Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at |http: //books. google .com/l
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser We lt zu entdecken, und unterstützt Au toren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter |http: //books . google .coiril durchsuchen.
„Gooi^lc
r
,.i;osbvGoO'^lc
3001671350
3E. NlBlf
h-
U;li.1
MODERN LANGUAGES FACULTY UBRARY
TAYLOR INSTITUTION
UNIVERSITY OF OXFORD
Thjs book should be retumed on or before the
date Ust inarked below.
i. «hl. l>/4
-3.;;™ m
-9. (ijv. i;,2
-V. OcC. f;92
Ifthisbooktsfoundpieaseretumitto theabove
address ■ postage will be Kfttnded.
„Gooi^lc
,.i;osbvGoOi^lc
t^a^/{^k
DER NIBELUNGE NOTH
UND DIE KLAGE
NACH DER ÄLTESTEN ÜBERLIEFERUNG
MIT BEZEICHNUNG DKS UNECHTEN
UND MIT DEN ABWEICHUNGEN DER GEMEINEN LESART
HERAUSGEGEBEN VON KARL LACHMANN
FfilTFTE AÜSflABB
BERLIN, 1878.
GEDRUCKT UND VERLEGT BEI G. REIMER.
„Gooi^lc
DKN BRÜDERN
JACOB iiNi, WILHELM GRIMM
ZUM FREL'NDtICHEN WILLKOMMEN"
BERLIN DEN XIX. MEKZ 1841.
,.i;.:sbvG00'^lc
„Gooi^lc
VORREDE.
\ji3 gedieht von den Nibelungea ist nach der handschrift die es
am weniKSteo überarbeitet giebt, nur zu zwei dritteln, weder sorg-
fältig genug noch mit kritischer nachhüfe, in C. H. Müllers Sammlung
C178'2) heraQSgegeben : das letzte drittel und die Klage sind in ihrer
ältesten gestalt binher ungedruclit. die ausgäbe des freiherrn Joseph
TOD Lafiiberg (1821) giebt die einzige zugleich alte und Eorglallige
handschrift wieder, deren text indeld auf der willknr eines nicht un-
geschickten verbesderers beruht, die übrigen drucke*) sind ihrer un-
zuverlässigkeit wegen unnütz fär jeden gebrauch wobei es auf ge-
nauigkeit ankommt, unter diesen umständen schien eine neue aut^abe
nicht überflüssig, nnd zwar habe ich versucht den ältesten uns über-
lieferten text der ursprünglichen anfzeichnung so nah zu bringen als
es erlaubt oder thunlich war: es schien passend die ältesten Verände-
rungen des ersten textes anschaulich geordnet hinzuzufügen.
Das folgende verzeichniis der bisher bekannten hanÜHchriften und
hrucbstücke soll andenten welche von mir benutzt worden sind und
welche noch zu erforschen bleiben, [was weiter von 1841 bis 1860
bekannt gemacht ist, gibt keinen gewinn.] die pergamenthandschriften
des dreizehnten und vierzehnten Jahrhunderts habe ich mit greisen
bacbstaben bezeichnet.
A nenne ich die älteste unter den Münchischen, soust zu Hohen-
ems, 58 blätter in quart, jede seite in zwei spalten zn 50 bis 52 lang-
versen. die Klage fängt an s. 94. der gröste theil ist von zwei wenig
sorgfältigen händen nicht schein geschrieben, von denen die zweite
NN. 1659,3 beginnt, von einem dritten Schreiber ist str. 89: er lehrte
den ersten die Strophen an fange auszeichnen durch weiteres einKiehen
der zweiten dritten und vierten langzeile. ein vierter schrieb 16&4,4-
1666,4 und 1904,1-3, ein fünfter 1767,2-1769,2. ich habe diese
handschrift und D 1824 zu München sorgfältig verglichen; nachher hat
•) Ton J. J Bodmer 1757, vod F. II. von der [lagen 1810, ISIR und iwei 1820,
jvGoo'^lc
mir Docen, üuf anfragen, über stellen wo ich meine geDauigkeit za
bezweifeln ursach fand, mit freundschaftlicher aufopferun^ bescbeid
gegeben. [AI. J. Vollmer giebt in seiner ausgäbe (1841}) einige andre
verbesGerungen, von denen ich die glaublichen nachgetragen habe.]
B, die handschrift des Ägidius Tschudi, jetzt in der stiftabibüo-
thek zu Sanct Gallen, konnte ich mit gröster bequemlichkeit benutzen,
die ich der höchst gefälligen fiirsorge des ehrwürdigen berrn Ildefons
von Arx verdanke, in einem neuen bände sind der Parzival, die ftl-
belunge, des Strickers Karl und Eschenbachs 'Wilhelm vereinigt, hinter
dem Wilhelm steht von etwas neuerer band das bekannte gedieht
Schult ih gotes hohiv wnder wercb. an div er bat geleit. (MS. 2,212"),
fünf Strophen, unser Terk> dessen erste seit« stark abgeschabt ist,
füllt 128 bliitter in folio mit zweispaltigen selten meistens zu 54 Zeilen:
die Strophen sind abgesetzt, die Klage fangt auf dem 111 ten vorw.
an. eine hand schrieb bis NN. 22, 1 geheizen, von da an die schone
und sorgfältige dritte des Parzivals bis 380,4. die band von der das
übrige ist, kann man weder schön noch gleichförmig noch genau nennen,
auch verräth sie keinen gelehrten Schreiber, [a. anm, zu 571, 3.]
6', die andere schöne und gute handschrift von Hohenems, eben-
falls in quart, jetzo dem Freiherrn Joseph von Lafsberg gehörig, habe
ich zu Eppishauaen nur sehen wollen: der abdruck vertrat ihre stelle,
sie hatte 120 blätter mit 33 Zeilen auf jeder seile; von denen aber
sechs verloren gegangen sind: es fehlt NN. 13<J0.3 - 1410,7. 1436,2-
1531,3. 1557,1-1582,3.
Z>, die zweite zu München, in grois octav, 168 blätter mit ge-
spaltenen Seiten zu 32 zeilen. in den Nibelungen sind die atrophen
abgesetzt, die Klage, mit abgesetzten kui'zen versen, von denen je
der zweite eingerückt ist. beginnt bl. 144 vorw,, bricht aber mit z. 15(58
ab. diese handschrift ist sehr schön, aber kaum noch aus dem drei-
zehnten Jahrhundert.
E, zwei blätter in klein quart, auf jeder seile 34 Zeilen, dem frei-
herru Karl von Köder zu OfFenburg gehörig, enthalten NN. 2018-2396
der Lalsbergiachen ausgäbe (250,3-296,4), mit ausgezeichneten aber
nicht abgesetzten strophenanfäugen ; abgedruckt in J. Leichtlens for-
schungen bd. 1, heft 2 (1820) s. 17-32.
F, ein quartblatt mit gespaltenen seilen, deren Zeilenzahl nicht an-
gegeben ist, zu KarJsbnrg in Siebenbürgen, NN. 16371-16453 I.alsb.
(1004,1-1914,2), mit abgesetzten Strophen, von F. H. von der Hagen
herausgegeben als nacbtrag zu seiner ausgäbe von 1820.
G, ein zerrissenes doppelblatt, das im archive zu Beromünster im
kanton Lnzem als bücherdcckel gedient hat, jetzt im besitz des frei-
herrn Joseph von Laisberg, der mir mit zuvorkommender gofälligkeit
eine eigenbändige höchst zierliche abschrift davon gesandt hat. mehr
oder veniger erhalten sind die acht columnen zu 33 bis 34 zeilen fol-
gende verse aus der Klage, nach kurzen zeilen abgesetzt, eine um die
andre eingerückt, 1773-1792, 1H07-1821. 1840-1855. 1875-1892.
2723-2742. 2757-2776. 2791-2812. 2826-2Ö45 Lalab.
jvGoO'^lc
VII
H, vier blattef zu München in grols quart, sollen enlhalteo NN.
1230,3-1283,2. 1500,2-1549,4. im morgenblatt 1816 n. 47 ist NN.
1523, 5-11 daraus mitgetheilt, in Biischings wöchentlichen Dacbrichten
für freunde der gelahrtheit des niittelalters 4, (1818) 179r. leaarten aus
NN. 1256,4-1283,2. [daa ganze bruchstück ist in dem neuen Jahr-
buch der Berlinischen gesellschaft für deutsche spräche 1, (1835) 322 ff.
abgedruckt, woraus ich die lesarten noch habe vollständig in meine
anmerknngen einfügen können, weder Strophen noch verse sind ab-
gesetzt: die angäbe der zeileuzahl, die bei bruchstücken immer wichtig
sind, finde ich nirgend.
J, eine äuiserlicb vollständige handschrjft in klein folio oder grols
quart, ans dem ende des dreizehnten Jahrhunderts, hat die königliche
bibliothek zu Berlin im anfang des jahrs 1835 epA'orben. von den Ni-
belungen giebt jede der zwei spalten einer seite zehn durch farbige
anfangabuchataben bezeichnete Strophen oder vierzig abgesetzte lang-
zeilen, eine zeile mehr wo Überschriften der abenteaer sind, in der
mitte der rnckseite des 67 sten blattes fängt ein auszug der Klage in
944 kurzen zeilen an, deren ebenfalls je vierzig in gedritten spalten
stebn. von der rückseite des 61 sten blattea an haben die seilen wieder
nur zwei spalten: auf der mitte dieser seite folgt der Winsbecke
unter der Überschrift Ditze buoch heizzet der wertlich ra<t, und bl. 65
rückw. die Winsbeckin, Ditz buoch sxi nv von der frawen werdikeit.
die verse siud hier nicht abgesetzt, sondern nur die Strophen, jede
mit einer besonderen Überschrift, die letzte füllt acht zeilen der ersten
spalte des letzten 68sten blattes.
K, zwei zusammen hangende blatter, Jede der drei spalten einer
seite ursprünglich zu 52 Zeilen, mit abgesetzten atrophen, von Ernst
Dronke im archiv zu Koblenz gefunden, [seit 1846 auf der hiesigen
königlichen bibliothek,] in dem neuen jahrbucho der Berlinischen ge-
sellschaft für deutsche spräche 3,1 ff. ei^t im Jahr 1839 abgedruckt
und daher in meinen 1836 erschienenen anmerkungen noch nicht be-
nutzt, erhalten ist, mit vielen meist wenig wichtigen abweichungen,
and zum grolsen tbeil sehr verslümmelt, NN. 1712,3* 1774,1. 2254,
3-2313,4.
„Das museum zu Linz hat kürzlich . . . erworben ... ein brach-
stöck der Nibelungen, das in Wels gefunden wurde; folioblatt einer
schönen hs. aus dem ende des 13. Jahrhunderts, in gespaltenen colum-
nen strophenweis geschrieben, die anfange der Strophen sind durch
gröl'sere, der halbstropben durch kleinere majuskelschrift ausgezeichnet.
das Fragment gehört in den zweiten theil, zur 23. abenteuer, wie Chrlem-
hilt ir leid zu rächen gedachte." V. J. Mono im siebenten Jahrgang
des anzeigers für künde der teutscben vorzeit (1838) s. 431.]
a, eine papierhandschrift zu Wallcrsteiu im Rieis, klein folio, bis
zur Klage, die überschrieben ist Ahentewer von der Klag, 191 blütter,
von da bis zu ende 77. mit bl. 102 rückw. ändert sich die scbrift.
diese nachricht erhielt nebst einem kleinen facsimile W. Grimm 1823.
als ich 1824 zwei mahl danach in Wallersiein war, sollte die hand-
achnft samt einer bessern des Hosengartens nirgend zu finden sein.
jvGoO'^lc
VIII
der bibliothekar, geh. hofratti Kohler, sagte mir, die Klage habe er
□och üieinahls gelesen, sie sei aber volistünd ig : den Nibelungen fehle
der anfang bis an Brünbild, dafür versetze eine prosaische einleitaag
die geschichte unter Otto den groisen*): die handschrift enthalte die
Strophen die der ausgäbe von 1816 fehlen**), und sei aus dem an-
fange des fünfzehnten jahrhanderts.
b, die papierhandschrift ßemh. Ü undeshagens, 179 blattet klein
folio mit 37 gemählden. angeblich von 1426, zu Mainz gefunden, am
Schlüsse der Nibclungenoth um zwei wahrscheinlich rohe und unbe-
deutende Strophen reicher. NN. 1022-1221 Lalitb. (127-150) ist in
Böschings wöcheatl. nachrlchton 3, (ISIT) 99-102 abgedruckt, und diese
probe erregt keine b^ier nach mehreren.
c, eine pet^amenthandschrift, die er sehr alt nennt, fand Wolf-
gang Lazios, der in seiner schrift de gentium aliquot migrationibus
NN. 72-75. 1813. 1814. 1858,1.2. 1894-1900,1. 2072-2075,2.
2076,1.2. 2106,3-2107,3. 2132,3.4. 2155,3-2156,2 daraus an-
führt, die bekannten verse s. 353 halte ich für einen rohen versuch
in der Nlbelnngstrophe,
Doch palt hat jm verkfirczt sein starckes leben
dschlacht, wie er war von Khayser llaynrich vertriben,
vnd mit sampt den Hungern an jn gelan,
war geschlagen so offt der Hewniscb man.
sonst enthielt eben die handschrift auch andre gedichte, die nach den
stellen s. 680. 682 zu urtheileo wohl nicht gedruckt sind, auch, wie
es scheint, eine deutsche Übersetzung der Ungrischen chronik des
Simon de Keza (vergl. Lazius s. 643 mit Büchings wöchentl. nachr.
3, 172).
d, eine Ambraser handschrift zu Wien, 237 bl. pei^ament in grois
folio, bl. 215 mit der jahrzahl 1517 bezeichnet, enthält bl. 95-127
die Nibelunge (aber es sind ausgelassen str. 7-12. 1756-1786. Ii!i58-
1964. 2072-2316) in abgesetzten Strophen, und bl. 131-139 die Klage
bis z. 2100. ich habe nicht leicht andern angaben getraut, als den
wenigen in Büchings wöchentl. nachrichten 2, (1816) 344-350. 3,11-
13 und dem facsimile bei Laisbergs ausgäbe (1408,4-1417,1). die
handschrift wäre wohl einer sorgfältigen vergleichung werth.
e, zwei pergamentblätter in klein qnart, auf jeder seite 27 lang-
zeilen ohne atroph entheilung, fast vollständig NN. 1505,4-1532, 1,
von Görres in Koblenz gefunden, von W. Grimm herausgegeben in
den altdeutschen Wäldern 3, (1816) 241-246.
/, mehrere pergamentstreifchen mit 32 ganzen oder verstümmel-
ten langvereeo {zwischen Strophe 849 und 1016) ohne Strophen theilung,
ebenfalls von Görres gefunden und in den altdeutschen wäldern 3,
247-249 von W. Grimm bekannt gemacht.
*) dies erinnert an die bekannte stelle des Bnii-hms de Laureaco et Pataiiu
(iermanico s. 120.
**) ich fragte ob er die aus C oder die aus rf meinte, darauf wüste er nicht
£u antvorteu.
jvGoo'^lc
^, siebenzehen blätter papier in der Heidelberi^achea handschriit
344 enthalten auf jeder seite 26 langzeilea ohne stroplieiitheilung, NN.
1188,3- 1292,2. 1499,4-1551,2. 1577,2-1627,2. 2216,2-2229,1.
[ich habe diese blatter im jähr 1830 verglichen. F. H. von der Hagen
behauptet mit recht, sie seien aus e abgeschrieben.
h, eine papierhandachrift des fünfzehnten Jahrhunderts, hat der
freiherr Karl Hartwig Gregor von Meusebach im jähr 1830, ich kann
wohl sagen mir und meiner ausgäbe zu liebe, gekauft, ich habe ihre
lesarten nicht allein zum andenken an die damahlige freude, sondern
weil einiges daraus zu lernen ist, in meinen aumerkungen stehen
lassen, obgleich nachher leicht zu erkennen war dais sie nur abschnft
von J ist. sie enthält auf 144 blättern zu 28 bis 34 abgesetzten lang-
versen mit atrophen abtheilung die Nibetun^e, von verschiedenen han-
den geschrieben, ganz, aulser daiid von dem ersten blatte nur ein
Stückchen übrig ist und das zweite mit 28, 1 anfangt, die letzten 24
blätter haben gespalteue Seiten: 33 spalten zu 28 bis 32 kurzen versen
füllt der auazug aus der Klage, in 62 spalten folgt der AVinabecke und
die Winsbeckin.
i, ein werthloses papierblatt, in 32 und 30 langzeilen ohne stro-
phenabtheilung enthaltend NN. 223,1-238,1, [seit dem juni 1850 auf
der königlichen bibtiothek zu Berlin] hat H. HolTmann in den altdeut-
schen blättern 1, (1835) 47 ff. abdrucken lassen.]
Ob onter diesen handschriften B oder C älter sei, wüste ich auf
keine art zu entscheiden: und selbst das urtheil Docens, dem ich doch
nicht widerstrebe, A sei später als beide um 1250 geschrieben, möchte
mehr auf diplomatischem gefühl gegründet sein als dafa es erweislich
wäre, zum glück ist daran schwerlich etwas gelegen: wenigstens ist
von dem alter der handschriften das verhültnifa der verschiedenen texte
unabhängig. A steht allein allen übrigen handschriften mit dem offen-
bar älteren text entgegen: unzählige eben so oft absichtliche als zu-
fällige Veränderungen sind allen übrigen gegen A gemein, die übri-
gen aber scheiden sich wieder in zwei klassen. denn ein kiitiker
dem der veränderte und vermehrte text noch nicht genügte, unter-
nahm eine neue Umarbeitung, die sich in CEFGa') erhalten hat: hin-
gegen BHJKcdefgh sind rein von dieser Umarbeitung, Db") stimmen
mit den letzteren, aber im anfang der Kibelunge (bis 268,1 = 2158 L.)
und im anfang der Klage (bis 340 ^697 L.) auffallend mit CE, doch
so daiä die Überarbeitung in Dh leicht die ältere ist.
) von n Termute ichs aus der Überschrift ävtidiure über der Klage, die nur
C bat, und aus dor ungelelirteD ajigabe TUn den ueuen Strophen, die band-
Schrift C versläodig mit a zu vergleichen und au3 ihr zu ergänzen lohnte
der msbe nohl; aber nichts könnte thöricbter sein als die an sich unbe-
deutende und neue handacbrift ganz abzudrucken.
1 was Ton D sicbei ist, kann von h als wahrscheinlich vorausgesetzt werden :
denn in der abgedruckten stelle zeigt sie sich mit D sehr nab verwandt.
jvGoo'^lc
T.eichter wäre meine arbeit gewesen, wcdd ich den text der hand-
schriften B{D')HJKcdefgh zum grunile gelegt halte: so wäre die ge-
meine lesart des dreizehnten Jahrhunderts hergestellt und ein meistens
verständlicher text geliefert, aber es schien mir nicht genug den ge-
meinen text wieder zu geben, da uns in A ein itlterer überliefert ist:
ich strebte nach dem ältesten der zu erreichea wäre, das bedenkliche
war dafs er aus Einer handsclirift geschöpft werden muste, und zwar
aus einer unsorgKltig geschriebenen und mit ziemlich wilder Ortho-
graphie, zwar der grundsatz fand sich gar leicht: was Schreibfehler,
was Willkür des Schreibers, was allzu barbarisch in der Schreibung
oder zu gemeine form war, muste hinweg geschafft werden: aber ich
will nur hoffen dnis ich bei der ausfiihrung nicht zu häutig gefehlt
habe, wäre nur noch Eine handachrift näher mit A verwandt als mit
einer der übrigen, so war die ülteste lesart weit seltner zweifelhaft,
und es durfte ohne ein pedantisches regeln unnützer dinge, die Schreib-
weise doch gleichförmiger gemacht werden, fehler welche die andern
haadschriften mit A gemein haben, oder die sie in ihren quellen er-
weislich auch vorfanden, sind in der rcgel von mir nicht verbessert,
aber häufig mit krenz oder klammer [jetzt mit anderer schrift] bezeich-
net worden, iibel wäre es wenn man mir nachwiese, ich hätte gute
lesarten verworfen weil ich sie nicht verstand: ich habe es wenigstens
nicht an mühe und fleiJi» fehlen lassen, um das zu vermeiden.
Alle lesarten aus allen handschriften zu sammeln, wird nur einen
sinn haben wo in jeder lesart die tchte stecken kann; nicht hier: denn
hier hat jedes wort das nicht in A steht, keine grülsere beglaubigung
als eine conjectur. alle andern handschriften wimmeln von augen-
scheinlichen coujecturen : nur wo etwas für kritikcr solcher art wie
wir die achreiber leicht kennen lernen, als vermntung zu gut wäre,
darf es für mehr gelten aU blofse willkür. etwas weniges wird zwar
der werth anderer lesarten dadurch erhöbt dafs der älteste text nur
in einer handschrift erhalten ist: und nicht selten ist es wichtig zn
wissen woran leser und Schreiber des dreizehnten Jahrhunderts anstols
nahmen, daher habe ich geglaubt das rechte mafs zu beobachten,
wenn ich nur die stellen anmerkte an denen keine der übrigen hand-
schriften mit A übereinstimmte, wo sie unter sich zu uneins waren,
dafs ich die älteste und echteste unter den lesarten der gemeinen tcxtr
nicht mit voller Sicherheit austinden konnte, oder wo nur in einer das
echte erhalten zu sein achien, habe ich unter dem texte der Nibe-
luDge die zeichen der handschriften hinzugesetzt, so hoffe ich hier
auch die gevieinen lesarten zu bequemer Übersicht gebracht zu haben,
zuniahl auch für solche leser die geneigt sein möchten zu untersuchen
ob wohl ein theii der lesarten und zusätze des gewöhnlichen textes
mehr aus dem volksgesang als aus der willkür der gelehrten t^c-
flössen sei. bei der Klage fiel diese rücksicht weg: daher ist hier die
äulsere einrichtung anders, die Verbesserungen und zusätze in C{D)K
FG^b) habe ich aus dem spiel gelassen, um die darstellung der ge-
wöhnlichen lesart nicht zu verwirren, auch sah ich kein mittel das
ganze wesen der Umarbeitung anschaulich zu machen, es war aber
jvGoo'^lc
XI
auch nicht nöthig: dcon die ausgäbe des freiherrn von Laisberg liefert
sie ja nach einer vortrefflichen handschrift gedruckt, es wird erfreu-
lich und belehrend sein, sie mit den ältesten und den gewöhnlichen
lesarten überall zu vergleichen: nnd ich habe, um die vergleichung
zu erleichtern, über jeder seite die verszshi des LaJsb ergisch eu ab-
d ruck es angegeben.
Einzelne lesarten andrer handschrjften, welche bei dieser einrich-
tUDg wegblieben, werden indeis allerdings in mancher beziehung wich-
tig sein: auch die stillschweigend verbesserten fehler in A sollten wohl
angegeben, manche lesarten und allerlei orthographisches oder sonst
grammatisches näher besprochen werden: ein vollständiges Wortregister
wird längst vermiist; endlich die vor zehn jähren begonnenen Unter-
suchungen über die gestalt der Nibelungenoth vor ihrer aufzeichnung
wieder anzuknüpfen, wäre die nächste arbeit jetzt da die älteste über-
liefernug zum ersten mahl wieder hergestellt ist. aber ich bin jetzt
das alles auf einmahl auszuführen nicht vorbereitet: und so mag die
arbeit die ich hier liefere versuchen ob sie sich den beifall gerechter
und nachsichtiger leser auch ohne jene zugaben verdienen kann.
Bertin den 5. febrnar 1826.
[Noch mehr, hoffe ich, wird die zweite verbesserte ausgäbe, in
Vereinigung mit den anmerknugen die das versprochne zu leisten su-
chen, wohlwollenden lefiorn genügen, besonders aber das Wörterbuch,
mit welchem ein freund will meiner Unfähigkeit zu hilfe kommen, in
die anmerkungen sind, gegen den ursprünglichen plan, damit niemand
etwas vermissen möchte, auch aus den handschriften BCDEFGHJbc
efghi sämtliche abweichungeii vom gemeinen text aufgenommen, so
weit ich sie gekannt oder nichts versehn habe, nach Vollendung der
kritischen Untersuchungen bat es mir zweckmälsig geschienen Jetzt den
ältesten überlieferten text mit kritischen zeichen zu versehen, die
zwanzig lieder von den Nibelungen sind beziffert, die fortsetznngen der-
selben eingeklammert, einschaltun gen und jüngeres cursiv gedruckt, die
jüngsten Strophen (wo es nöthig deuchte sie auszuzeichnen) zugleich
eingeklammert, einzelne werter die verderbt oder überflüssig zu sein
schienen, sind mit cursivachrift oder mit kleineren lottern gedruckt,
und wo ein äul'serer grund für ihre Verwerfung hinzu kam, noch
auiserdem zwischen klammern gesetzt worden, das richtigere für die
verderbten Wörter ist, wenn es gemeine lesart war, auf dem unteren
rande gesperrt gedruckt, sonst am ende des bandes in einer beson-
deren reihe von Verbesserungen angegeben, so denke ich tbeils für
forschende das Studium erleichtert, theils solchen die nur das älteste
und echteste zu lesen wünschen, ihr vergnügen gemehrt zu haben,
wer aber vorzieht, von kritik ungestört, alle Verderbnisse mit haut
und haar zu geniefsen, der mag seinen genuls anderswo suchen und
sich von glossographen und paraphrasten helfen lassen. Berlin den
19. juli 184Ü.]
jvGoo'^lc
XII
[Eia dankenswerthes geschenk August Wilhelms von Schlegel setzt
mich ia den stand das verzeichniJs der bandscbriften zu berichtigen.
die unter e und f aufgetührteD brnchstucke sollten mit dem buch-
stabeo L bezeichnet sein, beide gehöruD, obgleich die blätter unter e
mit et^'as anderen sprachformen und nach W. Grimms angäbe (altd.
wälder 3, 252) [die ich jedoch bezweifle] von anderer band geschrieben
sind, zu einer octavhandschrift des vierzehnten Jahrhunderts, die auf
jeder seite 27 langzeilen hatte, vierzehn von Schlegel mir im letzten
monat october verehrte pergament^treifen sind ebenfalls von Görres
gefundene reste derselben handschrift und enthalten 98 ganze oder
verstümmelte verse zwischen NN. 849, 3 und IU15, 4. sie sind in der
teitschrift für deutsches alterthum von M. Ilaupt, 1, (1841) 111 iF. ge-
druckt. 4. merz 1841.] [ich habe sie heute, am 19. juli 1850, nebst
den bruchstücken e und /, die W. Grimm mir im mai 1841 geschenkt
hatte, auf die königliche bibliothek gegeben.]
Zu vorliegender ausgäbe stimmen einige der bereits 1836 erschie-
nenen anmerkungen nicht mehr, die daher auf folgende art za berich-
tigen sind. Nib. 57, z. 4.f] es ist ein m aus nimmer zu streichen.
84, z. 4, irs hie A. 287, zu 4. nimmer A. Lamelet 300,2 mohte
ABC. 892, z. 2. strach A. 947,2. nie en A, 1140, z. 4. 1121, 1.
2:] aber auch A hat sold. 1199,2. gewinnen A. &. 163. was hier
von der Klage gesagt wird, ist falsch: der tadel der seilen 1747-1762
Eotlte auf s. 289, z. 9 stehen. herr Vollmer hat bemerkt dals ich in
der handschrift A zwei verspaare der Kif^e äbersehn habe: wenn er
sich auf die sache verstünde, so hätte er zugleich erkannt dafs 4320
Verazeilen 144 abschnitte zu dreifsigen geben. 1659,3. si fuort A.
1978,4. kunich A. 2022, 2. zara ABD, gezam CJh. Klage 969,
eren AD, ere BC. 1057. der künec fehlt C. do AB, balde do C,
fehlt D. nach 1093. Chom mit iamer C. äne] und mit D. 1147.
do alle, nach 1357. Snmeliche-strebteo ABD, fehlt CG. 1411. den
ABD, der C. J698. min herre bat in C. 190B. da AB, do C.
[Die nachträ'ge und ergänzungen, die seit 1851 zu dem Verzeich-
nis der handschrifteu nötig geworden sind, bleiben der vorrede zur
zweiten ausgäbe von Lachmanns anmerkungen aufbebalten, 23. Sep-
tember 1867. die von verschiedenen selten für die Klage bemerkten
geringen versehen Lachmunns in der lesung von A sind zufällig auf
bogen 20 nicht berichtigt worden, lies 71 triwe 100 zuo in A in
der anmerknng 121 siz gön (die anmerkung fällt weg) 185 genäde
271 «eben 363 gesinde 367 Hildebrant .den 16. october 1878.
K. M.]
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT
,.i;osbvGoO'^lc
„Gooi^lc
«Ml JkaMm IoMotm, voii grhKtr InmnkM,
V0% «MifMIl tHid vwi fela^M,
im» t« «Am lourfm «At tohcHMr« mohl« tlii.
IMndUU «MM ri f dM«M mimI «dm «in «hniM lo^.
dar v«ki MtwfM 4^«M vtt ««rUfM» rfm Hp.
B D«r »imwclldMi« nmU« Irittim «)»t ynoM
1» Miiota küMMT näkmt RiMim vmm W gram,
du« mAm« idbdNW *4 «MM ir tid Up.
d«- ^Mi^/rMHiiMi tafMdf »fertm cnM^ «d^.
4 /r phU^M «» MfMg« «d«! Wurf« riofc,
OMitlUr» wul« QtnM, Ht wAam MeUA,
«mhI GUttkir d«r iuMj^ «in <U mw^tw i^m.
dht fnmut «ciu ir momMt, db /^atm Um« in ir ffi»§Mi.
b Di* Urmi «ArM mlU«, von arl« lUh gtitr»,
wU hr«^ wnnABM« Mma, di« rMftm Ab wkorfi.
iä SM BmryMid«» at «oa« ir lant gtitmtt:
•i frwUUii atttriUu «DtMdtr att ii» EIs«1m laut.
6 Za IPbnHS N d«M Kaa ai «mmdaii mit ir hruft.
in dianda M» ir londan ^i atoUw rUaradM/)
Mit atai ri l d bM Itm uns m ir äiidaa xlt.
ad al«trfta»a jdmarlloha von Miwiar adelan framMii tM.
1, 3 von grdsfr vbait,
3, 1 alD «dal magadln,
3, 8 Krlanhltt [wM il B] gahaiaan. ii vaii (wta J) «In acon« wlp.
18 DJi] ftUt BC.
5, 8 mit Kraft nomiiaa knana,
6, 8 mit loballebw «ran
1»
jvGoo'^lc
4 DEB NIBELUM6E NOT. I. sö L^-b««.
7 n» rtaU» Itbtigimu, fra» üoU Ir wtmoUr Ums
W 9m$tr Um Dm««, itr i» Üu tiht K»t
rit iMh jfaii Miu, mm rilmi« rtokir moh,
ibr 91kK in fliur jn^mhI« 0rls«r Im» vü gnomt.
S Dk irt hüntg» wärm, ob icft ^«Hvat Mn,
«larik Mif vU Mm«, in mUmi xfritai Miiir « ^i < .
8 Des «M« ««» IV«N^ Hm§nu, wni mUk itt hnuJ tr «ta*
Dmewart «br bU miBt, und mh JK*I*m OrltviN,
ilb Kwtn» M«nyrA«M Gin tMd Bn fcw wri L
YMOr MN /4Im^ «tt |mum «Om «mI fcMDMii.
10 lUbMil ibr KdktiMMbWr. «i» te ir«Mli«> Ayn,
. Skubb tud Htevlt, diM MfTM w M MM w fßu§m
in kMM wul dar Itm, ibr driar tflmp» mmk.
ai k«to» M»dk «wiMy rariknt, dtr ich fM«uMa niftf wfcw
11 DMfliMrf <br «M MTM fc i b t M «pos dar «m at«
Imfcaaw daa Mwigat, «on ITatoM OrlüAi:
MMdob dar «Ma atltanfca, «i» te a rwal l w dafM:
tUoM «Ma k«nar*r*.- ai fcinidaii griatr tna pf l ^y M .
13t Fm dM hwaa M^ «wl mm Ir «Um fcro/t,
«•» ir «U MJmh warda Wl tmd «nm ir rtlaradko/),
dar db Urrm ^Uya* mU /HhtdM al ir bbw,
18 £■ tnmade KriamMlte lo tagcndeo &at i6 pfl«e,
wta li »ia»a vilkeD wOdsn süge nM«g«B tac,
du Ic cw6n «ni «Aniaiinen, das il du mnoate nhen:
Ir anlnDd« In dbn wwld« nimmtr leldar sIi i^iebcbaii.
14 Dm trom li dö Mg*te ir mootw UoMa.
■1b kond» In ntlit bescheiden bu der gaoten:
7, 8 Ir vttar dar Uea Deanit, 8, 4 in Morphn atiltei ummct
9, 9 von HatiHD Ortwls,
10, 4 dal iah ganaanan niana kan.
11, 4 al knndan Uhar 4ran pflegen
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE HOT. I. lOl L.
der Tflik« dm da zinbest,
in weil« got iMhAeieii,
16 'Wac saget ir mir tm innn«,
lae reeken ninne
■m sctuBoe wll ioh bllben
du ieh loI voa mune
16 'Nb Teraprleb ee niht s« lAre,'
'lolt dn inmer harunliohe
du gaaehfiit ron munei mini»,
obe dir got noch gefiieget
17 'Dil nda m MO««,'
wU IM« mit Wrf«
iA miai »Mm UHt:
18 b Jr «U MhM fnyMrfni,
Mf diu «w«« «dele
19 Der «oe der «Oe ««Ih,
dm {r tMekM ir wmmUt.
«■ Ir «afceleii mdf m.
M IM wsoIm in NiderUnden
(dei vatw Ues aigemnnt,
In elaer bfirge riebe,
nlden bt dem Sine:
Sl loh wge io Ton dem degne,
tlB üp ror allen sohuden
■tark niide nuere
hejr vu «r grAier Aren
39 SUHt waa gebeUen
er Teraooble Tit der rlehe
U, 4 <A dir [noeh «1 get jnnafat
%0, 9 (des Tkter der liei Bigeniint,
B la c' *-'— *■= —
du iit ein edel man:
dn mnott in sehiere "riwen h
Til liebin mnoter aitnr
vi] iflh immer iIb.
ans u mlnen tdt,
nimmer gwianea keine nM.'
^raoh aber fr maoter db.
ler woride werden tri,
da wint dn eahoene wlp,
eine rehte guotes rlten üp.'
fprec» elf vtwuw^ wta.
vU dkifc* werd«« kMm
se J MW gw * UiMii hm.
dm «tiii'iwn teeld« ir 1^
•iM eil ftiotM fiten «e^.
d«N n iN ir ImiMe iMfc,
«ri« «fr« ei du rotA
die in ahtefM riMl
almrp vU Muefer nweler Umt.
eins rtoben kflnages klat
sin mnoter Slgellnt),
wllen wcd bekaat,
dia was se Saaten genant,
wie sdicaae der wart.
was *Q wo) bewart.
wart dt der kflea« man.
ze diier warlde gewanl
der selbe degen gnot
danb ellenthaflen moot
sol gawlnnen nlramar nAt'
_ ■ einer iteben bnige,
SS, 1 der niUe (küen /) degen gnet.
jvGoo'^lc
DER NIBELÜMGE NOT. I. i67 L.
dnroh Ann Itbei stoA«
lie^ wu n inallw degne
nit er in mcDflgli luit.
si den Boi^ndtn raatt
• Mlbb «ildb«! mm^
I IreK a* im «rMwc
9i Mw» sMb i» mU ibM ]I1m
ia» Mum fai SS »Hm iimgm
A« liN(« i« 9«rM «Mm.*
Im «miiuekiMi Jm: «In tcilU
festt «D^rm im §ttni9§n
26 m Mllm dM ImeM
1» MftB mit fcWiUr» sltrm
«Oft S^^lde MfiR,
iwd (Tb «oA«w «pw tfR 1^.
«•» tiif«Nl er m fiak tum/
•toM voter I«nl>
<« r«)Me frUdk» «mit.
Am er M Imo« nit.
MMfo /remee «Rd Numic mett
1» itnmur MUga dar.
dM tuwf der Mrre wel ^wimt.
MM mm Um des MhI.
37 W« «ei» er h der «teribe das er «b«I «ed/m fni««:
eipse wr imr MUQ lederf^, de* [a$ m te« yM«M.
er bi^mda wil eiiHw» teerhen edUiMN wip:
die IrdlMi «cot mit Im dea adbenum AV^'fdM 1^.
28 Dd Mes efM «nier Bigmwt Müde« ctee» wm,
er «Mtde Uofc^esUe Mit Hebe» /riwideN Un.
di« Ntore man it /icerte in ander Mtai^e I«it.
den /remden «iide den fcmiden yap er re« wnde gnomt.
29 Swd «um «an* defceinapi der ritler eelde ein
e«» arte der Jtaen Mdfe, dln edeten Kndebn
Ifldel man sao dem Imde dnn* die Mch^eslt:
M» dcM ftm§ta hOMg» motrt fmdsien «le >tt.
80 Fm der fcAsIte mm «mnder ««hte »agta.
Sigmmmt aa* SigdM die ««Ibten wel bt^'a^en
mit 9H«le wiAel In: d«c teilte vil ir kant.
dee «sA Mwn «il iv «remden sne in rtten im in famf.
SS, 4 alt oeo Bnrfonden fantl
36, 8 dl UiU iD elken gMie:
4 holt wwdoa im femu^:
S7, 4 dei kteneB Stbidei Up.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. I. «t l.
31 VUr hmnitrt mMiidtgH»
mU $mnt Bifriit.
«M wfrlb* WM mnmitaito,
«il itr edeU aWM
33 Oia ti mU fwrtM w«M«ii
in» j un g m »ttlam iwIbM:
4m- wirf 4«r )Ü« Jd «Mrim
«■ tinwi «MMwmrfm,
SS Mfi« M aiNu MiMtor
umi «mie «M rWar.
84 Ssl« man M «« <>rM
4tf hnofi aiali «v« ^ UmIm
4< *> M Htar wwcIm
«il aM 0rfaNi Sn%
35 8» IWiM M «i /«M^M
in hoM Sif «mmi4w
imm auM «rAtsM Urt«
80 FM WIIM und «Ml tUM^M
«Ml Mfliwgw rMftM fctwibi
37 Dw wtrt Jm- hl* w Msm:
) M fiMf «M wlrlM gmt»
vil ibr aU» tflm
mti mt$ iär mlUr Utt;
dia aaldm traj)a» fclait
«U «wMio aafcvMiii matt
«MM «i im wiroN fcslt:
itia /VoMWtfM Miau in ia* geü,
Mmrkm üf ir wAt
A— an w«f NiU rSt.
AI SqWl riHara Iuhm» gttmam.
«U Moni« rtdUr fcialtt
(Ka «rfaan hala» rdU
ala In WM i 9014«.
tm4 »wek eU mnugar fnmim wtm.
»Aafc riHarUcAar «
(Im «wMtak w lm iar mA« «yj.
dar Mkwr* wart ad atar o,
patM «hmU aal.
a* \Bt9i^ tfrosReha« aekal.
8» Avia «il ai faimofla
vV iar varaian diata
jaiM dar Mba dte.
/ttr da« ^oIm da»
du wart mU flMt gelin.
M sieh M» diu Moro.
«il mofiaf« birekl aforo,
gaeatlal if iam graa
«0« karia das faaoaftai» w«
dd nuM 1« aiiM» riat.
at «Mi Ir «lAada aoMat,
dar mcii In «il jalnMe.
Ml num Arn dd jfantNM.
pftAgn dl da» toc,
ntowa aioJi bawooi
98, i •( kttCD Innawlla
88, 8 du d*r M«fU bTMlitn
1 SlTrid wol rltara nunoa gsvMi. B4
gal» dM IfifUn dAs.
jvGoo'^lc
DER MIB£LUNOE NOT. I. s»s L.
in vmrt mit Mt fi*i«ral
40 Dw Mm Mt» tth«
di« «NM AI Höh voitt.
oUm l
da Mte im An ni-,
41 IN« Ml^ott «MTla
Siflfait ^i» rieb
•i Iniiida « wsl g
42 Fil »Ml «WM d0r vurnii»
«Ic «r hat« ^ 9«Mii.
dM 9«r iltf vU rt» huat:
■1 Milta mbs gelt.
iax k^ diu UMe «4rm Mt.
oraun AI «■»*■
d«B f tmqt «N 00« rfir Iwnil,
Nikt mir tpoit t inw» l«e.
43 H» IcMdbm Awi
UrM mu imI att
44 Sn Jas ftocfc bMa M«m,
«ikt «MMa Irrngm Mm
rfoeh wvUir «MflMi Mm
46 I>«B btoren iDa«l«ii lalten
er horte e»g*n nHere,
w»re fa Bargonden,
TOB der er ilt t11 Maden
46 Dia Ir anm&nn aehoeoe
und ir hOhgemflete
•B der jDBoftnowm
es iBdete tiI der fest«
41 Swu BKB der werbendeB
Ktiemhilt ia Ir eiBse
<br vüt
mgHmnt mi SigOM,
ir btUer UAt% Mut:
für «Um dm gmemU
dar dtgmi fciw tmd« Mt.
t M #>»•■ kämmt.
deheinln heneleit
wie eis scbcBBiB Bwit
u wBOeebe wol get&o;
ande Brebeit gewBn.
was Tfl wIUb koBt,
xno der ulb«B ataBt
eO maaio hell errBiit:
io Ganihere« last.
Dich ir Drinoe geiBob,
ir aelber ie TetJBoh
ä, 8 niht m<r deheinan tu.
4 aA gniB»r inilte gapflw.
43, 4 daa angarte nibt b«r Strrlt, 46, 4 tude oneh arbeit gawu.
4fit 4 la daa fioatharea laet
47, 1 nih ir minne aaek,
3 ir aelbef ata Ta^aeh
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. I. m L.
du si dehelnen wold«
ar WM ir tU Tnmde,
48 D« JikI «/ UM miMa
M «■< ir «IW warfcm
•r Mckia «Mtl vtriUiu»
«U «DMl di« «M KritmMt
49 Im rieten sine mftge
■It er äf tbste mione
du tr ein« dsnne wnrbe
dA ipraoh der edel Slfrtt
60 'INf adioRM ^MiM/r»M(ii«ii
ihmfc Ir nmmmltek «dkana.
ES triatenne hin.
dem il wart eider midertin.
<I«B Sif Hmb ttiml.
a^umur fn m wm Dp.
nnd ftnder sine awo,
tragen wolde irilD,
diu Im mShte zemen.
'■ö wil Ich Kriemhilden aeman.'
f U( I
tm mmm* «eal «• miniia
61 Dirin aelben mai«
e* »ilan itne liste:
der wUle iliiea Undes
dfti er werben wolda
62 Ek gefri«Boh onch SigUnt,
ri heta grAia soi^
TU si wol eihade
den gewerbt man sAre
63 DA sprach der kSene SUHt
fcn edtler ftonwen minna
ich enwnrbe dar mtn hane
■wu iemtn reden knnda,
54 'Und wQ dn niht enrinden,'
'b< bis ich dlnaa wiUan
nnd wil din beUan enden
dooh blt der kttnie äantiier
d*r rfflkM MtHffiMw Up:
g«hArte Signtiat.
dA von wart im knnt
[wj wu im harte leit,
dl« Til herOehen melL
des «d«ln kflnegna wlp.
nmb ir Inndea llp,
Qantharn nnd aina man.
dem degoe leiden begui.
'tH lieber vater min,
wold ich Immer sin,
grÖM liebe hit.'
des wu d^einer alafate rftt
sprach der künte dd,
wmrilohen vrd,
>o ich aller bette ku.
rO mnnegeo hAobTertigen mu.
17, 8 ■•ima trtte hbi.
47, 4 ar was Ir noch vi) vramda,
4S, 1 nnd gaaaoga alna bu,
49, 8 das ar daa aloa wnrba
4 da nraeh der kfieae 8trrit
60, 3 datek Ir namiaiB aanna.
4 fsi [an C] Bama wol cb mlaoeD
BS, 4 den gawan bbb dam degoBa atra laidBn bagan.
68, 4 das Ist dakaiaar alakU rit.'
jvGoo'^lc
10
DER NIBELUNOE ^OT. L 4M l.
56 Ob« «s mnder oiwcnaD «er«
d»r bui mit HbermUeto
du iA de« tAn Arbte,
ob wir werben well«D
66 *Wu lOftg nni -gewerrenr
*nru ich friontilehe
das mftc ins erwerben
ioh tronwe u im erdwingen
67 DA Bprecb der fOrst« Sigmmit
wen wurden dtsin miere
dtin dörfteit nimer geilten
OonUter dode Otmftt
68 Hit gewalte niemaD
ad ipraefa der kflnic Sigmunt:
wjl aber dn mit recken .
obe wir ibt baben Monde,
69 'Dei en Ist mir niht ze mnote,'
'das mir afilen te Blne
dnroh dehelne lierrart
dft mit icb eolde ertwingen
60 Sl mae wol bbs »rtwüig^m
icb wil Belfae zwölfter
dar anlt Ir mir helfen,
dO gap man slnen degnen
61 Do mrnem oiioh dteiw mmn
*i ^wida trir«N
dos fforU« «i mrliwan
«2 mfrit d«r \im
wUtr ttM nmoter
'froutoe, ir nlt «Urf wfiiH
jA WU bl\ in« MTgt
«8 Vni Mf0t iKlr der rrit9
wan Hagene der degeOj
wol fadcbrerte pflegen;
ea mtlg nna werden lolt,
die hdrDchen mdb'
spraeb d6 SUHL
niht ab In erbit,
mit eilen dt min liant
beidia linte ande laot/
'dtn rede ist mir teit.
te Rtne geselt,
la Qnnthereg. lant
die sint mir lange iMkant
erwerben mac die maget:'
'das Iflt mir wol geaaget.
rllen in das lant,
die werdeot schiere besäst.'
sprach aber Slfrit,
reken Tolgen mit
(das wcre mir ril lelt),
die fit hArllchen meit.
dA min eines hant
in Oantheret lant
rater Sigmnnt'
se kleidem grt nnde bnot.
rin niieMr BigUitt.
timb ir IMn Uit*.-
een Oimihtnt man.
M itn iMitMii kpM.
fi« <U er ri taoh;
«r gieiMtm mpnuh
imrA toi wUIm mla.
voi: tfllm vlrnden ttn.
in BurgmitR IohI,
hobw «Slok gMn»t
>, S dar hAfavarte p^egn;
gertten In das Unt.
jvGoo'^lc
DER NIBELUIIGE NOT. I. «m l.
im* flW alvlM PMufcM mU «tm mA^m tni^M.
4m «pU tdk in «mM« Mi« MmoM «wrttdMii raym.
64 'SN J« «Ot tat} nwiiidM,* «prach /rvii Si^lint,
'«« Mir kfc Jir ^ rriM, mbi «i«i0w Um«,
Mi« 4m- Wtf w 4M>«« 4i« rt««r i* jrtnM t ,
Ar wt Amr gtUtlm: ir ni)( ir /ibrtii gmnt.'
fl6 IM Mio dw UHifmiia Sl^ d<r jmga man.
er «fTMolt 'ich teil m 4<r virti «ii M iii mtr« JUU
«itioaii swtlif roakm: dm mI man Mwum «A«.
iflit wU 4m f«nM aAtm trä* tHnk Krimditld« alAl.'
(M IM rt— MhtHM /VmnMK »«kl miti* tme,
im» Hm( tr itMmiit motM f«f )lflo,
wua MM gmoarhie 4W SI/H4m toAt.
•r tMhb «taar nte Ufcm 4dWMr afaifc«« riU.
6t Ml MMr kitt Im *l«m •*■> rtt«rltdi ymi tf ,
(U Mil «r «wM* rAHMi
mrf ir «« UAlM >rfli M>
68 Dft nkht« In Ir raiie zfl d«n Bnrgoodan dan.
nrnb si bagoDde m^b wlp ande man,
ob ai Immtr kmiwii aolden beim wldw in ir lant
dl« held« In Uesaa Bonmen beide wftfen o&d gewsnt
69 fr re« Ai «pAtm «lidni«, ' ir f«r«i*« f «Mm rtfl.
Ml i«MM »trmMtr, df «mpm tiik« Hdt,
4aMU teare BIfHi und Üt «Im man.
tH^Mkn sr lU gmrt* . xm 4m Bwgonitn ian.
70 In tMriM «rArioltdM ätr Üktk und «to tei^.
er tr*ala MteMoIlolU 4d ir Mdn- l)|i.
■r <yr»db 'Ir ntU nikt tDWMH dürcA im tvitlM mIh:
tiiiMfr 4m mrg0 mU »r «iMt M« jto.'
TI Bi wu leit den recken, ex «eint« onob aunea meit.
iob w«n«, in bete ir ben« rahte i»» geaelt
dfti in a6 Til der frinnde dl von gelege tflt
TOn eebnlden ai dft klageten: des gl« in wierUcben n6t
CS, 6 des elad atole« heida
M, 4 leb wil du adiao gara« 68, 8 [beim BJ wider in den hnt
moobyGoOt^lc
18
DER MIBELIJNGS NOT,
t3 Xn dtm slbcnden norgvn
rtton dl« tO kflanen,
wu Toa rAtome gold«,
Ir RM in gl«ng«n »bne,
TS Ir leliQd« wAmi nlova
nnd TÜ i^aM ir beim«»,
SUHt der Til kfisne
mma geBtch &n heMra
14 Din ort dar iwerte giengan
es ftiorten Mhwpfe gArm
Btfiit d«r ftiorta Ir «inen
dar se itiMn «ek«n
T6 IXe goltrarwen sonme
■Idlnlo TÜrbUcge.
du Tolc Bi allenAalbeo
dd liefen In enkegene
T6 Die bftoh gennotwi rfoken,
die gieagen bqo den hMren
vnd enphlengen die gelte
■nd nlmeo in die nare
IT Dia res li volden dasnen
Slfrit der <ril kSeae,
'l&t nni lUn die meere,
-wir wellen sohiere binnen ;
T8 Swero ein knnt din m«re,
wft ioh den kttnio rinde,
Gnntfaera den tu riehen
dft tagte ea iaa einer,
79 'Welt ir den kflnle rinden,
In jenem lale wtten
l»I den Sitten beiden,
dl amget ir bi Im rinden
80 Nn w&ren deme kttaig»
daa dl komen wvren
ze Wormz Of den wat
allez Ir gewant
ir gereite «ol getfai:
des kflenea SUHdea min.
lieht nnde breit,
dd ze boTfl reit
in Gnatberee lanL
nie «ö bArlich gewant,
nider äf die apom:
die riter fti erkom.
wol aweier epannea breit,
tU harte TrelsQeben aneit
fDOrteni an dar hant,
iu kAmeuB in daz lanL
kapbea an bagan:
tU der Gontheree man.
rtter nnde knehl,
(daa wa« miebel reht),
in ir b&ren lant,
mit den Bchilden von der hant,
cieben «n gemach.
wie anetle er d6 Bpraahl
mir and nlnen man.
des ioh gnotan willen bin.
der sol mieb nibt rerdagen
•daa sol man mir sagra,
ftc Bnrgnndan lant'
dem es rebte was bekanb
daa mae rO wid geiebebe«.
hin leb In geeeben
dl mit ir hlne gin:
manegen bMloben man.'
diu mmn geeeit,
ritter wol gemeitt
90, a ilter Tll fwMit:
jvGoo'^lc
DES NIBELDKGE NOT.
ew I..
difl faorton rtcbe brOBiw
si derktads nimuui
81 Dan küoic nam dM wuidw,
die hMl«hea rM^vn
nnd mtt b0 gnotan whildsn
du Im dtz ugt» alenan,
SS Dei Mitworte den kflneg«
(ilcb asd» kfien«
'ilt wir ir nfht «rknumi,
nich mlatm ceh«iin "Hmgan:
88 Oam ilDt kut dia liehe
aln Im die htR« Unde,
der kOoie bat in bringen
mMi SKh in btrüehe
84 Wu dn der kttnic wolde,
'ex lint in nlme bflse
die nlraien Ue Itekennet:
des «dt dn mir, Htgne,
86 'Du tnon ich,' iprMdi Hagn«:
■In ongen er dt venken
wol bebigte im Ir geverte
■1 vAren im vil mmde
86 Er tpruh, Ton emtaneR koemen
ez mShten fKreten lelbe
'ir roi diu eint Bobnne,
von Bwannen ne komeat,
87 AlflA iprach d6 Hagne.
twie ieh nie m4re
■d wll ich w(d geiouben,
du ei tl der teolte
nnd firU«h gewnnt:
in der Bnrgnnden lut.
ron wannen kamen dar
in wnte liebt gerar
niu niide breit
das was Qnntbere lelt
TOn Uetsen Ortwln
moht er rü wo) sin)
sd Bnit ir helMn gin
den Bult ir li «eben Un.
und elUa Tremdin lant.
das tno er om bekanL'
nnd die sine man:
mit reken hin ae höre gta.
des frigte Hagene,
nnknnde degeae,
habet Ire ie getriien,
hie der wftriieit re^ehen.'
aunem renster er dft gie,
ano den gesten li».
nnd onch ir gewant:
in der Bni^nnden lant.
die reken an den fUn,
nder forsten boten dn.
ir kleider harte gnot:
li eint held» bAeb gemnot'
'loh wil dei wol Tnjehen,
Slrriden habe gesehen,
awie ee dar nmbe stit,
der dort so hAritehen gM.
80; S di ftutrten wIm brvnne
88, 2 dat im dl Uirea kSada,
84, 4 dee anlt ir mir, Hagene,
88, 9 ea nSUea aelbe fflnten
4 Ton awanaon et farent,
87. 3 swi leb SlnideB
83, 2 moht «r wol iln.
83, 1 und onoh din nemdea laai
das tnot ar ona bakant.'
dar rehten wArhelta Jahn.
d aint kAh« gamnot'
&i mir hab gaaebo, B
jvGoo'^lc
u
DER NIBELUNGE KOT.
86 Er Mimat iHwtK man
Ütkümm UMmt»
ScMUtmo wn4 N^lumtm,
m frumt» rtorUii iwiii < ir
8» M iw keU «Im«
er VNNt wr «f «Mi barj;*,
U miIwi0M Jwrd«
fia w4ni HN i vU vrSind«,
90 Bort itr NWmtgM
Ak eim» Mm Itrg:
WM «ff «doMm taÜMt
ilax Hofc dar dtga» Stfriti
91 £r fcom «w st» «1 mAJm«»
*M< h«K«t «br atmrim B^Ht,
vil wll — B in ouara
92 Dm rAm wol «iphi«ig«i
mit jMiMiMK r4l«
d«M JChoS in MiM t«llM
NHd 9«rlM ita mtl fÜM.
93 Sr Msk fd oil jwMkm,
Imt Im ditw lonl.
•iMe te IbdiM heul,
4m rtiAM HMffn Uta.
mit fliMr kn^ «iiit.
*m Mt itlft r«it,
dl« mir wl §taei$,
vÜ manegtH HUnm dum:
•HU tr w Uiiul« Jd f moM.
i«r waa gmr gatragt»
ttM h«rfl «mwbr m|im,
dar ViMiHif« msii.
dm fcflt aa imindani htgmit.
dam f iU Mit aatik,
ir eima- draiidar afroclk
dar halt von ffldarlM».'
ar 0» dn Niktumgtm vaM.
atMOnmo und imfclwia
a» adalan f%vla« ^me
naofc wl dat rUat yalda«
dM asll in alias latla»
H IM gJtbut ai IM » Mi«fe
ai tndran mil dam düMta
dm in dd Malan aalda
96 5t helan dd ir fritutit
ioB alorfca riaan «odrmt:
di« ahM« aU mÜ xant«
«Nd rafcm aft«! Mmdarl
96 JWU dam j^wrla» «iDerta;
durah dia ataHmt vorfcia
89, 4 di wAran Im t nemdat
dar Urra Ma» *<u kajtan.
ad «air lioraii aa^aM,
n Imtm «ifcl falraf)aRj
vaM NiUimge laut:
dM HaRa» Al/Tidaa hm«.
das mUwipaa atcari.
vil «M« gawan,
«^ dar hall ^Ml.
ai wdraH seraia gaMiiel.
mwAf MUnar mbü,
UMis kiMdas ai var«dii?
di« Slfridaa lumt,
tvMtig ar von NÜehtnga laut
dos Mac Salm«««.
vil Mwiie raoke ^mu^
^ 8 dia rlchwi Mnagas Unt.
i mit ilner RrStaB kretta aint.
, S (du iat aar v«! geaait)
, S •« möhten uiht (atngan;
jvGoo'^lc
DES KIBELUN6E NOT. I. 7et L.
A« «i M i$m «MTto MtoN «ikI mi dm ÜiMtm» wum,
imM hmt am im MrgM c> im «Mm m»i«rUm,
91 Dar «w 4b Hakm UMf» ü» «liMg tt ktU« MI.
ar km «m JIMefc« M «• jrAn ndl.
iw «dAmI« «Im Mtmi rtnfa i i it xAmmt,
wuc «r A« frteM «Mrib M o« Sl/rU« ««»!.
88 Dm hmi im itfkl pMlrttM dui «tartt gttvoan.
■iMMt ib IraM wiM« «i M^m m dm Ws,
iä tr iit tmnü tmp p» «M .^fibrfah« «i gt¥m».
Umms im Imriu Um Blfri* i^ «riüHdM mm.
tu DU U UntM nMm, ii» Uf«i alte anls^M.
im «Aat* im Um «r boM« /itorM tiwda trojM
i« •« 44 ««r «imM 4{« MH m i y «m».
.^Arlofc 4«- «U «tarkf 44 4m imurm gnm»,
100 A- «KM i« awK-M ri4«^ «• 4itiita iai a4 rfn hwKl:
<4)«- haii4t 4iNff «DU ar Im finkl.'
«4 «prHfc «M n«i*ft ifagüti '4ui k4l ar f**4it:
(rif4 frtsar Imft» «to mAr racfta fMPM.
101 Nmk wi» Uih am Um mJN, iai mir M Moni.
ar k«dal alak i« 4aM HiMta; tl« h» «Mrf ünnilit.
4a« aiil4<t in fcai« «D4faii: 4» iai didk« tiw4Mi aOOm.
108 Wir nilmi d«n jntifeB Mrren enpbihea deatar b«c
das vir iht rwdleaai d«a i&slleo recken hac.
■tn Up der iit b6 Bduen^ maa lol in holden iiki:
er htt mit Binar kreAe td maoegin wunder getin.'
108 Dft ipraeb der kttnee dai ludaa 'nn d nns wlDAomen.
•r iit edel nade kflene: daz hin loh wol Temonen.
des eol er genieien in Bnrgo&den laaL'
d6 {le der h4rra Gonther di er StMdea rant.
10t, 1 Wir rala den Mm B S dta Jnagan reeken bu.
[K D« apiMh der Unee rleha 'an mäht wol habn wir.
nn wbA wie degenllolie er lUt In etüttea Tii,
n «ad dt atnan degene, der tQ Ueae nuii.
wir BoUn in eafegene Üb alder mo dam reoken gfta.'
9 1>aB mngt ir,' a^eeh 46 Hegeae, 'wol mh ton taon :
er iat Ton adalem kfinne, eins rteken kSnegs snoa.
er stM in dar gebsra, mieli dnnlut, wiue Krist,
es anstD nlht ßetnln mnra der umbar her geriten i>t' BCD]
lOB, 8 das sot Mioh «r genieian
jvGoo'^lc
16 DBB NIBELUNOE TSOT. I. sss h.
IM Der wlii aod itne gute enpfien^n lö dm gast,
du in «n Ir ztibttts nl lOiel fbt gobnat.
dM begande Iq nlgeti der wtetüehe nuui,
du al in hcten grttMM s6 rehte ubAn« gttAn.
105 tGcb wandert diwr nnre,' ipraoh d«r kUnec xahmnt,
'ron wanne ir, edel Blftft, ilt fcomeu ia dltM lant,
oder Wftx ir wellet werben, z« Worms nn den Bis.'
dAepruhdergnstzedemküBlge 'du sol ioeh onverdaget sUl
106 Wr wart geuget nuer« ia mtnm rater last,
das ble bi in waren (das bei« ieh gene bekaat)
die fctl«nett«n recken (des hin Ich t!1 remomttn)
die ie kftnec gewänne: dar nmbe bin ich her bekomea.
107 Oneh beere ioh fn selben der degenhdte Jehea,
du man kKnec defaelnmi kttener habe gesehen.
des redent tu die Hat« Ober eliin dlsin lant:
ntue wil iah niht erwlnden, nnz es mir werde bekant
108 lob bio oneh ein re^e nnd solde krOne tragea.
i«b wfl das gerne fflegea das si tob mir sagea
das Ieh habe ron rehte [Mint] linte nnde laot
dar ambe sol »In ftre nnd «neh min hoabet weaen phaat.
109 Na ir tlt sO käene als mir ist geselt,
nnne rooebe lob ist ex teman Uep oder leit,
loh wil aa ia ertwfagen iwaa Ir mnget b&n,
lant nnde bUrge, das sol mir werden nndertto.'
110 Da« Mbwo h«ta wwwdtr, im^ «tos tNOA oImhi,
wmh* «Aia nrn ra ob ar Ua «iniam,
dos er d«f hffe wUm, tr iKem« im stoto Imni.
das Urtai «Im Ayitc: ii «Dort in »flme» htkmtt.
111 'Wit )mI t«fc 4« ««rdiMMl,' apraoA GimMmf der d«ym,
'das ntt» Mt«r loNiT« «It Awn Ml gt pß tgtn,
I Der wM and stae ceekea
, S (das ket ioh gen aikaa^
106, 8 das leb habe Ton reht«
lOB, 3 jas« (»ae B) mocb leb Ist •■ iemen
HO. 2 anbo dIslD oiKre di er liie veniam,
111, 8 ron iemaaoes kraftP
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. I. »3 L.
112 'feit tu wlb iiUt «
'ms mMti^ DM £«M» eÜM
idt «rilf oOm miltM:
tnokittt diu niU «Wka,
113 IMn Mt« mmI mkIi dax mUu
awtitr iMMr oiiur
ia» toii&rrtdet Bo^m
lU 'mr Un (Im nibt j«Imi0M,'
'du wit ifct I«iid0 «nwins«»,
paligt vor fcaMw'baMint.
A» AmmmI «m m nlile,
116 MU frÜMMfiM iMHtt« atuBiidm
M «DM (HMft d»r «mbr
dar «priwh 'dithi noM
i« Mt dw- «tarin «/Ttt
116 Ob {r tMd iwir bmod«-
und ob M* da»»« Ml«
iek trMo wol •rtlrttoü
apTmA dar Ibteiw nuw.
dlii ImI da» ^^ U»,
und OH<A dw «rb« mfo,
diu mImi dir imdarhntic ote.
11t Dos «imda fcori« >4w
M* opfHok '«idt mI u o r t u^ aw
k* U» Ml fcüMio rtofce,
ja» darfU» mAeh Ah ximIm
1 18 NIch twerten rief 4fi s6n
et mobtt HagDflQ Bweatennn
du der sA luge digte,
d6 nndenrtnont es QiruAt,
119 Er spntch «10 Ortwlne
ODB Ut der ihm Slfrit
wir nflgeu noob wol Beheideo
tmd hsbea In ze friande;
120 DA eprsch der ituke Bagne
allea dlnen degnen,
di« Utite md oudt diu IomI-'
dd ttuda eSnM m sahant.
aprach d£ OSnöt,
daz Umtn dnmtb* W
wir Jutban rtcki« lonl:
sa MiaMa« «int ai ku: bammt.'
ii dla /riimda alii.
eon ifetaa» OrtoUt
iat Mir hart« latl.
wovardiaN* «ildaraell.
halat RUtI di« war,
ahi goHMn him$gn h«,
dax dar Uane «ui»
eo» wAram aehwld«)» »Aaaa M«.
dar ha» von iVidorfaiili
iiiht widar mieh dkt Jtoal.
11s, 2 und ob er duna horte
mit atrila »hwatw baatdii,'
Ton Meieo Ortwln:
TOD Trotte tH wol Bin:
doz wu dem MtMga leit
ein itter ktlene ende gemeit
'Mit [nvrer xUmen sdUu
BolheB niht getin.
mit sUhteo: dtit min riti
daz nns notfb lobellcher stit'
'nos fflftc wol weaen lelt,
daz er le gerett
L iprkoli aber der kfien« mu.
L tmde 06mAt oehaot
d& itaonden [die CJh] tHwoDde atu.
jvGoo'^lc
18
DER NIBELUN6E KOT. I. 970 L.
durah atriten her m Rtoe.
int hetaa mlne btiren
lai Des antwarte ^frit,
'mKet ioflh dt», hAr Hagne,
eO aol leh IftsOB kfuen
wellent tU gcwaltie
122 'Aas nl Icfc rä» wwdm,'
«ItM «tafn d tgi i m
Hu mit McrmiM«
dt gadihU Mch S^t
128 ''Wie Eteme ans mit ia ■trttcaT'
'r«»i holde na dar ander
wir hetens Idiel ina
des antwnrt fme d6 Slfiit,
124 'War umbe bitet Hagne
du er niht gUiet stitten
der er hie so manegen
si fflDoaeD »de Termtden:
126 7r Mtt NN« «MMK wiiUonMii,'
wir ralen ta gtne diMe»,
it kies man Jan g—Un
186 DA iprach der wirt dos laades
genochet Irs nftcfateed,
nnd tl mit in geteilet,
d6 wart der hBrre SUrit
127 Dd hiei man In bebalten
die besten herberge
Slfrides knehteo:
dea gast man dt vil getne
188 M«n Mt «M aiMwl 4rt
doa lUle verteil da •Nm.
i» nck «11 lAsel teiMii
er Boldet haben Un:
BOlher leide aiht getin.'
der krefÜge man,
daz ich gesprochen h&o,
das die hende min
hie zen Bürgenden stn.'
apriMih ober QinM.
rede» « wrUl
dM im Ware leM.
an dl« «il fcerllsfcM mmI.
sprach aber GArnflt.
müesen ligen t6t,
und ir Til kleinen fnm.'
des kflneges Sigemandea sau,
und oneh Ortwin,
mit den frionden sin,
2« den Bürgenden hAtr
da2 was Gemötes r&t
§t tpraoh ia» Coim Uat,
di« mit tu kesM» «tal.
ie& imd du mig* mU.'
tdukktK d«» Ountiwrw «rtit.
'aliez das wir hin,
das si in nndertin
11p onde guot'
ein Ifliel sanfter gennot
allez ir gewant.
man sachte, die man vaat,
man scboef in gnot gemaoh,
» den Bnrgnnden saoh.
a »8A M mMiaf«n tagmt,
doMRi iA iw tan gttagn.
Er Mitt 9«to«k«i du«,
d<r fan msTf Mfcoa.
]S8, 8 wir heteas Itteel «re
127. 2 man Bvochl« herbere,
di besten di man vsot.
jvGoo'^lc
DER NIB£LUNOE NOT.
loss L-
129 Sich fliien kuriewtU
bO was er i« der b«Bte,
d«a enkonde m gerolgen nieman :
b6 si den stein warfen
130 Am) »i U dm frOHttwn
kurzwUe fiklägat,
dS Moeh man ie pil gfn»
•r ImU üf Mn mwfia
181 Stow Mon i« bqftmd«,
er tmoc in atme «iNM
Kud ouoh m «in diu /rsnM
di« {«• in hriwIfcA«
182 SwNHM 4/w luM «ddMm
riter, und« fcneUe,
Kriemkilt diirelk d«« omatar,
188 ITMter ia» rikt $ahf,
iilut §r bmmOt
take» H «In Mgm,
da» im i» dirre «wride
184 Srnmier bi dnt Iwldm
oM Ncdh 3i4 liitte
»t etiwnl «0 NiiNMcUoke
du I« mh fcerw H tte
186 B* padAt Mcfc nuwajra Dt»
dtu iA die magtt edd«
Üt ick tin iUrsa mbMa
dt« itt mir nodh oil frvmdtt
186 M ie die Htugt rieh»
a4 mooaan mmA dia raefcan
dd «ile «MMt 0tuA SVHL-
er leil e««fc um ir «iniw
1S7 S«w immI er W den bAtwt
iH GMBtfcaFM lande
die kllnege und oach ir man.
BweB man d& begaa:
sd michel was sin litkft;
oder sehnzen den Gehaft.
ivrch ir lUi/echelt
die rtter «il gemeif,
den Mt «M Widarlonl.
eine ainne gmeant.
de« woa ein Up itrtit.
die ar nodi nie getaeh,
vif difca f ilettichan eprodh.
apilen dd din Mnl,
das anek «il diefce einf
di« UnifiRM Ur;
htdorfle et in den atten mir.
die er in Aarsen truac,
tmmar von gtmiov.
icü wil wol wisaR d«x
nimawr hind« werden box.
Hf dam fcoca atwont,
durch fcnr e airtt« tiwnl^
dae Siglinda irtnt.
Mit» numio orowie aint.
'wie ael das {reeoMten
»il raffen müga idimit
nnd lonjfe Üin jetdnT
dea mnoc ick trfhrit gutim'
rila» in ir tnnl,
mit in oI sahtnt.
dicke Miehe) nrkaU.
(dox iel atwdr)
veUeoHoh rim jir,
■ niDOi ich trOrio atko.'
2*
jvGoo'^lc
dl» «r il* tKinHMllckm
di DM HR ftt vil tiabe
DER NIBELUNGE NOT. 11. iiu l.
di« etl »1« gtmA,
n.
138 JNh n&heQt f^mdia men
Toc boten die in verre
von Dnkandea reckeo
d6 ai die rede TernAmeD,
139 Die wil ich in Deunen.
ftier Sabsen laode
nod oach von Tenemarke
die brAbten In Ir reue
UO Ir boten komen wftren
die sine Tleode
dd vrftgte man der rotere
man bies die boten balde
Ul Der kOnec b) gmoate sobAne,
wer incb ber babe gesendet,
das snlt ir Iftten beeren,'
dA Torbten al vil »Are
142 'Welt ir, kttneo, erlonben
din wir hl dA bringen,
wir nennen in die bArren
Lindgaat and LindgAr
148 Ir habet br corn verdienet,
das iu die bArren tteide
ai wellest herverten
In bilfet Til der degne.
144 Inre cwelf wocb«n
babet ir ibt gnoter frinnde,
die in frides belfea
Ue Wirt von in verbonwes
140, 2 die itne «idenrianen
137,
in Gnntherea lant,
wnrden dar geeant
die in tmogan bax.
leit was in wnrüebe da«.
ez was LindgAr,
ein rieber fUnte bAr,
der ktlnic Lindgaat
ril nunegen bArllcben gHL
in GnntbeieB lant,
dar beten geeant.
die anknnden man:
ze bore fUr den kfinic gAn.
er spraob 'alt wUlekomen.
dean bAu iob niht vernomen:
sprach der kttnio gnot.
den grimmen Gnatberes mnot
das wir in mere sagen,
Bon anlen «ir nllit verdageD,
die nna bare habent geaant.
die wellent incb anocheo Ins lant
jA hArten wir wol daz
tragent grösen bas.
9» Wormz an den Stn:
dea solt ir ge warnet aln.
diu reise mnoz gesckebeu.
das lAzet balde aeben,
die bürge and Inris lant
Til maoic belme ande ntnt.
i unde unoh leide geacaob.
hflten dar gesKoL ■
4 di wellent laoehen her enlant B
4 das wisMt flf di Iriwe mta.
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. 11. ii74 L.
145 Odfr weh ir mit in diogen,
son rltent in s6 nUen
der iwer Btarken v!nde
di TOn Terderbes mUezen
146 'Nu beitet ein« wlle
DDz ich mich baz verBiDDe,'
'bia ich gnoter iemon,
disin Btarkan mnre
147 Omihtn d«m riofcm
•r W« gtwmntK Bagnm
wid ist weA ImtI« baM«
146 D6 Umm dar dta b«tl«n,
«r »iiriiA 'mm wil wu wocImii
Mit «Im-Imi WvarfM.-
dM «Ktoiirl« Gfrflit,
149 'Dos «Mf ot wir mil «Mrl«»,'
'ii tttrimt UM» die vrigm:
dor wnb« ick «iU ««rjcum
dit iMMr Vlrntda
150 IM «prceft oo» iy*M^ Voi;)!«
iiiud^vil twd lÄndgtr
wir Htu^m mu «iU hiMdm
, «I «prack dir fctieiM rwfc«:
151 Di« boten herbergen
■wie Tl«Dt man in wsre,
Qnnther -der rlche
snt er emnt u Mnnden
1E>2 Dem kflnege in slnen sorgsn
d6 Bub in trfirende
der nilit mohte vizzen
d6 bat er Im der mere
146, 8 hta ieb getriver ieman, 147, 1
148, 1 D« Icöinen [ita CDJbh] die beiteo,
150, 4
dac enbiet In dar:
nlfat die maaegen schar
6f bersenllcbin leit,
Til gnote rttt«r gemeit.'
(ich kündin mlnen maot),
sprach der kSnic gnot.
die eol ich uibt verdageD,
Bol Ich mlnen frinnden clageo.
bida wart gmiMC
ii» «flu* itrxt tnwe.
•md ander tkie man,
xe hooe Ȋeh Oirniten gAn.
4VMS Man dar dd vant,
her i« HMMT IimI
dac Idl in (OMM Wl.'
•i» rftor Hnu und« §mMU,
»i sprach Oirndt.
die Idsm Ugm tdt.
mac der irnt min.
siiint HM wülsloMMa sin.'
'i0X mdonfcel mich iiiAlfHol.
di« tragatt tüurwuiot:
ia sd IburssK tagtn:'
'ir rall KB Sl/rids saj|m.'
bles m8n fo die etat
ril schöne ir pflegen bat
(daz was wol get&n),
«er im d& wolde gest&n.
was doch ril leib
ein rltar ril gemeit,
was im was geschehen:
den ktlnic Onntber reijehen.
so eobletet ei In dar:
spfach der kflnec gaot,
iah känd In mluan in not.
wart leide gennoo.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. II. lass L.
163 'Mich nimet des michel wnader,'
'wie ir sd habet veAtret
der ir mit ans nn lange
des antwnrt ime dA Gnnther,
164 'Jan mag kh alles lioten
^e leb mnoz tongenllcbe
man boI stieten friondea
diu SUrldes rarwe
1&6 Er Bpracb zno dem kfinige
ich sol in helfen wenden
weit ir frinnt inooben,
nnd btwe ei wol volbring«n
IM 'Nn Ms in got, b6r Sttnt.
and ob mir nimnier belh
ich ttüa mich doch der n«re,
lebe ieb dabeine wUe,
15t Ich wil inch fatsreo Iteen
Ton boten miner «Inde
das si mich wellent snooben
daz geükten uns noch
168 'Du lAt Inch ahten ringe,'
'senftet iwer gemUete,
l&t mich in erwerben
nnd bitat inre degne
169 Stcmn« wmt flarfca etailf
drtSM MtMt df^M,
und h«l ick fuJtf mw MmhI:
ab «praclk d>r Mnk OunÜMr
160 'So heieet mir gewinnen
slt daz ich der mtnen
Diwan zwelf recken:
in sol mit triwen dienen
181 Du aol UM helfan Bagne
Dancumrt und Sindoll,
sprach dO BlMt,
die froBllcben sit
habet alher gepflagen.'
der Til sierilcfae degen,
die Ewere nibt geiagen,
in mime herzen tri^n:
klagen herzendt.'
wart dO bleich node tbi.
'Ich bftn in nibt rerielt.
ellin inrin leit
der sol Ich einer ein,
mit 6ren an das enda min.'
diu rede dnnot mich gnot.
iwer eilen getnot,
daz ir mir Bit so holt.
es Wirt wol omb inch Tereolt,
war nmbe iob trflrio ettn.
ich daz vemomen Uta
mit herrerte hie.
degne bie ze lande nie.'
sprach dd ^Mt.
tnot des ich inch bit,
Sre an de ftnteeu,
das Bi in ze helfe kamen.
» Mf» mHihtm Mm
mO woIditA st bcthb»,
das Ut iwA 4M mUk.'
'äax dimi«!» t«nwr umht Aieh.'
tftsent inr man,
bl mir nibt enblUi
g6 wer ich iwer lant.
immer Slfrides hant.
und ou(A Örtvotn,
die Uebm rechen dte.
167, 1 Ich wil inoh I&zbd hcereo
i Am get(t«D aae noch degene
168, 2 'Beeftet iweren mnote,
3 mit hervertea hie.
her (bis Jfi) zuo diieo Undan nie,'
4 du ei in oacb ee helfe kämm.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. II. isoe L.
«Hd» nl ii wM rttM
il«r mI dm comn fHurwt*:
162 Und ItU die boten liten heim
• dai ii uns sehen schiere,
«6 du nnser btlrge
d6 hies der kftnec beaenden
163 Die bot«n Lindigfina
daz ai ze Imde solden,
d6 bat in riebe gftbe
nnd Bchoof in ein geleite:
164 Tfn »get,' Bpraofa d6 Gnather,
■i nag«iit mit ir reiae
wellen tt mich aber snoehen
mim leiiiine.MlHer Monde,
165 Den boten riebe gib«
der het In Be gebene
die wolden niht reraprechen
d6 sl nrlonp genimen,
166 Dö die boten wAren
and der kifinio Ltndgaat
wie ale Ton Rlne kAmen,
Ir starkes dbermfleten
167 81 angten dai al b«ten
onoh aihen ai dar nnder
der was griietcen Süf^t,
es leidste Llndgaate,
168 D6 die Ton Tenemnrke
&ti Uten ai der frinnde
nnz daz er Lindgast
zweioceo tdaent degne
169 Do besuit sieh onch Ton Sabsen
nnz Bi Tiertec tftsent
mit den ai wolden ilten
dö bete onch sieb hie beime
rattfr ier fcwM aiBM:
box xA* niemon «agm.
io ir btrrea last:
daz tno man in bekant,
mdezen fride hftn.'
beide mttge nnde man.
se hoT« giengen da.
des wftren ai tII rrft.
Onntber der kUnis gnot,
des staont in hAhe der mnot.
'den starken rinden min,
wol d& helme bId,
her in mlaln lant,
in wirt arebeit bekaot'
man dö Kr traoe:
Günther genuoe:
die LIndgAres man,
ai schieden Trcellebe dan.
ze Tenemarken komen,
bete daz Temomen,
als im daz wart geaeit,
was im wnrllofae leit.
vll maneges kUanen man.
einen reeken etin,
ein belt Hz Niderlant.
dft er daz mnre berant
ditze harten aagen,
deste mA bejagen,
slner kttenen man
te slner ralee gewan.
der ktlene LlndgAr;
beten nnd dannoeh mftr,
in Bnrgonden lant.
der kUnic Gantber besant
164, 8 wella aber sl mich aDOeheo
16.\ 8 dln« tonten nlbt Tertpreehen 1R7, 4 At er das mnre rebte errant.
169, 1 Do besaut onoh aicb ron Sahsen 2 beten onde mir,
jvGoo'^lc
24
DER NIBELUNGE NOT. IL i874 h.
lYO JHit <Im riNm m^«M
di« •{ uwMm ßtn»
md mich dit Bagmm racfcM;
dar vmhe mhom» äe(fM
ITI st pixK«n tM» dm niM.
dtm vanat mkm« M(m
aUä M *Doh«n Htm
Bagnt von TVonj«
172 Di Mil« nit OKch Siwdolf
dt« tml gtiienen Innien
thmoBort Bagam bni<Mi«r
die woMm «mI mÜ Avn
173 'Her kanlc, elt Me heime,'
'alt das mir iwer recbeo
beßbet bl den froawen
leb troa In vol bebUeten
174 Die inch dft wolden Boooben
du wil ifih wol bebileten,
wir Bsl«n in gnlten
du In !r ilbermllet«ii
175 Von Rtne ai daroh Bessen
gegen Sabaen landet
mit ronbe nnd mit brande
das ea den fttnten beiden
176 ai Urnen if dt« mart«;
Stfrit dar vA staHb
'««r «»1 d«e gMl»d4t
jine wart dan Sah*«n
177 JSt tprdehm 'Ut di« ttimh»»
dt» kBtHmt Damewartent
(Dir |lie««ii ded« mitMtw
IM in Hnd Örholn»»
178 'So wQ leb aelbe Ttten/
'nnde wil der warte
IT6, 3 mit ronbe nnd oacb mit brande
und Hntr inadar msn,
dwrcK wrliojr« dmt,
dea gia den helde» iM.
eider lAeeen den MI.
d6 ei toeldeit da«,
VoOiir der Icümu ma»,
«OK Womu m rfn Rht.
der mNote <e&armeiit«r ito.
ttnd der i^ene BSttatt,
dae Ountlteree goü,
und iMck OrhelM
in dar bnurt« «te.
sprach dA SlMt,
wellent volgen mit,
nnd traget bdben mnot.
beide Are nnds goot.
ze Worms an des Bln^
si mngen dH beime atn.
sd n&hen in !r lant,
werde ze sorgen bewant.'
mit ir beiden riten
d& wart alt gesäten.
wnoBten ai dsK lant,
wart mit arebeit bekant.
dw htehte sagte» dan.
«rdgen da» %»ga»,
ua» KM IWM«ii \ieV
geritett aökediUAer ine.
lA^en if d«» weg«!!
der iet ein «iMlIm- degen,
oon LiH<|f)2r«« «an.
di« lUlchiHule hdn.'
sprach Slfrit der degea,
gSn den Tlnden pflegen,
111, 8 TOD Wormes über Btn.
172, 1 nnde Hdnolt,
174, 4 »erde in Borgen erwaot'
177, 4 hie die nAbhnoie hfta.'
jvGoo'^lc
DER KIBELUKGE NOT. IL i44s L.
tu» i«h rehte nrinde
M wart gOK&fent Boblere
119 Dm vok bavaihn- ffo^nm,
lU nil ar «in« Amm
dn worl vo» toi imtIhmimmii
ISO Dd lacii er her du grflz«
du wider slner helfe
dee was wol Tierzec tOsent
BtMt In bftbem mnote
131 DA bete sich onoh ein reeke
erhaben fif die warte:
den. lach der hfare SlfHt,
leweder dd dei andern
18S Ich aagiu wer der wsre
ein Ijehter schilt von golde
ez wae der kfinlo Lindgait:
dim gHBt TÜ edele
188 Nn faet onch In h6r Liadgaat
dia roB si n&men beidin
■i neigten äf die sohilde
dea wart der künle rtohe
184 Din rOB nAch stioheo tmogen
beide flir ein «nder,
mit zonmen wart gewendet
mit awerten es Teranohtsn
185 Dft bIooo der htore Slfrit
dA Btonp Oe dem helme,
die TiwerrAte vanken
ir ietweder den slnen
186 Onch alaog im hßr Liadgaat
ir ieweden eilen
dö beten dar gehüetet
A dai Im die koemen,
wA die recken eint'
der scbcenen Slglinden kint
dO «r woH« dm,
dati vtl hÜMOt maa;
in der Sa&wn loal.
dw lo^M Moalc kalmhant.
daz üf dem relde lao,
mit nngefaoge wac:
oder daanooh bas.
saoh ril finslicbea das,
gi» den finden dar
der waa ze fltte gar.
nnd in der kttene man:
mit aide hüeten began.
der der warte pfiao.
im Tor der hende lao.
der hnote einer aohar.
Bprancte hgrllcben dar.
vlentUche erkom.
zen Biten mit den epom,
die Bchefte mit ir kraft.
mit grAien sorgen beb&ft.
din riehen kttneges kint
Barn b1 wBte ein wint
Til riterllchen dan:
dte zwAne grimme man.
du al daz *elt erdOs.
Ban Toa brenden gröz,
von dea beides hant.
an dem anderen raot
TÜ manegea grimmen slae.
üf Behilden raste lac.
wol drieec atner man:
den slo doch Slfrit gewan
181, 1 DO bat onch sieh ein recke
184, 4 dieswtnegrin
nige grimniaBtwkeC>m
jvGoo'^lc
S6
DER NIBGLUNGE KOT. II. itio L.
187 Mit drin »tarkm •tuiuIm
dunik ain« «tea britima:
iax raxrt «in «Um tdten
Sea mucM ämr kAiio lAudgatl
188 Er bat sieh lebon I4sen
and sagt« im das er wnre
dd kOmen Blne nckso;
«u d& Ton in beides
169 Er «wU in ßtn» doHMii:
von drtowi «Ih8N »ummmii:
•liira tUk&tt jImI
fli M tek^int Min
190 Die drlzec er m Mde
er lies Ir leben einen;
nad sagte bin din m«re,
oucli mohCe mans die w&rheit
191 Den TOD Tenemarke
ir hftrre «h gevangen,
man sagte es einem bnioder:
*ou nogefUegem zome,
192 Liudg^t dar racke
von SifrliM gtteaUt
•r bwalclt In BagntH.
das «r der hümic uwr«,
193 Man hiez den Bni^ndra
'wol üf/ spracb SlfMt:
A sich der t«c verende,
daz gemllet In Sahsen
194 It beide Ton dem lUne,
leb kan incb wol geleiten
sA sehet ir belme honwen
t daz <rir wider «enden,
196 Zt roMM (rdkl M GinM
die er dam hiinmgt «fawe
diu MKra gml paiiMMi.
fcrifcf fta wtiNdan Uwt.
haben trflrijfaii musl.
nnd bdt im slnin lant,
Lludgast genant,
die beten wol gesehen
Qf der warte was geschehen,
ild «mrt er an yarnnt
da «Mrte ia haUec ItMl
Mit im^B^oen «ia^an.
dar siarUcIba dagm.
Til werltohen ilnoc,
balde er reit gennoc
waz hie was geschehen,
an Bim« rOten helmen Beben.
was ril grimme leit,
d6 in daz was geseit.
toben er began
wan im leide was getftn.
wo« gefutnl ian
zm Guntiterea man.
d6 in iax «aort ^ciait
id woa in masHchan laif.
ir Tonen binden an.
'hie wirt m6r gefAs,
Bol ich haben den llp:
vil manic WKtUchez wlp.
ir snlt min nemen war:
in Lindgfires schar.
Ton gnoter beide bant.
iu wirdet sorge bekant.'
und die tina man,
der fctiena apilnum,
1 [Slfrit CO] dar [vil 8J\l Biarllobe degen.
193, i das g-emäet io Sahten lande
19S, 1 Cen roBBen gilit« GftmAt
191, 2 da in das wart gesait
Qode [oncb CD] alae n
2 der starke splleman.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IT. istb L.
(U WM «udi tku guhide
196 81 faoiten doch niht mhn
dar über swelf ncken.
dia tnolte tod d«n Btr&ses:
dd BMh man Ton In acUneD
191 IM w^TM oHofc die Snht»
mil •HMttm M)ol 0«wah«m:
dna atosrl diu mU«» «fr«
dft woldm ai den jMlm
198 Der Urren Bchanneitter
dfl vas ooch Slfrit komen
die er mit im brfthte
des tagei wart In Etarme
199 Siadab tmd H^«M
ii» ^mngm in dm «Mto
J n rehK trfun^
doz MM«M «Id ftnMHtm
200 VnXkIt vad ffojfae
ImiAImi tn dem (Irlto
mit iKcamdmi bluoM,
dd warf von DofMUwl«
201 Die TOD Tenemarke
dO lidrte man von bniie
nnd ODch von Bcharpfaen Bwertea,
die BtilUdieneD SftliBeD
203 D6 die ron Bni^onden
von in wart erbonwen
dd saoh man über satele
sns wnrbeD nAcb den firen
208 Man hdrt d* Ifite erhellen
din Til EObarpfen w&fen,
drangen nicb ir hfirren
Bi körnen degenliche
ät reit ar vor dar achar.
se atrita frlfekm j^lr.
niiran tftaent man,
Bdeben dö began
ei riten über lant.
ril manegen hfirllcben raut.
mit ir adtara komm,
dos Um ick all oernomMi.
dm hefdm o» iar hont:
waren hürge und« lant.
daz Tolc d6 faorten dan,
mit den sinen man,
Qier Nlderlaat.
ril manic blaotigln hant.
und «mA Gin\6t
vtl managen helt t6t,
wie Itftane vom ir llfi.
vil manic woflMcbes totp.
«nd owch Ortu4n
vil fnantget hetmea acMn
die aturmlläena man.
Dil michel wunder gatiln. '
Tersnohten wol ir hant
erdiezeo manegen rant,
der man dft vil geslnoo.
t&ten schaden dft geonoc.
dmngen in den itrlt,
vil manic wnnde vlt:
vIEezen das blnot.
die beide klteae nnde gnot.
den beiden an der hant
dö die von Nidorlant
in die berten schar:
mit samt Slfride dar.
108, 3 da waa onoh Icomn Strrit
199, 8 6 li das rebt erfkinden
300, 8 die IsaotflD ime itrlt«
t, 4 die riter köeoe nnde gnoL
jvGoo'^lc
DER NIBELÜN6E NOT. H. i«4e L.
204 Volgeo der ron Blne
man mohte kieBsn flieien
dnrcli dlB Hebten helme
ead her Lindgtren
206 Dri widtfrM»
durch dos k«r «m «uI<.
der half im wol arvoHm
dar mtun» ii tnUrh»m
304 DO der lUrke Lladgftr
□ad doz «r Bise hohe
den gnotca Batmungen
doB virt der btrra xornio
aoT DO wart mlohel dringen
Ak ir ingeBinde
do TerBDohten aioh die recken
die Bohar begnnden wichen:
306 D«m vogU von in Soktut
wo} «MNBr das ex tmit
mtm sA ta Qfndlm:
209 Die siege LlndgOrflB
daz im underm Batle
dO sich daz fob erholte,
der gewan in dem tturme
210 Dm iutif im Bagne
DtMewart tmd VolkSr:
Siniol* Md atwtH
iU ItwidM in dem «trlh
311 IH ttarm» MgeacMdM
iS Nuh MM Mtr hehie
dwnk die ImM«» «chiMe
man Mach id var «iah Uuott
213 Im tfflM itorlMH (fiirme
ftijer eoN d«i roMMt.
201, 4 ana er LlndagftrBn
206, 4 des tagesmacMe enterben '.
209, 2 du itti nnder eatele
210, 1 Das half im wol HagiDe
nieman man im aacb.
den blaotigen baoh
ron StMdoB hant,
vor Btoen hergeaellen vant.
fcet M* Hü gamma»
HU w(w Hagtn IfeoitiaB:
ia ftuma tinmt mhoI.
oor i« mt maaic rf(«r jiwt.
StMden rant,
trnoe an einer hant
und ir bO manegen slaoc,
nnde grimmlc genooc.
and grOzer swerte fclanc,
zno ein ander drane.
beide dester baz.
sich hnop d& grotlteher haz.
VMM da» iDol gttrit,
daz tt>a§ im Ttart» Ut.
doM Biglinde Mal.
toot «nant er es tM.
die w&ren alsO atarc,
Btrtthte das marc.
der ktlene Slfrit
einen freiBlIohen sii
uad euch Oirnit,
^ lag ir vii dJt Ht.
md Örtwta dar itgtn
ztm tdde managen iiider Ugan,
mim iia ftratan Mr.
iUtgan managan gtr
mm dar iMa hont:
ti'il maiugan TtMieian rank
arfteiat« moiiie awm
eiN oader {Mfena an,
, 4 vil wol «rrant er la sint.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. II. itu l.
Slfrit der h^rna
man Mch da mA^U cU^m
215 Di fUtiK doc •cMIffMpmD«
dm (ic fadUl «rwm^en
an (Im kAanai Salti«»,
üey «OS li«b«r riRpa
214 D6 het der h«m Liadgto
gemUet eioe krOne
wol weaaer du ee wnre
der helt ido Blnea frinnden
216 'Geloabet incfa des Btrltes,
BDD den SiffiDDadeB
Stfriden den starkea
in h*t d«r Abel tinfel
216 Die TNien bies er Iftsea
fridea er d6 gertei
doch moour werden gleel
d«i het an Im betwnngen
217 Mit gemeinem rto
düAel TU der belme
Bi leiten ron den banden;
die Cmogen btnotes farwe
218 St «imffM «WM ti «mIIm :
OtnM wU Hagiu,
ii$ «MHidMi ki«ZM MreHi
gnangt» «w dem AttM
219 Die siglAeen recken
done beten oaab die Sabun
das man in lobee jabei
d6 wurden' onob die reigen
220 Si Uexen Ir gewnfen
es bete wol geworben
«mI OHclt lAudgir.
und vil ntaugt» warfr» gir.
von Slfridat hant.
itr kdt voK NiderUmt
dm Man wunder eocL
d«r McM Daitgwart Mbrodkf
Of «Hiu schilte erkant
vor SlfHdes bant:
der kreftige man.
Iflte ruohn began.
alle mlne man.
iob hie geseben b&n:
bin ieb fale bekant.
sm Sahsen gesant.'
in dem atnrme nider,
des werte man in elder.
in Gnntberes lant:
diu Sifridea tiant.
BÖ liezen ei den strlt.
nnd der Eohilte wlt
Bwaa ad man der vao^
von der Bargondeu hant
dea JmIm ai jfeuiHlt.
fi« recIcM otl kalt,
ai /tiortm mit in dm»
fünf hundirl tnrtttoW maa.
se Tenemarken fiten.
B& höbe oibt gestriten
daz was den beiden leit,
von frinnden eSre gecleiL
BOnmen an den Bln.
mit den banden bId
212, 4 nnd [oneh JA] muegen Boiipfen gflr.
31S, 8 der man vü wuider Baoh.
21S, 4 bei wu dA liehter ringe 215, 4 her oan Sahaea geaaat'
216, 4 des kfisnen Slvridea haot
S20, 1 Si hleien du gewKfea wider lonnan an dan Bln.
2 mit den beiden ato B
jvGoo'^lc
80
DER NIBELUNGE NOT. IL i778 l.
Stfrit der recke
des im jehea mvoeen
221 Gtgm Wwmus mmde
heim se ttium hmit
wie jfAiHgeii «cvre
es hefwi die oil UeRe»
223 Die gtrzliae liefea,
Ak freuten sicli roa liebe,
dirre lieben innra
d& wart TOD edelea fronven
323 Wit gabingm wwra
«UM Met d<r boleN «iflen
WC» n hete d«r wuler
221 Dö ai den boten koMnde
KriemUlt din sebaBU
■ 'an eag an liebio nuere:
tnottnz ftne liegsn,
236 Wie ecMet Sk dem ilrite
wid Wider min» friund»!
»der wer W da* beel«?
d« «proek der bete ecMere
336 'Ze ernste nnd se stitte
vil edelin ktinlginna,
■A der gut tU edele
dA worhte michel wunder
327 SwoE die rdtm (tili
DaMowart tMtd flSDiie
«MX ei «dd» ere« etrite»,
WM dleiMS StfrÜy
328 St /htwloi in d«M atwme
deeh nSht i« ditee wimder
der liet ez gnot getia;
alle Gontheret man.
der him GiiMt.
den friuNdeM er enUl
im «nd efoe» ■mk;
wo) H^h Jrei» gelte-
ron den ez wart geseit.
die 6 beten leit,
din in dA wftren komen.
michel frigen Ternomen.
de* rfcheH liSiuget num.
ßr SriemUlde gäm.
jtm tontu Mer litt
•IM liebes hersaR Mt.
jilr kemenAt« BMh,
tD gflflÜlcbeD ipradt
ji gib icb dir mia golt,
icb wil dir immer weeen holt'
tnlR bmoder Gäütfl
itt «me iemaM tM
dos eett d« wir es^en.'
'wir hetoi Rinder etiie» se^eM.
reit nieman aXtb wol,
stt ich ins e^^tn sol,
tlxer NIderlaat:
des kUenen SlMdes bant.
der helde oil d«ralsfe»i
393. 1 TOB den wart ea geeeit
S3S, 3 di frentes ai«b roi liebe, SfiB, 4 li [ril SC] Uebea heroen trat
336, 3 iet OD! ikt maiiegar tOtl
237, 3 ewu ai [«triWn Bi] nicb «reo {nragen Jh],
4 nee eine an StTridea,
238. 3 doeb m6hte in dai wandar
jvGoo'^lc
DEB NIBELUMGE NOT. 11. is43 L
«MX ii tDarht« Stfrit,
imt frtMKtm an ir mS^m
i Oaoh mooBt« d& beUben
Bloe Bieg« man hdrts
das si TOD wanden br&htea
er laf an allen dingen
) Siipu iA Ul b<9«igm
MDox «r tr «mM« arloitgm
A« RttHWMi «Dwif bellb«ii
ti («1 Hoer bfiioder
L IHm {HMwr m d«n «Mlrmen
Mwm «ww der wärlwile
fie elekoi BiiqfMdm
dax M «VT alttN echiifulm
i Jtfm jadk dA «m *r fcoitd«»
lU eo» lidtle» fwartM»
die reolben vom dem Btma
doc ex *r nfaHde«
i Die Iniene« lyonj^re
d< mit mUee faxten
dd /nnnt« mmMfm Mfen
dee vil se ea j uiB «twre
k Sindetl tmd Htotfli,
•Md RimaU ixr Inime,
ia% tr de« iura» *ä§vi
i Btrlt des aUer htaliBtflB
M jang«Bt und z«m Anten,
den tat tU degenllohen
er bringet rtdi« gtale
i Die twane mit ilneD elUn
des oncb der kttolc Lindgast
MOMH er K» elrHe reit.
let er diu grakUt^itn MI.
TU maneger lh)aweD trflt.
Af bebnen also Ifit,
daz fliesende blnot.
ein riter küene nnde gnot
vom Jfatae Ortwiit.
mit dem euierle ein,
oder Meielec Ut.
die «Her jfnBEiete* «A
künde ein
dem ds d
(utbenl etf gevmm
eiokl
ffil mtHMge» eatel kfato,
doa oelt «d Mie erdfte.
die Jiabeiil »6 jerileti
were besser venailes.
die frumle» jr>^xi« teil,
da« her *e «imiie reil,
dee iküetuN ffa^nea hMt,
.her ia BargOMdeii IomI.
die GinUUM mea,
die Itdnl eA vil g»tSm,
nag Immer weeei» Mt
H Btae widereeit-
der Inder dJt geechach
den ieman dA geaaoh,
din SlfHdee baot.
In Qnotherei lant
der wsülohe man;
maos den acbaden bin,
4 ir <re konnea wol bewaraa.
838, 4 bar ca Bargogdao lant
), 3 den tat Til «illeoHohe
jvGoo'^lc
DER N[BELUN6E NOT. IL tiwe L.
und OQoh Ton Sabsen luden
tia huret miain mmn,
287 81 hat geruigen beide
nie Mb manegen glsel
BÖ TOD bIimd aehaldea
ir kandfln dlsln nuere
238 'Man bringst d«r ^nndm
wfll flkM« ritt hire
di» mtmst HU MrhsmDffi
289 Dia iank ttbenM«eta
di« Mr^ RUM «if trrAMiM
do milüett tr KAttw eono«^
24a Ir «oh<nus MtUtM
ei nwife owA «i«)» *r /Kwid«:
241 DA ipruh dia niDueollohe
da soll dir ombe haben
ceben maro Ton golde
des mao man soUüu mere
212 Han gap Im eine miete,
dA gie an din Tenater
li warten ftf die atrftse:
tU dar hflb gemnoten
243 DA kAmeo die gesonden,
ei mohteo gTüesen beeren
der wirt gAo dnen geaten
mit vröaden was verendet
244 Do enphie «r wol die sine,
wan dem riehen kflnege
sin brnodar LindgAr.
edel kUnlginne hto.
dia Slfirides hant
man briht in diie tant,
nn knmt an den Bln.'
nimmer lieber gesln.
fvnf \vniert edsr bu
(irissl, frowM, da»}
Iwr M tmssr Uutt,
dn UsRS» StfridM hMl.
iDidsrieitsM a» den Rtn,
dis OwNihsr«« slii:
km im Hat laut.'
dtf si diu Hwre rshfs htnant.
dos wart rtosardl,
da s6 grOMtr mM
das wo« von sdbaUsH gMn.
'da hflst mir wo) geseit
se miete rlobin oleU:
die heiie Ich dir nn tragen.'
riehen firouwen gerne sagen,
daz golt nnd onch d«w cleÜ.
Til maoic ■ohaeoin meit;
rtten man dft rant
in der Borgonden last.
die wonden titen «am.
Ton Monden An« acham.
tU finaUchen reit:
sin tU groeallchea leit.
die fremdes tat er aam;
anders niht enxam,
288, 3 (fronva, wiaiat daa)
388, 4 di meiatM hAt TarhODwan
240, 8 dar v»tllelie reoka, IKrrit der junge man.
341, 2 da seit habn dar umba
S nnd Bahan narc ron golde: dia beii lob dir Irags.'
242, 1 daa golt und oneh diu klait.
jvGoo'^lc
DER KIBELUKOE NOT. II. 1070 L
w«D danken gUetllche
doz ai deo aic oAch Area
246 Oonthflr bat in mnr«
wer Im ao der leiie
dö taet er vlors nieiDeii
Terklagen meo die mnose,
246 Die gesnnden brUiteo
und helme tU verBorAten
doz Tolk erbeizte nidere
M lieben antfang«
247 Da hiez man faerbergen
der kttiÜB slaer geite
er hlex der wunden hüeteo
wol man sine togeude
248 Er apraeh xe Llndegaate
ieh hin von iwren Mholden
der wirt mir nn rergolten,
got Iflne mlsen frinnden:
340 'Ir mnget In gerne danken,*
'alaA hAher ^aet
mnbe schone hnote
daa Ir geuedietteben
260 'Ich wil ineh beide lAseu,'
das mlne vlende
dea wQ ich haben pfitgen,
iht rftmen Ane holde.'
261 Mm «rttto et %» nvmt
M HMligar a«tle
4i kern ker eil miMd«
:, 4 di kom her niftede
den die im wiren komen,
in Btnnne böten genonen,
von sinen ftinnden sagen,
se töde wsre erslagen.
niwan sehaec man.
8Ö Bit TU helde aint getto.
aerhowen manegen rant
in Onnthetea lant
fllr des kttaeges sal:
man hdrte grasllohen schaL
die recken in die stat.
Til sohflne pflegen bat,
nnd sofaalhn gnot gemaoh.
an stnen Tleaden sach.
'nn slt mir wlllekonen.
schaden t11 genomen:
ob ieh gelfloke h^.
ai hafaent liebe mir getfa.'
sprach dA LindgAr:
gewan nie kfinic m6r.
wir geben mlche) gnot,
an iwren rleoden tnoi'
spraoh er, 'ledec g6o.
hie bl mir beatS»,
daa ai mlnin lant
dea bAt dO LindgAr die hanL
' wid •cktM/' im ir jfmuuk.
Mimniar /roBokcr ata.
MmI*m NMm ia tnwe.
d<r wo« AA 0MIIM.*
(loa uinnim niht diw wip.
muMtgta gitotm rittei« Up.
346, 1 bA alt DAoh halden iat getla.
346, 4 man bÖrt« TKoltcbaD aeaL
248, 4 ii hiot [mir CDJh] liebe geUn.
jvGqo'^lc
84
DER NIBELDNGE NOT. H. 9088 L.
2&S Oor fcüMS pjl«G ümr g$9$»
d$r fremitn Md dar faHidm
*r bal d«r «Av WHidm
it W9$ w «kmMMm
254 Di« «vml« IwidM,
das ai ili« hald« »ntM
dar XHO dar Mimc dm gu$m
256 Di« w»d«r h«iM m M««
di« kdt «M noeh Mtbvii,
d«r Mbiic gf« s« rdl«
fi JMt«» «t|l«N WiII«H
256 Dt «prod» d«r Mm QinM
2&T DA g«rta ouefa ailoab«i
dö d«r kflofc Oonther
er bat in mlnnteUokeD
niwan dnroli iln iwoster,
266 Du no va« er m rtohe,
er betei wol Terdleuet:
aam wftren eine mlgeu:
wu TOD sine« bandeo
2&d Durah der aoboeDen willen
ob er ai sehen mfihto.
wol nlUtb stoem wlUan
alt reit er thsücbe
260 D*r wirl Mm m attm tUm
dos M vH «rill«ill«AM
vU
diu tont tMlTM vol.
Dil güttlMun pVItgmt,
eil hart« rtnj« gthgtm,
dm Mt mw» rtdkm «oll,
dar «M diK Kakf« galt,
•deh dra «Mfaa «tfl;
gdb« graslfehen Mt.
bta» iviM mH»f,
»d maii /rlwtdm Put.
iai«r Mut« Amm mim;
adoft grtem frm giMii.
'moii «el «i Htmt Ma.
«1 i» dos Jb«Mt Mid»
d«r »aA <awiid«r M.'
Slfrlt von HIderlanL
den willen sin errant,
noch bl im bestte.
söne wnres niht geUn.
daz er Iht neme aolt.
der kttnic waa im holt.
die beten dus graeheo,
in dem atrlte waa gesohriien.
ged&ht er noch beatin,
alt wart ei getAn:
wart im diu maget bekant
in Sigemandea lant.
rUend^fU pfiagm:
dt «umio fiMfifT itgmi.
I, 2 w het daa wol TarAaaet;
i waa Ton alaen kreftea
', Sl ob er gl caaetaeD mdlita-
>, S das tat (d4J wiUeolloban
25S, 1 vil grtBBlIoha w«L
S6ä, 9 aliA BoaD vriweadeD taot.
2Ö6, 4 dar an tÜ Uf minder llt.*
267, 4 id wnr ei nimmer gatia.
[tU] manae Jaager dacn.
jvGoo'^lc
DER NIBELDKGE NOT. II. 2o»b l.
Sm totb Mas er tiJitM vor Worms «i dM «out
im dk bm hörnen «oMm ii» der Bttrtuidai laiil.
961 Im dan mKm ;i4tm, ifat «i «ti JoMw fcomoi»,
dtf IM Ab «(Attn« KHemMU diti nunv uwl oemoMM,
ar wvUe Uk^Adle dlircli liebe frUmde hin.
4d mmrt M «ich«! ]ltem
962 jmi inrt« it»i m» gebende
[Tofe dt« eil ritAe
HS« deit «toLMN Vockan
M wart to dar valda
268 0mA ir Mufa liabe
dt Mtla w4rf fazierat
umd vU der jitngait racfcnt
•i kiax such vif den fnmd»
DON acAoman /romoa» jatdii
dax ai dd Mtdan trojtati.
diu «urra Urfa aa^ati
dta di aoldaH koma«.
tril rlohar fclaldar gntomoK.
hias ai baraüan Mait.
vil /rewwan <miit wait
tfs Bur|;oMlan ta«t.
brüeoan hA-Udi gmaant.
in.
264 Alan aach Bi tegillchan
die »r h&hguite
die dnreli doo kiltiogu liebe
den bAt tava someKcben
26& In WH ir geddele
den höhsten und den twateo,
nein and drisec farsten,
dA ztflrten ricli cngegeDO
266 El wu dA ril nomtiesec
die gest« mit den kaaden
die enphieag er nod OArnöt
ji gTDoiten ai die degae
261 Til goltrSter setie
ilerltche sofailde
brftbten si xe Rlae
manegen nngenanden
[h«] riten BS den Ria,
gerne woldea Bta.
kämen Id du iaat,
ros aade gewaat
allen wol bereif
als nns das ist gea«it,
d4 zer bOhgeilt.
alle TTOwea wider stilt.
Oiselber das kint.
tU gUetllobea aint
nnd oQcb ir beider mu.
als es uAclk «ren was getln.
ei fnorten in das laat,
und tolicb gewont
ZDO der b6bg«Blt
saeb fflwt frcellcbeD slt.
iKO, 4 Biu» dar BnTsondeD l«nt
268,9 Til froven ont mBoeo meit VOB
fi6B, 4 onob htet Bt rll dea Tremdra S64, 4 roia ond hftrlleh gewant.
266, 4 di aecEnsD frouweo wider atrit M
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. III. aiäs l.
248 Die in d«it betten ligeii
die mnoaen dei vergezzeii
die siechen nngesnnden
ü TrOnten sfoh der niBro
309 11% «t lakn aeUM
wAm* Au miaß,
IMm «I die tM4,
in iMMp alA midkil fräui«
270 An einem pfluketenmorgen
geolejdet vflnneoUohe
fttnf t&ient oder mAre,
sieh haop die konevlle
2T1 Der wirt der het die tinne,
wie lehle heiMnllehe
■Ine iweBter totte,
der DWB ad gröHi teboBD«
2T2 DO sprach >no dem kfinlge
'weh Ir mit ToUen Aren
sd solt ir llzen sehonwen
die mit sfl grAeen 6ren
218 Wm wasn munee wUnne,
ee entnten sehnne meide
Uut iw«r sweater
der rU wH m liebe
2t4 *DeB wU loh gerne rolgen,'
alle diei ertanden
embAt es froon Uoten
du ei mit Ir meiden
21& DA wut Hx den schrlnen
■WU man in der Talde
die boDg« mit den borten,
elofa derte rlterllohe
nnd beten wnnden nAt,
wie herte was der Ut.
mnosen >i TerUsgen:
gfin der hAhgeilte tagen,
^ X« der teirltckafl.
mit frtvdM «berfcra/t,
airu; maii ir ii vaiU.
Aber oI dos OHether« laut.
aaoh man tut gftn
TÜ managen kiteuea man,
d& »r faAhgexIt.
an manegen enden wider atrft.
im was das wol erkant,
der helt Ton Niderlant
die er noeh nie gesach,
TOr allen JnacTroBwea Jacb
der degen Ortwln
« der hAehilte slo,
dia wttnneelieben kint
xen Borgonden sfnt
des frönte eich du Up,
nnd hfirllobln wlpl
für iwer geste glUt.*
TÜ manegem beide getAo.
■praeh der Itfinto dO.
wirena harte frO.
nnd ir tohter wol gatim,
tun ze hoTe Bolde gin.
geanoohet gnot gewant
der gnoten wmte rant,
dai was in tO bereit.
manlo wmtitchin meft.
SW, 1 Vle si lebn woUan
276, 4 lieh eierte ttaedteha
971, 8 fwier ai niene eataoli,
379, 4 lite een BnrgoDoaa etat.
87t» 3 dl wlreu harte tfA.
975, 3 der adalan wBte vant,
8 daa WU In vfl bereit
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE KOT. HI. 2330 l.
376 rü aimiie nekt Htmier
iax tr am xe h^mm
Au er da /Sr ni\t ttame
n lÜM die vil j^amt
277 Dd hlez der kOnic rtcbe
die ir dienen Bolden,
ir und siner mtge:
du was dfts hofgednde
378 Uoten die ril riehen
dia hete echcener fronwen
hundert oder mAre:
oooh gie d& nftoh ir tohter
S79 Von einer kemenftten
dfl «art TU michel dringen
die des gedinge hAten,
du sl die maget edele
380 Na gf« din minneellohe
taot fls trfieben wölken,
der d dft tnoe in heizen
er saeh die mianeclloheii
381 J& Ifihte ir Toa ir wete
ir rdgenrAtin varwe
ob ieman wttnechen Bolde,
du er ze dirre werlde
3S2 Sam der liehte mine
der Bchln ad lllterllche
dpffl atapnt sie nn getlohe
des wart wol gehcehet
S83 Die riehen kameran
die h6h gemnoten degne
sin drangen dA d sldien
Stfride dem hfirren
276,
377,
218,
S76. 8 wol hundert od« m^ :
282.
383, 4 des wart dft wol gshcshet
de« taget litte nnnt
eint fUihtn IhinajM laat.
die ti Ulm 6«fawt.
mit einer eweat«r gftn
hundert alner man,
die tmogen swert eohast
in der Bnrgooden lant.
each man mit ir komea.
gesellicllch genomen
die traogen rlchin eleit.
manic wntllchin melt.
saeh man d all« gta:
Ton heldeo dar geUtn,
ob knnde du geecheheD,
solden rraQoheii sehen.
bIbA der morgenröt
d& echiet Ton maneger nflt
n&d lange hete getftn:
na Tfl hArUchen ettn.
til manle «del stein:
ril minnedlohen schein.
der künde nlht gejehen
hete iht schanere geiehen.
Tor den stemen stAt,
ab den wölken g&t,
Tor andern fron wen gaot.
tU maneges hddes ranot
sadk man vor in g&n,
wolden des niht \ta,
die minnecllcben meit.
wart beide liep nade Idb
4 di ■] Die boten, bakant.
2 wol handwt ilner mu,
4 TOD der Bturgonden ImaU
1 di gaoh man mit ir komo.
4 TiI manec WBtllchin meit,
3 vor maneger fronwen gaaX-
den slaren beiden dar mnot.
jvGoo'^lc
38
DEB NIBELUNGE KOT. III. 9294 L.
SM Br dibt« in stiiem mnote
dftx ich dich minaea Bolde!
BOl «ber ich äch framden,
er wart ron gedaiduD
286 Dö stoont bO miaaeellchfl
sstn er oDtworfen wäre
TOQ guotea meisterB listeD,
i»x man belt nehetnen
286 Ke mit der Aroawen gieogen,
wichen allenthalben;
diu höeh tragenden hereen
man Bach In hfthen iflbtea
387 D6 sprach von Bm^onden
'der in einen dienert
Ganther, lieber braoder,
rot allen diien recken:
388 Ir heicet SlMden
daa in din maget grüeze:
din nie gmoste recken,
dft mit wir hfto gewnnnea
389 D6 giengeoB Wirtes mtgen
si aprAohen mo dem recken
'in hAt der kttoec erlonbct,
Bin Bwester sol lach grfieaen;
390 Der bfirre in ^nem mqote
dft tmoc er in dem henen
das er sehen solde
mit mtnnwrllcbM tagenden
291 IM «1 JM Mcft gemwlM
da n-UHidfl «ich H» oariM.
'm vnUekomm, wr Slfrii,
ii «Dorl im VOR d«m gnnxa
'wie konde daz ergkn
das ist ein tmnbcr wfta.
bA wäre ich eaafter tAt'
dieke bleich nnde röi
du Sigllnde kint,
an ein peraint
sd man Im Jach
aO sohoenen nie gesacfa.
die hiezen ron den wegen
das leiste manic degen.
rrönten manegen llp,
manic wstliohei wtp.
der h6rre Gfirnöt
tb güeülchen htt,
dem snlt ir tnon alsam
des riktes ich mich nimer geusham.
BSQ miner awester kumen,
des habe wir Immer fmmen.
din sol in grUezen pflegen;
den lierUohen degen.*
dft man den helt rant
ftier Niderlant
Ir snlt M hOTe g&n,
du ist zt 6ren in getAa.*
wu des tU gemeit
Uep ftne leit,
der Bchmnen Uoten kInt
ai gmoste SlMden atnt,
twr ir «IJiwIe »m\.
di« «dtoma meil apniclk
•in ed«I riter gittt.'
384, 4 »T wart ron den gediDken vil dicke bleich nnde rtt.
386, 3 •!■& man im jaeh B
286, 4 manec börilohet wtp.
387, 4 des r&ts ich nimmer mich geaesm.
388, 8 die uie gegraoite reokeD, 391, 4 tU wd gehvbet dsr mnot
jvGoo'^lc
DER KIBELUNGE NOT. HI. 9858 L.
S99 Er neig ir miDneoUohen,
b1 iwuie g^D ein ander
mh lieben oagen blicken
der htore nnd oocb dia frouwe :
S93 Wut dft vrinnttlche getrintet
von hersen lieber minne,
doflh vil ich oiht gelonben
zwei minne gemdin hene
3H Bl der snnarzlte
dorft er niht min
BÖ nl bolier Tröode
dö im din gie OS hend«,
S9Ö DA dftbte msnii: recke
dai ich ir gienge nebeoe,
oder bl se ligennel
ez gediente noolt nie recke
996 Von ewelher künege lüde
die nftmen slgellohB
Ir wui erlonbet kllesen
Im vnrt se dirr« werlds
297 Der küneo von Tenemarke
'dei Til bdhen graoiee
des icb dt wol eapflnde,
got Use in nimmer uAn
398 H»D hiei dA allenthilben
der lekcenen £ri«mhilde.
genAd« er ir bAb
der seneden minne oAt.
ein uider s&hen «n
du wart yü toogen getia.
ir TU wizis hant
dei Igt mir oUtt bekant.
das ez wurde lAn.*
beten uders missetAn.
Dud gtn Ate meijen tagen
in slme her» tragen
86 er dA gewan,
die er ze tritt« gerte bftn.
hej wnr mir sus geaefaehea,
als icb in hAn geseben,
daz liez Ich Ane ha«,'
nAch eiuer kilnigione bas.
die geate k&men dar,
waa ir zweier war.
den wetUcben man:
nie flö liebe getAn.
sprach Ab sA xestunt
llt vil maneger wnn^
TOQ glfridea hant.
ze Tenemarke in das laut'
wichen von den wegen
manegen klicsen degen
998, 1 Wart iht da MwentUehe
8 doch enkaa ieh niht gelooban
4 al het tm holdtn willen
9H, S dorft ar in atae heroen
aA t)1 der hAhea vreade
bl der bende li in rie.
er bl dar fronven giel
4 das wart ril toogenlloh geULn.
SetwDDgeQ wlain hant
ai iat mir niht bekant;
S96, 1 im wart In dirre weride
997, 3 daa ieh vil wol aopAnda,
knnt Til aoisre gatAo.
nimmer mSr getragn (niht nitre tragen D)
dann er dA gawan,
4 di er ce tiüte wolde hAn.
3%, 2 niwan b sweiei war.
297, 1 der apraoh bA ceitnnt
3 Itt maneger nDgeiont,
4 koroen in Tenemarken lant D
jvGoo'^lc
40
DEE NIBEHJNGE NOT. HL ««o L.
sach mas ztlhteoUche
Sit wart Toa ir geBcheideti
290 DA j;!e Bi zdo dem mfloster:
dö was ODch wol ge^ret
das dft hAber wflDuhe
bI was 26 oagen weide
300 Til kflme beite SlMt
er mAhte Btaeo atelden
das Im diu was b6 wnge,
oach was er der BobcBDen
301 DA ^ dl dem mttiiBtre
man bat den degen kttenen
erat befand Im danken
das er ror den recken
302 'Nn Ifln In got, er SlfHt,'
'dai ir dae habet rerdienet
sA holt In gnoten trinwen
do begnade er minnecUche
303 'Ich lol in immer dienen,'
'und en wil aia hoabet
ich enwerbe nieb ir willen,
das ranoz in se dienete,
804 Inre tagen zwelTcn,
Bach man bi dem degne
bA ei M bore solde
der dienst wart dem recken
305 Frffnde nnde wllnne
aaeb man tegeUebe
zB kircbe mit ir gbi.
der tU wntltobe man.
ir Tolgete manlo wip.
der Icünejpnne Up,
maneger wart Terlom.
manegem recken gebom.
das man dl geaanc.
immer sagen daiio,
die er im hareen tmoe:
holt von Bchnlden gennoe.
n&eb messe kom geatAn,
wider zno Ir gftn.
dla minnecllfihe meit,
b6 wlcltche» streit
sprach das edel kint,
daa in die reken eint
sA ich si iKere Jehen/
an IVonn Kriembilde sehen.
sprach SlMt der degen,
nimmer A gelegen,
sol Ich min leben hAn.
aia fron Krlemfailt, sin getln.'
der tage als iBlioh,
die m^et lobilich,
Tor ir frinnden gAn.
durch gröie liebe getAn.
nnd micbelen schal
Tor Gnntheres sal, .
S dt er in hereen tmoe:
■am er i het getto,
898, 8 iah man gewgenttelie
399, 2 dfl was oacfa id geelaret
300, 1 Vit Mme arbeite Stnit
301, 1 D4 Bi kom Si dam mnnstar,
8 alrast begnad im danken
4 du er vor manigem reokan B lO rabte htoltcbeu Btreit
802, 1 »praoli du {tII AD] Bosne Unt,
SOS, 8 s4 holt mit rahlan triwan alt ich st bare Jehn.
806, 1 alB4 apraoh dar dago,
9(M>, 4 das Ist DAob iwam hnlden, mtn fron ^lirabUt, get4ti.'
806, 1 Tlk fKEsUcban bmI
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. III. 2«« l.
dar Ace nod onoh dv inne,
Ortwln Dad Hogne
306 Swes temftn pflegan solde,
mit TOllecOoher tnftse,
des worden von den gesten
dt Ton e6 wu gexieret
307 Die äk wonde ligen,
si woldeo koraewlle
schiimed mit den sobilden
des hnlfen in gennoge:
808 In der hAobzn»
Bit d«r besten aplee.
aller siahte sehand»
man sach in (liantllclie
809 Er ipraeli 'ir gnoten recken,
sd nemet mlne gibe:
du icbi immer diene.
daz wü tcb mit in tBÜeo:
810 Die .von Tenemarken
'«wir wider riten
wir gern iteter inone.
wir bAn Ton iwren degnen
311 Llndgaat gebetiet
der TOlt ron den Sahien
etflllebe tdten
dO gie der künic GnAther
313 Er spraob zno dem recken
nnier gelte wellent
and gerent Btvter enone
n HO, d^«n SlMt.
Vit manegen kttenen man.
grdzer wn&der tiI began.
des v4ren Hijsereit
die beide ril gemeit.
die reeken wol tiekaot
allez Qantberea lanb
die sab man [lUj fUr gtn:
mit dem gesinde hfta,
und Bohiesen manegen sobaft.
ai beten miobel kraft.
der Wirt biet ir pblegen
er bete sich bewegen
die ie ItHnec gewan.
zno s!n«n gesten gftn.
h ix scheidet hin,
alsS stSt mtn eis,
Tersmishet niht mlo goot:
des bftn ich Testen mnot.'
sprAchen sA sehaot
heim in noser lant,
des ist nns reken nOt:
muegen lieben Maat tdt*
einer wnnden was:
aftob strtta wol genaa.
si Uesen dk xe lant.
dt er Slfrideo vanL
'an ttXx wie ich too.
moi^s rlten ftno,
an mich nnd [an] mine man:
was des gnot al getAn,-
305, 8 TOD maDeKem küenan mui.
4 (ril BOJhJgttiMt vni
yi, 1 die iah nan f3r gia:
1 BOJh} gtiMt vnnder bsgan
312, 2 die nDiern gaste wellent 1
4 st betflD grcBsUcbe kraft.
), 4 SQO den stnea gelten gio.
), 1 e das ir iceidet hin,
4 des hfcn ich willigen moot'
L, 3 ai lieaeo dar aalant.
rtten mo^eo vrao, D
4 was dich de^ danke gnot gelAo. 80
jvGoo'^lc
42
DER NIBELUNGE NOT. III. is» L.
818 Wu mir die hArren bisten,
iwu fUnf hnadert aum
du gebeDt d mir gerne,
dA sprach Stfrtt
814 Ir Bnlt si ledteltoben
DDd daz die rekea edele
vlentUchez riten
des I&t in geben Sicherheit
815 Des rfttes «il ich rolgen;
alneo Tieaden
ir goldes gerte niemen,
dft heim ir Uebea Monden
316 Manegen schilt vollen
er teilte es ftne wige
bl fünf hundert marken,
OernOt der ril kftene
317 Urlop Gi dö nknen,
dt sach man die gest«
und onoh dft fron Uote
esn wurden nie degne
318 Herberge vnrden Inr«,
doch bflBtnont dA heim«
der kfinie mit de» sinen,
die sach mau tegllcfae
319 Vrlonp nemen wolde
er wflade nibt erwerbea
der kSnie sagen hdrte
Gtselber der jonge
das iril ieh dir sagen.
goldes mttgen tragen,
wU loh Bi ledic Iftn.'
'daa w»r iibele getAn.
hinnen l&iea <ram:
f^rbaz bewam
her in Iver laut,
beider h&rren haut*
dft mit si ilten dan.'
wart daz knnt get4n,
daz ri dd baten 6.
was nAch den henntteden w£.
man dar schatzes traoc:
rinen frmnden gnnoc,
nnd eteeUchen bat.
riet Gnnthere daz.
also si wolden dan.
für Kriemhilde gAa,
din küoiginne sas.
mfire genrlonbet baz.
dö si dannen riten.
mit hArUchen siUn
und manic edel man.
Euo Krlemhllde gftn.
oacb Stfirit ein helt gnot:
des er bete mnot
daz er wolde dan:
von der reise in gevan.
313, 1 dO Bpradi der starice (herr* C, dagea Jk) Stvrit 'daa w«re tU Abele getAn.
814, SfOrbaa ni4 bewaran Jk
Blfi, S den Blnen vtandea
817, 1 Urtoap sl alle oAme
818, S Boek bestnoiit di beime
4 hie der beider hfinen baat
815, 1 di mit si gieagan dan.
816, 3 den vriwenden aln gaonoc,
4 dar riet Onnlhara &■.
318, 1 dO Bl TOD dannaii rlten.
8 der kflaee mit staen mAgen, 4 sno frovwea Krtnhflde gAn.
1 ürionp dO (ODohC) naman wolde Slvrlt der halt gnot:
er trtwete nibt arweibao das er di heta mnot
4 in TOB der reise gar gewan.
jvGoo'^lc
DEB KIBELUN(}E MOT. III. 3682 l
820 'War woldet ir nn rlten,
baäbet bt deo nckea,
bl Gnsther dem kfinige
Me aint vil' Mhoane flroDweii,
391 Dd »pnch der eturke SlAit
ieh wolde sin geriten:
nnd traget hin di«. BchHäe.
des hftt miob Glaelher
333 Sub bflleip der kUena
Jk mar er In den landen
gewesen alse lufte.
dsz er nn tegeUahe
mit
warn das in tw«M ir unitiu
d«r «Mte M iar hinu
3S4 IMniieiti hmt«
MM MiM dds cU «NVre
d(r 4JJ»(« iM t/M» «Mrbm
edel SlIHtr
tnot des ich inch bit,
ond bl doen man.
die man inch aol sehen l&n.'
'sA lit dfu ros stAn.
dos wil ich abfl gAo.
ich wolde sin ze Innt:
mit firen wol erwnnt.'
durch Mande liebe d&.
ninder anderswft
dft Ton das gesctiach,
die schoenen Kriembilde sacta.
der }^rtt iA b«Ieif).
MOM au di eJI oarlrsip;
diu jfop im dicke »dt;
\ws eil joaurbcben M(.
wMt kMffbm über Rln.
manio mogedi«.
dw fcwiic Gwilhere mnol.
and die Mrea «Ue jpie*.
IV.
3S5 XjC was ein ktttriginne
. . . . ir gellche
si was nnmiien schoene,
ai Bch6s mit saeUen degaea
336 Den stein warf si verre,
swer Ir minne gerte,
8S0, 4 hie ist vil secenei fronweD!
an, :
SSlr S ioh wolde hinnea ritea:
8 and toagt anek Un di scUlde.
de« UU mich hto Otaeaar
331, !
S34, S der difat im eine erwerben
d4 TOD begunde dem reckeo
326, 31 ir getleh* eDhaiae
gesezzen Über st:
was deheinla ml.
lU michel was ir kraft,
nmbe minne den schaft
dar nftoh si witen aprane.
der mnose ftne wanc
vil edel Slvrit?
di aol men ineh aehso Ifca.'
'dio roa [din 0t'] lAaet aUa.
ich weit in mlo lant:
mit grAaeo Iriwen erwant'
> manec aotene magedlo.
Onntfaer dar li&oeo gnot:
rll afire hAben der maot.
mea «eaae ainder mS.
)vGooi^lc
44
DEE NIBELUNGE NOT. IV. 2643 r.
dria apD an gewinoen
gebrast im fto eime,
32T Dm lUla dt« jvnefrmuM
iat Mncn U 4am Uta«
der mtnda «in« timn»
dT amie Md» Vil MMMR
328 Dö sprat^b der voit voa Sine
hin tDO Prttnhilde,
ich «il nmb ir minne
den wil ich Terlieseo,
829 l'Dw wil ieli mdtnitm,'
'j* U$ diu HiiJffiHii«
MPtr ä- mtmi« wirbst,
an aHljft ir d«r nin
880 'Si wil iah tu da» rtUm,'
'ir biM «Vriib
di« pil «tarii«M rtita:
•a iMW dos i«l hhidN,
S31 Er 8prscb '*ril dn mir helfen,
die minnedtchen werbeal
nnd wirt mir m trüte
ich wil darch dlnen willen
der TTOwen wol gebomf
er het duz honbet verlorn.
fmmABMi Dtl jf«tM.
Mft rftM" uwl MnMii:
a» dtut ickmu tetp-,
tit wrliwM dm Up.
'ich wil an den sA,
awie ez mir ergO.
wtgen den 11p:
sine werde min wip.*
apradi dd Slfrit. .
»6 vrtiMUoktn til,
dos n; in Mit« «Ut.
habm ffHoten rdt.*]
tprath da Hagana,
mit {« w tmjfM«
das if( BN mi» rit;
wi« «E iMib die /roHwoi «t^t.'
edel SlfMl,
tno des ich dich bit.
das mlnnecllebe wIp,
w&gen «re nnde llp.'
l nbrait im ko dem einaii,
) du gehör» b1 dem Blne
^ dtr umbe maoHn belede
828, S ich wU änroh ir minne
838, 1
i9, S
■wer nmb ir miane wirbet, 4
D« •proob der knnie Qnnüier
W) itaro ont oach lA knene,
in iMte betwbigan
'jpn <n iwl^V ipTMh da SttHt:
Unt wnm iwer viere,
von ir vil rtarken eilen.
dM rit ich ia mit triwan.
■one Ut Inch n&cb ir mloae
'Nu al iwie itare •! walle,
hin ano FrÖDbllde,
durch tr wunauD lehteDe
wu ob mir gut ganeget
di vil eUrkeo ewttre:
•It im dkl iat aft kBodee,
«erbn die mluDacllcheD, BDJh
er bete du honbet ala verloren.
ein rtter wolKetan:
ilt verlieaen [vil I>] den llp.
'Ich wil nider an den ■«,
wigeo mloan llp:
•4 Traiellohe alt,
[wol D) habo wmrllDhen i&L,'
'nie gaboro wart ein wlp
ioe wolde [wol C] ir Up
mit mtn aelbea baot.*
'in iat dia fronwe niht bekaot
dine knoden niht genean
ir Ifct den willan wean.
weit ir Dibt Ugen tdt,
niht EB afire weao nOt.' t'd]
ine l&ie der reise niht,
awu halt mir geachlht
niDoa es gewiget atn.
du al mir volget an den Rtnr d]
wi ea om PrQnhilde atAt.'
tnoatti des ich dich blt,
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. 2710 L.
333 Dee antwnrte SlMt
'giBt do air dln Bwe§tflr,
dla achoenM Kriemhüde,
Bft gen ich niht I6ma
333 Das lob« iob,' spraoh Qoctber,
unde komet dis Bchceoe
BÖ wQ ich dir le wlbe
•A mUit dn mit ir
384 I>«B BWaono sl d6 eide,
dea wftrt Ir arbeite
A du Bi die fronw«n
du mooBen die küenefi
SS& Stfrit muoBe ffleren
die d«r helt kOene
ab eime getwerge,
Bich garten mo der verta
SU [.4M d«r riwAe BQrit
9$ Ittt »r Amt ixM
MMif MMMM atarfca
ar «wrp «U grfaM UrtM
S8f Oiieft WM diu tendMf
d«B dor tMiM «ortt«
MDMI BT mA« «nU«,
M Mit 9MMHHwr PrftiiUll;
SS8 'Jr« Mg» «tr, d^nt Sl/ril,
du wir wtf «albii im
SiguiaadeB Buoa
bA wil ioh es taon,
ein kOnigiiiiie h6r:
D4ch mtnea «rbelten m4r.'
'Slflrit, an dlne haut.
Prünbflt in dax lant,
mlue BWBBter geben;
immer mBUehen leben.'
die reken tO hto.
verre dester mfir,
brAhten an den iUn.
stt In grAzen nceten Bin.
die kappen mit im dan,
mit Borge gewan
das hiea Albileh.
reken kttene n&de rteh.
dia \ainAaff» (nwc,
linft» gtitnöe,
SKo bIn mUw Up.
i»M fcMleA« wip.
«M g4Uim
ritt iHlMMT maa
dtas ia iiiBMaH taA.
da OM Im l«td« f MchMkJ
e Ulla «ort »rgi,
ftoHMii aa dm s^,
i» PrtmhOdt laut?
aSS, 4 bA gar leb dekeinea lAaea
8S8, S nad kmat din aetBna FrfinUlt
4 eO Bahtn mit dar accenen
834, 4 dea mnoaaa di ril kfianen
3SS,
S86, 4 aiek beraitan boo der rerte
8S6,
887, 1 Oaeb wu dln aalb« tamhflt
4 nu gnwan er PrAnhiida,
888, 8 anlen wir Ikt raokan fllaren
5 'Swia tII wir Tolkea fBeren',
'ei jlligt dtn kfinaglDne
ker in ditsa Unt,
immer rrcaltoha labn.'
Bit in grOtea aoi^n aln.
S mit Borgen gewan
die reaken kflan nada tick.
4 dai vil btrDttke wlp.
8 du in dock niamao «ach.
4 di vardaut Belara beaant.
Bprack aber Slnit,
■0 Traiallckar slt,
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. IV. 979s L
889 'D«r gettlltm bi« toh «iiin-,
itr drUe dos H ttagitt
imr «UH« dos «1 Doncwait,
MtMt nm mit Btrttfl
S40 'Dl« «cre tiMiM ick g&tn§,^
'i «Dir kiiin«» /«lärm
MMS «Dir fcMibr aoMm
ii» ww di «M>) esMM.
841 'KkU dw olbr bvtle
fr«it owui zaUen xtten
Jm raieji «Dir rtchiu U«id«r
842 [Da tibdt ar »bttr nniter
v»i itr dtgmt 8lfnt,
d^} iett »iA diu achoNi
das dt« himii h&mm,
348 2Vii 100« OKcfc ir fft§Mt
du fiirattn fcteim iOdt,
dd tbiont n von dem Mdd«-
dd «i dm fiMf oil «d«lm
844 'St tfilbkoiiim mla bniod«r
Ah man üA iMri« ff'nie,'
dar aiidar «ofl« toMm,
dar oil hütM mttn.
gstarren nimaiBr «iu hefUbt."
tpnush der Ubtio dS,
(det vxtr ick Itart* fr6},
vor PritiiMld« hv^m,
Si/iril, das eoU du Mir «19m.'
das i« ma» braont,
in Prünhild» lam%.
vor d«r /romoen tragen,
sd mun dt« m<Fra k*r« eage».'
dos «r ■• tmU« »ftati,
2 doz twu fiMoMkm,
«« lob« «eol 9«Jblail,
da« «w« ir «ueelleh«« l«it,
9axi«rl aie im 0«Kam.
dlt «l das vsmam,
nvil cOhtcn «t dtf 9»«
«tid OMoh ir brnodtr «iipU«.
«nd dar j^AteHa ein.
>, 1 di mäflsen doch enterbon
ieh aol ineh fau bawiMD,
9 Wir nlo in raokan wtae
. die wil ich dir nennBD,
■elbe Ti«rcle dejane
■0 arwerbSD wir di fronwen,
I, 4 ona eDdnrfeD udar HaiDt
C 3 t dai wir btoDOD fSeraD
, 1 'WU die aller beateo
die trait man cäUeu clten
6 IM ipraok der degen gooter
mo ntnar liebelt maoter,
daa ada ir Beaeiiaii meide
di wir tragen mit ftreo
9 D4 apraeii TOn Tronen Hagne
'wea weit Ir iwer mnoter
aO wirdet io ir dieneit
von ir Sbermnot.
degeo küeae Dode gnot
vam Betel den S&a.
di dai adeD aln.
vam wir an den ■£:
awi ea qdb dar n&ch ergfi.
mit strlte nimmer beit&n,'
4 d&t aoltn Onntbere aagen.'
die ie man barant,
'aö iril ich aelbe g|n
ob ioli erwerben kao
helfen prAeTen Ueit,
för dl DSrllohen meit.'
mit htellchea aiten'
aölher dienita biteoT
wea ir habet mnot:
ino dirre boveteiae gno4.'
843, 8 se wofliche wol
ine gnot
gekielt
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. 3858 L.
Ut ir uMk hmrm
346 IM «prwk iie Uni« OwitlW
fltt (r w ^M gi$.
«Pia «B iw «Mm f-dbiH «Itt.'
'/Tw m w, {«h «vifai i« tagen.
H kttwa fflMol« fragm.
«fm i« /rnmlw hiiit:
habm siarlidb fMDMif.'
a|»»cfc das tUmegm Mut.
war (llc /roiHMn rmt,
in «idar Un^a la»l/
fMM ti htiäe U iar Munt.
idk wU «liaaHH da«!
«itf ^Ma wal arhaba».
«i M^ta» M rffli /rsiwan $vote lam^iAt hokan.
348 rH wi ll l t fa Hiafa
te M«kla «M i« hld wi
ar Inw« i( i» dam itar j a i i,
alt wMt diu ackoM KriMHMIt da« lltwiaii SiM« i^.
349 M a^dk diu futefrmtum '»« aiarJbat «mu ick aagi.
iefc Mb aiOa aldaii.* im ackifäl da» «mhi tngt
«vir wallaN mW efcaw Htm
«ir wi d a» siw dar rata«
346 'JVii attsat, Habar knwdar,*
'Ut Hiidk raMa haran
dar ir ^art sa Minna
dia As danoaltaM
347 Si fia Mil daN Md»»
tf Molraa» rfdta,
mit fwtai Mdan,
iMTla Dil j
ai woa im ad dar 1^
34^ 4 dM Iftwt ir sieh koaras, «0
344, I 'und (DB A) Ut miob raW* hnran
5 dar b dt nrt m mtima
4 di U «rwaltMi bald«
347, 1 D4 gie ai Bit JD baldan
3 Of matru din rlohan,
348, 9 daa mohte dft [von D] Id baid'an
6 DA aprMli der knnae rlolM
•iw «le iMife
wir mUen karswtlaa
d» badorltotf wir oa babana
9 Da aprftoh dia Jonefroawa
awu dar mtnen heih
daa bring ich Indi wol InnaD
rarugt in sodar iameii,
13 Ir nU mieh, rltw adala,
ir anlt vir gebiatan
•wu in TOB mir gvTftlla, B
and tnoD «a willecHebe,*
IT 'Wir wallan, Uebla awaatar,
du aol halbn prflaTa»
daa ToliIabBD iwer mageda,
wnnd« wir der Tarta
nun dfn fronwa bl dar hnnt
loh wil wol wlisQ dni,
nnt gAatUobea aahn,
I dea aUrlcen Btrridaa wip.
'vil tiabin awaatar min,
knod es niht geain.
in PrOnhilde Uat:
vor fronwen hfirlioh gawnni'
'ril lieber bnioder nitn.
du w»ra lErlmhilde leit
niht Borgende Uten,
mit-htrU«heD aitflo.
dea bin leb In bereit
■prub din wAnneoIloblv malt
trägn not gewant.
iwer edelin unti
du Bl nna rabta atit;
b&n debelner alnbta rU.'
jvGoo'^lc
DER NIBELUKGE NOT. IV. 3930 L.
tt «wrjfcHi wir ii» fcMl.'
md oHoh Sl/ril bwrif.
«jn-soh di« Mffigfti,
s« hotw mim UnV
zveine mkit Man,
2« hat» nl«ii wU mir gin,
«O0X ich in a^r«,
u vi«- 1«^ Irvfa
mul aUi gw>t gewarnt
rdmM IVwihiUa Icnt.^
di« Urrm «diiMlm ilaii.
drtsac mäde gän
diu mIumw Ubijf in,
Iwtmi ffosUali«» >iii.
tri« aUd itr Mi,
dv ffriimm li der ftU,
d« «mrdm ^NoftH kitik
diu Mrlich» meit.
htsoc wbl gttin,
dm Iiiil«i» fnmia doii,
■fi «i •! Midmi Intf«».
van dtr UAtM wafa wfrM.
und outk VON LiMti
di« U mir jMMM
d«- Um ti pmHoc,
dfUE ai in fcoldm wiOm truot.
hettm IM gtgtrt,
dOOtn ai M wtrt;
9tBiir» aUam M» ftol;
«mm i« UcksUm woL
du willm «KU dO 0wiA«r
860 'IV«- tiitl dt« ffMtlm,'
'die mit i« 0«leidrt
M- aprodb 'ich iMe «ifrdt.
Dmwwrl md II«|tM,
861 FVoawa, HMrikrt r«ht«
dflc ich ttlbe viard«
ie drin- hoiida JiMdar
tax wir Ale jchaiide
862 Mil gMlem wrlmihe
U hiM ir jmc/rotNMn
<lc *r krauwltm
di« XNO joSmm warib*
863 Di« ifr^ifdbm tldm
dar in *1 IdtM rtei««,
mO« Mtil H KrUmhlU,
864 Fm fnmdtr viadu hlMlm
di« et «Am« wirm
di« dflolm ai mU tiänt,
HiM höret «wilder
866 Fm Mnrroch dem Und«
die «Her bmlm afdm
deheiiMt MfaMge» Mmm,
«wl lif dos Mhl«m KrieaihtM
86(1 m ti d«- h«hm verle
dar o6e pfiiU Utgm,
dos Mch «HeNm heMe»
860, i min [mit mir D] ce hon [mit mir B] gin.
361, 1 Ir idU Til rakte merkao wu ioli in, fronwe, aftga,
362, 3 Krlmhilt din künegin,
864, 9 I« aahana rremden liotan,
4 nn korst miokal vnndar
866, 1 Ton bterradi fli dan Imndc
366, 8 phllfl dar oba ligan,
4 Ftfianda in hAkgaolten wol.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. 2990 L.
8S7 Vk 'ArAiti^m golde
dar /Vomom mhiniuim
iura «Am vmIuh
dS tCM awA gaeaftH
868 IM «i hnrft wdrm,
goMMkil ]ll>dbUch«ii
da» fi trapm tsU»
im «dsl«ft jvncfr^uwtn
359 [iTAih dm k«rf«MtlM
flt ai woUm aolkwwMt
ob M dtd fcflUMi «pora
S60 FU mtcJMl daidkM
dtf ||«i«» urlottbM
M ff(«rlla)iM xAMm
Jm «nifdm IMtht mijr'"
361 [Si apnok 'd» IMm* bntoän-,
M(l «nirbaf andm- frowttm
\md 4i In MiJtl t|l«KMul0
{r iRH0«t Uf fi4hm «ind«!!
862 /ck «tWM In tagt da» Wm
ti «WiHfM oJ J|*IfcA«,
Ir 90I1 in mr dm &HMmi
die <i)«)mi tu gtniU
868 8m aprocfc 'n- StfrÜ.
if Iriuwc twd 4^ gtndde
Dil guMim toheiit.
VOM hA* *« Main:
bar«itM at diu Weit.
dm 9Mfm ndfcm htnit.]
db mu in af den Itt»
•ift alarib« «cM^
ntdar an dm «2.
wo« VM «rabfilm «rf.
warf bot« «4 fMonf,
Hiwcs ir 0MM«l,
M tiirs od«r w laue.
du a«lm «i dm /VoHwm donc.]
wurt dd Rtftl Mrdrit.
dt« rakm vü gemait.
dia hirrm tdtm das:
von iHiiMn trätb* und« na«.
if ni0Mrt Moh bMldM,
da« Mm (oft wol ^aldn;
«H wd{)« ad dar %>.
•in ala \Sdt gtbmm «dp.'
das in dd tWN gMohwA.
aiDox iaman gupraek.
wart MM träkm wl:
von dm (Higm xetal.
ist i» h&eafhai alu
dm Uabm bmodar mbi.
867, 9 diD newu aSii U«io:
357, 4 dA wu ouch ir gewehn SC
SfiS, 5 Da aogte man don recken, in wBren na benit,
din li dt ßereD Mldeo, ir aierUahett kleit,
■laft si dA kwMd. das wm nn geUni
done wolden ai niht langer bt dem BJoe beattn.
369, 4 •■ waa in rabter m&ie:
6 Für alte di ei körnen,
du al oer werlde lieten
dea mfibten li le gerne
von beaer reokea wste
860, 1 Til groesUahe danken B
861, S d& in ao aSre enwAge
3<i2, 1 loh WKD iu aagt ir hurce
369, 1 wart ein böte geaant, BDJh
di maoaen In des jetin
betera niht geaalm:
d& ae boTe tragn:
knnde niemen nDit gesagn.
ataende nibt der llp.
jvGoo'^lc
60
DER NIBELUNGE NOT. IV. 3068 L.
dos im iht vem
das lohte dtr vi? H«im
S64 Od ipraeh iler ätg» rtdu
$d iiitl ir olbr 99rgt,
tofc Mnge {» in gtimätn
iax vAnet ndttrVokm.'
365 Ir goltrarwea schflde
und« brfthte tn zao iId
roi hiez mau in dehen:
dA w&rt Toa icheaaep t^n««ii
806 Dft Btaonäen in dln renster
Ir sehif mit dem segele
dt« stolzen Itergesetlen
dö ipracb der kttoie Gonther
861 'Dos w»l ich,' «rwdk S^fV».
Mmmh vmi yfitorwt;
4i« nfctm
868 SlMt dd bilde
TOB stftd« er BoUeben
Oonäier der ktlene
di haoben al«b ton Unde
869 SI Itaorten ilebff aplse,
den beat«D den nun knnde
ir rof Btoonden ebene,
fr sohif gleno oncb ebene:
8W/re
•i/We
ir tlorlkn orintm
in PrihihiUa tarnt.'
In KiSmütiMe Aamt,
'lA mir «ito Vp hetUtt,
fronwe, hahmt rit.
tridM- Ott ib» Ata:
JU neig |ua[ iax mkoff« m^dl«.]
mnn tmoo in flf den snnt
alles Ir gewMit:
ai wolden rlten du.
michel weinen getAn.
din minneoDehen kint.
morte ein höher wint.
aftien n den Ria,
'wer eol Bchifineieter Btnf
'idt htm «Hck ifäar fhitt
Aas mut, hMt gntt,
räii mir wel Mtonk'
ix Burgomim Um*.
ein schalten gewu,
Tute b^an.
ein moder selbe nam.
die snellen riter lobesam.
dar sno gnoten wln,
rinden mnben Rio.
■i heten gnot gemach.
Itisel leides in geaehach.
tmrdfM tu iiaHpab:
tnd t» tnirda Mikl,
«ider ^ai« daai »i.
866, 8 Ir (din Jk) roea Uai man Id Dieben ;
366, 1 Da ataoaflen in den Tenatem 8 di aiiss Of den Bln.
i 'war aol nv sclIRnelatar atn7
867, 4 fla der Bnryondan lanL
868, S von Stade begande aehleben der kteftiga man.
868, 8 Ir roas din stnooden scAne,
1 Ir sotff du gla vi] ebene : S70, 3 * das es wnrde naht,
1 tat att den bAbgemnoten w«.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV.
371 An dem zwelften morgea,
hetoo si die winde
gegen Iseaatebie
das wu nlemen m6re
at2 [DS itr Uhu OunOur
mmi Mtofc SU wltm markt,
'Magvt mir, /ritifrf, Mr Slfrit,
3TS Pm wlwHrM S|/Wl
mkJ ttatuMm diu vmU,
iä mtngtt Ir kiuU
8t4 /ch wa itt luiUm rUm,
W jAat gtliehe:
MB mm wir «ock IUhI«
•A ptitOMH wir mit aorgtn
875 M wir ^ mlmwcltokm
W mH ir k«Me mar«
ChMthM* ri min Mm
te «r Ml fi£)i;9M,
876 Dm wdrm ai frnvile,
Airelkir MermM«
•t jÜMt MD« «r weMe;
U i^r Mute Oimth«r
Bft wir beeren Mgen,
rerre dan getngen
in PrfinhUde lut:
ffu Slfrtde bekut.
•4 «U der härga nnh,
wie boMe er dd eproch/
itt bt dta kkml?
wid dos UrUdM lantr
'es bl mir wol MmI.
Üirye iMde hm*
flla ir miek lumt jOm.
flchoMr fntmeit vit g ee e hn t.
ir habet einm m««!,
^ dimtel es midi yvef.
I&r f^flnhilde ffd«,
ver der iüml^mt Itäm.
M ir «winde eifceM,
WM einer rede j dben,
Mfide iA ein man.
dos wirf nOe« j^eUn.'
dee er ei loben U«:
ddMner ez niM He»,
da «0« in wol geedbcDÜ,
FHwMIde ewA.
877 bd
eben in den venelreH
de» er ei nifct orikwide.
d4 wne ii; nkif gegiit
it aucb der Mnio etdn
ia% wae im warttcke leit.
371, 4 du wu ir deketDem, niwao SlTride, bakut
373, 8 'eett »ir, Mwent Slnit,
4 wee dnt diee bärge 878, 2 Itnt nade lut
873, 4 dt mnget ir noeh oiirte 876, 8 noda iek il eis mu.
876, 4 dea «r d4 btt gediagsD, 876, 1 ewu (du Jh) vt «L loben hleit
4 dE leamra PrOnbild* leeh.
876, 6 'JuM leb itiia Dlbt eO verre
■4 dnreb dlae eweeter,
dia iet mir laa min eele
ieb wil du gerne dienen
tr*1, 4 du «T ir aibt erkude,
dnrek die liebe dia,
du aeeene uitedta.
ogd a4 min lelbee Itpi
daa ai werde mla wfp.'
du vu Oiurtbef« wit
jvGoo'^lc
62 DER NIBELUNGE NOT. IV. 3i90 L.
878 Er frtgh SlftUvm, dat ^mUm «iii,
'M i» IM da Ttüni» *mh ^Ai magaÜ»,
iie iort nidtr «ofcoutonif gSii wm if ii» ihiotl
mei» ir herr« gahtbie, «i aint vÜ UIm ^«mmoI.'
879 IM fpraiA itt hem S^l 'kh tvlt ir tougn» apAaa
WMbr to ^«c/nMiwaii, «mI mll mir daiuie jthtn
tMik* Jr n«nm woUfli fcrtal ir* gmodlt'
'das tMox ich,' «firack Omiher, sin rtlor lAono wiite Mt.
880 'Ich «Ifc« ir «in« in itnm vmutw Mtäm,
in MtiPlMr iiwt«: iHh i«l Mt wol ^atd«,
di« uwUmit Mtniu ougw dwrch ir tAanm Jtp:
ob iok jMoalt dn hit», ti müeaa worden min tnip.'
381 'Dir häl erwlt M rAta Üntr ougm acktn:
n M diu Wel I¥ftiihitt, iaz m^UMU magedbt,
nM der Ün h«rjM rtn^et, A» «in wtd ovck diu wvof.'
oU« ir geharda dOhte (hinAmv gwt.
382 06 Itias diu l^nt^ntit 6z da» tMMlam sfo
ir Writehe aiaid«: «in mldm di nifcl alAn
dm /Vmulflt an M »dtMiM. du wfrnt al bnrnt.
Mws du di« frauman Idtm, das iil wia «idar gaaait.
888 Gdn dm mümmdan aPriekan *i ir Up,
dm ia aUa W(m watiloMti telp.
an diit atga» wnttor Umm li gagA»,
dA ai dia iaUe aä\an: dos wo« dürft «Aoihhii 9«M».
87», 2 Ut In du ikt künde
8 di dort bsr nider BOODwent
4 iwl Ir bim heisa,
380, 1 'Sd tihe icb ir aiae S81, 4 diu dOht« Gonthereu enot.
882, 4 du iat uns «der oqco fwol Jh) gweit
888, 8 dlQ wntllcbeD «tp.
4 du wart durch aohoweD geUo.
888, 6 Ir w&ren dIwu riere d{ kAmeD in du UDt
Sthit der küene etn roa söch flf den eant,
du akhea durch dia TQDat«r diu «BtUchen wlp:
dei dflhte «cA setinret des kilneo OoDtheres llp.
9 Kr hftbt im di bl zonme du lierllche mwo,
gDOt aode BohoBDe, [vil BCJk] michel nnde {tU S] atarc,
noi der könie Onather In den aatel geeai.
oJaA diente im BifHt; dea er doch alt vU pu vergu.
18 DA tAch er OQch das Htoe von dem achiffb du.
er het aolben dienuat ril leiten A geUn,
du er bt Btegereife natüende [ie CD] beide mtt.
du aAheo dnrcli dio vebaLer di TNwen aohtsn ande bAr-
jvGoo'^lc
D£B NIBELUNGE KOT. IV. aaea L
88i RAt9 to «iiur mixt
du MfclM «m dm ImwImi
885 fr aaUl ml puMiMt,
ai ritm UrUdk«
ifar <m h«Mjr<N fchallm
«i Umm SUD dem lande
386 MU iM fem <M DaiiMDorl
«Dir harrM «ogm wor^
vM rafeamoftnar vorw«
ir «aUMfl w4rM •iN«o<^
38t r«N IdM d«M lande
dl* Ma M«» (m ir «Mifa
» H«*M dne hMl«
•iw fiten m« der bitrir«
V8B Seha nnd shceo tarne
drf palaa wlt« und «Inen
TOD edelem mwnelBtelDe
du iniu solbo Prttaliilt
889 Diu borr wtP eatslozzan,
dA liefen In enkegene
and enphiengen die gesta
b roa hlei man behaldeB
3M (M frmdt ein tummwn
und die tithttn brdme.'
•proefc vm 7Ve»ye Hajpie:
dtf fcegvnda Slfrit
891 'f» d(rr« hiro pUiga mm,
dw ndtejM jfeate
den fceMe» eil gamM
ir roe ond amh ir oleit
ir aoMUe vol gtiän:
ir firhütge am«I:
/Ar PrAnkilda aal:
von Hehfam poMe rA.
aia es ir eHen in feUl.]
■nd owck Hojtane.
wie die depene
imeiran rtiMm Uatt
«ichd, gmtt, Wide brait.
aooh man ai aMn* trafen:
Vit hirtkkt» wagm.
das jokilwl ht dtr ßwt ;
die heida Man« «HNle gmt.
ai afthea drinne sUn,
aal wo) getin
grttene alBsm ein gras,
mit ir Ingeiinde wm.
Tit wlte tt gettn.
die Fninlülde man
in ir l^oowen lanL
nnd ir sohilde von der bant.
'nebet «na dl« awwrt
'wir weltena aatbe k^agm.'
886, 6 Hit •peni niwealiffen,
din ar di iporo giengeD
dln horten dl ril küenaD
du nch ollia Pränliltt,
386,4 Ir iohilde «rftran acbone,
889,3 unt eapflengen diaa geate
890, 2 not OBch di HehteD ornoDe.'
4 dA begoDda Im (in C/»} StTflt
891, 1 'Ifan pfliget In oirre bArge,
d» wil iaÜ in augmt,
aalen wdft» tragen.'
88t, 4 den vil wnUlotaan man;
mit a werten wolgetio,
den WBtlloben muit
aeharpf oDt [dar ano CD] breit.
din vU berllche melt
387, 8 t[ lohiffel bt der ftnot:
390, 1 'ir anlt nna geben die awiart
di von din refaten mare aogen.
3 Ue viffeo anlen trage d
jvGoo'^lc
DEB NIBELÜNGE NOT. IV. am L.
Ul a{ tragm Mmmm;
in wUgU wttgtm»
i» fÜnttUkar vaU
ioa\ vart MidUt HÜeweM
3S8 'Ir mU fliidi Umh Iwrm.'
'wor & «Nlhm^
«iii([ durch «M> Kab«
394 ZW «proclt «in ir gati»it
ioK idi ir dAtiiu»
«DO» ^rUejaUck«
dm «ttit ir «n>I mpfÜlMiii
SSö Di wprach Hu htM^as
lind irt dar rtarfc« Sl/ril
durch triUm «itner Mimu^
iok /Whla i» Nil»! Ml «*%
896 [IVttiiMtt diu aofcoHw
dtf j)if aiit ir dMHMM
d«i; ial wol 0«ldi»/
Bagne Ovnlkert» man.)
wid ttkaffnt guot gtmaäk.
üioN M fcotM aodk
aH«iilhattm giii;
Ml dla fcüaiiMi grtto.
aprock diu MtiiglH,
relbaii mfl^an afai,
«tf UrUdwN aJAi,
dia halda h«r gnam hin.'
'fnwwt, iclt Moo «nit ^alUii
mtre ktlh» gutkani
ainar dnnidar tUt.
dos ial, /Vothh, «dx rU.'
'*» briffo mir mfa gtmmt.
toman ix mlti IokI
ac 9^1 Im ax den Dp.
dui Mik ttpard« aln «rtp.'
«Dort acUara wvl uaUait.
, 8 &n Ut ai trafM UnMn:
2, 3 tU mftuiK«!! anaUan reokan
6 DA wart Trowan Frfinhttda
äu nnkniid« recken
in htrllcher wnte
dk Toa begonde nkgen
S, 8 dl In ntner bOrge
4, 8 wu galtelie Slfrlde
fi Der SLdar der geaallan
OD er gew^t dea hM«,
ob wlten nnten Undeo,
mxa aiht in b1 dan nndem
9 Dar dritte der Reeellan
nnt dook mit auicenein Übe,
TOD awlndan ilaeo bllokeo,
er Ut in etnen donen
13 Der jaogeate du ander
mftgtltcbar i&kte
mit gnotem gel na e
wir möhteni alle fBrhten,
17 8wie bilde er pflege der xUtte
er mökte wot enralneo
awennar begoade BflmaD.
er lat In allen tagenden
99i, 1 Bflt aehaflfen [Ir COJk] gemaek.
geaaget Bilt merai
dt komen WBren
nrloien üf der floot.
ain maget akttne ande gnot.
I dal I*t mit triwan min rit.
der bt afi lobellch:
wol war er k&uio rieh
and makt er din kftn (gekko BJk).
Bä rebte kflrllohe atin.
der iat id greoUlBh,
küneginne rloli,
dar er b6 ril getaot.
iok w«ne grimrae gemnot.
der Iat ■« lobelteh:
aibe ieh den degen rieb
»6 mianeetteke at&n.
bete im hi iemen ikt getko.
und Bwi ahcene al als llp,
ril wBtliobln wlp,
aln Itp iat aA geaUlt,
ein degan knene snde balt.'
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. a4io L.
89T DA mite gitagnt ilq
JVwihiM« ndm:
/itaffc
dO
398 Dö dJH kUneginiie
SDo d«iii gaste
'•« wUlekomen hör Sifrii
«ai nielMt Iwar reiaet
89» Tu Midb«! gmMe,
im» Ir «ick moolMf frAnm,
90r MMW MMI rMHR
«Mit d<r itt «i}ii Mm:
400 fir Uf IAm« m BJm.
9«i«rwt «MM tr lip.
dlH wlUohm wip.
d« ialont.
dos WM dm 9«fl«i l«it:
dM kilmM koMa ^aauU.]
Slfriden sach,
81 .tUhtecUchen ipnch
ber iD ditze lant.
daz het ieh garae bekanL'
(rmt PHlnJUII,
/WttM tojitn- MiU,
dar Ma VW Mir <lAl:
der irm hct ick gmn r4l.
toox ml ick Mj)m «fr?
«r «Dil di«k (fWM MJMMt,
401 Er irt f*k«isM Oaather,
erwarb er dlae minne,
dnrcb dich mit im
wierer nibt ndn h«rre,
402 8i Sprech 'iit «r diu bftrre
«il er min geteUtin
behabe er die mebterschatt,
gewinne aber *^,
396, 4 •■ wolden leken di gelte
fwiu im iA eo« fMckikI,
er «rUt dick tu» iiikt.
ein kilnec rloli ande her:
Bone gert er nibt oi6r.
ich her gGTam hAo:
ich betei nimmer geUa.'
nade da sin nun,
■pil olaö besUkn,
sA wird ich Aa wlp:
ei gfit in allen an den 11p.'
3 di PrnDhilde recken:
2 nn mnget ir gerne h«ren {baren
'elt «inakoaeo, SlMt, 4
1 'Vil michel iwar genkda,
L Er iat gaborn tod Blne.
1 DB bedenke dichi bellte;
din vil wntllohaD wtp.
897, 1 mar (da «s MDJlii tilaot,
4 die halda Uena ont gam«[L
gama BJIi) .wi diu Biegt spiaoh.
gama bat iob d«i bakant.'^
S je gebot mir her ce Tarne
möht icb ea im geweigert b&n,
403, 2
4
dla ipil din iah im taila,
behebt er dea die meiBteraebaft,
Iit ober dai ich gewinne,
mte herre erliiet dich ea niht.
401, 1 nnt iat ein küole her.
3 aona gert er Dibtea nBr.
der reeke wol getan:
ich hat la gerne Terl4a.'
tut biatn ein man,
ont terter din beitAn, VD
jvGoo'^lc
56
DER NIBELUNGE NOT. IV. 8463 i«
408 Dd apraeh obn TVen^i Bagne
iver rpU jfvMIHw.
GuHlW mfH htm,
•r trmßet wol mwmhen
iW 'Den stein boI er werfen
den gfir mit mir acbiezen.
ir mnget liie wol verliesea
des enit Ir iaeh bedenken,' -
405 Stfrit der enelle
allen alnen willen
gba der kUniginne:
'Ich Bol dich wol behQeten
406 Dft sprach der kttnlc Günther
no teilt 8waz ir gebietet,
ich bestttend ez alles
min honbet ich Terlinae,
40f Dd din kUnl^nne
der spile bat sl g&hen,
sl biec ir te etrlte
ein brUnne von golde,
408 Ein wAftnkemde aidto
d«s In delMme aMIt
COM pf»B4 imer LihU.
Den portm li«Kt gtwür^
409 DW xtt wart dt» f«Ellmi
DonctDcMl und Hag»»
«ri e* dam MtiM^s trgitttgt,
«i dihUn 'unter reite
'fmivM, Ut %tu tehtn
tnd iv mUtate jdkt»
dd mdw w harl« aht.
•in oIm jcknw IfcOnigto.^
und springen dar nAcb,
Iftt fn sin niht te g&ch.
die Are nnd oneb den 11p:
sprach das minnecllebe wlp.
sno dem kdnege trat,
er in reden bat
er sold ftn angest sin:
Tor Ir mit den listen nln.'
'kOneginne hftr,
und wnres dannoch mir,
durch iwren schcenen Hp.
ir enwerdet min wlp.'
sine rede remam,
als ir das gezam.
bringen ir gewant,
nnd einen gnoten echUdes rant
Ml« an diu meit,
voife» nie oarnMU,
«B WIM wol git&tt:
tchtia Ueklt dar an.
in gelfe eii gedrii%t.
wirtn »ngefröut.
des «n^te in der mtwl.
itl wflJ gasten niht ae gvot."
403, 2 iwer spU dln starken. B das in mfiese jehen
4 ein alsA BcktsDe nagedln.'
404, 4 des bedenket inoh vil ebene,'
405, 1 älfHt der kOene
406, 8 das bestüende Ich alles
4 min houbet wit ich Verliesen,
401, 3 aihiesir gewinnen (darbringen JA) ce ftrtte gnot gewant,
eins brnone rdtes goldes,
408, 1 daa leit an din moit,
5 es was ?il wol gotftn.
4 saob man sohloBn dar an.
409, 2 di wiren nngefrent.
4 ist noa recken niht c« gaot.'
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. aeis L.
410 Die wll0 «sa oach SIMt,
•od ei [enan wesse,
dt er sin tarnluppe
d«r Id elonf er sehfere:
411 Er Ute htn widere:
di dia kUnlginae
dk gie er tongenltehvD,
aller di At wAren:
412 Der Hm wm bnoi^at,
vor mantgem tiMm rsdkm,
418 IM VM ttudk Urnen PritMltt
tarn ei «i weMe «trllM
i« tnuK el eb den Men
dar unier mmnacUdie»
414 M kam ir geAtie
DO» «MtMl foM«
mit aUIWiM «ixtnffeii,
dar vndar apil«* tooida
416 Der iii«i^ JcMIdraesxel
dar 4/* U^m eieine
tUr IMe maneger Uije
er mfiwto »hm Um«,
416 Ihr acMIt wo« widar bmilMii,
drisr «paMMR dieto,
tw« afdb und aiwj^ doh j^olda
der wBtUche maa,
Kuo dem schiffe gegfln,
rerborgeo ligen vuit
d6 was er alemen bekani
dö Bteh er reellen t3,
teilte ir hdhin spil.
daz in d& aiemea aach
TOD llstea das geachach.
dd ntd«x «pil geevJuike»
üe da» mMmi Mftm.
each num wA/m trafen;
das ti di« wdrMt tolden engen.
ffwd/cnl man di« vmat,
UM eUiu MtHflge« lanl.
managen geUee ««in,
ir Kehtin varwe adteüt.
und truogen dar mekunt
•iiMn »ekü^ rani
micM unde hreit,
diu eil MiiinwUofc« maU.
«in «d«i horte teae.
grüene aleatn «in j^ro«;
mit «cMn« widerz geU.
dem diu fromee wwrde keU.
b(« ihm dos Ul geeeil,
den tragen «elf diit meUi
rieh er «um j)niHM!;
edhe werde hhne gelruto.
41<\ 2 t is lemen sirande, 4tlv 1 dA rant er roolcen tU
411, 3 dar gl er tongenllche ; tod liiton das gescbach,
' aller di di waren, das ia dA nieman enaack
412, 8 m6r daana aibea hnndert
4 Bvem au dem ipil gelange, das «a dl halde eolden sagen.
418, 1 DA araa [dq V] komen Briioobilt:
2 lam ob li seid« itrltan 8 vil maDigen goldea selo:
1 fr minneUlatua varwe dar ander htrlloben ichein.
414, 1 dl« tnogen dar oehant
416, 1 Der vrowen Bcbiltraael 3 gtQeaa sam (all DJh) ein graa:
8 dar Itthte maaiger liaade
416, X wol drler apanDeD dioka
jvGoo'^lc
DEB NIBELÜN6E NOT. IV. »57* L.
417 ^1«« 4«r iigm Bagn»
mit gritnmtit miwI«
'vi mu, UMe OimllMr?
ier ir iipm^ ,
418 D6 trnoc man dn fronwcn'
ein«D vU acbarfen gftr,
Stare nnd nng^efUege,
der ze ataen ecken
419 F<m 4« ffin$ amart
vitrdtMp «MM
dm tnttga» JWaM itim
Owilhar dar mUI«
420 IM «pnick Hm^imn bniodtr,
'miok riuwt ifKwoltoli«»
nu Masoi wir «< rMikm:
tuht MM in dlMwi liHida
421 Mich mütt tLtrU akre
h«l« N^ brimlar Ho^mu
««d mich ich i»M mIm,
mil tr ühtrmiQata
422 'IFir nidm ii»g»Mngp»
•pf «di fto bruodfl- Bpgana,
dm wir se «41 badw/M,
den BchUt iar trojm xidk,
dar fcalt von TVon*^« aprccfc
wi vsrIiMm wir dan Vp!
diu iai dM Hmela wlp.'
aweere nnde grftz
dens lallen zltea sohOi,
inichel nnde breit,
tII fretBllchen aneit.
hctret vmnder Mgait.
wo* der XU« j atla y a « .
IVükMM« mui.
dar HMi« mrga ptw«».
der Mana flaitMMH-l,
diai« hoff«v«H^.
(oia fliuai» wir de» Up,
n» eerdaröaii dt« w^.
das ich keai in d«x loat.
•iK wd/wi an dar hwl,
Mt möhtan aamfte gin
aüa PrAtthiM« hmm.'
wsl rtima» ^s» loMf,'
'h«l wir dax ßMoatU
Kfld diu «wart vil gwt,
417, 1 All« der aUrke Hagena
2 mit grimm lg*m mnota
4 der a d& gert et m Ion an,
& Veroemt noeh von ir wate:
Ton Awonc der ildee
edel nnde rlcha:
TOD der küoeginne
418, 2 einen gti ril aeharpfea,
419, 2Kolrlerdebelbinmeaaa(ndjaeClQ
& Er dbhte in einem mnote
der tinrel Aa der helle,
iner ich >e Bn^ienden
ai möeata hie [«U CDJk] lange
421, 5 Daa wiaaat eicharlloheD,
00t bnt ich Ueegt eide
6 da> loh aterben iahe
jA müaaan llp rerlieaen
422,
dar luete ai genuoo.
einen wftlTenroo ei tnioe,
ab des rarwe lebein
TJl manie herllcher atein.
4 [Til B] harte TreislleheD aneit.
4 tvil BDJhi harte aorgan began.
'wai Bol ditae veaenf
wi knnd er Ak vor ganeaenl
mit dem lebene mtn,
Trt Tor (fon C) ntner minne atn.'
■i aoldeni wol benni.
ce einem vride geiwam,
den tiaben hirren m!o,
dal t11 ecfccnne raagedtn.'
4 der ataAao rroven Abemaot.' Jk
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. S654 L.
423 IFsl Urt Ov magtt «del«
mit »mMtmitm mwtit
'tut «r (hmtot iM tt Mmm,
ir «U aeltarfm wifnt
424 IM «i dtH «tMTt gemtmuitf
itr Vit kAmw Doncwitrl
'mt fÜmt «WM >i «mIIm,'
'BiMÜttr Wt unWunD^n»,
425 BiÜnhUde Sterke
man tmoc ir zap dem rioge
grÖE DQd angefliege,
fn trafen kftme zwelfe
426 Dm warf «1 m mIU» sllcl^
itr BurgMtim t^rga
'miftn,^ fraäk Bmgiu,
jä mI ti i» Jer JmU«
427 An ir vil wtze anne
BJ begnade vazsen
den g6r si höhe raete:
die eilenden gMte
428 Unde wnre im SlMt
lA hete lie Qantlwr
er gie dar tongenllohe
Onnther stne litte
429 Er sprach 'gip mir Ton handen
■nde merke rehte
vmz tbr iegait «prook,
si iiW dhtd tank:
a6 ttvgtt i% ir gtwuit:
gtbet den hMt» am üe haut.'
b6 dm «mt faUl,
VON frmiie» wart fltl.
fprecfc dar hi«M mmi.-
*» ttrir iMun- wäftm Um.'
groBiUcheo schein.
einen Bwaren ateiSi
michel nnde wel:
der kttenen helde imde sneL
wA ri im gir vwrwaktx.
WM vil \arta gri»,
'was hSl dar hSmae « triti
ata du «Mm tiwwU Ml.'
ei die ennel waot,
den aohilt an der haut,
dd gie es ui den strtt
Torhten PrÜnhflde nH.
niht dt ze helfe komen,
stnen fip benomen.
ond mort im alne banb
harte aorqllch erranb
den BcbOt Ift mich tragen,
was dn nüoh hoereet aagen.
^6, 1 Diu PräDohilde sterka
43i, 1 bIbA dia magat gebAt,
3 Ton (vor X} TreTiden wart vil rAt. BD
TU gnBillcbeD acbeiD.
4 [der Jh] heUe käcna nnde SDeL
426, 2 worden harte grAa. BC
3 'wATeo,' apracb dA Hageoa, DC'Jh'
1 AnrilwIiearmeCwlseiian *"
4 GoDther not Slftit
2 aA heta st dam kdnige
6 'Was hat miah gerüeret?' d&fat der käane man.
dA aach er allaaihalbeB: er tadI di niemeD at&o.
er sprach 'ich piiia Bidii, der liebe Triont dln.
vor der kQQegiane solto gar Ad angeat stg.
1 Dos ahilt gip mir von hende ond Uae mich den tragen,
jvGoo'^lc
60
DER NIBELUNGE NOT. IV. 8729 L.
na habe dn die geberds:
dft er In bekande,
450 D9 lehöz vil krefticlioboD
6t einen lobUt nlnwen,
deo trnoe an slner hende
dai flnr ipranc von stftla,
451 Des starken gftres solde
das man du fiwer longen
des sehazses beide fitrftcbtea
•an dln tamkappe,
482 SiMde dem kfienen
tQ bald» fl]panB er widere;
den gftr den si geBchozsen
den sohAs dS bin widere
488 Dax flwer stoiip äs ringen,
den g«T Bohta mit eilen
dne mohte mit Ir krefte
ei eo bete nimmer
484 Brünbilt dia achfleae
'edel riter Gnntber,
si wknde das eri bfite
nein, bI bete gevellet
48ö DA gie sl hin balde:
den stein bnop ril höhe
dIa wen wli ieh begin.'
es waa Im liebe geUn.
din hSrilobe melt
miofael onde breit:
daz Sigiinde ktnt.
Bam es wite der wlnt.
al durch den scbilt gebrach,
(tz den ringen lach.
die kreftige man:
Bi wnren tdt dt boBtAn.
ton nmnde braet dai blnot
dO nam der belt gaot
im bete dnrch den rant:
des Btarken SlfrideB bant
alB ob et tribe der wlnt.
daz SlgmnodeB kint
des scbDMs niht geaUa.
der käale Ctnnther gettn.
balde tl spranc:
des Bchnsses habe danc'
mit dner kraft getAn:
ein Terre kreftiger man.
sorolo wai ir mnot:
din edel maget gnoL
129, 4 dA er In (reht BJh] erkande,
6 'Nn hil dn mtne liat«, dina Boltn nlenen »geD:
■fi mao din ftSnegiane [tU a] IQcel rbt bejkgen
an dir dabeioei raomea, d«a al doh willen bü.
OQ iih ta «i din vrowe Tor dir nnaorcltahen atAt.'
480, 4 alauD (ala SJh) ei WBte dar «int
483, 4 den framte [aBCJh] dAhinwidare
6 Br diht« 'ieli wil niht acbiesen dal sobtena msgedto.'
er kftrt« daa gArea antda hindern rflcka alo:
mit dar gtratangen er ibAi flf ir gewaot,
du ei arklano vtl lAte von atoet ellentbafteD hant.
49S, 2 den ahna [den All] ahAa mit allan
8 eine mohte mit ir oratten
4 ei enhnte der kSnio Ganther {an CDJ] triwen niemar getin.
434, 1 wie (jü B) balde ai ttf gaaprane (.ipraac C)
484, 2 'Qnctbar, rlttor adele,
4 ir waa dar nich geallchen
486, 1 DA gie ai hin tII balde:
jvGoo'^lc
DEE NIBELUNGE NOT. IV. 3786 L
d iwanc in krefttoUche
d6 sprauc d nAch den wnrfe,
486 Der stefn wu geTal)«n
den «nrf brach mit BpmDge
dar gle der snelle SUrit,
GoDtber In wegete,
487 Slfrit wu kUene
den stein warf er verrer,
Ton alneu sduensn Usten
das or mit dem sprange
488 Zno ir ingeiiude
dA >i ze ende de« ringea
'balde komet her nfther,
ir snlt kanio Ganüier
439 DO leiten die tU kUenen
al boten lieh >e nejwa
Qnnther dem rieben,
ai w&nden er hSte
440 Er gmoitei minneeUche:
dd atua \a bl der hende
■i erloabte im das er solde
des ftenten aloh die degne
441 Ai bal dm rUer «M«
!■ dm faUtt wUm.
de nidt mam» dm rwkM
Owicwert Md Bagnt
442 Slfrit der «neUe,
sine tamkappe
436, 4
486, 1 1
43«, 8 dar sie der hfirre Slfrit,
4 GnnUier in dd wegte,
487, 3
487, b Der tpraae [dar} wu ergaageo,
DA «ach man ander niemen
PrQaDhilt din achtSDe
Slfrit luete geverret
438, 3 'Vit balde kamt her aUier,
irialtdeinkaaeo(kaaigeA)6natliQr
4S9, 4 ai wAsten das er hüte
440, 4 dei fraot« aieb dA Hageae,
443, a
verre von dw bant:
daz Ifite eAlang ir gewant
zwelf klAAer dan:
din maget wol getAn.
di der atein gelae:
der Ml des wnrfee pflae.
krefüc nnde lonc:
dar ESO er witer aprane.
bet er kraft genooe
den kflnic Gnntber« traoc.
«in teil Bi lüte Bprach,
den belt geanaden Baeb,
mtge nnd mine man:
alle werden ondertlLn.'
din wifen von der hant,
ron Bnrgondea lant
ri) manic kQeaer man.
mit einer kraft din apil getin.
Jft was er tagende itcb.
din maget lobellcht
haben äk gewalL
tU kÜene nade balb
mit Jr dowim gdn
oltd dam wart gatä»,
mif dieMla dufr hax.
wtae er waa gennoc,
er ze bebalten tmoc.
der helt in werfene pBao. BC
■A bete er (er bete BJh) craft gennoc
der atein [der] waa galegen.
wan Onntbar den degan.
(din BD] wart ia aorae rAL
dea kflnio Gaotherea tAt.
ir (min JA} mAge not mloe man:
alia weBBD nndertAa.'
dia ipil mit einer eraft getAn.
der degea küene nnde balt
er abe bahalUn traoe.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. ssöo L.
dA f!ia er hin wldete
ik er and ander degne
448 '8ö wol miflh dine msr«,'
'du iwer bAfaTerten
du temeD lebet der tnwer
nn Bnlt ir, maget edele,
di manio fronw« aas,
allei leldei rergaz.
sprach Slfrit der degen,
also fst gelegen,
meister mflge iln.
ona binnen rolgen an den Bln.'
444 M tpnOi «« «wl 9<Mm
es MftMm i hevliiim
jMM müg ich alMt i&tt
cU« flilM IttttK fritmie
446 IM Mm ai bofm rUm
ffl ftMoiida Ir /iritm^
die tot ai M /»nwItiM
and Um i» y tew alfe*
446 iSt rifaa ItgtMu
A«akU(bMi9«
'jorU,' apraDk Ho^mc,
«Dir «rbait«N hie tiM«
441 M ai MI mU ir kr^
(dir hiniginta arilla
«B«» «1» ai alaA flinM*
atttta» maga aM «m
448 M apradb itr ttmke fl^Ht
6 'W«i pttet ir min, bfirrel
der in din kÜaegliiDe
oat lU noa balde Kihowui
iam an nibt enweaae B
9 IM ipraeb din knnlginiie
das ir babt, bto Blfrit,
dhi Ue bftt «rniDeen
dea aatwnrta ir Ilwaaa
18 Er ipraob 'di het &, vroire,
dA waa bt dem aebeffa
ii der rogt ron Blna
dea iat aa im nnkOBdie,'
446, a der PrftanbDda bttf
4 wir arbeitea bte ril nbala
447, 4 ao iat ua dln magt adele
'd«f mA mOU ergim.
jferdmea nA$ mbt laitt:
HuiBaeM wardaii I baaaal.'
mAgt 1
riok wwl Mrlkfc ^awottf
tpiU «ada fno
acbarfca/la soe.
'was kibaa «nr ffalda/
dar »ekammt BrAdWde maa.
kamaal ia dos loal
da« 4Dir rfa varleml),
» ^rdauB aoryaa j aia w .'
'da« aal id» aadaralA».
daa Maa iofc aiM argAi.
t tat [ril BCJh] wtaltehe das.
'ifi iat daa geaehaba
der «pil aiht geaebn,
din Qnntherea haatr
flan Bn^nndeo laat.
beträebet nna den mnet:
Slfrit der balt gnot,
dia aBÜ io aa gewann
apraen der QnatheiM maa.
jvGoo'^lc
DER NIBELUN6E NOT. IV. SOTs L.
iek mI i« Mfe hringm ler In iKIm laut
* i»
kik wil MwuM «am.
dia cU «ol bMMm.
dar ioli Miul« i« gumm»'
■prMli dn- Uni« lU.
MbdkM vrt."
449 Ir mH «Mt Mir tA> vrigmt
g»t m&t st i«Mr Ar«
der aR«-tot«i d«gM
460 'SmM «tt ot Mtb M loMtf*,*
'wir «tu tvwr k«lf«
•r «finuft 't«k bHM widara in vil fatrsM Ugm.
d« ir Midk hcito ^«Mdfl, nill ir d*r Iflüi ji ii m MfMk*
''' ma Mai'' «AA A« AUahaiym /bor.
4Ö1 Dmhim p§ it a/Wf MT ^m-tm ^ dm mwI
ift rfMT loraloppe, d4 tr «iit «cfc^l «mt.
dar OH «t alvMt vil (mge» iax Bigwmnim Vmti
tr fmnrt t» haUia dmnwit, aU ob n «mM itr wM.
462 Om Mfct^«irt«r Miimm aoch: dos nhifW •*« «Ms
«m Stfriäu knftm: di« wiroi olatf frts.
■i wAmlni dos «s /tiorit «te Modw «tarfe«r tvinl;
Miii, » fborf« atfrU,
46S n dM tiyM X»«
k«ai <r MtMt lood»
464 DorMt^Mr alltiM
dos MMf jfskoal oil Mda
[•r fis n« «iaM brya,
dar nhnim atgUmit fcM.
(md U dar «Imm iiak«
mit Mtdta i r» moU,
«od doMioak lOta hu:
dd ar da» frAnn kort haos.
<f aiMaM «tart Wail:
dar HIar vil fMRaU.
dar itft ata fcorc ttmmt.
466 IM loNi ar /Ik dia pertm:
it kwtaa ai ir in»,
(MS lor bapmda Mem
da« «Doa wttl baUalal:
466 BiiwN iMtg^Utffm
462, 1 Dan aakabiaiater sieh ntemen;
«arslosaii ioi di« ttwairt.
Mf MMJk dia liirta tarnt.]
itr tHtiHHida ouM.
d4 «aal ar iwwarHia ft aii atd«
dar dar Wo pMoa^
a(K gtmmftn lao.
4H>, 3 Til iriUleheii nA.'
4 du mit Ir PrflonUlda aagSD.'
453, 3 «ol bondart Ungar nuta nat daanooh pu:
das hiai le (in S) NlbalBBge, 466, 1 dar dar böiga pflM,
jvGoo'^lc
64
DER NIBELÜNGE NOT. IV. SMs L.
dir apnuA '«mt i>l dar Mut
ii «Mmdrit rill« ttimm«
457 Ttid aprndk 'iA bbi •(<• nck:
idi oradni« «IwUclim
dar panif Mflip^ l»ge
äoB nitofa dm portaiafv,
468 Nu itU dtr ritt hütM
tbi halmm üf rin hmibeti
doi «ohilt M bald« stwl«,
wi« nAfa gntnUehm
450 in <r 9«lor«f« toeckiii
dd «DUfdM St^n MD Ml
d4 bgwid im «dtirMM
dock müim/' dar porlMon
460 Fm «iMT iMMhM^m;
•iii teil i«0iinda ßrktt»
dO itr porlMors
dar Mwibt «nia tai «ra^a
461 Si slfUa» bM atra
d4 Urta Man du diasati
ar tanuia da» pM-tamara,
did NKtra MmrdaM hUnAt
4Ö2 Dd Mrta du atrllan
jllbriofc dar fcSaiM,
«r wifMt aUA balda
diaan gtut «II adala,
463 ;4Hirt(A woa Maiia,
Mm wida H«^
tmd aiiia jaiaal awora
dd Ilaf ar luirU awiwda
464 Sibm Jtii<p/a aw«ra
ia mU er «mfc dia haiida
46T| I Er ipruh 'leb pln ein recke:
462, 1 DO hdrt du ^mine atrltea
468, 1 Albrtoh waa vil ^mme,
464, S di mit er vor (umb B) dir hu
«I «oata am da» terT
dar UaM Stfril dd «w
anfaliiw 4^ dos lar.
«weh hiHla dd eer,
«■d Itafa ata fammik.'
dd du« nfrit gatpraek.
ai» «ne/rn m gtUn,
dar ffti atorfca Man
dox tat tr üf naitft
ar dd an SlfHdaii Uaf.'
ad managet) MaRa» ma«.
VOM ataar Iwnt paldii.
dar KMitAa giut.
das im ate «panjfa gArul
daa ffia dam halda «dl,
dar Mt daH primMax Mt,
ad fcra/led)<Aaii al«oo.
dar Urra Slfrit getutoe.
dos al diu hirc arachol.
i* tnhhinga »ul.
das ar i» alt gabottl.
in «1 dar Hibhinge lant.
oarra dura)» da« bare
alM wildes jfatwarc.
««d Itaf dd ar dd vwil
dd ar den riae« «oata pabanf.
dar tnio atura paitwoc.
ar an dam Übe truM,
vo» polda an einer hont.
dd ar Sl/ridan «anl.
Manpan vor dar m,
den acbilt dem Uleiien man
45S, 4 BT u SttKdeD liefl
4fä, 4 du alt) gespenge cebnet
460, S SlArit den [Krimmen D\ tAt,
4 atn hArr« Slfl^it Kannoe.
8 and tief d& er raot
jvGoo'^lc
DER NIBELUN6E NOT. IV. «so L
dttB im de$ «it sc^mI.
dd der «xrtUclif gatl.
gar «brochm «tDimc:
•in viäftH, da» inu tone.
vmU tr tUkt Odkm U(t:
aU im lugmit iaz gMl.
Uef er Jtbrfchan an
■Im alljrrlMD «wi»;
iax tr Vit Uf« «rtc&rJ.
'nu liMt mich ge/uaen-
in «iiMt» relmi «mm»
ich war im vndn-IAt),
«praclt dar Kctij)« mm.
«am dm ri«m i:
Ut%m im vil to^.
'wi« *t( ir gMtanlT
ich «Aide t«h mn-e in moi Maitt.*
«finidk ^Ibrich Aaz getmere.
dvt lUrVeh»» verc,
muggt landaa hlm wmm
doK tr lAxtt mich gmt—an.'
'ir mll vil bolde gSn,
rsfcM die mit Un
dcu «idk di« hie ^wehm;
Itaw hi< niht gMehatteit.'
Uai tr lU diu bml.
di «r ib« nchen eiml:
d«r JVibltHtf)« mM,
er apraA 'vol Af, ir ImM«, ir mtf m Sl/Hda gin.'
472 Si «prmf«» etm dt» bcltrni utid «tärm «il bcrrit.
Mtmt rttn- nwlt« dia wirdm wol ^l«it.
465, 4 er ■honte iIdw cdhte, »U im din (ila CJft) tagaot du gebdt.
466, I Ab rlane er bl dem [ürte 4 din tet Albrlohe wt.
468, 1 kliun den riien «:
469, a dln degeoIIcbsB wero,
470^ 9 int bringet mir der recken, der beaten di wir hta.
4 wenmbe er [dO B] dei gerte, dea hOrt io nlemeu Teijeheo.
471, 6 er waoU sorgegde
5
•Ihm »6 bilterllchen,
d^ lHbta ifcom in »org»
485 Dm «charm ar «on der bände
d0 •ticx er in die ecbeide
•JNm tamo'ar^
•r achdNde •ItMr Kule,
4S0 Mit «larkm ainen iMndm
wnA Die U dem borte
er »ngU in wn^e/Motfe,
ZHhl dn fangen Mite
467 IMe rief d«' Uini«
«nd mikt ich iameiM eij|e«i
(dem ewuor ich dee eide,
ich diande in £ ich eturhe,'
468 A- bont oHoh JIhrIchffi,
di« St/Hdea hrtfte
ioK tvere b^nd^ vrdjfan
er «firach 'ich hei» jS^^:
469 'At wo! mich dirre mara,"
'n» hdn id wol erfunden
da» ir eon wdran achulda»
ich twm ewa» ir ifebtelel,
470 m epraeh der Wrre Sifirit
und bringet mir dar beatm
Maenl Niblunge,
ai «Dil i'» Indee
471 Dem riam und Jlbrtoh«
dd Uef ^tbrich »aide
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. 4ii4 L.
•i §imgtm lU ai fimint
6i Wirt «in «clunM gritam
478 Fit fcn-Mii tOM msftiidel,
das «t fcdmin nhwrfi
<r «}ir«)t 'ir mII Jumim
im vant «r vil WtiM
4U [IF»I drisae M«mi1 neb»
ta isn mwrSm MmmI
dn» brAI« «Ml* fr Juln«
«iHiii er ai füen» woUm
4i1S) £r apracft 'ir gwetm rllcr,
ir «wll eil rieht» ihtder
dar Unit ntlt w %itnm
470 An tinem mvTgm fruo
was nuiUr gmmU»
ri fmorUn tob ih» guoln
•i Um« wmjfirHchm
4t7 IM ttuMidM fo imt «wimii
dtf a^aiilt A« Utnig'Htm
dja loft dort «ifca jHasm
•ia füartut ttgti »Im,
418 IM apradt itr fcibuc oeii Bin«
dia hfll ich Sil ilar «arl«
dia hin ick haa«Kda(:
itr UrUdMH saala
479 IM anch man mfridm
in ItirUdur wmtt,
a aprach diu iünigituu
ao) ich dta gaita frtlasan,
480 & tprach 'k auU «ilwpaii in
ob ir al adM gama,
47S, 2 du al lUan kdmeD,
B ar apraoh 'ir islt von blnaan BD
474, 1 Wol drlB«o hondart reckaD
471, 4
478, 4
479, 4 aol iob dl geate eoptUieii,
480, 2 ob wir al tehen geros,
80^*11 aMn:
aiR laii mil «arta« gttSm.
matt tdtancte im iMartrana.
ar aait iaa dUem itme.
mit aoMl wir OW fhut:
di hM» Miam unda f uat.
w^ran achiare fcamaN.*
dar baatan dd gmumm.
utti imdar ir gmvnmt,
in dag BrOnUlda lauf.]
das «Dil ic& tu aogan,
a ca Jisüa frogan,
vii mHmaoUckiu «t>)p.
mit jrtiolar lotrta d«N Up.'
huobaii ai aich doa.
Sifrit dO gOBan!
UHt hlrKck gttDont:
in da» IV««liilda loni.
'«■mIz iamiM war di aini
ad earra if dam «l?
dia ainl nodt telxar dann a an4.'
'ac aini mtna man.
hia jtdltan ht «arldn.
dia aiitl na, /rowa, fcoman.'
wart mit sühtan war ^anoman.
vor ima acMjfä aldii,
luid ondar man^^an man.
'hir hüntc, ir autt mir aofan,
odar aol idu t>arda|^?'
für doK poloa gin;
dnx ai daz wol oaratfo.'
di aint noch wtier dMiiie dar (alo CJk) ai
wwi Tfl KrAiB WM- ganomea.
odar aol Tch grflaias ai vardafofit*
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. 4im l
Slfriden mit diM gntox»
481 Mm »Awf {» JUrWj«
d4 «MM «d vU JMlff
rf(W si «ick aOmikMM
ii woUtH dii «i( Mmm
482 IM «procfc dtu UiugiMU
litf anhmirfe Danewarl,
'atoax iah nvM
da% er mill« war«,
484 DA «ich flMff'i''* bn»d*>'
aA ma««g« rfcfc« 9^
ibr ntur «orc frl«,
dos dt« arm«» aiU
486 IFoI M iMndn^ p^mdM
gMnaj« tfi riclMT tcdf«
«Im hm di vor gtlnog»»
du 9«(>rlweJk diu Uiivt":
486 IM «pnwk diu UmvIihm
Umn aifcl b<lA«ii.'
d«nE Hoclk uiuUntätitde,
4SI Dt apraeh «m TraiMf« B«jpu
«B Ikll dm- fcänsc vim Blnc
abd ttil es jcb«iiiM
doü wir VON himim fitami
oU ir dar Uiim rM:
a[ DO« dM (tiidam wAt«!.
•md hMdt i» ir gmnmt.
fconn» i« doc la«t,
druMgM Mit d«n aeltam.
Mm sm Bvrgonimt vam,
'iclk tooM im «nmh Jioll,
intd ailW tmd «la golt
dM ich ad oil M*.'
dM ftdfltMM fflnlhar« amni
Mt mich dar aUnI fßtgt».
fproch dar U«m de^an,
dia Ul min aixM al».'
diui tat ir grmMliiAm aekbi,
d«r alAala MidanDaNli
Ut dM haldM JMttt:
dan wart §i vil pig«^
miMMan fn^Ultn laban,
jofc ar Ana aal.
gitnga» wr da« mI,
•d hA-lloMu ftlaif.
as wot ir awora umie Mf.
'Ur Mnac, iofc hat dw rd»
Mir wil Mlnar wdl
•r ammdat gar wi» galt.
dam wold iefc immar waMn i
'jVoutM, i« al 9««it,
0olf mda JUail
Ott i
ir dM fcoban rd(
r IVAnJiiU« wit."
481, 3 dA wu aö vil dar gMta
482, 1 du »ntinirto Danewart, dea künlc Olaalbar« man,
484, S Bwar eiaer marke gert«, 485, 4 es wu Ir werlloha lait.
4S6, 2 mir wll der mlaen wU
466, 6 Er gtt lA rtoha giba, ih wanet du der degea
leb übe gaaaut Dich tAde: ich «iia noch langor pflegen.
onch tKlwe i'i wol verawaDdan, dai mir mto vater lie.'
■A mtlteo kamermre gewan noch küoegiana nte.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. IV. «w L.
488 'Iftin durch mliis lieb«,'
'im Ut mir erfäUm
VON gMt Hfid OHch «1dm,
«d wir (Ibn* fcomm heim
489 Mit eddem gmteine
ir a«ner kamsron
•in« leoM e« Rihl jtetrouwm
490 IM sprach Jiti juh^rouiD«
diu toi ( hie be«li/lan
dd >]>rach ikr fefimo «iM«
d«r {» dar xuo ^«ralla,
491 £1« ir b«hil«i m^
{«r «DIU tr mwolcr 6ruodn-),
'nii ?dl tu «in ievoOtat
si rHilm «ich tw vnifl;
492 Si fuorte mit ir donnait
dar KIM hvnderf mcida:
aim Mhnicn «ich nihl itmgar,
dla äi dA lunm» licwii,
49S I» tugmtUdun xtAt«»
«i Inute ir nahilfM ^nda
mit pdolaM iirloMbe
siw ir satcr kmd«
494 Ma» UtU Af ir ffcrt«
oUar Jnmicwlla
«Hch hom in sko ir reif«
M /uoren tNm dem lande.
«pra<A diu Hne^.
«MidMc Mfoehrfti
da« jfeben ao\ min hont
in der Bor^onden tanl.'
ladet man ir iliw eohrt«.
AA mite mHoate Um
dem Oteelheref man,
dar «mbe lachen hegan.
'wem Mje ich uiiniM lonl?
ml« und iwer hant.'
'au heiset her g&n
iut au\ (Dir vi>^ wetan Mn.*
iw frovM U ir «och
SN« dem diu ma^et tfrmA
mi» bürgt und Mich i> lonl."
ntftn «ach ei rtlen Af den aont.
adu und ahseo wlp,
oii «chfMM troa der Up.
>i wolden gäim dan.
hei wox der weinen b^an.'
diu fronwe rtet« ir tanl:
die al U ir vant.
si bhnen tf de» U.
harn diu fnutoe nimmer mt.
moneger hande epil:
dwr hefen »ie oil.
ein rehler wascerwinl;
doc heweiitde monier m<ioier laut.
488, 4 sA wir kom»D nbero
491, {4 nute das hie rihte
& D4 irelt li ir geriodei
di« mit ir rarn soldan
KDO jeneD tilaint reokeo
■i rlnt«D sich car rerte:
49S, 9 dar euo wol hnndert mEgdi
in du Ountlieres luiL'
491, 8 iDtDe(dieCinbarmaDtaaohd)n<da«C}Unt,
d«i fcfloio OaDtWee hant'
[wol D] aweinile hondart mao,
■e Bargnndeii dan,
Qa NlbelnDga lant. CDJdk\
man lach bI rftao flf daa saut.
\, 1 ei rflmt« ir eigen laut;
S kom in ino ir ralaa
4 mit tII grdaeD vrenden alnt.
jvGoo'^lc
DER KIBELONGE NOT. IV. «86 l.
496 [Doefc «wK «t dn kirmt
n «Dorf if Imfmetta
Z6 Wommt Kuo aar härgt
4ar «i oil friida» riok«
nüit MNuim 4f (kr «ort.*
u«« in ir lid« 9M])«f
o« rina htffcxft,
^ »u 8f/Kt w tform» gtianl warf.
'ö si gerareo wAr«n rolle oiun tage,
dö sprach von Troneje Hagne 'nn hosret vaz ich sage,
wir sOmen nns mit den mnran ze Wormez au den Rln:
i[D.
iwer boten solden
497 D6 sprach kOiiio Gnnther
uns wsre ze der rerte
als ir, frinnt Hagne.
unser horerelse
498 'Sa bltct SlMdeu
der kan sl irol gewerben
T«neit er lu die reise,
durch iwer swester liebe
41*9 Er Bande n&ch dem recken:
er sprach 'slt wir n&hen
sfl Bold ich boten senden
und oBch miner mnoter,
MO Er sprach 'ir snlt rtteo
and onoh durch Kriemhilde,
daz ez mit mir rerdiene
dö daz erbftrte Slfrit,
501 'Eobietet swaa Ir wellet:
ich wil es werben gerne
4S6, 1 Dona wolde ■! den hörrtn
497, t DO sprach der kBole Oaother
5 Des aDtwttrt« Hanne
un ze Borgouden dn.'
'ir habet wftr geaeit.
niemen so bereit
nn dtet in ndn lant
tuot in nieouui baz bekaat.'
fUem die botschaft:
mit ellenhafter kraft.
ir BDlt mit gnoten siten
der ferte in frinntllchen biten.'
der kom, dO man In Tant.
heim in mlnln lant,
dar lieben swester min
daz wir uAhen an den Btn.'
durch des willen mtn ^
daz schaue magedln^
diu hArllche meit.'
dö was der reke vll bereit.
des wirt niht verdaget
dnrch die sohoene maget.
cainer hOefagezIt,
'ich pin niht böte gnot
beliben or der Boot
bebfieteo ir gewuit,
in der Burgande laut.
493, 4 der bete in Triuntllohen piteo.' BD
499, 6 Des ger ich an lach, Slfriti ld leistet mlDen moot,
das ich es iemer diene,' ipracb der degen guot.
dA widerredete is Slnit, der vil küene onan,
BD« du In QnDther aBra riegeo begao.
000. 4 dd das gehörte i.bOrt herD] Slfrit,
SOI, 1 'Nn enbietet swas ir weitet; 3 doroh di vil ichteDen meit.
jvGoo'^lc
70
DER NIBELÜNGE NOT. IV. 4688 u
xwlu gol teh die renthen
dunh i\, BWM Ir g«bietat,
fi02 'BA saget üoten,
du wir u dtire verte
lit wixzen mlne bnoder
ir mit ooeh anB« friood«
608 JflDe sebffine siregter
ir iDlt It BrflnbQde
and oDcfa dem geeisdo
dn nftch ie nno min heize,
6H Und saget Ortwlne,
dsB er heise riht«D
and ander mlne mige
ich wil mit Prttnhilde
606 Und saget mtoer swester,
das leb mit mlaen geatan
dai si wol enpbfthe
daz wll icb immer dtende
606 SUHt dar hAire
TTOBwen Pranhtlde,
nod eallem ir geainde:
ei enkoDde in dirre warlde
607 Mit Tier and zweinzec reckea
des ItUnegeB kom er kae,
allei daz geainde
si Torhten daz tr bArre
608 Sl eibeizten tod den rosseo:
acbiere kom in Glselbar,
und G6m0t «In bmoder.
dO «r den kttnle Gnntfaer
601| S swia Bold ich di« TanUien
4 swu tr Cdnroh ■[ ClUfc] gablet«t,
609, 1 'So stgst mlner mnoUr,
die lob in berzen hftnT
das Ist allei getia.'
der rieben kOnlglii,
hohes rnnotee bId.
wie wir geworben hfto.
dlslo rnnr« huren l&n.
snlt ir nibt rerdagea,
und mlnan dienest sagen,
nnd allen mlnen man.
wol ich daz verendet hAn,
dem lieben neven min,
sidel an den Btn.
die Bol man wiuen lAo,
gröze höchgezlte bko,
BÖ bI habe Temomen
bI ze lande komsn,
die triatinne min.
nmbe KrlemhOde sin.'
balde nrlop nam
als Im dai wol gecam,
dö reit er an den Bln.
ein böte Jl>ezser nibt geslo.
ze Wormz er dO reit,
dd das wart geseit»
mnote j&mers nOt:
dort bellben wnre tOt.
hOhe stnont Ir mnot.
der jnnge kUnic gnot,
wie balde er dd sprach,
nibt bl SIMde sachl
60i, S das er b«iia sidelea
606, 8 das si mit Tllse eopAha
606, 2 TOD rroon PrSDohilt
ipniii
iSa,
■Dlt ir ir laMn, Jk
l wi wol icb das verendet blnl
se (vor D) Wormas an den Bta.
L s6 ai dai habe varDoman
1 balda niloap gaauD
jvGoo'^lc
DER NIBELÜKGE NOT. IV. 4ess L.
509 'SU vUlekomen, hftr Slfril.
war \t mtuD braoder,
Prfi&Ulde Sterke
■6 vnn Ir hAtaia minne
510 'Die aogett l&t bellbeo.
enbiatet einen die liest
den lie ich wol gesunden:
du ich sin böte wnre
511 Ir Bolt du nbtea scble»,
du icli die kfinegiane
die Bol ich Ifteen hoeren
Osnther nnd PrilDhUt:
512 DA spTAch der junge Qlaelher
dft habet Ir mlner 8weat«r
si treit TJI miobel loi^
diu meit eihet incb gerne:
513 Dft spraob der berre Stfrit
du Bol willeoUchen
wer seit dd den fronwea
des WKTt dö böte Olsellier,
514 Giselher der jange
nnd oncb ino einer swester,
'ans ist komen Stfrit,
io hit min brnoder Gouther
616 Er bringet nns din mvre,
nn snlt ir im erlonben
er seit din rehten mnre
Boeh WH den edelen fron wen
616 Si spmngen nAcb ir wnte
sl btten Sifriden
du tet er wülecHchen,
Criemhnt din edele
617 'Stt willekomen, ht>i Stfrit,
wi ist min bmoder Gnntfaer,
009, 8 din Pröiuikild« sterka
&1S, 8 al treit oneh mickel sarge filS, 1 'i
5ia, S du Bol Til wllleclioben
614, 1 Qlnlher der snella
516, 1 <
ir snlt mich wizsen lAn
deo kftnie, habet get&n.
in w»n nns habe benomen:
DOS se gr&zra schaden komen.'
in niid den mftgen sin
der hergeeslle min,
er h&t mich in geeant,
mit mnren her in Iwer lant.
Bwie bA du geschehe,
nnd iwer ewester sehe.
wu In enboten hftt
Ir dinc in beiden hAbe st&t'
'dft snlt ir cdo in gftn:
liebe an gcttn.
nmbe den bmoder nda.
des wil Ich iwer bttrge sin.*
'swft Ich ir dienen Ican,
mit triwen sin getAn.
das ich wil dar giaV
der Til wetllche man.
Eno Blner mnoter sprach, '
dA er s! beide sach,
der helt fls Niderlant:
her SB Kne gesant.
wies nmbe den kilnio stA.
du er ze hove gA.
her TOn Islant.'
michel trfiren bekant
nnd leiten sich an:
hin ze bove g&a.
wan er ei gerne sach.
EQo im TJl güetttchen sprsch
riter loMlch.
der edel küBic rtohT
b/Goot^lc
78
DER NIBELUNGE NOT. IV. 4766 L.
ron Prflnhilde atork«
ow« mir anner mdde,
618 DA sprach der riter käeas
Ir Tü acfacene rronwen
ich lie ia wol geanndeDi
er hit mich Ia beld«D
610 Mit MnDtltoher liebe^
enbiatet !n ir dlcDest
ond lAt iver velnea:
sie hete \a m&negen ilten
520 Si bat den boten eitien;
dd sprach diu minnecllche
ob Ich ze boten miete
dar zso g]t Ir se rlche:
&Ül Ob ich nn eine hete/
so enphieng ich doch gerne
dfi sprach din tagentrtche
si Uex ir kaaemn
622 Tier and Bwelnzeo bwge
gap si im ze miete,
er woldez niht bthaltes,
ir ril aehcenen meiden
628 Ir mnoter b6t ir dienest
'ich sot in sagen mAre,'
'wes inch der kflnio bittet,
ob ir du, l^awe, leistet,
den wen wir hAn rerloni.
das loh zer weide ie wart gebom/
'gebet mir botenbrdt
weinet Ane not.
das toon ich in bek«iti
mitten nueren her gesant
TÜ edel kfinegln,
er und dia wine ein.
si wellest schiere komen.'
so lieber mnre niht vernomoD.
des was er vil bereit.
'mir wnre niht ze leit
in geben seit mtn galt.
ich wll in snst weeen holt.'
sprach er, 'drizec lant,
g&be ÜB iwer hant.'
'sA sol et ein get&n.'
nftch der boten miete gftn.
mit geeteine gnot
bA stuont des beides mnot,
er gab ez bA zehaot
die er ze kemenAteo raut
in ril gfletitchen an.
sprach der kflene man,
80 er knmet an den Rlni
er welle in immer wnge da.
518, 4 si babent mich Ia beiden
519, 1 In enbiatet holden dienest
mit TTiuntlloher Hebe,
DB I&iet iwer waineD:
6 Hit snAwiieD gftren
wischte fli n&b trehenen.
dem boten dtrre mnre
ii was ir miohel brOren
er nnt din wlne slD
ril edelia kfineglD.
ir engen wol geUn
danken si began
diu ir dl w&ren komen.
UBt [ouch CD] [ir aCJIi] weinen beoemen.
520, 8 In sotde gebn min golt.
i ieh wil In [ans CJh'] immer wesn holt'
631, 8 'na sol es stn getlo.'
i ir nnhstem ingesiade.
jvGoo'^lc
DER NIBELUN6E NOT. IV. «26 L.
524 SlDO rtohe geste,
dax ii die wol enpb&het,
das ir g6D im rlt«t
d«8 Bit Ir TOD dem kUoige
526 DA Bprach dia mlnnecUche
8WU ich im kan dienen^
mit frinnülcbea trinwen
dd mftrt« sich ir Ttrwe,
526 Et enwort nie böte enpfaMigen
getonte si in hftn ktiBset,
anders minnecUchfln
dö UlteD [die] BnrgondsD
527 Der palaa nad die wende
gederet gdn den gesten;
wart tU wol bezimbert
disia starke höohgeslt
528 Dd riten allenthalben
der drler kUneg« mtge
das Bi den Bolden «arten
di wart fiz der valde
£29 Dö sehe man din rnnre,
PrQnbilde rrinndei
von dsB TolkeB krefte
hei waz man kflcner degno
024, 1 Di ^e rlofaen gaita,
536, 1
S2&, 2 Bwaa leh im kan gedieoeii,
SS6, 2 getonte ■itDkfiflBeD(gekaBBeiii>),
wi rehte minDekUehe 4
6 Sindolt ODd Hdaolt
▼il grAser nunaoie
[ai D) rihten du geatdele
de« kfloigee sclisSiBr«
9 Ortirln ont 66re
ei saBden D&ch den friandan
b1 knnten in di höhEtt
dA ciertflD aioh engegena
628, 3
&29, 2 di Praoiihllde Trioode:
5 DA apraoh dla ahmne Oiimhilt
di au dem autpfaDge
dl aaocbea da den kiaten
bA Wirt QDB TOD den geaten
hdrte ich In gern
and Bult in des g«wem
fitr Wormez fif den eant,
mit gnoten trinwen gemaot,'
'des bin ich bereit.
das ist aoTerseit:
et sol es Hin getAn.'
die si Tor liebe gewan>
deheines försten bac.
daz hete sl Ane hai:
er von der Trowen sohlet.
als in der böte geriet.
was alles ttber al
der Qnntheres Bai
durch manegen fremden man.
hnop dch til froIlcheD an.
die wege durch das last
hete man bOBant,-
di Id d& Beiden komen.
rtcher wate tu genomen.
das man rtten aach
dö haop sich nngemach
in Bargonden last.
dft ze beiden slten ranti
des hArt icli in gern
mit rehten triwen gemanL
'des bin ich yü bereit,
du iat im miTerseit:
dia TTOwe tBte das.
alB in Slfrit geriet.
QDt Rflmolt der degeo,
man mit arbeiten vaat.
dine wolden das nilit l&n,
alleothalbeD dan:
din d& lolde bId.
dia vil ahceaen magdin.
di in d& wolden kumen.
'ir mlnin magedtn,
mit mir wellen sin,
dio aller beatbn kteit:
lob mit fire [ril J>] geacit '
jvGoo'^lc
74
DER KIBELUNGE NOT. IV. «ggs L.
680 D«r kAiMn dd die reok«a
htrUche aetd«
die die vrowen loldea rlten
beser phertgerelte
£81 Hei waz dA llehtes goldes
Iq l&fate Ton den zonmen
die guldlsen aehamele
die brUite maa den froaweD;
682 Sehs nnd ahwo vronweD
die gebende trnogen.
kfimen die yü seb&ne
dar kom oacb wol getieret
683 Si trnogen riebe phelle,
vor den fremden recken,
dax ir achtsnen varwe
er wxre in Bwachem moote,
684 Von cobel osd ron banne
d& wart Tit «q1 gelieret
mit pongen ob den slden,
in enkande diie fltten
63Ö Vil manegen gUrtei spebe
über tiehtia kldder
Qf edel rOke (erntos
den edelB Jnnofronwen
6Sd Ek wart in fUrgespenge
gennt vil minnecltche.
der Ir liebtin Yarwe
sd sehoeneg ingeeindeB
680) 1 DA kOmen oncli dl reeken;
di herilcken aUelc
GHl, 6 uffa dem hove irtna
den adeln JnncTrowen,
dia analen RlTbnem
von den beaten alden
683, 4 di kom onoh wol federet
6 FdmfosB node riere
es wAr«D oaeh di hAhiteo
di lach man valevahae
dea e der kftDic gerte,
538, 3 duirgeDnoceahrene SC 584,
63fi, 3 dar ir lil Uebtin r«rwe
Dod hiezen tragen dar
ron rAtem golde gar,
ze Worme an den Bln.
knnde nimmer gesln.
von den moeren aehelnl
t11 manic edel stein.
ob liebtem pbelle gnot
si wkren froeltcb gemnot
Bach man fUr g8n,
Boo Erfem bilde daa
nnd troogen richin kleit,
tD manie wntlicbia laelt.
die besten die man Tant,
ab manic gnot gewant, ,
se rehte wol gezam.
der Ir debeiner wiere gram.
tU kletder man d& rant.
maoeo arm na de hant
di si solden tragen.
Ee ende niemen gesagen.
rieh nnde lanc
manio hant dö iwanc,
Ton pfelle Hz 'Ardbl.
waa vü haher Trönden bl.
manlc Bchtsnio meit
oz raöbte ir wesen lelt,
nibt Iftbte g6n der wftt
nn nibt künegea kfinne bAt.
di lüesen traigen dar
diu TTowen pfbrt bereit
als ieh in hin geaalt
aaeb man dl mora tragen
di Ton in iemen knode
von Bni^nde Unt:
dl man Indar vaot-
nnder llehtan parten gin.
dai wart mit vllBe getie.
8 dl ii di Bolden tragen.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOl\ IV. 497o L.
68T DA die rnlnneeUoben va trnogen Ir ^wrat,
di il dl flieren solden, die kAmen dar sehaat,
der hfich gemnoten recken efn tII michel kraft,
m«) tnoo onch dar mit sohilden manegen eBchtnen lebaft.
' _ iBr« firanilU m tfomt enpkcngeH wart.
6SS ADderthalp des Btnes
den kflnec mit einen gerten
man ladi onch dft bl sonme
die sl enpUhen aolden,
689 M dt« mx iala*di
mA DKck von mUwtj«
•i fäMm nie dtm lande
iä fwiK Jm IrfhMpM /Humle
640 Na beert oneh disln mere
Uoten der nl rieben,
gefrnmte tod der bOrge
da gawan ein ander künde
611 Fil mmiagni Nfc«rl ricfcm
vor Krimi kiMe dar Mchanwt
dd hwtp mtm VON i«n morm
642 Der kBnee was körnen übere,
hei was itwker eehefte
man hdn dft hnrtUohen
h«i wu rlcher buckeln
548 Die ril minsecllohen
Oontber mü alaen gesten
er ftiorte PrttnhUde
dA Iftbte wider ein ander
eacb man mit manegen seharn
sno dem Stade rarn.
leüen manic meit.
die wftren alle bereit,
ee» «oMjfm Urnen da«,
(mtmOMiM wart (r hml),
and«rllKilp ile* atodea vaal.
von der ItUnigln,
w{e b! din meidin
dar b1 dft selbe rett.
Til manic rtter ande melt
aaoli man dan ^Iribaa
(niht wo! war «z hUfoii)
ZNO den ecUjfen diM.
mauere ffrotom tcel jr''<'>>'
nnd manio werder gast.
Tor den frowen brastl
von Schilden manegen stdz.
vor gedrange Iftte erdAxI
Btaonden an der habfl-
gie Ton schiffen abe:
selbe an siner hant.
TÜ llehte steine nnde gewant.
640, 6 Der heraoge OAre
alwan fOr das bärgetor:
der mnoat ir ffirbu dienen.
des wart Im wol gelAoet
9 Ortwin der kOene
Til guellectteheo
se ad grtaem aatpfange,
wart nie sft vil der rrowen
I, 4 de» stadea aadarthalben vant.
ürtmbilt Bonmte den
Sirrit der kflene nftn
ai waa ein aobcsne kiat.
ron der joDcfrowen aiat.
bl froan Doteo reit
manic riter nnde meit.
deB wir wol mQgeo Jähen,
''' -'q ander geaehen.
543, 3 gie tOD den äbllTen abe:
■ Goot^lc
DEE NIBELÜNGE NOT. IV. «ms l.
644 Mit tB grteen xtthtea
dft si TTOon PrüQfcUde
■DftD aach dft sohappel mcken
dft si sich kosten beide:
546 Db Bprach gesogenllcheii
'ir Biüt SQO disen landen
mir nnd mlner mnoter
der getriwen Trinndc'
646 Die Irowen eich beriengen
sA ninnecllGb enpUÜwn
e6 die nowen beide
fron Fote und Ir tolitert
647 DA Prttnhilde fhiutren
dft wart mlnnecltcheD
von wntUchen recken
mMi sach die edelen meide
648 fi dax Ir gmoz ergienge,
JA wart dA gekaaset
noch itnondeo bl ein ander
dsE liebet an <e eehenfl
649 Da Epehten mit den ongen
das ei alsA schanei
bA die frowen beide:
man kbn an ir Ube
560 Die frowen speben knndeu
die lobten durch ir echoBne
dA Hprftchen dft die wUen,
man mAbte Eriemhi)de
661 Wider ein ander giengen
man each dft wol gtüieret
dft Btnonden Eidin hütten
der waa dft gar erfüllet
644, 8
vron KriemliÜt dA ^
und ir geainde enphie.
mit wlsen he n den dan,
das wart durch liebe getfta.
Kriemliilt dax meidln
nns willekomeu sin,
nnd allen die wir hftn
db wart dft nlgen getftn.
mit armen dicke hie;
gehörte man noch nie,
der brinte tftten knnt,
Ei kneten dicke ir sUezen munt.
ToIkAmen tif den aant,
genomen hl der liant
manec wtp wol getftu.
Tor Tronn Prttnhilde Btftn.
daz waa ein len^o stnnt.
maoic rAter munt.
die kOnege tohke rieh:
maoegen reken lobellch.
die 6 hArten Jehen
beten niht geaeben
des Jach man Ane lüge.
i^teitur alabte trüge.
nnd mianecllcbeu lip,
das Gantherea wtp:
die betene bas besehen,
fOr PrUnhUde jehen.
maget onde wip.
vil manegen achcencD 11p.
nnd manio gnot gezelt:
vor Wormes alles daz velt.
549, 4 onch kAs man nn ir Ube HD
&6I, 3
.^1, 6 Von dea küoeges rnftgea
muiic röiefarwer mnnt.
di käDigea tohter rieh:
du deheiaer alKlit« trüge. SD
nad maueo rieb (hdb Jh) geielt:
wart driogCD dft getftu.
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. IV. sioe L.
562 Nn w&ren oach die gests
ril manio rlchiTi tjoate
du reit beende Btonben,
mit loDge w«re eobniDDen.
653 Dm di die reftm pUagnt,
wich dunket dax er Sifrit
«il vwnegt wülerfc^
tr fuart d«r ÜMungt
564 Dö kom tod Tioneje Hagne,
den bnhnrt minoeellcheD
dazB nngeatonbet lieieo
des wart dö von doQ gesten
fi6& Der bnhort vas xergangeD
da jpeogeD kanwllea
die riter sno den Tronveo
da Tertribea b1 di stunde,
656 Tor ftbeude D&beD,
nnd ez begaode knoleo,
sieh hooben g6a der bürge
mit ongen wart getrlntet
661 Di wart vod gnoten knehtea
TOQ den hflck gemaoten,
bis für den palaa,
dft wart gedienet rronwen,
668 Dö worden onch geeebeiden
fron Uote nnd Ir tobter
mit ir ingerinde
d6 hört mao allenthalben
669 Oeribtet waa gesidele:
ze tieohe mit den gesten.
ze roBsen alle komen.
darch schilde wart genomen.
sam ob al daz lant
äk worden helde wol bekant
daz taeh eil manic nwil.
mit atnen iege» reil
für di« Mltm dan.
(äienl vattteher man.
als im der wirt geriet:
dd der helt gesobiet,
diu Til schcenen kint.
gevolget gUetllchen sint
über al daz reit.
ander muiic hflcb gezelt
ilf höher rrHuden wdn.
biz man rtten wolde dan.
dö die snnne nider gie
niht lenger man dac He,
manec man nnde wlp.
Tfl maneger aohmnen rrowen Up.
TÜ kleider afa geriten,
nftch des landes siten,
da der ktlnic nlder atnont
BÖ helde hoch gemnote tnont
die flohen künigln.
die Stengen betde hin
in ein tU wltez gadem.
ze frSnden grcezllohen kradem.
der künic wolde gAn
dö sach man bl im stftn
561, S dö htai man FrSnnhilda
not mit in al die vroweD,
dar br&hteo li dl dogene
664, 5 DA epracb dar hfirre GeroAt
■ns e> begiinne knolfln:
dienen ahcenen wtben
■o der kflnie welle rtten,
666, 1 Do der bnhart wae cergiuigeD
667, 1 DAwartvongnotenbeldeD (recken C) 8 der känlc [d& CO] nider atnont
669, 1 äeribtat wart geiidete:
not Oriemhild« gin,
di man iobate *«nt.
Acer Buren od an XuiL
'dia roa Aiet stftn
sA anl wir ana v&n
für dan palu wtt;
das ir rtl bereite alt.'
jvGoo'^lc
78
DER NIBELUN6E NOT. IV. sie« l.
die icbtBiieii PrUnhilds.
In des kttneges lande:
660 Des Wirtes kameiKre
daz wMser Kr (rDogen.
ob io daz iemao seit«
se fllrsten höchgezite:
Ml fi daz der rolt tos Rice
dö tet der h«rre Slfrit
er mKDde iu siner triawe,
6 das er Prüuhilda
662 Br sprach 'ir snlt gedeokoD
sweDue daz vrou Prünhilt
IT gsbt mir iwer swester.
ich hAo an iwer reise
646 D6 Bpraeh der kUnec te dem gaste
JA «Ol nifat melntide
ioh will ia helfen fUegfen
dd bat «r Kriembilde
664 JHil oil «ohnwn mttUt».
4t tpraae Wt MMT ttit09»
iMMrt wmUt Urm
miK muftar mm ai^M
666 IM hrSiit mm KrinMUt
IcrOne d du tnioo
jft was si riebe geuooc.
TOQ golde in peken rOt
des vnre lüsel nAt,
daz man diende bas
iob wolte nibt gelonbeo du.
wazzer dd genam,
als im dai gezam,
wee er im reijach
dft heiroe in tslMiöe sach.
wes mir swnor iwer hant,
kceme In diie lant,
war aint die eide koment
vil miobel arbeit geuomen.'
'ir habet mich rehte ermant.
werden des min bant:
BÖ ich beste kan.'
ze bove rrinDtltcben g&n
«i jt<h»m /«r den mI.
GiMihar Mtal
i« dam taU witMt.
ouiA WUM IVtliifcilt
666 Du spraob der ktiDic Gtnnther
dnreb dln selber tagende
ich Bwnor dich eime recken:
sfl bAsts mtnen willen
669, ö Vtl maoio hflrgesidalo
Tol iplsa wart geaetset,
des si [daao] habsD soldeti,
da sach mao b% dem känege
560, 1
668, 4 da hi« man Criemhilda
664, 1 Hit ir *il lehoeneD mägdeo.
S 'nn beiset wider woDden
4 olwan min swsiter eio«
666, 4 du was din frow« Präonbilt
666, 3
*e( U« U dem kütugt ehi,'
dA man rfm kOmie vmt.
mm mantger fürttm lonl
fMM hies n still« st<bi.
the» M tisclM gegim.
'swester vil gemeit,
Itese mloen eit.
wirdet er dln man,
mit grözen trinwen getin.'
mit gaatoa tarelea breit
als DOS das ist geseit.
wi wfineo des gebrastl
ril man igen börllchen gast.
L io beekeo tod golde rAt
ce hoTO för den künio g&n
jvGoo'^lc
DER »IBELUNGE NOT. IV. 6243 L.
667 Dö sprach din magvt edele
ir sdK Btioh nibt flogen,
■wie Ir mir gobhtet:
ich wil in lobea gerne,
568 Ton liebe and oaoh roa Trönden
» dienst« sich der recke
mnn bat si sno ein ander
maa rrAgte si ob si wolde
669 In meitUchen zOhten
doch bA woa gelttcke
dai si in vtrtprmiik
si lobte oaoh ze wlbe
670 Do er si gelobete
gfletlleben nmbeT&hea
TOB SlIHdcB armen
Tor beiden wart geküsaet
571 mA Uill« das guinde.
(M dax gagnuidsl«
<luN Mi» KricaiMM«.
'lieber bmader min,
jft wil ich immer stn
das sal sin getia.
swen ir mir, hfirre, gebet ze man.'
Stfrit wart röt:
rronn Eriemhilde bot
an dem ringe stAu:
den Ttl wetUchen man.
si schämte sich ein teil:
und Slfrides hell,
aldft nibt zehant
der edel künec ton Niderlant.
nnd oncfa in din meit,
was dft ril bereit
daz minnecUche kint
din edel kflniginae siat.]
olfld dos gttdtadt,
■mm SJ/Kd«fi §a€k
itt diMde nuwk mami
mit Si/Hd> gi».
V.
672 Xlcr kfinic was gesessen,
dA ii sacb Eriemhilde
bl Slftide Bitaen,
Über liebtio wange
fi78 DA sprach der wirt des landes
dat ir s6 Ifttet tmoben
nnd Prünbilt din meit.
(dft wart ir nie so leit)
weinen si began:
sacfa man TiUlen tr^en dan.
'was ist in, frowe min,
lichter ongen schtnf
668, 1 Von lieber ongen blicke
8 mau hiei si loo ein ander
669, 3 iadooli W) wu gelQoke
S das bI in nibt versprecheD
oncb lobte sl oe wtbe
571, S mit Criembilde litEeti.
672, 2 dö sab Ii Onemhilde
4 ir Tiel«D belle trähmic
', 1 Wil lieber braoder m!n,
4 den ir mir, htore, gebet o
wart SiTrides rarwe rAt;
wolds [al B] dA oehuit.
670, 4 diu sbfBue kOniglnne siat
4 mit lamt (aldft mit Jk) Slfrlda gta.
aber liehtia «aoge du.
jvGoo'^lc
80
DER NIBELUNGE NOT. V. &2m l.
Ir sdU Eneh nCau balde:
mla lant nnd mtoe bürge
674 'loh mac vo] weinen balde,'
'ombe dl De sweGtei
dl sich Ich sizen nftben
dKB mDoz ich immer weinen,
b16 Dö sprach der känie Gonther
ich wil in zanderen slteo
war ombe ich mlne sweeter
jft mac Bi mit dem recken
5?ß 8i ijttaA 'mieh ritoet immer
vtuick war ich nriit«,
du ich i« nimmar wotd«
im *ag»t mir tUl von Kri«mfciU
677 IM »praA dar kütüe Gunthtr
er hSt al« kli vaol hürge
dos wisset «ichtrildien,
dar amii gah ich im 20 iclbe
678 Smui tr der Jntnic aeile,
dO gAU von den tinken
W httkvrt (oarl »0 harte,
dm wirt bi ein«! gmte»
679 Er dähfe er läge tanfler
ü WM er de* gedwi^eH
im müee« von ir •ohulden
er htgwtia /HwitlichM
680 BJterfchof) die gut*
der fctiweo mit eime tribe
«er dee ealee etiegeti
KriemMlt und PrtinMl:
in iBt Dndert&n
ande macic wnüloh maa.'
eprech diu achnne meit.
Ist mir TOD herien leiU
dem eigen holden dln:
aol Bi BÖ verderbet Bln.*
'ir solt dee atille dagen.
dielo mere sagen,
Slfride h&n gegeben.
immer Tneltcbe leben.'
ir ichtene und euch ir ZHkt.
ich hele geriM /lufcl,
g«ligm nahm bl,
wtne StfnAea A^
'icfc tuMU iu wo! bdksHt.
undf witiu lant:
er i«t ein JEitnic rlcA;
die »clutne» mrit lobelich,'
doch hat« tl trüeben mvol.
manio rUer gu»tt
dos dl diu hure «rdtfs.
hart« Min verdrDc.
der achomm croweR U.
HiM gar in hersen vrl,
liebe vti gachehtni
an ereun Prtbdiilde aelian.
hat man aba ISn:
zt bette tDolde gän.
getamde» atoh dtf alt
nocA «DM et beidenlhalp in i
678, 3 ir mnget tBOh Trenn balde: i nnt maaic wBtItober man.'
674, 4 eol li «lad verderbet sin.'
675, 1 'tr mHgi wol lÜlle A»gaa
676, 1 Si apraoh 'mich jAmert immer 4 din wiee Slnidea iL'
677, 1 DAepmehderkÜDioedelefrloheC)
3 er hlt als wol bOrj^ ale ieh not wttia lant:
4 dar amb gab ieh im le miaDen
678, I ai hete [doch D] trSebeo mnot.
679, 3 liebee fil geachehee :
680, 1 Ir rittersohaft di gelte 4 noch waa la &ii ir beider ntt.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V. MU L.
&81 D6 kom ir iagesiDde:
ii riebe kamenen
doh teOten M die recken,
id Bach mui t11 degene
582 DI« Mmn kAmen beide
dö dibte ir iewedere
deo metlloheo vroowen:
SlMdes knrcwlle
583 leb BSge In nlht mim
DD hcBret disLn nuere,
b1 fronWflD PrQnbilde.
tr k»te dike aainfter
584 la Bsbenwtzea hemde
dO dUite der rtter edele
des ich ie di gerte
il rnnoB im dnreb ir achcDDe
685 Din liebt begnnde bergen
dA gie der degen kflene
er leite sich )r nfthen:
die tD minaeallchen
586 äi »pradt 'rtttr mM«,
ieb wil «oiA auil MftM
ttf» kh iti« «ÜBT« sroiMk.'
587 DA rüg er iiAcb ir miane
dA greif oftcb etme gQrtel
581, 1 d6 Hall DMn tU d«r degeoe
58», 6 IM der htora Slfrlt
ODt er s0 BÜmaellohe
mit slaeii adelen minneo,
er nam« für sl ein«
die Bflaptfla siob des nlebt,
die brtiilen in din lieht
der sweier kOnege man.
mit Slfriden ga».
d& si Salden iigen.
mit mianen so gesigen
daz aenftet in den mnot
din wart gnsslichen guot
wie er der rroven pfiac.
wie Qanther gelac
zierlicher degen
bl anderen wtben gelegen,
si an daz bette gie.
'na bftn ichi alles hie,
In allen mlnen- tagen/
Ton grftten sobnlden behagen,
des edelen kOneges hant
dA er die rrowen Tant.
sin frSnde din was grAs:
der belt mit armen luubesluz
ir attit «s IAmr utAti.
Jan maget Hifct «r^iiM.
(ir mit wol mark» dax)
(Im warf ir OvalW ftfcas.
nnd terfiiorte ir dia kleit
din hSrllcbe meit,
dan (ald& Jh) mit Sltrid« gin
bt Criemhilde lao
der jnDCTroweD pflac
■i wsrt im ■£ bId lip:
aiht taaent aodeiia wtp.
688, S der aierllohe degea.
588, 5 Daa Tola was im «ntwiehen, ttowod und« meo;
d« wart din keniBD&te [tU Bit] bald« sno gatAn.
«r wftade er lolds trintan ir minaeollelian Up:
JA (dft DJl) was is ooeb tunkhen « [das CDJk] sl worda als wlp.
ÖM, 4 voD gröiea ichnlden wol behagen.
665, 6 HlDDekUobe trinten, des knnd er tU bagAn,
ob In din edele vrowo beta lAien dai gatAn i
dA mntde il b4 a(ro, daa in gamnete das,
•r wAnde Tinden vrende: dO yant er ftntltchea has.
6ö6, 4 da wart ir Qnntlier goltM.
DEE NIBELUNGE NOT. V. m99 l.
ebne itarkeD borten,
ä6 tet ei dem künige
688 Die fliese und onob die hende
sf tniog in zeime nagele
dO er si slftfes irte,
jft het er ron ir krefte
68d Dd begnndfi flAg«n
'ItKBet miD gebeiide,
ine troDwin, Hbtene vroave,
nnd sol oooh harte selten
SSO 's» Ktget Mir, ar GMitbr,
oft tMft fehHidm einilMl,'
iS «praoh «Ur ffter 0M«
591 Owft IM idw wAiia 4rv,'
'dwrch iiMr Im^m^
■U tu «Im MteM«
deaa nuA Ir ilten tmoc:
gröier leide geanoG.
ai im nsimna bant,
nnd hienc ia nn ein« waot
minns ai lue rerbAt
aftcb gewnnaen den t6t
der meiBter aolde sin.
ril edel kttnigln.
in sA nfthen bl gel^n.'
M iH dos Übt M,
aprndi diu «vIkmm meit,
«M eiMr vrMMH ItantV
'daa vmr^ i» ikl« tMOWtt.
«praoh d<r ecW ma«.
Ul KW siw mii»k «m fiti.
•tat «) rttulH Ml,
692 D6 lAete li In bald«,
wfder aa du bette
er leite dcli id Tcm,
dar oieh aetten niorte:
698 DA kom auch Ir geainda:
der wu in an den raoqien
awfe wol man d& geblrte^
der hAite des UDdea,
fif ai In TeiUa.
er mo der Tiowea gie.
du er Ir eehmne wAt
oach wolde bI des li^>en rAt.
die brfthlen niwe kielt:
harte rfl bereit.
trAric was Bin mnot:
ir frOitde dAht in nlht ae goot
B87, 8 daa WM ein itarker porta,
688, 9 not hleDO ia an dl vant
S di minne ai im TerttAL
4 f il nftoh gewunnen den tAt
&89, S 'du loset ntn gebende, 3 deeh aimiMr ao gen^n,
6 Bioe mohte wl im «Kr«, want sl «il saufte Im.
dort mnut er altes hangen di naht ans an den tao,
nns der liebte moroen dnrii din Teneter ehein.
ob er ie eraft gewnnna, din was aa alaem llbo klein.
691, 1 spraiA der snelle ^ene CA) man.
691. 2 'doroh iwar selber togwide, nn Ut mleh ino in gftn.
slt das in min« miniM 4 almraer rfleren iwer Uelt.'
692, 4 dar nkch ril ssltea niorte: das weld ondi si dS haben tftt
668, 1 di brUteo ia niwia kleit: MO
8 tarflrae was geouoo
668, 4 der hfirre von dem tanda, BD swi er das tagee krdae trnoe.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V. M9o l.
694 Nich sitcD der ei pfl&gen
GflDtber aade PrÜBUIt
Bi fj^eogen cao d«m mtkiBtor,
äu koin oasfa er Slfrit
6fö Nleh kfloiktteben «nn
■WM »i habm »oldan,
dö wiird«B bI gewth«!
M flfteh Baa nndar krtie
696 Vil degen 8tr«rt dft oAmen,
dei küoigea se trent
dcb Imop micbel frend«
nu hftrt« Mhfifto hellen
697 D6 skioB In den VemtFen
•i bUmd Tor In llobten
dd bete rieh gMondert
■wea ianUD dft bepud«,
698 Im nnd Stfride
wol «lite wu in wftrra
er gfe tao dem kflnige,
'wie Itt is hlBt griMgenf
699 DA aprieh der wirt «en geate
hMa ich an mtaer rronwen
dd leh le wftade mlvnen,
■i tnoe nlch Eebne nagele
000 Di hieng ieh Hgestllehen
t el mich enbande.
das lol dtr MantUcbeD
da Bpraeb der atarke SUHt
und man durch rebt begie,
nibt langer daa rerlie,
dl man die mesBo Banc.
dO baop sich uichel gedruo.
was In dar bereit
ir krfine und onoh Ir kleit,
dA dac was geUo,
ellin Serin schAne stftn.
aeba bnndert oder baz,
ir aalt wizien dax.
io Bnrgonden laut
an der awertdegea haut,
diu Bchosnen nddln,
maneges scbQdeB BcUt).
der kttnao ron itnen man:
man eaeh In trtkreode gkn.
angelldu atnoit der mooL
der ilter edelgnot
nftgen er began
daz aalt ir midi wiica IIa.'
'laater nnde tehadea
se bäae beim geladen.
tO sAre ei mioh baat:
ond Edeno mlah hAb an eine wanU
die naht nni an den tae,
wie aampbte ei dA lael
tongen aln gekielt.'
'daz tat mir warllohen 1^
6H 9 niht langer daa •■ lle,
4 sieh ha^ d& gnetlioh gednoo.
696, t d« sab maaf alle liere endet kiAne vroltcken Bttn.
696, 2 ir aalt wol wiaaen du-
696) S tiA hnop rll micbel Trend»
697, 9 TU maniKOB Bebildea aohtn,
697, 4 Bwee ieoMB aade* pll«g«f
C96, 3 wol weaee waa im wäre der edel rttter gnot
dA giene er ino dem kflnige,
699, 1 'iob hin laater nnde aohadea:
699, S leb hin den Qbeia tievel heim ee hflae geladen.
OOÖ, 9 « daa •! nleh «abeade. 8 tt genide ein geUeit.'
6*
jvGoo'^lc
84
DER NIBELUNGE NOT. V. M46 l.
001 Des briog ich iacb wol inosn,
icb Bchaffe du si hloaht
dsi Bi ineb Ir minoe
der Mde wu dA Gnntber
408 Er Bpracb 'ich knme noch hlnte
also toDgenIlohe
du sich der liste
efi lit die ksmenere
608 SA leicbe ieh den kindeo
du ich si dtr inoe,
das ich fa getne dleae.
du ir ri hlnte minaet:
604 'Ad du da iht trintert/
'mlne Heben «ronwen,
sA too Ir BWU dfl welleBt
du Bold Ich wol rerkleien:
605 'Dm tneii ich,' tfnuk Stftit,
daa loh Ir nÜtt sR rümm.
iit mir «M- ik aUmi
iril wot g^iibttM Omniktr,
600 04 IM« VOM hrMtDÜ«
huXwrt tMde «Aalltii
d<l die orMtm mUmi
dtf Mnm komerar«
60T Fsit riMMN und von IMm
<br erowM ülhtke
ist ire kne alt
b6 o&heD bl in Ot,
gegflmet nimmer mtr.'
nAch slnen arbeiten bir.
se der kemen&ten In
in der tarnkappe min,
mao nleman wol TontAn.
zuo den berbeigen gin.
dln lieht an der haut:
Bl In d* bl bekant,
ich tiring in dai wip,
oder ich rerlinBe den 11p.'
sprach der klisic dO,
(anders bin leb Tr6)
and nnmeBt ir den 11p,
ai ist ein angestlloheE wtp.'
'if die h-twe mtN,
diu IM« «MMtfar dlii
a» kk hA it gttaek.*
wmax it Stfirit (fetprwA.
vrAida tmde ntt.
■MW aÜM e»rM,
Serünut wart ibr hef.
/Moria em bifdko/',
601, 6 D4 Bpruh dar h«rre SlMt
iek wnne niii nngelteba
mir ist dtn Bweiter OiloiUIt
ei mnoB dln ttowb Frfiiuihilt
606^ 8 diu iet nir vor in allen
'in malit [ril 0, noob C\ wol geneeen.
Unalit it gaweien.
lieber deana der 11p.
noeh hlnte werden dtn vlp.'
1 ee der koDen&teD dln
■DO ilr herbatgra gtu.
60S, 3 du Bt dir di bl bekant, Jh
80 twtnge leb dir dln Wlp,
604, 4 Bi iet ein Treiillehes wtp.'
605, 2 din Bhcene eweeter dln
eiM, 9 alles mao verbot,
1 di liute von dem wage etin.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V. ssu L.
^ «t VW Jm kinigtn
te mI^ im imx gt tU tU
608 D« kttnic belte küne
die achsoen Prünhilde
nnd onoh Krlemhllds,
h«I was mu iiieUer depie
am SlMt det b«nfl
bl Blme Bohoencn »Ibe
si trflte sine h«Dde
nnz er ror Ir oogen
610 DO sl mit im spute
ino alme iogeslDde
'mich hAt des michel wnnder:
irer Ut dl ilnen hende
611 Die rede li Ue bellben.
d& er die kunemra
dia begande er lescban
du ez wnre SlMt,
612 Vfei weise er waa er wolde:
melde mide noDwan,
der edel kOnec dO selbe
starker rigele swAoe
618 Diu Hebt ferbuger scblere
eines spSs begnnde
SiMt der Bbt^e
d«s wu dem kSnege Gnatber
614 Slfm <kk dt Uitt
ai tfTMk 'mi Mix, «r Gwnlftn-,
M Kf ofc« miitit g^.
iax man von Üsobe gie.
man dO komen Ue,
b«lde an Ir gemach.
vor den kUnigümen saobi
TÜ miunecUohen lu
mit TTfiaden Ane hai,
mit ir 711 wlaen haut,
sine wflsse wenne rerswant.
nnd sl sin niht ensaeb,
dlo kUnigJnne spraeb
war Ist der kfinlo komeoT
fti den mlnen genomeoF'
er was bin gegftn
Taut mit liebten stftn:
den kinden an der bant
das wart dö Qnntber bekant
dd biez er dannen gftn
dO das was getla,
ril wol bflslfti die Ulre:
warf er b^de derfUre.
nnder die bettewftt.
(des enwas niht ritt)
nnd oocb din sohone meit:
beide lieb ande leit
dfl- hinigiiuu M.
alt I«*p IN iat H
607, 6 Der kflnie in gaotem w&ne d4 Traltoben saa:
da> Im galobU Strrlt,
der eine tae 1d daht«
an etner vrowea dühdb .
606, 1 Er erbdta ktime
609, 4 ans« er fr ror den oogen
610, 1 und li aln (nnt sie B) niht mär «niuh,
8 war i1 der kfiaio komen. D
611, 1 ät was er hin cegin'
61S, 8 der riebe fcfinee [dö O] selbe 4 warf er ■nalU darför.
614, 1 BifHt liob lelt* nUen der JoDOTrowen ((ohaDSD vronwen O) bl.
sl apracb 'nn UU is, OanUier,
jvGoo'^lc
86
D£R NIBELUNGE NOT. V. 66to l.
(tu if lU arthrile
616 IM kil «• 1
(hutihtr tnol htrU,
Uitt aUam t:
616 Er gebArt« bud «s wnn
er nmbeaUi siit annm
■i wtrf in tu dem bett«
das Im Bta boubet
617 Wider ftf mit beftei
ar woldes bu Teriaoehaa,
das er ei wolda twiafan,
eolieb wer an froowen
618 IM er HiM wsMa «rwMm,
'tu atewi aib a^ttann
ir M m $^tg»!
619 SI beelfia mtt arm«
nad wold In gabondea
daa A an den bttta
dai er ir wAt »rfkwfte,
620 Waa balf d6 ala iteAe
wan gi im anelgte
■i tmoe ia mit gewalte
nnd dneta in aageftioge
6S1 'Ow«,' gedUt der recke,
Ton einer melt Tedlesan,
dar niob ioimer mAre
gegen Ir manne,
614, 4 Bit gstet diu nowe
616, S du helBlleliar dinge
617, 4 soioh «er deh-'lner vroweD
618, 2 'in Bolt mir nlht uKeren
8 ir Btt til uDgefGege:
619, 2 dd wotde bI In gebaadea
t«A*
das tr ittkt »lUfnuk.
ttoie «r aiM «iMch,
mm i» ii mM gnAadn
hart* BWnen gnw^
Gnntber der kflnte rieb:
die maget iobellch.
dl bl ftf eine bane,
läte an eime ichomel erelana.
Bpraao der ktteae man:
dA ex dea began,
dar nmbe wart im w«. -
iok WRue aimmer ergA.
di«. wtmgt tf «pnoM.*
a^ iMmia t» Uwm.
daa Bsl ia «Mrdaa UU,
fraeh diu mriUelM ««it.
den tiverlloben degen
alaam den kfinia legen,
bete goot gemach.
din. vroBWe e« gnaallobea raeh.
nnd onoh ein kraA^
ii Bbee meiatonehaftT
(daa mnoB et alaft eis)
bl dem bette m eine« aebrlB.
'aol leh mitten Itp
sA mngea ellia wlp
tragen gelphen moot
diu Bn« es nimmer getaot.'
dem kfienen Blfiide w«.
ieh wraa nimner mtr argA.
, _ „ ._ „ 3 m&hte haben gemecb.
690^ 1 Wai half aln IpitinBCJ] vterke nnt onoh bId miahel (grtain ■) ereftT
il erceiget« den degene 4 BwiJchendarwande(diwant^iiBdaineBsehrla.
621, t 'boI ioli un Hlaen llp
621, 8 her ntob immer n^re 4 diu es bm oiDaMT getnot/
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V. 6780 L.
633 Dez kdiuo ei wol hdrt«,
Kfrit lieh achaiDM,
mit iingflfil0g«r knfte
TerauocheDde angertllehen
623 Dm H«ic dAfcta !»«•
«t inkU »Im Ifnia,
daz Vvol v»fi *r fcnfta:
4m irAkl <r OH «M loufM
634 Ir tmgtpitgn «viHn»
dM- fcd«w «I all« Mrti,
•r AvMw an du b«lto,
ir Ufa «iMfcn^
Ö35 D6 (reif ai nio der alten,
■ad wold In Üb gebnadeo:
du tr din Ut erkncbten,
des wart derlaiM geaeheiden:
9S» 81 apraeh 'kttnie edele,
es «irt wol renttene^
ieh were mieh nimmeT mkn
ich hin wol erftuden
627 SUrit der ataoat duinen,
•am ober roo im ziehea
er zdoh ir ab der hende
du es dA nie wart Innen
628 Dar tno nan er ir gOtteh
ioh enweis ob er dai täte
er angeate nmb den man.
Bfimen er began,'
satzter ir aich wider,
an troao Pritnhilde eider.
iax Ab d«» tuighn upnne
tu dH MrttefcM HMit
htrU gnu^ldmt int.
i& ü den portea vant,
dö wertez aö eia hast,
dar ano al dar Itp.
d6 wart al Gniitherea irtp.
da Bolt mieh leben Ua.
BWBZ Ich dir bAn getAn.
der edelen minne dln:
daz da kanat rroawen meilter aln.*
ligen lie er die mett,
wolde alnin kleit
ein gnldln ringerila,
din edel kttnigln.
daz was ein borte gaoL
dnrch idnen hftben moot.
623, 3 aaster lioh [ir CDJk] wider,
1 er Tersnooht •■ angMUlahen
1 Den knnio es dobte itaga
3 ai draet im atne Iwada,
5 du plnot im von ir ereft«:
( att briUitar an ein Longen di tU bdrttohan owit
624, 8 dai ai vil lüt eraohre:
69fi, 8 oat ODCh al der Itp.
1 daa W«t dar itrlt geacheiden:
2 H Wirt tU wol Taiaflenet,
B ich gewec mlob nimmer mtre
1 ioh hlB daa wol erfaDdan BDJh
2 asm er von im sieben
1 das ai d«8 nie wart inneD,
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE NOT. V. 5bu l.
«r gap in alnem wtbe:
d6 Iftgea. bl ein »nder
629 Dane was onoh si niht storker
er trfitfl miniiflcltchfii
ob ilz vetsDohte mtn,
das het Ir Kllez Gonther
630 IPi« rtkte initHMcbdU
Mit vriwilllcW ImU
im wa$ i«r Um A/Wt
dA ar «ort wtt t»plm»g»»
631 Br utUenhMKt ir vriff«,
•r kol «i «» vU Im««
wu flt <Mi^ ferta«
«wojb «r ^ jrabM mU«,
682 0«r «i>ir» «mtI «ii ^mh «oiyM
l« an«» im Immim
dkm M Mm M«to,
638 Di« UdoM tÜ« hmt!«
dos ta «1 dw «rtlff
dw Wirt im sider leü
der kfinlo nod dia ichcBDe mi
danne ein aader wtp.
ir vil Bohcsaen np.
wu knnd ex el rerrAnf
mit Blnea minnen getAo.
«r U d<r vrtuwm hw
to M dM lidtlm tae!
voidtr ix gegi»,
VM» aiflM- M-MMW twi grtdii.
dn- fl hflU 9«Uhl.
dos «r ir kta brM^
in tjaw lowlf gU.
«Di« UmI ark Man H«/
vtrr« bas ynuiel
dM ««rt dhi /Hfwd» «mI
684 Dl» adrini wirl« mdfr«,
fM tiiid d^ s«o aitter,
di« Mtm dii dar Umm,
d«n viart vU diMwf* fiMii
dm vitrtttihmtdtH tae,
nie dar aokil geUm
der iMidw mM« pjl^Mt.
«il hart» Mk» «mm^m.
ab » dar kOiwe j)*M)
Uaidar Md galt rdt,
miMajfMi fcOmm moh.
«cMcdm fn dU hm den.
S Er pflBO ir mlnoacncheD,
dA maoat« ti Tarkleaan
von rinw beinliehe
bej wu ir Toa dar ninne
B ODS du al ander krAna
3 danoa er d& vor w»re.
3 In «Uan ■Inan landea
S die fLhta dureli aln 6re
i GnBther nnt diu aehtsnin mait.
■la im daa geBam:
Ir aotn uat oneli ir ahun.
ai wart ein lütdl bleieli.
ir tU gTdaea erefte entwelehl
. 3 den ir ril eehcBDen Up.
8 wu knnda [ai 0) du verriaf
680, 1 ai dO bt im Im
I, 1 naa an den rieroehenden tae,
kleider unt golt vil (du DJh) rAt,
3 maniKsn vamdea man.
1 dl ahiadea vrallchea dKO.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V. 8874 L.
686 tr«4 d«r JHMe Slfrit tawr JVUnfoiil
du fi d»r hriktm, Saz wmrt gar Mit gftkm,
686 £ du «WK AU tUh» gibt (U vM-fWONo,
du dd woMm « iMMdt, (Mhta iln eo laue.
M m wart iim ^otivbt mAv hat gtffitgmi.
at Mubtt «idt diu U«h«tt: « »ciel von dantun mmnit i«gm.
. ' wi» St/Ht ** taHJt mil tbi*M wtie kern.
68t M dt« gwH uirm all« dan 0«mni,
dd «ffnidi jnw «tat gttimi« BiganmdM bant
'imr ml« Muk tu» b«r«il«n M« ia ihubt Umt.'
lüp «Bo« M 1»tm «dU«, dd «B d*« vroiM nkt» «tdunI.
688 Di« finim «to h» giw f i imd iprdokaii alt« drl
*wiH«l, Mtti« BlfirU, diu in tMur rf
mit friwM» wt««r dimatt b«r«il «hu U d«* MI.'
dt ntfif «r d«ii Urrcn, dd na» ims tt jfäattkh «rUi.
689 'ITir min otidi mil i» Ml«»,' apradk OisiOtr du U«l.
')■»( tmd« htirg» dt« ummt «ij|«R «iMt:
twoM UM d«r tDtt«ii tnat wcwh tMd«rldit,
d<r «tili ir t«{l ml ftiirt«» mU «om* KrMNiIufd« Mn.'
640 AMI d«r Si^mmd«« nto da» /&r«(M «pracJt,
dd «r d«r Mr«» itrfllm f«Url« »»d« 0«««oht
'g9t Msl« tiMT wi« MHiMr (olk ri»;
jd hwn idk ir M rdf« »lil dar IM«» trrotD«» mtit.'
4 uit onoh dln roas mit aätelen;
686, 1 E [du BD] mu dia riebe g&be »IIa di verawaDC,
dio di ce lüde wolden, di dflbta dea ce laue.
4 das wolde Gnother der degea-
fi87| 6 Sl aprsoh ino lit muna 'wenoe hdI wir TUnt
du ich aö barte g&ha, dai heia ich wol beirarD.
mir anln S mtoe brnader teilen mit dia laat.'
lait wu es SlAride, d6 en ao Criembild erranL
638, 3 'du «liat das, hfir Bitrit,
4 d4 neig er den degenaa (beiden JA),
639, 3 airu [ddb 0] der wlteo rtche ans ist undert&o,
640, 4 ant onoh die linte drioDo. Ja gatnot din Uebe wioe min
Des teiles wol oe r&te, den ir ir woldet geben.
di al aol tragen hrane, und iol ich du gelebeiii
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE NOT. V. 58S8 L.
641 Da tproofc diu vrowe ErMmfcill
wnb Burgondm d^fow
ji lol «i «it nir Min*
642 Dtf aprach der Mra OSraM
die gerne mit dir rllni,
Ac dr&Mo fcwidart raehm
di« «ii* diu MMjiMimia.'
648 JVdch HageiuM van Tronije
ob dt« md ir mäge
dar uwb« geKun Hagttte
•r «firaoh 'j4 «109 ww Oitiilfc«r
644 ^^ iü^amda
waii ir wol
'habel ir d«r erh» rM,
w mfcl >d lAta «U^
fätntt in •!» Imt.
miliar It«6«n bniodar Jwwif.'
'(Min dir twm dw wU.
der viiidMl du hi« otl.
Mim dir td«int MMit
KriMiüriU Mwl«! bapait
und niA OrtvAn,
KriemkOde wofdm «tu.
wir nl» in langar di«H)
645 Diu Iwzm ti baWm
ir mUI (iijfwiiul«
xwf «nd driBM mmda
Bktwarl der grät»
646 (7rlftp äi d4f «amm,
«i rdmim vrattohoi
647 0« bcMiM «1 (r m4«a
man hies i» aOmOuMM
■ U»
der Tnni)»n sUei
lue M bo« bnl4ii.
tmd btreitm *idk d««.
vrMt Kriamitib »r jmm«,
und /%»/ himderf own.
«e^^ KrimnUM« dMt.
[»«Mal] rüer «mU fciMlrf,
dox WIM ml mivlwl rM.
wurd«» n gehuntt
dea Uwio OuntUru latO.
verrt äf dm muge».
botm «Hrdm bald«
640, 7 ti mnoa wttrden richer
iwu ir loi gebietet,
:, 3 TOD drlHO banden recken
643, 2 ob di aot onah iz m&Ke
3 do gtwsn du unbe Hagen«
644, 1 Ander iiter geeinde
647, 4 dO wurden boten bald*
Stgemamde da» guantj
duin lernen lebender tt
dea pln ieh in dienatUohen bL'
9 ea B« lihte aiht enatU,
1 'nn nim dir aweu dn wll.
wir geben dir tdaent man:
1 Orienibilt dO aenden begnn
ein lomllchei leben:
1 ce (der O) wertde niemen gegebi
daa (di B) IM In rolgen ndts;
l den wir lither gevolget Un.'
1 do bereiten al aioh dan.
1 der volgete Eriembilds dan.
jvGoo'^lc
«Hd *r«NN EToIm Mut,
«M ITorNiM aW Itta.
DER NIBELUNGE NOT. V. im L.
MS Dm ar triuM wUa,
Kri«Nk*It iH« «il «hm»,
«49 'ir*l «ick,* apnOk i» SiffmiM*,
4ax (liw tdkiBM SHonMI*
to iiw Im »ii wal p tM wP irt
nlii «NR 8t^
6&0 IM jap «« vrom Hfltal
«i «rixte •iefc <lir mm«
651 JMm Mit« «MT di fanw«
dar nw ar fdbrJiwf
dtf ritai m »f< g «w«
i I«l i«Rum tax tn f kn ng mi ,
■Ul M WWi g T «ofcoiMII /TMMMK
663 In «iMT taf««)«ida,
di« hHKl«» «ad dir vnw i d i»
«IHM«l«UmMI
di« «MM fdMma fiwilaii;
654 Afit )<wJMMl«ai «imd«
fautai KriMuMM«
Mid »««ft S^Ümt
■Bcs M- gMNid«
666 Man bat di« p««l« bri«^««
ml hi« ««U« Hm« dn.'
tniNugM M»ll rA;
«NM ir hotmArit.
Hu «i dtf vtruam.
mit (UM «wl «b i» (HtM'li'
Mit iM i» das linrt.
rifcl«« «d xehmmt,
vor vriwtdm «old« «dti.
( laut.
KrtMiMIda gagmtnit,
■wd« ritUm gemaU,
da MO» di« gtt4 Mick.
dd ri ItriM inogm M.
ai^int iHid Sigmtm»
dwrdh li«b« iMOH^ff« «Mwl,
in WM ir Ml b«iiMMii.
WM Hl graKUAmi «nDchmm.
für Sigwuuti«» »al.
648, 1 Du er du wiien aolde, uot onoh ttoo BigsUnt,
du stn loD korasD wolde,
649, 1 'So (Nq C) wol mieV apraoli d« Sigiiiant,
4 mtD »D, der edel Slfrit,
6&0, 3 aUb«r nat golt du (vil B) ifwre: du wu tr botenbrAt,
eS&t 2 dan&e di heida mar* (worden C)
3 Eriemhilt eogegene reit
4 <ir rolgeten ritter gemeit),
668, S Uli du ii kftineB
jvGoo'^lc
gS DER NIBELUNOE NOT. T. «03S L.
tMtr «M i»» «MTM. äi «DM ntaiiic Num
ibr im MÜMim «ulb«» mU fb*» ditnm htgt».
666 Dte I» ir pnfMN Am aAsm *Md h«tM ffii«M,
«u: goltffanofr gira» ir iiijwiiida Inwci
b9^tn^ ihm! titl geaMna varwiwvt wel dar ki/
•wt p|liMi vltescbahM ir di» tiri Hnijttik
66T IM fproah cor ^m friuudtn im \im jSi^Miiiil
'dm» Xfridn mägtm too« ick alU» hMt^
•r fot Mr diM» rvobi» «^m IbrAu tragtii.'
diK wtmn \ört9n gtnu dia wm Vidwlaml« «o^m.
668 Br bMldk Im ttM hrAw, g«riltf«, tmd« tmt.
alt woa ar tr Mm. dia ar sa rafcta miiiI
«ad dar ar rifcta» mM«, das wart aUi gtid»
dos Man Un «orkia dar acfcoMni KriamhUda nua.
669 Jn diaa« ^rtea» tnm UMtr, da» iat w4r,
and riUa wak ««dar IMr« a» dos sdtaiida jdr,
das Um »Am u vrawK» aiaaii «hn gMaoa.
ia» «mw daa tttaqaa mdgaa *&oK ir wiUatt tosl aryda.
660 Dan lUa ataa i6 Uufm wid ^op im aiiiM «aaiaii,
Guattar, adelt abum ofcaiai: daa dorft ar aiflk aiM «ekaaiaa
garial ir aJdk daa aid^aa, 4a9 war im «mI «rgim.
dd sdeh aiaa ia mit fHaa: dos «ku «aa aofciildaa gtUm.
661 Ja im aalbaa aUaa alar|i vro« SifUa».
dl aa« daa ffwwfl mt «IIa dar adalaa Talaa Mat,
dar «1 rtiftaa ffraimaa ab loaJaa imI jasam.
doc Ua^flaa gmuogt, dS ai dar Wt voa m faaaak
6^ lfm kale aaak dort M Btaa, ad wir hoava aa^aa,
I rtchea aiaaa «aa gttragm
66fi, 8 di wu tU mouio mn,
666, 4 dfl mRQ den aohcBDan vrowaa
6 Swte grts ir hdbilt bl Biue wu bekmnt,
noch gas nun hie deo haldio tu baser gernnt
danoe b1 ie getrdegeD noch bt m1«d ir Ugeo.
mui mäht« michal «nndar von Ir rlebeit« aagea.
666, 1 DA n la ir h4h«i) iran
8 perln (pralle i>} und ^del gaataiiiB
1 aDB pflu Ir vlliekUehen Sigslint din «dal kflaaglii.
668, 3 alt WM er ir aller meiatar.
669, 2 uns &n du oahaada Jftr,
661, 2 d« bat den gawalt nit alle
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V. em l.
PrflNMU A« «efcoM
663 !M.»r« xalleQ tlteD
wie Tehte lobellehen
lebeten E«Uen Btandea
nlsBin tet oach Oontber
664 Diu lutt der Niblonge
(lieber dner mAge
und SobilbDDgeB recken,
des trnoc der kflene Slfrit
666 Hort den aller melaton
tat diei 4 pflsgen,
den er vor elme berge
dar amb er ilnoc w tdde
966 Er bete den «naieb der Aren:
■d mfleee man tob scbnlden
du er wäre der beste
man rorhte eine tterke
; ? mir e-nUer StfrUta ho dtr idSMt *ar.
06f D6 dUte oacb alle dte das Onntbereg wip
'wie trelt et alsA Utbe
nn iit doch nuer eigen
er büt nne nn lange
668 Daz tmoc d In ir henen,
dai st ir rremde wAren,
in BitrgoKdm toiU.-
worl »r SifrH gtnmtt.
VI.
wart BÖ tU ge^it,
die reken wol geueit
In Sigmandei lant:
mit slnen mAf^en &z erkant,
Stfride diente bie
wart nelieiner nie),
and ir beider gnot.
desto bAher einen mnot
den ie bett gewan,
bete der kfiene man
mit Blaer bende erstreit,
maneges ilter gemeit
and w»r dei nlbt geseheben,
dem edelen reken Jeben
der ie ttf ors geiai.
nnd tet vü bilUehea das.
TTOD Krlemhüt den lipT
Blfrit ir man:
laze] dienste getin.'
nnd wart onch wol rerdeit.
daz was ir harte leit,
662,6 Wie rahte vltseoUoben man itn büeten bieil
Gnntber der eäele im magesogan liei,
di es wol knsden itebea ce einem bidertiem man.
her waa ha ungeICeke alt der Trinade an gewan 1
668, 1 der wart [dA D] ril geseit,
3 di rekan vil gamett
664, 1 Dal laat se Nlbelnage
6 fnat ovob SO] Bchitlrangei rMkao,
4 das traoe dw t11 kAeoa dasta hoher den mnot.
666, 3 bete dd der kneoe man,
4 vll mantgeo rittar gemeit.
666, 8 daa er w«ra ein dar beata
C67, 1 Nn dAht ODeh alla ölte
4 er hU aas an tU lange
jvGoo'^lc
94
DER NIBELUNGE NOT. VI. gi&s l.
dai nun ir «6 wltan
wt von du wen,
969 8f rersiiohto aa den kilnic
daz n Kriemhilde
li raite ez h«im«Uch«,
dö dflhte den b«mn
6T0 'Wie möbtes wir ai bringen,'
'her Eoo diaen lande T
■i Biteent uns xe verrei
dö sproob dlo vronwe
671 'Swle höbe rlche were
BWBi tm gebflte etn Mm,
dei enraielte Qanther,
em juhe Im nfht u diMite,
672 SI epimch 'Heber btrrei
Ulf mir dai ttfrlt
komen no den lande,
sone knnde mir se wire
6TS Diner eweeter <flbte
■6 iob dar an gedenke,
wie wir enument aftaen,
«f mac mit Area minnen
674 Si gertee akö lang«
'nu wiciet dai loh geita
ir mnget mieb umfte Tilgen,
nieh in beiden aenden,
675 IM eprddt dto fcflnjglaei
t ir «t watt teeeiKiM,
diendfl slnin laat
das bete et gerne bekant.
ob das mOhte gegcheben
BOlde Doeh geieben.
dei li di bete mnot
dln r«de mnallohen gnot.
sprach der kSnic jich,
das w»r Dunfigelloh.
leb getarsee nfbt gebiten.'
in tU bflebreften alten
debeinea kfineges man,
das 80ld er doeb niht l&n/
dA ai dat geapraeb:
Bwie dieke er BIMden aach.
durah den willen attn
und dln eweater diu
daz wir d Ue geaehen.
nimer lieber geaebeben.
nnd Ir wol gezogen mnot,
wie aampkte mir daz toot,
dfl leb wart dln wipl
dea kiienen Slfridea. 11p.'
nnae der küaie vpraob
86 gerne aia gesacb.
iob wil die boten nda
daa ai her koawn aa den Bln.'
'•4 mtU tr mir tMfm
oitr 1h «mUm le^fK
t»l» komm im da» laut.
Ul mtrim mir Mmm*.'
668, 8 du man ir aft leltan diente too BIfrldea lant
wfc TOB das komen wsra, CDJh
670, 4 dei antwurt im [*roa B, dfl D] FriiuiUlt lo tU Uaiigaa aitan
672, 1 8i apraoh 'nl Ueber Mrre,
2 bA hilf mir daa StfHt
8 komen sno di8«m lande,
678, 3 airenne (ala C) iob dar an gedenk«,
674, 4 daa ai uns komen an den BSi
676,4 di lit werde« .mir bekant'
jvGoo'^lc
DER NIBELUN6E NOT. VI. 6218 L.
676 'Du tnoB ioh* sprach d»r fBnte
wil ioh dar UM rttoo/
U den enbdt er auera
» Uobe gap lo PilhiMlt
«77 IM wpndt der iMe OwitiMr 'Ir
du Ich iai «nlMtB
dem BtBifceB SSfiid«
äta In darf ser werlde
678 Und bltet daz ei beidis
du wfl Ich nad min rronwe
TOT diaeo snaweadea
aehen kie yfl aiaiMgvn
679 Dem Unle Slfmimde
du ich nad mlne friosde
and uget oach lalner swester
Bin rite mo tr frioaden;
680 PrQahflt nad Uote
die enbnten Ir disii«Bt
den minnaoUehen TTonwea
mit des künsgea rite
681 8! fnoren reiaUche:
dax waa In dfl koman:
in logte wol ir reite
der ktlnie mit galelta
682 Bi k6meD In drin wachen
se mbfangea bltrge
xe yonrege in der marin
tOB and linte wftran
688 Slftide nnd Kriembilde
dac rlter koman innen i
'drlsec miaer man
die hiez er fQr aich gta:
in SlfHdee lant.
Til harte hftrlich gewant
rekea anit von mir sagen
(dea solt ir niht verdagen)
nnd der awaatar mln^
wiBat f T liolder aln,
nna komen an den EUa.
immer diende iln.
aol er and sine man
der in gröier Area gan.
saget den dlenBt min,
im immer wvga als.
dai ai niht lAaa das,
ir mme i^ hflohät baz.'
nnd si^ax man rrowen dft ruit,
ia Stfridei lant
and manegam kUenem man.
die botan haoben eieh dan
ir pfert nnd tr gevaot
dd r&mten ai daa lant.
dar ai dt voldea run.
hies die boten wol bewam.
geriten in daa lant
(dar wiren ai gesaat)
flinden sl den dagea.
mUede tob den langen wegen.
wart beiden d6 geseit
die trilegen aolhia kielt
677, i al du loh dar eablate S nnt onch der awMter ada,
4 daa [ia BJh] endarf oe der werlde niemeD holder gealn.
678, 1 IQ nna komen an den Bit.
680, ä di enbataD Ule ir dicoeat
B81, 3 daa wu in komaa allen:
€82, 4 din roas den botan wftren
4 der Im vll g
679, 4 ir IUI nie hOfaatt bu.'
680r 1 oai awae man dA vrawen rant,
jvGoo'^lc
96
DER NIBELÜNQE NOT. VI. 6278 L.
sam man xe BnrgondeD
Bi tpranc von «iiteia hatte,
68i DO b»t sl Mim« nngtor
din Baoh den kfieneo GBren
in nnd die geiellen
gegen ir heruleide'
685 Si sprach zao dem kUnige
die mit dem stariien G4ren
die aaa min brnoder OnnAer
dfi iprush der starke Slfiit
686 Alles du gealnde
Ir lalich beennder
du beste das si knndeo
Slgmant der btore
681 DA wart geherbei^
din roa mu hiez behalten.
dt Ht surft
in wns le bore erlonbet:
688 Dar wIrt mit slme wtbe
wol wart enpfaogen Gftre
mit einen hergesellen,
06ren den ril riehen
68B 'Brionbet nos die botsohaft
ans wegemllede geeta,
wir anln In sagen mere,
Qonther nnd PrttnhUt,
600 I7«da «nw erw r«le,
und iwMr Wtm migt
iU ewUetatt itt ir dimMf
691 'Nm Itn in gtt,' apTwA Slfrii
dd der site pSao.
dft si mowende lac.
eine maget gin.
an dem höre stAn,
die wire» dar gesant
wie liebln mnra ai berantl
'sehet ir wi si atftnt,
fif dem bore gfint,
sendet nider Blnf
'die anln ans wülekomen aln.'
lief dA man ai saob.
ril gtletUcbe sprach
tno den boten dA.
was Ir kttnfte harte vrd.
Gftre nnd sine man:
die boten glengen dan
bt Krlmbilde sa>.
dA ron afl titen el« daz.
stnont flf st zebaot.
A( Bnrgonden laot
Gnntheres man.
bat man an den sedel gAa.
A wir aisan gtn:
Iftt uns die wtle stAn.
waz in enboten hftt
der dinc ril zierliche atlL
iwsr «uol«r> kar aiiMf.
mnd ewck er Olntt
I l<mt.'
*iok geMiii$ i» «wl
ahd m(M friwtit» ml:
C81, 8 da 4er herre Sthit 688, S di Gontherea mu.
689, 4 der dine rtl Utheoltohe atU;
690, 1 Unt euch wai (min D] ttou TTote,
8 di babent noa her geaMt,
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE >'0T. VI. 6342 L.
tarn iKol oucfc ir MOMlvr.
ük iA biMM <iM«r /Kumb
t Sit »ir VON fa» aehit ä m,
698 Dd Bpnoh der mucgrlTfl
'si lint in ^lea tagenden
it ladent inch xe BJne
■i uehen inch vll gerne,
89i Bittet tnlne rronwen,
■nenne der winder
vor iäna innnewenden
d6 ipraeh der ftarke SUHt
696 M apnA skr Gtr»
'iwtr Mneter VtU
ainM u»i OtoAtr,
da» ir in fU «I Mrr*,
698 'Prttnhnt nla vronwe
TrOnnt sieb der mKire:
du sl inoh noch sahen,
dA dflhten disfn mnie
697 Qtn was ir sippe:
den gesten hie b er schenken:
Ab kom onoh dar Sigmnn^ -
der hArre IHnntllotie
698 '8tt wülekomen, fr recken,
alt du Krienbilde
ma» ml hr« mSn mgm
«M UStt MMtM tngM.
Mt man in iltl ggti»,
mit ir miek wtexM Um.
imwer Mfm tragm,
mliiM dientf münnt hlagm,'
GAre, ein rtter giiot,
bA rehte hAh gemuot;
an eine hAhgezSt;
du Ir des Ane swlvel slt,
si siil mit in dnr komen,
ein ende habe genomen.
wolden st inch sehen/
'daz knnde m&eHch geschehen.'
von Burgtnim loat
diu Mt iiudt ftmumt,
ir eilt in RiM venmgtn.
dos hart iA UgeUcKi üagM.'
nod ir msgedln
obe das mehte stn
das gnbe in hdhen mnoL'
die Bohceaea Kriemhilde gnot
der Wirt In simo hiez.
niht langer nun das lies.
dA er die boten saoh:
sno den Bn^^nden sprach
Gtintheres man.
se wtt>e gewan
691| S aUam taot onch Ir awuter.
ob nosar Ilebeo ninnde
699, 3 den mfaira konanitgeD,
ir Salt hds nitro sagen
d& heime ibt hohes moote« tragen,
du snlt ir mich wisan tkn.
i den mloeB dienest mflesen kUgen.'
698, 1 04re, «In reeke gnot, C
8 oeiaer htehgeclt:
G94, 1 Unde piteat mina nowen,
9 swenne [sO CDJh'] [du BB] der winder
W6, 1 nnt alle ir magedtn
696, 9 di Trennt sieh der mare:
8 das si ineh noch geSBhen,
697, 8 dd wu onoh knmeD Slgemnnt
7
jvGoo'^lc
98
DER NIBELUNGE NOT. VI. 6398 L.
StMt min BDne,
hifl JD diu« Isnde,
699 8i Bprflohen, iwenne «r mtlde,
la wart mlehel mflvde
die boten bat msn sitseu,
der hiei d& geben Slfrit
700 8i maoaeD d& bellben
des beten endeltohen
doB sl nlht wider rlten
dfl bete der kttnio StMt
TOI Er TTftgte wac sf rieten:
'es hAt nkeb mir gesendet
er and tlne mige,
na. kam ich Im tU gent,
T02 Si Uttent ErienhUde
no TÜet, lieben Monde,
•old leb berrerteu
dA nlleee in dienen gerne
708 DA iprlcben sine recken
Un ler b&cbdte,
ir enlt mit tttsent recken
b6 moget ir wol mit Aren
704 D6 spracb nn Niderianden
'weh b xm hdcfazite,
obez in nibt TersmUiet,
Ich (liere tümnt degne,
706 "Welt Ir mit nai riten,
«pracb der kflene Sifiit,
Inre tagen iweWen
alle die m gerteo,
706 Oö der Uolc edele
dA hlez man wider rttan
man aoldloeb dleker sehen
wolt ir nns Trinntecltefte jehen,'
n iidden gerne komeo.
mit frenden benomen,
aplse man fn trnoe:
ilnen geaten gennoc.
beT(dlfln ninn tage.
die snellen rtter klage,
solden In ir lant
nAoh alnen Munden geaant.
er BOld an den Rln.
Qnntlter, der Mnnt ndn,
dnnb eine hAehilt:
An da* sin laut n verre Hb
daa si mit mir ?ar.
wie aol si komen darf
dnroh ü in driiec lant,
hin din BUHdee banL'
'habet !r der reiie moot
wir rAten was ir taot
ilten an den Rln:
dA aen Burgoodeo sin.'
der bArre Sigmont
wan taot ir mit das kontT
sA rite icb mit in dar«:
dA mite mAr leb iwer ediare.'
lieber rater min,'
'tU ttA Bol ich des An.
sA rAme ieh mlnin laut'
den gap man roi und oncb gewant.
der reise bete mnoti
die snellen degne gaot
mit vrendea vit (gar Ji) benomen.
rtt«D In Ir lut. B
1 ob •! BOldm an den Bln.
t waa das sId lant ea Terre 11t.
70S, 1 Unt bitent Criemhüde
8 ut aold leb barvertea
704, 4 loh fBere bnodert degene, 706, 1 vil lieber vaUr mto,'
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT; VI. «463 L.
slnen konemAgeD
«r wolde hart« gerne
TOT Slfrit und Kriemhflt,
sO tII den boten giben,
Ir mcen heim u lande:
ir Btarken loimuete
TOS Ir Tolk kleidete SUHt
Bkewart der gr&*e
TTonwen kleider aoochen,
oder inder knnde erwerben
TOd Die setel ebo den ichilden
rittem nnde ? ronwen,
den gap ma« »warn sl wolden,
er biilde alsen Mondea
TIO Die boten aogten sfire
dO kom ron Bwg a nim laut
er wart ril w(d enpbangen:
von losaen and ron misren
tu Die tambeB nad die wtua
TrAgen ambe tatem
'iwenne ich ai sage dem kilnige,
er gie mit den geiellen
712 Der kilaic ron liebe
das Bi BÖ snelle körnen,
Prttahilt dln sohcene.
'wie gebiet sich Sifrit,
TIS DO Bpraeh der kttene Qtn
«r and iwer swwter.
eO getrfwe nuere
alt in der hfirre StMt
TI4 Do iinaob se dem marcgrAren
'aaget mir, kamt ana Kriemldlt I
TOC, 8 den Btnan konemAgen
enböt er an den Ria,
b! ir hftchgeztte «In.
ad wir beeren lagen,
das es nibt mohten tragen
er wae ein tloher man.
treip man rroeKchen dan.
und onoh Sigomnnt.
der UeK an der stnnt
din beetea dia man rant
über SlMdeB lant.
bereiten man began.
die mit im solden dan,
das in niht gebraat
maaegea bfirUcheD gut
ze lande tt dea wegen.
Öftre der degea,
do erbeistea ei setal
für den Oantberes lal.
giengen, bö man toot,
dO iprach der riter gaot
d& hoert ir ai cehaat.'
d& er Gantberen vant.
ron dem sedel sprane.
des Seite in dö daao
Qanther zen boten ipraeh
Ton dem mir Hebe ril gescbach?'
'äk wart er rrönden rOt^
nie Mnnden baz enböt
deheiner slahte man,
nad oQch sin rater hU getftn.'
des riehen kflneges w^
hie nooh ir sebfaner llp
4 4* sir hOehreelU sin.
708, 4 aber el tOMdu laat B
TOS, 4 da briht er slnen rrinnden
710^ 1 Den boten söget* sAre
S 40 kom een BOignoden
TIS, 1 Der kinle ron grdser liebe 4 ron dem mir liebes ril geaehechT*
714, 1 4es edeleo kOalges «>p
jvGoo'^lc
100
DER NIBELUTJGE NOT. VI. esis r,.
der Bi IniDd« pblegenT*
Bpraofa dA Öftre der degfen.
die boten fBr rieh ghn.
harte wo! rerstSa
was Kriemhflt noob gerant
and das ef käme In kotier stnot.
ze hove ntht verdeit,
galt und oaDh dia kielt
der diter kttnege tnui
wart di danken getln.
'tod fm BUDpfte geben:
Bold er immer leben.
beiloszen hftt stn hant
komen in Borgonden UntC
freute eich dar sno
spftte nnde rmo
der diter ktlnege man:
man dö rihten began.
mtd Sindolt <br itgm
die «It •{ MHeMK pjbgM
da —U in 0«MAar iatu,
miU mH mr riikl« «H
htf toui HMH i«r id vamtl
df« di Ummii i» du( Itmf.
' J leit li te Jtr Uelull fiwa.
TSl AUa Ir snnioae Uxen wir na Bin,
und sfegen irle Tron KriemhUt und ir magedln
714, 8 der al wol knade pflegenf
71^ 4 'ei kamt hi aloherllohan,' bA ipneli dO QAre der degen.
IIB, S du meht Man in Ir vrlge
8 das ei du ktote gerne, BD
nS, l Oneh wart tob in dln gibe
8 du brfthte man oe leheDe
4 der ir tn grCHB milte
717, 4 kej eold er knmen lemer In der Börgondeii lutr
718, 4 Til manio ktrgealdela
719, 9 die beten t11 nnmnoie.
TtO, 9 dl Blnen nndertineol 731, 1 dt Itae wir na aln,
behalten ibt der zflhte
'u knatet setertlcheB/
716 Uote bat dA drite
man moht An tr rrAge
dax Bi bArte gerne,
er Beite wler si ftmde,
716 Ez wart ron in din gAbe
die in gap er Slftit:
brdhte man le sehenne
ir Til grAaer milte
71? lir mae/ sprach dA Hagoe,
em knndei oiht rerawenden,
hört der Nlbhuge
hey Bolder Immer
718 Alles das gesinde
du si komen Bolden.
wfaen ril nnmOesec
manlo hArgeatde!«
719 »«nett der Mnu
hete«. eil wnmwm;
de> Kai/' in owk Ortwta.
720 Rdmolt At fcMbmneitter,
atM nw diUJaai
haotn, imda i^anMti,
da baraitt mm den apIsa
byGoot^lc
DEB NIBELÜNGE NOT. VI bösü l.
hin gAn Rlae fsonn
nie getmogen moere
T22 Til der Bonmschrloe
dö reit mit alaeti frioDden
und dhi kttnlgiDDe
Sit wtrt ec in allen
728 Di beim« si dd Uezea
und Bua den ErlBmbilde:
TOB ir boTereise
tln Tater nnd sin mnoter
T2i DA reit onch mit In dannen
Bold er rehte wizzen
HT hdohslt ergienge,
im kimde an lieben fHonden
1S6 Boten mu für sande,
dt reit oneh In enkegne
tU der Uoten Trinnde
der wirt gta slnen geaten
729 Er gie zao FrUnbilde,
'nie enpfleng inch min aweatar,
wun BDit ir enphAhen
'daz tDon icli,' sprach si, 'gerne;
ISfl M tpnA dar Miiio rloha
weit ir n mipf&en,
d« wir «■ mM Utm
mir riitt in «Km xtfm
T28 Ir meide nnd ir rronweu
snofihen gootin kleider,
dia fr ingesiode
daz titen si doeh gerne:
TOn Nlblnnge laut
ad manic hOrlicb gawant
man soUbta sno den wegen.
SlMt der degen
dar si klea Trfinden wIn.
se grdsem leide getta.
iSifrides Undelln
das mnoa et alad b!q.
wnohe Til miohel sAr:
gesaoh das kindel nimmer mftr.
der bSrre Sigmnnt.
wie ez nAch der stont
or het ir niht gesehen:
leider nimmer geaoehen.
die ouere edten dar.
mit wwHlarllobar acitar
nnd der Gnntherea man..
sich sftre vllien began.
dA er si aizen vont.
do ir k6met in das lantf
Slftrides w!p.'
TOn sehsldea boU ist ir min ttp.'
'ei tovMxl «M mtrgm mw.
dA grifft baUa mo,'
i» dar Um \*».
Mbtr gtatt fcomm» ni«.'
hiez b1 Bft zehant
din besten din man vant,
Tor gesten aolde tragen.
daz mac man llhte geaagen.
723, S nnd otuh din kflneginne,
7116, 1 di din mare sagten dar.
3 mit wünneeliober shar
7», 3 dai Sifrides wlp.'
niht erblten bis.
•0 rebte lieber gaste nie.'
728, 1 blas si dA (aA BD] sabant
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. VI. «649 L.
729 Ovq\ Uten dd Arnim
all« HHe rwdwii
M rät I
dS wart oif «icb«i grün«»
730 Mit wie getAneo TT0od«n
si dahte daz TTOB EriemhOt
so rehte wol enpbieDg«
die ei io gesehen,
781 Nn was onch komen SlMt
man eoch die beide wenden
dee reldee «Ilenthslben,
dringen nnde stonben
782 D6 der wirt des Inndes
und ovch Sigmandeni
*nn alt mir gröze wiUekomen,
iwer horereise
788 'Ns Mn In got,' epmoh Bigmnnt,
'Bit dftz iacb Stfrit
dö rieten mlne sinne
dA apmeh der kOnie Gnntber
731 l^frit (Dort npkiwgM,
mit oil frAsm irt»:
dn lailf mit §rtKM xiAttm
nit U«bm gtat«»
785 Nu nftbeten zdo ein ander
dft wart tU setel Inre,
wart Ton beide banden
die TroQwen gerne dienden,
786 Oö giengen sno ein ander
des WM in grdzen vrönden
di« Ottuthmn mm.
dtr trifi xuo im geva».
hSrtbihmt doN.
die (tsbm gwta gttäm,
man die geste eapbiel
TTona PrÜDhüde nie
'^in Borgenden lant.
den wart tu bAber mnot bekant.
mit den sloen man.
wider nnde dan,
mit nngefüegen scbarn.
Itande nlemen d4 bewam.
Stfnden sach,
wie minoecllch er spraobi
und al den Mnaden min.
snlo wir bOheg mnotei ein.'
der Are gernde man.
ze frinnde gewaa,
daz iob incb wolde seben.'
'du Ist mir liebe dran geschehen.'
al« im dax wol gexam,
»iame» vm» im grämt,
GUethtr «nd O^dt.
niauK tO giktUeh «rMl.
der zweier künege wip.
maneger rronwen 11p
erhaben üf das gras,
was der d& anmüezee waal
dja minnecllcben wtp.
maneges rttera Up,
729, 1 Onob Uten in dA dlaoeo S vil beiUohe daa.
730, 4 di li « nie geaftban,
783, 4 dar iwer bovereiie nl wir bähKemaote (höher frendeoJ} ■
783, 3 'ilt das iaoh min boo SlMt 3 daa ich iuch lolde ■ehep.'
784, 2 im waa dt oiemen gram.
734, 4 ich wieae maa ea geatea nie b6 gäetllch erbAt.
T35, 1 DA nUiten too »in ander 2 maoiger ■ehoeoer vroweo Itp
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VI. am l.
du tr beider giütxea
dö Baeh man ril der recke%
787 Das Urllch gesindfl
in zühten gt6a nlgen,
und kiiuen minnecHobeB
daa was liep ze sehenne
788 Si bitea dA niht langer,
der wirt slnea gesten
das man si gerne eshe
manegen paneiz riehen
789 Vxtr Trom^e H^gna
Au «i gtwettM umre».
«Ml i« worl mithat (fimeal
740 Vil Schilde hArt man hellen
TOD Btiahen nnd von Bt6zen.
der Wirt mit einen gestm,
jft gie in dfai stände
741 Für den palas wlten
manegen phelle spnhe,
■ach man über setele
allenthalben hangen.
742 Die geste hiez man fBeren
nnder wllen blioken
an Trowen Kriemhilde,
tr Tarwe gfin dem golde
748
d» btgumda tr iax gtmtda
744 Dar äse nnd onch dar iiuie
jft wart Tremder geste
786,
787,
788,
788, 4 vll maaiKen pnnaia rlchso
741, 1 Für den poUs rtaheo
sd minneoUeh ergie.
der dienen Tronven dA nlht lie.
Tle sieh bl der haut
des man tU d& rant,
TOD Trowen wol getiln,
Günthers nod Slfrides man.
ai riten zno der stat.
wol erzeigen bat
in Borgenden lant.
man ror den joncfronwen vant
uad euch Orfwlii,
ioK UlM «i «el sckfa.
Jm lorsM mam sikt Mr.
Amt Mh»tt pe>(m gtitti.
dft ze dem bürg« tor
laage habt dft Tor
6 si kftmen diin.
mit grAzer knrswlle hin.
mit ArOnden ei dd riten.
gnot nnd wol gesnittn,
den rrowflD wol getAn
dft fctfiMii Onntheres man.
balde an ir gemach.
man Prünhilde saeh
din sehmae was gennoc:
den glänz vil herlldken traoc.
se IVorauE m Aar atat
ChmlW Ü U%
da» M- tr mM» ph§it.
harte gitalttdtm Itge».
splsen man ai lie.
baz gepflegen oie.
8 lA BCböne wart getio.
4 bt äan jonoTrowea sttn.
1 dai *ie lioh bl der bant.
3 dai wol erceigeD bat
789, 8 das torste man niht Iftn.
jvGoo'^lc
104
DER NIBELUMGE NOT. VI. sree L.
alles des ai gerten,
der kttaio «m aO ilehe,
745 llan diende in friiutllehe
der wiit dt ze tiaeh«
man bat Slfriden bHud
iü gie mit im ze sedele
tie Zwetf hundert recken
Ah M tiache sAzen.
gediht du eigen holde
ai was Im nooh ad wage
747 An jeneme tttende,
rO der riehen kleider
dA die eohenken soldes
di wart nl f oller dieneat'
748 St mw M hftchzlten
TKweii nnde melde
awannen al dar kdmen,
in gfieiUchen 6ren
749 Dd dln naht het ende
Üz den BOomBchilnen
eii&hte in gnoter wnte,
dd wart erfllr gesnochet
760 fi ez Tol ertagete,
tU Titer nnde knehte:
vor einer Tmomease
d& rlten Junge helde
751 Hanee pnaftne lllte
von trumben vnd von vloiten
daz Wnmez diu ril wlte
die hoch gemnoten helde
752 DA hnop aleh In dem lande
Ton manegem gnoten recken:
dea was man in berolt.
dai nlenun dA niht wart TerBsIt.
nnd An allen has.
mit slnen geaten aai.
all er 4 hete getlo.
tU manlc wstlloher man.
an dem ringe ein
Prtinhilt dln kfinigln
niht richer knnde weaen.
das si in gerne Hb geneaen.
dA der kttnio aas,
wart von wlne naz,
ZOO den tiseben gAn.
mit grözem flise getfcii.
lange hAt gepflegen,
hies man sohAne legen.
der wirt in willen tmoo.
man gap in allen genooe.
und der tac eraoheln,
manio edel ttain
die ruorte Tronwen haut
manic hArlioh gewant.
d6 kAmen für den aal
dA fanop eich aber schal,
die man dem kfloege saue,
dal ins der künio seite danc
ril kreftecllch erdOz;
der schal wart rA grds,
der nAch Ifite eraohaL
M rossen kdmen aber a).
harte hdh ein apil
der saoh man d& vil.
746, 1 Wo) sweir bnndert reokeo
7jL8, 8 TDD awiDDan ai dar kfimeo,
760, 1 E* das e> toI ertagete,
761, 1 Vil creflecllebe hlte
744, 4 das d4 niemea i
t vtrt Ttrsait. BD
manic pusOn erdtti:
3 wart dar ahal sO gtit,
jvGoo'^lc
OEB NIBELÜN6E NOT. VI. 6S30 L
den ir tnrabia hene gtben höbeo mnot,
der Bscb nan oader schilds nuaegeo ilenn ittar g^oot.
18S In diu venster sinn dia hArllchen wlp
und ril der schaDcn meide: ^zieret wM ir Up.
81 BiheD kareewlle too mannen ktleaen mu.
der wlrt mit bIdbd TTinnden selbe rlten d& begu.
Ibi 8aa wrMkM *i di vUe; dia dflhte nibt lono.
man bbrte dft um tnome maneger gloken klanc:
dö kdmen in die meere: die vrowen riten dan,
den edelen kfinigi&nen Tolgete manic kflen« man.
Ibb 8i itnoadea Tor dam mUnster nfder ftf daz graa.
Pr&nbQt ir getten dannooh wage waa.
■i giengen ander krdne io daa mttntter irit.
diu liebe wart [«Hj geecboiden: daa scbnof gneillcher ntt.
T66 DA ei gehörten mesee, sl fnoren wider dan
mit tU managen Aren: man eacb ei alder gAa
ae tiache ntaUehe. ir rrttiide nie gelao
di ser bdchgesite nnz an den einliften tao.
/I i~ mi« tut Umiiämai rui Mrfrr leAalUH.
767 Vor einer reeperzlle bnop sich grOs nogemach,
das *on manegem recken bt dem bore gescbacb.
■i piligen riterscbeAe dnrcb knriwlle win.
dA liefen dar dnreb soboawea manic wlp nnde man,
IbS Za samne dd geeizen die kUoiginne rieb.
si gedihtep aweier recken, die wiren lobellcb.
dö apraob diu ecbcene KriemhOt 'icb bin einen man
das ellln diain riebe ano einen banden Boldan atin.'
7fi9 DO spraoh dia rroawe Prfinbiit 'wie knnde daa gealnf
ob ander nieman lebete wan dln nnda sin,
756, 2 danoocb tII WBge vu.
4 daa frnmt« gKBiUoher alt
[166, 6 Do gediht dfn kfinigioDe 'ioe mae nibt langer dagn.
■wie loh das gefäega, Kriemhilt mnoa aur lago
war nmba um aUA laaga d«a itDe veteeeaen hU
ir man derit noier elg». der Trige bin icb kaii
9 Sn> wart« li der wll« aU es dar tinfel riet,
die vrönde ant onoh dia bflbgeclt mit leide ei dfl lehiet
das ir lac amm« heroea, le lieht ei nnoae koman.
dei wart in mangeo laadeo roa ir jftmeri ril TaraomeB, CJik]
jvGoo'^lc
106
DER NIBELÜNGE NOT. VI. 6901 l.
bO möhten im diu riebe
die wtl das lebet OnDther,
T60 D6 Bpraob aber.Eriembilt
wie rebte hSrilche
B&m der liebte mAae
des mnot icb toh scbnldea
7SI Dd epracb die vrowe Priinbilt
sni biderbe und swi 8<^kbm,
Gantber den reckea,
der mnos Tor allen kttnigeo,
762 Dd sprach aber Eriemhllt
du iob in ftne schnlde
an *il manegen dingen
geliwbest da du, Prtiohilt,
765 'Jone Eolt du mirc, Kriemhilt,
wan icb &ne scfanide nibt
icb hdrtes Jeben beide,
and dft des küneges wille
IM Und dfi er tnlne mlnne
dd Jach Sifrit
des hin ich in für eigen,
dA sprach din eobcene Kriemhilt
766 Wie beten sft geworben
daz ich eigenmannes
des wil icb dich, PrUnbilt,
daz dn lAtt die rede
766 'leb mag ir nibt gelAcen,'
'iiria BOld icb vei^esen
der ans mit dem degae
Eriembiit din rü Bch<ene
767 'Dn mnost in Terkiesen,
wone deheinw dienate.
wol wesen nndertin:
B& kandez nimmer ergfcn '
'stbeatn wie er stlt,
er ror den reken gftt,
ror den sternm tnotT
tragen vrceUcben nmot,'
'Bwie wetliob si din man,
b6 soltn vor Im lin
den edeln bnoder dtn:
das wizze, wasrliobe sin.'
so tiwer ist mtn man,
nibt gelobet bftn.
ist sin ere gröt.
er iBt wol Oanthen genös.'
ze arge nibt rerstln,
die rede bin getAn.
dö ichs firste sat^
an mime Itbe gescaofa,
bO rlterliob gewan,
er wsre Bkaneges man.
Bit ich ina hörte jeben.*
'sft w»r mir Ubele gesobehen.
die edelen brnoder min,
wine Bolde slnl
TU frinntltchen biten
darch mich mit gttetüchen Biten.'
sprach des kfineges wip.
b6 maneges riters llp,
dienstUch ist nndert&n?'
daz s6re ilimen began.
daz er dir immer bi
erst tiwerr danne b1
7G0, 1 'nn libestu wi er stit,
760, S aUarn der liebte mtee 761, 2 aO mnost tu ror im \ia
762, 1 'li tiwer Ist wol min man,
763, 3 wan loh oiht toe ichnlda Jk
764, 2 dö Jach des selbe Blnit,
766, 1 des du di rede litest '766, 4 [nlBO] sAre zSman began.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VI. esee L.
GoDther min bnioder,
iu Bolt taieh des erlisen
768 und nimet mich imor minder,
nnd du Über ans beldin
daz er dir 8Ö lange
diner tibermüete
76U 'Da linbest dich Ee hAhe,'
'nn wil ich sehen geiae
habe se Bolhea firen
die fVowen wurden beide
770 Dö sprach din rrowe Kriemhitt
Bit da mloea manne b
BÖ mUeaen hinte kiesen
ob ich vor küaeges wlbe
711 Uu mHMl das kml« scfcomDM»
und da* kIh man Ut (hmit«
Ü mile wil ich tMbe
du tti$ »och lilitU hetm
772 Ze havt gi eer rMJkat
ick wil «MSM (»»«rTe
At lMi»fi «ich widn-
773 D6 sprach aber PrtinbUt
aö maost da dich scheiden
Ton minera ingesinde,
des antworte Krieinhilt
774 'Na kleidet inch, min meide,'
'esc mnoB ftae achande
ir Bnlt wol I&sen Bchonwen,
si mac sin gerne loagen
775 IJan mohle in lihte r&ten:
dt wart TÜ wol gezieret
der TÜ edel man.
daK ich Toa dir Temomeo bAn.
Sit er din eigen tat
8d gewaltio bist,
den sibB Tersezsen hit.
sold iob TOn r*ht« haben rit'
sprach dö des küneges w^.
ob man dlnen )ip
so man den minen tnot'
Til sAre Eomic gemnot.
'das mnoz et on geBcheben.
für eigen hftst gejelien,
der beider künega man
ED kirche tUire gagfto.
daz ich bin aMftii
dam** itr ifi» H,
Nilil hfvMämn ^.
me diu «ipMM di« A»
ii» Biirffoiiiim U*t.
rfafMM iMM« hak htkpmt
diu krtn her it ^stmse.'
grixt» niitt gtiuMC
'wil dn oiht eigen sin,
mit den rrowen dla
da wir ze mfinster gftn.'
'triwen daz sol sin get&n.'
sprach Slfridea wtp,
bellben hie min lip.
habet ir iht riebe wftL
des si hie veijehen h^'
si anochten rtchin kleit:
manec rrowe nnde meit.
770, 2 für eigen b&it verjeheo,
8 diu krOu ie her getnioc.'
778, 4 'entriwen das lorstD getAo.'
774, 4 des PrSnnhilt hie veijeheo hU.'
jvGoo'^lc
108
DER NIBELUNGE NOT. VI. 7023 L.
dO gifl mit Ir gealnde
dd wart oacb wol gelieret
776 Mit dri« wwl «ienw sMUm:
die traege» UeMe p/elle,
777 Die Unte sam dea wander,
dftB man die kOniglane
das li bi ein ander
dft Toa wart maaegem degne
778 Hie stoont Tor dem mOiuter
dö hete knnwlle
mit dea salmaen froDwen,
dd kom dia sehmoe Kriemhflt
779 Swas klelder ie getmogea
wider ir geafnde
si was bA rioli de« gnotea,
ei mflhtea niht ertlogen
780 Ob leman wOnacIifla lold«,
das man b6 ricfaer eleider
b6 dA ze Stande tniogen
wan Frflnhflde ee leide,
781 Ze samne ei dd kAmen
et tet dia hfiantrawe
si lüec ril fibeUiehe
'Ji Bol vor kilnages wibe
T82 Dft sprach din lolueae Eriemhiit
Irnndesta noch swtgen,
dno lifat gesollendet
wie mähte mannes kebee
788 'Wen h&stn hie verkebsetf
'daz h&n iob dich,' sprach Kriemhflt. 'dlnen sohmaen llp
778, 1 du GoDtheres wlp.
778, 4 dO kom diu rrowe Grieinlillt
779, 1 das tet Oriemhilde Up.
780, 8 «UA Ak sa atonden tniogeo
781, 8 Oriemhilde itille stAn:
782, 3 de hftst geshendet ■alba
788, 2 'dan dlnen sohceoeii Itp
des edelen küneges wlp;
der scboaeo KriemMMt itp,
di hriktM SN de« Uta:
gawoHa in ArAHn.
die meide teel gtttm:
aOe BlfTÜM m«.
wi von dai geschasb
alsA geBCheiden saoh,
nIht ^engen alsam b.
sid ril sorcQchea w8,
GnnthereB wlp.
Til maneges riters Bp
der si dl nkmeo wäre.
mit maneger hfirllehen schare.
odeler liter kint,
das was gar ein wlnt.
daz drlzeo kttnegee wlp
dai eine erzingte Ir llp.
der knnde nibt gesagea
gesiBbe !e mh getragen,
ir meide wol getAn.
ez bete Eriemhiit verUn.
Tor dem münster wlt.
dnrch einen grAsen alt,
Eriembüde stAn:
nimmer eigen dia geg&n.'
(sornee wae ir mnot)
daz weer dir übte guot
dlnen schienen Up.
immer werden küneges wipf
sprach des küsegeB wlp.
jvGoO'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VI. lom h.
i inte Slftit,
Ji wu ei nibt min bnodn
784 "Ww kAnwD dtoe BlnneT
du dn in Ile» miniMn,
ich hcBra dich/ spnuih Kriemhilt,
'briwen,' sprach d& Frünhflt,
786 'Wm maß mir das gewerrenT
dn bist mich m di«nate
du wIbm aa rehten trinwen,
getriwflr bdnllohe
786 Prünhflt dfi weinde:
Tor des kfinegei wlbe
mit Ir ingesinde.
dk worden Itohtin ougen
787 Swie tU mu gote diende
dei dfihte Prtnhilde
wand ir wu tU trfiebe
d6B nnoBte bU enkelten
788 PrünbDt und Ir vroaven
ü dUitfl 'mloh tnnoz Krlemhilt
dea mich aö Iftte tihet
hit er iloha gerttemet,
789 Nu kom dln edel Srienhllt
d6 apnch dni tdd Frfinhflt
ir jfthet min ze kebaen :
mir Jflt TOn Iwreo spiflchen,
790 DA BprMh rron CriemUlt
Uh enIngeB iqU dem golde
du brAhte mb Slflrit,
nie gelebt« Brflnhilt
min vll lieber man.
der dinen meitnom gewu.
ec was ein arger tist,
Bit er dln eigen ist.
'Ane aehnide elagea.'
'das wil ich Qonthere tagen.'
dln Marmuol dich blt betrogen:
mit rede dieb an gesogen.
es iet mir immer leit:
so! ich dir weeen ombereit.'
Kriembllt niht lenger 11^
inx mfinBter bI dö gie
di hnop sich grAser baz:
starke trttebe nnde nax.
oder iemaa dA sano,
diu wUe gar se lanq:
der 11p nnd onch der mnot
manec helt küene unde goot.
gle für du mUnster at4n.
mAre hmren lAn
das worbneie wlp.
es g6t Im warlich an den Qp.'
mit manegem kUeaen man.
'ir snli noch stille atln.
das anlt b Iftaen sehen.
daz wiaset, leide geschehen.'
'ir mflht mich lAsen gAn.
daz ich enhende hAn:
dö er bl in las.'
defaeinen leideren tac.
788) 1 der dir den msgetaom an gewaa-
78i, 2 Bwin tlese du in minnea, 8 'in alle schnlde klagen.'
1 'entriwen,' spraeb da FrtnnUlt,
786, 4 des worden llebtin oomo vi) starke träeb onde nu.
781, 1 8wi til man gote gedwade oder iameu dk geisDc,
788, 1 PrflaUU mit Tr frowen
78B, S dfi spraeb din Trow« PrOnnUit
190, 1 Dfi sprach dln vrowe OriemUlt
3 du ich an der hende hAn:
S du btttte mir b«r Stfnt, Jk do er »rate bt hi lae.'
jvGoo'^lc
HO
DER NIBELimOE NOT. VI. 71« L.
T91 Si sprach 'da* ^It tu edele
naä itt midi harte lange
Ich Inun es an «d ende
die nowen wftren heide
792 DA sprach ober Erlembilt
du mfihtoflt gedsg«t hin,
Ich erzinges mit dem gdrtel
daz loh niht Ihige:
198 Tob Nlnnfr« der Bld«n
mit edelem gesteine;
dö den geiaeh Tron Prflrüiilt,
daz mnoBta freisehen Gnnther,
194 D(y epraeh diu kttnigimie
den fttraten toq Rina.
wie mich hb gebmnet
■I nit hie offenKcbe»
796 Der Mnic kom mit reckea.
liiie trintione:
'saget mlrj liebin Tronwe,
si sprach zno dem kttnige
796 Ton allen oünen firra
gerne wolle scheiden.
si gthot mich habe gekebeset
Aö Epraeh der kttnio Qnather
797 'Si treit hie mtnes gürtel,
und oda golt dae rOte.
das riwet mich lAre.
der rO grftsen Bchaodau,
798 DA iprach kUnie Gnnther
hit er aichs gertiemet^
daz wart mir Terstoln
ilbeie rarholu:
wer mlrz hkt genomen.'
in grAz nngemäete komen.
'Ine wlie niht Wesen diep.
WBT dir fire liep.
den ich nmbe hin,
jft wart SiMt din man.'
si den borten tonoc,
j& was er gnot geanoc.
weinen si began;
dar ZQO alle sine man.
'beizet here gftn
ich wil in bisren Un
slner swwter Up.
ich sl SllHdes wlp.'
weinen er dfl saeh
gUetUeb er d6 epraeh
wer bftt la ibt get&nT'
'ich maos nnIVcallcban stin
mich din swester dla
dir Bol geklaget stn,
Btürit ir man.'
'so bete« Qbele getAn.'
den ich bkn Teriom,
das ich ie wart gebom,
«ha beredest, ktlnic, mich
ich minne ititmer dich.'
'er 80I ber für gtn.
das sol er htarea lio:
791, 3 vil fibela-ra^ln:
793, 2 dn möblet wol gedaget bin, und wnre dir toe liep.
8 dsB ich bie tunbe hta,
i ji wart min SlfrH dla man.'
793, 4 ond alle Bfiignnden man.
794, 3 den nirstaa Toame EtiDe.
797, 8 das riwet mich *il Mre, 4 das dien« ick immer nmbe dii
798, 1 DO spraeli der hfinlo GnoUier
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VI. 7206 L.
odtr atD mDoi lo^en
da wart der kttene Slftit
790 D« der hArre StMt
em wflBte niht der mere,
'w«t veinent dlM Tronwenf
oder TOQ weihen achnlden
800 Dö Bprtofa känio GuDther
mir hftt min vrowe Frünhllt
da hht dioli gerfiemet,
s6 seit dlo wlp Kriemhüt:
801 'Nein ich/ sprach Ab SIMt.
end ich erwiode,
nnd wil dirz gerihten
mit mlnen höhen eiden,
802 D» aprat* der U«o von «m
iImi (il iIm iht hiiitMt,
man radk «ho imn Hr^
803 A/Ht dtr vtt fc««w
dt «pr«A d«r fcOtiie rieh*
ttMT ^rte MiuduM*:
da* (Mdk Niln MMatar MAet,
804 Dö sprach aber SlMt
das si bit ertrflebet
daa ist mir ilcherltcheD
dö sfthen mo afn ander
806 'Man eol so nowen ziehen,'
'dnx b1 üppeo sprQehe
798, 4 Stfiit den starken
der helt fiz Niderlaat/
harte balde dar beaanL
die nngemnoten sach,
balde er dö sprach
das het ich gerne aiAant;
Ich d& here st basant'
'mir ist harte leik
ein mar« hie geselt.
da warst ir örster man.
hftstn degen daz gettn?'
und h&t sl das geeeit,
das maoz ir werden leit:
Tor allen dlnen man
das ich irx nIht gesaget hin.'
'dat nlttt ItMtn mhen.
mae dar JUs guduhm,
wU ich Üeh Mm Ua.'
i6 dl« MK Burgondam ifJa.
aam aide btt dia boal.
'mir ist so toel Mtmt
kkwäimeh hdto Un
daz ir das «ai ImM getan.'
'[uad] geidaaet des ir 11p
dln Tit Bchffine wlo,
Ane m&se lalt'
die ktteiten rlttere gemelt.
sprach Slfrit der degen,
Iftzen Boder wegen.
blas man bringen sA cehant.
799,2 wi balde er dO sprach I
4 mich dar kfioio habe basaat.'
800, 1 Dö apraoh dar kflnie Gunthar 'dA ist mtr harte leit,
8 da habat dich gerfiamat dai du ir aehcBDan Itp
abtest Ctrste C) habest gemliinet: daz aait [fhiwa CDJk] Griemhilt din wtp.'
801, 1 D4 spraah der b«ne (starke B degen Jk) »ifrit
3 fi das iah arwinda, es aol ir werden leit;
nad wil dir das enpfneren
804, 2 das n htt betrüabet
dl atoltea Bargondan stAa.
~d04t 1 'ganiiuet es min wlp
den Pffinnhilda Up,
4 die gnoteo (atolaen Jh) rittar gemeit
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. V[. im l.
verbiot «z dtnem wlbe,
■olher Ubermttete
der mlnen tnon ich Bftm.
ich mich wnrUoheQ Hham.'
vn.
806 ißt nde trart geBchelden
dd tiürte alsfi bA»
daz ex erbvmsn maoBe
dö kom TOD Tron^Je Hagoe
801 Er vr$09 «dcs k mtn:
AI mUs ti fw An mar«.
808 Zno der red« k6men
dft die beide rieten
du HO kom onoh Gteelher,
dö er ir rede gehörte,
800 'Ir tU guoten recken,
Jane gedleode SlMt
du er dar nmbe aolde
JA ist dei hart» llht«,
810 'Snlo wir gonche xiehea?*
'des habent Ittnl «re
daz er Bieh hftt gerüemet
dar nmbe wil iah sterben,
811 Dd tpracJk d«- Maio mU«
«iwaii f«el tmd fr«.
wox Imic ob ich dem rMtkea
«r «DO« i« getrimmt,
812 DA sprach von Metcen
'Jane kan in niht gehelfen
erlovbet mirz min hArre,
dd heten im die beide
manio eohnne wtp.
BrüohUde ir Qp,
die Onntheres man.
ano «hur «nwwmi gegftn.
«wiK«Md« «r «i voal.
sr leb^ tr «I jmIhmI
Kri«mMM< memt
dar «mb« ensUeli gntin.
Ortwtn nad G«rii6t,
den SUMdes tAt
der BoluBnen Üotea klnt:
er sprach getriwUcbeo aint
war nmbe tnot ir daaf
nie alBOlhen hai,
Terliesen einen 11p.
dar nmbe attment dio wtp.'
sprach aber Hagene:
aä gnote degene,
der lieben noven min,
Ol engt im an daa leben sli]
'«ra Ul wt« »1kl gtti»,
man «el i» laben Ua.
«ore au gtKuMf
tmd M «U wUI«clliA«» doa,'
der degen Ortwio
din grdee Sterke bId.
ich tnon im i^lez leit.'
Ine Bchnlde wlderseit.
», 4 }& ist ei harte llfate.
S der Prilnabllde Up,
807, S der OriemhlUa mu:
808, 8 der «dalao Üotra klnt:
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VII. t330 l.
815 Stu gerolgtfl nienwo,
riet In allen zltoo
ob Sifrit niht enlebte,
vil der künege lande.
814 I» Immr ns i6 blÜM:
hay mu nun «torhr toktß«
««r S^M" «^
Ji «odm Im HNiniwt«
816 Der kflnio aprMfa 'lit bllben
er ist QDs le ■aldea
oQCh Ist b6 Btarc grimme
wurde ei ein mnen,
S16 'Nein er,* iiwacb d& Hagne,
leb troQwe es beinltcbe
d»z Britnbilde weinen
Im eol Ton Hngnen
817 DA epraob der kflnlc Günther
des antworte Hagne
hei»D boten rtten
widenagen offenltche,
818 Sfl jebet Ir Tor den gesten
wellent herrerteo.
lO lobet er In dar dienen :
80 ernre ich an« din m«re
819 Der kfinic Abel Tolgte
die starken ontrinwe
t ieman du erltinde,
Ton nreier mmwen btgen
/r^ mit Slfiil
820 An dem Tierden morgen
eaeh man ae höre rtten.
«14, 1 DA Ueaen all beltbni:
816, S imah iat M) grlninia itoro
4 eb er etat Innen wdrde,
niwaD d»z Hagene
Oanther dem degene,
sd wnrde im oudertAn
der helt des trüren begao.
tpit» HUM iO tniA.
vor dorn münater ^«ch
ai mo dem aula da«!
gmtuog» Omthero «w«'
den mortUehen aom.
nnt ae Aren gebom.
der wundemUlene man:
lA tont in nieman bestAn.'
'UU inez wol behagen;
also an gatragen,
■Ol im werden leit
immer waien wideraeft.'
'wie mShte daz ergfenf
'Ich wQ iaohz hosren Ifto.
xno HUB In das lant
die hie niemen sin bekant.
das ir and Iwer man
alBö daz ist getfto,
des filmet er den Up;
an des kfienen reken wlp.'
Hagnen slnem man.
begnnden tragen an,
die riter ftz erkom.
wart TU mauic h^t Teriorn.
vtrrdUti »tri.
EwAn nnd drlzec man
daa wart dA kont gettn
816, 4 JA lol Im Ton Hagenen
817, Z wir hefieo boten rlten
819, 1 Der kfinto TOlget Abele
81S, 1 'ir mnget wol etllle dages.
81S, 4 ab dea kfienen reokaa wtp.*
jvGoo'^lc
114
DER N1BELUN6E NOT. VIL 7389 L
OBDthtr dem riehen,
TOD läge waohs den froawen
821 TTrIoup ei gewannen
nnd jfthen d&n elt wann
den 6 dt bete betwangen
and in ze glsle bnehte
82a Die boten er dd pnotte
«Iner spraob dar ander
nuK wir ge Ragen innre
JA habet Ir ze vlnde,
828 In wideraeit Liadegut
den Ir d* wUen tAtet
die wellent zao in rtten
der kttneo begnnde tümea,
821 Man id9z die meinneten
wie möbte tlcb SlMt
er oder ander ieman,
da« wut std in atHoea
826 Der kfioec mit einen friaaden
Hagene von Trmije
Boeb beten et geacelden
ddne wolde et Hag^e
826 £lnea tages ai Stfrit
dö begnnde vr&gen
'wie gU bA tr&reoUehen
das bllfe i«b immer rechen,
9S!J DA sprach kttnio Onntiier
Liadgast nnd Llndgftr
« weiten offenlloh«
dft sprach der degen kttene
im wer« wideraeit.
grOnr jftmer ande leib
dai b1 fllr seiden gftn,
LindgArei man,
SUrides hant
In Gnntheres lanL
nnd hies st gisen gin.
'hSrre, 11t nna at&n
din in enboten eint.
das wiiiet, maoeger mnoter kint.
nnd« LbidgOr,
gremllchla eftr:
mit her in diae lant*
dA er dia mmn berast.
len berbergen ran.
di Tor dA bewam,
da« ei dA tnogen anf
xe grAiem leid« getta.
rftneade gle.
In nie gsmowan He:
gennoge skttaegea man:
nie des rttes abe gtn.
rfinende TMit
der MX TOn Niderlant
der kDnec and sine man?
hftt in lemui Ibt getia.*
'mir Ist TOn schnlden lelk
babent mir widerseit:
riten In min lant'
'das Ml Slftldes haafc
6I0| 4 TOD Hge erwaohien frowen dia aller grtsiMten leit
8S1, 8 din SUHdei kaot
831, 4 nud in ee gbet brtbte in du Guntheree laot
83S| 3 Ir einer apraeh dar ander
888, 8 dia eremlli^n ite:
824, 3 dA dA ror bawant,
837, 1 DA sprach der kOnio Onather
2 di hafaeot mir widanrit:
4 'du lol dia StMdu hast
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. TII. 7Ma l
828 Nich illeD iarfo 6r«D
leh tDOD poch den degensB
Ich lege In wflett« ir hütg«
h dfti ich enrittde:
829 Ir aad iwer rockeo
und lit micb zdo La rtten
du Ich in gen« diene,
TOD mir Bol iwren rinden,
880 '86 wol micb dirre mnre,'
all ob er enuUebe
in ralsehe uUg im tiefe
d6 Bprub der hfirre Släit
SSI DO Khikton si die reiu
SUHde nnd den itaui
dO liieK er aleb bwaibea
SlMdes recken
882 D6 sprach der Bfariu SUHt
ir bbU bis beBben,
glt Biu got gelicke,
ir anit bl dem kflnige
888 Din uiclten «I ane bnnden,
dA wAren dt gennoge
^e wesMn nlht der mar«,
mui molrte griti gednde
SS4 Ir heim« nnd ooch Ir brttone
sieb bereite ron dam lande
dA gie ron Tronic Hagne
«r bat Im geben nrionp;
886 'Wol mich,' aprach Krietnbilt,
der mlnen lieben Tiinnden
alM min h«r Slfrlt
dee «Q leb fadites unotea,'
mit fllse mdMvMn.
als ich in « bAn $aUm i
nod euch ir Unt,
des sl min hontnt fw«r phant.
snlt hie heim bestto,
mit den die Ich bin.
das lice Ich Ineh sehen:
doz wizzet, leide geschehen.'
•praeh der kfinio dA,
der helft) wmre TrO.
der nngetriwt man.
'ir snlt kleine so^te h&n.'
mit den knehtan daa:
H lefaenna ei was gttAn.
die Ton Nidarlant:
anobten atittUob gewank
'rater min, bSr SIgmnat,
wir komen in knner stnot,
her wider an den Bln.
Ue tU TKellobcB iIb.*
alsA si wolden dao.
Qnntberes man,
wi Ton ex was geschehen:
dft bl Siftide sehen.
si bnnden fif din marc:
maaic titer itarc
da er KriemhOde nitt:
si wolden r^en dai Uot
'das ich ie den man gewan
■ö wol tar ror stAn,
tnot den frinnden nln.
aprach din Icttnlginne, 'sin.
ras, S als ich hta ft U hin ») mtta:
L, 4 die Stfrldes Ncten 88S, 1 '[min Bf^ raUr Sigemnat,
>, l Mb (84 CA) wol mich,' »praoh CriamhUt, 'das loh 1« gvwaa den i
S so wol tu Tor g«stAn,
8*
jvGoo'^lc
116
DER NIBELÜNGE NOT. VII. 7498 L.
gedeok et an das,
SDd noch nie wart gthaz.
an mlnem lieben man.
hab lob FrUnhilt iht getAa.'
tpraolt das «W wlp.
dar Kaib* mlmii Upt
S86 Lieber ft'iuat^ er Hagene,
daz ioh in gerne diene
des Ifte mich genieeen
ern sol des oiht enkelten,
88t 'Ow M* mlolt M fferomom,'
'»lufc Ul n* «I Mrbhwem
Jim» iohs ie gertiU,
d» Mt Vit «mI irrocfcm d»r dflym Umm iMd« ^o
888 '(&«praek)'Ir werdet wolrersUenet her nftob diseu tagen.
Kriemhilt, liebin Tronwe, jft solt ir mir sagen
wie Ich in müge dienen an Slftide iwenn man.
das taon ich gerne, froawe: bat iclis nieman engan.'
889 'Ich wäre fta alie eo^e,'
'daz im iemu name
ob er niht wolde Tolgen
bA wnre fanmer sieher
840 'Vrowe,' apraoh Ad Hagne,
das mu in mUge rersatden,
mit wie gedben listen
ich wil im u hnote
Sil Si sprach 'da tüit min mAc,
ich bevillie dir ftf trinwe
daz dn wol briifletest
aie seit Im knndin nuere,
842 Si sprach 'min man ist kttene,
äd er den lintdrachen
jft badet dch in dem blnote
dt Ton in ^ in atamen
848 Idoob bin ioh in sorgen,
und ril der gftrschflzEe
dai ich dk Verliese
hei wai ich grOzer sorge
886, 1 Til Ueber Trinot Hsgene,
8 du Ich in gerne diene 837, 3 du beewssrat ir den maot,
MO, 8 ich du aftl (soI B) aodersUn.
Sil, i nnd (aam C) bio idi der dtn.
3 den lieben wine min,
841, 8 dai tu mir wo! behüeteit den minen lieben (holden B) a
4 diu beaier weren verlftn.
sprach d6 daz edel wlp,
in stnme stnen lip,
siner Qbermnot,
der degen kOeae unde gaoL'
'nnd hatwt Ir dea wln
ir snlt mich wissen l&n,
sol iohz ondentAnl
immer rtteo nade g4u.'
-ad bin ich der dln.
moaden Utbm min,
nur den Üeben man.'
din vil bezser wann rerlin.
dar zno starc gennoc.
an dem berge slnoo,
der reke vil gemelt,
dehein wAfen nie versneit.
Bwenne er in strite stAt
ron beide hande gftt,
den mInen lieben man.
dike nmb Sifriden hin I
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VH. 7663 L.
844 Ich melds es flf genide,
du dn dlns-triuws
dk man dft mac Torhonwen
das Iftie ich dich hoeren:
845 Dö Ton des dnchen wiind«D
dö badete In dorn blnots
dd riel im zwischeo [der] herte
dft mac man in Tennlden:
848 DA ipradi Ton Trooeje Hagens
mt ein clnaei zeichen,
vi ich in mfige behUeteo,
si winde den helt Fri§ten!
84t Si Bprach 'mit kleines slden
rin tosgenBchez orinze.
ndnen man behäKten,
Bweiine er In den stflnnea
848 'Das tson loh,' sprach dd Hagene,
dA wind onoh din rronire,
dö was dft mite verrftten
nrlonp nam d6 Hagen«:
849 Des küneges ingeatnde
ich wene nimmer redke
bO grAce meinrate
dfl sich an Hat triuwe
860 Des anderen moi^eiu
reit der hfirre SlMt
er wftad er solde rechen
Hftgene im reit sA nihen.
Til lieber friont, dir,
b^alteat ane mir
den minen lieben man.
d6Bt ftf gentde getan,
tIAe das heize bloot«
sich der riter gnot
ein linden blat tiI breit.
des hin ich sorge nnde leit.'
'flf das Bin gewant
dl bi iBt mir bekant
ab wir in stfirmen stA».'
ez was flf einen tAt getAn.
am ich flf stn gewant
di sol, helt, din haut
80 ez an die herte gA^
Tor slnen rlenden Btftt'
'rll liebio vrowe mlo.*
ez BOld Im frome Bin:
der Eriemhilde man.
dA glt er Trmllchen dan.
was allflz wol gemnot
debeiner mfir getoot
bA d& Ton im er^,
din Bchffine kQni|^n verUe.
mit tflaent einer man
TU frcelichen dan.
der Blnen frlnnde leit.
daz er geschonwet diu elait
der köene ritte r gnot,
1 des ist mir Borgen ril bereit.' BCD
(dft TOD h&a ich dicke leiL' Jh)
i, 8 lA wir in itunne stio.'
847, S dan mlneo man behSeten,
848, 3 dA wftnd ODoh dea din ttowB,
I& Das er revam bete,
'd& wU ich die reise wenden:
teh h&n Dn gar din mcre,
rnnget ir du gafaegecf
8<9, 8 ich wane immer recke <reckea C)
4 Orienhilt diu kfloeglnDa *erlte.
^din BcbCBDa Oriemhilt Terlia. f)
bat Im iId hArre sagen.
wir snlD rlten Jagao-
wie loh in geirinnen eol.
' das toon ich,' sprach der kacio, ' woL* CJM]
jvGoo'^lc
118
DER NIBELUNGB NOT. VU. 769« L.
661 Als er gessch du bilde,
die utten andrht mtore,
mit nide Mide bsBben
and d bete LIndgtr
862 Wie m^me Stfrit
er enfaete A geroeben
wta In det reise erwanden
er reit no dem kfinige:
868 'Nn IOd Ib got des wOlen,
dac ir b6 wHleoBctieii
d«t sol )di immer dienen,
für alle mlne trinnde
8öi Nn wir der faerrerte
sd wH ich JBgen rtten
bin le dem Waskem walde,
du bete geraten Hagne,
856 'Auen mlnen geaten
ich welle (hio rtten;
du ateh die bereiten:
hübschen mit den rronwen,
86e DA ipraob der stuk» 8ifHt
'aWenne ir Jagen wellet,
aA anlt Ir mir Üben
nnd eteUoben braeken:
867 'Welt ir nibt N«Nm einen f
'leb Übe in, weit Ir, viere,
der walt nnd onch die stäge,
die ioeh niht rürewlse
868 D6 reit zno einem wibe
schiere bete Hagene
dö seiet« er tongen dan,
awAne rfner man:
das Gnntberes laut,
sno dem künige gesant.
dö hin wider reit»
slner nln&de leitt
ril kflme Gonthers man.
der Wirt' im danken began.
rrinnt, h«r Sifrlt.
tnot des leb inoh bit,
als ich Ton reht« soL
getronwe ieh in wot.
ledec worden aln,
ben nnde swin,
als loh Til dike faAn.'
der TU nngebiwe man.
Bol man das an sagen, '
die wellen mit mir Jagen,
die wellen ble bestftn
das b1 liep mir getAn.'
mit hfirllohen site
di wH ieh gerne mite,
einen anochman
■A wil Ich rlten In den tan.'
sprach der küneo »bant.
den wol ist bekant
Bwi diu tlsT gftnt,
wider beim ritea lAnt*
der riter tU gemeit.
dem kfinige geseit
663, 3 «TU het etevw errooben BDf
3 wand In ril kflB anraadaD di Gnotberea man.
dA reit er loo dem kQaig«:
868, 4 lA getrflve ich In woL
„., „ , 856, i (dan tn^Jh] ao) man das »acen
866, 2 dBiwir(ichOvilYniortteii(titoO:
4 dai at mir liaba gat&a.'
Ir jagen rttet, 867, S iwft dia tier hin* giot,
4 cen herbergen rtten Uat.'
868. 1 der recke ril genalt.
866, 2 'Bvenne ii
jvGoo'^lc
DKR NIBELUNGE KOT. VII. t«s3 l.
vi« er gsvinnen «olde
Biu siÖBBT antrinwe
den tiwerlichen degen,
Bolda nimmer mut gepfiegen.
869 GoBÜiftr nnd Hsgne,
lobetea mit nntrinwen
mit Ir Bctmrpfen gAnn
benn nnde wifeDde:
860 Dg «il« ntt «wh a^rit
Mm* •{«« fcoU«» hvuMM
861 M fit d«- d«tr<H te«M
dt WM tt« 4f ga n wma
«mI omk dff y w llfiti
i» MiurfH KrimfciMe
Via
die reken tu batt,
ein pinen In den wait.
Bi weiden Jagen swin
w«x kande kfleners geelnT
iii A4ldi«N tiit.
Ha fuMi» man i» imt«.
verMf er alil 4m Hp.
Mute GmtAlTM w^
4a er KriamMUe tMMl.
•hl «dal fingMtmUy
H «wMm Ob«- Wk.
'f et Um »kh dUeli, eraHwe,
«nd mIA OHck äM» e«gm.
868 IM diht— M dhi Mtm
dte ei Hag»»» tlUi
864 A eproek «•• dem reofceit
fctwt er m dm mwil:
gtt^ki» «eefc jetwtt,
mif Mdeii «utir«» diu
ine meo heiMe niU ycelii.*
{ti enterel« ir nikt eu^e»)
dA higititia cl»ga»
dos ei ie gewan da» Bp.
das «il «nmdereehame tBip.
'Ul iwer f»t»» flu.
«Dia tNch «Mi wildi« ewfai
(868, 6 DO die ril nogetriireD
■1 wlatana a\ gellohe.
«olden niht j>geo rlten.
du ai in niht an nrendao:
861, 8 alD nad dar geaallen:
868, I Di atne triattiDne
8 und ml eil diu dlnen ongeD.
et
868, 8 din ai d& He^ueo aagate:
nr ga leiten alaeo Ut,
Qtaelher Qod G«rnat
lue weia dnrch weihen nit
idocb enrneteD alt alt. Cldh]
i waa möhte knenen Bealn)
i dea kÖDio Onotheraa wtp.
4 ioe meo hie helme niht geale.'
, 1 (sine tarat ir nihl geaagan)
4 das herren Stfridea wlp.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VIII. 77« L-
jagete» über hMe:
da» ich id itre «Min«,
865 Ich fürhtt %ant »Ire
obB »uiri dar dAeinafi
cti« Biu füegen hmiim
ht^tt, IMxr Utre:
866 't/B» tiebtii Iriulinne,
ins tMis Mb niftt dar Itvis
ouch Un id an Jm d^itM
mir troumto Mnf hU«,
viel«» swlii« kfrjr«;
wil dtt.voii «fa- «dMidm,
868 Er Katbwl« mit ormm
mtl mintitelieltmn fcHM«
Mil wImA« «r d(MMm
«im ^MBcft in l«id<r
869 Dt rife» «{ «m Aanittn
dmvk hwrzMtlÜt wUltn
volgtten OwiASr»
O/rnM «nd GforiMr
8T0 ttetadm vÜ der rmn
Jiti dm jeltgatlim fruo^m
vIsMch mU dtn vwihmi,
dm •(« Mnec «tf rfoh«
811 Sl hlezeu herbergea
gin ätt wildes Bb«loah
d& si d& jagen Boldeo,
d6 was oticb komen Slfiit:
872 Ton den JeitgeseOen
die warte an alles ende.
066, B die DD! getflegen kanneD
866, 1 Er flprun 'mlo triaUnae,
868, 3 mit miaDSolIchem kttieeD
di wurden bluomen rM.
dea gH mW «imUche nM.
»tettehen rAt,
mitMclIeMl Mt
vienUlohen haz.
mit fritem r^ta ich iw da»,'
ic)i htme in burMK hym.
di« mir iAt Imssm troffm.
«int mir j^mieit»« Mtt
hie niltt widfr* ««rralf.'
jA fMtticIt dbuK val.
wU ob dir Mtol
iok penok didk nimnur mh.
daa l«ol Mir innenJlchM» w£.*
da« fn^mtriohe u^,
BT fräta ir adiamM Hp,
*ohi«f in fcunwr ritinl.
dar ndch nimmer mfr ^tml.
in «inen liefen wall.
Vit monio riler ball
und SVride dan,
die vnldt» dA heiine bettdn.
jfcem vor in ober Wh,
Mt «nde wfat,
«Hid« ander mane^en rdl|
karl« bililDAen Itdt.
für den grilenoD valt
die Btolsen j&gere halt,
tt einen wert tu breit.
daz wart dem ktlnlge geeeit
wurden d6 beetin
dd spraob der kttene man,
873, 2 du wart« la (an C) allea enden.
trOt er ir ochmaeD Up,
8 nade ainen (ilna O) man. BD
i di wftren dft heime bsattn.
1 worden dA gar beattn
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. VIU. 7798 L.
SUirit der ril starke,
vtaen nfteh dem wilde,
8t8 1!f eilen wir aas scheiden,'
'6 das wir beginnen
d& bl mögen bekennen
wer die besten jKgere
874 Liate nnde hnnde
BÖ kAre isltoher
der dann« jage beste,
der Jäger biten
875 D6 sprach der hfirre Slbrit
wan einen bracken,
das er die rerte erkenne
wir komen wol ze Jeide,'
876 Ob nam ein alter j%ere
er brkhte den h6rren
d& Bi vil tiere ftinden.
dia eijeiten die geseilen,
877 Swms ir dar bratt eraprmcl«,
SifrU dtr feda««,
*M ro» lief tu $tn,
int lep ar vor in aHm
878 Er va« an alln Angm
atn t'ur dos trsta,
WM ew alarfceci haIpMCUot,
iU «idt n* ffil McMan
879 Der brofee den «nprancf«.*
ein« »c\ar{» etrile
der lews lief nach dem ecfcuxM
'wer 8(ri ans in den walt
ir degne küene nnde baltl*
spracb dö Hagene,
hie se Jagene?
Ich nnd die harren min
an diser waitreise sin,
Bolen vir teilen gar:
dA er gerne rar.
der eol des haben danc'
wart bl ein ander nibt lanc.
'Ich hfln der hnnde rfit,
der sO genossen bit
der tiere doroh dea tan.
Bprach der Eriemhilde nuui.
einen spür hont:
in einer karzer stont
Bwas der von leger stnont,
80 noeh gnot« jeger tnont.
di» elnoc mit afner Imit
der ImU tWM HiderioMl,
iax Er im ni&l enlrai».
an dtm gejttd». gttoaii.
biderbe gatuoe.
dos er «e Mde alaoei
mit der einer hant;
ein wtgtfätgtn lewM iranl.
er eohto i» mU dem booen.
hete er in gexogen:
lean irt» apr^uße tanc.
Miten Bifiide dano.
872, 4 ir heida kflene nnde boltt'
873. S di bi wir mögen bekennen,
874, 8 dei danoe jmb das beste,
4 dö wart der Jeger btteo bt eia ander niht lano,
876, S Diwan eioen bracken,
878, 3 sId tier was das firste,
3 ein tU itarlcea hslpsfll,
879, 1 DA den der braoke ortpraacte. den shAs er mit dem bogen
'i bet er dar in gesogen;
4 di sinen JRgtgesellen
jvGoo'^lc
DER NIB£LUNGE NOT. VIII. ises L.
880 Dar «JA «Inm «■ nUtn
hin» «^ Warf*
881 Binen aber grösen
als er begande vUefaen,
das gejflid«B meUter
dM swln zoraecUehen
883 Da bIdoc In mit dem iwerU
ez bvta ein ander jegera
do wn bete errellet,
dA wut atn rtcii gsjelda
883 Sie bArten allenthalbeB
TOQ linten nad jon baaden
das in dA tob utwort«
Tier und iweinxeo rnon
884 DA mnosen vll der tiere
d6 wAnden de fliegen
In den prls des jeldei:
d6 der stariie SUrit
886 Du Jeit wae ei^angen,
die ser riweratat wolden,
TU maneger tiere lünte
bei waz man xe knoben
866 DA biee der kSnie künden
dai er enblsen wolde.
aiMH wiamt wtd mMn «Mk,
wid aiiMii grimman aoMd^
dos Im Nikt Mira«.
hnul i« »Mo mU«.
rant der ipBrfaant
dA kom an der atniit
«r Iwitnont in flf der bU,
lief an den kflenen degen Hi.
Krienbilde man:
bA aanfte nibt gctftn. •
man Tie den spUrbuit
allen Bnrgonden knnL
Indem nnd« dAi.
der Bchal was lö gros,
der bem nnd oach der tan.
die Jeger hAten verlAn.
reriiesen dA das leben,
daa man aolde geben
des konde nIbt geBcheben,
wart ser TiwerBtat geeehen.
nnde docb niht gar.
die biAhten mit In dar
and früdes gennoe.
da« Ii^Binde tniocl
den jAgem vol gebom
dA wart Iflta ein hon
881, 8. deB Belbea jeged«a meiaUr,
1 du Bwlo t11 (lief I>)iotDecUabeo [lietSCJA] an den kaeaeD recken •
88S, 1 der Ortemallds maa:
882, 4 da wart ein jaget dai rtohe wol den BSmndeD bunt.
*" 'mflgei mit raoge wuetti
1 bere nnd onea den mit'
r dflgen kflene nade balL
bA lAt nna, h«r 8
ir toot QBB hinte Inre
das begonde amlalea
883, 1 D« hArteDs allaatbelbea
8H, 3 d4 wAadan ei daa ßlaj^an du maa in aolde gaben
den prlB tod dem njagede:
886, 4 he7wuman[deaACJA]cerknoken des kSnegee tngeeinde tmoel
886, 1 den Jägern da erkon
3 da wart t11 lAte ein hörn
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE NOT. VIII. nu L.
Miser Btont gtblftaen :
d«s mu den tUnteB adele
887 DO sprüh der him SlMt
Bin ros traoe in ebene:
ei eripmnetea mit ir uhine
aiaen benn wilden.
888 'Ich «fl nni he^aelUn
b ault den braken Uten,
der lol mit nna hinnen
em fliehe dnnne stre,
889 Der brnke wart Twlkzm,
d6 wolde in enlten
er kom in ein gevelle:
du etsrke tier dO wAnde
890 DA apninc von atme nsae
«r begonde oAoh lonftn,
•1 enkuid im nlht entrioBen:
§» nlle wanden
881 Kragen noch geblxen
•r bttnd «i z«o den aatele;
er briht ei sa die vlwerattt
feiner konwile,
882 m* nlUaMrUek«
alR 9«r «>M «d mUM
MH M« «fai siir W^fM
dft mite «nrt bakant
SM herbergen rnnt
'nn rftmen wir den tnni*
ai Uten mit im das.
tän Üer gremelieb,
dA apraeh der degen Under aleb
karswUe wem.
Iflh aihfl einen bem:
nn herbergen vani.
em kan sioba nimmer bewaia.'
der bere apranc von du.
SrienhOde man.
done knnd es niht wesen.
Tor des jKgeren genesen.
der Btol» riter gnot,
das der was nnbebnot,
dA lie «n sA aehant,
der holt «I schiere gebant.
knnd ez nlht den man.
flf aan dar snolle aftn,
dnroh atnen höhen mnot,
der degen kUene nnde gnoL
«t st 1t4 T h«r g t» nUt
almn mitim IrtU:
Mtr «t *i* t>»r*'
dar Mva /bert« «tu foftini« hom.
SB6, 8 di mit In wart bekut
4 di een heibwgen rast
'ktrr«, loh hin vemomen
daa wir nn anln koneD
antwartan leb dea wil.'
dA wart oAeh den geaellen nntget btlaende yiX,
887| 1 nn rttne onok wir den tanP
887, 4 dai ww ein bar wlldt.
88tt, 3 JA aih lob einen bem: (fwUA)
888, 4 am rliahe dann« tu atee,
889, 3 der CriemUlda man.
4 vor dam Jigere (^naaan.
880, 4 fta aller alakU müden
893, 1 er oen harbargen reltt
89S, 4 Ton tU rOtem gold* hört der h(ne ein achcene bora.
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. VIII. 7978 l.
NHd flliuN hvat eoi» xobtl«,
h«i was or borim
894 Von fim« paiit«l
«in Wl ^rdt di« «««m.
den moM mil antuwrk«
der In «pamieM woM«,
895 Ton einer hutnu» Wut«
ooK koub«! «nc atut ende
dx der IMilen rinhe
xe beide» «Inen «tten
896 Ottelt fuort er SalMiiii^en,
daz VKU olcd etAerpfc«,
Mod mone «Ihoc d^ Mme:
der hirticfu jtgen
897 Sld ich in diu mare
im v(w ri» edel kodier
von gtäHnmt Hlien,
es Mvoele Saide erelerfcea
898 nö rell der rIMr edele
in arike» sm« i« fc«nie»de
et liefe« im eiiJw^
dtf /iwrle er bl dem enlele
899 Ala er gflstnoot ron loaa»,
TOB tatac nnd oach vod mande.
vil lAte das gehUode,
das tler ze wtlde wolde:
900 Der bere ron dem Bchalle
he; waz or kncheDknehte
ril keaielfl wart gerüsret,
bei waz man gaoter sptse
ktfrt ich nie 9eeaj;en,
•aek man in frafe«,
der rtdke «aa gtnuo«.
a» elme bdiare tnöcl
«Doe dar itber gmogatk
ouoh (»ort» er einen bo^en
muoee xiekiii don,
eni Iteles Mibe ^etdn.
«DO« «Bec elR jr^^^anl.
ffeefrtal man dnl/e twmt.
ei) «Olli« foldet sein
ei» xitn wift» breit,
das es «i« vermeit,
üIk dfce wiren giwt.
I (ol,
gooler elrdle voi,
dia eolit ml fcende breif.
•was er dd mit wreneit.
ci) weidenlldie dan,
GwHlMree «an,
N dos m«ro.
den ben» gr6% imde aforc.
dd löste er im dia bant
do ertöte e& »liant
Bwaz es den bem saoh.
des beten die Uote angemacb.
daroh die kncbe geriet:
roD dam rlwer schietl
zerfüeret manic braut:
in dem asohen ligen rantl
89S, 2 eiasD rok tod awuoem pfellal
4 bef «aa er richer porten
897, 1 Bit das ich ia din rasra
898, 4 eioan bem grAi nnde staro,
899, 4 di linte heteii Dogemach.
jvGoo'^lc
DEB NIBELÜNGE NOT. VIII. smü l.
901 06 Bpningen tob dem wdele
der b«re begnnde xürnen;
allez das gehUnde
nod wer es wol rerendet,
902 Mit bogen and mit spiesen
dar liefen d6 die «nellen,
dA was bA ril der hnnde,
TOn dea lintea Bcbiüle
908 Der ber begunde TÜehen
Im knnde nlht geroigen
er erlief in mit dem swerte,
bin wider sno dem rivn
Wa Dd eprtoben die das aUteo,
di« Stollen jeitgesellen
U einen sohanen anger
hei WM moa- rttersptse
905 Di« «chMÜM Umtm wUs,
lUtM «i dar wtiar
«t «Bmrm unt dfa rtAm
906. DO sprach der hfirr« Slfrh
eld man nns von knohen
war nmbe nne die sohenken
man pflege bsz der Jegere,
907 Ich lute wol virUmtt
im' kfifiec von dam titAt
'man toi in gern» Mmsm
dx ift von HagiMt nMdoK:
908 IM tpradk vom IVoiwj« Bagn*
ich to4ndt dos fWat»
ii KM apakttlkartt:
«1» «Dir MhI ungtmuikm,
die herren und ir man.
der kitnio hies dA Un
daz an aeSen lac,
b1 heten ncsllchen tao.
(niht langer man daz lie)
äi der bere gie.
daz dft nie man sohös.
daz gMrgt allez erdOs.
Tor den hnnden dan:
van Kriemhilde man.
ze tOde er in dA slnoc.
man den beren truoe.
er wsr ein kreftio man.
hies man ze ÜBolie gAn.
saz Ir dA gennoc.
den stolzen Jegem dö troocl
die trage» oMe» w4k.
niht tt volfdiM muot.
'wander mich des hAt,
glt sA manegen rAt,
dar zno niht bringen wln.
ich wil niht JeltgeBSlle sin.
Jox «UM min nanu war«.'
•pntcA (M vaUche dar«
twM wir 0«brs(t«K Mn.
d«r wil «M( «niArat«« Mn.'
lUhar hSm ml»,
KuU mM« «Im
dofi <riM d«ii »and ic\ dar.
wie w«I iiA mtr« daz bwar.''
SOS, 2 dA lieffen dar si snelleD, 908, 4 man den bem dO triuo.
904, 4 he; was man rlcher splae
I, 2 ich winde dai dai pirecn
den adeln jegeren dd troocl
I, 8 bringen niht den wln.
', 4 der wil nni gern erdäriton l&n.'
I, 1 'ril lieber bGire mld,
jvGoo'^lc
126
DER NTBELUNGE NOT. VIII. siu l
909 DA aprach der Niderlende
Dum 8old mir tlben ionme
haben her gef&eret
üb told mui nna gesidelet
910 DA sprach voa Tronje Hagoe
ich weiz hl« ril nttaa
(daz k nflit enzürnei):
der rflt «ut nunegem degne
»11 OfHim dM redhm
dM tiaA «r ilMt«r tMer
Af WM dar r4t wU «wili«
912 Dhi IMT M«C aiM 4/ ivd^NMi
di« dd fcite vmUimm
«M* jadk (m urtesr Sn»,
Eagmt «Im Mihm
918 D6 ■! widden daonen
dA apraoh ron Tron«je Hagoe
das Biht gevolgea Inind«
•wenner welle gihen:
9U Da spraeh tod Niderlande
'das moget Ir wol Tenoocbea,
se wette aoo den brann«B.
man Jehe den gewmnea
916 'Nu well« oach whs renoocben,'
do eprach der itariu SlfrU
Ar inwer fQeze
dA er das geharte,
'ir 11p der habe oodaac.
met and l&tertranc
dA des niht mohte ein,
haben nAher aa den Ria.'
'ir edeles liter balt,
einen bninnen kalt
di Bnl wir hine gAn.'
M grdiea sorgen getftn.
twofia ita JhmlM iM:
mltm doH gMt:
DM» dm ne k am gatim.
wad ßirm in da» ttmt,
SlfridM hutt.
Mfwr n i< gtnek.
»tntm SlfVidakMfc.
zno der lindea hielt,
'mir ist des tU geselt
dem Krlemhilde maa,
wold er obb du aehen Iftal'
der IcUeiw SißrU
weit Ir mir rolgen mit
b6 das bt gettai,
den man tiht gewaanMi faAo.'
■praeb Hagne dar degen.
'sO «0 loh mloh legen
nider an das gras.'
wie liep das QoothAre waat
809, 1 DA eprach der htee Stntt
(910, 6 0(Ht* het* niht der sinae der knen« veige man,
das er steh ir utriwe knnde hla rsntAn.
er was la gaaiea tageodsa alles vdsohes blOe.
stni tAdes awose angelten elt der sin nie niht gsoAi. CJ4k]
OlS, 1 nei«n in das tut,
9 diu aiMdes hast.
4 vU sCre an Slfriden braeb.
918, i swson er wolde gUen; ker wolde er bsh das sehen Uaf
911, 2 weit ir Mir loulbn mit
914, 4 dem sei mea l«ben dsoae
916, 8 mr di iweAi Aese
jvGoo'^lc
DEB N16ELUMGE NOT. VIIL ano L.
nt DA ipnch der degga kOeu
■llu Bdn g«w»te
dcH gftr no dam Bchflde,
den koeber no dem swerte
»17 Dd Kiig«D Bi diD klelder
in Bweln vtzen hemden
um zni wildin pantel
doch Badi man bl dem bninnen
918 Den btii ron nllen dingen
das Bwert lögt er Bohlere,
den itarkeo gAr er leinde
bl de« bronnen flute
919 Die Stfridei tngende
den sobDt er leite nider^
evle bart« lA in dnrBte,
t der kflneo getninke.
920 Der bnmne wat kflele
QontbAr eich dd neigte
als er bete getrunken,
alsam bet oneb gerne
9S1 Do engalt er abier lOfate.
du tnoe alles Hagne
nnd Bpraite dl bin widere
er sneh nfteh einem Ulde
922 Dd. der b«rre SUHt
er lebAi in dnnh du oriue,
das blnot ron dem honen
iolber miiaewtnde
9S9 Dm ffr JM 9*1 d*M barsm
«Myriainwelkk
'lob wil in mfire aagen,
wü leb mit mir tragen,
und min pir^evant.'
achter er nmbe gebaot.
TOn dem Übe das:
aaeli man al beide atin.
si liefen dnrcb den klfi:
den kfienen StfHden 6.
trooo er Tor manegem man.
den kooher lait er dan,
an der linden ast:
atoont der hArltche gast
wftron harte grAa.
dA der bmnne Uz:
der helt doch niht entranc
des lalt er Im TU iKsaen dano.
Iftter nnde gnot.
■tider ano der rlnot:
dd rihte er aiob von dan,
der kaene Slfrit getftn.
den bogen und daa awert,
Tou im danwert,
da er den gftre vant
an dea kttenen gewant
ob dem bmnaen trano,
dac Ton der wanden aprane
vaate an Hagnen w&t
ein helt nn nimmer begit
«l«fcM ar dtf Jm.
Me ßtOOt Bagne »i$
9IG, S und al min plragewaat'
1 t11 MkiaT er nnae gabant
91S, 1 D«o prla an allen dingan
S das awart dai Iflet «r aeUare,
919. 9 aldt dar braane Tltai
919, 4 6 das dar könie getmoka.
9S1, 3 dA aprang «r Un widen
923, 4 ad ^ae mlaaawende «in helt (na C] nimmer mtr begtt.
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. VIII. um L.
gM$f i» itr «MrMff
dt «krh dn- atarb S)/H(
921 Der h6rre tobeUchen
im rftgete tos den herten
der flirste wAnde rindeo
■6 mtteste weeen H^ae
926 D6 der abn wunde
doDe het et er niht mAre
er xact In Ton dem bmnnen,
done kund im nlht entrinnen
926 Swie want er was xem tdde,
daz &zer dem sehilde
des edelen geateineg:
Bich het« gerne enoolien
98T Dö ««8 getrAohet Hagne
TOD des slages krefte
het er sin Bwert eabende,
sfire snrade der wände:
928 Brbliehen wm sin rarwe;
Eine* Ubea Sterke
wand er des tddes zeichen
Gtt wart er beweinet
929 Dd viel In die binomen
daz blaot tob siner wanden
AA begnnder aebelden
die üf in gerftten
980 Dö Hpruh der verchwnnde
WBz helfent miain dieneit,
ich vas in ie getrinwe;
ir habet an iwren firlnnden
vor dshmum umm.
dar $rt%m Knutdm vtnam,
TOD dem bmnnea tpraoo:
ein gftrstange lue.
bogen oder swert:
nlLch Birne dienste gewert
deB Bwertes nIht earant,
w&n des scLildes rant:
dö ilef er Hagnen aa:
des küaic Qantbtres hhid.
bA kreftecllch er slooe,
drote gennue
der schilt rU gar zerbrast.
der ril hBrllohe gast.
vor siner hant xetal.
der wert tD lUe erbal.
so wer ez Hagnen tAc
dos t?ano in Ahaftln nAt.
ern mohte niht gestta.
mnoste gar urgAn,
in liehter rarwe tmoe.
ron Bch<anen nonwen genaoc.
der Kriemhilde man:
Bach Dum raste g&n,
(des twanc In grAxin nftt)
beten nngetriwe den tot.
'Jft ir bffiseD tagen,
atd Ir mich habet erlagen 7
des loh enkolten h&n.
leider ttbele getln.
923, 3 gelief nooh (ofe Jh) in dar warlde
934, 2 im ragete toq dem bereeii
927, 3 het er [das BCD] swert enhend«,
i lA sBre lornt der wandet des gie im werltolien nOt.
928, 1 ern knode nilit gusteo.
929, 4 heten den iDgetriwen tOt.
980, 2 das ir mlob habt enlageal
930,4 ir habt aa iwero mftgen
jvGoo'^lc
DJBR NIBELTJNOE NOT. Tm. 8S»0 L
982 JN« «M di «0» tMdUMn
br «Aoft Amr «tiM.
»SS Die rttarill* UaUra
ts wu ir gennoKSB
dl« Iht triwe \t>t»a,
d«i hflte oach «ol TardleBet
988 Der kUnM tob Bnrgonden
d6 a^ftvdk der Terehwoade
du der aAeh üadeii weinet
der dienet nlehel «ehelden:
S8i D4 Bpreeb der grimmi Hegne
ei \tX m dies ende an «na,
vir TÜuleB Ir ao wtnle
wel nieb du l«k dei heldea
0U *Ir mget laeb Bhte rflemen/
"ktt ieh u in erinuinet
ich biie wol behalten
m!«h riwet ntht a6 eftie
938 Nn atteie got erbermen
dem nuu itewteea
du ilae iskM ieauu
«Ohte leba rereaden,
9IT DA ipraeb Jamarllcfae
.'weit ir, kOaie edel«,
ta der werlde an lernen,
ftf iawer gentde
988 LIt sl dea feniexen
dareh aller Ittreten taf ende
Mnw ir Wirt gA^rn
fa- Aeta ftetnt <on»
dA er erel&fen lao.
ein nöndelflier tae.
TOB den wart er geldeit:
nmbe alle Ifnte der helt genelt.
klagte oaeh einen tot
'daa iet ftae not,
der in di Mt getln.
es wnre besaar Tertftn.'
'Jan weis Ieh wu Ir kleit.
■orge nnde lelt:
die getanen nni beetin.
hin xe rite gettn.
•praeh htr Slftit.
den DortUeben alt,
Tor in mloea Up.
i6 TTon KriemUlt min «Ip.
das icb ie gevan den auon
■ol das her nteh taon
morOleh hiot erelagmi.
du aold Id bnUehea Uagen/
der Temhwnnde aun
trlwen lU b^^
[«A] Iftt In berolben itn
die liebes trfndnne min.
du d iwer sweiter sl:
wont Ir mit triwen bl.
981, 4 mit Iwter Ir geoebeldwi
tat, 4 dea hat w»l nedtenet
«•It 9 es hlt mi allei an4«
8 wir Tlnden fr vll wCni«,
4 wol miek deiek bIrw henobaft
986, 9 'bet ich an in eiktonet
MB, 9 dem BUUA das itawtsan
4 Btftht lob,* lA spraeb 81fH^
986, I Oad lU Bl dee geatMaB
nit TOB gneten nokan iln.
der rittar (helt Jk\ kflen und gentit
tau, 1 kleete atnea t^t
BSBer aorge nnt naaer lelt;
985, 1 apraob d« Slfrlt
■ol nth Jen itten tuen,
JyGOO'^IC
130
DER NIBELimaE MOT. YIII. SS58 L.
wui mir wartnit lu^;»
ex eDmrt nie li&itv
S3fl Di« bloomea aUeathalben
dd njig er mit dem tMe:
wftD dee tddea aelohen
Mm mnoat enterben «idt
940 DA dte bftrren Ohcu
ci leiten In flf elnn achOt
nid worden de« le rftte,
d» nun es verbale
Ml I>6 sprachen ir g«Bnog«
tr mit «s beln nlle,
da er Jaffen rite nlaine,
In ilDesen tohtebwre,
M2 DO BpTMh Ton Troneja Hagne
mir Ist tU nnnuere,
dhi t6 bftt betrflebet
ei abtet mieh rü ringe,
Wim M/HtiMtft
M3 Dft Uten d der nabte
TOD beiden knnde oisnnar
ein tler das et di abMCWi,
Ja nnuMten itn enkdtau
mtn rater und rnlne nun.
an liebem nlande geUtn.'
von blnote w&ren nu.
nnlange tat er das,
ie se atre aneib
der reeln kflene nnd« geroelt
dai der belt was tAt,
(dar waa tm golde röt),
wie dac aolde ergftn
dai ei Hagne bete getta.
'nna ist ttbfll geacbchen.
and anlt gellehe Jrten,
Krienbildc nui,
dA er (Ben danh'dan tan,*
'ieb bring in In das lant
«irt ec ir bakan^
den Brttobilde mnot
■waa al nn weinena gatuot.*
wmJ tt gr mttm ma r t
nnd fnoren Ober Bln.
wlra g^Jaget atn.
das weinden edeliu «^
Tü gnoter wlgasde Uf.
IX.
944 T OD grAiar ttbermfiete
nnd Ton eiallolwr riebe.
988^ 8 mit «fiesen warten leage
4 «sen wart nie nowan laMei'
989. 8 «aat dea todea wtbn
4 d« »ohte reden nibt mtn
Ib Tob dem aelbea bmanen,
•Bit Ir dU rebtao wlrhrit
vor den 'Otemralde
da tat BMb dar aelb« biniuie.
9U.4 da er rite Jagen ein«, CJk
948, 1 Do arUtan al der nahte
ea hiez Hagne bages
dt Btfrtt wart aralagen,
Toa mir hcam aaga.
ein dorf Ut 'OteoWni
da« iat cwtfol deliefn. CJü]
d«r CrieuhUde man,
4 awaa äl weinana ntnot'
~ ' edelin kiat.
4 tII goote wlgande aint.
844, 9 d« feiei Higea tragaa
byGoot^lc
DRB NIBELüNaE NOT. IX. mm l. l
Stfrides aU4 tdtes, von Nlblon^ Itat,
nr aüifl ksmeBUen d& man KriemUld« nuit.
Mft Sr Mn In tongmtlelM legon an die tSn,
. du bI In di Tioden aolde, lö li gieoB« dnflln
hin M nlettln^ « du m wnrde tM.
dm diu froawe Kriwnhilt tD Mlten tüw varia«.
MS Man lOto di sa dam mflnatar nick gewoBthaÜ.
Kriemhilt £■ tU acboBiw warte minega maitt
ein lieht bat at Ir bringen and onch b gewaat
dA tann ein kaaenere di er SUHden raat
MI Xr fach in blootei löten: iJn wtt wag alUn nai.
dai ai itn Urre w»ra, niene weaser dac.
hin za dar kenantten dai liebt trnoe an der hant
U dem Tfi laidia mmre vzMiwe KriemUlt errant.
M8 DA if nie ir nonven n kirdie woUa gftn,
M tpnuih der IcamanBre 'rrowe, ir nlt stille atAn:
ca 11t Tor den gadene afai iHer t6t «rslagen.
'snwA,* ipiach nott EriemfaÜt^ 'was wD dn aoQiar mftre aagen?*
M9 A «I reM« erfimdM dos m wan ir mM,
«» dia Sagiun träge dmim «i byar,
R)b CT aoU« k» fntimi tnt U tmrt ir MC
ffo» ir MMW «nrn vWtadm mtt slnu Md« widmaU.
950 JSf niD MW d<r «iImi, doc «i »Of «upnA/
du «duHMn «rifüdaMam ^jm nw» d« mi*.
XrbmMMc ^dmar w«rl wmid«Mt yrte:
4» «dbral af «dafc «dbr^/tm, dos oI di« bcmi«« mite.
961 DA apracfa das ge^de 'was ob ea Ist sId gastf
das bluot irAz dem munde Tor hensea JAmar brast.
M sfr-k H 'mIr, m fflt aVVit, min eü MiAm mont
as Mf tfcraim SHbiAiU, dos «s Bm^a» \A\ «eldn.*
M5, S hin Mr metttoc, 4 tU aalten kein« Tarlac.
9M, S mm Crlemhilt dln ubnna
(M7, 4 von dem ril laidin mni« diu non Oriambtlt «irant.
M6t 1 eem mflnstai wold« gtD,
a 'Ir nlt stille stto:
948, 4 dA baconda Criemhjlt tH harte immastlelw klecan.
M9, 1 B* da« A nht «rftuiAe
8 vi er In solde Tristan: dd wart Ir Irst« lalt
950^ A do arsebrt si iiAoh onerailte (nnoraftea i>),
A01, S dA ipraeh sl 'es ist SUrit, der min vil lieber man:
JyGOO'^IC
18S
D£R NIBBLUNOE NOT. IX. «Mi L.
953 JNu vrotM hmt «(ojk vfnn
»i kiiop «ta «cfcon« ko«ibtt
iwift rAt M wu von blnota,
dA Uc Til JiBintrilcIte
968 D6 ri«f trOTMllalieD
'wh mir dUsw Iwdca.
mit iwarten nlht vetlKHiwen:
waai ieh wer m hat gvttn,
954 Ali» ir gtiiade
mit ir lisbeo TronwM :
ninb ir ed«Un htrren,
ferochea bete HMgene
956 Dt ipnolt diu jinierfaafte
«nd wcket hart« bald«
Ir «ilt oocli Sigavnda
ob n mir litUeii well«
966 m Ii«f tin bot« bildt
81Md«8 beide
mit dei TU leiden numn
■i woldeu nilit gelcmben,
96T Ihr hat» kawi antk »tkUn
Sigmnml itr htm
kk «WN itn fcers« tm «all«
4mt ar »firkim
968 'WMbet, h«rr« Sicmuit.
EriemUIt mla fromre.
du ir Tor »llen leiden
ämt iitit ir Uftfea helfen,
969 tt rflit« defa d6 Sicmant;
der eehcBnen Krfemlitlde,
a H imluU eoNf.
witirva tetoM luM.
■I het in seUer erkest
der hell von Nibelange lant
dia ItUneglnne mdt
na i«t dir doeli dta sebih
da bist ermofderdt.
id riete in immer dnea tdt'
Itlairate onde ler*
waad in wae tII wfl
der dl waa reriom.
t11 Abele BreabQde sora.
'ir flnlt hiu gin,
die Slfkidee man.
mlnen Jlmer sagen,
den küenen SUHdan Uagan.'
dA er ei 1^^ ruit,
Ton Niblonge last,
Ir TrOnde er in benam.
i man du weinen Temen.
H ätr fcwrie lee.
isi «M/W kWh« pUmct
miob bat ntch in gin
der ilt dn ]dt getftn
an ir faene git:
wen ei Ȁra inob iMstlt.''
er apracb 'waa dnt diu lett
s6 da biet geedtr
965, 9 *ow< mir dlnea leldei. an iat dir dtn lUIt
964, 3 wende In wei harte wA
6 den ai dA beten Tdom.
965, 1 ')r keoierare, Ir nilt Ua cAr,
966, 9 df SUHdei heida
967, i era BShta ilDea lieben enn nlnmer mtre geaeheB.
968, 4 wuid •■ fneh a«re beaUt'
959, 3 alt du mir hAat Kaaeitr
■ Goot^lc
DER NIBELUKGE NOT. IX. suax.
•r tpruh mit wflfn«n
JA kt TOB IfidBrlandeD
060 DO ipneb der kdiile Bigmant
and aIiO bcHin mar»
d»B ir Mffet Ubmi
VW) du kond i«li aianer
Ml 'Welt i» nOit gcloi)b«D,
ond allM ir gatfndfl
vil sAr» lebne d6 Signont;
982 Hit fanndert sln«r manne
ti noIvB »vo den banden
•I lief» XBO den wnofen
M körnen tftient recken,
908 IM «i etf jimtrUAi
U iDdndm «NnuHrihe,
ßtm» m e fc l w »{ d«r «iwie
^tl Kwrf mioM Moar«
9M Dö kom der kttnio Sffvant
er epraeb 'owft der reli«
wer hAt nlek mtnee kindea
\A aliA gooten Trinnden
006 Sold ieh dea bekeanen,'
'ioH werde Im nimmer
ich riete in alee leidea,
TOD ^nen eohalden
066 Sigmsnt der hOrrc
dö wart Ton itnen niandea
'ine kan ina nlbt Terdafea.
der kOaiM SÜHt enlagen.'
'lAt das ■chinpfba itn
dnrek den willen nla,
das er et «ralagen:
vor mime tdde reAlagan.*
das tr nkih boeret engen,
Krlmbllde klagen
den StüHd« t6t'
des gle im waritebea nOti
er Ton den betten epranc
dia aehnrpben wdfen lane,
JmnerBebea dan.
dea kflenen SlMdaa man,
dfm ffuuwm \trtmi klafai.
•i ««Mm fcUMer in^u»,
«er jdfmrr iittf gtluAmt:
In ir berat befrok».
da er KrienUtde vait
kere ia diie lanL
nnd ineb de» Iwren man
alsM mortlleb Ane getAn V
aprach das ril edel wip,
mtn berce notdi min Up:
dai al die Monde Do
mOeaen Immer klagende ila.'
den fbretan nmbeslöa.
der JAmer alaö gros.
SBO, 8'der böte apnwb mit wcIbm 'in* ken fa albt verdmea,
soft 8 Ana fr das [aa MM) uget Uinen
Ä wand ine kund in olnraer
Kl, 1 'Welt fr mk nibt galonban
8 bA äuget ir lalba bAran
OOB, 8 fli liaCaD eno dam wnoffe
968, 4 In wart tu ntofc«! iwKre (/'■«
866, 1 'Hej' aold ieb den bekeaaeaT
S leb garleU In aliA leide,
raa dea nlnen iobnldan
ril Jftneriteha den.
4 laa mordlebe fcna gatAnT*
■ Goot^lc
184
DKB KEBELUNOE NOT. IX. im« L
daz TOD d«m starken waoffl
*niid dia itat x* Wonue
Mt Do «Bknad« niwoaaa bniten
nan xAob 11s deo kleldani
Dod «ooich fiB Aat wunde,
dA wa« Blaea Itntm
9S8 Bb iprloh«!! ttnc recken
'ia lol Immer reohen
•r ist In ditem Mm,
dA Uten lieh wlfea
H8 IMe fix «nretten degne
elulif bmndert recken:
BlfmoBt dflr rtehe.
wold er gen» reehen,
9T0 Sine weseen wen d soldea
d «ntteten Chuthteen
ntt den Ur SlMt
EriembUt laoh A gewftfent:
•Tl Swle mlohel wmr Ir Jlntr
dodi TOrbte ala harte
ron Ir bnoder mannen,
al warnt ri gtteUlcke,
9T9 Is aprach dln )tmen ileke
we> w«U tr betonen f
Jt bK kOnie Gunthto
Ir weh laab llle Tlieaen,
978 Mit «f cibnndan ecUldeo
din edel kOnlgfnne
palas nnde u1
H beiden itten Htfe «rsebal.
SlftUei wtp.
■Inen lebonen Up
nan lette In Af den rt.
Ten ttarkem Jlmer rÜ wfi.
fla Nlblnnge lant
mit willen nneer bant
der M blt fettn.'
alle Slftidee man.
mit sebllden kAnen dar,
die bete an rfner lohar
•Inef sonea tAt
aU fan rin triwe das gebAfc
mit gtiU« do beitAn,
nnd onob eine man,
an das g^elde reit.
dai wae fr ander benceleit
nnd Kwle etaro Ir nA^
der Mlbbinge tAt
du ■! es nnderatnont
■A frinnde liebe Trinnde tsmt.
'*dn htr Slcmnnt,
in let nfbt rehte knnL
sA manefen küenen man:
weit ir die recken beitlA.*
was In ae etrlte aAt.
■1 bat nnd oncb gebAt
966, 1 nnd owA diu itat c* Worgtse ron Ir welaea ersekiü.
967, 1 du SlMdee wtp.
flST, 8 man wnosch ito ilne wunden snt Uli Ia df den rt.
i von crtaem Jfcmer etuke wA.
_ TOB Nibalnngc bot
1 dii» borg«,
4 dö Dl««' afteh den wilTaB
969, S SlKemant der htm. 6 Am cle im wniUchan nAt.
970, 2 etD« tmtens GantUr nad [die Jk. alU D] tine maa,
Qiit den der bttre 8UHt 4 du wu ir frcsBlteae leib
911, S dodt ToAte el eA <tU D) harte
973, 1 DA enraoh dln Jlmen Hohe
8 Ji W der künk Ouitkto »78. S [die »] bat nnd eaeh gebAt
byGoot^lc
DEB NlfiBLÜNaE NOT. IX. b«u L.
185
An »m mldmi solden
du volden •! nfht Uzen;
S?4 Si »pneh 'min k«r Sigmao^
Bin M deh b«a tOagt'.
Innner mft in reebni.
wird ich d«i bewUet,
975 Bb ist der Obennttaten
di TOD ich in dea atritei
ti hsbent widar einen
gel U» in galligen
976 Ir ault Me beUben,
nnt ei tagen beginn«,
tb helfet mir beteiken
dA iprftohm die degne
9TT In «nknnde niemta
von ritren nnt von noairen,
aft du renn dei wncfea
die edelen bnrgBre
978 SI klagten mit den geaten:
StfHdea aohnlde
durah wiz der edal recke
M wtlnden mit den mawen
9t9 Gnide btec mnn gUtan
nn iOber nnd TOn golde,
ond Ues In TMte apengen
dfi WM al den Unten
HO Dia naht wna e^ajtgen:
äi blas dia «del Tronwe
BUHt den hteren,
•▼u er dA frfnnde htte,
(Ue reken vll gemalt.
d«s dA Ir hene vol dnrcliaieft.
ir anlt ex liten ttia
aA wfl teb mtnen mta
der -mir In hit benomen,
es nn« Im achedllehen komen.
hie bl Bin« tO;
rtten nfkt enwll.
1« vol ditseo oina.
nie al« nssb nna gedienet Mn
and doh mit mir dhi Isit,
ir bald« rll gemelti
mlnen lieben man.*
*nowe Ilep, dta al gettn.'
des wnnder rolngen
wie man die hMe elagen,
wut in dar etat gewsra.
kAman gUiende dnre.
nn In wu hnite leit
in wtren nlht gaael^
▼erlda di alnen Up.
der gnoten barg»re «Ip.
wnifcen einen aar«
micbel nnde atare,
ndt atAle der wna gnoL
harte trtric der mnob
man Mhe ea woldt tagen.
cno dem milnater tragen
Ir tII lieben man,
die BKh man weinende gln.
99S, 4 M (du D) «is nikt lis«ti volden, d«a itm ir «nrttchan lait.
9T4, 1 Bi apneh 'htm Sl^muDt,
S ona as lieh bu nfSef «
9T6, 4 nn IIa la |ot falitigea
976i 3 all ia tagaa btfiDD«,
9T8, 9 die <du B) SIlHdaa ichnM«
•n, S man biw tn tmI* apeosan
4 Is lal fan »oUiUlioh* komen.
5 dsn mlnen Ifaban man.'
4 dnc iol werden getin.'
ta nlemen ^t gaaeit,
5 vertM den elnea Up.
jvGoo'^lc
IM
981
HER KIBELUNOG KOT. IX. 87i4 L.
IM «i« MM MfiAttvr MMm,
iA Mrl man Mamtkalim
ithitm i»r letMe «imtUr
und MMk ^ IP^MUM Btl§€IUI
Br fraA *UM« «mttor,
dflc wir «a» «Mhtm Am
lolr «fljsM imM«r U«9«h
'dos l««l k 4m aofcKM«,'
'Ifcr i« iar umM§ UUm,
ir ImM mfa Mff MSMi.
M i«k ^ mtrt f MoJbiim
•i waU« f«( d«r wir»,
A hilm VMM ir iMf •»■
4w mI nw itr iän
ii AMC MUK A« w^JMt
•0 fcItwiMi im Ha wmnia»;
iS vtn «UM S« «ekiiM«
( IH« wamim flttsM «Av,
^ iUtin fclafffm,
M apTMclt Uni«) OmiiMr
' 'Mir xliil dl« «oUtAor«,'
Ml Um m §at mrtcitn
OmnMr «ml F«f«i^
At SlfVIdM dcfiM
dar mU «AiMt «um,
dl» warw i
wt dar Wdc An,
•tf frtow * B l b«d«i «fa.
St/rtd« %.*
«Mt H«r w «iht fwoUb».
dM m»§ iA «wl ^Am,
ma «A Kaiar mwi.
«OM- as aattar wir gttimP
Kritmkat htgvmA itkm
dar Um i
k«rl« «dbien U «artlAK.'
djfceas NAofcyaMMM.
H dam Man «Ukali
an« OBcfc dd f Mofcodij
ii M H«faiiM f aMdk.
oltMi H Utitn t.
im wmrt nu miAü mL
'Mk «vUs fwafc «ffiuwn Mr.
ÜBf an« U( as nOt yald«.*
«prodt at, 'sil «mI Mfcoal.
kal«* d4 MIO •frftawtfn-
vll dar riokei
Til »aovM I
Bit das alBai
^okea kUiH).
_ ■ ptkffBB HM.
i alBaa aoMi
1 dam «noffa («gtA.
owA dar Uida dta,
I de« Rteaa aotudaB iS».
dan aifrlda« Itp,'
!'w«r ai mir wlbar gatABf
dar llsa d»i faaahaa.
haxf aobiBia raraUn.'
[ ril diok* aa noch (Mokiht,
il ala oneh ik faacltwh;
986, S d«ipraebderlc5aieOiuth4r967, 3 ataar vrinida hut
981, 1 Kr apraeft 'tÜ liaUn avattor,
9 wir nfiMan klagaa inmar
989, 4 du wold« gaV apruh OriamUlL '
994, 4 dl b1 nao «u di wbhait
986, 1
■ Goot^lc
D£B MlBELimOE NOT. iX. 1770 L.
I XriMiMIt twame grtx jimw.
mU «rtom jI 4« Un^atai:
» Si MiMJm ifuwrelklU
NMH »ofab ««W« «HfNlI
fii Hl ii allMilAcOmi
ira «nrato AA nJcfc (W^
wir wdla» iidu aryAtem
L Sin wn w«> WflM
awtt ktMp im 9m dtr hin,
fa» w«U« ««db Um fntmm
da» wattM» «I 4.it UmU
I I* «iMN HdUit p^U*
ich WMM iMM ii imua
^ ckvl* WwMlIekc
I IM man gehftrto
uid in bwaAet Ute,
doreh vUIm iliier M»
hw het« U den rlBdcn
L Krieaddit dta him
'Ir kslt dnreh ndiw liebe
dU im gootM gfioaen
dBnh StMdet ril«
» Defeeln Idnt wu tA lüelne,
u amoM gCn le opher.
dd «{ tn /imdm M,
«Nd (MMflUr de*. ItiMl.
Ir eiycN tmirdwi naamn Witt.
KrimüUU« mm.
MM itm mAn«!»- den
WaR Mfid« irtp.
di weijidm A^vIm Hp.
»pTtehmi 'MDwCtr ml»,
«If w idMft www ate.
di« wti« wü- bfcm.'
Mtt tufcmiMii f^aim.
wal «mft «iffen loa.
dd m »ft bio.
Uhu «im UgrtAm,
mloM «rMl« hafcM.
MMi im. Mim wollt.
diM webMR wmf.
ref^ «bi »det w^
M/WdM wattclUii Hf.
du mu cem uflntter un«
dö haop sieh frdi fednae:
was mu opfert tmoel
doeh faotar rrinsde ipemioa.
ztr kameneren ■pneh
Ilden msemaeh:
lud mir weiflB holt,
■ol man teilen iln (olt.'
du witM mohu haben,
h er «Drde befrabea,
I diee baid«
', t man aald« »••■« itng»:
\, 4 d«ae koade Ir uAit dahelnen
[, 1 twd allM ir geeled*
I, 1 Da awa du («Urt«
; 3 'il anla dareh mhw liab«
8 dl in Iht fast« gAnnaa
4 mit ^
1 dea Crtnhllde ntan.
8 [aua CJ wtp [maa S\ ande Uat,
4 di walfltaa 8lMd«a liat
aar werlda alemaa ganbea..
dan itDaa wntHahea Up.
8 wae opfari mwa d6 tnee!
jvGoo'^lc
188
DER NIBBLUKGE MOT. TX. u» L.
wol hundert meiH
TOn StfrtdM IHud«n
996 DA nun het gMnngvn,
dö sprMih TTon KriemUlt
blnte mich bewachen
ez iit «» itme IIb«
997 Dit nah* und dri tajr«
wu ieK «ich fntlfte
«m «b go» f «UmM
«tf iiwn «wl vennM
996 Ze herbergen glencen
plUhn nnde mflniche
nnd allez ein SMinde,
•I beten naht rfl arge
999 An «SM vni Ai MtihM
dl« es fiemen waUen,
dos MM» U*» de» ee ilm g«h:
dfl tpoc d«M mUtu^tn
1000 Swas man vut der armea,
die bies man doeh sem opher
fix ila eelbei karaen.
nnbe ^e Mle
1001 Crbor AT der erdeo
•wt ad man kldatar
■Ober gKp man nnde wit
ai tet dem «ol geUobe
109S Ab dem dritten morgen
•0 was bl dem münater
man dee tagst nnc
wart dO grOser gedrane.
du Tolc sieh hnop daa.
'im solt niht eine I&n
den t% enrelten d^^en.
al mtn rrOude gelegen.
wU (dklA Um« tiin,
miiw vU IM«n man.
dm» mich euch HiaMT dir Mt?
nto armtr KrlemUUe nH.'
die llDte rOB der Mat
■i bellben bat,
da2 d«i heldes pbU&
oad tU mflellchen tic
Meib dd iiunile nun.
dm «Dort dos hmt gttäm
«U »ichd arcMtolHMl.
die et nOit mobten bAa«
mit golde gin
dö er nibt solde leben,
wart maaie tdient mare g^eben.
t^lea in dia lant»
nnd gnots llnts Tsat
den amen dh gennoe.
das lim holden wiDeo fmoe.
xe rehter neaMslt
der kirehhof alaO wtt
996, 8 baa dasae handert mesM
996, 1 du Tole hnop lich dan.
996, 9 da luaeb diu ttoit« Crl«mlült
997, 1 Ott Uge und AA nahte
996, 1 Oea herbarfon ^enfen
999, 6 Di drle tanolt«, UV wir hcsrea sagen,
di di kandea ilngao, d«s li mnosan trägen
fil der ubalte. vai man In opfere tno«I
df Ttl arme wiren, di «■rden rieb« gianoo.
1000, S nU dtm golde gta
1001, 8 •«& ad man div MAstar
8 tilbcr (silbera B) nnde wate gap mu» den wnea gennoo.
)vGoo<^lc ■
DES OTBELUNGB NOT. IX. hid l.
TOB dan luitlfnteD
ai dtmd«! im nieb tMe,
lOOft In in tafw vitrM,
M drtow IdflMtl maribeii
vor* 4«rdk tlM «A«
<d (MW fria^Mi rinj'
lOM DO gota wart gadtoiiet
mit nnseflltgsm Itide
man Um bi ftx d«m mflnstar
mui Tint di niht ander*
1005 L4ta aortmde
TiA enwu di alemen,
t man la begrflebe,
]i«7 wai gaottr phaflbn
lOM fi M dam grab« kama
dA lane mit lolhcm Jimer
dai man sl mit dam bmnnan
as wta ir nngamfieta
lOOT Ka wai mleli«1 waader
mit Uaga Ir halAmde
dd ■praoh din kflnlgtuae
ir tnlt dureh iwar triawc
1006 Lit mir nAch mlma laide
dai ieh ata Himna honbet
dft bat ■(• alaO lange
dai man aebreoban mno«
1000 DO brihte man dia vronwen
n knop Bin scheenei hoobet
und knate In alaO tOtao,
Ir TJl liebten ougen
1010 £in jsmerttehea acbriden
dO tnioo outn ai von daoneni
«lad Tol:
ala man lieben vrlnnden viH.
man Ut f—agtt ioM,
•der duHtsek boa
■te yrMu MkoHM imd eiiek it» l
ond man toI gaaane,
Ttl dea Tolkea rana.
mo dem grabe tragen
wan ein weinen nnde klagen.
daa lint gle mit im dan:
wader wlp neck man.
man eanc nnde laa:
xe slaer perllde iraat
Slfridea vlp,
ir getriwer Itp^
dike di bagOi.
tH karte nnmailleben grAs.
das ei ie genas.
di manle Yroawe waa.
'ir Slfiidea man,
an mir genide bagia.
ein kleine Hep geaebeheDf
nock einat aifleBe aehen.*
mit jimera ainnen. atare,
dan TU hirllehen auc.
di d in Itgen vant
ndt Ir tU «laen kant,
den edelen rttar goot,
ron leide weinden dft blnot
wart dA di getin.
alne knnde ntht gegia.
lOOi, 1 ant dftS man toI gaiaiM),
100^ 4 di*tBnngerB(niiBaDfti))BiibinD, di sab mafi wcfnan ande klagen.
100b, 1 Vil Mt» ■ehrtands
8 e da> man tn bsgrAeb«,
1006, 1 C das s«B grabe koama 8 vll di«ke di begAs.
1007, 1 Ks was ein mickal wandw
1009, 4 T»r leide weinten [dA q blnot
g™o::b,GoO'^lc
140
DER SIBELUNGE HOT. IX. am L.
dA •not nwt ainntlAt«
m» Idd« mSbi ersurben
1011 D4 voMB dep «delw hftmn
lelt An« mite
die Ddt im koai«B vtno
TÜ Miten IhBlIoIwn
leia D6 vu staUehcr
Tor dsm grftstn Mde
dft mohton si dtm übe
■i nnt» rieh oAeli sorgen.
dkl htrllcbe wlp.
tr Til wtlDRecUoher Itp,
htt/a nn b«p«ben,
etah man die alle btbfln
vOB Niblange last
ntui d6 Sigmand«!! rant,
der drter tags Uno
nOit u noch entnnc.
Bfi geawleheo oibt:
■A noch gennogeo geaoUhC
X.
wtt SigmamS w<i
1018 Der iweher Erieaihilde
er B|»ruh m dcc kdnigloite
wir wane nanusre gette
Kriembilt, rfl liebla rragwe,
1014 SM das UM wUrimM
Us in iitt» Untitm
in «Mit k- «AI «nJMtm:
dvrofc tai«n mvtiiM IM«
1010 Ir ibU oacji, Trouwej habea
den in tet ft Slfrit
das lant nad oaeh diu krODO
ia aolen g«m« dienen
1910 DA irit« man den kaehten,
dö wart miohel gUien
U Ir itariien Ttnden
mnren nnde meidoa
gle di er d« vant
'wir anln ia saier laat.
b! dem Rlne »In.
00 Tart ir ine dem lande min,
Ana Ttit gtUm
kk (RMt Im Mim» mH*
tuida daa eid«» feMsf «In.
allen den gewalt
kon^ der degen balt
■1 In nndertia.
alle Stfridec »an.*
d lolden itten dan:
oAeh rouen getia.
was in dai leben leit.
hiea man inoekeB dla kielt
lOlS, 8 lA gar geswleheo nlht:
1014, S ieh wil in wage sta
1014, 4 dareh ntaes isiii lieb« und dnrek dss edcln kiades IIa. Jf
1016, 1 Ir mit oaeh haben, nowc,
2 den JD s tet k&nde Slfrit der degea balt
1016, 8 d6wart«iB(oeh»)mleh«lgthra
jvGoo'^lc
DEB NIBELÜNGE NOT. X. som L.
IDIT Dt d«r kOnle Sipnimt
d8 begmida Xrltmbnt
das ai bl Ir ntgtn
db ipraelt dfa vrSaden «nne
1018 Wi« mSiti ieh dso Immar
von den nir kihh wtbe
dA ipnwh dar Jnn(« GtMibtr
dB loh dnreli dloe ttiamt
1019 Die dir hftnt banneret
der bed&rita nlht ee dienite;
ei epracb no den recken
Tor leide nfiee ieh eterben,
lOiM 'Dee tnon ieb dir f rite,
da eolt bl dliiem bntodw
JA wil leb dieb ergietieD
dO iprach dfai potei ame
lOSI 2W c» ir der fangs
it bffimde ocfc fUgtn
#i ket« MmI Menei
10S2 'A atel te.aO« erifmde,'
'ulMiien Übet ad al«rfc«r,
des itdtkktt, 1»Mm iwttttr,
betOt* U ita vrlmidM;
10S8 St lebete Oleelhfire,
dla TOB gesogen wtren
ale ei volden rtten
ei was fif geeonmet
lOM DA gie Mr Signont
er ipreeh no der Troawen
wvlde sin gerlUD,
ir nturter biten
aolde dft beiUm.
'du konde mfirilah ei|ffln.
mit ongee an gesehen,
sd leide ist geseiheben T
llebiu twester min,
Ue bl dlner mnoter itn.
und betrfiebet dlnen mnot,
du sere min eines gnot'
'jene mag es nlht getebehen.
swenoe leb Hagene solde sehen.*
tU liebln awester ndl.
Olselbtr« ein.
dlnei mannes ML*
'des wmre EriemUIde nOt*
$6 fMlfofc «rMt,
I7el« mi airfM
d MiM« da besidat
M sprodb Olmtft.
er» mAcm Ufee tdt.
Mit troMlef iwmvi» mvet.
es mrt im «wrUehM guM.'
■1 wolde dt bettln.
Sigmunde! nati,
ae Niblnnge lant:
al der recken gewant
IQr Kriembfid« sttn:
'SlMdes man
1017, 9 d« begnndoB OrlemUlt
im sTbt Ir snotar
1 d< Sprach die Trem ht
10S8, 4 d« (m n was
lOM, 1 DA |ia dw bl
ir mlge blten
1018, 8 'tH lUbiu ■
1019, 1 nnd« betrSebet ittk meo^
den aigenandes man,
'di StMde« man
byGoot^lc
14a
DER NIBELÜVaE KOT. X.
«aitBot \A den ronen,
was ich n\ iiDgera»
1025 Da sprach nou Kriemhflt
twai d«T tet getriam^
leh htbo alemen mig«
[«11] 1«it was «t Slfannd«,
1026 IM apiach kfinifl Sigmaot
Tor a]l«B mlnes mlgeB
tU gemltaollcbea,
In tnlt i»u niht eakdten
lOST Dod TArt mit nu widere
dai «BiDlt Ir Ilsen, Troawe,
«mano hrer sna gowahirt»
dl «Ue Ml In dienen
lose 81 ipiach 'nitn hh Sifmmt,
leh nOM Ue bd!b«B,
bl mlnwt micen,
do begnaden dM« nusn
1030 Sl sprleheii al gellche
dax nai trrta wäre
woldet &■ bellben
so gerltea bomelae
lOSO *Ir flolt Aae Mrge
man glt iu gnot gvleito
xno luwtnne lande.
du wl tl gn&de lu gaoten
1081 Od si v>al vtmämm,
ta wtbiitn al gtlieht
wie rahfa J^mtrUdia
von tmm KrtmAÜdMi
1094, 8 in warteiit bl daa
103S, S swax [cb Un der
lOM, " - - -
nn snlen «b ritea bin,
hie bt den Bnrgonden bin.*
'mir rttonl rrinnde min,
loh IUI hie bl In ifai:
in Nlbhuge lant*
dt era an Küemhdd« Tant
11t iu« aiamaa ngen
•nlt ir kr&ne tragen
all ir habt t geUa.
dat wir den halt T«rlom bin.
durch Iver kindeltn:
niht Terweint ein.
der traitet in den rooot
manie ktlen» degen gnot.*
Jan« mag ieh rltsn niht
■was halt mir gvteUh^
die mir halfen klag».'
den gnoten reken mieaehagen.
'•A möbtea wir wol Jehen
leide geaohehen»
bl nnaeren vlnden hie:
noch beide lorcltcher nie.'
got bnolhen vam:
(jeh helE iooh wol bevam)
mtn Uebei UndeUn
reken wol berolbea aln.'
da« «{ ftiM «Mlib doR,
SUgnnutim man.
KftW dd /HgmuBt
df VHU
ibln.'
1 IM sprach der kOnie Slgcnumt '[daa CDJh] IU In idCBien Hagen.
8 all ir * habt getin.
lOST, 3 daa enaatt Ir [sA C] niht, nowe, TerwtiMt Itaen iln.
i manie bell kftene mde gueL
10% 1 81 spraob 'bflire Slgeuant,
1099, 3 dai um «Her Snte wäre Ult fwebehen,
1080, 4 da« flol flf ges&de fo reofctn wol b«ronien efa.'
lOSlfS di SigMnsDdM nan.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. X. am L.
VUa 'M w« der hAehztu,'
'«K gMdiiht von kanwll«
kflnege nook tliwa mflgin
man wl uns ntmnw mtn
1033 M ■prAehen oflbnlkhe
•I mShte noch dia »Im
'du irir iHwb dm (bodan
d Mnt TOD ifaieti ailgvn
1034 Xr fallt« KrienUIde:
d6 fli bdtlmi wold«
'nn ilttn TrOndcn Ane
au* min« torg«
108S Si ritsD fln g«1rfl»
>i mohton voi d«i muotei
ob si !■ TleatMheft«
das «Ich wenn wolde
1036 Shu §trH» wtl&Am
M Moft man etrtMm
in hrthU» to «ol ImwK
1037 JM tpruA fno^MlIdb«
'fot «Mfs wol mm ftfiMl«^
fMDon \A lAta^vMtt
. wtr Im M« «teilt wttr*.
1088 IM fop (m fwl 9ri«U«
er h'i^M« JM9«n int,
im VSuue ot jfcMn nokni
wif UmI nw» (br mif •
1030 in« it nn gafttenn,
miii Mrt hie «Ile tfto
iprub dn kllnle b4r.
Aribas nimmor mir
das ODB ist K««ebeben.
U« B« den Bnrgonden s«h«n/
Stfrid«« mao,
In das lant ergin,
d«r aas den hAmn slnoe.
starksr ilnde gennoo.*
J«m«r1icb «r ipraeh,
und er das r«bt« «rsac^
bdm In nofcr lantl
El&t mir «nt an b«1(aat'
Toa Wonni fiber Atn.
8lebeiilch«n slii,
wnrd«& an gsrant«
dtf kttenen Mlblnng« bant.
AA M» htinm man.
vnd GttelUnn gän
t» «HU sfai Mchai» Ml:
dit Mi» M«w und« gnuU.
der ßnt» GtmOt
a» SlfiUt$ m
ich Mrt« oncb nir gamgm
i(A Mt In hitttdiM Uägm.'
OUMJrin Mnti
die nocb U Mde riii^
luim me mderlanC
der IniM vnrllDhe tonti
d«e kan Ich nfht |
Kriemhnde klagen;
1038^8 Mt wir den reht erfimdea
1088, 8 bin fitr nimner mtr
1088. 1 die SlTridee mea
9 la die lant ergfta,
1084, 1 wl* JMnerlldi er «praeh,
10B6, 1 Ton Wormea an den Kln.
1087, Sgewaa khaie di (ke1iiD}Bohald«, das iah i.. . ... .
1088, 8 er bribte lorfende de dem lande etnt
d«B kdale mit einen reskea
1038^ S man hOrt Ue lallen eltea
jvGoo'^lc
144
DER NIBELUNOE MOT. X. nn l.
du hene loeh den maat,
der wmi i;atriwc nnde (Mt.
dfts ir ni«ffl«D trAat«
•s entBte OltelbAr:
1040 PraMlt iim wAmn»
amm» ftwtbtit KrimtüMt,
fiM wart ir g*9ttr triuMm nimiMr mi Wdl
«Id «tM •!(«& ir vTM XrtmMU »» kmwiillAiii M».
■ mu ir da».
IMl m di« fldri XriMÜdl«
M ir iRM Iwtdt
lOtt Z« ir*nM* M d
«u «»d «u MiAd,
dl «t mtt ir gmin i i
UM D4 un bafrwip tr Trtodel,
aU tHtrifam mnot«
ud bftt got dtn footon
tU dike w«rt b«w«i&tt
IM« ü^ «ud ir fMindf
dtf M< ir Aw Imtm
«i )Mt iidA Utimi »riHMb
1046 Die niA titkm «iwm«
Mwn m^ ir mi«M tiigMtd«
•i fcUf«!« «M« «K ir Mda,
äd raOi >ick «Ml «4( dm
1046 8tu tu il nAeb b Itid«,
«ich IT n»Baas tOde
du vi ze Gnnditre
md fr ftant Hafnen
104T IM Jprwdi mm TVmy« Bs^m
du fr tofr MMrtar
d«r yrdva Efctwr*
der diciid« ir m «Hm t^f«
^MH UhvH diW ela|«i>
f4«h wtda frd«,
«Id du« friiidf MW.
md («t vB wiUttiMm das.
(wit Mltoa li du lial)
•i alle lU dar |fe
ilaer rfl« phlcg«».
mit grOMn triwen d«r dag
b-Mwu sUa #tKiU.
MMs WM fr WrtM Ut.
di« «Jbr^TMMM »dl
i« mf wip f«0«i.
MsMii imI dar mi.
di« wDs MMrta ir Ifp-
is» Vkmm atftÜM «Ip.
das Ut alwfa,
Tol rierdhalp JIr,
ni« kain trort gaapraeh
in dar slta ida gaaaoh.
'wi t f it ir d»* IrafM» «*,
a« fiimia mfkM ]U«7
1041,4 dar(«rl»)lMKoa«k itaarnawM
1048. 3 ri bat got den gaottm 1044, 1 il t
1044,8 •■ koad« alkt TAnthan, 1046, 8 wol viard«^. ,_,
1048. 4 ut Meh tr vtMt HKata 1047. 1 'aUt Ir das tragaa aa.
II (trOataa ri B) >
labilbaa JIr,
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE KOT. X. 9246 L. 145
•tf fcoM WD 4ifMt la«da cbr JSiMtngt gM:
4t$ mSJii ir vil gtwimmt», wurie wu iliw Mhiif imic koll.'
1048 Er •prcdi 'wir «hIm MmwchM. mIm bnio^ >i«t ir M:
A« mIm wir Ulm w«riM da« ai «Mir vriMl «1,
mni ith wir üi p«wiwiM, iax H im» gtnu mAc*
'ku trMHMt «ikl,' aprack Hogiu, 'das ra iaiMir gsfcMti:'
1U9 IM Mm «■ OrhrtMM Ttin w hwa g^ii
wkI (bn «onyrAMM Olnii. d4 il4w wh 9<Un,
«um k-ifcta owek OtnMa ini OUMir das Mnl.
«I MTmolitau vrimMdkM on «tm« KrimlNU« «int.
1050 M apraali «m Bwriroiidm ibr Mmw OA^I
'vremn, Ir Uagtt m lauf« dtm SlfrUu Mt.
iv wil dfr fc««io rjMM, du «■ «to ttiht Ml «rafavMk
MW» hart Huk soIIm xltm «4 nhU gnnUcham olagm.'
1061 8i iftoA 'dtu xflM in mttmamt in «hwo ilii0iwii kwt.
w4 man bt «mücmdm mM^ do «r da« o« Mir «rvoal,
wi« mttl tdb dM MhMH da« «■ i« Mhyi )M«f
idk IM« w«I idrikM,' iprodk di« ktM^me, '4m^
1A62 Do« wk vrmMtt Ule aUum scIuMim Up.
at Un4 isb nh aifei w«i«w, idk «U anus wtp.
Üb wird idi i» niMMiT, du « dd Uitt «rtd«.'
do WsiMd* lUgam OtMlMr^ d«- vif «MelRcks moit.
1068 'lA wil dm Haie giitum,' dd «i in dci imjatk,
wil fltMH UrtM «riMxdtn mo» 1« wr ir *adk,
d« 9«l»r«l« HofM /W «i nih« «aydiii
w»l wMto ir ■)«• w ibw ld«, m- h<to ir Mds jsldii.
1064 IM ri vmMnam mUa if OmtMr d«R ha«,
«b «r ai WMi« «»Id«, « S0M« ta dwhr W«.
1017, 3 du NibalnngM golt:
1018, 9 dl nl win piton warben M
8 ob wtro Ir ao gavinnen, B
1061, 1 fa dno« dln Hagsaan bul.
106S, 1 Da« ieb niht ramwldat bM«
{6 8i ^raeb'ioh mno« ia grtaaea: tro w«lta aiieh oiht eiUn.
ir habt «• ntaa tOnda. dar kOaio UU mir geUn
aO tU der Saroas amsi« nt i&a mtoa •eholt:
Otto wnitt Im gllit dar •aonei fm «Irt da« beies nimmer liolt.'
9 'Dar nfteb wlrt at baiaar/ apritehen Ir fHaada dO.
'waa obar ir an 'rardiaiiat aai >t noch wirdat vrA?
ar B«e ai wol a^ataea,* apnch Gtenfit dwr halt.
da aprack dia jfanafa rleltB 'iaht, on tatn iob »»> ir «aH. C/dk}
10
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. X. bsis l.
r ir MH >ln« rite
1066 El «Dwut ni« snons
g«(Ueget onder Maoden.
Bi Terkös ftf si »lle,
Id hete erelagen nlemen,
1066 Dar nSoh tU nnUnge
das din fronwe Krlemhtlt
Ton Niblangea lande
ei waa ir norgragU)«,
1067 Dar »SA /wr i» OtaOitr
aktxOi hwdwl mmmtm
iax ti tN ImIm a ri itm
M a^iar iagt» AOriel
1068 D6 man dl« tod BIm
Albriob der i11 kfiene
*«Ir tnrren ir dei bordes
eU sin as norgeagftbe
1069 Doch eoiniidez nimmer/
niwan daa wir fibele
mit ssmet SUHde
wan die tmoc alle die
1060 Na lat «t SUride
dai nns die tarnkappen
and daa In moose dienen
dO gifl der kamerwre
1061 Ea ataoaden tot dem berge
nnd onob do teil ir mftge,
saa dem lAwe
den Awrte man tt Unden
1068 Ir NM^ im di« Ur*f
difca ^ an* k gtgim.
mit sA Til tr&ben mA
ir tet ir acbade tA w#:
wan flf dea dnon man.
het ea Hagoa nibt getiku
dfi tnogen ai daa an
den gntaen b«t gewan
Dnd fnorte in an den Bln.
er sojd ir bülttdien sin.
«ad Muh OAwA.
SnamkUl M ffakU
ii tr w fienwt lao,
mit «tiMM fct rt wt oriitadaN pjbc.
nftcb dem anbatae komen sacb,
ano Blnen Trionden apracb
vor gebaben niht,
din edel kilaigiuie gibt.
spraoh Albridi, 'getAn,
dA Terlom hin
die gnoten tamhftt:
der sebcenen Kriemhüde trAt
leider ttbel komen,
der helt bete benomen
allea ditie lant.'
dA er die slttaaele sebiere raot
Eriemhilde man
den sebas si tmogen dan
an din gnoten BobiffeUn:
nna ae berge aa den Rln.
tmuubr hctrm tagen.
mriat mohtmt trag»»
1064, 4 sno [noan B] Oiiwnliildo gta.
1060,1 dA sr di (dee bordu CB) itfin
1061, 1 di QriamUld« man
8 d«B Äaa Uaa man dan
1061, 8 tragen ino dan aSwe
i den fdort man flf den finden
1063, 1 Mu mflgat ir ron dem borde
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. X. 988S L.
tM niar tnpm mi »dkU»
1068 Em «m« vwA hiU sit^ar«
umi «k man nl tfi« «mU«
■fci wvr« Mimwr mfct
jmn» Itet w Ana nJkiiM«
1064 Der Miuntoh lae imr tm^ar,
dar das hol «rinMfwl,
wol Im ol dar wärtda
te JUrlohat Mdj)e
1066 D6 li den hört behielteD
lud sich diu kUniginnfl
ksmer« nnde tUrae
man geh&rta nie daz wimder
1060 üade mer sta tdwat Btant
QndB lolda Slfrit
M im wnn Eiiemfailt
getriwer «IbM bttniie
1061 IM ai da« hert mw h^,
ott HRftwidar fwdfcan.
du M«« «it gr»»n milta
ri p|lao «U ffrilMtr tugtnin
1068 Den armen not den riehen
dai d6 reite Hagene,
noch dflheine «lle,
in ir dienst gewünne
106B DA eprach k&nio Gnntkfir
iwin lol ioh du wenden
Ja erwarb ioli du tQ k(bie
nn anmoalien war sl teile
1068, 1 Bwn wu niht uden
8 itae Ware niht mioDar
[1064, 6 DO lieh der hArre 0«rn4t
dee hordea anderwiuidni,
dei Undea not der bOrga
die msoateD in alt dleoMi
1068, 3 nnt Krtt der Mrre SUHt
1069, 1 DO apraA der Ubmj GantbOr
von dam bar;ga dafi>
ie§ taget drltliMde gSn.
«KM gettnita und« galt.
hfte »araalt,
•itiar morfce «wrt.
Hagne gar niht gegart.
OMt goide ein ritateljii.
dar MfihI« Maiatar ato
ibom vH «U Oimeie dwi.
in GnntbtreB lut
des alles nnderwut,
sin wnrden toI getragen. ■
von gnote mAre gesagan.
noch alae tQ gewesen,
genmt sin geneaen^,
hendablÖB besttn.
ein halt nie m«re gewao.
M h-Alaa t» dos Iml
jd gup Ser wtnmem hm»
mire nie geaaok.
des man dar hknl^nne jaek.
bftgonda si nn geben,
obe d aolde leben
du ai a6 managen man
du ei In Idde mtteste ergAn.
'Ir ist Itp nnde gnot:
du «i ik mite tnotf
du si mir wart holt
ir steine nnde ir rdtez gtrit.'
3 het di TOD Tersolt,
4 nIht gar Hagene gegart,
nnt OlaalhOr du Uni
dO nnderwonden ei sieh tint
gut mantgeB recken balt:
bOdin durah vorbt« nnt oneh gewalL CJdk]
geannder sin gewesaD,
5 Bwu ai dft mit getnotT
4 [bedin CIA] ir silbar and [oneh D] ir golt'
jvGoo'^lc
148 DER NIBELUMGE NOT. X. mo L.
lOfO Hagvne sprach se dem kflolg* 'm aold ein ftunter rud
dahnnem rinon wlbe olht dM hordw lin,
■i bringet es mit gibe Boeh anz &f den tae
deti Tfl wo! geihtwen die kfienen Burgoadea mae.'
lOSl DA ipraeb kttnle Onittbtr 'iob smior ir einea dl^
das tob ir getete nimer nfira lei^
and vHi fflrbai bfleteni bI irt dfa aweater ntn.*
d6 ipraidi aber Hagene 'llt mich den seholdigni ala.*
Wli Ir BomeHdier elde wlren nnbehnot.
dft nimea li dn wftwan das kreftige gnot:
Hagne akdi der tlQile aller nndcrwant
das xnrade Ir bmoder Oimtt, dd er das rehte beranL
Vm Dft ipraGli der Mrre OltelbSr 'Hagene talt geUa
Tü Iddes adner iwetter. leb wldei «nderatin.
wmr er nlht ml» mAo« ei gieng im an den Kp.'
iteniwes welnea tet dd SlMdei wSp.
Wl* Dt «pnieb Wr OAw« '* wir immar «fei
gmitt RH dam 0eU^ «eir mUmu in dm Bbi
•Uu bfllHii ewib « a, Mm wwi§ «Iwawi.'
«I ^ eil VUgMkt ßr OUtlUr b- bnied^ täm.
1076 SI Bpraeb 'lieber bmoder, dn goH gedenken bIb;
llbee ude gnotei eoU dn ndn reget iln,'
dd ipracb er no der Tnrnwen 'das lol ein getAl^
als wir komen vldwe; vir haben itteanei wts.'
10T6 Der kttneo nnd sine migen die tfinteD du lan^
die aller iMsten dmnder, die man inder rant:
idvan Hagne doe bdelp durch hu
den er tmoe Kriemhllde, nnd tet tü ichedilMien dac
107T fi der künic rtohe wider wme komen,
die wUe bete Hagene den lehu rQ gar genomnt
1071. 1 0« emeh der kdsle Oulbtr
1074, 1 D« iprub der bAite GtnAt '« dai wir imaer ebi
B dela wurde nimmer man,'
1076, 1 81 iKMih 'rU Uiber braod«.
1076, 1 [die DI rtmtan dA du lan^
8 der beieip dl doreb hu
4 nnd tet VU «iUeoUehe du.
1077, 1 B* du der kOai« riebe
jvGoo'^lc
DEB MIBELCNGE NOT. X. m» L.
er sanete io di m Lftebe
er wtsd« ar aold Id nieEen:
1078 DI« nnten kAmeo widen,
Eriemhilt ir grSien sohsden
mit Trowen und mit meiden:
gene war Ir GlselUr
10T9 DA sprkhen bI gemeine
•mtwdek der Anten lome
nu er gerno ir holde.
dOne kaads im KriemhUt
1080 tdMivtm TrMui» Hagnt
(M hHtm «is t»M»tmit
itm «r efffcefai wmre
M mümn i m aie in mAm
1081 lOt itanlwen leUea
oinb b maonM ende,
abd g» beoAmen.
dee llbeg nimmer mfin,
1083 Niak aifrUm tMe,
«1 «MHb i» mmtu§mn »tt»
du ei dta nktm t6du
•1 VM tM 9*MtmM}
allen in den Bln.
des enknnd« M nibt geatn.
mit in tQ nunlo man.
Uo^n dO began
in was harte lelt
aller trinwen ber^
'er hftt tU ttbel getln.'
aUO lange dan,
si UewB in genesen:
nnnmer rtnder geweteo.
itm nihate aM ««iare,
mit Mm aM atars,
wu ir fiMr ««hM M«i:
»eck raJar niaauii fsfaiea.
beswBret was ir mnot,
not dd sl ir das gnot
dO gestoont ir klage'
nnx an ir Jnngisten tage.
das Ut »Ußir,
MmahM jJtr,
tmgtMtat iunii mM.
(bt ir Am «aift« «eaigg fAl.
XL
1088 X)aE waa In einen dtan d4 Tron !%lche erstarp
nnt der kfinle KIxel nmiM ander rronwen warp:
dA rieten' rfna vrinnde in Bnqp>nden lant
xno einer stolzen wltwea, din was rron Erlemhilt genant
1084 Bit itm sraloriM «mts itr wktnMa flsIckM Uf,
•i fprMaR 'weit ir imnur
1078, 8 CrisBiUK ir sdkadea grAsM
8 adt Beiden ut alt Trawea:
1079, 1 'er h« flbde gMftn.'
1080^ 4 alt ankanden al Ins salbon
1081, 8 alsd gar gaatoen- 1068, 2 onb «in ander nowea warp
jvGoo'^lc
150
DER KIBELTJUGE NOT. XI. sess L.
•d MMl A« mAw wmmdmi
1085 IM fprack (tsr Mhiio HcIh
«td ich Uh UmIm
•d M Au orvMD« krUtMt
«c wAms ata aiii «HHubr,
1086 nd aprilolMii dU Mullm
ihirclt hMTii KMRaN Ukm
ad >oI Huuis doch vartnoAm
ir nutft «il 9«nM wla m ii
1087 IM gpracb der kftnie «del«
imder ia bl Biite
ä& gprack von BeehUren
'ieh hiu erkant Ton klnde
1088 ChtOkar wid ainM,
(itr drin« helMt OlMibr).
MMu ir baftar In»
•Hflfc haba*t ir olla miga
1089 Dd sprach «bor BtMl
ob d in mime Isnd«
nnd bt b 11p lO sehouie
iiilaeo b«Btmt Triaad«n
1090 '81 gellobet »ich mit Bohome
Hdcfaea d«r tU iloh«n.
in dlser weilde scfattner
d«n ai lobat m ninnde,
A< fctaio la gtwam,
dar atnrla BIfrit «mw k «u.*
'«rif nCMa dos argdM,
trad daa totrfta »iM UaT
daa axlobal rix itikl.
ob <s immer gneMt.^
'«DOS ok aU UMte Nwfl
md fuMT MioM 0Wl
a« dcM «il «dal «4p.
ir «U «dbM)Im)i lip.'
'wem ist an bekant
die Unte und oneh du lantT
der gnote Rfl«dig6r
die TU edele kUnege bAr.
die adala« rUar gmt,
Ir iaBAar taol
•md Htgatät noa htg4mi
•eck dos —Jha W gttin.*
'rrlnnt, dn aalt mir tagvn
krAne aolde tragen.
bA mir ist geeeit,
BOl ez nimmer werden lait'
wol der nonwen min,
Jane knnde lübt gealn
deheines kUnegei wlp.
der mac wol Crmaten slnen Up'.
1091 Er spraoh 'sA wirb ea, Rüedegftr, als llep Ich dir sl.
und Bol leb Krlemhilde
dea wil ich dir lOnen
nnd hAst onofa mlnen willen
1092 User miner kamere
daa dn nnd ^ne gesellen
geligen Immer bt,
bA loh beate kan,
sA rebte rerre getAn.
bA heil ich dir geben,
Trcellchen mttgen leben,
1086, 3 alt ioh pin ein heiden 8 d& «on lobt aia nihk
1066, 1 D4 aprfchen aber dl auBllen A den ir tu wntllobep Up.'
1067, i di fldelan kSnefta bflr.
1066, 8 Bwai er der beatcn firen
1069, i den Bloen beitan vrinndea
1091, 3 itnmar geligeD M,
1091, 1 aO biatn nhien willen 1093, 3 vrtellohe mügt IsbaD,
jvGoo'^lc
DER KIBELUNGE NOT. XI. sToa L.
roo ratnii and Ton kleldern
dea heile ieb in beniten
1093 Des «ntwnrte Baedegfir,
'gerte ieh Aatt gootee,
lA vfl diB böte gerne
mtt atn sdlm gnote,
lOM IM <y>ra<ft iw Mhiio ridt«
rM itt MtoMMNdbM?
lOK IM «fnMh (Aar mtiegtr
lOM SwA MW» Miafc M BttrgMii*
ak Mm &(u ffMond«
10» IM ek Aw, Mteie «(«U,
lOM M a|Nw* ftflnk BImI
Wt «NM imI idMf Mmmt
rfarcfc tr eil grte« «hcnw
lOM Dtf aproiA d«r Iwaraffrim
das «ir «u Mm Mmmn
itäi tnbW« OSleliada,
dosUk »4eh KH«mUM»
1100 Hin n Beobliren
d6 wnt diu BurtgrtTinne
allei d«x dn wil.
no der botsobefte vll.'
der mwkgrtlre itoh,
das wmtfi nnlobeUch.
weien an den Bin
dAB icb bin von den benden dln.'
'hh ißnuu wdt tr vom
001 mI hufc imPM»
ttni »nok di« vrmMitMl ml»,
iax ri tmä gw nn lh Miwa rfn.'
'i «rtr rdiMM da« laut.
«dA/w «irt jeiDMt
vor /kr*l«i »«9«« Uii.
/^f kHubrf «MrtItiA«- mwi;
«txd db mlHO safco,
doM« «el dM ^iho
abd moRifi^ »M
diiit dH w JUne IMoit jotd«.
dar timi« fi4M wU M«,
Stfride widorlAi,
dm UrtH MopaodbMi
H» wdrlMt« >lwii.'
'toa* ff dM rvfcm «olp,
dM fdol« firttm Uf,
ad gmelUt *i mir «not.'
'od «Bit ieh hl das oa^n»
in vior «nd nmiHcee tagmt.
Aar lUbt» oromom mIn,
aett« beM «mHo «hl.'
dd aande Rfledegdr.
trOrlo nnde bftr.
109S, 1 das ieb bfta ron der bend« dln.'
10B6, 4 iefciril M Btie Rereo
1096, 1 Bvft nu can (m D) Borgonden nioh not dl mtna aehe,
1097, 4 mit rahtar wArhoite Jehon.'
low, 1 IM apraeb der kttnto fiteel
4 dnreb ir ^len aehceae
1&8
DEB NIBELUNGE KOT. XI. 97M L.
«r eubAt Ir das er wolde
Bi gcdlbt« mtoneoUolten
1101 D6 dia mwogrATlDiie
eia (eil wu ei ir leide,
obe Bi gewinneD aolde
Bd sl dihte an Helcben,
1102 lOädaglr van Üngm
4m WM MMo Bttd
ii M itr ttal «e IPiaiw
iS MeU« er «taer relM
1108 DA le BeohUnn
not dla jDDga marcgrirtn,
SKch ir Tater gerne
dA wart ein liebet Uten
1104 t der edel BUedegftr
Ol der eUt H Wiene,
icbte ToUeellchen
die ftioren In der mize
1106 DA «1 u Becbliren
die einen reiaegeiellen
derwiit TU minnecUche
«llifil dm rIoK
1106 Ala M ^ IMiH (•Mn-,
tntt iMbendea mnoto
1101 '81 nni frAM willekomen
dA vart ein BchoBne denken
der Jungen markgrATinn«
wol wette QAtlint
dem kfinege werben wlp:
an der tebanen HelohcD Bp.
die botaohaft Temam,
welnens ei gecam,
Tronwen aUam A,
das tet tr innerellchen wA.
im attM iagm rell,
vrd wil ewcfc fMutt.
Wall »um In die wdl.
flikl bii^er fca t ea rit.
warte Im OAtelint,
BttedegAre« kint,
nnd die alne man:
Ton Behwnen rronwen getin.
z« BeehlAren reit
dA wAren in dlo kleit
flf den Bonnien komen :
daa in wart wAnIc iht {
kfimen in die etat,
herbargen bat
nnt BOhnof in gnot g
Ü» jtHtS* wiangrMnt
•Ir keme« VAtr «tu.
wie 0inw ei >1 aacA/
din edel Jonerronwe apracb
nun Totar snd eine man.*
mit fUse dl getan
Toa edelei» riller gnot
dee bAneti BfledegAiM mnob
llOa, 8 era b«t Ir dae er aolde
1101, S ein teil wae Ir leide,
1103, 2 dee wu der künee Eoel
HOB, 1 Im warte Ootetint:
1108, 3 dln Jnng« marcgrATinne,
1104, 1 S' dae der edäl BAedefar
1107, 1 'Na Bl nu grAn willekoman
4 tO woI waiae Oateliat
8 Toe mantgam ritter geot
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE NOT. ZI. 989« L.
1108 DA ü dw oabtM
wl» gOotlleh« Trigen
war in geundet hAte
«r ■praoh 'min ttoq OOtllnt,
1109 DA ■<d leh mime Mmn
atd din bt derstorben
ich wil nloh Eriemhilde
dfai Bol Ue sen Hlna«i)
1110 'Du woldfl got,' apnch GfitUnt,
■Id wtr Ir lA mueger
n erg»Eto nna mlner nonweB
wfr nttbtaa d sen EQaaeD
IUI IM qmMli dar Markgr4w[<BnAf«t]
db Mtt Mir «Kln rHtm
im nlt ir mümmUekt
i» IMe mrail rtcfti,
1112 Si fnA *Mt i«l mMmt
icfc äug
dt apnaft dar wuinftiet
1118 Bai «nu MM rtofcar pfaK«
b! Rttedegflra lac,
din mucgrArlune pflwi,
der kttoec tod Hinnen lantl
loh taooz in gerne beksnt.
werben ein ander wlp,
der Bohenen Hriehen Dp.
riten an den Rln:
rrows JÜ gewaltec sto.'
'raOhte das geacbehenl
firen hören Jeben,
noch Uhte In alten tagen,
gerne Usen fcrAne tragen/
'triulimiu mtm,
AiN«a a» im Btn,
ilehm itotr gtmt.
t/t «int ai ÜA« ^amNot.'
i&n genu von Mir «imt,
iax im «el (lasiMl,
«iid mck idwr msii.*
'dos M mW Hab yaUit.'
VM Mae «Ml if dk aponi.
dfa Im d«r «fc gnitim,
1114 Am den ifbendeB morgen
der wiit mit einen recken.
ToortsB fi den ToUen
b1 worden äf der strAie
1116 Inre tagen awelfen
done knadea diain m«re
IlCe, I Oft ai dea naktw nUan
HO«, 8 ■» das lat antoriwi
1H€
IIU^ 8 att das wir Ir ■« meoigar O
4 «Mh »«Ate wir et gera«
1118, 8 Im gab« Ir iataltdieiD
8 4 daa ir Uanaa acheldat
1118, 8 arrailat TttaaeUahaa
4 di im dar aso garlelen,
von Beehl4ren reit
wdfen nnde Ueit
doroh der Beire lant,
dnrob ronfaen selten an geraat.
al riten an den Rln.
niht verholen dn.
4 gewalUe [laniginDe CDJk] aln.'
I, 1 'nnd m&bta du geaebeheDl
IIIA, 1 al kteen an dan BId.
jvGoo'^lc
IM
DER NIBELUNOE NOT. XI. 9S94 L
«WH «rite AB d«n Mmtge
ii kam«« vrqR4« gmtt.
1116 Ob iMKa« «i itkanda,
man «ocfc tr «omKor«
dae Bi <rfl rieh« wiren,
maa sehnof in beiberge
1117 D& die tu wakaaäea
dö wart der selben hfirrea
si wnndert wsane» ffleren
der Wirt Hftgnea nftgte
ms Dt apfwA der kelt vo* TVoiiifs
ob Mrfr •! im janAeiHOM,
von MDOfuiMi tis rttm
•i «uln «fat cilersMd«,
1119 Jim j)Mtfli Jurbtrgs
in vü ridiMi kMd«-
«nil tiu TurgnMt»:
ri fwrfM ffwrtiti Ueiil«-,
1120 Da BprMh der gnells Hagene
wand ich den lifirren lange
ei Tarent wol dem.geBehe
TOn Hinnieohea landen
1121 'Wie aol iclt dai geloDben,'
'das der tob Bechellrea
aU der kflnle Günther
Hagne der kttene
1122 Er and eine vrinnde,
ät Bach man tob den rouen
dd wurden wol eaphangen
boten nie getmogen
1128 DO Bpraoh hart« litte
'on bId gote wfllekoDten
der regt von BeoheUren
der antfaiMS wart mit tren
uttd dm «Am» imbii,
der wM iS wAgm (ffMi
das MMH» i« aöläa tagm.
iMrttt itMre trafen:
das wart At. wol bekant
In der wlten atat lehant
wiren in bekomen,
raste war genon^en.
die recken an den Bto.
wer die bfirren möhten üln,
'idt Ml tr nAt qttAtm.
ich fcoR i« «od vnjAim,
W in iliM Im«,
■M kab« «1 «Aiare befcmil.'
K9 kow «i iO rilm;
eil karte «pake gtMMt».
'ala ich mich kan rentfta,
nlht geaehen h4n,
eam ez b1 BOedegdr,
der deges kOeoe nnde hfir.'
aprach der kanec aehant,
kome In dise lant?*
die rede Tolsprach,
den gnoten Btledegtren sark
si liefen alle dan.
fünf hundert riter atto.
die von Hiimfln lant
aleA htelieb gewaot.
Ton Troneje Hagene
dise degene,
nnt alle alne man.*
den snellen ffinnen getfto.
1116, S aA rehte aware trann;
1117, 1 der wirt aioh Hagen aaade, ob ai im kflndee moktaa
11», 1 lieffea aUe du.
jvGoo'^lc
DER N1BELUN6E KOT. XI. imt u
n» Dm Mm
Oiiwtii tw» Mite«
'wir hotM i» all«r «rtli
jmM stf 5«ni«i
1126 Des Kraoiu si d8 danctan
mit den hwgedndes
dA 8t des kdoie fnodea
der börre ataont tob sedele:
1126 Wit raU« eOkUoMm
t mil t
dit ilngta i4 Mm Uuk,
Am wU ifllk HorUshe jAm.''
den reken Aber bL
ei glengen in dea m1,
bl mangem kUenen nu.
das was dorch gr6H übt gotlo.
0r «HO dm iMm gU.'
HMH, aU Im w«I itmwmi.
dtn gnotat » W t j toe m- M dar Imm!« ««mm.
1127 Er brUt te nw dm a*d«le , dA er ulbe su:
den geetw U«i er Bohenken (ril gerne tet nuui du)
mete den lü gnoten nnt den beaten wln
den man kaode rinden in dem linde al am den Bln.
1128 StMlW Mid aire die v>Srm Uüa kcMM,
DoMtDarl wd FoftAr di« IwtMi edUere «eniMim
mi&e iiae gtle: ti wdrm vM j|mimI,
ti MpMMifM «or dem Uni^« dto rtler «Me imdi gutA.
1139 D# «invok «o «tote h^rrm «on IVeMJe BagtM
dM WU dir MeHbprdce
de» Mit« Mn mpAAm
IISO DA spnch der künlc Qonther
wie ai süh gefamben beide,
Bsel nnde Heiehe
da sprach der marogr&Te
IUI DA BtaoDt er von dem aedele
er apneh boo dem httnige
dsi fr mir, ftlrst«, erlonbet,
dla nuere dln loh bringe
1182 Er eprach 'awaz man nna masre bt in enboten hftt,
die erlonbe ieh In se sagene, Ine Mnnde rftt
1124, 4 geete hi (tl Jk) ■« gene:
1137, S den gelten hiei man ehaBkeD
der MhtMM (
'ine kan das niht rerdagen.
das antt ir mir aagen,
ta der Hinnen lant.'
'ich tnoni in gerne 'bekant'
mit allen slnen man.
'and mac daa atn getAn
eA wil loh niht verdagen,
Bol ich in willecltehen aagen.'
jvGöO'^lc
1Ö6 DER NIBELÜNOE ITOT. XI. loOM L.
ir Hilt A Iftten bceran mich oad min« nuD,
wan Idh in allar tm hie se wertMon« kml'
1188 Dfl ipraoh der bot« bideriM 'in enbiolet an den Bin
getriwAÜchen disneit der gröse voget min,
dar sao aÜMi frinndca die Ir mnget hin:
onch ist diain botiohaft mit grAMD triDwen g«Un.
1184 In bat der kflnic edele clagen sine odt.
ün Tole iat.Aae rrendet mia vrowe din iet tAt,
Heiehe diu tu itehe, mlnes hfaren wlp.
an der Iit nn rerwaleet tU maneger Juncfronwen llp,
1186 Kiat imr »Um fkntm, Ü< «i ggey Uf;
dl Mn is tanM loatb vU jaa n riltfcea eUU.
Am fcJat M («Um- »Iimm in- ir mit lri«««i fkUg*.
in «DMi Mck Mick ott aria« d*> Ha^fM nrgt gtUge,'
1186 'ATh Ito im ^1,' <|»«dk OaadMr, 'da» «r dM di«Hl ala
ad «dUI«oIM mUiiM arir aat daa /rimidM «ita.
d«i ri««N fnwa lak gmu Uc reraMwa hia;
da* nrita panw 4Imm» Uids mdf« «ad mtae auw.'
1187 D« epvsk iwa BKisaad« dar rrte 0Aa«
'dia «Mit mm imatar riaaiaM dar teha»9it Hakhaa IM,
darofc k vil auMie itigmit dar ai fcaada |>)l6|ra».'
dar rtif ^aa t waal im Ua^aa^ dar d^gaa.
1188 DA sprach ab« BfledegSr, der edel bots hAr,
'alt Ir mir, kfiaee, erlonbet. Ich lol in aagn m6r
wai In min lieber hArte her anboten hftt,
■It im sin dinc aleb Heleh«» bA nhte kammerilchan atAL
1188 llan ugete mloem htrren, Crlemhilt d ftne man,
hto SlMt'st eretorbeo. nnd Ist das sA getia,
wolt ir ir des gnnnen, hA sol ai krdne tragen
Tor Btaelcm raeken: das fales ir nln hArre sagen.'
1140 DA sprach der kttnee riche (wol gezogen was sin mnot)
'si hoerat mlnea villen, ob sl ex gerne tnot,
den wll iah in Uadan in diaen drten tagen.
« icb es an Ir hnde, sirin sold Ich Etzelen Ttiaagenf'
1184, 4 an der nn iat rarwetaet
1187, 4 dar vi! aiarUehe degn. C
1189, 1 Uaa sagt mtaan Urren,
jvGoo'^lc
D£R NIBELUKOE NOT. XI. looBS l.
IUI Di« vä» Mm iIm fattmt
im wKTt M at tftAMMt,
imM tr Ulu^ vriaiub
1143 Alias belflip dö Rfiedlgfr
dar kflneo lüloh rftte Band«
und ob es dne rnftge
du Kii«nliflt ncrnen lolta)
1145 Sl tieteas algemelne:
der apneh mo Giinth«r,
lubt Ir nlite aine,
and ob cb rdg» weite,
1144 'War mnbe,' ipraeh dft Qnntber,
■wu der kfiidgliuie
dei lo) l«h Ir wol gumen:
wir Boltesx selbe «erben,
1146 DA ipraeh aber Hagae
het ir Ezolaa k&nde
■ol «I ia danna mlnnen
lA iet lo alreste
1146 'War mnbe V «praek lU ChMtW.
das ich im fcom aA aihe
TOB fme dohen mfieee,
dfl sprach aber Hagne
IUI Maa IUm aidt GinMt
•b dta Urrm Wide
4m KHmnMII mM« Mmm
aadk HMemUes
1145 D6 spraeh tod Borgondea
'nn Eonget ir, Maat Hagne,
ergeiet si der leide
an Bwiu ir wol ^lange,
1149 Vi IkoM ir «Ihm- twuttr
$t tfmk abM- GlMlfcer,
dos RBaAfffr dn yaek
«r lutim i elcmn 9<Uh.
nnz an den drlten tac.
(ril wlsttoh er pftac),
dfthte gaotgetito
den kOnic edrlea setnrai mao.
niwaa Hagene
dem kfienen degene,
sA wirt es wol bebnot,
daz in dooh nimmer getnot'
'solt ichs Tolgen nihtf
liebas aoeh gescblht,
wao si Ist din swester min.
ob ei Ir Ate m&hte da.'
'na Ikt die rede stAn.
als ich sin kfinde hAa,
als loh hieb hcere Jehen,
Ton sehnideB [m] sorgen geaoheben.*
'Uh hau vQ wol b4waren dat,
dai ich deheinen lua
nod wnrde sl sin wlp.'
'das genetet ntnuner mla 11p.*
«M^ GlMlhnf gJa,
dOkt» guet gitim
den rfathrn h««lc Mr.
HafM tmde «JeMao mSr.
GIselber der d^^n
aoeh der triwen pflegen:
and Ir Ir habet geUla.
dax soldet ir M&t» Ilo.*
gttin ad Mdaegia Uit,"
dar rdba eil j aaiai l ,
1U8, i den U^e Beela ce mao.
1144, 8 ai ist dla awaater ailn.
9 das Orienihtlt aolde minnea BJk (oameD aolda CO)
jvGoo'^lc
DER NIBELUKOE NOT. Xt. ioi«6 L
'ivf H 4u ket« 9thM»
1160 'Dm ick äA iMt Mm««,
U«i mI >i MHW» Etsal,
jd «rirl ir U (li«nila
1161 Ow aalvwrta d*
'b «do al«tf bdOM
da» wir «Utl tonm
wir wlft ir ri« ^efriww«!
1162 IM Mpnok ahv Hagn«
aol dia edel Eriembilt
ai getaot ans leide,
ir snlt ez lAa beUbeo:
1168 Hit Borne sprach dA Qiselher,
'wir snln doch niht alle
Bwas 6reD Ir geschnhe,
awSE ir geredet, Hagne,
1164 Dö du gehArte Hagne,
GinM and Olselber,
ond QnDther der rtehe
ob ez lotnte Krieoibflt,
1166 DA BprMh der fUrste OAre ■
dax si ir den kttnle Etsel
dem ist b6 mutlo recke
er mac st noch ergetxen
1166 DA gie der snelle reche
si enpfle in güetllohe:
'Ir mnget mieb gerne grABien
ineh wll geläoke scheiden
dos fi iM won gram.
vrihtd« mfra tmom.'
iax tUM iA ia fctmt.
wid geMe* «i im di« «tmil,
«Dia th g0lTag9% m.
«il MMto «twificiwr mo».'
der küme OinM
UMX an ir Md«r fW,
i« JBteibn Iwil.
deifl UM cm freu ^Mmmf.'
'mir mac dm nieman gesagen.
Heichen krAne tragen,
ewie si gefttege daa.
das tlmet in rri;en miehel bat,'
der Bohonen Uoten anon,
meineellchen tson.
ttA Bolten wir dea sin.
ich diene ir darob die triawe min.'
dA wart er nngemnol.
die BtoUen rtter gnot,
te JoDgist reiten das,
si woltenB liten Ane bai.
'ich wilz der vronwen aagen,
Ilse wal behagen.
mit Torfaten ondertftn:
BWae si leides ie gewan.'
da er Kriemhilde saeb.
wie balde er dO spracbl
nnd geben botenbrdt
flz atler Inwerre nAt
1119, 4 nie mao deebatear vrowen noch min frende benam.'
liao, 8 si getaet nas {noeb t11 BDJh] leide,
4 Ji wIrt ir dieneode
1161, 1 Das antwute HBoenan
8 das wir gerltan Dlmmer (nlnmer koBen D)
4 das ist md firen nns gawanL*
115S, 1 'mir roao niemcD das gesagen.
1169, a und sol din adele Oriemhilt
116A, 4 er nae al wol «rgeUen
jvGoo'^lc
DER MIBELUKGB NOT. XI. losse L.
llöY Bz fait dank iwor miiine,
ein d«r «Uar b«te
gcwu mit ToUeo Aren
ei wsibeat ilter edele.
1158 D6 spnah diu jAman riebe
und allen mlnen Moaden,
an mir nnnei äebm.
der le henwUebe
1169 81 WMbrreil «c *£r«.
airmit W Um^itr
ti ri da» feÜMM gmutme,
1160 übervinden knnde niemsn
des ■! raian«! wolle
dA bton ü die degae
ob ir MiderB niht getnot,
1161 'Das vil ich niht renpredien,
'ich eniehe tU gerne
dnreh dns manege tngende.
swarE ander boten vnre,
1162 81 sprach 'ir aalten morgen
ino mlD« kemeoAten.
TÜ gar den mlnen willen
ir wart eritenlnwet
1168 DA gert oieb niht anders
•r weata sfeii aH wtse,
das ai sieh den iw^en
116A Des anderen moi^ons fr&eje,
die edelen boten k6men.
die mit RUedigdre
der SBch man dl g«Ueidflt
1166 Criembilt diu lohone
■t warte BfiedtgAre^
TTOwe, dA her geaast
der ie kflnegee laut
oder krAne Bolde tragen:
daa hiez in iwei bmoder sagen.'
'in Bol Terbieten got,
daz si deheinen epot
waz Bolt loh einem man
TOn gnotes wlbe gevanf
M fcdauH abmr atnt
*mt auaktr d«w Mal.
uni trtfftea k dm wiiol:
doa toar ir iDorUdieM gitot.
dA daz edele wtp,
deheinei mannes 11p.
'na lizet dooh geiehehen,
daz ir den boten raochet sehen.
e6 sprach das edele wlp,
den Kttedegfires Up
[muf] wer er her niht gegast,
dem wnr leh immer nnbekant.'
heizen her gAn
loh wil In beeren lAn
sol ich im selbe sagen.^
das ir vil gnssUche klagen.
der edele BüedigAr,
die kflneginne hAr:
ob ez imnwr knnde ei^Aa,
Überreden mOese lAo.
dö man die messe sano,
dA wart dA grAz gedrano.
aao hoTO woltan gAa,
vil manegan hArilcben man.
and TU reine gemnot,
dem edelen boten gnot.
1167, 1 TTOwe, her geuat
1168, 8 ob et tmer sold ergAo,
1166^ 1 Oriemhiit die litoe (edel* Jh) nod ril trflree gemnot,
jvGoo'^lc
160
DEE NIBELUKGE NOT. XT. losM U
der TaDt b1 In der wate
dA bt trnoc ir gesinde
1166 Si gie Im epgegene
and enpfieno tU gOetllche
nfvMi selbe swelfter
man bOt in grdMD dieneat:
1161 Mao hiei den faUren sitzen
die zrAne maregrAren
Ekewart nnd Oereu,
dnrcli die hftsfroawea
1168 Si «Mm vor ir «UsM
49 ffac itiiMM jiman
ir wM mu mr in iriMai
iar 4dtlt mmngrim
1169 DO sprach der böte bAre
mir snt adaen gesellen,
snlt ir dax erionlwn
nnd In sagen din msre,
1110 'Na Bl ID erlonbet,'
'swai Ir reden wellet.
das ioh ez gerne bore:
die anderen dA wol hflrten
1171 DO apraeb *on Beebeliren
'mit triwen grftse Hebe
lifet In anboten, rronwe,
er bü nftch Iwer minne
1172 Er «nbint la minneeßabe
8t«ter friantsobefte
als er 4 tet nonn Hekhen,
jA bit er nich Ir tagenden
11T8 DA ipracb dIn kttn|ginne
wer iemaa der bekande
die si alle tage trnoc t
itcber oleider genooe,
ESO der tfir stAa
den Btaelen man.
er dar in ino ir gle.
lo kOmen hober boten nie.
nnt die dne man.
die saeb man vor Ir stAn,
die edelen rtter gaot.
si sAben oleman wol gemvot
mi wMmeg» soluaiis awil.
diu «roMM üil ]f«MsU.
VM( ImImIi trehen hos,
«wl ttuA m* KrismMM« das.
'rIL edel kttneges Unt,
die mit mir komen slatf
du wir Tor In stAn
war nAcb wir her geriten hAo.*
sprach din kUnegln,
also stAt min sin
Ir Sit ein böte goot'
den ir nngwIlU|ren mnot
der fDrste BfiedigAr
Bael tän kaaic hAr
her In dise lant:
tD gnote rekea her geiaat.
liep Ane left:
der st OT in bereit^
din im le herzen lac.
vil dike anTToltobeD tao.*
'nuregrATfl BfiedigAr,
NitMii Bohaipben itr,
116S, 1 Til maaie sehmne wlp.
8 der (froiiD M) priemhild* llp.
1170, 1 ir (den O) nDvilUgea nraot.
1178^3 mloin (diu mlnen &') seharpfBu air.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XT. loasa L
der bMte mieb niht triaten
Ja TerlÖB Ich tmmt
1174 'Waa mac erge»B laides/
'wan fHvtitUßlie liebe
oDt dar dao elBsn kiiu«(
ron henenSotwr leide
1176 Unid geraochflt tr h minaeB
twelf ril richer kröne
dar uo glt in min b6rre
din dÜD h&t betwangea
1176 Ir snlt oncb werden rronwe
die mlner vronwen Helchea
und über m*nege TToaweu,
TOn hßher fUnUn kltnne,'
1177 'Dar ino git in min hBire
ob ir gemocliet kröne
gewalt den aller boehsten
den Bnlt Ir gewalteollchen
1178 Da Bprach din kUnlginne
immer dee gelüsMn
mir h&t der löt an eime
des iob nnz an ndn ende
1179 Dö Bprichen aber die Hioaen
inwer leben wirt bt Etnl
dai ea incb immer vünnet^
was der kttnic riebe
1180 Heichen Jnnanronwen
aolteu di bl ein ander
d& bl mShten reeken
lit ez in, rronwe, ritten:
1181 8i ^nwb in ir silhten
noa morgen vrilej«.
ich wil in «itwnrteu
des mnoBen dö volgen
noch debeinen man,
dm rronwe ie gewan.'
sprach der ril kttene man, .
Bwer die kan begftn,
der im xe bene knmtT
nibt BÖ groellcben fnimt,
den edeten htrren nun,
anlt ir gewaltio ain.
wol driae« füntea laat,
sin Til ellenthaAin hant
über manegen werden maa,
wiren nndertAn,
der si het gewalt,
sprach der kUene degen balt
(das beicet er In Bagen),
bt dem künege tragen,
den Belebe ie gewao:
haben vor £(zeleii man/
'wie möhte mlneo lip
deich wurde beldea wipf
BÖ rebt« leide getin,
muoz nnihBllohen Btin.'
'kOniginne rieh,
BÖ rebte lobeUoh,
Ist daa ec ergAt;
ril maoegen eieren degen hAt
and inwrin megetln,
ein geginde Bin,
werden wol gemnot
es Wirt in wnrllohen gnot'
'nn lAt die rede st&n
BÖ Bult Ir her g&n:
des ir dA habet mnot'
die recken kQene nade gnob
1178, 4 Ja TBrlAa ich •in den beaten den i
1174, 3 der ii
11T4| 4 ror hercrilcber leid«
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XI. i0436 L.
1182 IM n cm htritrgn
M hin; ii» mM« vtcmm
und oveh «ick tr MNof«-.
ias «i gtzamt mkuiu
1188 Do aprach ir brnoder Gtselher
and will onch wol geloabeo,
der ktiuic Gtnl weud«,
BWaz ander ivmao rite,
1184 'Er mac dich wol ergetieD,'
'tod Roten zna dem Rloe,
bA iat kllnec deheiner
da mäht di«h vreaven balde,
1186 Si sprach 'liebar braoder,
olagea ande wei&en
wie 8old lob Tor re«hen
wart m!a Dp ie sohmne,
1188 Di tpradt diu vtomm Vat»
'»was £m br«Mi<r rdlni,
«elf« dtera vrbMiimts
ich hdn didi dodk ad lamgt
1187 Mhat H got ril diok
MSI i m ir mmtuu,
ü paMi« dodk HiMMM-
1188 Si jTMUh«« in ir riniu
in mtfos idk mt «parlla
jHt "' aiir olÜ» rieh«,
1189 D* mit sie lie bellben.
diu vroawe an ir bette
dia ir tu Hebten ongen
nnz Bi aber den morgen
1190 Z« rahtar mMM*^
<M hetix ober «f nDwIar
allf htfmm da»,
»idt dwUter« gän,
de» b&l«R «o^i *i dac,
«nde MiM aodcr* bns.
'sweBter, mirst geseit,
das allin dlnin leit
und nimes dnn zeinem man.
b6 danket ex mich gnot getin.'
sprach aber Otselber.
Ton der Elbe nnx an das raiar,
BÖ gewaltic oibt
BÖ 6r din se konea gOiL'
zvin ritestn mir dacf
mir immer sieme baz.
dA se hoTe ginT
des bin ich Ane getAn.*
ir KAm loKt&r xtto
li«bn kmt, dos tno:
«t mao dir wol peiclukm.
mit griKttn jimar getAt».'
ftitgam *r dm rdl,
jfolt ritker «ttda wH,
dd «r abch wo« gtmtt:
mär m «nsUcAe itimt.
'imd ml ich flfhim 1^
(idi bin ein criflm iDl]t)
•mnwr cchand« Un.
M iat von mir HnpetdH.'
die naht nnz an den tac
mit Til gedaaken lac.
getmckenten nie,
Mn ze mettloe gie.
dia Inintge tnlrm itmini.
Ufidar dia heode ganeMM.*
11B7, i li gelebte doch nimmer mAre bH n) vrtellobe staut.
1186, 4 gnb er mir »lUa riebe, es iat von mtr iramar (tU BJ^k) nngattB.'
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XI. io494 L,
ji rietflM «r %» MiwMii
1 191 Dö hiez man dar gewinnM
die DU mit nrloub«
gevotbeu oder geacheiden,
ra fcona Ibmi (U Ritdigir.
1192 Duz mm rsfcf« «r/üerw
tMil (<rtM dos U zH«:
ir v)€ge wann vnrt
man brAhte RUedigAnn
1198 Vil minneolloben bitten
die edelen kttn^nne,
waz sie enbieten wolte
er wsn an ir niht anders
UM Da« ri iiimn«r «{mmii «mII«
dt «praBh cbr imrcgrivt
xwiw «roMrt k twdffim
ir nuigat ««ch mil irmt
1196 Niht half daa si geblten,
gesprach h«inllohe
er wolte li ergeteea
ein teil begnnd Ir Bflmftei<
1196 Er sprach ter käB^mne
ob ir aen Hinnea hfitat
getriirer miner mftge,
er iDüeB et sAre engelten,
1197 Dft von wart dö geringet
si sprach 'sd swert mir eide,
daz ir alt der nnhste
dö sprach der marcgrA?e
1198 Hit allen einen mannen
mit triwen immer dienen,
ir nimmer niht rersageten
des sl 6re haben sötte.
da» iütfc mn Binmm UM.
iMzel vroHcfcsr vmtt.
die Etzelen man,
gerne wnreu daa,
«Ulis »z dd mSkU sta.
die h«ld( mlM widsr in,
des adalm fmntnt m«o(,
das dimktea aUe pwX;
wider in ir laut.
dft «an KnentbUten rant.
der reke dö began
si solte In hoeren Iftn
in Etzelea laat
niwan longen envaat,
mir dsMiMii laai».
'dac «mrro m^a^ rt ili.
siRsH oM »Amtt» Upl
wentm guote» mmmut «rip.'
nns das Raedigfir
die ktlnigintte hfir,
swas ir le geschacb.
dö ir grözer nngemach.
'Iftt inwer weinen sin.
nieman danne min,
und onoh der minen man,
nnd hei in ieman ibt getfin.'
wol der TTowen mnoC.
Bwaa mir ieman getnot,
der bfieze mtnin teit'
'des bin ich, rrouwe, ril bereit'
Ewnor ir dö Rüedigdr
unt das die reken h6r
Az Etzelen laut,
des uchert ir Rttedgftres huit.
1190, 4 IQcel vrttllche vaat.
)vG00<^lc
w
DER NIBEUINGE NOT. XI. iomg l.
1199 Do gedttit« cHa getrinwe
ftlsA tO genaDiBD,
die lint« bw«z li vellent,
was ob noch wIrt erroohen
1200 81 gedible 'At du EUel
Bol ieh den gobietcb,
er ist ODoh wol b6 dohe
mich b&t der leidege Hsgeae
1201 Si tprach » Bütdiyin
da» «r itlkt wart «U hMdm,
Moor er IM« «riOeti,
d6 wftntch dar mvrkgrdv«
1202 Er Mt lAvU der rwtfceM
dox i« U itm Uxi]fe
was el Jr da» vtrdmtt
dtt mitget tr gtmt teenlM
ia08 M i^vacA tthtr tr bnioder
i»wtr iM^emAet«
■i hittn» altS lungt
loh»te »er iut ktUem,
1204 Si sprach 'iob wil in Tolgen,
daz ich tu se deo Hinnen,
Bwenn ich hftn die Mnnde
des bAt dft vor den beiden
1205 DO flpr*ch der marcgr&Te
dar BDo hAn iob ir mbns
das wir ioob wol nAch Aren
im solt nibt langer, vronwe,
1206 Ich hin fttnf hundert nuuine
die enln in hie dienen,
TTowe, swie Ir gebietet.
Bwann ir mich mant der maere,
'sIt ich rrinnde hin
bA boI iob reden Ita
leb Jftmertiaftea wip.
des mtaen lieben mannes Upl'
der reken h&t sfl tO,
8Ö tnoD ich BWM ich wiL
das ich ze gebene hftn:
mtnes gnoteB ine get&n.'
'het idk dnE oenivmm
Mt »(ET ich gsnt» hommt
und nantt in seiiMiii ■Md.'
'die rtd» MtU ir, ereiMM, Uit.
in kriattmt k km- i,
■imMer winltt wt.
dm fr teufet ainnt Upl
diu hüHtga EtMUn Wip.'
'n« lebet«, MMtter Mta.
das flult ir Um» «tn.'
WM doa dttdi ir trtfrio Uf
ai «nmle Efcwien «)p.
iefc TU armin kltnigln,
s6 daz na mac gesln,
die mioh fUeren in sin Imu^'
din Bchcsne KiiemhÜt die baut
'habet ir iwine man,
ez wirdet wot getAo
bringen über RiB-
hie zen Bnrgoaden ein.
and onch der mAge nln:
nnt dA heime sin,
ich tnon in selbe alsam,
I, das ich miohs nimmer geacham.
[laoi, B Ern ist nlU gar ein beldaa : du mit ir «eher sin.
er WM ril wol beUret, der liebe hBrr» min,
wan das er sieh widere venialjieret Ii4t.
weit Ir in, frone, min&eo, sO dum «in noch werden rU. O/A]
12<)4, 4 diu Bobotne Criemhilt ir haut.
1206, 4 im snlt nilit, rrowe, langer
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE l^OT. XI. loeie l.
120T Nn hslset In bereiten
(die Baedigeres rete
und a^et ez invera magdon
jft bunt niis flf der Btrflse
1208 Si beten noch g«Bmlde
bi SlMdes atten,
mit Aren mohte (Ueren,
hei w»E mui guofer Betele
1809 Ob Bi 1« getrttegen
der w«rt sno slr Terte
wan in Ton dem kflnige
8i iluHD tt äe klBten,
1210 Si wiiwi eil wMihuM
•i «MftkiM US im VttttM
Kri«Mkill Ir ftaMerm
A «mU« Mochm rtoh«
1211 ffi Hafe rmA d« joUm
iwer pferteleit
in nimmer werdent leit),
die Ir dft föeren weit.
Til maDeger 6t erweiter helL'
dos man dl vor reit
das Bi tU manege melt
swean si wolde dao.
den schceoeD vronwen gewaal
debeinia richin kleit,
Til maaegez sn bereit,
BÖ ril gesaget wart.
die 6 BtQondeD wol besparL
oI ixt Büt^in* w
DOM JViUwif« laat.-
I \wmitii miata
Am üMTf h4trta Bagnt
1213 B- epradb 'jtt wir oro» Sriemm*
at MM« evdi U« Mtten
xwi« «eU l«fc mImh vtadfM
ie& «Mia Sil losl tDoa Kr i— Ai l l
121S M ei in bralkle IMumi,
er «mrde d«r]k aertail«!
fitt JMeat mkA «iht dfr
ia «vil Mkoltm !!«;•«,
1214 I» ai piUrt A« more,
«s «wrt aack dea MiiijMi
IMidl^A-^eMe
dofHim nihl patro^m.
dd twa KrirniMMe n^n».
aiaiMer «rfrdrt i«Ai,
itut StfriäM goU.
Ma I» «i«M giielT
aül A«iiia «cüalss gttmQt.
iah «ril 0ai0abM dos,
if d«M mIaBK Jms.
dk in aeltM (rt^n.
doa «ol maa EriemiMU tagm.'
ia» waa ir j^rimm« Ml.
aUe» dria fMeil.
dt im n&A §eaehaA,
barf« eraUcbe» aprocb
1311, 3 teÜeD lolde ir buit.
lUIl, 3 iiB IniDdao hnodert niara
1314, 1 da (as Jk) au ir grim
jvGoo'^lc
166 DER NIBELUNGE NOT. XI. imm r..
1215 '«lol»» Hinijtoi«, ■"'" *«•• '' *" «*'
Witt itr Khi« EtsA 96 gnxOtAm \M:
j>»lMi<t ineli rti •«»«, «■«»•••« »11
dai in MTfviiiiM »i»«»i dm i«t hn*, cnmiii^ 4i»™i •».'
1216 IM fjwad»*« [n7.rf.I] fc*llsiiMW *ü« «toi«- Wlf%A-,
m gnmt «i« Mm^m nAkr rtMuonw mir
iliiai» dir mi«» Hoj»« "< J«« «•»*•.'
d« him 4r Immitr Otni« W" «» fci»«J« S«J*>.
1217 AK*pMtialldMMneJ«[rfm]#H*M«* »»»«« w «t di« Htr:
(Oll doi Kr»i«KW« <•"" "«« dof*',
« de«« «•••I «■•■*«" »d« du»««* k«.
w lUn n «iiMii üe galt: "V "" «"•»« da».
1218 0« ■!»■•* •» !>"*•«>■•• *» G.»H«d. «iw
'ni •> iiilii miM KrixK« •"" »«*•• >*>
»n .iii !< «arl ».filml •«" »!«<»«• I«'.
lt. filta U«l rü»«. »1« »d«- d«- HngiUM WM.
1219 Vu iMiM*
jd /Wl k.» !»• ta"d« i"" •*" "" '"•
du »ira df dn' «ird»« *»*" 9""" •*
Süd 1
hart* k^rilclM <MI.'
1220 D« ror in •ll«« wIIbh gellUlrt «wulef aobitii
des aUer besten goldes da« Inder mohte sin,
beten die ir magede: das horten ei von dan,
und geaierde tU der Tronwan, da« ei ser Terte eoltan lUn.
1221 e«""» dse Irtmmm Kl«a< d«»>< ti n Um.
■1 M ir .|*«»olde. ••'* "»• "~< "<««•
,i Mll« «!««■ •«•, " •« "*" ""•■
du ddkl« MediJ»». "il «"•«» IH»«»« 9«ld«.
1222 DO spnMh din tlajend. Irtlnlgin '»« sint die Tlinnde min,
die dnroh mino liebe wellent eilende eSnl
die snln mtt mir rtlea in der Hlauen last:
die aemen sckatt mlnen nnd konfen res not oneb fewaat.'
1215, 4 dei loh ia, vrowe, ewerea wü"
«16, 1 DO «praob dio [edolB] küeociaie »11 edel Böodttr,
' 2 rtoaelte mer
1220, 1 Da »ot ia aller wllo
1222, 1 DO iproob diu klsgeodo ttowo
i dl DoMoa abaa den mloon
D.q.i;os bv GOOI^IC
DER NIBELUNGE NOT. XI. lo?« L.
1223 Dö iprach zer kttnigiiuie
'bU du ich oller Arste
■6 Un ich in mit triswen
'und wil QU an min eade
1234 Ich wil onch mit mir fiieren
der ich in ze dienste
wir stn Til imge«cheldei),
der r«de seic im Criemhilt:
1226 Da zdch man iju- di» mcere:
dl wiit tU nichel weiaea
UoU diu «U rtolM
di« ««^im du Mt «MM
1226 SiMdnl rtaku mägit
die wwrdm at ^Mkidd
dA Tielen in die trehne
si gelebet« vil der vreodea
122T Dihmdf k£m CHmOm-
mit tr gWMid«,
A> »ellM <i bbilMi
^ /««riM «If tr nAM
1228 IM km dw «xall« Qin
RAmoU dar hicJMMMivtM-
«i nhw/ni die wiJitMM«
dA rail mkt pMm OtuiAer
1229 £ «i «M Rhu fuonm,
vr kifM JUrt« Mdb
du dam Ir#ii0i «ogtei
M «pA* hei« «w«rb«i
1280 Oic beim Ukm rUe»:
wie diw H»if{Mu
ed«r wd «Ml tr asIiiMbi
fi Man ir jfadimet
12S1 FM! an dia TiMfMMiwa
ai bq^daii «riauba«
der mucgr&TO Blwwut
Iwer geslnde wart,
gedienet,' sprach der degeo,
des MJbeu immer bt in pflegen.
fünf bondert miner man,
mit rehten triwen gan.
eten tno danne der tAt.'
des gie ir wnrliohen nOt.
tä TDlten vaieo dan.
TOD Trioaden gettn.
vmd mmne achtHM «eil
ndcJk frotm fHamUUa U».
fMort «i «il ir daai
«1« in dw vo\ jfason.
von Uehten ongen nider.
onch bi Etxelen sider.
wid oodi QAwM
ob in ir f»riirf> jaML
tr liaban awaater dan:
«mt tdwnt «Mlltahar mam.
v*A Dualt Ortwla:
dd mile miMM rin.
uns (Hl THonMPa alnt.
«an ain Msel /itr di« ahil.
A hatm ßr gumtt
in der Hiunan loat,
dos im Rüedigir
di« «dal«» Mnijfinti« Mr.
wir «hI» i« fiMM bafconl
gefuor durch im lont,
GUelher und tümat.
ala in ir friwe dos gebit.
%» Fergen ri dO ril«n.
di« fcÖNigimM Uten,
1337, 2 •!> iD ir iaht (trenne U) gebM.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE NOT. XI. losss L.
wi4«r «mIIm nttn am iIm Rta.
1283 Otaalher der snoll«
'Bweane du da, froaw«,
ob dir iht gewerr*,
tt rtte fob dir « dfenest
tprfteh ler Bweatar bIi
bfldflrfeD woHeB mta,
du tao mir b«kant:
In dwE BtMlea lant'
1288 IK« ir mig» wirm.
M f¥Tt Um MMfiMN«
1284 Hmimi wi «Im;
von gtmUt r^ o hm pftlUm.
fuMti man U i»r vrsmMR
U Urta «OH Ir Aammn
|1286 8\ aagUm b«U< d«mwM
iA aagUt man diu mar»,
«U iiiihiiii«r gut».
u»i U ia» I» mM ßtuau
1286 In (br ttal w PiUMiHoa
A* »orys «nfnbN lar«,
«b IUm um»
44 dtt linW Pag0rtm
1287 Om nfcM mm imt laiida
d4 «i ir volfm >Jkm
di tritt IHM Mit WffM
fw«t« ikarWrpa
1288 i»(r UMiMf wil rfMT Hi/i«!
Ja« M fc«M KrinnMb,
dw «wri «•! mphtngtn
1289 Dm« «i Mttm mitai,
ii tfnelt dar Mra Omoart
1988,
18M, 3 hftrt nto bt dan Trowao
hulaM m dan MWit.
aaoli man an dar ahml
daa awr^^iiaH mMi.
vi) waMya hmU «mI fU»,
dt« traojm rfcfct w elaU
vü dar aekttla fcrail
«dtta» üf daa «ajaii
vif mnti« MrUdkar dijaii.
«Idar durak Balar iMt.
dd «Daran /llr panuil
dd Nodb ai» aldatar atdt
in dia INiMaMM gdt,
a«« ain hUAvf.
ma and» daa flkrgtnt Iff:
if in Baiar Ual,
dia aeftmMii KriamMIda mm
«M dtf «iU M Ml,
ad Mma^ « db i t a maU.
dar adabn rttar UhI.
§af «HM dan yaalaii allaR aj
JM AwuiHM raü.
DM dar atal «arl yaai t ,
da* pbr$t€n awaalar MmI,
DON dan fcat^HtitaH aiiri.
dar biadU/ hat daa wdn.
'd« iat «HfaM».
1 knates wi den nsiit
a 'ai iat u|retta>
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XI. losio l.
«Dir hiAmm VMTm miien in RUtdigSm lant.
«M w r i w rt v(l itr degm»: won «> W in all« imI bdboiit.'}
1240 Dfai war* n« «m1 wa«M di« tehant OttMmi:
«i bir«Ctt «idt mtf ]ft» ««d« ir «U wd$lt Muf.
in IM MbolM RiMigir d« In diu dMt« gu»!
dM •! «Im- MMffiMia di m« trMa dm hhmI,
1211 D« «i ir rila mg^M« Mit dm ftam m«»
^ «MO drr Ehm. U d<w wart gtUn,
M Mtfc WMi a ll ml fc ti l twt di« wa^ «HMSatmi «tAi:
«i UgMüdwi 9f9*ii dm ^Mtm baida rttm «iid« ^Ai.
1242 I M wai dm Hntgituie
gnaoge fix Beier Isnde
den roab ftf der strflzen
$A beten b1 den gesten
1S43 Dftt V» wol ondentMiden
er fnorte tAsent riter
ät WM Mch komen Gotelin^
mit ir kom bfirilehe
12A4 Di a aber die Trftne kdmen
dA snoh man 6f gespannen
dA die geste solten
din kost d!n waa den reeken
1246 Ootelint din Behwne
binder ir bellben.
mit kllnginden sonmen
der nn^hnno wart tU Bcbcsne:
1246 Di« in m beiden ilten
dl« riten lobeilobe:
ri pfligffi Tltersobefte:
e> vas der kSneginne
124T Dö sno den geeten kdmen
Til der
tW), 8 Ir hat enbotea BAedrtr
131S, 4
1914, 4 dia kort« [din D] wu des gMtan
ISM, 4 oneh wm dar kniilgiitne
ze Ererdingen komen.
■ölten bin genomen
nAcb ihr gewonehelt:
dl getftn Til übte lelt.
Ton dem marcgriTon hArr .
nnde dannoch mftr.
Rttedigfiret wip;
tU manegea gnotea reken Bp.
bl Enae ftf daa reit,
bUtten nnt genlt,
die nabteelde bin.
dl TOn BäedlglTe getln.
die berberge lie
ftf den wegen gle
manic pferit wol getin.
llep was es Rflediglr getan.
kdmen flf den wegen,
der wai tu manie degen.
das aaeb tH manie melb
der riter dienest nibt lelt
die RfiediglreB man,
saob man m berge gln
Til manifM »dein recken Up.
der rimr dieaeat nfkt le leit
jvGoo'^lc
no
DER NIBELUNGE NOT. XI. i09M U
ron der rekea heude
dt wart wol ao prls«
1248 Daa Ueaen d beUben.
tU gUetUche ein uidsr,
die Bchcenen Gotelinde
die vroDwen dleoeo kondeu,
1249 Der Togt toq Bechelirea
der edetea marcgriTinae
der er bO wtA gsannder
ir was ein teil ir ewnre
1260 Oö Bin hftte enphaagen,
erbeisen mit den rroiiwen,
dft wart TU nnmüetec
den mmwen wart dO dienest
1261 Do Bach dln vronwe Kriemhilt
mit dem fr geBinde:
daz pbert mit dem zoome
und bat sioh snelleolicben
[1262 Dm ftiachof *a«h mim tricM
dA wart «il mickel wich«!
1?68 D6 sprach ril minneeUohe
'nn wiri mloh, liebe vronwe,
hin in diaem lande
mir etikonde an dlsen aiten
1264 'Nu I6d In got,' sprach Oriemhitt,
Bo\ ich geiant beHben
ex Wg In komen ae liebe
in beiden waa nnkdnde
1265 Mit zühten ino ein uider
d6 wluren in die recken
Bi atsen nkoh dem graoae
ü gewonnen maneger künde.
mit riterlichen siten.
Tnr den rronwen
dA gmozte maaio man
dö Aorten ai tob dan
dft si Eriemhilt Bach.
die beten aleinen gemach.
le aime wlbe reit
wa« das niht ae teit,
Ton KIne was koman.
mit grözen rreaden banouaen.
er hiei b1 üf daa graa
Bwas ir d& mit ir waa.
manic edel man:
mit grdaen fliae get&i,
die marcgrilTlnn« Ma
si lie ntht nUter gtn,
snoken si began,
ron dem aatela heben dan.
rintr «WMlfr hM,
BW Ootelinde fi«t.
Hfl rffr «elSm ahmt.
an Gfftt«Iifub Mwri.]
dea BUedigArea wtp
daa ich Inwren Bchansn Up
mit ongen mlo geaehen.
nimmer lieber geaehehen.'
'tU edele Ootelint
nnd BoÜnngea kint,
daz ir mich habet gesehen.'
das Bider mnoae geaehehen.
gie vil manio melk
mit dlenste ril bereit,
nider Qf den cM.
die in tU Tremde wlien A.
13U, 8 daa er iO wol Beannder
135S, 8 bin in diaan luden
1363, 4 ao den Oot«llDda i
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XI. uo49 L.
1266 Man hiez den Tronwen achenkea
du edel ingealnd«
si riten dft ai Tnnden
dft was den edeln gestan
136t Die naht ai faeten rnowe
die TOD BeohelArea
irie ai behalten aolten
wol bete gebandelt Büedig&r
1258 Din renfter an den mflren
din bnro se Bedielftren
dÖ riten dar in die geate
dea IdeE der wlrt ril edele
1260 Din BtiedigAiea tobter
dft li die küueginne
d& was onefa ir mnoter,
mit lieb« wart gegrtteaet
1260 8i vlengen nch behanden
in einen palaa wltan:
dA din Tnonoowe
•i aiien gftn den lüften
1261 Wtt HM min ffUs^
da» i» «6 aktl «001«,
dia KrimMldt nektm:
Im «MS M giuiUr ndmt
12S2 Va ndunecfioben dienest
dA gab din kUn^^inn«
der Gotlind« tobter,
daz li nibt bezsera briht«
1S68 Swie ir genomeo wäre
alle ^e ai geeibes,
noch mit dem kleinen goote
dea Wirtes iigeainde
1284 Dl wider b6t dö ftre
den geaten ron dem Bin«
dae man der nemden
■In trüegen ir geateht«
1260^4 ai atean gegen dem Inft«
ez wae wol mitter tac:
dA niht lenger lae.
manegB hfltten breit:
Til micbel dienest bereit
nnz an den morgen Tmo.
bereiten aich dar eho
tII manegen' werden gaat
du in di wftnio iht gebrast.
aach man olfen st&n,
din wae flf getin:
i^e mnn vil gerne aach.
Schäften gnoton gemach.
mit ir geeinde gie
vU minnecüoh enpbie,
dea marcgrtren wlp.
ril maneger jonenowen iip.
nndc gieogen dan
der wae tU wol getftn;
nnder bine 8bz.
nnd beten ktirsewUe gröa.
d«Mit hon ich niht gamtgan.
dorn Mrt« m« M hlaga»
iMtiJ *a «MM im Ml.
mU ia WM B k U 4rm Mtl
Bttod^ in b6t
avelf annbongen röl
nnt alaA gnot gewant
in das last.
der Niblnnge golt,
die mähte si ir holt
dai d d& nobte h&n.
dem wart grOda gftbe getftn.
dhi Troawe Gotlint
ad gttetltclten sint,
harte wftnic rao^
oder ir hfirlioh gewani
jvGoO'^lc
172
DER NIBELUNGE NOT. XL mu L.
lütffi DA ai enblue» wftren
TOQ der hflgvroowsn
^triwellelMii difloeat
di wart t{1 getrintet
)26fl Si Bpneh bw kflneginne
Ich welz wol du «s gene
daz «r mich sbo sin lendet
äau Ir getriwe wen,
126t Dia TOS bereitet vlren
d6 het din edel kfinegio
TOD Bfiedigfaes wlbe
dft seiet oDcb sich mit gmoze
1268 BId ander ti lil eelten
fteer Medüleke
manle goltTU itche,
den gesteD ido der itr&ze:
1269 Ein wIrt was dA geeesieD,
der iHnte ■! die striz«
gegen UfttftreD
dt wart TU wol gedlanet
1210 Dm- WadUf «HwitUdb«
tax tl rieh «mI gchabtfte,
hmI dos «1 fr Ir« häuft«,
hei «DOS ri grtsM Avn
1211 Zoo dw Treisem brUte
ir phtAgen vltieolichen
nai das die HJaoen
d6 wart der kttnigjaite
1272 m d»r TVwiMM Wu
nnt daz bI solten dao,
wart geboten an
daz Etielen wlp.
der schtsnen JaneTroDwen Bp.
'swenne Inch an dnaket gnol^
min lieber vater tnot,
in der Hhinen lant.'
wie wol das KriemhHt wrantt
nnt für Becbellren komen.
nrloap n« gnonea
nnd der tohter sin.
tU jnanle sehcana i^gedln,
sUten sich den tagen,
wArt ftf banden tu getragen
dar Inne briht mu wln
si mnoaen willekomen itn.
Astolt genaat:
in das österiant
die Tnouowe nider,
der sohaaen kttnigione lider.
veN ttmtr ni^Mn sdtM.
wie v««f er ir du riet,
•« Heleh« iMle f**Ji»/
Mk9 im HiWMa «mmk/J
B«n die geste dao.
die BfiedlgArei man,
liten Ober lant
Til miohel ere bekanb]
der ktmte dz BHum laut
wl f$m9 el yrdser hifMde
19S5, 8 getriweU^er dienert 1988,
1 gesihen nlsh den tagaa.
S At banden wart gatnjrw
1 Artalt wa* der maanti
4 der[rleheBCtfJfI,adelBB]Uineglinai(d«r.
1270, 1 Der biiiekof mlaDeolloha 8 all Heloha bet ml
ia7S, 1 der kflaie tm miaea lant
jvGoo'^lc
DER MIBELUNGE NOT. XI. iiits l.
Emh M« dmuu KriMnJiill,
>i HwMf nJdk ir Imb
dtr M «M gr4*en volU»
diu «1(4 kuiMU joim,
ihu Üap w»t 9«Mm
di« EIuIm mm,
U 4m fc«Mni jfMHM.
XIL
1274 EbelsD hinohaft
du nun %t lUsn zlten
die kQeneit«ii reck«o
imdsr erlsUita and« hetden:
ISflb Bl im wu all« Bits,
krlstsnlteher ordea
in iwie gcUnem lehne
du MfaDof d«8 kUieges milte
in> W MH Hfmu
1ST6 (Si wu M Zdsenmfire
din motte üf der atrftze
si enetttbe, aun ea brttnae^
di riton dnrch Osterrlche
1S71 06 was dem kfloige
dea im ron gedanken
wie Uriichen Kriemhilt
der kUnec begnnde glhen
12)6 VoB ril mueger apriohe
vor Btaelen rlten
Tod kriateo und ron beiden
di ai die fronwen fnndeo,
1270 Tob BinseD and von Kriechen
den Pcelio and den Tlichen
roe din TU gnoten
swaz ai aita h6ten,
wa« wlten erkant,
in atme hoye rant
von den ie wart Teraomen
die w&ren mit im alle komea.
daz wntlich mAr erg6,
ant ouch der beiden A.
aicb isllcber tmoc,
du man in lülen gap genoo«.
■ «w «^«,«.
onz an den rierden tae.
die wlle nie gelac,
allenthalben dan,
des kttnio Etaelen man.]
ril rehta na geaeit,
awnnden alnin leit,
koeme dnrch din lanL
di er die minneoliehen vant
saob man Qf den wegen
manegen kiienen degen,
manege wlte schare,
ai kOmen bflrliehen dare.
reit di manie man:
Bach man awinde gin
ai mit krefte riten.
der wart vil wAnic vermiten.
1S74, 1 Din Seelen MnehaR
4 ander eriaten und ander heiden:
IS75, 1 Bt im waa aallen illeD,
1377, 1 DO waa oneh dem kflnige
1279, 3 ir roas din ril gaoten,
wa<' ad (tu Jgk) «tt erkant,
dfc (die Jgh) ai mit creBle riten.
jvGoo'^lc
174
DER NIBELUNGE NOT. Xn. 1123* L.
1280 Von dem lande e« Kiewoa
nat die wi)d«n Pesnere.
mit bogea Bcbiecen
die phtle nie sftre
1281 £in >tal U Tuomo^wt
Sin ict 9«h«s«i Tidni:
ott miHiK *it« frtmde,
•i mp&tmf m da gtiMoge
1285 Vor Sielen dem künige
tfA and tD ilobe,
wol Tier nnd iweinxek fUrsten
das si !r rroweii tiben,
1283 Der herzig ZUmanc
mit Biben hundert mannen
satn fliegende TOgele
dO kom der (Unte Gibeke
1284 Homboge der snelle
kerte Ton dem kUnige
?il Iflte wart geschallet
Ton der Hinnen mtgen
1286 DO kom von Tenematke
nnt trinc der vil snelle,
ImTiit von DOringen,
ei enphiengen Krieohilde
1286 Mit swtif huHdOT-t mtHMun:
M fcm dM- b£rr« Btod«!
imhomvil UrRolM
1281 Dfi kom der künic Etzei
mit allen stnen geiellen.
manic riter edate
des wart rronn Criemliilde
1288 IM •fM-od» x<r InhiiirHHia
'vrotM, iek wi) mpMkOT Utf-dcii Htik \ir.
13A0, 8 mit den (dem AS) bogen toUaMn
1 die pfUe ii vU ifire 1283, 3 fiO ClUh} aah mn ■! (die be
1886,3 not Irnfrit too DdriDgaD,
1237. 4 tII wol gefateliat der muot.
reit dft mauic degen,
dft wart vil gepfiegen
zuo voglen dft si fingen.
EDu den wenden vaste zagen.
lu Ml Ö^erlata:
dA wart ir hdumt
ien »i t nüi geiaeh.
deH ald eil bit eo» ir yeeohMch.
ein ingeainde reit,
bübsck nnd gemeit,
rieb nnde bSr.
dft von engerten si niht mfir.
fixer Tlftohen laot^
kom er ftir si gerant:
aaoh man ei alle varn.
mit TÜ hArlichen schäm.
wol mit tflseat man
gein siaer vrowen dan.
oich des landes siten.
wart oncli dft ebn geriten.
der kttene Hdwart,
vor Tausche wol bewart,
ein wntücher man :
das sis Are muosen hftn,
di« fuortnu m ir adtar.
mit dri» MUnt dar,
teer l5witM loiil:
d^ er di« fcAni^iim« vomI.
nnd onoh hAr Dietrich
dA was TÜ löblich
biderbe nnde gnot.
ril wol gehoebet ir mnot
der Urr« Räedigir
jvGoo'^lc
PER NIBELUNGE NOT. XII. 11302 L.
MOM ick ivck kcüw kütM»,
JMi Mti|^ ir mJtl f tUck«
1289 Dö buop mu tod dem moare
Bz«l dar vil rtcl»
er staont ron alme roese
man sacb la rnnllche
1290 Zwaoe fijnten riebe,
bl der TTOuwen gfinde
it ir der küDio £tzel
Ak si den filrsten edele
1291 Vf Tveta ir gaiMiai
•Kv idkto «r Os Jmi peld«.
«i jikmi ims vm Salefc«
d4 U •« «ttMiit «il «4Jm)i
1292 Dm Mes ei MUm» WMifffr,
4ir rafcM ibüfto swd^«
da mp/MM <i nu mit gmte
1298 AI die wUe nnd £tzel
dO titen die tambeo
tO mknegen biuieix rlcbeo
du tftten ciiitea beide
1291 ITMnkt« rifarilsfcfli
di« wAäfU WuMi «Im^m
fcA«afc«r nUll«,
von de» Hiiflch«! ywlM
129fi D& wwt ron Bcbefte brechen
dft «Aren von dem luide
nnd ooeb dee kUneges geste,
db gie der kttnlo riebe
1296 Si Bfthen bl in attnde
ron httttea wu erffillet
Ak u solten riMiren
ron beiden wart gewleet •
diu: toi «ta p*Mn:
9r#«HM «1 ifw Ecrin man.'
die küniginne hAr.
enbeite dö nUit mAr,
mit manegen mmn:
gegen Kriemhilde gAn.
Als nne dRi irt geseit,
traogen riebe cleit,
hin engegen gie,
mit küssen gUetHoh enphie.
tr varwi m>til jriUtn
dj «DOS «il moHMi Man:
nikl ickMiar künde g attm.
Ata käna^ Iniedar WadJUnt
im mangrine ffoü,
iä •tHo«t dmIi Ur DiA-toh.
dojc Bterim tv^:
Nuniq^M rillar« 1^.
bl Bj-ienhllte Btoont,
als DOoh die Unte tnont:
aach mnn dk geriten.
and onch die beiden nicb ir ritea,
die DMrtahM man
mit tmiutfnm ian
guoltr rtttr hmtt!
wart dürfe»! managai «chtidw ront.
tU michel dAz reraomen.
die reken alle komen,
ril manifl edel man:
mit rronn Kriemhilde dan.
ein ril bArllcb gezelt.
alnmbe das reit,
Qftcb ir arebeit
dar ander maato aobmne neit
1989, 3 mit nanigen kflenen (werden Jk) i
1391, 8 di jähen du rron Helob« nfht aohttDcr Imada tin.
jvGoo'^lc
176
DER NIBELUN6E NOT. XII. imo t.
1291 Mit ttar Mniffl««,
äf rtohe ttwtlgne^tt.
h«l0 wo) gMokofftt
äoK gitidtU KriMihilt.
1298 Wo» dd Ttdtl Bt»d,
i« dt «bxr »MIMM
ai pMdXMt «iHMClIck«
1299 Od hi«s mu lin bdibea
mit Ann wart verendet
dO giengen sno den btltten
man gap in beiberge
1800 Der ta« der bete na ende:
nni man den liebten norgea
d6 ww zno den rosten
bei wu mu karzewUe
1801 Der künee ex nAcb den tren
dA riten ei von Tnlne
dA fanden ai gezieret
n «npbiengea wol mit Aren
1S02 Hit bart« grözem vollen
Bwax Bi U^en Bolten.
•icb rr«ate gBn dem schalle.
des kUneges höhge^te
1808 Sin moMtn nUtt gtknitrgm
dia nikt jwla «Arm,
Jmx ei ktrbarge
iofc wo* Mwi aiU nie
1804 Dm UrrM DMrtohMi
•i ImIm eich dar nttM
d«trch das ai da» ^aataii
Rwadiger hmI atiia «riwula
1306 Din böhzlt w&b gevallen
dft der kdnlc £Uel
in der atat ze Wleoe.
bl ir Anten mann«
1397,
da ai all gemut
der marogrJha dos
dax MB» mhI vH ftiel
da« frnt atck Etaala» »iMt.
dos iai mir «wtitgwl;
lao ir wtoi« ftonl.
dd AüadifA- dir dtgtn
GriaaiUIda Mmtklu pfkya».
den bnhnrt über nl.
dA der gröie schal.
die Etzelen man:
tU wlten alleotbalben dan.
si lobnofen ir gemaefa,
aber aohlnen aacb.
komen manlc man:
dem künege m Aren begant
die Hinnen schaffen bat.
ze Wtene ino der etat.
?il maneger rrouwen Up:
des kttnic Etseten wjp,
b6 nart in bereit
fil manio helt gemeit
faerbergen man began.
hnop sich tU frcellcbeo an.
«IIa M dar «fal.-
RÜtd^ir dia bat
w aw» i» dmg Iwit.
U Jtm KrtaMiMde «Ml
aad andar maittgtH daya».
hataii hmnevO» guat.
an einen pbinztac,
bl Krlembilde lac,
■i wgen bO manegen man-
nie » dienste gewan.
3 daa man bb nnt ril gnot.
jvGoo'^lc
DER NIBELUN6E NOT. XII. ii44S L
IS06 Si kaode sich mit g&be
TÜ maoeger dar ander
'wir winden das rron KriemhUt
na ist hie mit ir gAbe
1807 Din hftobilt« din werte
ich wen man tod deheinem
des hdhctt groaer wen:
alle die dft wiren
1308 Si WKn in Ntderlande
mit 8Ö manegem recken,
was SlMt rl«he dei gnotes,
hA mauegen reken edele
1800 Oaoh gap kttneo nie Mmwr
BÖ lAanegen rtohen mantel
noeh sO gooter clelder,
die dorch Eriembllde wUlen
1810 Ir Trinnde ont oneh die geate
das 81 d& nikt engputes
Bwea ieman an si gerte,
des gestnoDt dd tU der degene
1811 Wie si ae Bloe snse,
bl ir «delem manne:
•i hetes vaate hsle,
ir was nkch manegem leide
1312 Smms itmam M mU mOU,
MW JM Diefrtck«:
otMk i»^ (U *wi)m1 «nMtdM-
1313 Dmt [7«fwI«Hl«
dar liiM dA Utn waoli«»
DM «Über und von goUt
MW »aA (Im hAiugu kM»
1814 ITarW tmi» StennHn,
dem der si nie gesach.
xno den geBt«n sprach
gnotee nibt mtibte hin:
tU manic wander getftn.'
sibenzehen tage;
künege mbe sage,
das ist ans gar TerdeiL
tmogen ir niwe kleit.
dft vor nie gesu
dA bl gelonb ich das,
daa er nie gewan
ad al Back vor Bieln stAo.
zno sin aelbes hAohgealt
tief nnda wU,
der si mohten ?11 hAn,
worden alle Tertio.
heten einen mnot)
deheiner slabte gnot:
des «Aren si bereit
ron mute bldz Ane deit
Bl gedlhte ane das,
ir ougen worden Dax,
daz ea ieman knnde eehea.
aö rü der Sren gesokefaeB.
ilas WM gar eia wtmt,
naas BellwijM tM
Au WM «M gar varMMMt.
d— mültm BSaiigtnt JmmK.
dar f^TwU StoMto
vil mottio MIkIiHr
n) refcla vroiBoha tebm.
dn htintgu «pilmoii.
1307, 4 dt trnogeD iteoiwe kleit
ISOO, 1 Oneh gap [ir Cl nie deheiner
1S13, 8 das wart dft hin gegeben.
12
■ Goot^lc
DER NIBELUKGB NOT. X[L usio L.
<U Au Mltnu CritmhUt
ISlfi An dem ahtuheadea morgen
dA wart 1b rUanebeftca
VOTi spenn die dA fDorten
BUS kom dm ktlnlc Btoel
131S Ze Haimbon der atten
done konde alenen «iiien
mit wie getlner krefte
M waa nan Bdusner vnmwea
1817 &l Uiseabare der rickea
da2 wauer wart terdecket
alunt ei erde wer«,
die wegmüedea Tronwen
1818 Ze aamne waa geilozxen
das in alht enMibadete
dar über was gespannen
Bam ob si noeh btten
1819 Dd kAmen diiln nuere
dö rreateo sieb dar inne
dea CIkoIm iageBinde,
gelebteD alf bi Eriemhüt
1829 D6 itoont dl wartende
die ofteh Belchen Ude
Bibea fcOnege tohter
T(Hi den WH gezieret
1881 Diu Jnnenoowe HerrU
din Heloben Bwester tohter,
diu gomabele DietrioheB,
diu tohter Nentwtnes:
1822 Qegen der geBte kllmfte
onch wa« dar mo bereitet
wer kande in da> beacbeiden,
si gelobten d& sen Hlnneo
1828 De dw Mmm k» Omt vAe
U8t,S ww iMUebtu wnre,
1888,1
bl Entt iMd«r ftria« ta%.
Toa Wiene il dA riten.
BdiOde tU reruiten
die reken an der faaot.
BDI In dax HIaaiache lant-
■1 «ftren fiber naht
wol dea Volkes aht,
al riten fiber laat
in Blme heimnote rantl
di lehiften aie aicb an.
Tou rota and oaek von man,
awas man stn tUeien aadL
die beten samfte nnd <HM)h gemach.
manic schef vtt gnot,
die finde noch din flnot.
manifl gnot geselt,
beide lant ande reit
ze EcelenbBTO tob dan.
wip nnde man.
des 6 din ttow« pfiao,
manegen TnaSeben ta«.
tU manie edel meit,
beten man^a leit.
CriemhUt noch dl vanti
wol alle« Etaelea lant
noch des ^aindes pflac,
an der tÜ tngende lao,
eins edelen kUneges kiA^
din bete vit der tien slnt.
Trente sieh ir mnot:
tU oreftige« gaoL
wie Bit der künee geisat
nie mit [dir] kttnigione bai.
«m dm sladM rtU,
ibe «wrt it ml «Miil
TOD dam stkde reit^
jvGoo'^lc
DER NIBELIINGE NOT. XII. u58E l.
a» aith» SriomUll«:
1821 GMritiBdM dtMMiM
da foill üv Intni^iiiM
Mi* Ir MN Hiwtfli fcrdttt«,
1826 Oach wsrdsD ir mit dienate
al des ktlDeg«B ml^
dfts dla Troirfl Helch« al«
BÖ bI DD mnoBeD dieneo
13S6 Dö BtooDt mit solben 6ren
das mftD dft ze allen ilten
awar nAob iegllcbem
diirob d«s kttQeg«B liebe
18ST HU eU i^Hlcm A-M,
(mmIm «i mit «iii ondar
A Sit diu fcHNifuiw
dM tmid« dar Miito £teri
1828 Sm w«Ua «iM «ncwdm,
das p*i«H^ ttiird*
Mck JtritfMUdbcM rdil«:
dw «OArt «il mielMl eniid«
ai ril M flalt-hM «M gMOs/
tDarl ir Vit Mwit.
DttU Md mich piwaiif,
•WfU fi dw \Awr Jtbi
doz muoM gar »Tg^m «to.
BJder aadert^D
BDt kUa sine mkQ,
Bo gewaltetltebe gebot»
niUE u den Krlemhflto tdL
der bof not oaeb dis laut,
die knnewüe vaat,
das beiw trnoc dea moot,
ont der kDnigimte g^ot
( §*di>U M mkn.
ia» lil alwdr,
«IIB MX dos aihntd* jdr.
ainmer «nsltcifi«- «tum.
«itM mirb« «Ml
ia* £lB<{m hi»f
Ortltop «Mii OS fMiHil.
M«r ■! dm Btsda* Uimi.
xin.
1828 owas ie gnoter tagende an rronn Heltdicn lae,
dervleUBicb[tiii]TronKrieiahilt dar niob tU manegen tas.
di« «U« ei Url« Btrr&%, diu «Urndfl Mfil.
dt» bei« U^nUAm ndch HBldkm grasUA M<.
1380 Om ifwadwi md dm fciMd«n «xu •! «il wel behwif.
dw jdiwii ddB Mi* oroiHH bMO« Inlii^^ lont
buunr «nd* miliar; das IMm <i ^ «fdr.
dac W «i fmec wa JViwim ««« «» daa drit»» hwid t jdr.
1881 tfa ktl« >i «mI ir h iw a al das fr nitMoa widantiivat,
^at »Mk /Vr<tM «rtbe UiMfM raha hMal,
1326, 4 not di kÜDegioDe gnot
12»
jvGoo'^lc
180
DER NIBELUNGE NOT. Xia n«M h.
tut* iaa wi aXh sMt
•i gtdiht mch mamtftr IM«
1882 8i dAt imA mantger inti
dar tl toot JMsallw
m» Stfrida tdie
oh im da» oucli imMcr
1SS8 'Dax gwchahe, ob ich in bring«"
ir tnuHtte dax ir giattge
OteaUter Ir imodmrs
Dil »fit in lemfltm ASfe.
1884 Joh «WM dff- M«l vdlMl
it» »i Airdk moiie fciMl«
if> bf^Mid ir aW «ohoM
IS86 £s Ina {r M rfmn Wmm
wi« man ti Am m)wM«
dos «i «noM mi wwt
au »At iU Itt kr SoffM
1S86 Dm «dWm fa» ir Imk«
•i gaUHa 'idi Mn ttf «IcIm
^x iah mlnm «tMlan
in vor» «t iofc iwn TVoni^
1887 yjloh <lM goMtM» ^4in«rt
di« mir (U Ifid« td»Mi,
Ml «Mnb «mI arrocJian
d«> iah Mnw «rbail«,*
1888 Z« Hob« M AA mm
dii KriamMkb rwokm:
der knmereii pfltc Eckewart,
Ericmhilde willen
1839 Si dUite esUen iltan
du er ir des gOnde
daz man ir nfande brehte
dei argen willen niemen
1333, 4 ob im du soth immer
13.38, 8 der kamem dtr p9ae Bokewart,
4 den OrlrahUde wlll«n
1889, 4 den a^en wllleD nlamen
«Mlf i^ntgt vor ir weh.
d«r ir dd Mm» gtmAa^-
«M fftblnnja lant,
nnl die tr Hngnan hont
iMfa gar banontan,
se laida «Ata fcomon.
miliU in diM l<ml.'
tri} difca OM dar kinf
ai fcw( in M aller alwit
«II «ort in «rhfila fewni.
KriMHÜill Am gaitt
eon etnikert adUal,
in BwyMidan lont.
mm haise» trehe» »r tr^MWl.
apdl Wide vme,
broht« dsr nw
aiiiaH MdMiachan man.
jko« «i vil aeU« «b«,
iMl U» ad 0rte* IwH
giß»g» «och ei» laU.
diha da« herse mfn:
mdtle ioh bl den elii,
minae vritmdea %;
aproeh dos £f salan wtp.
doK «OM oil «ool ireMn.
dA TOn er rrinot gewan.
knnde nieman nnderatin.
'ich wil den kOnic biten'
mit gÜetUohen eiten,
in der Bittnea lant
an der kttneginne rant.
ouob ce leide mSbte komeo.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XHI. ii7i* L.
1340 Dd «i «iüM mUm
mU arm»» wnbaomgmt
du tddem «towwmi triiilens
dO gcMit tr bIimI«
1341 Si sprach eqo dem IcSDige
ich wolt incli bitten gerne,
daz ir mich Beben liezet
ob ir den ndnen Trinnden
1042 Di a|>raefc dar Mmie rio&a
dt» rtdiM viätrßvn,
tMHd idk tiM «4bw «imM
1343 D4 sprüh dio kfiniginne
Ich b&n TU hAhe tnflge;
das mich die ift selten
loh han min diu Hat«
1844 M tpraoh 4«r Wnw Bm(
Attfct ex ai RJAt «■ Mire,
Mcal ir di gent wt^tt
134fi Si »praeh Wolt ir mir trinwe
bO Bult ir boten senden
Bo enbinte ich mtnen vrinnden
so faunt nns her ee lande
1346 Br sprach 'swmm ir gtbutet,
im fc«ttd«( ttuMT vriiHid«
als icjl si gtatAe,
midi tmM das Aorle atr«,
134T 'Ob es dir wol geralle,
8& wold ich gerne senden
die mlnen videlnre
die gnoten Tidelnre
1348 Si Uten harte balde
bl der kttnig^ae.
ri solten boten werden
d6 biez er in bereiten
1840, 4
U dm» küntgt Im,
hat «r si, als sr pfkur
«i vtu im s4t sfa ^.
das «tl watUeh» v%).
'tu lieber h6rre min,
möbt ez mit bulden sin,
ob Ich dai bot rersolt
wceret hmecUcben holt'
(jfstritos toas ^ onwl)
tttA Kap unda ffuot
das mä«ss i^ «Fsad« Mm,
nia bcKwr vritNid« jawaii.'
'in Ist daz wol geseit,
dar nmbe ist mir sA leit
mochent bie gesehen,
niwan fllr eilende Jehen.
'«a HabiH PTMHD« Ml»,
atf lüeds icJi üb«- Bin
vom bar in ailn famt.'
dd si dan «mllen ria «rvaiit
leisten, hftrre min,
se Wormz ttber Bln.
des Ich d& habe maot:
tU maoic edel rtter guot.'
sd Us at s« pssdbelisN.
dar «dalaa I7olan Unt.
das si uns stf lon^e cremd« stitf.
TJl liebe vronwe di!d,
nAch den vrianden din
Id Bnrgonden lant.'
hies er bringen sfta tebaiit.
dft der künic saz
Pf saget in beiden daz,
in Burgondea lant.
harte bfirliob gewaut.
du 7il berlloba «tp.
)vGoo<^lc
DER NtBELÜNGE NOT. XHI. htm l.
1849 Fmt HNt ximImmo ndkm
ONdk wart im «o» Jim Wwi p t
«ü «r (U lo^m «oUa
SHcmUU £m «roMM
1850 Do epnah der känie rtche
Ich flnbiate mlnen Trlandsa
duz ti rnochen riten
ich hin aO lieber geat»
19S1 Und ob ai mtnea willen
die Kiiemhilde mAg«,
ai enkoroeo u disem Bomere
wuid tU der mlaen waone
1352 Dd aprAoh der vtdelasre,
'wenne Bol inwer höehEtt
dai wir iutrem rrhudsn
dö gprsch der kttoic Btssl
1358 'Wii tnon swu Ir gebietet,'
Ib ir kemeoAten
briDgen tongenllclien
di TOD rfl muegen degiw
1364 81 BprMh »n boten beiden
du Ir mlnea willen
und saget ewaz ich enblete
ich meclie inoh gnoteB rt«be
1356 Und Bwu ir mlner Trinnde
c« Wonnez bl dem Itine,
dai Ir Docb le geishet
und Bi^et ndnen dieseat
1856 Bittet du si teilten
nnt mich di mite aobelden
die Hlunen wellest wnnen
ob leb ein rfter «nre.
bentl« «HM M Ueit.
Ah itOtckafi yne»,
fiwMfcer «iid Hm» ■hm,
« mmler «predMii begtu.
'ich tage wie ir toot.
lieb nnd «lies gtto^
her in mliüa lanL
harte wtaie noch bekuit.
wellen Iht begAn,
daz bI dftB nlfat lAn,
zao mlner höehgeitt;
an mlnen konem^en Ut*
der stolse SwAmdln,
in dlsen landen atnT
daz kflnaeu dort geaagen.'
'cen nnhaten siiDwenden tagett.*
apraah dd- Wftrbelin.
bat dlQ kttn^a
[ii] die boten ai geapraoh;
Btd wAuio Hebea gMchtek.
'nn dient aalehel gnot,
tO gdetUebeB taot,
heim In nnaer Unt
und gib in h«rlicb gewant.
immer mnget geaehen
den anh Ir niht reijehen
betrflebet mlnen mnot:
den helden küene nnde gnoC
das BtMfffr in enbAt,
von aller nlnar not
das leb As rrinnde al
ich ktsme In ettewenoe iL
lUB, l baralta man dln kMt
1849, S ooeh vmrt in von dem köntg«
8 wi al dar ladea solden
1860, 1 'ich aage in wi ir teot
1363, 8 daa wir das inrw frinnileD kaoDeii dort g«Hg«D.'
186B, 9 tmt Bl diu kflMgta
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. Xni. usss L.
ISfil Uad saget oneh 6«raöte,
d»K im Immh mäge
bitet du er mir bringe
onser besten vrioode,
1868 81 «ytf owk OladUre
dst «>fcm JM oU gtrne
ioh ft«lM JU« «il f MIM
1869 &v** •"«'^ o**)^ mmattr
wU «ft «M IVm^ Hmgw
iMt «i iImim w iw»
tei ^ lUt wq« «m Uiiib
1860 0if Mm rIm iMMMi
4as ai «OB TV«MJ« Bmgtmt
itrtUimm JUm,
mit HR <PU MMIf|)«M AagM
1361 Brieve ande botsefasft
■i ttaoreo gnotes riebe
orionb gab in BUel
in wu TOB gaoter wnte
VI« »^iel nrfe 8»
1863 D4 E%A ümt Mn
dem edeln faraoder min,
» der werlde holder slitt
ber !d dlie luit
delt one ze Aren A gewanL'
mi» \Mu mikl gemiH:
hi» Hu ONjin ml«:
dunh 4m fr6wM UriunM «In.
iiBtrtdiekk Mm.
d«r( «Wk hiMH,
mUa iwcfc di« tarnt:
her M» IfiNMM «wf MkeiU.'
wi tNm il«x MUt gtUm,
«ifct MlbM aoltm Mh
<s 1««^ i« «ider Ml:
XMi jrimm»» (Adi «eideraiil.
«M 1d nn gegeben.
nad mohten sehdiw leben.
nnd OQch ein ecbcna wip.
wo! geztaret der llp.
mil ba(M hnrtofmDM
nt» aiMr Mt k gtMlt e,
1868 Die ketm dsiMt /mtm
er Wf HMd emA jftUf
4« Ikoll« mM«9«r di im l*t.
teer HluMN lowl
dar «D^ren >1 guant;
1364 raaie Be«Ulren
dft diente man in gerne.
def mM dd gShm, k^M.
kAmen ei geriten.
das enwart dk nlht Teni!t«a,
1861, S du ta ler werlde aleuen (holder B) holder (nlemas B) mflge ein.
S [mit In CJh, TU »Mi D] in di> Uat
13W, 4 dem idnt die wege von kinde
1860, 3 nlht eolden lin
1860, 8 bellben bt dem Blne.
186S, 1 DA Bcel no dem Blne eine boUo ■aada,
jvGoo'^lc
184
DER NIBELUNGE KOT. xm. uns L.
Btledgfir ilnen dieneBt
bt in hin le Bin«,
1866 Sitte tinau äiu gjbi
dw! dMtor hott gt fU mv n
ÜoUn «imI ir KmitK
«ins IwtM in ti «wjf«
IS6Ö Si'nbHiM «Meh PHt«lMM<
d4 <i 4i< fWa VI
•i« hat iiu mi
[1867 t iaz dia boten fcnMi
WOrM dar «il msHs
enb6t nad GotUnt
naiv oneb Ir brider kint
vm In nIM ttHuÜM im»,
Ha Bbsdm «hm.
mUI dd lUtftli^fr,
ddMaffi MiiKyrivm mtr.
dia balM «mUmi ear»;
wt ihirol» B0i<r laM,
dos *«( «ir iiikt jiMrimm:
1868 Gab «r «b» hrtM m miwiNi,
M» s« Ufa« «mM,
«IwM fta 0«lt «M rtfl
rUsR M-si li«.
ifat tfr€u^ dar Ufdwf Pil^arim '«nd mII idi« MltM U«,
p oH i
1869 Weibe wege ■) fUerea
des k«i ieh nlht bewheldwi.
das es n*m in nienan;
ji wu tU g«weltie
1810 lore tsgM zwelfen
ee Wormes sno dem lande,
dtf Mfft mmm Um Mors
dj ftomM hatmt vrimda;
18T1 Dd apracft der vogt v<m Rfae
fNm «DWHMM diee vf-eiiideH
Bo^eiie «e» IVenja
1872 Tm fcwmiit «{«tM mon^
die Ezelan «idelsre
ei Mt iiHMr («witer
ti min WM dttrefc ir ktmn
18t3 Si rilen ol bereite
es gtfvorm nie hMlcher
U7i, 4
«DO Kiit fcome» m den mn.*]
z« Blne dnroh dia \sat,
ir ailber not gewuit
man Torhte tr hflrren som.
der edele kOnlc wol geboni.
kdmetu an den Rtn,
Werbel and Swemlln.
d«M fcflwe j eit aad ir mmh,
Owither dtf vrigm itga».
'wer iHOt «M das Mk«t^
riten in dos l«iil?'
Hwt das ei $tok
at Gwnlltere it eprscfc
dea w» i«k 1» geijJbe a .
die Mm Mt Ma geeAeii.
griz« witlefcomM ata.'
/8r den fxrlae dm,
fSrtitH >)ittemm.
dA la Ganther« apraeh
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIIL 11990 L.
dei ktlneges iageBiDde
man gftb io herberge
1874 Ir rtiakUier «oAm
ji mAI«» «1 mit frM
«in voll«! ir nikl min
ak ir iMHiM gunukt»,
18T6 In i» ttlhm mix»
Aa M «3 gent mImm:
i« Mim OK a* 9«ta
1876 IM ffi« Mi» wlffiiba,
dos EImIm 9m{»&:
Bagmw sftktMitcfc«
tmt Mp)!« «i miNMcIliA«.
187T Dtmk Am fcwMiM m«r«
wii «idk »mI« pdMif
4< «pTMh ^ «idsitnv
hmA «ft vrA di« liüt«.-
1878 81 giengeQ zno dem wirte.
do enpUe man die gelte
g&etllehen grüeze»
Werbel tU der recken
18?B Der kftnM gesogenllche
'dt wülekomen beide,
ond inwer ben;eselleD.
Esele der riebe
1880 Si nigeu dd dem künige;
'dir eabintet bolden dienest
und Criembilt dln Bwester
81 habent ans in recken
1861 IM upraeh i»r fiirgte rlcüc
wia gthohtt tidt EtBtl,'
'nad Krimkill «du <WM(er
'At »pra<^ im- videUtn
enphie si gft lebanti
nnt bles bahalten ir gewant
rbsh tmä tS «ol sttin,
fikr de» hhiic g^t
iä M hev« IriipMi:
it» beim Morni dos Hffm.
«um ouofc Umte vant
im «Dorf n f«MK(.
«err« hmatr wAt,
ze tragen» Urtkke etil.
di der friMe eam,
gerne eack ■)«( ifau.
xe den hoten •pnHM
da tagten im die kiwippeii il«iic
vrige» er hegnn,
n»d di« flu«»«!.
'dos laut geehten* «te hat,
HU «IsmI mdellclM da».'
der palu der was toI.
BÖ mau von rebte boI
in ander kttsegelant
dA bl Onnthcre vant
b1 grfleien began,
ir ffinnen gpüeman,
wea UU luoli ber gesaat
zno der Bnrgondcn lantT'
dd spraeb WerbUn
der liebe hfirre min
her in dise lant
fif gnote triwfl ber geeant'
'der man Un ich vrd.
»6 vrA0e der degen di,
iser HiiM«» laKt?'
'diu mar« t*on ioJi m heliant.
187ß, S ^gm den boten aprane
1878, 1 graeaea ai bagao,
)vGoo<^lc
186
DER NIBELUNGE NOT. Xm. imss t.
1S82 Da* MA Mefc «i« ^«kabtm
ilra «i aM fdMmf fcaUe
•i vrmrfm «ich tf«r v«rt^
1888 'OmM« ^«r Aaiul«,
(MMiM Umte hm»,
{ir •tili «wl wisMii <«>)
A« mdg« «ii<i [•«4] olh ir mmr.
das «1 libmit «if orewlm,
wand Icü dodi dsr ««v
1884 IK« h>Am j'wifm fc«»%e
•i Ik ti tm iMtt wuwn
tfimfc «tafr MBMier IMa
OlvaUar ^ jmh;«
1886 'Ir botcD snlt uns grün
ob ir djker woltet
ir nindet Ue die rriande
in solte hi« se lüde
1386 Wir triwen ia aller «reu,'
'ine knnde in aiht betiateo
wie rehte mimiecUetw
not inwer edele sweiter,
1381 QeoUe nnde triawen
tmt das ir fe waa wnge
Dot ze TordreGt dem kUnige
das ir geruochet rtten
1888 Om wir tKch det bcchn,
Ee«I dar richa
ob ir iMck war MMtlar
Mt «Mtl ar dach pariM ipkuaii
1889 Dos Im alfd vramdaf
oi (■ diu fcitmgiiMM
•d mdhi ar deck «ardianeii
ataaiMa das argl a ii^i t
1890 Do ipraoh der kttnlo Gantber
afl kOnde i'a diu awre,
dia tr mir anbataii Kit,
ril as oM «MI
dia w4r*N «wfc fiv lb>Mii>
almfa d» «anteM».
dia befm f ar»a Mck
«M «in dd MiMMoUdU» aprmA
wülekomen iln.
her rlten ao den Bin,
die ir gerne mObtet sahen:
Ti] wAnic leldea geashahea.'
aprach dö SwemUn.
mit dea Binnen raln,
in Ezel enboten Ut
der diM in hdfaen tren atlt.
mant Incb dea klinegea wlp,
Iwer lierse ont iwer Up.
at wir her geeant,
in daa Etaelen lant.*
eil tpoatfl MIM doa gMt
In «Hau dos enMt,
»ÜU »An «oltaf Mm,
WIM er im küu gMHy
mmt «uek ataiv IcmI.
«wr »i« ai4r hakamt,
d«a ir im g tmaektt »Amn
ad war Im Uabe a
1S89, 8 di inftge and [oneb MC] Ir man.
1889, 3 warb ni (nie war« mto D) bakant,
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XUI.
mit im mtDen Trinoden.
In inww herberge,
1391 DI «praoh lAer WarhUn
VnUn ii« tu riofcm,
OlMihff- d«r aiaU
1S93 'Oax Mtei {« «Umm tenwleii.
ir luAtt Min«- mwaMr
«MK «i Mtt imck gen»
1898 «aA«r ti hrOtU
Ha Utm »avk ai ^«rM
•i gnottn KtowoeUdk«
4» MjTtM Jr Aw mor«
18M 'Ai miWkM i« Mto vraiHM,'
'iimut Mit Mmm.
«Uk ti weh diohe mk»,
«t w«r0 ir tn dir «mtU*
I39Ö M f^neh di« ]b6ni{)i<iite
wi« gtnie itik dkfe« meIm
ao itt Mitr Mir w iwrrv
mi«l tMM«r mUe
1896 Ir mit aiisk Uhm «isMii,
di« Itntpfan ir dfl lobslni
1891 Zen herberen faoren
dö het der kUnic rfehe
Gnnther der edele
vie in dln rede geriele.
1898 Daz er wol mfihte rlten
du rietou im die besten
die wile snlt ir ^n
und «bU tA gsot« mowe hftn.*
'umt nfiM« <
i «^ mMM/Im «im fftmackT
vü fcofla xiih UM kmt apnioh
Md «Mit ir ^ «1 gi»,
willeit gar gHin:
dnreli dl* j
von der IRim«» tanti
durch ir tugatABfUn ttval.
die befeii hMuek Wide fiwl.
«A «prseh SweMlto,
«Bhfe d«u> 9MtR
1396,
1896, 9 nrie {«nie ieh dieke lafae
Mit
'dM mae «w ulkt geahi.
dii liebM fohl«r mbi!
dt» tidm kimeffe* «elp.
Ir wid £lMleK Up.
S W* gtrümut Ma,
Ina guadh «8 (fariM itl«
danaa iek iMofc hdii fMclM».'
das »i da» lies«M gmckAm.
die Ton Hinnen laut
a&eb Trinndeu sin geaant.
der vr^e sine man
ri! msneger sprechen dd began.
in Etzelea lant,
die er dar nader raot,
2 konden 6 gMekeo,
i da Til sfibteellchan sprach
1 weit ir fOr ■! xAn,
4 ir «alt Ir willekomea aln.'
1 'de* niao niht Kestii,
1391, S VTigte iln« man
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XlII.
in« HsgotD eine.
«r apracb « dem kflnige ttm g tn
1399 No iat in doch gewixzen
wir mögen immer sorge
WBD tob elnoe se tAde
wie gotonten wir gerlten
1400 m fraeh iw Mmmi richa
dem was ei grimme lelt:
'ir li^t la selben «ideneit
waz wir hAben getitn.
zno Kriembiltfl hin:
ir man mit miner hant
in das Etzelen lantT
'mjR Moart«' lie ian %on.
a% «üri «I, HsfiM,
1401 Nu Iftt indl nlbt bekriegen
die boten tou den Hlna«n.
ir oitiget wol dft variiesen
es let lü lancneebe
1402 DO sprach eno dem rite
'bU ir von schnlden
in Hinniscben rieben,
wim stehen nneer swester,
1408 B» «priKA dar füräh OUelktr
'•II ir iiwh nhwMM wizztt,
■a mit ir Mlb«N
mni Usal di« gttintiffe»
1404 D» Ug^mie t^nw»
'«» wtl »Ot ((» ir fiunt
dar galirr» rilni
•U ir nihl tealt «nDindn,
1405 DO sprach der kuobenmelster
'der rremden nnd der ksnden
nflch iwer selbes wQlen:
leb wane nibt das Hugmt
1400 Welt ir nibt volgen Hagnen,
wand ich in bin mit trinwen
•procli Eoßna iwes si halt Jehen,
weit ir Crlemhtlte sehen,
die Are nnd onob den Itp.
des küneges Etselen wlp.'
der fttrst« 06rnOt
fOrbtet dft den tOt
selten whrs dar ombe Iftn
daz wer vil ttbele get&n.'
xHo d«m dsffeM
mvimt Bagmu,
u»A xuek vil «eol bewun»,
mo winm tvaatw mit tnia «um.*
VM Tnnja dar dagam:
•MMN if de» mngtn,
mit iu M hoee baa,
*di mI hl «H>l arxrigeit doc."
Rftmolt der degen
m0ht ir wol heizen pflegen
wand ir habet rollen ritt.
inob öoob rerglselt bit,
in netet R&molt,
dieostUeben holt,
1400, 8 du wir tr ie getAion,
4 esen st st, Hagan, dknae
1401, 1 sprub Hagen«, 'swes sl jehen,
1408, S U) BDlt ir hl ballben
4 und Iftaet di getörren
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XIIL 18398 l
das ir hte salt beUbeo
nnd Ut den ktlnie Btteln
UOt Wie kund in in der werlte
ir maget Tor hinn Ttnden
Ir aalt mit gnoten oleidmn
trinket wln den besten,
1408 Dar no gtt «um i« apt^
in ier imlte Mmo iAtiiUT.
ir MbH flodb MOm
tirti UmtUeU
JiOi Des rU ich in bellben.
man mac in bu erltsBen
dune d& Mn Hinnen.
ir anit beOben, htrre:
1410 'Wir wellen niht beOben,'
'alt d&i DBfl min aweater
nnt Büele der itehe.
der du niht gerne welle,
1411 Des utwnrte Hsgne
nine rede dar nmbe>
ieb rit in an den trinwea,
ad anlt ir zno den Hinnen
1412 AH «r aiM «Mll «rtniulm,
4i« U«*M ^ ir vMa
»a wa iek ix i» oOm
MM« mof i« ttikf gnmrrm
1418 "Dea wil ich gerne Tolgen*,
dö hiet er boten rlten
dO brAhte man der beide
dn winden niht lerwerben
1414 ai rit« vraReb
MUM lU» i» oIIm 9«^
4i« ii vartn «ellM
dar Mmm mit gwttmt wttlMt
1406, 8 dai ir anlt bi bellben
dsrch den willen min,
dort bl BJiembilte ein,
immer samfter wesenf
harte wol genesen,
zieren wol den 11p:
nnd minnet wnüiehia wlp.
dt« btdm iia ie gtwan
ob dM iiiU rnSüto «sin,
durch i«Mr »duan» vflp,
Mllel vigm dm 1^.
rloh eint iwer lanti
hie heime din pbaat
wer weis wie ea dA atitf
daa ist der RtUnoldes ritt.'
aprach do G4ra6t,
■A nlnntUflhe enböt,
Ewin soltfl wir daz lAnf
der mac hie heime bestAn.'
'14t lach nnbüden niht
awie halt in gesehiht
weit ir incb bewam,
TU werltchen varn.
«ler iaderl mt^at U».
tiae»t ritar guati
der argt» Krimnüiltc HhwI.'
apracb der kflneo seliaaL
wlte in eioin lant:
drin tflaent oder mir.
also grcezUchla afir.
in Qmt i htr u lowf.
rM uMd ewcfc gamutt,
von Btirgoadm Ia»l.
dd vU auHugam gtuttan rUsr i
t TÜ gawSrtlehe van.
t von BOrgondflD dan,
t der TJl managen gawan.
)vGoo<^lc
190
DER NIBELUNGE NOT. XIII. lasso L.
U16 DA hi«B TOD Tioqje Hagne
ir bsider nken ahtec
die kdmeii rtterllolu:
fborten di« tU «teilen
U16 DA koiD der kflene Volkftr,
zao der borereiie
die beten eflleoh gewnte,
du er sen Hinnen wolte,
141? Wer der VolkAr wcre,
er wae ein edel Um:
v!l der gnoten recken
dnrcb das er ridelen konde,
U18 UagM mmH« f^Mfit;
«WH M ctortai rt fln w
»i»r noMM ti i« higitngm,
i«n hntda amitn iiicmMi
1419 Die boten Kriemhüte
wu Ir ToAt se ir hftrren
bI gerteo tegeliche
det «ngond« In nibt Hagene:
I4S0 Er spraeli ano dme Urren
das wir ei lizen ilten
dar nAob In slben nahten
treit DU lernen argen «Dien,
1421 Son mafi onofa aich rron KriemhUt
das nni dnreh ir r«le
bAt aber li den wUlen,
vir fttern mit nns len Hinnen
1422 Schilt nnde setele
das d lUeren wolten
du WH na gar beratet
die boten Krtembate
1428 DA die boten kAraeo,
'der kllnic wll des volgea
Dancwart den bmoder ila
(Seren an den Bin.
hamas nnt gewant
in das Qnniherea Unt.
ein edel spibnan,
mit drfzec einer man:
et m&hte ein kBnte ttugen.
dai hiea er Gnatinre engen.
das wil i'ncb wiasmi Mb.
im wae oneh ondertin
in Bolzenden laaL
wae er der Bpilman genant.
die kl er «wl Maul,
hale ga/rihnM ir hwtl,
i4» kat er vit gt n kMt.
vil aAre di verdrAs:
din was harte gr&s.
urlonbee Ton dan.
du was dnrcb litte getftn.
'wir Boln daz wol bewara
A daz wir lelbe Tara
in Etaelen lanb
du wirt nns dester bas erb»*.
bereiten nlbt dar ano
ei mag ir leide ergia;
sd manegen Ax erweiten man.*
ant alles ir gewint,
in Eteelen laut,
TU manegem kfienem man.
hiez man für Gnntheren gin.
dA sprach G«roAt
das nne Etzel her enbAt.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNOE NOT. Xni. 13398 L.
wir wellen fcomen gerne
Dod üben nnaer iweeter;
l£i4 DO sprftcb der künic Onother
weDDfl et dJD hAhiit
wir dar komeo aolden I*
'len lUBhGteD laiieweDden
1426 Dtr VMa f» KUuhts
ai n «doIIm ^ariM
i»M n /ür <i mUm
1426 'Jm üt min orawM PrAiihiil
tax ir «i rnugtt mImmmii,*
USU DA lies der ffirate rtche
durch ein selbes tagende
td den breiteo icliiitai):
onch wart in rlcbln gftbe
1428 OMW Httd GinM,
(las H mnk «ilfa wAwi,
aMTfeÜM g»t
i»M tu ver ir kimK
1U9 IM «pTMlt n« dmi fcttni^c
'W Unm, UI tawr (fM«
teir an^eii Ir ionK iiiht /üUtmi:
ifäs «Dir Iht g4b« üainm.'
1480 ZW wart Jer vojfl von SIm
ias M mit i» f^rtm
1481 « «MllM aehm PelM
OlMlh«r dir imv
U
1481, 1 DA hie« der fEnte rlolM
mo alaer hdfagezit
daz ir des Ane swlnl elf
'kniuiet ir uns one gestgen
oder In weihen tagen
dd Bpraoh Swemtln
sol b1 t{| wnrtichen sin.
{da tDoa iio<A tüht gt ukt hm),
vrotm IV4iiktlte tekm.
Mit aliwm «Dilln gitt,
das wo« ir lieb« geti».
nu miht 96 «wl guMtoi,
apfwA dar rtler ovef.
at Ut MltM Mich MhMI.'
dtnt fcuiulM niÄI gewfcefctw.
(er was den boten holt)
tragen dar §]b golt
der mohter ril hän.
Ton nlnndeo getftn.
Qin «ad Orhrta,
<fiu MfM ti »et nbto.
*i bülta die belM an,
Nie ^Mlorilm mpU«.
der bofe Sweailta
Ua w laad« ria.
■^ Urre «c wia verUt,
euch iaf ea kirl« Htxel wtl.'
d4 eea «S aagMniioli
•tf ridkaa hta^M §i»ti
riH jfeU wul «In gmcaml,
M ia £l«leii laut.
briht die «pileiRaii
l könnet ir nng geaweo
l aol ii wBrIlDha a!a.
L von. «Inen rrinndeo ^tAn.
l niht getonten «nplln.
L der böte WüballD
jvGoo'^lc
192
DER NIBELUNGE NOT. XIII. mea L.
ßr ito« Nitwl«- Votmt.
naa* ai im UM,
1482 IM hin dM 1*nigiM*
f«fr«n dvriA KrinnMIda
■Nt diirdi dw Mmo Eta«!«
ti mohtnu^anw MifUJMM:
1488 tTrlonp genomen Uten
lai] faoren ma in SwAben
[j{] bflleitea ilne heida),
1484 Da siob die Ton ia schieden,
din Stielen hinchnft
des ennun in nieoun
ti Uten hüte bftlde
[1486 SiMl ri /HnmI* «MrtMi.
Aw Üa MM BdffMiiM
towa»! kar «•» Rtna
(lam biadMf PHigrfiia
1486 DO sl Ar Beohlftrea
mnn seit ei Rttedigtra
nod nonn Gotellnde,
das si aalta» solde,
148t GAhen mit den mvren
EhIob sie ftuidea
dtenst Aber dlenste,
Betten si dem künige.
1488 Dö din kttnlginne
du Ir bmodere solden
d6 was ir wo] ze mnote.
mit tU püzet gftbe ;
1489 81 aprodt 'w »agtt baida,
«ealha «Im mäge
dar t aa l aw dia «Dir )«dalan
■tu aMffrt) was radat Hagn»,
diu WMKM aiiMl d< 4m
daz mtr ir Uaba gttäm.
tr boflaii NJid if goH
(wo» dar tew st hoU)
tz «wa mit trimmii g»Um.
die bolan n» 9on dam
als ioh iu sagen knn,
(dar hies ai GAmAt
das « in niemen missebfft.
die ir d4 striden phlegen,
Bi nidete flf allen wegen:
ros noch ir gewant
in das Stielen lanl.
dos Mta» ai dm hwO,
in ril fcHTsar ataat
i« dar fliuMK loal.
«ort iax mar owelt J A a al .]
die atr&Ee oider riten,
(das wart niht renniten)
des marcgrftTfla wlp.
des wart vil Trcelich ir Itp.
saeb man die apilraan.
in Blner itat se Gran.
der man im ril enbAt,
vor liebe wart er vrenden ritt.
din rnnre rebte erraat,
komen in das lant,
si lOnde den apilmaa
dais wae ir 6re getAn.
ITarfol «Nd jStMmllR,
«ar kOektU waUaa aii^
Ittr iü diM lant.
dt w dim «ara imantT
14S8> 2 TOS wlben and von mannea.
4 slnfl heldfl [st 0) beleitw,
1486, 1 SwA ai dar Trinnt ibt weaaea, 4 wwt onok das nusra bakant.
i486, 4 das ai ai (ts D) aahan «aide.
)vGoo<^lc
DER NIBE!,UNGE NOT. XIII.
14A0 '£r kom mo tier aprlcb«
UjmI gwOtr tfrüA»
ioK «eoa dmn giimmtn Hmgn»
1441 Sk fcMMNt *tMr brUtier
M UHIcImiN MHOt«. .
(J«r «um iok MdMÜch«
M lobte mit In fUm
1442 'Dm «nbor ich hart« Ittfi,'
Bagium bin k& «DOKr«.-
4as wir m M« aeftm mwaBen,
1446 Dö gle dia kODigione
wie nhte minnecUche
'wie geTftUent io din msre,
dea ie mta wiUe gerte,
1444 'Dia will« dent min mnde,'
'iae wsrt min selb«! mAge
ob si immer komen BoIt«n
durch Hebe dlner ninnde
1446 Des kUnegee ampUInte
mit geridelen rtcheD
gen den lieben geeteo
■It wut von in dem kttnige
wi» dii UrrtH all
1446 Np Um itM htObm.
ai Man mms n «notte«,
OK einm morgnt fr*o:
rtdtt «r dar sho.
hmr M abHUK iant,
gar Kern Ude paumt.
iia MiHDe alle drt
MMr mir dar Mite «i
wisMM iMM kan),
FoIJfcA- d«r «pilemoN.'
•proek des hünagu wip,
dMi FoIUtm I^.
der ül «in kell giuit:
de» »tat UJM mir der «tiol.*
dft gi den künic each.
TToa Kriembilt dA spraohl
tQ lieber btrre mluT
na lol daz gu lerendet sin.*
eprack der kOnie dA.
nie sA rehte rrö,
her in minin Unt
so ist min sorge Terewant'
die biezen Über tl
palas an de sal
die in dl Bolten koinen.
tU michel weinen Temomen.
' HH Btamm /kam,
wie ti gAärtn Me.
di« gafiiorm nie
in d«heiiHt küntgt» innl.
beide w&fm tmt gniMmt.
XIV.
1447 X)er irogt von dem Rlne oleidete stne man,
sebzoc onde tfieent, als ich Temomea b&o,
14i&. 2 mit geeidele rlhtan
1441, i Tolk4r der kGeoe •pileman.'
1442, 4 dee eUt mir hOhe der maot.'
144S, 4 dM Bol DU [wol A] verendet w
4 vll michel «einen banomea.
b/Goot^lc
194
DER NIBELÜNGE NOT. XIV.
DOd nian tftaeBt knehte,
die si dA heime Ue»n,
1448 DA tmoo man das geraite
dd sprAch d& toq Splre
EQO der scbcenea üotea
g6n der höfazite:
1449 Dd sprach zno zir tcinden
'ir soltet hie beliben,
mir Ist getrotitnet hlnite
wi« allez das gefUgele
1460 'Swer sieh aa troome weodet,*
'der enweia der rehten mnre
wenae ee tm zen Sren
ich wil daz min htrre
1461 Wir Bula rü gerne rtten
dA mag woi dienen känige
dt wir dft Bohoowen müesea
Hagne riet die reise:
1462 Er hetes widerrftten,
mh nogefboge
er roaot in Slfrldee,
er sprach 'dft von wil Hagne
1463 Do sprach von Troneje Hagae
awenne ir gebietet, helde,
jA'rite ich mit ia gerne
alt wart ron im veiiioBwen
1464 Diu aMf hermM »Arm.
flw«: «i cMiar kUmtf
•i wdnm vÜ wimAisaG
«i htwben tick aoii kite
1466 Di* gnM und mte\ die hüttm
anderthalp de» Rbiu,
dm IMtMC bat iMcft Mifrnt
«i trüU nuA i— noUw dm rtnm «MlUchm l^t.
1448, 4 got mäet ir «re dft bawara.'
1461, 2 <ti nao wol dieneD kSnegen
1466, 2 da dai geaahehen waa,
gflo der hdhalt.
die beweinten ea slt.
ze Wormez über den hof,
ein alter blschor
'unser nionde wellent nra
got mflese sie dft bewam.'
din edele Uote
helde gnote.
von engestllcher nAt,
in disme lande wtere t6t.'
sprach d6 Hagene,
niht ze sageae,
ToUeellclien stA.
ze hove nAch nrloabe gS.
in Etielen laot:
gnoter helde hant,
Crietnhilte hAhilt'
idooh geronw ez in alt
wan daa Q«mAt
Im alad misBBbftt:
Tronn Kriemhilt« man,
die grAzen bOTereiee Ita.'
'dnrch Torbte Ich nibt entno.
bA uilt ir grifen zno.
in Etzelen laot'
manio heim o&de rast
dd wai oil numl« wmi.'
di« (moc M«» dar am.
vor db«Nd«a slf.
vi! \atU tmeildie «II.
d& da» getost wat.
i grae
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIV.
1456 BnBQnen, floitieren,
du si Taren lolden:
8«er liep hete %a kntte,
des achtet slt vil mit leide
1467 DId kint der Bchosnen Uoten
küeae und getrinweo:
dö Bsgt er dem kttnege
er spraoh 'dei maoz ich trCtren,
1468 Er wts geheizen Rftmolt
er sprach 'wem weit ir Iteen
dai nleman kan erwendeo
Kriemhilte msere
1469 'Du lant al dir berolhen
Dnd diene wol den rrouwen: ,
■wen ds Bebest weinen,
JA toot uns aimmer leide
1460 Diu roB bereitet w&ren
mit minueellchem knaee
dem in hdhea moote
das mnose slt beweinen
1461 DA mu die inellen recken
dd k6s man tU der vronwen
du ir vil Issges scheiden
üf grAnn sehnden se komene;
14fö Die snellen Bnrgonden
d6 wart in dem luide
beidentiiBlp der berge
awie dort Ir vole täte,
1468 Di« NUhmg- Mi»
in läaMil haluptrftit,
NUMpR achone vrootetn.
hnob sich des morgens frno,
d6 grilTen d dd luo.
der trftt« Trlnndea 11p.
dea kUnegea Etielon wip.
die heten einen maii
dA si dd wolteo das,
tongen einen moot,
daz ir die hoveteifle tnot.'
nnd WM ein helt zer haat.
linte nnd ouch dia Uutl
in reken iswern mnotl
nie gedUhten raiob gnot.*
nnd onoh min Uodeltn.
du ist der wille ntn.
dem trcDsta alnen Up.
des kflnic Btsele« irtp,"
den kttnegen nnd ir m«t.
sohlet TÜ msneger dsn,
lebete äü der Up.
vil maitic wctiicb w!p.
aach ze» rossen g&v,
tr&ricltohen at&n.
sefte in wol der maot
du berze nitmatl aainpfta tnot
sich Az hnobeo.
ein miohel noben:
weinde wtp nat «ml
si Aioren TKsUebe dan.
Muten mit in iam
du Mnm JmIm Um
dts »i gn^tm «itRmtr mt,
*Atm ÄriemMIde wS.
1468, 4 diu Oriemhilden i
1460^ 3 mit minnecltchem kflsaen
146B, 4 di Stfrides waadan
4 TJI maeio watllehei wtp.
b,Goo<^lc
196
DEE NTBELUNGE NOT. XIV.
1164 Dfl lohictea ai die reise
Af durch UBtermnkeo,
du leitet« sie Hagne:
ir muvchale wsa Danewut,
1466 DA ai ron österrranken
dl mohte man d Idesen
die RlrsteD ond ir mAge,
u dem Bwelftea morgea
1466 DA reit Ton Tronje Hagne
er WM den Niblnngen
do erbelBte der degen küene
Bin res er horte balde
1467 IHz waxzer wu engouen,
ei ergie den Nihlangea
wie al kennen übere:
do ertwiite no der erdea
1468 'Lnd«,' ib gprack Uagma,
Vogt VM dem Rtiu.
jA «mm «Dir Ut MrUaMn
1468 'Wm triMi tr «ir, UasrttV
g6a dem HBane dan,
die Gantheres num.
dem WOB es wol bekant
der helt TOtf Borgenden lut.
g6n SwaneTelde rlten,
ma herllchen siten,
die helde lobeaam.
der kttnee aer Taononwe quam.
uUer Torderdst:
ein belfitcher trAat
nider üf den sant,
BQo elme boome gsbant
din Bchif rerborgen:
zen grdien aorgen,
der Uta WM In le breiL
tH manic ilter gemeit
'fNoo dir M« wel gwAAm,
«w mbJU im t^a mAm,
«U iloro i(t iM jU Jhw*.
Mo«k kiala aMMffaN nbn fmk'
■praoh ^ Mmk Mr.
4«i /Wrt Mdt ir
du wir sMi Mum» Miiyeit
1470 'Je m ist mir,' epriwlt Bi^n«,
ias 1(4 midi wrfl« ertTMlwii
I m1 «m mlMii honde»
meelie» Mn über m doa I«il,
1471 Bellbet bt dem waxaer,
Ich wO die rergen anochen
die uns bringen tibere
dO nun der atarice Hagne
1472 8r WM wo] gewUent
atnen heim flf gebandeo :
1478, 1 Br WM vll «ol gewUTent
'MIN Mm iriM •« btt,
i« diMN «adw brettJ
■r i lwtüi «aaic mm
dM i<A eil 0iH>t«t willfN Um.
ir etolzea riter gnot
selbe bl der flnot^
in OelpMtea lant'
einen gnotea schildeB rast
den sehflt er dannen tmoc,
lieht WM er genuoc
) le grOaen sorgen,
l 'nao dir {wol B) hi nackekeD,
I ooeh falote mauj^en helt gnoL'
jvGoo'^lc
DER NIBELUN6B NOT. XIV.
dö trnoc er ob der brilnne
du ze beiden ecken
1173 DÖ HQohte er nfth deo vei^n
er hdrte wuter gieten:
io einem EcbceDen bnmneD
die wolteD sieb dt kUelen
Uli Hagoe wart ir lauen,
dö si daz TennaneD,
dftz ai im entmnneQ,
er nun in ii gewete:
1476 DA Bpracb du eine merwtp
'edel ilter ^agne,
aweniie ir noa gebet widere
wie in sc den Hinnen
14T6 Si swebten sun die Togele
dea dAhten in ir alone
EWU si im sagen wolden,
dea er do Unse fo gerte,
1477 5i apracfc 'Ir mnget wol itten
dea aetce icb in ze bürgen
daz beide nie gefnoren
nAcfa also grfizen 6ren:
1478 Der rede was dö Hagne
dö gab er in ir kleider
dd ai an geleiten
dA aageten aim rebte
1479 D& sprach du ander merwip
'icb wil dich warnen, Haigne,
dnrcb der wiete lieb«
komatB sen Hinnen,
1480 JA soltn wider kören:
wan ir beide kttene
U72, 4
1473, 8
1474, S
1475, 8 awenne ir nna, degen kSene,
1476, 8
1480, 1 H aoltn k«reD widere:
ein wAfen alafl breit,
Til harte Treislicben aneit.
wider nnde dao.
tosen er began.
t&ten das wlsin wlp:
nnde badeten Iren 11p.
er Bleich in tongen nAch.
dö was in dannen gftcb.
des w&ren sl ril bCr,
der belt enschadete in aiht mtr.
(Hadbnrc was al genant)
wir tnon in hie bekant,
unser gewan^
iwer horereise argiia.''
vor im flf der flnot:
staro unde gnot:
er gelonbte in deater bax.
wol beacbieden si im das.
in' Etzelen lant
min triwe hie zebant,
in deheinin riebe bu
nn geloabet wnrliohen daz.*
in alme heraen hSr:
und sftmte sich nibt m6r.
ir wanderlicb gewant,
die reise in Etzelen lant
(din Mee Slglint)
Aldriftnes kint.
hftt min mnome dir gelogen:
so bistn sere betrogen.
du ist an der ctt;
alaO geladen slt
harte vrois Hohen snelt
das Uten wleln wtp;
da wart In dannen g4oh-
Sebet widar nnser w&t,
iain hovereiae e^&f
er gslonbtei desta bez.
)vGoo<^lc
198
DER NIBELUNGE NOT. XIV.
dus Ir BteitMn mäezet
•wellw dar gwltent,
1481 IM «prock oW Hmgn»
•oMm dA hOAm
•i h«guttdmt Im Mm wtmn
US2 D6 «prm* ob«- An cifi«
doc kotr abur
^ kwnt jr"***' wU«r«
1488 Dft sprach in griinitwm nnote
'd«z ntere mlnen harren
du wir zen Hiunan lolden
HD zeig nni Üben waBMr,
1484 81 tprach 'sit da der Terte
■wA oben bl dem wuur
dar ioDe lat ein verge,
der innre der er nftgte,
1486 Dem an|^mDoteii recken
'ns bltet aoehj er Bagone:
vememet noch baz din nusre,
iim mank Urr«
1488 Oh bnudor dant gtMtm
ein Mm i» B«i«r laudt.
w«ll ir durch sin« wafb.
nnd Bnlt ooch mit dem rergen
1487 Der ist lA grimmea maotes,
im velt mit gaotea Binnen
weit ir das er ineb fitere,
her hUetet disseB landes
1488 Und komet er nibt beette,
nnt Jehet it heizet Amelrlcb.
in fitaelen lant.
dio habent den tAt an der hant.'
'ir tritgal iM mM.
dwB «rir all« t6t
durA iffnaKM« hmxT
tagen hüntliolur kos.
Iran dJ HÜU pMMHIl,
das iil IHM wol UumU
in Gunthens lant.'
der kflene Hagene
mflellch ze ugene,
verlioBen alle en 11p,
aller wlsesto wlp.'
niht wellest haben rAt,
ein herbe^ attt,
nnd nindert anderswl.*
der geloobet er sich d&.
sprach diu eine nAch
jA ist in gar ze gftch.
toi« ir iwmtt Mb«r tont.
dar 1«1 EIm genant,
der degem Gatpfr&t,
eil inü«nak m hi ttät,
ir Bult JDch wol bewam,
Til beBcheideaUchen Tarn,
der lU loch niht genewn,
bt dem helde weaen,
BÖ gebet ir Im den solt
nnt lat GelMte holt
t6 rUefet über flnot,
der was ein belt gnot,
1462, 3 du iwer deheiaer 4 in das afintheree laut'
1486, 1 StD braader Ist gekeiiea
1487, 1 er Ut iach oiht genesen,
3 lö gebet l|n den BolL
1488, l Unde kam er uibt betlte.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIV.
der durch flntsohefte
b6 kiim«t in der Terge,
1489 Der Ubermtteie Hagoo
er ea reite nibt >n6re,
dft gie er bl dem wazeer
dA er anderthalben
1490 &■ begmde ntofe»
'im kel mkk hie, vtrge,'
'at gib ick dir xt wMe
ja Ut mir dirf« vtrtt,
1491 Der vergt was «4 rlche,
4i wm tr Um vW mII«»
Mwfc wStre» ata« hnahU
■«<h attiottt kUos Bagn»
1402 DA nioß, er mit der lonft«
Ton des beldet Bterkft:
'na hol mich Amelrichea:
der durch atKite Tlatsefaaft
14S8 TU hUie aame ewert»
(lieht node schoene
du mui in Aber ftiorte
der Obermflete Terg-e
1494 ODCh wu der selbe echiftlun
din gir nftch grftzem gnote
dd wolt er rerdienen
dea leit er tob dem degne
1495 Dar ««rpa fwr ffmMa
ileii ar d4 nniMii Mrl«,
dd SMUt ar anullahaH,
eil harte jp^mMaetoDhan
rflmte diso luit.
Bwena« im der Dame wiit erkank'
den noawen dd neio:
wBü du er atiUe sweic.
höher an den auit,
eine herberge Tant
voata «har dfa /hat.
apriich iter itgtm gvats
von j;«Ms aitt bonc vU rM.
dac «rixMal, worilchaN «dl;'
dos ar «iht dieiian «am;
VOM iamati AI geitam.-
vtl Mfca gamtiot.
hw diahalp der fkmt.
daz «1 der wfto «ddz
dia «u mlohel nnde grds:
ich bin der Elsen mui,
von disem lande entoan.'
ein hone er im d6 bftt
was er m1 goldee rdt],
in Oelphrfttea lant
nam selbe dea moder an die haut.
ninlloh gehit.
vil bffiaei ende glt.
daz Hagnen golt vil röt:
den swertgrimmegeii Wt.
Jtin äter am dan «ml.
dd er dea «ihl eNvaiit,
äA er Bagitvn »aA,
ar dd «HO dam Mde sprach
1488, 4 aweDneimdernamwirtgenaDtCbekuitl».'
1490; 1 Er begonde roofan vute hin über den (die wilden D) flnot
S einen bonc ron golde tbi.
1491, S [du tao D] Til {narte B\ hAhgemaot.
4 [al 0] eine [U />] diaehelp der floot,
1493, 2 WM er von golde rfit),
14H, 8 das Hagenen golt bO ritt:
1496, 3 ala (aad dA D] er Hagsnan aacb.
)vGoo<^lc
200
DER NIBELÜNGE NOT. XIV.
1499 'Ir mnget wol bIu geheiun
im ich mleh faie rerwena,
Ton Yater nnd roa mnoter
nn ir mich betrogen bftt,
149T 'Nein dsrch got den riehen,'
'Ich bin ein Tremder recke
QQ nemt Mn «rUtniMu
du ir mich über fOeret:
lti>8 IM «praoh ahar iw vtrg»
•i IM Ar al « M«iM,
1499 'Stmtm9tdn*iht,'fraAHag»ne.
fumt vm wür m «Umim
Mt füart wu Uir Mmn* ro«
d6 »praA iar gri mm t virge
1600 Er hoop ein itarket rooder
er Blaoe ftf Hagenea
du er in dem BohilTe
■6 rshte grimmer nrge
1601 M imU «r bas mrxiirtu»
«r ilmo im ein« a^Aatitm,
BAgnm Ab«r hmibrt
iA von an EImh vtrge
1602 Uit grimmegen muot«
tO bald« Ee einer tehelde,
er slnoe ün ab du honbet
din mtere wnrden schiere
1603 In den eelben itonden,
das sshif flAi enonve :
k erz gerihte widere,
lU Efich TU krefteollahe
bi luunea Amelrioh:
dem elt ir ungeHeh.
WM er der bmoder min,
ir mttezet diahalben sin.'
spraoh dd Hagene.
nnt Borge ftf degene.
mlnen tolt,
ich bin in wnrilcben holt,'
'dfsm «M «ihl gui».
dia Hab«» Mmn min;
/<&«- in A» hml.
«d trll eU htMa As ■» den «aiil.*
'If^ric iai mI» MHel.
dis« gelt eil giiott
'd«w «irdat HiauMT falAi.'
miebel onde breit,
(des wart er nngemelt),
gtrfthtfl an itnln knie,
kom zno dem Troqjnre nie.
da» UfnaSalM goMt:
da* dim gar «erbraal,
(<r WM ein <larl«r man);
den gr&KM «dkide» gmoa»,
greif Hagene aehant
d& er ein wlfen Ttot:
nnd warf et «i den gmnt.
de» Bnrgonden kont.
dö er den sefalAnan alnoe,
das waa im lelt gennoe.
mUedea er began :
des kflnJo Onntfaerea man.
1497, S hinte (herre B) mlnsD lolt,
1600, 1 kom dem TrunegBre an.
1601, S Hagen Qber dai honbet
1602, 4 den atolien Bnrgonden knnt.
1503, 3 dai ihiff dai vito «n owe:
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XTV.
1604 Mit zttgen hart« BviodeD
DDB im <I«K starke raoder
er wolde ino den recken
dd was dfl heiDx mfire:
1606 ÜTit time nhilUMixd!
it vaitd M" rfMN h^m
44 fia im M« «nlMffmB
1606 Mit gruoie in wo! enphiengeo
dd sAhens in dem Bcfaiffe
von einer starken wnnden
dd wart TOD degnen
150T Dd dtr Mnic GuntUr
naebai in il«m «chifei
'lagtt mir, h/r Haj)««,
twsr «tarlfcn ellm
1508 DA spraofa er longenUcbe
bl eiser wUden iridea,
ich hAn debeinen rergen
ez ist onch nlemen leide
1609 D6 sprach TOn Bnrgoiiden
liiDte mnoz ich Borgen
•tt wir der BcUflinte
wie wir komea fibere.
IfilO LAte rief dÖ Hagne
ir knehte, dai gereite.
der aller beste verge
jft tronwe loh iocb wol bringen
körte ei der gast,
an ainer hant lebraBt
Oz an eisen sant:
bei wie «cbiere en gebant
das tciM iin Wt* «ml.
lUrle «■ lUn sOdl.
im dem itada ttin:
die edelen rlter goot.
riechen dax blnot
die er dem Te^^n Blnoo.
Hagne geTrtget gennoc.
das ktixe UkoI tnaeh
haldt er dd tprad*
war tat dar varge hmn?
«w» im dm iMwen Ut beiMMm.*
'dA ich das scbif vant,
dt Idotez min hant.
binte hie gesehen:
Ton mtnen ecbnlden geschehen.'
der b6rre Gftmöc
&r Heber vrlnnde tAt,
niht bereit bAn,
des mnoz Ich ttfirio gesl&n.'
'leget nider flf daz gras,
ich gedenke daz ich was
den man bi Blne Tant;
über in Gelfr&teB lant.'
1Ö04, S AD itoer hende brast.
1S04, 4 d* WMB dehelnai mfire: he; wie sohier er dai (en d& B) gebaot
1606, 4 vil msoto wutltofaer mao.
1606, 1 di iaellen litter gvot
1606) 1 dO wart ton den daKenan genAgat Hagane gennoc
1607, 2 wie bald« er d6 Bpraehl
1607, 8 'wuaagtirmir,[herreO] Hagenet
4 wen in dai leben bU benomen.'
1Ö08, 1 'd» ich du ehif d& vaat,
1609, 3 berette nin« hfto,
4 dM onoa loh Irtrie beetla.' tg
1610, 1 VU late rieff dO Hagaoe
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIV.
1611 Du n d»8(e bsid«
din roB u an slDOgen:
wu der starken Qndeii
etUohei oawet,
1612 D6 traogen sl n sciffe
elt Bi der rerte
Hagne der was meisttir:
tQ manegea aieren recken
1618 Zem Ersten brAht er Ubere
dar cno eine recken.
nlon tflsent Imehta
des tagea was namOesIc
1614 IM «r >t wol geamie
ä6 gedAht» vnmim mar«
diu Ml i Mtlm
dt» litte A— li&Mgu fca|MUR
1616 m dfl» ioftUowm»
iea mottle n niM jfenüsM:
dar gotet arme |>rf«fer
1610 Er niHiii« in «s dem titeg»:
d6 riefen ir gmnioge
Qüilher der junge,
em «eotfftc dedi nAt Msen,
1617 Bi eprach eon Bur^unitm
'wae Ail/et Utdt ntt, Bagne,
tatee ander ieman,
wnbe wlha tohiiM«
1618 Dar pfaffa evam gmite:
ob im {«ma» Mlfe,
kernen über flnot,
der swimmän das wart gaot,
deheinz in dA benai».
als im din mttede geeain.
ir golt ant onch ir wAt,
niht mobtea haben rü
des tnorter ftf den sant
in dai nnknndc lant.
tÜBent riter b£r,
dennoch was Ir mftr:
fnort er an dos )«nt.
des kUenen TzoitJcreB baat.
br^Ua aber vtnet,
der ntelle degen guot,
ditt wtidm MwrtD^.
adelt wrloni den Hp.
er den pfafen vaali
er leinte an tlner hont.
dd in Bngne aatk,
mueee tiden »ngemaA.
dar stM itwrt iai gAA.
'nu vMA, Itirre, viek.'
zürnen er* iqati:
«ren ket im ktA getin.
der Urra Oimdt
du ttapOdnee ml
es aolt in weeen Mf.
habet ir dm prieeter ¥)ideruitV
er wotte tln gentetn,
dei mehte dA »ikl «mm«:
1611,
1511, 4 etellcliei owete verre,
[6 Dai BChef wae nngefSege,
rünf hnadert imde mfira
ir geiiodei mit der aptae,
ao riemen muoBe sieben
1612, a Sit du li der verte
8 Hagen was d& meleter:
1613, 2 du Dftch stae reokeo. 1614, 1 br&hte über die (den B) flnot,
1614, 8 din im 6 d& lageteo
S in deliein ei di benam.
all ei ir mQeda gesaai.
atarc, nnd wtt genaoc:
ei wol sem&le truoo
ir gewBreo über float,
dei tages manio ritter gnot Bi\
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XIV.
«Dan dtr »larhe U^gtu
er aUftB m xao dmt gnmie.
1&19 IM dar am» pfafft
44 tM tr viidtr viert;
evi« er h
1620 IM ttuont iLet wm« priMtsr
ifd U satA wet Hagne
dos im /W mar« <ag(«n
«■ dähta '«Jim iagette
1521 M xi dax whi/' enftwdm
(waz dar Ajf« Ulm
Bagne « «Ikoo m «ludkm
Ate h«ta Mkih«! tomider
1522 'Zimu tuol ir duz, bniodcr?'
'wie aul» wir famim übtra,
ri(«n VON dm flinnm
Sil dA angl im liajpM
1628 Dd apracfc txxi TVon^ HotfM
ah wir K» diacr reia«
def «IM antrinnan «wH«
dar mHoa: an diaam woiga
lfi24 5i /ti«rtaii mit in «inan
ZNO alnefi hondan einan Italf:
dar reil« a|whaUcfc«
•MM« ia bq^ Hagne,
1525 Ir ru baratlal udran,
«i hat«» Ofi dar varla
J&19, 4 dai er wol kom geBnader
1528, 1 IM ipvch dar halt Ton Troaege
[6 DO am küDigas k^ppelAn
bin wider übers waszer
'ir morder &□« trive,
du ir mioli Aue schalde
9 Des uitwnrt im Hsgena
mir ist leit af min toiwe
hie vor inliieD hatideD,
da sprach der arme kappel&u
13 leb färbt iach vil kleine,
na vart ir ino den Hianeit:
got IIa inoh nimmer mBre
dsa wünicb ich ia vil eöte:
(otl xonäe wu ata nuot),
daz an ddhta Niaman ffltet.
der lulfe nikt eHMoch,
daa leit er ungemaek.
im half din gotee )mmI,
Mn leidar As an dta laut.
und aiAulle alna vät,
iax ein «iht wora rdl
diu uiÜden merWip.
die ntiiasen clieaan den Up.'
und gar geintogen dan
dar drlar fcünage man,
und warf ex an di« fhuA.
die racfcan feüene iinde guot.
•A eprack Baiutoart:
»6 vAr die teidervorl
te laude a» den BinT
dia dea künde nikt geria.
'ick hionx if den wdn,
daheinen tagen M»,
durcft xegUeke ntit,
Uden «cbemncha» MI.'
4k Burgonden iant,
der via» Volker genant:
allen einen muot:
daz ddhle den oidalere guot.
ir aoufliar tiut oetodan.
noch dAainan eckaden
4 doch Ildeo iohameüch« Ut'
das aohef lerhoiten aach,
er se Hagene sprach
w&i bet loh ia geUn,
hinte ertränket woldet hiaV
'an lät die rede wesen.
daa ir alt geneaen
dai wliiet Ana epot'
'dea wil iah immer loben got.
dea Bnit ir aicher aln.
SO wil ich aber den Bln.
s« Bine wider komen.
ir het mir aftcb den t^ benomen.' Hd\
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIV. 13387 L.
genome» der ti tnifOte,
dar mmi» if riam /Bnin»
1626 Di n tm «Arm all«
der MnM ft^ftmd« vriga%
die ritUmt wege wJ*m,
dd §praeh der alarbi Fatt^
1&2T 'Sü eabalt inch,' epraeb HagaOj
maa boI rrinuden volgen:
TU nagefäegin rnnre
wiren komen nimmer min
1628 Dax raj)!«» mir mm merwlp
diu wir »Ulf hmtan vAAan.
daz W iuA «ndfwl, Mde.
wir habe» M« «lorfe« vliid«;
1629 icfc wAid« liH lü^e oindm
«i jdhm «tos gntaidar
ainuMT M ianda hsm«,
dar utnb« ieh in id jfenie
1680 Dö flngea diun maere
dea wurden saelle
dd Bi begnndea sorgen
an dirre hOTeteJBe:
1681 Di xe Marmgen
6ä dm £lMit verge»
M «praoh ober tfa^ns
MnUeiHl A/' d«r ttr&xe,
1682 ick ahioc den »Mt» vergtn
•i «Dizem wo( diu man.
«A Oal/rdt wid £1«
iMMT MigetMd«,
wan dM Mnf^M ika|MMii,
kin witbr sim dem JUiw jfäH.
Gel{HtM tl»oc.
jkMMn Af ^ >aAl,
'(HT m1 un« durch diu laut
ioK wir RiAl irre vom?'
'dojE mI ic& eiH« bnram.'
'ricter nnde kneht.
jft danket ez mich reht
diu tooD ich in bekont:
wider Id [dtr] Bargonden lairi
fciulc morgen frw>,
aw r^l icli was man tuoi
ir tuU vtdt wo) (rnooni:
äax wir j^swm-QoJwii vam.
diu wiMA merw^t.
tMiw ddteiiwa 1^
niwaa dar IcappeUn;
woIfe Mute trtrmket Xä».'
TOQ Bcbare baz se schare.
beide miseeTarej
flf den harten tot
des gle in wnrUcben nftt
ai w^«ii über komm,
dar tlp wo« jfencNiait.
'all da« ich vinde ]i4n
wir werden achiarUck« ieetttn.
Mute morgen frme.
"u grtftt haUe zu«,
Mute hia best«
das BE in »che^Ueh ergi.
16St6, S 'wer lol nni durch daz laot
i6S9, 8 wider se lande kceme,
4 dar amb ieh in wolde lA gerne hiat ertreakat bin.'
I6S0, S dea worden aaelle beide vor leide miaaevar,
1681, 2 der 11p waa benomen.
1633, 3 ob Oelpfr&t und £lae
)vGoo<^lc
DEB NIBELUNGE NOT. XIV. 13377 L.
1Ö38 Itik trhmM » »6 hum,
'dm rittä «Dil idk volgm,'
1684 'HTtr mIk geainit wl$m
M ■prdehm 'dtw Im Volkfr:
tUgt vmd« atfAsa;
i tax matu oaUmt gnie,
1636 Dm nMm «MricEn.
i« hA-ltokr «oni»
■■ b«iif ottek £4)M tdiii/)«
alt km er ml* te lOtniftm
1686 IM WM Ml in imgett
«il gwotww ntoTM:
SU» dn- vU alarb.
«{ mkiIm «Jck ir Mdm;
163T fH vil fcwsm ;idt«i>,
a«k moii «K« zif» rfta»,
In «iMtoi Hrbagm,
d«- Imi Srip^ilM
1638 IM ri ir frimnuM DtadM
>< bitn «i ir Mitm.
1639 tUhft vmt TVontfe Ifojr*«
(wia «Dikt« tbur m^
w i^loc dar nia k knolt
iMi Dattovmrl rtn br«04f«r:
1640 tn WM d«* to^M MmMMM:
•r eorfct an iIm» vrtandnt
•i rilM Wulff- «oltillai»
iar niolk i» Tmrmtr wtl«
1641 BridmUialp der alriM
«i Mrlw fcfi«« Uoffmi
168S. 2 diu roai dlD snlt ir Uien
1534, 1 'Wer aol du gasinda
1536,
1687, 4 der kAnen Oelpfrit« 1541,
«e wird«! NiAl verUn.
iettar aamfltr gin,
wir fMun 6f dm viegm.'
$6 tfraok GlMÜMT äer degtn.
1ü« über Utntr
drai iit [M] hi« w«i Mbottl,
d«r Ums tpilmaii."
Man «mJi woI gewifml tU»
dm halm «r df ^otrt:
WM rix wbgMDanli
•in micImii dos waa rdl.
in atM vnitUehe Mtl.
fMpfriU hm*»
dd fcal as oHch oantomm
ax woa In baidm l«it.
di« wdran vil aoliiara hrail.
icA wil inoft koran Un,
dia achodm JMan ^aldn
Vit ungtpUge aofcor;
woi aibm JtmdTi M Mf< ^'■''>
bagmdm rttm ndeh,
doH WM ain lail m gMt
«i waUm onda» [A-] svm.
aidar m^ «arlwn.
wol g^äaget dos
ain Mt gAüttt» Ital),
«il dan «bian «an,
dns WM vU winicUoft getim.
daaan kalm ai «ikl mAt.
lailnndaafr.
dwrdi dar BOtr lamt:
dia kalda wvrdm an f arnnl.
und Mfldan VMta ndcK
dam livla wm ad gSA.
[hiD J>] wtaen Obor lantr
4 ai wAren achiera bereit
3 doD] linte «u M g*ob.
jvGoo'^lc
206
DER NIBELUNGE NOT. XIV. i83« L
Sd tprodi dar hUtne Danowarl
Uli UndM 6f iB« k«lM<:
1642 Si IU«I(m ab ir vtrte,
11 «Am in der vinattr
idtit iDolta Hagma
'teer jagt om 0/ War «friimf
1M3 IM «prach im marvgrAve
'wir «wchM» (IM«- ctiHle
ich ntoflis NiM «rar mir Juufe
d«r tDM «m kell SM konJm.-
1544 IM aprvdk vaii TVWf* fioirn«
der (Mit« wiu itiltt fitrm.
ii ihioe ich dm rwfeMi.
iok h«H V» »liMn luiiidfn
1546 /oft Ml im » mUl«
dos «r «M ilW /'«orle,
das xwmd«- «I ^t,
mit ciiMr «forkm «ehallm:
1646 IM fcom iok xim dm Miwrle
mit «fiMr «larfc«» wwidM;
dos bring» *cft iw s> «wmm
dt gU ts a» «in ati^lM»:
1641 '/ch tesMfl «ool,' sprach Oeipfrät,
6wHtk«r «xd (Jtt (fOTHida,
Ragna von Tronje.
ptr det vtrgan tnde
1548 8i fi«ig«l«i übM" JcUltt
Qalpfrdt md fio^M.-
EIm und« OoKtwart
M MTnodil«)» tcn- ti mirm:
1549 ITi« mAim •*(& (OTMOckM
«M siH«r «taribn tfiMl«
Uagn» der JMenc
im ira«t das ßrHtge:
'man loil uiu U« bavMn.
dos irt rtftUek getin.'
aU «ts mwoM «In.
dm l(«fct«N «^ilde «ohta.
iiihf langer ri «erdo^en,
dox miiM im Qelpfrit i» tag0n.
üxtr Beier Im!
«md haben her ndch getmnt.
mitten oerjre» ehuw.
dee iil mir leide fe»iiM.'
'wa« der verye dlii?
d» i*t di« adUiMe mtn:
dcimo^r dee ^ mir nSt:
M^oh de» ffriotmigeit ttfl.
goU und oiioh gmnant,
hell, ifl diu bml.
da« er mich dd ehtoc
dee warl ich grimme gemtoc.'
Bild wert im efiMn sont
da« worl dar hell verlorn.
•uräe iHch diHihel gnot.'
ti teirm hart« gmnuol,
'dt hie ßr gmil
das WM hete Ml
H« *ol ar Mihi peneaen;
der hefl m«t«E Me btir^ «Deaeii.'
se eKcha» nit di« cpar,
in (ooe xe ein «»der ifer.
eil hMlchen rileii,
di «Mrt «U 0rimme feelrilen.
immer h e l de hoc?
UM Getphr4lea h«il.
daa wart im jfrfcm hefconf .
1644, 4 Dich genoBDaii den lAt.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIV. I34is L.
1560 Fm tr ingninit
ic arfcelt« «Hol» nA dort UaguMy
ifcoaifli «m (fem aiich«
er «D0IM iiiiMmi)t/ile« timotta
1661 Wmr i» diu na MuelU,
«i w4rM SM« dar «rdm
Hagn« tmde Gdpfril,
dt$ ktäfm ir getMUn,
1662 Swi< bittM-Hclim Bagtu
dn- >dah mor^rdo«
•t» «tt niteh«! »tuofc«,
JM voa vil nJk T Jl ortm
1668 De htgunda «■ n»A"
'Ml/a, lM«r bnwd«-.
•M h«ll xuo aliMN handm:
(U ijirock d«r Mm« Dancwarl
1664 Dar Iwtf d6 «pfanc dar »Aer
mit «HM «ofcarplMi» wAfm,
Ein «olt« ffom«
«r md t)n jr«>iiid«:
1666 Im «im «^100«» d«r bmoihr,
wot aksec «bwr dspii«
«It d«m
1666 tu ii» wm Bmm- («•((<
M hM DKM njek li«It«)i
d6 jagten die um IVm»)«
1567 D6 »pnek m ir fMU»
'wir ««Im loidar w«iid»ii
und lixe mr «1 rttmi
der erach d«r eckefta »efcal.
di er wo« z«faf
iiider üf ioK grae.
wider Oetplrälen via».
dax i«l mir ttubAant.
komm if den eoM,
ein Mtd«r hefena am.
daa in wart »Mte» leunt geU
Buo OelfräU epranc,
dee «chilta« Mn im awane
dass fiur dräte dan.
dee hSrnie Gvnlkerea muat.
BmtvarltH «tJ «u/r an.
ji hU mich bnUn
d«r«n Ul mioJt niAt jr«ii«>m.'
'd«* mI ick aeluiiare tneMii.'
imd «Ikcc im eiiwft «loc
dA von er tit g«l«o.
rcchm dd den man,
•i «chivdan «cfc«d«ltefc«B dan.
eelie wart er vmnt.
teUfren dd CMhinl
d«r hirre nuio&e dam
vom dem Ounihert» »an.
vielwn Hz den veeg«,
die fMeUAen elage:
im ttmden «doA,
d«« toM atten » gdck.
Doncworl dar d«{)m
ftuld« tf dieen wegen,
ei «i«! M» Ww)f« fMts-
icfc rdf« worlliA«!! dos.'
1660, 2 der e WM oe Ul
S nider m dMMmM.
Iß61, 8 «In and« lieffto w.
1668, 1 Duewutan «n.
1664, 4 C^le D] BeUadaii ikadellelie d
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIV.
1668 IM >i kill wi<br Umm
ä6 $praeh mm Tmtje Hagne
(DM MM ftie gthntU
hie in diaam »Mf
1669 St hetM elorn «i«r«:
üa wirM vol vergolttn:
(br DMi Bel«r loiula
Am wirM JM von IVonfs
1600 R» Ml nMn ix dm «eoftM
dra «änra liabm ÜAtm
Ut ai WH moff«
1661 Dtf «[ N« fidd» in Urnen,
M M d«n itt^ftfinda
'«ü lange ral wir rltaiir
M tprac\ dar Uten« Danowarf
1662 IT Mäcwf aUa riten
roUMr d«r «mH«.
bot Jm MWfchiilc vr^M
da gtrattut unnr mor«
1663 Di «prnch d«r jb««ne UanoHMrl
(Dir mugan ntiil gsniowiii
Med «Dirs dawM «indan,
dtf «i diu mmv Itdiim,
1664 8i bttibm mMraridtt
«Mi dax diu timiM
dnn fflai;(|m üW berjfi,
diu fi jMlrtfm hAan.
1666 'Wit HU, /rtMMt fiajp"'
dos kh tu U wer«
MW «mmb» DO« d«m kluol«.
<r «praclk 'dos M EIm:
1666 Dureli «inm vergt»
M alufc Gd/rdlm
da d«r fcfcod« wo» ^efchabcN,
'hMt, Ir tult kM«lim
«der «mh wir Uli o«rleni
dwck dm Gelfirätu tont.'
di« mHOMn «i wrilagMt.
dA wider «mm erdagtm
huttderl oder bos.
tr »dMte fntebe und bhwtee n«
dea liafctai mdiieH pnknt.
was wir fci« hobm fel4ii:
ins aorge baatdn.'
di dorl alrileR i,
diu mflade horte wl.
dM vrdgte manio man.
'wir Ntupan mht harWjfe» hin.
uiu es werde lao.'
der de« geeindae pfitu,
'wA eul wir Unle aht,
und «weh die Heben hlrreii mlnr
'tdi en hone tu niht gaaagmt.
•nds beffiiiM« tagmi
dd Ifgen mm a» ei» ^ro«.'
wie leit in tAnu&ehm watJ
dee haisen Uiwlea rU,
jr liahtes Mhlnen hdt
dag n dar Umc jreeaoh
dar hell cü e«r«acllch«R aprach
IM wiMe vareMdhet doc,
dil t« du ritijre MM
«wr hdl das getAnf
der hei tau nahfan healdii.
wir wurden an peranl.
Mtaae br««der hont;
1D64, 3 du ei der kfinic aach
)vGoo<^lc
DEB NIBEHJNGE NOT. XIV.
M «itrsM «R« SIm.
i» huuUrt tmd «m «i«ra
1561 Wir kaanen niht bwcheiden
al dl« laotlint«
daz xe bore nteren
bI wurden wol enphugea
[1568 Der «Um Miiig« oMm,
dam voart oil «ool s« MNofa^
mit aUt vil rscfcm
d« «r in wifUe wer«,
1S69 8i WHrdM wal mpkMgm
di u AuuMratM
d4 Wwd«» tff pMpMIlM
1610 8i MUMM d4 MftM
tmd ouah di« mJU «tt voHcx.
dw Ndcfc •{ mHOMn rifm
dmi WHfdeN «Mit di« Mcnv
1671 D6 die wegemlledea
nnde ai dem lande
dft fsndena üf der marke
dem TOD Tropeje Hagne
i&Tü JA wa« ftlMÜMt Ebwiirl
«r gmoan dar «mbf
dos «r MrMa dos tB4/ini
di» KA«di0^rM muirke
1678 'Owft mir dir» Bcbauda,'
'j& riwet mich tU sfire
Bit ich verlöa Sllriden,
ouw6, bftrre RUedigfir,
det twdtic in midMl Mflt
M«&m dj in ttiUt tSt.'
wft bI Biob leiten nider.
die gefrleaeben sider
der edelen UotoD ktot
dt ze PaxzovM sint.
d«r hiaclkof Pilffrbi,
iO die nn«» alii
fahnm i« daa laat.
diut wart in «ohiar« 6«kuit.
MN vrinadMi d^ dm »«gm.
■MM hindfr niht gephlegan
dd ai /iMde» vaU:
Ultlm «Hid« rieh gestU.
allm «iHfN too
wi« acMa« man ir pPa«.'
in RäedigirtM imt:
dA ndcA ackiav b«fca«t.]
mowe genAmen
na nUier qaftmeD,
sIAfende einen man,
ein Btarkei wUen an gewan.
d«r »«Um rlt«r guot.
ffU Mh-ijrm MNol,
von d«r IteMa «ort:
fumdm ti üM« bmoart.
sprach dd Ekewart.
der Bnrgonden vart.
Btd was min vreude ergftn.
wie b&Q ich wider dich get&u?'
, S ai maoaeD äbera i
1673, 4 dt march BQedegArea
1666, 4 beliben in dem »trite Ut'
n-, 1 [beida DJ6] bötteo onde gesalt.
1570, 4 d» nieb nl ecblare bekmnt.
1671. 2 o&bar qatoen,
1672, 1 der analle ritter gaot
3 r^iaen BJh] trflrlgen nmot.
di hndan» übel« bewart.
14
)vGoo<^lc
310
DER NIBELUNGE NOT. XIV.
UH Wo] h6rt« Hi«M
er gai) im «id«r bIq wftfSD,
'die habe dir, helt, » mfonen,
dD biet ein degen kUeoe,
lb16 'Got lAne in inwer bouge,'
'doch riwet mich tU s6re
ir slaoget SIMdea:
du Ir Ineh w<d büetet,
1576 'Nu mSflze ddb got behüeten,'
'Jan hAnt niht mfire sorge
vftn am die herberge,
vft vir In disem luide
1677 Din tos rint uns verdorben
nnd spti« zerrannen,'
'wb flndenz ninder reue ;
der nni falnte gebe
1578 DA sprach aber Bkewart
du ir ze hflse selten
In deheime lande,
ob Ir snelle degne
1679 Der sizet bl der strAze
der te kom ze atrial.
alsam der stteze meie
»6 er Bol heldon dienen,
1680 DA sprach der kflolc Gnnther
ob nns welle behalten
min Heber rrtant Blledigtr,
das wil loh immer dienen
1681 'Der böte bin ich gerne,'
mit tH gaatem willen
nnd eelte Bttedlgfire
im was In langen ziten
1674, 1 DObOrttTilBDIwolHagsDe 4
1676, 4 du ir ineh wo) bebfietet,
1677, S ont der epUe earannen,'
4 der na« noch hlnte gnbe
1678, 4 ob b Til snalle d^na
167», 9 der ie kom ee hflee.
U61, 4 ta WM In mutgen sltaD
des edelen reken n6t:
nnd B^B boDge rfit
das dn min frinnt slit
Bwie eine dn ble llsL'
sprach Ab Ekewart.
zen Hinnen iwer Tart.
man Ist In hie gefaaz.
in triwen ritt« loh In dai.'
sprach dA Hageno.
dise degene,
die ktlnige and Ir man,
noch hlnte nahtselde hin.
ar den Terren wegen,
sprach Hagene der degen:
nns w»re wirtes uAt,
dnieb sine tngent dai br6t'
'lob zeig in einen wirt,
bat komen birt
als in hie mac gesohehen,
wellet BttedigAren sehen,
nnd iflt der beste wirt
sin herze tngende birt,
daz gras mit blnomen tnoL
s6 Ist er rrcelioh gemnot'
'weit Ir min böte sin,
durch den wlUen ndn
min mige nnd nnser man 7
BÖ ich aller beste kan.'
sprach dfi Eokewart
hnob er aich an die vart
als er hete venunnen.
niht sA lieber miere komen.
•wi alne dn Uffe der maifce llst'
dnreh eine tagende bIb brM.*
)vGoo<^lc
DER NtBELUNGE NOT. XV'. i3674 l.
xv
1682 M»D iMh » Bechlftren
gelbe erkand In BUedigAr:
dort her gUtet Ekewart,
er wAade du die Tlade
1688 D6 gie er (Ur die porte,
dfts Bwert er ftbe gurte
diD rnnre dla er brttite
den Wirt nnt stne rriuade:
1&84 Er spraob sem msrogrtTeD
OnntMr min hArre
nad GtsflMr tln braoder
der reken ieilicher
1686 Das selbe fai( onob Hagene,
mit triven fllzeellchen.
du in des kttnege« nwediftlo
dac den gnoten koebten
1688 Mt Inchendem moote
'uD wol mieb dlrre mnre,
gvmöohent mlner dieostc,
koment si mir se bflse,
1587 'Danewart der mareebalc
wen Ir » h&se
sehsao sneller recken
und ninn t&aeat knehte.'
1668 'Na wol mlob dlrre gest«,*
'du mir koment ze bfise
den leb nocb tII wlten
nn ritet in enkegene,
1689 D6 Uten uo den roasen
swu in geb6t ir bfirre,
do Uesena in der dienst«
M wesae nibt rron GOtalint,
U6i, 8 OBnthar in h«ii«
llen einen degen.
er sprach 'bt dtsen wegen
ein Kriemhilde man.'
im beten leide getto,
d& er den boten rant
nnd leitez Ton der baot.
wnrden nibt verdaget
ez wart in sobiere gesaget
'micb bftt zno in gesant
von Bnrgonden lant
and onch Gfirndt
In einen dienst her enbftt
dar zno Vo1k8r,
noch sag lob in m6r,
bl mir daz enb6t
WKT inwere berberge nOt.*
antwnrte RUcdigfir
daz die klloege bfir
der in wirt aibt verselt
des bin icb vrcellch gemeit.'
hiea incb wlaien Iftn
mit in soldet bftn;
und tflBent ilter gnot
dfl wart er Trmlteh gemnot.
■praob dö RUedigAr,
dise reken hAr,
ibt gfldienet b&n.
beide mige ande man.'
ritter nnde knebt
du dftbtea die rebt:
sogen deste bas.
dla in ir kemenAten bu.
lfi8^ 1 nnde Völklr
168«, 8 dn Wirt In aiht varaoU:
4 des pin leb ttA nnd gvmeib*
1689,4 BOohaDweateMnlhtTronOöteliM,
14»
)vGoo<^lc
DEB NIBELUK6E KOT. XV. I3T83 L
1600 DA gie der mangrikTe
atn wlp mh dner tobter,
dhi Ueben m»n
du In ir TronweD brQeder
1591 'Vn liebia trfaitiDD«,'
'Ir nlt fÜ wol aopfUien
BÜ il mit Ir geslnde
ir mit onch Bcfadne grileEen
1692 Mit in kämet oneb einer,
der ander beizet Tolker,
die lebse anlt ir kflaaen
and galt oncb l>t den reeken
1698 Dat lebeten dö die rronwen
d mobten fti den bieten
der tnne ei beg^^ene
dA wart vU micbel flisen
1604 Oereleebet Tronwen varwe
8i tmi^a flf ir bonbten
(dai wAren sobapel licheX
zerftiorten niht die irinde.
1696 In Bolben nnmaosen
ble wart tU mtebel gAhen
Ton Btledigtree rrianden,
et wurden wol enpbengen
1696 D6 ei der marcgrAve
le einen lieben gesten
'elt willekomen, Ir bftrrea
bte In mime lande
1697 DA oEgen Im die recken
da> er In wllUe wnre,
berander gmozter Hagenen:
aam tet er Tolkflren
1600, S dln vU Ueben ni«ra
1694, 3 el tfwtgen llf Ir konbeto
Uee, 3 BfledKto dar eoell«.
dt er die vronwen rant,
not selte In xebant
dln er bete Temomen,
dar te bfise eolten komen.
aprach dfl Rfled^r,
die edelen kSnege bte,
her ze bore gAn,
Hagenen OnntbArea man.
der beizet Dancwart:
an zflbten wol bewart.
snd din tobter min,
In zUbten gQetBohen sin.'
nnd wAren sin bereit
din herllcbea kleit,
den reken wolden gtn.
von acbrnnea wlben getAn.
ril llfael man dA vanb
TOn golde Uebtin bant
daz In ir sobtsne liAr
ai wAren bflbaeb nnde elAr.
sol wir die rrowen lAo.
Über Telt getAn
dA man die fttrsten rant.
in des marcgrAven lant.
•no im komen aaeh,
vrcellcbe er- d6 apracb
und »i {wer man.
ril gerne leb incb geeeben hAn.'
mit trlwen Aae hai.
wol erselgt er daz.
den het er S bekanl:
ftaer Bnrgoadeo lant.
4 du iat an den trlwan wAr-
▼il (wie CJ^) VKBtlch ar dfi spneh
a und oneb (ir nnd Jk) iwar man.
1697, S tII wol enaleter das.
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XV. 18789 L.
1598 Er enplil« onolk Xtencwutsn.
'tit Ir ODS weit benoaben,
deg ungeTeB ingesludes,
dA sprach der marccfrftve
1599 Spannet flf, ir knehte,
Bwas 1t hie. verlieBet,
stehet abe die zonme,
dAE bet in wirt deheiner
ItfOO Des freaten sich die geate.
die bftrren riten dannen.
über al die knehte:
ich w«n in an der rerte
1601 Din edel marogrftvinne
mit ir schoenen tohter.
minneoUche vroaweu
die traogen ril der bonge
\&ii DaE «dele gesteine
dz ir tD rieben wnte:
dö kdmen ouch die geste
bey wai man grdzer zObte
1603 Sex not drizec meide
den WBB wol ze vnnsche
die giengen in enkegene
di wart schöne grüezen
1604 Din ^jwig«] marcgr&rinne knsti
alsam t«t ir mvotmr.
Ir vater Uez in kttsien:
er dAbte si b6 vorbtliob,
1605 Doch mnoste si dft leisten
gemiachet wart ir varwe,
1698, 6 Und alles iwer geilDde.
habt mit io generet,
dem ihaff« ich lölhe hnote,
dac in i« ichsdeD brioge
1601,
1601, 3 di miDiiecllcbeD vrovren
dO Bpraeh der küeoe degw
wer sol danne phlegen
das vir haben brIhtT'
'ir snlt haben gnote naht
die htttten an du reit
des wil iob wesen gelt
din ros l&zet gfta.'
ik Tor tU selten getAn.
d6 das gesehaffet «SB,
sich leiten in das gras
si beten guot gemach,
nie B& samfte gescbaeb.
fllr die bnrc was geg&n
d& aaoh man bt ir stin
und manic Bchoene melt:
nnde hArUchin kielt
lobte Terre dan
si «&ren wol getAo.
nnd erbeizten sA zehant:
an den von Bnrgouden Tuitl
nnd ander mauie wlp,
geschaffen der lip:
mit manegem küenen man,
von edelen wiben gettn.
e die kilnige alle dil:
dft stoont Hagne bt
dö blicte si in an:
das ei es vil gerne bete )&n.
daz ir der wirt gebdt
ei wart bleiob nnde röt
swaz ir in du laut
roBs und oncb gewuit,
d«i bId niht wirt Tsrlom,
gegen einigem sporn.
1 wu tär di boro geg&n
4 und onch (ril Jh) b6rliohiu kleit,
4 SU den Bnrgonden vantl
von edelen rrowon get&n.
2 dA Btuont oaob Hagen bl.
2 bleich nnde r4t-
)vGoo<^lc
S14
DER NIBELÜNÖE NOT. XV'. i3»67 l.
bI Itoit« oooh Danewarten ;
dDrch BlOM llbei eilen
1606 Dia jange maregriTinne
GUelUr den jnnBen
tiavB tet ir mnotar
si gieagen mit den helden
1601 Der virt gie bl GSrnOte
rtter nnde fronwen
dö iiies maa balde Hhenken
Jl endorften nimmer
1608 Hit lieben oogen blicken
Bfiedegfcrea tditer:
Jft trfltee in den Binnen
dax knod oncb ai verdienen;
1609 Si gsiikiM awm ei wUm:
Uh HHd her «pidera
d& nich den apilmao:
wart Im das grfleien getln.
nam bt der bant
von Bnrgonden laut:
Oanthär den küenen man.
tU harte vroelichen dan.
in einen wlteo sal.
geeftsen dt Mta).
den geeten gnoten wtn.
beide bac gehandelt iln.
wart gesehen an
dia wae a6 wo) getla.
vil maaic riter guot.
si waa tQ hOhe gemnot.
d«* «UHOht «t *
•oarl id eil II
dar edd «idebare
1610 Nfteb gewonheita
rittere nnde vionwen
dO riht« man die tieche
den nnknnden geatm
1611 Darcb der geate liebe
din edel mangrtTinne.
beliben bl den kiaden,
die geate ir nilit enaUien:
1612 DA ai getranken beten
d6 wUete man die sohoenen
gemeUcfaer aprtlehe
der reite vil dfi Yolkfir,
1618 DA sprach offenllcben
'tU rtcher maregrftve,
tU genKdicIlchen,
ein wip aA rebte scbcene.
aA adkieden ai alcb dl:
die giengen anderawft.
in dem aale wlt,
man diend« bArtlchen elt
hin ae tiache gie
ir tohter ai dA IIa
dl al von rehte tat.
ai mnote imrlioben das.
ant gezzen über al,
wider in den aal.
wart dl nibt verdelt:
eia degen kUene nnt gemett.
der selbe spilman
got hit an in getln
wao er in hIt gegeben
dar sno ein wdonecüebez leben.
1606, 1 [dto BJh} nam [d« CDg] bl der bant
1613 1 dar adel gpilman
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XV'. i»w l.
1614 Ob ieb ein ftinte wen,'
'aad solde tngen krön«,
iw«r schase tohter:
äin iit nioDeoUeh » seheno,
1616 Dm a%l¥mrt9 Ointöt,
'iMti tM isk lri«MMW
ii «mM iefc <«1Am wA«
du oAtaMri« Eagnt
1616 'Vn sol mtn h«m OtMlhftr
u Ist bA Mher mlge
dai wir geriw dlendeD,
and M^dBi nnder krAoe
161T Din rede RttedigSreD
nnd onch OoteUsde:
ild traogen %a die helde
Glulhfir dar edele,
1618 Summ aidk «et /thym.
■prach d«r degen ata,
ze yiihe wolde ich hia
des wtlaBohflt mir der iDDOt.
dar ZDO edei und« guot'
d&r «Dol jfMWfM« na«,
mSek niInmn wiIIm U«,
tMMM* «pardmi vf«.'
]iarte EÜMidfahw ^
nemen doch etn wip:
der marogrAvinne lip,
ich onde dne maa,
dA ze den Bnrgonden gftn.'
d&ht« harte guot,
ji TTeote Bi in den mnot
du gl H wlb« nam
als ez Icünege wol geaain.
war Mac dos WMleral^?
a mMot oiM im m wlbi ia» «ÜRtwollefc« «d^i:
dJ lefcta »Mit ar za miiimh ir «il mimmao\»c\m Up.
1619 JHa« batelM«! dar ^«ncvnmweM bürga «ad« Uzt.
dM lidwrt dA «it «id«» dw -adai« Um^^ ImmI
«zd dar Mrr* GA^f, dzz wurda daz gatAn.
dtf aprorit dar ztaro^dM 'ald ich dar hVrgt nifcl »nUn,
1620 Stf aol icli iz ziil Vrvtw9» imm» «Deaaz )mII.
ick fib zzfl zilzer («Uar tilbar xnd« gaU
H humiuti numan maUl orilagaz Iragan,
1614, 1 eprseh der Bpilmzn,
1614, 3 'nnd eolda ieb tragen kr6ne,
8 di Iwem ishcenen tohteri
b Dt iprzeh d*r nwrgrftTfl 'wi mölit« du geatn,
dza Anmer könea garta der liabaa tobter mloT
wir Bin bl eilende beide Lob nnd min wlp.
waz hiirat grdain aohana der gnotoD JnnoTranwen
161&, S immer weeen ttA.'
4 bart« gäetltcbeo dO
1618, 1 8waa dob aol ^atBagen,
8 da iwaor man in se gebtoe
1619, 8 nnde oaeb der fatora GSrndt,
1620, 4 das il deB beldee mtgeo
)vGoo<^lc
DER NIBELDNOß NOT. XV. 13989 I,
I Dö bi« nu m beide
nioh gewonbelto.
in Troeltohem mnote
si gedUten in ir sinnen .
t Dß man begnnda vrAgon
ob Bi den nken wolde,
dooh dAhte si ze aemene
st Bohunte Bich der Tr&ge,
) Ir riet ir Tnter Büedig«r
not das b] in gerne anme.
mit Blnen wlten bnnden,
Ohelbto der jnnge;
I Da spraofa der isarcgriTe
als ir nn wider ritet
beim se Borgonden,
daz ir ai mit in ffleret'
i Swu man di BCbaHes bdrte,
man bles die Jnnovronwen
und oaeh die geete allfen
do bereite man die aplse;
B DA ai enbizen viren,
gfin der ffinnen lande.
Bpraoh der wirt edele:
wan icb «6 lieber geste
1 Des antwnrte Dancwart
wft unnet ir die eptse,
daz ir s6 aumegen reeken
dA du der wlrt erhörte,
e ICne TU lieben bOrren,
JA gib ich io die spiie
mit allem dem gesinde
mir hit der Icflnic Etzel
:0 Svie BAre si sioh werten,
nni an den vierden morgen.
BtBn an einen rino
TÜ manic Jnngelinc
ir legagene stnont:
eft noch die toraben gerne tnont.
die mlnnecUohen meit
ein teil was ez ir leit:
den wBtlichen man.
bA m&nlc meit btt getin.
daz si Sprache jft
TÜ schiere dA was d&
der si nmbeilöx,
swie lüzel gl sin doch genös.
'Ir edeln kUnege rloh,
(das ist gewonllch)
sO ^b ioh In min kint,
du gelobeten sie gint,
den mnosen si doch l&n.
ze kemenftten gftn,
mit mowe an den tac.
der wirt ir gaetUcbe pblao.
si weiden dannea ram
*du beiz ich «Ol bewam,'
'ir snlt Booh hie bestAn;
selten iht gewnnnen hin.*
'des mae niht gesln.
daz brAC nnd oneb den win,
noch hlnte mfleset hint'
er sprach 'ir snlt die rede Un.
ir snlt mir niht rersagea.
le Tierzehen tagen,
das mit tn her ist komen.
noch TÜ w6nic iht genomen.'
si mnosen dt best&n
dA wart di get&n
16S3, 3 not d«hU dooh oe nemene
1626, 6 apraeh der wirt vil edele:
1627, 1 'jaoe mag«* »ilit gttio.
)vGoo<^lc
DER MIBELimGE NOT. XV. 14057 L.
ron des wirtos mllte
er gap dnen gesten
1680 Er künde langer niht gewem,
RüedegAr der [ihlm«] Innde
Ton liser milte:
dus Terseiter niemen:
1681 Ir edel Ingesinde
gSMtolt TU der nusre.
▼il TTemder recken:
«an si wolden rtten
1682 Der wirt dd sine g&be
4 die edeien gesto
er kuade mlltUcfae
sine tobter lohoeiie
1693 DA gab er 08möte
das er iH in Btflnnen
der gibe im wol gunde
doeb lerlds RfledigAr
1684 IM «ab er Omikirem,
Mric MÜm «■ g46e
M nidt ««ie Gumlhir
) GMint Ut Hagnen,
eo» tr «ttl vom* mM«:
1 'Alles des ich ie gsiacb,'
'bo eagerte leb hianen m6re
nlwao jenes acbildes
den wolde ich gerne
das Terre wart geseit:
beidin ros ande kleit
si mnosen danoen Tarn.
w6nic ibt gespam
Bwes lernen gerte nemen,
ez mnoB in allen wol gezemen.
bribte für daz tor
dA kom ma in dk vor
ei trnogen schilde eabaat,
in das Etaelen lant
bot über al,
koemen fUr den lal,
mit grOaen Aren leben.
het er Qlselbfir gegeben,
ein wifea gnot gennoc,
yU bArltoben truoo.
des marogrireo wlp:
dA Ton eider den Up.
(Im- mM IbÜMie HA,
«ia miftmtkk gtwamt.
iu edalM RiMigSrM kaaf.
ab ir hwI gaxam,
M ei der ihlaio lutm,
Kuo im UolifetElt
doch widamlte er es H%.
sprach dA Ha gen e,
nibt le trageae,
dort an jener want:
flleren in Etselen laot*
1680, 1 Esen knoda niht wern Unger,
1681, 8 TU der Ttemden recken:
1635, S « das <U edelo gaste
16S8 Mck 1684.
16SS, 8 der rUm im vil (do JA; wol gonda
4 d4roDdargaote(edelO)Rüedger Sit mnose rliesen den Itp.
16S1. 4 du Dih Dato Ab GnDther
1636, 3 'aene gert loh nibt mAra hiunan oe tragane,
4 den wolda ich gerne füeraa io daa ^eelan lant.'
)vGoo<^lc
218
DER NIBELUNGE NOT. XV'. uut l.
168T D6 dfn marcgrftTinne
es mande sl ir leide:
dd dUte si vil tinre
dea het erBlagen Witege:
16&8 Si apncb zno dem degene
du wolde got *0D hlmele,
der in di trnoo en hendel
den mnOE ich immer weinen:
1689 Din edel msrcgririnne
mit Ir TU wlzen huiden
dia vrowe truoe in HagDeo,
din gftbe was mit ftren
1640 Ein hnlft von lichtem pfelle
besseren sohilt deheinen
Ton edelem gesteine,
u konfen, an der koste
1641 Dm «cMtl hi*M M H«viie
dt hggunit DvMwsrt
dm gaf vil rkhim oleMar
Ah m«c er dd sm Wmnin
1642 Alles das der gftbe
in ir deheinCB hende
wan dnrch des wlrtes liebe,
sid wurden si im so Tient,
1Ö4S Volkftr der tO anelle
gie gezogenllflfieD
er Tidelte ettese doene
dft mit nain er nrlop,
1644 Ir hies din marcgr&Tinna
(von vriootlleher gtbe
dar flz nam si zwelf ponge
'die snlt ir hinnen fUeren
Hftgnen red« Temam,
Weinens si gezam.
an Knodnnges tdt.
Ak von bet si jAmen nOt.
'den schilt wil ioh in geben.
das er noch solde leben,'
der lac in storme tdt.
des gfet mir armmr nAt.*
Ton dem sedel« gie,
si den tohiH gerie:
er Dam in an die hant
an den reellen gewast
ob einer varwe lac
belfihte nie der tac.
der sin hete gegert
was er wol tQsent marke wert
«ON im tr»gmt dm.
Uh m tove gd»,
die maregrSvm Untt
ffU vnMkM «iMl.
Ton in wart genomen,
wer ir niht bekomen,
ders in sA schöne bftt.
das si in alahen muosten f6t.
mit ainer vldelea dao
fUr Ooteliade stfto.
ond sanc ir stnin liet:
d6 er von Bechliren sdiieb
eine lade tragen:
mnget Ir beeren sagen)
nnd iplen ims an die baut
In das Etselen lant.
1636, 4 das gftt mir armen wlbe nAt'
1640, 8 iwer iln hete gegert
1641, 4 ril harte nalicfaen sint
164S, 4 das li in maoseo ataben lAt
)vGoo<^lc
DEE NIBELUNGE NOT. XV. uiM l.
1646 Und anlt dorefa mlneD willen
■Vena ir wldw wandet,
wie ir mir habet gedleoet
des die TToawe gerte,
1046 Dö aprub der wirt hd gelten
icb wil inch gelbe leiten
du in ftf der ettizf
dö worden ilne soame
164t Der wirt wut wol bereitet,
mit Toasen und mit Ueidem.
tU bute frtellchett
der einer mit dem llbe
1648 Hit koBse minueellcben
ab6 tet onob Glielblr,
mit nmbetlozen armen
du mnoste alt beweinen
1649 DA wurden allentb^en
der wirt mit stoeD mannen
ich wen Ir her» in aeite
di weinde manic rronwe
1650 Nftch ir lieben frinnden
die b1 ze Bechei&ren
doch riten ai mit Trendeo
zetal bl Tsononwe
1651 Dö sprach le den Bnrgonden
RfiedegSr der edele,
weaen anser mere,
im h4t der kflaic Btsel
1652 Zetal dnrch österlofae
den Unten allenthalben
das liie beide ktemen
des kilneges ingesiade
si ze ho*e tragen;
dsz man mir müge sagen
d& ze der böcbzit.'
vil wol leistete er das stt.
'Ir anlt dest samfter Tarn:
Dnd heizen wo! t>ewam
niemeu mdge Bchaden.'
harte schiere geladen.
mit fünf hundert man,
die fnort er mit im daa ,
zno der hAcligettt;
kom nie ze Beehllren alt
der wirt dA dannen aeblet:
als im bId tngent riet
si tr&ten achmoia wlp.
TÜ maneger jancrronwen llp.
din Tenster fif getAa
ze rosaen wolde gtn.
diu kreAecIlchen leit:
nod manic wetllehlii meit.
geonc^ beten afir,
gesUien nimmer mfir.
nider über aant
in dai Hinolsebe lant
der rtter Til gemeit,
'jft Bolen wir niht verdeit
daz wir ae den Hinnen komen.
nie bA liebes niht vemomen.'
der böte balde reit:
wart das wol geaeic,
von Wnmwz Ober Rln.
knnd ez niht lieber gesln.
1647, 4 der eiaer mit dem lebena
1646, 3 iiiamao möge geaokadaa*
1651, S 'ja inlD [dir D] niht verdett
)vGoo<^lc
220 DEB KIBELDNGE NOT. XVK uau u
XVI'.
1658 Die boten flir strichen mit den meren,
du die Niblnoge le den Hinnea WBren.
'da Bolt ai wol enpb&hen, KiimhUt, rronwe min:
dir koment nich grAeen Aren die tu lieben brfieder diD.'
1654 Kriemhilt diu rrooire in einem venster Btnont:
ai warte nftch den mftgen, sd vriunt n&cb frionden toonb
von ii TAter lande sacb ei manegen man.
derkUneoMeEchuaobdinmnTe: vor liebe er locben began.
1056 'Nn wol mioh mloer TrOuden,' 85 sprach Kriemhilt.
'bie briagent mlne. mftge tU manegen niwen eobilt
nod halsperge wUe: sver nemen welle golt,
der denke mluer leide, und wU im immer wesen holt.'
XV'.
kömen in das laut,
der alte HUtebrant.
ez was im harte leit:
die riter kOene unt gemeiL
hieK bringen din marc.
vil manio degen starc,
zuo in an doz velt.
vil manic hSrllob gezelt.
Tenüt rlten sach,
geBOgenllch er epraeh
Ton dem sedele stAn,
die lach ää «ellent hie enphftn.
daz ist mit wol bekant
TOa Amelnnge lant
si sint vil bAcb gemnot,
sw2 man in hie dienst taot'
(daz was michel reht)
(moiiü;] ritter onde kneht.
1650 Dö die Bnrgonden
do geniesoh ez *on Beme
er seite ez slme bfirrss.
er bat In wol eopAhen
1657 Wolfhart der snelle
dfl reit mit Dietriche
äi er li grUezen wolde,
dA heten si Of gebnnden
1658 D5 si von Troqje Hagne
zuo den einen htrrsn
'nn sult ir snelle recken
und gfit in hin enkegeue,
1659 Dort knmet her ein gesinde,
ez sint vil snelle degne
der von Beme se flieret:
and Iftt in niht Tersm&hea
1660 DA stnonden von den rossen
neben Dietriche
U)&4, 1 in eis venster slnont:
1658. i di laeb di (hie C) wellent «apüii
)vGoo<^lc
DEE NIBELUNGE NOT. XV^. i48i3 L.
ri gtengan mo den gesten,
■i gnotiea minnecUehs
1661 D6 81 der hfim Dietrich
hl* nnigflt ir hosren gmie
Boo den Votm klnden.
er «ftnd ex weste Rüedeg^r,
1662 'Sit irDtekomen, ir hSrreD,
QimOt nDde Hagne:
oad DsDCwart der snelle,
Kriemhilt Doch sBre weinet
1668 '61 msc tu iMge weineD/
'er Ut vor manegem jAre
den Icfintc ron den Hinoen
Strrit kninet niht widere,
1664 'XHfl Stfrides woadeo
«ol leben ttod Crlemhilt,
a6 redete von Berne
'tTttfit der Niblnnge,
1666 'Wie so) iah mich behaeteor
'Ezel oDB boten ssnde
du wir ZBo Im solden
oneh hftt nns manlc mnre
1666 'leb kan In wol gerftten,'
'bittet In din orare
den h«rren Dietrichen
daa ai inoh Iftcen viazen
1667 D6 glangen annder Bprftchen
Onntb«r nsde GemU
*nn lag nns, Ton fieme
wie dir st gewiaaen
1668 D6 sprach der volt tob Barne
ich hosre alle morgen
mit JfBmerÜohen sinnen
dem rtchen gote von hlmele
dft man die beide rant:
die Ton Bnrgonde lant
gfin im komeo saofa,
wa2 der degen sprach
ir reise was im leit:
das er ins hAte geseit
OnnthAr and GtselbSr,
sam Bl hftr V<AUt
ist in daa ntht bekantT
den helt von NIbInnge lant'
sprach An Hagene:
ze tAde erslagene.
Bol b! An holden haben:
er Ist nn lange begraben.'
Iteen wir an atkn:
sfl mae schade ergtn.'
der hSm Dlettieh.
di Tor behJiete dno dich.'
sprach der kttnio hftr.
(was Bold ich Mgen m^rf),
itten in daa lant:
min swester KrlemUlt gesant.'
sprach aber Hagene.
baz xe sagene
und sine beide gaot,
der TTOwen Erlemhilte muot.'
die drl kttnege rieh,
and och h6r Dietrich.
▼n edel ritter gnot,
nmb der kttoiginne mnot'
'waz Bol ich in sagen f
weinbn nnde klagen
daa Etselen wlp
des starken SlMdes Up.'
1664, S noch mag schade ergAn.' MC
lem, 2 (wei lolt ich viigao mftrT).
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XV^ i«80 L.
1669 'Bk Ist et onerwendet,'
TolkSr der tidelnre,
wir Baln *e bore rlten,
«at vne snellen degeoeo
spracfa der kQeoe maii,
'du wir TemomeQ bfto,
nnd Biiln lizea sehen
intige Ben HiDoen geeohehen.'
1670 Die kOenen Bnrgondeo
ai köm«D belieben
d6 wandert d& zen Hlonen
amb Haftnen von Troneje,
1671 Dnrch das man seit« mmre
das er TOn Nlderianden
aterkeit eller reoken,
des wart miohel TrAgen
1672 Der helt waa wol gewahaeo,
gröz waa er un bruBten,
mit einer grtaen varwe,
eiBlich Bin geBinae,
16T8 Dfl biet man herbergen
Günthers gesinde
(das riet diu kUnlginne,
d& von man Bld die knehte
1614 Dancwart Hagen braoder
der kflnec im sin gerinde
das er ir wol pflnge
der helt von Bni^toaden
bin ze bore riten;
nib ir landea siten.
vil manegen kfienen man
wie der wnre getftn.
(des was im genaok)
StiirideD alnok,
rrona Kriemhilde man,
te hOTB nib Uageoen getin.
das lat alwAr,
gemiachet waa ein h&r
diu bein w&m in lanc,
er bete b6riIohen ganc.
die Burgonden man.
wart geanndert dan
diu im tU baaea tmoo);
SB der berberge sluoc.
der waa marBohaloh:
vHzicllcb beralch,'
and in gelM geunoe.
in alien holden willen traoc.
xvn-.
107& Kriemhilt dio schcene mit ir gesinde gie
dft si die Niblnoge mit talscbem moote enpbie.
si knate Otaelhfiren nnd nam la bl der bant.
das aacb Ton Troneje Hagene: den heim er vaeter gebanL
1676 *NAch. ans get&nem graose/ bA sprach Hagene,
'mngen alcb verdenken anelle degene:
1614, 4 Id sHeii gnotra willen traoe.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVU". m« l.
mw grOeist Bunderilohen
wir haben nlht guoter nlet
1617 Si spneh 'dd slt wülftkomen
durch iwer selbM TrlnntBcbaft
sag«t wai ir mir bringet
dar nmbe ir mir sd gWt»
1678 'Waa liot dlua nuere,'
'daz in gibt lolden
ioh weBse inch wol bO riche,
dai ioh in mtner gtbe
1619 'Nn mit fr mich der m«re
bort der Miblnnge,
der waa doch min eigen:
den soldet ir mir bringen
1680 'Entriwsn, min vron Kriembilt,
daz ich der Ifiblnnge
den bieten mine harren
dt mnoz er wnrUche
1681 Od tfraA diu Muteten«
ir ^tihet mir« aooh mI wMc
•wü V «In tigen «wra
dw Mk ich stt vil twmn
1682 'loh bring« ia doo ttarel,'
'ich h^ an ndme sdiflde
nnd an mlner brflnne:
daa Bw«rt an mlner bende:
168S DÖ i^aeh diu kttniginne
'man aol daheinin wUm
fr helde, ir nlt mlra flehen:
'entriwon,' apraoh ab Hagne,
1684 Jane ger Ich nibt der «ren,
daa ir *t den herbergen
die kttnige nnd ir man:
ino dirre böhzlt get&n.'
•wem indi gerne aiht.
grfleie Ich Inch nibt.
TOS Wormz (iber Rtn,
Boldet willekomen sin,'
Bpraeh dd Hagene,
bringen degene?,
ob ich mich bai Am Mraliii,
her ze lande nibt gifimt Mm.'
vatn wizaes Un.
war habet ir den get&nf
daz iet in wol bekant:
in daa Etzelen lant'
des lat manic tac,
hortoa dI« gepflac.
Benken in den lUn:
anz 8B daz jangiate Bln.'
'ic* iSiu ««k trat giim.
W se Umde MJU,
umi tek rti «4lMt |AIm.
Bpraoh Hagen«.
80 tII ee tragene,
min faelme der ist Uebt,
des enbringe ich la nieht'
te den recken Über al
tragen in den lal.
ich wils behalt«» IIa.'
'duz wirdet nimmer getftn.
fBrateo tohter müt,
traget mlnen aohUt
L awer loch nme elU.
) alB ich mfeh kan varatka, D
vil manlMD trOrigen tao.*
L Bpraeh abar Hagene.
1 raraten wln« milt, MC
t trfieget mlDai> aeUlt
)vGoo<^lc
DER NIBEL:tIN6E NOT. XVII\ i«i3 l.
nod ander mJn gB:RiBto: ir alt tin kttniglD.
daz eniertfl mich min Tater nilit: ich wU selbe kamerare sin.'
> 'Ow6 miner leide/ spraoh rron Kriembilt.
'var smbe wil min bmoder nod Hagne stnen schlU
nflit Iteen behalten f sl Bint gewamAt.
und wease Ich wer daz tnte, Ich riete Im immer slueo tAt*
I Des antworte Ir mit zome der htm Dietrich
'ich bins der hAt' gewamet die edeln tfinten rieh
und Hagnen den kUenen,
Dn ano, TUandlune,
I Dee schämte sich ril sAre
d Torhte bItterIloheD
ei gie TOD fm balde,
wao daz bI swlndo blicke
i Bl henden aich dH Tiengen
das eine was hAr Dietrich,
dö sprach geeogenilohen
'iwer komen ze den Hinnen
i Dank iax dlti Wni^iMfu
di aprod» «e« Tnntje Hagnt 'da« »irl «ool allaa rif.'
den Bnrgandea man.
da Bolt miha niht
das Etzeien wip:
IMetrlebes llp.
daz sl aiht eoeprach,
an ir Ttende aach.
XVI*.
zwftne degene:
daz ander Hageoe.
der reke ril gemelt
tat mir wterllchea leit
Ua.'
n» nifm Mit eia aadar
dflja aach Atr Uaic Ehwt;
I 'Din mKre ich weste gerne,'
'wer jener reke wnre,
a6 TrinntUeh enptthet.
Bwer sin Tater wmre,
1 Des antwnrte dem kUnege
'er iat gebom TOn Trou^e,
Bwie bilde er hie gebtre,
iie stoina IMsm «
dar HMba «r vrigen haga».
sprach der kßnto rieh,
den dort her Dietrich
er trelt vil höhen maot:
er mac wol sin ein recke gnot'
ein Kriemhilde man
sin TBter hiez Atdrifto,
er Ist ein grimmio man:
ich l&ze inch daz beechonwen daz Ich griogen nteae hftn.'
2 'Wie sei irh daz erkennen daz er sA grlmmic istf
danach er niht weste s6 m&uegen argen list
1665, 1 Bpraoh d« [vron B] CriamUlt.
1687, S den (hem Jk) Diet«rlehea Hp.
', 3 da gi si TOn im (In CD) bald«,
1691, 3 er Iat «In griinmai' man:
., 4 ich l&ae lach das wol beschowen.
)vGoo<^lc
DEB NIBELÜNGE NOT. XVI». U676 l.
deu Bid diu kÜDiginne
du si ir nie deheiMn
1698 'Wol erkud iah AldrUnen:
lop and« michel tn
ich machte in x» rittor
dvh daz er.gvtrin waa,
1994 Di voD tob wol «Aenne
•C w&rn wol
er und Ton SpAn« Waltber:
Hagen land ich wid«r heim:
169& Er gedUite lieber man,
einen rrlnnt Ton Tronjje
der In in staer Jngende
etd ftwnter im in alter
1896 Do Bohleden eieb die sw6n*
Hageni^on Tronjje
dd bllkte aber ahael
nleh elme hergeaellen,
1691 DO aach er Tolhtren
den ipshen Tidalsre:
wan er tU wol erkasde
w was an allen dingen
1698 Noeh Ueien il die hfirren
niwan u cwtae aleine
über den bof vil rerre
die ta erweiten degne
1699 8i gesiun tot dem bOse
(der was Efiemhilde)
dO Iftht in vor dem Übe
gennc^ die daa eUen
ITOO Alaam tier dln wildeo
die ttbermfleten beide
an ir mtgen begie,
TOD den Knnen komen lie.
waa er was min man.
er hie bt mir gewaa.
und gap im mlB goh,
, des maoa teh Im weien bolL
alles Hagnen siat.
zwei watUehia kiat,
die wnohaen hie ae man.
Waltber mit HQtegnnde entran.'
din wftm 6 geschehen,
bete er rebt ersehen,
t11 starUn dienst bot.
tU manegen lieben Trinnt tAt
fSH ü- ifstMmf.
renken lobeSeb,
not oneb hSr DIetrteh.
•in QnBtheres man
den er t11 schiere gewaa.
bl Gtaelhere Btftn,
er bat in mit im gfin,
sinen grimmen mnot
ein ritter kttene nnde gaot
&f dem boTe Btto.
sach man danaen gAa
für einen palas wlt
Toriitea nienaanea nlt.
gein eime aal
flf eine bano cetal.
ir btoUeb gewant
beten gerne si bekaot
gefcaphet worden an
TOD den Hinnen man.
1698, i dnreh daa er was getriwe, B i* was ieh im von haraen holt D
1691,2 eswtro[mliieglielBC/*l 1696,5 der Onntharu man
1697,3 (den CD] bat er mit im ff«ii,
1699, 8 dfi Mhta in vor ir IIb«
4 gDBOg« di li sUiea 1700, 1 wurdea gekapffet aa
15
JyGOO'^IC
836
DEE NIBELÜNGE NOT. XVP. um L.
A enaeh durch ein venater
des wart aber betriebet
1701 Eb mando si ir leide:
dei bete michel wnnder
WBK ir sA reht« ewn»
8t sprach 'dgx hU Hagne,
1702 Sl sprAchen soo der vroawen
was vir inoh ninUcbe
nie niemen wart sö ktieoe,
ieiiet in ans rechen,
1703 'Daz wold ich immer dieiua,
alles des er gerte,
ich blnt mich in te fOezea/
'iMhet mich an HagDen,
llOi Dd garten sich ril balde
durch Kriemhilde willen
and woldon alahen Hsgnen,
und onch den videlere.
1705 IM diu kiHnginiu
{» eÜM grimm^K mtnte
'du ir (U hofccl g»^ng»,
ja mdnrfnt ir id ringt
1706 Swu ttark mt mait Itüau
' floofc i«l v«m ttmrk&r,
VoOtir dar «tdolare:
ja MMull ir ÜB hM*
1707 IM ti das ^ktrtm,
ein- hmd«rt rMfctn.
•DU da« «il gmiatt
dd VHi (oorl «M dm dqiMM
1708 DA si ril wol gewifent
zno den saellen recken
'ns bltet eine wUe;
ich wO mder krdoe
«in Etselen wlp:
der aohoenen Kriemhilde 11p.
weinen ai began.
die Etaelen man,
verrihtet bete ir mnot
ir beide kttene nade gnoL*
'wie iat daz geschehanT
haben ttö gesehen.
den in hftt getln,
ez aol im an sin leben gio.'
fiwer raehe minin lelt:
des war ich im bereit.
sprach des kUnegea wtp:
daz er Terlieee den tlp.'
sehzeo kUener man:
si wolden hin gin
den TU kUenen maa,
daz wart mit r&te getftn.
ir ichar ai itMiM aaeik,
ai M dm hcldM ifM-Mk
At* mtl ir ab« gin.
Hagnnt mmMor bestd».
von 1)niug§ BagnM «1,
der im dd ttizd bt,
d«r itt mn üM nuM.
nikt «d Hüte batUn.'
dA garlt sicfc ir mir,
diw kUiügimtu lUr
iax si in tmt» Ml.
mioM MTfls h»ftU.
Ir gesinde saoh,
din kUnIginne sprach
JA snlt ir stille st&n.
zno mlnen Tlenden gAn.
1700, 3 si ersah ondidarch »in faoster du Ecalo wtp:
1701, 8 waa ir sA s^ier« betröebet (besweret) bete den [im 0} u
nob, 1 Dtmcner Hagenan bestte.
1707, 3 vier haadert sneller nekee.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVI". u708 l.
170fl Cad beeret iuwtu,
Hftgne voD Tronf]«,
icb weiz in sd i
•ä ist oncb mir nnmBre
ITIO DA Bftcb der Tidelnre,
die edeln kliaiginne
older abeme bflee.
VolUr der kiteae
1711 'Nn aobowet, Triaot Hagne,
din uns ine triow«
io geskoh mit kttoeges wtbe
die gwert euheode trüegeo,
1)12 Wiizet ir, vriDnt H»gne,
ad wil ich ia da« rftten,
des llbei nnt der Aren,
als icb mich TCFBlime,
itl8 Und rät oaob BoinelSche
Bwer sIb lelbM büeten
iob wnae ei die liebten
wen si dft mit mefueii,
Uli DA eprsoh in zornes mnote
'ich weix wol daz ei &llez
du bI dis liehtea nftfen
vor den mfiht icb geraten
1115 Nu saget mir, niont VolkSr,
ob mit mir wellent strlten
dai Ikiet ir mich hcarcn,
ich won in immer mftre
1116 'Ich hfife In sicherllohen.'
'ob iob noB hin engegne
WBB mir hkt getin
QnnthereB mut.
dai er mir longent niht.
Bvu im dar nmbe gescbiht.*
ein wnaderküene man,
aJa einer stiegen gln
dfl er das eraach,
zno idme hergeBellen Bpraoh
vi si dort her« glt,
int lant geladet hftt
nie Bd maaegen man,
alsd Btritlicben g&n.
ob b1 In Bin gehaal
ab hUetet deste baz
Jft dnnket ez mich gnot.
si eint tU zomio gemnot,
zeo broBten also wtt,
wil, des ist wol ztt
brünne an in tragen:
daz enboer ich niemen sagen.'
Hagne der küene man
ist üf mich get&n,
tragent an der baot.
noh in der Borgonden lant.
ob ir mir weit gestin,
Eriemhilde man.
lals liep als ich in et.
mit triwen dienatliofaen bt.'
s6 sprach der spilman.
Bnhe den künic gftn
1709, 9 der GfintbereB nwa.
I71(^ 1 ein küene ipilmui,
1710, S niin von dem bflia. als er dai enach,
1713, 2 ir hüetot deate baa
171S, 2 awer sin selbei hfieta, der tao dms enalt
ich wsn si di liehten brfiune du dar ooder tragen:
1715, 2 dl Criemhtlde mu.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVI'. u?«
mit allen Btnea reckea,
BO flDtwlcbe ioh In darb Torhte
1T11 'Nn 16n ia got roa himele,
ob 8i mit mir strttCD,
dd ir mir helfen wellet,
bA BBln dise rebken
1118 'Nn Bt6 vir toh dem sedele,'
'd ist ein kttniginne:
bieten ir die hm
dt mite iet onob getinwert
171fi 'Nein dnrch mSn« liebe,'
'bö wolden aich Teninnen
dai ichi darcb forbte tete,
ich «nwil dnrob Ir debeinen
1720 JA limet ei nnB beiden
iwin Bold leb den tren,
dai getaon lob nimmer,
oncbenmoob lob was miob nldet
1121 Der fibermUeta Hsgne
ein rü liebtex wAfen,
ein tU llebter jMplB
wol «rk*nd es Kriembilt,
1732 D6 Bl du Bwert eitaode,
das geliilt wai goldln,
ex müde si ir leide:
leb w»ne es bete dar nmbe
1128 VolUr der anelle
einen ridelbogeo starken,
gelteb ein» «werte
dd sftien onerrorbten
1724 Nn dObten eicb so h«re
das ei nibt wolden
dnrcb niemaases Torbte.
din edel kUniginne
die wtle loh leben mnos
nimmer &i helfe einoD fiios.'
tU edel Volkftr.
wea bedarf loh danne mkrl
alB ich hän Tomomen,
TÖ gewerilchen komen.'
Bpracb der epllman:
nnd Ut si flUr gin.
si ist dn edel wlp.
onser tetweden Dp.'
sprach dd Hagene.
dise degene
oad Bold ioh bin g4n.
nimmer von dem sedet sttn.
KwAre Uzen bas.
der mir ist gehaal
die wlle ioh hin den Qp.
des kttnlo Etxelen wlp.*
lelt Über slain bein
da des knophe Bcbeln
grUener danne ein gras.
dai ei Slfrides was.
dft gie Ir trftnas nOt
din Boheide da bort« rOt
weinen b1 begau.
der kttene Hagne getAn.
sAb nAber Af der baae
micbel nade laue,
sobArf nnde breit
die swAne recken gemeit
die zwAne kUene man,
Ton dem sedel stAn
des gieag in an den ftu»
ood bot in TtntQehen groos.
1716, 4 [dB helfe Clfi nimmer einaa fboi*
1719, 1 [aOOJiprMhtabarBCIIBngen«. (KwfoJ,
1728, 4 di svAne deg«ae (halaa O) gemeit
)vGoo<^lc
DEE NIBELÜNGE NOT. XVI«. U83« L.
1T2& Si apneh nn taget, hAr Hagns,
das ir gatontot rtten
nnde tr dac wol erkandst
hetet Ir goote bIbd«,
1T2S 'Nich mtr rasaode Di«meii,*
'man ladat« her n lande
dte beizest aüa» Mmn,
deheiner hoTeniM
1721 Si sprach 'du saget mir nitre,
dac It da« habet rerdlenet
Ir iliu^t Slftiden,
dei Ich nna an min ende
1T28 Er tpraeh 'waz soI des m6reT
ich bini et aber Hagne,
den helt ze slnen banden.
das dln nt>w« KriemhiU
1T29 El ist et Ane loagea,
ich bta des aOea lobalde,
nn reeb et awer lA welle,
ieb enwold ta daone liegen,
1780 Bi ipraeb 'dai hceret, recken,
aller alner leide,
das ist mir tA nnrnrnre, .
die flbermfieten degne
17S1 Swer den stilt da hflebe,
dal man den aweln geaellen
wan slz in AOnnen bMen
des nah Jene rermtun,
1782 DA spniflh elo d«- leeken
das leb e dl lobete,
dnreb niemaDnes ^be
JA wil WM Tsrleiteii
wer hftt nlh In geeast^
her In dItsrJant,
was it mir habet getial
ir soldets billicben [kahm] Ud.*
Ipraeb dfl Hagen«.
drle degene:
BÖ bin ich ir man:
M« ich seiden binder In gestftn.*
iwin tttet ir das,
daz ich In bin gehaiT
mtneo lieben man;
inuner mtr ae weinae h&n.'
der rede ist nn gennoe.
der SiMden slnoc,
wie sAr er des enkalt
die schcenen Prfinhilde schaltl
kflniglnne rieh,
des soiiaden schedelSch. ''
n st «!p oder man.
ich hin in leides tÜ getio,*
w& er mir longent niht
Bwaz im dt von geachfh^
ir Etzelen man.'
sAhen alle ein ander an.
sd wäre di geschehen
der Aren rattese jeben,
dike wol gel&n.
dnrh Torfate mnosen st dax Iftn.
'wes seht ir mlcb an?
des vll leb abe ggn,
Tcrliesea mlnen 11p.
des künic Ettelen wlp.'
1726, i bin leb selten bieder in bestAa.'
1737, S den mlnen lieben man;
4 imnar gonoo le velneo hin.'
1799, S iah bftn m alias lehnlde,
8 nn recbei swer der «eile,
I78(ti i 8t spraeh 'das hcsTt, tr reeken.
)vGoo<^lc
280 DER NIBELÜNGE NOT. XVI'. U900 l.
1788 DA spraob d8 bl «in ander 'des »Ibeo bis leb mnot
der mir gebe tttme Ton röten golde gnot,
disen Tldeliere wold loh nibt beitAo,
dnrii stn« awinde bücke, di ich an tm gesehen bin.
ITSI Och eAenne loh Hagnen von ilnen jangen tagen:
dea mao man tod dem reeken übte mir geeagen.
in zwein and iweiniik stürmen htn iah Is gaaehen,
dft TÜ manegan rronwen ist herselelt ron Im geicbehei
1786 Er and der von Spftne trftten manegen atlo,
dd b[ bie U Etiel v&hten manegen wie
■e firen dem kttnige: des ist vil geachehen.
' dar nnbe wl man Hagneä der ftren billlohen jeben.
1786 Dannooh was der recke slner jAre ein kfnt.
daa dö die tomben wftren, wie grlae die nn datl
na ist er komen ae witaen and ist ein grinunic man.
oeh treit er Balmnngeo, daz er tibele gewan.'
1787 Di mite was geacbeiden daz niemeo dA enstreit.
dfl wart der kUniginae vU heiaealtohen leib
die beide körten danoen; j& Torhton ai den tM
ron d«in «id«I«rra.- dee gie In sieberltoheB n6t
1788 D6 apraeh der Tideleare 'wir hin dat wo) ersehen
daa wir hie finden rinde als wir 6 hdrten jehen.
wir snlQ sno den hünigen hin ae hon gAn:
80 entar aoaere harren mit atrlte niemen wol iMetAa.'
1739 Wie dlke ein man dnreh rorbte manegin dinc rerltt,
BwA b6 Trinnt bl nioade gSetllchen atlt,
nnd hAt er gnote sinne, daz er ein niht entaot
schade ril maneges mannes wlrt von sinnen wol bdioot
1740 'Nu wit ich i» volgm,' ipraak dd Bogatt*.
ti gieng«n di *i fwtdt» die xierea iegttu
in grixm omtoamg» an dem hoM tti»,
Voüiir der Uuiu e» Utt «predUi hgaii
17S4, 4 [von im O] ist herceleit gesohehen.
178&, 4 dar nmb maos man Hageoen
1736, 4 das er ril äbele gewan.'
1737, 2 das wir ii ytnde vindaD 4 mit strit» niamea beattD.
1739, 2 frinntllohea ittt.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNOE NOT. XVI'. \i9U L.
1T41 Zwo (Im riMx Urm
md karal in dmi Inuijfa
(U mik ma» aieft jfSMltait
'«Di« huig» mit fr vtAi,
£« IifUa Umm Mai^ 9«ot.
1^42 Der fiinte tod Berae
OoBtlitrn den vfl riehen
ImTTit nam Okrndton,
d6 BMb man Rfledegeren
1743 Swie iemen eich g«getlet
YoMr nad Hagne
niwtn Id aiine Sturme,
daz mnoeen edele vronwen
1744 DO Bach maa mit den kUnigen
ir edelo ingetindeB
dar aber eehiik recken:
die hete tn elme lande
1145 »»wart vni Irinc,
I Wtlfhart,
Üt aoek man wol ir tugntie
1746 D6 der TOget von Bine
Esel der riebe
er iprane Ton elme eedele,
ein gnua afi rehte sohcene
1747 'Bit wUlekomen, hfir Gunthar
nnd iwer brugder OIselhAr.
mit toiwen willecltchen
nnd allez dae ge Binde
1748 Nu ett nni grAie wlUekomen,
Tolkfa der rU kUeno
mir nnd miner rronwen
al b4t Ib boten manigen
1749 Da sprach von Troneje Hagne 'dee hftn ich vil Ternomen.
wer ich dnrch mlne harren zen Hinnen niht enkomen,
1747, 1 lol mir wülekomeo itn.
xvir.
der nam an die hant
ron Bnrgooden laut:
den TU küonen maa:
ze hoTo mit OlaelhAre gftn.
und och se bove gfe,
geeohieden eicb nie,
nnz an ir endee zit.
beweinen grcezllohen alt
hin le bore gftn
töaent kUener man ;
di wftm mit in komen,
der küene Hagne genomeu.
xmint üx amwlt« maa,
H d»n fcftee^M gäa.
ei« tkatrUekar dtgmt,
vor den amlereii pkle^w.
in den palaa gie,
das langer niht enlio,
als er in komen eacb.
von künege nie m6r geschacb.
nnd och bfir Q6rn6t,
min dienst ich In enb6t
ze Worms Aber Bin.
daz BOl mir wülekomen Bio.
ir zwßne degene,
nnd onch Hageue,
her in dltse lant
hin ze Blne gesant'
jvGoo'^lc
DEE NIBELUNGE NOT. XVIP. 15083 L.
lA mnr loh ia m «rsa
da nun der wlrt edele
1160 Er brttite si se dem sedele,
da
In irlten goldee aoballen
nod btt die elleDd«n
IT&l D« Bpnwh der kflnic Etnl
mir enkonde in dim werlde
dann« nn In heldm,
des iit der känlginne
1762 Miob uimflt det immer wuder, waz ieb in hab getln,
sA muegen gut vU edel« den ich gsrnnaen hAa,
dfts 1t nie gemohM komen ia odnln l&nt
das ich Inch nn geiehen hin, das iat m Trflnden mir gewant'
gerlten In daz lani'
die lieben geste bl derhiint.
dt er A selb« aac.
(mit rllce tet nan das)
metfl mbras nnde wln,
grti« wOIekcKnen sin.
'dea wil ich in Teijeban,
lieber nibt geschehen,
dai ir mir dt befcomen.
Til mlchel ' br&ren benomen.
1163 Des aatwnrte BfledegAr,
'ir mnget al aeben geroe:
ndner noven nige
al bringent in ze h&ie
1764 An annewenden ftbent
in Eteln hof dei riehen.
von ahfl hdhem gmoae.
nn wae och eisennei zlti
1766 Bin wlrt bl etnen gesten
man gab In TOlledlefaen
allea dea ai gerten,
man liete tou den beiden
mi* li der tekiUieakt fkUftn.
I7M Der tae hete sn ende nnd nihet in din naht,
die wegemtleden recken ir aorge an Taht,
wann ai Boidea moven nnd an ir bette gin.
daz bereite Hagne; es wart In achiere knnt getlo.
1767 Gnntbftr apraoh ze dem virte 'got lice iaeh wol gelelwn.
vir weilen vam alftfen: ir anlt tuu oriop geben.
ein ritftc hdch gemnot,
ir triwe din iat gnok
der ftren knnnen phlegen:
manegen WBtllcben degen.'
die hflrren wftren komen
TU selten ist Temomen
als er die beide enphle.
der kflnec mit in eb tiaohe gie.
schöner nie gesaz.
trinken nnde naaz:
des waa man in bereit
tII micbel wnader geaeit.
1749, 4 dA aam der wirt nl edela
1763,8 der mtner rrovan mige aA icliOii« kanneo pflegen
1766, 1 Der tao der bete na eode
)vGoo<^lc
DEB NIBELUNGE NOT. XVIP. JMw l.
BveDB ir das gebietet,
er aeUet Ton afaieo geet«ii
ItttS DringeD allenthalben
Volker im kflene
'wie getnrret ir deo redten
nnd weit ir iaohs nlht ndden,
1769 SA ilah ich eteHUshen
hU er getrfwen iemen,
wan wichet ir ana reekenf
et heieent alles degne,
1760 DU der ridelere
Hagne der kttene
er sprach 'in ritet rehte
ir Krletnhnde helde
ItSl De« ir dl habet gedingen,
weit fr ibt be^nen,
(nnd IM ans ellendfln
jk wen ez ron beiden
1762 Di brUte man die gelte
den fanden sl beribtet
rah TÜ riehen betten
in tiet vroo Eiiemhilt
1763 Manegen kolter spnhe
der ril liebten pfelle,
TOn Arftblacben slden,
dar ftfe Ugen Itsten:
1764 Deelachen heraün
and TOD swaizem zobele,
des nahtes eebalTen solden
ein kllnec mit slme geainde
1766 'Ow6 der nabtselde,'
'lud owA mlaer Trlnnde
■A kome wir morgen frno.*
harte ncellehen doo.
die geste man dA sach.
xno den Hinnen sprach
fttr die fUe« ginl
b6 Wirt in leide getftn>
so Bweien glgen eine,
dai en' beweinen mac.
Jft danket ex mteh gnot.
nnd afait geBnhe niht gemoot.'
aA KOmeoHohen sprach,
hinder alch ä.6 sach:
der kflene apilman.
ault te berberge gin.
ich wnne ez iemeo tno.
sA komet nna morgen rmo
blnt haben gemaob):
mit eolhem willen ie geaefaach.'
in einen wtten saL
den reken über al
laac unde breit.
din alier gnssdaten teit
TOD Arraz man dk aacb
nnd manio bettedaeh
die beste mohten atn.
die g&ben hftrllcben achln.
tH manegin man dA aach,
dar ander si ir gemach
noE an den liebten tac.
nie sA hftrllch gelac.
sprach Glaelber daa kint,
die mit nna komen sint.
1760, 4 ii snlt cen barbergen $ia.
17«, 1 Des Ir dft babut willen,
3 weit Ir ibtes baglnDSD,
176S, 4 in riet diu rrowe Orfmhilt
1768, 1 TU maolgen kotier spähe
17G4, 1 Dio declsokeD bännio
)vGoo<^lc
234
DER NIBELUNGE NOT. XVIP. i5im l.
Bwle et ez mim aweBter
ich fllrht i*x wir rnttmea alle
1166 'Sa llt Iwei sorgen,'
'ich wil noh hint Mibe
Ich trowe fach wo] behtteteo
des elt gar An Mgest:
1T67 Dd nigen d im ^«
Bi glengen eho den betten,
das sich gelelt hfitea
Hagne der kfiene,
1168 Dö Bpraoh der vldelnr«,
'rersrnftheteB in niht, Hagoe,
hlDt der eehfltwaefae
der helt rtl minaecUchen
1769 'Nu 16n in got fon himele,
ze allen tntnen eorgen
niwan inch aleine,
loh sol ez wol verdienen,
ItlO DA garten ei sich b^de
dft nam ir ietwedere
nad giengen üi dem h&se
dö plilftgen Ei der geste:
1111 Volker der enelle,
einen schilt den gnoten
dö gie er hin widere,
dd diend er einen vrinnden
1172 Under die tttre d«B h&see
kfiener Tidelsr«
dö im der selten doenea
die stolzeo eilenden
1118 Dd klnngea stne seilen
Bin eilen zno der ftaoge
s6 gtieüteh erbot,
ron ir scbnlde ligen tAt.'
sprach Hagne der dege«.
der BchlltiTMhe phlegen.
nns nns kinnet der tao.
BÖ wend es d&sne swer der n
nnd selten im des dano.
din wUe was nIht lane,
die wetUcben man.
der belt eich w&fsn began.
Tolk6r der degen,
sA wold ich mit hl phlegeo
nn2 morgen ttoo.'
dancte Volkere dso.
Yil lieber Volker.
BO engerte ich niemen mtr,
swft ich hete xktt,
mich enwendes der tdt.'
in lichtes Ir gewaat.
den schilt an tdne hant,
ftlr die tOr stAn.
das wae mit trinwea getftn.
EDO des sales want
leint er Ton der hant.
sin gtgen er genam:
als ez dem beide gesam.
sae er ftf den stein.
wart noch nie debein.
aü sflezltch erclano,
die Beit«nB Volkere daae.
daz al d«E hflB erdAs.
din wftrn beidin gros.
1766, 4 ieli ffirbU du wir mflesan tod ir Bchntdeo ligen tot*
1766, 1 BO ganeae danne Bwer dw mao.
1768, 3 der schiltwache htnta
1769, 2 aon gert ich oiemena mir,
1771,3 di »idaln er ganan;
)vGoo<^lc
DER NIBBLUNGE NOT. XVIP. 16848 l.
gfleier nnde genfter
do eatsweb«t« er an den betten
1774 DA fii entslifen wiren
d6 Bua der degen widere
nnd gle tz dem gkdme
md hnote der eilenden
1775 Dea nshtea wol enmitten,
du ToIk6r der käene
TCrre üe einer vlnster.
wolden nn den gestes
1T76 Dö apfftch der videlBre
nns simet diain aoi^
ioh albe gewftfeot llnte
als ich mich Yerainne,
1777 *86 BwtgeV sprach dö Hagne,
t tA mieer werden innen,
Tenncket mit den swerten
Bi Werdent Krlemhilde
1778 Ein der Hinnen recken
du dfn tttr waa bebitetet:
'dea wir dt beten willen,
ich albe den videlere
1779 Der trett 6f eime hoobte
nter nnde herte,
oneh iahent im die ringe,
bl im atfit onch Hagne.
1780 Zehant ai kertea widere.
wider alnen gesellen
'nn Ut mich sno den reoken
ich wil Trigen mnre
giges er begnn:
ril maaegen sorgaaden man.
nnd er das errant,
den acbiit an die bant,
flir den tnm stAn,
Tor den Krlemhilde man.
ine wetz et 6 geachach
Bchlnen helmen aaoh
die Kriemhilde man
schaden gerne Ik&a getAn.
'vrinnt, hfir H^ene,
enaamt le tragene.
vor dem hftse aMa:
Bi weltent nnaieh beat£n.'
'lAt bI her n&her baa.
BÖ wlrt hie helmCTU
von unser eweier hant
hin wider ril Abele geaant'
t11 achiere daz geaach
wie balde er dö aprachl
ja enmag ea oibt ergin.
an der Bohiltwache atftn.
einen helmen glaai,
Btaro nade gana:
aam daz viwer tnot
dea alot die geet« wol behnot'
dö Yolktr du eraaoh,
er zornecllohen sprach
von dem höae gin:
der rrowen Krtembilde oan.'
1773, 3 videhi er begaa:
1776, 2 einen heim aeUnen aaeh
177Ö, [6 E daa ii Krienhilt liet al dar geaaat,
'ob )ra alaA vindet, W) alt durch got gemuit
du ir dA alabet niamea wan den einen nun.
den nogetriwan Hegenen: die andern aalt ir lehn lAo.' Cf4]
1776, 4 ich WVB ai wellent ani beatAn.'
1777, 4 bin wider Abele geaant.'
)vGoo<^lc
836
DEB NIBELUNGE NOT. XVIP. issi« L.
1T81 'Netn dnrii min« Hebe,*
'k<MDe( ir tom dem btUe,
bringeat iBeb mit Bwerten
du Ich In mfleBe helhn,
1788 80 wir dRone beide
ir zw«ne oder riere
sprangen loa dem hftae
an den sltfendeB
1T8S Da ipraoh aber TolkAr
du wir Bi bringen fnnen
du deB Ibt loagen
du et nngetrfnllehe
1784 Zehant d6 rief ta Volkto
'wei gU Ir ans gewtfent,
weit Ir Bchleben riten,
du atilt Ir mich m helfe
1786 Del antwnrte im nlenen.
"pU, ir ugen boase,'
'wolt ir altfende
d»B ist eö gnoten beiden
1786 Dö wart der kttniginne
du ir boten nibt enwnrben.
dö ftiogtft ai ei enden:
dea mnoaen slt rerderbeB
aprach da Hagene,
die andlen degene
llhte In Bolhe ndt,
[imii] wen aller miner nige tAt.
kcamen in den atrlt,
in einer knnen cl(
nnd tiBten nna din lelt
din nimmer worden ferkleit'
'bö Iftt du gesehehei
du wir si hin geaeben;
Kriemhilde maa,
tO gerne bhni gette.'
hin engegene
snelle degenaf -
Kriemhilde ma&T
nnd minen beigesellen hftD.'
sornifl was sin maot;
Bpraob der helt gnot^
ona ermOTdert bftnl
noch rü selten her getla.'
ril rebte daa gaseit,
Ton BChnlden wsa ir Itüt.
Ttl grimmeo wu ir mnoL
beide kttene nnde gnot
1787 [^Mir knolent so die ringe:*
'JA wcne diu nabt welle
icb kinaea tob dem lafte,
dö wacten sl der sanigen,
1788 IM «dM» der IMM m*^
wir *t %t Urdkit fiatgtu.
ob si «vo dfm MitautH'
ii4c& «il*» trislMlldkM
1763, 8 das des iht beben loi^n
1784, 3 *wl get ir sQe nwAffsnt,
_ ... .. j jj^j w«ll«
e morgan
1784, 3 *wl get ir aQe nwAff«
1787. a 'j* WBD dla nabt noe
1768, 1 OaachelnderDflhUii
ad apraeh YolkAr:
nns nibt wem mtr.
ei iat Til acUere tao.'
der noeb sltfende lae.
den gMitn in den ral.
di« ritifn ühtr al,
M MMSM W9tdeH pdl».
aioit eil litKm ftfgofi.
di Crlemhildfl man,
S tr Crienibilde maoT
DD Dtht warn mtr.
8 cer DieaBB wolden gks.
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XVII. i&380 l.
1189 a ran^m M^rftelU.
fcrMlm mi» Mim
«i mbn von i«ii Mim
1T90 DA iuet«D aioh dl« recken
dax nl« beide min
w besser Uelder brUiteu.
er apraeh 'JA aalt ir beide
ITdl Jft ilnt 1d dooh gennogen
na traget fllr die rösen
flir icbappel «Ol gesteinet
alt wir wol eAennen
1792 Wir mUeien hhita atrtten,
Ir nit fllr aldln hemde
nnd fllr die itcben mentel
ob leinen mit In sfime,
1798 Mm> »U IMm t^miti
k «Mit vil mttnUkU»
tMd Magtt feto dm rtvhm
Am di «il «mI Mthrä,
OwiAlree mwi:
1794 Ir* mll ewok iilht vfrgasxm
HMd mll «U «HwsllelbM
du wil icfc indt «mnwcii,
M «hmII> gvt «Ott fclwi l «,
1796 Boa glengen ino dem mUnater
if dem TrAnen ynthove
Higne der kflene,
er apmoh 'JA weljc noch olenMi
1796 I^agat, «dto« wimtd»,
mU Ma^Ni wrdtWHndmi:
dw ir «4 WN-drt /mdm
in alaö gnot gewann
in deheines küaegea lant
daz was Hagnen leit:
bia tragen ander kleit
din mare wol bekaat.
dia wtfan an der bant,
die liebten hrime gaot;
der argen Kriembilde maoL
das wll icb In sagen.
balaperge tn^n,
goote aohllde wlt;
das Ir vU weriloJwa alt
dar MW mtga mmI mim,
cue dar H r d taii gim,
t»rgt wid iwtr «41^
dos HM ndbt dM- m.
MDw ir b«kl fleUhtf
dd gtm 9«la atäm,
nktm vil Ur.
die ffiratea and ir man.
dl bles si stille at&n
das si dcb aebleden nibt
was ans Ton den Hinnen gescbiht,
di« toUlda für im fkoMy
da» iat dar Ha^iian rJlj ,
tum M in hheJkikm aUl.'
1789, 8 di QnnthMa mu:
1790, 4 bi tngen uderin kielt.
1795, 8 dl gnotau aofalide wlt;
1796, 4 wfts voD den HinneD ans gasehihL
1796, 4 dM (Bla O) «s in lobelieheu lUL'
)vGoo<^lc
DEK NIBELUKGE NOT. XVU. i6M4 l
1797 Volkftr ande fiftgoe,
fttr du wite mUiuter.
du « daz wold«ii wizien
mflese mit in dringen:
1798 Dö kom der wirt des londea
mit ilobem gewKiide
der TU enellen recken
d6 kfle man hfihe stonben
1799 Dö der künlc riebe
die ktluege uod fr geainde,
'wie sibe ich Triande mlne
mir iat leit &f nln triowe,
1800 leb B0I2 in gerne bUezen
hb iemen 8l beBwnret,
des bringe ich bI woI innen
Bwax sl mir gebietent,
1801 De8 antvnrte Hagoe
ez ist aite mlner bfirren,
H allen bAbgazlten
8WU man nna faie tnte,
1802 Til wol geborte Eriembilt
wie rebta vlmtltebe
■Ine wolde doeh nibt melden
Bwie lange si den b(te
1803 Swie grimme and swie starke
bete iemen geseit Etzeln
er bete wol nnderBtanden
dnrcb ir nl starken übermnot
1804 Dö gie tII grözin menige
do enwolden dise zwftne
Eweier bände breite.
JA mnose si sich dringen
1806 Bseln kamenere
Jl beten si den recken
die BwAue giengen dan
daz wart dnrcb daa getAn
daz des küneges wlp
jA was Tü grimmiß ir 11p.
nnd oncb sin scbinne wlp.
geüeret was ir Ilp,
die mfui saob mit im *am:
von den KriembOde sebam.
sns gewAfent saeh
wie balde er dö spracbl
nnder belmen gAnT
nnd bAt in iemen iht getAo.
Bwie si danket goot.
das herze und oncb den mno^
daz es nur ist tU leit.
des bin lob allea in bereit.'
'ans bAt niemen nibt getAn.
das si gewAfont gAn
ze rollen drin t^en.
wir soldens Etzelen sagen.'
waz Hagne geipiaeb.
si im nnder d'ovgen sachl
den Site tob ir lant,
ce den Bnrgonden erkant
ei in rtent were,
din rehten mnre,
das doch Bit dA geschach:
ir deheitMr Ime reijaeh.
mit der kitniginne dan:
idocb nibt höher st&n
daz was den Hianen leit
mit den beiden til gemeit.
die dflbtfl daz nibt guot:
erzürnet dft den maot,
1796, 8 di mra su:b mit Ir vam
1800, 8 hU iemen in beewaret
1802, 1 ViIwolhl>rt«(erliArtal>)Oriembilt
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVU. ifisis l.
wan d«i A eatontoD
dft wu tU nichel driages,
1806 Dö man dA got« gsdleode,
tD bftlde kom M rossen
d6 wu bl Erlembilde
wol a{b«a tflseat degne
1801 Eriemhflt mit ir Trflnwen
Eoo Ezelc dem riehen;
si woldes ichonwen- rlteo
hej waz Tremder recken
1808 Di «Mu (wek ■!«• «ari«baIo
DonnDort ibr vU fettme
in« »■ MM ttwl gtimttUt
1809 DA le rosse körnen
VolkAr der starke
ai Holden bnhiirditran
des wart tod den beiden
1810 Der helt het in gerAtes
der bohQrt UDt daz schallea
af den hof TU vlten
EmI nnde KriembUt
1811 tri den bnhnrt kOmen
Dietrtehea redken,
si wolden knrEwtte
hrt er ins gegnanen,
1812 He; w^ gnoler recken
dem hftrren Dietriche
mit OuDtbAre« mannen
er Torbte doer manne:
1818 DA dlae Ton Beme
dA kAmen tod Bechlftren
vor dem fcüoege h6r.
nnde doch niht anders mSr.
ant das si wolden dao,
manie Binnen man.
fil manic seboene meit:
bl der küntginne reit
in dia vesster gesät
liep was im daz.
beide ril gemeit
vor in fif dem bore reiti
mit dan fcaelUn fcemm:
iMifl xwB im gtOMM»
von BvrgoniMt taut.
d«n JMmm S&Utngmt etfNk
die künege und oach ir man,
riten dai began,
nAb ir landes aiten.
Sit vil herllcb geriten.
des d dob niht TerdrAs.
worden beldia grds.
kom tU manic man.
daz selbe scbonwen began.
sehs hundert degene,
den gesten zegegene.
mit den Bnrgooden h&n:
sl beteni gerne getfto.
in di nAch reitI
wart dac geseit.
das spi) er in verbAt.
deä gie im Bicherticbeu not.
gegcheiden wären dan,
RUedagfirea man
leOS, 1 IM ■! M NMa kameot
1807, S Vit llnD was im das.
8 di haldfl tU gemelt
1808, 3 der (er C) het no si
)vGoo<^lc
840
DEB NIBELUNGE NOT. XVII. 16668 l.
fitnf handelt nnder echildfta
llep wnre dem mucgT&TeD
18U 06 reit er wisliohen
nnd seite doen imnineD,
dkl! in oamnote wBren
ob sl den bnbnrt Uezen,
1816 DA TOQ in gescbieden
dA kOmen di« too Dürlngen,
nnd der ron Tenemftrkea
von sücben sacb mui vliegen
1816 Jrmirit mit Btowt
ir Wm di« DM fBiM
Mi iute» Kciuga tjuU
itf vtvt VOM ilieJiM dMbtt
IBll D6 kom der btrre &l«del
BxbI nnde Kriembilt
wan for In beiden
din ktinigfn ez gerne
1816 BcbrftUtn nnde Oibeke
RAmnno nnd HomJMge,
al hielten gtin den beiden
die Boheftfl draten bAbe
1819 DA wu ir knrzwUe
daz dnreh die co?ertinre
Ton den gnoten rossen
li Tersnohtenx an die Hinnen
1820 DA sprach der ktteoe Volkfir,
'icb w«n DUB diee reekea
ich bArte ie sagen mar«,
sn enknnd ei sich gefUegen
für den aal geriten:
das sfs bAteu Termiten.
zno in an die sobar
ai weren des gewar
GanthAres man;
es wer im liebe getlo.
die beide Ttl gemett,
als ans daa ist geseit,
irol tfisent kflener man,
vil tmaiflne dui.
M den Mwrt nie«.
dm «0» DiTMtfM hmt.
«UMie U^HoW rant.
mit drin tflsent dar.
nlmen sin vol war,
din rittersabaft geaebach.
dnrb leit der Bugonde sacb.
üf den bnbnrt riteo,
n&eh filnnisolieu siten.
Ton Bnrgondea lant.
über des kttnegas salei want.
sA micbel nnde grAi,
der blanke «weis dft tIAb
din die beide riten.
mit TU hftcbTerten Uten.
ein edel spllma.i,
tflrren nibt beatAo.
si wnren uns gehss:
swAre ninder in bac."
. . „ „ . 3 dl QnntbArei maai
1615, 1 Du ai TOD In Kesohiedan,
1816, 4 t)1 nanio Urtlflber raub
1818, 6 Swea dA iamen pflen, ad was ei niwan sekaL
man bArte Ton aobilda staisen palaa nnde aal
liarto Idt erdiessan von GnnthArea man.
den lop das ein geaioda mit grdaan Area gewaa.
1820, 1 der werde ipllman,
1 awire ninder bas.' B
)vGoo<^lc
DEK NIBELUNGE NOT. XVII. um* l.
1821 'Ze herbergen füeren,*
*ao) m&a udb die mtere,
bio gein abend«,
«u ob dio kfloiglnne
1822 D6 sAheoB einen riten
das ex al d«r Hfonen
j& moht er in den Klten
er foor bö wol gekleidet,
1828 D6 sprach aber Volktr
jener trftt der froawen
et kon Diemea geBcheiden,
j» enmocb iob ob e« attrnet
18M 'Ifti» ättrA M.lH IMe,'
'« «pIsMt w» iU« Itota,
Ul «• Mm «t Wmmii:
'iok wit 4mi hih«rt mtraii,'
«pte wir Mmumi rltM.
«wn gU doch l«p MtOMM
1826 VolUr der tU enelle
daa wart elt mueger Tronwen
er Btaeh dem ilohen Hioaen
dai Bach, man ett beweinen
1827 Vii harU kwleaHokM
mU tduuk atoer dajjfne
•JcA iUm mMMre,
£nl «mda KrieMMt
1828 Done tooMw dt« drt kimcir«
dA wart «oti M)*mf JmMm
ai t4l«R da» •• woUm,
Bpraoh aber Volkftr,
und riten dann« mtr
BÖ es wirdet alt
den lop des Bugonden gilt*
ed weigarllchen ble,
getet neheber nie.
wol haben herten trftt
aara ez w»re ein edel brftt.
'wie noSht ich daa verUn?
mnoB ein gepinae bin.
ez gilt im. an den 11p.
des kUnlc Etxeten wlp.'
rpraek dar IritoiM «in.
oh iBir ti iutS»,
ioM ßtget liA novk kra.'
U dar hi»igbiiu ww.
tprwrft 4tf HagaiM.
tmd 4m «bpM«,
da« itl pMot ^fUn:
dM Mtiia G%nihim mum.'
den bnhnrt wider ndt
groBzUchen leiE.
das aper dnroh den 11p.
beide meit nnde wlp.
BajrM wtd «ine ma»,
rttm «r bqan
d4 diu tpü j^MOhaofc.
ta ienhMdmHokM Mck.
dm M«iMt «pÜNUHi
■übt An« kuoM Un.
«It fciHMtUah j^sritm.
in eil Uiik««rt<n «ilm.
1821, 8 gegen Ibende,
■d dei wirdet slt
1822, 4 Baal eioea edelo rittora prdt.
1828, S «a knode Diemen gsBcheiden, B
183i, 8 ir (nn JA) lit ta heben di HianeD :
1826, 8 das aper dorob lineD Itp.
1B28, t den Ir •pilamau
16
JyGOO'^IC
S42
DER NIBELÜNGE: not. XVII. 16700 L.
1039 DO d«r riebe Hlnne
nan hörte atne mAge
do TT>« al das gesinde
'das hftt d«r vldelnre,
1880 NMi MDfl-tn und» aeUUtn
dn tnarcr^om mj^a
•i (o«Mm VaUOrm
der Wirt 4s «nu «•Mf«r
1881 Dö liaop Bioh Ton den Iflonen
die künege tind ir gelinde
dia roi se tncke etiezeu
dA kom kUalo Etiel:
ISS2 Ein de» BitMM ix4fs
«i« eU fdbor/M w4fM
<U «11105 *** '"' widtn:
'wi« licta ich «Mmr dimeat
1888 'Ob ir bt mir hie BlBeget
apraoh der kttoic Etzel,
ich saoh vil wo) aln rtteu,
daz es An ein sebnlde
188i Ir müaxt «Im geti*
die ia mit vHw wJtm
1686 Der wirt mit alnen Triaaden
com er mSr deheinen
dft rihte man die tüche,
4i beten die Ton EUne
ze tfide wae eralagen,
rllefea nnde klagen.
'wer h&t ei getAnT'
Volker der küene Bpüman.'
ri$fm da »honl
von der BiuaMi tml:
X» Uda tnlag«» hä».
vU hart* gHun iMgan.
allenthalbeD schal.
erbeizten fBr den aal:
die Bnrgoaden man.
der hftrre ez scheiden began.
dm «r M Ini «aal,
brach erm Ab der honl;
toon im «mm eil «em.
disen ipilman,'
'das wi
dO er den Hinnen stach,
von ebne str&cbe gesdiacb.
erida Msea Um.'
di« rea xAch man dm
ei IMe» managtn kmM,
Z9 ulbm diMUle oereftt.
in den palaa gle.
d& alht werden lie.
dat wazier man in trooo.
der atarkeu rinde gennoo.
1880, 1 NKdi swerteD aad akah aoUlden
1881, 1 DA hnob Biah von den Unten
1 dA kein der köneo Hosl-
1636, [6 Swi« Uit BE Baeln wcre, gawUeut niBnige eeher
D o&cb rüratsD dringen, not vol le Tllie gar,
aprach dar wirt aea landeB,
awer aber mtnan geaten
M git im an als hoabet:
dnroh der gast« has.
ob Bioh geraegen knnaa au.
eaaat danna blAi,'
'dla nninht tat ■• grAe.
bie tnot daheinia leit,
daa aie io Hionen geaeft' CMti]
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNOE NOT. XVn. 15773 l.
1886 £) die h6rren gesezen,
diu Kdemhild« sorge
ri tpruek 'fUrste too Berne,
helfe QQd genAde:
188T Des antwurte Ir Hiltebnuit,
'swer sieht die Niblonge,
dorfa deheinei achatzes liebe,
li lint ttoh nnbetwnngeo,
18SS Dd spneh in Bioen tühtaa
'die rede Ut beliben,
mir habent twer mllge
d&z ich die degeae küene
1889 Din bete iaob lüze) firet,
dsi ir ivero migeo
ai körnen flf genAde
SUHt tat nnerroohea
lUO Dd ai der nntrinwe
dö lobete al «lao balde
eine wlte marke
alt dd slnog in Daaewart,
1841 Sl Bprach 'dn aoll mir helfen,
j& sint in diaem h&ae
die SlMden slaogen,
Bwer mir d«c hilfst rechen,
1842 Dea aotinirt« ir Bleedei
ja entir ieh 1d Tor Btiel
wua er Iwer mJige
tat loh in Iht M leide,
des was harte lanc.
ai ee siretwanc:
ieh snoche dlnen rit,
min dino mir augeatllche atftt'
ein reke lobelich,
der tnot ez ftne mich,
ea m^ im werden lait
die anellen ritter gemeit.'
dar ZOO hAr Dietrieh
künigiDDe rieh.
der leide niht getlb,
mit atrlte welle beatftn.
tU edel ftiraten «Ip,
riUet tn den llp.
her In diae lant.
von Dietndiea tianL'
au dem Baner niene rant,
in BladeUnes bant
die Nnodnnc 6 beaaa.
daz er der g&be gar Tergai.
h4rre Bloedelln.
die vie&de min,
den mlaen liebeo man.
dem bin ich Immer nndertto.'
'nonwe, nn wizaet daz,
gerites keinen hai,
ttA vil gerne eiht.
der kflneo rertrOege mir iIs ni
18S6, S ich anochea dtnen rftt,
1887, [6 'Ich weit et Diwan Hageoaii, der mir bU leit getin.
er moite Slfridan, "" " — "*"
der in Ob den aoderD aohiede,
eognltaa ander iemen,
9 DA aprsoh aber HiltebnDt
dai man in bt in alnegeT
ob man den helt baatfieade,
das arme und« rloha
1836, 8 'di bete IM baUban,
den mlnen lieben mao-
dem war mtn golt bereit
du war mir inaekltchen leit.'
'wie koDile das geaoheliii,
iob tieie ioob das geaeha,
■ieh hüebe liht ein not
dar nmba maeaan ligen tAl' OJik
1843, 8 wände er dlne mige
), 4 Ton der Oietriohaa bant.'
)vGoo<^lc
344
DER NIBELUN6E NOT. XVII. um L.
im 'NeloA, Um Blodel,
JA ffib leb dir M miete
DQd eine miget BchcBDO,
bA m&ht du gerne triatea
1S44 Daz liDt zDo den bUrgen
aö mabtn, ritter edele,
gewinnesta die marke
•wu ich dir lobe hinte,
1846 DO der herre Blodel
nnt du im durch ir Bchmne
mit Btrlte wind er dieaen
dar nmbe mnose der reoke
1840 Er fprcch mt MiriffimH
i «f wMni «D«rd« iMia,
W Mtios «raniM Bagnt
kh oHlmirt iv gahoidm
1847 'Nu «ftfent ioeh,' spraeb Bladel,
wir anln den Tlenden
dee wl! miob nibt eiUsen
dir nmbe sola wir beide
1848 Dd diu kOniglnne
in des BtilteB willen,
mit EtelD dem künige
■i bete Bwinde mte
1849 DA der sblt niht eadeta
(Erlembilt lelt du alte
M biez si tragen le tisobe
wie kund ein wlp dnrcb r&obe
1860 Dar giengen an der stände
b1 taiiogen Ortlleben,
ieh bin dir inuner holt
Silber ande golt,
das NnodnngeB wlp:
Ir TS mlnneclteben Hp.
wU ich dir alles geben:
mit TTÖnden immer leben,
dA Nnodunc Inne sac.
mit triwen leiste ich dbr dat.'
die miete Ternam,
dln vrowe wol getam,
das minnecllcbe wlp.
dfl verliesea den Itp.
'0it «Dwler *N den ttL
a« JUb« ich «DM niml,
d4M «r iw Ml gttdn:
i— htmit GtMiMret mum.'
'alle die ich hlUi.
In die faerberge gftn.
das Etzelen wlp.
alle wigen den Up.'
Blcsdellnen lie
Ee tische •! dJt gie
and onch mit stnen man,
an die geste getAn.
konde Bin erhaben
in ir herzen was begraben),
den Etzelen snou.
immer rrelBlIcher tnonf
Tier Etzelen man:
den jungen kUnic, dan
1844, 4 swai ieh dir gelobe hiote,
1S4S, [5Wie ei ze tische giauge,
mu sach di ktaige rtoh»
vil manigeD heben forsten
aaoh man tII grAser sflhte
1849, (1 DA die fOrsten gesesseu
nnt DU begnnden essen,
tr^eo BDO den Ueehen C/iU)
du wil iah in eagan.
kröne vor ir tragsn.
nnt manigen werden degn
vor der künfginne pflegen. C/iIfc]
wAm fiberal
d« hl«! Krfmhilt in den sei
)vGoo<^lc
DER MIBELUNGE NOT. XVU. igo28 l.
tBo d«r nnten ttiobe,
de« mnoie d«s kint «nterben
1861 DA der könio riahe
ino Blnea konem&gsn
'na Htaet, Trinnde mlne,
nnd onoh iwerre Bweeter:
1S62 Oerftht er nioh dem kflnne,
licfa und tA edele,
leb« leb debaitte wUe,
■6 mng in wo) gedlenen
1858 Der anbe bit« iob gerae
■weBn fr n lande rltet
id aalt ir mit ia tHeten
nnd snlt oneh an dem Unda
18U Und alebet in le «ren,
hit In ^ den landen
das hiifet er in rechen,
die rede bfirte oncb Eriembilt,
1866 'Im loldsn wol getronwen
gevüebae er w manne:'
'doeh iat der kttolc Jnnge
man boI micb sehen selten
1866 Der kfinic an Hagnen bliote:
swle niht dar ambe reite
■ ez tmobte im das herM
dd WH Hagesen ville
1867 Ez tet den fttraten allen
du Hagne von dem Unde
das ifi vertragen Bolden>
aln weisen niht der rnnre,
d& oaob Hagne saz.
durch slaen mortBchea has.
alnen snn ersach,
er gBetUehen sprach
das Ist min einlc snn,
daz mag in allen wesen fnu.
er Wirt ein k&ene man,
Stare ande wol getAn.
ich gib im awelf lant:
des jnngen OrtUebes baut.
ineh, lieben ninnt min,
wider an den Bin,
■wer B wester snon,
TU genndicUehen tnon.
ans er werde man.
lernen Iht getAn,
gewabset Im dn Itp.'
des kfinic Etsalen wlp.
diee degene,
sA spraeh Hagene:
sA TeicUch getln.
ze bore nAh Ortliebe gio.*
dia rede was im lelt.
der fttrat« gemeit,
nod swftrte den mnoL
niht ze korawile gnot
mit dem kttnege w(,
bete geEpiooheu A:
daz was in nngemach.
waa TOB dem recksn stt ge»chacb.]
1861, 8 *nn leht Ir, friimde min»,
1866, S gswöehsar ealnem Maotw:'
1866, S dar fürst« Til gemeit,
18M, S es betrfiebate im du haree aot b«Bwirt im dsn maot
dA was der HageDan will«
jvGoo'^lc
346
DER NIBELUNGE NOT. XVIII. um» l.
xvm
v£« Bltnt*lbi tnUfm vtrt.
18S8 BlndellaeB recken die wAm alle gar;
mit t&aent halspergen hnoben ei lioh dar
dA Ducwait mit den knehteti ob den tlBohen eaz.
dA haop sich ander beiden der aller grceziste boz.
1869 AlaA der hOrre Blsdel
Daaowart der mareohalc
'wUlekomea her ze bAee,
jft wandert mlcb der nuere:
1860 'Jane darftu micb nibt ^ezen
'van k«M«ii min
dnrch Hagnen dlnen bmoder, der SlMden bIooc.
des enkiltflBtn zen Hinnen, nnd ander degne gennoc*
1861 'Netni, h«rre Bitedel,'
'b6 mübi nna bald« riniren
leb waa ein wAnie kindel,
Ine weis nibt waa mfa- wlzet
1862 'Ja enweU ich dir der unn
ec tAten dlne m^e
nn wert Inob ril eilenden:
tr ratteset mit dem tAde
1868 'So enwelt ir nibt erwlndenT'
'sA rlwet mlcb min rltgen:
der snelle degen kttene
er zdch ein acharfez wlfeo:
IS64 D6 einog er Blndellne
daz Im daa bonbet Bcblere
'das it dln morgeagUe,*
'zno Nnodnngea brinte,
1866 Man mao si morgen mehelen
wil er die brätmiete,
ein vil getriwer Hlnne
das in die kUniginne
fOr die tiscbe gle,
in vllaeclicb enpbie:
min bAr Bloedeltn.
waa sol dtain rede sinT
' ad sprach Blcedelln:
mnoa dln ende t&a,
apraoh dO Duiewart ,
diafu borcTart.
dö Stfrit vlda den Up:
des kfinie EJtaelen wip.'
nibt m6 ze aagene:
Günther und Hagene.
Ir knnnet nibt genesen,
phant daa Krtembilde wesen.'
sprach Danewut.
daa wmre baz gespart'
roB dem tiscbe spranc:
daz wae micbe! nnde lano.
einen Bwinden ewertea alac,
Tor den fbesen lae.
sprach Daaowart der degen,
der dn mit minne woldest pblegen.
einem andern man:
dem wfrt alsam getftn."
bete im daz geseit,
riet BÖ grazUcbin leit.
Ii 2 'waa dii konan daa mtoe
)vGoo<^lc
DEB NIBELUNf JE NOT. XVm. iGoeo L.
1866 Do sUwD Blcedellnes niftn,
dooe wolden sl den geit«n
mit flf erbfirten swerten
in grimmen maote.
1867 Löte rief d6 Dancwut
'ir sehet wol, edel knelite,
DU wert iach eilenden:
ewie QDB dia edle KriemhUt
1868 Die niht swert enhftten,
and hnoben von den füezen
der Bm^onden knehte
d& irart von giroren atUelen
1869 Wie grimme sich dA werten
si triben Ax dem bfiie
doob beleip Ir tAt dar inne
dd wu dsx iDgeBinde
1870 Disia atarken m«re
£tseleD recken
du erslageu weare
du kete Hignen bmoder
1871 £ ez der känic erfSade,
der guten sich zwei tüaent
Bi giengen zao den knehten
and llezen des geiindeB
1872 Die angetriwen br&hten
die eilenden knebto
WM half ir bildez eilen?
du nAoh In korien standen
1873 Hie mnget ir beeren wnnder
ninn tftsent knehte
dar aber ritter zwelfe
■DSD sach in alterseine
1874 Der eobal was geswiftet,
dfl bltcte über absei
ir b^rre lac «rslageni
niht laogei das Tertragen,
81 Bprtingen flir diu kint
daz geroD vil maoegeii eint,
das geainde alles an
wi« ez omb uns wil gftn.
dfisw&r dea gAt ans not,
sft rebte gtietlScb enpflt.'
die reihten für die baoc
manegen scbamel laoc;
wolden niht vertr^n:
binlen harte vil gesl^^n.
din eilenden kinti
die gewifendeo slnt:
fllnf hundert oder bas.
von blnote rAt nnde naz.
wurden d&n geseit
(ez was In grimme leit),
BImdel und sine man:
mit den koehteo getio.
die Hlunen, dnrh Ir haz,
oder dannoob baz.
(daz maos et alad wesen)
Hindert eineu genesen,
fürz hüa ein micbel her,
stuonden wol ze wer.
si mnosen ligen tAt;
sieh buop ein TreisUcber nAt.
bi ungefnoge sagen,
die l&gen tAt erslageo,
der Dancwartes man.
noch bt den vlenden sUn.
der döz was gelegen.
Danawart der degn:
1 mnote.
1667, 1 Viriflte rief dA Danewart
1868, 2 Til maoegen ehamii] Ibd
1870, 2 den Bceln rfloken
)vGoo<^lc
248
DEB NIBELÜNGE NOT. XVni. I6IBS L.
er ipnch 'owt der ninade
an mnoz ich leider eine
1876 Diu BWert ^nAt« Tielen
dM mnose ilt beweisen
den schilt den mote er bfiher,
dO vmmte er tu der ringe
187« '86 w6 mir dirre leide,'
'nn wlehet, Hinnen reoben,
du der Inft erkllele
dö laeh man den recken
1877 AlsA der Btrltemttede
WM iteoiwer awerte
die ofht gesehen hAten
die Bpmngen hin enkegene
1878 'Sa wolde got,' Bprnch Danowart,
der mlnen brooder Hagnen
daz ioh 70r disen reeken
er hnlfe mir von hinnen,
1879 Dö BprAchen Hinnen reeken
a6 wir dich tragen töten
ab libet im träte leide
du hftst dem kflnige Btiel
1880 £r Bpraeh 'nn Iftt du drOuwen,
Ja getnon ich etealtchent
ich wil din mere selbe
ond wil onoh minen hßrren
1881 £r leidete iloh s4 sftre
du si in mit den eweiten
d6 schnsien si der gftre
das er in dnrch die swKfe
1882 D6 w&ndens In betwingen,
hei was er äefer wnnden
des mnose ror im strAchen
dar nmbe ]<yp til grdzen
die ioh rerl<»n hin.
bl ninen ttenden stAn.'
fif Bin eines Up.
7)1 maneges beides wtp.
den TeBsel nider bat:
von blaote rlfeaende nai.
sprach AldriAaes kint.
ir lU mich an den wint,
mieh stännmtteden man.'
tU harte Drallofcm g&n.
fiz dem httse Hprano,
fif slme helme erklanci
waa wnnders tet sin haut,
dem Ton Bnrgonden lant.
'm&ht ich den boten hin
knnde wiazen Iftn
at*n In efllher nfltl
oder er gelnge bl mir tÖL'
'der bot« maostn sin,
für den bmoder dln.
der Gnntheres man.
s4 grdaen schaden hie gettn.'
nnd wichet hdher baz.
noh die ringe naz.
hin se höre sagen,
mtnen grAzen kumber klagen.'
den Etzelen man,
torsten niht best&n:
eb TJl in dnen rant,
mnose l&zen Ton der hant,
dA er niht Bchildes tmoc.
dnrch die helme alnool
mante kUener manj
der kfiene Dancwart gewao.
1875, 4 mit blnote rllesende nai.
1876, 4 Tfl bart hArllohe ftfut.
1882, 8 Til maoic kdaoer «ao;
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVIII. mm L.
1888 Ze beld«D stnen ett«D
Jl kom jr etesllchw
dA gie er vor d«n vtnden
te w«lde tnot Tor banden t
1884 8tn Ttrt dln wart ernlnwet
wie kond ein «inle recke
mit Blnes vinden,
man sach Hagoen bmoder
1886 TrabsBien nnde schenken
ril maneger dA das trinken
nnde etellohe splie,
dA kom im ror der itlegen
1889 'Wie nn, ir tmhsnienl'
'jt Boldet ir der geste
and eotdet den herren
and liezet mich din m«re
1887 Swelher dnrch ein eilen
der Blnoc er etelleben
daz «1 dnrch die Torhte
ez het lin starkes eilen
itit rfü MKr§oHJtn i
1888 AliO der küene Bsaowart
daz Etzeln geelnde
mit blnote waa bemnnen
ein j'A ichorfez wAfen
1889 VD lat» rief dA Dancwart
'ir sitzet alze lange,
in und gote von himele
rlttere nnde knehte
1890 Er rief im hin enkegne
'das h&t der b^rre Bicedel
onch hAt ers sAre enkolten
ich b&n mit minen banden
epmogen ai Im sao.
in den strtt ce mo.
alsam ein eberswJn
wie mttfat er k&ener geslnf
TOn heiaem blaote naa.
gestilten immer baz
dann er bete getAnT
ee boTC iiArllcben gin.
die hörten swerte Ueno.
TOn der liende awanc,
die man se bove trnoc:
der etaiken Tlende geonoc.
sprach der mfitde degen,
Tii gfietÜeben phlegen,
gnote splse tragen,
minen lieben hArrea eagen.*
im für die stiegen tprauc,
BÖ 6w«ren swertes swaac,
6f bAber mnosen stAn. •
tII michel wnnder getAn.
i( Jtm Bimu» ttrifH.
nnder die titr getrat,
er bAber wichen bat
aOez ein gewaot:
trnog er blAa »n einer tiant.
■00 dem degene
bmoder Hagene.
klage ich anaer nAt;
eint «n den herbergen tdt'
'wer hU du getini'
nnde eine man.
daa wil iob la sagen:
im stn honpt ab geelagen.'
1S88, 4 tio Til sUrkes wAlTeD
)vGoo<^lc
260 DER NIBELUNGE NOT. XVm. isses l.
I8dl 'DsK ist ein schade klein«/ aprftch dA Hig«n«,
'd& mKQ Sftget mtere von efme degsne,
ob er voQ roken handen verilnset einen Up:
in snln deste ringer klagen wntllchln wlp.
1892 Ifv »a§et tntr> bruoder DoiKWarl, teia f» ir »d rdtf
ich wcma fa- »Ott wwidai B&t grAea lUtt.
tsl n> «Rd«r itiiR« lan^ <Iaf ax iu Ut ^aUit,
in amar dar itbal liuiwl, « rnwos im a» atit Mm gi».'
1898 7r MÜat «ich vol pefundeti; «nin «Nil {«f Uuotea imx.
non offdar mnwia vntnimi r«l mir flaaclMan das;
dar ick slatf waiMgati. hiwta hä» trdagm,
ok ieb d«f «wani «oUe, iit« fctmdaz «imMar gtiagat.'
1894 Er spraoli 'braoder Dancwart. bA hUctet ans der ttir,
Iftt der Hlanen einen komen nlbt derflir.
ich wil reden mit den recken, nls uns des twinget ndt
nnser ingeslnde lit vor in nn¥erdienet tftt.'
189& 'Sol iob sSn kamersere,' sprach der käene man,
'also riehen kttnigen ' ich wot gedienen kau:
Bd pblige ich der stiegen näh den £ren min.'
den Kriemhilde degnen knnde Isider nibt geBln.
1896 'Mich nimet des michel wnnder,' sprach aber Hagene,
'fräs na hie inne rftnen die Hinnen degene.
si wnn des llhte enbaeren der an der tbr dA stU
nnt din hoTemere geseit den Bnrgonden hit.
1897 Ich b&n Temomen lange von B^iembilde sagbn
daz si ir herzeleide wolde niht Tertragen.
nn trinken wir die mione nnd gelten sküneges wln.
der jange Toit der Hinnen der mnoE der aller firste sin.'
1898 Dö elnoc daz kint Ortlieben Bagen der helt gnot,
daz im gein der hende anme swerte vldz das blnot
nnt der küniginne daz honpt spranc in die Bfikdz.
Ab hnop sieb ander degenen ein mort tU grimm« nnd« grdz.
1899 Er slnoc deine meizogen einen sirindea swertes elac
mit beiden ^en benden, der des kindes phlac,
1891, 1 [lAfl] sprach [aberüCIA] Hagena.
1894, S onde Iftt der EiDoen einen
1898, 8 aot dai der käaeginne
1899, 1 Dar D&oli aluog si dam magiogeo eiaen ewinden aUc
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVIII. lesss L.
du im das hoabet schiere
ei TU «im Jsmerlloh 16n,
11100 Er 8Kh ror Knla tisohe
HagD« in fllme Ecme
er slnog im fif d«r glgen
'daz habe dir se botsohefte
1901 '6ö w6 mir miaer heade/
'h6r Hagao tod Tronüe,
ich kom ftf grtoe trinwe
wie klenk ich an die dtaae,
1W2 S«pM aht» riagt,
dt «fNMl« fr fiMW hiM
MI dm Btsdm racltm,
iä h-ikU «r in dmn Mu
1908 Volk«r der ril enelle
iln Tidelboge im Iflte
dt ridelt« ttngefiioge
hey waz er im ze rtode
1B04 Ooch Bproagea von den Üachen
ai woldena gerne scheiden,
sine mohtenz mit ir sinnen
dö Volker nnde Hagene
1906 DA aaoh der Tolt von Bin«
dd slnoc der fUrste selbe
duh die liehten ringe
er wu ein helt sen banden :
1906 D4 kom ooeh sno dem strlte
ji Tiiunte «r der Hinnen
mit eine scharfon awerte,
den EUelen recken
Tor tische nider lac.
den er dem meiiogen wac.
einen apilman:
g&hen dar began,
abe die leswen iiant^
in der Bnrgondeu lant'
sprach WSrbel s&n.
waz h&n Ich in gettn?
in iwer harren lanL
sld ich verlorn bAa die hantT'
gioidelU er niMMer mfr.
diu vßnhgrimtutit air
der tr at vil arahio«.
der ncftnt %t Udt g«itme.
ron dem tische sprano:
an cdaer hast erklanc
Gnnthers spilraan.
der küenen Hinnen gewani
die drie ktioege h6r.
t schade geschnhe mSr.
dd niht nnderatän,
sd sßre wüeteu began.
nngesoheiden den atrlt:
manage wnnden wlt
den Tlenden sin.
das tet er grcezUchen schln.
der starke Gfirndt;
tII manegen helt tAt,
daz im gap RUedegtr.
tet er din gremllcbeu sSr.
1900, 8 er tlaoo im üf der ridalen
1901, 1 aprach Werbal dar ■pilman.
2 was hei ich tu geUn?
1903, 4 ce Uide recken geDnoc.
1905, 2 an Bloer heuda erklanc.
1901, 2 6 das ahaden gesehafae mer.
1906, 4 tet er dIn grosltehan aAr.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVIII. 16395 L.
1907 D«r Junge snn Tronn UotM
bId wtfea Mrlleben
dea Etselen recken
dA tet tU mlohel wandet
1908 Swie rrain ef ftUe w&ren,
doch saeh miD vor in allen
gein den rlenden
er vrnmte mit willen
1909 Onch werteo sich tU sfire
da itcta man ooh die geate
mit des tu liehten swerten '
üian hArte aüentbalben
1910 DA wolden die dar ftze
die nAmen an den tarnen
dA wenn die dar boe
Danawart lies ir deheinen
1911 Dei hnop eioh ?or den tttrnea
nnde onch von den awerten
des kom der kfiem Dancwart
daz beeorgete aln bmoder,
1912 Vil Iftte rief dö Hagae
'sehet ir dort, geselle,
Tor HhmlBolien recken
rriont, aert mir den bnioder:
1918 'Daz tnon ich richerlMim,'
er begnnde ridelende
ein hertez awert Im ofta
die reken von RIne
1911 Tolk«r der kdene
'ir habet erliten hinte
mich bat Iwer bmoder
weit ir ns Bin dar &ze,
zno dem «trtte spranc:
durch die helme rd«o
flzer Hinnen lant.
des kflenen Qlselheres haat
die künege und onch ir man,
OUeOurm BtAn
«E i*t «in helt goot.
manegen rallen In daz blnot.
die Etzelen man.
honwende gftn
dnrh des küneges eaL
von wQofe grcezUchen schal.
zno ir rrlnnden sin dar in:
vil kleinen gewin.
tU gerne Kr des sal:
die stiegen df noch »tal.
TU starker gedrano
grOzer helmklanc.
1d eine gr6» ndt:
als im sin trinwe gebOt
YoIkAren an.
mlnea bnioder stAn
nnder starken elegenf
wir Terlfesea des degen.'
sprach der BpUman.
dnrcb den palas gAn:
an stner hant erklasc.
Im selten gnnzUchen dane.
ZDO Dane warte apraeh
tU grOsen ongemach:
dnreh helfe ino in gin.
BÖ wil Ich innertbalben stiko.'
1906, 4 «r Ihuat dft mit wnaden
1909, 4 da bOrt man allenthalben
1907, 2 durch dl heim arklaac
1908, 8 er wm ein helt gnoL
1913, 4 dl recken tob dem Blea
191S, 1 e wir Tlleeen den degen,'
jvGoo'^lc
DEB MIB£LUKGE NOT. XVUI. leu» L.
Iftlfi DtDOVKrt der snelle
sr verte Ja ir Btiage,
an bdrt man w4feD helleo
SUD tet oneh innerthilbeQ
1916 Der küene ridelere
'der Bftl Ist wol beslonen,
j& iBt bIbA verschreoket
Ton Eweier beide handen
Btaont flserhalp der tttre:
•wu li kom dA tUre.
den beiden an der hant.
TolkAr von Bürgenden laut.
rief über die menege
Triuat, htr Hegene.
diu Btselen ttire:
d& gAttt wol tftsent rfgele füre.'
191T IM «on lYuMJe Bagtu
im fckiU uwcf M » rudb«
almt htgu»i «r radtm
dt h«tM rtM «JMd«
1918 IM d*r veU eoa fflW«
iax Bmpu der atark
dfT iNor« fc«lt 0«et.-
doa i« 4d WM f «14*.
»« Mtt« ddMiwr •loht« wi«.
rriti« da» tnaek,
er «procl» 'M« «cfcwifcti Hagna
1919 Der wirl hat gr^at aorg«,
(was ttiaa i«i IMer erimtde
wo» «r VW «toM vfadMi
«r MS oil angmtUAts
1920 KHMiMIt dhi rIoiM
'kOf mir, rittw eieU,
Atrk atttr fiktim htgmdt
wa» nrrieht mich Hagn»,
1921 'ITb mI ich iH 0A«l/m,'
'«bl HnifriiuM?
ax fial <d alr ertMnut
doa iofc ON dum sUm
1922 'Nn«U, Um DMrloft,
Uz4 Mute adäM«
das im mk IM/iMi kiMiHn:
midk IwtMjiel jimera aofo«:
1928 'Das «il ieh «aTWOcItaii,
woH ich in lang«» cUaa
1918, 8 der kfineo von Aoeliuige
1991
19S3, 1 dar sorge gle Criembilde
«proM tf aiM hmut
ab iM dos gnam
vor tlnM tugm »amt),
vU feteu ii giMt.
was half ta da* ar fc«Hi«r woa?
riaf DiaMcfcan •»
aiil dam lOa daa,
As ,lmalHN|ra loott
ich Un da« Mt ON dar honl.'
apraeh Ur Oieftriah,
mt aorfa ich MMfca «nl«k.
OuMtharaa moa,
«dtl rUlar gnat.
odar kh baltba IM.
«z gil mir an das lAaa aA.'
ot kh i« jfafcal/m hm;
8 di GnDtharea man,
[▼il B lurU grcealtcba aAt Bit
)vGoo<^lc
354
DER NIBELÜNGE NOT. XVIII. 16527 l.
«tf biffcrifch erzünei
ji aihe ioJt duHt dit halme
1924 Mit krafi hegunde rütf»*
dta rin •limme «rUt«
wil das diu hure «U vHI«
diu »lerkt DielarbAe»
1Ö25 D6 gehSrte nie/m
iK d«M eil feflim atitriMi
manM)«f( riUcr guot.
«Oll ««wrl«* Mpringen dal
dtr rititr Ab erfcvrn,
oUam «m totmlM honi,
von riiMr km/t ordA*.
WAf wtmiesllclM» j^nfs.
Qu»Gmt iiam man
[«■ vraei) 'l>MlrtchM «timtM ttt iii ml» 6» fcoMm:
1926 fo& «ifc in Hf dam ti«oh«
«Html HHd« m&g»
h«b«t i)/' d» «Irttm,
«Mtx Ma d«in d^if«
1931 Ui der Uinio Owntiwr
•i KahU» üf mit «ufTtm
das ¥>at gneaU vil grdstr,
•r er^t« d«n doh Ibnie
1928 £r «proch 'vil «dal DietriaK
von Mlnan oriKiidmV
bMsfl mid« «ttoM
amiB i« iMMH ttrta,
1929 Dd «prach dar Urra Diatrioh
1<» «ildfc «X dam hUa
mm diMM iMoiMii ttrUt
du «Hl ick «ekarUdim
1980 'in« vlUmt ir <« «ohur«?'
V4 Ut dar «idaltfr«
wir •«tt*U«BHi M *4 «oUa
'»« «wie,' apraek Mr IN«trid»:
1981 IM ajtraA dar Mmo Gmlhar
/&arl äs dam fcAaa
in« MtM vtnde:
ai hSmt mir «an Hiunm
1934, 1 dar deffeD Ab arkun,
1B3&, 1 Da jfeoijrte Oüntber nioffeD dlmn tnu
1908, 2 voD d«a mlBaa TrinndAnT
1980. 1 apnoh [dO BGIk} Wolfharl.
winfcaii mil der haut.
von Burptmdatt laut,
Ut htom und« aaftan
oox mliieii maniMti af pwoikaJM«.'
bat wul OMoft 0«Ml,
in da« ahrttaa udt.
das dd ntaman aluao.
d«r mitra «chüra gantioc.
was if I iu iie jaMn
willati ich da« lidn,
dar Un ioh i« barail.
das vm- mir innarcKdMi ML'
'mir i«( nUil g«f4n.
mit iwrma «rida gim
mit dem jfatlnda mta.
tpnok Mr ITol/Wt.
dia tilr ni« at vmrapart,
das wir dar fikr gda.*
'du hdat dM (iaval gtlim.'
'arlouban ich tu wif,
witüo oder vil;
di« autn hia bealdn.
«A rtMe laida galAn.'
)vGoo<^lc
DER NIBELUNÜE NOT. XVIIL i66W L
1982 Dttria* n-lUrt«, rndtr arm tr hmldz
a» «l«l» kämfinner ir torgt wu «tl grSs.
i6 fuwri T anäm^uUhm Esflln mll im dan.
- auch {TM aüt Diatrtoh« oil monic vxttUekw man.
1993 04 •pracft dar sdri« morcr*)« RiUrfe^ir
'»I «bff- Ab dow Mm wmm fcm
dl« in doch jT^TM dtmMt, das Ut «
** »I /ridfl «I«t0 (fueUfi «TMiiidfln «sm«».'
18S4 D«* anhoMTM mUOw «oh Bw^HdM lowl
'vrlde Hiida tiuMM ^ itt eo» um Moni,
•11 *r <fl trttMR ftoU, tr und« iw«r man.
Mit iurrn vriimdnt AiiMun ^^k.*
1936 IM itr Mm Bäti»g»r gvAmU Am $a\,
finf kawbri odfr mtn ün os^tm Hier al,
das wat von d«ii hirrtn dwe\ trüuae gatin;
dl von d«r Jhiiii« Oumthtr tit grixmt tohaäM gawan.
1986 IM Mflfc ein Bitutm rtdet Etttlm gin
W DtaMoh« fiA«n; ^«noxtieii weld «ri Mn,
ämi gap i&r iiid«IiBr« »in»» «AlAcn «lac
ita im ia% hotiM «oAi«» twr Extln ßaxM gtiao.
1987 IM d«r wirl da* lond«« Itom /w da« Ma gtgi»,
M Url« ar «iok Un «oidarv tmd «aofc Fotfc^rm an.
'ew< mir dim s«al«; dil« ül ein grimm« itöt,
das «He «in« rask«M vor {n auln It^an MI.
1988 .<4iA w^ dar UAsl»«,' «pracfc d«r Minie Vr.
'd^ vAM aingr tnn«, d«r M»«* relUr,
idt dankt» mtm» itO» dojE foh dam ««oal «nlran.
1989 Sfn letcfc« M(«nl «M«, ah sA«« mt r«;
/i ooUanl «Ina dm« mMH^an fc«» M».
1883, S ir aorge wtrn (dln wu ffCiA) gr«B.
.AA» . r,. ■ . * '*''* Sondert wetltoh» nu.
19BS, 1 DA ■pnoh der mftrgriTS, der edel RSedgör,
4 ad sol onoh Mda der itata (n. ateter B)
1936, 1 DA Biiedag«r der Mm
8 dar von B&chetiraii, VTinDt nnde atner raui,
,no= ^ V*^ *'" ^"' '^""^ Günther eröieD achadea ait genan.
19S6, 4 du im rar Boelo fDeadD du honbet aohiere gelao.
1089, 1 alue iQge dl aint t6tt
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT/ XVIII. ig665 L.
ine von» »tht vmx wu vAstt
uwn ich gtui rm «ittm
IMO 8i )M(m du •( woUmi
<i4 fcuop «ieh ifiMrliatt«N
die gßtU »in rdoh««
FoIUr (tar «il Ums,
1B41 Sich Urfa «riN ibm «chaH«
'horl fr dia divM, Hk^m,
»tddl tnil dM BiHiWH,
«s i«l «in ntlar anatricH,
1942 'Mich riw«( dna hiAm,'
<tf r«ii(« Mrfan jfMOMi.'
U»ii für dm «ol:
0r(niIich«r «cJmL
(lax «A ^ QHclutch.
fccy urax «r &*!»« sAnuft/
Oimtkir der fciitio Ur.
die dort Folfcfr
Koer xHo d«n fümen gdt?
doi er sem oidetbofren Uf.'
«A (jirocfc Hagent,
'daz ich ie jjenu in dem ItAee cor dem degent.
ieh ¥Mu «in ge«alle
fcom wir immer vider Itmn,
1943 S» «ehowe, Mnio lier*,
er dimi tDiUMÜiAm
ein «ideUoff« mld«!
er bricbel if den Jieimen
1944 fn gtaadt nie «tdei«ra
oled der d^m Folfctr
•In« MdU hellen»
jA eol er rifen j)«atii> roa
1946 Swax der Hiunm mäge
der enwoe nn deheiner
d«e wrae der «chal gemnifM,
di« «HMrt von handm kilen
1946 Dl« hAran ndch ir mitede
Folfc^ «ide HujfM
«idt leinden nker »childa
di wart dd rede apohe
194T DA Mpraeh von Bitr^onden
'Jane mugel tr, lieben oriuride,
ir eult di« Mten liute
wir toerdm »oek bealunden,
1989, 4 wud ich gut ni deheioan H
1946, 4 d« wut ih rede vil apahe
und« oNch er der mln:
dos atd wir «och mU Iriwen t
FoIUr iat dir Jwtl:
dl» aUbar «nl din gtilt.
durch den hartm atdJ:
diu Uahl «chtMMidm mil.
m6 hirUche atia,
hiuU hdl {|e*dn.
durch heim «nl diiroh ranl.
vnd tragen hirlich (fewanl.'
dax ntmim mit in alreif;
die hAenan raohm gemM,
gnäx«» dd Betal.
die gienge» für den aal.
di« ttbarrnüatan mun:
von tu beiden vtl getdn.
OlaeUMT der d^en
noch ruowe niht gephl^ifm.'
iis dem Ua« trayen.
ich lotix tu tocrrUclMn aiyan.
von in foeideo goUo.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XVni. 16739 L.
1948 Birne auln hm «mtlar /Smm
i SoM utit di» HiwiM
wir hMMK nocA dit wund«»
du Un iofc,' «pracfc dd Oto aM«r,
1MB 'S« «Bol «ich «olbw hnrei«,*
'(br rSt «wHnna nianiM
dM WH« iMm junger tihre
dat mugt ir Utirgofid«»
1950 2M volflclM äl dmi rJto
«um «dMiil Wim
vor Aw »oIm *lt«gm
lU Tutop tiek vm W- mdgM
1951 Et «DM *r «tUcktr
dar rin samftar pfioft,
dar v«N dam Mtan vaUa
da% klagtam ai ir wiunda:
'im himaa ich daa dia wBrknt,
dia Hintan «tat iaaa,
1958 IM vtind ain marariaa,
«r «ock «iiim ilnm mik
ar iaaldz tx mII dm oraim
dan aokOx ot im »e Itda
1964 Od dia andam das ««km,
•t b«j|iiiidro aU* vIvmAmi
«wm jtir ar ^ XMUlfl
dar DM «w« Hiwim
1966 Dan aA$k ar WaftitAckan
A«r dnz eah varra.
0«b «r karharge
atn «il «tarib» «Um (
1966 {IM «hwiilm vor <I«m M>« i
VaMr und Hagne i
1961, 4 au klngetna d0 Ir frtUDde:
1963, 3 dt Hinn«n d! ilnt boeae,
4 ini (]A ") lold«!! ai bamonhen
18D6. 3 fibw du TOlOTil Terra. 1966, 1 i
&j« nikt lanper Kfa«.
Mit «l«im< Ml gaaigan,
diu mir vil aanfla tuat.
'«Mm MtwUgan «uot.'
«prach d« Hagma,
«KM «im« dagana,
hiula kU gatdn,
aUa vraltefcm itAn.'
»Ht truogan fitr dia t*r
vmrfan ai darßr.
vialtt «i «alal.
«in Ott k\ngiU^kar avkal.
at mmMUekan imnt,
tr würda noA gaaunt;
mwo«« ligan Ut,
daa gla in wmrltokan Hjtt.
FoIWr, «to lialt ««Mail,
ola mir icl gaaaU:
ai Üagant «wn diu wlp.
der Dil «tr« wutdan Üp.
ar railax durek guot.
jfaeallm in das bliiof;
«hmJ wsU t» Iraf m dan.
ilar «it häana a^^lmnn.
dm fMtt fctiop «icfc VM dm
dam aalbam apümien.
vil adwrf unda kart,
%U9 im dar if gaackoKsan «
düTck dia bitro dm
de» El»dan num
kikar v&n dam aal.
dt« liNla vftrttm Mar A.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XTni. ist» l.
Mit EmIh imi hiniga «IIm ir mutL
itt Umn a» in $orge (He Md« Ma» md« ^mo*.}
XIX
I9&7 £i iteme,' e6 sprach Hagne, 'rfl vol rolkes trAst,
d»! die herren rshten
f\%i der mlnen bArren
die hoireBt durch die heim«,
1968 Esel was der kUene,
'na Tart gewMÜche,'
'ond bietet ir den rffoken
mn erreicht inob Bagane,
1060 Der kUnlc was afi küene,
dai von BÖ ttfihen fUrsten
man omos in bt dem f es»!
Hagne der grinune
i960 'El was ein Terrin sippe,'
'wie Eiel ande Slfrit
er minnete EriemblldeB,
kUnic tU bceae,
1961 Dlse rede bdrte
dei wart In uDgemtlete
das «r il tonte sebeldea
dar nmbe si aber ritui
1962 81 ipracb 'der von Trontja
■nde mir itn honbet
dem ftilt leb rittaa goldes
dar ISO g«b i'm ae i^ate
1968 'Na e'nwelx Ich wea al bltent,'
'ine geaaob nie beide mt
dA man taArta bieten
Ji enaold in Etael
ze aller rorderAat,
hie iallcber tnot:
das nftcb den awartan TÜoiet blaob*
er Tftzte alneo sebilt.
apmoh TTon Kriemhüt,
das galt Aber nnt:
Ir habet den t6t an der bant.'
er Bold erwinden nUtt;
Beiden na geaebibt:
liehen wider dan.
in aber hoeoen began.
apraob Hagse der degen,
xe aamne btt gephlegan:
£ si ie geaahe dioh:
war nmbe rfttaat ane mlobr
dea edeln kOnegea wlp.
KriemUlde Qp,
Tor Etcelen man;
an die grate began.
Hagen Blflege
her für mieh tiöega,
den Etielen rant^
Til gnote bUrge nnde lant.'
Bpraoh der apilman.
b6 zageBchen stAn,
alad höhen solt
dar nmbe nimmer werden bolb
19&T, 4 [daa D] nAoh awarten rliuet dax ploob
19G9, 1 er wold erwlndaD übt;
oeaamne hiot mpS»ma:
1961, a dar OrlamUlda Up,
)vGoo<^lc
DEB NIBELÜNGE NOT. XIX. 16»67 L.
1M4 DitkUa iMtsrIldM»
uHda im n% gatviehmt
itr mIm mA Iti« Mon^pMi
«ml wtUmf AaA *Im Iktim«.
1066 DA rief ron Tanemirke
'ich hin M fin lA»ii
nnd hJu in rolksi stlbmen
biingnt mir tnln 0«wi»fM:
IfiM 'Dat wU loh vlderritea,'
'ed h«ii öf hflher wichen
geapringant iwer svfine
die send loh ongeBBiuie
1M7 1>n nmb« Ichs niht enlite,'
^h bAD ODoh A Terenoobet
\k wil Ich mit dem awerte
wsE hilft dln übermäeten,
1968 D« wart gewAfent balde
nnde Inmrlt ron DOringen,
and Hftwart der atarke,
•wea trlnc begonde,
1969 D6 saeh der Tldeltere
die mit triug«
■i tmogen flf g«biu)den
d6 wart der kfiane TolkAr
19T0 'Sehet ir, niunt Hagenei
der hioh mit dem swerte
wie lioNt beide Uegeof
« gtnt mit Im gewtfent
1971 'Nn U« t% Midi wikl Utym,'
'iah wi) fftntM WftM
imnk itMm «or&ta
«wie griwli c fc RW cl flaj^R«,
in der jfrmitfm «A,
Dil Möglichem rtSu,
•1 nriUcM« imuMT aelkaiide U».'
«rilagtn wart
der marortre Jriao
nn lange min in dino
dei betten rU gebki.
Jft wll ieb Uagoe bestin.'
apruih dd Hagene.
die Uinoen degene.
oder drl in den aal,
die Btiegen widere aeta),'
apraoh aber Irinc,
aam lorcllohia dl&o,
eine dich butAn.
das da mit rede bAst getlnf
der degen trlnc,
ein kttener Jangelino,
wol mit tflsent man;
al woldena alle Ime geattn.
ein vü gr6zG sobar,
gewAfent kämen dar.
manegen beim gnot
ein teil t11 xoralc gemnot.
dort tringea gAn,
lobet« eins bestAnT
ich wll nmbilaen das.
t&sent rekea oder baa.'
«proeli Binfiati— «um.
iax UA, tfalebal i4»,
wil iaht ak« Un:
id» wU •» a^M ^mUi».^
1964, 1 esaeat dea rSratan brU
196& 4 nn brino (nn briseet D) mbt mlu gewaffan :
1966, 1 Si ttlecen wider bin ce taL' »
1970, 4 wol tflaent reokea oder bas-'
1971, % *iob will gerne leilton 8 wl) iebea abe gftn:
17*
)vGoo<^lc
DER MIBELUNGe NOT. XIX. leass L.
1972 Ze fSezen bflt lieli trinc
du siD eine Ueua
daz tAten si nngecne:
der übenniiete Hagne
1918 Doch bat er si bö lange
ab daz ingeilnde
daz er warp nAh firen,
des wart ron den beiden
1914 irinc tob Tenemaricen
sieh tacte mit dem scbilde
dö llefer.tif eno Hagnen
dö faaop sieb TOB den degnen
1976 DA schauen si die g6re
darb die Testen Behüte
daa die gftratangen
dd griffen zno den awerten
ieT6 Des icflenen Hagnen eüen
doch Blnog U in Irinc
palas nnde tOrne
done knnde niht rerenden
i9t1 Irinc lie Elagnen
zno dem Tidelere
er wtod in mngen tvingen
das Itonde wol iMBChermen
1978 DA slooc der Tidelere
dnete daz geapenge
den liez er dö bellben:
dö lief er GonthAies,
1979 DA was ir ietwedeie
■was OanthAr and trine,
daz brUte niht Ton wanden
daz bebnote ir gnrmtoe;
1975, 2
1978, 4 da« wart Ton in beiden
1976, 8
1976, 8
1977. 8 «r wAad« n mSbte in twinnn
1978, 4
1978, 8
m&gen nnde man,
den recken bestftn.
wan in was wol bekaot
Ozer Bnrgonden lant.
daz es slt geechsch.
einen willen aach,
dd liezeDB in gin.
ein grinimez strlten getAn.
bähe tmoc den gAr,
der tlwer degen b6r:
vaate für den etl:
ein TU groezlicher scba],
mit krefte toq der bant
fif liehtez ir gevant,
höbe dneten daa.
die zwfine grimme kfiene man.
daz was Starice grAz:
daz al daz hfts erdta.
hntlen ntch ir siegen.
Eines willen der degen.
nnTerwnndet stAn,
gUen er began.
mit einen starken siegen:
der tQ sierllehe degen.
daz aber dm scbildes rant
ron Volkfires bant
er was ein fibei man:
der Bnrgonden kfineo, an.
ze strite staro gennoc
üf ein ander slnoc,
Tlietendez blaot.
daz was Bchoeoe nnde guoL
den willen etn eraacb,
Tit bähe dr»t«n du.
erhollen nAch ir siegen.
)vGoo<^lc
. DER »IBELCKGE NOT. XIX. iß995 l
1980 OanfhAm er lic beltben
du wlwtt fis den rinpn
dö bete roa Borgonden
dfla kfleiien Irii^D
1981 Da ipranc er tod dem fllFsten:
der 'Snrgondfln riere
des edeln ingesindeB
do enknnde GkelMre
1982 'Got weiz, Ur trine,'
'ir müfliet mir die gelten
gelegen sn den etonden.'
er ilnoc den Tenelender,
1988 Er 8o1iAb ror ilaeD banden
dai al alle winden
ze Bbrtte nimmer m^
trino doch Ane wunden
1984 Von des helmes dftie
wiren sine wlUe
dai sich der degen kttene
das hete mit ^nen kreften
1986 Dö im begnnd entwichen
den er h dt dolte
er dihte 'Uät bin noch tebendeo
nn ist mir alferste
1986 Er fafirte beldenthalben
wessen si din msre,
ODfib het er Glselhftren
er dUtte wi er solde
1987 Wie rebte (obdlohen
einer snelhtit«
dd lief er fls dem hflse
nnd eluog im siege sffinde
nnd lief GMmdten an,
bonwen erm began.
der künlc GAnöt
erslagen nehllchen' tAt.
snel er was gennoc.
der helt vll balde slnoc,
von Worms fiber Rln,
nimmer aomer gesln.
sprach Glselh^ das kint,
die TOn in tAt sint
dd lief er in an,
daz er mnose d4 butAn.
nlder in dae Uoot,
das der belt gaot
geglUege keinen slao.
hie Tor GlselhAre lao.
nnd Ton des s wertes klano
worden harte kranc,
des Iflbens nibt rersan.
der stalle OlselbAr getAn.
Ton honpte der dAz,
Ton dem slage grda,
ttsde oneh nlnder wnnt:
daz eilen Gtselhtres knnt.*
die vlende stAn.
im wier noch mb getAn,
dA hl im Ternomen.
Ton den rlenden körnen,
er Ab dem blnote spraool
er mähte sagen dano.
dA er Hagnes rant,
mit slner ellenthafter haut.
19S0, 8 dar itaike (h«rre A) QtnIU
iSSa, 8 fwlegea U oe >tiiiid«i.'
1986, 8 «r difcttt 'leh ptn noch labande nnds [bin JA) ninder «ant:
1986, 1 Dd bOrt er beidaotbalbea
)vGoo<^lc
863
DER NIBELÜMGE NOT. XIX. ito69 l.
1988 M diht« Hsgnfl
dicb «DTiids der tlnvl,
doch wnndflt trlno Hagnen
daz t«t der hell nüt W^sken:
1B88 DA der hArre Hipie
do erwegte Im nogeftioge
al dt mnoBt Im «ntwlohen
sbe Ton d«r stiegen
1990 tilnc der vU kttene
Dnd wer dfn selbe stieg«
die wUe lie In Hagne
hey was rdter rankea
1991 Wider ino den slnes
dd vnrdeii disls miere
was er tm Tronejfl Hagoeo
des fan dia kttnigiime
1992 'Nn 16ne dir got, trinc,
da Ust mir wol getnsstet
HD elhe leb r6t Ton blaote
Kriemhilt nam Im selbe
1998 'Ir DDget im m&ien daokeD.'
'wold ers DDoh TersnocheD,
kcsm er dann« widere,
din wtiQde fminet 1q kleine,
1994 Dax ir Ton miner wanden
das UU mlob erreiset
leb bin tnte enflnet,
mir hllt der degen trinc
199fi Dd Btnont gein den winde
er kaolte sich in rlngetti
dö sprtohen al die Hnte,
des bete der marorAre
1968, 3 dlek emld* der Gbtl Unbl,
'dn mvost des tddes weieu.
dnne kanat nOit genasen.'
dnreb den faeluehaot
dac was ein wAfen ril gnot.
der wnnden enpbaa^
das Bwert an stnsr bant
der HAwsrtea man:
Hagne rolgen Im began.
den eebUt Aber [fcMM] flwaac.
dtier stiegen lanc,
nie slaben einen slae.
ob sin» heim« gelacl
kom trinc wol gesnnt.
KriembOdfl knot,
in strtta bete getls-,
ril bdhe danken began.
tU mnre helt gnot
das bene nnd onofa den mnot
Hagnen iId gewaot'
den sobllt tot liebe tob der haoi
sO epracb Hagene.
das Sterne degene:
lA w«r ein kttene man.
die leb von im enpliangen htm.
die ringe sehet röt,
fif maneges maoneg t6L
wan ich lAcei sohadea kAa.
noch tU kleine getin.'
trine TOD Teoelant:
den heim er abe gebant
sin eilen wibt« gnot.
einen rieh hoben mnot.
1989, 4 hin nider voa der stiegen
1991,
1998,
199«, 3 ich pin aM ' ~ '
4 Boob vil wenle ikt getio.' 11
)vGoo<^lc
DER NIBELÜN6E ITOT. XIX. nm l.
1906 Aber aprseh dö trinc
du ir mich wflfent schine:
ob ich mUge betwingen
sla schilt WM rerhoawen:
199! Vil schiere wart der recke
einen gte vil starkea
da mite er eber wolde
dö warte im rtentllobe
1998 Sin mohte niht erblten
er lief im hin enkegne
die stiegen an ein ende:
trine slner aterke
199» Si aaogeu dnreli die schDde,
Ton Tiwerrdten winden,
wart, von Hagnen swerte
doreb schilt nnde helmen;
2000 Dö der degen trinc
den Bohilt er bai d6 mcte
der schade in d&hte der rolle,
■tt tet im aber mfire
2001 Hagen ror stncn Aiecen
er Bchöe Of Iringen,
das Im TOn honbte
im hete der reka Hagne
2002 Irino mnoat entwichen
d man dA dem degne
man brach den gAr ron honbte :
dai weindan sine mAge:
2008 Dö kom din kUniginne
den starken Iringen
al weinde sine wanden:
dö sprach tot slnen mftgen
1996, S ob leb noch mlige batwlngen
mi, 4
1996, 2
1996, 8 dl stiegen tU an da eoda:
1999, 4 darb iohtlt (behn Jh) und dnreh
3001, 8 das im von dem honbte
3003, 2 « du man dft dem- degne
'mtne Trinnt, wixzet das,
ich wüz rerauochen bai,
den ilbermfleten man.'
einen bezser er gewan.
d6 gewUant baz.
nam er dnrcb den bac;
Hagnen dort bestto.
Hagne der ril kfiene nan.
Hagne der degen,
mit sohüzsen nnde slcgea
sin lümen das was grfts.
dO tQ wSnic genös.
duz ex longen began
der H&wartes man
kreftecDohe wnnt
des er wart nimmer mi geaant.
der wnnden enphant,
über din belmbant.
den er dft gewan:
des kdnic GnntbArea mao.
einen gtr ligen raot:
den helt von Teaelaot,
din Stange r^te dao.
den grimmen ende getin.
sno den Ton Tenelant
den heim ab gebant,
dö nfthte im der tot
des gie si werilcbe not.
über in gegkn :
klagen si began.
es was ir grimme lelt.
der kttene recke nnde gemeit
der mortgrimmige sum.
mit ■bösen nnde mit sl^aa
jvGoo'^lc
264
DER NIBELÜNGE NOT. XIX. 1T187 L.
2004 'IM die klage bellben,
was hllfet iwer veineoT
Terliesen tod den wnnden
der tdt «il mleh niht laafer
2005 Er sproob zno dea toh DtiringeB
'die gäbe boI enphfthen
ron der küoiginue,
ande beetfit ir H&geneii,
2006 Sin varve was erblichen,
Irinc der vil kflene:
genesen nlbt enmobte
dA maos es ui ein striteo
2001 IniTrit unde HAwart
mit ttUent beiden,
bdrt man aUenthalben,
Itey wftB mui ichsrfer gjbn
2008 Imvrit der kOe^
dei er acbaden gr/tsen
der edet ridelsn
durch einen beim veiteo:
2009 D6 sIdoc der hArre Ini?rit
dat im mnosen breiten
nnt du sieb besohntte
doeh TJel der laotcrATB
2010 HAwsrt nnde Hagne
er mflhte wonder Ueieo,
dio Bwert genöte fielen
Hftwart muoste sterben
2011 [IM] Die Tenen nnt die Düringe
Ab tanop sich vor dem bftse
ft sl die tttr geiriinnen
des wart dA rerbonwen
Til bftrlieliet w!p.
JA mnot ich mlnen 11p
die ich enpbangen b&n.
in and Stielen Ifto.'
nnt den Ton Tenelut
iwer debeines hont
ir Uebtez golt vll röL
ir milexet kiesen den Utt.'
des tddes »loben ftnoo
daz was in leit gennoc.
der HAwartea man:
von den von TenemaAe gin.
sprangen fUr das gadem
tII nngefttegen kradem
kreftek nnde giAx.
ino den finrgonden sebdzl
lief an den spilmaa;
Ton alner baut gewan.
den lantcrAren slnoo
jft was er grimme gennoo,
den kfleneu spilman,
diu ringes gespan,
din brilnne TfirerröL
vor dem videlnre tftt.
uumne wAren komen.
ders bete wu genomen.
den beiden an der bant
TOD dem Ton Bnrgonden laoL
ir hOrren sAben tot
ein rrelsltcber ndt,
mit ellentbafter bant
muic beim nnde rant
2004, 4 tu und Eceln dlraen lia.*
)t beiden.
it ersterben ron dem Üb Bn^onden laot.
2011, 3 ein Treisllohin nAt,
4 TU mueo heim nnde rant
)vGoo<^lc
DER NIBELDNOE NOT. XIX. nasi l. !
2012 'Wichet,' apraeh 46 TolUr, 'nod lAt si her In gfto.
«I ist SDBt onnreDdet, des al dll habeDt wAo:
Bf müesen drinne eterbeo in tu karier zh.
si arneot mit dem tddo du in diu küniginne glt.'
2018 DA die übennQeten kAm«a In den lal,
tU Dwnegem wart das hoabet genelget so «tal,
dae er mnost ersterben ron ir swlnden Btegeu.
wo) streit der küene OAmdt; sam tet onoh ObelhAr der d^n.
2011 Tftseat nnde viere körnen in daz hfla:
TOD iwerten saoh man bücken tU manegen swtnden sfts.
■It wurden doch die recken alle drinoe erslagen.
man mfihte miehel wnnder TOn den Bnrgonden lagen.
2016 Dar nftek wart ein itUIe, dft der schal Terdöz.
dai blnot allenthalben dnrcb dla lOcber Tide
nnd dt M den rigeliteinen Ton den töten man.
dM heten die ron RIne mit starkem eilen getln.
2016 Da sftaen ^ler rftwen die tob Bnrgonden lant,
din vtfen mit den lohlldan al leiten von der hant
dö atnont noeh Tor dem hflae der kUene spUman;
er warte ob lemen wolde noch zno in aii strite gfln.
2017 Der kllnic klagte akm sam tet onch sin vSp:
melde nnde rronwen qneiten dt den lip.
Icli wnne des daz bete der tAt fif si geawom.
des wart noeh ril der recken TOn den gesten dA Teriom.
Amtäir »(t diu Ubägbi dn mI vtrtUn hin.
2018 'Nn bindet ab die helme,' sprach H^ne der degeo.
'loh nnde min geaelle ssln iwer phlegen-
nnd wellent et veranochen noch die Eseln man,
aö warn Ich mlne hfirren sA ich aller schierst kan.'
2019 Do entvAfende das bonbet manio ritter gnot:
A sizen ttf die wunden, die Tor In in das blnot
wären sno dem töde Ton ir banden komen.
dt wart der edelo geste tu boase gönne genonen.
2019, 4 TJl übet gonina genoman.
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT. XIX. IT3I& L.
2020 Koeh vor dem Abende
ande onefa din kllniginDe,
die Hinnlsohea reekeo.
noch wol Bweineic tttsent:
2021 Stell huop mn »tum Jk*r(«
Bttttcwart UagiteH bntodtr,
tpranc von «Inm Urrm
2022 Der herte strit werte
dd werten sich die geate,
der Ettelen manne
hey was gnoter degne
scbnof der kitalc du,
dat es Teranoehten bu
der saoh man ror In stAn
die muoflQn di xe strtte gtc.
xHo dm gttut «Ai.
dar vU tnalt« wum,
sm vindm /lir Ae lOr.
er kam jfMiMl wol iarfVv.
Dm iaz din naht benam.
tt> gnoten heldeu sam,
den enmerlaogen tac.
vor In Teige gelael
XX.
2025 ^e einen sanewenden
daz die vrowe Kriemhilt
an ir nnhaten mftgen
dft von der kUnlc Etui
2021 In was des tages zernnnen.
Bi dAhten doz in bezser
daune lange dA » quelne
eines nides d6 gerten
2086 6i biten das man bnehte
die blnotrarwen beide
triten Aa dem hflae,
si enweasen wem Be Uagenne ir tU grmiQohla sAr.
2026 Esel nnde EHemhUt kbmen beldln dar.
das laut was ir eigen: des mArte lieb Ir aohar.
er sprach sno den gasten 'nn sagt, waz weit Ir mlnT
ir went rrlde gewinnen: das kande rnttelloh gestn.
der gröse mort gesvhach,
ir herzeleit erraoh
nnde an t11 managen man;
vrOnde nimmer mA gawaa.
dö gie in sorge nAt
war ein korser Mt
Of nngefilegla lelt
die stolzen rittere gemrib
den kflnic zno in dar.
nnd oDcb bamasobTar
und die dil kftn^e bAr.
9092, 1 Der herto strtt der (dA Crt) werte
2 ili gaoten beiden sam,
S den EmIo maaDen
4 bej was noch gnotsr dagaaa
2034, 4 eines rrides si dA gerten,
8086, 8 dl drie kaoege b«r.
4 dia ir vil graillobsn tbt-
jvGoo'^lc
DER KIBELUNGfi NOT. XX. itstb l.
2027 tt schaden rIbö grtaen
(ir ult es niht g«9iez«D,
min kint du ir mir slnoget,
Tride an da snone
2028 Bb8 antwarte OnnÜier.
ftDei min geainde
an dmr heifocrg«:
ich kom xno dir üf triowe,
2029 Do Bprach tob Borgonden
'ir Etielen held«,
waz wiaet ir nir recken T
wan leb MnntQche
SOSO Sl •prftchfln 'dlner ^t«
mit J&mer, zno dem lande.
daz dn nie komen wärest
daz laut hAt ir verweise^
2031 Oö ipraeh In somes mnote
'weit ir ditM sUirit
mit uns eilenden reoken,
fli ist gar Ine schulde,
2082 Dö sprach der wirt een gelten
dla sint nngdlehe.
des schaden eno den sokanden,
des sol iwer dahelner
203S Dö sprach no dam kttnlge
'tö idl in got gebieten
slaht nns eilende,
hin nider an die wite:
2084 Swax nos geschehen kflnoe,
ir hapt so tU geinader,
daz si nns ttormmttede
wie lange eul wir ncken
als ir mir habet gatAn,
lol ich min leben hin)
nnd tQ der mige min,
sol in TU gar versaget atn.'
'des twaog ans gWtiin bH.
lae TOT diaen beiden tdt
wie het« ieh das Tereoltf
ich wind du da mir wfereBt holt.*
Glselher dae k)nt
die noch lebende aint,
wu het ich in geUtnl
in ditie lant geriten hin.'
ist bI dta baA toI,
jl gnnde wir dir wol
Ton Warmz ttber RIn.
du and die brtteder dto.'
Qanther der degen
» einer soone legen
deist nas bsideuthalben gnot
8waz nns Btcel getooL'
'min nnd iwer leit
diu starke arefaeit
die ich hie hin genomen,
nimmer falnne komen/
der starke QteoOt
das ir MnntUchen tnot
nnd llt uns sno ia gin
daz ist in Ire getln.
daz llt dl knrs ergin.
nnt tnrrens aas bestin,
llsent niht genesen.
in dlseo arelMitea weeenf'
90S8, 1 Dea antworte Onather
2099, 2 di noch bi (di Jk) lebende siat,
9080, 1 da nnt onoh dl braoder dlB''
2081, 3 'weit ir die stark» haHO 8 deist beldentfaalban gnot.
9082, 8 diu mickel arbeit
9084, 1 das liiet knrs argta. C
)vGoo<^lc
DER MBELVNOE KOT. XX. 17MS L.
2086 Di« Btzelea reck«Q
du il si wolden Iftmi
du gehArtfl Kriemhilt:
des wart d«n eilenden
2086 'Ifelnl, tiere reeken,
ich rite an rehten trinwen
daz ir die mortneEen
ti6 maflBen iwer ro&ge
2081 Ob ir du niera&n lebte
die mlnen edelen brooder,
erknolent io die ringe,
ein wurden kttener degene
2088 DA eprach der Jnnge Olielher
dei getrost ieh tII Obele,
Isdetes ber t» Innde
wie hin ieh an den Hinnen
2089 Ich was dir ie getrinwe,
üf Bolben gediogen
daz da mir holt wienat,
bedenke an ans genAde:
2040 'Ich enmag in nibt genAden:
mir hdt von Tronge Hagene
es ist vil nnversttenet
ir mUeztes ^le engelten,"
2041 'Welt ir mir Hagen einen
sone wil ieh niht rersprechen
wan ir slt mtne brlieder
bO red ichi nlch der enon«
2042 'Naae welle got von himele,'
'ob nnser täsent wnren,
der Sippe dlner mAge,
g»ben hie ze glieL
die helen ez nAeh getin,
für den palas gAn.
ez wa* ir grimme leti
fHde gAhes widerseit
des ir dft habet nmot,
dai ir des niht entnot,
iht Iftzet für den sal.
llden den bntltohen raL
wan dln Uoten kint,
und keemens an den wiat,
sd Bit ir alle Terloni.
zer weride nie gebom.'
'vll seticeain swegter min,
dd dn mich über Bin
in dis« i^se nOt.
hie rerdienet den tOtf
nie tet ich dir teit;
her le bore ieh reit,
fil liebta sweBter min.
ez mac niht anders gestn.'
vogenide ich h&n.
BÖ grdzin leit get&n,
die wlle leb hAs den Itp.
sprach das Etzelen wip.
ze einem gieel getMn,
ichen welle loch lAsen leben:
onde einer mnoter Unt:
mit disen beiden die hie sint'
Bpraeh dO GAmOt
wir legen alle tOt,
tf «ir den einen man
ei Wirt nimmer getAn.'
2068, 1 'HeioA, Hinnen reelran,
9066, 4 der nid« gAhes widerselL
2081, 1 ni eer werlde gebom.'
2089, 9 ich hei es hove reit,
)vGoo<^lc
DER NIBELUNGE NOT XX. 17507 L
2048 'Wir mQeBea doch erataibeo.'
'oDB enacheidet niemSD
Bwer gerne mit nns vehte,
Iran ich deheinea minen friant
2044 IM ifrach der ktim< Danotoatt
'jA uuUt niht rine
dia fct« d«ii vridi v«r«praot«nl,
(Im hringt wir iwik tMi«:
2045 Dö Bprach dia kttntginne
DU g6t der stiege n&her
du wil Ich iauuer dienen
der Hagen übennUete
2046 LIt einen ftz dem gademe
sA heil ich Tiern enden
ab werdent wol errocfaea
dl« BUelen recken
2047 Die nob hie flze atnondsn, ,
mit siegen and mit Behflzzen:
doch «olden nie gescheiden
Bine knnden toq ii trinwe
204S Den ul den hiez dö sttnden
dd qnolt« man mit flnre
das hfiB TOn einem winde
ieh Wien« Tolk enheines
2049 Qennoge riefen drinoe
wir mehten michel gemer
ez mehtB got derbarmen:
nn riebet nngeAioge
2050 Ir einer Bpradi dar ione
waa hüfet qdb das grüeaen
mir tnot ron Btarker hitae
das wisne min letwn
904S, 1
9044, S
8016, 1 L*t «in« «■ d«m hOae 4
2047, 9
3047, 4 iln» kondeo tob ir triwan
2048, 3
SOIS, 4 Iah wana das toId enheinei
BÖ sprach d6 Qlselber.
Ton rtterUeher wer.
wir sin et aber hie;
an triven nie verlie.'
(hm Same «ikt w dttgene)
min fcruodor Hagme.
«E mfiftf ifl «D«rd«ti l«tt.
daz fi ia warlkh gettU.'
'ir helde tu gameit,
and rechet mlnia l«it.
als ich von reht« sol.
der gflloea ich im wo),
niht koman Über al:
zänden an den aal:
eilia mtnln leit'
die wurden alle schiere bereit.
die tribens in den sal
des wart grOa der BchaL
die fUraten nnd ir man;
an ein ander niht verlAn.
daz Etzeien wlp,
den beiden d& den Up.
tU balde al erbran.
gnnier angest ie gewan.
'owfi dirro nOt
Hin in stonne tot.
wie sl wir alle Tlornl
dia kaniginne ir sorn.'
'wir maecen ligeu tot.
daz ans der klineo enpfitf
der durat aö rehte wfi,
in diaea Borgen Hchier sergA/
■praeh dO Olselher.
01 nuu) in werden leit.
die wurden acUera bereit,
des wart tU grti der sohaL
den raeken dt den Up.
)vGoo<^lc
SnO DEB NIB£LUNGB NOT. XX. i7&7i L
2051 DA ipTKch TOD Trongea ^>S0Di d*' >^t*f 8"0^
'Bwon twJDgr« dftntsBneB nftt, der trinke hie du blnot.
dai ist KD aolber hitxe nofa beuer deane wln.
es en mM et m ditm xHw nilit («Mr geeln.'
2062 Dft gie der recken tiner da er ^aeo tdten rant;
er kniet im edo der wnnden, deo heim w abe gebaat:
dt> begnade er trinken daa Aiesende blnot.
Bwie nngewon ers wnne, es dfihte in grteillohta gnot
SOfiS 'Nn lAne in got, bftr Hagane,' sprach der mfiede man,
'dai kh TOB iwer Ur» lA wol gatrenken hte.
mir h't noch gesehenket ril aeiteB beaaer wln.
lebe ich deheine «tle, ich aol Iv immer weg« atn.'
2054 DA die andern dai gehArten dai ec In dflhte gnot,
dA wart ir mlohsU ntAre die trunken oneh dai blank.
di Ton gewaa vil krefte ir etQohea Up.
dea engalt an lieben Munden alt «il wntllcbei wlp.
S0&6 Du &nr viel gendte ftf ei In den aal:
dA leiten alx mit adiilten ron in hin Mtal.
der ronch nod oncta die taltie in titen beldlB wA.-
ioh wen sA grteer Jtoier an beiden immer mAr eigA.
8066 DA apracfa von Tronge Hagene 'atAt zno dea aalea want,
Ut niht die brande ratlen ftT iwer heimbant,
tret it mit den fSeien tiefer in das blnot.
ra iat ein Übel bOchzlt die noi din kttnigtnne taot.'
2067 In lA getftnem leide in dooh der naht leran.
noch atnont ror dem hAae der kttene apilman
nnd Hagen ain geaetle, geleint Uber rant:
Bi warten schaden mAre ron den fli Btselen lant,
2068 DA sprach der vldelare 'nn gA wir in den sal.
eA WBoent dea die Hinnen dai wir aln Uber al
2061, 1 DA sprach von Trouege Hagene 'ir «dele ritter gnot,
swen twlngo doratas nftt,
S dai ist in lolher hioe
4 •> en Biac an difen itten [et B] an nikt beser gealn.'
3068, 8 mir iat noch vil «elteD geakeaket beier wtn.
2064, 4 stt ril maneo watitokea wip.
9066, 4 ich WBoa der jAanr Inner mtr an beiden arge.
9061, 1 la sna getaaaa Uld«n
)vGoo<^lc
DER NIBELÜKGE NOT. XX. weag l.
tdt TOD dtm qnUe
Bi sebent nna noeh begegene
2069 Dö Bprmoh von Bargtnden
'ich wna es tagea welle:
nn Iftz nna got tod bitnBle
HOB hlt min sweiter Erlemhilt
2060 DA sprach «her elnw
Btt du ei tUB na beiser
aA wUent ir lach, helde,
JA kmnt ans aber schiere
2061 Der wtrt wolde wnnen,
TOS Ir «rbehe
d6 lebt tr noeh dar inoe
das nie kttoec deheiner
2062 Der eilenden hnote
daz noeh die geste lebten,
M Bohaden nnt ze l^ide,
man Baoh si wol geeande
2068 Man sagte KriemhUte,
d6 Bpracb din Ufniglane
dai Ir deheiner lebte
'ich wU dea b«B gstronwen
2064 Noch gennaeo gerne
ob noch ieman woltt
das en knnden ai niht Tiaden
da rftohen ai ir ateriMR
2066 Des tagea wid» morgen
mit berteoi nrllnge:
d4 wart MO in gesobozun
sich werten itterUehe
2066 Dem Etzeln geeinde
daa ai w<dten dienen
dar zno ai volden leiates
di moose maneger Bohiere
S063, 4 nao aaeh si In dem gademe
30U, 3 dtne kondan ai nifat Tlndan
8066, i dei nmoat maneger aoblers
dia an nna ist get&n.
in atrlte ir etealichea gfta.'
GlBfllher das Unt
aich bebet ein küeter wint.
noeh lieber zit geleben,
ein arge hdhgezit gegeben.''
'ich kinae nn den tao.
wesen niene mac,
gedenket an den Ilp.
dea ktinic Etzelen wip.'
die geate weeren tAt
nnd von dea flnre ndti
aeba hnndert kilener man,
bezaer degene gewu.
bete wol eraehen
8 wie vll in waa geachelien
den harren nnd ir man.
nob in dem gademe gAn.
ir wäre vil genraes.
daK mfihte nimmer wesen
Ton des flnra adt:
das ai alle ligen tOt'
die ffirates nnd ir man,
genftde an in begftn.
an den ron Hione lant:
mit Til wliligw hant
grüeaen man in b&t
dea körnen helde in ndt
TU manie starker g6r:
die recken küen nnde bSr.
erweget waa der moot,
das KriemhUte gnot{
daz in der künec gebot:
von Id kieaen den tAL
noch w\] wot geaande gto.
)vGoo<^lc
DEE NIBELÜNGE NOT. XX. nm L
2087 VoD gehei» nod oocb von gftbe
ü bitz golt du röte
si gab «E Bwer sin rnoohte
Jane wart Die gnuser sotden
2068 Ein michel teil der reokeD
dfi epraoh der kflene Volker
ine gegach af vehten
dl daz golt des kUnlgos
2069 Dö riefen ir genuoge
daz wir dl soln Terendea,
hie belibet niemen,
dd Bach man schier ir schilde
solo Was mag ich sagen nflref
di Tennochten ea vil sSre
dö knolten mit den vnnden
eaeo mofate nieman Bcheidea:
2071 Von wehtitfm WMiid«ii:
wljcbm Ndcft d«ii fnutiim
di$ hidvhtn ihirbm all«
dM lutm Mdt miga
tfmifnir loit itr martfrAi
2072 Be beten die eilende
wlne dec Gotlinde
dO sach er beidenthalben
daa weint« inneollohe
2078 '86 wft mich,' sprach der recke.
du disen grftEcn jftiner
Bwie gern iehE frlden wolde,
wand «r der einen leide
2074 IM sant an Dietriche
ob rix nocb knaden wenden
man möbte wooder sagen.
dar zno mit BCbildea tragen:
nnde es wolte enphln.
Of Tlende mfir getto.
dar sno gewAfent gie.
'wir sin et aber hie.
nie beide gemer komen,
ans se v&re hAnt geDomen.
'niher, beide, baz.
an tBon bisti» daa.
wan der doch sterben aol.'
stecken gftrscbUEEs voL
w(d awelf handert man
wider nnde dan.
die gest« wol ir moot.
des sacb man ftienn dl das blnot
dtr wart da eil gaalagtn.
Urle malt di Itagut,
dtm riehem küntgt 6 fr.
tt&dt in ^raMtUckiu aSr.
RBedegir trilegtit mr(,
wider morgen gnot get&n.
kom Ee hove gegAn.
diu grceillohen tht\
der Til getriwe Bttedegfir.
'dax icb den lip gewan.
kan niemen underttADl
der kUnee entiiot ea niht,
le mftr nnde mfir geaiht."
der gaote RÜedegfir,
an dem künege h&r.
3087, a dar [in B] mit feUldeD tragen:
i nitr ftf finde gat&o.
aoes, 1 BId Klchel kraptl (aehar A) dar reakao
9070, 4 des sach aian Tlleaen daa plaot
9078, 1 'BO wt mir,' spraek der reoke,
9074, S an den kfintgan (.kSnlc DJtk) Ur-
jvGoo'^lc
DEB NraELUNGE NOT XX. wtbt l
do enbdt im der von Benie
es «DvU d«r ktlnio Et»l
itOtb J)b sacb ein Hinnen recke
mit weinnaden ooges,
der Bpracb ler küoigüiDe
der doch gewalt den meiiten
2016 TTot dem ez alles dienet,
wie iBt sA rit der bürge
der er von dem kttnige
er alnoe in disem stnrme
2077 Mich dnnket ern moche
sU das er den rollen
m«n gibt Im, er it käener
du ist in disen lorgen
2078 Mit tr&rigem moots
den er du reden bOrte,
er ged&ht 'dn solt es wnen.
da bist din dinen mwre
2079 Die tttt begnnder twingen:
nnd slaog ab krefticliolie
das er Im Tor den tUezen
dd WM Bver gemfiret
2080 'Hin, dn s^^ mere,'
'lob bftn doch gennoge
das ich bie niht enribte,
Ji WKT leh den geaten
2081 Und tlles du tob mühte
niwftn du ich die recken
jft w«a i<^ Ir geleite
des eneol mit in nibt strlten
2082 DA epraeb lem marcrftren
'wie bebt ir nni geholfen,
WSD wir bO ril der veigen
wir bedorfen ir nibt min.
'wer möbt ez nndersttaf
nieman scheiden Ita.'
RfiedegAren stin
ont betes rll getAn.
'nn seht ir wie er etit,
hie bl Etzelen bAt,
'Hut nnde lant
«n RIfedegAr gewsnt,
vil manege haben macl
noch nie löblichen elac.
wie es hier smbe gftt,
nftoh stsem willen hik.
daone lemao müge sin:
worden bossilnhen scbln.'
der vil getriwe mu,
der helt der bliote in an.
dn gibit ich ü verzagt:
ae bore se l&te gesagt.'
dA lief er in an
den HinnisoheD man,
lack vil schiere tdt
des küuic Etzelen nOt
Bpracb dO RUedegfir.
leit nnde herzen sAr:
cwin wlseat dn mir dazf
von grOsen sobnlden gebaz,
dai hei ich In get&n,
her gefUeret liftn.
In minee bfirren lant:
min vil eilendes baut.'
Ezel der künic bfir
vil edel RüedegOrl
bie se lande bin,
ir b^t vil Übels get&n.'
3077, 1 wie es hi nmbe gU,
3080, 3 leit nnda s<r:
wir bedorften ir nibt mere.
)vGoo<^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XX. 17836 L.
I IM tpraek dar ritter «kl«
dM ««h «M ^M hmMim
iaz tri dam lägmutr»
2084 D6 kom dln küaigiune
das von des beides corne
b1 klagt ec aagefnoge:
81 sprach zdo RüedegSre
208& Daz ir mir nnt dem ktlnige
nn habt ir, edel Rü^g6r,
ir woldet durch ddb w&gen
Ich hdit iii vil d«r reoken
2086 leb mime inch der gen&dea
do ir mir sno Etzeln rietet,
daz ir mir woldet dieDen
der wart mir armeo wibe
208T 'Daz lat iae loogen,
daz loh doreh inch wAgte
dac ich die gel« fliese,
ZDO dirre hAcbgodte
2088 Sl sprach 'gedenke, Rfledeg«r,
der stete, und oaoh der eide,
Immer froldest reehea
dA sprach der marogrAre
2089 Eiel der ilohe
sl bitten sich m fnote
den edeln maregrlven
der tU getriwe recke
2090 'OvA mloh gotes armen,
aller miner firen
triwen ond« sflbte,
owfi got rOD himele.
Mir im mvot
in mtd« jptot,
lO Ott Mit gmowtM:
Mit MI M wtriAten L-omm.*
und faet ez oncfa gesehen,
dem Hinne was geschehen,
ir ongen wurden nas.
'wie habe wir verdienet daz,
mtoettinier leltT
nne alles her geaeit,
die ftre nnt das leben,
den bris vil grcezltchen geben,
and Ir mir hint geswom,
itter Ab erkom,
nnz an nnser eines tot:
nie b6 grceaUchea nfit'
ich ewnor In, edel wtp,
die fire ande onch den llp:
deaen hin ich nibt geawom.
br&ht ich die fttriten wol gefaom.'
der gr6zeu triwe dln,
das dn den schaden min
und eUln mlnln lelt.'
'ieb bAn In A selten iht Terselt"
SOgen oncfa began.
beide für den mati.
nnmootes man dA saeh.
harte Jnmerkllche sprach
daz ieb ditz gelebet hftn.
der mooi ich aba stAn,
der got an mir gebot,
daz mihs nibt wendet der tot.
8088, 8 hin ■« vil ganomfln:
90B6, 3 di ftre nnde oneb du Itbea.
S086, 4 des wart mir armeo wtbe
9088, 4 iek bin In selten ibt verseif
3089, 2 d« baten si dob e» ISeien
2090, 1 Owt mir got« annan,
)vGoo<^lc
DEB NIBELUNGE NOT. XX. 17899 l
l Swelbez ich du 1&»
a6 Ua icb bcsstiche
Iftz aber ich ei beide,
nn ruoche mich bewlseo
! DA bUen si geodte,
des maoBen »der reckea
von RUedegfires hende,
ir mngt daz hie wol hceren
t Er westa schaden gewianan
er faet« dem kttnige
nnd oncb der küniginne.
ob er ir einen slUege,
l DA sprach xoo dem känige
liAr kUnec, nn aemt hin widere
das lant mit dea bürgen:
Ich wll of ndaes fflczen
> Dö apraob der kUnlk Btiel
daz laut ZOO den Unten
das dn mich reches^ BUedegAr,
dn Bolt ein ktineo gewaläe
i DS Bpraoh aber Bttedegfir
beim le tninem hAie
trinken nnde aphe
nnt gab in mlne gftbe:
r Din Unte «»neot lüite
debelnen mineo dieneat
den Wl edeln fOntea
oaeh riwat mich din frinntechaft
} Gtaelher dem degene
aine konde in dirre werlde
üf inbt node onch Of Are,
ine geaacfa nie kttnie jnngen
i Do sprach aber KriemhUt
nn Ift dielt erbarmen
S091, 8
3003, 4
S09T, 8
i, 4 ioe gessoh nie köoec so jnogan
ont daz ander begAn,
and Tfl Abel getAn:
mich aebendet ellin diek
der mir se lebene geriet'
der kilneo and oach sin wlp.
fliesen den lip
dft oneb der helt erstarp.
das er ril JameroUchen varp.
nnd nogefOegis leit
vi) gerne rerstit,
rll sAre vorht er das,
din werit trAege im dmmbe hai
der rit kAene man
awaz loh ron in bin,
der sol mich nibt beatAn.
in das eilende gfin.'
'wer bAlfe danne mirf
daz gibloh otlez dir,
an den rinden min.
bl aeben Etzelen sin.'
'wie sol icbz ane v&nf
ich si geladen hAo,
ich in güetUcben bAt
wie sol leb rAten in den tAtf
das ich el verzagt.
hftn ich in versagt,
nnt OBoh ir man:
die ich mit in geworben hAn.
gab ich die tohter min.
niht bai verwendet sin
ftf criwe und« ftf gnot.
sA rehte tngentUolie gemnot'
'vil edel BAedegAr,
nnser heider sAr,
mich sohlltot ellin diet.
dsi im dia warit trfiege has-
ant den irea man:
)vGoo<^lc
276
DEE NIBELUNGE NOT. XX. i7»76 L.
mla uDde oneb des kttnlges.
du nie wüt deh«iner
2100 Do sprftoh der fflargrAve
'tx mnoE hinte gelten
iwu tr and onch mlc'htrre
dw umbe maoc iob sterben:
2101 leb weit wol du noch hiate
fn aiflesen l«d«c werden
Ich berilbe in AT genftde
und onch die rÜ eilenden
2102 'Na 16n dir got, Bttedegfir,'
er nnt diu kfiniginne,
'nns snln dlne linte
onch trowe ich mlnem belle
2103 DA liei er kb die wAge
dö begande weinen
er sprach 'ich mnoz in leistes
offA der mtnen ftinnde,
2104 Man i&ch in von dem kUnlge
d6 *»nt er itne recken
er sprach 'ir gnlt Inch wftlIeD,
die küenen Bnrgonden
2106 S[ hieeen balde springen
«E der heim wnre
Ton ir iagesinde
sld hOrten leidin mere
2106 Oewlffent wart dö Rüedegtr
dar Über 2 weif recken
die walten prle erwerben
ai en wessen niht der nuere,
2107 DO sfech man RQedegfire
es tmogen swert din scbarpfen
dar zno ror ir honden
daz saeh dar Tldelnre:
SlOO, i
2101, 1
3103, 4
S106, 2
gedenke wol dar an
a6 leide geste mit gewan.*
wider das edel wlp
der RUedegfires lip
mir liebes bapt getin:
das kan nlht langer bestb.
min bärge ande och min lant
ron ir eteslichea bant
min wlp nnd ndnin kint
die ae BeoheUren sint.'
sprach der kUnic dO.
si worden beidin vrA.
tII wol enpholhen wesen:
daz da mabt selbe wol genesen.'
stie onde ilp.
daz Etceleo wip.
als ich gelopt hAo.
die Ich DDgerne bie bestAn.*
tU trflriollohen gftn.
Til nihen bl im stAn :
alle mlne man.
die mnot ich leider bestia.'
dft man ii gewnffen vant.
od des Schildes rant,
wart ez in dar getragen.
die stolzen eilende sagen.
mit fümf hundert man:
Bsch man mit im- gAn.
in des stnrmes ndt:
daz in sd a&beut der tot.
nnder helme g&n.
des margrAven man,
die lichte schflde breit.
ez was im grceiUehen leit
das mag oiht langer baiUn.
mlae borg« node mtnin lant
di ich vil (sä Jh) Dngtme bla bestia.'
M aelf» ar dö gawan.
)vGoo<^lc
DEB NIBELUNOE NOT. XX. is<m I.
2108 OA MCh der joDge Qlsellier
mh ^ gebnndem heim«,
wu or dl mit meiate,
des wart der kUDic edele
^lOB 'Ha wol mich aolher Munde,'
'die wir hin gewannen
wir nilD TÜ wol gentexen
mir iat liep 4f min ttlawe
2110 'Ine weix wes ir lach tröstet,'
'wl sAht ir ifl dnreh inone
mit ftf gebanden belmen,
ta nns wU diesen RUedagAr
2111 Bedu der Tidelnre
RttedegOm den edelen
fllneu schilt dm gnoten
d6 mnoa er slnen frianden
3112 Der edel msrgriTe
'ir kflene Nibelnnge,
ir Boldet min genleien,
t dA wkr wir IHnnde:
2118 Do eraehrshtan dirre mcre
wan ir dehelner Made
du mit in wolde strlten
ai heten TOn rinden
S114 'Nnne welle got Ton himele,'
'du ir fnofa genftden
UDt der tII grösen trinwe,
isb wil in des getronwen
2116 'Jane mag icba niht gelizeo,'
'leb mnoc mit In strlten,
na wert laeh, kttene beide,
mieb enwoltea nibt erliten
3108, 3
St09, 3
3109, S wir enln Bleee wlbw
3110, 3 'wft gMthet ir le darb aaone
3111, 1
8118,8
3113, 4 al beten von Ir vtanden
sinen sweber gfin
wie mobt man dö ventAn
nlffaa allez gnotl
BÖ rebte frcalleh gemnot.
sprach GtseUier der degen,
nn flf diaen wegen.
mlnea wlbea hie.
daz ie der birAt argie.'
apra«h der spileman.
aA managen belt gin
die trflegen swert enbantf
sine bflrge nnd sinln lant.'
die rede dö rolspracb,
man Tor dem hüse aaob.
den satzt er fiir den ftaoi.
versagen dienst nade gnioz.
rief dd in den aal
nn wert lach Aber nl.
nn engeltet Ir min.
der triwe wü ich ledie iln.'
die ndthaften man;
nie d& TOn gewan,
dem ai dt wftren holt
tQ micbel arbeit gedolL
sprach Otintber der degen,
sOlt an nns bewegen,
der wfa- doch heten maot
das ir ea nimmer getnoL'
spraob der kttene man:
wan iobz gelobt UUl
so lieb in sl der lip.
des kttnic Btzelen wlp.'
wi mobter do Teratta
tt disen wegen.
Til wol genleten Ue.
di rede velspraeh,
dft TOD gewaa.
jvGoo'^lc
278
D£R MIBBLUNGE NOT. XX. tsio? L.
2116 'Ir widersBRt uns mi se apAte,'
'DO mOes in got reigelten,
triawe imde mlnne
ob ir ez an den end«
2UT Wir BoltenB immer dieaen,
ieh nnt mlae mAge,
der hSrllcheD gAbe,
in Eseln hwt >en Hinnen,
2118 'Wi« wol ich in de* gnnde,'
'daz teil in mtne gibe
alsA willeciiclie
■one wurde mir dar nmbe
2119 'Erwindet, edel RfledegSr,'
'wan es wlrt deheiner
b6 rehte mlnnecUchen
du aalt Ir wol geniezea,
2120 'DaKWoldegot,'BprMliR(ledeg«r,
du ir ze Rtne wäret
mit etlichen Aren,
ez wert an eilenden
2121 'Nd Idne in got, liftr RfiedegAr,'
'der TU riehen gtbe.
8ol kn in Terderben
hie trag Ich iwer w&lfen,
2122 Das iet mir nie geiwiohen
nnder ^en eeken
et ist l^er onde atnte,
ielt wan s4 rlohe gU>e
2128 Und weit ir niht erwinden
Bläht ir mir ibt der Monde
mit iwer »elbea swert«
86 riwet Ir mich, BfiedegAr,
spraob der kttnlo hSr.
TU edel ROedegftr,
die Ir nns hnpt getfai.
woldet gaetUoher Ifto,
das ir tma hapt g^eben,
ob ir nuB liezet leben.
dft ir nns bribtet h«r
dea gadenct, vil edel RttedegAr.'
sprach BQedegftr der deges,
mit rollen solde wegen
als ich dea het« wAnI
nimmer eohellen gettn,'
sprach d6 CWmAt,
geaten nie erbot
als ir nna faapt get&n,
ob wir bl lebene beatin.'
'vil edel OSmAt,
und ich wer« tdt
Btd ich Inoh sol bestAal
TOn Mnsden noh nie wlrs getin.'
sprach d6 OAmdt,
mich riwct iwer t6t,
aA tngentUcher mnot
daz ir mir gkbet, helt gaoL
in aller dlm ndt:
11t manlc riter tAt.
htrltch node gnot,
ein reke aimmer mBr getnot.
im weit ino uns gin,
die lob hinne hAn,
nim ich in den Up:
node iwer bSrllehec wlp.'
8117, 1 in E«elD lant mit trlwan, des gedenket, edel Böedgto.'
8120, 4 esen wart noch nie eo helden win von frioDden getAn.'
'2121, 1 apncli eher GArnAt,
2133, 3 dl ich noh tÜDoe bin.
)vGoo<^lc
DEB NIBELÜNGE KOT. XX. 18171 L.
2124 'Daz woide got, h«r Oera6t,
das aller iwer wille
und daz genmeo irera
JA Bot in wdI getrfiweB
2126 Dö spraoh too Bnrgonden
'wie taot ir iö, her BUedegAr?
si siot in alle waege.
die iwer Bohtene tohtor
2126 Swenne ir nad iver recken
vie rebt nnfriontUche
das ich in wol geMtwe
dA von ich ze wibe
2121 'Gedenket iwer trinwen,
gesende inch got von hJnne/
'\6t die Jnncrronwen
dnrch iwer Belbea tagende
2128 'Dae faet ioh billlche,'
'tUe höhen mlne mAge,
sulii die von in sterben,
dio vil Biete frinntschaft
2129 'Na mSez anB got genlden,'
dd haohen si die Bchilde,
strlten.zao den gesten
dft rief vil läte Hagene
21S0 'Belibet eine wUe,
alsd sprach dö Hagene.
ieh and mtne hSrren,
waz mack gehelfen Etiela
2131 'Ich Htftn in grAsen Borgen,'
'den schilt den mir vron GotUot
den habent mir die Hinnen
ioh fnort in MontUcfae
2182 Daz des got Ton hlmele
daz ich schilt so gnoten
nnd meht es ergAn,
wnre hie getAn
iwer firinnde lipl
beidia min tohter nnd min wip.'
der Bobonen Uoten Unt
di mit mir komen sint,
ir grifet übel ino.
weit ir rerwitwen le fno.
mit strite mich bestAt,
ir daz schinea lAt
f&T alle ander nun,
iwer tohter mir gewan.'
vil edel kiinio b6r,
BÖ sprach B&edegAr.
niht eagelteo mlo:
■ö mochet ir genedtc dn.'
sprach Giselher daz kint:
dl noch hier inae sint,
aö mooz .gesoheideo stn
zno dir nnde der tohter din.'
sprach der küene man.
also si wolden dan
In Kriemhilte aal.
TOn der stiege bin zetal
TÜ edel Rfledeg^r.'
'wir wolden reden m6r,
als nns des twinget not.
nnser eilender cAtf
sprach aber Hagene.
gab xe tragene,
eerhoawea tob der haut
in das Etzelen lant.
moohen wolde
noch tragen aolde
2136, 4 di TOD ich leinem wtbe
3124, 1 and möhte du ergAn
I, i zuo dir and ouch der tofaler dlo.
)vGoo<^lc
280
DER NIBELÜNGE NOT. XX. isaa» L.
Bb deD du hAst vor he&de,
so bedorfte Ich in dem itiinne
2188 'Tfl gene wer icb dir gao%
getOrst ich dirn gebieten
doch nim dn in hin, Hsgene,
hef soldest da In fOeren
2134 Do er im so wUlecUehen
d6 w«rt gennoger oagen
et was dia legte glbe
bdt deheinem degene
2186 Swie grimme Hagen were
ja erbwmet im diu gftbe
^ bl alnen lösten siten
tU manio ritter edele
2186 'Nn Ifloe in got TOn himele,
ez Wirt iwer gellohe
der ellendeD reeken
si so] daz got gebieten
218T 'SA w« mich dirre mnre.'
'wir heten (Inder swKre
sol wir tnit frinnden ibtten,
dA sprach der marcgrAve
2138 'Nn lAn ich ia der gftbe,
swie halt geln in geb&ren
daz nimmer ineh gertieret
ob b si iOe slfleget,
2139 Des neig im mit Etihten
s) weinten allenthalben,
niemen scheiden kuDde^
* Tftter aller tagende
2140 DA sprach von dem hfise
'stt ml» geselle Hagene
den snlt ir slsA State
daz hspt Ir wol rerdlenet,
vü edel Rttedegfirl
dehetner halsperge mAr.'
mit mlnem Bchilde,
Yor Kriemhilde.
ont trag In an der faant
in der Bnrgonden lantl'
den schilt ze geben bAt,
Ton heieen trehen rAt,
die rider Immer mfir
TOn BecUAren Rüedegftr.
nnt swie somlc gemnol^
die der helt gnot
sO nAhen het get&n.
mit im trflren began.
Til edel KüedegBr.
deheiner nimmer mtr,
sA hArllohen gebe.
daz iwer tngende immer lebe.'
sA sprach ab Hagene,
so .TÜ ze tragene :
daz Bl got gekielt.'
'das Int mir inneollobe leit.'
Til edel Rfiedeg^r,
dise reken bAr,
mit strite hie min hant,
die von Bargonden lant*
der gvote KUedegAr.
daz disin heizen sAr
daz was ein michel nAt
lag ao Kfiedegere tAt.
TolkAr der Bpileman
dea rride hU getAs,
haben Ton miner hant
d6 wir kOmen in das lant.
3184, 4 gebot deheinem degaoe
2136, 4 KOt lol du gebiateD
2187, 1 80 wl mir dirre msre,'
sprach sber Hagsns.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. isaw l
9141 Tfl edel maxegTive,
dise rdte bonge
das ich Bi tragen Bolde
die mögt ir selbe Bcbonwen,
3143 'Du wolde got der riebe/
'dftz in dia margrtTlone
diu mffira sag ich gerne
geeihe ieb st gesnader:
2148 Ale er im dae gelobte,
des mnotes er ertobte:
dfi lief er suo den gesten,
muMgeD rIm fil swinden
3144 Die swene staonden höher,
won ez im t gelobten
noch rant er als ktlenen
doi BtledegAr dee etrUea
814fi Dnreh mortneehen wiUen
Qnather and GfirnOt:
dft Btaond höher Glselher:
er Tereaob eich noch des lebenee ;
3149 DA Sprunge» zno den rinden
man sach si n&oh ir hArren
dia sDldnnde w&fen
des bnut d& ril der belme
2141 DA sinogeo die rü mileden
den Ton Bechel&ren,
durch die veiten ringe
si tAten in dem starme
3148 Das edel Ingesinde
Volker nnde Hagene
ir enlt min böte sin.
gab mir din margriTln,
hie zer hAohgeslt:
das ir des min gezinge sIt'
spraeb dA Kttedegfir,
noch solte geben m£rl
der trintinoe min,
des Bult ir Aue zwlfel sin.'
den schilt hnop RfledegAr:
do enbtit er dA niht mftr,
einem degen geltch.
slnoc der margrftve rieb.
VoIkAr und Hagene,
die zw6ne degcne;
bl den tümen stAn,
mit grOzea sorgen began.
sA liezen si du in
si beten beide sin.
zwAr ee vas im lelt
dA von er RUedegAren meit
des margrAven man.
TU tugentllchen gAn.
si tmogen an der hant:
und manie bfirlleber rant.
TÜ manegen swinden slao
der eben unt tiefe wac,
TBst nnz Af das rerch.
diu TÜ hArllcben wercb.
was nu komen gar [dar inj:
die Sprüngen beide iä hin.
314fi, 1
3145, 8 dO stnont flf höher Gtselhari
2147, S daroh di iiehten ringe
di kflenaa (snallen C) degane:
bl dem tnnie itio,
■0 besen [il C] In dar in
t dar Dmb ar BüedgArD mait.
t Vit dagenllehe gie.
l [onch 0] manegen swinden slae
2148, 2 di sprangen bald* bin.
jvGoo'^lc
DER NIBELÜNGE NOT. XX. 18359 L.
Bios gtbeo frid« nlemen,
TOD ir beider hende
2149 ~Wle rehte gremliche
tU der scbiltapange
des reis ir ichiltateiDs
si Tftbt«D also grimme,
2150 Der vogt von Bechelnreo
alBö der mit elten •
dem tet des tagei Bfledegdr
du er ein rekhe wnre
2161 Bie alKMilM diM rwfcm,
•f sluogtn im dtm afrtta
eUeOur MNt DMOtMT*,
in fr« mim n «il matugt»
2162 VU «Ol leigte Bfiedeg6r
küene, oud wol gewftfent:
daz sacb ein Bnrgoode:
dft Ton begnude nAheo
2155 Ofiroöt der starke,
er sprach zem mu-grtreo
niht geDCBen IftBen,
daz mbet mich ftoe mAce:
2154 Nq mag in iwer gUe
alt ir mir mtner Arinnde
na wendet inch her nmbe,
iwer gUw wirt Terdieaet
3156 fi daz der margrftTe
des muoseo liebte ringe
dö Bpmngen sno eis ander
ir ietweder ichermeD
2156 Ir Bwert so Bcbarpf w&ies,
d6 alnoo GArnAten
2118,
2149, 3 de« rei« Ir Bchiltgesteine
2160,
2151,
3163,
2154,
2156,
wao dem einem man.
das blnot nider durch helme ran
vil Bwerte driane eAlanct
<ti den siegen sprane:
nider in daz blnot.
das maus nimmer mftr getnot.
gie wider nade dan,
in stnrme werben kao.
harte wol gellch
TU kiteoe nnde lobeHch.
Günther uni Oirik:
vU vmwge» ImM Ml.
die sw<bM es ringt leac;
Mnt» üf dm jtwjisto» too.
das er was Btai^ gennoc,
he; waz er helde slaoel
zoros wa« im not.
des edeln BSedegSreB tdt
den helt den rief er an.
'ir weit mir mtner man
tQ edel Btiedegär.
ichn kaas nifat an gesehen ntftr.
wol ae Bchaden komen,
hapt b6 Til benomen.
nl edel kttene man.
Bö ioh fa aller hoshste kan.'
ESO im Tolkceme dar,
werden misse var.
die dren gemde mau,
für Btarke wunden began.
Bine knnde niht gewegen.
Bfledegftr der degen
4 du plnot dorh helme nider ran.
TSrhowen in das plnot.
4 vil kQeDe nnt onch tU lobaltok.
4 UD> Af ir jnDgeiten tac.
8 lomei gie im dAL
4 >a ich »Uer hdhrt« kan.'
1 ei eakDDde [io Jrt] niht gew^n.
jvGoo'^lc
DER NIBELUKOE NOT. XX. mss L.
darcb fllnibertea belmen,
das v«^^t Im sci«re
2151 Di« Bttedeg«reB g«be
swie want er wer zem tAde,
durch den Bchitt tU gaoteo
dft Ton maoa ersterben
216S Jaae wart nie wira K^ldnet
dö vielen beide erslagae,
gellch in dem itorme
alreet ersornde Hagce,
21&9 Dö sprach der ron Trooge
wir babes an in beiden
den wir nimmer flberwinden,
die BUedegAres beide
3160 'Owe mich mlnes bmoder,
waz ndr der leiden ouere
oncb maoz mich immer rinwen
der schade iaC beidentbalben
2161 Dft der Junge Otselher
die dft dar inne wlren,
der tot der raoobte B6re
der Ton BecbeUren
2162 GMtfher mnS§ GUOkvr
Daaewort umie Vtiklr,
dU gitugm di n fimiM
da wart (U OM dw keMm
3108 Dar tAt nna sftre roobet/
'nn Uzet iwer weinen,
das nna die ringe erkuolea,
jt wnn naa got hie langer
daz ntder fiOz daz bloot
der rtter kfian onde gnot
an bende er bdb ervao:
er aluog im einen sIm
nnz nr din helmgespan.
dt der Qotellndan man,
b6 rlcber gU>e mftr.
Gernöt and Rttedeg«r,
von ir beider hant
d6 der den grdsen achaden berant.
'ez ist nna Abel konwn.
aö grAien schaden genomen,
ir list nnd onoh ir lant.
aint nnser eilenden phaat,'
der tdt ist hie gefhimt.
ze allen stten komtl
der edel RUedeg6r.
nnt din groezllchen sfir.'
sach einen bmoder tdt,
die mnosen II den nAt.
d& sId geilnde was.
dö langer einer niht genaa.
«Md oHoJi Hafftnt,
die ^uofm dtgtnt,
lig»» die xwint mm:
mil jSmar toniM« ht§in.
sprach QiseUter daz kint.
nnt gö wir an den wint,
nna strümüeden man.
niht ze lebene gaa."
2166, 8 dnreb baln TUuherten,
2167, i dt von iO mnos ersterben der sobCBoen Ootalinde man.
2158, 4 dO er den grösen sobaden nu
3169, 1 DA sprach dar helt von Tronege
8 den nimmer ibendndent
2160, 1 'Owö nlnei bnioder,
2161, 1 D« Gleelhar der btrr«
S163, i mit jamer weinen getAo.
3168, 4 ji WKO uns got niht lenger hl ce lebene gan.*
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. iM9i L
2164 Den situn disen leinen
si wfaen aber mtteBio:
die RüttdegAree beide.
BÖ luge wert dia stille
S166 'Owft dirre dlenste/
'dinB unt nibt b6 sUete,
tätigt des engelten
er wll si vlder bringen
2166 Wu bilfet, kttnie Etzel,
mit Im iwu er woldef
der nnB dl sotde reoheo,
des «Dtwurt tr dö Tolkir,
2161 'Der rede en ist %t nibt leider,
getörst leb beieeii liegen
b6 het ir fäeTelUoben
er ant die alne degene
3168 Er tet sA willeoUcbe
das er not stn gasinde
nn Bebt kI ombe, Kriemblit,
ia bftt nns an den ende
2169 Welt ir du nibt; gelonben,
dnrcb ir herzen sBre
man tmoc den beU Terbonwen
den Etselen degenen
3170 D6 ei den nurgHtren
ex eninnde ein Bobilber
die manegen nngvbnrde
din sieb tod faenen jAraer
2111 Der Btseleo jftmer
als einea lewen BtiMme
mit herzeleidem wnolfe:
si klagten nngeftioge
Bacb man manegen degen.
dl wiren t6t gelegen
zergangen was der dAi.
das Bin Etzeln TerdrAs.
spracb des kttneges wtp:
daz nnser vlnde Up
von Rttedegfires bant.
in der Bnrgonde last.
das wir geteilet hia
der belt b&t misEetln.
der wil der snone pflegen/
der tU Eierücbe degen,
vil edelB küneges wlp.
alsns edelB Itp,
an Bfledeg6r gelogen.
eint an der anone gar betnigen.
das Im der kttneo gebAt,
iBt hie gelegen tAt.
wem ir nn gebieten weit.
gedienet Rttedegtr der belt
man boI inebz Beben lln.'
sA wart dno das getln,
di in der kfloic aaeb.
bO rebte leide nie geacbaeb.
töten slhen tragen,
gebriefta nob geiagen
TOD wtbe ande oneh tod man,
aldl seigen began.
der wart alsA grAs,
der liebe kttneo erdOa
alaam tet oueb sin irtp.
dea gnoten Btiadegirea Bp.
3164, S vergangen waa der dta.
2166. i dea antwarte (ir CD] Tolktr,
3169, 3 durch ir faercen leiaa
jvGoo'^lc
DEB NIBELUN6E NOT. XX- issss L.
wfa Um DitiUlft iMi
21T2 Hb hflrt nan aUenttudben
das palaa nnd« tttne
dÖ hArt « ooh tod Bwd«
darch diBfn itarkeD msre
2173 D6 apneh er eno dem ftlTgten
iwaz ich noch ber gelebt hAn,
gebftrt icb klige nie mAre,
ich vsne der kfinle aelbe
S114 Wie mehtena aDden lUe
der kfinic oder Kriemhilt,
TOS den küenea (^esteD
es weinet nngefaoge
2176 DA sprach der rogt von Beme
Dl) gibet niht ze «Are.
die eilenden recken,
nnd lAt b1 des genienn
2176 Dö sprach der küene Wolfbart
nnd wil der nusr« TrAgen,
nnd wilz In sagen denne,
«Ib Icbz dort errinde,
3171 D6 Bpraob der hfirre Dietrich
ob nngefUegln rrige
daz betrflebet recken
icben wU niht, Wolfbart,
31T8 DO bat er HelpMche
und hiez das errinden
od« an den geaten,
don« bet man Ton Unten
S179 Der böte begonde irftgen
dA Bpraeh einer dmnder
Bwas wir frenden htten
hie Ijgt erslagen RüedegAr
jimer alB6 (^dx,
TOn dem wnof erdfiz.
ein Dietriches man:
wie balde er gfthen begani
'beert, min h6r Dietilcb.
so rebte anmtigeliob
als Ich nn hftn Temomen,
Ist ZOO der höhgeelte kernen.
haben aoihe n6tF
ir einez daa ist tot
dnrch ir nlt gelegen.
TU maalc ilerDcber degen.'
'mine tu liebe man,
swae hie h&nt getAn
des gAt in michel nftt.
da* Ich in minen fride enbAt'
'iob wil dar gAn
was al hAnt getAn,
Til lieber hSrre mto,
was diu klage mflge sin.'
'bwA man somes sich Tersiht,
dann« dA gescbibt,
übte ir mnot.
daz ir die vrAge tnoL'
balde dar gAn,
an Btselen man
was WKre dA geacbehea.
b6 grösen jAmer nie geseben.
'was let hie getAn f
'dA ist tU gar xergAn
in der Hinnen lant.
Ton der Bn^onde haut
317S, 4 ich wen der IcBneo Ecel ist selbe bdo dem flchnden koiaen.
9176, 1 DA sprach der faelt tod Beme
3177, 4 Jane wil ich niht, Wolfhart, das ir dl rrftge geia in tnoL'
jvGoo'^lc
DER KIBELUNOE NOT. XZ. iS6i» l.
2180 Die mit im du ia kdnWD,
do enknnd« HelpMolie
j& gehört «r mere
der böte ze Dietriohe
2181 'Wu hiqtt ir uns erinndeDr
'wie weinet ir so E6re,
dö sprach der edel recke
den gaoten RUedegftre
2182 D6 iprsch der belt Ton Beme
das war ein starkin rftche
wA mit het RQedegAr
jft ist mir du wol kfinde,
2188 Des utwarte Wolfhwt
id lolt es in alleB
ob wir inn Tertrttegen,
JA bAt nni t11 gedlenet
2184 Der TOgt der Amelooge
tO harte seneUcbe
dA bat er Hilprande
das er an In erfOere
S1S6 Der stnnnkUene r«oke,
weder sebilt noch wftlhn
er wolde in rinen sUhten
ron slner swester kinde
8188 DA sprach d«r grimme WolTbart
sA mag ei in ein schelte«
■A mfiest ir lestorllebe
kont ir dar gawifent,
2181 DA garte sieh der wIm
« dai ers ino« wurde,
alle Dletrlehei recken
dem beide waa «a leide:
8188 Er Trftgta war ai wolden.
wai ob TOB Tronge Hagene
der ist einer nibt genesen.'
nimmer leider wegen.
sA rebte ongeme nie.
tU sAre weinende gi«.
sprach dA Dietdob,
degen HeljrfMcbf
'Ml mag wol bald« klagen:
h&nt die fiorgonde erslagen.'
'des sol niht wellen got
nnde ooeh des tievds spot.
an in dai Teteoltl
er ist den eilenden holt.'
'und beten eis getfto,
an daa leben gto.
des wnr wir gesobanL
des gooten RtledegArea hant.'
hiez ea erram bax.
er in ein Tcnitar saz:
EDO den geeteB-gin»
was di w»re getAn.
meieter HUpraat,
troogar an der hast:
BQo den grnton gfto.
wart im eis itr&fen get&o.
'weh ir dar blAier gAn,
oimmer wd geatAa:
tnoD die widerrart;
das ir etesUehar wol bevart*
dnroh dea twnlwn rAt
dA Wim in ir wAt
nnt traogen swert enhant
TÜ gerne hAt era erwant
'wir wellen mit in dar.
deste virs getar
I, 8 Jane geaaget er a
jvGoo'^lc
DER MIBELUMGE NOT. XX. lees? l.
^in ia mit spotte spreehen,
dd er das geb&rte,
2189 Nn Bftch der kttene Volktr
die reikea Ton Beme,
begQrtot mit deo eweften:
er sagt ex einen hfirren
2190 Dd epraeh der ridelvre
sfl rehte rlntliche
gewftfent ander helme:
ich w»a es an daz Übele
2191 In den selben dtea
dA satster lUr die fSese
er b^vnde IrAgeo
'owA, ir gnote beide,
2192 Mich bftt min b«r Dietricb
ob erslagen hAte
den edeln maregrAren,
vim knnden nibt MarwimlM
2198 DA ipraob tod Tronge Hagoe
wie wd ich in des gnnde,
dnroh BUedegAret liebe,
den Immer mflgen weinen
2194 DO «i dal rebt «rb6rteD,
d6 klagten in die recken:
den Dietriches reeken
über hart nnd über kinne:
2196 Der henoge Acer Beme
'nn hlt gar ein ende
den nns hie ftiogte BfiedegAr
Mode eilender diete
S196 DA sprach Ton Amelnnge
'ond ob ich hinte sähe
mir enwvrde ninuner leider
ow6 wer sol nn trcasten
des er wol kan gephlegenf
dd gestnont las der degen.
wol gewUFest gtln
die Dietrtohea man,
ei traogen schilt enhaot
iUer Bargonde laat
'ich stbe dort her gAn
die Diatrfobes man,
ai wellent nna beatin.
nna eilenden welle g&n.'
kom oneb Hildeprant.
BJnea aebildes rant,
die Gnotberes man
waz het in Rfledegfir getlnt
her zno in gesant:
iwer debelnes hant
als ona das ist gesoit,
din tH grazllohen leit.'
dac mter iat nngelogen.
het lach der böte betrogen,
daz lebte noch slo Up,
Iwidin man nnde wipP
daz er wmre tdt,
ir triwe in daz gebflt
den saob man trebne gftn
in was vil leide getin.
Sigestap äA aprach
genomes der gemach
otb nnsem leiden tagen.
Ut TOB in beiden Ue erslagen.'
der degen. Wolfwln
tAt den vater min,
denn nmbe alnen Ilp,
dea gnoten maiegrftTen wtpf
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. j87&5 L.
[ DA sprach ia Eomes maote
'wer wlset nu die recken
alsd der marcgrftTe
owt, Til edel RBedegftr,
I Volfbrant und Helfrich
mit Allen im frianden
Tor siaftcD mobte vrAgen
•r sprach 'du tnot ir degene
) Gebt uns Büedegereo
an den gar mh jftmer
nnd tu uns an im dienen
an uns vil gröse trinwe
> Wir Bin oncb eilende,
wes lAeet ir ans bitenf
tragen, daz wir uAob töde
wir beten ei vil billtohe
1 EM sprach der kUnic Ganther
8Ö den ein frinnt Monde
daz heiz ich stete trinwe,
ir loenet im von eebnlden:
i 'Wie lange snl wir fi^enf
Bit nnaer tröst der beste
nnd wir sin leider mfire
l&t nns in tragen hinnen
9 DeB antwnrte im VolkAr
nn nemt in in dem eale,
mit (larok wanden
so ist ez ein voller dienest
i Dd sprach der kUene Wolfhart
in dnrft nns nlht reisen:
ttfrst ich ror minem hfirren,
des müeze win l&sen,
^, 4 wir heteni pilttohe
t, 4 Iftt in uns tragen hinnen
l, 1 Des antworte Volkflr
2 nn samt in in dem hdaa,
8 mit starcb vercbwooden
der degen Wolfhart
sft manege hervort,
Til dike bftt getftnT
das wir dich bds riora hin.*
nnd oncfa HelmnAt,
si weinten slnen tot.
nibt mtre Hilprant:
dar ii&ch min Urre hftt gesant
sIbA tAten üz dem sal,
Ut anser frönden Tal:
daz er ie h&t getAn
nnd an ander manegen man.
al86 Bttedegftr der degen.
Ut in nns after wegen
loenea nob dem man.
bl slnen lebene getAn.'
'nie dienst wart sA gnot
nAcb dem töde taoL
swer die kan begAn.
er hAt in liebe getAn.'
sprach Wolfhart der degen.
TOD in ist tot gelegen
megen nibt gehaben,
dA wir den recken begraben.*
'niemen in In ^t
dA der degen 11t
geTsllen in daz bluot
den ir hie RUedegAre Caot'
'got weis wol, her spilman,
ir hapt nns Übel getAn.
b6 kmmet in in nAt:
wan er nas striten hie TerbAt.'
i -*got weil, htr spilman,
\ ir habt nna lait getAn.
jvGoo'^lc
DER NIBELTINQE NOT- XX. isbm l. S
3306 Dö sprach der vldelare 'd«r rorht iit al M ril,
awBi man im Tetbiatst, ders allex Iftten wii,
das lun ieb nibt geheisen rebten beides nnot'
dio red« dUite Hagsaen von itn«m hergeullen gaot.
3800 'Dea«D Ut inch nibt gelangen,' tpraoh aber Wolfhart.
'ich entrihte ia lö. die selten, evenn ir die widerrart
ritet gelD Blne, dac In wo) mnget sagen.
Iwer flbermflete mag leb mit Area nibt rertragen.'
2207 DO sprach der vldelsre 'swenne Ir die selten siia
TeiJrret gnoter dmne, der iwer faelmscfala
mnoz tU trttebe werden TOn der mlneu hant,
ewie aber leh geilte In der Bugonde laut"
3308 DA woh er <no iai sprii^teD, mui daa In niht «nlie
ffildebraat ein cebeim in Taete ce im gerie.
'ieh WKD dn woldest wiieten dniwh dtaen tomben sorn,
Bslaei htrren hnlde da bvtnt Immer m6r Terlom.'
3309 'Ltt ab d« leweo, meiater: er itt sfl grimme ^emiiot.
knmt er mir cen haadeD,' sprach Tolktr der degen ^wl,
'hat «r die werit aHe mit «tnw . baat ertla^en,
Iflk sUbe In du an wldenpel aiffloer mtre darf gesagen.'
8314 Des wart vll sOre ercflmet der Bem»re mnot
den tchUt gemote Wolfhart, ein snelltt helt gnot:
aliam rin lewe wilde lief er vor in dan.
im wart ein gnbez volgen ron slnen fHonden getin.
3311 Swle witer eprange er pflege für des sales waot»
doch «gibt In tot der stiege der alte BlldebraDt:
er wolt in tot im Iftsen niht kernen in den strit
sl fanden dat ei laoebtan an den elleaden stt,
8313 Dö spranc ano H^gene melster Hilbrant:
din awert man li£rt eiUingen ao ir beider hant.
si wiren ttn enßmet: das mobt man kiaeen sint.
TOS Ir aweier swerten gle der &nrrOte wint.
3318 Die wurden dO gescbeiden ' in des stritea nOt:
das Ütten die von Barne, ala in ir kraft gebOt,
230K, 1 'der vorbt« ist gu ob vil,
3901, 4 aanl halt loh Rntte
3310, 1 Dea wart ril harte anflmet
3 dea achilt fteivet« Wolfbart, «in anellar dagan gnot;
19
jvGoo'^lc
990
DER NIBELUNGE NOT. XX. I8B99 L.
aehuit dA meiBter SJdebnnt
d6 lief der Btarke Wolfhsrt
2214 £r glaoG den videlnre
dae des «wertes ecke
du vergalt mit eilen
dO alnoc Wolfharten,
221fi Des finrs üz den ringen
haz ir isUoher
die Bohist dO tod Beme
ob ez ein helt nlht wnre,
2216 Onnther der degen
enpbie die helde masre
Gteelber der bAm,
der tramt er dft vil mwiigez
2217 DBiHUwrt BagM brwdor
•wu tr it wr kk «Mlc
iIm EtKtIm mfcM,
MW ffohl vil tablkke
2318 Ritsohart nnde Gfirbart,
die beten In managen stürmen
des brftbten ai wol inne
dd Bach man Wolfprande
2216 Dft vaht aliam er «uote
TU dar gnoten racken
mit tftde mnoae vallen
BQS r&ohen BöedegAren
2220 DÖ vaht der bArre Sigstap
hei »az er in dem strite
den Blnan rlenden,
er knnde in dem stnrme
2331 TotkOr der Btarke,
daz Sigeetap der kiltae
want ron Hagen dan,
den köenen ToIkSreo an.
flf den helmebnot,
uns üf di« Spange wnot
der klie&e spUeman
daz er stiebea begao.
blniren et gennoo.
dem anderen tmoc.
der degen Wolhrtn:
daz konde nimmer gaatn. '
mit Til wütiger haat
TOS Ametnnga lant
din liebten helmTaz,
TOn bluote rdt nnde naz.
WIM abi grimmiM mo*.
dat was gar «in vtktti
dt» iüMm JtdrUnM fciHt.
HelpMch und WIkhart,
selten Bieh gespart:
die Oontherea man.
in stitte b6rl!chen gftn.
der alte HItdebraat
Tor WotAartea haet
TOB Bwerten fn daa blnob
die reken kUene nnde gaot
als im Bio eilen rieb
der gnoten beim Terschriet
Dietriches si^etter snoot
nimmer bezzers ntbt getoon.
dA er daz ersach
den blnotigen baeh
2318, 8 Behaut dO wände HUdebrant tod Hagenen wider daa:
2314, 2 HUB an di Spangen wnot.
3214, 4 d« sinog er Wolfharten,
221&, 3 CdO 1>] dem aadeTO [di «, raat« C\ U
3316, 1 Qäather der recke
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. XX. 18966 L.
hin fiz horten ringen,
er apranc im hin engegne.
S Ton dem ridelnn
er begnsde im Btner kttnite
das er TOn stnem iverte
das räch der alte Hüdebnnt,
l 'Ow6 liebes hftrren,*
'der hie llt erstorben
nnne boI der Tidelnre
Hfldebrant der kiiene,
L Dö Blnoger Volkeren,
Btoben «Uenüuüben
Ton heim nnd ooh ron adiüte,
dA Ton der Btarke Tolktr
> Dö dmngen zno dem stdte
Bi Blnogen dai die ringe
uat das man ort der swerte
Bi holten fiz den helmen
i Dö sach Ton Tronge Hagene
das was xer höchgealte
die er dl het gewonnen
owft wie harte Hagene
[ ITo eneol aln nlht geniezen
min helfe Ut erelagene
der beste hergeselle
den sehnt den nioter hAher;
9 HOpfriA dar starb
ffwitJier «weis OUtÖMr,
dtf li tu vott** S^b«N
er JM wM rtuii honden
B Die wlle gie ooh Wolfhart
atiez hoawende
er was die dritea Icftre
dt fiel Tor sloen handea
2229, 4 d& viel ^
2236, 3
2229, S
1 stneu huden
das was dem beide lom.
dO bete Sigestap verlorn
ril schiere das leben:
al solhen teil d4 geben,
mnoae ligeu tdt
als im sin eilen daz gebAt.
sprach meister Hildebraat,
vor YolkAres hant.
lenger niht genesen.'
wie knnde er grimmeger etat
das Im dia helmbant
zno des sales waot
dem kflenen spileman;
dA den ende dft gewao.
die Dlebiehes man.
ril verre ^wten das,
TU höhe fliegen sach.
den heis fliesenden baeh.
TolkAren tAt.
sin aller groastin ndt,
an mftg and och an man.
den helt dö rechen begani
der alte Hildebrant.
von des beides haut,
den ich ie gewan.'
dA gie er boawende das.
DanimwU» shwe.
dm «M» SS leid psiMieo,
IM der rtvitn ndt.
irol vergoUm «Im» tM.
beidin wider nut dao,
die Qnntheres man.
na komen dnrch das wal:
vil manic recke xetaL
vil Bohiere d& das laben:
von Tolköres hant
aln aller meiaüa oAt,
komen darch das wal;
„., b/Goot^lc
DER NIBELÜUGE NOT. XX. IMSS L.
I D6 rief der hOm Glselbei
'owA du i<di Bd grimmen
edel ritter küene.
Iah wU ez helfea enden i
L Ze Gteethere kfirte
dd Blnoc ir Jetwedere
bA rehto kreftifiBehe
d&c imc blaot andern (Heien
! Mit Bwinden siegen grimme
enphie Wolfhftrten,
B»le stark der degen ««re,
esD dorfte kfloeo 86 janger
t Dd elaoger Wolfharten
das im roa der minde
er minte eho dem t6de
eten het In etnen recken
L AIsA der kflene Wolfhart
den Bchilt den lies er vollen,
hnop er ein' starkes wUen:
dnrch heim nnt dnroh ringe
i 8i beten b6de ein ander
do enlebt oob nn niht tain
Hüdebrant der alte
im wen vor einem tAde
I D6 wAren gar erstorben
nnd onch die Dietriebes.
dft Wolfhtrt was gerollen
er QmbMtdE mit armen
l Er weit In ix dem hAie
er vas ein teil ze sware;
dd bliote itz dem blnote
et sach wol du Im gerne
) DA sprach der tÄtwnnde
ir mngt an diaen ttten
Wolfharten oa
Tlent te gewan.
nn wendet gegen In.
es mak niht anders geeln.'
Wolfbart In den strtt.
tQ m«iege wiudea wlt
er ino dem künege drsne,
a) flberi honbet sprano.
der BchtBMB Uoten kint
den kOeneo helt, sint
er knnde niht genesen.
nimmer kQener sin geireeen.
dnrch eine brttnne gnot,
nider Bchöz das blaot.
den IMetrtches man.
swire niemen getAn.
der wanden dö enpfaont,
faAher an der hint
das was seharpf gennoo:
der heh d6 Gtselheren slnoe.
den glimmen tot getta.
der DietrtcbeB man.
Wolfharten vollen Boch;
«0 rehte leide nie geBahacb.
die Gantheras man
Hildebrant was gegfto
nider in das blnot:
den reken kfien nnde gnot
mit im tragen don:
er mnose In l^en lio.
der rAwnnde man:
sin neve het geholfen dan.
'tII lieber oehrim min,
mir niht Ihun gesln.
9886. 4 er bealAa mit armen
23S8, 2 nider tIAi du plnot
jvGoo'^lc
DEB NI6ELUN0E NOT. XX. i9ioo L.
Da hQetet ineh Tor Htgene:
er tnlt io iIdaid herzea
2289 und« ob miob mine mftge
den nahstoD not den bftiten
du ■! oAoh mir ibt weinea
Tor rines kttnegee banden
2340 Ich bftB oneh Uer inae bA
du es wol mngeii beweinen
ob ioch des lernen rrftge,
TOr min elneg huden
32il Dd gedUit onch Hagene
dem der kttene Hüdobrant
dd Bpracli er «so dem degene
ir h^t naa hlnne erbonnet
3242 Er sluog 4f Hildebrande,
Palmongfl diesen,
Bagen der tu kttene
dft werte lieh der alte:
2348 Der Dletrtohea recke
&f den belt ron Tronge,
do enkunde er niht verwanden
dd Blnog aber In Hagene
3244 D6 der alte Hlldebrant
dfl Torht er achaden min
den «chllt warf ttber mkke
mit der starken wnnden
234S DA was on nleman lebender
niwaa die awAne alelne,
mit blnote gle beninnen
«r brUite leldin mere
3340 DA Back er trftrißllcben
der leide mioheli mfire
jA dnnket ea micb gnot:
einen grimmigen mnot.
nAoh tftdfl wellen klagen,
den Bolt ir ron mir eagen,
du b1 Ane not:
lig ich hie h^rliohen tdt
rergolten mtnen llp,
der gnoten ritter wip.
bA mngt ir balde s^^d,
Ut wol hnndert erslagen.'
an den Epüman,
sin leben an gewan;
'ir gelt mir miniu leit
Yil manegea recken gagnit.*
das man wol Ternam
den fflfride nam
dA er den belt elnoa
er waa och kQene genDOC,
Blnog ein wAfen brett
daa och tH ahn aneit.
den Onntberea mant
darb eine brflnne wol gelAn.
der wanden reht enpbant,
von der Hagen hant:
der Dietrtobes man:
der belt dA Hageaeu entran.
al der degene,
Gnnther nnd Hagene.
der alte Hildebrant:
dA er Distiiohen rant
Bitzen bie den man.
der fUrate dA gewan,
iu itt Id« oAt:
3339,8
3340, 1 loh bftn ooeh aA hier Inne
324 1, 3
3343, 4
3218, 1 Der reeke Dieteriahes
2244, 1 der »aaden eopfnot,
334K, 1 Di «aa alemen lebende
'ir geltet minia leit.
ja was er küeoe geDooo.
jvGoo'^lc
SM DER NIBELUNGE NOT. XX. isiM L.
er BBch och EBlbraode io stner brttniie rAt:
dA Mgtor in iet nuere, &!■ Im diu Boq^ gebot.
2347 'TSu. sagt mir, melBter HOdebnnt, wie elt ir lö nas
TOS dem verchbluotef oder wer tet in duf
ieh weene ir mit den gestSD zem hflae biyit gestriten.
ich TOTbdt ez In eA a«re: dO bot irz büllch Temften.'
2218 Dd aagt er einem bfinwn 'ez tet Hageae.
der alnog mir diae wanden in dem g&deme,
d6 loh TOD dem recken wolde wenden dan.
mit mlnem lebne ieh kftnw dem tierel entran.'
2240 Dfl apraob der Bemnre 'tQ rebt iat in geaabeben,
Ab Ir micb 'Montacheft« den reken hdrtet Jeben,
dai ir den flride dd brlobent, den tcb In het gegeben.
bet Icba nät immer aobande, ir soidet flieaen du leben.*
2260 'Nn enzilmet niht a6 aAre, min hfer Dietrich.
an mir nnt mlnen frinnden der schade Iat alze rieb.
wir wolden RttedegOren hte getragen dan:
deaen wolden nna niht gnn&en dea künio Onntberea man.'
22fil 'SA wg mir dirre leide. iat RUedegAr doch tAt,
den mnoz ich immer klagen: dea gfet mir grAdn not
Ootelint diu edele iat miner baaen kint.
acb w6 der annen weisen die dt ze Beehelftren eint'
2252 Biwen nnde leidea mant in dA ein tot
er begnnde weinen: dea gie dem beide nAt.
'owA getriw«r helfe die Ich reilom hAn.
Jane überwinde ich nimmer mSre dea kttnic £zeln man.
22fiS Hegt ir mir, melater Hüdebran^ dln reliten m«re aagen,
wer der reka WKre der in dA hftt erelagen f '
er aprach 'das tet mit ln«ften der starke Gtmdt:
Tor RüedegArea banden Ist oach der halt gelegen tat.'
2264 Er aprach ze Hüdebrande , 'db sagt ntlnen man
daz ai aioh balde wUTen: wan ich wll dar gAn.
und beitet mir gewinnen min liehtez wUcgewaut
leb wll selbe frAgen die beide üs Bnrgonde lant.'
2348, 4 mit dem (and ooh mit^A) mlnan lebene [ich 8] dem tinfil [leb B) kttm»
2249, 3 du ir den rride brAcbet, [aniAI entna.'
2251, 2 das mncw mir eta ein jimer ror aller aloer nOt.
2252, 2 er begonde Harke ireiDeD: 4 des knneo Boeln nan.
jvGoo'^lc
DEB NIBELUNGE NOT. XX. ima L.
2S5fi D6 spnusb mdster Hildebrant
■ww ir hapt der l«b«i)deD,
du bin ich ftltonnine:
do encbriote er dim mnre:
3256 Wan « lett lA grOzM
er sprftob 'ont sint erstorbea
66 Ut mlD got Td^zsen, -
ich was ein kttueo gew<io
2257 Wi« knnde ec ilch gefUegen,'
'du Bi slle Bint entorben,
von den stritmQeden,
wbh durah min ungelttekhe,
2368 SU du es Dun nnsnlde
fld BKgt mir, Ist der geste
dd sprach melBter Hildebrut
niwan Hsgen «leiae
935B 'Owh, lieber WoUhart,
fO mag mioh balde rinven
SigBtap nnde WoIMq
wer sol mir denne helfen
3SW HeIpMeh der ril kOene,
' G«rbart nnde Wlkhftrt,
du ist an mlnen frenden
ow6 daz TOr leide
S261 DA um der htm DIetrioh
Im half, das er Bieb wtfent,
dA klagt ^sö bAt«
dax dac hfts erdiesen
2362 Do gewan er aber widere
in grimae wart gewifeat
'wer sol ano In gfiof
die seht ir bl In Bt«n.
die andern die sint tot,'
des gie im wsTltchen n6t,
ser werlde nie gewan,
alle rnlne man,
ich armer Dietrich.
hAr nnde rloh.
sprach aber fatr Dietrleb,
die beide lobellch,
die doch beten nötT
in war noeh Mmde der tAt.
niht langer wolt entwesen,
noch ieman dft genesenf
'du weiz got, nieman mAr
nnd Ganther der kUnlc bOr.'
sol ich dich hin veriorn,
du ich ie wart geboro;
and onch Wolbrant
in der AmelnDge lantf
and ist mir der ersimen,
wie Bolde ieb die rerklagenf
mir der leste tao.
nleman wol sterben mac'
I amdt KrtmAOl wmntn n-jfafn.
selbe sin gewsat:
der alte midebrant
der kreftige man,
TOB einer stimme liegan.
rebten beides mnot
d6 der degen gnot,
9866, 4 ich wu ein kiae« htn, nt gewaltie luida rieh.
2257, 4 in wnre Tremde aooh der tAt.
2268, 3 soeh ieman geoesenf
2960, 4 Diemen aterHo ne nac'
9361, 1 DA nooht der h«rre Dieteri^
3 neister Hildebrant.
3363, 1 DA gewan er widere
jvGoo'^lc
DER KIBELUNOE NOT. SX. 19384 L.
fllnm sehDt tU TMten
li giengen balde dansa,
2268 DO BpTMh Ton Trange Hagme
dfla hfimn Dietilche;
nAoh ilnem starken leide
man lol du hlnte kiesen
2264 Jane dnnket «ch TOn Beme
Die tb stark des llbea
nnd wil en an nns rechen
alift redeta Hagene,
3266 Dise rede hörte
er kom dA er die recken
Qzen an dem hftn
■Inen schilt den gnotan
33M In leitUcfaen sorgen
'wie habt ti lA geworben,
wider mieh eilenden f
alles mlnes trOstes
2267 Inoh endöhta nibt der volle
dö ir uns Rtledegftre
na hapt ir mir erbnnnen
Jane het ieh in beiden
2268 Gedenket an Inch selben
tAt der iwer frinnde
ob et in deren recken
ow6 wie r«bt nnsanfte
2269 Ez geschaoh ae dirre werlde
Ir gedtbtet Qbele
swai iob frenden hAte,
ja enkon ich nimmer mfire
22T0 'Jane sl wir nibt sA tebnldio,'
'ez giengen soo dem h&se
den nom er an die hant
er nnde melster BQdebnuit
'iob sibe dort ber g&n
der wil nns best&n
daz im ble ist gesehehea.
wem man des besten mflge Jefaen.
der berre Dletrloh
nnd sd grenlloh,
daz im Ist getAn,'
'idi getar In harta wol bestlo.*
Dietrich nnd Hildebrant
beide BtAnde vaut
geleinet an den sal.
Batst bftr Dietijcb setal.
apraeh hte Dietrloh
Ooutber, kfinic fleb>
was het ich in getint
des bin ich eine bestAa
an der grAzen sAt,
den helt erslnoget tAt:
aller miner man.
Bolher leide nlht getAn.
nnd an iwer leit}
nnd och diu arbeit,
t)eswlrt Iht den mnob
mir td( der RQedegAres tnotl
nie manne leider mtr.
an min nnd iwer sir,
iHn liget ron in erslageo,
die mlne mftge Terklagen.'
q)raoh dd Hagene.
die iwer degene,
3264, 2 nnd oneh i4 gremeltch,
4 ich tar in rehta wo) besUn.'
2266, 8 Aien Tor dem bnse 4 den saste Diatsrloh Mtal.
2966, 1 Bprsoh dA [h«r 0] Dieterfeh
2367, 3 den belt slaoget t4t:
2268, 8 ob es in gnoteu recken beiwvret Iht den mnot.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNOE NOT. XX. 19318 L.
gewAfent vol ze fllse,
mich danket das diu innre
2271 'Was Bol loh m«r gelonbenT
db mlne rekea gerten
daz ir In Büedegtr«
da bfltet ir nivan spotten
22T2 Dd sprach dar vogt too Rlne
RUedeg6r von htnne:
£txelD ze leide,
uns daa dd Wolfhart
2278 Dd sprach der helt von Beme
Gnnther, kttnjc edele,
ei^tse mich der leide
and Büene es, tlter kttene,
2274 Ergip dich mir ze gisel,
Hfl wU ich behUeten,
dat dir hie zen Hlaneu
da Bolt an mir niht vinden
2276 'Daz enwelle got roo himele,'
'daz sioh dir ergnben
die noch sA werltcha
und aooh sfi ledicUche
2276 'Irn snlt bs niht versprechen/
'Gnnther nnde Hagne.
BÖ stre besiTKTet,
nnd velt ir miohs ergetzen,
2277 Ich gibe in oilne triawe
daz ich mit in «ider heim
iah geleite iaoh nftoh den Area,
and wil dnich inph Tergeszen
2278 'Na enmnotet sin uiht mAre,'
'von nna «naimt das mere
2270, 4
2371, 1 'Wa> aol tch gtlooben mereT
22TS, 4
2S74, a
227e, 1
^76, 4 weit ir mich ergatten,
2277, 2 das ich mit in rite
mit einer schar b6 breit.
in nifat rehte sint geseit.'
mir Bagt Hildebrant,
ron AmelnngB laut
gBfaet flz dem bbI,
den rainen rekeo her aetal.'
'b1 jfthen wolten tragen
den biet Ich In versagen,
nnd niht den dinen man;
dar nmbe schelten began.'
'et moose et also sin.
darch die sühta dln
di mk TOD dir sint geschetien,
daz Ich dir des mege gejahen.
dn nnd diu man;
so ich aller beste kan,
temcN niht en taot
nivan Mwe nnd alles gnob'
sprach dd Hagene,
sw6ne degene
gewAfent gelo dir ptdnt
vor Ir vienden gSat*
BÖ redet liAr Dietridi,
ir beide hapt mich
daz herze nnd'och den moot,
daz iiz vil bUUchen taot.
aad sicherliehe hant,
rlt« in iwer laat.
oder ich gelige tAt,
der mlnen grcBBllohau nüV
sprach aber Hagene.
niht wol ze sagene,
in niht rebte alo geBeit.'
dai ich dir dei künoe jähen. D
Diemeo niht entnot.
iA redete Dietericb,
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. iMia i,.
daz sich In ergeben zw6n shd ktiene ttum.
nn siht mu bl in niemen wftn eine Bildebrande aUn.'
) DA sprach meiater Hildebrant 'got weis, bfir Hagene,
der in den vride bintet
es kamt noch an die stunde
die snone mlnee harren
) 'Jft onme ieb i die snone,'
'6 icb sd leaterllobe
fiUhe, melster Hüdebrant,
ich wftnt ftf min trinwe,
L Des ontffnrte Hildebrant '
mit in Ee tntgene,
daz ir in möbtet nemeii,
mebt ir in lizeo zemen.'
Bpracb abtT Hagene,
äz einem gademe
als ir hie bapt getAo.
ir bandet baz gein vlnden etto.'
'zwla renrliet ir mir dasf
na wer was der äfen sohilde vor dem Waegensteine eaz,
dft Im Ton Spalte Walther et tH der mftge slnocT
ocb bapt ir aoeh le eefgen an in selben geuaoo.'
2 Dö sprach der b£ne Diebicb 'daz entimt aiht beide Hp
das ai rdIb sohelden sam dio alten vip.
!cbTerbiatefa,melsterHildebrant, das ir ibt eprechet m6r,
mich eilenden recken tvinget grcezltdiia eftr.
t L&t beeren,' spraeh hbr Dietrich, 'reke Hagene,
was ir beide spriUihet,
dA ir mich gewftfent
ir jftbet daz ir eine
'Ja enlongent in des niemen,*
'lob enirelleB hie renaoduE
ezen sl daz mir nbreste
Tü snelle d^ene,
zao In s&bet gftn.
mit Btrlte woldet miob bestla.*
spraob Hagen der degen,
mit den starken siegen,
daz Nibetnnges swert.
mir ist zom da« nnser beider hie z« glsel ist gegert'
> Dö Diehriob gehörte
den schilt tU balde znct«
wie balde gein Im Hagne
Nibelnages swert das gooto
) Dö wesse wol bfrr Dietrich
vil grimmes mnotes wcre:
dea grimmen Hages mnot,
der snelle degen gooL
Ton der stiegen sprancl
TU Iftte 6f Dietrich erklanc.
daz der kttene maa
schirmen im began
S879, 4 möht ir in UU«n ^lenen.'
2280, 4 ich winde das ir kondet baa «ein Tlandan stto.'
3281, S sA TU der friiuide dnoeT
3282, 3 iob Terbiot in, Hildebrant,
^288, 1 Lftt hcerea,' sprach (d« DA] Dietertch,
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. 1947G l.
der htrre tod Beme
TU wcA erkinter Hagenen,
3387 Oaeh Torht er Balmsnge,
nnder wllen Dietrich
nu du er Hftgenen
er slnog im eine wunden:
2288 Do ged&ht der bArre Dietrich
ich hftns Itttzel «re,
ich vU «X ens rereaoohen,
dich mir m einem glse!.'
228d Den Bchilt liec er vallea:
Higen von Tronge
des wart dö betwangen
Gontlier der edele
2290 Hsgn« baut dö Dietrich
die edeln kän^nne,
den ktteniBten reeken
oAoh ir tU starkem leide
2291 Vor liebe nrig dem degne
'immer at <Ur snlic
dn biet mich wol ergeteet
dftz aol ich immer dienen,
2292 DA sprach der hflrre Dietrich
edeUn kfinigiaae.
wie wol er hieb ergetset
er aol dea niht engelten
2298 DA hiea si Hagen (Seren
dft er lac beilozzeo
Ganther der kllnic edele
'war kom der helt toh Bemef
2294 Da gie im hin engegene
Onntherea eilen
do enbeit och er niht mfire,
Ton ir beider swerten
2286, 4 wol erkand ar Haganen,
3391, 1
3398, 1
S2M, 3 das G&ntberes «llen
Tor ongestüchen aiegen.
den tD ziertlchen degen.
ein wftfen staro gennoc.
mit liaten wider alnoc,
mit Btrtte doch betwanc.
diu was tief nnde Ibdc.
'da biet io nAt erwlgen:
Boltn tAt Yor mir geligeo.
ob ich ertwingen kan
daz wart mit soi^en getftn.
sin aterke din was grAa:
mit armen er bealAz.
von im der kfiene man.
dar Dfflbe trOreo began,
nnd fiiort in dA er rant
and gab ir bl der haut
der ie swert getmoc.
dA wart li vrollcb gennoc
daa TÜ edel wip;
din faerae nnd och dln llp.
aller miner nAt,
mich enatlme der tAt.'
'Ir snlt in Iftn geneaen,
DQd mag daa noch geweaen,
das er in hit getAnl
das ir io gebnuden sehet etitn.'
an alnen nngemaeb,
nnt d& in niemen saclt
riiefen dd began
der h&t mir leide get&n.'
der hSrre Dietrich.
daa vas ril lobellch:
er lief her für den aal.
hnob sich ein grcazUcher schal.
das Ecflln nlp:
an sin nDgemaofa, (K wi* A)
jvGoo'^lc
800 DER NIBKLUNGE NOT. XX. iKU L.
2206 Sw» tQ dir hArre Dietrich IsDgs wu gelobt,
Ganther wu bA bA» erzürnet and ertobt:
was er n&ch starkem leide dd slo rlent vu,
man sagt ea noch ee wonder daz dd hftr Dietrich genae.
2206 Ir eilen and ir «terke beide wftrn gröi.
palaB nnde tttrne von ir liegen dte,
dd ei mit den Bwerten hinwen &f die helme gnot.
ez het der kUuic Günther einen hfirllchen mnot,
2207 Sit twanc In der TOn Beme,' alB Hagen A geschacb.
daz blnot man dnicb die ringe dem beide fliesen Bach,
von einem starkem Bwerte: daz tmog htr Dietrich:
doch het gewert h6r Qnnther nftch mUede loblleheu eich.
2298 Der hArre wart gebnnden von Dietrich« haut,
ewie kUnege olene aolteu liden solhin bant.
er d&ht, ob er Bt lieze, den kUneo nnd einen man,
alle die ei fllnden die mficBen tftt Tor in boBtAa.
2299 Dietrich Ton Berae der nam in bl der bant:
dO tnort er In gebunden da er Kriembilde Tant-
al fproclt 'wiUekomen, Günther, ein helt &e Bvrgtnit Ia*l.'
'na löne In got, Krlemhilt, ob mich Iwer triwe des
2300 Er sprach 'Ich Bolde in nlgen, tH liebln swester min,
ob iver grUezen mehte gensediclicher sin.
ich weis inch, küniginne, b6 zomic gemnot,
daz ir mich nnde Hagenen ri) iwachee grtiesen getnot'
2801 Do sprach der helt von Beme 'ril edels kttneges wlp,
BZ enwart nie gleel mAre b6 gaoter riter Hp,
als ich in, Trowe tafire, an in gegeben hin:
na salt ir die eilenden min tU wol geniezen Uo.'
2302 Si jach si tst ez gerne. dö gie hAr Dietrich
mit weinenden ongen Ton den beiden lobellch.
2296, 3 dA d mit Bwerten biwen
9fi, 3 BtD bercevient «u,
, 1 um HageoeD 6 gaschadi.
, 3 TOD einem Bharprsa iwerte:
', 3 si Bpraeh 'willekom, Gauthet tod Boi^tiaden Unt.
ich Un inch hie lao HiDoen tu gerne bekanC K
(dö wfts mit ainem leide BCD ir Borgeo rit erwaot.
si ipraob 'willekomao, GSother llsec Bargouden laut.' MD)
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. JM04 L.
Bit nch lieh grimmicltche
den fli anreiten degnen
280S Si li« sl Bnnder ligen
du ir alt dewadere
sDi bI Ir braoder honbet
, der Kriemhilte rftohe
2304 D& gie dia kflolginne
wie refatfl Tlntllohe
'weit ir mir geben widere
■0 m^ ir noch wol lebende
2505 DA Bpnch der grimme HBgne
tB edelin kUDiginne.
dac loh den hört ifat xeige
dehelner miner htoren,
2506 'Ich bringes an ein ende.'
dö hiez si ir brnoder
mu Blnog Im ab daz honbeti
fUr den helt Ton Tronge.
280T AIbö der nngemnote
wider Kriemhilde
'dn bist ee niefa dinem willen
und ist oeh rehte ergangen
2808 Kn lat ron Bnrgonde
Olaelher der Junge,
den echati weis na nieman
der «tri dich vilentinne
280« 81 Bprach 'ad habt ir Ubele
sA wil Ich doch bebalten
ätz troog inln holder Medel,
an dem mir herzen leide
8S10 Bi ateh ez von der echelde:
a dihte si den recken
daz Btzeleo wipi
nam ai beiden den Itp.
durch Ir nngemach,
den andern nie gesaeb,
hin für Hagen tmok,
wart an üi beiden genuoc.
dA si Hagen Bach.
b1 ino dem reken spraehl
daz ir mir ba^t geodmen,
beim zno den Bnrgonden komen.'
'din bete Ist gar verlorn,
Jft bftn Ich des geswom,
die wUe das si leben,
so enwirt er nieman gegeben,'
bO sprach dac edel wlp.
neuen ik deo Up.
b! h&re st ex tmok
dö wart im leide genaofc.
slnes bfirren bonbet sach,
dö der reke sprach
M einem ende br&bt,
als ich mir hAte gedAht.
der edel kUnlc tdt,
nnd 00h GArnAt.
wan got nnde min:
Immer gar verholn sla.'
gelt«B mich gewert.
dai SÜHdee swert
dd ich in jungiBt aaob,
Tor allem leide geschach.
daz knnde et nibt.erwern.
des letienes hebern.
08, 1 Bi lie ai ligan mmder
3806, 4 lA SQl ieh in etamen geben.'
2806, 2 nemeo den (U den K, slneo BD) Up.
8808, S und« oach hlr Otmflt.
4 Immer (wol CDJKk] verkohl Bln.'
S809, 1 TOB Iwero sbaldeB gesohaoL'
2310, 1 das kand *r niht erwern.
jvGoo'^lc
DER NIBELUNGE NOT. XX. i967fl l.
ei haob ez out ir hasden,
daz «ach der kOoie Bteel:
2311 'W&ffen,' sprach der fllrate,
Ton einei wlbcB handen
der ie koin ze stnrme
swie vlnt ab ich im wnre,
2812 D6 sprach der alte BQdebnuit
dai 81 in Blähen torste.
twie er mich selben br4ht«
iedoeh so wil ich rechen
2318 Hildebraat der alte
er slaog der kUnigioDe
jt tet ir dia sorge
was mäht d gehelfbn
2814 D6 was gelegen über al
ze stDckhen was gebonwen
Dietrich and Etzel
si klagten innecUoh«
2816 Dia tu michel 6re
die Uate heten alle
mit leide was rerendet
als ie diu liebe leide
2816 loh eakan in nifat bescheiden
van rfter ande vronwen
dar zao die edelü knehte,
hie h^ daz nwr ein ende:
daz hoapt si im abe slsoe.
dd was im leide gennok.
'wie ist nu tOt gelegen
der aller beste degen
oder ie schilt getmocl
ei ist mir leide gennok.'
'Ja geniniet eis nih^
Bwai halt mirgeschibt,
in angeatUche nAt,
des kUenen Trongeres t6V
ze Kriemhilde aprane,
eines s wertes swanc,
Ton Hildebrande w6.
daz si tU gnszlichen achrAT
dft der Taigao Up.
db daz edel wlp.
weinen dö began;
beidln mtge onde man.
was dA gelegen tAt
JAmer ande nflt.
dea ktlneges hdhzlt,
te aller Jnngiste glt.
was sider d& geschach:
weinen man dA aach,
ir lieben Irinnde löt. •
ditse ist ma NuaLtmcs nAt,
S einen swertes awano.
4 du ai [e6 C»JKh\ grosllohen shrtf
3814, 1 DA wu [über al D] geiegen [aller BC}
jvGoo'^lc
DIU KLAGE
„Gooi^lc
„Gooi^lc
DITZE BÜOCH HEIZET DIU KLAGE.
xLifl heret sich eio man,
and wBir oaoh gaot le sagoe,
dao linten allen gesimt.
der maoK ez jiemerllcheii klagen
hat ich nn die sinne,
hston die ez eifnndsDl
her rll wsrllch geaagt
der Bol ez lAzen toe faax
ditze alte msre
an ein bnoch Bchrlben.
ez ensi ooh dt von bekant
bl ir zlten and bl ir tagen
Dancr&t ein kUnic hiez,
den stolzen beiden gnotao,
din dA krtne mit im tmoc,
Dax riebe kfinege solden
si beten onob ine win
din nam alder einen man;
tU maneges gnoteo beides not
gewan von «taar tibermaoL
flz HinniBchem riebe,
nieh ir jjtmer alt gesaz.
tibten an dem mnre,
din rede iat gunoe wiszenlicb.
daz «sr t!1 redebsre
nliraD daz ez £e klagne
Bwet ea rehte Temimt,
und JAmer in dem bsrzen tragen.
daz siz gar ze minne
es ist von alten standen
ob ez lernen miesebagt,
and boer die rede fUrebaz.
bat ein tibtare
deaen kandea nibt beilben, ]
wie die von Bnrgonde lant
mit 6ren beten sieb betragen.
der in din wlten lant liez,
nnt ocb der Hcbonen üoten,
Bi beten alles des gennoc
haben oder wotden.
eine sweeter wol getAn.
dA TOS sieb prtteCen began
nnt das er selbe den t£t
alt nam si einen belt gnot i
mit dem ai bArllche
der rede meister biez daz
wie rieh der küoic were.
er bet aller t&gellob
2 wer oneh A: wKre B, «neb tII CB, 10 deieo Bt de A II ooh da tob
At onob noeb da von BB, onob da von oooh C. 14 shceDeD A: »delen Jt.
34 wiianlich Bt «iueolioh d.
jvGoo'^lc
306
DIU ELAO&. 83 L.
zwelf ktloige ander im.
er pflftfl gr6tvt 6ren:
nDder Iieideii nnd nnder kiisten.
die rit«D ano Im in du IadL
BotelDDc Bin rater biez,
n&cb sinem tAde uns an die stont
Das er het le wlbe ein wip,
bl ir Jftren nieman vant
Ton der acbied er sich mit nftt:
der nam im alne wünne.
. an TTOvea Erlmhilden,
ta ist wel geselt das
alt diu edel Helcbe i.
das sf din eHende hies,
ftemowen lelten keinen tac,
wie si TerlAs ir wtinne:
bflt ir ir lieben man benomen.
das f rowen üoten Und«
dient As Hlnoen rieben,
als d Tronn Helohen tAten 6.
dsnne in ir TaUr lande:
Hute ai TU gröse kraft:
din ir ongen alben.
ir weinten ftne longsn
Bit dno brftbte bIz dar an,
das li ftn nnderBprftcbe
wnbe Bifride ir lieben man,
ir braoder Gaatii6r den Bp
Ton dmi er doch den t6t genam.
TOQ debeinea rekben bant;
mit einer bant verkAret
beidin bei» and och der mnot.
Too der wftrfaeit Ich das nim, 25
man gerrioich nie man sd bAren
gennoge, die das wisten,
er was Etzel genant:
der im tu gewaltea lies
das mtere tnot nns von im Innt 30
das tngenfflcber Trowen Itp
Helcbe sft was din genant.
der ril gewaltige tot
alt riet im sin kflnne
die edeln nnt die mildea. 36
wie si zen Hinnen geeax
doch tet ir se allen ztten wd
wan ■! der Jfaner olbt enliez
wan Ir in dem hersen lao
ir nsheatez kttnne 40
dd was ec an die rede komeo
alles das geslnde
nnd als gewalticllobeu
si bet och d& Trowen micbel mA
der gnoten wlgande 46
tägeücfae rttersobaft
das enknnde nibt TorTftbea,
alle tage ir ongen.
d6 gl den gewalt gar gewan,
ir gedftbt einer rftehe SO
dem TÜ Übel an gewan
nnd Hagen nnt des kfinegea wtp,
dem beide atarben nibt ensam
wan er tuet wol allin lant
dt Ton was ir Terafiret 56
es dfibte ai rll selten goot
» groser Ai tU groser B. 82 din A: ai SCB. 88 ilob A: MB. 36 die-
die J: der-der B. SS iia A: di BJk, ftUt CD. 40 aebstei As aller
DKhNtes aCDJk. 43 gewatticliltfllien J: TOrhtliohen BCDJk. 44 Ale A:
■am BCDM. mtchel A: f*kH BJk. 47 diu] die ABCDJk. 48 tage A:
ctt BJK. 60 ir eedaht Ai gadaht ir B, gedaht A. 58 «uam A, San At
(tesam B. 66 baot At ebraft BCDJk.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 139 L.
ewu msQ frBad« knode pfiegea;
avie diok« se ietweder hant
KrimhJlt diu hfire
das was ir allez ela wint
Brftht mit dienste dar zno
gedUt an Sig«liade,
hrt rrönde nude wBdiw.
den willen nie enrenden,
ob si mShfe sin ein mu,
eitocben njanege Stande,
«an ri bete vrowen Up.
den willen in dem mnote,
roB des el den sehades nam;
des ensol sf nlemaa sobelten.
der rehter triwen fcnnde pblegen,
das er mit refaten dingen
dflhein getriwilehen mnot.
dln machet mannes werden Up,
daz ir znht noch Ir mnot
Als nonn KrlmhHt geaehaoh,
tnItBeliche dehein man.
der sagt nneohnldlc gar ir 11p,
t«te nAoh Ir trinwe
in ist dai dicke w<ri gesagt
Arstan löbliche
darch eise gtöi» Wirtschaft,
woH beieigen slnen prta.
das iix aliA ane rie
die ai dt gerne i«be.
oder wt tH dar wtle wnre,
oder wie sl keemen in dax lant,
Bsel der vll riebe.
ktaien die herres Über Bln.
bI hntes alles sich bewegen,
gekrcente kQoege bt ir vant
sehen oder mbn,
si bet das Sigemnndes kint
daz si spb nnde IVno
wie si mit ir kinde
esen konde ir beider kflnne
sine hnte mit ir henden,
ir schaden, als ich mleh rentAa,
geschehen ez niene konde:
ea bet diz Jftmerbafte wlp
' das enkom den ulht ze gnote,
wan ez ir rechen gezam.
eolt er des engelten,
der biete schiere sich bewegen
mehte nlht Tolbfingen
triwe dln ist dar ino gnot:
nnd Art och alaO sdusnin wlp
nUch schänden nimmer iriht entoot;
der TOn sohnlden nie gesprach
swer dax mere merken kan,
wan daz daz ril edel wlp
Ir rAche in gröser riawe.
wie Bzel bet betagt
bein in slnln rlche
dA er mit slner beide kraft
dd was TTon KilmMlt s0 »Is,
das d der dehein beliben lie
wenne daz gesohsbe
jftne wela ich ntht der mnrs,
die dft htete besant
s<t rehtfl hfirllehe
daz mnose In gröier schade sin
09 sehen oder Jt sehen« und B, 67 dis At das BCDJk. 68 den A: ir
BCDJh. 74 mamies «erden A: werden (wert das CD, weides ife) manoes
BCDJk. 74. 76 Also übt du i. 75 ontnot J: getuot BCDJk. 7G vrona
M, ron A, tna Jk-, onoh CD. 80 betwet C, belagt AB, bereit D. 8S) da Jt
das S. 8S baseigea Co, selgen Si beiegea A. 66 k*t Mt ftkU A.
20*
b/Goot^lc
308
DIU KLAGE. 801 L.
an maaaea und bd migen.
Krlmhilt die itchen,
zeo Hlaaen komen wAren;
ntch frenden solt ir der mnot
maD BÖ manegen ni« berant,
bet gefüent Oantiiftr
nnt der berre GfimOt.
beteo Bi M Blne l&zen.
dai §iB ie gewonnen kUnde.
eugulten, ond nibt inAre.
kom fnslicb sin gegangen,
wurden In steem liohe,
sinen dienest gebiet,
Erlmbilt diu edel ktiniglD.
dac st die beide te geiacli;
maneger mnoter binde.
Sieb frSnte geln in ain:
nn bdbe wer erstanden,
Til harte jtemerllcb geUe.
körnen nn ae nfthen.
dax was iedocb ein grAiio adt
BWle gem in gedienet bete
Esel der Icflnic riebe,
dienst Boiden brii^n,
TOD einen alten acholden.
geworben alsA ahn
daz sie Iftaea nibt eaknnde
reoben alles das Ir was;
die dl w&fen mohten tragen.
6 starben rierdc tüsent man.
Krtmbilt din kflnlgln,
Dd lie siz als ez mobte,
des endorft« niht betrtgen 90
das bI bA lobtiehen
it von dö geblren
sfl wol gezognen belt gnot
als tz Bni^odo lant
und ocb i!a bmoder QiaelhSr 96
Krlmbilte gott rOt
din zlt b1 verwftsen,
ich «cn Bi alter sttnde
der-'wot gdobte btee
Ton dem sl wol enpbangen 100
der in ril frinntUcbe
den in leisten niht volliei
dac mtiese got geklagt sin
dft Ton TU leide geschacb
dai Eseln Ingesinde 105
Bi wluden das ir toe
din Btder in den landen
in was Ir nrtaÜflB tac
die Bi dft gerne sAben,
das BI Ton den gelAgen tM. iiO
und es tU gerne tnte
dem oob si billlabe
dö mnose in miaselingaD
ez bet wider Ir holden
Hagen der fibei^mit«!«} hAre, 116
sine müese bi der stände
di von Til wAnio der genas
A Hagen eine wurde ertlagen,
Bwie gern In bet gesohelden her dan
des enlnnde nibt gesln: 130
waa es niht anders tobte.
ih B: lach J. 96 ünt A: and oecb B. OhriatUlt
97 Sit A: wlle BCD. 98 alt«r At Ir altM BCB.
109 nme bi
in gelagen tot CD. 111 es BCD; ftUt A.
MDJk. bet gMoheiden Ai gescheiden het B.
wan es A: wan ir BOJk.
119 Tierziob A: wol Ti«nacll
121 SIS Ai ds gen BCBJK
jvGoo'^lc
DIU ELIOE. S3T L.
309
dal k(»i TOB Krtmhilt Blone.
dl« dA starben Bolden,
ob liz gslaben kaDden.
den de bA rem geaomen
TOD Krimhnde mnnde,
»Iht knnden Boheldea her dso;
di aller graxtitma abt
le gewan »d alnem Übe.
dia enhet «in also nlht gediht.
d6 ili bHlefen began,
den Dp hate Terlorn.
di mit gar renwanden :
nleaan arges nlbt geUn.
■tabemo, mit denerdarwaa komen!
Dai leben ze den ztten,
des fanden mit den geaten,
den kriBten mo den beiden,
den herren sao den knehten.
die Terren nnt die nftben,
isUcher einen Mant tdt.
man meht et llbtf erwendet bftn.
TOD Arst diu rebten mnre,
barte Rbteeüch erwant,
lleiena dnrh ir abermnoti
mit liatfloltcben) rinse,
des wart im dö der scbade bekant,
dita hiez man allei scbrlben,
worden dA geecheiden,
Tor Jtmen leben allen.
TTnd och ir berze Tolgen:
den stolzen lUnTianken;
Etzel der kQnek mvre,
ab wie ez dem kfinge lelL
der tm bet ir ndnne,
die doob frflnde haben wolden
dA bet ooh in den stunden
der rAt der d& was bekomen 125
dax ei eich zno der stunde
d& TOn dA Etzel gewan
die ein kflnick Ane tAt
daz kom Toa slaem wibe.
si het ez gerne dt zao br&ht, 130
dsz Diwan der eine man
sA wer Ir Bwere nad ir som
80 enw»re onoh ino den atnnden
done wolden in nlht sieben lAn
des wart in allen eant benomen 135
dA si begnodea strlten,
den bossen sam den besten,
den lieben zno den leiden,
si begnnden alle vebten,
dA b1 Tor in ligen sfthen 140
ditz was doch Ane nAt:
der Etzeln bete knnt getAn
sA bet er di starken Bwiere
die Toa Bnq^nde lant
dA bet och Krimblltwol behnot 145
d«z ers nlht wart Inne:
den er alt nimmer Uberwant
nnd was ir Toa den llben
and wie in begonde leiden
jA mnosen el der gallen 150
si wnrden stark erbolgen
als ob ins aolte danken
ob ez sId wnie were:
ei was In allen bereit
123 OhtimUlt Ä! ohranohem B. IM Hleman At da oiameQ B. 138 m A:
di lieben von den leldeo B. 199 ino J: sam B. 141 soe A: alles an BJh.
148 di Starehan svnre BJh; din sUreban aere A. 144 llbteohlich Bs Übt A,
Ilht wol A. 146 wo] A: fthii BJk. 147 im do der achada B: iodar schade
da A. 152 ob in A, ob si in BD, ob In sin C.
jvGoo'^lc
310
DIU ElAOE. 387 L.
itf eioen TeleDehen tae.
Amx enkunde olht mrlhen.
and fhBlteb bl In |^«ngea
dt lAgen dder mit in ttk
rtir wunder gol mans Immer sagen
TOn eines wlbes sorne.
die ie wftni tO werlloh^
mit im briht in dae lant
der starben sebs bnndert d&.
in Tolkes st&rmen bertan
beide dlse nnde die,
DA flos der harr« Bloedefio
dri»c bnndert slner muL
doreb eines wlbes Ifite,
in deo triwen wart Terlom.
der dient er nfth ir bnlde
alrfirst« moose wesen pfanl^
sieb werten also afire
der benage Herman,
nnd SIgebBr Ton Walloben
der edeln KrIembOde lelt,
si brUiten xno der wirtsebaA,
dt alle wnrden Terswant.
brftht tx TUrkle
xwelf bnndert slner man:
swas ir ron Kriechen was bekomen,
Des KÜembllde goldes
den dienten ü «U swinde.
wart sU geweinet s4re.
nnd würben ntht wan den tOt:
bet den sig an In genomen.
Etseln dem rieben,
der wil Ich in nennen drl,
das ibt kttenera drinne wnre,
ewie wol ir dar wirt pUae, 156
die In d4 stsen niben
und sl ft wol enpUengen,
das was ein ndt vor aller ndt.
daz sA Til beide wart erslagan
die reckben fix erkome, 160
die der berre Dietilcb
und der kttene HUdebrant,
Bwle btrltoh si anderswA
sieb dicke wol erwerten,
des gennszen si tU Übel Ue. 166
der btabsten nnd der besten sin
er rienges bmsHeben an
slo Hb and ocb sin in
din im ae wlbe was geevom,
alsA das er der sebnlde 170
wan die von Bnrgonde laot
daz mans in gibt fllr Are.
ein fttrste üeer Fcel&n,
tO flisecOcben rieben
iwei tftsent rtter gem^ 176
die TOn der edeln geste kraA
dar bet dnrb Erieetalscbia lant
Walber der edelMs
die mnoeen alle di bestAa,
nnd swaa die dft beten genomen 180
und fitselen eoldes:
Ton ir t11 maneges Unde
bI winden weiben bn,
din tU scbedeUebin not
die ttf gnAde wftren komen 185
die dienten Kngestliohea.
daz elliu lant des wAren nl
danne Ircfrit der mere
166 nbal 4; läoel >. 169 «ibe d: TTOven BC. 170 er der B: dar «raten A.
171 alrerate C, alerste B, der erste D: fiUt A. 174 fllsecblieheo A: wlUech-
liche BCD, 160 da hetoD A: baten da CD, heteo (daU«(«r da übtrgtackrirlitn) B.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 3es L 311
and HAwftrt nnd Irlne. das reckben wAm Ma dine
Toagn>ienHhnldenh4li(MfcvM**9m«i, das ai ins rlches nbte «i4m» komen.
doch wart des dicke slt ged&ht du man ri gerne bete brAht
ZOO des keisen fanlden:
nnzen ir Hbet ende.
EUel brUit dar xoo
titen Bwas er wolde:
Der schcsuBD Krlmhüde leit,
man sagt als iehz hftn Temomen,
Irnfrit der helt üx erkant
dA er A lantgrAre hiex.
HAwart der degea starke
trink der degeu fis erkorn
nnd was ein star« kUener man:
HAwart das er wart sin man.
•i baten da gesnndert
d brAbten mit in In dos lant
deck beUbeng In den sobnlden
si hKt mit gebender bände
daz si na spAt nnde frno
äi mü reeben soIde
des wAn sl willic nnde bereit
Ton wanDe si dar wAren komen.
der het ger&met DUrenge lant,
A man in dA TersÜez,
was TOgt in Tenemarke. !
was zfl Llitrlnge gebom
mit gröaer gAbe im aa gewan
SOS ist ans daz mnre komen an.
drin ant dilaec liundert
der wart joa VolkAres hant !
b6 maneger in dem stonn erslageo, daz msnz immer wol mac sagen.
oeh slaoo der belt mere,
ImMde den riehen
d6 slaog Ton Tronge der belt
Ton Ltttringe tringen.
Daz teman kUeaer solte leben 7
den er dA slaben wolde tdt,
bestaunt nns hinz dem lösten
HAwarten den slaoc Dancwart,
in dehelner alabte »öt.
ie getorste.bestAn:
daz man daz aagt ae nuere,
alsA kllenen gesohehen,
ron Bwanne si dar wAren komen,
mit botBchaft in den landen,
der spefae Tidelere,
in dem Btanne hArllcbon.
den ktlenen nnd den 6z erweit,
iw het des gedingeo S
doch het Im TOllen 16a gegeben
Hagen, der slt In der ndt
bl den werden gesteo.
des eilen selten was gespart
mich wandert des du in der t0t 2
waa er het dA getAn
ob es Bwelfen wnre
das mans mUeat für wander jeheo.
swA man si het genomen
zer Borgenden banden 2
192 ino A: 70a Rom« in B. 193 nntEeo ir liebe A, ans id fr Übe* B.
191 brsht A; vi) wol brsht BC, 199 e man in A: do in der cheiser MC.
201 ae-gebom A; voo-erbom B. 90-2 US A: er fl. 203 uos du mer A:
das mere nos B. 206 In dem stnrm A.- loatanne BCD. 211 in aCD:
feilt A- 21a stahen wolde A : wolde slaheo BCü. 218 roaoie fiir wnoder
At tax «oder mueie 6'D, (W nnder mohte B, 220 boUhsft A; bolsberten
BCD. ler BC: ■• AD.
jvGoo'^lc
312
DIU KLAGE, *lb L.
wmna al alla geborn.
TOD der GMniAtai baii^
gflftiesch wol dln nuen,
der Bloog ooh BfledegAreo,
dA Bi tm atnnn« wAren.
Rfledegfir den riehen,
den starken Gftrnöte elnoc.
ir beider m^ nnde man.
brfthte mit im KüedegAr:
für das si In den Btnm Bpmngen,
bt Etseln dem riehen,
die Ton Bni^nde laot,
dneten Ton den averten.
die werten atoh ti) afire.
den heitbinotigen buh
in den selben atandea
ewaz dea schaden fiindea wart,
Ken Snnea genftmen,
das waa nOt Über ndt
nie man knnde erwenden,
Nie deheioe Bchult gewan
man klagt onch OftmAten,
von BttedegArea hant
dft tU Jiemerltchen lae,
het gelebt am an die stonde.
beliben in der achalde.
knade Gnntber niht erwerben.
BtMt mnose, ir Krater mam
Bit Ton ir desto raster.
wurden beidin dA genomen.
das Ir kint was erslagen:
die es dA rechen solten
Bteeln dem rieben.
dea lintee wart aft Til Terlom
dai man dorefa drtaeo kSnege lant
weih ein eilen were.
den margrAven hfiren,
dA flach man aö gebAren 226
daz er vil löblichen
ir starb dA beidenthalb gennoo
fünf hundert riter wol getAn
der lebt deheiner mAr,
awie dicke in was gelangen SSO
die slnogen gewaltioUchea
86 das dln stfellnea hant
die Bi dA twingen gerten,
Olielher der hAre,
nngeme er fliesen Mch 285
von BOedegAres wanden.
den si von der hoTevart
die Btaelen kAraen,
dae den OlsflibArea tot
der mit rAte noch mit henden 240
an SUHt Krimhilde man.
den si dA aAben tAten
dar belt As Bnrgonde lant
der mit Aren manegen taa
got im nlht engnnde S4ö
slner b wester holde
JA riet er daz ersterben
dA Ton er den achaden gewan
beide schade und laater
es was leider dA zno kernen 260
dai enwolton niht rertragen
nnd oeh dienen w<rit«n
das geschaeb tU leltHehen.
291 Wnren 4: ntna BCD. 224 Bnedegtra-heraa Ji Hnedegere-here BC.
23fi im J: in BCD. 327 Oemot J: Oernoten BCD. 229 mer Ai laager
mer BCD. 230 fiir dea li J«, far das CD. 238 Btaeln Ai se Eeeln BCD.
213 Ton .1.- TOD der BCD. 248 ibaden At bas BVD. 250 was Ji waa
ovcb BCD. 253 läitliclieD Ai leidechlichen B.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 488 L.
313
wie moht nu d«8 getronwen
■elbsr tterbes dft gesehMhl
Bet gepraoft ir selber munt:
die WKnn gerne noch genesen,
dai ti lu^;er leben iolten,
ir selber libe Tagt wesen:
awfts mu jAmers dft rant,
dnrh einen herzegrlminen zorn
da ec Bxel der kttnec saeb,
ndder aller der dlete.
sin hcehster staol gesetset.
dA tO maneger TTOwen llp:
den mnose Ir wQnne entwloheo.
sach man tÜ JiBmercllohen stAa.
daz di ze tnonne wae,
die dl wUsn torsten tragent
nnd t6t geralUn in das blsot
Die mit Mndeo wAnden leben,
wan man dft anders oiht enpblae
niwan weinen ttnde klagen.
In der diu not gescluBhe,
des edeln Slfrides Dp;
Ton li^e wart gaseheidea.
beiden nnde kriaten,
also leide getlo,
gelooben wll der mare,
habe von solhen schaldeü,
geworben hab ett rerre
tr sAla niht enwolte.
der mttese zno der belle rarn:
das ich nAch dem mnre
des bnoches tneister ipracb das A.
daz KriemhOde der rronwen
das leit and den angemaeh 266
nn wart ir sterben mit in kont,
des enmoht leider nibt wesen
die dt rieben nnde wolten
der ankoode einer nIht genesen.
dd der alte Hlldebrant 260
slnoo die TTOwen woi gebom
dl hnob sieb Arste sngemach
dem Jlmer wart ze miete
an frOnden wart geletzet
es wäre maget oder wlp, 265
Ezeln den kUnle rieben
ez was an allea das getAn
sIt Ir deheiner genas,
die Ilgen alle dA erslagen
des was beswnrt in der mnot, 270
die swere bet in got gegeben;
bAdin naht nnde tao,
man sol nadank der wlle sagen
ond daz Ertmhilt ie gesnhe
dl Ton Til manlo schoene wlp 275
ez wart den namen beiden,
TOB Ir einer listen
daz beidin wtp nnde man
das si der belle swKre
das sl gein gotas hnldes 280
daz got unser herre
der daa erTam solte,
daz biet och lob rü woi bewam
zer belle der böte. wnre.
dem getriwen tnot nntriwe wA. 286
366 salber sterben BCD: Sslbs enterben A, Selb ■eiterban Jfc. den O, der
A: du flC/A. 257 warn gern Ät game waren BCD. 259 selber Ifbes At
iribes libe B. 261 sioea berse grimmse A, ilns rrimraeo bercea BCOJh.
269 tragen BCD: Ketragen J. ^73 oiwan BCOJk; Niht A. 382 er ram A:
bewnm BCn, bewarn D. 2S8 hias ■; hals CB, wll Jk, ftUt A. och A:
aber BCDJh.
jvGoo'^lc
314
DIU ELAOE. M3 L.
•n gotes bnld» i
got h&t DD« atleo dai gsgeben,
dai der dem bimelricbe gecimt
Tor got er sich versandet,
verteilt, wie msg er witeea du 290
ntemea dnnke sich sd gnot
em bedürfe wot daz fm got si
bA bud ans allen tön gib
ob den rekeu «Uen,
dem Wirte gie din zit bin 296
bIq böbes lob nnd hn
mit sioften Teste bet geaomen
vil jsmerllcbez smenen.
getrUebet wart bU liebter tae.
icb wiene im atne snnnen WO
die fVflnde dl dft eoUen
der mnoBer ftoe nn genesen;
wan masegen blaoUgen back
die im in knrsen atanden
fix Blnen ongen was bekomen 806
Tondea t6des scbolt wasdaz gescbeben
er begnnde honbt nnde bant
dacx klinge nfe min
er bete leit nnd nagemaeb;
man mobt Exeln des jeben 810
wurde mit der wirbeit
wie late er wüefen begul
dem edeln fUrsten fti eikom
erdte in der stunde,
dai di Ton erwagte 816
swie Itltel frOudta t di wai,
er bnt verwandelt den öo,
986 in A: doroh BCD, von ik. an At in BJ. 388 dem At cam BCD, in Jk.
390 den modera 1: dem »ndsr S. 390. 391 wiiien vor du A, ««t dai B.
393 vor Ai von B. wol At ftUt B. 396 diu At si B, sin CO. 800 in
seine A: in liBem B- 301 Die frisde A; Ül vrenden B. 806 peanen J.-
benomen BCO. bechomen A: im chamen BVD. 308 das A, du m BVD.
809 hnt«} hit A: hete B. SlO Dm aiiost A: des mobt« B. mu moht Ar
■i>D mnse BV, man moos D. 813 ns erchorn At wol geboro BCO.
81t si in triwe tdt gelac,
sol si le bimel noob geleben.
BWes Bp mit triwen ende nimt,
diu wirbeit uns das kUndet.
Bwer den andern dnrcb haz
was got mit im getnotl
und sA gar vor sflnden vri,
genedjo an der lesten slt,
daz hfls daz lac geralles
die dnrb strlten körnen drin,
mit leide und och mit sftre.
wftren beid« nider konwn.
in des fllrsten bersen
an dem le tU Aren lao,
(Winde Im was terannen.
Nibt m£r BcUnen wolten.
im in dnem berzen wesen,
wan er andere aibt eaaacb
fliesen 6b starken wanden,
fWiude bnton geoomea.
tU minnecncbes ao sebeo:
daz er Ir Iflzel bl im rant.
winden also sdre,
weder stt nocb 6 gescbacb.
des mnost man wunder von im Beben.
das alBA lAre gekleit
nimmer von debeinem man.
■am man bOrt ein wisenthorD,
diu stimme fta sinem munde
dd er BÖ B«rfl klagte
Beide tttme und palas.
ir was an verre deat« min.
jvGoO'^lc
DIU KLAGE. 658 L.
315
dai «t bl der atande
ob «s Im laster wvn.
ril man«ger itcbe weise klagen.
■ft merket nnbeicheidenheit
du was alles her ein wlnt.
klagea nie begnnde,
bt Eseln n einende Tant.
mit winden wart zebrooben.
niwan ach nnde w6.
die TTOwen Bchriren alle mite.
■wl einem leit ze herzen g&t,
sam wart dft Mode Iftsen.
die klage ie grazer machten.
Ad maneger joncTfowen hont»
das lantTolk Ilende dno
d6 b1 geborten m»re
beidln dnrb icbowen nnde killen,
eteallcb durch Mnnde reeben,
was dJk debelner slabte ii6t:
die Mande mit der vlnde schar.
daz si eich nibt «nifbuten
ein Btriie geln dem ul
von den die man hie Ose fan^
and Hagen bet le tOde enlagsn:
alafl rerre hin dan
ZOO dem aale mehte komen.
aleft TÜ ir wttnne,
bl dem stclte gewesen,
Die wnm tH gerne mit in tAL
ziehen ron den wnnden;
tU maniok dfltkel helmrns.
aft ww alles ir gewaot:
wlzzen niht enknnde
dö half im eine awnre
weit ir na wander haaren sagen, 320
swaz ie zer werida wart gekielt,
sA maneger werder mnoter kint
alsA man dA lestonde
maaeger joncrroweD hant
dA wart selten Ibt geaproeben BS&
Bwie tttte ie der künik schrB,
ez ist noeb der llota dte,
daz der ander Mnd« bl Im lU:
daz Tolk Ine mizen
din Ude tU t&te erkracbten 880
die man rQ sftre Uagde rant.
UeT allez weinde zno,
wie ez ei^angen wmre,
sUmeliobe kflmen dnrh bejagen,
sieben nnde ateaben 3S5
si l&gen fto ir arbeit tot,
man gebflt dem voike alaA gar
nod mit den töten rOmten.
si begnnden rämen über ti
die din Volktoes hant 840
die hiez man Ton dem httae tragen
daz ein isllcber man
der tAt bet in dft benomen
was ir deheines kUnoe
die noch dft «Iren genesen 846
man saoh tU manegen Hnc r4t
TOD in wart enbnnden
röt blnotio ende naz
manic herllchea rast
320 maniger riebe As maseoh riober BCD. 827 alle J; alles BCtt. noh A:
oneb aoeh BCD. 881 klagde Ai cbla^ade B. 882 Itenda dao B: ilten
do A. wiinde A: weiDende it. 3S4 klagen A: onch ohlagan B, dorcb obla-
gen CD. 836 lagen A: waren B. 840 bi« A; da B. 346 wern vil A:
warn nn BD, waren V. 347 von dea Äi ab den BCD. 849 manieb b«r-
lichar J, manegen b«tUoben BVD.
jvGoo'^lc
816
DIU KLAGE. TiT L.
ueb man bt in rwsehröten.
der Wirt sA lü von danne getragen,
du b1 des michel wander nam
in kllem dem lande.
tQ «6nlc mnot awaa iemen sprach.
mit grftsflm jftmer das hir:
tU l&te Bcbriende gie,
daz blnot in ir gfiren.
wAren aUA gelegen
bI bet gemaohet alle nas.
da« ti den ongeannden
Das waa nnwlpltebet mnob
der hdrte Iflte rflefen:
hArt er daz Ingeainde.
lae bie einen ror dem sal:
brach di Ine loogen
daz WOB dia kUnlginne,
het erslagen Hlltebrant,
Hagen 6 le tftde enlnoo.
d& ?on noch se sagene,
Btorbe Ton einem wlbe,
sA tU wnndera het getftn.
noch dal ea ein Ifige el:
das in des twanc her Dietrich
in Blnen banden gelaei
mit ir hant des kUnegea wlp.
Ton HQdebrant tat ndt.
- delawir von allem rehte:
die tfttena {»lllahe.
wurden alle die man rant
nn kom der herre IHetrlch
di er EriemhOde vut.
du ai dorch got ir wetuen Uezen.
iedoch entUen bIc nibt:
die rieben werden tAten, 860
alle dies hörten sagen,
ob leman firdnde iht gezam
die gnoten wigande
TU manick magt roa bonbte brach
vil manegee trintinne kltr 356
din Ton wnnden enphie
die armen no den Uren
daz der blnotige regen
sweih wlp da> vereaz
beweinten niht ir wanden, SSO
Bfldebraat der helt gnot
kreftedloben wttefen
der acbtnnen Uoten kinde
von des wnnden aetid
tU trihen Az schtenen engen. 866
dl mit nnslane
wan bI von Bnrgonde lant
doB hit man immer gennoo
wie dat kem du Hagene
wan er mit alnem übe 8T0
die Unte redent sonder wftn
b6 Ist das der wftrbeit bl
du der degen löblich
dö Blaog Im einen awertes slao
Am ambe rlfts oob il den Op 876
man klagt der kOnlglane tU
itter onde knehte
jimers iübA riebe
Über alles Etieln lant
mit einem mnote Uegelleh 880
er bat die linte aehant
swle tD bI im des gehiezen,
alsd grOz was dfn geBohifat
362 ftced« A: tnnAm Bt'D. 364 iemeo Ai man B€D. 866 chlar 4: dar
Jtt'O. 357 ia A.- aa BCD. 378 d«geD Ai helt ril BCD. 876 dar amb«
A • dorh das Bü. 379 alles Ai du D, «Uia t\ <tei kOnech B.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 787 L.
317
die si fasten geaeben
daz üch d& niemao kaode
d6 sprach der hem Dietrich
Tfl geeeheo bl mtaen tagen:
Ton Bohaeaerme wlbe,
der tot bA schiere aoide komen.
min aller beatex kttnne,
Klagen mich nnde dich;
mit alsA grdcer rinwe,
mht Bol lAn cDgelten.
Teraagt dea ich dich ie gebaL
dai ich ez, vrove, dienen sol.
■WBZ ich nftch dinem tdde tao.'
snd biea si achiere b&ren
dft man ai lett il den rA,
Boo dem Übe getragen,
der ai alnc^ mit einer haut.
Siel der jAmera riebe,
nnde als ea im tohte.
gel&ien ern hnlf im klagen.
Einem grAzen nnheüe:
sn worden angelUckea hört.
Hete bi ir Übe,
fiel er an die bmatei
Til aenUehe er klagte.
Dietrich dln rehten mnre.
sprach £zel der wol geborn.
beidin min kint nnd min irtpf
fls mlnem höhaten küane,
an mlnen kfinmAgen,
die wUe und ai mohten leben,
in alsna grAze rinwe f
an ir werden Ilbe erkaut,
nnd din dt waa Tor In gesohehen,
geftenn bi der stände. 885
'JA hin ich fOrsten mftge iloh
ich gehdrte nie geiagen
dw6 daa dtnftm llbe
Bwie mir dtn rAt hAt benomen
ich mnoz mit nnwUnne 890
deiawlr daz taoo ich
daz ich dich dlner binwe
dn hftst mir tU aelteo
na ist ea komen an die stat
dA mit enwirt mir niraer wol, 896
dö greif er ellenthafte cno
die linte die dt wtren.
der forste het ir honbet B
dfl hftrt man Hüdebnutden Uageo,
dO kom ftser Hianen lant 400
dem jtmer wol gellche
ror jtmer nieman mohte
Undank begunde er sagen
wan Im was te teile
din ie nnralacbia wort 406
dnem werden wlbe
ir wlzen hende er koata,
alrest dem kttnge aagte
'ftwfi min er swsre,'
'wie htn ich arm man rerlom 410
nnd dar zno manegen wwden 1^
nnd miner ongen wUnne
die höher firen phltgen
wie bin ich mUedink gegeben
het ich die gancea trinwe 41ö
ich het mit ir eltin lant
884 da wai Tor in At ror in da was B, da vor ia waa C, tod in waa D.
SM ei BCüJk: fehlt A. 8DB lait Ai geleite BCDJ\. 402 im Ai im do
MCDJh. vor iamer Dtenan Ai niemen vor iamer BDJh. 411 und der lao
Jj dar aao BDJk. 412 hofastan At hohem BDJk. 413 hoher A groier
BCDJk. 414 OD Ai daa BCDJk. 416 an ir Ai an ir tU BVOJk.
jvGoo'^lc
318
DIU KLAGE. SSI L.
gerftnt A ich n b«t Teriwn.
Ton dehelner mnoter »«re.
GaDtbAr nnt die brtieder tia,
miD bnioder und min inAgs,
Wonderltdie sint besligen.
die ril gnoMn w^ande,
tno mltwr h6bzit her gevanf
die loh Dibt kan beaohelden,
von dea mto Are te raste stelc'
als ob er were eatalftfea.
TOn Berne ber Dietrteh.
das ir Bit eio «Ise man.
das lAt: das ist ndn Itre.'
sprach der degen gnoter,
min w6nigei Undelln.'
dA il OrtHebeo ftuden
ia dem blnote llgen hooptida.
an Im der grftmi Arel
dehein nlrt solhe nAt.
Der Wirt ooh dA gadAbte:
tM te dtseo briden.
ooh was aerbamen itmbe lä».
wüefens nnde actutens pfalae.
BlBOgen ia dfai werdea wlp:
wae mit grOzeii leiden
stni gebotet si wol gedAhtes.
äi In der kllaic selbe saeh,
'AwA, lieber bnioder min,
gellgent nn tII eine,
siht man in du Tiehea.
tU Uaber lanoder, ane mir.
das dn mtnen gesten,
ie erznmdeBt den mnot,
di TOQ se tftde hAot ersl^üeoT
getriwer wSp wart nie gebom
öw£, flirBten hfire,
und die höhen reken mfai,
die mit des tddes Iftge ^0
wie knnde ich immer TerUagen
die ich Ton raanegem lande
dar SDO alle mlae man,
ander kriaten und nnder beiden,
nAh der klage er nider seic, 4S6
dft von begnnde in strUen
er sprach 'ir taot dem nngeUcb
das iach aiht TerT&hen kan,
'nn «naflmet ineh nibt mere,"
'traget xe slner mnoter 480
die boten {fangen dA dar in,
mit einer starken wunden
Awt was Ktael verlAa
ez gewinnet nimmer mftre
an den Blisdelinea tftt 436
er Bohnof das man in fortfate
swie Bi wAren beiden,
das linte dort onde hie
Ti) manegen grösen bmatalac
tU manio minneoUcher Hp 440
TOn vrAnden gescheiden.
dA sl Bloedellnen brAhten
der snn Botelnnges Bpraeh
mlnia laut nnd dtn dln
die herverte aeio 445
da tnt nngUetKoben,
wie Bolt ich getrflwen dir
degnen aller besten,
das Bi dich, mterer hett gnot,
die selben beide mnoz ich klagen, 460
419 ein A: din BCDJh. 4K da tod A: dar nmb BCDJ%. 438 wu BCDJkr
das J. 4B6 whi d: kSnüeli BCDJK 438 0«h was enebarmen 'l.- doeb was
(,« barmen <aerbaraen C) BC'D. 441 vrooden A: lieb« BD, lieb« slda C
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 919 L.
319
Wfta leb in tote getint
du li mich whsa lolden.
and mir gatrin wolden wsaen,
and Bolden si nnalten bin.
die vil werlleh winn Is,
die beide enwerten oeh alcbf
das kom von ir übermnot
daz bie iht getoheben wmn,
Bi vil bilUeb hin Terbom.
üf li trnog dal edel wlpf
dar ombe nibt gewiget biu.
dea wette icb wtd diu mRre:
leb bet in nimmer docb ertUgen.
Bolte bin geelifhn,
ulmer fiber in erlogen.
Dia TU tnmpUober mnot
'daz iob ie wart gebom.
ao in und an den mlnenl
wnre mir gestanden
allet dei icb wolde;
40 gnten reken hin gegert
na «nist dee leider niht geaohehen.
wolde der rebten mere,
Krimhflt ir awester.
dia Bist beide wol b6 grdjs,
nn verdrinzet mich ad sAre
gerne letM deheinen tae.
über mich ergangen:
die Bin gewalt betwongen bit.
dai leb In niht ensolte
Nn BcbOte ieb mlnla «bgot,
gezQmet bit aO atre.
die Maabmet nnd Haebasfin
mlne boten In ir Inot,
die triwe haben wotden
dl Bolden si lin hin genesen
wie solden ai dö bin getftn,
dd man si Btritea nibt erlie, 456
dai st daa verdagten mleh,
icb bat daz tu wol bebaot
oob Boldeat dn, helt m«re,
was denne ob ein alten tom
dnae aoldest fire nnde Up 460
das er Hagen bet getin,
Bwie liep ai mir docb w«re,
ob ei rttf all M tftaeot tagen
so enbet ich min wiffen
braoder, nn bit diob betrogen 466
wAflen,' apraob der helt gnot,
was ieb trAstes bin T«rlom
Onntbftr mit den einen
mit willigen banden
swes mn kttnie aolde 470
des war lob too In wol geweit:
Awft das nfeman mir Te^etaen
das In aA Tlent wäre
der schade nnd min laatar
Bwie mleh le leben nie rerdrAc, 4T6
das leb nimmer mirs
wan ei ist der gotas slao
nn Ugent b1 geraagen,
icb wotte des ie baiMO rit
fUrbten noch enwolte: 480
■It des gewütigen gebot
wa iat na dia miobel ire,
ad lange liezen her geatAnf
4&3 lan han As hss lu MC, lu D. 459 eii
461 er Ji ir MCD. 463 dooh J.- ftUt BCD.
471 Toa In wol J: wol an in Bt'D. 476 nimi
weit dea if 4i le wold ieb daa BCO.
alter J, einen alten BCD.
466 helt Ai kSaeeh BVD.
■er BCD; immer A. 479 leb
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. SS6 L.
swaa ioh emiten kund«,
alle« gar ?od mir b«d!et.
dar ZDO Jndeu imd kristea
biez erschlnen den tack,
sam ich Bio eigen weere.
ob er mlo mooheQ woide,
ob er mir helfen wolt dA zao:
wan ich oeh in t betronc.
siner starken gotheit,
da> ist toe awlfel wir,*
doch geschnofen si daz gider
und wart in als 4 undertin.
Kristen leben nnt die rehten fi,
wott ich hin mlcb nnervorht
das er mto leider niht enwil.
an min elneB iwnre.
?on dem aller hosten Inft
gpvoltic iwes er «olte.
für den getrow ioh nimer komen.
ftrOnde nnd allen höhen maot:
sA mit den ligenden Itte der t6t.'
miehelB Ifiter er schrft.
dem fürBteo von Beme:
er und meister Hildebraot
als er den küDic dA geaaeh,
Btm im niht arget wnie.
geftretscht man din in dos lant,
Stat als ein blmde wip,
nftota frianden iftre hit geBent.
daa ir anmanllchen tnot
trasten MnntUehe
er sprach 'wie Bolde ich geben trdBtf
d&E ich zer werlde ie gewan.
das was bi miner stände
der mir se lebene geriet, 485
mit gotliehen listen
mit den Bloen er min pfaloek
an riet mir min swBre,
doz iah mich aber bekfiren solde,
on fUrhte ioh das ers nikt entno, 490
mloiu apgot schaofen das ich Icno
daz ioh lie die kristenheit
ioh wag kristeo fümf jfir:
das ioh mich vernoijierte wider
ob ich nn gerne wolt eapfftn 493
das enwirt mir wider nimmer mh:
Bd 84re wider in rerworht,
tAtent künge faeten ril
leb weit wol dos er wäre
nnz in die nideriaten gmft 600
dem ich dA dienen solte,
ditse leit hftc mir benomen
mich endOht nn niht bA goot
der kllno erBinft: des gie im n6t:
das tet Dietriche w«, 50b
er hOrt es tO nngeme.
giengen di er fitseln ront
dem geUeh er dt» sprach
'anh dwb dirre mnre,
daz ir mit wlntender hont 610
din ir saht nnd ir Up
des si wir von in nagewent,
an solt ir, edel küaec gnot,
mich armen Dietriche,'
J* bin ich alles des erldst 616
niwan dos ich den 11p noch hio
484 eirdten A: errtten BCD. 491 ook ine ä:
BDt A vtrtrtMt Mt htmiiUthi*m Mdtr vtrtt.
606 er lohre A: er «nhre BC, er do scfare D.
BD. 608 äva kaacb do Ai Eoaln BD.
1 onch « BB. 493. 493 ••
193 famf A: wol fünf BD.
607 Etielo Ai den ChSnaeh
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 1036 L.
Ane guote aioie.
der goteB hai bestaoden.
gnrallik node riebe:
reht aIb ela um man
dO Bpneh der Ben vre
and tDot dem gellehe
wellet helfen von der nOt.
die mir lielfen selten
wider an min Are.
Die nötgaitnUen mlne.
ri] wol flberwioden:
der dich niht ander wegen Ut
ale da hie aelb mäht icbonwen.
gefallen tief in das bluot,
«atsten tt die vig».
der tAt f il giepillehe komen
der kflnec spraeh 'des wD iob geheo,
nnd sagen von Til grftser nOt,
den gewalt nie qiA gewaa/
beidin ein kint nnd sin wlp
die worden gepftiet ttt den rt.
die es mit im lUen.
noch ril maneger reiger lac,
daa leben bete di benomen.
Dtk er trii^n rant,
des maotes nnrerdioBsen
di er im angeitUob entran.
wol strite mit dem degene
Ton im wnnt weie,
het den helt ae töde erslagen.
mit Btseln dem riehen
der forste TOn Beme:
die sin ril tiefen wunden.
der alte meister ffildebrant
522 Ir BD, ir mir Ci ir weit A.
Ai mit da BCD. 599 hi« selbe mäht
mäht Hlbe C. 681 nf äiner Ai an ein
tief A, tleBta MCO,
mich hftt mit nnmisne
ieh was in minen landen
nn et£o ich JamerUche,
der nie hnobe gewan,' fiSO
'her kttnlc, Ut iwer swnre,
ob ir Dietriche
si aint mir alle erslagen tAt,
nnd gerne bringen weiten
j& riwent li mich ■Are, 6S6
JA mäht dn, kttnc, die dlo«
da mäht ooofa maaegen rinden
nmbfl mich es leider anders itAt,
JA ligent si Terbonwen
die doreh mloh Üb onde gaot 680
in ist ftf einer lAge
nnd IiAt si alle mir benomen.*
ieh bin gehflsrt und gesehen
das der gemefnUoher tAt
der kGneo hiei dA tragen daa 685
nnd sloes Teigen braoder 11p:
den Unten den wart alleo wA,
Tor dem hfise nAhen
den ir Teicllcher tac
nu was ocb der kttneo komen 540
den mit williger hast
Hagen het erschoasen,
Bwie der HAwartes man
nnt swie der starke Hagene
der küene Trongere 646
den tMgande dd klagen
alsA klegeliohen
bI sAhen Til nngen»,
ooh klagte in an den stunden
also daz manz wol. errant. 660
wellet Ctt, wanet B t fiUt A. 524 taix
A: msht hi selbe B, selb faie nacht 0,
•r BCD. 689 TelntUohar A, 549 tII
^vGoot^lc
DIU KLAGE. 1127 L.
ooeh hülfen klagen in din wlp
den klagte mao tos scbnlden:
eilender man nie baa gerano.
dai er bO hArllchen warp
Ter maneges reken engen:
Dax er Hagen getortte bestAn.
b6 mehter eta wol genesen,
jfl warea anders mir geaeit
ket ich wol nDderatAiL
Gunthare nnt den einen f
aller samt enbnnnen:
des lebens nnt der Are.'*
dea starken Irlngea eilen
in bies der wlrt och tragen dan,
die bl Im zno den etnnden
dA man gl gebArdt
dA vant der kfinee hfire
Qnntberen den riehen
di Imz bonpt was ab geslagen:
als in der kOnek Bael saoh,
'öwA, lieber Bwftger min,
wol geanaden senden I
bete daa errohten,
'des wold Ich imer weaen iit,*
Iter kOnc, Ton etnen achnlden.
ranc ich alsd s6re,
niht wol gesparn mohte,
d6 si uns aller naaer man
da schalt mich von dem aal
se allem mtaem eere,
leider knnde rertragen.
nad in, herre, iwer man,
des tU kfienea Iring« Up.
nlii Bcheaner wtbe bniden
och mnoa man im dee sagen dank
nnd alad gnendicUob erstarp
sine weiten nlht gelongen 665
het ez der helt sider IIb,
dfl sprach er 'es eolde weaen:
ir tot nnd m!n arbeit
herre, waa het ich get&a
no habent si mir der minen 660
nn ist och in zemnnen
der kflnie klagte sAre
an de slner bergeaellen.
nnd mit im drlalo einer man,
ocb tAte wurden fanden. 565
danne tmog als er gebAt,
noch der rekeo mfire,
Ilgen Jamerllchen
den begnaden ai dA klagen.
der fltrate eenllchen sprach 670
seid Ich dich wider an dea Blii
das Ich von mlnen henden
dA si selbe niene mohtaa.*
Iter l>taMiih spraA dA,
nih iwem grAzeo hnlden 6t5
das Ich den helt mfere
wan ez mir niene tobte.
beten &ne gelAn,
Hagen der übermAet« h6r zetal,
das icfai in aibt mfere 580
dA mir min rolk lag erslagen
den kfinc Ich vlfigen begaa
Ul Irlnge A: Teaen MC, toten D, 566 weiten -gelongao Ai weldans-gvloubea
aca. 666 getorsta J: torate BO. 661 sie «ol Ai Mi C] wol wia BCD.
er A: der kfinech BD. 666 tot A.- not BCO. 569 Het ich wol A: ich ket
ii wol all« B, Hette wol aUes B, du het ieh alias wel C. 668 den A: dea
kanecli BCD. 670 dar chnnk Esai A: Bcel dar käaeeh BD. saalieha ACV.-
BnalleDlioben A, 572 tod A: mit BCO. 674 epraoh A; der epraok MC,
aprach aber D. 676. 677 mere. Nlht At nlht mere BCD.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 110? L.
dsz m reite ze eioer sfiene.
des frides nibt enwtdte:
Bit daz die beide legen töt^
Vod dac min her Hilprant
Volkton » tAde enlagen.
du im Hildebrant entraa
wan die slnog Im Hagene
darb flinsherte ringe,
dö bat ieb GanthAre
gednbt« an alle mine oAt,
dnen flride imer btere,
nitd ocb, kttnk, der mkt»,
gesnnden wölbe bringen,
er lieae niesian bie geaesen.
wtere geraalet im sin hant
das wlitet, drlitande oider,
eHiolte mich mit mtaer kraft,
nnd min w(d gemotia hant,
Wt einer TerobwoBdea
Eitm&ilt miner nciawen.
daa ai den helt bieie ilknf
dai ioh In gnbe in den tAt
TOn ilner «»ester tont.
dw kfink dö weinende spraeh
rala grUeian, im nnt ilnra man.
d mtiesen alle dn genesen,
ninder ftf der erde:
■d nutnlc lAener wlgant
ta Jteier und In freiie.
di beim« in ir rieben,
mit frOaden solten enpbkn.
nibt den mtnen rlaot'
Hagen der kflene
er sprach swln er im solte,
GIselher nnd Otenöt, 6i
het Ton Bnrgonde laut
er begnnde ez sAre klagen
dft er die wanden gewan:
hie flie TOT dem gademe
dem käenen getetinge. fit
dai er dnreb sin fire
da« leb tun an mlnon tot
das er di» g^el wmre
daz ioh in zuo dem Btne
da bet er des gediagen, 51
das raSbt och nl wol sin gewesen,
jl slaog mich der wlgant,
BÖ daz ich ril kflme wider
dd oerte mich min meistarsobaft
daz ich den fUntea gebant 61
ich berileb in ano den staadeD
wie mohte ioh des getroawen
ich het nngerne daz getin
ez wart gemSret na sin nAt
hie llt der wol geborae.' 6l
'6wh daz ez ie gesohaob,
war ez mir £ koat getta,
tinrr beide knnnan weeen
ez w«ne oaob immer werde
des ligent ellhi minin iHrt 6'.
dft ist vil maaie weise
die si ntt piUIcben
nn eamag ich angeklagt lln
dfl sprach meister Hildebrant
666 her A: «Iter B, neve B. 587 Tolkera z« tode A ■ Zu tode Totkera D.
mm Ai ftUt D. SSß an alle mine BC: aller miner D, an alle itae A. fi98 imer
Ai f*Ut BCn. gisal BtO- geselle A. S97 alnog C, alach BD: slnege A.
698 driattudeu A: dris stontXD. S99 aerta B; marte J, emert CO. 600 ga-
mownU A, garwoettn BC, gamoU D. 605 dar BCD: diu A. 606 ebnnne
Ai ehoaden BC, ebnode D. 609 m.A BCBi fMt A. 611 da Ai du D,
la m.
b/Goot^lc
324
DIU KLAGE. 12ÖS L.
'herre, du \tatt iwer klagen,
D& sprach abor der herre Oietrtoh
Wien De ie wflrde geborn
and cnwirt ooh nhner min:
dA sprach der Botelnnges snon
du mir zfl schaden ist bekamen
dA si worden beetanden
nn riwent d mieh beide,
ambe mlne reken Dode [umbe] sie,
het die ez Terdagteo,
d6 aprach meieter Hildebrant
ligt, der ex alles riet
das iit Ton Hagen Bchnldea.
mShteo st wol sin fcomea.
harte wol dln mnre.
tU wol naderRtaadeiL
Des wolde rechen Blcedella.
hie iet Übel gebonwea.
das aleö manie ktlene man
CM StMdee tAt,
in iwerm hove eolde ergAnT
wan daa die helde &z erkom
nn lange her Ter^eset hAn.
aber ir sit einen tae:
Oden dnroh Ir fibemniot
der In manegem etnrm berte
und slnt nn bie erBtorben.
d( epraoh der kttnik riebe
'pno heilet balde Hagen
ond zno den anderen hin.
das mehte got erbarmen
Leben nn ntht raAre
dae mich Meme der tdt:
dÖ die Uote Hagen sUien,
andhelztdenflirstenhlDnetragen." 616
'holt iie6 lobBch
BÖ der edel fix erkom,
des riwet er mich sAre.'
'leider Jt mooBen ei daa tnon
(och hftnt Sil eetbe kleinen frnmen), 630
von minen wlganden.
TOS Bofanlden ist mir leide
das ich Bd manegen helt hie
das ei mlrz niht en sagten.'
'nn seht wA der vUant 626
dac maai mit gnote niht enschle^
le miner frowen hnlden
her IcUne, JA het wir vemomen
wir beten iwer swmre
miner Trowen aaden 680
des soU niht geschehen sin.
wer m<dite des getrouwea
hie den Itp solde llo
nnt das din nngefttege nAt
Ich enkanmpu anders nIhtTerstAn,
den iVelsBeben gotee aom
do enknndea langer niht gestin
dd mnosen si den dac
des Ugi lue muitc helt gnot,
sieh dicke wol erverte,
daz falot si In selbe erwori>en.'
in leide gfietllche
sno GnntfaAr dlnein herren tragen
Aw6 deich iader lebentie bin.
und lieze mich tU armen 64fi
in disem grftsem sAre,
des wer mir,' sprach der kflnek, 'nfit*
si begnnden edo im gAhen:
686
«40
616 der herre Ar her BD, ftUt C.
628 Höhten ai A: sl mShten Bü.
dareh den B, dnreh hem D. 636
eawerte A^ emerte 0-
690 beehomea BCB. baaomoa A.
ckomen Äi beohiuneD BD. 684 Ten A:
■lach A: gotes slach BD. 640 erwarte *.■
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 1361 L.
im wart g«floo«lMt sfire.
der wu tQ ron im Torloni.
u »nr TOD Blaen ichuldeo.
het er ä4 niht getAu,
daf Bi BloedeäaeD
» tAds uilit het heizen sUa:
dd werte aich der wlgftnt,
mnoaten komen in den stri^
aider «art gehonwen.
Ton des tiereis Bohnlden.
kiudeo Bi ge werben:
mft' der rede gieogen dan
Mit wüefeadein iQt«,
muogea reken ligen vaat.
aach er elaea belt ligen:
wftren tod dem blnote.
'Hildebrant, wer Ist dasT'
lierre, das igt Volkir,
h&t mit ilnen huiden
«r bit gadieoet b0 iva solt,
wol werden aiene mak.
tLf die mioe ringe,
Bern lebne wai tu kleine.
ich het och in beatsnd«i.
Tidelni nie m6r began.
HelpMch, das wil Ich In sagen,
'6w«,' Bpraoh der kllaee rieh,
Dar SDO vi! manltoh gemoot,
daz er noch Botde ersterben,
Etzel dö Mgte mar«,
dA sprach melster Hildebruit,
mit Gonthere besezzen:
was von Alsej gebom.
ir fMinde and ooh ir Are,
die linte reiten dnrch ir zon, 660
wider siemana holden
het dia kfioIglD d«z eine Iftn
Hagen den bmoder slnen
so enwMre et allei niht get&u.
daz die fli Bnigoade lant 666
dt Ton tU manege wanden wit
et was also gsbroQwen
nAch nlemana hnlden
des mnosen si erBterlwn.
der kOnek and die swAna man 660
d& her Dietrich slner trflte
ftsen an des Bales want
sine ringe dorchalgen
d6 sprach der helt gaote
er antwnrt im ftne bac &6ö
der nns diu groezesten sBr
geMmt In dfsen landen.
daz Ich der aOle Immer holt
er slaog mir einen nltslak
daz der nun gedinge 610
der lielt bestsont mich eine:
kUener helt Ken banden
het mich geeoheiden niht her das
Bö hete Volker mich eralagen.'
'ein saht was sA lobeltch, &16
das ea mir Immer wA tuet
BÖ gUea verderben.'
[vm] wanne er gebom were.
er het bl Rlne daz lant
'der helt tII venneizen 680
sin maaheit tt erkom
6H het BD: ftUi A. 665 «■] sno A, tod BD. «66 madge wundea A;
maneeh wnda BD, 660 Mit BCD: Sit A. 662 an A: ror BCD. 668 helt
A: U BCD. 6^ immer At oimmer BCD. 669 niene mak Jr nemach BD.
nit Blüh BCDi slMk A. 676 wu A: din was BB. 678 von SD: f*Mt B,
660 belt fthlt A.
jvGoo'^lc
DIU ELÄ6E. 1433' L.
dia iit alze Trno gelegen."
dnroh ein getrlelloheD mnot
'wac kl^ ir?' spraeb Hildebnuit:
gescliftdet Ue bö sSre,
knanen überwinden,
er eine h&t wol swelf enlagen.
dftz er langer niht genas.
b6 ain werte sieh der degen,
idoch Terhinw ieb In a!t:
Im slnogen mloe hende.
Tor ndr veiger tot gelegen,
und ieb ooh «Uende bin.
der aebadet nns nie mtoe.
dorcb daz er rideln knnde,
hiei einen spOman:
er was ron rrien liden körnen
dai er diente schonen rronwen.
86 nunle edel wlgaat,
das wnnder mS geworhte,
in disem Btnnne hftt getln.
der kUnee hiez in danne tragen,
dort bt den andern was.
der stolzen beide gnote,
die fanden ei dar inne.
Oie dd der Bern»re
der Srete den er dö rant,
Hagen bmoder Danowart,
gemaobet het dar lone.
Ton Tronge Hagen wer Aber al :
Danowart der degen aiere
'er riwet mich,' spraob Dletrlcb,
ob es ein küneo wnre,
niht bßrllcber bAn getftn.'
dft klagt her DieWeh den degen :
weinet in der belt gaot
'ans hU diu Tolkeres bant
daz wir ez nimmer mtre 686
der dinen logesbiden
got wil ich des danc sagen
dfl ieb bt im in stnrme was,
ei d6z alsam Ton donerslegen,
diee wnnden alsA wtt 690
doz er in eilende
des mnoz ich aiaften omb den degen,
der sin tQ b6bTer%er sin
er warb nAob ganzer Are.
daz Toik Id ze aller etnnde 695
als Ich in w<ri geiagen kan,
nnd het sieb das an genoniMi
nn llgt TOn im rerbonwen
das nie videlnree bant
als der nnderrorhte TOO
des mnoz ndn berze frCnde lAn.*
di der woof nnd da« klagen
bej waz man ir stt las,
dar oSeh üs dem blnotel
mit leide In nneinne T06
nnd schowet sine swere.
der was ron Bnrgonde lant
der tU manegen rink schart
man sagt daz tu grimme
doch alnog ir tbt in dem sal 110
mftr danne Hagen viere.
'aln mnot der waa tngentUoh:
son möht der belt mmre
'ir mngt In nngelobt \ia
69S Und
ich och A: wanJ onh iob BD, fmaio oneh C. 694 nie A.- nimmer D, Imner
BC. 696 metA: hieienSC, hies niwui D. 707 dnuMA: dmt m» BCD.
710 von Tronge H^gea war« A: tob Tninege wnre B, Der trojnere «er D.
tot A: fehlt BD.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 1601 L.
tU wol,' apraeh dö Hildebrant 'gesebt ji waz ia sin hant
hftt gedient in einen lesten tagen, so maoE in deste wirs b«hsgfln
duz er eilen ie gevan;
ob {r debeiner mSre
der künk dö balde daz enpbalcb
du man in se den andern tnioo.
Die den helt Bftben,
ein iteniwes rttefen,
d6 spraoh man nnde «!p
den sobal der kUaec bArte:
ditEe wttefen nnde klagen,
er trat in den palas,
dA Tant er l^n einen man:
im Iftbten tx dem blnote:
rerhowen dnib die riemen.
niwan Dancwart gettn.
nnd wai geheixen Wolfbnutt
der edel Bemnre.
der gebfiget er di bl:
die ein berse ie gewao.
weinen ellin einio sfir:
£tsel für Dietrtobe apraeh
geligen disen belt tftt
s6 dicke frttmoUcb genesen.
der mObte gnoten trflst b&n.'
ai enweintes harte ain.
leb vnne geklagt s4 grimme
ad wart geklaget Wolfbrant
Sigatap den rieben
den herzogen von Beme:
Im lühten Btebie durch die wAt.
sprach her Dietrich,
getriwer degen tII gnoter.
die wArn elnea vater kinL
wan ich weisen niemen kan
nna habe geschadet a6 s6re.'
TD& Blne nnibe den maraelialch,
do begnnde weinen der gennoo
Bifib bnob in allen g&hen
Tü gremellohez wltefen.
'der nam Blcedelln den Itp.'
Bin trllebez herze im erstArte
bie mngt ir wnnder hcern tagen.
dA dln nAt gewesen waa.
atne ringe wol get&n
im waa der heim gnote
das enhet im ander niemen
ez waa ein XHetrlebes man
do erfcaot In der wlgant,
aller sSner swnre
er wart och aller frenden Tri,
der belt mit leide began
dea half Im der kUnec btr. '
'AwA dai ich Ie gesach
er ist in maneger atnrmes nOt
In a#ea helfe er eolte wesen,
si enkonden niht verlftn
ez enwirt nimmer mftre '
noch mit bA läter stimme,
bl dem reoken man dA rant
ligen JamerUßhen,
lieht alBA die steme
'wer was der dich erslagenbAtr '
'belt, nn riwest dno mich,
mlo Tater nnt ^ mnoter
wie tief dir dtne wnnden sint,
717 w&lBBen niemen Ai des wiisen nine BD.
724 im etatorta A: Im (in B) atorte BCD.
ohuDiJeD A: neoboiideDi B, eDohandeDS D. 745 die aUine J.
dar herte BCD. 747 Oetriver Ai tiwer BD, vil tiwr C.
jvGoo'^lc
S88
DIU BXAOE. 1671 L.
edel nckt bftrel
aber rnbe hfat getragenl'
Sprech meiiter Hlldebmtt:
icb ttnont dA bl in beiden:
Diwan mit dem ende/
Bpraofa d6 der Benuere.
b6 bet got wol le mir geUki,
fHimdel delz got erbsnue/
er Sigstabe nemen hioB.
Dietrich und Hildebrant:
mit im an dez minnisl
wan nogefttegin lierun str:
do bflkaat er Wolfwlne
den der belt flf tamoo.
DU was er nac Von blnote.
t«t geraHen an die vsnb
'berre, deist der nere min
Sara dei kttenen Nftren.
hin leh gesehen U ndner dt
dai bhiot Von tlneD wanden,
an deheiner slafate sagebeit.
wo) einem degne gellch:
Olnllite der Junge,
der ilnog och Nitigfir«.
do er 8i erralte beide,
er aprane aao Qftrbarten.
dla eeharphn wilFen an d« bi
böhe in rAtem ftare,
■Int^ die beide aile drL
der Til kflese Wleoant:
der berre As Borgenden.
dhi belA aller dlner man,
Oeb ilaog er Sigbtre,
wie tU dn miner Are
'in Ult Volker erelagen, TM
'dar nmhe elnog ocb In ndn baut
Ine knnd ez nfitt gescheidea,
'Aw« min eilende,'
'daz lAh eratorben wBrel
was loh armer man rerlom bAo 16b
den sehnt von dem arme
maaegen trlthen nider liai
Szeln frOnde was gewant
■in beten anders keinen liet,
dane was nlht kartwUe mfir. 190
Too eines faelmes aehlne,
der «Dst Iflter genaoc:
Jt was der degen gnote
dft spraeb meister Hildebrant
lUtt der barogritTO dtn, TOS
nie belt bA gar nnhAren
nn Bebt wie den flni; glt
der reke wart nie ftinden
in disem Btarm er Ue streit
do ilnog in der degen rieb, 7tO
der Togt der Kiblange.
der edel und der hAre,
(er tet nna tu le leide)
die beide niht eneparten
it: do stoben in dfo helmbant TT6
GlielhAr der ongehinre
oob liegt in hie neben bt
in sinog din GonthAres han^
daz enknnde niht erwenden
du er wäre komea dan. 180
einen degen «utre,
7S1 Sprach Jt apraob da BC, epraeh abr S. 766 wol n mir A.- vil wol JTCD.
756 dels a, du 1> D- das A. 769 im J.- In BD, iamer C. 767 Hau ich
?esBbeD A. Ich [noch C] Kesaoh BCD 770 der degen A: der knoeoh BCV.
74 OerharteD A. 776 staben A: ringen BC», 777 neben A: benaben C,
benebem B, enneben D. 176 in A den BCD.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 16« L.
nad den kflenen Wlkharten.
in Btnnue dt« hende.
mnoi! Ol» imer pich gAn.'
mit Jimer dA her Dletrleh.
den BfiA mit tftte erBohofte:
mit kraft ersehal ad afire,
Ton sluer klage der Testen
dö^ai gennoo geklagten die
dA aihens das der palai
TOn den verohwnnden.
dannen faiei ai tragen Dietrich,
nnde aA grOi Ir klagen,
hie ftse veloten dia wlp:
atoont nh gtdmm Iride
Es was ein wnnderiieh geichiht:
die dl toten zflgen fix der vAt,
nn aeht, wl erverte das Ir Itp,
entwiffen mnoaen die t6tenT
si beide IQtzel aparten
ir bdder eilende
ril di<:ke rinfte» began
Ezel der künek rieh 186
sin wftefen gein dem Infte
dat ob dem kOnge b6re
daz bfia mpbt nider breiten,
die al fnnden beten hie, .
gemflret allenthalben waa 790
Bvft s! wnrdsn fimden,
ir leit das wag eö jmnerlleh
daz in das nisman knnde sagen.
Tü maneger Jnncfrowen llp
gela trfleber ongeawelde. 796
dane was ad rU der manne niht,
die man di veige ftinden hit.
das aehcene meide nnde wlp
rine röteiy
•aeh man ron rrowen ab gezogen, der melster seit das angelogen 800
afai dialn mnrei
nnd mit Jimcrhaften siten.
der d niht enstiiclran künden.
daz al ai anllan fli der wit,
dai waa alles noeh ein nOit.
siner ungetelltMi apU.
die dar kAmen dnrh die nAt, .
die Btrifte der kflnek alre.
das wlp mit tAten nmbe gin^
die ei pfillehen t«ten?'
Die reeken As den ringen.
daa TOik le grAien aoi^n ;
vil berten dienst in ir dank.
wie ai si bmhten As der wit.
von in gie er si sehant
dln herzenlloben aw»re
die riemen vrowen flf snlten,
dA der künk du het erfanden
fwas er her geweinet hil^
nngemflete hete pfliht
er saeh gesunder manne ril,
di d ir mige fhnden tAt:
'weit ir daa haben Are,
nnt' das hie gesunde etint
er g6h6t daz si entnHten
der Wirt der knnde bringen
ji mnoaen si im borgen
ii witse wiren di zno krank
der klinek bet niht zomea rit:
di er Dietrichen rant
798 chnnd« ssgen Ai chaa (mac B) geaagsn BCB. 798 ahona J. ao bIkbd«
JID. 801 din lienentiohen aere J, in beraenlieher awvre BCD, 605 nnge-
ainete BVD: Dotnnot A. 810 pillielien J; piUicber BCD. 816 da er A: d&
er aber MCD.
jvGoo'^lc
880
DID ELAOE. 1711 L.
aiun(i«Bio was her Dietiinh:
der linte Bam der stöns.
die Borge der ron Beme:
Binea schaden ftlsd gr6z.
durch din rlgelloch her nider:
ti fanden niwsn Uten:
8wh man von den wnodeD.
wurden Bieeh Ton der klage:
gewflefet al«ö tbre.
wAren ir nn fia gebagen.
Du nobte mebter HUdebruit,
alB er slnen neven eaoh,
'nu Beht, tU edel Dietririi,
mit kreften UU gebonwen.
du eins BÖ tnmben mannes hant
alfiege disen Tolkdegenl
der kOnc and och der neve min.
das Bi in Btamnes Btonden
her Dietrich schowte Blnen maa:
s6 each er Wol/barte
gevallen bider in das blaot:
aller slner leide,
in angeetUchen sorgen,
man dA an Etzelen vant:
hio hi Dietriche
Wolfhart der wtgant
daz Bwert in Btarmherter n6t,
das Diebloh nnd Hüdebrant
kooden niht gebrechen,
nns du sii mit Eaogen
mnosen kloexen dem man.
'bwb,' sprach her Dietrich,
an als6 hfirllchen tragen T
Jk sach er llgen nmbe floh
iedoch entmog niht eine
der küno saoh nngeme
du blnot alienth^en jltz
si gieogen her nnde wider, SSM
den sal mit blaote rdten
die vil wol geBondan
et enwart nie be delieiuem tage
aiit hundert oder mhn
dfthnop sich sunderniwei klagen: 826
dO er WolTharten vant
zuo Blnem bSmn er dd sprach
wie der tAt nmbe sich
wie sold ich des getronwan
als Olselher der wlgant 880
nn «int si beide hie gelegen,
daz müeze got geklagt sin,
ie ein ander fanden.'
wie liarte in Jftmem begani
mit rtetelehtem harte 886
dO manter den helt gaot
dO weinten aber beide
die helfe unTerhorgen
der Btnont mit wfaitender haut
in klage, der kttneo ttebe. 8U
het Terknimmsn In der hant
Bwle der helt wnre tOt,
im dai swert tte der hast
dem zommnotes rrechen,
fts slnen nngera langen 846
dd mans w4ffen gewan,
'gnot swert, wer sol dioh
dn wirst nimmer mA geelagen
820 und At oder BCD. 831 Si-oiwui J: ■inenUtt wao BCD. 93i oder
fMt Ä. 881 Btnsge BC: Slaooh A. 8a4 sioen MCOi sine A. 8S6 mut«r
d: nuDt M BCD. 897 wftioten A: weiDUns BCO. 889 der A: da BCD.
810 inobUge Bd inohlsgt A, ia oUagt« D. 841 verohrommui A: TNotünm-
ueD BCa.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 1781 L.
■ft tQ bt kOngen rteben,
hftt gealagea Wolftirt
wie mir mlo helfe Ist benomtDl
WolAut TOr den wlgaaden
nooh lae In dem blnote.
heben üs dem uchen:
nnd flenn flz den ringen.
Vu im Til an im gelegen,
sin tot Im J&mer brflbt«.
de« im gedtenet het der muil
'Aw6/ iprach her Dietiieh,
bringest nn nlmer m6ro
90 dn mleh dicke hist brftht
du er dich leben niht enUe.
dft w»re dn le neben min :
leider nimer mfire.
als dleh ril lobD«h«u
wb du ich le geborn wart
war B{A ieh eUender komenT
mit dnrhblczeD ztnden
man hiez den helt gnote
aln herre bat In wMchen
TU grflfes gedingfln
dd Btnont er ttber den degen:
hef wac er dA gedUit«
dt Toa er reden d6 begaa.
'mieh mttet dai du, bell, mich
Ee storm In solher Are,
got hAt Obel mieh bedAht,
ewA es «n die hSrte gie,
no getriBBte loh mich dln
Etsel der fcttoek her*
hAt manegei sie ron dir genomen : nn ist ei leider alaA komen,
dln helfe ist nng geswichen.
Ton OUelhfirea wnnden.
an wem iehz rechen eolde,
dienen, tagenüiafter man,
dea eomag et leider niht gesln.
Der Ut hie aa dem ende.
hAt Tante sieh gemAret
daz ich le BcUet von Beme.
mine mAge nnd mine man:
des hnlft ir mir gemeine:
d6 sprach neiater Hfidebrant
wan lAt ir iwer weinen stAoT
so klagt loh immer n6n
er was mtner swester anon.
Ton JAmer wendet iwem mnot
den reoken mu d6 hin tmoe:
von den lantUnten.
dln Torwe tat dir erbliehen
weat Ich an dieen standen
wie gern ich dir nn wolde
als dn mir dicke hAat getAol
aller der trdet min
min langen eilende
der tack b1 geonAret,
ir wAret bl mir gerne,
Bwu ich se tnon i* gewan,
an atAn loh altera eine.'
'Ow6, TU edel wlgant,
B<dt wir dea fmmea bin,
dlaen degen bAre:
herre, ir snlt ato niht entnon:
klage diu Ist nleman gnot.'
er wart gesohonwet gennoo
bI begondw trlatea
849 dich BCD6: diofae Ä. S&3 hiei f>Ml A. 8M de A; der BOO.
866 d«n Ai den werden AG, den iongeD J). 860 Bringast nn At Dubriogut
BD. 863 neben J. baneben BCBO. 866 iat ii BCDG: tat A. 877 wäinen
Ai oblagen BCDQ.
jvGoo'^lc
332
DIU KLAGE. 1M7 L.
den hfllt nftch slDem eode:
Wut der hslt gegriffen u.
die in A beksnden,
Weinten sl in sftre.
dar nftch t6d« wiA gekleit,
6nu tU ervoFben.
vil maneger awinder Bwertea ewank.
bA mtlest nmns doch rergezun.
nnder di6 tflr in das blnot: '
daz in nlemMi tnestan knnde.
fanden der edel wtganl^
äi er dA Wolflurton slnoo.
die er och het erslagen.
her Dietrich und her Hübrut.
Toa dir erbel&a« Dt
nn niemta satn dn tnte.
doz dich des nie dfihte tU,
der werite knndeat mMben.
Komen oni nn dSn ende,
der leide hie s6 vil getin,
eich rechen sisö sftre.
sIdoo mir din eilen nusre
öwt w«n war du i ergftn
der küene degen Volkerl
worden der manHevinne nun.
d0 si M BecheUren
er lobte si ze wlbe
ee tr&te lobt ooh si den degen.
ir gedlnge nnd din frönde min:
Ton klingen immer mkt9,
din DUTcneTinnfl GOtlint
dft Ten erbet ei mi«h an.
Terwitwet leider alae fhio.
Ich enbitte ez got TerendeA."
88& in a baeliandea MCD: bBohftnden in
8% het hilbruit Ai hildebnut BCDO.
erbloME BC, dq arbloiet D. du di
gednhte BD, dnhta nia (oiht C) CG.
TOD maneger wlien hende
ei wnre wtb oder man,
mit gedmhten banden 886
sol des ieman haben 6re,
aö het er mit der wftrlieit
an im iao verdorben
klagt man tflsent jir lanc,
der Wirt der was geeezcen 890
■A aAre klagt der helt gnoi^
alt wart In kurzer stunde
Otselhfir fon Bnrgonde lant,
bi im lae ir noch ^ennoc,
do begnaden si ir rient klagen, 896
si sprichen 'AwA da« din Uot
Awe, das golt git
du wer sA Aren itaete,
swaz da ze Moden nnt ze apISl
da bist ron höhen saehen '990
ans habent dlne hende
das nie tnmber heli begao
diizec oder mAre
der küenen Beruera.
als im riet der gpünun, 906
■ö wnre der Jai^[e kSnek bAt
mit lAte froogen ai da* «a,
bl BäedegAren «Aren:
ae liebem lancUlw:
an ist rO (Ibele gelegen 910
ich BOit tQ onTertribeo sin
ob lebt der degen hAre.
din ist mlnei baaen kinti
nn ist dia magst wol getln
nnne weiz ieh anders waz ieh tno, 916
mit kraohenden henden
s A. MtnlttaB Ai m gadmeton BCn.
897 erbeloaa Ai nao arbelos O, m
das din aCDQ. 899 nie dnhta At nie
90& fl. A: ftUt BD. 916 laidar f«Ul A.
jvGoo'^lc
DIU ELAG£. issfi l.
mm hnob deo belt nuere:
er »nphiel In wider to du waL
Ton wlben and tod mannen.
dft man Krfanhilde vant
Ues man zeeamne bringen.
dnrch dax ai wiren kristen,
war Ir Me solten komen.
Ton henienllchem leide,
die krieten tut die Iieiden:
d6 raat man GAmOten
mit einer Terohwnnden;
was si wol eilen wlt geslagen.
der recke alnes idilldeE ranli
verwundet aUd eftre,
Der wanden mobte genesen :
wan in het bestanden
Bfledegtr von BechelAren,
ocb bet er KIledegAm erslagen,
M diir« werlde knnde
dd aaeh der alt« HUdebrant
die Im het RfiedegAr get&n.
wai ob er wnre genesenT
danne der berre GAmAt
Ton blnote nac an Blner bant
nicfa dea Bwertes ecke:
«T di ninder ane vant :
knnde wanscbllofaen geben,
gefliuen sieb 6f ftre :
dö sprach der kUnek rtche
'Solte dirre belt leben,
aa mloen snne wol gewanL
bet das kiot gerkten,
sam bet ocb min ann getSn.
der wtsre wot eO ilche,
beten trArt an dea de'gen.
er was ein teil se swnre,
TOT wnofe erdAs do aber der eal
idocb tmog man in dannen,
diu Idnt TOD Bnrgonde lant 920
dsz gescbacb Af den gedingen:
ir eogel tu wol wisten
wart 6 wnohs iht Temomen
daz tAten nn die beide,
ir klage was nnbescbelden. 025
BÜ gftre TeracbrAten
gein den bmaten an den
Bwie wol ze scberme knnde b'agen
in het din Rfledeg&res haut
das der belt niht mftn 980
dl Ton mnoae er tot wesen.
ein belt sno einen banden,
dt ei in atnrme wkren.
den num oünmer verklagen
anx an die leaten atnnde. 936
die g&be in OAmötea bant,
het ee der helt verila,
nieman dorfte ktlener wesen
man aacb im noch daa Bwert rAt
dA saeh meleter Hlldebrant 040
scharten noch flecke
wan din Bfledeg^res bant
er hsBt allea sin leben
man klagt in deste mfire.
ano hem Dietriche M6
sA bet ich alles min geben
ntch den von Bnrgonde lant
die le dac beste tAten:
dem het ich nünin lant Iftn:
das el alle geQcbe 660
DQ iBt ein ktinne hie gelegen,
I wol fcUl A. 915 BDO kern A .- sam harn Mf aem heirao C, an dem kerrea
H7 minem enna B, mine snone A, mtnen snn CD,
jvGoo'^lc
834
DIU KLAGE. 1991 L.
daz beste das er ie gawM.
dln wnodeo nnde dtaen t6t,
das mnoz mir min leben leiden.
CrfnihUt Hagvn Ton in drin,
die lenge f(lr die spanne gftt
ed hlitt Bi nnn« mit»
sinne httrten kDDde.
an ndaer trintiane Bchln,
das mit Bittse ein Ithter man
D6 fatei er GAmQten,
wegen ftf mit banden,
het gewendet alnen mnot
da man la solde tngeu dan.
Ol grase and an lange:
di man die tMen &z trao«.
der edei ont der ttuere,
dd Bl in brlbtea &s der «ir,
iie Aren gerenden nouwen,
fix «nre ia A geitmen baz
dd er bete nocb daa leben:
dai In daz lieb geBchmhe
bl geanndem ainem llbe.
geklaget harte sftre.
Diwan weinen nnde klagen.
Klagten mit den wlsen,
klagten alle gemeine,
mohteu klieben her dao.
verrer an die wlte.
d6 rant man RüedegSre,
ser werlde nie mit wart geklwt
rerlom der warlde wQnae,
»0 Til eren nie verdarp
na lAxea sin dfe swsre
waz na redete Dietrich,
öwe daz ieh niht wenden kan
vil tngeatiwfter 06ra6t:
es hste wol gesobeiden
niwan daz lilzel wlbee sin 965
an ir tnmben herzen rftt
denne leman der üf Are
daz ist an dirr» stunde
daz ei also wlse wolde sin,
het ein bezzerz getin.' 960
den EcUnldebaften tAten,
der TOD allen eohaadeo
dd gebAt der kfinek gnot
wol gewabsen wag der man
din tUr wart im ae enge, 965
i dd was er anel genooc,
Bwle swxre ab er on wnre.
zao fan giengan dar für
die in di wolden aebonweo.
(rDnscbnldenwUiebsprerJtendaa); 970
got der wottM in alht gaben
daz in dehelDin snhe
er wart tod manegem wibe
da enwaa et an niht mAr»
die tamban, dac wil ich in ugvn, 975
die tAren mit den grtMD
daz Blch die mflrateine
dO brAht man den köenen man
dar ntck in knrzer zlts
daz ein belt b6 Btoe 980
an dem was mit wirtielt
daz tx einem ktinne
als dö der marcrire erstarp.
and sagen in diu mvre,
dd er den margrftTen rieh H5
954 Dai i: dei BCD. hat A, het BCB. 966 Grienhilt BOB: Qrimer A.
969 also A: ao BCD. 968 gebot J: gebot ii B, gebot onch D. 964 in
Bolda tngBn At in iftUt D) tcagen aolda BD. 96T ab «r It, abw er Ji er ab
C, ei abr D- 919 verrec B&-- Tatr* A.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. SD69 L.
in Blnem scUIte ßgeo TWit,
dfl Bpruh der von Berne
gtn Tor zwelf JAren tOt.
das mir bener wnre begraben.
min aller beste kflnoe,
Ist an dir flinem gelegen.
und wnne och ttt der erde
dai bäte dn mir tQ wo! scUb.
mnose rftmen mlnia lant,
wsn an dir einem, BfiedegSr.
WM mir eö Tlentlicben gram/
der mir daz gehleie
dA reit ioh fif den trAgt dln
d6 lobteB da das, BfledegAr,
dioh A mfieie hiben,
do srwnrbe dn mir tmlde,
alad grAiei vergas.
dn hmte mto oob loogen
bl dir TÜ dicke albei. .
helt, fn dlner liaote,
Dia edel kflniginne,
du dn entUelte mloli in not
das Bi rieh imer mAre
wie il das bedi^te
mit dir, ril tngenÜuJter man.
hin M Btial dem rldien,
in sine htüde mich snphie.
gebrast in eilende,
ttten mir ein aUea bnos.
sO Terre nn gefromt htt,
fix miner kamere genomen.
mir TÜ elluidem man.
het er dich leben lAzen.'
ab Ifite erwfllnte Dietrich,
er nnd melster Hildebrant.
'nn meht ich als gerne
dn h&Bt mich l&sen in der not,
sno wem sol ich nn trAat haben I
min fMnde nnd min wOnne, S90
es wart nie getriwer degen
nimer deheiner werde.
dA ich den Tländen min
die triwe ich ninder dA vant
GUel der kUnek hAr S9A
das ez nieman ensam,
daz er mich leben liese.
zno den wlderwinuen min.
das £U«1 der kfinek hAr
A dn mieh liesest rAhen. 1000
das Etaei miner sehnlde
mit triwen t»te dno das.
den die mich mit ir ongen
ich was Btseln nthen,
nnz fron Helche dln gnole, lOOA
aa. dir wart des inne
der rrowen ir tagent dai gebAt
begnnde filzen sAre
daz si mich ze hnldes brttht«,
alles trttege dn das an 1010
dsz er gewaltloliehen
dar sno Terlieze da mieh nie
■wes mir nnt den mannen mla
dln mute und dlae heade
AwA der mir dlnen gmos 1A16
der hflt mir allen mlnen rit
dln sterben ist tU ttbel komen
got der hete wol geUln,
mit schrien ine mtsen
daz Btzel der kUnek rieh 1020
999 lobste dn Ai lobestn BC. 1000 liesest BCD: aihest J.
ticbllehen A: geoBdeohlioben BCD.
lOJl gewal-
jvGoo'^lc
336
DIU KLAGE. 8141 L.
Dft Ton tU gftre oncbrabte,
d6 spncli an fOnte bftre
nüt In tH pflliche Uageo.
algam die Teder taot der wint,
bO rebte gar notriwelOs.
dehdaen kdeneren mHn.
bO miBBenet er mir nte.
Bwea mleh der belt d&ano bat,
dsz iBt DB zergugea:
mit mMieger bände swsre,
ad wer er nol bö mOte,
Bwoz tüsent klinge möhten hftn,
AwA dai nieman Bterben mM
%6 wnr o£b ich m tot gelegen,
ble toten Tor mir slhe.
Dm erblsiea bint die leven.
die mir ie wtren gram:
dö Bprach der berre Dietrich
oicb dem grdsen dienst sin
nnd KD ZUedegCreB Unde,
dir M 6ren wfaea
dö spraob der Botelnngee enon
nnd b»t ir des niht, Dietriob.
gedingen, ttaa lob b1 ir rfttar.'
du er den belt gaote
wnnt waa selbe Hitdebreot
m Bioh neigte der man,
das mnote den belt mere':
RQedegte der lobes rtobe:
dö er in brikhte sno der tUr,
Tor nnkreften briogen.
mit Bolbem dlenete einem man.
dem was sin kraft eatwieben
er Beig tno BUedegAre.
1023 Salt A, Bol BCa. 102S ie chimk
nen rat J; mine epraoha BCD.
alB er tod scholden niidite.
'JA Bolt ieb BttedegSre
bIb trive b&t mioh enbor getragen,
ea enwart nie mnater kint
icb WBne ocb ie kfink rerUa 1026
alt icb bIq künde ie gewan,
Bwenne er an minen rAt gie,
daz mnoBe ich leisten aa der stat
mtn hene deiet bevangen
ob er noob lebende wnre, 1080
dai in itimmn niht berilte^
das bet er eine wol Tertftn.
nnz im knnt sin leater tac:
slt ioh bA manegen Üwem degeo
li llgent rehte als daa Tlbe 1085
ei megen nn Übte mir gedrtwen,
deni Un ich allen worden lam.*
'edei künk, verdenke dteh
an der lieben niftel min
die in dlnem bof gealnde 1040
und dir lobes tQ' gebAren.*
'daz soll ich pllBcbe tnon,
ai BQln imer ane mieb
HUdebraaden d6 bater
btiflbe 6z dam bloote: lOtf
(das tet dea grimmen Hagen haut):
Bin wände falnoten began.
im was ein t«U le Bwnre
er tmog In «ngeatOebe.
in konde der belt niht derfdr IMiO
•s meht nooh mlsselingea
der klink der aach den recken an:
nnd och din Tarwe erblichen:
des erkom ril 'sftre
A: knneeh ie (nie B) BCD. 10S7 ^•
debeinea J: d.«B BCD. 1086 na lOit«
IMl u Jt een BD. 10G3 «hiiak
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. S316 i;.
der edel Beriinre:
Dich WMier man d6 BUide,
slner knfte hälfe wider.
200 im kniet in du blnot:
siel) arschamt Hildebrant:
harte Bweliigec lae.
der dient im no tOd schaldeii.
ril dicke harte wol geriten:
das Etzel hcte getftn.
«tter offen den eal.
hie Ase TOB dem mnre,
Si eotfimteii «eh aibt m^.
Tater aller tagende,
getrlw uieman vaa bekomen.
t!1 maneger mnoter kiade;
mit wigellchem mnade
■i moften alle geUche,
gar Aue fröndehaften lio,
sieh mehte haben hl getfta.
die klagten Rtted^tre
das tUme nnde palas
antworte tod dem schalle.
TOD herzen dö den finz tmok.
tO der Bohcenen wibe:
was in serizsen atre;
Ton ir bonbet brach das fakr.
Ober haot gewonnen.
naoo antliUEC mao d& TSnt:
gein herzen geswtoigen.
wnoften also sQre'
wirt Toa linten Ternomen,
■ehrleode in daa riebe.
den wart gemfiret d6 Ir leit
M faiez man bAren zehant
es was im harte swaie. lof
das man Hildebraade
der kanec Etiel d6 dernider
do rergöa er den belt gnoL
sin honbet fif des kUngea haat
dem er dt diente manegen tac, 1(M
er het nftch ainen haldeo
ez w»r Qbele Termiten,
BUdebrant -der bat dO Uka
sich hnob nngefUeger sdial
db man sagte wac dA were. IM
dö trnog man Kitedegdre,
daz in alter von der jngende
dl wart swlgen gar beiMwen
allez daz gesinde
schrien dt begsnde. 101
beide arm nnd rlche,
das din erde ander ia
magde wlp nnde man
BÖ herzenllcheB thn,
nnd Bwaz geminres dA was IW
der ongen grün tv alle
man sacb dA sümeldB genook
dia wAt Ton ir Ubo
TÜ manegin magt bAre
ir het der nngeoAden TAr lOf
mit blnote bemonen
dA wart TOB maneger «iaen haot
die alten zno den Jongen
daz es nimmer mAre
als ob kraaohe wnren komen 101
Etsele not Dietriche
mit Bobedellcher wArbelt.
Bwaz man der besten dA Tant.
1066 da 4: do BC.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE, sass L.
der wart dd fts besnndert
kriBten nnde heidea:
warden gelegt fif deii r6.
dai WM alles gar ein niht
TOD manegem edelm Uade.
mit Jftmer An« wAnoe,
der kom dar mit leide
Die rrowe Helohe het gesogen,
mit frÖDdeo waa gebonwen.
das BJ 8Ö nlder soltea komen?
ein teil leb in der neiue,
wut d an geBcbriben BiDt
fron Herrit dinrlohe:
■tn angenegia hersen afir.
deB kfinec Mltigfira klnt,
dar kom darch leide sohonwe
«neB kttngea tohter hör.
nnd Baz le Franorlohe:
Helciie ereogen slo kiot.
kdmen Hildeboro nnd Berlint,
Rildebnrc diu sohanden Tri
Herlint was von Kriecheo.
Under den achcenen nowen rant
diu hertoginne Adeliot,
den helt man wol bekande:
ein h&B an üsgermarke Bt&t:
dft wnohs Ton Unde diu magt
sine eint oob alle niht erkant,
nnd Krimhitde kftmen an.
and Helcben ce 6ren.
man in allen landen rant,
er lies ir gerne dar Bin kint.
kdmen cno dem schalle.
albencehen handert
die lieben zno den leiden 1090
■was dft wart geklagt £,
dft wider nnd nn hie geBchihC
das riebe bofgeBinde
der höhen kttnge kttnne,
wol lehs nnd ahzec meide,
den 6 äfen regenbogen 1006
wer mehte des getronwen
in waa Ir trÖBt gar benomen.
die Ich TOQ sage erkenne,
dar gie tnmn Helcfaen awester Unt,
dfl mBrt sich Dietriche 1100
noeh kom der hdhgebomer mftr;
din mlnnecltche Sigelint:
GoldrOn din fronwe,
der was geheisen Lindiger
dem het minneoUßhe 1105
mit der JoncCrowen sint
sweier rieben ittrsten kint.
was geborn von Nonnandi:
TOn klage man tu der Bleoben
nftoh den kom do sft sebant 1110
des kaenen Sintrams kint.
er het bt dsterlande
Fttten noeh den namen hftt:
von der ich hie bin gesagt
die Belebe zdch In Hianen lant JUS
Ezeln man d sande dan
nieman alsA bfiren
dem Heichen togende waa bekant,
wol ahisee grftren tohter slnt
die Witwen kOmen alle, 1120
) erohenne Ä! beoheoDe BCO.
1091 wart Ji wm BCD.
gia A: oMtefnaga BCD. chomen A. 1106 se Ä: in BCO. 11(A Ton
ohlaga BCDt da tob oblagt Ä.
1119 het J« aas BCD.
1101 nngeAw-
IIW TOD
1110 iokcBneo] aohoUo Ai ionob C, frMt BO.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 2357 L.
339
der mao ond mAg« Ikgen tdt
die man ter werlde ie beraat.
sHei fröaden Inre.
fanob sich dar diu lanUchaft
BeidiD spU nude fmo.
si giengen saocbonde
allenthalben fif dem wal,
sam xe markte darcb die kribaen.
gesKt tU wtt«n in din iant.
BWl er older vaa geslageD,
ir frlonde fiz dem bluote.
ir klage an den etunden,
ir triwe man bl JSmer Tant.
nnd von manegem edelm wlbe
manie wol gezieret klett:
dem golde geamue.
die toten ein den Unten,
sach man dft manegen tßten
eilsret was d«t palai,
Do enknnde nieman troeaten
Bwas 6 iemaa bAt geklagt
oder nocb geklagen kK&de,
WAB ailea üf ein aader komen.
der aobanen Herr&ten mnnt:
doch erbwmet im ir leit
mnoieu taon da« er gebot:
er bat «i leiten tob dan.
her Dietrich nnd Hildebrantl
die drt kflnge riebe
dos tr die triwe l« gewan
die edeln nnd die rtohen,
der kttnek gle dö sft zehant
nnd Bin Idnt an dem r6.
sich hnop von klage din meiste oöt
des wart daz Etzelen lant
Ton disem grimmen nuere
mit vil klegücher kraft
daz lint seig alleuthalben zno: 1136
ir friande zoo der stimde
Tor dem h&se nnd in dem ul,
der tot het einen aAmes
dfl islloher den einen rant
gennoge aaeh ilkan danne tragen 1130
do hnoben frowen gnote
um als ft nie begnaden.
man sach ton Jnnefrowen haat
gebrochen TOn ir Übe
■ine wolten nibt das ir leit 1186
■wie rebte nngenmne
küuen Dade trinten
ze Terhe Terachrdtea.
der 6 sfi toI der velgan was.
die besten and die bcssten. 1140
oder von klage her gesagt
der klage nrgritnde
nn het her Dietrich rernomen
ewie vil Im leides wnre knn^
ai and ander maaio meit U4&
ein teil sohlet et st von dar aftt,
wie ((rdae nnmnoze dA gewaa
si hiezen sarken ai zehant
harte hfirilche.
daz li snnderten dan 1160
das tat man pilllehen.
dA er sin wlp ligen vaat
Tor jftmer wart im alsd wA
1121 man nn mage Ä : man nad nage da 11, mage ont ^aa da CD. hnop ftVU
A. 1133 Wirt A. 1136 Munde BCi frade AD. 1133 an A: tu BCD.
1148 nn Ji do BCDJh. 1U9 hart« herliohe Ai Oot lone [hem D] Dratertohe
BDJK llfiO das li nnderUn A i da* laan ai (Do man do D) noderte BBJ%.
116S dtf Ai ftUt BBJk.
b/Goot^lc
S40
DIU KLAGE. 3499 L
du er Ti«l en nsraabt.
Das im ido der itnnd«
begQDde breaten dfts Unot.
das es ein grbn wnnder was
wer knode klage di gedagenf
die dea jftmer maosea scboavea.
in jAmer klägliche
das er den tip iht iö rerlür
du wer in beideathalben gnot
dO was bereitet in eia aaro,
dA man* in legen solde;
tincT Qnde rtohe,
Teire brftht üi beiden lant,
beidin sin kint ond atn wtp.
stob hil&klichen Aren:
ai b&ten got der stle phlegen.
Des werden Botalaoges bood.
wan als es triwen tobte i
die meaie aoldsn Bingen,
alaO kond en di Bcbalfeni
den beiden, der och dm geaam.
den gooten RItedegAre:
geleit mit tAd« In aln grap.
dl den pfaffen an der bant:
die bAten alle geltobe
ond den gapten aande MichabAle
die ik fünten bieMn,
sine brsbttD sl ler erde:
bestat in manegem eaAt.
nnd sin geselle Volkfa,
die worden dd alle drl
H&wart der stark«,
in het der Jfcmer dt zoo brAbt
&z ören and fix mnnde 1155
sO B^re klagt der belt gnot,
dai er der klage ie genaa.
si beganden alle mit im klagen,
riter nnde fironwen
bftteu den ktineo riebe 1160
ant dac er bezsem tröst kfir:
do getrösten sl dem künge den mnot
der was wit nnde starn,
ein phelle von golde
geworbt Til spebliche, lUS
dft man si beide In want,
do bestatet man ir beider Up
dnrcb ir heil ae mftren
aam tet man BlcedoHn den degen,
wai moht her Dietrich na tnoa, 1170
awu man der Tindan moht«,
die hiex er balde briogen:
er gewan die phaffen
dar nAch nan ab sehant nam
mit dem wart vil mishel 6re 1116
doch aach man manegen krtoastap
awaz man Ir utder atfile vant,
got Ton bimelrtnbe
geniden )r aller sfila.
niht langer si das Ueien, 1180
die fcAit^« worden werde
Hftgen der starbe,
ont Dancwart der reck« btr,
ir berren gelett nlfaen bl.
der kGnk Ton Tenemarke, 1186
lies ebnoge Ai heida BD. IIU von BDJk: nud Ton J. 1166 in want
BJ: Uine wBDt A, iane Taut oh. 1178 8r gewan die Ai den CMatea (heiden
O ir BCD. 1174 hiiden ABD: kristea C. 1176 wart A: ftktt BCB.
I17B Oaleit mit tode A: wart geleit BCB. 1119 den gnoton At fMt BCB.
g«naden A.- ce genadni MID. IISO da BCBJh: f*Ul A. du Ai di BC.
do », da A
jvGoo'^lc
DID KLAGE. S463 L.
341
Jrink sod IrntUt,
befltRtet bArUoben.
xno der höbztt wftren komen,
mit gfietllcben diogen:
die knnden ant die geste,
du volc dö raoveng niht eaphlao.
b tnaa begrnob die h9ren:
i die Mider wuiden begnbeD.
Eteel nnde Dietricb
ein kund Bicb niht verendeii,
^e besonder begraben:
■6 tief ond aisb wlt,
wol verenden konde.
das die lautiiute dno
Und graobeo eise gmobe sSt
ind alsfl tiefe in d'erde.
mit solhem jftnMr mir begrdwn.
du geiind« von dem Rlne,
■it in brttaten Id du lut,
ftn den slcli intA hoob din aftt
dnieb ir eilende
man ituot dft reiger mftre.
als iftb in dick« hAa geeelt,
dA ei all ze itete w&ren komen,
von den äie giengen von dorn grabe
dar ai ae dahnaen etonden
M was ebi grimmea acheidea
die klagten alsA aAre
dft TOQ m«re lagen mac
81t in Made nibt gesam,
der die noeb lebende wlr«D.
ril angUetlloliB vant
der gnoten recken nibt «neaeh,
den fUrsten von Beme,
die drt worden och dA mit
die dar fla andern rieben
der wart oeh di war gonomen
man Utea alle bringen,
air laDgen betterest«. 1190
ditae werte nu an den driten tac,
ir mOede mooie mAren,
die mnoeea oeh Ir rebt haben.
die berieten d6 sieb,
wolt man die eUeodea 1195
ai mUesen ein grap baben
das man ae etsUoher itt
der kfink lohnof bA aeatnnde
grUTen alle samt zno
siben Bperachefte wlt 1200
loh wnn« imer werde
die knehte worden 6f etbabeu,
du Gnathtr ont die sine
slwen tdeeat man der Tan^
den lintea JAmer du geb«t, 1205
ei wnnten tr beade.
mit leide nnd och mit »Are
sO wnrdeni in du grap geleit
dd wart Arate vernomen
din aller melsts nngehabe 1210
noch ie her faegnnden.
von kriften nnd von beiden.
daz man immer mAre
nnz an den jnnglsten tao.
nieman des andern war nam 1216
Etzels man gebAren
dd er ES iedweder slner bant
wider Dietrich er dd apracli,
'jA bet lob noch jü gerne
UM berAitin A. 1195 eich niht 4: alemen MD. 1197 etalichar MCO:
ifllieber Jt. 1208 das gnother J: dt QflDther aCBJk. 1201 oiowen C,
Niwan JD, a'ma B, Zehen Jh. laiO die ^«o^en BCO: die da gieoKea A.
ISll DO^ 1«. her A: da ror noch ie (noch e
B gieogeii
nla D) i
jvGoo'^lc
M2
DIU KLAGE. S6S3 l.
mangen des ich n^oh ftiMB maoz.
sller frflnden getAn.*
iwer p6z na gehaben,
di ia ze dieaste sint gewant:
mit helden noch beeetBen.
genedicilah der leide.
■»Ich and Hüdebrande,
'wu hllfet dasf apraeh er dA.
nnd aolt ioh tfisent Jftr leben:
oder «Ter loflht min gerAtenl
Die sint leider gelegen t£t
oder deheiner Blähte rtohtoom?
doz ist an mir rerdorben:
dar ZDO kint nnde w!p.
Zepter, oder kröne,
atnont in allen mlnen tagenT
frOnde «re and werdez leben
nnd wilc alles dder le^n,
Sit et mir allez mlBseEiml
Bi wolden tnasten tm den maot.
van er het le tU Teriom.
alnee Dbes nnheil:
slner nngentden komeo;
daa er dee besten ie gewan.
gam d6 en aller firste phlak.
Hern Dietriches Tester maot:
■Ich in ein venster leinte nider.
dem herren Dietrlehe tno
Sit Terwfleat^ Ist dai lant,'
'was aal wir dar iniie?
in gab, tQ edel Dietrich,
dft mit rAme wir das lant.
die beide snln berftten
mir hAt min nngeltlcke biioc 1S20
Dietrich at>raeh 'j& snlt ir Iki
sine sint niht alle noch begrabao,
her kUnec, Jfl mflgt ir iwer lant
got mag inoh wol ergetna
Ir habent noch nns beide, 1225
bl in in dem lande.'
'ichen knnde nimer werden yt6,
wer ktmde mir den mnot geben
die daz mit wülen t&ten,
was sol mir nn min golt rdt 12S0
gewalt, werltllober mom,
mlne man die slnf erstorben,
war zuo solte mir der Ilp,
diu mir i tu schAne
die enwü ich nimmer getragen : 1286
daz wü ich allez ftf geben,
des leh aer werlde solde phlegen,
ichen mofih wenn mich der tAt nfanC
dal eawas dehein gnot:
über in het geswom 1S40
im was der aller meiste teQ
wan es im allez was henomen,
der ktlnek weinen began
ein teil oeh nidere gelae
Tor mUede der helt gnot 1245
Hildebrant der sprach sider
'faeire, wea hlt ir nno?
alsA sprach der wtgant,
daz Helche din künigiane
dsE danket mich nn raUiak, 1250
iwer eilen nnd min hant
mlne Trowen HerrAten,
1332. 23 ftUt* A. niht alle Dooh B; alle ooch C, noch nicht alle D. 1235 ha-
bent noch A: habt doch (onch C) noch MCU. 1338 aol A. gaben A: gege-
ben aCU. 1232 die A; ftkU BCD. 1233 aolte A.- sol BCD. 1335 oiainiar
A: nimmer m«r BCD. 1248 <a A: Da rat ich sprach der wi gast sit verw'faiMt
ist daa lant BD. 1249 waa soi wir A: iras suin (aiUa D) wir nu BCD.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. MOS L.
343
WKD wir sin swaorfiB beide.
der tri«« nilit veigeHen.
Iwer frflnde not diu mtn,
die eteter triwe Itünnen pflegen.'
'wie Bol ich TOD diBen leiden
wir boId durch nnier leide
swie nider at gesessea
doch anln wir immer die Btn 1265
'das tnon ich gerne,' sprüh der degen.
mit 6r«n min geacheiden,
■It ich den schaden hin genomenT Awfi woi leider mere komen
mnoE hin wider Af den wegen,
Reit sno dine hAhidtl
herrenlöB in diaem biI,
die enwizxea wir wem nn geben,
die si A Übt getragen!
du ioh sO manegen w«den man
'wir BDln,' sprach dö Hildebrant,
beiaeu waschen fta dem blnote
b^en wol behalten,
ei mag im Ilhte noeh gefrnmen
dA der künek das verniun,
und ensümte sich niht möre,
hie« er gehalten du gewant,
hiez er d6 behauen tragen.
vil edel kfinek rlohe,
tmn nicb grAxem leide,
loh and melBter HUdebrant,
snlt wider den weiaen senden
von danne ein islloher degen
aob w6 waz gnoter swert dft tit
bränne and helme &ne call
daa die aiht solten leben,
got wil iohz immer klagen»
mnoi tdtea hie betiben Itn.'
'der gnotan reeken gewant
nnt din lieren wUTen gnote
wO Etzel witse walten,
nnd le gröaen atatea knnian.'
den rit er für gnot nam
nieh ir beider I6n
nnd dln besten swert dia man vant
her Dietrich epraob 'ich wü in Mgen,
weit Ir nn lobllohe
bO r&te wir in beide,
das ir in Istleh lant 1276
(des enl&t in«h nieman wenden)
1360
1206
1210
swat Ton ir landen her gl komen, die der tot Me hit genomen.
des gewinnet ir noch Are:
gethimen denn diu tarwU
dO spraeh der Botelnngea anon
nnd Tolge in sin ron rehte.'
Ues man alrerste bringen.
As den oogen aetaL
dben nnd niht mere.
'swie Ir nn wel^ her Dietrich,
Un ce BeobelAren.'
} aweit da A: awerte BC'D.
die jungen mngen iu mAre
die hie der tAt erloeaet hAt,'
'das sol ioh pilltehe tnon
die BUedegArea knebte
den Bach man zeher dringen
ftto Bteel kom ir Ar den sal
dA apracfa der klinek hAre
BO enpiet der maregrArinne rieh
alle die dA wAren,
i du Ai alt du BCD.
1368 e. Ai da
» BCD. 18«6 blnote-gaote] blaot-goot ABB. 1211 gehaiten A: behalten
BCD. IST? landen At laada BCD. 1380 der BCDt des A. 1381 Tolge
in Bin Ai volgeB in MCD. 1383 ohom ir Ai ir chon D, ir ottenieD B.
jvGoo'^lc
344
DIU KLAGE. M81 L.
den beswirt es deo mnot:
RQedegfin awert nad bId gevaat
biez mwt balde bringen.
Harter frowen Übe,
dA man Ir sagte tnsre
dd Bprftoh mriator Hlldebrant
diire msre böte veaeo,
der rlter noeh der knehtef
atn selbe« boten Über Bin
apraoli der kttnek daehant:
dar ano lohnof man im awelf man,
mit dem Tldeliare,
in atnrme b«t«n getr^^n,
da se Blne man
die berren «arden des en ein,
lieze nibt beUban,
mit den nueren habn ae lande
dai die Teigen tmogen 6.
Sam ^en i was tob klage.
flwHdwn, das din wirtachaft
ndt tAde hnt geMiet.
8waK si frflnden selten bin,
die dA aolteu an den Bin,
fBr Btnin den kttnek atAa.
irn aagt benbeidenlioben
wie es aJlea al ergangen,
min lant mit grdaem atre,
getUen virt b6 leide.
nibt engelten,' apracb der gaote,
er Bpraeb 'Ir anlt ocb nibt rerdagen,
den beeten d& ae Btne,
nie verdienten aeibe ndt;
nnd tet tu «illeellcben dact
Swa« ieb des scbaden bin genomen,
Idocb tet es der belt gnob
und sin roa, d4 man das vaat,
wie möbte mlBBellngen
d&nne slnem aebcenem wtbe, 1290
wie ea ergangen wnraf
'wer Bol In Bnrgonde lant
att ir nkman ist genesen,
der kttnek aolt Ton rehte
senden.' 'das id Swemmelln,' 1296
'dem eint die wege wol bekaat*
die du mit In ftiorten dao
daz die beide mara
nnt das die boten aolden sagen
wie es gesebeben wnre. 1800
das man der boten al debeln
man aante sl ir wlbep
snd oach mit dem gewaode
ir Monden wart dort ala wA
jft mobteni inuner dem tage 1806
alsd manegei beides kraft
b1 wnrden gar entsetiet
den ea knnt wart getto.
mit den gie dd SwemmeUn
er apraob 'nn snh ir nibt IIa, 1810
Prflnhilt der rieben
nnd wie mir al beTanges
nnd nie geate mfcre
dea ensoln al doeh beide
'PrOnbUt nnd ma Dote.' LSlfi
ndn nnschnlt anlt ir in Bag«n,
daa icb nocb die mlne
wan icbz In gfletUob orb^t,
d& wider neigten al mir baz:
daz istocbln» scbaden komen,' ISSO
I [ooob C] aine BC. 129i aolt J: sol
^ er I». mit ia Jr gnttta BCD.
180S es fMt A. 1818 nn 4: nnt
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 9756 L.
345
dd apraeb der Tldelvre
diu gehört ich nocli sie mtm.
dfti iet na gtr Tenwnnden.
wol Jetrtn imde EohAae,
mit frösden diit gegai^n,
b6 swlade disiii botachaft,
bin mleliel lorge dar zao
du ich den Hp mäge bewarn/
mit den Ton Beoiielftreo.'
H> iprach her Dieferlcli
din Buus Icli leider unden.
mit ntn selbei übe
ir lieixenlelt enbieten soll
Ir mit heln,' apruh Dietrich,
AUentbilben fif den itriian,
dea icheden werden Innen,
■d müeten sl iuAh atre.
niemwi t^en alnea tdt
■weane ez in rebte wirt geaeit:
d«r nieh weinen muegen tac.
der anlt ir aagaa den dienit ndn,
Bwle ndr geUntet Ootellot
oda niftel dln btre.
weane er m hflsa welle komen,
der känk welle in niht kamen Un,
das er dft mlleie bttan
■It Ir geaoge an dM Bta:
das M In mlnem atnaa^
ntt aamt Kfledegde aehen.
Ilnt ob des nlht mttge ato,
gesehen in tU knrsea tagen,
in ir beraen manege awm«.'
'als nnwerdin mere
der lande frtfnde and Are,
die ie mit wünne knides
die dicke nnder kr6ne
Ton den wirt eaphaogeo 1826
das, ich in mlaer aiane kraft
wie Ich den nueren a6 getao
der kttaek apraob 'Ji anlt Ir varn
bereit ai achiere wfaen.
'nuBre all irafrinntllch 1S80
6wA mOht leb wenden
das leb den edeln wlbe
dA mit enwirt mir nimer wol.
'dlsin mere Jnmerlleb
ir anlt daz lint nibt llMen 18S6
a0 ir US sebaidat hinnen:
ir anlt ron Rlledegfira
ei wirt doch eia lange wemdin nAt,
b6 mtlezen ai mit artielt
din min Ie gttetUcben pblac, 1S40
nnt das ich Imer welle aln-
nnd och dea marcgrlven kint^
Mgeo ai von BUedegtre,
ad asgt, Ir bapt ron im Temomen,
nnt d»a st di von getAn 1846
uns daz die geste geriten
der gelalte müei er dn:
Bd wil ich die marcgrftrinue
ir anlt oob DIetellnde Jeben,
aA welle Job doch die alAel min 1860
al mnoi doch immer m^re Ka§en
den boten lie der Bernnre
IBM ander »BJk, bt der COi ftft» A. 1881 loh wenden 4: Uk erwenden D,
ich et WBodan C, ichi erwendra BOJk. 1336 Da* Bohsdan inaeo werden, so
ir na achiidet tod den werdsn, A. 1S37 aera At le aare BCD. 13fi0 ob
das niht BD; et A. 1851 «i miioz doch immar nai« olilagen Ai \a ir hercen
was bagrkbeo BDJks Die boten Dinseti do trsgaa C WC& In ir hersao nsniga
ACs dsD boten mueoh BDJK den boten lia Ai do lie BCDJk,
jvGoo'^lc
SM
DIU KLAGE. 3S19 L.
mit UMMgMi hmeMdeo
ocb liezeD si di hisdw In,
KtrgamgM» irflane,
binnd« nad« alge
anoellcbe die noch l«bten
mit triefendea bftren,
die sDder wAtod na begrftbeo.
M liezenB och den m&rcmaii.
Til Ifkte ftae mtao
dA ai dft ritea fiber IwiL
rehte, waz in wnre.
gBseit vi) ofte gerne:
VerhoWD isUchem knehte:
iifamu wart m noch geteilt
das RfiedsgArg geslode.
wart g&bflii dnnsfa gewonbeit
el winden der mBrei
oder Bfledegfir der rioh«i
frttgtfl ä6 den spilnuii
dd Bpraob der ridelcre
noch in Blnetn lande
dos geloabten die di wolten.
and mit jAnter Ton im scheiden.
des snit ix t11 gewis «in,
ril jftmerhaftez künne, 1866
in dea tAdea lAge
nod mit dem töde ettebten,
die noch niht tdt wAren ;
des moos ir herse jAmer haben.
man sfteh achriende dsn
Bin KM flf der stiAae,
mit vrAge et nieman errant
JA beten ai din mtere
d6 het ez der tod Beme
dd lieien aiz von rehte<
nna in österlohe reit
Ton manager mnoter kinde
dA der ridelmrs reit)
daz ez der kttnek wäre
daz Tolo gemeinltche
'wA habt ir den kilnec lAnt'
daz der herre wnre
mit maoagem wtga&dei
die m«re trtgtn eolten.
1890
1866
mo
der wBH ab ril noch hl dem wage, daz heidia bmke nnde stege
WBH allez bettandea.
sl ze Wlene k6men In die «tat
^ ftvwe sac dar inne,
laaldef.ein t11 achiBirin magi
An den boten sht errant.
nnd 86 trttrie gemnot,
drvtfl fls ir moade.
■i den boten dhre iagel
eraehid ez Bit wlten.
in der atat über al
die armen mit den riehen,
wol mohte, bö si JAhen,
1868 OD mit iamer J.- dt boten BBJk. 1366 Zi
M 4. 1376 Waa allaE A; Mn «•■ BCD. II
in .Al an 9C, kt D mathgttrafftm.
Ton Sioniachen landen U7fi
mit ztthten ai ce hlhe bat
din liehe herioginne
die enknndea werden nibt verdagtl
b1 wart ad JAmerk sahant
daz Ir von herzen daz blnot II
aoh wA wie abel gnnde
Ton der JoncA-owan klage
man begnnde in allen aiten
üebea alafi grAzen aohal,
das sich din klage gelleben II
die dort die klAge aAheti
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. SBSS l.
347
und och mitklKge sehleden dan.
du Bi nn hör mit breiten schanL
do erBchal ditze mnre
and undtr [dbi] kooflinte Unt.
eHfa dieer miere vol.
Ton WienoD logeD fix der Bteto.
Duauifte leleten Bi dar an;
Wideireit if der atrftse,
inüeBe helfen tragen ir leit.
nnz hin so TreiBemmflre;
nie gerant dia mmn,
ce Beofalftren zno reit
nooh n&oh ir altem rehte
riten in die marke,
du lii Terawlgaa sotten
tt bl Tttononwe
die Btrfae lange wol bekant,
da Bi dA Tor tU dioke Ir man
mit der maregrftriniie
was tU maalc Bchcenin meit
Bi d6 die boten sUien
das ei ein Btonb erkanden
Ntcb alter gewonlwlt
lob Bl dir, herre tr&htln.
irir eehen dort linte rtten
dft knmt unser herre.'
dft z«n Hinnen bestanden
nnd TU It faeraen wflnn«.
kdmea niwan slbeD man
die fborten aln gezoawe.
bet onoh din nuere nn Temomen:
nnde «Anden beide
enpbUen, als 6 dicke,
do enpfiengeni nlwan herzen leit
din klage ir helfe dfl gewan,
die boten knndeaa niht bewam,
ander die bnrgnre
dio-gnote Btat diu wart Bint 1890
d6 liecen in die boten wol
bem Dietrtchea bete
wan in dd rO manio man
der in geHeber rnftse
BUS ftiorenB In der arbeit 1S9S
rlter noch gebdre
nns daz der videlere
nIht nloh gewonhelt
die BfledegArg knehte
JA müete si tO starke IMO
daz si doch sagen wolten.
bet Gotellnt din Tronne
A« boten ftioren in ir lan^
saoh nxeljchen rtten dan.
gestanden an die zinne MOS
rlten In grdser arbeit
dem hAjge alsA nfthen,
In BfiedegArs landen
dö sprach tU manik eobcenia meit
nn achowet, vrove marcgnevtn. 1410
von den hfthalten:
der trÖBt was in tu rerre
TOn G^mAtes banden,
der lautlinte künne
von dem marcgrilTen dan; 141&
Gotelint din rronwe
si was zno ir tohter komen,
Heb Ane leide
von lieben ongen blicke;
und lange wemde arbeit. 1420
1890 diu A, ftklt B: der CD. 1S91 dlser mer« J: nngemaetea B, eines todai
C, Til gar tronrens D. 1397 gaTant Ai bevuit BD. 13SS naoh^: nkoh Ir
BD. 1410 vrowa BCD; ftlHl A. 1118 Unda vainte A.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 99G3 L.
die kn^ip«D wflren in den titeD,
du li fDoreo «Ue
d«n was es nn tO nngellcb.
Nider gedraekst flf du muc:
das d aibt singen knoden
Rftedegfira ros Foimnnt,
gie ez den! knekte an der hank
■o es Eines faema nilit ensub,
twd lief wider fif den wegen:
der et bete dat geriten
ab Ton rebt« ein edel man.
der knappen gebcre:
dd Bpnwh du BUedegAres kint
du ist doch teltcn geuhehen
her bl mkien litea
Bwenne aber ü her kAmen,
du il w&reo wol gemaotl
gewesen mlner rroDwenl
Dd spracb dia alte mansgrftvtn
in alln nnscbedeüoh ergftn;
erliten ril der rtre.
■ach leb blnte gai grl
daa het bevaUen gar «In anA:
dt von wnrdena alle nu.
mtn hoBbet waa so bArblAs,
ndnee rabaet nfht entraoe.
dt hiez er mich in gin.
iDO alAs er dd die tUr.
nageme «u leb drinne.'
dd sprach RUedegdree kint
■nmelich* senfte, d'ander atare.
in tronme sAre springen
sine oorerÜDre Bilberin.
8Ö bI e« Becbel&ren riten,
mit MndebafMm schalle:
es het alßb IrlBÜcb
wan Ir jAmer was ad atarc,
sam h le manegen stunden. 1425
wider sefaendo sa der atnot
der alte was an Im bekaut,
daz es vii ofte den zonm brach
nn was er leider gelegen,
nnde dicke dräf geatriten 1480
a!n tohter gonmen began
do ersftfte si xmean.
'tII Hebln mneter Goteliot,
du ich bA wAnio bAn gesehen
tnlnes Tater boten illen : 1436
wie wol wfa: du vemfanen
wi wnr et d(n hobslt gnot
dea mi^c leb Übel getronwsn.'
'raocbt ea got, so ad ai aln
niwan das Ich von {rünmen bin 1440
dlnen rater Rttedegdre
Bin geslnde bt Im di
Ton einem regen wart in w4:
dn Bolt mbr, tohter, glonben das,
das ich eines hlres grda 1445
ein gadem rinster gennoe,
ich rant in tnnerhalben aUto:
»imur kdmen wir mAr dO dft fUr:
ans Bpraoh dln marcgr&TJnae.
'liebin mnoter, trennre sint 1460
ich aach mlnes ratar marc
nnd Iflte an im erklingen
nn merke, liebin mnoter min.
1422 li faoren SDJhi TiiortAn A. frovdehaftes A: vrolicbem BJk, Trendan nnds
mit B. 1437 «e Ai fthtt BCDJi. 1444 mir tobter gelooben At tobtar ga-
loDbBD M, gelonbo tocbter O. 1446 ao bar bloa Ä: von htre bloi BCD,
1448 mar do da tat Ai jilsr (der 0, bar Jl) tat BCD.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 8031 L.
34»
Kines m&tMvn »z gatraoc:
ein ander ai aibt »Are
bI glengen beide enumt das.
die boten kamen »ö oAlieii,
ZDO ir mWBtalle b{ dö riten.
gebArten d0 die knehte:
die rtter f^ei^n gegen in
den Etzeln fidelore.
die bot«D Von der Hinnen lant:
ir herreo ingesinde,
hOrt man si aatwnrte phlegen.
di von si beten hAhen mnot:
TOD der wirtMhaft gresagen.
die knebte von den rosten dan.
der kn«i^a gebiren;
me sd trfiric gemnoL
niht für diu mnre,
dd spraob der beste ander in
genAde and miohe] Are
nnd holden willen sUete:
b1 er in imftr bereit
ocb enbiDtet in ndn herre,
em vnre in doch mit tariwen U.
In holt vor allen wlbeo,
an einen jnngeeten tac.
wider heim io langer Elt.
er leit im eine hervart
die ist min herre na gerara.'
nnd allAi himeüache her,
iwelhen ende er kAre,
MUeae in Erlst behtteten,
mir niht enhdnne mloea man.'
sag mir, böte gttote,
mlnem rater RUedegdref
1454 eit-ee BCD: ar-or J. 1467
Sbere A. wtreu A: wart BCD.
SO littet AB, leite C. Er snile
diu Unfa S BCD. US« S^-bote
sA se State ez rersank.^
sagten, wan mit »Are 1466
dfl wftm, als ich gesagt hin,
daz si al die linte sihen.
ninder nAh ir alten siten
aber nAh dea hores rehte
nnd bAten willekomen ein 1400
wol gmojsten helde va»n
dar nAob enphiengen si aehant
mit gedrehten worteo swinde
jA was ex allei gelegen,
Jane knndea sl deheio gnot 1466
barnaecb sach man d6 tragen
Gotlint erblicte lAn
sine wAm in maoegen jAtea
si spraiefa 'lob n«ne debein gnol
dai ich weite wie in w»re.* 1470
'in enbintet tifwe Iiemden «In
BUel der kttnek btre,
der werke nod och der rete
das wieset mit der wArheit.
ern kiem in nie ad verre, 1416
ir ault wissen daz er il
nud wil alsA beSben
er enweiz niht ob er komea mao
der künk im allex an Ut,
din na lange gesproehen warti 1480
si sprach 'nn mtteze in got hewarn
er var lant oder mer,
dnrch sina gewaltei Are
das Etaein finde wfleten
din maget d6 nAgen began 1486
wie lat nn sO ae mnote
das mflet mich harte sAre;
den BCO! fMt A. 1468 gebare BCD,
manigeo isren A: manegem iare BOB.
im leiten ein hemrt D. die on Unga Ai
Al Mgt<boteQ BCD.
jvGoo'^lc
»0 DIU KLAGE. 30S9 L.
w&nmirzeTordersV^P'^'^'^iii»^'*! '^'o tix"* wardeo gesell:,
swenne er saade ia sin Unt.
mir enkoamsD sinio mnre.
din m> dd weiaen began:
und erveiDten dd beide,
ennante dö Ir berze:
der böte epncb 'Ut iwer klAgeu:
din in tu frinnUtcbe
eint enboten in doi lanL
bt d«n slaen holden
in sftgteD den dienest stn.
Lieb nnde alles gnot,
im dilrft des nibt vrlgen
bolder ie wurde man:
(du snl wir in, Trowe, sagen)
wfl hie se BeohelAren sehen.'
sprach diu maiegriTinDe,
ttmt es harte sich min mnot.'
'sagt uns der msre mftie,
e6 tomio leb in nie faul,
Ton Bobnlden ist mir awore.' 1490
dfi saeh li ir mnoter an,
ich wnne li der leide
in n&hent grfizer «merze.
ich Bol in m6r m»re sagen,
Toa dem bem Dietriche 1495
uns gebot der wigant
dai wir von vlren Bcholden
er enbint in, edei marcgriTlii,
trive nnde stnten mnot;
ob in ander iwem mftgen I&OO
nod heilet ineh das wiszen ]Aa
das er inch Inre xwelf tagen
'dac wolte got, meht das geschehen I'
'TOn allem mlnem liane
dA sprach din magt gaot 1505
wi« frca Eilmhllt diu hftr«
enpfieno ir iHUoder nnd ooh ir man; oder wie wia der gmos getbi,
den ei spraeb gein Hagenef wie gebftrt si gegen dem degene
oder gein GnntbtreT
znrnde hin ze in beiden:
der böte sprach 'din kttnepn
nnd enphie si minnecliche:
das 81 in holt wnre.
der enpOe die beiren alle ed
er nnd alle eine man:
der in trfiege deheinen hu.'
11« daz der kUoek Öiselher
her wider bi in nibt enbdtl
stt er mir niht enboten hftt,
ich gesehe in nimer m6r.
er wolde mich ze tröte h&n.'
ob si noch ibt sOre
oder wie ist das geschddenr
f^e mit (Mnden gegen in
si tet dem wol geüche
Etzel der kftnec mere
sam er ir komens wnre Trö,
nieiMD ieh it gesehen bin
si sprach 'nn sagt mir, nmbe waz
das mir der Jaoge fllnte bht
der Trtge mich twlnget n6t:
ieh fllrhte. awi es dar nmbe stU,
jft sagte mir der ktlnek bSr, 1580
'die rede snlt ir, rrowe, lin.
1610
1516
1488 ce TOrderst nach mir BD: la Toderat <Mdb dia mer A. 1489 Tant äi
bsTani BCD. 1500 darft A: dOrTet onoh BCD. 1608 meht das A: möht es
MCD. 1Ö06 magt J; ionge magt BCD. 1606 Srowa Ai ftHt BCD.
1518 in BCD: tB A.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 3161 L.
wir liewR io wol gemnt.
(du wisset, edel marKr&Tin),
du oinbe salt ir toi^n niht.
swenoe er nn rit«t in ain lan^
mit im fderen ttberRia:
dirre IflgeUcheD mnre
du tet ir eiüsm kIbA w4,
Terdültsn io alneai heraen
Im erweinten d'oagen,
du okch enreint ir mAre.
b trchne nider fliezen BACb.
'«eb wi, vil Uebin maoter min,
TOD MndeD Dod oeh von wttnM.
leider tO Übel enpfangen.
sl koment her ia kaner stant
sA si wider rttent aa den Bio.
der kOnek loch ril gerne siht,
sA »il er Iseh, rrowe, alEehsnt 1626
dtl snlt ir kflniginDe ein.'
ce lehermen in Ir swnre,
dkl er niht lenger mohte m6
des Bohaden ant den amerzen:
swie gern ers bete lougen. 1&&0
djn mucgriviDae bfire
ir tahter dd sefatint spraoh
lob w«n wir gu geacheiden tln
min Trowe bUt ir ktlnne
en iat ona Übel ergangen: IU6
wirmegen wol weinen ronrehterndt: aiand ndn rater eint WBtQob tAt.
ir einem, dA ai dai apraeh,
mit ino getinem munde:
dA mit rerbeln fflfihte.
das das rerewlgea knnde:
das BcbrlMi mit dem Uoote.
Ine dank aA Iftte eraehrt,
das ei erweinten aUe gellehe.
Sprach 'AwA mir, armez wlp,
was ich nn Terlom bAn
dln mnos na mit dem leide ndn
Ir boten, dnreb iwer trinwe
ela wnof tx alnem halse braob,
er wtnde ei dA »stunde
nehehne herxe tflbte
d& brach Os alnem mande
dA der knappe guote
dd wart den andern lA wft
din marcgrA rinne rlohe
das ich ie gewan den 11p.
der frönden der ieh bete wftol ]
gu von mir geacheiden sin.
Ut mich nilit in der rinwe,
Ich enwiw ven aobuldea nmbe was. aagt mir beschejdenllchen das,
wie schiedet Ir TOn mlnem man V
dö aprsoh der ridelnre,
'nowe, wir wolten inoh rerdagen
wan es nieman rerbeln knnde,
den marcgr&ten Rfiedegdre
ril lint« hArt man sA dd klagen,
er epraeh 'das tet GAroAt.
dA mnoat dln 1^ ein ende bin.
SwemmeUn der rnttre^ 15fi0
das man in doch mnoa aagen,
im gesebt nAch dirre stände
lebentic nimmer mAre.'
'herre, wer hlt in eralagenl'
ai alnogen beide ein andu tAt.' 1665
lASa «Ol A: vll wol BCD. 1686 Lttdei vil nbel 4* leider awaebe BD, vUnbel
habe C. l&SS'waUiohe B, weriieh AD, alle C. 1687 sprach A: gespraeh
BCD. 1639 hert« Ji henen •■ BCD. 1664 liut«>B0 Ai Inte-ai DVD.
1666 det Ai tet her BCD.
jvGoo'^lc
DIU KL&GE. 333& L.
dd sehrt diu maoter oad diu m«it.
mSr, d«z ist mir oiht bekut.
oder ilt kom *so dem aehaUe,
D& ses BiDnen ninbe der beide tdt
TOD dem Jimer ftlsft veatea
begsud TOD maode daz bloot,
* Bi TieleD beide id DDkrsft,
Terg&E tU ger der sinne.
«ordeD wol der wkrheit
des gesatit b! ditze mare
ir herzeD JAmer wart bA gros,
DDd Datztese nnden ODgeo,
ob ai rehte sinse ie gewao.
nnd aHe die dA wAren
TOD den andMn man ai traoo.
beide marcgriTinna.
man hArt DDrebte Ittts
Gotelint die rieben.
Sprach diu tobter ir beider
Wirt DD meide nimmer mfire.
bflBben in dem riebe,
die 6re tragende <-int gelegen.
Bwenn ir geswlehet diu kraft f
nun lieber Tater RlledegAr.
wH Bolhem wnnedie getragen,
der tAt der faU die naznhtt
ino slnen (Händen haben lU,
das er entwiobe gerne.
aiir «Ol genert den vater min,
dA spraob der ndelare
■iDt in Ton sinne wol bekant.
die Bint alle samt tot
wart ie atcb friandea gekleit
Bwaa man bl in linte Tant
die erwaoflien alaam alle,
wart nie grcBier din nAt.
der marcgrATinne bresten 1560
nnd och ir edetn tobtet gnot:
eA das ir zoht meuterBcbaft
die Ifnte wftren inne
Bwas in nuere !e wart gMeit,
Oc ft-Bndeu in alle awcre. 1Ö6&
daz man ai mit brannen veigAs
ir Dp begnnde longeu
das beweinte wlp nnde man
in der Btat ae Beebelftren,
dA wAni oAthaft genaoo 16Y0
bI Ugen in nnalnae:
haben nAch ir trftte
TÜ erbärmeoUcbeii
ach aoh nnd leider
Ja enwil siln vrowe £!re 1576
sld alaA jemerliebe
wer Bolt sl d&nne widerwegen,
des hat gar die meiatersehaft
Trowe filre din wirt nimmer mAr
als er d tmog b! ainen tagen. 1680
daz er nieman debeine floht
Hwenne es an die rede glt
JA het der TOn Beme
möht man dem tAde wider sto.'
'elHa BBsrin mnre 1&85
die Ton Amtinnge lant
JA genaa mit grAier nAt
1556 nnd dia aoit BDJk: unde m&it A. 15A6. 57 ohleit Her Äi mer Cme VJ)
geebteit BCDA. 1659 din Ji e tun BA, ftUt D. 1565 fronden di frende
BCD. 16A6 mao >i mit bnumen At maa mit pranaen (weaier D) A BCB.
1576 ia «nwil Ai wa wll BCA. 1577 lolt Ai wl BCJh. 1578 geewtebet din]
gaablobet din At gesiget din IJk. 16B4 laaii Ai iameo SCjk. 1686 bIdm
Jj BtoDen MC. ,
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 8301 l.
353
iwer neve her Dietrich:
Etzeln ZQO dem atrite Uo,
Bi Eprach 'ua sagt mir, SwemmellD,
aomde wider GSniOteD,
BÖ wir in gftbeD hier en lant,
jl was des in beiden
et mit r&te solte,
er Bpraoh 'magt vil hAre,
wu der kttDigione Gp.
eogolten Also wlteu,
uns an deo joDgisten tac
gerUea alsA swiadei rftt.
wan Bi ligt selbe drombe tOt,
geicbaeb in Hlaneo riohe.
die DOS dft frOnde eolten gebeo.
TÜ managen fnslleben tao.
Die ze den Hinnen sint erslagea,
wan got der weisen rater itit.
nnd it mtne binwe
mftzet node solber Uage.
die in got noch leben lAt,
den in dA acbnof Büedegdr.'
mit sinften vol durobbroch die klage.
wie es alles was ergtn.
•in trfiegen Rüedeg6rs gewant,
dA mans behalten solde.
der Bach dA blnotigen glftns,
das was na dUrhel nnde Bchart,
dem BUedegfires wlbe
nn hnob sieh Arste annder not
weder es waszer noch den wln.
Sprach der Tidelnre:
din edel marogrVTinne,
ez nieman wol gebieten mai.'
1693 ie B: im 4- «" B: feUi A.
fthtl B. 1609 da ahnof A: lohaeffe E
Ai dnrok bracb ir BC. er äffest BCi
1691 tablataD Ai •iblat« BC.
nnd bete man den künek ilch
den mUee vir ocb Twlom h&n,'
wie kora das der Tater min 1690
BÖ man e gen bonc röten
nnd in dem willen er si vantl
niht gnot daz ieman sobei'len
der triwe haben weite.'
das entet nienjan niAre 1&9S
dee hftt man nnde wlp
daz von den ersten slten
nimmer mfire werden mac
ril kleine ez ei gefromt hU:
von der dia luige werndin nfit 1900
Bi ligent alle geUche,-
doch megt Ir, vrowe, nooh geleben
swaz iwer flrOnden an den lao
die mUest ir alle rerblagen,
Trowe,ich rBtin &n [all«»] argen Ust 1606
das ir lach iwer linwe
der küak gibt, alle die tage
er welle in Babaffen al den ritt
der edel marcgrftTe h6r
dO was eroffent gar din sagSi 1610
die knehte wolden daz niht lAn,
Bwaz sin was hin beim gesaat,
Bwer das dft schowen wolde,
d4 4 die ringe wAren ganz :
dar iune ir tröst erslagen wart 1616
nnd ander manegem Übe.
den gesten nieman niht enböt,
'wie lange welle wir hie Blnf
'ez ist in solher swRre
daz si vor nnsinne 1020
daz rolc dl anders niht enphluc
1593 des A: SB B. 1606 slleo AC,
), Behoff« 6 V. leiO durch brabt diu
ir offen J. 1616 dem BCi Der A.
b/Goot^lc
354
DIU KLAGE. 3376 L.
in der bnrc üb«r al:
Dnd oefa der steis dir ander.
in der etat zt Bedielftren
ale li des nAt gie.
mit starkem jflmer der ir was.
den tao toI an das ende.
den 11p der vftt gemachet blds.
ab man mähte kiesen di:
daz maneges henen braunen
din fVowe senllchea bat
Etteln boten gttetllchen.
ir sinoe d6 vil gar gebrast,
Noch nieman eikande.
die boten üf an den Bln.
ria teO noeh ir sinne:
enbOt si BrUafailten,
si enböt och das rronn Uoten
wie si im geveetent vtere,
das allez ende habe genomen:
si enböt Ir och das OAmSt
nrlonb die boten nimen dan,
dft er sine wege Taot^
wan dft gie sin strise hin.
noch ein altiu bnrc sttt:
ii saK ein riebe biachor:
wiren witen bekant
dem kttmea dieia men.
Wlren atner svester kint:
wie ez den wlganden
die boten riten über daz In.
und woitea sagen fo den hof
Bio neren solle enpb&hen.
als er des bot gedank:
daz h&s allenthalben schal
och hflrte man besnuder
die linte alsd geb&ren
din marcgnerlnne nmba gie 1626
wander ist dai d ie genas
ez beten ir selber hende
nie wart jkmer alsA grftz,
diu man och hogten anderswft
mit trehen tts oi^n mDoes. 1680
herbergen in die stat
der marcgrAriniie itchen
das d den Mast noch den gast
d6 wolden von ir lande
d6 bet din jnnge marognsTla 168&
frinntUche misne
der edeln ont der mllten:
nmbe CKselbtr den gaotea,
und mit welker swtere
es möht in nimmer wirs kernen: 1640
Ir Tater bet erslagen tM.
Swemmel itten dd began
üf in derBeier lant:
swtBoheB Tnonowe not dem In
Panowe den namen hb: 1616
stn lob, sU 9m, sla bof,
der was Pilgrim genant:
die stolzen Bargondnie
TÜ wol erfnor er da« sint,
ergie in Hinnen landen. 16&0
die linte liefen ror in Am
das der gnote biscbof
die enwftrn niht b6 nflhen
es wart tu maneges tages lanl^
:6 nmbe gie. Mit atarohen iamer der A:
_ .. ___ . . 1638 gw BCi ftUt A. 1640 habe
AI C, hkt Af B. cbomen A.- ain ctiomen B. 1612 Swimmel B: Swamallo A.
Ifi4& dra Ar ai den BC. 1646 bId hoff Ar iiada ain lioff B. 1648 Bnrgon-
dare Ai BnrKondanara B. 1660 Hinnan Bt beoniaeheii A.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 8436 L
355
du er 81 Bit Die jpea«olL
'DD soll ir Alle gAheo
dn isllch mlit amptmui,
der enphlhfl mtovr zweiter Uot:
den Ut nlht gebrestoa.'
saDfte nahteelide geb»:
ten tUnnen ende het ganoineii.
im «tfre immer deete bu.
d&E 81 wiBren eUe eralageD.
Ez dfihte in gar anglonplieh :
du erz geIoiib«ii wolde.
den boten schaffen tr gemaeb.
'nn ist zen flianen begraben
■n den rerbmAgsn mli.
die «ile lofa nn gelebeo msc,
ieh gedUtei vil wol lit,
dai ir BtxeL ie began,
sA jemetlleh I*t tflt gelegen,'
wie h&§ttt zno mir dsd getAn?'
Swemrael der videlnr*.
frftgen dö begonde.
wie ez was allez guehehen:
M erweinte der biadutf:
wae tQ grAatn qngehabe.
Darob klage tU Ir tagealt:
die leim nit den phaflea.
der gnote bieebof PilgertB
'icb kan ndoh dea veninnei],
mit weinen and« mit Uages,
nn« mir minsr iverter kint,
In Btzelen lande
in gnoten trinwen erslagen,
miiesea alle werden wider.'
nfteb mllnohen nnd nieh phalfen:
zuo den rltem er dö sprach ie&5
nnd mlne fHnat enphUtan.
der mir deheioes gnotea gan,
nnt die mit in komeo Bint,
jS möht er ttnm gesten
er weue niht das ir leben 1660
w«r im doch ir einer komeo,
schiere s^te man in daz,
dsz mnre kaode im niht behagen,
idoch bediht er des sieh
dd schaof er daz man solde 1666
mit grösem Jlimer er dA B{vach
diu (Winde die teh solde haben
des mnoa leb immer trürlo sin,
nnz an mlnee endta tao.
Terflnochet at din hdbstt, 1670
di von sA maalc werder man
er sprach 'bimeliscber degen,
dfi kom dar ino im gegln
nficb gmoze er in der nuere
er seit im, als er knode, 1675
wan er het ez wol gesehen.
fiber allen slnen bof
die phiüTen moosen Ifasen abe
wan di weinten wider vtrit
dar nfcch begnnde schaffen 1680
das si ir klage Uecen sin.
möbt ich si wider gewinnen
ich enwolte nimmer mfir gadagen,
die mir b6 jsmeiliche eint
mit m&negam wlgande 1686
die ich nlmer kan rerUagen,
dö sant er allenthalben sider
der herre begnnde ez schalTen
1661 ende fast A: hst ende ff. 16fi4 des Ä.- fthlt B. 1667 bc^rabaD Ai
arslegeo B. ulde Ai wände B- 1673 zno mir also Ä: also in mir B.
1676 was alles J.- alles ««■ B. 16S1 cbiwe di cUagea BC. 1688 Uit A:
beide nlt BC. mar »i fMt BC. 1687 Unosea sll« Ai alle moisa O.
33»
jvGoo'^lc
S66
DIU KLAGE. 3477 L.
n&ch kristennohem ordeo.
hüz ar messe aiages :
»UeDtti«lb«n iB d«r stat
i^ dem opfer was d& giöi gedranc.
I^t ton himel it firen,
ÜDt Ee helfe ir afile diu 4i ledn) tot
dS dA got gedienet wart,
sldft teh&Dt rlten.
spraob zno in etn iutppellfUi.
der bftt mich In sagen das.
bl in anbieten an den Rln
nmbe ir gröze strKre.'
fär den gnoten blschof.
mit sollier not cei^aogen,
Krtmhilt, ^Q Bitte} min,
si mOhte bai faftn geUn
Qlselb6r und 0«rnöt
nnd betena die engolten,
wan in slnog doch Hageae.
nftch ftinnden immer m6r gennoo.
Daz mÜBze got sin gekielt,
nnd alsd grimmin nuere
von im ist erstanden
Svemmel, nu sagt der iwuter min
si «teren doch d& beime tdt
beten ai das Tenniten,
ano ir swester mit ir bnlden.
nnd ron ir starken übermnot
Terlom alle gellohe
und sagt der kfiniginne
ir nibt bexzers rAten kan,
daz si klage ze mkzen.
die nns der tAt tegeltcb nimt;
den die dA wAm für worden,
die gloggen hftrt man klingen 1690
ee den mUnetem, alser bat:
der blschof och selbe sanc
der kristen heil w mftren
der bisebof leit vor jAmer ndt
die boten wolten äf Ir rart 1695
'ir enlt noch lenger btten,*
'ir snlt zno mlnem herren gAn:
ich wnne «r eteswaz
Tronn üoten, der aweater sin,
dö gie der ridelttre 1700
er sprach 'nnd Ist Btzein h(tf
sA hAt yD tlbel enphangen
ir bmoder nnt die recken atn,
nnd bet doch genesen lAn
die ir da Slrriden sinogen tdt, 1706
ab vnr sla nobeseholten.
des habe wir ze klagene
du in sin mnoter ie getmoe,
daz ans lange wemdez leit
nnd ooh b6 vil der sw«re 1119
sA wlten in den landen.
du si ir klage lAse iln.
der Nibelnnge golt röC,
aü mObten si wol Bin geriten
von ir selber schnlden 171Ö
sa bAn wir die recken gnot
in Etzeln künecrtche.
daa ich von minem sinne
wan icb ir wol gaotes gan,
man mnoz die vam lAxen, 1720
wan im anders nibt enzimt
1690 Hiei er A: di priesttr bc (die C) BC. 1691 alsar A.- als dar biaMboff
SC. 1698 loh wene er Ai Er wil wnne iah BC. 1705 da As ftUi BC
l'W woradai J: waradin B. 1712 DU Ai ftUt BC. obtsge Ai chlagen BC.
1711 ohoDChriche Ai riebe B. 1731 dar tot teKallchan Ai tägelicli dar tot B.
wände Bi too d.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 35C7 L.
357
wan ach«idaa liep mit sAr».
and sagt och GoatUres man
Wie ir der kOnek ie pblac
QDt du 81 taoti Ir friwe Bchlii
du Bio t1) wMg9 kint,
not den ziehen ze eiDem man:
Swemmel, lobt an mine hant,
des bite Ich, Iriast, du ir
ez enao) albt sft belllien:
die stÜTDie not die grösen not,
wie u iIgIi hnob nnd wie es kam
Bwu ir des wftren habt gsBehen,
dar ZOO wU iob rrigen
es et «Ib oder man,
dar nmbe sende ich nu zehant
dl rinde Ich w<d din nusre;
ob ez behalden würde niht.
Diu zer weride ie geeehach.'
'swea ir, herre, an mioh gert,
die boten riten batde dan,
•i baleitea &f den wegen,
mit iplse nnd mit gewaiheit
Ton den wart In oibt getin
wao du ein ir gebe g&ben.
mit dlaen mtsren an den Ria,
d6 8w«nmel Af dareb Belrea reit,
diu m»re b! den str&zen:
er entagt die jemerllchen ndt
alle di ter hdbiltf
dem benen Elaen geeeit
dei enkan ez aber niht geain.
du wil ich immer klagen.
ez enlet niht aaders mftre.
du d gedenken wol dar an
mit ganzen Aren manegen tac,
nnd in berolfaen Idzen sin 1726
des nn dio erbe atnt,
des mflezeni fanw Are bin.
so ir wider rltet dnrli din lant,
danne kCrt her ze mir.
Ich wll heizen sehriben U80
oder wie ei sin gelegen tAt,
nnd wie ez allez ende nam.
dee snlt ir danne mir Teijehen.
von isDchei mftgen,
Bwer iht d& ron gesagen kao. 1786
mlne boten in Binnen lant;
wan ez rfl ttbel waire,
ez iet din groBZiste geacbiht
Swemtaelin cehut sprach
des snlt Ir werden gewert' 1740
dö hiec der lilschof sine man
86 Terre und er ir mobte phlegen
ewer in In Beiren widerreit,
(daz mooBt man darch ir herren l&ii),
dd kfirten li dorch Swlben 1746
Swemmel nnt die geaelles sin,
dd wurden och ron im geseit
wie knnde er du geilten,
nnd wie ei wftrn gelegen tM
d6 wnrden disin nwre wlt 1750
der sprach 'ez solt mir weaen leit:
dat bI Ie kOmen über Bis,
min bmoder der wart erslagen
1793 mH Bi nä J. 173« nn A: doch nno BC 1780 wil Ai wils B. wils
alias C. 17U iob BC: ich ia J. 1780 an «■- in A. 178» äwemme-
ÜB Ji fiwimmel B. 174S in in S.- in A. 1749 lemerlicbea dt iaaiari>«ro H
gelegen As beliban B. 1760 wit A: stt JB. 1761 •■ toi mir A, mir aoMe
B. 1763 sie ia Jt: si a A. 1763 Immer Ät immer gote 0. der wart Af
wart mir Jl.
jvGoo'^Jc
DIU KLAGE. 8&&I L.
Von ir hoTAraise hi«;
des Bi mir selbe mSeara Jehea.
als d«2 alM Sprichwort ipricbet:
der ist erroahett vitb wol,
sprach der m&rcgr&ra rtohe.
'got der all gelobt
der kond« stilts nie werdto sat;
doz uns sin grAzin ttbennoot
die rede Ibe vir ou ein.
hio se Wormi wftren komfiiif
ein teU min li bekaode
du woe apBhe geiolten
dö wnndert die burgnre
TOD wHiiBea sie wnren komeo
Oanth^rs roe dez gaste.
Den Unten hart« ammn,
reht« dft veroftmen,
die Terre «Itren dar gegant.
roe onde gereit«:
mao sagt ze hon mare
der tUnten wiffen nnd ir mare.
Ton Prflnfaüde der riehen:
'der mir d!n nuere rehte seit,
wft die boten haben Iteen
altJ) dai geschehen was,
die botisn wftreo komen nider.
dnrch rr^n der mnre,
(JhinthAr der fUrste rlohe.
aatwnrt« der rideinre
Banderllsges nibt sagen:
H'iyiAa di ich sl sagen soL
da ich si Ton rehte hoI sagen:
d6 gie ein Onntfaßres man
dax Ich doch verdiente nie;
nn ist min rftehe an in geschehen 176&
swen der wolf richet,
das maas niht fürbaz rechen sol/
dd sprft<^hen etlniellahe
daz et Hagen hftt vertobt.
er ist nn komen an die stat 1760
na tII kleinen schaden tnoi'
ät die boten über RSn
di wart ir vaate war genomen.
bl dem Ir gewand«:
nih den ir Hlnniscben siten, 1T06
dirre frSmden mmti,
oder wfl si heten genomen
dö was ein tcU ze mnote
« das si dia ntere
Af den hof A6 ktoen 17T0
dem geslnde was wol bekant
nibt langer man dO beite,
das dt komen w«re
dö wart din MIade «Isd storc
ei sprach minnecitchen 1776
dem ist min miete vil bereit,
die herrcD U den Striaen.'
ffir der kttnii^nne palas
daz geelnde gAtite eider
wft der kflnek were, 1780
ein teil ril blftcltohe
'Ja en so! Ich din mere
ich sd sl pUltch Terdagen,
bringet mich (ad tnot ir wol)
dan wil ich Ir niht rerdagen.' 1785
für die kfiniginne sAn,
1759 der d; ?od binele der B, von himel C. 1760 strltea nie A: at atritea B.
1761 VtxAt da M. grosia A, ftkU B. 1765 irA: fMt BCJk. 1768 ein
t&il le A: in dem B, in Ir C. 1769 Deo liat«o harte Ai eia teil d«n tinUn
BC. ■IT'2 beite BCt Ulte A. 1781 vil bleich Hebe J, bi<>wechliche BCJh.
178S diu Ai der BCJk. 1186 tod ralite aol Ai sal tod rehta BJh.
jvGoo'^lc
DIU KlsKQK. seei h.
and traget sl der tnere,
ob die boten für gleogeo,
der ist qdb einer niht beksut:
nnaer herren girwftt.
der Etzelea Bpilman.'
ich bet DD gerne Temomen
SwemmellD der goote
mit den reiegeseUen wia,
dö Bi si für sich kamen Mob,
'ir berren, on Bit wlllekomen.
wA hspt ir lAzen mlnen mani
die ich dar nmbe geben soll
Dns ir mir ringet ein teil,
ob irz kÜTEllohea toot,
des Wunders wird ich nimer Vit
du er mir niemen hit geBut
daz getet er mir nie mfae;
dö Hprncfa der videlnn
kilDgiDDe riebe,
Bwu mir der mnre ist beksnL
du ez mir Aae Bcbaden tV
du dir hie leman iht tiio.
du er die boten leide.'
din WKD ze Terra mirat enpfim.'
Ei eaweinte 6 der mnre,
'in eobintet lieb nnde gnot
Az Hinnisohem riebe.
Ist in oeb dienest her bekomen.
du in alles iwer leit
In eobintet ocb den dienst atn
und belset In du, rrowe, ssgen
aül ein iellcbek leit:
mit werken nnd mit l6re,
ob ir du tieb wiere
'die wir dfl vor enpbiengen.
idoch bringents in daz lant
Swemmelln dft bl in Btftt, 1790
Bi Bpracb 'nn beiit bI her g&n.
wenn die berreu solten komen.'
ein teil in Bvsrem mnote
fli giengea fUr die kfinigtn.
dln frowe gttetllehen sprach 1196
ich het gern von in vemomen,
wie wol ich in der miete gao,
min hene daist mir sorgen toI:
das ist Iwer fmm und min b«l.
gerne gib leb in min gnot 1800
die wlte, wie das komen al
der slnen, den ich het bekant.
du mttet mich harte s6re.'
'erlonbt ir mir dio nuere,
b6 Bftg ich baltllohe 1805
ich dinge bie an ineb zehant
si sprach 'dn golt des wesen fil
d& h&t och nlemsD lebt sno,
bI apraoh 'min oogen weide
sine knude daz niht bewarn, 1810
dö sprach dar videlnre
der kttnek höhe gemnot
von dem hem Dietriche
wir haben du ril wol Teraomen
ist soi^ ond oocb arbeit. 181&
der gnote bischof Pllgrtii
du man maiUchen klagen
er b1 In alles des bereit,
du in an framen nnd Are
1188 Ob A: das BCJk. Air Ä: für si BCJh. 1196 fbr ilch Ai Kr si BA.
1199 riaget Ai ringet des BC. 1803 baohaiit Ai enihaot Dt'. 1810 mit ist
Ai iat mir S, si mir Jh. lin ohonde 8 t line chnoden A. 1811 bid« weinete
e der mere BCJk: 8i «awaintiD e. die mere X 1818 ieBlkhes BC: islich A.
ii BCi ist A. 1819 nod ere ßC: od ad ere A.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE.« 3786 L.
ze dirre werlte mSge komea.
er bittet alle dea kOng«! mu,
du sl Ineh and iwer klDdeÜD
na iwor man der ist tdt:
megsn bie krdoe niht getragen:
Hi^n ande To1k6r
die siot mit in bestandeo
dit flf mit frOnden wtoden veseii
ir gesindes über al,'
Der zen HioneD ie gewhaeh.
btnot fts debeiaem mande,
tflt Ton grözam leide,
die ze Beohelfcren
die enklagten nie eö ein,
klagt wol in ir mftzen.
ocbh&nichdaKToniraTflmoiQeD, 1820
die ib( trive wellen bftn,
in wol euTolbeo lAsen ein.
Giaelbfir ond Gtrn6t
Bt aint alle drl enlagen.
nnd Danowart der degen b6r 182&
tot in Bhumehm landen,
es ist einer nibt genesen
sieb hnob der aller mdite schal
so gfths Ton faenen nie gebrach
als ir dft »Btnnde 1330
die DjarogrATinne beide,
och mit klage wftren,
Prttnhllt din bAre
dln TT^e was nn lUien,
du tno den boten nieman sprach. Swemmel anders niht ensaob, 1886
waa mit wlntenden banden
klagteni alle gemeine,
des kttnges QantbAres w]p
der klagenden der was m6re.
ae LArge in ir hftse was,
an ir salter alle ir tageslt,
dea ei von erste d& began.
waz ae Wormz was gesett,
Vü manic angeetltcber muai.
Ton ir lieben kinden.
bet man mfire Temomen.
swie g6 das geschnlie,
schiere brUit man ei dar.
du Tolk mh l&tem mofe.
knnde niht gellcben,
geMesohen och din mtere,
ir jiner nnd ir anden
Jane was n nibt eine
din d& qaalte den 11p:
Uote din TTowe bfire
d& ai renjete nnde las 1840
in einem milnster (daz ist wit)
d6 si des kttnde gewan
von soi^n sO wart ir bereit
dln msere enwtren fa- niht gnot
nie TTOwen wnof s6 Bwtnden 1845
glhes wolte ai dA komen,
daz sl PrUnhilt snhe.
d6 was en wige nnd och en tIt
ir nnt der andern wnore
die armen zno den riehen 1860
waz din klage wnre,
1821 wellen JBt'r welle A. 1833 enTolhea A: berolken BCJK 1834 hie
ehrone niht J; hie nibt eron JA, ohroae nibt hie B. 1827 ei Ai ir BJk,
1829 geachsch CJh: geaach AB. 1833 aa A: da as BCJk. 1S3& sno BJh,
t% C: dqJ. SwSmmel AJA.- Swemmebn JC. alle gelnetne^l; alMmeiDe ff C/A.
1838 chQDgea..«; kiaeeb BCJk. quälte .4. • qnelt« Jtt'. 1840 da ai Teoiete BJ*
duai«uaie<<. IMl ir Ugsit .4.- tageait ÜJA. iat J: waa J)J1. 1847 du
ai BJhi do ai A,
jvGoo'^lc
nsi L
361
in vil knrzeD ziten:
klagten wtp nnde kint,
wol beklagen ir leit.
und och der bni^eere wip,
daz man mit frönden nieman vant.
erkrachte ofte sSre,
wan daz ir klage nie gelac,
Die besten soch die bcesten
du kom dar diu lantschaft,
der drier edeln künge man.
der tombe machts ie m^re.
bt staole nider gesezzeii:
daz si dS klagen solden.
vergezzen nibt ir trinwe.
Prfinbilt der riehen,
vil macic wip von leide.
Prünhilde höher mnot:
des man ir rfiten knnde.
des künges schenke Sindolt.
als och da von im geachach.
'vrowe, nu müzet iwer klagen.
wol dem andern den tut.
Sin wurden doch niht lebhaft.
müese doch ein ende hin.
ir megt noch vil wol kröne tragen.
iwer ann bi iu gekrtenet sin:
und uns der grüzen leide.
m^ ir noch hie vinden:
wir dienen sam vorhtJichen
si sprach 'nu löne in Krist,
daz iwer sin und iwer r£t
wan solde ich immer genesen,
alrest hiez man dö ffir gfin
daz »i sagten diu miere,
in Wormez der witen
si halfen Prnnhilte sint
vil manic vronwe gemeit
die senten also den Up, 1853
in schffinem hfire manic hant
waz mag ich sagen m€re,
line werte nnz an den driten tac?
knnde nieman Irmsten.
der gnoteu beiden ein michel kraft, 1860
der nise ez senften began,
jH was des landes ere
da voD was nnvergezzen
die besten die enwolden
si senften vil ir rinwe 1865
nnd schieden wislichen
idoch was vil vreide
wan si dühte lützel gnot
dö kom och sä zestiinde
der diente dicke triwen solt, 1870
zuo der künginne er do sprach
Jane kan nieman entsagen
ob nu wert immer disiu not,
der klage diu iingefüegiu kraft
im Sit so eine niht bestSn, 187.')
vrowe, ez sol in kurzen tagen
so ergetzet iuch daz kJndclin
vil liebe ougen weide
iu und iwem kinden
so bi Günther dem rieben.' 1880
der aller dinge gwaltic ist,
min herze also geringet hat,
daz müese von disem rate wesen.'
die boten ze antwurte stSn,
wie ez ergangen wsere.
1839 tr<eslen A; getrccsten BC. 1863 unTergeiien BCJh: yergezita A.
1$73 ob nu werte imiofr A; n«rt quo immer B, Wer nu immer ja, wer n
ner c. 1B8I nu Ion iu A: nua nüeze iu lonan BC. 1882» sol Bd nm
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 3859 L.
den jungen kunk man bräbte dar.
er begonde in diu mtere sagen,
'da von si all nu ligeiit tut.'
'ist mir min vater dfi gelegen?')
Ze leide ainem wibe:
durch ir räche dort gescheiden.
als in diu vrowe geleit hBt.
daz ichz in künde wol gesagen.
daz was min her Bloedelin:
ze tüde sluog in Dancwart,
an der herherge bi den knehten.
beide junge und alte;
in daz hüs gewunneo an:
dS ir berberge was.
weder gröz noch kleine,
vil balde er Ozem hüse dranc:
hin ze bove der helt mfere,
sinen herren da si säzeu
d6 sluog Hagen des wirtes kint
Daz ez für den tisch schöz
da mit Sprüngen in den strit
des muosez gün über al.
von den s werte klingen.
Bach man die beide zuo der nüt:
jene dort unt dise bie,
zer werlde m£r gevohtea.
von Alzeije Volker
mit willigen banden:
der lielt sü gvemlichen nich.
du künde nieman bi gestän,
der müese gewert imer sin.
BÖ uiuosens alle striten.
Swemmelin staont vor der schar, 1S85
daz Sivrit wilen wart erslagen,
(gennoge sprächen äne not
'den sluog Hagen der degen
des sint si von libe
ich engefriesch nie haz so leiden 1890
min sin der krefte niht enhfit,
des kunges bruoder wart erslagen:
der was der erste under in.
dS der helt bestanden wart,
si maosen alle vehten, 1893
wan si mit gewalte
wan ez was verre her dan,
der knehte einer niht genas,
wan Dancwart aleine.
du gie an ir aller danc 1900
unde sagt diu miere
ze der h&hzit und fizen.
ze siner angesihte sint,
und im daz bluot sin hant b^6z.
iwer dri künge Sit:
da wart vil micbel der schal
Til nngefuQge dringen
des lägens alle samt tat,
ez enwart sü herter stürm nie
die wU si leben mobten,
tet vil micheliu sir
iwer m^e anden
vil micbel wunder d& geschacb.
der iht eren wolte hin,
durch den künek unt die künigin
in vil sDgestlichen ziten
1905
18ä5 Swemmelin A: Swümniel BC. 188S gelegen A: belegen BC. 1889 von Ai
von dem B, vome (.'. [S^-I chunde A; kunne C. daz icbez iu wol cbünne sagen. B.
ltJ97 in b: Im A. Iä9» aläine A: alterseine B. läOO dranch A: spranch B.
I9Ü1 » A: biuze bove der chuene helt mi^re. und nagK wi im gelungen ««re.
A. ncor nm rntrr hand, aber auf roMerttm ip-¥ndt «m cbuens M( Vxre. 1907 dg
.1: der bv. 1908 beide Ai recken BC. 1910 iner A: noch €. fehU b. 1913
Kemlichen A: griweliebe B. 1915 gewert b: geunert .*.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 3913 L.
363
wart gcsebeiden doch her du
dar TOgt dft TOn Berne:
BftldeDtlialp die Siran,
lie och bflBb«n deo hax:
er het geveatnit im An kint:
wand al BÖ tU der Triant TBrlon
dd griffens algemeioa zoo:
nmoBe strttea dnrb dJ nöi
das nao rscha im dn kint
mit bete ao BüedegMe,
mit Btrlte oeh mooae beitAn:
in dem storme ligeo tAt
beide ein ander ilnogen;
die kQeneB Bemare.
ü woldm rechen Bäedigfire.
den alnen doch her Dietrich:
das er eie niht wolt erUn,
fi ez her Dietrieh dA berant,
der was einer nibt geoeten,
alwan der alte BUdebrant
deheinen lebende mfire,
nnd Hagen den Trongnre.
mit einer wnnden mnoBe sagen
dk TOD er k&me sSt genas,
des erkom tU stre er Dietrich:
an mkgen nnd an slnen man,
d& er die recken beide TUit,
mit jftmer nnd mit B«re.
noch genert si beide :
nftcb den andern nifat genesen:
sich enneohe dd her Dietrich,
bestnont in mUeder. als ein degen :
JUsA der Beranre,
ze einem gisel gewan.
her Dietrich nnd atne man,
wan er sach tU angeme
Rfiedigftr der helt nuere
doreb Glselh6r tet er das. 1920
das lialf in doch vil wfinio rint.
aat den grOzen schaden kam,
daz Totc allenthaiben doo
Esel bat nnd onch gebAt
oneh warp din kttneginne Bint 1936
nnz er die degen hAie
des mnoB er und die sine man
er nnd der herre GftrnAt
dft Ton in haz tmogen
dft BprAchen die beide mare, 1980
dd het ez verboten ahn
dö was Wolfhart sfi grMmUeh,
sin mUesen iwer toUe bestAn.
der Ton Amelnnge lant
der in schade mbhte weaen, 1986
ivem Volkes man oeh rut
niwan den kttnk GaathAre
BQdebrant disis Bi«n
(die het im Hagene geslagen),
dA daz alaö ergangen was, IMO
wan sin schade der was freisUch
zehant dA gie der helt dan
er nnd meister Hildebraat,
JA het der degen hAre
do enwolten si vor leide 1946
do enmohtes anders niht weaen,
Gnnth6r der küoek rieh
Sit twang in mit swertelegen
das er den belt mnre
dar nAch bestnost in sin man 1950
1917 ber aso BC: der du A. 1021 E
1983— 36 I« aCi ffhltm A. 1939 hu A
lit weide nibt B. 1941 er] ber ABC.
A: der BC. *i) A: ftUt B.
has do BC. 1983 Bit Diht wolt A:
1947 do A: dota B.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 3981 L.
HageD in korun Btooden.
dae beten In nimer I&d gsDOMn,
wan ü beten d& ror geTOhten
die zwtne srnnerlange tage.
die tttrsten and fr recken h6r,
bftt tr eilen dA verswut.
der besten wigande
dem kttnige Etzeln wtmn komeo,
daz bU man wol erftanden,
Bolten b1 gemowet wesen:
dae b1 niht tatt enmobten,
ez ist w&r das Ich in sage:
vlerzeo tflsent oder m6r II
««raz ir heim ie üf gebaut,
die TOD manegem lande
die b&nt ir end Toa in genomeo.
Tor den Hinnen werens wol geneeea, wem die krieten niht geweeen:
die brftbtens in die arbeit,
daz li ein ander slnogen,
dei maoBene alle d& bettln,
Hagen and ooh Onuthte
Dö twank si Dietrich beide.
antwnrt er si der kQnig^;
und räch siob frebHoben,
hiez sl beiden nemon den llp;
Bloog och meister HUdebrant
die dA aterben aolten:
mit den anders weses tftt.
von den ich her bin getaut.'
TOa klage harte grdzen wuof.
ei gedthten eohaden nnde ndt
Uote din tu riebe,
ir tU lieben kladeo.
daz si trcasten knnde iz klage.
din vrove lac Tor leide tOt.
genas dt diu künigina«:
als ich in 6 bAn geseit,
wen ei in niht vertroogen.
nnz an dlse zw Ans man.
mobten dd niht stitten mto:
in TÜ grözem leide
din hlez d beide faeren bin
den reken löblichen
dar nmbe dA daz edel wip
nieman man d& mfire Tant
etesllche die wolten
alsns lie ich d in adt,
ir linte hoobeu «4 aehant
ir j&mer es dö al«6 sehnof^
fli klagte nnz ftf den tdt,
nlk;h den beiden jnnietUche,
niemea moht errinden
dar nick aber siben tage
tH k&me von der selben n6t
wan si lac in nnsinne,
Um daa nan si mit waser Tergdz. des Tolkea klage wart §6 grAz
in allem dem lande. der Krlmhüte ande 1980
was errochen sAre. Prflnhilt din hfte,
d4 si sprechen began, dA ged&hte d dar an
wie wol üi erholte, dai leit daz li nn dolte.
was Krlmbilt Iht leit «, ir tet ditze leit nn als wfl.
IS.;:^ loldf.!! ai gerwet B: iolt i<c getrawat A. 1956 heim ie A: te heim B.
1959 wereai A: el ircren B. l'jttO 6 £; ie J. 1968 ocb A: ftklt B.
mftD Ai fthtt B. 1970 in uot A: 1d dar not BC. 1979 das mu ai mit
wBser A: ta^a mit wesser ai BVJh. 1981 all we Jk, also w« Bi alwe Ä.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 4037 L.
diu vrowe Jamerllcben epraob
der edelD KrimhilM 11p.
mit rede ennnide mir den mnot,
üaz leben, SlfUt, ir mui;
dst ir frönde Ir wart benomeo,
wer kande frOnde dl behabeoT
ze Lftrse bl ir sptel.
din Tor beiden kröne tmoe.
beidiD magden and vlben:
Ton breben naz ir gewant.
mit jAmer vat berangen.
die boeeten nnt die beHt«n:
dat riet das ingesiode
dar sno dei lande« tr«.
•« ißre klagt din kttnlgin:
langer Aoe TOgt beitfta.
man maohte ittw daz kint.
ein teil ir nngefllegon klage,
daz wir iht ftae kUnek sin.'
wol bereiten dar zno.
'owB dai ich !• gesach 198fi
dö daz 6re gemde wip
des verlfia der bolt gaot
dft Ton ich DU den Bcbaden bftn.
daz ist mir na her beim komeo.'
diu edel üote wart begraben 1900
ir bracb daz lelt ir berze «luwei,
dö was leide gennoo
dft was den sobtenen Üben
allez GnntbSres lant
dfi.kömen ae bore gegangen ISfiS
swaz si des besten weetAn,
der vrowen nnd ir kinde,
Bi eawolten daz niht m6re
oeb wolden ei übt ander In
daz Tolk dO r&tea begaa, 2000
d& muOBe erlescben Bint
'wir wellen daz er krAne trage,
dö biezen ai daz Idndelln
der kröne IngeBindes dno
wolbttndertknappenmandarcnovant, den man des tages Bwert nmbe baat.
dft waa onob Rdmolt nn körnen:
dt heim« in Blnem lande.
daz Bin Til lieber berre
Was Üz Blnem r&to komen.
daz er in holt wnre:
klagter Benllohe.
daz ieb le wart gebornl
niwan von Hagen ttbermnot;
der het din mtere och Ternomen
mit trlweo was Im aode
mit Bcbaden aUÖ Terre
wir haben dicke wol reniomen
die stolzen beide mssre 21
er tpraok 'berre got der riebe,
min herren hin iob Terlom
din dicke grdzen schaden tnoi
do er vrowen ^rlemhilt nam ir man and ir ir gnot an gewan
in grözen nntrinwen, ich saeb ez an ir rinwen, 2016
awie sIi an getrtiege, daz man bI drambe sldege,
Ewenne ez och gescbtthe. Hagen ir manege amebe
ze ir schaden &n Ir schnlde erbot ze allen zlten &ne not;
1990 bebaben A: gehabeD KCJh. 1992 Dia A: die 6 BCJi. 1997 jo A:
dpr frowsD nad ir klode. daz riet in Am (in ir C) geiinde BCJk. 900t da A:
da Ton BVJk. 2012 Hin lierren bao ich ./&.- mioen herren hao Ä, mine herren
die han leh BC. 2014 Troen chriemblU Äi Icriembllt Jk, Crietnhllda BC.
W18 an Ir .i' an« BJ\,
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 410Ö L.
des er niht tnon Bold«,
wftD des wu im gar » -rll;
«u het BtArit, tr man,
der v»Tt ftne scfanlde enoort;
vu denne ob dorch ir torn
GeKsrnd«!! in ir tompheit?
and aolt in fa&a geneaen I&d.
und si Ben BioMa rrove wart,
haben pilUobe llM.
ais ieh im mit triweo riet
ao euwKr er mht eretorben.
die besten wlguide
kUnge ie gewunneti
die dort mit im dnt eralagen.
die ia diBMi lande «int,
die rieben zoo des armen,
daz konde helfen niht min rftt:
Made ond maneger in.
niht gehelfen nuer klage:
nnser herre der junge."
Gab gdlche dA den ritt.
doB wir noch «eraomeo haben,
in alaö kurzen tagen
ein alaO grOrin höhKtt.
wart gar itA der geate,
■nt grösen trfaiwen getln.
den Jottgea känefc itcbe:
tr leben tob dem kinde.
wfan rin teil ia frSade komen.
nrlonb heim ae lande:
«nder die Bargoadsre,
808 koffi er wider in Hinnes lant,
ant den tierren Dietriehe.
wie er wider wtere komen:
ob man» merken wolde;
dar nmbe iche ir nibt wlxen wil. 2020
im ze leide get&nf
das bftn ich aider wol gehört
die fFOven b6de wol gebom
das atät man bin h&n geleit
dA aber des niht moht ergftn 2025
dno solden si die hoverart
bete min harre getin
dö er von disem lande sehiet,
mit im sint verdorben
die in deheinem lande 2030
oder gewinnen knnnen,
■1 enknnnen niht rerklagen
mao wtp unde kint,
nn mllea es got erfoamea
d& von dac lant nn Ine etAt 20S5
noB maek doch iaider m6re
na Bchaffet et du krOne trage
ir gemeinta songe
nieman ans geeagt bU,
daz bA herlich wnrde erhaben, 20i0
als wir din linte beeren sagen,
Wormes diu stat wlt
JA baten si das beste
dt saeh man nnder krAne stls
si enpSengen gemeinliehe S0A6
der hof nnt dai gesbde
nn het ooh Swemmel genomen
dar in dA Ton im sande
dem s^ er disin rnnre.
d& er noch Etseln vant 2060
B frAgten alle gelicbe
Bwaa er geeehen het oder Temcnnen.
M82 im A: in BC. si enohvnnen Ji eine eboDden BC. 2017 Swemmel J.-
BwSmmelin MCJK 3019 Bargonder« At Barodenftre B, Borendenmre C.
90A2 oder Ät nnd M.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 4167 L.
das BAgt fr Big er kand«.
Fronde nlemaa enrut.
her Dietrich von Beme :
TTon Hen-it ond HUdnbrant
daz ai nifat wollen di beaUn,
so geachaiA im nie lA leide.
Hildebrande nnt D!etrlcben:
ett ich mtn toUc verlorn faHn F
dö sprach der Bemnre
ta helfe oad in die mloef
bt in T» pilltchen h6L
ich ant dlo trintiaDa min
swas Etael flehen knnde
dar nmbe woltep sis niht Uta,
■i fliuen tieh der reise.
bettben mnoseD biitder in.
Ton diieo starken leiden,
als man ans gesagt hAt,
dai ir dla kUnegln Helche lie.
wan sia ninder bringen knnden:
mit in (des het si gegeit)
frou Henftt srioab dö aam.
nhran weinen onde klagen,
•in satel, der was riebe,
TTOw« Helolie bet geriten.
der aUer beat« sigeUt
ja enkan ich in besonder
vie dem werke wer«;
ond TOn eitlem gesteine.
bessern sUel nie germt
nider hiengea uns Af das gras.
Zoo ir rerte als ai Inste,
alle gemeine.
2055
an Eseln alt der stunde
dö wolt och wider in sin lanl
das sAhen dö tU gerne
dö der künek das errant
Bwaz im ö leideg was getin,
er mant si triwen beide,
'weit ir mir nn entwichen,
wie Bol ich eine nn besttar
'wie wolt ir das ich wnre
ein isHch man die alne
ir seht wol wie min dink BtAt:
snln bie niht eilende sin.*
oder gebitan sno der stunde,
er rnnow Ine ai beatftn,
manie witwe and weise
Btsel wandelt den sin
dö si Ton in w<dteD acbeidm,
dö nam diu nowe HerrAt
dö mnost sin tU bellben bie,
dooh fuorten sia an den ■binden
wol alizeo tüsent marke wert.
den rrowen dö niht andere um
öl der kamer wart getragen 2075
den dicke werdecUche
(d den waa gesniten
den ieman in der werlde hAt.
gesagen niht das wunder,
TOn golde waa ez swnre 3080
küneges wlp deheine
din tU sobmnen phertkleit
dö al na gai bereitet waa'
die vrowen ai dö kuste
done waa ir defaeine, 20S6
20S5
2010
a064 hia nifat Ai niht mar ia M, nibt «er C. 3065 gebiton Ai pitten B, biten
C. S06B Dinoaen A.- nnoae B. 2069 In Ai im BV. 207t do mnost ain
Tll biliofaan d: doh mnoaea vil bellbea BC. S072 doh AC- do A. 3077 het
— nf den A.- hete — of den sat«! BC. 9080 ei A: er BC. 3063 «boeaen
At riehen BC, S083 Mlder hfeagen A: hiannii nider BC. SOSö Alls A
alle tU B.
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. 4227 L.
8i emrflinten aleO s6re
mit t6dfl wu Ton ia komsD.
in deheJaem hOTe tüd vronwen:
dA ri Sem wirte urloap geD&men
der kUnk riel nider für tbt,
dai er den aia oUit belii«lt
du er onTerBunneD Uc.
des bet er doch. tQ kleioea fnunett:
dia rlve übö muiioTolt,
BDd lie selten s!t goBprechon wort
ern vm t6t noch enlebte,
dar nftch io weiz wie maoegBa tac.
dar mo was er na gedigen,
Und nlemaD niht üf in moA«.
du hftt noB Dieman noeh geBeit,
dA ai so w&iaa ftf den wegen,
HQdebrant den gtisen
gegen Bechelbeo,
ir gezoges was niht mfire,
nnd die einen Bwfine man)
trnoo vrowen HeirAten kleit
durch diu laut her Dietrich,
mit jAmer nnd mit so^en.
dise geat« komen wiren
die linte Trieschea mare,
der heire tob Berne.
al sagteat Dietlinde,
din WM ooeh in grdser not:
Dft Tor in den drin tagen,
nmbe ir liebes mannes Up;
TOn dem tU starken leid«.
aam dno Helohe din hfire
sd swinder nrlonb wart genomen
dai moht man dö wo! scbonwen.
nnd 6 ai &z dem hove kirnen,
im gab d«r jAmer Boihe nftt, S090
und BÖ kranker witze wielt
lebt er alt deheinen tac,
wan im waa an sin hene knmeo
daz in daz lelt nider schalt
em was weder hie noch dort, 20B5
In einem twalm er awebte
Bwie grftzer hörsohefta er pblac,
das b1 in eine lieien ligen
wie eri slt bedfthte,
dd her Dietrich danne gereit.
dA hiez der hArllche degea
sine vrowen wlaen
dA Am mftge wftren.
niwan din magt tiAre
nat daz ein aoomer mit In dan
mit grAzem jftmer d6 reit
si glhten allez fBr sich
an dem sibenten morgen
zer burk ae Beohelftreo.
daz dA komeo wasre
das Tolk ez hArte gern«.
dem Räedegfires kinda.
wan ir mnoter din was t&t
si mohte tnngen niht der klagen
des Btarp daz 4ib«re wtp 2116
die Jnncfirowen beide
2100
2100
3110
3087 olioinen.Ji bechoman BC. 2088 Td deUinem A.- nie in dem B, man
BC: fiUt 4. 2091 dem sin A: der (di B) sinae BC. 20M. 96 nider satt.
Und Al mit gewalt BCJh. 2098 sl ftUt A. 3105 di einen Ewene BC-
die swene ohaeoe A. 2106 Durch vroen A; der tmoch frowan B. 8111 ez
horte BCi ia harte A. 2113 ssKtenK B: Bsgtan A, 2114 ia den drin A:
inner drien B. enma dritten tage C. tongeo oiht das erehlagen Ai ir toogen
jvGoo'^lc
DIU KLAGE. «Oft L.
mu dd sMaBame brftfate.
Mnde und grAur Mn.
etD ander d dA knateo.
Dietallnt fraa HeirAt.
fi<ri leb«n tni» frinnt her Dietrieh.
dö Bpraob u 'min wol gehaben
aa vatar and an mooter.
lob wen« rerltlr noch nie m^t'
T«t d ä6 her Dietrich.
trflst er ala d& fHnnt iol.
dnd senfte dlner leide.
diu mnoter nad der vster dln:
Klagende nnz an ndaen tAt.
nnd knm ich immer in mln'lan^
daz ioh dich gerne sehelde
■A ich Tcrrlate kan.'
ron dem Bemnre.
*ioI loh debeine vlle leben,
der mit dir iwwe dinin lant.'
mit bete ir vater mannen:
lachende cb niht geaehaelL
Herrtt dia marcgrerinne,
erbibente bI nl ««re,
an li eine was knnen.
als ir Aren gesamt
der ir tmte deheln leit.
mh trlwea nnd mit stete,
Der berre dl Ton Beme,
roB Pazowe der bischof PUgrrtD
Uei aehilben dlein nuare,
mit Latlnfaehen bnochataben,
iwer ei dar nftch erfände,
2126
21S0
isJlchin dd gedihte
in ifibtieUeher Are
dA twank sno den bmsten
aiBprach'dJnmacnoohverdenri^ 2120
du BtAt wol gehaben dich.'
dai ist alles na begr^ten
ril frlnode bö gnoter
in klXgellcher arbeit
die Jungen magt lobellch
'niftel, nn gehabe diob wol
JA riwent si mloh beide,
diu maoE ich Immer mb iln
äbenrinde aber loh mlne nOt
dai lob ich an dlne baat
Ton Jftmer nnd ron leide,
des wart ir sloherhelt gette
bA sprach der helt mmre.
ieb wil dich einem manne geben,
hie mit beralh er si sebant 218fi
dA schieden b1 ron dannen,
dd Ton b rtten aaflh
Ton allem Inn Binne
das dia rtl grAse bn
doch wart ir sider war geDomen 2140
Im was nieman bA gram,
alsDS warte din meit
als ir gelobet hnte
des erbeite ei ril gerne.
darch liebe der neven sin 2145
wie es ergangen wmre,
das mans Ar wftre solde haben,
Ton der alrftrsten stände,
Slld Ao Un ander ei do J: li [diohe G} rin aadar MC. 3188 mooter and
der rater Ai Tater aad din m lotar BC 2139 aber ich A; loh immer B, ich C.
3186 bowe dniit A, b<>«et d nla BC. sl .J: da B, sa C. 3186 Kit bet* Ai
di nagt BC. 3187 riten A: rfteade SC 9140 Ir fMt A. S141 Ali •-
Ssan J: ala « — lau 8C. 21^ taU doeh ein ii t«U <Ut C) dehelnlu BC.
46 dlsia A: dli B, dlue O, dln Jk. 3147 Hit A: fo BCJh.
24
jvGoo'^lc
DIU KLAQB. 4U0 L.
wie e» sich hoob und wA bsgui,
Ton dflr gBoUn noIUB oftt,
du hifls er allet schrtben,
wm im flelt der vldelnr«
wie «z erdenk und geubseh;
«r aDd mftnle «nder mu.
ein eebrtbw, meicter KnonrAt
dkk« In Tlnselier iaDg«D;
erkeanent wol dlo mnre.
leb In nB Diht mkn skge.
Bnd wie ez ende gewan,
nnd wie tA alle gelten tdt
«rn lies «Id nfht bellben:
din kOntücblD nuere,
wMt er ei bdrt« nnd« ludi,
du DUM dfl brfefen begtn
getibtet man ez ilt faftt
die «Itea nnd die jnngeii
TOD fröad nocb Tcn Ir aware
ditce Ilet beiit diu klaoi.
S160 Ton J: unb« MCJh. rwkea J: knthta BC, Orietan Jk. 9U4 mn
do brief« Ji man primi (srnhii Clfc) da BCJk. SIW Bin Ji iln BCtK
SIU mS dU J: mit das BCll. 3157 din As du «CV*. fronde Äi ir frevdl
■CJk il68 dln obläge BCJk: ein ehiege A. '
3U» Wl •■ Berin sIt argienKe
dA her Dletrieb von im reit,
hl Boh elemeo ^eMgen.
M> epreohant lanallob* nein.
and wi ar ein diuo an rienge,
de« enku leb der (die C) wlibelt tltt
■fim^lebejahant er wftrd enlagea;
nnder dlten dingtn iwaln
der läge nfht gedagw
( dft hMcet STiFel M.
weder tr lion vwfienge,
oder lebaDde wflnTe begaben
oder ob er As dar biete trtllbf
in iSohK der etelnwande,
er TOB den IIb« qemme,
ob er fSere in dai »pgrflnda,
oder ob ar nie >1 TanwflDdan,
ona leitd« tihtwe,
et ea «ara von im me nifat bellben, er hat ii gerne geaohriban,
d«B BWB wiete diu nare, wl es im ergsotgen wäre,
wmn C] is im Inder sno honen, oder bet etx ina raniomaa
in der wailda ron [tenaD. dA von weis nodi nieman
werderknBieBielieDeqaem. C1>C.
oder in der Ivft enpbienge,
oder s« bimrie it erbnbeB,
oder (ob er C] iloh TerslW«
oder mit welbem ende
odarwulnEBsimgenrnmeCsnoImneMeC),
oder ob in der tiaret rerslfiod«, S170
du enhit oiemen ooh • ' *
der nni tihta d
jvGoo'^lc
VEBBEBSEBimaEN.
(4U iltM, mlob« Utk MkoD la kwdadulftMi Sadn, liad nit atMaan bttelokaal)
KIBBL. SS, 4 sao
ST, 1 Man Am*
Hfl; S dtgese
127, 4 nw
188,S4«r*
181, 1 TOB*
IM, 4 ii*
314. 1 m«
S84, 2 Vttklr
204, 8 Gintlwn
3T4, 8 iftn,
SM, 4 mBsstUoli«
826, S nincl«r
88T, 2 friMcfc*
4 4»
841. 4 <N-
818,2 ku
888, 8 d
888, 2 dria
898, 8 du ieh
898, 8 'sl
401, 1 ipimch 'Ue irt
402, 4 ich Ir «iMt,
48«, 4 beide
448, 4 i»wwri»
476, 1 f4Mm
417, 4 ••sab,
494, 4 aiNl.*
d64, 2 «imKh
669, 8 venpiecben wolde
617, 4 im*
681, 4 dasDea g8a.
688, 4 der hit *
648, 4 »imm«r nimitii
677, 1 Der kllnio aprach
4 niemer niemea
704^ 4 swei bBDt
110, 2 Norwege
122, 8bet
741, 4 erbeiiton
764,
776, 4 Prttnbflde
786, 1 mnot
797, 8 dB*
4 niemer min
806, 4 einer iprlobe
821, 4 w«nt
828, l'iclu ondentta.
841, 3 &r triowe dir den «ine
867, 1 nlwu
811, S g«u
886, 4 nr das
90S,4biixfl*
989, 4 vnA aaoate aftn «rrterben
962,8 er*
1083,8 an
1042,4 hOMu»
, 1068.4 J«r
1107, 8 rittem edel
1124, 1 (Trinfm iar
1187, 1 Rfiedegtrvn
1146, 1 ioh k«B,' apraeb Onatlwr,
1148, 4 ia lieben
1162, t 'Hlr uae das,' apracbHagae,
1164, 2 Öftre
1118, 4 eine mftn deane
1198, 8 In*
1208, I fraAm*
1222, 1 riebe
1288, 8 KrlMiUU*
1286, 2 iMrbarpe
1262, 4 in dac Etseien*
1808, 4 M ^M
1809, 1 einer
iSlO, 8 Helabea*
1328, 8 te* gnttm*
1384, 2 GiMlkara*
1866, 1 der künic*
1361, 2 nlemen
1862, 2 Iml
1816, 8 MthmiU.
1406, 4i«Bwa
jvGoo'^lc
1420, 4 bewsQt.
2064, 4 mülc
148S, 1 TOR wltwaimdroii null*
2148, 2 dir.
2 dia boUs Trollcbe,
2192, 4 Tirwinden
143«, 4 dnii
2203, 8 aurken
1461, 4 oleioet
2209, 1 erwegen.
1475, 4 sl M gewut.'
2299, 8 erkabt.'
1498, 2 UDd KLAGE 20 eluar
1497, 3 vriontllche hio
63 diu
190 aliO komeii, ,i irl
4 dldt»
192 do
1502, 4 dO diu
210 »er
1S08, 4 doob
551 Teigen
1637, 4 timl
674 sprub ber Dletrleb
1649, 4 M*lM,
593 mlD
594 diiie,
mf9it
684 nmbe
IM«, 4>4
762 >•■ •
1507, 4 Bnbllm
781 btn.
1679, 2 gnsn.
1031 eiD e<
1604, 2 tohlai.
1150 der
1688, 4 ann«r maoter
1174 die
167S, 8 reriu.
1181 degajM
4 gewAD.
1260 wntUeh,*
1848 rt« well'
1737, 4 den iweio dogenen:
1861 trigea«
176Ö, 8 mir min*
1366 xergangen fr
1876, 4 TTBTallfah«!!
1890 der
18S9, 1 lims*
1403 dia die
1904, 2 Bobtdea
1482 iware.-
1007, 2 druo
1448 bien
1908, 2 VolMreo
1488 awr t
1661 In
1918, 1 .»bierilehm.
1698 er welie
1918, 1 S<n»>
1826 Hianaa
2081, 2 itrlhn
2099 IIa gedlbte.
2061, 4 Dibt bau« u dlaai liun
b.Gooi^lc
„Gooi^lc
„Gooi^lc
I
„Gooi^lc
„Gooi^lc