Skip to main content

Full text of "De ponderibus et mensuris"

See other formats


€    éL 


íi> 


^:^ 


% 


% 


■4. 


A'*r 


essssasewoaaaj 


The 

Robert  E.  Gross 
Collection 

A  Memorial  to  the  Founder 
of  the 

i 


Business  Administration  Library 

l¿ntver4¿¿ii  M^oMíot^üa 

Los  Angeles 


^¿^¿2^ 


h 


{    d^vi 


jo^n'KJs    . 

MARIANAE 

Hiípani, 

E  SOCIE.     lESV, 

DE   P  o  N'D  E  RI'BV  S  ET 

menjuris. 


B 


Amo 


»5í'5CJ 


CVM  PRilVILEGIO. 

ToUtr»  *^pítdThmam  Cupnaniam. 


r 

*gh  nít  difcátirffido  U  mevellicat  'Vngut^ 
fr^^4s  muljóglorm  maiormt} 


TaíTa 


( J 

TaíTa. 

o  Mifutlde  Ondítrca  caualaefcrindiícde 

X/     Cam  ara  ¿efn  Mdgeíía  d  doy  fe,  que  los  fe- 
1l    ñores  del  Confe]o  de  fedimienroy  fuj^lica- 
chn  Je  I  padre  Juan  de  Mariana  de  ¡a  Qompama  de 
lefus^rafTarífnVn  liíro  Intitíílado  ,De  po?iderwus 
Ó^menfurisyque  conhcenciay  bríuilego  de  fu  Ma  ~ 
ge Bad fe  imprimióla  tres  mrs  elpliegio  en  fapeU 
yaldicho  Vrecioy  no  mas  mandaron  que  fe  venda: 
y  que  antes  que  fe  Venda  ningún  Itír  o  ,fe  imprima 
efla  taifa  en  la  primera  hoja  de  cada  Volumen.X  pa- 
ra que  delto  confie  de  pe  dimiento  del  dicho  padre 
luán  de  M  ar  i  ana  jy  mandamiento  de  losfenores  del 
Qonfe]o  dilaprefente  en  Madriea  3  o  días  de  I  mes 
de  Enero  de  milly  quini^tosy  nouetay  nueue  anos* 

Miguel  de  Ondarí^a 
gauala. 


Errata  cañigata. 


A  fus 
89.  coru 
ver 


corum  tractacionem  ,1.  earu.  ibidem  .3.Reg. 
.11.1.3. Reg,5.ver.ii.  91 .  fignificat  .Quidá.l.  fig- 
mficat,quidá.  iio.íextarios.-Toletanos./.l.  Texta 
rios  Toíctari05^-7-^. 

C  X  Summa 


Summa  Regij  priuilegij. 

HíLIPPI  .II.  Hifpanix  ^  Indiarum 
Recris  Catholicipriuilegiocaurumcft, 
nc quishunclibrumdcPonderibus  Se 
menfuris  proximis  decem  annis  jiiifideau- 
óloris  volúntate  imprim3t,aut  alibi  impref- 
fum  in  vniíicríís  Caftell(^  regnis  vendat.  Qui 
fecus  fcceriCa  ei  prcstcr  librorum  publicatio- 
nem  mul6ta  pecuniaria  indicitur.Vtlexipíís 
regijs  litrcris  plenius  intelligitur  Madriti 
concefsis die vigeíimo  fextolunij ,  anno  mil- 
leíimoquingentcfimo  nonagefimooéiauo. 


GEN- 


( ) 

Cenfura  huías  llbri  regia  au- 

¿loricatcfadaab  Antonio  Co;2arruuia  Scho 

laílico  Tolecano  ,  6c  regio  aiirca 

Confiliario. 

DE  Pondcribüs  &  incnfuris,  &olim^ 
&c  hoc  fxculododHrsimi  viricum  cu- 
ra pertradlarunt .  quippeea  dirpiita- 
tioadincelligendo?tum  facros^CLim  propha- 
nos  fcriptores  vtilifsima  cíkidc  ornni  antiqui 
tatccognorcendaj&  vitxcommunis  víibus, 
mutuoquecomnicrcio  ciuium  inceripfos,&: 
cumexternism.ixime  neceíraria.In  eo  ar^u- 
mentó  íoanncs Mariana nouocoDatu,  mas- 
naque  diligenria  ira  verfatur  ,  vcexplicata 
commodiusomnia,&exploraíiüranobisqui 
dem  vrdeantur:  ac  nofiriü  hominibus  ,  quo- 
rum cxternisfcripcoribús  nulla  cura  fuir,ma- 
gisaccoinmodacardignurquelibcr,  quiin  ma 
nushominum  vcniaCjCüiaudloriratis  &c  lau- 
dis  au¿loris  nomen  vbique  gcntium,  haud 
dubium  conciliabic,quancum  crit  (nis. 

jinporjíHs  Qouarr  urnas, 
r  3         Facul- 


) 

Facultas  imprimendi. 

Go  Ludotiicus  Gufmamus  Societatis 
iefíi  Promncialts  inpromncia  Toleta 
na,pote(late  mihi fa£iaa Retserendo 
admodumpatre  Claudio  ^c^uamua  PrA- 
pofito  generalhfaciiltatem  concedo  y  'Vt  ira- 
Bdtus  de  pondcnhm  ^  menfuris  apatre 
loanne  Mariana  compofitus^^  eiufdem  fo 
cietatis gramum^doíiorumque  hominum  m 
díCío  approbatus  typis  mandetur,  In  cjuo- 
rumfidtm  has  lí  iteras  manu  tíoflra  (uhfcrip 
(as>^  figillonoílro  munitas  dedimmT a^ 
\abncA.  1  j^^iMaíj.  1598. 

LudouicusGuzman!^ 


3?»^  Lcftori 


( : 

Leólori. 

HBíraicoschardBeresy  ^nlíus fondera  & 
menfuras e'msgcntis  exj^rímercmus , con- 
fiare non  licuit ,  ne  ^ ñecos  qtd^ idem  form^ 
congru^ntis.Sicfnnc  resnoBra^  Qmtus  quifque 
eas elegantias  curatf  Scdpqtiis  tamsn  hu.nc  libe  /- 
lum  recudere liírarius  aliquando  "poluerit ,  eum  vr 
fjuic  macula  medeatur  exoratum^t  reB^e  Ú^  exor- 
iine  faciat  monitumvolumus ,  pro  Hehrdicts  lit ce- 
ras Latinas  ful  ñhut  as  ^quíi  maxirne  c'ogruere  V/- 
fríyfafunt,7ro  a/pirattione  Qheth ,  Qh,pro  Caph^ 
afpirMiene  difficillima ^iim,  Cf) ^fro  Qoüh,  Q, 
K^pro  Saech^S,  haud^C.  Qdtera  ¿juiafacilia  mittt 
mus,  haudignari  tamé  nonfatis  ijslítteris  Hehrai 
Cíülingua  infolent  es  fonos  exprimí.  Quidfaceremf 
Troximaredderefatishahui.  id  re  lacere  nolelpa- 
mus,1>l6tisnumerorumantiqms  '\>p  non f (mus ,  ne 
difputationiperfe  difficili^maiores  ex  eo  tenehras 
ojfuThdertmHs. 


^mm$i 


'iw 


>;^ 


A  D   G  A  R  S  I 

LOAYSAM    ARCHrE"á|S 
copum  Toletanum. 

AudoYis  pr^fatio.   Cap.  i . 


^g  O  N  D  E  R  A  Et  menfiiras 

^fc  filis  í¡nguIamomenti^,te  auf- 
^  pice&:  adiutorc.Prxfül  exi- 
míe, examinare pergo  rarduu 
opus,impedicamciifputatio- 
nem  atque  rpinofam.  Quid 
enimdifficilius,quám  in  vecerifpatio,  mul- 
torumacmagnorum  virorum  veíligijs  trita 
via,nouas  femitas  imprimeren  Quid  magis 
impedicum^quam  varias  &:  multas  fcripto- 
rum  fentencia«  mente  compíed:!;, -arque  me- 
moria,explicare  oratione.''Pra:fertim,cum  ex 
magno  numero  vecerum  ^  atq;  rccécium  au  • 
ótorúvixduos  inuenias  inter  feconfentlen 
tes.  vetuftis  errática,  nouis  audoritaremdare, 
quantus  labor?  lam  calculandi  ,  numerifq; 

A         fingula 


( 


Defonderthm 


) 


finf7^aIaperreqaendi(quodneceírceíl}  quan- 
carnoleília,  quantaqae  attentione  opus  eñ^ 
nelapfuscoanngacíhogtauiorlaborexiftit, 
quoci  non  vniusgeacismcnf  utas  &  pondera 
explicaturi  fumus^quod  ipfümeíTec  difficile, 
fed  nobilium  máxime  &  anciqnifsimarum 
Hebrakí£5GrecíE,&R.omanx.HebraiC(^q'ji- 
dem;,quoniamdiuinrsiibrisexpIicandis,  quo 
ruíii  prima  cura  erat, no parumiuuabit,quid 
ludsorumTaíentum  eíTec^  quid  Mina ,  quid 
Siclus  e  xploratum  habereiprgtcrea  quid  Co- 
rus,Ephi^Gomor,Bathus,HinjSacum,Ca- 
bus,ac  alias  noffe  id  genus  voces  Hebraicas: 
qoibus ign oratis^hallucineturfxpe  Thcolo- 
crusjneceíie  erit.  Gra:caautem  &c  Romana 
adijcienda  p  utabam,  quod  in  his  linguis  paf- 
(ím  diuini libri  legantur ,  Orareis  fepc  &  Ro- 
manís  menfuris  fubftituris  pro  Hebraicis,  Si 
mulcognofccndisprophanisaudoribus  ar- 
que ecclefiafticij  aüquidiucis  noftra  opera 
aírerripoffecogitabam.Rurfus  cum  noftris 
Hirpanicis confcrenda  vetera ,  &  comparan- 
da  íunt  ,  quo  cunda  melius  intelligantur. 
Nam  omnium  gcntium  menfuras  &¿  ponde- 
ra, feu  vecera  feu  recencia explicare  velle^in- 
finicilaboris  eílet&  immeníí:  ñeque  modus 

ñeque: 


ñeque  finís  difputandi  effec  ,  ac  nc  inagnuiW 
quidemoperseprecium.  Sedad  Hebraica ca- i 
men,Grxc3,8¿  Romana  vecera  fere  aliarufl 
gétium  reuocari  poíTunt:  ab  Hifpanicis  Ga! 
lica, Itálica  ,  Germánica  parum  difcrepant. 
Simulconfufio  ex  mulcitudine  Se  varieratc 
ánobisprocuranda  erat.  Ecquoniam  muki 
faepenodi  incidunc  implexi  ,  proficeor  qux 
exploracafunc, poíicurumme  pro  certis;in 
alijs,fiquaevcrifimiliafunt,  auccx  coniedlu- 
ris,autaliorum auóloricacc^eorum  píriculo 
dixero,íatishabeam.  fides  taritum  auólores 
appellec.  In  Hifpanicis menfuris  Se  ponderi 
bus,quoniam  prolocisfepé  6crcgionibus  va 
riafunc, Toleraría prgtuliípropter  cius  vr- 
bis  principatum  ,  &:  quoniam  in  ea  hoc 
quidquid  eíl  opercecudebamus, (ludio  fpe- 
que  noílros   hos  conatus  erudicis  viris  &c 
raodcratis  probandi,  promifcux  turba: nul- 
nullacura  ,  corumprxfertim  quiftudia  vti- 
litatc  metíuntur  5c  lucro  ,   mao;num  fa. 
pientise  nomen  barba  tenus  de  paüio  ve- 
lantes ,  quorum  eíl  magnus  numeras  :  ne 
corum  quidem,  qui  inepta  femel  perfua- 
fíone  occupati  dimooeri  fe  ab  ea  non  pa^ 
tiuntur,  eoq;  pra^iudicio  diuerfa  reprobare^ 

Al        acre- 


/  4  Depondenhus  ) 

1  ac  rcijCcreconfueuerunt.A  quibus,vc  noftra 
patiencer  leganc  a^K  audiant,  momcntaque 
íingulaargumentorum  expendantattentej  íi 
impetrabinüs,fortafsis  efficiemus_,vt  labore 
noilroprofeciíTefe,  &  lucis  aliquid  intátis 
tenebrisallatüconfíceancur.  Siquisobfcuré 
muirá  dici  accuíibic ,  is  coníiderec ,  qiix  nu- 
mcrornm  racione  expIicátLir,attécioneopus 
habere-.nofque  íxpe  mulca  rcpetijffe  ftuden- 
cesperfpicuitatijcuiusmaiorratio  eíl habita, 
qUcioracioaisíliyli.faftidioíienimingenijeft, 
in  hisdifputationibus  fermonis  eiegantiam 
requirere,atqae  delicatiin  re  feria  volupta- 
tem  captare.  In  tuo  quidem  nomine,  huma- 
niísime  Antiftes,hoc qiiidquidefl: operis,fo- 
ras  d.ireconf¡liumfuit,nonpatrocin¡jcaufa5 
id  enim  vulgare  5¿ fuperuacaneumifed  vt  ob 
feruantic^  noilr.^ ,  & íynceri  amoris  á  primis 
annisfalcepti,accedentequextate  tuisbene 
ficijs,noíhirqueobfequi]sconfirmati,moni- 
meatúaliq'Jodextaret.iVíaiorisqüoqueeric, 
quol tanto  viro  dicatur.ná  &  viiiaquamuis 
d^nivalde  pretiofavidentur^fitcmplis&ce- 
leílibus  fiiit  oblata  :  vitrii  in  Pontificio  anu- 
lo rcuiíidum  pro  adamateaccipiatur^provc- 

ropfeudofinaragdLis.  Maior  fulgor  próxima 

quse- 


quaeque  illuftrabit  ctiam  minuta.  Simul  di- 
ligentiamexcitabocoiudicc  ipfa  operis  nun 
cupacione  vlcro  deledlo  ,  vnde  prouocare  ad 
aliosnon  liceat.Supremuní  enim  (ux  caufa: 
arbitrumfaciú  ,qui  elcgitea  prgfertiiTi  digni 
tace,prudentia,crndícione  .ílc  ex  víura  qux- 
(lusmaltiplex  exiftet.De  tuislaudibus  &  me 
ritispauca  dicere  iiidecorumimulca,  impor- 
tuna narratio.  Iraqae  de  nobilicate  5  mode- 
ília,  fapiencix  íludijs  ,  fuauifsimis  moribus, 
alijrqueanimi  &corporis  dotibus5quas  na- 
tura certé  vis  maior  concefsit  benigna  ma- 
nu  jfilcntiumerir.  lUud  non  pra^cermittam 
fxpeverum:  quemque  fortuna:  Tuce  eíTe  fa- 
brüm^fuirqueíingulos  mofibiisfinaijraróab 
Índole,  raroab  ingenio  rerum  eticntus  dif- 
crepare.Nosineptirerüxííimatores  alienas 
fslicitatis^infelicicatifqüecaurasrcilicefperf" 
crutamur.  Hocfané  initio  tüi  Pontificatns 
Toletani^quod  Deo  gntum  ,rcip.  vniueríce 
faKjtareforefperamus ,  dirput.uiniiem  hanc 
de  ponderibus  &menfnris,qurc  poPt  nofuos 
Annalesderebus  Hifpani?:  non  ira  pridem 
euulgatoSjfortehisdiebus  erat  in  manibus, 
craíTo  quamuis  fiIo,tennic]ue  contextü,q!iafi 
primicias  mitcimiis,&  indicaturám  earum 

A  3  lücu- 


( 6 


De  ponderihus 


) 


lucübrationum^qua:  fuperioritemporeiri- 
fticutaide  varijs  Philofophix  &  Theologi^ 
partibuSjhaólenus  in  vnibradelituerunt,  ma- 
ioradacuri  pares  modo  votis  &  voluncati  vi- 


res con  tingant. 


De  afj'e^fartihtis  ems»   (^ap^Zs 

V  AEDAM  Fundamenta 
ponenda  funt ,  quibus  mo- 
les vniuerfadifpucationisin- 
cumbac.  Acprimúm  deaffe 
&  partibus  eius  dicendum 
eíl  :  deíndc  de  pede,  fexta- 
rio  ,  Se  vncia  Romanis ,  quoniam  ad  hsec 
pleraque  aliamenfurarum  ¿ponderum  no- 
mina reuocanda  funt  arque  ex  illis  examinan 
da.Romani  vecercs  quoduisferme  tocum  af- 
fis  nomine  lumcuparunt  ¡  arque  iii  duode- 
cim partes  diuiferunt,  quasvncias  librse  ad 
inílar  dixere.  Eius  confuctudinis  origo  Se 
occafio  fuit,  quoniam  primis  vrbis  Roma- 
na temporibus  nummisvcebanttirxreis  qui 
dem^  fingülis  ramen  libree  pondere  ,'rudibus 
primuní  Se  informibus  ,  fignatis  deinde  , 
quod  accidit   fexto  demum  Romanorum 

Rege. 


Rege.Seruiüsenim  Rcx  priniusapud  Roma- 
nos fignauic  a^s  ,  ¿^  quidem  noca  pecudis, 
vnde  &  pecunia di€l:aefí:j&  quoniam  ea  vi- 
ce  pecüdiim  in  commercijsvtebantur  ,  vti 
Plutarchus  ait  in  vita  Publicolx.  Sic  B\S>^ 
quafixs,  diótus  eíl  teíle  Varrone  .  oc  cum 
librainduodtcim  vncias  diuidcretur  a  Ro 
manis  ,  faótum  eíl:  vt  As  etiam  diuidcre- 
tur in  eafdem,  quodmaníícimrainuto  quam 
uis  pondere  aísis  ,  redaóloque  primúm  ad 
duas  vncias  temporeprimibelli  Punici:,qui 
afses  fextantarij  didli  funt,  vti  Plinius  ait 
libr.33.  cap. 3.  Dcinde  etiam  confequcnti  - 
bus  temporibus  ad  vnciam  arque  íemun- 
ciam  xris  redacfbo  aíre,maní]í  tamen  vctus 
confuetudo  vt  eius  partes  dicerentur  vn- 
■cise.  Et  quidem  initio  priílinus  valor  afsi 
maníít.  Deinde  (vtfit)  valdc  eíl:  imminu- 
tus  ,  quando  Plinius  libr.15.  cnp.i.  Ap- 
pio  Claudio,  &  Lucio  IunioGoíl.duodena:.;, 
inquit  olei  libras  afle  ven debantur,qu o dpoíi 
imminutum  aíTemnunquam  contigiffe pu- 
to, vt  tanta olei  vilitas  eííet.  Ab  xre  adalia 
traduóla  voee  h^reditareni  c^perunt  afsis 
nomine  fígniíícare,  Quod  in  iureconfulro- 
:ruiTi  librispafsim  occurrit  hisredem  ex  aíle 

vocan- 


(    §  Defonderibm  ) 

vocaíuiüai  ,  cui  integra  obuenic  hxroditzs 
nulioaliocum  eo  harredejh^eredem  ex  trien- 
te  ,  aut  exvncia  cui  tertia  parshxredítatis, 
aLitdiiodecim3(idcnim  viiciaeft)ceftnmen- 
to  legatiir.ííciügerum  tcvrx  Columella  af- 
íi<?  nomine  intelligensjib.^.cap.i.  in  duode- 
cim  vnciaspartitLir,vnciamqüeipiam  infici- 
licüm,fextulam  ,  fcripulüm ,  &  íeinifcripu- 
liim,  non  fecus  ,acfide  ponderibus  ageret. 
Pr^tereapedem  Architeóti  menforerque  cu 
fedecimdigitoscontineat,in  duodecim  vn- 
cias,  hocell  ,  polüces  diuiferunt.continet 
enin'ipollexdigitumvnumexcommunibüs 
cum  tríente.  Inde  BcíTales  laterculos  dixit 
Vitruuius  lib  7.  cap  i.  qui  vnciarum  oóto, 
íiucpo!licumeíTent.íicquatuordigitos,íiue 
palmu m,vt  efl:  in  editione  vulgata.i.para.  4*. 
ver.5.illisverbis.Porróvaftitaseius  habebat 
menrürampalmi(loquiturdemaria:neo)idé 
interprcs.3.  reg.y.  ver.Kí.  tres  vncia?  di- 
xit. Grofsicu  do  au  temía  teris  tria  m  vnciarum 
erat.vtrumque  reólcjCum  palmus^ideftqua 
cnordigiti,tribuspollicibus,íiue  tribus  vn- 
cijs  pcdis xquales  lint.  Demam  íextariusaf- 
fnetia  nomine  íignificatur  a  vetcribus,&:cú 

daodecim  cyathos  caperet^cyathi  ipfi  vncix 

fexta- 


(  (S  menjuris.  5>  ) 

fextarij  vocabantur  .  ficin  Martiali  cálices 
fexcances,hoccft,duorum  cyatborum^qua- 
drantes  trium  ,  tricntes  quatuor  ,  dsunces 
vndccim  cyachorum  cálices  legimus.  Pro- 
cer ba:caísis  nomine  íignifer  ,dies,bora,  vfu 
ra  ccntefima  intelliguntur  ,  multaque  alia 
fuarumparciumcompararione.  Sunc  autem 
afsis  partes^vncia  nimirum  duodécima  pars. 
Sextans  hoccftvnci?  du^.  Quadrans,  ideft 
trcsvncisE.  Vnde  Teruntiusá  tribus  vncijs 
dedu(5bavoce,quartapars  afsis  fiuc  quadrás 
dicitur.  Quarrin  ítalisá  quadrantefadus  vi- 
dctunolimq;  centum  quadrantes  pro  fpor- 
culalococoeníEredbsedabátur^mcrcesfaliita- 
tionum^Bud^usdeaíTeJib.^.  MartialisiDat 
Baiana  mihi  quadrantes  fportula  centum. 
Triens, hocen, quatuor  rnciae, tertia  afsis 
pars.Qujncunx,  quinqué  vncia?.  Semisfex 
vnciíeafbis  dimidium.  Septunx  fcptemvn- 
ci^.  Bes  dúo  tricntes  afsis,  id  eftodo  vnci^. 
Dodrans,tres  quadrantes  afsis. id  eft,noucm 
vnci^.Dcxtans decé  vncise.  Deunx  vndecim 
vncix.Sut  &:vncia2  partes,  nimirum  femucia 
pars  afsis  vigefima  quarta  ,  ficilicus  quarta 
vncÍ2epars,afsisquadragcfímaod:aua  ,  duel- 
la  tcrtia pars  vncise ,  íextula  fcxta  vnciíe  pars 

B  afsis 


(     10  De  ponderihm  ) 

afsis  feptuageíínia  fecunda.  Sed  &c  multipli- 
pl  icaco  aííe  alia  nomina  ponderum  conlta- 
ba  nc.dicíturcnim  abaíTe,trefsis,quadrafsis, 
noiaufsisjdecüfsisjcentufsisprotribusyqua- 
caor,nouem,  decem,  ^¿centümafsibus.  vel 
alio  modo  ab  affe  aíTarium  dicitur  eadem  af- 
fis  íígniíicatione  &c  pondere,  vel  vt  alij  vo- 
lunc  dimidium  afsis  aíTarium  dicitur  .  Et 
cum  libra  fcu  as  pondo  etiam  diceretur,ab  ca 
vocefadtusdupondius  continet  dúos  aíTes. 
Sefliertius  gen  ere  mafculino  dúos  aíTes  cum 
dimldio,  dt¿tusquaíifemifl:ertius,ficaic  Vo^ 
iuíius  Metianusde  aíTe^addicque  in  legibus 
düoJecim  tabularum  dúos  pedes  &  femis 
vocaripedem  feftercium,  fie  locumlegito, 
Seílertius  autem  nummus  erat  ex  argento, 
quemad modum  maiores  nionetíe.  Praete- 
rea  nummus  abfolute  poficus  feftercius  idem 
c(l  Bud^us  de  aírelibr.3.  Quinariusfeu  Vi- 
doriatus  ,  quinqué  afsium  valore  ^  dena- 
riijsdecem,  vnde  &:  nomina manarunt. Erat 
&  libella  vnius  quidcm  afsis  valore  fed  ex 
argento  :  namaíl"esfemperexa:re  cudcban- 
tur,  valebantque  finguli  quantum  quatuor 
aoílri  marauedini  ,quos  latine  líeeat  qua- 
drantes  ,  aut teruntios  dicere  •  Marci  .iz. 

ver. 


(^  (^  menfuris.  ii    / 

^"'■"  — ""     "  ^w^— — ^— ■  '■  -■■■        ■ -Mili   ■  I  i— ím^wm— ^p— i»w»— i»^»  ■■■i.Tfc 

ver. 42.  vidua  oíFerc  minuta  duO;,  cjiíod  eíl^ 
quadrans,nempe  illaminuta  valebant quan- 
tum oólauaparsafsisvti  blanca  noftra  :  di- 
cebanturque  minuta  non  vt  minuta  Gra:co- 
rum  medicorum  ,  qux  funt  pondera  mi- 
nimaomnium  ,fedquoniamminor  illamo- 
nctanon  fignabatur.  Porro  Denarius  vale- 
bat  quantum  quadraginta  quadrantes.  Se- 
ftertius genere  mafculino  quantum  decem: 
fed  fi  feílertium  dicas  neutro  genere  miJ- 
Ic  feftertios  intelligere  debes,  hoc  eñ  ,  de- 
cem millia  quadrantes  ^  nimirum  quan- 
tum viginti  quinqué  aurei  numminoftra- 
tes  ,  quos  coronas  feu  coronatos  dicimus, 
íinguli  valore  quadringcntorum  quadran- 
tum  feu  marauedinorum  ,  quo  valore  hoc 
quidem  temporc  aeflimantur  .  Nam  fí  fe- 
llertium  cum  ducatis  noftratibus  velimus 
comparare  ,  quorum  finguli  continent 
maraucdinos  .375.  fcílertium  vnum  con - 
tinebit  ducatos  viginti  rex,prí:eterea  mara- 
ucdinos.250.  prsecife.  Quo  loco oportet  ex- 
plicare formam  numerandi  qua  veteres 
Romani  vtebantur,  tum  alijs  rebus  nume- 
rahdis  ,  tum  prxfercim  pecuniíe  quam.uis 
fummam  ad  feftercia  ferc  referentes  ,  Se 

IlL   .L    -BJILI.»»!!       III»!      ■       III"   "*" 


iiuwainimi  l|  t-. 


(    II  De  pondenbus  ) 

quemadmodiimGrxci  nonvitradeccmillia 
progrediebantur,  hoceft  myriadaifed  cius 
niuneri  repccicione  maiores  fu  ramas  cxpli- 
cabanc  ,  ve  cum  ccntutn  myriades  dicunt, 
nempedecies  cQntum  millia,autmillc  mil- 
\i^.XiÁtcc</^ccx^^^i^^^-  qua  eriam  loqucndi  for- 
ma vtebancur  Grxci:ita  Romani  non  viera 
ccncum  millia  procedcbSc.  Sed  éius  numcri 
repetitionc  maiores  fummas  nümerabanc, 
vti  Budasus  doccc  Iibr.4.  dcaíle  ex  Plinio, 
Iib.33.  cap. 10.  Ergo  auc  perfeílertios  nume- 
rabant,qui abfoluta  ecíam  appellatione  num 
mi  erant,  aut  per  feftertia  aut  per  alia,  vt 
aureos^paíTus, pedes ,  de  quibus  ómnibus  di- 
cendnm  eíl.Per  feílerrios  cjuidem  dicentes. 
quadragincafefterrijautnummi,  nepequa- 
dringenciquadrantesjquantumaureusnum- 
mus.Quadringcntifeílertijaucnummi,quan 
tumdccéaurei.  Cum  admille  fef'lertios  per 
ueniebatur, reliólo feftertio  mafculini  gene- 
risrraníibaturcompendijcaufa  ad  feftertiü 
neutro  e^cncrCjQUod  millefeflcrtioscontine 
bac.QnomadocLim  numerabant ,  rurfusid 
düphciterfacrehantiauc  per  nomina,  ve  fi  di- 
cas  decem feftertia  ,  nimirum  aurci  noftra- 
tes.iso.autccntum  feftertia,  Iioceft  quantu 

aurei 


V         

(  (^  menfuris.  13   ) 

[ aurci  noftrates.2500.  Lampridius  de  Hclioga 
balo,  Nuncjuam,ait ,  minuscentum  H-S  cce- 
nauitjhoccíl argcnti libris triginca.  Icgendú 
pro  trígincatrecétis:  crecen  tx  en  im  libra:  ar- 
gcnti  vaIentquacumaurei.2  500.Sicquadrin 
genca  feílertia ,  nimirum  quantum  dcccm  au 
reorummillia,  qui  crac  cenfus  cqucíhis  fub 
lulioCa^fare.quemadmodumea  íumma  du- 
plicata  erat  cenfus  fenatorius  .  Erant  &: 
mille  feflertia  quantum  mille  millia  feíler- 
tij,vigintiquinauemi!Iianoftrorum  aureo- 
rum.Licct&:  pcraduerbia  dicerebiscétum, 
tercentum  feftcrtiajauc  biscentena ,  quacer- 
ccntena,decics  centena  feftertia  hoc  cíl  mil- 
le. Supra mille  feílertianon  ampliusnomini 
bus,fedaduerbijs  vrebantur  Romanij íum- 
ma feftertiorum  ccntuplicaca  hoc  modo  di- 
eentes;deciesfeílertium,ideft,  decies  centü 
fcftcrtiafi'je  mille  feftercia  jVtroq;  enim  mo- 
dolatínedicas ,  íemperc]uc  aduerbia  iunóla 
fefiertijscenturiamíubincclledam  fccumaf- 
ferunciperindécnimcft  decies  reftercium,ac 
fidicasdeciescencenafeílertia:  &quod  am- 
pliuseíl  ipfavox  fcftercium  aliquando  non 
exprímitur,idemqucíTgnificare  folec  decies 
abfolutc  pofitum  aut  ccnties  quod  decies 

B  5         ccn- 


(    14  De  ponderthus  ) 

I  centena  fellercia,  céneles  centena  feñertia. 

I  Ergo  decies  feílertium  continet  quantum 
viginti  quinqué  milliaaureorum.atque  ex  eo 
caítiganda  eíl  epiílola  Plinij  ad  Caluiííum  lib. 
quinto  5  &:  pro  íedeciesfeflertium,nimiruna 

3uadra ginta  aureorum  millibus, legendum, 
ecies  feftertium  :  cum  quadringenta  mil  - 
Iia(qu^decem  aureorum  milliavalcnc)idem 
dicat  paulo  aniplius  tertiam  partem  fuperio- 
rioris  fammxeíTe.  Verúm  ad  alia  pergamus 
Duodecies  feñertiumjioc eíl  duodecies cen 
tenafefl;ertia,hoceftfcílertia  millc  ducenta, 
quantum  triginta  millia  aureorum.  qui  erat 
ccnfusfenatoriusfubAuguílo. Vicies  feíler- 
tium dúo  millia  fcílertiaaurei quinquagin- 
millia,  quanti  íeílimata  eíl  área  domus  Ci- 
ceronis ad  Atticum  Iibr.4.  Septuagies  feílcr- 
tio  apud  Tacitumlib.20.  cfficit  cen  tum  fep* 
tuaginta  quinq;  millia  aureorum. Centics  fe- 
ílertiú,hoc  eíl,centiescentum  feílertia,quan 
ti  eftimatus  eíl  vnio  Cleopatra^^audorcPli 
niolib.;>.capitc.3y.nempeaureisnoílratibus 
lyoooo.  Quadringenties  feílertium, hoc  eíl 
quadringenticscentenafeílertiaquantiapud 
eundem  libr.p.  cap.35.fuit  ornatus  Lollia^. 
Sexccntics  feílertium  libr.15.  ^  .20.  Tacitij 

áureo- 


(  ^  menjuris,  15    ) 

aureorummilliocum  dimidio.  Tumlibr.5. 
ciufdem  Taciti  difpoíito  per  menfas  mil- 
liesfeftertio,  hoceft  duobus  miUionibusau- 
reorum  cum  dimidio.  Séneca  termillies 
feítertium  quadriennio  qu^filTe  ferebatur 
apud  Tacitum  libr. i3,&de  oracoribus  ait 
Eprium  Marcellum  feu  Crifpium  Vibium 

Í)ofsidcre  tantundcm  ,nempe  feprem  mil- 
ipncs  cum  dimidio  .  Vitellius  Imperator 
vtiidemTacitus  aitlib.iS.paucifsimismen» 
fibusintcruerciíTecrediturnouies  millies  fe- 
ftertium,  nimirum  viginti  quatuor  millio- 
nescum  dimidio.  Vicies  fepties  millies  fe- 
ílcrtium,  quantum  pecunia  Tiberiuscorra- 
íít  Se  rcliquic,  vci  Sueconius  ait  in  Caligu- 
la  capite.37.  hoc  eíl  fexcenties  feptuagics 
quinquics  centena  millia  aureorum  ,  vel 
vt  noñromoreloquamurmülionesfexagin- 
tafeptcm  &  remiílem,ingcns  fumma&vix 
fidem  fadura  ,  príefertim  cúm  idcmSueto- 
niusaffirmet^tum  locoeo  ,tumin  vitaNe- 
ronis  cap. 30. ingentes  eas  opes  a  Tiberio  re« 
liótas  brcui  fpatio  atque  adeo  non  teto  ver- 
tente  an  no  confumptas  a  Calo  Caligula  d<. 
efFufasfuiíTc.  PlutarchusinvitaPompeipoil: 
vidunt  Mithridatem  aic  tributa  Romana 

ere- 


(    i^  De  ponderiííis  ) 

'creuiíleadoduagies  quinquics  decics  cen- 
tena millia,(nimirum  decics  centena  millia, 
feu  decics  feftcrtiam/eu  viginti  quinqué  au 
reorum  millia  debent  o<íiuagíes  quinquies 
fumi)iitios  aurcorum  milIioneSjCcntum  prse 
tereaSí  vig'nti  quinqué  miHia  áureos.  Au 
guftus  apud  Suetonium  morienslcgauit po- 
pulo Romano  quadringentics,  tríbubus  tri- 
ties  quinquies  fcílertium  .  ne;npc  populo  le 
gauit  decics  ccntcnaaureorúmillíamjllioné 
vnum,tribubus  o£toginta  fcptemmillia  & 
quingentos áureos, ccrtécuiquG tribuí  cen- 
tcnafeítertia áureos. 2500.  erantenim  tribus 
35.  Plinius  lib.u.  cap.18.  millies  centena  mil 
lia  feftcrtium  ómnibus  annis  India  &:  Seres, 
pcninfulaque  illa  imperio  noílro  adimunt, 
ncmpeproptcrvnioncs6¿  aliaqux  ornandis  ¿^ 
mulieribus  indc  aduehcbantur.  Si  locus  non 
eftcorruptus, credo  pcrinde  effe  millies  cen- 
tena millia,ac  íi  diceret  tántum  millies.  nam 
aducrbía  fecum  centena  aíFerunt  &  fcftertia 
fingula  mille  fcftertios  valebant.  vndc  mille- 
nariumnamerum  infc  includunt.  Alioqui 
fummaillaadduo  milIia quingentos  aureo- 
rum  míUiones  cxcrefcerct :  quantú  pccuniae 
iatoto  Romano  imperio  non  crac.  Itainhis 

modis 


(  (^menfíiris,  \y  ) 

modisnumerandiperaduerbia,  ecntum  íiue 
centena  fubintelligi  debenc  ,  qux  vox  com- 
pendijcaufadefideratur,  Qu^od  non  tancum 
contingic  cúm pecunia:  Tummam  per  fcíkr- 
tia  vt  monftratum  ell:,fed  eciam  cúm  auc  can 
dem  alio  modo  ,  autalia  quaecuncjuc  nu- 
mcramus.Vt  fidicasdeciesmilliaaureorum, 
perinde  eft  ac  fi  dicas  decies  centena  miüia 
aureorum,centicsmilIiapafsuui"n,ideílccn- 
ticsccntenamillia.alioquipernominadicen 
dum  eíTer^decem  millia  aureorum ,  aut  cen- 
tummilliapaírüü^fiidtantunifignificarevc- 
limus.ficcjuoddíximusproxime,fepruagies 
quinquies  centena  millia  aureorum  ,  eadem 
íignificatione  dicipotuit  feptuagies  fepties 
quinquies  millia  aureorum.  ¿<:in  Piinio  fa;- 
pe  millia  p;ííruum  auc  fladia  cadem  racione 
dcbent  intelligi.  vti  idem  BudíEus  explicar. 
1.4.vticumaitPlin,lib.2.cap.io8.latitudo  au 
cemcerr^á meridiano  ficu  ad  fepccntrionem 
dimidiofereminorcolligicur,  quinquies  qua 
ter  müliarexaginca  duo,(íic  Budcus  &  Her- 
molaus  legerunc)  intelligi  deber  ve  perindt 
íít,ac  fi  dicercc :  quinquagies  quatercentens 
fcxagintaduomilIia,vtiMaríÍ3nus  dercea 
dem  agcns  explicat^hodieque  in  Plinij  codi- 

C         cibus 


Depondertbus  \ 

cib  US  ea  leótio  eft,  foriaíle  exMarciano  Aimp- 
ca.Qj¿^quidcmfunnmaperindevaletací¡di 
cas^  noué  iiiílliones  fepiíngenta  quadraginta 
o£to  inillia  pafluum  :  qui  palTuum  niimerus 
efhcic,  milliariüm  nouem  milhafeptingen. 
taquadragintaoólomiüia.  Atquecum  mul- 
tisexemplisiiluílrarih^c  obferuatio  pofsit, 
paiica  attigiffc  fatis habuirvnde  coUigitur  il- 
ludApoc.*>.  ver,  i(?.  &  numerus  equeftns 
exercit^  vicies milliesdcnamillia  aJí  ^t/^íá/tí 
/*v5;cíAt»  ex  Gr^ca  forma  loquendi  didlum 
Fuiílc^cum  ex  Romana  veteri  dici  ab  inter- 
prete potuiflec^bis  milliescéccnamillia.  lam 
enimdiólumcft  Grecos  decem  millibus  rc- 
plicatis  maiores  fummas  eíFerrc,  Reñíanos 
vetcresccntum  millibus.  Ad  extrcmúfcirc 
oporter^ccntumserisautmillea^riSjCentuaut 
mílle  aíl'es  fignificare  invcterum  librisiadijci 
tur  aliqüandoaerisgrauisproptcr  aíTeslibrx 
pondere  percuíTos^qui  graues  ^eorum  ,  qui 
portea  percufsifunc  imminuto  pondere, có- 
parationedicebanrur.  Aliquandoctiam  vox 
aeris  fupprimirur, vt  Liuius  Iib.35?.  dixit;Se- 
natus  Fuluio  quantum  vellet  impenderé^ 
(fupple  in  ludís)  permifit  ,  dum  nc  fum- 
mam  o^ingentorum  millium  cxcedcrec. 

ncmpc 


( 


(^menfuris. 


^9   ) 


' ncmpe  odoginta  millia  affe  s^cjui  efficiunc  ad 
noílram  rationem  áureos  odio  miile.acccpe- 
rataucemáciuitatibus  ad  eos  ludos^vcibi- 
dem  dícitur,centum  auri  pondo. qui  valebát 
áureos  noftros.i^ó^oo.  Addo  6c  a  Boecio  de 
Arichmeticanumerum  cubum  á  radice  vo- 
cari .  Sic  .8.  binionem  .27,  tcrnioncm  .64. 
quaternionem  vocac.qua analogía quis  con- 
ccndatmille  millia  non  omnino  barbare  di- 
cí  poíTc  millionem,vti  contendic  NcbriíTcn- 
íísrepecitione.8.  tametfi  millc  cius  numcri 
radixquadracaeft,noncubica:inquoiIlcerra 
üit  vir  alioqui  erudicus  diligencia  máxima. 

^e 'i>ncia  ¿5*  libra  Romanis.   Cap,  5 . 


^NCIAE,  Et  libran  ponde- 
raá  Romanis  Gr^ci  accepe- 
runc^quemadmodum  &  no- 
mina ipía.  Granel  enim  mina 
vtebancur,  &  drachma.mina 
centum  drachmascontincc, 
cú  libra  Romana  eflcc  tantú  drachm.aru  nona  I 
gintafexjvnciarü  duodecim.  drachmaodla^ 
uaparsvnciíEeratno  tantüincíiitcris  merci- 
monijs,rcdetiámedicorüvfu.ííccnim  Diof. 

C  2      de  men 


(   10  Dipondertbus  ) 

demeníu.  &:ponder.  cap.i.  aic:  vncia  habec 
drachiiias  odlo^fcripulos. 24.0001  quoconfen 
ticGaleri.lib.íT.ílecompoíitionemedicamen 
torumíecundum  genera.  Erantprxterea  vn 
cix  &:  libras  non  modo  ponderales  fed  etiam 
menfuralestum  RomanistüGra;cis:quodin 
ternoshodieetiá  vfurpatur,  prícfertiminter 
médicos.  Id  conftat  ex  C0Iumc.Iib.12.cap. 21. 
cum  de  muíH  conditura  a^ens  duabus  vn- 
cijsinijci  mandar  femunciamíalisbené  ple- 
nam:  6^  ex  Galeno  lib. 6^.  de  compoíic.  medí- 
ca^per  genera  cap.i8.his  verbis:  Ego  fane  olei 
libram  Romx  vocatam^quam  per  incifuris 
diftincSla  cornua  meciuntur,ponderaui  quan 
deque difcere  cupíens  quantum  grauitacis 
pondas  contineret  :  inuenl  duodecim  olei 
ménfurales, decemvncijs  ponderum  sequa- 
les.  De  menfuralibus  rncia^^ libra hoc  loco^ 
nondirpuramus^feddeponderalibus,  quas 
HebrsetSjGrGecis&Romanisveteribusvnias- 
ponderisfuiíTemagis  crcditurá  dodlis  viris 
quia  conrrarium  non  probatur,quám  fit  cer- 
co argumento  fírmum  .Sed  6¿  conieólur^ 
fuppetunc, ñeque valid^, ñeque  prorfus  reij- 
ciende.Grxcos,  quas  a  Romanis  acccpcrant 
,codem  pondere  retinuiílc,  verifimile  eíTe: 

Siclum 


Siclum  Hebraicum  femuncis  pondere  non 
vulgaris  fed  Attiex  vifum^quam  vnciam  pa  - 
tanc minoren!  aliquanto  vulgari  noltra  cíTe, 
íequalemRoman^  vetcri.  Qirantum  auteni 
Romana  fcu  Atticavnciaminor  íic  noftrano 
conuenic  inter  auólores :  qutdain  vcterem 
Romanam  vnciam  libramqueconucnire  pu- 
tant^pareíqueeíTeponderibus  rncdicis^qui- 
busmedicamcntisconficicndis  vulgo  vti  c6 
fueuerunt:qu2E  haud  dubium  minera  func 
parre  quincadscima  alij^communibiispon- 
deribusJcavnciamedicorumdrachm  as  fep- 
tem  &c  fcmilTem  conciner  ,Jibra  vndecim 
vncias&drachmascommunes  duns.  Alij  pu 
tant  Romanam  libram  vnciamque  vecerem 
minores  eíTenoftris  parte amplius  vigeíima: 
ficvt antiqualibra Romanacontineac  vncias 
vndecim  noílrasjcripnlüsdeccjnofiramojor 
íitRomanafcripülisquatuordccim.vnciaan 
tiqtiafeptemdrachmascontfncat,rcripulnm 
vnügranavjg;intí,minornoftravncia  vulga- 
ri fcripulovno^granis  qtjatuor.  Sed  qü(^  tata 
aírcuerarionedicücur,neícioan  confirmari  fa 
tis  pofsint.náex  poderc  dcnariorú  Romano 
ru  leucargumentú  ducitür.cú  vfü  &antiqui 
tace  ííncdetrici^neque  ciufdcmponderis  íem 

C  3  per 


(    LL  Deponderibus  | 

per  fuerinL3Pliniusenimlib.33.cap.p.fcptcm 
denarios  vacían  tr  ibuit  ,  nimirum  libríE.84. 
quod  fequicurCelfüs  lib.5.cap.i7.  atGalen. 
dccopoíic.  medicam.  fccundú  genera, lib.5. 
cap. (í.odo denarios vnciíetribuit,ná  feptem 
vncias&:  femifsé  fexaginta  denarios  eíTeait. 
neq;  Plin.  íibicóílac  cülib.2i.cap.34.denariú 
dicat  drachmx  pon  dcrc  eíTe.Quód  íí  nouo  ar 
gumento,quo  alij  vtiintur^vetcra  pondera 
afferas  qux  pafsim  inueniuntur  librae ,  femif- 
fis,quadratis,  fexcanitis  c  lapide  aut  ex  xre  no 
ftris  minora:  refpondebo  ,  ñeque  ipfa  paria 
inueniri  ,  vtipfimetqui  inuenerunt,confi- 
tencLir:  ñeque  mirum  cft  diucurnitate  ccm- 
porisaucdetritaeíTeautimmínutarubigine, 
vtccrti  nihil  ex  ijs  conftícui  pofsic.  Accrc- 
dam  pociusveteraponderacumnoftris  vuU 
«raribus  conuenire,qucmadmodum  cum Ro 
manisGr3eca,&:  Hebraica  confentirc  dant, 
magisqinadiucrfum  probari  n6poteíl,quá 
cerco  aliquo  argumento, na  &:  vulgares áRo 
manis  ficuc  a&^GraícisRomana  funt  accepta, 
neq;  eft  verifimile  omnes  hodie  naciones  fere 
in  eadem  pondera  confpiraíTe^niíí  ca  á  Roma 
nis antiquis  imperij  temporibns  accepiíTcnt. 
Pr^ECerea  cam  racionem  facillimam  fore  co- 

1  g*'»^^-- 


i 


(^menfuris. 


i  } 


gitabam  pondera &:  menfuras  inter  fe  com- 
paran di,(ivnciamdemusnondiuerííponde- 
risantiquistemporibus  3z  noñris  fuilícTa- 
metfidiuerfametiam  racioné  Gonfedabimur 
ponderibus&menfuris  dinerfarum  gétium 
cxceauandis  ,  prseíertim  eorum,  qui  vetera 
pondera  Romanorum  noftris  mediéis  pa- 
ria eíTecontcndunt^nc  laborcm  &:  molefliam 
calculandi  &  numerorum  minucias  fubter- 
fugiíTenosa  liquisiurcaccufarepoísit.  Pras- 
fertim  cüm  vulgaria  mcdicorum  pondera 
cum  antiquis&cumalijs  ponderibus  vul^a- 
ribus  comparare  copftituerini.  Arque  de  vn- 
cia  &  libraRomana  ha6lenus:ad  íextarium 
progrediamur. 


£xiUl 


Defextario  Romano*  C^P'4* 

EXTARIÍ  Nonvnumpon- 
dus,nequevnamenfüra  fuit, 
fedmuhiplex:  náprxter  vul- 
gare  AzÚDrisquadrantc,  qué 
in  hac  diputaricne  fextarium 
Tcletanüm  vocabimuí? ,  erat 
Hcbrai^usrextarfus^Atticüsatq.RomaniisJ 
Seddcalijsalio  lococópioíius  explicabitur.! 

nLincí 

'  "  I        — — 1— »«»  ..  III  I       «  I    I       I    ■      m   I     I  ■  |/* 


(    14  De  ponderibus  ) 

|nuncclcfextarioRomanodicendumeíl,q'jo 
í  niam  ex  eo  cognicio  aliarum  otnniummcn- 
íurarum  pendec  ,  cárn  Hcbraicus  fexta- 
rius  duas  tercias  Romani  continear, vti  poft- 
moJüdemonftrabitur  apertc,  Atticustres 
quarcaseiufdem.&firecipitur  vnciasRoma 
n%s  veccres  pares  noftris  communibus  effe, 
Toletanus fe xcaríuscjuatuor  omnino  quin- 
tas Romani  fexrarij  concinebic.Pr^cerea  am- 
pliara Romana  capíc  fcxrarios  Romanos, 
qjadragintaoflo^vrnavigintiqíiaCLiorfexca 
r!os,modiusIcaliciJsfextariosfedecim.Sicex 
CDf7nicionerexcarij  Romani aüarum  menfii- 
raruíTi  cognicio  pendec,  &:cumea  cltimpU- 
cata.  Facillima  ratio  inueíligandi  quantum 
caperec  is  fextariuSjCx  pondere  fumenda  eft 
eius,in  vino  aut  aqua.parum  enim  hi  dúo li-^ 
quoresdifcrepant.nam  oleum  nonapartelc- 
uius  eft  aqua,  decemque  vnci^  aqux  nouem 
vncijsin  oleo  refpondent.mcl  autem  femif-^ 
fe  grauius  eft  aqua.  Sic  viginti  vncijs  in  aqua 
triginta  in  melle  rcfpondent.Hoc  eft, íí vas 
aqua  replctu  m  pcndct  vncias  viginti^ideai  re 
pletum  oleopendcbitvnciasdccem  5¿:o£lo, 
ídem  replícu  melle  pendebit  vncias  triginta. 
Ergo  de  fextarij  Romani  pondere  au ¿lores 

non 


(  (^  menfuns,  2^   ) 

non  conueniunt.  Hcfichius  vncias  viginti\ 
quatuorilii  tribuit,quod  fequirur  Budxus, 
6^  eiusaudoricate  alij  recentiorcs  .  Ifídorus 
huicfententixfauet  cutn  libr.iíT.cap.iy.  Hc- 
minainquit^appendit librain  vnam  ,  qux  ge- 
rainataíextariumfacit.&rurfus  modio  attri 
buit  rextarios  viginti  dúos  ,  libras  quatuor  6¿: 
quadraginta.  Nonpauci  decem8¿  o¿lo  vn- 
cias fexcarium  Roma;num  penderé  in  aqua 
afíirmant,quod  dixic  Galen.de  pender.  & 
mcnníícenimait:alijdicuntfextarium  habc 
re  podus  libree  &remirs¡s.&:rurrus,Trybliú, 
(quod  efl;  dimidium  fextarij)habec  vncias  no 
líem.Verumhoc  in  oleo  intelligi  fequentia 
declarant,ficut&:  Diofc.  de  poder,  ¿men- 
fur.  tribuensfexcarioaquae  vncias  dccem  & 
odo  vitiatus e;i,  vt  Grxci  códices  declarant 
non  de  aqua  fed  de  oleo  agerc  ,  ñeque  aqux 
pondus  á  viniíeiungere ,  quod  latini  códices 
quídam  corrupté  habent.  Pcritiores  tamcn 
fcxtariumRomanum  in  aqua  auc  vino  pen- 
deré vncias  viginti  malunt.  Hermolaus  Bar 
barus,LeonardusPorcius,alij  omncspermo 
titumaliorumantiquorumaudoritate,tum 
Fannij,cümaic.Namlibra!,vcmemorát,bef- 
fcmfextariusaddit;  Seu  puros  pedas laticcs, 

D  feu 


(^  z6  De  porjdertbus  ) 

leu  donaLyc^í.  Addunt  femiíTem  libr^  laben-i 
cisoliui  ,  Seiibramí];  feruntrnellisrupereíTei 
bilibri.  Vides  fextario  inaquaauc  vinocribui 
pondas  vnciarurn  vigintij  in  oleo.  i8.  in  me- 
lle triginta.  Qjjod  fcquitur  etiam  libellus 
G  lleno  actributus  de  pond.&  mcnf.Ha^c  no 
bis  fententiacjuíE  media  eíl,  duabusalijsprse 
ferendavidebacur:pr2efertim  cum  antiquo- 
rum did:a  facile  explican  pofsinc.nempe  qui 
fextariovnciasvigintiquatuordederunr,  ij- 
demenfuralibuslocuti  funt,  vti  ex  Galeno 
attulimuslib.  ^.decompofic.  medica. per  ge 
nera.c.  8. duodecimvnciasmenfurales  decc 
vnciarumpondus  hahere.quodabcoinoleo 
didújOribaíiusex  Adamantijfentétiadixit: 
fextarium  Italicum  vini  quidem mcnfura  vn 
cias  viginci  quatuor  pondere  jlibram  noftrá 
acvncias  odohabere.  Qui  verodecem  & 
oCío  vncias  fextario  dederunt ,  autinoleo 
explicandifunt, aucnonde  fextario  Roma- 
no locütifunt  ,redde  fextario  Attico(í¡c 
nos  interpretabamur)  qui  vncias  quidem 
menfurales.iS.  continec,  nimirum  pondus 
vnciarum  oinnino.iy.  fie  enim  Galenus  ait 
eodem  opere  libr.5.  cap.ó".  Atticam  Hemi- 
nam  nouc  ItaUcas  vncias  conficere :  additq^ 

pen- 


(  (¿  menfuYis  zj  ) 

pendunt  enim.i?.ItaliC(^  vncix,  cjuab  jncorni 
businfedis  meciuntur,  feptem  vacias  pon- 
derales 5^  femiílemtqaod  de  oleo  etiam  diólu 
placee adviniimaucaquamtraduci.  Qj¿o  lo» 
co  aperte  perfpicicur  erraíle  quicüq;  íextario 
Attico  dát  pondusvnciarum  ododecim  ,Ko 
mano  vnciasvigincjmenfurales  non  pódera 
lcs,quodfacit  Georgi. Agrícola lib.i.erraffe 
alies  qui  fextariú  Romanum  Toletano  pare 
faciunt,cumhuiuspondus  in  vino  aut  aqua 
círevnciarummodóíedecim  minime  dubiü 
fit.Quodli Romanas  vnciasvetcres  pares  co 
munibus  noftris  eíTe  recipitur,fextarius  Ro- 
manus comparabiturcum  noílro  proporcio- 
ne fexquiquarta^feuquodidéefl-^ToIetanus, 
quatuor quintas Romanifextarij  cocinebic. 
Si  autem  vcteres  vncias  malumus  mediéis 
vncijs  noftrse  a^catis  pares  eíTe.  viginti  vn- 
cÍ2e  veteres  ex  noilris  communibus  conti- 
nebunt  vncias. i8.-|-  .  hoc  eft  vncias  odlode- 
cim  odauas  feu  drachmasfex  :  quíefaciunt 
adarames noílros duodecirn.  Comparabitur 
que  hac  racione  rextarius  Rcmanus  cum 
Toletano  proportione  qu^  cíl  .75.  ad  .<r4, 
vt  conPcat  vtriufque  fextarij  vncijs  in  fuas 
quarcas  parces  diuifís  .  nempe  proportio 

D  2         cric 


(  ^8 


De  pondenhas 


) 


cricferme  fefquifexta.  Qnx  omnia  intelli- 
gencia  comprehendenda  & memarix  com- 
mendanda  putabam,  magnam  enim  luccm 
vniuerfe  difputacioni  afferre  poterunt.  Vi- 
truuius  lib  7.  cap.S.fextarium  argenti  viui 
pondo  ait  eíle  viginti  quinquc.Nos fado  pe- 
riculo  inuenimus  ponderare  libras  viginti 
tres,vncias  decem ,  od:auas íeu  drachmas  fep 
tcm  .  fortafsis  ar^cncum  viuum  iilud  non 
erac  vfcjuequaque  dcfecatum  :fed  ex  qiio  cer 
te  perfpicirur^ncque Romana  pondera  rni- 
noraefle  noílris,neq;  fextarium  Romanum 
contincre  vncias  ponderales  oótodecim,  Ion 
ge  enim  ratio  Vicruuij  á  noñro  experimento 
aberraíTet. 

T)epede  Romnnom    Cap  fl 

ENSVRA  Pedís Romani 
íí  certa  racione  eíTec  explora- 
f  ta,  magna  nos  moleftiaGsete- 
ris  conftituendis  liberaílec; 
ac  prxfercim  quantus  cíTec 
fextarius  Romanus  definiré 
inproptueííet:  arque  ex  eo  quid  de  vncia  Se 
ponderibusRomanisfentiendum  eíTet,  vna 

opera 


(  ^  menfuns,  ^9  ) 

^opera  conílitueretur.  Pendit  enimfextarius 
Rotnanus  viginti  vncias  Romanas  prxciíc, 
idcmquccftamphoras  Romanae  pars  omni- 
noquadragefimaodlaua.Amphoraauté  Ro- 
mana pcdis  Romanimenfuram  quoquo  ver- 
fus  babee ,  vndc  S¿  á  forma  quadratoq;  pede, 
quadranialdicicur.  Sic  cnimFeftusaii::  Qua- 
drancalvocabát  antiquiíquamcx  Grarcoam- 
pboramdicunc^quodvas  pedís quadracioólo 
&c  quadraginta  capic  fextarios.  ídem  Fanni us 
alijqueomnes  traduntquaííremminimédu- 
biam.ííc  ex  pede  Romano  iüftoconfeíSa  am 
pbora,defexcarij  menfura&:  pondere  iudica 
refacilccrac,  eadiuifainoólo  &r  quadraginta 
íEquas  partes.  Video  tamen  de  pede  Romano 
difceptationem  cíTe,  ñeque  inter  fe  eruditos 
conuenire .  Tres  enim  pedis  formas  mciifu- 
rafque  afFerunt,  minimam^mediocrenij  má- 
xima ita  inter  fe  comparatas,vt  máxima  mc- 
diocrem  fuperet  ferme  ficilicojid  eíl  parre  pe 
dis  mediocris  quadrageííma  odlaua ,  pes  me- 
diocris  mínimum  fuperet fextula  plus  mi- 
nus,hoceft,  parte  pcdis  minorisfeptuagefi- 
ma quinta. Sic pcsmaximus  mínimum  fupc- 
rat  duclla,  hoc  eíl  minimi  parte  trigeíiina 
fexta.Maximum  pedem  pro  vero  ,  fuperiori 

D  5       fa:cu— 


(   }o  De  pondenbm  ) 

í  fecmlo  crudici  habcbant.&  Philander  in  Vi- 
rruuium  lib.3.cap.3.  ex  columna  Porphire- 
tica  dcprehendiíie  fe  Romae  aic.  meminit 
eius  columnce  etiam  Marlianus  de  antiqui* 
tatibus  vrbis  Roma^.  mediocrem  Leonar- 
dus  Poitius  primos  pro  vero  tradidic  ex  mar- 
mórea baíTe  fepulcri  CN,  CoíTutij  fculpto- 
ris,qu^cúminhortis  Angelí  Colotij  Romx 
eíTec,  Colocianuspes  vulgo  vocatur.  qug  Ccn 
tentia&  menfura magno  eruditorum  plaufu 
fuperioribus  annis  celebrara  eft^minimum  pe 
detnP^cus  inuexic  de  pond.&:  menf.libr.i. 
ex  tribus  pedibus  seréis  ,  quos  fe  Rom^evi- 
diífe  affirmac  ,  fumpta  occafíonc  nouandi. 
Verum  nos  cum  fextarium  fciamus,  quod  &c 
illefateturlib. 3.  vigintivncías  penderé  invi- 
no autaqua,íiue  aequalesnoílris  vncijs  fint, 
filie  minores  parte  quintadecima,  vti  fupe- 
riuselldi(5tüm,:amphoram  exilio  pede  Ro- 
mano fextarios. 48.  eius  ponderis  non  cape- 
re  manifefté  deprehcndimus.Congius.S.pars 
eft  amphor^  Romanas  capiens  fex  omnino 
Romanos  fextarios  ,  fitque  ex  femiíTe  pedís 
Romani  quoquo  verfus. Fallís  ergo  duobus 
congijs  altero  ad  menfuram  femipedis  Go- 
lotiani,  altero  ad  femipedis  Porphiretici  mo- 

dum 


(  ^  menfwis.  31    ) 

'dum,Congium  priorcm  espere  animaduer-  1 
ti fepcemfextarios Toléranos,  (finguli  pcn-j 
duntvnciasfcdecim)  qui  efficiuntaddicatan 
turo  parte  .52.  vnius  Tolctanifextarij  ,  ÍI:x 
Romanos  vnciarum  decem  <5¿  od:o,dr3ch- 
marumrcuodlauariimfexjquod  eíl  iuftum 
fexcarijRomaniponduSjfivncie  vetcresfunt 
pares  noftris  mediéis.  Congij  o£lo  ,  quos 
capit  amphora  ,  quorum  finguli  continent 
feptem  Toléranos  fextarios  &  partem  pr^- 
terea.32.(  quíc  vix  poteft  ob  exiguitacem  ob- 
feruari  )  efficient  fcxcarios  Toléranos  .yó". 
&.-^.quifubdud;a  racione  efficiuntfextarios 
Romanos  .48.  quorum  finguli  viginti  vn- 
cias  medicas  contineanc ,  communes  vn- 
cias.i8.-|-.  feuquodidem  eft  vncias  odode- 
cim,o¿lauasfeu  drachmas  fex.Congius  al- 
ter  8¿:  maí  or  capiebat  feptem  Tolctanos  fex- 
tarios &  fcmiflem  .  fie  ve  amphora  fexagin- 
ta  fextarios  Toléranos  caoerec  .  nimirum 
quadragintaoóbo  Romanos  fingulos  vncia- 
rum communium  viginti.  Namvcfexta- 
rius  Romanus  huiuspóderiscomparacur  cu 
Toletano  proportione  íexquiquarca^itanu- 
merus.íío.excedít  numerum  .48.eadempro 
portionc  ,  quocirca  minimi  pedís  Romani 


effigiem 


(  3^  De  ponderihm  ) 

effigiem  eiuscxcludimus,quafinochipedis,j 
certcpoilerioristemporis,  cum  Congius  ex 
eius  femiíTe  fadus  fex  fextarios  Romauos 
prioris  auc  poftcrioris  ponderis  nó  capiat,  nc 
araphoraquidem  ex  integro  pede  faóta  qua- 
draginta  odio  fextarios  id  genus.  mirorquc 
Pxcum  diuerfLimfeobferuaflefaóla  ampho- 
raex  fuo  pede  affirmarc. Sed  nimirum  in  lu- 
brica obferuationc  decipi  facile  fuit,  5¿  fuis 
opinionibus femel  fufceptis faucc animus. Et 
nc  quis  accufct  menfuras  pcdum  in  charra  ex 
preffas  minores  quam  in  typis  eíTcjpropterea 
quod  charra  humore  extendirur  ,  ariditate 
contrahitur :  is  fciat  ncidquidem  in  noílri« 
obferuacionibusfuiírepr^termifluniifedtriLÍ 
pedúmodüvtrypis  seréis  refponderent,&:ip 
íís  prototypis  ex  lapide,auc ex serc madcfaóba 
chartafumpfiffe^ea  mcnfuraquam  hoc  lo- 
co exprimam,vt  íludioforum  conatus  hac 
etiara  parteiiiuencur.fípriusaddidero,nobis 
ex  tribus  pedibus  máximum  legitimum  vi- 
deri:  qui  expeditifsimam  rationcm  praebct 
pondera  &  menfuras  comparandi  ínter  fe, 
credamqueduosalios  minores  iuílocíTe.  Sed 
ex  pede  Colotiano  atquc  amphora  ad  cam 
mcnfuramcxtru6bafa61:umputo,vt¡rccentio 

rcsj 


(  (^  menfuns,  jj    ) 

resin  cam  fententianí  abierinr(cuius  vefti- 
gium  in  paulo  antiquioribus  non  inuenio) 
vncias Romanas  veteres  minores noílris  com 
munibuseíTe. 

Tres femipe des  ^orminos  non  eaiemmenfkrd  diij- 

cimus  y  "Porfhireticum  ,  Qoíotianum  ,  c^  f<jíti\ 

quorum  ex  f  arte  v«^  ¿¡udtuor  di^iti  ,  ex  alee  - 

ra  tres  follices  dejt^nantur,    Q>nti^ 

net  enim  pes  dígitos  fedecim^ 

follices, feu  mauisy  Vncias 

duodecim, 

)(0( 

E  Scmi- 


(    34 


Si 


í 


De  pondenbtis 


) 


•^Tl 


^ 


^R  aUfi^ 


^ 


•S 


Í2 


^ 


u^ 


l«ll 


( 


^  menfurts. 


30 


Depondenítis  Hcbraicts.   Qap^  6* 


íE  Vncia^fextario&rpcdeRo 
manis,  quid  ícncienduní  fie 
hadlenus  cxpHcuimus  :nunc 
ad  alia  pondera  &  mcnfuras 
progrediendum  eíl.  Ec  ve  bo- 
nos antiquitati  habcatur^fi- 
mulquoniam  de  diuinislibris  pr^ecipua  cu- 
ra eratjin  fingulis gencribus,Hebraicis  pon- 
dcribus  &  menfuris  explicatisad  Grísea  & 
Romana  procedemus.  Atqiie  in  fingulis  ea 
dicemjSjqux  nobisquideinvcrifimiliamaxi 
meeíle  videbuntur,niagnoruaique  virorum 
fide  6*:  auóloricate  fundara. 

D^Talento  Helpraico, 
ALENTViVÍ   Qupd  primum   ^i  máxi- 
mum apudonines  nariones  pondus  pro- 
ciild'jbio   eft,  ab  Hebrxis  KilCar  vocacur, 
id  cíl  torca  feu  maíTa  ,  qucd  rudi  ponde- 
recirec  ,  ñeque   pcrcuíFa  a!iqua  imagine, 
magis  pondjSjai.it  nummorun\  fjmni  a.  Pen 
debat  mmas  quinau  iorinta  ,  drachmasduo- 
de-cim  millia,q'iod  certa  ratione  c^ibgitur 

E  1        exodi 


T 


(   j6  De  pondenbiis  ) 

cxoJi  cap  38.  ver. 25,  vbi  Hcebraice  Grccceq; 
ex  hominibus  fexceacisrribus  miílibus  quin 
gentis  qiiinqüagiaEa  ,  cúmfíriguli  foluiíTenc 
per  capica  diínidium  (¡clum  ,  hoc  eíl  dra- 
cbinas  duas  ,  redafla  fucrunt  centum  Ta- 
lenta  argenci ,  prxrerea  íícli.iyyf.  fie  ex  fcK- 
centis  miUibiis  hominum  centum  Talenta 
redadla  funt,  ex minori  numero  hominibus 
3550.  ficlorum  numjeru,s.i775.  acq^adeofin- 
pula  hominum  fex  mil!ia,cum  quilibetdimi 
díum  ficlum  dedifTet, ralentum  obtulerunt. 
Ergotalencum  Hebraicum  drachmas pende 
bacduodecím  milliaprxciíe.  Hoc  eíl  fidra- 
chmx  illce  pares  naílris  cranc,vci  verifimilius 
iudicamus,Talenrum  quidemauri  Hebrai- 
cúconcinebatqaanrúaureinoftratcs  .12750. 
pcndunc ;  cum  ex  odio  vncijsaurifeu  beíTe 
librx(marcL]m  nosdicimus)  6%  aureicudan 
rur.C^odfiTalcntumargenci  erat,pende- 
batquantuargentei  nummi  noílrates  11^62, 
&:femis>qnraexo£to  vncijs  argenci,  fígnan- 
tur  argente!  nummi  íT 7-  Epiphanius  talentú 
facít  librarum  i^y  libram  duodecim  vncia- 
run>,q:)ccfrca  drachmas  pédcbit duodecim 
millia.  Dronyfiíis  ecFam  Halicar.Ub.^.duo 
milliaiaílcs  fije  libras  efhcere  ait  fedeckn  ta- 
lenta 


'lenca  seris  .  Sic  ciiilibecTalenco  racione  íiib-  j 
dudladuodecim  míllia  drachmn:  proueniéc. 
Ncq;  dlírencir  VicruniusGum  lib.  lo  cap.  21. 
Talenris  quacuor  .480.  pondo  cribuic  jhoc 
eft^cuiq-libras  cenrú  vjgincirminas  mallédi- 
xiíTcc:  na. 120.  mina!  libras  efficiunr  115.  quas 
apudquardí  gences Suidas  nic  Talencumco 
tinerc.'To  tíkwtqv ttcc^k  tIo-h/  í)i&  Aí't^  «^.j-xt.  Ideo- 
Heííchiusaic  Takncurn  apudquoídam  mi- 
na^. 12.  pcndere.Vidcsnon  ex  facrislicccris 
modo  probariTalcncum  anciquiísimú  duo- 
d'ecim  miüiadiacbmas  ccncinere  ,  fed  eciam 
eodempondercextareapudalioslcripcores. 
Verum  ijsqua:di'5la  funt  ingens  Talencorü 
numcrusopponi  poceftparsim  occurrens  in 
librisfacris  .1.  Paral.  22.  ver.  i4.aLiri  calcnca 
centummillia,argenci  millemiüia  Talenco- 
rumrelinquerefe  Dauidin  chefauris  templo 
edificando aic.&:  cap. 25?. ver. 4. cria  millia  l'a 
lentorumde  auro  Ophir,  &  feptem  millia 
Talencorum  argenci  probacifsimi  dcauran- 
do  templo  fe  rehnquerc  aic.  Qijx  fumma:  íi 
ad  áureos  nofiros  referancur^immcfum  cref- 
cent,  vixvt  credipofsic,  aene  vix  quidem, 
vt  ex  rantulorecrno  Dauid  tantiim  auri  6¿ 
argenci  per  totamvitam  coiíegerit.  Quare 

H  3         i)!ac(;C 


(  3  8  De  ponderibm  ) 

placer qiiod  Eüpo!emu.?jCLinidecempli  Hie- 
rofolyaiicani  llraólura  &  expenfis  in  ca  fa- 
¿lis  agens  atidic  :  Talentuní  aucem  dico, 
q'iod  hciaiii  appelhnc.afferc  Eiifebias  lib.i?. 
de  prsrparacionc  Euangelica  capite  .4,  Sic 
funMnafadarcxpenfa^quadragiesfexies  cen- 
ceña miÜia  5  qjx  iiiíampca  templo  exuruen 
do, ídem  Eupolemus  aiCj  de  fíclis  intelliga- 
tar.  qua*  aihiloniinus  perueniec  ad  drach - 
mas  auri  .18400000.  nimirum  quantum  au  - 
reí  noítratcs  .i5>32i?5?po.  nempe  milüones 
amplius  decem  &nouem.  Non  difcrepat 
ab  hoc  Talento  draclimarum  quatuor  Ho- 
merusjcum  lliados.25.  inducic  Achillemin 
funere  Patrocli  ínter  alia  fjnebria  pra:mia 
feruam  cum  trípode  ,  equam  prícgnan- 
tem  ,  lebecein  ,  quarto  loco  proponentem 
dúo  auri  Talenta  t¿  A  rtTccp^w  fi/íKt </^(/í  x^Morh» 
-rtíhctvTci.QMoÁ  Suidas  exponens  ait  Talen- 
ti  vocc  ab  Homero  numerum  quendam  ííg- 
nííicaricertépccunije,  esiguunique  admo- 
dum.  Vides  Talenta  apud  Hebreos  gemi- 
na hauddubium  fuiíTe  ,  alterum  drachma- 
rum  .T20O0.  alterum  drachmarum  quatuor 
tantointerfeinteruallodifcrepantia.  Etqui 
dem  de  quo  Talento  agatur  in  quibuídam 

locis. 

— — — ^-^-^— ^— ^— .  I* 


(  ^  menfurts  35^    ) 


lüCfs  líatuere  facile  eft  ,  vci  locis  modóci  - 
tatis  ,  alijs  locis  difficili mu m  prorfus  eit , 
arduaque  res  .Vt  verifsime  Budísus  dixe- 
rk  libr.4.  de  aíle^  xdimacioneni  opulcntix 
Hebraicas  fieri  non  poíTe  obTalenci  vane- 
raccm.  Quiscnim  diuineccuiusgcncrrsTa- 
Icnta  aiiií  Cfntum  viginti  fucrinc^qux  Re- 
gina Saba  dedic  Salomoni  .3.  reg.  10  .  Si 
enim  fíelos  dixeris  totidem  ,  exigua  íum  - 
ma  ,  pondufque  aurierir, donum  intfr  Re- 
ges cxile  :  í¡  Talenta  primi  generis  ex  - 
crefcec  fumma  ad  áureos  .1530000.  nimi- 
rum  millionem  vnuiu  cum  diinidio  ,  fu- 
pra  fidem  cantum  auii  allatum  ab  ca  Re- 
gina fuilTe.  Sed  nimirum  qnidam  mul- 
ta alia  Talentorum  crenera  Hebrxis  vííta- 
ta  eíTe  prasdicanc  :  quod  vellem  idóneo  ar- 
gumento confirmarent.  Ac  primum  Ta- 
lentum  fanduarij  &r  Talentum  congre- 
gationis  faciunt  ,  certe  LyraExod. 38.  ex 
fentententia  Rabbi  Selomo  y  vt  Talentum 
fandbuarij  fít  de  quo  didum  efl:  drachmarum: 
iiooQ.Talenium  congrcgacionís  fit  drach- 
marum. (TOO  o.  fe  mis  alcctius  .  Qjjam  di- 
ftinólionem  ámulcis  reprobaram  viJemus, 
eamqjííprobarenos  vellcmus/ortaísis  Ta- 
len- 


(    ^o  DepondeYíhm  ) 

lentúpociüscógregationis  vocaremus  quod 
contjnet.i?-ooo.  drachmas;  Talentum  fan - 
cfbüari)  creciéremos. 24000.  drachmas  pende- 
re  propter  auóloricacern  loíephi  ;  qui  cum 
libr.14.  Anticj.  cap.u.rranse  tribuar  duas  li- 
bras &  reniiíTeín^nempe  (icios  rexaginca:  idé 
lib.5.  cao.y.as^ens  de  cádelabro  áureo  aic;  Cá 
delabrú  quod  vniusTalcnti  erac,mi  ñas  cencú 
penderé, nimirum  drachmas. 14. millia.  Affe 
runc  aíi)  Talentum  quod  numifmaticum  vo 
canc,&auro  pocifsimumdepucaricredunt, 
mille  drachmarú  pódere ,  qualia.iio.auri  Ta 
lécaáRcguia  Saba  Salomoni  donodacafuif 
feaffirmanr.nimiruquoniam  lofephus  vigin 
ti  rhodo  Talenta  dcdiíTe  .aic^  cerce  íingula 
drachmanim.<^ooo.  ex  quanto  pondere  aiúc 
Talentum  congregacionis  fu  ílTe,  ira  ve  fexta 
ci'JsTalenti  pars  talentum  etiam  diceretur, 
3.reg.io.ver.io.q.Jcmadmodú  apud  AEgy- 
tiosdrachmaeratoboli  pondere  ,  nempccú 
obolusiurtxdrachmx  pars  fexta  eílet.  Ad- 
duntTalentidecimam  Talentum  vocari, no 
alioargamentoquamquód  lib  i. Paral. cap. 
21. ver. 4.  cúm  a  Oauide  relióla dicáturcenrú 
milliaauriTalenta,argentimiIIc  millia, lo- 
fephus iib.7.  cap.tr,  eius  fumrax  decimam 

fcri- 


(  (^menfuris,  41   ) 

fcribicdecem  milliaauriTalentaargenti  cen 
tum  rnillia.  fed  quid  hoc  íít  nifi  diuínare,  &: 
fubterfugiaquxrerelocisfcriptorum  conci- 
liandis.  Porro  cum  natura in  fe  iafinítam  par 
tiendi  prajbcac  facultatcm,  in  quot  partes  Ta 
lentum  partiri  pofsumus,  tot  licebic  gene- 
ra Talentorumexcogitare,prxfertim  íilocis 
fcriptorum  difcrepantibus  commcntum  pof 
íitvelari,  cumin  promptu  potius  fit  exifti- 
marc  lofephi  numero^  multis  locis  eíTc  vi- 
tiatos:quod  facile  fuit,  cúm  non  per  literas, 
fed  per  notas  fcribcrentur  .  Alioqui  quo- 
modo  cxplicabunt  ,  quod  codcm  libr.  ca- 
pite. 8.  íegitur  Abfalonis  cxfaricm  ducen- 
tos fíelos  pendere^eoíqueíiclos  quinqué  mi- 
nas feu  pondo  faceré. nifí  forte  de  minis  Ro- 
manisintelligaturaut  A!exandrinis,quas  vi- 
gintivnciarum  efle  fingulaslibellis  de  pon- 
aer.&  menfur.  Galen.&  Diofcor.  affirmatu 
reliquere.  Relinquatur  ergo  Hebraica  Ta- 
lenta  gemina  manifcfte  fuiíTe  ,  magnum 
drachmarum  duodecimmillium,  mínimum 
drachmarum  quatuor  .ínter  harc  an  alia  fue- 
rint  Talenta,&:  credi  poffe  ,  &:  cerra  id  ratio- 
ne  autauóloritate  non  poíFeprobari. 


DeMi 


(    4  2  'T^eponderibus  ) 

1  De  J^Cina  Heíraica. 


E  Minos  Hebraic!^  poniere  au<5l:orcs  va- 
rianc  ^  ñeque  í^ícile  eíl  opinionem  opi- 
nioni  pra:Ferie  :  maiori  tamen  audloricate 
&  nuíTiero  Minx  Hebraicse  dant  ííclos  fcxa- 
ginta  .  qinbiis  Ezcch-  verba  fauent  capite. 
45.  ver.u.  dicencis.  Porro  viginti  íicli,& 
viginci  qfJinc|Líe  ficli,  &qaindccini  íiclimi- 
naiT)  faciunc.  Sic  mina  concinebic  drach- 
masd  íceruas&  quadraginta^  vncias  trigin- 
ra, libras duas  &:  íemíílem,  vti  lofcphusaf 
íiraiaclib.i4.cap.u.VnLis  Lyraadcap.Ex'od. 
38.  ex  fcncenria  ílabbi  Selomo  minse  dac  í¡- 
cios  modo  viginti  quinqué,  Talento  (  quod 
cencenariurn  vocac  )  congregationis  qui- 
dem minas  C?xaginra,  ncmpe  íex  millia  dra 
ehmas,  fanduarij  autcm  minas  centum  &: 
>;iprinti ,  íummamquedrachinarum duplica-i 
cam.  Qj¿od  ciim  fentiunc,  Ezechielem  expli' 
c  ínc  loco  cicaco  ,  non  minee  tantúm  pon  - 
düs  inrfs-rum  explicuiíTe/edetiameinspar- 
ees,  quacuor  quintas  íichs  viginti,tresautem 
íiclisqnindccim.Conucnitcum  hacfenren- 
til  Poüux  ^naavapiidomnes  gentes  affir^ 
ma-,Talcntiimquidem  m"nas  ícxaginta  pen- 
deré .Minamaucem  drachmas  centu  m  Mi- 
nas/ 


({  (^  menfwis,    A  45    ) 

lias  &:  drachmas pro gentium  varíetate  va- 
rio eíTe  pondere  .Nos  tamen  lofephi  íenren- 
tiamfequeniurmagis  vtappareccum  Ezech. 
verbis  conueniencem  ;  auc  foitaísis  primis 
temporibus  mina  Hebraica  íiclorum  fexa- 
ginta  fuit  drachmarum  .240.  conícquen- 
cibus  drachmarum  centiim  exemplo  natio- 
numaliatum.  Sed  &  minores  ouafdam  mi- 
ñas  quaídam  hiiíTe  confiteri  oportec^cum 
3.  rcg.  10.  ver. 17.  legamus;  trecentce  mina^ 
vnampelcam  veíliebant.  Quisenim  tam  fir- 
mo eflet  corpcre,  vt  clypeum  trecentarum 
librar u m, auc. 750. íííoíephumin mina:  pon- 
dere fequimur,  brachio  íuftcncAret.  Saá  ni- 
mirum  locus  hic  vitiatiis  eíl,  cúmHebrai- 
ce,  Grarcé  ,  &  Caldaice  trestantum  minas 
le^amus  vnam  peitam  vefcijle.  aut  cum.i.  Pa 
ralipomen.íí.  ver. 16^.  Icgamus  treccnra  quo- 
que  fcüta  crecencorum  aiircoruní ,  pro  au- 
reis  ,  inlibris  P<eg.  incerpres  minas  íubiÜ- 
tuit  :  cúm  potiusrrtcenti  ai:rci  drachm.ales 
faciant minas  tres  iuxta  Lyrx  fentcntiam  lí- 
elos.15.  minxcribuencis.  Verumquo  pa¿>o 
I.  Machab:^orum  .14.  ver.  2  4.  Simón  mic- 
tit  Romaní  clypeum  aureumminarum  m.il 
le,  nií¡min.-emulco minores  eranr,  fcrtafsis 

F  2  ílcli 


(  44  Depondertbns  j  )) 

ficii  íingüla:(vc  de  Talento  dfximtis)  aut  dra^ 
climx pondere,  quod  vt  conieóturanicicur 
probabiii  ,  ica  velleni  argumento  aliquo 
poílet  coDiíimari. 

Dejiclo, 
CÍCLVS  Haud  dubiúpédit  drachmasqua 
tutor,  íicenim  Hiero,  ait  adcap.  4.Ezrech. 
Siclusaucé,  id  eíl^ílater  habet  drachmasqua 
cuor:  o¿lo  autera  drachmse  lacrnamvnciam 
faciunc.  Erat  ergo  íicli  pondus  femuncix.fed 
&  fictos  minores  dimidio  fuiíleperíuadcripa 
teí1:,quod  vbi.i.Rcg.  14  vcr.2<rx2efarieraAb 
falonisdicitürj>endcre  ficlos  ducentos  pon- 
dere regio  feíi  publico  jfepniaginta  interpre 
tes  centum  fíelos  poíui^runt.nimirüm  quod 
ficlam  ponderis  publici  ísmiíiem  eíTeexifti- 
maruntficlimaioris.  Hinc  nata  eíl  mültorú 
opinio  ,  ficlum  dupliceni  eílejpublicumfeu 
con^regationis  diiarum  draclimarum  ,  alte- 
rum  fanduarij  drachmaruin  quatuor  .  & 
qíiidem  de  minori  ficlolocutus  eil  Epipha- 
niuscuin  dixir.Sicluseñquartaparsvncixdt 
midium  ftateris.  Dchoc  íiclointelligi  debct 
líber.  I.  Machab.  cap.  10.ver.42.vbi  Demetri 
US  Rex  remitiere  fe  ait  luda^is  quinq;milliafi 
ctorúrCLim  íoí^phus  lib.  13.  cap.  j.  proquinq*^ 

millibus 


(  (^  menfuris.  45    ) 

millíbusficlorLi ,  poíueric  decem  milliadra- 
cbmas. Tales  íicli  quinq;  milliafüerunr^qüos 
pendebac  Goliath  thorax.i.  Reg.  17.  ver.  6, 
alioqui  maius  pondus,  quaní  quo  portando 
vires  vniLishominiseíTenc.  Qnod  cum  infre 
quétiori  vfii  fucrii:  fíckis  minor  didrachmus, 
faclum  eíljVti  didrachminamitieproPxiifcue 
vterq;íiclus  a  íeptuaginta  intcrpretibus  in- 
celligacur.cerreExodjo.d^Leuit.vlt.pro  íiclo 
quatiiordrachmarum  diJrdchmii  ipium  po- 
luerunr.  HaQc  i\c\i  diitincl:ioiiem>(junm  ad 
alia  fere  pondera  &:  mcnfuraseius  aucfcores 
exrendunt_,  rcijciuntalij  rccencioresquaíÍGÓ 
mentum  íudsorurn  ,  nuHa  ccrcé  laiione  fuá 
datum.  Ea  tanienqoxdida  fu ntj&r  inpofte^ 
rüaddencur^quidfenuendúíTtdcciarabunt. 

De  juréis  Hehraicis. 
(^VMin  Diüinis  Hbris  aurcorum,  aur argé 
teoru  firmentio  5  quodfeiecótingit  hac 
formaloquendi, decem nut viginri  aiutrigin 
taauriargentivc,  pleriío^aut  ómnibus  locis 
ficli  vccernTubaudíendam  viri  erudici  exiíli 
marut ,  quodnoñereciam  intcrpres  fccntus 
eft.  Gen.  certe24.ver.22.quod  Hcbraice dici 
tunduasarmillasdecé  aun  pódüsearQjipfe  di 
xit  pondo  íiclorum  decem  .  Gene,  tamen 

F  3         cap. 


C  4 


De  ponderihus 


) 


ícap.  37.  ver.  iS.pro  viginti  argenti  quibus 
vendicuseft  íofeph,  noíter  interpres  vigin- 
ri  argéteisdixir,  ciidicercpotuJíTet  viginciar 
géciiicÍis,vciCha!daic^poí¡túeíl:.ítc.3.rcg.io 
ver.iiJ.edLicebaturqiiaarigaex  AEgypcoiex 
centisargeíKÍ,quodrepeticur.i,Paral.i  ver. 
ly.incerpres  tamen  priorilocofexcentisargé 
ti  ficlisdixitjpoíleriori,  fexcencis  argentéis 
eadcm  fisriiificatione,  ídem  obferuo  lud.  8. 
ver.  26".  &:  1.  reg.  18,  ver.  10,  infimiliforma  lo 
quendi  íicli  vocern  in  noflra  editione  eíle  ex- 
preTsá. Tales  crcdimus  trigiiitaargéteosfuif- 
fequos  ludas  accepit  a  ludáis  proditionispre 
tium.Qui  enimíínaulosdecemdenarios  va- 
luiíTe  aíhrmant,  eaq;  fumma  ludam  compé 
Hire  voluilFe  vnguenti  eíFufi  xílimationcm,  I 
acure  magis  quam  vereloqauntur.  Atque 
qux  hadenus  diótafunt  cum  vera  íint  ,cer 
te  verifiínilia  admodum    :    adijciunc  quí- 
dam pondera  ,  &  monetas  áureas  mino- 
res dimidio  apudHebrxos  quidem  argentéis 
fuiííc.ííc  íiclum  aareum  fan^luarij  duarum 
drachmarum  ,  publicum  vnius  modo  dra- 
chm."£  füiííe.  quarationecum  3.  reg.  10.  ver. 
17.  HcbraiceGr^ceqjííngulispeltisindLixiíTe 
Salomonem  dicaturtresauri  minas .  2.  Pa- 

rali 


(  ^men¡UíYts.  47   ) 

'rali.  i?,  ven  i^.  trecentis  aureis  íingula  fcuta 
teóbafuiíTe  dicicur.  nimirum  cuiHrnmaccn- 
cucn  drachmaspendac,  aurei  illi  íinguli  vnius 
cancum  drachnia:póderefücrunt.Ncq-enim 
commodiorem  racionem  concilíandi  inue- 
nias,nonetiani  fiminam  feceris  ficlorumie 
xaginta  ,  quodioíephum  fencire  diximus. 
Ni  forcé  placee  magis ,  fufcepco  cas  minas  cé- 
tum  cancum  drachinarumfuiíTc,  confíreri  eo 
loco,  dimídium  íícli  aurei  publici  vocariab 
foluce  aureum  ,  neopus  fit  toe  comminifci 
diílindlioncs ,  íiclofq;  áureos  af firmare  ,  ab 
argéceis  ficlis  pondere  difcrepare.  quodnó 
video  cerco  aliquo  ergumento  confirmari. 

De  Cherdhfenoholo  Hí'hrdlco, 
r^HERA  Siclipars  eíl  vigeíína  jdrachmce 
parsomnino  quinca.  Ezech.4^.  ver. 12. Si 
cl'  viginti  Gherashabctnoílcrincerpresobo 
lú  f.-^rc  reddiCjCamecíiobolusGrxcispars.^. 
drachmx  eíl:,  fie  Glieráobolum  concincc,  & 
5.  eiusparcem  prsccife.  Chaldceus  pro  Cjherdh 
vercicJ^^í'^tóq'.íam  penderé  dicu  11  c  fcdccim 
hordei  grana, cum  obolus  duodecim  critici 
grana  pendat.acq;adeo^¿fr^/;curn  obolfi  co 
tineaCj&quintáeius  parce  pender  grana  crici 
ciquacuordecim  cum  dimidiofcre  rpóduící; 


(48  De  ponderihus  ) 

Meghk  Chaldaici  atquc  ^herah  Hebraica 
idcm  erif.quód  hordei  grana  leuiora  funt  tri 
ticigranis.5.circiterparte.Eratecia«iin  Ara 
bia  xnonztiQeJítah  nomine  eiufdcmponde^ 
ris  c\}m(¡lierkh:wiLi¿Q.  cumea  voce  ouisfígni 
ficccLir,noí]:er  inccrpres  Gene.35.  ver.i5>.  pro 
centum  Qeftckh y  c^mouslüooh Gm\t  agruma 
Síchimicis,porüic  centum  agnos.  Tum  lob 
vlcim.cap.vcr.ir.  vbidícitur,amicosíob  de~ 
diíTe  lili  ííngulos  Qefitah  vniim  ,dixic  ipfe 
ouem  vnam:CLim  Hebríei  potiusvcroquelo- 
comonctameavoce  ílgnificaricredant,  qua: 
ouis  nomine  vocabatur,quód  ouis  imagine 
effct  pcrcLJÍTa:  vti  de  anciquis  Romanorum 
monetisfüperiüs  di6lum  eíl:qu^  pofteriori 
tempore  adulterata^pondereque  imminuto 
Cherkh  par  fuerit,  antiquifsimis  temporibus 
áurea  magniqucponderis.Alioqui  quid  opis 
fübleuandelobiinopicT  viricopioíicontulif- 
fent  oue  vnadatain  tsnca  praífertim  pecoris 
copia?  Erac  etiam  Darchemon  Efdra:.i.  ca- 
pice  vcr.¿r5>.drachm^  pondere  nummus:  pu- 
toque  eodem  pondere  fuiíTe  Efdrx  cap. 8. 
vcr.27.Adarchon:nam&:  vocum  fimilitudo 
cí!:^&  vtroque loco  nofter  interpres  folidum 
pofuit.  Erat  denique  Zus  eodem  drachmx 

pon-( 


(  ^menfaris.  49  ) 

pondere  in  libris  tantúm  Rabbinorum  ,  vt 
Elias afFercinThifbi,&:hoc loco  miíluiii  fa 
cÍiHUS  cnm  multis  alijs  ponderum  ,  moncra 
rum  &  menfurarum  nominibus  Rabbinis  vil 
catis  quamuis.  cum  fatis  oneris  faftinca  mus 
explicandis  ijs  ínter  Hcbraica,q'ja:  in  diuinis 
libris reperiütur.  Ergo  vcba:cpondcraintcr 

ipfacotnparemuspriusquamadaliaprogrc- 
diamur. 

. ;  Talencum  Hebraicum  jmgnum  continet 
minas.50.  fíelos. 3000^  drachmas  .iiooo.obo 
los  Hebraicos  fiuc  Gheras.íoooo.  grana  hor 
dei.p^oooo. 

Mina  antiqua  continet  fíelos  .(To.  dracft- 
mas.z40.oboios  Hebraicos.iioo.grana  hor- 
dei.i^ioo, 

Siclns  continet  drachmas  .4.  óbolos  Hc- 
braicos.io.granahordci.jio. 

Drachma  continet  otólos  Hebraicos  .y. 
obolus  Hcbraicns  fíiie  Ghera  grana  hordei, 
líí.  tritÍGÍ.i4.$¿Cemiíremferc. 

G        De 


'I')  i 


50 


^DepO'-'iderihHs 


) 


m  P.AECA  Pondera Hebr^i 
i  cis  íuccedentj  propter  anti- 
quitacem  cius  gcntis  &:  ho- 
,^^  1 1 V  bilicatem  in  omni  parte  phi- 
^¿'I^S  lolophia:  .  adiungentur  au- 
^^^■'■^■^"^ceni  quxdam  numifinatum 
'¡genera  apud  eamgencem  vfitata.Infercatur- 
qiievetera  Grxcorüm  medicbrum  pondera 
íuis  locis^ne  fe  parata  tradationc  fit  opus,  fed 
fub  vnumconrpeóburaomniaGraecorum  po 
idera  proponantur.  Libram  &  vnciani,q4joniá 
a  Romanis  acceperunt  Grxci  pondere  non 
mutato,  ea  hoc  loco  oniittere  &:  inter  Ro- 
manaDonderapcnere  confiliumfuit. 

De  Talento, 
\yf  V  LT  A  Talencorum genera Graecis& 
!  T  vicinisgentibusfüerunt,qu(jcxPalluce 
pleraq;CÍnsaudoritateponentur,exalij$  au 
doribusalia,immutatotamen  ordineá  mi- 
noribusad  maioraTaleta  progrediendúerit. 
Ac  primuSyrium  Talenru  Pollux  ait,drach- 
mas  Árticas  continere  .1500.  nempe  quantü 
aurei  noílraces  .1593 -4-Atticiim  Talentum 
pcndit  drachmas  omnino.^000.  népe  áureos 

noftrosJ 


(  (^  menfurts.  5  \    ) 

'nofl:ros.<í375.  quod  Talentum  á  cjuiburdam 
Euboicum  etiam  vocabatur,ícu  Talenium 
Atcicú  minus:  &:  crac  Euboea  Acticce  proxi- 
ma,eiufc¡;  ponderibus  6¿:  menfuris  vccbacur. 
nosabfolutaappellarione Talcntúhoc  Arti- 
cum  vocabimus.TalencúBabylonicúdrach- 
rnarúerat.yooo.ncpe  pondas  aeqiíans áureo 
rum  noílrorú  .7436''^  .Príeterca  crat  Euboi 
cum  Talentú  minarú  .8o.drachmarú.8ooo. 
quancüm  aurci  noftri .  8yoo.  hoc  Talentum 
magnumá  Virg.p.  AEneidos  vocari  putanc. 
cüdixitiEt  trípodas  geminos  auriduo  mag- 
na Talcnta.quód  ícqiiuntur  Prifcian. depon 
der.6¿  Seruiíjs  adeum  Vir^il.  locumtbencin 
quiésaddicmagnarniTalentú poteíl  &  bre- 
ücaliqnid 6¿  magnü íignificare.Vocatur ccia 
Talentum  Acticum  maiusminoriscompara 
tíooe  eiüsquod  pendcbac  drachma?.  6000. 
qnomodo  Liuiíiscúipfomrccnnciliacur  .  ná 
cúlib.37.dixiírec,cú  Antiochofoedusca  lege 
faóbújVt  Taléta  Enboici. 15000. certis  péíioni 
buspédersc,quod&:  Appianusdixif.  in  Syria 
co:  Liuius  qiafiíui  oblitus  lib.38.  quoloro 
refertfoeJerisIeges  á  ícnatu  Romano  com- 
probatas,ea  Taléta  Atcica  dixic.  Verúm  cum 
addiderit  illa  verba  ,  íalencttm  ne  minus 
\^  G  2.         pondo 


(    5^  De fonderihus  \\ 

pondo  odloginta  Romanis  ponderibus  pen- 
daCjdc  Eüboico  Talenro,fiue  maiori  Attico 
agere  manifeílumeft.  Sedvnde  tamcnnoua 
difnculcasnafciciir.  nam  íí  odloginta  pondo 
Romanis  ponderibus  id  Talenium  pende- 
bac  ,  hoc  cft  libras  Romanas  oóloginca.  cum 
libra  Romana  penáac  drachmas  .^G,  Mina 
Ártica  femunciaminorjfietvt  TalentumEu 
boicum  pendat  drachmastanrum. 76^80.  nifi 
forte  cas  minucias  Liuiusperfcqui  aoluic^ta- 
mecGnonignoraretlibram  Romanam  mina 
Atrica  minorem  cíTe .  Vcrouis  modo  conftat 
Talentum  AEgyptium'pondaaóloginta  ca- 
perc,  vci  Varronis  verbis  Plinius  ait  libr.33. 
cap.3.  cjuem  de  minaAttica  librave  Roma- 
na Icciicum  poíTuraus  incerprecari.  Dcnique 
Tal  en  tara  AEgyneum  erar  maius  cxteris,,, 
pendens  nimirunT  drachmas.ioooo.  áureos 
noftrates  .106^27.  qux  omnia  intelligenda 
fiint^vcPo!liixipfcaic,íiquisCjpputacionem 
aJdrachm^s  Acticasfaciar^concinere  videli 
cct  hcec  omnia  Talenta  eum  numerumdra- 
chmarumquemdiximus.alioquilTcjaodque 
adruccgecisminora  pódera  referatiir.-rquod- 
uis  eorumminas  fexaginta,mina  quxiibet  cé 
tum  dracbmas  concinebat.  Sed  ec  min^  & 

dracb-j 


\^  (^  menfnrjs,  .;5J   ) 

drachmse  comparabantur  cum  alijs  aliariim 
gentiura  ea  proporcione  quaipíainter  íeTa- 
Icnta,  ita  vt  íicut  Babylonicüm  Talentum 
Atcicú  fupcrabat  propcrtionc  íexquilexta, 
ita  mi£ia&:  drachrna  Babylonica  Árticas  mi 
ñas  &  dtacbraas  :  quod  magaopcre  coníi- 
derandum  elt.  Pra:terea  idcm  Poilux  aflír- 
rnatTalciitumfex:  drachmarum,  non  folum 
apud  A  thcnicnfe.s  ,  fed  &:  apud  Siculos  in 
vlu  füiííe^nimrrumHebrxor'jm  imirarione 
apud  qu os  fiel us,vt  diólLiriieft/ralenti  etiam 
nomine  vocabatur.Nos  omifsis  alijs  Talento 
rum genei^ibuá  de  Attica  priori  agernus  pen- 
dente minas  fcxaginra,dracíiaTas\^aoo.,qu  o 
niam  maiori  fama  celebracur ,  Deqao  Fan- 
niiis  dixit  :  Cecropium  fuperefi  port  harc 
dixiíTe  Taíentum  .  Sexa^inta minas  feu  vis 
fcx  milliadrachmas  :  Qtiorf  fummum  do- 
dis  perhibetur pondas  Achenis.  Titus  Li- 
uius  libro  trigefimo  qi?arco  in  Achaiare- 
demprosfuifleait  mille  ducentor  Romanos 
ccncumTaJentis,  ciim  quingenos  denarios 
incapitadedülent  .fie  fubduda  racione  Ta- 
lenta  fingula  fex  niilíia  denarios  concine - 
bant. 

De  Satina  ártica 

G3  Mina 


^    5*4  Depmderibus  ) 

'"^/f'  I'N  A'  CapiD  dracKmcís  cencum  libram 
K^omasiv^ai  femuncia  fuperans  .Romana 
cnim  libra  vnciascontinec  duodecim^drach- 
masnonagincifex.  Erat  auceoí  Achenis dú- 
plex mina,íilreramiaor  drachmarumfcptua 
5Jinca¿juiaquc,deq;iaFannius:  Mnam  voci- 
cant,  nGílrii^ue  mmam  dixere  priores.  Qtn- 
CLim  hxluncdrachiTiGe.  Qj¿od  íl  decerpferis 
illisQj^ujor,  efíícies  hancnoítram  denique 
libram.  AtticaqLixfiec,  íiquartam  dempfe- 
ris  hinc,Mna.  Errácquihis  vcrfibusde  libra 
Accica  agí  pjcant.  Altera  Athenis  mina  ma 
ior.ioo.  drachmascapiebac.quod  ex  ijs  omni 
buscolligicurqiücunq^TalécúAtcicú  minas 
fexa^intajdrachmas  Accicasfex  millia  pede 
re  di^xeriint,  dances  videliccc  fíngulis  minis 
drachma^cencú.Sicqiia proporcione  duoTa 
léta  Accica  maius  &  minus  incer  fe  compara 
cur,népe  íefqüicercia:  eadé  \\x  duac  minse  in- 
cer te  habenc.Erancpr^tereaaliarmina^,quod 

ex  Galeii.  &  Diofcor.  de  menfur.  6¿  ponder. 
colligicur,nempe  medica:  quam  Gal.  Acci- 
cam  ^¿AEi^ypciam  dicic  vncíarum.i^.drach- 
marum.uS.mina  Icalica  vnciarum  odode- 
,cim,driKhmarum.i44.prxcereaminavncia- 
rum  viginci^qua  Galen.  Romanam  Diofcor. 

Alexan- 


Alexandrinam  diicit  dracbnianim  .i(ío.  De 
qualofcphuslib.j.  cáp,8.incc!ligatur,cum 
comam  Abfaíonis  ducenros  dúos  pende- 
reaic,hoc  eliminas  quinqué.  Vcrum  hxma- 
iores  minie  mediéis  tantumodo  invfuerant: 
du^fuperioresinvfu  Athenieníiúcommuni. 
Pendepac  Attica  minamaior  quantum  aurei 
noUri  centum  &:  fex  addito  infuper  qua- 
drante^L''2iiii.:iic: 
^  u}o¿  .::iíi<..r  s-  Ve  drachm¿t,  u.it.ü- 
r)RÁCHMA  (Quae  &  oa«,' Grxcísdici- 
turideftpondus)o6lauapars  vncia^eft.Et 
¡quidenf  Attica  cum  Romana-  cono eniebac 
fex  óbolos continens;  Aegineadochma,  vt 
jPolliix  aic  ,  obolosdecem  continebat,  craf- 
jfadrachma  ex  eo  pondere  dida.Nimirum 
qua  proportione  AegincumTalentum  cum 
Áttico  comparabatar  ,  cadeni  proportio 
cratinterduas illas draGÍimasvtriuíq;  gentis. 
Porro  Gr^^corum  nummi  ad  drachmse  pon- 
das cudebantur  ..Primum  enim  fratererat 
quatüor  draclimarum,  quot  íicluscontinet 
apudHeb.rxos.  Sic  fepé  in  noftra  edicione 
vulgatapro  eofubflituicur,vr.i.Rcg,5).ver.8. 
Ecce^inquitjiíiuenta  cfl  in  manti  meaquarta 
pars.ftatcris*  kt  Hebraico  quarta  parsíícli. 
Li'->íinC{  ¿¿Match. 


(    j6  De  ponderííus  ) 

&  Mac.17.  cumpublicani  accLifaíTenc,  quód 
Chriitasnó  folucret  didrachma  ver.17.  iu- 
bcc  Perro  (laceré  ia  ore  piféis  i nuécú pro  fe  & 
illofolui.nimirúdiiodidrachmajhoc  eft,qua 
tuordrachmaspendcbac.QjJo  pondere  Dari 
ci(dc  quibus  Xcnophon  lib.i,  de  expeditio- 
nc  Cyrí)percutiebantüT,  quamuis  ex  «uro, 
naní  Acheais  ftatercs  a'irei  didrachmi  trant, 
ve  Polluxairlibr.4.hisverbis:Aiircusautcm 
ftaccr duas drachmas Atcicas .habuit.  Sed cú 
ídem  Pollux  afhrmct ,  aurcumílatcrcm  mi- 
nam  valcrc,5r  inijsquar  appendunturex  eo, 
pondustninx  ftatercaí  dici:  colligit  Budncuj 
jib.f.  de  aííefuiíre  ftatercs  áureos.  8.  drachma 
ru•^^  ,  nempc  vt  vnciaauri  düodecim  argend 
vncijs  &c  femis,  q'jod  eratpondus  minx  va-^ 
Iorc;equaretur,auriadargétumproportionc 
duodecüpla.  Suidas  Daricum  aíFerc  valere 
quantum  AtticusaureuSj  arque argenti  dra- 
chmas viginti valorecxxquarc;  Sic<]ainquc 
Daricos  minam  argenti  valere.  Quibus  ex 
verbis  fufpicabat,  Pollucis  loGumeíTccafti-^ 
gandum,  inco<juod  aureura  ftaterem  niíná 
valere  habet.Thucydideslibrooótauo  Tafo  á 
Laconibuscaptaaic-jCapciuos omnes  TríTa-  ^ 
pherni  datos  precio iníín^üla^capita  ftaccris; 

Darici. 


(  (^ menfurts.  S7   ) 

Danc¡.Erát&  nunimiCiílophori  qui.y^oo. 
EuboicúTalcnrumimpIcrentauóloicFcfto. 
atqueaJeo  í¡  vcrafant  qLi2cdiximüs,ampIius 
quam  drachmse  pondus  ling.jlí  concincbant, 
acfcrequantum  denarius  Roinanus.Tamctíí 
quodinFefto  íequicür,eam  farnínam  drna- 
rios  .4000.  efficere  diíficulcacem  patitur. 
nam fi  id  verum  eft,p4rum  amplius quaní  fe- 
midrachmsepondusíínguli  Ciftophori  pcn- 
pebant.  Sed  locusillc  plañe  vitiatus  cft,  vt 
reftitui  non  pofsic.DrachmaAttica  argén  ti 
pauló  amplius  noilro  argénteo  nunimo,  au- 
riautemaureum  noflrum  pendebat,  &par- 
tcm  aurei  fcxtamdecimamprecifé. 

VtOholo. 
Q BOLVS  Griscis fcxta  pars  drachmíeeft. 
tarnetíi  vti  Clcopatra  ait  ,apud  AEgyp- 
tios  oboli  pondere  drachma'*rat,  fextanimi- 
rum  pars  Attic.^  drachrace.Drachma  Hcbrai 
cain  quinqué  obolosfcu  Gbcras  diuidtba- 
tur.  fie  Gheracontinebat  obolum  Atticí-m 
&:q5iintameius  partem.  Denarius  etiam  di- 
üidebaturinfex  partes. fedcum  vncia  pon 
duíJ  feptem  denariorum  eíTet,  denarius  conti 
nebatdrachmam&r  feptimam  cius  partem, 
atqucadeo  maior  óbolo  Atticofextadenarij 

H         erati 


(58  De  ponderibus  ) 

^erat ,vri  Ceirusaic!ib.5.de íimplicium. mixtu 
ra  loquens^nimirum  obolum  concincl>ac&: 
feprimam  oboli  parceai.Atquc  híccfunx  Ac- 
cica  pondera  communia. 

D^  alijsmedicormn  non^eril/Uf  (jnecis, 

\/f  ^^^^^  Pharmaq^Gpníicícndis^tempc- 
randífque  potionibus,  proprijs  vcuntur 
poad:íribus:  vnciamque&drachmam  in  mi- 
nora pondejradiuidünc,qu:e  in  vniim  locum 
colligendaputabam.  Ac  prímumgráma  ,oc- 
CLirric  tertiapars  drachmse  latinis  Icripulum. 
Vocaturauceni  gramaiaquód  vncia  fcripula 
Viginci  quatuor  babear, quoc  funt  Grxcx  íi- 
tierícvti  Fannius  aic  .Sequicur  obolus  fcri^ 
puh  femiSjfexca  drachma:  pars.  quo  ponde- 
re vtunrur  etiamedici  Grceci.Ceratió  aucfi 
liq'.ia  obüli  pars  tertiaeíl,drachmg  pars  odia 
uijecima.  Chalcus  feu.Treolusqüarcaoboli 
drachmx  parsyjgeííiiii  quartaJca  quota.fcri 
p'jlum  pars  «eftvVncij!,  Chilcus  drachma:  efl:.. 
Sitariurnfeu  grauum  dímidium  Cbalci  .Sic 
dracb-a^acontinet  grana. 48.  Demú  leptum 
ertjhoccft  minutum^Chalciparsfeptima.  Er 
go  ficarium  minuta  tria&femiílcm  concia 
\  nec. 


( 


£5*  menfuris. 


S9   ) 


nct.  Supereíl  explicare  quories  maior a  pon- 
dera minora  contineant. 

MinaActicamaiordrachmas.ioo.fcripula 
feugrammat3.30o.  óbolos. íToo.  Ceraciafeu 
fíliquas.  1800.  Cháleos  feu  xreülos  .3(^00. 
íítaria.yioo.  fcptafeu  min  11:3,25200. 

Drachmaconcinetgfamfriaca.3.  óbolos. <;. 
ceratia.iíí. cháleos. 3íí.  íiraria.72.    Iept3.252. 

Gramma  óbolos. 2,  ceracia  .6,  cháleos. 12. 
fitaria.24.  lepta.84. 

Obol^ccrai:ia.3.chaleos.í>'.íicaria.u.lepta.42. 

Ceracium cháleos  .2.  Iíraria.4.1epta.i4. 

Chalcuí?  íicaria.2.  íepta.7. 

Sitariüín  lepra,  y,  \-  5c  leptum  minimum 
Grxcorumpondus. 

Pondera  Romafta»    Ci^j?*S^ 

ALE  k  T;I:^Vocem  & 
vfum  Romani  pcnifus  ig- 
noraninc  primis  temporil 
bus  meque  priiís  acceperuiu 
^^  quam  eorum  arma  in  Grx-¡ 
"•^  ciam  stquc  Afiam  penetra- 
runt.  lilis  gencibus  fübditistum  multa  ip- 
il deder  une  Jure  6c   icgibus  commutatis, 

H  2         tum  I 


(  ^o  De  Ponderibus  ) 

i  tura  quxdam  ab  illis  mutuo  acceperunt:  prse 
fcrcim  exeo  tempere  mulca:  voces  Grxc^in 
lacia^amiinguam  commigrarunt:&cumGr^ 
cisipíilibram  &  vnciamdcdilTent,quas antea 
ignorabant.  Talento  &:  drachma  quac  pro- 
pria Grecorum  erant^víi  ab  eo  tempere  funt. 
Máximum  enim  pondus  veterum  Romano- 
rum  libra  erar,  cacjue  multiplicata  quarcum- 
quc pondera  maiora  explicabant.  Sed  crat 
centum  pondiumapudCatonem  dereruíli- 
cacap.15.  qui&centenariusvocabatur  refpó 
dcns  in  numero  librarum  noflro  Qu^intali, 
Grsecoqtic  raicnto.&:  verifimile  cíl:  Roma- 
nos habuille  maíTas. 100.50.  aut. 25. librarum 
língulas. 

De  lííra  Romana, 
[  IBRA  Romana vncias  duodecim  conti- 
ucbat  *  quafigniíícanda  quatuor  nomint- 
busvtí  poíTumus. libra  enim^as,  &fúlidus  vo 
caiur, autlorc  Metiano,  tum  etiam  pondo. 
Partes  qulJem  libraí  qiia:  eílent,  &  qune  earú 
nomina  capite.i.  ejcplicatumeít,  nimirum 
cxdcrnquíeafsis.  llludhoclocoaddimus,cx 
his  quatuor libri^nominibuSjpondoquidétá 
':üngnificaripondüs>  nonauté  númi  genus, 
cjuamuis  ex  ca  vocedupondium  dcduólum 

dúos 


(  (^  menfurts  ^i    ) 

dúos  aíles  fignificare  diximus.  As  &:  folidus 
fere non  in  lignificatione  ponderis,  fed  num- 
miaccipiútur.hocdifcriminetquodas^reus 
erat,valebatque  decimaul  denarij  parté/oli- 
dusargcnteuscraCjVcletiáaureus.  Siargen- 
teusdenaríomaÍGr,valebatenÍLiiaírcsdLiode 
cim^fiaurcuseodépoücfe,  valore iridédcna 
riotúduodecim,qu3e  fere  erat  analogía  auri 
adarcrétú. Solidas  recenti  memoria  a^rcus  fe 
refadüseft  veteri  moneca  feníina  adultera- 
ta.  Sempcr  tamcn  recinuit  vt  duodecimdc 
narioloscótinerer.  Libra:  vox  frequérinspro 
pondere, aliquandp  ctiam  in  íignificationc 
niimmi  vfurpatur.C.dc  appellar.l.  omnes, 
&:.C.demodomu!(fharum.L!l1uítrestYbili- 
braaurimulótari crimina  qiixdarn  iubcntur. 
quacminuscratquám  aurívncia,vc  ex  eifde 
locis  perfpicitur.  &  Budxus  libr.3,  de  affe  có 
ijcitlibramanrihislocis6¿  íímilibuseíTc  au- 
reura?vGinanürrÍ3nuoduarumdrachmarum 
frcquenter  vtebantur  dúos  áureos  noflrcs 
pcndentem,  6¿:a!iquid  amplius.  Sed  quemad 
modúprimis  temporibusañesmaiores  erar 
fingulilibríe pondere, quo tamc pondere im-  j 
minuto  valor  tamenantiquiísS:  DCtrrfn  íliá 
fít.-ita  in  folido  6¿:  libra  contigiíTe  arbitror 

'h  3        pn- 


(  6l  De  ponderibm  ) 

hptimis  temporibus  malores  mulco  fuiíTe^atOj 
adeo  vaciar úargéci  autauri  duodecim.qiiod 
nomina. indicant  cum  libres  a Uíe  con íl;ac:vn- 
ciJ5  duodecim^turnTolidiquodintegrumpó 
dusíígni{ícar,proprcrnumeruin  diiodenariu 
qui  perfedifsimuseit^nempc  geniinatus  fe- 
narius  coníHs  ex  ómnibus  íuis  parcibus  ali- 
quotis.  Sed  video  ramen  foIidos(  íic  noílra 
coaiedtura  ell:  )cofdem  progreíTu  cemporis 
imaiinucos  eo  ampliusquod  minor  copia  ar 
genti  dr  aurierat  5  &  imminuto  tamen  pon- 
dere rerentis  norninibus  priftinum  valorem 
maníííTe,  ve  folidus  argcnteusduodecimaf- 
fes  valereCjaure'  duodecim  denarios.  Qu  od 
vulgo  hodie  retinetur  vcfolidus^ícre^  quáuis 
ferme  facías  contineat  denarios  duodecim 
vbicunquefolidorumeílvfus.In  quo  amara 
uedino  difFert,qui  decemtantüm  denarios 
valebac, vcifuo  loco  explicabicur.  Sicfexta 
parte  folidiis  .xrcus  maraucdinum  xreum, 
argéceusfolidus  maraucdinum  argenteum, 
aureusaureumfuperaredebuit.C^terumro 
lidos áureos Romxinuenio  duarum  drach- 
marum  infrequentí  vílifüiíTe  tempore  Ale- 
xandriSeucri:í¡cque  folidi  aurei  de  quibus 
in  Icgibus  eius  temporis  fie  mcntio  intelli- 

gantur/ 


(.  i^menfuris  6 y   ) 

-  _  .  — ^  ' — •"  < 

I  gancur.luftjniani  teporefolidiaurei  Tcx  vn^ 
ciaiTi  efficiebant  ;vncle  &  Textulares  vocaxi 
funt.Etexlibraaurifignabancur  fepiuaginca 
dúo.  vtconftac  exrlcgequotiefcunquc.G*  de 
fufcep.  Praspoíit.  &:  Arcarijslibr.io.  tit.70. 
Erat  &  drachmae  pondere  iolidus  aureus. 
Prserertimin diuinis  libris  pro  drachma  He- 
braica folidus  ponitur  latine  :  Efdra^  libro 
primo  capiceo6lauo,&:  libro  fecundo  eapite 
feptima,6ií.-i.Paral.i5?. 

'  DewciaTComana, 

p*  ST  Ergovnciapars libra:. 12. cuius  etiam 

'    partes  Tunt  íemijncia,duella(rertia  vncia^ 

r»ars)í¡cilicusquarta,  Ítem  fex tula,  quas  hoc 
bcorepeterenon  eftneceíle.Sed  devnciata 
men  Romana  an  cum  noílra  vnciaconuc- 
niat  pondere,  pafsim  dubitatur:  cgo  in  rupc- 
rioriícntentia  vnciamvctercm  Rom<5ná  mi 
norcmnoftranon  eíl^  amplios  confírmabar 
vifis  duobus  argentéis  nummis  vncialibus, 
altero  Claudij  Neronis,  alccro  Hadriani  í¡- 
ue  antiquosjfiue  ad  antiquorura  exéplar  con 
flatosrquos  íingulos  vnciam  noílram  con  ti 
nere  &:  aliquid  amplius  coníídcraui.  nimirú 
Claudij  dcnari^  fíue  fepruplex,  fiue  oduplex 
vnciamnoñram  duobus Icripuiis^Hadriani 


(  (34  De  ponderibus  ) 

vnocancumfcripulofuperabac.  Prsetcreaau- 
rcumvnum  FaJÍlinx  Auguftse  nadui  fum 
fatisclcgantcm.  ex  altera  parte  forman)  cius 
&  nomen, ex  altera  foeminam  m  rhrono  fc- 
dentemmanumqueporrigentctn  habetcum 
hac  infcnptione  ,  Saluti  Auguílx  ,  qui  au- 
rcusíícilicijm,  hoceftduasdrachmas  noftras 
lurtifsimépendit.  Tantundem  aurcus  alter 
Veípafiani  appendcbatjq'.iem  poftca  elcgan- 
tifsimum  íum  n,icl;us,ex  vna  parte  Veípa- 
fiínj  íicies  &  nomen,  ex  altera  Martis  llan- 
r!seFli:;ies  his  aJicdis  verbis.  Vítor  Mars. 
Tcrtiusitem  &  quartusNeronisCefaris  Au 
gníti  cx|-rcíra  fácie,&:  ex  altera  parte  falutis 
t  ífigie,du<js  drachmas  pcndcbant  minus  d«o 
I  Lisgrams,  nonamplius  ,  hoc  eft  parte  fep- 
ruageíimi  ouinta,vfn  nimirum  &  tempore 
dtrtrici  alinuancum.  &:  cóftat  eos  áureos Ro- 
minos  didrachmosfüiffe,  vci  Biidxüs  affert 
libr.j.  deaíTeJdcmqueex  Plinio  colli^i  vide 
tur  lib.33.cap.3.  quantumuislocus  plañe  íít 
deprauacu!?,vix  vt  intelligi ,  reílituivé  poP-it. 
Sed  &  pro  moneta  vnciam  auri  extare  in  legi 
bus  RonanisconílatjScrccenti  memoria  in 
Sicilia  &:  Ncapoli  vfurpatur  valore  circiter 
dtiorumaureofumnoílrorüm  ¿¿femifsis.ta 

mecfi 


(  (^menfuris,  6^    ) 

^-  — ■ , 

metfiiamnonnummusalicjuis  eft^feJ  num-¡ 

morum  fumina.  Nam  libra  loan. 12,  Accepic 
libram  vn^ucnti  ,  6c  ,19*  Fercns  mixtiíram 
mirrh2e&:  aloes  quafi  libras  cencum,  pondiis 
eíl  non  moncte  o;enüs  haud  diibium. 

De  DfnarioO*eiujpar.rwus. 
V/fEDICI  Roinaní  prarfcriim  pofterio- 
ris  temporisGr2ecismf.d!Corüm  pcudc- 
ribus  vcebaritur.  Vnde  medendi  racione  hau- 
ferantnominibustancum  commucatis^ncm- 
pe  vncia,  drachma,  fcripujo ,  óbolo,  íibqua, 
aereólo, grano, minuto,dequibusiamcid:um 
eft.Propria&  antiqua  pondera Romanorum 
medicorum  hnscerát:  Vnciamprimuur  diui- 
dcbanc  in  fcpté  dcnarios.nam  dt  narius  mo- 
nctaerat  &:  mediéis  eciam  pondcris  nomen. 
ficdenariusdrachmam  Atticam  pendcbat  de 
fcpcimam  drachma:  infuper  partcm  .  Q^a^ 
cúm  fine  vera  &  explorara, non  ignoro  carné 
Prifcianú  tribus  dcnarijs  dracHmas  cjuatuor 
dediíTe^Cleopatram  cúm  denariiim  ítalicum 
fecidec  drachmae  vnius^in  vcterinarijs  dena- 
rio  daré  fcripuIos.4.hoc  cft  tribus  denarijs 
drachmascjuacuor.Sedhis  tamenomiÜis^De 
narius  in  iVx  parces  diüidebatur  ,  quoslicec 
óbolos  Romanos  vocarc, fingidos oboliAtti- 

I  ci  pon 


— — — ~ ^ 

(  66  De  pondenbm  ) 

ci  pódere  &feptimaobo!i  parte. Celfusenim 
Íib.5.cap.i7.  Sed  6c  antea,  inquit,  fciri  voló 
in  vnciapondusdenariorü  eíle  feptemivnius 
deinde  denarij  podusdiuidiamein  fex  par- 
tes y  id  eíl  fex  vncias: vt  idé  vncia  Denarij  ha- 
beam  quod  Gr;Kci  habent  in  eo  quem  obolu 
appeÜant .  id  adnoftra  pondera  rclatü paulo 
polldíniidiofcrípulofacit.  Plin.  fepe  dena- 
riúpro  dracíimaponit:aclib.ii.cap.vIr. dra- 
chmam  Attica  denarij  pondere  effeait.Tdéq; 
Cleopatraafíirmat,  denariúltalicú  drachmx 
pondus  habere.Verum  vbipropriededena- 
rio  agitlib.33.  cap.i?.  iuftum  effe  ait  ex  libra 
fignari  denarios.84.nepe  ex  vncia  fepte.hinc 
lib.i2.cap.i4.exvarijsled:ionibusveracolli- 
gitur^nimirúdenarios.ii^.effe  tertiam  parte 
minx.  PríEterea]ib.2i>.cap.5.&:IocisaIijsde- 
nariu  infexagefimas  diuidit,qu2E grana dici 
poíTunc.nam  &medici  vulgo fuamdrachniá 
granisfexaginta  ííniüt,atq;adeo  denarius  in 
fex  óbolos  feu  vncias  cu  Celfo,obolusin  de- 
cé grana  diuidatur.  Diuidituretiá  denarius  á 
Mccia.  in  dúos  vidoriatos.  Pédebac  denarius 
quatü  argentcus noíler  &  fexta  eius  pars,qua 
drantcs  quadragintavaloreex^quásjfeu  nía 
rauedinos.Verum  quoties  maiora  pondera 

mino- 


( 


^  menfuns. 


^7  ) 


minora  con  tincan  c  explicandum. 

Libra  continct  vncias  .u.  denarios.  84. 
vi<5loriatosa(S8.  óbolos  Romanos. 504. gra- 
na.5040. 

Vnciacontinet  denarios. 7. vióboriatos.i  4. 
óbolos.  42.  grana. 42.0. 

Denari^  vióloriacos.i.  óbolos.^,  gran  a, Vo. 

Vi¿loriatus  óbolos. 3. grana. 30, 

Obolus  grana  .10. 

GranumfeLifcxagefimadcnarij  pondusRo 
manis  medicis  omnium  minimum, 

Vulgara  pondera  quihus  Toletani 

«^  N  Ordine  noílrorum  pon- 
derum  primum  á  magnitu- 
dinc  locum  obtinet  Quintal 
Talento  Gradeo  aut  Roma- 
centenario  refpondens  non 
eodé  prorfus  pódcre  cotin  ec 
enim  arrobas  quatuor ,  libras  centüjfingulas 
vnciarú  íedecim^maiores  Romanistriente. 
Vnde  taménoméhuius  poderis  deflaxerit, 
quo  no  Hifpania  tatú  vtitur,  fed  Gallia  &:  pie 
raq;  aliae  prouincise^á  multis  dubitatur.  Sunt, 

I  1  qiii 


(    68  Deponderibíís  ) 

quiavoce  Hebraica,/(^íX^r,id  cít  Tal  enrodé^ 

ducanc  ,  pr.xíertim  cuai  Grascé  ^^yx^^g  fcri- 

bacjr  ,vc  ex  lofepho  conítaclib.3.  ancicjuic. 

cap.y.Nüs  íi  voce'Ti,Q£;/rfr,q'ja  Kabini  vrun 

Cür,vti  Elias  aííert  in  Thirbi,ineaJeai  íigni- 

ficacione  Talenci^Hebraicarn  prorfus  purare 

miis,abea  cum  voccm  Italicam,  Cántaro, 

tuní  noil-a:T>  Qjjjacal  fluxilTe  non  dübita 

réaffir  n^re:  cuai  Hebraica  lingaaomnium 

íiraiiciqaifsimí,  ab  cae];  in  alia*-  linguas  mul- 

tae  voces  deriuarinc.  Verum  cútn  ea  vox  in 

facris  iibris  non  cxtec,  vbi  Hebraijalingua 

íincera  confcruatur^Ói  íudset  facpe  agenti- 

buSjintcrquas  babicác^mukasvocesin  fuam 

lingaam  transfcrrc  confucuerinr.credam  po 

ci'oiiiaeseas  voces  á  Cétvfnarioflüxifferqüa 

voce  lacirii  poíleriori  cemporcpraercrcim  co 

pondcrealiquacx  parce miicatoccrpcrürTa 

lencüm  ílgnificare  ,vtifuperius  eíl  demon- 

ftracum.  Ec  íííJoruslib.i<>.cap  24.de  Talen- 

toa^ens,  Cenccnari ,  inquic,  nvimcri  nomé 

eft,eoq  ?ód  cenen m  librart^m  pónderis  fie: 

G'joJ  pon  liíspropccrperfeóbioncm  centena 

rij  numeri  inílicüerunt  Romani. 

i    iSeq  ntiir  Arroba  que  continet  libras  vigin 

tiq'iiiiq-,,q  úatalis  qviaJfis. Libra noftra Cede 

cim 


(  (^  menfuris.  6^    ) 

cim  vnciarúeftjMarcuspóderis  vnciarúod-o 
eil,  femisnoftrx  libree,  bes  Romanx.  Vnci.i 
pars  fextadecima  librx  noftr*^,  Marci  oda- 
ua  :  ccntinerque  adaramcs  ledecim  ,  fin - 
gulas  íemidrachmx  pondere.  Vulgo  cnim 
drachma  non  vtimurjfcdprüca  ramen  duss 
adarames,od:auádicimus:ficiuquatuor  ada 
rames  vocamusqtjarram,ccrtevncix. Ñeque 
plora  vulgo  pondera  func  incer  mercarorcs 
&c  dardanarios.  Aurificcs  ramen  &  medici 
alia  ponderum  nomina  habenc:  ñeque  ea- 
dem  prorfus  rationein  ponderum  racione 
progrediuntuiíeddiuería,  quam  iamexpli 
camus. 

A  VRTFICES  Marcú,hoce(l:,,vnciaso6lo 
auriquidem  díuiduncin  Caílellanos  quin 

3uaginta:quodgcnusponderis  &  nummi  c(i 
rachma  maioris  arque  denario  Romano. 
Caítellanusin  oólo  Tomincsdiuiditur.  To 
min  induodccim  grana.  Argcnti  aucc  Mar- 
cum  diuidunt  in  vnciasodo.Vnciáin  rocidé 
oótauasfiuc  drachmas.  Odiauiín  graua.7^. 
Sic  Marc'jsargenrr auriqueeundem  grano 
raai  numerumconcrnenc. 

Unlgéirta  medie orumpmd^ra, 

I  3  Medici 


(    JO  De  pondenbtis  ) 

\/í  E  D  I C I  Vulgo  \x\  Hifpania  ac  prsefer- 
ciiY»  Tolcti  tum  alijs  ponderum  nomini- 
bus  vtuntur,  cu  eorupoaera  minora furic  c5 
niünibusj6<:  aurifica  parce  communium.i  6. 
fie  vnciacominunisconcinecadaramesfeu  fe 
midrachmas  feclecinri.vncia  medica  adaramcs 
concinec  quindecim  prvxcifé:  eademque  ra- 
cione in  libra   eft  procedendum.  Draclima 
medica  mulco   minor  odbaua  communi  eft, 
propcerea  qiiod  cum  vncia  communis,  qux 
maior  medica  eftjdiuidacur  in  oólodrach- 
masfeu  od:auas,vncia  medica  in  nouemdra- 
chmaj  diuiditur.  Granú carné  medicümaius 
eft  aurificü  grano^propcerea  quod  drachma 
medicain  grana  fexaginca  diuiditur, odaua 
aurificLim  in.75.  Ergo  libra  medica  duodecim 
minores  vncias  habetmempe  ex  communi- 
bus  vncias  vndecim  &  quartam. vncia  conti- 
necdrachmas  noué^drachmafcripulos  eres, 
fcripulus grana  medica  viginci,fingi)Ia  maio 
ris ponderis qaam  grana aurificum,qu^  vul- 
go grana  Marci  vocanciir.  Sed  vtinfticuimus 
quocies  maiora  pondera  minora concineanc 
explicandum  eft. 

Qujncal  cocinee  Arrobas. 4. libras. lOo. Mar 
eos. 100.  vncias.  Kíoo.Caftellanos.ioooo. odia 


uaSi 


uas.uSoo.  tomines. 80000.  grana,  ^'ó'oooo. 
Arroba  continet  libras.2.5. marcos. 50.  vn- 
cias,40o.  caftellanos.  2500.  tomines. 10000. 
grana. 140000. 

Libra  Marcos. 2. vncias.i<j.  caftellanos. 100. 
oólauas.uS-.  tomines. 800.  grana. 5?6^oo. 

Marcus  vncias.8.  caftellanos  .50.  oótauas 
64.,  tomines.  400.  grana. 4  800. 

Vncia  caftellanos  .(í.-yodauas.8.  Tom.i- 
nes. 50. grana. doo. 
Caftellanus  tomines. 8.  grana.*? ^. 
Oóbauagrana  continet. 75. 
Medica  pondera  fie  maiora  cum  minori- 
ribus  comparancur  Ínter  ipfa.  Libra  medica 
fcontinct  vncias  medicas.u.dracbmas  .108. 
cripulos, 313.  grana. 6"4  So. 
Vnciadrachmas.531.fcripuros.27.grana.540 
Drachma  fcripulos.3.  grana. <ío. 
Scripulus grana. 10. Eftaurem  granum  fe- 
xagefima  drachma  medicxpars, mínimum 
Ínter  pondera  medica. 
Pondera  medica  cu  cum  ccmmunibus  copa 
rabuntur,cúm  alia  pondera  6¿menfuras  ope- 
re feparato  ínter  fe  &  cumalijs  comparabi- 
mus,ijstabulis  quas  faceré  adornamus. 

Demen- 


(    72- 


"Deponderihm 


') 


D2  menfurts  ^iAridorum  Hcbraicis^ 


ímm:_^  ^  E  Ponderibus  ea  hadenus 
|j  didlaíunc,  quae  éxe  quidéfo 
7^W.¿  Lj  revidcbantur  nobis.  Núcad 
CSS^/ 1  menfuras  orario  transferen- 
^  da  cít,  arque  quoinftituimus 
"*  ordíne&:  via.,variacorum ge- 
nera cxplicanda  func,  tum  Aridorum,turii 
líquidorum ,  Hebraica  primum  deinde  alia. 
Inquo  niííanimus  fallic^nó  paucaleftor  in 
ucníec  fcicu  dignajparumqae  ab  alijs  coníide 
rata.  >  ,'«  ^ 

^orusfe!^  Qhomer. 
TN  TE  R  Hebraicas aridorumfcd5¿  líqui- 
dorum menfuras  omnium  máxima  Corus 
eft. Cocinee cnim  decem  Ephi  nihilominus. 
coridem  Bachos ,  vti  Ezcch.cap.45.  Icgímus 
ver. II.  Lphi  &  Bathus^qualis  &:  vnius  men- 
furas erunr  :  vt  capiat  decimam  parcem  Cori 
Bathus,&:  decimam  parcem  Cori  Ephi.Sunc 
ergo  Ephi  &:Bathus  menfuras  pares,  hoctan 
tum  difcrepances,  quodEphi  menfura  Ari- 
dorumcft,  Bathusliquidorum,  vtraá;  Cori 

decima 


m  " '» 

'  ^  (^  merífuris,  jj   ) 

/decima, acquccumKx'C  minimé  dubia  fine, 
tumnoncílpromptum  certa  racione  deííg- 
nareqiiátumCoruscapcret.  Audorcsdifcre 
pant  inrehac  máxime,  neq-racilepronucics 
quse  ííc  prcTferédafententia.lofeph.  lib.i j.  an 
tiq.  cap.u.Corus  ait  capit  mcdimnos  Atci- 
cosdecé.Qu^odfimedimnuSjVtifüolocode- 
móítrabitLir ,  continec  modios  Itálicos fex, 
capietCorusmodios.íío.Modiusautcmquá 
tú  dúo  noftrates  celemines  capit  circiter, 
quodfuoctiá  loco  explicandum  erit.Corus 
ergoiuxtalofephiquidéfcntcntiácelemincs 
continebic.iio.nimirü  Faneca;). decé.  Epliíq; 
cócinebit  medimnij  vnü,celeminesnépe.i2. 
Qi¿od  cu  mihi  aliquando  placLicrit^re  meiius 
confiderata,  certa ratione con Aituo  Corum 
continere  íjuinque  modo  medimnos  Atti- 
cos,hoceft,  modiostriginta.Sic  Hiero,  con 
ftancerfcntit  E2ech.4y.adillud,ftateraiufl:a, 
Sic  Leuit.27.ver.1r  Jfai.y.ver.io.pro  Coro  in 
noftraeditione  pofuittriginta  modios:  &  c6 
mentarijsadeú  locúlfaixidéfequitur: aquo 
rccedédumtemercnó  putaba.Fauet  Epiph. 
cu  Corum  ait  continere  modios,3o.  additq^ 
eíTeCameli  onus.conílatautem  Camelis  du- 
plo maius  onusquá  afino  imponi,pra:fcrtim 

K         cumi 


^    74  "De  pender  ib  ¿is  ) 

cuniIetech,cjuo(idimidiüell:.Gori<5¿moüíos 
i5.capcre  air,affinTiec  eíIe,quan£Linn  hmenis 
leuare  &  afino  poccílimponere.quis  autem 
modios.jo.quac'Jiriqjlacerúíirmicate  leuare 
pofsit  celemines  nempe.¿ío.circicerrná  quod 
Di-odor.  lib.5.cap.  II.  quordáin  Arabia  came- 
los cffeait  füpradecsm  medimnos  portátes: 
id  Guaíi  pccuüare  refere,  dignu  ñique  miracu 
lo.Epiphan.de  dommunicanieli  onere  locu- 
túinterprecabamur.Adhi^cfiGoru.S'nioclios 
c6cinerer.<ío.c6tinerec  Ephi.íí.BachurLÍ-  Ephi 
arqaalis  caperetfexcarjosRoaianos.5>íj.  cíinr 
modi'js  capiatfextarios.iíí.eírecq^Bath^dua 
bus  amphorisRomanissqualistq'jüdquicó 
cedat  ha6cenii5  nulluinueni :  neipfcquidem 
lofcph.Hxcmeafentétiaeft.fonafsiscriacu 
ficlus  &  Cístera  pondera  cíTent  &:  publica  & 
fanduarij,atá;ha:cillis duplo maiora  eílent: 
fie  de  mcnfjris  iudícandü  erit  ^  lofephüq;  de 
Coro  fan-fluarij  locutu  eíTe^de  publico  Hier. 
interpretarilíccCj&iuuat.Náquodidé  lofe. 
Iib.3.  extremo  Coros. 70.  fariña  efficereaic, 
medimnos  Sicü!os.3i.  Atticos.41.  quidfibi 
ineo  velit  nóaíTequor^&rlocuvitiatumputa 
bam,hallucinandicerteoccafioBud3eólib.5. 
de  affe  &:  alijs.  E^hi. 

:  Expli- 


(  i^ menfuris,  7j    j 

EXPLICATA  Cori magnitudinc deple^ 
risq;alijsmcruris  fticiicrefacileeft.ac  pr^fer 
cim  Ephi,  qui  cft  décima  cori  pars,capiet  mo 
diostres,  hoceíl,  ftx  exnoílris  quos  celemi- 
nes vocamus,fexcarios  Romanos  .48,  pr^Eci- 
fé  .Sicífaix.y.  ver.io.  vbi  Hcbraicé  legimus: 
CorusfemencisfacietEphi^incerpreslacinus 
dixic,trigincamodij  faciéc medios  tres. Hisca 
me  qux  verifsimé  dicútur,primLi  Epiplianij 
au6loricasopponitur,de¡nde  Hefych.Epiph. 
enitti  ch^nix  inquic  &  Hyphe  cade  menfura 
func,nimiruHyphcpro  Ephi  dixic.Hefych. 
auté  Epíiin  aic  meníura  Egyptia  quatuor  chx 
nicü.capit  autecha^oix  aucduos  fextarios  vt 
plcriq-exiftimác,  auc  quatuor, vtFan.affiir- 
matúreliquic.  dcquarepoftmodüdicédum 
eric.  Verum  Hefychius  de  Ephi  AEgypcio  lo 
cutus  eft>nosdeHebraico:mucantur  autem 
menfLir^&  pondera  pro  locorum  varietate. 
Epiphan.autemdealiamcnfuralocLitus  eft^ 
qiiam  Hiphen  dixic^aut  de  Ephi  Samaritano 
rum.vndeípfc  gemís  ducebat:ne  quem  ho 
rum  audorum  verba  moueanc  .  Ne  noftri 
quidé  interprctis  cum  Leuit.i5>.  vcr.3(r.  pro 
Ephi  modium  reddidic  iüis  verbis:  modius 
iuftus  &  fextarius iuftus erit  vobis. 

K  2  Satum 


/    Y6  ^Deponderibus  ^) 

Satum., 

TE  R  TI  A  ParsEphi  Cori  trigeíimafatum 

cíl, capkns  nirairummodium  Italicú vnum 

qijod  tametfi  ex  facris  litteris  probari  non 

pofsir,ex  Chalclarco  Paraphfaftccolltgitur, 

quiíTiLikis  locJs  pro  Ephimcnfura  tria  fata 

fübíHtuic.  Thelath.ceain.  Certe  Leuit.5.ver.ir:. 

&.<í.ver.20.Nume.5.ver.i^.Rhuth.2  ver.iy. 

ífai.^.ver.io.  Septuagincaetiam  proEphi  Sx 

pe  Tfia  /Afe7^«.  Id  cíl, tres men furas  ad  idem 

refpicientes,  nimirLim  exod  iG.v^t.^c,  IfaJíe 

^Jver.io.Eíleciam  comaiunis  fententu  Hcr 

brxorqm,fex  Cabos  vnum  fatum  efíicere^ 

jconstinet  aiuem  Cabus  íextarios  Hebrakos 

I  quatuor,qui(extarij  cunr  Romanis  coparan- 

i  L  u  r ,  V  t  p  oííc  a  ni  o  n:ilr  ab  i  mu  s ,  p  r  op  o  r  t  i  o  nc  í  e  x 

'quia!cera.íic.Z4.rexcarij  Hebraicí,  nimirum 

(ex  cabi-contin-ebunr  quantum  fcxtarij  Ro- 

m  an  i  i  íí  .  q^i  e  fíí  c  i  u  n  t  pr xc  i  fe  m  o  d  i  u  m  I  ta¡  i- 

cum.  Video  taméHicronyínum  adillaverba 

.Mact h. c.i3.ver.33..qU'ed  acccpcü  m uVitt  abf- 

condic  in^farin^ fatis  tribfLis,,aííÍrmare  fatum 

mo  d  i  u  m'  c  u  m  di  m  i  di  o  co  n  t  i  n  e  re :  i  n  q  u  o  I  o  fe 

phum  cercé   fecutus  eíl  Iib.5).  antiq.cap.i. 

cum  in  Cofi  mag;nitndine  abeo  dillentíat. 

líídor.lib.i^.c.Kí^tametfiaüud  eciam  factrm 

ponit 


{  ^menfuris^  77   ) 

|Doiiicquaíi  modij  meníura,  fccuxusrarnen  lo 
ie.p  h ,  á  H  i  ero.  í^ tú  di  x  i  t  ge  n  11 .« c  ft  m  c  n  fu  r 2e 
iuxcamoré  pro^iincix  Palcüina:  vnu&dimi 
dium  modiÚGapiens.HLre  íi  placee fcntcntia, 

'  diccndum  erU  ,racumlemiílcni  Ephi  eílcmu 
Iiercnic[ue  illamtria  facafarina:^hoecíl:,  mo- 
d.ipsquacuorcúdimidiocx  noíiris.í^.íubegír 
le:cúmiüxtaprioremfentcntrá  tres  modios 
t á  c ü  fe X q;  e x  n o Íl r i s , h  o c  e  íl: ,  E p h i  me íu  r a  íu 
bcgcrit.lílud  obferuareGonuenicnoílrum  in 
terpretcrtuíi-i^.  ver. r^.. pro  decima  parte  Ephi 
pofuiire  decimain  partem  íati.  tura.j.reg.iS^ 
ver.32..pro  íaro  Hebraico  rcddidiílc  m.ctrerá. 
cúm  camen  meírcramaior  íin  ratOjíarú  Ephi 
mi  ñus  femis  cius  aiic  trieiis  ,  vti  ex  ijs  que  di- 
€ta  fu  n  c  maiii fell um  c  U2  d i  r . 

Gomor  Cjhomer» 
G  O  M  O  R  Proculdubio  Jecímapars  eft 
Ephi  .fie  enim  dicitur  Exodi  .iíí.vtT.3^.  Go- 
mor aucem  dccimapars  cíl  Ephi.  Gum  ergo 
Ephi  ccntineat  tresmodios  liahcos  ,e!(  no- 
íírisfex,fícvtnoílri  modij  dímidium  &rdeci 
ma  eiufdemoJij  cótinear ,  boc  eft,  fcxrarios 
nofl:ro.s.íí.prxcife,cü modius  nofrer  fiueCele- 
min  conr  inear. 10. fextarios  Toléranos-.  EFfi-. 
GiuntaiKemfexnoftri  fextarij^^Vatiior  P.o-, 

K  3  manos 


(   78  De  ponderibus  | 

inanos,&:  quatuor  quintas  eiufdeiTi  fcxcarij, 
cum  fextarius  Romanus  noftrú  íuperec  pro- 
porcione íerquiqíiarta.  líídorus  libr.iíT.cap. 
i^.fcxtariusqainquicscooiplicatus  Qmnaré 
feu  Gamorfacic.KobcrtusSenalislofcphum 
aic  AíTironi  j  íioccíV,  Gomor,  vtmox  dice- 
mus  tribuers  Cotylas.y.  ipfe  incerprctacur 
fcxcarios:  qui  íi  Hcbraici  finc,faciunt  fere 
quinq;  PvOmanos.SicGomor  crac  cibus  diur- 
nas hominis  a  Dco  ipfo  deíignacus  Exodi 
ló^.  ver.16^.  vbi  manna  Gomor  coíligi  parfin- 
p-alacapiraprxcipitur.  lofcplius  vbique  pro 
Goirsorponic  Aíiaronem^prxferciinlib.j.an 
ciquit,cap.io.vbiLcuic.5.&:.ó'.num.5.pra:ci 
picar Qílerri fariña:  decima  pareé Ephi^népe 
Gomor,iple  vercic  Aííaronem,nimirum  ávo 
es  Hebraica, ^¿/c^r¿;?.ideft  decima. quavoce 
íii  menfurx  etiam  íignificatione  facrx  Hetera: 
vtúrur  exod,iíí.  &r.ip.Vndefortafsis  Aílariú 
Lacinis  &:as  manauit,nimirú  decima  dena- 
rijjvcifupsrius  didumeíl. 

mínima  ínter  Hebraicas  menfura  árido 
ru  rn,íi  camen  aridorum  &  no  etiam  liquido- 
rü,cabuseíl:dequamétioexcat.4.reg.í;.ver 
z5.cotiaecfexcarios,quataor,lofephiquidé 

fen- 


^( 0"  menf¿ms. y^   j 

Icatéciarqui  libr.í?.antiq,iP.i.pro  quarca  parte 
Cabifícrcoris^reddiclic  íVxcariú^  Roijianüan 
Hcbraicü^qui  log  dícicar^noii  cxpiicatihaud 
leLii  difcriininc  cu  rexcarius  IVcnian^^  fefqui- 
altera  proportione  cóparetur  cú  Hebxaico, 
cu  ^rfcmiíse  capíes,  quodfüperius  did:úco- 

,  pioíiLis  deinde  explicabitu;:;  Q£od'í¡  Cabum 
fextarios.4.Hebraieos,quod  magisputo,  có 
ciñere  recipitur^  fiec  vt  cabus  capia t  daos  fex 
tariosRoimanos  & dodrátc  iextafij.népe  tres 
quartaSjboceftjtres  noílros  íexcarios  cum 
críente  circicer.Cqnuenk  Hebraris  Cabo  có 
cineri  cibi  quancü iudi^^i  yni  hoaiini  fic-fa- 
C'is:  addiratque  Cabuníi-fr;iimeí,iíi:íeri  in  cü- 
bitisdecemqáoqüév<;rfus  :  qiiodpii-C'Ocon' 
uenirein  tres  nolcrps  íexcarios  CLitriente^ni- 
mirumefHcientesmodij  noíiri  Tcletaniíeu 
Celeminitriécéiuílifsime.  Nec  DiuradeHe 

;  b  rá  i  c  i  s  men  fu  r  i  s  ar  id  o  r  u  ai .  ad  Gr  ¿?  cá&  ti  a  n  í  e  a 
mus^fi priüsfueíicexpfiícatü ,  quoríes  n-ñno- 

;ref  hxmenfureiívrríaiüribas;Contincantur. 

Coruscontinec  epíii  .10.  faca  .30.  o-ombr 
roo.  cabos.  180. 

Ephi  concinec  faca. 3.gomor  .:iQ.  cabos  .18. 
'    Sacum  Gomor.3.-|-  Cabo5.(f,.^^iití:o¿jf?j  i 
,  .Gomorcontinet cabos. i>,ri'|'j  ¿icn  ,o-i^^^  1 ' 

Cabus  I 

■  ' — ' ■     ■  ■  ■  •■-'. .-.^ 


( 5' 


De  ponderibus 


y 


>Gabus  mínima  aridorum  m  en  fura  con  ci-^ 
nensquacijor  loghim  fcu  fexrarioSi  de  (jua 
mcflfürain  liquidis  dic€níJiim  cíl.  ; 


Grjíc^z  menfuTA  Aridorum*  Qap^ 


II 


\ 


NTER  Grarcas aridorum 
mcfuras  primum  íibi  locum 
Cypfele  vendicar/íex  nihilo- 
minuscontinensMedimnos, 
maior  Coro  Hebraico,  nimi- 
rum  parre  eiusquinca.  de  qua 
Afifíophanesin  Pace,ac  meam,inc]uir,inie- 
dolapidefex  mcdimnós  capientem  Cypfe- 
iem  fre2;eriint.  Suidas  de  eadem  Grxceair, 
■K.'j-^í^H^iííJ^ipív^'íl iíiJ^iíivTíS  X!^¡i<rct.  Gypfele  fex 

medimiiorum  fex  medimnoscapiens. 

Medimnus  ^cticus. 
\A  E  D  I  M  N  VS  Arcicusfenosmodios 
f  talicos  capic  .fie  enim  Suidas  ait  :me- 
dimnus  menruraeíl  aridorum  5  vt  tricici  vel 
Hordei^mecümnusigiturméíuraeftfexmo- 
diorú.  Corneliusnepos  ia  Attici  vita  affir- 
mac  Atticú  Achenienres  vniuerfos  frumcn- 
ro  donaíTe,ica  vt  fingulis  fex modij tritici( fie 
Icgico,  non  feptemjdarentur.qui  modius  me 

fursc 


[fursemcdimnus  Athenis  appellatur.  Cic.  li- 
bro.y. inVcrrem  AgriLeontini  dccumaran- 
no  tercio  vcnerunc  tritici  medimna  triginta 
fcx,  hoc  eft, tritici  modij  .M(í.  Ñeque  temeré 
medimnum  Atticutn  dixi,Siculus  enim  mc- 
dimnus  Attico  maior  erat  quarta  Attici  par» 
te. nam lofeph.  lib.3. antiquic.  extremo  Sicu 
los  medimnos .31-  &:  Atticos.  41.  pro  eodem 
accipit.  Dixi  etiam  modiura  Italicum , quo- 
niam  modius  Siculus  6¿  Cyprius  maior  erat, 
vticxEpiphanioconftat:  &  quinqué  modij 
I  Siculimedimnum  Atticumcxplebant.  Sed 
quod  Epiphanlus  medimnumi  abfolute  ait 
aecem  modios  continerc  ,  in  eo  aut  vitia- 
calecSbio  cíl^auc  de  alijs  mcnfuris  ípfe  locutus. 
Ergomedimnusfexmodios  Itálicos  conti« 
net,duodecim  Toléranos. ídem  comparatus 
cum  menfuris  liquidorum  capiet  duas  am- 
phoras  Romanas  ,  Chasnices  quadraginta 
o6bo,fextarios  Romanos  non  agintafex. 

HemieBum, 
TN  Mulcaspartesraedimnusá  Polluce  di- 
uiditur^quae&ipfeméfursefunr.  Eli:  enim 
Tf*rlv:  tertia  pars  medimni  contincnscb*e- 
nices  fedecim.  eíl  txr^'s  fextapars/  nimirum 
odo  chacnices  .  eft  aM|  nimirum  odaua 

L  pars 


(    82-  Depondenbm  ) 

I  pars  mediínni  chíunicum  fex.  Eíl  dcaiqíie 
1  Heniieclrum  quaíi  Semifexrum  dixeris,hdc 
eft,  duodécima  pars  medinini  Chsenicesha- 
bens  qtiacuorvE  Gale.etiam  aicde  pon4;í.&. 
menf.  Verum  quoniam  h.^  m enfurte  ad  chse 
nicem  reuocancur,  eius  magnicudo  íigilla- 
tim  explicandaeíl.  línsfi.si! 

F)E  Ch^nicismagnitiidine  noncad^m  om 
hiú rcncétia  eft.Pollux  Cotylas  tres  illi dar, 
hoc  eíl, fefquirextarium.  fíe  enimlib.4. ait; 
Cotyleeft  terda  pars  chxnicis.Alij  conteii-^ 
duntcha::nicem  düosfextariQs^R:pm^nosca-. 
pere:Gui  fencentice  PoUux ipfóprQximirs  ;v*cl- 
bis  fauet^c'^iw  ait  mcdtmn  um  cont  incrjc  Ar  ^ 
nicesquadíagítU'aodlo.  cóftataLicem  nn>edrnii 
núcaperefcxtai'ios  nonsginta  fcx.  Piidri  íen 
ccticcfauenc  C!eop.&  Diofcor.vterqjenim, , 
cha^aix  ait  haber  Cocylas,  Árticas  trés,poíTe- 
r  ior  i  .taimen  fentcn  tiaí  Galen.  fauet  Scipíede 
pondcr.&menfur.  dicensjchxnixfextarios, 
du  os.  V trirm  que  Parí  w'm's  í  m  probatcum  fé  jc- 
taripsqnaruorchxnicidácidefextaríorcnim 
ageas addic:  Qn i  qUátcr  'áirumptus  fioGia-- 
io  nomine  chxrñx.  Goíiiicniíint  ramea  om^ 
ncs  cha'nicemeiTe  diUrnumcibam  vñius  ho 
,  minisj 


■  "»''■  "     '  "  ' " — -^^ 

(  ^  men(mis»  8^^^ ) 

minis.  Vnde  fupcrchxnicemnefedeas,vGrc 
riproucrbio  dicitar aduerfuscos,  quiin  dic 
viuuncnullacura  futuri.  Inhac  varicratein- 
clinabat  animus ,  vt  Fannij  íentcntiam  íccjue 
rer:  daremquequacuorrexcarios  Atticosch^ 
nici,  quiefficiunctres  omnino Romanos, ci- 
bumvni  homini  indiem  vnúrufficicntem^nc 
que  audebam  tamen  recedere  a  Galcni  fenté 
tia,quoniámultorumcacommuniseft,pr2e- 
fcrtimcúaiGonucniaccumijs  qua^  demenfii 
risfuperioribusdidla fuñt. Ñeque vcrum  eíl, 
ñeque  nollriingenij  erudicorum  placita  paf- 
fim  cóuellcre.6¿forcarsis  chcnix  dúplex  fuit, 
Acticaduorufextariorü^cómunisfextariorü 
quatuor,quod  Alciaco  placuit  ex  parte  de  pó 
der.  6¿  ^enf.  liberü  tamé  iudiciü  ledori  relin 
quatur  ex  ijs  qux  dida  func ,  &  ex  aliorum 
ledlione.  Ezech.  quidem  .45.  ver.TO.  vbi  le- 
gimusHebraicetEphi  iuftum,  6¿:  Bathus  iu- 
ftuserit  vobis,  Septuaginta  pro  Batho  chse- 
niccmpofuerunt,  Gum Bathus  mulco  maior 
chxnice  fír.  Sed  6¿  Epiphanius  ephi,  &  chae- 
nicem  pares  menfuras facit.  Chcenicique  dat 
dúos  fextarios  &  aliquantulum  amplius.Re 
liquumcft,  has  Grecas  aridorum  menfuras' 
Ínter  ipfas  comparare. 

L  1         Cyp- 


•>* 


(    84  Deponderihíis  ) 

Cypfelc  continec  medimnos.(í.  hcmieda 
48.chí£niccs.i5)2.. 
MedimnM1emie6lacontinet.12.ch2enices.48 
Chxnix  mínima  eft  ínter  Grsecas  arido- 
rummenfuracontincns,vt  pleriquefentiunt 
fextarios  Romanos  dúos,  ponderis  in  vino 
autaquavnciarumRomanarum.40. 

AVCAS  Aridorúméfurasintcr  la 
tinos  obfcruamus  ,ncpcGr^cisípíí 
méfurarünominibus  vtebatur,aiic 
méfuras  liquidorú  ad  árida  mcnfu 
rádacóucrtebant.  Ergoprimümedimnus  ocr 
currit^quá  vocea  latínisGraecividenturácce 
piíTc,  auátoreEpiph.Sednihilo  difcrepat  ab- 
Atticonimírumcotínés  modios  Itálicos  fex. 

M  o  di  US. 
CE  XTA  Parsmedimnimodiuscftconti-' 
nens  AtticasChxniccsoólo.vti  éx  Pollu- 
cis  ratione  ex  Suida  &:  Calen,  de  pond.  con- 
ílat,nímirum  fextarios  Romanos  fedecim, 
quantum  dúo  modíj  Toletani ,  quos  celemi- 
nes dicimus.quatuorcnim  modijapudRoma 
nosolimtum  feruistummilitibusinmenfem 
dabantur,  vticx  Donato  6c  Polybio  infclli- 
gitur^nimirumoítomodij  frumcnti  nollra- 

tes 


(  ^menfuris»  85    ) 

tes  vni homini mcnftruam  annonam  pr^béc, 
ijs  pracfertim  quiplurimum  vcfcútur  pane. 
Epiphaniusmodij  vocem  abHcbr^eis  inuen- 
tamaiCj&continere  fexcarios  viginciduos. 
quodabco  lumpfic  Midorus  libr.i^í.  cap. 25. 
quódíí.24.dixiflcnt  poceramusdcHebraicis 
fcxtarijs  didlum  interprctari,  quiRamanis 
tercia  panefunt  minores.  Hieronymus  invi- 
ta Hilarionis,  Maríítam  qucmdam  ait,  quin 
dccimfriimentimodios  diu  longcque  por- 
taílc;&hanc  habuiíTc  palmam  íortituainis 
fuá:,  íi  afinos  vinccret.  Nimirú  triginta  cele- 
mines tricici,pra:fcrtim  longo  itincre  non 
quicunquc  afinus  portee  aut  vix.PHn.  Iib.18. 
cap. 7.  aitmodiúlcuirsimi  criticinó  excede 
re vicenas  libras.  Nos  Toletanum  triticum 
non  grauifsimum  ad  examen  vocantes  inuc- 
nimusjduoseius  celemines, nem  pe  modium 
ítalicum  ponderare  prcecife  libras  Romanas 
decem  &nouemcum  femiíTe.  Aerísauccm 
ficcitati&quoniam  tricicumilludpurgacum 
plañe  i^^on  crat^cribucndum  fuípicabamur, 
quód  vicenas  librasnon  cxcederec.  Deinde 
grauifsimí  tritici  dúos  celemines  viginti& 
vnam  libras  Romanas,hoc  eíl  duodecim  vn- 
ciarum  fingulas^ponderare  deprehcndimus: 

L  3  quocl 


1^  .  ■  '     '      '  >  ■  ■ • 

(    8  <í  Ds  fonderibas  ) 

quád^ponfáüs  Baeotici  rritici  tiíbdio  Pliniüs' 
dac.Neque  vero  omittendum  eft ,  locum  Pli^ 
nij  eoácm  capitc  eíTe  viciacum,  vbi  de  Pánico 
agen  % ,  h  ú  1 1  ii  m  y  i  n  q  ii  i  t ,  ge  n  ü  s  f  r  u  tn^  n  t  i  po  n  - 
derofius  éít ,  au c  qiiod  coquendo  magis  ctef- 
cat  >  fexaginca  p«(>ndo  éiniódio  réduturic.  te 
géiídiM-n  proculdabid^'trígiiita  pondo.  Qüj 
enimcrediporsit  cúmé  modi6*critici  pailís 
viginci  pondo  proueniantjtriplicacüide  pañi 
co  reduci?  Icaque  e  duobus  celémihis  pa*: 
nice^fáriní€,'ideftj  modioex'pertiíumulvix 
triginoa  libras  Romanas  panisreduci.  ídem 
íib.ij.c.i.ex  oleárü  modio  exprimí  ait  libras 
oi^i  nó  amplias  fcx.Sic  ex  vno  celcmine  ex-^ 
pi4menturí^jmmum.3^.vncÍ2E:>exfaneca»27: 
libra:  naflrates,hoccíl:atnpruisaIiquáto<juá 
Arroba^,  que pendic  libias  noñratés  viginti 
qainq-  prarcife.QuGeracioin  oleas fereconuc 
nic  óptimas  &  pr^sftantifsimasj  vti  ex  earum 
faíieeáolei  Arrobaexprimacurplus  minus. 
í^'      '  '    V    '        ''Demenjum. 
W  X  H?$éolIigitar  deménfum  api^d  Te-f 
rentium  ín  Phormione  ,  menfuram  eíTe 
modioru  quacuorteílc  Donato:quaetiá  vo- 
Géqiíidamabücunrarad  figníficandum  diuf !: 
ni  cibiyqux  feruis  dabatur,  menfaram,népe 
^^-' .  ;.  1  modij, 


.> 


rí 


x(^,menfuns. 


87 ) 


Tnvodii  IcalíGiodauam'paueai  iioftri  modijj 
quadrantccirciterjhoceí]:,rcx,taíios.i.PvOm. 
Sic  qnad Hcbr.xls'gíí)mor  auc  c^üus  crar,Grx; 
cisch^nix.mrairLira  nienfLuadiurniclbiviii 
hommindeniputantvoce-deniéíl  apud  Lati 
nosÍJgpificari;.  tametií  non  omnipo  pares  ex 
md{ifu'r^íta^nc,>fcdproregÍQnibus,a;l;i<^U5iitUi 
lumv iobtíe difcr ^pabánü: vú  er*  ¡jf  qu:s  dida- 
ívim  p:erí|)ioi>p©t;é-í]:.  Sií;;^ry::-  kj/ü /--¿iu^j;?;  i 

Mcdimusfex^m^iéfL<^AíU^?fe^ 
^.diurna. 4:^v-     ..^  [/^  .-■^■]:.:  '■•■>;  ;.ín-     -^  i  ;n 
á»:ktoSiü5jCQatÍA^t  Je.iiicnía.i7<^ 

■:■■  iipléh$firx  orMoríi^^tlitdn^i  \Ciipih  3  • ;  > 

?^^frj^éi^.:Q  STR  AE  Etiam  menfura! 
I^^'^^N  explicandx  funt.qnibus  aii- 

i^^vvH;S»v  vil  <ik>\mmimM^:ymzo:^Qhú 
~^\ oñiy  iQg;pix  f4.nc€as  du bdií cim , 


i^f 


>^$«wíS^H«f«N3iiWfMM 


fieu  niedimnos.Aci:icí>stQti:dcm,  modios  no 
:flr9S^i44.  qiíos  C;€lemÍR?5  ■diciraus ,  Itálicos 
íey  Rom^no^y^jEeres  .7)L:,tavkD-íEíij?ulG:€Írcite 
Succcdit  faneca  m,ecíiií3Lri  9:  AuicopafK^.nio 
\\,^\-'\\  diorum 


—  11^ 

(88  De  ponderihm  \ 

I  diorum  tralicorum  Tolecanos  modios  duo- 
i  dccimcapicns.  .:;  :-ví:^.^.-.  . .  j -i.^rji,:.,.. . 
Sequicur  modius  nofterfeu  celemín, cluf- 
que  partes  fcmodius,&:  modij  quadran?  . 
Concinet  autcm  ex  liquidis  modius  nollcr 
fextarios Tolecanos omnino  dcccm,  femó- 
diusq;uinquc,quadrans  modij  continet  dúos 
fextarios  noftros  &  femiíTem.  Sic  ídem  mo- 
dius Romanos  fextarios  odocontinec^fcmo- 
dius  quatuor ,  quadrás  noílri  modij  dúos  Ro 
manos  fextarios  capic,  Quacomnia  compa- 
ratione  modij  Romani  veteris  duplicanda 
func :  cum  modius  Romanus  íiue  Icalicus 
dúos  modios  noftros  contineat ,  íí  vera  func 
qu^de  pede  Romano  fuperius  ánobisfunc 
difputata.  Ergo. 

Cahíz  continet  fanecas  .iz.  modios  Tolc- 
tanos.í44. 

i    Faneca  continet  modios  .12.  quadrantcs 
modij. 48.  o:>ij 

Modius  diuidirurin  quadrantes  quatuor. 

Quadrans  modij  minima  menfura  arido- 
rum  Toletanis  eft.Nifi  quis velit  mcfuras  af- 
ierre quibus  cuminos  menfurant  alíaquc  id 
genus,ad  nullam  certam  rationem  reuoca- 
tas  varias  inconftantefqu^i  ^ 

Hehrál 


\ 


c 


g5*  menfHTts^ 


89    ) 


Hehraicaliqi^idommenfHrji.  Cap,  14.. 

ENSVRAB  Liquidorum 
maiod  diligencia  examinan- 
yfi  darfuntrquoniam  ex  illis  fe- 
rc  dereliquis  mcnfuris  &  p6 
deribus  ftatuendum  eílj&:  in 
eorum  tra¿bacionc  aud:ores 
máxime  hallucinantur  ,quaseíre  exploratas 
conueniebatin  prímis,  neturbatis  fontibus 

3U2eexillís'm3nancvicioraeírenc.Corusqui- 
em^quasméfuraincer  Hebraicas  iiquidis  &: 
aridisferoiebat^nam  viginti  coros  olei  legi- 
miis.j,  Reg.ver.ii.) quantum  caperet,fupc- 
ríus  eíl  expíicatum.  Nunc  de  rcliquis  dicen- 
dumeft.  ■> 

gA.THVS  Badas  etiam  vocaturteíleHie- 
ron.  ad  Ezech,  ca'p.  45.  &  ferá  coniienit  ca 
pere  eum  fexcarios  .yi.'Sic  loícphiis  libr.8. 
cap.  i.  Badiis ,  iaquic  ,potcfl  capere  fex carios 
duos&  íepcuaginca,  &cüm  loícphoconfen 
tiens  Epipban.  Bathimiaic  continere  fexca 
rios.71.  cum  reptiaacTinta  ,  6c  iioílcrincerpres 
lib.i.  Paral.cap.4.vcr.5.protermiilcBathis, 

M         vteft 


(     t)o  De  fonderibíis       ^  *) 

vtePc  iiiHcbr.iicOj  ter  mille  mctrecas  pofue- 
rjiu.  Ec  cotiftac  merretam  capere  fextarios 
71. ab  hÍ9  recentiores  fcripcorcs  quaíi  rcm  mí 
nim?  Jubiamreceperunc :  ñeque  coníidcra- 
rinn  camen  quancaid  difticulcate  irnpedítú 
eírec.naíTiCLiaiEiech.45.ver.n.dicacur:cphÍ5 
5¿  BacKus  íEq'jaIia6<:  vnius  mcnfurae  erunt, 
confentaneum  crac  quancum  ephi  dabatur 
tanciindem  Batbotribuere.  ephiaucem  iux- 
t a  opinión cmíofcph i  coro dantisdecemme- 
dimnos  AtcicoSjContinec  fex  modios  itáli- 
cos, fextarios  Romanos  nonaginta  fex  :  at  vt 
nobis  viderurj^c  vci  fuperiu?  eít  explieatum, ' 
continec  modios  tres,  fextarios  ItalkQsqiía- 
dragintaoólo,  Qiiiergo  ,auc  qiia  viapoíTu- 
mJsB.athocribuere  fcxta,rio,9.7i?  Sed  nimi- 
rumin  fextarij  voce  ambiguitatc  íabor^tur. 
Negrare  enim  non  poíTumusBathiim  capere 
modo  fexcarios  Romanos quadraginta odio, 
quantum  amphora  Romana.  Sed  i]  tamenfex 
tarij  cú  Hebraicis  comparad  proportione  fcf 
quiaiccra,vti  paulo  ppíldicetür,efficiunt  fex 
cariosHebr.xos.72.  qui  Hcbraiceloghinnun 
ciipantur.  qux  racio  conciliandi  explicandi- 
quc difScuIcacem  verifsima  cft,&:  multis  príe 
cerealocisaccomodaca.aucccrte  dúplex  Ba- 

thus 


(  ^  7nen[uris»  5^1   ) 

chuserat  minorxqLialis  ephij^Sc  maior  pro- 
porcione fefquialccra  cu  m  minore  compara- 
tus,namcum.3.  Rcg.7.  ver. 26".  marexneum 
dicatur  continere  dúo  millia  Bathos.z.Para- 
lip.4.vcr.5.diciturcótincrctermillc  Bachos 
Hebraice;  cjuod  noíler  incerpres  be  fepcua- 
ginca  dixere  cria  miÜia  merretas.  Addúc  cjui 
dam  Bachi  decimarn  dici  Bathum^Iofcpno 
cum  diuiníslibrisconciliando.cúenim.2.  Pa 
lip.i.vcr.io.  Salomó poIiicicuseíTec  Hiram  vi 
ginci  millia  coros  cricici ,  hordeicocidé,prgcc 
rea  viginci  millia  Bachos  vini ,  ^  cocidé  olei, 
pro  cjuo  noíter  incerpres  dixic  vini  viginci 
millia  mecrccaSjoleiquoque  faca  viginci  miU 
Iia:lofephJib.8.cap.2.  dcdiíTeaic  annuosbis 
millc  coroíí  critici,&cocidé olci  Bados-Scd  ni 
mirúinaudicamcfurarum  genera  comminif 
ci  oporcebic  ómnibus  audtorü  locis  concilian 
dis,6¿'lofe.  vchiimanus  fallipocuic  auc  eius 
libri  viciari,ne  nos  plus  facisca  cura  folicicet. 
Eftcciaminfacrislicccris  vox  Saüs  Pfalm. 
odiogcíímo  ,  vbi  legimus  :  Ecce  menfura- 
biles  pofuifti  dies  meos  ,  &:  lfai.40.  quam 
quoniam  a  Satos  deducicur  ,  quce  vox  tria 
fígnificu.  Qviidam  exiílimarunc  Bachi  ccr- 
ciam  eciam  íígnifícare,  íexcarios  Romanos 

M  1         fe  de- 5; 


(^  c^z  De  pondertbm  ) 

fcdecim, Hebraicos  viginti  quatuor.  Egoin 
Rabbino  quodaai  ad  eum  Pfalnii  locum  in 
ueni  Sdlis  tria  guslecim^id  eft,tres  vrceos  eíTc. 
Nonergoquód  fie  tercia  Bathi  ,icanuncupa- 
tar:  fed  qaia  tres  vrceos  concinet,vtilIe  qui 
dea\  aic.  qua  tamenmenfurafinguli  vrceief- 
fenc^ncnexplicat» 

Nin, 
í-TlN  DiiosChoas  Atticoscapit.  Siclofe- 
pb  US  lib.j.anciq.  cap. lo.quoa  Hiero. cum 
excofumpfiíTec  ad  Ezech.cap.4.  defuoad 
dídit,quos(ruppleChoas)  nos  fextarios  pof- 
fumus  appcllare.  malulíTenicongios  diceret, 
nam  Fannius  de  fextario  agens  aíc,  Qm  qua- 
teraíIlirnpcusíícGraíonaaiiaecb^nixiAdde 
dúos  cbus  fie  vulgo,  qui  eft  congius  idem. 
Confentiunc  Galen.  Cleopacra  éc  Diofcor. 
choam  Atticum  concinere fextarios  fex^co- 
tylasdaodecinn.QuodfiHin  Hebraicú  duas 
choas  capicfexcariosdüodeciíiicfficiet^ni- 
mirumqiiod  HebrxialijsveTbis  eadem  fen- 
tencia  dicunt,  continere  duodecim  Logbin. 
VeruíTi  ij  fextarij  cflent  Romani  an  Hebrai- 
cinon  faciíeconftituipoteft.  iptecrcdiderim 
potius Hebraicos  eíTe.  Ñeque  enim  Hcbraci 
Ronianis  fextarijs  vtebancur,  fed  fuis  quos 

logbin 


"Ni ... _ -- 

loghin  vócabantr  Porro  duodecim  fexcarij 
Hebraicío6to  Romanas  ex xquát.  Nofterin 
terpres  voccm  Hebraicam  M»?aIiquando  re- 
liquitinta(fbamExo.25?.  ver.  40.6¿.3o.ver.24. 
quod  cxemplo  fcptuaginta  interpretumfe- 
cic,nampQÍÍ;eriori  loco  vbrin  Biblijs  Regijs 
Grascclegituroleum  ex  oliuis  iv^Iegendum 
cíl  fciV  vteftiii  Romanis  biblijs  fepcuagínra 
ccrpretum  recens  inlucemeditis.  Leuic.ta- 
men.15?.  ver.3<í.  vbfpro  Hrn  Hebraico  fcp- 
tuaginta xív  dixerant,noíter  interpres  fcx- 
tarrumpoluit.  Epiph.  Hin  magnum  fexta- 
r  i  o  r  ú  eíle  o  61o  d  ec  t  m  a  i  t,  fa  n  61  ii  m  fe  x  ta  r  1  o  r  ú 
nouem  .  In  qiio  quid  fie  fecütus,diuinarenec 

Eoffum,ncc  iuuat:  illud  fi  concedatur  fatrs 
abeam,Hin  capcre  duodecim  fextarios  He 
braícoíf,.Romanoso6lo.Qn^i  duosChoas  feu 
congioscontfnere  putarunt ,  ij  íexcarrorum 
numcrum  rcfpexerenon  modum. 

pjAC  Vocc  HebraÍGüs  fextarius  fígnifi- 
catur  minor  ¡atino  pro  portionefefquial- 
tera.quocirca  Hier,  Leuit.14.  ver, 10,  &.11. 
prologfcxtarium  reddidic,fepcu?.ginta  co- 
tylam,  quordímidium  cil  fextarij.Nímirum 
€um pr^ecife  ñeque  fextarius  eílec ñeque  Co 

M  5  ryl^^ 


(  c?4  De  pondertbíis  ) 

tyla  per  menfararum  vicinanim  voces  eius 
m-nfurx  inoiimiexplicaruncEllenim  vul- 
garsjraincer  Hebrxos,  Logcapcrc  quantum 
fcx  oua  non  anferuaiaVC  quidaní  finxit.  Quid 
enhn  ai  iiiuíicacireuocarentffcd gallinácea. 
Ve  commuaisíS^  recepta fenrétiacít.Probaui 
musaiitein  experiméto  gallinae  ouum  aqü;^ 
autvinicaperc  pondas vnciarum  duarum& 
duarudrichmarúfere.  acq;adeo  fex  oua  pc^e 
cipux  magnitudinis  pondas  vnciarum  tre- 
dccim  &c  tertia:  infíjper  partís  vncix  ,  quse 
dueliadicitur  L^tinís^continebunt^ideíljfcx 
tarium  Hebraicum.  nouem  autcmoua  eiuf- 
dem  magaicuJinis  pondus  iuftifsimum  efh- 
cienc  vnciarum  viginti,quod  pondus  fexta- 
rij  Komanicírefupcriuscllexplicatum.Vc» 
rumquotiesmaiorcsmenfurac  minores  con- 
tineant  ,etiamhocloco  ponendum  eft. 

Bathus  continec  Hinfex,  loghinduos&: 
feptuaginta,oua.452. 

Hincontinecloghin.il. oua. 72. 

Logcontinct  oua.íT. 

Ouum  mínima  Ínter  Hebracos  liquidorum 
menfijra pondere  in  aqua  vnciarú.i.  &dra- 
chmirum.i.fcre.Sed  ^  Hebra:i  medíci  pro- 
priamérurarü  nomina  h aben t:^¿-¿^r¿¿j  qu^ 


vor 


( 


^  menfuris. 


9S    ) 


voxfcutellamfignjficat,  vtunturad  fígnificá 
dáacecabulúo^tauafcxtarij  parte.  Ec  Vulga 
taniiiTi.7,  ver.55>.pro  ea  voce  Hebraica  ace 
tabulú  reddidic.^4:^/;,  id  eft,  vola  ad  fignifica 
dum  Cochlear^id  cnim  íígnificat  etiá  num.7. 
ver.78. 

Cr&CAlic^uidoYummenfurA,  C^p.i$. 

^^  ^^:MPLICITA  Dirputaciode 
-^-r^*  ^^g  pondcribus  &  menfuris  eft: 
^1  mu  lea  fxpc  repcrcreneccire 
eft;,mulcaprgí:ermictere.quis 
^  enim  omniacolligac,  quxin 
vcteribusícriptoribus  &:re- 
ccntibus  innúmera  extant?  fxpcctiam  cog- 
nicio  prxcedcntium  cum  poílcrioribus  cíl: 
implicara,  vti  in  prncfcnti  accidic.  Explican- 
dis  enim  menfuris  Grxcis  opus  eft  intel- 
ligerc,  quoddcindecxplicatuii  fumus^am- 
phoram  Romanam  caperc  vrnas  diias ,  mo- 
dios  tresjfextarios  Romanos  omiiino  odio 
dcquadraginca. 

r^ APIT  Amphora  Actica  choas.  .12.  fcxta 
.:  :ncsfcptu3gintaduos,Romrinos  an  Atti- 
cosnóexplicát  aLiólorest&poíiemuscrcdere 

Arti-j 


(    ^S  Deponderibus  ) 

Atcicospocius  eire,v£meníuramaior^  mi- 
noreiutdeai  gcncris  cirenc.  Sic  credic  Ro- 
befC'js  Senalis.  Sed  Fanniusreííftic amphorac 
Acticartribuens  vrnas  tres.  Accica  pra:cerca 
díccnda  ejl  amphora  nóbis,  feuCadus:  Hác 
facics  noílr.^  íi  adieceris  vrnain.  Concinec- 
autem  vrna  fcxcarios  Romanos  viginti  qua- 
tüor,tresvrnxfexcariosfeptuagintadüos-Po 
rro  ex  verbis  Fan.  perfpicitur  Attica  ampho 
ram  6^  Cadum  candem  menfuram  eíTe  (  &:íi 
PolluxCadumamphor^íkalicíE  paré  facían.) 
Eílcciam  alio  nomine  Ceramium  :ííc  cnim 
HefychiuiaiciCaduseft  ceramium.  Eadcm 
etlain  menfurametrctaeft.  nam  fere  quibus 
locis  Dioicor.  metretam  dixic,  Plinius  cadü 
vertir.  PríecereaNicandrlincerpres,  Cleopa- 
tra,  Epiphanius  mecrctasdantChoasduoJe- 
cim  jfextarios.yi.  Quod  fi  fextarij  Roma- 
ai  ííiit,amphora  Atticafeu  mctreta  continc- 
bit  fextarios  Atticos.p<>.nimiriimcum  qui- 
bus Romini  comparantur  proportione  fef- 
quitertia:  (¡fextatij  Hebraiciíinceffici¿t.ío8. 
nihilominus.  Qu^od  con  ferré  poteritad  in~ 
telligendumea,qu(?  variéaudiores  de  mctre 
ta  afhrmant.  Quod  veroDáof€or.libr.5..aic. 
Eli  autem  mecreca  Choes.j:o.  placel  Alciati 

fentcn- 


^  ^  menfuris,  ^j ) 

fcntcntia,numerum  eíTe  vitiatum^quod  faci- 
Icpocuitcontingerein  notis  Grascis  nume- 
rorum  <^.  j8  poíl  iotapoíitum  eradi.Ex  ijsin 
telligitur  quaméfura  hydriseillxícx  erantca 
pientes  íingülx  mecretas  binas  vel  ternas, 
Ioan.2.  vcx,6.  Nimirim  merreta  tres  vrnas 
rapiCjícKtarios  Romanos íepcuaginra  dúos. 

A  RT  AB  A,  Grxca  mcnfuranoneratfed 
barbara,  decatamen  hoc  loco  dicendum 
cft,  quoniam  áquibufdam  creditur  mecretse 
cílepar,  d^deeainfacris  litteris  &  earnmex- 
planatoribus  mentio extat.  Quam  fuifie  tri- 
pliccm  coUigit  Philanderin  epitome  Gcor» 
gfj  Agricolac  deponder,  Sí  menfur,  Nempe 
máxima  crat  capax  medimni  &  cha:nicum 
trium:&diccbatur  Períica  , quoniam  caí  er- 
fe  vtebantur.  Altera  Medica  crat, McdoTJim 
nempcpropria,mcdimno  Attico  par.  Tcr- 
tia mínima  AEgyptia  erat.de  qua  hoc  loco 
agimus,  quoniam  frcquensde  c.^  menriiveft, 
atquedecius  m.-^gnitudinc  au<fiores  variánt 
trifariam  diuifi.  Fannius  Arcaba:  AFgyptiíE 
tres  modfos  &r  tricntem  dat  bis  verbis:  Eft 
ctiim  tcrric^quas  adueña  Nilüs  inundar.  Ar- 
caba, cuifuperat  modij  pars  terti?.  pofl  tres. { 
[       "    ;  N         N^tvi 


(    5>8  ^Deponderibus  ) 

Namque  decem  modijs(íic  lego  prometía  mo 
dijs  )  explebicur  Arcaba  triplex  .  Siciuxta 
Faiinij  fententiam  hxc  nienfura  contincbic 
Texcaiios  Romanos  quinquagintatres  cum 
tríente.  Epipbanius  ex  multa  diligcnciainue 
niíTeait  Artabam  AEgyptiam  eíle  fextario- 
riimduoruni6<:feptuaginta:facitqiieeáme- 
trctx^qualem.  Alij  Artabx  AEgypcice  tri- 
buunt  modios quinqué, nimirumfextarios 
oCtoginta.ccrte  Gal.de pond.&menf.  quod 
fccuti  funt.Scptoaginta  intcrpretcslfa.5.vcr. 
lo.cú  pro  coro^id  cíl  triginta  modijs  fex  Arca 
baspofuerunt,nimirum  íingulis,Artabis  da 
tes  modios  quinqué feu  fextariosodoginta. 
Ná  quod  Hier.  eo  loco,  Artaba  inquic ,  rnéfu 
ra  z\Egyptia  eft^faciésmodios.io.ineoquid 
fibivclit  intelIígerenonpofsu.Sedcerteom- 
nes.íT.  artabasvoluiteos  modios facerctquod 
verüeíl,  í¡  Artabx  denturcú  Fan.modijtres 
cu  tríente. Id  me  NebriíTeníis  admonuít  rcpc 
úi.C,  Neq;  vero  diifla  aliorum  au¿lorum  con 
ciiiafeliceat,niíiex  varietatefextarij.'VtFan. 
locucus  fit  deRomanis,  Epiphan.  de  Atti- 
ciSjSeptuagintaintcrpretes  de  Hebraicis.ná 
fi numero  .S3."V^^^^^^  tertiamcius  partem, 
hoc  eíl.iy.^cfíicicntur  fextarij.yi.-^-fi  vero 

cidem 


(  ^  menfuYis*  c^q)   ) 

/cidem  numero femiíTem  adclas,nimirum.2(í. 
-icuadent.80.  fcxtarij  prarciré.  Porro  ex  .^o, 
fextarijsjquosin  alicjuoaudlore  aliquis  inue 
nicfaciiefuit  .^.modiosdicerc.  cúmnon  in- 
tclligerec  quantum  fínguli  ex  ijs  fexrarijs 
capcrenc,  aut fiquaaliacommodior ratio  his 
audoribus  conciliandis  poteíl  cxcogicari^ea 
noftraepraeferatur. 

V/f  ETRETA  Continet  amphorcos  dúos. 
Sic  fe  Clcop.  in  Georgicis  inueniíTc  fcri- 
bit.amphorearcxtariorúcíIc.5(>,metretáfex 
tariorum.yz.íicNicandriintcrpres  Ampho- 
reus,inquit,capit  fcxtariosfex  &  trigínt2,me 
tretesduos  &:íeptuaginta.  De  bac  menfura 
locucus  cíl  Ariltophanes  in  Pluto  cúm  dixic: 
Oí<y?  ef/:ííj)5j>«$  «v»  ¿¿fcAwi^cfOíírfctf/ií  .idcrt^ampho 
ras  auccm  feu  amphoi  ei  vmí  nigri  ata;  odo- 
raci(fupp!e  pleni  fünt)&  Herodot.  lib.i.  me- 
minie  crateris  á  CTctTo  mifsi  Delphos  ,  quem 
ccpiíleair  amplioreosíexcenros.  Qimd  vero 
Clcop.  cundcm  amphoreúdixit  cótinere  co 
tyla5qiiadr;ígintao¿í:o,  de  alio  genere  cotyla 
rülocutuscíl:  ,nepcearG  quse  tres  quadrátes 
fextarij  c5tinehant,&  Georgirx  vocabátur, 
ve  ipfamec  Clcop.  aic:  quemadmodü  &:  aliud 

N  2         genus 


(    loo  De  ponderibus  ) 

gcnuscocyicEinueaio,  quxicKt^  ijduos  cric 
tes  concincbat ,  tres  duQS  íextarios  impU- 
bant.  Vndcvarijlaquendi  modi  intcr  ícrip- 
tores.  qiiad  coníiderandam  cíl ,  ne  ledlóri 
conf^ííoncniparianr. 

p  L  E  R  í  QY  E  Oames  Iiuic  rncnfur^  fex- 
tarios.<>.tribLiüc,certéClcopa.&Diofc.tu 
ctiámGalen.  chus^incjuit,ideft,congius  fex 
tarios  fex.  ciim  quibus  coafenciens  Fannius 
de  fextario  agens  ait:  Qwi  quater  aíTumpcus 
ficGraionomine  chxnix.Addeduoschus  fie 
vulgo,quieíl:congiusidem.  Verumhosfex- 
tarios  crediderim  non  Atticos  eíTe  fcd  Ro- 
manos, propte  rea  quodmecrctamquasconti 
net  choas  duodecim,  díximiis  fextarios  Ro- 
manos Ceptuaginta  dúos  capere.  Itaque  chus 

:fi ad fextarios  Actieosreferatur ,  oóto cótinc 
bit.  quod  video  GalcnumetiamdixiíTe  de  ííg; 
nis&:nocisponder.  &menfur,cap.2.  feu  qui 
cumqueciusIibeliifuicaiKflor.  Siccnim  ait: 
Chus  habet  Ch^nicas  dúos,  fextarios  odo.fi 
verodeHebr3tcisfcxtarrjsagatur>nouéfi:x- 

Itartoscontmebic.  Clcopacrafané  cúmdixif- 
fcc»  cbus  haber  corylas  Atcicas  duodeeím, 
íextarios  fex  >  chaEnicas  q^uatuor  :  addidic 

fein 


(  (^ menfuns,  loi    ) 

i'einGeormcischoaminueniíieíexcanorum 
nouetn,  cotylarQ  duodecim.Noítcr  tamcn  iii 
tcrpresLeLiic.i<?.vcr.3<í.  cúm  íepcuaginra in- 
terpretes pro  Hinchíkmrcddícliíset^iprefcx 
tarium  fubftituit:  &  Hiero,  ad  Ezech.  cap. 4. 
Hin  dixitcotinereduoschoas  Árticos,  quos 
nosfextaciospofí'uinusappellarc.  In  que  for 
rafsisPlinium  eftfecutusquilib.14.de  Neóla 
rite  vino  agens,vbi  in  Dioícor.legerat  vncias 
quinqué eiusradicisinchoas  quinqué  mulli 
addcndas:  ipfe  vertir  in  fextarios  fcx .  niíi  for- 
te in Diofcor.  choam legit  ,nó  choas  quinq^ . 
Vnus  Suidas  aliamrarionemfecurus  vidccur 
cum  díx it:  xáo^  c/^t¡ís7íyXovs  ^  <f^i)o  |W«i  x<^<^^ "^  U* 
hoceft,choosdüoruaifext3riorü:chus  enim 
cíuoíextarij,  choeusautemfex.  Itaque  iuxta 
eius fententiá  differut  chus  &  choeus.  Chus 
habetfextariosduos,choeusrex.Gcor2Íusta 
mcn  Agrico.  contendir  libr.i.  de  ponderib. 
SuidseverbaeíTecorrüprajIegcndümqjjChíE 
nix  dúo  fextarij ,  cboeus fextari]  fex.  Deniq'; 
quoJlofephuslib.3.antiquit.cap,i:O.Hin  di- 
xiccontinercduosehoas  Atticos^népefexta 
rios  feu  loghin  duodeci  m;,  ad  nümcrumfcx 
tariorum  debetreferri,  non  ad  menfurarum^ 
^qualitatem:  cura  ex  ijsqua^-dida  funt,  con 

N3  ftetj 


(    ici  De pondenhus  ) 

ílexHín  concinere  düodecim  fcxcarios  He- 
biaícos,  dúos  taincnchoas  tondem  quidem 
íextarioscapere  icd  Romanos,  quimaiores 
Hebraicis  funnacqucadeocumilíis  propor- 
cione rcTc]uialccracomparancur.  .i'>ii¿"; 
Sexcdrius  ^cticus         \  ^  -/  i b  n  i  H 
CEXTARIVS  Acc!Cuss¿^cGí.Tce  voca* 
tur  voce  a  iatinis  accepra,  tninor  carne  ícx- 
carioRomano,vtí  Gal.  aiclib.i.decópof.me- 
dicam.pergcnera.c.ió'.in  hxc  verba. C^terú 
iexcarij(hoc  cít|fcs:f  )RomaniHerámeminif- 
fepuco.N.lmapüd  Athcnienfcs  ñeque  men- 
ftira  ñeque  nomcn  hoc  erar.  Nunc  ex  quo 
Romani  imperare  orbi  coeperuac,nomen  fex 
carijapud  OinneSjquiGrsecalinguavtuncur, 
naciones  cxiític :  ipfavero  méfüraRoman^ 
nsqualis  nóeft,  quippc  alij  aliamfexcarij  men 
fura  vfurpanc.  Apud  Romanos  fexcarius  li- 
bram  vnam  &í  feíniííemj&fexcáeiusparcem 
peder, ve  fimulomnesiundl^  vncix  fine  vigin 
ci.ha^ciíle.  Quancasvero  fie  Accicus  Texca- 
riíjs  ñeque  Galen.  coloco  declarac,neque  eft 
facile  cerca  racione  ílacuere.  Qjndam  Accico 
fexcario  vncias  danc  oótodecim  Suidx  auóto 
ricacedicencistVíedimnCimodioriJ  fex,  ve  fie 
menfura  xeílas  feu  fexcarios  dúos  &c  fepcua- 

gincaj 


( 


^  menfíirisA 


103.   ) 


gintacapiensjid  eft,  libras, 108, quiUus  verbis 
fígnificaturxeílem  fefquilibram  Rornananí 
penderé  drachniay.144.  Alij  Ártico  íextario 
vocias.is,dant>  certeFann.  Qxibapho,  qui 
cftoílaua  piarsíextarjj^drachuiaso^uiíidccim 
dat  y  Cyatno ,  qui  eílpars  duodecima,c3racb- 
mas dccé.  Sic  enimaic:Bi$ quinq; hunc  (nepc 
Cyathum)faciúntdracbmíefi  appenderé  te 
tes :  Oxibaphus  fiet  fí  quinqué  addantur  ad  il 
las.  Qucd  cum  ipíe paulo poft  fextario  aqiia: 
dec  pódus  vnciarú.io.nc  (íbi  repugnare  vidca 
tur  prius  diftumdc  partibus  fcxtarij  Attici 
I  accipiendurn,  deindede  Romano  fextario  lo 
qui  ercdendus  eft.  ídem  fecura  Qleopacra 
fextario  tribuir  drachmascen tu  rn  &:  Yisinti, 
nimirumyncias quindecim.  hxc illorum fen 
rcntia  fuit.Etquidcm  cum  Fannio  Suidam 
conciliare  facile eft,  (1  Suidam  de  vncijs  men- 
.furalibusinterpretemur,  Fannium  &C!eo- 
patram  deponderalibus»  vtraraucenimolim 
fuiíTc ñeque  pares  prorfus,  fuperius  explica 
vtumeft.  Galcnusfanélibr.j.&.íí.  decompo- 
fit.  medican!,  per  genera  cotylem  nouem  ,  ik 
cotylemduodecim  vnciarum  fuiíTe  ait.Er- 
gpficut  in  priori  cptyleloqui  dieúc  de  vncijs 
meníuralibMs,ita  in  poñcriori  dicendum  eíl, 

arque 


(    I04  De^ondeTíbus  ) 

aique  ádca  cocyk  itálica  non  décérAvrMíías 
m-^nfur-ilescapit  ( vtGeorgius  AgncofáCfe- 
didit  libr.i.&.2.)  fed  duodccimrfextarius  vi- 
ginci  quacüor  cerce  menfurales.  Nam  qaód 
cocylem  ideal  áirpro  libra  mcnfüfali  fúmi, 
coníifbuní cupiditate fufccpram  opínionem 
defendéndi  credebamiis.Scd  rurfus  rcc^ntio 
res Fannium,cúmfextario  daré  videcur  vn^ 
ciisquíndetim,  nempcOxybapho  tribuens 
drachmas  cotidenij  in  óleo  locutun^  ínterpre 
tancur,quod  nona parceaqualeuiuseft.ita  ve 
noiiern  oleivnci^  mole  fine  pares  decc  áquse. 
Cüi  interpretacioni  Galen.faucclib.^.decom 
pof.mcdic.per genera. c.íj.cumait:  Acticadn 
Heminam  nouem  Itálicas  vncias  cónficeré, 
quxpendunt  feptern  vncias  6*:  femiff^ñi.  lo-; 
quiturauccminoieo,  vtilocus  ipfe  dcciarát. 
Icajue  fextario  Attico  olci  quidem  vncias 
quindecim  póderalcs  dant,  vini  autem,  q¿fo- 
niamolcononapartegrauiuseíl,  vnciláf&dc 
cim,drachmas quinqué, fcripuldm  viíai  Sic 
Georgij  Agricolíe  ratio  proced!t,&:  corií  qui 
buseiüsfencentia  placüit.  Nos  fane  Gálcnu 
ei  fcncenciíE  &  rationi  fjuerc  non  negamus. 
Sed  quoniam  FanrVius  &  Clcopatraabíolatc 
func locuci,dc  aqu^porius  atic  vino  > <juaí íá 

com-i 


•■ —^ 

(  ^ menfurts.  105   ) 

Icommuni  vfufutit,eoruindi¿ba  accípiendaj 
pütabamus.prxfcTtimcüniquodGalen.alio 
loco  dixicolci  vncias  mcnfurales  ai.  cfficc- 
rcdeccm  ponderales, ídem  ex  Adamitij  fcn 
tcntiainvinivncijs  dixcricOribafius,vtifu- 
periuscílá  nobisalUcú.  Placee ergofcxrariú 
Atcicum  vini  auc  aquae  penderé  vncias  quin- 
dccimnonamplius.Plin.pr'ofed:ólibai.cap. 
vltim.  profcíTusfcdc  Grxcorum  pondernm 
&  mcnfuranim  nominibus  agere , Cyatbus, 
aic,  pendetpcrfcdrachmasdeccmrcum  Ace 
tabuli  menfura  dicitur,  fígnificat  heminíc 
quartá  partem  /id  eft-,  drachmas  quindecim. 
In  quibus  vcrbÍsvox5prndet,  vt  intelligatur 
de  drachraispondetalibus ,  eft  confideranda: 
íímulquc  reáe.colligijficyathuspendet  dra- 
chmas decem,  fextaTÍú  penderé  vncias  quin- 
decim,  quoniam  continet  duodecim  cya- 
thos,  atque  adeo  d  racimas  cent  um  &  vicrln- 
ti,quxfaciunt  vncias  quindccim.  quodin  vi 
no autaqua communibusliquoribus  abfolu 
tcaPliniopoficumfuífiatut. 

^VNT  EtalixmenfuraeGraccis,  prxfcrtim 

Athcmsíquxquoniamadfextarium  refe- 

runtur,brcuipert:tjrrend^  funr,  Cotylcíiue 

O  Tri 


(    iq6  ^Deponderibíis  ) 

Tribliiimfextarij  diaiidium.  Quarcarius  feu  ' 
hcaiicotyliümquarcafcxcarijpars.Oxibaphü 
fiuc  oxibaphuslVíc¡uicyathuso6lauarextarij. 
Cy  achiis  fextarij  (i jodecima,capic  entm  fcxta 
riuscyathos.u.quae  vnc  le  etiarn  fextarij  vo- 
cancor.Chocaremicyachus.  Myílruracyachi 
qtjadás.Chemccyathivjuinca.  CocUearpar 
uürTi,cyathipai$  decima.  Atqiiein  hoc  nu- 
mero c>?lligiaius  tuní  menfuras  communes 
Athenienf¡um,cum  cas,quibus  eorum  me- 
dici  oÍíqi  vtebantur.  De  mcafuris  Gcorgicis 
&  veterinariorum  nihildícimus  confuííone 
vitanda.  Ex  Georgio  AgricoU  lib.i.  qui  vo- 
lee petar licct ,Clcopatra &: alijs. Nunc  mcn- 
furseallatx  inter  fe  comparandaj  funt  maio- 
rescum  minoribus. 

Aaiphora  Attica  fcu  metrctacontinetar- 
tal>aai.i.&-^.fcre,amphoreos.2.choas.i2.fex 
tarios  Romanos. 71- Atcicos.5><^.  cotylas  At- 
ticas(dc  his  enim  loqiiimur)  ii?2.  quartarios 
384..  oxibapha  .7¿r8.  cyathos .  1152  .  choncas 
2304.niyílra.4^oS.chemes.57<íO.  cochlea- 

ria.11526. 

Arfaba  irrcgulans  cft  &:  barbara, ñeque  par 
tes  eius  prxcilé  afsigaantur^numcrorum  mi- 
nutijs  vicandis.  íedtamcn  continet  ampho- 

reos 


(  (3^  menfuriSn  107   \ 

reos.i.ifcre,choas.i?.fcre,fextarios  Romanos 
y3.|-.Atticos.7i.circicercocyIas.i4  2.remico- 
tyIas.i84.oxibapha.5(í8.  cyachos.Syi.  cochas 
1704.  royftra  .3408.  chemcs  .4270.  cochlca- 
ria.8yio. 

Amphorcus  choas.<í.  fexrarios  Romanos 
3<r.  Atcicos.48.coty!as.i?^.  Temicotylas.  15^2. 
oxibapha  .584.  cyathos  .57<í.  conchas  .iiyi. 
myflra,2304.chemes.i88o.cochIeana.y7íro. 

Chus  fextarios  Romanos  fex,  A  rcicosodto, 
cotylas  fcdecim^fcmicotylas.  32.oxibapha.i74- 
cyathcs.5?(í.  conchas  .15^2.  chcmcs.480.  co- 
chlearia,;?ío. 

Scxtarius  Atticus  cotylas  duas^femicoty- 
lasquatuor^oxibapha  o6bo ,  cyathos  dacde- 
cim,conchas.24.chcmes  fexaginta,  cochlea- 
riaccntum&  viginti. 

Cotylafemicotylas.  2. oxibapha.  4. cyathos 
<?.  cochas  duodccim,myílra. 24, chemcs.  30. 
cochlearia.(ío. 

Oxibaphumcyathumvnum  &-i~conchas 
tres,myftra.í5'.  chemcs. 7.  bí\  cochiearia  .15. 

Cyathus  conchas. 2.  myíka  cjuatuor ,  che- 
mes.5.  Cochiearia. 10. 

Coch3rayitra.2.chernes.2.|-cochlearia.y. 

Myftrumcasmcs.i.-^cochIe<!ria.i.4-. 

O  2         Che- 


(   io8 


Depondertbas 


) 


Chsaiecochicaria  .i.Cochlearminimall 
qu  i  cío  r  u  111 111  c  n  fu  r  a. 


^3> 


A  X I M  A  ínter  Romanas 
menfurras  liq^uidorum  Cu- 
Icuscíl  viginctamphorasRo 
manas capkns.  Fanniust;  Eft 


^  ampliora  noílris  ,  Culeus 


Hac  nnlla  cfl:  maior  mcafura  licjuaris^  Capit 
crgpcongios  .r<ío.  fextarios  Romanos. 5><ro. 
Toléranos  aucemfextarios Gapit.1200.  Sed  & 
h  a  G  fx  p^  V  o  c  c  V  t  u  nr  ur  ve  re  res  n  o  n  i  n  fi g  n  i  fi  - 
cationcmenfiirse^jfecl  magni  cuiufJam  vafis. 
quomodo  in  culeum  infucrc  dicimus.  Erat 
autcmfotmavtris,  nimirumcx  corio  bubu- 
loiaiioqui  viginti  amphoras  noncapercc:fin 
eulifq-plauiiris  íiii^uliculcivehi  folicierát, 
vtivctere>lculptur^  niarmoru  mdiciolunc. 

^m^rjora  Tíomana, 
A  MP  HORA  Romana Quadrantaletiam 
vocatv>r.  amphoraquidemquod  vtraq«ie 
ex  parteanfam  haberet  adcommodiracemlc 
uandijQuaírantatautem  quod  ex  pede:  Ro- 
mano 


marno  irr  quadrum  fada  conftarct ,  vtiFan- 
nius,&:  Feílus  Pomjjcius  aiync.  Capic  fcxta- 
rios  Romanos  qaadraginraiaclo,vtí  prxrcr 
hos  diios  au¿!ores  tuní  Gafen. his  verbis  do- 
cct:  Amphora  Itálica  haber  cheas^oólo  .  tum 
VoluíinsMetianursdeaíTchis  verbis:Quadrá 
tal  ,quod  mine  pleri que  amphoraní  vocanc, 
habetvrnasduas^modios  trcs,fcmodiosfex, 
congios  odo  ,  fexMEios  quadraginta  ocio, 
heminas.pó^.  q^uartarios.ii?i.cy;athos.5  -jG. 

Urna.. 
VTRNA  erat  vas„qiíiapFíe:rertim  morcüorú 
ciñeres eondebanturformaoblonga  ,  at- 
que  incuí'pidem  imain  pa.rte  deíinv^bar,gcmi 
na  fuperiusanfa-  Sed  ec pro  menfura  accepta 
Romanx  amphor^  femiíTem  cantinebat  At- 
ticae  trientem,  nempc  fextario^s  viginti  qua- 
tuorj^congiosquatuor^nimirum  cpjantú  fcf- 
quimodiusarrdorum.  Fannfus:HuÍas  ( fcili- 
cct  amfioríe  }  dimidiam  fertvrna^  vt  &:ipfa 
mcdimniJ^'  *7     ^r  'f¿^*^;r^' 

Cangms. 

(^ CT AV  A  Pars  amphorse  Romana? con- 

giuscftcapicnsfoxtariosfcx^Güvacqualis 

crat  chns  Attrciis.Formatur  autem  congius 

exdimidio  pede  Romano  omni  ex  parte  qu^ 

I  O  3;         drato: 


(  1 1  o  De  Pondertbm  ) 

vkato,capicqae  Tcxtarios  Toletanos  fepcem  I 
camdiíniaio.vti  experimento  comprobaui- 
nius  fació  coagio  ad  menfuram  pedís  Roma 
nié  cribus  maximi ,  vci  fuperiusdidum  cft. 
Acongio  tricógiusdiduserc  TorquatusMe 
dio!at)cníísá  cribus congijs  epocis  vno  impe 
t'jjinfpeclante  Tiberio  miraculi  gratia  ,  Pli- 
niuslib.iíf.cap  ii.TumCiccronisíilium  Bi- 
concium  íímilide  caufa  díctum  mcmorant. 
Plin.lib  iS.cap.y.  optimifrumenti  modium 
ait  in  fubaólu  cogium  aqua^  capere.  Nos  pro 
bauimus  experimento  dúos  celemines  opti- 
mxfarinXjhoc  efl:  modium, fubigi  duabus 
azumbrisfereaqux.Continet  crgo  congius 
fexcarios  J-  .Toletanos.y.hoccft^duasazum 
bres  minus  fcxtarij  femiíTe. 

Sextariíis  'Románus. 
p  X  His colligicur  quátus  eíTet  fextarius  Ro 
manus,nimirum  quarta  parte maiorfex 
tarioToletano.  Nácumaquac  fextarius To- 
letanus  pcndat  vncias  fedecim/extarius  Ro- 
manus  pender  vncias  viglnti ,  nimirum  pro- 
porcione fefquiquarta  cúnoilro  fcxtariocó- 
paratus,cú  Attico,quera  diximus  penderé  in 
aqua  vncias quindccim  ,  proportione  fcfqui 
tcrtia,cú  Hebraico  proportione  íefquialtera; 

quem 


(  ^ rnenfmis»  ni    ) 

quem  quantum  fex  oua  capcre  didum  cft, 
aquae  pondu?  vncias  tredccim  5¿  trientcm. 
QJjxquoriiam  fuperius  pluribusfunc  expli- 
cara, hoc  loco  repecenda  non  func. 

^ii^  menfüYA  Tío  manas  liquido  rum . 
T-lEMINA  Latinis  idcmcíl  quodcotyla 
Gra:cis,nimirum  fextarij  dimidium.  ca- 
metfiex  Athenasolibr.iy.  colligitnr,  veteres 
Gradeos heminaetiamin  íígnificatione  coty- 
laevfosfüiíle.Quartarius  pars.4.rextarij.  Ace 
tabulum  odaua  fextarij  pars  ,  fcfquicyachi 
menfura.Cyathusvncia  fextarij  Jioc  eft;,eius 
pars.ii.Cochlear  fiue  lígula  cyathiquadrás, 
fextarij  pars.48.cum  inGrc-ecis  menfurisco 
chicar  fie  pars  cyathi  decima  .  Ligulg  in 
aqua  autvino  ponduseíí  drachmarum.3.fcri 
pulivnius:fiuenoftromorcdíxcris ,  oólaua- 
rumtrium  ,granorum  aurifícum.zj.  tátum. 
Nunc  adijciamus  quotics  maiores  menfurx 
inminoribuscontincantur. 

Culcus  continet  amphüras.2o.  vrnas.40. 
congios.iííO.  fcxtarros  .5?<íO.  heminas  .i5?20. 
quartarios.  3840.  acetabula, 7(^80.  cyathos 
u^zo.  Iigulas.4^080. 

Amphora  vrnas.i.congios.S.  fextarios.48 
Hemlnas  .i?  <í.  quartarios  .ii?i.  acetabula. 384. 

cya-^ 


( 


I  IZ 


De  poncknbHs 


) 


cyathos.  5  yó". lígulas.  2304» 

Vrnacongios.4.  rextarios,i4,heminas.48. 
quarcarios  .p6,  acetabula  .i5^i.cyachos  .188. 
lígalas. 1151. 

Congiutjfextarios  .6".  hcminas.ii.  quarta- 
rlos  .14.  acetábala  .48.  cyachos  .71.  ligu- 
ías.288. 

Sexcatiuslieminas  .1. quarcarios, 4. aceta- 
bula. 8.  cyathos.  11. lígulas.  48. 

Hemina  qnartarios  .2.  aeccabula  ^4.  t:ya- 
thos.6^.1iguias.24. 

Qiiarcarius  ccecabula  .2.  cyachos  .j.ligu  - 
las  duodecim. 

Acetabulum  cyathos.i.  -a-  lígulas. (í. 

Cyathus  lígulas. 4.  Lígula  minima  Rotna» 
nis  erar  mcnfura  liquidorum. 

ToletanA  menfuTA  liquiJoru.  Cap.  17. 

OLETANAE  Menfureli 
quidorumpaucoc  funt,  acfe- 
rcadquinqucmenruraruno- 
mina  reuocantur.ln  quo  na- 
meromodiusfiucmt)iusma- 

^^  xima  omnium  mcnfura  voca 

tur.  Concitict  arrobas  feu  amphoras  Tole- 
tanas 


-  • — '  -  • '    ■  '"•  ■" *' — -  ,  j-, — ..—■...——-■  -  .^. .. »^^ .   - 

ranas  fecfedm  ;  aítrolDa  adteiTi  tá  pie  a2u  mbr  esT 
(feu  congios  Tolctanos  dicere  malis)  o<5bo, 
fext arios  Toletanos^nimirum  congij  Toicu 
ni  cjuá¿Fatit6$.^2.<:j^ííiefficiünt  Romanos  fex 
tartos  vigiV>ti:^uátpor  i  pónderein  aqua  auc 
yiiT<)-llbrfrtímnóftrarüm.^ív*Rorrtanarú 
|C  u  m  béííe  >hoc  eft,'  vn  c  i  a  ru  'i  5 11 .  m\  m  u  r  &  d  i 
midiá  arroba  ,  qiv^  r^fpóndet  Romanórum 
vrn2e,minortamenilla:continec  eriim  qua- 
tuor  congios  Toletan<>s  jfcxtarios  íedecim^ 
áquamauívinum pondere  librarum  noftra- 
rum  totidem,  Scquitüt  Azúbre  octauapars 
árrobaí  ;capics  fextarios  Toletanos  quatuor. 
Romanos  tres  &:  quíntam  fextarij  Romani. 
parccíürin  áquaaut  vMo  pender  libras  qua- 
tuor  ToIetafíaSyhoc  éíl  vnciás  fcx;?giíitá  <jua 
tuor.  Mínima meníuracft  fextarius  Tolcta- 
n US  azumbris  quarta  pars , arrobx.í  1.  pender 
inaquaauc  vino  vndasfédeciiiiimitior  fex ta 
rio  Rowiano  vndjsqúátüor.His  menfutis  in 
Italia  quidem  vUgáíf  efptodbnt  follietaféxtki 
rionoftroparfcFe.íp^endet  cnim  in  \^rio  aut' 
aqua  vncias  Romanas  vulgares  fédectm.  Me- 
dias conílat  ex  follietis  duab^íí.  Bócaliscon- 
ftans  Cíe  fallietis^qibátirb^i^fe^ftr^-ai'ünibH  re 
pondensiCóhgrtdlac'ónft^físbócálibasfqtia- 
j-&i'p:í'>  P         tuor 


"■    ^iijii».^»— ~»».«^ — ..»>- 


(.  114  Depondetibtis  ) 

■ ' ■ ' 

tüor.  dux  verócongiteilac  naftrarii  arrobam 
circicerfaciunt.ín  Galliaalijs  nominibus  pa 
resmcnfuraefunc,  prxíertinTParifíjs.  Ciapi- 
nafexcarionoftrorcfpQndct,Roman2^fQllic 
tse. Pinta duas  ciopinas  capit*  Qi¿artaiius ca- 
pí tci  opinas  quatuor.Sex  tariusciopi  ñas  Tcí- 
dccim.  Duoíextarijnaftrac  arrob^  refpon- 
dent,naiTic]uiuisrextariusin  Galliacjuatuor 
noílrasazumbrescircicercontiQet»        ,'¿:av 

C  Vpcrioribus  mcníuris  vino  alijlqucliquotí 
bus  meciendis vulgo  vtitnur.  Qlcurn  pon^ 
dercvenditur,emiturq;,  quemadmodúanti*: 
quis  téporibus  fcimus  fuilTe  fadlitatum  incer 
Romanos.ytiexPlinioconftat,lib.i8.  cap.3. 
Succ.  in  Casfarc.c. 38, 1.íí ex  toto.ff.de  legát.i. 
Sedex  pondere  tamcn  propriamenfura  olei 
fada  eft,Pani!la  vulgo  aidla  i  podcrc  quatuor 
vnciarü,qu?vix  poceft  cumfuperioribusmé 
furis  comparar!.  Sed  fextarium  Romaiium 
quatuor  panillas  olei  &:dimidiafaciunt.  Sexta 
riúautéToietanum  implen  ttrc5  panilla,  & 
tres  panilla?  quadrantcs.íic  panillx.ji.  efficiét 
fextario^.io.nempe  dius  azumbres  &  fcmif- 
íem>p3ni)I^.U4*GfficÍHitrextariosTí>leranos 
quadr^ginta  ^  t>$nipe  arrobaní  mcnfur^Icm 
\  q  &qua- 


(  (^  menfurís.  115    } 

&  quadrantemiMel  étiam  vulgo  pondere  ve 
ditur  ,  fednulla  ex  pondere  propria  ¿ccaua 
menfuramellis. 

MenfúrdméiicoYum. 
pHarmacis  conficiendis  peculiares  mcnfur^ 
funt,quasvncias vulgo  vocant,neq; pares 
Ínter  fe,  nam  vnciam  tripticemhabent.  Olei 
vncia  máxima  cíl  trium  .  aqua  fublimata 
menfurandamcdiocri  vncia  vtuntur.  míni- 
ma fyrupis.  quae  ñeque  ínter  fe  compararifa 
cílc  poíTuntjneque  cum  íliperioribus.  Sed  il- 
lud veré dici potell,  quamuis  harum  vnciarú 
fiíuftafit,vncÍ2epondusefficere,  noncommu 
nis  fedmedicorum:itavt  vncia  aquse  íitmi- 
nor  vncia  olei  nona  parte,  atcumfyrupivn- 
cia,proporttonecireitercomparatur  fubfef- 
quialcera,  quomodo  aqua  cú melle:  nifi  quod 
fynipialiquid  aquae  mifcetur,&:faccarum  ex 
quoconficitur,mellcaliquantocfl;leuius.Sic 
ícxtariusToletanus^quemdiximusinaquacf 
ficerevnciascommunes.i(>.cx  ijsvncijs  medi 
cisjcapiet.iy.  &grana  aurificum  .37.  —"  P^^c- 
cifé:qu2egranapauIoampIiusmcdicorú  vul- 
gari  femidrachma  funtttotidemq;  vncia  s  fex 
tarius  capiet  ex  ijs^quibus  aqua  fublimata  me 
furatur.  Olei  vncias  capiec  quindecim  ^^- 

P  2        ferei 


(    \\G  De  ponderihpís  ) 

.     ....     J.}i.      '\     'Uti-    ■ ■-  üu miiii        ,    i.i^in»!  ■mil  ». 

Icuius  ell}CapiCi2^í.h¿nivt^:e;ípótJn^^ 
probaiiiaius.Qponiodó  harvji]GÍ;€^  ineníura- 
íes  medicorucn>p.c>ÍIiinc  Siidehcnt  cum  men-i 
furis  alijscornmunibus  liquidorum,  &cum 
pond^rib^s  í:pmpararí,  ac(]ü,qii|^rí^  baqcrar: 
iioneiTí  basinenfu  rascornpa^abimgs.  ^' 
^  Mlodius  feu  m.oi US  ca^pií^  arrobasi.jKí.azura- 
bres  ..u&  :feix,£ar(ÍQs,  Xolpca|X:9iS?J5.st.i panillas. 

Arrobaeoncinct  aztimbres»S^.fexcariosTo 
Ictanos.  52-- Papillas. 85. ferc^:  oq  r-J  : 

Azumbre  capicfextarÍQ5.XQ}¿tanQS.4>  Pa- 
nillas.14.=  í..;:;íii;10jibt^íJí  ioi  iiíi 

Sextarius  capit  paninaSv3.^v'nGV^  meji- 
cas  olei-.i5.^|-  aq'u^:  .lyy-^íLnciiieí/jff "pi  vn- 
ciascatTcinecij.   [-       ^ 

Panilla  Capit  vncias  medicas  olei.5:.-^aqua2 
ferme.4.íyrupiferme.(r.  ;  f:ru 

Vnc i  a  m  ini ma  o  m  n  iu m  in  tcr  n  os  mcnfu  ra 
liq.aorunieíl  pondere:  vncias  vnius.. 


( 


(^  merifuris. 


'7    ) 


Heíraiu  ¡nferímÜaru^  m  efuvA.,  Cap*  1 8 . 

O  N  Purauiíhancdifputatio 
nemfore  abfolutam  omni  ex 
parte  &:  pcrfe¿]:am,nií¡  de  in - 
teruallorummenfuriseadice 
re,  quse  in  diuinislittcris  paí- 
íim  occurrunt,&  quxabalijs 
ícriptoribus  animsduerfa  funt.    Ergo  quo 
Goepimus  ordineprogrediamur  eatenus  ,  ve 
primum  deHebraicrs  mcnfuris  dicamus,  led 
áminombusitiGlioantes,  corra  quamin  alijs 
partibus  eftfa^bum.In  quo  numero  mini 
mamen  fura  Ezbagh,  hoG  eít,  digicus  fucric, 
quem  vulgo  HebríEÍ  tan  látumefle  affirmár, 
quáfunt  lata  fcxliordei  grana  qua  parte  eral- 
íiCsima  funt..  Quod  íi  digirus Romanus  qua- 
tuorhordéi  grana  non  fupcrac^vti  affertPhi- 
lander  ir^  Vitruuium  lib.f.  cap.io.  3¿  ellab 
ómnibus-  recepta  fcntcnria  ,  fiet  vt  digitus 
Hcbraicus  cum  dígito  Romano  comparetur 
proporcione  fefquialtera  ^contim  ns  quantñ 
fefquidíeirusRomanu?.  Ex  hac  mtnfüra  cú 
ornnesaliaroriantur  ,c5cedendum  item  erit, 
palmumiHcbralGum^pedem  ,cubirum  codé 
I  P  5^  modo 


(   ii8  Depondenhus  ) 

modo  parique  mcnfura  palmum,  pcclem& 
cubicumRomanumfuperare.  Sed  quoniam 
fex  grana  hordci  experimento  probauimus 
polliccmeffiGercfeuvnciam  peáis  Romani, 
qui  pollcx  digicum  &  trientcm  alterius  digi- 
cicontinec,veriusarbicror  digicum  Hebraí- 
cum  proporcione  fefquicercia  cóparari  cum 
Romano ,  quod  de  alijs menfuris  paricer  in- 
cclligatur. 

Tdlmus  Tcfhach. 
r)E  Digico  vcmenfíira  eft^nullamcntioin 
facrisliccerisexcac^fedin  libris  cancúmo- 
doRabbinorum,  arque  inMifna  propria  de 
menfuris  &:ponder,difpucacione.Nam  infa 
cris  lictcris  mínima  inhoc  genere  menfura 
palmus  eíl,  qui  Hcbraicc  Toph^cf?  vocacur, 
nollro  palmo  rcfpondcns,  nifi  quod  maior 
eñillo,fi  vera  fue  quse  de  digico  diximus:atq; 
adeo  cóílansquatuordigicis  Hcbraicis,quin 
que  Romanis  &  trience.Sic  noíler  incerprcs 
palmum  fereproeavoce  reddidic  exod.37, 
ver.i2.Ezech.40.ver.5.cu.i.Paralip.4.  vcr.j. 
vbidemari  ^neo  feu labro  magno  agit,& 
camen  j.Reg.y.ver.K?.  vbideeiufdem  labri 
crafsitudine  agicur  ,  pro  palmo  tres  vncias 
fubílicuic.Nimirum  quacuor  digiti,quibus 

palmus ; 


■■■■i""!"  I  

(  (^menfuris,  115?   ) 

'  -■      '     ■   '  '■ , .  -  ■        ■    ,  ^ 

palmus  conflatapudcjuamqucgcntem,trcs 
vncix  ,  id  eft  ,polliccs  fui  cuiufque  pcdis 
func,certe  ex  latina  loquendi  confuctudinc 
fíe  vocari  nihií  prohibet, 

^Palmus  maior  ^ereth, 
>\rVLGARI  Coníuctudine  palmum  dici- 
musinternallumab extremo  pollice  vfcj; 
adextremumaüricularem,nem pe  quantum 
tres  palmi  minores  fea  digiti.ii.  tametfi  lati- 
nis  palmi  vox inca fígniíícatione pon  vfurpe 
lur.SedHebrseis  tamen  -.2'ír^r¿vocatur  pal- 
mus maior  digitonimduodecinu  de  quamé 
fura  freqiientcr  memincre  facra-litteríc.nam 
cxod.18. ver.Kj;,  vbi rationale  palmi  menfura 
ficri  mádacur,hic  palmus  non  fuperior  intel  - 
ligéduseíl.quemadmodum.i.  Rcg.iy.  ver.5. 
vbidiciturGoliath  füiíTeakitudinisfexcubi 
torum&r  palmi. eodé  modo  ífaia:  .40.  ver. u. 
quismenfus  cü,  pugillo,aquas  &  cxios  pal- 
mo ponderauit,  de  hoc  palmo  accipiatur.  At 
veroapud  Ezcch.c.40.ver.5.  in  manuvirica 
hmus.C  cubitorum&:  palmi,  &.c.43.vcr.i3. 
iltícautémenfursealtarisin  cubito  verifsimo 
qui  habebac  cubitú  &  palmurpalmi  vox  ijs  lo 
Gis  non  propalmomaiorifed  minorifumi  de 
bct*vtcólhc  exleclionc  HcbraicaCotra  quod 

p.->fte.j 


(   lio  Depondenbus  ) 

^poíleriorilocofequicur.  Vfc]uead  Ubiúeius 
in  circuicupali-nus  vnuSídemaiorj  palmo  fu- 
mi  debct.  quod  miror  virpsalioqui  dorios  &: 
diligentes  non  coníiJerafTe. 

fes  faghaml 
DEDEM  In íignificatione menfurar in diuV^ 
nislibrisfiiminoninueniorac  ne  ex  libris 
qiiidem  Rabbinorum  coHigi  pro  cerco  poten 
qumtus  eíTecpcsHebra^is,  quoproculdubio 
mctiendis  aréis  &  fpacijs  víos  ejQTe  quemad - 
modum  alias  gentes  minimcdubium  eft.  In 
Ezech,  tantum  .cap.4r.  vcr.íT.  vbi  nos  legi- 
mus'.latera  autemlacusad  lacus  bis  triginta 

o, 

trium,  Hebraicelegicur,&:  lacera latusad la- 
rus  trigintatrium  Paghamin.quavoceKim- 
hi  pedes  fignifícari  interpretatur ,  in  co  non 
omnino  male.nam quod  addic  pcdem  conti- 
nere  quátum  dúo  minores  pálmi^ineo quid 
fecutus  fit  aíTequí  non  poíTum^quando  apud 
onincs  gentes  menfurapedis  ex  naturalis  pe- 
dís longitudine  fumitur  ,proximcque  adil- 
lam  accedit,  &  cum  digitis  comparatus  digi- 
tos  fedccim  continet. 

Cuíirtis^mdfK 
pRcqucntifsimainfacrisIitcerís  cubiti  me 
tio  eíl  Gen.<j.  cap.  conílruenda  arca,  in 

taber-i 


■••i^i^^— »«i5»ii»" 


(  ^  menfurts.  iii    ) 


í tabcrnaculi  ftro£fcaca,atque  ccmpli  Hieroío- 
limicani.Ec  QmÁcmznm^mkh  freíjuentius 
in  Hebraica  íingua  vocetur ,  Ezec  hiclis  ta  - 
men,4i.vcr.8.  J^f/7<í¿eciam  nuncupatur^  id 
eíl,  axilla á  medio  pcótore  ad  cubitumi  qua- 
cuorenim  cubitis  vina conftat,ftaturaque  lio 
minis.  Prseterealudic.j.ver.KT.  ^iwd-ídin- 
turcubituSíquolocodegladij  Aiod  langltu 
dineagitur,quemad  occidcndum  Egloncm 
rcgem  comparauit.  Nofter  longitudinc  pal- 
mas manus  dixit  ,70.  pro  Gomed  ^.t^Uí^hs 
dixcrunc,nempepalmum  maiorem  feu  dígi- 
tos duodccim,int€Jligemes.  Addunt  dupli- 
cem  cubicumHcbrxis  fuiffe  ,JegáIe  maiorí, 
ncmpc  fcx  palm  orum  digitoTum  viginr  i  qua 
tuor.Prxtcreacübitum  commiuiem  palmo- 
rum  quínque,digitorum  vig!nci,qual es  fuiffe 
ledli  Og  regís  Bafan  longi  cubitos  nouem, la- 
tí cubitos  quatuor.  quoniam  additurcos cu- 
bitos fuiffe  ad  menfurara  cubiti  virilis  ma- 
nus Deutcr.j.ver.n.neitipe  cubiti  commu- 
nis,  quantaeft  longitudoá  cubito  ad  extre- 
mos dígitos,  quinqué  cuiufque  paimomm, 
digitor4im  viginti non  ampliüs.Porro  ex  hac 
diftindbiotie  quídam  expiicant  Ezech.locú 
cap.40.Yer.5.navbi.noslegimusV&:inmanu 
,cíi::-í.h-^  Q_      viri( 


(   íjLL  DepondeTíbm  \) 

vii'í  calamus  fex  cubicorum  &palmo,Hebrai 
ce  les;iturad verba, &  inmanu  yiri  calamus 
fex  cubiDarum  m  cubica  6^  palmo.  Qi^oia- 
dicacur  non  palmum  vnura  rexcubitisadie- 
dumjfedquemuis  éfexcubitis  cubito  &  pal 
mo  cortare. nimiruvt  fignificaret  cubitos  fex 
calamr  no  comunes  &:  vulgares  eíTe  digitoru 
viginci/ed  legales  íiuefanóluarij  digitorum 
viginti  quatuor^quacuseíl  fefquipes  Hebrai 
cus.Alioquicüha^méfuraicú  Romanis  elus 
generis  proportiane  fefqaitcrtiacóparétur, 
cubitus  Hebraicus maior,quantü dúo  pedes 
R^omani^feu  dígitas.  32.  cótinet  nihilomin^ 

Calamus  Qamb, 
(^Oncinet  calamus  Hebraicus  "cubitos  fex 
legales  5  dígitos  Hebraicas  feu  poüices 
i44.Quod  fieditioné  noftramfequimur,pal 
mus  feu  digitiquacuorei  numero  adijciátur, 
proptereaquodcalamúqué  vidit  Ezech.in 
manu  viri.c.40.ver.  ^.fuiíTeaitfex  cubitarü 
&  palmi.Qui  certc  palmus  no  digitorum  11. 
fuit,vt  quidá  putauit,fed  quatuor^cu  Hebrai 
ce  voxTopach  fie  no  ^ereth :  &:  Septuaginta 
PííAííiST^reddiderunt^quieft  palmus  digitoru 
quatuor.Verumquod  de  cubito  diximusdu 
plicemfuifle^idemín  calamoaccipiédum  co 
'  V  gitabam^i 


|^tabam,calamumIegaleavfexcubicorúIcga| 
riiiinfuiíre,calamüvulgareni  tocídemquidéj, 
fedniinorumcubicorum  &vulgarium. 

"PdjfusJugerHmj  milUare, 
pAíTus  Hebraicc^^^¿<i¿/vocacur.  2.  reg.  6r. 
ver.13.fcd  qua:  ea  mcfurafíc  &  quíta,ii  ó  ex 
plicatur.Gr^cispaírusfcxpedumeft,  quinq; 
Latinis.Ex  ijs  gétibus  quatus  Hebrxis  paffiís 
«íTetjConijcere  facilius  eílquá  certa  racione 
pronuciarCiEíl&iaígcrum  Hebraic  é  Cerned 
i.=  Rcgum.,  14..  íi\(^^CD.i4.'Qmn  &  ^erath^ pj:o 
milliarilegicur.  Gen. 35. ver.  16,  &:.2.rcg.ifv^ 
vcrvi5^.conílans,vtHcbra;irentium,rniÍíecu 
bitisatqjadco  latino  milliari  .multo minuSij 

J-TA(5tenus  exmcnfura:funt€xpiicat^,qusc 
in  diuinis  Iibris  rcpcriútur.in  librisRabbi 
norümultxalia^menfiir^occurrúc.^//^  di- 
gitusminimus.Or^  longitud©  palm^  a  carpo 
fcuiuníluraaddigitornm  radico  paulp  am- 
plias quadigití. 4, »$^<^///calaír5US.^»?i¿ftatu 
rahominis,i?/^j'menfurafeptuaginra  cálamo 
rumcít,cubitorum.  420.  í¡  fequimur  caía- 
mum  fex  non  amplius  cubitos  continere. 
Tarfih  milliare  magnum  eíl  ,  conftans 
quatuor   minoribus  milliaribus,  vti  Elias 

Q_    ^  in 


^  1 14  Depandefibus  )j 

inThiíl3Íau<í^oreft.  Máioüesfíipercíl  nieiifu 
ras  in  hoc  genere  cuiii  n^inoFibus  compara- 
re^noníoaiiics  tamcn  fed  praecipuas , quarin 
facris  libris  cxtant^,  &:•  quarum  Ibngjtudo 
c6^nitá.erati>  ^'^o^  iu^-^^^v^». u*ii¿  ío;.)l- ..:  lüh  A<  i 

■  Milliáxc  c:0nt^nerca1aTnDsxt<?¿|^^ 
:  íooo.pedbs  Hebraicos.'!  5  00.  palmos  niaiores 
20oo;.palmos  minx>res^^ooo^digitos  feu  polli 
ees.  24000. 
Galam«scic>ntincrcubicbs4¿t^^edés.5>vpal« 

mí^s  maioresdiíodbGiqaijgalrniJt&iminor^es  <3<>* 

dÍgirosa-4,4:..-'^^  .7Dv.^?.mn  .in-í]:--!  i'^í  ;[í?rr: 

Cubituspedes.r.-|-parmo5niaiorcs . 2.  pal- 
mos minores.  <?. dígitos,  li^iái  i  Ór>b&  :p:£2Í3Íd 

Pes  palmos^  maiores^  .1.  —¡palmos  mino- 
resv4;.dígitos.i^.>  'jhsx^  ¿uíjüj^A  Ij 

Palmus  maior  minoren  paliiios;  tres  ¿dí- 
gitos duodecim.  •  -  -  -    -  ^      .     * 

Palmus  maior  digitcJs^quitiior^  Digiíüi'S- 
menCura  minima  eft  :  tamecíí  quantum  fex 
granaí  hord.4i  con  ciñere j,fupcrius;di¿^^ 


^  msnfu'^ts. 


^M    ) 


CrACAtnteniallbrum  menfur^,  Capjc^, 

s— ji  E  Crc^cis  imeruallbrum  men 
h  furispauca  quxdaní  dicenda 
^*  funtex  Herodoco  in-Euter- 
pe  j.ex  Poüijce,  He(yGhio  &. 
Suida  col  le  ¿tama  gi  9  ,  quam 
longo  &rmonecx<plicaca,auc 
vcterum  ceftiiiionijs  (ígillatim  confirmara. 
Ergo  álniinoribüs  írinchoemus,Dadyliis,  id 
eíl,,digttusprinium  occurric  Palefte7ri^A«is«. 
éíl  palmus  niinor digiti  quatuor  ^  cubiti  pars 
fexta,vt  Hieroi"!.  aifeirad  Ezech.  cap.40..vbi 
&:illucl  addicad'obfcru  ación  eminfigne^áqui 
bufdám  diftindríonis  caufa  húcpalmum  abfo 
lutc^maioremde  quo  diximus^diccmufque 
rurfuSj.vocaripalmam.  ficlud.5.  ver.i^.  vbi 
proHebraico  Goaicd  Sepruaginta  pofuerut 
's.TTt^etiMV'^  nempepalmum  maiorem  ,  Latinus 
interpreslongicudínc palmas  eorum  auólori 
tatem:  fecxj  rus  dixir.L  tonar.  A  retín  US  hoc  fe- 
cutus.5.Pblhcap..5.pro.2«^fl6 v^vtfíH  oxníxiJiCtiii, La 
tinevertit,.corpu5duaruínpalmarum..quod 
fecifle  criam-  obferuo  libr.y.  cap.4.  credbck 
iGazaiulocis  no  paucis.  Porro  palmus^mir.or 
\  0^5  Grcccc 


(   11(5  Deponderibns  }) 


Grxcc  eciam  Dochmc,Dadylodochme,Do 
roiic];  vocatur,vti  Pollux  ait  lib.z.ne nomiíaú 
mulcitudo  fallac.Plin.Iib.35.c.i4. genera  eo- 
rum(Iacerum)cria.Didoron,quovtimur,ló- 
gumpedelacum  femipedc(ííclegico)aItcrütc 
cradoron^terti  ü  pentadoron.Gr^eci  eniman 
tiquidoron  palmum  vocabant:&  ideo  dora 
muñera, quiamanu  darentur. 

Lichas  digitidecem, longitud©  interpolli- 
cem&indícemextcnfos,quod  vulgo  xemc 
dicitur. 

Orchodoron  o§U(/^<tí¿9^  digiti  vndec¡m,longi 
cudo  palmee  hominis  á  carpo  feu  iuncStura  ad 
fummum  dígitum  médium  Pollux  lib.2. 

Spichame  27r<9«/<¿  maior  palmus  digiti. u. 
quam  voce  Sepcuaginta  fubftituuut  ferc  pro 
¿^m^Hebraico,ccrte  Ezech.  45.  ver.13.vbi 
noslcgimus.  Sí  definitio  eiusvfq;adlabium 
eiusin  circuitu  palmus  vnus  iGrxch '^Trl^ctpM 
vti  Sí  locis  alijs  obfcruamus.  Philander  in 
lib.  3.  Vitru.  cap.  i.  afHrmat  pro  an^(ti4 
Plinium  vertiíTe  palmum  libr.  21,  capic. 
7.  &  Grxcos  alterum  pro  altero  vfurpa- 
re  TTctKcttsfjjj  pro  2:t<9«/*»  Se  écontrario  pari 
libértate. 

Pcs  palmorum  quatuor  cíl  digitorum.i<> 

ma«i 


(  (¿ menfmu,  izj  ) 

^maiorpede  Romano  fcmunGia,minor He- 
braico quadrante  circiter. 

Pygraedigitio¿lodecim,nempeacuruatu 
rabrachijaddigitorúradÍGes:autpotiuscubi 
timenfura,digiciscamencontra(5bis.Efl  6¿  Py 
gon  dígitoru  víginti  cubitus  ,  Pygme  maiorj 
necjuc  iuíliis  tamen  , longitudes curuatura 
ad  dígitos complicatos,neque  contraóbos  ta- 
menprorfus^fcuadmediam  iun¿luran'¡  digi 
tiniedij,.&^  vocari  poteíl  Palmipes,  nerape 
ex  pede  &  palmo. 

Cubkus  Pix^c^qui  cftcubitus  integeracur 
natura  vfque  ad  fu  m  mos  digito-s ,  nenipe  fef- 
quipedislongitudo  ,digiti.24.NáquodSui 
dasaffirmat.  n«x^i^cubitum  duorum  pedum 
eíTe^pcdemdigitorumfcdecim^incoqnidíít 
fecutus  ignoro rnififortafsis  ad  Hebraieum, 
auc  Hebraico  parcm  alien  tus  gentis  cubitum 
refpexit. 

Orgyia  paíTus,  pedes  fcx ,  cubiti.4.  Alij  vl- 
naminterprecantur^quantumvtraqueexten 
diturraanu*,  Seruius  Écloga  .5.  Quíe  ■aAíta»; 
ctiaGrsecis  dicituntametfi  Polluxí7AfcV«|;  cu- 
bitum cíTe  vult  :  nimirum  Tr^yjjn  :  ne  va/Í3e 
opiniones  conturbent. 

Plethron  PAt^fív  fcxta  ell  íladijpars  pedes 

centum 


{    iig  Deponderibt^s  ) 

centum.Suidas,Plei:hron,inquic,ñadijfexta 
pars,quod  eíl  cubi£orum.<í8.  cocum  enim  fta 
dium  quadringentos ,  aut  omni  ex  parte  ha- 
bens pedes  criginta  o¿bo.  Quod  poftrcmo  di- 
¿lum  noafarisinccIIiuQ.  I 

Scadiiim  Orgyias  fea  paíTuscentumliabet:, 
cúbicos  qiiadringcntos,pcdesfcxcentos^  He 
rodotus  in  Euterpe  non  multo  ante  fineni. 
Cécum  autem  iuíii  pailas  ftadiam  vnum  fex-: 
plethrorum.PaíTusinquam  mcnfur^  fexpe  ; 
dum  fiue  quatuor  cubitorum.  Pedes  autem 
quatuorpalmorum,cubiti  vero  fex  palmorú. 

DiauIuslladiaduQ, 

Hippicon  íladia  quatuor. 

Milliare  íladia o£lo continct ,  Grxce  miA«; 
dicitur:  tametíiGríccamenfuranoneft  ,  íed 
á  Romanis  cúalijsimmutatoimpcrjo  fump- 
ta.continet  pedes  quidem  Gr2ecos.5400.Ro- 
manos  autem  fex  mili  i  a. 

Dolicbos  AMíX*»^  íladia  duodecim  ,  fe  fqui- ] 
milliare. Suidas  Dolichos,ait,eíl  íladia  .24.' 
quod  í¡  verum  eíl ,  ñeque  numerus  eíl  vitia-. 
tus,tria  railliaria  Dolichos  efficict. 

Eíleciamapud  Herodotumin  EutcrpePa 
rafauga  criginta  íladiorum^  &  fchoenosjt^íi'flí 
ideíl,funiculus  continens  íladia  fexaginca, 

cius 


(  £5*  menfuYts.  ii^   ) 

eiuí  verba  funt.  Eccnim  qui  modicumtcfrx  ' 
pofsidcnc,mctiuntur  illampafsibus  :  qui  mi- 
nus  inopes  cerrse  funt' fnetiunturftadijs:  qui 
multum  poísidcnc  parafaxigis^xjui  pluí  imú 
fchoenis.  Coílanc  autcm  parafango  cricenis, 
frhocni  fexagctiisíladijs.  HaEcHerodorusde 
^gy pro  loquens.  Piin.  lib.ii.  cap.i 4.  Scboe- 
ñus  ,  ale  ,  patet  Eratottciiis  lationc  ftadia 
qua Iragínca,  hoc  cíl,  paílus  quinqué  miliia. 
Áliqui.triginta  dúo  ftadia  finguJis  fchcrnis 
dcdcrc.Qua  ratione  mirifice  cum  Leuca  Hif- 
panieníi  conucnit.  Malotes  nuncrncnfuras 
cumminorituscomparabimus. 

Schoenus  continetparafan^as.i..  dolicTios 
j.milliaria  .7.-7.  hippica  .15.  diaulos.30,  fta- 
dia.^o.  plethra  .3<ío.  orgyias  .^000.  cubitos 
240oo.pcdes.3(rooo.  palmos. 48000.  paleílcs 
feu palmos  minores. i4400o.digitos-57^coo. 
.Parafanga  dolichos  ^i.-J-.miliiaria  tria.;:^, 
hippica.y. -{.<liaulos.15.ftadia.30.plethra.180. 
orgyias  .3000.  cubitos.iiooo.pedes  .18000. 
fpithainas. 24000.  paleftas  .yiooo.  dígitos 
288000, 

Dolichos  milliare.i.|-.liippicp  .3.  diaulos 
^.ftadia.12.  plethra.72.  orgyias  .1200.  cubitos 
480.  pedes  .7200*  íjpithamas  .i><>oo.  pale- 

R         ftas 


(    I  JO  ^Deponderibm  ) 

ftas.  18800. dígitos.  115200. 

Milliare  hippica.i.  diaulos.4.  ftadia.8.  ple- 
chra.48.  paíTus  .1000.  eubicos.4000.  pedes 
(íooo.fpithamas  .8000.  paleftas.  14000. dígi- 
tos.í>¿rooo. 

Hippicon  diaulos  .i.íladia  quacuor.  pie- 
thra  .24.  paíTus  .400.  cubitos  .  icToo.  pedes 
1400.  fpichamas  .5200.  palcílas  .í?doo. dígi- 
tos.38400. 

Diaulus  ftadia,r.pIcthr3.i2.paírus.2ao. cu- 
bitos. 800.  pedes.  1200.  fpithamas  .lííoo.pa 
ledas. 4800.  digitos.i5>2oo. 

Stadium  plcthra  .íí.  paíFus  .roo.  cubiros 
400.  pedes*.  (íoo.  Spitnamas  .800.  palciUs 
1400.  dígitos. *><íoo. 

Plethron  paíTus  .i<>.-|-.  cubitos. (íó^.*-.pcdes 
ccntum, fpithamas  .133.7  p^Ifft^s  .400. dí- 
gitos 1^00. 

Or^yia,hoccft,  paíTüs  fcu  vina  cubttos.4- 
pedes  ícx/pichamas  0(íl:o.palcftas.24.digitos 
non^ginta  fcx.  .  ; 

Cubitüs  pedcm  vnum  -^ .  fpithamas  .2.  pa- 
lefta-'  .6.  dio:icos.24. 

Pcsfpich2Tias.^.y.paIeftascjyatuor,aigi- 
to<»fcdecím.    -''\^r  'v)^r?  iTí.^i  ■  ^'  ^ 

Spithama  palefl:as.3.  dígitos  duodecim. 

Palc. 

. 5--— ..     ^ 


i 


0*  menfurís. 


i?i    ) 

^ —  '  "   ■•» 

Paleftes  dígitos  .4. Orthodoron  cll  intcr- 1 
roiíTum,  quoniam  cum  alijs  mcnfuris  vix  po- 
tcftcompararUcontinensdigicos.ii.Sicpyg- 
mc,lychas  &  pygó  comparata  (¡mili  de  cau- 
fanon  funt,  ^  quoniara  minus  nobiles  men- 
íurxjfitnul  ad  prolixitatem  vitandam. 

Eomanainterualloru  méfurjt*  Cap.io. 

ENSVR^  Romanxintcr 
ualloTumfcre  rcípondétGr^ 
cis  :  fed  &  ex  propria  difpu  - 
tationccxplicádse  funt,ac  ad 
pcdcm  fere  reu  ocáda^.  Rede 
_„__^^^S  enimColumelIalibr.5.cap.i. 
modus,inquit,omni$  arca:  pedali  mcnfura 
comprebenditur,qui  digitorumeft.Kí.  pes 
mulciplicütus  in  zétüs  6c  paíTus  ,  &  climata 
&c iugera  &: ftadia ,  centuriafquc , mox  etiam 
inroaiorafpatia  procedía  Quod  de  aréis  di- 
¿lumadlongicudinespotcft  traduci,omnes 
longitudinum  menfuras  ad  pcdem  reuoca- 
ri,hoc  tantúm  difcriminc  ^quodinhispcdc 
fimplici  ,iníllispedequadratovtimur.  Ve- 
rum  |cüra  de  pede  Romano  inter  auólorcs  no 
couuíniat,  in  c^tcris  menfuris  ,quíc  ab  illo 

R  2         pen-l 


(  1 5  L  De  Ponderibm  ) 

pcndent,  aiic  ad  illüín  referirntür ,  ílmili  fa- 
troné  difcrepenc  ncfcífc  eíi:&:n.os  fuperius 
quise  tribus  qui  circumferütitr  proRornanis 
peciib US, verusac  legitimus  etlec^íi  non- cerca 
probabili  falcerii racione  ccnílicuimus.. 

E ft  ergo  mini nía  inenfura  ínter  Romanas 
dig!ti!S  pedís  par^  fextadecima.  Seddigiciis 
rotundus eilatque  quadracus  iñ  hoc  diíFer'en 
ccsiquod  rocündüsminor  cribas  quarrisdeci 
mis  ibis  qüadráco  digico  eft.Süccedic  FolltXf 
vnciapedi.sboceft,parsdüode£Íma.Vnciales 
lictcK^  apudH!ero.profogo  in  lob,erantpo!íl 
c i s  míi<y  m en  di n é,  íí c u t  be íl al e s  íi t c e r ^  v o c a n - 
;  cüTjqux  dua5  tercias'  pedís  íogicudine  séquac.. 
Quatüor  digitr  paínritm  faciunCi.duode;cfni 
pátaiurn  maiorem  qu art tum  v tcíqii e  digi cus 
pollex  Se  in'mkr\us  quarn  máxime  extendu- 
tur.  Hunc  palmum  fxpe Plinius  dódranrem; 
ni  m  ir  uní  pedís  vncias  i5?.  vocac.fib./.  cap. 5. 
i  Pygma:os  ai c  ternas  fpiíhaniaslógitudineha 
buiíTchoc  efl:,tcrnos  dodrantesialiqírandoj, 
V t i  e X  P Kr!  1  nd co  addu x i m  u s ,  pal m  ü nt.  Qu  á 
NTocé  alijñegantin  eafignificatione  áLatinis 
au¿loribus  víurparr.  Sed  ex  quacuor  tamen  ; 
pa! m is  mi norib us,digicis fedecim  pes  cóííat. 
ledell  pes  fimplex  &í  pes  quadratus^quo  me- 

timur 


timur arcas,  autpotius  ve  Iu!i.  Frontinus  de  j 
menfuris:Pes triplex  eft,porrcdus  fcmipe- 
des  duo^nimiram  ipfa  longhud'o  pcdis.  con- 
tradus  nimirum  remipes  quadratus  jn  cuins 
ambkir  func  remrpedes  quatuor.  Porro  pcs 
quadratus,  in  cuius  anibitLi-  o¿lo  fcmipcdcs 
func,nihrlomíniis,CubicusítfqiiipeSjpa!mo- 
rumTex,digitorum  vigintí  quatucr.  Rcóte 
Vitriiuius  libr.j.  cap.i.  cubitumque  jinquiCj 
animaduerterunt  ex  fex  palmiseonftare,digi 
tis.24.  Eft  6¿:  CLibitus  rcgiiií?  Grsecis  tamen^ 
trtumampIiusdigícorumyCxHerodott>lib.í. 
,&Cübicus^gyptius  feugeometricus  com- 
,muniurncubitarniTifex.Aug.Iib.r5^.dc  ciuir« 
cap,  vkirn:.  cales  cubitos  fuííl'e  ait  arcx  qu.i 
Noe  extruxit,Orig.eciaaud:orkace,  Alioqui 
genera anfmantm omnia  quí  poílet  caperc, 
GreíTusduorumpedum  &  fecnrfsis^Paííus 
á  pafsibus^ fíue  diduólis  pcdibüs,  quinqué  pe 
dcshabeCj  vciColumcíia  attlib.5.cap.i.ma- 
ioriquelpngitudineeft  vJnavno  pede  ex  Vi- 
truuio  Iib.3.cap.r.nimirum  quantum  vtra- 
queextendicurmanu?  ,vti  Seruius  aic Éclo- 
ga.3»  Suctonius  tornen  vlnim  vnum  cubi- 
tumcffe  tancuinodo  vulrrin  quode  vlnaGra: 
caauóloresctia  difcreparediximus,  Percicaj 
:  ":  Rj        fcu 


(  154  De  pondertÍHS  } 

feu  dcccmpcda  pcdam  decem,  vci  nomcn 
deciarac. 

Stadium  paíTiiscótinecii^. pedes. (jiy.qu^ 
func  Plin.  verba  lib.i.c.  ij-Qüód  cúm  ftadiú 
Grxcum  paíTus. roo. pedes. ¿roo. effíciatprxci 
fe, ex  eocoUigicur  primo paíTumGra^cú  fex 
pedum  cíle^deinde  pede  Grascum  Romano 
maioremfemunciaeíTe,  hoceft,parte.24.  na 
fcxcencíc  fcaiiinci^  efíiciunt  pedes  viginti 
qüinque,quibusnumeruspcdumftadij  Ro- 
maniGra:cumnumeriimfuperac,cumlongi 
tudo  vcriufquc  íladij  fie  eadem. 

Mílliariij  feu  milliarc  ex  odbo  íladijs,  pafsi- 
bus  mille  cóftac,pcdibus.fooo.  Atqjhsec  mil 
liaría  lapides  a  Romanis  vocanturivtcum  d?- 
cimusadtertium  ab  vrbe  lapide  procefííTe: 
quonianí  columnis  lapidéis  milliria  diílin- 
guerc  confucuerant,  inftituto,quód  primus 
CaiusGracchuscxcogitauit:  vticx  Plutar- 
choineius  vita  colligitur. 

Adus  minimus  iatitudinc  pedes.  4.1ongi- 
tiidine pedes  .110.  compleditur.Climaquo 
qiio  verfus  pcddeft  .(ío.Porcaapud  Colum. 
lóí^itüdinc  habet  pedes. no.  latitudine.50. 
Ex, 4.  porciscóftansaóbusquadracusvndiq; 
fínicur  pedibus.íio.Hoc  duplicatum  facit  iu 

gerum 


(  i^menfuris,  135    ) 

gerum,&:abeoquod  erar  iunclum  n  ornen  I 
iugeri  vfurpauit ,  quícfüt  ipHi  verba  Colum. 
lib.5.c.i.Sieiugerumpedes.24o.longum,la- 
tum pedes centumvigiiui,  pedes  quadracos 
continebic  víginti  oóto  millia  oólingentos. 
Qm  addit  lib.i.c.p.iugei  um  agri  pingáis  pie 
rumque  modios  critici  quAcuor,mediocris 

3üinquepofl:ulare  (memento  quacuor  mo- 
ios  cfficere  celemines  odo  medimni  befíc) 
Ídem  próximo,  c.iugerum  agri  non  amplius 
quatuor  fexcatijs  naporum  feminis  aicíe- 
rendum  eíTe.  Vndc  facilc  conijcere  ¡icet,  quá 
ta iugeri  menfuraeíí'ec.Plinius  iib.i8.  eap.  5. 
lugerum  ,  ait,  vocabatiir  ,  quod  vno  rugo 
boum  in  dic  cxarari  pofsic,  Errancergo  qai 
iugcrum  quoquouerfus  ducentos  &  qaa- 
draginta  pedes  patcre  volunc.  Stc  enim 
non  geminurn  acStum  contincret  ,  fcd 
quadruplicacum  ,  pcdesque  qjadratos, 
57(íoo. 

Centuria  continet  centum  iugera  :  qua? 
poílmodum  duplicara  nomen  ramea  cen- 
turias rctinuic,  vci  Varro  ait  de  re  rultíca 
libro  .1.  capite  .12.  fíe  centuria  fímplcx  pe- 
des qiiadracos  concincbic.  11^^0000  hoc 
ell  ,  íi  Latiné  dicas  ,    centies    quindcc'cs 

centén  3  i 


(    j}6  Depmderihm  ) 

cenceña  viginti  raillia,  Saítus  continet  qua*-- 
cuor.centariasconiandas  ,nimirum  fímpli- 
ccs,vtííncin  vtramquepartem  binse  cencu- 
rise^vcide  Varro  loc<5CÍcatoait, Ñeque  plura 
de  Rt)manis  m^nfuris  intcrualloru.  cantum 
quod(uperefl:,&  vcinfticuimus  maiores  cotn  \ 
minoribüscomparabimus.  Sedh^  mcnfurx 
dupli<:csí¡nt,aliíE  quibus  longitudinem  &:  la 
dcudincmméfuraruiHjboceft,  füperficicm, 
vtiugerum  ,clicna.  Alise  quibus  longitudinc 
tancuin,id  eíl,lineam.quemadraodum  linea 
&  fuperficiesdíueríi  generis  funi,ita  vtr^-i 
que  nierrfurce compararan  non  poíTunt^fed 
alcerucra^cuijs  q'jxfui  generis  funt.Primura 
ergomenfurselatitudinum  Se  longícudinum 
hoc  modo  poíTanc&debcnt  comparan. 

Salcuse5cmetcécurias.4.iugera.40o.a(Stus 
í^uadratos  .800.  climata  .3100.  á6bus  mini- 
nios.5>6^ooo.pedesquadratos,4¿>oSoooo, 

Céturiaiugera  .100.  aí^lus  quadratos.200. 
climata. 800. adus  mínimos  .24.000.  pedes 
quadratos.11520000. 

Iugerlladusquadraros.2.  climata.8.  z&us 
mínimos. íí  o.  pedes  quadracos. 28800. 

Adus  quadratüs  climata. 4.  adus  tniniV 
mos.jo.  pedes  quadratos  ,1440o. 

clima: 


(  (^ menfaris,  137   ) 

.  Cliinaaíbusmiamíós.y.-^  .pedes  quadra- 
iQií.1600, 

Aólus  minimus pedes  480. 

Rurrus  abaüo  principio  int^rmenfu ras  lo 
gitudíhis  tantuQi  hoc  modo  cftproceden- 

MiHiircco'ntmetfta<Í!¿.t.pafras.iooo.cu- 
bitos.3334.|.pedes.50oo.doc3rantes.¿r(í(J8.y. 
palmos-jLOooo.poÍljces.(7oooo.di^lto<?.8oooo. 
StadiLÍpaflus.ii»j^cublto«,4i<5^,y-,pedcs.<r25. 
dodrante^i  .S33.iy'  P^ln^os'^  *:2fOO*  dígitos 
Tooo.Oi,{]o  ?ííí-i!>:h?;r?flnnf;Tíjlr"^rr  ir" 

f  PaíTuscubícos.j. J. pedes* 5^.dodrantes.<?.^. 
palmos  10.  digítos'8o,:nni;j ,  oíaa  rDibo5r>ih 

Gubiicuspcdes.i.J-.dodrantes. 2. palmos  iS". 

d  í  g  i  t  os  X  4:^  i  i  U  £  fC:  i  V  -^  i^>  O  í  j  b  í  /^  C  3  í ;:]  1 D  O  íl  f  í  i 

Pcsdodrancesi.^.paImos4. dígitos  i<r. 
Dodrans  palmos.  3.  digitos.u.  Palmus  di- 

gÍtOS.4.  j'  ■'•-{  '^''''     '•»-?^íi^-^''  ^>'--p  c  :(:  >:-  i'^.:J>^ 

Í.1Í  y^/^Ai«^  interuallotum  menfmA.  ■ 


« i ) 1 1  ¿ib n Lf o 3]  ?í] ni, n 7  l ^. ¿i .^ i 


T^/^. 


Deparíderihus 


) 


ENSVRyEinrcrualloruiviil- 
go  víicatx  Ínter  nos_,  ílue  ici 
inercimonijs,  fiué  dimetien- 
dis  agris  aut  arcis,  fiae  in  reli- 
quo  vicíE  vüi ,,  omnesfere  ad 
virgam  mcrcatorum  (  gemjs 
id  iiienfurí^  éft  H'ifpanis  nocaeí){íüc-vlñath  re 
üocaníur:atquceKÍliapetidcb€c],qtiant?fitit 
menfurx  alie.  Sed  ve  quo  coepimus  ordinc 
pro2redianvür,ámin'0ríbasaámaióireSidi*ai* 
cima gn 1 1 nao  e x p mc mituz  ^ nr ntvu mv -  a k  ^ i . :. i í 
Mínima  mcnfuranoílrisdigituseíljVtiom 
nibusalijs  rdc-qaauenuá  quartídc  Roiúano 
dígito  dici  puto,  tancumípatiumcontfnerc 
qiiancam  quatuor  hordcj  grana:  minoTenim 
Romano  dígito  eft  duodécima  circfcer  Tole 
tani  parte.  H^braicufque  digitus  máior  Tole 
taño  eft  p  r  op ort  ion  e  a  ai pl  i  u  s  fe  fq u  i c  e r  c  i  a . 
Qüodexijs,  qu2edícentur  de  pedc,mclius 
intclligetac  .  Ñeque  cnim  alicer  digitus 
^cum  iigfto  i..qgam( í^gmf  ^;^«^cxMiÍJ)ara- 


tur. 


T   '    ;V 


Pollexa  noUris  pulgatíá'dicicur^pedifque 
parsduodecima  cíl. 

Sunt  .4.digin  quantú  manas  fecundü  laci- 
jcudiuc  exteiiditur  palmus  latiniSjVt  didú,mi 

noF^ 


(  (^menftiris,  135)   ) 

'ñor  camen  illo^vcidedigito  diólum  cíl. 

Si  .4.  digitis  imponas  6¿  protendas  pollice 
nouamcfuraexiítec  digicorú.íT.Cotus  vulgo 
didusjncq;  vUivecerúrefpodensjOÓlauatan 
tumcftvirgsenoftrar/emismaiorispalmi. 

Sequíturmenfuraaliadigitorum  od:o,quá 
tum  pollex  indexque  extenduntur^fcxta  vir- 
g^fcu  vln^pars,pedis  Toletanifemis  ;vnde 
&  xemc  vulgo  dicicur  á  fcmis,fic  ipfe  cogita- 
ban! .  aut  forcafsis  á  cheme  dicitur  menfura 
Graeca, qu^ficut  pars  quinta  eft  Cyachi^ita 
noílrum  Xemc  virgas  quinta  íit :  iuxta  quam 
rationcmnon  odo,  fea  decéferc  dígito rum 
cric,  vtilychas  Graecorum. 

Palmus  digitorij  cft.ii.qucmadmodú  alijs 
nationibusjvirgaj  noftrsE  quarta. 

Pes  Icgalis  Toletanís  tcrtia  virga:  pracciíc 
eft,minor  Romano  vnciavna.Continec  auté 
dígitos  fcdccim.  fíe  pes  Hebraicus  Toleranu 
c6tincbit,8r  ampliustricntCjGrarcus  Toleta- 
núcontinebitj&odauamfermeToletani. 

Cubitus  fcfqüipes  eft,boceft,  virgx  feu  vi- 
nx  Toletan^  femis,  digitorum  quatuor  6í  vi 
gintí,Virgafsii  vina  trium  pedum  menfura 
elljpalmorLÍnoftroru.4.digitorü.48'a!iarum 
méfurarum  fons^ad  qucm  examinari  debcnt. 
I  Si         PaíTus 


(  'i4b  DeporjdenbiiS  ) 

paliüs  pedes  quinqué  y  raraque  ea  mcnfura  | 
vtii-nür.  Status  pediiiTi  íex^ guanta  IioiiMnis 
ílacuraexiftic.  :::'^:^: 

Cana  al>í calis  aceeptapalmoruiu.ro.Rcftis 
pahi>atúmaioru.3  5 .  oótingécxreftesleuGáfa 
ciunt.  Porra  redu¿lispalmisadpcdes,reftes 
8oo.Goncinccpcdes.T5>¿30.JiinaÍTÜ40oo.par- 
íusferc.  Sed  leuca  dúplex  efb  legalis  quin- 
qué milüü  nepe  cocinens  paílus  .5000.  pedes 
250oo.Leucacomunis&v(itacavnius  menfu 
ra:  no  eílfcdvariXjproregionu  varié  tace. Co 
rcntiunttamen3uáores,quaíuorfere  Itálica 
millraefficere.  Illefonfus  de  viris  illuílnbus; 
in  Afturio  Complutum  Toleto  diñare;  ak 
ferme  fexagtnra  paíTuum  millibus  :  6¿  fáné 
quindecim  hodie leuca: numerantur^-oa^t'i  í 

Sunt  Scagrorum  menforibuspropriae  men 
furae.Stadalís  ab  Itálico  Staiolomanauit.  Sed 
llaiolus  Rom.i:  quinqué  pa!morum&  dodrá 
tiseft^nimirum  dígitos continens.<íi?.  Stada:- 
lisvndecim  pcdum  eíl:  Tolctanis  nihilomi- 
nus.Fanecaterrxí¡cdida,quodfanecafrumé 
ti  feratur,  fi  hordet  fladales  quadracos  conti- 
nct  quadiiagencos^íitriticifexcentos.niedia 
ftadaies  continetquingentos 

Arancrata,qua  msníura  vincas  metiri  fole- 

must 


■*■ 


(  (¿'  menfar/s*  141   ) 

mus, apiiJq'iorJaai  numero  viriurn  definí-^ 
tur,  Tolecanis  íbdales  Gontiiiet  quadringcn- 
tosirefpondccque  Aranciara^ faneca!,  íiuclati 
noiugero,  maioT  i!locamcn:n¡3rn  Aranciaca 
fa n c c at|;  h o rd c i  v nd i q-,  finí  c u r  p e d i b u 9 . 22 o . 
ftadalibus  viginti^cócinens  pedes  qnadratos 
48400.  Sed  pedciTiToleraauní  memento  mi 
íi or e m  eíTe  Ro m an o . I  ta qu  e  c on  c i  n e b i t  fan c- 
canollracirciter  iugerum  6¿:femiíiein.Etm- 
tiemotamenirragri  Toletanrfanec^,  íi  irFÍ8;u 
US  íit  ,  quinqué  naporum  feminis  íextarios 
noílrosferi,  népcquatuor  R^omanos.  Quod 
cantundé in  iogerofereretur^id  bonitatiagri 
Italicr  tribuebam..  Nam  quo  pinguior  £;leba 
eft,p!us  feminis  eius  capit  vfque  adeo ,  vt  in- 
cenui  folo;,néque irrigue  jdiiiiidrumtantum 
cius  menfura  feminis feratur.  Contra inMur 
cianiagn  faneca inuenioferi  feptem  noftros 
fextarioseius  feminis  cum  dimidio,  cerré  fex 
Romanos fextaros.Quneobferuatio  cúPli- 
nij  rationemrrifícé  couenit.  Iib.18.  cap.  13.  & 
cumCotumella  dicente  rn  iugeroferinapa- 
rumfsminisrextarios  quatuor. 

Poílremo  loco  lugadaeft,  con  tinensquin- 
qUíiginca fanecas  térras:  refpondetque  cen- 
turia fimplici  Latinorum ,  quáuisminor  illa. 

S  5  Acfe- 


(   a^z  Deponderibus  ) 

acferequancumagri  parboum  colic  vnoan- 
no.necplüradehis  menfuris  Tolecanis.ma- 
iorcs  caiitíim  menfuras  cum  minoribuscom 
parabimus. 

LeucacocinetCannas.2833.pí}atus.ii<íír.-^. 
paílus.  5  ooo.virgas.  8533. y. cubitos. i(í<?<r(í..^. 
pedes. 2^000.  palmos  .58335.-^^  xemes  .57500. 
cocoS'73333ypolIices-3ioooo.digicos.4<>oooo 

Cannaftacus.i.^.paíTus.i.i..  virgas  duas.i-. 
cubitos  quinquc,pedes.7. 4-.  palmos  decem, 
xemes  quindecim, cotos. 20.  pollices  .5>o,  di- 

gitos.uo. 

Scatuspaírus.i.y.virgas.2. cubitos. 4.  pe- 
des, 6^,  palmos. 8. xemes  .12.  cocos. iíí. pollices 

72.digicos.5><^. 

Paílus  virgas  .i.f .  cubitos  .3.^  .pedes  quin- 
que,paImos.(>.|".xemesdecé,cotos.T3,-|-pol- 
lices.íTo.digitos.So. 

Virgacubitos.2.pedes.  3. palmos. 4.  xemes 
^,cotos. 8. pollices. 3ó'.digicos. 48. 

Cubitus  pedes.!.  \. palmos.  2. xemes  ^3»  co- 
tos.4.  polIices.i¿r.digítos.24. 

Pes  palmos  .i.j xemes  .2.  cotos. 2. |-.  polli- 
ces.u.digitos.iíT. 

Palmus  xemes.r*í-.cotos.2. pollices  .p.  dí- 
gitos.12. 

Xemc 


( 


^  menfmts*  s\  143    ) 


Xemecotos.i.-Í^.  poIlices.í>.digitos.8. 

Cotus  poUicesquatuor,.^ dígitos. í>. 

Pollex  dígitos  .i.-j. 

Menfur^agrórum.  Tugada  cótinet  fanecas 
50.SÍ  hordci  Hádales. 20000. pedes  quadratos 
1410000.  Si  autém  tritici  íl:aaales.5oooo.  pe- 
des quadratos.3i2<í^¿rd. 

Faneca  terrsefihordeiftadales  .400.  pedes 
qiiadratos. 48400.fi tritici íladales  .(íoo. pe- 
des quadratos. 71(^00. 

Stádalis  pedumeft  quidcm.ii.  ex  omni  p^r 
te:quard  pedes  quadratos  ccntinebit.m.Pes 
(juadratuscnünimaméfura.  dímedédís  agri-s. 

^emomús  noñraühus*  C^^.lz. 

lOCKU  c.'íí;Í3q  ik^rV. 

E  Monetis  Hebraicis ,  Gtís- 
cis,8¿  RomaniSí  cúm  de  pon- 
deribus  agerenius,  qii^noíTe 
opLiseraCjdiólafunc.  Demo^ 
netisnoftratibiis  paulo  plura 
extremo  opere  adijcere  vi- 
fum  eft,ac  fere  ex  Antonio  Nebrífseníí  in  re 
petítioníb.-&:  Did.Couar.difputat.  de  numif 
mat.quodad  re  prxfenté  fpdat  ,.fúma  eapita 
delibandafunt.^Qij(jdirputado impedirá  ím 

primisj: 


(    144  De  ponderibus  ) 

primiseílproptertcmporum&numcrorum 
miximaní  varietatcm  in  Hifpania,  vixvtcx- 
plicari  pofsit  .cencandum  eít  tamen,  nehac 
parce  vniaerfa  difputatio  defedla  videatur. 
Acprinium  moncta  Vellonis  Hífpaiiis  vul- 
godicitur,qiia:  ex  xvz  íígnacur.Sed  5¿  argén- 
tea., cui  admixta  írat  quarta  aut  quinta  pars 
^ris,eodem  nomine  cenfebatur:qua!esTar-| 
gi^craat,parcntum  setace  quatuor  quadran- 
ciim  valor^(marauedinoshoc  opere  quadran 
CCS  vocamu«f)qiixdam  noué ,  aliac  viginti  qua 
drantibus  scftimabantur:  quibus  antiquatis 
in  earumIocüfucceííereQ¿artilli,  quosLati 
néícftcrrios  di  xeris, valore  tamenquadranCLÍ 
tüm  8.4- ^'iseqiJ arta  pars argcnteieft.  Ineo 
genere  marancdinifuncxametfi  primis  tépo 
Hbus  R.egum  Legionis,fed  &Gocthoriini  cé 
porc  ex  auroíígnabantur,Caftellani,de  qiio 
mox  dic^mus, valore  &  pondere. Qüare  in  le 
8;ibusParttcaru,  &:inForoiudícúfepc  obfer 
uamus  pro  folidoin  legibus  luftiniani  poílco, 
fubftitui  marauedinum  aureum.  (Solidus 
luftiniani  c¿pore,quopondereeíret,fuperius 
eftdicl:a.)(íc  monéese  aurea:Gotthorum,qu^ 
pafsim  repcriuntur  ex  auro  nó  probo  ponde 
rcfcripdi  eSígranorú  aliquot,Trcmiíres(eius 

vocis 


(  ^ menfurts.X  145   ) 

^vocisvfusctiá  eft  inGotchorumiceibus)eO'' 
rum  marauedinorumeranc,  noc  eít,  tertiam 
pártcm  continentes. Fuere  etiam  in  víu  mará 
ucdini  3rgentci:<}Uod  nomen  Blanc^c  ,  id  cft, 
candidaE:  declarar,  quo  hoc  ctiam  tcmpore, 
quamuis  adultcrato  eo  genere  atquc  í^reo  fa- 
Óo,  maraucdini  femiííem  vocamus.  Cuius 
valor  pro  variecare  temporum  ,  &  vtplus  aut 
minusíérismifcebatur,variusexcitir.Tempo 
re  Alfoní¡decimi,vt  patet  ex  legibus  ftyli  ab 
co  Rege  proniulgatis ,  fuit  marauedinus,  qui 
valebac  quantum  marauedini  hodierni  íe - 
xagintaaut  trigiiitafcxjVt  fentiunt  alíj.tamet 
fi  hunc  marauedinum  aureum  vocant,fortaf 
íísquoniam  pars exigida aliquaauri  mifccba- 
tur:  ego  ex  argento  plümna  ex  parte  íigna- 
tos  puro,  quod  valor  indicar. Erant  marauedi 
ni  Boní  di<Si,  valeres  íínguli  quáruoi  decem 
é  noílrÍ5,aut  quanttini  lex  jVtalij  iudicanr. 
QaaaEftiuiatione  Alfofí  cognon;éio  Sap'cLis 
temporen93rauedinuscudcbatur,vtconíl-2r 
ex  Icge  ñyli.n4.  fex  eius  remporis  xquaíTe 
vnum  cprioribus pondere  ,  dequo  .I.i.  tir.5. 
lib.y.fori.  Ql^em  eríá  á  quibufdí'm  video  au 
reuTTi marauedinum  vocari.  Sed  &:  marauedi 
nusVetus  in  F^egum  legibus  pafsim  ex  tar  re 

¡cnifi  T  cen- 

— — ^ 


(    1^6  De  ponderibtís  )¡ 

-  - '  ^ 

centioristempor¡s,valcns  noftrum  &  femif- 
fem.  Arque  hoc  ttiplici  valore  maraucdini 
in  paulo  anciquioribüslegibus  6¿  Regumdi- 
plomatisseftimanturáiudicibuslitibuscBÍlH 
mandis  ,  atque  in  muldtarum  modo.  Etfi 
muauedinus  auri,quem  diximus  fexaginta e 
noftris  valere, video  criginta  fex  tantunn  in  li- 
tibus  sílimari.Nam  &(!  valor  mulcisalijs  mo 
disvariauiCjütibustamen  finiendisratio  ali- 
qua&seítimatio  excogitandafuicminor  quá 
tumuis  vera  &:  antiqua:quod  in  íegibus  etiam 
Imperatorum  fadum  obferuamus.  Non  ig- 
noramos, camen  ex  hiílorijs  Regúnoftrorü:, 
Aifonfi  vndecimi  regnoodlo  vncias  argcnti 
neftimatas  marauedinis  .115.  nimirura  fínguli 
ij  mirauedini  qiiindecim  e  noftris  valore 
a^quabant.  Sed  &  Henrici  fecundí  xtatcar- 
genteus  numraus,  quem  rcgalcm  dicimus, 
cribus  marauedinis  pendebatur.  Caftelk- 
nus  marauedinis triginca.Nimirum  marauc-, 
diño  valor is  circiccrredierat,quem  Alfon-'' 
fidecimixtate  habuit.  Rurfus  cúm  loannis 
primi  temporibas  odio  vncix  argenti  feu  Mar 
cus  valeret  miraueJinos.z^o.  ficvt  maraue 
dini  valor  cíTetodofcrc  noftrorum  marauc- 
dinorum.  At  Henrici  tercij  regno  raarauc- 

dino 


(  ^  menfí4rís.  147    ^ 

dinaimminutodimidiarurfus  parce, Mal  cus 
argentixftimatusfüitmaraucdinis  quingen- 
tis.&quodpcrinde  eft,aliquando  Caftclía- 
nuscetiCLim  viginti  maraucdinispcrmucaba- 
tur.Enimucromarauedinus  ad  valorcm  no- 
ftrorura  maraucdinorumquatuoreratrcda- 
¿bus,  Sub  loanne  fecundoj  argenti  Marcas  va 
lorefuitraaraucdinorum.iooo.regnoq;  am- 
plius  Henrico  quarto  rege  pertúrbalo,  ad  ma 
ra'uedinos.zooo.atque  euam.250o.Marci  va- 
lorperucníc.Quatamcnadukcrandilicentia 
ex  parte  caíligata  Ferdinandi  Catholici  Icge, 
qux  in  hunc  diem  feriiatur ,  argenti  Marcus 
asftimatur.iiyS.quandoargentei.^Ty.  cudun 
tur  ex  vno  Marco  argenti  valentes  fínguli 
marauedinos  trigintaquatuor.Pr^tcrea  lege 
eiufdeRegií»c.x  Marco  fcu  06I0  vncijs  ceris, 
quibus  argcncei  vnius  &  femifsis  pondere  ar- 
gcntuiTi  mifcebatur  ,  marauedini  cudeban- 
tur.5><í  Noftra  xtarc  ex  codcmxris pondere 
cuduntur  marauedini  centum  &decem,ad- 
piixtpargt:uieivnius  pondere  non  atnplius. 
fcdargííiitíMárco  priíUnusvalor  manet  ma- 
rauedjdoruai.z?7SFLÍtaiJtem  ómnibus  ma 
rau€yliaiscümmune,  pixírrciínmaraucdinis 
iíir;íí3*>üíioc   '  Ti         argentéis 

-  ■Tí'  -f.- 


(148  De  pondertbus  ][ 

argentéis  atquc  ocrcis,  vtíínguli  díuideren- 
curinduas  blancas,  valerenc  ícx  coronatos, 
decem  dcnarios,fcxagintameagias,argumcn 
t o  maioris  valoris  marauedini  quam  hodier- 
ni:  imo  vccontinerctdecemdenarios,exiiia. 
ranedino  áureo  relidum  fufpicor.Hocquidé 
tempore  marauedinus  non  vnus  nummus- 
eft^fed  duae  blancas  id  noméhabent.  Demde 
marauedini bonitate  feafim  imtninuta, tan- 
taque  argenti  atquc  auri  copia  anniucrfarijs 
nauigationibus  aduedla,  non  modo  monct^ 
inferiores,  fed  &  ipíí  marauedini fcrmé  cua- 
ngerunt .  ac  iam  cuduntur  monetx  raaiorcs 
fermctantum  duplicato ,  aut  quadruplicatcu 
marauedinerum  valore  &:  pandare.  Quemad 
modum  atiazmoneta^  sereae  euanucruntaiijs 
temporibus  víítatx.nimírumCrucia£Í  duoru 
coronatarum  valore, Blancus  valens  quantü 
noíler  maraucdinus^decem  ilenarios,  dcindc 
imminuco  valore  adfex  dcnarios.Agnus  Dci 
valuit  primum  quantum  noíler  maraucdí- 
nus>deinde  ad  coranatu  eft  imminutus.  Fuit 
&:blanCc^dimidium.quaromnesmoneta?an- 
tiquataífunt.Etquidemcantx  varietatiscau- 
í'am  inuenicbam  inopiam  asrarij  extrtiíTe.  na 
\  ea  fuppléda  Reges  fxpc  pondus  &  bonítatem 
1  mone-| 


I  (^menfuris,  149   ) 


monetse  minuerunc  valore  anticjuo  retento. 
quodi:niqiJ'umcíl,nequeni(¡  afpcrrimis  rei- 
pub.temparibus  víurpandum :  pra^fertim  cú 
commerciaimpediantur  moneta  adultcrata, 
ñeque  diuturnarelpiratio  íit  fed  breuifsima 
nouae  pecunia  valore^cum  pondere  autboni 
late breuiet rara  inxminuto.  Qij^od  ómnibus 
temporibuS',&  apudomüesgentes  contigi  f- 
fe  obferuamus;  AtquehíEcdc  nf\onetis  xreis 
fint  Ad:a.>.  •    •  .-n..  ^  ■    .\  i.  ^ '.■  ■  i  ■'  r-^  ■:,.  . 

Argentcus  qurreg-aíi^vulgadieituryponde 
re  ferm^e dtaenmar^á  multo  tem pare  immu- 
tatus  non  eft.nam  Ifeetaliqua'ndk)  tres  mará- 
;juedinos  vrateret^nó  eius  valor,fcdmaraaedÍ 
ni  valor  &c  bonitas  mutabatu r.  Niinc  quidem 
!cge  áfFcrdinando  Rege  Gatholico  lata  an- 
;no,r4P7.exo6lovncijy  argén  ti  nempe  Mar- 
co,, cui  mi  fe  e  tur  duodeeima  pars  ícris,  íignan 
tur  argentei  ¿5:7.  Ducatus  fortarsrsaliquando 
ex  auro  fu-ic,  nunc  numniorum  fummam  vul 
:g6tantumí¡gnificar,.vn<iccim  arícenteos  ar- 
que maraucdtntimvn  a  m,  qui  efficimnt  mata 
ucdinos.37y.  Ad  áureas  monetas  veniamus. 
Etquidé  de  marauedinis  aureis  quid Tentic 
du m  eíFet  expíicuimus.  Sed  pra'ter  illós  recé 
tí  memoria  ex  auirocudebant  u r  mxDuet ae ^qu ^ 
.'r:  '  T3  Caftel-i 


(150  De  pondenbus  \ 

jCaltelianivulgóaicuniürexoólo  vncijs  au^ 
r-i;  quinquaginca  íingqJi  pondere  draehm^ 
ácque  oboii  pr.i:ciplia¿pnirace.  Sed  ijs  hodtéj 
pere  confumpci?  nomen  tetinetuí:^  sftimá-^ 
tío  niarauedinoruminííngulos.4So,quod  6í 
duplis  aureis  anciquis  accidíc  j  qux  pares 
¡Gaílellanís  erajic, pondere  ¿ftimationeque-y 
lafgumeto  quad  qtiiadíTupremDsludices'reg- 
|ai'pr,ouoeátpecunÍ2e  periculo  dcpofitse  a'pud 
ifequeílru,  í\  mala  caufa  fuerit,  pro  milJe  quin 
gentísduplis,  qu^ muida Icgceíl  conítituta, 
totidem  CaftellaDos  vi6li  pendunt.  Reccn- 
tiori memoria legeEerdinandi  Regis  Gacho- 
lici  ex  oílo  vncijs  auri  cudebantur  .6^5.  aurei 
íingulidrachmxfcrcpondereexceHenti  bo-* 
nitacc.  nam  cúfumma  bonicas  aurí  non  vieran 
viginci  quacuor  charaóberes  procedac^  illrnú 
mi  ex  auroeranccharaderum. 25. -^vnde  au- 
rei cxcellencesdíd;t  func^ííñguli  vndeGimar- 
genceorum  círciccrarílimacione  anciqua,  ma 
taucdinorum.37j.Exeo  genere  non  pauci  irt 
ueni'jncur,pr¿e fertim  duplo  pondere, vndc6¿ 
duplonesvulgo  dicuncur  emuncurquemaío 
risjvci  merciumgenus.  Sicfercin  vfu  com- 
muni  aurei rcIi(5lifunc,quos  coronas  vulgus 
vpí^^í^Jege  Oroli  quinti  Impecacoris  ílgnaci 
í-bi-;:"*  '  ';  cxauri 


^  í  ,^menfuYÍs»  3^^   ) 

■«  -^— ^  I    II    ' ..  » I         II     .  I 11-^1^  II  I  ■     ' -   ^ü^-m  -  4.1.  —    -      *  '~«< 

tcsauricfaaráderprn.if.vncijsodOvfiuCfMar 
cofexaginca'o6lo  nihilominus.qüoruníi  aefti- 
matiofuperioribus  apnis  in  íingulos  erat  ma*- 
;^auedinprurp.350.  Hoc  tcpipoí?  IjCgc  P hilip-i 
pifecttndiRegis  Hifpañi  arite  paucos  annos 
lata,  ci^eii  ere  a3ínaaranedii5os*40Q.  Atq^  prop-! 
ter  magnam  copia^ip,  auri.^cn  ílmplices  cu- i 
cluntutrnodo,fcddupl'ice$,quadrüplic€Sjma- 
iprique pondere.  Cuín  his  aurcis  6¿  argén- 
tcis  y  ^tquc  jnarauedinÍ5í  Hebraica  >  Gr«ca,; 
&I\am^aá  eonférendafurtc  numirmata, 
Gum;antiq.uisinanislaboteíret&:  grauís. 


n 


Vetas  añnan/t  taxíitío.  Caf^iL^i 


X  Ea pecunia;  variet-ate^fed 
&  mi  ñor  i  copia  argén  ti  fa- 
ólum  eftjVC  íuperioribus  tcm ; 
porrbus  precia  refum  multó ^ 
m  i  ri  Q  r  a  q  uaní  v)q  0j:o  fu  i  (Te ' 
yi;dca^tur,qupd  in  hijlorij^l 
noftratibus  niaxinie   pbíV^iauimus  rerui^ 
geftarumin  Hifpania  j,  ame  ducentos  circi- 
^^r^^^°^  f^^^'Cam  hprdci^J-ic^  lejl,  ^  ri\Qdios 

lyiT?,  Ac  iTcrói^^  in  fLWTinjta^í:gritajt^  apnona:: 

:)niTj  adma-; 


(,  2í  jíL  'Dej/onderiíns  _^     <| 

a d  fii  i r¿ u e di ñ os'  t riginc á  cr c u i íTé ^  cíi i  {it-fe ñh\l 
aliarum  rerumprefia  refpondcbatñt'prbpo^^^^^ 
tionequadam.  Verumvcmeliüs  bót  intelií*-; 
gíicür  ,  opáttspt'fftwm  ^3L¿tututii'  biJfáUt ,  Gj 
loatinis  primí  Cáftelte  R^gis  kge'rtV  adícrUit 
rpl^cam  Éra.i40d^.hbc  effi;%íiiió  CcHftíJijfc^j 
qaa rcf um  ntulcarum  pineda taxáñtuítqu-am.' ; 
qiieex  amici  fchedis  defümptá  ex  Hifpánica 
Latinara  fccimus  in  hícc  verba .  Nos  loanncs 
Rexi cúm  n o b¡ fcu m  cffcn t  Tau n(  SaVábiis  ve 
tcribus  in  Vaccseis  fük)Filiu!5  noíUr, frátréí, 

Eatruiquc,tüm  multi  anEÍftices,proc^feSjnó' 
ilefqiie  regni  noílri^pro  iure  &:  debito  accep 
tx  poccítatis',  iüftiti^que-cuitu ,  fin«  qua  in- 
digaieíTeaiusimperio^publicíe  vtilítatis  ftu-  ] 
dio  hanc  coñftitütionem  fecimus  in  hú^cttí) 
dum.  Prsecipiraus,  vttntici  faneca  quinde- 
cim  marauedinis  vcndatur^fecalis  quacuor, 
hordei  dccem,aüen2E  o€lb,au^  mí^noris,:vt  in 
tcr  partes conüencrit;  Víni  veteris  rextarios ; 
quatuoTjniarauediilif  tribus  vendcreroncc- ; 
ditufjnouiduobus  &  femiíTe.fi  maiori  ¿opia 
per  vrna?  aat  amphoras  védacür,  ex  vniuerfa 
fiíní ma^  parte  qi>afta dccimadetrada. Veflisi 
Gaiiicá;  feíf  piattkt  MKz  vcnidiúvmitslü^     \ 
nisftxágiñtáj^BtlpúlvLüt  Anglíci  qüinqi)a'  I 
r  -í,  ginta 


( 


^  menfuYis, 


M5    ) 


ginta.  Ñeque  fas  ficmercatcri  veltc  m  air»h-' 
cío  extendere,  alioqui  publicetur  ,&:illius 
amifsionc  muidetur. Purpura:  Ga  ndaucníis 
vlnacencum  marauedinis,  Hipreti  íís  .no.ea 
tamen  lege  ,  vt  pulucrc  purpura  in  fc<5la  fie, 
craíTaque. Ñeque  quifquamBruirelis,  Mom- 
pcUerto,Londino  ,  Valen ciaque  veftemla- 
ncatnfeu  pannuminiiehat,nií¡  nobiiem  fcc- 
minam  duóburus,  aut  ex  Regis  voluncate. 
A  menfeNoucmbii  víqucadMartium  diur- 
nacoperscmerces  viro  quidcm  tres  maraue- 
diniveteres  funto  ,  focminse  autem  nouem 
denarij  vfuales  ,fiabortu  folis  ad  occafum 
fuerint  operan*.  A  Martio  vfque  ad  Nouem- 
bremvirodenturquacüormaraucdini  vctc- 
rcscumfemiíTejfaíminícduomarauedinidi- 
midiodemenfo addito  adeius  voluntatcrn. 
Aratorismerces diurna ííntdecem  rnaraudi 
ni  vctcres  &  dimidiatum  demenfum .  V  inde- 
miarum  tempore  homini  &iumcnto  maio 
ri  feptem  marauedini  dencunquod  fi  viccum 
accepcr¡t,tres  nonampliusaccipiat,  modo 
ante  folis  ortum  femel,deinde  poft  occafum 
folis  onusdomumporraucrir.  Fámulo  aler- 
ces annuafint  centum  marauedini  vetercs, 
famulxfiíuuiorfic^quinquaginra^feni  qua- 

V         dragin- 


(^  154  De  ponderíbus  || 

Ir  igiíica  additiSjqux  dari  minucise  confueue 
ru ac. Spicasin-rn elle vxorcs  arstonim  &. m ef 
foru'-Ti  necoUioranr.non  iu uenisidoneusdiur 
aolabori:f£nes:cancum,pueri,&:paup€res  id 
taciac. Caled  mai ores  e  caprina  pellc (ganara 
ucdinís  vendantur, minores  trit)us.qup4  fi 
arietincepe!ksfuerim,eiuspretij,5,dimidium 
daré  5¿  accip^Tefas  fie.  Quod  fifoleae  geminae 
fuerint,addatürquod  conuenerit  inter  par- 
ces. Pro  ephippjjs  cqui  ex  caprini&^pellibus 
centünimarauediniaenrur,promuIacfcllavi 
ginti  marauedini,  adiedlo  vno  maraucdino 
profrarno.  Parpellium  caprinaruiixccntum 
marauedinis  vendatur  raodo  probataeprseftá 
tcfque  fint :  alioq^uitriginra  maraucdini  pre- 
tiurn  Cn,  quod fi vicia deprauaías  fiicrinx ,  eas 
venderé  neminiliceaD,  Qm  gl adiós  poliunt, 
terguntque,pro  enfGpoliciidocres  maraue- 
dinos  /proculrro  madlatorio  maraucdinum 
vnum  accipianc,  pro  hafta^ferro  dúos  rnara- 
ucdinos,pro  lorica  Tcx  marauedinos  auteo 
ítiinus,  fi  Ínter  partes  conuenerit.  Verte  fuU 
gari  fülcienda  pellibus,  tres  maraiiedini  den- 
tur.  Pro  veftepcllicea  nobiliunisviginti  ma- 
rauedini  denEUí",  pro  cornal uni  non  amplias 
duodecim.  Aunfices  Biirgenfqs  Toletani, 


Lcgio^ 


w  ■ ^^  .     . 

(  C5*  menfnris.  155    ) 

LegioncnfeSjSegobienfefqueargenti  Talen  f 
tum  opere fimplicifaciát  pro  quindccini  ma 
rauedinisifiaddicamaior  elegancia  fuerit,  vi 
ginti  marauedinos  accipianc.  Quj  ingenua 
condicione  non  fie,  argenci  faóli  viera  cria  Ta 
lenta  no  habcat  (  Taléci  voce  hac  legc  Marcú 
íígnificafipnco.)ScucadupIicia.2o.maraucdi 
nis  vendancur:  fi  addlcapiólura  infignis  fuc- 
r¡t,viginri quinqué  maraucdini  prccium  fie, 
fiaurata,origtnta.Clypeusé  corio  ex  Argio- 
naquidemfeuAurigia,viginci  quinqué  mará 
uedinis  vendatur.qui  aliunds  funt ,  quinde- 
cim.neque  eo  vtancur,aut  domi  habeantjni- 
fiquiingenuacoaditionefucrint.  Veceiina- 
rijiumentiscalccandís ferro,  proquaque  Co- 
lea tribus  maraucdinis  concenci  fine,  fi  é  Can 
cabria folex  fu erinc :  alioquiduomarauedini 
pretíum  íjc.  Molx  frumentaria  pro  faneca 
ccicici  djo  mirauedini  dencur.  Siprasfeólus 
molíE  á'Jicui  faeminaí  ex  ijs,  qua!  ad  nielen- , 
durn  venerinciniuíiam  fcc^rit,  morceple- 
(flacur.Dardancirij  item  leporen)  cribus  tan- 
cummarauedinis,  cuniculum  duobus  ven- 
dác,gallin3mv^u;ituor,  anferem  fex,porce! 
lumodo,  palumbim  tribus,  perdiccmquin-i 
que  maraucdinis.  Ñeque   ea  comparare  . 

V  2  fas 


(^  15^  Depondenbm  y 

fas4K  fabro  aiic  artíficijprseterquam  inpafcha 
te  aücii'ipciaruai  íolennitacc.  Mille  tcgulac 
(;o.marauedinis,mille  laceres,  y  f. den  tu  r.Gip 
íiiripjlücrem  concuíí  faneca, hoccll,mo  dij 
íex,maraiiedínis.6'.  calcisfancca.5.  marau  e- 
diniscaxatur.vtruq-^mcfutaBurgéfivédatur. 
Bouisad  Anarnnütrici  .loo.marauedtnipre 
tiúeíl:o,alioru.i8o.CapitaIeq;ficbou;é,Vaccái 
iuuencú  extra  fines  rcgni  educere.  In  maeel-' 
lo  ariecinarií  carniú  libra  duobus  marauedi- 
nis  vendatur:quod  fi  aliquisflatu  carnes  gra 
uioresfccerrr,  poenaíitijs  publicatis  Ipolia- 
I  i.  Tax  aciones  quarcuniq;  in  hacconfticutio- 
ne  continétur,  in  cornercíj^  feruari  emendo 
vendcndoí];  mandamos. Qj^^cúq;  hic  oiiiif- 
fafünc,  volumiis  á  fenacu  &  magillracu  per 
vrbes&roppida  deíignari  víg;  ad  méfem  la 
nuariamproximú.  Hace  ergo  caílicutio  cft, 
quinos Rcx  íoannes  facimus,  cu  nobjfcum 
omnes  proceres  &  nobilesregni  noftri  efsét. 
Cámunis  a'Jte  confenfiís ,  omnium  noftrú 
arg'jmeiKürubfcripcioneserút,  qiiibushaEC 
lex  approbatur.  Vries  ex  hac  lege,quátopere 
rerú  precia  minata  íintab  antiquoCuiusn'iU 
cationis  dúplex  caafa  exticic.  pecumar  olim 
probitas^rnaiorq-  valor ,  vii  próxima  capite 

diduin 


(C 


(^  menfuris. 


157    > 

— — '  "  m 

muíco 


didum  cft.  Pr^terea  argenti  auriqu 
minpt  copiacjuaa^noftraactate. 

{^Pondera (^  menfur^  in  tanfUó  fcma- 

■^jÉ  E  Méruris&:  ponütleribus  ca 

pl  had:enuscliélafunt,quxno- 

,..j\  I     '^^^  quidcm  fcitu  digna  fore 


videbantur.Abfolutadirpu- 
racio  cil:,multisquamuisim- 
plicira  difficultaiibus  :  ac  il- 
lad  tanxiim  fupereftjíingula  genera  pondera 
&  mcnfiiraTuinceripra  d^Qxx  noñris  vulgari-i 
I  bus  comparare. Iliud  boc  loco  fiadicccro  finé 
faciádifputádi:  (t)iííe  antiquisrcporibus  ob- 
fcruatú,vtmcrura:&  póderapubücé  feruaré 
tur,nepoflintáquoqiiipopu¡3riú  vitiariw;Vii 
debatcn¡m,fifecus  fierer,cóiTiercij  fidé  incer 
homines  conílare  no  po(rc,magnaó-  rerú  per 
tur  b a  t  ion  é  fore,  fi  i  n  íí  n  g u  I  is  d'o  ni  i b  u  s  a  u  c  o  p 
pidis  varia  eílenr.  quodfutaru  prouidcbant, 
niGmagna  diIig5tJa,magna(];Caucioncpubli 
ceadhibita.ícaq-iirracratjfsimis  rcplis  eafer 
u;}remosfiiir.quod  Fan.cxplicaí  iHisvcrbi?, 
A'mphorafitcubuSjquam  ne  violare  liceret, 

V  3  Sacra ue> 


I    158  Deponderihus  \ 

íSacraiicre  louiTarpeio  in  monte  Qu_i rites. \ 
RomxeriatncongiusxreusviíicurinBiblio-, 
checa  &:  domeílica   fupellecbilc  Alexandríi 
Cardinalis  Farneííj  curtí  infcriptione^quse  in- 
dicat  in  Capitolio  facratum  fuiíTe  Vcfpaíiani 
imperio  ,  &  pondo  decem  fuiíTe  .  Nimirum 
fextarij  (¡nguli  aquam  aut  vinum  pondere  v=i- 
ginti  vnciarum  capiebant/vti luperius  diítu 
cíbfextarij  fex,hocefl:congius,  libras  decem 
Romanas  cfficiebant.  Porioeius  congij  inf- 
criprionem  Pa^tus  lib.3.  de  pender.  &  mcnf. 
affert;  formam  modumquc  adcalcem  operis 
vrceiadiníhr,  ima  atque  fuprema  part«  an- 
guftioriímedialatiorlAdhsecIuftinianilmp 
iex  extat,quíe  lex  vltima  eftauthent. de  colla- 
tíon.  collat.5?.vbi  menfuras&  pondera  in  fa- 
cratifsimacuiufque  ciuitatisecclcííacuftodij 
ri  mandat.  Nimirum  nihil  fecurius  antiqui 
iudicabant,quamcui  fpeciesíeligionis prac- 
tendebaturrcumcíTethominibusperfualum, 
violanda  reli^ione  iram  numinum  vcl  ma- 
ximeconcitari.  Ex  hocinftitutoiiiuenioqui 
explicar,  ficlum  fanóluarij  ííuc  pondus  fan- 
(ftuarij  in  libris  facris  fíepe  dici  ,  nonquod 
maiuseíTec  publico (  vtiudaei  vulgo,  fcd&:: 
peritiores  perruadent)fcdquoniam  pondera 

eius 


(  ^ ^  mcnfiíYtSm  ^S9% 

ciusgentis  iuílifsima  &  menfúrse  ,  íieuc  in 
alijs  gentibus  in  templo  feruarc  fufceptum 
fuit.6¿fortafsis  vtrumque  verum  fuit,  ini- 
tio pondera  legitima  in-  templo  fcruata  ,ne 
adulteran  poffent  :  &  nihilominus  proce- 
dente tenaíporcdimidiominora  apud  popu^ 
lum  effc  faxíla.  Deqqare  libcriim  iudicium 
cuiquc  relinquatur.  lUud  addam  Valentt- 
nianum  Auguílumlege  cauiíTe  id  tantüm, 
vt  per  Angulas  Romani  imperij  ciuícates 
pondera  6¿m  en  fu  rx  publice  collocarentur, 
'quofides  publica  conftaret.  QiJ^^lexefl:  Go- 
dicis  libr.io.  de  Suíceptoiibus  6¿  Arcarijs , 
in  hxc  verba.  Medios  a:ncos  vel  lapídeos 
Gum  fextarijs  atque  ponderibus,  per  ni  anfio- 
nes íingulafqye  ciuicait^s  iufsimus  colloca- 
ri,vt  vnufquifquc  tributariiis  fub  oeulís  con- 
ftitutisrerumomnium  modijs,fciatquidde- 
beat  fufceptoribusdarerita  vt  fiquisfufcep^ 
torum  y  conditor^um  modiorum  ,  fextario- 
rumquc,  veletiam  ponderum  normam  pu- 
tauentexcedendam,poenamfe  fciac  compc- 
tentcni  eíTe  fubiturum-Qux  autem  hace  eílet 
paenaáValcntinianoconftitutaexplicat  Sui 
das  di¿tione  m<w<sí//<  :  vbi  quód-  duodecim 
Imodios^  ftumenti  amplias  numifmate  ,  vt 
\  crat 


(    1 6o  Defonderihus  ) 

'craccaxatum,mcrcatorquidem  vendidiíTet, 
manus  illi  pr2ec¡faefl:,acque  reigeftx  argu- 
meto  manus  in  hórreo  publico  depi<5bas  fuif- 
fc^vbi  xneus  modius  precepto  eius  Impera- 
toris  feruábacor(nimirum  Conílantinopo- 
Ii)c}Uo locó  deiiidc columna  excabat  viólorl^ 
monimcmum  de  Scythis  duce  Manaim ,  an- 
íiquistemporrfcuí  partx.  Vides  quanta dili- 
gencia olimadhibereturpoderibus&menfu 
ri$  corifsruandi^^quod  inftitutum  noftro  tem 
porencgligividemus  magna  ex  parte:  vt  mi- 
rumnoticíit  ctiam  in  hoc  genere  tancam  per- 
iCurfoacionem  effe,  ve  non  invicinis  vrbi- 
bus  &  oppidis  menfur^  aliíe  fine  & 
pondera  ,  fed etiam  intra  ean« 
j-r>oo!ib:  ídemvrbemfepevaricnt, 
multismodiscora- 
mutata. 

:  ■-  f,-lii  A./  t L di 4O3O  i'j I  U i  36w-  . 


;i.  ;j   i.'j  t.jh\- 


"m 


ifnwn  feíj 


i    iíi  í  J 


(^minfmts. 


¡4$ 


+ 


•^     ^M¡3s     eAG^     e\¡^     e^^s 

íTAB  VLAE  DVAE 

éc  viginti,  quibus  antiqua  po- 
'   deraSc  meníurac  ínter  ipfa 
&  cum  Toletams  co- 
parantur. 

Abulas^quas  toto  ope- 
re fumuspolliciti,  ex- 
tremo adiügere  vifum 
eft ;  vnaq;  opera  fidem 
noftram  liberare,  alio»- 
rumq;  iludía  iuuare.Si 
quistamen  tantj  puta- 
bit^numerorumininutijs&inolcñiade- 
uoratis,ad  hf  c  animum  8c  cogitationcm 
applicare  tantifperiquod  non  fine  fruftu 
contingat,  nifinoítranos  opiniofallit. 


X 


Nobis 


102  Deponderibus  \ 

Nobisfané  maioris^quám  facilé  credi  pof  | 
íít,  hsec  poÜTemaponderum  &  menfu-  i 
rarum  comparatio  conftitit.Ita  eñ  inge-  j 
niumicum  difficultatibus  luffcariiuuat. 
An  quae  alijs  potius  eíTent  procl¡uia,no-  ¡ 
bisproptertarditatemvidétur  ardua. Ea  ¡ 
venoróc  modeftior  interpretatio;  For- 
tafsis  etiam,vt  funt  hominiim  ingenia  va  | 
ria,frufl;ra  &  inaniter  tcmpus  &  operam 
in  re  ludrica  pofitaom  aliquis  accufabit. A 
quo  impetrare  certé  sequú  eft  ,  ne  ex  fuo 
modulo  aliorum  ortinium  ingenia  Se  ftu 
diametiatur.Det  potius  alienae  innbeciU 
l¡tati,&:  imperitise  veniam  facilis^vt  fuis 
occupationib^haudmaiorisfortaffemo 
metía  ñeque  magis  feri)s>  aliqíiando  impe 
tret.  Atqite  concedat  vt rudioribus  ingc 
ni)s,neque  numcrandi  peritis^hac  quali- 
cumque  opera  confulatur. 


^ 

Tabula  prima.                 1 63 

seprtif. 

Marauedim.  Aure'tnofirates.Argetitei. 

I 

10 

' 

■  2 

20    . 

5 

30 

Maran 

4 

40 

I 

6' 

5       r 

.50   , 

I 

16 

~ff'  '  - 

60    , 

,  ■ .. 

I 

26 

7 

:     70 

2 

2 

8 

80       ,.    : 

■     2 

I  2 

9 

90  ;, 

r-'O'^ 

2 

22 

lo 

loo 

2 

32 

:      ?Ío     . 

,  >200     ^ 

5 

30 

C^lO,.^ 

m3O0     c. 

t:-r  ;  i- 

8 

28 

'40|   X 

;v,400   c: 

(.c.:í      ■ 

r.cíl 

2;^. 

.     >o'    < 

..        500      ,;.JCC     ,Íf            1 

H 

24 

6o 

600       1 

I-T. 

i?^ 

22 

:      70 

700 

i-^: 

20 

20 

80 

800 

2 

23 

1       18 

5)0 

900 

2t 

26 

16 

I  00 

looo 

2-f        1      29 

14 

200 

1    2000 

y 

,  5^1 

:   28 

5  00 

3000 

74- i 

-.8j8, 

!    cB 

400 

4000 

10 

117 

22 

5  00 

5000 

12-f 

147 

2 

600 

6000 

1 5 

176 

16 

700 

7000 

174- 

205 

30 

800  . 

8000 

20 

235 

10 

9Ó0 

iOOp 

5)000     v 

100  OO' 

V-224- 

264 
294 

24 
4 

.:'V,-)»V^'                       X¿ 

144- 

SeflertU, 

Tabula  fecunda 

• 

^tím.          Mtraued^ 

^r¿etet,  Marctn, 

I 

25                lOOOO 

29^ 

'     6 

2 

$0                 2  00 

00 

588 

12 

3 

7^ 

3  0000 

882 

I  8 

4 

loo 

40000 

liy6 

24 

5 

I2J 

5  0000 

J470 

JO 

6 

150 

^0000 

17^5 

2 

7 

>7Í 

70000 

2059 

8 

8 

200 

80000 

2353 

14 

9 

22  J 

90000 

2^47 

20 

ib 

"  250 

lOOOOO 

2941 

2^ 

20 

5^00 

200000 

5883 

18 

1        ^^ 

790 

500000 

2Szs 

10 

i      40 

looo 

400000 

117^7 

2 

50 

1250 

500000 

14708 

28 

f      70 

i  750 

•,:     ~               j               Upd 

90 

b,2S  0 

^ 

"'-^' 

I  00 

2500 

200 

5000 

3  00 

7500 

400 

lOOOO 

5  00 

!     12^00 

600 

I50ÓO 

800 

200Ó0 

900 

22500 

looo 

25000 

Wfm  miüejejierúcino  broceditur  psr  nomina  '.ñeque reSle di- 
xerisyDiio  miillia,4ut  tria  milÍia.feflerti(t,fed  per  adnerbiapro' 
cedí  tur, yti  próxima  tabula  indicabit* 


.TahU  íerttia.              jóí  \ 

1 

•■^■ 

Seflerticu 

^ttm.     sAr^en.  May, 

Dxies  fexterÚH, 

lOOO 

2  JOCÓ 

25^4117 

"22 

Vniscies* 

IIOO 

27500 

"^1            / 

323529 

Düodedes. 

II20 

30000 

352941 

6 

Tredecies. 

I  300 

32500 

382552 

32 

Decies^  quxter. 

1400 

35000 

411764. 

24 

Qujndsaes, 

1500 

37500 

' 

Sedéeles. 

i6qo 

40000 

Djcies  ^fepties. 

1700 

42500 

Vides. 

2000 

50000 

Trecies, 

3000 

7  5000 

Q^tirxo-efies. 

4000 

I  00000 

Q^s:j^ígeí¡es. 

5000 

12  5000 

Sexxriss. 

ó'ooo 

I  50000 

Septmo-eis. 

70QO 

I  75000 

O^itío-ies. 

8  000 

200000 

9  000 

2  1  5000 

Ce  mies. 

lOOüO 

250000 

Trscentles. 

50000 

750000 

Q^tercie^tles. 

40000 

I  000000 

Q^?q-ü.Ycent¡es. 

50000 

12  50000 

Sept!e/ce*ines. 

70000 

I  750000 

. 

Ozí:  fleaties. 

80000 

2000000 

MilLes. 

lOOOOO 

2  500000 

B.'fndües. 

200000 

5000000 

Termdiies. 

300000 

7500000  i, 

: 

E)chís  licet  duplicare 
fionificcsfelUrria  U  i 
aducrbijs  componcrc 

vn  im  l'efterties.decies 

aducrbia.R.e(!>( 
oo.acp<irjratio 

n->'Pi;ij,udica 

&  diio. 

;  dícas,  cenrie-,  vicies  &  femel,  vt 
ne.cctics  vi ; Íes  &  bis.  Licet  <S¿  cu 
s,decles  &  vnum,  hoc  cft  n.illc  & 
X  j                1 

I 


MK>4i#4ÍHi^a««iriMMM 


i66 


Tabula  marta. 


T alema  Mojis  Drachm<t 
tempore,        Romanx. 


tAnrei 


^vgentei. 


I 

12000 

i275'o^ 

12562 

2 

24000 

25^00 

25125 

3 

3(íooo 

382^0 

37687- 

4 

48000 

51000 

50250 

5 

60000 

63750 

628  12 

6 

72000 

76500 

•■75475 

7 

S4000 

89250 

98037- 

8 

96000 

102000 

100600 

5 

108000 

1 1 4750 

I  2 3162- 

lO 

120000 

127500 

1357^5 

20 

240000 

255000 

•      271450 

30 

360000 

3  82500 

407175 

40 

480000 

510000 

542900 

50 

600000 

657500 

.  678  6z5 

70 

840000 

892500 

950075 

80 

5>6oooo 

I02G000 

1085800 

SO 

1080000 

I  I  47500 

■132  1525 

I  00 

1200000 

1275000 

1457250 

120 

1440000 

I  530000 

1728700 

lOOOOO 

1200000000 

I275OOÓOOO 

12  56250000 

ioooooo 

12000000000 

12750000000 

I  2562500000 

Inaureis  ^  arp-ente'is  numrms  non'\íilorcm  hoc  locojedtiondus  con- 
jidsramtis.Ex  dYachmis')/ncias  (^  iihras  co/^/ficere  fdcilc  ejl.Simul  co- 
jidera  libro.  3 .  Re^.  cap.l o  . ^  i.Pardl.ii.quctñtümJummie  ijs  locis 
poJ¡t^  o-efcum,fi  ea  talenta  ^aria  Mojuicis  f nerum ^ 


-MiW— sai-^i 


Tabula  quinta. 


Minee  He~  Sidi, 
braic<e. 


comums. 


^me'u 


19200 
2  I  600 
24000 
48000 
240000 


510' 

1020 
1275 
1530 

2040 

225)^ 

2550 

5 100 

7650 

10200 

12750 

15300 

1 78  50 

20400 

229  50 

2  5  500 

5 1 000 

255  000 


16 pr 


251  T 

502  -f 

753-T 
IÜ05 

125^-T 

1758  -I- 
20  ÍO 
2261  -I. 
2512  ±- 
5025 

7537-f 
I  o  o  50 

12  562  ^ 

15075 

17587-f 

20  ICO 

22612  ±. 

25 1 25 
50250 

251  250 


Mlndin/excto-intci  fíelos  conúnere  arbitramur.  Qwe  ratio  "vide^ 
Limr  mdo-is E::^clne!ís yerhis  cojenunea.  c.45.  Qul I^hm  bu.' 
uth'it  fíelos  Vmnn  qnmcjue  councre^is  ex  t^huU  minaz  ^túcXj 
quomodo  ctinojim  poderibus  (¿7*  monctis  co^^tretur^  ^i^nofciít. 


I  m.  mmt  wm  i 


■  IHIIJiHI.»l¡P!«i^WtW 


I  ir»  I  wfc'iwii  II 


Talenta 


/<f8 

Tabulafexta- 

Talentct 

Drachnt<e» 

^fírei.        ^Yorentiu 

^tticd. 

I 

2 

3 
4 
5 

7 
8 

6000 
12000 
18000 
24000 
30000 
36000 
42000 
48000 

12750 
1^125 

25500 

3ÍB75 
38250 
44625 
51000 

6281 

12562 

18843 
25125 

I 
4 

» 

4 

9 
lo 

54000 
60000 

57375 
63750 

20 
30 

120000 
180000 

127500 

1 9  1250 

40 

60 

70 
80 

240000 
300000 
360000 
420000 
480000 

2  55000 
318750 

3  82500 
446250 

5 JOOOO 

^0 
100 

540000 
600000 

573750 
637500 

200 
1000 

1200000 
6000000 

1275000 
6375000 

2000 

,1200000o 

12750000 

V 

T dienta  dUrum  gcnt'ium  noluimus  cum  noflris  fonderihus 
dut  7mnei¡s  confare.  Ex  talento  ^wco  ecm  rat'wmm  tnjlt- 
tue  t,  fi  quis  yolticrh  cxpeñn. 


T'  ahula  feptima,  t€g 


c<e  motores,  qx,  minores^ 


Vrach 


T.mce, 


I 

2 

2  T 

3 

4 

4 
5 
6 

5-f 

8 

7 
8 

9  -r 
10  -r 

9 

12 

lo 

i3f 

20 

26  f 

30 

40 

40 
50 

53  T 

66  -f 

^0 

80 

70 
80 

93  f 

I06  -i. 

90 

120 

loo 
300 

M3t 

400 

lOOo 

I353T 

2 

3 

4 

5 

6 

7 
8 

9 

10 
20 

31 
41 
52 
62 

72 
83 
91 

104 

312 

I04I 


i   I04I      I 


6.4  ( 

100 

8 

200 

12 

500 

16 

400 

20 

5  00 

24 

600 

28 

700 

32 

800 

3^ 

900 

40 

1000 

80 

2000 

24 

3000 

64 

4000 

8 

5000 

48 

6000 

88 

7000 

32 

8000 

72 

5)000 

16 

lOOOO 

48 

30000 

16 

lOOOOO 

IsJonfdcllé  mina  ^ttica  cum  noflris  poder'ibus  ^  monetis  co' 
^dratur-Seduimen  wina ^y^ttica  maior  cotinet  lihr<c  ncjlrcc  2^ 
partes  ex  3 2. áureos  noflros  i o C.cum  auadrante.Quos  nurKeroS 
duflicarefdcdeeJl.Funtesmdicafje  ft/atis, 

T  Libree 


t' 


lyo 


T.  ahula  oElaua, 


''  t 


Zj>y£mjlríé,     VncU.     Librit  Madict.         LibrotRom 


,  I 

I^ 

iVnck  5  -Ty 

IT 

2 

32 

2 

10-^ 

2f 

3 

48 

4 

3iV 

4 

4 

64 

5 

^Á 

5-r 

5 

80 

7 

^Á 

6-f 

€ 

96 

8 

^1^ 

8 

7 

II  2 

5> 

^^IT 

9  + 

8 

128 

I  I 

4lV 

104, 

9 

144 

12 

^T^ 

12 

lo 

I  (So 

14 

^ÍT 

^3^ 

2o 

520 

28 

57^ 

25  .\ 
i 

30 

480 

42 

8 

40 

40 

640 

56 

^°7 

n  ;- 

50 

800 

71 

66  -f 

60 

9(3  0 

8í 

4 

80 

70 

I  120 

5í5> 

^TT 

5>3-f 

80 

1280 

ÍÍ3 

5^ 

106-5- 

5>o 

1440 

í^7 

12 

120 

100 

1600 

142 

^íf 

,  133-r 

200 
1000       . 

3  200 

284     ^     5  iV 

266  ^ 

idTooo 

1422           2rr    1 

1333  -r 

Z/¿»rrf meiicdhaudfÁcde  cttm  nojlm  coparatur.  Sed pars  quintd- 
decifnJi  y-'tcU  medica facitferé/emidnichmxm  communem.lte 
trkns  lihrjc  Rom.tnt  (jiixtHor  \ndíxs  cuntinet.  Píñnde  er^o  eft 
poneré  librum  i  -J-  iícfidicxs,Lihr.ím  yndm.f^^  encías  mfufer 
qU(tthor:¡ic  2  -p  dnx  nimirnlibr^  Rom<xnéiJnnt^<(^  >«c/*  00:0. 

Libree 


TabnUnona.               ip^t 

Lihrxmc' 

Dr<i(hn!4       tibrteRo-          Dmchm<e  Rom, 

d$c*. 

inedict*           m<tn<í 

^  communcs. 

I 

108     1          Vnc 

'«  H  -V- 

90 

2 

216 

I 

10  -f- 

180 

3 

324 

2 

94 

270 

4 

432 

5 

9 

f^             I 

360 

5 

540 

4 

8  T 

2, 

450 

6 

64  B 

5 

^  í 

540 

:7 

75<í 

7 

6  + 

630 

8 

8^4 

6 

720 

9 

972 

8 

5^ 

810 

10 

1080            9 

4-4-     1         900 

20 

2\6o 

18 

9 

I  800 

30 

5240 

28 

I  -T 

2700 

40 

4320 

37 

6 

3600 

1          ^^ 

5400 

46 

10  i 

4500 

60 

6480 

5^ 

3 

5400 

70 

7560 

65 

7-r 

6300 

80 

8640 

75 

7200 

90 

9720 

84 

4-|-           8100 

lOQ 

10800 

f     55 

5)        j      9000 
18000 

200 

11600     \ 

Ex  drdchmis  yncias  ytrmfqHe  o-eneris  medicas  i^RcmAna^fi 
ciesM  medicas  fer  nouem ^artiaris^Romams per  06I0,  Vna^ 
ánodeamytYiHfcjue  ^enensfmmodilihYdm  efficivM.NcjJrarn 
libramfídeam yncice  Romance  comvUnt\m€4iC^ "^ncKX,  1 7  17 
eadem  libm  nojlra  contmentw. 

T  2  Vemirlj 


1/^2 


Ro.nxnl. 


Tahiila  décima. 


Bfxch 


)me. 


pondm. 


I 

'^   1 

2  2 

f                       3 

I      14 

6 

2 

2    -f- 

2  Tó 

2    «f 

3 

3  f 

sM 

3  It 

4 

4r 

4?l 

4  V 

5 

5f 

5  jí 

^  '? 

6 

6  f 

7lí- 

7  V^ 

7 

8 

^T. 

8  inP 
10 

8 

54- 

9  ^- 

g   ^4 

9 

10    -A 

loü 

I  0  1+ 

7 

Sí 

a 

lo 

II     -J- 

II  4 

I  2    í  + 

7 

5^ 

4 

20 

22  -f 

2  2    ^ 

24    í4 

30 

54  V 

5  í    56 

3^  ? 

40 

45^ 

47  t^ 

48  -?* 

50 
60 

57  -f 
68l 

59  íf 
7'fí 

60  7? 

12 

72     14 

70 

80 

85H 

8)^ 

80 

5.  4- 

5  5-tr 

5^7  4-4 

90 

102  -f 
114^ 

1 0  7  '1 

'^9  f. 

100 

"sfe 

121  ^ 

M?m?mOydenirioruyn pondtisyirljs  temporihüs  immHtdtum 
^fmJ^e.Ver'iJiimi  tdmen  ^  mfl'ij^lm  ir  monean  ex  I- limo  ad- 
\  ditxim  i í,ex >^cA< argenú cadiJolitoí^<^  fio-nirijeptem  omni 


noycxlibrx  Romin.i  oShoo-intd  qmtHor , 


1 


arroba 


^i 


jrrfúba    atjteW   "     mnarij       Argentei. 

L4ttrtf¿.       "    i 

^0}idu9*     lafív.             Rom-itnt- 

1 

''■                           '                                    ' '     '   '  '  V. 

1           2^00     1           2800 

33^0 

3400 

2 

L       .     5000      ' 

5^00 

^700 

5800 

3 

7)00 

8400 

I  aO)0 

I  0200 

4 

.  I  0000 

II  2  00 

1 3400 

13  5oo 

5 

;    12500 

14000 

1^750 

I  7  000 

5 

15000 

I  5800 

2  0  100 

2  0400 

7 

17500 

l96'ooo 

25450 

23  8  00 

8 

20000 

22400 

2  (S8oo 

2  7  2  00 

9 

2  2  500 

25200 

3  0  1)0 

3  0-5  00 

10 

25000 

2  8  000 

33500 

3  40  00 

20 

50000 

5  ^000 

(S7000 

6%  000 

30 

7  5000 

8  4000 

100500 

102  000 

40 

rooooo 

1 1  2000 

1 3  4aoo 

135000 

50 

12  5000 

I  40000 

I  5750o 

I  70  000 

^0 

150000 

I  58003 

201000 

2  04000 

70 

175000 

1 9  ó'o  0  0 

234500 

23  8  000 

80 

200000 

2  24000 

258000 

272  OQO 

90 

225000 

2  52000 

3  0  1500 

3  0  5ooo 

100 

250000 

280000 

3  3  5  000 

3  40000 

200 

500000   / 

5  5oooo  [ 

570000 

5  8  0000 

LÚjya  Tfjíetdn.í  ^2ndit')>^cicísp'hcln  ,  drxjhmis  cemum  Vi- 
gmtio6í) ,  arréateos n%m  nos  13 4.  íí/z^vaí  13 5. ¿enanos  Ro- 
minos  1 12.  Cx(idU^9s ccnf-im.  P<j¡ro  irrohx  nijlra ,  ipirtd. 
centenarij  nojlñ.  fi  ic  qri^iUs,  b.trs  ¡c^'^tin^t  libras  no  jiras 
2).  Q^t a'^reí  a'ii  a-'^^-ítei  cH'rn a^it iutninto ^orísn-tur , ex 
hac  tabnla  ¿lo-nofcituY. 

Y   3  Modij 


174- 

Tabula  díwdecima. 

Modíj 

Cdemines.       Sextarij           Scxtarij 

Romam, 

¡tontinu          Tclitani. 

I 

2      1             l^       \ 

20 

2 

4                   32 

40 

3 

6 

^8 

60 

4 

8 

64 

80 

5 

10 

80 

100 

6 

32 

S6 

I  20 

7 

J4 

112 

340 

8 

16 

128 

150 

^ 

18 

M4 

180 

30 

20 

JÍO 

200 

20 

40 

320 

400 

30 

60 

^80 

6cO 

40 

80               640 

800 

50 

acó               8co 

1 

1000 

60 

j  20 

960 

I2CO 

70 

1^0 

1 1  20            1400 

80 

160 

1280            1600 

^0 

180 

14-íO            1800 

300 

200 

,      16^00       j      2000 

Qudttíorfextdrij  Toletam  conglum  Toletcinumftu  cc^^t.  mhn  m 
fcicmnt:  oCio a:í^.mires  c'.m^hoyamftu (irrvhe.m  merfura,,  StX 
rarij  Romanl/ex  coro-io  Remano  comincnmr'.  ( Bo  cty^^ij  ccm 
tlent  aw^hcram  Rommcí:  qm,  cotinet  fxtanos  Remanes  48. 

Sextd- 


Vil 


T^abiiU  terúadecimA. 


17  n 


Ssxtmns 
Romin. 


Sextanas 

TüleHn, 


Sexurtus 
^t  ti  cus. 


Sextctrms 
Hcbrítíc, 


I 

^-r    1 

^"^     1 

^-r 

2 

^T        ' 

2  T 

3 

3 

4i 

4   , 

4^ 

4 

5 

5T 

6 

5 
6 

7^ 

6  T 

8 

7-V 
9 

7 
8 

8^ 
10 

9  T 
10  T 

10  ^^ 
12 

9 

ii-r 

12 

13-1- 

I  o 

12^ 

13   T 

lí 

20 

2J 

26  T 

30 

so 

37-1- 

40    , 

4^ 

40 

50 

^3  T 

ÍTO 

50 

62-^ 

6(ÍT 

75 

60 

75 

80 

90 

70 

87^ 

9]  T 

1C5 

80 

100 

I  0  ()  -|- 

120 

90 

112-I- 

I  20 

135 

I  00 

1     125 

*       133  T 

I  ÍO 

Fey/n-itito ordl/ze  e pxtü'p  Tohtctms  Rommosfdcies  yfi  pro 
y^ij  TolctÁno  poftms  cjtituor  qnintct$  Ro/ncíni.ex ^rticiSy  fi 
pro >  10 Ñxttr  ?  /í :f/c ? ,"?  jff^ns  tres  q'^rtcts  Rjmtni :  pry  /fs; 
¿'^^/c-?  >'>  2??  i /  íí  t:rt¡.í^  ehrism  Qjt  j da-Aic ¿tro  '^it'nero /cxt¿t 
r/ w  c'Mip,i'nii;  'rzacns  inrer  i\fjs  c>m'^\tr.ijis.Q^ct  mmfint 
I  expijr.tta^t  thtdxm  t  'm  ri  proximam  a iij  si.n.is.  Sex  t :- 


i^iS 

T^ahuU  qaartadecimak 

Sextclrij  To- 

.     Romani,          */4ttich          HcMcL 

letdnl. 

I 
.2 

2    T?                      2  T 

.      3 

2t- 

3=7 

3V 

4 

3T 

4  TI 

4i 

5 

4 

5   15 

6 

6 

41- 

6^ 

7  + 

7 

54- 

7-^ 

8x 

8 

6-1- 

8* 

H 

5 

I 

7  T 

í>  -ff 

10  f 

lO 

8 

10 -rl 

12 

20 

16 

24 

30 

24 

32 

3« 

40 

32 

42  fr 

48 

50 

40 

53-^ 

60 

60 

48 

64 

72 

70 

ss 

74-^ 

84 

80 

64 

85^ 

55 

90.  , 

72        1       96 

108 

I  00 

:         80                      '            IO()4| 

120 

Memento  Jextdrium  Tuletctnum  in  Vino  aut  aqud  penderé  "V»- 
cUsfedecim'.Romcinum'Vnciasyi^inti.  ^ttiCHm'\>ncUs  quin- 
decimyHebraicHm'Vndas  i^  ■j-Ji')'eraJunt,quícfu^eYÍus  funt 

f  o  fita, 

Cori 


T^abula  decimaquinta.         i;rpr 

Cori  Hí- 

ModiRth-       Med'tmn'tfeu 

Awphora 

braici. 

mam.                faneca* 

Romana, 

1                          I 

i 

30 

S 

10 

1                   2 

1 

60 

10 

20 

1 

i              3 

90 

15 

30 

4 

12  0 

20 

40 

^ 

i  50 

2$ 

50 

^ 

180 

30 

60 

7 

2  10 

3  5 

70 

8 

240 

40 

80 

5) 

'270 

45 

90 

I  0 

3  00 

50- 

I  00 

20 

600 

I  00 

200 

30 

900 

150  ■ 

3  00 

i               40 

I  200 

200 

400 

5  0 

1 500 

250 

500 

1            60 

I  800 

3  00 

600 

70 

2  100 

350 

700 

80 

2400 

400 

800 

90 

2  700 

450 

9  00 

I  00 

3  000 

5  00 

1000 

Ex  niedimnis  feíifanecU  fent  modij  ¿7»  celemines,  ft  cmlihet 

fcinsc^ denturmoatj ft;x,celemwes  duodeam.  Ex am^hom Ro- 
i  mAmsfent  yrrKtfai  ^rrob<e  Toletam.  Com'iret  amohoru  Ro- 
i  rrunct  cjimideam  coygws  Tolemnos  fiu  a-:^unthrcs.  S/cdecem 
I  ((m^/or<£ /en  coms  crntimt  Arrt^bsts  oñod^cam  ,a:-uhr€s  /ex: 
\  ^piJ  próxima  tabfilaindícabit. 
1  Z  BAthm. 


17  S' 

T'abula  fextadecíma. 

Bathu^, 

Metnta,        ^rtctba  ^E^ptia 

f.    ^'>;umhre* 

2 

X                 --       I 

I 

10 

i> 

2 

1 

I  T 

lA 

30 

3 

2 

2  7o- 

45 

4 

2T 

i~fs 

60 

5 

5T 

4  ,1- 

75 

6 

4  ^ 

5  ^ 

-'    ro 

5)o 

7 

4T 

^■h 

lOj 

8 

3f 

7Ís 

120 

9 

6 

87^ 

135 

lo 

<íf 

^ 

150 

20 

i3t 

18 

300 

30 

20 

27 

450 

40 

2ff^ 

3^ 

600 

50 

35f 

4J 

750 

6-0 

40 

54 

500 

70 

45  A 

^3 

1050 

80 

^5f 

72 

1200 

5>o 

So 

81 

1350 

loo 

66  f      , 

5)0 

1500 

1 

Bdthus  ¿7»  E^hi  emf¿cm  moifuY^fantj  cdpentes  fwguli  tres  \ 
modiosjioc  eíl^  celemines  fexTuntuniem  cctpit  ^mfhora,  Ro^  I 
manu:  aut  connnet  yrndmfeu  arrobam  ToUmnam  ^feptem 
dXj^rnhres»  ^x^mhres  ofto  in  cirroba  menfura  continentut^i 
famm  mentemephicafit^nempe  modmm'^nuniyfiueceUmi^ 
nesdms, 

Metre.^  . 


Metre- 


Tahtila  dectmafeftima,        íyp 


Riman  (g.        hres.  Líe, 


I 

i¿ 

1^ 

22 

-^ 

2  - 

2 

245* 

3 

45 

5 

4  i^ 

4-f 

67 

-j- 

4 

5   - 
1  ? 

6 

S)0 

5 

6   To 

7-f 

1 12 

-j- 

6 

8TJ 

^ 

135 

7 

8 

10    íTo 

10  A 
12 

J57 
180 

^ 

1 

22  -T- 

9 

12  -fe 

M-^ 

202 

-j- 

JO 

I  z   — 

I  5 

225 

20 

27 

30 

450 

30 

40  ü 

45 

^7S 

40 

54 

60 

900 

112^ 

50 

67II 

7  5 

I  I  25 

60 

8í 

^0 

1350 

70 

í^4i^ 

I  05: 

1575 

80 

108 

120 

1800 

22Í 

90 

i^iif 

I  35 

2C2^ 

100 

155 

150 

22)  0 

281  f 

Alí"?  rffrfwí  njdioremfacimus  üm^hoYd  Romana.  ^rtaha,cfim 

ft  t men/urd barbara  ,iieoré  cumalijs  menjuris  potejt  cenefa- 

ran.Bathum  0*  am^horam  Romanamfares  frurfusíacmms. 


z 


^rtabíC. 


iSo         T"  abnU  deúmacElauÁ 


i  ^Yt.t\>íi.       M^treí^* 


JLith'i. 


\A7:;unihr.€s* 


I 

19 

17 

1-5- 

16-r 

2 

'¥ 

2-1- 

5;- 

3 

^>V 

34 

50 ,    . 

4 

-2  .7- 

4T 

66  i-       i 

5 

,3^? 

5-1- 

83T 

d 

4* 

6-f     . 

100 

7 

4i\ 

7 

7  -7- 

I  I  6  -T 

8 

^if 

8-f 

133  T-       , 

9. 

<5/f 

10 

150 

lO 

7^ 

Ilf 

166  -f 

2o 

H^ 

22  T 

35  5  T       1 

30 

2ri 

33i 

500          ; 

40 

28^ 

44 -f 

656  4       ! 

'50 

35^ 

5í-f 

835-f       1 

^0 

42  -- 

6(i  4- 

looo 

70 

43  * 

77  7- 

Ii66|      ; 

80 

56^ 

88  -f 

I  333  T 

90 

63* 

100 
III  f 

I  500           1 

100 

70  íf   j 

1666  -r  ;     j 

'    1 

O  utdtm  m':fiirJ.  (<j*  pnierá  ah  Hifp.mis  minora  di  ¡nidio  funt 

fu5ía  cjuam  Romctmí.  Ndm  am^horcí  Toletctna  continet  ci::^m 

brei  oSio^Rominít  qHiniecimM.')dms  Romítntts  conimet  qtm- 

;  tum  dno  modíj  Tobtam,  qtios  celemines  dicimHS.  Tctntundem 

''■in  dKíchmiconño-itJémjJemems  ad.íramem  ydgo  diamus. 


TahíAU  nonadscim^' 

íí/  \ 

?-S  (^KfiCWi 

Romxmm'y       Toleutms, 

Hchr4Íe^iS,  , 

-■ — 

-."VA 

„ _,    I    _í               T    ' 

2> 

T 

I,   24            \                         I     17 

'.2                                                   4- 

2 

2   Í4 

'        2T7 

I    is 

.3 

3 

37 

;     3f;. 

2Ü 

'■4 

i  4-^; 

3lV 
2^ 

5 

5¿^ 

^    .17.' 

S-ÍT 

6 

6A 

^W 

4t! 

7 
8 

7f 
8  i 

5i4 

I 

9 

9  é- 

10   _L 

I7 

7;5 

10 

lolf 

^^^ 

/      '2 

20 

20  I4 

22  JL 

17 

1 5  r. 

30 

40 

6 

3    I   14 
ir, 

41  ^ 

3  3/f 
44  \i 

25  '4 

3^-,V      . 

■50   ■ 

5     2c2?        "^ 

55^ 

3SA^      ^ 

-^0 

^2  1+- 

.«^/^   , 

46  T? 

yo- 
go 

7  2,Í4     ^' 

"    3     24,.    . 

8  5  -z-^ 
•^  17 

5  4  1* 

62 ;». 

90 

5,3^11;;^  1     100  ;° 

7  0{| 

100 

104 -íí-     \    .iii_¿i,^ 
1 1 

^ :..í.        ..        ^ 

vxú'j  exxcli'jrorpis  non  ejl.  Sed  cené  GrítCH'S  Rommumfu^e 
ritt ^xrte.iJ^  Roynm.Rjm trnts  T Mtd^omiior  ejt  duoiecimd, 
T'det.i^L  R?Jí'4Sl:j  ytrojte exceff^ di Toletdyi:im i>ede/n,flib- 

z  5 


nere 


l82 

Tabula  ^igefima 

• 

Peí  Rff- 

Tolete'                 Hebra'f 

Gr<t(us, 

manus. 

ñus.                       cus» 

I 

I  ~                        -^ 

»4 
í5 

_    -» 

X 

2} 

2 

2   7X 

I  ♦ 

I     ^ 

3 

5# 

2T 

22 

2    25 

4 

21 

4 

4  TI 

5 

3  ^ 

5 

12 

0    11 

7 

3^ 

i 

4  T- 

20 
4^ 

^]5 

7 

7      8^ 

5T 

6^1 

8 

8  .'í 

6 

7    i5 

P 

5>  "¡^í 

6-^- 

0    15 

10 

2 

1  f 

lO 

I  0  TI 

0 

7  "^ 

5  ir 

20 

2  I   Tz, 

15 

15  TT 

30 

32  ~l 

22  rr 

28  ff 

40 

45  y 

5  ^    / 

5817 

50 

54  ''i 

37^ 

48 

60 

6r 

45 

J7i{ 

70 

75  f^ 

52f 

67^ 

80 

85^      . 

íío 

7^  "n- 

90 

5^7  f. 

75           ] 

86^^ 

3  00 

ic8^ 

9^ 

200 

.     2  1  6  -¡^             150 

I5?2 

nere  Toletamm  ,  cÍT*  /'íí^í^í  pr^terea  Tolctam  3  7.  e  ffarti- 
bus  2  8  8  <  í?2  y«(W  ¿"íw/  pedem  dniídere  nccej^e  efl  .  Nos  tamen 
eas  rmnuthis  Viummits,  <^  ad  muiores  numeras  retiocMimuSj 
tantiiridem  j^crmé  "Vale^Jtes. 

Stadiii 


;^n^abuUn;fge¡tma prima,        iS¡  \. 


Stadia.     P.#«  Pedes  Tajfus 

GiACU  Gycícu  Rom. 


Pedes 
Rom. 


1 

2 

3 

4 
5 
6 

7 
8 

9 

lO 
20 

30 

40 

50 

60 

70 
80 

i  SP 

ibo 


100 

600 

125 

62$ 

200 

1200 

250 

I  2  50 

300 

1800 

3  75 

1875: 

400 

2400 

500 

2500 

500 

3000 

^2S 

31^5 

600 

3500 

7  SO 

3750 

700 

4200 

875 

43  75 

800 

4800 

I  000 

5000 

900 

5400 

1125 

5025 

1000 

6000 

I  2  50 

6l$Q 

2000 

I  2000 

2500 

I  2500 

5000 

I  8000 

3750 

I  8  750 

4000 

24000 

5  000 

25000 

5  000 

30000 

62$o 

3  1250 

6000 

^6000 

7500 

37500 

7000 

42000 

8  750 

43750 

8000 

48000 

1 0000 

50000 

5>ooo 

54000 

1 125  0 

5^250 

lOOOO 

60000 

12  500 

61S00 

Memento,pedem  (^  pajpfnt  Gneatm  Romano  mai'>rem  epe\ 
parid  ytriu/^pe  ¿emisjiadia  dique  millima. 


leuac 


(tCcC    Á 


^84.         Tabula  'vigejtma  fecunda. 


Leuca- Mili'  St^d.  Pedes      Stadia     Rejles      Pedes  Tolet» 


1 

2 

4 
5 
6 

7 
8 

9 

JO 

20 

ítj-O 

50 
60 

70 
80 

5)0 
100 


3 

7 
10 

14 

17 
21 

25 

28 

3^  I 

107  I 

M3  I 

I75)¡ 

215 

251 

287 

32-3 
i355> 


5 

2 

50 

7 
I 

75 
100 

6 

125 

3 

5 

150 

175 
200 

2 

225 

7 
6 

250 
500 

6 

125 

5 
5 
4 
3 

375 

250 
500 

3 

2 

2 

125 

3;. 

25?  fr 

^7Tf 

I45T5 

I74TJ 
232-,V 

26 1 -i, 

10 

2^0-55 

58o|f 


871^ 
Ii6iif 

1452 

1742^- 
20324a 

2323T5- 
2  6 1 3 11 

25)04 


800 

J^OO 

2400 

5  200 

^000 

4800 

5  6'oo 

6400 

7200 

8000 

I  ó'ooo 

2400Ó 

3  2000 

40000 

48000 

!<6ooo 

I  64000 

'  72000 

^  80000 


i5?8oo 

35)600 

55)400 

75)200 

5)5)000 

J18800 

1 3  86co 

1 5  8400 

I  78200 

108000 

396000 

594000 

792000 

990000 

II  88000 

13  86000 

15840C0 

I  782000 

1980000 


Pays.2').fl''(dij effcitfedes  Romanos. i'^.namf^ddium  cominet 

pedes  Rom.inos.62').lt:i'\hi  ¡;ofuimus  Jlciák  29  ^^  potmmus 

\  dlccre  ¡¡\idia  2S>.<&  f^(^^s  2')MillidYe fumimus luxtct  merfira 

pjd'is  H'>ma??i.^li''-  qi^í  Isuca  pedes  Toletanos  continet  19  8  o  O. 

I  atcj:itfcrme  ammor  eim  genens  pedum  miÜiana,  o.m  rum  fin  - 

i  o-iiitcO'7tineant pedes  Toléranos  <¡0  00.  pajjus  mtlie*  Jlcjiis 

pabilos  maiores  conúnet  trtointa  tres, 

^  ""  Piares 


/  Conclufiooperis*  ^85) 

PLVRES  Conficere  rábulas  non  eíl  nc- 
ceíTe.  Qui  volee,  alias  adiungat.Inuc- 
tisaddere  non  cric  difficile.  Sed  ¿chis 
conficiendistabulis,  vcialio  locoeft  diólum, 
pondera  noftra  antiquisexxquamus  hisindu 
6li  rationibus.  Primúm  quoniam  ea  viafaci- 
Uimaerat^ponderaomniainteripíaquamuis 
diucrfigeneiis,  &nacioniim  aliaium,  <5¿  men 
furas  comparandi.  Deinde  quoniam  anciqua 
minora noítrisfuiíTc  cerco  argumenco  confir 
mari  non  poceft :  ac  concra  pocius  auc  maiora 
noftriseffe  cum  racione  cú  cxperimenco  cer 
ciorifixum  babeo, auc  paria  prorfus,cerceTo 
lecanisvnciam,&  drachinam  Romanam,  vn 
de  reliquapendenc.  Adhsec^vcfaceamur  anci 
quafüiíreminora,nullafida  racione  confticui 
poteric,quancumfuperencur  a  noftris  .  Falli 
haud  dabiurnpodumus  ve  homines  :  ñeque 
incanciscenebrisobferuationis  lubrica:  hallu 
cinarimirumeft.  Acfacishabeamíiinterdir- 
crepances  aliorum  rencencias,propius  carteris 
ad  vericacem  nos  acceísifle  credecur.  Quod  í¡ 
nobisarrogamu?,  magna  diligccia  excuíabic, 
qiiamfingulis  rebus  examinandis  adhibui- 
mus.  Sicomnesquifcribunc  prardicanc,  cer- 
tius  aliquid  afferre,  auc  fcribendi  arce  priores 
I  Aa  ^^P^-^ 


. —  . — . —  1^ 

(    i%6  Conclufo  optris.  y 


fuperare.  Video.fcd  qai  a  íufcepcapriusopi- 
nione  nó  dimoucbitur,  ei  nihílominusex  no 
Iko  laboíe  hifque  tabulis  fruótus  conftabit.-fi 
eampartem  ex  numero nienfurarum,  ponde 
ruiTij  monecarüánobis  deícripto  decraxeric, 
quotaipfeánoftrisvetcra  pondera  fuperari  pu 
tabit.  Exempli gracia, Tabula  quarra  Talen 
cum  Hebraicum  valere  diximus  pédereqae 
quantum  aurei  noílrates  127^0.  Qui  pondera 
Hebraicaminoranoftriscrcdet  parce  oótaua 
aucfexca^isdícac  decradacius  fumma:  odila- 
ua,Talécum  id  penderé  áureos  noftros  ui^6. 
&dodrancem.  Icem  cabula oólaualibrasqua 
tuor  Romanas  concinere  deíígnam  us ,  vncias 
communes48.  Quj  pondera  Romana  vecera 
noftris  minora  facicparce  quincadecima  ,  is 
dicac  concinere  vncias  noftras  quadraginca 
quacuor,  &  quacuor  vncia:  quincas.  Ídem  iu 
dicium  erto  de  menfuris  fere  aridorum,  &:!i- 
quorum  rquoniam  &  ipfead  ponderareuo- 
cantur>atquecx  illisexaminaridcbent.  Simi 
lique  raiione  procedac  jquipondcraRoma- 
navcteranoftrisminorafaciec  parte  vigeííma 
aut  vigeílima  fecunda.  Plura  ^dijccrc  non  eft 
opus:  Ledlorem  de  hismonuiíTe extremo  o- 
pereforccommodumexiílimabam,  Quolo 

co 


( 


Conclufí'oopenS' 


187) 


'coHnisdiíputanuicll:o,exorato  co,  qui  hcec  I 
examinare  aggredietur,  ncnoílrapriüsdam- 
netjquamargiiiTicntürum  momcnta  íingula 
coníiderec.  In  fuppucarionibus  cogitet ,  nii- 
merispcrfeqiicndis  ratione,  aut  dcfcribendis 
ftyIofaciIec6t;ngeic!aprum.Cuiüs  nosíi  mo 
nucric  ,  magnatn  a  nobis  habebit  gratiam. 
NequcCriricosquordam  imicaridcbec  aliena 
damnantes  pafsim  fineiudicio^nequc  aíFe- 
rcntestamcn  mcliora,  quibuscenfu- 
ran^  fuam  cófirmenc,public  i  ^ 
priuaca  aliorum  iludía 
iuuaripofsinc. 


a  X 


A. 


**» 


i88 


iNT>EX. 


Bes  odo  vnciíB. 
BeíTaleslitteríE. 


2\bra!onis  ciEr1ries.pag.4r. 
^  A¿lus  menfura    pag,  134. 
Erls    centum     aut    mille 
quid.  i  g. 

Amphora   Attica  .p5.  Ro- 
mana. 108. 
Amphora  Rom.  capit  quin- 
dscim  azumbres.       177. 
Amphoreus.  P9* 
Aranciata.                      140  ■ 
Argentei  qnos  ludas  acce- 
pit.  j^6, 
Argenti  quantum  ere^  mo- 
netae  mifcetur            147, 
Argctiviui  fextarij  pódus.28 
Arroba  capit  azumbres  oc- 
to.                             113, 
Arraba  triplex.                57. 
Afsisíignificatioj&eius  par 
tes.  6. 
Aurei  &  argentei  Hebrai- 
ci.                                45, 
Aurei  excellcntcs.         150^ 
Aurei  quotexaurimarco.151 
AtireiRomani  pódus.(Í3.64 
Auriíicum  pondera.59. 
Azumbre  arrobse  pars  ofta- 
ua.                              113. 


c 


9. 
132, 


B 


^athus8¿Ephieiufdem  me 

furae.  72.178, 

Bicongius  Cicer.filius.  iio. 


Cabusmenfüra..  78» 

Cadus  menfuraí.  ^6. 

Cahiz  noñcr,  87. 

Calamus   quem  vidit  Eze  - 

chiel.  I2Z, 

Camelionus..  -73. 

Canna.  140. 

Caph  menfuraHebr.'  95. 
Caftellani  &  Duplse  valor 

par.  i;oi 

Celemin  modij  dimidiú.88, 
Centenarium  pondus..  «íS. 
Centuria  centü  iugera. .  13  5. 
Ceramium.  p6. 

Chíenix.  82, 

Chus  congioparr  loo. 

Ciftophori  nurami.  57. 

Cochlearmenfura.  106» 
Concha  femicyathus.  106. 
Congius.  109. 

Corus  Hebraica  méfura.  72. 
Cotyle  íiue  triblium.  106, 
Cubicus  numerus  a  radicé  vo 

catur.  1 9, 

CubitusHebraicus.121.Geo 
-   metricus.  133. 

Culeus.  108. 

Cumínorum  menfurae  irrc  - 

guiares.  88. 

Cyathus  vnciafextarij.  8.106 

Cypfele  menfura.  80. 

D.  Da- 


INDEX. 


1S9   ) 


D. 


J3ac!ixmcnfura.  80. 

Darici  ftateres..  56. 

Daiiid  quantum^uri  &argen 

tireliquit,  37. 

Démenfum.  86. 

Denarius  de  eiiis  partes  67. 
Ex  vncia.argeniiquot  dcna- 

rij.    '  22. 

Diaulusftadiaduo..  228. 
Didrachmumpro  íiclo;  45. 
Digitus  Hebraicus.u7.r0- 

tiindus  Sr  quadratus.  13a.- 
Dodrans.p. palmus  maior  íic 

didus.  132. 

Dolichos.  .    128; 

Drachma..  55, 


.- /  • 


£dcus  mcnfura. 
EphiBathopar. 


8r. 
75- 


panecamedimno  par.      87, 
.,  Faneca terrae.  140; 

Fannij  leftio  caftigata.     98. 
Farnclij  Cardin.   bíbliothe- 
"•.  158. 

Fauílinx  Auguftf  aureus.  6^ 
Fj-ugalitas  Hifpanorum.i  5  5. 

G. 

Qallicae  mcnfurae  liquido- 


rum.  114. 

Gladij  Aiod  longitudo.121 
Gomor  menfiira.  77. 

Grscisnumerádi  forma, 18. 
GrsECOiú  vaiif  méfurf.105. 
Granum  medicum  commu- 

niaurificú  maius  ,6p,  70. 


H 


p^ebraicsB  opulentie  jftima 

tio  difficilis.  39. 

Hemicotylium:  loí). 

Hemiedum.  81. 

Hemina  idé  quodcotylc.ui, 

Hieron.locus  explicatus.^8 

Hin  capit  odo  fextarios*5>2. 

Hippicó  ftadia  quatuor.  128 

Hifpani   mcnfuras  quafdam 

&  pondera  dimidio  mino 

rafecerunt.  180. 

Hordci  faneca  quanti  olira 

vendebatur.  151. 


I 


lUefonfus  Complutnm  To 
leto  fexsginta  millibus  di- 
ñare ait.  140. 

loannisprimi  CaílellsE  Re- 
gislex.  152. 

Italicf  menfüreHquorú.iJ3. 

Italiciagii  bonitas.        141. 

Tugada  141. 

lugerum  quantum.        13  J. 


K 


Aa    3       KiKar 


(    ^9° 


1 N  D  E  X. 


l^iKar  He  b  raí  ce  Talen - 
tum.  55.    68. 

Kypfeh  fcx  medímnos  ca- 
pit.  So. 

L. 

T  Ipri 'ij 'ocuscañigatus  15 

Lete.h.condirniuiú.  74. 

LibeÜaafsis  valore,  j  o. 


p  ;k, 


.i  ox^óL  M i  < ' .1  d i ííc rut.  1 9 . 
Exli..  ra  aun  quot  aurei  olim 

i  Romani'S  ílgníibátur.6 ; . 
Libraloannis.ii.&.lp.  pro 

pondere  fumitur ,  nó  pro 

nuinmo.  65. 

Libram  &  vnciam  CrjEci  ac- 

cepere  a  Romanía.  (ío, 
Lichas  menfura.  i2(S. 

Lígula-  III. 

Litterae  bcífales    &  vncia- 

les.  131. 

Lóg  íextarius  Hcbr.       p  5 . 


M 


^arauedini  volor  varius- 
14^  .  valebat  fexaginta 
meagias.  14S. 

Marcus  librje  dimidiú.    ¿p. 

Medi^^a  libra  non  facile  cum 
noftracomparatur.    168. 

Medicorum  pondera  mino- 
ra funt  cómunibus.      2I« 

Mel  aqua  &  oleo  grauius.  24 

Menfurx  &  pondera  ^ferua- 
banturin  templis.      157. 


Menfur^í  medicorum  vulga- 
res. II 5» 

McnfuraemultóeRomi  111.^ 

Metrcta.  p5. 

JMilliaria  lapides  difta.  1^4. 

Mitlarium  12S-     134. 

ívlülio  an  íit  voxLatina.  i  9- 

Minuta  qug  vidua  obtulit 
apud  Maicum.  1 1. 

Mina  Hebraica  .^:,  Atd- 
ca.  54. 

Modius.  g4» 

Moius  Hifpanus  ícu  m^ 
dius.  iii.; 

Monetae  multx  in  Caftella 
antiquatae.  14^'» 

Monet«  quas  ex  2re,qux  ex 
argento  Romg  ílgnaban- 
tur.  I  o. 

Monete  varíe  Hebraic2.47. 

Myftrú  cvathi  quadrás.io<í. 

'N. 

Jsjaporum  feminis  quátü  in 

iugeroferatur.135.  141. 

Nebnf.  repetitioncs.  19  H  5 

Neronis    numifm*     aurc- 

um.  <Í4* 

Noe  arcx  cubiti.  15  j. 

Numcrandi  forma  vetus.  u 
Nummas  abfolutc  politus 

quid.  lo» 


O 


Ot>olus  Hebraicas.  47»Crc 
cus.  57 


OgRc 


J! 


( 


ÍNDEX. 


15,1  ) 


Og  Regís Bafan  l^ídus.iii. 
Oki  racfursB  vulgares.   114. 
Oleum  nona  parte  leiiius  a- 
qua  104* 

OrgyiapaíTus.  ii7. 

Orthodoron  menfura.  126. 
Oxibaphus  íefquicyat.  106* 


P 


palasíle  Graecis  palmus  mi- 

nor.  iif. 

Palmus  dúplex  ludaris.  118. 
&  1T9. 

palmus  &  palma  quidiffc 
runt.  uf. 

Parafanga.  ItS. 

Parfáh.  12.5. 

Paflus  Grecui  &  Román us 

differunt»  J54. 

Pecuniaápecudedida.  7. 
Pedes  Remaní  tres.  zp. 
Pes  Greeus  maior  Romano, 

ftadía  paria.      1^^,  183. 
PesHcbraicus,  izo. 

Pesfeltertius,  la. 

Pes  triplex.  15  5. 

Plethrú.  ii-j, 

Plmiy  epiftola  caílígata.  14. 
Plínij  ledio    caftigata.  66. 

&86.&  ,2^. 

Pondera  Romana  noflris  pa 

na.  22. 

Pretia  rerum  minora  multó 

quam  hoc  tcmpore.    151, 


CL 


Qí^g'^erig.  menfura  Hebrai 

ca.  94. 

Q^efita'h  ouis  &  moncta  .48. 
Q^uadrantal  amphora  Roma 

na;  108. 

Q^uadrantcs  ccntü  pro  ípor 

tula.  9. 

Quartarius.  106. 

Quatercenties  idem    quod 

millio.  165. 

Quatrin  Italis  vndc  dídus.p 
Quintal  Hifpanis  vnde  di- 

dum.  <>p. 


R 


J^eges  Cañellx  monctas  bo 

nitatéraepe  minucrüt.  i  48 
R,crum  pretia  nu.nc  raaiora 

quam  fuerunt  olim.  151. 
Reílis  menfura  quanta.  140. 

&  1 84. 

Romaniaurei  quo  pondere 

erant.  65.  64. 

Romanis   nurnerandi    for* 

ma.  1 8. 


5a1is  Hebr.mcnfiira.      <>i. 

Salrus  menfura.  15 <^. 

Satum  quantú  capiebar.  yí. 
Schosnus  cumkuca  eonue- 

nit.  IZ9. 

Scriptur«,D.locac:xpUc3ta. 

t.ii»  ^6  42.  43.  4$ -4^. 

6i.pl.  í  19.'  22 
Séneca  quatashabuitopes.jj 


¡NDEX. 


) 


&    feftertium 
10.164 

Sextantarij  afTes.  7* 

Sextarius     Hcbraicus.   9^ 

Atticus.    102.   Roma- 

nus.  2  3. 11  o. 

Sicilicus.  9* 

Siclus  ,    &  ficlus    fanaua- 

rij.  44.  mH. 

Solídusduodecim  denarios 

Marauedinusdecévaluit.6  z 

Spithame  Grqcis  palmus  ma 

ior.  '  12S- 

Stadium.  laS.  154. 


T 


yalentum  Hebraicum.  355 

Grsecum.  50. 

Taurus  vrbs  veteribus  Sa- 

rabis.  15  2» 

Toleto  Cóplutum  fexagin- 

tamiHÍ3.  140. 

Topach  Hebr.  palmus  mi- 

nor.  "8. 

Torquatus  Mediol.  tricon  - 

giusdidus.  lio. 

TremiíTes .  144. 

Triblium  íeu  cotyle.  \o6. 
Triteusmenfura.  81. 


Trilíci  faneca   cjuanti  oHrn 
■  \endebatur.  152. 


V. 


'Yellonís  moneta  xrea.144. 

Vcfpaíiani   numifma  au- 

reum.  64. 

Vlnaquantaerat.  133. 

Vnciae,  &  HbrsE  ponderales, 

&rnenfurales.  20» 

Vncia  medica-  continet  no-' 
uem  drachmas        70.1 '59, 
VnciaRomanapar  noíl:rae.(Í3 
Vncia  triplex  medicorú.115. 
Voluíij  Metiani  locus  cafti- 

gatus.  10. 

Vrna.  10^. 

X. 

^emeHifpanis  vnde  di- 

dum.  139. 

Xeftes  Gr^cc  fextarius.  10.2. 


z. 


^aghad   ,  Zemed,  &  Zith 
Hebr.  menfure.         123. 
Zereth  palmus  maior  He- 
br. líp- 
Zuz  moneta  Hebr.  48. 

finís. 


Tolet'i,  ApudThomamCuf- 
maiiium.Anno.iypp. 


m 


\.l 


n^