo  dixi  Trist.  iv.  10. 
Idem.  Lerncea-]  Vestem  illam  sibi  a 
Deianira  niissam,  Heiciilis  sagittis, 
Hydrae  telle  tinctis,  ct  cruore  Ncssi, 
ut  ad  vs.  131.  supra,  ct  nota  prae- 
ced. 

161  Incaluit  vis  ilia  mali]  Invnluit 
malo  :  ut  lib.  viii.  '  postqtiani  pesli- 
fer  ignis  Convaliiit.'  Postea  pro  dif- 
fusa mnlti  ex  melioribus  dilnpsa.  In 
Ibide  tanien,  '  \Jt  crnor  Herciileos 
abiit  ditfusns  in  artiis.'  Heins.  Inca- 
luit^ Miseras  molestap  linjus  tunicip,  rj 
irpotTTrviaeTo  n\€vpa7cni'  apTiKoWos ,  vi- 
res narrat  Hylliis,  in  Sophoclis  Tra- 
chiniis, inde  idem  in  Seiiecae  nescio 
cnjus  Herciile  QLtaro. 

165  Nemorosam  Q^teri]  Nemorosum 
Florent.  S.  iNIarci  et  scpteni  alii :  sic 
idem  Florent.  aliiqae  quinque.  Infra 
vs.  201. '  altum  CEten.'  Seneca  Her- 
cule  Fnrenti,  '  Titan  summiun  pro- 
spicit  Qitan  :'  ubi  tamen  summa  (Eta 
in  nonnullis  codicibus :  *  auratus 
CEta'  Virgiiio  in  Culicc  :  in  Ciri  '  ge- 
lidns  CEtn.'  Noster  tanien  infra, 
'  quas  ardna  gcsserat  (F.tc.'  Ileitis. 
CEten]  Qiiyret,  inqnit  jVIicyllns,  qiiis- 
piam,  nnde  nobis  Hercnles  in  Q-'Ar, 
qui  modo  in  Eiibcea  P  Rem  expedict 
Diodor.  1.  v.  et  in  Sophoclis  Tricli- 
nias  argnmcntnm.  Invalescentc  ve- 
neni  vi  et  dolorc,  Hrrciiles  Lycliani 
veslis  latorcm,  qnamvis  insciiirn,  in 
mave  praccipitavit :  diinisso  inde  ex- 
crcitn,  in  Trachiniam  prof'cctiis,  Del- 
phos  mitlit  Lycininm  et  lolaimi  con- 
snlturos  dc  morbi  remedio.  Jiibet 
Apollo  cnni  in  (I'lta  ingentem  striicre 
pyram,  de  reliqnis  Jovi  curani  fore. 
Farn.  Q^len]  (JLtc  mons  est  Tliessa- 
liac,  mortc,  rogo,  et  sepulchro  Hercu- 
lis  darns. 

•    M\  Slridd]  .SViuW  codex  S.  IVIarci, 
Neapol.  tres  alii  ;  i.pxaiKws ;  sic  nos- 


ter ;  et  alii  sa?pe.  Vide  Notas  Trist. 
I.  10.  Virgil.  lib.  iv.  '  infixnm  stri- 
dit  sub  pectore  vulnus.'  Lib.  xii. 
'  striduntque  hastilibus  aurjc.'  Georg. 
IV.  '  Ut  mare  soUicituni  stridit:'  ita 
iis  locis  codex  Medicens  longe  veter- 
rlmus  ;  neque  aliter  ipse  Virgilius 
passim.  Heins. 

172  Nee  modus  est:  sorbent]  Malim, 
Nee  modus:  exsorbeyit  avida  prcecordia 
flamma.  Fast.  v.  '  Pectoraque  ex- 
sorbent  avidis  infantialinguis.'  Idem. 

176  Saturnin]  Juno  nocitura  ut 
plurimum  Saturuia  a  poetis  appella- 
tur. 

183  Busirin  domui]  Buslris  Neptu- 
ni  fuit  filius  ex  Libya  susceptus,  qui 
cum  in  jUgypto  tyrannidem  exerce- 
ret,  hospitesque  ad  provocandam  Ni- 
li  inundationeni,  inter  quos  et  Thra- 
siuni,  a  quo  id  fuerat  edoctus,  immo- 
laret,  ab  Hercule  aris  impositus,  fuit 
jugulatus.  Savo]  Antaius  Libyee  fuit 
Gigas,  qui  omnes  provocabat  ad  luc- 
tam,  victosque  interticiebat.  At  Her- 
cules cum  illo  congiessus,animadver- 
tit  enni,  quotiens  sterneretur,  valen- 
tiorem  snrgere.  Terra  enim,  cujus 
crat  filius,  vires  subministrabat.  Enm 
igitur  Hercules  altius  sublatum  emit- 
terc  spiritum  coi'git.  Parentis]  Ter- 
ras niatris.  K.  Alimenta]  \'ires  re- 
novatas  ex  tactu  terrae.  Lucan.  iv. 
630. 

184  Pastoris]  Geryonis,  qui  cum 
fratribus  duobus  unanimiter  impera- 
vit  tribus  inss.  Hispani*.  De  auima 
vegetativa,  sensitiva,  rationali  intel- 
ligunt  Physici.  J^astoris  Ilieri]  D© 
Geryone  invenies  Epist.  ix.  91. 

185  Triplex]  Lib.  iv.  450.  et  vii. 
412. 

186  Tauri]  Ignivomi,  qneni  iratus 
Minoi  Ncptunus  in  Crctam  irnniisit. 
Farn,  Vosne  manus]  Taurus  qucm 
Pasipliaii  aniavit  e  Creta  in  Pelo^ 
ponncsuni  ad  Eurystlicnm  ab  Hercule 
fuit  adductus.  Raph. 

1H7  }'estrum  opus  Flis  habel]  Elis 
est.  unus  Vossian.   Scribe,  '  Vcstrum 


METAMORPHOSEON    LIfi.   IX. 


;35ni 


tsl  Eiis  opus  r'  Sic  1.  iii.  '  opus  liafC 
victoria  nostrum  est.'  Horatius  car- 
mine saccular!,  '  Roma  si  vestrum  est 
opus.'  lleins.  Vestrum]  Augiic  repis 
Eiidos  stabulum  expurpatum.  Stym- 
phaliiles]  Aves  humanis  vescentes 
caroibus,  ad  Stympliulum  lacuin  Ai- 
cadia:. 

188  I'urtheniumque]  Mons  Arca- 
diae, ubi  cervam  aniptdcm  ccpit. 

189  Tlicrmoduntiacu]  Hippolytu;  re- 
ginac  Aniazonuni  ad  Tliermodouta  11. 
Scytliirv  JLibitantium. 

190  I'umu({uc]  Lib.  iv.  037.  Dra- 
cone]  Lil>.  iv.  G47.   I'arii. 

191  Nee  tnihi]  At'c  non,  vel  nee  tu, 
iionnulii  veteres  :  nee  Irux  alter  Er- 
furt, ut  1.  X.  '  Trux  aper  insequitur.' 
Hcinsiu.s.  Nee  mi  Areadiu-  vustator 
aper]  Maximus  aper,  Arcadiam  vas- 
taiis,  ab  Herciile  vivus  ad  Eurystlie- 
nm  luit  adductus.  R.  Centauri]  Vho- 
lus  et  alii  uubigena-,  ebrii. 

192  liiidne]  Vs.  70.  supra.    jF«ni. 
194  Quid  (/und  Thraeis  equos]     Quid 

cum  prim.  sec.  Medic.  Cautabrig.  S. 
Marci,  Neapol.  Bernegger.  et  sep- 
tem  alii.  Thraees  Neapol.  Bernejfger. 
et  uuus  Voss.  Lege  Thracas  equos ; 
quomodo  Noricus  a  maiui  prima. 
Statius  Tbeb.  vi.  de  iisdem,  '  sed 
Tbracts  equi  ut  videre  jacentem 
Hippodanion,  redit  ilia  fames.'  Si- 
lius  Italicus  1.  111.  'Juxta  Tbraces 
equi,  pestis-quc  Erymantliia,  et  altos 
jEripedis  ramos  suptraiitia  coruua 
cervae.'  Paulo  post  plurimi  codices 
addunt,  His  jaeet  horrendum  Tibe- 
rino  litlore  munstrum,  vel  Cacus  et 
horretidum.  Sed  cum  in  simili  pror- 
sus  nostri  hujus  querela  apiid  Seue- 
cam  Hcrciilc  Oitaeo  et  Ciceronem 
Tuscul.  Qua-st.  nulla  Caci  mentio 
liat,  ne  liic  (piidem  est  adinittenda. 
Heins.  Quid]  eum  Tliruea.s]  Diome- 
des  rex  Thracia^,  qui  liospites  equis 
suis  lacerandos  objiciebat,  ab  Her- 
cule  et  vita  et  equis  ipsis  luit  spolia- 
tus. 


197  3]i)!es  Kemeau]  Pestis  prim. 
Gronov.  et  prior  'I'wisdenius :  nt 
Epist.  Ueianirap,  '  Nempe  sub  his 
aniiuam  pestis  Ncmcaa  lacertis  Edi- 
dit.'  Auctor  Herculis  (Etaei,  'Uti-" 
nam  nieo  cruore  satiasset  suos  Ne- 
maea  rictus  pestis !'  Postea  '  malum 
Nemeanm'  non  semel  appellavit ;  sic 
et  'pestis  Lernapa'  Lucrftio:  sed 
lioc  Nasouis  loco,  ipiia  '  pestis'  mox 
sequitur,  nil  ausini  niutare.   Ileins. 

198  His  Citcux]  In  uonuuUis  Cio- 
t'ani,  etin  uno  IMs.  nostro,  non  appa- 
ret  hie  versus.  De  Caco  vid.  TEneid. 
viii.  193.  Propert.  iv.  Eleg.  10. 
Ovid.  Fast.  I.  5.51.  Farn. 

198  Calum  cervice]  Vice  Atlantis  : 
de  quo  1.  ii.  296,  et  1.  iv.  G5.5. 

200  L'ui  nee]  Avcrxfpaivu  5'  6  etc- 
Spews  QdvaTuu  rhv  toiovtov.  Arist.  Ni- 
com.  Ethic,  iii.  9.  graviter  fortis 
mortem  illam  fert,  in  (|ua  virtuti  suae 
exercendae  non  est  locus. 

203  At  valet]  Sen.  Here.  Fur.  vs. 
523.  Audi  hac  ipsa  stomachantem 
Herculem  apud  Sophoclem  in  Tra- 
chinii'i  :  qiianlam  ex  iis  transtulit  Ci- 
cero in  Tusc.  quaest.  ii.  Farn.  At 
valet  Euryslheus]  Hie  luit  Stheneli 
Mycenarum  regis  tilius,  qui  impcl- 
lente  Junone  Herculera  varia  peri- 
cula  adire  jussit. 

20.5  Venutmla  taurus]  Cervux  duo 
veteres  :  tigris  Florent.  S.  ^Marci : 
alter  Hamburg,  pardus.  Delude  re- 
siderit  auctor  uuus  ex  melioribus  meis. 
Heins. 

206  Facti  auctor]  Auctor  vulnerum, 
qui  venaljtilis  taurum  confixit.  R. 
Swpe]  'EcTTToTo  yap  TrtSofSf  koI  fifrdp- 
(Ttos,  Bociy,  iv^cou,  6cc.  Soplioclcs  in 
Trachiiiiis.  Et  Senec.  in  Here.  CE- 
taeo.  Farn. 

207  Swpe  Iremenlem]  Dignius  om- 
nino  Hcrcule  sit  si  repouas  fremen- 
leni,  (piod  animum  iudignantem  exa- 
mussim  ritert ;  et  sic  codex  quo  Ca- 
rolus  Sproiius  me  donavit :  dementem 
pri.  Bouuu.  gementem  Cantabrig.  et 


3562 


NOT^   VARIORUM   IN    OVIDII 


prim.  Gronov.  Heins. 

209  Irascentemque  videres  Montibus] 
Sic  et  codices  vetercs.  Repone  ni- 
hilomimis  incursantemque.  L.  xiv.  de 
Polyphemo  liaec  iniitalus:  '  Ille  qui- 
dem  totam  fremebuxidiis  obambulat 
^tuam,  Piaetentatque  manu  silvas, 
et  luniinls  orbus  Rupibus  incursat:' 
ubi  etiam  legebatur  perperam  geme- 
bundus.  Idem. 

21 1  LycJiam]  Inscium :  supr.  ad 
vs.  165. 

212  Collegeratomnem]  Ingens  Can- 
tabrig.  sec.  Pal.  septem  alii.    Heins. 

213  Feralid]  Ciof.  furialia.  Sic 
enim  Cic.  Tusc.  ir.  vertit,  xxpavrhv 
a.fj.(plfi\TjiTTpoy  !p  BiSWvfjLai :  Haec  me 
irretivit  veste  furiali  inscium.  Fain. 
Dona  dedisti]  Duo  veteres  tulisti.  In 
Ibide,  '  Quam  qui  dona  tulit  Lernjeo 
tincta  veneno,  Euboicasque  suo  san- 
guine tinxit  aquas.'    Heins. 

216  Genibusque]  Qua;  sedes  mise- 
ricordiae  :  vide  quaa  ad  Senecae  Troa- 
da  vs.  689.  Farn. 

218  Tormento  fortius]  Validlus 
quam  machina  bellica.  In  Euboicas 
iindas]  In  mare  Euboicum.  Nam 
Cenaeum  promontorium,  ubi  Hercu- 
les sacrificaturus  peste  correptus 
est,  imminet  Euboico  mai.i. 

221  Nivibus  quoque  mole  rotatis] 
Molle  scribendura,  ut  ad  corpus  refe- 
ratur  ;  id  quod  Bersmannus  jam  vi- 
dit.  Heins.  Mole  rotatis]  Congloba- 
tis,  validius  flaute  Borea,  aut  frigido 
aliquo  veuto.    Farn. 

223  Jactum  per  inane]  Alter  Regius 
actum:  ut  1.  xiv.  '  Vidi  iterum  veluti 
tormenti  viribus  acta  Vasta  giganteo 
jaculantcm  saxa  lacerto.'    Heins. 

225  In  rigidos  silices]  Rigidas  uniis 
Mediceus  et  Kottendoi  ph.  est  enim 
silex  communis  generis :  infra  hoc 
ipso  libro  vs.  613.  rigidas  silices  num- 
branx  etiam  agnoscunt ;  ut  et  I.  xi. 
225.  Sic  '  dura  silex  '  Virgilio  /Eu. 
VI.  et  Elegia  ad  Messallan).  Vide 
Trist.  IV.  6.  infra  hoc  libro  vs.  303. 


'  moturaque  duras  Verba  queror  sili- 
ces :'  ita  primus  Moreti.  Idem. 

226  In  Euboico  scopulus  brevis  eminet 
alte  Gurgite]  Alio  vetustiores  pleri- 
que.  Scribo,  in  Euboici  alto  Gurgite ; 
vel,  Euboici  alti.  Euboicum,  ut  JEgse.- 
um,  Icarium,  et  similia.    Idem. 

229  Appellaiitque  Lichan]  Sive  a 
Ai'lat,  quod  6pixyj(7at,  hoc  est,  impellere, 
atque  impel  urn  facer  e,  significat ;  sive 
etiam  a  forma,  Ai'xay  enim  Graecis 
airSrofxov,  hoc  est,  abruptum  ac  trun- 
cum,  significat.  Ut  intelligamus  sco- 
puluni  hunc  a  reliquo  Cenaeo  velut 
abruptum  quendam  et  detruncatum 
apparere.  Micyl. 

232  Regnaque  visuras]  An  versuras  ? 
Heins.  Visuras  iterum  sagittas]  Pri- 
mum  quidem  sagittae  Herculis  Tro- 
jana  regna  videre  cum  ipse  una  cum 
Telamone  et  Argonautis  Trojani  ex- 
pugnavit ;  delude  cum  ob  Helenae 
raptuni  duce  Agamemnone  fuit  de- 
leta.  Nam  cum  oraculum  accepis- 
sent  Gra?ci,  sine  sagiitis  Herculis 
Trojam  capi  non  posse,  missus  est 
Ulysses  qui  Philocteten  una  cum  sa- 
gittis  illis  ad  exercitum  Gra^cornm 
adduceret.  Fabula  haec  tractatur  a 
Sophocle.  Micyl.  Regnaque]  Prius 
enim  expugnarant  Trojam  sub  Lao- 
medonte.  In  fatis  autem  esse,  Tro- 
jam capi  non  posse  secundo,  ab  Aga- 
memnone et  Gntjcis  Helenam  repe- 
tentibus,  absque  Herculis  sagittis,  1. 
xiii.  49.  et  100. 

233  Porante]  Philocteten,  qui  fa- 
cera  rogo  subjecit :  vid.  Sophocl.  Phi- 
loct.   I'ont. 

235  Nemeceo  vellere]  Pelle  Nemeaei 
leonis.     Micyl. 

236  Clavtc]  Ciava  Herculis  insigne, 
ut  fulmen  Jovis,  Neptuni  tridens,  &c. 
Farn, 

Fab.  IV.  241  Pro  vindicc]  Pro  sa- 
lute vindicis  ac  liberatoris  terra;  to- 
tlus.  Micyl. 

243  Nostra  est,  timor  iste,  voluptaa] 
Fuugitur  officio  Jupiter,  et  hunc  pro 


METAMORPHOSEON    LIB.    IX. 


35(53 


filio  Deornni  timorem  sihi  Kr^tiim 
accidcrc  coiifUotiir,  iit  sijj;inmi  scili- 
cet beiicvolentia'  in  illuiii,  ct  in  se  ut 
patrcni  illins.    I'ojit. 

211  diatov]  Giatnlor.  Gmtur] 
Gratulor  et  giator  proniiscuc  usnr- 
pant  auctorcs  antiqui.  Uedi  ad  Con- 
sol,  ad  Liv.  31. 

247  Datis  hoc]  Datur  hoc  Florent, 
S.  Marci,  sec.  Medic,  et  niuiti  alii. 
Heitis. 

248  Obligor  ipse  <«men]  Ego  tamen 
me  vobis  debeie  f'ateor. 

251  3Iaterna  parte]  Ex  parte  cor- 
poiis  quod  a  matre  suinpsit.  Micyl. 
Nee  nisi]  "riairfp  (paa)  rhv  'HpawAea  iu 
rfj  0!tjj  KaraKavdefTtty  &c.  Non  secus 
atqiie  Heiculeni,  in  OEta  nionte  cora- 
bustnni,  ad  Ueos  niigrassc  tradunt, 
et  ipsum  Deum  factnni.  Etenim  ille 
cum  a  se  abjecisset  quicquid  a  matre 
humani  atquc  mortaiis  contractum 
acceperat,  servata  pura  atquc  incor- 
rupta  divinitate,  probe  prius  extnic- 
tae  pyrse  incendio  purgatns,  in  coelum 
subvolasse  crcditur.  ItaPhilosopliiae 
opera  tanquani  igni  perpurgati,  con- 
scenso  cacuiuine  telicem  et  beatam  * 
divitiarum,  honorum,  et  voluptatnm 
ineniores  quideui  ainplius.  Luciani 
Hennotimus.  Vera  airoOiucris  et  mor- 
taiis divinitas,  '  si  quis  tamen  haec 
quoque,  si  quis,  Captus  aniore  Dei, 
spernit  mortalia,  ca[:lum  Meute  sapit 
tota.'    Farn. 

253  NuUuquc  domubile  flammci]  NuU 
Uqtie  nnus  mens.  Lege  nuUique  flam- 
mcB:  ut  intra,  '  quodcunque  fuit  po- 
pulabilc  tlammai :'  ita  enim  vctns- 
tiores  onmes.  Pro  immune  iiecis  Flo- 
rentiuus  S.  Marci  simul:  an  immune 
situs?  Hcins. 

255  Calestibus  oris]  In  caelum. 
Nam  (ut  refert  Diodorus)  post  exus- 
tum  Hcrculis  rogiim,  accedeiite  lolao 
ut  ossa  colligert-t,  cum  nullum  pror- 
sus  repertum  f'oret,  credidcrunt  Her- 
culem  secundum  oraculum  in  Deos 
translatum,  illique  ut  heroi  sacra  fe- 


cerunt. 

257  Prccmia  nollet]  Imo  nokt  cum 
castigatioribus.  lleins. 

203  I'opulahile]    DcUbilc. 

205  Joiin  vestigia]  Similitudinem 
Jovis.  Nam,  lit  Jupiter,  Deus  est 
eftectus  Hercules.  Micyl. 

260  Viquc  Jiorujf]  'fls  5*  hpa.Kwv  tVl 
Xeif?  optartpos,  S:c.  II.  X.  ct  JEtt,  II. 
'  Qualis  ubi  in  lucem  coluber,  &c. 
Nunc  positis  novus  exuviis  riitidus- 
que  juventa,  Lubrica  convolvit  sub- 
lato  pectore  terga  Arduus  ad  So- 
lera.' 

209  Parte  sui]  Animo,  et  immor- 
tali  gloria.  '  Parte  tamen  meliore 
mei  super  alta  perennis  Astra  teror :' 
ipse  de  se  Noster  in  peroratione  hu- 
jus  operis. 

270  Augusta  fieri]  Nempe  coeio  do- 
nandu'^.  Nee  Diis  solum,  sed  ct  fato 
functisj'augusta  et  major  imago  Hu- 
mana' tribuitur  a  poetis  et  historicis. 
Farn. 

272  Quadrijugo  eurru']  Triumpliali. 
Innuit  euini  Herculem  cum  maxima 
gloria,  triumphantum  more,iQ  caelum 
fuisse  sublatum.  Micyl. 

273  Pondits  neque]  Creli,  sibi  jam 
gravioris  recepto  Hercule.  Juv.  Sat. 
XIII.*  coutentaque  sidera  paucis  Nu- 
minibus  miserum  urgebant  Atlanta 
minoriPondere.'  Stheneleiits irasji'itlie- 
neli  filius  Eurystheus,  veritus  ne  Her- 
cuiis  progenies  patrem  ultura  so  reg- 
no exueret,  Hyllum  Herculis  fUiuni 
et  Licyninii  liberos,  et  lolaum,  qui 
Athenas  confugerant,  jioposcit,  arma 
minatus,  nisi  sil)i  redderentur :  a 
Theseo  tamen  ct  Athcniensibus  ad- 
juti  Eurystheum  sustulerunt.  Dio- 
dor.  V.  et  Liberalis  Fab.  33.    Farn. 

Fab.  v.  Arg.  In  prole]  Haec  au- 
tem  a  poiita  reteruutur,  ut  f'acilius 
connectat  cum  superioribus  Galan- 
thidis  ministriv  Alcmeua^  mutationem 
in  niustellam.  Nam  Alcmena  cum 
parere  non  posset,  Lucinam  Ueam, 
qua;  parentibus  praeesse  dicitur,  iu- 


3564 


NOTyE    VARIORUM    IN    OVIDII 


vocavit ;  ao  ea  qnidem  venit  Jnnonis 
•ussu  partum  impedituia.  Cum  igi- 
tur  in  vetnla?  fignram  conversa  ante 
'anuam  Alcmeme  ita  sederet,  ut  ma- 
il mini  difjitis  caiicellatinijiinctisgenua 
teiierct,  forte  Galantliis  miuistra  siis- 
picata  eain  illo  gestu  domiiia',  quo 
minus  pareiet,  esse  impedimeiito, 
falso  ei  nunriavit  Alcmenam  paitu 
solutam.  Quod  cum  Dt  a  accepisset, 
suirexit,  statimque  Alcmena  Hercu- 
lem  pcperit.  Ceteruni  Dea  indignata 
se  a  Calanthide  illusam,  quampii- 
nium  illam  in  mustellam  ea  condi- 
tione  convertit,  ut  pareret  ore  quo 
fuerat  ementita. 

276  Arf(olis  Alcmene]  Argolica, 
quae  post  mortem  Herculis  Tliebas 
profecta,  illicque  mortua  divinos  me- 
ruit honores. 

277  Testalos  labores]  Celebrata  at- 
que  confessa  certamiua.   fi. 

278  Herculis  illam]  Hyilus  lolen 
sibi  a  patre  donatam  in  uxorem  dux- 
erat,  gravidamque  fecerat.  Farn. 

279  Hi/llus]  Herculis  ex  Deianira 
fuitfilius.  R. 

280  Generoso  scmitie]  Germine  ve- 
tustiorcs  magna  ex  parte,  nisi  quod 
Cantahiig.  Arondel.  et  ties  alii  san- 
guine. Tertius  etiam  iMedic.  et  qua- 
tu&r  alii  ciii  sic,  pro  cum.    Heins, 

281  Numina  saltern]  Ant.  Liberalis 
rks  fiolpas  rfj  el\fidvia,  adjuiigit  in  re- 
morando  AlemeiiaK  partu,  fal).  29. 
Ian q nam  yeveruWlSas.  Farn. 

283  Timidi.s  paricntihus]  Tumidis 
pr.  Vatic,  et  decern  aut  diiodeciin 
alii.  Mox  decimo  premeretur  sidere 
signu7n,non  decimum,  Floient.  S.  Mar- 
ci,  pr.  I'al.  (|uart.  JMetlic.  et  xv.  alii. 
Heins.  Jlitlujiam]  Ilithyia  Dea  est, 
qua;  parientilius  pra'csse  dicitur, 
qtiam  nostri  Lucinam  appellant,  quod 
in  lucem  nasccntcs  jtroducat.  R. 
Uithijiam]  ElKeiOmav,  quod  parttirien- 
tibus  advcniat  opifera,  on  fjs  ray  tik- 
Toyaas  ^Kfvdfi.  Aliis  anu  rod  iKiTTerr- 
Oai,  ub  evolvendo,     Eadem  cuiu  Dia- 


na existimata.  'Aprejitk  elKddvia  Ka\  rj 
aiA-v^  npodvpaia.  Orpheus  kymno  i. 
Plato  in  Tlieajteto  ait  Dianam,  cum 
sterilis  sit,  partuum  tutelam  susce- 
pisse.  Callimachiis  liymno  ad  Dia- 
nam, quod  earn  Latona  mater  citra 
dolorem  gestarit  in  utero  et  pepere- 
rit.  Melius  Philosoplii  ad  Luna?, 
quae  eadem  cum  Diana,  potentiam 
retVrunt :  qiias,  ut  Plin.  n.  102.  foe- 
mineiim,  moUe,  et  iiocturnum  sidus 
luimores  solvit,  fetibus  concipiendis 
edendisque  accommoda.  Herat.  Od. 
III.  22.  et  in  carm.  Seculari. 

283  Laboriferi]  Laboribus  nati :  nt 
supra  vs.  180. 

286  Sydcre]  Sole.  Farn.  Et  deci- 
mum signum]  Hoc  est,  cum  jam  deci- 
mus  ageretur  niensis. 

288  Auctorem  dicere  tanli]  Tecti 
cum  melioiibiis.  Hei7is. 

291  Horror  habet]  Adit  Neapol. 
sec.  Medic.  Urbin.  Forte  obit.  Vide 
Notas  1. 1.  vs.  552.    Idem. 

294  Lncinam  ad  nexos  partus  clamore 
vocabam]  Scripti  vetustiores  maxima 
ex  parte,  LuciiMm  ne.rusque  pares,  vel 
nLxusque :  quod  posttriiis  a  Turnebo 
in  Adversariis  probatur.  Floient.  S. 
Marci,  nexusqne,  cum  diversa  lectio- 
ne,  vel  uixus  vd  noxas,  Lucinam  iicx- 
oscjuc  pares  pri.  Medic;,  sec.  Palat.  et 
diio  alii :  iinus  mens  nexosque  pares  ; 
quod  verum  est:  ut  Nixos  Deos  in- 
telligat  puerperiis  pra;sidontes :  de 
quibus  videatur  Festus  in  Nixi  Dei; 
quaiHjiiam  is  tres  fuisse  contendit,  ut 
tbrte  sit  legendum,  Lucinam  Nixosque 
pari  clamore :  nam  in  uno  nostro  ni.T- 
usque  parens;  in  Spirensi,  Nexasque 
pari:  in  Murcti  1-^xcerptis  ac  uno 
Basil,  rursus  pariens:  in  Graeviano, 
ni.vusque  pares,  cum  Cilossa,  illos  Deos : 
in  priore  Twisdenio  nexosque  pares; 
sell  einoiidatiiin  nixosque  :  addito 
scliolio,  '  Nixi  sunt  l)i,  qui  connec- 
tiiiit  membra  niulieruiii  soliita  ad 
]>artum,  tiiide  dicantur  nuxi.  Nixiis- 
que  pares  ;  duo  sunt  tVatres,  Dii  par- 


METAMORPHOSEON    LIB.   IX. 


3565 


tn3,  siciit  et  Liicina.'  In  altoroTwis- 
denio  Nexusquc  Dens  pro  <liversa  lec- 
tion e  notatnr.  Idiin. 

298  Dcxtroifue  est  piijiliie]  A  poplite 
Prisciaiiiis,  et  sex  sciipti  ;  hone. 
Multi  ex  nosfris  e  poplite ;  <Iiio  in. 
Vers(»  proximo,  pro  diffilisque,  idem 
Prisciaiiiis  et  codices  aiiti(|iii  miilli 
divitis.  Heiiis, 

299  Pectine  junctis]  Pectinalim, 
decussatiin :  /cal  alnai  fxtv  KaOe^ovTo 
KpaTovaai  toj  tavruiv  x^'pi"''  fab.  "29. 
Fam. 

300  Sustinuit  partus]  Quaiiior  ve- 
teres  nixus ;  nam  partus  seqiiitur. 
Heins, 

302  Vana  convicia]  C'onviciiim  pro- 
prie  est  nialedictnm.  Quod  Cicero 
explicat  in  Orat.  pro  Miujen.  '  Si 
vera  objicitiir,  veiiementis  accusato- 
ris,  sin  f'also,  maledici  conviciatoris.' 
Deinde  etiam  contentioneni  vocis 
significat,  quasi  convocium,  sive  ab 
uno,  sive  pinribiis  tollatur  clamor. 
Cic.  pro  Arcli.  '  An  tii  existinias  ferre 
aninios  nostros  tantam  posse  conten- 
tioneni, nisi  ex  hoc  f'orensi  strcpitii 
reticiamur,  et  aures  convicio  defessaj 
conquiescaut.'  Item  Piiadr.  lib,  i. 
fab.  6.  '  Clainorcm  Fanac  sustnlere 
ad  sidcra:  Convicio  permolus  qu-erit 
Jupiter  Caiisam  querel*  :'  et  alibi. 

304  Verba  <jueror]  Figiirate  dictum 
est.  Verbis  enim  qiieri,  conquerique, 
est  in  usu.    Cadmcides]  Thebanae.  R. 

306  Una  ■tninislrurum]  'SvunaiicTpta 
Kol  eralpiffa  ^A\Kfj.r]vris  Liberali. 

307  Flava  comas]  Vs.  321.  inf. 
310  Divam]  Lucinam.  Fam. 

314  E.xsiliU,  junctasqiic  marius  pate- 
facta  remisit]  Exsiluit  meliores:  et 
pate/acta  prim.  Rlediceus,  pri,  Basil, 
ct  octo  alii.  Narrat  fabiilani  Liba- 
iiius  in  Diajteniatis  a  Leone  Allatio 
editis,  ubi  Acalantliis  est,  qiia>  Na- 
soni  Galantliis.  Nicandro  in  krepoi- 
ovfjLfvois  apud  Antoninuin  Liberalein 
Galinthias  est  Pra>li  filia.     Hehts. 

317  Prensamque  ipsis]  Suis  untis  ex 
meis  et  Graevianus  :  rectius.     Puta- 


bam  aliquaudo,  prensaniqitc  solo  Den 
Stria  cajiillis  Siracil.  Lib.  ii.  *  arrep- 
ta  prensis  a  fronte  capillis  Stravit 
liiiiiii  pi onam.'  Pro  ril,vare  roleutem 
(|iiini|iie  \eti've>  ]tarauteiii.  Idem. 

320  Strcniiilas]  1-  iierat  eniin  *  fa- 
rieiiilis  strciiiia  jiissis  ;'  v.s.  308.  &r. 
Colorem]  Plata  comas :  qui  color  miis- 
teliniis.  Lil)<.>r.'ilis  m  f'elcm  nnitatam 
rcfert :  koI  avrrjv  tiroir]iTo.i>  SoKfpau  ya- 
A^i/,  Ka\  Sianav  iduiKav  iv  rip  M^XV* 
Fam. 

323  Ore  parit]  Kal  AunptpovaireSfi^ati 
r7]i>  evinjv.  &opi(TK(Tai  ixlv  yap  Sia.  rwv 
&TWV.  /Eqiie  veriim  per  aures  coire, 
ac  per  os  parere.  Sed  liinc  color  a 
natura  miistelarum,  quic  catulos  sues 
quotidie  transferunt,  mutantque  se- 
dem,  Cicerone  autore,  quern  citat 
Plin.  XXIX.  4.  Qiiin  ipsa  decies  in 
die  mutat  locum.  Plautiis  inSticbo. 
Fam. 

Fab.  VI.  VII.  325  Nurus  est]  lole 
uxor  Hylli  filii  Herciilis  ex  Deiauira  : 
supr.  vs.  280.     Farn. 

326  Aliena  a  sani^uine  nostro]  AliC' 
no'  sanguine  vestro  meliores.  Heins. 

330  Me  pater  ex  alia  genuit]  Hac 
parenthesi  exponit  lole,  cur  Uryope 
unica  matri  filia  t'uerit.  Notissima 
forma  Gichalidum]  Dryope  Euryti  fi- 
lia, quie  pulchritiidine  Apollinem  in 
suos  amplexus  peilexit. 

332  Dei  tenentis  Delon]  Periphrasis 
est  Apcdiinis,  qui  et  Delphos  et  De- 
Ion  in  jiotestate  sua  habet. 

334  Est  lacus  acclivis]  Acdivi  unus 
Mediceus,  nt  reteratur  ad  rb  littoris; 
unus  Voss.  ct  Twisd.  acclitus:  sic 
'  acclivus  limes'  initio  lib.  ii.  pari 
(|Uoque  modo  declivus  et  declivis  dice- 
bant.  Vide  Notas  Fast.  in.  vs.  13. 
Heins. 

335  Summum]  Summitatcm  mar- 
ginis.  Mi/rteta]  Myrtiis  est  arbor 
Ventri  dicata:  unde  myrtetum  locus 
myrtis  consitus  dicitiir. 

336  Venerat  hie]  Hue  pleriqne  ;  et 
recte.    Heins. 

341    Aquatica  lotos]    Jiixta   aquas 


3566 


NOTiE   VARIORUM   IN    OVIDII 


nascens.  Fiiit  autcm  Lotos  Nymplia, 
qnam  cum  inscquevetur  Priapiis,  iit 
earn  comprimeret,  miseiatione  Deo- 
rum  in  arborem  sui  nominis  conver- 
sa  est.  R. 

344  Vidi  guttas]  Sic  e  Pliaiitliontis 
sororibus  lib.  ii.  vs.  3G0.  in  arbores 
versis,  '  Sangnineae  nianant  lanquam 
de  vulnere  giittae  :'  idem  de  Polydoro 
^neid.  iii.    Farn, 

346  Tardi]  An  epitheto  a  bobus 
quos  agunt  pascuntqne  sumpto?  ut 
Virgil.  Eclog.  x.  '  tardi  venere  bu- 
bulci.'  Vide  quae  Erytliraeus  iu  In- 
dice,  voce  Tardi.  An  quia  sero,  cla- 
de  nempe  accepta,  sorore  aniissa, 
nunc  denique  id  retulissent  ?  Farn. 

347  Lotos  bt  hanc  Nyinphe]  Lotis 
cum  Florent.  S.  IMarci,  Spirensi,  et 
uno  Gronoviano  ;  quomodo  ct  Nan- 
gerins  :  neque  aliter  duo  vetustissiuii 
codices  in  argumento  hujus  fabulae. 
Lotis  etiam  ha^c  Nympha  in  Fastis 
dicltur  Servio  lib.  i.  Georg,  In  hac 
fabula  Lotos  est.  Heins.  Obscoena 
Priapi^  Priapus  autem  Bacchi  et  Ve- 
neris filius  fait,  qui  ob  cximiam  fce- 
cunditatem  hortorum  Deus  fuit  exis- 
timatus. 

350  Iret  et  oratis]  Iret  adoratis  Flo- 
rent.  S.  Marci,  Spirens.  et  quatuor 
alii.  Lege  Ire  et  adoratis :  quomodo 
Urbinas,  Langerni,  unus  Vossii  cum 
Calaiidrae  excerptis  :  Ire  et  oratis 
unus  Medic.    Heins. 

351  Hicseru7it}  Sed  audiamus  Li- 
beralem :  Anipliissus  urbcui  in  CEta 
condidit,  mouti  ipsi  cognonHncm,lbi- 
que  regnavit.  Posuit  et  Apollini  in 
Dryopide  regione  templum.  In  quod 
cum  se  contulisset  Dryope,  Hania- 
dryades  beuevolentia  in<luctic  earn 
rapuerunt,  ct  in  sylva  occultarunt, 
loco  ejus  alno  vcl  populo  alyeipcf  pro- 
ducta  atquo  excitata  e  terra,  acprope 
arborem  f'onte.  Ita  Dryope,  naturx 
mutationc  de  mortali  facta  est  Nym- 
pha. Anipliissus  Nympliis  tarn  bene 
de  matre  sua  mcrentibiis  templum 
posuit,  ct  ccrtamcu  curule  instituit, 


quo  mulierem  accedere  nefas,  quod 
Dryopen  a  Nympliis  sublatam  duae 
virgines  incolis  iudicarunt,  &c.  Farn. 

355  Frondes  caput  omne  tegebant^ 
Tenebant  vetustiores  magno  uumero. 
Adi  Notas  Faster,  iii.  vs.  219. 

356  At  ptier  Atnphisus'l  Amphisos 
plericpie  veteres  ;  neque  aliter  in  ar- 
gumento veteri  hujus  fabulae  :  male 
alii  Amphysos,  vel  Amphrysos ;  scribe 
Amphissos.  " AiJ.(pLff<Tos  Antouino  Li- 
beral! bis  dicitur,  qui  fuse  fabulam 
ex  Nicandri  erfpotovfiivois  narrat  Me- 
tamorpliosi  xxxii.  Mox  sentit  pro 
sensit  meliores.  Idem. 

358  Ducentem}  Trabentem,  sugen- 
teni  ubera.  Lactens  humor'\  Peri- 
phrasis estlaotis. 

363  Genitorque']   Eurytus. 

365  Tepido  ligno]  Trepido  Canta- 
brig.  pri.  Basil,  et  decern  alii ;  ut  1. 
I.  '  Sentit  atlliuc  trepidare  novo  sub 
cortice  pectus.'    Heins. 

366  SucB  radicibus]  Filia  scil.  Sper- 
chii  uxor  Andrat-monis  fuerat.     Farn. 

368  Cara  soroi']  Toto  soror  Sixius ; 
forte  Loti  soror.  Pro  misero  de  cor- 
pore  scribendum  rerso  de  corpore,  vel 
contra  membranarum  veterum  auc- 
toritatem  ;  nam  miseris  tnox  sequitur. 
Ac  dunt  licet  in  plerisque  scriptis. 
Ileitis. 

379  Latet  hoc  in  stipite^  Sub  stipite 
rectius  octo  veteres.   Idem. 

380  Stagna]  Meo  monitus  exemplo. 
Farn, 

383  Qui  si  qua  est  pietas']  Qtits  Ur- 
bin.  et  sex  alii.   Heins. 

385  Et  qwmiam  niihi  fas  ad  vos  in- 
cumhcre  non  est]  J'ditiones  nonnullac 
et  sex  scripti,  non  est  incumbere  vobis ; 
atqiie  ita  sec.  Palat.  nisi  quod  in  illo 
non  fas  est:  unus  Mtdlc.  vobis  incum- 
bere no}i  est :  Tliysii,  Et  quoniam  nym- 
plias.  Th  ad  vos  a  manu  sccunda  in 
Urbinati,  cTH.-^a  veteri  leetione  :  vobis 
occurrere  non  est,  unus  Vossianus.  Pu- 
to  latere  Gr;rcismum.  Scribe,  Et 
quoniam  7ion  est  ad  vos  incumbere  nobis: 
vel,  Lt  quoniam  fato  non  est  incumbere 


METAMORPHOSEON    LIB.   IX. 


35G7 


vobis.  Adeantur  quae  notavimus  su- 
pra 1.  II.  vs.  189.  Idem. 

387  Duin  tani;i  possum]  Possunt  ve- 
tiistiores;  osciila  videlicet:  seel  al- 
teriiin  pra-stat.  Idem. 

390  Sine  munere  vestro  Contegit]  Con- 
<fg-a(  ex  goriptis.  Idem.  Nine  munere] 
Octilos  inoiieiitium  clandcre  erat 
pietatis  officium,  quod  ad  quemque, 
ut  erat  sanguine  aut  afRnitatc  proxi- 
mus,  spectabat :  quod  officium  hie 
supervacuum  ait,  ubi  cortex  id  prae- 
stat.  Farn. 

392  Desierat  simul  ore  loqui]  Desie- 
rant  ora  ex  scriptis.    Ileins. 

394  Factum  miserabile]  Mirabile  vc- 
teres  niajori  ex  parte.  Lege  fatum 
mirabile;  et  sic  uiuis  Mediceus  :  su- 
pra dixerat, '  quid  si  tibi  inira  sororis 
Fata  meae  referain  ?'  Vide  Notas  1, 
VIII.  vs.  612.  Potest  et  fatum  mise- 
rabile legi ;  ut  1.  VI.  *  Pygmaea;  fa- 
tum miserabile  matris.'  Idem. 

395  Eurytidos]  loles  Euryti  filiae. 
Farn. 

397  Nam  limine  constitit  0110"]  lo- 
lau8  (ut  scribit  Solinus)  Iphicli  Her- 
culis  fratris  fuit  filius,  qui  cum  ad 
decrepitara  pervenisset  aetatem,  Her- 
cnlis  precibus  ab  Hebe  juveniliaetati 
fuit  restitntus. 

398  Dubia  lanugine]  Quae  vix  vide- 
batur  ob  tenuitatem.  Pene  puer]  lo- 
laus  ex  sene  denuo  pubertatem  adep- 
tu.s,  quod  de  eo  fingitur,  quia  in  aetata 
senecta  niulta  ct  egregiafacinora  ges- 
sit. 

Fab.  viii.  402  Post  hunc]  Neapol. 
sec.  INIedic.  et  unus  Leid.  post  hac: 
alii  nonnulli  post  ha-c.  Heins.  Talia 
dona]  Ut  quemquani  juvenili  aetati 
restituat.    R. 

403  Themis]  Dea,  qua?  fas  jubet, 
nefas  vetat :  vaticinii  et  oraculi  prae- 
ses,ut  ad  I.  i.  vs.  321.  videeliani  quK 
Gyrald.  15.  Syut.  et  Jac.  Boissard. 
de  Divinat.  F.  Nam  jam  discordia 
ThebcE  Bella  movent]  Anipliiaraus  Oi- 
clei  filius,  vates  clarissimus,  cum  se 
a  belloTliebauo  nou  reversurum  prse- 


vidissct,  a  Polynice  nnllis  precibus 
adduci  poteral,  ut  illi  interesset. 
Quare  Polynices  aureum  illud  monilc 
aVenere  Hcrniiona'  dono  datum,  Eri- 
pliyla^  Amphiarai  uxori,  quo  belli  so- 
cietateni  viro  persuaderet,  largitus 
est.  Cum  vero  co  tempore  Amphia- 
raus  Adrastusquc  de  regno  disscnti- 
rent,  ad  Eriphylen  Amphiarai  uxo- 
rem,  Adrastiquc  sororem,  judicium 
omnium  dissensionum  detulerunt.  Il- 
ia vero  pro  Amphiarao  quidem  sen- 
tentiam  tulit :  sed  ut  belli  Thebis  in- 
ferendi  socius  adjutorque  essct.  Cae- 
terum  Aniphiaraus,  existimans  se  ab 
uxore  proditum,  Alcniaeoni  filio  man- 
davit,  ut  post  suum  obitum  Eriphy- 
len necaret. 

404  Bella  7novent]  Manent  unus 
Voss.  Forte,  nam  jam  discordia  The- 
has  Bella  maiient,  dixit.  Heins.  Ca- 
pancusque]  Unus  e  septcm  ducibus  ad 
Thebas,  qui  cum  mojnia  scalis  con- 
scendere  tentaret,  lapidibus  a  defen- 
soribus  obrutus  est.  Hinc,  ut  ait 
Veget.  1.  IV.  fulmine  Jovis  interiisse 
dictus,  '  hunc  toto  Jove  fulmen  ad- 
actum  Corripuit.'  Statius  Thebaid. 
X.  Et  mox,  '  paulum  si  tardius 
artus  Cessissent,  potuit  fulmen  me- 
ruisse  secundum.'  Farn.  Capaneus] 
Vide  Consol.  ad  Liviam,  322. 

405  Flebuntque  pares  in  vulnera  fra- 
tres]  Ita  Floreutinus  S.  Marci :  reli* 
qui  dcflentque,  vel  fientquc  in  vulnere. 
Scribe,  ibuntque  pares  in  vulnera  fra- 
tres.  Hinc  '  Tbebanorum  par  '  Mi- 
uucii  Octavio.  Statius  Theb.  viii. 
'  Atque  adco  fratrcs  (hacc  nostris 
omina  sunto  Prima  odiis)  fratres  al- 
terna  in  vulnera  lasto  Marte  ruent.' 
'  Ire  in  vulnera,'  ut  *  ire  in  arma,' 
'  in  bella,'  '  ire  in  fata:'  nee  c^ssura 
obstat,  cujus  exempla  apud  nostrum 
non  desunt.  Lib.  vii.  '  Et  Uis  cara 
ferar,  et  vertice  sidera  tangam.'  Lib. 
VII.  '  querorque  In  superis  opis  esse 
uihil :  at  in  %dibus  iugens  Murmur 
erat.'  Lib.  x.  *  Et  bicolor  myrtus, 
et   baccis   caerula   tinus.'     Ibidem, 


3568 


NOT^    VARIORUM   IN   OVIDII 


*  fugitque  Et  color  et  sanguis!  ani- 
nuisqiie  relinquit  euntem.'    Lib.  xiv. 

*  Ire  negabainus,  et  tecta  ignota  sub- 
ire  :'  ita  enini  vetustiores  plerique. 
Lib.  XV.  '  Et  locus,  et  laurus,  et, 
quas  habet  ilia,  pharetrie.'     Virgil. 

*  Nam  tibi,  Thymbre,  caput  Evan- 
drius  abstulit  ensis.'  Florentinus  ta- 
men  S.  Maici  poterunt  pro  potent ;  et 
Bella  movens.  Heinsius.  Flebuntque~\ 
Mutiiis  concident  vulueribus  Eteo- 
cles  et  Polynices  CEdipi  filii ;  de  qui- 
bus  Euripides,  Seueca,  Statius.  Farn. 

406  Subducta  tellure'\  Nam  hiatu 
terrae  absorptus  est  Amphiaraus.    R. 

407  Vkus  adhuc]  Praecepit  Alio 
Alcmaponi,  ut  mortem  suaui  matris 
morte  ulcisceretur :  quo  facto,  Alc- 
macon  fmiis  agitatus  niorbi  remedium 
quaesivit  a  Pbegeo,  cujus  filiae  Alphe- 
sibcea?,  quam  in  uxorem  duxerat,  nio- 
nile  illud  t'atale  dedit.  Sed  ubi  apud 
Phegeum  uon  inveniret  morbi  mede- 
1am,  ab  oraculo  monitus  se  ad  Ache- 
louni  contulit,  cujus  filiam  Callirhoen 
cum  amaret,  ilia  autem  ab  eo  posce- 
ret  mouile,  ad  Alphesiboeam  con- 
tendit  ab  ea  repetiturus  illud. 
Farn. 

408  A'atus]  Fi'.ius  Amphiarai  Ale 
Qiseon,  qui  patrem  ulciscendo  plus, 
occidendo  vero  matrem  impius  fuisse 
judicatur. 

409  Exul  mentis}  Demens  atque 
furiosus. 

411  Donee  eum  corijunxl  Callirhoe 
6lia.  Fatale  auriim]  Monile  pernicio- 
sum,  quod  qui  habebat,  iufortuuiis 
vexabatur.  Id  autem  Alcma?on  ab- 
latum  matri  jam  Alphesibneae  tradi- 
derat. 

412  Phlegeius}  Imo  Phegeius  cum 
melioribus,  ex  fide  historiae'.  Heins. 
Phlegcius  enxis]  Phlegei  filioruni,  a 
qnibus  Alcma-on  fuit  interemptus. 

413  Petit  lioc  Acheloiasuftplex]  Jlus 
S.  Marci,  et  Urbin.  et  ties  alii ;  nou- 
nulli  Aac  cum  Cantabrigiusi  :  (piidaui 
omittunt  cam  vocem.  Pro  pttet  cliam 
prim.  Medic.  Arond.  prim.  Hamburg. 


aliiquecomplurespffif.  Heins.  Ache- 
loia  supplex]  Callirboe,  Acheloi  filia, 
Alcmaeonis  uxor.  R.  Turn  demmn] 
Callirhoe  igitur  a  Jove  impetrabat 
liberis  suis  ex  Alcmaeone  praepropera- 
tam  juventutem,  quo  patris  necem 
ulcisci  posset.  Farn. 

414  Annosaddat,  neve  necem  sinat  esse 
uHoris  inultam]  Neve  necem  sinat  esse 
dill  victor  is  inultam  Florentinus  S.  Mar- 
ci, Urbin.  sec.  Pal.  alii  nonnulli  geni- 
torts  vel  ultoris :  Neapol.  Neugenitor' 
que  necem  sinat  esse  parentis  inultam : 
alii  aliter.  Ego  versum  esse  spurium 
contendo  ;  nihil  enim  ad  rem  facit. 
Certe  in  primo  Vaticano  non  com- 
parebat.  In  uno  meo  margini  adscrip- 
tum  offendi  hunc  ipsum  versum. 
Heins.  Ultoris]  Alcmaeonis,  qui  pa- 
trem fuerat  ultus.  R. 

415  Privigni  dona  nurusque}  Privig- 
ncE  ex  scriptis.  Hebe  privigna  Jovis, 
quod  ex  Jnnone  nata  sit :  nurus,  quod 
uxor  Herculis.  Heins.  Privignce]  He- 
bes,  quse  Junonis  filia,  Herculis  uxor. 

416  Prcecipiet]  Ante  capiet. 
Fab.  IX.    417  FaUcano  ore]  Alii /a- 

tidico ;  scribe  faticino ;  nam  quatuor 
codices  Faticino:  lib.  ii.  '  Ergo  ubi 
faticinos  concepit  niente  furores :' 
lib.  XV.  '  sic  dicere  vates  Faticinas- 
que  ferunt  sortes.'  Heins. 

419  Eadem  dona]  Ut  juvenes  fie- 
rent.  R. 

420  Pallantias]  Hyperionis  filia, 
soror  patruelis  Pallantis,  fil.  Crei. 
Hesiod.  Tbeogon.  ibi,  eda  S'  ve^tSvre 
fi{yav,\afnrpa.v  re  (re\riy7)v,  'Hti  6'  ^  irdi/- 
naffiv,  &c. 

421  Conjugis]  Tithoni,  quera  Au- 
rora succo  suo  perfudit,  et  cui  a  Par- 
cis  irnmortalitatem  inipctravit,  oblita 
interim  pcrpetuitatem  juvcntutis  pos- 
cere  :  exaruit  itaquc  in  cicadam  ver« 
SHS.  Adi  CI.  Raconi  Sap.  Vet.  Ca- 
nc.scere  milem  lasuna  Ceres]  Mitis  Ceres 
in  pltris(|iif.  veterum  ;  recte  ;  libro  v. 
Arelluisa  ud  (X'rtrem,  '  Hanc  habeo 
sedem,  (jHain  tu  mitissima  serva.'  £t 
lib.  VI.  '  fruguui  mitissima  uiatcr;' 


Ml'TAMORPIIOSr.ON    MH.    IX, 


aono 


sic  et  '  frnges  miles'  Noster  passim 
vocat.  liciiis. 

422  /rt,s/()/i(i]  Jovis  ex  I'Icrtra  filiiim, 
Cercri  adainatiini,  ex  (|iia  <i;('iiiiit  I'lii- 
ttiin.  \iili' (|iia' Jacob.  Ijoissaidiis  lib. 
de  Divinatioiie  in  Japygc. 

A'l'i  Erichtlwnio]  Lib.  ii.  .').)1.   Farn. 

42.)  Cui  sludeat]  I'luis  Leidciisis 
sludeant.  Piito,  Cui  studcant  Deus 
ojnnis  liabent :  sic  lib.  xii.  42.  ex  op- 
tinio  codice,  '  Penctrantqiie  caras 
vox  oinnis  ail  aures.'  Apiul  Yirt;i- 
liiiiii  (Jeori;.  i.  '  atqiic  oiniiis  navita 
pouto  Iluniida  vela  iejrunt :'  ita  enim 
in  vetiistis  aliquot  exeinplaiibus  se 
testatur  iiivcnisse  Pierius  Valerianus. 
Val.  Flaccus  libio  iv.  '  tecuncta  pie- 
cantnr  Gens  lioininuin.'  Ita  enim 
Carrionis  liber,  vennste ;  quod  illc 
tamen  non  pcrccpit.  Eodeni  libro, 
*  sprevere  quod  oninis  Polhicruntque 
inanus,  qnodquc  unguibus  excidit  a- 
tris,  Has  niilii  fert  in  luce  moras ;' 
sic  scribe;  nam  Canionis  liber  manus; 
vulgati,  sprevere  quod  omms  manu:  sic 
paulo  ante, '  at  manus  oninis  Heroum 
densis  certatim  amplexibus  urgent.' 
Mox  lege  apud  eundem  ValeriunijSed 
vos  0  serrate  precor,  \no  observnte.  Si- 
lius  libro  XIII.  '  Stabant  innixi  pilis 
exercitus  omnis.'  Libro  xvii.  '  Han- 
nibal unus  Dum  restet,  non  si  muris 
Cartliaginis  ignis  Subdatur,  ca;si((ue 
cadant  exercitus  omnis,  Profectuin 
est  Latio  :'  ita  scribe.  Apud  Hora- 
tiuni  Kpist.  i.  10.  '  Jactamus  Jampii- 
dem  oinnis  tc  Koina  beatum  :'  in  Odis, 
'  lo  triuinplie  non  semel  dicemus  ci- 
vitas  omnis.'  Kt  Epod.  xvi.  '  camus 
oninis  civitas.'  Epicedio  Drusi, '  Fii- 
ncris  exequiis  adsunius  oninis  eques.' 
Heim. 

428  Tantumne  nliquis  sibi  posse  vidc- 
<ur]  Tantum  ne  sibi  quis  posse  unus 
Moreti ;  venuste.  Idem. 

429  Fata]  Haec  ex  Stoa  noster. 
Stoicis  enim  quod  in  fatis  est  ipsiim 
exsuperat  Jovein.  Sed  vide  Tertull. 
lib.  de  fato.  Augustin.  lib.  v.  de  ci- 
•vitate  Dei.  D.  Thoniani  lib.  de  fato. 

Dclph.  et  Var.  Clas.  Oi 


Eusob.  lib.  VI.  de  prapaiafione  Euan- 
gelii.  IVliuut.  I'ili(-is  Octavium.  Jnp. 
Sirerum  de  fato.  Fniit.  Fatis  lolaus 
in  annos  rtdiil]  Koviruit,  reccpit  ju- 
ventutcm  lolaus  fatis  \  olentibus.  Est 
item  similiter  in  fatis  Callirlioe  pro- 
rreatis  juvenescere.  Font. 

130  Juvejicsccrc]  Rerircscere  alter 
Hamburg,  ct  unus  Medic.  lib.  vii. 
'  Arte  sniim  parili  virescere  posse 
parentem :'  ubi  tamen  vetustiorcs 
nmhi  juvenescere.  Heins. 

431  Nee  nostrum  curvarent  j^acon'\ 
Hoc  est,  incurvum  scnectute  redde- 
rent.     Natalis  lib.  iii.  c.  9.  It. 

438  Ncc  sustinet  uUus  queri]  Noc 
ullus  audet  conqueri. 

439  Fessos  Wiadamnnthon  et  /Eaccn 
annos]  Scribcnduni  annis,  ut  libri  noii- 
luilli  vctcres,  et  distinctione  succur- 
rendum.  NuIIus  sustinet  <]ueri,  cum 
ylZacon  ct  Riiadamanthon  annis  fessos 
videat.  Videant  ctiani  Cantabiig.  et 
octo  alii.  Hciris. 

112  Dcionidemquc']  DeioncsexPhre- 
bo  tilium,  qHi,Minoe  jam  senescente, 
Cretaj  regnum  invadere  nioliebatur, 
veruin  a  Jove  deterritus  in  Asiam  na- 
vigaus  Miietum  urbem  condidit :  ibi 
ex  Cyanee  Nymplia  genuit  gemellos 
Caiinnm  et  Byblida.  Ant.  Liberalis 
rcfert,  Miletnm,  consulente  Sarpe- 
done,  in  Cariam  profugisse,  ibiqiie 
Eidotlieam  iMiriti  Carum  regis  filiani 
uxoicm  duxisse  :   fab.  30.  Farn. 

413  Mileluinl  Mikton  unus  meus. 
IJeins. 

447  Mgivas  mctiris  aquasi  /Egsuui 
marc  transis.  In  Aside  terra]  In  Asia 
terra. 

450  Redeuntis  eodeni]  In  orbem  duo 
veteres.  Ileins. 

451  Cognita]  Dua;  nymphas  lioc 
nomine  a  poi-tis  donantur.  Altera 
Sicula,  Proserpina'  socia,  altera  M;e- 
andri  lilia.  Cofiniia  Ci/ntue  prustanti 
corpore  Nymplia]  Co^fnila  Cijane  uiulti 
veteres:  unus  Itasil.  Callirfio'ij :  pri. 
Palat.  pro  diversa  Icclione  Crineo  ; 
secuiuius,    Frvciane:     Crelei    Urbin. 

id.  10  K 


3570 


NOT/E   VARIORUM   IN   OVIDII 


Creneis  SpirensisefoptimusThnanens, 
«wi  T^j  KpTjvfjs,  quod  nomen  Nymphae 
conveniens.  Ex  Eidotliea  Carnni  re- 
gis filia  Caiinnm  et  Byl)lida  fuisse 
Milelo  natosait  Antoninus  Liberalis: 
Parthenius  in  Eroticis,  ex  Tragasia. 
Canon  Diegesi  ii.  apnd  Pliotium  in 
bibliothf ca  niatrem  non  expiessit,  de 
patre  cnin  aliis  consentit.  Caeleruni 
BijSAis  ne,  an  Bv0\is  sit  scribendiim, 
vix  liquet.  Apnd  Liberalem  eniin 
ntraque  occurrit  lectio,  qui  civitatem 
Cariae  Bybliden  farit.  Malim  tamen 
Bi6\is  quoniodo  Hesychiiis  et  Suidas. 
Apnd  Theooritnni  quoque  Idyll,  vii. 
Bi'ySAis  scribitur,  et  fons  est.  Neque 
aliter  ejus  Srboliastes;  qui  Mileti 
et  Aria^  filiam  facit.  Meminit  et 
montis  Carl*  Bybliflis.  Ibidem  AaD- 
vos  pro  Kavifos  perpeiam  bis  scribitur. 
Stephanas  Byzantius  Bv0\os,  BvfiXriu 
non  Bv^XiSa  Mileti  banc  filiam  appel- 
Jat.  Eidem  in  Kavvcp  est  Bi0\is.  Quo- 
modo  et  Parthenio  in  Eroticis :  ex 
quo  liquet  copiose  banc  fabnlam  ab 
Aristocrito  et  Apollonio  Rhodio  in 
Kavvov  Kriffei  fuisse  descriptam.  Hinc 
et  paroemia  apnd  Graecos  Kavvtos  epos, 
cujus  HesychiuSjSnidas  Diogenianus, 
Apostolius,  et  alii  meminerunt.  Co- 
non  apnd  Photium  ait  Byblidem  a 
Cauno  fuisse  perdite  amatam,  in  quo 
a  casteris  auctoribus  discedit.  Nam 
quod  e  nuce  arbore  se  suspendisse 
Bybiis  ab  illo  traditur,  id  ipsum  Ovi- 
dius  quoque  Remedio  Amoris  testa- 
tum reliquit  hisce  verbis,  '  Byblida 
quid  referanijvelito  quae  fratris  amore 
Arsit,  et  est  laqueo  fortiter  ulta  ne- 
fas  ?'  Meminit  ejus  quoque  carmine 
in  Ibin.  Hyginus  Fab.  213.  de  morte 
violenta  quidem  meminit,  sed  genus 
mortis  non  expressit.  '  Bybiis,'  in- 
quit,  "•  Mileti  (ilia  propter  amorem 
Cauni  fratris  seipsam  interfecit.' 
Porro  j)ro  prastanti  corpora  nympha 
in  codem  Spirensi,  Fiorcnt.  .S.  Marci, 
TInian.  Neap.  Urbin.  Bcrncgg.  pri. 
Erfurt,  pri.  Moreti,  pri.  Palat.  sec. 
Medic,  aliisqnc  noDnullis,  praitaHtia 


corpora  forma :  prastanti  corpore  Mi/m- 
pha  prim.  Vatican,  etSixianus:  forma 
unus  Medic,  lege  prccstunti  corpora 
forma,  ut  pro  diversa  lectione  Ber- 
neggerianus,  vel  prastantis  formal,  vel 
prastantia  curpora  forma ;  nt  '  prae- 
stans  aninii'  apnd  \'irgil.  Heins. 

4G0  Paulaiim  tiechnat  amor]  Suc- 
crescit  Politianus  ex  veteri  codice; 
et  sic  primus  Gronovii  et  tres  alii ; 
sed  male.  Horatius,  '  Lydiis  in  as- 
peram  Declinat  Pholoen  ;'  pro,  amat 
Pholoen.  Spartianus  initio  vitae  Ha- 
drian!, '  Imbutus  impensius  Graecis 
studiis,  ingenio  ejus  sic  ad  ea  decii- 
nante,  nt  a  nonnullis  Graeculus  di- 
ceretur.'  Idem. 

463  Sed  nondum  manifesta  sibi  est} 
Nondum,  inquit,  se  amore  captam 
esse  iiitelligit.  Nullumque  sub  illo] 
Quod  nondum  tarn  raagnus  erat  is 
amor,  nt  propterea  votum  aliquod 
susciperet,  quod  facere  solent  qui  ve- 
hementer  amant. 

467  Animo  dimittere]  Demittere  ve- 
teres  pleriqne.  Heins. 

470  Quamvis  jaceret]  Vetnstiores 
jacebat.  Idem. 

476  Et  possim]  Possum  cura  scriptis, 
ut  superioribus  ha;c  respondeant : 
nisi  mavis,  vt  possim.  Idem. 

477  Nocct  esse  sororcM  \  iVoroci  forte 
scribendum  esse  ad  Elegiani  de  Nuce 
monui.  Idem. 

487  Qtiam  bene,  Caune,  mco]  Quam 
bene  tu  nostro  multi  ex  vetustioribns. 
Quidam  liunc  vcrsuni  omittunt.  Idem. 

492  Hei  viihi  qute  male  sum]  At  mihi 
ex  scriptis.  Idem. 

493  Quod  obest  id  habebimvs  unum] 
Haec  mendosa  sunt,  ant  adulterina : 
|)()test  tanien  reponi,id  liabebimus  una. 
Idem. 

494  Quid  mihi  significant  ergo]  Quid 
mihi  significant  agi'ce  putabam  ;  nisi 
misertv  mavis  cum  primo  Gronoviano; 
sed  ugra  pro  amante.  Cicero  pro 
Cwlio,  *  Medea  animo  wgra,  amore 
8'icvo  saucia.'  Idem. 

496  Dii  ncmpc]  *  Velocius  ct  gia- 


MBTAMORPHOSEON    LIB.    IX. 


3571 


viiis  Conrnmpunt  vitiornm  exeiiipla, 
inaguis  cum  stibeant  animos  aiictoi  i- 
bu8.' 

497  Junctam  Tethijn,  Junonem]  So- 
rorcra.  Farn.  Sic  Suturnns  O/iiw] 
Opis  tilia  fiiit  Cirli,  quae  Saturno  f Va- 
tri  nupta  multos  filios  procieavit : 
alio  nomine-  Rhea  a  poetis  vocalu  et 
Cyiiele,  ct  Maf;na  mater. 

4<J8  Oceanus  Tethijri]  Tethys  Ca-Ii 
et  Vest*  filia  Oceano  fiatri  nupsit, 
eique  maxiuiatn  nympharum  multitu- 
(iinem  pcperit. 

499  Sunt  superis  sua  jurii]  IMalitn 
sint ;  ut  intVa,  '  Jura  senes  noiint.' 
Jleins, 

602  Peream  precor  ipsa]  Precor  ante 
nielioies.  Idem. 

504  Ettumevi]  lidcni  Attamen.  Lege 
Sed  tamin  ;  nam  At  sequitur.  Idem. 

506  jEolidee']  .^olo  quideni,  ut  ha- 
bet  Homer.  Otlyss.  x.  SwStKa  iraTdts 
iA  ficyapois  yeydaaiv  *EJ  fx(v  Ovyart- 
pfs,  «|  5'  vh(s  T)^d!)ovT(s.  'Ev6^  Syf  6vya- 
Tfpai  irSptv  vidaiv  tlvai  aKohas.  Quia 
tamen,  ubi  Macareus  ex  sorore  Ca- 
iiace  filium  snscepit,  ^Eolus  indignatus 
gladium  filiai  misit,  quo  adversus  se 
uteretur  incestus  vindice,  Macareus 
vera  fuga  sibi  consuluit ;  videtur 
Byblis  multitudinis  usa  niunero,  ad 
majorem  criminis  auctoritatem  con- 
ciliandam,  simiil  suuni  scelu8  elevan- 
dum.  Fain.  Tlialamos  timuerc  soro- 
rum]  Vetustuni  apud  Cccsenates  frag- 
uientnm,  cujus  excerpta  V.  CI.  Lucas 
Langermannus  mccum  communicavit, 
tenuere,  et  quinque  praeterea  ex  nos- 
tris.  ScribeiuUim,  Ihidavws  renuere: 
lib.  XV.  *  parsque  iicgandum  Non  pu- 
tat  auxiliuni;  niulti  renuere:  suam- 
que  Non  amittere  openi :'  ita  ct  illic 
YTO  retinere  codices  nounulli ;  bene: 
cum  quarto  casu  etiam  junxit  Gra- 
tius,  ubi  de  forma  canum,  '  timi  sor- 
tis  cura  secundae  Ne  renuat  species, 
aut  ne  detrectet honorem :'  sic  scribo. 
Cura,  inqnit,  secunda  esto,  ne  ipsa 
canum  deformis  species  rejiciat  et 
detrcctet  honorem;  hoc  est,  ne  parura 
liberalis  ct  honesta  canibus  sit  forma. 


Paulo  post,  *  Si  renuit  jnnctos,  ( t 
mater  adultcra  non  est:'  ita  et  illic 
scribo;  uoii  iitnctoa  :  '  jiinctos' hones- 
to  vocabulo  dixit,  qui  ad  coitum  a«l- 
niittuntur.  'In  vtnerem  jungere ' 
panio  ante  dixerat,  et  '  jungc  pares.' 
Silius  libro  iv.  '  renuit  tibi  Uaunia 
rcgna  Armiger  ecce  Jovis  :'  dixi  ali- 
quid  libro  VII.  vs.  COC.  Contra  apud 
Val.  Flac.  lib.  v.  '  Annnitnr  thalamis 
Aibani  virgo  tyranni.'  Ileitis. 

509  Nee  nisi]  Piito,  Ne,  nisi  qua 
fas  est,  atneltir.  Idem. 

510  iSt  tameti]  Et  captnm  Byblidis 
amore  Caunum  fuisse  ex  Cononis  Nar- 
rationibus  refert  Photius  in  Biblio- 
theca  :  Kouvy  5'  tpws  iyfipero  a^i)X<^vos 
rris  aSe\^rjs  BvfiXiSos  iis  5'  &7reTi>yx<*'^*> 
iroWa  Kiviiffas,  e^ttai  r^s  yns  ^Ktivris. 
Farn. 

512  Qua  fueram]  Melius  nonnulli 
quern  fueram.  Heins. 

51G  Hoc  placet]  Hac  multi  veteres ; 
et  recte  :  libro  iv.  '  Ha?c  placet,  hanc 
qnoniam  communis  fabula  non  est, 
Talibus  orsa  modis.'  Vincit  etiam 
castigatiores.  Idem. 

518  Viderit]  Caunus  ;  vel  ipse  rei 
eventus  :  ut  '  Viderit  utilifas  ;  ego 
ccepla  fideliter  edam  ;'  et  Met.  x. 
Farn. 

521  Ceram']  Ceratam  tabellam, 
quam  rursus,  si  quid  deletnm  vellent 
obtusa  et  plana  styli  parte  a;quabant 
et  levigabant  ad  scripturam  novam  : 
illnd  vocabant,  '  sub  acumen  styli 
subire  :'  hoc  '  stylum  vertere.'  Farn. 

522  Damnatque  tubelkis]  Forte  man- 
datque  taheUis.  Heins. 

623  Notat]  Scribit :  quamvis  ver- 
bum  hoc  notare  inter  alias  significti- 
tiones  accipitur  pro  nolis  scribere,  5i^ 
ffrjixfiwv  ypd<p(tv  hoc  est,  signis  qui- 
busdam  animi  sensus  comprehendere, 
non  Uteris  el  sermonibus.  Turn.  Ad- 
vcrs.  lib.  XIV.  24.   Farn. 

624  Sumptas]  Tabellas. 

528  Correptis  ceri.s]  Imo  eorreetis 
cum  pri.  Pal.  pri,  Gronov.  Oxen.  A- 
rondcl.  prim.  Erfurt,  ntroque  Ham- 
burg, aliisque  mnltis.  Heins. 


3572 


NOT/E   VARIORUM    IN   OVIDII 


529  Quatn]  Noster  ita  exordium 
sumit  epistolae  Pliaedrae  ad  Hippoly- 
tum  :  '  Quae,  nisi  tu  dederis,  caiitina 
est  ipsa,  salutem,  Mittit  Amazonio 
Cressa  piiella  viro.'  Farn. 

635  Hiimida  Lvmina'\  Vel  itivida 
quartus  Medicens  :  forte  uvida.  Pau- 
lo ante  esse potcrant  index,  nou  poterat, 
novem  codices.  Heins. 

539  Animi  grave  vulnus']  Animo  rec- 
tius  quidani.  Idem. 

544  Ego  dura  tvlll  In  eandeui  sen- 
tentiam  Virg.  '  jEncadai  diiri.' 

546  Tu  servare'l  Senteutia  et  locu- 
tione  hand  dijsiniili  usus  est  in  lauda- 
tissimo  illo  opere  Aledcaj  tragredia', 
quani  citat  Qnintilianus,  '  Servare 
potui,  perdeie  an  possini  rogas  ?' 
Farn. 

549  Vinclo]  'Svvovaiacrfj.ov. 

550  Juva]  Juris  legunique  apices 
norint  et  observent  sicci  senes  :  nos 
flore  Eetatis  nostrac  utaniur.  '  Nos 
vivaniHs  et  amemus,  INIoresque  seiiuni 
severiorum  Omnes  unius  aestimemus 
assis.'   Farn. 

554  Deorum']  Satinni,  Jovis,  Ocea- 
ui,  qui  suas  liabuere  sorores,  vs.  498. 
supra.  Farn. 

555  Reverentia  famce]  Pudor:  '  ne- 
que  cniiii  specie  tumave  niovetur  ;* 
de  Didone  illneid.  iv.  et  deindc,  *  te 
propter  cundcm  Exstinctus  pudor,  et, 
qua  sola  si(Jera  adibain  Fama  prior.' 
'  Jam  nunc  confundor,  et  oniues  In 
nostris  oculos  vultibus  esse  rcor.' 
Epist.  Ueroid.  xviii. 

55G  Impediet]  Impcdicnt  nnus  Gro- 
nov.  Pro  luntum  ahsit,  niulti  ex  ve- 
tustioribus  iantum  sit.  Th  tnnlum  abest 
a  prinio  Vatican.  Iantum  si  pri.  Morc- 
ti  :  nonnulli  Iantum  adsit  vi-1  assif. 
Puto,  nam  tjua'  sit  causa  timendi  ? 
Heins. 

600  Quantum  est  quod  desit^  Quod 
defit,  puto.  Idem.  Quantum  est  quod 
desit^  Ac  si  diceret,  Paruni  adnioduni 
dccst  ad  expit  iidinn  anioreni  nostrum. 
R.  Quantum]  Intra  rpiatuor,  ex  (piiu- 
qnc  illis  aiuuudi  liucis:  visum,  allo- 
quium,  tactum,  osculum  sine  suspi- 


cione  licet  consistere  :  cur  non  et 
quintam?  cur  non  et  quinta  ilia /*e- 
XirSevTi  (cat  (xveXdevri  nectaris  parte, 
non  imbuere  nos?  Vide  lib.  x.  343. 
Desit]  Al.  defit.  Farn. 

562  Neve  mercre  mco~\  Hie  versus 
non  uno  mihi  nomine  suspectus  est, 
nee  Ovidianum  esse  persuadeor  ut 
ere  dam.  Heins. 

563  Talia  nequicquam  peraranteni] 
Properantem  sec.  Medic,  et  alii  duo 
parantem:  sic  infra  praecipitantiam 
suam  deplorat,  quod  '  tarn  cito  com- 
misit  properatis  verba  tabeiiis.'  Et 
pro  sjnmno  margine  Florentiu.S.  Mar- 
ci,  Neapol.  prim.  Palat.  sec.  Medic, 
et  tres  alii  summusquc  in  margine  ver- 
ms adIuL'sit ;  bene.  Pro  crimina  mox 
nonnulli  carmina.  I'ro  tinxit  Rot- 
tendorph.  et  unus  mens  tingit.  Idem. 

564  Summoque]  Ita  Juvenalis  Sat.  i. 
'  Summi  plena  jam  margine  libri 
Scriptns,  et  in  tergo,  necdum  finitns.' 
Farn. 

565  Gemma]  Annulo,  sigillo  iuclu- 
sa.  '  Se  iautum  atqtie  beatum  Exi- 
guis  tabulis  et  gemma  fecerit  uda.' 
Ibid.    Idem. 

668  Et  paidum  blandita]  Favidum 
6Zan(.'i<a  phirimi  vetcres  ;  optime  :  est 
enim  timentinm  blandiri.  Deinde  pro 
feras  iidem  codices  fer  has;  et  illiid 
recte.  Heins. 

573  Juvenis]  ('annus  Majandri  ne- 
pos  ;  supra,  vs.  414.  Farn. 

677  Quod  si]  Qui  si  meliores.  Th 
qui  refer  ad  pnnas  dedisset.  Pro  tra- 
herent  tecum  iidem  sawn  ;  bene :  sic 
lib.  II.  Fast.  '  Et  secum  lacrymas  in- 
vidianKpie  traliit.'  Heins. 

581  (ilaciali  frigorc  corpus]  Pectus 
nonmdii  ex  castigatioribus.  Idem. 

585  Quid  qua]  Quod  qucc  prim.  Va- 
tican, sec.  i'alat.  duo  alii.  Puto  quo, 
qme :  'quo  commisi,'  cur  commisi. 
Idem. 

589  Qualis  forcl  aura]  Qualis  foret 
Cauni  voluntas.  }i.  Parte]  Allegoria 
pukhre  continuata  se  tonieritatis  in 
scribundo  argnit :  mox  aiigurii  male 
scrvati,  dici  crisin  iiuprobat,  nuncium 


MKTAMdIM'llOSl'ON    LIH.    iX. 


:v>r^ 


inipoituuiiin.  '  Lascivior  alirjiianto 
est  Ovidiiis,'  inquit  Fabius  lib.  x.  In- 
stitutioniiin  cap.  2.  '  ot  niniius  amator 
iiigcnii  siii.'  Et  inox  :  '  Ovidii  Medea 
vitletiii"  niilii  osteiulerc,  qiiantiitu  vir 
ille  pnrstare  potuerit,  si  ingenio  suo 
tempeiaie  qiiani  iiuliilj^cie  inalnis- 
set.'  Et  liic  saiit'  fateiKhun  est,  lasci- 
vire  ipsiiis  ingeiiimn,  iiactiini  scil.  nia- 
teriam  seiinacem  et  genio  suo  affincm. 
Farn. 

691  Non  exploratis  i-vntis]  Non  iii- 
tellecta  Caniii  voliintato. 

592  Nuncferorinscoindosl  Atifcrnr 
plerique  ;  recte.  l',t  pro  suhversaque, 
submersaiiue.  Amor.  ii.  4.  '  Aiifeior, 
utrapida  concita  pnppis  aqua.'  Ileins. 

593  Neque  lutbent~\  Ncscit  enim  vox 
cmissa  revei  ti,  iit  inquit  Horatiiis. 

59G  Cera]  Tabeila  cerata. 

602  Vtiltus  amanlis]  Malo  amantes, 
vol  vullum  amaitlem:  nam  vuUitm  plu- 
rimi  veteies.  Adi  Notas  ad  Epist. 
II.  vs.  93.  Hi'ins. 

608  Potuissott  omn'Ki]  Concinnc  unns 
mens  ct  unus  Anibros.  cum  codicc 
Bersmanni,  poternnt  tamen  oumia.  Id. 

610  Non  adiil]  Non  opportnnos 
tcntavit  'aditus,  ct  qua;  moUissima 
fandi  Tenipora.'  Farn.  Nee  legit] 
Elegit.  Nee  legit]  Non  legit  melio- 
res,  quod  efficacius.  Et  nio\  nnnpetiit 
duo  pro  ncc.  IMalim  etiani  horamque 
animumque  vacantes,  quam  vacantem. 
Heins. 

611  Animumque  vacanlciri]  Curis  so- 
lutum.  Eleganter  Terent.  '  ab  animo 
ociosum  esse.'  Id  quod  Cicero  illus- 
trat  Epist.  xi.  16.  ad  Brutuni :  '  Per- 
magni  interest,  quo  tibi  ha^c  tempore 
epistola  reddita  sit;  utrum,cnm  soli- 
citudinis  aliquid  baberes  ;  an,  cum 
ab  omni  niolestia  vacuus  esses.  Ita- 
qae  ei  pra?cepi,  quern  ad  tc  misi,  ut 
tempus  observaret  epistola^  tibi  rcd- 
dendas.'  Qua-  Virgil,  vocat,  '  com- 
nioda  tcmpora,'  et '  niollcs  aditus.' 

612  Neque  enim]  Neque  enim  '  na- 
tus  es  e  scopuUs,  niitritus  lacte 
ferine :  Nee  dicani  silices  pectus 
habere   tuum.'  Trist.  iii.  11.    Vide 


citatos  a  nobis  in  ludice  Politico,  sub 
titulo  Durns:  qui  omues  Homcrum 
fccuti,  II.  n.  yKavicij  5f  ct  r'ucTf  da.Ka.T- 
ffa,  JlfTpai  t'  vjAi^aroi,  iirt  rot  v/ios  ^(TtIi/ 
ciTnjj'i^r.  Adi  etiani  Aul.  tielliuni  lib. 
XII.  cap.  1.  Macrob.  Saturnai.  lib.  v. 
11.  Jul.  Scalig.  lib.  V.  Poi-tices  cap.  3. 
Farn. 

613  Nee  rigidas  silices]  Duodecim 
pricslantiores  rigidas.  Spirensis  rigi- 
(III  silice.  Vide  qwJi  noto  libro  hoc, 
vs.  225.  Ileins. 

617  ['acta  rcvocare]  Fata  in  pluri- 
mis  vetcruni.  Idem. 

618  Cceptae.ipugnarc]  Inca'pta  per- 
ficere. 

623  Plurimusurget  cturit]  Urit  et 
2issit  ])lerique  veteres ;  vel  ussit  et 
urit:  ties  urit  et  urget ;  t]i\o  urget  et 
ussit.  Puto  Nasoneui  scripsissc,  qui 
plurimus  urit,  et  urat,  Pectora  nostra, 
Epistola  Sapphus, '  Per,  tibi  qui  nun- 
quani  louge  discodat,  Amoiem  :'  sic 
'  abest  absittjue,'  '  fertquef'eratque  ;' 
de  quibus  ad  Epist.  iv.  et  Trist.  i.  C. 
Mox  mii\o  nil  commisi.'ise  nefandi,  (]uam 
nefandum  ;  quod  confirinat  codex  Spi- 
rens.  Ihins. 

629  Discordia  mentis]  Rcctius  Icgas 
menti.  Idem. 

632  Patriam]  Kavi^os  f|€i(rj  t-*;?  -/-"js 
e'/cei'j/Tjy,  (!^c.  Caunus  terrain  illam  dc- 
seruit.  Doloribus  iude  pluriiriis  af- 
fecta  Hyljlis,  patcrnam  et  ipsa  doinum 
reliquit,  et  per  deserta  din  obenans 
ct  propter  fVustratos  amores  aninio 
fracta,  nexo  de  zona  laqueo,  ex  nuce 
sci()sani  suspendit.  Indc  ab  illaflentc 
fluxerunt  lacrynuv,  et  tons  iiinc  ena- 
tus,  queni  Byblida  indigena^  nonii- 
nant.  Haec  Pliotius  ex  Conoue.  Ali- 
ter  Liberalis:  ut  mox  ad  vs.  651. 
Farn.  Mo.r  ubi  finis  abest]  Delude, 
inquit,  cum  nullus  liuis  iinponitur 
Byblidos  flagitio,  Caunus  patriam  re- 
liquit. 

633  Inquc  percgrina]  In  Caria  ur- 
beni  a}difj(;avit,  quam  de  nomine  suo 
Caununi  appeflavit,  et  a;state  et  au- 
tumno  pesliteram. 

634  31ilLti(ia]  Byblida,  Milcti  filiam. 


5574 


NOT^    VARIORUM    IN    OVIOII 


6S5  A  pectore  vestem  Diripuit]  De- 
ripuit  ex  scriptis :  dixi  lib.  vi.  566, 
Heins. 

638  iS't  quidem  patriam]  Sine  qua  ve- 
teres  plerique  ;  nisi  quod  duo  Medi- 
cei  pro  qua.  Idem. 

641  Ismarm'l  Thraciae.  Triennia'] 
Trieterica  Graece  dicnntnr:  eo  quod 
tcrtio  quoque  anno  celebrarentur.  R. 

643  Bnbasides]  Caria».  Bubasus 
Cariae  regio  est. 

644  Caras]  Populnm  Cariae  in  Asia: 
lib.  viir.  6.  Farn.  Et  armiferos  Lele- 
gas]  Leleges  populi  sunt  Cariae  belli- 
cosissimi. 

643  Jam  Cragon]  Cragus  mons  est 
'  Lycise  Apollini  sacer,  qui  promonto- 
ria  octo  habere  scribitur,  ac  ejusdem 
nominis  urbem.  R.  Lymiram']  Ur- 
hem  Lyciae.  Xanthique}  Fluvii  Ly- 
ciae. 

646  Quoque]  Ita  legendum  ex  auc- 
toritate  duorum  Vatican.  Ursini,  Coe- 
lestini,  monet  Ciofanus  :  quin  ex  meis 
nnus  disertim  liabet  hircum,  alter  su- 
prascriptuni :  vulgo  leg.  ignem,  et  alii 
leg.  Quodque  Chlmarajugum.  De  Clii- 
maera,  vide  quae  supra  ad  1.  vi.  vs.  339. 
Farn.  Quodque Chimara  jugum]  Cliimae- 
ra  mens  est  Lyciae  :  qui,  ut  iHtna  in 
Sicilia,  fumum  ac  flainmarum  globos 
ennittit.  Id  quod  Poetis  causam  prae- 
buit,  ut  fingerent  Chimaeram  esse 
moiistrum,  partem  anteriorem  leonis 
liabens,  flammas  evomentem,  medium 
ac  ventrem  caprae,  posteriorem  dra- 
conis. 

649  Concidis']  Procidis  Oxon.  bene  : 
sic  apud  Horatium,  '  rex  procidit 
Heu  pervicacis  ad  pedes  Acbillei.' 
Incidis  prim.  Gronov.  Pro  Bybli  ja- 
ces,  unus  Medic,  tnces  ;  nam  mox  se- 
(juitur  '  Muta  jiicct.'  Hcins. 

651  Siepe  illani]  Etinm  S.  Marci, 
Neapol.  sec.  Medic.  Cantabrig.  et 
septem  alii  cum  Spireusi.  Idem.  Sw- 
j*e]  'ETrel  Sf  Kuff  rififpav  ftxtfo  x<iA.t7rai- 
rtp(f  Saifiovi,  <S:c.  Cum  vcro  indies 
niagis  urgeret  malus  genius,  inquit 
Libcralis,  noctu  statuit  seipsatn  de 
saxo    przccipitem   dare  :    proximum 


ergo  montem  conscendit.  Nympbae 
autem  miseratae  earn  cohibuerunt, 
et  Byblidem  immortalitate  donatam 
in  suum  sodalitiimi  Haniadryadum 
adsciveruDt.  Liquor  e  saxo  illo  dis- 
tillans,  in  bunc  usque  liieni  ab  incolis 
appellatur' Lacryma  Hyl)li(iis.'  Farn. 

652  Ut  medealur  amori]  Mederetur 
multi  veteres  contra  nietrum  ;  sed 
tnoderetur  bene  prim.  Palat.  prim. 
Vatican.  Cantabrig.  tert.  Medic.  Ox- 
on. prim.  Hamburg,  et  alii  complu- 
res.  Heins. 

654  Tenet  unguibus  herbas]  Terit 
quatuor  veteres  ;  bene.  Idem. 

659  Bitumen}  De  bitumine  Plin. 
bb.  XXXV.  15.  Micijl. 

662  Phoebeia  Byblis]  Phoebi  neptis. 
ad  vs.  444.  supra. 

663  Vallibus  illis]  Imis  prim.  Am- 
bros.  duo  Moreti,  Arondel.  alter  Ham- 
burg, et  unus  meus  :  libro  vi.  '  Forte 
lacum  melioris  aquae  prospexit  in 
imis  Vallibus.'  Heins. 

664  Nomen']  'Ev  5e  ttj  MiAetr/a  Tnjyfi 
re  BvfiK]s,  Kol  iaa.  iari  rrjs  Bv$\ldos  rhv 
tpwTa dSovaiv.  Strabo  lib.  vii.  Farn. 

Fab.  X.  665  Cretaas]  Unde  Mi- 
letus coloniam  deduxerat  in  Asiam 
vs.  444.  supra.  Farn, 

667  Tphide  tnutato]  Mutata  melio- 
res ;  recte.  Heins. 

668  Phceslia  tellus]  Pbaestus  urbs 
fuit  Cretae  a  Minoe  aedificata,  et  a 
Gortyniis  deleta.  Gnossiaco  regno} 
Gnossos  una  fuit  ex  praestantibus 
Cretae  urbibus.  Raph. 

669  Nomine}  Hunc  Ant.  Liberalis 
nominat  Laniprum,  uxorem  Gala- 
team,  filiuni  Lcucippum,  Deum  auxi- 
liarem,  quae  nostro  Isis,  Latonam. 
Farn.  Ligdum]  Possit  et  Lygdum 
logi  ;  nam  et  xly^oi  et  XirySoy  Graeca 
sunt:  prim.  Aid.  Lycium,  ct  sic  in 
argumento ;  cnjus  nominis  in  Greta 
ci vitas:  Sj)irensi8  liber  I/ug(/u«.  Ma- 
lim  ctiam  cum  uno  meo  ignoto  nomine, 
quani  ignotum  ;  neque  aliter  |)ri.  Gro- 
nov. et  unus  Leid.  pro  diversa  lec- 
tione.  Heins. 

673  Vocibus  ki$  monuit}    Movit  ex 


MKTAMORPHOSEON    LIH.    IX. 


^5575 


qiiinqtie  scriptis  :  lihro  iv.  '  i'uctum 
niiiahilf!  iiioverat  aiires  ;'  ita  voterus 
iioiniulli,  nun  ccperat.  Idem. 

C71  lielettre  dolore]  Lahore  t'i!)in. 
pri.  Llrfurt.  ct  (jiiatiior  alii.  liinc 
'  laburantea  piierper*.'  Apiid  Virgil. 
Georg.  *  piiinos  Liicina>  cxperta  la- 
bores :'  sic  No&ter  et  alii  passim. 
Idem. 

C75  Onerosior]  Editcatioiie  et  dote 
gravior,  scxiis  scqiiior. 

676  Et  virea  Fortuna  negat^  Natura 
prim.  Mediceus,  primus  Vatican,  ct 
decern  alii ;  quod  verum  est.  Ileitis. 

677  Kdita]  frodita  unus  Medic. 
Idem. 

6b3  .Janique  ferendo  Vexerat  ilia  ven- 
trem]  Insigiiis  barbarismus.  Viiixerat 
S.  Marci  et  Urbiii.  cum  Jureti  ex- 
cerptis  :  Diixerat  Neapol.  sec.  Medic, 
pri.  Gronov.  trcs  alii :  duo  Gesserat  : 
unns  JNIedic.  Auxcrat :  Vixerat  prim. 
Palat.  prim.  \'atican.  prim.  Basileen- 
sis,  prim.  Ertnrt.  Spireiisis,  Arondel. 
et  sex  alii.  Scribe,  jamque  ferendo 
Vix  erat  ilia  gravcm  tnaturo  tempore 
ventrem.  Libro  x.  de  Myrrlia,  '  Vix- 
jque  uteri  poi  tabat  onus.'  Idem. 

686  Inachis]  Isis,  ex  lo  Inachi  filia, 
ut  lib.  I.  vs.  729.  Hauc,  inquit  Dio- 
dorus  lib.  i.  alii  Isidem,  alii  Cererem, 
ct  Tliesmophoram,  Lunam  alii,  uon- 
nuUi  Junonem.  Opportune  ita(|He 
adest  parturienti,et  in  somnis.  Nam- 
que,  ut  ibidem  Diodorus,  in  somnis 
opitulatur  eis  quos  censuerit  dignos, 
&c.  I'urn.  Pompa  comitata  sacrorum^ 
Suorum  prim.  Medic,  sec.  Palat.  prim. 
Moret.  aliique  plurimi;  probe.  Pom- 
pam  describit  postea,  Anubin,  Hii- 
bastin,  Apim,  Osirin,  et  Harpocraten. 
Lib.  VI.  '  Concita  per  silvas,  turba 
comitante  suaruni,Terribilis  Procne.' 
Suarum  Herncgger.  et  octo  ;  alii  non 
pauci  sororum ;  male.  Paulo  post, 
♦  Pars  ()  Teleihiisa  mearum.'  Et  ipsa 
Telethusa  ad  Isin, '  miserere  tuarum  :' 
ita  enim  libri  vcteres.  Ileitis. 

687  Lunaria]  Isidis  simulachrum 
muliebre  erat  cornutum.  Herodotus 
in  Euterpe.  Colebatur  autem  Isis  sub 


specie  vacca*,  cnjus  corniculata  for- 
ma referret  Lunam  ;  ut  et  Osiris  sub 
specie  bovis,  cujus  cornna  plcnoorb<: 
cothintia  rcpra>sentareiit  .Solem.  Alii 
auttimant  per  vaccam  Isin  significari 
./Egyptum  Osiri,  id  est,  Soli  siipposi- 
tam,  vtl  Osiri,  id  est,  Nilo  inunda- 
tani.  Lege  Plutarcb.  libel,  de  Iside 
et  Osiride.  Macrob.  Saturn.  1. 1.  c.  20. 
Diodor.  Sic.  Gyrald.  Syntagm.  i.  12. 
Euseb.  de  praeparat.  Euang.  ii.  1.  do 
Theologia  jEgyptiorum  ;  et  lib.  iii. 
c.  11. 

688  Cumspicis']  Est  Isis,  quae  Graj- 
ca  lingua  tlicitur  A7);u7)T»7p,  id  est,  Ce- 
res. Herodot.  Euterpe.  Tertullian.  de 
Corona  militis,  cap.  7.  Apuleius  vii. 
RIetamorph. 

689  Regale]  Diadema  cornicula- 
tum,  vel  etiam  aspidibus  redimituni, 
quarum  duo  crignntur,  qua;  Lunam 
reterant.  Anubis]  Dens  KvvoKepaXos , 
sive  ille  significet  tempus,  vel  Hcri- 
zontem,  vel  Niluni,  vel  Mercurium, 
vel  Canem  stellam,  qui  Solis  recessus 
et  Nili  inuudationis  tempus  denotat. 
Vide  qua;  nos  ad  Lucan.  lib.  viii.  832. 
et  praeler  citatos  ibi  auctores,  adi  Lil. 
Girald.  9.  Synt. 

690  Bubastis]  Diana  /Egyptiis  prae- 
cipue  culta  in  urbe  Bubasti.  Herod. 
Euterpe.  Gyrald.  Synt.  12.  Variis- 
que]  Bos  ab  yligypliis  vice  numinis 
cultus:  insigne  ei  in  dextro  latere 
candicans  macula ;  non  est  fas  eum 
vita  excedere :  mersum  itaque  in 
fonte  sacerdotes  enecant,  qnassituri 
aliiim  quern  substituant,  <S:c.  Plin. 
VIII.  46.  Hunc  Epapbum  Isidis  tilium 
fuisse  scribit  Herodotus  m  Tbaiia,  et 
hate  illi  esse  signa,in  fronte  maculam 
albam  formae  quadrata*,  in  tergo  efR- 
giem  aquiliP,  ca'tera  nigrum,  cantha- 
rum  in  palato,  duplices  in  c<iuda  pi- 
los.  Hunc  alii  eundeni  cum  Osiride 
putant.  Adi  Boissardum  de  Divinat. 
tit.  Serapis:  et  quos  citat  Clariss.  Jo. 
Seldenus  SyntHgmate  de  Diis  Syris 
I.  c.  4.  et  Gyraldi  Synt.  6.  Variisque 
citloribus  Apis]  Variusque  meliores; 
hoc  est,  versicolor:  sic  lib.  xiv.  '  va- 


3576 


NOT.T:    VARIORUM    IN    OVIDII 


riasque  coloribus  lierhas:'  quomoilo 
et  ibi  codices  sciiptl.    Heins. 

691  Qiiique]  Harpocrates,  Deiis  si- 
lentii,  qui  digito  ori  admoto  tacitnr- 
nitatis  syniboliim  est. 

692  Sistr(t<]ue  erant]  Tympana.  Mi- 
cyl.  ScTiTTpoi/  GrtKciiin  est  iiomen,  a 
CfUffdat,  hoc  est,  qnaticndo,  dictum. 
Erat  enim  crepitaculnm -a-neum,  ciijus 
agitatione  sonitiim  reddebant,  in  sa- 
cris  Isidis  solemne.  Nunquamqtie  satis 
quasitus  Osiris]  Densest iEgyptiorum, 
Isidis  maritus,  qiiem  singulis  quibns- 
que  annis  ^Egyptii  et  amissum  maxi- 
mo  cum  moerore  quoiiunt,  ct  inven- 
tum  maxima  cum  Itetitia  perscquun- 
tur.  R.  Non  tantum  annuis  sacris, 
«ed  singulis  is  ritus  apud  jEgyptios 
sacerdotes  fuit,  ut  cum  fletu  prodi- 
rent,  mox  cum  Isetitia  et  cantu  redi- 
rent:  imitantes  hoc  Isidis  exemplum. 
Micyl. 

693  Plenaque  somniferis  vencnis] 
Somniferi  veneni  Thuan.  et  Junian.  sic 
6£epe  alibi  noster.  Heins.  Plenaque'] 
Aspis  ciijus  morsu  homines  tanquam 
sopiti  moriuntur.  Micylius  crocodi- 
lum  intelligif,  cujus  venenosus  mor- 
sus  insanabilis.  Utraque  iEgyptiis 
Indigena,  aliis  terris  peregrina.  Tur- 
neb.  VII.  8.  Sed  ut  credam  aspidem 
uitelligi,  suadet  somniculosa  aspis. 
A.  Gel.  IX.  12.  virvaXi]  Solino  dicta. 
Cleopatra?  aspides,  quae  ad  mortem 
fecere  occultum  soporis  iter.  Pro- 
pert.  Eleg.  in.  11.  et  Lucan.  lib.  ix. 
vs.  610.  et  701.    Farn. 

69S  Dca  sum  auxiliaris']  Ad  id  allu- 
dit,  quod  (ut  scribit  Diodorus)  JEgyp- 
tii  asserunt,  Isidcm  plurimorum  in- 
ventricem  fuisse  ad  morbos  medica- 
mentorum,  et  mcdicinaj  arti  multa 
contulissc  :  quam  immortalitate  quo- 
quu  potitam  gaudere  homiuum  cultu, 
iuque  eorum  valetudine  privcipue 
versaii,  quin  etiam  in  somnis  palam 
eis  opitulari,  qiios  ccnsuerit  dignos.' 
J{.  'J'ollere]  Educare,  non  exponerc, 
non  interficere.  '  Quicquid  peperis- 
MJt,  dtcreverunt  tollero.'  Terent. 
Aiidiia.    Auxiliarisj   Redi  ad  uotata 


super  vs.  6SG.  vide  et  Apuleinm  Met. 
1.  II.  '  Tu  qnidem  sancta,  et  humani 
generis  sospitatriv,'  &:c.    Farn. 

701  Durasque  ad  sidera  tollens  pal- 
mas]  Ptirasqne  plurimi  ex  antiquis: 
nihil  verius.  P.  Syrus,  '  Puras  Deus 
non  plenas  aspicit  mauns.'  Vide  No- 
tas  Fast.  v.  435.  Seneca  Medea  Act. 
V.  '  Vindicta  levis  est,  quam  ferunt 
puraemanus:'  ita  vetus  codex.  Hein- 
sius. 

702  Rata  sint]  Exitn  ipso  compro- 
bentur.  Videtur  autem  Telethusa 
putare  non  satis  potentem  esse  Isi- 
dem,  nisi  ccslestibus  etiam  annuenti- 
bus  ejus  promissis.  Pont.  Cressa  mu- 
nus]  Telethusa  Cretensis. 

703  Seque]  Citra  opera  obstetri- 
ciam,  ne  qua  forte  compotrix  fcemi- 
nam  natam  patri  indicaret,  conscia 
tantum  nutrice.  Farn.  Seque  ipsum 
pondus  in  auras  E.vpulit]  Hoc  est,  post- 
qnam  peperit,  pondusque  nteri  in  lu- 
cem  extulit. 

706  Neque  erat  facti  nisi  conscia  nu- 
trix]  Ficti  ex  antiquioribus  multi. 
Censeo  scribendum  furti:  quicquid 
enim  occulte  agebatur,  furtum  voca- 
bant.  Sic  et  iufra  vs.  707.  '  sed  jam 
consumserat  omnem  Materiam  furti:' 
nam  in  aliis  libris  est  fidi,  quod  pra;- 
cesserat  paulo  ante;  in  aliis  tecti,\el 
facti.    Heins. 

709  Quod  commune  foret]  Puero  et 
puellae:  nam  Ipliis  tam  fa'niiua  quam 
mas  appellari  potest.    R. 

710  Impercepta  mendacia]  Indecepta 
plurimi  veteres :  Indeprensa  Calandrai 
excerpta,  sec.  Palat.  pr.  Basil,  pr. 
Reg.  alter  Hamburg,  et  quinque  alii; 
quoniodo  apud  Statium,  '  vestigia 
cunctis  Indeprensa  procis.'  Imper- 
fecta prim.  Gronov.  Intercepta  unus 
mens  cum  excerptis  Jureti.  Nihil 
inuto.  Hinc  *  in)perceptiora'  apud 
Gellium  xiv.  1.  Heins.  Impercepta} 
Indepichcnsa,  non  animadvcrsa. 

711  Fades]  'Etrti  5e  -tiv^ero  y  Kdpri, 
KOi  iyivfTo  &<i>aT6v  tj  koWos.  Ant.  Li- 
bcralis,  in  hac  cadem  fab.    Farn. 

716    Dictao  Telcstc^    Crctcusi:    a 


MKTAMORPHOSKON    LIU.    IX. 


3o77 


Dictc  n.inifiuc  nionte  CretiT-  Vicluus 
declinatur. 

717  I'riinasfiuv]  l)i>;ci|)liiia  plane 
Lacoiiicn ;  i>i(|iii(loin  in  iisdoiii  ;:yi>i- 
nasiis,  sub  iisik-in  ina<;i!jtri.s,  arliiiin 
iiiibibcriiit  eleiiiciita  '  grandis  virgo 
boniisquc  piicr,'  lit  liabet  Martialis 
Epigr.  VIII.  3. 

718  Accepere  (tries']  Vide  I'-p.  Par. 
150. 

719  nine  amor  amborum]  Amharum 
recte  Neapol.  sec.  Medic,  pri.  Vati- 
can, prim.  Cronov.  et  sex  alii  inelio- 
ris  nota;.  Mox  Conjuj^ii  nieiiorcs,  iion 
Conjugium:  et  cxpectiit  optiimisTliuan. 
Heins.  /^uJe]  *  Contactiim  niillis  ante 
cupidinibus.'    Propert.  i.    Fain. 

720  Sed  eral  Jiilucia  dispnr]  Nam 
Iphis  diflidebat  se  viri  officio  fungi 
posse.  lantlic  veio  contra  fideiiat  so 
munera  miilieris  satis  obitiiram.    R. 

722  Quamqne  virum  pudtt  esse,  ri- 
rum/ore  credit]  Vlrum  putat  esse  virum 
plerique  veteres:  pulat  esse  suian  pr. 
Vatic.  Arond.  niultique  alii:  unns 
meus,  Quamque  virum  putat  esse,  virum. 
Scribe,  Quamque  virum  pulat  esse,suum 
fore     credit    lantlie  ;     siium    nempe 

virum.    Heins. 

723  Quo  posse  frui  desperat]  Qua 
cum  melioribus.    Idem. 

728  Ferdere  debuerant]  Alii  Farcere 
debuerant.  Neutrum  bene.  Est  cnim 
versus  adulterinus.    Idem. 

729  ]^aturale]  Ut  viri,  nou  virginis, 
amore  caperetur. 

735  Filia  Solis]  Pasiphaii.  Vide  qua; 
nos  ad  Virgil.  Eclog.  vi.  et  ^Encid. 
VI.  '  Hie  crudelis  amor  tauri,  sup- 
postaque  fiirto  Pasipbati :'  et  quit;  ad 
1.  vni.  supra  vs.  156. 

738  Dolis,  S^'c]  Inclusa  vaccae  lig- 
nea;,  Dadali  opera,  ut  liabent  my- 
thologi.  Mde  Natal.  Comiteni  vi.  5. 
ct  adi  Martialem  lib.  spectacul.  5. 
Epigr,  quod  ct  repriKsentatum  a  Nc- 
rone.    Suetonius  in  vita  ejus,  c.  12. 

742  Dictis  Artibus  efficiet]  Doctis 
artibus  vetustiores  plerique  ;  recte  : 
quanquam  pro  vulgata  pugaat  amicus 


iioster  curis  ad  Cratinm  sccimdis. 
Nuilas  nu.'dali  artes  recensuit  Nasri, 
pra-ter  volatum:  qui  liic  locum  non 
lialiet.  Mox  animum  firmas  dixit,  pro 
ohfirmas:  atcpie  ita  fortassis  scribcn- 
dnm.    llcins. 

7  10  Quid  sis  nala  vides]  Vide  multi 
ex  castigatioiibus  :  sequentia  '  pete' 
'  et  ama'  contirniant :  nisi  mavis  mox 
I  pete;  nanj  sex  scripti /(//Jt^e.  Idem. 
^t.st  te  quoque]  '  I'allere  alius  in  pro- 
clivi  est:  sed  ipsuni  a  se  falli  miser- 
riniuni.'  PUitarcb.  de  Adul.    Farn. 

718  Spes  est  quie  cajiiat]  Piget  di- 
vcrsas  lectiones  adscribere,  (piap  sunt 
plnrima".  Nituirum  sententias  hie 
est  locutus  aliquis  carnifex.  Cave 
cuini  credas  liunc  vcrsum  Nasonis 
esse  :  sed  pro  eo  quod  secpiitur,  Hanc 
tibi  res  adimit,  arbitror  spent  reponen- 
duni  esse.    Heins. 

749  Hanc  tibi  res  adimit]  Noccssi- 
tas  et  sexus  qualitas  tibi  banc  eripit, 
quam  uxorem  ducerc  cupis. 

750  Cauti  cura  mariti]  Magistri  in 
nonnullis.  Viderant  nimirum  eosdcm 
utrisquc  niagistros  tuisse.  Cave  (piic- 
quam  mutes:  unus  Vossian.  »)a'nJs(n. 
Heins. 

752  Fotieyida]  Potiunda  ineliores,ut 
et  1.  X.  vs.  509.  apx°-'iK(ii>s.    Idem. 

754  Nulla  est]  Sensus  est :  Etiam 
nunc  ea  qua^cunquc  votis  expetivi 
contingunt  mibi,  et  Dii  faciies  dant 
qutccunquc  optavi,  scilicet  ut  lan- 
tbcn,  et  patrem  illius,  et  item  meum, 
favcntes  atque  \)arat()s  liabeam.  Una 
obstat  niiiii,  qua;  cietera  vincit  om- 
nia.   Micyl. 

755  Nunc  quoque  votoi-um  pars  nitlla 
est  vana]  Nulla  est  pars  una  plerique. 
Alii  aliter.  Nitlla  est  pars  tuta  qua- 
tuor:  unus  meus  votontm  est  /lars  nulla 
vita  ;  nude  legebam  aliquando  jiars 
irrita  nulla.  Nunc  persuasum  liabeo 
Inmc  cum  sequenti  versu  esse  tollen- 
dos.  Vix  enim  intelligas  quid  sibi 
vclint.    Heins. 

750  Quod  volo  vult  genitor,  vult  ipsa 
socerque  futurus]  Multi  veteres,  QuiMi- 


:3o78 


NOT^   VARIORUM    IN    OVIDII 


que  ego,  vult  genitor,  socer  et  vult  ipse 
futurus:  nieliores  tamen,  Quodque  ego, 
vult  genitor,  vult  ipsa  socerque  futurus  ; 
nisi  quod  in  Neapolitano  rh  vult  a 
nianu  erat  secunda,  erasa  veteri  lec- 
tione.  Forte,  Quodque  ego,  quod  geni- 
tor, vult  ipsa  socerque  socrusque:  vel, 
socerque  futurus.   Idem. 

759  Et  jam  mea  fiet  lanthe']  Ut  jam 
mea  fiat  rectius  tert.  Medic,  et  qua- 
tiior  alii.    Idem, 

7G0  Mediis']  Allusum  ad  Tantali 
fabulam.    Farn. 

763  Pressit  ab  his  vocem"]  Post  hsec, 
inquit,  siliiit.  Altera  virgo']  lanthe, 
quae  Ipliin,  cni  fuerat  desponsata, 
marem  esse  ciedebat.  Nee  lenius  al- 
tera virgo  ^stuatl  Puto  nee  secius. 
Vide  quae  notannis  1.  ii.  809.    Heins. 

766  Omina,  risaque']  Anguria  et 
somnia. 

770  Crinalem  eapiti  vittatn^  Scribe 
capitis,  vel  contra  libros  veteies;  nisi 
pro  sibique  legas  suoque.    Heins. 

772  Isi]  Supra  vs.  688.  Parcetn- 
muni]  Quam  colit  ^gyptns,  in  qua 
Paraetonium  opp.  et  portus;  Mareo- 
tis  pains;  Pharos  insula  Alexandriae 
objecta,  turri  et  specula  lucernis  in- 
structa,  noctnrnae  navigation!  acconi- 
nnoda,  iliustiis;  et  Nilns  septem  ostiis 
se  in  mare  exonerans.    Farri. 

773  Septem  in  cornua]  Ostia. 

775  Tuaque  hac  ivsignia  vidi]  In 
ara  namque  Isidis  ca  omnia  simuia- 
chra  erant,  quae  per  somnum  viderat 
Telctbusa.  JR.  Tuaq^te]  Vs.  687. 
supra. 

776  Sonitum  comitesqtu  facesquel 
Sonitum  comitantiaque  ara  Thnan.  pri- 
mus Moret.  prim.  Eiturt.  prim,  ct 
tert.  Pal.  Neap.  Spirens.  et  a  nianu 
iiecunda  I'lorent.  S.  Marci,  cum  aliis 
multis.  Pulo  crepitantia  ara  ;  et  sic 
onus  mens:  nisi  mavis  resonanliaque 
(Bra  cum  uno  Moreti.  Infra  '  cre- 
puitque  sonabile  sistrnni:'  sic  et 
Propcrtio  1.  m.  '  crepitans  sistrum.' 
8.  Marci  codex  a  manu  prima,  et 
unus  Bonon.  tonitum  comitesque  face- 


tas.  Forte  etiam  scribendum,  vidi, 
Visaque  cognovi:  nt  supra,  '  prjese- 
pia  vidi,  Visaque  dejeci.'    Heins. 

778  Quod  non  ego  pimior  ipsa]  Lo- 
cus mendosus.  Punior  ecce  Florent. 
S.  Marci,  et  unus  Bonon.  cum  pr. 
Hamburg,  et  uno  Voss.  Potior  i7i  ig- 
nem  vel  Jg^neThuan.  Bernegger.  prim. 
Vatic,  sec.  Pal.  Spir.  et  octo  alii: 
punior  hoc  est  Arondel.  et  Zulich. 
punior  hocque  Neap,  et  unus  mens : 
thalamo  quod  non  ego  ponor  prim.  Me- 
dic, cum  Glossa,  *  id  est,  deponor.' 
Divinent  acutiores:  mihi  hoc  hemi- 
stichiura  valde  suspectum.  Idem. 

779  Consilium  monitumque  tuum  est, 
7niserere  duarum]  Tres  libri  monitusque: 
unns  monitusque  tuus.  Forte,  Consilii 
monitusque  tui  est.  Deinde  tuarum 
recte  sec.  Palat.  et  octo  alii :  dictum 
supra.    Idem. 

780  Lacrymce  sunt  verba  secutce]  Scri- 
be, vel  invitis  membranis,  sua  verba : 
et  vide  quae  notamus  ad  Epist.  xvit. 
252.    Idem. 

781  Visa  Dea]  'H  Se  ArjTaj  awexi^^ 
oSvpofXivriv  Koi  iKerevovaav  ^icTfipe,  Koi 
/U€T6;8oA6  Ti]v  (pvaiv  rris  irai5J»j  e«s  K6pov. 
Liberalis  17.  fab. 

782  Imitataque]  Supra  ad  vs.  689. 

783  Crepuitque  sonabile  sijitrum]  So- 
natile,  iisdeni  codicibus  invitis,  repo- 
no :  sic  '  volatilis  setas '  1.  x.  et  '  vola- 
tile ferrum'  Virgilio :  '  teluni  vola- 
tile' Lucretio  lib.  i.  et  '  versatile 
templum'  lib.  v.  '  intactile'  apud 
Liicretium  lib.  i.  '  rotatiles  trochaei' 
Prudentio:  et  'Jupiter  conflatilis ' 
eidem  passione  Romani :  et  '  flatile 
virus'  Hamartig.  et  Nostro  in  Tris- 
tib.  '  tinctile  virus.'  Sulubile  sistrum 
in  Spirensi :  an  io/u/<i/e?  Heins.  Cre- 
puitque] Dextra  ferebat  a'rtum  cre- 
pitacnluni :  cujus  per  angiistain  lami- 
nam,  m  modum  baltlui  recurvatam, 
trajecta-  media-  paucai  viigula,  cris- 
panle  brarhio  tcrgcmino>  jactus,  red- 
debaiit  argutuni  sonoreni.  Apul.  do 
Iside  1.  II.  Metamorpli.  Quin  etsistri 
formam,et  formae  rationeii>,vide  apud 


METAMORPHOSEON    Ml!.    X. 


3579 


Plntarcli.  in  lib.  de  Iside  ct  Osiride. 
jTam. 

789  Nam  qiue'\  Piitojr/w  qu(r.  Hcins. 

791  Danl  munera']  Touttjs  tn  fjLffji- 
vy\vrai  t»)s  juera^oXT/s  *oi(Ttioj,  koI  Oi'iou- 
cri  *irr/r;  Atjto?,  ¥itis  fcpvtrf  ix-ljSfa  rfi  K6pT), 
&0.     Liberalis  fal).  17. 

79 1    Totum  orbem]    Latum  scrip ti 


no.«tri.  Mox  nidosque  Hymcncru*  ad 
ignes  prim.  Groiiov.  rt  alii  (jnatuor, 
noil  .'i"tius7«<.' ;  l)ene.    Ileitis. 

795  Vunua,  Juno,  l!ymenaiis'\  Dii 
conjiigaies:  iit  lib.  iv.  7o8.  et  alibi 
sa-piiis.  Ignes]  In  sacris  nuptialibiis 
sacriticia  I.  v.  37.  et  1.  iv.  (iO.  Fant. 


METAMORPHOSEON    LIB.    X. 


Fab,  I.  Arg.  Itule  per  iinmensum'\ 
Orpbeus,  Apollinis  et  CaUiopes,  vel 
(ut  alii  scribunt)  QLaiiri  fluvii  et  Po- 
lymniae  Musap,  iiiiiis,  scicn  tia  ac  cautus 
suavitate  raortales  omnes  dicitur  su- 
perasse,  cujus  moduiatione  non  ho- 
mines solum,  sed  feras  sylvasqne  ac 
saxa  mota  f'uisse.  Navigavit  insuper 
cum  Argonautis  :  obque  iixoiis  amo- 
rein  ad  inferos  cum  desoendisset,  a 
Proserpina  snavitate  cantus  allecta 
impetravit,  ut  defunctam  nxorem  ab 
ipferis  excitaret :  sed  ea  conditione, 
ne  illam  prins,  quani  ad  superos  re- 
versus  esset,  respiceret :  sed  Or- 
phens  veritus  ut  se  uxor  sequeretur, 
cum  jam  fere  ad  superos  pervenisset, 
eamrespexit:  qua;  illico  ad  inferos 
retracta,  Orpheuin  in  niaximis  cru- 
ciatibus  reliquit.  Cum  igitur  despe- 
raret  se  iterum  ea  potiri  posse,  om- 
nes aspernatus  mulieres  dicitur,  pri- 
musque  apud  Tbraces  puerorum  amo 
ribus  indulsisse.  Id  vero  aegre  fe- 
rentes  Thraciae  mulieres,  sacra  Bac- 
cbi  cclebrantes,  ilium  citb»ra  canea- 
tem,  ferasque  midcentem,  discerpse- 
ruDt. 

1  Croceo}  Qui  concolor  flarameo, 
quo  Dova  nupta  pudoris  et  boni  omi- 
nis  gratia  velatur. 


2  Ciconumquel  Thraciaj  pop.  ad 
Ismariim  montem  ct  Bistonidem  la- 
cum.  Ciconuiri]  Tibull.  I.  iv.  borum 
mentionem  facit.  De  Ulysse  autem 
loquitur,  '  ille  per  ignotas  audax  cr- 
raverat  urbes,  Qua  maris  extremis 
tellus  includitur  uiidis,  Quern  Cico- 
numque  manus  adversis  rcppulit  ar- 
mis.'  Et  Silius  1.  xi.  '  O  dira;  Cico- 
num  matres,  Geticiquc  furores.'  A- 
deoque  Tliraces  semper  inliumani. 

4  Sed  nee]  Neque  eiiim  feliciter 
cessere  nuptiae.  Vide  I.  vi.  428. 

6  Fax  quoque]  Lii).  iv.  vs.  GO.  Fax 
quoque  quain  tenitit]  Quinque  faces 
ante  novain  nuptam  preeferri  sole- 
bant.  Vide  Alex,  ab  Alex.  ii.  6. 
Fax  lacrymoso  stridula  fumo]  2i/v  al- 
fiart,  (Tuc  Kd-in'<fi.  '  Tristis  Erinnys 
Pra^tulit  infuustas  sanguinolenta  fa- 
ces.' Vide  Epist.  Hypsip.  46.  et  Ca- 
nac.  103. 

7  ISulliisqiie  invenit  ynotibus']  CatuU. 
'Pineam  quale  ta:-dam.'  Concussio- 
nem  seu  quassationem  non  sequeba- 
tur  flamnia.  IJuque  fuit,  nullosque} 
Nuiueii  paulo  duriorcs.  In  uuo  Vo«- 
siano,  et  iino  Leidensi,  Utque  fuit, 
novox  invenit  motilws  ignes;  recte,  si 
quid  video.  Fast.  in.  '  Utque  erat, 
in  duro  procubucre  solo  ;'  et,  *  Haec 


3580 


NOT.E    VARIORUM    IN    OVIDII 


quoque  funestos,  ut  erat,  laniata  ca- 
pillos :'  et,  '  Utque  erat,  immissis 
puppim  stetit  ante  capillis :'  atqtie 
ita  passim  tani  Noster,  quam  alii. 
Similiter,  'sicuterat,'  frequenter  oc- 
currit.  Heins. 

8  Nam  niipta]  Virg.  Georg,  iv.  re- 
fert  Eurydicen  dnm  fiigeret  AristiV- 
iim  incidisse  in  colubrum,  ciijus  mor- 
su  interiit.  Furn. 

9  Naiadum  lurhd]  Manalidum  sec. 
Palat.  alter  Twisdeuius,  et  unus  Ba- 
sil. Latet  aliquid.  Apud  Virgiliiim 
Dryades  Eurydicen comitantur.  Hein- 
ous. 

10  Occidit  in  talumi  Lib.  sequent! 
de  Eperie  Nympha:  '  Ecce  lateus 
lierba  coluber  fiigientis  adunco  Den- 
te  pedeui  strinxit,  virusque  in  cor- 
pora liquit.'  Morsa  a  serpente,  dura 
una  cum  Naiadibus  vagatur,  e  qua- 
rum  niimero  t'uerat,  inteiiit.   Pont. 

11  Rhodopeius  vates~\  Orpheus  pocta 
Thracius  :  Rhodope  autcni  mons  est 
Thraciee  altissimus.  R. 

13  T(r7iaria^  Ta^narus  pronionto- 
rium  est  Laconic;  nbi  antrum,  ciijus 
vastus  hiatus,  niephites,  auditus  stre- 
pitus  occasionem  dedere  fabulanti- 
bus  patcre  hie  descensum  ad  inferos. 
Virgil.  Georg.  iv.  super  liac  eadcm 
re;  '  Tasnarias  etiam  fauces,  alta 
oslia  Ditis,  Et  caliganteni,'  &c. 

15  Persephonen]  Proserpinam.  R. 
Inamoenuquc']  Lib.  iv.  432.  et  quos  in 
Indice  Poetico  monstrat  tit.  Inferi. 
Farn. 

IG  Umbrarum  dominum]  Plutonem. 

17  Positi  sub  terra  mundi]  Peri- 
phrasis est  infcrorum.  R.  Positi 
tnundi]  Lege  qua?  Ctelius  Rhodigiu. 
11.18.  Farn. 

18  In  quern  dccidimus'\  Recidimus 
meliores  niagno  numero.  Dictum 
alibi  de  hoc  loco.  Jidius  Firmicus 
contra  gentes,  '  quia  baic  est  natura 
terra",  tit  in  cam  rccidant  omnia.' 
/ictus. 

21  Non  hue  descendi]  Ex  Virg.  ^n. 
VI.  '  NuUac  heic  insidiae  tales,  absiste 


moveri  :    Nee  vim  tela  ferunt/  &c. 

22  Terna  guttura]  Tetra  Oxon. 
Torva  prim.  Basil,  et  sex  alii :  Trina 
duo :  Cerva  unus  jNIedic.  quod  non 
capio.  Heins.  Meduscei]  Cerberi, 
quem,  nt  et  Orthtnii  Geryonis  canem, 
peperit  ex  Typhone  Echidna  Me- 
dusaj  progenies. 

28  Veteris  i-upince]  Nam  Pluto 
ProserpintV>  amoie  captus  cam  ra- 
puit.  R.     Rapime]  Lib.  v.  386. 

30  Chaos']  Lib.  i.  6.  Farn. 

31  Ret  ex  it  e  fata]  Fila  quinque  ve- 
teres  ;  quod  elegantius  :  sic  '  retex- 
cre  telam'  de  Parcis  Statins  Sylv. 
1.  III.  ad  uxorem.  Heins. 

32  Onmia  debentur  vobis]  Debemur 
optime  pri.  Mediceus  ;  quo  alludunt 
Florent.  S.  Blarci,  prim.  Vatic,  sec. 
Palat.  Neapol.  tert.  Medic,  prim. 
Erfurt.  Spirensis,  et  sex  alii,  in  qui- 
bus  debemus.  Censeo  etiam  scriben- 
dum  paulumque  morata,  pro  morati. 
Horatius,  '  Debemur  njorti  nos  nos- 
traque.'  Paulo  ante,  '  In  quem  re- 
cidimus, quicquid  mortale  creamur.' 
Lucanus  lib.  vii.  '  Quicquid  signiferi 
comprensum  limite  cceli  Sub  Noton 
et  Borean  hominum  sumns,  arma  nio- 
vemus.'  Vide  plura  hujus  generis 
Notis  ad  lib.  v.  Mox  non  sunt  audi- 
endi  codices  qui  sedem  ad  imam  pro 
imam  exliibent.  Horat.  Od.  ii.  3. 
'  Omnes  eodem  cogimur  ;'  nbi  plura 
ad  rem.  Epicedio  Drusi,  'Tendimus 
hue  omnes :  metam  properamus  ad 
unam  :  Omnia  sub  leges  mors  vocat 
atra  suas.'  Virgil.  JEn.  ii.  '  Hanc  ex 
diverso  sedem  veniemus  ad  unam.' 
Idem. 

33  Serius]  '  Serins  ocyus  Sors  exi- 
tura.'  Horat.  Od.  ii,  3.  Xlamv  avOptli- 
TTOLS  d(pel\fTai  aivoBavelv  f)  7cp6rtpov  ^ 
vcmpov.  Archinus.  '  Longius  ant  pro- 
pius  sors  sua  quemque  manet.'  Pro- 
pert,  ii.  El.  28. 

30  Justos  amies]  Hominum  opinio- 
ne  '  injusti'  suat  anni  eorum  qui  ci- 
tius  de  vita  demigrant,  dicunturque 
ante  diem  rapi  sen  cuiori.  Pont. 


METAMORPHOSEON    LIB.   X. 


3581 


37  Pro  mtinere  poacimus  usniii]  Ut 
Eurydice  uti  friiiquc  possini. 

41  Tantalus,  ifc.^  Vide  lib.  iv.  4r)7. 
Farn. 

42  Stnpuilque  Ixionis  orbis]  Ixion 
cum  Jiinoiicm  de  stnpro  interpc.llas- 
sct,  ad  inferos  damnatiis  rota  assidue 
circiiinagitiir. 

43  Nee  curpsere]  Tityi  subaudiatnr  : 
nam  cum  Latonam  violare  tcntasset, 
in  novcm  juj^era  distentus,  jecore 
suo  vultures  assidue  pascere  narra- 
tur.  Vulucrcs]  Thv  Tirvhw  /caret  yris  Svo 
yvires  eSuvffiv.   Lucllius,  Antholog.   B. 

44  Bclides,  Sisyphc,  Turn]  '  Quid 
mirum  ?  ubi  illis  carminii)us  stupcns 
Demittit  atras  beliua  centiceps  Au- 
res,  et  intorti  capillis  Eumeuidum 
recreantur  angues  :'  &c.  Horat.  Od. 
11.13.  I'arn,  /nf/«e<Mo]  Sisyphus, iEoii 
filius,  cum  Istbmum  int'estarct,  ad  in- 
feros trusus,  saxum  iu  montis  cacii- 
men  subvoiverc  cogitur,  quod  semper 
invallem  devolvitur. 

46  Ncc  regia  con}ux]  Proserpina. 
R,  Nee  regia]  Memorias  proditum 
est,  inquit  Pausanias  in  liocoticis, 
Orpbcum,  uxore  niortua,  venissc  ad 
Aornum  Tliesprotia?,  ubi  per  necro- 
mantiam  evocarentur  umbrae:  ibi, 
cum  Eurydices  animam  pone  soqui 
putasset,  et  sua  se  opiuionc  falsum 
respiciens  animadvcrtisset,  ultro  sibi 
ipsi,  mcerore  confectum,  moi  tern  con- 
scivissse.  Ejusmodi  de  liavaro  quo- 
dam  rcfortur  fabnla  a  Sabino.  Ne- 
que  illcpidum  est  iilud  carmen  His- 
pano  scriptum  idiomate  et  ingenio, 
quo  invertitur  hajc  Orpliei  fabula. 
Abuscara  su  muger  Or/co  baxo  <)  el  in- 
fierno.  Que  por  la  muger  no  pudo  baxar 
d.  otra  parte  Orfeo.  Orpheus  ad  in- 
feros dcsccndit  quiesitum  uxoreni. 
'  Nam  ubi  alias  qmtreuda  erat  uxor?' 
Descendebat  cautans.  '  Et  hoc  lice- 
bat  viduo  jam  et  cwlibi.'  Dederunt 
Orpheo  IMuto  et  Proserpina  ut  uxo- 
rem  abdiiceret.  '  Pacatiorcin  scilicet 
fore  locum  rati  unde  mulicr  disces- 
biaset,  et  umbris  sauc  subsecuta  est 


a  suppliciis  suis  ccssatio.'  Scd  liac 
lege  dedcrunt  hoc  Orpheo,  nc  illam 
rcspicerct,  priusquam  ad  supcras  oras 
rcversus  esset.  '  I  lie,  no  crucial  uni 
sibi  ab  inferis  in  superas  auras  subve- 
heret,  consulto  respexil.' 

.'jO  Rhodupcitis  Ovpluus]  Hectius 
heros  prim.  Palat.  prim.  ISasil.  prim. 
Vatican,  prim.  Moret.  aliique  com- 
plures.    Ifeins. 

.53  Acclivis  trames]  Puto  acclitus, 
quo  modoZulichemiauus  :  sic  noster 
solet.  Vide  Notas  libro  ix.  334.  et 
East.  III.  13.  Idem. 

5.5  Nee  procul  abfucrant]  Abfuerunt 
S.  Marci.  Idem. 

58  Prendique  et  prendere  certans'] 
Omnes  nostri  captans  pra-ter  Floren- 
tinum  S.  Marci,  Bernegger.  Excerp- 
ta  Jureti  ac  (Jalandrae,  et  uuum  Bo- 
noniensem  :  sic  '  captans  prensare' 
Auson.  Mosella  vs.  275.  Phnrdrus  lib. 
V.  '  Calvi  momordit  niusca  nudatum 
caput ;  Quam  opprimero  captans.' 
]Sil  niuto  tamen.  Fast.  i.  'Quaerere 
ut  absumant,  absumta  requirere  cer- 
tant.'  Idem. 

01  Quid  enim  nisi  se  quereretur  ama- 
taml  Nisi  suhsequeretur  amantem,  vel 
amatam,  multi  vetercs  :  si  subsequere- 
iur  Florcut.  S.  ]Marci  et  alter  Twis- 
deniiis :  nisi  se  sequeretnr  prim,  ac 
sec.  Medic,  et  septem  alii  cum  Spi- 
rcnsi.  Scribe,  quid  enim  sese  quere- 
retur amatam  ?  Quid  enim  nisi  seque- 
relur  Noricus.  Idem. 

(i3  Revocataque  rursus  eodem  esf] 
Revolulaque  vetustiores  maguo  nume- 
ro.  Virgil. '  Rursus  et  in  veterem  fato 
revoluta  figuram.'  Apud  Val.  Flac- 
cum  lib.  IU.  '  rcvolutaque  puppis 
Turbine  Hcctit  iter  :'  ubi  resolutaque 
muic  Icgitur  porperam.  Idem. 

C5  Quam  tria  qui  timidus]  Timidas 
alter  Hamburg,  tumidus  Langermau. 
et  uuus  \'oss.  tumidi  prim.  Keg.  ti' 
midi  Medic,  chartaceus.  Puto  Styeii 
canis:  illud  midi  in  timidi  o\  medio 
repelitum  est.  '  Stygius  cauls'  passim 
Poctis  Cerberus    dicitur.    'Stygius 


3582 


NOT^   VARIORUM    IN   OVIDII 


janitor'  Silio  Hb.  m.  Id^m.  Medio'] 
Collo  subaudiatur.  Nam  e  tribns 
Cerberi  coUis  medium  catenis  fiierat 
ligatum.  Micyl.  Qui  timidus]  Vir 
qnidam  erat  timidiis,  qui  metu  Her- 
culis  speluncam  snbiit,  unde  capite 
iuclinato  prociimbens,  prospiciens 
aliqnando  Herculem,  dum  Ceiberura 
traheret,  dirigiiit,  in  saxnm  versus. 
Suidam  adi  in  AeiXSTtpos  tow  irapa- 
KtnrrovToi,  et  Zenobiiim. 

68  Quiqut]  Lethapa,  forma  sua  fre- 
ta,  se  Deabiis  pratulit.  Ciijns  super- 
biam  ciun  iliae  jam  nlturse  assent, 
uxoris  crimen  in  se  transtulit  Olenus, 
supplicio  interveniens:  una  itaque 
cum  uxore  in  lapideni  fuit  conversiis. 
Turneb.  i.  23.  legit,  tuque  o  confixa 
JigurcE  Infellx  Lethaa  tua :  atqiie  in- 
terpretatur  :  tu,  o  Lethaea,  cum  fign- 
ra  tua  in  lapidem  obriguisti.  Mei 
certe  membranei  manu  exarati  ha- 
bent,  tuque  o  confisa  figura  Jvfelix  Le- 
tluea  tua.  Farn. 

69  Olenus]  Olenos  veteres  majori 
ex  parte;  et  confisa  figiircB  tuce,  non 
figura  tua  :  ut  apud  Lncanum  lib.  x. 
'  Quem  formae  confisa  sua;  Cleopatra 
sine  ullis  Tristis  adit  lacrymis.'  Pro 
Lethcea  unus  Medic.  Letheti :  Lethae 
prim.  Strozza»,  et  sec.  Med.  et  Flo- 
rent.  S.  Marci,  a  manu  scciinda ; 
Neapol.  Lethie:  lege  Lethei.  Heins. 

71  IJumida]  noAi>7ri5a|,  fontibus 
scatens.  Farn. 

73  Porlitoi'  argueraf]  Arcuerat  tres 
script!  praetor  Bernegger.  et  Tbna- 
neuni ;  vere.   lleins. 

77  Pulsumque  AquUonibus  Hcemuni] 
Montes  sunt  Thracise  Rhodope  et 
Haemiis,  Borea>  ol)noxii.  R. 

78  Ttrtius]  Teitia  jam  vice  Sol 
emensiis  fiierat  Zodiacnni,  cnjus  nlti- 
mum  signnm  Pisces.  Farn.  JEquoreis 
Pixcibus]  Itaet  veteres.  Scribe  niliilo- 
minus  wthcreis  Piscihus :  de  signo 
onim  ccelesti  hie  agitur.  Paulo  ante 
Hamon  pro  Hccmum  tres  script! :  sic 
et  niibi  non  semcl.  Heins. 

Fab.  ir.   87  Area,  quam]  Orphcitim 


hoc  theatrnm  nostro  lib.  i.  22.  et 
Marliali  21.  Epigr.  lib.  Spectacnl. 
Farn. 

89  Diis  genilus  rates']  Orpbeus,  A- 
poUinis  et  Calliopes  tilius. 

90  Ckaonis]  Quercus  qua  Cbaonia, 
olim  Molossia,  in  Epiro  abundat. 

91  Nemus]  Populeuni.  Lib.  ii.  340. 
Sed  adi  Indicpm  poeticnm  nostrum, 
tit.  Arbores :  quibus  adde  quse  Sene- 
ca in  QLdipo,  vs.  350.  Farn.  Helia- 
dum]  Solis  filianim.  Ht  lios  enim  Sol 
dicitur.  Frontibus  escultis  altis]  Nos- 
tri  omnes  frotidibiis ;  quomodo  etiara 
Sclioliastes  Statii  agnoscit  Theb.  vi. 
Sic  libro  xi.  *  non  alta  fronde  viren- 
tem  Ilice  detraxit  virgam.'  Paulo 
ante  arbos  duo  veteres.  Heins. 

92  Et  innuba  laurus]  Innupta  virgo 
Dapbne.  ii.  Innuba]  Lib.  i.  478.  Farn. 

95  Plata7ius  genialis]  Genio  ac  vo- 
Inptati  dicata.  Acerque']  Unde  acer- 
nae  raensae  post  citreas  in  pretio 
apud  priscos  fuisse  scribuntur.  R. 
Genialis]  Umbram  hospitalem  pra^- 
bens  convivantibns.  Virg.  Georg.  iv. 
'  ministrantem  platanum  potantibus 
umbram.'  Coloribus]  Crispo  macula- 
rum  discursu  varia.  Plin.  xvi.  15. 
Farn. 

96  AmnicolcE  salices]  Juxta  fluvios 
nascentes. 

98  Baccis  ccerula  fi4:us]  Pinus  Flo- 
rent.  S.  Marci,  Spireusis,  prim.  JMe- 
dic.  et  tres  alii  :  neque  aliter  Scho- 
liastes  Statii ;  quod  tamen  ferri  non 
potest,  cum  pinus  postea  sequatur  : 
cinus  Langermanni  codex ;  quod  ex 
suo  etiam  notavit  Constantius  Fa- 
nensis.  Scribendum  tinus,  ut  jam 
monuimus  ad  Art.  Amat.iii.  692.  ubi 
vide  quas  nolo.  Pro  bu.rus  paulo 
ante  bu.rum  idem  S.  Marci  codex  ;  nt 
Art.  lib.  III.  '  Ncc  densum  foliis  bux- 
iim  fragilcsque  myricap.'  Heins. 

99  Flexipides]  Cissos  adolescens 
fail  hisirio  ot  saltator  Liberi  patris; 
qui  dtmi  tliyasos  exerccref,  in  pro- 
fundnni  terran  hiatiim  casu  laps»«, 
ipteriit,    Tclius    in  gratiam    Bacchi 


METAMORPHOSEON    LIB.    X. 


3583 


pro  jiivene  remisit  hederae  fnitirem, 
qiije  mine  eti.«iu  (Icxipes  est,  mi|ilici- 
tos  staticiiloiiiiii  nexus  iiiiituiii :  tx 
Oeoponicis  I'anliasiiis.  Farn.  Voh 
quoqae  fiexipiiks,  H^-c  ]  Cum  eniui  i-tlcra 
llexuosis  el  errabundis  llasjellis  per 
bunmni  set  pat,  velntque  peclibus  flex- 
is  et  ciiivis  enet,  y?fxi/<es  aeeommo- 
tlatUsinie  dieta  est.  Ea  est  sacra 
Bacclio.  l^ont.  Et  una  Pampinca:  ri- 
tes et  amictce  vitihus  ulmi]  Ita  con- 
stanter  libri  vcteres.  Ri-pono  niliilu- 
minus  et  uva  amictiB  vites.  Sclioli- 
astes  Statii  ot  qiiatiior  scripti  arnica  ; 
peiperani  :  quod  Constantio  tamen 
Fanciisi  arridebat,  ex  illis  I'linii  lib. 
XVI.  '  vitiiinique  aniicitia  accipitur 
ulmus.'  Vide  qua;  notanius  ad  lib.  i. 
Fast.  153.  Alter  Erfurtanus  et  amatcE. 
Hcins. 

103  Et  succinctu  comas]  Nam  pinus 
in  veitice  solum  frondes  emittit. 

104  Grata  Deuni  malri]  Cybele.  R. 
Grata]  Puer  a  Cybele  aniatus,  qui 
cum  in  Sag;aritide  nyniplia  peccasset, 
in  I'urorem  versus  se  castravit,  mox  a 
Dea  in  pinum  versus  est.  De  quo 
post  caeteros  Mythologos  legatur  (iy- 
laldus  Syntagm.  4.  et  CatuUi  Gulli- 
ambicum,  et  Arnobius  lib.  v.  et  Dio- 
doi'us  Sic.  lib.  IV.  Farn. 

Fab.  III.  106  Affuit  huic  turben] 
Cyparissiis  puer  fuit  forniosissiinus, 
Apollini  gratus,  qui  cervuiu,  queiii  in 
deliciis  habebat,  cum  iniprudens  oc- 
cidisset,  tanto  est  afloctus  dolorc,  ut, 
cum  mori  omnino  vellet,  in  arborem 
cupressum  ab  Apolline  fuerit  com- 
mutatus.  Metas]  KuvoeiSijs,  nietae  mo- 
do  in  acutum  surgens,  pyramidalis. 
Virgil.  iEneid.  in.  '  coniferi  cyparis- 
si :'  hinc  etym.  airh  toD  Kveiv  irapia-ovs 
TOiiJ  aKpfixoivas. 

107  Deo  illo]  Ajjolline,  qui  citliara 
et  arcu  aeqne  claret. 

109  Carthtea]  Est  Cartliira  una  ex 
quatuor  urbibus  Ceo:  insulit*  e  numcro 
Cycladuni,  Cyparissi  patria. 

110  Ingeiis]  Adumbratus  hie  cer- 
vus  est  ad  ilium  Sylvice  et  Tyirhida- 


rum  ^ncid.  vii.  scd  huic  cultus 
eli'giinrior.  I'atentibuii]  i'atalis  scil. 
cervus,  Arisl.  lib.  ix.  Inst,  ad  auima- 
liiim  iraTTaKlas .   luirn. 

115  Parilrsijue  alnle  nil'bant  Auri- 
l/us  e  gemiiiis]  I'arilhfuf,  et  in  geminiSj 
plerique  meliores.  I'ro  atale,  quod 
niendosum  est,  unus  Groiiovii  ix arte  ; 
unus  Medic,  in  core;  uiins  meus,  a 
mane:  multi  parilique  nitore.  .Scribe 
cum  sec.  Vatic,  quarto  Mediceo,  et 
tribus  aliis,  ;>«rifi(/i(tf  ex  are.  Heins. 

110  liaccce]  Margaritar,  uniones. 

120  Cete  gentis]  Cea  insula  est  JE- 
gaei,  unde  Ceus,a,  um,  <lerivatur.   K. 

121  Cyparisse]  Silvani  buuc  fuisse 
amasium  tradit  Servius  ad  vs.  20. 
Georg.  I.  Virg.  cervani  mausuetam 
a  Sylvano  inscio  interemptam,  hinc 
pueriim  <lolore  extinctum  a  .Sylvano 
in  arborem  versuru.  Piorius  lib.  ii. 
Hieroglyph.  Asclepiadem  citat  auc- 
torem,  nomen  huic  arbori  inditum 
a  Cyparissa  filia  Borea?  regis  Celta- 
runi.  Didymus  Cyparissos  Eteoclis 
lilias  fuisse  dicit,  qua?,  choreas  du- 
centes,  in  piiteum  devolutae,  aTcllurc 
vicem  earum  miseratain  arbores  ver- 
sae  sunt.  Farn. 

122  Undas]  Undam  scripti  pleri- 
que. Heins. 

123  Tu  modo  texehas]  Primus  et 
sec.  Medic.  Ncapol.  Spireiis.  pri. 
Hamburg,  et  quatuor  alii,  tendcbas: 
tres  sternebas  cum  fragmento  Caese- 
nati,  S.  Marci  vctcrrimo  libro,  et 
sec.  Palat.  »ibi  tcxebas  Cantabrig. 
spargebas  unus  Leidcns.  terrcbas  unus 
Voss.  Idem. 

124  Iluc  latus  et  illuc]  Scribe  l<itus, 
a  I'erendo ;  et  sic  unus  ISIcdiceus. 
Posset  et  rectus.  Idem. 

128  Sua  corpora]  Tergoraunns  Gro- 
nov.    alii  braclda  vt  I  pectora.  Idem. 

142  Lugebistjuc  alios]  Hoc  ex  Ro- 
mana  consueiudinc  dictum  est.  Nam 
(ut  Servius  scribit)  cupressi  rami 
ante  fores  dumus  in  qua  esset  cada- 
ver poncbantui',  no  «juis  per  impru- 
dcntiam  ingrediciis  pollticietur;  uudu 


35S4 


NOTiE    VARFORUM    IN    OVIDII 


illam  inferiis  fiiisse  consecratam  di- 
cunt,  hoc  est,  laciyniis  etluctibus: 
vel,  quod  caesa  nunqiiani  revirescit. 
R.  Lugebisque']  Plinius  Dili  sacram 
cupressuni  dicit,  eoqne  funebri  signo 
ante  demos  poni  soli  tarn.  31ic,  Lu- 
gebisque'] Cnpressum  logis  adhibeii 
scribit  Vario  propter  gravem  ustri- 
na;  nidorem  :  amovendi  scilicet  tetri 
cadaveris  gratia.  Plin.  lib.  xvi.  33. 

Fab.  IV.  144  Turba  volucrumqne'] 
TurhcB  pri.  Reg.  pri.  Basileensis,  sec. 
Vatican,  quart.  Medic,  et  tres  alii : 
lib.  V.  301.  monui  videri  scribendura, 
tuxha  volucrisijue.  Heins. 

148  Ab  Jove,  3Iusa  parens]  Callio- 
pern  IMusani  sibi  matreni  invocat  Or- 
pheus. Ex  principio  autem  hymni 
Orphei  in  Jovcm  liac  sumpta  esse 
videntur. 

150  Plectro  graviore']  Sono  graviore, 
qualL  bella  cantari  solent.  Gigantes] 
Lib.  I.  151.  et  184.  Gigantes]  Gigan- 
tas  S.  Marci,  Bernegger.  pri.  Pal. 
prim.  Medic,  pri.  Vatic.  Cantabrig. 
prim.  Erfurt.  Spirens.  et  duo  alii ; 
quomodo  et  alibi  srepe.  Heins. 

151  Phlegrais]  Hos  alii  in  ea  parte 
MacedoniEe  quae  postea  Pallena  dic- 
ta est  ;  Stephan.  alii  in  Tliessalia  ;  in 
Campania  alii  statuunt,  nbi  Forum 
Vulcani.  Farn.  Vidricia/ulininn]  Car- 
viina  octo  ex  melioribus  ;  quod  non 
intelligo  quid  sibi  velit.  Heins. 

152  Leviore  lyra]  Humiliore  sono, 
anioribus  convenii  nti.  R. 

155  Phrygii  Ganymedis]  Ganyme- 
des  Trois  Phrygi*  regis  lilius  a  Jove 
in  aquilam  verso  raptiis  fiugitur. 
'Eyw  ravvfj.i]S7}v  oii  (rdfiaros  a\Aa  ipu- 
Xn!  (veKa  virh  Aibs  Se  <fi7j/ui  'OXu^iroi/ 
avivix'^rivai,  <!vc.  Xenophon  in  Synipo- 
sio.  Videatur  Sabinus,  et  CI.  Minos 
in  Alciati  tmbl.  4.  Farnab.  Ganyme- 
dis amure]  Ex  Virgil,  v.  '  Pner  tVon- 
dosa  rcgius  Ida...qurm  pr;e|)es  ab 
Ida  Sublimoni  pedibus  rapuit  Jovis 
amiiger  uncis.' 

158  Nisi  qua:  posset  sua  fulmina/er- 
re']  Portei,  vol  jiorlat,  terra',  aut  ttrris, 


plerique  veteres ;  quo  portat  terra 
imus ;  alius,  qua  portet  terra ;  duo 
qu(E  portet  terra :  portat  terra  prim. 
Hamburg.  Arond.  quce  possit  ferre. 
Scribe,  quce  possit  sua  fuhnina  ferre : 
vel,  nulla  lumen  alite  verti  Dignatus, 
7nsi  cui  possent  sua  fuhnina  ferri ;  quod 
nialo.  Silius  de  aquila  libro  xii. '  Il- 
ia hostem  rostro  atqne  assuetis  ful- 
mina  ferre  Unguibus  incessens.'  Hinc 
'  Jovis  armiger'  aquila  dicitur  Virgi- 
lio  lib.  V.  Nostro  lib,  xiv.  Germanico 
et  Avieno  in  Arateis:  '  Tonantis  Ar- 
miger' Claudiano  ; '  minister  fulminis 
ales'  Horatio  ;  '  flammiger  ales'  et 
'  vector  fulminis'  Statio.  Allusit  au- 
tem hoc  loco  noster  ad  signum  Aqui- 
lae  coeleste  fulnien  unguibus  tenentis. 
Heins.  Nisi  quce  portat  sua  fuhnina 
terrce]  Periphrasis  e^t  aquilae,  quae 
fulmina  Jovi  subministrare  dicitur. 

160  Arripit  Iliaden]  Abripit  Flo- 
rent.  S.  Marci,  Urbin.  Spirensis,  et 
duo  alii  ;  bene  :  vide  libro  vri.  735. 
Hcitis.     Iliaden]  Hi  nepotem.  R, 

161  Invitaque]  jEgre  ferenti  rapti 
Ganymedis  honores,  remota  a  pocil- 
landi  niinisterio  filia  sua  Hebe.  Farn. 

Fab.  V.  Arg.  Te  quoque  Amyclide] 
Hyacinthus  puer  fuit  formosissimus, 
ab  Apolline  simid  et  Zephyro  vento 
adamafus.  Qui  cum  in  ApoUinis 
amorem  magis  iuclinaret,  ob  zcloty- 
piani  in  se  Zephyrum  armavit.  Cum 
igitur  se  disco  cum  Apolline  exerce- 
ret,  Zephyrus  vehemeutins  flare  cce- 
pit,  discumque  ab  Apolline  in  ai?rem 
conjectum  ita  repercussit  in  Hyacin- 
thiun,  ut  ipsuiu  iuterfecerit.  Apollo 
autem,  ne  tam  forniosi  pueri  memoria 
intcriret,  ipsum  in  sui  nominis  tloreni 
conim\Uavit.  /»'. 

162  Amychde]  Fill  Amycia?,  qui 
urbem  Amyrlas  condidit.   Farn. 

164  Qua  licet,  (Pternus,i\-c.]  Nones 
adoptus  ac-ternitatem  qualeni  Gany- 
inc(les,scd  qualem  potuisti,  in  floreui 
mutatus,  ac  verno  tempore  exoriens, 
dum  Sol  Arietis  signum  ingreditnr. 
Pont. 


METAMORPHOSEON    LIK.    X. 


3585 


107  Te  meui  nnte  omnes]  Ante  alios 
iiieliores.  Deindc  orbis  in  tiii'ilio,  iioii 
orbc,  iiinis  'I'litian.  Paulo  ante  |)ro 
viriili  cespile  lioscliii  liber,  (pio  (jrii- 
terus  usus,  vivoque.  Horat.  '  Hir  vi- 
viim  milii  ccspiteni,  liic  Voi  benas 
puoii  ponite  tliuraque.'  Aiisoniiis 
Kpbeinerid.  '  fociiliun  vivi  ccspitis' 
dixit.  Calpurnius  Eclog.  v.  '  luiii 
cespite  vivo  Pone  focuiii.'  Val.  Flac- 
cns  libro  v.  Gl.  *  turn  vivo  tVondens 
c  cespite  tellus  Ag£;eiitur,  cinereni- 
que  Lyco  coniniendat  lasou ;'  sic 
scribe  :  pcrperain  legcbatur/roHc/es  ei 
cespite  tellus.  Sic  et  '  vivax  cespes,' 
Fast.  IV.  397.  Heins.  Mcus  gcnitor'\ 
Apollo.  Nam  Apollinis  et  Calliopes 
Miisa:  filium  se  esse  Orpheus  ipse 
testatur.  R.  Orbe'\  Apollo  anioic 
Hyacintlii  captus,  deserto  oraculo 
Delpliico,  juxta  Parnassuni,  qucmrbf 
T^y  7^s  un<pa\hv  appcUat  Slrabo  lib. 
IX.  ad  quciu  locum  vide  qiios  citat  Is. 
Casaiibonus;  et  fab.  quam  ex  Pinda- 
ro  citat,  de  duabus  colunibis  a  Jove 
cmissis  ex  Oriente  et  Occidente,  quse 
Lie  convenerint.  Farn. 

100  Kurotan]  Fluvius  est  Laconiap. 
Immunitanique]  Laccdajmonii  mreni- 
bus  urbeni  cingcre  diu  iioluerunt,  ut 
qui  tuendaj  iirbi  virtutcm  juvenum 
sufficere  arbitrarentur.  Farn. 

171  Immemor  ipse  sui]  Sua?  divini- 
tatis. 

173  Ire  comes^  Isse  prior  Erfurt,  et 
alii  quinque.  Idem  Erfurt,  lojtga 
trahit  assuetudine  Jlammas,  pro  longa- 
que  ulit.  Heins. 

17()  Succo]  Oleo  se  ungere  non 
luctaturi  mode,  ut  ad  lib.  ix.  vs.  35. 
dictum,  scd  et  lusuri  solebant.  Pin- 
guis  olicic]  Olivi  meliores  :  ut  apiid 
Statium  Theb.  vi.  *  pinguique  cutom 
fuscatur  olivo.'  Saniinonicus  rap.  50. 
*  succos  inspergere  pingiiis  olivi  :' 
auctor  Moreti,  '  Palladii  gutlas  in- 
stillat  olivi.'  Horat. 'olivuni  Sanguine 
viperino  Cautius  vitat.'  Idem. 

177  Ineunl  cerlamina  disci]     *  Sen 

^plondentcm  sub  sidera  iiisu  Exigc- 

Deliih.  et  Vur.  Clus.  O 


ret  discnni.'  Siliiis  lib.  Xiv.  Et  Sta- 
tins 'I'lK-baid.  VI.  '  ahen-JC  lubrica 
niassa;  I'oudcra  vlx  toto  cnrvalus 
corporc  juxta  Dejicit.'  Smyrn.  lib. 
IV.  a6Kov  TT(f)tfj.r]K(a.  rt  (ipiapdu  Tt.  I'in- 
(lar.  Olymp.  X.  Mukos  S' 'EwiKfi/s  HiKt 
TTtTpifi  Xfpa  KVKKwaui  inrtp  ciTrovTOj. 
Disci]  Orbis  ex  ferro,  a;re,  lapide, 
ant  etiani  ligno  ;  qui  mcdius  loro,  vice 
amcnti,  trajcctus,  in  sublime  jacieba- 
tur,  ut  infra  pra^scriptos  fines  deci- 
deret.  Mercurial.  Gymnast,  lib.  ii. 
VI.  Farn. 

180  Decidit]  Etiam  hoc  loco  Reci- 
dit  vetnstiores  pleriquc  :  dictum  alibi. 
Heins. 

181  Artem]  Nam  ita  emittebatur, 
ut  in  gyrum  se  volvens  recideret  in 
terram.  R. 

182  Prolitius  imprudens  actusque  cu- 
pidine  lusus]  Ludi  in  multis  antiquis  : 
actusque  cupidine  jussus  Florent.  S. 
Marci :  artisque  cupidine  lusus  prim. 
Gronov.  sec.  Pal.  sec.  et  tert.  Medic. 
Neap.  Bernegger.  Thuan.  pr.  Erfurt, 
pr.  Hainb.  Spirensis,  aliiqne  non  pau- 
ci;  sed  arlem  praecessjsse  vidimus: 
alii  aliter.  Incumbens  etiam  pro  im- 
prudens prior  Erfurt,  et  unus  Liid. 
artisque  cupidine  ductus  Menagianus. 
Vide  (pize  notamns  lib.  viii.  123.  Ileins. 

183  Tanarides]  Lacon.  Tanarus 
enim  Laconias  promontorium. 

184  Dura]  Zephyrum  Apollinis  ri- 
valem,  et  sibi  in  ainoreprx-lati,  vehe- 
mentius  flantem  divcrtisse  discum  in 
I)ueri  ca|)ut,  scribunt  Pala;phatus  lib. 
I.  et  Tzctzes  (Jliil.  i.  2.  et  Lucianns 
in  Dialogo  Apollinis  et  Mercurii. 
Farn.  Reperciusso  subjccit  in  acre]  Re- 
pcrcussum  in  acre  prim.  Medio.  'I'huan. 
Spirens.  et  quatuor  alii.  Turn  lege 
Ft  vultus,  Hijacintlie,  tuos  :  unus  Ar- 
gent, repercusso  ab  acre ;  nou  male. 
Heins. 

18G  Quam  pucr]  Ac  puer  \n\m.  Bo- 
nouiensis  ;  probe.  Idem. 

11)0  Vt  si  quis]  '  Piirpnreus  veluti 
cum  flos  snccisus  aratru  Languescil 
morions,  lassovc  papavera  collo  Dc- 
■id.  10  S 


3586 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


niisete  caput,'  Sic.  Virgil,  de  Euryalo 
j^neid.  ix.  435.  Farn.  Riguoqite  pa- 
pacera  in  horto^  Eiguove  papavcr  Nea- 
pol.  Aioudel.  et  sex  alii.  Heins. 

191  Fulvis  h^reutia  linguis~\  Lignis 
Florent.  S.  Maici,  Thuau.  Spirciis. 
uterque  Eiiurt.  aliique  complines: 
truncis  pri.  Gronov.  ct  uuus  Medi- 
ceus  ;  quod  ipsiGronovio  anidebat : 
s/gnis  duo  alii;  virgis  prim.  Moreti, 
Arondel.  pri.  Reg.  sec.  Palat.  Nea- 
pol.  sec.  Medic.  Oxon.  Excerpta 
Miireti,  et  praeterca  nonpauci ;  quod 
seqnor.  Statins  Theb.  vii.  de  rosis, 
*  informes  ornat  sua  gloria  virgas.' 
Ad  rem  Plinius  lib.  xxi.  5.  de  liliis, 
'  Nee  uUi  florum  excelsitas  major, 
iuterdum  cubitorum  trium,  langui- 
do  semper  collo,  et  noii  sufficiente 
capitis  oneri.'  Virgae  liliorum  recte 
fulvEe  dicuntur,  cum  infractae  fulves- 
cant,  virides  caeteroquin.  Posset  ta- 
nien  et  legi,  virgis  harentia  longis. 
Idem. 

194  Sic  vuUtis  moricns  jacet,  ^c] 
Vullum  unus  nieus  :  alius  vultu.  Scri- 
be, et  redde  Nasoni  suos  numeros, 
Sic  tuliu  moriente  jacet :  dejecta  vigorc, 
ifc.  nisi  altius  meiiduni  putas  subesse, 
et  scribeiidum,  Sic  vultusmoriensjiac- 
cet ;  quod  proprium  huic  rei  verbum  ; 
vel  marcet  ;  et  turn  supra  pro  Marcida 
sit  rcpouendum  Flaccida.  Vide  No- 
uiuui  in  Flacceo ;  pro  quo  Flaccescere 
iiiagis  in  usu  :  sic  agrcre,  pigrere,  se- 
nere,  veteres  dicebant,  dj^cerc,  lentere, 
et  similia;  de  quibus  Nonius  copiose. 
Idem. 

196  GEbalide]  (Ebali  urbs  est  La- 
coni<£.  Micyllus  per  Prolepsin  dic- 
tum vult  ab  (Ebalo  Hyacinthi  ncpote 
ex  Cynorta  fratie.  Apollo  ipse  apud 
Lucianum  diet.  dial,  fpwjxivov  -n^vew 
rhv  AaKtava  rov  Ol^aKov.  Farn. 

197  Vidcoque  tuum,  mea  crimina, 
tulnus]  Elegans  appositio  :  cui  non 
dissimile  illud  Virg.  yEneid.  ix.  '  nee 
te,  tua  funera,  produxi,' 

2(»S  Qnnd  quoniam  fatali  lege  veta- 
MKrJ    Tencinm   pleiiquc  vctustiores  : 


at  Beruegger.  Escerpta  Jurcti,  duo 
Leideus.  et  alii  quindecim,  scd  quoni- 
am fatali  kge  tcnemur:  '  tentri  legi- 
bus'  formula  Juris,  ut  in  illo, '  patriae 
teneor  nee  legibus  ullis,'  apud  Maro- 
nem.  Neque  aliter  Cicero  passim, 
et  Livius,  et  cecteri  ex  optimis  scrip- 
tores.  Etiam  Lucretius  lib.  ii.  'Sed 
ne  forte  putes  animalia  sola  teneri 
Legibus  his.'  Scd  tenetur  Arondel, 
quod  tenetur  prim.  Hamburg,  et  duo 
alii.  Heins. 

206  Scripto']  Literis  ;  nam  in  Hja- 
ciutho  tlore  at  syllaba  gemituni  signi- 
ficansbis  iuscripta  videtur.  R.  Scrip- 
to'] Mox,  vs.  215. 

207  Fortissimus]  Ajax  Telamonis, 
e  cujus  sanguine  natus  flos  hyacin- 
tbus.  '  Qui  prius  (Ebalio  fuerat  de 
vulnere  natus  :  Litera  communis  me- 
diis  pueroque  viroque  Iuscripta  est 
foliis ;  hiec  uominis,  ilia  querelae;' 
lib.  XIII.  vs.  396.  unde  liquet  scriben- 
dum  non  hya,  ut  in  vulgatis,  sed  ai 
ai.  Farn. 

208  Folioque  legatur  eodcml  Nam 
in  Hyacinthi  foliis  (ut  dixi)  prima 
syllaba  hujus  nominis  aias  iuscripta 
videtur.  Raph. 

210  Qui  fusus  homo]  Humi  luelio- 
res.  Heins. 

213  Furpurcus  color  his]  Huic,  uenipe 
flori,  cum  uno  meo,  et  uno  Voss.  Idem. 

215  Et  ui  ai]  IVIonstra  Icctionum 
sunt  in  antiquis  libris,  et  ya,  et  a'e,  ct 
ay:  ct  ia,  et  aia,  et  e  e:  et  eer,  et  le 
a:  pluraque  hujus  notae:  Vulgata 
scriptura  sincera  est.  Moschus  Epi- 
ccdio  Bionis,  Nw,  vdictvOe,  AaKei  to,  aa 
ypdft.lj.ar a,  «ol  vrAeoi/  at  ot  Adufiave  ao7s 
irerdKoiai,  Pro  vulgata  eliam  stat 
illud  Nostri,  'cumse  fortissiuius  y\jax 
Addat  in  hunc  ilorem,  folioque  le- 
gatur eodcm.'  Hinc  Virgilio  '  in- 
scripti  nomina  regnm  flores  '  hyacin- 
thi dicuntur;  ubi  Scrvius  cum  Probo 
insignitcr  nngatur,  cum  negnt  Ajacis 
nonien  hyacinthis  esse  in.scriptuni, 
sed  Hya,  primas  Hyacinthi  literas. 
Plinius  lib.  xxi.  12.  dc  hoc  florc, '  ita 


METAMORl'HOSliON    LIU.    \. 


OoS? 


(lisGiiiroiitibiis  vciiis,  lit  Ci.rcainiii 
lileiaiiiiii  fifjiira  ai  lej^utiir  insiiip- 
ta.'  Hiiic  o  7pa7rT£k  voKtvOoi  'J'lipo- 
crito  dicta  Idyll,  x.  ubi  Sclioliastes 
inter  CtL'tera,  5ia  rot  tovto  fx*"'  ^7" 
yfypafxfjLffoy,  at,  at,  tV  o.pxv^'  too 
ov6ixaToi  Tov  KlavTos,  Noiiims  Diouys. 
lib.  III.  rpdfifj.araSef5piifVTa (piXoKKav- 
Ttov  vaKivQuv.  Kt  mox,  AfAiroc  aiiTOKf- 
\fv(TTov  diriypdxpas  iiaKivOcou.  Ilcins.  Ai 
ai]  Ita  apiid  Soph.  Ajax 430.  At,  oif' 
rls  iv  nor  t^iO'  SiS'  iircovvfiov  Toufibp 
^vvoheiv  vvofia  ro7s  ^/UOis  KaKo7s ',  Ad- 
stipiilante  Plinio  lib.  xxi.  11.  Hya- 
cintliiim  coniitatur  fabula  duplex, 
luctiiin  pripferens  ejus  qiiem  Apollo 
dilcxorat,  ant  ex  Ajacis  cniore  cditi, 
itadisiordantibiisveniSjiitGra'carum 
Jiteianini  fistma  ai  legatiir  iiiscripta. 
Lege  qu£e  Uigaltius  iu  Tertulliannm 
de  coronis,  et  fjiiae  G.  Sabinus  referat 
de  ejiisiuodi  Hore  ad  Laz.  Hoiiamicuni 
Alexandria  allato  :  quiii  et  Planudes 
vertit :  koI  at  at  7b  &v6os  ^x^*  ^^  yeypa/ji.- 
Hfvov.    Fani. 

217  Nee  gemuisse  pudcl']  Gcnuisse 
vetiistiorcs  :  seqnentia  id  requiiunt. 
Heins.  Nee  genuixse  pudet  Sparten 
IJyaeinthuin]  Non  simpliciter  de  loco 
sen  patiia  accipienduni,  sed  et  de 
persona  Sparta.  Ftiit  enini  ha;c  uxor 
Laceda^monis,  mater  Amycla;!,  ipsi- 
usqiie  Hyacinthi  avia;  lit  Paiisan. 
tradit.     Micijl. 

219  Ilijacinthia]  Horiim  festorum 
mcminit  I'ausanias  bis  in  Laconicis  : 
iv  'faKivdiots  irph  Trjs  rov  'Air6K\(ovos 
Bvaias  es  tovtov  'Tatcb'Oa)  rhv  fitapibv  5ict 
Qvpas  xa^t'ls  ivayi^ovtn,  et  in  Messeni- 
cis.    Farn, 

Fab.  vf.  Arg.  At  si  forte  roges] 
Per  comparationem  ostendit  Orphens 
pueros  forniosos  et  Diis  placuisse,  et 
niaxirao  ornaniento  siiis  fiiisse  civita- 
tibus;  piiellas  vero  contra  et  Diis 
perqiiam  displicuissc,  etmaxiniosuas 
urbes  de«lecore  alVecisse.  Nam  Pro- 
pcetides  qusedam  Vcnerem  Dcam  esse 
ncgare  ansa;,  non  minorc  sunt  odio 
civibus  suis  quain  Cerasta;  quidam, 


(|iii  in  ara  lio^pites  iniinolab.mt :  (jiiu^ 
lit  Venus  in  juvt-nco*  converlit,  iia 
Profxitidas  et  sua  corpora  prinias 
pro.^tiinere  coegit,  ct  in  saxa  com- 
nnitavit. 

22U  I'cecundain  Amathunta  metallis] 
Hh'talli  nialiin  cum  iiiio  (•ronovinno  : 
bic  iiitVa  vf-tus  codux graiiddimiue Ama- 
thuntii  metuUi ;  (pioiuodo  ft  apud  .Sili- 
iim  libro  11.  '  IMellist  apes  gravida-.' 
Ileitis.  Amuthnnta]  Cypri  urheni,  ut 
et  ipsam  Insulam  .vritbdinis  claram. 
Farn. 

221  Prnpatidas]  Qua;  Vcnerem 
Deam  esse  uegare  ausw,  numinis  ira, 
post(juani  corpora  sua  vulgo  prosti- 
tuissent,  in  lapidcs  versa;  sunt.  An- 
7iunt  a<ji(e]  lino  abnuat :  certe  ahnitit 
in  multls  vctcrum:  qnatuor  cum 
prim.  Keg.  ubnnel.    Heius. 

223  t'erasta:]  Cyprus  ipsa  Cerastis 
olim  dicta,  quod  niulta  Ktpara,  inquit 
Stepliauus,  hoc  est  &Kpa,  id  est,  pro- 
montoria  habeat;  uude  forte  occasio 
fabula;. 

22.5  Lugiibris  seelens]  Ha^c  mendosa 
sunt.  Florent.  S.  Marci,  Inlugubris 
eeleri:  Neapol.  pri.  Medic,  et  quatiior 
alii,  Inlugubri  sceleris:  fnlugubris  sce- 
leri  pri.  Vatican,  tert.  Medic,  et  duo 
alii:  at  Spirensis,  Inhigubris  sceleris: 
Bernegger.  see.  Palat.  prim.  Erfurt, 
sex  alii,  llluguhris  cekris :  unus  Medic, 
et  Jul  eti  Excerpta,  Illugubris  sceleri : 
Lngubris  ceteris  Arond.  et  Geiiev. 
Lugubris eeleri  unusLeidens.  Lugiibris 
sceleri  tres  :  alter  Hamburg,  illignbris 
sceleri.  Forte,  Ilicibits  Celebris;  ut 
alibi  '  celeberrimus  ilice  lucus:'  vel, 
In  lueo  obscuro;  vel  lliee  sub  reteri,  ut 
apud  Viig.  '  juxtaqne  veterrima 
laurus  Incumbens  ara*.'  Viderint 
acutiores.     Ileins. 

227  Amalhusiacusre  bidentes]  Ania- 
ihitsiadesrjue  unus  Leidensis.  Lege  A- 
mathusiadasve :  sic  *  Amathiisias  re- 
nideiis  '  in  versibus  Syminarhi,  quos 
emendabo  infra  hoc  libro  ad  vs.  55b. 
Idem.  Amathusiacas  bidentes]  Cyprias 
ovcs.    Nam  Cyprus  Amatltusia  ctiam 


3588 


^OTM    VARIORUM    IN    OVIDII 


fait  appellata.    R. 

229  Ophiusiaqite]  Cypria:  cujns  ta- 
nieii  noruinis  Cypro  competentis  ne- 
qiie  mentio  ulla  apud  Geogiaphos, 
neque  ratio  apud  inteipretes.    Farti. 

232  Gens  wipia]    Cerastarum. 

233  Fug(E<]ue]   Exilii. 

237  Torvos]  Truces,  terribiles  aspe- 
ctu.    R. 

Fab.  VII.  238  Sunt  tamen  ohsccencB^ 
Quamvis,  inquit,  Cerastas  in  juvencos 
convertcrit  Venus, Propoetidcs  tamen 
ausae  sunt  earn  negare  Deam  esse. 

239  Pro  qua]  Pr.  Vatic,  quinque 
alii,  quo;  ut  et  a  manu  secunda 
Florent.  S.  Marci ;  idem  a  manu 
prima  pro  quis.    Heins. 

240  Vulgasse]  Prostituisse.  R.  Vide- 
tnr  Iiaic  fabula  a  libidine  et  turpi- 
tudine  Cypriarum  mulierum  occasi- 
onem  traxisse.  Nam  et  Herodotus 
et  Justinus  tradunt,  autiquitus  Cy- 
priasquffistu  corporis  dotem  qua?rere, 
vulgoque  ad  littus  etiam  advenis  ac 
nantis  prostare  solitas  fuisse.  Micyl. 
Corpora  vtilgasse]  Hinc  '  Venus  vol- 
givaga '  Lucr.  IlarSrj^uos  kraipa.  '  Me- 
retrix  fortunati  est  oppidi  simillima ; 
non  potest  suam  rem  obtinere  sola 
sinenmltis  viris.'  Plant.  Cistellar.i.l. 

Fab.  VIII.  Arg.  Quns  quia  Pygma- 
lion avuml  Pygmalion  quidam,  llagi- 
tiis  Propoetidum  oflensus,  vitam  cv- 
lii)em  exigere  dccrevit,  sed  ex  chore 
virginis  simulacrum  adeo  fabre  cf- 
fiuxit,  ut,  perinde  atque  si  viva  csset, 
iliius  aniore  caperetur.  Quare  Vcnc- 
rem  oravit,  ut  sibi  talem  concederet 
iixorem.  Venus  autem  plus<]uani 
petebatur  effecit.  Namilliquamin 
lecto  I'ygmalion  coUocavorat  ani- 
mam  inspiravit,  nubilcmque  aitatem 
donavit :  ex  insperato  igitur  Pygma- 
lion voti  compos  factus,  ex  ea  Pa- 
I)hum  sustulit,  a  (|iio  et  insula,  et 
urbs  Paphos  fuit  api)ellata.     R. 

213  Percviininnagentes]  Per  crimen 
mclioies.    Heins. 

21H  Sculpsit]  SciUpil  prim.  Ambros. 
sec.  Medic,  et  duo  alii.     IiUm. 


250  Virginis  est  rere  fades']  Vera:, 
Idem. 

251  Velle  moveri]  Posse  pr.  Gronov. 
et  alii  duo.    Idem. 

252  Ars  adeo  latet  arte  sua]  Ita  dis- 
tingue. Ideni.  Haurit]  Philostepha- 
nus  in  Cypriacis  author  est,  inquit 
Arnobiuslib.  ix.  Pygmalionem  regeni 
Cypri  simulachrum  Veneris,  quod 
sanctitatis  apud  Cyprios  et  religionis 
habebatur  antiquae,  adamasse  ut  foe- 
minam,  mcnte,  animo,  lumine  rati- 
onis  judiciiqne  caecatis,  solitunique 
dementem,  tanquam  si  uxoria  res 
esset,  sublevato  in  lectulum  numine, 
copularicr  amplexibus  atque  ore, 
resque  alias  agere  libidinis  vacua  im- 
aginatione  frustrahiles.  Sed  legatur 
et  historia  iiobilis  cujusdam  juvenis 
qui  simulachrum  Veneris  Cnidia;  im- 
potens  amabat  apud  Lucianum  in 
Amoribus.    Farn. 

253  Si7nulati  corporis]  In  similitudi- 
nem  virginis  effecti. 

255  Nee  adliuc  ebur  esse  fatetur]  Nee 
ebtir  tamenpr.  Gronov.  rectius.  Heins. 

257  Insidere]  Inhajrere,  infigi  ac 
subsidere,sic  ut  membra  digitis  cede- 
rent. 

262  Lilia  perpicfasque  pilas]  Liliaque 
pictasqne  pilas  Cantabrig.  Urbiii. 
Thuan.  pr.  Erfurt,  pr.  et  sec.  Palat. 
et  alii  multi.  Necpauciores  Liliaque 
et  pictasque :  proxime  veriim  Zuli- 
chem.  Liliaque  et  pictas  violas :  tabulas 
unus  Palat.    Heins. 

2()3  Heliadum]  Armillas  et  lineas 
ex  electro  sen  succino  stillante  a  po- 
pulis  in  qnas  Pliaethontis  sorores 
versai  finguntur:  lib.  ir.  304. 

2G5   liacca]  Uniones,  niargaritae. 

2G7  Concha]  Purpura  Sidonia,  sen 
Tyria.    Farn. 

209  Fesla  dies  Veneris]  Veneri  prim. 
Stroz/.a?.    Hciiis. 

271  Et  biuidis  indutcn  cornibus  au- 
ruin]  Inducta:  ploriquc  vetusliores  : 
dixi  lib.  VII.  IGl.  Deinde  pand is  cor- 
nibus jam  |)uer  oiim  legendnni  vidi ; 
ncipie   alitor   in  sui.s    ad    me   lileris 


METAMORPHOSEON    1,1  R.    X, 


3r>89 


nostor  Gionoviiis  :  in  iiiio  nieo  ct 
uno  Basil,  it  jir.  Krfiirt.  iiHiulis  mnalw 
cornua  rittls,  vtl  scrlis  ;  scd  perpcram. 
/;;(i;i(/i(s  ctiain  pro  panilits  pcipciam 
legitiii-  apiid  Vai.  riacciiin  libro  ii. 
*  Alriiles  Tclainoiique  conu's  iliiiu 
littora  paiulo  AnlVactu  sinuosa  Ic- 
giiiit,  vox  attif^it  aurcs  I'lcbiic  siic- 
cedenSjCeu  tVacta  remiirnimat  inula:* 
nam  blantio  anf'mctu  niliil  nst.  Male 
etiani  illic  cuinfracta  remunnumt  umla 
viilgati.  Idem.  Ji/iint/w]  Politis,  vit- 
tatis,  iiiatiratis.    Farn. 

273   Muncre]  Sacrificio. 

270  Similismcit, dixit, cburthvl  Ehur- 
neie  Oxon.  prim.  1  jf'uit.  aliiqiie  raiil- 
ti ;  reel  ills.     Ileins. 

277  Venus  aia-eit]  Homeio  passim 
Xpv'^V  'A<|)po5iTr}.   Farn. 

27'J  Flamma]  Velicis  utiquc  omi- 
nis  erat :  sic.  ubi  in  sacris  et  iibanii- 
nibus  crebiins  et  altiiis  emicarent 
ignis  scintillai  et  tlamniap.  Geoigic. 
IV.  38.5.  '  Tcr  flamina  ad  tecti  sum- 
mum  subjecta  leluxit.  Omiue  quo 
firmans  aiiimum,'  itc. 

283  Tentatum^  Non  una  et  sola  fuit 
liapc  virgo  eburnea  ant  marmorca  : 
plinimas  credo,  diiras  priiunm  etdif- 
ficiles  aniatoribus,  obsoquio  tauten  et 
assidiiis  procibus  eiiioliitas.    Farn, 

28 1  Suhsedit]  Subsidit,  bene,  unus 
Medic.     Ihins. 

285  Tniclataquc  jxdlice  multas  Ver- 
titur  in/acies]  Flectitiir  jilerique  mc- 
liores  ;  sic  apud  Horatium,  '  Ccreus 
in  vitiuni  llccti.'  Male  plurimi  vete- 
nim,  multas  (jua'  jwllicc  tracta.    Idem. 

287  Et  dubie  gaudet]  Et  medio 
multi.  Arondel.  et  tres  alii,  timidc: 
placet.  Lib.  IX.  '  Nee  timidagaudete 
fide.'    Idem. 

280  Corpus  erat]  Proprie:  '  Tan- 
gere  enira  et  tangi,  nisi  corpus,  nulla 
potest  res.' 

290  Paphius]  l^ygmalion  Cyprius, 

SC«1  ■TrpoA.TJTTTlKoJj.     /'"((m. 

21)1  Grates  <igil]  A};at  ex  castigatio- 
ribiis.  Ileins.  Ora  non  falsa]  V'eram 
faciem.  Ii. 


203  Ad  luminii  lumen  Attollrn%]  Ad 
liniina  «!iiin  uno  Monti  et  uno  IIuikhi. 
Val.  I'lac.  lib.  VII.  '  Jamjactata  toro, 
uiiiiiiiiiKiiiL'  e\|»crta  ciibilc,  Ikce  vidct 
tcniii  caiiil'sccre  liincii  Koo.'   ileins. 

297  Ilia  I'apliuin]  I'aplwn  vetustio- 
rcs  p!rri(|iie.  ^'ersll  proximo  opinor 
lcj;eii(liini  l^dilus  hoc  ilte  est,  i\ou  liac  ; 
ut  I'aplii  liliiiin  fiiisse  designet  Ciiiy- 
ran,  I'ygnialionis  nepoteni.  Certe 
Apollodoriis,  (pian(iuam  de  Cinyra 
rem  longe  aliter  iiarrat,  tanien  Pyg- 
malionis  geiicnim  facit,  ciijiis  fdiain 
MelUarnien  duxciit  iixorcm.     Idem. 

Fab.  IX.  298  Edit  us  liac  tile  est] 
Cinyras  Pygmalionis  filius  Myrrham 
geniiit,  qua',  nefando  patris  amore 
capta,  nutricis  opera  cum  eo  inscio 
concubuit,  Adoiiimqiicco)icepit;(jiiod 
cum  rcscivisset  pater,  stricto  cnse 
filiam  i)ersequi  ctEpit  :  ilia  vero  fu- 
giens  in  Arabiam  usque  pervenit ;  ubi, 
longo  errore  fessa,  Deorum  misera- 
tione  in  arboreni  sui  iiominis  fuit 
miitata.  Vide  Fulgentium  libro  ter- 
tio.    Ii. 

290  Felices]  Erat  eiiim  rex  Cypri, 
divitiis  a  Uco  datis  pollens,  ut  canit 
Pindariis  in  Ncmcis  ode  viii.  2w 
6e(f>  yap  roi  (pvTevdels  ''OA/3os  apOpuriroiffi 
■7rapiJ.ovdoTepos'  "Oawep  Koi  Kivvpav  (fipirrt 
TrXovTif  TTovria  iv  iroTe  Kurrpy.  Lyco- 
plnonis  interpreti,  et  Ant.  Liberal. 
Smyrna  est  lilia  Tbciantis,  34.  Fab. 

305  i^ostro  orbi]  Tliraci*.  Nam 
Orpheus  Tlirax  tiiit.  Ii.  (ientilnis] 
'Jhraciie  nostra;  gelidae,  quie  non  calet 
amore  inceslo. 

307  Sit  dives]  Simili  Fpitrope  iifi- 
tur  Virgilius  in  confirenda  emu  aliis 
terris  Italia.  CJeorg.  ii.  140.  et  4«il. 
ubi  civtcris  vita;  rationibiis  rnsticam 
pratcrt. 

308  Costumque  suum]  Suam  Urbin. 
prim.  Vatican.  Oxon.  et  sex  alii  cum 
noniiullis  cditionii)iis.  Sic  '  Eoa(|uc 
costus'  Liicano  ;  '  sicca  costus'  Claii- 
diano,  ex  anti(|uis  libris,  Niipliis  Ho- 
norii.     Ileins. 

300   Pancliaiea  tellus]   Pavcliaia  mc- 


3590 


NOT.^    VARIORUM    IN    OVIDIl 


liores ;  bene  :  sic  Virgilio, '  thuriferis 
Panchaia  piuguis  arenis.'  In  CuHcc 
Virgiliano  *  Panchaia  tliura  '  ex  an- 
tiquis  menibranis.  Idem,  Panchaia 
tellus}  Virgilius:  '  Totaque  thurifms 
Panchaia  pinguis  aristis.'  R.  Pan- 
cliaica']  Panchaia  Arabia;  Felicis  pars 
felicissima,  utpote  flagrantissimo  Solis 
sideri  subjecta :  '  Totaque  thuriferis 
Panchaia  pinguis  arenis.'  Al.  aristis. 
Georg.  II. 

314  E  tribus  una  soror]  Una  ex 
fiiriis,  Tisiphone,  Alecto,  aut  Me- 
gaera. 

318  EUge  Myrrha  viriim]  Mijrrha 
tibi  Neap,  et  sec.  Rled.  Heins.  Unus'] 
Pater  tuus. 

323  Serf  eniml  Ejusmodi  luctam 
videre  est  in  Medea  lib.  vii.  in  Scylla 
lib.  VIII.  in  Byblide  lib.  ix.    Farn. 

324  Co'euntque  animalia  nulla  Ccetera 
delicto]  Co'eunt  ex  vetustioribus  q*u- 
dam.  Nulla  delectu  fragtn.  Ca'senas  ; 
optime  :  nisi  dilectu  malis  cum  Flo- 
rentino  S.  Marci,  quod  verum  est. 
Diligere  enim  idem  quod  seligere  ; 
hinc  militum  dilectus :  deletuirngmen- 
turn  Boxhornii  :  unus  Palat.  et  unus 
Voss.  dilecto.  Heins. 

328  Ex  ilia  concipit']  Ex  ilia  Neapol. 
prim,  et  tert.  Medic,  et  tres  alii. 
Idem, 

330  Remiltit]   Permittit. 

331  Gentestamenesseferuntur]  Hi 
sunt  Troglodyta^,  /Ethiopes,  qui  et 
uxores  habent  communes,  et  i)ruto- 
rum  more  vivunt. 

333  Ut  pielas  crescat]  Et  crescit 
plurimi  veteres.     Heins. 

336  D/^'ni/s]  *  Myrrha  patrem,  sed 
non  ut  filia  debet,  amavit.'  i.  de  Arte. 
Farn. 

339  Nunc  quia  jam  incus  esf]  Tarn 
meus :  atque  ita  liber  Langermanni- 
anus.  Heins.  Meus]  Pater.  DIcus] 
Conjux. 

310  Proximilas']  Sanguinis  et  gene- 
ris propinqiiitas.     Farn. 

311  Pulri,{<ine  relinquere  fines]  Rec- 
tiiis  codex  Nangerii  mm  uiio  Donon. 


patriosquc.  Sic  *  patrii  cnses  '  lib.  x. 
apud  Lucanum,  '  Dum  patrii  veniant 
in  viscera  Ca^saris  enses  :'  hoc  est, 
Boniani  enses,  non  .lilgyptii.    Heins. 

342  Slahis  ardor  aniantem]  Error 
pri.  Moret.  Excerpta  Jureti,  et  alii 
viginti  aut  plures  :  ardor  eunlem  pr. 
Gronov.  Pnto  error  euntem.  Vide 
Notas  Trist.  i.  2.  99.  '  Error'  pro 
amore  Poetis  passim;  quomodo 
apud  Virgil.  '  Ut  vidi,  ut  perii,  ut 
me  mains  abstulit  error!'  nam  et 
furor  et  insania  amor  Poetis  dictus, 
et  amentes  amantes  et  malesani.  Plato 
in  Phaedr.  iv.  species  fiavias  Oelas 
statuit,  fatidicam  Apollinis  inspiratio- 
nem,  Bacchi  mystica,  Musaruni  affla- 
tuni.  Terdprriv  5e  'A<ppo^iTT]s  /cal''Epw 
Tos  ipuTiKrju  fxavlav  icpricra/jLev  y'  upiffTyv 
ehai,  Noster  Amor. I.  X.  'Cum bene 
pertaesum  est,  animique  resanuit 
error  :'  et  Eleg.  ii.  ad  Cnpidinem, 
*  Blanditiae  comites  tibierunt, Error- 
que,  Furorque,  Assidue  partes  turba 
secuta  tnas  :'  ita  illis  locis  scriben- 
dum.  Propertius  Eleg.  1. 13.  '  Quas 
tibi  sit  felix,  quoniam  novus  incidit 
error.'    Heins. 

347  Tune  eris]  j^riigma  simile  po- 
suit  de  se  OEdipus  in  Thebiade  .Scne- 
cae,  vs.  134.  '  Avi  gener,  patrisque 
rivalis  sui.  Prater  suorum  libernm, 
et  fratrum  parens ;  Uno  avia  partu 
liberos  peperit  viro,  Ac  sibi  nepotes.' 

349  Criiiitas]  Furias  6cpion\oKdfj.ovs, 
lib.  IV.  432.  et480.  scelerum  ultrices. 
'  Nolite,'  inquit  Cicero  pro  Roscio 
Amerino,  '  putarc,  quemadmodum 
in  fabulis  SKpenumero  videtis,  cos, 
qui  aliquid  impic  scelerateque  com- 
miserint,  agitari  et  pcrterreri  furia- 
rum  tedis  ardentibus  :  sua  quenique 
fraus  et  snus  terror  maximevexat; 
suum  quemque  scelus  agitat,  amen- 
tiaqne  afiicit,'  &c.  Farn.  Sacrn  an- 
gue]  Execrandis  anguibus  et  viperis. 

3")1  niemorqiic  est  Moris]  Pr.  Gro- 
nov. Excerpta  Jureti,  ct  quinque 
alii  Juris:  recte.  //tiHS. 

358  A'o;;ii?i(^i/srfJc7iA]  Expositis  pro- 


METAMORPHOSKUN    lAli.    X. 


3of)l 


coriini  iioiiiliiiljii'.y^  Nominitjus]  Pro- 
coruin  :   touttji'  Sia  KciWos  7rA«?irToi  Kal 

ralis  tab.  34. 

859  FiUiisque  in  ruHibus]  Patriifique 
mill  Aiontlil.  et  uiio  nieo,  et  allero 
Twisdenio.  Ildns. 

3(!4  Optut  habere]  Optet  pleriqiic 
nicliorcs.  Idem.  Optct  habere]  Uucere 
iixorein.  Virgil,  m.  ♦  Me  t'ainulam 
famiiloque  Hcleno  transniisit  haben- 
dani.'  Et  Tor.  '  Nee  se  illam  posse 
habere  domi.'  Ilia  aiitem  oonstiuc- 
tio,  Oplat  habere,  a  Giapcis  siimpta, 
ctiani  Vii-jLjilio  et  Teront.  famil.  '  Do- 
iiat  habere  viro '  ilineid.  v.  '  Date 
hibere'  Tcr.  Andr.  Knnius  i.  Annal. 
'  Doiiuvitqiie  viro  divinum  pectus  ha- 
bere.'    Ex  Honicr.  n.  vs.  386.  Solfify 

3G7  Dcmisit  vuUus  virgo]  Kdru  j3Xe'- 
tpas.  Theocrit.  Idyll.  VIII.  et  Argon. 
Apoll.  I.  vs.  790.  de    Medea.     'H  5' 

drjvi  irapritBai,  6ic. 

369  /ij-nc]  Igiii,  sec.  Pal.  pri.  Er- 
furt. Spir.  quatuor  alii,  Hcins. 

372  Quid  agat  7ion  invenii]  Quod 
agut  cum  Juniaiio.  Hcins.  L'tque]  '  Ac 
vehiti  sunimis  autiquain  moiitibus  or- 
num  Cum  I'erro  accisam  crcbrisque 
hipennibiis  instant  Ernore  agricol.c 
certatim  :  ilia  usque  niiiiatur,  Et  trc- 
inelacta  coniani  concusso  vertice  nu- 
tat,'  &c.  Alneid.  ii.  Farn. 

378  HJors]  liemediuni  anioris  ulti- 
mum,  ut  habet  e|>igramnia  inccrti 
autoris  1.  i.  Antholog.  c.  27.  "Epoiro 
iraiei  XifxSs'  el  5^  fi^,  XP'^''"^-  'E"''  Se 
jUTjS^  ravra  rrjv  <pK6ya  afiecri,  &epairfia 
ffoi  ToKonrhy  -/jpTi'tcrdui  Pp6xos.  Suidas 
Crateti  tribuit,  ut  et  Laiirtius.  Farn. 

382  IS'utricis]  Nutricem  banc  Li- 
beralis  fab.  24.  appellat  Hippolj  ten. 
Farn. 

383  Limen  scrvantis  ahimnd']  Libro 
IV.  vs.  421.  moinii  videri  scribendiini, 
liincn  alumniim  ;  ut  et  paulo  post,  anic 
pedes  supplix  procumbit  alitmnos,  nou 
alumna:.  Heins. 


385  Instrumenta]  Zonain  laquei  vi- 
cc  de  poste  rcvinctani.   Farn. 

38()  Scinditqiie  sinus]  Vestiiiin  snb- 
nndiatur.  Id  autcm  in  magnis  dulu- 
ribus  fieri  consucvit. 

3h7  Turn  dcnique  fine  vacavit]  Male 
in  aliis  vctuiit,  vel  paracil.  Lib.  vi. 
'  nee  flere  vacat,  8cd  fasque  ncfasque 
Confiisura  ruit.'  Lucanus  libro  ii. 
'  cui  funcra  vulgi  FIcrc  vacetf' 
Ileins. 

H91  Canosque]  Hinc  IMiasdrac  nutrix 
ilia  in  Hippolyto  Seneca?;  '  per  has 
Senectaj  splendidas  supplex  comas, 
FessunKpie  curis  pectus,  et  cara  ube- 
ra  Precor,  furorem  kiste,  teque  ip- 
fiam  adjuva.'  Pars  sanitatis  velle 
sanari  fuit ;  vs.  24.5.  Fai^n. 

395  Nee  solam  spondcre  Jidem]  Nee 
solani  fidem  proniittcre,  sed  etiani 
openi  et  auxilinni. 

3;'6  Figra]  luio  ttiale  sedula  abunde ; 
«t  intra  vs.  438.  Veruni  de  improbi- 
tate  hujusmodi  vetulannn,  qwx  plc- 
rumquc  sc  scelerum  et  tlagitioruui 
praistant  ministras  atque  instrumenta, 
vide  qua-  ad  hunc  locum  Georgius 
Sabinus. 

397  IJahco  quod  carmine  snnet]  Quce 
sanet  plcrique  vetustiores.  Heinsius. 
Carmine]  Quid  valeat  Magia  in  anio- 
ribus  solvcndis  aut  inipediendis  dixi 
ad  il^neid.  iv.  '  Ha-c  so  carminibus 
promittit  solvere  mentes  Quas  velit,' 
ike.  Vide  etiam  lib.  vii.  supra  200. 
et  225.   Farn. 

399  Sacris  placabitur  ira]  Placabili.* 
ira  in  Florent.  S.  Marci:  Pouticis, 
'  placaljiiis"  ira  Deorum  est.'  Fast. 
II.  '  sed  et  his  placabiiis  umbra  est." 
Pont.  111.  3. '  Effice  sit  nobis  nou  im- 
placabilis  ira.'  Gratius,  '  Est  aliud 
quod  praestet  opis  placabile  nunien  :' 
quomodo  ibi  scribcndum,  iion  opus. 
Sal.  Fiaccus  lib.  iv.  vs.  471.  '  nam- 
que  en  tibi  nostra  voluntas  :  Si  nou 
ira  Deum  ca-lo  iniplacabilis  urgct  :' 
sic  versus  niendosissimi  restituantui . 
Vide  Notas  Trist.  ni.  5.  31.  Heins. 

401  Sospes  ab  incursu  est]  Hospcs  it 


3592 


NOT/E    VARIORUM    IN    OYfDII 


Florent.  S.  Marci,  et  Neap.  Lege 
suspes  et  in  cursu  est,  qiiomodo  l>er- 
Jiogger.  Spirens.  et,  a  nianu  seciinda, 
Floicntinus  S.  ftlarci ;  ita  noster  sie- 
pe:  vulgata  sciiptma  paruni  Latiiia 
est.  Lib.  XIII.  '  In  cursuque  mens 
dolorest.'  Pont.  iv.  II.  '  Duin  dolor 
in  cursu  est,  dum  petit  seger  opem.' 
Reined.  Amor.  '  Dum  furor  in  cursu 
est,  current!  cede  furori.'  Sic  '  fu- 
rere  in  cursu.'  Epist.  CEnones,  '  in 
cursu  famuhe  rapuere  furenteni :'  ita 
scribe,  non  incursu.  Fast,  iv.  '  In 
medio  cursu  tenipora  veris  eunt.'  Lib. 
V. '  Vox  erat  in  cursu.'  Lib.  vi.  *  Spes 
erat  in  cursu.'  Heins. 

405  Quodcunque  est]  Quodcunque  sit 
pr.  Gronov.  pr.  Ambros.  et  quatuor 
alii;  bene.  Idem. 

407  Complectens  membra  lacertis] 
Cnlla  sec.  Paiat.  aliquanto  rectius:  at 
in  nnoMediceo,  nafa;  venuste.  Nata; 
enim  alumna;  a  nutricibus  appella- 
bantur,  et  illffi  contra  ab  alumnis 
niatres.  Sic  nutrix  PhcedraB  apud 
Euripidem  ipsam  allocuta,eap(rei,Te/c- 
vov,  Kol  fxh  xaAeircDs  MeTciySoAAe  SeVc.s. 
Atque  ita  passim  Tragici ;  ot  Nonnus 
initio  libri  iv.  Dionys.  ter  quaterve. 
Apud  Statium  Theb.  vii.  Antigone 
nutritorem  Phorbantem  'patrem'  ap- 
pellat.  Medea  ad  nutricem  apud 
Valerium  Flaccum, '  Quae  manus  liaec, 
certo  ceu  me  petal  agmine,  mater, 
Advenit,  baud  armis,  hand  nnquam 
cognita  cultn  ?'  Idem. 

408  Sensimus]  Qua  solertia  Lcp- 
tines  Mathematicus,  vel,  ut  alii  tra- 
dunt,  Erasistratus  mcdicus,  amorem 
indagarit  Antiochi  filii  Seleuci  regis, 
cpii  novercam  deporiit,  lege  apud 
Plutarcbum  in  Demetrio,  Appianum 
in  Syriacis,  Val.  Maximum  lib.  v. 
cap.  7.  Farn. 

410  Exsiliit]  Exsiluit  vetustiores. 
Ueins. 

417  Et  itidicium  Uiquei]  Hoc  est,  mi- 
natur  so  indicaturani  patri,  quod  sc 
suspenderc.  volucrit  Myrrlia. 

428  Politttur  amore]    Amnio    f'rag- 


mentuni  Cascnas,  pr.  Gronov.  et  duo- 
decini  alii.  Heins. 

430  Numine']  Jurejurando.  R.   , 

431  Festa]  Men?e  Boedromione  ce- 
lebrabantur  Eleusiuia,  quK  et  Tbes- 
niophoria :  sed  Rouianis  reccpta  Ce- 
realia  dicta.  Has  celebraturie  no- 
vem  noctibus  a  Venereis  abstinuere 
et  vino:  albis  deinde  vestibus  indu- 
132  et  vittatae  procedebant.  Mystae 
lampades,  sen  faces,  manu  ferebant, 
media  sell,  nocte  :  matron-ts  alia;  pri- 
mitias  frngum  offerebant :  virgines 
priKcedebant  canacpbora?,  cistas  in 
capite  ferentes.  Vide  quae  annotavi 
ad  V.  343.  Farn. 

434  Tactusqne  virorum]  Viriles  cum 
melioribus.  Heins. 

435  Turba  Cinijreis  in  ilia  Regis  ad- 
est  conjux]  Cencreis,  vel  Cenchreis,  Flo- 
rentinus  S,  Marci,  Bernegger.  Nea- 
pol.  Cantabrig.  Oxon.  pri.  et  sec. 
Palat.  aliique  coniplures  ;  recte :  quo 
alludunt  nonnuUi,  in  quibus  Cenereis. 
Auctor  argumentorum  iu  INIetauior- 
phoses  Myrrbam  Cinyrs  et  Cenchrei- 
dis  filiam  facit.  Hyginus  fab.  i.vm. 
Smyrna  Ciuyrsc  Assyriorum  regis  et 
Cenchreidis  filia.  ApoUodorus  Me- 
tharmen  Pygmalionis  Cypriorum  re- 
gis filiam  ei  uxorem  assignat,  ex  qua 
Adonin  pluresque  libcros  genuerit. 
Pro  adest  nialim  abest  cum  priiuo  Pa- 
latino  et  Rottcndorphiano :  pr.  Gro- 
nov. pr.  Reg.  et  duo  alii  ubit:  sec. 
Pal.  ct  Oxon.  turbam  in  ilium  obit. 
Idem. 

443  Non  ioto  pectore  sentit]  Corpore 
Oxon.  quart.  Medic,  et  (juatuor  alii ; 
bene :  nam  scquitur  proximo,  '  pra;- 
sagacjiic  pectora.'  Idem. 

445  Hed  tamen  et  gaudet]  Gaudent 
sec.  Medic,  ct  alius.  Flet  tamen 
alius  Medic.  Forte  Flens  tamen  et 
gaudet:  nisi  mavis  Sic  tamen  et  gau- 
det. Idem.  Tanla  est  discordia  men- 
ti]  Explicatur  lioc  egrogie  a  \'ir- 
gil.  /Encid.  iv.  '  Ac  veliiti  aniiosam 
valido  cum  roboic  quercmn  Alpini 
Borex"    nunc  hinc,  nunc  flafibus  il- 


MRTAMORPMOSl-ON    f-IH.    X. 


:3593 


Jinc  Enicrc  inter  se  ccrtant,  Xc. 
ilauci  seciis  assiduis  hinc  atqiic  liiiic 
inotil)iis  hcros  Tinulitiir,'  Quod  ex 
Homer.  Iliad,  ix.  a  vs.  1.  Hie  dc 
niari,  ille  dc  quercii  :  'Sis  5'  afe/xui  Svo 
■KuvTov  upiviTov  lx6v6fVTa,  hopt-qs  Kol  Ze- 
<pvpoSj  (Vc.    *fls  iSai^fTo  Ovixhs  ^vl  (ni]- 

4-Hi  Inlevnue  Trioncs]  Tt'umcm  Flo- 
rent.  S.  lAIarci.  Adeantur  Notiu  lib.  i. 
64.  Heins.  Inter  Trioiies]  Stcllic  sunt 
ad  poliim  Aicticuni  Trioncs,  (jui  a 
numero  scptcntrioncs  vocaiitur.  Sane 
Triones  prisca  liniriia  boves  aratores 
dicti,  quasi  terioncs :  hoc  est,  aran- 
da;  vertendiVKpic  terra;  idonei.  Kffi- 
ciwnt  aiiteni  .sydus  plaustio  simile, 
quod  Gra?ci  Hfia^av,  Latiiii  septen- 
triones  vocant.  Geilius  libro  sccuiido 
cap.  21.  li.  Tempus]  Conticiiiii  nota- 
tic,  hoc  est,  intcuipestani  ac  luediani 
nocteni  describit.  Mecrocu/cTiou  woO' 
Sipats,  ^Tpf(pfTai  '6r  "ApKTos  ijSri  Kari 
Xfipa  tV  Boiirov.     Anaor.  f'urn. 

447  Bootes]  Sydns  est  Bootes,  qui 
et  Arcto[)liylax  appellatur.  It. 

448  Fugit]  Luna  prius  nitida  et 
syderalatueruntsubito  nubibustecta, 
tanti  sceleris  couspectuni  perhorres- 
centia:  prjecipne  vero  Eiigoue  prop- 
ter pietatein  in  patreni  Icaiiuni  a 
rusticis  intereniptum  in  constellatio- 
neinVirginis  relata.  Hygin.  fab.  130. 
I'arn. 

450  Priimis  tegis,  lcare,vttllus]  Pri- 
nios  vultus  nieliores  magno  uuniero. 
IJeins.  I'limus  tegis  Icaie  vultus]  Ne 
tantuni  scelus  aspiceres.  Icari  auteni 
Erigonesque  fiha;  historia  t'uit  nobis 
exposita.  li.  Atque  Icarus  Arcturi, 
siveBootie;  Erigoue  atitcm  virgiuis 
nomine  appeliata,  ut  Hyginiis  ait. 
Ceeteruni  notandum  hoc  loco  a  poiita 
Icarum  dici  TpiavAKa(3ws,  quern  alii 
Icarium  vocant.  Micyl. 

A'l'i  ruHcreus  bubo]  \i\  Virg.  yEn. 
IV.  '  Solacpic  culuiinibus  I'erali  car- 
mine bubo  Sape  tjucri,  et  hmgas  in 
tletum  duceie  voces.' 

454  It  lumen,  et  tenebra   viiituunt] 


Puto,  ut  minuuiit.  n<'in<i. 

451)  AnimnsiiHC  rctiiiuit]  Hiitn<iuit 
cum  mdioribus  :  et  mox  dedueit  pio 
dtiluxit.  Pro  Cunctantein  sec.  IMedic. 
Lucluidem.  Idem. 

101  Devutwiue  pcetma  juiwil]  Cor- 
porn  veteit.s  iilc-ricpie.  Idem. 

4(i7  I  ilia,  dixit ;  dixit  et  ilia,  I'uttr] 
Dieat  utroque  loco  cum  castigaliori- 
bus.  Idem. 

4()1)  I'lnia  pntris]  Gravida  ox  ])atrc. 
I'arn.  Pima]  '  .Sed  cum  te  graviiiani, 
et  pulcre  plenam  adspicio,  gaudco.' 
riaiit.  Ampliitr.  i.  2.  '  Ingenti(|uc 
implct  Achille.'   Noster  lib.  xi.  2(J5. 

475  Vagina  diripil  cnsem]  Deripit 
mcliores  ;  nisi  quod  in  tribus,  ttberut: 
quomodo  libro  vi.  vs.  551.  locutus,  et 
lib.  n.  Fast,  in  tabula  Lucretix*,  vs. 
753.  '  Eripere  ferrum  vagina'  \'ir- 
gilio  lib.  VI.  Heins. 

470  Tenebrisque  et  cacce  munerc  noc- 
tis  Inlercepta  neci  est]  Tenebris  piim. 
Vatican,  pr.  Gronov.  Ciuscn.  alii<|uc 
satis  niulti.  Th  est  etiam  tolleudurn 
cum  luio  Morcti.  Pro  vugata  alius 
Moreti  ululata,  lietinquil  etiam,  jiro 
reliquit,  nieliores.  Denitpie  radiantis 
Lunce  pro  redeuntis  sec.  I'al.  et  sex 
alii :  nil  muta.  Noster  Metam.  xiv. 
'  Sex  illam  noctes,  totidenj  rcdeun- 
tia  Soiis  Luniina  viderunt.'  Statins 
Tlicb.  v.'Septimajam  rediensPhuube 
mihi  respicit  iegras  Stare  genas.' 
Idem. 

478  Palmiftros  Arubas]  Apud  qwos 
multir  palma;  nascuntur.  I'anehua 
rura]  Arabica.  Est  enim  Panchaia 
regio  Arabia;  Felicis. 

481  Nescia  voti]  Quid  cuperet  ig- 
nara. 

183  Est  tales  complexa  preces]  I'xorsn 
Arondel.  etsex  alii.  Heins, 

480  Ambobus  regnis]  El  vivorum  ct 
mortuorum. 

492  Ossaque  robur  agunt]  Hoc  est, 
ossa  in  lignum  crassius  convortunlur. 

495  Prueinxcrat  arbor]  Pcrslrinxerat 
S.  Marci,  tert.  JMcdic.  Oxonien.  Si)i- 
rcnsis,  Excerpta  Jurcti,  ct  alii  octu  ; 


3594 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


constrinxerat  Neap,  et  sec.  Medic. 
prccstrinxerat  Urbin.  et  tre?  alii:  diio 
prastruxcrat .  Heins. 

496  Pcctoraque  obruerat}  '  Ohriii 
talis,'  *  Hilda,'  '  tecto  labente '  dicnn- 
tiir  bene  et  eleganter;  '  obnii  cortice' 
diirius  paulo  dictum.  Quare  persua- 
deor,  ut  ciedain  scripsisse  Nostrum, 
Pectora  obsuerat ;  id  est,  occliiserat, 
operuerat :  vide  quas  de  lioc  verboan- 
notavi  Fast.  n.  578.  certe  in  altero 
Hamburgensi  horruerat.  Idem. 

497  Venienti  ligno'\  Succresccnti. 
Subsedif^  Submisit  se. 

500  Flet  tamen']  Hoc  ad  natiiram 
arboris  niynhfe  refertiir:  sponte  nani- 
qiie  sudat,  ut  scribit  Plin. 

502  NuUo(iue  tacebifur  wvo]  NuJUquc 
alter  Strozza'.  Hei7is. 

Fab.  X.  Arg.  At  male  concepfusi 
Adonis  ex  incesto  patris  ac  filia^  coi- 
tu  natiis,  in  tantam  crevit  pulchiitii- 
dinem,  nt  ejus  amore  Venus  oapere- 
tur;  quo  cum  ut  diutius  esse  posset, 
una  cumillo  venationibus  induigebat, 
praecipueque  fugacium  aniraalium,fe- 
ras  auteni  natura  armatas  vitabat, 
Adonimque  ut  sibi  ab  illis  caveret  ad- 
monebat.  lUe  vero  gloriaj  suavitatc 
niotus  aprum  excipeie  ausus,  ab  eo 
fuit  iuteremptus.  Quod  cum  Venus 
rescivisset,  in  purpureum floicm  ilium 
commiitavit.  R. 

500  Habeni  sua  verba  dolores']  Labo- 
res  Aronddianus.  Heins. 

508  Crebros  Dat geviittis]  Spissos  Flo- 
rentinus  S.  Marci,  pro  diversa  lecti- 
one.  Sic  '  spissa?.  nubes'  libro  v.  ct 
Amor.  I.  13.  '  spissa  grando  '  lib.  ix. 
'  spissus  sanguis,'  lib.  xi. '  spissus  lac- 
tis  liquor,'  ex  Mss.  lib.  xii.  *  spissus 
aer  '  et  *  spissum  littus'  lib.  xv.  et 
Arte  Aniatoria:  '  spissnm  caElum  ' 
Valeric  Flacco  lib.  i.  vs.  G16.  *  vasto 
pariter  ruit  igneus  aether  Cum  toni- 
trn  ;  spissoque  tegit  nox  omnia  ca^lo:' 
ubi  vulgatum  piceo  non  potest  ferri, 
cum  mox  sequatur,  ♦  picei  fulscre  po- 
ll.' Virgil.  <  spissis  noctis  se  condi- 
dit  umbris.'     '  .Spissus  imber '    Pro- 


port.  Eleg.  III.  4.  '  Plciadum  spisso 
cur  coit  imbre  chorus  ?'  ita  enim  pro 
igne  opinor  legendum  ;  quod  Pleia- 
des sint  imbrifer?p,  ut  Lucano  dicun- 
tur :  Stalio  'aquosse'  et  'nubila;:' 
'madida;'  Claudiano  '  coire  spisso 
imbre  :'  quomodo  idem  Val.  Flaccus 
lib.  III.  '  ceu  pectora  nautis  Congelat 
hiberni  vultus  Jovis  agricolisve,  Cum 
coit  imbre  minax  :'  perperam  ibi  um- 
bra minax  nunc  legitur.  Sic  et  '  cogi 
in  nubem  aer'  dicitur:  et  *  spissari 
in  imbrem  '  Lucano  lib.  iv.  de  nubi- 
bus, '  Jamque  polo  pressae  largos  den- 
santur  in  imbres  Spissata?que  fluunt.' 
Conjecturam  in  Propertio  nostram 
contirmat  alter  locus  ejusdeni  Valerii 
Flacci  lib.  v.  415.  ubi  de  Pleiadibus 
similiter  agitur,  '  densaeque  sequuu- 
tur  Pliades,  et  madidis  rorant  e  cri- 
nibus  imbres.'  Vulgati  codices  eo- 
dem  illic  modo  peccant,  quo  apud 
Propertium,  cum  prififerant,  rorantes 
crinibus  igiies.  Idem. 

512  Scisso  cortice^  Fisso  castigatio- 
res  plerique ;  nisi  quod  in  Floreut.  S. 
Marci,  liernegger.  Caesen.  Oxon.  pr. 
Basil,  pr.  Erfurt.  Spir.  Jissa  recte. 
Videautur  quae  notamus  lib.  iv.  375. 
Idem. 

514  Lac/j/niis]  Myrrha;  guttis.  *  II- 
lius  lacrymis,  quas  arbore  tundit  odo- 
ra,  Ungitur,  et  dominae  noniina  gutta 
tenet.'  De  Arte  lib.  i.  Farn. 

521  Aroqiie^  Redi  ad  vs.  347. 

524  Ignes]  ApoUodorus  lib,  iii. 
scribit  Myrrbam,  ab  irata  Vcnere, 
quod  eam  nihili  facerct,  in  dirum  pa- 
tris amorem  tuisse  impulsam.  Lac- 
tantius  niatri  hoc  Myrrhie  imputat. 
Farn. 

526  Distrinxit  arundine  peclusl  De- 
strinxit  meliores.  Heins. 

527  Altius  specie]  Altius  quam  vi- 
debatur  externa  specie. 

531  iiravidamque  Amathunta  mctal- 
lis}  Mctulli  Genevensis  :  dictum  su- 
pra. Heins.  Gravidamque  Amalhunta] 
Amathus  urbs  fuit  Cypri  acrifodinis 
abundans,  propter  quod  poeta  iilam 


METAMORPHOSRON    LIB,    X. 


8505 


mctnlli^  f(ravii}(im  vocat.  It.  Ciiitlon'] 
I'rdiiioiitoiiiiiii  t^aria:  vcliit  pcniiisii- 
la,  ill  (|iia  iirljs  cclcl)iis  A  (MKfiis  ima- 
gine quain  locit  I'raxitulos,  (|iiam  >it 
vidcreiit,  ab  oniiu  parti;  |>liiiiini  iia\  i- 
ganiiit  CniiUiii.  Pliii.  lil>.  xxx\i.  5. 
Mitallia]  Siiina  vs.  220. 

53G  NuUa  genu]  line  f^enu  I'lortnt. 
S.  Marc),  sec.  Falat.  pr.  Meilic.  et 
IJcniegger.  cum  prioie  Twisdoiiio  : 
Fune  genu  prim.  I'alat.  Inde  i'cnus 
Neap,  ct  sec.  Medic.  Funiculo  Ur- 
biii.  et  a  maiiu  secimda,  Us(iuegcnu; 
qiiomodo  et  pr.  Vatican.  Aroudel.  pr. 
Gronov.  pr.  Basil,  pr.  IMorcti,  uter- 
que  Hamburg,  aliique  piurimi.  Vi- 
isquc  genu  Norictis.  Pene  genu  alter 
Ertin  t.  I'lito  scribciidum,  Cnirc  te- 
nus ;  Ht  apud  Juvciialem,  '  Nam  si 
docta  nimis  cupit  et  factinda  videri, 
Criire  teniis  medio  tunicas  succin- 
gere  debet:'  autsi  veterrimoruin  co- 
diciiin  vestigiis  insisteiidum,  Fine  gc- 
iifis  scribe  ;  ita  enim  decliiiat  rh  genu 
Servius  ad  JiLncid.  iii.  22.  quam  con- 
jectnram  confirmat  codex  Spirensis: 
*  fine  iugiiiinim '  Sallustius  apud  Plii- 
largyrum  ad  Georg.  iii.  153.  '  Costa- 
rum  sub  fine '  apud  Nemesianum  in 
Cynegetico :  vulgata  tamen  lectio 
ex  illis  Virgilianis  potest  asseri, '  Ve- 
natrix  dederatque  coniam  diffundere 
ventis,  Nuda  genu.'  *  Summo  palla 
genu,'  Venatricibus  apud  Vai.  Flac- 
cuin  lib.  III.  Heins.  Nuda  genu  ritu 
succineta  Diamc]  Ex  /Eiieid.  i.  '  Nu- 
da genu,  nodoqiie  sinus  collecta  fluen- 
tes.'  Et  deinde,  '  Siiccinctain  plia- 
retra,  et  maculos-je  tcgmine  lyncis.' 
Quod  ex  Grivco,  i^ripT-qufvoi  ro^oLs. 

5S8  Pronos]  Veloces,  in  fugani  in- 
clinatos,  ut  quibus  anteriora  crura 
sint  lireviora.  Celsum]  'T\f/iKfpov  eAa- 
(f>ov,  Nonu.  lib.  x.  '  Surgeutein  in 
cornuacervnni,'  Virg.  /En.  x.  Kapi}- 
ara  /ucr^opov  atipoina,  Oppiaii.  lib.  ii. 
Farn. 

543  Posset]  Possit  cum  melioribus. 
Heins. 
541  In  nudaces]  '  Licet  emiiuis  esse 


Eortibiis,  Ancsno  nocuit  temerariu 
virtus.'  'J'iieMiis  I'iritlioo  lib.  viii. 
410.   I'ltni. 

.'ill)  Animos  fcrarum]  Iram  et  r.ibi- 
em  feraruin. 

550  Fulmen]  Vide  lil).  i.  305.  et 
lib.  VIM.  2^1).  Farn.  In  aduneiH  den- 
tibm]  Et  aduncis  plericpu'  vctustiores. 
Forte  praaduncis ;  ut '  prieacutx  has- 
tifc  '  lib.  VII.  131.  Heins. 

553  Ulirabik  culpa]  Miraberc  1'liuan. 
pr.  Vatican,  pr.  Medic,  pr.  Morcti, 
aliique  complures.  Idem, 

558  Inque  sinujuvenis  posita  cerrice] 
Ex  Luc  rot.   lib.  I.  35.    *  in   grtuiium 
qui    sacpe   tuura   se   Rejicit,  a-terno 
devinctus  voliiere  amoris;  Atque  ita 
suspiciens,    tereti    cervicc    rc|)osta, 
Pascit  amore  avidos,  inhians  in  tc, 
Dea,  visus,  Eque  tiio  peiidet  resupini 
spiritus  ore,'  >S:c.    Posita  cervioe  recti' 
vis]  Reclinis  pleriquc  ;  nisi  quod  op- 
tiuius  S.  Marci  Floreiitinus,  renidens; 
venu!<te  meliercules,  cum  Glossa,  *  id 
est,  ridens.'     Hinc  (/)iA.o^/*€i5tjs  'A<f>po- 
Sirrj  Homero.     Horatio,  *  Erycina  ri- 
dens :'   et  '  perfidum  ridens  Venus.' 
Epistola  Paridis  Noster,  '  Dulce  Ve- 
nus risit.'     Neque  aliter  poiita;  Gra;- 
ci    passim.    *  Ainathusias    renidens  ' 
Symmacho  Epist.  i.  8.  quo  ordine  in 
ultima   Casparis    Schioppii  editione 
legitiir.     Sed  cinn  versus  isti  mendo- 
sissiini  circuniferantur,producam  eos, 
ut  legendos  esse  arbitror:  '  L'bi  cor- 
iiiger  Lya^us  Operit  siiperna  Gaiiri ; 
Vulcanus  acstuosis  Media  incocpiit  ca- 
vernis.     Tenet  inia  pisce  multo  The- 
tis et  vagffi  sororcs  :  Calet  unda,  fri- 
get  a;tLra.      Siiinil    innatat   cliorcis 
Aiuatliusias  renidens,  Salis  arbitra  et 
Itporis,  Flos  sideium    Dione.'     Se- 
cuiuio  versu  pro  Operit  supnna  rite, 
qiite  Jureti  conjectuia  est,  cum  libri 
veteres  liabcriiit  supiram  gulturi,  vel 
supcrna  guttw,  Lectins  supcrna  gutti 
coiuinnavit ;  nos  supenui   Uuuri,  ve- 
rissima  conjcctura,  (jui  mous  est  in 
hoc  ii)so  tracln,a  vino,  quod  pra^stan- 
tissiimim   prot'ercbat,    nmltum  anti- 


359G 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDII 


qiiis  laudatus  :  uncle  Statio, '  Baccliei 
vineta  madeiitia  Gauri.'  Florus  lib. 
I.  cap.  16.  '  Hie  amicti  vitibns  mon- 
tes,  Gaunis,  Falernus,  INIassicus  :* 
sed  hoc  Dotiiui.  Versu  quarto  media 
incoquit,  pro  medium  coquit ;  ita  prre- 
cedentia  et  quae  sequnntur  postulant. 
Versu  sexto,  pro  Baice  sorures,  repo- 
suimus  ragcB  consulentes  metro.  Al- 
luditantem  ad  Lucrinum  lacum  pisce 
celeberrimiim,  qui  ad  radices  Gauri. 
Versu  none  pro  Amathusiiim  reposui- 
mus  Amathusias,  cum  Juretus  notet 
Amathusiam  ex  veteri  codice.  Ipse 
pessime  Amatorium  renidens  contra 
metrum.  Denique  versu  decirao  pro 
vaporis  rescripsiraus  leporis.  Intelli- 
gendi  auteni  posteriores  versus  de 
templo  Veneris,  quod  ad  Lacum  Lu- 
crinum coiebatur  ;  unde  '  Lucrina 
Venus'  Statio  lib.  iii.  Sylv.  i.  et 
liaec  de  mendosissimo  loco.  De  Gau- 
ro  tamen,  quod  in  secundo  versu  Syni- 
machi  corrigebaui,  jam  occr.passe  ju- 
venilibus  ad  Florum  notis  Salmasium 
Gronovius  me  monuit,  cum  haecjam 
scripsissem.  Sed  revertaniur  ad  Ve- 
nereni  ridenteni.  Siliuslib.  vii.  'pos- 
trema  nitenti  AfFulsit  vultu  ridtns 
Venus,'  de  judicio  Paridis :  sed  et 
Cupido  ridens  exprimebatur.  Seneca 
Hij)poIyto,  '  Iste  lascivus  puer  et  re- 
nidens Tela  quam  certo  moderatur 
arcu :'  ita  scribendus  iste  locus  ex 
optinio  codice  Mediceo.  Ilcins. 

5.)'J  Mediis  inlerserit  oacula  verbis'] 
Lnbris  Florent.  S.  Marci,  Ncaj)ol. 
Bernegg.  Ctesen.  pr.  et  sec.  Medic. 
I'rbin.  Spir.  et  septem  alii.  Siniilis 
error  apud  Propertiuni  Eleg.  i.  12. 
'  Ft  cupcre  optatis  animani  deponere 
verbis,'  pro  /rti;/s,  perperam  legitur  ; 
quod  Passeratio  (juoque.  depreiien- 
t.um  video.  Notum  ilbid  ex  Antlio- 
logia,  TV  ^"XV"  'AyaOwpa  (^lAij/  eVl 
Xf'i^cTtf  ffJ'X'Ji'.  Vide  (pia:  ad  Ciaudi- 
ani  l''.pitliaiamium  i'aliadii  notamus, 
vs.  i;i2.  Ill  hoc  tanien  Nasonis  loro 
vulgala  scripluru  non  vidctiir  tniitan- 
da.  Idem. 


Fab.  XI.  561  Non  f alula  rumor  Ille 
fuit']  Ita  distingue  :  rumor  ille  non 
fuit  fictus.  Sic  '  fabulas  manes  '  apud 
Horatium.  Heins.  Nun  fahula]  Non 
est  hac,  inquit  Venus,  fictio  ad  de- 
lectandum  comparata ;  sed  rumor, 
inio  fama  constans  et  certa.  Confun- 
ditur  tamen  haec  fabula.  Cum  eniin 
duae  fuerint  Atalantffi,  ut  habet  Jo. 
Tzetzes  xiii.  Chil.  453.  et  Scholiastes 
Apollonii  Argonaut,  i.  ri  fiev  'Ap/cos 
laaovos  OvyaTTjp  %v  tyrif^e  MnAaviuv  t) 
Se  'Apyela  7]  'S.xoiveccs,  ^v  eyrifxe  'Imro- 
IxiSwv.  Tzetzfs  ipse,  Pala^phatus,  alii 
tribunnt  hoc  filiae  lasii,  quod  erat  fi- 
liaj  Schanei ;  Milanioni  item,  quod 
erat  Hi|>pomeuis.  Farn. 

561  Dtus]  Apollo.  R. 

566  Tcque]  Transtormata  sell,  vi- 
vos liumanaB  forraas  superstes.  Farn. 

567  Sorte']  Oraculi  responso.  ^- 
neid.  iv.  '  Nunc  Lyciae  sortes.' 

568  Et  instantem  lurbam']  Ad  Epist. 
Ulyssis  Sabiniani  scribendiim  nio- 
nui,  '  instantum  turbam  procoruni.' 
Heins. 

569  Potienda]  Potiunda  raeliores : 
dictum  lib.  ix.  752.  Idem. 

575  Cursus  iniqui]  Quia  lex  et  con- 
ditio crudelis.  Sedebat  ergo  specta- 
turus,  ct  adniirans  eorum  juvenuin 
temeritatem  Hipponienes.  Pont. 

580  ToUensque  manus]  Gestus  ve- 
uiam  petcntium,  maniis  tollere.  Pont. 

582  Concipit  ignes]  Ignem  iidem. 
Heins. 

584  Invidiamque  ti)nel]  Invidiaque 
margo  Gryphianie  editionis  ex  vete- 
ri libro,  et  iinus  mens.  Scribe  Invi- 
diaque timens.  Pro  sed  cur,  sed  quid 
prim.  Morcti,  et  Bcrnegger.  In  No- 
rico,  Invidaijue  timet.  Idem. 

5S5  Intenlutn]  ^Non  tentata. 

587  Passu  alite]  Veloci  cuisu. 

588  Scytkiea']  Veloci^sinia.  Scytlia; 
nainque  plurimiini  sagittando  valent. 
Nnn  segnius  in:  sagilta']  Non  scciua 
I'lorcntiinis  S.  INIarci.  Noapol.  et  sec. 
Medic,  in  lerlio  segius  ;  line  est  «e- 
civs:  quomodo  primus   Modiceus,  et 


METAMORPIIOSEON    MB.    X, 


35f)7 


S|)irensis,  ac  pro  diversa  Icctionc  pri- 
iiHis  Gronoviauus  :  dixinuis  I.  ii.  Hl(». 
Ileitis. 

081)  Aonio']  Boeotico  Hippotncni  : 
est  Aonia  pars  IJa-otiiv. 

590  Ctirsus facilipse.  decorcm'\  Dcco- 
ram  Jiiiilti  veteres.  Jleins. 

5'Jl  Aura  refert  ahlata  citis  talaria 
plantis]  ObUita  pr.  Palat.  pr.  Vatic, 
sec.  tert.  quart.  Medic.  Cantabrig. 
Arond.  Bornegg.  Urbiii.  pri.  lieg. 
iitcrque  Hamburg,  pr.  Erfurt.  Spir. 
alii()uc  plurimi ;  bene:  tunicam  tala- 
rcin  inteliigit.  Idem. 

593  (Jcnualia'\  rovaT6Se(Tuot,  gloss, 
goiiuum  vincula,  seu  ornamenta. 

590  Similem  dat  ct  inficit  umbram'\ 
Simul  edit  et  ijijicit  Bcriiegger.  et  qua- 
tuor  alii :  simul  addat  Arondel.  simul 
edat  pr.  et  alius  Medic,  similem  datur 
unus  Bonon.  simul  et  dat  et  inficit  pr. 
INIorcti  et  scptc-m  alii :  similatas  inficit 
umbras  Florentiiuis  S.  Marci  omnium 
optimus,  quod  sequor  :  ncc  abludit 
Spirensis,  in  quo  sirnilis  dat  inficit. 
Heins. 

597  Hospes']  Hippomenes.  Dccursa 
novissima  meta  est]  Ad  ultimam  metam 
deonrsum  est. 

COS  Mecum  confer,  aif]  Niljuvaut 
libri  veteres.  Putabam  nibiloniinus, 
Te  mihi,  confer,  ait.  I'aulo  ante  Jju'C- 
num  deterritus  horum  nuilti,  non  juve- 
nis.  Heins.  Mecutn  confer]  QuodVirg. 
HLn.  XI.  explicat :  '  diniitte  fugani,  et 
te  coniinus  a^quo  Mecum  ciedc  solo.' 

009  Scliwneia]  Atalanta  Sciicenci 
regis  filia. 

Gil  Formosis,  dixit,  iniqutts]  Jnquit 
vetustiorcs.  Formosiim  dixit,  pr.  ]\Io- 
ret.  ct  quatuor  alii:  in  Neapol.  erasa 
vetus  lectio.  Latet  alitpiid  :  furlnnis 
initjuis  pr.  Xmhios.&iifurmis tarn  dixit 
iniquus?  Heins. 

G12  Pcrdere  vuW]  Pendere  Canta- 
brig. ct  unus  Basil.  Vide  Notas  ad 
1.  VIII.  75.    Idem. 

on  Ab  ccquorea  originc]  Neptuno 
aequoris  Deo.   it'. 


019  Sors  illi  dura  negarit]  I'urs  cnm 
nielioribiis.     Ilcins. 

Ori  Nollet]  Solit  pri.  Palat.  Bor- 
neggor.  ulcniue  Hamburg.  Arnndpl. 
ct  sex  alii.  Idem.  Sapicnte]  Dotes 
tnas,  uti  par  est,  acstimante,  ct  cui 
nnptia:  cordi. 

0'2l  Viderit]  Verum  ipse  viderit. 
'  Viderit  utilitas;  ego  cocpta  fideliter 
edam.'    Farn. 

020  Vvluit  quia  vivere  mecum]  V^ovit 
Urbinas  et  Noricus;  quia  rorit  alter 
Hamburg,  et  alter  Erfurt,  nil  inutan- 
dum  temcrc.    Ileins. 

031  Ah  quam]  At  Urbin.  Si>ir.  et 
unus  Retiius.  Vide  Notas  ad  Epist. 
XII.  1.    Idetn. 

035  C'ubilia  vellem]  Posscm  Cantab, 
pr.  Pal.  pr.  Vatic,  et  decern  alii  ex 
nielioribiis.    Idem. 

037  Quod  facit  ignorans]  Quid  facit 
pleri(pic  meliores  :  Ca?sen.  et  tres 
alii  Quid  fuciat.  Scribe,  Quidque 
agat  ignorans.    Idem. 

039  Cum  me  soUicita]  Me,  Vene- 
rem :  refert  enim  haec  Venus  Ado- 
nidi.  Pont.  Proles  Neptunia]  Hippo- 
menes, Neptuni  proncpos. 

040  Cytkercaquc  comprecor]  Cythc' 
reia  comprecor  iidem  meliores  magna 
ex  parte.    Heins. 

043  A'cc  opis  mora  longa  dabatur] 
Opi  malim.    Idem. 

044  F.st  agcr]  Dcscribit  agrum  no- 
mine Damasennm,  nnde  Venus  tria 
aiirca  ponia,  quaj  Hippomcni  tradi- 
dit,  se  sumpsisse  ait.  Intorprcs  The- 
ocrili,  non  ex  Cypro,  sed  ex  Hcsperi- 
diimliortis  aurealnrcmala  allatadicit. 
Tumascnum]  Levi  unius  liter;c  muta- 
tionc  rcstitutum  spero  redonatum- 
quo  solo  cailoquc  Cyprio  agrniii  snum. 
Dumascum  sibi  habcat  Syria;  Da- 
jnaseum,  Damascenum  Critiri.  Inter 
oppida  Cypri  q  iin(I<Tim  admittit  Ta- 
n'.asenni  Plin.  v.  31.  et  Stepbaniis. 
Taiiiassum  in  cadem  ins.  agnoscit 
Strabo  1.  XIV.  MfVaAXd  t«  x"^""''  (TTf 
HfpOoi'a   iv  Tanauffif-    hodie   liorgo  di 


3508 


NOT/E    VARIORUM    IN    OVIDIl 


Tainasso.  Ferraiius.  Farn,  Damase- 
vum]  Amasenum  Bosch,  et  Thys.  niulti 
Ditmascum  vel  Damacenum :  Damascum 
Aiondel.  Scribe  Tamaseiim ;  hoc  est 
Tafxaauov.  Vide  Notas  lib.  i.  579. 
Tajxaaeos  ttc^Ajs  Kvirpov  rh  iOviKhv  Ta- 
^uttffiTjjs  Koi  Ta/jiaffuos,  Stephano.  Qua- 
re  diibito  an  non  Tamasiten  nomine 
dicunt  hoc  loco  sit  legendiim:  nam 
j)r.  Vaticaniis  Damasithona,  Tama- 
seiim etiam  lubem  hanc  vocat  Plini- 
ns ;  apud  quern  codices  nonnulli  au- 
tiqui  Tamasus;  ^Ta^aaisqnoque  Stra- 
boni  HI).  VI.  Ta^daaos  Ptolema?o,  sed 
mendose,  nt  piito.  Tafieaia,  Polybio. 
Tafiaa-ta  Constantino  Porphyriogene- 
tas  in  Theniatibus :  nihil  autem  usita- 
tius  in  antiquis  libris,  quani  Tin  D 
degenerare.  Sic  superiori  libro  co- 
dices omnes  vetusti  Drivpcius  pro 
Triopeius,  Auctor  argunientorum  Da- 
masum  agrum  habet,  sed  codex  veter- 
rinnis  S.  Marci,  illic  Amasenum  exhi- 
bet.   Heins. 

645  Qunm  mihi  prisci  sacravcrc  sencs] 
Qiicm  vectins  sex  script! :  de  agro 
enini  Tamaseo  nientio  est.    Idem. 

647  Nitet  arborl  Viret  Excerpta 
Mureti  et  duo  ex  nostris.  Deinde 
comam,  pro  comas,  raeliores.    Idem. 

649  Ilinc  triu^  INIala  liajc  Hesperi- 
dum  hortis  deportata  narrat  Scholi- 
astes  Theocrili  in  Idyll,  iii.  et  Virgil. 
Eclog.  VI.  '  Tnni  cauit  Hesperidum 
njiratam  mala  puellam.'  Scyros  au- 
tem ccrtaminis  hujus  sceua  est. 

650  Po«i((]  Mala  esse  inter  illicia 
et  syinbola  Veneris  notiun  ex  Theo- 
crili Idyll.  VI.  BoAAei  Kal  fiaAotcri  Thv 
alir6\uv  a  KAeapiffTo,  et  interprete  ibi, 
ut  ot  Scholiastc  Aristophanis.  *  Malo 
me  Galatea  petit.'  Virg.  Eclog.  iii. 
I'arn. 

654  Posse  putes]  '  Ilia  vel  intacta; 
segetis  per  sunnna  volaret  Craniina,' 
6i.c.  vEneid.  vii.  dc  Camilla.    I'arn. 

659  Ulcgareiiis^  llippomcnes  Me- 
garei  filiiiM,  Neptuni  nepos  vs.  605. 
supra  Pununn  aureum.     ^pofnifi  viKwaa 


■ndvTas  5i  ttoSuv  rrj  TOXurr/Ti  N/Karot 
MeiXaviuvt  j(if;Aa  XP"'^^  pittTovvTi,  Kal 
Tavra  Se  avvdyovaa,  Kal  outws  -liTrriBei' 
(xa,  MoAAoj'  Ss  rovTCfi  ipoiri  izoWt^  Kara- 
(7Xf9ei<ra.  lo.  Tzetzes  Xiii.  Chil.  453. 
qui  ibidem  citat  Tlieocriti  versus  ex 
Idyll.  III.  'lirTrofjLevrjs  8/fa  5^,  &c.  F«»"M. 

663  Aridus  a  lasso^  E  lasso  castiga- 
tiores.    Heins. 

667  Atirum  volubile']  Aureum  po- 
mum.  Similiter  Virgil.  *  volubile 
busum,'  pro  trocho. 

672  Pars  jdtitna'\  Pars  optima  unus 
Moreti.    Heins. 

675  Liquidum  juveniliter  aurum^  Ita 
unus  Patavinus  ex  nostris :  reliqui 
omnes  nitidum,  nisi  quod  Barberin. 
fuluum:  paulo  ante,  '  nitidique  cupi- 
dine  pomi  Decliuat  cursus.'  Lib.  ix. 
'  cum  spicis  nitido  Uaventibus  auro.' 
Tb  liquidum  metuo  ne  ex  obliquo  pro- 
fluxerit.  Idem. 

679  Cursu  sit  iardior  ipso'\  Illo  qua^ 
tuor  scripti.  ,  Longior  etiam  alter 
Hamburg,  et  alter  Erfurt.   Idem. 

680  Duxit  sua  prcemia  victor']  Hip- 
pomeues,  inquit,  victor  duxit  Atalan- 
tam  uxorem.  R,  Pruterita]  CI.  Ba- 
conus  banc  fab.  interpretatus,  Ata- 
lauta^,  inquit,  id  est,  artis  pra^rogati- 
vani  et  vigorem,  mala  aurea  retar- 
dant:  ilia  eniin  plerumque  stadium 
deserit,  et  ad  lucrum  decliuat,  &c. 
qua;  videre  opera;  pretium. 

684  Conlemtuque  dolens]  Conlemni' 
que  rectius  duo  Medicei  cum  altero 
Ilamburgensi:  alter  Erfurtanns  Con- 
temlique.  Heins.  Ne  sim  spernenda 
futurisi  ToTs  «(T(To;weVoicri  irvQiaQai  Ho- 
mer. Quo  Cicero  dicto  saepe  utitur 
in  Epistolis. 

685  In  amhos]  Contra  ambos,  Hip- 
pomenem  et  Atalantain.    R. 

691  Luminis  exigui]  Liminis  in  plu- 
rimis.    Heins. 

693  MuUa  saccrdos]  Vota  Neapol. 
et  sec.  Medic,  bene.  A<ii  Notas  lib. 
viii.  152.  Apud  INIinuciuiu  Felicem 
Octavi(»  nulla  simulacra  notu,  pro  vota, 


METAMORl'HOSliON    LIB.    X. 


3599 


-iiiiililoi  |>ci|n.i;iiii  It  •;ilui  ;  tl  apud 
V  ir^^iliiini  in  iioiiiiiillis  oMiiiplarlbiis, 
'  iibi  fi-^crc  dona  s()k'l)aiit  Lamenli 
Divo  etnolas  siispcndeie  vestcs,'  pro 
votas:  at  in  Spirciihi  titla  saccrdos. 
Idem. 

GOG  Sacra]  Simulaclira  Doonim. 
li.  Tlctorsaunt]  Avcrteniut  oculos, 
ne  sccliis  vidcient.  Tunituiiui]  Cy- 
bele,  mater  Dcorunt,  quam  turri^e- 
ratn,  instar  mnralis  coroiiac  cinctam 
lorunt;  vcl,  cpiia  iirbis  Midae  clansa; 
uiiiros  capitc  siiblcvavit,  atqiic  ita 
c'bt  ingressa,  Ariiob.  1.  v.  vel,  '  (jnod 
l>rimis  turrcs  urbibus  ilia  dcdit,' 
Ovid.  Fast,  vc),  quia  cadem  est  nun 
Terra,  (jna;  urbes  turribus  ninnitas 
siistinet.  Litcret.  lib.  ii.  '  INIuralique 
caput,'  &.C.    l-'arn. 

701  Cauda]  Caudam  leonum  animi 
esse  indicem,  ut  aures  equornni,  IMi- 
nius  scribit.  Nam  immota  placidum, 
mota  iratnm  significat. 

701  Cybdeia  frena]  Nam  niatris 
Dcum  currum  a  Iconibus  trabi  fin- 
gunt  poi'tiv.  Cybelc  aulLin  dicta  est 
a  Cybelo  monte  Pbrygiir,  ipsi  Dcum 
matri  sacro.  Vel  etiam  aTro  tou  kv^ov, 
hoc  est,  cubo,  quoniam  terra  cubica, 
hoc  est,  solida,  et  per  boc  constans 
et  immobilis  intelligatur.    Micyl. 

706  Quod  non  terga  fugce ,  sed  \mguce 
\Kclora  prahet]  Qucu  prabait  ex  mclio- 
ribus.    Heins. 

Fab.  xit.  et  xiii.  710  Sucm]  A- 
pium.  Sues  auteni  etapriVeneri  sunt 
invisi  propter  Adonidis  ca^dem.  Undo 
provcrbium  apud  Graicos  in  eos  qui 
rem  ingratam  alicui  taciunt;  'A<ppo- 
5iTj;  vi>  eeuKev,  hoc  est,  Vencri  sueni 
sacriticavit.  R,  Sucm]  "Aprjs  St  avre- 
poffTjjs  i>y,  iS:c.  Tzctzcs  in  Lycophr. 
Mars  rivaiis  in  apri  speciem  mutatus 
juvenem  incaute  sc  fcrentcm  inter- 
emit.  Jul.  Firmicus.    lam, 

712  Juvcnis  Cinyniiis]  Adonis,  Ci- 
nyra:  filius. 

713  Pundo  roslro]   Recurve. 

715  Tutostjut  suh  inguiiit  dt.ntii>] 
Tor/osqtw;  quincjuc  vetcrcs  :  ml  muta. 


T'lo  panda  rostiu  duo  libri  palulo. 
ll(!ins.  Sub]  "Aypiof  «'Akov  tx*'  wari 
;iij;p"f  "ASwws"  Mi't^ov  8'  o  Kv6fpiiu<t)fpu 
iroTiKiipdtou  fKKos.  Bitm.  Iilyli.  Lege 
Icpidum  Thcocriti  Idyllion  in  mor. 
tuum  Adonin. 

721  Exanimem,  imiue  sua  jactanlein 
sangiiiuc  corpus]  Si  cxanimis,  (|nomo- 
do  jactabat  corpus.'  Scribe  vel  invitis 
menibranis  Scmaniinem.  l>e  Procride 
moribunda  lib.  vir.  '  Scmanimen  et 
sparsas  fcedantcm  sanguine  vcstes, 
Invenio.'    Hcins. 

722  Dcsiliit,  paritcrquc  sinuiii]  De- 
siluit,  et  sinus,  nioliorcs.  Idem. 

723  Pcrcussit  pectora  palmis]  Pectus 
pcrcussa  lacertis  unus  Lcidensis.  Idetn. 

72 1  Et  non  tamen]  At  non  Calandr. 
Arondel.  et  sc.\  alii;  bene:  vide  qua; 
notamus  initio  Epist.  Medea;.  Mox 
pro  dixit  idem  Arond,  Zulich.  et  unus 
IVIedic.  inquit.    Idem. 

72G  Repctitarpic  mortis  imago]  Red- 
ialaque  Spirensis;  rcdiiiraque  sec.  Me- 
dic. Scribe  rccidiraquc,  de  qua  voce 
t'usius  cginiiis  ad  PlKenicem  Clatidia- 
ni  :  etsi  minime  ignoro  vulgatam 
scriptiiram  ex  aliis  Na.sonis  nostri 
locis  defendi  posse.  Adi  Notas  Fas- 
tor.  IV. 45.    Idem. 

727  Annua  simulamina]  Simulaclira. 
Nam  singulis  (juibusquc  annis  Adonia, 
id  est,  sacra  in  Adonis  honorem  celc- 
brabantur,  in  quibus  Adonis  plange- 
batur,  ac  Inctus  Veneris  reterebatnr. 
Addunt  Gra>ci  tabula?  huic,  Mar- 
teni,  quia  Adonidi  invideret,  tanquam 
rivaiis,  sesc  in  aprunj  transformasse, 
et  sub  specie  illius  .Vdonim  inter- 
emisse.  Florem  autcm  qui  ex  cruorc 
Adonidis  enatus  sit  Anemonem  fuisse. 
R. 

Fab.  XIV.  729  Famineos]  Menthen 
Plufonis  pcllicem  Proserpina  in  her- 
bam  cognomineni  nuitavit.  Nicandri 
inlerpres  in  Alexipliarmacis.    Fam. 

732  Sparsil]  Spargit  cum  meliori- 
bu.s.    Ihins. 

730  Cilanf  sub  corlicc  granum]  Gra- 
na  pr.  Gronoy.  Irag.  Bo.xhornii,   et 


3600 


NOTJi    VARIORUM    IN    OVIDII 


septem  alii:  in  coHice  idem  Gronov. 
qua  cortice  prim.  Moret.  sub  vertice 
pri.  Pal.  atqiie  alii  quatuor.  Forte, 
Qualem,  qua  lento  celantur  cortice,  gra- 
tia Punica  ferre  solent ;  vel,  celant  se 
cortice :  scriptum  fuerat  celant  urtice; 
mendose ;  hinc  factum  celant  sub  ter- 
tice,  vel  cortice.  Martial.  '  Aut  imitata 
breves  Punica  grana  rosas.'  Ita  op- 
timus  Thuaneus :  nam  Punica  mala 
perpcram  nunc  legitur.    Idem. 

739  Qui  perflant  omnia  venti]  Hxc 
scriptnra  a  scriptis  nuUis  confirma- 
tur.  Plerique  vetercs  prastant  omnia 
vel  prahent  omnia.  At  pr.  et  tertius 
Medicei,  Oxonien.  pr.  Hamburg,  pr. 
Twisd.  et  duo  alii,  prastant  nomina : 
septem  alii  pro  diversa  lectione  ean- 
dem    sciipturam   quoque   exhibent; 


vere:  nee  abludit  Arondelianus,  iu 
quo  prabent  nomina.  Adonidis  enim 
cruor  in  anemonem  florem  mutatus 
est,  qui  flos  airh  tou  avf/xov  nomen  de- 
ducit:  quo  allusit  noster.  Vera  scrip- 
tura  hujtis  loci  jam  mihi  puero  olim 
deprebensa  ex  Leidensis  bibliothecae 
codice;  de  qua  me  monuerunt  postea 
Desiderius  Heraidus,  et  Johannes 
Peyraredus:  de  ea  quoque  jam  lec- 
torem  monuit  j^Egidius  Menagius 
magnum  Galliae  suae  ornaraentum  in 
erudito  et  ingeniosoopere,  quod  Gal- 
licas  Origines  inscripsit.  Apposite 
Plinius  1.  XXI.  23.  de  anemone,  *  Flos 
nunquam  sc  aperit,  nisi  ventospiran- 
te,  nnde  et  nomen  accepit.'  Idem. 
Qui  prcEsiant  nominal  Nam  Anemon 
ab  &vfnos  ventus  dicitur.   R. 


METAMORPHOSEON    LIB.    XI. 


Fab.  I.  Arg,  Carmine  dum  taW] 
Orpheus  Thraciasmuliercsaspernatus 
(lit  diximns)  in  se  earum  odium  tra- 
xit.  Quare  cum  Bacclii  sacra  cele- 
braront,  ipsum  in  firarum  coetu  ca- 
nenteni  asi)cxcrnnt,  ac  impetu  facto 
dilaccranmt,  caputquc  ac  lyrain  in 
Hebrum  fluvium  conjeccrunt,  quae  ad 
insulam  Lcsboii  usque  delata  cum 
essent,  serpens  Ofphei  caput  diiania- 
turiis  ab  ApoUine  in  saxum  fuit  con- 
versiis. 

1  Animosque ferarumi  Intolligamus 
fe.roruui  hominum  aninios  ab  Orpheo 
fuisse  excultos,  id  quod  Horatius 
aperte  scribit :  'Diclusobhoc  lenire 
tigrcs,  rabidosrpielooucs.'  U.  Sylcas] 
Orplictus,  postijiiam  naturali  inslruc- 
tus  Pltiliioophia  in  Krruni  cniiuptibi- 
]iuui  coiiscrvationc  et  instuiUtttiQiri; 


laborassot,  sed  frustra  :  ad  moralem 
et  civilcm  conversus,  homines  a  syl- 
vestri  et  fcrino  convicUi  ad  acquita- 
tem  et  pacem  transferre;  vitia  tol- 
lerc  ;  virtutes,  leges,  religioneni  san- 
cire;  oppidaniunire,  agros  colere  in- 
stituit  :  sed  et  lia^c  successu  hand 
fcliciori.  Nainquo  et  hie  seditiosi 
rudis  vulgi  oboriuiitur  tumuitus  ;  quo- 
rum inter  strcpitus  non  audiuntur 
leges,  veruni  in  ipsorum  ))iincipum 
et  legislatorum  pernicicni  svrvit  po- 
puli  furor  :  quod  in  Lycurgi,  Solonis, 
aliorum,  misero  exitu  videre  est. 
Animosqite']  Sensus :  infra  vs.  41. 
'  pcrque  OS  Audituin  saxis  intellec- 
tunique  ferarum  Sensibus.'    Farn. 

2  iS'(/.r«  sequcnlia  ducil]    Hac  vera 

scrijitura :      perperam    alii     rodircs 

^irJ*tt-*cl  duxit.    Rcddc  ct  Propertio 


^fl 


L  007  625   7^2  0 
SOUTHERN   tit^,' 

LIBRARY 

LOS  ANGELES.  Ci 


AA    000  404  887 


ifi 

.Jin' 

isb 

sa 

as 

M<i' 


iRaa^: 


4  S  i*..  % 


ri'iWrl'lMA4V.^^^£