Full text of "In epistolam divi Iacobi apostoli commentarivs, scriptus à Nicolao Hemmingio ..., huc est & additus libellus de Regeneratione ante quadriennium primum editus eodem autore"

See other formats

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



IN 

EPISTOLAM DIVI 

IACO^I APOSTOLI 

COMMENTARIVS 
fcriptus 

a 

NICOLAO HEMMINGIO. 

Le&ori: 

Habcs , Iec"tor , in hoc commencarfo prxtef 
multos alios Iocos , explicatas quxftiofi 
ncs de Vfuns 8c boriis Ec* 
clefiafticis. 



1)3 



Huc 

Eft & additus Iibellusde Regeneratfone 
ante quadriennium primiim editus, 
, eodem autore. 



Cum gratia cV Pritrijegio Regfce 
Maieftaris, adfexenmimu 



HAFNI AF, 



Anno M, D V LXIIL 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



ORNATISSIMOVIRO 

NOBILITATEAC SAPIENTIA 

PRAESTANTI FRANCISCO BROCKEN* 

hvs, Dommo de Egefkoti ac Senatori 
regni Danise prudentinrio, Domino 
ac patrono (IiojNicola v s 

HEMMINGIVJ. 

S, D. 

PTolemeus Philadelphus flsgyptiorum 
Rex hofpitem conuiuam interrogat, 
quaenam fit rtiaxima hominisgloria: cui 
hofpes refpondens,Deum 5 inquit, honorare, 
idquenon tam donis & uiciimis,quam ani> 
mi puritate & pio propofito.Hoc refponfum 
nort folum rexfapientifsimusapprobat, ue* 
rumetiam Philofophi, qui frequentes illi ad* 
eflefolebant, magnaconftantia &aflcuera0 
tione praedicant. Omnes enim homine6 uel 
natura ipfa magiflra , intelligunt & Deum 
cfle, &fummam hominis fclicitatem irtjpuro 
Dei cultu eflepofiram. Quamobrem fapien* 
tilsimi Philo/bphiomnia fua ftudia eo cort* 
uerterunt, utredumcolendi Deummodum 
fuis fecftatoribus traderent.Namutfummam 
hominis gloriam in eo pofuerunt . ita ma# 
ximam fapientiam deffniuerunt efle , re&am 

* ij colendi 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 





colendi Deum fcientiam. Hoc pulcerr/mc 
moraculo quodam,quod recicatur apud iu* 
itinum Martyrem 5 i'ndicatur ; 
uwtx^joicrocpiHp Xclxop icfVV Itpxtot 
AVT. V2V «Top ette&iJMoi Mfffcpft 

hoceft(ut rudius & apernus reddamus) 
Chaldeis folis fapiennanota cYHebreis 
Soh imnq : Deu regem pure 1 uenerantlir! 

hft profeAo procul btririi dubio farendu 
iumma gloriam/umma fapientiam ac fummS 
felicitatem hominis efle Deum pure colere 

ST? in u h u C J C neC h ° fpeS PtoIemd i nec 
Philofopbhallucinatifunt. Verum poftqua 

Philoiophi hanc fuamfapientiam ad ufum Sc 
praxin tranfrerre uoIunt,quant* qusefo f un c 
tenebra-quanta ignorantiacNonfoIG isnZ 
ratur, in qua re ntpuritas mentis collocata 
uerumetiam ab ,'pfo Deo turpicer aberratur 
ad creaturas &ad creaturarumidola. 

Cicero quidem uere* pronunciac Deu co, 
lendtf m e(Te non fuperfticione fed pietate;fed 
qu6 |mt m,ferrpro uero Deoidola coIicRo- 
mana; antiquifsimam religione qux fola Deii 
aucorem habec,barbaram fuperffitionem fa* 
cnlege nominatmeram religionem fplendore 
imperr, grauitate nominis Romani 3 maiorum 
Mttffi 6c fortun* fuccefsibus metitur H ™ 

funt 




;*;::."""•"- 7~~ ! "~r~ 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



fccroru a iplenc 
nomini$nofrn : 
pcatrohoc 
im^wionoftrc 
cka Dpii 
A.uifojpp 
Swrjreapi 
miwjjd 
flftt£,Ut 
definic culcu D« 
approbat.Inqi 
Iiodie, qui p« 

^nomiiiei 

HnWbpfe 
dointdlexeni 
diuinupofirur 
dii Wani 




gcmpareumcnnnir. 

^DeumpurecoJerf. 
-cfpes Pco/emei , nec 
nunr. Verum poftquj 
rapienriain ad ufum i 
inr^uan&qurfofunr 
■jnnjrXonfolff^nw 
b menijs cotaa, 
V*o curpjcer aberrafur 
urjrumdola. 
ptomdudacot 
irionefedpietateid 

liuperihuoncmfo 
iiaionem/p/cndore 

(w 



funt enirn eius uerba: Sua cuicfc ciuitati reli> 
gio Leli eft; noftra nobis. Stancibus Hicro* 
folymispacacifc^ Iudaeis,camen iftoru religio 
facroru a fplendore huius imperrj , grauicace 
nominis noftri,maioru infticucis abhorrebaci 
nunc uero hoc magis, quod illagens quid de 
imperio noftro fenrirec,oftendic armis: quam 
chara Dijs immorcalibus eflec docuk* quod 
eft uid:a,qu6d elocata,quod feruata. 

Socraces apud Xenophoncem reAifsjme 
eciam dicit,Deu eo culcu uelle coIi,qUem ipfe 
mftiruic , fed mox ipfetanquam oblicus fui, 
definic culcu Dei elTe , quem ciuicas recipic & 
approbac. In quo fcedifsimo errore mulci func 
hodie, qui pucanc Regum & Principum pla- 
cica,normas elTe religionis. 

Philofophi faniorcs decalogualiquo mor 
do mcelIexerunc,cV in eius obediencia culcum 
diuinupoficum elTe Cradiderunc.quemadmo* 
du Syracufanus Philemo, qui floruic cempore 
Alexandri Magni,reftacur. Ica enim ait: St 
quis hoftiam offerens,6 Pamphile, taurorum 
mulcicudinem,auc ceruorum, auc per louem, 
alia eiusgeneris,aurfi feccrirornamenra, uc 
aureas chlamydes fiue purpureas,auc fi fabri^ 
cauericex ebore, fiuc Smaragdo imaguculas, 
exiftimac fe Il)eu fibi rcddere beneuolu,errat 

*Jiij tlle 

— — — — — VJ^: 4 ?' 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



ille omnfno & leuem mentem habet. Opor- 
tet cnim uirum bonumelTe, ucqui uiroines 
non corrumpac,non mcechetur,non furetur, 
non occidac,no aliena ui deat & concupifcac, 
fiue uxore, fiue domu , fiue poflefsione , liuc 
feruu,fiue ancilli,auc quiccj omnino,& addic 

hoceft,ne<%uniusacus funiculum concupi> 
uerisPamphile, Et paulo poft ; 

hocefl,Deo facriffca perennem iufticiam. 

Habemus quousq; afcendere pocuerinc 
fummi PhiIofophi,habueruntahquam Iegis 
nociciam,cui facisfieri pucabancqualicuncfe 
excerna obediencia ; ecfi haud raro arcano 
confcienciae iudicio damnaci,fuam quodam* 
modo agnouerunc impuricacem & miferia. 

Quid quaefo rnagnis iftis Philofophis de> 
fuicfid profe<ft6 quod ipfi pocifsimum prx' 
dicani : & in quo uno culcum numinis ficum 
efledifpucanc,hoc eft,puricas mccis.-quacfane 

non efl excerna fimulacionis Iarua,qucadmo^ 
dum Philofophus flk pucabac, cui urinam 
tierecundius reddenci Arifioceles obncic* 

Jioc eft , manus quidem puras funt , ac mens 

concami> 



contammara efr 

Philofophi eam 
dqjf ehendere p 

gcnus humanu 
um adurrlus i 
ncqrucrae pur: 
snoquomagx 
tatis lacuiia ai 
funt e&n,2cq 

i—fauid 

tiloi aitb 

xunifucre.Qua 

nonrrpondit; 

^amingrato.. 

^numturpiuj 

{x cmplumuid 
f orumR f2fi . 

tu Kttpr, 
tra gica uoccc 
P^moni non 
u oco igna^os 



IdIj 



fnagiftfri 



' a m gcnus t 
r Ni 0 ^ 




. , ati 'foncupiiQ ( ' 

iws fjniculum 
£rpau/opo/f: 

:a perennem lulntiara. 
q iaeiet poru« 
:22uffunral/quamte 
m ^HabavqualtOA) 
fdihaudraroarca/io 
imnari/uamquoini/ 

iisifaiMokphdti 

;u/ru/n nununi5 /iwra 
jrirasmcrjs.-ciua-fjnf 

co/iramr' 



contaminata cft: fed cft Ioge afia rcs quam uc 
Philofophi cam fua pcrfpicacia & acumine 
deprehenderc potuerint. Nam illi nec orior,', 
nem impuriraris, qua contaminatum cit totu 
gcnus humanum pcrfpexerunt, ncc remcdi> 
um aduerfus ignotum morbum tenucrunt 
necfcuerae puriratis fcaturiginc quc/iucrunf 5 
imdquomagis purgarifefua exrcrna puri* 
taris lacuna arbirrabanrur , eo impuriorcs 
funr erTecfti, arcfc omnino illis accidir quod 
porcis,qui ciim cceno fc ablucre uolunr , im* 
mundiores mulro prodeunr,fiquidem qUiitii 
terillos uidcbantur oprimi ,hoftes Dcima* 
ximifuere.Quando cium Deus illorumuoris 
non refpondir,ftatim irafcebanrur Deo^ran* 
quam ingraro,qua fane animi macula nullum 
comum turpius,nuIIumpeftiIenrius.Huiusrc! 
cxemplum uiderc cft in Agamcmnone Grac^ 
corum Rcgc, qui loui hecatombas,qu a s ob* 
tulerat, cxprobrar, atcfc d ingrarirudinem 
tragica uocc obrjcit , propterea qu6d ipfius 
petitioni non fatisfecerit. Hecuba dicit, in^ 
uoco ignauos Dcos. Caeterum EccIe/iaDei 
fola magifterio Prophcrarum & Apofto* 
Iorum cdocra , nouir & unde impuriras iU 
la in gcnus humanum irrepferit , & quo 
rcmcdio ^biui pofsit , & quse fit ucra 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I 



r 
1 



fcaturigo , undc aqua punTsima piirgandis 
mentibus hauritur^quaaqua mens purgatur, 
utm eafit puritas iila qua Deus ab homme 
uultcoli ; qui fane cultus, utrede refponfum 

eftPtoIemeo/ummahominisgloria^maximu 
decus^adeoq; felicicas ipfa,ad quam primiim 
genus humanu conditu eft. Nam utfine hac 
puritate nemo eius felicitatis particeps fieri 
poteft, quamDeuscoIentibusfe ut coronam 
certaminis proponit; ita ea parta tanta fic ho* 
mims gIoria,ut filius Dei cenfeatur>cccleftiucfc 
bonorum fcribatur hseres. 

Ecclefia nouit hommem aftu &fraude Sa* 
tan* deceptum,ruiiTe contra Deu & amififle 
imagmemDri,in cuius locu fuccefsit imaco 
Satanaefozdifsima & impurifsima 3 qua huma* 
num genus ade6 confpurcatum eft &defor- 
matum,utnihiIfiteo impurius, mhildefor* 
mius, Nam qui inter homines fan aiCsimi uiV 
den uolunt (ioquor autem de no renatis) fi* 

miIesfuntpomisrndicis,quaeferuntforisqui-. 
dem pulcerrima clTe, fed intuslatere uene- 
num mcrtiferum. 

Ecclefianouit contra Satan* uenenum, 
adeoq, aduerfus totum imperium eius, pro * 
miflum fuifle femen mulieriscontriturum ali, 
quandocaput ferpentis, ut ferpens ille , hoc 

eft, 



^^^^^ 



EcdebanoL 
$vm, fcmen lll» 

faepc deinde rq 
Ecdehmo 
lijDei&uirgii 
ualusierpf."."::' 
impunraccaj , i 

Ecddar.:: 
antidoton omru 
g%atioffer 
hunc mcdicum ] 
Fidepurificann 
purgabic conic 
openkis jU t col 

fcdelianoi 
^pactopurc; 
C hrifri 3 coli uti 
rc /ed inSpinc 
^Dominusc 
rat0r «adonb, 
^,hocefi 3 h c 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



stdiacansparciccpsficri 

«-ica Qparracancafithor 
^IWeatur,ccclefc: 
■nzrts. 

fflttcnafei&frau(lt&) 
reconrraDfu&ami 
riusiocufuccefsiriniigfl 
faina,ijualiuiw. 
cjflnfldr&Afor' 
.otius, nihiUeroi* 
p.omn^imahmnil 
utflD^normirisJfr 
is.gurferunrforisf' 



eft,DiaboIus non amplius fuo ueneno noce*» 

rec rjs,qui in fide feminis reperirencur. 

Ecclefia nouic filium uirginis Mariae i e# 
S V m, fcmen illud promilTum elTe, qui iuxra 
promifsionem procoplaffiTnortris dacam & 
faepe dcinderepecitam,ukic Sacanam. 

Ecclefia nouic fanguinemhuius i£sv fi« 
Kj Dei & uirginis a eiTicax cfle anridocon ad* 
ucrfus ferpencis uenenu,eoc£ ablui SC abftergi 
impuricacem , quam ab Adam propagad 
conrraximus» 

Ecclefia nouit hoc remedium 6c falurare 
ancidocon omnibus per praedicarionc Euan* 
gelrj gratis ofFerri , 8C oblatum accipi fide in 
hunc medicum Iefum Chriftum,iuxta illud: 
Fide purificantur corda. Itc; Sanguis Chrifti 
purgabic confcienciam noftram a mortuis 
operibus,uc colamus Deum uiucncem. 

Ecclefia nouic quod Deus ab rjs folis,qui 
hoc pa&o purgati func &emundacifanguine 
Chrifti,coli ueIit,idc£nongenciIi fuperftitio* 
ne,fed in Spiritu 8c ueritace, quemadmodum 
ipfe Dominus ceftacur,ciim inquic: Veri ado* 
racores adorabunc Pacrem in Spiricu 8c ueri* 
cace,hoc eft, homines quoru corda func pur* 
gaca in fanguineChrifti per fidem, uerum 
culcum 6cipiricualem Deo proeftabunr.Nam 

•k v Spiritus 



I 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Spiritus San Aus in cis excitabit pfos mocus, 

fidcm^dileAion^timorem^patienti^precan- 
di ftudiu , grariaru aAionem & alias uirtutei 
cumlege & uoluntate Dci congruentes. 

Quanquam autem obedientia noftra itt 
hac uita,nequaquam normae Iegis diuinae re* 
fpondet.-tamen placet quia in filio diledi fu* 
mus, cVquiaobedientia ipfaa purificato cor* 
de proficifcirur. Fatendum quidem e/t pluri* 
mas maculas reliquas manere in nobis,donec 
drcuferimushoc mortalc co rpus: tamenh^c 
noftra firmifsima confolatio eife debet,qu6d 
fciamus eas Iamina aurea in arca fcederis te* 
gi,hoc eft,per Chrift i expiationc ita purgari, 
ut amplius nobis no imputcrur,modo noCef 
cundu carncmxerirnus , fed fecundu fpiritu. 

Caeterum hfc duo malapns in primis 
lunt cauenda : Pharifaicus error Sc Epicurea 
fccuritas. H*c duo mala omnibus tempori* 
bus plurimu damni Ecdcfix Dei attulerunt. 
^untenimueluti fcopuliquida", adquosiW 
pingentcs naufragium circa fidemfaciunt. 

FHARISAICVS ERRORp ardmex 

opimone tuftipfe Philofophic*, partim i Je* 
gis Dci i ignorationeoritur. Philofophorum 
Ppimo fui t,quam fupra attigi , q u6d iuftiti* 
iit «cernaofficw mediocriter facerc,* a| 4 *$ 

purita^ 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



ctbant legcDci 

poncbant iudici 
efitonmDeo- 
Hocarcrc • 
onibus pirtim ! 

ZVJmagis conti 
magis facrileg-j : 
fangumcChniti 
andtpcccatarqu 
tnbucrc menr"j 
«flxtrareal 

r • f n 

tafctitoribus 
Hunc Pharii 
M«*,acnor 
Proeodcfcndcr 
nonuideantcrr. 



H 



fltKj 



taceft 



gOfttt; 

^ «uh, 




*»rv **** 

Wiaipfajpurificatocon 

JU3$n:ancrcinnoi)js } donK 
mortalc corpus; tamcnb 

conJolarioellcdebt^a:: 
m fxpianonc iia purgan, 

iio raaljpijSMprimii 
■liiicuimortlfyim 
nuli oranjbusrrajpori' 
rcddijr Dej arru/crunt. 
?tifjauKii ) adquo5Jfft' 

puriw 



puritatc externa frmulare. Demdeno intelU* 
gcbant lcgc Dci requirere fpiritualc obediea* 
tia,fed tantu inexternosritusintuebantur^ia 
quibus collocarunt iuftitiam,cj iuftitiamop' 
poncbant iudicioDci <3£putabantfeeaiuftos 
efle coram Deo,ut Pharifausille Euageltcus. 

Hocerrore deccptiMonachi fuis traditi* 
onibus partim ftultis , partim imprjs, pircim 
hiftrtonicis,uim iumfkandi & meredi 'Jtram 
seternam tribucrut: quo fcelerenihil grauius 
cogitari poteft. Qitid enim quceib aduerfus 
Deu magis contumeliofum efle potuicf quid 
magis facrilegu rquid magisimpiuaduerfus 
fanguine' Chrifti , in quo folo uirtus eftexpi* 
andi pcccatafquiddeniqj: magis ftultu,quam 
tribucre meritumfalutis & uitaeaeternaeobe* 
oitiae erga regulam , quam homo hypocrita 
fuis feAatoribus praefcripfitC 

Hunc Pharifaicu errorchodie defcndunc 
Papiftce , ac non fecus quam pro aris & focis 
pro co dcfendendo funt Coliciti, no quod ipfi 
non uideanterrorcprophanuetTc damnatum 
uerbo Dei: ueriim ne eo fubuer fo , de funda* 
mento Papiftici regni aftum fit. 

Hunc igttur errorc omrtes qutbus falus cu* 
rsc eft,fugianttanc| peftem^atcpeiuspropug^ 
natores anathemata a Chrifto fciant etTc, 



tuxta 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



T 



iuxta hoc Pauli di <ftum i Qui aliud Euange* 
liumpr^dicauent.anathemafit, etiamfifuei 
rit angelus de codo. Cum autem Spiritus 
SanAushicpronunciat anathemata, eosqui 
praedicant aliud Euange/jum , non eft coW* 
tandumleue&uu/garemaledjctu eiTe. Nam 
primiiiiifignificat Deum eiecjiTe deEcdefia 
corruptores Euangelr,'. Deindemandat eos 
tugiendoseiTe, tanquam diras peftes,quas 
Deus execratur. Tum indicat pollui bonos 
eorum focietate Sc confuetudine. Praeterea 
minatur graues P «nas ^qujcumiJIisamj, 
citia coniuncfti funt. 

Dc hoc maledjtfi genere loqu i tur etiam 
Pfalmusrlnduicmaledicljonc ficut ueftimen* 
tuin,&intraukficut aqua in interiora eius, 
tt kcut oleil in oiTa eius. Nequaquam jVjtur 
exjftjmeturparui momenti 0t hoc mafedic* 
thema fit Bu ^ium docuerit 5 ana> 

Fugiant itacj pi^tanquam re i Deo male* 
dietam,errorem iftum Pharjfajcum 3 qui fih & 

egis , fiue humanarum traditionum. Nam 
mmotafiatcondufioPauIn B&ft* efi x 
ege Chrjftu S f r uft ramortuuseft< Item;Non 

luMcatur hcmooc opcribwlcgfe, f ed pC r 

fidem 



ttim Pauli eit . 
ySi omni 
iufiitiam 3 qua i 
nitribuunt, 

EPICVR! 

doctrina grat 
lecu. Njic 
gmnottjf 

tingcrt'. r ".:tT 



&<.'Epicure2! 

tiofa^me;,-, 
habetuirj» qui 
tJnniminmor 
ln ns, quiuelf 
pocntar. 

Hanciecur 

&Apoftohcae 
e nim teftantur 
COr Pore&:anj 

J Ir »hunc 



"atiefo 
X no 
erurxit 




I 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



4ty 



rVum nrcilFe de EccJc 
- ^mifafjjofliolaB 

-" "::'nfreloq!irarftir 

Mxminmamit 

ixwnrjflBofnijfefc 
u^ftomdofiJfrir,!! 

r.tnkonm. N» 

*f 



fidem Iefu phrifti Ciim igitur hocEuanga* 
hum Pauli efi a manifefta anachemata func 
Pharifaei omnium temporum , qui operibus 
iuftitiam 3 qua confiftimus coram Dei tribu* 
nali', tribuunt. 

epicvrea secvritas nafciturex 
doftrma gratuitar iuftificationis praue intel* 
leAa. Nam cum homines carnales audiunc 

gratuitameiTeiufdficationem 3 faIutemq;con<* 
tingere non ex openbus fed ex fide , fiunt re* 

mifsioresetabijciuntbeneoperandiftudium. 
Haec Epicurea fecuritasnon eft mmuspcrnu* 
ciofa,quam error Pharifaicus, quse Iocum no 
habet in jfa qui vere credunt Euangcho , fed 
tantum in mortuis Ecclefige membris,hoc eft, 
in rjs , qui uel palam flagitiofifunt , uel hy* 
pocritae. 

Hanc fecuritatem non folum uox Euan* 
_;elfj damnat,uerumetiamomnes Propheticae 
&Apoftolicae conciones execrantur, fimul 
enim teftantur nos renafci , uc fandi fimus 
corpore & animo. Paulus ciim Pharifaicum 
errorem, tum Epicureamfecuritatemimpu- 
gnans,inhunc modum fcribit Ephefiis : Gra- 
tia faluati eftis per ficjem , non cx uobis , Dei 
donumefi, non ex operibus, nequis glorie* 
tur.Dei enim fadura fumus,creati in Chrifio 

lefu 



g 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



lefu ad bona opera 5 quae prarparairit Deu», 
ut in eis airibulemus.Hic Paulus docet aperte 
gratuiram efle falutem., eamc^ cotingere cre* 
dennbus iine operibus* Deinde addit firiem 
r cgenerarionis in Chrif o* Nam dicit nos 
creatos in Chrifto Icfu , ut faciamus opera 
cux Deuf nobis mindauit^quod ciim fit non 
tantum fumus impu tatione puri : uerum- 
etiam ihcoatioriefaii<ffi. 

Sed quid quarfbhic fit C falutem gratute 
tam eflelibenrcr audimus.jr ciim ad <?r?titufi 
dincm inuitamur , pigri fiimus. Vidcmus 
fcopum, fediter intermcdiumconricere no« 
Iumus,atc£ omnino nobis iuxta prouerbium 
contingic; 

Hoc cft,aues ffcus amanc,fed plancare re* 
cufanc. Aduo fus hanc Epicuream fecurica^ 
tcm acerrime ciim Prophecse, tum Apoftoli 
pugnaucrunt. Inrerquosdiuuslacobus non 
folum uita , uerumetiam fcripto ualidifsimc 
eandcm oppugnat , fpolians eam omniglo* 
ria, ftatuenfcj; nudam coram tribuuali Dei. 

De hifce rcbus clarifsimeuir, ac patrone 
colcnde , difreruimus cum proxime apud te 
prandercm : errorem Pharifaicum cordatc 
improbafti, fecuritace Epicuream pic dam- 

nafti, 



0<mf 

gisfrigere bene 
Boiln&Bng' 
rccocperunt : I 
nofirorura ope 
digmtatt, W 
peni«t,c^ 
dtbtar,:N:. 
turalibusprcp 

^askm 

(wtkcrm rr 

fibbtnmll 

tationtmplun} 

niefactunim pi 

Nunc itq 

publicumardo 

Cmam hcobi E 

confuIas,etiarc 
&"tior hic nc 

quodfubtuor 
In quintc 

% ufura & 

7 ; Clanfs 
^tUariusF 



N 2m dicit no 
' ''.-tbmusoffr, 

l /o hic fir r fa/trcero gramif 

, p§ri faa& Viki 
iffrmcdjumconficertiW' 
inobisiuxtaprouoiimi 

sanunr/fdpianrarnfli 
:nc£picurramfecur0 

rophaar, onnApofioi 
^osdiuuslacobusiiofl 

:ofa/nrrib«ua//^ 
f ox/meap" dff 



Pfiar/ai^ 



if<faflf 
nai", 



nafti,& ciim quidam ex conuiuis dicerer,may 
gisfrigere bene operandiftudium^oftquam 
miniftriEuangelrj operum merita oppugna* 
recccpcrunt: fapienter dixifti nullamerita 
noftrorum operum efle, fi aeftimcntur c fua 
dignitate , fed benefaciendi ftudium ex eo 
pendere , quod filrj Dei , patri obedientiam 
debeant 5c quod fides non pofsit efle fine na« 
turalibusproprietatibus. Hac occafione in' 
cidimus in mentionem EpiftoIeIacobi,quam 
cum dicerem me ante paucos annos in hac 
fchola enarrafle, petrjfti ut meam commen- 
tationem pluribus communicarem , quod & 
me facturum promifi. 

Nunc itacfc uotis cuis fatisfa&urus , iri 
publicum aedo commentariolum in fan&ifr 
fimam Iacobi Epiftolam, qu5 ut aequi bonicg 
confulas, etiam acc£ etiam oro. Speroqudd 
gratior hic nofterlabor iit futurusmultis, 
quod fub tuo nomine in lucem prodear. 

In quinto capite ubi lacobus diuites 
obiurgat,qugeftiones de diuitrjs , contracl:i> 
bus , ufura 8c bonis Ecclefiafticis prolixi* 
us quam inftitueram tra<fto , idqj hac occa* 
fione: Clariisimus uir D. Iohannes Frrjs, 
Cancellarius Regis , Sc Academiae noftrac 
conferuaror primarius , petfjt a me ut 

com* 




commonefa&ionem de ufura fcriberem, idcfc 
m hunc finem , uc uera ufura & damnata uer> 
bo Dei difcerni pofsic ab alrjs concracHbus, 
qui praecexcu ufurae a nonnullis iniufte dam* 
nancur. 

Hanc comonefaAionem,ficut me & om- 
nia mea,iudicio piorum & do ftoru fubrjcio. 
Spero aucem me ica cemperare omnia,uc nec 
a uerbo Dei difcedam 5 nec uim faciam Iegi# 
bus policicis , fine quibus humana fociecas 
conferuari nequic. Bene uale cum 
uxore caftifsima 6c - 
liberis. 
Hafniae 21. Marcfj,anno 
Domini 



INEPI 
coi 

QVatuot 
ttandatur* 

fflooflijviaie, 

pfota, m cuti 
^tancuam' 

ttorcmintrodi 
Jcam,q U0( 

9'foteargu 

JPofoh,q 
^nacum 

■fttutus, vei 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



onnDi^Toriilubp 

naDpffarcomnia ) utnt 
b»,itciBD6ciamU 

r cjtubus faumana focieca 
nr. Bencualecum 
QMfet - 
i?<ns. 

^'Iartrjjinno 
ortirj 

i h 



ARGVMENTVM 1 

IN EPISTOL AM IA* 

COBI APOSTOLI. 

QVatuor in initio enarrafibnis cu> 
msq; facri fcripti diJigenter fpe* 
ctanda cV examinanda ludicOi videlicet 
quis fcnpti fit autor: Quse fcribendi ocj 
cafio: Quis fcripti ftatus : c* qu* fit tra, 
rtatioms via feu method%hoc eft, ordo 
Ha?c enim quatuor dextre ac redeex* 
plicata, in cumsJibet facri fcripti ady* 
tum tanquam lucequadam pnetenfale* 
cWm mtroducunt. Dehis ergo ordine 
dicam, qud explicatms teneaturhuius 
Jbpiftola? argumentum, 

Autor huius Epiftolar fuit Iacobus 
Apoftolus, qui diatur frater Domini. 
Hic vna cum reliquis Apoftolis non fol 
lum triennm voce Domini cV /piritueft 
inftitutus, verumetiam poftrefurredio* 
nem Chrifti accepit cum alrjs Apoftolis 
%iritum fanclum cYmandatum prardi* 
candi Euangelium omnibus gemibus, 

A & die 



\\ Ifi 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I 



dic pentecoftes uifibili Sacramento 
tteru mauguratus eft Apoftolatiri. Hmc 
patetquidde hacEpiftola fitmdicandu; 
nimirum quod ilh non mmus fitcreden* 
du , quam uoci Deu Eft enim etus autor 
Apoftolus lefu Chrifti, qui ad extremu 
fanguirte fuo Euangelium Chnfti obfi* 
gnauit» Nam cum Chrfftum doceret ui* 
clorem ene mortis, cY federe ad dextram 
Dennccclis , a Iudseis lapidibus petitus 
eft , ac tandern genibus innixus & pre' 
catus pro perfecutorib 9 fuis 5 fulIom's fu> 
fte eft interemtus , idcp paulo anteop* 
pugnadonem Vefpafiani, Siue ergo hu* 
ius uiri Dei minifteriu,fiue u/ta^fiue con* 
fe(sionc,fiueexitu fpedes^teftimomu de 
mfalltbih uentate dodrina? ipfius habes. 

Occafio fcribendi Iacobo duplex uu 
detur fuiue^una per/ecutio Ecclefia^al* 
tera hypocrifis in multis. Qiianta fuerit 
Ecclefiae perfecutio tempore lacobi, hi* 
ftoria Ecclefiaftica prolixe docet. Nam 
nonfolum Iuda?i dilperfionis perorbcm 
maloaffligebantur, uerumetiam uarrjs 

tentatio* 



rmtarionibus 

rum fere obn 
islramk! 
taisad 

i 

nuncminis, 
pocriv.s e:i:r 
tienim Chn 
aono/oro 
ktadepr 
d' pccnircnn; 

mifikm 

banrr fponfa 
Iacobus fuml 
utifris malis 
Exoccafic 
Piftolacxcot 
^enimtoti 
folum Chrif 
^cnicisfc, 
ad pari( 

fttiona 
^tuentQ a 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



LJe1 -Apoirolarui;fe; 

^non minusftcreda 

ChniD,quiad€xtrein: 
:2ngdfum Qmtt 
m Chnirum doceretui) 
iiifedereaddextK 

irufosinnixiis&pr; 
torib' fms,(iil!onijliJ 
, /^pauloanteop 
paiiam', tbttqpm 

fptaes,fefnmoniffi 
rfcurio EcdeW 

**< o** ** 

>ernW r0 ^ 



3 

tentationibus Hereticorum & Diabolo* 
rum fefe obraebantur. Vt emm lritus d 
falfis fratribus moleftabantur, ita fonsi 
Tyrannis ad defechonem fbllicitabatur, 
nunc nrinis, nimcpollicitationrbus. Hy* 
pocrifis etiam nonparffofFendebat,muk 
tiemm Chriftum profitebantur, quem 
agnofcentes faluatorem , eius quident 
beneficia depredicabant, fcd fine uiua fide 
dC pcemtentia uiuebant. His procellts 
tum ladabatur Ecclefia, his malis afflige* 
batur fponfa Chrifti , quod cumuiderct 
Iacobus fumfit inde fciibendf occafioneV 
ut iftis malis aliquo modo mederetmv 
Ex occafione, fcopus lacobi in hac E* 
piftola dC confiliumfacile mtelligi poteft. 
Eo enim totaeius oratio pertinct, utno 
fblum Chriftianos,Ieuuerepios aduer* 
fus crucis fcandalu muniat, quos horra* 
tur ad patientia,ne tentationibus fracfri 
confefsionem abrjciant,fed potius ftncm 
dt euentu crucis intueantur: ucrumetiac 
uthypocritas a iuo errore reuocet,quos 
ut docct quam uana fit gloriatio de fi* 

A i de 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



de,fine uiua fiducia cV germanis fidei fru* 
d:ibus,ita hortatur ad mores Chriftiana 
profefsione dignos,cYdehortatur a con* 
trarrjs vitrjs 5 nifi malint fiiae contuma* 
ciae iuftas poenas Iuere, 

Viatradatioms feu methodus eftli* 
berior, vt in exhortatiombus 3C obiurga- 
tiombus ehe fblet, Hanc viam m expli* 
catione fingulorum capitum diiigenter 
indicabo* 

Carterum quam necefsaria fit hodie 
haec Epiftola in Ecclefijs noftris , facile 
intell/get is, qui pIero% qui Chriftiani 
dici volunt , de fide inam & mortua glo* 
riarianimaduertit: quam ftulticiam no> 
fter Apoftolus retegit & luftiTsime danw 
nat.Deinde qui quotidie mtuetur^quam 
varrjs fceleribus (magis magisq? difci* 
plina collabente) Chriftianus populus 
polluatur: procul dubio fatebitur opus 
efte aliquo lacobo^qui ifta graflantia fce* 
lera liberiore lingua taxet cV damnet. 
Praeter ha?c ommVpfe Epiftola? autor 
Speculupietatis dicimeretur: fiueenim 

ofRcium 



offiaum fpectc 
n's,fiue mcor 
oitcs,fiuevit2 
quod OC admtT 
taricupias^ tt 



feuulitateci 

ftoMfrffo! 

cxdicuntur,] 
ciiiitanhisau 
nes, lohanms 

datatfunt.Cj 

tiatooppomt 

Canotiicas ac 

Paulivoant 
•ninus Eptf 

c <f m Jacob 
^uid ei 



\ 



kjrariombus dobiurgf 
ikniKfttflicfi 
nan opzcan digett 

Ecde§snofw,6ii 



offidum fpedes,fiue vitam contemple* 
ns , fiue in confefsione conftantiam co* 
gites, fiue vfrae exitum perpendas,habes 
quod&admireris maxime^&quod hti& 
tari cupias, modo Chriftianus verecen* 
feri velis.Haec de argumento&Epifto* 
utilitate 5C ufu fint didfcu lam cur c a* 
t h o l i c a dicatur dicendum reftat.Epi* 
ftofce Apoftolorum Pctridirapjohanms 
primajudae vna,c\:haec lacobi Catholw 
cae dicuntur , propterea quod non certis 
ciuitatibus aut perfonis, (vt Pauliom* 
nesjohannis fecCrdacV tertia) fintdefti* 
natar & fcripta?, fed omnibus promifcue* 
pijs,varijs ln loris per orbem dilperfis 
datarfunt. Catholicuenim hoc loeoprtV 
uato opponitur. Quidam has Epiftolas 
Canonicas ad differentiam Epiftolarum 
Pauli vocant manifefto errore*Nam no 
minus Epiftolae Pauli f un t canonicac 
quam Iacobi,aut Petri,aut Iohannis. 
Quicquid enim legimus m Apoftolo* 
rum EpiftoIis,tanquam canonem ven> 
tatis amplcdi decet* 

A 3 Surn^ 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



SVMMA CAPITIS 

P R I M I. 

Ne Chrifttani fub tentarionum mole 
(uccumbat,hortatur,idcp propofito pra* 
miofuperataetetationis. Et neqius Deo 
imputet tentationis origmem, docetdC 
unde proueniattentatio, cVquod a Deo, 
qui nos fuo uerbo regenuit,fint omma 
fc>ona. 

ORDO ET PARTES CAPITIS 
P R I M I. 

Prima pars Capiris huius cft EpiV 
grapha.Secunda, propofirio fuafbria,ne 
uidelicet Chriftiani tentationibus fran* 
gantur. Terria, quiafieri poteftinterdu, 
utaliquis errore fcducl:us fuccumbat te* 
tationi,monet petendaefle (apienriam^ 
Deo ex fide,fine harfitatione. Quarta,nc 
qui fracti paupertate cY contemtu,tenta* 
rionibus fuccubant, hortaturtu dturtes, 
tvi pauperes ad ueram humilitatc. Qiun* 
tdjtentationis fiiperatae proemium pro- 
ponitur,cYmoftratur eius origo, ut nia- 
gis lpfius uifidue caueatur^Sexto^admo* 

rurio 



mwcftaconn 
iMtennaon 
propofito rcga 
tanqua bonita 
mat.AKfi»u 
ri, nemdek 
moleobnir. 
unt. 
UEGl 

PIIMI C 

M 

Chntincrj 
Mperfes 

Uer 

cum eiiudem 

bus fcnbit Ai 
«tionemtalu 

AurorEpi 
Wsi oneqmj 

,w %cnp| 



* C ^ITI$ 7 
iim mtio eft i contrarrjs,qu6d Deus non fit 

autor tentationis,fedomnis boni pott\ 



^AproDolitonl P ro P° (lro regeneratioms beneficio,qu6d 
m orW)n " 7 U Atc^ ita unus fcopus eft huius capi- 

moIeobruuHuic fcoporeliquadcfcrT* 
EXEGESIS CAPITIS 

t::£SCAP,TI$ PRIMI CVM OBSERVATIO- 

ne do vftrinarum. 
IpjU huiUS eft Ef. Iacobus Dei & Domini noftri Iefu 
)ropolinofiiafoiM Ghrifti fcruus duodecim tribubus 

! raitanoniks fi* difperfis; salvtem» 

j^ptfrffflrf ri^cEpigraphatriacontinet. Primu: 

(j;tus fuccumbaru fienim autons huius Epiftolae nome, 

idieile fapieno 1 ' cum eiufdem defcriptione & officio ha- 

franone. QoW bet. Deinde eorum mentione faci t, qui- 

i contemtu,^' kus kribit Apoftolus.Poftremd impre- 

Tortarurm W cationem falutis addit. 

nhundiar^QP 1 JJ AutorEpiftoIareft lacobus^qui pro - 

^maa^ f fcfs J one q ulde femus *>a eft,offici Q ue- 

Jori^ f° feruus Iefu Chrfft * > hoc eft a Apofto. 

- ff SeW^ WI.Hicfcripfitdwdecim tribubus Ifrael 





■ 



late qu/dem,vt cV Petrus meminit, per 
orbem dilperfis* Fit autem in Hiftorrjs 
mentio multiplicis difperfionis Iudaeos 
rum. Primum enim decem tribus per 
regnum Babylonicu funt difperfa?. Dein» 
dedusereliquac in captiuitatem Babylo' 
nica abducfta? funt , nec redrjt folutacap* 
tiuitate , nifi minima pars tribus luda dC 
Beniamin, His ergo Iudaeis itafparfim 
habitantibus cV conuerfis adfidem Chrfe 
ftifcribit Iacobus , ac rjs in initio preca* 
tur ialutem , vel ut grsece loquitur x&f' 
fErjMdeftjgaudere eos iubet>figmrTcans 
tutifsimam ad uerumgaudiumuiam 3 efle 
fidem in Chriftum, Dilperfio ludaeorum 
fignificat longe maximum difcrimeneue 
inter regnum Chrifti dC regna mundi. 
Regnum Chrifti non clauditur certis 
terminis in hoc mundo^ied in confcien' 
tia bona , iuftitia cVgaudio fpiritus , uC 
Paulus aitjfitum eft. In hoc regno funt 
omnes,quotquot in Chriftum vere cre* 
dunt,fiue prope,fiue procul funt.Deinde 
monet he c difperfio, qudd Ecclefia Chri* 

fti in 



0t 



puctt. 



; certoloco 
ijsDci,S 



Orai\egiudi'ji 
cum in vs 
ritii. 

ifttfUa'< 
foumbant. \ 



oci 

expuLlfccubuSji 
banturiniurp.s.i 

^eltale aliquid, 
^plenumg^ 
tentauoncs mc 

yenimcuen. 
Niietienti 
genc 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



hmTu^ m in hoc mundo,non fit affi gata(vt Papa 

d>U ■ t P lItat) cert0 Ioco & ^Kcefsibni, fed ver* 

'Pmow lufe bo potius Dei, Sacramentis,et obedien* 

-^tnbje riaeergaEuangelwnu 

^HflWcmBabylo Omne gaudium exifumate fratres mei, 

ncc redntfolutacajy cum in varias tentationes incide^ 

apars tnbi/s ludai ritis - 

^fefa* PropofTtio prima? exhortatioms , ne 

idftfemQi uidelicet Iudari credentes,tentatiombus 

iiniflojMK fuccumbant. Harc exhortatio merito 

\wwxu pnmum locum occupat apud eos , qui 

rctJignifani expulfi fedibus,uarrjs uicinorum obrue' 

B n ;i«m,cL r ! bantur miurrjs . Quod autem non fimpti* 

JlpffiMfl&on citer dicat : Nptite frangi tentationibus, 

[mum di/cnmeneili vel tale ahquid, fcd exiftimate omne, id 

g g Rfoa mimi eft, plenum gaudi um efle , cii m m varias 

jn dwff ^ 01 ' tentau 'ones incideritis:difcernitinter efe 

io fed m confe 1 tentatioms piorum cV lmpioruim 

i WMh* ^ C enim euentus tPHattpms lmpiorum 

\ hoc tfflJ* c ^ tr, ft ,ria & dcfpcrario : ita tentarioms 

l kw& a0 P ! ' orum euentuS e ftgaudium cV vidoria 

Ifunf tcntat,on,s • Cum v A R 1 A s dici t,figm'f?cat ™ 

kfia Chn* non uno g e ncre tcntarionum explorarf 



xo 

credentes ,fed mubis cV uarijs. Quare ex* 
cubias agereChriftianos decet,necircu# 
uenti tcntatibnum uarietate , in manus 
incidant aduerfarrj. 

Scientes quodprobatib fidei ueftrae,pa«» 
tientiam operatur. 

Ra tio pr opofi tionis eft,ab erTecftibus 

i tentariomxmpibrum.Primum enim ten* 

tatib eft ueluu lydius Iapis,ad quem fides 
Chriftianoru expIoratur.Exemplu habe< 
mus ln Abraha\ Qiiorumenim fides ue* 
ra non eft, in temporc tentationis difce* 
dunc,i uxta parabolam Euangelica, Mac* 
i5.Concra,quarumfides rTrmior eft,red* 
duncur conffrmariores per tentariones f 
Spiritu enim Dei fuftentanmrJPorro 
dcs probatior factaTparientia operacur, 
hoc eft , erTicic ut arquo animo crucem 
feramus,propter fpem liberationis.Vn^ 
de Paulus, probatio (pem operatur, fpes 
autem non pudefacir,ideft, nonfruftra* 
turnos, utaliquado pudcfiamus incon* 
fpedurTlijDci. 

PatiV 



II 

Patientia uero opus pcrfedum ha^ 

j* 1 *** ; Hccchortatioeft^adperfeucrantiam 
intolerando, Vult enim Apoftolus , ut 

iaaeb D3 . P i U J P erd " ret ^onftans in patientia, ufq? 
ad nnem» Beatus enim qui perfeueraueric 
ufq? ad fine. Perfectionis enim uocabu* 

onis eitjah effecl lum hoc loco conftantiam cV perfeueran* 

fflfcimeninitf tiam in patientia declarat» Vera? ergo 

idqiiemfc pauenti«e effedus^eftperfeuerantiacon* 

'raiur.Exempluk: ftans. 
iorumenimlideu} 

i& ntmiorefef; Finis & c « us crucis piorum figna* 

rj per fentanon;; tur > 9 c & noftri cofummatio in Chrifto. 

anwJW' ^ 0110 enim Ulta? te P orc a d nanc confum^ 

afitttf matarn P cr f cc ^ onern tendere oportet, 

animocm^ qt^cruce^uelutiinftrumentoDei.quo^ 

onls \'3 tidie perpolitur , donec omnibus fuis 

- anirfe 6 racJlDUS a bfoIuatur, Hic locus monet, 

pC V Lfo ut nonnuI,a de perfedione Chriftiana 

;,j ,n °Trj dica ™ u s > q ua m lacobus hicdefinire ui< 

*00 m deturintegritatenv 



lUIJlUilWUUUW 

: tentanonis & Vt fids P erfe,ft1 ' & inrcgri , in nullo de* 
ncientes. 



Quoniam autem Monachi mfulfe 
nugantur de perfe&ione Chriftiana,ne* 
c^flarium eft pios rede mftitui, ut mtelli' 
gant qtrid de ea pie (entiendum fit.Scien' 
dum eft ltacp, duplice perfedionem no* 
bis in diuiiris hteris commendari , qtia* 
rum una Abfoluta eft , &C eft lmputatio 
perfecfl^iufticiae cV obediennae Domini 
noftri Iefu Chrifti. Vt enim Chriftus 
obedientia crucis culpam expiat; fic obe- 
dientia legis itifticiam tmputat , lta ut 
omms quf credit,perfec1:us cViuftus per- 
fecftione cV Chriftt itifticia appareatin 
confpecftu Dei. Hac perfecfKone freti,ex* 
ped:amus tmmortalitatis gloriarm Alte* 
ra perfecftio iti renatis eft, quam omni* 
busprjs commcndat uerbtim Dci. Am* 
bula, lnqtrit Dominus ad patrem noftru 
Abrahamum , coram me, cVefto perfe* 
dus»Chn'ftus:Eftote perfedi quia pater 
uefter perfedtis eft. De pra?cepto,mqui' 
es, non eft dubium, fed m quo fitafit llla 
perfedio quamtur, Sciendum eft qudd 
PaulusPhilip^ uocabulo perfedionis 

dupli> 



dupiater utatur.1 
spprehcnderim,* 
fdfectorfienaaj 
apprehaifusfum 
cgomeipfum I 
tumelTe, unum 
demqujarer^ 
\eto qu^^ote 

Quotquot igitUT 
ifflius.InhisP 
eftcontradicuo , 
elfc perfectionis 
Prima dio: fc r. 
M«iterptri ( 

f^usdiatu 



:cm HBttdl inf| 

^fanendumfit.Sac 
Ijcc pertectioncmr: 
iscommendari,(fi 
iefr,c\eftimputr 

:.. Vi emm Cfc 
pjfpamexpfaf.fico: 
m imputatjiB. 
■erfedusOLiuftuspe 
i iiffida apparer 
icpertccnonefrco/ 

ar trerbum Dci". A' 
•-■'S adpatrem nofr 
mme^efroF 
reperfecflf 3 ? r; ' 
Depr^#f; 



dupliciter utatur.Ita enim aitrNon quod 
apprehenderim 5 aut lam perfedus fim, 
fed fedor fi etia apprehendam, quatenus 
apprehenfus fuma Chrifto lefu. Fratres 
egomeipfum nondum arbitror afsecu* 
tumefle, unum autemillud ago,eaqui* 
dem qua?a tergofunt obliuifcens, adea 
verd qux a frote funt enitens,iuxta prx* 
fixum fignu mfequor ad palmam fuper* 
nae uocationis Deiper Chriftum Iefum* 
Quotquot lgitur perfedi fum% hocfen* 
tiamus» In his Pauliuerbis apertifsima 
eftcontradidio , mfi recipiamus plures 
efte perfedionis modos quam unicum. 
Primu dicitfeno perfedum efle,Dein* 
defe mter perfedos numerat* Eftitacp 
duplex huius uocabuli ufus, Ahas enim 
perfedusdicitur fubftantia, vtpuerum 
dicimusperfedumhomine,hoc eft,fub- 
ftantia. Alias perfedus diciturquanti* 
tatefeu gradibus, vtcu dicimus: nemo 
habet perfedam ohedientiam mxtalege 
Dei. Priori ergo perfedionis modo per* 
fedus fint Abraham, Dauid, Paulus, 

Latro 



14 

Latro m cruce, cVg Pofteriori aurerrii 
nullus in hac uita perfeclus inuentus eft> 
praeter unurh lefum Chriftum , fed eam 
perfecftionem cofequemur in ceterna ui- 
ta>ubi conformes Chrifto erimus< 

Quod autem fit perfecftio aliqua ra* 
tione ftatus gratiarin hac ufta^parrim de* 
fcriptionibus , partim exemplis doceri 
potefLExuerbis Pauliquae afcripfimus, 
haec deffnirio colligi poceft. Quod perfe* 
SLc TfcZ&io chriftiana fic^ualedkerepeccaaSjflde 
in Chriftum recumbere cVeniciiuxCapre* 
fixum fignu,ad palma fuperne uocarionia 
Dei, per lefum Chriftum. Seu ut Paulus 
ad Timorheum definir:Chriftiana perfe' 
dio eftmilitare honeftamilitiam & retiV' 
nere ridem cV bonam confcientiarmQuif* 
quis igitur ualedicit peccato, renunciat 
prauis defiderrjs,fiducia mediatoris ie fu* 
ftentat,ac Deo omnem uitam approbare 
conatur,ut non uaftetur confcientia : ufu 
fcriprura? perfe&us dicitur,idcp fubftatia 
non gradibus.Solus enim Chriftusper* 
fedus cV fubftantia cVgradibus furi\Hoc 
ante clarius in ex.emplis cofpicerc licebiU 



tulacorammc - 
prxcepto quom 
(juoniodo^airi 
fueritperfecxus 
turprsceptol 
Vtautflui 
ifcribamLj^b 

tiium. unicLzmil 
IMMcadi 

monribus 5 quem 
ceptUjfcquirur c 
Naifagi 
I"uum,acccpitq; 

Wolociufi 



bcu 



-n: Abrahamo Gene:i 7 .didum eft: Am* 

■ muM bula coram me, & efto perfedhis • Hirfc 

i , feda praccepto quomodo obediuerit Abraha, 

nuria^tomti quomodocp ambulauerit coram Deo dC 

' Ohrdtoatmus. nicrit perfedus, Gen: za 3 aperte declara* 

:c;uo% tur pracepto DeicV obedientia Abraha. 

ctnhacu/fajpanim: Vt autem hoc intelligatur melius, 

MBB aflnpto doc afcribamus Mofis uerba» Ecce ego (aft 

u ifcripln Dominus ad Abrahamu) cape nunc niiu 

ji pordr.Qijijdpa tuum ' unicum fflum tuum , quem diligis V ~ 



IfaaCjcV uade ad terram Moriah cV ofFer 
; enitiknf; eum 1,Wc ln hotocauftum fuper unum e 
wfupemc»: montibu»,qucm dixero tibf. Habes pra* 
nirum Seirf ce P u Veqiiitur obedientia. Surrexit ttacp 
^QABpc ^ brabamrumm omanea:ftrauitafinuiii 

^imtimk r lfaac fthum fuum ; cumc £ concidfflrt 
1 ! Tr2 llgna Mocauftt, furrexit tfpetrcxit ad 
^ ^2 «ocuquemdixitilliDeus.Et Paulopoft. 

Accepit fe$ Abraham hgna holocaufti 
anurnfl^. cVpofuitillafuperlfaacfiliumfuum. Et 
wrC °7 (\ % P oftea fec J u, ' tur ' Et ligauit fflium fuum,& 



£ rumim P° fult *L aIrarl ' m P cr ligna > rnt^ 



eiuni Chniw f g tc ^ Ataha' manu fuam & accepit gladiur, 
gradh» ut iugularet fllm fuum* In 



\6 

In hoc Abrahami exemplo luculen* 
ter apparet , quid fit perfeclio , quam 
Dominus a fuis feruis requirit m hac 
vita. Deus mandat vt Abraham lam 
ante rTde luftificatus , ma&etftlium fui 
um. Abraham nihil habuithocftliocha* 
n'us,nihil duIrius.Fuit enim unicum uU 
ceefolanum feniAbrahamo & fancftifsi' 
ma? matrona? Sara? 4 Qiud hic facit Abra* 
hamC duo intuetur» Deum mandantem, 
&C ftliiim quo nxhfl charius lpfi in uita fu* 
it, Sed mandatum Dei pra^fert intse filrf- 
Hinc ergo concluditur, quod perfe&io 
fanclorum lrfhacuita fit>ex fide ltaobc* 
dire Dco , ut obedientiam erga Dcum 
omnibus rebus mundi praeferant* Qui 
itafunt affedi , nire perfe&i habentun 
Verum llh qui ne affecftum quidem vni' 
cum ad mandatum Dei uolunt lugulare, 
quomodo de hac perfecflione gloriari 
poflunt? 

Ahud exempluproponamus exno' 
uo TcftametoXhriftus Mat.iy. Iuueni, 
a quo interrogatus erat de vita aeterna 

confe* 



ir.tar.uewi! 

petibus, 5l hat 
&hucmeiecu 
Jntan iuucn 
diuitrs , ncc p 
jueitCTC.Wt: 
tum i&im 

ctfe ii k 
Duas h;c p 
niuspcrlcctn 

Aquodutp 
quoAbraham 
itaperfonalc e 
W ncutn 
tfaddefe, 

n |s>fcdingc 

Nohc,nccD: 
fefe. 

^itionc a 
VtAbra 



I 



gto confcqirenda,dicit: Siuis perfedus elTc, 

1m ZfrS uadc > lIcndc tuas poflcfsioncs,&dapau- 

nh*3? ■ P e,,bus > & ' habeb,s rf^aurum in ccelo, 

Z Lffi * hlIC mc fejiKre. Chriftus fciuit hunc 

r : . M 7 diiriton luucnem mmium fuiflcaddidS 

atltfloa diuitijs , ncc pofsc fccile animum ab rjs 

•merjjiiMc auertere. Vt ergo Iuucms inteIIigat,quaV 
tum abfit a ucra perfeclione obedientia: 

l .Qffld kwk erga Icgem^ Dominus mbet ut renunci- 

r< Dan mand» et di uitrjs & fe feqtiatur. 

dianittipfiflt^ai Duas hic partes facere uideturDo* 

Dfl pratatuBjl mintis perfedionis, fcilicet renuciare di' 

idirur, (jucd jx uitrjs, cV fcqiu' Chriftum. Verum fciendu 

. ; : a fifc irf C R> qucd lIt pcrfonale prceccptum fuit, 

dtafli ergato quo Abraham mfsus eft madare fTIium: 

mdi prarferanr. Q «a perfonale eft , quod hic datur iuueni. 

fpdeCD^ Quare neutrum in fpecie transferendu 

ifrrumqm^ 1 € & ad derinitione generalem perfecW 

^uolmm^ nis » rcd ,n g cncrc tantum. Alioqui nec 

<te Nohe,nec Dauid 5 nec Paulus fuiflet per* 
fertus. 

aniiis Qi ia re cxempla harc ad generalem 

"PPJ jSJ definitione accommodabimus hoc mo^ 

^Tt^ do - Vt Abraham , quia ex fide praetulit 

3***3 • B P obcdi. 



* l 



l 



obedientiamerga Deum u/ta? chmfsimi 
c\ unici filfyperfedus dicitur , cV fi iuue* 
nis fecutus Chriftumpra?tulilletpauper< 
tatem dC liberalitatem ergapauperesfu* 
is diuitijs, fuiuet perfectus Chrifti fen- 
rentia ; ita omnis cjui ex uera fide prce* 
fert obedientiam erga Deum omnibus 
rebus mundi , perfedus in fcriptura di* 
citur. Et contra. Qui res mundi , fuos 
afFechis,honorem,gIoriam, uoluptates, 
technas uarias , anteponunt obedientia» 
crga Deu, imperfecti funt,imo de Chri- 
ftiano nomine fruftra gloriantur. 

Haec congruunt cum rjs qua? fupra* 
adduximus ex Paulo , ex quibus fttnul 
concluditur ha^cperfedionis Clniftiane 
definitio. 

Pekfectio chr isTiANAeftagnt^ 
ta imperfedione ex fide Chrifti obedw 
entia erga Deu prae ferre omnibus rebus 
mundi , atcp Deo totam uita approbare. 

Huius perfecfhonis Chriftus duas 
partcs facit, fcilicet.fe fequi,quod fit per 
uera conuerfione ; & obedicntia crga fe» 

rebus 



Atcfhactei 
fcnaquoadli' 
amtumd? 
ri 



miis:quiais» 
omnisquihs: 
akkmllt 

nj,poftik 
finpliottr, 



Neqaa 

aDeo poftulc 
tclligat non fc 

tentationibus 

fosfuccumba 
Nito8(q 

^ exami 

Jf Deu! 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



anaponuntobeuic 
rtva/imr,imodc Q- 

2ulo , ex qmksiJEi 



x ftfeChriiioW 



19 

rebusaelnobis charifcimis praponere* 
Atq* hactenus de perfedlione Chri* 
ftianaquoadfubftantia atrinet. Gradib* 
autem tum demum perfe&ierimus, tibf 
apparuerit Filuis Dei , cui fimiles eri- 
mus : quia uidebimus eum ficuti eft, c\' 
omnis qtii habet hanc ipem in eo, purifi* 
cat fe ficuttilfc pui us efh 

Porro li quisueftrum deftituitur fapien' 
tia , poftulec a Deo, qui dat omnibus 
fimpliciter,nec exprobrat,& dabitur 
ci. 

Ne quis ignorantiam pretexat qud 
minus perfiftat ln tentanone,iubet Apo* 
ftolus utquifapientiamnonhaber, eam 
a Deo poftulet: idc# in hunc nnem,ut ixif 
telligar non folum, quomodofe gerat 1'n 
tentationibus , netentanonumole pref. 
ftis fticcumbat, uerumctiam titfciatquo 
conlllio cV quo fine Dctis finat fuos 
cruce examinari , ne eius frucftu pri* 
uettir. Deus , inquit , dat fimphciter, 
id eft , benigne. Deus enim non quce>» 
rit ullum 7rMon)ClH{x(t , fed tantum 

B 1 bontV 




20 



bonitate & benignitate mera liberalis 
eft , & non more hominum exprobrac 
cuiquam benigne collata benencia^modd 
gratus efleperrexcrit,. 

Sf quseris , quarnam fit iJIa iapientia, 
qua erudimur ad ferendas sequo animo 
tentationes : Rerpondeo, eam litam efle 
in cognmone dC fenfu. C o g n i t i o eft 
intelhgere ex uerbo Dei fpectandum 
efle in quatns tentatione & cruce, cum 
iudicium,tum miTencordiam Dci. ludi* 
cium qtridcm eft, ut intelligamus nos 
propter peccata noftra tentan, ac uarrjs 
arrumnis premi. Propter peccata, inquit, 
cornpis filios hominum. MiYericordia 
uerdcftut intelligamus , confilium Dci 
efle,uttentationibus cV cruce uexemur, 
ut agamus peccatorum pcenitentiam dt 
non cum impio mundo pereamus . Ita 
enim loquitur ApoftoIus,i. Cor. 1 1. Cum 
iudicamur, a Domino corripimur, ne cu 
hocmundo damnemur. 

S e n s v $ fapientie eft fentire in animo 
confolationem per bpiritu fancftu.qui in 

cruce 



uidemus qiu c 
ioafecon! 
tormcusuiui 
reckusfum 
HtTimotk 
fiumreka 

Quomodc 
Ro,p»!crib 
fiiliranone.H 
continet, 

Prinmm( 

oi ms iapien 
fons, 

Deinieoi 

lonf ebboi 
Tm 



4, 



mmo 
PCTq U0 



"ipetra 



hoanhum 

icc, 



cxprobi' 

^_ RQ&I ^uoaii; 

^pondeo, eam &am d 
i faftCoejrrtd 
jbo Dq fpeckk 
iranoncc\'cnice,u 
cr:j:rjiamDci. k 
, ur uitcDigamus i 

ribftflfiMctflf 

^prapeccatajnf 
rmnim MN^ 

fSfllKKXlfl 

nJoperc^- 15 



21 

cnicenos fuftinet,nelabamur, cVfpe fu> 
turar hberatioms nos fulcit, ficuti m Tob 
uidemus qui cum cruce premeretur, hac 
fiduc/a fe confolatur : Scio quod redem* 
tor mcus uiuit cV in nomTsimo die refur* 
re&urus fum. Hinc eft qudd Paulusfcri* 
bit Timotheo : Memento Iefum Chri* 
ftum refurrexifle ex mortuis, 

Poftulct autcm /n fide nihil driud/cans. 
Quomodo fit poftulanda fapientfai 
Deo,pr#fcribir,nimirum in fidecYabfcp 
hatftatione.Hic locus multas docirinas 
continet. 

Primum enim docet, qudd Deus fit 
omnis fapientiae , adeocp omnis boni 
fons, 

Deindc oftendif,qudd idem fi t libera* 
lis ad communicandum petentibus de 
fonte faaebonitatis, 

Tum monftrat ordinariummedium 
efle, per quod bona e manu Dei accipe* 
re cYimpetrarc poflumus, orationem ex 
fidc manantem* 

B 3 AcJ, 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Adhsec indiczt quod tn oratione re> 
quiratur fidcs, qua? nititur benignitatc 
mediatoris» 

Prarterea ex hoc loco concluditur, 
quod ab oratione procul remouenda fit 
dubitatio, Qirieniminter orandum ha?# 
fitat, uerba tantum profunditinutiliter, 
non autem efficaater orat. Ex quo dC 
hocfequitur: Sincn hxfitandumeftin 
oratione , fruftra ftatut plures mediato' 
res. Qiri enim plures mediatorcs quae* 
runt, non putant fe exaudin per unicum 
mediatotem Chriftum. 

Indipercum hoc Iacobi pronuncia* 
to,pu«>nat dogma Papiftarum, qui fidem 
cum dubitatione concihare conantur. 

His accedit.ommaquead falute ani» 
maMioftrajfpectant^fine condmone pe' 
tenda efle. 

Poft remo confutatur hic StoicaopiV 
nio de necefsitate euentuu. Vt enim hic 
petenti cx fide,promittitur fapientia, ita 
non petenti/apientia (cuius hic fit men- 
tio) non confertun 

Qui 



Qji UCTO 
ria^iucn 
aum exift 
cepwrus I 

Rario cur 
oratione rcc. 
(juit.ttm 
cdawdrA 
w /?an: , nunc 

modubiranSjr 
murata fentern 

^Talisfr 
^odueradeli 
foneantconf 
'npietatis cxc 
^dfortco 
""•neeftdub 




^tocondufe, 
proailranoKndjb 
oi/nrer orandumhii 
i frofinfeflttiff! 
irer mt b <\m 
:n bbnfaBKfti 
apipliiresmefc 
10 meJarorcsf 
eadRjKriBin 
m 

t facobipronuna» 
HKiR conannir. 



ijne condmonc pe- 

m hic$toiaf 
gyg Vr^ 

cur u5 /2/'c men- 



Quiueroharfitat , nmilis eitfluflui ma* 
ns,qui uetis agitur & iaAatur. Neq; 
enim exiftimet homo ille, quod ac> 
cepturus fit quicquam a Domino. 
Ratio cur fidem abfcj? ha?fitatione rii 
oratione requirat. Nam qui hxfitat, m* 
quit, fludhri maris confertur, hoc eft, rii* 
conftans eft. Nam ut flutfus mans,nunc 
m hanc , nunc in lllam plagam pellitur, 
prouenti cVaeftus mar/s ratione; ltaho- 
mo dubitans,nunc hocopriiatur , mox 
mutata fentenria ahud putat,prouterro* 
neadoclrinacVcaxis affetfibus impelhV 
tur . Talis fruftra riiuocat , propterea x 
quod ueradeftituitur fide. Harcnos ad* 
moneant conftantia?,cum rii dodrina, tu 
mpietatis exercitfjs, 

Sedforte obrjcietaliquis, In omnt ho* 
mine eft dubitatio, ErgoinnuIIo eft fir* 
ma fides fine ha?fitatione.Rcipondeo,fe* 
cundum diuerfa prinripia, utrunq? erie 
pofle , cV firmam fidem & dubitatio' 
ncm. Nam fi fpixuum tn regeneratis 

B 4 refpi* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I 




24 

refpicis , fides eft firmus aftenfus nihil 
ha:fitans,(i uero carnem, fubinde oriuft- 
tur dubitationes,qua? funt opera carnis, 
contra quae fpiritus pugnat. Exemplum 
utriufcp habemus in Abrahamo Rom.4. 

Vir duplex anirno,inconftans eft in om? 
nibus uris fuis. 

Vir dvplex animo hic dicit ur^qu 1 
de dodrina aut uoluntate Deiambigit* 
Talis quia in omnibus faclis fuis eft in* 
conftans , nullam in oratione conftantia 
habere poteft. Notemus ergo hoc loco 
fundamentum omnium piarum acftionu» 
acjeoqj fummi illius opcris inuocationiSj, 
efle conftannam in doctrina dC de uolun* 
uteDeijcVin fTde* 

Glorietur autem frater abiectus in fub* 
limitate fua. Diues autem in liumihV 
tate fua, quoniamficut flos herbae 
peribit» 

Qtriatentationis maferiam miniftra* 
repoteft,cum paupertas^qua omnecala* 



p/onotaruT,tutt 
Dcintigitur 1 
iafuccefsus:op 
WjdocttCfu*: 
&dmitem.Pi 
oculos defigar 
utem, fei/pot 

vcrourcogittt, 
kes \mm 
denrem beirurr 
Mncfoint,iioi 
Quid-an n 

cobus iubet gl, 
^efua,^ 

i UTl °Nis, n 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen 
LN 808 8° copy 1 



.cuxfuntoperacarn;;. 
^pJgniiExempb, 



t 

oha» Daamhf 

fclihtodli 

n oraaonc coafiaa 
fonus ergo fioc loc; 

sopaisinijocart 



mitaris genus,tanquam fpede feuexem* 
plo notatur, tum diuma?,quarum nomi- 
ne mtelligitur omnis profper tn hac ui* 
ta fuccefs us : oportunc obfediom occur* 
rit , docetcp utrunq? , hoc efr,pauperem 
cV duntem. Pauperem quidem , ut non 
oculos defTgat in prcefentis uitat calamiV 
tatem, ied potius eam fubhmitatem re# 
fpiciat, qua rTlius Dei olim erfedus , tn 
gloriaimmortalitatis fubuehetur. Diuite 
vero ut cogitet, quam Qnt caduca? 3C fal* 
laces huiiis mundidiuinaf,quacutpofsi# 
dentem beatum non reddunt , ita cito* 
cuancfcunt,non fecusatcp flos herbar. 

Quidran non Paulus dicit, quiglo* 
riatur in Domino glorieturtcur ergo la* 
cobusmbetgloriari pauperem inftibhV 
mitate fua, & diuitem in humilitate Hiac' 
Nequaquam pugnant inter ie Apo* 
ftoli. Na utercp fundamentu uera? glo^ 
r i a t io n i s in Domino collocat, Qiiare 
hetenenda? funtexceptiones.Primu ac# 
ceptu feramus Deo,quicquid habenuis 
bon^nobis nifail arrogates* Deinde reti# 

B j nea* 





16 

neamus lllud fundamentum, m foh Det 
mifericordiafitamefle nobis (alutisfidu* 
ciam.Poftremo mfblobonorum ommu 
autore acquiefcamus. Cum his excepticw 
nibus y piaentmomnibonorum genere 
gloriatio. 

Er exarefcit herba & rlos eius cecidit, 

& decor afpectus eius perik: Sic 8c 

diues in fuis uiis marcefcit- 
Amphffcat comparatione,in quaco* 
parat fplendorem diumarum caduco flo* 
ri,qinfohs arftu ingrauefcente flacccfsit, 
decidit &C perit, Vt crgo ftultum eft 5 m dv 
uittjs uanis gloriari: Ita pius pra?pofterc 
fecerit , fi fuae paupertans lncommodo 
fradus , tentationibus fuccumbat. 

Bcatusuir^qui fuffert tentationem^quo* 
niam cum probatus fuerit , accipiet 
coronam inrae, quam promifitDeus 
diligcntibus fe. 
Suprai'ufsit # ut Chriftianigaudeant, 
cum immhs tentationesincidermtmuc 
rei utat is,quac obftare uidebantur,rati'o* 
nem fuac exhortati 0 nis reddit, Conclu* 

ditur 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



BaflBipAfci 
rentanonum or 
merito gauder 
as tentariones 
protatafinei 
modo.Cump 
tatur,acowr. 

pro/Bitabriih 
«ffliDaispro: 
HocJocoaix 
^dogmafir; 
ffnttlocie; 
'"shoc loco agi 

^tendunt adb 
^utem peruen 




"ncileno^faluQsi 



^aS.Cumhi: 



■:::'• ;■:::::: kl 

jjjs mfo 
jmporadonCjUi quacS 
i iii uinanim caduco r: 
igrauefcentelkccli: 
: crc: ::ulrLfmeTr,in3 
nrJopiusprapi 

|g facdofo 

quarapromiiit^ 



(ones 

01* Oj* 



ditur atitem argumentum hoc patfo, 

BeatusquiTufTertrentarionem, (id eft, qui 
tentationum onert non fuccumbit) Ergo 
meiito gaudendumeftprjVumm mrt* 
as tentattoncs incidermt. Antecedens 
probat a hne fuperatar tentatioms , hoc 
modo. Cumprobatus fuerit is qut ten- 
tatur,accipiet coronam uitar. Ergoiiire 
dicendus eftbeatus. Antecedens nititur 
promiTsiontb 9 diuini S) quam, inquit,co* 
rona Deus promtfit diligentibus ipfum. 

Hocloco abututur Papifte,ad ftabili- 
endff dogmafuude meritis operu. Veru 
periftafts loci eos confurat. Na Apofto- 
lus hoc loco agtt cum conuerfis, qui 1'am 
antcafide i'uftificati 5 per tentationes uaru 
as tendunt ad beatitudmis portum. 

Deinde aliiid eft loqui de caufa falu- 
tis, aliiidde uia per quam ad gratmtam 
falutem perueniendum eft.Necf? corona 
uttar eft prarmtum certamims debttum, 
fed compenfatio laboris grattrita. Non 
enim pugnando meremur coronam, fed 
eam filijs largi tur ex mera bomtate pater, 

qui 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



28 

qui non tam qu/dmereantur fllij , quam 
quod ipfe ex paterna ftorga promiierit, 
confiderat. 

Si quis praeterea obrjcit: Corona ui* 
tcc promittitur diligentibus, Ergodile* 
clio eftmeritumcorona?. Re/pondendu 
eft , committi lallaciam no cauf£e,utcau- 

Antecedens enimnon caufamcoro* 
nar,fed qualitatem coronandi continet. 

Et quia (imtduo rerum principia. V- 
num,ut finr res Alterum,ut cognofcan' 
turresquap funt: frienduenSquodquan' 
tum quidem ad Deum attinet,eius mera 
tvcPoKix, &C filrj Avrpo^, quantumuero 
ad nos, fides ipfafiiuprincipia,quaifaci* 
unt ut fimus iufticV falui. 

Verum fi cognitionem fpedres iufti* 
tiaecV faJutis,eius principia recfti dicun* 
turtolerantia fub cruce, dilectto, miferi- 
cordia erga pauperes , cValia? uirtutes, 
Ha? enim ut cognofcaris iuftus & fal* 
uus , faciunt , Vnde Dominus : Efuriui dC 
dcdi^is mihi cibum , nudus fui dC coo* 
pcmi&is mc* &c • Ex his enim fru* 

dibus 



ilbcumnocau»,! 
i onranoncjufaiDMi; 
1 '::;nari'contni?. 



^SJb ? ,blIS " dei > an g eI ' D « & homines ai» 
borem m extremo die ludicabimt, cV in* 

crcrcaobijcinCoronjD de Il [ ft, '" am * fclutem eledorum ratio- 
cmabuntur. Verum de hac re pltira in 

to.ML L ecimdo ca P fte > ubl ' dc tfi» & mortua 

ndeaeetur, 

Bfflmnnnubim . 5 * 

Nemo cum rentatur,dicat, a Deo ten- 
toriDeusemm nec tentan malispos 
teft,necqucnquam tentat ipfe. 
™P™P De caufis tentationis arturus , pri- 

gf mum errorem eorum qui Deum tenta^ 
tionis autorem putauerunt, amouet; ac 

Jeumaranepm prohibetme quifquam cum tentatur (id 

otl e ft , cum ac j ma |^ agC ndum f 0 m' c itatur) 

Wfttjip dicat fe a Deo tentari. Deus enrni non 

fiffiU ^ . uult peccatum , Ergo non follicitat ad 

njrunanfpeaesii peccandum , nec dcledatur perditione 

pnnapiare&^; hominuim Qtiare ut ipfe Deus expers 

n/ce, ddecno, P eft omnis tentationis : ita neminem ten* 

m aaJn «at,hoc eft,ad peccandum inftigat. Lo- 

^caitf tf^ ^ 1 ! cus a perte militat aduerftis eos qui 

Qffl^A^ JDeum a "torem peccati faciunt. 

, (jdtofc^J ^ ec * Vnuf *qui% tentatur,dum a fua con' 

fttf 0H nl ^ cupifccntia abftrahitur & inefcatur. 

" » Ten# 




I 



1 i 



Tcntatibnis , hoc eft, folhatation/s 

admalcagendum, caulam dC fontem in> 
dicat. Hunc fcntcm propriam ctiiufq? 
concupifccntiam facit^cui duplicemeffe' 
clumtnkiut.Primum enimhominis co> 
gitatione a bono abftrahit. Deinde inep 
cathcminis affeCrirs 5i incautum obru- 
it, Pnmis proinde motibus reluctandur, 
ne ineicati concupifcentia ruamus in 
peccatum. 

DE TENTATIONE E T REME* 

dio aduerfus illam. 

T e n t a t 1 o hominis eft eius impulfio 
feu inductio ad aliquid audendum , hoc 
eft , ccmmittcndum ucl omittendiim. 
Huius plura funt genera qtia? a finibus 
differcntias capiut.Eft cni alia tetatio fe* 
duCtionis, alia prarfiimtionis,aliaproba* 
ticnis . De his tnbus gcnerib' ordine di* 
ca c\ rcmcdia adtierfus fingulaindicabo. 

Tentatio sedvctionis eft,CU< 
ius finis cft fedtiCtio. Hac homo follicita' 
tur ad aliquid atidendu aduerfus legem 
Dei, quo fado ledudtis miferea familia 

Dd 



ffrematmoniSj 
flumconlifterci 
dit htriufmodi 
loiscjcontuirra 
tcmnk, 

Eftautemf 
ficaufaseray/pe 
eftinffln^ure 
cocMpnhapi 
mince/r, undelicc 
iprpannodc 

idpeccandum,u 
^minemobnri( 
peccatum origu 

^carnis. 

^nuio r 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^cnrem prcpriam anu; 

rnntEm cnimhommisc; 
30 abfiraiiitCcindene 
ttiu ifficaimimife 
ndcmontusrducbrc 
npbo ruamus: 

ITIONE ET REME ! 

cmnisffteiuJifi' 

|l uci cmittf* 

rifrcniiat^; 
r/iimnbnis 



Dei excluditur , excidit gratia , 6V fic reus 
feterna? mortis, donec refipifcat. Fides 
enim confiftere non poteft,ubi homo ce* 
dit huiufmodi tentationi, acfciens uo<* 
lenscp contumaciter mandatumDei con* 
temnit, 

Eft autem ha?c feducrionis tenratio, 
ficaufas eius fpedes, duplex, Aut enim 
eft intertm, aut externa, internamuo- 
co ■cuius principium cV caufa inipfoho^ 
mineeft, uidelicet,mala concupifcentia: 
qua? tyranno domeftico,hoceft,peccato 
originali militat , atq? hominem irnpellit 
adpeccandum,ut hac ratione regnum in 
hominemobtineatuetus homo, hoceft, 
peccatum originis. 

Eft autem inomnihomine-co-N c v> 
Pi s centia duplex, una naturalis, alte-* 
racarnis, 

N a t v r a l i s eft qua naturaliter ex* 
petimus,quac ucl honefta, uel uriha, uel 
ftiauia iudicamus , red:o rationis iudi* 
cio» Haec per fe opus Dei cft in homi < 
ne , dC nullo modo damnanda, donec 

manfe* 




manferit intra iuos tcrminos , hoe efl, 
donec fano rationis ludicio monftrata 
appetit,ea uiddi cct,qua? reuera honefta, 
utiha cx Tuauia funt: quibus nonconta* 
minatur, fcd conicruarur natura» 

^**73£f it * / £y ConcupiTcentia c a r n i s eft , cum 
a zx corruptinoe carnis, ea appetimus que 
cai ni placent,c\' Dco diiplicent. Vt cum 
aliquid appetimus,quod Iege Deinobis 
inrcrdicn m eft. Ha?c merito a Platone 
$v< to^ TTo Avh£4)« Ao^hoc eft,belua mul* 
ticcps dicitur» De qua in prouerbiali 

^ty ,<r r!i' WPrfictilo dicirur, TsctvTC*}} }«f ts^t^i 
holkS}j tTriJvixU isip. Nam ha?c concu' 
pi!ccntia pernicioiarum prolium mater 
fcecundifsima eft. 

.1 ^Ak ■ Huic Marcus Eremita primum ttit 
r buit /A« VTrt hoc eft,amorem fuuEx 
hacnaicuntur, crapula, auaritia, inanis 
Jf^/gloriae fitis,quam Grarci Htvoc/^tafj no* 
minant. Ex crapula Iibidines c\ omnis 
generis uoluptares pcrniciofae proue* 
niunt. Ex auaritia fraus, dolus, iniuria, 
mendacium,uioIentia, homicidium, Ex 

(iti 



fib" manis glorii 
co, rechnx uar 
DDCiproximi 
Vides quan 
uinonim oril 
quamnonmir 
xli? iri)ii) ap| 
iccien.r.t.. 

tacedir, % 
faft ft y fc l 

nonimmcntc 
^propnaffi, 

%ome 
^amfuper 

^ lr ie renarc 




V-- momV 

onbuarurnarua 
iHiiuitti4(j 

■Wjfaappctiijc 
X Dcocip/fcenf.Vr;; 
rw.qucdlegcDdii:: 
l H« mertto a Plm 

E< (jua in prouerh 



:cc ffr,amoreirifc 



fiti inanis gloriarjfuperbia, tarpis ambi* 
tio, technx uaria.% Breuiter, contemtus 
JDei aproximi. 

Vides quam fcecunda mater omnium 
uitiorum exiftit carnis concupiTcentia, 
quamnon immeritc* quidam m« 
n*f Trnynp appellauitAitqusenonfolum 
Trpok^WpHTiKdp eft omnis iniquitatis cx! 
Siosvytx?, uerum etiam a bono cVhone* 
Ito auocat. Qirando enim hommes rebus 
cceleitibus ftudent cV meditantur diuma: 
harc accedit , ac fuis illecebris tanquam 
hiniculis quibufdam eosretrahit.Qirare 
non immento lacobus affirmat , homi* 
nes propna inefcari concupifccntia* 

Sed quomodo hanc carnis concupife 
centiam fuperabimus ? Ha?c beftia arte 
Iigandaeft fingufari,cY mornfTcandaXi^ 
gatur autem non humanis uiribus , fed 
diuina uirtute, hoceft,fpiritu fidei quiin 
nomine renato generat nouam quanda? 
concupifcentia, quse dicitur concupifce* 
tia fpiritus. Hec ubi primum fpiritu ffdci 
concepta fuerif , opponit fe concupif- 

C cen- 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



centiecarnis,imdemomnibus prfs ludfo 
que dam acerrima carnis cYfpiritus orf* 
tur. Hinc eft qudd Paulus ait: Caro con* 
cupifcit aduerfus fpiritum & Spiritus 
aduerius carneim 

Sed undeillafpiritus concupiTcentia? 
H^ec proficiTcitur ex uirtute mortis fe- 
pulturac 3C refurredionis Domini\quae 
olimfiguratafuitin uetenbus iacrificns, 
qu£ hgabantur primu , deinde mortinca* 
batur; fcd uis tota in lpfa cruceChrifti eft. 

Ligare itacp concupiTcennam carnis, 
eft eam cruci Chrifti affigere , ut in illa 
mortificetur, ne fitad operanducfFicax, 
Ligata proinde eft ha?c belua, quando no 
facis quod illa tmperat» Mortiricata cft 
prorfus , quando eius uis non lentitur, 
quod non fit priufquam hanc uitam ea 
morte commutauerimus, qua? ad ueram 
uitam eft tranfitus. 

Huic beftia? Iiganda? & mortificande, 
deftinantur omnia pietatis exercitia : ut 
precatio,Iecl:io,meditatio,fobrietas,dil^ 
gentia in orTicio, fuga occafionum,cogi tf 

tatio 



foncupilcennae. 
tus,turpitudo< 
huic beftiae ccAl 
iiiier de tentai 
^rcmcdiocoi 
Tctatiofeau 
iusprina/wd 

A Gmog 

ffltijiifantes, ( 
tttowtwfc 

MVKD\Hta 

'fca.Hoci 

Wsimo 
^'«npunirai, 
Jfr Vwfc 
**i 




pmoacc 

laracffiottisi 
iilwlti)ii'j)8 

mU) demdemomfe' 
f/jipfaauceCliriftic 
[KupifcenriamOT: 

A'j%mM 

radoperandiicfa 

03L Morflfoo* 
3lI sinsnonl<* 

Us,H uclM 



35 

tatio prouidentia? Dei , «ftmatib mali 
concupifcentiap,uidorie gloriofus euen* 
tus, turpitudo quae comitatur eos > qui 
huic beftia? colla fubmittunt. Ha?c bre* 
uiter de tentatione fedudionis interna 
cV remcdio contra ipfam. 

Tctatio fedudionis e x t e r n a eft ,cu« 
ius principracV caufa extra homine eft, 
cV harc prout uariant caufa^diftingui po* 
teft. Cum ergo huius caufse fint , nunc 
mundus,nuncDiaboIus , nuncres nos 
circumftantcs, fit ut huius externas ten> 
tationis tres Hnt differentiar* 

m v n d v s itacp tentat,quando fua ua* 
nitate cV improbitate ad peccatum nos 
follicitat. Hocgenere tentationis multi 
fuccumbunt.Nam cum intuentur mores 
deprauatifsimos hominum , cV uidcnt (i* 
mul impunitatem, multi inuitantur ex> 
emplo. Vnde rede dickur, mala con* 
fuetudo malitia? pabulum. Huicgeneri 
tentationis, opponendus eftfplendorre* 
gni Chnfti, cum quo uanitas mundi co* 
parata fumus eft uanifsimus. Deinde 

C z cogkct 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



3* 

cogitetur breuitas uitse humanae, qua* 
etiamfi (aturari pofset uanitate mundi: 
tamen perpetuae illae deliciac rn regno 
Dei lnfimris modis preTerenda? funtill/, 
Deinde mrueamur Chriftum Dominum 
&C fancfros Deimulros,qui mundiuani- 
Catem dC lmprobirarem conremferunr, 
afpicienres ad brabium legmme curren* 
tibus propofirum* 

D i a b o l v s uarfjs modis rcnrat ho' 
mines,idq? hoc confilio, ut uel lmpediat 
eos,nein outle Chrifti aggregencur, uel 
aggregatos turber, ac rurfus erjciar , ne 
falui fianr, Nihileni illi dulcius eft,quim 
omnium hommum lnrcrirus. 

Er hanc ob cau(am,tribus porifsimu 
machinis uritur , ad muadendum ouile 
Chrifti, Aur enim dodrinarn corrum' 
. pir,aurfcandalaexcirat, aur occafiones 
mfinirorum fcelerum obrjcir , ur lnrerim 
taceam de hypocrifi ipfius , tyranntde,& 
fbphiftica: quibus perperuo urirur ad 
oppugnandam Ecclefiam Chrifti. Hic 
cor ingredirur hominis, dC rapir uerbum 

Dei 



DittCorJe' 
aiemtiuDe! 
(feautodiai 
uiinSaikau 

Huiufmo; 

wfoap h 
rum fjrorum i 
nifmtris, «c 

Quidhicef 

Qnai, opus e 
?-Quodiia 

smianor 



i pofser lauate mufd 
3 



B in 



ni 



OTnle^Mecii 

EL 

scmsniodistenfr 
•^nfi&o, uFudimpe: 



Dei ex corde hominis , ut Ep/cureus 
contemcus Dei fuccedac : ficucinRha# 
pface,aucodium & iraaduerfus Deum, 
ut m Saule: aut rabiofapropugnacioim- 
prj dogmaus,ut m Papiftis, 

Huiufmodi fuere tentationes Cam, 
Saul, Iudg, Samofateni, Arij cV noftro fe- 
culo Serueri,cYaIiorum plurimorum: ac 
multomagis hoc tempore fa?uic Satan, 
quam unquam alias , Nam finem fuo' 
rum furorum inftare , cV breui adfutum 
filium Dei,qui lpfum cum; omnibusfuis 
membris , Ktexnis pcenis adiudicaturus 
eft, 

Quidhiceftremedrj^potens eftad- 
uerfarius,magna eft turba fatellitum Sa- 
tanar , opus eft igitur forrifsimo prst* 
ftdio. Quodnam qu^fo llludc Hsec eft ai* 
cWa,mquit Iohanncs,qirat mcit mun* 
dum fTdes ueftra , cV Salomon : Turris 
fortiTsimanomen Domini,ad hanccon* 
fugiet mftus dC faluabitur. Nam,cu nulla 
alia fit uiafuperandi hanc Diabolica ten* 
rarionem,quamfiduciauiua m Chriftum 

C 3 uicfto* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




■ 



uictorem Satanar > 6V hsec uiuafides ar* 
denri oratione accendatur ; fummo ftu' 
dio conferuemus puritatem docr.nnae, 
unde fides pendet. 

Deinde aduerftis fcandala SC alias 
technas Satana?,muniamus nos exem- 
phs fandortim , cY ertgamus nos fpe 
njttira?ltberarionts per lefum Chriftuntf 
quem expectamus breui adfuturtim> 
ut itidicet uiuos & mortuos . Plura 
prafidia aduerfus lnfultus Satana*,Pau- 
lus Ephe^tf. enumerat, quae mde peride- 
bent, 

Res circvmst ante s> ettamnos 
fupramodumtentant. Antenos> mors, 
iudicium Deijinfernus. Poft nos ,peccata 
prafterita, commilsiones cVomifsiones 
piurimae. A dextris , potenria , diuiriat, 
honor. A finiftris,pericuIa,perfecurio- 
nes,(candala , triftifsima in hoc mundo 
JBcclefie forma. 

His malis folus Iefus Chriftus me* 
detur, durn fide pofsidetur, Sienim 

ad 



ajfl ! (paitfc 
fanfoperM 
i luens pocr 
ri,intemur 
pohosfunt 
torell Siin 
norumeiTei 
tUjdiiuojjii 
afcdW, fle, 
(mh, mod 

■ Tenrado 
fu m homo fc 

^Kaburc 
*« , mi;c: 

^plunbust 
f fla? nentati' 
Ntus^ 

,,n, !?k 



P: 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



!fiffi ^eaWantenosruntrefpicis.mo 5 ' 
HriLS tem , flI P^"' r 'udiao Dei fatisfe- 
C1C i^ns pcenas peccatorum noftro- 
rum , infernum fpoliairit. Si ad ea qua? 
ms kandaSa 8[ & poit nos funt , folus peccatorum expia- 
Mniaianwsnosaffi tor eft. Si iri eo thelauros omniumbo* 
) & engamus nosfft norum efie ftatueris, non facile po ten> 
MperlcfiiinQnii tia > ditntiac , honor mundi 5 a Chrifto te 
mis braii aiw ^ducent , nec ullis malis fradus fuc- 
1 5. momios. Rf eumbes , modo ipfum uiua fTde pofsi- 

yi#iBSaw* de r as » ac lpf?us °panaducrfus omniate 
MriM wf elianria implores. 

lentatio praesvmtionis , e ft 
^ m homo foHfc «atur ad tentandum 
Dcum, abutendo eius longanimitate, 
P**» 005 ' 1 ; > mifericordia, I^eralitate , ali # 

Wg isqj pluribus benefldjs. Periculofa fa* 
nehafctentatio eft. Si quis enim ea 
P*f wperatus fucrit , peccat licentius , quia 
jiflfcp* «atiMt Deum bonum c* mifencordem 
H^ifl^ efle & fentum ad iram, ut inquitPfal* 
mus. Huic tentationi medentur potif- 



Primum,cogitatio breuitatis uita?. 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I 



40 

Demde confideratio tragicorumex- 
emplorum. Nammultifecure peccantes 
fubitb funtpreuentiira Dei cVfinepcenw 
t entia htnc abrepti ftink 

Tum -indignitas ip(a t Quidenimin* 
dignius eft,quam filiumpatrem contem' 
nere,quiaeft fibi benignus & erga fe mi> 
fericorsr Sollicite ergo unufquifcf? ambu' 
let in confpecfhi Domini,fciatcp furorem 
Satanicum efte deliberato animo pecca< 
re, uel difFerre _peenitentiam proprcrei 
quodDeus praedicettirlonganimis, cle* 
mens,&mi(ericors«Nam predicatur etiV 
am iuftus itidex, qtii irafcitur pcccatis 3C 
feuere decreuit punire impcenitentes* 

Tentatio probationis eft, qtiaex^ 
ploratur fides hominis erga Deum , ui- 
delicet cum uel optis aliqtiod hominj 
commendatur,carni graue oYmoleftum» 
uel crux aliqua diuinittis contingit ex- 
plorationis gratia , uel permittitur hap 
refis aliqua oriri contra articulos fldei* 

Abraham accipit mandattim a Deo, 
quo iubetur filiumfuum Ifeac , unicum 

harre* 



jiismatrona 
HocmandatuiT 
ni, haud dubie 
Abraham i o 
pra»fert huic I 
tiihilinnwni 
citioitieajai 
Gen:::. 

lim t 
rtpremimr 
fflMnDriam 
mm rebus 
redcmtor mcti! 
^retiinecuin; 
pimus , cur no: 

frdeliaprt 
«rfbus.-iu 

^cifternj 
1 De 
fc S% 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



m • ^onima her redem , quem genuit ei Sara Iibera & 
nobilis matrona, macrare in holocauftuf^ 

ewunuBalmeptt Hoc mandatum graue & moleftum car* 
IHj haud dubie fuir : fed qmd hic facic 

raipllip^ Abraham ? obedienuaitf^erga Deum 
F®*®* prarferr huic fuo dulcifsimo fiho , quo 

:m$w c\ergafen5 mhil /n mundo ei prectofius fuir , & ac* 
cingic fe ad exequendum mandat Cibeu 

D»,fa^to: Gen: 22. 

Utoatowpi lobcruce in corpore cV alrjs mulris 
(DWflicir. prop;n malis premirur , fed in parienria obedi- 
_ s ennam Dei anteponit propria? uirar ac 
-prcta omrubus rebus alrjs: Scio, inquic, quod 
redemcor meus uiuic, & in nouifsimo 
ymm refurredurus fum. Irem,fi bona fufcef 
t, quam pimus , cur non mala fuftineamus ; 
mfljser^^ 1 ™ Eccleffa primiciua multis centata eft 
nuc iodlw^ haerefi'bus,&! uarrjs , ficuri cV nos hodie 
^Lfiii tentamur, fed uelut 1II1, ira cY nos foncem 



11 connn* feluatoris opponamus omnibus ha?reri- 
m f corum cifternis plenis fcecore Sacani- 

■ co * De ^ oc g enere Ioquicur Mofes 
^l toiV® Deute r: f« Tentauit te Deus , iic 
1? ? fifiKic ftirctur quid cflct W corde tuo , an anv» 

C 5 bul* 



bulares,in mandafis eius,neene. Aduer- 
fus hoc tentationis genus , muniamui 
nos duabus rebus , conferuatione puri* 
tatis Euangelfj , dt conftanti obedicntia 
erga Deum,cum inprofperis,tum in ad* 
uerfis. 

Demdeconcupifce-ntia poftquam con* 
ceperit , parit peccatum ; peccatum 
uero cum confummatum fuerit, ge* 
nerat mortem. 
In fuperiori uerficulo comparat A* 
poftolus concupifcentiam efcae, qua piC- 
catorhamum tegit, ut pifces fallat cVca- 
piat:hfc confert eandem puerperar, ut 
eam fignirTcetmatrem efle a& fontem om* 
nium peccatorum, atcp adeo omms ma# 
U. Dicitur autem concvpiscentia 
concepille,quando affe&um cV uolunta* 
te occupat:quod ciim fTt,mox parit pec- 
catum fcihcetactuaJe,cuius ueluti proles 
qucdam fpfa mors exiftit & damnatio* 
Fit ergo hic mentio duplicis pecca* 
ri,mdeIicct,origmalis & adualis.Origi- 
naleconcupifcentif nomine 3 abeius pro* 

prio 



pcccatum: ren; 

eft,iitnoninfe 

rurfus ccxperii 

\ T nde Paul us 

gnctpecco&£ 

idobedv:;- 

w,hcM: 

Ntanri 
Qim periii; 
Ceohomines». 
wlusmoncu 
crrore inuolui 1 

*¥* Vtautc 

^teinacopcU; 
Wbscompi 

Sq»S 

***** 



::: u ^ pw> & proxmio effiaftn figniffcatur. 

iw.S^ Hoc afipwfe&foanacuracftmortalc 

• - : peccatum: rcnatis tamen condonatum 

-J*toh eftitrt non mferat mortem , nifi regnare 

(^.tmitti rurfus cocperit , per fuamala Mdexiz, 
VndePauIus ad Rom. tf. Neigiturre* 
gnetpeccatff lnmortali ueftro corpore* 

W F ad obediendu lpfi , in concupifcentrjs e« 

[rtnnHninikit,^ ftjs, Adualeeft cu fponte nos fubrjcimus 
concupifcentie,ac ei obtemperamus, in* 

uarfioib compari tegrukp in nobis regime ei permittimus* 

faBufc,9B| Ne erreris fratres mei dilectu 

^AfMbtttli Qiua perfuafum nonnulhs erat, d 

caudcm puojw Deo homines ad male agendum tentari; 

aemefeAta* rurfus monet eos SC hortatur ne fe ifto 

mids: errore muolui finant , figniffcans multa 

j c o icwwcm abfurda cV Deo lnd/gna lftam opinione 

jafcW^ (**P^ Vt autem firmiisimam rationem 

. mox pantpt: eius rei,attentius cVbemgnius audiant, 
, ctl / u s uelunp fraternacopellatione 6V diIec1:ionis fua?, 

rnffit # ti® 0, ^ ua ^ os com P^ ec ^ It:Lir 5% ni ^ cat,onc 5 e os 

Junfrfli ue * ut P ra? P arat • Libetius eni audim 0 illos 

Zk^ ^l uor ubeneuolentia erga nos fentimus, 

5 a tyb&P CUm contra > corLim infidias metuimus, 




44 

quorum animos a* nobis alienos eflc 

perfpeximus* 

Omnis donatio bona ,&omne donum 
perfectu fuperne eft defccdens aPatre 
luminum, apud qucmnoneftpermu* 
tatio, aut conuerfionisobumbratio, 
is quia uoIuit,progenuit nos fermo* 
ne ueritatis^ut eflemus primitiae quxe 
dam fuarumcreaturarum» 

H*c ratio nrmifsimaeft,qua Apofto* 
lus eorum errorem refellit, qui Deum 
hominesad maleagendum tentare^ade* 
ocp peccati autorem eflecontenderunt. 
Vt autem huius rationis membra mehus 
confpiciantur , &beneficia Dei erga nos 
agnofcantur clarius , analyfinhuiuspe^ 
ricope inftitnam, cV eam in fcx partes re* 
texam, exquarum fingulis propofitione 
Apoftoliinferam , utintelligatur quanta 
uis fit totius huius rationis^ad refellendu 
adueriariorum errorem, 

P r i m v m itacp dktt : Omnisdonatio 
bona dc omnedonum periedum (ideft* 

minime 



0 bm 

(tofgnilicati 
iaraoonem 
enimcongrue 

excipit maVon 
cifsimlciara 

pmur. Qare 



5fCVKD C 
tedfflB, ifl p; 

omnia bonafi^ 
^mmuoce.c 

conficitur, D 
dtl «nebnmn: 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



01 1 * Jbi 



t 



: '"-::.::.' :;.d;;,: 

ncrcmmnio* 

rcm flfltyp U 
ieagcndumtentaia 
■remef 



r33 Jfni moBhfaasL 

uiy , analy&tef 

^'eamiflfetp^' 
ufingulispropofc 

orcm. 



mmime facatum ) fcpw efK Quo di- 
clro fignificat nequaquam efie fuperne 
follicitationem ad male agendum, Qu? 
enim congrueret,ex eodem fonte & bo* 
na cVmala promanare. Verum fi quis 
excipic malum pcena? fiiperne eue,is ut> 
ciTsim friat caufam,id eft,malum culpa?, 
in homme efie , qucid mftus Deus nifte 
punit. Qiiare fi luftinam Dei fpectes, 
pcena non mala,fed bona dicenda. 

Secvndo addlt: Defccdcns a patrc 
lumfnum, ut paterhic autorem cVfon- 
tem fignificat : tta l v m i n v m uocabulo 
omnia bona fignificantur : ueluti tene* 
brarum uoce,ca!amitates omnts generis 
ueniunc mtelligenda?. Vnde ha:c ratio 
conficitur. Deus cft pater lummum , i d 
eft,autor ommiim bonorum. Ergo non 
eft tenebrarum autor, utilli tentatio ad 
malum fit afcribenda. Notetur hoc Dei 
elogium, quod lpfi foli compettt, nimi* 
rum,quod fit fbhis fons cV autor omniu 
bonorum. Vnde admoneamur cVinuojf 
catfonis, quaabillobonorum fonte bo* 

na 



4* 

na petamuSicV gra(ftudims,qua nos gra* 
tos crgaipfum exlnbeamus» 

TtRTio addlt > Apud quem non eft 
permutatio. Haec fpeciem occupationis 
habetjnequis enim eundem dC bonorum 
cYmalorum autorem diceret \ cius con* 
(rantiam qua in ftiis adionibus eft im- 
mutabilis.opponit. Cum ergo apud De- 
um permutaiio locum non habeat , dC 
fonsbonorum efleconuincatur, quisei 
flne blafphemiamalaafcribetr 

qjv arto addit, Aut conuerfibnfs ob- 
umbratioi Habent & hax occupationi» 
ipecicm, Videmus uariam & multipli* 
cem efle conuerfionem cceleftium lumi' 
numA' permutationcm. Sol enim nunc 
clarus cV limpidus coIIucet,rurfus uelu* 
ti obfcurus delitcfciu Ne quis huiufmo' 
di obumbrationem Deo tribuat, eum d 
conuerfionum obumbratione uendicat» 
Vnde coliigatur , cumfemper fitfibi fi* 
milis, non nifi bona ab eo profici(ci\ 

qjv i n t o , Is (ait) quia uoluit, proge- 
nuit nos fcrmonc ueritatis» Hoc exempli 

caufa 



De 

. BlQttDoto 

ttmerapatem 
noslbsfjos. 



gdio crcdit,t 
Chriftieffidtii! 



nosc 

u 

ftno, add 

bfancti,^ 
Dospollutos effi, 

*H fanctira: 
. ^nde difc 

[DS NlLuioniiu 



J 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Apod cjuem ntm d 
pc ipcaem ocaipatiofc 
"-imcundem^bononr 
crnn diceret,riiiKi 
lbacaoniketa 
rj:.Comergo2pud[( 
» /ccun ncn te„ 

daafafe 

b'f, Aufccnucrfonis^ 
it a hacoccupanc: 

cncm caJefnurnb 
• -^•m.JoIenifflc; 

fc Kequtf 
£*eo rnbuancun: 

rrtranbne 
... ffe** 

+ oi 



47 

cau r apomt. Deus, cum eflemusprima 
natiuitatenoitra, filrj irg & damnationis, 
ex mera paterna fua beneuolentia fecic 
nos fihos fuos , perfermonem ueritatis, 
ideft,per Euangchum. Qtri enim Euan> 
gelio credit , &m Dei per Spiritum 
Chriftiefficitur. Ctim igiturtato honore 
nos dignatos eft Deus quis creditipfum 
ad male agendum follicitare quenquamc* 
S e x t o , additur argumentum a ffnc 
regenerationis,cumait, uc Gmuspritmtix 

quaedam fuarum creaturarum, id eft , ut ft* 
mus fancli.Cum lgitur nos rcgenuit, ut 
fimus fandi , abfurdu eftcogitareipfum 
nos pollutos erFicere,iollicitatioe ad ma* 
Jeagendu. Cumprimidas fandros uocat, 
alludit ad ritumlegis, quo primi fruclrus 
Deo confecrabantur. Vnde admonemur 
ut uera famftitate perpettio meditemur. 

Deinde dilcermt intcr Ecclefiam SC 
reliquum mundum. Vt enim illaianc1:acx' 
Deo dicata eft : ita mundus reliquus 
fiiis pollutionibus inuolutus prophanus 
dC impius exiftit, Porrdexhacregene* 

ratio* 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



4* 

rationis dodrina, (equentes pararnefes 
extruit Apoftolus. 

Icacj fratrc6 mci, fic omnis homo vclox 
ad audicndum,tardus ad loquendum. 

Exemplo Ghrifti, Pauli, Petriatcj? 
ade6 Prophetarum dC Apoftolorum om* 
nium ex regeneration/s uirtute, extruit 
nece r sitatem pie fan&eqp uiuendi. Eft 
enim pietas cV fanditas effectxis pro* 
prius regenerationis, Et quia Deus 
requirit circumcifionfm quandam au* 
rium & labiorum : lacobus eandem ur* 
get , & uult regeneratum uelocem efle 
adaudicndum, difcendumcp ea,qua»fa- 
lutaria funt, &t tardum ad loquendum. 
Quo diclo uult, primum ut Iingua non 
prarcurratmentem. Secundo, ut futiles 
& inanes obtrecTrarorios fermones fu* 
giamus. Tertio , ut neceflaria rantum, 
quce faciunt ad ardiftcationem 3d hone* 
ftatem loquamur. Huc optime quadret 
Grsecus uerficulus : 
'h Aeye ti <th}h$' KpeiTTaJJ, « fh>hjj exe. 

Hoc 



)veb 

TJncnisu«ii»,Qif 
i kz® idiKni [ 
ikkseltofas: 
fav, Etquiat 
nronrtn (juanii: 
i: Jacobtrs eandem 
MNdffl uta" 

ardam ioquend? 
i. Scomdo, ut fa^ 



Ttfl 



44 

noceft, atit dic aliquid filentib melius, 
aut filentium habe. 

Tardus ad iram: Ira enim uiriiuftitiam 
Dei non operatur. 

Quodnam irar genushic prohibea* 
tur,d: ratione fubiefta & conclufione, 
imo ex tota periftafi loci huius colligen* 
dumefr. Irauiri, mquit,iuftitiam Dei 
no opei attir,id eft, non exequirtir,quod 

DeusIoquiturcVprarfcnM lmofacitjut 
fruftra Deum loquentem audias, Qua* 
propter ir a hoc loco accipitur pro ea ira, 
qu£ prorjcifcit excotendendiftudio,quo ^ 
impeditur atidietia. Vultigitur Apofto* 
ius, utfedatisaffectibusahj aliosaudia* 
mus. Vbienim tumultibus cV contenti» * 
onibus eftIocus,exuIatiuftitiaDei, id 
eft,in nulloloco habentur, quarDeus 
nobis prarfcribit di a nobis cxigit. 

Quapropter depofita omni malitia im« 
munditix & redundancia maliti3e,aj 
manfuetudine recipite infitu fermo- 
nc,qui poteft feruarcanimas ueftras. 

D Con- 




9 10 



AVl 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



■''ilfi 



JO 

ConcluHo eft exhortationis,qua no* 
hortatur,ut fimus adaudiendum ueloces 
finc lra. Hic Iocus cleganter docet , qua* 
Jesnamuerbum Dei requiratauditores. 
Primum lmmundma cV redundannama* 
Iiticc abefsedebetjioc eft,carnis affechis 
&t ratio debentcedere uerbo Dci, utnon 
contentioncs , unde lra nafci tur,moueat, 
-i Deinde adefle debet manfuetudo, que m 
locum irar fuccedir» Eft autem hoc lo- 
co mansvetvd o.modeftia cV faciliras 
> ad diicendum compoura . Terrio ira com* 
pofito animo, uVcipiendus eftfermoin- 
Iitus,id eft , rccipicndus eftfide fermo, 
qtri mfenrur ucl lmplanrarur opera mini- 
ftrorum. Qiiarro,efFed:us recepri TermO!* 
nis addirur , ut eo ueluti ftimulo addih- 
gentius audiendum exciremur. Qiri,in* 
quit, poteft leruare animas ueftras,idq? 
ideo, quiaex auditu uerbi Dei ffdes con- 
cipitur , quo homo luftinVatus impelli* 
tur, ut nouitati uitaeftudeat, Vndc fe> 
quitur. 

Eftote autemfadoresfermonis. > & non 

auditore» 



Nsetiamckd; 
non tanwm i 
titmaxiimpi 
ics eriam,ht\* 
c|iuinten'f!ir,r 

nofarekor 
i/oarcoMre 

ki 

Porroobfer 
iiitMcsisdic 

toredamL 

^xtaregul 

p 3ulus Rom. 
^prafrarep 
•fanonfc 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



ejccjerbo De;,Uu. 
^ir3ni'cifur,niotu 

k Etvmki 
^nxxkiiu&iiifc 
ipolw.Tatioitacu 
;;::ijj$eftfai 

wndus efrliJete 
aplanraturoperac' 

aVrusrecepn^ 



aiiditores folumjdccipientes uofipfos. 

Qiialemreqinratauditorem, his uer* 
Ws etiam declarat Apoftolus, Vuk ut 
non tantum fimus auditores iermonis, 
ut maxnna pars hominum eft, fed fac$o* 
rcsetiam,hoc eft,tales in quibus fermo, 
qui inferitur,radices agat: quodfftdum 
fides ex uerbo concipitur , cV obedienua 
noftra teftatur ffdem . Hoc Chriftus 
uocat cuftodire fermonem , cum inquit, 
Beari qui audiunt uerbu Dei , &cuftodiunt 
illud. 

Porro obleruandu eft,quod factor l ^ 
sermonis dicatur dupliciter>nempe iu* 
xta regulam Legis,cY iuxta gratiamE* 
uangelrj. 

Iuxta regulam Iegis dicitur is Fa&or 
legis, qui legem pei fedre implet,quod 
Paulus Rom, n 2. cV$. nullum mortali- 
um praftare pofle , quatuor euidentifst- 
mis demonftrationibus oftendit ♦ 

Secundum ^ratiam dicitur Faclor fer* 
tnonis , qui ffdem ex uerbo conceptam 

D 1 uera 



I 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



uerapietate teftatur,ac tota uita^quantii 
inhac corrupta naturafieri poteft,ueram 
pcenitenriam imedicatur. Etfi lapfus fue* 
rit aliquando,fiue fciens, fiue per ignora' 
tiam,mox redit uera pcenitentia ad Do* 
minum,quemadmodum mffnita San&o- 
rum exemplateftantur. 

Cur autem uelit facflores fermonis, 
&nonauditores tantum, oftendit cum 
addit, Deripientes uofipfos, hoc eft , falla^ 
cibus ratiocinationibus (eipfos fallenres, 
feu propria Sophiftica (e lpfos decipi* 
entes,quemadmodumnon folumhypo* 
critaefacitmt, qui externis operibus ni' 
tuntur,fine uera pcenitentia ; uerumetia 
multi,qui fub Chriftiano nomme Tur- 
cicum gerunt animuim Hi femper in ore 
fidem habent,femper gloriantur de me# 
diatoris beneficrjs, etfi nunquam de iieri 
refipilcentia cogitent, 

Namfiquis auditor eft fermonis Sc nori 
faAor^hicfimilisefthominis confide* 
rantis faeiem natiuitatis fuae m fperf 
cuio ? coiofiderauit autem femetipfum 



panittnaadDt 



srnrr, 

«IficbresfeniKP: 
rcaBrora, oftendttctr 

^iisfcpfosfak 

>dam non /bftim br: 
; cxTrniisoperfc- 

jurnHifemperf 
ergfon2ntur^ : 

nr. 



5$ 

& abiit,& protinus oblitus cft qualis 
fit. 

Pulccrrima fimilitudine rationered- 
dit, cur nonuelit auditorem tantum fer- 
monis. Abibluitur autem fimilitudohoc 
modo: Quemadmodum qui intuetur fu# 
am in fpeculo imaginem,labilemin men* 
te cognitionem & debilem fuce formse 
memoriarctinet, atcpideo talis contem* 
platio nihil prodeft: Ita auditor fermonis 
tanrurn,nullam ffrmam cognitionem re* 
fcuct»Nam mox ubi audiuerit^euanefcit, 
ideoqptalis cognitio mmilisett, cVnihil 
prc dcft auditori» 

Eleganter admodum h y p'o c r i s i s 
im^gini in fpeculo relucenti compara* 
tur. Nam ut in fpeculo, quamuis qua?d2 
fimilitudo appareat , eo tamen falfa eft, 
quod in ipeculoquae larua (iint,dextera: 
qua? uerodextera,lapuareferantur, atc£ 
ita ueritati fiicus rTat; Sic in operibus 
hypocritarum,etfi quida fplendor oculis 
hominum obuerfatur, tamenfalfus eft, 
quod quajimpia funcfantfa&ueraha* 
beantwv D $ Si 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



54 

Si qins interroget,qui flatquod adeo 
labilis ficcognmo,^ debil/s memoria ex 
contemplatione (pectili : fciat quod mo* 
dus > agendi fecundum Philofophos,efc 
fendimodtim (equatur» Namcumima* 
go in fpeculo habet, ut lllt loquuntur, 
debile eile & lntentionale potius quam 
reale, facit debilem in mente imprelsio- 
nem , quemadmodum in quibufdam etui 
tnfomnrjs fieri animaduertimus» 

Qui uero introfpexerit in legem perfe» 
«fr.am,quae efthberraris 3c permanfe* 
rit:hicno auditor obliuiofus, fedfa* 
cT:or operis, beatus in opere fuoerit. 

Exponit quis faclror legis fit haben* 
das ; M<$Xit ante admonui, iuxta gratiam 
dC noniecundum rigorem legis. Perfe' 
ctam tiocat legem , quia perfe&am wi> 
uendi regulam prajfcribit. Eandemliber* 
catis dicit, quiaquomagis illiquifquam 
fuerit addidus , modo in Chriftumcrc* 
dat, eo magis fe libertim efle dedaraC, 
Seruire enim Deo> regnarceft. Qtiiin 

hanc 



nonelioblwx 
ftor,quietum 
Nam exette; 
bor extrufn: 
apptehendi:.. 

Rdflni»,x, 
fltar 

^uiiiir^ 
feiiiiiifao 
Mttillorimii 
nnn.Bcmhardi 

nccrrcr,::, 

Hypocric»! 
^objeruarc 

^orantobtre, 




W Nfflioioii© 

Itf ut ihpni 

ononale pooasquc: 
minniaEdmprciiii- 
idaBiQqutbufdamfu. 



«aithkgan r 
jnjir. Bandem-: 



hanc legetfi introfpexerit,ut eam penitus 
cognofcatcx tnra exprimat,hic, inquit, 
non eft obl/uiofus auditor legis, fed fa# 
<ftor,quietiam bcatus mfuo opereeruv 
Nam ex effeclibus ncfcicur fides utar# 
bor cx fruftibus , quar fides fola Chriftu 
apprehendic, qui iblus facfhis eftnobis a v 
Deo fapicntia, iuftitia , fancliflcatio cV 
redemtio, ut qui gJoriatur,in Domino 
glorietur 

Loquit ur igitur hk Iacobus,de qua- 
fitate iuihficatorum , cVprcemfjs obediV 
enrice illorummon de caufis niftirTcandc* 
rum ; Bernhardus: Bona operanon fant 
caufa regnandi, fed uia regni. 

Sj quis uidctur religiofus inter uos cflT^ 
necfrcnat Jinguam fuam/ed decipir 
cor fuum; huiusinanis efrreli^io. 

Hypocritas taxat, qui fe religiofe Ie« 
gemobjeruare gloriabantur , Scinterim 
laborant obtrectandi libidinc ,quod uiriu 
omnibus hypocritis familiare eft. Quc- 
admodum Euangelicahiftoria in Phanf- 

D 4 (ko 




9 10 1 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



56 n 

feo oftendit,quidefua religionegloria# 
batur, acinterim alios hommes accufe* 
batmaledica lingua. Vnde autem iftud 
uitium proueniat , oftendit cum addit, 
fed deripk cor fuum,hoc eft.^tAavT^eft, 
& de feipfo non recfti iudicat. ludicat 
enim fe pium cV religiofum eile, fcd eius 
inanis eft rcligio>id quod /equenti rarin 
pne probatur. 

Religio pura $1 linpolluta apud Deufn J <£ 
&C patrem,haec cft : uiiitare pupiHos 
& uiduas irt affli<ftione ipforum > in> * s • 
contaminatu feipfumferuare a mundc^* 
Probat a religionis quibuldam pron? 
prietaubuSjHypocritas laborantes ob* * f 
tredfcandi ftudiomon uerereligiofbs efle. 
Cpncludit autem argumentum hoc pa* 
6to: Verc religiofi feruant fe immacula* 
tos a mundo &C miiericordiam affli&is 
prsrftant. Hypocrita? qui uolunt uideri 
religiofi, non ieruant fe immaculatos a* 
mundonec anli(fris miiericordiam prae- 
ftant. Quarenonfunt religiofi, feduani 
potius iadatorcs religionis, 

Non 



SflfcitCC 

«BfliKgre k 
akjaas propnei 
onHypochc 
nonfunuuvk 

b UgdM 
nammucrarr 

gtofjrpe 
Cranmlt 

feOiriirurr 
«niuncium eft 

*j uiu cum 
«6, 

NsChnltiai 
*»}QiltuiI 
Ipcjprc 



^ ^iianiitiii 

iwcufci 1:::; 
jMifaiiti 

]f ie/rnrn^ J 



J7 

Non fuit confilium Tacobi religio* 
nem intcgre definire , fed tantum eius 
aliqoas proprietates ponere , pugnant es 
cum Hypocritarum uanitate. Quar£ 
non lunt auck'endiquidam,quihic Iaco* 
bum flagellant, tanquam hominem ig' 
naium uera? religionis. Aliud enimeft 
rem definire.ahud eamnotis quibufdani 
deii>mare,id quod ignorare lacobi fla- 
gellatoresturpeeft, 

Geterum ha?c plena cV perfe<fte re^ 
ligionis Chriftianar defmitio eft» Chr i- 
«tiana RfcLiGio eft uiua fiducia in 
fedim Chriftum 6Y ews confefsio, cui 
coniunclum eft cV purum colendi peum 
ftudium , cV fincera erga homines chari> 
tas , una cum ipe immortalitatis pro*^ 



mifia?. 



5 



Partes proinde fubftantiales reli* 
gionis Chriftiane natura coniuncfte funt 
fides, cultus Dei, charitasproximi, di ' 
(pes promiflae falutis per 
Chriftum. 



CA* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



11 
I)! 



■i 



I i 




CAPVT SECVNDVM. 

SVMMA CAPITIS 

S t C V N D I, 

VT a contemtu pauperum cV perfb* 
narum accepnone conuerfos de# 
hoi tatur : Ita fn^nem fidei iacftantiam, 
quar fuis germams ixii&ibus dcftituitur, 
damnat, ihii;p 

ORDO E T PARTES, 

Duaeiuntpartes huiiis capitis, qua* 
rum prior eft <*TroT(>i7r1tkH. Dehortatur 
enim Chriftianos a perfonarum accepri* 
one* Harc pars abibluitur propofitione 
& conmmatione. 

Poiterior cfr JtJetkltH.n. Docet enim 
fideminanem efte, qua?caret operibus, 
Abfoluitur cY haec pars propofitione dC 
confirmatione» 

EXEGES IS SECVNDI CA? 

piris cum obfcruatione docTrinaru. 
Fratresmci,ne in perfonarum acccptio* 
nibus habeatis hdcmDomini noftri 
lefu Chrifti glorix, , 

3 Hxe 




Aoiiinpliao 



Rario piopoVit 
Domirunottn 

acceprioiQiK 
pofekQiin 

quirir,MK 

jjaiiiixhk 



Qutdrannc 

loresrabemacui 



1{s ^ominmn: 

acceptior 

pJ-onunciari 0 n 



1/1, tCi 'i 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



S^CV.VDVM. 

ccp^joe comicrfosi 
mincm fida laoana? 

rreshuiusopirij^ 

upcrlonanraaccc 
afcioknjrpiopok: 

» 

: r 'it/<!.D0Cflffi 

cpars propofc 

k tt 



Harc prima propofitio huius capitis 
eft,cuiimplicita eftratio qua?dam,quare 
ita refoluenda erit : Fratres nolite perfo* 
nas acceptare. Ha?c propofitio pura cftj 
Ratio propoiitionis harceft , quia fides 
Domini noftri lefu Chrifti cVperfbnaru 
acceptioita repugnant, ut (imul ftareno 
pofsint. Quare < QyiaChriftigloriare* 
quirit, ut omnes eos ueneremur, in qui* 
bus Chriftus habitat. Ita non fruftra 
glorie uocabulum additum eft.Eteft no* 
cus Hebraifmus , quo genittuiappellatiV 
uoru ponuntur farpe loco epithetorunu 
Quidc^an non Pialmus: Tnter habica* 
tores tabernaculi Domini, hoc eft, inter 
haeredes uitx a?tcrnce , collocateumquf 
reprobos contcmnit , cVhonoractimen* 
tes Dominum? Eft ne illa perfonarum 
acceptior 

Personarvm acceptio proprie* 
cft, cumcaufauera, exqua deperfona 
pronunciari oportet, negle&a, aliquid 
aliud extra cauiam in perfonis fpcvfta* 
mus , propter quod uel pro perfona 

fen- 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



i 



60 

(ententiam falfam pronunciamus ,uel a* 
lioqui perfonam acceptamus dC com' 
plecTimur, 

Quare hoc Apoftolipraeceptumne* 
quaquam fubuertit ordinationem diui* 
nam , in quarto praecepto fancitam , de 
honoi e fuperiorum. Veriim fi quis pau> 
perem pium contemneret,cV diuitem re* 
probum ei prajferret,is uera caufe omif* 
lamale iudicaret, ficuu Iacobus often- 
ditjcumait; 

Si ehim ingrelTus fuerit in ccecum ue- 
ftrum , uir aureos annulos geftans, 
uefte indutus fplendida.-ingretfusfue* 
rit & pauper in fordida uefte,& re- 
fpexeritis Irl eum , qui ueftem fert 
fplendidam,ac ei dixeritis,tu fede hic 
honeftc,&pauperi dixeritis,tu ftauV 
lic, uel fede hic fub fcabello pedum 
meorum : nonne difcrimen feciftis 
apud uos, &fad:i eftis iudicesmala* 
rum cogitationum C Q nt -| 

Hoc exemplo declarat, qualem 



n m 
telcrimcn 
fenonfoko 



Krfumrfteii:: 
cipitpto difcr 
No?,.\ 

proioj cum p 

ro itrimen le^ 
fai3t,cjiij a k 

ta peruc 
Wpauperem 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



*^s7cai <r^7roAH+i^|j damnet, nimirum eam,qu« 
falfum pro uero in iudicandis hommi- 
¥&m mi £ us fequatur. Qui enim id 

;: facit non folum proprio fu* confcien* 
\toemy^- t,af ,tldlc, ° damnatur , uerumetiam per* 

J 1 trum W cipit pro diTcnminis regula. 

■mot* Non ergo fi mp , /citer 6 prohfbet hono , 

B^iwa^ rarediuites, fedpercomparationem lo* 
W £ quitur, cV eum damnat , qui diuites im* 
probos cum piorum pauperum con- 
cemtuhonorat. Hic proindecazs-fcxro* 
iroKHtfa damnatur, quae falfum pro ue* 
ro dffcrimen fequitur, qua? modum non 

Z «b* Crg ° dlUItem ' ^ uia dlue * " ft >P au Pe« an* 

Sm* rf!' 1 r P €rUerfurn elt e,U$ ,ud,aum - 
[ufd , JJemde fi ita prarponas diuitem paupe* 

, k n,ut P au P ere m ignomimofe trades , in 

23* modo P eccatu m eft, Poftremd fi diut* 
tem ineundap gratiar caufa pra^ponas 

T,e,ri pauperi,a' re cfto fine aberrafti, Quid 

m cnim indignius eft,quam iprcto pio,do* 

Mt {: ^r^gcntc, impium, indodum, diuitem 

* B fpien* 



[os fucririn coenimut' 



fplendide excipere ? Qui huiufmodi di- 
fcrimen apud fe facir pauperis 3C diums 
fadus eft iudex malarum cogitationum, hoC 
eft,non rede afFecftus , peruerfe iudicat 
contra pictatis &charitatis regulam. _ 

Auditc fratres mei dile&f , nonne Deus 
clegit pauperes huius mundi.,diukcs 
infide & haeredesregnijquod promi* 
fit diligentibus fe r 

Exordiolo auditores excitat, ut ar' 
gumentum quod fubiungit, attendant, 
Deus pauperes huius mundi, qui infide 
funt diuitcSielegifAit fiht haeredes regni, 
quod promifit diligentibus ipfum. Ergo 
pauperes huius mundi , non funt con* 
temnendi* 

In hoc argumento obferua ordi* 

NEM REPAB ATIONIS noftri. 

P r i m o loco ponitur eIeclio,quae a* 
Jibi non quaerenda eft, quam in filio ; ad 
Ephefa* 

S e c v n d o ponitur fides , qua gene* 
ralis cledio accommodatur auditoribu* 

Euan- 



DoneJ' homine 
wijaanniilla 
proiano, 
TeRtio p 
pu'HcatuT ado' 
lioriim acapjL 

Gerr: 

DapnpBjii 
tffj ftumproi 
gmm. krnu 
toiai.ad 
redesinfcnpnf, 
^fifccaaiiT 
Pjulo,(ji]iai'[;\ 

. Hidocusr 





mikM , ncmieDra 
rrdi.ai;:: 
tpJcs r^ni'.(jcio<i pron» 

Awcitw? 
<1 rutiimeir, atrentt 



aflBOfll*»* 
, 0 M5noltri. 



aw 



#0* 



5 

EuangcKj. Elegit enim Deus haccondi* 
tione,fi homines fflio inferanturfide,ex* 
tra quem nulla eft clecffab > fed mera re* 
probatio. 

Tertio ponitur hatrediras , qua fi* 
gniffcarur adoprio, qua credentes ius ff* 
liorum accipiunr. 

a r t o addirtir dileftib. Nam ea 
Germanus frucrus ffdei eft , dC ffliorum 
Deipropna affectio. Non igirur mirum 
eft, ■ DeumpromififlediJigentibus (e re* 
gnum. Nam illi pcr ffdem ius ffJiorum 
obrinuerunt,adeoq? regni codefris ha*- 
redes infcripri iunr, Nam dileclionem 
non efle caufem regnandi , conftat ex 
PauIo,quiair: Vita a?rernadonum Dei, 
per Dominum noftrum leiiim Chriftiu 

t>£ ELECTIONE, 

Hic Iocus monet ut nonnihil deele- 
tfione dicam; Video enimnon paucos» 
ab huius eledionis uera caufa aberrare. 
Paulus dicit, i. Corint: u Videtc uo* 
catibnem ueftram fratres , quod noti 

muki 



*4 

multi fapientes fecundum carnem , ncrt 
multi potentes,non multi nobiles: uerd 
quseftultafunt inmundo , elegit Ceut 
&CC Etlnc Iacobus dicit pauperes huiuf 
mundi elegit Deus. 

Hinc quidam haud redte colligunt: 
Sapientes,potentes, nobiles, diuitesre* 
probatos efle,& contra,rudes,impote* 
tes ignobiles &C pauperes eledos efle. 
fslam fi fapientia, potentia, nobilitas & 
diiiiti£e,qusr omniafunt dona Dei,eflent 
caufa reprobationis, & contra,ftuItina, 
impotentia , ignobilitas cV paupertas ef- 
fet eledionis cauia: fequeretur &omncs 
diuites reprobatos efle cVomnes paupe* 
res eledos.Sed utruncp falfum efLNam 
& non pauci diuites &C nobiles prj funt 
cledi 5C faluati, dC multi pauperes imptj 
funt reprobati cV damnati* 

Curergo Paulus dicit non multi fa- 
picntes , non multi potentes , nonmuki 
nobilesf 

Paulus non loquitur de confilio Dei, 
qui uult omnes homincs faiuos fieri & 
^ ad 



Ittaoinilt" 
tewmriamn 
(ntenumn 

furinfuipcmi 
^Euan^ehui 
fedalnaliijjp: 
lam Eua^dfu 

m«/n'/iifac 
#s rebus, iid 
«brem boninr 
fofefitut nor 

Mointiono 
«JOemumuuh: 
] jfto aurorc 
W»ncconti 
S Hos eni 

^macem, 
b,, E%co 



ifUi 
>c t- s cicir paiperes huu 

» fcaud rcct<: cclbur 

c 

•oonrs.tei: 



fflcs,not 
dconm, 



pauperrs e/ectos el» 
a. pofenca, nobik^- 

DB!,&(CIIBl,Ul 
BjlcJc&CBflSff 



tniulfl^ 
jjannafl. 

***** 



adagntrtonem ueritaris uenire. f. Tim. 
V Qui no uultullos perire,fed omnes ad 
pcenitentiam reciperc 2,Pet»3.Sedacaj' 
fathominum malitiam,quidonis abutw 
tur in fuiperniciem. 

Euangelium quidem uocat omnes, 
fedalrj aliud pratendunt, iuxta parabo- 
lam Euangelicam , quo minus ueniant. 
Mulri fapientia mundi , multi potentia, 
multi nobilitatcmulti diuitijs y multi etia 
alrjs rebus, uduti ineicati & inebriati, 
odorem bonum Euangelrj auerfantur. 
Vnde fit ut non confilio Dei, quinemi* 
nem creauit ad ccrtam damnationem* 
fedfuouitio non fint eledi. Deus enim 
ita dcmum uult omnes homines faluari, 
jl falutis autorem rTde fuerint amplexi. 
Qui hunc contcmnunt , iure faluteexci- 
dunt. Hos enim Deus abfjccre uulc 6C 
damnare,non fecus atcp parer terrenus 
abrjcit cVexharredar rTIium proteruum cV 
contumacem, non hoc fadurus fi patri 
morem geisiuet. 

Si igitur confilium crcationij &repa# 

B ratio* 



€6 

rationis per Chriftum eonfid eremu*: 
Deus uereuult omnes homines ialuos 
fieri > fed per falUtcm,hoceft,per Chri- 
ftum mediatorem. At fieuentum,uuk 
omnes damnare, qui fibiper Euange* 
Itum uocanti non obtemperarintv ; 

Hoc conffrmaturdiclo Dominiapud 
Mattharum. Multi funt uocati,pauci ue* 
ro eledi. Huius dicfh" funt dua^partes. 
Prior commendat nobis bonitateDei, 
quimultos per Euangelium uocatquo 
ialuentur . Necg enim cogitandum eft, 
quod Deus uocat quos faluare nolit* 
Pofterioreft querela ingratitudinis ma* 
ximsc partis hominum,qui Euangelium 
contemnunt , ac nolunt digne: uiuere 
tam augufta uocatione. Qiiod Chriftus 
apud Matthaeum conqueritur , ubi re> 
prehenditur qui non habuit ueftem 
nuptialem : cui reprehenfioni fubiungi' 
xur hatc Chrfti querela ; Pauci funt cle- 
cU 

Hanc querelam lachrimis etiamnv 

dicat» 



uoiui congrega 
grcgat galma 
wi £ccc 
iMlt, 

(untuocao, i 



aalemjboc elt 



1 Quedh» 

\ pemerfus 
$ Cum ele 
pfnierfo perut 
ki uere p,, 

^onis cogita 



ttflll 

Ar^Leueritum»uuk 
cm :Tnpcr Euango 
c::cmpeaiini, 



nchs bonitatcDct, 
nuoatffo 
;;itanAmA 

(juos iiuMti. 

im,qLJi Euangelian 
jft QuodO* 
,on babiur^ 



ti 



<»7 

dicat, Matth. 23, cuminquit : Quotics 
uolui congregare filios tuos, ficutcon* 
gregat gallina pullos fuos fub alis & 
noluiiU Eccc Chriftus uult, lerufalem 
non uult. 3 kip t 3«Nsnn 

Eft ergo fenfus didti Dommi , muld 
iimtuocati, fcilicet ad confequendam 
lalutemper airiftum, modo Euange* 
ho credere^ uelint, Sed pauci funtele* 
ai,hoceft, paucihabent ueftemnup, 
nalem, hoc eft, paucicredunt ac uer<i 
pnfunt, 

Quod hcec fitfignificatio uocis efe> 
ftionis , patet ex Pfalmo , ubi dedu* 
6V pcruerius opponuntur , ita enim 
att : Cum elefto ele&us eris , 8C cum 
peruerfo peruerteris. Ergo eledxis di- 
citur uere pius cV (incerus Dei cul* 
ror, retinens fidem cV bonam confcien* 
tfom. rretehc, 

Quare non eft qudd quisquam ele> 
(fhonis cogitatione perturbetur, ac fi De* 
us certos quosdam homines dcftinafleC 

E 1 faluti, 



faluti, &maximam parrem hommu cer> 
tx damnarioni, ied potius cogitet > hanc 
immotam efle uoluntatcm Dei, quodut 
uelit pccnitentes omncs fine difcrimine 
faluare: ita contra,omnes impcenitenteS 
damnare» Atq? hi dicuntur non cledb' 
propter euentum : nam lpfi fibi uiam 
faluris intercluierunt* 

Obtemperemus ergo Euangelio, mf 
uamus m uerapcemtentia , non finamus 
nos curis huiusmundiabduci a ChnTto, 
Sedpotius ommbus rebus mundi.ante- 
ponamus bbedientiam erga Euangeliu, 
quo falutem promillam confequamur 
pcr Dominum noftrum leflim Chriftir, 
in quo Dcus ante fundamenta mundi 
elegit credentes. 

At uos contumelia affeciftis pauperem. 

Kac antithcfl acrocitatem fceleris itv 
dtcat. Deus pauperes credctes honorat, 
at uos contumelia aff icitis pauperes.Sce* 
!us igitur ueftrum graue cV indignum 
hsercdtjbusregniDet eti; 

Nonne 



Racda 
wmeft h 

tpiuenli 

ldte$ 

i::,TJ,om : Ci 

ttfflCniili, 

^gfmqi. 

«(picitis 
W 

Anticfp. 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^biiiniiccrj 



P? 



hf 

niaes impoenittnrej 



ua 



Nonne diu/tes per tyrannidem oppri- 
muntuosf & trahunt uos ad iudicia? 
Nonne btefphcmantpr.xehrumiliud 
nomen,quod inuocatu eft fupra uosf 



teur non M Harc duo argiimenta plana Cunt. Stab 

m lpii Im eit fuos carniffccs honorare,cV eos 

t 



qui uera fanChrare pollentconremnere 
ldfacins,quando Tyrannos ucftros di 
i.oonta ^; CS5 r\ Uni C0I ^eI« P au P erum hono, 
ftttxuCbfe L P f ,mpn P^bnim *ud no- 
re^iB muni m. mCn £ M?' ^ uo uos ccnfcri ' n «fofc> & a 
SSl ^° Ch f ,am ' a PP c »«bIaf P hemat; 

trg ° md,gnilm eft ' uteos honorc «* c * 
mfm pauperum contcmru 

•mfefiimQA 



WtSi legem quidern rcgiam perffcitis fe* 
cundum fcripturas; Diliges prd£?mif 
tuum ut teipfum. Sin uero perfonam 
\t$0f' refpicitis , peccatum committitis, Sc 

•umMtfcte *tn »;cdarguiminialegeueiutirransgrd# 

^ntici P atibefr. Anteuertitemmhy, 
iue # ®k m pocnrarum obietfionem , qua poterant 



1° 

fe excufare.ut qui honorando dktites be> 
fiefacerent, cum hononn diledione in' 
dudatur,qua lexrequirit erga proxtmtf. 

Refpondet per conditionem duplt- 
eem, Siperfidtis (ideft , ex fide cVuera 
animt integrttate prseftare conamint, 
abscp fuco cV hypocnU Hfc eiiim 
perfectionis ttocabulum non ad gra* 
dus , fed obedientia: fubftantiam, iett 
partes referendum eft) lcgcm rcgtam 3 (id 
eft , legcm quce rcgia qusedam uia, hoc 
cft, reda dC plana eft, quar uiatorem fine 
diuerticulis, adlocum deftinatum dueit* 
Eft autem illa regia uia , diligereproxt> 
mum & hoc tantum in eo fpe&are,quod 
proximus fit,cVnonalia in proximo rc- 
fptcere) benc fadtis,id eft,iuftaeft ueftra 
defcnfio* At fiperfonarefpicitis,pecca* 
tu comitt itis. Quod aute perfona refpi* 
ctatts mani feftu eft ex ueftro fa<$o.Diui' 
tes eni reprobos honoratiSjcVcotumelia 
ptos pauperes afftcitis , quodfanenoeft 
regia uia incidere ad diledione proximf.< 

Quisquisautcmtotam lcgc" feruauerit, 

offendit 



finonb 
[« 

foitius 
Webn 
uidercnrur 



^ transg Ti 
j Quodai 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



niureus.Q.uenimdixitnomocch^ 

- nproxiniJ, - beris,dixit etiam non occides. Quod 

Monondlipl. .«qjfi nonfueris mccchatus,occideris au> 

t" i tt fidc &UM tem /aAus es tr ansgrefior Jegis. 

JTjfc conami, j Fortius bypocriras pungit*, quifibf 

«ifi »ft blandiebantur crim /n uno capite legis, 

ub non ad p Uiderentur fibi bene perfuncli cfle fuo 

z ;j;:bn0am, fw officio ; quoru hypocriffn taxat hoc ar# 

6)\%&ri$M$ ^"^fo.Quiucrualio^caputiegisuioIat^ 

qaarfam ufa, hoe trasgreflbr eh\& iudicio legis reus * 

cwomnfflie Wa totam lege uiolauit. Hoc propofito 

^feawmto e^ccplo quinti cVfexti pcepti declaratur. 

-ercproxw fcxhoc loco, qui uei peccata paria cO 

■ nf ofpcchre,f I * e > uel reatlIm °«™is transgrefsionis a* 

-a mproximorc- ^«11 contendit ,uim facit ucrbis Apo* 

ifti* ^ 0 " » °* U1 ,loc Ioco tantum agit cum hy« 

£W* RW^ >. perfcSionem iegis cx 

SfonaV P rtC ^carunc, contra quos Apofto* 

X&fcW US ^|« r «°n«n cx parte opponit. 

r2 ]rwnorf lItl Sfo,CI ' uoIllerut -- ? R > m v M ex caufi* 

! «»9# enf non ,me % et S rauiu * eflc 

f f aionep ex malitia pcccare, quam cx infirmitatc 

^fimaurt ^ignpranaar E 4 Dein* 



7* 

Deinde eitentus idem comprobat, 
quifciens cVuoIens peccat, excutit Spi- 
ritum fandum.Quiuero ex imbecillita* 

te labitur,non item» 

Tbrtio, inaequalitas pcena? quam 
Deus iuftus iudex infligic,inequa!itatem 
delictorum concludit.Seruus (ciens uo> 
luntatem&nonfaciens,uapulabitplagis 

pluribus. 

Qv arto, propria cuiuscp confcien* 
tia peccatorum gradus naturaliter intelli* 
git, ad alia enim magis ad alia minus 
cruaatur. 

Qvin t o,!ex Det , & omnes, leges 
poIiticae,gradus peccatoru, adquos mo* 
deranturpoenas agnofcunt, Argumenta 
Stoicorum ipeciof a quidem funt, fed ni 0 
tuntur falfo fundamento,contra qu£ op> 
ponantur rationes quas afcripfu 
Ita loquamini & ita faciaris , ficut per 
le^c libertarisiudicandi. Nam darn' 
rtatio abfcj; mifericordia , ei qui non - 
praeftiterit mifericordiam &g!oria# r 
tur mifericordia aduerfusiudiciurius 



Infert 



fefcfiw 

BDflUlrf 

i eatatuT • I 

ficutpetl^ 
ad fentcnu 
ci:cmdici 
icknedi; 
pitcregnui 
^md 
ainiindtf 
unltm 

hn, 

fHQrnna. 
ient uocen 
Wicerunt 

Eti.Q 
^netco 
f « unuicju 



'icouipro 



m ™W .uiBjjjj, 

rSerauslcinis^ 



acuRB^conicK 
jj ad aha jiuhus 

«.5-:omncskges 
-/oni.adqiiosmo' 



73 

Infertgenerale exhortationemadpie 
fancfriq; uiuendum,fumto argumentoab 
extremi ludtcij fententia, qua? Matt.i>\ 
recitatur. Cum enim dicit Appftolus, 
Ccucperlegem liberraclsiudicandi, reipicit 
ad fententiam Domini, qui iudicaturus 
orbcm dicet ijs, qui a dextris funt: Veni* 
te benedidi patris mei, & hcereditate ca# 
piteregnumuobis paratuma v conftituti> 
onemundi, Efuriuienim cVdediftis mihi 
cibum c\.'c:Contra,rjs qui a finiftris funt, 
d/cet; Iteuos maledicfti in ignem a?ter- 
num : Efuriui dC non dc^iihis mihi ct* 
bum. 

Hucilludlohan. 5. Venict hora m 
qua omnes,qui in monumento funt,au* 
dient uocem eius cVprodibunt, qui bo* 
nafecerunt,in refurrecflionem uita? , qui 
uerd mala cgerunt , in rcfurredtionem 
ludicn* 

Et Cor, 5 Omnes nos manifeftari 
oportetcoratribunali Chrifti, utrcpor- 
rcc unufqi|isc£,quae per corp' fadtafue' 
runt, prout feccrit,fiue bonu fiue malum. 

E j Qudd 



74 

Quod h«c dida & fimiliaintelifgen/ 
da fint de qualitate (aluandorum , Qc noti 
de caufs fa!utis;totius fcripture confenr 
fus , adeocp fangius Chrifti preciofus* 
oftendit,ficuti paufopoft diftinctius aV 
clarabo. /,j 0 "j bbupj&yi 

t Sed cur uocat L egem libertatis? 
ut eo Epithetooftedat merito requirili* 
bertatis frudus a Chnftianis* VtenKjuf 
peccatu facit, feruus eft peccatt: itaJibe* 
ratus per Chriftu, non amplius (eruus; 
erit , fed hber , quare feruitutis iugum 
nequaquaminlerecipiet. flEtioIogia fub» 
lungit Apoftolus,ca ait. Nam damnatio 
erit abscj? mifericordia,ei qui non prefti* 
terit mifericordia. At ei qui prarfti terit 
mifcricordia , tantu abeft ut damnetur, 
quodgJorietur etia aduerfus damnatio* 
ne,morti,peccato & Diabolo infultans. 

Harcdocent quam neceflaria fit CJiriVi 
9:imis perpetuapccnitentia, perpetuunr 
pictaris cV iuftitia? ftudium , negratuih 
tum beneficium falutis fua culpa amit* 
tant, 

Cxtct 




i&preoofiii, 



H 

Oterum quia aduerfarrj gratutt* 
hfatis abutuntur hoc lcKo&fimilibus, 
&£ faciunt ex indittjs & qualitatibus fal- 
uandorum caufas falutis : breuiterre- 
r Wimi fponfum colligam , quo pms lertor ha- 
beac,qu6d folide cV uere ad ift5 calunv 
: eMl »"Tn* niam refbondere pofsit. 

«niiuiw. V r^d Dommttm reddtturum imicuicp fecun- 

srp« M dum o^era fua , feu, ut Paulus ad Con 

ua ampb ieruus lo^ftur , prout quisq? fecent fiue bonif 

m tpi fiuemalum: ommum prfmum hoc tene- 

fut> dum eft , quod iita generalis fehtentia 

n:. Nimdammtio ipfifsima uox Dei, duobus hominum 

ia,ciqutnonprcfii' generibus accommodari debeat , iuxta 

\i d ^uiprafritotf fidei analogiam , hoc eft , imprjs quidem 

H urdamnecur, Legaliter,ptjs ucro EuarigeIice,hoc mof 

:jct,us damnario* do, Quando impfjs reddit Dominus, 

[>aboJo infuJrans» lecundumoperaeorum,absq?dubio il« 

iifCd&iaM 1 " lis fnfernum reddit cV damnationem. Ea 

cmu, pW am enj m ^ unt op°*u impietatis merita. Ve* 

^fiKpsit fum cum de pijs feu conuerfis agitur, 

[\H culp ura ipecfbmda hnt. Prim um enim ex 
«erbo Dei mfallibtli conftat, qudduita 

(0 acterna 



tate excludic. Nunc autem manifeftuin 
eft,quod filrj terreni patris nec filij finr, 
nec harredes, fuorum operum meriro* 
Ad eundem modum filij Dei 3 nec filri 
fa&i funt,nec heredes propter opera,ieq 
peradoptionisgratiam quae fola fideac^ 
cipitur, nihilominus utercp reddit fuis 
fihjs,fecundum opera eorum. 

Verum ut hoc clarius adhuc intelliga? 
tur, quomodo Deus redditurus fit imi^ 
cuicp iecundumoperafaa, quatuor no* 
bis perpendende funtcircffftantia^Qua* 
rum PRiMAcft, qubd pijs rigor legis 

fit 



fmsnos re- 

dcns f?dc p 
ia, lotar 
credente I 



7* 

ceternanonfit feruorum fhpendium,.fed 
filiorum hxredicas &C Dei gratuitum 
donu, Rom. 4.5.6.8. Iohan.M.5. Deinde 
analogia inter patrem terrenu cVpatrem 
ccdeftem confideranda eft.Nam ut patef 
terrenus fuis liberis reddit fecundum 
eorum opera,hoceft, obedicncibusha;^ 
reditatem cV contumacibus exclufionem 
ab ha? rcditate ; I ta Deus pater fins filrjs 
hsereditatem pollicetur fed eos, qui ex 
fihjs contumaces &' hoftes fiunt,h:eredi> 

peiH: 

ijja,At(j 
ioirujeftl 
opera funt 

teDeiff 
^foipfiin 

Ps o P 
fe,ucic 



l ^mM u ^,^^ m ^^i^^ rtCft 77 

; \^ grannuB fitfublatus, iiixta iUudadGalat.j. ChnV 

■«ttlty. Ddnde ^ 115 i™ s redemit de maledi&ione legis. 

^Wi&jatron $ e c v n d a > quod perfona lam cre- 

"^ci-.Namutpaw ^ cns fidc pkceat, dC fit hceres utta? teter- 

it rcddtt tmM naf > lohanrn tertu, qucid a perfona 

% MaiMi credente Dcus non fblum requirat obe* 

aaflbexdufioi dientfam , fed etiam ei promittat merce* 

Deoswrerlliij^ dem,idcp non exdebitopropterdignita- 

ur , 0 1\5, qu a tern °P erIS > W ex gratia propter pater* 

Akr,W' nam promifsionem. qvarta, opera fic 

■umwticM We,funt tefhmonia ffdci,utpro* 

pjtris neclfi P^. erTe S rus certiisima funt 

l tom M ™ d,cia * A "f «fcoddwr, Dom/nus red; 

- Da . nec fi dlturus cft 'ecundum opera , cdm quia 

■ ' fci opera funt uera indtcia timoris Dci & 

!?gS fidef,tum ut tota crcatura teftetur de 

» f t Del ' m wAcando. H*c refponfio 

urer$ redJK w fe fcr/ptLlrce co j Jar/oae dcfumta eft,qui 

eon T tia firmiter tenere cft necofte , ne uel cum 



msadhucinreJlJg* pap^ oper um meritis tribuamus fa- 

raHitanB»^ [utem,ucl cum Antmomis & Libertinis 

fua. g^r^rno* b ene f acienc fc ftudium abrjciamus. 

rfran^^' Ifluftratur harc folutio ihfigni para> 

1 p» ^ or *? tfgmate > Matth; rt. vbi Dominus ait : 

K ' Regnum 



7* 

Regnum cceloru efie fimile fcomini regf, 
hoc efVpiritualem Ecclefif coriditionem 
eande rationem habere, quat cftinter re- 
gem terrenu& eius feruo* in prarfertris 
uto negocrjs.Quemadmodum cnim rex 
fupplict feruo decies mille talentpfum 
debttori , condonauit toturri debitum 

fratisexfuamera liberalitate : ItaDeus 
>atcr confugienribus adfe fiducia Chrio 
fti condonat gratis omnia debita , hoc 
eft, pcccata, Hinc patet gratuitam efle 
rcmifsionem peccatorum. Verum fi* 
cuti rex feruum illum ingratum cV du* 
rum erga con(eruos,reuocauit ad pce- 
nam> cV quod antea fupplLcanti condo- 
nauit, iam a contumaci dC duro in con? 
feruos reperit: ha Deus Pater poftquam 
recepit gementes in gratiam, uult no* 
imitari fuam cxemplum benignttarecrga 

proximum* * iJ } n, *o 
Hoc ipfumdocet Domtnus,Luc: 7, 
propofito paradigmatede duobus debi- 
roribtis , quorum alter debuit creditori 
quingentos denarios >;5ilter ueroquin* 

qua* 



diforeiT 
(funetpc 
k 



fcantur ta 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



w nflc takmoM 
m fofum defcifijm 
frrfa.T&Dts 
;^<kiCb 

m^bj tec 
:if«g«nefi 
::m Venwfr 

•;_;:i-:it idpoe- 
:;:.;^iu condo- 
d-jroinccn- 

^sPatrrpofip 1 



79 

quagmta v quiciim non haberenc quod 
redderentjUtrifcp condonauit. Hic Do~ 
tninus mtcrrogat Pharifarum,uter horu 
rrjcditorem plus diligat, cui ciim Phari' 
-fei» refpondiflet , is cui plus condona* 
ftmieuet,ait Domjnus, re&e uidicafti : 
.fignificans Deu requirere gratitudinem 
*Ms,quosjn gratiam gratis recepit. 

HincdupcoIIiguntur,uideIicet,quod 
$C remifsio fit gratuita,cV qudd con r e* 
cun remifsionem debeant Deo grati* 
dfccknem. Mutmexnq ^ 

^UDjp tttmxffi Ht rrujru 
x QuxutiIitasfratresmei',fi fidem dicac 
aliquishabere fe,opera uero non ha* 

•?noD m otufi* 1 potert ficlcs i,,a ea k ruare; " 

Qvna fuerunt mter eos, quibus fcri* 
^pfit ApoftoIus,hypocrita?, qui cum nuL 
la uera pcenitentia tangerent ur , gloria* 
banrur tamen fe rTde feruari, quam uer5 
^iiiuam non habuerunr, inftituit iftius 
erronea? opinionis confutationem , ac 
docet fidem inanem efle, quajfiios ger* 
manosfruftus nonedat. 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



8o 

Eft atifem ha?c propofiao dil/genter 
obferuanda, fides quae non habet opera 
cft inefficax & inanis , feu ut FacobtiS 
loquitur , ieruare non poteft.Haec fola 
propofino confiYmatur ufcp adrTnemca* 
pitis, Qtiare turpircr hallucinantur,qui 
Jacobum committunc cum PauIo,cum 
ille tantum de inani Hypocritartim ia* 
Ctantia: hic de uitia rTducia diflerat* 

Promde obfertiemus hoc loco dili* 
genter quam nam fide M,appeIIct Apo* 
ftolus inanem nempe eam quar nullam 
erga Deum habcat obedientiam comt- 
tcm, ut quar nec Deum colit nec proxi* 
mo bcnefacit: ex quo manifcftc- iequi' 
tur Jacobum nequaqtiam Ioqui de f?de 
uiua &falutar/,aqua fpiritus Chrifti Ct* 
parari non poteft. Nam ubi fpfrittis eifc 
Chnfti , ibi notice fiint noui hoinfnis a* 
diones , ctfi non perfed:ar , incoata? ta* 
men, ex quibus fidei uis agnofcitur , & 
foras proferttm 

Qtiid ergo illa inanis fides C eftnc 
omninoinefficaxC ialutares frucfhisnul* 

los 



^ 01 ' ? feu ur Facobut ■ 
fncnpcttft.H«ttii 
■rarj-Lr^ adfinem» ^ 
wfcatantur^l 
feH am Paulo.cun j 
i Hypocnrartimw 

mus kc ko i 



itiam comt* 
nccprorf 

h 



Jos edif, deflftuit ur enim falute, fed Ge* 

hennae & mortis. Eft enim uamtatis, fu- 
perftinbnis & hypocrifeos mater fce* 
.amdifsima, eft glomtib ftuka,eft uerc 
ndei larua, eft fedudho hominis , eft pce< 
nitentiac peftis , eft bonorum operum 
mimica, eft falutis mterdufio, cftdux 
mortis ; breuiter partem fuamcumhw 
pocntis dC diabolis habet, 

Quod fi frater aut foror nudi fucrint, 
m & e ^ ces quotidiano ui<Su,dicac au* 
tem eis aliquis ueftrum,abite i n pace, 
calefcite bC facuraminimo tamen de* 
dericiseis apca corpori,que ucilitasC 
Sic & r7des,fi opera non habeat,mor- 
tua eft per fe, 

Simili aprifsimo /Iluftrat propofitib* 
nem: Qtiemadmodum inanis oratio eft 
quadicitur egenis , calefcitecVfaturamii 
tn,ubi manus auxiliatrices n5 fimulpor* 
«guntur ; Jta fTdcs inanis eft cV mortua, 
quar in ore eft fine fruftu operis, 

Obferua&hicEpitheton f?dei(quam 

F inanem 



*& 

manem uocat.) Nam cunt dicitux m o r- 
t v A,confertur cadaueri , quare nonre# 
clius fides dici meretur,quamcadauer 
animahs animal dicitur* Hxc Catachre* 
fis fatis oftendit lacobum difterere de 
opinione uana, quse fides dicebatur ab 
hypoeritis. Ex horum ergo hypothefi 
loquitur Apoftolus , per concefsionem 
rhetoricam. 

Scd dicet aliqui's,tu fidem habes 8C ego 
opera habeO , oftende mihi fidem ex 
operibus tuis , & ego oftendam tibi 
ex operibus meis fidem meam. 

Alia ratio, quod fldes quse firis fru* 
dibusdeftituitur, fit inanis , acfidicat: 
aliquis pius tuam uanitatem , 6 hypocrw 
ta y retundere pohet , ltattbi obrjciendo. 
Tuhypocrita fidem habes , ut tu dicis, 
(eftenim ironica concefsio) egoopera 
habeo , tu fi potes , oftende mihi fidem 
tuam ex operibus tuis , quodfane non 
potes,quia nullam habes; ego oftendam 

tibi 



permotu 

oftetii 



mprioiit 
mil«'iidcn 



Tucrei 

• Cum 




::;r -H*cGtacb 
•tohtt iercrede 

•^ninjagolivpoiWi 



ds fidemntaiD< 

fl* f(K!l flij i t'it(l1 

mj:arcTn,6hypocrii 
icaribiobffaendo. 

ibes; 



tibi ffdem meam ex operibtit meis,Pro# 
indemanifeftum eft fuam fidem, mortuf 
inftar eadaueris efie : meam autem uiuaf 
efle , quod ex rrucftibus & eius uiuta 
motibus apparet. Quemadmodum enim 
Ipintus mtus in ammali uigens,feprodit 
permotum& fenfum cVexternas adio* 
nes : Ita uiua fides fe per obera bona 
oftendit. 

Eft ergo **T*v&Aat<n? mdidhbnc 
£ -Pnoricmm loco iadtantiam ft- 
dei : Pofteriori autem uiuam ffduciani 
jigmncat . Qu*dam exemplaria grxca, 
m pnbri membro fic habent : oftende 
mihi fidem tuam fine operibus. Sed 
retineo ufitatam & receptam ledio - 
nem* 
_ 

1 u credis quod Deus eft unus.retfe fa* 
cis,& daemonia credunt & exhorref* 
cunr. 

Cum qualis fit hypocritarum ffdes, 
i tumquam fit inanis , adeoqjqudd non 
leruet > docet.Eorumergofidem tantum 

F * cfle 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



8 4 

eflenoticiam hiftoriar , aflerit , Credunf 
enim quod Deus fit. Hanc inanem efle, 
hac ratione conuincit: Fides Demonio- 
rumnon faluat,Nam Daemoma nonial- 
uantun Iaclantiahypocritarum eft fides 
Daemoniorum : nihil enim in fe habet, 
quodrTdes Da*moniorum non habeat. 
Ergo facfhntia hypocritarum , quam flli 
fidem falfo efle dicunt,non faIuat,proin* 
de lnanis eft* 

Cum autem Apoftolus hoc Ioco, no 
aliam fTde agnofcatin hypocrins , quam 
in DiaboIis,non mirum eft,quod ei iu* 
ftificationis uirtutem adimat.j 

Verum f i d e s in difputationibus 
Pauliqualis fit, docetur ad Rom. 4. pro* 
pofito illuftri exempIo,nimirum , quod 
fit non folum noticia promiflie miicri* 
cordiae , uerumetiam fiducia , qua quis 
ftatuitpromiisionem ad fe pertinere,cu 
quaconiun&a eft,utindiuiduus comes, 
gratitudo animi erga Deum, inuocario, 
patientia , mortiflcario ueteris hominis, 
cxcttatio nouiipiritus &alij fruclus iu* 

flbtrise 



IfflQCJt 

reakisra 
ucepdt. 

Visno 
. neo] 
ttr« 

m 

l int 
■ fciii 

ritfcri 
brahi 

iuftki 

V": 

isfif 
tunsf 

Sum" 
lisftlltt 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



! ' • *f manem elii ™ tl * W«»qu« rrudus et(? non iuMcat, 

^^PMb tamen ea eft lufetfcantis fidei natura, 

^Dwioniinonfi qu6d fem P er eos producat,alias mino^ 

: u -70cn'^rutD eftfidej res > a,,as rnaiores , p rout ipfamcrcmen' 

«Meniminfe^ »<*perir. Wrk 

non fcfe V is noiTe,6 homo inanis,qubd fides &. 

Vmnmk neopenb» morcua fic. Abraham pa* 

%MWiat,pm ter nofter nonne ex operibus luftifi^ 

cacus eft , oblaco fuo filio Ifaac fuper 

ilhdoco, no alcarer Vides quod fides cooperaca 

01 liypocnDS, CjW/n fueric eius operibus , & ex operibus 

mim cftjCUod ei fides P e ^Aa fueric, accfc impleca fue- 

ric fcripcura,quae dicic: Credidic A' 

; 5 ifl tolk br 3 ham D~^.impuntum eft ei ad 

jL i no» iuftitiam,& amicus Dei uocatus eft. 

4 S t Videtis ^ cur 1 uod e * operibus 

•^raDimin, iuftificetur homo , & non fide tarw 

cupro*^ tumr 

iffcfcifK* *' 0 

g ad ie pcrnnerc,cu Summa huius rationis haec eft:Qua* 

\ n 0M con^ lis fuit fides Abrahar, talis 6C aliorum 

r^miwcaWi credentium eue debet. (nam is pater 

0cris hotnMh credenti um ideo dickm , quia credentes 

! MifoS*' 1 ' aus ffdem imitari debeant) Sed Abra# 

F $ h* 



u 

hae fides habuit adiuncra opera (qtiod 
ex eo probatur, quod tanti fecerit obe* 
dienuamerga Deum, quddponusucM» 
luerit umcum ma(fferefilium,quamDeo 
non obedire)ErgocV alioru fides opera 
adiuncra habere debet , quat fi non ha* 
buerit^ merito inanis dC mortuacenlen* 
daeft. 

*H*ti£ * *t t >l/^i s*\t •* " ^f*oi ic *\ 

Ha?c argumenti fumma eft % nunc 
uerba Apoftoli perpendantur, quea So* 
phiftis contra gratuitamiuftificationem 
torquentur. 

Primum occurrit uerbum ivstw 
iicatvs est, quod idem eft , ac fi 
dixiflet, iuftus dedaratuseft/eu com- 
pertus eft iuftificatus fuiflc. Atc£ hoc 
ita efle tribus demonftrationibus pro> 
bo. 

Prima svmitvr a scopo prae- 

SENTIS DISPVTATIONIS, Non 

nim inftirint lacobus difpurationemde 
caufis iuftificationis , fed cantum often* 
dic cx quibus cfFecfhs iuftificacia coltt- 

gidC 




eiiscartfc 
uniodo 

oiki , in [ 

tltt Mi 

himcm 



iadcfcct 
T^wquon 

«iiftfat 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



3 g &h0 ~^>q-fifubfidpo/ 

^pon^ Cum igtcur maximus (?c error, ex 

^mmm\h effecfcs caufas facere refpedu eiusdem, 
: a ttora bdes optn mllo modo func ferendi, qutfcopi di- 
wf,qiaf noDb- fpucarionis & propofirionis proband* 
jSmncd» obhti , tn fublime ferunrur, cVconan* 
cur Pault doccrmam de gracuica uift^ 
ficatione conuellere , cum Ionge aliuj 
fcerit fcopus Pauli, quam IacoK Pau* 
lus enim caufam iuftiffcationis airjerir 
™ mmm fccobus eiusdemeffecSa. SSSSS 
hs ad effecSa defcendtc: Iacobus con* 
i iwbum i vstw tra,abeffecfcis ad caufas afcendit. Paulut 
;::Wt,acfi quxricquomodb iiiftiffcemur i lacobus 
mKufdrfeicoflh SuomodoiuMcatienedecIaremur.Pau* 
I fjffi. At$lioc *us excludir opera, tanquam iuftificati> 

TlwoduF on,s ^" ras . : ^obus tncludit cadem t 
ut luiMcationis effecfta . Paulus negat 

ncoton* * °P era P^cedcre iumncandos : laco- 

ffirti Non« a ffirmac opera fequi iufttflcaros. 

\r lirtindt ? um tantum fic ^lcrimihis incercon- 

S«* Sophftanmi tunitaten, , qui A- 



raid 
inraad?;n(mc 

niiiMcaM 

v1 



■ 




I 



38 



poftolos fibf inuicem contrarios efledf* 



cunt. 



Secvnda demonstratio s 
mltvk-ab ordine cavsarvm et 
effectvvm, Genefis, 15. pronunciatur 
Abraham fide iuftificatus efle. Credidit 
Abraham Deo,£Y imputatum eft ei a<j 
iuftitiairu Verum hoc contigit triginta 
ad minimum annis , antequam mandatu 
acciperet de ofFerendo filio fuo Ilaac» 
Gene. 22^ Quomodo ergo fieri poteft: 
ut eo opere iuftificatus efle dicererur, 
W quod fecit 30 . anno, poftquam diut * 
ha uoce iuftiflcatus efle diceretur* Ne*. 
cefle eft igitur iuftiffcari apud Iacobunr 
(igniffcare iuftiffcatum declarari. 

Tertiademonstratio $vmw 
tvraverbis angeli, Gene, 21* 
Poftcp ma&are filium ad Dei mandatum 
propofuiflet Abraha cV a propofito uocc 
angeli reuocatus eflet, audit ab Angelo. 
Nuc cognoui,quod tu timeas Deu,quia 
non pepercifti filio tuounigenitoprop- 
ter me. Quid,quad(b } hacc uerba aliud 

uolunt, 



I 

tjiknf 
onisuoab 
tione. 
Dandt 
ntamopc 
cxpnr : 
dttbtaoi 



Hocigirurc 



i 



twextide. 
Qaodl 

bttS &dtS p 



^clarata, 
fojtdii 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



! -XE CATSARVM II 

^.'Vproiwnciatiir 
HauB«iie^ttii 

■ fcoc conr/g/r trigmu 

nfc fifo (uo llk, 
xfofrgoliaipordt 
mii etle farnr, . 
^poltouamdiifl^ 

.ftcari apud Iacobunr 
pndedaraii ' i31IJ1 

s: :.;,Gene, * 
t ad DeimanJatum 



8 9 

uolunt , qtiam ipfam ipontaneam obedi* 
entiam Abrahae fuifle timoris Dei te* 
ftimonium,c\: iuftificationis Abrahcede* 
clarationem quandam. Atc£ ita breui* 
ter dicfiumfit, quid fignificet iuftiffcatk 
onis uocabulum > in hac Iacobi dilputa* 
tione. 

Deindecum dick ffdem fuiflecoopei 
ratam operibus, f 1 d e i v i v ae naturam 
exprimit,nimirum quod fit efficax & fce* 
cunda bonorum operum.Hanc naturarri 
cum non habeat hypocritarum fides,ne- 
quaquam uera dC uiua iudicanda eft # 
Hoc igitur dicT:um lacobi nihil aliud do* 
cet,quam quodbona operaprofiafcan* 
turex fide. 

Quod fubiungit Iacobus : Ex operi# 
bus fides perfecTra fuerit, non aliud eft, 
quam quod ex operibus fides Abrahg fic 
declarata, non fuifle fucatacYhypocri- 
rica, fed uera cV Gncera, Na fi perfe&um 
hic fuis gradibus abfolutum dicas,nullus 
uncjmortaliumperfeclam habuitffdem. 

Porro cumdicit completaeflefcrip- 

F f turam. 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



90 

turam, qux dititt Credidit Abraham 
Deo cV imputatum eft et ad iuftitiam,id 
non ad cauiam > fcd ad effeeTrum refc^ 
rendum eft. Nam eo fa&o declarauit A- ; 
braham,fe uere antea fide fiiifle luftiffca- 
tum. Iftudergo complere,adexperientia 
hominum & non adiudicium Dei referri 
debet. 

Similitcr autcm&Rahab meretrix, an 
no cx opcribus iuftiffcata e(t,cum cx* 
cepiflct nuncios,& alia uia cmififlet f 
Alio cxemploprobat fTdem ueram cV 
uiuam,non efte fineopcribus. Rahab Cc ; 
fide iuftificatam declarauit fa&o uel ope- 
ribus , quando nuncios populi Dei , i 
quibus edocla fuit , cum periculo uitac 
fuc dimiCit s ne uenirentin manus eorum, 
quieos quaefiuerunt. 

Nam uduti corpus absq> Spiritu mor* 

ruumeft, fic&fides finc operibus 
mortua cft, 

Aptifsima fimilitudine propofita o* 
ftendit fidemhypocritarum uanam efle, 
ut qu«fitinftarcadaueris,in quonullus 

fyiti* 



rfflMB 

nirlicobus 

cifcom 

criamm,qa 




ofiispecci:ot 



^■siopec 
Hinci 

fir, 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



m& 0 adubao i fp,r,tus «fco ncc uHus motus , 

> fed ad e&dum rcL * Ut u * an,maIls ,n e <> deprehendi* 
•^Jdwil ,ta ^ x nrmls «tionibus obti* 

n ^ C J acobus > ffdem uwam foecundam 
a^Mawfc bonorum operum, &ffdem hypo* 

Crltarum >3 uae opertbus deftttuttur, eiTe 
M inanem lacfhntiam potius quam ffdem, 

rs 

iMiMsSiSi 5ECLARAT, ° d °cirinae de *p*A«tv* St 

#hwm®k< Cum Chriftus Euangeltum deffntt 
jrooathdemueram pr*dicationem poemtenrisc cV remtTsi- 

:$.mk otiis peccatorum m nomme fuo: duo 

darauitactoutlopc- nobis propontt,quorumunum eft be* 1 

UDdoJpopult Dei.i neffcium, quod Euangehum offert, Al* 1 

:, tm poicuIouB terum,modus quo beneffctum hommib* 

wseorffl) applicatun Beneffctum quod ofTertur eft 

t remiTsto peccatorum. Modus eft pceni- 

Spiriw tetia ; Poznite tes eni fol/ parttctpes fTunt 

fijfe inc op ffWli remiTsionts peccatoru,cum qua coniun* 
<fla eft iuftiffcatto, falus & uita «terna. 

ttiinty^ 10 ' ^ ,nc f aci ^ c P atet > qnod nihil ho* 
mmi ma S IS ln nac UIta neceflartum 
^ihotfofl* ^ uam wtelligere qua in re fita fit 
™ H p faluu- 




91 

lalutans poenitcntia^finequa neminico* 
tingit remusiopeccatorum. Dehacergo 
(alutaripoenitentia dicam,atq^ ita uerbo 
Dei &illuftribus exemplis rem declara* 
bo,utnemo nonagnofcat Sfueritatem, 
&' perfpicuitatem, 

fvndamentvm itac^ praedicatio* 
.„nis pcenitentie^absq? omni dubioeftmi- 
fericordia Dei &gratia > iuxtaha*cdi&a: 
Pcenitentia agite, appropinquauit enim 
ll^F j£ regnum Dei. Eft autem regnvm d t i, 



33 



3 



regnum gratia? in quo Chriftus rex dC 
pontifex dominatur , Jere. 36. Reuer- 
tatur unusquifcjj a uia fua peisima, S>C 
propitius ero iniquitati dC peccatis eo- 
rum * Item . Nolo mortem peccato* 
ris , reuertimim 6Y uenite, Item Reuer* 
timini fTlrj auertentes & fanabo auerffe 
ones ueftras. Et Chriftus dicit. Non 
ueni in mundum uocatum iuftos , fed 
peccatores ad pcenitentiam, 

Haec teftimonia fatis coniuncunt, 
quod miferic6rdia per Chriftum fit 
fundamentum pradicationis poenitentie. 

Eft 



Daoiierenn 
niabfd 

ktitfl. 

qowsBji' 
ftetlep; 

m>m$c, 

fifflQB^fvll 

Verum^ 
ipfjmunpei 

fgamfih 
por. Vtric 

|«ouni 
*urrit. N 
^citnos 
^nospccr 



I 



mt. [ 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



enim abiqj omni dubio ha?c uox [xt** ^SUx**** 

mDeliacfr Totvoemjfeu, ut Prophetar loquuntur, 

^'^ttaue^ Conuertimini, non legis damnantis, fed Vs^: 

:s randffli miferentw & offerentis falutem, ui- ~ 

^fcatSdientaa, tam & abfolutionem a damnatorialegis ^ 

B. fententia. Quare nullum dubium ett * ^ 

ra^prto qumprafdicatiopccnitentia? fitpars con* 

wM&toB cionis Euangelica?,prarfertim cum con- Zij it* J 

m/imaMck ^ cc l c g e *n pra?dicare pcccatoribus pce# vt«K» 

,» tyjqifti nas «ernas: 6C Chriftus refufcitatus ^ 

mw* n rti, morrins affirmat poenitentiam & remif- 

qao QW kx B fioncm pcccatonrm in s v o nomme pra:* 

u, ,i p„ OT dicandam efTe* 

fiB p« . / cmm <] n,a du° funt in homme quae 
«Pruimmpediimt,qu6minus fuamalaufc 

ri.nmaa dcar ># a « uocem buangeln agatpceni- ****** 

^"uC tent ' am * reft P lfcat * ''gnoranu'a & ftw 

ito ; l '* ^ Ignorantiae eni m noltra?, per lcgcm T 

Oiirus dia occurrit. Nam pcr legis prardicationem 

Liocatt/m w» ? deducit nos m cogmtionem peccati, cu* 

:enfl2fli. uis nos pccnitere lubet Euangchum.quo 

.afatfjf^ faluemur. Perlegem. Vt inquit, Pau- 

per Cnnii unl , j us c ft ag^f^Q pcccati » Stvporem- 

^ltfP^ jj feu 




* 4 

feu ueternum cxcutit uarijs modisjpro* 
ponic comminationes seternae morris, 
denunciat lram non refipifcentibus,pce> 
ms corporalibus, morbis cV alijs modis 
«pp^A» caftigat impcenitentes, tragica exempla 
Iratmt ob oculos, ut Cam,Iudaf,SauIis, 
Achitophel cV ahorum , quar exempla 
Chriftus apphcat ad omnes cum in- 
quit ; Nifi pcenitentiam egeritis , uos 
omnes fimiliter peribi tis. Iram fiiam 
non raro uarrjs inccelo, terra, maricp 
fignis teftatur , nunc pefte, nunc belhs 
nos ad obediendum uoci Euangelij ex- 
citat: propomt mortem fflij, qua? tefta* 
tur de ira Dei in peccatores nifi refipv 
fcant , Ado: i* Chriftus , qui omnes 
oneratos cV laborantes ad fe uocat , ut 
conucrfi per pcenitentiam ab onere fuo 
leuentur, Legifperitunon agnoicentcm 
fuummalum,ad legcmmittit. 

Pidura huius rei pulcherrima ha* 
betur,Luc: 15. Infilio prodigo. Hic pn> 
mum fame preflus fentit fuum malum; 
Deinde fpes melioris fortunar , fi ad pa# 

trem 



mleticoidi 

btimu$3 
tettdcni 

kk ■. 

mfc..\: 

(fcfflbDein 

fiuporemci 
? Quxaut 

^iteftur 

Veuenei 
fe.Itcn 

Hoc. 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



faruro , quar ccempfi 
t ad omnes cum in- 

nuv. Imim 
tdo, tan, maris 

iuodEionge^er- 
jrmni,qiRttfi» 
jcccaraesnifirdip 
Ihmrus t qui omnes 
nrfsadfeuocar, u 
fljDjmaboiwtfc 
rjwnagnotoB 

Vei pukbcmma 



frem redirct ,ammum refipucendi iuue, 
ni dedif. Nam paternae clementiar ffdu* 
ria, ad querendam reconcihationem eri« 
gitur. Hoc paradigma docet clare,pce* 
tiitentte initiumen^agnitionem diuinc, 
mifericordia^qtKc nos ad bene fperan- 
dum excirat, qui noftra mala & pericula 
fentimus. Vt enim hiciuuenis ffduciapa* 
ternx clementia: frctus redit ad patrem, 
poftquam fame edoctus , fenfit fua ma- 
la; Ita nos ffducia mifericordic in Chrifto 
redimus ad Deum , poftqua Iegis pnt- 
dicationein cognitionem noftri deueni* 
mus , cV fenfu maledidtionis dC irsc Dei 
ftuporemcV ueternumexcufsimus. 

Quae autem Bt falutaris dC uera poeni* 
tentia, dC quibus conftet partibus fcrip# 
turateftimonrjs cVexemplis oftedemus. 
Iercmias,inquit. Conuertimini ad mc ff* 
Irj reuertentcs & fanabo auerftones ue* 
ftras Jtcm,Reuei tatur unufqutfcp a uia 1 
fua pcfsima QC propitius ero iniquitati 
jcV peccatis ueftris. 

Hoc di&umduo continet,pr*ceptu 

dC 



& promifsionem. Praceptum eft,utre* 
uertaturimpiusaurjs fuismalis. Pro* 
tniTsio eft propmarionfs & expiationis 
pcccati. Hinc colligitur quod poeNi* 
t e n t i a fit conuerfio homfnis ad Deum, 
in qua couerfione difceditur a malo,credt 
tur pmfsioni propitiationis,cx: uitenou^ 
t ranfigcda%iuxta uoluntate Dei fit medi * 
tatio. Manifefte proinde tres poenitcntij 
partcs numerari debent,dcfertio peccati 
ieu contritio,fides, & uoua irita. 

A d a m in peccatum lapfus tegit fe 
folrjs ex arboredefumtis , & fuummalu 
non fentit , nec adhuc promifsionem de 
fcminenouit, Veriimcum accufaturuo* 
ce Deicomminantis fibimortem, agno* 
fcit quidem peccatum,quod illietiam ue< 
hementer difplicuir, Vnde in Adamo 
extitit quidem jueT* » jd cft, difplt- 
> jl centia facti,non autem pe"Mvoi<* >hoc eft, 
uera rcfipifcentia. Verum cum audit 
promifsionem de uenturo femtne mulie* 
ris, contrituro caput ferpentis & aboli- 
turo peccatum : conuertitur ad Deum 

ucra 



ner 



quodam uei 
iblYotit 
c^itfuum 
tohoiTeai 
dttaA 
ln 

moner.s , I 
luum: corai 
^»i(it,oc 

Dtu$,fea 
«ur. 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



uns UasmaJis. h 



■ai-idite 

yOTsdernes /xxnicenK 
icrCT!r,J^/err/o peccari 

.&lKHBlDtt 

nranlapfiB fejgffft 
Int8,ci!iiinnnialfi 
thuc prcmifstoncm dc 

osfibimoncm 
| Vnde in Adamc 



Ut 



I 



uera pomftentfa, doletob peccatum,flde 
promifsibnis fe crigit , Deum muocat, 
cauetq* ne rurfus contra confcientiam 
JDeum oftendat. 

D A v 1 d lapfus m adulterium, uelutf 
quodam ueterno confopitus,fecurus uf- 
uit. Verum ciim a Prophetaarguitur,im 
cipit fuum fcelus deflere, cVexiftunt in 
eo horrendi pauores, qualesipfemPfal» 
defcribit. Non eft pax oisibus meis d 
confpedu peccatorum meorum: metuit 
enima-ternaspcenas, Verum audita hac 
Prophetar uoce ex mandato Dei : Non 
morieris , Dommus abflulit peccatum 
tuum: conuertitur rurfus ad Deum cV 
refipifcit, odit peccatum, flde confumc 
ad mifericordiam,dicens : Mifereremci 
Deus , fecundum magnam mifericordfr 
am ruam, promittitobedientiam in po* 
fterum. Os, mquit, meum annunciabit 
laudem tuam. Item: Docebo iniquos ui* 
as ruas,6V peccatores ad te conuerten- 
cur. 

In hoc etiam exemplo clare uidemus 

G & 



- 



. 1 .sm- 1 rr 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




& qufd flt conuerfio St 1 quodnam eiu$ 
fit fundatnentum , & quar partes,huiusf 
modiTunt Manafsis,Peccatricis, Latrof 
nis,Petri,Pauliexempla ; quxexernp& 
cum ad regulam accommodamus,clai if- 
fime uerse poenitentiac piduras nobis 
proponuntf^ 10 ™^ 

Verum quia do&rina pocnitentiae 
eft prarcipua in Ecclefia,c\: ualde utile 
eft deea reCle erudhi homines ^iolumus 
breuiter eius partes ut in noftris Eccle; 
frjs exuerbo Dei&illuftribus exemplts 
docentur^definitionibus illuftrare. Sunt 
aurem part es ut fupra dicflum eft,con* 
tritio, fides & noua obedienria. , airj 
Contritio non eft difplicent.ia 
fadi qualis fnluda fuit , fed eft uetfe 
reflpifcentiae initium» videlicct , pauor 
confcientia? ob peccatum , uerum pec~ 
cati odium,c\: fuga peccati non fine fpe 
ueniauit in prodigo filio apparet, Nam 
ueram refipiicentiam necefle eft praece- 
derenotitiam mifericordiar, Hucillud 
Ambrofij ♦ .Poenitentiam nemo poteft 

agere; 



k$M; 1 
micotia.OT 
ien::i&ra 

titioptomi 
ftumiTivw. 

Hanr 



touociat cret 

ms,cumno 
* hk 
hoc efr, fe n 

^llOCel 

perluadct 
Ntare c 

H,ce 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



\*f&&6 «fffre, nif? qm fperatmdulgen n 'a\ Etfflud 
an^li .™gultini # Non folum cum agitur pce- 
mrentia, ucrumetiam ut agatur Dci mf- 
«cncordianccenanaea 

: F i d. £ s eft noticia,aflenfus, cV expe* 
tifio promiiTar mifericordiar, & ih Chrt* 
ftum mediatorem mma fiducia» 
UMnftnfc Hanc deffnitionem etfi fuperiora 

^Smamlm exempla cY quartu cap:ad Rom; confc;- 
rurnnatais ccdt mant, tamen plurcs rationes de pro- 
itftnhif cxerap^ pnetate fidei fubnciamus. Chriftus pro* 
WtimS ft nunciat credentes faluos , ergonecehe 
[pradictum $fe *ft fidem hgmffcare fiduciam promifsio* 
0ti* riis ,cum nemo fola noticia faluet ur. Dein i 

)K nd^ m de |Ja «i"s hanc fidemnunc hypoftafin, 
,y cft tia* hoc eft, firmam ffduciam, nunc -TrtTro/a** 
* noc e ^^uciam,quaquis fibi certo 

^uflunP* P^/uadet quod Deus &' uelit cVpofsic 
^nonrt -'prarftare quod promifit. 

fto app^ lNr HarC eft cr g° ffdes,qua fola abscft 

nc ce0ff ; operiL us legis , Apoftolus Paulus con* 



■ %0 tcndit homine iuftifTcari cora Deo, N3 



^ 0 0 fides iola, qualem defcripfimus, Chrftu, 



■ F 



100 

apprehendit atep eum cum iuis omm- 

bus beneficrjs pofsidet, De hac ergo iu- 
ftificatione , quae fit fide in Chriftum da* 
ram cV illuftrem docrrinam proponam, 
&C breuiter errores refellam,quibus ha?c 
docTrina olim &C noftro feculo obfcura* 
taeft* 

9$%«^ I v s t i f i c a t i o eft hominis crc* 
dentis in Chriftum abfolutio a peccato* 
imputatio iuftitiae Chr ifti , 2>C acceptio, 
iuftiffcati ad uitam eternam,grans prop* 
ter Chriftum. lnhac definitionequinq? 
ueluti elementa funt fpedanda. 

Primvm, fides qua recipitur oblata 
gratia , unde Paulus : luftificamur fide. 
Eftenim fides uelutimantis qu$dam>qua 
oblatum Chriftum cum fua obcdientia 
recipimus,ut noftra fitiuftitta. 

Secvndvm, emundatio feuabfo* 
lutio a peccato,per expiationem facftem 
per lefum Chriftum : iuxta illud lohan# 
nis: Sanguis Iefu Chrifti emundat noS 
ab omni iniquitate. Huc cV illud Daui* 
dis: Beati quorum reitufle funt iniqui* 

tates. 



tfftfai 



tOlVT 10, 

admorter 

K^aiiorie 

W&k 

inQiijg 

mu, 

RTI 

«ferffe,. 

'°>definic , 

^ homims 
Nti:S, Ce 
Wi< 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




cmoampropoQairi» 

quibus/wc 



HiU' 



~mfao JpfKitO, 

rCViin, daccfptw 
fttnan,graflsprop 
g dcfinfnoneguuKjf 

iquirtapiwioblao 
lajrflliiaoW'^ 



tares. irem , Bearus ctti Dominus non 
impurauir peccarum.Quid autem fit A 
koivTiOj ex peccati dennitionecolli* 
gendum.Nam utpeccatum eft defeftus 
a lege cVuoIunrate Dei, cum obligatione "SfJ 
ad mortem cerernam & damnarionenr ~ 
ita abfolutioeft Iibcratib hominis abob* 
ligarionc mortis & damnarionis. Qudd ^ 
autem ifta abfolurio contingat credenri 
in Chriftum,multa teftantur relrimonia - 
Qlii credic in fihumjiabet uitam arter- 
nam, . ,.^^S*cLfc 

T £ r t, vm, miputatioiuftitie Chri* \fS2 $1 
m. H uius enim obedienria, mors,pafsio v 
refurretto.matcria cY fundamcntum cft 
noftrariuftiffcarionis.2. Com, Eumqui 
non nouir peccarum fecit peccatum , ue V)^u~ 
nos fieremus iuftitia Deiin ipfo. Hanc P 
luftitiam Dei, quam dicit nos fleri in ip* 



\_5 



lo, definir Apoftolus Rom. cum ait: 1 
Quemadmodum per inobedientia uni- 
us hominis , peccarores conftiriirifimt^^k^ 
multi: Sic etiam per obedienriam umu* 
lufti conftuuentur mulri. , %fy ~. 



1 



i|.M|.U| 



L*lSI*M_________a 



s . * Eft tgttur Clmftiana iuftitia obedie-t 
tiaChrifti imputata credenti, Credenrfi 
enimin eum,qut iuftificat impium, im* 
putatur fides eius in iuftittam. Ex his, 
fequitur cV hoc 5 iuftiti«e qualitatem efle! 
in Chrifto, fed nobis imputari quod iilt 
eft proprium.Nam ad eum modum iu- 
fti fumus coram Deo , qualiter Chriftus 
fuit peccator. Vt enim is perfonam no> 
ftramquodamodo fufcepir,quo reus.no* 
ftro nomtne fieret, cVtanquam peccator 
iudicaretur , non proprrjs Ccddlienis de-- 
lidis , ctirn purus foret ipfe & mundus, 
«bomniculpa, prenamcp fubtret nobiSr 
non (ibi debitam ; ka nos nunc iufti.fu* 
mus in ipfo, non quia operibus noftris 
fatisfacimusiudicio Dei/edquonia cen# 
femuriufti Chrifti iuftitia , quafidefola 
induimus utnoftra fieret* 
4- Q_y a r t v m , acceptatio peribnae ad 
uitam ceternam, Nam hunc gradum po- 
ntt Paulus poft iuftificationemj Rom, 3, 
Quos iuftificauit hos dC glorificauit* 
huc di&um Domini. Qui credit in me, 
2 non 



liptriHt 

hunaiN 
cwisrw 
tnfl fft ! 
Mvm 



m « 1 
Jg Wte 

mmerro: 
c °ntendm 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



.Gdri non P enblt > fed h*tWc iritam arterv 



<s>v i n t v m, difFerentia gr atis pro- 

humanamcritaeccludanamP.oRT.* 

nin nln Uct mentum adea ineenti* 

J Acrauriagnofcatur. 8 

pwspn»»» . En7 aurem h fe Ecclefiamm 
dcxSriha foMfsimo uerbo E 

-«w tamen aln atq* aln errores contra illam 

4 P afs,m r parguntur. Sunt enim qui hanc 

* hommis iulrincationem collocat in ope « 

^fe ntft ribus ab hominibus faclis ; aln' eam con* 

^iwik» itarc ex fide dC bonis operibus fimul 

m open^ notos contendunt, nonnulli enentialem quarv 

^j^uoflii^ dam iuftitiam ftabilire conantur, Ho> 

^quaP 1 errores etfi confutant quar dixi* 

sa mus , tamen figillatim de iljis nonnihil 

nknc^P 0 ' °P cr,blIS hominem iuftiffcari 

LneV^ fontcndunc facilius refutari ponunt, $ 

u cum a P«tifania oracula Dei ifti erro- 

^.'tf*^ rl redam «n^ Dauid aperte clamar; 
^ ^ n G 4 Donrf- 



■1 




*°4 * 

Dominc ne intres m liidicium cum ler# < 

uo tuo,quia non luftiftcabitur in confpe- 

du tuo omnis uiucns, & Paulus Rom. 

3, proptcrhoc exoperibuslegis,nonm* 

ftificabitur omnis caro, Et ad GaLQiiot* 

quot ex operibus legis funt,funt fub ma* 

lediftione, Item , Si uiftitia eftexlege, 

Chriftus fruftra mortuus eft. Eftigitur 

illorum dogma manifefte falfum,qui ho- 

mmem opeiibus iuftiffcari,ideft, iuftos 

fieri,contendunt» 

Verum ad huius iuftificationis declar 
rationem,agnofcimus cum lacobo ope> 
ra bona requiri, utarbor bona ex fuis 
frudibus cognofcatur, nec eft ulla con# 
troucrfia inter Paulum dC Iacobu. Nam 
cum Paulus dicir^ hominem non iuftifi* 
cari operibus : figniffcat homincmnoa 
luftum fieri & «vayxAHTop coram Deo 
per opera. Vcrum cum lacobus dicit 
homines ex operibus iuftificari , fignifi- 
cat homines iuftos declarari per opera, 

Ateorum, quifide cVoperibus fimul 
conftaredicunt iuftitiauqua coram Dco 

tuftifi- 



t 

rum erroren 

cundumici 
iuCtiuam,: 

runr.fe 

mmc 



counoere, 
amuncau 
te, 

Deinde 
grada s non 
m non 

opu&non 
toutnhicc 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



r< *A inMcatur impius , fpeciofa magis eft 
^Wnconfpt. oratio. Dicunt enim fidem iuftitiar initi* 
^^ulusRom, umefle,6Yoperacomplementurn. Quo* 
^is^smiih rum errorem confutat Sancftus Paulus 
oro.EtadGai.Qiiop his rationibus,Rom. 10. TeftirTcor enim 
Itmt/irofiw Hlis quod zelum Dei habent, fed non fe* 
S itifotn eftei^ cundum icientiam , ignorantes enim Dei 
wituus di Wm iuftitiam,&propriam iuftitiam quatren* 
rMettilmfk tes ftabilire, iuftiti^ Dei non fubiecla fue* 
ififcn, iii, Moi runt. Finis enim legis Chriftus , in i ufti' 
tiamomni credenti. Hk Paulus reiecfh> 
: Baimiklv onis Juda?orum cauiam facit, qudd uo- 
5 cjmlacoboop^ luerunt fuam iuftitiam cum Dei iuftiti* 
itarborbonaexfvrit coniungere, quareft ex fide, acex utracp 
coniuncfta unam iuftitiae formam con- 
flare* 

Deinde Rom. u* itaratiocinatur.Si 
gratia,non amplius exoperibus,aIioqui 
::::1 l m ^'^ gratia nonampliuseft gratia. Si autem 
* \ ks i$ cx °P eriDUS non amplius gratia , alioqui 
i cam » co 0, opus non amplius eft opus . Paulus pri- 
;5 Jrt mumhicduas ponit propofitiones im* 
rfraripff °Py mediate contrarias. Siex operibuseft 
,dop* s T ck<fco,&: faluSjnoneftexgratia, Si ex 



fjndlacobt" 
■jominem non 



iM 1 

gratianon eftexoperibus, cumdebitunV 
cVdonum ita repugnent, ut neutrum de 
alrero,nec ambo de tertio re&e dki pof* * 
fiht, Autigitur ffde fola iuftiflcamiir cV 
faluamur, aut operibus, fed operibus no 
iuftiftcari quenquam probant fupetiui/ 
adducfte teftimonia. ohjsnigsmi 
Deinde fi iuftitia Chriftiana confta* 
ret fide 5C operibus fimul,inepta efletar- ' 
gumentatio Pauli , Rom, 4» Operantf* 
mcrces non imputatur fecundum grati* 
am , fed fecundum debitum , at credenti 
ineum qui iuftiflcat impium, imputatur 
fides eius in iuftitiarm A °l" jn k°u p 
h ' 5 Hic Paulus dupliccm iuftitiam po** 
nit, quarum una ab altera eft diuerfa, Na 
nabent contrarias caufas. Fideienim ivti % 
ftitia, qua iuftiflcatur,credens imputatur 
&t gratis donatur , fed operum tufti* 
tia non eft gratuita, Praterea, fi un» 
pars fldei , altera pars operibus tribu- 
enda efict , in iuftiflcatione fiominisr 
duo fcquercntur abfurda. Vnum quocf 
promifsio fieret in cerc» ; qu«e debcf 
1 *" ccrta 



J 

I 1 - 



SJjKflco 



c .:: ■ i 
imaginado 

lHUUlDCli 

iius tpl 

tm imn 

Imii 

(juodnior. 

Wii nor. 
Chi iiti, n c 

i-per. obe. 
^ntur mul 

Eira, 
STl duple: 

0 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



utnctitrumdc 



^Hoptribiifiif 
Bffl proktfoQ 

Iweprarifa. 

aar icajndum gna^" 
n» : arMenfl 

r::cm iuftitiam po* 
»& EKfeifliimw 
£d ojjennn P 

fcnonc /jomirus: 
T ja. VJinnr 



197 

qerraefle* Alterum qudd Ghrifti fatis- 2 
factionon fufficeret nifi ftabiliretur no- 
ftris operibus . Quare Auguftini di itum 
complectimur,qui dicit. Gratia cft nullo 
rnodo , nifi fic gracuita omni modo* 
Verum erroris Papiftici occafio fuic 
imaginatio Philofophica, quaenonno* 
lutiuftitiam, nifi quae in nobis fit qua* 
iiras quaedam, Non intelligit homi* 
rjem imputatione alienaj iuftitia; iufti* 
ficari pone* 



lam ad essintialem iuftitiam ue' 
niamus , de qua primum fciendum eft» 
quodnuMopacfro limus iufticoram Deo> 
iufttaa Dei encntiali , nifi ratione erTSt- 
ctentts caufarprincipalis. Namformalis 
luftitia , qua nos coram Deo fumus 
iufti , non eft aliud quam obedientia 
Chrifti, ficuci clarc docec Paulus Rom„ 
j ; per. obedienciam unius,iufti conftitu* 
entur mula\ 

Eft aucem Obedientia chri- 
s t 1 duplex , crucis dC legis. Obcdientia * ?V ^ 
grucis (qua imrniliauic femetipfum 



108 

&C facfrus cfi: obediens uscj? admorfem 
crucis, PM 3.) cxpiat Dominus pecca* 
tum noftrum. Obediennam legis nobis 
imputatcredentibus 5 urea iufti appare- 
amus in confpedu Dei. Hanc Chrifti 
iiiftitiam feu obedientiam , dicit Paulus 
imputaricredennbus : ergonon eftin 
iUis uel inhanens fubftanua , uelquali* 
tas.qua formaliter homo fit iuftus.Qua' 
re m miter tcnenda eftharc afteueratio» 

|^L^jk^J^i^ c l l : ,<5c, ^ 14 ^ 13 Chnftiana eft obedientia 
fili] Dei imputata credenri, 

Verurn interea & hoc tenendum eft; 
\ qucd fcriptura meminit tnplicis iuRiti$ 
hominis.Quarum unaeftfTdei,qua con- 
Vr^ fiftimus coram DeocVh*ceftperfec1:a, 
ut Chrifti obedientia eft perfeda , neC 
minuitur nec augetur decremento uel 
incremento fidei.Nam hanc& Publica- 
nus plenam habuit eV Petrus , tametfi 
Petriffdes fuitmultoilluftrior. 

Alia eft incoatio obcdienria», qua? & 
bona?confcienriar iuftiria diciarr. Ha*c 
aon opponittrr irac Dei , quw non cfl 

perfe* 



K 



0si 

qua^GaU 
(piulua: 
Cb;sinu 
ippanut jj 
museuni; 
hanc ipcm 
cftfmch. 
(onforraius 
Deiin nobis 

mk 

patermcu 
niemus,i 
ciemus: t 
fetionetn 
quaconfil 
fctudiu 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



ttfflH, 

btr.oiitiuks.tyt 

iffefcraii}, 

MMrfrofwfaiffl 

redenn*. 

^Ctfflffldimi 

iriint tripScnjiafiic^ 
aMHwri,(|iBcon' 

\\hiccftpctt 
fi pcrfecra , ireC 
decremenro ikI 

*fe , 



109 

perfe&alegis obediencia, eft tamen ne> 
ceflaria,qiuaeftfidei frurius proprius. 

Alia eft quac expectattir adliuc, de 
quaadGala; 5. nos enim r piriru ex ffde 
fpem lufticiar expecframus, 5: 1 . Iohan.> 
Charifsimi,filrj Dei fumus, cVnondum 
apparuir quid erimus ,quoniam uidebi# 
mus eum (icuci eft;& omnis qui habet 
hanc fpemin eo , puritfcat fe (icuci ipfe 
eft ftncftus. Ha»c proihde lufticia eric 
conformicas noftricum Deo , habicacio 
Deiin nobis,p!ena frumo Dei,abfblura 
diledio.Etquanquam fatendum eftcor* 
da credencium efle cempla fpiricus fan* 
^ScChnftusdicit: lohann^. Siquis 
dihgit me fermonem meum feruabit>cV 
pacer meus dihget eum , dC ad eum ue> 
memus, di manfionem apud ipfum fa< 
ciemus: tamennon fequicurhanc habi* 
racionem Dei in nobis eue iufticiam> 
quaconfiftimus coram Deo,fcd cft pre> 
(entia diuina in nobis , per quam reno# 
uamur dC confolationcm ientimus > ac 
anernam uitam incoamus, 

Pras- 



+\ t S ] f Tft 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Prarterea' fi hic homihes iuftiffcaren/ 
tur iuftitia eflentiali, non eflet diTcrimeri 
inter iuftitiam , qua in hac uita fumus 
iufti c^earn quaconformes erimus Deo 
inomni ccternitate. Scd Paulus manife* 
fte diicernit hanc ab illa, Narri ffdei iu^ 
ftitiam dicit nos nunc in hac uita habe- 
re , fed expedare aliam iuftitiam quam 
Iohan: definit cpriformitatem, qua Deo 
erimus conformes,qua?conformitas in* 
de cmanabit quod uidcbimus eum ficut 

c Noua obcdientia neceflario cum fide 
coniunda eft , nam regeneratio quce d 
fide iuftificante abefle non poteft,nece£ 
jfario ftios producit frudus 3 quiinnoua 
obedientia confpiciuntur. Poftqtiam 
Cnim homo per regenerationis gratiam 
facftus eft noua arbor , debet ncuos , id 
cft, bonos f 1 ucftus cdere , quos Paulus 
Phil: uocat fruelus iuftitia? fidei. Iaco* 
bus rjfdem ilia peculiari phrafi homines 
iuftifiearijhoceft, iuftos agnofcifeu det 
dararipronunciat* 

Hstc 



5 



'•qiMnformm 
;.,:weumk 




n regenerantf 
i!erxnpoteft,necff 

icneraticnaff 
er,deretfic?- 

rfcrc.JK» 
ttc 



Hax noufa obedientia alias 



ni 

$ a n- ss;„- 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




ct i f i catio dicitur,quae conftat mor* 
t/rTcatione dC uiuificatione. Ita enim 
Paulus aitXhriftus eft nobis nacus a' 
Deo iapientia , luftma, fan&ificacio & 
redemcio. Sapientia noftra fft in pra:- 
dicatione Euangelrj , lufticia per expia- 
rioncm peccati &C impiicacioncm iufti* 
cur, fancrificatio dum Ipiritum fancftum 
donae,qui nacuram noftram quodamo* 
do conuercir j faciec)? ucmorciffcaco pau* 
latimucteri homine, fpiritu uiuamus> 
hoc eft,ut pofthac piecaci erga Deum, 
cbaricaci erga proximum , landimoni^ 
uita! ac diligentie; in noftra uocatione 
irudeamus , breuicer uc imperio ipiricua 
nostocos committamus/ 

In quocunqj homine ha?c regenerati* 
onis uis feu lanctirTcatio non fentitur,ibi 
ncc fidceflcnecefleeft* Fidcs eni uera & 
lalutaris (piritu feruet, cVfuos germanos 
frucrus producere iktcigiti acnihij magis 
in uoeis habec, quam fpiritu Deu coIere> 
cV abundare omni cognitionc cV fenfu. 

1 s 




I 



111 

Cum hsec reuera uiftificantis fidci 
& regenerationis proprietas eft, qms 
poteft fcrre corum uocem, qui totis ui- 
ribus,uocecV fcnptis impugnant necef 
fitatemfconorum operum,qu:e fanenos 
dicimus neceflaria, non quidem ut me- 
rita cVcaufas falut/s, nam immotum eft 
illud Pauli didum,Ephe;2. Gratia eftis 
faluati perfidem (&' hoc non ex uobis, 
Dei dcnum) non ex operibus , ne quis 
gJorictur , fcd ut neceflario comitantia 
fidcm iuftificam, cY utefTeda regene- 
rantis fpiritus, 

Porro ut magis intelligatur b o n o- 
'<Sr^*k RVM OP£ « v m ratio, fex quaeftiones de 
bonis operibus ordine explicabo,. Sunt 
autemha? quaeftioncs. 

Prima, quae opera docenda fint cV 
facienda. 

Secunda, Quomodo fieri poftint. 
} Tertia,Qiiomodo placcant. 

Qtiarta, Quae caufar bonoru operu. 

Quinta, Cur promifsiones fintaddi/ 
tae bonis operibus, 

Sex* 



T^impugnantneccf 
'cpeum ; qu3tfanenoj 
-i.ncnquidemurmr. 

^ hcc /70ii er uobis, 

'.;,::jr!ocom/(iti3 
iurefectar» 



s :r.teI!igatUTBONo. 
cfaie cxpbcabo* Sunt 



Sexfa, Quomam omnes hommes ha* 
bent peccatum , memo quafritur,quori3 
obedientia placeat cV quortim non 4 

Cum quceritur quae opera docenda 
cVfacienda fint,duo perpendere opor- Y"T? 
tet , qui nos fimus , cV quis llle ciii per 
opera preftanda eft obedientia, 

Cum nos lntuemur confiderata no- 
ftra corruptione,admonemur ne nos Hryt 
gamus opera qiribus Deum colerefta-. 
amus.Pernosenim nequaqtiam ihrelli* 
gimus , quid uel placeat , uel difpliceac 
Deo, & Dominus pronunciat fe fruftra' 
colimandatis hominu. Certoitacp ftatua« i 
mus opera quantuuis fpecioia^exeogita^ 
ra ab hominibtiSjnequaquam pofle boni 
rationem habere. 

At fi Deum intuemur , monemur 
reuerentta»erga illum, exquofft ut hoc 
folum illi placere cogitemus , quod ipfe 
fuo uerboprarfcribit, Nam lsfoluseil: 
fegislator nofter. Vtruncp compleditur 
Ezechiel, Cap. 20. In pra-cepris patrum 
ueftrorum noltfe tncedere , nec ludicia 

H eorum 




1 



1S 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



**4 

eorum cuftddmtiSjncc Idolis Coram poh no nnin 
fuamini, Ego Dominus Deus uefrer,ini pcnnaf 
prseceptis meis ambulate,& iudicia mea 
cuftodite 3t facite ea. 

Et Ezechiel. 33. Speculatorcm dedt 
tedomui Ifrael,audiens ergo ex oremeo 
jfermoncm annunciabis eis ex me. hlinc 
ergo manifefte iequitur, nec alia opera 
docenda,nec facienda eue,qusrn que no* 
bis uerbo Dei commendantur. 

Poftquam mens prj hominis nouit> 
quamam opera fint facienda,mox quae- 
rir quomodo fleri pofsint. Ad hanc quse^ 
ftionemex duobus fcripturae dichs, pe* 
tenda eft folutio : Apoftolus dicit ad 
Heb: fine fide impofsibile eft placere 
Deo* Ec Chriftus dicic ; Sine me nihj 
poteftis facere. 

Quare hsec ordinerequiruntur, Pri% 
mum cognitio Chrifti. Secundo fiduci* 
Chrifti.Tertio uiuificatio, qua nos Chri* 
ftus per Euangelium uiuificat&erTun- 
dit in nos Spiritum fancftum. Huc illud 
Efaiae.^o* fatit* Quifperanc in Domi> 

no 



Iol 

n. Speciatorcm deii 
ftKiiensergo cxoremco 

eoinur,neci 
c£KKada,mo.Y <p 

Afa^ 

jfcnpairc&pc' 
• Ac:f':lusdicit ad 
k eft pbtf 

SuieiBJ ffiW 

mikA m\% i' f 0 



[tnerequirunrar) 



rro mutabtmt fortftudinem , afiument 
pennas ficut aquila,current dC non labo* 
rabunt & fi lal orabunt non derTcient. 
Nulla enim diledio,nuIIa obedientia eilc 
poteft,nifi pr ius apprehenfa fit miTencor^ 
dia 6V reconciJiano propter mediatoreiru 
In hac confolatione diuinitas habitat in 
corde. Qtna arrernus pater per filium 
confolantem uoce Euangeln, uereeft ef> 
ficax, cY datur a patre cV filio Spiritus 
fandrus, accendens Jarticiam cV inuoca* 
tionem iuxta dirta: Effundam Spiritum 
gratie cVprecu.cYin lohan. Veniemus dC. fy*?* 
manfionem apud eum faciemus* 

2. Cor. 3» Intuentes gloriam Do- 
toth&i rransformamur ad eandem ima- 
ginem,hoceft, intuentes Myop y quieft t — 9 
imago a?terni patris cV in confolatione 
oftedit prafentiam cV bonitatem Dei,efc 
ficimur fimiles eius imaginis,Spiritu feiv 
<fto accendente corda, 

Poftquam mens edocla eft, quo* 
modo fieri po fsint bona opera , quarrit 
prarterea quomodd placeant. Fruftra' 

H i enim 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




h 
U 



cnim fTuntnifi placeant. Pugnatpropa* 

ti ia Scipio , pugnat dC Dauid , fcd non 
utriufcp opus placct Dco. Quare hic 
commod^ qureritur , quomodo placeanc 
bonaopcra. Ad quam qu^fhoncm ktg& 
nerc refpondcmus quod piaccant in cot 
uerf s.Scipionis opera non placuerunt, 
quia non fuit conuerfus. At Dauidis mjt* 
lnia placuit, quia ffde erat acceprus Da* 
uid* 

Vcrumhfc tria ordinefunt fpecfon- 
4 ^a. Primum ftatucndum eftdeperfona, 
quod fit fidereconciliatacYiuftapropter 
•2. Chriftum gratis. Deinde fatendum eft 
quod perfbna fide iuftificata,non dum 
le^i fatis facere pofs iu Nam hsercnt eti' 
am in prjs multa interiora peccata* 

Harc immundicics deploranda eft, 
eY repugnandum dubitationibus cVma- 
lis afFectibus, cV fimul precandum ueris 
gemitibus cordis, ne Deus nobis has 
fordes quibus inuoluimur , imputet» 
Terrio etfihas noftras fordcs agnofd'- 
mus, nihilominusftatucndumcft, quod 

dC 



proptcr* 

redocet 

ccpras 

propiti: 

pek. 

noftra 

iectio: 

pr k 



prerG 
phcev 
c\magi 
G 
iuftific; 
npote 

durri a 

% 
X 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



jj" 0» Quare hic 
ntur . quomodo placeam 

s J?er3 non placuerair, 
aaiccraracapnijOi» 

D : :::'nr(pc» 
jcndumcfrdcperlbna, 
nciliaxa 5t iufta propter 
, Qdndetatendumeft 



ide iuftihcatajnon auoi 
ffajfl depioranda dt. 



13. 

Dcus irf* to 



117 

& Deus poft ulet incoatam obcdientiam, 
& qued placeat harc incoata obcdientia 
propterChuftum. Sicenim Petrus cla- 
redocet; OfFerte hoftias fpiritualcs ac- 
ceptas Deo proprer Chriftum, qui 5C 
propitiatoreft & nunc pro nobis inter* 
pellat. Nonergoplacet Oeo obedientia 
noftra, proptcr fuam dignitatcm aut pcr* 
fecrionem. Eft enim per fe indigna uc 
prodeat in confpecfhim Dei, nec fatis* 
facitlegi,ut dictum eft , led placet pro* 
prerperfonam reconciliatam , qua^pro- 
pter Chriftum utiufta habetur ; Jta etia 
placet/etfi circumferat in carne peccatu 
cVmagnam infirmitatem, 

Cum conftet hominem nequaquam 
iuftificari operibus,commode etiam que* 
ri poteft. Quamam fint bonorum operu 
caufa?,quibus homines ad beneoperan* 
dum acccndi 5C impelli debent. Et nume* f^.' 
rantur tres caufe grauifsime Neceisitas. - - ! 
Dignitas. Prarmium. < T£ 

Necessitas quintuplex ftatui po* 
teft.Mandati. Cqltus. Dctiti.Fidei retfc 

H 5 neud# # 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




nendae» Vitationis pcenarum,cV conuer* 
fionis feu regenerationis. 
^<^^*i Necefsitas mandati eft, quod De- 
us obedientiam erga fuam legem ferib 3t' 
feuere mandet.In preceptis,inquit,meis: 
ambulate, cY Paulus : Hsec eft uoluntas 
Dei,(ancfhficatio ueftra, 

Necefsitas debiti officti indica* 
tur, Rom: 8. Debitores fumus non car*? 
ni fed Spirkui , non enim ilimus noftri 
iuris,fed eius qui redcmit nos fuo fangui' 
ne. i. Cor. 6. 
v **fW Neccfsitas fidei retinendae 
Commendatur nobis a Paulo : Si quis, 
i "inquit, fuorum dC maxime domcfticoru 
curam non habet , fidem abnegauit cV eft 
infidelideterior. Et rurfus: Milita militi* 
am honeftam, habens Fidem &C bonam 
\ Z CW confcientiam , quarum neutra retinetur 
L>< fV " dumpeccatis indulgetun, 
^c^rtjV^ x Neceisitas uitationis poenarv m, 
cofirmaturDauidis teftimonio: propter 
iniquitate, inquif ,corripis filios hominu. 
x \t Necefcitas coNVERsioNis hoc dti 1 



ii-A jn noI ° mortem peccarons , fed ut conuer> ' 

•■ rWOf. tatur & uiuat, Cum igitur fft conuerfib 
■■jm Hno 3! fimul uiuiffcatur homo ffde,per Spmtum 
mim fanchim. Prarterea coniunda eft conuer* 
K n*c dt uobnar i oni regcncratio, quar eft incoatio noua; 

i 'r-r noualux/apientia, iuftitia&reno* 
T i ^FFictiinioi uatio tmagmis Dei in nobis, 
rrs kmimat Seo »nda caufa eft d i g n t t a s, qua? in S 
r.mtwmM hoc t;ta eft^quod homocouerfus ia fit fi- H** * 
fro%i< inis 1 Jet ; iuxta illud; Dedtt poteftatem ut 

filrj Dei ffere t,quotquot credunt m nome - 
: ( fTiwDAi ei 'us. Quantadigniias eft, quodcredete* 
a Pado : Si quis, fijS* templu Spiritus fanctiuiuetisrquod 
m domclticorif Ghnftus in ipfis habitet per ffdenK qudd 
jnsbufut^ Pater,FiIius,cV Spmms fandus ad illo9 
rfr uemre > & * n e,s manffone facere uelmtC 

q> ChriftifintmembrarEcontra^perpem 
dequantu fcelus fit,ffIibsDeiimagme ho# 
ftis referre: quatupenculu fit templu Dei 
^ rifffli ^ atan *fcctorecofpurcare:quam imma* 
1,5 POI ' nr0Dtef ne fft Deum e fuo hofpirio exturbare, 
"i Quare fflios Dei decet lmitari patre cce* 

0o»m fefte,gdiat;Sg*cftotc,quia egofand* 

H 4 fum* 



n neutra rennetur 



no 



I ; 



fum. Hinc Paulus dicit nos uocatos ad 
fan&ificationem, non ad immundiciem. 
■Hj IjT*^ T ^^^Tertia caufa eft Pr ae m i v m , hoc 
■ J §|ji eft,compenfatio patientia? cV obediennc 

credentium, Hoc quidem prcmium non 
datur propter operis in fe dignitatem, fed 
propterpromnsionem ex gratia. 

Cum bonaoperaa prjs facT:a,fint 8c* 
debita feruorum offiaa cV imperfe&a 
w^^civ atcj? contaminata : quxri poteft cur Dc* 
us promiisiones bonis operibus adie* 
?.r ^ K ^' cerit^ Et numerari poilunt quincp cau- 

^Prima, utfint teftimonia proui* 
dentia: Dei\ Vult enim fciri Deus dC 
bona corporalia res efle ab ipfo creatas 
dt non cafu fpargi , fed ab ipfo Ecclefiac 
dari dC confcruari iuxta didlum : Ipfe 
eftuita tua SC longitudo dierum tuom, 
in diebus famis faturabuntur , diuites 
efarierunt , timenti autem Dominum 
non deerit ullum bonum* 

S e c v n d A,ut fint teftimonia,qudcl 
Deus uelit etiam in hac ifita feruare Ec* 

clefi- 




quit.Pieras 

ampropw' 
buncorda: 
utakEcck 
ptopter Ec 
praccipueg 
Tutr 
cefsrac 
cooneniijei 
arum m 

pc:u\ cx: 
expectauo 
crefcere. 

tiesde pn 

ationem . 

petitionc 
propter 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



;:i: "^uoc3iosai 

lonadimmundiciem. 
rttP&iEMivM , hoc 

ris infcdignintetnTd 

fttfcagraii 

t tefrimonia proui* 
cn:m fari Dcus & 
jdJabtpfoatJOi 

uxradjciiDn-'^ 
r 'do dicrtini tuom» 

U7T7. 



«4 

defiam.Qtiare Paulas i, Timoth, 4. in? 
quit,Pietas habct promilsiones prarlen- 
tis uitce 8c futurae. Quiaenimuult Detis 
immenfefua bonitate colligere Ecclcfi- 
am propter filium med/atorem , feruac 
hunc ordine natura? , foecundat terram, 
ut alat Ecclefiam etfam in hac uita di cum 
propter Ecdefiam carteros pafcat , nos 
prarcipuegratos efie decet. 

T e r t 1 a , Quia uult Deus cV ne- 
cefsitatem corporalem elle commonefa* 
dionemdefide, muocatione, fpe, grati* 
arum acrione : Ided promiisiones a?di* 
dit, 5C quidem uult haecipfa bona 5 fide 
peti & expecl:ari , & in hac petitione dt 
expecratione fidem, fpem, patientiam 
crefcere. 

Qv a r t a , Vt fint commonefaer.io* 
nesde promifsionegratiar, quia fidem* 
qux agnoicit filium cV accipit reconcili* 
ationem , oportet femper prarlucere in 
petitione corporalium rerum,cVquidem 
propter filium ca?terae promifsiones 
sedme di ratae funt. Harcomnia com* 

H j prehen* 




* „3< v~v<4 f<Xiy inta, \^inz ueus utruni 
fciri, dt fubiedam elTe Ecclefiam 



| 
1 



prehendunturin did:or QH*eqH*4pen> 
Mn^Has Patrem in nomine meojdabitiio* , 

Q_v inta, QuiaDeus utruncp uult 

cruci, 

dC tamen inter ipfa pencula mirabihter 
feruari in hac uita , tit uniuerfa admiran- 
da conferuatio Ecclefioe dC omnes mira^» 
dxliberationes, fint teftimonia praefen- 
tiae Dei in Ecclefia , ut dicirur Num: 14, 
Vt fciant &gyptij qudd tu Domine fis in 
hoc populo, 

Iofua?. $,Scietis quod Dominus De^ 
us in medio ueftrifit«. 

u Reg, 17 . Vt Ccm omnis terra, quod 
fit Deus in Ifrael, 

Efaie^.Eccenunc Dominus Deus, 
falua nos de manu Zenacherib , utco* 
gnoicant omnia regna terra?, quod tu fo* 
Ius fis Dominus ♦ . . f , ff ^ 

Cum omnes homines habeant pecca*; 
tum>recl:e quaeriturquorum obedientia 
p!aceat,quorum non. 
I Ad hanc qu*efticnem ita reiponde* 

nws* 



confenai 

foVnnam,« 
ijcfffidem : 

Praerea 
cft, alique 
fiueeei 
dfcepripr 
fanca S 

Qwd 
conicienti 
omifsion< 
wlisfan; 
l^propt 
^mundi 
centp rci 

rumtecti 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



.i pencuhmirabilirei 
i«Hffeli| 
omnes» 

Dom/nefisia 



irius. Pecc ata funt dupfiaatqutfdam -tf^ f 
fiunt a fcientibus cV uolentibus contra i^/kJ» 
confcientiam,quaIiain crcdentibus non 
funt. Nam licredens labiturcontracon- 
fcientiam,excutit Spiritum fanc5h.im,ab* 
rjcitfidem cV reus fit ira? Dei, cVnifi agat 
pccnitentiam rmt in afternam poenatm 
Pneterea deffcientes a fundamento, hoc z 
cft, aliquem articulum fidei abrjcientes, 
fiue eum lnrelligant , fiuenon mtelliganc 
decepti prafftigrjs Diaboli : definunt efle 
fancci QC excutiunt Spintum fandum f^ vs t c 
cVtfunt rei seterna? ira? , ut Cherinthus, 4 ( . 
Ebion,Arius, Fotm' dC fimiles heretici\. \ ^c^f 

Quardam peccata fiunt non contra 
confcientiam,ut caIigo,dubitatio,multae ^vSiis 
omusiones dC uitioff afFecfcus , quibus 
malis fan<fH repugnant cVcreduntea de- 
leripropter mediatoremEtfiautem hsec 
lmmundicies eftin Sandis, tamen pla- 
cent propter flliu,ffde accipientes remifr 
fionem peccatoruf,iuxtaiIIud: Beatiquo* 
rum tedafuntpeccata^Et PauIus:Sia<ftfe 
ones carnis Spiritu mortificetis,uiuetis» 

Hxc 



H 



124 

vJyr%3 ^opiofius de falurari pcenirentia 

^-^^TyjBceius partibus dicereuclui, utclarei 
C^iSSLy^^ 110111 ' 8 uere poenitcntiae leu couerfionis 
* yH*"<£\ a d Deuratio mtelligatur, ut ordo partiu 
poenitentiae con(ideretur,ut quod cuicp 
proprium cftiJIitribuatur , ut non con< 
iundamus partium propriefares , ut in* 
telligamus gratuitam cfle iuftiricationem 
&C falutcm , ut non fpolicmus ridem fuis 
proprictatibus. Brcuiter, utfidegratis 
proprer Chriftum iuftificati , Deo (uam 
tribuamus gloriam cV cuItum,cV exer^ 
ceamus nos in omni generc bonorum 
operum , donec in hac uita nobis pere* 
grinandum erit , quam fequetur plena 
redemtio per Chriftum unicum lal- 
uatorem noftrum, cuihonor 
in fecula feculorum, 
AMEN, 

CA* 



i : 



MP" 

svi 

\JJNt 

fapknria 
ftam prc 

COtKOMK 

malapro: 

OID 

<hont 

4s,fcd 

Altci 
line^lc 

k cor 
EXE( 

Tl 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



- eucouerfioms 
^utordopanii 
frtoiuK 



;qu 

-^uarar.utnonco/n 
n proprierares , ut m* 
melWnfatiMi 

mtci, ut&^m 
Irfrriicari , Deota 

.-jnvuvc; 
inigenercbonoriM 
tiac inta nobis pcre- 
;uam fequetur pleai 

- 'jnicumli 
mni, cuihonor 

taka/k 



CAPVT TERTIVM, 

SVMMA CAPITIS 

TERTII t 



QVemadmodum ftiadet ne quis t& ^W*"* 
mere magiftern ius fibi uendicef^^^ 



fed poruis Iinguam ftiam refrenet: !ta 
(apien-nam per contierfationem rnode* 
ftam probari poftulat, potius quamper 
contenrionem & zelirm , unde plurima 
mala protieniunt. 

ORDO ET PARTES HVIVS 
CAPITIS, 



Dtia? funt parres huitis capitf s Pi tor^St 
de non temere arTectando magifteriu ia 
aliosjfedpotius refrenanda lingtiacfle. 

Altera de ufu fapientiar cVdonorumfx 
fine zelo dC contentione. Vtracp parg 
ftiis comprobattir rationibus. 

C* EXEGESIS TERTII CAP& 

TXSi CVM O B S8 1 VATION E 

docrrinarum. 
Nolite plurcs magiftri fieri fYatres mei. r \ * 

Senujt 



1 

I 



26 

>-u^v 7*3, 3* Senfas propofitionis huius perfe: 
^ j^^^ cb^fiderata-eft ambiguus > uerum (i ad 

^Cc^^^ ratIones,c l UI ^ us cofitmatur propofirio, 
fufMquemadmodum necefleeft fieri,reftrin- 
%w 2*fc £itur, farilis cftfemus. Cumergora* 
^»vU^ -., tiones omnes>quac luDrjciuntur, petu* 
iv**«*j ^i^. jantis lingua? incommoda continent,ne* 
cefle cft hic magimros accipere pro 
rjs^qui fibi ius cenfbnu /n alios fumunt> 
feuereq; t\. rigide aliorum fada ad exa* 
men reuocant* ac interim propria uma 
non cernunt. 
Pvx\<^±& i * ; '' ^on damnat igitur hic correptione 
^^^fi^fraternam^qua? ex fide cV charitate pro* 
: zz, ficifcitur , qua? habet mandatum Chnfti 
& eft fundamcntu di fciphna? Ecclefiafti- 
cae,fedleuitate, ambitionemcV fuperbia 
eorudamnat,qui non tam aedirTcationem 
fpecfant , quam calumniandi t\ obtre* 
d:andi ftudiu fecftantur. Chnftus Mat:23. 
v Vos nolite uocari Rabbi, unus cnim eft 
vm^iO^l jMagifter uefter Chriftus. Vos autem 
omnes fratres eftis. Et patrem nolite 
uocare uobis in terra,unus enim eft pa- 
ter uciki ; qui in codis eft dCc. Si 



fifiil 

ms patema 
wa \k 

cari mag: 
turquoni 
aime 



Qmnes i< 
mterdici, 

W$ 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



£ ^ * Si qufs cbnwdteA&i non licerej 

2; Jj ut P^>™giftri titulum aut do* 

^rpropfc, dons fiw ufurpet: d oWjdo appeI , at(b ^ 

nis parernar prohibitionem. Nam non 

«W. Ufti*p nuhus hte prohibemur uocari patres, 

* «jmniiir, |xv quim magiftri. Quare cu patres uocari 

mbariayt non fimpliciter prohibetur , fed fecundu 

:s : 5 iuipei^ quid; ita nec fimpliciter prohibemur uo* 

Imskt M cari magiftri,aut doftores < Senfus ergo 

: jir tt ad jfl hic fpedtandus eft. Ch riftus non mora- 

^rerunpropr/auinj tur quo titulo uocaris , modo fub illius 
magifterio maneas, ac alas fraterna con* 

ttjt okcorreptibnc cordia fine ambitione dc alioru contemcu, 

::.:u:«pro Paulus fe uocatmagiftrff cVdoftorem 

rtmandacum Orf gentium,non tamen uiolauit hoc Chrifti 

Ji fapbnac Ecclefiafri- mandatum, fed potius obtemperauit illi. 

"Jmb ^ W ed P ertlnebat ^pfi"» magifteriu , uc 

rarnrf^ QmncS fubr i ceret «nperio Chrifti. Qu< 

'in&itdW er g° ueI exlacobi uerbis,uelex Domini 

ffcSfl!*^ «n^^odamnancpromotionesfchola^ 

^ll rfffiinieff ft^as,uim faciunt fcriprurar, aoutilerei* 

"IL autem P ub : l»f erariae adminiftrationem labefa* 

llrUS rti nolfcc ' At, ^ c ambitio, omnes fubrjciamus 

& f jju nos magifterio Chrifti , ac ceconomiam 

tU nu$fl»n% fcholailica reuerctcrretineamus* Scie* 



Prima ratfd a pcena fumitur : Qtii 



• Scientcs quod maius iueficium fumturi 



faciles funt ad alios damnandos , qiif 
tamcn ipfi (Imilibus uitrjs laborant auc 
grauioribu s, iram Dei in fe prouocant* 
Naiti cum charitas operit peccatorum 
mulrirudmcm, &ipfi hbidine Iaborant 
peccata alioium retegcndi, fatis deda* 
rant fe chantate uacuos efle. 




!^t%*tni^ In muiris enim labimur omnes. 
Q^** ; ^Secvnda ratio a communi imbe- 
cillitatc fumta. Debet enim communis 
infirmitas cVfacilitas in lapfum,monere 
nos , nc i igidiorcs Tmus in alios» 
*2foj Sunt autemLAPSvvM cavsae ha: 

r^^pracipU^ nlnhabftans peccatu\ 2. In# 
l vv ^' | (idise Diaboli multiplices. 3. Exempla 
maxima? partis mundi, eacp pefsima, 
f 4. Negligcntia in gubernatoribus mo* 
rum cV diTcipIinaf , ut in parentibus, 
minifti is Euangelrj &C politicis redo> 
ribus* 

Si 



S ' 



fflQ 

Tn 

ttft,pcr 

tosctm 
quiling 
Cjuac/uji 
lanjjdr 
wcm 
efr. 

edia 
pus 
cun 
fau 
beri 

g<n 
lurr 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



w tamlos, m 
"JS uims labonnt au: 
"PiiinieproiMf, 
BflpwpcaftRffl 
• .'.::ine labomt 

000 A 

rjrctnnfi. 

o a commum' itnbt 
:bcterjmcommuni: 
2S m hpfumjmone:: 
f mf s in altoJ. 

pjVYM CAVS.'E f!2 

L««i i ht 



Bpkef. \ 

8 



-:• ' , : . Ji5> 

Si quis in fermonc non jabitur, hic per> fyfa 
fedus eft uir , ut qui pofsit frenoeti* 
am moderari totum corpus. 



T e r t i a ratio ab utilitate frenatse 
f mguee . Qui Ii nguam (iiam moderari po' 
teft, perfedus eft unvd eft, mteger cft, a* 
hjscp multis uirtutibus prseditus, Ergo 
qui lingua? (iiar petulanter indulget , ne- 
quaquam integer eft , multis enim alfjs 
uitijs eft pollutus; proindenon temere 
ius cenfendi aiiorum mores captandum 
eft. 



7Yx k* 



Ecce equisfrena morainf}amus,utob* TN 
ediant nobis 3 & totum illorum cor* 
pus circumagimus. Ecce etiam naues 
cum tantae iint,& a faeuis uentis pul* 
FentUr 9 circumaguntur a minimo gu- 
bernaculo , quocunq; AfFeAus dirte 
gentis uoluerit : Ita& iinguapun> 
lum eft membruni &magna iaAat. 

Qvart a ratio fimiliter fumituri 
€Qtintmis linguar imlitate&commodo, 

I Quem* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Quemadmodum enim frenu in os eqm 
iniectum , totu corpus equi circumagit, 
cV ut gubernaculum nauis,nauem totam 
dtrigit: Ita lingua contincns magna 
iactat, id eft, res magnas efricit, homi- 
nemcp totum quafi in perfeclionis mam 
deducit , ciim contra , petulans lmgua 
iaxato freno 6C foluto gubernaculo per* 
(imilis eft* 



ui 



Ecce exiguusignisquantam fyluam int 
cendir, &lingua igniseft &mundus 
iniquitatis. Sic } inquam 3 Iingua coftit 
tuta cfl: inmembris noftriSjinquinans 
totu corpus &C inflammans rotamnas 
tiuitatis §f : inflammatur a gehenna» 

Qjvi n t a ratio ab mcommodis Kn* 
guee efFrenis dC petulantis, Quemad* 
modum,inquit, lgnis cxiguustotam fyl- 
uam incendio abfumit; Ita exigua lingua 
multorum uitiorum ueluti incendium 
eft,quac tametfi eft parua , mundus ta* 
meneft miquitatis, hoc eft> congeries 
dC cumulus omnium fcelerutm Vt itacp 

in 



kiian 
BjnB 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 
LN 808 8° copy 1 



ttti III 
-•^JCirciim^ 

» COtlD 



risiKjftrisinquinans 



( ab incommodis Im 

flbuft. M 
rjexiguusforaniryl' 



m cxigiro igni,uis eft mflammandi ma- 
gnam fyluam: ita in Imgua parua, uis eft 
inqumandi totum hominis corpus & 
inflammandi rotam nanuitatis , ubi ipfk 
pnus inflammata fuerit a gehenna. Sed 
quid eft rota natiuitatis cVquid linguarrt 
inrlammari a gchennaf Vt rota naturita* 
tiseftipfeorbis conditus: itainflamma* 
ri agebenna , eft abipfoSatana afflari 
Iinguam,quo fit idoneum flabelltim om* 
nibus mahs in mundo excitandis» Huc 
iHud Menandn; 

Qtiam uerum hoc fit,Iingua Macho- 
met dC aliorum ha?rcticorum teftatur. 

*rnl sihGtrirno^n) o& Qhci^Ax^tyCJ 
Omnis enim natura ferarum & uolu- . 

crum,ferpentum & man'norum,a na* 

turahumana domatur & domita eft; 
rnJ' h n § uam autem nulJus hominum do* 

mare poteft, ut qux malum incohcr* 

cibile eft. 



Sexta 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



nl 



S e x t a ratio a' comparatis fumta, 
Domaripofcunt ferae,uolucres cVbelug 
tnarinac: JLingua autemeffrenis cV con* 
fuetudini obtre&andi ailueta,nuIIo mo- 
do domari poteft:Maximum lgitur ma* 
lum eft,Proinde (ummopere cauendum* 
ne frena lingua? nimium laxentur. 



Plena ueneno mortifero,per illam bene* 
dicimus Deum & patrem &perip- 
fam execramur homines ad iimilitu* 
dinem Dei fa&os.Ex eodem ore pro- 
ceditbenedidio & maledidio. 



Septima ratio fumta d uenenatac 
lingua? prodigiofa inconftantia. Haec e* 
nimfimulatfe Deu benedicere, fed mox 
eundem execratur m fua imagine>quo 
fcelere quidnam poteft efie maiusC 

Non oportet 5 fratresmei,haec itafieri. 

O c t a v v m argumentum ab incon- 
uenienti fumtum,nondecet Chriftianos 
ifta petulantia, quarein primis fugienda 
eft* 

An 



Aifons 
d: 
mci, 
j|K 

admod 
demfc 
amaran 
poreff.i 
profa 
ea//ngu5 
dimorb 
promer< 
ucneno 
icendi 

B& 

noind 
ufcrpei 

Quic 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Jnnopereauenk 



Mfe 

JpttTfiDiVpffip" 

ibsneiiiimito 
r.Eicoirooreprc 
6^ maledicao. 



auenenatJ 
itanria. Hw 
: efa,fe(li)x 



ft 



A 
n fons ex eodem foramine manat duU « 
ce & amarumfnunquid poteft fratres 
mei, ficus oleas proferre, autuitisfiV 
cusr Sic nullusfonsfalfam & dulcem 
gignere aquam, 
tfnuE .) yi ^qorrrntiil obmd tQjh mnl 
N o n a ratio ab impoCsibili. Qyenv. 
admodum impofsibile eft fontemexeo* 
dem foramme, pofie erjcere duIcemcV 
amaram aquam.Neq? enim id magis fferi 
potcft 5 quam fi ficus oleas diuitis ffcus 
proferrepofsit: Itaimpofsibife eft^quod 
ea I/ngua,quc maledicendi dC obtrecW 
di morbo laborat , pofsit aliquid boni 
promere non uitiatum Iinguae & cordis 
ueneno* Quare cum ita fit, Iingua bene* 
dicendi tantum ftudio occupabitur, mo- 
do quis pius & inter fHios cenferi uelit. 
Proinde nemo temerecenfendi uis fibi 
ufiirpet» 

Quis fapiens & intelligens inter uosfo* 
ftendat ex hone/ta couerfat/oneope* 
ra fua mmanfuetudinefapientiae. 
ttA I 3 Hade 




Haclenus fupercilium fuperborum 
cenforum deprefsit, cVffrmis raaombus 
petulantiam linguserefrenauit: Iam quia 
iftud malum proueniebat ex fapientiaj 
opimonc, ueram fapientia? moderatione 
commendat,eiuscp ufum inuitacV con* 
uerfatione tradit. Eftcp ha?c propofitio; 
Vera fapientia &' fcientia pollens, often* 
dateam openbus honefta? cV manluetse 
conuerfationis , tanquam eiusgermams 
&perpetuis frudibus» 

Quod ii' zelum amarum habeatis & 
cotentioncmincordibus ueftris, no^ 



licc oloriari $C mendaces efle aduer* 



fusueritatem. 



P r i m a ratio propofitioms a repu* 
gnantibus feu contrarrjs erTeclis . Qui 
zelo amaro cV contentionis hbidine la- 
borat/ruftra gloriatur fe fapientem efle* 
Nam ifti affe&us praui cum natura fa- 
pientia? uera?,qua?honeftatis 8C manfue* 
tudinis amans eft,pugnant. 

Efle mendacem aduerfus ueritatem 

hoc 



c^hnms ratiorai 



|ufuniinuita8(© 



h 



habeatts & 
acadaces cflfc aduery 

-aijs 0? 
•ennonis»' 2 * 
rrfefap^f 



13? 

hoc Ioco , eft falfo fibi fapientia: nomen 
ufurpare* 



Non eft haec fapientia fupernc defcen* 
dcns, fed terrena, animalis , dxmo* 

Secvnda ratio a contrarrjs caufis . 
Sapientia cum qua amaritudo animi & 
Vontcntionis Iibido funt coniuncta, eft 
tcrrena, animahs , Demoniaca ; Ergo non 
cft uera fapientia. Nam uera fapientia 
efl: cqeleflas , fpintualis cVdmina. laco* 
bus hoc loco non damnat Phyficam fa- 
pientiam, qirac eft bonum Dei donum 
per fe 5 cums nullam facit hic mentionem, 
icd prauos hommum affectus cVinanem 
lacrantiamdiuinac fapientiar. 

\-$y bi enim Zelus eft & contentio,ibi fe* 
«rrju dirio&omneopus prauum. 

«js T e r t 1 a ratio ab incommodo seli 
^contentionis, qua? inanem fapientia 
opinionem fectantur, Experienua fatis 
conuincit , quod ubi homines zelo 

I 4 amaro 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




.3« 

amaro &contentionis libidinc Iaborant, 
■ffrs adfeditionem dC omniaprauaianuaf 
efleapertam, id quodplus fausafflida 
Germania hodie experitur. 

Quaeautemfuperne eft fapientia,primu 
quidem pura eft,deinde pacifica,mo- 
derata,trac?labilis 5 plena mifericordif. 
& frujfruum bonoru abscj; diiudica* 

rione&iinehvpocrifi t:;tA , p ' 

Qjart a ratio ab adiacentibus, feu 
adiundis uerse dC cceleftis fapientiee. 
Haec adiunda antithefi declarabimus* 
Terrena fapientia eft affec%'bus corrup- 
ca: ccdeftis pura & cafta affe&ibus non 
uitiata. Terrena fapientia contentionis 
libidine laborat.- cozleftis eft padftca , id 
eft, ftudiola pacis conciliandae inter ho- 
mines. Terrena lapientia cft rigida 6£ 
dura»cceleftis eft moderata, ceditrigori. 
Terrena fapientia nemini uult cederc:cce# 
leftis tracfhbilis eft, &facile imperanti 
recTa obtemperat* Terrena fapientia im* 
mifericors eft; ccdeftis eftplenamtieri* 

cor* 



cordia & b 
cit/edcau 



■OBU 

Frufui 
ruri 

Qtj 
uem^ii 
Dflpii 

fipfjl 



nos ui 
Qu< 

i 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



5t m^- cordl ' a & bom ' s fru ^us* Terrcna fal 
swU«P?? pientiapcrfonas accipitomiifocaufa.cce* 
JJbhi* Jefts cftMAfir®- , ideft,*r e o<ravo- 
A»VTw , ut quse minime perfonas reipi- 
nin iW • Cltj ^ cauias : IHa enim hypocrifin habec 
adiundam: h * c caret omm hypocrifi. 

kfawkm Fruftus autcm iuftiriae in pace femina' 

^duiKb cur faciencibuspacem. 

wi/fj) Qvinta ratio a 4 frudu, qui ad eos 
i jcentik, fo uenit, qui iapientia, atcp adep alijs donis 
Jefa fapm Dei pacifice ad aedificationem utuntur, 
jM ddarabinE cV regulam catholicam de ufu , non folu 
4t rfcctitjuscorrup' fepientiae , ucrumetiam aliorum dono* 
rum tradit . Nam ut fapientia .* ita & 



dieni rafflW» alijs donis, ueluri iuftiri* fi-ucfbbus uult 

ittffllM nos utI padn"^ ,n «dificarionem. 
~n:Mkt« b -otQuod fifecerimu*,iuftiriano- 




i 3 8 



CAPVT QVARTVM, 

#>»,£1 t£wO v^nibtdd zoib* ibnEnrneb 
SVMMA CAPITIS 



Q^V A R T I. 



VTconcuptfcentrjs, unde lites na* 
fcuntur, cV humanis defiderijs ex* 
clufis Deo adha?reant , pouufcp lnlucr.u, 
quam tnani mundi gaudio uiuant,horta* 
ttir : Ita ut abtecra mutua obtrecftatione, 
nihtl fe temere facriiros praf fumant,gra* 
uiter monet Apoftolus. 

ORDO ETPARTIS CAPITIS 
CLVARTI. 

Etfi unus fcopus huiiis capitis eft, 
ne quid auare,fraudulenter cV temere 
gant rideles, fuis mdulgentes concupt- 
fcentr)s;tameneiiis partes quatuorcon- 
ftitui,ut Prima fit obtiirgatoria dehorta> 
tto 3 a ftudio prtuatarum rerum per con* 
cupifcentiasjimdemulta mala oriuntur, 
cut conrirmatto adiiingitur. Secunda, 
conilJium leu remedium aduerfus tncen* 
dium concuptlcenttaium proponitur, 

Terria 



fattrt 

agcnis cc 
EXEG 

HTI 



Viwk 
k: 

llQRt 

ftntcr 
tntcr hom: 

appetcnd 
iuicant. 
"lembris 

^arc,i 
Wt 



bris 

fimtj 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy l 



Tertia, d/fKiafio eft ab obtrectandi & 
A CAPLTIS damnandi alios Iibidinc. Qiiarta^teme- 
rariar prsefumtionis in confiJrjs cVrebus 
agendiscorreftioeft. 

EXEGESIS QVARTICA- 

WMMm .fcj PlTlS > CVM OBSERVATIONE 

Vnde bella Sc Ikes ,'nter uosf nonne 
ttnBpraiiOKor^ , hinc exuoluptatibusueftris,quoemi- 

litant in membris ueftrisr 

1 : W Fontem omnis contentionis & mali 
inter homines monftrat efle cupiditates 

pe^buius capins eif, animi, quibus homines feruntur ad ea 

jdykmer^raKK* appetenda , qua? fibi grata & fuauia ehe 

ia&igpM connjpt- iudicant. Cu uoluptates dicit militare in 

S paKS quauorcofr membris , reipicit ad rcgnu peccati ori- 

^tofl*#$ ginis,quod tum dicitur Paulo Apoftolo 

inini regnare,cum ei per fiias cocupifcentias, 

nulra m^ mm ueluti milir es eius quidam funt, ob* 

m oim ifd *epcramus. Has dick militare m mem' 

,rfnak& sl0 kri s ,quia membra corporis inftrumenta 

' uffl propom'^' ^ unt > q wbus opus fuupeccatu inhabitas 

tWWfji *tmi peragit, 




i 



140 

peragit, & quibus homines adperpc* 
tranda (celera utuntur, 

Res autem in iumma fic fe habet* 
Concvpiscentiab FONseft pecca* 
tum origmis. Concupifcentia pafsiua dC 
inuolimtaria irritatur a peccato originis, 
idcpminifterio uel fenfus uel compjexio* 
niSjUelmemoriae, Voluntas in confen* 
(um commouetur 3 unde nafcitur concu- 
pifcentia acliua cV uoluntaria. Huic im- 
peranti , iam membra corporis ad opus 
perpetrandumfeaccommodant cVobfo 
quiumprarftant,qiiod cum fit^peccatum 
quidetn originis regnare,C6cupifcenti£ 
ueromilitarejdicuntur, tyranno peccato 
morem gerentes,& miiiti^ fuaper mem* 
bra corporis perfungentes. . .* 

Neautemhoc fiat, prohibet Paulus 
cuminquit* Ne igitur 1 egnet peccatun^ 
in ueftro mortali corpore , ut ei obedia? 
tis per concupucentias fuas. 

Concupifdtis & non haberis , inuidetis 
& armulammi 3; non potems obti- 
ncre, pugnaus & bclljgeramini , non 

tamen 



" '.-Meitpe;: 

ppfl 




i Vobmkwfo 

iccomniodanf^k 
fjodcWt,peccatiir 
•egnare,CocupifceDC : 
jnrjjtynntiopeca 



t 



lrjrregncrpffaflic 
■jiporr, urfl ** 

•nonpo^ 015 "' 



tamen obtinetis^propterea quod non 
petitis & non accipitis, proptcrea 
quod male petitjs * ut fn uoluptates 
ueftras infumatis. 



l 4 t 



pcfcribit graphice prauos motus & 
frudia eorum , qui rei augendae auard 
danc operam, ut fuis uoluptatibus pro> 
QSirfatur'. Concupifcunt enim res alie- 
nas,inuident habentibus, a?mulantur, id 
eft , ftudiofe afFeclant 6>C pleno impetu 
fertmtur,eontentiones ledanttir, utper 
fas eV nefas qua? cupiunt obt/neant. In* 
tcrdtim etiam Deum preCibus follici* 
tant, fed fruftra, quia male petunt, qtia; 
fibi inperniciem cederent,fi acciperent, 
Videmus hic quam apteauarorum foU 
licicudinem pro rebus agendis defcribic. 
Pro Qovlvefs omnind legendum eft QJo* 
vem, ex cognatione tiocum irrepfit 
error. 

Adulterf & adultera? , an nefcitis quod 
amicitia huius murtdi inimicitia eft 
Dei. Qukunc^ crgo uoluerit amicus 
eflcmundi,inimicus Dei eonftituitur. 

Jr RIMA 



P r i m a propofitionis ratio,qua Co* 
futatperueriarh eorum opinionem , quf 
fimul prj eue cV fedari mundi uoluptares 
uoluerunt* id autem fieri pofTe,impofsi* 
bileefieoftendit.Nam aha placentmun- 
do>aliaDeo& Deus cVmundus contra? 
riaomnino imperant. Cum igiturunuf- 
quifcp autamicus mundi erit cVinimicus 
Dci : aut amicus Dei cV inimicus mun- 
di ,par eft\ut qui Chrifhanus efle cupir> 
renunciet mundi amicitia?,id eft, concu* 
pifcentrjs mundi prauis, dc Deo adha> 
rcat, cfq: obediat, 

Lccus hic congruit ctim illo Chri* 
fti; Ncmo potefr duobus dominis fer* 
mre.Hinc manifeftum eft, multosglo- 
riari hodie de Chrifriano nomine,qui re 
ipfafunt hofrcs Dei prophani, cV abo? 
rninabilcs coram Deo, Ad Titu i. Dcum 
profTtcntur ie fcire , icd hftis negant, 
quia funt abominabiles & contumaces, 
6l ad omne opus bonum reprobu 7 £rt 

Poftrcmb adulteros eVaduIterashic 
uocat defertores Dei , ut qui Dco rcli> 

do, 



cto,cui 
rcfcaM 

nfi, 

Pr 

amiati; 
fcnprj; 
nm d 

apuent 

Squo 

camD 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



2i ntUQcIi uoIuptaff5 



jjjtf rto , cui fanquain marito prius adhat* 
rebant, alns amacoribus adharreant* 

*fmi An putatis quod ina.uter fcriptura di- 
^aapfecentffii . n catr Ad inuidiam concupifcit Spiri- 
^miHrflB cebtrr tus,quihabicat inuobis. 

Cum lgiturynut ^0^04*1^. rmG )ni , >r| '" ' V. 

«i Probat intcr mundum cV Deum 

fMiitai* amicitiam non poffc conftare , idq? a 

(ttefecf fcripturae teftimomo ; quod teftimoni> 
jmwn^iMjCoii cf fi his uerbis non habetur in Bi* 

: ... :,dmk Mfflf^ quoad fenfum tamen attinet, fe* 
pifsime occurrit. Congruitenim currt 

-::cjni1oClit! 1,10 Genef: 6, Vidk Deus quod ffgmen* 

is dommis fc tum cogitationum cordis hominis eflct 

! MP maIum omni tempore. Et cum 1II0 Ge- 

roncm/nequi^ ncf; Fl 'gmentum cor homrnis malum 

wMM *P™rma to. His teftimonijs fignifica* 

Dcc £ur ^ uod nomines non regenerati, toto 

iTavirl lm petu fcrantur in malum, quod fan£ 

J i cum Dco °P tlmo aduerfetur , qtribo* 

«H na cV uult 3C cogitat : non poteft aliud 

onm lTLst ^ m fit Wxfom mundi & Dei 

reros t inimkitia, 

U **K ■ ScJ 



Wi 



i 4 4 

Sed maiorem offert gratiam, proptera 
dirit: Deus fuperbis refiftit , humiH- 
bus autemdat gratiatru 

S e c v n d a ratio fiimitur a prsemio, 
Deus promifithumiIibus,ideft, paupe- 
ribus (piritu, dC mundi uanas concupiT- 
centias contemnentibus , gratiam , quaj 
potioreftomnib* mundi delittjs cVdiui^ 
tris. Hanc ergo Chriftiani quaerant po* 
rius, quamillam mundigrati'5 cVmundi 
tioluptates,quas icdantur fuperbi\Ve> 
rum ut illis grariam largitur; Itahis refi* 
ftit,ut acerrimus hoftis, 

Subrjcite uos Deo, refiftite Diabolo, & 
fugiet a uobis« 

Ia traditremediacontra malu concu* 
£ifcerie> Subrjcere feDeo,eft Dei Ucrbu 
uitae regulam fibi proponere , ac fe iuxta 
uerbufubtjcerem omni obedicntia.Refi* 
ftere Diabolo eftcocupifcentijs reluda-» 
ri , qua? funt mftrumentum Satanse, pcr 
quodhommes mextrium trahi^Hucad* 

dit 



dit protr 
cftjuobi; 
fetedi 

Apprc 
bit< 
tot 

l) 
Deoa 

ueraoi 
redran 

quat;It: 
pinquar 



Dtur 



toiis. I 
feftam: 

HlCE 

centias 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 
LN 808 8° copy 1 



: gnciam, proptera 



fuis techms & dolis. 




dit promifsiohem : Et fugiet a uobis, hoc 
eft, uobis nihil nocebit, non euertet uo$ 



AppropinquateDeo , &appropinqua# 
bir uobis a emundate manus o pecca* 
tores & purifTcate corda f dupliccs 



animo. 



TW Mandat cV promittit. Mandat ut 

'■•.mqatatf Deo a Ppropmquemus , fcilicet , ffde & 
idigratii #rm uera obedientia. Vt enim i Deo recede* 
rjr fipftft re ^"Tflrt mun <»' «idufget concupiT- 
mlarOTturJtahisrf centn ?. > P er q u ^s Diabolo appropm* 
quat: Ita qui ab his recedit Deo appro* 
pinquare dicitur. Promittit cum ait : Ec 
•; VnieDiiboM appropinquabit uobis*Ha?cpromifsio nw 
titur pcrpetuo affetfu Dei erga genus 
humanum^quononuultmortem pecca- 
>TfZ nt S * Pbccato ^s uocat hicmani* 
1 5 1 e m impietatem exercentes , dC Dv* 
prcpcnerc .tf' plices animo,qui uerbis fe Deum co* 
j0 oW^;\ Iere dixerunt,& interea fuas concupifr 
' m i(cc0 tl0 ' centiasfedatifunc. 



^hirHlI^ Af%imini & lugete 6C flcce,rifus ue* 
fltf" 0 *™* K fte, 



fter in Iu&um conucrtatur & gaudf* 
um in moerorcm» 

Hoc opponit uoluptatibus eorum, 
qui fais concupiicenrijs indulgent cV jn 
ijs rident dC laetantur. Decetenimpios, 
ut potiusIugeantcV affligantur, atcp ita 
pudeffant propter commifla fcelera , uc 
demittant prse pudore uultum in ter- 
ram , id enim fignificat grarca uox **T« 
<|>iiot) qua hic ufus eft Apoftolus. 

Submittite uos in confpedu Domini 
& erigct uos. 

Quiapfjinmundoiacent contemtt 
6C fpreti,animat eos Apoftolus dC iubec, 
ut maneant ln ea fubieclione, qua Deo 
fubiedi funt in uero timorc: cVcofoIatur 
eos dum dicit fore , ut Deus aliquando 
ipfos erigat 6C abftergat lacrymas a facie 
corum.Erfgendi enim uocabulo, figniffc 
catur confolatio aduerfus prajfentis uit£ 
luclum &C liberatio »b omnibus huius 
uitseserumm*. 

Ne 



U 

Qui 
dim 
tral 
dan 

R 

fandis 
ta ranc 
Nemo 
damnar 



contra 
Minon 

a 



iicndic; 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



'47 



Ne afif aduerfus aUos loquamini fratres. 

«n 2* lo T c " c co r ntra ^ ratrem & 9* 

t*2 n , «mnatfeatran fuumJoquitur con» 

damnas legem , non es fador leWs 



mtur. Dcccti 

-igantip^ fediudex. 
trCDnoilffafcdeR,! 

pudorc uukn i » Rurfus Iinguar petulantiam in accu* 

niiot grarc uox fandis cV damnandis alijs reprimit, addw 

itfApoUus. ta ratibne nrmifsima a facfti grauitate. 

Nemodebet loqui contra legem cV eam 

::r:.pcau Domini damnare, quiloquitur contra fratrem, 
cumq?damnat,contraIegem Ioquitur& 
eam damnat, Proinde nemo debet loqui 

BOfoiaccnt m contra fratrem fuum , eumq* damnarW 

SS Apoffolus Minorem probat , quia qui legem dam* 

frieAone, 0 J* nat , non eft obleruator legis fcd iudex 
rottmorc;^ _ fl 

itrJlflS&r" autem legbm damnar E,eius 

^ttalP^ aufonrarem ^rjcere , & fibi ius illud 

■ ^ ilo «endicare,quod eft legis cV ita rerum or* 

SJ^> d, ' ncm P eruertere - l-eg* enun eft nor- 

l P mam P r * fcr,Der e & de fadis iudi- 

1 1 00»» care,Hominis uerd eft fe autoritarilegis 



fubtjccre, eamc£ obferuare, Quiautem 
contra' facit, hoc eft,quifumit fibicen- 
foriam poteftatem in alios,quod legis eft 
proprium,fibi facrilege arrogat. 

Iacobus hoc loco loqiritur contra eos 
tantum, qui ex peruerfo mdiao contra 
fratres loquuntur , ut eorum bonamfa* 
mamobfcurent,c\! fibi fancntatis opirrirf 
onem concilient ; non reprehendireos, 
qui exofficio iudicant, modd legis auto* 
ritatem&regulamin iudfcando (equan* 
tur. Qtuenimhoc facit,non tamiudica< 
re iple, quam Dei iudicium pronunciare 
dicendus eft, idquoduidemus hic Iaco- 
bumaliquotics fecifle* 

Vnus eft lcgislator & iudex qui poteft 
feruare & pcrdere , tu quis es^qui iuP 
dicas aliumr 

Quod Dei proprium eft , nemo finc 
(acrilegibfibiufurparepoteft. Dei pro- 
prium eft legislatorem cV iudicem efte, 
quod ex eo patet, quod folus poteftatem 
feruandi&perdendihabeatt Brgo nemo 

fibi 



x 



St 1 S^oquit & bicIacobus,utruprinio. 

;;;"^ c temerario tudicio cxltbidmcob- 

^t. tredandtortQ* 

coloquiturcontracoj 

Owfoiiaoconffl Age nuncquid didtis: hodie&cras 

. UT corum bonamfi» eamus in illam urbem^cx: trannW 

ullanAuuscp 1T, us Annum unum,& merccmur & 

nofl reprefienfcl lucremur (qui jgnoratis quid cras fu# 

mcdbte: turum fit ; V ux eft enim uit a ueftrar 

m udicando feqoe uaDOr enim eft > q ui ad e xiguu m ap- 

. quoddicere deberetis: Si DominuB 

udiaumpronun- uoIuerk & uixerimus fc fademus hoc 

jdiiwtacJ» U el illud. 

■I 

Haec corredio eft temerarie prefum* 

riiudfffP^ t,onis m confiJfjs de rebusagendis , & 

t niquis^ prefcribitduas condtnbnes.quas in om* 
nibus deliberationibus requtrit. Prtrna 

w.rrtiffr «** eft>lIt uoIuntati Deilocum faciamus, ni- 

wfr W r llqj tentemus fine «pfius implorationc, 

^fclrf Huius cau ^a eft quod uolun- 
ta ? Dei ' P*t a S endl ' re g uIa en e debet. 

fL Altcracondtbbcft^tfemperdeuitcno. 



i 



ftrae fragilitate cogitemus, qua? cum in* 
ftar uaporis eft,ad exiguum tempus du< 
rantis: ftultus cftqui futura&incerta 
fibi promittit. 

Admonemur proinde hoc loco > ut 
itain omnibus acfKonibus nos geramus, 
qud pofsimus ene paratt , ciim nobis 
hinc migrandum eric. 

Nunc autem stforiamini de arrogantia 
ueftra. Omnis huiufmodi ^loriacio 
mala eft. 

Vndeiftain rebus agendis prarfam* 
tio naiatur^indicar: nempeexarroganti 
gloriatione, quae cum fit mala iemper 56 
rtigienda : merito eius quocp proles fu> 
gienda eft\ 

Igitur cjui nouerit & non facit , pecca' 
rumeftei. 

Haec conclufio dircda eflet : Nemo 
fgitur exuanagloriatione debet temere 
aliquid agendum fibi proponere , quafi 
euentus in fuis manibus pofitus eflet. 

Vcrum 



Vtrini 
frituirex 
rcpreher 
cx fciens 
dehnqir 
nouit c 
nonta 

C 



B 



0 

ttniur; 
ranribu 
torumi 
tiamin 

topiri 

1 0 

*)ttU 

cxhori 
femeri 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



5*W* Vcrdm m huius cochdonis Ioeum,fub# 

^nrnten^usdu, ftituic exagerationem eius peccati, quod 

mftm reprehendit. Grauius peccat qui uolens 
& fciens peccat,quam qui cx ignorantia 

IWMcbocloco,« delinquir^Quare cxcufari nopoteir, qui 

Wwnosgcr^: nouic quid faciendum fitdC quomodo, 

c pttifl , cum nv non tamen facit. 



* CAPVT Q.VINTVM. 



^arroganrii SVMMA CAPITIS 

taiWgloriaffl QjriNTi. 

OBiurgatis diuitibus cV pauperibus 
ad patientiam incitztis,ut temeran> 
:ncmpeexarrogi'. um iuramentum uetat & confilia labo* 
bfitdaM «^antibus communicat: Ita mutuam erra' 
»ji fliKXf proksfr torum ueniam^mutuas preces cV diligen* 
ciam in reuocandis fratribus ab crrorc 
requirit. 

>M,P* * ORDO ET partes capitis 

i fetfito ^ Huius capms quinq^ funt partes, 

jtLl Prim *> eft ob,ur S a "<> diuitum.Secunda, 
fonc dfl» % exhortatio pauperu ad patientiau Tertia, 



cemerar ^ lura menti prohibitio. Quarta, 



in uartjs cafibus quid fit agendunvnftru* 
dio, Qumta, mutuorum officiorum 
commendatio* 

EXEGESIS QVINTI CA- 

PITIS CVM OBSERVATI* 

ONE DOCTRINARVM» 

Agttc nunc diuites,flete ululantes fuper 
miferijs ueftris^quaefuperuenient. 

Nonomnes diuites compellat , fed 
eos tantG,qui lnhumamerant erga pau* 
peres cVfuis dtuitrjs aut auare abufi funt, 
autmalein delmas cV uoluptates infunw 
ferunt.Cumiubetillos flere, uulteos in 
memoriamreuocare mi(enas,quas olim 
fuxcrudelitatis & auaritia? caufa luent* 
In his ergo uerbis hxc propofitio conti* 
netur : Ne diuites abutantur fuis diuitrjf 
uiproprium exitiura* 

Diuiti* ueftrae putrefa<fbe funt,&ue# 
Aimenta ueftra tineis exefa funt , au* 

rum 



m 

uitia 
mon 
nesi 
iecif 

Hxc 
Primun 
auanuj 



quami 
dammi 

de/tcarcr 

uarc deb 
tur,utqi 
rit»& 
iratqui 
ideft , 

Eccc 
rui 

k 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



officu 



ior« 



I OBSERVJM 

citntti^ 

^fffululaniefuptt 

iiDt«compeIat,(f; 

is ainauareabufifiE- 
; ct uoluptates iifc 
^:snere,uuIccosL' 

^cpropofi 
iuflnturfJ 



rum & argentum ueftrum serugme 
uitiatum eft,&arrugo eorum in tefti* 
monium uobis erit, & comedat car- 
nesueftras ficut ignis ,thefauru con- 
ieciftisultimis diebus. 

Haec Apoftoli uerba tria continent. 
Primum, ex%noinexpIebiIemdiuitum 
auaritiam Apoftolus oftendit , qui potU 
usfuos thefauros in arcaperire uolunt, 
quam inde aliquidconferre adfupplen- 
dam miferorum mopiam. Secundd,cru* 
delicatem eorum aduerfus pauperes in* 
dicat,quos fuis facultatibus fouere dtiufi 
uare deberent,Tertio,peenamiIIis mina* 
tur,ut qui fibi thelaurum iniquitatis aua* 
ritiac& crudelitatis colligunt, indiem 
irae qui olim lgniinfernaliitaexedentur, 
id eft , perpetuis flammis crucientur, 
quemadmodum nunc eorum thefaurus 
erugine exeditur. 

Ecce merces operariorum, qui meflue* 
runt regionesueftras, auobis inter- 
cepta clamat 3 & clamores eorum,qui 
meftuerant^in auresDomini Zebaoth 
introierunt» K v Iniu* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



154 

Iniuftittam diuttum negantiumope* 
rarrjs debitam mercedem accufat dt tni? 
riatur pccnam. Nam clamor/s nomine 
fignifcattniurtam iftam uelutperfonare 
in auribus domini & uindicflam expe> 
tere, 

ln delitijs uixiftis fuper tcrram &lafci- 
uiftis^enutriftis corda ueftra, ut fn die 
ma&ationis. 

Dclitias , lafciuiam & indulgentiam, 
quafibi dilicate indulferunt diuites , re* 
prehendit,Diem ma&ationis,diem dica' 
tum largioribus cV delicatioribus conui- 
urjs uocat* 

Condemnaftis & occidiftis iuftum, 
qui non reftitit uobis. 

Hoccum ad crudelitatem in egenos 
referri poteft,quos diuites dicuntur con* 
demnafle &C occidifle>cum eorum inoptV 
am (ua non fubleuauerunt copia , unde 
illud Auguftinidi&um:Sino pautfti,oc* 
cidifti : Tum ad rigidaexadiioncjqua in 
ludicrj s a fuis debitoribus exegerfit dcby 
u dC non foluentes feruitute oppreilei uc. 

Dc 



Dl 

CM 
deaturad 
re,uifiim 
(Mwtt| 
tatibusc 



kmk 
Om 
neDomi 
nafocjcra 

Mt»i 

Kccorral 



tiumanef 



feonedi 
&ufufe 
cfimsin 

niusrcci 
«ncoffe 
'«jmTiti 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Nemacculatd 

' Vr -^X nor: 

■SiTOBieifi 

jt. 

KfvimfeliN 



nnruobis. 



I>E DIVITIIS IT CON- 



tkactibvs» 
Cum Iaeobushoc loco duriufcule uiV 
deaturaduerfus ditntes hums feculi age< 
re,uifum eft mihi operapredu nonnulla 
dediuitrjs & decontrada'bus 5 quar fecul- 
tatibus augedis fertriut,hucadrjcere 5 idcK 
m eu ftne ut pfj admoneatur 5 qtratenus ip» 
iJs uti huiufmodiuteadminiculis Iiceat. 

Cum itaqp pfj qtridam ex benedielio- 
ne IJomini diuirias adipiTcuturjcVhuma* 
na locietas contraCnbus carcre non poC 
Uty fctis Iiquetquddnec diuirias habere, 
nec cotrahere per fe fit peccatu.Nequacfc 
enim putandtr eft Euangeli u, uel legt tima 

numane/bcietatisuincularupere,uelfub# 
fidia neceflaria tollere. Veru qa ln acqtri- 
litione dwtriaru fimiliter cYin pouefsione 
&C ufu fa*pe peccatu r> c* multa m contra- 
ctibus incidutuitia^neceuceftutpP ani* 
rnus reclreinformetu^qud fciatqtiatcn 9 
fine ofFenfione DeicVdiuitiasacquirerc 
acquifirisq? uti^&quaten^cotrartus trft 
tatoscrcercere bona confcienriapofsir. 



i 



V 6 

Omnium igitur primum conftantif* 
fimeteneatur haec Chriftiregula : Quac^ 
rite primum regnum Dei 3C iuftitiam 
Dei dC caetera adrjcientur uobis, Matth, 
7. Hsec regula duo continet, uideliceC 
mandatum Chrifti cVpromifsionem cu 
obedientiaerga mandatum coniundam. 

Mandatum eft : Qua?rite primum 
regnum Dei cYiuftitiam Dei.Huicman- 
dato qui non obtempcrauerit, ut Chrifti 
gratiae non eft particeps: Ita hseret in 
regno peccati, cVferuit Satanx , cui fti# 
pendiummors aeterna re(eruatur> Prin^ 
cipem igitur locum obedientia erga hoc 
mandatum Chrifti obtineat,hoc eft,cura 
noftrc falutis fit prima cV praecipua, 

Prornifsioeft* Et caetera adrjcientur 
uobis. Harc promifsio dC fidem requirit, 
uidelicet , ut certo ftatuamus Chriftum 
efleueracem, ac noftri curam habituru, 
modo mandato obtemperauerimus : d>C 
tacite poftulat , ut quilibet ex fide , qua: 
fua uocatio requirit , gnauiter in timore 
Dei faciatj Ethnica & prophana follici* 

tudf 



tudinee: 
manak 



Qpi 
friatpart 
faluaefc 
quiscf u 
Hucilh 
nonhat 
rerior.P 

OBUty 

gennam, 



ieim 
fit legiun 
quid ad 
Aonem 
Dut 



&onm 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Ctur uobis.Mari 
conanct, uidu; 
I apiomiisionm: 
Mndatum coniuni': 
er: Qiraepnir 



anpcrajenf,utOr 
^arnceps: Ita harre: 
fenittSatana!j cn: 
ternaroferuatur.Pn: 
m obediendaefgat: 



£: cierera adijacnf- 



tudine exdufa.Nequaquam enim exifti- 
mandum eft quod Chrifti promifsio co# 
mendetnobis ignauiam. 

Qim ignur fide Chrifti prarditus eft, 
fciat partem pietatis efie , fine qua fides 
lalua eue non poteft , officium ad quod 
quisq? uocatus cft,haudfegniterfacere 
Huc iJIud Apoftoh ; Qlh fuorum curam 
non habet, fidem abiecit dC eft mfldeli de* 
terior.Promifsio proinde Chrifti fantfa 
cuiuscp in fua legitima uocatione dili* 
gentiam, ac ierium requirit laborem. 

Veriim ne quis hic ftatim ueluti in 
Iimineimpingat,dubitetqj an fua uocatio 
fit legitima nec nc: Breuiter, attingam 
quid ad legitimam uocationem, feu fun* 
clionem requiratur. 

Duo in uniuerfum fpecftanda funt, 
uidelicet,genus officrj cVexecutio, 

De genere tenenda eft haec regula, 
Omne officium fnciens ad conferuandos 
cVornandos ftatus a Deo ordinatos , ut 
funt,poIiticus , ceconomicus cVecclefia* 
fticus , primo cVquarto pracepto man- 

datur, 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



15? 

datur munus mmiftrorum uerbi y fun* 
<fh'o magiftratuum , mmifteria eorum 
quimagiftratui faas operas locant, cura 
patr umfr.mih'as , arnficia eorum ,quorun\ 
opcra in his ftatibus ordinatis a Deo 
utilis & neceflaria eft, negotiationes 
mercatorum, qui merces utiles impor- 
tant,breuiter,omnia officia quae uel Ec- 
clefiae Dei uel ceconomico aut politico 
ordini feruiunt , legitima iunt in fe , & 
funt legitima etiam in perfonis, cum ad 
ea legitime aflumuntur. 

Etfi autem cuilibet liberum eft, eli' 
gere quoduis uita? genus , ad quod fc 
aptum fenferit: tamen difcernendum eft 
inter publicum cVpriuatum officiunn 

Ad pvblicvm requiritur autori# 
tas ordinaria» Nemo enim publicum 
munus uel in EccIefia,ueJ politia fibi af> 
iummat, nifi ad id autoritate ordinaria 
fuerit defignatus , qui contra facit pec* 
cat , cV in cruce nullam firmam confola- 
tione haberepoteft. Quare hic pius in 
prirnis cauebit ne irrumpat in publicum 

ali' 



■ i m&m eonn 
^opwlocantjcuu 

□bus ordiratis a Dc: 
eit, ncgotiaticri: 
Mftraiaipi 
maofa(pu£ 
ccncmico aur polin;: 

minpfrfoniwScu^ 
untur. 

ftd lta©4^ 
igenus, adqutrf» 
mcn difcemendumc 
pnuanini offiaum. 
f i reqmntn* 

I autonr; 



aliquod munus.fine tiocatione Iegitima. 

P R i v a t v m quilibet poteft fibi deli'1 
gcre,etfi hk parentu autoritas contemnl 
non debet. Poteft mercaturx animuirt 
adijcere , ciri hoc uitae genus placet* 
potcft agriculturam fedari , qui hocfibi 
commodum fenferit: poteft artem ah> 
quam cV artiffcium deligere, qui hoc ftbi 
utile foreftatuerit. Ociofa uira non eft 
hommis pij fed Epicurei potius , quare 
de ea nihil dicam, 

In executione officrj feumtmeris plw 
ra fpeetanda funt. Primum ffdes 8d cha- 
ritas fint aetionurn regula?. Fides cauec 
ne Deum offendat, referetcp omnia ad 
gloriam Dei. Charitas monet necui in* 
luria mferatur& utproximi commodis 
feruiatur. Fides De3<r vveVyop implorat. 
Charitas proximu in Deocomplectittir. 
Fides continet operantein timore Dei. 
Charitas eundecotinetinamore ^ximi. 

Hic fi laboranti in Iegitima uocatione 
diuitiaraccedut ex benedidione Dhifm* 
gularis ars adhibeda eft, ne nobis diuitisc 

noftra; 




noftrae propria culpa fpinse & Iaquei 
fiant. Qui enimdiuites funt,habent in* 
ftrumentaad uirtutes &uitia,proutani* 
mi eorum funt,qui eas pofsident^affecfri. 
IdeoPJato re&emeo ludicio dixiv.Diuv 
tias caecas efle fineprudentia,at acutum 
eafdem uidere,quando ueram fequuntur 
prudentiarru Verus eftenim ucrficulus 
ille Grarcus. 

Item ; ^A^Tc^l v£pip t/rT<|* 
Arc^ ea de caufa Dominus dicit : 
DifFidle efle diuitem intrarein regnum 
Dei.Pleriq? enimdiuitrjs utuntur male, 
quibusbene utipoflent, fi piampruden* 
tiam adhiberent in confilium* Primum 
ergo omnium fciat pius,quomod6 affe* 
dus efle debeat in diuitrjs fuis. ¥\oc 
pulchre fciri poteft cum ex Dauidis,tum 
ex Pauli uerbis.Dauid inquicSi affluunt 
diuitiaj,no!i cor apponere* Paulus ait • 
precipediuitibus infeculo neefferantur, 
neue iperent in diuitiarum incertitudi- 
nejfed m Deo uiuot 

Hax 



€ 



nonc 
to 
folici 
fedns 
ftrua 

trga 

\ 

G 

I* 

ftu 
dofor 
tamd 
impio 
cumr 

i 

it 

ponur 
ud, tja 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Dominus dc 
EniinirarciDRJc 



•.iipumpiisfa 



nco, 
rcomex 



H«c duo dtda,cum de «MMU« 
tis, rumdeuruconcionantur. Ani muS 
non debeeefle affixus diuitrjs,aut cupi- 
ditat^abendi , nondebetpius metirifua 
folicitatem fallaci diuitiarum menfura, 

ftruat ****** ne fib < 'P& bqueos 

^o^ 311 ^ puIcr * an,m «m pn 
crga dnums defcribit, inquiens t 

Cum contri auartis dCimpms dkn- 

UXm rtar flbtfHM» « ^vi^W 

«uspracfbtgutamprudcntiafon^ 
do rortuna?:impiuscontri fortunsegut- 
tam doJio prudenti* anteponit. Apud 
impioscVauaros contemtores Dei s hfi 
cum habetuerficdusgra?cus< 

UJienim fapientiam cVinrtutem poft* 
ponuntnumis, Quicuncp ergo pius efle 
uelit,abr)ciat ffduciam diuitiarum,ne fibi 
m Iaqueos uertantur, ne fibi interclu- 

L danc 



dantaditumregntccelorum. Sicfpes fiV 
ma in folo Deo fitie augeanttir fiue mi- 
ntianttir >aut etiam omnino auferantur 
fortunse, retineamus uerum theiaurum, 
qui eft Chriftus Iefus ♦ Qiii enim hunc 
habet,uerediues eftjetiamli cumLasaro 
mendicet panem. 

Porro cum ita affeclus fuerit ani* 
mus tuus ergadiuitias,hec ctira animum 
fubibit, tit rede difpenfes diuitias tibi 
collatas a Deo , utC£ fis fidelis cecono* 
mus earum. Quare hucpauca adijciam» 
de legitimaearumufu. 

tfchomachus apud Xenophontem 
interrogatus , de legitimo diuitiarum u* 
fu, hifcerefpondettierbis: /4A<1 /^oi W 

v($r </e&vTeti Wo^eAeTjjjK^i thjj zfroAijj pn* 

homo ignarus uerar religionis , tripliee 
ufum diuitiarum facit„ Primam partem 
tribtiit ctilttii diuino* Secundam amic/s 
indigentibus» Tertiam conleruationi &C 
01 namento reipujb; in qua uiuit* 



merumtbefaurut?, 
5' Qieaimk 



^iecairaaiK 
Ifah iijwi 

j-ehacpaucaate 
pgfa 

5 apuiXowpte 
^is;# 



_ Etfiautemfi^cpropfianiPhiTorophi 
fementia dcufuduiitiariim, Jaudandaeft 
«dignaeftquar prjs fir commcndanda: 
tamcn dcftmdms paulo & clai ius often- . 
dam pium dC ucrum facultatum didmhv 
arum ufum, qui in quatuor poiltus eft, 

Pn.MVS ET PRJNCIPALIS m-J~W~ 

uitiarumufus cflcdebctjUtfcruiant con* *3 
feruandar religioni ac propagande glorie ^ 
JJct Hic ufus confii matur cx ffne homt» 
nis.Homo pnmum conditus eft &dei n - 
de rcgcnitus pcr Spiritumfandum, ut 
JJcumglonfTcet. Ergo quicquiddono- 
rum habcmus ; ad lftu conditionis noftre 
&rcparationis finemreferendumeft. 
"" Hic mifere inefcati multi pcccant. 
fcunt cnim qui nihil prorfus conferunt 
ad conferuandum mmifterium , funt qui 
rapiunt fcelerate, qua» cukui diuino de- 
Ifinata funt, a maioribus noftris. Sunt 
qui diuitrjs fuis augent potentiam tyt 
rannorum , ad opprimendam Eccle* 
fiam i & abolendam rcligionem , quibus 
prarftarct I? nunquam nati fuidcnt. Nam 

L * illo- 



i<*4 

illorum portio eritcum Diabolo, cuius 
membrafunt, 

Pius ergo cui contigere facultate* 
in hoc mundo, mtueatur finem conditio* 
nis fua?,& partem fuarum facultatu con> 
ferat in hunc ufam, ut Dei gloriam ornet 
ac religionem ueram tueatur» 

Proponat fibi exempla piorum ho* 
minum, ut Dauidis , Iofia? , Ezechiae, 
Conftantini, Theodofrj, Iohanms Fre- 
derici ducis Saxoniar, Chriftiani Tertif 
regis Danise , dC aliorum principum SC 
piorum hominum 5 qui nihil magis in uo* 5 
tis habuerunt, quam pro ratione facul- 
tatum ornare gloriam Dei, iuuare doce- 
tes dC difcentes religionem , conferuare 
fcholas dC fcholarum honefta priuilegia, 
defendere doclrores pietatis contra feui- 
tia 5C iniuriam hominum necp,quibus ni* 
hildulcius eft, quam uarias ar tes dC uias 
excogitare,quibus opprimere pofsut do* 
centes cVdifcentes>quoruhominum uice 
toto pe&oredoleo.Na reproba fua mete 
magis magis<$ fe immergut in gehenna, 

Secun- 



«camDuboio, tui« . Slcv J NDVS vsv$ VERVS ET LI J 
gitimus duririarum efle debet.ut eas rcfc 

a «"ft fab P ub "«*'nquibus uiuimus luuemus cV 
ornemus , pro noftrarum facultatum 
moduto.Hancob caufam tributa impo* 

wD°gta»« ^!Tl ,U u S f an q"?mneruis conrinc* 

naaL | urref P u ff' h ^eft )U tfint ornamen, 

3#g 3»'«metuabundantfacultatbu n £n™ 

ijwf ^&gloria^acistempore^mencum 

«5« ^ogandum eft in umm r^pT 

m pro tpt» ioc uafre reijciunt in miferam plebecu* 

pjfewf* Iam,que cogitur ultra mres ftfacultates 

»W conferre qua: petuntur. 

m (iooatap»# Hic etll plebecula mifera rede ob* 

jpictansa*» temperat: tamen t<t> ( v e i!«, iwx»» rj'ta ent 

rar4' • 3 Pauto uocantur) fuo ludido referuan- 

,ua»»»** * Ur , 6unt «'fmforte, quinoncontenti 

«ran^ ? fd Ji narl,S rcdd,nbus .nouaseicacSiones 

Srfita-f* Ia7^, n5 R mP S nUnt ' ^ 1 "' teft ''"onio lo, 

^0,/*«»«'' ^ an<us £a Pafi* damnantur , ut qui fru, 



166 

d:us poenitentie non proferant.Chriftus 
dicit; Date Caefari quar Ccefaris , cVquce 
Dei Dco. Sed Ca?far (ciat fibi regula efle 
certam,quam leges praefcribunt. Con' 
trahanc fi peccaueiit reus fft irar Deu 

At , inquies •, nunquam ne ergo licet 
magiftratui , praeter ordinariam taxam 
aliquid a fuis exigere C Difcerncndum 
eft intertemporapacis cV belli Tempore 
pacis fit contentus ordinano ftipendio, 
nein Deum peccet: tempore belli fubditi 
nonfolumfacultates , uerumetiam cor* 
pora debent gerenti iuftum bellum , dC 
poteft pius magiftratus cV tributa infue* 
ta exigere,& operam ciuium aduerfus 
hoftes poftulare. Poflunt etia necefsita* 
tes illiincidere teporepacis,utmagiftra' 
tuinon fufticiant ordinaria prcemia,Hoc 
ciim fit , debent pij fubditi necefsitati' 
bus prarlcntibus occurrere, & licetpio 
magiftratui acccisionem iuftam petere. 
Verum qui inde paulatim confuetudine 
introducunt opprimendi fubditos, tan* 
qxxxn infideks iua expedabunt fuppbcia 



der-Tta! 
rascr ordinariam taxan 

pitWKjitt 

res , uerumeriam cor 



mfm 

PofinKenanecesfi 1 

r fc* 



a luftoiudice , qui noirit etiam ceruices 
fuperborum cV tyrannorum lncuruare* 
Tertivs vsvs rectvs et le» 
gmmus diuitiarum eft,ut quilibetfepro 
luaeconditibms ftatuhonefte alat,fuam 
ramilia conferuet. Sed cauenda funt duo 
tmia,fordes & prodigalitas.Sordes funt 
indignarpio hominc.ProdigaIitas eftW 
dit temcre facultatcs, fepe in fplendore 
mmimeconuenientem ftatui. 

Quare hic modus , quiinomni re 
Iaudarur,feruandus eft. Honeftus ergo 
ciuis poteft ro 7r^7rop fui ftatus tueri 
ftns faailtanbus/caueatnein alienum, 
fplcndoi cm irrumpat , relinquat nobili- 
tatifuumdecus.Sichoneftus nobilis tu* 
"eatur fuum ftatum , di relmquat prino> 
pibusfuam magnificentiam. Adeunde 
modum Doctores pictatis in Ccholis dt 
remplis, tueantur modefte fuum ftatum, 
Breuiter, qmlibetcogitet quidfuarper* 
lona? cVconditionicongruat. 

QvARTVS ET POSTREMVS VSVS 

rertus & Iegitimus diuitiaru euc deber, 

L 4 ut 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



i<*8 

ut afficiamur etiam calamitate egenoru, 1 pqodmr 
ac certo certius hoc teneamus,quod De* j fitiik, 

us permittat eflepauperes cV egenos m bas pler 

medio noftri, ut exploret cV qua fimus wm 

erga ipfius mandatum obediendi prom- quatenu 
titudine , ipfe enim mandat ut porriga^ " beC 

mus manum indigentibus: dt qua fimus dubitar 

mifericordia erga filt) Dei membra> quae fdenTi; 

fi contemnimus caput etiam ipernimus ; Eii 

Feri enim non poteft, ut caput diligat, tia&ai 
qui corpus cruciat . Sed de hoc ufu po- 

fteaplura. rifcj 

DE CONTRACTIBVS. „ 

Cum ita conditi fint homines , ut in nemcoll 

(bcietate eos uiuere necefle fit, atcp ea ip# contrali 

forum fit conditio, ut fine mutuis operi- du 0 fu n 

bus 5C ofricrjs , fuum ftatum tueri non famdicl 

poisint : opus profedo habethumana gen^ 

uita contracffrbus , qtiibus operarum & clarabo 

ofriciorum fit comutatio quecdam cV ui* tt^ , 

cifsitudo. Nec magis contracTuum fub* p un 

fidio carere pof eft hominum inter fe fo* r l ty> ^ 

cietas, qua'maqua#igniV Quare cum v I$ A] 

pij 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 
LN 808 8° copy 1 



xt ^U P n % Imp ^ contra ^«m uti folent uicif. 
T^iosn ^ tudlne > & n ° n parum in contrahenri* 

; neceuanum eft erudm pios , quo fciant 

•nZr ? Uater T bona confdenn 'a & fine offen, 

SrS DCI contrahere «« > ne quid uel 

Kff d«birante,ue!errante 5 ueIrepugnanteco. 

Jltoirt^ faennaaggrediantur. 

rco^oK Etfi autem dortrma contraduuple- 
^capt<% na&abfolutapertinetad lureconfultos, 
f. *d<jehoc!% quf cx profcflb de contradibus fapicn- 
tifsimedocenr: tamenquia fa>peconfci- 
entijs non fausfaciant politicac regufce, 
uolo breuem quandam commonefacfrio* 
nem coIIigere,quam tuto pius ammus in 
wtMWf contrahendofeqm poterit* Primu itacp 
inutuB^ ^ uo f«ndamenta laciam , ex quibus qua: 
m 1000 i«nrdicfturus,pendebunt omnia. Deinde 
(M faatfl^ g 6061 " 3 P^cipuorum contraduum dc 
'odmop^ clarabo , cV oftendam quomodo funda' 
S>*' «^«Migrwnr, 
«Sfc*'' * undamentum primvm Gt hoc,ex 
[Zati g * natur2 Pcatum; Qy odtuinon 



Vl$,ALT*Ri HE F E C E R 1 S» cV COntja', 

|j L $ quod 




I 



J 7 d 

quod tibiredeuis, altcri facere poferis. 
Nazanzenus hiTce fenanjs hoc funda* 
mentum effert. buB-a 
oict 3Tf6? «AAtf M« sr&^sTfj^ oA&? 5s A^f» 
T0i«xvT<t HS<i <5*i/ ^chTg cO^p c<AA& &Af. 
Super hoc fundamento Chriftus 
omnia ofFicia inter homines , atqj adeo 
omnes acnones cV contra<ft,us extrui 
uult. Ita enim Mat. 7. ait, Omnia quae * 
cuncp uolueritis ut faciant uobis homi* 
nes, fic cV uos facite ipQs. Rationem hu* 
ius fundamentifubijat.Ha?c,inquit, eft 
lex cV Prophetce, ideft, hic eftfcopus 
legis 3C Prophetarum , feu quicquid 
praxipiunt lex cV Propheta?» hoc com* 
muni capite continetur. &C Paulus ait; 
Qui proximum diligity legcm impleuif. 
Itc^rTnis praecepti eft charitas.figriificans 
omnia ofFicia inter homincs ad charitate 
tanquam Lidium lapidem probandat $L 
examinanda efle. Ha?c charitas iit rtoii 
facit alteri, quod fibi non uult : ita vti 
cTre facit cuilibet quod ilbi faSum uek 

Hoc 



Hoc 



tationer 
Co 



wi 

decreto 
decalo"< 

0 

. Sec 

«natui 
froh; 
G£ 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



SfeS . A Hocfim damennimut{nomnfcon 4 ' 
tradhi requint candorem & excludit 
.. . fra "d«MrapoftuIat arqualitatem inter 
comrahentes , iuxta proportionem At 
m nthmenca: q« ? ( qualiter omne tommu. 
~T""™J ranonem menfurat, numerat, ponderat. 

tonSr ra ^i?T 1 c]i " hocfundam& 

tonitnur, acquads & legitimus cenfcn* 
Z ^ 1 ' 3 ' s <J lud <™ , quia f mrat ur 

uero,quia legi narurali congruit, quam 
fapiens uirisconfultus m contrac^uum 
;:d[i ? Hodtrina, fibi ob oculos ponit. Vndeft 
Bnn , fatf* ur Legitimum etiam dicatur , q uod uel 
Propte^^ Iege pofitiua uel fapientum uirorum 
BDdur. a M decreto fancitum fit, non pugnans cum 
decalogo 5 qui Icgis naturx eftepitome. 

rfr^ks* i>Ec v n d vm fundamentum fit hoc, 
Elr^ eX natura Eu ? n § dl ) r ^t«m. Euangeliu 
Swb^W «PProbac politicas ordinationes , qua* 

! ^1,J Mtifcs efle, Hocexeo patet, qudd Apo* 
% - polm> 



171 

potiticarum ordinationtim , ubi docuc- 

runt Euangelium : qtiod fane haud dubi^ Gfl 

feciflent,fi cum Euangelio ftare non pof# k fi 

fent, Sciuerunt Apoftoli difcernendum uerba fs 

inter regna mundi dC regnum Chrifti. i, 

Ula quia funt mundana , adminiftrantur i 

legibtis cY ordinationibus politicis, hoc, \, 

quia eft fpirituale , (pintualiter admini^ 4 

ftratur» 5, 

Ex hoc fundameto fequitur , quod tit f 

pius pofsit uti ordinariombus politicis tk 

eius reiptib* in qua uiuit : ita magiftratui er m 

fapienti liceat tiriles ftia? reiptib : leges mi^ 

I ferre,quibusgubernanturcontraci:us,& 2^ 
uita» ciuilis orTicia . Verum ha?c ita aca j ^ ^ 
cipi uelim , ut a primo fundamento dC ^ 
decalogo non difcedat legiflator > hoc 

y ; eft , ut nullam Iegem ferat ptignantem Dq^, 

cu dileclaone Dei & charitate erga pro* f 0 ] us u ( 

ximos* • tr ip era| 

Hcec duo fundamenta uolo omnibui pn^ 

contraclibus applicari, tanquam coa? p ecun JJ 

fultationes, ex quibus pronunciabittwy comtrj 

II ^uottes de ullocontradu fiatquaeftio. ? 

Gene- 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



• f 1 




de rt us nos c onftftu/m US hoc loco 
JjT^v ««bafacere,funtb*c: 

viyln i 2 * Jbmno & uendirio 

^ 3. Mutuatio. 

e,funb*: 4 . Commodario, 

5- Locario cV condud-io, 
•5. Contradus focietaris. 
biqui funt aln contracfhis, petantur 
iwvmm: cx fapientum Iurifconfulrom fcripris 
b i:i iqwbilf quos tucd fequi poterit pius animus ,m(] 
manMconu: animaducrterir cos efle conrra cMedio- 
2 . VomnhKi» nem Det cVcharitaremerga proximum. 
pnmoWinc' Sunr qtn : duo contraduum genera 

air legfal» fumma facwnr ; unum quo transfertur 
m pomimum rei cum ufu: alterum quo 

adawtK r ° lLIS u ^ rei conceduur. Aruloteles 
triperuram permutarionem efle docui c : 
«md^ pnma qua res rebus, fecundam qua res 
_ fam3 aam & P ec "™js , tertiam qua pecunia? pccunns 
^2#* commutantur. Fatcor urranq? parririo- 
l^firqi* P*" 1 emd,tam ^Ptoam efle.Ego ramen 
(0 *«nc wulgarem quam pofui antepono 

alrjs, 



1 



D £ 



PERMVTATIONI 
RERVM, 



'74 

aliis, non qucd fir plenior airt docSior, 
fed qucd magis accedat ad populareni 
captum & fit ufitatior. Qtiare iuriscon* 
{uhis cV Fliilo^ophis cum lllam biper- 
tit:m,tum Anftotel/stnpcrtitam dtfpu* 
tandam rclinquo,didurus ordine defex 
illis fcimis quas propofui* ^ 

ilsup 
qoiq 

Pcrtrutatio rei u ante muentam pecu* 
niaufitanYsima cV utilifsima fuit,finequa 
humanafccietas ccnfauari non potuit» 
Scd inucnto ufii pecuniar, non ita apud 
cmncs eft ufitata. Fit uitcm peimutatio 
jeitim^cum rcs ronpecunrjsjfed rebus 
peimutantur.Vt cum uinum frumentb, 
autpellcs butyro pcimutantur. 

Harc peimutatfo tum dcmumfegtff' 
ma eft,quandoncndifccdit abillis ducV 
bus fundcir.cntis , quas cmni honefto 
conti adui fuL fti auimus . Seruanda /gl- 
tur cft in permutatione rerum arquali- 
tas finefiaude. 

Poteft 



P 

kim 
tur.li 

ec n& 

qual; 
proc 

uok 
fjtaas 
bumai 

tur.a 
nim [ 
his u 

efca I- 
duke 
nam; 

r Q 

k • 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



:stripcmt2ra dib 




IXVTATIOU 

nn 

' ufiliisiir.i fuir/xcc: 
ccnfnuarincnpctc 
pcariar, nonitaapi 

-b rcm di^Y 

& m 



Poteft autem hfc fraus committi : 
multipltciter,fed potifstmum tribus mo- 

dis^uidchcetjinfiibftantiajinquanutate, 
cV m qtialitace Jn ftibftantia,fi umum di* 
lutum pro mero mno,fi frumentum zi* 
zamjs aut lolrjs admixtis, pro bono da* 
turjn quanticate, fi ponderis, mcnfura: 
cV ntimerinon feruatur arqualitas, In 
qualitace, cum res uiciaca? & corrupta: 
propuris cVinccgns obrrudiincunQtii* 
xuncpin his fraudcmcommitcic,tic fun* 
-damenca iuftime fubruir; ita fi kiens ac 
uolens hoc faciat,peccatin Deum, cha* 
ritatis regulam tranlgredttur^cx: uiolata: 
humana^fbcietatis fftreus* 
cud Homines mnlti fibt ipQs blandiun* 
tur , ac uckici fe ciciIIanc,quando in re- 
rum permutatione fraudem factunr/ecJ 
his ufu uenit, quod pifcibus, qui cum 
efca hamum deuorant. Lucrum enim 
dukeeitjied hamo Satanar detenti,pce* 
nam non effugient. 

Quidatitebellihomines contraharc 
Forti diccnt, non ignoro, Habent enim 
• uafri 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



17 <S 

uafrihomines milleartes,quibus feipfos 
fallunt dC non Detim , qui atquitatem 
charitate fincera temperatam poftulat. 

DE EMTIONE ET VENDI- 
T I O N E» 

Emtio cxuenditio propne dicuntur, 
quoties res nonrebus, fed pecunrjs per- 
mutantur, Hsec contrahendi ratio non 
antiquifsima,nec uulgatifsima, Nam 3C 
primis hominibus ignota fuit, dC hodie 
imiltis gentibus non eft in ufu. Sed eft 
tantum neceisitate humanae uitac indu* 
d:a apud multos,unde dC numus nomen 
habet, dicitur enim numus quafi vo^(^ > 
nam hominum arbitrio , inftituto ac le* 
ge ufiim fuum habet cV ualorem fatpe. 

In hoc contractu, qui transfert rem 
in alterius dominium accepta pecunia> 
uendit: dC res quae transfertur eft Merx» 
Contra\ qui data pecuniamercemaccil 
pit,Emeredicitur*Hic non fam ipectan* 
dum eft, quid in feualeat numus, fed 
autoriras publica dC ufus feu arbitrium. 

Valet 



Valet 
Mtur; 
Ipecb 

DUflli. 

H; 
fupra 
uend 
kf 
gotn 
liiiiii 
wk 

ianc 
uendit 
putati 
ciiimi 
portic 

S 

quodi 
impli, 
Utttci 

quod 
1*1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



*^s%, Valec enim numus lege potH» artl 
JM natura. Proinde *quaLs^non eE 

Mfnpi* fpectanda in fubftantia nunrf, fed a u£ 
numi, 

, fun H,c ,uxta fund ~ 

lupra ladta , requirit inter ementem & 

■wpapiti» uendentem atqualitatem fine fraude.Qui 

uefias, £d pecanqtf» hic r<rl / ns & uolcns circumuenit in He* 

■rimtvin gotio fratrem,contra Paul/ pratceptum 

fttdjrfita. N» lul ™«* commutatiu.-e arqualitatem per' 

oiapjitiW tul ' Dau,r -Qi' ai ' e ««agnoperecauendueft 

inoneta A W( P ns ' ne ueI 'nmerce , uel in precio frau, 

Khwxiwtt- «m commictant Merxtalis dicaturi 

u*&vm* uen *torequaIi S eft, aut faltem qualis 

Zm* ooi*? P. u tatur efle,finedoIo malo. Deindepre, 

5£ S ed ^ non ~«toqu*ripoteft, 

CC(«* 5 uodnam "'' u »umprec.um. Ad hocfa 

f S« •i' m P^ lter J' er Po n d e o. Non omne preaV 



hftfl 
ptfi 

ieitf 



S/ «»u«i,ijuoa paaicunturemtor 
: f" S * uc " d " orin * r rcpriuatoarbitrio:fcd 

«* fca ^i • M natur, 



i 7 S 

natur 3 uef quod penditur arxta cotnmtt' 
iiemreiaemmationem , eotemporcquo 
tnitur contradms» Qui ergo hodic c< mt 
frumenti modium, tuxta communep*e* 
cium tribus folidis, is poterit p rap 
terie&o tempore, eundem uen 
iblidis, fi hoc tum fuerit commur 
cium* Contra,fi poft menfes aliquoi 3 
folido emitur uulgo , peccat qui tres pe- 
tit, etiamfiipfe tribus emerat. Nam hic 
temporis £>C loci habenda ratio eft,&re- 
rum quae uenduntur copia dC penuria 
confideranda» 

Verum hic tria genera hominum gra* 
uifsimepeccant,ut funt protopolce , mo* 
nopoIe,& prcpoIar,qui uulgd regratiarrj 
dicuntur. 

Protopolas uoco eos,qui primu rebus 
fuo priuato arbitrio impontmtpreciu,ut 
fuac auaritiae fatisfiat. In horumnumero 
(unt, qui butyro,bobus ,uino,frumento, 
aut alrjs rebus ex prouentu reddituu fiio' 
ru abundant. Ab his du airj opus habete» 
cmturi funt, coguntur uelinc nolint,tan* 

tum 



ttim dare, quantu perirtir :unde fcepe con. 
ffflgtfj ut uenditor frumenu,aut aliarure* 



aat quam carii 5ime> Huius exemplum 
cumaln,qui etia huiusmodirebus abun> 
dat,imiratur 3 rit ut modius quifortealioa 
emi poflet duobus folidis, uedatur ocfto: 
Atdices , merxmeaeir, cur nonlicet 
*j. ptrarpfli, uendere utpofsuCemtorlibereft , poteft 
kmm M emere ucl non cmere > quidergo pecco" 
Bknhianbdt,:.' Peccatum tuumaximum eft.Pallies illud 
(B • y j & p quouis uclis titulo, nam non ta in tuum 
cmtorem peccas , quam in tota rempub* 
'mgfa$4 «cam, quam pcius uulneras,qua fi fetro* 
t fantprotopoM c,n, '° & »nuadcres. Tua enim auaritia fff, 
fcrciDirjfeff 1 ut muJtl 'miferiaac fame tabefcat.Qui in 
unu hominem iniuriofus eft, pcenas me* 
■ m *m* :rrt " r *ff m ?S3qwddetcftatuenduin,qiil 
I Jwff* tOC fam,,ias fame eneca ^ut faltem facis, 
• "^«^'onnifcriauiuantr 
L ^jfigfli . Poter,s r ^ exxufare coram tribuna» 
^21* hommum, fed Deus non moratur aftu- 
■Ei ra fuoternj g ,a > nec ^litur peruerfa le- 

* u \t M i tribiv 




I • 



tribunahuRxim eft, ut quod perfbnam 
non refpiciat.Peccant etiam f^pe hic em- 
tores,f7t enim interdum ut carius emant, 
uel propter dilatam folutionem , uel ut 
magnorum hominum, a quibus emunt, 
fauorem aucupentur , ut lucrum, quod 
exrebus emtis minime/peratur,aliunde 
refarciatur. 

Hic plura dicenda eflent,fed haec hv 
telligentibus fufRciant^parum enimfpe* 
ro me erTedurum apud eos,qui cum A- 
iacc pictatem colunt. Aiax uoluit pius 
in Deum uideri,donec nihil fenfit poftu* 
lari,quod pugnaret cum iliis affedtibus: 
at cum Vlyfsi mandaretur parcere,re- 
(pondit, x*W}> ^Wvot , r^AA^V&j <r* 
icpltfxoLu ln alns , inquit, tibimoremge- 
ram,non autem in hac re. 

Huiufmodieft hodie pleroruncp re> 
Iigio,pietatis cultores efie uolunt, dunv 
moddnihil delcedat fuis affedibus,qui# 
bus omnind uolunt fatisfTeri , uel Deo 
irato. Quid,qu&fo,magis horrendum, 
quam mandatum Dei fuis afFedibus 

poftpo* 



poftpoi 
nonte 
Qua 
exLeit 
fiisredi 
dcmun 
hidico 
rraditc 
fieri,a 
tocon 
tfci 
paduu 



Mi 
meofit 
tornui 
w'no,p 

ctus, 
^lterun 




^fyefe, non kint auditim*. 
^ieo^ Quxftio de parto redimendi/olmtur 
- , i:: cx ^einnco , ubi Dominus fuo populo 
^ifcm " IS redr mendicommendat. Verum tum 
a^.iitktum,^ demum hunc contradum approbandu 
»fperati,tt lud !. co > SRndo cum fundamento fupra* 
tradito non piignat : Quod tibinon uis 
fieri, alteri ne feceris # Hoc folo fundame* 
toconfcientia prj hominis, utinomni, 
«dorid J*" : ira ! n «mwdu , ubiinterponitur 
.4 Aax iiolmrpL paCium de red, ™ndo, nit/ mt6 poteric. 



DE MVTVATlONE t 



onecrahilfenli^t 

a [un ijis 7VTi if 1 1. 1», a . . . T 

X ft »«wn>uclquiarcs qu* reddun* 

W< , >• tur mutantur,ut fi falpro fale,uinum nm 

mfim ^opecuni^^ 

ftJS 22i C ^ Ubl ea ^ m non numcro, fed fpecie 

yepk f fedduntur.Proindemutuatio eftcoLra, 

rcJ ,fok J dus , quo transfertur rei dominium iV, 

>M f* t .*™»» nn «° quidem precio interp^ 

: jantfen, to,fedcum pado,ut eademres reddatur 

fB ^taB* .mfpecie. 






fmi 

Sunt autcm hic prjs dtro fpeelanda, 
«qualitas cYobligatio. Aequaliras, fi ae- 
quali numero,menftira cY ponderereddi- 
deris,quod accepifti,fine fraude,fraiis cx 
dudit uiriu in fubftatia,quantitatecYqtia* 
litate rei. Huc pertinetpreceptu Hefiodi, 

*vf» t5 0rp 9>K5ti Aaity cc/xs cMvmxi, 

* ' Hoceft, 

Recfra quidem menfura a uicino mu* 
tuum accipe , redaq? reddeeademmen* 
fura, & amplius fiquidem po fsis. Qtiod 
autem dicit,cYampIius fiquidcm poi sis, 
ad gratittidinem pcrtinebit , etfiPoeta 
aliam caufam facit,tiidelicet hanc, 

Hoceft,utinueniaspromtum uict* 
numad muttiandttm, fi alias indigeas. 

Obltgatio dtiplex obfcruetur,nattl' 
ralis cY Chriftiana. natvralis eft qua 
lege naturajobligamur, admtituo dan* 
dumrjs,qtu noftra reindiget. Dehac ob- 
ligationeiutelligatur, praeccptum Hefi> 
qdi f chr i jtjana obligacio eft qua 

fuoe 



fuosol 
duom: 
|jjs,i 
2c:;:l. 
| .. 
inquit, 

H 
fctt 
fedd 
cepir. 
%k 
fcocC 

jpa 
fe,i 

Iudaric 
nehac 

njb 

ttpcc- 



l 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



fuos olligatDommtrsadmutuumdat 

Er?* B9F^m Wgentibus,hoc eft.no fo, 

•>*'* ^ u,bt,s rperamus, WWd eft, 

^aaJt.fas; arqualia , fed ctiam a quffius fimjle officiu 

CTcMateJp mm/meexpedtaripoteft. Datemutuo, 

atiDetpreceptaHefc inquit.niliilindefoerantes 

w;tTW^wto Hic nequaquam loquttur Chrittus, 

*A6<ta| de Ii^eraJi donatione auc Eleemofyna, 

Hbcrf, fed de mutuarione 5 quaobIigatur qui ac! 

nmimimm ce P Jt mutuum, ut idem in gcnere feu Cpe< 

:T2or rt&ota f le > f, £ e fraude ^cftituat , Opponi tur aute 

ydnnpoffls.^ *}oc Chrimmandatum, ulitatarmaliti* 

Bpt b fc* pt juda-orum , cV dcprauarioni legts Mo> 

iW**' T,? lubet m «tuumdare, uerum 

iiMcef bnr, llIdap| ^ 1 " 1 acceperunt cum exceptu» 

Zn fan H ne r ac : ate mut uum,non qutdem pro* 

; jntfcue omnibus indtgentibus , fed tjs 

K, fclummodd a quibus fimile officium 

jiij^ cxpectan potefh 

'3 • " unce "-o''em,Sccormp t e!an,I M 

• M, '!li >g 1 s.*uinatcorrigit Dominus, Scpra* 

rtur, aJn* cipit fuw, utnon folum dent mutud ns, 

rcni|«% qui (imile officmm reddere poffiunt, 

h prK T * 1 * Verumetiarn alijs , nempe ijs 3' qiribu» 

i*» d fj M 4 \ui* 



1 



f 



184 

nunquam aliquod fimile officium expc# 
clamus* 

Hoc illuftremus aliquo exemplo: 
Pifcator aliquis abs te mutuum petit, tu 
autem cogitas , quod is uicifsim tibi uel 
infimili, uel alio offifcrj genere,aIiquando 
commodus efle pofsit. Huic fi mutuum 
dederis, cum expedatione analogi offiV 
dj,nihilpeccafti. Quidenim peccat,qui 
pro bencftcio exped:at gratitudinem^ 
Venit alius indigens, cuius conditio ta* 
Iis eft, ut ab eo nihil quicquam offidj 
expcclare pofsis. HviicQ nondederis 
mutuum , regulam Chriftitranigreflus 
csy fecutus potius prauam Ethnicorum 
confaetudinem, quamChriftimandatfi, 
qua re te declaras Chrifti uocem coiu 
temnere. 

Nonergo Chriftus hicprsedpit,ut. 
quod dediftinontperes reddendum, fi*i 
cutquidam infulfe hocdi&uminterpre* 
tantur , nam tum nequaquam Mutuum 
d/ceretur, fedeleemoiyna potius : fed ad 
perfonas reipicit, mdeJicet, ut pij mutuo 

etiam 



rtiamec 

di aut 0 
meamn 
cumk 
nus cor 



cabust 
Pra 



pacro; 
biai 



tecc 
4rios,a 

topecc 
Ntp a 

°fficiap 



bl. 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^ c tiam eos iuuent,sJ quibus nihil commo* 

W» % acr- dl 3Ut ° ffic ^ lnarsim ex P e<rfa nf • Hanc 
me3 a ,nrer P reta «onem conmmantcir* 
; ; ; JgJ cumftanti*Ioci. Nam in eo loco, Domi* 
go*tt.* nus corruptelas Pharifaicas cS 
2*ftf* quibusillilegem Dei malitiofe Tuis arfe 
NbHictat dhbusfemientcscorrupcrant 
Sj* 1 *»' Prarccptum de mutuo dando, mter- 
Q«ta pra,* pretabantur, ffcut fupra etiam atrfgi,hoc 
-a- pawfe patfro: Da mutuo, fed ei qui uiciTsim q> 
w,cwcon<fc biindigenti poterit mutuum dare, aut 
oU qincquam o~: alio officio beneftcium compeniare dC 
, Hoicfi nondedr; gratitudihc oftendere. Hanc reftridio^ 
i Giritof^- nem tollit Chriftus hoc fundamento : Si 
ptaaam Ethnicorar benefeceritis rjs,qui uobis benefaciunt, 
qualis erituobis gratiarcV fi mutuo de/ 
deritis,a quibusXperatis uos recepturos, 
quac gratia erit uobis^ Nam cV peccato- 
<],Vpr# rcs P eccaf o«Dus dant mutuum,ut reci* 
L r eddW P£ nt P ana > hoc eft > «t ^as paria 
|,oc ° IC,a P racftentlI r > m fpecie uel 

Sto:^ S «i mmai '8to precepti Chrifti eft,ut 

foIummutwSdemus ^q»ipoflTunt 
0 M 5 uicem 



s 



1— 



1S6 

iiicem rependere,uerumetiam alrjs,aqmV 
bus uideiicet,nullamexpeclamus benefo, 
crj prseftiti compenfationcnu 

Huc pertinet di&um Pfal: ni. Bene 
uiro qui miferetur dC muuio dat, Hic 
PfaL tnterfrudxis timons Domini, offi* 
cium mutuand/ numerat. Etfi autcm im# 
prj quocj? dantmterdum mutu6,tameit 
diligenter difcernendum eft,inter mutu* 
auonem impiorum &piorunu 

Imprj tantum relpiciunt fuum com- 
modum, prj autem hxc ordine meditan* 
tur. Primum ad Dei mandatum refpici- 
unt,quo fe obligan norunt , atc$ ideo hi- 
lari animo dC promta uoluntate dant 
mutuo, quia Deus praecepit, cYiudicant 
mutuationis officium , quo fuccurritur 
egentibus efie optis neceflarium , 5C cul' 
cum , quem Deus Ccrid d fuis requi- 
tit. 

Deinde fidem adhibentprj, qua in* 
tuentur promi&ionem Dei , qut pro-r 
nntuc compenfaabncm huius obedten- 

riar. 



timetD 
fcit ih t 
tufhtiam 



mioffi 
lisdant 
ciient. 

& 



Mu 

«ip&K 

cuali p c 



^enus 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




,8; 



tix, ficut /nqirft Pfal : Beatus u/r qu< 
timetDommum cVc. Item.qu/s habua- 

'** ^ befnaCU, ° W0 : VoP""» 



atto pn ab imprj, qirf cantum ft f P X 

rcoidineic ti :tua commoda, 

i Det mandatum i^o -thtqbt mjy&zmi* rxl b/, m» - 



idllO^ DEVSVRA. 



*J*J J* , Mutuat/onem fieri duobus mod/s, 

gSg ft cum P^o . uttanrundem feruaro «- 
^toJoa»^ quafi pondere , mcnfura , numero, 
quantum acceptum eft reddatur, cV nt> 
m dfaltyP huulcra. De quo mutuanbnis genere, 
ymDiift h ^enusa A nobisdi<ftumeft. Aliasfic 

ifflW* 1 ? CUn * P aC ^° » ut *!IU*1 wltra fortem, 

quam 



i83 

quam uocant , pro mutuat/onis officio 
detur.Hic exceflus in uitio eft , pra?fer- 
timcum accedit propterofficiu mutua? 
tionis, iurediuino cYnaturali , proximo 
debitur.Et ufara uocatur ex eo,quc>d pro* 
pter ufum reicuiuslibet fbrti accedac^ 
Necp entmexiftimandum eft,ufuram 
folummodd locum habere in pecuniarS 
mutuatione. Nam in omnium ren5 mu* 
tuatione , ufura dicicur , quod tikra id 
quod acceptum eft , datur pro debito 
mutuationis officio. Qiiemadmodum 
lex aperte indicat , cY Ambrofius tefta* 
tur cum inquit : Eica ufura eft, cY ueftis 
ufura eft, 6Y quod uelis cinomen irnpo* 
nas,tifaraeft. 

Debitumautem mutuationis offici- 
um dico , ad quod ita obligamur iuredi-. 
uino cY naturali, ut nifi mtituo dederi' 
mus petenti cVreuera indigenti, pecce- 
mus inDeum , & charitatem proximo 
debitam uiolemus. ^8 
Etfiautemexijs que de.mutuatione 
dida QfajMjfa mteIIigipoteft,quid de 



... o-- 



ufurisf 
inltriico 

S V K I S 2 

autemiL 
kord 
Pnn 
prohibi 
caufc. 



Adh* 

^OHCS qr 

^ » ucil 
. Pofl 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



l: 



91 |oae inpccr: 

3to,(jaodiL ! ;': 
?df,Arjrproc 



ron mufindonis 
xj/rao^arnor*' 




ufuris -flt wdicandum : tamen clanbS 
inftruAonis gratia,nonnuIIa huc d E ™ 
s v k i s adi)cerc opraepreciur mdetur Vt 
autem mftus (ic hums ttadatfonis ordo 
h:ec ordine perfequemur. ' 

Pri'mum,mdicabi m usqua?finturura; 
ca£ ^ * P<ohibniomm 

Demdcufuranorumpcenas notabi- 
mus , m pcenarum cogitatio auarmam 
Uiuranorum nonnihil coherceat 

con J.T > an fir ullus 

ffiW^ exparte ftafflsj n0 i, 
«nterdidus legeDei. Et fi fit talis alibuis, 
quatenus pms bona confcientia cVfine 
offenfione De,' ,'IIum exercerepofsit. 

/\an*c, admonitiones quafdam col* 
ligemus , adquas tanquam ad confulta* 
tiones quafdam cV confihj capmndi nor< 
mas , utile fuent m omni contraftuum 
generecVnegotiorum refpicere, 

Poftremo , monebmuis quomodd 
ccconomi myfteriorum Dei , hoc eft 
prxcones Euangelij , m rc ufuraria fe 

gerancr 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



iS>o 



gcranttut nec commumcent alienis ptc* 
caus>nec altquid quod in deftru&ionem 
uergit attentent. 



■4 XiJil . 



Itft 



D £ PRIMO» 

Viurse prohibitiones funtquatuor, 
quas fi pie QC ferio inlpexerimus , luce 
clarius pcrfpiciemus , quid de hoc uni* 
uerfo ufurario negotio iudicandum iic. 
Quare illas diftinde 6C ordine reci- 
tabo. 

P r i m a naturalis dicitur* Ariftote- 
les enim, facile Philofophoru princeps> 
nfuram contra naturam efle docet, hoc 
motus argumento. Pecunia natura non 
poteftparere, Ergoufuram ex pecunia 
capere,pugnat cum natura. Atqjhacde 
caufa ufura Graecis dici putatur rU&y 
a pariendo , quafi quidam pecunise par- 
tus, ut uel ipfa appellatione fit infamis. 
Ariftophanes ufura beluam uocar,quae 
tcmporis progreflu argentum femp6r 
liumerofiore foetura progeneret. 

Plato etiam uiuram defua eijcitre* 

pubt 



kki 
ffiorurnai 

ii adue 
iarum 
nn iul 

ftitar 
flncontr, 



i 

%afdi 
f*t> debir 
%a n; 

S«ln 
Pof 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




pub; Tta enim ait in quinfo de legibus- 
hceat,fi gs in fcenus acceperit,nec rUou 
™c?<P«*«iop>id eft, necufuram, nec 
forte reddere. H*c Phtonis probibinb 

nitimrnaturaliprmcipib^u/deJice^quoci 
quicquid legi naturac de mutuachari, 
tate aduerferur & cau^a exiftat ruin* fa* 
*», qtHddek, miharum cVpoIitiarum,quas conferuare 
natura iubet, fit m ciui tate mmS 
:. ^orduKB rendum. sJbSaSfc 

Plutarcbus ex hoe pnncipio u r u* 
: ; w, k: ram contra naturam cfie condudi t : Ex 
rWopWp::: fiihilo nihil fft. Qcero ufuram homici* 
dioconfert. Proinde, ut hoc,ira cV il* 
-m^ fan cum natura pugnare mamTelcum 

■mkft 3 ^ Adha?c,ina?qualitas in contrahendo 

;| punmrfit naturar aduerfatur. Nam eius opus eft 

Hquhiam^ ™* irr * deftrucrio. Lucrum igitur quod 

*M& W* P ro deb,f0 mtI tuationis officio foluitur, 

niklm^ ^ tra nacuram eric. Nam mamfeftj 

\ n v0® '^q^acem paric. 

Loro^' , ^oftremd cum focicm ckxilis ma* 

fL%b¥ * im€ ""^«ndunaturamjci-itprofecld 

m P J " ufura 




ufuranattirse fnimica, ut quac humanam 
focietatem labefadat. 

Secvnda proliibitio dnnna eft. 
Mofes enim,Prophet«e & Pfalmi, tifu- 
ram prohibent cVdamnant. Prohibirio- 
nis caufa in plerifcp locis diferteadditur, 
uidelicet , ne ufuris opprimatur proxi- 
mus. 

Exodi 22, Si pecuniammutuodede- 
ris populo meo patiperi, qui habirat te- 
cum , ncn urgebis eum quafi exacffor, 
ncc ufuris opprimes. 

Leuit:25. Pecuni2m tuam nondabis 
ei ad ufuram,c\: frugum fuperabundan* 
tiam non exiges.Prsecepti cauiaprarce- 
dit, ut uiuere pofsit frater tuus apud 
te,uidelicet,non oppreflus tifuris. 

Deut; 23.Non fceneraberis fratri tuo 
ad ufuram pecuniam, nec frugcs, nec 
quamlibet aliam rem , fed alieno : fratri 
autem tuo ab fcp uftira , id quo indigec 
commodabis, ut benedicat tibi Domi- 
ntis Deus ttius.in omni opere tuo. Lo* 
quitur &C hic Mofes de ufura oppri* 

mentc 



X 



Itlfflfff 

fcracoi 



h 
ifdent, i 
feefr 

nofeniu 
tetuni 

Kk 

ipcu 



m mo 

Itiiog 
iicmenh. 

r 



% n 
Ti 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




mente pi-oxmurm. Nam e x textu Hel 

ampliusacceperit, 
j«pW Pfalmo £ diatur hahftaturu, in 

r tabernaculo Domini^qui pecuniam fos 
m m non deder/t ad ufuram PCCUn,ani ru4 
loperate Qu cd etia h,'c Pfalmus Ioquatur de 

^orfp ufura mordente cV oppnmente proxi, 
po6ir irater m f mum, manifeftum eft f Nam PfaJmus u* 
^dusiA tmir uocabulo nejec, qucd a morfu 
nomcn habct. Deinde noneftdubium, 
B , «cfcft» J""n h, c prohibeanir ufura, qu* ante in 
„ , ied^o;W Mofe fuit ihterdirta,nempe morden* & 
T3 ,dcrt oppnmens proximum. Prophet* emm 
^ a[[l 0 nuJfam nouam dotfrmam adfcrunr,fcd 
jopBtt»* «ntum Molis funt interpretes. 
ufioa ofi T * r 'i i a prohibinb eft Politica. 
* N Apud 




acepn 



Apud antiquffsimos entm Romanos, 
nullus erat modus , nulla permifsio, fed 
publica execratio cV punitio ufurar. Scd 
procedcnte tempore, dum fimul cum im* 
perio cVdmitrjs cupiditas cV luxus auge- 
rcntur, ccepcrunt paulatim ufiira? , & 
fubinde aucftiores farte funt, donec in fc* 
ditionem cV difcordiam res ufuraria ne- 
nerit^Qua ob caufam rerupublicaru mo* 
deratores , quia ufuras n5 poteratpertf- 
tus abolere , legibus repreflerunt quani 
tum potuerunt. 

Ciuitas Athenicnfis demadauit Solo- 
ni,utufuras quibus Athenienfes fereop* 
prefsi erant,modcraretur Na cum fedi- 
tio propter fceneratorum crudelitate or* 
ta cflet, qui cogebant debitorum filios di 
filias fibiin (eruituteadduci,aut uendi,uC 
ufuracnumcrarentur : Solon petcnribus 
ciuibus prima' tulit lege , ne deincepslf- 
ceret ullum liberu corptis propter debita 
aut ufuras in feruitutem trahi. Et hunc 
modum ufurarum inftituit SoIon,.ne 
plu$ peteretur quam centefima , id,e(f > 

tan* 



>^::i^j5(liKusjii2, 

jfcis reprefcront^ 

ricnfisdcmadauic^: 

tusAtWenles.foj 
^retiirNac^ 



tanta qaarcentefimomenrc^quat fonl! 
hoc cft,de cenrtim aureis fingulis menfl- 
mwaureus unus, 

. Vcrantlmperatorcsuctueruntrcd- 

alijsaute Iicitis negociation/bus bcfltm 
centefima ^ermiferunt, hoceft.decenta 
aureis m f7„ gulos annos.aureos odo 
Illuft nbus autcmquolibet contradu.no 
.lupra tnentancentefim», hoceft,/n ftn- 
gu/os annosex aure/s centum.aureos 

Tn"° r 'a- C i ^4 Ccmi(sis ce "^I?m* 
eftperm.fla, hoc eft, /n annos fingu/os 
«x centum aureis aure/ fex. b 

H*c moderat/o imperaforum im- 
primis Jaudandaeft ,q U? cV ufuraribrum 
miuiram exaci/oncm rcprefs/t, & cau/t 

aieimmod/c/s ufui jj exliaurircnturDrw 

uatorum facultarcs. 

O v A R t a proh/b/r/o Ecclefialrica 
eit Voco autem Ecdefiafticam prohibi* 
tioncnon Papar.que ncccaput.neccau* 
dam t cclehje agnoicimus, icd iancrarum 
1065 N * Syno- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



i-i 



196 ~ , 

Synodoriim decreta, quibusufurcegra* 
uicer funt prohibita% Praeterea etiarrf fW 
doru Patru pronunciata contra ufurau 

In Decretis 47» fit mentio canonu A' 
poftolicoru , in quibus tifura damnatur, 

Syriodus Nicena,m qua fuerunt Pa' 
fres 3i8,etiam damnauit ufiiras* 

Et Gratianus , contra Clericomrri 
ufaram,ha?c ex Decretis concilrj Nice' 
ni aflcnpfit, Qiion/am muld Clerici atia- 
ritia? caufa,turpia lucra fe&antes , obliti 
fantdiuinipraceptiquo dtdum eft:Qiii 
pecuniam fuam non dedtt ad tifuram, 
ftatuit hoc (anclum concilium, ut fi qiris 
inuentus fuent poft hanc definitionem 
ufiiras accipere, uel ex quolibettaline- 
gocio turpia lucra fecTari cVc. derjciatur 
a Qero,cV alienus habeatur ab Ecclefi- 
aftico gradu. 

Hieronymus dicit: Vfuras qusere* 
re,uel fraudare,uel rapere,nihilinterefle, 
Commoda fratri tuo cV accipe quod de* 
difti cV nihilfuperfluum quaeras,quia fu* 
perabtmdantia in ufura computattir* 

Augu- 



l 

m 
m 
paup 
raod 
utre 
repe 
mui 
toa 
ncc 
rurg 
im 
fflim 

P0fsK 

cuod 
Omn. 
1111:11 ( 
t 

litater 
plora: 

«ocaj 



^^^^^ 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



«J qmjuel erm.t du„rf, quirn quf ^ 
pauperem fomorer harc uaq/atqj fcitfuw 
Kffi^ modimale utiqj pofsidentur. £*uellem 

tl fa. ut reftuuerentur. Sed non eft quo/uS 
fepetenrur Iam uer<5 prudenter mtuea* 
mur , quid fcnptum eft; Rdeli hom,W 
totus mundus duifcw funt, mffdel, aute 
nec obuIus.Nonne omnes qui Cbi uide- 
iqjottmcfti Jg 8 audere conquifttis.e.sq, uti nefcur, 
deii ad ufc a ,cm,m Pp f s'dere conumcimus > Hoc 

pXdetm H^ Um "° n eft ' ^ uod 

- - . Ambro(Tus:C„rmfi-audemconuet. 
t.snatura./nduitriamc- curaffeeS™ 

** * S I 5,am ' Ct L r °P tar/ facis PaupeXS 
t . Tf ,n» , Iitatem, fles publicam fertihtatem. e£ 

P ,oraS£ I ua n d ofter,7,orprouentusHanc 
• «ocasmduftr^quceft SSggfe 



30 

iconi 



19$ 

fuua , & qttodttt rcmedium ttocas , elt 
commentum ncqumap. Latrociniumau* 
tefcenus appcllem, (captantur lanquam 
Latroctmj tempora , quibus in uiicera 
Iiominum durus infidiator obrepas f )cui 
condte frugis mulnplicatur ufurar quid 
tmprecaris malaomnibusClucrum tuum 
damnum publicum eft\ <\ 

Idem altbi ; Sine ferro dimicat , qut 
ufuras exigit; fine gladio fe de hofteul' 
dfcttur,qut fuerit ufurarius exacftor. 

Chryfoftomus: Mutuoda.ampfio' 
res cape ufuras,mutuo da accepturus fci< 
licet, ubi nulla inuidia , nulla accufario, 
infidiatio, neq^terror. Mutuanullaindi' 
genti,fed Chrifto QC propter te necefsira* 
temhabenti, efurientt, cYomnes nutn- 
cnti. Hat enim ufura? regnum,ill? gehen' 
nam pratparant; hx funtptetatis cY mii 
fericordtar, illac crudelitatis & auaritia% 

Idemalibi; Nihilufuris turpius , nt- 
htl crudelius. Alienas hic negottatur 
tniferias & lucrum fuum alterius ad- 
uerfitatcm facit . Talis eft, quafima- 

num 



nam 

pelier 

! 

hriji 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




1 

liolidclioi 
siKffliiiaaio!' 
mas: Jluruodaarap' 



3 VipKtK» 



i 



& pcr iuauirarem foporis momur, qufr 
tum uenenum Jarenrer per omnia S 

rubrempore quaf? beneficium fenrir,fed 
«fura per omnes fuas faculrares decur, 
m,cYrorum conuerririn debirum. 

^anrius:Pccuniamf?quamcre^ 
aidenr,non accipiar ufuram ur &bencff 

cmmmcoJumcflr , quddfuccurrirneceG 
Jitare &C ablhheat fe prorfus alieno J n 
noc enim genere offiqj, dcbet fuo efie 
contenrus , quem oporteat alias ne 
propnoquidem parcere, urbonumfa* 
oat : PIus aurem accipere, quim de, 
derir, iniuftum eft # Quodquifacitihfi. 
diaturquodammodd, ur ex alrerms nc 
cefsirarepnederur. 

Bernhardus; Quid eft ufura? uenenff 

N 4 patri; 




20O 

patrimonfj. Qtiid eftufuralegalis flatro 
prsedicens quod intendit. ( f: rapere) 

Lutherus grauifsime in uliirartos m*)l 
uehicur , cuius fcripta , quia in manibus 
C imt plcroruncp , nolo huc quicquam ex 

ffflS aflaibere. -1 

Hadenus de prohibittonibus ufur$ 
eatifo prohibitionum dixtmus, cxqtri- 
bus omnibtis haec fententia concludicur: '? 
Qu id ufurae ideo prohibeantur , neillis 
Lidaturproximus, ne uioletur inter ho* 
mines charitas, ne focietas humana ttir* 
betur,ne exhaurianttir priuatoru faciil- 
tates,in rtiinam familiaru dC rerumpubli' 
carum. Qtioties igittir legimus ufuras 
prohibitas efie , hos ffnes interdidi alpi- 
ciamus,ne temere,aut nimis acerbe prar* 
textu prohibitae ufurae, iudicemus de 
contra&ibus qtios approbant leges, 
v 3 i i c l & j £>lj . oq mmqow m» 

D B SECVND 0.31 %C : 4 J 

Pcenam ufurariorum tripKcem efle 
muenio : nempepoliricam, fpiritualem 

&Ecclefiaiticam. ; 

Poli- 



Pcr 
roanaiii 
tores pt; 
dupbl 
fansdet 
paores 
uulgan 



k 

mC 
Jjwip/ 

mk 

Gherfor 
metfiex 

«cera5 
easc 0ri 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




i: rapcrc 




' 1 

^?. Jiofefur inter:: 
:efoaens ■ht/mana:- 



i^olitica poena mxta uetera R 0 * 
roana wra, teft e Catone fuit , ut fcenera* 
tores punirentur quadruplo,fures tantu 
dupJo. Hac fane lententia ui ufuranos, 
latis dedararuntueteres,fe fceneratore* 
peiores ludicaie cVnocentiores , quam 
uulgares fures. Atcpob hanccau/ami 
digniratibus cVmuneribus pubhcis, ta* 
quam mdigniarcebantur. 

Sed tanta hodieeft,proh dolor, mo* 
rum Chriftianorum corruptio , ut qui 
apud prophanas gentes infames &fu- 
ribus deteriores habiti funt, nunc fum< 
mis honoribus , idqj apud Chriftianos, 
digniiudicentur. Memiiii^iuex^auando 
duo tantum m hoc regno erat fcenerat o* 
res uulgo noti;quorum unus plebeius itx 

C-herfonefo Cimbncahabitauit t Hicta* 
metfiexufuris dinfsimus erat,tamen ad 
eaminopfam poft eius fata,reda<fH funt 
liberi quos reliquit , qudd fil/am quanda 
eius, inhac urbe uiderimus nonfoluro 
faceracVfordidauefte, eacp uix tegente 
cas corporw partes, quas natura wbec 

N 5 tegi; 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



tot 

tegi: Verumetiam obeuntem,in multo- 
rum confpc&u , fordidifsimum minifte* 
rium,quo tamen fe a mendicitate irindw 
care non potuit.AlterfuitexfamiIiame# 
Jiori, cut nonexigue ex h»reditatefacul> 
tates ceflerant. Hic ad ufuras,mftigan- 
re aui i (acrafame, animum applicat , ac 
paulatim tta cumulat ufurariumlucrum, 
ucditiQsimus pecumarum reddatunSed 
qtnd hicfit? miuftecumulatat opes par* 
tim ceflerunt fi Cco Regio, nefcio quas ob 
caufas : partim adhuc feruiunt gula? S£ 
luxui. Vndefacile eft diuinare, qualis fu« 
turus (itexitus,nifimature , quideillis 
adhuc opibus gaudent.refipifcant» J»b 
Sed,inquies,quid ha?c ad politicant 
pcenam? maxime, per omnem modunw 
Eft enim hic ordo iuftitic Dei,quado mai 
giftrattis politicus officio fibi commiflo 
hegligetius fungitur,foIet Detis,utfum* 
mus monarcha, mantimadhibcre cVpu* 
nire etiam ciuilia fcelera corporalibu* 
poenis, uthomines cogitent no propter* 
ea fc euafuros debita fupplicia > qua 

ue 



Nom 
«nturm 



Kpoifcnci 
tioi comitc 



tateuiiKii 
naias con 
woOom 

Bajtcn 
Quspi 
ios 

^poeniti 
Sutr 



3^7 «elma^ftratumpoliriaimlatefttcorum 
fcZ!? fe<3a,uelmagiftratus ipfe fiuemcru.fiue 
ignaina, fiue ignoranria , fiue molli qua- 
dam induigentia non facit officium, nec 
omnia flagitia ad ferium cxamen reuo- 
«5» cat* 



^yj") « 3« i Non itac^ cx eo homfnes fibi polli* 

infcapbi, ceantur impunitatem, quod uideantur 

Tttm rdkid facile m anus magiftratus politici erTu^c- 

:?iada opesp re pouc,necp ex eo, quod pama; non fta* 

fymfd tim comitentur fada , ipfo Deo non 

klOTgiK ltatim punicnte , fed differente pcenam 

idmtifiv- fuo fapicnti confilio.Neq^gnim ideo au x 

'nonxre , quideii fertur pcena,quia differtur^quoniam tar# 

^sUbi d ,tar e uindida? grauitatem fupplicfj Do* 

jjjfijcai^ minus compenfare folet. Mitigat haud 

^rtirtftl rard Dominus pcenam , propter pceni- 

''■■ydd^ tcnr,ar n> uatamen , ut haud obfcura fut 

^cio toffl"* *" d ' C ^ tcftlmoma relinquat. 

i ufiim/ Quapropter admonitos uolo omnes 



dhibere o.'p^ ^rzrios ut mattire refipifcanr,ac pouV 
ws P oemrenrem Zacheum imitentur, cu f 
-00 *us pcenitentia Euangeliu nobis commeV 
^il J datjquam ludam, qui fuo furto tande ad 

' laqucum 





104 

Jaqueum addudlus eft. Etfi minus tudfe 
cfum Dei timeant ipfi , mifereantur falsf 
tem fuorum ltberorunvie uenenum u* 
fune, quod contrahunt parentes , iplis 
liberis fit mortiferum» Sciant uerifsi* 
mum dicflum efle. 

Ex male quaefiris non gaudet tertius hxres. 

Spiritvalis poena ufurariortl 
tametfieft graui(sima,non paucitamen 
eam ut ridiculam contemnunt* Qut 
enim exercet ufuram, is abfcp omni du- 
bio extra familiam Dei eft,extra corpus 
Chrifti eft. Quomodd enim membrum 
Chrifti efle poteft is , qui Chriftum in 
fuismembris ufura trucidat ? quomodo 
domefticus Dei cenfebitur, qui militat 
Satana:? quiuerbum Dei, pro ludibrio 
habet? 

Iamquinon funt de corpore Chrifti, 
nihil habent commune cum fan&orum 
thefauro,quiomnibus huius mundi diV 
uiti)s longeeftpreciofior. Qtiis thefaii* 
rus maior efle poterit,quam pofoidere 
Qariftumr quaedium» praeftantiores^ 

quam 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^■Mm^ quimregni Dei harreditas: Hos thefau/ 

^weniDiii JP s >has dmirias habet Lazarus ulcero- 

«1,1 ««s.pauper, fed times Deu.quibus eter* 

fea bf gofi num car eWt D/tres Epulo, cV cum illo, 

> quotquot abietfo timore Dei inmftis 

ng^-g lucns dant operam. 

Qyidquarfo eft | fi uel Crcefi diiritias 

iuna,oon mm n,a uiura ,ucran ' pofles , ac intenm ia* 

1 mm I ™^ awmac tuat faceres r O peruer* 
201 Gaofffionral ( T md ^ium Temporis huius breui fi< 
ftfcfcir-. mend * CUram habeS ««mam/ed nul- 
rtwufe de I UtlIro> cums nuI us termmus erlt > 

,m ndlt> QtfA • • E $° ™% fi <l md mea uaIeat ^ 

2 a 1 nitio 3 hortor omnes qui Deum elTe uerd 

^M*' fcunt , cV quuiitam aliquam fore reli- 

fU ^ uam nos cineres crcdunt, ut ma- 

atdccorpore t Ure > re fi pi r cant) ur Cl j m Dominus citius 

m cum ^ opinione aduenent , deprehendat ipfos 



fcus hia* nuptiali ucftitos tunica, cV non infernali, 
rfor. 0? ™? quam fuis fibi comparar unt ufuris, 
^iptf p^ (J!u ( EccLEsiASTicAin ufurarios pce* 



^prrf^ m, olim huiusmodi fuit. Primumreif 

! ' cie 



cie' 





16 



20«.» 

ciebantur a fblenni oblationis ceremo- 
nia, Demde arcebantirr a facra Syna# 
xi/hoceft, a x communione corpons 8C 
fanguinis Domini. Adh^c a fepultura 
Chriftianorum excludebantm\Hcc pcc* 1 
na in ufurarios grauifsima quidem fuuy 
luftifsimatamen. 

Nam primum , quantum ad obla* 
tionis ceremoniam attinet , feu eleemo* 
finam in ufum miniftrorum Euangelfj & 
inpauperum refocillationem attinet,fci< 
endum eft quod eleemofyna ex ufuris 
crogata, Deo fitabominabilis, Nulla n: 
facrificta ( Eft enim bcneffcentia erga 
pauperes redefada, facriffcrj quoddam 
genus) placere Deo poftunf , ntfi quac 
lufte parta a puro animo cVrecfta uolun# 
tate prelucentefide, proficifcantur.Nam 
hoc uerifsimum eft: qucd nullius hon# 
nis opus placere Deo prius pofsit^qua^ 
animus placeat. Hic autem placetmini* 
me, nifi antea fidei Spiritu,fe coram Deo 
proftraucrit* 
Vtruncpconnrmatur hoc Efai£ di&tf, 

cap: 



apcaidcf 
fiarom 

Seduk 
biiriijer 

^intcri 
■fcco^ 

Deia 
3r cebanti 
Qiud en : 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



■Jcmi cap: 66, ad hunc (ait Dominus) refpi/ 

3fJcra kn cio qui humitfs eft cV contritus Spiritu, 

'•Wrponjft tremitc^ adfermonemmeum. Quima* 

~J fyukj clat boucm (fcilicct, fine humil/tate fpi- 

cHtcp xitus) ac fi hommcm occidat, Qui facriffr 

«B^lifi cat pccudcm > ac fi canem iugulet. His- 
uerbis ut uno uerbo dicam Prophcta. 17- 

II , c;MwB gpificat omnia impuris impura efie, cV mV 

tmt , fei iw M ^ eo placerc, nifi quod a uero timore 

hmh^ P el profe&im, iufte cV ex iuftis ffat. 

x.infmamna x _, Sed uldeo q uid contra obrjciatur: 

leeniotae.u: Ki«««)»mqiriunt 3 unam nobifcum pro* 

jnntft. Bt £ tentur ffdem Chi ifrianam: cur ergo non 

m bcncficem» 09 * Geol ' c ! ,,IS ,n rebus externis duntaxar, 

, r^cidi cum P*1 s communicarer Fateor quidem 

|J W ufurarl '°s nobifcu rTdem profiteri Chrifti* 

• forAri* ana *> nerurn i' d rolummodci uerbis faciut, 

^Lftl ar< # mrcri fadls fu/s tuipf fsiWnegant. 

i Vnde^utcVabominabilis fit eoru pro* 

^ co ^ Deo, & <pil,qua eft ipforum 
3P r, ^r c<5tumacia,ad omnc opus bonu reprobu 

r*Jk Deinde q uoda ftcra Dommiccena 

tfBHfc^ arcebantur ufurarrj, iuftifsima ratio fuit* 

cr 0 ^ ucl eni " cu corpore & fangtnne 



io8 

Chrifticommtmeeft. Qyid rilis cumci* 
bo fiIiorum,qui mancipia funt Satanse t 
Nohte,inquit Dominus , fanclum dare 
canibus,nolitemargaiitasproijcere ans 
te porcos. Qtiid, qua?(o,tllis cum menfa 
Domini conueniet, qui pabulo Diaboli, 
hoceft,ufuris faginati luxuriantr Qua* 
propter miniftri Euangeltj quicunqj fci* 
cnte> cV confcfj , ufuranjs fandifsimum 
corpus cV fanguinem Dominiporrigut: 
non lolum impie alienis pcccatis com* 
municant, quarumcV pccnas aliquando 
luent : Verumetiamquantum in fe eft, 
corpus QC fanguinem Domini in turpif* 
fima & fcedifsimam Satancecloacam ia* 
crilege prorjciunt , cuius flagitij pcenas 
nequaquam euadent. 

Sed, inquies, multi arquemaliacu' 
furarfj acceduntad ccenam Domini.Cre* 
do hoc quidem, nam 5t ludas ctiam,fra* 
ter ufurariorum accefsitad menfamDo* 
mini,ied quid illiprofuitr Annonuni 
cum pane ipiritum Satanae haufit , idq? 
non porrigentis, iedfua propria recipi* 

entis 



A 




Qp?i<H(j< 

^ncrmn dare 



UiU iUAU 



jiiip^iboli, 

imksiim 

wpcccariscK 
iJpa^alkra 
mqinntum infcr 

ai Saanacdoaontf 



"1 



fl 

M 



entis culpa. Dominus qu/dem fclutem 
porrcxit,ucrum ilic auari ti> ueneno w 
te&u8> turpircr quod obtulit Dominus 

8l3L t0tUS qU ° d S " Can P rxbuit > 
Quantum autcm ad fepultune pce- 
nam pertinet.non caretrationeiuftiTsf* 
ma maiorum noftrorum cenfura Hoc 
autem optime intdligit is , qui caufan, 
cur bantforo funera honoramus pom, 
pa funebri & honefta fepultui a per&c* 
xenr. r ™ 

Scd qua-nam eit Ola caufar Spes re; 
fiirredicn/s gloriof*. DignifsinTuenim 
elr 3 utcacorpora honcfta fcpulturapro* 
rcquamur quaf fpcramus o&m gloriofo 
corpori Chrifri fore conformia. Nam 
dumuidcmus corpora fanrtorumpul* 
ueribus mandar^furfum Icuamus mente 
adeum qui olim, praccdcnre uoce ar* 
Changeli , dicturus e(h : Surgite morru/. 
m morruos exciraros immortalitatis 
glona eft donarurus, 

lam autcm cum impij, /nter quos 

O funt 



f 
■ 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Itm 



#10 

funt uftn^rij ueluti anfcBgnanr & ft/pen- 
diarij Satanse, primum locum occupan* 
tes refiirget, tefte Daniele ad lgnomima 
6C confufionem fempiternam,quis pius I ki ( 
iudicabiteosdignos Chriftiana? fepulru!? j todia 
rar honoribus r Pfalmus , 15. eum inrer ( naEccl 
ptos numft-at, qui reprobum inocutts 
fuis contemtumhabet, dC timentes Do* 
tninumglorificat : quomodo igitur qufc 
abominatur,gloriofa SC honorifica (epul- 
turaornabit dC profequetur r leremias 
Tyrannum fepultura afinMdcp iufto Dei 
iudicio, fepeliendum prafdiciq quid fta* 
tuendum ex eodem Dei iudicio deufu* 
rarrjs,qui quibufuis Tyrannis crudelib' 

res (unr* 1 
Non moror, fi Cyclops aliqufs u&h 
1 dicum fpiritum fibi mentiator , dicatte 
fieri pofle,ut multi qui hoftes funt u&& 
rariorum, fepultura afiniTepeliantuiipli» 
*ac interea' ufararij magna cum pomjia 
fonantibus campanis SC praelucentibus 
tsedis,ad fepulturam deducantur. 
His nihil aliud 1 efponfum uoIo,quatn 



ftUUSU 

Qs 

Mtkti 

«mak 
KSer 
rentes de 

iftantj 
*,& 

POpuiun 

Orat 

■Wconf 
lnihoc 

%fe<fc 




awmlocumoccttpuif 



2 rtprobuin ntooii 
miprasucicrquii - 



i nentflflfi 




1 



^qu^modtnn mors Sanrtorum 
feincoftTpe^u Dominipreciofa : ita & 
aiorumi fepulturacoram DeoiTt honori, 
ftca. ^Qtiarequdd nos refWumus de 

nsP i W° rfi addi-fc&M* 
na Ecclefiamcam & rion ad mdicm . jW 

cmus uie funtimperfcrurabiies perrtner* 

^^«ic/uturummihieirrquosno 
Jiabebohiuut uimfsimar cenfural Eccle* 

«^caroppugnarorcsrnondeeruntprw 
fertoqui <uis pigmentis & amuleris. ufu- 
** malummirigare uolenr. Mulriclama- 
bunt,Serpente, qui primos nofrros pa# 
rentes decepit^praeceprorc ; Je K cmM 0 , 
ante muIr <>s annos per Chnm adue> 

t^amiqtiaram , abrogatam ^abcliram 
eue , c\ nihif perrinere ad Chnirianum 
popuIum,qui fua Jiberraregatider, & non 
iJmffe inrcrdiflo Mofaico conftringt 
Oratio quidem ha-c pfaufibiJis efh 
i led conicienri^ teftimonio argtiirur. N* 
rquj hoc colore fuam pingunt auaririam, 
a domeirica Eua , miiere pcr ferpen- 
cem feducwi decepti, tnprc priam perni# 
b - P * ciem 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




»11 



ciemmimf ,acfe fua Falfunt SophimcaJ 
Noncmm re&e perpenduntiftiMoiai* 
cum mterdicTum , nec ad legem charita* 
tis, ut decerct , reuocant ufurac ffrterc U 
ctum , quod fi facerent non obfcure i ; 
derent, ftabilita ufura euerri charitatiS 1 
normam^quam Deus arternam erfe uultl 

Cum igitur charitas , nec m hac ui? 
ta, neq? ui futura abolebitur , quantum 
quidem ad prafccptum cV uoluntatemi 
Dei atrinet cV debitam perpetuo obedi 
enria,quis nonuidet ufuraqua? charitati 
exd/ametro aduerfatur , damnatam efie? 
Verum dehacrefatis, Nam antea cppi* 
ofe a nobis oftenfum eft , ciim de cau' 
fis prohibita? ulurar ageremus , interdi' 
<fhim ufura? ex lege chantatis manare. 
Quapropter absq? omnt dubio,nudi co- 
ram iudice Deo deprehendcntur , quj 
iftud perforatum fohum , fua» tegenda* 
turpitudini adhibent. 

Exc/pient forte adhuc & dicent.Vo* 
lentinonfit iniuria. Qui mutuoabulu» 
rario pecuniam fupplex petit, paciTdfnr 

ufuram 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



woaatufiroititc;. 
■tcrent noa obfcure j 
i i£t3 euerri chama:': 

to,neriny 
i&ol&m, quamsr 
pum &' tioluire 
lompeipetitooW 
iet ufiiraqiiar charirr 
feir, damnaramdi: 
jffj.Namanw::: 
toeft,cumi)eff 

«r#**J 



wfuram, no quidem coartus/ed uolens* 
non igicur ulurarius qui fupphcem hoJ 

Pr/nqpmm ex quo h«c ratib petU 

1; c,t ' ^ 3 ™ "on omnis uoluntaseft 
(pontanea * ^t^^t®- , quod fadem 
cxemphs cernerc Iicet. Viator latron,, 
Molens quidcm thefaurumrrad,t,nonfa' 
fturus nifi gJadurm Jatronis rimeret. 
Waura tmmmente naufrag,b ,'aduram 

rnerciumiacK^uoIens/edundequc, 
to ffla uoluntas % non fane ex fpontanea 
de&one , fcd ex naufragij ,'mminenus 
metupronafatur. Nam ,de6 nauta mer# 
ccs uolens abrjat, ne ,'pfe cum mercbus 
fu,s una perear. Duobus ,'g,'tur malis 
propouus,,dquodminus malum u,'dc- 
Cur , uolens eligit. Ad cundem modum 
uoluntas accipicntfs mutud ab ufurarfo, 
ad ftipulaubncm ufurar fehabet, quam 
uplensquidcm promurit, nonfadurus 

O 3 mfi 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 





it4 

nifi mopia cogeretur , admafas malum 
uitandum. 

Porrd quod qtridam obijciunt, famiV 
Jias &C refpu )ltcas ftare non pofle fine 
ufuris. Hoc quidem uerumefle, tnhac 
mundi corruptione &uirtucis mafcular, 
quae tn matori bus noftris fuit,exiIto, fa- 
teor»Sedunde,quefo,illud commodum* 
quo leruari famtltas &reipublicas dami- 
tas? num ex ufurar nequaquaunihil enim 
boni per fe cx ufura ellepoceft, fed po- 
tius malorum pelagus. Verum fi quid 
forcuicb boni ex ufuris prouenireuide* 
tur, id nequaquam ufuris,fed mucuacibnl 
tribucndu cft,qua; mutuatio (i fierec fine 
ufuris, magis familtjs SC rebufp: profttf 
turaeflet. sjQ3 3u£i 

Sed furdis >inquies , canis , qui ufura* 
rios,idobIatras (coluntenim ufurarijlo* 
co Dei Ariftophanicum P]urum)inuiatft 
reuocareconaris. Sic fane ica , liquidem 
4\li tanquim Alpides ad uerbum Domi' 
tiiobiurdeicunc Nihilenimranca cuani* 
ciundignatione audiunc, atcp fuas dantf 

nati 



uarf 

tota 
(Kir.i 




• ; -^poiie 

I :. ! ..": 

^jj, IVriimlk: 
iidofifercfh 



ferfsft* 



»ar uftiras. Dufc/usi7Iis cftpefsimui 
^dlucelJum, quodcaptant, q&m U J,£ 

^udquouitpericulopropofFto ue* 
^•/^adeo hinceftquodnonpaucfc 
flw ratislpJendidiproftu IftatusraSoS 
ex rebus fundi proprjj uiuere poflenr! 
^ndanc /uam h^^ iW jSJ8 

Wofi«,oaoris liceatfuis indormireu. 
r ,s / ac ^ 35 excoguare technas , qui* 

^^^^^^^^ 

retmear, donec prorfus eos exhauferint, 
non (,ne maximo ceconomiarum Stpo- 
pitiarumincommodo. 
r Etfi autem lii Tortenoftra fentent&nd 
Innt approbaturi , tamenoftri officn efh 
eos admonere, faJte ut cogitet die prcter 
expedationeadfururum 5 quo luftbii*. 
Ci ratione reddituri funf, qiu utnulla ac f 
fpttone perfonaru corrupitur , ita nulfc 
^ophifticadecipitur. Afc^ tu demu fentict 
mtjvv cV faJutaria nos monuiiTe,c\ He* 
«pdu Ethnicum iJJum facerdote,ueru cfe 
*i<ie, qtnin hunc modum uates miniW 



/ /Jr 71 if* 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



ftll 




116 

H oc eft , nolt feclari malum lucrtrm, 
nonenimdifferunt adamnis malalucravnj 
Vndehoc habuit Hefiodtis : num cx uer' \ 
bo Dei,quod ufurarrj conrcmnunr rnullo 
modo. Mifercnim iJIe, nec Prophetica 
nec Apoftolica fcripta uidit unqtia* Vn* 
de ergor experientia 5t nauira magiftris, 
hoc uerifsimum ardidit oractilum , cum 
uoce Prophetica & Apoftolica appriiru? ib 
congruens, 

Cum Hefiodo concinit antiqtnTst*>q 
mtis ille Thebanorum Pocta,quem pro' 
pter fingtilarem fapicntiam Alexander 
Magnus amplcxus efie dicitur : itaenim 
ait. 

Hoc eit , mentcs humana? proniores 
funt ad latidandum fra.idulentum lucruV 
quam ad leCtandam iuftitiam : tamedl 
repunt ad afpcrum ijluni Dieni>quo.po2> 

nai 



fynAnis 



Imspt 
diiSTnorns 

ftnflJk, 
pcccaroruni 
tt,nullo( 

pecrato abi 
Ha?cp 
irioruma 
resirse Dc 

^teferrio 
ftiacccp t 




1 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen 
LN 808 8° copy 1 



A 





1 » 

■Sinumautr 



n&nrcfti 

ksroracuk,» 

condni anoqu» 
cnPocaquemp 
: .c:.:iunAle«^ 

>&& g 



nas ftiar lticnt imuftitiae s Vocat aurem 
Pyndarus w^cfy, , diem pcenis pra>fti- 
turam,quardelicias cV uoluprares , quas 
impij ex kus iniuftis lucxis percipiunr, 
fequetur. Vt enim lnt&&± propne eft 
poftridiana dies fcriarum (m quibus fe 
plencp Iibenus in omne uoltiprarum ge# 
nus cV delitiarum prrecipiranr) qua ho- 
mtnes inmemoriam reuocarefoIent,qu£ 
licentius per ebnetarem peccauerunr;Jra 
dies morris & wdidj exrremi,erir ufura- 
rns griUi x , in qua fero randem fuorum 
peccarorumpcenirenriam agant, fedfru* 
ftra, nullo enim modo pcenirenuam ue^ 
ram agere purandus eft , qui' inuirus £ 
peccaro abfhnet* 

Harc paulo copiofius de pcen/s ul& 
rariorum aflcribcre plactur,urfceneraro* , 
res irar Dei & poena* ftiis cei tricibus im- , 
minenris admonerem : quam nullo mo* 
dodFugicnr, niftmartire reffpifcanr, c¥ 
in teftimonium rcfipifcenria^quod initi* 
nVacccperunr , iuftercddanr, modopo* 
Cer tmt # Veriira fi non porucrinr , facianc 

O 5 fakem 




2 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Yaltemquod pofcint ydeprecentur ctrlpa 
apud Deum,deprecentur in/uriamapud 
cos quos fua lacferunt ufura, ac reconct* 
lientur Ecclefia? publ/ca fat/sfaftione, ne 
portio ipforum cum iuda fiac* . 

Carterum fiqui hccc noftra eonfilta 
& admonitiones contem/erint cY dert r e> 
i inr, /d quod futurum cfle non dub/to^ 
'pitifa mea refert. SaJutem mi/erorum ho ? 
ir>iiiurVi quarro , ueritatcm prardico , cui 
qW non parucrit , inucn/et fuo tempore 
iufnmi iudicem , qui SC fuum & fuorum 
contemtumiuftilsimcpumet. - n 

D E TERTI 

Foitquam lam d/ctum eftdeururaru 
proh/b/nombus , earumcjj caufis , &de 
pccn/s eorurrj , qui proh/bitam ufuram^ 
jprcto cum d/ii/no tum humano /urc, 
exercent : locus poftulat , utu/deamuf 
hum fit aliquis contraftus ufurce ex parr 
te fim/l/s , non tamen cum ctiaritate pro* 
x/m/ pugnans. Et fi fit,quatcnus p/us co< 
dem, bona confcientia dC fineonWioije 
Dciutipofsit. ' Hbc 



E&irii 



5$ 

loc omnitrm primum certiTsimo ccr . 
tius cenendum eft, quod ulura damnara 
uerbo Dei,ideo fic ilficira , prohibeatur, 
damnerur, quiapugnar cumiundamen* 
coex lege chariraris mananrc : quod ribi 
nonuis,aIcerincfeccm. Quod aurem 
hoc rtmdamenrum noftrum iic immocu, 
fupra* declarauimus , trbi fundamcnra 
c^itracluumiecimus. Ibi enim fcopum 
ofticiorum omnium in hac humana fo* 

cietace,charicacemefledemonilrau/mus. 

Ex ifto fundamenco immocaconfc 
quenciaconcludicur , nullum concratf-u 
damnari ^qwcharicari proximinon ad* 
uerfarur, Quaproprerficalis aliquis mo* 
icrari poceric, Iicicus abscp dubiocenfe* 
bicur,eciamfi magna ex parce uftira: fimfr 
Us apparebic, Nequaquam enim itiftum 
cft, uc omnes conrradus unles in repu- 
Mca, prarcexcu ufurar propccr fimilicudi' 
nem damnemus. 

' Ecfi aucemmulcihuiusmodiconcra- 
dtisa! Uirisconfulris fapienrer commcn* 
tiznw, nos tamen de m dicemus, dc 

qui- 





220 



quibus maximeconfroucrtitur, potiCsi' 
mum in hoc regno. Veru ut de his con< 
tradibus fine crrore lud/cemus, cV id lW 
ueniamus , quod bona confcientia, ftne. 
otTenfione Dci, fcqui liceat : necefleerit, 
de uarijs hommum ordinibus d/ccre , ut 
intelligattir quibus ex obligationedebe- 
amus mutuum, cVquibus nonjllic eninv 
proprie comittittir ufura , hic Icges ma* 
giftratuum ftatuerepoflunt,qua? fapien* 
ter itiae reipub; falutaria eflenoucrunt* 

Nam ha?c regula utilis in humana 
focietate tenenda eft, Contradus legiV 
btiscV autoritate magiftratus , hoc eft, 
boni &i fapientis iudicis feu lurifconfultt 
approbaros , conceflbs efle Chriftiano 
homini, Licetenim Chriftiano utipolitiV 
cis ordinationibus , cY hx ordinationes 
ualent non folum propter rationcm, fcd 
eriam propter autoritatem magiftratus» 
Sicergo Chriftianus confcientiamfuarn 
erudiat , ut intelligat harc conccfla efle,* 
quia Deus approbat Ieges cV magiftra^ 
tus,cYuelit nqs uti policicis ordinatio* 

nibus;. 



I 

(gbp 
/fcr 
roiter ] 



Inprtmc 
«Qtcaffc 

*officu , 
Hime: 
aw orTicr 

A 

a Vuttjq 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



tarctccfe 



rjaefenouciix 

ti (kracW 
m3giftratus j fioc 

ccilos cfle flrli 
nCtfanoii^ 
!, ^borW 
^pferranoW)' 1 ' 1 
in 'raronniagite 



1 . . 



K3 itUldl 



nfcusAinconfrt<M, uf fitcotcntiw co 
medio, ea *qualitate , quam conffituunc 
Jcges 6C magiitratus,modd apcrtc ideca* 
Togo cV mrenaturar non difcedatur. 

Ha?c regula primum monet, ur re- 
ucrcnter uidicemus de legibns cY 0 rd6* 
nationibus bonimagmVatus. Demde, 
ut nontemcr^autnimisaccrbc decon' 
tractibus,quos approbant leges mdice- 
mus. lam ordincs hommum, Iicuri pro- 
pofirimus uideamus. 

; f n prtmo ordme, fin t pauperes cY meV 
dici; ut qui impedm femb , aut morbo 
grauati 5 aut alioqui aliqua fingulan cala- 
mitate affedi, fihe aliorum eleemofyna 
umerenon pofsint, nedum lucrum face- 
re.HYs exobligatione debemuscharita* 
Cis officia & eleemofynam. Quare his 
dandumeft, abfcp omm' compenfatioms 
aut officrjexpeclatione, propterman- 
datum Dei cV charitatem, quam natura 
nobis inuicem debemus. 

Atcp hocdebitum adcd neceflanum: 
c^utquihocfoluererecufauent^mada^ 

tum 



t um Dci conf umaciter uiolet, Chrifti im* 
perium impiedetredtet , membra Chrifti 
crudcliteropprimatjegem charitatis im* 
p:i reptfdiet, fibiq^ ipli certam accerfat 
permciem . Hine itacp facile conftare po# 
reft ,quam fit neceflarium officium elee* 



Qiioniam autem multas uideo efle 
caufas,quibus pJericg impediantur > qu6 
minus in hoc neceilario cV debito offiM 
ciooccupentur , iit funt in multis auarttf 
tia; ftudiu, ignorantia prouidcntiae DeiV 
diffidcntia Ethnica, luxtiSyabufus rerum 
ad uarias ineptias,multi inutilcs fumtus* 
dC crudclis, proh dolor,in pleriscp cfco^* 
yl% , quafit ut miferorum inopia mintis 
afficiantur,uolo locum db eleemosv> 
n * htccopiofius tracftarc , idcp hoc con- 
(ilio , ut & necefsitas debiti , quo uer« 
mdigentibus obligamur intelltgatur , & 
nos admonitt alacriores faciamus ofc 
firitim , dC libcrariores crga pauperc* 






-iib is&oti 

:f.ii!!jd'dfl)iioi 
ui func inmufc*» 

.jfDuInwurilfsfiB» 



coanda eleemofyna, cV qux funr ewl ge* 

Deinde catifas recirabo, qtiibus pios 
ad dandam elcemofynam excaari o- 
porrear. 

r Tum arTecttim danns eleemofrnam, 
fignabo , & (imtil modum eleemoiyna* 
rumpra?fcribam. 

1 Poft remd dc ff nibus pi e prarfti ta? e- 
feemofynar, cVde frti ftu qui ad eos redir, 
quielecmofynam hilari animoiuxtamav 
datum Chrifti largitinrtir, agam. 

Qmctincp eleemofynam daredecre^ 
titr,nocordineeleemo(ynam fuam faciar 
Qmntum primum fibiipfi fitmifer/cors* 
feoc eft, fibi ipfi primam exhibeat eleemo* 
tynam: qtiodtum demumr?t,quando ho- 
itfo fe a ftiis malis. uijs auertens , ad Do# 
mmum per ueram pcenitentiam fecon* 
S&truv NuIIa cnim mtfericordia (hoc 
entm fonat uoxeleemofyna*) ab eo prar^ 
flran* poteft,qui adhucfub Dei mifericon 
dianon eft* 

* m ' Qua# 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



2»4 

Quare Syracides rede monct, cum 
inqutt cap^o. Miferereanimaetua? pla- 
cens Deo , cV cor tuu confolarc ac mce- 
rorem abs te longe depelle. Cum dictt, 
miTerere animaetua?pIacensDeo, figni* 
ficat qua in re miiericordia illa fita fit, 
quam nobis ipfi exhibere debeamus, 
liempe in conuerfione ad Deum 6Y in fi* 
de,fine qua impofsibile eft placere Deo. I «pori, lr 
Hoc modo Abraham fuam incepit cle<N amma.mjj 
mofynam : cuius exemplo cV reliqui pij r 
omncs, a ie ipfis incoauerunt eleemo* (kopa 

fy nas * wantcpon 
Huc pcrtinet illud Auguftini.Si uij ftcommo 
facerc clcemofynam , incipe a te ipfb. «; ita ( |, 
Qiiomodo enim poteft efle mifericort icquirend! 
akeri, qui fibi crudelis cft. Qui hoc mo- 
do fuam incoauit eleemofvnam, mdx fc 
ad proximum conuertet,eK# mifericor* 
diamexhibebit. 

Hinc prima eleemofynardiftincfho f( (onu 
nafcitur, ut fit v n a quam qui% fibt ipfl fi aiic rt( 
preftat, altera quam qut% alteri. llia 
natura prior,ha:cpofterior. 

Pofterior 



fcnnpor 

W( 
ouie Chn 
ubdiuii 
Wtisnec 



J 
Huius 




I 



'««inconlnllji 
s edtboc dcbak«| 



ifininkeprt 
ircemplo&iidifiji 
jeriintek 

lAiraifafr 
incipe a ncffc 
iceft clferataJ 
•scfr.Qjite» 

Kf,<KJfi 



ab ou.1 Chrifti , in uiam reuocar, acin 
oui e Chnfttmcroducit. Haceleemofyna 
nulla t i,u.n,or,„u)Ja unl/or, nuila den.cB 
wa.isnecdsaria.Namutanimapr.-rfta? 

'? e,ee r f y ,,a q«> 4narur 
amma.mulris modis p.a-fercndaeftelee* 
moJynar. qua necefsiraribus huius cadu* 
cicorporis luccurritur, & t ,r arrcrnabo* 
na anteponenda funt om.ubus huius ui* 
xar commodis, ad breue cempus duraru- 
vs : ira eleemofyna quar arrcrn* uit* 
acquirendar conlcrr, antefcrcnda eftelee- ' 
mo>ynar Innc caducar uitar feruienri. 
i V" 1 ' 5 ma g'uim eft encomium apud 
Jacoluim Apoftolum.qui aic. Fratres 
N quis mter uos abcrrauerir a' ueritate 
PC conuerrerir eumquifpiam, fciatquad 
qui auerrerir peccarorem aberrore uia; 
/uar feruabir animam eius a morte & 
operiec mulutudincm peccarorum ' 



III 




llfr 



116 

C i v i l i s elcemofyna pertiner ad 
hanc praeientem uitam,uidelicec, cum 
miiericordia tadu', pauperum cuiuis fuc* 
currimus inopise, Ad utrancp mifericor- 
diam Chriftusnos exemplo Patris hor* 
tatur, cuminqirit: Eftote mifericordes, 
ficut pater uefter ccdeftis milericors e(K 
Huius praecepti memineric omnis , qut 
Chriftum praeceptorem agnofcit. 

Cauiac quibus pfj ad dandam elee* 
mofynam excitari debent,funt plurima?, 
interquas ha? funt prarcipuac. 

Prima, C h r i s t i a n i s m v s ipfe, (eu 
profefeio religionis Chriftiansc. Harce- 
nim requirit ut in omniopcre bono abu> 
demus,6Y utnos inuicem tancjj membra 
uniuscorporis,cuius caput eft Chriftus, 
eomplecffomur foueamuscp.Hoccum ex 
fide Chrifti fit,in timore Dei uerum me* 
ditamur Chriftianifmu' , hoc eft,uere di> 
trinam naturam imitamur.Nam cum De* 
us, quemimirari nos iubet Chriftiantf- 
mus , diues eft miicricordia, nos ini- 
fericordiam ipfius imitmdo > diuink 

quo* 



m. 

(m 

''«r-pan 
knom 

nfliotieE 
nrnran l 

% 
apadPrc 
ishonor 

fcqui po 
Hanc c 
cxhiben 



exen 
ttttoc 

SecO 
creatur 



Pro, 



pt€ 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^ri £xanplo Pitris hoi* 
£ Brorc muoicordes, 

[DflnsfiQicoittnis , c: 
::::m jgnoli ' 
B ri jJJanJamtJfi 

: twapaar. 

ST-Asisjtvsfpff,!; 



quodammodo narurar imitafore* ditf- 
mur, 

'^ teflSm m hac iniwione non 
occupantur , fibi Chriftianum mentiun* 
rur nomen. Prarterea non Iegit/mi Dei 
filrj, fed fpurrj potius habentur : nulfum 
eiiim mter filios fuos agnofcit Dominus, 
tt/fiquem uiderit conari faltempaternas 
imitari uirtures, 
tt 

Huc pertinet illud didum Domini , 
apud Prophetam: Si egopater uefter^u- 
bihonormeus. Eftautem prarcipuaho* 
noris pars , qua filij fuosparentes pro- 
(equi potfunt,eorum uirtutes imitari. 
Hanc caufam mifericordia: proximo 
cxhibend;c,proponat fibiquisquis Chri* 
, ftiarnTmi gloriam ferio expedar,nec iinac 
/e exemplis malis ab hoc neceflario & 
debito cultu Dei abduci. 

Secuda,M andatvm d e i ,cui omnes 
crcaturas parere oportet. Huiuscaufse 
meminit Syracides cap, i 9 , cum inquit; 
Propter mandatum fubuempauperi,atxy 

P a in 



fcSfl 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



m 



fti8 

in ems egeftate ne auertas eum.Et pau- 
lo poft;Thefaurum tuum lecundum ma< 
datu altiisimi colloca>c\ tibi magis quam 
aurum proderit.Thefaurusqiiidem no# 
fter qui nunquam deficit > deportendus 
atcp afleruandus nobis eft in coelo , fed 
tamenin hac uitaapud pauperes collo* 
catur, in quos beneffcia collata Domi* 
nus ita accipit,quafi in ipfum contuliise* 
mus. 

Omnia teftimonia fcriptura?,que no- 
bis dilcdionem proximi commendant, 
requirunt maxime beneflcentiam erga 
egenos.Nam hcec dilecfaonis uerarpre/ 
cipua pars eft.Huc pertinet illud Dorhi* 
ni Deut. 15: Praecipiotibiutaperias fra- 
tri egenti manum. Hoc prceceptum Dei 
qui contemnit quomodo Deum diligere 
poteft ? quomodo timere i ita enim To- 
hannes ait: Qtii habet facultates huius 
mundi cVnon dat egenti, quomodo ma^ 
net diledhb Dei in eo? Et Iob.6. Qiii 
tollit mifericordiam i proximo, timo- 
rcm Domini abiecit. 

Qui> 



fcerccL 

tm 

tiraj 
ihmu 

icrico 
ram Dec 
Tm 
Chnfn I 
brorum i< 

WHm 

Matth. 

§an» 
«wis, c 

*Abr 
^uirat 

*« 4 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



J 



AijAmcMiii 

30 /cnpturajj qu? n> 
iLTJ commendr' 

::aonisuerJp 



cfiotmctv 



I^erc.eumq; cx animo timere jC o^ret fe 
Deo precipienti debcre obediennam De 
quare Micheas , n himcmodumcSK 
naturcap.r, Indtcabo «Trid homoqirfcf 

bonum , cVquid Dommus 
*os te, „„ ? facere mdidum , &di%re 
^ricordiam, cV fohcite ambulare co, 
ram Uco fuo fcmper. 

CuJd n J? > Exemplorvm imitatib, 
ChriftiDomini primam, acdeindeme! 
brorum ipftus. Chriftus pronobis fadus 
elr pauper 5 ut nos ditaret. Quidergo 
uicifsim Chrifii-membrisdebemusrprL 
fertim cum fibi fadum teuatur,qui C quid 

WatX^f ' e/US mCmbnS fecer,mlIS - 
Santiis patribus mhi7 ffift magis iu 
*am quam pauperes fanclos refocilja. 
re. Abraham peregrmos obferuat.ut m- 
Iis inuitans beneffcentiam pratfet. Loth 
muitar angelos quos peregrmos paupe* 
res eneputabar. Cornelius aulicus ua* 
cai/e perpetu* orat/oni & eleemofynii 

P 3 fcribi- 



1 




!|.\./|.U,. 

10 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




fcribituf,quas alcendifiecoram Deo t& 
ftatur fcriptura. 

„ Quarta,D ignitas scftimatiocp efec- 
mofyna? pieprxftitae coramDeo. Pro* 
uerb. Ji. Faceremifericordia&iudidum 
gratius eft Domino,quam uidlima.Chri# 
ftus Mat^. Mifericordiam uolo dC non 
facrificium.Heb. i^Beneficenti* uerd & 
commumcationisneobliuifcamini , tali> 
busemm uiclimis delecTatur Deus. 

Tanta dtgnitas , tanta acftimatio eft 
eleemofynae pie praeftita? coram Deo* > 
Prefertur ui&imis : Deus dicitur ea fin- 
gulariter affici & deledari, Haec dignitas 
meritoeos commoneredeberet, quihu? 
ius mundi facultatibus abundant,utftu# 
derent diuites efie, iuxta confilium Pauli 
in bonis operibus. borg "Btu* 

; Qiiinta, proximvs ipfe. Quod au- 
tem omnis homo omni homini fit pro*- 
ximus , parabola de Samaritano docet. 
Etfi cu alrjs maior eft ea necefsitas. Om> 
nis homo cum pius , tOimpius,proxim* 
jniht eft;idc# primiim ratione creationiSi- 

Deindc 



mp 

k,ma| 
UiU 

fcriChi 

ikm 

iaumcuJo j 
tfflfcnSj 
«pw» 

flnftus, 
tur«glo, 

tononoi 
e *bcn 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



p«ndeg ra t.- 3 (?m,1, tl ,dm/ s . Tffrefpe<& 
■■ : <»**«,b comm " n,s ™*&human*foc,etaris. 

adhuclonge m a,oreftcopXia Chn" 
CbrmW co%arifu„t?Prfti 
,Mm, emmco m m w , S eftcU a „orumor 
*P* . n < un . «ocano, quaad imtatemfcttta» 
Ignrfaw «umculopacis uocamur. DcfodeDer 

eun dan Spiritum Chrifti /„ ffl I0S fii.. 
KOntea» regeneramur. Vnde fit, utcVunumha* 
tomHaif beamus patrem Deum , cV /pfi foter nos 
aattot,^ fratres fimus. Adharc.ewsdem corporis 
^gibimJffliiH» «nyftici membra fumus, cuius caputeft 
.^BCoaSlifflW Chriftus. Poftremc» eandem fpem fu* 
turar glori* habemus , fumusemm*- 

l, « iple Q?*- tern * ""o* hafr edes»«n Chrifto lefo Do* 
mjnonoftro. 



L^g**** ! . *>* quintam caufam mifericor* 
^Ktftt* 01 - 2*°^ P™*«'niu, feTidcogitamu^ne* 
irio non agnofa't,qiiim neceflarid egenw 
exhibendalJtjbencffcenna. Taceo iim* 

P 4 culun? 



cuium,quo omnes hominesin hocmun* 

do fintfibiinuicemdebitores, Quis uulc 
uideri contemtor unitatis fpiritus t ad 
quam nos uocat Euangelium ; quis fpt- 
rituahs fraternitatis abnegator audire 
fuftihetrquis Chrifti membra it a conteV 
nereaudebit,uteafrigore inedid. cVhu> 
ditatecruciarifinet?quis nonmeritofe- 
rct illum participem rerum huius mundi, 
quae caduce funtquem ftatuit iecum cce* 
leftium bonorum fbre hceredemc* 

Si haec bencrTccntia? cV mifericor' 
diac caufapro (Iia dignitate aeftimaretur 
a multis,minus rraudibus cV iniuftis lu# 
cris ftuderent, minus egena Chrifti me# 
bra fpoliarcnt, acmagts de fouenda car< 
ne fua cogitarenr. Meminerimus qua?* 
fo quoties uidemus aliquem miferu no* 
ftram opem implorantem, didxim Elaiae 
Propheta» ; Carnem tuam ne defpexe* 
ris. 

Sexta, P oe n a eaq? multiplex, eortt 
qui duri funt erga pauprres. Prima, ira 
JL)ei,Syraades Ab mope ne auertas" 

oculos 



fcfltt 

flti$ 
Irina 

& i 
[jmiioca 
atrcs (; 
w,ipfe 
Horrenda 
clpotdf 
noncxaudi 
bnsdamai 
Spoliacio d 
non haber 
k\i ai 
^uidonis 

mk 

Wpicit i 
tonnopi 
iut flagi 

bixi 

ffgapa, 



i 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




jj^J oculos Wos,proptcr ira. Secunda,male* 
dljUx ld3> ma icdjcentis tibi m amaritu* 
r m dineanimar , exauditur deprccatio cius, 
cxajdietautemeumquifccitillum.Ter- 
tixpbpu] a precarionis cuarinnecefsicate 
« «Btonmsi tua muocantis, Prouerb. 21: Qtu obdu- 
«n b rat aures fuas ad dep recationem paupe# 
rum , ipfe clamabit cV non exaudietur. 
Horrenda fane pozna , qua nullagrauior 
ftfama efiepoteft: necpmirum eft eum a Deo 
fcndfltf non exaudiri, q ui ftlium Dei in fuis mem* 
tai&mfe bris clamantem , non exaudit. Quarta, 
Tlnmarcr: Spoliatio donorum , (criptum efl: enim; 
iniufe non habenti auferetur abeo , quod ha* 
iaWig&0 I s autem non habere dicicur, 

j iefouendafirr qut donis fuis dC faculcatibus in gloriam 
[emifldfltfif 0 ^ el & fableuacionem miYerorum, non 
I iMWiflliW rec ^ uc,n,r - Huc Prouerb. 3. Qirf 
Jn (HAwiB* defpicic deprecationem pauperis patie- 
ne V tUr 1 nc, P ,am - S e *ta, mendicitas liberorir, 
aut flagiciofifsima eorum uita, quce om* 
. , < ff ^ ni egeftace multo grauior eft. 

Dixi de pcenis eor u, cjui funt crudeles 
n:rC5 ' W ; «gapauperes, idcpnonex Philofophia, 



1 



m l 

quae cmrc potcrif , fed ex ipfis oraculi^ ^ 

Dei,quar fallere aut mentiri non pol> Hft 

funt, Hcec qui contemferit, breui iuftuin nanoitr 

iudicem inueniet, 5fe fa m 

I am dicemus de affetfu , qualem re* ifi no; 

quirimus in eo qui conftituit eleemofy- dum. £ 
nam dare, & de modo eleemofvne iufto 

dc congruo. i e . j aumkl&ii^iq prapftabi 

* Duo inf ia uult Chriftus ab eleemo* expectal 

fyna exciudi, Matt. 6. quar funt, hypo- k 

cnfjs,cV inan/s gloria. Harc enimduo* tpmm 

canquam peftifera uenena.inffciunt qiricw* Stmu/run 

quid arcmgunt. Neq? id mirum eft. Vpfi IpM^ 

enim hypocrifis , ibi nulla ffdes; ubi iruud Iwceft.r 

m glona , ibi nulla Dei dilcdio , nullus . c&afmsc 

timorDei. Abfint ergo ab eleemofyna dsim^ 

noftra Pharifaica hypocrifis , & ftulnq precetSr 

gloriatio. ), s :teqbul lodPaul, 

Quos igitur afTedus requiris in eleesn m $ , 

mofyna? amorem Dei, diledionem pro^ aUquis r 
ximi,candorem fimplicem & hylarita^l 
tem. His enim affetfibus tanq^ falequo* 
dam diuino afpergi debet eleemofyna, 
*m gratum Deo facriffcium,efTedebet. 

Pr*to 



fcrimen 
habemu 



A 



pt Hfcomii 
ntKomairiffnintov 



jSaDa'di!fCno,ii 
■;a ab ckeooKK 

fo? 



Prarterea cumeleemofyna coniungenda 

eft ffdes qua no folu ftatuimus eleemofy* 
na noftra placere Deo, fed etia ipQ curae 
efle totamnoftram uitam,fuppeditariab 
ipib nobis neceflariam defenfione &ui> 
c7um. Et quiapoftulat , ut nos muemus 
alios ,ac promifit prcmia,propter Deum 
pra»ftabimus beneficia , & uicifsimfidc 
expe&abimus auxilium Dei„ 

Inmodo cleemofynaifpevfhbimus, 
quantitate , uixtaconuhu Tdfoiequiait: 
Srmultum tibifuerit,abundanter tribue, 
ft paru, libenter impartiri ftude: VofrT*, 
hoc eft, aequalitate,ut ex debito ofBcio tu 
conferas egenti eleemofynam , cV ille ui- 
ciisimgratoanimo accipiat, ac tibibene 
precetur: Promtitudinem animi,iuxta iU 
Itid Pauli. 2,Cor.8»Siadfit promfus anf- 
mus, is acceptus eft, pro eo quod habet 
aitquis,nonpro eo,quodnon habet. Di' 
fcrimen externoru cV domefticoru fidei, 
iuxta PauIiconfiliiijGal 6, Dumtempus 
habemus,fimus beneflciergaomnes,ma< 
xime autem crga domeihcos fidei, id eft, 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



eos qui per ffdem funt irt eadem af$ nos 
familia Domini: poflefsionem , fecun* 
dum Salomonis dicftum; Fontes tui de- 
riuentur foras , fed tu dom/nus corum 
cfto. 

iamreliquumcft, utdefinibus elee* 
mofyne pia?, ^defrudueius dicamus» 
Erfiautem cum flnes , tum fracftus elee- 
mofyna? fanftae ex prioribus facilecon* 
cludi poflunt, tamen ut magis piu Iedo- 
rcm adhoc^iecenarium fanftum & de* 
bitum officium excitem, nonnulla de fii 
mbus dC frudibus eleemofynjepia? prxt 
ftiise adrjciam. 

Fines funt quatuor: pr/mus,fuble* 
uatio proximi indigentis dC refociUatio 
membrorum Chrifti. Secundus,prouo* 
catioaliorum adbeneffccntiam erga pau> 
peres,iuxtaillud 2. Corint^. Et ex uo- 
bis ortus zelus prouocauit complures, 
Tertius, teftiffcatio ffdeinoftracY timo# 
ris Dei , ed enim deliinantur charita* 
tis ofljcia, utillis teftemur nos time- 
*€Deum, cms mandato obfequimur» 

Qtiar* 



Quartus 

mji 
gapaiij) 
quiliber 
percs ; ab 
enim 



. & 
" Marrh 

propa/ul 

; iiipere£c 

hftnb 

Fccncran 

peris. Pa 



animam 
pleueris 

^iiem 1 
fenpcr. 

^enefic* 



X 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



> fructus uarfj & 

1 M u ^imis co, maItI P hces comi tanttir liberalitatem er- 
gapauperes. Paulus teftatur fore, ut 

'^Vjtiifoi ^ 1 " ,,be f aIes /ucrint &bcncffci erga pau* 
peres .abundent m omm' opcre bono. I ta 

ias , tumlm-bT r n,m p accc Dom, ' ao » obedicntiam erga 

'ff Matthtf. Dommus dabit mercedem i» 
r Wft propaiulo. Ec Pfal: Rcatus qui intcL 
f llp er cgcnum c* pauperem, in dif£ 
\ imt m h libcrabit cum Dommus. Solomon : 
Fccncratur Dommo qui miferetur pau* 
piatuor: ymjt* pcris. Paulus ait; Qirf f emmat in bene* 
: / ::::: a :::: dictionib', dc bcnedidionibus cVmetef. 
mSankP *o lfaiae 5< s # Qim efFuderis efurienti 
inajner^a animam tuam , cV animam afTIiclam re* 
. Cor::, - pleueris , orietur in tcnebris Jux tua,& 
roiiocauiifompfe tenebra? tua? erunt ut meridies , cV re> 
ofitaM* quicm tibi dabit Dominus Dcus tuus 
mm& fempcr. 

ulimvM* Syract *9, Tn cellas tuas concludc 
WlbtQ 0* bcncffccnriam, cV ea te ex: omni arTlicrio i 
£f nc Jibcrabit, magis quim fcutum ualidu 

robu- 



robuftacp Iancea aduerfos hoftem pro te 
pugnabit, Hic fapiens necefsitates prot 
ximorum cellas uocat , in quibus bene* 
ficia fiint cx* reponenda cV afleruandai 
undequidam ex fand:is patribus eleganr^ 
ter & bene dixit : manus pauperis cfi: 
gazophylacium Chrifti, loqoiq boup 

Deinde (ubiungit , Sapiens bene$ 
centiarin illis cellis collocatae maxtmum 
frucl:um , liberationem d malisatcpad' 
uerfus hoftes nYmifeimam propugna* 
tionem ac defenfionem. Nullaenim r* 
homo aduerfus omnia pericula magis 
poteft efie munitus actedus,quam be? 
nencentia&mifericordia. Loquor au~ 
tem de ea eleemofyna,quar ex fide pro* 
nVifcitur,ficuti dtis ex fuperioribus pa* 
' tet, ne quis pufet me cum Papiftis fen- 
tire , qui fuis eleemoiynis precium it& 
ponunt,fine Chrifto c\flne fide. <mmb 

Haec de liberali ac pia eleemofyna^ 
tdeo adrjcereuoIui,ut ditiores potiTsitnti " ) 
fui admonerem officrj , ut intelligant fe 
diuino iure obligatos eilc, ad conferen* , 

dum 



«ffxmamalijitf: 
irmifjtnunipropf 
form (m 
omma pcricuU nfls 

owk Loj»» 

iajtfiiip ' 
ffiKOJm 



dum ahquid egcnis de fins facultatibus, 
idcp gratis propter mandatum Dei, 6d 
multas alias catuas quas recenfui. Prac- 
terea ur,fi mandato Dei obedire rccufa- 
uerint,(aanc fe contumaeiae ergaDeura 
reos efle* Ex hts perlpicue concluditur 
quod propofui,uideIicet> quod nemo ex 
hoe prtrrto hominum genere lucru cap 1 
ure pofsityfinc grandi facrilegio. 

secvnd o ordinehominum colloco 
artifices,cV qui labore manuum fuarum 
iiichim quarritant. Hisiuxta prseceptu 
Chrifti,mutuo dandum eii,cV nihil- inde 
iperandu. Vt entm his dare gratis uetat 
ApoItolus^cumaitiQtti laboratmandu* 
cet> Siquidem ptetas nequaqua flagitat, 
ut robuftis hominibus &C laborare ua- 
Jgttbus,gratis noftra demusuta fiurgete 
nccefs ttate rem quampia a te mutub pe* 
rierint,regulae Chriftiobtempera cVmu* ' 
cuum dato, fineexpeclratione compenfa* 
tionis,in fimili autalio officrj genere* 

inRatioreguIaeeft,quod qui infudore 
uukus c^laboremanuu ftrarum>ui&um' 

quaw 




quanitant , parum ultra urclam & am& 
cfium lucrari foleant. Tales itac£ fi gra* 
uarentur ufuris,non fine rerumpub: cV 
familiarum magno incommodo , plane 
opprimerentur , atq? ita fundamentum 
contraduum , cjuod fupra iecimus 5 pe* 
nitus fubrueretur. 

Carterum non poflum filentio pre * 
terire,quod iuftifsime in hoc hominum 
genere accufandum iudico. Nam prae^ 
terquam,quod plericp huius generis ho* 
mines timorem Dei abieciile uideantur, 
tria graui*sima uitia in illis cohercenda 
iudico,qua? funt: potatio plufquam bar' 
barica,luxus ueftium ifti generi hominu 
ininime conueniens, & fraus malaq? f^- 
des in ipibrum opificio 5c labore. 

Artifices cV operari]plericp,quicquid 
tota lucrantur hcbdomada , hoc diebus 
feftis potando infumunt , nulla habifa 
trxorcuIarum,aut liberorum miferorum 
ratione. Ex quo fit,ut fa*pius indigeant 
artifices &C operarij, cV fa?pius mutua 
cogantur accipere. Talcs fi coherceren* 

tur 



*4» 

fur legibus tr pcenis ,rc<?tius cofoleretur, 

non folum ipfis,uerumctiam reipublicf «. 

SiqUide poculis fuperfuerit, hocin 
fuxum ueftium conuertunt, Sarpeenim 
uidereeft, pellificem aut calcearium, auC 
altum opificem elegantiusueftitumefle, 
quam mepuero fuitequesauratus,cum 
adhuc Heroica iila maiorum noftrorum 
uirtus, in ahquo precto erat. Non (unt 
contenticommuni panno,qui apud ma* 
lores noftros in delicrjs erat , fed nobilef 
&principes imitates,<ericas ueftesqu^- 
runt. Etquorum facultates id non per* 
mittunt,iJJioras manicaru 6Y fimbrias uc< 
ftium hoIolericocingunt,ut animifuiuj- 
perbiam , tanquam fymbolo quoda* pro* 
dant^ Hic grauiisime magiftratum pec- 
care f udico,qui iftam leuitatem legibus & 
pcenis non cohercet. 

Hic infurget forte aliquis locutu- 
feius opifex , dC hoc modo excipiet; 
QuidCannon licet miht rebus meisuti, 
prout mihi placucritf an oon fum rerum 
mcarum Dominus? 

Q. Dcco* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Decorirm m onini uitat gencre ler* 
uandum eft, quare nequaquam hcet tibt 
contradecorum,rebus tuisabuti. Quod 
fi feceris, magiftratus officiirmeftut te 
coerceat , doceatcpqualis ornatus calce- 
ariumaut pellificem deceat. Tu putas te 
ornatiorem reddi cV commendanorcm 
iiominibus, holofericis emblemans : fed 
homines cordati longe alirer dc tc nrdf * 
cant. Nam ex uefhum luxu, luxuriatem 
^nJtttum ratiocinantUr. ?? 8 £ iuimx>! 

Quid dicam de fraude & mafa ffde d- 
pificum r quid de nouiS fucis , quibus 
pingunt fiia opcra ? quis nonde opirTcQ 
*6C operariorum uerfutia conquerirurc' Li 
■ ceat mihi pauld libcrius diccrc quod feti* 
tiantSinguIa opifica ftios habenr, f? Dis 
placet infpe&ores > morc ueteru" Athc- 
nienfiu. Sed quid,quaefojhi infpecWe* 
^aciuncc iuntrorfeinter eos,quiutparte 
lucri pcrcipianciaut uiliori predo fibine* 
ccflaria ab illis comparent : ad mulra 
sconniueant opiflcum crrata ( qtia? cor^- 
:w'gercdeberent, modo riteirrfpe&orum 
: officio 



; 



.«jiarcfl 



km 



i Jafcors 



' #&cc 
baudcj 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



■ifflJS 



foitefeeflfjW 



■m 



officioiungiuellem) parum de mcolu- 

mitatecorpons>hoc eftjreipubhcat (olli- 
ctti. Prudentum igitiir gubernatoruro 
officium eft> utc\ipios artifices dC eor3 
infpe&ores A fcu afleflbres in ordinera rc# 

. digant.QuodAiixi decalcearijs & pellici> 
bus >id de omnibus opificibus, dd. qpera* 
rrjs,quorum ufus in republica eft necefr 
farius ,intclligi uolo. 

I n tiktio hommum ordine col- 
locentur agricolat , qui er/am Iaboribuf 

^manuum fuarum uictum quarrirant. HJ 
fiirr timore Dei officiiim racercnt s ters 
ramq) haud ignaue colerent , minus 

. proFedo egerent: prarfertim iUiyCpi mc* 
^iocres agros babent. Terra eniinquam 

Jaborant, reddit cura foenore quod acce- 

T|>if,modo Jabor agricolae timore Domi# v 

m rigatus fuerit. 

In hoc genere hominum, iniquiisim* 

^cxercctur ufura , dC talis quidem ufura, 
quam Turcae & aliar prophana? gentes, 
baud dubie abominarentur: Aceipit fort£ 

^quis tonnam. fru menti mutuo , temporc 



*44 

fationiSjfedcumpac^o, uf eiaquoacce- 
pit mutuum,aut duplum finito anno red* 
dat : aut feminet fuis fumtibus grafi'4 
fjuantumrnutudaccepit. Taceo pecuni- 
arum ufur am,qu:e priori mufto iniquior 
cft, * 

Hanc iniuftitiam cohercere, piutn 
magiftratumopbrtetjcVpiorum paftorfi 
eft, inuitare agricolas ad muttra officia 
praeftanda, ftne omnfuiiira, intimore 
Domini, & execrandam ilJam ufurarrt 
iuis coloribus dcpingere , ut eam ttm^ 
quam peftem aliquam fugerediicanr, 

Optarem etiam in hoc homiriuth 
ordine, dC luxum ueftfum coherceri , ck 
inutilesitimtusmnuptfjs cV puerperfjs 
pfOhiberi. Haud enim rard fiert foler, 
ut neeeflarfjs deftituantur, qtifoblicr c& 
ditionis ftatus fui, modum non fcruarifc, 
In quartum hominum ordinem re* 
tferantur iuuenes delicatuli , dequibtiif 
Horatius in hunc modum fcribit: 
Jmberbisiuuenis tandem cuftoderemoto, 
€audet equis canibusc# & aprici gr.tmfne 
«arnpi, Cere- 



ff wfeffltpn 
■fybniinpw 

'tba, />? r/morc 
tor ifiiiffafra 
Tf|iirc2fff m 

^ ?mtnijm 
ofi 8f paorpenji 



mir,<p 

JflBIIKJIlW 



pereusm uitfum fledi ,monif6ribus afper. 
V rilium tardus prouifor,prodigus aeris, 
$ublimis,cupidusc£ & amaca relinquere per# 

Hujc ergo ordini afcribo ditiorcs, f«4# 
uenes, non dum coniuges,fiue fint nobtV 
les >fiue eiutum filrj, qui iam dimif$i agii* 
fcernutoi ibus mprum jiberius prolibidiV 
ne animi Feruntur . His (arpe contmgiijS 
u t prppter prodigam efrufionem rcrum 
(ffen enim plerunq; iblcc, utilliquibus 
. panis , iuxta prouerbium,in ore naicitur, 
luarumrerummagis fintprodigi) peciw 
niam ab alrjs mutuo pctant* Quomodo 
autem cum his agendum fit,dicam, ubi 
prius pftendero , quidinipfis defiderem, 
& quid corrigi uelJem, Quanquam aiw 
tem uereor,ne jdemmihr cotingat,quod 
olim Ieporibus qui leonibus iura dice- 
fcant , ipia tamcn ueritas pracferenda cft 
^omnipcriculo. 

Primum , non pauci haud malae int 
dolis, praua cducatione corrumpuntur, 
&C ea a primis anai* contrahunt uit^, ; 



mm 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



qu* tott poftea v srtare, ipfos pferuncfr f 
comitantur . Nam cum parentes , uel? 
i^fmium indulgent f ibcris, uel domeft/co 
*xempIo addeteriora eos lnuitant , uei 
difaplmam deb/tamnegliguc: quid que* 
Co alwd fferi potcft,quam quoduidemus 
in arboribus,quae ab mrtio negIe<5he,tor- 
tuofa* ffunt & fterilefcunt. Contri qux 
manu agricolar cYarteputantur, erigun* 
tur,rigantur,re<ftar, feroces &fruclifea: 
redduntur. 

Qtiantum autcm referat a fener/s 
afluekere, Lycurgus fuis Lacedcmo* 
nrjs , hoc oftendit paradigmate. Duos | 
catulos ex rjsdem procreatos parenti* 
bus educandos fufccpit, quorum alterix 
gula- permiftt , alterum uenationi adhi- 
bu/r Hositaeducatos \intheatrum fre# 
quehs Lacedemoniorum addtixit , cV in 
niedio colfoeauit : dC fimul mcon-peclu 
catulorum ollam canmim & leporem 
uitium pofmt Hoc fado , utruncp , fpe** . 
tfannbus Lacedemonfjs folutr, quorunt 1 
*ker magno impetu m leporem fermr, 




m 9 



»47 

ajter in ollam carnium capue inferuit,. 
■flic J , uj Cum autem Lacedemonrj , quid (ibi hoe 
dfontfc (peclaeuli uellet , mirarcntur , rcfpondit 
JjftliK )lK ) Lycurgus : ambo ifti catuli , ex nsdem 
Jjft^itp parentibus funt progcniti, fcd uidetis al* 
■ : M<m tfrum gulse deditum, alterum uenarione 
^tSjt. deleclari. Hoc diueriiimftudium educa* 
for. Centri ';.> ^ni dcbetur.Magnum proinde,6 JLace* . 
IHKbn ^ dcmonrj^momcntum , fcitote ad uirtu* 
Wi^fcfc tem efle,uitae rationem, educationcm d( , 

afluefaclionem, 
Rtnr 1 ttam * Sapieater que^-^ate* antiquus, 
Ldonw cpnfcenfa urbis editifsimaparte , exda- 
mariiufsif:qu6 quoferiminiciucs^num 
arquum eft in opibus parandis totos uos 
occupari, cVdeliberis , quorum Cauia 



ii^!C.D'J0i 




, , ,,, quafrunturopcs,nihilcflelohcitosfcre# , 

mmiM d(temihi,inquit,nuUa poteftliberis prc- 1 

Jg cjofior & melior rdinqui harreditas, 

*! quam fi bene atcnem educentur/ ac ad 

1 j! foto™ Ujirtutc re&e a primis annis informef ur* 

im & W > Hoc cis perpctuo manetpatrimonium, 

i . uflunj i r fortuna? procellis minime expofitum , 
fcM f ^ Quod aute parcntes quida,neeligen- \ 





m 



citxs (uos infiftiri fiberos ctifenr, duas 
pratcipuas caufas eue animaduerto > tn- 
dulgentiam nimiam, &C tenacitatem. 

Indvlgentia ma t res f^epius pec* 
eant, & praeferttm tllae,quac nott admodifr 
numeroiam fobolem habent. Har perin* 
9 defaciunr^acfiagricola quifpiam agrum 
recufaret co!ere,propterea' qudd unicum 
tantum habeat, Qu/s huius incpms QC 
iudicrj peruerfi ratem ferrec? an non mul* 
t6magis colendus quiaunicus^Italan* 
eft,ut multorum defecftum , untus ufara 
compenfaret. Ad eunde modum iudico 
matrum officium efle,eodiligentius libe* 
ros educare, quo fuerintpauctores* Sed 
<juid matrcs impediatuideo , fuos ltbe> 
roshabentchartores,quam uteos ^co- 
(petfu ad horuIam abeflepatiantunSed 
amor carudclis cft, fic amare liberos,ut ad 
omnem nequitiam , uelutt d matribur 
proftituantur. Cuius pemerfi & crudeKr 
atnoris, non paucaduftas luantpoenas, 
quae cum ingemi antmt mcerore & lacryp 
mts, natorum effrenempetulaittiamut* 

dere 



Tiw 

reoeimtp 
«juifone 

in Uber( 



balusti 



Hi 

hucfaoc! 
1 wtmog 
\ qiannr 
j polhdar 
j Hocre 
i dus exc 
| utnmd 
cutAri 
I «t&tta 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



W A 

] 



quiin 



245 

der c cogunfur : eui t atft mmis feromedt* 
cinam parare medirantur, 

TENACiTAsabaifcrapartc, haud 
rato maior eft, quam ut fumtus face* 
rtaelint paretes, Qutcqut'4 infai^r &|, h 
equi(bnes,moriones,cytharedos,canes* 4 , 
&c: idredecollocatumputanttatfiquid 
in libcrorum inftitutionem infumi ui' 
dent,id totummale perire extftimant» & 
multd maiori diligentta ftudent, utca- 
ballus bene ad faltus formetur , quam ut 
fikus ad uirtutem bene mftttuatur. 

Plutarchus perpulcram hiftortam 
huc facientem narrat; Arifttppus,inquit> 
tnterrogatus a quodam ftulto parente, 
quantam profiirj tnftttutione mercedem 
poftularet, refpondet mille drachmas. 
Hoc refponfoaudito,paterindtgnabun* 
dus exclamat: Drjbont,inqwt,maiicipi' , 
um mille drachmis comparare ponum* 
cui Ariftippus: emito, inquit,manciptu, 
atcpitaduo habebis mancipta, cVquem 
emeris feruum, cVquemgenuiftifiltum: 
fignificans liberorumantmos , neglecfU 

Q. J ^onc- 







Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




m 



ftoWftadifcipffoa Ccvuilcs fiVri&adom- 
neni nequitiam proftitui. Verc cnimdi/ 



tmiij slux* 



N^caisurcnda filtx innafci mr 3gr f f . ^ " 
Ita enim oroniao eft , fi agrum incu J> 
tum rdiqueris , 1'mxenics ipfum filicis & 
tribufi fcracem : ad eundem modtim fi 
puerorum ingenia mcuJtareliqueris, 6& ' • 
ruhmri* &flc<j^tf* feige^cdnfoflfi^ 
irsam metes. ^ 

Habemus quar ftnt cffrenis cVpetu* 
lanftstuucntttfis efementa quibus poftcrf 
acccdunt peisima corum , quf fimiii edo> ' 
rti funt rarione,cxep|a. Quidhfc qux fq 
ahud expc&n poteft.quamquod dc na* 
piitafcrunt,cuitanta (ait PJirtius) cum* 
Igne cognatio eft.utfiamma tranfliat in 
eamundecuna uifam. Qtiicquid cnW 
uitn malns eft, quonim confuetudinc 
utunrur,h oc in iffos uefuti flammaqua* 
dam graflatur , & fi quid uirtutis refauu 
«r>depafca\ 1 

adco confijctudo 




. -. : 




tfo trialoruT 
txulc uirtu- 

culiimini 
Wtcirc 



taminelt 

nSmn* 

(forerepo 



, ci 



. CWCltt 
4«B 



- m 

tio maforum, pabulum eft omnfs hc^jui- 
tfedC cfrrenis MbfcJmfrJn hoc fodalirio, 
Cxule uirtute , uoluptatis cert ameri ini* 
2?T tur.Hfc pulcrum eft pocuhs cerrare & 
^$11^ umcere.Maior g!oriapmaturefle,inpo# 
f* s 'ptoit^ culis minime fuccumbere, quam hoftem 
\ ttfeasfoj fortiterrcpellcre, Vi&oresin hoccerta* 
fttf mine non irunus prardicantur , quam A' 
r cttflks olim,quia Hecliore finguhri ccr# 

tamine fuperauit. Breuiter , iuxta Ifaiae 
diciurrijuiros in ebrictatc fc prebent,atcp 
ita Sarmacida fpolia Gnefanguine dCfo 
cfore reportanr* 

Eft &aliudcertaminisgenus , quo 
afeus ahum uanitare,nouitate,precio, luo 
xucp ueftium (uperare contendit. Hic 
cSjrnnemouuIt eflepoftremus^Drjboni, 
kmarttffl quanti inu tiies fiunr fumtus , ut hoc 
• Qr ~ ?erramen mcrcatoribus eft maxime Lu* 
nm fonfow^ crofum,ira compendiofifsima uia eft ad 
efurife^ c^acuanda ftultorum mariupia. Taceo 
j&iinm^l a ft a certamina parum memoratu digna, 
adquarnon exiguifumtus requiruntur, 
>fo $ <ysrf> Quid tandc hic hctr euaoiarfs marfuprj* 
$ curri- 



Cfl 
'iwpofc 



(pi<;iij r o 




ffi 

eurritur ad amicqs < petitur- mijtiio pecu* 
nia,utmilitibus Epicuri nihil defit. H?c 
fiquisneget, quodpetirur Jioftem fibj 
parat.Sinurnerat oleumigniaddir* t 
Quidhic, qu«Wb, pio homini laciW 
dumcftrgratis ne,an mutuo hispecu- 
niadldaeitr Ncmoianiisgratisdcdcriti 
quia eleemofyna non Jjxui/non potau- 
oni, npn aleac &c; fcd riccefsitati deie/ 
tur,Parentes cVcognati , quihic Iibera* 
liores uideri uolunt, &mmiftrant peten; 
tibtis pecunias , inftrumenta nequitixi 
pcrindefaciuntacfi furiorogladiumpor^ 

. An mutuo his quicquam dandum Cf 
ntc nequaquam ,nuIIo enim iure ncc dif 
umo,ncc naturali, nec humano obli^iaric 
adpecuniammutuo dandam rjs ♦ qutca 
inpropriam pcrniciem abutunturVtmo 
non parum peccas, fi hoc fcceris. Nam 
qui occafioncm damni dedit, damnura 
dediile uidctur , quamobi em flt reus a$ 
cm peccati, acfi futim proprium onus 
hbi non fatts eflet, Qiiando eium 0& 

tuli 



fnueniunt 



IkM 
decorerc; 

Qao 
h,hon 
tKpastc 
rempi)! 
ahrnt 
funrpra' 
fiomoof 
nexjtracjua 
alicms de 
tnaiorin 
potiusa 
bnrj: 

Inqi 
TJnair, 



pi 



.octad 

H 



■ 1 1 1 b i ii ■ - y^gmmmm^^ N 

' — . 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Mi iftf , ad ufuram peextnfam promtam 
'fe.MftntN mueniunt, profufius confumunt , doncc 
bchauftis tacultatibits > ad mopiam nort 
fine familtaf^ qua originem ducuntjde* 
decore redYguntur. 

Quodrca cum mtereft eaam rei^ub' 
h'cap,honefras cV prarctpui nobifcs & an* 
tiquas conferuarf famuias^non parurh irt 
- •m.isl rcmpublfcam peccat, qut mutuancfo, oc- 
uufeb ca(Joncm iater/tlIS l^neftarum famifcw 
afflBtejm rump^bet.Cbrdatusproinde, acpiu* 
mmi^m homo ofFenfa iftorum leUami hominum 
^W m F hequaquam moueatur, nec comimmicet 
alienis deticfbs , nec prarbeat occafronem 
fota maioris profufionis , fed timeat Deum 
cniniiurer.- botiusac iuuet cos mutuo>quos Domt- 
ctaoUi^ W futiariiufsir. 
dandam ti>f« In quintum nomintim" ordinem refe* 
raritur, qui uirilcm aetarem iam ingrcfsi 
funt & maritt fadi, qtiorum uic« ftudtu 
poera defcribithis uerfibus: 
rCfflftrCilli k Conuerfis ftudrjs artas animuscfc ufnlfs, 
m nrkalg Quxrk opes & amicicias, inferuithonorf. 

? - hm Hi , reKcfttr rouenturn? meptrjs- ; tit 

(i poeta 



jd ahucuntur^ 






**4 

poetateftatiir, nouis.occupatur ftudijs,: 
quarrunt opes, amicitias expetut^hono^ 
r/bus titillantur : Qui fi luftamrationero 
uit« lnirent , cV reuocarent ad calculuqi 
fuas facultates, fatis ad fuum ftatu tuen*, 
dum haberent, Verum non contenti fua 
mediocrif ate > (ublimiora quaernnt, oC 
non habua fua? mcdiocritans radone| 
maiora moliuntur , quam faculutes fef 
runc. . ^ 

, Tales igitur.com pennis defbVuufg, 
rur> nuiilomtnus cum aquila qolatu cer T 
tare contendunt: necefle habent aliundf 
pennas mufuare, quas ipfidominon.ha^ 
fcent. Quid his qua?fo meptius ? qui| 
temeratium magis^utdent alips mulfple 
ditiores,preciofasgefi:areuefi:es. Qu/| 
hfc noftri faciunt ? ne uideantur minufw 
quamilii nobiles , pecuniam mtifuo 34 
wfuram petunt* ut habeant qud fuur^ 
(plendorem foueant & augeant.Miran ? 
turaliorummagniflca palatia ,in qua,jc 
cdm cedere ditioribus nolint , ququis 
— 1o pecunia quatrenda cft , ut fimflia 

palatia 



pAtu i 
rectius 

ttentc* 

! nienfem 
Hftfica 



pararai 
Ititrodi: 

tf> 
uc 
fntfrr^; 
tncjUKl 

Stam 
ntdi 

Wtntti 



Cor 




japcpeefta 
Keili hatataigi 



apakM 




palatia ipfi extntaht, An noh multd 
redius racercht , fi fefuopte pede me* 
ttentes,nidum libi' cV ftiis pullis conue- 
nfentem pararent r an non ridiculum 
ellet,fi cafita ccrnens oloris nidum,fimi* 
lcm fibi parandum duceret C 

Fertur diclum FratKi/ci regis 
forum, impr/mis uenuftum , de nobilif 
ctiiufdam domo magnihce 1 cYregio ap* 
paratu inftru&a. Nam cym in domum 
introdu(frxis eflet Rex , & expecfraret 
nobilrs, regiam de magnificentia ftru* 
ifturar uocem : tandem Rex de domo 
interrogatus iudtcium re/pondic » pul' 
; cra quidcm omnia 6V magnifica cfl : :, fed 
jftrbtam parua auicula , nimis magnum 
nidum. Pujcre quidcm Rex, cYfal- 
& fms hommis mepriam perftrinxifi 
•te fimul rcfpdnromonutc, oportereque^ 
fibet intra ftrf ftattis i & conditionis ter* 
minos manere,ulcra quos citraue, nihn 
confiftere re&£ poteft. 

Conteplantur preterca alios magnas 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




IL 



ex auro geftafc catenas , nobtfitatis & 
autoritatis fymbola , qtiibus nili iimiles, 
etiam in hac refiant , iuo honori male 
confultum putanr.Quid hic nerineeefle 
eftrfacultates tcnuiores ftint , quam ut 
tam preeiofis dC magnis catems emendis 
fufficiant; quare altunde aurum mutuo 
qua?rendumeft,proquo uel prsediaop* 
pignoranda funt , uel pecunia ad ufuram 
accipieda.Na nemo his gratis dat,nemo 
mutuu debetgratuitu.Na indige tibus id 
lis, tefte Chrifto,gratuita mutuatibdebe 
tur.Syrac: 2s>„Proximo mutuu,tempore 
necefsitatis etus 3 dato . H ic apertd iapt* 
ens, reftringitmutuationisdebitu adne* 
cefsitatis tempus.Hinc fit, ut interdum 
redttus uix foluenda? ufura? fafficiant. 
Maritus primum catenatus fa&us^uxo* 
ris amicuuultum fruftra expetit,prtuf' 
quam cV illa catenis dC alijs ornamenrif 
innumeris fuerit exculta. Detnde titix 
matris ornatum ambientes, non ceflant 
ftultum patrem precibus folicttarejdo* 
nec cV ipfe catenat* inccdant ♦ 

Ani- 



m 

noruni ho 
apparaM 

placc 
matadom 
Hisnap; 
untur,ui 
ttfof. 
Smu 
fuis p 
fcprof. 
flon ccnie 
pracdiorur 

V«um c 
pecuniaa 
Cjuofnarr 
feciet,qu 

fuccurrei 
teincimli 

tuo,nec 

gubtect 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



luo honori 



^r3D5 da:,ner.: 



«fyerf 
3, Hicapertefif 



jfta Dein** 



M7 

Aniimducrtimt pr^fffca' ih mag# 
norum hominum famiIrjs,iplendidiorem 
apparatum , in qua re nec ipfi exrremos 
fe eile patiuntur. Hic comparanda funt 
pocula dcaurata , uina preciofo , anathe* 
matadomorum cY ornamenta magnifica. 
His ita paratis , conuiuia magna inftru* 
untur ,ut fplendor hic etiamalrjs inno# 
fefcat, 

Suntetiam in hoc ordinc hominum, 
qui fuis prardrjs cY agris , unde ponenc 
fatis pro fua conditione honefte v uiucre* 
non contenti, de agrorum aliorum dC 
prardiorum emtione cogitant , ut fuit 
liberis amplius patrimonium relinquant* 
Verum cqm dc hi deftituuntur neruis, 
pecuniaalicunde querendaeft,ut habeaf 
Cjuo fuam cxpJeant auaritiam, Quid h?c 
feciet, quipecuniam habet , qua illorum 
fuccurreie cupiditari poteft rnegarefor- 
feinciuile erit.at dare,uel gratis,uelmu- 
tuo, necmandatii Dei, necchar itatis t<$ 
gulate cogit. 

Quidig|tur,inquie$ 3 faciam c Scit mc 

R habere 



habere peomiam > quam f? non accepe* 
rit, clamabit Ce ab amico deiertum, atcp 
ita negando quodpetitur,pro amicomi' 
hi hoftem creo. Ltcebit ne ergo mihi, 
promutuauonis officio ufiirampacifci, 
praeiertim cumperenti nec diuino , ncc 
natura!iiure,quod petitdebeam, Paupe- 
ri debeo diuino cVnaturali iure eleemo- 
(ynamjndigenti uerb,iedrobufto , qut 
remfacere poteft accepto mutuo,diuino 
&naturrali iure mutuumdebeo. Hfc fi 
quod debeo non reddo, pecco, cV (i pro 
officio debito precium peto, uioloregu* 
lam Chrifti cV ius naturae peruerto. Ve- 
rum hic non obh'gor,nec diuino, nec na* 
turaliiure» Quare fi quid hic beneficq 
pracftitero minus debitum , quid uctat 
gratiam pro beneficio paciici? dC iuxta 
receptam coniuetudinem , de centuni 
quinqj in fingulosannos acciperec* dico 
uiuramhic proprie noncommitti , pro* 
pterei quod beneficium iftud firit libe- 
rum , ad quod nec diuino > neC natu* 
rali iure eras obligatus» Nam ufura 

danv 




damnata uerbb Dei proprte comittitur, 
cum propter mutuu, qudddiuinocVna- 
turah luregraris debesaliquidultralbr- 
te,pro debito mutuationis officio petis, 
™» mpk, Huc pertinet regula Gerfonis : Om- 

2M necdwmo,EK nis contractus qui ex fuo genere, uel cx 
^ieWj^ circiimftantrjs debet ene gratuitus,-ft in* 
ofijrali Mrcel» terueniet pacftum de recipiendo ultra ibr* 
^■ott , p tem , efficitur uflirarius, cV proprie folus 
tTOMi/o,(to talis ufura nominatur, 
oumdctcD. Jit 5 Ex hac Gerfonis regula (equitur, non 
io, pecco, if pl ene ufurarium contra(5um,quem ex cir* 
apctOjittoloi^ cumftantrjs non oportet eflegratuitum. 
rjntpauerto. Ve- Quare fi aliquid iuxta pracfinitione legti 
.neci^ KW ' accipio, pro non debito mutuationis ofr 
j Qinihxbaxfioj r7cio,utfit aequalitas, ufiiranon commit* 
yw ) fhfflt to. Pauperi eleemorynam debeo,indigeiw 
oacifdr ft ^ t! mutuu debeo.Quarec' quia lex Dei QC 
L de ceotoi tus natur e hoc poftulat. At no indigentii 
^wjei» nulla lege mutuu debeo^Si ergo cu illo co* 
Zotm^ traho,jhirrpofitop^ 

Mtitfa - ■ *3 a tc * non P ro P nc c °mittitur 
m ^0 ufara, prafiertim fiferuatur aequalitas, 

*L * ^ uam ma g< ftratu$ ftatuit - 



o 



ttfo 

Quocrrea probo tn hoc eonfractii 
fententiam d. aipin i, qui tn p-almunt 
J5.fcribens,tres ordmcshommum enttf 
merat,uidelicet, mend/canrium , reueri 
indigcnrium(qui ramen poflunt pecunia 
mutuo accepta rem facere) cV eorum qtil 
funt locupietes , habentcp tmdehoneift 
cum fuafamifia uiuerenf , modd medio* 
tri tate fua eilent contenti. De his tribui 
generibus eruditedi/putat ait» i nvs, 
tandem concludit, in tertio ordine non 
eomrntrri uiuram,modd alioqui ab equa^ 
litate non dccedatur.Eft autem naturalis 
arquitas,ucpro ofRcio, quod iurenode- 
bemus,rcddaturofficium , ut fitsequalt* 
ras. Dchac ajqualitate audienda eftdefi- 
tiitiomagiftratus^ 0 ?c 

Rex laudatifsimae memorise c h r m 
itunvs terti vs legecauit, nequia 
ttltra quincp in fingulos annos cx centum 
accip/at.Hos ergoIimires,qui transgrc* 
diturab arqualirate difcedit. 

Huc libct aflcribere regulam , quam 
Philippus Mclanthon - de hac sequaK* 

tate 



I 



Hfi.mil 



>4, 



^ i KBj 

:.::•:-; 
% - 



reaudiendacftdcfi- 



jannosafl" 1 



tfft 

' 0 



ratc tradjt : Sic Chriftianus ,inquit , con- 
fcientiam fiiamerudiat, ut mtclligathaec 
concefla efle , quiaDeus approbet leges 
&'magiftratus,hoceft,bonus & fapiens 
(udex, ncc rcquirat pun&um feu medi- 
um mdiuiubiJct Nam & ipfar leges do' 
cent, medium fumendumefle lp vAaV{* 
$4 eftjin aJiqua !atitudinc,nec pofleunam 
tantum formam m taftbiunegocrjs^indi* 
WiflbiJuer conftitui, 

. Etu autem non dubito hanclentenf 
tiam ueram efle: ramen uelim pios,certa# 
quafdam admonitioncs femper in con* 
tpc&u habere , quas paulo poft aflcri* 

Jliiextum hominum ordinem,merr 

catores repono,cos uidelicetjqui tantas 
non Iiahent facuJtates , undepofluntft 
honefte fuftentare, fed exmercatura ui-. 
uunt & cx rerum commutat/one,expor* 
tationcjimportationerem faciunt:undc 
ia*pe non parum lucrantur^His fatpenu* 
mero ufu uemt, ut mutud quarrant pe- 
cuniaro, fine qua fuam mercaturamme/ 
svss- R 5 diocrem 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




1« i 




%6t 

diocrem excrcere non ponunt, 

Hic quacritur num creditori hceat 
pacifci ufuram: reipondeo fimpIiciternS 
licere* Debes enimiure diuinocVnatu^ 
rali fratri indigenri mutuationis officiuV 
Nam cum is reuera' indiget , dC tu potes 
fine tuo certo damno iuuare, peccasni- 
fi muas, dC peccas fi ahquid acceperis ul* 
rrafortem, prodebito mutuationis ofr 
flcio. 

Verum hicquatuor obleruationes 
hotande fant. Prima, mercatores pre* 
diuites noncontentos mediocritatecon* 
^ cernit, Secvnda, ad focietatem per^ 
^ tinet*T e rt i a adpupillorum h^reditate. 
Quarta , ad illud quod mtereft refertur» 
Quantum autem ad p r i m a Mobfer^ 
tiationem attinet, fciendum eft quodne* 
, mo prsediuiti mercatori, de cuius facul- 
tatibus amplis certd conftat,iure diuina 
cVnaturali mutuum debeat ♦ Mutuum 
enim debitum nccefsitati , cV non auart* 
tiae infatiabiliferuiredebet. Qiiarecum 
hoc genere hominum agere iicet, fa 

cundum 



cundan 
ic hcrau 
mus. 

mm 
kkki 
pecunia 
ineumi 
cuniip 

H: 

frkrij 
dem j m 

(XfOL 

faaonan 
antumu 

[uam p 
im (juii 

paaacur 
qui p ac 

bi,c 
>*am rei 

tUT, 

Quai 

Widi 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



' , cundum regulam quam f um dc qum! 

' «Rtonbi to hominum ordine ageremus tradidi- 

2* mus * 

**mm S*cvND A obferuatio,quamadfo* >J. 

^oasolt cietatem pertinere diximus, hoc pa&o 

IU Wfti|)ot!! fe haber. Petit mercator a tc mutud 
wtere,pcccafnf. r pecuniam & tu ftipularis partemlucri 

jfytf ac«p# in eum euentum , fi quid lucri ex tua pe* 

Mmmmi cumaperccperitpromiflor. 

Hic quaeritur num Itceat tibi par* 

uor obfmitim Iucri pacifa'. Refpondeo , licet qui- 

iMoresfi dem , modo partcm periculi in te rc- 

\mkttm(0 ceperis* Nam hoccum fit , in ufurac 

ad foocatcmper^ rationem non cadit. Poter is ergo in 

fettb^tf annum ex centum quincp pctere , tan* 

d inrcrcft retcruir. quam partem lucri , modo tu mc& 

jdPRfMAHO^ " m quinque cx centum , fi damnum 

ndtimeftquodncl patiatur,de fortedecidere patiaris. Nam 



m 



*0 



ndiimeM^ pan4wr,ac lorreaeeiaere patians. iNam f T 
decJiW* 9 UI P ac ^ Itl w tantum cum conditione 
ltktli0 lucrl > ^ damm uuk efte ex P ers > ufu " 



ram reucra committic. Quare diui- 
ni dC naturalis fentcntia rcus peragi* 



twr.. 

Liantaautadpupilli 

R 4 pupu> 



& Quantuautadpupillosattinct,tutores 



m 





i6+- 

pupillofam i rie paalatini confumattxr 

haereditas illis concredita, mutuarepof- 
funt petentibus , praeiertim ditioribui 
pecuniampupillorum,& pro mutuatio* 
nis officio &ufu pecuniar, quod arquum 
eft,pofttilare,hoceft, iuxta praenmtionc 
magiftratus,quinc^ ex centum infingu- 
los annos* Hic contracftus nequaquam 
iniationem uftirae cadit.Nam nec tuto- 
res dealieno obligantur mutuare, nec 
quimutuum accipiunt,ubinulla,necdi* 
uina , nec naturalis praccefsic obligatio 
feu debitum , iuftegratitudinem pro ac* 
cepto heneficio recufare pofiunt. 

Obleruatio adid quod intereft pertw 
nens,etiamufuraerationem impedit. N* 
fi dilata folutione mutui,damnum patia* 
turcieditor, arquitas poftulat,utdebi' 
tor damnum relarciat. Atcp hoc uocanc 
interess £,quod dicunt oriri,aut pro# 
pter damnum emergens , aut propter 
lucrum ceflans,Nam fidebitornon fol- 
uerit mumu, tempore folutioni praeftitti' 
*o , /wturalis requirit ^quitas, utdamnof 
I quod 



Jj* qaod/ndccrcd!toriaccider!r,rcrarc^d^ 

^mmp hitor Simi|e cft dc Iucro cc (r anr e. 

PWifo (tanai Vcrdm hic caueat crcditor,ne dolofis 

^ ^mm utatur lancibus.Qtiare adhibeda efl cha- 
mas , omnium contraduum tuftiTsima 

TOpnAiiDool ndrma.Harc fi fyncera fucrit , factle 

'®mfy qualitatem muentet» 

«ndwiiqiap Carterum fi altj prseter enumcratoi 

ikiHmmm ordines hominum offeruntur , non cric 

■rnififlK,!» difficile cx prioribus regulis tudicare, 

i0mf^lk quid de illis ftatuendum fit. Nam aliqua 

mfsk Mptio fimilttudo in illis , facile deprehendetur* 

joriiwnpro # cum fuperioribus ordinibus, qua: qua^ 

teftm ftionem (bluet, 

mJmm^ Sequitur ut de qtrarto partttionis 
i J>ihibti noftrac membro, uerba factamus , quod 

Ar« hocuof^ continebit admonttiones quafdam , quac 

[JLjM^ prjs tanquam confultationcs quardam, 

m propttf non folum in hoc ufurarto contracflu, dc 

' 3 ^fl. . quo tam (ktis multa dixtmus,eflc pote- 

idcttfor runt ; ucrumetiam in omni contradu, 

)bm lml n°* m officio contincbunt , modo flhs 




ii. 




pias aures adhiburcrfmus. 

Pr i m AjPaulus.i.T/moU.a/t: Fims 
praecepti eft charitas ex corde puro,con* 
fcientia bona, cVfide nonfimulata, 

Diximusfupriideo prohibitasef. 
fe ufuras uerbo Dei , ne charitas intef 
homincs tedatur. Harc autem PauH 
regula uult , ut charitas illa ex puro fon* 
te cordis proficifcatur, Cauendum eft 
ftaqj a nedum externe pra? te fers chai 
ritatem proximi, cor immundum fit A 
cuius fordibus confpurcatur officium^ 
quod proximo praeftare uideris. 

Confcientiam pra?terea bpnam re* 
quirit charitas , uidelicet ut coram 
£>eo uere teftari poisis , quod in om* 
nibus adionibus gloriam Dei cVcom* 
modum proximi quaeras fine fuco dC 
fimulatione^ Vbi enim eft fucus dC 
fimulatio, charitas exulat, confcien* 
t/a uaftatur , fides perrjt. Ex quo fe-i 
quitur , nihil recfte fieru Sit ergo hxq 
Patili regula nobis perpetuo in confpe* 

(ftu 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



taiKjiiam* 

fk reg 
Monet e 
immala 
utifpec 



fpeciemp 
regujaiic 
ito conrr 
reuerama] 
ffisquiii 
runt. 
Teu 
rnores a! 
nonfoldi 
neanimi 
pHanctu 

nos.Sic 
nobij r 



lnsj jljj clu , ad quam noftras acfbones omnes, 

. Uafchij tanquamad lydium lapidem reuocatas 

3*W cxploremus. 

WNft S £ c v n d a , ab omni fpecie mali 

Nife ^ c Apoftolus u TheC ) abftinete. 

Rdaft| Hxc regula lmprimis neceflaria eft* 

^aufjujy Monet enim ut non tantum quae re# 

^^«Durofo uera mala (unt fugiamus ; uerumetiam 
ut a ipecie mali omnino abftineamus, 



t 



411 

m 



«imh{ fpedem f* fe fert fa & mas ' , , Ha £ 

fn^, ir regula admoneat pios, ut non folum ab 
iftis contradibus abftineant ,'quifunt 

5 reuera mali 8C illiciti : Verumetiamab 

ptoobpi# illis qui aliquam mali fpeciem prae fe fe* 

LBdebcet m coiau nmt. 

piu , quod mom Tertia. Paulus Hcb< 13 . ait : Sint 

baaa Cei' acoiw mores alieni ab auaritia. HocprarceptS 

-j»3S iW non folum ad animum pertinet,uidelicet 

1 emm dt i^s ^ ne animus fcediisimo auari ti£ idolo pro* 

eailar, conto* phanetur: Verumetiam ad mores exter* 

oak & ^° ^ nos * emm uu * f nos uluerc > ut nemo 

1 ftflgQ^' hobis notam auaritiae inurere pofsit. 





Nam ubi' mores tcftantur ^ccordia aua* 
tttia, pietas dC fides procul dubioextf 
liint " ' 

Quare non. temcre eft, quod Oattidf 
precetur,cum inqujt : Inclina cormeuni 
Deus ad tefrimonia tua & non ad aua* 
ritiam,Hic Dauid obedienr/amerga De* 
um,& auannam inrer fe opppmt,(igniff* 
cans cam cileearum condiuonem,ut ubi 
unai7r,alrera eife nonpo/sir.Siergo cqk 
auaritia» labe infetfum. efr , fyncera erg| 
Deum rcligio nequaquam llhc cnepo- 
tefh Si auarus mterdum aliquam erga 
Deum obcdientiam pra? fe fcrt,mera cffc 
bypocnfis. Contra auce,ficor Dci amorc 
&uus religioneardet, auarma llhc locff 
nonhabet. Qu;eenim confcnfio efl iaV 
Ioauan'tiar,cumtemplo Dci? 

Praeterea quiafan&ifsimus Rex Da) 
uid, a Dommo cor fuum mclinari ad rc> 
ftimonia Deipent,c\:non ad auaritiam; 
apertemdrcat, quod cor fuaptefponte 
ad auaritifim feratur, cV non pofsic (t 
ipfumabauarmauindicare^ niCi Deu 

manu" 



procul ttoi waftC adhibeat. Prce ceprum igif ur Pati* 
li: SmtmoresaIieniabatiaritia,pios per 
petuo haberc ob oculos uelim> dc lunc 
orarionem Dauidis; Inclinacor rneum 
ad teftimoiiia tua , cV non adauaritiam, 

Sffl m Jfesft Quod finerer,minus.inrex 

P«os deururisdecertarertir 

Ntfiift • 9- v '* T A 'i aulus uu,t Chrl 1 ir,an J 04 
uoao&tSfnie lca - u,uerc ' ncnofrn,m bonum maleaudi- 




» i rfi l urarlus ^clus mfamis fit apud Turj 
caSjCxomncspropnanasgentes, QuicJ 
^rgp de Chrifrianis di&uri funt , fi no$ 
Jaudierint conrenderc cum prophanifsi* 

^?! tnis genribus^arq; eas iniuftis comrait^ 
to>mkte busfuperare? 

Harc profetfo mcrito omncs pios 

V 0 ^ p fj moncre debcrent, ur poritis minus fplen - 

DATsim|K?p cff de tiiucrcnr, quim nomen Dei, ac Eu* 

r inlinii#W| "angclitim Chrtfti prophanortim homt* 

Lnonad auanuarr. mim CO ntiitrjs cxponercnr. Drcererno* 

j cor tfipfyf pmnibus pierar is cV rjoheflatis exem- 

( ftmp^- blis inuitare eos > ur Chriftum uni 110- 

iburj 4 W piicum colcrent ac (aluareritur > ted Di j 

inaitf * ■ boni 





X70 

boni quid fftcfub Chriftiano nominein 
multis Turcicus animus latet, | 

Qjv i n t a> Paulus iubet nos fcanda» 
liunuitare, ne innrmi fadis noftris ofr 
fenfi impingant. Nec£ hocuult tantum 
ut a mal/s per(eabftineamus,uerumeria 
a rebus Ikitis. Licuit Paulo per Chri* 
ftianam hbertatem carnibus uefci, fed 
quid aic C priufquam offendam fratrem 
meum,non uefcarcarmbusin apternunu 
Vfcp aded uere piorum officium efly 
non folum cauere,ne fe ipfos mquinenc 
ulla peccari Iabe , uerumetiam ne ulla 
occafionefintalrjs lapfus caufa,utde no- 
bis minus fyncere iudicent. 

Sexta, Nominis Ch riftiani digni' 
tas,nobis inmentemueniat.Quod pro* 
fcdd nomen meritiisime inter Chri* 
ftianos (ancfhim ehe oportet. Homini 
cxnobili cV clara familia nato,turpe eft 
fennlia dC contemta obire minifteria , nq 
labem aliquam nobilitati famili* afper- 



171 

gat: multo minus decet,uf filrj Deiali- 
qua Iabe fepolluant, quacpoftei in to* 
tam familiam Dei redundet. 

*lo S e p t i m a, Poenain hacredibus me- 
tuenda eft, fi quis enim iniuftis lucris, 
■ta,^ muka fu ls haeredibus congerit , poe- 
Wttprfy nam non euadet. Deus enim, aut iti 
iMhs^ii confpe<fiu fllorum, haeredes quos ipe- 
nottcndmkn rabant e medio tollit, ut uideant fuam 
vakiinxtnm uanitatem & refipifcant , aut haeredes 
tyi otfitim i piinit deiertione , finens eos in uaria 
tiffoomp flagitia ruere , ut quae initifte fuerunt 
msmtxiii conquifita , turpifsime diisipentur dC 
ptus caufi^utde no- pcreant , in certam haeredum perni- 
ciem. .1 



I 



Octava, cogitatio ctiam haec (li- 
^Quodpio' bcat animum : Saepe pauperum & ho# 
Hsime ffi[tr On» neftorum parentum liberos uenifle ad 
chgnttates maximas , ido^ non diuitia*» 



Pjjj, jurpe di f um fubfidio,quas nullas habuerunt,fed 
LoiU* P^clararum artium honeftatis , fapien* 
M l \ u. tix 6C prudentiae beneficio. Exempla 
nominarc ctiam domeftica poflem/cd ea 

quia 



»7* 

quia nota funt, pnetermitto* Contri 
aurcm , multos quibus ingenres opes a* 
maioribus tdidix erant,uel ad extrema 
paupei tatem fuo uitio,redacflos efle; uel 
lnftar piclarum tabularum,ad nihil utiles 
in republica fuifle, prorfus fimiles procis 
Penelopa: 8>C porcis Epicun',fruges con* 
fumcre natis. 

Hcec cogitatio pios admoncat , ut 
pocius libens uirturem dC bonum nomen 
iclinquant, quam mulras diuir/as fine 
iiirrutcquibus raro nifi in propriam per* 
nicicm liberi uri fblent. Memorabile 
dicium eft hoc Ciceronis : oprima hac* 
rediras qusc a patrib : rraditur liberis, 
omni parrimonio pracftantior eft, gloria 
uirruris rerumcp geftarum. Et rurfus : 
nullum monumenrum pater clarius re- 
linquere poteft,quam effigiem morum 
fuorum,uirruris , conftanriar, pieraris, 
tngenn,filium. 

Has admoniriones , iperomcuriV 
lirerdi(purationide ufuris addidille, to* 
go autem pium ledorem ut eas pie exa# 

minet f 



conin 



fuimus i 
quorun 
abeon 
fiipeca 
fonarun 
(piritd 

omncmu 
famucrl 
&gtauii 
iniuftun 
ftare po 
Dei 
tcmere, 
tractibu 
Difcern 

9*0« k 



I 




sproc! 

m 



ftbomtm 
01 popriainp 
croris; oprimato 

to 



frandoreftjglona 

paterdaflUM 
eifigiemmoruin 




m1 7$ 

mmcf , ac eas ih omnibuf negocns in 

confiliumadhibeat* 

E>E Q^VINTO. 

Reftat,quod poftremo locopropo* 
(liimus , de ofFicio miniftrorum uerbi, 
quorumeftuicc Dei, tanquamprecone» 
ab eo mifsos, exaltare uocem ut tubam, 
&t peccata hominum accufare, nulla per* 
fbnarum habita ratione : non tamenfine 
ipirituali prudentia,qua cauetur nc quid 
flat minus decenter. 

Piimum itaa* miniftri Euangelij, 
omnem iniuftum contraerum,adeocjj ip* 
fam uerbo Dei damnatam ufuram,ferid 
&grauiterdamnent, ac oftendantnullu 
iniuftum contractum cum uera pietate 
ftare pofte. 

Deinde uideant diJigenter , ne aut 
f emere, aut nimis acerbe iudicent dc con* 
tractibus , quos magiftratus approbac. 
Difcernant inter eos contraCcns , quos 
Deus claro Cua uerboprohtbuit, cV eos 
quos leges propter conferuandam hu* 

S manam 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




tnanam fbc/efafemfapfrnf<*f ordmaf,nee 
prartcxtuufararum^eos contra&us danv 
nent,quireuera uiurarrj nonfunt. 
i Prseterea' errores manifeftos in con' 
Ttra&ibus , difciplina Ecclefiaftica emen* 
dent,quantum pofIunt,idq? nonpriuato 
impetu,iedmaturo 5C prudenticonfilio, 
ne plus noceat intempeftiua corre&io, 
quam proftt» 



n 

Ad haec etiamf? omnia uitia in contra* 
dabus, pra?cones Dei corrigere no poG 
funt, non tamen turbent Ecclefiam, fed 
Deo rem commendcnt, ac orent ut ipfe 
manum adhibeat.Diligenter quoq? caue* 
ant,neimprudentcr extremum Ecclefiae 
remedium adhibeant* Nam ubipericu* 
lum eft fchifmatis,!ata in multos excom- 
municationis fententia , omninoabe»- 
communicatione abftinendum iudico» 
Eradicandafuntquidem zisania (ut uv 
quit Auguftinus) modo triticum una ( rto 
euellatur, supmVj 
Qiiare in cmendandis moribus , f&- 
q uantur hanc moderationem; Graflantia 

multo- 



flllhl 



TvVDn/denticoft 
ll corrc; 



ici^erenapoi 



lenu'Ofenfiirfi 



rextrmimitccleiii 
jna.oflin^* 



2 7f 

mtiltorum fcefera,non tmperfo, (cd con* 

filio corriganc,non minando fed monen* 
do ianenc. Concra autem,paucorum fcef 
lera feuericate caftigent,ne uires fumat, 
fiC mulritudincm inuadant, Qtiod c um fit 
vdifficiltus corriguntur* 

Poftremo, diuices diligencifsime ack 
moneaatjnefuisfefinant diuicrjs inefca* 
ri , caucanrcp nefaJlacibus ftulta? carnis 
argumentis decepti, amittant fidem & in 
laqueos Satana? incidant, Admoneant 
' qtiocp non fruftra Dominum dixifle: 
dirTicile efle diuitem incrare in regnum 
coelorum.Subindeuerum diuitiarum u- 
Tttm fpfis commendenc: oftendant Chiif 
-ftum ideo uoluifle in Ecclefia qua?dam 
corporis fui membra egena cVnudaefle». 
«cdiuices tentarec, an feinfaismembri» 
ex ucr a fide diligerenc nec ne. 

Harc flmplicioribus miniftris Euan* 
Igelrj confilia dedimtis, alrj per fe , prjefer* 
tim quiin miniftcrioexercicacioresfunt, 
fecileincelligunc, quomodd uerbum Dei 
.fit(ecandumacapplicandum. *. 

S t DE 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



DI COMMO D ATIONE* 

Commodatio fequitur,qua» non 
fransfertrem in Dominium accipientis, 
ficutiniuperioribus contractibus fit, fed 
tantum ufam rei transfert, idcp ad tem* 
pus, utdiotemporereseadem numero 
reftituatur. Habet hic contracfius nome 5 
ab u(u,quia res quas accipimus commo# 
dato,nobis commodum aliquod cVutiV 
litatem adferunt^ Hic contractus careat 
fratide,cum in commodante,tumm acci* 
piente,c\: felegi charitatis fubijciat, 

D £ CONDVCTIONS ET 

LOCATIONfif ^WST 

Contracr.us condvctionis et 

iocationis confuetudint ac condttf- 

oni temporis dC loci fubrjciantur , ita ta* 

men ut a lege charitatis nort diicedatur* 

Quiigiturlocat ufam rei fuar, aut opera 

fuam, iuxta coniuetudinem regni dC alias 

circumftantias , precium a' condudiorc 

petercpoteft, Qui finoafoluerit , iniu* 
ftuseft, 

Huc 



...f . Huc uidetur miW pertmere contra- 

jJJP^fe ctus,quem tfupvWifi uocant Iuriscon* 

fulti, hoc eft, implantatibnem , cx eo ita 
"2*ft)H nominata, qucid fteriles agros ohm con# 
flwWityaiftiii ducentes , eos implantatione, hoc eft, 
^T^cfeadem noKn cultura meliores facerent, & Dominis 
' cxamrraSufnoK pto ufa agrorum, certum cenfam annuur 
nxafinmGm Ibluerent, iure tamen pouefsionis apud 
odhm amjciod 8!© locatorem manente. Ha?c ipecies demde 
kmmaa *d genus translata eft:hoc eft, ad quorOV 
nkttminw agrorum & domorum locatibnem: 

mfflfik. undc pr*d» dari in lnQtilwiu dicun* 

tur, 

S £I 3 ^ Confiftit itacp hic contraetus lt*<pv 0 

T&Vea?, mrebus foli &fundi duntaxar, 
jDTCTiosnf 11 tn quo fructus ex cultura conductori 
KM faiacco!# proucnit: fcd locator manet uerus fimdi 
Dominus,ideocp iuxtaleges Stconfuc- 
tudines regionum , partem frucrut ex 
contracru iufte percipit. 



15 noi 
0 



lflfflir^ a *| D£ CONTRACTV SOCIl- 



/ In contractu^quem uocanfjfocieta* 

ft: S 5 tis 



*is,hoc eft, ubi uef tmus ponftpecunfam 
Cantum,cV alter tantum operam,uel unus 
ponit pecuniam dC operam, alter tantum 
pecumam aut operam , uel utercp ponic 
pecumam cVoperam, led non arqualitesv 
Sequendum eft fundamentum ftne frau* 
de: Quod tibi non. uis , alceri ne fecerw* 
Quicontra hoc fundamentum, fbcium 
deceperic , iniuftuseft dC fbcietatis fra* 
ternce iura uiolauit* 

Hxc de contracftibus placutt adifce^ 
re, ut piorum confcientrjs in hac re con* 
(ulerem. Plenado&rina de contradibus, 
petatur ex Iurisconfultorum fcriptis , 
quiex profefso de hilce rcbus copiolif* 
fime ut artifices (cribut,nec eft quod qui£ 
quam putet fapientum gubernatoru pla- 
citadecontradtibus , aut altjs offiojs fn 
uitautilibus,adueriariEuangeIio. Nam» 
Gcuti iupra teftati fumus,Euangclm poli* \ 
ficas ordinationes nequaqua abolet.Do- 
minus enim dicit ; Regnum meum non 
cft mundanum. Relinquit ergo Euange* 
Uwn cqilibet regioni fuas Icges,qua? non 

difccden* 



r . 

I 



m 



tfm 



m 

'.nunikfff» 

ilccriascspiofif* 
u: alrjs omais i/i 

miunin^ 



difcedentes a 1 decaIogo,faciuc adconfer 
uationem politiarum cVfamiliarum. 
; Quapropter prj turifsimefequi pofc^ 
ftinthancregulam : Omnes contradus 
approbati a legitimo magiftratu y pener 
quem fumma eft gubernatio , liciri funt 
Chriftianis , modonon aperte pugnent 
culegenaturar, aut Decalogo. Atcpidea 
prj libererjs bona confcientia fineotfen- 
lione Dei uti poffunt, non fecus atcjj hifc 

ce eiementis,quaenobis communia funt 
cumprjse^mprjs, 

«aijciifcfi-nno:* afo $$ 1 H .rnrokil 

h: QJVA ESTIO 



©E BOJflS ECCLBSIASTICIS. 

Num liceat hsrredibus bona repetcre^qu» 
ipforum maiores contulcrunt Eccleliar, 
pro celebrandis mifsis; ceifantibus iam, 
imOabolitis mifsis? 

■ 

Difcernendu eft inter ffnem proximOi 
donationis, dC rTnem ulrim um. Finis pro<= 
ximus donarionis fuit celebratio miflar* 

S 4 qu| 




■ * ■ 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




2%<9 

qui cum impius (if ,rccl^ iaciunt, qui mifc 
landi ritum abolent. Firas ultimus fuic 
conferuatio cuftus Dei, Huic fini , quia 
bonus 82 ianclus eft>deftinari debentbo* 
naohmad ccJebrationem miilarum col' 
lata, r i 

OBIECTIO. W 

Obijciunt,in plerisq; dpnationum diplo- 
matis, expreflam efle hanc claufulam: Si 
ceflauerit talis miflandi uel cancndi ritus/ 
habeant hseredes poteftatem reeipiendi ca 
bona , quaeipibrum maiorcs contulere ad 
miflas,&c, 

RISPONSIO. 

Qui ea bona contulerunt Eccle* 
fiae, errarunt in ipecie,no in genere. Spe- 
cies eftjmiflap celebratio. Genus eft> cuU 
t us Dei. Harredes proinde recSius edo* 
di,deberent corrigere maiorum errata, 
6i ad ueru cultum Dei conuertere,quod 
prophanationi ccenae Dominicae defti* 
natumfuit. Imdhocpotius prjmagiftra* 

tus 



*• bSm tus °^ CIl,m eue ftatuo ,'ne priuatorum 

' Dft Hdi r auaritia? ifta bona exponantur* 
| H2S * ^ ora meretrIX K-omana contulit fa« 
SWPW l as facultatcs (quas habuit plurimas) ad 
«WmnBiiatum cot conferuandum fpedaculum annuu Ro* 
mac. Hoc fpedaculum Cumgrauiisimus 
1 cenfor Cato abolendu cenfuerit propter 
curpitudinem 8C obfccenos meretricum 
: imcm Iplt* geftus,heredes Floras abolitis Iudis FIo* 
&kcdn[h$. ralibus , repetunt bonaci Floracollata, 
i xhm&m, Verum Romanus Scnatus fapientifsi* 
rxszmptt&a. me iudicauit , non debere ifta bonaad 
wxMWxkil haeredes redire> fed fpecfrandu efle confi* 
lium Florar Iegantis>cuiuS ultimauolun? 
tas fuit,ut fuabona quelegarat^leruirent 
i j i % liiol j Romanae reipublicae. Ff ora ctenim etfi in 
rtftl B* f P eele err auit,non tamcn in genere.Pro- 
- «n* ,nde ut 2 enus coferuaretur,Senatus Ko* 
'^? 1 *** manus reAifsimaiudicauit, Flor*legam 
nonreddedaefle ha*edibuseapetetibus 
3in de r0iw proptereaquodludiflorales efset aboliti. 



■ %oiAd eundem modum legata ad con- 

k ° mm h ' feruandas miiTas , non funt reftituenda 
L harrcdibus, ccflantibus mifsis , fed con- 



Wtff^ . S 5 ucrten* 




m 



281 

uertenda funtadgenus, utferuiane Eo 
clefix Dei,hocert, attribuantur docen* 
tibus , diCcmtibus , emeritis & Ecclefia: 
cuftodibus cVdefenforibus.Nondeben* 
hominum uoluptatibus feruire , fed ne- 
cefsitatibus Ecclefi*. Sic etiam iudicat 
Bartolus praftantiisimus Iurccoiultus, 
quihuncipfum cafum de mifsis attingic 
in commentarrjs fuis , in Iegem,De eo 
quodle^tumeftciuitatu JbS^ 
Verba Bartoli haec funt : Si teftator 
reliquit centum pro mifsis canendis, 
quarmiflie non poilunt cantaripropter 
interdictum : illud relidum debetcon* 
uertiin aliumufum. 

Thefinleugeneralem fententiapau* 
Idsnteponitidem Bartolus: Siyinqmt) 
teftator adrjcitmodum feuconditionem 
luipofsibilem (fcilicet propter interdi' 
clum) ob aliquem ffnem Iicitum & hone# 
ftum,tunc fi non poteft implcri eo modo, 
quo dixit,conuertitur in aliu ufum licitu. 

CRAVITAS PECCATI R APIEN TIVM 
»ONA ECCJ.I^IA$TICA. 




rdifcsa ddxtcow 




Vtranq? tabulam utolant raptores 
bonorum Ecclefiafticorum. Suntcnitrt 
lmpfj contra Deum,cVcrudelesaduer* 
fus Ecdefiatn cV eius membra. Nam dC 
quar data fantin cultum diuinum, facri- 
lege fibi ufurpar, cVegena Ecclefie. mem- 
bra uicT:u fpoliant. 

Qcero affirmatillum grauitfs delin* 
quere, qui e publico arrario aliquid fiir- 
ripit,quamqui priuarihominis thefau- 
rumfurtoaufert.Promdelonge grauius 
eotpeccarecertumeft,qui Ecclefiajbo* 
naper iniuriaoccupant* Dominus dam* 
nat eos^quiexfuo pauperibus nihil con 
ferunt:quomodoputabimus eos iudicia 
Dei euafuros, qui aliena tapiuntc' Dam* 
natur uoce Dei, qui acquo animo inturia 
non fert;quomodo fferi poteft,ut pcenas 
euadat qui mebra Chrifti iniuria afficiat? 
Deus non fallitur Sophiftica,non recipic 
excufationes iniquas.Quocuq? fe uertut 
raptores bonoru EccIeliafticoru,no pof< 
fut effugere^gn feptimi preceptireatu ob* 
ftringatwr.Nacttm Dominu^dicit: non 

FVll- 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



184 

fvrtvm facibs, prohibet neex alie» 
no quicquam imufte nobis uIJo luria 
prsetextu uendicenius. 

Etfi autem multi hodie bonis Ecclefi- 
afhas per iniuria occupatis , fuauiter uti 
uidentur , tamen teftem confcientiam fe* 
cum circumferunt , quae tametfi uelutj 
cauterio ufta,ad tempus fccure conquiefi 
cit: tamen aliquando , idcp in mortis ar* 
ticuIo,tanquam e graui fomno exdtata, 
lnftarmilleteftmerir, & grauius affligef 
cor,quamuIlalaceratio corporis corpus 
cruciarepoteft.Tu uere (entient, non d« 
nihuo fuine,quod ohm ab Ilaia dicl-a efty 
cap.53; Vseh qui pra?daris , nonne dC ipftfc 
pra?daberis?cV qui fpernisnonne&ipi 
fe fpernerisCcum fatigatus defieris con- 
temnere,contemneris $ 

Hdcc Prophetaeuerbatandemfentiet 
non euanefcere in aere. Putant iftiYnihil 
periculi efle, propterei quod non fentiac 
pra?(entem Deimanum,quostamen hw 
ftoria populi Iudaici fatis docet , facrile* 
gcrum poena non aufeni,etfiad tempu* 

differ- 



dtrTertur , propter eos quos Domtnus 
catui bonitate inuttat ad pcenitcnriam. 

^teai Prophetarum uocem contcmfit po- 

l :; . . g gP pulus Iudaicus/ed tandem impleta me* 
fura peccatorum,prorfus mterrft. Ho> 
u,, dte fonat uox Det in aurtbus rtoftrts & 
M*** fecure dormtmus tn utranq* aurem fine 
*p*mtap pamitentta,fed explefis peccatts noftrfe, 
m,tam: ctIam m nos Iram fliam Dommus emjrv 

fanooooq det,atq? tum ftiturum eft, quod pr*di- 

1 a xtt leremtas : Sicut fiir deprehenfus M 

■acxptiscap forto conftindens. Quo uerbo figniR* 

m,«ni cat fpiritus Dei , fore ut tuftas pcena* 

^lf, altquando luant, quiuerbum Detpro 

onneo(ipfi fudibrto habentes , omnia quse (uade* 

; [pOTisnonneOkifij ftnimi libido fibi licere putamv 

npaBifafl» — noD asi 

i: QVAESTIO 

•e;bar3nkj^| t>t ricto vsv bonorvm cc- 

*l Vl0i0 CLBSIASTICORVM. 

jb, quoff b • • • Q" ,a Dona Eecfeftaftica longo t em# 
•j^to^ P° rc fuerunt m magno abufu , tufte 
l •Ji^ ^*^urqui(ham fkuam&:lcgKMi»u# 

ufu$ 



t%6 

ufus bonoram Eccfefiaftieorufli Stqiiu 
bus conferri debeantifta bona, No enirn 
propterci aliquis iure occupat Ecckfia? 
bona, quiauel cucullum gerit, uel boat 
in templo, uel etiam linguam Latinam 
nouit , in quo errore haclenus fuertint 
multi. Sed hfc audiendi ftint (ancla Pa* 
cres > qui (incero iadicio iudicare pof* 
funt, Gratianus Auguftini (entennam 
referens,teftatur ftipendia Ecclefiae, hoc 
cft , annuos redditus dd donationes , in 
quatuor debere diftribui partes. Quap 
rum 1» k i m a detur Epifcopo cV familiae 
eius,propter officium di hoipitalitatem, 
nonad luxu,non ad alendam fuperbiam, 
no ad torques aureas,no ad aureos annu* 
los,non ad caballos aIendos,non adauli* 
cumftrepitu:(ed ad neceflariam dC hon^ 
ftam fuftentationem , ne diuitijs huius 
mundi inefcattis , oblitiifcatur oftici}. 
Quemadmodum olim factum efte in hoc 
s cgno iatis nottim eft, • ^ |f fi 3j*ibbxl 
Secv^da pars dctur clero, cuius 
ues ordines facio Jn primo Uint docen- 

tes 



'Jiffttfci 



iifdln 1 



nro/e hadaius kR« • 
miiikimh 

:m. Qw 
: fpirah'rarcinr> 

,:aoreosw 



ne 




ity 

tes cVdifccnreS tnEcclefia, quibus fum* 
tus debentur,ne paupetrate coacfri abrj' 
ciantofficium* In fecundo funt,qut olim 
leruierunt Ecclefia?,fed nunc uel morbo 
affe<?ti,uel (enio confecfyofficium facere 
non ualent. His liberalis debetur ex bo- 
nis Ecclefiac fuftentatio. In tertio ordt* 
ne funt,qui iliis laboribus inftudrjs Ec 
defiae utilibus hoc merentur* Hi ueluti 
milites m ufumEccIefiaefouertdebent. 

Tertia pars conferatur paupertV 
-bus , qui uere funt tales, quorum tranfi» 
acfte uita honefta fuit. Nam qui (cor- 
tando cV potando fua bonaabfumferunt* 
indigni funt qui Ecdefiae bonis alantur* 
Hi mendicitatcuidum quaerant. 

' Qv a r t a pars templis cV domorum 
fabricae reieruetur. 

Haec Anguftini fcnfentia , de parti* 
tione bonorum Ecclefiafticorum pia & 
uera eft. Non uultfandus illeuirbonis 
Ecclcfia» ali canes cV meretrices,non uulc 
^bctofos uentres cV ignauos fucos bonis 

Ecclefi* *nptnguefcere,non uult agmina 

Mona- 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



x8« 

Monachorum , inutilifsimz terrst pon- 
dera , delicate utuere ex bonis Ecclefiar, 
non uulc fumos QC boatus uendi pro Ec* 
clefiae the(auro,(ed iuftam di/pen(atione 
requhit uixta proportionem Geometri* 
cam, quae rationem ofticrj dC laboris ha> 
bet in afsignandis ftipendrjs. 

Etfi autem hanc fententiam Augu* 
ftmi,de partitione bonorum Ecclefia; 
probo , tamen hoc iufta ratione addo. 
Primum quia Epifcopis non congruunt 
polmca imperia,Iicetprjs regibus &pruv 
cipibus imperia,di'tiones, iuri(di<ftionem 
ciuilem , exercitus Epifcoporum ad fe 
rransferre, modd ea conuertant in Ec- 
clefiac Dei conieruationem, hoceft, pijs 
regibus dC principibus licet feiftis bonis 
munire, ut habeant quo tueantur Ecclc- 
fiam aduerdis hoftes, dC quo munifici efte 
poftint erga pios exules d( alios cfeEc- 
clefia dC republica bene meritos, 

Quod autem re&edicimus Epifcopis 
non congruere politica impcria > id fatis 
oftendunt dida , quse difcernunt mini* 

fterium 



****** 

oacusuajdiproEf 



xmoffiaiafabonh- 

Wprijjt 

topmcawut 

itpncopomma^e 
ei conuenant in Ec- 
moflan,toceft,pi)J 
^ketfeif* 
;;ocueiowr% 



acmatfD* 
>(2iidflii9 

r 



!C0| 
fdfadf 



fterium Euangelrj, cVpoJftica impeiia» 
Sicut pater meus mifit me(ait Dominus) 
lta ego mitto uos. Regnum meum non 
eft de hoc mundo. Reges gentium Do* 
minantur,uos autem non fic. Arma mi* 
litix noftra? non funt carnalia. 

Sed Papifta? obrjciunt donatas ef* 
fe Romano Pontiflci £ Conftantino 
certas prouincias. Si demus hocuerum 
efle , etfi eft falfifsimum , tamen etiamfi 
delata cnef potentia illa Sylueftro , non 
licuillet eam ipfi accipere in eafundio- 
ne, in qua erat,& fucceflbribus tradere, 
Quia unusquifcp debetofficiafueuoca* 
tionis facere , iuxta didum : In hocfit/t 
ambitiofi , ut fitis quieti & faciatis pro^ 
pria. Epifcopus debetdocere, Rex gu- 
bernare exercitus, ftipendia^bella^pacem 
corporum. Non funt igitur h«ec manda# 
da paftori , fed unusquilcp fuo loco me* 
mor fuse regula? , propria facite, 
. Item , Vnusquifcp ficut eum uocauic 
Deus, ita ambulet. Item , Quse tibi 
Deus pracepit , ea fande facito» Di> 

T (ftum 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I 



CTtim /ra<p,vos avtim non sictnon 
tantum ita intelligatur, quod cum min^ 
fterio Euangelrj,nontradit Chriftus po* 
Ifticam poteftatem,(ed etiamneaccipta- 
tur SC exerceatura tenenteminifteriunu 
Ctim PontificrjobrjcHmtrefponfum 
Dominijaddictum , ecceduo gladrj hic, 
fatis declarant fe fophiftice agere. Nam 
cum iHe refpodet, fatis eft, figniffcet que* 
relam de duplici genere hoftium. Satis 
eft& Pontiflcu dC Pilatigladios aduerfus 
uos ftringi, Hinc extraomnedubmc^ 
cluditur noncongruere Epifcopis cVpa* 
ftoribus imperia politica. Pie igitur & 
recte Chr isti anvs tertivs,Rcx 
Danta! fecit, cum Epifcoporum princt* 
patus ad fe tranftulit ad conferuanda Ec* 
clefice ftudia neceflaria &C ad reprime^ 
dos hoftes Euangelrj. 

Deinde ubicuncp adhuc uberiores 
Ecclefia; funt redditus, dC ubi benepro- 
(peclum eft rjs,de quibus didum eft,de* . 
bet pius Rex feu princeps tanqua xco- 
nomus dC nutritor Ecclefise, bonorum 

quac 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Wtwrnneaccipi. 

tGicrttemmi&eniiiB. 
^rrciiiTitrti|)oiiiiiiii 



qitar fuperfunt rationem habere , ac im- 

primis cauere, ne ab ociofis uentribu*, 
qui nec ieruieruntimquam,nccferuiunt, 
nec feruire poflunt Ecclefia;aut reipub- 
blica? , bona Ecclefize occupentur. Nam 
utfuperior Dominus defenfor eft alio# 
rum publicorum bonorum;fic eft defcn- 
for Ecclefiafticorum bonorum. 

Et ut Regis intereft, fi ciuitas bona 
fifci male adminiftrat,curare ut diligentw 
us 8c utilius collocentur, Itadefaculta- 
tibus Ecclefiafticis intereft Regum & 
principum curarc , ut quac hadenus Cer* 
uierunt fuperftitioni , iam ueris ufibus 
applicentur. 

Verum interim caueat quilque, ne 
prartextu pietatis ad luxum cV propha- 
nos ufiis bona Ecclefice conuertat* 

Parientes igirur cCtotc fYatrcs usc£ ad 
»Oiq aducntum Domini. 

Ex obiurgatione diuituynfertadhor- 
Canbne ad pios paupercs , ut cum uideat 

T 2 qua- 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




T 



11 ; 



I 

rfii 



wl 



iki 

qualis fif exitus furunts eonirn i qui di> 
uitrjs fuis inhac uita abutuntur : potius 
patienter ferant praefentes acrumnas, 
quam ut uelint diuitias diuitum, cum &♦ 
lutis periculo expetere, Eftqj h<ec ex* 
hortationis propofitio. 

Eccc agricola cxpeetat preciofum fru- 
<ftum terrar, cum patienria fupcr eo, 
dum accipiat pluuiam matutinam Sc 
ferotinam. Patientes igir ur eftote& 
uos confirmare corda ueftra. Quo- 
niam aduentus Domini appropin- 
quat. 

Primapropofitionis ratioab exem* 
plo agricolarum fumitur.Quemadmodu 
agricolac laborantes in ferendis agris dC 
parandis, patienterexpeAant fru&um: 
ita prj per patientiam expecTrare debent 
finem f?dei>qui eft ialus animarum. Plu* 
uia matutina dicitur> quae in uere decidic 
iacfto iam primum fcminein terram. Se- 
rotina quar in autumno cadit plenis ari* 
(hsjunde granaturgefcunt dC redduntur 

maiora» 



^^MWtt, cumftt 
ca 

pjflflif/jfiptreo, 
■ia/nsrBflMinJ 
«§ih>r 

crfri. Quo* 
jaiini appfopw* 



Eur.Qucmadmoda 
iferendis a^risoi 

speft»*' 
an/marum. w 

ie£ri fflM^ 

00& 



maiora^Ratio appellationis eft,qti6d to^ 
tum tempus quo femen in agris eft,con- 
fer tur diei uni. Huius principium eft uer* 
&finis autumnus, 

Ne ingemifcatis alius aduerfus alium, 
fratres , ne condemnemini. Ecce nis» 
dex anteianuam aftat. 

Secunda ratio a' poena impatientta?. 
Gemitus nomine inteftinaquardam que* 
rimonianotatur,qug ex impatientiapro* 
fiafcitur. Ad ianuamaftare, eftmpro- 
pinquo efie t 

Sumitepro exemplari, fratres mei, affliV 
ctionis Sc paticntiae Prophetas,qui 
loquuri funt nomine Domini, 

Tertia ratio ab exemplo Propheta* 
rum,qui etfi uice Domini in annuciando 
uerbofun&i fant, nontamenerantim* 
munes ab afflidione, in qua fummam 
patientiam declararunt* Vide Hebr. iu 

Ecce beatos ducimus eos qui fuftinent. 
* i Quarta ra tio ab adiacentibus. Beati 
dicuntur qui pammtur, Matt. 5. Igitur 

T $ patiery 



m 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Hlllii 





194 

patienter prsefentes affliAoncs ferre 
oporcet. Sunt autem duobus modis b e- 
a t i, fenfu & euentu. Senfu quidemquta 
reuera fubcrucefenriunt praefenci2 Dei 
confolantis fe. Euentu uerdquia uereli* 
berabuntur iuxta promifsionem Chri# 
fti,Matt. 5» 

Tolerantiam Iobaudims & finem Do* 
mini uidiftis. 
Quintaratio ab exitu prsefenrium ae# 
rumnarum , quem oftendit propofito il* 
luftri exemplo iandti lob. Iob fupra mo* 
du affMus erat 5 fedffnis Domini, ideft> 
exftus quem Dominus dedit, futt lactite 
fimus. Nam afrlicfiionis tempore fupera* 
to, confolationem accepit dC gloriofe ab 
omnibus afflidtionfbus fuis liberatus eft. 
Atqj itSLin prarfentibus a?rumms , oculi 
noftrinontam inhas miferias,quamin 

carum lamim exitum defigendi funt. 

* - ^rtisiitiiil rnu 

Nam ualde mifericors eft Dominus 6C 
commiferans. 

QuuKac ratiows confirmatio eft,ab 

affcdtl 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



0« 



u 

t 

m 



::.b!?liipnnio* 
3is Domini, /cfeff, 
B dedit, fuft laroY^ 

f 3l gbriofe ab 
js a?nimnis, 



fffll 



affedu Dommi erga eos i quipatienter 

in fide affltc^iones fuftinent. 

Qtiia fa?pe mtfericordiae Dei idcp me- 
ritifsime fit mentio in fcripturis,& Deus, 
ipfb pra?dicatur milericors dC miferator* 
(Mifcricors quidem , quia uere afficitur 
noftris miferrjs &C ueluti compatitur no* 
bis 4 Miferator uero , quia nobis miferis 
manum porrigit, noscp e miferialiberat) 
uolo breuiter recitare,qua? nobis in men# 
tem uenire debent,quoties mifericordiae 
Dei erga nos fit mentio. 

Primum, obiedti mifericordtae cogt* 
tandu eft,quod eft mifertageneris huma* 
ntYqua totum genus humanu eft in fe mi' 
(errime perditum,(ubiecl:um Tyrannidi 
JDiaboIi , obnoxium omnibus calamita- 
libus,fpiritualibus cV corporalibus, 

Secundo > huius miferiae caufa cogi- 
tanda eft, quar eft peccatum, res omniV 
um trtftifsima dC turpifsima, cuius iufttfc 
(ima pcena eft animarum &C corporum 
perpetuus cruciatus. 

Tertio>coguanda eft immcnfa philaiw 

T 4 thro* 



d 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



thropiaDeierga genus humanum,qudd 
Deus non abiecerit prorfus hominem> 
propter tantam turpitudinem di faedt' 
tttenn 3«*un 

Quarto,antfIytron cogitetur,hoc 
cft>ui(ftima filij Dri,quafaccurritur mi# 
ferix noftra^cV peccatumexpiatur.Hu' 
ius antilytricogitatione, (andipatres in 
iuis facrificrjs fe conlblati fum\ Ad hoc 
antilytron reipicit Dauid , quones in 
Pialmis implorat mifericordiam Dei , id 
quod fatis mdicat PfaImus,5o. ubipro* 
ponit precatione fuam his uerbis: Mife- 
rere mei Deus , (ecundum magnam 
mifericordiam tuam,(ecundum multitu- 
dinem miferationum tuarum,deleiniqui* 
tates meas. Cum dicit , dele , refpicit ad 
fangufhem mediatoris, ficut apertius in- 
dicat in feptimo ueriu,ubi meminit expi* 
ationis , itaenimait; expiabis mehyflosi 
po cVmundabcr. 

Quinto , pcemtentia feu conuerfio 
hicrequiritur, tfnequa iftius inefFabilis 
precrj,ui<fiim<e filtj Dei non reddimur 

partici* 



fttip' 

nus,DeLiS 

fiaoiaiiol 
Iere. 

tes,tx fan 
Idcn 

wtaaur 

tas, 

Ul 
gdik. 
(jnsain 
ipbt; 
pecatoi 

Sext 
cumpri 
fcTjna 
m k 

linguai 
cordiitr 

eftnof 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



V 



-s hominem, 



wbcijbji 
c^uiccurnnir nu# 

aOBKJpBDvill 

xir, /ancnpatrts i 
Mwt, hik 



ian£fflDci',l 



teralrffe- 
an4m magnam 
jcundflmmulutu- 



/7curapcrnaJin- 



,2 facoffl 



29-J 

participes. Huc pcrtinent muka Pro- 
phetarumdicra. 

2. Paral, 30, Pius & clemens Domi* 
nus,Deus uefter,& non auert:t lacietn 
fuam auobisji conuerfi fueriri? a i ciun. 

Iere. Conuertimini ftlrj reuerten- 
tes,& fanabo aueriiones uefrras, 

Idem.18. Conuertimini ftagtepoe. 
nitcntiam ab omnibus iniquiutibus ue- , 
ftris , & nonerit uobis in ruinam iniqut* 
tas #t *i2 

Ad hanc conuerfione inuitat Euan- 
gelium: Poanitentiamagite, appropin' 
quat enim regnum ccdorum.Et Chriftus 
ipfeait: Nonueni uocatum iuftos , fed 
peccatores ad paenitentiam. 

Sexto.perpetuagratitudo in tota uita 
cum predicatione gloria: Dei requiritur, 
cV fanda quardam follicitudo adhibenda 
eftin regendis moribus, utcorde, ore, 
linguacV tota conuerfatione Deimiferw 
cordiam pracdicare uideamur. 

Septimo. Quia ingens imbecillitas 
eft noftra , quae nunc particularitatis, 

T 5 nunc 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



T 





298 

mmc indignitatts noftre cogifatione au< 

fetur; cogitandum eftquodmifericordia 
)ei non claudatur anguftis Iimitibus, 
necfuperetur magmtudine peccatorum 
noftrorum, fedqudd extendaturad om* 
nes fTnes orbis terrarum,& abundetinnV 
aitis modis fuprapeccatuimBeatauirgo 
inhuncmodumcanit : JVIifericordia Dei 
in generariones generationum timentiV 
bus eum. Ec Pefrusait: Deus Iongani* 
miseft erga uos,non uolens ullos peri*; 
re > fed omnss recipere ad pcemtent^ 
awu (J •audinobEi 

De hac ditiCsima Dei milericordia, 
Diuus Cyrillus in huncmodumfcribit: 
Monsoliuetialtitudinem cVcopiam di- 
tiina? figniffcat mifericordia^per filrj Dei 
in carncm aduentum nobis affluenter 
oftenfar.Nempe olei nomine in Scrip- 
turis , Dei mifericordia fa?pius expri* 
mitur,quod illius natura> huiiis conditi* 
tioni congruat. Superfertur enim oleum 
carrcris liquoribus , atcp fupernatat : ita 
mifericordia ommbus fupercminet Dci 

operibuff* 



ommaoper 
rcjuukru 
jcte- 
jnimx nc 
lai^uoio 
Quiprof 
tuiSjCjia 
qui rep/e 
qukorar 

KUUMBOUS 

redobebz 
I ptoian 
I pomd 

commo; 

poteitat 

cordiarr 

lioopel 
darnus, 
tcntatii 
iarm 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




JenconiiLti 
vtmiowmnm 
utDaislo^ 
whsiflosp 



n 
} nobis aA*! 



operibits , cV plus caeteris in homines 
elucefcit» Mifericordta enim fuperexal* 
tatiudicium: cVmiferationeseius ftiper 
omniaoperaeius. Infuper oleumdolo* 
resuulnerummitigat , dcfanat tumores 
ac ulcera: Dei uero mifericordia plagas 
animar noftrae curat > omnemcp depellit 
languorempeccati, ut canit Propheta: 
Qui propitiatur omnibus iniquitatibus 
tuis , qui (anatomnes infirmitates tuas, 
qui replet in bonis defiderium tuum, 
qui coronat te in mifericordia St mife- 
rationibus. Demum quipaleftram fubi* 
re debebant , aut Iucflam , oleo delibuti 
prodibant in medium , quo eorum cor# 
pora ad id genus certaminis eflent ac* 
commodatiora. Sic in acie contra aereas 
poteftates certaturiSjfiiam Deus miferi- 
cordiam elargitur,ea nos praeuenit,fug* 
geritcpuires f quibus intam difficiliprx* 
lio ope fua muniti , tandem uidores eua- 
damus* Inte (dicit Propheta) eripiar i 
tentatione, & in Deo meo tranfgre* 
diar murunw Et tferum; Dominus 

fflumfr 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



|60 

ilfuminatto mea cV falus mea, qirem ti-. 
mebo^ Dominus prote&or uitx mcx , i 
quo trepidabo C 1 Si confiftanc aduerfum 
rne caftra,non timebit cor meum. Si cx> 
urgataduerfum me pra?h'um, inhoc ego 
fperabo. Demum alio loco : fortitudine 
mcam ad te cuftodiam , quia Deus fuf- 
ceptormeus es,Deus meus 3 mifericor* 
dia eius pr^ueniet me. 

Au?i id inus in quodam fermone ita 
ait: Miieticordia abundariisima eft Q$ 
larga citis bcneuolentia , qui nos iang- 
uine n $rj kii rcdemi^cdm propter pecca* 
ta noih-anihileftemus Namipfealiquo4 
magnum tccit , curn homincm ad imagtV 
nem &: hmihcudtncm fuam creauit. Se4 
quia nos nihil fieri uoluimus peccando* 
8C rraducem morralitads dc parentibus 
duximuSjcVmafta peccati (maflairae)fa* 
tlifumus , placuittamen illi per mifexk 
cordiam iliam redimere nos tanto pre# 
cio , dedit pronobis (anguinem unici fui 
innocenter nati, innocenteruiuentis,in* 
noc^nter mortui, qui nos tantopreag 

redemit. 



fliut, 



ptrcoel 
uduWv 
fidn 



Vtta 
nemdinr 



mflm 

te,quod 
Sequimi: 

m 

interprc 
baprift; 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^locoiforatui:: 

:zw(iimm 

■ytrpecat 
-ipfealiqd 

iainiBpeaaA 
parcnaiwt 

ccafl 

, reno jranfopf 



jnguineffl 



3°* 

redemif.NonuuIt perirequos emit, non 
emit, quosperdat, fedemitquos uim> 
ficet, 

Ante omnia, fratres mei,ne iuretis,nec$ 
per codum,nec£ per terram, necfc ali- 
ud ullum iusiurandum .Sit autem ue 
ftrum,cft,cft, & non,non,ut neiniu- 
dicium incidatis. 

Vttemerariam iurandi confaetudi' 
nem damnatpropofitapcena: Iramodu 
prsefcribit affirmationis dC negationis, 
cuminquit, fit ueftrum ita , ita, 5C non, 
non,hoceft, quod affirmandum fuerit 
fimpliciter cV fine iureiurando affirma* 
te , quod negandtim fimpliciter negatc 
Sequutusium ca exemplariagraecaquae 
legut 'ifflt Jtp/crtu ft&m Nam haec 
Ie<ftio magis congruit , quam 6C uetus 
tnterpres iecutus eft. 

/$h?.DE IVRAMENTO. 

Quia hoc dicflo abutuntur Ana- 
baprift* ad abolcndumomne iusiuran- 

dum, 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



dum > iudico operarprerium efle totum 
hunc locum pluribus explicare -, utcom 
ftet quatenus Itcitum fit iurare 6Yquate* 
hus non,5aitcerta fit nobiscradlationis ^ 
ratio, ha?c ordmc dicam, m0( 

Primum, in gcnerc oftendaminter- 
dum Iicitum efle iurare. muhrog isiom morc ger 

Deinde ca inquiram, quac ad fegitimS tomtlfr 
/uramentu rcquiruntur, utconftetquod 
lidtum 6Y quod illicitum fit. 

Pra?terea v , quibus iuratisfit crcdcn- 
dum,noenimcuiuts iurato credendueft. 

Poftremo loco argumenta Anabap* 
tiftarum refellam. 
--Oiifl y^^deDElp^r^sfimdAi-Ju^mh 

DE PRIMO* 

Iuramcnta interdum lidta efie, do- 
cetur fequentibus fex argumenns. 

Primum. Sccundum prarceptum de* 
calogi manifefte rcquirit religionemiu- 
risiurandi.Nam dum uetat abufum no* 
rninis diuini,requirit eius legirimu ufum, 
uidelicet inuocationem Dei, cuius pars 
eft leh^iofa iuratio. L 

Sectmi 



Terti 
mini b 

Qua 
mpi 

rummi 
iuraffcn 
wa/L 
■are.V 
%tim; 
sdicam. 

poftd 
esChj 



rtilitr ' ■ 



jfijjjjgtoorfii 
iri 



St0 



5°J 

Seamduro, Praecepti fecundi decla* 
ratio Deut: 6, Idem comprobat,ibienirrt 
aitMofes: Pernomenillius iurabis 5 hoc 
diclrum & licitum efle iuramentumtefta* 
tur,cV: modum iurationis oftendit. Nori 
cnim uult,ut per nomina Daemoniorum 
more gentium , fed ut per fuum nomer» 
: turent Ifraelitar. 

Tertium. Exodi.n. Pra?ceptum Doi 
mini hoceft, cum controuertiturde re 
depofita , fed ablata: prarcepit Deus uC 
apud quem res dcpofita erat fciuramen- 

to purget. 

Qiiartum. Exemplafandorum pluf 
rima,ut Abraham, Ifaac,lacob,& alio- 
rum multorum qui nequaquam uel ipft 
iuraffent , nec ab ahjsiuramenta poftu* 
laflent, nifi ftatuiflent licitum fuifle iii- 
rare. Verum ipforumiuramenta regula 
jegitimi iuramenti conftituunt, ut infri 
dicam. 

Qtiintum. Exemplum Chrifti dC 
poftolorumin nouo Teftameto. Quoti* 
es Chriftus utitur hac iurationis forma: 

arhen 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 






amen amen, cVc. Qtioties Paufus iurat, 
6C alrj ApoftoIi.Haec nequaquam Apo- 
ftoli IdC multo mmus Chriftus feciikt, fl 
omne iuramentumenet illicitum. 

ScxtumSitiis iurisiuradi, Heb,<>.Ef. 
omr.« s jinqu ir ^ipfis controuerlia Enis in 
conffrma .:?oncm luramentum eft, 

Habemiis mmas rationes, quibus 
dare,oftenditur non omne luiamentum 
fllicitum efTe, ut Anabaptiftaurociferan* 
tur; nunc tranfeamus ad id quod lecun* 
do Ioco propofuimus. 

DE SECVNDO, 

In iuramento, quod eft affirmatio uef 
negatio aIicuius,cumatteftatione nomt- 
nis Dei, aut altenus rei quse (acrofanda 
6C inuiolabilis efle debet, quatuor requte 
runtur,qua; cVdiligenterinomni iura* 
mento fpeclanda funt: ut parres iuratio' 
nis,caulaf,arTecl:us iurantis , dC Gnis iu- 
rationis* 

Partes funt dua? , una eft attefta* 
tio Dei fuper re quam affirmamus uel 

nega# 



nonbabet, 

lud^ quod 
profeoum 
Ifitur^ 1 
Diuinum 
alqtaten 
eftnota.ui 

fcafc 

cumciaiu 
/10/1 ni 
monium i 
hmm 

uerirmen 

Cav 

reideCjii 
gnuitas 

endum 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



licne;: negamus. Iurans cnimcum aftos feftes 
nonhabet, ad Deum quem nihil latet 
prouocat,aceius pent teftimcnium 3 il< 
ludc£ quod dkit tanquam a Deo tefte 
profedum ltireiurando confirmat, Hmc 
^J^liiiii* fequitur,quod non fit eonfugicndum ad 
""Miifc Diuinum teftimonium,nifi ubi cVteftes 
w «WWj 913 alrj haberi non poflunt, c* res ita iurantt 
: fijraKm eft nota,ut fciat fe non temere prouocaf* 
jtyritaxfai (e ad tantum teftem. 
s Agpfr Altera eft conditio uindida' diuin c in 

* eum qui iurat, fi iurando fallit. Nam fi is 
non cuadit poenam qui mentitur teftiV 
monium regis terreni , quid flet ei qui 
Deummendacem facit. Ha?cconditio 
omnes reuocabitnon (blum a periurio, 

rflqiafiflofioM uerumetiam a lurandi leuitate. 

;ef, qtflnwRf* Cavsae iurationis duse funt. Prior 

nrerinoori fura* rei de qua agitur ignoratio. Pofterior rei 

• tirpartCJi^ grauit as , Nam in rebus nugatorfjs cV ni* 
anrj5, aut P aruI rnomenti^noneft confugt- 

• / endum „ad iusiurandum : nomen enim 
unarf^ E* el ^agis facrofanclum nobis efte de* 
! bct , quam ut ad illud conttTgiamus iu- 

V rando, 





rando,nifi maxima urgente necefsitate,. 

Affectvs iurantis duplcx eue de* 
bet 5 ina 3C odio mendacrj cV amoreueri- 
tatis impellidebet.Vbicunq? hic affedus 
non eft, in uanum (umitur nomen DeiV 

F i n i s uirationis duplex quocf? eft, 
unus ut obtineatur ueritas, alter ut De* 
us honoreturper quem iuratur» , 

Ex his quacuor ritecollatis,facilepa* 
tebit quando lurarclicet cVquandonon» 
Quidam hanc diftindionem probanft 
quod iuramentu publicu tantu, hoc efi* 
poftulatu alegitimo magiftratu fit licitu, 
non aute priuatum> hoceft,quod aliquis 
fponte fecitjuel infuauelinalienacauia* 
Verum quia exempla multa probant etia 
priuata iuramenta , iftam diftindtionem 
non recipio. Sed defmio licitvm i v* 
ramentvm, quod in timore Dei fit ad 
conffrmandum ueritatem eius rei, cuiu$ 
ignoratio uel gloriam Dei impediret, ud 
proximifaluti dC famae noceret. 



DI TIRTlOc, 



ponendffet 
crcdcreopc 

I 

Prauc 
atjuafcrib 
uanumell 
Qyierani 
pe: 

hi'de,te 

Deumcon 
modiboir 
ftraus,n( 
Paulus ii 
Deus.mi 

credendi 
colerem 

fceucole 
dotribm 



laro 



flfifOC 



5°7 

^ Tam qufbus /uratis fit credendum ex> 
l^V* 1 ^ ponendueft, N6enimcuiuis,tiel furato 
vJ^ credere oportet, Poeta Menander ai t; 

nuidmJ i hoceft, 
.Jrrt Prauorum hominum luramentu in 

miM aquaTcribtto. Signiffcateigo hocfigno, 
uanumeflequod ltirant homines praut. 
::dilm,Mf Qy,- emm apert ^ m andata aha Dei trans* 

« a( H 0Iia gredi ttir, ut tdololatria, iniufttf faj tyran- 

Min prok nide,ebrietate 5 adulterio,fcortatione, in- 

in uno* fort tuHa, & huiusmodi alijs : is facile etiam 

inagto^ Deum contemnet iurando.Qtiare huiuf^ 

hoceft,quodaliquii modt hominibus mratis , nec pius magt> 

riMWfl ftratus,nec alius qtnTpia facile recepcruv 

imuJtaprobanteffi Paulus iurans his uerbis, teftis eft mihi 

•ani &^ Deus , mox fiibieci t, cut ferui o 1 n fpiritu: 

jio Licn « # figniffcans Deu coletibus,fi quid iurarint 

n tiflioreDfl Hl credendu efle. Qtii enim Deu u ac ui rT de> 

'eflifliis^ colere no poflunt,quomod6 putadi ftint 
DaffljwW 11 ' co ' ere religione turis luradiV quomo* 

raocflft dotn'buestIlipartem,cuitotuademtftiV 

DE QJV ARTO. 

IP< |o V i Iam 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



fm 



Iam uideamus quibus fundamentfs 
nituntur Anabaptiftae. Primum adducut 
diclu Domini: Mat: 5. Ego dico neonv 
nmo luretis.Deindeuerba lacobi urget; 
Nohte lurare nec# per ccelu, neq? pef ter- 
ra,nec£ aliud quodcuncp luramentu. Sit a 
inquit Dommus, fermo ueftereft, eft, 
no^non^quod aute his additur a malo eft. 

His nituntur fundamentis Anabap- 
tiftaf. quibus cederem nifi fiiperiores ra* 
tiones mereclius inftruerent. Vtautem 
intelligatur quid ueht prohibitio Domi- 
ni,quac utdetur uniuerfahs efle,fped:an' 
dum eft confilium Chrifti m tota ifta con* 
cione de oper/bus . Non eft confiliu Do* 
mini, ut corrigat legem patris fui , fed 
ut errorem mterpretum legis patefa- 
ciat, 6C arguat. Lex patris eft, per no- 
men meum uirabis. Hanc Iegem no abo* 
!et Dominus,fedtueturpotius, dumei> 
us corruptelam reprehendit . Pharifei 
ex Iegehacitaconcluferunt: Deus pras* 
cepitut luremus per nomen eius , ergo 
quauis de caufa dC quouis modoiurare 

licet 



f;ct. H»c 
prehendit C 

tua.Ego uer 



jnkierfalis 
rem iuran; 
quauis ck 
prot>ban( 
Hicc 
cipulifuii 
re iurent 
do.Vult, 
■ quamut 1 
Iacc 
ptumD 
tantiim 

uismod 
mus 1111 
ncsEua 
feuiuii 
tyfttf 

wexusE 



/1 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



5°9 

JtoiB licet. Hanc erronea conlecutionem re* 

i? :^^- prehendit Dominus, dumait: Non pe* 
lerabis , fed reddes Domino iuramenta 
tua.Ego uero dico uobis neiureris om- 
nino,nec£ per ccelum cVc: omnmo/oAaf, 
^uw£s , f uniuerfalis particula referri debet ad mo> 
bo Ai& rem * uranc h tantum receptum, uidelicet, 

ifauU 1 uau ? de C3uf ^' C J U0U,S modo > morc 
propnanorum nominum mrare, 

Hicergo Chriftus prohibetne diC* 
cipuli Cui &C qui uere Deum timent,teme- 
re lurentquauis decaufacV quouis mo* 
Pff r % do. Vult enim nome Dei religiofius coli, 
™ *fl quim ut in uanum ufurpetur. 
itftnjtoti tocon' Iacobus fimiliter non abolet pra?ce- 

Mmm ptum Dei de religione iurisiurandi , fed 
au pamsfni) tantum corrigit temere lurandi &quo* 
om lf f®' uis modo confuetudmeim Nam legitt- 



ndifupwom 
krair. I ■ Mutai 



patnseli)perno- mus im-andf m odus incer promifsio> 

anckgonA nesEuangelrj numeratur: lere, 4« Iura* 

irpotiuJj M bis ,irim't Dominus , in ueritate cV iudicio 

tendit . cV iuftitia. Hoc didum non precipientis, 

m/it.ft^P (ed promittentis fore, utuerusliraelfit 

oinfliftoj # uerus Dei cultor futurus,utcj gentes ue# 



v 



[ 



ram Deirefrgfonemampleclatur, Cutus 
rei argumentumeric , quod (inc iuraturt 
hacforma, uiuic Dominus, nonauchac: 
uiuit Baal,Saturnus aut fupiter, 

Qiiod autem Ho fea? > 4 ♦ dicitur, Nccp 
furaueritis,uiuit Dominus : comminan* 
tis eft uox. Comminatur enim mgratis 
Iudaris , uteorum terra proprer concu- 
maciam aduerfas Deumdefolecur, utin 
locu uericultus Dei fabfticuacur idolorfi 
culcus,ex quo r7et,utno amplius iurec diV 
cetesuiiuic Dominus,feduiuicBaal,cYo 
Anabaptifta? urgent forma 3 Domina 
pra?fcriptam:Sic fermo uefter eft^eft^no, 
n5.Quid his uerbis uulcDommusc^uc lo* 
co cemerarrj iuramenciucancur conftanci* 
oratione, Requiric ergo Dominus corw 
ftantiam in di&is , ut noftrum eftfic eft: 
&'noftrumnon fir non, Nonprohibec 
quin liceac nobis confugere ad reIigio# 
fum iufiurandum , ubi grauicas caufe id 
poftulac: (edurgenr fortius q> fequicur* 
Quod autem (inquic Chriftus) his 
additur * maJo eft , hoceft , quod ulcr* 

fimpL> 



uontflnffc 

caufnmalo 

«,leu; 
Dijiolo.N 
3 malo eue 
fitleuitate 

potdtjUt: 

rantis,ic< 



ontnome 
ftfliimtej 

tnakmoi 
neronon 



Paren 

1 

mum,ut 

tiQnem[ 
tnacum 

namdit 



1 "V; 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



«aiiojBir, 



Hi i 

ttrrj proptGc© 



tiffjuratf 

laonnaaDonnno 

jom&cricff.rw, 

idtOoniniBctElof 

10'utanturcanlw 

rgoDominuscoN 
/lo/crumeftfitei: 

n. Nonptdfc 



/ 



5« 

fimplicem affirmationem aut ncgatio- 
nem temere additur,nullagraui urgente 
caufa;a malo eft,id eft,a malo animi afFe# 
d:ione, feu a mala cofcientia,feu ab ipfo 
Diabolo.Non dicit legitimu iufiurandu 
amaloefle,fed temerarium tantu,quod 
fitleuitate quadam cVmalacofuetudine 
& quauis de caufa, Deinde fieri interdu 
poteft,ut iuramentum fit a malo non iu« 
rantisj, (ed fimplici afleuerantiam non 
credentis , quod cum fit non propterea 
malum eritiuramentum religiofum. No 
cnim omne malum eft, quoda malo eft, 
fit enim faepe,ut mal^ fint occafiones bo* 
norum: Vtcumdicimus bonas legesi 
malismoribus efle,{cih'cet , peroccafio* 
nem non effecftue. 

Affligitur aliquis inter uosr oret. 
: Par£ nefes ipeciales texuntur, ac prU 
mum,utqui malis affligiturcV perfecu* 
cionem patitur, oret, Nullu etiamphar- 
macum praefentius eft aduerfus huius 
mundi erunas,quam oratio ex fide.Onu 
roVnquit Dominus, quaecucK petieritis 

V 4 fa 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



1 



$li 

in oratione crcdmtcs^ccipids. Atc£ eius 
ratio ludic^ eleganter fignatur, ubi fan* 
cliTsima mulier ita orat in orattone fua.* 
Humifium cV afflidorum iemper tibi 
placuitdeprecatio. EtPfal:^ Inuoca 
rne m die tribuIauoniSjcV eruam te. 

Acquo arumo eft quiscjjfpfallat. 

Suadet ut , qui rebus uticur profpe \ 
ris,pfal!at: Quo confilio tria docet Apo* 
ftoIus.Pnmum enim cumiubet pfallere, 
uult ut agnofcamus autoremprofperita* 
tis nofrra? Deumefle. Secundo, uult ut 
ipfum prardicemus ac laudemus , grati> 
tudmcm ipfi referentes pro benehajs 
fuis. Tcrtid,utnoncummundo in Dei 
contemtaprofperitatenoftraabutamur, 
fed ut lii autore potius acquiefcamus ei 
pfallentcs , cV non nobis ipfis quicquam 
tnbuentes. Mundus aute contra fccifi 
Nam nec Deum autorem fux fdtcitatts 
agnofcit,neciIIigratus eft, tantum abeft 
ut Dco pfaI!at,imdpotius furcnterpro* 
phano gaudio exultat, 

Inflrma* 



I 

Infirniatu 
bvttrc 

- 



tfrinu 
animiit 
uocari, oi 
ungant,n 
lofelka 
dpoftoki 
ifmixk 
numad 
docmn; 
nunc j| 
Stultun 
fymbol 
idololai 
unciioi 
ptslidi 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 
Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 
LN 808 8° copy 1 



^^niai fanpcr tfr 
, Iquoq 

ottVrpfik 
. Seomdbfimfriir 

i« pro Iwtiqs 
mundo in Dfi 
rnjliutatt 
r5 acqu:eicamusci 
,,'5,'piis^qiw 

^f, ranrum abeif 
a 5/i/ren[fr 



5 1 * 

Infirmatur quis iuter uos,accerfatpref- 
byteros Ecclefiae,& Orent pro eo un- 
gentes eum oleo in nomine Domini, 
& oratio fidei feruabitlaborantem, 
crigetc^ eum Dominus, quod fi pec- 
cata commiferit,remittentur ei. 

Suadet infirmo, quidillifaciendum 
fit.Primum accerfet presbyteros tanqua 
animae medicos. Deinde presby teri ad- 
uocati, orent pro laborante, dC eumoleo 
ungant,non ut moriatur,fed ut miracu* 
lofe fanitati reftituatur. Sicut aperte hte 
Apoftolus loquitur. Verum ctim oleum 
fymbolum doni fanationis fuit,quoddo* 
num ad tempus durauit confirmanda; 
dotfrinar caufa, in primitiua Ecclefia>& 
nunc illud donum Ecclefia non habet: 
Stultum eft fymbolumretinere, fine re 
fymbolo fignificata. Vt interim taceam 
idololatricos exorcifmos & fiduciam 
undionis ( qua putabatur firmifsimum 
prtefidium aduerfus Diabolum efle) cu- 
iusmodi etiamnum in, Papatu retinent* 

V S Ve> 



Itf 

Quare Papift/s fuum rejfnquamus ptg-i 
mentum , quo mortuos fuos m orcum 
mittcndos commaculant. 
. Prarterea hic locus aperti fsimc con- 
rutat Nouauanorum dogma, qui/apfis 
poit agmtam uematem negarunt ad gra* 
tiam 1 editum. Quare imprimis hoc Xa/ 
cooi teitimoniumobferuandum eft, di# 
cnmim aperte;Sipeccata comrraTenn^ 
Iioc eiraliqirid commifermt contracon* 
»cientiam 5 remittentureis* 

Coi^tcmfnial/us alif ofFenfas. ^J^q 
Alia hypothefis de mutua mciden* 
tium ohxnfarum condonatione. Non 
cmrn ahud neri poteft , quam utm hac 
iiatura: imbeciJIitate & in haccorruptifc 
l;ma SC ueluti dcl/rante mundi feneda, 
mufc& madant orTenf* 5 quas Apoftolus 
uult ut clagnofcamus dd alrj alrjs condo* 
ncmus, 1- aptfo hunc locum mterpreta* 
tur deconfdsione cVenumerationepec^ 
caronim, qua* Sz facriffculo; quod com- 
tpxmum non folapugnat cum Apofto* 

tic* 



Apofiofe 

alijaliis o 1 
Papiltam 
facerdoti 
pcccatac 
tettfaca 

Et ors 

Alia 
Prscipi 
oremus 
quamr 
Namh 
nitaterr 
quamn 
offenli 

Mult 

jji 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




ivM I 




h\ 

i j (jiuni 
L]/ihaccorrupn& 

-.quas Apafiofaf 



lica? Ecclefisc confaetudine (hufusmodi 
enimconfefsio lgnota fuit lacobo alrjsq? 
Apoftolis ) uerumetiam aperte refuta 
tur uerbis lacobi > qui ait : Confitemm! 
alrj ahjs ofFenlas. Nam fi interpretatto 
Papiftarum ualeret, tumnon folulaicus 
facerdoti, uerumetiam tecerdos laico faa 
peccata confiteretur , quod nequaquam 
fert facerdotalis, fi drjs placet , dignitas* 

Et oratc alij pro alijs ut fani firis. 

Alia hypothefis de mutuis precibus; 
Prae cipit 'enim > ut pro nobis inuicem 
oremus , quo fani fimus > hoceft,ut fit 
quam minimum ofFenfarum inter nos» 
Nam hoc ad mentium & afFe&uum fa- 
nitatem refero> quibus laborantibus nu* 
quam non ut puftule qusedam erumpunt 
ofFenfar» 

Multum cnim ualct deprccatio iufti cf- 

fTcax. 

Ratio proximse rationis ab efFetfu 
orationis pi*. Et notaqudd ut unum in 

precan- 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



1X6 

precantetita alterum in ipfaoratione re- 
quirat, In precante reqitfrit Vuftitiam: 
quare & Paulus iubet nos eletrare ma* 
nuspuras,Ha?ciuftitia in duobus fita 
eft,nimirum \ ut precaturus ftatuat fibi 
remiflum eflepeccatu, cVomnepeccan* 
di propofitum abrjciat, Qui enim hoc no 
fackj operam ludit. In 01 atione requirit 
erTicac/am,hoceft^ fingularem ardorem, 
qui ex ffdc proffcifcitur , qua homo fta* 
tuit ieexaudiri merito & interce/sione 
Dominimediatoris* 



Eljashomo erat ijsdem^quibus nos, ob* 
noxius , & precatione precatus eft, 
ne plueret & non pluit fuper terram 
annos rres 8c menfesfex &rurfuspre 
catus eft,& ccclum pluuiam dedir, & 
terraprorulit fruAum fuum. 



Rationis proxima: conffrmafio eft: 
ab exempIo.Elias orauit eiTicaciter, Eli- 
as hm iuftus , Ergo iufti deprecatioeft 
erucax Pro maiori ponitur eius conffr* 
matio, dequa legeiy, cap^lijb, Regum, 

Venim 



ioKDRaosd 
jiuir fapar tcrram 



rdfaa^; 
ycprec^ 
ifurflificonfo 



Verum nc quis excipiat cVdicat id fa* 
dum cfle propter iriri (lngularem ian^ 
cfti tatem &C merita, anteuerti It cV dicic eum 
©^oio7tocTh fuine nobis , ut qui rjfdem affe- 
dibus dC infirmitatibus corruptae natu* 
rse nobifcum fuerit obnoxius* 

Fratres, fi quis inter uos aberrauerit 
uericate, & couerterit eum quiipiam, 
fciatquod qui auerterit peccatorem 
ab errore uiae fuae , feruabit animam 
eiusa morce,& operiet mulcicudi* 
nem pcccatorum. 

fb ?U3K»5 u 

Commendatur pijs diligentid. in pro* 
curanda fratrum falute , ut alter alterum 
ab erroreuiae fua?,id eftjdo&rinae cVui- 
tac,reuocet,quod quifacit, primum fer* 
uat animam eius , qui errauit : Deinde 
multitudinem peccatorum tegit , dum 
fcilicet peccator eius admonitione con# 
uerliis reconciliatur Deo , di peccata ip* 
fius apud Deum teguntur> dCin altam 
obliuionem ueniunt. 

Sed 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I ■ 




Sedquomodo" bomo hominis anim3 
feruare a morte poterit ? Et quomodd 
mulritudinem peccatoru operietC Minu 
fterio & non uirtute propria^Sic Paulus 
dicit fegenuine Galatas. EtadTimo* 
theum fcribens ait : Hoc faciens & te- 
ipfum faluum facies,cV eos quite audi* 
unt. Quamuis aute foluis Deieft falua' 
re; tamen nos fifei ueluri focios adiungit, 
cV nobis aucribit propter minifterium, 
quod Qki folireuera conuenit. 

Hoc nobis dignitatem minifterij 
uerbi commcndatiorem reddet, cum au* 
diamus nos in hominum falute procu- 
randa <rvv'pyvt Dei eue,quibus impertit 
etiam quodam modo diuinum honorem. 
Quomodo autem homo operit multitu* 
dinem peccatorum iam dixi: id non facit 
uirtute, fed dortrina cV uenia. Dodrina 
facitut peccator couertat fe ad Deu,qui 
peccatum folus expiat : uenia,dumipfe 
fratris errata regit. Huc illud; Dikftio 
operit multitudinempeccatorum. Papi- 
ft* qui ex hocdido coIIigunt,hominem 

fua 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



tonra 
thefe 
enim 
osk 
tur. ( 



in 



•inott 

«irrf 



; iq£' 
«lii 



> 




i 



wm 

pttm ttiii 
reraieddetjCiima^ 
imum falutc procu- 
fL r f,c;iusimpcrti'[ 
• duinum honorem. 

uio (jpflftfli» 

x'i7em'2. Dodwa 
tcaronw-^P 1 ' 



ta 

fuacharicate mcrerf remifsionempecca* 
torumjfalluntur. Quemadmodum anti* 
thefis m Solomone latis oftendit : Ibi 
enim odium dC charitas , ut contrariae 
caufk tn contrarrjs effectibus opponun* 
tur. Odium (inquit) (iifcitat rixas , dC 
uniuerfas praeuaricationes opent charfr 

tas. Namutodium caufaeft rixarum 
c inter homtnes: ita charitas erra* 
t ra ta tegit uel (anando uel 
conntuen* 



fmiltmra m 

rnk> t nbl 
-moiq 
3i:mqrm tudtv 
.nmonori mj 
%mhluraJh3C 
ibcl non biti 
snhfboQ 
iuptibQ b 
slqi mub 
©ifb^iQ 
-kqc^i .m 
fromraoi 



do. 



£11 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




DE 



REGENE RATIONE 

SPIRITVALI, ET OBEDIEN- 
ria Deo necefTario praeftanda a 



Regeneratis. 



Autore 

1 NICOLAO HEMMINCIO. 



I.Cor: 5. 
Si quis eft in Chrifto,noua Creatura eft. 



<X , 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



I 



1 



GRNATISSIMO VIRO, 

PIETATE, S APIENTIA) AC GENERIJ 

fplendore praeftanti D: lohanni Friis de Hef- 
fela^ger, Cancellario inclyti Regis Danioe, 
Noruegioe &c. prudentifcimo , Domino ac 
pacrono fuo femper obferuando,perpetuam 
gratiam & pacem a Deo Pacreper Do- 
minum noftrum Iefum Chriftum, ... 

NICOLAVS HEMMINr|) 30mE 1 

#rto rii CIVS °P tat * disd rii hns 

i * b fnuioimrnrfbu 



ibtcono 



tlfi 



ECcc quam bonum , cV quam iucun» 
dumjiabitare fratres in unum. Si* 
cuc unguentum bonum fuper caput , de# 
fluens fuper barbam , barbam Aaron: 
quod deflui t fuper oram ueftimentorura 
cius, Sicuc ros Hermon,6c qui defcendit 
fuper montes Zion. Quoniamillicman* 
dauit Dominus benedictionem ; uitam 
ulcp in feculum. In hoc facro carminc* 
Rcgius propheta Dauid , canit quamfit 
res iseta , bona dC iucunda , fan&ain Ec* 
cleiia dC politrjs concordia.Ec degantifc 
£ X firms 



huiJS ; 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Wfl VlRo- r EPIST0L r A NV f NCVPAT0RI ^ m 

2 fimts imagmibus depingit, quod mM> 

l)l(Ufl Um ' qui P ro 8 refrus > & quis frudus fit 

huius tam taar , bona? cViucundarcon* 
cordiar, Id quod ide6 facit fandifsimus 
Re* , ut omnes fuos fubditos ad con, 
eordiam amandam,admirandam,fouen* 
dam & colendam fecum fS&W Cum 
etenim oprimo unguento , hoc eft \ bal- 
famo effufo in caput Aaronis, & deflu* 
enti in barbam , & a barba in oras 
ueftimentorum decurrenti , concordi- 
am comparat: uera? concordia? initium 
n^cjitniiic fecit pium in religione confenfum , ck 
anesiaumUL^ balfamo Spiritus Sancfti promanans. 
nnfujjflajwt^ tem, Nam ut unguentum, Spiritum 
Sandum .-caput Aaronis , Chriftum: 
& eiufdem barba diuini uerbi praco- 



1165 % lIra t ♦ tieftimenta Aaronica 
Eceleham reliquam typice notant» 



m 



Vnguentum itac£ Spiritus Sancfti in ca- 
(fut Sacerdotis Chrifti effufum , dima* 
i gfipiA- - nat ln Apoftolos & reliquos pios uerbi 

h d(uin( P rsccones > & ,nde ,n reliquam 

SSfirf multitudinem , per fandifsimum uer* 

W - X a hi 



T 





J24 EPIJTOLA ■ ' 

bi diuini minifterium decurrit. Cifrn 
enim pie & concorditer praedicatur Eu- 
angeIium,auditores qui ie dociles prac^ 
bent , donantur Spiritu San&o , cocp 
refecti tanquam iucundifsimo balfamo, 
coaleicunt inter fe uerac charitatis irin> 
eulo, acita perfufi fandiisimo oleo, mu< 
tuam inChrifto fouent concordiam. En 
principium cV progreflus huius nunquf 
(atis laudata? concordia?. 

Eodem (pcdrat 6C imago roris in 
montes Hermon & Zion defcenden* 
tis* Nam ficut rore cceli omnia crefc 
centia reffciunttir , ac ueluti exhilarah* 
ttir, fruclumcp acdunt iuctmdiisimumr 
Ita fanda concordia cV uitam wcundii* 
fimam reddit , dC frtidus longe gratilsf* 
aios producit. Quare non abs re dixiflk 
putandus eft, qui ait: Concordia res 
parua?crefcunt, cVdifcordia res magnse 
dilabuntur. Sedquae cati(a enVQuoniam 
illic,hoc eft, inter concordes mandauit 
Dominus benedidionem , cV uitam ufqj 
in ieculum. Promifsioergo diuinauber* 

rimum 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 





\mgo rm 
Zion dfefeud» 
•criioinnflorf 



ordes 0* 



rgo 



Ijiiflt^ 



NVNCVPATORIA, 

rimum lancfce concordiar frudum ad-, 
- rt * ^am ubl Liera e ft «n Ecclefia & po* 
hojs concordia , illicy fe Dominus fua 
benediclrione gubernatoribus & fubdi- 
tis adelle, cVperpetua eos beneficentia 
$pmple<?ti ftatuit. 

Hoc concordiar pne encomion, dum 
lego apud Dauidem ,cogito de noftro 
regno,cVgraaas ago Filio Dei,qui fuum 
laricftifsimum baliamum nobis quocp 
jmpertiri dignatus eft. Nam&Rexno- 
fter clemetifsimus, re & nomine C h r i* 
jtianvs, balfami huius facri parti* 
ceps, ueram religibms concordiam co- 
Iit,ac uelutunguentum fragrantifsimum 
infuos fubditos , nobiies & alibs infua 
aula,adeocp in totoregno effundit ; adeo 
ut nihiliucundius wdicent uere prj,quain 
uteodem Cpihxus balfamo , cum illo ue* 
luti imbuantur, cx quo longe iucundiisi> 
mus percipitur fru&us:&ndirs in religi- 
pneconfenfus,acinftatupolirico , felix 
beataq? concordia, quaebona ucfincpc» 
petua,donetnoi»spads cYcocordieprin 
••• X 5 ^ceps 



§l£ 6 P f STO L A 

ceps, Dominus nofter lcfus Chriftus. • 
Cyelopica? natura?,qua? folummodo 
uenantur gloriam mimdi , &C uoiupcaces 
(ecftancur, non intelliguntquam diuinus 
thefaurus fitpmsm religioneconfenfus, 
atcp ideo falfe deridcnt Euangelium , di 
omnia qu<e de religionedifputatur fuscp 
deq? habent,mhocpotius incumbentes* 
ut per fas cV ncfas , bona Ecclefiae quae 
adhuc reliqua funt depraedentur > cV in 
(uum Iuxum facrilege conuertanf ♦ Vc 
riim his,quia fruftra ftirdis canitur,rtfJiil 
aliud hoctemporedicfhimuelim, quam 
illud I faiaj : Vseh qui prafdaris , cVnon 
es prcedam paflus, pra?uaricaris &nulji 
funtin te prauaricati , cdm confumma* 
uerisdepraedationem,depraedaberis , cu 
fatigatus defieris contemnere , contem* 
neris.Hunc fibi uerum uatem fuifte,non 
fine magno fao malo experientur olim» 
Carterum ut concordia in Eeclefia 
maneat ftabilis cVfirma,neceflarium erit 
uerae concordie uinculum retmere,quod 
cft facrum Dei uerbum > traditum in 

fcriptis 



fcrtpt 

rnmiT 
ILJ* JIa 

m 

ucibi 



m 

m 

:ccek 
h 
arih 
Qnte 
lotop 
reriti 

UlSc 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



* ftophcticis QC Apoftolicis , ac 

^ fummatim reperitum u Symbolis. Hoc 

- '^! uerbum retinendum dk.dC preferendum 

mtom omnibus humanis ac Philofophias fig< 
mmtis, nam illud folum falutis necena> 

^mimu j^iam dodrinam continet. Vt autem hoc 

jfortlp^ uerbum tenacius rctineripofsit, debent 

WJtmdmi interpretes fci ipture nequacp imitm Na 

kwMtf dab & Abihu,qui facrificiu fadur^al/cnu 

kprimfii Ignem fuis impofuerunt acerris , cuius 

fltttfifpft temeritatis mox poenas Iuerum,najgni 

jn/ra^ ' ccekftiproftrati & occifi funt. 
Mphj Hflffl Hac imagine non dubium efr fignifi- 

tftfty&ft cari haereticos, qui fcripturam interpre- 

fflBiois WH tantes , interprctationes petunt ex PhtV 

i cuinconWii' lofophia &i humanaratione^quorum in* 

faf&fi$ rcncus cafu Nada b cV Abihu figniffca- 

SA* c " s eft; Sed P° rius Aaronem , Eleazer, 

, uaremtf^ ^ adoc " & alios imitabuntur , qui facrifc 

^erienrurolnn. cant « 'gnem ex perpetuo altaris Dei 

\ l tgm rumlc runt,qud ^ uas accenderunt ui< 

cekn^ - <*unas,hoc eft, debent obfcuras fcripttv 

<fli f * fcntcnna ^ cnm pcrfpicuis fcriptur* 
viim * confcrrc, c\ indc muoiari lucem, cV 



1 



JlS EPISTOLA 

ueluttignemquendam } quo flluftriaffant 
obicuriora loca* 

Multi cum audiunt nos uerbu Dei> 
tancp uita? atcp adabnum in Ecclefia re- 
gulam unicam praedicare ; putant nos 
afpernari cum Philofbphiamtotam,tum 
EccIefiaecVfanclorum patruminterpre* 
tationes.Sed utruncp conftanter perne* ■< 
gamus .Nam quantum ad uitam politica, 
6c ceconomicam zttinety multa utiliisima 
praeceptaex Xenophonte,Iibcrate, Pla* 
tone, Ariftotele, PIutarcho,Ciceronedc! 
alrjs multis Philofbphis , dC ex Iurifcon- 
fultorum monumentis peti poflunt. Sed 
cum ueracolendi Deu ratio agicur,nihil 
fanireperire eftin Philofophorum mo* 
numentis* Hicenim (blum uerbum Dei 
lucernaefle debetpedibus noftris, qua 
Jucernam fi iequamur, recfla nos ducetin 
thalamumiponfinoftri lefu Chrifti. 

De Ecclefia aut cVfand:orum Parrum 
mterpretatione fic ientiendum eft. Tri * 
plicia funt icripturar pronunciata,quaeda 
tcaclara& manifefta iunt ut nulla lucc 

aliunde 



funt 01 
faluteiT 
ceptafi 

promi:; 



Hicnc 
terpre 

% 

dkri 



re 



qtfinn 
tur ( alr 
coduin 

«ftdnj 

ali) irni 
torpoi 

tisafij 

" k 

hk 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



NVNC VP ATO*IA. $J 

alnmdepetita indigeant. Huuwgeneris 
funt omma , quae omnino ad noftram 

. eTP falutemfiintneccftaria: utdecalogi prx* 

^tcdeb cepta de diltgendo Deo & proximo , ut 

Jt^ w promifsiones Euangeltj,utdochinapo2* 

»topmamrotafn,tiDD nitentia?, bapttfmi, ccena? Dommi , &o 

i*n pamiminteiprBf Mc no reripienda eft uilius hominis in* 

2conhmyw\ terpretatio, pugnas cu maniTeftisdiciis» 

ss^mm^ Quarda funt dubia , quoru multa me* 

Kt, flwratfjfflj diocri diligetia dC collatione adhibita, dt* 

Mt,lfocw(A iudicaripofluntjOrdine reru ob(eruato 4 

z^Ckmd Qtrardam funt plane obfcura, qua?e** 

B | i exkifo/i* locorum collatione, cV obferuatione of- 

ts peti poitunr. Sed dinis rerum perctpi no poflunt, ut aquae 

:m^wM qua? funt fuper ccelos, haec alij de aqtns 

ublophowm iw quac tn nubibus uehuntur , mterpretan* 

blum uerbumDei tur,alijde aquis ex quibus undecimum 

|M nolirU) f ocelum conftare dicunt,accipiimt. Talis 

rVtanosducciu» eft difputatio de ortuanimarum , quas 

f fu Chnlf a ^ ,mmec hate creari dicunt , dC mfundi 

- p arnB n corporibus, iain utero maternoforma* 

7 At ris:alrjeas,utqua?daquarputantabfurda 

"'flourf diuitent,finguntex traduce oriri. 

In huiuimodi obfcmis quarftionibus, 



*' aStfk X $ non 



t^Q IPISTOLA 

nonrcijtfmdiim eft tefiimonium uetg- 
mm, quorum interpretationem , (i non 
pugnatcumfundamento , recipiendam 
ttidico» Verum hoc interim fciendum* 
nonita extollendam efle Ecclefice autoris 
tatem , ut finamus nobis obtrudi huma* 
na fomnia, 5C excuti e manibus manife- 
fta oracula fpmtus Sandi , quafi pulueri 
§i cmeri liceret fuam autoritatem diuinf 
comparare, quod tamen in Papatu ffeiii 
manifeftueft, non fine mediatoris noftri 
JefuChriftimagnacontumelia, 6i infir> 
tnarum animarum deplorando interitu» 
Papifta? hodie quatuor pouisimum 
monftra (quibus reliquanugarum cV (u? 
perftitionum colluuies deftruit) defenr 
dunt;Miuam,purgatoriir,inuocaaonem 
ianctorum cV operum iuftitiam,que om* 
iiia,cumpugnant cummanifeftis oracu* 
lis Det , Cyclopico furore (cripturam 
abrjciunt Papifta; , acprouocant adEc- 
defi;e(quam ipfi fingunt fine uerbo Dei) 
auroritatem, quafi Ecclefia Dei cenleti 
ipcfiet turba facririculorum , cV Mona* 

chorum 



fhovafl 

nnl 

Dww 
errores 



turqu 
ftisin 
ferrim 
oes, f 



niiirpi 
ufa 
gerem, 

ledihR 
To 
faudi 
Cancei 
flniine 
dia.Hi 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



taonem, (inoa 
>>re' 



■Scjbis obmniibuE» 
:c*jti emambusinKLe- 

fa&vk 
faronuanuocaoonea 



ofurorefep^ 
acprouocaaadK- 



NVNCVP ATOftTA. $$f 

chorum , quae uocem Dci rabiofe con- 
temnit , atcp in eius locum doclrinas 
Damoniorum euextt, Hos Papifticos 
errores dartlsimis demonftrationibus 
refutac PhtJippus Melanthon , uir op* 
timede Ecclelia Chrifti meritus. 

Harc ideo commcmoro , ut cogite- 
tur quam fit neccftarta docftrinae ccele- 
ftis in Ecclefia defcnfio, cV qudd in mi« 
ferrimam carnirTcinam incidant homtV 
ties , poftquam uel paululum ccilerint 
Diabolo , & locum dodrinis Dacmo* 
niorum fecerint. Hoc itacp ne fiat requfc 
ritur pia gubernatoru cura,quac cauet, 
ne fint qui priuatis affecribus morem 
gerentes,tcindant Ecclefiac unitatem, ac 
iraTurcis 6c Papiftis,no dico feneftras, 
fedintegraregna dC prouincias apertant. 
*>i Toca ha?c Dania nouit, quanta fo* 
hcitudine caues,prudentiisime Domine 
Cancellarie, ne fint qui uel in polittco re* 
gimine , uel tn Ecclefia moliantur diicor* 
dia, Huc enim omnes tue curar, huc uigi* 
li*3 huc no ctwna diurnaq? cofilia tua,huc 
fnuioib acftioi 



7 




IPISTOLA 

acftiones tua? omnes refcruntur, ut bene 
compofito Ecclefiae & rcipublicaeftatu, 
paci diuturnce cV tranquillitari fan&a; 
confulatun Ide tecum faciunt mulu he* 
roes,ac fapientifsimi Regis cV regni Co* 
filiarij y quorummeritaa me fotis laudari 
nequeunt, Sed adfete reuertar , quipa' 
tronus (ingular/s es cV Meccenas omniu 
literatorum hominum* Totus enim ia 
hoc eSjUtquatapIurima benerTciaindo* 
centes Qc difcentes conferas > cVnemioi 
eorum noceas , id quod uiri boni proprw 
um efleofficium, olim pronunciauit M; 
Cicero. 

Cacterum quoniam ego quoc^ inter 
alios quam plurimos > maxima tuac dv 
gnitaris beneffcia fum expertus y uolui 
hoc literario & icholaftico munufculo, 
animi meierga tuam dignitatemdeda* 
rare gratitudinem, quod ut a?qui bomcp 
confulas,etiam atcp etiam rogo.Tamet^ 
autem haudignoro hoc munufculum ui- 
lius uideri pofle, quamut tua: dignitm 
offerti debeat;Tamen quia qu^ftio^qua 

hic 



1 



faicmec 
adcorn 
utilsei 
kemt 
Pnefert 
dfuerin 
ranon 
doceni 
pcria 



nandk 
admoa 

Slm 

tttrAu 
paucis 
popdb 

Qs 

Eccleli, 
perfola 
damcni 
blem; 

^ocatif 

m 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




umcliiislaiB 
trajertar,^: 

ljzl Tonsbma 
Dflfera, daama 



iuf. 




NVNCVPATORIA» 33$ 

hfc medtocri, utfpero, diltgentia tracfto, 
ad concordiam m Ecclefia feruandam, 
uttlis efie uidctur : iperaui hune metim h 
borem tue dignitatihaudmgratum fqi 
Pra?iertim ciim ab amicistuis fa pe au* 
idiuerim , optareteut aliquainuer^etuf 
ratiorudem populumdeboniso;. ' 
docendi,ne nimis Iaxarentur habena? mv 
pertemultitudini,qtiac alioqui (uteft 
lgnatna noftra) fatis Cegnis eft adprar* 
ftandum offirium. Hoc autem fieri pofle 
admodum commode exiftimo , St uera 
flla necefsins fande uitiendi propona* 
tur,&uerae caufa? , qttas expono in his 
paucts pagellis , fTdeliter cV prudenter 
populo inculcentur. 

Quamuis autem dorfirina perpetua 
Ecclefia? Dei, dc gratuita fuftificatione 
per folam fidem, ftat immota,ut que fun# 
damentum habet uerif atem Dei mfallfc 
bilem : Tamen diligenter docendi ftinc 
hommes,qudddebitores fintDei, qucd 
tiocati (int non ad rurpi tudinem , fcd ad 
(ancftirTcatione , quod fides quemadmo* 

dum 



p 



1 

< il 




0 



554 EPI STOL A NVNC VP ATORlA 

dum Iacobus docet, mortua fit fine ope^ 
ribus , hoc eft , qudd non fit uera cV ger- 
triana filiorum Dei fides , quam ladant 
homines quf uiuunt fine poenitentia , 
obcdicntia erga Dcum. Qiiare rediiW 
me dixifle Nazarcrenum cen!eo,qui ait; 
Sicut Hdcs Cmc opei ibus eft mortua : 1 ta 
quocp opus fineridemortuum eft . Prae^ 
luccat ergo fides , qua fola iufti fumus 
coram Deo,donati iuftitia Chrifti A'ha* 
beat eoniundum ilium germanum fra* 
<fhim, pietatem erga Deum , innocentta 
uitse , bcncflcentiam erga proximos , 
fandam quanda folicitudinem in eo uw 
car genere, adquodquifcp eftuocatus» 
Vale uir clarifsime , Meccenas docenti* 
um di drtcemium pietatem, &C hone* 
ftas difciplinas in his Regnis,* c t>fl 
Hafhiae 24. Decembris. 

AnnoiChrifto >a in§crri 
nato, iup t ift 
j - - 3^ dtefcontewm 
«qoqidFj^jg 
J 



Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




«SCT>i mil 



1 T lf 



-Jifliw.V 

wmitmttk 

vH^Oiduu 
an qamitiwiB 

r -IDWBWflf > d 



>ifro 





DE SPIRITVALI RE> 

•TSgVSj»'!? CENEH ATIONE» 

Jnnfoei msrjp c eobH bQ minc- 1H £t 
^Vm Paulus RomA cV Petrus pri# 
_/maeprimo,ex ui&natura (piritua* 
hs regenerationis , necefsitatem (an&e* 
utuendi colligant, cV Chriftus Iohan:^ 
teftetur neminem pofleintroireregnum 
Dei nifi fit regenitus,fignir7cans regene' 
rattonem inkmm efle Chriftianifmi:ope> 
rarpretiumefle duxt , daram & peripi- 
cuam regenerationis docftrinam ex ua- 
rrjs lcripturselocis coIIeAam propone- 
fC,quoea cognita,in Chrifto indies ado* 
leicereftudcamus , 6C extinclropaulatim 
ueteri homine, cum fuis concupiicentrjs 
&prauis defiderijs , iufte, pie cV modeo 
fte, inhoc ieculo uiuamus , expeclantes 
beatamfpem,cV manifeftationem gloria* 
magni Dei % leruatoris noftri Iefu Chri* 
fti , qui dedit leipfum pro nobis, ut redi* 
meret nos ab omni iniquitate , cY purga* 
Tet ;fibipopuIum peculiarem fecftatorem 
bonorum operum, 

Vi 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Vtautem certus tradandi modus 
nobis conftet , hunc iequemur ordinem. 
Primum unde proflcifcatur, quomodd 
applicetur nobis, cVfennatur regenera* 
tio, dicendum eft* 

Deindeeius claraeft ftatuenda deff * 
nitio,ut quar fint uerae huius noua? crea- 
tura? nota?,inteIIigatur. 

Tum partes eius conftituendae ilint, 
Qiias fequetur caufarum ad fpiritualem 
hanc regenerationem concurrentium dv 
ftincfrio, Huc incrementa, ufus, fines dC 
confummatio regenerationis adrjcien* 
tur. His addetur indicatio errorum cir* 
cumbona opera, cum breuiconfutatio* 
ne,in qua afpergentur uera? caufae bono* 
rum operum,ut conftet quanta fit necef' 
fitas pie dC fancle uiuendirjs quiuolunt 
uereefle quidicuntur 3 hoceft, Chrifti* 
ani, 

Regeneratio igitur proffcifcitur ex 
uirtute cV efficaciamor tis cYrefurredi* 
pnis Chrifti. Sicut Paulus ad Rom, 6* 
his uerbis probat: Num ignoratis quod 

qui' 



^quiomc 
leiiim.i 
Conlep 
miimin 

riampa 
ambuk 
docent 
domar 
innnr 
mti 

tari 

Idum, 
confecr; 
inmon 
ficacian 
mnrc> 
uno ca 
cutrrit 
eftmoi 
oorris 
Dcu 




mconcunentimt 

idicacio crrorumc/f> 
jmbrcaiconfumio* 

liferquantafttnccfi' 
idins quiuo/unf 



im profofoW 
***** 



f$7 

'qutcuncp baprfeart fumus m Chriftum 
fefam,in mortem eius baptizatifumus? 
Confepulri ergo fumus ipfi per baptifl 
rnum in mortem, ut quemadmodum fufc 
citatus eft Chriftus exmortuis , perglo* 
riam patris ; Sic cV nos in nouitate uit* 
ambulcmus. Ha?c Pauli uerba primum 
docent quod mors Chriftiefficax fitad 
domandum cV premendum ueterem ho* 
iriinem,hoc eft, ad nequiriam carnis no* 
ftra? extinguenda dC profligandam.Nam 
iit illi baptizari dicuntur in Chriftum 
Iefum , qui per baptifinum dicantur & 
confecrantur Chrifto : Ita baptizantur 
in mortem eius omnes,tnquibus per ef> 
ficaciam morris Chrifti peccatum mo* 
ritur cVaboletur,ut in unum corpus , in 
uno capiteChriftocoalefcant. Proficif- 
Citur itacpregenerationis initium (quod 
eft morrificatio ueteris hominis) ab ipfa 
mort/s Chrifti uirtute. 

Deinde docentha?c Pauliuerba reiur- 
reclionem Chrifri,uim efle undenoftra 
nouitas .fluat , qua; eft regencrationis 

Y fini«| 




w .... 

finis > afd) adeo uita ipfa qua lam iwuft 
tiouacreatura* 

Prrcterea huius regenerationis fynv 
bolum facitbaptiTmum. Namquodfori* 
figurat fignu, hocmtus operaturmors, 
feptilturacV refurreclio Chrifti ,per Spi- 
ntus Sandigratiam. Hocipfum docet 
Apoftolus ad Colof 3. ubi fic aitjtac^fi 
refurrexiftis cum Chrifto quae fuWum 
funt quarnte, ubi Chriftus eft in dextera 
Dei fedens , quae furium funt cogitate, 
noquar funt ftiperterram. Mortui enim 
eftis dC uitaueftra abfcondita eft cu Chri> 
froinDeo. Hic Paulus exhortationem 
petit a ui regenerarionis , quarinmorte 
Chrifti, & in eiufdeexcitationeex mor* 
tuis collocatur, Namcoharrent inter (e 
mori, cxrefurgerecu Chrifto. Vtenim 
participatione mortis Chrifti mortifica* 
mur peccato. mudo.Icgis denicp elemetfe 
atq? adco toti Icgi; ltarefurre&ionis par* 
ticipationeuitiiffcamur Deo , ut iamno* 
! ua creatutaerTe&i, uirtutc mortuirefuf» 
'citatiq? Chrifti , indies magis atcp ma* 



giS UCfC 

* Sed 
& rcfun 
(urrld 
primoh 
pater dc 
cundun 
genuir 
nemle 
tatemi 
&tmi 
trgain 
fifemw 
te:Regc 
Mfo 
uentisl 

y 

turtre: 
Primai 
Deusr, 
natiuir; 

oblatui 
m's noi 
EuajiPf 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



Niiiiti g,* s aetcrem hominem aboleamtis. 

Sed quomodo ha?c uirtus mortis 
. ^onijfji & refurrectionis Chrifti nobis applica* 
^mpM tur ? Id diuus Petrus docet ki pnons 
opmrurmors, primo his uerbis : Benedicftus Deus & 
paterdomminoftrilefuChrifti, qut fe- 

* Hocipfumdjcef cundum multam fuam mi/ericordia re* 
kfj. Mcitkjl genui t nos in fpem uita?, per refarredio* 
QA <p hk nem Iefli Chrifti ex mortuis , in ha^redi- 
kfa e/r inte tatem mcorruptibiJcm, cV incontaminata 
lam/k^m, cV immarcefcibilem , repofitam in ccelis 

- Mottuim erga uos,qui uirtute Dei cuftodimmi per 
ybi(5(M fidem in falute. Et poftea in eodem capi> 
rrrarionem te: Regeniti (ait)non ex iemine corrup* 
IB , (piwjrc tibili,fed lncorruptibili , per fernione ui- 
ccaranonecs mor nentis Dei , cV manentis in seternum* 
naifmtot intffit 1° hl ^ e teftimonrjs diferte exprimu' 

• Chrifro Vttf tur tres appWcationis caufa? , quarum 
Ctfnio* Prima eft mifericordia Dei , qua motus 

r Deus non uult hominem in fua prima 

natiuitate perire , modo propoiTtum & 
oblatum benerTcium nouae regcneratio* 
Jji nis non recufauerit. Secunda , uerbum 



1$ ^ 



Euangelrj,quodex mera fua miiericordw 

Y 2. promul- 






promulgaritotimtmdomandauit, Ter# 
tiacft fides,uerbum recipiens, In uerbo 
enimuis fpiritus latet, quae in audienti* 
bus , iuxta ordinem diuinitus inftirutu, 
fidem operatur, Eft itaq? uerbum Euan- 
gelrj fidereceptum , iemen nouae crcatu' 
r«>quac pergratiam regenerationis nafr 
citur, Vnde Ioh: r; dedit poteftatem , ut 
filij Deifierent,quotquot credunt in no* 
men eius* In quibus uerbis diligcnter 
relatio obieruanda eft : nam nomen pre* 
dicationem refpicit, Qiiare is in Chrifti 
nomen uere credit , qui talem ipfum fta* 
tuitfibi efle, qualis nominatur & pra?di- 
catur in EuageIio,hoc eft,quod fit agnus 
Deiqui tollit peccata mundi, quddfit 
medicus , quiomnes cegrotos ad ieuo- 
cat, quod fit facerdos qui placat iram pa* 
tris, quicp in fe iram iufti iudicis deriuat. 
Breuiter , quod fit faltiator omnium in fe 
credentium. 

Vt ergo Petrus femen huitis noua; 
creaturar uerbumDei ftatuit: Ita Iohan- 
nes fidem requirit, quarecepto femirte, 

noua 



noua h 
acceder 
uerbo, 
(ji»ra 
Gimif 
dicatic 
nis, c 
bis pi 
turhc 
fcient; 
fim,l 
DD,d 
twk 
Hu 
ignoxa 
tnafm 
3-Vb 
fonun 
«,aii 
rutus 
l 

»dmo 

quou 
faitit 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^^fat, T 5) noua hxc nattuftas peragitur, Nam nifi 
acccderet fides ui fpiritus efficacis in 

* t > p iiamitj uerbo , nulla unquam fieret regenerario, 

«m diuinitus inftirud, qus? regeneratio , in hunc fit moduiru 

a: 'p^erciiDi^. Cum fpiritus fan&i uirtute fides ad prae* 

JjfemoinouaEacatu dicationem uerbi mfunditur cordi homi* 

*n regeneranonisna& nis 5 occulte cV arcano quodam cV no* 

•^poArn^. bis prorfus incogmto modo regigni- 

^fttatkiim tur homo,ac fide iam donatus, uiuo con* 

l ncrfo §m rcientie (enfu non adoptionis modo gra* 

hmm&m tiam > (M et,am u,tac nouitatem, timorem 

Quare 0 ifl Oui *D eI > diledionem proximi , & alia (pirw 

GintabipC/ni^ ntus fandl ' dona apprehendit. 
loiMiiraprjdi- Hunc regenerationis modum cum 

xkto fe 1 ^^ Nicodemus , eum elegantifsi* 

>n ni, fd& ma ^f^ine inftftuit Dommus Ioh 

smtik ^Vbificait, Ventusquouultfpirat, & 

- 1 fonum cuis audis, ied nefcis unde uent- 

ffffi «.autquduadat: Itaeftomnisqui ge- 

»» ,uWt * nituseSefpiritu. 8 
Btoroow»- Horumuerborumfenfus eft ,quem* 

admodum ignoratur unde ueniat , auc 
qud uadat uentus, fed tamen eius fonu* 

'mftMr fentiturdum fpirat : Ita modus reeene- 
W** Y } «tio, 




Sancwn 
tatiome 
Namui 
cium 6 



rationis noftra*, per Spiritum Sandtuw \ * 

cft nobis recondit us , fed mox ubi rege* ^ jfLI f 

nid fumus,uis & effcdus Spmtus Sacti J 
in nobis rcgenitis fe profert. Nam huius 
Spirirus motus 5C flatus in cordibus.re- 
genitorum eft ffdes qua fbla iuftificamur, 
timor Dei , ardens amor , & deliderium 
approbandi Deo omnem noftram uita, 

& alia? uirtutes,cum his coniunde, quas j concip 

Paulus ad Gal: enumerat, cV Petrus ex Roucnc 

uirtute regenerationis cxtruit in prioris wpliu; 

fecundo. gefiiuiii 

Cum his congruit diftincftio Chryib' «A 

ftomi,qui ait duplice ene regenerationev milerico 

Alteramquam ex condonatione pecca- cum gai 

torum , dum in Chriftu credimus cV eius tiones. 

donamuriuftitia, Altera quam poftiufti> alcs.qu 

ficationem obtinemus fanclecVinnoce^ luntatc 

teruiuendo. Prior dono Dei contingit, ' neseti; 

in altera requiritur noftraquocp diligem lingua ; 

tia.Prioris principia funt uerbum Dei & ! loquaci 

Spiritus Sand:us,qui ffde operatur, Po* btt £fi 

fterior caufashabeteafdem unacumno* E* 
I foadiligemiac^exercitijsprjs, 

* Hinc 



iquafoiaii 



UftT, 



m 



■we,quB 
5 cnniitinpiim 

"erqeneratune, 
rj creiimusacius 

laDeiconrii 

ii 

rra 

ispft 



34* 

Hinc Beatus Luthenis m commen-, 
tarrjs fuper Epiftolam ad Galatipijfsime 
fcribitjin hunc modum. Nova c r e a - 
t vra eft renouatio mentis perSpiriul 
Sancr,um,quam fequitur poftea ctia mu* 
tario membrorum cV fcnfuumcorporis* 
jNam ubi cor nouam Iucem,nouum iudi*, 
cium SC nouos motus per Euangelium 
concipit , fit ut externi quoq? fenfus in« 
nouentur. Aures enim ucrbum Dci,non 
«implius traditiones & fomnia humana 
geftiunt audire,os cV I/ngua non fua ope* 
ra,iuftitias 3C regulam iadant: fed folam 
mifericordiam Dciin Chrifto exhibitam. 
cum gaudio praedicant. Ha? funt muta* 
Ciones 5 ut ficdicammon uerbales, ied re* 
ales,quap afferunt nouam mcntem , uq- 
luntatem nouam,nouos fenfus cV a&io- 
nes etiam carnis, ut oculi , aures , os & 
Iinguaaliter quam anteauideant,audiat, 
!oquatur: iedutipiamens etiaaliudpro- 
bet cViequatur. Ha&enus Lutherus. 

^ Ex his manifcftum eft * unde profiV 
fifcatur, cjuomodo fiat&ientiaturtan* 

¥ 4 den> 






Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



344 

dem (pirif ualis illa natiuit as, qua in fifios qiianaar 
DeirenafcimunNuncquod fecudoloco 

propofui aggrediar, dC deffnitione hutus ex fao^ 

natiuitatis fpirirualis perfpicua tradam, nis,ne$ 

Eftitaq? Spirit v al i s nativu oat/fimt 

tas, qua nafcuntur fflij Dei , quotquot M 

credunt in nomen Iefu Chrifti. txprimi 

Haec deffnitio famta eft ex primo pofkae 

capite lohannis, cV conftat caufis,efficw dentcs 

rnte,materiaIicVinftrumentaIi,Effi'ciens atq; ide 

Deus pater eft , qui fecundum magnam Ni; 

fuam miierfcordiam regenuit nos , i; fang/ a 
Peni.MateriaChriftus eft;cums mortis ! qi/oeoar 

S^refurrecflionis uirenafcimur, ut fupri (sriuf 

explicatum eft. Inftrumentalis caufaeft, decaufa 

fides donum fpiritus fanclri, quo uirtus membr; 

6C efficacia mortis dC refurrectionis Ifoj^j 

Chrifti>adeocj? totus Chriftus, cum om> noshab 

pibus fliis donis recipitur, io, tUrr( 

Verba autem Fohannis , unde deffni' tum& ( 

tifofo pofitaeftdefumta/unt harc.Quot- onisQ 

quot autem receperunt eum , dediteis tiiltaj 

poteftatem feu dignitatem, (Grarca enim fl^ 

uox IfreU dignuatem ac maieftatem f Urre ^ 

quan- 



•fttfptcjatradam. 
e> 6mta eft « prirao 

1 regerw aw,t 



renifcimur, ut (tipri 
rjmenttaM, 
jlnJD, quouirtus 

wrur. 

j/unftecQ?* 
nret/m,^ 05 



54f 

quandam ettam notat) ut filrj Dei fleret: 
tjs, qui credunt in nomen eius , quinorc 
ex fanguinibus , necp ex uoluntace car- 
nis,neqjex uoluntate mri, iedex Dco 
nati func 

In his uerbis Euangelifta? maniferte 
cxprimuntur caufa? , ex quibus definitio 
pofita eftcxtruda. Sedqui fit,qudd cre* 
dentcs homines dicantur nafti d Deo, 
atcp ideo filrj Dei firit cVappellenturc' 

Nasci ADEoeft per fidcm con' 
lungi cum Chrifto uero filio Dei , in 
quo etiam crcdentcs gratis habetur pro 
filrjs eiuiclem regniha?redibus,Qtiareea 
decaufa dicunturcrcdentes filrj Dei,qtria 
membrafacftifunt naturalis cVtintgentti 
fTIrj,quicftChriftus Iefus,in quo charos 
nos habet,cV adoptat patercoeleftis. Vc 
igiturrenafcieft,per uerbum Dei audt- 
tum cVcreditum,ui mortis 6V reftirrecfto 
onis Chrifti, filium cV harredem Deifie* 
ri: Ita nouus homo is dicitur,qui uerbo 
dC flde,per fpiritum Dei,uimortis cVre* 
furredionis Chrifti eft renatus, VndecV 

Y 5 illud 



H 




$46 

illudefficiturjiieterem hominem efle etl, 
qui ridc carcr , quantumuis eximrjs cora 
nuindodonis clarus fit. 

Porro duo loci Pault , quorum alter 
eft ad Col; 3« Alrcr ad Ephe; 4. detfnitfr 
onem regenerafionis cxhibent formale* 
Ad Cohquidemait , Cum cxueritis ue* 
terem hominem cum fa^is iuis , & iw 
cjucritisnouum illum, qtu renouatur ad 
agnitionem , fecundum imagincm eius 
quicondiditipfiim. Ad Ephe; uero in 
kuncmodum. Vos non ita didiciftis 
Chriftum fiquidem ipfum audiftis,c\: in 
ipfo eftis docli , quemadmodum eft ue> 
ritas in Iefu,utdeponatis fecundum prt- 
ftinam conuerfationem , ueteremhomt- 
nesn,quicorrumpitur (ecundum concu- 
pifcentias mortis , renouemini autem 
(piritu mmtis ueftrae, cVinduatis no* 
uum hominem , qui fecundum Deum 
creatus eft, in iuftitia cV fancftirate uera. 

Ex his duobus locis colligitur deffnt* 
tio harc , quod Reg n e r a ti o fitre* 

paratio imzginis Den'ahornine,hoc eft, 
1 coafor- 



fonfoflt 
Dco,aJ 
, crat.Hai 

1 Sedp 
Pauliuei 
mum j c 
riotiem i 
Scc 
lutimat 
noninar 
hannaii 
faitfq 
dataipliu 

tmHi 

daxeft.c 
$ agm 
fynechd 
ibi uera 
A 6 
°m, ex 
fides et] 



leritisiKi 



: cvmr conformitas & fi militudo homims cum 
Deo,ad quatn primus homo formatus 
l %mm ± H *« c D« imagmem Paulus collo* 

catin luftma fanclitate uera. . 

Sed pra^ter hanc deffiiinonerh,tna ex 
Paul/ uerb/s colliperepromtum eft; Pri' 
mum ,quod haecimago requint depoil' 
tioncm ueteris hominis* 

Secundum,qu6d huius imaginis ue- 
luti materia fit agriitfp Chri fti , atq? ea 
: Mbpkum: non / na nis,(ed efficax, de qua etiam Io<* 
l non iam hannes in pnma? fecundo ita ait, Per hoc 
iipfamaiidifw,dw fcNrws quod cognouimus eum, fi man- 
i eik> data ipfius obferuamus* Qui dicit, noui 
onatis fecuriumpri- eu m , cV mandata eius no n feruat , men- 
Qem, ucteremhorai- <iax eft, cV in eo ueritas non eft. Haec er* 
:;H\dumconoi' go agnitio fidem comple&itur ufitata 
jtnouemini m fynechdoche . Nam ubi non eft fides, 
dindnansno» ibi uera cognitio nullo pacfio efle po# 
u jrrcundum Dcum teft. Et ubi non eft obedientia erga De* 
^f^jtiraffuefi um, ex fide praeftita, nequaquam illic 
^ffj^m^ fides efte poteft , fed ft&um dunta# 
rtmioStffl xat illius idolum dC mortuum fimula- 
«fo^bzA crum, Verum cHigenter obieruandum 




eft, quod Iohannes non dicat , per hoc 
fumus in eo , uel eum agnofarnus , quia 
mandataefus obieruamus: fedper hoc 
fcimus (ait,) nos rtlumagnouine, fiman- 
data eius*obferuamus. Afcediturautem 
Jiicab effedu ad caufam , noncontra\ 
Nam bona operanequaqua nos inferunt 
Deo,fedinfifos gratiscp iuftificatos ne> 
ceflario confequuntur. 

Tertid ex uerbis Pauli colligitur, 
quarpars hominis fitprimum fpiritualig 
regenerationis fubiedum > nimiru mens 
lpfacVratio quam omniumprimuopor* 
tet corrigi, & cognitione lucis Chrifti 
per fpiritum fandum illuftrari. Hac re- 
formata manu Dei > fequitur mutatio in 
attedibus cVuoIuntate 5 quibus etiamex- 
terna membra obtemperant, Dequare 
poftea 4 copioftus dicendum eft. 

Hadenus deinterna regeneratione 
ditf ueft qu* occulte fTt^cV peragitur fine 
externo fymbolo, qua Adam poft Iap* 
}um reftitutus eft, Abel, Seth , Enoch, 
JNoe&alij fandiPatres ollregenitifunt, 



tfofr 
(Aioi 
demmod 
innobis 
/ diaidafu 
generati» 
Doi 
aqua&' 
introire 
M 

lauacro a 
Ail 
fasc\Ph 
noftriC 
iniuftic 
ipfair 
lauacrm 
! nemfpi 
opulent 
wnnol 
haredcj 
tan*. 



.]; 



^Waows,^ & hodie quofquot nafcutur filrj Dei ne* 

^:k^C ceflarid regenerantur. Nam Deus eo* 

^,11114 ? em modo cum m ^ndis PatribuSjtum 

^•Aiciiiurjjm ln noD,s ^ utem operatur. r^mcadrj* 

^am > noncontrx dcnda lunt ma dic ^ a > "tfentur re* 

^anosfe S ene rationem baptifmo aUigare» 

Mf m Dominus lohan: 3 ,ait : Nifi quis ex 

m aqua & fpiritu renatus fueritmon poteft 

immbM r P 5 "iJ. nftus dlIexj ^cclefiam 

bT,J« * fe 'P mm tradidicpro ea, purgans eam 
lauacro aqua? in uerbo» 

Ad Titum 3» Quando autem bont* 
cas 5C Pbifanthropia apparuitferuatcri* 
noftri Dei, non ex operibus y qua: func 

vt^amt (prm mifcricordiam faluauit nos , per 
mperant. UeqiBrc | auacrum regenerationis , cV renouatio* 
jidum elc nem ipiritus fancli, quam effudit in nos 
m opulente 5 per Iefum Chriftum feruato- 

rem noftrum, ut iuftificati ipfius gratia 
^^dampoitlap' na . rec j cs fleremus iuxta ipem uit* 2ti 
iAftHfft" terna?. / 
,<tfiigrffa Ex hifce locis aliud effici non poteft, 

quam 



MdonetaQji' 
Bn iDufttari.Hacre- 



35° 

quim quod uis regenerandi fit fblius fpfe j mr. Ba 

ritus Dei per lefum Chriftum, cV quod nonluei 

ha?c regencratio repraefcntetur cV efFici- fedexl 

atur pe^aptiimumitanquamcrdinariij Hoc 

inftrumentum huius landac natiui tatis ; nir, qui 

non quod fine bapti/mo,fpiritualis rege* figurae r 

neratio uirtute ipiritus fola ffen nequeat. faluos r 

:Quare locutiones ifta?;Ex aqua Qt fpiri- nis,Ted: 

turenafci, DcumpurgareEcdefiamla- Deum 

iiacro aquae,Eundem ialuare per Iauacru % Hic 

regenerationis, nihil aliud uolunt, quam fordik 

homines in baptifino redpere Spiritum kptik 

Sanctum,qui regcneret,que regeneratio eiJe/ptn 

manat ex uirtute mortis , fepultura? & fponfurr 

refurrecftionis Chrifti , cuius uirtutis j tcctionc 

applicatar efricax fymbolum cV pignus ^ 

t nuanda 
' imisor 
cramen 
cuius C( 
^fa 
a n\orti 
tauirti 

W I 



eft baptifmus , de quo idem licet nobis 
dicere , quodPauIus decircucifione, cui 
baptifmus nofter fuccefsitydixit: BaptiP 
musquidem prodeft, filegem baptifmi 
feruaueris , at 17 tranigreflbr legis huius 
(quac eft in Chriftum recumbere, mori 
peccato , cV uiuere iuftitiar) fueris, 
fcapcifmus tuus in fbrdes commuta- 

tur 



SajJ^ tun BaptiTmus cnim cordis ,n fpfaS 

JeTexDeo CUIUS ^ **' h ° m,mbuS 

M C Hoc itaefle , uerbfc Petn «onfiW 

.IrT* tur > ^ 1 " «np^ tertfo itaait : Cuiu* 

mptt? figuraf refpondens bapt,Tmus,nos quoc* 

"raknqn f a i uos reddlt) non a b, e dio fordium car#» 

WzMfy ms,fed bonaeconfcientiarftipulatio apud 

^mdcu Deum , per refurrertionem lefu Chrfr 

nfeperki;: fti. Hic Petrus cum dicit : non abieclrio 

I hhokt,fi. fordium carnis, fat,'s oftendit, nonnullis 
Bieqpoe^rarjoi baptifmum tantum 1,'teralem efle, at rjfr 
m^pm efle fpiritualcm, quorum confcientiare* 
moras , fepulturs & fponfum habet apud Deum , per refur* 
flj , cuius uirtuns recfhoncm lefu Chrifti. 

imbolum & pijnu Haec non a nobis dicuntur adexte* 

m /dem te noti nuandam uirtutem baptifmi , quem fci- 

jjecircrfon^ mus organum Dei efle , cVialutare (a< 

M dixrf^ cramentum,in quo Chriftus uere adeft, 

, j]^^ cuius corpus qui baptifatur ,'nduit, an 

L £ j[ OI l(p0 iuscp fanguine confcientia eius abluitur 

5 cumb^rc, nioii a mortuis operibus. Vcrum difcerno in* 

' ' fr/ni) fr 0 *' ter UIrtut ^ ^P lrlt uale cV externu fymboIu\ 

/J ^jt» quo tlla uirtus fpiritualis confertur , &C 

II nir obfigna* 



obfignatur. Etfi Cornelius credens , fide 

induerat Chriftum , di accepto (piritu 1 cax,on 

fando, ante collatum baptiimum, uere numa 

erat regenitus , cV fijius Dei, per fidem aan» 
effeclxis ; nihiJominus tamen idem bene* Ki 

ficium collatum cV confignatumeft per contuni 

baptiimum , in maius fidei incrementu. eft, cui 

Apoftoli fufflante in eos Chrifto , acce - Deus t 

perunt fpiritum (andum, eundem tame finc illis 

poftea facramentaliter acceperunt, ut ui* ordinat 
fibili figno confTrmaretur inuifibife donu» | 

Qui credit in Chriftum,alitur cV fuften* cile i 1 

tatur in fpem uitae arternae corpore & ftuw 
fanguine Chrifti ; uere tamen in facra 
ccena eifdem facramentaliterfruittir , ut 

fint pabulum cV potus animae ♦ fj 

Sunt ergo duo in facramentis confi* Hsceft 

deranda , Signvm et res, ut fupra (CCO o n . 

quocpdi&umeft. Signum fumi poteft (if n [^ 

fine re, cV res exhiberi interdu fine figno, ft 0 

ut in baptifmo fignum , ablutio corporis necfe 

per aquam , res uero eft, ablutio animac ^r. 

per fanguinem Chrifti , mortificatio ue- Uen f 

teris naturap, & excitatio noui hominis* cent ? 

Q~ uod c ^ 



(juarum 
rmami 



ll ll 1 1 1 l'l 

11 1J 




-•^perfe 
niinus tamenidembfK 
i ci ccnfgnatumeftp-; 

leineosColo,© 
^:rjm,edeiiirj 
racceperunt,ui. 




i,aJitiir&fe 
2 jternx corpv: 
jiwetameninil" 
cncali ter fruinir j c 
:wj anirnac. 

I fi iwftty 
j/gnurnfuffli^ 
in/nterdiik^ 
m,afcftfl»«^ 



Qiiodautcm %num/nterdumeftineffi< 
cax,omn/ efficac/a deft/tutum,nt homi- 
num culpa, qu« non naturam tolltt fa* 

cramcnti. 

Hcec ed pertment, ut non temer£ 
confundamus u/rtutem,qu2efoJius Dei 
eft , cum extern/s facrament/s , qu/bus 
Deus ut organ/s ut/ confueiut, no qudd 
fineillis nunquam agat , fed qudd ea fint 
ord/nar/aipfius d/u/nar act/on/s omana. 

Exh/squcehacrenus d/cta funtfa* 
c/Ie eft colligere, qucenam fint falutar/s 
hu/us Regenerationis notae 
quarum Pr/macft ueraChr/fticogn/t/o! 
quce non folum not/c/am Chr/ft/,fed ttiSt 
nrmam/n /pfum fiduc/am complecritur, 
Hcec eft,/nqu/tDom/nus,u/taxterna ut 
te cognofcant ueru Deum , cV quem mi, 
hfti lefum Chr/ftum.EtPaulus.In Chrfc 
fto lefu necp c/rcumc/fio al/qu/d ualet, 
nec£ praput/um, fed noua creatura. Hi 
duo loci collat/ fenfum cV u/tam adeoque 
uer/fs/mam notam noui hom/n/s, dc* 
cent elTe fidem /n Iefum Chr/ftum, per ' 
caritateefricacem, 2 g Cm 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



J54 . 

Sccunda nofa r e gener ationis,eft du* <o {C 

ci ipirit u Chrifti,quemadmodum Paulu* BW 

ait; Qui ducuntur fpiritu Chrifti, hi func tth £ 

Tertia nota,qua» unumquemcp cer* I &ci($ 

tificat, eft arr abo h e reditatis , qui eft Spi# obcdie 

ritus Sandxis, Paulus cnim ad Corinthi* norici; 

os pofteriorisprimoita ait; Etdeditar- tamcr 

rabonem ipiritus in cordibus ueftris , Et -diicui 

adGalatas 4. Qiiia eftis ftln, mifitDeu* J&tcan 

fpiritum filfj fui in corda ueftra claman- ni 

tem Abba pater. faw 

Quarta nota,eft afsidua ipiritus ad^ fioue,: 

uerfus carnem pugna, dC eiufdem fpiri* 4Kmpa 

tus uitftoria. lutaris 

Quinta,eft patientia fub cruce fpei, expont 

quarfideiconiundaeftjUeruscYgerma* Su 

nusfruclus, Ha? notar nouarcreaturre k<$\ 

certifsimi !untindices,cVuelutinouifrfi<» iiqt 

<frus infalhbilt ter noua moftrates arbore. tis Qu 

Ca^cerum fi placetifta breuiuscom* tii f)Cn] 

plccli, h a»<£ noua crcatura ex eo cognof- jfe; | 

citur, fi fides (entiatur , fi uis domandac j N 

car iu5 crefcat, fi timor Dei dC ali se uirtu* qi^l 

te« I v. 




^JsenimadCorilj 
»(»iQ2if:&(jflte 

cdibutftndifflr 



I um 



Mflaicmccfpc 

0 



*es cotidie ex nouahacarbore fuccrefe 
cant.Vel breuius adhuc;Si gaudiumfpi* 
ticus defaluce per Chriftumparta, efFia 
caciter fentitur, &inde promti fumus 8c* 
alacres , ad pra?ftandam Deo perpecud 
obedtentiam.PericuIofeerranc, qui cum 
noticiam Chrifti c\ fidem ladanc, nullos 
tamen ardunt fyncera? fidei frucrtis , fed 
ducuntur ueJutibeftia<,quocunCft uitic* 
fajcarnis Iihido rapir. 

Arcp harc de fecundo membro par* 
tionis noftra? finc dicta,nempe de derTnt^ 
cione, & ueris noua? creature notis.Nuc 
min partibus magis confpicfatur harc fa* 
lutaris natuntas , partes eius funcnobis 
exponendac & declaranda?. 

Sunt autem regenerationis partis 
duc,Mortiricatio & Viuificatio. m o k t h 
f i c a t i o eft communio cV focietas mor* 
tis Chrifti, qua uicioficas nacursecaftiga- 
tur,cruciffgicur Sc occiditur. Et eft du# 
plex; JncerioreVexcerior. 

Interiorem Paulus interdu uocat 
crucifixione ueteris hominis,ut cu ait; ad 

Z 2 Rom; 0 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



■II 



I u 



itli 




Roman * C. Vetus nofter homo fimu! 
crucifixus eft cVcHec mortificatio habec 
fidem uitae adiuncftam : Iuxta illud : Si 
mortui fumus in Chrifto , credimus 
quod cV uiuemus cu eo* Vt aut harc mor* 
tificatio ex uirtute mortis Chrifti pro' 
ficifcitur: Ita in abnegatione ea eft fita, 
quae in uera contritione fentitur,cum ui* 
dehcet carni cY concupifcentrjs eius ira 
renunciamus, utftatuamusex uiuo fide? 
fenfo, non amplius mxta carnis, fed iiw 
xta fpintus imperium uiuere. Hanc ab* 
negationem Dominus commcndat fuis 
(ecSatoribus Lucae 9. Si quis uult poft 
me uenire,abneget (emetipfum, cV tollat 
crucem fuam, dC fequatur me» Ad hanc 
& Paulus hortatur ftios Coloflen fes in* 
quiens: Mortifieate membra ueftrater* 
reftria, cVc. 

An non Chriftus mortuus eft pro 
peccator Siillepro peccato mortuus eft, 
ftcuti reuera eft , cur nos iubemur idem 
morttflcareC In peccato duo funt^Mor* 
bus dC reatus. Morbi uim ac ueltiti in- 

cendw 



renflii 
1 tandei 

i uerci 
ipk 
is( 
ccdit( 
kta 
fecitp 
M 
E 

tebi 
Por 
trjtncf 
Primu 
deprc 

iudiQ U 

|*in 
ntP aiI 

Sec 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



-^nbneeaeiiV 

-"efeDnDJQBlB 

ius comracnd2r /uk 
Si qics uulc poft 
.cmcn'pfum,OLtcSbf 
Btfurme. Adta 



pp 1 



? morwus eft 



cendium iubemur extinguere,quodtum 
tandem poterimus facere, ubi Chrifriim 
uere fnduerimus , infracta ffducia in 
lpfum recumbences : At reatum ipfum 
folus Chriftus toIIit,mcuius locumfuo» 
cedic Chr^fri iuftina credenti imputata. 
luxta lliud: Eum qui non nouit peccatu, 
fecit peccatum , utnos fferemus mftim 
Dei inipfo, 

Exterior mortincatio duo com* 
plectitur,nempe patientiam fub cruce cV 
temperantiam, Illa fpei erTedus eft, hax 
interioris mortiffcationis comes„ 

Porro huiiis mortiffcationis,que inu 
tium eft regeneration/s , hi funtgradus. 
Primus eft,quodmetis errores de Deo, 
de prouidenna , de promifsiombus & 
minis , adeocp deipfius Deinatura, uo' 
luntate dC cultu , corrigat & prorfus 
iudicium carnis , 6Y totum eiufdem <p ? os> 
«A* * in rebus falutis extinguat. Eft enim, 
ut Paulus ait , fenfus carnis inimicitia a- 
pud Dcuitu 

^ SecunduSj quddmotus aberrantes, 

Z 3 * 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



f I 






n 



.... „ 

&affe<ftustnordmatos reprfmat, ac ue- 
luti freno mhibeat , quos motus Paulus 
cleganti fimihtudine membra uetens ho- 
minis appellat : Nam uetus homo, hoc 
cft, ratio dC uoluntas deprauata, permde 1 
his motibus utitur,ac corpus fuis mem-' 
br/s uti confueuit fn adiontbus fms . 

Tcrtius, quod uoluntatem auerfam 
refrenct,ut nonamplius rebellts cV coftf 
tumax fit aduerfus Deum. '* 

Quartus 6C ulcimus , quod mem* 
bris excernis corpoiis imperet , ut norr 
poftea, ficut antea fecerunt, peccatnci 
naturae aufcultenc. 

Accp hacfcenus demortiffcationepnV 
ma regeneracionis parce,(equicur alcera, 
quam Paulus uimrTcationem appellac, 
quarquidfic^&quos habcat gradus dt- 
cendum eft„ 

Eft tcao^ v i v i f i c a t i o noua? uitani 
manantfs ex uirtute refulacact Chriftt 
per fpirirum regeneracioms exc/cacio, 

Noua autem uica d/cicur,quia eft fu* 
pernatur*Jis,nou*cp creacure ; ficappel* 

laca* 



>*^n ucnis hofno,fioc 
ff>accorpus fuismem- 

K$ impem*^ ur/xm 
teccnxnt , peccatnb' 



urre/equirjrakera, 
mm appeOar, 

. AT ronoii^i tJ 

tfjittM 

llth 



fatajPnmum ut diftinguatur ab uniuer- 
fali uita,quar motu duntaxat & fenfu co- 
ftat, cuius eriam participes funtbeftia% 
Deinde etiam, ut diftihguatur a uita huA 
mana,qua fumus ffln Ada% Dicitur 
harc noua uita etiam gratia? uita , quia 
gratis eledis communicatur, Diciturj 
quocg uita Dei per exceJlentiam,quoni5 
tunc proprie uiuit Deus in nobis,cxnos, 
fruimur eius uita, ciim Spiritu fuo nosi, 
gubernat. Dicitur& uitaChi ifti Galat: 
a« Viuoautem nonamplius ego, fed uil 
min me Chriftus . Qudd autem nunc 
uiuo incarne, infidc uiuo fflrj Dei , qut 
dilexitme, Sttradidit fe ipfum pro me f 
Hic Paulus difcernit uitam.qua corpus, 
uiuitanimale,ab ea uita qua Chriftus in- 
nobis uiuit^ 

Viuit autem Chriftus in nobis du*,! 
plieiter, Vna uita eft ciim participatio* 
ne luaduftitia? nos donat , ut quando in 
nobis no poflumus,in ipfoacceptifimu^, 
Deo. Altera uita eft , qua uiuit in nobis 
ChriftuSi cum nos /piritu fuo gubernat 4T 

2 4 fandh> * 




(andiflcat, atc£ a&iones noftras omncs 
dmgit. Prior uita ad gratuitam iuffitiae 
acceptationem , pofterioradregenerati* 
onem,dequahicpotifsimumagitur,per* 
tinet. Neutra conftare poteft fine alcera, 
tamctfi diuerfe funt.Vcracp prarcerea ui* 
f a graciae dicicur , 6Y eft uia ad uicam glo- 
ria?,de qua Paulus Col: 3. Et uita ueftra 
abfconditaeft cum Chrifto, in Deo: ubi 
autem Chriftus apparuerit uita ueftra, 
tunc etiam uos cum ipib apparebitis in 
gloria,Eftaurem imprimis obferuandu, 
quod hanc uitam cum Chrifto in Deo 
abfcondicam elfe dicat , quibus uerbis 
fignificar noftram uitam extra periculu 
efle,etfi non appareat. Nam cV Deus fi^ 
delis eft, ideocp non abnegabit depofi- 
tum, nec fallet in fufcepca cuftodia , cY 
Chrifti fociecas maiorem etiamnum fe* 
curitatem adfert. 

Quidcnim magis expetendu, quam 
uitam noftram manere cu ipfo uicar fon* 
te.Quarenoneft, quod ccrreamur,fi un' 
dicp circumipicientes uitam nufquam 

cexmt 



ccmat 

£ 

ficano 

eftto 
i isco 
wk 
idion 
I 

cft,ac 
lurian 
vtigii 

ctjfi 

aU| 
mcnrr 
ntiWj 
relatio 
musg: 
irnncn 
cxtern 
Mi 
Epheli 
tisueli 
foeft 
intij 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



i 





:.:£uilto:xi 



jinQiriftofliDfo 

|fe txtnprf 
ir. Namitafo 

•tpra afeM 

(0 



cernamus , fpe enim falut fumus, 

Ex his quidnam > cV qualis iit ui ut* 
ficatio, qua» regenerat/onis alcera pat* 
eft,liquet; nunchuius umiticatioms gra* 
dus conliderandt Junt.Nam utuua,qua 
uiuificatur animans habet fuos y iuxta 
achones animae,i/radus. 

Ita utra , qua fideles iuuunt,actuo(a 
eft,ac fuarum actionum(quas ptetas ue* 
luuanima regit)quofdam gradus haber- 
vt igitur mortincauonts gradus fapra! 
cenftituimus quatuor, nempe mentis, 
affecftuum , uoluntatis Sc" externorum 
membroru corporis; Itahic quocp (quta 
moruficauonis cx" utuifTcationis eade eft 
relatio cYproportio) eofdem conftttua^ 
musgradus,ut ha?c uiuirTcatio cernatur 
inmente,in affeCtibus , in uoluntate cx* 
externts adtionibus. 

Mentis uiuincatto eft, de qua Paulus 
Ephefioru 4. Renouamini fpiritu men- 
tis ueftrae. Hacc renouatio mentis in eo 
fita eft, ut depofita uanitate , mens uera 
intclligenta reruin dwinarum > de Deo, 

Z 5 dc > 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 





$6x 

de cultu Dei, de falufe pcr Chriftuparf* 

cYc: ita fit illuftrata , & fpmcu Dei certiV 
ficata , ut nonamplius mens noftra flu* 
duetur, & circumferaturquouis uento 
dortrinae: Sed iuxta PfaImu,nodediecp 
uerfeturinlege Dei, meditetur diuina, 
nihilq? iucundius & antiquius habeat, 
quam toto uit« fua? curfu in noticia do- 
drincecceleft^proffcere. 

i>inde affedus purgandifunt , ne 
quidaffedemus aut appetamus , quod 
lege Deinobisuetitueft. Sandus Ma*. 
Kimusprimo libro de charitate, pulcer* 
rima fimilitudine affeduum impetus '&] 
mcurfionesdefcribithis uerbis: Quenv 
admodum panerculus pedeaIIigatus,uo* 
I :rcmcipiens,interram funiculo detra^ 
hitur : fic mens hominis ad rerum ccele- 
ftium cognitionem uolare cpntendens, 
abeffecSibusdeducitur, cxin terram de* 
trah/tur. Quoniam igitur omnia, qua? 
iniuft^atc^improbe fiunt, abaffedibus* 
praiertimfa, cupiditate &' libidineori- 

umur ; iummo ftudu & conatu afe3i- 

bus 



-i^flj J hvts reluftandum eft, ut lYaeffrenfs co* 

^«BJiofo-! h^beatar,ur cupiditas iniufta compelca- 

^^Wouiir tar > ut ^ ,,DI ' do ^arefrenetur. Etquia 

m ?tim do ]^ affe-- t hium lnord/natorum mater eft <t> x- 

0». uhhfaj ip|aomnm prima iugulandaeft, 

5 i lanquiuj k ,n ems euehendus timor Domi* 

*klm ni ; qul ' fons omn i um bonorum ex! ' to: 

uelutt contra mordinati morus , qui ori- 

l — £ untur ab ipfa(j)iAocuTflt, omnmm malo^ 

-Woifo,: rum funtfcaturigmes. HJcenim Deiti* 

U ff'f' mor facir, ut amesquaramanda funt,ex# 

uuuhlb pete$ qua , expetenda funt , fugias qua: 

ictae, jwto fogienda funt,la»teris in rebus fanciis QC 

zmmwqmtl lalutaribus trifteris ciimaliquid contra 

Kbuuob;()uaft Beum aut dilecTrionem proximi perpe* 

k pedeiliigatus^io* rratum fit, iraicaris uitijs , fperes cum pa* 

rram iimkulo derf* tientia harreditatem falutis promiffam. 

- ^jreruDi^ Breuiter , efficit hic timor Dei , ut 

^codkA iancle, iufte cVmodefte uitam totam 

v ,&fflHgjfc franfigas. 



U li /v, 



r^m^f Deinde reprimit etiam inordinatos 
y f &£iM afFedrus uera pcenitentia , abnegatio fui, 
M ci0MW arrdens inuocatio , fedula uerbi diuini 
medimio , in offiao diligentia ianda, 




Mr 




3*4 

fobria uita, rerum cientmm affecTtis fu- 
ga &C. Prartera cjuoniarn noii ceflant 
unquam affe&us praui folicicare nosaj 
peccandum , etiam poftquam re jeniti 
liimus , debemus nos conti a ipfos arma^ 
re fpiritualibus armis,uc primis motifrd? 
fortiter occurramus; Nam fi' afTcdni, ad 
breuifsimum tempus lociT feceris /mox 
ipfe uoluntatem fecum ti ahit, ut ad afle' 
cutionem perueniatur. 

Adharc in uoluntatequoc^ cernitur 
regeneracionis uis,ctim no ampliirs auer* 
faeftai Deo, fed quac re&emens iudi- 
cat,cYcor pie affecftet, ea promtacople* 
dicur uolunras,qua uoluntate purgacarri 
Ii/T«|i0c membrorum corporis fequicur/ 
ut ilia quoq? puriffcata appareant. 

De partibus regencrationis facis dO 
clum eft, cxearum gradibus:Nunc cau> 
farum ad ipiritualem hanc rcgenerati6< 
nem concurrencium diftincWdecIaran- 
da eft : Nam harum caufarum confofio. 
maximorum errorum in tota JBccIefia* 
dodrina foi^ eft. 

Cdni 



aqua? : 
{tiam 
tcr h; 
Cand: 
refpc 
tione 
Qirar 

t 

ratPai 
ritus! 
Creaui 
mund 
creaui 
nusC 
fe,r 
netatj 
prieta 

ftiund 
fere 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



poflijiiJtii^ 
csconrraipibsarmy 



:\amuaT::r:;:;: 

3i,ca promtacdp/^ 

Ofl appareant- 
tiomsfa ' 



Cum ergo iri icripftira fantfa d/ciV 
mur,nunc a Deo na/ci, nunc eipiritil 
renafci, /nterdum per uerbum>nonnun- 
quam per r7dem,ah'quotiesperlauacruni 
aquae , feu per baptifmum,& lnterdum 
etiam per mmiftros Euangelrj ; diligen* 
ter harum locurionum rationes expli* 
^andap funt. Nam nequaquam eodem 
refpectu , fine cont radidionis implica* 
tionc, hae locutiones lntelligi pofltint. 
Qiiare ex caufarum diuerfitate explica* 
tio petenda eft. 

Prtmtim itacp recTredicitur; Regene* 
rat Pater,regenerat fih'us,rcgcnerat Spi- 
ntus Sanclas. Sicut enim Deus pater 
creauit mundum,cY Deus fflius creauit 
mundum , cV Dcus Spintus SancTxis 
creauit mundum: Fta idem unus cVajter* 
nus Deus,Patcr,FiIius cVSpiritus San> 
d:us,hominem peccato mortuumrege* 
nerat, fed feruata cniufcp perfbnar pro- 
pnetate; hoc eft, ut Deus Pater creatwt 
mundum, per fflitfm th Spiritu Sando ; 
Ita rede dicitur,Deus Patcr per ffltum, 

in 1 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



T 





S 66 

in Spiritu Sando regenerat hominettn 
Patercnim autorcV fonseft, Filius-me? 
dium cV meritum, Spiritus Sanctus uim 
fuam exerit in homine , ac eum nouam 
creaturam efficit cV conferuat. Verum 
quia Deus ad id untur (enfibilibus in) 
ftrumentis fft^ut regeneratio nunc uer* 
bo,ntmc n^ei,nunciaptifmo,nunc ipfii 
piiniftris tribuatur. up^bnrot^jinaia 
Verbum a Petro femen incorrupaV 
bile huius natiuitatis noua? prafdicatur, 
ficud fupra expofitumeft.Hufus (eminis 
uis ipfe /piritus Dei eft, qui in uerbo 
prardicato eftefficax. 

Veriim quia uerbum pra?dicatum in* 
efficax manet , nifi fidei fruclum produ* 
cat , qua fide Chriftus apprehendttur cV 
po^sidetur : dicuntur credentes filq Dei 
eiie^ut qui a Deo genitt funt. Iohannes 
filios Dei pra»dicat fieri , qui Chriftum 
recipiunt, hoc eft, qui firma fiducia in 
eum recumbunt , uerum eolaem mox 
non ex carne, 8C fanguinibus , fed 
Deo genitos elle dirtt. Dignatur ergp 

adop* 



genufr 

bita 

fftffif 



m 

uerbui 



L 

mur,qu 

Chnlti 
I 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




V 



, ^i^fllBlKlisj 

^coofena. Vflu 



f rcgeneraao Qunciien 

vu mi^M 

t-jcjrruaumprci 
japprehento 



* " M 



3*7 

odoptionis honofc Deus cos , quiin fi* 
iium credunt , fed quos fuo fpiritu iam 
genuerat,hoceft, quos ffbi in fihos for- 
mauit,fuos tandem effe declarar. Nam (I 
filios Deinos redditfides, undeipfa no- 
bis detur, confiderandum eft\ Siquidem 
fpiritualis feminis frudus exiftit , quo 
femine Deus nos in vitac nouitatem re* 
gignit.Proindequod cfficit fpiritus,hoc 
uerbum offert,atcpidem fides receptum 
declarar,id quod baptifmus dC ffgurat dC 
obfignat. Dicimur enim renafci per bap# 
tifmum , quando per fpiritum renafci* 
mur,qui fpiritus nobis afpecftabili Sacra- 
mento teftatur , cV obfignat renafcentia, 
# ablutionem animse , per fanguinem 
Chrifti, b 

Sunt autcm duo in b a i s m o con* 
tfderanda, fignu cV res. Signum eft aqua 
3cexterna adio. Reseft ablutio anima; 
perfanguinem Chrifti, carnis mortiffca* 
tiO,cVfpiritus uiuiffcatio,ficutifupra df- 
«Sum eft» Diligenter igitur ut inter fig- 
gnum dC rem diftinguendum eft , nc 

haerea* ' 



s 



II II 



Wm 



n 



ki.xrcaffltis in externo elemenro: Itarar* 
fus rerri fignacam a figno nequaquam di* 
uelkre licet, Quod autem fa?pe lignum 
mefficax efle apparet , id fit hominum 
culpa. Nam ut uerbum pracdicatum : Iu 
(acramenca , qua? funt ueluti afpedabi- 
les conciones.fTdemrequirunt, fine qua 
inefticaria manent. 

Hictamenhommum abuftis cVma- 
licia nequaquam /acramenti naturam 
tolIit.Ne igitur feparemus qua? a Dorni* 
no comunda fant, agnofcamus in bap- 
tifmo ipirituale lauacrum , amplecfomur 
illud ut teftimomum remiisionis pecca- 
torum, dC renouaticnis noftrac pignus* 
Ita tamen, utrelinquamus 8C ChriftocV 
Spiritui Sancflo fuumhonorem, utnulla 
pars falutis ad fignum transferatur» 

Iam de miniftris dicendu eft,qui etia 
(piritualiter homines gignere dicuntur* 
Paulusenim. i. Cor: 4. aperte ait: In 
Chrifto Ielu, per Euangelium , uos ego 
genui, QC ad Gal:4- FilioIi,quos iterum 
parturio,donecformetur in uobis Chri- 

ftus. 





•nsmai mu 

an remiCsioffiS pecca- 
acnisnofw^, 

f uH7 rransferatur. 



A 



gtftltfl 

m 



flui* Idem Timotheo icribens,germanu 
etim ftltum appellat. Proprium quidem 
Dei eft , quemadmodum aliquoties iam 
dicfhim eft, fpirirualirer gignere & pare* 
re 4 Sed quia inftrumentis ad rd utitur, 
mimftro & prardicattone, quod fuum 
eft, fflis asfcribit. Propterea quodcum 
hominis opera Spirirus fui uirtutem co* 
iungit. Ne igirur hic confundenrur cau* 
fa? 5 tenenda eft harc diftinftio. 

Sine Dco minifter nihilpotcft 5 imd 
organon eftinutile, uerumcumefficaci* 
ter per ipfum , Spii itus Sancftus opera- 
tur;transfertur etiam ad ipfumlaus & ti- 
tulus agendt. Sed tunc non agitur quid 
per fe aut feorfum a Deo ualeat mini- 
fter,fed quid per illum agat Deus uirtti- 
te immortalis feminis, Quia igitur uirtu* 
teuerbidiuini (quod Petrus immortale 
eius nouac natiuiratis femen appellat) 
liberos Deo gignit, cV eofdem eiufdem 
uerbt lade &C cibo pafcit, educat, fo- 
uet; dicitur minifter uerbi pater eo* 
rum, qui ipiiim audiunt , & ipiritua- 

Aa liter ' 



11 12 






Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




'37* 

licer gignuntur , fcd exceilentia pofen- 
Wtf Deieft, cY non miniftri, apudquem 
(emen hoc ueluri thefaurus in uafe depo* 
fituseft. 

Cum fgitur theiaurus nonst uafeco* 
tnendatur,autabeo precium mutuatur^ 
fed a thefauro uas: ipfe minifter hunc tfc 
tulum dt laude ab ipfo uerbo, cuius pre > 
co eft,habet,& non uerbum ab iplb.Haec 
fint decaufis concurrentibus adfpmtua* 
lem regenerationem diVta : nunc quod 
Quinto loco propofitum fuit excutien- 
dum e(h 

Etfi autem unusquifcj? in feipfum 
defcendens (entiat magnam infirmitate, 
ad pra?ftandum Deo uerum obfequium, 
ac fa»pe fe carnis importunttate infeftari 
experiatur , adeo ut qua? non uelit , ea 
agat,ficutidiuus Paulus iam iuftiffcatus, 
dC regeneratus de feipfo conqueritur: 
nequaquam tamen deiperandum eft> 
fed fiducia mediatoris animus fouendus 
& erigcndus. Nam hoc opus DeiYquod 
cft regeneratio> non eo,quo in nobis iri' 
. coatur 



coafti 
paula 
meoQ 
w$& 
pm 
mipet 
icliqi 
mo i 
riai 
acari 
jam ; 

mi 

tillOL 

nibus 
fancto 
mmo( 
fusdej 

tUi 

Uldgr; 

fccJai 

mk 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



!! 




nona 

^eo preaum mutiianj 
^:ip:emjnifrer(!ii 



paro 
v, nunc gi» 

)rouenmiobfequiQi''- 
fcipfo *gg 



•371 

coaturdie, fimul etiam perffcitur : fed 
paulatim augefcit, & cotidianis incre* 
mentis ad finemperducitur ♦Nemo enim 
unquam repertus eft , qui fuam carnem 
pcnitus crucifixit ,c\fe ita totum fpiritus 
impeno iubiecit , ut iam nulla fit peccati 
reliqua uis, quae ipfum moleftet. Ne* 
mo unquam inuentus eft, quiitafpt* 
riru uiuihcatus fuit , & fe ita totum 
acarnis concupicentrjs uendicauit, ut 
iam pJenum ipiritui imperium , fine 
moJeftia, dC cotidiana pugna , fitrelw 
tftum» 

Hoc teftantur multi errores in om* 
nibus fandis. Hoc teftatur omnium 
lantf orum precatio, ipfis a Chrifto do* 
mmocommendata , qua cotidianos lap* 
fus deprecantun Hoc gemitus creber in 
eledisimis Dei organis conuincit. Da* 
uid grauifsimas fuas tentationes habuit 
& cotidiana ignoranttardeMa deplorat: 
Ab occultis meis munda me Domine* 
Paulus clamat ; Infelix ego homo , quis' 
liberabic medecorpore mortis huiusr 

Aa 2 Pugrui ' 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



alirur, 
I 

iinquan 
praui i 
M 



J7 1 

Pugnaitaoj afsfdua mancbft carnts 
& fpiritus , donec manendum nobis eft 
iri hac mortalitatis conditione»Sed quid 
hic faciendum eftV 

Primu,fi Chriftianus es,oportet in f e 
fignu apparere comunionis cu morte c¥ 
refurredione Chrifti, cuius frucfhis eft, 
ut crucifixa (it caro tua,cu omnibus fuis 
concupifcentrjs, ut uiuiffcatus fpiritu, it 
nouam uita mediteris, Nec harc commii^ 
nio ideo nulla eft, fi reliquias carnis ufe 
uere adhuc in te fentias, fi fpiritus plenu 
imperium non dum obtineat,adeo utCmc 
contumacia carnis, libere feratur in Dei 
obfequium: fed meditandum eftafsidue 1 
eius augmentum , donecadmetamper* 
uentum fit. ™ c 

Deinde cum Paulo deploranda eft fffD1 ^ 
haec captiuitas, cV pijs uotis optandum, tlJSn os 
ut ab ea feliciter tandem , iuxta uolunta' ^od 
tem Dei,liberaripofsis, eoc kni 

Tertio ,indies conandum eft > ut ma# Wqi 
iora incrementa facias , QC adolefcas in ^ 
Chrifto,utcibo uerbi Dci , dC facratifsi* 

ma 



tiamrc 



.baait 
fuftent; 




acoodiaoncSedquil 
bintis c$,oportctifit{ 
nfb\ cirii/s fructuj^ 

)i1fl,CDOmniDU!(!i! 

■jjfonafpiflta,] 



s uons opfandum, 



pia ccena, corpore Si fanguine Chrifti, 
animamrecrees &roueas. Namut inde 
alitur , ita etiam incrementa cotidiana 
capit. 

Qtiarro, non mdulgendum eft carni 
unquamjfed ftarim fuborientes affetfus 
praui iugulandi funt meditatione uerbi 
pei & oratione. Qtiemadmodum Dauid 
iam poft adulterium commiflumin gra* 
tiam receptus 2>C regenitus fecit. Itixta 
illud: Cor mundum creain me Deus, & 
fpiritum firmum innoua intra me. Ne 
prorjcias me a facietua,cV Spiritum San* 
dum tuum ne auferas a me. Redde mihi 
, larticiam ialutis tuar, dC fpiritu fpontaneo 
(uftenta me. 

Htc Dauid regenitus iam petit in* 
crementa, qua- fieri non poflunt, nifi in- 
tusnosmundifTcetfpiritus Dei. Qtiem* 
admodum enim fpiritu regeneramunlta 
eodem regeniti incrementa capimus, 
quodquomodo r7at,triaipiritus Deiepu 
theta,quae hic a Datiideponuntur decla* 
rant, Vocatenimeundem /piritumDci 
£ , Aa 3 primo, 



< /// ij m" 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



§74 

primo loco firrnum , deinde fan&um , ru <w ffl ^ 

uoluntariumleulpontaneffjdo^propter W 

diuerfos ipfius effedus in regeneratis, 0 Wft 

Dicitur enim ideo hic fpiritus f i r# qww' 

mv$j quia nos firmos reddit, ne circum* W) 

feramur quouis uento doftrinar, aftu uei coniun- 

hominum uel diabolorum decepti ; Sed 4M 

ut conftantes maneamus in uerbo nobis dit fpir 

tradito,nec unquam de beneuolentia pa* hacredi 

tris cceleftis, qui nos in Chrifto charos tiones 

habet,dubitemus, Spirm 

Deinde Spiritus Dei s auctvs di' tfacum; 

citur a Dauide , quia nos ut regenuit in h 

nouos homines : ita regenitos magis R$m 

magifcp iandiricat , qud perpetuam fan' gratiam 

cftimoniam uita?, morumcp innocentiam ecitijj 

mediterrjur. Hunc Sandum Spiritu pe- Spiritm 

tit Dauid a ie non auferri , hoc enim ab* etatan 

lato , mox ruit homo in quaeuis fcelera, poftjmi 

prauis inhabitantis peccati concupifcen* tinws J 

frjs impulfus. ^ m 

Tertio dici tur Spiritus vltronevs tWJ 

feuuoluntarius , fiuefpontancus, quia oaisfo 
ros prornto* 8C feciJes reddit ad facien* 

dum | 



^■i£f f P om ; anea ^^^^ facimus 
^eraia. obedientiam crga Deum , quam omnia 

W* in mundo ^nt^ceruTsimuacplenir- 
fimu regcnerationis teftimonium eft, cui 
TirocJoctrrn^iftuud coniundu eft gaudium falutis,que a Deq 
ofcfiradKqa; H cft. Na Spiritus Sanctus teftimoniu red, 
MBin^oof i dit fpiritui noftro qudd fimus filrj Dei & 
i^bfljobwps hacredes in Iefu Chrifto.Hinc exhorta* 
■ QA cki tiones % PauJine;Spiritu feruentcs. Ite, 
Spiritum noIiteextinguere,c\:ad Tirno* 
Dau.vcm* thcum: Excita gratiam quaMnteeft. 
raiitRgeaafffli * Ha?c didateftantur,quddpoftquam 
Rgtt maofSf rcgcniti fumus , uires a fpiritu Dei per 
jopefpfluwi^' grariam inftauratas habeamus , ut ia ex« 
^nKorin % citi ) s P ict ™* , precibus & induftria 
vtim 10 Spintum,quo ferueamus in nobis ipfis, 
tt, hocm^ cxcitare uel excitanti nos accommodare 
M^h Pofsimus. Na utigniiam fucccnfo pof> 
^rjconci/pto ? mus "S na & fomenta fupponere,qui- 
bus magis ardeat : ita Spiritus Sandus 
Tl0 vi»s ,am da fws,exercitio dodrinae exhortati* 
liM # 0 ™> f u™iotiis ccene DominicaNafsidu- 
2Sfl* ^P^cu, incduationis in ucrbo Deiex* 
Ja/n Aa 4 cicai g . 




. i\ 



S t 




1 § 



37^ 

cttari poteft , ut magis ferueamus . Qui 
autemhoc exercitiumnegligunt, ipiritu 
finunt extingui. 

lEx his quocp vsvs recenera- 
tionis facileintelligipoteft, quimaxt- 
mein tentationibus cernitur. Solicitaris 
a carne, ut hoc uel illud , contra interdi* 
cfhim Det facias» Hic cum Paulo reipon* 
de: Simortui fumus peccato,quomodo 
uiuemus ineo ^Tentanttelegis comm^ 
nationes , quibus opponito Paulidiclu^ 
Non fumus fab lege, fed fab gratia.Item> 
NuIIadamnatio eftrjs, qui funt in Chrw 
fto Iefu. Sappe fuborientium afrecruum 
moleftiam Cmtis , qui ipiritus imperium, 
excutereconantur, At Pauli coniilio hic 
obtempera,qut ait.Ne igiturregnetpec* 
catum in mortali ueftro corpore , ut illi 
obediatis in cocupiicenujs fuis.Tametfi 
enim peccatum in nobis relidet ,. cV fua 
promit edida,perprauas concupiicentiV 
asrtamen nequaquam nobis nocebit^do* 
nec uirtus lancliftcationis eminear. Harc 
cnim nos uere efie membra Chrifti teftau 

ffly 



™fcKaoifl|.()2 

Imif 



5;ermtar, SoHciffiis 
Mcanmw 



nmsfuis-T^ 1 

BSConcf' lcfl f 

Harc 

icfi» 

wr, 



117 

tur. Vexaris fub crucc,cofugito ad pauU 
confolationem:Si cum lllo patimur,cutn 
illo quocp regnabimus. 81 mortis tenta* 
tio te fohcitat , huic medebitur Pauli di' 
(fium,qui ait: Noftra uita abfcondita eft 
cum Chrifto in Deo* Si metus extremt 
iudicrj teturLw.confolerurteiudicis di- 
dum: Qui credit in me non tudtcabitur, 
Quomodo enim clientem fuum patro- 
nus condemnaretr Breuitei , ufas huius 
fan&aeregenerationisin eoconftftit , ut 
iam iecurus de tua falute ea mediteris 
cotidie , cu pio uoto , totam tuam uitac 
Deo approbadi,donec tande refufcitatis 
corporib', gterno fruamur Dei coipeciu» 

PorrO FINIS RtGENERATlONIS 

dupIexeft.Propinquus, utnon amplius 
(eruiamus peccato,fediuftitia?,itaut no' 
ftra uita,ftudia,adiones, eo deftinentur 
uttotiin Chriftu tranleamus.Qiiatenus 
em effecri fumus Chrifto fimiles , iumus 
renatirfedquo fumus illidtfsimiles , non 
fumus renati , Ccd in nobis ueterem ho* 
minem retinemu** Vltimus iTms eft, uc 

Aa 5 recu- , 



1 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



1 I 




I f 



recuperata lmagtneDei, lnomni aeter* 

nitate Deum pra?dicemus,fruentes eter* 
na uita, perfedacVaeternalsetkia, ium- 
maquoc^ deledatione , in aeterna regni 
Dei haereditate, in qua tandem erit abib* 
luta fpiritualis ha?c regeneratio,ubinon 
amplius moleftabimur uitiofe carnis co* 
cupiicentrjs . Nam corruptibile hoc in* 
duetincorruptibilitate, adeo ut non am- 
plius geramus imaginem primi Adami^ 
qui eft de terra terrenus: ied iecundi por , 
tius , q ui eft e ccelo cceleftis , ut conformes • 
fimus Deo in omni arternitate, iuxtail- 
lud Iohannis in prime tertie:Charifsimi 
filrj Dei famus > dC non dum apparuiC 
quid erimus , fcimus quonia cumappa? 
ruerit,quod fimiles eierimus , quoniam 
uidebimus eum ficuti eft, Et omnisqui : 
habet hancipem in eo^puriffcatfe , ficut; 
illefancftuseft* Huc&illud Pauliper- 
tinet: Nos ipiritu exfide fpem iuftitia: 
expedamus.Ha?cexpecfiataiuftitianon 
eft aliud quam conformitas noftri 
cum Deo , faabtatio Dti it\ tiobis , ab# 

foluta 



orio. 
monen; 

ith 

protect 
nisdo: 
atutqi 
quai p; 



incran 



mtij, fa 
mus, ut 
ftficatic 
dumcre 
pofiidet 
feeft 
fyiritu, 

•ftffcat 
^ortis ( 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



r ° lata dne c?tio > brcuiter > plena SancM* 

• »i 'ania r Ha-cde regeneratione ncceflano ad* 
apn£fli2' monenda °W. Nam cum nemo nifi re* 

KKgaoaioiAiB ? cn ? 1 ? ' pofs,t ,ntrare ln re S num De, '> 
mm<*ti Pf^oopcrarpretium eft.regoieratio* 
ms dodrinam bene cognofccre , ut ki* 

hlJmZ atUr Ut cms or, g° t natura, 

Sff* ad Illam caufe concurrunt , u ^ 1,4 

| -ncrementa,quisuru S , q uiffncs,qua r de. 
nfcp eius confummano. Harc omnia, 
quantum licuithoc temporeexplanauw 
mus, fcripturiscY exemplis illuftraui* 
mus, utconftet,quamfit neceflaria (an> 
iBqoooacamW dHficatio in iuftincatis* Na quemadmo* 
> , (pii dum credentcs iuftf ffcantur fola ffde,qua 
Et ommsqui pofsidetur obedientia Chrifti , quar no- 
aprifo&M ftra eft iuftitia: Ita iuftiffcati donantur 
^jU Paulp Spirita Santfo, ut Chri ftus fit ilJis quocp 
,i#fp«^ iuftiffcatio,quod tum fft, quandouirtute 
'paad^ m mortis Chrifti morimur peccato,& uir- 
TDfinfli* n * ture refurredionis eiuf de nouS uita me* 
'\Jaia ^ dicamur, ac nos fpiritu Chrifti regi totos 

expcu^ . 



II j 

lil 





580 

expetimus,fentientes uim fpiritus Qhxi* 
fti in nobis, cum non fecundum carnem 
ambulamus,fed lecundum ipiritum^ -» 

Hec dodrinaregeneiationis moftrat 
fontem , neceisitatem ac ueru finernbo* 
norumoperum.PauIus Rom: 6. Petrul 
primae primo cY fecundo. Ct Dominus 
ipfe fohan: $. binc tancp ex fontchamr 
unr,Chrift/anoru debitum officium efle, 
bonis ftudere operibus.quoin hoc mim< 
do appareantnouihomines, ut quirena* 
tiex fpiritu Dei,iamrenunciaruntuete* 
ri homini, cum concupifcentns eius. 

Necetsttas ergobene operandi,eft co* 
(equenrice. Nam qui regenitus eft, qui 
fpiritu Dei agitur , qui fide uiuiflcatuf: 
debet iam necefiario uta noua? , quam 
uiuit acriones sedere. Nam ubi apparent 
nulla? noua? uita? actiones , ubi nullus 
confpicitur rTdei fructus , ubi motus Cpivu 
Ctis nulli fenriuntur : Ibi plane nulla ad' 
huc noua uita eft ied prorfus uetus ho# 
mo,cVuis peccati illicregnat, Proindedl 
<ere,opera no efleneceflaria,rxrinde eft, 

acfi 



' ti&'ffl 
Hir 

, p,i 
femiut 
effefti 

I mus^ 
nok 
inram. 

i 3 

BO.Vi 



&m 

Sui 
tiomsc 
cetfaria 

No 



bene 



Qiii 
Chriftf 



fi 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



. • e: .i^ Qmq ac " 3 111 '* dl ' cat > uitam animanris atfuo- 
lccuodum /piatun^ ^ ** am non en e, «nio polleexiftere fine fen* 
uregccmtioai j oj5te fu&motu. 

Hinc finis bonorum operum co\\v 
•^siWfe S ltur > nimirum , tit non amplius fimtis 
ferui ueteris hominis , fed noui homines 
eflfcdi , Dco placere noua uita ftudea* 
mus.Vt homines confpicientes Iucem 
w,(}umkm noftran 2 > hoc eft > honeftam 3C fandam 



. . p>. t f ~ _ 

\ mm mtam J Deum nobifcum glor/flccnt. 
— n Z2 m,',M v erum hic multi brrores c i 



icijwtm ' r V "V c 1 R c A 

rinm b o n a opera cauenda funt , quorum 
u pr^cipui funt quin^. 
r . p n .,j | Iln Sunt enim qtu bonis operibus , in 
F«| caufisaiftificationislocumtribuunt. 

I' Sunt qui tametfi m catifis iuftihca- 
tionis operanon coIIocant,ea tamen ne* 
iXmtim cetfaria ad falutem & uitam *ternam 
prardicant. 

k$ff> NonnuIIi fupra modum extentianc 
Joi ylmm^ bene operandi necefsitatem. 
Jpiorftf ^ y?; Qtndam normam bonorum operum, 
:l %nx?m legem Dei fiue decalogum, m Ecclefia 
- 'yriftj Chrifti doceri nolunt. 

Nee 



1 





I 



■ 



Nec defunt* , qui in Iocum opertim, 
quce Deus mandauit, humana fomnia 
fubftituunt,non iinemaxima unici JegiG 
latons Dcicontumelia. VrtrQ 
Hierrores breuiter confutandi fanti 
Quantum autem ad p f i m v m genus er* 
rorum attinet , (ciendum eft , quodeius 
fint quatuor forma?. Philofophica pri* 
ma, PhanTaica fecunda, Tertia (bphifti- 
ca, Quarta dC poftrema nuper nata Op 
fiandrica. 

Philofophicus erroreft, quem partr. 
imaginatio Philofophicadeiufticia. Phi> 
lofophia enim non nouit iufticiam aliam, 
quam quac eftqualitas in homine , (eu 
U\\i reddendiunicuiq? , quod fuum eft; 
fslon intclligit hominem imputarione 
aliena? iufticiac iuftirTcari. At liic error 
aperrifsimis oracuJis Dei rcfutatur,Da* 
uid aperte clamat. Domine ne intrcs in 
ludiciumcum feruo tuo, quia non iufti* 
ficabitur in confpedu tuo omnis uiuens. 

Et PauJus Rom: i. Propter hoc ex 
operibus legis,non iuiMcabitur in con* 
ipectu tuo omnis caro* Ec 



i k 

1 Qnfru 



nct,co 
peract 



UH 

\ nesmf 
fejuert 
ftumtT 



uHaeiii 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



^fe . E 5 ad 9 aI: QW*t ex operibu» 

--■fnaBKMnv. kg'? funt, funt fubmalcdicfhbne. 

aoriu, >t 1 tem ad Galu. Si iufticia eft ex lege, 

^conta f r f F?£ us fru ^ a momms eft - Hoc Pau " 

^»1«««. di( ^ Um Uahdum a /g ument um conti* 



mtW, T nct) contra eos qui diftinguunt inter o > 

™^f^ pera ceremonialia & moralia, cV conce- 

JfcTr £\ danr hominem per ceremonialia opera 

atfmfjM nequaquam iuftincari, Sccontraea Vaai 

iWfflfjffii«iv tum p auIum difputationem inftituiue, 
cumadRomanos 5 tum ad GaIatas,con* 

iwdr, <pi /wn tendunt, cVinterim moralia opera in cau# 

m> fis mftiffcationis numerant 5 imo illis folis 

M tuftiftcari homines docent.Nam G homi- 
nes iuftificarentur moralibus operibus, 

j| , ciioia* fequeretur idem abfurdum,mmiru Chri# 

imputariont. ftum fruftra mortuum efle. Ided Paulus 

lijjt Athiccm dixit:SiiufticiaehetexIege,ueItota,uel 

| L ci reiutanir^ uIIa el ■ IW parte, Chriftus fruftra* mortuus 

LVmincncinrres: eft,Pra?terea iufticia Chriftiana eft obe* 

m ob« b '* dientia folius Chrifti,(7cuti Paulus aper 



nnom^" tifsimc teftaturad Rom:*. Sed Chrifti 
JropM^a obedientia nequaquam eft noftra ope* 
tfcaij/wriDCO" ratio. Igitur iufticia qua iuftificantur 
; coranV 



/S - 

*L I W tfi 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



m j 




3*4 

coram Deo,nuIIo pafto m noftris ope* 
ribus pofita eft.Eft fgitur eorum dogma 
rnanifefte falfum,qui hominem operibus 
uiftincari Philofophicecontendunt, m 
ftificatione uitar. Verum ad huius ftiflti 
ficatioms declarationem, operum rcqui* 
ri iufticiam , hoc eft , mcoatam obedien - 
tiam requiri,cum Iacobo agnofcimus. 

Secunda forma erroris eorum,qui 
operainter iuftincationis caufas ponunt, 
Pharifaica eft, quam deicribit Paulus ad 
Rom : 10. 6V fimul confutat. Pharifaci 
enim flde cV operibus fimul conftarc diV 
cunt iufticiam , qua coram Deo iuftifica* 
turimpius. Ha?c forma admodum fpe- 
ciofa cYplaufibilis uidetur. Dicuntfidem 
tuftitiae initium efle, cV opera eiufdem 
complementum, quorum errorem coru» 
futat Paulus his raticnibus, Rom: 10. 
Teftificor enim illis , quod zelum Dei 
habent, fed non fecundum fcientiam Jg# 
norantes enim Dei iufticiam cV propria 
iufticiam qua»rentes ftabilire , iuftitia? 
Dei noniiibiecfh fucrunt* Finis enim 

legis 



1 , 

' Hi 
caufas 
fiiimiu 
iuliiaai 
Di 
plnise 
nHd 

pksf 
/iitpro, 
8?*jf 
ffagr 
kScr 



ttfide 
fcucaui 

ftcfoJa 
tnur, ai 

fyiftol; 
to Spert 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




to 



, e comcndtmr,L 

w im eonim,(]j 

vtiaibitPaki 
connrar. /%riSl 
B iidconfarf di< 
corimDcoiufft^ 
ortna admodum(pc- 
n^rjr.Dicitfiiem 
ie. a operaaufdeni 
jorum crTorcm cow 

r , quod rdum 
(iibilitc^ 0 



fegis Cfiriftus in faiutem omnicredentu 
Hic Paulus reiedionis ludaroruni 
caufas ponit , nempc quod uoluerintcx* 
luam iuftitiam , quar eft ex Jege , 8C Dei 
iuftitiamqua? eftexffdeconiungere* 

Demde Rom: m Sigratia, non anv 
plms ex 0 pcribus,aIioquigratia amphus 
tioncit grana. 8i auremex operibus,no 
ampltus exgiana. Alioquiopus no a m * 
plaiscir. HicPauius Primumduaspo- 
nit propofirioncs immediate contrarias 
Si cx operibus cft diledio cV lalus , norl 
eft exgratia. Si cx gratia , non ex opcn> 
btis. bentit igirtir Paulus iuftiriam ■ qfia 
Deoaccepti fumus , non conflatameire 
cx hde Qc operibiis tanquam part/bus 
leu caufis , cum debitum cVdonum ita 
reptigncnt , ut ncutrum de altero , hec 
ambo de tertio did pofsint. Aut iVitur 
fide fola feu gratia iuftincamur cV falua- 
mur, aur operibus, Scd opcribus non 
luirificariquemquam , Paulus in eadem 
fcpiftola , capitibus tertio,quarto dC quin 
to apertifsime oftendir, 

B b Deiiv 1 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



j86 

Deinde fi iuftitia Chnftufta confhi pfiinJ 

ret fide & operibus fimul , inepta erat phasl* 

argumentatio PauliRom: 4* operanti nrarem 

rnerces non imputatur fecundum grati* jmi 

am, fed fecundum debttum, At credentf nebras 

ineum qui iuftificatimpium, imputatur comm 

fideS eius in iuftitiam. HicPauIus duas ritadc 

itiftitise formas ponit,qii£e fimul ftare n5 fom % 
poflunt. Nam habcntcontrarias caufas, 

iidei enim iuftitia qua iuftificatur credcs^ timt 
imputarur cVgraris donatur. Sedoperu 

tfuftitia nequaquam eft gratuita, Praeter* ifaj 
ea fi una pars fidei , altera pars openV 
bus > in iuftificatione hominis tribucnda 

ctier, duo fcquercntur abfurda; Vnum, yrffa 

qt'od prcmifsi o fTeret incerta, quar certa ^ 
etfc dcbct, Alterum, qu6d Chriftifatis- 



facbo non farisfecerit , nifi ftabiliretur 
r?ni:iis opcnbus. Qiiarc Auguftini dw pJJ 
c b ;m amplecramur, qui dicit: Gratiaeft ^ . 
rmiio mcdoaitii gratuita omni modo» n' 

Sophifi ica forma , quam tertio loco t , m 
i n orim o gen ere pofui. admodum eft toc* 
]tuofa ; nec fe codcm modo habet;fed (er- 

penti* 



8t( 




ncaar' 



n. At crcdenn 
KWpum. uapann: 

'domir. Soiop 
tilpmPnttii 

mincerta,^ 



3^7 

pentis infhr /n muftas fpiras cVcataftro* 
phas fe torquet. Na (bphifte ut iJIudat uc^ 
ricatem Dei,uarias fine ucrbo Dei,exco* 
pitantdiftmdioncs , quibus ucritati te^ 
ntbras ofrundcre conantun Quidam 
commenti funtopei a,que uocarunt me- 
rita dc congruo,dii>no M condigno;quw 
dam adminicuJa luftirfat m antcccdcntu 
bus, coniundis cV confequentibus ope* 
ribus ftatuerunt. NonnuJIi his non con# 
rcnti/upercrogationis figmenta excoei. 
tarunt , atqj a!« alia monftra pepererunr, 
Prmfquam autcm quid fibi uclit mei itff 
congnn j dignt Gt condigni exponam, 
quafdam di monftratione* coIIigam,qu* 
omniamcrita humanaingenere cucrtat 
utfophiftica ifta ngmenta fponte corrui 
cre uideantur, 

Prima , luftitiam conicquimur per 
rcmiisionem peccatorum. At hccdonS 
JJei. Rom; 5 . [gitur non eft noiVrimeri* 
fi.Nam mcritum & donum contrarias 
caufas habent. 

Secunda, SiiuftitizciTetexmcritis 

Bb i operum* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




. I :i : 



I 



S 8s 

operum,nonexclufa eflef gloriatio> at 
haecexcfufa eft.Rom: 5. Igitur ex meri* 
tis non eft iuftitia. Propofit/o probatur, 
quiatantumglorfatibnis quilibet habe- 
ret,quantum meritorum. 

Tertiaj Quicuncp operatur , acc/pic 
mercedem non ex gratia, fed ex deb/to. 
Atquifideiuftificatur, accipitiuftitia ex 
gratia,noncxdebito: Jgitur nonexno* 
ftris meritis pendet luftitia. Rom:^. 

Quarta,Quemadmodum perinobc* 
dienriamunius hominis,peccatores (unt 
multi conftituti: fic per obedientia unius 
mulriconftituuntur iufti.Rom: 5. Quis 
igitur non uidet excliidi irieritumc' 

Quinta, Qiiod impofsibile erat legi, 
co quod per carnem mffrrriabatur , hoc 
praeftitit Deus,miflb fllio in fimilitudine 
carnis peccati,& pro peccato,damnauit 
peccatum, ut in nobis iuftificatio Iegis 
impIeretur.Rom: 8.1gftur impletio legit 
non eft in nobis , fed quod Chrifto pro- 
prium eft,nobis imputatur : quarepeni- 
itis omniaexciuduntur merita. 

Sexta, 




^Propoltioprofca^ 



vkodumpcritiok 
wis$catore$k 



unpofsibile cratkgi, 
3nmfinnabamr,boc 

ropeccatO: 
** fifl 



_ 

Sexta,Si per legem eft uiftitia, Chri. 
ftus fruftra eft mortuus : Euetfaneper 
Iegem, fiexmeritis eflet.Quarecumlex 
excluditur i iuftitia,merita quoca exclu* 
dineceueeft. 

Septima,PauIusad Philip.5, Ita ait 
defeipfo: Verumquaemihilucro erant, 
ea exiftimaui, propter Chriftum iaclu* 
ram, quinetiam omnia exiftimo iaclura 
propter eminectiam cognitionis Chrift* 
leUj Domini mei , propter quem omnul 
larturam feci, cVexiftimo reiedamcnra 
W$m Chriftolucrifaciam, & inueniar 
m ipfo,npn habens meam iuftitiam, quas 
ex legeeft,fcdquaceft per fidem ChriftiV 
Hinc duo colliguntur, non pofiefta* 
re mltitiam legis , ut partcm aut cau- 
fam,cumiuftitia ffdei, Deindelonge alia 
eile fidei, qtdm Iegis iuftitiam* Quare 
cum ex mei itis dicitur iuftiria Chriftiai 
na efle,mera eft infania. 

Ha? demonftrationes ctfi Cztis omnc 
meritum, quocunqj tandem nominetur 
nomine 3 deftruunt;Tamenfophifticam 

Bb 1 diftuv' 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



1 :! 



1 





59» 

diftincltonem fupra notatam , definitio* 
niDus illorum adhibititf, adiungam cV re* 
futabo»Vocant itacp meritum congrut, 
inquo p^ccator dicit.irgratiam mereri» 
dum ad grariam Cc dftponir, Siue , quo 
impius mereturingratiam recipi, quan* 
do facit quod in ie eft, cV hoc cribuunt iU 
lis operidus quae reueri non merentur 
lalutem ex fua natura , nifi quantum ex 
feonitate Dei illis promitf itur , rigore & 
acerbitate iuris remifsis , 5C defmiunrea 
cfte morales acfhones, quae a mul tis ffunC 
ante iuftiffcationem. Hocergomeritum 
nonrenatis, fed inimicts Deitribuunr, 
Qtiodetfi fupra in deftruclione meritt in 
genere refutatum eft,in (pecie tamen hi& 
cequatuor rationibus retellitur, 

Prima. Ante regenerationem fumut 
filtjtra?, cVnonperciptmus ea , quarfunC 
fpirttus Dei, ad Ephe; 2.Eti.ad Corint; 
h Tales quajfo qutd mereri niO mortem 
§x>ilImtC 

Secunda. Non conuerdis uCmmc fecun* 
dum carnem,quia Ipiriru deftituitur, Iam 

fcofup 



fsk 
Quid 
m 
It 

fao 

CtUS,' 

s 

fefi 

cat§€ 
no/w 

exaudi 
ftum,e 

ttpi 

«juanij 
precar 
Ntoa 

innoir 
II 



an^tur t ri^d 

s mimlMst 
\.Hocer§omeM 
jmicis DritraiiM 
iainiSioKfflKitt» 

Tcnffanoi 



fenfus 



39? 



i carhts iniWcitiaeft , coram Deo* 
Quid ergo inimicitia merebitur nifi danw 
nationem? 

Tertia. Ante regenerationem fumus 
mal* arbores,quae iuxta fententia ChriV 

ih\nopoirunt,nifjmalosproducerefru^ 
tfus, ubiergo meritum congruiV 
r Quarta. impolsibile eftplacere Deq 
lirie hde, ar quicqufd noneftexfide pec* 
canieit. Proindecumnonregenitusfide' 
no habeat,atq* ideo DeonopJaceat, qua 
tequefo congruimeritu habere poterit? 

Meritum digni iuxta fophiftas , eft 
m quo uir iuftus pro alio orans,meretur 
exaudiri.Fateoregofanc, uirum f?de iu- 
ftum,efficaciter pro alio orare pofle,qui* 

r^ m r ndatUm * P romiTsi 'onem habet; 
fed ipfum fua dignime quicquam mereri 
pernego. Non enim in fuo nomine quic- 
quam petit iuftus , fed in nomine Chriftj 
precatur cV exaudirur , iuxta prornifsio* 
ms uerbum: Quicquid petieiitis patrem; 
in nomine meo,hoc dabit uobis. 

Merita ck condigno eft , cuius cau£ 



I 





Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



LHll i 

&13 



$91 

omnino debetur merceSjfeu eft merit um ; m& 
pro quo exigitur prxmium ex debiro. 

Hoc aflcribunt operibus quara prjs fiur Wisf 
poftregenerationem. Porro hocdebitu 

duplex faciunt , padi cV rigons iuftitia% m 1 
Vcrumquicquidex pado pns promittiV 
tur,mercedis quidem nomine promitti- 
f ur,quar eft compenfatib obedientiae feil 

crucis , led mentum nufquam in icriptu' Itttt 

ra muenitur. Huc accedit,qudd ad meri- ntm,(j 

tum codigni requiratur proportio arqua* Vob 

litms meriti ad praunium. Lucar; 17, iufe 

Sic aic Dominus; Cum omnia kceritis 9 kitkt 

quaecuncp praecepta (unt uobis , dt> adRo;L 

cite inutilcs lerui fumus, reacond 

Ifai: 64. Quaft pannus menftruatar, frificatic 

tiniuerfar iuftitia? ueftrar, clTet fa 

Et Rom : «. Non funt condignar pafc pofej^ 

fiones huius temporis , ad futuram g!o> tefc P 0 

riam quac reuclabitur crga nos ♦ fc ona 0[ 

Iam eorum quocp errorcs facile di- fo(ta 

luuntur, qui opera antecedentia ffdem, ^ 

coniunfta cum ffde, cVeande con 'equerv c 0tDu ' 

tia fa caufii ud part&us iuftiffcationis U : 

col- ^ 



wpropomxp 
aroum. Lucar, 7, 

n tunt uobis , & 

m _ 

pannus mcnfouaw, 
ik 

^lunfcondi^p 1 '' 



•ifiOT 



coJfocant Si anfecedentia ftdem opem 

requirunrur ad iuftifjcationem, aut bona 
atic mala requiruntur. Malaautemne* 
quaquam requiri, inco^feflbeft. Nulfci 
autem bonafunt, 0 Chnftocredimus. 
quiait ; Non poteftmala arbor bonos 
frudus edere. Bt quicqind ex carne na# 
tum eft,caro eft. Necp coniun&a requi- 
runtur,ut partes aut caufa? ad iuftiflcatio' 
nem.Quia Paulus de reieclis J udaeis att; 
Volentes ftabilire propriam iuftitiam, 
iuftitiar Dei non fuerunt fubiecU Huc 
facitintegra difputatioPauIiin Epiftola 
ad Ro; Ite ad Gal:z,;. 4.capitibus.Prete' 
rea confequentia opera no requiri ad iu* 
ftificatione, ex eo patet, quia tu efFcclu* 
eflet fua caufa prior , aut pars (lio tof o 
pofterior , quo nihil abfurdius fingipo* 
teft. Perseque abfurdu eft,quod dicunt, 
bona operaefleforma iuftitiae,quia fides 
per charitate agit , & fidcs fine operibus 
a Iacobo mortua dicitur. Quafi uero uef 
corpus anima? forma propterea dicidc- 
beat ; quia anima pcr corpus agic , uel 

Bi> j fidcs 



m 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



H I 



fides pofsic f?nc operibus efie, quam c3 
Iacobus mortuam fine operibus facit:ex 
eorum hypothefiloquitur, quinoticiam 
hfftolia?nudam pro uiua dC efficaci fidc 
tac?rarunt,cum tamen eius uis non con* 
fpiciebatunn externis moribus. Horu 
errorem confutat lacobus. 

PorroiiJi, quiiupererogationis opt* 
ra iactant, hac refutantur dcmonftratio- 
ne.Quecunqj opera fub Iege Dcicopre- 
henduntur,faIfo uocantur fupererogati' 
onis : nam omnia funt debita,iuxtaillud 
quod fcriptum eft:Cum omnia feceritis, 
qua» pracepta funt , dicitCi inutiles (erui 
fumus,quod debuimus facere fecimus, 
Atqui nullumopus bonum eft,nec Deo 
acceptu, quodlege Dei comprehenfum 
non fit.Sunt enim duo ordines bonorum 
operum: Aut enim adDeicukum, auc 
ad charitatem proximi referuntur, Nul- 
lum autem ad Dei cultum *pertinet,quod 
nocontinetur fubhoc capite:DiIige Do# 
minum Deumtuum. EtnuIIum etiam 
omcium eft chautatis , quod non requi> 




' - ratur 



'ocinnjrfupaerop 



Comommafonw, 

im keretecimus. 
i bonum eft } necDeo 
eDQCornprehenfum 



59f 

rafur flio pf arcepfo: Dilige pf oximum 
tuum (icut teipfum, 

Cumergo ifti opera fupererogatio- 
ftis uocantopus coniihj .uelquod fjtul* 
traid quod quis debei ; fatis oftendunt 
hac fua djrtnuione , quod nec fub culcu 
Dei i nec iub ciiaritate proximi contine* 
tur illud opus , quod flli fupereroganr* 
Quodautem Samancanidisftum adho* 
Ipitem huc torqueant,uio!enter faciunt. 
Non enim ualet allegona , ubi facem 
apertac Icripturat non fequatur. 

Quod autem Paulus abftinuertt i 
ftipendio,quod licuiuet, iuxta ordinari^ 
am paftorum uocationem accipere : in 
eonihil facit PauIus,quodnondebuerit t 
debuit autem,quantum in (e fuit cauere 
ofFendicuIum, quod & uera Deidiledio 
& charitas proxtmi requirit. Quarenon 
eft,qu6d faeto Pauli fuumftabiltri erro# 
rem exiftimenf, 

Jam ad (ententiam Ofiandri ucnia* 
tnus,qui iuftitiam Chriftianam dtcitefle 
eftenriakmDeiiuftitiafninnobifi , ctim 

tamen 



tamcn apetti/simis Pauli tierbis conftef, 
eam iufticiam , qua iuftf fumus coram 
Deo , non efle aliud quam obcdientiam 
ChriftKSicenim aitPauIusRom: 5. Per 
obcdientiam umus , iufti conftituentur 
multi. Obedientiam inteftigit Paulus, ut 
(eipfum interpretatur Phil; z. qua humi* 
hatHf (eipfum,cV fadus eft obediens ufcp 
ad mortcm crucis» Hanc ChMi iufti* 
ciamfeu obedientiam, dicit Paulus im* 
putari credennbus»Ergo non eft illis uel 



maliter homo fit iuftus . Qiiare nrmiter 
tenenda efthcec afteueratiOjqudd iufticia 
Chriftiana fit obedientia filij imputata 
credenti, 

Verum interea cVhoc tenendum eft, 
quodfcriptura t riplicem ivsticiam 
nobis commendet, quarum Prima Fidei 
eft , qua confiftimus eoram Deo 6V hsec 
eft perfeda,ut Chrifti qbedientia eft per< 
fecfta. Necminuitur aut augetur decre* 
mento aut incremento fidei. Nam hanc 
plenam habuit Sc Magdalena cV Petrus^ 

camcdi 



Hrtli 

m 

gok>na 
folemus 
quia nc 

m 

dentibi 
A 

(jinmui 
pecram 
ipnk 

fiiTum 
mus» S< 

falese 
licutieil 
w.-puri; 
promdc 
(umD £ 

Qt 




[cucratio 3 quod iu/&a3 

IPIICEM IV5TICIA*. 

.coammPnniaF^ 



397 

fametfi Petri ffdes fuit multo fflaffctor; 

Alia eft iuftina, qua? dicitur mcoatio 
obedientiar , feu nouitas uita^ quam uul< 
go bona> confcienti se iuftitiam appellarc 
folemus» Hacc non opponitur ira: Dei, 
quia nort eft perfe&a legis obedientia, 
fed folummodo fandificarionis in cre- 
dentibus initium eft. 

Alia eft iuftitia , quam non confe* 
quimur in hac mortali uita , fed eam ex* 
pedamus de qua Paulus ad Gal: 5, Nos 
fpiritu ex ffde ipem iuftitia? expecl-amus: 
Et Ioh; in Prima: tertio ; Charifsimi filij 
Dei fumus,cV nondu apparuit, quid eri- 
mus. Scimus quonia quado appariierit, 
fimiles ei erimus,quonia uidebimus eum 
ficutieft y & omrtis qui habet hanc fpe,in 
eo : purincat fe,ficuti ipfe fandus eft. Hec 
proinde iuftitia erit conformitas noftri 
cum Deo, habitatio Dei innobis > plena 
fruitio Dei,abfoIutadiIedio* 

Quamquam autem fatendum eft, 
corda credentium ehe templa Spiritus 
SanctyEt Chriftus dicitloh; i^.-Si quis 

dili- 




diltgff tne, fermonem mfani ftruab/fj' Jn^ ; 

& pacer meus diliget eum, cV ad eum ue* I tti 

niemus , cV manfionem apud tp» um f acie* I aurem c 

mus : Tamen ex eo non fequitur , hane \ coori 

habitationem Dei /n nobis , efleiufritiai ■ mcndilii 

q. la confiftimus coram Deo,fed eft pra?* * cefsicas 

iet itia diuina in nobis , per quam magis fata i 

ma^iscp renouamur , cV confblationem * Namd; 

fc uimus , acuitam arternam incoamus» • cVuitan 

Nam fi h:c homincs iuftincarentur iuo j monisi 

tectS cfTentiali.non eflet difcrimen inter • cVmenr 

iulri tiam, qua in hac uita fumus iufti, dC \ pofa 

eam,quaconlbrmeserimus Deo,inom* uifer,H 

hi xternitate. Sed Paulus manifeftedif* dSomben 

cernit inter hanc cV illam , nam ffdei iufti- admodu 

tiam dicit, nos nunc in hac uita habere, huic ma] 

fed expecftare aliam iufti tiam, qua fimiles ad ialute 

Deo erim us 5 q uar fimilicudo inde emana* /endere < 

bic,quod uidebimus cum , ficuti eft* nihil alii 

H arc finc dida de ijs , qui bonis ope i ihs p, as 

ribus in caufis iuftifjcationis locum t ti* riocoh^ 

buunc. Nunc adsEcvNDVM errorum i ^onfe, 

gcnus rranframus.Suc enim,qui tamecfi tentu U€ 

t in caulis iuftificationis bona operanon utj^ 

nume* 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



kl 



TKMtnm kom. 
ixr kMcmm 
:Mciimm 
\Km(umsiiii,i 

Sffltoi,nam fidci urftt- 
Kinlaciiiiatei 
niinain,(jiaW fl 



Q0 



199 

numerant , ea tamcn neceflaria ad falute 
&uitam xternam prardicent* QiranquS 
autem opera ommno neceiiaria efle in 
conuerfis , ex dicfhs manifeftum eft: ta- 
mendiligenter cauendum eft, ne itane> 
cefsitas doceatur, utuideatur necefsitas 
falutis confequendae in operibus ftatui*. 
Namdicere, operaneceflaria ad falutem 
cVuitam arternam^modoproprietas fer- 
monis leruetur, eft dicere, opera caufas 
dC merita falutis cfle » Verum hums pro* 
pofitionis autor, idnequaquam uoluifle 
uidetur/ed hoc potius: Vidit frigere ftu' 
dium bene operandi mter homines, queV 
admodu cV lacobus fuo tempore: at cum 
huic malo mederi uellet, opera ommno 
adialute cVuitam a?ternamneceflariade* 
fendere ccepit: ciim tamen ifta hyperbole 
mhil aliud uoluerit autoreius propofitio 
nis pius dC do tfus, quam opera necefla* 
nocohafrereffdeijfinequa nemo faluatur 
cVconfequttur uita eterna.Qti? fanefcn* 
tentia ueriisima eft, neri erum no poteft, 
iitfides deftituatur bcne agendiftudio* 

Etil 



4©o 

Etf? atitcm fianc ientenciam &!inter* m foto 

pretationem libenter cu /l/o recipimus,. I nwn 

tamen iftam loquendi rationem omnino mai 

rerjcimus, necuolumus cum iilodicere, j Dcu 

opera eue neccliaria acl faiutem dC uitam j ( Donir 

;eternairu lf [0 i c f u 

Cur autem ab ifta propofitione abfti* Secu 

ncndum efle iudicamus grautfsimas ha* comex 

bemus caufis,quarum Primaeft, quod ] polk< 

iJIa propofmo proprrj sime acccpra, pu* diffrnr 

gnet cum funJamewis ac primis axio* frh 
fnatis fidei noftr;*. Qiiare ur fal/a, ira 

omnino abfurda eV fugienda eft. Nam : tamcn orr 

illud proprie ncceflarium ad aliquid dicr f unt K or 

tur, quod eft propria cV neceflaria caufo uerummi 

alicuius tir fic. Iam aucem ex Paulo con- ki ^ 



ftat,quod opera hominum nec finc caufa: rchemace 
falutis , nec uic:e xcernar. Paulus enim i mm 
Ephe: 2. de falute ita ait : Gracia faN 
uaci eftis per fidem (& hoc non ex uobis, 
Dei donum eft)non ex operibus,ne quis 
glorietur.Nec dubiumeft , quin Paulus \ 
totius nomine omnes eius partes com# 4, ? 
pletfacur, Cum igitur /alutemnominac, 

non ' J ' 



nam,ciii 



^Xl* T fo,lIm ' t,M ^''on<rm,fedcrfamgbJ 
^n,,*!:: " t, ] c i at , ,0 r em ^*** la, ««» 



partes iunt. 



De uita*ternaitaait PauIus,Rom: 
6 DonurnDci eft ui ta arterna in Chri- 
ifo lcluDominonoftro. 



ZyP** Secunda caufa eft, JmproDrietas Ns 

^« <«me Xr * d ri^ 

to*<W daefttanquarnimpropria m ' IUffcn ' 

vpMi Erfi autem mult<e iunt locuttones i« 

M«l fcnptura & in fancris patribus nVurarae. 

Mgiafa A Naa tamen omnino impropri* dicenda* non 

■aiaw/a^ lunr. Non enimimpropria? lunr , cuoad 

vdwd uer um inrellecmm artincr. Nam futtt ue* 

lauremexPaubcon- luri pitfura?, orationem aliquo tropo auc 

jiiBiwKtfKaB lchemare ornanres. Ar harc oratio, opera 

nm W« s m lum n «e"ana ad falurem & uitam ser er- 

, / B jjfj Gan nam , cum nullo tropo excufari pofsir, 

thocm^ V lim kammm uerum inrellectum mv 

aopofaftP propna fir,merirofugienda eft. 

mrf , f fl Pa * T £ n,a cau,a eft > Periculum in rudio: 

^lb. 00 "bus.Nam h^cpropofitioartidibus au- 

&00t* ««>«nquain kreuis griouia rerinetur,ac 

0 ■ Cc «a n 





ita in defperationemhominefegiWoftM 

minationibus tentatu facifeadigit.Qua* 
re ne quis periclitetur,hac noualoquen/ 
di formadeceptus , penculi ratio mento 
habendaeft. 

Quarta caufa eft , quod harc locutib 
propne acceptaconfolationem Euange- 
Ixj rolhc , cY non parum obfcurat beneff* 
cium mediatoris , cuius iofius merito& 
uirture faluamur cV uitam coniequimur 
arternam, 

Propter has caufos, proftier/tabftt- 
nere ifta loquendi forma,faIfa,impropria 
periculofa dC quodammodo irt fanguine 
mediatoris contumeliofa [ fi modo orati- 
onis propnetas feruetur, Cum lgitut 
propter entimeratas cau'as, autorhuius 
propofirionis ab ea iam abftineata fra* 
trtbus admonims, meritoIaudanduS eft, 
ut qui animaduerfo pericuIo> pluris falu \ 
tem Eccefia* iecerit, quam ut eam aliqua 
impropria 8l incommoda loquendi rati- 
one ofTenderet. 

Terhvs tRRoR fequituivquieorf 

rum 



riSaai) 

1 mkcc 
pok,ut 



nonis p 
Nec 
probati; 
ramdica 

caroni,/ 

fflton 
uniperiK 
fiiconiK 
«ieperS 
otio nm 
i Ne 
incoatio 

ftfeft 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



% rum eft , qui nimiu* extenuant ben£ op°& 

«-andinccefsitatem^cumexfcr/pturane. 
cefsnas bene operandi, multiplex colligi 
^culiratiomcn: pofsit, ut eft conuerfionis cV regenerati- 
onis,deindenecefsitasmandati Dei,cut 
JW UU tus debiti Deo , ridei retmendie & uita* 
^oonem Euan:; tionis pcenarum» 

Necefsitas conuerfionis mde com- 
b » probatur,quod Dominus apud Prophe* 
r i aam tonitfit tam dicat; Viuo ego , nolo mortem pec* 
catoris,fedut conuertatur cV uiuat, Hic 
vh^ofmtM coniungit Dominus conuerfionem Sc" 
imiMwopn* Mitam,qua umificatur conuerfus ad De* 
damrnodoinfar^u/ne um per ueram poenitentiam : Nam cum 
iimodoorati- fit conuerfio , (imul uiuiffcatur homo fi* 
bt, Ciimigitur <ie per Spiritum Sandum , qua? uiuife 
I :u k auwr cati° nunquS a conuerfione feparan po* 
B fim iiw * teft * Nec h£ec uiuiffcatio aliud eft, oiiam 
/ DfrifoWwte <ft jncoatio nouae uitae (cuius uite actiones 
xiioh^ De *cogruetia) noualux, 

«i J ¥ W&B&tyft & rcn ouatio imagtni» 
n^/odrf^' ^^ m P oblf -Q!« s nowdct,hacconuer. 

fionis &regenerationis neccfsitatemaaci 

, (mmf® m * efle ^ tnien ' t0 cuIpMi f?nt 3 g nimis 

Cc 2 uiter-' 



4©4 

uiterde bene operandt ftudio docent & 
concionantur* 

Deinde cogitetur necefsitas man* nm z 
dati , quaf eft , qudd Deus obedientiam 

erga fuam Iegem ferid & feuere man- * 

dat , Jn pra-ceptis , inquit , meis ambu> { ffi 

late. Et Paulus: Hac cft uoluntas W 

Dei,fancMcatioueftra. T w 

Huc accedit necefsitas cultus debi- T 

ti Deo. Rom: 8. debitores fumus Dei, ??7 

non carnis, N6 enim noftn iuris fumus, T 

fed eius qui redemit nos fuo (anguine. f f , 

Quarto loco cogi tetur necefsitas ff * • 

dei retinendac. Siqms,inquit Paulus,fu* ^ 

orum cV maxime domefticorum curam ' m * 

non habet , ffdem abnegat,cV eft inffdeli ! are,Q < lIi 

deterior , Et rurfus : MiJita militiam ho- 110 hof P 

iieftam, habens ffdem cV bonam confci* 5J 1IT 
entiam : quarum neutra retineri poteft, 

dum quis fciens & uolens in peccataruit. aull,Sc 

Poftrema necefsitas eft, ut uitentur ^ 

pornaMuxtaillud Dauidis: propter int> Ali 

quitatem corripis fflios hominum, Huic C0| ¥« 

multiplici nccefsitati accedunt dua? alia: " 

grauift I 



lUt 



^ fofciu! g rau ^imee caufa? , nempe dignit as & 
premium. Digmtas mhoc fitaeft, quod 

' Otitts n« nomo conue rfas,facrus fir noua crearura 

fet» nem P e F,,,us Dei - Iuxta lIIud : Dedft 

^fc&faiia d, g n,tate m hanc , ut fi^Dci fierent, 

msj» ^l uot S uot ered untmflIum.Quanta,que> 

& '«f uok JMfenfos» quod credentes fint tempI3 

iom Spintus Sandi uiuenris , qudd Chriftus 

imfaiabt 1 ' n, 'P fis c h ^ , ' tet P er £ de > q uod P* ter > jtt< 

\Um Sni 2? * S P ,r,tu ^nclus ad illos ueniant, 

riufoAg* fi, r2" f?,f T endum 

co^neceL J 77 ^fe 

;D, Lm L rerre >°, u anrum periculum fir temp u Dei 

wmtMi* Satana! foetore ^ onf urcare ac p ha , 

Imiwmm nare,quamdem^immanefir, Deum i 
fuo hofpirio exrurbare-Quare ffltos Dei 

I Mjnflflo» decer imirari cceleftem patrem,qu? dicir; 

h Jtamaiob Sadl c ftore,quia ego fancfrus fum. Hinc 

Hinaiflntf P Paulus dicir nos uocaros ad SandHfica* 

icltnsinftccM® 1 tionem, non ad immundirienn 
itosA Alrera caufa eft prarmium , hoc eft, 

iiiis: 0^ compenfatio parientie- & obedientix cre^ 

ih0W^ dentium. QuodianeprafmiumnQn da- 

iccedm^! Cc j tur, 
pm 



406 

tur^ropfer operis in fe quafitatem , fed 
propter paternam clementifsimi patris 
promifsionem^eam^ gratuitam, 

Demdead acre bene operandi ftu» 
dium inuitabunt nos promifsiones di- 
uina?,qua? bonis operibus pafsimmfcriV 
ptur/s adijciuntur, Etfi enim bona opera 
piorum funtc* debita feruorum officia, 
&multis modis, omilsione cYcommif- 
fione contaminata : tamen Deum ifs 
promiTs/ones 5 ob multas adiecifle caufas 
fciendufeft, qudmagisexcitemurad be> 
ne^perandi ftudium* • 
l Ca «fe autem precipu* cur Deus 
bonis operibus paternas fuas promifsi* 
ones adieceri t, quinq? numerari poflunt; 
quarum prima eft , ut fint teftimonia 

enim Deus nos 
fcire, & bona corporalia res efle ab ipfo 
creatas, & non cafu fpargi, fed abipfo 

EccIefledari&conferuariJuxtadiAum: 
Ipfe eft uia wa , & Iongitudo dierum 
worum , indiebus famis faturabun» 
Wr.Uiuites efurierunt, timenti autem 



"acbenc 

B : » Deum j 
Mhsiiiccitdt 

:emas ftos promifsi-' 
ijn«ripolIk 
:,urkfeftimonH 

fanis kudw 



4°7 

Domintim non deerit ullumbonuim E* 
ftirientes impleuit boms , cx diuitcs dv 
mifitmanes. 

S e c v n d a y ut fint teftimonia,qu6d 
Deus uelic etiamin hac uita feruare £c- 
clefiam.Quare Paulus u Timoth; 4. in* 
cjuit, Pietas babet promifsiones pra?fcn* 
tis uita? dC futuree. Quia enim uulc Deus 
immenfa fua bonitate colligere Ecclcfia, 
propter filium mediatorem feruat hunc 
naturar ordinem,fcecundatterra,ut alat 
Ecdefiainhacuita. Etciim propterEo 
clefiam cseteros pafcat, nos qui ciues Ec- 
>precipuegratos cfledecet. 

T e r t 1 a, quia uult Deus,necefsita- 
tem corporalem efle commonefacrione 
deffde,inuocatione, fpe, gratiarum acriV 
onejdeo promifsiones cedidit, & quide 
uultha-cipfa bonarldepeti Scexpecfla* 
ri , & in hac petitione & expectatione, 
fidem,(pem,patientiam & carteras uirtu^ 
tes creicere. 

Q_y a r t a, ut fint commonefacftuw 
nes deprornifsionegrati^.Quiafidequg 

Cc 4 agtf 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



4oS 

agnofcit fflium cV accipit rcconciliatfo' 
nem , oportet femper pratiucere in pe'- 
titionecorporalaimrerum , &qtiidem 
proptcr Hlium cartera? promi r siones edi* 
tar & rata? funt. Harcomma comprehen* 
dunturin diAo: Quicquid pcticritis pa* 
trem in nomine meo, daoit uobis, 

Qvinta, quia DeUs uult nos u- 
trunq? (cire, c\ Ecclefiam cruci fubiedS 
el e, CV eandem mter ipfa pericula mira# 
biliter feruan in hac uita, contra furores 
diabolorum & impiorum hominum, qui 
perpetuofe Ecclefix Chrifti,qua?admo' 
dum exigua eft in hac uita, fe opponunt, 
quam Dcus nihilominus mirabiliter fen 
uat,ut un/uerfa admiranda Ecclefia? con' 
feruat/o,cVomnes miraculofa? Iiberario* 
nes fint teftimoma prsefenti* Dei in Ec< 
cJefia , ut dicitur Numer: 14; Vt lciant 

^gypnj > quod tu Domine fis in hoc 
populo* 

lo;~uar: h Scietis quod Dominuf 
JJeus m medio ueftri fit. 

Reg; ,7. Vc fciat omnis terra, qudd fit 



n I,ai ^ 7 ' EccenuncDomhc Dej* 

M nos de manu ^wherio, ut co* 

^Mii* [TfTrf * regna C i u Jd tu 

■hWin,, * oIus us Dominus. 

. £.„ remeorum.qum.mwmexrenusnc bcn<_ 

9* Qil K P r a ftud,um > &,, "P°'™™ hype» 

SfcZTf^ bol ' S,m mu,tIS au S«" lecuriratem car- 

■tffipemiiiw beneooerandi ra.ift. <V_,,_ 

i-JL. . uc,lc / ?P crana, » CJl,,as ^promi siones, 



^ta qu* finegrandi faci ,'iegio contemni non 

a. QinfD,(juj^ accedamus , <}ut eft eorum qui normam 

acuita^koppi/zif, bonorum opertim , legem Dei fiue de- 

ma MMtok calogum rerjciunc , aflerentes ipfum ad 

nraada EccleOarcon* renatos minime percinere , q uorum er- 

niraculofj liW ror aperufsimis (crfpturc teftimonijs re> 

wlfliwDflW^ felhtur. 

m :i ¥ \ J iioM Primum itaq? cum decalogus nihil 
Ooak M * ,,L, d »t*quam certa, immota cVexpreft 
fa Dei uolunras, perperuaqj (xtftittit nou 

njyjJ WiW ma * quaclare* & perfpicue comprehen- 

k dirur cV promulgatur , quid mftum dC 

MWfrf^ ,niuftum Q UI ^ D « cukores per- 

U» Cc j petui. 



toamifl 
coafbmi 




410 

petud ager e aut omittere debea*t:magnus 
furoreft,hac iufb'tia?duunat norma abrj* 
cere. Tametfi autem per Mofen , certo 
tempore decalogus eft promulgatus; 
Tamen manifeftum eft legem ipfam ab 
ipla mundi origine patcfachm fuifle. Na 
& ipfi patriarchar, qui ante Mofen uixe* 
runt, uerum Deu coluerunt Idololatri* 
am damnantes,parentes honorandos eft 8}^ 
fe docuerunt, prohibuerunt cardes, libi* ''5 
dines,furta, cVprauas cupiditatcs , qua: 
pmniadecalogi prarceptis, tan££ aptifsi* ^ 
maepitomecontinentur.Nec alio modo ?^ 
uult Deus coli i pcpulo noui Teftame^ 
ri,quam olim in ueteri colebatur , perpe* ^ or 
ruo enim diledionem erga fe requirir, & CnUo " 1 
uultcj? ut mutua officia cx fide intcr fe Wuercfil 
hornines colant. Huc 
Cum igitur decalogus fit perpctua le S erni p 
intee regula , qui eum abfjciunt , Deum * ; 
ipfum legis autorem abrjciut* Quis enim ?%r 
nonuidet, cum obedientiam aternam 
enedeceat,legem obedientia; regulam 0cet '& 
P^ipetuam^quoc^ eile oportere? re A 

Deiiy H 




rMwmtah^. 
mcupifata^ 
tcqtiSftanyipii) 
mmMiomk 
«pulonouiT^ 



fieniergaferqoinV 
&a#wi 

mitfmM 



Deindecum uita Chrtftana efle nort 

pofsirjmeperpetuaquadampcenicentia, 
qua 36 dolemus ob admifla a nobis pec* 
cata,e\:defiderio ardenticapimur noftra 
totam u/tam ad uoluntatis Dei regulam 
conformare; quis non uidet tegis do- 
^rmamomnmoin Ecdefia Dci retmen- 
dam efle.Qiixenim pcenitentia eflepo* 
teit,fmepeccati agnmbne? Vndequato 
agnofcitur peccatum C An non Paulus 
aperteclamat,per lege eftagnitio pec- 
catir Concupifeentiam peccatum efleno 
iarem,nifilexdiceret, non concupifces, 
Agmtionem ergo peccati no!unc,qui \z> 
gem toIfunt;imo uolunt homine» fecurc 
Uiuere fine pcenitentia. 

Huc accedit autontas Chrifti qui & 
legem ipfe interpretatus eft,cVfuos Difl 
cipulos ad legem, ranquam ad uitxpic 
tranligendxnormam^m/fit.PauIus fimU 
liter legem , papdagogum ad Chriftum 
docet, cViuftificatos fide ad legem uita; 
reguJ5mittit,anerens finelegis charita- 
tem efle,ex corde puro.confcientia bona, 



4ii 

cVffdecarente hypocrifi 4 Breinter a Pau* 
lus ex Iege agnitionem pcccatipetendarn 
monet , di uitee pize regulam in eadem 
ftatuit, Prarterei cum Dominus dicic; 
Spuitus SancTus arguet mundum de 
peccato,figniffcatuocem Icgisdebere it\ 
Eccleiia fonare undehomines in peccati 
6i merita? damnationis fenfum ueniunf, 
utpoftea ffdeiuftiffcati,cultum Deoiux- 
ta legis normam,praeftareincipiant. 

Veriim ciim ifti legis hoftes obrjci' 
unt Jegem abolitam cV abrogatam elle, 
idcf non (ecundum unam aliquam parte, 
ied fecundum totam legem intelligendur 
cfle.Re(po:idemus,id non fimpliciterc^ 
omnmo uerum efle, inlegeenimmorali, 
(dequa hic agimus, nam caeremonialem 
omnino^cYiudicialem, quacenus noneft 
naturaIis,aboIita eflefatemur)duo confc 
deranda funt: Primum ipfa dodrinain (e. 
Deinderigor Scappendix Ieg/s. 

Quantumautein ad dodrinam atti' 
net. Decaloguseft perpetua uoluntatis 
Dei regula, quae nunquam abrogabitur* 
• Sem* 



«oonempcccanperendam 

?c«n Donniuf dtcn; . 
arguer mundum de 

^iefioiuwejinpaai' 
iionifffnfiinjufini, 

wlbtincipkt 

i (jnamaliqaampam 7 , 
imkgemititcli^i/ 
s,id nonfimpfetft 
e, /nJegeenimmorali, • 
;,nam c^remonialcin 

alM' , 



Semper enim Deus requirit diJecftone 
ergafe cYerga h omi nes ,m quibus duo* 
bus capitibus obedtentia legis pollta eft. 

Verum quantu ad rigorem U appen* 
dicelegis attinet^credentibus cYiuftiffca* 
tis fide,Iex abrogata eft. NuJIa eftdana- 
tiq fjs qui funtin Chrifto Iefu.Noem fub 
lege funt , hoceft, fub maledidione, fcd 
fubgratia, hoceft, diuina mtfericordia 
|>ropter Filium, condonatum eft ipfi* 
peccatum. 

Qjintvm iRRoREMcorum efle 
diximus,qui mlocum operu, qua: Deus 
mandauit,humanafomnia , Schumanas 
traditiones Ecclefia? Dei obtrudunt. 
Qiiemadmodum olim Pharifari, &hodie 
Papiftaru fadio lmpudertter facit,contra 
manifefta uoce Deijeremie;^. Specula* 
tore dedi te domui j Ifracl audiens ergo ex 
ore meo lermone annunciabis rjs ex me, 

Ezech;$o Jn prarcepris meis ambula* 
te,cV ludicia cuftodite, cV facite ea. 

Ifaiae: 48. Ego Dominus Dcus tuu* 
docens te utilia , ambularefaaes te/n uia 
quaambulas* 





1 



4H 

Ha?c teftimonia manifefteVconuih- 
cunt, legcm Deiprarfaibereea opera» 
quar Deus ahobis requmt^ Verum fi 
quis obrjciat Ecclefi> autoritatem,ac4i, ; 
cac eaoperaquac EccIefiapra:fcribit,hoc 
eft , traditiones Papac dC Epiicoporum 
nequaquam contemni debere. ReJpon* 
deo, dilcerncndum efle inter opera cuk 
tus , cV dilcipl/nse feu regiminis exterm 
EccIefiar.Quantum autem ad opera cul* 
tus atrinet , non folum extat mandatum 
Dei,qudprarcipituruera colendi Deum 
ratio: uerumetiam prohibitio ne quis 
l5i\GfyH<THHt fedetur* Manifefte enim 
CoI;2, iStAofyt&Kicc damnatur.Et Chri* 
ftus poft I faiam dicit , fruftra me colunc 
docentes docftrinas hominu, Et Ezech: 
cap;2o.In prarceptis Patrum ueftrorum 
nolite incedcre, nec iudicia eorum cufto> 
diatis,nec idolis eorum poIIuammi,ego 
Dominus Deus uefter* Contra has ma# 
nifeftas prohibitiones,regnu Antichrifti 
iuas minas,roiaria, inuocationcfadoru, 
deledu ciborum, impuru ccelibatu, ftata 
* ieiu* 




flieaKropenc! 1 

imammkM 
iwich&Dm 
. prokHaone^ 
mr. IMiiam 
tdamnaajr.EtChri* 
fr,fiufiramca)b£ 
Iijw Bfak 




feYtmra, monachifmii cYa mando obtruo 
dit, mcontumeliaunicilegislatoris Dei. 

Atquanttim ad diTciphnam & exter* 
naepolitia? Ecclefiac conferuationem at* 
tinet, fciendum eft piorum antiftirum efe 
fe, ut cVdiTcipIinamconferuareutilibu* 
conftitutionibus ftudeant, cV ceremonias 
pias ordinent, utomniain Ecclefia ordw 
ne & decenteriuxta dicftum Pauli } fiantv 
Verdm hic cauendnm ne labefadetur li- 
bertas Chriftiana, qualiberifumus qud 
ad confcientiam attinet a' traditionibus 
humanis,moddcontemtus dC fcandalurrt 
abfit, Deinde obleruandum quod tales 
eflfcdebenttraditiones, utreuera faciant 
ad conferuandam difciplinam fanftam & 
Ecclefiafticam poliriam fynceram , qu* 
finecertis legibus in hac plurimoru ho* 
minum petulantia reginequit,cVoptan* 
dum eflet>ut aliquis difciplinarrigor Ec* 
clefia? reftitueretur. quo ferocia tX contu* 
macia hominu nonnihil coherceripouef. 

Harcdeerroribus eorum,quide bo* 
ni« operibus docent , admonenda duxu 

fimu* 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



II 




hmulofrcncfens chris icriprunr pronff- 
ctivs , quo in foco bona opera habenda 
(:n% qua* hoinincs rcnari , nouar uira? Sc 
fidd neee sirate, facere debcanr , modd 
m LVffamilia utre cenferf uelinr, Non 
qwi^uis , inquir Dominus , dicic miht 
tomme , Domme , intrabir in regnum 
coelorum , fed qui fecerir uolunratem 
parris m?t qui eft in ccclis. i rao^ quifquis 
inrer Dilcipulns Chrifti numerari cu* 
p ir,danda illi eft opera , ur ex fide fincen* 
ex animo ♦ ad medirandam uitx. nomV 
tarem (e addicar.Nam is demum uolum 
tarem parris facir, qui in Chriftumcro 
dir,loh; 6. Er fandiratem eius imitatur, 
boc eft,ex uera fide uiram & mores fu- 
os ad legis normam, quanrum quidem 
id rieri poreft, formare ftuder. Id quod 
Paulo eft, frudus iuftiria- sedere. Bona 
erenim arbor , iuxra Chrtfti fentenriam, 
non nifi bonos frudus producere po* 
teft. 

HincPauIus ad Timotheum : Mi* 
Uta honeftam mtluiam, recinens fidem & 

bonam 



| CtfffluwaiJ 

\msh\imok,. 
qui i/i ChriftumcrC' 
araremausimiratur, 
fuitaffldinoffsm- 



407 

bonam confaentiam , quam poftquam 
quidam repulerunt, circa fidem fecerunt 
naufragium* Ha?c Pauli uerba teftantuf 
uaftata confcientia fidem amitti, poft- 
quam enim fTde Chnfto duci nommai 
dedimus 5 opus eft bona confaentia, qua 
nulla res aliaiucundior, nulla preciofior 
efte potefh 

Retmetur autem bona conscw 
enti a hoc pacto ; primum fi fTrmiter 
ftatuis peccatum reminum ehe flducia 
mediatoris*Deinde fi bonum habes pro* 
pofitum, quo peccandi uoluntas abrjci- 
tur, ubi enim hoc propofitum no fuent» 
ibi nec/piritus Chrifti, nec fides efle po* 
ten\Tertio, fi ihcoatio noua? obedientiae 
accedit, ardens Dei inuocatio, feruens 
dcfiderium approbandi Deo omnem no* 
ftram uitam > 3C alia? uirtutes qua? fidei 
frudus flint, Poftremd,fifuperioribus 
additur diligens cV landa m uocatione 
noftra cura , qua officium noftrum in 
glonam Dci, th Ecclefia? , politiarum 8C 
ceconomiarum a?dificationem& conier* 

D d uatio-' 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



1 




408 

uarionem prarftare conamur. Quicunc» 
igitur ueram fu* falutis curam habet, 
uixtahancregulam Pauliuitam formet: 
retineat fidem cV bonam confcientiam 
fidifsimos thefaun EuangeJrj & falutis 
per Chriftumpartae cuftodes, 

HVC QVASDAM DE OBB 

DIENTIA ERGA DEVM SENTENTIAS 

adiecimus , ne haec poftrema 
fblia uacua efc 
fent* 

PRouerb: 5, Mens uifti meditabitur 
obedientiam. 

i.Ioh: 3*Qui facitiuftitiam 3 iuftus eftv 
iJoh:4. Deuseftcharitas,&:quima^ 

net m charitate in Deo manet, 6C Deus 

fneo» 

Luca?: 6. Quid aute uocatis me Do* 
mine Domme , cV non facitis quar dico. 
% i? ICT S7*Bonasfadtciriasueftra8,& 

ftudiaueftra^habitabouobifcuminlo^ 
coifto, 

Matth 



Mitt 

ohminifr 
hk 
Abrabar. 

Ephi 
ptifpinti 
tom 
«repiche 
Tit:: 
omtiibus 
ibocgn 
concupif 
uamaji; 
faami 
n«p[ 
fti 5 quid 
tetnos 
libi p 0 

bonoru 

"Krced 

Ap< 
ninon 



X 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 



iSMJJDEOB 

(IirilTUI 

fe 

toiifaettur 
iQMbifcminw 



Matth: Sicluceatluxueftra coram 
onmintbus, ut uideat opera ueftra bona, 
Abrah* ^ Abrah * faciunt opera 

Ephe; i.Qiremadmodum elegit nos 
perfpmtum, antequam lacerentur fiirw 
damenta mundi , ut eflemus fandi & 
irreprehenfibiles coram fflo; 

Tit: i.Apparmtgratia DeiTalutans 
omnibus hominibus , erudiens nos ut 
abnegantes impietatem , cV humanas 
concupifcentias, fobrie cViuft^ & pit* uiV 
uamus in prxfenti feculo , expetfantes 
beatam fpem , cY apparitionem glori* 
magni Dei^cV faluatoris noftri lefu Chri* 
fn>qui dedit ieipfum pro nobis, ut Iibera* 
retnos ab omni iniquitate, cV purgaret 
fibi populum peculiarem , fedatorem 
bonorum operum» 

i. Corinth: 3, Vnufquifq? propriam 
mercedem accipiet , fecundum fuum la* 
borem ♦ 

Apocal: 14, Beari mortu/ 5 qui in Do, 
mmo moriuntur, operaenimiJlorumfe. 
quunturillos. Dd 1 Qzi 



Gal: 6*Dum tempus habemus,ope- 
| remur bonum erga omnes. 

i, Pet* u Quapropter fratres mag/s 
fatag/te,utper bona operacertam ueftrS 
uocat/onem fac/at/s* 

Matth; 7. Non omms qu/ d/c/tm/hi 
Dom/ne Dom/ne , /ntrab/t /n regnum 
coelorum, fed qu/ fac/t uoluntatem pa* 
tns metqu/mcoelis eft, ipfe intrab/t /n 
rcgnum ccelorum, 

iXor/nth:ij,Itac#rratres me/ dile# 
d/ftabiTes eftote,& /mmobiles abun- 
dantcs /n omn/ opere Dom/n/ /emper, 
icientes,qu6d labor uefter non eft /nan/s 
/n Dom/no. 

Gal,6, Bonum autem fac/entes non 
deflc/amus* Tempore enim fuo mete* 
mus non deffc/en tes, 

1, Thefl:3 • V*os autem fratres nol/te 
deffcere benefac/entes. 

Rom: 6. Quid /g/tur, peccab/mus 
quia non fumus fub legeC Abfit. An ne* 
fc/t/s, quod cu/accommodat/s uos /pfos 
feruos ad obed/endum, e/us ferui eftis 

cui 



i omnts quzdicrrmihj, 
- # incrabrui ngnm* 

mmbiks 4w 
pcrc DomimTempff, i 
jruefteraoiieto 

jaufemfidentBnw' 
re en/m /uo mete* 



Wf 



011 



4" 

eut obeditts > (Tue pcccati ad mortem fiue ; 
obedientiae ad iumtiam» 

Rom: 8. Nulla igttur nunc eft con* 
demnatio hts qui tnfiti funt Chrifto le* 
fu qui non iuxta carnem uerfantur, led 
iuxta fpirttum. 

Item: Debttores fumus noncarni 
uttecundum carnem uiuamus«nam fi fe- 
cundum carnem uixerms , monemim*. 
Quodfifptritufada corports mortifice* 
tts,utuetis. Etenim quicuncp ipiritu Dei 
ducuntur,hifuntfilrj Det\ 

Luca?; i2,Seruus fckns uoluntatem 
Domini cV non faciens,uapulabit plagts 
mul tis. 

Matth: i2*Aut facitearborem bona 
&fru&um eius bonum,autfacitearbore 
uitiofam,cVfrutfumeius malum. 

Lucae </. Nemo admirtens manum 
fiiamad aratrum, £>C relpiciens retrd,ap* 
tus eft regno ccelorum» 

Matth .25. Excludutur uirgincs fatu^ 
nonhabentes oleum tnlampadtbus iliis^ 

Haec teftimonia fcripturac > qualia 

D d 3 pene 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




4H 

pene inffmfareperiuntur in Propheticw 
& Apoftohds fcriptis,quamfint necefc 
lariabona opera oftendunt, quse ad qua# 
tuor capita referre (bleo,quse funt pieta» 
erga Deum 5 fandiffcatio iritat, cha- 
rit^is proximi , &t fanda cura 
in eo uitacgenere ad 
quoduocatifu? 
mus f 



HAFNI« 

EXCVDEBAT IOHAKNEI 

XYL ANDER 

ImpenfisBaltarariKaus, 
menfe Martio, 

Anno 
& 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1 




Early European Books, Copyright© 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 808 8° copy 1
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "In epistolam divi Iacobi apostoli commentarivs, scriptus à Nicolao Hemmingio ..., huc est & additus libellus de Regeneratione ante quadriennium primum editus eodem autore"

See other formats
