n
^■s
1
A''
GA TIVE
NO. 93-81309
MICROFILMED 1993
COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK
as part of the . t^ • ^»
"Foundations of Western Civilization Preservation Project
Funded by the
NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HUMANITIES
Reproductions may not be made without permission from
Columbia University Library
COPYRIGHT STATEMENT
oDvriaht law of the United States - Title 17, United
^^ " the --aking of photocopies or
qhied material.
s ^ ^
)C
The c
States Code - conc
other reproductions o
Under certain onditions specified in the law, "ibraries and
reproduction. One of these sp. fied ^^^^^'^^^^^^
photocopv or other reprodüc- on «s noUo be^ used for any
purpose other ^' an private siuay, sch^larsh p, or
Kc^h " - -.pr makes a request for, or later uses, a
research. , tior - r purposes in excess of "fair
photccoD-. :. .aprod
use, inat user may be Mab
, purposes
lor Copyright infringement.
This Institution reserves the right J^ ref uf to acc^^^^^^^
ccDV orae' if, in its judgement, ful^'U^ent of the order
woU'^ - ''ve violation :- le Copyright law.
A UTHOR:
.**■
ffvft"
d
I
^»r-f BP
•r^-: ,äi
1^
«4. US
\
Jß--'
1 1
'■2?^^-
I I I
o
..-^^ 1^, %f^,.-^'
^lE!,
F
COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES
PRESERVATION DEPARTMENT
BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET
Master Negative #
Original Material as Filmed - Existing Bibliographie Record
Restrictions on Use:
60B11
BabriuG
DZ
Drogan,
V.2
.•. Der Biibrii niythiambis» abhandlunf, der Oberl.
Drogan-«. Berlint Hayn, 1847 •
24 p* 2bh cm.
1
|-Programm des^ K. Friedrich-V/ilholms- Gymnasium. .
•
o
TECHNICAL MICROFORM DATA
REDUCTION RATIO: lO^
FILM SIZE: £_
IMAGE PLACEMENT: LA @. IB EB
DATE FILMED: d-UAi INITIALS___/iti^l11
FILMED BY: RESEARCH PUBLICATIONS. INC WOODBRIDGE. CT
p
r
V
Association for Information and Image Management
1100 Wayne Avenue, Suite 1100
Silver Spring, Maryland 20910
301/587-8202
Centimeter
an
4
imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiil
iliiiili
TTT
Inches
I I I TT
I I I I I I I I I
2 3
1.0
LI
1.25
9
iliiii
5 6 7 8
liiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiiliiiil
10
11 12 13
liiiiliiiili
MIM
M |||||2.8
5.0 '""==
" 3.2
■ 63
UUu.
3.6
40
1.4
I
14
iiiiiiliiiil
2.5
2.2
2.0
1.8
1.6
IM
15 mm
LÜ
MPNUFflCTURED TO nilM STfiNDARDS
BY fiPPLIED IMAGE, INC.
i iTiiiiiiifir-imMaiiMiate
vva...w^«-,^3.„La.^c.riJ<A.-ai..ih.- .,.. ..... ■~gg(|fi|||Hiatiii1VrtJ«W.iiaiii -■■--^'^^^■^'"«^-'■^'^'^■'-'■'-■■--'■i^.-^"----^
^rvv
'Jt öwJvV .K.. /a^
irif
t
s^
^
V& ^z-
"Vi^
Zu
den Schul-Feierlichkeiten,
welclie in
dem Könisfliclien
Friedrich -Wilhelms - Gymnasium,
Montag, den 99. SeiBteniber d. J.,
Statt finden werden,
ladet ehrcrbietii!;st ein
der
Director Rauke.
Inhalt:
J. De Babrii Mythiambis. Abhandlung des Oberl. Drogan.
II. Schulnachrichten.
Berlin, 1847.
Gedruckt bei A. W. Hayn.
/
DE BABRn MYTHIÄMBIS
xaLd Babriiiin cognosceiidum , quem 'unum de postremis bonae notae scriptoribus'
esse Bcntleiiis censiiit, cum paucissima eaque incerta et ambigua aliorum con-
ferant testimonia, nunc quidem in iis potissimum rebus acquiescendum est, quae
vulgatis ipsius Babrii nomine scriptis contineantur. Neque vero scriptorum omnium
illorum una vel simplex fides est. non superstite enim iusto opere et incognito
auctoris consilio celebrari laudarique coeperant mythiambi sive, quod usu venit fre-
quentius, cboliambi Babriani undecimque partim conquisiti partim reficti vcl etiam
conficti. Etenim ne confingendi quidem negotium cessavit, postquam Thomas Tyr-
whittus, qua erat doctrina et investigandi solertia, Babrii choliambos ex Aesopi
fa^iili^ rcfingi posse ostendit? Est autem metri eins ea natura, ut, istud si agas,
satis niuUus sis apud omnis generis scriptores inventurus sententias, quae aliquam
irnitantes apologorum speciem, admissa praesertim vel lenissima quaquc mutatione,
facilc conccdant in legem cboliamborum. Hinc est, quod ante nostram menioriam
fabulae Babrianae maximam partem fragmentorum titulo venierunt. Aliquot demum
ahhinc aiiiiis Fors Fortuna ila nobis consultuni voluit, ut ipse auctor quid sibi con-
silii in ujythiambormii gcnere coiuleiulo j)roposucrit, pleaius ccrtiusque aut cognosci
aut couiectura etfici liccret. Kern paucis absolvam.
Ante septcnninm fere Ab eins Villeinain piiblicae in Gallia institu-
tioni praefectus Menoiden Mcnan bominem gcnerc Graecinü literarumque
band metliot rilcr gnarimi in (iraeciam miserat ' Codices manu scriptos investi-
ii^atuniin anJicjuitate iiisigncs et iutegritate, ineditos praesertim, quos nomen aucto-
ris couunendaret aut aetas aut argumentum'. Is ergo in bibliotbeca Sauetae
Laurac nioutis Atbo codiccm inveitit non soluin temporis iniuria sed etiam in-
curia boiinnmn a toiispectu paeiie oblitescentem, qui praeter alia scripta nonnulla
1
«r f -
— 2 —
B.ifjrii mvthiambos contliiet iiumero ctnitrtni visrinti iiis. xara flrotyitov ^isfioei-
tos practcreaque iluo prooemia, altenini a principio, altenmi quo ioco litera /i in-
cipit positum, (luuriiin in hac scriptiuiie [»raecipua habebitur ratio.
lluius inveiiti apographiiin efüiixit Menas, (pianiquam non ca, iit videtur, qua
par fuit, (liliireiitiii negotio illo perfunctus. Nolo hoc a nie ita dictum videri, quasi
aut oinnino tidcm lUi derojjcarc aut operam eius in lualani suspicioiiem vocarc susti-
iiuerim, sed interest noii nihil inter rei snbicciac vcritatcni et probuni hominis con-
silium, quo decipi possis salva auctoris prubitatc, ([xuni ne accidat, quantum üeri
j»otest, providendum est. Xam (juae literis consiguata sunt, recte dici possunt quo-
<hu«!no(h) ortnm dcbere oculis, manibus, anribus, qnarum partium ministcrio quac
nata sunt sive suscopta, ad ea pondoranda ac propai^anda non minus temporis mora
opus est (luam iue:-nio et doctrina, scilicet 'velocitas procunit in facialis', quam tu-
lit sententiam PaUadius in simili causa. I>at antcm, ut ipse fatetur auctor apo-
tcraphi, non uudtum temporis concessum ad codicem exscribendum, in quo iion dc-
cssent vocabuhi tarn obliterata, id divinaudi operam desiderarent.
Properatum ii»itur hoc apoiirapliiim priums edidit Hoissonadus anno 1S44,
sed edidit intaustae obsecutus festinationi. VlM saue ubi t'estinatio aliquam habeat
excusatiouem, sed in priuui editionc adonumda periude atcpie in examinandis et
describendis codicibus priscn manu exaratis, si tVstinavcris, nequc veniae ueque
excusationi locus est. Ilaec editio gallica gallico ornatu et pretio insii!;nis cum
principis debeat honore censeri, nostris tamen hominibus probari non potuit. cum
uHiLHio iiiitur Habrii emolumento evenit, ut continuo apud Germanos principum in
omni üterarum tccnere virorum studia ad aui^cndum exornaudumque rcnascentem
iambo^raphum iUum concitarentur. Viri tutehires exstiterunt l Hekkerus GLach-
mannus GHermannus AxMeinekius alii.'j A quibus quidem qui coi-iioverit pa-
trocinium fuisse susceptum iUud, is nimirum inteHiii;et, quitl sit, cur abstineatur hoc
Ioco a hiudaudi consilio. ne«pie enim cuilibet concessum est mai^nos viros huuhire.
sed hoc fieri licet, ut cpui par est modestia dispicias, sicidii forte Habriana illi ipso
auctore videantur eti'ecissc praestantiora, iu quo ipsorum placitis obtempera])is vir-
tutem adeo, si sit damnosa, recusantium. licet etiam paucis indicare, (juid nei^-otii
cura emendaudi illa exci^-erit.
liabrii mythiambi haue tuleruut sortis iniquitatem, ut ab ipso ortu nuiligna
vel aeuudatorum vel imitatorum numu exciperentur, ut aliquanto post primam edi-
tionem (juasi curis secuudis vindicandi ab alieno ornatu vidcrentur, qua re non im-
probabile est accidisse, ut priuiis iam temporibus, qui Babrii essent et qui ad Ba-
brii exemplum conformati, did)itaretur. Uuac deinde aucta dubitatio est, cum col-
1) Babrii fabulao Aesopeae C Lachmannu»' er ;unici pmeiiditrunt. Herol. ISV").
— ^ —
ligi coeperunt et in ordines redigi pro suo cuiusque iugeuio et consilio, si modo
dici possuut dubitasse, qui omnia sibi aliisque liccrc in vacnain possessionem arbi*
trarentur. Universo enim apoloiiorum generi quasi fato quodam videtur constitutum
fuisse, ut pro temporum rationibus hominumquc usibus ncgleclo liuctoris consilio
diversas induere formas ordinesquc varios sequi cogerentnr, Talium collectionnm
uni alicui deberi videtur codex Athous. Is codex luanifcstissima ]>rodit vestigia
librarii, cuius aegre statuas utrum negligentia an inscitia maior perniciosiorque eva-
serit. Sed ne hoc quidem, ([ualis est, codice ipso uti licuit cditoribus. apographi
enim fides quam sit dubia, supra indicatum est. Hinc imposita illis fuit necessitas,
ut in dis[)esceiHli, refingendi, transponendi, deni(jue mut.uidi officio plus a se pas-
sim inqietrarenl, quam ipsi fortassc admissuri fuissent in aliis scriptoribus iustisque
instructi praesidiis. Neque ad singula tautununodo vocabula siniiulas(}ue dicendi
fonnnlas, sed magis etiam opera illa ad eam pertinebat deliberationem, qu:i t on-
textae orationis pnrtes ad (juaudam spuria a genuinis dignoscendi legem exiguntnr.
llaec igitur Babriani operis coustitntio magna ex parte quasi vicaria est
necpie spes deficit futurum esse, ut aliquando integrior ex alicjno librorum thesauro
Babrius iu lucem cdatur. (luam spem cave dicas inanem. Nam septuaginta fere
abhinc aunos Tyrwhittus non dubltarat in hunc moduni vaticinari : 'Observationes
etiam nonnullas adiiciam de collectionibus fabularum tarn editis «juam ineiütis eo
maxime consilio, ut spem meam eruditis approbem, multo plura operis !{abriaui
fragmcnta in lucem protrahi posse ex codicibus mss. per varias Europae bibliothc-
cas putrescentibus'. At codex Athous etiam laetiora spondet.
Iam vero aggrediendum est, quod propositum no]>is dlxinnis, ut duo pro-
oemia illa primum emendemus, passim receptis, quae editores novissimi coniectura
probabili effccerunt, ') deinde exponcre conemur, quae aut doccant nos illa de
auctoris consilio aut docere posse videantur. Quo autem facilius ipsi possent le-
gentes emendatum a mendoso diguoscere, exemplum exemplo conferre statnimus.
IU e n (! o s u m
FfVf^ Si'/.idon' riV ro ttqmtov ui^Ooümun',
w Dody^i ih^rov, rju y.aXovai yovfitirjv'
rQiTTj 6' an' avTcoi^ tf/c tyevi]d-ij x^Xxhji,
Prooemium primum
c m e n (] a r u m
FtPft] Sr/.CiiitiV TjV TO TTQUitov avO-QüiTTon'
cJ Bqdyyj- ik'/.rov, rjv y.akoicji, yovüHJii''
8(fiV8i' ix yr^Q Ticcvra (jjjdtv ahovdric,
^i^TjTWP 6' VTitjo/f y.ca ^%m' ^^ronnftrj'
l) lieliquas quoqup Icctioncs adiiciendas diixi, quae osscnt romnientarii instar. Quorum io
his nomiiia virorum occurrent, scripturao Cümpeiidiis signabuutur : A = apograpluim, H = Hoissniia-
dus, Br = Baiterus, 0 = Duebnerus, H = Hermaniius, L = rjachmannus, M = Meitipkius, Seh =
Schneidewinus, S = Sauppius, c = coniectura.
-;!'
r
k
\
fiffiTTTT] aidriQcc Qua xai yevoq xeloov. 5
im jriq de . . Grjz xai zd XoiTid tüjp ^omp
(fcoi'r^p spaod^ov dx& xal '/.öyovg r^dei'
ayooal dk zovrcov rjdav iV iitaaig vkaig'
iXäXsi öt Tieroa xal id (fvXXa rijc rrtrxT^c*
iXdXsL de rtoviiog iyj}vg, Boäyye, vrft xal
vavirj 10
Gzoov&ol dt avv^zd TTodgyeMoyovg ojfjiü.ovv '
i(fVfi' 6x yrjg rtavza /jTjSt^' aiiovcfrjg'
■0-yf]Z(oy ö' vTiTJoye xai O-edov evaioa'nj'
fid^-oig ö' äv ovtco zavi' tyovia xai yk'oir^g
ix zov (jO(fov ytooviog ri^uiv Alctiünov 15
fii'^vg (fodoapzog zfjg i/. vi/8Qag /xoi'rr^^c*
(jüP viv txaazo^' du ^sirjg i^fi uvrjfj^y
li&Xiaiaytg coi vm zu xrjoiou 0-ijr>o)
TTixoiZv tdußcüu (jx/.r^nd xco/.a ^r^Xäcrat.
4 —
zoizrj 6' an' avioju zig iyevtjOTj yaXxHtj,
fied^ 7]U ytviadtu (faoi O^tlav ^ocücov
jit^nir^g ßiör^qä ()ita xai yevog yHQOV
im Tilg ö' iTit^rjg xai zd koiiid zuiv icooür
(füjp^p ivaqdqov tlys xai Xoyovg rjösr
dyooai 6k zovzcou ^aav iv fjtfratg iXaig'
iXdXkt db ntioa xai id (fvXka zfjg /ikvxrjg'
iXdXki 6k ^>uv\g dyyi rrjl xat vavzri'
CzQOV^ol 6t (Svvezd jiqdg yecooyovg w/u'/oi'V.
fidO-otg 6' dv oi'zo) zavi' iyovza xai yuoiTjg
ix zov Goffov ytoovzog tj^mv Alaomov
jUfiVüi'c (fQdaai'zog zrjg iXtvOkQag iiovar/g,
wg pvu ixaCiC dv ivi}Hr^g iitfj fJiPfj^fi,
HkXiaiaytg Gov rw zd xriqiov -^rjact)
7iixom> idußioi' OxXriQa xcioXa O-fjXihag.
Hüiiis proocinii carn esse coiiditioiiein, u\ piirles coiiiplures imligeant emeii-
(latione, inanifesto apparet. Oinittimiis Icviora, (jualia vs. 4 ytriad^ai (faai et vs. 5
fif^uTiifj^ ubi de scitissima Lacliinanni coniectiira noqiie res iieqiie usus scrinonis ilu-
bitare sinit. iaiu a irravioribus ordieuduui est.
Ae pr'nuuni quidem versus 12 et V,\ ncscio quo casu in locurn trausiccti
suut, (juo tolerari nun possuut. lllo eniui, (piod postreunun posuerat auctor, fcrreo
saeculo ue(|ue res naseuutur e terra uüiil poscente uec iani iuter deos ipsosque
iTiortales prisca illa familiarltas iutereedit. llae res cadunt in teiupora illa, quibus
[Ovid. Met. I, lOl. 107. 149]
ipsa qiuxpie iuiniunis rastroque intacta nee ullis
saucia vouieribus per se »labat onuiia tellus
et
ver erat aeterniun placidiquc tepeutibus auris
niulcebant Zepbyri uatos sine seniine flores
needuu)
victa iaeet Pietas et vir^o caede madcntcs
u'tiuui coelestuui terras Astraea reliquit.
Ad haec nibil prodituiri eins i^enerls est a Babrio in iis quidem mytbiambis,
quibus boc loco praefanteni leginius. Ubi eniin deoruni utitur personis, non dogiiia
sequitur, sed usuni fabulareni, quo nostri quoque poctae deos fingimt actu conspi-
— 5 —
cuos. nee debent huc refern firdot AiacoTTkioi, quales Nicostratus composuissr per-
bibetur. Cfr. J^cbol. ad Ilenuotr. p. 415 ed. Aid.
Uuae cum ita sint, versus illi revocandi suut in sedem ab iiiitio tertiam et
quartaui, quae ipsis debentur re üaititaute. Sed buuc quoque ordineui sequeuli
versus quintus ainissani aliquam videtur parteni arguere. Patet euiui ab aureo sae-
culo praefantem nullo argentei indicio trausire ad aeueuiu, quae res uotaui saue
habet incouciuuitatis, sed ita tarnen, ut aut tollendae aut elevandae triplex {|uaedaui
ratio suppetat. Priuunn enini videri potest opus esse enieudandi periculo, quo in
treuere apograpbi prave scriptum zf^g^ unde ztg elicuerunt, eo ducit, ut proclive sit
ex avziov zTJg refiuffcre aQyvoJjg. De metrica huius loci ratione dubitari [>osse vi-
detur, sed causa uondum confecta est. ubi enim de hoc potissiuuuu cboliainbo-
rum corpore ab onmi parte quod factiun est, pleue coustiterit, tum deunun tutius
arbitror ferri ücebit de eo genere sententiam. l|uamquam hoc ipsum agyrgr^g pro
depravationis indicio haberi debet, ut, sequente altera quadam leni uiutatione, le-
gendum vidcatur
T(jiz7j 6' an' äqyvQOv yki't^Xtj yaXxtiT^.
Uaec scriptura praeter reductam argenteam aetatem id quoque habere com-
meudationis videtur, quod sie quidem proxiuuuu ykviid^ai a qiuidam vicinitatis mo-
lestia liberatur. At(pie d{)yvQov ykVk^Xtjv facile poterat iambographus trausferre ex
llomerica locutioue [II. 2, 857] eamque in eum modum resolvere, quo soluta legi-
tur. Neque and impedimento est, sequitur enim formulas, qualis est apud Uerodo-
tum 17, 129 dnö 6kini'0V ykukr^ai 'ab ipsa coena', vel Hippocratea illa and zov aiziov
nU'kiv 'ab ipso cibi usu bibere'. Ceterum quae hoc commento cfficitur brevitas di-
ctorum, duas illas quae haue excipiunt aetates considerauti non poterit esse offensioni.
Sed tarnen atrocius si cui videatur hoc remedium ob causam metricam, altera iuiri ra-
tio potest quam, si rectc memiui, novissimi quique cmendatores aujplexi suut. Statiie-
ruut eniuä unum alterumve versum excidisse inter illos, qui auream aeueaujfjue re-
l'erunt aetalem. Ac potest saue id eodem casu illo factum videri, cpio probabile est
versus modo revocatos sedibus suis cessisse. Verumtameu subit tertio loco, ut sine
emeudationc aut cladis suspiciouc ita removeas illam sive difticullatem sive dubita-
tiouem, ut ponas, hoc sibi indulsisse Babrium, ut ex antiquiore orieutalium com-
putatione duas aetates, secuudam et tertiam, hoc est argenteam et aeueam tanquam
coaevas unius nomine complecteretur. Id quo iure facturus fuerit, coguosci licet
ex illis, quae Goettlingius exposuit ad Hesiodi OD !09, doctissimam seeutus ISutt-
nuiuui disputationem. Non omnino iuununem fuisso Babrium eins discriminis, quo-
dammodo testatur initium aherius prooemii. Neque illud morabitur conciliantem,
quod avid sie quidem positum sit pro ixk7va. posse enim illam subesse vim, non est
cur exemplis demonstretur. Hanc igitur qui acceperit opinationem, eins crit fere
<^
^ ^ — .
/
>cr
— G ~
in+erpretatio: Sain vero, qiiac tertia ab aurei sacculi reruin conditioiie vocari oon-
suevit, nata est aenea\
Multum porro negotii exbibuit laciina, qime est vs. 0. dt . . (t^g] XQ^'^V^ ^^*
6' emryrjg L. 6' fTif^rjc: c. . ,
Duhnerianani coniccturani vere aiireani dixerunt Turicenscs, ') ipso fortasse
vocabulo invitati, cjuibus taiiieu eij;o ut assentiar aihluci iion possmn. Miilto veriiis
certe, id quod aiiro est pretiosius, doctissiimim Lachinainii coiiniientuiii dici nieretiir.
Nam X(?*'ö^?? ^^^^ solum Babrii consilio, sed ipsi adeo rei refragatiir. Xequc enim
aurea, sed, ut ita dieain, Aesopea aetate e fabiilonis iudicio post buniaiiain indoleni
reliquis qiioque aniii antibiis atque aliis etiain rebus potestas loquendi poetaruin iu-
genio couciliata est. Lude apparet aptius illud eftici Lacbniauni emendatioue: 'bac
vero [ferrea aetate], ex aequo reliqua quoque aniuiantia voceni articuhitarn sortita
sunt', boc est, uou i>obnn lioniines Kiquendi facultate pracditi erant, sed etiain re-
liqua aninudia ratione careutia. iVibik)ininus in eo perstandum videbatur, quod
conieccrani ante coirnitain ilhini lectionein. Leve est, quo baec nititur coniectura,
sed est tanien aliqui ' debcntquc niininui quaequc dcfendi, ul)i in iudicandi discrimen
venitur. l|;itur utrobique cot!;itatione repetendum est, (juod verbis expressiun non
est. id est auteni tile quid: boniinum ca est natura, ut voce articulata
utantur. id aiiteui aliquanto facilius, ut videtur, ad xai (juani ad tmatjg repe-
titur. lonicam forniam ut praeferreni, nietri ratio suadebat, quia vis aspirantis non-
nibil inipedit. Tfr. T/ctz. ad Lycopbr. 424.
Qui deciiHus in apof;rapbo versus est, in depravalissiniis est: t/.d/.fi dt 7i6v-
fiog ix^i'Q i'fff ycd ravnj Sir d' [?]. xai növuo" Ix^vg, Bodyx^y ^^* ^«^ vavrri. B. [sed
excndi iussit tXdlti 6i dt)jfig,^BQdyyf, }'fjl y.al vavrjy voUiit etiain raviii\' tldXsi dt
Ttöviog, Botcyxs vtjl X(xi icerrTj S. BQdyyt, rioviiog r/^vg vr^iii] Abrens. i/.d/.ti dt nov-
log, Bodyx^, vrfi xccl vavrr^ H L M. t).d),ti dt O-vvvig dy/t vrjl aal vavrri c.
Ne miruui videatur, quod novcog placuit conipluribus, j^atrocinio est tabula
71, ul»i niare seruiocinatur cum rustico
rjxovat d' ?j !}d'/.aa(ja y.al yvvaiy.fuji'
/.aßovcja (fcovrjV tlrca.
Sed «unnes ilbie lecliones non satisfaciunt propterea, (juod non docent, quo pacto
TTÖPiiog r/J/ig ilbitus videri possit. S)icani quod sentio: coniecturae, quam proposui,
bas babeo rationes. xhn'vig nomen piscis valde celebratum poetis aptissinium videri
iamboi^rapbo poterat ex iis, <juae enarrjivit Atbenaeus V II 07- Sed librarius ali-
(juis male doctus dusutari possc existimabat, ^'hi'vig porcus marin us sit an pi-
sciculus. poterat idem meminisse scriptum de tbynnis aStrabonclII p. 215: th'ai
•«<
7TaQadt(?.dtuoi^ 10 Coioy xovio, sive ut nraluit Casanbomis (kcXdviun>. lüde |-.ro Inter'.
pretamento apposuit ndvuog h^vc, ne quid de snc» soUicet iuvidlsse vulcretur.
S^im'ig deinde et lyßvg alteri cuidam oscitabundo sonum reddebat satis similem, ut
omisso nomine iremiino simpliciter scnberet rrornoc lyßig. Neque dyyj inepte Ba-
brius posuit, qui meminisset scriptum ab Atbcnaeo VI 6;{: xca twg utu dy syr, ^uxpd
xvr^ara, dvad/.coiog, oiav dt ^ti^co ytif^ai, did idy oiGiqov d/Jaztim et 04 | Aristotcle
auctt)re] xai ToTg idoloig 7wlldxig tfimiicovair. Ut autem ex dyyL noayy/ eftingerent
librarii, scripturac compendia uescio quac suadere facile potuerunt. Qui postea
BgdrAf^ propagarunt, non satis videntur expendissc, quod iteratum nomen Brancbi
non tam meutern quam sensum legentis offendat. Ceterum recte iam Boiss.madus
persenserat, iterato nomine non indigere sententiam et tcuphop iyO^p glosscnmtis in-
star pro nomine piscis ;dicuius irrepsisse in contextam oratiouem, sed eo tarnen de-
ceptus, (|uod delpbinum mabiit quam tbynnubuu recipere. Ys. 11 ytiüoyovg] ytuiQyov L.
Non minus biboris est in extrema prooemii parte. Molestum fateor non
minus scribenti quam les^enti crebrius eadcm verba iterari tum scriptione tum le-
ctione. sed emn vim vindico probationis, quae posita est in usu oculornm, ut, ({uae
per partes excussa b)C0 distant, nno quasi conspectu releiras. iniqnum praeterea
est vel minimas res emendautium tacendo obscurare. Itaque partim ob bjmc rem,
partim, ut nei^^otio singubi redargnendi etiam molestiore supersedere liceret, cou-
textas subiicere varias lectiones non dubitavi.
A mv vvi' txaaiov dv &eu^c ti-ifi (xii^ri c «g vvp sxatTz* av iv.%ir^g a^ji ^rtj^rj.
lithaiaytg aoi voi lo xr^gkn' dr](j(ß
mxo(Zv IdußüüV axÄtjod xujXa ihjXäaaL
D cüV vvv ixaaiov dv Iva n^g 8V rrj fiPrj^iji,
iitAiaiaytg aoi, Xu)ait, xr.qiov (^rjaü),
mxQioy Id^ißüJi' ax'/.JiQd xoU' d(fr^dvpag.
B Mg vvv exaaiov dv ^sirjg iv rfi tivrniri.
fitÄiaiayk aov vm id xTjoioi' .'///fTw
nixQLüV idfjßiov (7x/.T]od xu)Xa dT^Xtvag,
oiv vvu txaaro)'. dr xHXrig, h'l ^y^fJiJi
iitXiaiaytg Coi ViJüVii xr^qiov dfjcto),
mxoon> idußon- axXrjod xwXa ^/.vi^ag.
Menas proposuerat f*' Ttfj firTJ^ifj.
]) Biibrii fabulae iambicao, cJ. Orelliuü rt Baiterus. Turiri 18-^5.
B pro ^Xd(jm mabiit ^T]Xd(raca, deinde idem cogitavit de ^«;..'>«crö-fir et ^Xvvai.
S wv VLP txaaiop ocfQct Mr^g tv ^prjfxt] | ^itXiaiaytg ap i'cp. \i\tmx ocfoa ^^^fig ay ifj ^uvjjufi,
Iam i^runmu MV txaaioy, (juod plerisque omnibus probatum fuit excepto Bois-
sonado, ideo vix potcst ferri, quod praefautis consilio adversari videtur. Xeqtie
enim potuit necjue vobiit Babrius cunctas Aesopi fabubis versibus concinuare, sed
delectum molitur, qualem sive casus intulerit sive eins opera, cuius se couuuodo
protitetur iüas expositurum. Ad baue rem ea dicendi ratio requiritur, qua aut in-
certmu rei eventum aut fortuitam aliquam successionem enuncianms. ciii rationi wg
respondet a Boissonado repositmn. Sed ne sie (juiden» apoii:raidii oratio constat.
corruptionis orii2;o latet in txaaroy, quod bomo aliquis suo obtemperans iui^enio ad
ipsos /it-^ot'c retulit. Atqui scriptum band diibie fuit a Babrlo ^xcxai' dv. Sunt
-^
i
^J
— ■ s —
autcin Ixarrra argumenta ilia, quae indicantur verbis ^d&oig d' äi^ ovzco ravt' s^ovia^
quibus verbis iion solam loqiiendi illa potestas briitis qiiofjiie et aliis rebus con-
cessa iiivolvitur, scd etiam omnis sapientia ac civilis })rn(lentia, «piac arte illa sive
inateria fabiilari expo litiir. Quod sequitur äi' \\\ iv traiisforinatnm coniiuiiii debet
cum ^flr^g, ut sit ii'd'iirjg. Hoc auteui si'O-Hi'cd ii f^^jjfjrj quid slt, docere possuut,
qualia sunt svd-t(Sx}at ^^v^o) seu (fQfrl, comparato usu, qui est apud Aristopbanem
Eq.7l7*. TU) litv o/Jyop eim^eig. Ex bis similibusfjue effeceris*. rem iuducere in
memoriam sive memoriae subiicere, rei memorifun excitare. lam de metro
dubitanti satisfecisse sibi videbatur editor Parisinus allatis aliquot excmplis, velut
f. 27, 7 TOiovTOi' w — w. O/j 2 TTQOqrroiTid^eiq — w . 103, 5 TTQOgTTOirjTa _ w — w. Poterat
idem tacilem buius licentiae excusationem adiicerc. Etenim dipbtbongorum oi et
SL pars posterior eiusilem vocis vocali praevia capax est proclinationis, qua mitti
polest etiam cum sequente ita ut, metro postulante, ai'O^iir^g quantitate nibil, pronun-
ciatione nou multum differat ab iv^stjg, ipso i praesonante literae scquenti. Eadem
lege continetur, (juod de mensura nominis lid-r^vaiuiv ex Atticorum exemplo coniico-
rum Meinekius monuir ad Seymnum Cbium p. 57.
Uui sequitur versus, et ipse mendo foedatus est. Nam quod ediluni apo-
grapbo est aoi vm, cum pleriscpie improbetur, tuendo vix locum fecerit, (piamquam
non deesse oinnino videtur, quo utcuncjue nuuiiatur. lam vero medicinam quaereuti
illud potissiuHim agendum est, ut scriptura vulgata cum dicentis consilio rede con-
cilietur. Lacbmanni emendatio ut reliquis est lectior, ita magnam balset a litera-
rum iiguris coimnendationein tollitque dubitationem, si qua est de articulo i6. Ve-
rum eadem tamen boc parit iucommodi, quod cumulandi notione illum , ciii seri-
psissc putandus est IJabrius, non discipulnm sive Iccturmn fabnlas aliquem vldea-
tur effecisse, sed fabularum coactorem, ipsi band dubic auctori im|iro])abilem. nc-
que dv O^tXrig quidem caret difbcultate, si ipsius spectes scribentis conditionem.
Omnis illa vitatur ambiguitas aoi mutato in cov^ qua nuitatione no servatur, quo
aeii:re bic careas ad consilium praecipientis. Articuliis autem lo tlefendi [botest
illis, (juae siibtilissinu^ exposuit Kruegerus Synt. gr. p. 93, n. 4.
Denique Or^).ca>ca improbam scioli cuiuspiam manum prodit. quamquam nou
rh/.äoca scriptum in codice suspicor, sed (}r^Xixi>ai. quod qui scripsit, suum dun-
taxat ingenium Babrio largitus et consilium, mytbiambos illos, iie quid erres, pro
nutriculis bal)uit melütiuis, quae quasi maumiam prael)ereut legentibus. Noverat
[iraeterea verbum O-rf/.au'eiv ^ quod idem esset cum xhjXccC,&a', undc effinxit -^rj/.cxi^cti.
Kelicjua praestabit Kusterns ad IJesycbii ,'})j?.ai'ro, boc loco sufficiebat dubia illinc
repetisse in librarii censuram (juippc bominis depravantis. Fuit ille autem ex eo-
rum numero, quormn stilus non abborreret ab boc iuHnitivi usu, qualis placuit Ca-
briae sive Ignatio insulsissimo tetrasticborum torneutae, velut f. 15 [cd. Venet.]
* —
9(^or
vafi
TTQdg />V(jkxy irrjv elg rhoi'g oh'ui' ßXvaai,
Nihil opus fuit igitur Hoissonadi artilicio, ut edcret Orfldar^ai, cum pracserttr» n.- con-
stet quidem, quid codicis iUius auctores de ultima choliambi sede cognitnm perceptum-
que babucrint. pcrtinet ergo buc, quod F AWolfius praecepit ad Uesiodi Theog.l%:
'editoris esse, auctomm texta emendare, non glossarum fraudes corrigendo cclare'.
Nimuim ab apograpbi scriptura recedit Dnbneri coimnentum xi^X' ihfr^Ötvag
fini^^entis, iam eam ob causam minus utile, quia codem fere redit, quo nostri edito-
res conspirant propius ab elemcntorum similitudinc coniicientes .VtV«c, quod me-
rito in textum recepit Lacbmannus. Haue igitur prooemii partcm hoc modo inter-
prctamur: ^lam ut singula quacque in memorimn induxeris meam, singuli cuinsquc
favum eflingam mcllifluum ingenio tuo subigendum, duris acrium iamborum coli,
mitigatis subiecta materic fabulari'. Fortasse aliquantubmi haec interprctatio con-
firmabitur in altera buius scriptionis parte, ubi de ipso Babrii consilio quaeretur.
Prooemium alt er um
ni e u d u s a ai
Mvrhg .uH , w jhu ßcmXmc lüt^dvögov
Ob TiQiv jfoi' fiaav ml Nivov it xal BrjXov,
JlQdüiog dt Jiäan' eCm natalv '^EX?,rjVU)V
AXi^umoc ö (jO(fdg- i-lo: -/xti Aißvg, itvog 5
Xöyov Atßvöarig. liXX' f/'w vtij ^ovaji
diS(üniy xaxhtQU) yova^ia yaXtmaag
tov ^ivd-ia(ißov, oSgmo innov onXitfir,
'V'n'iiiov dt /wMiov rrjg ^'JvQr^g ärotx^eiorjc,
ilöriX3vv d)J.oi, xcu aocfuntqag fJOViJTjg 10
yqiqoig ofiolag byjji{)ovm 7T0ifj()ftg^
^a^vtsg ovötr nXtiov ij (.if^ ytPiüaxtir.
""Eyu) dt Xovy.il uvO^id^onai ^^(Jtt,
xal tdüv Idußiür lovg oSöurag cov '%(t}.
liXX' tv nvQcSo'ag. tv St xtviqa nQfivmg,
sx dtvitQOv aoi iTjpdt ßißXov dtiSo).
p m e n d a t u DJ
MtOi}c ^ev, w Txai ßaCiXswg AXe^avdqov,
^V^cöV jiaXatwP taitv tiotfi' dvdQCü:iiür,
(U iTQiy noi* fjaav im iSivov vt xal BpXov.
fiQtöiog d' snäatv tlia natctv '^E)l ri' v u)
Al(Sui7iog 6 aocfog- dne xa\ Aißvg ipiXovg
XoYOVg Aißtx^CTig' dXX' iyiü vtr^ iiovrjr^
didco^n xaoxccQM Xvxm x^Xtvcodag *
rov ^v^ia^ßov (xtgneq Innov onXiiriv.
V7f 8110V dt TiQoÖTOV ifjg d-vQr^g di'Oix^tiiJi^g
tlafjX^ov dXXoi xal üoiiontoag nov(Jfjg
YQkfOig oiioiag ixcftQOVüt uoitjatig,
paOvrtsg ovdiv nXttov ruii yivujcJ-^Hi'.
fyco dt Xfvxfj [xvfhd^oimi oridei,
xctl kZv idußü)P Tovg odöprag ov O^yu).
dXX' tv nvoMaag, tv dt xeviqa nor^zvag
ix dtvuQOV aoi irivde ßißXov dfidu).
" Ad legem metricam: kvxo) didioui xctoxcUno xcdtyuJöug.
Ts. 2 ^laXaicüP] iXLiXaiöv L. Ys. 4 TrdGiV^ ndvxm> B (/«(T/v Scb indatv^ c.
Uuod a Lacbmanno receptum e^t ^aaiv, durius boc loco dictum videtur.
aegre euim per interstitem hanc collocationem verbum illud suscipit fint significa-
tione coi;natuu.. id certe cavcndum est, ne voluisse Babrius videatur tanquam (lu!>i-
^
' i .
— 10 —
tanter ponere Aesopiim apml Graecos aiictorem fabnlarum, (jiiac in geuere esscnt
apoloL^MMini, ca cnini res vulgo constabat, ne({ne omnino cum spectat, qni prinins in
Ciraecia usus sit apologis, quod si fecisset, aut Ilcsiodi aut aliorum uti debuit
exeniplo, sed cum praedicat, qni primus solis nudisque apologis rectum,
hoc est, prudentcm vitae usum doccre institucrit. is autem communi
oumium consensu fuit Aesopus, quare nou tarn aptc potuit ille dicerc cfaciv^
quam tnäCi-y, in i[vo si quis de aui^menti apud Babrium usu ambigat, cum iubet
securum esse Knocbius') p. 108. 117, quantumvis rechunante Boissonado p. 72.
252. 255. lam qul tnädovci [.iv&ov<;, suavissime demulcent animos audientium,
hoc nomine diversi ab illis, qui simpliciter recitant ieiuna vel exilia aliorum in-
vcnta. (jui verbi usus ne a pedestri (juidem orationc alienus est. est cnim (cdsty
suaviter narrare, cnarrando dcmulcere apud Lucianum in Hcrodoto c. 1:
ir/miaii^^ ^0/A\uTiio)i> jccoer/ev kcvrdv adoiV t«c Wioqiag xal xr^XcoP rovg naqöi'iaq, Non
dubium est autem, (^uin hoc loco praccipuam iüam hiudem Pbrygio fabubitori Ba-
lirius conciliatum iverit. cui vero tTiaüev probatum fuerit, is Facerc non poterit,
quin pro ^^t^ legat dm, (juod bic quidem abesse vix potest. Id agitur enim, ut
incrementa apologorum per temporum intervalki paucissimis quidem verbis, (nani
utrum([ue prooemium sententiarum brevitate insigne est), sed ])erspicnc tamen si-
gnata exponantur. Primi, ait, bomines Syri auctores exstiterunt mytborum, sed
primus de in de apud Graecos Aesopus auxit id genus illorumque ad mores excobiit.
Vs. 5 >-ißvc, Tivoc] Aißvauvog D. Xißv&ni'oig Scb. Alßvg Oivog Br. Aißvg ipUovg c.
Ut ipdovg scriberem, duae me causae permovenint, primum ut Aißvg serva-
retur, deinde ut qul sequitur, iivlhic<iJißog oKTTfo 'ijiTiog dn/.iir^g orationis tiguram ba.-
l>eret excusabilem. Atque Aißvg (luidem ut muniatur, argumentum suadet, quod
memoriae prodidit Tbeon Aelius sophista Progymn. c. :{: Acdovvica dt [fii^oL] AI-
6W716101 y.ca Aißvf>iiyjn ^ ^vßcwiii'Aoi if- xal Oovyioi -/.cd Küixioi v.cd Kaoixoi xcd Aiyv-
Tiiiüi xcd KvTToioi. ioviü)V (U rrdvTMV ^lia tüii dicafond i6 TToogxtifxet^'O^ avi(yn> txdaiov
\dioy yh'og, olov Aiüomog finet^ rj Aißvg uptiq rj I^ivßaolrrig P^ Kvnqia yvp'?) xcd lov
civror TooTiov tni id)>J cHImv. (juae post cnov relata sunt, babenda videntur pro ver-
bis conceptis, ut non rectc diceretur sermone vulgari idTct Aißvdiivog, sed tint AI-
ßvc cu'io sive AiSvQ. Possunt cum bis conciliari non sobun quae Hesycbius scripsit
V. Aißvxol /.öyoi, sed etiam quod Tlieon deiuceps retulit Kißvaad^' tx Aißvrjg aucto-
rem t'abuhirum, quae essent Libyci cob)ris. Sed in Ilesycbii verbis mcndmn est.
scriptiun enim legitur: Aißvxol koyoi' A«/Jca/6wr (fr^ai, Aißvv roi' nnmv rovg Xoyovg
TOVTOVQ. imn vero luv cum manifestum teneat indicium corruptionis, alii coniecta-
runt uyd, alii lov ivc^ovra. atqui credibilius videtur scriptum fuisse ab llesycbio:
I I Knhrii fabiilao et fabiilarnni fraginenta e*!. Knudiius. 1835.
11 —
l
I
XctpmXemv <ffiai, Aißvv nqmov eigiZv Toiii UyotK tovtovc. niun (.rior syllaba poste»
i,li,|uo casu ,-vanirissc putanda ost. itaq.ie Aißvi comiiiuiu usii vocatur auctor fa-
iH.larnin Libvsll.\nin. .ni rei non repii^M.at ülo K,ßimdc h A.ßv^?. K.ßvaadi emm
xvQ'mc, Aißvg autem eif-vixo:; ilici cousuerat.
Consulcnduin acindc aicl)ain nö iw»iaf.ßM o,;nfQ Ittto^ irrUrfi, ne in boc ge-
rcrc insolcntiori usus tig..ni Babrins vidcatur. Polest saue baec .liccn.li figiira a<l
ilhmi referri rationcni, .p"' cnrrinn dici pociis Naekins dociiit ad Cbocrihun p. lO'.t,
sed pracstat ex ipsa argnn.cntornm conditione ali(|.ia.n repetere connnendationom. lam
primnm i//./ds /o>« est oratio pedestris, proinde yM).o< y.öro, scrmones pedc-
strcs cinibus vidcri potest Babrius significasse apob.gos pedestri oratione concepto.,
„ni opponerentnr fabnlis metro incb.sis, qnales a se effortnatos gloriat.ir. Nequc vero
in sola diccndi forma discrimen ilb.d cernitur, sed potest rd tpddv ctiam des.guando
argninento inservire. qncmadmodum cnim ol il.dol (yvi^voi, rw'wc, yv/ivi-ua), qn,
iiden. äron).o. dicuntnr Herodoto IX 63, et generc snnt viiiores et vil.ora sequnn-
tur ne^otia, ita ipdol Uyoi tanqnam avonloi causam agunt levioris momenti. Uicti
m.tcm°videri possunt ^„lo\ Uyo^ apologi illi propterea, quod in argumentis versa-
rentur sobun vob<ptatem spectantibus, quibus aut pueri aut nmlierculac deleotaren-
tur His ergo quasi Icviter militantibus in onmi vitae usu sive ävoTri^i oppon.tur
m.*.'««(9o; («"OT^? 'innoi hnXixni, q"'. "<l cvinceudas graviore« vitae rationes eontendat
nierito autem id negotium »uiic praecipue militantium generi (™ <T7(.«T,a>r,x« j-«'*')
datum esse non inficiabitnr, quicunquc n.eminerit, quantum dignitatis obtinuent ,
'.mr«;. Confer, si tanti videtur, Waobsmutbi H. A. 1 p. 388. 11 p. 29T.
Vs. 0 Uyov Aißvodrig] yoV« s. yöro,; D. /.öz« [poctice 'de popu.o ] B. /.o-
rov; hßvaaiv M Uyovg K.ßvaaö? H Scb. Xörovg K,ßvö<!n? As. Xoyon Aißvaarn c.
Syri antiquitus iivOof invenerant, quae Babrii .-rat opinio, quo generc apparue-
rit ingcnimn et consuctudo orientalium. Aesopus dcindc apologos accinebat invcn-
tuti Graecorum, .p.od tamen noli ita dictum putarc a Babrio, .piasi mcra puerorum
ludicra tribucrit Acsopo, quum iUo potins sensu dixissc cxistimaudus sit, quo puer.s
res gestas cnarramus scribimuscpic viris dcmum intelligendas, ac, si iieri possit, aut
imitandas aut refugicndas. A genuino fönte iüo deflexerat genus levidensc, cu.
opcram darcnt nutricubic hoc unuu. scctantcs consilium, ut tempus suaviter terere-
tur cuius notac fuisse videntur, quae Aißvi A.ßvacmi s. Aißvmr,g ludcbat. >on
con'stat enim fides iUorum, quae refert Isidorus Uispaleusis 1 39: 'Sunt autem fa-
b.dae aut Aesopicae aut Liliysticac. Aesopicae sunt, .-um animalia muta inter se
sermociuassc finguntur, vcl .luae animam non babent, ut urbes, montes, pclrae,
flmnina. Liiivsticac autem, dum bomimim cum bcstiis aut bestiarum cm. bom.ni-
bus fiM«itur vocis esse commercium'. Sopbistarum bae snnt captationos. ( eterum
baud ineonsuUo ^,-,^.<T<T«, videntur positae iuxta ncädaam"o>" '"1 !-'<•"<•>•" "Po'"?»-
^^^ f ü
— 12 -►
rum distin^enda, qnae inex-plorata reliquit Theon dicens i6 uQogxtifjtemr avtar ixa-
oiov Uwv yivoc. A reliquis ergo oiiinibus fiv^ufißog Babrianus discriuiinatur tan-
quam relator quidam caiisac gravioris aliquando virorum studia excitaturae.
Vs. 7 didMf.1, xa^Q(ü XQi'(^^('j] XQV<rUo B. <fakdo<o xQVfT^m I). adco Atx^JVifdhü
X(^<7^ L. didwfit xagyctüto Ävxoi c.
Doctuiii scitinnque fateare, quod scriptum a Lachmanno esl , scd paullo
longius abest a vulgatae lectionis similitudine praetercaqiic oruatiim infert cum
hoc loco vix cüiiciliaudimi. \on iiego sane ad [»octicam pacne in bis laudcm
surgere iambogiaj.bum, scd ideni tarnen mytbiambis praet'atur certis natiiram
eorum siguis expositunis, quac suadebant rationcs, nt scribcretur didcofit xaQxdQ(ö
kvxw. Vident.ir auteia vcrba illa hoc modo abissc in depravationem: »linus perspi-
cue cum exaratum fuissct xaoxaom, librarius aliquis scriptum Icgcbat xa&aQcoi. quod
quid Sit cum alter (juidam dubitarct, auri splendorem cummentus est. Neque vcro
incügnita poetis erant aurca lupata, velut Martial. 1, 105, 4: 'mordebant aurea quod
lupata i'crvi', quorum facile memiuisse poterat bomo dubitator. ad postrcmum idem
accidit, quod priori« proocmii versu 12 cxposuimus, ut vocabula genuina cedcrent
Jnterpretmnento, um\v xa,7cw(o xQVotoi, quod exbibet apograpbum. i>e xi^xcd autem
dubium (.ssc nou potest. Hcsychius: Arxoc — y.ca ro h' toi, x^Uiyolc md^Qwt^. Plu.
tarcb. S. Q. 2. 8: irrTovc Auxoa.idöac oi utv und tun' ;^a//ra;i' luw Ivxmy ^(pacfar wVo.
fida^cn did /o :}i'noitdec xa, dvcrxct.Ufxfoi' oi'to, ooMfQorov^ti^oi,: — . neque xdQxaqov
abludit, q.uMl idem signiticarc cum t^ayv vel ?)h- discimus ex Uesycbii xdQxaqoi et
xd^ixcwo^. >^imilc est, ,,uod legitur apud Oppian. de pisc. I: xaltidod^i xdgxaQoy
t(jxoc. Est autem Hgura illa ad Habrii meutern aptissima, utpote comparantis zdr
fivmaijßoy cum /.XTfo otÄIu^, qui per se (juidem u<uioy promitlit, quem proprie vo.
camus, quare addeudum ab illo iuit, qu(> mitigaretur figura, quod non aptius fere
potuit Heri, quam tVeuis Inpatis. bis enim acrior roercetur ecpuis et animosior,
quominus irruat iusto terocius. siguatur autem yMoxdim kvxio materia tabularis'
ducta a coercendo seu mitigaudo similitudine. uam ea (|uidem re imprimis cautum'
ille voluit, ne cvaderent carmiua Arcbilocbi<'a sive IJippouactea, (pu)rum prc^priuiii
fuit n) lafißufn: denique bis verbis apprime respoudcnt id xi-yi^a, quae profitetiir
a se auctor mitigata. Vs. 12 rj fif] ,>.U.. Vs. i;} /or^,; | /.rxr] B. \ s. M aoi\ oi) D.
Transeo ad alteram partem, qua utriiisipie prooeujü argumenta sie expo-
iiere institueram, ut appareret inde, quid consijii secutus esse Babrius videretur
in condendo mytbianiborum genere.
Quicunque aitiquitus commenti sunt de rcnnn primordiis, du])liccm potissi-
luum in prisca generis bumani conditionc debnienda iuierant rationem, per initia
quidem dissociabileu), sed in ipso fine ut videtur congruam: aut enim rüdes primum
bomines et iucuriu silvestri non niuitiim a feranuu asperitate dissimiles memora-
— i:i —
banf- quihus non is quo postea uti coepcrunt victus t'nerit, sed (pii sero demmu spc-
rarint de sulcis alimoniam, aut ita bngebant exordium rerum et ipsins bnmanae ori-
-inis ut aurea primum saecula fuisse indeque natura per nietalla viliora degene-
rans ferro saecula postrcma foedasse crederetur. Cfr. Macrub. Som. Nc. 2, 10.
Sed varia t'uit ac di versa apud vetcres et de numero illarum aetatum et de natura
sin«^uiarum opinio. l|nam llesiodus exposuit OD 108-209, ea numerinu comple-
ctitur quinarium, a quo numero discrepat Ovidins, cui (piatuor placuerunt Met. |,
89—150, Aratus, cniiis smil tres IMuieu. 100, Vii'giiius Georg. 1, 125 c(dl. Aen.
8 314 et Tibnllus 1, :{, To^ quibus duae sutticiebant. Ilcsiodeae autem <«.mputa-
tionis, quam conflatam e j)luribus c«miicias, auctoritas phirima fuit. iiaiu- B;ibrius
tarn religiöse secutus est, ut ipsa adeo verba illius pressisse videatur.
Tarn orta ücueris biunaui depravatione illa [Ovid. Met. 1, 128]
Protinus irrurnjut venae peioris in aevum
oinne nefas. fugere pudor verunnpie bdescpie,
in quorum subiere locum fraudesqne dolique
iusidiacquc et vis et amor sceleratus babeiidi.
His insigne vitiis ac notabiic esse saeculum ferreum comnuinis hivalucrai «.piiiio,
ipsa bumaua indole testante (^omnienta poetaruui. bae improbae artes erant illae,
quarum atrotitates deiuceps per tcmpora uon solum ferro sed etiam aur(» foedatu
aut arcere a se aut profligare aut intlectere vel mitigare aut deui(pir aecpu» auimo
sustinere cogerentur, si cpii non ad iufereudas scd ad fercndas iniurias uati vide^
rentur. depravatns ille rerum bmnanarum status taufpuun fous cxstitit et iniuria-
rum et malorum inde nasccntium, e\ quo fönte suscipiendis vitac ccusillis aut mo-
dum repetere aut quasi fpiaedam prelia sibi quisijue statuere coepcrunt, binc ut
aliis nocendo sibi consjüercnt iniuriosi, binc ut se suasque res ab iniuriis tneren-
tur fortnnatis vadati. quid nmlta ^ ferreo saeculo vis coepit et necjuitia excitare
ingenia et acuerc tarn in fraudcs (juam in tutandi ac dcfendendi pcricula. quorum
aut res essent angustiores aut fortuna duiior, illi videlicet usu expcriri coepcrunt,
quod noH fuit fere nisi fabulonibus concessum fateri | Fbacdr. 1. O]
Contra p<»tcntes nemo est uuiniius satis.
si vcro accessit consiliator maleficus,
vis et uequltia (juidcjuid op]>ugnant, mit.
Istud muniendi negotimu ubi prinunu non potuit {luniana oratione transigl nisi cimi
periculo pracsentissinio, bruta animantia in patrociuium vctcata sunt, quae prima vi-
detur ac Vera fuisse origo apologorinn, eamquc secutus est Bjiltrius. Non magno-
pere mihi prohatur Tuiiani opinio. qui (Or. Vll) jirimam ponit faluilam fuisse ex-
— 14 —
coi;itcitcim tccT; nZr naidiwr tfivymc, qua iiutriccs oblectarent parviilos, cxindc inven-
tum apoloiriiiii in usus viroruiii: lov d& wioviov [rov ^vOvv] nooßaivovioz xcci iragd
roic "EUr^aiP fidoxitioiiTo; f-üxvaccv evxtv^sv ol noiTjval roy ah'ov, ög lov iivf)-ov dia-
tpe^ti reo siTj TtQog naidag, d)M noog ävdoag mnoijJG&ai xcd {a^ xJjvxayMriar novov,
dXXd %di naoccU'sour t^HV xivcc ßoiXsTai ydo inixovTiTÖ fierog nagaivsTv re xal
didäaxeiv^ 07 ov i Hyu^v lo (favf.QUj; tlntXv fvXaß^tat iTJv Ttagd lüiv
uxovövioiv v(fooojn6Vog dixi/jy^iav. quippc tempore prior fiiit sui cuiusque tii-
tandi cura quam ptierilis institiitionis. seil postrcma verba ad nostram causam
faciunt. •)
Est autem falnila res ratioue gesta a personatis slve hrutis animantibus sivc
rebus iiuuümis, (jua re cogitata diceutis animique seusa aperiantur audientibus iii-
terposita aliena opera, uude apparet, Hesycbii interpretationem, cui /ir^og est etiam
Uyog H-Ad'lixw rr^v dXt^^Hca', sie demum vermn esse, si cogitatis illis auimique sensis
verum coutiueatur. Tribuitur autem iuternuuciis illis oratio humana, ut aut pericu-
lum miuuatur diceutis aut rei perspieuitas augeatur sive etiaui voluptas audientis.
Pro bac igitur cousiliorum diversitate diversae suut causae, quibus impelli queas
ad inveniendos apologos. aut euiui cousilium subest simpliciter doceutis vel per-
suadentis [Liv. 2, 32] aut delectantis aut utrumque molientis aut deniquc castigan-
tis sive reprebeudentis. uude tria uascuutur geriera: didacticum, poeticum, repre-
hensoriuui. Quae eousilia cum et carmine et prosa oratioue persequi possis, oon-
sentaueuui est, ut ipso geuere apologos aeque ad poetas atque ad pedestris oratio-
nis scriptores pertinere statuas. praeter ipsos ergo proprie qui vocantur fabulones,
apologorum auctores exstiteriut necesse est tum poetae tuui omnis generis scripto«
res pedestres. quocirca muUifarie damuosa evasit solertia eorum, qui nin»ii fue-
runt iü couimunibus apologorum auctoribus investigandis. cuius rei testimonio mul-
toruiii iustar esse possunt qui de Arcbilocbi fabtdis copiose disseruerunt. Ea enim
cum sit uatura apologorum, ut iidem ad rem quideui verbis expositaui siuiiles, ipso
tarnen cousilio esse possint diversi vimcjue babere diversam, facile fieri potest, ut
quemadmodmn positi iu imitatione propriaui vim quandam assumunt a veri auctoris
inveuto, ita per ementitam auctoritatem eius, qui utitur, seutentiam aut pervertaut
aut corrumpaut. Exeuiplo reui illustrabo. Fabula apud Habriuui ^2 de mustela est.
'Mustela virum adaiuarat iusigui auctuiu pulcbritudiue. eupieutem Veuus uuitari si-
nit in femiuaui. eaptus deiude venustate uxorem ille ducere trausformataiu iustituit.
1) Etiam minus probabilis est Husrhkii pxplicatio, fjiii de fal.ulis Archiloclu dissorons 'tpfp,
ait, mihi videor adtirmare, ori^ines fabulao ab antiquivssimi saeculi opinione repeteiidas Päse, quum lo-
qui animalia Pt rationis aliquem habere usnm facile crederent homines iiiter bestias bestiarum more
passim vagantes. Quod quum aiiimadverteret iiescio quis ceteris ingenio pollentior, qui prodesse do-
cendo veller, usus hac credulitate fecit fabulae fundamenta'.
_ 15 »-
lam vero epulis dum accuuibuut, praeterlabcnte umsculo, s[mnsa stratis relictis (n-
gientem persequitur. Amor rideus abiit'. üaec res simplicit^M- iiarrata nihil aliud
quam docet: varium mulieris ingcuium uou enieudari aseita veiiustali-.
Sed eiusdem fabulae vim iuunutavit lulianus epist. 59. Diouysio enim sycopbantae
postquam vitaeaute actae crimina iguaviae exprobravit, ita pergit: lo^^ iivO^or äxrjxoag'
^ycdrj TTOC (h'ÖQog ivnqmovg tqnaOnaa. id öi dlla tx rov ßiß/.iov iidvO^art. Ita vero
ipse locus et'ticit, eadem fabula ut auimum iegeutis mordeat. bic auctor ipse alie-
uum iuventum voluit siguificatum effecitijue, quod (pii figurate Io(|uuutiir. loutra
vero qui cum lluschkio [fah. Arcbil. p. 2411 i^abrium fecerit al> Archilocbo mii-
tuautem vulpecubu^ iugeuium, frustra erit: 'quaecuuque fiibula vnlpeculam ita re-
praeseutat, üt desideretur lo y.tqöaXtoi> et TTor/AXo^ ab Archilocbo ei tribiitiim. ea vel
spuria est vel iuterpolata'. Nempe Arcbilocbia vulpecula tautuui differi a Hahrlaua,
quautum Bahrii iugeuiuui al> Archilocbo distiit. Diligeutissima ii:itnr cautio est ad-
bibeuda iu apologis a ju-iucipc ali(|uo iuveutoi-e derivaudis. eacdeui ouini causae
cum eundem fere baheaut effectum, cousequeus est, ut eadem res gesta persouati
ireneris temporibus diversis a diversis bomiuibus aut simili aut diverso consilio iu-
veuiri potiierit. iui«[uissiuu' autem negaveris fieri potuisse, ut eiusdem apologi
complures exstiteriut auctores, ut ue(|ue uarraudi opportuuitate ucque usu lilerarum
opus fuerit ad propagaudum iu aliorum coguitiouem. \ulluiu l'uit onurnu» tenijtus,
quo Universum genus buuuuuuu solis constiterit bomiuihus bardis, quonim uou pa-
tueriut iui^euia vel uotationi miturae vel uecessitati, efficacissiuuie artium magistrae.
Similis videtur Strahonis opiuio fuisse, qui 1 p. 18 scripsit: — y.cu 7TQo,ior on loig
livO^ovg dvtöt^civio ovx ol Troiijial ^lopoi', dXXd y.ca (ä .roXfig jtoXv 7nmitQ0i> y.al oi vo^
HoD^tua rov yorfii^ov yäQi^. eodem illa redit occasiu, (jua celebratissima Meueuii
Airrip[»ae fabula iuveuta est a Livit» couuuemorata.
Uuud tarnen cum ailtluhitasse videautur sopbistae, (piorum band raro pluris
iiitcrerat iH>visse, quis dixerit, quam quid dictum sit, rectae apob>g(.rinu co-
ü;nitioni, quam quidem auctam ilios voluisse patet ut plurimum, plus uocueiuut (juam
profuerunt. Melius certc rei consuluissent, si non tarn conununem aliquem tahula-
rum auctorem «juaesivisseut , quam siuguli cuiusque generis ciiiu argiuuenta tiun
consilia ratiouesque exposuisseut. sed uuiluerunt illi |>artlm in andjiguis acquie-
scere, partim abire in absurda. aud)iguum est enim, ({uod Theou sophista, ({iiocum
alii fere conseutiunt, loco supra conunemorato [Prooem. 11. 5] retidit. onnsit enim,
id quod praecipuum fuit, amplius docere, tö .ioogy..^iiJf-1'Ok' r/.uarov }'dioy yti'oc in qui-
bus tandem rebus positum fuerit. sed plane absurdum est, quod llenuogeues com-
mentus est Prisciano interprete: 'Nominantur autem ab inventoribus fabularnm ahae
Aesopiae, aliae ryi)riae, aliae Libycae, aliae Hybariticae. onuies autem comnmuiter
Aesopiae dicuntur, quoniam iu conventilnis fre<{uenter solebat \esopus
■"^ V._ .-/
— 16 —
fabulis II ti'. Imo vcro, coniiminiter dici Aesopiae consiievcranl non quia Vcso-
piis freijnentcr uti fabulis solitus esset in conventibus, qiiod* ipsiim insiicne liario-
landi docuinentmii est, sed quia vulgus sophistariim omncs proinisciie apologos
Aesopo tribuere (juain smini cuiiisque generis auctorem invostigare et consilia
cxcinplis dem 011 st rare satius putavenint. Cantius eitit iluintilianns \ 11, 9:
**Illae quo([ue fabulac (juae etiainsi originein ab Aesopo aceeperunt, iiam videtnr
earum priimis aiictor Ilesiodus, nomine tarnen Aesopi maxime cclebrautiir'. qnoeum
fere consentit Tbeon Prog. c. 3, p. 29. eetenim eonfer, si res tanti est, Isidornm
Hisp. 1, 39. Vossii Inst. or. 2, 15, 2.
Aesopi fabdas eomparantem eum iis rebus, (}uas partim Vitac aucfo-
rcs/) partim alii scriptores ad ipsum referunt, recta ratio docebit, Phrvgium t'abu-
latorem illum ex eorum fuisse bomiiium <'ensu, (juibtis prudentia cum honore
etiam fructum sap^cntiae largitur. Constat enim Aesopum in sapientum nnmero
censeri iam apud antiquos solitum et non solnm ab Herodoto aliisque rerum scri-
ptoribus, sed ipsis adeo viris in pbib^sopbia prineipibus Piatone et Aristotele non
obscure boc nomine laudatum fuisse. Unain tamen rem eave simpliciter dictam
accipias. aliter enim sapiunt bomines ingenui et liberales, aliter servitia iiqne,
qui potentiorum dominationi arbitrioque obnoxii aut sunt aut esse sibi videntur.
A gcnuina sapientia, cuius pars praecipua in invicto veritatis studio posita est, dis-
oerni debet imitatr x illa, quae non tarn recte tpiam eircumspecte agendo vires as-
sumit, civilis ista eem]>tiorque Providentia, qua utimur, cum aut salvas aut fortuna-
tas res nostras cupi'uus, deniquc ambigua illa servilis ingenii sapientia, quam me-
rito dixeris prodigiosam, si vulgarem eins proventum ad masculam virtutem ex-
eajeris. banc ambiguam sapientiam bomo Pbrygins non mediocriter eallnisse ex-
istimandus est.
Non dcfueriint, qui Aesopum eiindem fuisse cum Locmano o[>inareiitur [cf.
De Furiae Proleg. ad Aesopum p. XII], in qua opinione per sc satis inepta illud
inesse verum videri potest, quod utrumque prae ceteris insignem reddidit. Ferunt
autem Locmanum interrogatum a quodam, cpio pacto ex bumili conditione ad lae-
tiorein fortunae statum pervenerit, eo respondisse, quod didicisset vera dicere et
ea tacere, quae sibi prodesse non possent. Pulcbre cum bis conveniunt,
quae Aesopus suas'.sse Soloni dicitnr, cum una essent apud Croesnm regem Lydo-
rum. Solon enim in longiorem ingressns orationem apud regem illum cum ca ute-
retur dicendi libert-ite, fjuae non multum abesse a periculo videretur, ^esopus, ut
homo prudens, (jui satis diu scilicet vixisset inter auücos bomines cognitosque
haberet mores iilorum neque ignorarct veritatis insolentiam, decere admonebat
I) !*rnetpr Plüuudeam (jico illa<. quHA edidit Westermauiius BruQSvig.ie 1845.
cum regibus agere tag rixidta rj cog 7JStr>Ta. cui tum 8olou, m vir sajnens,
auctori tarn scito respondisse fertur: versandum utique esse cum im gibus
(ag fjxi(7ia rj cog (xqkUcc.^) quo praecepto ac response, a regibus si causam ad
communem vitae usum et consuetudinem transtuleris, luculenter apparet, in qua re
unum et gravissimum omnis 7]3i)7toUag momentum positum sit. Solon cniui ubique
obtcmperandum. recto veritatis studio, non facto rerum bominunupie discrimine,
Aesopus vero cum regibus qnidcm quam suavissime, cum reliquis autem bominibus
promiscue agendnm censuit. nam erat idem ob insigne quoddam ingenii acumen ad
reprehcndendum deridendumque proclivis, unde apud Plutarcbum [Conv. S. 7] fA^r-
xTixog vocatur, cui studio scitissima apologorum argumenta debentur. derisoreui
celebratissimum illud AlaMnov yüolov testatur, quod passim detorsum est elq to nai-
dctQmdug^ unde aut imperiti aut maligni scurrilitatein ei affmxerunt, quibus tarnen
non annumerandus est Lucianus buius generis iudex argutissinms, qui V. II. 2, 18
Aristippo et Epicuro Aesopum adiunxit risus auctorem: rovrco dt oda y.ai yday-
ronoico youn'iai. est ibi eniin ad partes eins, qui 'aniara lento temperet risu", quo
sensu TÖ Ahumov yUoTov ubique pensitandum est. Ceterum bene cordatiis ille
fuit,-) sed pro vitae statu suac cautus idem ac providus, qui praestare intellexis-
set apologis et facete deridendo vel emendarc improborum mores vel reprebendere,
quam 'fortiter irascendo' ac frustra offendendo incurrere in odiuin iuvidiamque ad-
versariorum. •^) Ilaec animo complexus Aesopum babebis, qualem artifices effin-
xerunt apud Pbilostratum Imag. 3: cfoncodip ol Mv^oi Tiagd top AXao)7ror ayano'vrsg
ctmov, ou aviiZv mi^sXstrai. ^aÜTjcTs ^Iv yäo xal "Oiitiqu) ^Vr%v y.ai 'HaiöÖM xal 14qxi-
h)X(o Tfoik Avy.cqißtiv, ccXX' Aiaumoi mivia lu tiZv uvOQumon' tyM^nvi)i*ii(xi xal Xöyov
ti'txa. nltovttiM' if ycw tmy.ömei xal vßoiv t/.avr^i xal aTiäir^i' xal rama '/Jmv zig
aiiio hmxQiyeiai xal a/.wTir^^ xal innog vi^ Jia, xal ovöt // xüm'r^ cafon'og. hf wv zd
natdia (ja^rjal yiroviai ran' rov ßiov TTQay[idion\ tvdoy.iijovvieg ovv ol (av^oi dia top
Al'aomov ifoiw'iiiv im idg ^vnag rov aoqov raiviaig aviuy dradr^cjoyzeg xal ar&ffavo)-
aoi'ug avior daX/.ov aisffdrM. 6 db oi{iai ziva v(fatv8i nvd-or. zoydq [.leidiaiia
Tov TTQoaMTTOV xal ol o Cf S^a Xf^iol xazd z^g yrjg tarolrsg zovzo ör^/.oixrn: ocd^v
6 ^(jüyQdifog^ on al zu)V iiv(>m> (fgorziöeg dvfiiispr^g zrjg ipvx^g öeoriat. üOffi^n öt ^
yoa(pi xal zd zwr tivOün' üMiiaza. ÜTjoia ydo ai\ußd/2ovaa äyO^ocoTioig mQuarr^ai yoQOV
zö) Aiaumtp and ztjg txHVOv (Txr^ifjg (»vnnldaada, xoovqaia St zov /ooor ^ d/.MTiril
1) Fhitarch Sol. 28.
2) Vit. ed. West. p. 58: oföd'Qa tvytvrjq ytuo/ufyo; rolg rgofioig. qui p. 7 f/avX6y n xal (fnyor
noog xaxovQyiuv voluerunt, dcrisurein pro lioiiiiiip iipfaritt habuerimt.
3) In qua re excusatorem nactus est lulianum (Or. VII): w ytcQ 6 ro^o? ov ^tudWov nc.QQt}-
oictc, TovKo Ti{)ogrjKutf ^y ir.g av^ußo).(<g xtd TTtnot/.il^it'iKg >]J'o>'>j xcti yuQin nunuffioHP.
3
/
I
_ 18 —
ijüQ7T6o h y.ojacodifc rw z/aoj.
Ex hoc iiiuenio ({iioil proposiiimus et quod aiictor iiiiaii'mis illiiis tribiilssc
Aesopo videtur. (l.'tiniciul'ui! est, (jnod Babrius Aesopiim aoifoi' iioiuinavit, hoc est
scituni prudentiae au et o rem. ex eodem inirenio fahuhie Aesopiae eiiiri dii-
xeruiit colorem, ({no pertiiiciit ad gcnus r eprehciisorium. Sunt autein omniiio
rcprehendendi rationcs «hiae ipso irenere iiiter se diversae, altera modesti ac pru-
dentis, altera iinmodcrati et jKiTMim coiisulti. lianini ratioiiuni alteram dici conveiiit
uiusieam sive vemistaiiK alteram vero rusticam sive iiieleii;aiitein. (|uaruni (juae
Musis utitiir aiispifibiis, eani secutus est Heslodtis, eniiis se discipidnin prohtetur
Aesopiis, ') altera, «piae Satyronun imitatur procacitatem, Arebiloehus et Uipponax
iiiclaruenmt praestantissimi lamboiiraphoniin, *) inter (juos priiiuiin lociirn teiiiiit
Arebiloehus teste Uiiiiitiliano X, 1, 59: 'ex tribiis rceeplis Aristarcbi iiidicio seri-
]>toribns iandjoruiu ad thv maxiine pcrtincbit uuus Arebiloehus. suiiima in hoc vis
eloeutionis, cum validac tum breves vibranteH(jue sententiae, plurimum sanguinis at-
([ue nervormn, adeo ut videatur quibusdam «[uod quoquam minor est, materiae
esse non inirenii vitium'. Neqne vero in sola materia id positnm est, quod hanc
iambicam pocsin, juae musicae opponitur, genere seeundariam dici convenit, ^) sed
ctiam in traetandi rationc. In distingnendis autem bis gencribus nt babeas (jno
tirmiter insistas, locus repetendns est ex Aristotele, u])i docnit philosopbns, 'natam
esse poetieam ex imitandi studio, ipsius autem imitationis causam exstitisse di-
seendi seu eognoseendi studium universo hominmn generi innatum ipsamqne illam
coi^nitionem per ne esse iucundissimam non sobim philosophis, sed etiam ceteris
boiiiiuibns, (juamquam bis pro otii et consuetudinis diversitate aliam aliis iueundio-
rem. imitantiuin ^enera esse duo, altcrum in landando, alterun» in re-
[trehendendo oiuMipatum. ad ^enus laudatorium pertinere ingenio ex-
eelsiores gravi oresque, ad ü en\is repre benso rium hnmi liorcs vi liores-
que. alteri generum iUorum subiectajn esse materiam pnlchre et ho-
neste factorum, alteri prave turpiterijue factornm. ex altero genere
1) riutarch. Com. S. W: dlk' Haiödoü uti^ tfxol öoxtl dixctwiHwi- Aioamog «vihv ihiotfcärnt'
i^v ccrjdüi'cc köyog tov UQC./.og naoid/rixty.
2) T/etzos i:i prolep:. aJ Lycophrniioni : dmnQtmU di- iaußoynä'foi rong' Ariiviog , '-/(»/* Äo/ot;,
3) Cfr. Naokms ail Choerü. p. l'J.j et Hartun-iiis ii) oo libro, qui inscriptus c!.f: -LehreD dpr
Alten über uie Dichtkunst' p. 70.
- lÄ -~
ortam esse primnm epicam pocsin et dcinde tragicam, ex altere pri-
mum ianibicam ac deinde comicam*. ')
üinc apparet, iambicae poescos materiam, cuius esse vitium Uuintilianus
censuerat, si qno<iu;im Arcbib>cbus minor sit, ad res pertinere prave tnrpiterque
factas, qnas qnident duplici posse ratione repreliendi diximns, aiit mnsica aut iam-
bica. Mnsicam viam praeivit Hesiodns Ol) 274, quo loco fratrem ad iustitiam co-
lendam bortatnr, snmpto a nativa boininis indole argnmcnto:
^Si n^ücrfj, m) db cavra fjtzd (fgeal ßdUeo aficji
y.ai rr Olxjjg inäwve, ßitjg S' imki^O^eo jidunar,
Tovdt ydü dvd-Qomoi(yi vopov disrcc^s Kqovimv
ilOvai fitv y.ai O^rjoal y.ai otün'oTc TTfTtrjyoTg
^ü^HV a/lrilovq, tml oi' di/r^ sGuV h' avioT;'
dy^Qumoiat 6' töcoye diy.r^v, ^ tio'/Jmv äoicfzij
yiyvetai. fl ydq rig x' ideXri id öiy.ai' dyoofVfiV
yiyvok'AOdy, zio iitv i* o/.ßor öidol evoroTTct Zevg'
ög 08 xf i^LccQZVoirifji sxcuv imooxor oiiuaaag
ifff-vatrai, bi' dt dixriv ßldipag rrix&üTOV daü&l,
10V Ss 7' diJC(iH^)onor^ y&vsri nsromads XsXennai,
dvÖQog d' tvooxov yn'871 fisrÖTiKjO^sv dfisivcov.
Ea lege ferini qnoqne homimim mores quasi arte (juadiiiii mnsica der.Hjl-
rcndi putanfur, si hoc pacto sint abituri. V idetur id sensisse Proelus, cum verba
illa iV dt öixr^r ßldxpctg bis volnit illnstrata: y.dlhma ro (fdöao(fOV r^^og, oUv ti^nv,
eins öid tovuov 6 nloviaqyjjg öriXovad^ai. töv ^itv Hqyiloyov xal "Inmovaxva ßXaCifiimag
ftryyiHal'cu y.aid iu)P /.VTiriadvicov — dXXd tov oviwg iiordixor "Hfrfodor [iTjötv
TOiovio nar)-f:v.'^) Urne est, quod in praecipno semper bonore fuit poeta
Ascraeus apnd omnes. qui suavilo(|nenliae laudem quaererenV, cnni de Arcbilocho
licet et ipso poeta per onmem antiquitatem celebratissimo in diversissima abierini
indicia pro sno ((uisqne ingenio et vitae consilio. alii cnim prorsns damuandum,
alii etiam llomero j»raeferendum existimarnut. lain quo magis fiat perspicmim,
quid fuerit illud, quo compulsus videatur Halirius ad iambicam illani pocsin mate-
1) i\)et. JV, 7: öuonda'drj öi xarä lü oixhcc ypfj >; noirjCtg- oi fitv yc<Q cfuyouQoi rag xaUg
ifituodyro riQd^ng xal rag rwv roiovrojt^, ol öt ivrtUou(^oi lui tu)U ijaChoy, TJQvnoy il'oyovg noiovmig , uis-
mo tii-not viiuovg r.nl tyxw/^t«.
2) iNe soius in hac parte Hesiodus videatur rclioius, accedat Schol. Aphtbon. p. 18: oHy
xal noilovg oQamey ni>6g inmyoy -S^l.ovg , ov fir^y xai UQog rpöyov , iog'O^unooy xcd JUydaooy. hhnvg rov^
ratni'ov, tog ruy ^Anj(il.o-/oy.
— 20
i'ia fiibulari initi-aruljim, ex iiiaicnji de Arcbilocho testhnoniornm imiltitnUinc paiica
qiiaedam proponan:, in (|U0, quantuin ücri poterit, ipsis testaiitiuni vcrbis utar, quo
certior constet lidts dictoruin. Est aiitcm de Arcbilocho, qui mnis propcmodum
tütins iicncris iambici iiidolcin pracstat, copiosius expoiieiidum, quam de lli[>po-
iiactc, (pii nou est uisi cius uietri causa attiuireudus, quo usus est Habrius.
Arcbilocbuui a duriore fuisse fortuna profectuui ad carmina paiii:;cuda, con-
cepta auinio accrbitate (puidam et aniaritudinc ideoquc a grata Auacreoutis lacili-
tate a]»borruissc, auctor est lulianus Misopogoucni bis ver])is exorsus: .Vmx^£0)^T*
TW 7ioii]Trj TTO/.kcc tTiou^J^ [jü.rj (jffim xcä ;(«^t£rr«. TQVffur yuQ t'/.ccj^^y tx Movümv. Ak-
xccio) ö' oixtit, oid' ^rlQyjXöxM 1(0 Ilaouo t^v ixovGav töorAiV 6 O^fdg iig tvifQOOvy'ag xcu
^öoicig TQtipcu' iioyJhXv ycw «//ort cuXo)g avayxa^ö^ipot tfi iiovaixri Tigog lovio tyqulyto
xovifoieqa noiovvi^g avroTg, uüa o öctiint^v tdlöov^ ifj sig lovg adixovyiccg '/.oidoqiq. Non
caret aliqua nuilij^uitatis suspicionc impcratoria baec notatio, quae uolit fere uisi
iu lenieudo iuiuriaruui dolore posituin vidcri iusectaudi et couviciandi studiuui, cum
tarnen vel sobi possit indii^natio factorum turpitudiue cxcitata versum facere. est
autem baec notandi ratio una ex iis artii)us, (juibus abutuntur, (pii in iustorum in-
opia arirumentoruni invictas probationes adblbita vuliri opinione in nuibim partem
proclivi amoliri cupiunt. itaquc cum ob banc tum ob alias causas imperatorias ali-
quanto severius in Parium poctam animadvertit. in iHo enim fragmento, (piod dubi-
tatur oratiouibus sit an epistolis accensendum, post verba [p. 529 ed. Pet.] y^itl
dt TüV 'itoaiixov ßioy eh'at, yo^ rov ttoXiuxou üeavöitooi', axitov tnl lovcov xal öiöaxitoi',
quae verba satis aperte docent ipsius consiüum, bis igitur aliis(pie nonnullis expo-
sitis p. 549 baec edixit: tithata wiivy icciv iifiTt^ 7icaca id kfiayj)ii (r;<o)/<fi«r«, näatt
dt icat/.yrjg ofu/.ia. xta örcoig tiötvca tyrig o ßovÄofiai (foct^tiv, Itnwi^v^wg ng i^rjrt Aqyi-
'/.oyoi' Livayiypuiaxtio) iLr.it 'iTiTiiävcixia fttjif c(/J.oy iivci ccoP ravca yQaifovion'. Hoc edi-
ctuiii est vcre imperatorium, cui nuilti obtemperarunt de Arcbilocbo iudicantes.
Sed operae pretium est cognoscere, contra baec quid unus de i]>so 'ttQiüvv-
/uwr ü:enere, auctor non sperueudus, statuirit. Dio enim Cbrysostomus [Or. Tars.
pr. p. 3S6 D] uon dubitavit ita hiudare iand)ograpbum, ut Arcbilocbi nervös ab
iUo Fiomericae venustati {)vaebitos appareat. AVa ^ji^i' ödo) ro XoiöoQtlu xcd iri^ iißtX-
Ttüicci' rr^v txt'cCiov xal rr^i' Tiovr^QUiV TWtth' xotliiöv tdri rov yaoi^tcjOta diu koyo)^ xcci
Tolg tyxMfiioig 0^ov:TitiP toig Cixorovrag, ovy TJxicrrct txt7!J-tv tiata^^t. ovo yclq noir^uoi^
yeyoroioiV t'S ci.iavrog rov aioh'og, olg ovdh'cc tojp cUAmv 'S,v^ß(ütlu ti'^iov, \)(^i)j(J0v n
xallrlqyi'/.oyov' toviwv X)ijr^oog fitv aytöov TTCtvia tVfxo)^ic((yt xcd (fvid xat vd(ß)0 xcd yfji^
xcd o7T/,ci xcd tJTTiovg. xcd ovöh' tcL^' öiov /ir^cTc/ttc ycooig tnaii^ov it xcd rififjg, wg «*^
tlnoi Tig, mtüij'/.d^ty . tv yovv ^orov tS: ccTiciVmv tßkaacf^ijir^cre, Otqülir^r, xcd iovtov hyvv
thc(L cfTjoli^ ctyoqrjrji'. Idqyiloyog ö' tm vr^v tvavciai' rjxfio iptytiv oqo}V, ol^ica, loviov
licV/lov öiOfxevovg lOvg c^i-'l^qcoTiovg — ojg^' v/.mc XoiöoQtlv 'ixctiog x«] xa<ht-
— 21 —
Titiöd'ai xal (paPfQu koyio noislv zcc aftagTtj^ccTa df/Xop ort xqsitrcxiv ia%l
xal Ttqo-Ac/.uii ai, rdov irraivovvrcdv. Uuiui igitur danmaverat lulianus, eundcm
Cbrysostonuis ipso Homero fuisse praestantiorem iudicavit, ut qui compertuiTi ba-
buerit, pbis valere ad mores emendaudos censuram graviorem et castiirationeni, <{uam
auditu suaviores rerum bominnuHjue laudationes. Ad elevandam baue iudiciorum di-
versitatem tertius acciundus testis est Lucianus, bomo si quis alius in bac re tide di-
gnus, qui totmn, qualis fuit, Archilochum paucis vcrbis repraesentavit, in Pseudologista
sie allocutus Timarcbum: lo dt lov liqydoyov txtXvo rjdt^ aoi )Jyco oti tstv ya rov ms-
QOV avvtiXriifccg,^) httfq tivä 7roirin]v limßujv ctxovtig liqyO.o/OP Jlc'iqiov zo ytvog, äv-
dqa xofjidfj tlevd^sqov xal Tcaqqr^öict avvövia iiijdti^ dxvovvra, el xal özi fjd-
Äioza /Lvni^atty kfis^Xf zovg nsqinsieXg taoiitvovg zf^ xo/.fj rcfli' tdfißcüi^ avzov.
Propter libertatem illam (jnam ipse confitetur bis verbis: tV d* tmazanat
(Jitya, ZOP xaxcog rt doiovra dtii'oTg dvTantißta^ca, non solum cum Hipponactc poetis,
qui vebementiores ingenio acrioresque essent, pro exemplo tuit,-) sed etiam in
consciorum proverbium abiit. •') Oanc iambogra[dii iudolem comparanti cum placida
et mansueta llesiodi mente OD 209:
dcfqo)^ d' dg x' tO^tXot Trqog xqtiaaovag dvzKftqi'itiv,
vixrjc zf nztqezai Trqog z' aiGytaiv ci/.yta rcdcr/ti'
non obscurum erit, unde viri vere musici landen» invenerit Uesiodus et ob «iuam
causam Arcbilocbus non solum proverbio illo nuile notante nudcatus, sed praeterea
etiam, ne nibil intentatum sit, in adulterii et ignaviae criminationem proiectns fuerit.
Sed admodum ego vereor, ne, ([ua lege Aesopo corporis deformitatem et scurrili-
tatem et maledicentiam afbuxerunt, eadem lege Arcbilocbo illarum rerum. quas
AcUanns 10, 13 memoriae prodidit, maculas asperserint aul improbi calumniatorcs
aut bomiues dira credulitate tumentes, aut denicjue censores nimia morositate no-
tabiles, ([ualis exortus est Ueraclitus, qui Homerum pariter alque Arcbilocbum
a certainijiis loco fuste arceudos censuit. Eins band dissimiles evaserunt iudices
Lacedaemonii carmina Arcbilocbi e siui civitate ciicienda rati, '(juod eonim [>arum
verectmdam ac pudicam Icctionem arbitrarentur*, teste Valerio .Maxiiui» \ il c. 3.
Atque iutempestivmu illud verecnndiac pudicitiaeqiic Studium effecit, ut fragujenta
tantuuuuodo Arcbilocbi ad nos perveueriut diversissimis scriptorum consiliis servata.
1) Jpse explicat: tixäCioi' hh^toi/ tm Ttmyi 6 UQ/iko^og , ff ich {.dv hlX(o orn y.cxt avfv nv6g
itmyxtj?, orröiai' öl xcl rar m^fjuv ^.r/fi^rjj yi-yioi'oitQOi' ßochnt.
2) Sext. Emp. c. M. 1. p. 282: ol öt v^yiloi, 'lnm6vaxm xal \4oyiUyov ahimag >x°vai iPj? m^i
avTovg xuxiug.
;{) Eustath. 1. JIl p. 1084; ^^ yuq [l4oxiloxog\ o di'^q iSnvig i'ßqiiHi'. o^tv xal nctqoi^ia ^nt
iMf ovT.o cxwnmv tv'fi'ün'* to*/ Aqx^^^^X^^ nincfitjxag, log h ng htioi axö^ntoy ^ xaxtjy uxay&ny.
£>•>
Hlppoiiax. nuein loci llrslodei intorpres altenmi corislitucrat in parte non
ninsicoriHii, sl (juid est, «jiumI proprium sil»i viiulicet, illud est, cpiod iiii^eniiini inaiiis
etiaiii (piani reliqui ianihoitraphi acerbiiin violentinncnic prodidit, ciii violentiac re-
spondet oratio plenior aeiilcorum ') et nietriiin satirieo ireneri aptiiis, eni de auetorc
iioiiieu indituin est Iiip[)onaeteii'Jii. non j>otest eiiini (juid^piani excoiritari ad sensinii
leijccntis «piasi distorcjuendum lacerandunive aeconiiitodatiiis, qnani antis[»astiens ille
versmnn exitus eontinno ordine reeiirrens, in (pio sinirnloniin eola extrenia non ob-
seure elanuii o'^lrrTfuivcc^. Hoe usus metro est IJabrIns, (jni, si consnlto enni ei»;issc
statuas, vel niaxin.-e iüa rc videri potest indicare vobiisse, in reprebensorio sc fj:cnere
vcrsatnni esse, qnod gcnus Aesopi apologis mitiaanduni sibi snnipsisset. Dixiinus
qnideni, Aesopi fabubis et i[)sas veraere ad aenus repreliensorimn, sed iideni ob-
servavinHis, posse oninis apoloiii in iniitationc positi vini ininuitari pro eorum, «jui
eodeni ntuntur, aiit inii;enii ant eonsilii diversitate, cjuo iieri potest, nt apob^iius a
satirieo bomine invenhis, ul)i niitiori eoepit ingenio servire, tan«juani mansuetioreni
armnani naturam assmnpsisse videatur.
V entinn eo est, iil, (juae bacteuus a nobis sini::idatini dispntala eiiarrataqiic
sunt, hl unum eoienda videantur, nnde perspieienti partes illas easijue in \u\uu\
<|uas! iiiieni «lireetas ciini dnobus prooeniiis supra expositis coniparanti eluceat,
Babrio, Jjuod paneis verbis eoniprebendinHis, id fuissc consiliuni in anspi-
canda poesi niyt bianibica, iit iamliieac aeerbitateni niitiiiaret adbi-
bita niaterie apologornin, ne non musica illa videretnr.
ProiJ!:ei)uer 't depravata bominiini natura poesin reprebensorian), *juae maturc
videtur discrevisse in trenus niusicuni et iainineuui, in (juo brevitatis causa lieeat
dieaimis satiram luusicani et satirani ianibicam. Musica relicta erat et con-
cessa poetis pbilosopbis, landTica auteni, sccretis sillonnn suiiii]ari<»uibus, niauci})ata
fuit iainb()iiTa])liis. .'uusica nt erat taufpiain in ditlone urbanitatis, ita iui[>ar visa est;
eins atroeitati. (jUi non '"culturiie patientein jiracbeat aurem', iand)ica cum in rccto
incessendi studio non dcclinaret acerbitatem, in invidiam inoidit et odiuui hiesorum
inde<jue irliseentem infamiam, non cessaute ]>ericub">. (juemadmodum exem[dum lio-
cuit Arcbib>cbi et nip[)oniictis. Tauijuam in medio [)ositus obiinuirat apologus,
iitri([ue paratus ireneri, ab utroque ducturus colorem. Sunt antem bhindimeuta
cjuaedam a}»ob>irorum et (juasi lenoeinia, (juae iniperitiores in ludicra j>iierilia de-
torserunt, (juorum boc loco lujlla est ratio, doctiores partim ad temperanda varia
poeseos ii;enera, j'artim ad cansas suasorias adbibuerunt, alii rarius, alii toto i:;c-
nere, Rariorem feeerunt usum, quos biuihit lulianus [Or, VH]: llomcrus, Ilesio-
1) EiistTth. ad 0(1. .\l p. lOS^: on dt Gxionrdhji ra nouircc 6 Icußo^, dqkoi xal 6 my.Qoc; "^In-
rnZya^. Cfr. W'clcker in Hipp. fr. p. 't.
dus, Arcbilochns,') Pbito, Tbucydides, quoruin ai;incü cbmdit Aesopns, cui 'nävia
Td TiiSp cly^QomMy txfiqiv^ouca\ iJabriiis vcro ingenii Hcsiodei admirator ab eiusdem
discipulo IMirvi-e pergit ad l'arium casti-atorem, atcpic ex Aesopi ^tJ^w et Aichi-
locbi Id^tßM coiidit iivi}ianßov, quem instruil Hipponactis xMAid^ißo).
all' iyu) PSfi [lovari
TOP iivd^iciußov (ScTTfQ ITTTTOV OTTAkr^V,
Tcstimoiiio est, (piod ab aurea actate, (jua omnis aberat iniuria, deornm interce*
deute cumbominilmsfmniliaritate ac praesente consuetudine, terraijue, quae advictum
cultum(iue esseni necessaria, sponte subministrante, exorsus iK'r grathis depravationum
contendit ad ea tempora, nuibus aptum fuit bomini musico dicere, ex Aesopi mvtbis
luhaiayk aov vio lo y^rjqiov i'}rj(r(x)
jTiyMiov h'iußiov ay.hjoa /Mla 'hßvrag
in quibus myuwl l'außoi iambicae poeseos acerbitatem et oylr.Qu xoUcx rigi-
dum Hipponactis metrum indicant.
Testimonio sunt vcrba:
iyü) dt kfvxj'i livOia^Oiita {>rja^i
y.al TMP läußMV roh ödöimcg ov iJ-ijyo),
all' fV 7iVQ0)(j(xg, c^v dt 'Atpiqa iiQr^vvag
SU ö&VTkQov aoi Trjvdt ßißlov ihiöw.
Testimonio est ipsa apobigorum natura et ratio, «pialem in Vesopico genere
demonstravimus. Xon meditatus est Babrius iüas tabelhis, (piae ipsi 'priscorum
hominum Syrorum inventum'-) dicnntur, non Libyens, quae in nutricum essent ob-
lectamentis, sed Aesopi apob)gos, i\\\\ iuventiiti Graecorum commendabiles videren-
tur viris olim profuturi. liuius non omnes (juidem mytbos singulos, «piod tieri non
potuit, sed totum genus aggressus est Babrius in usum novaizTig ponoiiag, cuius
spcciem formauupic acceperat ab Uesiodo. Proinde varios mytborum usus recte
cxegeris ad baue pro anctormn diversitate positam rationem: Hesiodus docendo
leniter quasi reflectit, si quid illatum sit iniuriae, Aesopus ridendo
eludit prava bominum consilia, Arcbilocbus et llipponax graviter
irascendo insectantur ^omnc nefas': \tv 6' tTiicrTa^at ^ityct, to*^' xaxa^g tl
dQOji'Tcc ö^ii^otg ccVTai.ifiß6a0^arl Babrius novellam gravioris disciplinae
musam äuget mytbiambo ab utraque parte tem])erato.
1) P. 388: ,]drcuara ravia [ruJ,/ /iiv^m'] nagCc r^S noninxijg MoCa,;? /(f^*.;.«r« xat na^ti^rjxt ys
r.vTk xovjov y/^^H' , oncg ^u^ oilkoyQÜ^oc; ng, dU.a 7ror,}r^g youia^fl^.
2) Niiii tempora et l?eli ob eam videtur causam posuinse, quam perhibuit Macrobius Soin.
Sc. 2, 10: -supra Niuum — uihil praeclarum in libros relatum est\
f
— 24 —
Pro duplici illa consüii ratloue, qua niythiim aiictor conciliatum ibat cum
iambo, propositum babucrit necessc est, ut mythiambiis iitriusque 4;eneris par-
tibus iis rcsponderet, quac in utroque praecipuae iutlicantur. Coutincntur auteni
praecipuae virtutes illac cum argumenti simplicitate, quam lirevitas
pariat cum pcrspicuitat c, tum sermonis clegaiitia, quae sit immunis
ab ornatu poetico.
Itane vero factum, quaeris, a Babrio, ut factum sumpserim? Ncscio, sed
crcdo, quia sie rei convenieutissimum reor. N'on nego, fieri potuissc, ut Babrius
iii corum fuerit numero, qui Acsopi fabuhis aut in vilibus piicrorum ludicris mulie-
rumve oblectationibus poncrcnt aut in cxercitationibus metricis, sed maxima pars
mythiamborum ingeuium prodit a levioribus istis negotiis alicnum. quamquam haruiii
fabidarum, quae Btibrio tribuuntur, ea est conditio, ut fides non possii per onmia
certo constarc. non ilesunt enim inter illas, c^uae nee legi respondeant supra consti-
tutae, neque aut Babrio aut ullo omnino bonae notae scriptorc dignae videantur.
Huius ireneris est f. 34. 'Sacris Cerealibus, tauro deae immolato, mensas
circumstat turbn rustica carnibns instructas. unus pncrorum, qui in-
temperantius degustaverat, 'pingui tentns omaso' donuim repetit con-
flictatus iutestinorum torminibus. ibi tum matrcm amplexus: bei mibi,
inquit, quid de me futurum est^ misellus ego disperii. visccra enim
omnia nituntur exitum. Cui mater: bono sis animo. missa fac ista, neu
tu parcito. nam taurina sunt, non tua, quac vomitnrus es. Si quis, bo-
nis orpbani cocsunjpt is, postmodum illa laborat rcpendcre, adversus
illum abuti possis bac fabula.' Ad haec Menas: ' Bahßqiaq xrAV.ui avoir souf-
fert de la part de son mouvais tuteur. Autrement il ne dcvait pas retreindrc Tidee de
la fable dans cette seulc circonstance que son affabulation designc'. Uermannus versus
illos epimytbios delendos censet ob causam metricam, sed per argumenti tractationem
tota fabula cum affabulatione digna est, quae deleatur. aut enim rem commendat im-
probissimam aut gripbo est simillima. Videtur ergo cum aliis compluribus pro-
fecta esse aut ab aliquo Babrii imitatore aut a librario, ([ui Babrianos mytbiambos
x«r« ciroiiHOV in unum corpus conscrere singulasque fabulas epimytbiis tum prosis
tum cboliambicis augere instituerat. Ipse autem testatur Babriiis, vulgatis a se
primo mytbiambis continuo exortos esse imitatores, qui novum genus iilud occuparent:
{'TT' tiiov db 7100)101' itjg ^i'Qcc; äroii&HüTjq
ii(yfj).0-or coloi xal aoffayiwag iiov(yrjg
yoiffoig oiwiug ex(ftoov(ji Tiotr^crtig,
ya(/6vng oiöti' Trhlov rjnt yivokjxtu'.
Uroäau.
Scliiiliiaclirichteu
von Michaelis ISiü !>'> Mifiui.'li- IS'iT-
h
A. Aligoiueiüs' l.eiirM'iiiibMHiä <i«"^ ti} nuiasiüins.
Ordiuurius der Directür.
».„tcir.l.r!, !„, Winter: .ine Auswahl von Satiren; im S«nm,er , uu liriefen des Horatius.
ist. Uic freien lu.ciuiscl.en Aufsätze. I St. Zusammen 3 St. der 11. re clor, im «n.ler
lungere Al.schnitte aus Tucit. lüst, dann aus Cic.Aerrin.: im ^^'«^."- ;'"'J;'f.~
\I )-'Ai. dau« aus Cie. Brutus. 3 St. In Leide« Semestern: l.tem.sche Styl-tebaugen.
2 St. Zusammen .5 S! I'iof. lüitticlicr. ._ ,
Criccliiscl.. im Winter: Sophokles .Antisonc: im Sommer: Oed,,.... uex. -St.
Der l»ireclor. »aneiien im Sommersemester: Homers llias IaU. -'>''»-^\'- \ ^ ""•
Botticher. Im Winter: l'latoi.'s !'rotap;oras ; im Sommer: dessen Gorgias. .5 St. 1 ro . xem
Weutsch. fieschichte der deutscheu National-Litteratur, ua Winter: von l-J;«-!»-^"'
nn Som.ner von 17',(.-17-».. ii.mH.rilunsr der deutschen Aufsätze. LebuuRen :n, mundheheo
\ortraffe. 3 St. l'rof. Yxcm. ,
llehriiisch. Im WinUr: l»ie Cenesis von Cap. II cursonsch, und l's. -.O-Oü. Im
Sommer: Ps. 1-30. Als ha«slici,e Arheiten wurden selicfert Kxercitieu und tommentar.eu
über aus.'cwahlie !'sa!nien. 2 St. i'rol. !)r. Ijhlemann.
Vrauzosisch. .Mi^'.ut. hisloire de la revolution tran.:aise, von de, \<vc des üten
|,is .a-eu das Knde des Sten kai.itels. Kxercitien nnd Extemporalien. ■- St. I rot. Hey-
''""'""Reli.,ion Sm Winter: die (irmulzüge der christlichen Giauhens- und .Sittenlehre,
zueile Hälfte.' Im Sommer: l'anlinisch« Briefe, au l'hilemon, an die Rmner. v St, Der
""'""üeschichte. Geschichte der neuen, Zeit w,m Knde des 15leu Jahrhunderts bis zum
Beginn der tVauzösischcu Revolution. 3 St. Prof Uejdemaun.
V
/'
— 20 —
Mathematik. Im Winter: Kescelschnitte. 2 St. Theorie der Reihen. 2 St. Im
Sommer: Zahlenlelir«». 2 St. F*rof. Schelibach.
Physik. Im Winter: Astronomie. 2 .St. Im Sommer: Hydrostatik und Aerostatik.
2 St. Prof.'Schellbach.
IMiilosojjhische Propädeutik. Die Logik nach Trendelenburjr's Leitfaden. 1 St.
Prof. Yxem.
Zeichnen. Freies Handzeichnen (Die Schüler aus Prima his Unter -Tertia Im Win-
ter in \, im Summer in 2 wücheutiichcn Stunden comhinirt). Maler Asmus.
IJii t e r - !Pri IM a .
Ordinarius Professor Vxem.
Lateinisch. Im Wintersemester: Sallust. bellum Juirurth. t'ap. 1 — 65, dann Cicero
de officiis mit Auswahl; im Sommer: Sallust. bellum .higurth. bis zu Ende, dann ausgewählte
.Abschnitte aus Cicero, de Nat. Deor. 3 St. In beiden Semestern: lateinische Styl-Cebungen
in freien Aufsätzen, Exercitien. Extemjioralien und Einübung von Locis memorabilibui. «> St
Zusammen 0 St Prof. Hötticher. In beiden Halbjahren: Horat. carmina, Lib. I, I!, IV und
Epoden mit Auswahl, dazu Satir. I, 0. Kiiizelne Gedichte wurden auswendig gelernt. 2 St.
Prof. B res emer.
Griechisch. Im Winter: Homeri llias, Lib. I — VI; im Sommer: Lib. VII~X!I.
2 St. Prof. Bottich er. Im Winter: Das Leben des Demosthenes von Plutarch; im Sommer:
die Demosthenische Rede über die Angelegenheit des Cherroues, statarisch. o St. Uebersez-
zunn des Nepos ins Griechische und Einübung grammatischer Regeln. 1 St. Prot. Yxera.
Deuts c!i. Geschichte der deutschen National -Litteratur von den ersten Anfängen
bis zum Ende des siebzehnten Jahrhunderts. Beurthcilung der deutschen Autsätze. üebun-
gcü im mündlichen \orirage. •> St. Prof. Vxem.
llebräiscli. Mit Ober-Prima vereinigt.
Französisch. Wie Ober-Prinia.
Reliirion. i"» Winter: Einleitunti: in die Schriften des N. T.; im Sommer: Kirchen-
geschichte. 2 St. Prof. Dr. Fhlemann.
Geschichte. Wie Obcr-Priina.
Mathematik. Im Winter: Kegelschnitte und Stereometrie. 2 St. Combinations-
lehre. 2 St. Im Sommer: Theorie der Reihen. 2 St. Sphärische Trigonometrie. 2 St.
Zusammen \ St. Prof. Schellbach.
Physik. Im Sommer: Elektricitätslehre. 2 St. Im Winter: Astronomie. 2 St.
Zusammen i St. Prof. Schellbach.
Ober-l§eciiii(la.
Ordinarius Professor B res cm er.
Lateinisch. Im beiden Semestern: Ciceronis orationes pro L. Murena, pro d. Li-
gario, pro rege Deiotaro: Livii lib. IV; einige Scenen aus der Andria des Terentius wurden
übersetzt und gelernt. 4 St. Wiederholung des etymologischen wie des syntactischen Theils
der Grammatik, Styl-Uebungen iu Exercitien, Extemporalien, im üebertragen einzelner Stücke
aus Xenoph. Memorabb. ins I.ateinische, einigen kürzeren freien Arbeiten. Uebungen im müud-
— 27 —
liehen Cebersetzen aus dem Deutschen nach Zumpt's Aufgaben. 3 St. Zusammen 7 St. Prof.
Bresemer. Im Winter: Virgilii Aeu. VII; im Sommer: einzelne Abschnilte aus dem 1— 3teu
Buche und das 5te ganz. 2 St. Prof. Böttichcr.
Griechisch. In beiden Semestern: H(»meri Odyss. lib. XMI--X\IV, I— H.; Xe-
noph. Memorab. aus Lib. III und IV. 4 St. Wiederholung des etymologischen Theils der
Grammatik; die Lehre vom Gebrauch der Casus, Präpositionen, Genera > erbi , sowie die
Hauntren-eln über den Gebrauch der Modi eingeübt in Exercitien und Extemporalien. 2 St.
Zusammen 0 St. Prof. Bresemer.
Deutsch. Deutsche Aufsätze, Erklärung deutscher Gedichte; Uebungen im Dispo-
nireu, im freien Vortrage, im Declamiren. 2 St. im Winter: Dr. Sengebuscb; im Sommer:
Prof. Bresemer.
Hebräisch, in beiden Seme.stern: Repetition der unregelmässigen Zeitwörter und
das Buch Josuah. Als häusliche Arbeiten wiirdcn Exercitien aufgegeben. 2 St. Prof. Dr.
ühleinann.
Französisch. Leetüre ausgewählter Abschnitte aus dem Handbuch der französi-
schen Sprache und Literatur von Ideler und Nolte, 3ten Theil. Exercitien und Exteniporalieu.
2 St. Prof. Ueydemann.
Religion. Im Wintersemester: Kv. Lucae; im Sommersemester: die sogenannicu
katholischen Briefe in der Grundsprache: daneben wurde Einiges aus dem Katechismus Lu-
ther's wieder in Erinnerung gebracht und von Zeit zu Zeit eins der inhaltsreichsten Kirchen-
lieder dem Gedächtniss eingeprägt. 2 St. Prof. Bottich er.
Geschichte. Geschichte der orientalischen \ ölker und der Giiechen. 3 St. Prof.
Heydemanu.
Mathematik. Im Winter: ebene Trigonometrie. 2 St, Die Gleichungen der er-
.sten zwei Grade und die arithmetischen imd geometrischen Reihen. 2 St. Ebenso im Som-
mer. Zusammen \ St. Prof. Schellbach.
Physik. Im Winter: allgemeine Physik. 2 St. Im Sommer: Elemente der Chemie.
2 St. Prof. Schellbach.
tsitcr-j^eciiiiila.
Ordinarius Oberlehrer Drogan.
Lateinisch. In beiden Semestern: 1) Liv. lib. H. 3 St. 2) Virg. Aen. lib. III bis
IV. 3 St. 3) Syntax, verbunden mit Exercitien und Extemporalien. 4 St. Zusammen 10 St.
Oberl. Drogan.
Griechisch. 1) Wiederholung des etymologischen Theiles, Präpositionslehre und
Exercitia. 2 St. 2) Hom. Od. lib, XV-~XVII. 2 St. 3) Arr. Exp. Alex. lib. III. 2 St. Zu-
sammen 6 St. Ober!. Drogan.
Deutsch. Dedamation und Censur schriftl. Ausarbeiinngeii. 2 Si. Ober!. !)rogau.
Hebräisch. In jedem der beiden Semester ein vollständiger grammatischer Cursus.
Leichte Uebungen im Uebersetzen wurden als Exercitien gegeben und von Stunde zu Stunde
Vocabeln auswendig gelernt. 2 St. Prof. Dr. Uhlemann.
Französisch. Wie Ober-Secunda.
Reli.rion Im Winter: das Evangeli(.un des .lohannes. Im Sommer: Ausgewählte Stel-
4
^ 28 —
lea aus den pauliuischen Briefen. Dabei wurden zu jeder Stunde die gancfbarsten Kirchen-
lieder als häusliche Arbeit aufgegeben. 2 St. Prof. Dr. U hie mann.
Geschichte. Wie Ober-Secundn.
Mathematik. Potenzen, Wurzeln, Logarithmen. Gleichungen des ersten und zwei-
ten Grades. J5 St. Die Lehre von der Aehnlichkeit, Kreismessung. Geometrische Aufgaben.
2 St. Zusammen ."> St. Oberlehrer Dr. L uchterhandt.
Öfter- Tertia.
Ordinarius Oberlehrer Böhm.
Lateinisch. Caesar, de hello civil!, lih. 1 — III mündlich und zum Theil auch schrift-
lich übersetzt. \ St. Ranke's Ciirestomathie. 2 St. Einzelne Stücke daraus wurden aus-
wendiüT gelernt. Lateinische Syntax nacli Zumpt C'ap. 77 — 83. Repetition der Casuslehre,
Extemporalien und Kxercitien. \ St. Benutzt wunleu dabei: Aufgaben zur Einübung der lat.
Grammatik, von Otto Schulz. Zusammen 10 .St. Oberl. Böhm.
Griechiscl. Xenopli. Auab. lii». M, VII 1—-) und Üb. I. 'i St. In der Grammatik
wurden die \ erba auf ui und anomala gelernt, und mündlich und schriftlich geübt, Wieder-
holnuir des frühern Pensums. 2 St. Zusammen f» St. Oberl. Böhm.
Deutsch. Ausarbeitungen über vorher besprochene Themata und Hebungen im De-
clamirrii. 2 S(. Im Winter: Dr. Bredow, im Sommer: Cand. Wilsky tOberl. Böhm).
Französisch, ('ursorische Leetüre des Charles Xll von Voltaire. 1 St. Einübung
der wlc]!tio:sten syntaktischen liegeln durch Exercitien und Extemporalien. 1 St. Zusammen
2 St. Prof. Walter.
Reli"-ion. Im Winter: Das Leben .lesu nach den vier Evangelien. Im Sommer
Das Evaun;elium des Marcus. Als häusliche Arbelt wurden ausgewählte Bibelstellen und Kir-
clienlieder aufgegeben. 2 St. Prof. Dr. Tb le mann.
Geschichte, hn Winter: Geschichte der Griechen und der asiatischen Völker des
Ai[eriiium<: im Sominfr: Geschichte der Römer. 2 St. Prof. Walter.
Gcoivraphie. Ewro|(a nach pbvsischen und politischen Verhältnissen in einem jähri-
gen Cursus. 2 St. Pr.>i. Walter.
Matlteuiatlk. Die vier Grundrechuungeii in algebraisciicn Summen: Gleichungen
des ersten Grades. 2 St. Die Krcislehrc und Ausmessung geradliniger Figuren. Leichtere
jireomeirische Aufgabeu, 2 St. Zusammen \ St, Dr. Luch terh and t.
Cttot. !. Or(li[iaiius Obcrlehrei Rehbein.
Coet. n. Ordinarius Oberlehrer Dr. Geisler.
F.ateinisclK Coet. I. Caesar, de hello Gallico . lib, VI! und \ IH mündlich und
scbriftlicii übersetzt. Aus Lib. M wurde von Cap. l;> — 21 auswendig gelernt, wöchentlich
1 St. Wiederb(>lun'\ des Datames. der unregelmässigen \ erba und mündliche und schriftliche
E'ebersetzungen au.< : ..Auf-^abeis zur Einübung der lat. Grammatik" von Otto Schulz: wörhent-
— 20 —
lieh 2 St. Einübung der Casuslehre nach Zumpt Cap. 69 — 70: das Wichtigste aus Cap. 78,
79 und SO in mündlichen üebungen, Exercitien und Extemporalien. Zusammen 10 St. Ober!
Rehbein. — Coet. IL Caesar, de hello Gallico, lib. iV und V mündlich und grösstenthcils
schriftlich übersetzt, 'i St. Wiederholung der ganzen Formenlehre, l St. Candidat Bor-
chard. Im IJehrigen wie in Coet. I. Zusammen 10 St. Oberl. Dr. Geisler.
Griechisch. Coet. I. Vollständige Wiederholung des Pensums von Quarta. I St
Einühiutf'' des regelmässigen \ erbums nach Buttmann's Grammatik in mündlichen Celiungeu,
Exercitien und Extemporalien. Gelesen wurde aus .lacobs* Elemeutarbuch von S. 170 — 187.
Zusammen "» St. Oberl. Rehbein. — Coet. II. Wiederholung des l'eusums von Uuarta
1 St. Cand. Borchard. Im IJehrigen wie in Coef. I. (ielesen wurde aus Jacobs" Elemeu-
tarbuch S. Oi — i07 und S, 12'i — 137. 5 St. Zusammen i» St. Oberl. Dr. Geisler.
Deutsch. Coet. I u. 11. Ceusur der Aufsätze; Wiederholung der Satzlehre; Hebun-
gen im Declamiren. 2 St. Coet. 1. Oberl. Reh bei n. Coet. II. Cand. Borchard.
Französisch. Wiederholung des Pensums von (luarta und Einübung der uiiiegcl-
mässi«-en \erba: daneben Extemporalien, I St. Leetüre der Erzählungen der Hermaun'schen
Grammatik. 1 St. Zusammen 2 St, Prof. Walter.
Religion. Coet. l. Erklärung des Evangeliums des Matthäus. Wiederholung des luth.
Katecliismus. Auswendi2:leruen der wichtigsten liibeistelleu und ausgewählter Mrchf nlieder.
2 St. Oberl. Rehbein, — Coet. II. Erklärung des Evangeliums des Markus. Im IJehrigen
wie in Coet. I. 2 St. Ober!. Dr. Geisler.
Geschichte. Wie Ober-Tertia.
Geo^-rriubie. Im Winter; Afrika und Amerika; im vSf>mmer: Asien und Australien
s 1
ti;:<h pliysischen und politischen Verhältnissen. 2 .S: I>r(*t. Walter.
Viathematik. Anfanosj^ründe der 8*uclistai>enrechnung. Quadrat wnrzelausziehung.
2 St. Con^ruenz der Dreiecke. Paraneliinien, Parallelogramme. Gleichheit der geradlinigen
Fio-urcu. 2 St. Zusammen ^ St. Dr. Luch terh and t.
•r>
Coet. l Ordinarius Oberlehrer Dr, Strack.
Coet. 11. Ordinarius Lehrer Dr, Rückert.
Lateinisch, Coet. 1 Ausiübrlicb erklärt und wörtlich eingeübt ward Cornel. Da-
tames: ausserdem wurden gelesen die vorhergehenden und folgenden Feldherren bis Eumenes
inci,. mit Ausschluss der in Coel. il gelesenen. Die grammatischen Pensa der früheren Clas-
sen wurden m iederholt, vervollständiszt und «lurch Exercitia und Extem[M)ra!ia eingeübt ; ausser-
iU-m das Wichtigste aus der Casuslehre. 10 St. Oberl. Ur. Strack. — Coci. iL Re[.eii.
tion des Pensums von Quinta. Cebersetzt und gelernt wurde Cornei. Datames: ausserdem
übersetzt Cornel. Epamlnondas. Peiopidas, Agesilaus, Die V erba. irregularia um\ uns Hich-
tirrste aus der Casusiebre wurden durch wnchenflich.; Extemporalien u.id Exf-rcitieu eingeübt.
lii St Leiircr Dr. Rüokert.
Griechisch. Coet. I und II. Declination der Substantiva, Adjectiva, Nunjeralia üud
Pronomina: Conju^ation dv:^ regelmässigen V erbi nach Battmann's Grammatik. Zur Einübung
des e^elerntcn wurden enlsnrechende Stücke aus Jacob?' Hlementarbuch übersetzt und Wi-
— 30 —
chentlicli schriftliclic Arbeiten angefertigt. 5 St. Coet. I. Oberl. Dr. Strack. Coet. II. Leh-
rer Dr. Rückert.
Deutsch. Coet. I. Aufsätze. Declamationen und Leseübungen mit daran geknüpf-
ter Wiederholunsf und Erweiterung des grainmat. Pensums von Quinta. 2 St. Im Winter: Dr.
Menzel; im Sommer: Dr. Eliselen. — Coet. II. Repetition des grammatischen Pensums von
Quinta und Anwendung desselben auf grössere Satzverbindungen, Declamationsübuugen. Auf-
sätze. 2 St. Lehrer Dr. Rückert.
Französisch. Coet. 1 und II. Wiederholung des grammat. Pensums für Quinta,
mit Ero-änzung durch die wichtigsten Ausnahmcregeln, bis zu den unregelmässigen \ erben
excl. besonders der Lehre vom \ erb. und Pronom. Aus Hermann'» Cramm. Abschn. 2. wur-
den Anekdoten gelesen und gelernt. 2 St. Im W. Cand. Hoffmann; im S. Dr. Eiselen.
Religion. Coet. I. Die drei ersten Hauptstücke des kleinen Katechismus von Lu-
ther Lieder und iJiiielverse wurden erklärt und gelernt. 2 St. Oberlehrer Dr. Strack. —
Coet. II. Biblische Geschichte. Die zehn Gebote, die Glaubensartikel und das Gebet des
Herrn. Lieder, Bibelverse. 2 St. Lehrer Dr. Rückert.
Geographie. Coet. I und II. Südwesteurojja. 2 St. Oberlehrer Dr. Strack.
Geometrie. Anfanefssfründe der Geometrie. 1 St. Oberl. Dr. Luch terhandt.
Rechnen. Decimalbrüche. Wiederholung der Proportionsrechnung. 2 St. Oberl. Dr.
L u c h l e r h a n d t.
Naturn-eschichte. Botanik. Tcrminolosxie, besonders Demonstrationen an leben-
den Pflanzen-Exemplaren. 2 St. Oberl. Jacoby.
Zeichnen. Halbschattirte .Ausfuhrung der verschiedensten Gegenstände: auch Köpfe
in Umrissen. In jedtr Abtlieilung. 2 St. xMaler Asmus.
Schreiben ScliuelUchreiijübungen nach dem Metronom, Coet. I und II combinirt.
Lelirer Meyer.
Quinta.
Ordinarius I.,ehrer Dr. Gerber.
r^ateiuiscii. Repetilion der Dedinationen und Conjugatiunen. Die Gcschlechts-
re<^'*eln nach Zumpt. \ erba anomala, unregelmässige \ erba der vierten Conjugatiou und der
Deponentia nach dem Tirociuium von Otto Schulz, üebersetzt und zum grössteu Thcil ge-
lernt wurden die Stücke 70 — 119, die rahelu Jind l>zäli!ungen aus dem Tirociniusn. Exlem-
poralieu und Exercitien, die letzteren aus der Militia von Strack. H) St. Lehrer Dr. G e rbcr.
Deutsch. Die Rede- und Satzlheile: der einfache und erweiterte Salz. Lese- und
Declamations-Cebungen, Dictate und Aufsätze. '6 St. Lehrer Dr. (ierber.
Französisch. Repetition des Pensums von Sexta. Die vier regelmäs.sigen Conju-
crationet;, das Wichtigste aus der Leiirc von den Pronoms. Üebersetzt wurden passende Ab-
schnitte aus Hermann'» elenient. Vorübungen. 2 St. Wintersemester: Caudidat Hoffmaun.
Sommersemester: Lehrer Dr Rückert.
Relisfion. Der erzählende Tlteil des Neuen Testaments; das zweite Ifaup-tstück ,
Lernen einzelner Sprüche und Lieder aus dem Gesangbuche. 2 St. Lehrer Dr. Gerber.
Geographie. Im Wintersemester: Asien, Afrika und .Amerika: im Somnicrsemestcr;
Europa, namentlich ia oro- und hydrographischer Beziehung, im \^'intcr: Lehrer Dr. Senge-
bus eh. Im Sommer: Leiircr Dr. Rückert.
— 31 —
Rechnen. Repetition der Bruchrechnungen. Resolviren und Reduciren: die Kegula-
d'e-tri und Gesellschaftsrechnung, i St. Lehrer Dr. Gerber.
Naturgeschichte. Zoologie. Die Insecteu im Allgemeinen. Specielier die hie-
sigen Koleopteren; zuletzt die Apteren, Dipteren und Hymenoptereu. 2 St. Oberl. Jacoby.
Schreiben. Nochmaliges Durchübeu der Current- und Cursivschrift. Schueilschreib-
übungen nach Audoyer. 3 St. Lehrer Meyer.
Zeichnen. Zeichnen einfacher Cmrisse. 2 St. Maler Asmus.
I^exfa.
Ordinarius Lehrer Dr. Dittrich.
Lateinisch. Die ersten sieiizig Stücke ans dem Tirociuium von 0. Schulz wur-
den übersetzt und gelernt; nach demselben Buche wurden die Dedinationen, die regelmässige
Conjugatiou, die Comparation, die Numeralia, Pronomina und Präpositionen eingeübt. Extera-
poralia und Exercitia, die letzteren nach der Miiitia von Strack. 9 St. Im Winter: Lehrer
Dr. Dit trieb. Im Sommer: Lehrer Dr. Gerber.
Deutsch. Wiederholung der Formenlehre. Der einfache und einfach erweiterte
Salz. Dictate und Aufsätze. Lese- und Dedamir-Üebungen. 4 St. Lehrer Dr. Dittrich.
Französisch. Die Dedinationen, Zahlwörter und Pronomen; avoir und etre und die
reo-elmässige Conjugation. Mündliche und schriftliche Uebersetzungen aus Hermann's Vor-
übuDo-en. Im Winter: mit Sprecliübungeu, Lehrer Hoffmann. Im Sommer: Cand. Wilsky.
Religion. Die Erzählungen des Alten Testaments. Die zehn Gebote nach Luther's
kleinem Catediismus. Passende Lieder aus dem Gesangbuche und Bibelverse wurden auswen-
dig- o-elernt. 2 St! Lehrer Dr. Dittrich.
Geograpliie. Allgemeine Kcnntuiss der fünf Erdtheile, besonders nach Gebirgen
und Flüssen; Anfänge im Kartenzeichnen. 2 St. Im Winter: Cand. Menzel. Im Sommer:
Cand. Wilsky.
Rechnen. Die vier Operationen mit Brüchen in uubenannteu Zahlen. 4 St. Leb-
rer Dr. Dittrich.
Naturo-eschichte. Die Säugethiere beschrieben au einigen ausgestopften Exem-
piareu oder Steinzeichuungen. 2 St. Oberl. Jacoby.
Zeichnen. Anfangsgründe. 2 St. Maler Asmus.
Schreiben. Die Current- und Cursivschrift. Zahleuschreiben. Dictat-Uebuogen
nach dem Takte. 3 St, Lehrer Meyer.
Gesang - lliif erricht.
Erste Gesangklasse, gebildet aus Schülern aller Klassen: Vierstimmige Choräle, Mo-
tetten von Haydn, Rink, Chöre und Solosätze aus der Schöpfung, Messias u. s. w. Sopran
und Alt 1 Stunde, Tenor und Bass 1 St. Der vollständige Chor 1 St.
Prima. Coet. I u. II. Zwei- u. vierstimm. Choräle und Psalmen für Männerstimmen. 1 St.
Secunda. Coet. I und II. Zwei- und vierstimmige Siugübungen von B. Klein,
zwei- und vierstimmige Choräle. 1 St.
;V2
Tertia a. wurde im Winter l St. im Choraigesang besonders geübt.
Tertia b, mit Quarta comb. Zweistimmige Singübungen und Tboräle. *2 St.
(Quinta. Vorübungen zum zweistimmigen rbytbmischen Gesänge, Lebre von den
Tactarteo und den Tonleitern. Ein- und zweistimmige Clsorälc und Frieder, 2 St.
Sexta. Allgemeine Begriffe. IJebung der Stimmen und des (»ebörs Kenntuiss ihr
Touzeiclieu und kleiner einstimmiger liiedersiitze und Cboräle. 2 St.
Musikdirector Hr. Habn.
Turn - liiterricht.
Der Turn-Ünterricbt ward ununterbrorl.en Mittwochs und Sonnabends. Nacbmittags,
unter der I^oitung des Prof. Walter und Turulelirers Fedderu rrtbeilt.
B. Chronik des G viunasitniis.
An die Stelle des /eiclicnlehrers Carl l^udwig Francke trat Micliaeli!< des vori-
gen Jahres der .Maier Herr Hein rieb Asinus. yofwapucüuialer Im ^Ministerium des Kiiniii-
liclieu Hauses, weicher bereits früher i\m Jüachimthalschen l»ynänasium den Zeichenunterricht
übernomnieu hatte, und seitdem bei uns auf sehr erfolo-reiche Weise zu wirken beafonneu bat.
Die Zaiil der klasseu ward Michaelis v. J. wieder um eine vermehrt, indem eine Fa-
ralleiklasse iu Quarta nothwendig wurde. Das Ordinariat der Sexta übernahm Herr Dr. Dit-
trich, welcher schon seit längerer Zeit an dem Gymnasium und der Realschule tbätig ge-
wesen war. Leider erkrankte er bald nach Ostern und konnte im Laufe des Sommers seine
Wirksamkeit nicht so kräftig, wie er es begonnen, fortsetzen. Günstige Anzeichen iim Ende
dieses Semesters stellen uns in Aussicht, dass er von Michaelis an in hciner früheren Rüstig-
keit \^le(ier zu arbeiten im Staude sein werde.
Als Proiiecandidalcu sind Dr. Sengebuscb, Dr. Menzel. Dr. SSrcdow, Dr. Balsam,
Dr. W' ilskv. Dr. Bcrirmariu, Dr. Felf*-entreu beschäftiirt «z-eweseu und liabeu sich durch ihre
treue Mitwirkung für das Wohl der Anstalt unsern herzlichen Dank verdient. Dr. Hredow bat
bereits in Sciiwedt, Dr. iJalsam in Stettin am (»Munasium eine Ansteiiu ug eriiallen.
Das Sciiuljdlir i»egaun am 12, October. Am V). Octoher feierten wir das Geburtsfest
Sr. Majestät des k()ni!2fs. Nachdem sich zuerst die Leiirer und die SchiÜcr der oberen Klas-
sen iu ihren von d mi Damen des Hauses mit Lauhgewindeu verzierten, mit der bekränzten
Büste Sr. Majestät gesciimückten Räunjen versaittraclt äiud das Preussische \ olksiicd gesungen
!iatien. hielt der Direclor die Festrede, in welcher er an die \\ Orte des eben gesungenen Lie-
des ankcüpfenci. den Begriil der waiiren Liebe zum \;iterJande, in welcher sich K(»nig und
^ oik ;ils ein eioiiices Ganze fühlen, eutwickelte und die Wohithateii und Auliiu;nternn2:en vor-
lührte. weiche die Anstalten insbesondere und W issensciiaft und Kunst im Allürciaeinen dem
Könige verdanken. Mit dem Choral ..Nun danket alle Gott" schloss die Feierlichkeit. Iu den
;^3
unteren Klassen des Gymnasii. welche sieb später in derselben Weise mit ihren Lehrern ver-
sammelten, hielt Prof. Walter die Festrede, in welcher er sieb, seiner Stelluug gemäss, vor-
zugsweise die Beleuchtung der Wohlthat zur Aufgabe machte, welche den Anstalten durch das
Geschenk des Turnplatzes geworden ist.
Am 2. November feierten wir in gewohnter Weise das Andenken an die Hinführiing
der Reformation in der Mark Brandenburg, bei welcher Gelegenheit die vom hiesigen Magi-
strat daau bestimmte Reformations- Denkmünze an Schüler der obersten Klassen des Gymna-
siums und der Realschule vertheilt wurde.
!n den Tagen des 0.. 7. und 8. Mai begingen wir die Säcularfeier der KöuiglK-hen
Realschule und der daraus hervorgegangenen Anstalten, über welche wir das genauere Referat
dem Jahresbericht der erstgenannten Anstalt vorbehalten. Vielfache Theilualime ist uns von
allen Seiten, in Berlin besonders von Seiten der Hohen Cuterrichtsbehörden au diesem selte-
nen Fest zu Theil geworden. Ausser den Glückwünschen, welche wir von denselben erhiel-
ten, ward nicht nur sämmtlichen Lehrern und Beamten eine für das Ganze bedeutende Grati-
ficatiou gewährt, sondern aucli die Anstalt durch die Krnennung des zweiten Lehrers der
Realschule, Dr. Huberdt, zum Professor, und des Dr. Strack und Dr. Luchterhandt am
Gymnasium, des Dr. Spilleke an der Realschule, des Dr. W ernicke au der F:iisabethschule zu
Oberlehrern geehrt, wofür ich ölVentlich unseren Hohen P.ehördeu den innigsten Dank darbringe.
Unter den ehrenden (ieschenkeu. welche das Gymnasium von aussen erhallen bat, ge-
denken wir hier zunächst nur der gelehrten und geistvollen kleinen Scliriil eines frühern
Schülers der \nstalt, des Herrn I'rof. Koberstein zu Pforta: ..Zu und üher Göthe"s Ge-
dicht ..Hans Sachsens poetische Sendung", welche uns wegen des verehrten \ erfassers und
der theuern Anstalt, aus der sie kam, die grösste Freude bereitet hat. Für Alles Cebrigc, na-
mentlich auch die Theilnahme, welche uns unsere hiesigen Scbwesteranstalten geschenkt ha-
ben, behalten wir uns den Dank für den künftigen Bericht vor.
C. \ei ordfuiiigeii clei iiehorüt d
L Vom 1'^. December 1841». Die MichaeHsferien sind stets so anzuordnen, dass am
15. Octobcr eine angemessene F>ier des Geburtstags Sr. Majestät des Königs möglich ist.
2. Vom 22. December. Die Ausführung der Verordnung vom 28. Mai 184() (Gesetz-
Sararoluna- S. 214 fl«-.. den Pensions -Anspruch der Lehrer und Beamten an den höheren ün-
ierrichls-Anstalten betreffend, soll vom L Januar 1847 an in das Lehen treten. Dir Ponsions-
beiträge der einzelnen Lehrer wurden zugleich bestimmt.
3. ^'nm S. October 184(> und 20. Juni 1847. Die Modelle des menscbliscbeu Auges,
Gehörorirans u. s, w. vom akadem. Künstler Müller, und die pbvsikalischen und akustischen
Apparate des akadem. Künstlers Lange werden empfohlen.
4. Vom 23. August 1847. ^ erfügung über die Frequcnzverlhillnisse der vereinigten
Anstalten,
— 34 —
D. Statistische Xachrichteii.
Am Schlüsse des V()riLi:eii Schuljahres betrug- die (iesammtzahl der Schüler des Gym-
nasiums 'iTO: im Sommeriialhjahre d. J. 518, voo denen sich in Oher-Frima 2S, in Unter-
Prima '27, iu Ober-Secunda i9. in Unter-Secuuda 5U, in Ober-Tertia 00. iu Unter-Tertia
("oet. I. :]S. Uoet. 1!. 'lU. in Uuarta Uoet. I. '{3. Coet. W. 50. in Uuinta O^K in Sexta 58
befanden.
Zur Universitit i^incen mit dem Zeup^niss der Reife
Michaelis I8i0.
1) AuiTUst Liipke. aus Berlin, evauü^eüschcr Konfession, 18.^ Jahr alt, 7] Jahr auf
dem Gymnasium, 2 Jahr in Prima, studirt Piiilolugie in lierliu. 2» Friedrich Uassenpfiuc;
aus Uassel. evanu-. Coiif., ISV J. alt, 5 J. auf dem Gymnasium, Z J. in Prima, studirt Jura in
Greifswald. 3) Theodor Pfeiffer aus licrliu, evaug. Uonf., 19 J. alt, 8 J. auf dem Gymn.,
2J. lü Prima, studirt Theoloi^ie in llerüu. 4) Wilhelm v. Kardorf f aus Xeustrelitz, 18^ J.
alt. 5', auf dem Gymn., 2 J. in Prima, studirt Jura in Heidelberir. 5) Franz v. Diicsher«-
aus IJerlin. kathoi. Uunf.. 17^ J. alt, 1» J. nui dem Gymn., 2 J. in Prima, studirt Jura in Hei-
delberir, 0) Ferdinand Ziegler aus Hanau, cvanrr. Conf., 18j J. alt. 7^ J. auf dem Gymn.,
i \. in Prima, studirt Jura in Berlin. 7) .Max Uhlemann aus Berlin, cvanj^. Uonf, 17 J.
alr, •>', J. auf dem Gymn., 2 J. in Prima, studirt Philologie iu Berlin. 8) Oscar v. Schme-
lino- aus Berlin, eva'ug. Uonf.. 184 J- ^'^t, 3.^ J. auf dem Gymn.. 2 J. iu Prima, studirt Jura
in iicrlin. *h Gustav" Theremiu aus Berlin, 18 J. alt, 8^ auf dem Gymn., 2 J. iu Prima,
studirt Jura in Berlin.
Ostern iS'iT.
l) Paul Hey sc aus Berlin, evang. Uonf., 17 J. alt, 9 J. auf dem Gymn.. 2 J. iu
Prima, studirt Philologie u. Philosophie iu Berlin. 2) Wilhelm Kirchner aus Berlin, evang.
i unf. 19 J. alt, iO^ J. auf dem Gymn., 2i m Prima, studirt Theologie in Berlin. 3) Hans
V, Schierstadt aus Madlitz hei Frankfurt a. d. 0., evang. Uonf., 19 J. alt, 7 J. auf dem
Gymu.. 2 J. in Prima, studirt Jura iu Heidelberg und Berlin. 4) Ferdinand Schulz aus
Berlin, evang. Uonf., 18 J. alt, 7a J. puf dem Gymn., 2 J. in Prima, studirt Jura iu Heidel-
berg und Berlin. 5) Max Kreuz we u dedich von dem Borne aus Berneuchen hei Neu-
tlamm iu der Neumark, evang. Uonf., 20 J. alt, U^ J. auf dem Gymn., 2 J. in Prima, studirt
Mathematik uud Naturwissenschaften In Berlin und Heidelberg. Ol Robert Feiler, aus Ber-
lin, evang. Uonf., 10 J. alt, 9.1 J. auf dem Gymn.. 2 J. iu Prima, studirt Medicin In Berlin.
7) Rein hold v. Thadden aus Triegiaff hei Greifenberg iu Pommern, evang. Uonf., 20 J. alt,
0 J. auf dem Gvinn., 2 J. iu Prima, studirt Jura in Berlin und Heidelberg. 8) Leopold
T eisler aus Freienstein iu «1er Priegnitz, evang. Uonf., 18 J. alt, 9 J. aut dem Gymn.. 2 J.
!ü Prima, studirt Jura in Berlin. 9) Albert (iedike aus Berlin, evang. Uonf., 18 J. alt, 9 J.
auf dem Gymn.. 2 J. in Prima, .studirt Jura und Uameraiia in Berlin und Heidelberg.
Ausserdem sind abgegangen:
ii aus Unter- Prima: Albert Kolbe nach dem Kloster, Fritz v. Schiers tädt zum Pri-
vatunterricht:
2) aus Ober-Secunda: Albrecht Kunowski, um die Schiffsbaukunst zu erlernen. Adolph
Tzchirner auf das G\muasium nach Züllichau, Richard Menzel, um sich der
Musik zu widmen, Adolph Gurit nach dem Real-Gymnasium . Fritz v, Wan-
I
I
— 35 —
geuheim zum Militair, Alexander Burchardi auf ein anderes Gymnasium,
Heinrich v. Hagen auf das Friedrichs -Werdersche Gymnasium, Hermann
Heyne zur Landwirthschaft, Uarl Neuhaus auf die lateinische Schule des Wai-
senhauses zu Halle, Theodor Schröder zur Landwirthschaft;
3) aus Unter-Secunda: Albert v. Cranach;
4) aus Oher-Tertia: Theodor Bülly zur Oekonomie, Hermann Kryuitz zur Handlung,
Adolph Schweder auf das Joachimstharsche Gymnasium, Max v. Brauchitsch
auf das Gymnasium zu Erfurt, Uarl Wlnckler zur Handlung;
5) aus Unter-Tertia: Hermann Noscke zum Buchhandel, Theodor Empfinger und
Amand Zauritz auf das Friedrichs-Wcrdersche Gymnasium. Otto uud Gustav
Starck nach Texas, Eduard Hirsch auf das Gymnasium iu Braunschweig,
Max Neu manu und Wilhelm Urban nach der Realschule:
0) aus anarta: Mortimer Graf v. Maltzan nach Putbus, Eduard Stavenhagen, Paul
v Lentzke, Edm. Wühlisch, Franz Rauer, Ed.Lcntz, Georg v. Kaffka,
nach der Realschule, Oswald v. Hertzberg und Rudolph v. Wartenherg
nach dem Uöluischeu Real -Gymnasium, Hermann Fiedler nach dem Fnedrichs-
Werder'schcu Gymnasium:
7) aus duinta: Paul Nickel nach der Realschule, Albert Block nach einer Uadetten Au-
stah- Max v. Arnim in eine hiesige Privatschule, Leo Fischer auf das Gymna-
sium nach Münster. Uonstans v*; Prondzynski nach Glogau, Louis Titel
nach Breslau, Hugo Kölher «ach dem Luisenstifte, ErhardtHolzthiem nach
dem Friedrichs-W^erderscheu Gymnasium, Hans W^illmüUer auf das Pädagogium
zu Halle, Gustav Wittenburg, Karl Ziegelmann, Ernst Glaser und
Eduard Pfuhl nach der Realschule;
8) aus Sexta- Emil Tepper seiner Gesundheit wegen aufs Land, Herrmann Cochius
nach Oranienburg, August Scholz, Wilhelm Müller, August Uaspar,
Otto Mchler, Oscar Meyer, Wilhelm Drewitz nach der Realschule.
E. VernieliruHg des Lehrapparats.
An Geschenken erhielt die Lehrerbibliothek von Einem Hohen Königl. Ministerio:
Ternite, Wandgemälde von Herculanum und Pompeji. Hft. 6. r- ^•
Durch Ein Hochlöbliches Königl. Provinzial-Schul-Uollegium: Monhemn. Gatechismus
vii Sack Bonnae 18'i7. - Riedel, Novus Uodex diplomaticus Brandenburgens.s. Erster
Hauptth. Bd. 0. und zweiter Haupttb. Bd. i. - Köster, Poetische Literatur der Deutschen.
Giclsen ISU». 8. - Gerhard, Archäologische Zeitung. Jahrgang 1840, nebst IJ^P^'^tern zu
den Jahr-änoen 18'i3-18'iÖ. i - Haupt. Zeitschrift für deutsches Alterthum. Bd. 0. Htt. 1.
^"^'"° Für 'die Münzsammlung durch den General-Direktor der Königl. Museen, Herrn von
Olfers, die bei Gelegenheit der deutschen Aufführung der Antigone .geprägte Münze des
Sophokles.
— 3G —
Ausserdem wurden augescLafft: Manilii, Ästronomicon libri \. ed. Jacob. Berol.
1846. 8. — Taciti opera ed. Orcllius. Turici 1846. Vol. 1. — Ciceronis opera ed. Orellius
et Baiterus. Turici 1845. Vol. l. u. lii. — Prodi Commeutarius in Piatonis Timaeum ed.
ScLu eider. Vratisl. 1857. — RLetores graeci ed. Walz. Vol. I. — IX. Stuttg. et Tubinirae
1832—1836. 8. — Eusebii Pamphili Uistoriae ecclesiasticae libri X. ed. Heini eben Vol. I.— 111.
Lipsiae 1827. 28. 8. — Eiusdem Praeparationis evangelicae libri W. ed. Heini eben Tom.
1. 11. Lipsiae lSi2. 43. 8. — Eiusdem De vita Constautini libri IV. et Panegyricus ed. Hei-
nieben. Lipsiae 1830. 8. — Bibliotbeca Patrum ecclesiasticorum latiuorum ed. Gcrsdorff
\o\. I.— Xlii. Lipsiae 1838 — 47. 8. — Corpus Inscriptiouiim graecaniiii od. Hoeckb Vol.
1. H. 1. 2. Berolini 1827. u. 1843. Fol. — Uuast, Nammlung von Dcnkmaierj] der Arcbi-
tektur, Mculptur und Malerei vom 4tcü bis zum 16ten .labrhuüdert, Text uud Kupiertatelu ge-
sammelt von d'AgiüCourt. Fraukf. a. M. Fol. — Orellii, de Fato quae suporsuot. Tiirici
1824. — Graevii. t)ratioües. Lugd. Hat. 1717. 8. — Hellcrmanu. Auouymi de Musica.
IJcrolini lS4i. 4. — Creuzer, JSvmbüHk und Mythologie. Leipzig u. Dannstadt 1830 — 43.
4 Bde. 8. — FortgesPtzt wurdeu: Stepbani Thesaurus liugnae firaccae cd. Diudorf
\(>1. \ Fase. N. \ol. \i. Fase. u. 7. — Erscb und Gruber, Eucyclojtadie der Künste und
Uisseuscbaften JSekt. I. üd. 43. 44. Sakt. 11. Dd. 25. Sekt. 111. Bd. 21. 22. — Ritter. Erd-
kuiide \(>ü Asieu TLi. 13, llnrl'm 1847. 8. uud die dazu gehörigen karten i Arabien) von
Zimmermann. — »'iscber. (iriechiscbe und Römische Zeittafeln, 4te Lieterung. Altona
iNi6. 4. — Räumer, Geschiohle der Pädagogik Tbl. 3. Abth. 1. Stuttgart 1847. 8. —
Poggeudorff, Aunalen der Physik und Fhemic. lid. i\0. Stück 3. 4. Bd. 70. Bd. 71. Bd. 72.
Stuak i. — Crellc. Journal für die reine uud augewandte Mathematik Bd. 32. Hft. 3. 4.
Bd. a>. Uh. {—-j. — Spruuner, Historisch -geograpbisciier Hand- Atlas Lief. iif. Gotba
1846. — Winkelmann's Werke Lief. 4.
\.>n Verfassern als Geschenke: Encke, Berliner astrouom. Jaijrbucb. Jahrgang 1841»-
S, — k oberstein, Zu uud über Göthe's Gedicht: Hans Sachsens poetische Sendung. Naum-
burg iS'i7. N. — Horae Aramaicae. Scr. Paul Botticber. Beroliui 1847. 8.
Der Zeichnen-Lehrapparat ist durch den Ankauf von 7 Gypsabgüssen antiker Köpfe
und durch litbographirte uud iu Kupfer gestochene A orlegeblätter, welche unter 93 Nummern
im Verzeichnisse des Lehrapparates aufgeführt sind, vermehrt. Durch Geschenke ist derselbe
bereichert: vom Genera! -Direktor der Königl. Museen, Herrn \nn Ol fers, durch 5 Gyps-
abgüsse vou Antiken: \ou Herrn Dr. Gerber durch einen Gypsabguss der 3Iaske des Dante.
Der naturhistorische Apparat hat sich auch in diesem Jahre durch Geschenke von
Lehrern und Schüleru der Austa!» um viele Nutiuiiern vermehrt. Es schenkte Dr "li er-
ber 2 Gypsmaskeu vou Negern: Oberlehrer .hicoby folgende brasilianische Vöi^el:
Pteroglussus macuiirostris, Bucco fuscus, Picus coronatus Mas et Fem., Trochilus moscbitus
Mas et Fem., Trochihis Laugsdurüi, Lanius cayanus, Pipra erytbrocephala. Euphone violacea,
Tanagra brasilia, Tanagra cristata. Tanagra sayaca, Tanagra leucofthaea, Svlvia cyauucephala,
'»'uudus brasiliensis, Frex cayencusis. Der Oljcriertianer Saibacb schenkte 2 grosse Ge-
weihe von Fervus AIces: der Quartaner Woltemas Laras eauus und Sterna hirundo. Die
Uiüutauer \ Wol ff Hombycilla garrulus: Deppe ein Hemde aus Mexico, angefertigt aus
Eiugeweideu des Baren und genaht mit der Faser der Aloij; die Sextane»- Werner Psittacus
Gritliacua und Marb einecke eine Koralienstaude.
— 37 —
F. O eil ein h cüe Fruluiig.
Vormittags von 8^ Uhr an.
Choral.
J, Ober-Tertia, a) Julius Caesar. Oberl. Böhm, b) Geographie. Prof. Walter. .
2. TJntcr-Secunda. a) Mathematik, Dr. Lucbterbandt. b) Gescbicbte, Prof. Heyde
mann.
3. Über-Secunda. a) Livius. b) Homer. Prof. Bresemer.
i. Ilnter-Prima. a) Deutsche Litteraturgeschichte, Prof. Yxem. b) Cicero, Prof. Cot
lieber.
5, Ober.Prima. a) Mathematik, Prof. Scbellbacb. b) Religion. Director Ranke.
Der achte Psalm von Hahn.
Entlassunsr der Abiturienten.
Das Vaterunser von Rink.
Nachmittags von 2^ übr an.
1. Sexta, a) Latein, Dr. Gerber, b) Geographie, Dr. Wilsky.
2. Quinta, a) Französisch, Dr. Rückert. b) Latein, Dr. Gerber.
3. Quarta. Coet. H. Naturgeschichte, Oberl. Jacoby.
Coet, I. Geschichte, Dr. Strack.
4 Fnter-Tertia. Coet. I!. Mathematik, Dr. Lucbterbandt,
Coet. I. Latein, Oberl. Rehbeio.
Zu diesen Schulfcierlichkeiten lade ich mit ehrfurchtsvoller Ergebenheit ein: Sc. Ex-
celleoz den Königl. Wirklichen Geheimen Staatsminister, Chef des Ministeriums der geistlichen
Unterrichts- uud Medizinal-Angclegeoheiten etc. Herrn Doctor Eichhorn; den Königl, VVhk-
liehen Geheimen Ober-Rogierimgsrath, Director im Ministerium der geistlichen Angelegenheiten
Herrn v, Ladenberg; die sämmtlichen Herren Rathe dieses Hoben Ministeriums; den Königl.
Wirklichen Geheimen Ober- Regierungsrath, Ober-Präsidenten der Provinz Brandenburg etc.
Herrn v. Meding, alle Herren Rathe des Königl. Consistoriums und Schul- CoUegiums der
Provinz Brandenburg, die Eltern und Pfieger unserer Zöglinge, so wie Alle, welche an dem
Wohle der ölfcütlicben Bildungs- Anstalten Antheil nehmen
t\ Ranke.
i
— 38
Zur Nachricht.
Der Winter- Cursus beginnt: im Friedrich -Wilhelms -Gymnasium, Donnerstag, den 14.
October, Vormittags 9 Uhr: in der Elisabethschule Sonnabend, den 9. October, Vormittags
um 11 Uhr; in der Realschule Montags, am 11. October, um 8 ühr für die oberen, um 9^ Uhr
für die unteren Klassen; in der Vorschule an demselben Tage um 11 ühr, mit der Einführung
der Neueintretenden durch den Director.
Zur Aufnahme neuer Zöglinge werden während der Ferien, mit Ausnahme der Sonn-
tage, Vormittags von 8 — 12 ühr bereit sein; für das Friedrich -Wilhelms- Gymnasium der Di-
rector; für die Elisabethschule Herr Prof. Müller in der Anstalt; für die Vorschule Herr
Oberl. Ernst, gr. Friedrichsstr. No. 212; für die Realschule der Director und Herr Prof. Ka-
iisch, Anhaltstr. No. 10. Aber nur eine sehr geringe Vermehrung der Schülerzahl
ist möglich.
l2i