Full text of "De testamento Genserici seu De antiquissima lege successoria in Germanorum regnis.."

See other formats

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the pubHc domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge thafs often difficult to discover.

Marks, notations and other marginaha present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
pubHsher to a Hbrary and finally to you.

Usage guidelines

Google is proud to partner with libraries to digitize pubHc domain materials and make them widely accessible. PubHc domain books belong to the
pubHc and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web

at http : //books . google . com/|

Digitized by VjOOQIC

Digitized by VjOOQiC

TESTAMENTO 0EN8ERICI

SEU

D£ AmpiSSDIA lEGE SU€CESSORU

eERHANORUM MmS

SCRIPSIT

HERHASKUS S€HVLZE

PROF. JUR. ORDIN. IN UNIT. TIADRINA.

JEME

PR0ST4T APIJD FRIDBRICIM MAVKE.
1859.

Digitized by VjOOQIC

i' .• ■ (

Digitized by VjOOQIC

PROOEMIIIH.

V^aridirti) qoi re^um florentissitnum in Africa
condiderunt atque per unum saeculom obtilfiuerunt,
neque juris patrii collectionem, neque formulas, ut
ceterae Germanorum gentes, reliquerunt. Deficien-
tibus ejusmodi monumentis, non mirum videtur, quod
omnes antiqui nostri juris investi^atores regnum
atque jus Vandalorum aut plane neglexerint aut
obiter tantum teti^erint.

Inter sin^ulas leges Vandalicas, a scriptoribus
traditas, illa constitutio Genserici^ praeclarissime
eminet, qua magnus ille rex, primus ac solus inter
omnes Germanicos reges illius temporis, ordinem
succedendi in regno suo stabilivit. Quae gravissima
magni Germanici regis constitutio mihl satis digna
videtur, ut sirigulari commentatione hic primum in-
vestigetur. Praeclarum enim obtinet locum in hi-
storia juris Germanici atque optime illustrat prin-
cipia successionis , quae in antiquis Germanorum
regnis valuerunt.

Digitized by VjOOQIC

Textas qaidem hajus legis ad nos non per-
yenit; fontibus autem historiae Vandalicae denuo
perspectis atque scriptorum testimoniis accurate in-
ter se comparatis conati sumus enucleare vim ac
naturam hujus constitutionis successoriae, quae —
insi^e le^slationis antiquae Germanicae documen-
tum — historiae juris patrii amicis, spero, haud in-
di^iam praebebit cogitandi materiem.

Digitized by VjOOQIC

HDEX.

Pag.
§. 1. De ratione succedendi in antiqiiissimis Germanorum reguis. 1

§. 2. De Vandalorum fatis eornmque stirpe regia ante occupa-

tionem Africae. ........ 7

§• 3. De fundatione regni Vandalici in Africa 10

$. 4. De legibus Vandalorum. .11

§.5. De lege successionis a Gcnserico promulgata. . . .14

§« 6. De jnre snccedendi e\ constitutione Gcnserici. . . 15

§. 7. De ordine succcdendi ex constitutione Genscrici, . .16

§. 8. De caussis, quibus commotus Gcnsericus hunc succedendi

ordinem introduxerit. 19

§. 9. De postgenitorum statu secundum Genserici constitutionem. Ht

§. 10. In quantum Genserici constitutio in singulorum regum suc-

cessionibus observata fuerit. ..... 23

§. 11. Controyersia inter Justinianum et Geliniercm. . . .28

§. 12. De vi atque cffcctu constitutionis Genserici. • . .31

Notae 34—42

Digitized by VjOOQIC

§• 1-

DE RATIOSE SUCCEDENDI IN AiVTIQUISSIMIS GERMANORUM

REGMS.

Tacitus, nostrae antiquitatis doctus et intelligens existi-
mator, jam 8Uo tempore duplicem ac diversam Germanica-
rum civitatum formam observat. Distinguit enim ,,gentes quae
regnantur^^ ab iis civitatibus, quae reges non habent, sed
ab electis principibus gubernantur , Germ. cap. 25. Non ta-
men apud Germanos regia potestas libertati populi contraria
erat, nec regibus infinita ac libera potestas \ Jam autem quae-
ritur, quid intersit inter regum potestatem et principum illo-
rum autoritatem?

Taciti temporibus discrimen minus majore potestatis am-
plitudine, quae regibus competit, quam potestatis caussa et
fundamento continetur, Eliguntur enim principes a populo
iis in civitatibus, ubi regia potestas nondum est recepta^. Re-
ges autem jure hereditario potestatem obtinent ^. Quos Taci-
tus ,yprincipes^^ vocat, electi sunt magistratus, quorum totum
jus et auctoritas mandato popularium nititur; reges autem
prodeunt ex regia familia jute hereditario. Quando enim apud
Germanos vir strenuus ad regiae potestatis fastigium pervenit,
ut Maroboduus inter Marcomannos, non sibi soli, sed familiae
suae dignitatem summam acquirit. Uhi igitur reges^ ihi et^
ium gens regia , inter nobiles nobilissima familia. Ita summa
veneratione apud Marcomannos et Quados colebatur ,,nobile
Marobodui et Tudri genus," Tac. Germ. 42; ita creaverunt
Franci reges „de prima et ut ita dicam nobiliori Merovin-
gorum fainilia/^ Gregon Turon. II, 9, ita ferunt ^Chlogio*
nem, tunc nobilissimum in sua gente, regem Francorum fuisse."

Digitized by VjOOQIC

Ostrogoihi nihil sanctius h^bebant, quam regiam 8tirpem
Amalorum, Jorn. de rebus tireticis 13. Apud Visigothos
5,origo niirifica ex genere Bahharum,^' celebrabatur, Jorn« cap. 29;
apud Langobardos ^prosapia Gungingorum generosior habe-
batur," Faul. Diac. 1,14. Reges Anglosaxonum originem repe-
tebant a ^Vodano, sunimo et maximo Deorum. Heruli, Procopio
teste, legatos in Scandinaviam miserunt, ut illic prognatum
ex sanguine regio ^^aiixarog rov jSaaiXsiov'' quaererent, qui Ipsis
ad obtinendam regiam potestatem solus aptus eaque dignus vi-
deretur, Procop. de bello Goth. II, 15. Tantus erat apud
omnes Germanorum nationes regiae familiae cuhus ac reveren-
tia. Sanguine regio prognatis jus erat succedendi, nec uUi ex-
traneo coronam adipisci licebat, aliquo snperstite ex regia
stirpe. Sic Jornandes, Gothorum regiam stirpem celebrans,
exclamat: „Quisnam de Amalo dubitaret, si vacasset (regem)
eligere !" ^

Agnito autem hoc totius regiae familiae jure succedendi,
ordo succedendi ratione firma et immutabili non stabilitus erat.
Sed constituto cum regia potestate jure hereditario, tamen
jus eligendi populo non plane erat ademtum. Sacrum et in-
violabile remansit jus regiae familiae ; cui tamen ex hac familia
succedendum essei , non certo successionis ordine erat defini«
tum, sed populus dignissimum sibi ex omnibus regiae familiae
masculis eligebat. Apud Germanos igitur jus hereditarium cum
electione ita est conjunctum, ut haud immerito antiquissima
Germanorum regna hereditaria-electicia nominentur^. Jam
Tacitus breviter indicat hanc eligendi rationem his verbis : „re-
ges ex nobilitate snmunt.^^ Nobilitas quidem summa ac prima
in tota natione i. e. ex gente regia origo est succedendi con*
ditio ac fundamentum, sed sumunt populares ex hac gente
eum, quem optimnm et utilissimum habent.

Qua ratione ab initio in Germanorum regnis jus heredita-
rium regiae familiae cum electione populi conjunctum sit, nunc
paucis demonstrabimus.

Digitized by VjOOQIC

/. Ostrogothi.

Gothi jam a Tacito iis populis annumerantur, qui reges
habent : ,,harum gentium insigne erga reges obsequium/^ Germ.
e. 43. Gens regia Amalorum ab antiquissimis temporibns in-
terGothos sacra^. Ermanaricus, magnus Gothorum rex, aJor-
nande ,,nobilissimus Amalorum^^ vocatur, Jorn. de rebus Get.
c. 23 ; omnes ejus successores prodeunt ex eadem illustri stirpe,
tamen non semper unus rex, sed inter fratres imperii divisio \
A Theoderici Magni temporibus divisio regni jam non habet
locum. Etiam inter Gothos jus hereditarium regiae familiae
cum electione populi conjunctum est. Theodericus ipse patris
de^ignalione atque Gothorum consensu ad potestatum perve-
nit^, Deficientibus filiis, Theoderico Magno Athalaricus, ex
filia Amaiasuntha nepos, successit, cujus tamen pater etiam
Amalus fuerat. Hanc originem successionis suae esse fundamen-
tum demonstrat, qnod tamen egeat populi agnitione et ele-
ctione^^. Athalarieo mortuo, Amalorum sanguis ita respicie-
batur, ut femina, Theoderici filia Amalasuntha, regiam digni-
tatem obtineret, ,,quae Theodatum consobrinum regni sui facie-
bat participem^' ' '• Sed etiam hic erat Amalus, ^germanitatis
gratia accersitus," Jorn. de rebus Get. cap. 59. Sero Gothi,
periclitante republica, discedebaut ab Amalorum gente ,,et eli-
gebant Vitigim, virum haud illustri loco natum, sed clarissi-
mum praeliis"*^. Ipse tamen Vitigis sua electione jus regiae
stirpis violatnm esse sensit nec satis legitimam suam successio*-
nem. Quamobrem ^^regnum suum confirmans^ regiam puel-
lani Mathesuentham , Theoderici regis neptem, sibi plus vi,
quam amore copulat,^^ Jorn. de regnorum successione.

Ostrogothorum quoque regnum antiquissimis ab temporibus
usque ad interitum hereditarium erat in gente regia O^quis
enim de Amalo dubitaret, si vacasset eligere!^*); sed nemini
ex hac familia sine electione populi regiam dignitatem asse-
qui licebat.

Digitized by VjOOQIC

//. Visigotki.

Visigothi ab Ostrogothis separati familiain priseam regiam
ititer se noD habebant. Ets»i igttur ^super se Alaricum regem
oidinarent, cut erat post Amalos secunda nobilitas Baltharum-
que ex genere origo mirifica" '^ ; huic tamen generi prisca
famiiiae regiae deerat autoritas. Quamobrem jam ab initio jus
electionis praevalebat in Visigothorum regno. Sed regium san-
guinem non plane omittebant in eligendis regibus Visigothi.
Ex Theoderici familia quinque reges succedebant ^\ Ab eo
vero tempore, quo regni sedes in Hispania fundata erat^ aperte
declaratum est , nuUum esse successionis titulum , nisi populi
electionem. Concil. Toled. VII. can. 17. Hac ratione Visigo-
thorum regnum ex hereditario - electicio in mere clectidum
mutsitum est.

///• Franci.

Franci sumebant ab antiquissimis temporibus reges ex Me-
rovingorum genere, quibus portentosam originem attribuebant ^\
Initio cum hoc Merovingorum jure hereditario, ut apud omnes
Germanicos populos, electio erat conjuncta. ^Juxta pagos vel
civitates reges crinitos super se Francos creavisse de prima et
ut ita dicam nobiliori suorum familia^^, Gregorius tradit.

Chlodovaeus, magni Francorum regni in Gallia conditor,
tanta pollebat potentia, ut dividere possent ejus filii inter se
provincias regni quasi patrimonium familiae. A Chlodovaei
temporibus populi electio paene evanuit atque Francorum re-
gnum factum est mere hereditarium. Haec strictior apud Fran-
cos juris hereditarii forma a scriptoribus expressis verbis com-*
memoratur ^^.

Semper filius regis patri defuncto succedere debebat^'',
quod in ceteris Germanorum regnis non tam stricte observa^
batur. Impuberes filios regis defuncti a regno excludere, con-
tra jus ac mores Francorum erat.

Digitized by VjOOQIC

DeRcieaiilms filiis, frater defuncti regis fratrisqiie filius
habebatur legitiinus successor* Guntramnus rex fratris filium
hk verbis declarayit regni hereclem: ,,Nihil eniin, dixit, de
stirpe roea remansit, nisi tu lantum, qui mei fratris es filius.
Tu enim heres in omnl regno raeo succede." Gregor. VI, 33*
Si plures filii aderant '^, natu maxrmus nequaquam solus suc-*
cedebat, sed regnum dividebatur inter onmes filios. Omnes
masculiy qui ex Merovingorum familia originem trahebant^
jure Buccedendi gaudebant. Nec umquain rex a Francis agni-
tus est, qui Merovingorum sanguinis non fuisset '^. Rebelle^
ipsi contra legitimam regum potestatem, ut Mundericus et Gun-*
dovaldus, ante omnia praetendebant se ex Merovingorum fa*
milia oriundos esse ^^.

Enervata ipsa Merovingorum stirps per longum tempus
retinebat priscam majorum dignitatem atque Griraoaldus, ma«
jor domus potentissimus, qui Francorum regnum ad filium
suum transferre studuit, hanc temeritatem capite luebat. Ma-
xiina crat rerum conversio, cum Pipinus denique ultimum ex
genere Merovingorum regem solio regio depulit atque ipse
regnum capessere ausus est. Quae quidem usurpatio sine ec*
clesiae ac Summi pontificis auctoritate sanciri non potuit.

IV. Langob ardL

Nulla inter Langobardos familia talem obtinuit per multa
saecula auctoritatera, qualem habuerat inter Ostrogothos Ama-
lorum, inter Francos Merovingomm gens« Primo aspectu nuUa
succedendi regula , sed arbitrium atque casus in creandis regibus
vaUiifrse videtur. Sed accuratius inquirentes, etiam apud Lan-
gobardos, in longa regum serie, quandam fainiliae regiae con*
tinuationem atque inter singulos reges connexum propinquitatis
invenire possumus^^

Primi Langobardorum rrgcs ex Guvgingorum faniilia
sumebantur, quae inter eos 5,generosior habebatur prosapia" '^^*
Quae quidem familia jam cum Lamichone, tertio rege, extiiicta

Digitized by VjOOQIC

esU Ab hoc tempore jus succedendi iu Lethi regis famiiia re-
mansit. „Hi omnes Lethingi fuerunt ; sic enim apud eos quae-
dam nobilis prosapia vocabatur.^^ Paul. Diac. I, 21.

Posteaquam in septima generatione Lithingorum stirps
virilis extincta fuit, etiam feminarum ex hac famiiia jus suc-
cedendi agnoscebatur. De feminarum jure successionis diversi
Germanorum populi diversa principia statuebant. Langobar-
dos, deiiciente stirpe virili, etiam feminis illud jus concessisse,
non potest negari. Autharis rex electus regnum suum eo
confirmare studuit, quod in matrimonium duxit Theodelin-
dam, Bavarici ducis filiam, quae erat neptis Wachonis regis
ex Lethingorum stirpe. Mirantur interdum scriptores, quod,
mortuo Authari, Langobardi Theodelindae jus concedebant,
ut sibi maritum populoque regem denominaret. Quae tamen
res non mira videtur, dummodo reputamus , Tlieodelindam non
solum viduam regis, sed reginam ex proprio sanguinis jure
fuisse. Nominavit Theodelinda Agilulfum, qui postea ab omni-
bus Langobardis „in regnum levatus est,'^ Paul. Diac. III, 34.
Eadem ratio observabatur in Gundiperga, filia Theodelindae,
cui jus succedendi, fratre Adaloaldo mortuo, competebat;
transferebat ea regiam potestatem in utrumque maritum Arioal-
dum et Rotharim. Rodualdo rege mortuo, cum omnes Theo-
delindae descendentes extincti essent: regnum ad Aripertum,
Wachonis regis pronepotem pervenit, in ejusque linea reman-
bit usque ad Aripertum II. Cum Ansprando nova familia re-
gnum adepta est, cujus nexum cum Lethingis invenire non
possumus. Ab his temporibus jus hereditarium magis magis-
que postponitur, omnisque in successionibus regula evanescit,
unde regnum ipsum mox labefactatur*

Genealogia regum Langobardorum accuratius perspecta^^,
nexum propinquitatis, per longam regum seriem, a Letho us-^
que ad Luitprandum, persequi licet. Qua ex re apparet, etiam
in Langobardorum populo regnm successionem, ut apud omnes
Germanorum gentes, utroque principio et hereditario et ele-

Digitized by VjOOQIC

cticio nixam fuisse ^**. Quani quidem principiorum per se coa-
trariorum consociationem in omnibus Germanorum regnis, an-
tiquissimis temporibus exstitisse, etiam Anglosaxonum et Scan-
dinavorum historia luculenter docet^^.

Maximis autem rerum conversionibus , quas Germanorum

, *^ivitates subierunt, haec antiqua successionis principia magis

magisque labefacta sunt, ita ut aut jus hereditarium aut jus

electionis sensim praevalere inciperet atque Germanorum regna

aut mere hereditaria^^ aut mere electicia^'^ fierent.

Fatls, quae principia successionis in diversis Germanorum
regnis subierint, breviter expositis, accuratius rationem succe-
dendi in Vandalorum regno tractabimus. Quae quidem ob eam
caussam accuratiore indagatione digna videtur, quia primus
inter omnes Germanorum t^eges, Gensericus individuam
regni naturam atque certum ordinem succedendi, hoc juris
puhlici monarchici fundamentum^ expressa lege constituit.

§. 2.

DE VAIVDAL0RU3I FATIS EORUMQUE STIRPE REGIA AIXTE

OCCUPATIOiVEM AFRICAE*».

Vandali annumerantur magnae Gothorum genti: „hae
partes diversae gentis Gothicae nomine quidem, nulla vero re
praeterea inter se differunt: eaedem leges^ eadem sacra, una
demum lingua, quae Gothica vocatur"^^.

Commemorantur obiter Vandali a Plinio et a Tacito^®.
Sedes eorum antiquissimae inter Viadrum superiorem atque
montes Asciburgicos fuerunt^^, unde hi monles etiam Vanda-
lici nominabantur ^^. Magno Marcomannico bello Vandali, re-
lictis sedibus antiquis, ad ripas Danubii pervenerunt. Pace cum
Romanis facta, novam patriam in Dacia invenere, quas sedes
Jornandes accuratissime descripsit ^^. Vandalis, qui a Gothis
ex his sedibus expellebantur, Constantinus Magnus domicilium

Digitized by VjOOQIC

iD Pannonia assignavit. Ibique VandaU remanserunt per LX
annos ^\ Quinto saeculo ineunte in Germaniam occidentalem
progressi, Vandali cum Alanis et Suevis juncti Francos pro-
fligavere magno proelio atque Rhenum transivere a. 406^^.
Gallia per tres annos devastata, Vandali et Alani et Siievi
Hispaniam occupaverunt eamque inter se diviserunt, Gallae^
ciam Vandali et Suevi, Alani Lusitaniam et Carthaginiensem
provinciam et Vandali cognomine Silingi Baeticam sortiti sunt ^^*
A Wallia, Visigothorum rege, Alani sunt ita debilitati, „ut
pauci, qui superfuerant, Gunderici regis Vandalici patrocinio se
subjugarent" ^^ et cum Vandalis unum populum efficerent, quam
ob caussam reges Vandalorum ab hoc tempore reges Vanda-
lorum et Alanorum appellabantur ^\

Vandali cum Suevis vicinis certantes, relicta Galaecia, ad
Baeticam transierunt ^^; inde, Bonifacio, Africae comite, sua-
dente, Africam invasere (429)^®.

A Vandalis proprie dictis distinguuntur Vandali cogno-
mine Silingi^\ qui olim provinciae Silesiae nomen dederunt.
Frincipalis ac major populi pars Asdingorum nomine orna-
batur"*^. Nec mirum videtur, quod eadem appellatio, quae
parti totius nationis, etiam familiae regiae Kar i^oy))v tribui-
tur. Neque desunt exempla, quae docent, apud Germanos sae-
pius populo nomen familiae regiae inditum esse"^^; populus
enim opinabatur se quodammodo repraesentari familia sua re>
gia, inter nobiles nobilissima.

Multis testimoniis comprobatur, omnes Vandalorum re-
ges, ab antiquissimis temporibus usque ad interitum regni,
sumtos esse ex regia Asdingorum faniilia^'^.

Jornandes de rebus Geticis c. 22 Visumarum regem hac
ex fanlilia ortum esse testatur:

„Geberich (Gothorum rex) primitias regni sui mox in
Vandalica extendere cupiens contra Visumar eorum regem As-
dingorum e stirpe^ quae inter eos eminet genusque indi-
C€it bellicosissimum. . .^'

Digitized by VjOOQIC

Eidem familiae regiae, cui in Dacia jam parebant, Vandali
fideliter adhaerebant per omues migrationes, per tot discrimina
rerum, usque ad ultimum regni diem.

Dracontius poeta, qui Gunthamundo rege in Africa vi;*
vebat, familiae regiae Vandalicae gloriam ita praedicat :

j^Vi qui facta ducuni possem narrare meorum,
Nominis AsiUngui bella triumphigera.^'

Dracontii satisfactio v. 22. Carm. ed. Arevalo p. 371.

A Luxorio poeta nominatur „Carthago Asdingis genitrix^^,
cum hac in urbe regiae familiae incunnabula essent. Bur-
mann, AnthoK II, 629. Neque a dignitate sua alienum pu-
tavit Athalaricus, Ostrogothorum rex, comparare suam regiam
familiam cum Vandalorum gente regia:

„HiIderico Regi Vandalorum Athalaricus Rex Si

inier Hasdiringorum (Hasdingorum) stirpem retinuissetis Amali
sanguinis purpuream dignitatem.'^ Cassiod. Var. IX, 1.

Cum post interitum regni, Gelimer ultimus rex Vanda-
lorum Constantinopoli per triumphum duceretur, eum homi-
nes, qui Astingi nomiuabantur, secuti sunt:

^^TsXljjLsga avrov gvv rols ivlo^ois toO ISvovSy oiSs hyiaXovv
'Aariyyovs ol /ia§/3agoi.** Lydus de magistrat. 111,55.

Procopius II, 2. autem narrat cum Gelimere rege pro«
pinquos omnes, ,,to ^vyysves airav'% per triumphum ductos
esse, unde elucet, Asdingos, a Lydo commemoratos , regiae
familiae propinquos fuisse, qui alias apud Vandalos „av6\^ioi*'
vocantun —

Primis temporibus etiam apud Vandalos plures duces
eodem tempore regnabant^^, quibus interdum etiam regium
fiomen tribuitur ^^* Sed ab eo tempore , quo relicta Panno-
nia, Vandali insigoiorem iocum inter populos obtinere inci-
piebant, uni regi semper parebant, nec umquam divisionihus
unitas regni violabatur.

Digitized by VjOOQIC

_10

A Godighclo rege nexum propinquiiatifl atque succes-
sionem regum certius prosequi iicet.

Vandali Pannoniam reliquerunt Gocligisclo rege, qui magno
praelio contra Francos occisus est ^'^ (406), cui successit Gun-
dericus filius in regia potestate "^^. Gundericus, teste Idatio,
capta Hispali, interiit (427)*

Gunderico autem non filii, qui minores aetate fuisse vi-
dentur, sed Gensericus Jrater successit, Godigiscli filius ^^. Sic
etiam apud Vandalos non stricta a patre ad filium successio
observabatur, sed, filiis ultimi regis minoribus, is inter agna-
tos praeferebatur , qui erat fortissimus, praesertim frater regis
defuncti. Quomodo Gensericus, magnus regni fundator, hanc
antiquam consuetudinem lege sanxerit, infra ostendam.

§. 3.
DE FUiVDATIOlVE REGIVI VAiVDALICI li\ AFRICA.

Gensericus cum Vandalis suis» quibuscum mixti erant Alani
aliique Germani, Africam petebat a. 429, multisque praeliis
copias Romanorum ita profligabat, ut Valentinianus imperator
a. 435 pace facta portionem Africae „ ad habltandum '^
Vandalis concedere cogeretur ^^. Carthaginem ipsam Romani
retinuerunty sed etiam hanc urbem potentissimam, fracta pace,
Gensericus a. 439 occupavit. Bello denuo incepto secunda pax
cum Romanis a. 442 finem imposuit. Ab hac pace fundatio
regni Vandalici in Africa est computanda. Prima pace Van-
dalis ,,data portio Africae ad habitandum" ^ secunda autem
imperator, dejinitiva ratione, eis partem Africae optimam ac
maximam cessit, quam diversam utriusque pacti rationem ver-
bis distinctis Prosper indicat^'. Imperator ac rex Vandalorum
plane ex aequo agebant, ita ut Imperator ne speciem quidem
principatus superioris sibi reservare posset in regno Vandalo-
rum, quae per longum tempus ab imperio Romano retineba-

Digitized by VjOOQIC

tur in regnis Burgundionum atque Visigothorum. Qua ex re
repetenda est diversa tractandorum provincialium ratio apud
hos populos atque in Vandalorum regno* Vandaii nudo oc-
cupationis jure Africam possidebant, nec ullum certum jus pro*^
vincialium agnoscebant* Divisio terrarum, certis regulis circum-
scripta, inter Vandalos ac provinciales non facta est, sed Van*
dali ipsi inter se terras ^funiculo hereditatis^^ divisere. Quod
provincialibus reiinquebant, mera res gratiae erat^^.

Valentiniano imperatore mortuo, Gensericus fines regni sui
ita proferebat, ut jam totius Africae ambitum obtineret^^.
Nec bellum inter utrumque imperium Romanum ac Vandalos
saevire desinebat usque ad pacem sempiternam ^"^, quam Gen^
sericus a* 475 cum Zenone imperatore Byzantino fecit* Ea*
dem ratione etiam cum imperio occidentali et post eius interi«
tum cum Odoacro Gensericus foedera icit, ut regnum, ex omni-
bus partibus pacificatum, Hunerico filio relinqueret.

§. 4.
DE LEGIBUS VANDALORUM.

Etiam in Vandalorum regno Romani jure Romano vive-
bant, Vandali jure Germanico. De Vandalorum jure ac legi-
bus perpauca scimus. Jure Gothico Vandalos usos fuisse, Pro-
copius docet. Proc. de belL Vand. I, 2. Quod quidem de le-
gibus scriptis non est intelligendum , sed de antiquis consuetu*
dinibus populi Gothici, cujus partem efficiebant Vandali.

Primo quidem aspectu mirum videtur, quod Vandali non
reliquerint jnris patrii ac legum suarum collectionem, quales
paene omnes populi Gennanici in reghis, in solo Romano con-
ditis, sibi composuerant. Quaeritur, quomodo populus Vanda-
lorttm per totum saeculi spatium, sine omni juris ac legum
corpore remanere potuit? Ne quis opinetur Vandalornm re-

Digitized by VjOOQIC

ges rucliores faisse, quam ut de legibus ferendis atque cal-
ligendis umquain cogitassent* Exs^ant sane singulae leges
optimae a Genserico ejusque successoribRs promulgatae, quae
a scriptoribns traduntun Gensericus, jani iiutia regni, contra
impudicitiam promulgayit sererissiniam legem, qnae a Sal-
viano tradita , ostendit , quam bene rex magnus intellexerit,
morum integritatem regnorum esse firmissimum fundamen-
tum^^. Nec non praras consuetudines in ludis circenzsibus lege
tollere studuit ^^. Etiam leges a Genserici successoribus condi-
tae ad nos perrenerunt, praesertim illa lex Hunerici, qna
omnes in Arianos ab imperatoribus statutas poenas, jure relor-
sionis, in suo regno in catliolicos coercendos adhibet^^.

Gensericus, regni conditor, regiam potentiam iam adauxit,
ut etiam legum ferendarum potestatem sine populi consensu
exercuisse videatur» NuIIo enim }oco concilium populi aut pro-
cerum in Vandalorum regno commemoratur. Quam majorem
potestatem Gensericus sibi comparasse videtur, oppressa proce-
rum suorum conjuratione, qui regis voluntatem, antiquo Ger-
manico more, etiam in regno nuper condito, circumscribere
studuerunt atque regiae potestati extendendae se opposuerunt.
Occisis paene omnibus, qui inter Vandalos nobilitate excelle-
bant^^, Gensericus regnum suum, neraine prohibente, legibus
ordinare potuit. Ab hoc tempore regis potestas tam firmata
erat, ut procerum auetoritas plane evanesceret. Hic rexigitur?
penes quem unum ac solum legum ferendarum potestas erat, mea
quidem sententia, hac potestate usus est, ut totius regni sta-
tum lege fundamentali ordinaret , quod ex his verbis Procopii
conjicio :

„Xpovov Sc oXiyov Ti(^e^t^os iTijSiov^ krsXsvra, irooovo tcov
ijS^ i)Xiyiias yJKivv SiaS^ijKag Siai^6jLi£V09, hv als aXXa rs ttoX-*
Xa 'Bav S iXo is btt eGKi)\^ s Ka) rvjv /SaaiXsiav as) BavSiXivv
s s rovrov levatf os av sk yovov aggsvos avrcv ri^sj/^cu aara ye-
vos fcgosyjawv irgwros wv airavrcov rwv avrov ^vyysvtZv rijv 5;A./-
niav TU%ot.**

Digitized by VjOOQIC

Kxeunte vita tleinum Genserico de legislatione atque con-

«titulione regni inteutius cogitar« licuit , quia tum tandem res-

publica Vandalorum sads pacificata erat. Usque ad hoc tein-

pusy rex continuis bellis distractu:;!, ad opus tam grave incum-

bere nequiverat. Face autem aeterna cum Romanis facta, regi

grandaevo nihil magis cordi esse debebat, quam legislatione

regnum confirmare^ quod armis condiderat. Promulgavit igi-

tur, extremo vitae tempore, constitutionem, qua ordinem suc-

cedendi ao multa alla praecepit. Quae quidem lex nomen

testamenti habet, ^^hia^^^Kas SiaSeixivos^^ ; verbum SiaSiJKat

enim apud Bcriptores hujus temporis semper testamentum si*

gniftcat^^. Tamen nemo hic de vero testamento, sensu stri-

ctiore juris civilis, cogitabit. Testamentum enim scriptum est

heredibus ; haec autem Genserici dispositio non filiis solum, sed

toti populo Yandalorum praecepta fecit, „lv ah aXXa ts TroXXa

Bav^ iXo i 9 €?r£(7K};vl/£'S quae ad ordinandum regni statum

pertinebanU Nec de filiorum successione solum Gensericus dis-

posuit, sed ordinem succedendi in perpetuum lege ordinavitt

Nomine quidem haec dispositio testamentum erat, re vera au*

tem gravissima regni Vandalici constitutio, quae quidem ad

similitudinem testamenti eo accedebat, quod Gensericus eam^

quasi ultimam voluntatis dispositionem , populo suo reliquit«

Quam ob rem Victor Vitensis haud immerito hanc dispositio*

nem non testamentum, sed ^^constitutionem Genserici''' nomi-

nat« Nec Justinianus imperator haesitat Genserici constitutionem

„vo|utov Tou Ti^si^l^x.ov'' vocare, quam iisdem littQris ,,Sia$y)-

x«9" nominaverat*

Haec Genserici constitutio tota ad nos non pervenit, sed
ex illa Procopii notitia conjiciendum est: Gensericum praeter
ordinem succedendi sanxisse hac constitutione etiam alia gra-
vissima juris publici principia „aXA.a rs WA.A.a'', quae cum
regni successione arctissime cohaerebant ^^, Num etiam Gense«
ricus de jure privato Vandalorum hac in lege aliquid prae-
scripserit, nihil conjicere audeo. Ne operam perdamus id con*

Digitized by VjOOQIC

jecturis sapplendo, qaod temporain injuria abolevit, ad eam
solam constituiionis partem nunc respiciamus, quae a Proco-
pio tradita, Genserici praecepta de reg^ni successione continet.

§. 5.
DE LEGE SUCCESSlOiMS A GENSERICO PROMULGATA.

Ut apud omnes Germanoram populos, sic etiam inter
Vandalos initio jus hereditarium cum electione populi con-
junctum erat. Sed occupatis Romanorum provinciis, quae pro
patrimonio victorum habebantur, regnts Germanorum in solo
Romano conditis regia potestas tam augebatur, ut electio po-
puli magis magisve evanesceret. Cum proceres ubique in eli-
gendis regibus summam auctoritatem exercuissent , Gensericus
post illud nobilitatis excidium, quod commemoravimus, audere
potuit, ut regnum Vandalicum faceret mere hereditarium. Mea
quidem sententia, cum fracta nobilium oppositione arctissime
cohaeret ejusdem regis lex successoria, qua jus eligendi plane
antiqnatun Sed electione populi abolita, omnes filii regis de-
functi eodem jure hereditario gaudere videbantury ita ut di^
visio regni evitari nequivisset. Sic in Francorum populo a
Chlodovaei tempore regnum dividebatur inter filios, quasi
regiae familiae patrimonium ^^ Sine dubio talem regni divi-
sionem post Genserici mortem ejus filii poposcissent, nisi rex
prudentissimus ejusmodi desideriis constitutione sua occurrisset.
Nonne Gensericus mteritum potentissimi regni Hunnorum, ex
divisione ortum^ tumante oculos habuit^^? Nec dubitandum est,
quin divisio, in omnibus regnis periculosa, Vandaloram rem-
publicam statim eversisset. Vandalorum enim populus haud nume-
rosus, Arianus, catholicorumincolarum inimica multitudine circum-
datus, nulla alia ratione, quam indiviso unius regis imperio,
auctoritatem suam defendere potuit. Magnae igitur prudentiae
est documentum, quod primus ac solus, inter omnes hujus

Digitized by VjOOQIC

aevi reges, Gensericus naturam individuam regni expressa lege
siabilivit. Quae hac lege de successione statuuntur, nunc jam
accuratius inquiramus.

Non sufficit, ut legislator individuam regni naturam con-
stituaty sed etiam desideratur certa norma, qua in quovis casu
is designatur, qui ex pluribus agnatis ad regni successionem
vocatus sit. Recte juris publici periti distinguunt inter jus et
ordinem succedendi ^^.

Jus succedendi habent omnes agnati, qui a primo ac«
quirente sunt oriundi ; ordine succedendi ex omnibus his agna*
tis unus tantum ad successionem vocatur, atque certa series
constituitur, ex qua deinceps singuli successores perveniunt ad
regnum.

§.6.
DE JURE SUCCEDEIVDI EX CONSTITUTIONE GENSERICI.

£x lege Genserici iis tantum jus succedendi competit, qui :

1) Genserici sunt descendentes ; nemo umquam, nisi ex eo
oriundus, successionem sibi vindicare potest: „t^v /SaaiXsiav

asi BavSiXcvv ig rovrov ievai^ os avrcS T t^sg ixw Ka-

Ta y Evo s TrpofTJjKcyv.*^ Gensericus enim, quamvis ex antiqua
Asdingorum regia famiiia ortus, tamen haud injuria pro pri-
mo acquirente regni habebatur^"^;

2) tamen nequaquam omnes Genserici descendentes jure
succedendi gaudent, sed ii tantum, qui ipsi sunt generis mas-
culini atque per mares descendunt a primo acquirente: „£k
y 6v ov a^ ^ sv s avT(v Ti^sgi^/^ctj Hara yevos 7rgos^)Kwv/' In-
valuit igitur apud Vandalos principium successionis , quod nos
hodie vocamus mere agnaticum^ quo feminae atque ex fe-
minis descendentes i. e. omnes cognati a successione ex-
cluduntur. Quo in principio agnatico Vandali cum Francis
coasentiebant , qui filiabus filiarumque descendentibus nullum

Digitized by VjOOQIC

■V

jus succedendi concedebant^^ Quod ad filiarum jus succe-
dendi adtinet, diversos Germanorum populos diversa principia
ab initio secutos esse, alio loco exposui^^.

3) Origo ex aequali matrimonio , quae hodie jurb suc-
cedendi conditio esse solet, a Genserico non requiritun Nec
inirum hoc videtur, cum illis temporibus, in nulla Germano-
rum regia familia, certa principia de aequalibus matrimoniis
valerent. Quamquam semper et ubique matrimonia cum re*
gum filiabus regibus majori laudi atque honori erant: tamen
nequaquam apud Francos, Ostrogothos, Visigothos, Vandalos
liberi ex minus nobilibus uxoribus, ne ex concubinis quidem,
a regni successione semper excludebantur ^^'^. Ut Theodericus
Magnus, rex Ostrogothorum, ex Erelteva concubina, sic etianl
Gensericus ex ancilla erat natus^^. Duo tantum Vandalorum
reges, Hunericus et Thrasamundus , cum filiabus regum ma-
trimonio conjuncti erant^^, ceteri habebant uxores originis
ignotae. Eodem autem jure succedendi gaudebant omnes Gen-
serici masculi descendentes , nulla matrum originis habita ra-
tione* Quod igitur Gregorius Turonensis V, 21. de regum
Francorum liberis praedicat, etiam de Vandalorum progenie
valet :

^^praetermissis nunc generibus feminarum^ regis voci-
tantur liberi, qui de regibus fuerint procreati.^^

§. 7.
DE ORDLVE SUCCEDENDI EX CONSTITUTIOIVE GENSERICI.

Cum omnium Genserici descendentium masculorum jus
succedendi hac constitutione sancitum esset, eaque lege prae-
cipue id spectaretur, ut indivisum regnum conservaretur, pru*»
denti regi etiam ordo certus statuendus erat, quo unus ex
omnibus his agnatis in quovis easu designaretur, qui solus es-

Digitized by VjOOQIC

set successor legitiine voeatus. Nec revera Gensericus omii^it,
taiem ordinem lege sua praescribere.

Cum de electione regis per populum, qui olim ex tota
regia familia strenuissimum elegerat, valde adaucta regia po-
testate, sermo esse nequiret: Gensericus, in ordine succedendi
praescribendo, nullam meliorem normam sequi potuit, quam
aetatis praerogativam. Quae quidem cum diversis succedendi
rationibus conjungi potest.

Tres sunt principales succedendi formae^^, quibus aeta-
tis praerogativa respicitur:

1) Primogenitura. Hac succedendi norma non gra-
duum, sed lineae ratio habetur ; aetatis praerogativa quidem
dominatur, sed inter filios dumtaxat, ubi vero ultra fiiios con-
troversia producta est, tum aetatis ratio non habetur, sed loci
ac lineae. Tota stirps natu majoris stirpem natu minoris ex-
cludit.

2) Majoratus sensu strictiori. Hac succedendi forma primo
ratio habetur proximi gradus, inter eos autem^ qui eodem
gradu gaudent, maximus natu ad successionem vocatun

3) Senioratusj ubi neque lineae neque graduum ratio
habetur, sed sola praerogativa aetatis valet, ita ut ex omnium
agnatorum numero semper is vocetur, qui natu maximus est.

Ex fontium testimoniis apparet, Gensericum lege sua ne-
que priniogenituram neque majoratum, sed senioratum insti-
tuisse :

„£7r6(yK>;4^fi hou tvjv /SaaiXsiav as) havblXivv hs rovTOv iavai,
oV av Ik yovov a^^svos avrcS Tt^sgixcv KaTa yivos Tpo^^Kwv,
TrpcvTO^cyvaTravTWVTcuv a v r ov ^vyysvwv rvjv^Xt-
ni av rvxoi."

Paucis his verbis Procopius totam legem succedendi di-
stincte exposuit.

Frimo jus succedendi circumscribitur his verbis: „oV av
hi yovov aj^svos avrcv Fx^fpij^cy }<ara yevos tt^o^iJkcuv**' Is so-

Digitized by VjOOQIC

18_

lus igitur, „qui generis niasculini ad Gensericuin ipsum quoad
stirpem pertinet^% capax est successionis. Jure successionis
ita circumscripto, sequentibus verbis ordo succedeudi consti-
tuitur: ^TpcuTO? ccv a-Travrcuv rwv aDrov ^v^^^svwv t>;v l)\iKiav
rvxoi.'' Ex omnihus igitur masculis, qui e\ Genserici genere
desc^^ndunt, is soius hac lege vocatur ad regnum, qui aetate
primus est, ^^ir^wrog r\)v ijXiTilav rv%oi,^^ Neque iinea neque
gradus hic respicitur, sed solum aetas. Si plures igitur ne-
potes regis defuncti ex pluribus filiis adsunt, non quaeritur,
qui ex filio majore descendit, sed etiam ex minimo filio ne-
pos vocari potest, si omnes aiios nepotes annis superat. Hac
4le caussa Victor Jitensis episcopus, gravissimus auctor in
omnibus rebus Vandalicis, in opere de persecutione Vandaio-
rum L* IL §• 5, vindicat nepoti alicui Genserici ex juniori ejus
filio, successionem^ quamquam ex Hunerico, maximo Genserici
filio^ aderat nepos Hildericus, his verbis:

^Occiditur ilie filius (Theoderici, junioris filii Genserici),
eui secundum constitutionem Genserici^ eo quod major omni-
hus esset^ regnum inter nepotes potissimum dehehatur.'*

Praeceperat Gensericus, ut semper qui e suis posteris pri-
mus omnium esset aetate, regnum obtineret, exciusis etiam
ejus, qui antea regnavisset, fiiiis, si aliquos haberent agnatos
seniores. Neque contrarium aliquid conjiciendum est ex Jor-
nandis verbis:

„(Gensericus) ante obitum suum filiorum agmen accitum
ordinavit, ne inter ipsos de regni ambitione esset dissensio,
sed ordine quisque et gradu suo^ qui aliis superviveretj
id est seniori suo Jieret sequens successor et rursus ei po-
sterior ejus." Jorn. de reb. Get. cap. 33.

Nemo in his verbis primogeniturae principium invenire
potest, monendum autem est, ne quis opinetur, majoratum
hodierno sensu praeceptum esse a Genserico, quia Jornandes
„de gradu'' ioquitur. Non enim utitur autor hac voce stri-
cto juris sensu , sed sensu prolixiori , quo hac voce nihil,

Digitized by VjOOQIC

nisi certum lociim in agnatorum serie insignire vnlt. Quod
ex sequentibus ejusdem scriptoris verbis satis apparet, qui-
bus ipse senioratus o^dinem strictissime describit; „qui aliis
superviveret seniori suo fieret sequens successor et rursus
ei posterior ejus."

Ob eam eUam caussam Genserici constitutio majoratus in-
terpretationem non admittit, quia in majoratu filius, qui sem*
per patri gradu proximus est, omnes agnatos, quamvis aetate
majoreSy excludit. Contrariam autem regulam ex Genserici con-
stitutione valuisse, historia docet. Hunericum enim regem non
Hildericus filius, sed Gunthamundus, agnatus gradu remotior,
annis autem major, ex Genserici constitutione secutus est, quod
nulio modo ex majoratus, sed ex senioratus principiis repeti
potest.

§. 8.

DE CAUSSIS, QUIBUS COMMOTUS GENSERICUS HUiVC

SUCCEDEiVDI ORDINEM INTRODUXERIT.

Cum nos hodie in omnibus regnis ac principatibus pri-
mogenituram, tamquam optimam succedendi normam, intro-
ductam videamus, quaerimus, cur Gensericus non hanc succe-
dendi rationem, sed senioratum in famiiia sua stabiliverit? Et-
si primo aspectu hoc Genserici praeceptum mirum videtur,
tamen accuratius inquirentes facile caussas inteliigimus, cur
magnus Vandalorum rex alium succedendi ordinem constituere
neque voluerit neque potuerit:

1) Antiquissimis temporibus, quibus populus in eligendo
rege multum valebat, praeferebatur haud raro strenuus at-
que fortis ultimi regb frater filiis ejus impuberibus. Istud
igitur senioratus principiumy quo filius non semper patrem se-
quitur, ab hodiernis succedendi principiis vehementer abhor-
rens, magis consentaneum erat antiquorum Germanorum mo-
ribus. Maxlmi est momenti^ quod Geiisericii8 ipse ex eodem

Digitized by VjOOQIC

prmcipio ad regmim pervenerut. Gunderico enim frairi
successerat Gensericus, quamquam iile plures fiiios reliquerat*
Suam ipsius igitur successionem Gensericus constitutione sua
postmodum legitimam declaravit atque ratum habuit, quod
ipse regnum acceperat exelusis fratris defuncti filiis.

2) Si Gensericus talem legem, qua individuam regni
naturam constituerat , non promulgasset , sine dubio omnes
ejus filii , ut filii Chlodovaei , portionem regni accepissent.
Privahantur igitur quodammodo juniores filii, salutis pu-
blicae caussa , successione , quae filio maximo soli addice*
batur. Quamobrem lex successionis ita instituenda erat, ut
aliqua succedendi spes postgenitis remaneret, ne exclusio iis
nimis dura videretur. Primogenitura autem introducta, nnm-
quam postgenitus filius vel a postgenito oriundus ad succes-
sionem adniittitur, quamdiu antegenitus vel ab antegenito
oriundus adest. Non solum filius maximus ipse, sed etiam
ejus linea in infinitum excludit juniores fratres, quibus tantum
spes succedendi valde remota relinquitur. Contra senioratus
post filium primogenitum mortuum non vocat ad successionem
primogeniti lineam, sed eum, qui tum annis maximus est, ve-
risimiliter igitur fratrem sequentem regis defuncti. Cum igitur
introducto senioratu multo major spes succedendi fratribus ju-
nioribus relinquatur, conditori legis successoriae certius spe-
rare licet fore, ut post suam mortem postgeniti tali succes-
sionis legi se subjiciant, quae fratri primogenito concedit prae*
rogativam mere personalem. Multa igitur exempla exstant
in historia familiarum illustrium, quibus legis successoriae con-
ditor (qui primus successionem, quam vocamus, individualem
omnibus divisionibus vetitis, praescribit) praefert primogenitu-
rae senioratum, quippe qui magis parcat spei ac desiderib
postgenitorum ^*.

3) Sine dubio primogenitura optima in regnorum suc-
cessione norma est, quae immutabilem ac certam constituit
agnatorum seriem atque maximam successionis praebet securi-

Digitized by VjOOQIC

tatem. Sed cutn ad inveniendam et introducendani priniogeni-
turani excultior juris cognitio requireretur , sero atque post
varios casus denique ad hanc consequentem succedendi ratio-
nem familiae iliustres pervenerunt. Summum enim primoge"
niturae principium continetur jure repraesentationis inji-
nito^ ita nt descendentes maxime remoti semper succedant in
locum genitoris defuncti^^. Multo magis igitur iu primogeni-
tura extenditur jus repraesentationis , quam in jure civili.
Sed ab antiquorum Germanorum cogitandi ratione principium
repraesentationis tam abhorruit, ut ab initio ne nepotes qui~
dem ex fiiio defuncto admitterentur cum patruo in avi here-
ditatem^^ Deficiente igitur hoc repraeseutationis principio,
nulio niodo fieri potuit, ut iliis Genserici temporibus aliquis
rex Germanorum introduceret primogenituram linealem, cu-
jus introductio jam subtiliorem cOgitandi rationem efflagi-
taret. Simplex autem ac rudis succedendi forma , quam se-
nioratum vocamus , facillime se oJBfert , nec ulla subtiliora ju-
ris principia in se continet, cum ueque gradus, neque lineae
in senioratu ratio liabeatur. Quam ob rem apud multos po-
pulos minus excultos^** liaec succedendi forma — multis modis
imperfecta nec saiuti publicae satis conveniens — tamen fa-
cillima inteiiectu invenitur. Ita etiam apud Mauros, qui
in Africa degebant, eadem ratio succedendi, ex qua frater
filio regis defuncti praefertur, observabatur , Livio teste L»
XXIX. c. 29:

^Militante eo (Masinissa) pro Carthaginiensibus in Hi-
spania, pater ejus moritur: (Galbae uomen erat) regnum ad
fratrem regis Defalcen , mos ita apud Numidas est , per-
venit. '*

Cum Vandali cum Mauris multis modis se conjunxissent,
quaeri potest, num Gensericus, in ordine senioratus instituendo,
fortasse Maurorum exemplum ex aliqua parte imitatus sit?
Verisimilius tamen milii videtur : Gensericum simplici senioratus
natura ac genuinis Germanorum moribus inductum, non au-

Digitized by VjOOQIC

tem gentium alienanim et inferiorum imitatione, hanc formam
succedendi posteris suis ac popnlo Yandaiorum praescripsisse.

§. 9.

DE P0ST6ENIT0RUM STATU SECUi\DUM GENSERICI

CONSTITUTIONEM.

Constitntionis verba, quatenus nobis a scriploribus tradita
sunt, de filiis postgenitis eornmque descendentibus nihil di-
serte praescribunt. Ubi autem, successione quam vocant inc/i-
viduali introducta, unus ex filiis tantum ad regnum pervenit,
necesse est, ut proapiciatur minorihus^ qui a regni succes-
sione sunt exclusi ^^. Sic etiam Gensericus bene prospexit ju-
nioribus filiis, non quidem apanagio, quod in pecunia nume-
rata hodie consistere solet, sed ditissimis latifundiis, quibus
omnes filios teste Procopio, de beli. Vand. I, 5, aeque do-
navit :

,,Tcuv Se At/3u(vv a/ ri fxav Sokiuov srvyxavsv 6v koi TrXovrcv
aKjuia^ov , avrols ay^Qlg rs Ka\ Traai %^'!)fxaaiv kv avSgaTcoSvjv
uo/pa Tra^eSivKs rols irai(j\v 'Ov£up/%^u rs Kai rfiv^tov/.**

Dedit igitur rex magna latifundia provincialium utrique
filio Hunerico regni successori atque Genzoni postg^nito, qui
constitutione patris a regno exclusus erat. Haec latifundia re-
gis filiis ita dabantur, ut ad eorum heredes transirent. Eo-
dem enim jure gaudebant , quo omnes Vandali in sortibus
suis utebantur, quae hereditario jure, „funiculo hereditatis^S
concessae erant. Proc. I, cap. 5. Victor Vitensis 1, cap. 4. Sic
non solum fiiiis ipsis junioribus, sed etiani eorum descenden-
tibus bene prospectum erat. Quod etiam ex Procopii verbis,
argumento e contrario, concludi potest, qui dicit: duos filios
tantum accepisse latifundia, quia Theodorus tertius, nnliis he-
redibus relictis, neque masculis, neque femininis, mortuus fuis-
set; ^jQsoSwgos yag 6 vsdurarog hrsXsvra ijSij ^ aTais ro 'r:a()a''
Trav a^^svos rs Ka\ J^vjXsos yovov/^ Si vero iiio tempore he-

Digitized by VjOOQIC

redies ex Theodora, filio natu minimOy superstites fuissent, Pro-
copii sententia, etiam hi descendentes relicti, tanquam regii
sanguinis participes, latifundia a rege accipere debuissent, ut
dignitati innatae, convenienter vivere possent.

Etiam hac ratione postgenitis prospectum est, ut rex fra>
tres juuiores ac propinquos summis miiitaribus dignitatibus or-
naret. Sic Hiiderico rege Oamer, Gelimere regeTzazon, Am-
matas atque Gibamund, regiae familiae propinqui, Vandalo-
rum exercitus ducebant. Nec postgeniti eodem loco se habe-
bant cum fratre natu maximo ac regente, sed subjectionem
suam etiam devota reverentia significabant. Sic Tzazon Geii-
merem fratrem ac regem suum hnmillime alloquitur: „cv Bav-
SiXwv rs KOi\ 'AXavwv ^aaiksv.^' Proc. de beiio Vand. I, 24.

Non solum rex, sed etiam omues ejus filii suos cultus
principales habuerunt suamque ipsorum aulam, cui ministri
aulici praepositi erant. Rex autem jus filiorum aulas prae-
ceptis suis ordinandi sibi vindicavit ^^.

Omnes regiae familiae propinqui a Procopio ,,av£\|/iO/^^
vocantur, cujus norainis generalis est significatio (ut nostri
verbi j^Vetter"), nec certum gradum propinquitatis designat.

§. 10.

li\ OUAi\TUM GEIVSERICI CONSTITUTIO IN SINGULORUM

REGUM SUCCESSIOiMBUS OBSERVATA FUERIT.

Caussis ac principiis hujus legis successoriae accuiatius
enucleatis, nunc jam inquirendum est, quomodo Genserici con*
stitutio in quovis successionis casu observata sit? Quod igilur
ad singulorum regum adtinet successionem , per ordinem nunc
tractabimus.

/. Hunericus 476-484.

Gensericus regnum , secundum constitutionem suam , Hu-
nerico, filio natu maximo reliquit: „ Ovcuoi^os" Ob 6 tvov easivov

Digitized by VjOOQIC

fratbwv ir q sa /3 v ra r s f SisSs^aro r\)v «px^v '^, Hunericus
filium habuit Hildericum ex Eudocia uxore, fiiia Valentiniani
imperatoris. Proc. de beil. Vand. I, 5. Cum autem ex Gen-
serici lege non Hildericus filius, sed is inter omnes agnatos,
qui aetate maximus efset, ad regnum vocaretur: Hunericus,
ut regnum ad filium suum transferre posset, constitutionem
Genserici perfringere tentayit, quam tamen legem fundamen-
talera summa pietate omnes Vandali obseryari Toluerunt.

Victor Vitensis episcopus, qui Hunerico rege vixit, in
opere de persecutione Vandalorum H, 5 Hunerici conatum con-
tra Genserici legem ita describit:

,,Ipse autem (Hunericus) desiderans post obitum suum
filiis, quod non contigit, regnum statuere: Theodericum fra-
trem filiosque ejus Gentonisque fratris nihiiominus filios cru-
deliter coepit insequi. Quorum nullum dimitteret, nisi ei mors
desiderii sui voluntatem auferret. Piimo sciens uxorem Theo-
derici fratris astutam, credo, ne forte maritum aut majorem
filium, quia prudens et sapiens videbatur, consiliis acrioribus
adversus tjrannum armaret, crimiue imposito, gladio eam in-
terfici jubet. Postquam occiditur et ille filius magnus iitteris
institutusy cui secundum constitutionem Genserici eo quod
major omnihus esset, regnum inter nepotes potissimum

debebatur. — — Tunc et Gentonis majorem filium, no-

mine Godagis, cum uxore absque solatio servi aut ancillae cru-
deli exsilio deiegavit. Fratrem vero Theodericum, post occi-
sionem uxoris et filii, nudum atque destitutum similiter reie-
gavit. Post cujus mortem filium, qui supererat, infantulum
duasque fiiias ejus adultas, impositas asinis, longius afftigendo
projecit."

Ita Hunericus ea intentione contra propinquos saeviebat,
ut filio suo viam ad regnum patefaceret. Sed etiam timebat,
ne populi sui primores legem fundamentalem defensuri es-
sent. Praecepit igitur, ut combureretur summus episcopus Aria-
nae Vandalicae ecclesiae, Jocundus patriarcha, quia rex opi-

Digitized by VjOOQIC

nabatur, hunc sacerdotem ante omnes patriae legis cnstodem
ac legitimi heredis defensorem extitumm ^® : ,,ob hoc quod
Jocundus in domo Theoderici germani regis (legitimi succes-
soris) acceptissimus habebatur, cujus forte sufFragio memorata
donius (frater Theodericus ipse aut ejus fiiius natu maximus)
regnum poterat obtinere/^ Victor Vit. II, 5. Eandem ob caus-
sam Hunericus etiam summum civiiem jnris patrii ac legum
custodem, Heidicum senem, Genserici olim canceliariura sive
regni praepositum, atque comites quamplurimos et nobiles gen-
tis suae, qui successori legitimo adhaerebant, de medio sus-
tulit ,,ob hoc quod germano suo faverent.^^ Diversis poenis
et incendiis trucidavit Hunericus ,,mult0Sy quos ei Gensericus
pater moriens, sacramento interposito, commendaverat , imme-
mor fldei et sacramenti violator/^ Vict. Vit. II, 5. Fortasse
etiam hos Gensericus nominaverat, ut constitutionis fundamen-
talis ac legitimae successionis post mortem suam fierent defen-
sores. Catholicos autem episcopos, quos antea crudelissime per-
secutus erat, Hunericus nunc inducere voluit, ut post mortem
suam Hildericum filium agnoscerent:

y,Jurate (ita episcopos alloquitur regis procurator) ai post
obitum domini nostri regis^ ejus Jilium Hilderich deside-

retis esse regem quia si sacramentum hujus rei dede-

ritis, restituet vos ecclesiis vestris,*' Vict. Vit. IV, 4.

Cum omnes proprii populi primores illegitimis regis de«
sideriis tam strenue se opponerent, Hunericus catholicos epi-
scopos sibi inimicissimos in suas partes trahere studuit. Sed
etiam inter hos non multos usurpationis adjutores invenisse
videtur. lis enim episcopis catholicis, qui non jurabant, regii
procuratores dicebant: „Quia regnum filii dpmini nostri non
optatis, idcirco jurare noluistis," Vict. Vit. IV, 5.

Quamquam Hunericus a nullo facinore abhorruit, ui re-
gnum ad filium transferret, tamen Genserici constitutio aVan-
dalis tanta pietate observabatur , ut Hunericus id, quod sibi
proposttit, nequaquam assequi posset.

Digitized by VjOOQIC

II. Gunthamundus 484 — 496,

Extincto Huneiico, Gunthamundus Vandaloruui imperJum
adeptus est. Regnum antem obtinuit prae Hilderico ultimi
regis fiiio , quod ex omnibus Genserici descende ntibus natii
maximus esset. Quod successionis principium accuratissime Pro-
copius de bell. Yand. I, 8 describit :

f^TsXsVTyjcjavrog Se *Ovcypi%ou -to twv BavSiXcvv K^aro^ ss
TovvSajjLOvvSov '^XSs Tov Tav^ivv 0^9 tov Tt^s^ixov. sg avTOv
y ag 6xg6voss(ps^£ r a Tcg wTsla ToDri^fp/^ouye-
vov 9 (in eum enim aefas transferebat principatum sive primum
locum in Genserici genere)."

Rectissime Procopius intelligit, in hac succedendi ratione
neque graduum, neque lineae, sed solum aetatis praerogati-
vam valere, ita ut in agnatum maxime natum semper trans-
ferretur regnum.

III. Thrasamundus 496 — 523.
Gunthamundus, implicitus morbo, e vita discessit. Habe-

nas rerum capessiit Thrasamundus , frater ipsius, qui maximus
natu regi defuncto in imperio successit. Proc. I, 8.
ir. Hildericus 523 — 530.

Hiiderici successio docet, quam stricte Genserici consti-
tutio semper observata sit a Yandalorum populo. Hildericus,
Hunerici filius ac Genserici nepos, Hunerico patri non succes-
serat, sed ab utroque patrno exclusus fuerat. His autem mor-
tuis, jam ipse maximus natu in regia familia erat ac Gense-
rici lege ad regnum vocabatur. Quamquam Hildericus, arctis-
simo amicitiae vinculo junctus Justiniano, Byzantinis nimis fa-
vebat ac valde imbecillis erat, tamen Yandali Genserici con-
stitutioni adhaerebant tam tenaciter, ut etiam talis hominis
sttccessionem admitterent.

r. Gelimer 530 — 534.

,,'Hv Si ns €V Ttu rt^6p/%ou yevsi TsXijJLsgy 6 TsXagiSos rov
Tav^ivvog rov Fi^fp/^ou, ^oppcu wov ijXinias vJKwv fxsra ^lXbegi-
%ov, aa) Sia toDto iwiSo^os rs wv avrina jjLaXa is tvjv /iaaiXsiav

Digitized by VjOOQIC

aCpi^saSai • Sg ra /utev TroXejmia iSoKsi rcuv Ka5' iavrov a^iarog
slvaij aXXcvs Sa Ssivog rs jjv na) HaHOyj^S^i^s na) irgayfxaGi rs vsw-
rsgois Ka) 'x.^yjixaaiv siriri^saSai aXXorQioig s^swiaraixsvo^. ovrog
6 TsXifxsg swsi ot fxsXXovaav sw^a t>;v ap%>;v, ovh sSvvaro iv rtv
viaSsarviri rgowcv fiiorsvsiv^ akXa ra ^aaiXscvs epya TrpoaTroij^ffa-
fxsvos STTslSarsvs rijg rijxijSi awgov ys avruJ ovavjg ^ na) ^lXSs^i-
5^ou 5«' sTisiKsiav svSiSovros Kars^x^siv ovyisri olos rs v)V r\)v Sia'
voiav , aXXa BavSiXcvv sraiQiaafxsvos st n a^iarov j)v avawsi^si
a(psXkal^ai jxiv ^lXSegtx^v rijv fiaatXsiav , cu9 awoXsfxov rs Ka)
i)aai)fxevov Trgos 'Mavgovaicvv , y.a) ^lovarivcv fiaatXsl KaraT^oSt-
Sovra ro rSiV BavS/Xcuv Kqaros^ cvs fx\) is aurov £k r\)S aXXi)s ol^
Kias' ovra i) fiaaiXsia {JKOt (rovro yag oi /3ovXsa$ai rv)v ss Bu-
^avTtov ir^sa/isiav Ste^aXXsv^ , auTco Se Ta^aStSovat ro BavSiXcvv
KpaTOS". ol Se avawstaSevTES nara TauTa €7roiouv. ouTcy S>) TsXi-
fxsQ rvjs ijysfxovias S7nXafi6fxsvos'lXSegixov Tf, ejiSofxov CTOjBavT
SiXvov ag^avra, Ka) 'Oafxsga na) rov aSsXCpov Evaye))v sv (pv-
XaKi] eaxsv.*^ Proc. de bell. Vand. I, 9.

Etiam haec Procopii verba bene iilusirant principia suc>
cessionis, quae in regno Vandalorum Taluenint.

Gelimer ab omnibus Vandalis habebatur pro regni sttc-
cessore legitimo indubitato: ^^sTiSo^os rs wv avriKa fxaXa ss
rv)V fiaatXsiav a(pi^sa$at.'' Caussa autem, cur Gelimer pro
regni herede ducebatur legitimo, erat ab omnibus uno con-
seusu agnita : „7roppcu irov i)XtKias yJK cvv fxsr a 'lA.5fcpi%o v,*'
(quia veniebat aetate post Hiidericum). Nullus Vandalus du-
bitavit, quin Gelimer eodem momento^ quo Hiidericus extre-
mum halitum efllavisset, ipso jure factus esset rex suus legi-
timus. Sed Gelimer ipse expectare noluit mortem regis gran-
daevi eumque vivum regno expulit. Haec ante diem occupatio
regni haud immerito i^ro hjusfa usurpatione habebatur, quae
violaret Genserici legem fundamentalem "^^.

Etiam Jornandes cap. 33 hanc usurpationem vituperat:

^Primus Gensericus, qui pater et dominus, sequens Hu-
nericus, tertins Guhthamundus , quartus Thrasamundus , quin-

Digitized by VjOOQIC

tas Hildericns. Quo, malo geniis saae, Geliiner, immemor
atavi praeceptorumy de regno ejecto et interempto , ti/ran-
nidem praesumpsit. Sed non ei cessit impune, quod fecerat.
Nam Justiniani imperatoris ultio in eo apparuit.^^

Quo modo Justinianus legitimi regis defensor atqu^ ul-
tor extiterit, sequenti paragrapho exponemus.

§. 11.
CONTROVERSIA INTER JUSTINIAIVUM ET GELIiMERE.n.

Justinianus non solum in imperio suo gaudet condendis
et coUigendis legibus, sed etiam in exteris negotiis tractandis
semper jurisconsulti speciem prae se fert. Denuntiationes belli
conjungere solet cum deductionibus , quibus exponuntur caus-
sae ac rationes agendi ex jurisconsuitorum more. Ita etiam cum
Gelimere ac Vandalis egit. Omnes actiones, quae ad bellum
Vandalicum adtinent, traditae sunt aProcopio, auctore gravis-
simOy qui omnibus his rebus ipse interfuit, Belisarii consilia-
rius ,5^6jit^ouXo9** in Africano bello.

Justinianus de usurpatione Gelimeris certior factus, lega-
tos in Africam ad Gelimerem cum hisce litteris misit :

^jOu^ daia iroislg ovSe rcuv Ti^sqi^x^ov SiaS^yj^^viv a^ia, ye-
^ovra rs Ka) ^vyysv}) y.a) /iaaiXsa BavSiXivv , st ri rSiv Vi^sgr/^cv
Ps/iovXsvj^ivwv oCpsXos sariVy sv (pvXayi^ ^Xtuv , Kai /iia tv;v ap-
%>;v aCpai^ovjJLsvo^, s^ov avrljv oXiycv vorsgov xoovcrj y,ara vofxov
Xa/islv. ]JL))Sev ovv s^yaCijj Trsoairagcv KaKOv fXijSe rov /iaaiXicvg
ovojxaros avraXXa^'^ r\)v rov rv^avvov 'rr^OG))yogiav, /i^a^/^sl ir^o-
rs^svovaav %^6vcv, aXXa rovrov fxiv ^ avS^a oaov ovttcv rsVv})^6-
jxsvov ^ ea (pegsaJ^ai rcv Xoycy rl)v r^)9 /iaaiXsias f/V.ova, av Se
aTravra TTQarrs oaa /iaaiXea TC^arrsiv sIkos ' nzQoaSey^ov rs aizo
ToD XQOVOV Ka) rov Ti^sgi^/ov vo^ov fxovov Xa/ish ro rov Trpa-
YjLtaTOS" ovojxa. TauTa yag aoi TOiovvri ra rs aTTO rov KQsirro-
vos svfxsvij earai Ka) ra irag* ijfxcvv (piXia. Proc. de bell. Vand. 1, 9.

Haec Justiniani subtilis deductio maximi momeilti est ad

Digitized by VjOOQIC

cogDOscendain Genserici legeni successoriam, eujus defenrionem
imperator quodammodo in se susceperat.

Quod in his iitteris ad eam in quam inquirimus caussam
adtinet, breviter complectimur :

1) Genserici dispositio, in testamenti forma relicta, etiam
ab Justiniano pro lege fundamentali regni Vandalici habe-
tur. Secundum hanc solam legem successio in regnum dijudi-
canda esU Haec constitutio uno omnium consensu tam firme
aguita est, ut ipse princeps extraneus eam, tamquam totius re-
gni fundamentum, bene noverit.

2) Qui contra hanc legem potestatem sibi arrogat, non
pro vero rege, sed pro usurpatore seu tyranno est haben-
dus: „y3/a Ty;v apx^)^ a(paigov]JLavo^ l^ov avrvjv ^^ — aanx vo-

jAOv Xa/islv /ijjSc- 70V fiaa iXeiv s ovojLtaroy avTaXXa^xj t>;v

Tou rvgavvov Trpody/yop/av.** Qui hanc legem evertit, jus di-
vinum atque humanum laedit (^^ovx oaia iroisls'% quiapiare-
verentia proauctoris praeceptis debetur.

3) Quod adtinet ad jus succedendi, heres regni ad suc-
cessionem vocatur ex pacto et providentia majorum i. e. ex
Genserici beneficio. Non ab ultimo defuncto, sed ab Genserico,
conditore ac primo acquirente, derivatur omne jus succedendi:
„7rpO(y5£%ou ttTTO TOu Ft^fp/^ou vojutou Xa^flv....*'

4) Quod adtinet ad ordinem succedendi, etiam Justinia-
nus in Genserici constitutione senioratum praescriptum esse
censet. Nam ex imperatoris sententia neque lineae neque gra-
dus, sed solum aetatis ratio habenda est, qua quidem in re
natura senioratus consistit. ,,Expecta, Gelimeri scribit impera-
tor, dum aetatis beneficio^ quod unum tibi deest, regium no*
men accipias: ^TrpoaSf^ou aTro toD xgovov.'*

Cum hae litterae Gelimerem non moverent, Justinianus
eum jam acrius perstrinxit, ut legitimum regem in libertatem
restitueret, quem in vinculis tenebat. ,,Nec nobis obstabit, scri-
bit imperator, pax cum Genserico composita , nam ejus legi-
timo successori non inferemus bellum , sed illatam injuriam ul-

Digitized by VjOOQIC

Non immemor est Jastinianns pacis semplternae^ quam
a. 475 Zeno cum Genserico confecerat, sed imperator sub-
tiliter exponit, bellnm contra Gelimerem huic paci sempiter*
nae non contrarium esse, nam se non bellum illaturum esse le-
gitimo successori Genserici ac Vandalorum populo, sed usur-
patori ac tyranno, ut Vandalis legitimum regem restitueret.

Gelimer responso suo se purgare conatur ab usurpatio-
nis opprobrio:

,,ouTf y8/« Tvjv ap%y;v eXa/Jov oxjtb zi avoaiov is ^vyy svsls
Tovs hfxovs «JpyadTai. 'iXSipt^ov yap vsivrsga Trgaaaovra I9 olaOV
rov TiC^E^ixov naJ^siXE ro rwv BavSiXcvv a$vos' Ifie Ss oxqovos
is Tv;v fiaaikslav iKaXsas^ Kara ys rov vojjlov ra irgsa/isla SiSov^*^*

Agnoscit Gelimer ipse jusium titulum Hilderici, qui
natu maximus ex omnibus, vocatus ad regnum erat lege Gen-
sericiy sed vindicat usurpator populo Vandalorum jus re-
movendi regem inutilem. Sed nullo modo consentiebat mos,
quo olim Germanorum populi reges imbelles et inutiles ab
regno removere ^ ac fortiorem regem sibi eligere solebant,
cum Genserici constitutione, qua regnum Vandalorum, abolita
electione populi, mere hereditarium factum erat. Hac de
caussa Gelimer usurpationis opprobrio se purgare nequivit.

Justinianus eadem fictione, qua non regno Vandaloiiim,
sed usurpatori tantum bellum infert, utitur in litteris, quibus
Vandalos alloquitur:

,,OuTfi BavSiXoig woXsjxsh ayvcuixsVf ovrs ras Ti^s^i^ov
airovSas XuojUfv, aXXa rov vfxirsgov rvgavvov KaSsXslv ly%ftpoiJ-
juifv, 09 Tcuv T i^sg i^ov S iaS^i)Hwv oXiywg^jaas rov fxiv

fiaaiXea vfxcvv HaSsig^as r^gsl ^vXXa^saBs roivvv vjixlv aa)

^vvsXsvSsgovrs Vfxas avrovs ovrw \xox$y)gas rvgavviSos 9 ottcvs
ttv Svvy)aSs rijs rs sigijvijs Ka) rijs sXsvSsgias airovaa^ai.** Proc.
de bello Vand. I, 16.

Ita Justinianus ipse, qui Genserici testamento tantam
vindicat auctoritatem, hujus legis successoriae praeclarksimus in-
terpres est.

Digitized by VjOOQIC

§• 12.
DE VI ATQUE EFFECTU CONSTITUTIOIVIS GENSERICI.

Jornandes hanc de hujus legis vi atque effecta senten-
tiam profert:

„Quod (Genserici praeeeptam) observantes per annorum
multorum spatia , regnum feliciter possedere , nec quod in re-
liquis gentibus ad^olet, intestino bello foedati sunt suoque or-
dine unus post unum suscipiens regnum, in pace populis im-
perarunt.^^ Jom. c. 33«

Recte quidem Jomandes judicat , Genserici constitutionem
multum contulisse ad consenrandum Vandalorum regnum. Gen-
sericus enim eam promulgavit bene intelligens, primum juris
publici monarchici fundamentum esse certam succedendi nor-
mam in regia familiay sine qua regnum, in quovis successio-
nis casu, dissensiouibus inter regiae familiae socios ac bello ci-
vili obnoxium esset.

Cum barbarus ille rex talem legem posteris suis et Van-
dalorum populo praescripserit , quaerere nobis licet, cur nul-
lus imperator Romanus, ne Constantinus Magnus quidem, qui
imperio Romano nova fundamenta jacere studebat, umquam
conatus sit, ordinem succedendi in imperio suo, lege in per-
petuum valitura aut statuto gentilicio, stabilire? Justinianus
ipse, qui novellb jus succedendi privatorum tam accurate
excoluit, qui optime novit Genserid legem successoriam , qui
admonuit Geltmerem, ne violaret proauctoris statutum genti-
licium, tamen numquam Genserici exemplum imitari ac simili
ratione in suo imperio successionem ordinare cogitavit. Sed
quod e nostra Germanica cogitandi ratione mirum videtur,
id ex Romani imperii natura facile intelligitur.

Romani, quorum ingenium in excolendo privato jure ad-
miramur, antiqua libertate perdita, unius voluntali et arbitrio
subjecti, e senilium populomm rationenovam civitatisformamin-
venire non poterant. Imperium eoram reipubllcae speciem pri-

Digitized by VjOOQIC

mordio reiiaebat, postea ad orientalis monarchiae formani
proxime accedebat. Germani denique, simulac in ruinis im-
perii Romani nova regna condiderunt, novam formam civita-
tb monarchiam in regia familia hereditariam atque certis
legibus circumacriptam introduxerunt. Utrumque momentum
deerat imperio Romano.

Imperatori quidem licebat designare sibi successorem ^\
qui ejus filius aut verus aut adoptivus esse solebat ; sed verum
jus hereditarium y quod omnibus primi acquirentis descenden-
tibus innatum, nullo arbitrio adimi potest, familiae imperato-
riae nequaquam competebat. Arctissima juris publici monar-
chici cum jure hereditario regiae familiae consociatio princi-
pium est vere Germanicum.

Nec monarchia cum populi libertate conjuncta, certis
legibus circumscripta, e senili Romanorum et Byzantinorum
ingenio nasci poterat. Arbitrio imperatoris ejusque voluntate,
nulla lege circumscripta , summa totius juris publici contine-
batur. Qnid lex successoria in tali imperio efficere potuisset,
quo imperatori legibus soluto, omnes antecessorum leges per--
fringere ac totum reipublicae statum ad suum libitum mutare
licebat ^^ ? Ubi erat in tali civitate populus , patriae con-
stitutioni ac regiae familiae fideliter addictus, ubi custos le-
gum constans sibi ac firmus, qui regni constitutionem atque
jura agnatorum defendere potuisset contra principis ipsius ar-
bitrariam voluntatem atque effrenatam libidinem cohortb prae-
torianae ®* ?

Germanicae igitur monarchiae genuina indole inductus,
Gensericus barbarus rex suam constitutionem promulgavit, quae
profundiorem veri juris publici monarchici intellectum prodit,
quam Justiniani omniuinque imperatorum legislatio.

Quamquam re vera hac constitutione de populo suo bene
meruit Gensericus, qui primus inter omnes Germanorum reges
individuam regni naturam lege sanxit, tamen ordfo succedendi
ex ratione senioratua^ quem praecepit, magno vitio labo-

Digitized by VjOOQIC

rat. Laeditur enim hoc Buccedendi ordine animus paternm
ejus, qui regiam potestatem, quam ipse tenet, in filium trans-
ferre prohibetur. Nonne Hunericus in popuium ac propin-
quos saeyiebat, nt coronam filio relinqueret, quae ex Genserici
constitutione non filio Hilderico, sed fratri Gunthamundo com-
petebat? Quanta pericula ex hoc conatu Hunerici illegitimo
ad populum Yandalorum redundayerint , supra exposuimns.

Unica succedendi ratio ex omni parte perfecta est pri^
mogenitura^ quae successionem in infinitum de patre ad fi-
lium praescribit, certam agnatorum seriem constituit nec um-
quam in incerto relinquit heredem legitime vocatum. Mnltis
periculis factis ac longa saeculorum experientia demum fami*
liae illustres optimam hanc suceedendi rationem adoptabant,
quae nunc in omnibus regnis ac principatibus firmissima eit
successionis norma.

Digitized by VjOOQIC

HTotae.

1. Auctoriiate Jacohi Grimmii hanc noniinis formani reccpi. Ge-
schichte dcr dcutschen Sprache I. p. 477: „ri^£'pt^o$ heisst hei Vi-
ctorVitcnsis Geisericus^ bei Idatius Gaisericus^ besser bei Jornandes
Genzericusj und auch Alarcellinus Conies, Prosper und Sigibert haben
Gensericus^ was durch den nanien seines sohnes Fiv^cuv sicherhcit
empfangt; sie bedeuten nichts anders als anser ahd. kans und nach
der analogie von ans goth. gans. das alterthum wahlte sich namen von
muthigen thieren und wiederholtc im sohn den des raters."

2. Tac. Germ. 7 : JVec regibus infinita ac libera potestas. Cap. 43 :
Trans Lygios Gothones regnantur, paulojam adductius, nondum tamen
supra libertatem. Ann. XIII, 54 : regebant, in quantum Gcrmani regnantur.

3. Tac. Germ. c. 12: Eligtintur in iisdem conciliis ct principes.
c. 22 : „de adsciscendis principibus consultant."

4. De primis rcgiae potestatis vestigiis apud Germanos vidcas H* v, Sy-
lely Entstchung dcs dcutschcn Konigthumcs, 1844. I\ HL Witlmann^
das altgcrmanische Konigthum, 1854. Optime inter omncs deregia po-
testatc disscrit GeorgWait%ius^ Deutschc Verfassungsgesch.I, p. 155—
177. II, p. 87—146. Das alte Recht der salischcn Franken, p.203— 214.
M. A. V, Bethniann-Ilotlweg^ dic Gcrmanen vor dcr Volkerwandcrung,
1850, p. 52—59.

5. Jorn.de rebus Geticis cap.33: Bcrimundus, Thorismundo patrc

genitus, dc quo in catalogo Amalorum familiae superius diximus

conscius erat virtutis ct generis nobilitatis, facilius sibi crcdcns prin-
cipatum a parentibus deferri , quem heredem regum constahat esse
multorum,^^

6. Hermann Schulze^ dasRccht der Erstgeburt in den deutschen
Fiirstenhauscrn, 1851, p. 15 — 47. Jacoh Grimm^ Rcchtsalterthumcr
p. 231. G. Philipps^ liber Erb- und Wahhecht, 1836.

7. MansOj Geschichtc des ostgothischen Reichs p. 11. K.Maurer^
uberdasWesen des altesten Adels, p. 55. Jorn. dc rcbusGet. cap. 13:
,gam proccres suos, quasi qui fortuna vincebant, non puros homincs,
sed semideos i. e. Anses vocaverunt.^^ Gcncalogiam Amalorum exhibet
Jornandes cap. 14.

8. Jorn. eod. loc. c. 52: „(Ostrogothi) qui in Pannonia sub rege
Walemir, ejusque germanis Theodemir et Widemir morabantur, quam-
vis divisa loca, consilia tamen habuere unita.^^ Tamen principatum
qucndam et rcgium nomen primogenitus obtinuisse videtur c. 48.

9. Jorn. cap. 56 : ^^Vocatis Gothis Theodericum 6lium regni sui
designat hcredem.^'

10. Cassiod. Var. VIII, 2 : „Atha]aricus rex Senatui. Quomodoquae-
yis claritas gencris Amalis cedit et sicut, qui ex vobis nascitur origo

Digitized by VjOOQIC

scnatoria nuiicupatur, ita qui ex hac familia progreJ.ltwr^ regno di-
gnissimus approbatur^'' Scd cum ipse sentiat, jus suum hcreditarium
egere clectione populi, Gothos suos admonet, ut ipsum eligerent, quo-
modo eorum majorcs ob*m avum Theodericum elegissent: „Cujus or-
dinationi ita cunctorum rota sunt sociata, ut unum crederes promittere,
quod generalitas yidcbatur optarc. IIoc vos sequentes exemplum, per-
agite" etc. Cassiod. VIII, 5.

11. Jornand. de regn. successionc. Marcellini chronicon (Ron-
caHius II, p. 322): „Quo tcmpore Thcodatus rcx Gothorum Amala-
suntham reginam creatricem suam (i. e. quae eum regem creavit) de
regno pulsam occidit."

12. Jorn. cap. 60. Procop. dc bello Go<h'co I. cap. 1 1 : TorOoi
OviTiyiv /iaGiXsa ^iXovto avSoa oiKia; ovy. B7ri(pavov; ovTa etc.

13. Jorn. dc rebus Get. cap. 29. Jorn. cap. 5. „Gothi divisi pcr
familias, Visigothi familiac Baltharum, Ostrogothi pracclaris Ama-
lis servicbant."

14. Thorismundus, Theodericus II, Euricus, AlaricusII, Gesalicus.
Aschhach^ Gcschichte der Wcstgothcn p. 113. p. 258.

15. Georg Waitz II, p. 37. Gregor. II, cap. 9. Gesta Franc.
cap. 6. Hist. cpit. cap. 9.

16. Theophanis chronogr. ed. Classen p. 619: t^o; ^ao ^v av-
To7g Tov y,vgiov avTvov ^toi tov p^yo: aaTa yavoi; clg^/^siv. Fulco
in Flodoardi hist. Rem. IV, 5: „quod h\ omuibus paene gcntibus no-
tum fucrit, gcntcai Francorum rcgcs ex successione habcrc consuc-
vissc." Grcgorii M. homilia 10: In Persarum Francorumque terra
rcgcs ex genere prodcunt.

17. Agathias 1,3: Tralit; hi Trartpcuv r?]V /BacJiXslav OLaSs^/^o-
fisvoi. Agath. I, 4: kynxXGi ys avTov Gtg rrjv -i^ysfxoviav 6 iraToio;
vojJLoq. Grcgor. VII, 7: „(3Iortuo Chilperico) priores quoquede regno
Chilpcrici ad filium ejus , qui crat' quatuor mcnsium , se collcgerunt."

18. Gregor. V. 40: „Ecce mortuis fratribus mcis (inquit Chlodo-
vacus Chilpcrici iilius) ad me restitit omne regnum, mihi universae
Galliae subjicientur imperiumque universum mihi fata largita sunt.^^

19. Lohell^ Gregor von Tours p. 225.

20. Grcg. in, 14: „Mundcricus igitur, qui se parentem regium
adserebat^ elatus supcrbia ait: Quid mihi et Theoderico regi? Sic
cnim mihi solium regni dcbctur ut illi." VII, 27: „Ego regis Chlo-
tacharii sum filius (inquit Gundovaldus) et partem regni de praesenti
sum pcrccpturus." Lobell, p. 227.

21. Sequor in genealogia regum Langobardorum excursum doctum
ac sagacem, quem Otto Abel adjecit translationi suac Pauli Diatoni
(Gcschichtschrcibcr der deutschen Vorzcit 1849). Johannes Merkely
Gcschichte dcs Langobardcnrcchts p. 17.

22. Paul. Diac. I, 14: „Mortuis interca Ibor et Ayonc ducibus,
nolcntcs jam uUra Langobardi esse sub ducibus, regem sibi, ad cetc-

Digitized by VjOOQIC

rarum instar gentium , siatuerunt. RegnaTit igitur super eos primus
Agelmundus, filius Ayonis, ex prosapia ducens originem Gungingo-
rum^ quae apud eos generosior habebatur."

23. Tabulas genealogicas regum Langobardorum debemus acumini
Ottonis Abel, quae adjectae sunt translationi Pauli Diaconi. (Geschicht-
schreibcr der deutschcn Vorzeit.)

24. Carl Uegel in libro: Geschichte der Stadteyerfassung voa
Italien I. p. 448, breviter, sed ingeniose disserit de regia potestate
Langobardorum.

25. Hermann Schulzey das Recht der Erstgeburt §. 12 et 13,
p. 39—45.

26. Francorum, Anglosaxonum , Scandinavorum, Yandalorum c(c.
regna.

2r. Tisigothorum regnum; etiam imperium Romano - germanicum
primis temporibus hereditarium-electicum , postca mcrc electicium fa-
ctum est. Hermann Schulze p. 26 — 31.

28. Felix Papencordt^ Geschichte der yandalischen Herrschafi;
in Africa, 1837. Louis Marcus, Histoire des Wandales, 18S6. Caspar
Zeuss^ die Deutschen und die Nachbarstamme, 1837, p. 443 — 455.

29. Procop. de bello Vand. I, 2: TorSiyia aJ^vy) TroXXa fxav Ktti
aXXa wgoTSOOV rs >)v yia) ravZv hcrt^ ra be br] Travrcuv jxsyiaTa
Ts >ia) a^ioXoyijTaTa TotSoi^ts slai Kai BavS iXo t Ka) Oviai'

yoTSoi Ka/ TriTraiSs^ ovTOt aTravTs; ovofxam ^jj,sv aXXriXcvv

StaCpsQOvdtv^ ixSairsg stgi)Tat, aXXw Si twv iravTwv ovSsv) SiaXXaa^

aovat aa) vofxot; /utcv to7; avTol; vpcuvra* , ojuoicu; Ss ra i;

Tov Ssov avTol; >jaKv)Tat . rf}^ yao 'Apf/ou ^o^Jj; sla)v aTravrf;,
(pwv^ TS avTol; Iffri /utia ToTSiKrj Xsyofxav^)

30. Plin. Hist. IVat. lY, 14. Tacit. Germ. c. 2.

31. Papencordt p. 4. Zeuss p. 445.

32. Dio Cass. 55, 1: psl Si (o "AXjSio;) ha rcuv OvavSaXi-
X cu V opcyv.

33. Jorn. cap. 22: „quo tempore erant in eo loco manentes, ubi
Gcpidae, sedent juxta flumina Marisia, Hliliare et Gilpil ct Grisia, qui
amnes supradictos excedit. Erant namque illls tunc ab oriente Gothi,
ab occidente Marcomanni , a septeutrione Hermunduri , a meridie Hi-
ster, qui et Danubius dicitur.'^

34. Jorn. cap. 22: „WandaIi Pannoniam a Constantino

principe petiere ibique per LX annos plus minus sedibus locatis , im-
peratorum dccrctis ut incolae famularunt.'^

35. Greg. Tur. 11, 9. Prosperi chronicon ad a. 406. Ronc. I,
p. 646.

36. Idat, Chronicon (Ronc. 11, 15): „sorte ad habitandum sibi
proTinciarum diTiduttt regiones. Gallaeciam Vandali occupant et Suevi
sitam in extremitate Oceani maris occidua. Alani Lusitaniam, et Car-
thaginiensem provinciam et Vandali cognomine Silingi Baeticam sortiun-

Digitized by VjOOQIC

tur. Hispani per civitates et castella residui a plagis, barbaroruni per
provincias dominantium se subjiciunt servituti/'

37. Idat. Chron. p. 19: „Wandali Silingi in Baetica per Walliam
regem omnes exstincti, Alani qui Wandalis et Suevis polcntabantur,
adeo caesi sunt a Gothis, ut exstincto Atace rege ipsorum pauci, qui
superfuerunt , abolito rcgni nomine, Gunderici regis Wandalorum, qui
in Gallaecia resederat, se patrocinio subjugarent*^'

38. Tict* Yit. II, 13. IV, 2. Ret Hunerix Wandalorum et Alano-
rum. Proc. de bell. Vand. I, 24 : „cy BavSiXwv rs Hoi 'AXavtuv )3a-

39. Idat. Chron. p. 19.

40. Chronic. breve ap. Ronc. II, 260. Proc. de bello Vand. I9
3. 4. 5. Vict. Vit. I, 1. Idat. Chron. apud Ronc. 11, 23.

41. Zeuss^ die Deutschcn p. 455.

42. Zeuss^ p. 461. Dio Cass. 71. Petr. Patric. £.\c. legat. ed.
Bonn. p. 124. Jorn. cap. 16.

43. Ita Francogallia „ J/^ror/w^ia" , postea ^^Kerlingen^'^ Franco-
galli ipsi y^3Ierovingi^^<i postca ^^Kerlinger'' a dynastiis 3Ierovingorum
et Karolingorum nominabantur. Alia exempla exhibentur in indice
Corp. scriptt. hist. Byz. Vol. I. s. v. Juthungi a iViebuhrio. Sic Remi-
gius episcopus alloquitur Chlodovaeum: „Mitis depone colla Sicam--
her\'' Waitz II, 10.

44. Paulus Diaconus de gest. Langob. I, 7. nominat Van-
dalorum ducem Assi^ quod nomen , fabulosum quidem , cohaerere vi-
detur cum genere Asdingorum.

45. Dio Cassius LXXI, 12: „wv 'Pao; rs KttJ 'Pa7rro$ ijYoDvro,
v)\$ov jjiiv I5 rT]v AttK/ttv o/KTjdai."

46. De\ippi hist. excernt. p. 20. ed. Bonnens : ori ett/ kvg>)Xia'
vov ol BoLvdrjXoi Karcc Kparo; r)TTy)Savrs; iraQa 'Pcujuta/cuv gTroii]-
aavTO irQsafisiav . . , , 01 ts yaQ /iaa iXsl^ rou$ iralSa^ tKtt-
TSQOi SiSoaaiv sg rT]V oix^gsiav etc.

47. Gregor. »Tur. II, 9 : „Vandalis Francorum bello laborantibus,
Godigisclo rege absumto acie etc."

48. Isid. chronic. : ^^Primus autem in Spania successit Gundericus
rex Wandaloram."

49. Idat. chronic. p. 22 : „Gundericus rex Wandalorum capta Ht-
spali, cum impie elatus, manus in ecclesiam civitatis ipsius extendis-
set , mox Dei judicio daemone correptus interiit. Cui Gensericus fra-
ter succedit in regno,'^ Aliter Procopius primorum regum successio-
nem enarrat; nos autem Idatium sequimur aliosque scriptores occiden-
tales, quorum ca in caussa sine dubio major est auctoritas. Papen-
cordt p. 341.

50. Proc. de bell. Vand. I, 4. Prosperi chronic. (p. 659) : „Pax
facta cum Vandalis, data eis ad hahitandum per Trigetium Africae por-
tione III Idus Februarii Hippone." Papencordt p. 343.

Digitized by VjOOQIC

38^_

51. Prospcr chronicon p. 666: „Cuni Genseriro autem ab Au-
gusto Valcntiniano pax confirmata ct certis spatiis Africa inter titrum-
que liivisa est,''

62. De divisionibus agrorum optimc agit Ernestns Theodorns
Gavpp in doctissimo libro: Die germanischen Ansicdlungen uud Land-
theilungen, 1844, De Vandalis agit p. 441 — 454«

53. Victor de perscc. Vand. I, 4: ^^post ci/;i/* (Valentiniani) wor-
tem totius Africae ambilam obtinuit.^'

64. Pror. dc bcllo Vand. I, 7: „ea'^ avTvu /iadiXsv^ ZtJvwv ig
OfxoXoyiav a(piy.sTO GTrovbai ts avTol; anrioavTOi ^uvfre^j^dav ,
^T]Tf Bav^iXoug froXejxiov Ti f<; tov TcavTa aiCvxa *Pcupa/ou; i^ya-
aaaSaiy jjltits avTol; Trpo; iy.sivivv ^vfx/Siivai ,TavTa; ts Taq aizov-
hac, Zijvcuv TS avTo:, hisaioaaTO y.a\ Os fxsT sy.slvov ttjv jiaaiXsiav
Tra^aXa/isv 'Avadradio;. SLtjxsivav Se y.a) s; 'IoucjtIvov avToy,oa'
Topa."

55. Marcus^ histoirc dcs Wandalcs p, 196. Salvianns^ dc gubcr-
natione Dci. L. VIL Victor Cartenncnsis p. 23.

66. Marcus p. 197. Papencordt p. 246.

67. Marcus p. 324- 336. Victor Vit. IV, 2.

58. Prospcri chronic. p. 666: „In Gcnsericum apud snos de suc-
cessu rcrum superbientcm quidam optimatcs ipsius conspiraycrunt, scd
molitione dctccta, multis ab eo suppliciis excruciati atquc cxtincti sunt.
Cumquc idcm audcndum ctiam aliis Tiderctur, mnltis regis suspicio
exitio fuit, ut hac sui cura plus yirium perdcrct, quam si bcllo su-
peraretur."

69. Hoc vcrbum ctiam plurali nnmero de uno tcstamento et ultima
moricntis Toluntatc dici, observant grammatici. Theophili paraphrasis
institutionum ed. G. O, Reitz cum glossario Thcophilino Tom. U.
p. 1216.

60. Simili rationc Alfonsus , conditor ac prinius rex Portugalliac,
in comitiis Lamaccensibus priino loco rationcm succcdcndi, quodam-
modo regni fundamentum, stnbilivit, quacum lcge etiam alia juris pu-
blici gravissima praccepta conjunxit. Hermann Schulze^ die portugic-
sische Thronfolge, 1854, p. 6 — 12.

61. 6?. Traitz II, 93—97. Paul Roth, Geschichte dcs Beneficial-
wesens 1850, p. 55 — 63. Hermann Schulze^ das Recht der Erstgcburt
p. 17 — 26. Grcgor. Tur. l\\ c. 22: „intcr sc quatuor filii (rcgis)
divisionem legitimam faciunt." VII c. 32: „GundobaIdus , qui nupcr
ab oriente veniens, dicit se filium esse.patris vcstri rcgis Cloihacbarii
misit no8, ut debitam portionem regni sui recipiat,'-' Sic ctiam in
regno Thuringorum et Burgundionum plures fratrcs rcgiae potcstatis
participcs erant; sic Gundericus rex Burgundionum cum Chilperico
fratre, Gundobaldus cum Godegisilo, Chilpcrico et Godomare fratribus
regiam potestatem communicabant. Lex Burg. tit. III. M. A, v. Beth-
mann-Holliveg p, 54.

62. Jorn. c. 50: „inter successores Attilae de regno contentio
orta est et dum inconsulte imperare cupiunt cunctiy omnes simul

Digitized by VjOOQIC

imperuim penUdere. Sic frcquentcr regna gravai plus copia , quain
inopia succcssorum. IVam filii Attilae gentcs sibi dividi aequa sorte
poscebant^ ut ad instar familiae mittcrentur in sortes ctc.^^ Simili-
ter ctiam in Suevorum populo diyisio regni magnas controTcrsias cto-
cavit. Isid. cfaronic. Suevorum: „Occiso Rectiario Sucvi bifarie di-

visi pars Fratan, pars Masdram sibi rcgem constituunt. Quo

extincto inter Framasium ct Rcmismundum Masdrae filium oriiur de
regni potestale dissensio^^

63. J, St. PiUter^ institutiones juris publici §. 445 seqq. Georg
Michael Weber^ Handbuch des Lchenrechtes III, p. 380 scqq. Hein-
rich Zopfi^ Grundsatzc dcs Staatsrcchts §. 248.

64. Celcbratur Gensericus tamquam regni conditorac stirpis rcgiae
proauctor a Dracontio pocta, qui Gunthamundum regem Yandalorum,
ncpotcm Genserici, versibus suis reconciliare studuit:

„Servet, avi ut laudes dicam patriasque suasque
Perque suas proles rcgia vota canam.^'

Alio loco pracdicatur Gcnsericus ab eodcm poeta:

^lnclytus, armipotens, vestrae pietatts (Gunthamundi regis) origo»^^
Etiam ultimis regni temporibus Genserici conditoris nomen quasi
pro palladio gentis regiac ac totius populi Yandalici habebatur. Geli-
mer rex Vandalos alioquitur: „jtjtT] yiaTaia^yvv^rs ttjv Yii^s^i^yov
So^av." Proc. H, ».

65. Huic successionis principio nomen Legis Salicae tribui so-
let. H, Zopfl^ deutsche Rechtsgeschichte p. 403 (§. 33).

66. Hermann Schulze^ die portug. Thronf. p. 8 scqq.

6r. Multa matrimonia regum cum filiabus regiis enumerat Goh'
rum^ Lehrc von dcr £benburtigkeit, 1846, I, p. 33 seqq., ccrta tamcn
regula in matrimoniis ineundis non observabatur p. 141. G. Waitz II,
p. 125^128. Etiam Merovingi saepius cum feminis inferioris condi-
tionis et anciliis ipsis conjuncti erant, quaruni liberi successionis ca-
paces habebantur: H Zopfi^ Rechtsgeschichtc p. 606 (§. 82).

68. Jorn. de reb. Get. cap* 52: „Theodericus ejus filius deErc-
lieva concubina.'' Nec niagni reges a dignitatc sua alienum putarunt
in niatrimonium ducere Thcoderici filias „naturaie8 e.\ concubina.^^
Jorn. 58. — Proc. de bell. Vand. I, 3: ^^iijk^iyo^ Se vo^o^."
Apoll. Sidon. Carm. II, 58: „Cum serva sit illi (Gcnserico) certa pa-
rens." V, 57: „famula satus olim." jVec desunt exempla, quibus_Ger-
mani praeferebant strcnuum cx concubina filium legitimis liberis regis
defuncti. Ita Alaricus rcx Visigothorum filium legitimum Amalaricuni
ex uxore rcgia natum , parvulum , ct Gesalicum ex concubina ortu:n,
adultum, reliquit; Gesalicum autem praetulcrunt Yisigothi legitimo fi-
lio. Aschbach^ Geschichte der Wcstgothen p. 173. Isidor. chronic. :
„Gcsalicus superioris regis ex concubina filius princeps efficitur."

69. Jorn. de reb. Gct. c, 36: „G«nscricus, rex Vandalorum, me-
tuens, ne Thcodericus, Yisigothorum rcx, filiae ulciscerctur injuriam,

Digitized by VjOOQIC

quae Hunerico Genserici filio juncta, prius quidcm tanto conjugio lae-
taretur "

70. In definiendis his succedendi modis paene omnes scriptores
consentiunt: Mitlermaier^ Grundsatze des d. P. R. II, § 450. p. 558.
Gerher^ System des d. P. R. §. 275* Eichhorn^ Einleitung in das d.
P. R. §.370. Georg Michael Webery Lehenrecht IV, p. 1 — 77. v, Saha
Lichtenau, Lehre \on den Fideicommissen p. 126 — 149.

71. Sic in domo Wirtembergensi pactum Munsingense d. a. 1482
constituit ob eandem caussam senioratum nec primogenituram. Her-
mann Schulze^ Recht der Erstgeburt p. 285 seqq. Pactum ejusdem
naturae inter quatuor filios Magni II. in domo Brunswicensi d. a. 1374.
p. 279. Alia exempla enumerantur in eodem libro p. 324 seqq. £an-
dem ob caussam postgeniti indrodnctioni primogeniturae tamquam in-
stitutioni perniciosae („der Einfuhrung eines fremden, dem Fursten-
stande hochschadlichen, ungleichen und unbilligen Primogeniturwesens.^'
Pactum fratrum Saxonum Yimariensium d. a. 1629) se opposuerunt
lubentiusque semper acceperunt senioratum, quam primogenituram :
,,Jederzeit soll dem aeltisten Herrn oder Vetter, ohne einigen Un-
terschied der Linien^ solcher Principat aufgetragcn werden." In eo-
dem pacto d. a. 1629. Recht der Erstgeburt p. 325.

72. Hermann Schulze^ das Recht der Erbfolge in den furstlich
Sinzendorfisch-Reussischen Fideicommissherrschaften Haggenberg und
Ernstbrunn, 1859, p. 30.

73. Heinrich Zopflj deutsche Rcchtsgeschichte p. 779. (§. 113).

74. In multorum populorum historia vcstigia senioratus inyeniun-
tur, ubi regis defuncti frater ejus filium excludit. Ita apud Parthos
Mithridates ad regnum pcnenit. Justini hist. L. 41 , c. 5. „Phraha.
tes, more gentis heres regni, decessit multis filiis relictis, quibus prae^-
teritis fratri potissimum Mithridati veliquit imperium.^^ — Simih*s
succedendi ratio in Syria valuisse \idetur tcste Justino L. 34, 3:
„Antiochus decedit, relicto pariiilo admodum filio, patruus ejus De-
metrius, qui obses Romae erat, cognita morte Antiochi fratris
senatum adiit: „Dimitti igitur se ad regnum petendum aequum esse,
quod sicuti jure gentium majori fratri cesserit , ita nunc sibi, qui
pupillum aetate antecedat , deberi." — Etiam apud Langobardos
non semper filium patris successorem fuisse testatur Procop. de bello
Gothico III, 35: AayYO^apSwv OuaK>;$M0^fv \jv rig ol avfvf/io;
*PiaiovXgo^ ovofxa^ ov 5t] 6 voixo^, iwaioav OvaH-q^ TsXsvT-qaELSVf
Itt/ tt]V -qysfJLOviav s>iocXsi, 7rpovoi](ja$ oi5v OuaKj^; oVcy; st^ tov
walSa Tov avTOV i] a^xr\ ayotTO.'* — Eandcm consuetudinem te-
statur apud Hunnos Nicetas Choniates de Manuele L. IV, c. 1, qui
nominat non filium, sed fratrem regis defuncti lazae: „cl; SijSsv sig
ap5jr]V SiKaivofJLSVOV^' — Mos, qui Livio tcste antiquissimo tempore
apud JVumidas valuit , etiam medio aevo apud Mauros ac Saracenos
Hispanicos obserTabatur, ex quo fratres praelati sunt filiis ad tempora
Abderamani. Marianahist. Hispaniae L. 29, c. %%. L. 7. c. 19: „Cor-

Digitized by VjOOQIC

11_

dubac imperium susccpit Abdcramanus , Abdallac c\ Mahomcdr filio
ncpos , novo cxemplo, ut in 3Iaurorum impcrio nepotes praeferrcii<ur
filiis (i. e. patruis suis).'* Rodericus Toledanus his<. Arabum c. 6.
Thuanus histor. L. 65. de Hameic : „quippc pairis teslamento ad rognum
ordine post fratrcs vocaius, e\clusis illorum flliis.'' Hammer-Purg-
stall^ celeberrimus autor, in commeniatione ,,die rechtmassigc Thron-
folge nach moslimischem Staatsrechi^^ p. 601 dicit: „Die erstcn 14
Sultane folgten sich der Sohn dem Vater; als aber bcim Todc dcs
vicrzehnten die Sohne alle minderjahrig waren, wandtc dcr Divan dic
Thronfolge dcm Ohcime der Prinzen, 3Iustafa I. zu. Von dteser Zeit
an blieb das Senioral das regelnde Princip der Thronfolge, Dcr
dem Senioratc vor der unmittelbarcn Geschlechtsfolge vom Vater zum
Sohne eingcraumtc Vorzug stamnit aus mongolischcn Bcgriflcn hcr.

— die mongolischc Hochachtung fiir das Sentorat ging mit so

vielen andern Formcn mongolischcr Staaiscinrichtungen in dic dcr Os-
mancn iiber." De scnioralu in domo Tchingiscani vid. Hammer-
Purgstall codcm loco. — Tcstc Prescottio ^ ccleberrimo Amcricano
scriptore, in impcrio Aztccorum fratres iniperatoris defuncti pracferc-
bantur cjus filiis, History of thc conqucst of Mc\ico, Vol. I, p. 16,
non autcm in regno Pcru (ut Acosta natur. et moral. hist. L. VI,
c. \% obtinuerai) sed ibi coniinua de patre ad fiiium successio. lli-
story of the conquest of Peru I, p. 16.

75. Postgenitorum conditio accuratius est explicata in libro Rccht
der Erstgeburt p. 177 seqq. §. 29 (dic Stellung der nachgeborncn
Herrn). Osiendi<ur ibi , ctiam agnita principatus individua natura,
iamen pafrimoniates fundos acquc intcr fratres partiios ct ita ctiam
minoribus ])rospectum essc.

76. Victor Vitcnsis dc pcrscc. Vandal. T, cap. 14: „advocat qucn-
dam Feliccm procuratorem domus filii regis." „Tpse enim Genscricus
praeceperat , ut intra aulam suam filiorum</ue suorum nonnisi Ariani
pcr diversa ministeria ponerentur. . . ." cap. 16: „fuit hic procura-
tor domus Hunerici."

77. Proc. dc belio Vand. I, cap. 8. Vicior Vitensis de pcrsec.
Vand. II, cap. 1 : ^^Mortuo igitur Genserico Hunericus major fitius
patri succedit,'^ Jorn. de rebus Get. cap. 33: „Primum Gensericus,
qui pater et dominus, sequens Hunericus etc'^

78. Apud antiquos Gcrmanos saccrdotes pro cusiodibus divini ci
humani juris habebaniur, unde etiam etvarte nominabantur. Jacob
Grimm^ deutsche Mythologic p. 59 : „ewa, ea beieichnet nicht bloss
das weltliche, sondern auch das goitliche gesetz, die fruhcr gcnau
verbunden und gleich heilig waren , ewart, eowart also den pfleger,
hiiter des gesetzes , den 'vojxiy.6^,'^ Fortasse etiam christianus Ariano-
rum clerus, qui cultu ac usu linguac vernaculae indolem habcbat tam
popularem, e\ parie eodem officio fungebatur in institutionibus ac mo-
ribus patriis defcndcndis.

79. Gclimcr, quia contra legem potestatem summam usurpavcrat,
etiam ab Isidoro non regis, sed tyranni nominc insignitur: „Qucm

Digitized by VjOOQIC

(Ilildcricuni) Gelimer assumpta tyrannide regno privavit. . . . Post
haec Gelimer tyrannus regnavit annis ti^ibus .... Gelimer tyrannus
Hildirim regem occidit. Belisarius Gelimerem tyrannum capit • . «^^

80. De jure, quod sibi vindicabant Germanorum populi, reges in-
uiiles de regno removendi videas. 6r. Waitz 1. C. I, p. 168« J. Grimm,
Rechtsalterthiimer p. 232.

81. G.jF. Puvhta^ Geschichte des Rechts beim Romischen Volke
§. 97 : „Auch die Wahl des Princeps soUte dem Senate zustehen, aber
er war auch hier bcschrankt durch die Designation des Nachfolgers
von Seiten des Yorgangers, die gewohnlich in der Form derAdoption
geschah und dem Designirten den Titel Caesar noch beim Leben de»
Vorgangers verschaffte. Und wo der Senat von dieser Scite frei ge-
wesen ware, da wurde er gezwungen, der Autoritat des Heeres zu
folgen, welches sich spater gewohnlich die Wahl anmasste.^'

82. Puchta I. c. „Der Kaiser ist unumschrankter Herr und Ge-
bieter , vor welchem kein Element im Staate ein irgendwie selbststan-
diges Dasein hat. Denn er ist zugleich das lebendige Gesetz, nie-
HMnd kann sich ihm gegenuber auf das Gesetz berufen, das er in je-
dem Augenblicke nicht bloss fur die Zukunft, sondern auch fur die
Vergangenheit verandern kann, und uber welches cr erhaben ist." Ju-
stin. Nov. 105, C. 2, §. 4.

83. Paulus Rothius hanc juris publici Romani conditienem in
libro doctissimo (G«schichte des Beneficialwesens .p. 59) his verbis vi-
tuperat: „Ein sorgfaltiges Ausbilden der feinsten Nuancen des Privat-
rechts und nur im weiten Reich kein Schutz fur Person und Eigen-
thuni , ein bewundcrnswiirdiges Yerstandniss der Feinheiten des Civil-
processes , nur in dem Processe der Bestellung eines Staatsoher-
hauptes eine 476jahrige Anarchie,'^

Corrigenda.

P. 3. Hn. 111. potestatcm. — Lin. 29 1. regniim ab antiqufgsimis lemporibus.
P. G. - 4 1. Lething^onim.

Jenae, T^pis Ratli^

Digitized by VjOOQIC

, ■ Voigifeed by V^.QQgk _:..„^

Digitized by VjOOQIC

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "De testamento Genserici seu De antiquissima lege successoria in Germanorum regnis.."

See other formats