Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 r
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4°
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhogen.
LN 777 4*^
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4°
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproducecl by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4"
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4°
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4°
Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4"
ASSERTI ONES
T)E TT{OFIT>ENTU VEJ^
IN 'DlSTyTATlOKEM TI^O^
P 0 S IT AE^ .
niCOLAO HEMMiNGIO
in Maloj Anno 'Domim
' 5 T 7'
I.
T// hornhn inaccelja eU diiiuut pro*
uidenti(€ altttudo : tamen fides etus
ex yerljo concepta pfjs eU perne*
cejfaria.
2» ISlam 'Vt nihtl ma^is hominem
in officio continetj quam pia proui*
denti(€ diutn^ coxitatio : Ita de diutna promdentia loei
duhitatiO)Del Stoica ima^tnatio j paratij^ima adomnem
iniquttatem yiaeU.
Quoniam autem ahfolutam prouidenti^ diuin^ defi*
nitionemdarenon polfum(quisenim hocfaceret?) fequem
tem qualemcun^ defcriptionem tenere DtiU effe iudico. '
4^ 'Prouidentia diuinaeU facuitasj^ua S)eiis cun&a
pr^terita, pr^ejentia , (sr yentUra nouit , qua^^ fujlentaty
ion/eruat, dtjponitj moderatur , isr diri^it omnia in fuam
glorianu
5. CompleSlitur itag. prouidentta diuina duo ,
licet ,/cientiam <(sr aHioncm : IUa (Det^ omnia nouit
A per»
perfeBff^ime: Hacmoderatur liherrime '^ft ipfi foli ^h*
ria tribnatur^
6. Modos fyrouidentiie diuince tres effe , ex fcriptu*
rismanifeJiumeHi Horum primus Vniuerfalis ^fecwu
dus Jjfecialis, tertius peculiaris dicipoteU.
7» Vniuerfalis prouidentta diuinte modus eUjquo
iDeusj <sr naturam ipfam , ir modum a^endi natur^ in
creattone indttum fujlentat.
8; C um ita^ alia a^unt necejfario, (s eodem modo,
alta libere ijr diuerfo modo , T>eiii yt naturam a^entium,
ita modmn ytrun^^ fufiinet .
9. Ideo Au^uftinus ait: ^Deus Jtc adminiflrat omnia
qiut creauit,^L *'tiam ipfa proprios exercere a^ere mo»
tm ftnaty hoc eH, lot Jtn^ula Jequi fuas inclinationes per^
mittat^
1 Hinc intelli^itur error eorum, ^ui -Deum effe au»
torem peccatijin^tint. Deus en im nec ^ult peccatumy nec
hominem ad peccandnm impelltt yetfi'l>oluntatem homit
*iviy in qua efi libera ^s-f oa/f io-i? juce fe promtfcuehabet ad
obiefta) jujientat.
11. Quare Hieronymi difium probo. Vtrumj, nos
pofje Dolutt optinms creator : Jed Jacere tantttm qtiod im$
peratiit.
12. Cum i^itur fit alujuid ab homtne , contra pr^e^
ceptaDeijyttiatura hominisy ita modus a^endi Juften»
tatur a DeofcJ peccatum ipfttm honiinisesl proprium:
quodetft non Didt 'Deus, tamen permtttit. Quia non ^tilt
dejhueremoduma^endi ycpiemliberttm dedit homint in
Creao
Creatione ilnt ts" emmret ehis dt^nita^\ (ir probaretur
obedientia.
ij. Quare Tlato reSle cum ait: 5cii;<x tAo^^, 6«'
icfan/oyjKaKw/j yn/^o^toq, ^'-aroTt aj7<cy. HoceU,CuipaefieIl
gentis, (Deus eU cnlpce expers, Deus enim iiunquam ma
lorum autor eU. Et u4ugujlinus ait : fDeteftanda \eU opl
nioy quce credit (Deum cuiufquam maU\aBionis , m l)of
luntatisejjeautorem.
14. Btft autem mala non ordinantura (Deo^^^tfi
antitamen cum faclafuntyferuiunt faftentifiimce prouU
denti^e Dei: id^ in bonum yel tnifericordice , yeliufiici^,
prout ipfi expedire "Y^idetur.
15. Hinc eU quod Tauii^ dicit : fDili gentibus T>eum
Tshra.<rtjxi^yti iK^ayMi). Et Hieronym : Omnia prouiden»
tia Dei re^untur, et quod creditur ejjepa:na,medicina eU.
1 6» Longe proinde aiiud eU ordinare maia yt Jja?it,
quam ea cum funtfeu faBa funt ordinare^id eU^ad alique
congruumjinem dirigere: HocDei eU,illudminime,
1*^. HocV niuerjaii prouidentice modo compieBor,0*
eum,quem quidam Docantf^tt' oiMwfxU}), cum yideiicet
fDeuseJficaciterea qu(€ ordinauit Jujkntatifr adiuuat*
tjr eum quem Docant cu^xc^jhctj/j, qua Dem qu<e non
ordinauit permittitfed non adiuuat.
lS« H^ec tru^x^of K<ri§ ^ permif io caufa eU contingen
tiitin rebm, <y libertatis^y^oiuntatis in homine,qua/;of
mo ftepe fua cuipa eiigit,quce Dem pro/ptbuit.
19. Speciaiis prouidenti^ modm eU,quando T)em fuo
conftiio arbitrio , praeter ordinem generaiem aiiquid
moiitm
Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4'
1
molitur.dr adduch creatur<is hi ohfe(imumfumi , 1?^ ww-
xtmeexpeJireVidetur,
20. Ac/ hunc prouidenti^e modum ypluuia^, t empefla^
tesj <^randinem , flccitatem , ferenitatem , abundantiam,
famem, bellum,pacem , exilium,pe/iemymorbosisrc, refe*
roi^Vthitc fint iuftici^ diuin^ar bonitatis inftrumenta.
u . Hoc ita ejfe Dem fua ^oce teftatnr in Leuitico,
cap: 26. Si in prceceptis meis ambulaueritis , <sr mandata
mea ctiftodieritis,isr feceritis ea, dabo Ipobis pluuias tem»
porihus /uis, <jr terragi^ne t^ermen fuum i7C. Quod ft
non audieritis me <(src. perterrefaciam yos tumoris pla^
^a,<(srfebre ardente ,/ruftra Jeretis fementem , ^u^ ab
ho/libus deuorabitur : Ponam faciem meam contra "Vos,
cr corruetis coram ho/hbm ipe/lris,
22« Tecu/iaris prouidentiit modu4 eU, quo T)eitf tu^
uit tsrregnatin Ecckfta,Fideleserigit,fouet,con/olatun
operatur '\>elle isr perficere : injpirat p. ecandi affeclum,
iS efficit yt in pr^ceptis /uis ambulenm.
23. Sic enim dicit apud Trophetam {Dominus : Aufe*
ramcorlapideumdecarne^^tjlraji^dabo yobis cor can
neum, (srjpirttum meum dabo in medium yejlri , is^fici*
am Dt in pr^fceptis meisambuletis, E^ch:'^6.
2 4. Cor lapideum efl animus dums non cedens yerbi)
(Dei. CorcarneurneU animus mollis per Jpirttum T>ei
creatuSyCedens yierhof^ei, P^t enimanimus hominisantf
regenerationem totus lapidens esl , ?ion quidem fubftantia
/cdqualttate: Ita in re^^eneratione nouus ejficitur: nam
paulatim yettijhtem deponit, <jr nouitatem mduit.
At^
1
T ^
I
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4"
2^. ^4tq, /ic paulithn exuitur 'Vetm homoy is incluitur
n outts. ytriufy^ enim capax eU homo conjlans ani*
via iT corpore. Qiu nequaciuam ratione fuhjlantice fuce efl
peccatum: Sed conditione quadam peccator corruptws <S
yem eU.
26^ Hoc admodum concinne docet Theologws Gr<e^
Cti^yCUmaitira /uS^ Wow/^o/j ^,7aj^ ivhfJ^(S.T<x <r(ia;
ro^ US^Mo/jix^o})» >y^'«iJ<ruo/jic<fop. Hoc eU,fubieHum qut?
dem '^num eHJed indumenta duo'- Dmm exuendum, alte^
rum induendum. Quid potuit aptm dict? SubieStum ipfum
hominem factt.Sed yeterem homincm isr nouum hominem
accidentia ejje ftatuit^idj. cx do&rina Tauliy qui iubet
deponamu s l>etereni,isr tnduamus notium hominem*
2-7, 'Porro Dt proutdentiie diutn^e coptatio nobis
dulctor euadaty duo funt nobis adhuc expendenda , yideli»
cet : Qiiis ftt proutdenti^ citutn^finis, Qm le^itimws
eiits l:>fu^. •
2$, Finis prouidenti.f duplex Jlatui poteU : Trtor,
•Vr nos totos Deo commendemws , eum timeamus , dtli^at
miis, inuocemusy ijr pr^edicemtis, Tofierior , T?/ in re^e
/aaisfecurijimusynec fran^amur animis , qutcqutd'))^
diabolusy W mundus nobis minatur. Habemus etm
(Deum , autorem ,patronum , tefiem , iudicem Jatis^po^
tentem Ipindicem.
29. Leptimus yfus prouidenti^ diuin^ guberncL^
turduabus regulis Harum prtor eU , qudd tam in pr^f
teritum quam in futurum conftderandafit proufdentta
S>ei,
^ 3
Si
Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4'
^o. S( aci temjytisreJpicU pYieterkumjdiumce prom*
denti^acl/criks, quicquid yel profj^eri "Xeladuerfitihi
mitigit : fed diuerjimodi»
. ISlam fiquid prolperi con ti^it, hahes caufam cur
S)eum celehres tu^t projperitatis autorem: ^t fi quid ad*
uerfi acciditf duo facies : Trimum co^itahis cum loh : Si*
cut iDomino placuit, itafaHum eU : Et cum codem erum»
pes in hanc Ipocemi Sit nomen T)omini henediHum. TJe*
inde aH(€ Vtt^ Juheat memoria , '^pt ex posnls tihi infiiclis
peccata tua a^nofcas (6r emendcris : Ft ex animo cum
^autde dicere pojlist !Bonum f f/ mihi ^omine , qubd hu»
miliafli me. Item^ Triufquam humiliarer e^o erraui.
^z. In tempus autem futurum , reHe prouidentiam
!Dei cogitaueris ,fiad promijlioues comminationes di»
uinasrejfexens, Namfi pr^ceptis diuinis ohtemperas,
hahes promijHonem henediSiionis : Si contumax fueris
aduerfiis Deum , comminatio malediBionis tihi eU pro»
pojita, Dt l^elre/ipifcas , lijel ruasin deterius^
^j. Hinc homo ad fidei, timoris (Dei , inuocationis,
patienti^j aliarum Dirtutum profeSlum excttatur ,
quotidie ma^is in reflo curfu, donecad metam peruenerit,
profiuat. Hahet entm in conJfeSlu Der^ heatitudinis
portum.
34- ^ ^hementer proindepeccant, qui ex diuin^pro»
uidenti<e co^itatione '\>enenum fu^untjuaculpa, tor*
porem carnis inde confirmant. Nequaquam enim carnis
torporem:fedfidei quietem , nohis diuin^ prouidcntia co^
^itatto adferre dehet^
Tofle*
Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4°
^ojlerior re^ula eU , qudd (Dem mterdum per
7}teJiajnonmn^uam contra omnia media, aUquandoabf^
medijs fuam prouidentiam exeqnatur.
56. Si[)er media nobif prolpicit (Deti4,accipienda funt
illamediay^^ft diuincn prouidentioe inflrumenta,<jrtan$
quam manus ^ei, per quam nobis fua beneficia porrigit^
Sed foli Deo bene/icium acceptum feremus, nonjinegra»
titudine er^a media,per quit nos iuuat.
^y. 6iabf^^ medijsnobis fuccurrtt (Deus , quemad*
modum Mofen <jr Eliam abfq^pane ^o. dies fujhntauit^
afcribemus hocDerbo (Domim , iuxta illudilSloninfolo
pane yiuit homoj/ed ex omni yerbo quod procedit de ore
(Dei.
Si contra media (ordinata intelli^o )nobis Domi*
nus projpicit : hoc eU , cum nulla obftacula prouidentiam
diumam impedire poflunt ( /kuti tribu^ illis 'Viris in 'Ba*
hylonicum fornacern coniettis , <6r Danieli leombus ohie*
Hoj pro/pexit ) Deum pr^edicabimHS, -isr hominibm ipfius
tnh abilia opera narrabimu^ ,li}t nobifcum ad prcedican*
d.m Deum excitentur.
(Breuiter : Trouidentia: diuin^ fides monet , T?f
militemus honeftam miiitiam , yt retineamm fidem , '^t
tueamur bonam confcientiam , Ipt caueamns , ne HfeHn ad*
uerfis fuccumbamus, i^el in projperis ejferamur: Dt reElo
curfu per^amus ad meta, (Breuiter: yt nos fapienti <jr pa»
tern(€ prouidentice Dei,in "Vero ttmore ,inuocatione , grat
tiarum aflione, obedientia, er pattentia fubmittamus, ex*
pe^an*
ftStantesheatamiHam fmmortalitatemydrVttam ^ter»
nam, quam nobis Tater in Filio promiferat.
40. H^ec /ohrii iuxta yerhum T>ei de prouidentia dit
uina co^itareiuuerit. Nam isr reli^ioni propa^a?id^ yti*
Ua funty <T morthus profunt.
41. Contra 'Vero, qui f>roruidenti<t diuin<c altitudinem
menfura fenfuum rationisfuct metiri tfolunt, isfeisr
aliof in inextricahiles lahyrtnthos inducunt , at^ in multa
trrorum prcecipitta impellunt.
42. Nam omnta, etft non apertis Iperhis , confecutio*
nii tamen nece/Iitate, quafi fato Stoico , hoc eU , ineuita'
hilinecefiitati fuhijciunt, tollentes permifitonem y<sr cum
illacontin^entiamin rehu4,<jr Itbertatem yoluntatisin
homine. Quodogmate qutd quaefo ah/urdius fingipoteU?
Et quid reli^ioni <Ur honis mortbus perniciofius ^
F IH I
H A F K I AE.
£xcu4ebat Andreas Guttenutz*
« r 7 7.
Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4"
Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC.
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen.
LN 777 4"