Full text of "De vita religiose instituenda libellus."

See other formats

i 

! 


Vm  afccricos  liofce 
libros  Reuerqndi 
EatpsIacobi:Alvia- 
az  , per  fumnuirn 
ocium  perlegerem (Chriftia- 
ne  Le&or ) noftraq;  tibi  in- 
dici faciundo  defu daret  in- 
dultria  j.libruxn  tertium  ad- 
tigi,  quiwarnque  eius  par- 
ccm  ^ }quan>  de  quotidiana 


rez  de  P 


A i 


exercitatione  virtutum  Au- 
dor  infcripfit  , cui  nos  De 
vita  "cligiose  tnjlttuenda  no- 
men indidimus  : cuius  me 
ledio  fic  adfecit , vt  hade- 
nus  seque  nulla  : quam  vbi 
primum  vidi, eam  indui  ani- 
mi mentem  , qui  putarem 
non  folum  e Chriftianaj  re- 
publica  futurum  , verum 
longe  maiorem  inde  poffc 
eundis  vtilitatem  efflq- 
refeere  : fi  vt  riuulus  accer- 
I {itus  , & dudus  a magno 
ipfo  fonte,  & quidem  lacro, 
libellus  ifte  amoenos  Chri- 
ftianarum  mentium  hortu- 
los , leuioribus  , tanquam 
gemmulis, afperginibus  ma- 
defaceret. Iniedam  hanc 
mihi  diuinitus  mentem  ipfi 
fummo  Numini  acceptam 

re 


; j 

referomon  enim  fum  animi 
dubius  , quin  vt  primum 
oculos  incurrat  tuos, in  iinu 
i ple  gaudeas,  nihilque  penfi 
habeas , dum  ad  perfectum 
: virum  adfpirare  animum 
j inducas  ; cum  in  eo  infor- 
j mando  Auctoris  noitri  in- 
feriptio tota  conferatur: de 
I quo  illud  (abiit  verbo  inni- 
dia ) facile  dixerim , longe 
quidem  alium  ab  his  efle 
Philofophis,de  quibus  Plu- 

tarchus  in  Politicis : qui , vt 

aliquam  rem  adeas , adhor- 
tantur quidem, fed  nihil  ipfi 
fuggerere , nullamve  ratio- 
nem , quonam  pa£to  id  fieri 
oporteat , adferre  videntur. 
Sane  non  illis  abfimiles,  qui 
lucerna;, vt  ardeat, lychnum 
emungunt , & manu  con-. 


A 


5 


tredant,  cseterum  olei  nihil 
omnino’  infnndunt.Te  ope- 
re maximo  rogo(Chriftiane 
Ledor  ) .vi  riuulum . ifttim 
noftrum  per  ledionis  inci- 
lia in  mentis  viridaria  de- 
riues  ; eoius  illa  aquis  irri- 
gata , eos  non  veris,  feci  vir- 
tutis filios  fummittent  flo^ 
res;  vt  quocumque  incide- 
rint,fpedantium  oculi  refi- 
ciantur.- Quare  habe  tibi 
quicquid  hoc  opella:  eft 
qvialecumque : quod  , o 
Patrona  Virgo , plu§ 


teo  man  edt  per-» : uui  s 
enne  farcio. 

Vale.  t . ..  ..... 


nis  Sebastiani  Praspo- 
iiti,Prouincia]is  Prouin- 
cias  Peruanas  j Societatis 
Iesv,  ego  Andre  as 
Hernandez  eiuf- 
dem  Societastis  profel- 
lbr  Theologias  , in  hoc 
noftro  Collegio  Limen- 
fi , vidi , & accurate  per- 
legi, De  vita  religiose  infli- 
tueda  libellum , Au&ore 
Iacobo  Alyarez  de 
Paz  Toletano,  e Socie- 


8 


tace  I £ s v,  compofi- 
tum , in  quo  nihil  rcperi 
Fidei  aduerfum  , led 
conducere  vc  imprima- 
tur. Lim;c,in  Collegio 
diui  Marcini,  duodeci- 
mo Kalendas  Decem 
bris,anni  millefimi  lex- 
cenrehmi  decimi. 


Andreas  Hernandez 
ProfejJor  T beologia. 


Facultas  RV  P.  Piouinciaiis  So- 
cietatis I e s v > in  Proumcia 
LugduneniL 

Vdov.icvs  Mi- 

L tl  c h a £ L I S Provin- 
cialis Coiieg  uxYum  Socie- 
tatis  I e s vy  in  Provin- 
cia Lugdunenfi > tuxta  privilegium 
eidem  Societati  d Regibus  fbriflty* 
nifsimis  Hernico  IILio.Alai$  1585. 
& Hernico  IKio.Hecembris  1606 
& Ludouico  XIII.  nunc  regnante , 
14  Febr.  1 6 1 i.conce (fum^uo  Biblio- 
polis omnibus  prohibetur  ,ne  libros  ah 
eiufdem  Societatis  hominibus  com- 
pofitosy  ahfquefiipericrum  permijsk 
ne  imprimant  : permittit  Horatio 
Car don  Lugdunenfi  Bibliopola  b vi 
libetlum  qm  infcribitur^De  vita  r£~ 
iuftijtvieiida,  AuSlore  I a- 
cobqAlvarez  DePa zTaleta- 
no>€  Societate  I n$v,ad  fex  proximos 
annos  imprimere ,ac  libere  divendere 
pofiit .Datum  Lugduni,  j.  OElobri\ 

1 --  M 

a a ~ A~e 


SammtrPrkiitegij  $ ChriffirWfl  |j 
* linio 'Gklliat ufo  Re^bdlieftti.  !f 


Vd  oy  i ci  XIII.  CjallU 
£ ^ & ■Naudrrk  Regis  Di- 
piothdte'  cautum  e(tl  > ne 
quis  irifoo  regno  ^liisbe  i 
locis  ditioni  fa <*■  fubieHtSy  intra  pro-  j 
ximos  annos  decem3adie  imprefs  to- 
nis prima  inc  hoandosy  excudafjuen- 
ddt  s excudendum  y vendendtBnejue 
cjUotiis  modo  ac  ratione  tonetur \ti± 
bellum y qui  infcnbitur3De  vita  re- 
Hgiose  iitffitttend'a>  AtMorP -1  A- 
coB  o Ai  v a r EZ'  Df  P a a, 
Toletano y e Soctettit&l e s v 'sfr&et 
Horatium  Cardon  B&liopblam  Lu- 
gdnndn /em^auf  illos  rfuib  ut  ipfe  ccti- 


'Datltm  Pdrifiip  • 18*  Aie 

v&ti.  V xz:\avi Acaos 
: ,/2il 

De  mandato  Regis  ><. 

■'AavJ .}  ,"'**■  , r 

> x SigT>a|^m.r  ^Perrea^ 


D Eli 


(smmmssisstiQmm 

DE  VITA 

P-ELIGIOSE 

institvenda, 

*** 

Prooemium. 

' ' :<  g . x ' 

ha  [piritualis  & re 
ligio/a  , fi  non  0y 
aliud  3 ob  hoc  [altem 
diligenda  ejfet  & 
'•  sumis  cottaiibus^am» 
pktlenda » 4*0?  ipfa  nihil  aliud  eft, 
quam  feries  quadam  bonorum  ope- 
rum^  catenacp  virtutum  \ in  qua  , fi 
eius  rnonitfe  Wq^iefeimm  .9,  & fe^ 

vimmus}a  mane  vfque  ad  vefperam9 
yetfsra  vfque  admane,  fanclis 
'‘virtutum  operibus  occupamur,  & 


non 


12  Prooemivm» 

non  interruptu  paffibus  in  perfeliio-  ■ 
em><&  in  coele  fi  em  patriam  len-  : 
iimus*  TSfamvka.  hac  omnia  qua  a 
Mone  i & cDei  lege  difcor  dant , po- 
tenter ablegat  , quacumque  bona, 
quacumque  fdnlla,  quacumque  per - 
fella  funi, vocatime dia  veroyftue  in- 
differentia ita  condit^  & perficit , vt 
in  bonar  d'  ptamio  digna  convertat • 
Sed  hac  e ft  imbecillitas , aut  miferia 
noBrayvt fapemala  d vita  reltgiofa 
ablegata  siccer farnus  bona  am- 

plexata refutempu  > & media  non  in 
virtutis  alius, fed  in  delicia  commtt- 
ternus. Quamobrem  fartili  Patres,ac  j 
vkaffiritualis  traSatores^td^ecia-  j 
lia  y imrrio  & ad  minima  reiighfa 
opera  de [tendentes  , quemadmodum  * 
facienda  eftent , decuerunt  yvt  qui  ea 
pra flant , oleum  & operam  non per~  . 
dant , verum  eorum  exercitatione  in 
virtute  proficiant.  Horum  ve  fligite 
nos  minimi  nunc  inharere  volumus* 
(fr  qua  ab  ite  didicimus , ad  hanc 
rem  pertinentia , vel  in  fratribus  no- 
jlristquibufcum  conuer famur , affixi- 


mus. 


14 


Pr  ooemivm. 


tat  em  , nec  quemquam  docui  quod  | 
pnm  ipfe  non.  feci.  Me  vero  miferum  | 
puto^quia  prae  negligentia  meamulta 
hic  didurm  fum  , qua  non  facio,  & 
muli  a , qua  male , & tepide  facio: 
feribo  tamen  ad  aliorum  vtilitatem, 
quia  adfcnbendum  coepti  operit  per-  , 
fidendi  neceffitate  compellor ; & id  ■ 
feribo Kquod  bonum,  ac  ‘Deo  gratum 
ejfe  cognofco:&  Licet  mi/er  & imper- 
fetttu, facere  concupifco . £t  vt  libe - , 
rius & confidentius  loquar , vita 
rationem  fcribam,quam  tyronibus 
noHris  in  Nouitiatu,  & fiholaFlicis 
nottris  in  fpUegiis  inftMamtts , in 
qua  eos  vfque  ad  fenedam  perfeue- 
rare  concupifeimm.  Horum  autem, 
qua  hac  vita  ratione  continentur, 
quadam  quotidie,  mane, .aut  veiferi 
fiunt , quadam  fingulis  hebdomadis, 
aut  fingulis.  mevfibus  9 aut  fingulis  j 
annis  fimi  >quadamftmper  fiunt f ; 

Et  de  his  omnibus  ordinate 
& brmiter  agen- 
dum efi. 

j ' * 1 

! | • A SE r 


fmllM  Rjm-vm  opus*quod 
f lWeK’ j occutfiit  y e&  le- 

Jjggf  dnli  ,inqiio  per  no- 
dem quieuimus*  de  * 
relidi  o y 8c  mentis  ad.  vigilan- 
jdum  & laborandum  applicatio, 
;Brr  Quidem 

Jed  4$  lbiigd  mite 
^auroram  -fingimus  y vtl  in  illa 
rempotfe/ rraquiilit ate  Deo  lon 
gid&fliu*  ki 

:Safcdt&Tique; 


huq$ 


Daui '! 


?, 

; h 


Pfal. 

18 

147. 


Ecde 

32.15 


1 6 De  Vita  Religiose  | 

Dauidem  imitari  geftimus  , de 
fe  ipfo  dicentem  : Praeueni  in 
maturitate  & clamaui,quia  in 
verba  tua  fuperlperaui.  ] Prame- 
ni, inquit,  tempus  illud,quo  ho- 
mines folent  ad  operandum  af- 
lurgere  , ipfumque  aurorae  ad 
uentum  anteceffi,quia  illam  ho- 
ram fatis  opportunam  ad  cla- 
madum,  & te  Dominum  depre- 
candum , dfe  cognouifid  autem 
feci  quia  ad  meas  miferias  fub- 
leuandaSjdefideriaque  complen- 
da , magnam  fpem  de  tua  beni- 
gnitate concepi.  Tu  vero  , 6 vir 
Dei,  cumfurgedie  leftq  fignum 
udieris , ftatim  fine  vlla  mora, 
fine  vlla  cun&atione  , cum  ma- 
mo  feruore  & alacritate  con- 
surge. Audi  Ecclefiafticum  dis- 
centem: [ Hora  (urgendi  ni 
mirum  ele&o,[non  te  trices: 
praecurre  autem  prior  in  do- 
mum tuam*}  nempe  in  domum 
orationis  ,fratrefque  Vniuetfos 
praecede^  5c  illic  auocare  »}vt 


apud 


apud  Dominum  tuae  cofcientiar 
lationem  reddas  [ & illic  lude,  ’ 
illic  fcilicet  laetare,  ac  te  ipfum 
recrea  in  Domino,  fi  nihil  quod 
onfcientiae  di&amine  accufe- 
cur,inuenias.  [ Surge  velociter, 
fic  enim  ab  angelo  didhim  eft 
Petro  : & fiabfque  cunctatione 
furrexeris  catena  tepiditatis  & 
fegnitiei  cadent  de  manibus  tuis 
Afluefcas  oportet  dicere  ir 
corde  tuo  cum  campanula  ad 
fiurgedum  fonuerit:Hoc  fignum 
magni  regis  eft  : eamus  cito , & 
offeramus  ei  munera.  Et  ficut 
um  princeps  dato  figno  vocat 
liquem  , e veftigio  miniftri  ac- 
currunt ; vt  eius  iutTa  perficiant: 
fic  & tu  cum  a Domino  cymbali 
pulfatione  vocaris,  fine  mora  ad 
eius  imperium  accurre. 

Magni  momenti  eft  haec  pro- 
pera citaque  furre&io , ex  qua 
communiter  tota  fenfibilis  diei 
deuotio , & diuina  vifitatio  de- 
pendet. Sponfa  aperire  fponfo 


Canr* 


Cant. 

M- 


jCyril. 

Hiero 

jol.ca- 

ceche. 

1,1$. 


18  De  vita  religiose 

cun.£fcata  eft3&  cum  tandem  ape- 
rui tunini  me  illum  inuenit.  Iam3 
inquit  , [ declinauerat  3 atque 
tranfierat.  ] Sic  prorfus  fi  ali-  | 
quantulum  prae  focordia  more-  1 
ris^lponfum  qui  te  vocabat,  iam  | 
abii  Ile  3 Sc  re.  aridum  ac  tenebris  E 
obuo lutum  reliquifie  reperies. 
Signa  xt  ipfum  ftatirn  .vene- 
rando crucis  fignacuio3  cuius 
virtute  munitus  contra  diei  pe- 
ricula tum  corporalia  tum  fpiri- 
tualia  protegaris.  Ad  hoc/ane 
hortatur  Cyriilus  non  perfedte 
;vi nentes  tantum  3fed  Sc  vniucr- 
fos  Chriftianos:  Non  pudeat 

vos  3 inquit  3 crucifixum  confi- 
teri : fed  in  fronte  eotifidenter 
fignaculum  crucis  digitis  impri- 
matur 5 Sc  in  aliis  omnibus  crux 
fiatrin  panibus  comedendis^  in  1 
poculis  bibendis  * Sc  in  egrelfu^ 
(SaningrelTu,  ante  fomnum,  re- 
cumbendo Sc  furgcndo  , eunde,  1 
Sc  quiefcCndo:  Magna,  hxc  eft 
cuftodia  3 quae  proptenpauperes 

gratis 


I N smrr  V.E  J D A»  Ip 

. i 

i 

igmasi datur  , ime  labore  propter 
iiifirq^iCuml^eovfit*  katc  gra 
tia,  6c  timor  daemonum  ;*rriunm 
phauit  enim  de  illis  hoc  figno. 
Qftema*  iHis,  audadtcr : quando 
enim  viderint  crucem^recordan 
tur  crucifixianetuunt  enim  eum? 
qui  contriuir  capita  draconis.] 
Huius  autem  fanftiffimi  /igni 
virtute  , ac  Jfedula^diligentia  o- 
mnem  non  folum4maiam , fed.  & 
inanem  cogitationem  abiice*  &; 
ad  Deum  tuum  cor  mentem  que 
conuerteh3?6c  illum  in  primo  illo 
diei  momento  affedtu  amoris 
ftringere  ftude.  Aequum  eft  vt 
primitias  diei  tibi  datae  ipii  con- 
fecres  > 8c  primum  illum  tan- 
quam  benigiuun  hofpitem  3 qui 
tunc  ad  te  diuertit  , in  hofpitip- 
lum  tui  cordis  excipias.  In  quo 
aliqui  ( vt  mihi  compertum  eft) 
tanta  gratia  prasueniuntur  * vt 
quali  naturaliter  , cum  fomnus, 
ablcedir  ftatim:  Dei.  recordent 
tuiv&  in  eum  amore  ferantur. 

I * 

1 

j 

i ' 

Merui  i ' 

1 

io  De  vita  religiose 

Bona- 

Meminit  iftius  documenti  tan- 

uent . 

ZilSt. 

quam  valde  neceflarij  Bonauen 

fde  in- 

tura,  cuius  haec  finit  verba: Cum 

eriori 

iionii 

;euigilas , ftatim  omnes  cogita- 

ne  , p. 

iriones  tuas  abiicede  corde  tuo. 

i.cap. 

4- 

& Fomnia quae  fomniafti  inno 
fte , quibus  te  diabolus  vellet 

occupare,&  primitias  cogitatio- 
num tuarum  offer  deo  in  co- 
gitatione,vel  aliqua  bona  medi- 
tatione cum  corporis  exercita- 
tione vel  genuflexione , donec 
aliquem  affe&um  deuotionis 
concipias cogitationes  vanas, 
quae  tunc  maxime  infertam 
mentem,  a te  abiicias,  & ex  hoc 
eris  ad  omne  opus  deuotior , & 
expeditior  tota  die.  ] Hoc  etiam 
magni  ponderis  eft , quoniam  fi 

| 

vanae  cogitationi,  aut  curae  ( pro 
illo  tempore  fine  dubio  minime 
neceflarix ) ianuam  aperias , illa 
te  inquietum  reddet „ & minus 
aptum  ad  orandum  efficiet.  Tuar 
voluntatis  erit  illam  admittere. 

non  tamen  reiicere , quia  poft- 

quam 


INSTITVE  NDA,  21  j 

quam  cordis  dominium  vendi- 
cauerit,  difficile  fatis  erit,  a cor* 


nefte  te  geras,  fi  nudus  cubas,  ac 
modeftise  memineris , fient  qui 
coram  Deo  , & angelo  tu^  cu 
itodia?  deputato  ve  fl  i mentis  in- 
dueris.Poft  thoracem,ftatim  ha- 
bitum religiofum , feu  clerica- 
lem, induas,, coque  te  operias,& 
fub  illo  i ita  vt  corporis  tui  ali- 
quam partem  non  videas,femO- 
•aiia,tibialia,&  calceos  affiimas: 
ndecens  namque  eft  vt  religio- 
fusi-more  hominis  feculaiis,inv 
modefte  fe  veftiat,  de  vel  coram 
e ipfo  extra  ledum  nudus  ap- 
pareat. Antiqui  religiofi , vt  ex 
Bafilio  & Cafliano  conflat , ve- 
ltiri  dormiebant , & nunc  multi 
religiofi  aut  ex  inftituto  aut  ex 
deuotione  idem  faciunt.  Huius 
autem  pr^ceptionis  ratio(vt  ego 
comedo  ) non  tantum  fuit  vt 


veftibus  ho 


bmnem  mollitiem  &indulgen 


tiam. 


4 

I 


ii  De  vita  religiose 

tiam  abiicerent,  8c  v E expeditius 
ad  orationem  furgerent  verum 
vt  nunquam  nec  aliis  -nec  fibi 
ipfis  fine  habitu  religiofo  appa-' 
retent.  Tn  fi  ex  neceflitate  aut‘ 
ex  defiderio  fingulariratis  fw- 
giendse  apud  tuos  riudus-cubas> 
ialtem  quod  huius  fandi  morisi 
feruate  potetis  ( quod  apudnpsi 
in  vfu.eft ) e veftigio  cumledu 
vis  telinquere^teligiofum  habi- 
tum valde  quidem  amabilem 
honorificum  caufa  modeftias  &! 
honeftatis  alium  as.  Eodem  vero* 
tempore  quo  calceas  , & amicis 
te  ipfiim , fandam  Trinitatem 
reuerenter  adorabis,B.eatam  .vir- 
ginem, Angelum  tua?  cuftodfie 
deputatum, fandum  illius  anni 
patronum  ( de  quo  poftea ) & a- 
lias  fandfos  iiuiocabis , acpro 
obtinedq  feiitipte  ad  orandum, 
Sc  puritate  ad  celebrandum  ( fi 
fis  Sacerdos  ),gc  fedulitatem  ad 
tuum  officium  explendum  pre- 
caberis. Prq  his  pfqprias  precu 

las 


INSTITVENDA. 


las  quas  affedum  excitent , me 
moriter  retinebis , quas  fi  pro- 
priis verbis  fadas  non  habeas, 
■ex  Lanfpergio  , Blofio , Beata 
Gertrude,ac  Beato  patre  noftro 
Francifco  Borgia  , aut  ex  aliis 
mutilabis.  Tandem  allumptis 
veftibus,  Sc  ledo  decenter  oper- 
to, fledes  genua  coram  Domi- 
no ,&  quanto  potueris  metis  af- 
fectu gratias,  illi  ages  , quod  tibi 
nodem  quietam  Sc  fomnu  pa- 
catum dederit,  quod  nouam  lu- 
cem ad  vitam  aeternam  prome 
rendam  conceperit  ,■&  quod  a 
multis  periculis  tum  mentis  tum 
corporis,  Sc  ab  illufionibus  dae 
(nonis  liberauerit,  inftanterque 
poftulabis  ab  eo  gratiam  vt  pec- 
cata vites,vt  tuo"muneri  fatisfa- 
cias,vt  in  omnibus  fuam  landiC 
fimam  voluntatem  quaeras,  at- 
que  ei  gratusexiftas.Offeres  tuu 
corpus  Sc  animam , tuas  cogita- 
tiones,defideria,verba,&  opera, 
in  vnione  corporis  Sc  animae 


co& 


24  Devita  religiose 

cogitationum,defiderioru,  ver- 
borum,&  operum  Chrifti  Iefii, 
vc  ex  illo  meritum  trahant, & ae- 
terno patri  ilnc  grata.  Poftremo, 
quod  fupra  diximus,  propofitu 
vitandi  defe&unV  particularem, 
aut  te  exercendi  in  particulari 
virtute,  facies,  6c  auxilium  (pe 
ciale  ad  hoc  opus  virtutis  po 
fces,  Dum  fica  ledo  furgis,ftu 
diose  furgis  , & ( vt  manifeftum 
eft)  non  paucos  virtutis  adus 
exerces. 

7 : ;V: . 

De  pr&p  aratione  ad  orationem 
C A P.  I I. 

Oftquam  e ledofur- 
reximus, ad  orationem 
poft  modicum  haben- 
dam praeparamur,  rne- 
Eccle  I mores  praecepti  Scripturae:Ante 
/8  23  orationem  praepara  animam 
uam  , Sc  noli  elTe  quafi  homo, 
qui  teneat  Deum.]  Qui  enim  im- 
paratus ad  orationem  accedit, 

ideo 


I N S T IT  V E N D A.  2J 

ideo  iimilis  eft  ei*  qui  Deum 
tentat$quia  non  tam  Deum  pla- 
cat * & ab  eo  aliquid  impetrat* 
quam  eius  indignationem  pro- 
uocat.  Duplex  autem  eftpne- 
paratio  , qu;e  tunc  fieri  debet. 


rum  in  rebus  ipiritualibiu  exer- 
citatus Cis  y ex  libello  aliquo 
ad  id  deftinato  * pundta  me- 
ditationis * qua:  praeterita  node 
iegifti  ( Vc  poftea  dicemus)  ite- 
rum legas ne  mens  ipfo  ora- 
tionis tempore  ad  quaereqdam 
materiam  diuagetur  * & aliquo 
modo  difirahatur.  Altera  ve- 
ro , illis  verbis  Abraha:  Conti- 
netur * quibus  oraturus  ad  Do- 


choauit  : [ Loquar  ad  Domi 
nurn  * cum  iim  puluis,  &:  cinis. 
In  his  verbis  tria  funt*ex  qui', 
bus  optima  praeparatio  ad  ora- 
tionem conftat.  Primum  * vt 
teipfum  oraturum  cogites*  quia 


Altera  eft  , vt  ii  minus  memo- 
ria polleas  * 6 frater  , aut  pa- 


minum* ruam  precationem  in 


B 


Cihry 

Ifiifto. 

jhom. 

1 4*»  *r» 
i Cene. 


1 6 De  vita  religiose 


i 


es  puluis  & cinis.  Secun- 
dum , vt  eum  confideres , quem 
es  alloquuturus  , quia  eft  Do- 
minas Deus  tuus.  Tertium, 
vt  quae  dicenda  funt  , medi- 
teris.  Vnde  Chyfoftomus  ha:c 
verba  Abrahas.  interpretans  ,jic 
ait:  Ne  paces , Domine , -me  j 

ignorare  meipfum  , & trani- 
gredi  menfiaram  , & tanta  vici 
fiducia.  Scio  enim  , quod  terra 
fum  , <$c  cinis  ; ied  ficut  hoc 
tcio  , & maniftftc  icio  , ita 
neque  illud  ignoro,  quod  co- 
piofa  eft  tuae  mifericordiae  ma- 
gnitudo , & quod  diues  es  in 
bonitati  , & quod  vis  omnes 
homines  laluos  facere.  ] Co- 
gita igitur  quis  fis  , quia  ho- 
mo viliffimus  , quia  peccator 
ingratiilimus  , quia  reuera  pul- 
uis  & cinis  , ftercus  & fe- 
tor , <k  hac  cogitatione  te 
ipfum  humilia.  Cogita  dein- 
de quem  fis  oraturus  > quia 
Deum  fapientiffimum  , opti- 


mum. 


I N S T I T V £ N D A.  XJ 

i.nu.m  , poceiiniiimtmi  , ange- 
iicx,  n&imx  amatorem  , hu- 
manae reparatorem  , omnium 
conditorem.  Admirare  diuinam 
maieftarem  intime  pr«  (entem, 
quae  te  ante  fe  tu  ici  net  dilige 
immenlam  bonitatem5quae  pro 
na  eft  te  exaudire , Sc  benigne 
tibi  faqere;in  (pem  erigere^quod 
econlpebtu  tanti  regis  nec  va- 
cuus nec  dedolatus  exi  bis.  Cogi- 
ta tandem  quem  boni  affectum 
/is  ex  meditatione  eliciturus , vt 
ad  eum  tuas  conhderationes  di- 


rigas,  & quid  lis  petiturus , vt 
ita  cuftodias  illud  Salomonis ; 
Me  temere  quid  loquaris  , ne- 
jue  cor  tuum  fit  velox  ad  pro 
teredum  fermonem  coram  Deo; 
Deus  enim  in  coelo , & tu  fuper 
terram  , idcirco  iint  pauci  ler 
mones  tui.  ] Si  ille  tanto  inter- 
aallo  cundtos  homines  /operat, 
«quum  eft  vt  magno  cum  tre- 
more illum  alloquaris  , & quid 
nbi  dioehdu  (iv,  fatis  per/pechim 


Hcclc 


B a. 


28  De  vita  religiose 

habeas.  His  ergo  aut  fimilibus 
cogitationibus  inanes  phanta- 
fias  repelles,  animum  tuum  col- 
liges , & te  attentum  , & humi 
lem  & feruidum , & aliis  fandis 
affedibus  tadiim  ad  orandum 
repedes. 

2) e oratione . 

Cap.  III. 

A c praeparatione  fa- 
da , (patio  vilius  horae 
mentali  orationi  va- 
camus^ nulli  minus, 
multiplus  in  hoc  praeftantiffi- 
mum  opus  incumbimus  , quod 
dux  eft  itineris  noftri  , comes 
vitae  noftrae , ad  labores  per- 
ferendos robur  ac  fortitudo. 
O foelix  hora  , 6 breuis  mora 
omni  meile  dulcior , omni  cibo 
ac  potu  fuauior  ,in  qua  anima 
iam  diuina  contemplatur,  iam 
Dei  & coeleftium  amore  fuccen- 
ditur,iam  Deum  alloquitur,  iam 

eius 


I N S T I T V E N D A.  Z<) 

eius  verbis  incus  miro  modo  au- 
ditis' emollitur,  iam  a terrenis 
intelledu  & affedu  elongata 
fupra  feipfam,  ac  fupra  omnes 
res  creatas,  effertur.  Ideo  aurem 
hacc  prima  hora  ante  lucem 
diurnam  orationi  deftinata  eft, 
quia  caput  poft  moderatum 
domnum  ad  contemplandum  eft 
aptum,  tempus  ad  gemendum 
& fulpirandum  idoneum,  & ca- 
ligo nodis , qua:  nondum  eua- 
nuit , ad  ludam  cum  Deo  & ad 
diuinos  amplexus  accommo- 
data. Summo  mane  oramus, 
quia  in  Plalmographo  legimus: 
Mane  aftabo  tibi,&videbo;quo- 
niam  non  Deus  volens  iniqui- 
tatem tu  es  ,]  quando  nihil  eft 
quod  perftrepat,  nihil  quod  tra- 
hat , nihil  quod  ad  aliquid  crea- 
tum cogitandum  alliciat.  In  hac 
autem  orationis  hora  aliqua  funt 
obferuanda  , vt  frudum  opta- 
tum accipiamus. 

Illud  in  primis , 6 frater , vt 


• 

30  Dk  VITA  REL  1 <£  s 0£E 

Gen 

vitam  oratione  & filioquutiom- 
bns  diurimsdignarn  facmdff  eft, 
quantum  fieri  pofiit , culpis*  &: 
defectibus  liberam  , a terrenis 
affeCtibus  autilfarn  , & a vanis, 
dc  & tiliaribus : accupatiOndins 
reqaeftratam,  Adoiefeennrins 
ioieph  in  confpectam  Pharco- 
nis  ingretTurus>  prim6  atronfus 
eft>ac  veftihus  pulchris  indutus. 

PEodims  , air  Sciiptura  , ad 

4>.  4. 

Regis.  im-pentuTi reducto&n  de 

carcere  Ioieph  totonderunt >ac 
vefte  mutata  obtulerunt  ei.  ] 
Pueri  quoque  illi  Hebraeorum, 
qui  in  pbdatio  Regis  Babylonis 
ad  obfeqma  illius  elige  ban  tu  r5 
nonfolum  indumentis  fp  lendi- 
dis  amiCti , fed  & multo  tem- 
pore ei  bis  dclicanffimis  refeCti 
funt  i vt  Regi  barbaro  afta- 
rene  > & afpe&irn*  aula  dignum, 
cunCtis  , a quibus  viderentur  , 

^ j 

offerrent. . Nam  feriptum  eft  r 

Durii 

Et  conflituit  eis  Rex  annonam 

M 

per  iiugulos  dies  dei  cibis 

&*  d d 

institvenda.  31’ 

& de  vino,  vnde  bibebat  ipfe,  vt 
enutriti  tribus  annis,  poftea  fla- 
rent in  confpedu  regis.  ] Si  haec 
ab  illis  exiguntur , qui  funt  ad 
confpe&um  regum  terrenorum 
intraturi, quid  tu  fa&urus  es, qui 
quotidie  regi  caelefti  affiftas , vt 
ei  tua  de (ideria pandas  , &c  vicif- 
fim  tanti  Dei  alloquutionem 
excipias  ? Certe  non  latis  eft  ab 
ergaftulo  perdita  vitae  exifte,fed 
necefle  eft  omnibus  fplendere 
virtutibus , velut  optimis  vefti- 
mentis  j & cibos  pagi  pro  ali- 
mentis aulae  regiae , id  eft , af-t 
fe&us  terrenos,  & curas  faecula- 
res,  pro  affe&ibus  coeleftibus,  & 
curis  fpiritualibus  commurafle. 

Deinde  orationem  , praeci- 
! puum  opiis  diei,&  omnibus  hu- 
1 manis  occupationibus  proferen- 
dum, fcias  / quod  ita  diligas , vt 
neque  in  rpfis  corporis  Aegritu- 
dinibus yniii  illae  moleftiffimae 
fmt,&:  penitus  facultate  adimat, 
illud  ex  toto  praetermittas.  Si 

B 4 


ji  De  vita  religiose 


Pfa!, 
6 5.  20 


Ang. 
ad  eu- 
dcm 
Pfal. 


confueto  tempore  orationi  va- 
care  non  potuifti , & eum  reli- 
quis fratribus  tuam  portionem 
accipere  , primo  tempore  eam 
non  dimidiatam  * non  mutilam, 
leddmegram  & nec  in  minimo 
decurtatam  accipias.  Haec  eft  , 
quae  animam  fuilentat  , & ia- 
ginat;  ha?c5  quae  auxilia  gratia 
ad  vincendas  tentariones  , & 
labores  perferendos  impetrat  j 
haec  , qu^e  totius  diei  a&iottes 
dirigit,&  perficit,  haec5.quae  diui- 
nas  ad  nos  milerationes  adducit. 
Benedictus  Deus  , inquit  fan-< 
£tus  Dauid,quinon  amouit  ora- 
tionem meam>&  mifericordiam 
jftiam  a me.]  Quandiu  enim  non 
jceflit  oratio  no  ii r a afcendere  ad 
i Deum,  non  certabit  ad  nos  ei  us 
jmifericordia  defcendere.  Egre- 
jgie  namque  dixit  Auguftinus : 
Quandiu  ergo  hic  fumus , hoc 
rogemus  Deum,  vt  non  a nobis 
amoueat  deprecatione,  noftramj 
& mifericordiam  fuam  ; ideft,vt 

perfei 


1 NST  I T V E H DA.  33 

perfeueranter  oremus  & perfe- 
uejranter  mifereatur.  Multi  enim 
languefeunr  in  orando,&  in  no- 
uitate  fuag  conuerfionis  feruen- 
ter  orarit,poitea  languidc,poftea 
frigide  , poftea  negligenter. 
Quali  fecum  fiimtvvigilar  hofeis: 
dormis  tu.  IpfeQoniihus  ptas- 
cepiu  in  Euangelio^  ;uG 
oportet  femper  orare  > & non 
j deficere.  ] Et  dat  fimilitudinem 
1 de.  ijib  iniquo  dudiee  v^qui  nec 
; Dium  timebat  j»  nee  hominem 
jreuerebatur  , quem  interpella- 
bat illa  vidua  quotidie  , vt  au- 
i diret  eam  : & ceilit  taedio  , qui 
non  flectebatur  mifericordia  : 

1 [ & ait  fibi  iudex  nequam  : Si 
| nec  Deifm  timeo  , nec  'horni- 
1 nem  reuereor , vel  propter  tx- 
dium  quod  mihi  quotidie  facit 
hxc  vidua , audiam  caufam  eius, 
& vindicabo  eam.  Et  ait  Domi- 
nus ; fi  iudex  nequam  hoc  fecit, 
pater  vefter  non  vindicabit  ele- 
dos  fiios, qui  ad  eum  clamant 

Luc,r 
18,  n. 

T.  2.& 

feq. 

! 

10  b B $ 

34  P_£  VA  TA  R ET  1 G I Q S E || 

die  ac  nocte  ? ita  dico  vobis  r.hi- [? 
ciet  indicium  eorum  drin|£ rgo  j 
mn deficiamus  im  oratione.  I?le  [j 
Cjuod  ^o&cefltirosreft  > & fi : di£L  I 
fert^non  aufert.  Securi  de  polii-:  | 
citar;o ne  i p fi u s > nbn  d efi edamus  i 
oranoo  , & .hoc  ex  beneficio 
ig%s,e/t;  P roptereh  dkit:B.emd 
d^PeQSWeps^tflnoh  aiiu>. 
Liir  depreeationetxmeant,&  mi- 
lericdrdiam  fuam  alme.}  Cum, 
videris  non  & amotam  depre*: 
catio nem  tuam  :*dfecusus  efta 
quia  non  eft  a te  amota  mi&irH 
cor  dia  eius.  ] Si  ergo , vt  exfen- 
tentia  tanti  parris  confiat  v e*  | 
oratione  tua  quodarii  modo  er-*  I 
ga  te  diuina  mifericordia?depe!nj  ( 
det,  pro  nulla  occupatidne  , pro  jf 
nulla  caufa  debes  eam  omittere,  ! 
nec  ab  affidua  Domini  inrerpel-  ! 
latione  cellare,  fi  conueimenti 
tempore  non  manducafti,poflea 
manducas  : fi  conuenienti  tem- 
pore non  dormifti ; poftea  cum 
piimum  potes  , cubas,  quiefcis, 

d & dor 


Pfaf. 

^5.20. 


INSTITVENDA.  35 

tk  dormis,quia  h^c  tam  neceila 
riaiunt,  vt  fine  iliis  vita  diu  du- 
rare non  pofsir.  Et  oratio  cibus 
eft  animrr,  fomnus  eft  mentis, 
qua  calore  fpiritus  imminutum, 
renouat)virefque  reiumit ; nun- 
quam ergo  neque  in  domo  , nec 
in  villa  neque  in  itinere  omit- 
tenda eft,fed  ii  confueto  tempo- 
re fieri  non  potuit  , {altem  alia 
diei  hora  eft  omnimodis  acce- 
ptanda. 

Cum  fignum  ad  orationem 
datur  , non  tunc  ad  locum  ora- 
tionis vadas , fed  prius  vade,  fi- 
gnum  praeueni,  & in  eo  loco 
cymbalum  vocans  te  ad  oratio  * 
nem  expe&a.  Hoc  fane  vc  tem- 
pus orationi  deftinatum  inregru 
illi  concedas,&  nec  momentum 
fi  fieri  poffit  /ab  eo  fubcrahas. 
Audiui  ego  a fene  quodam  no 
ftro  integerrimae  vhxy  magnas 
veritatis , probatiflimasque  vir- 
tutis,!^ in  duobus  collegijs  no- 
ftris  adolefcentem  habitafle,in 

B £ ‘ 

" 1 1 ”,r"  11  ~ • '•  ^ ■ V ..... 


1 

36  De  vita  religiose 

quorum  altero  liceris  itaduit,in 
altero  vero  iam  fa&us  magifter, 
docuit,  in  quibus  tanta  erat  ora- 
tionis cura,  vt  ii  quis  lignum  ad 
orationem  in  atrio,  in  horto,  in 
t£infitu,aut  in  quauis  alia  parte 
domus  audiret , ibi  ceu  lapis  fi- 
xus permaneret , ibique  oraret, 
donec  iterum  figno  dato  horam 
iam  die  finiendi  orationem,  ad- 
uerteret.O  confuetudo  laudabi- 
lis, & digniflima  ( nifi  in  aliquo 
loco  fingularitatem  oleret)ab  o- 
mnibus  imitari  ^ quae  magnum 
in  iliis  primis  fratribus  fludium 
orandi , & ad  Deum  accurrendi 
remorem  oftendit.Tu  v t in  loco 
accommodato  ores»  vbi  nec  fri- 
gidus aer,nec  pluuia>nec  aliquid 
aliud  inquietet,  ante  lignum  da- 
tum in  Ecclefiaiaut  in  qracoao* 
aut  in  loco  cellae  te  ipfum  con  - 
ftitue,vt  te  nec  minima  particu- 
la bonae  dieiddeft,tempQri$  ora- 
tionis praetereat.  Cum  primum 
tignum  ad  orationem  datur,iam 

Chri 

I N SvT  I T V E N D A.  $7 


Chiiftus  adeft  Tuos  iuftos  audi- 
turas , vide  tu  fi  arquum  eft > vt 
Dominus  ipfe  te  cxpedet , aut 
potius  vt  tu  feruus  viliffimus, 
quafi  ipfum  p ra:ue  ni  as , & eum 
humiliter  ac  patienter  expedes. 
Elias,religioforu  typus,Domini 
vifione,&  alloquio  fruiturus.fe 
prius  in  Ipcluncacoilocauit  , Sc 
aliquo  tempore  expedauit , vt 
Dominum  tranfeuntem  videret. 


Audito  namque  quia  Dominus 
ellet  iuxta  fpecum  tranfiturus 
[ operuit  vultum  fuum  pallio,  & 
egrefius  ftetit  inoftio  fpeluncae] 
vbifibilum  aurse  tenuis,  & in  ep 
vocem  Domini  fibi  ioquentis 
audiret.  Docet  ille  te  vt  renere* 
tia  & defiderio  Dei  motus,iliico 
ad- locum  orationis  aduenias, 
pratfto  fis,&  quafi  Dominum  ad 
eundem  locum  acceiTurum  prae- 
uenias.  Nec  quifquam  vetare 
poteft , vt  ad  hunc  lenium  illud 
trahamus,  quod  dixit  Dominus; 

Et:  vos  fimiles  hominibus  ex- 
| r ' " pcdan 


3 reg- 

<9.13 


Lue* 


— 9jlzita  RELtG<osE 

pedtantibus  dominum  fuum, 
quando  reuertatur  a nuptiis. 
Vc  ficut  miniftri  qui  dominum 
itium  citiffime  venturum  expe 
biant,  non  in  concinui  manent, 
fed  prope  ianuam,vt  ibi  eum  le- 
tantor excipiant  j ita  Qc  tu  in  lo 
co  orationis  ante  fignbmpoiil 
tus , quali  ad  ianuam  aftes  , & 
Domini  pullantis  aduentum  lae- 
tus  expedires.  Et  nelcio  an  hoc 
poliis  ex  dilcipulis  Domini  Sal- 
uatoris  addifcere;  qui  abierunt 
in  Galilaeam  in  montem,vbi  co- 
llicuerat illis  Iefus.Primb  ilH  ab- 
ierant, quam  lefus  veniret , vt 
illum  accederem  adorarent.  Oli 
tu  horam  orationis  ex  feruore 
& amore  praeueiteres, &quam 
laetus  Dominus  ad  tua  delideria. 
complenda  feflinaret  i 
In  iplo  autem  orationis  tem- 
pore, vnius  dumtaxat  te  mone- 
bo, te  apud  Dominum  duosco- 
uiuas  habere  valde  diuerlos, 
quibus  debes  congrua  alimenta 


mini 


I N S T l T V E N D A * £% 

‘mmiftrare.Conuiuse  ifti  fuixt  in 
telle£tas  tuus  & afFe£tiis  tuusJn- 
jcuiledtas,  mediracionibusjcollo- 
quiis,&  quieto  ac  fimplici  afpe 
&U  Dei  pafcirunaffedhis^efidc- 
riis  s acti  s p ro  po  iiris?in  reni  i s vir 
tutum  omiuu  a&ibus  , Sc  amore 
lagiiiatimfclli  pauca  fiifficiiit;ifte, 
poilquam  ltuiltum  defiderauir, 
multum  dilexit*  multis  prapofi- 
tis  > & virtutum  adribus  fe  refe- 
vixdaturus  hrumimr-  Ita  er- 
igo Cdiiuiaium  orationis  mode- 
intelle&ui  pauca  appo^ 
nas^squi  fiepe  nec  co n fiderat io- 
nibus  eger>iedrft*^  quodam 
■iiimim-  contentus  eft: 

afftfdbui  vet^quiadcfalutem  ani 
m^vosiciar  eft  *>  multa  kc  varia 
Aurfi  ma-  } 
uis^togita  Do^xmum  efle  con-  j 
mum:,kui  debes  offerre 
llbenter^efcftuii,' 
vt  bebedicat  tibi  anima  fua.  Hi 
autem  cibi  non  tam  iunt  conlr- 
det^ioiiesimelle<ftus,quam:vo 

lun  \ 


40  De  VITA  RELIGIOSE 

Prou. 
23  24. 

kmtatis  afte&us,  Vnde  in  Pro- 
uerbiis  dicit  : Praebe  3 fili,  cor 

tuu  mihi , & oculi  ttii  vias  meas 
cuftodiant.  ] Quare  primo  loco 
cor  petit , Sc  poftea  oculorum 
fun£tionem  depoicitjcum  metis 
oculi  greflTus  cordis  natura  prae- 
cedant ? An  quia  affe£his  cordis 
in  hoc  negotio  prxftantioreft?  \ 
& quia  omnis  qonfideratio  ad 
cordis  motus  affedufque  dirigi- 
tur ? Errares  ergo*fi  totftn  illant 
horam  > aut  maiorem  partem  in 
cofiderationibus  intelte&us  oc- 
cupares^, & voluntatem  ieiunam 
vacuamque  rplinqueres*  Praebe  j 
Domino  oter illbrinrelt  i 

|e&um  tuum,dum;.eum  tm&ii? . j 
te  9 & ad  excitandum  affe&usn, 
;n  pia  meditatione  occupasi  Sed 
praebe  largius  Scprofiisius 
mino  cor  tuum , dum  illud  piisj 
affedibusfatias.  Procul:  abfced&t 
diftraftio^tepiditas^omnis  abeat, 
bc  fomnolentia  difcedat.  Alcen- 
fktinens  ad  cckftia , mteUe&ul 

ip°n 

nem 


iponfum  vocet  >fed  afteCtus  tra- 
hat,alliciat,&:  amplexetur, 
caftillimo  eius  amplexu 
data  mens  Tuo  tempore 
perfe&ionis  pariat , & te  in  po- 
pulo Domini,  a maledictione 
fterilitatis  liberatum  , benedi- 
ctum atque  honore  dignum  ef 
ficiat. 


c tempus  orationis 
tanti  momenti  eft  ad 
mores  noftros  perfi- 
,&  vitam  fpiri- 
tualem  agendam,  vt  ftatim,  prae-- 
fertim  a tyronibus  difciuien- 
dum  > & examinandum  iit , non 
tam  vt  de  erratis  doleant(quam- 
uis  hic  fit  vnus  difcuffionis  fru- 
Ctus ) quam  vt  meditandi  artem 
atque  ordinem  difeant*  Ideoque 
tyronibus  ftatim  poft  oratio- 
nem tempus  ad  hanc  difcuffio- 


42 De  vita  religiose 

nem  concedimus , & modum  fc 
examinandi  pra-lcribimus,  quod 
camen  rempus  ex  praderipto  ve- 
teranis affignatum  non  eit , quia' 
cum  hac  difcuffione  egent,  extra 
generale  examen(dequo  poftea)  j 
lecundum  patris  fpiritualis  iudi- 1 
cium , ipfi  fdent  aliquam  bre-l 
uem  moram  ad  illam  faciendam 
fuffurari.  Perada  ergo  oratione,  i 
, orationem  examina  5 Sc  modum 
t huius  difcuffionis , ex  Ricardo 
V idorino  eam  exprefse  docen- ; 
te  poteris  intelligere.  Sed  fi  per  j 

k:  Danieiem,  inquitjdeuotionem 
! oportet  intelligere  , forte  hoc 

erit  Danieiem  intra  fanetiplum 
cogitare  ideuotionem  noftram 
fcmetipsa  difcutere , fcmetipfatn 
examihare*  quam  ferti  eh  sequam 
frequen sequam  fuppiex  iityapud 
femeripfam  inquirere.  Apud  fc- 
nreripfum  cogitat  cum  ftudij  & j 
exerciti  j lui  qualitarem^modam, ! 
& incemioueni  penfat,  Cogitat  j 
apud  '-fcmetipfcim  dum  diligen-J 


, INSTITVENDA.  4 3 j 

I ter  inquirit , fi  hoc  lplura  quodj 
| bene  intendit , non  de  fuis  viri- 
bus > fed  de  fola  pietate  Domini 
praefumit.  Si  nondum  intellexi- 
M,  adhuc  clarius  accipe.  Cogita 
a ti  te  ad  orationem  praeparaue- 
ris  5 materiamque  meditandam 
praeueneris,  & afFe&tim  ex  me- 
ditatione eliciendam  praeuide- 
1 ris.  An  dato  orandi  figno  fta- 
jitirn  incoeperis  > aut  fakcm  fine 
I j vlla  mora  ad  locum  deftinatum 
accurreris.  An  d.iftra&as,  an  ve- 
ro ipiritu  co!le£tus  aditeris.  An 
dormiturieris  aliquantulum  > an 
-vigil  V eredus  fteteris.  Cogita 
quid  fueris  meditatus  , an  intel- 
le&ui  plus  nimio  habenas  dif- 
i currendi  laxaueris : an  paruum 
: j.  aftodum , an  moderatum  an  ari 
j dentem  habueris  j an  tepide  , aii 
vero  infianter  poftulaueris  3an 
cum  debita  reuerentia  aut  potius 
minus  reuerens  6c  humilis  apud 
Dominum  fueris ; an  fine  caufa 
infirmitatis  aut  imbecillitatis 

fiiffi 


L 


44_  _De  vita  religiose 

Afficiente  ftans , aut  iedVns  , & 
iion  genuflexus  fteteris,  & deni- 
que an  alium  defectum  curiofi- 
tatis,  diffidentiae , pufillanimita-* 
tis»  praepofterae  intentionis ,.  aut ! 
fimiiium  admiferis.Si  te  minime 1 
defeciffi:  deprehenderis,Dei  be- 1 
neficium  agnofce,&  pro  eo  gra-  ‘ 
tias  age,  innui  & quo  modo  alii 
die  tibi  iit  procededum,  addilce.  j 
Si  vero  in  aliquo  defeciffi’,  non. 
tantum, doleas,led‘&  culpae  cau- 
las inquiras, vt  poft  modum  cul- 
pam vitare  , & quo  modo  tibi  ! 
fit  defe&us  emendandus , & re- 
<fte  procedendum,agnofcas.Haec 
' efttota  huius  difcuffionis  ratio, 
qua  paulatim,  afpirante  Dei  gra- 
tia, fine,  defedibus  Domino 
aftare,&  cum  ingenti  ,fru» 
du  meditari  , & 
orare  affiiefci-  . 

mus* 

irin 

" - " . nna  v.m  h<:: 


I N S T I T V EN  D A.  45 

' De  officio  diurno. 

Ca  p.  V. 

I n i t A oratione,Sa- 
cerdotes  Primani  di- 
cimus 5 & fuis  tempo- 
ribus alias  canonicas 
Horas  tum  diurnas, tuin  noftur- 
nas  recitamus  ; quare  de  toto 
diuino  officio  dicendum  eft 
nunc , ne  eadem  faepius  repetan- 
tur. Horae  canonicae  officium 
Sacerdotum  funtySc  vocantuivvt 
ipfo  nomine  ad  magnam  curam 
ac  diligentiam  eis  adhibendam  . 
impellaris.  Vnufquifque  enim, 
nili  plane  infipiens  fit,Sc  excors, 
Tuum  officium  ftrenue  ac  dili- 
genter exequitur , Sc  quo  magis 
neceflariunt  & fublimius  eft,  eo 
diligentius  exequitur ; & , fi  in 
hoc  deficiat,tanquam  malus  mi- 
nifter  ac  infidelis,ob  fuam  incu- 
riam ibcordidmque  damnatur. 
Nullum  autem  eft  munus  in  Ec- 

clefia 


4 6'  De  vita  REL IG  I OS£ 


Bcrn, 

rct  7; 

ineat. 


Eccl. 
M*  n. 
*7- 
EGii 
55-  n 
2. 

Pfl9 

n*4* 


cklia  ( nam  & officium  facrifi 
cium  contihet)quod  aut  ncccffi- 
tate , aut  dignitate  hoc  Sacerdo- 
tum officium  fuperec,  aut  ei  me- 
rito Ce  coaequet.  Horis  enim  vt 
decet  peribiuris  Deum  placa- 
mus , ad  mikricordiam  ficcti- 
mus.  Angelorum  munus  vffir- 
pamus, cccl citem  patriam  lanitia 
perfundimus  , daemones  colli- 
nemus. Iureque  optimo , inquit 
Bernardus:  Si  autem  cum  Apo- 
ftolo  plailas  ipiritu  , pfaiias  & 
mente , cqgnofces&  tu  de  illius 
veritate  iermonis  , quem  dixit 
I iiis : Verba,  quae  loquutus 

fum  vobis,  fpiritus  & vita  funt.] 
Et  item  quem  legimus , dicente 
Sapientia : Spiritus  meus  fu- 

per  mei  dulcis.]  Sic  deleelabitur 
in  craffitudine  anima  tua.  ] Sic 
holocauftum  tuum  pingue  fie  t.] 
Sic  placabis  Regem , fic placebis 
Principibus , fic  denique  totam 
tibi  curiam  beijeuolam  reddes, 
& odorati  odorem  Inanitatis  in 

_______  cede 


I N S TITYE  NT>  A. 


47 


cceieftxbus  de  te  quoque  dicent: 
Quae  ett  ilia  , quae  afoendit  per 
deiertum.,  ficut  virgula  fumi  ex 
aromatibus  myrrhae,&  thuLTs,& 
vniuerfi  pulueris  pigmenrarij  ? ] 
Si  Horas  perfoluere  officium 
tuum  eft,  Sc  tantae  dignitatis  , ac 
I vtilitatis  officium  , vide  quanta 
diligentia,quanto  conatu  debeas 
illi  intendere , & vniuerfi  s rcue- 
rentiae  ac  deuotionis  impedi- 
mentis obiiftere.  • 

Quamlibet  igitur  Horam 
congruo  tempore  fecundum  Ec- 
cleffiie  confuetudinem  recitabis, 
aut  laltem  ei,  quantum  fieri  pof- 
iit , iuxta  morem  virorum  lpiri- 
tualinm,  inter  quos  vinis,  te  ac~ 
commodabis.  Omnia  tempus 
habent,]  & quadibet  officij  Horaj 
fuum  tempus  requirit,  in  quo  a 
Domino  tanquarn  debitum  ob 
fequium  exigitur.  Si  autem  do 
mini  temporales  aagre  ferunt, 
quod  eorum  ferui  celeriter , & 
fixis  temporibus  imperata  obfe- 


Cant. 
$,n  .6. 


i 


quia 


EccU 

J.n.i. 


48  De  VITA  RELIGIOSE 

quia  non  offerant : quanto  me- 
liori iure  vniuerfbrum  Dominus 
irafcetur,  fi  feruus  eius  ad  mu- 
nus orandi  confecratus,  & huius 
Icaufa  cura  temporalium  vacuus, 
horam  debitam  orandi  praeter- 
eat , &:  importuno  tempore  fua 
minifteria  exhibeat  ? Ridiculum 
ellet  6c  valde  pnrpofterum , fi 
hora  furgendi  e ledo  te  ad  cu- 
bandum nudares, & hora  cuban- 
di & quiefcendi,  ad  laborandum 
indueres,  & veftibus  amicires, 
fi  velles  etiam  diebus  dormire, 
&nodibus  in  foro,  & in  curia 
negotia  tradare.  Sed  non  minus 
prafpoftemm  eft,  quod  aliquan- 
do non  fine  pudore  confpexi, 
matutinas  Horas  , hora  fere 
prandij  recitare , Sc  Primam  aut 
Tertiam  ad  Solis  abfieiTum  inci- 
pere.Terreat  te-ne  diuinum  offi- 
cium more  illorum  tepidorum 
&■  neghgentium  a conueniemi- 
bus  horis  extrahas  : terribile 
exemplum  , quod  non  meis*,  fi 

Pecu  I 


I NSTITVE  N D A.  49 

Petri  Damiani  verbis  fubiicio: 
Clericus,  inquit  , Colonienfis 
Ecclefia:  vadum  fluminis  tranf- 
ibac  , Sc  ecce  Beatus  Senerinus 
eiufdem  Ecclefiae  nuper  Epifco- 
pus  equi  eius  habenas  apprehen- 
dit,etimquc  retinens  fiftit.Cum- 
que  ille»  in  ftuporem  verfus , Sc 
grauiter  admiratus,  cur  illic  tam 
clarus  Sc  tam  celebris  famae  vir 
moraretur, inquireret : Da  mihi, 
ait , manum  tuam , & quae  circa 
mefunt,non  auditu  di(ce,fed 
taCfcu.  Cumque  datam  manum 
fluCtibus  Epifcopus  impreffiffet, 
tantus  eam  ardor  abforbuit,vt 
vndique  carnes  eius  refolutae 
diffluerent , Sc  ofla  nuda  vix  hae- 
rentibus articulis  remanerent. 
Ad  quem  clericus.  Cum  nomen, 
inquit  , tuum  in  tanta  bene- 
dictione fit  apud  nos  , Sc  fa- 
ma tua  confonis  totius  Eccleii^ 
praeconiis  celebretur  , cur  te 
peftilens  haec  vorago  conftrin- 
git5taiitoque(prqh  dolor)  incen- 

1 — *~C 


Petr. 

Dam 

Iib.de 

Mira- 

culis. 


jo De  vita  religiose 

dio  cruciaris  ? Ad  quem  fandus 
Epilcopus:Nihil,  ait, aliud  in  me 
remanfit  vltione  pledendum, 
praeter  hoc  tantum : quia  dum  in 
aula  regia  conftitutus.,  imperia- 
libus me  con  filiis  vehementer 
implicui , canonicae  fyi^axis  offi- 
cia per  diftinda  horatum  fpatia 
non  perfolui.Mane  quippe  iimul 
omnia  coateruans , tota  die  ne- 
gotiis ingruentibus  fecura  liber- 
tate vacabam.  Ob  hanc  itaque 
negligentiam  Horarum , ardoris 
huius  fero  fupplicium.Haec  ille.] 
Et  ego  hortor,  moncoque  te , vt 
non  folum  congruis  temporibus 
tecites , led  cuique  etiam  Horae 
temporis  fpatium  conueniens, 
Sc  minime  angtiftum  affignes,ne 
ob  temporis  breuitatem  fefti- 
nare  compellaris.  Nec  te  ex 
nimietate  occupationum  excu- 
fes:  vidimus  enim,&:  quotidie  vi- 
4emus,homincs  fatis  occupatos, 
res  ik  negotia  ita  difponere , vt 

ad  rite  perfoluendum  hoc  pen- 
~ * 


i I N ST  1 T V E N D A.  JI 

fum  nunquam  ds  rempus  com- 
modum quietumqae  dc fidat. 
'Et  ,41  a Deo  lucem  poftulaueris, 
ac  in  bono  exim  negotiorum 
non  tuae  imbecillitati  , fed  eius 
mifericordiie  confidetis,  tempus 
aptum  minime  tibi  deefiemon-t 
lirabit  & tranquillitatem  in 
orando  concedes 

Locus  proprius  recitandi  Ho- 
ras, e ii  chorus , m quo  homines 
Deo  confecrati  ad  fundendas 
publicas  preces  conueniunt.  Si 
autem  priuatim  recitas  , locus 
aptus  eft  oratorium, vel  cella,vel 
alia  decens  pars  domus  , in  qua 
nihil  fit  , quod  tanti  muneris 
dignitatem  & maieftatcm  offen- 
dat. Licet  enim  oratio , qute  fola 
mente  fit,vbique  locorum  ha* 
beri  poffit : quia  ficut  mens  ex 
feipfa  non  eft  addi&a  loco , ita 
neque  in  fua  adione  a loco  de- 
pendet : & licet  vocalis  oratio,  fi 
neceflitas  inftet , in  quocumque 

loco  poffit  fundi , quia  tunc  ne- 
_____ 


1.  ad 
Timo, 

2.  8. 


52  De  vita  religiose 

ceflitas  locum  honeftat;tamen  fi 
commode  fieri  poffit3locus  quie- 
tus , & decens  eligendus  eft,  v.bi 
nihil  perftrepat  , nihil  fenfus  ad 
alia  vocet,&  vbi  non  peragantur 
abie&a  minifteria.  Nam  oratio 
vocalis  corporalis  eft  , fenfuque 
perceptibilis  , qua  Deum  exte- 
rius alloquimur  , &.  cor  noftrum 
quafi  hoftiam  ma&amus  : vnde, 
ilcut  alia  lacra  corporalia,locum 
honeftum  decentemque  requi- 
rit. Volo  viros  orate  in  omni 
Iogo  , ait  Paulus  , leuantes  puras 
manus  line  ira,&.dilceptatione.] 
Sed  vel  de  oratione  mentali  in- 
telligit  , vt  Thomas  Aquinas 
vult : vel  non  tantum  Hierofoly- 
mis , fed  in  aliis  locis  orandum 
efie  dicit  ; & ideo  locum,Xuda?o- 
rum  tempore  > orationi  depu-  f 
ratum,  excludittvel  in  omni  loco 
apto,  aut  orationi  deputato  ora- 
dum  efiepnefcribit ; aut  tandem 
ad  neceffitatem  relpicit , in  qua 
jocus  etiam  fpurciffimus , vt  lu- 
panar. 


INSTITVE.ND  A.  fj. 

panar , in  quo  orauic  Beata 
Agnes,  orationem  non  turpat. 
Vnde  Bafilius  ait : Non  locus 

BaG. 

fed  propofiti  initium  * requiri- 

lius 

tur.]  Ieremias  enimjn  luto  erat. 

Iere. 

8c  Deum  attraxit.  Daniel  in 

?«. 

leonum  lacu  Deum  placauit. 

Dan, 

6. 

Tres  pueri  in  camino  Deum 
promeruere.  Latro  non  cruce 
prohibitus  , quin  paradifum  af~ 

Lues. 

2$- 

fequutus  fuerit  : Iob  in  ftercore 

tob.jJ 

|(vt  etiam  Petrus  atque  Paulus 

A &i 

incarcere)  Deum  ad  mifericor- 

12,  ! 

1 

diam  prouocauerit.  Igitur  vbi- 
cumque  fueris , ora , vel  ii  ante 
iudicem.ora.  Cum  autem  tu  lo- 
cum habeas  , in  quo  quiete  & 
attente  poliis  orare,  ille  tibi  eli- 
gendus eft,vt  locus  iple  fpiritum 
colligat , & ad  deuotionem  in- 
ducat. 

Situs  corporis  in  recitandis 

horis,cum  in  choro  recitas,  talis 
fit , qualis  in  vfii  eft  apud  alios, 
qualemque  Ecclefia  praefcribit.l 

Ibi  fis  fine  vlla  fingularitatis 

J c j 

Petr. 
uam:* 
ni  fu* 

pra. 


54  De  vita  religiose  t 

nota  5 tine  vllo  nnmgdeitiar 
tigno,  fine  vllo  indicio  lenitatis. 
At  cum  tblus  & feorfum  preca- 
ris 5 aut  genuikxus,  fi  vires  cor- 
poris ferant  , aut  flans^quod  fpi- 
ritui  Ecclefiae  conformius  eft, 
aut  certe,  humiliter,  fedens,pre- 
ces  horarias  fundes;  Nam  im~ 
modefte  {edendo  precari,aut  huc 
iliucque  temere  circumcurfan- 
do3aut  iiiieclQcubando^fignmn  \ 
e ft- fidei  mcdkiffixnst , M cordis  • 
irreuerfcnriflirai  quod  nefcit 
diuinag  maieftaris  prarfentiam 
ponderare.  Si  fic  te  habens  non  j 
auderes  regem  aut  praelatum  al~  ] 
loqui : quomodo  fummu  Deum 
alloquinon  erubefcis  K Ad  hoc 
propofitum  Petrus. Damiani  in 
ilio  libello  de  miraculis  > hanc 
narrat  hiiloriam.  Prior . qui- 
dam fuerat,  nomine  Ioannes, 
qui  lentis  quibuftfcim  infirmita- 
tibus-macilentus  videbatur  fem- 
pcr  &c  gracilis.  Hac  itaque  lui 
corporis  imbecillitate  confiiiis, 
fler  pe  L 


I N S T I T VE  N D A.  JJ 

j&pe  iacens  in  ledo  completo- 
rium decurrebat.  Accidit  autem  i 
vt  d^moniacus  quidam  non 
procul  abeflet,  qui  multa  homi- 
num fecreta,  6c  obfccenos  adus 
impudens  propalaret.  Cumque 
profatus  loannes  daemonem 
exire  praeciperet , & quibufdam 
exorcifini  quaeftionibus  flagella- 
ret : Tu  ne , ait,  ille  es  , qui  fub 
Cotto  quotidie  completorium 
infufurras  l & modo  me  quafi 
fandus  eiicere , 8c  iuris  mei  vaC 
culum  de  meo  vis  dominio  libe- 
rare ? Hoc  audito,fra:er  erubuit, 
quia  rei  veritatem  etiam  per 
mendacij  recognouit  authorem. 
Iam  vides  diabolum  ^groto  ho- 
mini illudentem , quod  cubans 
completorium  recitaflet.  Qua- 
nam igitur  rui  defpicientia  te  ri- 
debit,mafque  orationes  fubfan- 
nabit,  quia  ex  fala  ignauia  & ir- 
reuerentia , aut  cubans  aut  irrc- 
uerenter  ambulans , aut  immo- 
defte  te  gerens,  non  vnam  > fed 


Bona 
tra&. 
de  in- 
teriori 
homi* 
ne.  c. 
5 . 


omnes  horas  canonicas  recitas? 
Difce  itaque , ante  Deum  reue- 
renter  aftare,  & rem  magnam 
debita  modeftia,&:  corporis  dif~ 
pofitione  perficere 

Ante  initium  ofticij , mentem 
praeuia  aliqua  oratione  vel  pia 
confideratione  recolligas  , fimili 
ei  3 qua  te  ad  orationem  menta- 
lem difpofuifti,  vt  deuocius  hoc 
munus  obeas  >&c  maiori  deuo- 
rione  perficias  : dequo  haec  ait 
Bonauentura  : Priufquam  in- 
cipiatur officium,prseuenire  ftu- 
deas  fi  potes  > vt  cor  ad  aliquam 
deuotionem  fit  adaptatu  , quan- 
do offici u inchoatur.  Ideo  enim 
tam  defides  , & tepidi  fumus  in 
diuino  officio,quia  ante  non  fu 
mus  in  aliqua  deuotione  excita- 
ti ydc  ita  ficut  intrauimus  frigidi, 
eximus  corde  difloltiti.  Stude  in 
ipfo  initio  cogitationes  vagas 
abiicere  , & intende  his  quae 
pfalluntur  , alioquin  tumultus 
carum  vix  poteris  euitare.  Sic 

ille. 


IMSTITVENDA.  57 

ille.  ] Singula  verba  bene  profe- 
res , non  truncabis , non  dimi- 
nues , non  acceleranter  pronun- 
tiabis , fed  integre,  diftin&e,  & 
appofite  ad  intelbgendum  di- 
ces. Ad  quod  multum  valet 
a&ualis  reuerentia , qua  Deum 
adelle  contempleris.Si  enim  ho. 
minem  alicuius  authoritatis 
erubefceres  , praecipitanter,  Sc 
verba  truncando,  alloqui;quan- 
to  magis  debes  confundi  & eru- 
befcere , fi  infinitam  illam  ma- 
ieftatem  Dei  indebito  modo  al- 
loquaris? Valet  etiam  maxime 
illa  confuetudo  , qua  te  ipfum 
ad  bene  pronuntiandas  , & ad 
fingttlas  voces  integre  profe- 
rendas cogas.  Si  enim  conatus 
illius  oratoris  ad  bene  proferen- 
dum tantum  valuit , vt  balbu- 
tiem  linguae  vicerit  ,&  naturae 
vitium  emendauerit  ; quanto 
magis  conatus  viri  fpiritualis,di- 
1 uina gratia  adiutus,prauam  con- 
| fuetudinem , ex  incuria  & irre- 


Tho.a 
Cap. 
;de  di£ 

clau- 
ftr.  c. 

8. 


58  De  vita  religiose  I 

ueremia  procedentem  > vincet? 
Nec  maius  erk praemium  illius 
quam  iftius  nam  ille  conatu 
luo  j 8c  pronuntiatione  optima 
aliis  rebus  ad  eloquentiam,  per-  i 
tinentibus  adiunda  > viri  elo- 
quentiffimi  nomen  obtinuit; 
hic  vero  non  opinionem  apud 
homines  , fed  ferai  Dei  fidelif- 
fimi  gloria  ,-  apud  ipfum  Deum, 

<5 c homines  , & angelos  obiir 
nebit,- 

Non  di  ftrade jniin  qtiafhaKiid.'  * 
agens,  fed  attente  precaberisata, 
icilicet  vt  ad  verba , quae:  didsh 
vel  ad  fenfum  eorum, quae  di-  : 
ci$,fi  intelligis,  vel  adqpfum jcui: 
dicis,  nempe  ad  Deum  omhium; 
conditorem  , attendas : ii  mihi.  , 
credis , his  tribus  attentionibus 
fimul  iundis  affueices.  Vide, 
quam  pie  Thomas  i Campis 
tuum  rpiritum  ad  orandum  col- 
ligat-. Recordare  diledi  Domi- 
ni tiiilefum  praefepio  iacentis, 
aut  in  cmce  pendentis  > aut  in 

coelo  \ 


INSTITVENDA.  J9 

coelo  ad  dexteram  patris , tan- 
quam  coram  eo  affifteres  > &j 
cantares.  Ipfe  fit  in  corde  tuo , 
&:  in  labiis  tuis  ad  pronuntian- 
dum aperte , 8e  diftinde  verba 
fpiritus  fandi , cuius  ope  & arte 
diuinu  officium  ordinatum  eft. 
Statue  Iefum  ad  dexteram  tuam, 
& Mariam  ad  finiftram  tuam,  Sc 
omnes  fandos  in  circuitu  eo- 
rum. Omnes  fratres  tui  fint  tibi 
tanqtiam  Angeli  Dei.  Et  cum 
quibas  nunc  pfallis  in  terris,fpe- 
ca  etiam  te  cantaturum  in  coe- 
lis. ] Ita  colledus , Deum  tuum 
praefentem  attende,  & fi  intelli- 
gis  ( cura  autem  vt  intelligas , & 
pfalmorum  expolitionem  addi- 
fcas)  tuum  fpiritum  affedu  pfal- 
mi  forma  > fi  affedus  fit  amoris, 
ama  y fi  timoris,  metue*>fi  defide- 
rij,defidera ; fi  gratitudinis,  gra- 
tias age  y fi  petitionis,  poftulaj& 
cor  radat, quod  verba  fignifi- 
cant.  Audi  qukm  breuiter  quim 
fuauiter  Auguftinus  hanc  vtilif- 
| — — — 


Aug.j 
ad  p(*.  ] 
jo.co*j 

j-  ! 


! 6°  De  vita  religiose 

(imam  artem  pfaimos  recitandi 
docuerit.  Er,fi  orat  pfaImus,ora- 
gemit>gemite  ; fi  gra^ 
tulatur,  gaudete}&,ii  iperat,fpe- 
rate,  &c>  fi  timet^timete.  Omnia 
enim  qua^  hic  confcripta  funt> 

| fpeculum  noftrum  funt.JSi  pfal-  j 
mos  ita  recitaueris  , miram  ex 
hac  Ecclefiaftica  oratione  vtili- 
ratem  perfenties. 

Tandem  horas  dices  deuotc, 
ita  fcilicet  vt'  enitaris  accendi 
amore  Dei,  & affe&ibus  fandis 
quos  praediximus,tangi,&  intel- 
ledu>  & affe&u  ad  ipfiim  Deum 
& ad  defideria  rerum  cceleftium 
extolli.  Caue  ne  fis  ex  illis  , de 
Matt  quibus  di&umeft:  Populus  hic 
labiis  me  honorat , cor  autem 
eorum  longe  eft  i me  J Sed  po- 
tius ex  illis  3 qui  orant  Ipiritu* 
orant  & menteipfallunt  ipiritu 
nempe  voce,  quae  in  aere  recipi- 
tur plallunt  & mente.  Sic  in 
terris , angelorum  officium  obi- 
bis , & affedibus  eorum  inca- 

lefcesv 


- — * — — — 

I N S T I T V E N D A.  6 1 

lefces,  & vitam  fimilem  habebis 
eis , quam  ipli  laeti  & beati  fem- 
per  habent  in  coelis.  Finita  hora 
hue  officio,  confueta  precatione 
ad  honorem  Dei , & omnium' 
(anctorum  laudem,&  vtilitatem 
Ecclefite  tuum  illud  opus  offe- 
res , & pro  negligentiis  humili- 
ter veniam  petes.  Hic  eft  modus 
recitandi  diuinum  officium, quo 
dum  quid  aliud  melius  non  in- 
uenis , v ti  poteris ; cui  fi  feruifie 
& diligenter  te  accommodaue- 
ris,non  minus  hac  oratione  vo- 
cali quam  mentali  proficies. 

Depraparatione  adtJMiJfam. 
Caj.  VI. 


_ Onvenibnti  tempo 
i re  > qui  beneficio  Do- 
mini ad  reuerentiffi- 
mamfacerdotij  dignitatem  eue- 
di  furnus » (aerum  facimus , & 
prius  ad  illud  perficiendum  pro 
noftra  exiguitate  difponimur.  In 

hoc 


Ioan. 

15.10. 


61  De  vita  religiose 

hoc  aurem , bone  Deus , quanta 
dici  poffent  * qua?  noftram  tepi- 
dicatem  accenderem  ? Sed  quia 
Menon  pundka  medicandi 3 nec 
materiam  orandi  > fed  modum 
ftudiose  viuendi  perferibimus , 
his  omnibus  omiffis , fotum  ca- 
pita pramia?  diipofitionis  attin- 
gamus. Haec  quatuor  funt : 
vita?  puritas  , intentionis  re&i- 
tudo , deuocionis  excitatio  , & 
generalis  pro  his  qua?  aliis  & 
nobis  necelfaria  funt,poftuIatio, 
qu^e  ex  ip  fa  Sacerdotis  munere 
eruuntur.  Sacerdos  enim  debet 
elle  vita  mundiflimus  : in  cuius 
fignum  Difcipuli  antequam  in 
Sacerdotes  c6fecrarentur,mundi 
pronunciati  funt,  dicente  Do- 
mino: Et  vos  mundi  eftls.  ] 

& antea  mundi  amplius  adhuc 
mundati  funt , & pedihus  loti:  i 
[Nam  qui  lotus  eft,  inquit , non 
indiget  nifi  vt  pedes  lauet , fed 
eft  mundus  totus.]  Hoc  fane  vt  i 
8c  ipli  & omnes  pofteri  inrelli-  s 

gerent 


r NS  T IT  VE  ND  A.  63 


gerent , facerdotis  munus  exi- 
miam quandam  poftulare  mun 
ditiam-  V mbr ar  iftammv  nempe 
veteris  legis  facerdotibus  ,•  di- 
6him  eft  iiiLeuitico-  Omnis 
homo  qui  accederit  de  ftirpe 
veftra  ad  ea  qu^  confecrata fiint  * 
6c  quat  obtulerunt  fili)  iliaci 
Domino  , in  quo  eft  immundi- 
tia, peribit  coram  Domino.]  Si 
vmbrae,  quas  obfaira^Sc  tetra 
efife  fbiec  , munditias  candor  in- 
dicitur , quam  merito  infignis 
quaedam  munditia  &c  fanflitas  a 
facerdotihus  exigetur?  Sacerdos 
fit  intentione redtiflimus,  & fa- 
crafandtum  facrificium  ad  Dei 
gloriam  ordinatum  , non  oi> 
aimd,iiiitobDei gloriam*  & ea 
quas  Dei  gloriam  concernunt, 
offeratur.  Qui  aliter  celebrat, di- 
gnus eft  ab  omnibus  deplorari. 

| Bonauentura  profe&o  fic  facer- 
i dotes  praepoftera  intentione  ce- 
lebrantes deplorat»  Vae>vae,Yas> 
Domine  Deus,  quanti  hodie  in- 


Lcuit. 

22.5. 


Bona. 

traft. 

deprg 

para- 

tione 

admif. 

c.8. 


ilon 


Feli 


Jfai.tf. 


Cyril. 
Alex, 
lib.  i. 
in  I(a 
iam  i 
bid. 


De  vita  religiose 

fodices  ad  facros  ordines  acce- 
dunt , & diuina  myfteria  acci- 
piunt, non  coeleftem  panem  ,fed 
terrenum  quaerentes  : non  Ipiri- 
tum,  fed  lucrumjnon  Dei  hono- 
rem,fed  luam  ambitionem  ; non 
falutem  animarum,fed  quaeftum 
pecuniarum^  non  Chrifto  feruir 
i e mundo  corde , & corpore, in 
facris  myfteriis,  fed  deliciari,di- 
Itari , fuperbire,  & luxuriari  de 
| patrimonio  Chrifti?]Sacerdos  fit 
deuotione  flagrantiffimus  , quia 
panem  cadeftem  offert , amore 
calidum , & ad  prunam  accedit 
igne  charitatis  accenfam.  Vo- 
lauit  ad  me , inquit  Ilaias  , mus 
de  Seraphim,  & in  manu  eius 
calculus,  quem  forcipe  tulerat 
de  altari.  Et  tetigit  os  meum,  & 
dixit.  Ecce  tetigit  hoc  labia  tua, 
& auferetur  iniquitasitua.  3 Cal- 
culus hic  Chriffi  fuit  typus. 
Hatc  demum  erat,  inquit Cyril- 
ius,Chrifti  fignificatio,&  reprae- 
lentatib  , qui  propter  nos,  ac 

noftra 


institvend  a.  £l 
noftra  caufa  feipfum  in  facrificiu 
fpirituale*purum  ac  impollutum* 
obtulit  in  odorem  fuauis  fra- 
grantiae. At  hoc  loco  calculus 
carbonem  ignitum  * vel  carbun- 
culum , pretiofam  gemmam* 
fignificat : Carbo  autem  lignum 
eft  omni  ex  parte  * intus  & foris 
igne  plenum  * & carbunculus 
gemma  naturae  igne$  eft , qui  ad 
modum  ignis  fulget*&:fplendet. 
Sic  Chriftus  homo  eft  in  quo 
habitat  plenirudo  diuinitatis 
corporaliter*  &c  incitamentum 
eft  amoris  * qui  animas  illumi- 
nat , & calore  charitatis  inflam- 
mat. Quare  facerdos  Hunc  igne 
tangens*  & hanc  gemmam  quo- 
tidie in  finu  recondens  , necelfe 
eft,vt  igne  charitatis  & deuo- 
tionis  ardeat , non  vero  tepidi- 
tate  rigefcat,  Sacerdos  tandem 

fit  poftulatione  largiilimus.Nam 

patri  filium  offert , filium  vnige- 
nitum , filium  fumme  dile&um* 
filium  aequalem.  Sacrificium  of- 
! fert 


68  D*  vita  religiose 


ruifhs  vps,&  non  eftis  calefadi; 


Ivos  feftinaftis  vnulquilque  in 
| domum  fuam.  ] An  non  iemina- 
uimus  multum , cum  femen  bo- 
mim  j & granum  vita  in  terra 


comedimus  multum , cum  pa- 
nem Angelorum  , frumentum 
electorum  , cibum  fandorum, 
agnum  puriffimum  & mnndifli- 
mum  manducamus  ? An  non  bi- 
bimus, quod  adfarietatemfiiifi- 
ceret,  cum  Chrifti  languinem, 
potum  caddlem,nedar  non  fal- 
oium  Deorum, fed  amicorum 
Dei  potionem  haurimus  ? Non- 
ne veftem  fpiendidiffimam  la- 
nesmi  iummitatis,&  lineam  aut 
oyiiinam  puritatis  induimus? 


cordis  lioftri  feuimus  ? An  non 


INSTITVENDA. 

mercedes  tantum , fed  theiauros 
quoque  fapienti?  & fcientiae  Dei 
m facculum  pedoris  noftri  con- 
geffimus?Quare  ergo  quafi  nihil 
frudus  colligimus  ? quare  fame 
Sc  fiti  virtutis  petimus,  quare  vt 
nudi  prae  frigore  algemus  , nifi 
quia  domum  noftram , domum 
veteris  Adae , nouis  culpis  & de- 
fedibus  quotidie  aedificamus, 
Sc  domum  Dei,  fcilicet  perfe- 
dam  animam  , fandis  adioni- 
bus  aedificare  contemnimus  ; 
Quare  thefaurum  thefaurorum 
in  corde  recondimus , & paupe- 
res fumus,  nifi  quia  illum  in  fac- 
culum  pertufum,  id  eft,in  cordis 
rradum  , & vanis  cogitationi- 
bus & defideriis  difciffum  mitti- 
mus? Si  ergo  cupis  digne  ad  fan- 
dum altare  accedere,&  frudum 
ex  corporis  Domini fumptione 
percipere  , fandam  vitam  , & 
facerdote  dignam  arripe,&  quod 
minus  eius  habueris,  corporis 
afflidione  & cordis  copundio- 

ne  fup 


Kl 

M 

H 


•#  ' 


■ 


W1' 

! 


Tna  enim, vt  inquit! 


Hugo  Vidorinus , funt  facrifi 


KJ  v J - A ^ V XUWI  ili 

cieram  genera: Vnum  Dominici 
i corporis  * alterum  contriti  cor- 
dis, tertium  mortificate  carnis. 
| Oportet  igitur  prece  de  re  facri- 
ficium  humilitatis  in  mente  , 
affiidionis  in  carne,  vt  habeatur 
deuotio  in  Dominici  corporis 
.confecratione.]  Cura  & tu  acce- 
dere cum  magna  puritate  carnis, 
vt  nihil  in  te  immediata  node 
pra^celIerit,quod  tangere  panem 
mundum  impediat ; nihil  fit  ior- 
diiun  in  facie , aut  in  manibus, 
iinmo  neque  in  veftibus,quod 
alienum  a conuiuio  ccdeftis  Re- 
gis appareat.  Cura  etiam  acce- 
dere cum  magna  munditia  men- 
tis : & quia  defedibus  quotidia- 
nis carere  non  poteris , eos  con- 
felllo  iacramentalis  quotidie,aut 
(altem  alternis  diebus  fufccpra 
detergat.  Hac  cura  bene  viuen- 
di , & mundo  corde  & corpore 
accedendi,  id  facies,  vt  magnum 


fru 


INSTI  TVEND  A.  71 


frudum  ex  quotidiana  celebra- 
tione colligas  5 & multum  vir- 
tute proficias. 

Secunda  puparatiojectitudo 
intentioni 

s-  ii- 

X tribus  aliis  quae  pro- 
I xime  difponunt  ad  ce- 
I lebrandum  , primum 
obtinet  locum  redi 
tudo  intentionis.  Haec  autem 
non  tantum  prohibet,ne  propter 
uc  rura, aut  propter  alium  finem 
fimilem  celebres  , verumetiam 
ne  ex  lola  quadam  arida  3c  inii 
pida  conftietudine  facrifices.  Ac 
cede  itaque  ad  facrificium  Deo 
offerendum  adu,  &:  non  habitu, 
aut  virtute  folum  aliquem  finem 
excelfum , coeleftem , fublimem 
qu terens , & ad  aliquid  Deo  pia 
citum , proximis  vtile , tibique 
proficuum  , reipiciens.  Syluam 
fandorum  finium,  quorum  gra- 


tia 


I 


V 

Ii 


Bona- 
uenc. 
cra& . 
de  pr^ 
parat, 
ad  Mif 
Tam. 
cap.8 


i ii  i 
■ I 


tia  celebrare  debeas , Bonauen- 
tura  Dodtor  vere  leraphicus  his 
verbis  lubminiftrat : Tu  au- 

tem homo  Dei , dirige  vota  tua, 
& deaderia  ad  Deum,  & vide 
quibus  affectionibus  & delide- 
riis  tiahi  debeas  ad  lacra  mvfte- 
tia  celebranda.  Primo  , re  trahet 
confcientia,&  remorfus  delido- 
rum,  fperans  per  eum , quali  per 
hoftiam  obligationis  ab  omni 
peccato  purgari.  Secundo  , tus 
infirmitatis  intuitus,  & confide- 
rario  , vt  eum  quali  medicinam 
ad  te  voces , per  quam  ab  omni 
infirmitate  tuearis.  Tertio , pref- 
lura  alicuius  tribulationis,vt  per 
cum,  qui  omnia  poteft , ab  omni 
aduerlitate  citius  libereris  , &, 

protegaris.Quartbjdeliderio  ali- 
cuius  gratis, vel  fpiritualis  be- 
neficij  impetrandi, vt  per  eum, 
cui  Pater  nihil  negare  poteft, 
obtineas.  Quinto  , gratiarum 
a&io  pro  omnibus  beneficiis, 
temporalibus  & fpiritualibus 


tibi 


I N S T I TV-E  N D A.  73 

tibi  & aliis  impenfis , cum  nihil 
habeamus  Deo  tribuere  pro 
omnibus  , quae  tribuit  nobis, 
aliud,quam  calicem  falutaris  ac- 
cipere , & lacrificare  hoftiam 
laudis ,ideft,Ie furn  Chriftum. 
Sexto  , charitas  & compallio 
proximorum,  cum  pro  falute  vi- 
uorum  , & requie  defunctorum, 
nihil  efficacius  interpellet,quam 
Chrifti  fanguis  efiufus  in  re- 
miflionem  peccatorum.  Septi- 
mo, laus , & Dei , & fandorum, 
; cum  nihil  habeamus,  quo  poi- 
[fimus  Deum  & Sandos  pro  fua 
dignitate  laudare , quam  Chri 
ftum  facramentalker  Deo  patri 
offerre  , & immolare.  Odauo, 
Dei  amor,  & diledio , vt  eum 
inuires  ad  te, ac  per  inuifceratio- 
nem  fpiritualis  refedionis  in  te 
ipfo.eum  deledabilitec  ample- 
xeris. Nono,  fitis,&  defiderium 
augendae  gratiae,  quia  hoc  facra* 
mentum  fontem  concinet  gra- 
tiarum , & fandificationem  Sc 

D 

j 

Ioan. 

17. 

74  De  vita  religiose  J 

authorem  continet  falutis , Do- 
minum noftrum  lefum  Chri- 
ftum.  Ideo  dicitur  euchariftia, 
ideft,  bona  gratia.  Caetera  vero 
lacramenta  fluenta  riuuli 

gratiarum,quibus  lan&ificamur. 
Decimo, ardor  Sc  fulpirium,  quo 
totis  vifceribus  virtute  huius  ex- 
ceffiuae  charitatis , Sc  dulciflim^ 
refectionis  cupias  fanCtificari  ab 
omni  inquinamento  carnis,  & 
Ipiritus,  Sc  eripi  ab  omnibus  pe- 
riculis , Sc  tentationibiis  , ac  in- 
feparabiliter  vniri  Chrifto  Sal- 
uatori5&  conieruari  in  iuo  amo- 
re. Ynde  inquit  Chriflus  : Pater, 
quos  dedifti  mihi  * volo  vt  vbi 
ego  fumdlhc  flnt  mecum,  vt  fint 
vnum  , fient  nos  vnum  fumus, 
ego  in  eis  , Sc  tu  in  me  , vt  fint 
confummati  in  vnu  ]Hos  omnes 
fines  facrum  faciendi  > paucis 
verbis  collegit  Beatus  hic  do- 
Ctor,  Sc  pro  omnibus  fimul,  aut 
pro  aliquo  illorum  feorfum  pof- 
fumus  celebrare. 

Alij 

7J 


IKS  T I TY  E NBA. 

-Alij  vero  aut  mdionhns  con- 
Cudences,aac  memoria  fragilium 
profpicientes  3 cx  feprem  peti 
tionibus  orationis  Dominica?, 
feprem  fines  ad  celebrandum  eli 
ciunt , quos  Sc  per  feprem  dies 
hebdomadae  diftinguunt,  8c  cui- 
que diei  fuum  finem  affignant. 
Quos  fi  imitari  volueris , primo 
die  accedes  lerdf  fidelis 
cupiens  vt  nomen  Domini  apud 
omnes  lan6tificetuf,&  ab  omni- 
bus nationibus  honoretur.  Se- 
cundo , indues  affedkum  fiiij Sc 
defiderabis,  vu  ad  te  Dei  regnu m 
adueniat  y&  hereditas  £a?Ieftis 
patris  obtingat.  Tertio  , ada- 
mes affectum  fponfe , Sc  acce- 
des, vt  ficut  in  c^ekftibtis  ? ita  & 

: in.  te^que  in  omnibus  terreftri 
| bus  Domini  voluntas  implea- 
tur. Quarto , te  indigentiffi- 
mum  cogitabis , & affectu  men- 
* dici  ad  oifeiendum  ibisyvripfum 
fupcrfiibftantiaie  panem  dignus 
edasy  & vt  panem  verbi:Dd,ttec 


76  De  vita  religiose 

non  &c  panem  cadcftium  auxi- 
liorum adfan^te  viuendum  quo«% 
tidie  percipias.  Quinto,  te  cir- 
cundabis  peccatoris  affe&u  > & 
peccatis  irretitum  afpicies,,  pro- 
perabifque  ad  celebrandum  * Yt 
tuorum  peccatorum  veniam  ob- 
tineas. Sexto,  conhderans  im- 
becillitatem tuam,&  affe&u  ho- 
minis tadte*  qui  validiffimis  eft 
achrerfaiiis  circundatus , offeras 
faerificium  vt  a tuis  & Dei  ho- 
ftibus  libereris.  Septimo  , te 
pronum  ad  malum , & ad  omne 
vitiorum  genus  proclinem  leni 
tiens , ixo  ad  factum  fackndnnh & » 
vt  a veris  malis  , nempe  a vitii? 
Sc  peccatis,  & ab  huius  vitae  mi- 
feriis,fi  ita  expedierit, eruaris. 

Alij  ex  confideratione  reptem 
v e r bo rum  D omini,quae  in  cruce 
protulit, intentionem  fuam  ordi- 
nant > finefque  celebrandi  di- 
itinguunt.  Ipfe  dixit:  Pater  di- 

mitte illis, non  enim  ierunt  quid 
faciunt:]  Illi  vero  primi  & fu  ru- 
mi 


Lues 

1*14 


."V1  ■ 

INST  IT  V E N D A.  77 

aii  Sacerdotis  imitatione  veftiti 
acceduntjvt  charitate  fe  ornent, 
5c  tam  pro  amicis  quam  pro  ini- 
micis exorent.  Ipie  latroni  dixit: 
Arnen  dico  tibi , hodie  mecum 

eris  in  paradifo.jEt  largitate  tan- 

Luca? 

tse  promiflionis  illecti  eunt  ad 
celebrandum  , vt  fpem  conci- 
piant, & praemium  gloriae  fibi 
impetrando  conquirant.  Ipie 

2 3 43* 

dixit  matri : Ecce  filius  tuus : ] 

Ioan. 

difcipulo  vero  : Ecce  mater 

tua  ; ] & propria  mendicitate 
coa&i  vadunt  adracrificium  of- 

19.27. 

ferendum  , vt  beneficio  Domini 
eledorum  matrem  , fibi  fpeciali 
prouidentia  in  matrem  habeant, 
& in  omnibus  indigentiis  fuis  a 
tam  benigno  & pio  patre  reme- 

dium accipiant.  Ipfe dixit:  Si- 

loan. 

tio:]  quaerunt  ergo  ex  tam  lanfti 
facrificij  oblatione  ardens  defi- 
derium  petfedionis  , fitimque 

19.  it. 

iuftitiae.Ipfe  clamauit,&  ex  amo 

Matt. 

re  fili)  dile&iflimi  conqueftus 
eft  fe  a patre  fuifie  derelidtum; 

D 3 

loan. 


Lues. 


78  De  VITA  RELIGIOSE 

quare  celebrant  vt  inanguftiisj 
•in  prefftiri^v  in  tentationibus  i 
magnum  Dei  auxilium  Ubi  \:rx- 
fto  eile  cognofcant.  Ipfe  jfiiam 
fuit  obedientiaim  teftatus  5 di- 
cens : C orifum mat umeO :]  of 

ferunt*  ergo  lacriiicmm , vt  per 
perfeueranreiTv  obedienria  man- 
datorum feliciter  curfum  pera- 
gant , dc  quiete  conftimmenttir. 
Ipfe  tandem  pirriffimum  fpiri- 
tum  in  manus  Patris  commen- 
daiiitj.  & vnionem  animae  ad 
Deum  defiderant , vt  mereantur 
per  perferum  amorem  fuo  pa- 
tri^ Domino , ac  iponfo  copu- 
lari. ' 

/\lij  demum  ita  fibf  profpi- 
eiunr , vt  fimul  cor  Sacerdote 
dignum  aflumant  : illud  fcilicet 
quod  perfonam  publicam  decet, 
qui  non  minori  dile&ione  cu- 
ramdkiutis  totius  mundi , quam 
animae  propriae- > lufci  piant.  Hi' 
iacra  n^feria peragunt , vt  fibr 
8c  omnibus  de  bonis  necelEriis. 

! pro1" 


I N S TIT  V E N D A. 


79 


prouideanr,  & hanc  fuam  mtetu 
Itionem  hebdomadas  quoque 
diebus  accommodant.  Nam  pri- 
mo die  hebdomadae  celebrant 
deprecantes  , primo  , vt  Deus 
omnes  infideles: Sz  idololatras* 
ad  fidem  trahat  j fecundo/vt  pec-j 
cata  fibi  ipfisignofcat.  Secundo 
die  celebrant  > primo  , vt  Deus 
miferrimos  haereticos  atque 
fchifmaticos  ad  notitiam  verita- 
tis fanam "mentem  adducat; 

fecundo,  vt  ipforum  paffiones 
affectufque  cohibeat.  Tertio 
die  incruentum  facrificium  offe- 
runt , poftulantes  , primo  , vt 
Deus  fideles  peccato  iethali  for- 
dentes  conuertat ; Secundo, vt 
ipfis  mentem  ab  omni  amore 
rerum  terrenarum  alienam  ha- 
bere concedat.  Quarto  die  facri- 
I ficant , fupplicantes  , primo  , vt 
j omnes  iuftos  in  iuftida  confer- 
juet,&ad  perfectionem  proue- 
I hat ; fecundo  , vt  ipfos  vniuerfis 
S virtutibus  imbuat.  Quinto  die 


D 4 


8o  . De  vita  religiose 
ad  altare  accedunt  petentes,  pri- 
mo,  vt  Dominus,  parentibus, 
fratribus,  cognatis,  & amicis  at- 
que inimicis  benefaciat  5 fecun- 
do  ,vt  /ibi  ipfis  feptem  dona  fui 
ipiritus  tribuat.  Sexto  die  facris 
myfteriis  intendunt,  primo,  Do- 
minum exorantes , vt  animabus 
in  purgatorio  detentis miferea- 
tur  : fecundo , vt  fibi  orationis 
donum , & efficacem  gratiam  ad 
con/equenda  perfedionem,dare 
dignetur.  Septimo  tandem  die 
mppliciter  petunt, primo,vt  Do- 
minus Ecclenam  /uam  augeat, & j 
protegat ; fecundo, vt  ipfos.poft- 
quam  ftudiose  vixerint , & hinc 
cum  vera  poenitentia  decefle- 
j tint.in  fuum  regnum  admittat. 

| Tu  vero  flue  iftos  imiteris, 
jfiue  aliam  viam  meliorem  ie- 
j quaris,  id  /altem  cures,  vt  ex  pu- 1 
riffima  intentione  & a&uali  pia-  f 
cencii  Deo,  & te  illi  per  amorem 
copulandi,ad  celebrandum  acce- 
das.  Mi/fie  ergo  valorem  primo 

&I 


INSTITV£  NDA.  8 I 

& praecipue  ad  illam  perfonam 
aucperfonas  viuentes , aut  vita 
fundas  ^ applicabis , pro  quibus 
celebrare  teneris : fed  fecundo, 
his  modis  iam  didis  aut  aliis 
fimilibus,  omnib9,&  cibi  ipfi  per 
hoc  facrificium  prodefle  cupies, 
Sc  fic  dum  in  celebrando  redam 
intentionem  habes , mirum  in 
modum  mentis  puritate  pro« 

Tertia  fmparatio^xcitmo  de- 
uotioniSk 

§.  XII. 

Ost  reditudinem  in- 
tentionis  , fequitur 
exatatio  deuotionis. 
Hxc  excitatur  attenta 
meditatione  .huius  facri  rayfte- 
rij,  cuius  tanta  v is: eft  ad  capien- 
das & illaqueandas  amore  ani- 
mas,vt  faxea  iit  illa , vel  potius 
senea,  quae  ad  tanti  ignis  praefen- 
tiam  non  liquefiat.  In  hoc  au 

D j 

8 z De  vita  religiose 

te  ni  my  fleri  o innumera,  funt 
quae  poffunt  meditari3&  quidem 
omina  ad  fria  capita  reixocahtur; 
ne  m p eq u$£  v e n &t,  ad  queui  ve 
ni  at  , q ua  caufa  veniat.  Vnum- 
quodque  autem  horum  capitum 
poteft  per  feptenarium  nume- 
dilatari i;vt  per  hebdomar 
dam  Spiritualem  animam  diftim 
6faa  fatione  difponat.Qujs  venit? 
Chnftus.  patri  offerendus,&mi 
; hi  intime  copulandus.  Ad  quem  i 
venit  f&dbie  hominem  defpica- 
bilera  , qui  nec  dignus  fum  eius 
vultui  p rufent  ari.  Qua  caufa  ve- 
nit ? non  vt  fibi  aliquod,  bonum  \ 
quaerat,  redvtmihi , 5c  toti  Ec- 
elcRx  -wnimtfo  mundo  bo- 
na innumerabilia  tribuat. 

L Quis  venit  ? Chriftus  Rex, 
loan  cui  acclamatum  eft  r -fiene- 
1 '4  di(5luspqui /venit  in  nomine  Dd 
mini , Rex  Ifrael.  ] Cui  nihil  eft 
Regem  eflfe  hominum, cum  Rex 
fit  vniuerforum.  Rex  benignus, 
Sc  man foetus  , qui  venit  ad 


INSTITVENDA. 


8? 


regnandum,  non  vt  fubditos  ex- 
pilare t,fed  vc  infriciam  edoceret, 
5c  abundantiffima  redemptione 
faluaret.  Vnde  fcriptum  eft  in 
Zacharia : Ecce  Rex  tuus  ve- 

niet tibi  iuftus  , & faiuator.  ] 
2.  Ad  quem  venit-Ad  fubditum 
fuum,  decem  millium  talento- 
rum debitorem,  qui  nec  obolum 
habet  , vnde  incipiat  debirum 
tam  ingens  exoluere.  3 . Ad 
quid  venit  r non  vt  mifer um  fer 
uum  vendat,  6c  omnia  eius  acci 
piat,&  filios  ip/ius  feruituti  fubr 
iiciat  ,fed  vt  ei  pretium  immen- 
fum  maius  debito  Corporis  & 
Sanguinis  fui  ad  foluendum  tri- 
buat. 

H.  Quis  venit  ? Chriftus  Do- 
minus,qui  de  feipfb  dixit : Vos 
vocatis  me,Magifter,&  Domine, 
& bene  dicitis,fum  etenim.]  Do- 
minus , qui  miniftris  fuis  iugum 
fuaue,  &:  onus  leue  fuse  legis  im- 
pofuit , & pro  vnius  mdmenti 
obfequiis,  gternum gloriae  pon- 


Z.ach. 
9 9 • 


D 6 


Ioan- 


Ofea*, 

11.4. 


Rfatt. 


84  De  vita  religiose 

das  daturas  eft.  2.  Ad  quem 
venit  ? ad  mancipium  fuuna , qui 
piufquam  miilies  legis  fondiffi- 
mx  vincula  fregit, iugtim  debitae 
leruicutis  excuflit  , & aduerfario  j 
Domini  lui>nimirum  peccato,  fe  j 
fubiecit.  3.  Ad  quid  venit?  vt 
hoc  mancipium  fuum  in  funi 
culis  Adam  ad  fe  trahat  > 5c  in 
vinculis  chari tatis , ipfumque  a 
iitgo  paffionum  inordinatarum 
ereptum,in  fuam  feruitutem  foe- ; 
liciorem  omni  imperio  reducat. 

I II.  Quis  venit?Chriftus  ma- 
gifter , qui  & Apoftolis  fivis  effa- 
tus eft : Vos  autem  nolite  v o~ 

cari  Rabbivvnus  eft  enim  ma-! 
gifter  vefter.]Magifter,nonftcuti 
illi  > qui  alligant  onera  grauia,^; 
i m p ort  abi  lia  fuper  humeros  ho»] 
minum>digito  aurem  fuo  nolunt; 
ea  mouere  3 fedqui  prius  fedtj 
quae  docuit  y & in  dodrina  per- 
fedioms  vniuerfbs  homines  >&c 
Angelos  efudiuiD.  1.  Ad  quem 
venit  ? ad  rudem  difcipulum,qui 

nuri 


I N S T .1  X V E N D A. 

nunquam,  aut  fero». ad  audien- 
dam dadrinam  virtutum  venit  J 
■Sc  cito  per  animi  lenitatem  ab 
auditis  dilcedit.  5.  Ad  quid 
venit  ? vt  ego  imitatione  fequar 
fponfam , & apprehendam  fide, 
Sc  ducam  fpe  in  domum  mentis 
meae : ibi  ipfe  me  docebit  vias 
fiias,vias  iuftiti^,  Sc  ego  viciffim 
illi  dabo  poculum  ex  vino  amo- 
ris condito»&  mullum  ex  iandis 
affedionibus  expreiTum  malo- 
rum granatorum  meorum, 

I V.  Quis  venit?Chriilus  ami- 
cus cuius  tantus  fuit  erga  ho- 
mines amor  ,vt  ex  inimicis  non 
tantum  feruos  faceret,  quos  fan~ 
guinis  pretio  redemit  , fed  in 
dignitatem  amiciffim orum  eue- 
iieret.  Amicus  fideiis,cui  nulla 
eft  comparatio»  & non  eft  digna 
ponderatio  auri  & argenti  > con- 
tra bonitatem  fidei  illius,  ],  qui  a 
nobis  defertus  , nunquam  nos 
deferit » &ii±itams  iniquitatibus 
noftris  /nunquam  nos  contem- 
ptui 


Eccle. 

6.  14. 


Beb.i 

11. 

Pf.21 


Gen.4 
8. 


8£_Dh  vita  ree i g iose 

ptui  habet.  1.  Ad  quem  ve- 
nit?ad  eum , qui  toties  eius  ami- 
citiam contempfit,  eius  gratia; 
.peccatum  praetulit,  eius  familia 
ritatem  pro  vanilfimis  collo 
quiis  hominum  commutauit. 
3.  Ad  quid  venit  ’ vtfit[amicus 
fidelis , prote&io  fortis , vt  dum 
inuenio  illum  , inueniam  the 
laurum ; ] vt  luam  in  me  ami 
citiam  augeat > & intimius  me 
fibi  per  amorem  vniat. 

V.  Quis  venit’  Chriftus  frater, 
qui  cum  fit  verus  Deus , & Do- 
minus hominum  , non  confun- 
ditur fratres  eos  vocare  , dicens: 
Narrabo  nomen  tuum  fratribus 
meis.] Frater  primogenitus,cuius 

cum  tota  eflet  haeredi tas,  ad  eius 
pofielfionem  libentiffime  alios  i 
Patre  adoptatos  admittit,  a.  Ad 
quem  yenit?ad  me  fratrem  ipfius 
fratricidam, qui  ceu  alter  Cain 
Abel  iuftum  in  agro  huius  mun- 
di peccatis  occidi , Sc  eum  quafi 
temulentum  amore  , & non  vi. 


I N S T I T V £ N D A. 


87 


no,  acerbiffima  nece  mul&atii. 

3.  Ad  quid  venit  - vt  me  fra- 
trem, a quo  occifus  eft  invita 
fpirituali , quam  dederat  antea, 
conferuet , & non  profugum,  & 
vagum  fuper  terram  die  di- 
mittat. 

V I.  Quis  venit  rChriftus  Pa-; 
ter,  qui  di&us  eft , Pater  futuri 
foculi : ] Sc  quali  Pater  habitan- 
tibus in  Ierufalcm,  & domui  lu- 
dat t'}  quoniam  omnes  filios  Ec- 
clefiae  verbo  veritatis  genuit , & 
dic  diuinum  lito  iimile  per  gra^ 
tiatn  tribuit.Pater  qui  tenerrime 
nos  amat  > nofque  filiolos  vocat, 
quos  iterum  atque  iterum  pat- 
tutii  y donec  ipf*  formetur  in 
nobis, • ii.  Ad  quem  venit  ? ad 
me  filium  prodigum , qui  diffi- 
paui  fubftantiam  meam,  & eon- 
iompfi  aetatem  meam  ,-fi  non  vt-i 
uendo  luxuriose,at  viuendo  ina- 
niter>&  inutiliter;  3.  Ad  quid 
Venit  ? vt  induat  me  ftolam  pri- 
mam , & ami&ugratig  circum 


Ifa'1.9 

6. 

Ifa  22 
21. 


Xoan. 


det* 


Lucae 

15,221 

&fcq 


88  De  vita  religiose 


'der  jvt  det  annulum  donorum 
coeleftium , lignum  dignitatis  in 
manu  mea;vt  calceis  auxiliorum 
iuorum  protegat  pedes  , id  eftJ 


pofleilbrem  efficiat. 

VII.  Quis  tandem  venitrChri- 
ftus  fponius  , qui  ad  animam,' 
fibi  diledtam  dicit  illud  Ofex: 
Sponiabo  te  mihi  in  iempitecJ 
num  > & Iponfabo  te  mihi  in 
iuftitia  , & iudicio,  8c  in  miierj-, 
cordia,  & in  milerationibus.  Et’ 
fponfabo  termihi  in  .jfidfe  & fetes,! 
quia  ego  Dominus.  ] Sponfat 
ipie  fibi  animam  in  iempiter-j 
num,quia  nunquam  vult  ab  eiusi 
connubio  recedere  jd^on^t  abj 
iuilitia , dum  per  gratiam  iuftifi  • 
cat  • iudicio,  dumah  aduerfa- 
riis  liberat ; in.naifericordia , & 
mileratiombus  ydum  donis,  cx,- 


INST  1 T VE  ND  A.  85) 

leftibus  dicat;  & in  fide  > quia 
non  per  opera  fua/ed  per  fidem 
in  Chriftum,&  per  gratiam  in 
tantam  dignitatem  admilla  eft. 
2*  Ad  quem  venit  ? ad  animam 
meam,  cui  bene  conuenit  illa 

increpatio  fcripta  in  Ieremia; 

In  omni  colle  fublimi,  & lub 
omni  ligno  frondofo  tu  pro- 
fternebaris  meretrix.  ] collis 
fublimis  occafio  fuperbiendi  > li- 
gnum frondofum  incitamentum 
rebus  creatis  adhaerendi.  In  his 
femper  cecidi , Sc  me  fuperbiae, 
& impuro  amori  proftraai. 

3.  Ad  quid  venit  ? vt  ad  eum 
compun&a  anima  reuertatur , & 
iterum  benigniffime  in  le&um 
dulciffimaj  familiaritatis  admit- 

Iere. 

2.20. 

tatui.Nam  ait;  Tu  autem  for- 

Iere. 

nicata  es  cu  amatoribus  multis; 
tamen  reuertere  ad  me,dicit  Do- 
minus, &:  ego  fufcipiam  te.]. 

His,aut  aliis  fimilibus  medi- 

i 

tationibus  ; qux  paffim  occur- 
runt , poteris  torporem  depelle- 

. 

re,& 

i.Ti 

mot.2 


re* '&*.te  ad  deuotionem  excitare. 
Nec  longum  tempus  ad  hoc  exi- 
ftimo  neceffarium  , quia  mens 
per  orationem  matutinam  cale- 
facta , & per  curam  diuinas  p ru- 
fent ia:  ( de  qua  poftea ) facile  fe:; 
ipfam  colligit  > & ad  celebran-  j 
dum  cum  debita  deuotione  dif~ 
ponit. 

Gyuarta  praeparatio,  vfmpG  si  li- 
tationis. 

§.  IV. 

Ostrema  prae- 
paratio eft  vfus  poftu- 
lationis : nam  Sacer- 
dos , qui , vt  perfona 
publica , & nomine  Ecclefiac  fa 
cdfidum  offert , Sc  Chriftum  in 
cruce  pendentem  pro  omni- 
bus feipfum  Patri  in  holocau- 
ftum  offerentem  reprxilntat , 
debet  pro  oninibusJiommibiis* 
itixta  dictum  Paulhpro  Regibus* 
& munibus  *qui  in  fubiimitate 


9° 


De  vita  religiose 


instxtyendA.  pi 


hxnc,exorare,vt  quietam  & tran- 
quillam vitam  agant*  in  omni 
pietate,  & caftitate.  Debet  etiam 

(ibi  ipfi  eunda n^cdTatiai  & vti- 

lia  petere,  Yt  ex  merito:  tanti  f» 
crifitij  ,sr.  mendicitate  ex, eat  > & 

veras  animat  diuitias,  ac  cceleftia 

dona  conquirat.  Et  quidem  in 
ipfp  Miffie  decurfu  .atque  in  ipfo 
iacro  canone  . tempus  datur  Sa- 
cerdo  t i i in:  quo  fccrcto  oret  * & 
fpeciales  perfonas  pro  fua  de- 
uotione  commemoret. Quia  ve- 
ro mora  ilia  ex  confuetudine 
breuis  cft , vt  prapfenti  populo 
confulatur  i qui  non  potell  diu- 
tius in  Eccleiia  teneri , ideo  bo- 
num eft  confilium , 8c  ab  fpi ri- 
tualibus viris  vfitatum , vt  ante 
Miflam,generalem  & longiorem 
poftulationem  faciant , ad  quaiti 
ie  in  ipfa  celebratione  myfterij 
remittant.Et  quamuis  etiam  haec 
pofbilatio  fit  cuiufque  deuorioni 
gCv  affedui.  relinquenda  , ixeCj.ex 
•zdmpoiuione  verborum , lld  ex 


'0M\ 

t/x  c 


9Z  De  vita  religiose 


vndione  Spiritus  fandi  depen- 
deat, vi  fu  meft  tamen  mihi  quan 
dam  formulam  poftulationis 
fubiicere,qua  quidam  ex  noftris, 
qui  feruus  Dei  elle  cupiebat,  vte_ 
batur , $c  aut  in  praeterita  node*, 
aut  in  ipfo  mane  ante  celebra- 
tionem Miffa?  precabatur , vt  le- 
dor  ex  ea  rationem  precandi,  & 
mente  ad  Deum  afcendendi  perj 
poftulationem,  aduertat.  Ille  er- 
go non  ore,  fed  mente, non  ver-  j' 
bis , fed  afFedibus , fic  in  con- 
fpedu  Dei  politus  lua  defideria 
promebar,& pro  fe,ac  pro  omni- 
bus exorabat  4 O Trinitas  bea- 
ta , 6 Domine  Deus  meus  , 6 
Pater  potentiffime  , 6 Fili  fa- 
pientiffime , 6 Spiritus  fandif- 
fiitie  , o tres  Perlonge  reuera 
diftinda? , 6 vna  puriffima,  ac 
fimpliciilima  Deitas,  6 Audor 
natura? , o dator  gratia: , 6 prima 
ac  vniuerfalis  om ni u m rerum 
caufa , b vniuerforum  bonorum 
indeficieiitiffimus  fons.  Hic  ades 


Dd 


INSTITVEND  A. £J 

Domine  , non  minus  praefcns, 
quam  in  ccelefli  domicilio  in- 
ter Angelos  coramoraris.Adoro 
te  vt  Deum  meum  ex  toto  corde 
meo  , & ex  omnibus  viribus 
ineis:  atque  oro  te,  vt  eundas 
cogitationes  meas , eunda  defi- 
deria , verba , opera  mea  tibi 
fint  grata  & accepta,  vtque  me 
Sacerdotis  officio  fungentem,  & 
pro  omnibus  deprecantem  , co- 
i ram  te  fuftineas , meas  orationes 
exaudias,&  illas  non  fine  fiudu 
i tuas  miferarionis  expedias.  Gra- 
] fias  ..tibi  ago  , 6 bonorum  origo, 

1 pro  innumeris  & maximis  bene- 
jficiis  , quae  ex  momento  con- 
ceptionis meas*  vfque  in  hanc 
horam  de  tua  benignitate  fufee- 
pi  : pro  innumerabilibus  , quas 
;nuno>&ih  hoc  temporis  mo- 
ffiento  a te  fufeipio  : pro  infini- 
tis , quas  vfque  in  finem  vitas 
meas , & per  totam  aeternitatem 
fum  accepturus  ex  thefauris  im- 
menfas  bonitatis  largitatis 


94  De  vita  religiose 

Nam  & ego > Danhneyfine 
vlia  comparatione  minor  ium 
minimo  beneficiorum  tuorum; 
indignus  plane  vt  mei  recorda- 
reris/yt  me  fuftineres  , vtmihi 
minimum  ex  tuis  donis  tribiiefi 
res.Specialiter  autem  gratias  tibi 
ago,Deus,  <k  Pater  amanciffimcv 
ex  totis  praecordiis  meis. 

I.  - Pro  infinitis  diuitik,quasm 
facra  illa  Humanitate  vnigcniti 
Filij  cui  Domini  noftri  Iefu 
Chrifii  collocafti : & quia  eum 

j mihi  in  patrem,  m dodorem,  in 

i d licem  , ac  in  ? redemptorem  de- 

difti.  •;  . .em:unr.i  • ' * 

II.  Pro  lingularibus  ac  innu- 
meris donis , quae  in  beatiffima 
Virgine  Maria  matre  v ni  geniti 
Filij  tui  depofiiifti  3 & quia  eam 
mihi  in  matrem , in  aduot^tam*; 
in:  proredtricem  donafti  * n 
1 1 L Pro  maximis  benejidis. 
quibus;  ianftos  Angelos,omnef- 
que  ipiritus  cceleftes,cqmalaftir 
hecnon  Sc  pro  illis,  qu ibu smunc 

San 


INST  I TVEND  A.  95 

Sanctum  N,  velSanftos  NN 
quos  hodie  folenni  ritu  cele* 
bramus,affecifti. 

I V.  Pro  fingulari  beneficio- 
rum copia,  qua  eos  reples , quos 
efficaci  gratia  per  totam  Eccle- 
fiam  ad  perfedtionem  efrers , & 
ad  tuam  dulciffimam  familiari- 
tatem admittis. 

V.  Gratias  etiam  ago  tibi  , 6 
Pater  <Sc  Deus  dile£tiffime3ex  to- 
to conatu  mentis  meae  3 pro  hac 
eximia  mifericordia  tua^qua  me 
e miferiis  fieculi  eripuifti , & ad 
hanc  fan&am  religionem  vo- 
cafti , Sc  tot  adiumenta  ad  tibi 
perfedte  feruiendum  conceffiftL 

VI.  Pro  his  tribus  votispro- 
feffionis  meas , quibus  me  tibi 
ailigafti*  ac  cpiifecratiun  efie.vo- 
luifti : quae  tantum  abeft  vt  me 
fecifle  perniteat , quod  potius  ea 
iibentxflime  de  nouo  facio , ac 
tibi  milljes  8c  centum  millies 
perpetuam  Paupertatem , Gafti- 
tatem,  & Obcdietiam  promitto. 

__ _ Y IlTPro 


9<3  De  vita  religiose 

VII.  Pro  talentis  & donis  tum 
naturalibus  tum  fupernatiirali- 
bus  mihi  datis,  vt  eis  tempus  vti 
liter  & meritorie  collocarem  , & 
iuxta  meam  vocationem  aliis 
prodellem  , Sc  ad  foelicicatemex 
tua  mifericordia  confequendam 
me  difponerem. 

VIII.  Pro  hac  viciflitudinc 
confolationum  Sc  defolationum 
profperitatum  Sc  aduerfitatum, 
qua  vicani  meam  mirabilitei 
texis  , vt  neque  affidua  aduerfi- 
tate  decidam , neque  affiduicate 
pro  iperitatis  inebrier. 

IX.  Pro  hac  fanftiilima  &fu- 
blimiffima  Sacerdotij  dignitate, 
qua  me  de  puluere  terrae  erexifti. 

X.  Ac  tandem  pro  hodierno 
vfu  eius  , quo  incruentum  hoc 
facrificium  tibi  patri  obtuli , Sc 
panem  vitae  manducaui,  & illum 
mihi  mediis  fpeciebus,in  quibus 
vere  lates,  panis  Sc  vini,coniuxi. 

Et  nunc , Domine,  his  Sc  aliis 
innumerabilibus  beneficiis  tuis 

ani! 


animatus  alia  noua  fiippliciter 
poftulo.  Panem  nothum  quoti- 
dianum fuperfubftantialem  da 
mihi  hodie  : Non  eft  bonum  6 
Deus  meus  fumere  panem  filio- 
r um>&  mittere  canibus.  Sed  licet 
hoc  ita  fit  .,  tamen  aliquando  ca- 
telli comedunt  de  micis  , quae 
Cadunt  de  menfa  do  mi  no  tum 
fuorum.  Quare  licet  ego  in  do- 
mo tua  quali  ea  tellus  fim  defpi- 
cabilis , comedam  tamen  hodie 
beneficio  tuo  ex  hoc  pane  fi- 
liorum tuorum  > & ad  hoc  fa- 

cramentum  accipiendum  , & 
facrificium  tibi  onerendum^pofi- 
fibilitacem  & facultatem  con- 
cede. Da  abundamiffimam  gra- 
tiam > vc  ad  hunc  filium  tuum, 
ae  Dominum  &c  redemptorem 
meum  > tam  profundiffima  re- 
ueientia  , tam  firma  fide,  > tam 
humili  timore  j tp  feruida 
chatitate  accedam  > 
tibi  gratus  appaream , & omnes 
in  mefruclus,  huius  exi  m)  fieri* 


Matt. 

15.2*. 

27. 


i ?8  De  VITA  RELIGIOSE  j 

Bcij  & venerabilis  (aeramenti 
fufcipiam 

Et  quia  tu  Domine  hoc  iacri- 
Bcio  vis  placari  , & ex  merito 
& valore  eius  omnibus  bona 
largiri  j nunc  munus  meum  fa- 
cerdotis  implens,  volo  in con- 
fpe&u  tuo  cor meum  effundere, 
quia  filius  tuus  vnigcnitus  ad 
omnia  potens  eft,ob  merita  infi- 
nita eius  pto  omnibus  apud  te 
deprecari  conflituo. 

Miferere  igitur , 6 benigniifi- 
me  miferationum  pacer  , toti 
mundo  ? & eum  fide  ac  fcientia 
tua  repi  e,&:  gentes  a fide  alie- 
nas ad  veritatis  notitiam  coft- 
uerte.  Tureas  , Mauros,  haere- 
ticos , fchifinadcos  , idolorum 
cultores , ac  perfidos  ludios  in 
domum  Ecciefi#  tuse  iam  eadem 
obfecro  ihrrare  compelle.  Non 
pereant  tot  imagines  cme*non  fit 
in  iliis  vtacuiis  & inanis  languis 
pretiofiffimus  filij  rui.  Lugeo 
Domine  coram  te  hos  fratres 


meos 


meos  aittitos  a jcg  > ^ n ego  pol- 
fem  omnium  i liorum  intel- 
ie&ibus  in m erederem,omnhim 
voluntatibus  td  > o- 

mniura  viribus  tibi  perpetuo iei> 
«kem.,At  nihil  poifum  1116  defi-s 
4erare  flercy  3c dHi4eria  mea 
cdx am , tanraiiihaidlate  profim 
depei  Mifeatiie  DoromeEcckike 
y/auge  in  -ea  pwkat^m  fideiy 
Sc  munditiem  £&n<Q:i tari s v eam- 
que  labore  virorem  Apoftoiico  - 
mm  per  ratum  orbem  terra- 
mm  e^tendf . * Reipiee;  benignis 
oculis  kiftas  ipfius  * iliosa  prae- 
cipue, qiii  ad  perfc&ioncm  pro- 
perant , & in  eis  iiiftitiam  tacua 
& augmenta  v refpiqe  etiam  pec- 
catore^ crimine  gratii  forden- 
M s eos  ad  re  trahe  , & a 
tam  nuiero  ftatq  potenter  eripfe. 
Adiuua  Domine  fiunmum  Pon- 
tificem Nv  vi  cariem  tuum  > ca- 
put: 1 Ecciefimitite  , paftorem 
gregis  rtbi^.ltfarfcaiit  ■ verbo  & 
exemplo  pr  eluceat  y & 

~ iT~i 


iog  De  vita  religiose 



optimo  regimine  ad  falutem  di* 
rigat.  Intende  oculos  mifericor* 
diae  tuas  in  Yninerfos  : Patriae  ! 


chas,  Archiepifcopos  > iEpiito- 


nent  >&  (alticem  animarum  cd* 


montem  politas  p&  vt  eatri^i** 
tae  puritatem  arripiant  r qnam 


& iia  ymuerfos  gubernatores,  in 
nobiles  > pkbeios  , & in  omnes 
eps  $ qui  ad  ijtatum  fpe&ant 
(i^larem.  Libera  eos  ab  ad- 
uerlariis  tuis iu/age  eos  pace 
ma^dita  ob%nancia  mandato- 
riam tuorum  > yt  fecundum  quod 
Ghriftiai^os  decet  , viuant,  &c 
e^m  > ad  quam  creati  funt  , falu- 
tem  acernam  obtineant.  Ne 
obliuiicaris  . regnorum  & prin 
Ecclefiae  tnx  , fcd  ea 
tac  potentiora  hoftibus  fuis/ 
exercitibus  eorum  cqntrrfdei 
mx  hoftes  yi&oriam  tribue,  & 
r^flaria  ad  vitam  iftam  ?quie- 
te  tranfigendam  benignus  im- 
perti* A^ro  etiam  coram  te 
b Domine  parentes  meos/ratres 
> cognatos  meos  , amicos 
meos  , dc  ompes,dos , quife  aut 
fua  meis  orationibus  commen- 
darunt, vt  eis  donesquod  volun- 
tati tax  placitum  , & faluti  eo- 
rum profuturum  eile  cegnoue- 
ris.  Offero  quoqiie  tibi  omnes 


102  De  vita  'religiosa 

captiuosi  vin&os  ? asgcet6$>  ten- 
ta tos  , tribulatas  > agoni zantes/ 
& in  aliqua 

tim  extrema^1  aut  graui^co^fti- 
tutois * vt  ex  tua  kr^tare  lit>er- j 
ratem  y fal 

(dationem , bonam  morte  rrH&; 
re  me  dium  fuarum  ne^ieflStattim 
acoipkftl.5  ;E^W4itii^-^k^runi 
filium  tuum  cruce  pr^kimii- 
cis  orantem  ; fuppkx*  Sc  acdii^ 
oro,6mitiffime  patet^pro  orrnii- 
bus  inimicis  liieis^quos  intime 
diligo  y vt  eis  in  omnibus  bend- 
ftd#$ , 8£  pro  iiifamia  > ^ua  me 
l«rerunt^ork>rei^  ei^prodefra- 
(Silonibus-  bonam  kmairi  * prb 
odio  in  me  fah^ifTtmtim  anio-i 
rem  uuim>&  pro  omnibus  mWlk 
aduerstim  tm  irrogatis  bo&a 
temporalia  fahm  eOrroA  v¥ili&, 
5c  sternam  vitam  tribuas.  Re- 
fpice  benignis  oculi  s animas  in 
purgatorio  detentas  praefertim 
N.N.&  aliorunnpro  quibus  ora- 
re teneor  , da  ei$'  Angelorum 

, : a con  fj 


i N-S  X I T VXHD  A»  IO) 

confolationem , poenarum  refri- 
gerium , & cito  purgatas  ad  coe- 
lcftes  {edes  admitte.  Tandem 
oro  Domine  pro  his  praelatis 
meis  N.  N.  & pro  his  dile&ifli- 
mis  meisN.  N.  vt  eos  perfe&os 
facias,  ab  omnibus  grauiter  pec- 
candi occationibus  liberes,  & in 
omni  eis  neceflitate  fiibuenias. 

lam  o Deus  meus,b  refugium 
, meum,  neceffitates  meas*  & mi- 
ferias  meas  narrabo  coram  te, 
non  vt  tu  eas  fcias, fi  quidem 
omnia  aperta  funt  &;  manifefta 
oculis  tuis  , fed  vt  dum  ea  apud 
i te.  cum  gemitu  & affli&ione 
: pronuntio > defideria  tuas  mife- 
rationis  accendam  in  me  > &c  re- 
| media  ac  dona  ex  tuabenignita- 
! te  promerear  :~  Pcceaui  Domine 
: fu  per  : numerum  * . maris, 

; multiplicatas  fui>t  iniquitates 
j mea^  non  fitm  dugnus  intue-; 
ri,  nec  afpicere  altitudinem  cxli 
pras  multitudine  iniquitatum 
mearum  : veruntamcn  propter 


104  De  vita  religiose 
filium  (tiledtiflimum  in  ara  cru- 
cis immolatum  dimitte  vniuef- 
fa  pefecata  mea , & munda  me 
omnino  ab  omnibus» 
meis.  Concede  milii  vfcriffitftaSft 
contritionem  5 qiia  peccam  pro- 
pteric  $c  ex  tuo  amore  dctefter. 
Fac  etiam  Vt  dignos  frudus  poe- 
nitentia faciam  , Sc  ailiduis  cor- 
poris mei  afflictio  ni  b us  >ne  c non 
lacrymis  & gemitibus  p cenaS 
pro  peccatis  debitas  reddam. 

Da  mihi  Domine  veriffimam 
mortificationem  to&i  iudicij,  vo- 
luritatiis  „ meorum  afifc^um 
ienfiium  j neiftis  qui^d^malumj 
proni  fimt , aliquando  dfc&ptuS, 
ab  his  qua:  tibi  placent,  ^bducar.i 
Da  mihi  vetiilimu  contemptumj 
omnium  terrenarum  , &r  vt  net 
honotes  quaeram,  nec  dignftatel; 
ambiam , nec  diuitias , aU0Volfl£ 
ptates  fufpirem,  fed  omnem  ho- 
norem  meum  , omnes  thefauros 
meos^,  & delicias  meas  in  te 
norurnomnium  fonte  ixipiciani. 

f :i  Libe 


I N STI  T V vE  N*  D A»  105  | 

Libera  me  ab  omnibus  tenta-  » 

tionibus  Sc  dolis  inuifibilium 
roflbium  meorum , ab  his  praeci- 
, quae  vcniunt  fub  fpecie  bo- 
3ri  v ne  banmii  inqttirensia  vero 
mfifo&iudh&in  n ' \6  f.  ;;  ■ ^ : 

Ganeede3Domine  Deus  meus, 
vt  fides  ^ quam; te  donante  fiifce^ 
pi  , femper  in  me  deruetur,  fem- 
per  augeatur.  .lUm^iua  mefitem 
meam  fupernacurali  lumine  «,  vt 
myftetia  diuina  cagnofcat  , & 
quae  de  te  ac  de  filio  tuo  credi- 
mus, perfe&ius  intelligat.  Con- 
cede firmiffimam  fpem  > qua 
mei  penitus  dbliuifcar,  finu 
prouidentise  omnes  curas 

meas  collocem  yi&Hdtam  aeter* 
tiam  ac  onmia  ad  eam  confe- 
qumdam  necefikia , me  confe-  j 

quutimtm  de  tua  benignitate  j 
confidam  : coheede  perfediffi- 
mam  ckatitatem , qtia  te  & om-  j 
hes  p^otimos  meos  ar4entiffime  ] 

diligam.  Da  mihi  refignationem 
fmth  > &c  cum  tua  voluntate 

mr  E 5 4 


io6  De  vita  religiose  > 

concordiam.  Exhilara  menrcixi  I 
meam  prasfenria.  bonitatis  xm*: 
Paca  di  rranqmlk indma  -ritea 
pace  tua.  Accende  mezeioho- 
n^ris  rui  y &.  falutis  frarrum 
meorum  , & infundi  affe&um 
mifcricordL»  q*ao*  m&jhOdc 
doloribus  proximoronxcmiipa- 
tiar  2 eis  fecundum  meam  irn^ 
beeiilimem^fiiciciirraim.  i 
Perfice , ofa&or  mcusjinrel- 1 
ledtum  meum.ptudsritia  & dif- 
cretionc , vc  mediam  in  onca*-* 
bus  teneartnTribue  mihi  cor  do- 
cile ne  peojemus  in  meo  lenfu 
perbitam.  Solicita  rue  fertiore 
tuo  j,vt  tibi  non  oicimnter^non 
legniter  »fed  diJigenriffime  fec- 
uiam.  Et  virtute  ciramfpedHo- 
nis  & attentionis,  exorna*  y,t 
la  animas  meas3:qua5ybique  mtiu 
quotidie  inficliantur,  caneam», & 
nihil  per  incuriam  tibi  minus 
gratum  minusve  acceptum  eifi^ 
tn. 

Perfice  voluntatem  meam'1 
vir' 


IMS  TIT  V E n D A.  K>7 

virtute  iuftitia*,qua  libenter  vni- 
cuique  quod  ifuum  eft  , tribuam. 
Subiice  me  tibi  religionis  virtu- 
te, & donum  orationis  pra?be,vt 
in  omnibus  tuam  laudem  quae- 
ram; & tibi  puriffimum  cultum 
iatriae , & Angelis  ac  fandis  tuis 
debitam  duliae  venerationem  ex- 
hibeam. Da  mihi  cor  ob  peccata 
mea  poenitentia  compunduin, 
erga  parentes  pium , erga  maio- 
res deuotum , erga  praelatos  iiib- 
iedum  , erga  benefadores  gra- 
tam , erga  amicos  affabile,  in  fa- 
dis  fimplex , & in  didis  vemm. 
Tale , inquam , vt  cor  dulcifiirai 
fili)  tui  imitetur , & tibi  femper 
ab  eo  amabile  obfcquium  defe- 
ratur. 

Pejtfice  irafeibilem  meam  ro- 
bore fortitudinis , quatenus  in 
aduerfis , vt  decet  fe  habeat , & 
aduerlitatis  pondere  preffa,ab  eo 
quod  re&um  eft,nunquam  exor- 
bitet. Da  mihi  animum  magna-1 
nimitate  confpicuum , in  rebus 

: " E 6 

' 


jloS  I) i^Vlfa  REEitioSE  j 

!J obfcqaij  tui  fecuiritatc  laetum , . : 
i bona  fieculi  pro  te  cOiikmm  n- 
ce»i  > dolores  & aterbitates 
Aftagttasij  & multo  tempore  dii- 
i rances-  fuftiiiencerti  , & in  eo' 
quod  bene  Ccepir  , conftantet; 
perfeuerantemiquia  Vox  eft  Filij ' 
tui , quod  h6n , qui  coeperit , & ^ 
turpiter  k cdepffe  deftkei-ir 5 fed 
qui  perfeiterauerk  v%ife  |n  fi- 
nemjliic  faluus  erit. 

Perfice  cbcupifcibiiettt  meam 
pulchritudine  teftperamiae,  qua 
& omnia  turpia  fugiam  f & ho*- 
uefta  con’fe&e<r , & ih  qffld  cM1 
pSris  fokiivmeteffiiEiit^ii  -reipi-j 
eiani. Indue  me,D©mihe , abiti- i 
ntotia  8e  Ibbrietate^ quibus  iai 
cibo  & potu  debitam  mcnfuranp 
teheam’  eWftitate  ‘8c  ptidSbkia,! 
qufbufc  corpus  iMtttii  { 

tHUib  j immdum:&  dmmacHla-j 
tum  in -officio  cofttineam  : man-, 
fuetudiiae  Sc  demeriti^  quanilh  | 
mimftyrfb  iihm  ac  Orfiheni  ih~j 
dignationem cohibeam  Ne  eoft- 


I N S T I T V E N D A . 3 0<3 

i fandas  mc,  6 Deusaneus , in  hac 
J petitione  mea  , fed  tribue  mihi 
IjJi-iEftamiffimam  humilitatis  vir- 
Ituccm  *><<|ua  Chtiiti  Bilij  tui  & 
[ttwWfltliiii  mei:  verus  dilcipulus 
,‘mttiytk  :nieipfiww(fic«t: it'uefa; 
'littti ) omniat»  viliflimum  repti-, 
ceiti  / ■&  omnem  'huitts  foculi 
Ipletwlomtt  contemnam.  Da  in 
Mkkttiibus  ukxteftiat»  , in,  ore 
ifilefttkim  ,:urvfu  forum  pa^pern 
itaris  amoxem  , & omnis  curiofi-: 
itatis  vi&oriam,  Vt  nihil  in  «he 
fot a,  :qa©d  tuae  maieftati  difpli- 
ceat. 

Requiefornt  (uner  me  > DoW 
imiae,  4ona  Spiritus  foafoirtri, 
Spiritus  {apientise»&  intelkdus, 
iSpititttSJdOttfilij,  & fortitudinis, 
ISpMtttsffefctttfo , Scpietatis  ><M 
jrepieat  me  Spiritus  timoris  tui  j 
fofoisdouisfmol^is  hitejfiaiTtv  & 

ttt  mati  •eirwfte  perfidar.Exialik 
«errh  rtfoiis  & <^mdis , iqus  ad 

jran&itat£ffl  «oa  pertinent , e*' 
foihi  folhm  trribae  qute  ad  fa- 


Ui 


In 


no  De  vita  religiose  i 

lutem  animae  meae  , & volun- 
tatem tuam  explendam , condu- 
cant. Fac  etiam , Domine , vt  in 
his  miniftetiis  occuper , quibus 
tu  glorificeris  , & cum  aequali 
gloria  tua  rogo , vc  i in  humilio- 
ribus, & quae  minus  apud  ho-  ' 
mines  fplendeant , me  occupa-  ; 
tum  efle  velis.  Da  mihi *vt  in  j 
donis  & talentis  de  tua  manu 
fi*lceptis,meipiiim  non  quaeram,  j 
fed  tuam  laudem  & gloriam  » ac  i 
Iefu  Chrifti  Filij  tui  exaltatio-  j 
nem  exquiram.Da  mihi  per  infi-  j 
nitam  bonitatem  tuam  perfeue-  ! 
rantiae  donum , & vt  nunquam  : 
per  crimen  aliquod  a te  feparer,  ! 
fed  vfque  ad  morteni,&  in  aeter- 
num in  tua  gratia  perleuerem:  s 
Da  mihi  per  immortalitatem  { 
tuam , & per  landtillimam  mor- 
tem Redemptoris  mei,  bonam 
mortem,&  vt  poft  bonam  vitam  * 
in  te  moriar  morte  iuftorum: 
Tolleit  me  nimiumamoremhu-  j 
ius  vitae,  & nimium  ac  immode- 


| I N S T I T V E N D A.  III 

1 catum timorem  inoms:Da  vt  itaj 
viuam,  quod  poffim  dicere  cum 
Apoftoto  tuo  > Capio  dillolui, 
&.  e Ile . cum  Chrifto.  ] Da  inti- 
mam 1 1 ucoa  'hp&x:  •taocris'  vt 
mundiblaiadiemisiheeebrasftt1- 
giara:Da  intimum  faporem  qter- 
mtatisyvt  lxtus  tranlitoria  defe- 
ram : Da  veram  relignationere 
in  tua  ire&iffima  voluntate >.  vt 
quando  * &;  quomodo  difpofne- 
risr>rbintj  abfcedam : Sufcipe  fpi- 
ritummemn  gratia  tua  & chari- 
tate  veifitum, vt  tibi  in  sternum 
adhx^bt  :Au£er  denique  a me 
quidquid  me  in  alfcquutionc 
perfe&ionis  detinet , & poten- 
tifftma  adiumenta  ad  fan£te  vi- 
wendum  , & foelicitermorien- 
dn«ii;atiribue,  H*  funt  > Deus 
meus»  petitiones  me* : haec  funt 
defideria  mea , quas  impleri  cu- 
pii® > & peto  per  migrationes 
tuas , non  folum  itj  me,  fed  & in 
omnibus  proximis  meis»vt  lem- 

pet  tibi  placeamusin  hac  vita>& 

■»  ... 


Phi- 
lip. i 
'*!• 


. —«» 


V HZ  De  VITAf  REUG  1 OS  e 

in  futuri  .tuo  alpecfcu  iartemur^ 
Amen. 

Sic  ifte  fuam  poftulationerii  ; 
no& formabat,  vtfeadMiilam 
,diei  lequemtis  difpbnerer»  in  qua 
dimidiain.  horam  plus  nhinufve 
ordinarie  infiimebat.  Talis  ta- 
men eft  precatio  ifta,  vt  poflit 
ad;  minus  temporis  fpacium  ;an- 
guftari , &c  ad  vnam  horam  , & 
longiora  norftrs  fparia  afFeddbm 
&C  defideriis : crebrefcetibus  pro- 
trahi. T u ex  frir  qu® diximus, 
poteris  aliquid dumete , quo  te 
ad  Iaeram  faciendum  disponas. 
Illud 'autem  certb  icias  ,-ft  hjx 
omnib*  affueleas, te  cum  magno 
frudu , & cum  exigua  difficul- 
tate , aut  cum  fumma  facilitate 
faerumeffe  fa&urum.  Maauiube 
prudenter  diipofpta,  paranvtem*- 
poris  infumimty&  multas  fecum 
occupationes  admittunt.  < Nos 
enim  non  teligiofos  foiitark», 
fed  animarum  falutema*rant<es 
inftriiimus , quos  icimus  his  dt 

limi* 


I N S T I T V B N D Ai  '11$ 


fimilibus  deootionis  -ftudiix,  nec 
a minifteriis.ncc  alirerarum  ftu- 
diis  impediri,  fed  mirum  m mo- 
dum ad  veraque  iuuari. 

■{  i fibri  O \-HT  einom 

Cap.  VII. 


Ic  paratus  atque 
difpofitus  9 con- 
uenienti  tempore 
puo  Mi  fla*  cele- 
branda ad  facra^ 
rium  accedes  : Ibi  genuflexus  te 
brettiter  praeparabis  * fan6fcam 
Trinitatem  & Ungulas  eius  per-i 
bnas  inuocandovl Ibide  quo  fo 
?ra  diximus»  non  ore,  fed  mente 
attenta,  $c  deuota,  quantum  po- 
terat ( vt  mihi  quidam  narrauic ); 
hanc  praeparationem  -periicb- 
bar.©  beata Trteicas; Dens  meus 
3c  Dominus  meus , huc  facrifi- 
cium  corporis  & fanguinis  Fili) 
tui  celebraturus  ivei^o.  i*ln  con- 
-i-cllionem  ...  io  premi  domini) , 


i 


VITA  HE1JGI05E 

| quod  habes  in  omnes  creaturas* 
& lubiedionis  omnimode3quam 
habemus  ad  te.  2.  In  comme- 
morationem acerbiffim*  paffio-i 
nis  (k  mortis  Iefu  Chrifti  Filij ; 
tui  & Domini  mei,iuxta  illud, 
quod  iple  pratcepit  nobis  , di 
cens  : Hsc  quotieicumque  fe- 
ceritis , in  mei  memoriam  faeie- 
is.  3 . In  gratiaram  actionem ; 
nfinitarum  diuitiarum  ian&iili- 


na:  Humanitatis  eiufdem  Filij 
ui,  & Redemptoris  mei , ac  fin-; 
, «larium  donorum,  quibus  affe- 
ifti  beatam  Virginem  Mariam,, 
mnes  Angelos,&  San&os,  pr*- 
Jpu£  autem  N.  cuius  hodie  fo- 
rtunem memoriam  facimus. 

4.  Item  in  a&ionem  gratiarum 

Omnium,  bcilffirinnmvi  ' AMtU...l 


f 


I N S T I T V E N D A;  ilf 


i ctlfitate , aut  negotio > pro  quo 
celebrare  teneor.  6.  Itemque 
iccundario  offero  pro  remiflione 

omnium  meorum  peceatorutp, 

vijdpTo  •mortificatione  mearum; 
paffiobum , vel  pro  elongatione 
intelle&u  & affe&u  ab  omnibus; 
creaturisi  yel  pro  adeptione  vir - 
tittumiVel  pro  obtftione  feptctn 


perfe&ajceharaatis,  vel  pro  con-; 

iequenda  gloria  tua.  Amen. 

O Pater  potentifltmc  > eccc  ac- 
cedoad  celebrandum  *ad  laudem 
8c  gloriam  tuam  , ad  gaudium 
•j  omnium  'An^e  lor  irmi&  $ amSko-  i 
, tutu  i,  aff  rerailfionem  riofttorum  j 
| rijfrioprinm  ani-l 


Ecctefiae.  Supplex  orw  per  omni-; 


donorum  Spiritus  faiitli  tui>  vel 
pro  dono  orationis  > Sc  thefauro 


»6  De  vita  R££  i g a OSE  " 

i es  5 P«r  gratiam  yiuific£s  me : tu 
qurlux  es  /illumines me : tu  qui; 
ignis  es,  accendas  me : tu  qiii? 
qmes-  es  , tranquilles  me  : tu  qui 
! PUEitas  es , podficnune  c tu  qui 
; iameiaes,  ktifidesme.  Supplex 
oro  per  dapienciam  tuam  ,,  ad! 
digne  celebtadum  illumina  me  •' 
O Spiritus  Patris  &Hij  fimda£ 
iune , ecce  venio  ad  celejbran-l 

dum,vt  efimia  gratiainduasasic,- 

oc  ieptem  donis  ruis  ornes  ani-, 
mam  meam.  Supplex  oro  per 
unmen&m  charicacem  ruam,  ad 
digne  ■ beldacandwb:  uiflamoia 
mc\  « ri  mahoJ  " ■ 
Sic  3 aut  ali  ter  demi  a pr^pa- 
ratus,  & fpiricu  colledhis,.  omnia” 
illa  deuorc  quantum  potueris, 
racie^quaadinlpe^bioiiem  Mil- 
<al,s  • 'otionem  manuum  , pk,- 

paraaonem  otlids-.,  & 

applicationem  facrorom  mdu-  l 

mantorum,  qxiK  mater  Ecdeiia 

radenda.  -rubet.  In  acceptione 

veftmm , cuiuiq-qe  iignificacin- 
: , 

— — nem  / 


I N S,TJ  T V/  E M D A.  1P 

n#n  aduertes,  de  qua  multa  paf- 
Cm  apud  Ecelefiafticos  authores 
muenies  , & decenter  ornatiis, 
mente  deuota  y -Sc  omnino  ab 
huius  mundi  rcbos  amvlia  , vt 
vicem  Chrifti  fummi  & primi 
Sacerdotis  gerens, ad  altare  re- 
uerenter- accedes. 

Ia  ipfoMiir*  decurfu  ita  facra 
myfteria  ptetgas:»  vt  magnam 
exterius  & interius  reuerentiam 
obfcrues;  diquum  enim  eft  ,vt 
anima:  corporifqae  Creator  ab 
vtroquc  honorem  & rcucrcn- 
tiam  accipiat.  vEquum  etiam,  vt 
fi  anima  ©ei  vifione  farianda 
eft  , & corpus  dotibus  gloriofis 
ornandum,iftud>&  illa  Deo  glo- 
rificator» eorum  per  reucrc-ntiam 
fe  fitbdahtu  Quin  , & Chriftus, 
qui  ipttous  hoc  iacrifieium  lui 
corporis  & fimguinis  obtulit, 
carne  fimul  & mente  pallus  eft, 
& vtraque  portione  fui  noftram 
falutem  cumuit»?!  dtfcas  tu  vtra- 
qrfe  pllte  ttotcoepore  & animo, 

illi 


h8  De  vita  rejugi^sb 
illi  feuerentum  exhiberet 
<iiiQ  funt  duo  aera minuta,, qo&  j 
oblationibus  rerum  externarum  | 
mperbiso  cordibus  ^ralh&fcl 
proferuntur,  Sc  duo  talenta  quid 
bus,  praemia  gloria  corporis  & 
animas  comparantur. 

Retierentiam  exteriorem  cu-< 
ftodies  jfi  factas  casrcmoni».- ab 
EcclefiainlHtucaspulchrc' auen- 
te  , grauiter  , & cum  quadam 
dignitate  perficias.  Si  -cum- -caput 
inclinas , ita  inclines  , vtqui  Dei 
beneuolc ntiam  t ibi.  co n cii ias  : fi 
cum  gciuiftedjs,:ita  eenufle^as; 

vt  qui  Deo  te  fiibmitti $ £.  fi  cinti  ! 
Hoftaam y&  Calicem  benedicis* 
ita  ligna  illa  lacra  facias,  vt  qui 
jacrificium  Deo  acceptiffimuin 
benedicis : /i  cum  verba  Mida? 
profers  ,rita  ditlm&e,  & elar^ 
proferas ,vr  qui  Deum  ipftmi  aJ- 
loqueris:!!  denique  i ta  omnia  ibi 
dicas , 8c  feciasq  vr  dignum  eft 
voce  promit  &^rone  f&fici; 
quas  Dei  Spiriru  >fim&am£tele^ 

fiam 


fiam  regente  approbata  fiint  > & 
inftmita.  Miniftri  Regum  & 
Principum  Tuas  habent  trba- 
nitatis  Sc  comitatis  leges  , quas 
nefas  eft  praeterire:quidni  Eccfe- 
fia  Spiritu  veritatis  edc&a  illas 
caeremonias  inftituat  , quibus 
erga  Deum  officiofi  & vrbani 
fimus  > 3c  ei  comiter  8c  decenter 
feruiamus  ? Si  ergo  magni  mo- 
menti efie  videtur  erga  magna- 
tes  huius  firculi  vrbane  nos  ha- 
bere y&c  in  nulla  re  quantumuis 
minima r ad  reucrentiam  eorum 
ipectante  deficere : quanti  mo- 
menti erityfummum  Deum  fignis 
reuercntix*  ab  ipiomrct  per  Ec- 
defiam  inftitutis  abfqtie  vilis 
defedibus  honorare  ? Quid  era 
uiusfiquam  ipfiDeop 
flexio  nes  & fubmitre  re , & ciper 
hoc  fignum  latrix  cultum  exhi 
bere  ? Quid  Tublimiiis  , quam 
Hoftiam  & Calicem  > in  quibus 
Deus  ipfe  latet  > crucis  figno  be- 
nedicere ? Quid  excellentius  , 


Efth 
15. 10. 


Efth., 
4 *•  i 


lio  De  VITA  RELIGIOSE 

quam  Deo , nomine  totius  Ec 
defias,  vota  & orationes  offerre? 
Quid  mirabilius,quara  hoftiam, 
cui  praefens  adeft  filius  Dei  ,nw 
nifeus  tangere, & frangere3&  huc 
atque  illuc  monere  ? Ha:c  qui 
feilinantcr^Sc  diftra&:e,&:  incon- 
fiderate  facit,  magnum  indicium 
praebet- , quod  lumen  fidei  nu? 
bibuS;  incanfiderationis  6c  di- 
ftradi onis  obtentum  defert.  De 
Efther  ad  regem  Afluemra  in- 
grediente  ait  fcriptura:  Regina 
corruit’ & in  pallorem  colore 
mutato , lailum  iuper  ancillulam 
rediiiauit  caput,  ] Et  tu  curam 
Deo  tuo  , coram  rege  omnium 
regum,  & Domino  dominan- 
tium y reuerentifsime  genufle- 
xione  non 'corrues  , 3c  tantam 
maieftatem  non  metues  ? Gmit 
quanta  attentione  & contritio- 
ne cordis  harc  eadem  regina  pro 
temporali  falute  ludaeom  exora 
bat,  quando  dicebat : Domine 

mfeqni  rex  noder  es  fo!us,,idiuua 


I N ST  IT  VE  N D A.  121 

me  fol i cariam , 6c  cuius  pra^tei 
te  non  eft  auxiliator  alius.]  Cum 
quanta  debes  tu  Dominum  de 
precari^qui  non  tantum  omnium 
fidelium  temporalem  faluterm 
ifed  etiam  fpi  ritualem , expofcis? 
Baptifta  loannes  non  tangebat 
corpus  Domini , fed  capiti  eius 
aquam  infundebat  , & tamen 
ftupens5&  tremens  clamabat: 
Ego  a te  debeo  baptizari : 8c  tu 
venis  ad  me!  ] Quanto  tremore 
Sc  ftupore  deberes  tu  hoftiam 
ipfum  Chriflum  continentem 
tangere'  v & rurs  inanibus  con- 
tre&are?  Depone  igitur  puerilem 
ruborem , turpem  que  verecun- 
diam^ tam  reuerenter  &c  quiete 
in  altari  te  habe  y ac  fi  folus  3 Sc 
fine  teftibu  s te  expe&antibus  ef- 
fes’>&  ac  fi  rem  fumrni  momenti* 
ficu t re  ve ra  facis,efii teres . N ec 
mihi  curte  eft  admonere  te  ne  in 
fidvb  f&cibndo  fis  .morofus  , 
poplite  hftanti  mokftus.  In  ea 
enim cetate  viiiimus  ,111  qua  plus 

s- 

F 

122  De  yita  religiose 


nimio  iftud  praeceptum  obfer- 
uamus , & f ne  populo  tardio  (ii- 
mus , cum  ftaudalo  v & iadura 
fpirituali  ipfius  populi,  feftinan- 
ter  & indeuote  iatis  myfteria 
ditiina  peragimus.  At  fi  cupis 
menfuram  in  opere  tantae  maie- 
ftatis  tenere  debitam  , in  facien- 
do facro  femihoram  expleas  ,& 

' permittitur  tibi  vt  tantillum  ex- 


cedas. Hoc  enim  tempus  nev 
facrtim  audientes  admodum  oc- 
cupat , & fufficiens  eft  vt  fanda 
myfteria  rite  ac  deuote  , pro  vt 
ab  Ecclefia  inftitutum  eft  , cele 
brentur. 

Ad  teuerentiam  interiorem 
pertinet  quod  cum  celebras , de 
te  ipfo  humiliter  fentias,  & ficut 
viliflimiim  & i^norantiflxmum 
mancipium. , ad  fummum  regem 
& fapientiffimum  principem  ac- 
cedas. : Accedis  tu  paruitas  ad 
magnitudinem , tenebra  ad  lu- 
cem , immunditia  ad  faridita? 
tem , infirmitas , ad  poteftatem. 


crea 


| ' I N S T -I  T V E N D A.  II  j 

creatum  ad  Deum  creatorem 
tuum.  Quanto  ergo  timore  . 8c 
tremore  v quanti humilitate , & 
tui  contemptu  ><juarita‘  Domini 
adiimatton  e de  be  tes  accederet 
liraeiiti s agnum  Palchal em  co~ 
niedcntibus  picTceptum  erat : 

Et  comed^tii  feftklantei* : ^ He- 
bfcam  aut^m-haben  t1 1 n£  fttfi# 
detis  cum*  extafi  & * p&uore/] 
Quia  Videlicet  agnum  immacu- 
latum Ieftim  Cbriftum  , cuius 
ille  typicus , figuta  furti  tremem 
tes  > &:  rqua(tipte^uerentia^4 
pentes  fitmui  iit  hac 

menfi  manducaturi.  Pauet  Mo- 
fes  3 quod  Deus  illi  legem  /cri- 
ptam admini  ftratierit  p & cum 
eo  verbadnircuetit  P?  > Ecce>ait. 
oitendit  iiohis* r DoptimiS  Deus 
nofter  maieftateri  magnitu- 
dinem- feam  * vocem  eius  audii 
uim  p i de  medio  ignis  y & pro- 
j bauiMu  s :hod  I#  -qtfod 1 kjq  liante 
\ vdxeidc  tfam 

me.  Ijt  N * rioip  fvoeem 


Exo- 
ai.  i2. 

ii. 


0:  utc 
ro.  $. 
24. 


1 

IZ4  De  vita  religiose 

_ : _ 

eius  audimus,  fed  ipsumet  Deum 
intra  pr^cordia  recipimus,  quid- 
ni  ad  tale  fadhim  pautarous; 
Gerte  offendit  tibi  - Dominus  r S 
Sacerdos  , non  tantum  male-; 
flatem  fuam , fed  & bonitatem  ’ 
fuams  non  magnitudinem fijarnr, 
fed  affabilkatcm , &e%atechaH 
tit^ttmrfuaipi  ■ Certe  nm:  m&&\ 
tonitrua , nec  vides  fulgura  jMJ* 
viurpas  voeem  eius , cum  eius 
perfonam  deferens,  dicis;  Hoc 
cft  corpus,  meum  Hic  eft  fall- ; 
geris  meus  : ] 6c  vides  benigni ta- : 
tem  eius , cum  .fidei  oculis  eum  • 
pradcntem  intueris  : quomodo 
non  extafi  $c  ftupore  reple  beris  ? 
Hanc  veriffimam  cognitionem 
ttijhpetit  a te  EcQiefia,cum  iu- 
bet : non  tantum  femel  , ; non 
tantum  bis,led  teiyiUa  verba*  ■ 
Domine  non  fum  dignus  ,,]  & 
carter&ante  fatramenti  fumptio- 
nem  repetere,-  Ter 'eni,m  indigni 
fumus,  quia  odmmo  & omni  ^ 
parte  Dominum  Jumereiridigm 

fumus 

* N S T I T VENU  A.  llj 

fumus. Indigni  prorfus,quoniam 
eum  offendimus  , eiufque  man- 
data ian&iffima  proterimus. 
Indigni  , quia  oicitanter  &ne- 
glig^nmr  illi  deruimus.  Indi- 
gni > quia  nunquam  plene  & ex 
toto  corde  illum  diligimus.  In- 
digni , quoniam  fumus;  terra , li- 
mus, fterotis,  & ii  quideffi  peius, 
vilius:  i IpieLauteiii;  eft  Deus 
ipotencdEnam^doinirius  ptuden- 
• riffimus , & redemptor  omnium 
ian£Hiiiinus.  Eoflrquam  ergo  te 
i iplum  diligentifsime  ptopataue- 
f ibiicir  ifem <b  difpofueris, 

reputante fufeeptiDnre  tanto  ma* 
ieftatis  indiguum  ; dicque  ad 
Dominum  : Ergo  ne  putan- 

dum eft , quod  vere  Deus  habi* 
terfuperterikm?  Si  enim  coelum 
&>  coeli  Obelorum  te  caperemon 
poliunt  , quinto  rhagis  dprmis 
iioc,  quam  odificaui?  ] De  omni; 
‘tua  ibiicitudine  ad  digne  cele- 
brandum diffide Sc  de  foia  Do- 
mini  re  ad  hoc  munus  vocantis 


S.2/. 


1 16  De  vita  rei ig i o s e 


Hug. 

de 


gratia  confides  Et  hcut  corpus 
Domino  genuflcxione,&:  capitis 
aut  corporis  inclinatione  fub- 
raittitur  •>  ita  mens  eidem  ve- 
rifsiiina  humilitate  & compon- 
dtione  fubdatur.  . , . ; 

Ad  hanc  autem  tum  internam, 
tum  externam  reuerentiam  mo- 
uere.  te  poiTiint  confideradones, 
epias.  foprar^n&npljmus-  j & 
aliae ,.quas facile  poteris inueni-  ; 
re;  Accedis  ad  omnium  Ange- 
lorum & hominum  communem 
patrem  ; & quis  non  reuereartir 
patrem?  Accedis  ad  vniuerfecum 
dominsunr : & qnisncin  reuereji- 
tia  afticiat*Dominum.? Accedis  ad 
patrem,  & dominum. , cuius  ho- 
norem lsfifti,  cuius  filios  fratres 
tuos  non  femel , fedificpius  ver- 
bo & exemplo  percufsifti,  qua-. : 
modo  ante  illum  aftare  jion  me- 
tues  ? Hac  meditatione  Hugo 
jvictorinusie  ad  timorem  & rc-; 
i nerent iam  excitabar;  Accedo, 

inquit,  ad  Dominum*  cuius  pem  | 

■i  1 T i cufli  i 


3 N S T I T V £ N D A*  IZy 

guITi  feruum  v ad  patrem  accedo, 
cuius  occidi  filium.  Percufli  ver- 
bo , occidi  exemplo , nec  tamen 
pertimefco  Dominum,nec  reue- 
reor  patrem;  ] Accedis  ad  illum, 

| quem  adorant  dominationes,an- 
te  cuius  confpeftum  tremunt 
poteftates : [ fub  quo,  vt  ait  Iob, 
curuantur , qui  ponant  orbem;] 

6 puriflima  Seraphin  , vt  ait 

Ifaias,  facies  litas  prae  confufione 
velant  , & tu  fine  reuerentia  & 
compunctione  eum  in  finu  tuo, 
in  receptaculo  fciiicet  iniquita- 
tum abicondes  ? Accedis  ad  il- 
lum , quem  Centurio  nec  dum 
bene  cognofcens  , in  domum 
fuam  excipere  non  eft  aufus.  Et 
propterea  dixit : Domine  noli 

vexari.  Non  enim  fum  dignus 
vt Tub  te&mn  meum  intres,  pro- 
pter qiipd  & me  ipfum  non  Ium 
dignum  arbitratus  vt  venirem  ad 
te.  ] Ad  illum  etiam  > quem  Pe- 
trus nec  dum  probe  callens , di- 
cebat: Exi  a me  quia  homo 

7 — p- - 


Ifais.i 


1x8  De  VITA  RELIGIOSE 

peccator  fum  Domine. } Et  tu  te 
dignum  reputabis,  qui  eum  in- 
tra te  ipfum  excipias  ad  domum- 
que' impuriflimam  tui  cordis 
pertrahas  ?Moyies!  arcam  febrem  ; 
fecit  de  lignis-  imputribilibus,  j 
Camque  punfsimo  auro  con- 
texit , vt  in  ea  tabulas  lapideas, 
i in  quibus  infculpta  erant  verba 
legis,  cuftodiret.Et  Saloinon  fe- 
ptem  annis  magiiificencifiimuni 
templum  extraxit',  vt  in  eoprsr- 
dickam  arcam  huius  Aeramenti 
vmbram  collocaret.  Tu  autem 
audebis , in  corde  peccatis  tabi- 
do, fordibns  impurarum  ade- 
di onum  contecto  , §c  nec  dum 
ferni horre  fpacio  bene  dilpOfito, 
authorem  legis,&  arcani  thefau- 
rorum  Dei , actempkifh  viuum,  j 
in  quo  Deus  corporaliter  habi-  j 
tat , nempe  corpus  Chrift^  Aie  ; 
reuerentia  reponere  ? 

Audi,  diuina  irreuerenter  fra-( 
dantes  qiAm  feuere  a Domino 
puniantur.  Oza  quia  minori 

4*  % cir 


I N S T I T V E N D A.  12tp 

i 

ciueuiifpcctione  quam  debuit5 
arca?  teftamenti  vedtionem  dif- 
pofuit  , Sc  eam  in  vnam  partem 
inclinantem  ( calcitrabant  enim 
boue;s  eam  fnper.pl auftrum  de* 
fetentes.)  temerarie  tenere  vo 

luit,  fugita  morte  puni  tus  eft. 

Iratufquc  eft,  inquit  fcriptura, 

S Reg. 

6.7. 

indignatione  Dominus  contra 

Ozam,&  percuffit  eum  fupcrte- 
meritate. ; qui  mortuus  eft  ibi 
iuxta  arcam  Dei. } Tibi  autem 
non  res  ares  lignes  aures, 

fed  corpus  & fanguis  Icfu  Chri- 
fti  eommifta  funt,  & diuina  my- 
'fteria  commendata  9 Vide  quo- 
modo ea  trradbas; ,i&  ne  ex  pane, 
& potu  vita?  > minus  digne  aece 
pto  & adminiftrato  , sternam 
incurras.  Nam  fi  reus 
jeft  ijiorris ; qui  Chrifti'  dmagi- 
pm&i  iacrilfegc  frangit  y Utqud 
peflundat , quanam  ratione  reus 
mortis  non  erit  > qui  ipfummet 
iDominurn. ;maie£fcatis  proiicere 
in  p^dhik  iniqmt^tibusxontalni- 

1: 

Jfitiup  F 5 

1 J 

fi 

Illi 

P, 

■faM 

Ei 

®j  j 

I’ 

I|f| 

i 

Sii ' 

mmr 


Si 


'ip 

•.i 

«M 

lu 

% 

■I 


2.Ma 

chab. 

J.2J. 


Chry 
fofto, 
homv 
dc  his 
qui  c 5 
parue- 
rat in 
Eccl. 
Tu  r 


hatouto  non  -metuir?  Heliodorus 
etiam  gaza*  templi  diripiens’, 
quam  duriter  caftigatus  eft  ? Ap- 
paruit namque  illi -Angelus  equo 
infldens , qui  cum  magno  impe- 
tu Heliodoro  priores  calces  eli- 
dit : & duo  alipqui  circumfiften- 
tes  eum  , & ex  vtraque  parte 
multis  plagis  flagellantes , mon- 
ftrarunt  nobis.  quanta  firit  res 
Deo  dicata:  vcneratiqne  tra&an- 
di>.Si  vero  opes  temporales,qu£e 
ad  vfum  templi  applicatae  fimty 
priuilegio  gaudent  ,ne  manibus 
prophanis  tangantur , qua  reue- 
restk  tangendum  eftla<raraeftri 
tum  illud  ineffabile,  quo  Deus 
ipfe  veraciter  continetur?  In  hoc 
cibo , vt  Chriftus  ipfe  dixit , vt 
tota.  Ecde/ht  verifiime  confite- 
tut,,imiifihilitejr  adeft  idenvDd--' 
minus  IefurGhriffusJHuicrnen-' 
fae,vt  inquit;Ghryfoftomus,i&^ 
geli  afltftunt.pcumquc  ueucfen** 
tia  eam  circumhdknt.  Quid  ve- 
ro turpius  afc  .qjmpa  . i dignius* 


INSTITVE  NDA.  J$I 


quim  fi  vbi  Chriftus  adeft  , pec 
cator  diftra&us  afiiftat:&  vbi 
angeli  tremunt*  homucio  omnia 
praecipitanter  & irreuerenter  a- 
gatSChriftus  hicafliftens,Agnus 
eft  , fed  & Leo  eft.  Vide  enim, 
inquit  Ioannes  * Agnum  ftan- 
tem  tanquam  occifum  ; ] & de 
eodem  paulo  ante  dixerat.  Ec- 
ce  vicit  Leo  de  tribu  luda.J 
Agnus  i yt  digne  accedentes  pa- 
fcat:Leo,vt  itraerectmde  &c  indi- 
gne diuina  myfteria  pr^funi en- 
tes difeerpat.  Non  apparet  fictu 
in  monte  Syna,  inter  ignes  & 
_ ra,&  tonitrua,  quae  ter- 
reant , fed  apparet  in  rubo3&  in- 
ter Ipinas  accidentium  * vt  nos 
voce  atque  infpiratione  fua  ficut 
Moyfem  ad  reuerentiam  mo- 
ueat;  Rex  fiuein  lefto  >•  fiue  in 
itin£re,fiuein  foro,  fiue  in  thro- 
no femper  rex  eft , & ab  eo  , qui 
illuni  regem  agnofek , vbicum- 
que  fit,debet  honorari»  Tu  au- 
tem Ghriftum  in  factamento 
F 6 ; f 


Apoc. 


1; 


l$l  L>E  VITA  RELIGIOSE 

efle  •&  agno&is  ;'§&••  bohfic&&. 
Si 'igitur  eum.pcrfpiciie  cibi  ap- 
tparentem3renerendffimc  hono- 
rares, cur  occulte 
fub  cortina  ptodrhtem  mmixnc 
renerent  ia-  dignum  agnofcis  1 
Amor  ergo  eius  te  ad  amorem 
allidat , fed  maieftas  eius  ad  ti- 
morem & reuereiidam  impellat, 
vt  his  tribus  aSedibus  amoris* 
timoris  , & reuerenti^  deco- 
ratus > digne  diurna  myfteria 
tra haedum  ex  tanti  faeri- 


fid j oblatione  ? & Sacramenti 
fumptione  percipias. 

De  gratiis  agendis 

: C a p.  v m.;  \ 

Er  a c x o MiiTse  facri- 
fido  3 veftibufque  fe 
eris  dejpofirisv|,  iri  lor 
cum^aietum  t^^ir 
pies.3  yt  ibi  Domino  pro  tam  in- 
genti  beneficio  gratias  agas.  Ab- 
furdum  ei^im.eft  , poft  tam  ^xi-; 
miam  donum  acceptum  > g^atV 
> f tu 


I N S T I T V E N O A. 


ntdmis  pbiitniciii<c  ftatira  ad ne- 
gotia extern.!  tranfire.  In  mtn('i 
Domini  carnem  Chrjfti  mandu- 
caunnusjdc  fanguinem  bibimus. 

Et , poli  prandium  ad  lalutem 
corporis  q.uies  a negotiis  <k  la- 
boribus ncetifada  eft  , vt  natu- 
ralis calor  cibum  iubigat,  & in 
ftibftanriam  noftram  convienat: 
non  minus  profecto  finuaiicr 
conuiuio  quies  . a negotiis  & 
diftractionibus  eft  neceilaria  5 vt 
ad  nos  huius  Sacramenti  vtilitas 
cranleat  3 & in  vires  noftras  viri 
lutem  fttam  roburque  diftutidar. 

Sed  quis  erit  tarn  ingratus , qui 
tale  ac  tantum  donum  line  debi- 
ta gratiarum  a*£tk>oe  prattcreat- 
Quis  tamfrigiduSi  qui  cibo,tam 
dileCtione:  calido , fufcepco.  npn 
caleat  bCweid%um.eifttta»t  iBona 
fpiritualismottisjaut  ad  mortem 
dilponentis  ftupjditatis.  Poft 
communionem  >Jnquit  Bona-, 
«entuea  > G non  lentis  aliquam 
putitualem  refe btionc m iign u m 

’ -.tout  eft 


ucnt. 
tra&. 
depi-j 
para- 
tione 
ad  Mif  f 
fam, 
p.14. 


154  De  vita  religiose 


Ruth 

.2.8.9. 


«.  ao. 


eft  fpiricualis  infirmitatis  , vel 
mortis.  Ignem  pofuifti  in  finu, 

&c  non  fentis  calorem  ; mei  in 
ore , & non  fentis  dulcedinem.  ] 
Difcamus  ergo  ex  aliis , qui  mo- 
dica beneficia  gratiflimo  animo 
fufceperunt , hoc  maximum  be- 
neficium magni  pendere  , & pro 
eo  gratias  rererre.Booz  incitauit 
Ruth,vt  Ipieas  a feruis  fuis  re- 
lidas colligeret : Audi  filia , 

dixit  ei  , ne  vadas  in  alterum 
agrum  ad  colligendum,nec  rece- 
das ab  hoc  loco  , fed  iungere 
puellis  -meis , & vbi  mefluerint, 
fequefe : mandaui  enim  pueris 
meis , vt  nemo  moleftus  fit  tibi; 
fed  etiam  fi  fitieris , vade  ad  far- 
cinulas,&  bibe  aquas, de  qui- 
bus & pueri  bibunt. }Hoc  autem 
eximium  beneficium  6 quanta 
Ruth  gratiarum  adione  repen- 
dit J Quae  cadens  in  faciem 
fuam  , & adorans  fuper  terram, 
dixit  ad  eum : V nde'  mihi  hoc,  vt  ! 
inuenirem  gratiam  ante  oculos 


tuos,» 


INSmv  E N D A. 


«35 


tuos ^ & npiie  me  dignareris  pe- 
regrinam muHerenirJTu  autem, 
non  ab  homine  diuice  , fed  ab 
iplb  Deo  ; non  ad  colligendas 
/picas , fed  ad  panem  ccxleftem 
manducandum  vocaris ; non  ad 
bibendam  aquam  nullius  pretij, 

[ fed  ad  potandum  pretiofum  fan- 
| guinem  Domini  , inuitatus  es: 
quanta  igitur  humilitate, quanto 
Ferupre,  quantis  dilectionis  affe- 
ctibus deberes  pro  hoc  benefi- 
cio gratias  referre? 

| fifther  ex  ancilla  in  fponiam 
pwamSffiflii  Rcgiseuedla , inui- 
taui t>  eupdem  Affueram  , a quo 
fuerat  exakata  : qui  tanti  aefti- 
ituuit  conuiuium,vt  calens  vino 
dixerit  illft  Quae  efl:  peticio 
tua,bffher,vt  detur  tibi ; & quid 
vis'  fi eri  J etiam  ii  dimidiam  par- 
tem rigui  -mei  petieris , impe- 
trabis. ] Maior  fine  vlla  com- 
paratione hic  caufa  gratiarum 
a^Uomseft : nam  ibianciHa  5hic 
Rex  inutilem  femimi  inuitatabi 


Efthei 

7*5 


ali 


DjS  VITA  RHII  Gl  QS£ j 

flimmca  terrena  > hic.  panis,  coe- 
le ftis  miniftratur.ibi  exconuiuio 
mors  inimici  & temporalis  fa- 
Lu$*  -hic  peccatorum  ac  vitiorum 
deft 5 &•'  Tai u s fp iritualis 
$ mergit.  Quis  iine  vilis  maritis 
ad  tam  magnificum  conuiuium 
admi(rus3non  iam  partem  cordis 
fili , fed;  totum  cor  > & quidquid 
eftiSe  habeCrDeofUluminim^ 
non  offerat  > & non  ofefeqma 
amoris  & laudis  exhibeat?  Quid 
fecit  Dauid  cum  Miphibofetl^vt 
amorem  erga  Ionatham  eius,  pa- 
trem offenderet  ? fnam  gratiam 
illi  promific : quae  erant  Saut5  ei: 
reftitui-  praecepit  > 56  ad  cibos 
menfae  regia?  ipfum  inuitauit 
illis  verbis : Et  tu  comedes  pa^ 

nem^m  menfa  mea  ] 

Miphibofethi  vero  auditis  l hia 
verbis , quomodo  fe j ergfj  Baait: 
dem  habuit?  Certe  animum  gra-r 
titudinis  plenum  induit  > nam 
, n 8.  adorans  eumidixit:  Qjuis  ego 

fum  feruus  mus  # quoniam  scr 

fpe 


^Reg, 

9*7- 


I N S T I T V E N D A.  I57 

Ipexifti  fupei*  canem  mortuum 
limiieni  mei  ? ] Vide  quid  fecit 
tibi  Dominus  , quia  fecit  tibi 
magna  qui  potens  eft , quia  bo  - 
nam gratiam  dedit  tibi , diuitia- 
rum  , omnium  reconditorium 
contulit, carnem  fuam  in  cibum, 
& langninem  Fuum  in  potum 
praerogauit.  Quid  ergo  tu  facies 
illi?  an  tantorum  .beneficiorum 
in  vno  Sacramento  eQnjLenfp- 
rum  unmemoremi  an  laudis, dc 
gratiarum  a&ionis  obhuifceris? 
an  ex  hac  menfa  ftatira  ad  fabu- 


lares & humanas  occupationes 
exibis  ? Dominus  quidem  de  iliis 
nouem  leprafis  conqueftus  eft, 
quos  a lepra  fanauerat  , quia  ad 
reddendas  debitas  gratias  non 
runt  extemplo  reuerix:  Nonne, 
dixit , decem  mundari  funt,  & 
louem  vbi  funt } ] Id  autem  me- 
rito , quoniam  nihil  eft  ingrato 
mimo  damnabilius.  Quam  ex  te 
luerimoniam  habebit , ii , non 
)reuem  j corporalem,  & peritu- 


Lucae 

,17.17 


i 


ram 


1 

ii 


ii 


m. 

n. 30 


ram  falutem  > fed  ipfum  falutis 
Aurhorem  in  cordis  tui  domum 
excipiens  , nullas  > aiit  tepidas 
gratias  referas , & tanto  hofpite 
folitano  , & infalutato  relido, 
curas  ftatim  huius  imindh  fulci- 
pias? 

Iuftorttm  , ac  virorum  fpiri- 
tu  alium  eft,hoc  eximium  benefi- 
cium recognofcere  , «Sc  pro  eo 
ftafim?atque  illud  recipiunt,  im- 
menfas  gratias  repenfare.  Quod 
vaticinatus  eft  fanckus  Dauid,di- 
cens : Manducauerunt  omnes 

pingues  terrae,  in  confpedu  eius 
cadent  omnes  qui  defcendunt  in 
terram.]Qui  funt  pingues  terras? 
Nonne  viri  infla , nonne  fandi 
atque  perfedi>qui  in  hoci^culo 
veras  diuitias  poflident , & eoe- 
ieftibus  confolationibus  fagi- 
nantur , ac  puriffimis  volupta- 
tibus fpiritus  perfluuntur  ? Qui 
funt  etiam , qui  defcendunt  in 
terram  ? Nonne  humiles  corde, 
qui  prae  contemptu  fui  in  terram 


j cadunt  3 fk  infra  vn 
| tales  fe  dimittunt  ? 
manducant  3 id  eft  3 corporis  & 
| (anguinis  Domini  myfbria  fuf- 
| cipiunt  > & mox  laudant  Do- 
1 minum  ,&  pro  tanro  beneficio 
; ingratiarum  adionem  adorant. 
Non  decipior  fvt  credo)  dum  fic 
facrum  vatem  intdligo  , quia 
huncfenfum  ex  Bafilio  &Theo- 
doreto  colkgillle  fic  ait : Qui 

namque  comederunt,  & faturati 
funt  3 gratias  de  immortali  cibo 
agemtes^eum  3 qui  hunc  fuppedi- 
cauit  > tanquam  Deum  adorant. 
| Pingues  vero  vocat  3 ope  diuina 
nutritos* : Hic  vero  fic  fcribit, 
non  folum  eundem  fenfum  , ve- 
rum & fere  eadem  verba  repe- 
tens bQui  enim  comederunt, 
& impleti  funt  de  immortali 
cibo  gratias  agentes  > eum  , qui 
hxc  fiippeditauit,  vt  Deum  ado- 
rabunt.] Tu  ergo  , qui  hos  pin- 
gues terrae  imitari  geftis  > bo- 
i noram  i pforum  futurus  es  par- 

h,a  v ti 


IN  ST1T.V 


Bafil. 

ibid. 


Pfal. 
K5-  « 


140  De  vita  religiose  | 

ticeps  ,dia2C  Spiritu  Dei  iuniSfca  ‘j 
nequaquam  difiurigas.Mandueai 
& adora,  accipe  bonam  gratiam, 
& pro  ea  exiles  faltem,  tuas  8& 

I impares  gratias  referre  non  dq(iri 
nas.  Dic  Domino  cum  eodem 
Propheta : In  mc  funt,  D eus,r 

vota  tua  , quae  reddam  laudatio-i 
nes  tibi.]  Vota  tua,Deus meus>&: 
t deiideria  tiu,  vel  ea  5rquar  4x  hae 
* ttiCcreatura^defideras!  r non  loti 
ge  fiuic  po fi ta,«non  difficui  ter  ea 
comparabo  : prona  fune  milif  d:  | 
ea.  i ntra  m eipfum  habeo  , qua? 
funt  laacktiories  ^:)gratiaiTim. ; 
adioiiesj  quas  pto  hoc  tampbcs  j 
neficib  rependo  : atque  vtrxm  j 
huic  voluntati  fatisfaciam/voio 
meum  fpiritum  mentemqiie  coi 
ligere , demo  ad  referehdas:  gea^ 
cias  comparare.  • l'  d: 

Hac  dgkar  eogitatioim-  h*dD 
tatus  , in  locum  quietum  poli ! 
MiiTe  celebrationem'  fccede  &:  » 
ibi  per  femihoram  , aut  Cikerq  : 
per  horae  quadrantem  in  ; gra- 
tia! 


institvenda.  14» 
tiaram  adionem  incumbe.  Et 
nifi  aliquid  melius  habueris,  aut 
ex  illis  jis  , qui  Spiritu  Dei  adi 
meditationum  prteuentione  non 
indigent,  his  feptem  meditatio- 
nibus vti  poteris , qua:  lingulis 
hebdomada  diebus  aflignanda 


- P Kijj  m a Meditati  o. 
I.  Refpice  Qiriftum  Saluato- 
rem  tuum  in  medio  cordis  tui 
tanquam  R egem  potetiffimum, 
c;eque.ta:nq,uam  reum,  & multo- 
rum peccatorum  confcium,apud 
viantem. > veniam  ac 
milericordiam  cupientem. 


oi>  EiUs;» 


'jbeC  J OlO 


'Ji:  OVaJLi.I 


r i.  Quia  ad  vOcem 
tuam , panem  & vi- 
flu  in  corpus  Sc  iam 
guinem  fuum  con- 
uertit , & Sacra  men- 
. to  pr^fens  afFuit,non 


vt  tua  peccata  puni. 
;tet,ied  vt  quali  Rex 
[ I.  Gra-  ) benigniffimus  stibi 
das  im-^j  propitius  cflec.  i 


142.  DEVITA  RELIGflOSE 

mefas  age  j 2.  Quia  in  munibus 
illi : - I peccatoris  yiliffimi 
■ ' l ii  j feipfu^  pdfuit.  ^ 

no.* 

: 1 : . ‘ j / r | m gnitete  orationes 

V iniquitatibus  fotcfen 
j tis  audiuit.  ! 

I 4.  Quia  os  tuum 
•0  i r /.  J intrauir,  & in  lingua 
•ormb:?.  \ ti&im  d: 

} f.  Quia  in  domiin- 
1 cula  imparatiilima 
si  : j cordiS^tUi  habitat 
iconflituit;  '-i  inui 
1 1 1.r  Deteftare  Corarri  illo' vm- 
uerfa  peccata  tua  4 tuiti  quse  in 
Itecixlojtum  qua*  in  religione  pa~ 
traftianagnum  eorum  caufa  do- 
lorem concipe  4 & indulgentiam 
humiliter  pete;  * 

I Vi  Diligd  euiti  ex  toto  corde 
tuo  , ita  videlicet jVt  cjefiderio  ac 
firmo  propofito  HUO  ? nihil  ilii 
coritrarium  vfefe*vniHil  quod  ad 
illum  adtu  vel' yimtid  non-  tedd 
dat  , diligas,^  illum  rihi-ac  bmtfit 


bus  rebus  praeponas. 

V.  Tandem  pete  a Domino 
feptein  dona  ffinilia  illis  , qua? 
beatijffima  Virgo  v authore  Bo~ 
naiientura , quotidie  a Domino 
poftulabat : i.  Auxilium  effi- 
cax , vt  praeceptum  amoris  Dei 
compleas.  2.  Vt  proximos  tuos, 
3c  quidquid  ipfe  diligit,conftam 
ter  diligas.  3.  Vt  quidquid  ipfe 
odio  habet  > vedilime&  tu  odio 
habeas.  4.  Vt  humilitat e,cafti- 
tatCi  obedientia , contemptu  fx- 
culi,&  ymuerfis ■■  .virtutibus  exor- 
neris* j.  Vt  corpus  tuum,  ac 
mentem  tuam,dignum  Cui  habi  - 
taculum faciat.  6 . Vt  aliquan- 
dor  tandem  poft  hanc  mortalita- 
tem , beatam  Virginem  matrem 
eiirs*  ipfiulq;  humanitatjem  fm± 
<5fciffimam  oculis  carnis  clare  vi^ 
dcas,&  oculis  mentis  ipfius  diui- 
nitatem  alpicia^atque  poffideas. 
7*  Vt  in  hoc . templo  , 6c  in 
omnibus  i qu^  Igne  in  toto  tes> 
-xarum  orbe , ab  vniuerfis  Sacer- 


Bona- 
nent. 
!ih.  6. 
medie, 
c.i. 


144  De  vita  religiose  i 

docibus  6c  fidelibus  dignam  ve- 
nerationem accipiat* 

SecVNDA  MEDITATIO, 
i*  iRefpiee  Chriftum  Salu at o- 
retii  tuum  in  medio  cordis  tui 
tanquam  Dominum  tuum, qui 
pretio  fiinguinis  fui  te  redemit, 
teque  ipfum  velut  ferniitri  eius, 
qui  per  nouum  fertiorem  ad 
ipfum  vis  redire,  & illi  iil  omni  • 
bus  placere  concupifcis. 

fi.  Qui  a S acramen- 
I to  prae fens -affuit , vt 
| tanquam  berus  cor 
. I dis  tui  habitaculun 

i regat , & tutbam  afi 
} fedfcionum  tuarun 
| mortificationis  do 
i no  componat. 

I I.  Gra- ! i.  Quja  manibtn 
tias  im-J  fordidiffimi  itiaiici- 
raenfks  ) pij  fe  tangi  permifir. 
age  illi : J j . Quia  tanta  man- 

l fitetirdine-petitiones 
1 ferui  fugientis  excfc- 

) p-  ; . 

4-Quja 


rio  mancipij  fui 
«manere  confli  tuit. 
III.  Defidera  vt  ad  prtefentiam 
eius,Domini  fcilicet  tui , domus 
cordis  tui  quieta  & tranquilla 
perfiflat : Statueque  apud  ipfimi 
te  iudicium,  voluntatem , affe-i 
<5lus , & fenfus  mortificaturum,) 
& quicquid  illi  difplicet , reie 
iturum. 

I V.  Dilige  eum  ex  tota  anima 
tua.  Quod  Facies,!!  vitam  tuam 
illi  fubmittas  , fi  folum  ad  obfe- 
quendum  ei  illam  velis , atque 
CLiflodias , fi  cogitationes  , de- 
bria , verba  , & opera  tua 
ad  ipfius  beneplacitum  diri- 
gas. 

V.  Poftulabis  feptem  illa , qua' 
fupra  diita  funt. 


G 


HI  | 

mi 

II 

Ii 

■ 

mmm 

»1 

Kh 

■H  i 


1:1; 


wjd' 

fli 

IN 

Vi-  ;■ 

m 


I.  Refpice  Chriftum  Saluato- 
rem  tuum  in  medio  cordis  tui 
tariquam  magiftrum  tuum  , qui 
te  viam  faiutis  docet,  & gratiam 
ad  faciendum  , quod  docet  , im- 
pertit i teque  quafi  difcipulum 
eius , qui  ob  magnam  negligen- 
tiam  tuam  nihil  aut  parum  ab  eo 
didicifti. 

f r.  Quia  facramento 
J praefens  adfuit  , vt 
• tanquam  dodor  fa- 
pientiffimus  te  viam 
perfectionis  doceat, 
& in  agendis  atque 
omittendis  erudiat, 
i.  Quia  manibus 
peruicacis  diicipuli 
| fe  tra&andum  tradi- 
di 

I 3*  Quia  tanta  mife* 
II.  Gra-^J  ricorditt  petitiones 
tias  im-  diicipuli  fcientiam 
menfas  a caeleftein  poftulantis 
ge  illi,  audiuit. 


] trauit  > & m limgm 


Angelorum  , & ho- 
minum in  infima 
clafle  impcrfedtiilb- 


. mi  cordis  tui  ad  De 

docendum  manere 


Lconftituic, 

III.  Erubefce  coram  ilio , quia 
tam  alienus  es.  a do6trina  eius, 
ftam  tyro  in  imitatione  eius.  Sta 
jtue  etiam  te  cteataoMniadntel- 


creaturarum  amorem  inordina- 
tu  a te  ipfo  penitus  abfciflururn. 
IV.  Dilige  eu.m  ex  tota  mente 
tua.  Qjrod  facie;s,ii  fpiritutuum 
ab  omni  quod  ei  difpficet,miin~ 
dare  conilituas,  ii  virtutibus  or- 
i llare  proponas  , ii  memoria , in 
telieftu  & voluntate  iugiter  illi 
:adh«reas4  vtipfe-  Ghriftus  in  te 
habitet  i tranquillitatem  mentis 
inilitiias. 


leda  Sc  ajfo&u  defecturum , & 


G 2 


148  De  vita  religiose 

V.  Petet  feptem  ilia,  quse  fupra 
di&a  funt. 

Qv  arta  Meditatio. 
I.  Refpice  Chriftum  Saluato- 
rem  tuum  cordis  tui , tanquam 
amicum  fideliflimum , qui  te  fa- 
duram  fuam  , & mancipium 
fuum  , ad  fuam  amicitiam  & fa- 
miliari tatem  extulit  > teque  tan- 
quam amicum  menfx,aut  potius 
mercenarium  , qui , cum  confo- 
lationes  recipis  , illum  diligis; 
cum  ad  emendationem  flagella- 
ris,in  dile&ione  torpefcis. 

f i.  Quia  facr amento 
I prsefens  adfuit  ,-vt  te 
\ fibi  fadum  per  gra- 
| tiam  amicum  vifira- 
\ r e^>&  tecu  colloquia 
I fu  per  mei  & fauum 
f dulcia  mifceret. 

2.  Quia  manibus  a- 
mici  parum  fidelis, 
Sc  tepidiffime  aman- 
tisfe  & fua  bona 
commific. 


II.  £ra  1 ^ 

tias  im-"|  auribus  petitiones  a- 
menfas  a-  | micbperfeuerantiam 
ge  illi,  | in  amicitia  poft^lan 
I tis  aufcultauitrf 
] 4*  Quia  os  tuum  in. 
| trauit  3 & in  lingua 
i tua  refedit. 

| j.  Quia  Amicus  di- 
I tiffimus  in  concla- 
j ui  amici  pauperrimi 
| femper  per  gratiam 
j fuam  habitare  con^ 
Lftituit. 

III*  Pudorem  ac  dolorem  con- 
cipe de  nuditate  tua , qua  virtu- 
tibus nudatus  & fpoliatus  es  , ac 
fordidis  vitiorum  pannis  conte- 
dus.  Defideria  virtutum  accen- 
de * earum  praecipue  * quarum 
magis  eges:  eas  inftSanter  pete, 
Sc  aliquam  3 pro  vt  tempus  tule- 
rit,adibus  internis  exerce. 

IV.  Dilige  Dominum  Deum 
tuum  ex  omnibus  viribus  tuis. 
Id  autem  facies , fi  vires  anima? 


150  De  vita  rilig io  se  l 

lii^^nec  Ban^fenfus  ac  oVgahk 
corporis  tai,in  V nibsie virium  & 
fenuuim  ipfius  illi  afferas  , & eis 
i femper  dn  ohfequium  ipfius  vti 
I conftkuasl*  - 
V.  Pete  feptem3  qiix  fupradi 
ximtrs  % : ' 

Qv  I N T A M e D I T A T I O. 

L Refpice  Ciiriftiim  SaloatO' 
rem  tuum  m medio'  cordis  tui, 
vt  fratrem  tuum  natu  maiorem  ; 
ac  prkriogenitiim  in  multis  fra- 
tribus*  ejui  hoftes  patris  aeterni 
illi  reconciliauk  fuos  fratres 
eflfecittteqife  vt  frater^utub  eius; 
ittmtaminmmn,  aiit  potius  tali! 
‘nomine  prdfftisindignum  >quia' 
illi  es  vita  & moribus  valde  dif- 
fimilis* 

r fu  Qui afacramenro 

| pra^fcns  affuit  >vt  te 
| non  inimicum  dice- 
t ret,fed  fratremaguo- 
} fcerec , ac  tecam  pa- 
J ternam  haredicatem 
i diuideret; 


j i . Quia  manibus 

l tuis  minimi  fcilicet 

1 fr  at  ris/e  tangendum 

| dedit  , vt  dum  ad 

j eum  accedis  , fuper 

• 1 genua  fua  tibi  blan- 

I diatur , & te  p: 
j virtutis  elemet 
j*  ccre  dignetur. 

II.  Gra-<(  3.  Quia  tanta  be- 

tias  im-  j nignitace  petitiones 

menfasil-  I fratris  morib9  dilfi 
j milis,&  conuerfatio- 
j:  nis  tepore  ipfum  tse- 
| dio  afficietis >audiiiit. 
j 4.  Quia  os  tuum 


li  age. 


- intrauit,  & in  lingua 


j relidit. 

I $•  Quia  filius  pri- 
1 mogenitus  patris  in 
j coelo  iam  regnans, 
l obfctiru  cubiculum 
} fratris  in  exilio  ma- 
| nentis  non  exhor- 
j ruitjfed  in  eo  habita- 
nte fuftinuit. 

“ G 4"— . 


III.  Te  a tam  amabiliffimo  fra- 
tre elongatum  aduerte*  & de  tua 
miferia  conquerere  3 eius  inti- 
mam familiaritatem  per  donum 
arationis  ardenter  exopta  , & 
inftanter  portula* ac  omnia  ad 
hoc  donum  confcquendum  ne- 
certaria  tibi  praertanda  efle  pro- 
pone. 

I V.  Dilige  eum  ex  omni  virtu- 
te tuajqaod  facies,  fi  omni  cona- 
tu te  mala  aduer  faturum  * & bo 
na  in  pnecepto  pofita  > & confi- 
liis  Euangelicis  iniun&a,  te  per- 
fe&urum  efficaciter  proponas, & 
fideliter  impleas. 

V-  Petes  feptem,  quae  fupra  di- 
&a  funt. 

Sexta  Meditatio. 

I.  Refpice  Chriftum  Saluato- 
rem  tuum  in  medio  cordis  tui 
Vt  patrem  piiflimum  > qui  te  in 
cruce,  non  deliciis>fed  doloribus 
genuit  j teque  vt  filium  prodi- 
gum ex  longa  peregrinatione  re 
uertentem  , poftquam  bona  de 

manu 


i nstitvebda.  rj  3 

manu  Domini  accepta  in  vitiis 
dilapidafti > & beneficio  eius  & 
bonis , & mifericordia  ipfius  in- 
digere cognouifti. 


ri.  Quia  lacramelito 
prsefens  affuit  3vt\e 
! filium  in  fanum  ex 
terra  fterililEma,iie- 
pe  ex  te  ipfo  ad  il- 
lum reuertente,  bra- 
chiis dilectionis  a- 
ftringeret. 

2.  Quia  manibus  fi 
lij  inobedientiffiroi 
fe  tangendum  & tra- 
ctandum tradidit. 

: ♦ • 

$•  Quia  tanta  pie- 

1 

tate  petitiones  filii 

1 1.  Gra.<  inobedientis  ad  eum 

tias  im- 

redeuntis  ac  veniam 

ntenfas  il- 

poftulatis exaudiuit. 

li  age. 

4.  Quia  os  tuum 
inrrauit,  & in  lingua 
tuarefeddt. 

y.  Quja  pater  infi- 

I  ’ - 

nito  amore  dignillt- 

G S 


mus  non  fcltim  fi- ; 
liiam  nequam  rener- 
tentera  in  feam  do- 
mum exee.pk * fed  & 
in  ft^rqiiiiinio  eius, 

| nempe  in  pectore 
^tuo*manere  voluit, 

III.  Politus  coram  illo  * per- 
fectionem ac  TanCtitatem  veram 
ardenter  concupifce  &c  pofce. 
Vt  fcilicet  a peccatis  mundus*  & 
omni  virtute  exornatus  * illi  in- 
telk&u  & affeCtu  iugiter  adhae- 
reas , & per  charitatem  perfe- 
dam  ab  illo*  & in  illo  * & per  il- 
lum viuas. 

IV.  Dilige  eum  ex  omni  forti- 
tudine tua  * ita  fcilicet  vt  pro- 
pter illum  vitam  ( fi  opusfuerit) 
&falut?em  corporis  * & diuitias* 
volup  tates*&  honores  defpicias* 
& fine  creaturis  viuere  afliiefcas. 

V.  Pete  fepcem  vt  fupri. 
Septima  mem tatio. 

L Reipice  Chriftum  Saluato- 
rem  tuum  in  medio  cordis  tui* 


INS  T ITVEND  A.  IJJ 


vt  rponfum  dulciflimum  , qui 
animam  tuam>non  quia  dignam, 
adamauit , fed  quia  voluit , & fic 
Cux  benignitati  complacuit:ani 
mamque  tuam  velut  Iponfam 
eius  ipfi  vinculo  ftatus  religiofi 
copulatam,  & infinitis  beneficiis 
& donis  ad  amandum  ille&am. 

C i . Quia  facramento 
praffens  affuit, vt  te 
libi  Ipiritualiter  i un  - 
geret ,&  amoris  ca- 
ftiflimi  foueret  am- 
plexu, 

2.  Quia  ille  qui  ma- 
nibus fuis  omnia 

f>ortat,  tuis  manibus 
e tangendum  & ore 
amoris  offulandum 
obtulit, 

GraX  3.  Quia  orationes 
infida:  iponfe,  eius 
alpedum  & ample- 
xum poftulantis,  au- 
diuit. 


IX 

tias  im- 
men/as  il- 
li age* 


4»  Quia  os  tuum 


G i 


i}6  De  vita  religiose 


i in  lingas 


intrauit, 
refedit. 

; 5.  Quia  in  flnu  tuo 
t an  quam  ini  ecto  (ibi 
defideratiffimo  £em- 
per  tecam  paufare 
tdecreuit. 

III.  Afficere  erga  gloriam  aster- 
nam , & coge  te  ipfum  ,vt  illam 
feruenter  cupias  , & ab  hoc  fae- 
culo  miferO  emigrare  defideres: 
Dicque  illi  tanquam  fponfo  tuo: 
Indica  mihi , quem  diligit  ani- 
ma mea , vbi  pafcas,vbi  cubes  ia 
meridie.] 

I V.  Et  quia  incipiendo  a feria 
fecunda,  haec  eft  dies  Dominica, 
omnes  hodie  affe&us  amoris 
collige.  Diligeque  Deum  tuum, 
orationem  aliquantulum  pro- 
trahensi.ex  toto  corde  tuos  &ex 
tota  anima  tu«,&  ex  tota  mente 
tua , & ex  Omnibus  vitibus  tuis, 
8c  ex  omni  virtute  tua  , & ex 
omni  fortitudine  tua. 

V.  P ete  fepte,v t fupra  diftu  eft, 


Haec 


INSTIT  VENDA.  Ij7 

i 

Bern. 

ferm. 

cotra 

vitiu 

ingra- 

titu- 

dinis. 

H<£C  formula  alicui  commoda 
vifa  eft  ad  gratias  poft  Miifam 
agendas.  Tu  vero  fiue  hoc  * /lue 
alio  modo  gratias  agere,  non 
praetermittas.  Eft  enim  vitium 
ingratitudinis  peffimu ci amfi 
exigua  recephles  ifed  poft  tam 
eximium  beneficium  fufceprum, 
intolerandum > ac  fi  fieri  pollen 
peius  peflimo  efle  confpicitur. 
Et  ideo  fortaffis  mifeficordias, 
quas  exoptas  *non  recipis quia 
1 huic  tanto  dono  tam  frequenter 
fufcepto  ingratus  exiftis.  Nam, 
jvt  fapienter  fcripfit  Bernardus , 

: multos  quoque  videmus  vfque 
; hodie  fatis  importune  petentes, 
quod  fibi  deefte  cognouerint  :fed 
paucos  admodum  nouimus  > qui 
dignas  fuper  acceptis  beneficiis 
gratias  agere  videamur.  Nec  re- 
Sprehenfibile , quod  infianrer  pe- 
timus , (ed  plane  petitioni  negat 
jeffeftum  ^ quod  inuenimur  in- 
igrati.Et  forte  hoc  etiam  clemen- 
tia efle  videtur  ingratis  negare. 

quod 

1 

158  De  vita  religiose 

IfalX 

i6,to. 

quod  poftulant  : ne  contingat 
nobis, vt  tanto  grauius  de  ingra- 
titudine iudicemur,  quanto  ma- 
gis accumulatis  beneficiis  in- 
grati probabimur  extitiffe.  Ergo 
milericordi^  res  eft , in  hac  par- 
te fubtrahere  mifericordiam  : 
quemadmodum  irae  & indigna- 
tionis , mifericordiam  exhibere, 
eam  fane,  de  qua  per  Prophetam 
ipfe  Pater  mifericordiarum  lo- 
quitur , dicens : Mifereamur 

impio,  & non  difcet  facere  iufti- 
tiam.jSimus  ergo  huic  beneficio 
grati , & nunquam  illud  fine  fe- 
quenti  laudum  & amorum  exer- 
citio^ gratiarum  aftione  fuma- 
mus,vt  fru&us  tam  accepti  aeter- 
no Patri  facrificij , & tam  ditif- 
fimi  Sacramenti , nos  fimul 
cum  eo  pereepifle 
laetemur. 

V 

-J  i ' j f ' ; 

INSTITVBND  A.  IJ5? 

T)?  auditisne  zJZftffc- 
Cap.  IX. 

; j£  c omnia , quae  de 

II lilii  Miifis  facrifitie  di£fca 
f filnt  i ad  Sacerdotes 
pertinent:fed  Religio- 
fi  necdum  facris  ordinibus  ini- 
tiati 3 aut  necdum  ad  dignitatem 
facerdotalem  prouedti  5 quotidie 
inuiolabiliter  Miflam  audiunt^ 
facris  myfteriis  affiftunt.  Tu  fi 
nondum  fis  ad  facerdotium  pro- 
motus , fingulis  diebus  ex  more 
Mitfam  audies  >8c  quidem  cum 
ingenti  emolumento^fi  haec  quas 
fubiicimus^obferues.  Vocatus  ad 
miniftrandum  facrificio  Milfie* 
ne  te  excufes , fed  libenter  ac- 
cede ; immo  faiua  femper  chari- 
tate  erga  proximum>qui  prius  ad 
hoc  omcium  acceffit  a & obe- 
dientia  erga  Praelatum,  qui  aliud 
iubet^teipmm  modeftead  huiuf- 
modiminifterium  ingere.  C aste- 
tis enim  paribus*  maius  eft  mi- 

■ 'ni 

t 

J 1 60  De  vita  reiigTosT 


Bona- 
ucnt  . 
de  in- 
iarm . 
noui- 
fcio.  p. 
i.c.n 


, niftrantis  meritum,  quam  folum 
afliftentis,  Nam  minifter /peda- 
lius quam  alij  audientes } coope- 
ratur oblationi  facrificij , & eo- 
irum  nomine  Sacerdoti  mini- 
ftrat.  Meritoque  Bonauentura  ad 
hoc  minifterium  hortatur , di- 
cens : Ad  Mi  lias  libenter  mi— 
Jiiftra»  quia  hoc  eft  offidum  An- 
gelorurmipfl  enim  Deo  fuo  vbi- 
que  miniftrant  deuotifllme.  In 
hoc  enim  mini  fleri o multiplex 
fructus  eft:  Primo  * boni  operis 
exercitium  eft.  Secundo , opus 
chari  tatis  eft  , & promouens 
proximum  in  bono.  Terti6>opus 
deuotionis  eft , quia  Deo  appro- 1 
pinquat  in  oratione.  Quarto  • * 
na  quib; 

~ ~ muneras,  fici 

&illi.  Et  ex  hoc  non  folum  Sa- 
cerdos , cui  miniftras , tunc  orat 
pro  te  /pecialiter , fod  & omnes 
circumflantes  > quorum  vices 
gerisdmmo  tota  Ecclefla  vbique 
terrarum  y quia  tu  geris  vices 

omnium 


INSTITVE  N 0 A.  l6l 

omnium  fidelium  * qui  Deo  fuo 
de  ccelo  venienti  cum  gratiffima 
gratiarum  a&ione  deberent  mi- 
niftrare^fi  pofient  adeife.] Si  tan- 
ta eft  huius  minifterij  vtilicas, 
'non  eft  cur  ob  negligentiam,aut 
indeuotionem,  aut  fallam  exifti- 
mationem  5 ab  eo  te  fubtrahas. 
Noui  namque  aliquos  in  lite- 
rariis  ftudiis  nonnihil  progref- 
fos>  & 'fufceprioni  ordinum  pro- 
ximos , qui  erubelcebant  fuper- 
pellicium  induere  , & Millae  fa- 
crificio  miniftrare , quorum  mi- 
feram  vicem , & lugendam  im- 
mortificadonera  dolui.Tam  c^ci 
enim  fiint  x vt  alia  minora  mi- 
nifteria  > qualia  fiint  legere  s aut 
difputare,  fiifcipiant*&  hoc  bea- 
torum fpirituum  minifterium 
detredrent  : quafi  indecentius 
eflet , feruo  Dei  Sacerdoti  quam 
magiftro  le&idnem  interroganti 
relpondere : aut  inhonorabilius 
librum  Miftalem  ex  vna  in  aliam 
( partem  transferre  > & vrceolos 


mi 


Surius 
inMar 
tio,  in 
vitae- 
ius. 


Bcm. 
in  qua 
da  do- 
drina 


1 61  De  vita  religiose 

mihiftrare  quam  fratribus  in  tri- 
clinio  feruire.  Hi  prorfus  viden- 
tur indigni  ordinibus  , ad  quos 
afpirant , & fatis  oftendunt  fe 
non  tam  fcientiis  quam  fuperbise 
ftudttiife,&  non  fapientiam,qu2e 
aedificat , fed  loquacitatem , quae 
inflat,comparaffe.  Non  legerunt' 
forte  quod  de  beato  Thoma 
Aquinate  fcriptum  eft  , qui  iam 
Sacerdos  ,iam  Do&or  eximius, 
iam  hominibus  in  fummo  ho- 
nore habitus,  quotidie  poftMif- 
Cx  celebrationem  aliam  Miiiam 
aufcuhabat , cui  etiam  vt  pluri- 
mum ipfeferuiebat.  Tuiftosin- 
fipientes  n^n  imiteris,  fed  liben- 
ter Angelis  facrificio  afliftenti- 
bus  te  affocia , & illis  oblata  op- 
portunitate miniftra.  Et,  vt  Ber- 
nardus  ait , cum  ad  MifTara  ven- 
tum fuerit,  fufcipe  inuitantem 
ad  Midas  priuatas , ac  ii  panem 
Angelorum  tibi  delapfum  de 
calo  videres.  Si  quem  amouere 
volentem  intueberis , fuge  , ac  fi 

Ik 


| 3NST1TVENDA.  r6f 

fame  deficienti  e fauce  buccel- 
lam panis  auferre  conaretur.]  Sic 
ille. 

Sacrofan&o  faerificio  cum 
magna  dcuotione,  cum  magno 
■femore  5 cum  magna  reuerentia 
affilte.  Altas  enim  illi  eide  facri- 
ficio^quod  Chriftus  in  ara  crucis 
obtulit  Patri.  Altas  illi  Domino* 
ad  cuius  prxfentram , immo  & 
ad  cuius  nominis  iriuocationem 
coeleftia,  terreftria,  & infera  ge- 
nufledunt,  Altas  inter  coeleftes 
fpiritus , qui  ad  laudandum  Sc 
* honoranduin  Dominum  cum 
ingenti  exultatione  detendunt: 
quidni  reuerenter  te  habeas  *& 
omnia  deuotionis  & attentionis 
impedimentareiiciasrPer  manus 
Sacerdotis  tu  quoque  Domino 
| incruentum' facrificium  ofFers>& 
: multa  a Deo  petis  tum  tempo- 
ralia tum  fpirkualia  fubfidia. 
Vide  an  deceat  fummo  Regi  ir- 
reuerenter  facrificium  offerre*  & 
neceflaria  ad  vitam  praefentem 

lr— — — & 


16 4 De  vita  religiose 

Csfa- 
rius 
lib.  $. 
de  mi 
racu- 
lis,  c. 
50. 

& futuram  tepide  poftuiare  > Ad 
hanc  autem  reuerentiam  perti- 
net,vt  eo  tempore  nihil  alienum 
a Domino  cogkes,nihil  omnino 
loquaris , non  huc  iliucque  cir- 
cumlpicias,  fed  oculos  demiftos, 
aut  decenter  in  eo  > quod  effi- 
citur , fixos  habeas  , non  immo- 
deftc  tuffias,  aut  expuas,  non  in- 
decenter perftrepas,fed  in  omni-t 
bus  quiete  & modefte  te  geras. 
Ad  quod  facit  ,quod  Caefarius 
Ciftercienfis  monachus  fcribit: 
Beatum  fcilicet  Ambrofium  ple- 
bem fuam  monere  (blitum , vt  a 
tufii,  & omni  inquietudine  tem- 
perarent , ne  quoquo  modo  Sa 
cerdotem  verba  canonis  reci- 
tantem, & (acrificium  ofteren- 
tem  impedirent.  Eft  etiam  huius 
reuerentise  pars , vt  quando  ge- 
nufle&endum  eft > "gcnufledas; 
quando  ftadum  effiredus  Sc  non 
inclinatus  > nec  (edens  ftes , & 
Ecclefias.aut  tui  ordinis  ceremo- 
nias fande  inftitutas  obferues. 

Adi 

i INSTITVENDA.  l6j 

Ad  fugiendam  vero  diftra* 
<5tionem  , & habendam  mentis 
deuotionem,  optio  tibi  datur,  vt 
vnum  ex  his  quae  dicemus  , eli- 
gas , vel  nunc  vnum,  nunc  aliud 
ad  augmentum  feruoris  alfu- 
mas.  In  primis  enim  poteris  me- 
ditari ea  quae  partibus  Milii 
lignantur,  vt  in  introitu,  defide- 
ria  antiquorum  Patrum  in  lim- 
bo detentorum , Mefliae  aduen- 
tum  expe£tantium  : in  voce,  Ky- 
rie  eleiion,nouies  repetita,inuo- 
cationem  Trinitatis,  a qua  mife- 
ricordiam  poftulamusdn  hymno 
gloria? , eam , quam  Angeli  Do- 
mino in  eius  natali  cecinerunr, 
quando  hominibus  pacem  an- 
nunciauerunt : & lic  in  caeteris, 
quae  ex  libris  Ecclefiafticis , qui 
‘nufquam  non  habentur , poteris 
inteliigere.  Deinde,  li  hoc  lon- 
gum aut  prolixum  tibi  videatur, 
Millam  confideratione  tua  in 
quatuor  partes  diuide : Primam, 
vfque  ad  oblationem  , in  qua 


con 


1 66  De  vita  religiose  j 

1 

confeffio  fit,&  preces,ac  dodtri- 
na  Apoftolica  5c  Euangelica , & 
Symbolum  alta  voce  recitatur, 
kttente  audi:&,tinon  miniftras, 
vbi  refpondendum  cft  Sacer- 
doti 5 fubmifse  refponde.  In  fe- 
cunda,ab  oblatione  panis  & vini 
vfqud  ad  confecrationem  , ad- 
ueiitum  Angelorum  3c  quafi  in- 
grellum  aulicorum  coeleftium  , 
qui  venienti  Domino  funt  afta- 
turi,  meditare,  & coram  magna- 
tibus coeleftibus  pufillus  ex  terra 
contremifce.  In  tertia,  a conle- 
erat  i one  v fqme  ad  tempus  p r oxi- 
muiti  communioni , iacrificium 
illud  tremendum  Patri  offer,tibi 
8c  tuis  neceffaria  pete  , & cor 
tuum  in  confpedu  tui  Condi- 
toris effunde.-  In  quarta , k com- 
munione vfque  ad  finem5emun- 
dationem  ab  omni  peccato , 3c 
Virtutum  ornatum  pete,  6c  defi- 
deria  Chriftum  fuicipiendi  , fi 
tibi  conceffum  effet , accende. 
Tandem  poteris  per  has  quatuor 

par 

I N S T I XV  E N D A,  l6j 

partes  aliqua  my  it  er  i a ex  pallio- 
ne  Domini  meditari,<3c  dum  Sa- 
cerdos Tecreto  orat, vocalem  ali- 
quam orationem  attente  reci- 
tare, vel  alio  modo , prout  Deus 
infpiraueri t, tuam  mentem  exer- 
cere. Id  folum  , quemcnmque 
modum  teneas , nitaris  oportet, 
ne  ibi  aut  irreuereter  diftradus, 
aut  tepide  indeuotus  aftes,  ita  vt 
nullum  aut  modicum  frudum 
ex  Miflas  auditione  decerpas , & 
ex  tam  magnifico  conuiuio  tu 
folus  famelicus  &fitibundus  de- 
cedas. 

T>e  custodia  ceH<t* 

C a r.  X. 

Vmx a Milia,  cui,  vt 
poft  matu- 
tinam  orationem , af- 
fluimus , nifi  neceffi- 
tas  aut  charitas  aliud  agendum 
fuadeat,propera  ad  cellam  tuam, 
in  eaque , prout  ftatim  dicemus. 

bene 

11 

H 

1| 
? ■ I 

glifffjj  I 

II 

M I 

WT 

\ , y 

H 

ii 

I ! "I 


bene  occupatus  mane  3 & ami- 
cam dulciffimam , aut  fponfam 
chariffimam,nunquam  fine  cau- 
fa  derelinque.  Mira  funt  > quae  a 
fandis  Patribus  de  cella  dicun- 
tur ; ego  , vt  te  ad  eius  amorem 
alliciam  , vnam  aut  alteram  fen- 
tentiam  eorum  in  medium  pro- 
feram. Bernardus  fic  ait : Coeli 
& cellae  habitatio  cognata  eft: 
quia  coelum  & cella  adinuicem 
videntur  aliquam  habere  cogna- 
tionem nominis  , fic  & pietatis. 
A celando  enim  coelum  & cella 
nomen  habere  videntur:&  quod 
celatur  in  coelis,  hoc  & in  cellis: 
quod  geritur  in  coelis , hoc  & in 
cellis.  Quidnam  eft  hoc  ? vacare 
Deo,frui  Deo : a cella  enim  fape 
in  coelum  afcenditur , vix  autem 
vnquam  a celiam  infernum  de- 
fcenditur  Moriens  enim  vix  aut 
nunquam  aliquis  a cella  in  in- 
fernum d.fcend it : quia  vix  vn- 
qnam  aliquis  nifi  in  coelo  prae- 
deftinatus  ,in  eavfvie  ad  mor- 


INSTITVENDA.  169 

tem  perftitit.  ] Thomas  a Cam- 
pis multa  variis  locis  in  cellae 
commendationem  fcripiit  , ex 
quibus  vnum  tantum  citabo.Bo* 
na  cellas , inquit , nequeunt  fuf- 
ficienter  explicari , ficut  nec  de- 
trimenta extravagantium.  Cu- 
ftos  cellas, cuftoseftlingu^,  non 
| audit  detradtiones , non  percipit 
: rumores  , non  videt  vanitates, 
non  trahitur  ad  lenitates.  Bonus 
[cellita  aut  legit,  aut  orat,  aut 
| gemit  , aut  meditatur , aut  fcri- 
bit  ,aut  corrigit  libros  , aut  ali- 1 
quid  aliud  boni  operatur.Bonus 
cellita , ciuis  dl  cceli  , amictis 
Dci,focius  Beatorum  Angelo- 
rum, cognitor  fecretorum , in- 
fpeftor  ilipernorum,  viftor  ten- 
tationum , expttlfor  dasmonum, 
bellator  vitiorum,  contemptor 
mundanorum , negle&or  cura- 
rum , poflellbr  quietis,  obtentor 
pacis,  amator  fcripturarum,  /pe- 
culator veritatis,guftator  purita- 
tis, continuator  orationis , col~ 


Tho. 

aCap 

lib. 

aedif. 

claiift. 

c*7* 


H 


T.MCX, 

ie 


Exod 

9* 


j Amb. 
jad  Sa* 
bi.  e- 
pift.9/ 


iedor  fan£te  meditationis , Se 
deftru&or  omnis  euagatidnis. 
Cogita  Deum,5c  te  folum  elle  in 
mundo,  & habebis  magnam  rer 
quiem  in  corde  tuo.  Memento 
quia  Angelus  intienit  Mariam  in 
camera  orantem , non  foris  cum 
hominibus  loquentem.  Nam 
qui  appetit  coeleftia  fecreta  co- 
gnofcere,oportet  eum  ab  horni 
nibus  elongari.  Sic  enim  Moyfes 
fecit , qui  relictis  hominum  tur- 
bis,manfit  folus  cum  Domino  in 
monte , vt  legem  Domini  fufei- 
ipere  mereretur.  ] Hxc  ille.Sed  fi 
alios  omittam , certe  verba  Am- 
brofij  luculentiffima  non  polium 
prxterire  : Hic  fandus  Pater  ad 
Sabinum  fcribens,lic  ait : Nun 
quam  enim  miniis  iolus  funi 
quam  ciim  folus  elle  videor,  nec 
miniisotiofus  quam  ciim  otiofus. 
Cerre  pro  arbitrio  arcelloquos 
volo  , atque  adiungo  mihi  quos 
magis  diligo  , aut  quos  aptiores 
arbitror,  nemo  interpellat >nemo 


INSTITVENDA.  171 


interpolae.  Tunc  ergo  te  magis 
teneo , & de  Scripturis  confero, 
& prolixiorem  fimul  fermonem 
ferdimus.  Sola  erat  Maria  & lo- 
quebatur cum  angelo.  Sola  erat 
quando  fuperuenit  in  eam  fpiri- 
tus  fandius  , & virtus  Altiffinii 
obumbrauit  eam.  Sola  erat , & 
operata  eft  mundi  faiutem,  & 
concepit  redemptorem  vniuer- 
forum.  Solus  erat  Petrus,  & to- 
tum per  orbem  confecrandarum 
1 gentium  cognouit  myfteria.So- 
luserat  Adam.&non  eftprte- 
uaricatus,  <^uia.  mens  cius  «idhec- 
tebat  Deo  : poftquam  vero  ei 
mulier  adiun&a  eft , non  potuit 
inhxrere  mandatis  cceleftibus,& 
ideo  fe  abfeondebat  , quando 
Deus  deambulabat  in  paradifb: 
& nunc  deambulat  in  paradifo 
Deus,quando  diuinas  feripturas 
lego.  Et  quibufdam  interpofitis 
addit : Liquet  igitur  ex  his,  quia 
cum  foli  nos  fumus  , tunc  nos 
offerimus  Deo,  tunc  mentem  ei 

~ ’ H 2 ' 


Luc*. 


Ad. 

io. 


Ge  n.  i 


Ilii 


i ' 


u 


I m 


4 : 


ii' 

Ii 


«i 

n 


mi 

'.¥1  . 


'fW- 

™.h 


171  De  vita  religiose 


noftram  aperimus,tunc  amictum 
fraudis  exuimus.  Solus  erat  A- 
dam  quando  in  paradifo  confti- 
tutus  eft, folus  erat  & quando  ad 
imaginem  Dei  fadtus  eft,fed  non 
erat  folus  quando  de  paradifo 
eie&us  eft.  Solus  erat  Dominus 
Ieius  quando  mundum  redemit. 
Non  enim  legatus  3 neque  nun- 
tius 3 fed  ipte  Dominus  folus 
faluum  fecit  populum  fuunuetfi 
nunquam  folus  eft  ille3in  quo  pa- 
ter eft  lemper ; vnde  & nos  ioli 
fumus,  vt  Dominus  nobis  cum 
fit  ] Huc  vfque  Ambrofius. 

Si  tanta funt  bona  cella’,  qua 
a Patribus  iftis  defcripta  iunt; 
fi  tanta  fecreti  cubiculi  emolu- 
menta 3 infipientis  hominis  erit 
ad  vitam  fpiritualem  vocati,  il- 
lud pofthabere , &pro  atriis  pu- 
blicis, & pro  difcurfibus  non  ne- 
ceilariis  commutare.  Hac  autem 
tu  erga  cellam  obieruabis.  Eam 
admitte,&  in  ea  habita,quam  ti- 
bi pralatus  affignauerit , & de 
_ - delo 


* N STITVENDA,  17^ 
loco  ccenobij  vbi  pofitafit,aut 
de  amplitudine,  aut  claritate,aut 
alia  quauis  commoditate  eius  ne. 
qtiaqua  foliciteris.Eft  enim  qua- 
fi  fepuichrum  tuum  , yi  quo, 
culo  mortuus  es,  vfque  ad  finem 
mortalis  vit^,& initium  immor- 
talis vita?  manfurus.  Mortui  au- 
tem de  fepulchri  qualitate,  de 
[CIUS  amplitudine,  aut  anguftia 
non  curant. Et  poftquam  in  cella 
pulcherrima , 5c  optime  aedifica- 
ta, per  duos  menfes  habitaueris, 
ita  menti  illa  pulchritudo  vete- 
rafcir , & communis  ac  deipica- 
bllis  fit,  ac  fi  omnino  nonrftibfi- 
fteret.  Ad  aedificationem  quo- 
que fratrum,  & ad  fpiritum  pau- 
pertatis,&  ad  feritandam  pacem, 
Ipedat  cellam  quamcunque  ac* 
ceptare , & commodis  eius  non 
adh^rere.  In  cella  tibi  affignata, 
non  fuper/lua , non  pretiofa,non 
:uriofa  habeas , ne  ex  illis  (is  aiL  X 
Bernardo  fuggiliatis  , qui  cellas1 
lontam  eremiticas  quam  aro-  m ed. 

. H * II 


I 

174  Devita  religiose 

maticas  fibi  conftf uunt  *,  fedne- 
ceffaria  , & vilia , & pauperi  ac- 
commodata recondas.  Sit  in  ea 
lectus  pauper,felia  humilis,men- 
fa  ad  libros  componendos  futh- 

ciens  > nuda  & nullis  tapetibus 
ornata  2 candelabrum  vile  > libri 
necefiari j 2 imagines  crucifixi  & 
Beata:  Virginis  decentes  2&  qua: 
modicis  impenfis  habeant  ur.Vi- 
na  verbjdulciamina,  aut  aliae  res 
comeftibiles  > horologia  affabre 
fadfca ; icones  magni  pretij,  fedi- 
lium  multitudo  > & alia  huiuf- 
modi  5 quae  fuperfiuitatem  > aut 
curiolitatem  2 aut  vankatemre- 
dolent  , a cellis  femorum  Dei 
penitus  relegentur.  In  hac  cella 
(k  vt  pauperem  & contempto- 
rem feculi  decet,  ornata, manere 

Lib.i. 

afluefeas.  Namvcfcite  quidam 

de  i- 

dixic:  Cella  cotinuata  dulcefcit. 

mita- 

tionc 

& male  cuftodita  taedium  gene- 

Chri- 
f \\ . c. 
,20. 

rat.  Si  in  principio  conuerfionis 

tua:  eam  cuftodieris  , erit  poftea 
tibi  diledia  amica  , & gratilfl- 

mura  | 

I N.S  X I TV  BNDA,  1 75 

mum  /blatiam.  Coge  ergo  te 
ipfum*vt  in  ea  maneas  la- 
pienti- quodam  ac  /an£to  dolo 
temetiplum  decipe.  Ad  quid  nuc 
fine  nece/litate  cellam  deferam? 
quid  extra  illam  nifi  nouitates* 
& verba  otiofa  & detractoria, 
vel  ad  minus  confumptionetn 
temporis* vel  alia*quae  me  diftra- 
hant,  inueniam?]Slunc  certe  in  ea 
manebo  * poft  vnam  aut  duas 
horas*  nifi  prius  ab  obedientia 
fuero  vocatus*  exibo.  Nunc  pro- 
fecto voluntati  mese  ac  leuitati 
meae  [in  hoc  nidulo  meo  moriar, 
Sc  ficut  palma  multiplicabo 
dies.  ] Quantum  enim  apud  me 
maneo,*  & ad  vana  non  exeo* 
tantum  diebus  meritoru  adiicio. 
His  verbis  & aliis  fimilibus  tan- 
quam  vinculis  fuauiflimis  pote- 
ris te  intra  cellae  ambitum  con- 
tinere.  Si  haec  non  fufficerent* 
iam  re  ipfum  reprehende  3 & in- 
fcitiae  tuae  timore  conftringe. 
Yolue  animo  Dorothei  feriten- 

H 4 


Iob. 

29.18.' 


Doro-; 
th.^oj 
dr./2  ! 

*( 


* 


\jG  De  vita  religiose 

tiara,  quam  modo  fubiiciam  3 vt 
ex  illa  tuum  ftatum  agnofcas,  8c 
quis  affedcus  te  ex  eeltaex  turbet, 
periri deas.  Alius  item  cum  fenem' 
inter rogaffet  , inquit j vnde  fieret 
quod  (ibi  moleftitm  edet  in  cella 
(edere  , accepit : Quia  nondum 
profpcxifti  in  foturam  requiem, 
vel  afflidiionem  r Si  eniin  haec 
animo  diligerer  infpida‘Sj&  ine- 
di teris , etiam  ii  cella  tui  ver- 
mes fcaturiat , vt  ad  collum -vf- 
que  immergaris  in  illis,fuftineres 
vtique  abfque  mbteftia , & vlla 
difficultate. 

Erit  autem  tibi  facillimum 
manere  in  cella , &:  fuauiffimum 
tecum  commorari , (i  non  defe$> 
dc  otiofus , & dormimnens  ia 
ea  refideas  i fed  femper  vtiliter 
occuperis.  Nunc  ergo  ora3nunc 
vero  pfalle , & precationes  tuas 
debite  perfolue.  Nunc  libros  fpi- 
rituales  fandiorum  gefta , Sc  hi- 
ftorias  Ecclefiafticas  lege  ; nunc 

quibus  incubtiifti  * literis  ftude, 

~ : 


INSTI  TVENDA.  I77 

&c  Theologiam,  fcripturam  fa- 
cram  > ac  prarcipue  ian&os  pa- 
tres euolue,vt  fcientiam  com- 
paratam ferues  & prouehas. 
Nunc  fcribe , & fcripca  a te  coc- 
rige:nunc(fi  opus  tibi  fueritjfcri- 
pta  aliorum  tranfcribe  , aut  in 
compendium  redige.Has  ftudio- 
fas  adtiones  . , & alias  huiufinodi 
ftatui  religio fo  congruas , & tuae 
necelUtati  accommodatas  pru- 
denter, aflume,  nunc  intermit- 
te , nunc  ad  illas  redi  , & has 
cum  illis  intermifce  : ita  vitae 

f>ars  in  cella  confumpta  non  fo* 
um  vtilis  erit , fed  plena  jucun- 
ditatis & fuauitatis  exifter*  Et 
quia  extrema  fugienda  fiant , & 
non  ad  cellae  quietem  tantum, 
fed  ad  laborem  & bbedicntire 
! opera  vocatus  es,  ira  cellam  dili- 
gas,vt  nimium  eius  tranquillitati 
non  adhaereas , fed  charitate  aut 
obedientia  vocante  fine,  vlla 
mentis  cotradi&ione  eam  dimit- 
tas. Id  enim  faciens  ingredieris^  j 

i“~  Hl  51 


E*  fi  i. 
de  lau 
dibus 
eremi. 


178  D E VITA  RELIGIOSE 

& egredieris , & cana  in  ingreffu 
quam  in  egreffu  pafcua  inuenies. 
Erifque  fimilis  animalibus  illis 
qus  ibant , & reuertebsntur,  & 
tam  in  profectione  quam  in  re- 
uerfione  fplendebis  & ardehisin 
iimilitudinem  fulguris  corufcan- 
tis.  Haec  namque  ,quae  de  amore 
cellae  diCta  lunt,  non  eo  dicun- 
tur , vt  abvtili  occupatione , & 
debito  labore  te  fubtrahas , fed 
ne  contempta  religiola  vita,  poft 
huius  mundi  diftraCtiones  & 
inanes  curiofitates  abeas. 

In  cellam  Cic  cuftoditam  & in 
vfum  fanCtarum  occupationum 
habitatam  quadrant  optime , illa 
illuflriflima  elogia  a Bafilio  & 
Laurentio  luftiniano  delcripta, 
qua?  ineundum  erit  audire.  Bafi- 
lius  Cic  icribit:  O cella  Ipirita- 
le  prorlus  habitaculum.Namque 
de  fuperbis  facis  humiles  , de 
gulolls  fobrios  , de  crudelibus 
pios,de  iracundis  niites,de  odio- 
fis  reddis  in  diuina  charitate  fer- 

uen 


| INSTITVENDA.  I79 

uentes.  Tu  odio&  linguae  frae- 
num,  tu  luxuriofis  renibus  niti- 
dae caftitatis  adhibes  cingulum; 
tu  facis  vt  leues  quique  ad  gra- 
uitatem  redeantiVt  iocofi  fcurri- 
litacil>us  parcant,  vt  vaniloqui 
.&  procaces  fe  fub  diftri&a  hien- 
tij  cenfura  caftigent,  Tuieiunio- 
rum  ac  vigiliarum  nutrix,  tu  pa- 
tientiae • Sc  pacis  perfeftiffimae 
cuftos,tu  puriffimse  jimplicitatis 
magiftra  , ac  omnino  fraudulen- 
tae duplicitatis  ignara.  T u facis 
vt  vagos  quofque  Chrifti  catena 
coerceat  ,vt  indifciplinati  mori- 
bus a fu  a fe  prauitate  compefe 
cant-  Tunofti  homines  &d  per- 
fe&ionis  culmen  euebere»  atque 
adr  confummatse ; fan&itatis  fa- 
ftigium  fublimare.  Tu  facis  , vt 
homo  fet  integer , atque  rotun- 
dus, ac  nulla  i femeripfo  mo- 
rum inaequalitate  diuerfus.  Tu 
etiam  facis  lapidem  quadrum 
conftruendae  videlicet  ccgleftis 
lerufalem  moenibus  aptum , qui 

* H 6 ~ 


i8o  Drvm  RELIGIOSE 

nimirum  non  ex  morum  leui- 
tate  fi  verfitilem  pr^beatiied  fi- 
xus lemper  in  fanda:  religionis 
grauitate  conliiht.  Tufiomines 
a femetipfis  extraneos  reddis,  & 
prius  vafa  vitiorum  reflorere 
virtutibus  facis,  - Tu  [ nigra  , fed 
formofa  ficut  tabernaculum  Ce- 
dar , ficut  pellis  Salomonis. } Tu 
iauacrum  tonfarum  , tu  ficut 
[pilcina  in  Hefibon.  J Oculi  cui 
ficut  columba-  fuper  riuos  aqua- 
rum, quae  lade  funt  lotae, & reli- 
dent iuxta  fluenta  pMffima.} 
Tu  namque  es 

rum  , cuius  contemplatione'  fi- 
niens humana  perlpfcaciter  iiv- 
tuensqiiod  minus  cft,  impleat: 
quodfuptrfluum,reprimat:quod' 
obliquum  tft  ^dirigar , quodrdh- 
i forme , compdnat.  Tu  nuptialis 
es  thalamus  ,4h  quo  findi  ipfii- 
ms  annutas  tribuitur  „ Sc  coelefti 
Ifpu&ibfifodfct  aifitaa  -fieidtftutilf, 
Redi  diligunt  re  ; & qui  teTtf- 
fgtanr,  veritatis  luce  priuafi,  quo 

• * 'x  sreflus 

: • -O  ■ -■ 


I N S'T  I T V E N D A.  1 8 I 


grelfus  ponere  debeant  , non 
agnofcti  t.  H.cc  qua:  di  xirnus , fune 
verba  Bafilij.  Laurentius  vero  lu- 
ftmiaii9  fic  ait:Nemo  ad  planum 
narrare . fufficit  cellae  praeconia, 
quanta  veniunt  bona,qiiant aque 
per  illam  amoueanmr  incom- 
moda.Eft  namque  cella  fpo-fi  re- 
clinatorium,virtutu  cuftos,tran 
quiliitatis  porcus,additamenhTin 
•3acis,medela  vitiorum,  contem 
)lationis  locus  , tabernaculum 
foederis,nuptiaiis  thalamus,  hor- 
tus irriguus , paradifus  delicia- 
rum,cceliiaima,  fehola  fcientix, 
confcienciae  cathedra  j?  magiftra 
fi  lenti  j,  ■ & .fpdri  t ualis  fcala,  vfque 
ad  polorum  alta  percingens  Jn  ea 
j fi  qoisabfque  tarpore  perfiftir, 
j jfrigit  lires^fcicodia,  detradio- 
j ini  non  vacat , temeraria  indicia 
| minime  facit , abhorret  otium, 
nec  veretur  mortem.  Eia  nunc. 
C krifti  milites,  qui  vofmet  Deo 
vouiftis,&  pra  amorecceleftiuim 
em  atque 

deferri 


Lau- 

rent.. 

[ufti- 

nian. 

;ic  vi- 

U Cor 

lic. 


l8l  De  VITA  RELIGIOSE 

deferri  antra  incolitis  , vt  foli- 
tariae  vitae  perfe&ionem  appre- 
hendere valeatis , cellulae  habi- 
tationem diligite > illam  tenete, 
illam  ampledtimini , de  ea , nifi 
vrgente  neceflitate  rationabili, 
feu  corporis  impellente  infirmi- 
tate, vel  fraterna  fuadente  chari- 
rate,exire  nolite.Ineailnt  veftrae 
fpirituales  deliciae  atque  interna 
folatia.  Ad  ipfam , fi  contingat 
vos  egredi,  reuertimini  quanto- 
cyus , ne  detrimentum  aliquod 
patiamini,moram  protelando  ad 
publicum.Reuertiminijinquam, 
poft  iniundtum  completutnque 
exterioris  operis  minifterium, 
fiue  captatam  fubleuationem 
fragilitatis  humanae.Equidem  ex 
labore  corpus  attenuatum  ; fi 
mens  ex  importunis  fuerit  ten- 
tationibus  fatigata,  tribulationi- 
bufque  deprefla,  proculdubio  in 
cellulae  fecreto  congruentem  re- 
perietis  pacem.  Sic  Laurentius 
luftinianus.  Si  igitur  cellam  fine 

cau> 

caufa  deferas  , hsec  omnia  bona 
perdes ; aridus,  vanus,  & diftra- 
dus  eris , fi  extra  illam  vanis  & 
prophanis  intendis.  Nunquam 
(vt  credo)  vidifti  aliquem  virum 
fpiritualem , fan&itatis  amato- 
rem, qui  non  eilet  amicus  cella?, 
publici  (in  quantum  poterat)de- 
clinator , filenti  j fe&ator.  Si  tu, 
vitra  id  quod  flatus  tuus  requi- 
rit^ neceilttas  exigit , difcurfus 
amas,  pej^atria  domus,  immo  & 
per^vicos  & plateas  ambulas, 
quserens  non  quem  diligit  ani- 
ma tua, fed  quem  cupit  curio- 
fitas  tua , & confabulationibus, 
&confalutationihus  vanis  occu, 
paris , nec  vir  fpiritualis  efficie- 
ris ,,  nec  re  fanditatis  amatorem 
oilendes.  Quia  mentis,  puritas  in 
officina  paritaris,nei 
comparatur , fpiritus 
& quietus,non  in  foris,neque  in 
negotiis  faecularibus»  fed  in  Ic 
rebus  fpiritualibus  apt< 


■ ;,}j  ;Mj 


!* 

■ $ 

|T 


n)k|:  1 

ril  # 


1 


Am- 
brof. 
lib,  io 
ep't2. 


De  (ludio  liter  arum. 

Gap.  XI. 

N cella  otium  vitan- 
dum omnino  eft , quia 
_____  hoftis  eft  vniuerfaram 
virtutum: liec  manfionem  in  cel- 
la monemus,  vt  in  ea  deficies  & 
fegneS , fed  vt  bene  occupati  & 
magis  negotioli  , quam  extra  il- 
lam maneamus.Nonorio,inquit 
Ambrofius  > non  fomqo  merces 
paratur.  Nullum  opus  dormien- 
tis eft.  Nullus  fructus  otiUmmo 
magis  difpendium.  Otiolus  Efau 
amifit  primatus  benedictionem, 
quia  maluit  cibum  acquirere, 
qukm  quaerereXaboriofus  Iacob 
apud  verumque  parentem  inue- 
nit  gratiam.  ] Si  ergo  cellam  in 
colimus  , vt  mercedem  prome- 
reamur , & fructus  colligamus 
femper  duraturos,in  ea  noaotift 
vacandum  eft,  fed  honeftis  labo- 
ribus infiftendum.  Opera , qux 
cellae  conueniunt , iam  fupri*  re- 

tu 


I N S T IT  V E M D A.  185 

tulimus, ex  quibus  \mun,nempe 
literarum  ftudium  , ad  hunclo- 
cum  pertinetrquoniam  poft  Mif- 
fam  furnmo  mane  celebratam  , 
cui  adolefcentiores  affiftunt,  fta- 
tim,vt  lireris  vacent,in  cellam  fe 
recipiunt.  Quin  Sc  ad  iacerdo- 
tium  promoti , nifi  ad  minifteria 
vocentur  , aut  orationem  prote- 
lent, aut  penfum  horarum  per- 
foluant,  literis- vacant,  vt  munus 
futun , quod  multam  rerum  co- 
gnitionem requirit  , fecurc  Sc 
fideliter  obeant. 

Tu  ergo  ad  literarum  . ftudia 
vocatus  , Sc  ab  obedientia  in  ad- 
di  fcedis  lireris  occupatus, rectam 
femper  intentionem  habe  , Sc 
praeftantiffimum  Icopum  , ad 
quem  fcientia  dirigenda  eft,  tuo 
labori  praefige.  Non  difeas , vt 
apud  homines  Iplendeas,  nori  vt 
magifter  & bene  literatus  nomi- 
neris ,non  vt  magnus  habearis, 
non  vt  praecipua  pulpita , Sc  in- 
fignes  cathedras  occupes, non  vt 

ad 


1 

iS6  De  vita  religiose  | 

i 

1 

i 

< 

i 

ad  dignitates  tui  ordinis  , vei 
prdationes  Ecclefiafticas  pro- 
ueharis  : quia  hoc  ingens  va- 
nitas eft.Non  difcas,vt  appetitui 
terendi  fatisfacias  , vr  noua  & 
ubtilia  icias,vt  pulcherrimarum 
rerum  cognitione  tuum  tantum 
intellectum  repleas  : quia  hoc 
inanis  curiofiras.eft.Sed  difce.vt 
Deo  placeaSjVt  eius  beneplacito, 
ac  obedientia?  prafteripto  te  ac- 
commodes,vt  Deum  magis  cog- 
no Icendo, ardentius  eum  diligas, 
& feruentius  illi  feruias , vt  ido- 
neus minifter  Euangelij  fias , & 
vt  animas  Chrifti  ianguine  re- 
demptas , pracipue  rudiores, & 
magis  doCtrina:  indigas.ad  illum 
per  bonam  vitam  ire  compellas. 
Macula  in  omnipanno  foda  eft, 
fed  in  pretiofimmo  (erico  aut 
in  mundiflima  byflo  fodior : fic 
inepoftera  intentio  in  orrujj  hu- 
nano  opere  mala  eft , fed  ia  ftu- 
ho  literarum  nequior  & iutole- 
abilior.  Quantum  fit  periculum 

eius. 

eius  qui  ad  vanitatem  iludei, 
cet  ian&us  Iob,dumaic : P 
eius  in  vtero  ipfius\ertetur  in 
fcl  afpidum  intrinfecus:diuuias 
quas  deuorauit , euomet , & de 
ventre  illius  extrahet  eas  Deus.] 
Scietia  enim  panis  eft.quo  men- 
tem noftram  reficimus  , qui  in 
fel  afpidum  conuertitur,  cum  ad 
vanitatem  aut  ambitionem  or- 
dinatur. Eamque  literatus  euo- 
mit , cum  ex  inani  & arido  corde 
depromens,fine  vlla  vtilitate.au- 
dientium  effundit.  Et  de  ventre 
illius  extrahitur , cum  hominis 
infipientis  labor  fine  prannio  re- 
linquitur : qtiia  minime  a fuo 
conditore  probatur.  Hunc  qui 
dem  fenfum  Gregorius  indicat 
& fimul  pericula  literatorum 
fuum  honorem  quaerentium  de- 
clarat , fic  feribens : Panis, Scri- 
ptura facrae  intelligentia  non 
inconuenienter  accipitur,  quae’ 
mentem  reficit > ei  que  boni  ope- 
ris vires  pra-bet , & plerumque 


Hugo 
lib.  i, 
de  va- 
ni taf. 
mudi, 
ad  fi- 
nem. 


188  De  vita  religiose 

hypocrita  etiam  facri  eloquij 
erudiri  myfteriis  ftuder:  non  ta- 
men  vt  ex  eifdem  viuatjfedvt: 
a cacteris  hominibus  quam  iit 
dodus  appareat.  Panis  eius  in 
vtero  illius  m fel  afpidum  in- 
trinfecus  vertetur : quia  dum  de 
facrac  legis  fcientia  gloriatur,  vi 
'tx  potum  conuertit  fibi  in  ve- 
neni poculum,  &c  reprobus  mo- 
ritur, vnde  ad  vitam  erudiri  vi- 
debatur. Neque  hoc  autem  in- 
conuenienter  accipitur  , quod 
nonnunquam  hypocrita  , dum 
do&rinae  verbo  ad  oftenfionem 
ftudet , diuino  iudicio  caecatus, 
hoc  ipfum  verbum  praue  intel- 
ligit,quod  male  quaerit. 

Studia  vero  literarum  non 
iam  ex  vanitate  , fed  ex  fola  cu- 
riofttate  fufcepta , Hugo  Vido- 
rinus  inutilia  &c  noxia  vocat  y Sc 
quis  fit  eorum  frudus  , exponit 
in  haec  verba:  Et  vt  apertius 

adhuc  agnofeas  , qukm  infra- 

jduofa , immo  quam  pernicioia  j 

!.  ~ wi 


1 INSTITVEND  A.  lB? 

fint  ftudia  haec-,  animos  non  io- 
lum  ad  cognofeendam  verita- 
tem non  illuminant,fed  ne  veri- 
tatem agnofcere  poffint,prorfus 
excieant. Rapiunt  enim  cor  ho- 
minis , &c  quodam  modo  extra 
femetipfum  abducunt , vt  dum 
ad  alia  5 quae  ad  rem  non  perti- 
nent , confideranda  trahitur  ,ad 
circumfpedHonem  fui  minime 
reuertatur.  ] Si  haec  ita  fimt , vr 
Patres  hi  allerunt , de  quorum 
authoritate  non  licet  dubitare, 
abfurdum  erit  fcientiam  ad  va- 
nitatem >aut  ad  curio  fitatem,  aut 
id  alium  finem  viliorem  diri- 
gere,&  praeftantiffimum  virtutis 
inftrumentum, nempe  fcientiam 
in  excidium  virtutis  alfumerc. 
Scientia  apud  homines  vane  lu- 
cere vis  ?fed  eo  i pio  non  lucebis: 
quia  Deus  le  exaltantes  deiicit, 
& le  oftentantes  fub  modio  ali- 
cuius magnae  humiliationis  con- 
ftituit.  Curiofitati  , & nimio 
fciendi  defiderio  vis  fatisfacere? 

• fed 


I9Q  De  vita  religiose 

ied  dum  icire  ad  folarn  fcientiam 
aues , 8c  conficiendam  laedis  , & 
Czpidx  fcientia:  > illi  nimirum, 
quae  afficit  & mouet  volun- 
tatem, obfiftis.  In  fcientia  ergo 
nihil  aliud  ni  fi  Deum  quaeras,& 
in  acquifidone , ac  vfu  eius,  non 
inilpienti  mundo , fed  Deo  pla- 
cere concupifcas. 

Studia  ex  hac  rediffima  in- 
tentione fufeepta  facile  erit  cum 
virtute  coniungere , & has  duas 
forores  , Scientiam  & Virtutem 
fimul , licet  cura  impari , quaeri- 
tare. Simul  tibi  quaerenda:  fiint, 
quia  fcientia  fine  virtute  parum, 
i aut  nihil  valet:  virtus  vero  in  te, 
j qui  aliis  dodrina  profuturus  es, 
fine  fcientia  manca  erit.  Sit  ita- 
que fcientia  tua  virtutis  & fan  - 
ditatis  plena,  vt  magis  exemplo 
quam  verbo  praedices ; fit  virtus 
tua  fcientia  referta , vt  in  often- 
fione  vix  virtutis  non  erres.  Im- 
pari tamen  cura  tibi  qurrendae 
funt  , quoniam  virtutis  maior 

_____  • ra  1 


I N $ Ti  T V E N DA,  I^I1 

ratio  habenda  efbqu^  cum  finis 
fit  1 dentix , debet  in  corde  tuo 
ac  in  cura  tua  primum  ac  praeci- 
puum locum  occupare.  Quam- 
obrem  nunquam  propter  ftudia 
literarum,virtutis  adtiones  omit- 
tescnunquam  orationis  tempus, 
ledtionis  fpiritualis  horam  , & 
aliarum  rerum  ad  cultum  Dei 
pertinentium  fpatia  decurtabis. 
Virtutum  opera  te  faciunt  fan- 
dum, fcientiarum  ffudia  te  fa- 
ciunt literatum  : fi  melius  & 

optabilius  eft , fanditate  quam 
fcientia  pollere , ne  dum  lapien- 
tia! fludes, fis  tam  infipiens,vt 
minora  maioribus  praeferas ; & 
propter  viam  , terminum  viae, 
nempe  perfectionem  amittas. 
Si  poft  multos  ftudiorum  annos 
dodiflimus  euafifti , & in  vir- 
tute ac  humilitate  non  profe- 
cifti : 6 quam  parum  fapis!  quam 
nihil  vales  ! quam  es  reprehen- 
fione  dignus ! qui  aetatem  tuam 

cum  meretricibus  confumpfifti, 

— 


Sap. 

8./0. 


Pfal. 
35-  4 


191  De  vita  religiose  | 

& (ponfam  amore  digniffimam 
repudiafti.Humanas  enim  fcien- 
tias  te  a virtute  auocantes  mere- 
trices voco,&  virtutem  fpoftfam 
appello.  Infcelixtu,qui  hancre- 
pulifti , propter  quam  habiturus 
eras  claritatem  ad  turbas,  & ho~ 
11  orem  apud Teniores  iuuenis  : & 
illas  accerfifti , quae  a virtute  le- 
iundae  robur  mentis  tuas  come- 
dent, & virium  tuarum  adiones 
vanitatis  infirmitate  coniiimenr. 
Infcelix  tu  , qui  noluifti  intelli- 
gere  vt  bene  ageres. Iniquitatem 
meditatus  es  in  cubili  tuo  ,afti- 
tifti  omni  viae  non  bontc , ma- 
litiam autem  non  odifti.  An  non 
eft  iniquitatem  meditari  , Dei 
opera, non  ad  veritatem  ,fed  ad 
vanitatem  addifcere  ? An  non, 
afliftere  viae  non  bonae  , iter 
icientiae  alio  quam  ad  Dei  obie- 
quium  defledtere  ? An  no  ^ma- 
litiam ampledi , ex  fcientia  fu- 
perbire , 8c  ex  eo  , quod  ad  hu- 
militatem datum  eft , in  imper- 

— 


INSTITVENDA.  15)3 

fedionibus  obdurefcere , & ma- 
gis quotidie  ac  magis  inflari  ? 
Liquet  igitur,  inquit  Bernardus, 
& abfque  Icientia  dignitatem  ef- 
Te  omnino  inutilem,&fcientiam 
abfque  virtute  damnabilem.  Ne 
ergo  ex  icientia  damneris  , aut 
mifer , & pauper  efficiaris  , cura 
eam  cum  virtute  coniungere , & 
ad  hoc  illam  acquirere  , vt  An- 
gulis diebus  melior  fias , & quo 
dodior  efficeris , eo  in  maiorem 
anima?  puritatem  euadas.  j 
Si  iam  annos  difcedi  in  fcholis 
exceflifli,  vtiiia  (vt  di  dum  eft)& 
tuo  flatui  cofona  lege,&  addifce. 
Si  magifler  es  . veritatem  iuxta 
dida  Patrum  antiquorum  difei- 
pulis  expone  : Si  vero  difcipulus 
es , in  primis  magiftros  tuos  in 
magna  veneratione  habe, eorum 
dodrinam  intellige  & fequere  , 
Sc  nihil  aliud , nifi  quod  ipfi  do- 
-uerint,  aut  difeendum  eile  prat- 
cripferint , cures  difeere.  Ridi- 
:ulum  namque  eflet  , fi  velis  I 

j j 


Bern, 
tra&,  I 
de  di  ! 
livedo  i 
Deo. 


i94  De  vita  religiose  t 

magifter  efle  antequam  fis  di^ . 
Pipulus  > &■  ruo  arbitratu  literis 
ftudere  , & ab  iis  fententii$,quas 
tibi  a magiftro  proponuntur,de-j 
uiare.  Diicipulus'  a difcendo  de- 
riuatur.  Si  autem  quae  audis,; 
non  difcis,fed  impugnas  ,{ed  de-  j 
feris,  fed  eis  contradicis,^  aliam 
viam  in  inquifitione  veritatis  ti- 
bi proponis , quomodo  difcipu- 1 
ius  nomineris?  Fruftus  magiftri 
inquit  Ambrofitis,) diicipulus  eft  j 
obediens:]  qui  vero  magiftro ; 
non  paret , qui  ab  eo , quod  do-  j 
cerur , diftenrit , non  eft  /rudius, ! 
fed  contemptio  magiftri.  Si  ma- 
gi ftri  tiii  duo  aut  plures  finr, 
quod  in  Theologicis  femper  eue- 
nir,  & opinionibus  ipfi  diften- 
• tiant-  ,.tu  vtramque  opinionem 
reucrenter  excipe, vtramque  dif- 
ce,&:  principia  vtriufque  opinio- 
nis intellige , ita  vt  poliis  cum 
oportuerit, pro  vtraque  rationem 
reddere  Sc  vtramque  defeniare. 
Scitoquc  ignorantiae,  aut  mino- 
ris 


Ambr. 
ini  ad 
Thef- 
falon. 
ad  c.i 


f INSTITVEND.A,  1$  f 

r is  fcientix  dTcx in  rebus,  q \ix 
non  demonftratione  nofcuntur, 
fed  fub  opinionem  cadunt  3 tam 
conflante  r vni  parti  adhaerere, 
vt  nihil  faltcm  minoris  aflcnfiis 
alteri  relinquatur.  Si  enim  ratio 
vnius  fententue  probabilis  tan- 
tum eft  y vt  iu  huitilmodi  rebus j 
ambiguis  contingit,  nequaquam- 
"ius  vim  omnino  calles  ? fi , ac  fi 
diet  demon  ft  ratio , coniiinceds. 

2 1 o uem adm o dum^fi  iu  fama  Ius,' 
uni  culo  infirmo  ligetur  3 quem 
td rumpendum  facilejpfe  fran- 
gere non  poffit,non  eft  indicium 
errerc  catenae  , fed  imbecillitatis 
nfantis  ; ita  fi  probabili  tantum  j 
atione  ligeris,  itavr  nulla  viate 
xpedire  valeas,id  eft; fignum  in- 
rmre  mentis , non  euid entis  ra- 
onis. 

Ad  fcholas  modeftus  & tacens 
>is,non  liuc  illuc  circunfpicien-j 
Oy  nec  cum  condifdpulis  fabu- 1 
ndo.  In  fchola  modefte  & de- j 
nite  i*  dedens  attentus  eris  ad  j 

«—  - - -,t 


I 2 


15 )6  De  vita  religiose 

verba  magiftri,&  quod  voce  do- 
cuerit,aut  fcriptis  di&auerit  3 ita 
vt  ne  elabatur  > excipies.  Si  poft 
le&ionem  fcrupulum  3 aut  dubi- 
tationem habueris  > non  vt  cen. 
for,  non  vt  do&rinae  impugna- 
tor/ed  vt  ignorans  propones*  & 
folutionem  quacftionis  expedta- 
bis.  Le&ionem  cum  aliis  con- 
difcipulis  diligenter  repetes,cum 
illis  de  rebus  a magiftro  auditis 
conferes  > vt  plenius  intelligas, 
Sc  fi  opus  fuerit (&  quidem  con- 
uenienti  tempore  vtiliffinutm 
eft ^argumentis  hinc  inde  propo 

tfitis  veritatem  expendes.  In  dif 
putationibus  ejfficax , non  audax; 
veritatis  auidus  explorator  , non 
contentionis  & vociferationis 
amator  exiftes.  Verba  inutilia, 
&>ad  id  > de  quo  difputatio  infti- 
tuitur , non  attinentia  > & multo 
minus  qua:  alterum  pungant,aut 
contemnant*  prorius  reiicies.  Et 
breuiter  ita  te  geres,  vt  te  difpu- 
tatorem  rcligiofum,  veritatis  in- 

qui 


I N S T I X V E N D A. 


[97 

quifitorem,&  coram  Deo  & An- 
gelis loquentem  exhibeas.  Si  al- 
ter peccauerit , & verbis  minus 
modeftis  loquutus  fuerit , illum 
patienter  feres.  Vtenim  Augu- 
itinus  ait : Noui  fratrem  meum, 
fed  fi  quid  dilputando  pro  fide 
ma3  & pro  Ecclefia;  charitate  di- 
xit fortafle  feruentius  quam  tua 
grauitas  vellet  audire,  non  illa 
. ontumacia , i#d  fiducia  nomi- 
landa  eft  , collatorem  & dii-, 
mutatorem  3 non  adertorem  , Sc 
idulatorem  fe  ede  cupiebat.Nam 
ioc  eft  oleum  peccatoris , quo 
>rophera  non  vult  impinguari 
:aPur*  Ita  enim  dicit:Emendabit 
ne  iuftus  in  milericordia  , & ar 
;uet  me  5 oleum  autem  peccato- 

is  non  impinguet  caput  meum.] 
reuiter  dilpijtatio.nem  ad  erue- 
am  dumtaxat  lucem  veritatis 
imitte.&jvt  inquit  Paulus[ftui- 
•s  quseftiones,  & contentiones, 

: pugnas  deuita  ; fimt  enim 
utiles  8c  vanaxjSe  igitur  often 

_ I 3 ' 


Aug 

cplft. 

H7- 

Pro 


ift. : 
.adj 
>. 


Pfal. 
Mo  .s. 


Ad  Ti- 


i5>8  De  vita  religiose 


tante  verirate  a difputadone  o- 
'mnimodis  ceflandum  eft  > & alij 


vcilion  pro  tunc  exercitationi 
vacandum, 

Hxc  de  clifputatione  di  da  fuf- 
ficiancSed  inflante  tempore,  ad- 
difcendi5&  lueris  ftudendi(quod 
totum  illud  elfe  debet  ab or- 
dienda vfuque  praefcrrptum ) s 
Domi  no  > q w i D e us  fcie  nt  tarum 
Dominus  dicitur  cui  > id  e it  ? c 
quo  praeparantur  cogitatione*; 
no ftracjgratiam >i u cem> & i ntelii 
gendam  ad  cbicend  urn  humili  te 
populabis. Beatus  T hornas  Aqui 
nas  ante  iedionem  vel  fcriptio 
nem  femper  orationi  fe  dabat 
Ici  quoque  a viris  fpiritualibu 
imodb , perpetuo  more  feruatu’ 
Tu  eorum  veftigiis  inhaerens a< 
ftudiuni  orationem  praemitte 
|i.l  u d e x obe  di  entia  > Sc  de  fi  de  ri< 
ani  rn  a b u s p r oiic  i e n d i , fui  c e p tun 
Deo  grati  ffimum  puta , quare  i; 
i pium  diligenter  iiKumb£s.Qxij 
a magiftris  acete  peris  > vel  qu. 


I NS  T I TVEND  A,  199 

per  te  didiceris  , optime  intelli- 
gere  &:  fcire  cura.  Id  confeque- 
ris , ii  praecipua  fundamenta  af- 
veritatis  capias,  fi  ad  fua 
principia  referas,  fi  iterum  atque 
iterum  repetas  donec  fixe  in 
j memoria  hsereant : Si  qure  veri- 
! tati  opponutitr,  aut  opponi  pof- 
] funt , aduertas  , atque  diifoluas: 
j Si  multum  medireris  > &:  parum 
j fcribas.Tot  enim  ac  tanta tam 
| pulchra  fcripta  , & typis  manda- 
jta  funt,  quae  paflini  habent ur,& 
nufquam  non  inueniuntur : vt 
difcipulis  inutile  fit  aliqua  feri- 
bere  , & tempus  in  id,  quod  non 
erit  vfui confamere.  Leda , & 
inteileda  * & memoria  manda- 
ta tecum  ipfe  conferes^  aliquan- 
do fi  tanta  mentis  fynceritate 
diuina  familiaritate  polleas , vt 
id  reuerenter  facias  , ad  Domi- 
num tuum,  qui  filiolos  balbutie- 
tes  libenter  audit,  eadem  dices, 
& quafi  eius  fententiam  expe- 
dabis.Hoc  aliquos  pios  & puros 


Aug. 
r i.  c 

feff.  ( 


2.00  De  vita  religiose 

adolelcentes  ex  noftris  fecille 
noui 3 quod  non  eft  fane  ridenda 
/implicitas 3 led  lapient  i (lima  ac 
veneranda  cum  Deo  familiaritas. 
Nec  fic  hunc  modum  dilcendi 
vocarem  3 nifi  illum  ab  illo  ma- 
gno Ecelefiae  lumine  Auguftino 
vfurparum  viderem.  Ipie  nam- 
que laepifilme  ( vt  ex  fuis  fcriptis 
elicitur)  ita  veritatem  inquire- 
bat 5 quali  cum  Deo  loquens  il- 
lum interrogans  .3  & ab  eo  3 pre- 
cibus qux  Itionum  folntionem 
extorquens.  Vnde  quodam  loco 
temporis  naturam  veftigans  ? fic 
ait : Exarfit  animus  meus  nolle 

illud  implicatifiimurn  aenigma. 
Noli  claudere  Domine  Deus 
meus  bone  pater , per  Chriftum 
oblecro  5 noli  claudere  defiderio 
meo  ifta  vfitata,&:abdira>qiio 
| minus  in  ea  penetrent  dilu- 
cefcant  3 allucefcente  mifericor- 
dia  tita, Domine,  Quem  percon- 
tabor de  his  r & cui  fruftuofius 
cofitebor  imperitiam  meam  nifi 


l__n  s T I TVEND  A.  201 

tibi  , cui  41011  fune  molcfta  ftuciia 
mea  flammanda  vehementer  in 
feripturas  tuas  ? Da  , quod  amo, 
amo  enim,  & hoc  tu  dedidi.  Da 
pater  qui  vere  nodi  data  bona 
dare  filiis  tuis.  Da  quoniam  fuf- 
cepi  cognofcere  te , & labor  eft 
ante  me  donec  aperias.Per  Chri- 
ftum  obfecro  in  nomine  eius 
lamSti  fandiorum  , nemo  milii 
obftrcpat.Et  ego  credidi,propter 
quod  & loquar.  Hac  eft  fpes 
mea , ad  hanc  inhio,  vt  contem- 
pler delegationes  Domini.Ecce 
veteres  pofuifti  dies  meos , & 
tranfeunt,  Sc  quomodo , neicio, 
& dicimus  tempus , Sc  tempus; 
tempora,  & tempora.  Quandiu 
dixit  hoc  ille  , quandiu  fecit  hoc 
ille , & quam  longo  tempore,  il- 
lud non  vidi.  Et  duplum  tempo- 
ris habet  hac  fyllaba,  ad  illam 
amplam  breuem.  Dicimus  hac, 
& audimus  hac,  & intelligimur, 
Sc  intelligimus.  ManifeftiiTima, 
& vfitatiflima  funt  , Sc  eadem 

— • " Zj~J 


2oi  De  y sta  religsose 

Eurfiis  nimis-  latent,  & noua  eft 
i-n aenei o eorum.  Hrec&  mulca 
alia  ibi.  Si  ergo  ad;  hunc  n votiam 
dilcendi  adiaaiilus  fueris , ilfum 
nem  relinquas, & qtrafi  magnum 
Dei  donum , non  fine  gratiarum 
a dio  ne  flifcipies.  Ac  ta  ndem /fi 
ingenio  ac  fiibtiiirate  intelli- 
gendi  polleas, fi  commilitonibus 
emineas  , fi  omnibus  tammaio- 
cibus.quam  minoribus,  oh  tuam 
peritiam  placitis  moribus  ad  \ 
iundam,  placeas, .tute  proprite  l 
vilitatis  memineris,  & viam  hu- 
miliratis.non  deferas. Si  vero  he- 
bes fueris  ingenio  , ineptus  elo- 
quio* & omnibus, vel  multis  co-  ' 
difcipulorum , indicio  maiorum 
poftpofitus , caue  ne  triftitiaab- 
forbearis,ne  magmunaliquia  &. 
defiderabile  cibi-  deeCfe  exifti- 
mes,  fed  mentis  puritate,  & mo- 
rum probitate,  & omnimoda  re- 
fignatione  in  diuina.  voluntate, 
aliis  eminere  curato.  Quod  fi 
afiequaris  , nulla  ratione  aut 

minor 

I N S T I T V E N D A.  20j 

Phi 

tippe. 

S.2I. 

minor  reliquis  aut  inutilior  re- 
putaberis. 

De  cura  Mtnlft  eri  orum» 

C A P.  XII. 

E d iarn  pueritiam 
ftudiorum  exceffi- 
ftUs.ni  adfacerdo- 
tium  promotus  es, 
W ia  ad  aliquod  mu- 
nus tuas  religionis  vocatus.  Ha?q 
eft  vna  cauia  Sc  fane  iuftiffima 
cellam  ad  tempus  relinquendi, 
exibis  ab  ea  vt  tibi  iufta  perficias. 
Quodcumque  igitur  tibi  munus 
demandatum  fit,  diligenter  exe- 
queretfed£  ad  minifteria  ani- 
marum curandarum  euedus  iis, 
ita  fcilicet , vt  earum  confefllo- 
ries  excipias , vel  ad  eas  concio- 
nes habeas  i multo  folicitius  & 
diligentius  in  mn  prasftantifii- 
mum  munus  incumbe.  Indigae 
hodie'  Ecclefia  fidelibus  opera- 
riis , qui  opere  aduerfentur  illis. 

I 6 

1Q4  De  vita  religiose  ' 

qui, quae  fiiafunt,  quaerunt , non 
qux  Iefu  Chrifti.  Adeo  vt  in 
ipfis  coetibus  religiofis  non  pau- 
cos reperias  j qufi  ex  huiufinodi 
minifteriis  proprium  honorem:  I 
& propriam  gloriam  captent,  & 
ad  Chrifti  gloriam  non  relpi- 
ciant.  Indiget  hoc  tepore  Chri- 
ftus  miniftris  ftrenuis , debitam 
ei  fidelitatem  firuantibus,qti;in- 
do  innumeri  fiunt , qui  illi  fideli- 
tatem noii  leniant , & dum  deli- 
ciis  iliis,  & opibus,  & honoribus 
confidunt , rebus  animarum  in- 
curiose , feftinanter  ,•  &,  quali 
aliud  agentes , iutendunt.  Qui  j 
dunimodo;  autum,  &.  argentum, 

3c  fiuppellex  creicat , dummodo 
multis;  feruis  conftipentur  , & 
menfa  illis  quotidie  opippara 
praeparetur,  licet  animae  pereant, 

■ & £>auperes/ame  tabefijttit , & 
templa  detritis  ornamentis  coii- 
tccfa  firdeant , omnia  fibi  laiua  | 
fijlpicantur.  :Ego  quidem  tem- 
pora Bernardi  non  vidi  ,fid,  h#f 

j I non 


qutitione  tua  primi, qui  viden- 
r in  Ecclelia  cua  primatum  di- 
;ere  5 gerere  principatum.  Ar- 
m Sion  oecupauerunt  ^ appre 
ndevtint  niumtipne^i 8c  vni- 


npn  fine  moerore 
bus  eius  verba  , q 
ipfos  adrdlecum  moneant  , 
dubio  completa  fune. 

Et |iunCj> inquit, quod  grauius 
eft,  ipfi  Chriftiim  perfcquimtur, 
qui  ab  eo  vtique  Chriftiam  di- 
cuntunAmici  tui3Deus3&  proxi- 
mi,aduersum  te  appropin  qua  ne- 
runt &,fte  terunt.  ConiuraiTe  vi- 
detur yniiieditas  populi  Chri- 
ftiani  > a minimo  vfque  ad  maxi- 
1 mum , a planta  pedis  vique  ad 
verticem  non  eft  Emicas  vlla. 
Egrefta  eft  iniquitas  a lenioribus 
indicibus  vicariis  tuis  , qui  vi- 
dentur  regere  populum  tuum* 
non  eft  iam  dicere , vt  populus 
lic  Sacerdos : quia  neciic  popu- 
lus, vt  Sacerdos,  Heu , beti  a Do- 
mine Deusiquia  ipft  funt  in  .per- 
fequtniofte  tua  prim 
tm  - 
1 
c 
1 


Bcm 
lerm. 
i.  in 
con- 
uerf 
fandi 
Pauli. 


ioG  De  vita  religiose  j 

Matt.  1 

n*  1 

L 

uerfam  deinceps  libere  Sc  po- 
teftatiue  tradant  incendio  ciui-  j. 
tatem.  Mifera  eorum  conuer-  j 
fatio>plebis  tuae  miferabilis  fub-  j 
uerfio  eft.  Atque  vtinam  fola  hac  ; 
parte  nocerent : Eflet  forte  qui  | 
Dominica  praemonitus  5c  prae-  j 
munitus  exhortatione  , daret 
operam  ipforum  non  exempla 
imitari  , fed  obferuare  praecepta, 
iuxta  illud : Quae  dicunt  facite, 
& ad  opera  eorum  nolite  refpi- 
cere.JNunc  autem  dati  funt  facri 
gradus  in  occafionem  turpis  lu- 
cri , & quaeftum  aeftimant  pieta- 
tem.Copiofiflimae  fiquidem  pie- 
tatis inueniuntur  in  fufcipienda 
( immo  accipienda  magis  ) ani- 
marum cura : fed  haec  apud  eos 
cura  minor , & de  animarum  fa- 
lute  nouiflima  cogitatio  eft.  An 
vero  Saluatori  animarum  gra- 
uiorvlia  e fle  poter  atperfequutio? 
Inique  agunt  & caeteri  contra 
Chriftum,  multique  funt  noftris> 
temporibus  Antichrifti.  Merito 

ta 

INSTITV  E N D 


207 


tamen  & crudeliorem  eam  cen- 
£et  perfequiitionem  pro  acceptis 
beneficiis  , ■&  grauiorem  fentit 
pro  poteftate,quam  propriis  fuf- 
tiner  a miniftiis,li  cet  al  i)  quoque 
multi  contra  proximorum  falu- 
tem  multifarie  ^ mu  Inique  mo 
dis , 8c  variis  occafionibns  agere 
videantur.  Ha te  videt  Ckriftusj 
& filet : haec  Saluator  patitur,  6c 
diflimulat.]Hrec  ille. 

Si  hoc  tempore  in  cura  ani- 
marum faluandarum  pigrkeris, 
fi  ab  illis  quas  fi  tus  morose  exeas, 
fi  non  quaeficus,otio  torpeas,aut 
inutilibus  occupationibus  va- 
ces , 8c  illas  non  quadras , parum 
Chriftum  diligis,  & modicam 
valoris  animaram , &r  pretij  fan- 
guinis  Domini  pro  illis  eflfufi 
notionem  habes.  Mulier  illa  Sa- 
maritana ftatim  ac  Chriftum 
nouit,illumque  Mefiiam  efle  di- 
dicit , reliquit  hydriam  fuarii,  & 
ad  annunciandum  eum  concini- 
bus  filis  follicita  properauit.  Si 


i' 

208  De  vita  religiose 

necdum  tuae  voluntatis  hydriam 
relinquas,  qua  huius  feculi  con- 
folationes  hauris,&:  huius  foculi 
oneribus  implicaris , fignurn  eft 
te  parum  fatis  Chriftum  agno- 
Icere  , & modica  , qua  eius  ma- 
ieftatem  contempleris,  luco  per- 
fundi. Statum  Apoftolicum  pro- 
fiteris^ de  Apoftolorum,  atque 
Apoftolicorum  virorum  imi- 
tatione gloriaris  , rie  cmnftando, 
& animas  tepide  & defldiose 
querendo  ab  illorum  conuer- 
fatione  degeneres.Illi^um  liberi 

i.Co- 
rinth. 
9-  '9 

eifent  ex  omnibus , cum  Paulo, 

omnium  ie  feruos  fecerunt  ,vt 
eos  lucrifacerent..  Ne  tu  more 

domini  delicati  velis  tua  ad  pro- 
priam commoditatem  difpone- 
re,  & poftea  importunis  horis  & 

ad  id  negotij  non  aptis  res  ani- 

inarum  tra&are.Chriftus  ad  hoc 
bellum  fceliciter  peragendum 
adolefcentulis  delicaris  non  in- 
diget, fed  militibus  robuftis&: 
ftrenuis,qui  animose  hortes  ado- 

rian 

INSTIT  VENDA.  10<) 

dantur,  & de  manibus  eorum 
auferant  animarum  fpoiia.  In- 
ftatque  tempus , in  quo  £cclefi<e 
coniilium  feraorum  Benadab 
Regis  Syriae  bonum  vifum  eft. 
Illi  enim  fi c loquuri  funt  ad  do- 
minum fuum,  vt  rationem,  vi&o  - 
riam  reportandi  ex  Ifraelitis,  in- 
uenirent:  Tu  ergo  verbum  hoc 
fac  : Amoue  Reges  fingulos  ab 
exercitu  fuo  , & pone  Principes 
pro  ei s,5c  inftaura  numerum  mi- 
litum , qui  ceciderunt  de  tuis,  & 
equos  fecundum  equos  prifti- 
nos,  8c  curtus  fectfndum  currus, 
quos  antea  habqifti,  & pugnabi- 
mus contra  eos  in  campeftribus, 
&■  videbis , quod  obtinebimus 
eos.]Id  ipfum  nuncEcclefia  mo- 
litur. Amouere  vult  k fortiflima 
Ecclefiafticorum  8c  religiofo- 
rum  acie  Reges  delicatulos , qui 
nolunt  feruire,  fed  ab  aliis  mi- 
niftrari , & loco  illorum  Princi- 
pes , id  eft , viros  robuftiffimos, 
zelum  animarum  habentes , de- 

fide 


no  De  vita  religiose 

fiderat  conftituere.  Inftaurare 
contendit  milites,  & equos , & 
currus  fuos  , fecundum  viros 
Apoftolicos,qui  vita  fundi  furit, 
vt  eorum  prrcfidio  diabolum 
vincat , fk  animas  a Chrifto  re- 
demptas virtuti  fubdat.Si  tu  non 
es  miles  fecundum  milites  prifti- 
nos , qui  fortiter  & infarigabi- 
liter  dimicabant  : fi  non  equus, 
aut  currus , fecundum  equos  & 
currus  priftinos,  qui  non  cum  tu 
vis  , fed  cum  homines  volunt, 
illos  in  coelum  vehas , parum  ad 
hoc  bellum  gerendum  proficies. 

Vocatus  iraque  ad  confeflio- 
nem  alicuius  excipiendam,  vei 
ad  confidentiam  illius  per  bo- 
num coniilium  fedandam,vel  ad 
aliquid  fimi!e,ftacim  adfis.  Ille, fi 
moram  facias , fortafie  difcedet, 
& vt  fatua  auicuia  fdurarem  la 
queum  a te  ponendum  declina- 
bit. Hos  enim  fiilucis  laqueos  fa- 
cile fieculares  declinant , cum  in 
laqueos  mortis  proni  fc  luben- 

tefque 


INSTITV  ENDA.  211 

tefque  conficiant.  Si  autem  au- 
cupium fugiat > & oh  tuam  ne- 

gd  icendam  difcedat,vt  feruus  pi- 
& e*  . r . 1 

ger,  & auceps  lmipiens  increpa- 
beris. Ab  eo,  qui  te  ad  anima?  fa- 
lutem  vocat,nihil  omnino  petas, 
nec  tibi , nec  domui , aut  coeno- 
bio, in  quo  habitas.  Nihil  magis 
3 miniiirts  Euangelij  homines 
atiocat , quam  fi  eos  non  anima- 
rum fuarum  , fed  bonorum  tem- 
poralium fu  orum  cupidos  expe- 
riantur. Audiant  igitur  re  dicen- 
tem , & opere  preeftantem  quod 
j dixit  Paulus;  Non  qu^ro  v citra, 
fed  vos: nec  enim  debent  filij  pa- 
rentibus thefanri z are,  fed  parem 
tes  filiis.}  Veniet  em  hilari  vultu, 
-ferena  facie  , verbis,  blandis,  tk 
animam  compaffionis  & chari- 
tatis  affectu  tactam  oftenden- 
tibus  excipe.  Slcque  licet  in  alio 
lenfu  eiufdem  Pauli  confilium 
implebis : Ego  vos  no  grauaui, 
fed  cum  e flem  aftutus , dolo  vos 
cepi.  ] Sanctus  quippe  <3 c iuftus 

do 


2.  Co 

rinth 

12.14 


2.  Co 

rinth- 

12,16 


Z12  De  VITA  RELIGIOSE 


dolus  eft,miniftrum  Euangelij  le 
facilem  Sc  humanum  oftendere, 
vt  peccator  fine  vllo  metu  vul- 
nus aperiat.  Verba  aegroti  tui, 
licet  rudia  , licet  prolixa  * licet 
ineptiis  plena,  fine  vlla  moleftice 
fignificarioneaudi.  Vide  quanta 
benignitate  Deus  tuus  ineptias 
tuas  & puerilitates  audiat.  Et  ex 
eo  , quomodo  fratrem  tuum  au- 
diturus es,difee.  O tempus  pra:  ► 
terit ! Non  inde  trifterisrtempus 
enim , in  quo  te  abnegas,  & fra- 
tris  ruditati  te  accommodas , Sc 
cum  paruuio  paruus  efficeris, 
non  eft  inutiliter , fed  fruduose 
confumptum.  Peccatorem  iam 
tandem  finientem  non  terreas, 
fed  propofica  hinc  peccatorum 
foeditate,  inde  vero  Chrifti  Sal- 
uatoris  benignitate  , ita  illum  in 
fpem  erigas  , vt  fimul  peccato- 
rum decertationem  & propo- 
fitum  emendationis  extorqueas. 
Illud  impense  cura  , non  loliim 
vt  illum  nunc  ad  iuftitiam  tra- 


I NS  TITVENOA.  21  'j 

has  , fed  etiam  ad  per/eueran- 
tiam , Sc  bonam  vitam  , & Sa- 
cramentorum frequentiam  in- 
ducas.Neceflitatibus  temporali- 
bus eorum,quos  in  jfpiritu  proui- 
des,  aut  nunquam,  aut  raro  pro- 
uideas  , neque  eorum  negotia 
temporalia  agenda  fufcipias. 
Gaue  ne  fint  ex  illis  , quibus  di- 
xit Dominus:  Amen,amen,dico 
vobis,  quteritis  me,  non  quia  vi-  6 
diftis  iigna,fed  quia  manducaftis 
ex  panibus,&  feturati  eftis.JNon 
te  pro  pane, fed  propter  Chri- 
(tum  quaerant : quia  fi  non  falus 
animae, fed  prouifio  corporis  illis 
in  hoc  negotio  curte  fit,nihil  eos 
in  virtute  promouebis  , Sc  tem- 
pus a cura  ipiritualium  paulatim 
ad  temporalia  traduces.  Ad  fel- 
uandas  animas  oratione  & cor- 
poris afflictione  te  para,  humili- 
tate ac  patientia-te  muni,zelo  di- 
uini  honoris  affe&um  accede:& 
hc  aquali  volutate,quin  Sc  maio- 
ri  fetuore  pauperibus  quam  diui- 

tibus, 


214  VITA  RELIGIOSE 


Rom. 

IO,  20 


cibus  ,pufillis  quam  magnis  in- 
tendes, Et  quidem  merito  : nam 
magnis.  & diuitibus  faluari  vo- 
lentibus nuquam  minifter  Euan- 
gelij  deerit  , pufillis  vero  ( quod 
fepifiime  video  ) non  femel 
Euangelicus  operarius  deficit.  Si 
tempus  vacet,  nec  ab  aliquo  vo- 
ceris, iuxta  illud  Domini  apud 
Ilaiam  : Inuentus  fum  a non 

quaerentibus  me,  palam  apparui 
iis , qui  me  non  interrogabant:] 
fac  tu  lenius , vt  a te  non  quae- 
rentibus reperiaris,&:  fine  falutis 
oblitis  appareas  : ita  tamen  illos 
qim*e,vt  teipfum  non  perdas:ita 
animabus  te  trade  , vt  tua:  faluti 
confulas  , & tempus  prudenter 
inter  te  Sc  alios  diuidas. 

Foeminis  etiam  es  tuo  talento 
profuturusrnam  & Chriftus  illas 
redemit  , & animas  habent  ad 
Dei  imaginem  creatas, & ad  bea- 
titudinem  conditas:fed  illis  non 
fine  magna  cautela  & circum- 
fpectione  proderis.  NecelTaria 

au 


i nstitv  e nd  a*  ii  5 

audies3fiuperfltta  8c  minus  perti- 
nentia': ablcindes  bremter  te 

ab  illis  expedies.  Vifitationes  &: 
confalutationes  earum  vix  tole- 
ro , munufculomm  oblationes 
aut  acceptiones  deteftor3  atque 
illud  Bafilij  documentum  ob 
grauiffimas  rationes  ab  ipfo  al- 
latas omnimodis  ciiftodiendum 
exiftimo  : Qupcitxadnquit,fu- 

BAfil. 
c>  nft» 

mn. 

giendas  in  primis  cum  mulieri- 

bus  nobis  congreffiones  funt> 

nalt. 

colloquutionefquejneqiie  ad  eas 

C.4. 

vnquam  accedendum , ni  fi  cum 

gcauiffima  aliqua  ad  eas  nos  ne- 
ceffitas  impellat  > 8c  aliter  facere 
non  poffimus.  Atque  ipfa  etiam 
vbi  nos  neceffitas  adegerit , ab 
ipfis  non  fectis  atque  ab  igne  ca- 
llendum eft,  adeo  vt  quam  ci- 
tiffime  nulla  mora  ab  iftis  nos 
extricemus.  Animaduerte  enim 
quid  de  hac  re  Sapientia  dicat : 
Abfcondet  quis  ignem  in  finu 

Prou. 

fuo  & veilimenta  fua  non  com- 

6,27» 

buret.  Aut  ambulabit  qui fp i am 

fu 

n6  De  vita  religiose  . j 

foper  carbones  ignis  , &c  pedes 
non  comburet  ? Quod  fi  quis 
dicat  ex  afilduo  fe  cum  mulie- 
ribus colloquio  * congrefiTuque, 
Sc  conuidu  non  admodum  \xdi, 

. hic  fine  dubiosam  maris  naturae 
particeps  non  eft , & portentum 
eft  quoddam  infolentiiIimum,6c 
praeter  omnium  opinionem  ad- 
mirabile^ in  vtriuique  fexus(vt 
ita  dicam)  confiniis  pofitum,  cu- 
iufmodi  die  illos  ferunt,qui  nati 
eunuchi  funt:fiquidem  hoc  illis 
vel  i nuis  tribuere  * quod  nullo 
modo  foeminarum  libidine  affi- 
Ecd  ciantur, aut  moneantur:  (Con- 
cupifcentia  enim  fpadonis  de- 
uirginans  iuueculam,]  inquit  Sa- 
piens)aut  certe  fi  expers  non  eft, 
cum  totus  iramerfus  libidinibus 
obruatur , ebriis,  aut  phrenetide 
correptis  fimilem  fe  efie  non 
fentit  , qui  grauiffimis  affedi 
morbis  morbum  a fe  tamen  ab- 
efie  omnem  exiftimant.  Verum, 
quod  ratio  non  dat , hoc  demus 


nos 


INSTITVENDA,  l\J 

nos  in  difputationerpoile  videlh 
ce t aliquem  exiftere  , qui  nullis 
libidinum  aculeis  pungatur  , aut 
extimuktur.  Verum , & fi  hoc 
ipfe  non  fentit , qui  quasfo  , hoc 
ita  die  ceteris  item  facile  pote- 
rit perfuadere  ? Porro  quod  quis 
nulla  propofita  vtilitads  fpe 
multitudinem  fcandalizet,hoc  ei 
arbitror  non  vacare  periculo. 
Quamquam  ad  hanc  alia  etiam 
ratio  fpe&anda  eft.  Quod  efto, 
vir  nullam  ipleinanimo  ino  per 
niciofx  cogitationis  noxam  con. 
ceperit, de  muliere  certe,quod  ea 
quoque  idem  faciat,  nufquam 
nobifeum  contronertet , quod 
ipfa  videlicet , nullis  corporis 
libidinibus  moueatur.  Harc  o- 
mnia  & alia  pneclarc  Bahlius.] 
Scite  ergo  dixit  quidam  fenex 
apud  Ioannem  EuirammrFilioli, 
fdl  ex  aqua  ert , & , fi  appropin- 
quauerit  aqua? , continuo  /olui- 
tur  & deficit.  Et  monachus  fimi 
liter  ex  muliere  eU.  Itaque  fi 

K 


Prstu 

Spiri. 

217. 


I 

i 


ziB  De  vita  religiose 


appropinquat  mulieri,  foluitur 
&ipfe^atque  in  ici  definit  vbi  iam 
monachus  non  fit. 

In  concionibus  non  teipfum, 
Cea  Chriftum  & hunc  crucifi- 
Ixum  praedica , quia  duriffimum 
I indicium  in  vanos  & loqtiades 
\ praedicatores  fiet.  Teipfum  prae- 


i dicas , fi  laudes  hominum  aucu- 
Ipes  , fi  honores  & dignitates  , & 
populi  plaufus  exquiras.  Si  vana 
& profana  praedices  5 fi  peccata 
non  arguas , &c  quae  tacenda  ef- 
ient, qualia  funt  curioia  6c  ad  vti 


|Ber\in 
I Cane 
jserm. 

|-f  *- 


litarem  animarum  non  pertineri 
tia, dicas , & qui  dicenda  eflent, 
qualia  funt  , quae  cor  compun 
sunt  8c  mou.ent,  fileas:Si  ambi- 
tione tatSus  es , audi  Bernardum  ] 
I eos  feueriffime  increpantem,qui 
ex  verbo  praedicationis  laudes 
humanas  venantur.  V te  qui  bene 
de  D o & fentire  , & loqui  acce- 
perunt, n quaftum  sftiment  pie- 
tatem , fi  conuertant  ad  inanem 
gloriam,  quod  ad  lucra  Dei  ac- 


cepe 


^ 1 N s T 1 T V E N D Ac  11 9 

ceperant  erogandam  * fi;  alta  fa - 
pienres,  humilibus  non  conlen 


tiant.Paueanr3  quod  ire  propheta 
iepitu;  , diccTC'  Domino:  Decii  cis 
aurum  meu,&  argentum  meum, 
ipii  autem  de  auro  & argento 
meo  operati  fanar  Biai,  - 
. Si  vana  & profana "•pr$.diees4 
-imiJiseris  iliis  .,  de  quibusin  li- 
;hro  Efdrx feriptu  eft.  Sed  & i>f 
diebus  iliis  vidi  ludaos  ducentes 
vxores  Azotidas,  Amaionitidgs» 
& Moabitidas.  Et  filij  .eorum  ex 
media  parte  loquebantur  Azoti- 
re  , & nefeiebant  loqui.  Judaice, 
& loquebantur  iuxta  linguam 
populi, &populi,  ] Ducis  Azoti 
iam.vel  Ammonitida,  vel.Moa- 
aindana.cum  fabulis,&  pectis, & 
tmilibus  ftudes.  Filij  tui , id  eft,1 
ermones  tu  i,  partio,  loquuntur! 
izotiee  , pactim  Ittelaice , ci uti  I 
lunc  diuina  nunc  profana  refo- ' 
tanfjiira  vc  in  vna  e a deni  que  co~ 
ione  nnne  cpneionator,  nunc 
£ eul du,s  orator  9 nunc  vix  /piri- 


2S 


Profp. 
dc  vit. 
con- 
ccmp. 
2*' 


220  De  vita  religiose 


lib. 


Exs- 

ch.13. 


tualisj  nunc  puer  in  clafle  Rhe- 
torica; declamans  videaris.  [ Et 
obiurgaui  eos , inquit , & male- 
dixi, & cecidi  ex  eis  viros , & 
calcaui  eos.  ] digni  funt  hac  poe- 
na , qui  diuinis  profana  mifcent, 
& verbum  Dei  adulterare  non 
timent.  Vnde  datur intelligi,  in- 
quit Profper,  Quod  non  fe  de- 
beat Ecclefia  dodtor  de  accurati 
fermonis  oftentatione  ia6tarc,ne 
videatur  Ecclefiam  Dei  non  vel- 
le adificare,  fed  magis  fe  quanta 

fit  eruditionis  oftendere.  Non 

igitur  in  verborum  fplendore, 
led  in  operum  virtute  totam 
pradicandi  fiduciam  ponat;  non  ] 
vocibus  dele&etur  populi  accla 
mantis  fibi  , fed  fletibus  , nec 
plaulum  a populo  ftudeat  ex- 
nedare,  fed  gemitum.] 

Si  denique  peccata  non  ar- 
cuas , & qua  dicenda  eflent , fi- 
leas  ; non  tacebit  Dominus,  led 
armiet  te  , per  Ezechielem , di- 
cens- Va.oua  cofuont  pulmtlos 
fub 


INSTITVHNDA.  IU 

fub  omni  cubito  manus  , & fa- 
ciunt ceruicalia  fub  capite  vni- 
uerfie  aetatis , ad  capiendas  ani- 
mas,&  cum  caperent  animas  po 
puli  mei,viuificabant  animas  eo- 
rum.] Non  dicit  qui,fed  quae,eos 
denotans,  qui  nihil  virile  habent 
in  iermorre  , fed  more  foemina- 
rum  mollia  & ddicata  loquun- 
tur. Hi  confuunt  puluilios  & 
ponunt  ceruicalia  fub  cubitis  & 
capitibus  auditorum  fuoru,  cum 
eis  non  quod  profit , non  quod 
ncdeaturjfcd  quod  deledec,pro- 
ponunt;&  ita  res  diuinas  annun- 
cianr,ac  fi  ellent  falutis  authores, 
& ac  fi  pro  voluntate  fua  pollent 
animas  perdere,  vel  faluare.  In 
te  igitur  quadrat  hoc  Vae  , quia 
ita  /aeram  feripturam  fan- 
dorum Patrum  di  da  vfurpas,  vt 
eis  robur  fuum  auferas , & culpa 
tua , nec  mala  deftruas,nec  bona 
in  cordibus  auditorum  aedifices, 
fed  magis  dicendo  Pax  , Pax, 
cum  non  fit  pax  , eos  in  de- 

K~1 


121  De  VITA  RELIGIOSE' 


GrC- 

gO  .2$. 

( i nor. 


jj 

ii 

r- 

i; 


ceptionem  abducis.  j 

ChriPtum  aate  prodicas  cumj 
ad  praedicationis  manus  non  fb-j 
ia  iedion  eyfed  aaenta  me  dita-  i , 
tione  6c  : oratione  te  paras3  cum! 
filios  fpirituui  es:  fletu , &iacry-j 
mis  generas*  cum  non  tuum  ho- 
norem., fcd  Dei  gloriam  qua-ris, 
cum  peccata  increpas  3 cum  vi jf  i 
tutes  .doces  3 cum  ad--'  boMm  £x~  : 
hortaris  > cum  a malo  retrahis* 
cum  in.ommbus  ,te.  traftarorein  j- 
E tian  gei  i j ineonfu  fifciie  exhibes.  | 
Gbritlurn  ptadicas^i  ea . habeas*  j; 
quae,-  Gregoiitis  a f p radicatote  :» 
ventatis  exigit  3 quem  prafc&o  ' 
& .pulchri  defcaMt^Satrtfeiwii.  j 
tt£r  fidis , Ect  teihe  % iii tu  q ' is  qiiiir  | 
qtie‘prgedkaxor3  mkuw&m  igu» 
dicit  foi  era  cara  *,feli «ipkiih  ne 
in  ea»qu6d  refla  praedicat  3 vitio 
fe  elationi  s,  exeo  Hat  3ne  v k a a lin- 
gua ducapder^KJpacem^uam  in 

benedrieit^  mate:  \duk.v.amittat^ 
Sed  findet  fummopete  contra 


I M S T I T V.E  N D A?  11$ 

.maledicos  mores  'aduerlantium,  j 
: & defendere  loquendo,  quod  vi- 
i uit,  & ornare  viuendo,  quod  di- 
cit. Nec  in  his  omnibus  fuam, 
fed  aut  horis  gloriam  qnxtk ; at- 
que omnem  lapientia*  gratiam, 

J quam,vt  loqueretur,accepit3non 
1 filis  fe  ceftimar  meritis  fed  eo- 
1 ;rtim  interceffionibus ;pro  quibus 
eloquitur,  accepi#?..  S i eque  d una 
ip  infra  dciicic/uper  efequja  fu:r 
(nimirum  magis  mercedi  proli - 
ickj  eo  quod  bona , quas  exercere) 
jpr^eiialet  r alienis  mentis  reddit. 
Indignum,  fe  omnibus,  indicat, 
etiam  cum  dignius  eundis  vi- 
uat.  Scit  enim  quod  bona,  qur* 
imnotefciiiit  hominibus,  fine  pe/ 
ricuio  vix  polfunt.  El  qiiarm 
ufe  iapientem/e  eirefientkt^ye/ 
let  tamen  effefapiens , non  vide- 
ri , atque  hoc  fibi  omni  modo, 
quod  loquendo  proditur , perti- 
mefeit , & fi  liqeit  tacere  , appe- 
tit , dum  efic  multis  tutius  fiien- 
tium  ce rnit;  eofque  fe  foeliciores 


2X4  De  vita  religiose 

putat,  quos  intra  fandam  Eccle- 
fiam  locus  inferior  per  filentium 
occultat : & tamen  vt  fandam 
Eedefiam  defendat  > quia  ad  lo- 
q nendum  vi  charitatis  impelli- 
litur  ^ ex  neceffitate  quidem  of- 
ficium locutionis  fufcipit.  Sed 
ex  magno  defiderio  otium  taci- 
turnitatis quaerit  * hoc  feruat  vo- 
to,illud  exercet  minifterio.]Haec 
ille.  Magnum  igitur  Dei  donum 
eli,  quempiam  adfaluandas  ani- 
mas vocatum  eile.  Ingens  vero 
malum  eft  tanto  dono  abuti  * & 
munus  tanti  momenti  , aut  ne- 
gligenter  , aut  male,  aut  ex  pras- 
poftero  fine  tradare.Si  ha?c  quae 
didafiint  o bferuaueri s , nam  alia 
in  poftremam  huius  operis  par- 
tem referuamus , tuo  muneri 
fatisfacies,  8c  innumeris 
virtutum  adionibus 
cumulabe- 
fis. 


± 


De 


acem-j 
ex  va- 


INSTITVENDA.  11  y 


De  Diligentia  in  tbfeejutis  alio- 
rum fratrum. 

Cap.  XIII. 

O n omnes  ad  mini  - 
fteria  fpiritualia  voca-! 
ti  ftinc , Fed  aliqui  ad! 
obfequia  teporalia  iri 
«religionem  addu&i.  Hosrfupte- 
fius -latis  inftruximuSjcdm  de  vi- 
ta a&iua  fctibetemus ; nunc  illis, 
pauca , led  admodum  necelfaria 
dicamus.  Tu  ergo  ad  lort£  Mar- 
th*  vocatus  es  , vocatione  tuam 
fanquam  1 Deo  profedfcam , tam- 
quam lecuriorem,&  fotte  aptio- 
rem ad  perfectionem  conle- 
quendam  diligito.  Non  dubites 
te  ad  baric  fortem  ab  iplo 
fuifle  vocatum  * qui  cum  v 
eorpus  Religionis  per  fed:  um 
cere,  quofdam  ad 
%iritualia  > quofdam 
por-alia  vtcaniqi 
Rils  ^neccHariis  memoris  vnurr 


I.x6  De  vita  RHU.GI06E 


integram  carpus  conftuuat,JMec 
'etiaai'  dimices  ce  FeteinlEmam, 
vitat  rationem  fecteci quat  eo 
ipfo,  qupd  humilior,  eo  fecurior 
ieft,  minus  periculis  cadendi  fub- 
leete,  minus  inanis  gteriatventisj 
«xpoika.  . Nec'|andem4rn'Bigas3, 
'quia  vitam  habes  ad  atfequen- 
daini  perfectionem  aptiflimam; ; 
cuius  infirumeMa.'  cimi  magis 
-fint  affectus  - vioiuntatisxpam  m- 
telle&us  a&iones.,  ille  «vagis  adi 
perFedkmem  difponicuc ;>  qui 
liberiori  & ardentiori  voluntatis 
jrfftaStiliin  Dcum-oidinatut.  Yor  j 
luiitasr.autemdli:  te.hgtp£?  lakis 1 
ex  ratione  ftat us  liberior  eft  ad 
amandum  , quam  fubtilitas . in-< 
telte&us.son  .diftrahjt;^^:  cura 

Etetefiamcia  rmjmft.eriis,y  «ffl  k 
iugi  £ hrifti  meditatibme^  np& 
amote:  diuelUt.i  Ob£;q«ia.igituE 
temporalia.  tibi  denjrapdata  >de- 
uot  byaamicf bitetur  df  diligcm*-1"  j 
exeqacte-tdeilbte-eKfaqsffli^  te  i 

- 7 a’ 


I nstitvenpa. 


227 


in  h uiufmodi  ferui  tiis  i pii  Chri- 
fto  Saluatori  tuo,  cuius  membra 
viua  foues,  famulari  confideres. 
Nonne  vox  eius  eft?  < Amen  dico 
vobis,  quandiu  feciftis  vni  ex  his 
fratrib  us  meis  minimis,  mihi  fe- 
ci ft  is.  Si  tu  minimis,  & humili-, 
bus  propter  C hriftum  o b/eque- 
ris,  non  dubium  eft,  quin  ipfi  ad 
tuum  magnum  meritum  ohfe- 
quaris.  Amicabiliter  feruies  , fi 
religiofos  efie  fratres-  tuos  , 5c 
fummi  Dei  diledtiffimos  filios 
mediteris.  Iuciinda  eft  corpo- 
ralis fraternitas , fed  fpiritualis 
multo  iucundiorjqua?  fi  tuo  ani- 
mo infederit>teque  non  aliorum 
iemum>fed  fratrem  (fient  re  ve- 
ra es)  effe  perfuaferit , facile  tibi 
erit  ipforum  iucunditati  confu 
Iere,  & in  omnibus  irreprehenfi- 
biliter  & ilrauiter  miniftrarei 
Tandem  diligenter  famulaberis 
fi  praemium  tibi  paratum  afpi- 
cia$.Nam  principem  mun- 

di famuli  eo  maiori  diligentia 


K ' 6 


Mate, 

25.40. 


& folicitudinc  Famulantur  5 quo 
| maiori  mercede  fune  cuma- 
jlandi.  Tu  y ero  non  mercedem 
temporalem , fed  aeternam  ; non 
aurum  aut  argentum  , fed  Dei 
ipfius  confpedum  & polleflio^ 
nem  expertas.  Abfurdum  au* 
tem  erit  tam  eximium  praemium 
ob  opera  negligenter  fida  de- 
pofcere  , & propter  obfequia  ex 
animo  trifti  > & iracundo  , & 
querulo  oblata  fandorum  mer- 
cedem expedare.C  hrifti  munus, 
6 frater  , tibi  demandatum  eft, 
Lncx.  qui  de  fe  dixit:  Ego  in  medio 
Mau.  veftrum  fum,ficut  qui  miniftrat, 
*»•  **  & filius  hominis  non  venit  mi- 
niftrari,  fedminiftrare.]  Non  de- 
bes autem  dedignari  feruire  fra- 
tribus,quoru  Dominus  omnium 
fe  miniftrum  vtwrat, nec  eius  mu- 
nus negligenter  obire.  Huius 
j meditationis  virtute  tadus  fan- 
| dus  Hermanus,  alio  nomine  Io 
feph  didus , tanta  celeritate  ,& 
^ atribus  feruiebat , ac 


INSTITVENDA.  21p 

Sur.in 

viu 

eius, 

tom.7 

1 • - t 

ac  fi  rem  honorificentiffimam 
adfcione  praeftaret  * de  quo  haec 
fcripta  funt  : Tanti  ergo  Do- 
mini fermentis  feruis  fuis  for- 
mam ie  gerere  humilis  frater 
noiler  ieruiens  fratribus  fiiis 
femper  in  corde  gerebat ,vnde 
tanta  ie  ientit  alacritate  affici,  vt 
quotieicumque  tale  fratribus  mi- 
nifterium  exhiberer , non  ie  ire, 
aut  currere , fed  potius  volitate 
putaret , animi  alacritate  in  cor- 
pus fe  effundente.]  Haecauthor 
vitae  eius:qui  & ftatim  iic  in  fra 
tres  fuperbe  vel  negligenter  ier- 
uietes  inuehitur.  Magna  diftan- 
tia  beati  fratris  huius  a pleriique 
fratribus  , qui  vel  fuperbia  tu- 
midi, vel  acedia  preifi , nec ipiri- 
tuali  eriguntur  laetitia , nec  hu- 
militate inclinantur,. vt  Deo.rai- 
niftreut  in  fratribus  , & fratri- 
bus propter  Deum.  Difcant  hoc 
exemplo  non  iolum  fine  mur- 
mure i*  -verum  etiam  humiliter 
j3c  alacriter  fratribus  infernire  : 

dii 

1 

1 

230  De  vita  religiose 

diioant  •glorificare  Deam  & Do- 
mito um  leiiim3cuius  miniftrantis 

formam  corpore  & animo  re- 
praefcntant.  Haec  igitur  fit  forma 
obfequi  j tui  3 C hriftus  Iefiis  pro 
te  3 pro  omnibufque  mimftrans: 
hoc  exemplar  laborum  tuorum* 

vt  quietus  in  tua  vocatione  vi- 
tias * & perfedfce  munus  tuum 
expleas  vt  ex  labore  ad  re- 

quiem , ex  pbfequio  ad  regnum,  j 
& ex  humilitate  ad  gloriam  per-  \ 

uenias. 

cDs  confitentU  examine  ante 
prandium . 

Gap.  XIV. 

Bona- 
uent. 
in  re- 
gi m. 
siouic. 

C.J.  , 

Primo  figno  vfque  ad 
fecundum  > quo  ad 
confuetam  refe&io- 
nem  pullatur  * qua- 
drans horae  elabitur  ex  confue- 
tudine,  in  quo , ( vt  fupra  ex  Boa 
nauentura  didicimus ) coufcien-  j 
tiae  examini  vacandum  eft.Huius  j 

vef 

I N S T I T V E N D A.  IJlt 


vero  examini  s ium  neceiluatem, 
Vtai  vtiiirapes.  mtrifipiices  * ..ac  < 
tandem  illud  faciendi  rationem 
? exponemus  pai^lo  poft  > cum  de 
.examine  ante  cubitum  fjideado 
jfoibemitSi  VrrUifqite.?  enim  ea~ 
tew»  ratio  eft^aut  potius 
vnum  atque  idem  examen  eft5 
bis  in  die  ad  maiorem  confcien- 
tix > puritatem  acquirendam  re- 
p^dkoipv  Manii  ftouc  linteum  eo 
miapdms  eft  , quor  frequentius 
elicitur : fic  confcienda  eo-  pu- 
rior eft  3 quo  frequemius'exami~ 
natione  mundatur.  Eft  tamen 
m&gnom  lintei  confcientiatque 
^Bfermiets  < : • Imteolainn-  namque 
qif.6  magis  lauat ur  > magis  ciete- 
ritur  : ar  confcienda  quo  .foe‘~ 


ipieaciiks^ rrtefi&s.  aquf  esteni^ 
nisi  ? compundlioMfqixe  i munda- 
<m  y A£m  recendor  &rqbuftioi 
efficitur.  Merito  ergo  ait  pra- 
diitus  Do<5tor  t Saepiilime  dif- 
cutq  teipfum:,^  coniidera  ffa~! 
mm  ititetis  corporis*  >; 


B^na- 

uent. 

de  in 
form» 
noni  t 
P-*- 


•i 

\ 

i 

i 

i . 

> 

' Do- 
roch. 
<L>&. 

11. 

231  De  vita  religiose 

defit,  quid  proficiat,  quid  impe- 
diat  profe&um,  & quomodo  illi! 
obuietur  , declinando  , vel  re- i 
fiftendo  ,aut  regendo  ,aut  tole- 
rando.J 

Ne  tamen  alicui  molefta  vi- 
deatur tam  crebra  examinum  re- 
pendo, addam  lentendae  huius 
fan&i  Dodoris,alioi:um  Patrum 
documenta  de  hac  eadem  re  ab' 
ipfis  prolata,  vt  hanc  repetitio-! 
nem  examinum  {emel  ex  pro-' 
feiFo  flimme  neceilariam  fcia- 
mus  > & aures  ad  id  , quod  infra! 
fumos  de  examine  no£turno! 
di<5tari,yrcumqiie  paremus.  Dor 
rotheus  rerum  ipiiitu alium  mn- 
gifter  peridffimus Jic  ait : Do- 
cuerunt enim  Ikpe  nos  maiores 
noftri,  quopa&O  purgemus  nos 
ip! os  per  iingulos  dies>vt  (cilicet 
ad  vefperam  perfcrutemur  no- 
bifcum  > quomodo  tranlacStam 
diem  exegeri  m u s,&  rurfu  m ma- 
ne  quomodo  no£tera:&  lic  pce-j 
nitendam  agamus  apudDeum,| 

V 

yj 

INSTITVENDA.  23  J 


vcpar  eft,in  quo  peccafle  nos 
deprehenderimus.  Sane  cum  ad- 
modum delinquamus  , pecce- 
mufque  , obliuifcamurque  de- 
lida  Sc  peccata  noltraiopus  eflet 
nobis  in  horas  cuta  diligenti , & 
examinatione,  quo  pado  fcilicet 
ambulemus  id  momenti  & tem- 
poris ,■&  in  quo  deliquiifernus. 
Deheretque  vnufquitqiie  no- 
ftrurn  a feipfo  tanquam  iudex 
rationem  cuiuflibet  fadi  extor- 
quere Sc  dicere  :Vt,quid  loquu- 
tus  fum  infcelix  , quae  fratrem 
meum  morderent  & carperent? 
Vtquid  fratrem  aliquid  facien- 
tem iudicaui  ? Vt  quid  Deum 
contempfe  Vt  quid  murmuraui, 
Sc  obloquattis  de  ipfo  fum  ? Cur 
coquum  increpaui  ? Cur  pudore 
illum  affeci?  Cur  ego  impruden- 
tiflimus  in  meipfo  obmurmu- 
| raui  , qubd  cibaria  non  bene  de- 
| coxij[Iet,artificiose  curairet?Dixit 
mihi  ceremoniarum  princeps, 
vel  quiuis  alius  fratrum  verbum. 


nec 


234  De  vif a religiose  j 

Dio- 

nec  ferre  potui,aut  ftaum  aduer- 
sus  illum  loquutus  fura  verbum. 
Sic  per  fingulos  dies  agendum 
nebis  effer  , dxfcutiendum  & 
cognofeendum  , quo  padfco  am- 
bulemus Debet  item  quisVfe 
exigere , vt  nodtem  tranfierit , ii 
videlicet  & cum  diligentia , & 
promptitudine  ad  vigilias  fur- 
rexerit Ii  neglexit  refpondere 
excubitori,(t  contra  ipium  in  ali- 
quo obmurmurauit. 

Et  Dionyhus  Ricbelius  mo- 

nyCRi 

chd. 

nachum  mftruens  , fic  ait : Ma- 

lib. i . 

ne  inquirat,quemadmodum  no- 

de  vi* 
ta  Tu- 

dfcurnum tempus  exegerit  , otia 

lit  art. 

alacritate  dinina  perfoluerit  3 & 

24. 

item  qualum  inflantem  diem 

frudfcuo.se'  decurrat,  fapienter  in- 
ftituat.  Denique-  v.efpcre  con- 
tuendam,quomodo  dies  ipfe  de 
fluxit  , quid  agendorum  omif- 
fum  , quid  criam  omittendorum 
commiilum. quid  profecerit, 
qu  mtumcumque  proficere;  po- 
tuerit, fed  neglexit,  atque  adue*  j 

1 

men  ' 

INSTITVENDA, 

1 

niemi  fe  nodi  praeparer.  Hoc 
vtique  modo  Arfenium  vixifie 
agnouimus.  Er  (cimus  > quia  fi 
quis  ita  ie  inftituens  ordinetdbit 
continuo  de  virtute  in  virtutem, 
videbit  que  inftiper  Deum  Deo- 

rumin  Sion. 

Bernardits  tandem , ii  verba 

Bern. 

eius  apte  comiderenuu'  , rem 

ferm. 
58.  ini 

hanc  vehementi  iis  exaggerat:  ac  . 

Cane. 

-enim  fcribit : Scrutemur  (iuxta! 

Thre- 

Prophetam ).  vias.noftras>]& ftti: 

nor.c. 

i.40. 

dia  no.ftra,&  in  eo  fe  quifque  iu- 
dicet,  pvofecifie ;3  npn  cum  inue- 
&&rit  quod  lepjehendtit^dxcum' 

quod  non  inuenerit  » reprehen- 

det. Tunc  te  non  fmflra  fcrtita- 

i 

f 

tus  es»  fi  rurfum  opus  ede  fcruri- 
niot^duArfifri  ^ dc  toties,  nan  te 
fefellit  inquilitio  tua  , quoties; 
iterandam  putaueris.  ] Ita  igitur 
Scii  os  eum  iftis  Patribus  ftntia- 

1 

1 

iconfcientis  examen  ma- 

ne Scy  efperi  non  molefitim»  (edi 
gratum  , non  niperduum  » (edi 
omnino  necedariurn  putemus. 

M 

U?6  De  vita  religiose 


) At  examinis  meridiani  ( de 
quo  nunc  ioquimur)  acerrimus’ 
hoftis  eft  externa  occupatio,qux 
in  illam  horam,  in  qua  faeculares 
nos  adeunt, folet  incidere.  Tu,ne 
vtilitate  huius  examinis  careas, 
& praeftantifllmam  exercitatio- 
nem /pimualem  praetermittas , 
occupationem  non  neceftariam, 
aut  qux  in  aliud  tempus  differri 
poffitjtunc  incidentem  conftan- 
ter  abfcindemeceftariam  vero,& 
a qua  declinare  non  poffis , ita 
fufeipito,  \yr  apud  te  ftatuas  exa- 
men illud  non  omittere  , led 
proxima  hora , aut  cum  primum 
potueris,  aditare. 

T)e  comeHione,fiue  prandio. 

C a p.  XV. 


Erfectionis  hora 
(viros  fpirituales  allo- 
quor) non  paucis,nec 
leuibus  periculis  cir- 
cumuallata  eft, in  qua  folemus 


ci 


INSTITVENDA.  237 

cibi  voluptate  trahi,  minus  reda 
intentione  delinquere , yentrem 
alimentis  non  neceflariis  one- 
rare 3 & eo  ipfo  mentem  obtun- 
dere. Quare  hoc  opus  fi  quod 
aliud  , magna  circumfpectione 
eget , ne  dum  corpus  ad  animas 
falut em  reficimus  , animas  deco- 
rem & honeftatem  amittamus. 
Colligam  ergo  breuiter  quas  de 
hac  re  viri  fpirituales  tradunt,  vt 
tu  ea  fedulo  attenteque  cufto- 
diens,  ita  necellitati  corporis  fa- 
tisfacias , vt  limul  animas  virtu- 
tes ac  merita  promoueas  Dato 
figno  , ftatim  nulla  interieda 
mora  ab  examine  furgas , & de- 
center ac  fine  feftinatione  ad 
triclinium  commune  procedas. 
Nunquam  enim  fano  exiftenti, 
.&  abfque  manifefta  neceffitate 
falis,  & extra  commune  refedo- 
rium,  tibi  comedendum  eft:  fed 
pars  fandas  congregationis  effe- 
dus,non  fegregatus  ab  aliis,  ac  fi 
tui  iuris  elles,fed  fimul  cum  illis, 

tibi 


liiiN: 


^3_8 De  vita  religiose  j 


tibi  appoiitis  cibis  vtaris.  Sem- 
per, inquit  Thomas  a Campis,ad 
commune  refebtorium  vadas  , 
quia  ibi  maior  animae  fr udus  , 
puriori  inde  confcientia  cum 
gratiarum  actione  prandio  fado 
reltirg e s . Ibi  cum  debita*  meii- 
iura  , cum  maiori  difeiplma  ne- 
.ceffims  fumitur natur£e,&  fupem 
fluarcfecamut.  Ibi  fufurria  nul- 
latenus audiuntur  , fed  verbum 
Dei  fine  murmure,  cum  iilemio 
pertractatur.  Qui  autem  in  pn- 
uato  libenter  comedunt,necelii~ 
tate  non  cogente , aut  difcipli- 
nam  fugiunt,aut  gula  vincutur.j 
Dum  igitur  ad  triclinium  va- 
'dis  , cogita  an  iis  conflicta  re 
fedtione  dignus,  an  aptus  cum 
landtis  ad  meniam  accumbere, 
qui  tot  defedtus  , & culpas  in 
examine  cognitas  admififti , qw 
tam  tepide  &:  negligenter  vi- 
xiiti,qui  in  tot  rebus  a perfedtio- 
nis  itinere  deuiafti.  Intentionem 
tuam  ad  Deum  dirige,  & confti- 


tUC 


INS  T I T V E N D A. 

tue  apud  teipfum  : quia  non  ad 
voluptacem,fed  ad  neceffitateiTi, 
& vt  voluntati  Domini  te  fub- 
das,qui  voluit  homines  alimenti 
indigos  facere,  5c  pro  eius  amo- 
re, ac  vt  vires  ad  curandam  per- 
fedkionem  habeas  .,  vtque  proxi- 
mis feruire  poffis  5 debes  panem 
6c  alia  apponenda  manducare. 
At  de  hoc  aliquam  breuem  pre- 
cationem interius  fundes  ,qua  d 
Domino  gratiam  poftnles  , vt 
hac  redfcifiima  &(iricenfBma  in- 
centione manduces.  Sicque  illud 
Pauli  mandatum  implebis:  Siue 
manducatis  , fiue  bibitis  , fiue 
aliud  quid  facitis  , omnia  in  glo- 
riam Dei  facite.]  Vnde  Auguiii- 
nus : Si  quod  manducas  & bi~ 
j bis , ad  refedtionem  corporis  fu- 
mis, reparationem  que  membro- 
rum , gratias  agens  ei  qui  tibi 
praebuit  mortali  &c  fragili  ifta 
fupplementorum  folatia , & ci- 
bus tuus  & potus  tuus  laudat 
Deum.  ] Quod  fi  Deum  laudat 


i.  Coj 
rinth. 
io,$o 

Aug. 
ad  Pf. 
146, 


man 


240  De  vita  religiose 

i 

1 

Philo 
iie  vit. 
con 
c<srap. 

manducatio  tua  , in  laudem  ac 
gloriam  Dei  manifeite  recidit. 

Poftquam  ad  locum  refeCtio- 
ni  paratum  veneris  , fta  in  loee 
tuo  , non  indecenter  inclinatus, 
non  menfe  , aut  parieti  adhae- 
rens , non  ingredientes , aut  ve- 
nientes circumipiciens , fed  de- 
miliis  in  terram  Juminihus,con- 
iuetam  benedictionem  expe- 
Ctans.  Attente  , deuotc,  & clara 
voce  aut  menfam  benedices , ii 
tibi  incumbat,  aut  benedicenti 
refpondebis  , 6c  nihil  quod  a te 
iit  dicendum, omittes. Hanc  enim 
fuille  fidelium  confuetudinem 
ab  initio  nafcentis  Eccleii^  ( vt 
nunc  tempora  antiquiora  ta- 
ceam) vt  menfa  & cibi  edendi 
benedicerentur,  conftat  ex  illa 
lententia  Philonis  , vitam  Chri- 
itianorum  deicribentis : Priuf- 
quam  difcumbant , inquit,  itan- 
tes vna  ferie  decenti,  fublatiique 
in  coelum  manibus,atque  oculis, 
his  quoniam  didicerut  coeleitia. 

» 

► 

1 

illis 

I N 5 TITVEND  A.  24 1 


illis  vt  pote  incorruptis  a rnune- 
ribus,&  a quaeftu  iIljcito,pitecan- 
tur  vt:placeat  Deo  id  couiuium.] 
Confuetudo  autem  tam  antiqua 
non  folum  omittenda  non  eft 
(qurs  enim  eam  omittat?) fed  ma- 
gna deuonone,  ac  mentis  fertio- 
re continuanda.  Finita  benedi- 
ctione , fedebis  in  loco  dbi  con- 
ftituto,  fk  inter  comedendum, 
htec  qua?  flibii  ci  emu  s/eruabis. 

Antequam  incipias,  ca  qua* 
apponuntur , gratis  & eluti  in 
eleemofynam:tibi  dari  cognofce; 

& breuiter  pro  benefa&oribus, 
ac  pro  bis , qui  tib j in.iniftraiir, 
precare.  Oculos  moffe^demi^- 
fos  habeas , & nuliurri  meque: 
etiam  a Jatere  flantem  afpicias, 
nifi  forte,  vty  an  aliquid  ei  defit, 
aduerras>?  Chriftum  pra?fentem 
habe , &.epram  illo  comede  , &rl 
ad  facram  leCtionem  intonan- 
tem'attende.  Sic  namque  ait 
BernardUSjCum  comedismon  to-  Bern* 
tus  comedas5fed:at;ttndas  Jedio- 


! 

Bona. 

regi. 

nouit. 

C.J. 

242  De  vita  religiose  j 

ni , fi  fuerit  vbi  legatur  $ fi  vero 
non  legitur , ibidem  cogita  de 
Deo  , vt  vterque  homo  fit  pro- 
pria refe&ione  refe&us.]  Nihil 
ibi  omnino  loquaris , & fi  quid 
alteri  petendum  fit  ( nam  pro  te 
nihil  poftulabis)  non  tam  verbo 
quam  figno  patefacias. 

Ex  pane  , quem  coram  te  ap- 
pofitura  inuenies , fragmentum 
primum  comedes  , Sc  donec  il- 
lud, abfumpf^ris  i integrum  pa 
nem  ne  quidem  attinges.  Si  duo 
panes  coram  te  fint , nunquam, 
vt  Bonauentura  ait  , eligas  me- 
liorem, fi  fimus  fueris,fed  durio- 
ri aut  deteriori  te  paleas,  vt  & in 
aliquo  abneges  te  , & bono  exe- 
plo  artantes  non  fraudes.  Coge 
te  ad  manducandum  ex  his, quae 
omnibus  incommune  apponun- 
tur,licet  minus  fiiaxiia^ant  miniis 
falubria  tibi  videantur,nec  cibos 
fingulares  affedkes,  multo  mi- 
niis tibi  dari  poftules.  In  omni- 
bus , fed  in5  his  praecipue , noxia 

J eft 

I INSTITVENDA.  243 

eft  fingulatitas  , qua  facile  in 
exemplum  trahitur , & religiofa 
diiciplina  paulatim  ab  imperfe- 
ctis eneruatur.  Nihil  tibi  appo- 
ficum  fpernas , feci  grato  animo 
fufcipe,non  indigueris,  & mul  to 
minus  conqueraris , fi  quidpiam 
male  paratum  fit,  aut  fi  aliquid 
tibi  defit.  Puerorum  , & viliffi- 
morum  hominum  efi , de  cibis 
conqueri,&  de  eorum  mala  pra- 
eparatione certare-  P^eputa  te  in-, 
dignum  beneficiis  Dei  , & fui 
fcio  , quia  nunquam  de  minimis/ 
defectibus  tri itaberis.  Cogita 
etiam  quod  multo  meliores  te 
(vt  idem  iandtus  dodror  ait)  vilio- 
ribus & paucioribus  cibis  funr 
contenti , qui  illud  quod  abiicis, 
pro  magnis  deliciis  reputarent. 
Nunquam  totum  , quod  tibi  ap- 
pofitum  eft,comedas,fed  aliquid 
Chrifto  relinquas.  Reges  enim 
emper  habent  quod  comedant, 
quod  feruis  dimittant.  Et  tu 
r Deo  fetuias,rex  es,quia  feruire 


; Gen. 
4*5* 


Amb. 
fcv  m. 

4a» 


244  De  vita  religiose 

Deo  , regnare  eft  : quare  debes 
hunc  fandum  honorem  habere, 
vt  minus  , quam  fit  id  quod  of- 
fertur, tibi  fufficiat.  Ne  deterio- 
ra, fed  meliora  Chrifto  relin- 
quas,ne  ab  eo  reprobentur,  ficut 
munus  Cain  reiedum  eft , quia 
no  de  melioribus  fmgibus  obla- 
tum eft.  Ciborum  iuauitates,  & 
efculentorum  condimenta  non 
quaeras , appofita  diffimulantci 
'praetereas,  & faeculanbus  ventri- 
que  indulgentibus  relinquas. 

His  omnibus  rite  feruatis,cum 
ex  menfa  furrexeris,  ex  toto  cor- 
de tuo  gratias  Deo  age, qui  te  in-, 
dignum , tam  abundanter  & be- 
nigne refecit.  Pulchre  enim  dixi; 
Ambrofius : Vtique,tu  Chri- 
lliane,  fi  es  vtilis,  meminifie  de- 
bes, cuius  panem  comedis , 3c  <i 
laudem  dicere.  Dic  mihi,nuiii,fi 
aliquid  de  tuo  cuicumque  largi-! 
ils,cxpedas,  vt  tibi  gratias  agat, 
vt  benedicat  domum  , de  qua  ei 
; humanitas  fit  tributa  ? iQui  fi 

forte 


INSTITVE  N D A,  245 

forte  gratias  non  agit  , quem 
ad  modum  a te  denotatur  ingra- 
tus? Ita  ergo  & a nobis  cxpe&at, 
qui  nos  palcit  Deus,  vt  pro  pro- 
ditis ab  eo  efcisyilli  gratias  refe- 
ramus , &facurati  donis  ipfiusj 
laudes  ei  dicamus.  Hoc  enim 
beneficiorum  eft  retributio  di- 
uinorum  , vt  cum  refedi  fueri- 
mus , bene  nos  coiifiteamut  ac- 
peptps.  Coteriunfi  accipientes 
iiuina  munera  3 taciti  Sc  imme- 
nores  fuerimus  : tanquam  in- 
arati > & indigni  eorum  fubmi 
iiiftratione  fraudabimur,  vt  Deu  ' 

quem  beneficiis  non  cognoui- 
mus, malis  ingruentibus  requi- 
ramus^ aduerfis  ftimulemur  ad 
rogandum , qui  profperis  gratias 
non  egimus  ad  fruedum.jfic  ille.  \ 

Ac  tandem  ad  vniuerfa  hoc  me-  ! 
miniffe  iuuabit  illius  pio  conii - 
derationis,  qua  Thomas  a Cam- 
pis  in  hunc  modum  fcribit:  In  HbPk 
menfa  recordare  Dominico  coe-  J d r- 
no,quid  Chnftus  Dominus  ege- 

~ L 3~~  * 


i^6  De  vita  religiose  t 

rit  Se  dixerit  difcipulis  fuis.  Sic 
praelatus  tuus  in  medio  fratrum 
tuorum*  t&nquam  verus  vicarius 
Chrifti*  reliqui  fratres  conue- 
icentes  ficut  veri  Apoftoli  fan&i. 
Ordo  quippe  tux  profeffionis 
ex  Apoftolica  vita fump/it  exor- 
dium.] Si  hac  confiderarione  oc- 
cupati menfae  accubuerimus , fa- 
cile erit  praediata  omnia  ieruare* 
& religioforum  more  non  ad 
luxum  led  ad  neceffitatem , Sc  ad 
diuinam  volutatem  explendam* 
indigentiae  corporis  prouidere. 

Ve  Admittenda  aliqua  remiffione 
pe(i  prandium. 

Gap,  XV L 

Pvscvl  a ifta  non  pro 
fratribus  tantum*  no- 
ftri  inftituti  cultori- 
bus , (ed  pro  omnibus 
religiofis  fcribimus  * & ideo  fty- 
lum*  vt  omnibus  congruat*  tem 
peramus.  Quod  hoc  foco  dicen- 
dum 


I KSTITVENDA,  247 

dum  eft  , vt  res  minima , in  qua 
nonnihil,licet  non  fine > tamen 
medio  ab  aliis  diflentimus , ita 
tradetur  , vt  tam  ibcietatis  no 
Arx  viris  , quam  aliis  reiigiofis 
apta  documenta  tradantur.  Poft 
confuetam  ergo  corporis  refe- 
dionem  , ftatim  ad  cellam  vel 
oratorium  ire , vbi  talis  confue- 
tudo  viget , & vrilibus  rebus  in* 
tendere  laudabile  eft.  Quis  enim 
neget  hoc  bonum  efte , vt  refe- 
do  corpore  religiofus  filentium 
teneat»<§dad  commodum  locum* 
vtrfihi&  Deo  tacet , fe- recipiat? 
Ad  quod  hortatur  Thomas  i 
Campis  prarienriffimus  religio- 
sorum magifterin  huc  modum. 

Prandio  fado,  ori  tuofiarnum 
impone  , quia  tunc  promptior 
eft  homo  ad  loquendum , & ri- 
dendum Memor  fis  pauperis 
Lazari»  ab  Angelis  in  finum  A- 
brahx  dep^ttari>quiaMam.ege- 
ftate  magna , & doloribus  vixit. 
JDiues  autem  diurnis  & Scurrili- 

~ n 


Tho.a 
Cap. 
lib.  a. 
dedif. 
daufi. 
c.7. 


Z48  De  vita  religiose 

Exod.  - 
iz.6. 

ratibus  vacans  > {epultus  eft  in 
infernomunquam  inde  exiturus. 
Difce  formam  vitamque  lefu 
in  omni  humilitate  & iimpEcii 
tate  cordis imitari..  Toile  quotin 
die  crucem  tuam  vincendo  tuos 
defectus , ac  tc litationibus  md- 
licer  rre hAend o.  Nam  corpore 
refiedio  cam  pliis  tentar*ideo  ia 
boribus  & ftudiis  cdt  rcfraanaeda 
diiiinis. 

Ex  his  conftat , quare  fanda- 
rum religioniuiLfuiidatares)poft 
corporis;  fdfc&io nem  filen timn 
cnftodtendum  eife  teidUer ihr* 
ne  videlicet  yXOborato  corpore 
appetitus  infdlefcat , tc  fprriciii 
dirtiadione  atttnilarus  deficiat; 
ne  eria  dum  HngiWnidrdluiniUs/. 
vanis  ferrn  onibas  eftluamus.jSe-i 
dit  populus  manducare  & bibe- 
re, & furrexcmnt  ludere:  non ; 
q q idem  ludiimi  boiinih <Sbxoiei 
rabilemy&4ittum;  qtroteidDteb 
i n i uri  am;&:  fihi  e id  d rurar  m coid- 
rtint.  Ita  multi,  ir  poft. cibum  & 

f J w potum 

INSTJTVE  N D A. 


’49 


potum  linguam  laxent,  & animi 
remiilionem  excipiant, folent  in- 
caute non  parum  offendere , bt 
diftradtionibus  cordis  immergi. 
Et  optime dixit  Gregarius. -Pene 
femper  epulas  loquacitas  fequi- 
tur.  Cumque  venter  reficitur, 
lingua  defrasrnatur.:Poft  pradium 
ergo  difcedere  , & aliorum  de- 
clinare confpe£him,&  taciturni 
tatis  fune  conftringi,  bonum  eft. 

At  quod  reiigiofi  bini, vel  ter- 
ni, vel  quaterni  poft  prandium  in 
cellam  alicuius , vel  ad  angulos 
domus , vel  ad  hortum  abeant , 
& feorfum  ab  aliis  colloquantur, 
& remiilionem  aflumant^pericu 
lofum  eft.  Prasfertim  fi  adolef- 
centiores  iiiit  , quibus  pro  ratio- 
ne aratis  non  admodum  eft  fi- 
dendum, Hi  namque  ex  cibo  ad 
Uftitiam  kxati  ^ tefte* 

quem  reuereantnrifomodn^tio- 
nibus  occupati  , quid  mirum  fi 
excedant  , & qu©d  «totomane 
fandis  Gperibuslucrati/unt,.per 


Greg 

t.rao 

ral.  c, 


2JO  Dk  vita  religiose 


Bafil. 

conft. 

mona 

C-$0. 


j comedonem,  aut  derradionemi 
aut  ineptam  confabtiiatiaixem 
amittant.  Eft  etiam  hxc  feceffio 
jSngniaritatis  mdicium>dam>qui 
ita  in  vmim  ad  fabellas  coeunt, 
fe  amicitiam  habere  particula* 
rem  offendunt..  Quam  Bafilius 
acoetibus  religiofis,  vt  infeftif- 
fimara  peftem  his  verbis  exclu- 
dit: Ac  charitatem  quidem  ha- 
bere inter ie  mutuam  fratres  de- 
bent non  ira  tamen  vt  duo 
trefve  feorfim  a exteris  fodalita- 
tem  inter  fe  coeant.  Quando- 
quidem  hoc  non  chariras  effeiect 
feditio  , & diuiiia,  & eorum5qui 
Cic  coeunt  ^improbitatis  indi- 
cium. Si  enim  communis  decus 
difciplinx  charumhaberem,  qui 
tales^  funtyiine  dubio  commu-t 
nem  xquakmque  aduersus  o- 
mnes  cfaaritarcjn  tenerent;  Si 
vero  ipfi  a reliquis  fua  fponte 
abfeiffi  diiiundiqueincoetu  cce* 
tum  efficiant,  viriola  huiufmodi 
amiemx  conciliadoefty5c  diuer- 

lanii  I 


famquandam  a communibus  in- 
j ftitutisrem  die  oportet,qu$  hos 
inter  i pios  conciliet  $ atque  hoc 
jprofe&d  nihil  dl  aliud,  quam 
contra  veterem  difciplinje  ftabi- 
i litarem  conftantiamque  innoua- 
i tio:}Nihii  profedo  aliud  adden- 
dum eftyvt  hos  priuatos  conuen- 
ticulos  excludamus,cumian£kiP- 
| limi  huius  do&oris  lententia 
^t&ffidemerk^obati. 

Quiae^go  difficile  cft.tantam 
religioforummiiltitudinemcoii. 
dnere  , &poft  lumptum  cibum 
jad*  eellas  mittere*  ai  iilentium 
• adigere  hos  iingqlares  coit- 

; uentus  paucorum^tbkgarej  ideo 
Beatus  pater  nofter  Ignatius  fa- 
* nter  inftituit , vt  poft  con- 
das cbfpQrumrefci&iones  * o? 


iw 

luet; 


j i^quo  mk* fit  abferis Praelatus, 
nos  conferamus >&in  eo  iublatis 
incommodis » qu^  ex  fecellioni- 
buraliquorum  pjauaris>nrifo- 
leat,quietctn  aliquam>ac:  rcmif- 


2J2  Lh  viTA  RILIGIoW  J 

ifionunlt  icapt.emus.T^ipu^^fiu^  I 
iliud,qp^ 

; feqhitur , ad  fesiias  occupationes 
icft  iwptiffiaium : quare  jnetinp 
remiflroni  .aliquantula  (cpana 
j 4Md'toiineg^itd:n*Aa  kbomaii 
| edtthjetemtiyti  J capoed4?npatm 
fuk  , dc  ex  eo  fima!  non  paririm 
i commodi, ad  promouendarkipt- 
I ritualem.  viram'dfciedum,  Burib 
curas 

res  ad  eofdem  labores  > ea/dexit- 
que  curas  refumendas , •eiiadi- 
mtis.  Aiugemr^etiana  ikacgiiiuj- 
^axelkqEimibia© 
raks^&^^&asririfGdrri  ftoramai^ 
i cpti'  ficttt:&raramt5  bemfmmyiin 
& amicabiM  conuerfetiofie  pnq- 
j uehiour  xil^um^d^incb  fcfeail 
rifesjoc^fe^ 

} ft  ithBtmtm:  mm 

j imsttes  o^fc^^cavaddEnacpcDim 
| attaredito^dere^*  i Mep 

quidemfei^Qi^) 

[uod 


h J 


IN  ST;  IIV  END  A.  2J  3 


qaod  (poft  eilm*  & potum  iim 
gvbmfodmo-^kMtn  ifnmod©- 
ratis,  compotationibus  ac  con- 

fa* 

tisiacscdigioiam  uefedtionem  vi* 
t*..occeflikiaan  corporibus  no* 

eitet  ita  procaxjvt-  aliquid  miniis 
religiofum.  r praE-fmnerec  * adeft 
M»Fe$,j  «teib,  Et*lat«s , vblqui 

ydcefocteais;  getit  > qui  imroo* 
ddluaai^rguatijOtijiqLte  in^eter 
cnndiatit  corope^tcCurn  itaque 
dta  rOrtiiifioaifis.  bora  pnedictas 
v tilitatfisjaifaat  >M  incommoda 
ejB.;ptsQiaitisjiSoe^ 
goatiapfaBfcittdat , meeito^fa» 
4tistiifis  loreitti  ,cu|to- 

ifibiisj,  qia  Vitat:  rationem  afpeti 
Himnteio£febg^ 

,!que  ideeutiaticaijt iitto.j iparente, 

‘ ■cB^kdibp&f&  $ .qfibws:  .pdr> 
rBgal.as’ifeeba<MTtadifeut:f  idjffeft 


mt 


Hier. 

SEl 

&yny ; 

ft  k ', 
»Uf** 

:iv:i  | 

.rM  { 
*.£  affll 


l$4r  De  VITA  RELIGIOSE 


miniftrant.  Nullus  iti  cibp  ftre- 
pitus  eft  , nemp  comedens  lo- 
quitur , viuhur  pane , legumini-» 
bus,&  oleribus , quas  lale  folo 
condiuntur.  Vinum,  tautiim  fe™ 
nes  accipiuntyquibus  & paruulis 
fisepe  fit  prandium ' , vc  takorum 
fefla  fuftentetur  aetas  , aliorum 
no  frangatur  incipiens.  Dehinc 
confurgunt  pariter  , & hymno 
dido  ad  praefepia  redeunt:  > ibi 
vfque  ad  vefperam  cumfuis 
vnufquifque  loquitur  ,Sc  dicit: 
Vidiftis  illum  & illum  ? Quanta 
inipfb  fitgratia?Quantum  filen- 
tium?Quam  moderatus  inceflus> 
Si  infirmum  viderint* , confo- 
lantur.  Si  in  Dei  amore  ferueri- 
tem , cohortantur  ad  ftudium.  ] 
Haec  ille.Seruant  & hunc  ex  par- 
te  Carchufienfes  hanc  confae- 
tudinem,dum  in  diebufcfeftis.  ad' 
coenobiticam  vitam  magis,  quitan 
adanachoreticam  declinant  > vt 
clare  indicat  Dionyfius  Ricbe- 
lius,de  laude  vitae  lolitariae,  feri-  * 

beati 


INSTITVENDA. 


bens  illis  verbis : Diebus  fefti- 
uis  poft  fumptum  tn  refe&orio 
cibum,  tenetur  eis  capitulum,& 
hahent  poft  nonam  ad  vefperas 
vfque  colloquium.  ] Sed  licet 
nullus  fui  flet  in  Ecclefia  huius 
rei  vfus , nos  longa  experientia 
do£ti  iumus  , hanc  remiffionis 
horam  multum  commodi  ad  pa- 
cem , & charitatem,  & ad  perfe- 
rendos vitae  fpiritualis  labores, 
habere  , Sc  magnas  incommo- 
ditates ex  priuatis  colloquiis 
emergentes  impedire. 

Tu  itaque  , frater  , qui  hoc 
aoftmrn  inftitutum  fcqueris , ne 
eges  in  hac  remilEone  leruan- 
das>a  Patribus  noftriscuftoditas, 
obliuifcaris.  Fa&a  poft  menfam 
lebita  gratiarum  aftione,  mani- 
>ulque  fine  vllafra&ione  filentij 
otis,  tacens,  & te  Domino  offe- 
rens,ac  re&am  profequentiope- 
re  intentionem  concipiens , ad 
oeum  deftinatum  ibis.  Atque  in 
loc  feniu  illam  P^omiylufKo- 


thn 


Paeho 
imius 
in  reg. 
«4* 


nem 


256  De  vita  religiose 

nem  intelliges:  Si  egreifus  fue- 
ris a cibo3ne  loquaris  in  redeun- 
do,donec  ad  locum  tuum  perue- 
neris.lbi  modeftefedebis,non  in 
aftantes  reclinatus  , fed  re£tus, 
non  parieti  affixus  fcapulis>fed 
tantillum  feparattis , vt  aliquid  j 
mortificationis  lentias,  aut  certe 
ii  corporis  imbecillitas  non  fe- 
ra^decenter  applicitus;  iedebis 
autem  non  locium  quaerens, 
quoctim  libentius  loqueris  ,fed 
iuxta  illum  fiue  fenem,fiue  iuue- 
nem,  fiue  literatum,  atit  laicum* 
quem  fors  ingredientium  > & 
prius  iedentium  obtulerit.  Si  fo- 
cius  e latere  lians  lenior  fit , aut 
dignitate  maior  > aut  eum  loqui 
incipientem  expe&a.,  aut  tacdi- 
tem*vt  minor  interroga.Si  aqua- 
lis fit*  aut  minor,  poteris  tu  fine 
immodcftias  nota  colloquium 
inchoare. 

Memineris  quasdam  in  hac 
remiffione  elle  omnino  reticen- 
da, quadam  verb  dicenda.  Reti4 

cenda 


ver 


INS  T I T V E N DA.  IjJ 

cendafunt , quae  ftatui  religiofio 
minime  congruunt  , nec  Dei 
artantis  praefentiae  conueniunt. 
De  nulla  igitur  re  y aut  perfona 
detrahes  > neminem  verbopun- 
gesjde  i>ul}atr e cum  alio  conten- 
des^ rumores  & nouitates  aedifi- 
cationem non  afFerentes3nequa- 
quam  narrabis;>  non . indecenter 
ridetis  y non  vociferando  verba 
facies ^.breniter  vniuerfos  iin-? 
guce  defectus  abfcindes.Dicenda 
vero  funtjquse  minime  fpiritum 
fidant;  y&  aliquantulum  natura 
npftcae  pjtodkiant. 

Nimis  ergo  feria  & grauia  tunc 
! omittenda  fune,  aiu  fi  aliquid  fe~ 
j r-ium  (e  offerat  ( quod  non  femel 
fe  offert  ) amicabiliter  iucun- 
j deque  tractandum.  Aliquid  ex 
ledtione  menfae  * quod  magis  ar  - 
rifit,comniemQrabisy  exemplum 
aedificationis  vel  antiquum  vel 
modernum  in  narrationem  ad- 
duces , aliquis  Scripturas  locus 
I quomodo  lit  vernacula  lingua 


De  vita  religiose 


vertendas > difputabis , virtutes 
nunc  viuentium  vel  Praelato- 
rum* vel  feniorum , fi  ipfi  non 
audiant , laudabis , & quam  fint 
dignae  imitatione>propone$  , ali- 
quid etiam  interdum  mdifftr* ne 
in  colloquium  admittes  , 
omnia  illa  huic  tempOn  apta 
finit > quae  in  prima  hitius  operis 
tra&arione c&lie€ta  f aperies.  Ita 
tamen  haec,  <3 c alia  huiufmodi  in 

hac  hora  conferantur  , vt  nec 

quafi  concio  inftituatur  , nec 
quali  diiputatio  texatur  3 fed 
quidquid  illud  fuerit , quod  in 
fermonem  vocatum  eft,hilariter 
& feftiue  tra&etur.  Ita  enim  na- 
tura noftra  oratione  ,& alfidua 
praefentia  Dei , & k&iom  fre- 
quenti > & minifteriorum  pon- 
dere prcgrauata , fe  exonerat,  & 
vires  ad  refumendos  labores  re- 


cuperat. . 

Dato  figno' , fermonem  etiam 
coeptum  abfeindes  , & ori  tuo 
filentij  cuftodiam  impones,  & 


INSmVENDA.  2jp 
tacens  fimul  cum  aliis, ad  Do- 
minum in  Ecekfia  fiibfpeciebus 
facramentalibus  praefemem  ibis 
Haec  enim  remiflionis  hora  fpi- 
rituales  viros,qui  toto  die  a non 
neceflariis  tacuerunt , & ftreiiue 
laborauerunt , excipit.  Si  autem 
tu  mane  , & vefperi  verba  inu- 
tilia proferas  , & cor  tuum  in 
noxiis , aut  fuperfluis  effundas, 
indignum  prorfus  remiffione  te 
facies.lbis  ergo  ad  Ecclefiam  ta- 
cens , & Dominum  quanto  po- 
tueris feruore  confalutabis  : fi 
aliquid  vel  in  fumendocibo,  vel 
in  mutuo  colldquio  erratum 
fuerit,  de  eo  dolebis , ac  veniam 
humiliter  pofces  , ac  gratiam 
ad  fim&e  viuendum  , & ftrenue 
laborandumpn  fequenti  parte 
diei , quae  ab  hac  hora 
incipit,poftu- 
labis. 


SE 


160  De  vita  religiose 


i}  nac  hora,  quae  eft 
- prima  poft  meridiem, 
incipit  fecunda  diei 
pars  4 quam  djlatato 
vocabulo  vefperam  appellamus, 
in  qua  occupationibus  praedi&is 
intendimus.  Nam  & horas  ca- 
nonicas ad  h&c  tempus  perti- 
nentes recitamus  ,&  literis  ftu- 
demus,  minifteifa fpiritualia, 
Sc  temporalia  pro  qualitate  per- 

~r  " ' ' fo 


fonarum  obimus,  & multi  ite- 
rum ad  nodtem  mentaliter  ora- 
mus, & moderatam  ccenam,  aut 
refe&ionem  aliquam  accipimus, 
& nonnullam  quietem  capta- 
mus& omnes  antequam  cu- 
bitum eamus , confcieiitiam  dif- 
cutimus.  Hxc  ergo  omnia , eo- 
dem modo  aodi&um  cft,funt  in 
opus  producenda,  ni  ii  quod  ran 
to  purius  & feruentius  exequen* 
da  funt , quanto  magis  mors  ap- 
propinquatae tempus  reddenda- 
rationis.  Ita  ergo  a&aones  ifta? 
vefperi  fiant  , vt  errata  fimi- 
lium  adHonum,  qua?  mane  facta? 
'Unt  , fuo  feruore  & diligentia 
fuppleant.  Frater  ifta  aurem 
opera  funt  alia  omnibus  religio- 
nis communia , qua?  nos  ordma- 
- ie  poft  meridiem  exequimur,de 
\'J  quibus  nunc  ad  legentium 
eruditionem  figil- 
latim  tra&a- 
bimus. 


1 De  vita  religiose 

‘De  lettione  fyirituali. 
Cap.  II. 

E c t i o n i fpiriruali 
quotidie  infiftendum 
eft,  vt  ea,tanquam  in 
ftrumento  praecipuo 
ad  petfedionem  obtinendam, 
nofterfpiritusprouehatur.Spiri- 
tualem  autem  ledionem  voca- 
mus,  qua  myfticos  libros,  & fpi- 
rituales  tradatus  euoluimus*,  in 
quibus  non  folam  rerum  fpiri- 
tualium  notitiam,fed  multo  ma- 
gis earum  guftum  & affedum 
quadrimus.  Haec  nobis  ex  regula, 
atque  ex  perpetua  & inuiolabili 
confuetudine  miunda  eft  , cui 
quotidie  &c  communiter  poft 
meridiem  intendimus  , 3c  non 
folum  nobis , fed  8c  omnibus  re- 
ligiofis,  ex  quibus  nos  eam  didi- 
cimus , commendata.  Nam  & 
Benedidus  in  Regula, ledionem 
fpiritualem  praecipit  in  haec  ver- 
ba: Omni  tempore  fiue  ieiunij, 

— 


Reg. 
B.  Be- 
nedi- 
ci , c. 
42. 


1NSTITVENBA.  i(>3 

fiue  prandij , mox  vt  lurrexerint 
a coena,fedeant  omnes  in  vnum, 
& legat  vnus  collationes,  vel  vi- 
tas Patrum  , aut  certe  aliquid, 
quod  a:dificetaudiemes.]Et  pau- 
cis interpofitis : Mox  accedant 
ad  ledionem  collationum  , & 
ledis  quatuor  aut  quinque  fo- 
liis,vel  quantum  hora  permittit, 
omnibus  in  vnum  occurrenti- 
bus per  hanc  moram  ledionis: 
11  quis  forte  in  aifignato  libi 
commillo  fuerit  occupatus , oc- 
currat.] Magnus  quoqueDodor 
Bonauentura  eam  commendat 
fuis  fratribus  , qui  in  fpeculo 
difciplinae  inter  alia , fic  icribit: 
De  quotidiana  ledione  aliquid 
quotidie  in  ventre  memoria:  di- 
mittendum eft,  quod  fidelius  di- 
geratur , & rurfiim  reuocatum 
crebrius  ruminetur,  quod  pro- 
pofito  conueniat , quod  inten- 
tioni proficiat  , quod  detineat 
animum , vt  aliena!  cogitare  non 
libeat*  ] Mullus  vero  erit  in  cce- 

Bona- 

uem. 

P-2.C. 

7* 

tibus 

i 

264  De  vita  religiose 

Prou. 

1.5. 

cibus  religiofis(vt  credo)qui  hos 
Patres  audiens,tempus  ad  libros 
fpiiituales  legendos  , de  c<etero 
nonfibi  prseicribat. 

Nec  exilHmandum  eft  hanc 
Iedfcionem  aut  fo iis  imperitis, aut 
foiis  imperfedris .ini ungi  ,immo  '• 
fciendum , omnibus  fapientifli- 
mis  quoque  & perfedtiffimis  af- 
{ umendam  proponi.  Literati  ea 
indigent , fi  non  vt  noua  friant, 
at  vt  ad  fcita  exequenda  femo- 
ueant.  Eqmulta  fterili  cognitio- 
ne fd mus, qua  lecta  voluntatem 
afficiunt,&:  ex  aftedtu  ea  non  fo- 
ium  ad  fdentiam  ,;fed  ad  adii  os 
neurcoghoiiimas  Peuferii  etiam 
ledtione  egent,  quii  nunquam 
adeo  perfecti  funt , vt  -amplius 
perfici  3c  promoueri  non  pof- 
fint.  Ledfcio  vero  maiora  perfer 
drionis  amplioris  defideria  inge- 
rit, & gradus  eius  altiores  often- 
dit.  Atque  vtrifque  tam  dodris 
quam  perfedris  Salomon  iedrio- 
nis  vfum  monftrat  , dicens  : 



Au1 

i N S T I T V E N D A.  2^J 


Audiens  lapiens/apientior  erir. 


tix  peritus  ? Sc  quis  intelligens, 
quipoffic  gubernacula  poffide- 
re,idefi  gubernatoribus  impera- 
re, ni  fi  perfcdus  ? Sed  ille  ex  le~ 
dione  maiorem  fapjentiam  j Sc 
iftc  ad  docendos  alios  amplio 
rem  guitum  fapienda*  percipiet 
Certe  T bona  a:;  Aquinas  lapiens 
Sc  perfedus  erat,  immb  Sc  fa- 
pi  enti  ffi  na  orum  magi  (ter  cgre- 
guis  , Sc  mirabiliUimiim  per.fe-: 
dionis  exemplar,  de  quo  tamen! 
iia?c  fcripta  funt : Eft  autem  hoc 
quoque  in  fando  viro  memora 
bile  , quod  cum  ei  eflet  inte- 
grum, libenter  folitus  fuerit  ali- 
quid in  Patrum  collationibus  leJ 
ditare  , ae  ex  rerum  fabrilium 
lpeculatione,affedus  eius  non- 
nihil tepefceret  „ polletque  fe 
irurfus  facilius  ad  diu, ina  cotem-; 
pianda  colligere  & erigere.  San- 

fine 


In  vi- 
ra eius 
apud  j 
Sin  .in] 
Mar-  S 
cio. 


^ t*, 

diilimus  autem  vir  non 


M 


1 66  De  vita  religiose  j 

exemplo  ledioni  fpirituali  va- 
cabat.Vnde  ibidem  fubditur : Et 
in  hoc  quidem  fandum  Domi- 
nicum  fedatus  eft,  quem  eius  li- 
bri ledione  conflat  magnopere 
fuiife  deledatum,&  ad  magnam 
vita:  perfedionem  incitatum  at- 
que promotum»  Quis  nunc  prae 
textu  fcientiae  > aut  adeptte  fan- 
ditatis  a ledione  fpirituali  fe 
eximat  , quam  tam  fapiens  ac 
(fandus  vir,  fapientibus  acfm- 
dis,fuo  exemplo  vtiliflimam  cl- 
fe  commonftrat? 

Tu  ergo  quotidie  falcem  per 
horam  vel  femihoram  , ledioni 
librorum  myfticorum  & fpiri- 
tualium  intende.  Illa  enim  vt 
magiftra  fenfum  factarum  fcri- 
ptufarum  reuelat:illa  vt  litcerna, 
autfydus  fulgentiffimumjintel- 
ledtim  illuminat  y illa  vt  nutrix 
ipiritu  infantulos  loqui  docet,& 
ad  orationem  & meditationem 
allicit : illa  vt  ignis,  caftos  diuini 
amoris  affedus  accendit  , illa 

demum 


1 I NSTITVB  no  A.  267 


demum,  .vt  paedagogus , cor  no- 
ftruni  colligir  , & a diftradtionir 
bus  & cogitationibus  ineptis 
auertit.  Merito  proinde  Bona* 
iientura  te  ad  lectionem  horta 
tur3  dices,lege  Sandorum  vitam 
& do&rinam,  vt  in  comparatio- 
ne eorum  femper  humilieris  , & 14 
infimaris , & accendaris  ad  de- 
uotionem  , & prpuoccris  ad  ftu- 
dium  5 vt  informens  in  intelle- 
<3:u  feripturarum  , & illumineris 
ad  fidem  : Et  fdas  difeernere  ve- 
rum  a falfo , bonum  a malo , vi 
tinm  a virtute,  & remedia  vitio 
ram  ac  tenmionum.jHsc  ille. 

Ad  le&ionem  autem  vtiliter 
allumendamdd  imprimis  feruam 
dum  eft , ne  fingulis  diebus  liber 
mutetur,  fed  aliquo  longo  tem- 
pore vnus  authoridemque  lega- 
tur. Fortuita  namque  le&io  , vt 
Bonauenturaait,&  quafi  cafu  re 
perta  non  aedificat,  fed  reddit  in- 
[tabjkm  animum.Quomodo  ati- 
.em  legendum  fit^  prius  ex  ver 


Bona, 
tfaft 
i-l e in 
for.  no 
iiit.  c 


Bon, 
In  fpe. 

P-*-  ^ 

7' 


M 


! 


Ii68  De  vita  religiose 


Hier 
epifto 
’a  i. 
*d  Dc 
necr. 
com,9 


bis  Hieronymi , quam  ex  meis 
addifce.llle  enim  nc  ait:  Ita  fcri- 
pturas  facras  iege,vt  femper  me- 
mineris Dei  illa  verba  elle , qui 
legem  filam  non  iolum  fciri  , ied 
etiam  impleri  iubet.  Nihil  enim . 
prodcft  facienda  didicilfe,&  non 
facere.  Optime  vtcris  lcdione 
diuina,fi  illam  tibi  adhibeas  Ipe 
culi  vice , vt  ibi  vclut  ad  imagi- 
nem luam  anima  rcfpiciats  & vel 
foeda  quaeque  corrigat , £c  pul- 
chra plus  ornet.  Lectionem  fre- 
quenter interrumpat  Oratio  , & 
animam  iugker  adherente  Deo, 
grata  vicillitndo  fandi  operis 
accendat.  Nunc  te  igitur  ordo 
inflruat  cceleftis  hiftoriae : Nunc 
fandum  Dauid  oblcdet  canti- 
cnm : Nunc  Salomonis  erudiat 


fapierttia:Nttnc  ad  timorem  Do- i 
i mini  increpationes  incitent  Pro 
phetarum : Nunc  Euangelica  & 
Apoftolica  perfodio  te  Chrifto 
in  omni  morum  fanditate  con- 
iiingat.  Que  paranda  funt,  me-i 
i , moriaE,'| 


t INSTITVENDA.  169 

moris  penitus  infere;  eaquc  m- 
gi  meditatione  conferua.  Qua; 
maturanda funt, frequenter  re- 
uolae  > vt  diuinum  hoc  ftudium, 
& calcftis  ichola , & mores  fi- 
mul  Virginis  ornent,  & lenium, 
tradantque  tibi  cum  fapientia 
iandtitatem.  Vnde  feriptura  db 
cit:Qui  qu^rut  Deum,iniieniunt| 
lapiendam  cum  iuftitia.  Sit  au- 1 
tem  ipfa  ledtio  temperata,  cui  ft- 
nem  conlilium  , non  laffirudo 
| imponat.  Nam , vt  immoderata 
ieiunia,  & ardor  abftinemis , & 
enormes  immoderatsque  vigi- 
lis intemperantis  coarguuntur, 
idque  nimietate  fui  patiunt , vt 
haec  ipfa  poftea,  nec  mediocriter 
quidem  fieri  poffintAta  ftudium  ! 
i lectionis  in  reprehenfiouero  in- 
temperans cadit , quodque  lau- 
dabile eft  in  tempore  fuo , fic  de 
nimietate  culpabile.  Generaliter 
quidem,fed  breuiter  ftricHmque 
dicendum  eft ; in  bonis  quoque 
rebus  quidquid  modum  exeelle- 

~ M t 


zyo  De  vita  religiose 


rit,vitium  eft. 

Haec  vniuerfa  Hieronymus 
Quibus  nihil  addendum  duci- 
mus * nifi  vt  pro  rudioribus,  ea- 
dem verbis  crafliotibus  repeta- 
mus. Spiritualis  ergo  le&io  quo- 
tidiana fit  > ita  vt  ficut  quotidie 
oramus  3c  meditamur,  ita  quo- 
tidie aliquid  pro  excitando  affe- 
ro legamus.  Le&ionem: praece- 
dat oratio  breuis  , qua  gratiam 
ad intelligendum  5c  fruftum  de- 
cerpendum poftulemus.Saridtus  { 
Ephr.  Ephnem  fic  ante  le£Uoncm  o- j 
de  paJ  randum  efie  dicit : Domine  lefe.j 
Chrifte  aperi  aures  & oculos  j 
cordis  mei  , ad  audiendum  & ! 
.intelligendum  fermonem  tuum, 
faciendimque  voiutatem  tuam, 
Domine  : quoniam  incola  ego 
fum  in  terra.  N omafa fcondas  a 
Ime  mandata  tua , renete  oculos 
meos  , & confide  rabo  mirabilia 
de  lege  tua.  In  te  enim  fpes  mea 
Deus  meus5vt  tu  ment tm  meam 
illumines.  Lectionem  iivtcrnim 

i ....  _ ...  P^] 


tient 
to  m.r. 


INSTIT  VEN  DA.  1 


pat  oratio , qua  illud  3 quod  a 
Domino  fudimus  , bonum  efife 
vel  malum  > a nobis  aut  facien 
dum  aut  vitandum  elle  , quafi 
ipfi  refpondentes  ftatuamus.Le- 
dtionem  finiat  oratio*  qua  8c  pro 
dodtrina  nobis  oblata  gratias 
agamus  * & quod  didtum  eft  iri 
ilia*prteftare  delideremus.  Non 
quaeratur  in  hac  lectione  curio- 
fitas*  fed  ytjlitasj  non  quod  pru- 
riat auribus  , fed  quod  affedhim 
compungat  ac  moueat , legatur. 
Non  ad  iolam  notitiam  * ied  ad 
opus  quod  ledtum  erit  * ordine 
tur.  Tempore  h uius  lc&ionis 
non  multa  legantur  3 plura  cogi- 
tentur > plura  deliberentur  , & 
quonam  pa6to  ea  fieri  oporteat* 
apud  fe  quilque  medicetur.  Si  ea 
qua?  legeris3fixa  in  memoria  non 
hse Ierint , ne  nimium  foliciceris^ 
fola  ledlio  animum  reficit,&  ne£ 
ciQ  quomodo  fine  fixa  recorda- 
tione fpiritum  promonet.  Quod 
Dacrianus  monachus  aptifiima 


Dacria 

in  fpe- 
cu  !o 
mona- 
chor. 
habe- 
tur to. 

Bi. 
blio-  ; 
theca:',  i 


M 4 


272  De  vita  religiose  j 

fimilitudine  docuit.  Non  turbe- 
ris, inquit,  fi  bona  quae  legis,aut 
audis,  vniuerfa  in  memoria  non 
retineas.  Nam  quemadmodum, 
vas  quod  fopius  aqua  perfundi- 
tur , purum  permanet , etiamfi 
aqua  efFufa  ftarirn  effluat:  Itali 
mentem  beneuolam  dodrina 
fpiritualis  crebro  pertranfierir, 
quamuis  ibi  non  perfiftat,  ipfam 
tamen  mentem  nitidam, Deo- 
que placentem  reddit  & confer- 
uat.Y tilitas  tua  lingularis  non  in 
hoc  fitaefi,  vt  dodrinas  verba 
memorias  commendes  , fed  vt 
dodrinae,  verborumque  effedus 
in  te  remaneat , id  eft , vt  tu  ex 
dodrina  puritatem  interiorem, 
paratamque  voluntatem  adim- 
plendi mandata  diuina  confe- 
quare.JSi  hac  ratione , quam  eX- 
pofuimus , fpirituali  ledioni  per 
aliquod  tempus  quotidie  te  de- 
deris ,mens  tua  tanquam  falu- 
berrimis  fuauiffimis  cibis 
tefeda,  & fortis  ad  operandum, 

bona 


ignorat. 


ignorat. 


bona  & ad  relidendum  malis 
euadet,  & non  fcmcl  defectus 
orationis  minus  feruida.* , &£  di- 
(tracta;  fupplebit. 

De  Pfaltem  Beati  Virginis, 

Cap,  III. 

Ot  am  Eceldiatpjppft 
cykuffl  Peiycultui  >&»- 
tiffimae  Virginis  J4a- 
ria* , Sciplius  D#i  ma- 
tris die  dicatam , aut  efle  cultui 
Dei  in  Virgine  ronfectatam , & 
addiftam , ille  poterit  ignorare 
qui  Ecclefiam  ipfaip. 

Hae,e  enim  .templor  um  non  tam 
ornata, quam  fkna  m memo- 
wm.  Peipaiae  dicatorum,  fokn- 
niratibus  frequentiilimds  eiu£ 
dem  Virgini  occupata  * eius 
imaginibus  eiujQra,  £c  precibus 
ad  eandem  f«fi$  dntenm  ,de  hoc 
ouku  hyper  duba^t  Kocant)quo  ^ 
Beatam  prc&qukur  Virginem,! 
■^oriatur,  & le  ignorari  Virginis ' 


■ 

274  De  v it  a rpl  i gio  s e 

Bern. 
homil. 
4,  fu 
pcrmii 
Tus  cft 

% 

cultricem  St  amuiriccm*  mini- 
me patitur.  E t id  quidem-  meri- 
to, quoniam  Dominam  noflrram 
(ficuc  re  vera  eft ) verhr  Dei  ma- 
trem pradicar,&  fuam  Reginam 
poremiffimam  > Fuam  Matrem; 
piiffimam*  St  fiium  fideli  {limum* 
praefidium  ac  tutamen  agnofeit. 
Cui  merito  dicit  eius  amator 
Bernardus:Siicat-  mifericordi  am? 
tuam  virgo  Beata  , fi  quis  eft?; 
qui  invocatam  eam  in  necefli- 
ratibus  fuis  fibi  meminerit  de- 
ftiille ; nos  quidem  feruuli  tui? 
caeceris:  in  virtutibus  congaudea- 
mus tibi  , fed  in  hac  potius  no- 
bis ipfis.  Laudamus  virginita- 
tem , humilitatem  miramur,  fed 
mifericordia  dulcius  fapit , mife. 
ricordiam  ample&imur  charius, 
recordamur  faepius , crebrius  in-  j 
uocamus.  Haec  eft  enim,  quae  to- 
tius mundi  reparationem  obtR 
■nuit,  falutem  omnium  impetra-  j 
uit*  Ber  te  6 genitrix  beata  • coe- 
lum. repletum , infernus  euacua* 

tus1 

INSTI  T V E NB  A.  275 

tus  eft,  mftauratae  ruinae  coeleftis 
Hierufalem , expe&antibus  mi 
feris  vita  perdita  data.  Sic  po- 
tentiflima  & piiffima  charitas, 
& affe&u  compatiendi  > & fub- 
ueniendi  abundat  effe&u,  seque 
locuples  in  vuoque.]  Sic  ille.  Si 
tanta,&  tam  eximia  bona  de  ma- 
nu piiffimse  ac  findiflimas  ma- 
tris lingulis  momentis  fufeipi- 
mus,quid  magnum,  fi  omnes  fi- 
deles eam  ex  totis  praecordiis 
honoremus* 

Inter  alias  autem  preces,  quae 
pro  Virginis , ac  Matris  noftrae 
honore  funduntur , illa  precatio 
fblemnis  eft,&  nefeio,  an  ab  ali-, 
quo  etiam  perditiflimo  fidelium 
omifla,  quae  Virginis  Rofarium, 
aut  fertum , aut  pfalterium  nun- 
cupatur.Rofarium  quidem,quo- 
niam  ex  pluribus  angelicis  falu- 
tationibus,  tanquam  ex  fuaueo^ 
lentibus  ro fis  componitur  ; fer- 

! tum,  quia  Virgini  ex  ardentiffi- 
mo  animarum  erga  eam  amore 

M 6 

-----  ■ - ■ ■ 1 — ■ - 


Z7&  De  vita  rh.tgio.se 


Fblvp . 

Virg 

lib 

de  in 
uen.re 
rum.c. 

io 


I 


velat  diadema  regium  offertur;, 
pialteriu  tandem,  qi  da  iicut  pfal- 
terium  Dauidis  cernam  &:  quin- 
quaginxa  p (almis  conftat , ita 
ifta  precatio  ex  eodem  fatura- 
donum  Angelicarum  numero, 
'in  quindecim  denarios,per  quin- 
decim orationes  Dominicas  di- 
ftin&os  concinnatur.  Quoniam 
au  tem  cornu  ne  eft  ap  ud  omrfes 
hanc  precationem  memoriter 
recitare  , vfus  inter  fideles  ino- 
leuit  5 globulos  fine  orbiculos 
peccatorios  filo  inferto geitandi* 
'qui  fragilitati  memorias  defer- 
vant. Quorum  inuentox  dignus 
fene  laude  dicitur , quidam  Pe- 
trus £iemn&  homo  Gallus : <{£c 
enim  feribk  Polydorus  Virgi- 
liius  citus  Amb  iane  n fis)qu  i circi  - 
ter  annum  millefimum  nona- 
gefimum  virtute  itaruac;,&  cum 
Vrbano  Secundo  Pontifice  Ma- 
ximoegk,vt  noffri  incepto  fcd 
lo  Afiatico  Hienofolyma  recu- 
perarent. A tempore  «tiitein  !>©- 


mini 


i INSTITV  £N:dAI  2.7.7' 
minici*  fan&iilimi  ordinis-  Prx- 
ficatorum  parentis  ,vtnsRofa- 
riorum  (fic  enim  orbiculi  illi  filo 
I: incluli  vocantur  ) in  tantum in- 
s naluit  > vt  nemo  pene  iit  fide- 
lium, aut  lapiens,  aut  idiota,  aut 
magnus,  vel  parmis,  aut  vir,  a_ur 
; mulier  , qui  K-ofmmm  fecum 
; non  geftet , & congruo  tempore 
I hanc  precationem  non  recitet, 
i;  Quod  £ vniuerforum  fide-*' 
lium  mos  oft,  beatam  Virginem 
hac  pietatis  & dulcedinis  referta 
precatione  ianocare  > quanto 
imiiolahilius , feruentius*  & de- 
j uojDms  Religioi*  eam  fundent  i 
; q«i  Mariam  omnium  rekgio- 
fj*u*m  matrem  feu^iSimam  effe 
•f&tejamr; , Sc  eius  venerationi; 
fcsMi&r  £»«tS  Sat  ei?go  feio  > 0! 
j fernejDei , te  quotidie  hac  p«e-l 
carimue  mti*  i^que  i^numejeosi 
f*enomodos^i  lancis  viris  adm-; 
nentxjs*^ 

mm  %ns«:are,  S&i m>$m  defef 
dedarnoonmi  defim 

t-!'J  Vidi; 


tti 


ISl 


i 


mm\ 


2.78  De  vita  religiose 


Virginem  honorandi, a qua  iine 
vilo  dubio  vires  ad  fcribendum 
accipio  : & vt  integritati  huius 
opufcoli  latisfaciam , in  quo.de- 
quotidianis  operibus  religiofi 
dilfero , communiorem  modum 
recitandi  pia  1 teri um  , quo  fem- 
per  vtor,nonnullaeiadiiciendo, 
con/cribam. 

Pfalterium  illud  in  tres  quin* 
quagenas  faiutationum  Ange- 
licarum , quarum  quaslibet  per 
quinque  denarios,  quinque  ora- 
tionibus Dominicis  diftin&os, 
diftrihuta  eft , diuiditur.  Et  quia 
quotidie  vna  tantum  quinqua- 
gena ab  occuparis  recitatur, 
duobus  plalteriis  per  hebdoma- 
dam a feria  fecunda  vfque  ad 
labbatum  (nam  de  die  Dominica 
poftea  dicam)  cora  haec  precatio 
rite  conficitur.  Haec  autem  ( vt 
manifeftum  eft ) quindecim  de- 
nariis conila t,  qui  in  honorem 
quindecim  myfteriorum  vitae,& 
paffionis , & refurredionis  Ielu 

Chri 


j I N S T I T V E H D:  A.  279 

1 

'Chrifti  Saluatoris  neftri  dken- 
di , Sc  eorum  myfteriounh  me- 
ditationSadmfigendi  fimi  Ho 
! M$ri  quinqueadf  garkiia  V irgi  ni& 
iiTefJabitia  , quinque  ad  datores 
eius  aeerbiffimosj  6c  quinque  ad 
gloriam  ipfius  incomprebenfi- 
bilem  periinenuAd  ifta  myfteria 
I ity  fine  ctiiuique  denarij  medi- 
j tanda,illos  exhortamur,  qui  pro- 
| lixiiisad  meditandum  tempus 
deftinatum  non.  habent.  Sed  tibi5 
c{ui  fonga  in  contemplatione 
diuiiiorum  myfteriorum  infii- 
misf  horarum  ipatia,  hoc  onus 
nonlm  ponimus , fed  tantum  ad 
faciendam  in  fine  ffnguloruro 
denariorum  my  fteri j correfpon- 
dentis  memoriam, & adafiquem 
lanftum  affedtum  concipien- 
: dum  > aliquidque  poftuiandum 
monemus.  Et  fima  haec  fic  po- 
teris pfakerium  Virginis  reci- 
tare. 

Ab  illo  verfu  Pfalmi  qtiiri- 
quagefinai , quo  Ecclefia  Horas 

' 

pf.50. 

17. 

1 

ca 

| canonicas  incipit  , tuum  pfal- 
terium  inchoabis  , dkeique: 
Domine  , labia  mea  aperies , &' 
os  meum  annunciabit  laudem 
tuam.  ] Labia  namque  uoftra  ad 
proferendas  Virginis  laudes  fo- 
lus  Deus  aperit,  & ex  ore  no  ii  ro: 
laudem  foam  : quem  > Virginemj 
laudandodaudamus : %fe,eft  quii 
perficit.  Deinde  huic  yerficulo 
alium  pro  Ecclefhe  etiam  more 
ex  Pialmo  fcxagefimo  nono  , 
Deus,  in  adi  u tori  um  meum  in  - J 
utende : Domine,  ad  adi  uuandum 
me  feftina:]  fumptum  adiiunges. 
Item  per  alium  verfuiga  ab  An- 
gelis decantatum  : Gloria  -Pa-i 
tri,6c  Filio,  & Spiritui  £m&Q,  & 
C#tera..San&am  Trinitatem  glo* 
rificabis.Ac  tande  per  Hymnum: 
Memento  falutis  audtor : cum 
illis  yerficulis.  Dignare  lau- 
dare te , Virgo  perata : 'Da  mifii 
virtutem  contra  hoftes  tuos.  £1* 
-Pe.r  yocem^  Kyrie<ele4^nii^r  re 
petitam^hoc 


INSTITV  END  A.  1$ I 

terij  concludes . 

Fa6lo  hoc  praeludio  , oratio- 
nem Dominicam  femel  recita- 
bis. Ab  ea  enim>quae  ore  Domini 
pronunciata  eft>&  omnibus  ora- 
tionibus maior  & pratftamior 
eft , debes  Rofariura  ordiri.  Poft 
illam,  vero  decem  falutationes 
Angelicas  dices  , quibus  finitis, 
verfum  illum,Gloria  Patri, & Fi 
lio, & Spiritui  fando,  iterum  re- 
petes , & eodem  ordine  reliquos 
denarios , aut  vnitrs  quinquage- 
nis , fi  lolam  illam  recites , aut 
. totius  pfalterij  , perficies.  Vt 
autem  fcias  quomodo  myfteria 
vitae  Domini  commemoranda 
j-  fiint  , prius  ea  percurramus. 
Quinque  prima  myfteria  funt 
1 laetitiae , quae  quinque  denariis 
! primae  quinquagenae , coaptan- 
5 tut4.  Sunt  autem , Annunciatio 
i incarnationis  , atque  ipfa  incar- 
natio Filij  Dei : Vifitatio  Eliza- 
bethae , & fandificatio  loannis 
Baptiftae:  Natiuitas  Saluatoris, 

Ado 


I N S T I T vi  N D A.  a.8 3 

: vi  in  prima  «quinquagena  eum 
carne  velatum , loannis  landifi- 
cacionem  operantem,  recens  na- 
tum a Regibus  adoratum , Sc  in 
Templo  di fputantcm  meditabe 
ris.  In  leeu^d^ipfiim  Dominum 
orantem,  flagellis  liuidum,  & ad 
columnam  ligatum, dpinis  coro- 
natum5cruce  oneiatum,(3c  eidem 
[ affixum  contemplaberis.  In  ter.-' 

: tiaTefurgetem^  in  coelum  afeen- 
dentem.  Spiritum  fuum  mitten- 

, tem , matrem  in  aeternis  fedibus 
excipientem,  eam  dem  que  coro- 
; nantem  intueberis.  Domino  ita- 
que fic  confiderato , verba  Do-, 
rdinicae  orationis  lic  dices  , vt 
affectus  voci  reipondeant  >,  &' 

• quod  vox  petit , cor  quoque  & j ■ j 
defiderium  expoicat.  Similiter  j.  j 
cum  fatucaciones  Angelicas  pro- 
tuleris , Virginem  eifdem  myfte 
i ; riis  affiftentem, aut  eadem  conii- 
| derantem,aut  ipfis  cooperantem 
j afpicies;  r verhaqtre  illa  non  fiiie 
| mentis  affi6tu  prpnunciabisdm- 

- ! mb 


184  De  vir  a religiose  ) 

mo  primis  illis  verbis  , Atie  Ma  1 
ria  , illam  reuerentec  & deupte 
falutabis  : fequentibus  , Gratia  I 
plena3Domimis  tecum*  ipfjun  ex 
toto  corde,  laudabis : bis  verd  , 
quae  flarim  ponuntur  a Et  bene- 
dicius frudi  us  ventris  tui  leius, 
te  in  tui  Saluatoris  amorem  ac- 
cendes : poftremis  tandem3  San- 
dla  Mariannater  Dei  ora  pro  no-  i 
bis  peccatoribus  nunc^  in  hora 

m o r t i s no il rq , A m e n : fu  arum  po- 
tentiiltmarum  orationum  fqffra 
gia  & fodicem  ex  hae  vita  difeef 
Ium  petes. 

Nunc  ad  finemcuiufque  de- 
narij  redeamus  , in  quo  aliqua 
breuis  precario  mente  falcem , 
aut  etiam  ore  formanda  eft,  quar 
affectum  aliquem  gaudij>vel  do- ; 
loris,vel  exulrattonis,  iuxta  qua- 
litatem myfterijj  con  uncae,  qua: 
aliquid  confonum  myftcrio  p.e- 
tat  , & quar  beatam  Virginem 
aliquo  nomine  ad  laudem  eius - 
pertinente,  compellet.  In  primo 

ig» 


INSTiTVE  ND  A* 

igitur  denario  vocabis  eam  fceli- 
Uiffimam:  nam  vere  foelix  admo  , 

; dum:  fuit , quae  in  matrem  Dei 
‘eledta  fuit : vtque  remiffionem 
! peccatorum  impetres  * qua  filius 
'Dei  efficiaris,  petes.  In  fecun- 
! do, vocabis  eam  benigniffimam: 

! nam  vere  bonorum  feraciffima 
fuit , quae  loannem  peccato  ori- 
ginali for  dentem , vt  Verbi  in- 
ibrumentum  emundauit,  & do- 
mum illam  Zacharia?  innumeris 
bonis  rcpleuit , & ab  ea  fpiritum 
mortificationis , quo  difponaris 
ad  Dei  vdfitatipnes  fulcipiendas, 
poftulabis.In  tertio, vocabis  eam 
puriffimam  : nam  vere  purior 
fuit  Sole , qua?  Filium  Dei  fine 
vllo  integritatis  fuae  detrimento, 
& fine  vllo  carnis,  aut  mentis! 
inquinamento  peperit , & tran- 
quillitatem anima?  ui£e,contem- 
ptumque  faftus  feculi,a  Chrifto 
nato  demo  nft  ratum  cxpofccs.  In 
quartd,vocabis  eam  Altiffimam: 
nam  vere  coelo  fuit  excelfior, 

qua^ 


i 

286  De  vita  religiose 

quae,  vc  Dei  thronus , Chriftum 
Regem  a gentibus  adoratum 
■ brachiis  fuftiraiit , & gratiam  ad 
adorandum  Dominum  exterius 
6c  interius  in  fpiriru  & veritate 
efflagitabis.  In  quinto  , vocabis 
eam  fblicitiffimam  : nam  vere 
(blicitior  fuit  Martharqux  pue- 
rum abfentem  tantis  Iacrymis,ac 
feruore  qutefiuit  , donec  illum 
inucnit ; & donum  femoris  tibi 
immitti  rogabis. 

Si  hc*c  non  tibi  fufficiunt,ecce 
ipfas  preculas,quibus,dum  com- 
modi ores  n<m  fupperunt,vti  po- 
tens. 

Posl  primum  denarium  fic  dices : 

Gaudeo  & congratulor  tibi, 
b Virgo  Maria, Domina, Sc  mater 
mea  fodicillima  : quia  a Patre  in 
fponfam  elcda,a  Filio  in  ma- 
trem alTumpta  , quia  a Spiritu 
San&o in  totius  Deitatis  habita- 
culum praeparata , Sc  ab  Angelo 
faiutata  & laudata  cs.  Oro  tc^ 
Domina  mea,  &:  mater  Filij  Dei, 

per 

INSTITVENDA.  287 

per  myfterium  ineffabilis  incar- 
nationis eius  5 quo  ex  te  carnem 
noftram  induit  , & c te  fuam  ma  - 
trem effecit  , vt  impetres  mffu 
remiffioneiii  peccatorum  meo- 
rum , & per  gratiam  ipfius  filius 
efficiar.Amen. 


Posi  fecundum  denarium  ftc 
precaberis. 

Gaudeo  & congratulor  tibi, 
o Virgo  Maria,  Domina  mea,  & 
mater  mea  benignifUma  : quia 
fpiritu  eliaritaris  ada  ad  domum 
cognata  properafti * pnecurfon 
fanditatem  attulifti  domum 
illam  ccelcftibus  donis  repleffi 
Oro  te  . Domina  mea  , & mater 
Filij  Dei  > per  opus  illud  eximia 
charitatis  , quo  cognatam  tuam 
vifitafti , & Ioahnem  ad  tantum 
bonum  prouexifti , vt  impetres 
mihi  a Filio  tuo,mortificationis 
donum  > quo  conuenienter  pa- 
ratus,eius  afflatus  3c  infpiratio 
nes  excipiam. Arnen. 


x88  De  vita  religiose 

Posl  tertium  denarium  fic  orabis  : 
Gaudeo  & congratulor  tibi  , 
6 Virgo  Maria,&  mater  mea  pu- 
riffimarquia  Verbum  Patris  car- 
ne tua  Tectum  peperifti , pannis 
inuoluifti,  in  prxlepio  redimiti, 
fk  poft  partum  iiauiolata  per- 
man.fi  ft  i . O ro  te , D omi n a mea, 8c 
mater  Filij  Dei  per  fahdifltmum 
myfterium  natiuitatis  fuae  , vt 
impetres  mihi  ab  eodem  Filio 
tuo  quietam  mentem,  <Se  faftum 
&cu!i  afpemancem  , vt  me  par-' 
nulum  fadum  fuum  fe&atorem 
agn oleat.  Arnen. 

Poji  cj  Hantirn  denarium  fic  petes  : 
Gaudeo  & congratulor  tibi , 
b Virgo  Matia,  Domina  mea,  & 
mater  mea  altiffima  : quia  fedes ; 
Sai ua toris  effecta  , eum  fuften- 
tafti , vt  arcibus  Regibus  adom- 
retur,&:  munera,  aurum,  thtis,& 
-myrrham  , in  lignum  £iix  digni- 
itaris,  &c  Deitatis,  &:  mortalitatis 
acciperet.  Oro  te.  Domina  mea, 
■&  mater  Filij  Dei,per  mjifterium 

ma 


IKSTITVHND  A.  z8y 

| 

manifeftationis  eius,qua  mundo 
Sc  gentibus  fui  notitiam  pr^- 
buit,  vt  impetres  mihi  ab  eodem 
filio  tuo  fpiritum  redc  adorandi 
eum  interius  &:  exterius , quo  ei 
me  totum  in  holocauftum  offe- 
ram. Amem 

Poji  quintum  denarium , fic po- 
ftulabis „ 

Gaudeo  &c  congratulor  tibi,  6 
Virgo  Maria,  Domina  mea  & 
mater  mea  folicitiffima , quia  fi- 
lium tuum  duodennem  in  Tem-j 
pio  remanentem  folicite  quas- 
fiifti , foeliciter  inuenifti  , & de 
myfterio  difputationis  eius  cum 
dodoribus,exultafti.  Oro  te  Do 
mina  mea  & mater  Filij  Dei  per 
gaudium  inuecionis  eius,  vt  im- 
petres mihi  ab  eodem  filio  tuo, 
donum  femoris  & folicitudinis, 
quo  eum  quotidie  amplius  & 
amplius  quseram.  Arnen. 

In  fecunda  quinquagena  eo- 
dem modo  procedes , ni  fi  quod 
ficut  myfteria  diftindta  funt , ita 

1 

N 

19 o De  vita  religiose  j 

etiam  & titulos  Virginis/  & vir- 
tutes pbftulandas  mutabis.  In 
primo  igitur  huius  ieeudte  quin- 
quagenae denario , v ocabis  eam 
fideliffimam  , quia  vere  fideli-ffi- 
ma  fuit  erga  Deum  , quar  filium 
ab  eo  dono  fufccptum  , Ratri  .re- 
petenti ad  paflionem  obtulit  3 & 
aequanimiter  tali  ac  tanto  filio 
orbata  permanfic.  petefque  ab  ea 
fpiritum  reilgnationis , quo  in 
omnibus  tum  profperis  tum  ad- 
uerfts  3 diurna:  voluntati  - fubii- 
ciaris.  . 

Ili  fecundo  denario  vocabi* 
eam  mifericordiffimam  j vere 
eiixm  mifericors  fuit  erga  homi- 
nes 5 quae  vt  homines  a miferia 
peccati  & mobtis  liberatos  vide- 
ret , commenta  ab  iplis  flagella, 
dorfum  dile&i  filij  fui  dilacerare  , 
fiiftinuit, petefque  ab  eadpiritum 
paupertatis  ? quo  omnia  fxculi 
huius  bona  contemnas* 

In  tertio  denario  vocabis  eam 
prudenaffimatn  : nam  vere  pm- 
M den 


| I N S T I TVEND  A.  IJl 

dentiffima  fuit,  qua  in  cantis  af~ 
fiidimuh  usHli  j fui  abi  que  dubio 
notis  filcre  didicit  , Sc  vfque  ad 
congruum  tempus  domi  abfeon  - 
dica  fe  continuit  ? poftulablfque 
ab  ea  Ipiritum  caftitatis  , quo 
mente  8t  corpore  mudus  exiftas. 

In  quarto  denario  vocabis 
eam  feruentiffimam  : nam  rete 
feruentiffima  fuit , qua  pr^IH- 
tuto  a Deo  tempore  quietem 
deleruit  Sc  lilium  ad  crucem 
properantem  comitatura  quxfi- 
uit;peteTque  ab  ea  Ipiritum  obe- 
dientia  , quo  m omnibus  non 
tuam  fed  Dei  voluntatem  adim- 
pleas. 

In  quinto  denario  vocabis 
eam  perfeuerantiffimam  : vere 
enim  pericuerantia  plena  fuit, 
qu^e  filium  neque  in  paffione, 
neque  m ipfa  morte  reliquit, pe*- 
tefque , vc  impetret  tibi  Ipiritum 
humilitatis , quo  te  omni  huma' 
na?  creatura’  fu  bmi  ttas. lam  ipf is , 
preculas  excipe,  * 


N 2 


f 2 92  De  vita  religiose 

| Pofl  primum  huius  fecunda  quinqua 

gena  denarium  , orabis  fc : 
Laudo  , & condoleo  tibi  , 6 
Virgo  Maria  Domina  mea  , & 
mater  mea  fideliflima,  ob  exi- 
mium dolorem  a te  conceptum 
ex  anguftiis  in  horto  , fudore 
ianguineo  vnigeniti  filij  tui. Oro 
te  Domina  mea, &mater  Filij  Dei 
ob  promptiffimam  eius  volun- 
jtatem,qua  fe  ad  mortem  pro  no- 
jbis  obtulit,  vt  impetres  mihi  fpi- 
ritum  refignationis , 8c  veriifi- 
mam  cum  diuina  voluntate  con- 
cordiam, vt  in  omnibus  creatori 
meo  lubiiciar.  Amen. 

Pofl  fecundum  denarium  fc: 
Laudo , & condoleo  tibi  6 
Virgo  Maria  Domina  mea,  & 
mater  mea  mifericordillima  ob 
maximum  dolorem  a te  conce- 
ptum, in  nuditate,&  flagellis,  & 
liuoribus,&  plagis  vnigeniti  filij 
tui.  Oro  te  Domina  mea  & ma- 
ter filij  Dei  ob  nuditatem  eius, 
qua  nudus , & ligatus  ad  colum- 


nam 


INSTITVEN.DA,  25)3 


nam  ftetit,  vt  impetres  mihi  fpi- 
ritam  paupertatis  , quo  omnes 
mudi  diuitias,  vniuerfaque  com- 
moda pro  nihilo  ducam.  Arnen. 

Jofl  ternum  denarium s fic: 

Laudo  3 & condoleo  tibi  6 
Virgo  Maria  Domina  mea,  & j 
mater  mea  prudentiffima  , ob 
maximum  dolorem  a te  conce- 
ptum ex  ferto  illo  Ipinaru  acer- 
biflimo,  & alapis,  & fputis,&  a- 
liis  irrifionibus  vnigeniti  filij 
tui.  Oro  te  Domina  mea  & ma 


ter  filij  Dei, per  opprobria,  & 
ignominias  ab  ipfo  fufceptas  , vt 
impetres  mihi  fpiritum  caftita- 
tis,  quo  mundus  corde  & corpo- 
re,ab  ignominia  corporis  mei  li- 
berer. Arnen. 


P ofl  quartum  denarium  ,fic: 
Laudo  , & condoleo  tibi  o 
Virgo  Maria  Domina  mea , & 
mater  mea  feruentiffima,  ob  do- 
lorem k te  conceptum  ihdjaiula- 
tionecrucis,&  Iaffitudine,&:  do- 
loribus  vnigeniti  filij  tui.  Oro 


N 5 


294  De  vita  religiose 

te  Domina  mea  & mater  filij 
Dei  ,ob  pondus  crucis  eius  3 Sc 
irrifam  innocentiam  eius.vt  im- 
petres mihi  fpiritum  obedietis, 
quo  crucem  amabilem  flatus 
mei  libenter  poii  ipfum  portem. 
Arnen. 

Fofl  quintum  denarium, fw: 
Laudo  3 8c  condoleo  tibi  3 6 
Virgo  Maria  Domina  mea,  & 
mater  mea  perfeuerantiffima,ob 
maximum  dolorem  a te  conce- 
ptura in  crucifixione,&  tormen- 
to, & plagis  manuum, & pedum, 
& lateris,  & in  feptem  verbis 
vnigemti  filij  tui.  Oro  te  Domi- 
na mea,&  mater  filij  Dei  ob  tam 
eximium  ab  ipfo  datum  in  cruce 
humilitatis  exemplum,  vt  imper 
tres  mihi  fpiritum  humilitaris, 
quo  ex  corde  me  deiicidns  ,cius 
difcipulusfiam.  Anieni*  »■  ' n 
Similiter  in  tertia  quinquage- 
na procedendum  eft , nid  quod 
myfleria  vitte  Domini , &c  tituli 
Virginis  mutandi  funt. 

ln 


Iu  primo  denario  vocabas 
eam  laetiflimam  : vere  enimfe- 
rillima  fuit5quas  in  refurredtione 
filij  fupra  omne  quod  diei  aut 
cogitari  poteft  * la^ta  fak  5 petef- 
que^vt  impetrando  in  mente  tua 
fidem  adaugeat , quo  firmius  8c 
efficacius  myfteria  reuelata  co- 
gnofeas. 

In  fecundo  denario  vocabis 
eam  piifsimam  ; vere  namque 
pietate  excelluit*  quas  abfceden- 
te  per  afcenfionem  filio , in  ma- 
trem Ecclefias  & omnium  fide- 
liu m i pr oie dhieem  data  eft- : po- 
ftuiabifque  ab  ea  virtutem  ipei, 

| qua  beatitudinem,  de  omnia  me- 
j dia  ad  eam  conlequendam , ex- 
jipecies.  , ..  . 

i In  tertio  denario  vbcabisr  eam 
ditifsimam  : nam  vere  diuitiis 
abundauir,  qu^e  in  immenfum 
fupra  omnes  Apoftolos  & difei- 
\ pdlosr  gratiam,  & Spiritus  Tan&i 
i dona  fufeepit  ,;petefque  ab  eat 
Ivirtutem  charitatis  , & feptem 


i$6  De  vita  religiose 
Spiritus  fandi  dona,quibus  pau- 
pcr  mundo,diues  coelo,  & ccele- 
ftibus  fias. 

In  quarto  denario  vocabis  eam 
fublimifsimam  :nam  verefupra 
omnem  cogitationem  noftram 
fublimis.  eft , quae  fuper  omnes 
Seraphicos  fpiritus  , & Ttiper 
omnem  creaturam  exaltata  eft, 
poftulabifque  ab  ea  virtutem  o- 
rarionis,qua  intelledu  & affe&u 
corruptibilia  tranfcendens  , te 
cceleftibus  ingeras. 

In  quinto  denario  vocabis 
eam  potentifsimam  ; vere  nam- 
que potentiisima  eft,  quae  diade- 
mate Reginae  coeli  & terr#  cu- 
mulata, quidquid  cupit,aut  vult, 
a Deo  ftatim  obtinet , petefque 
ab  ea  fendam  & faelicem  mor- 
tem , qua  a mortalitatis  vincu-  j 
lis  abfolutus,diuino  afpeduper- 
fruaris.  Ex  his  facile  poteris  tuas 
preculas  efformare  , quas  la- 
boris leuandi  gratia  hob  locb 
fubiicio. 


PdH{ 


J INSTITVHNDA.  297 

Pojt  primum  denarium  huius  tertia 
quin quagena,or abis  fic: 

Laudibus  effero  ,&  adgaudeo 
cibi  o Virgo  Maria  Domina  mea, 
& mater  mea  laetifsima , ob  glo- 
riolam gaudium  a te  fufceptum 
in  refurrectionc,&  impafsibilita- 
te , & claritate , & omni  gloria 
vnigeni ti  filij  tui.  Oro  te  b Do 
mina  mea,  & mater  Filij  Dei,  ob 
immenfam  claritatem  eiufdem 
Chrilti  Domini  & Saluatoris 
mei , vt  impetres  mihi  fpiritum 
fidei , & perfedfcionem  eius , vt 
intimius  & efficacius  cceleftia 
cognofcam,  Amen. 

Poli  fecundum  denarium,  (ic: 
Laudibus  effero,  & adgaudeo 
tibi  6 Virgo  Maria  Domina  mea, 
& mater  mea  piifsima,ob  ineffa- 
bilem exultationem  a te  fufce- 
ptam  in  admirabili  afcenfione,& 
l olenni  pompa  ac  ineffabili  ma- 
ieftate  vnigeniti  filij  tui.  Oro 
te  Domina  mea,  & mater  Filij 
Dei  ot>  gloriam  eius,  qua  in  cce- 

1 n~t~  1 


25?S  De  vita  religiose 

ium  alcen  dic  dona  hominibus, 
daturus  3 vt  impetres  milii fpiri- 
tum  fpei  & augmentum  eius, 
quo  fadickatem  > & media  ad 
eam  confequendam  fperare , & 
ad  laborandum  pro  ea;^  incitari 
valeam-  Amem  - 

Po[i  lenium  denarium,  fici 
Laudibus  effero  & .adgaudeor 
tibino  Virgo  Maria  Domina  mea 
& mater  mea  dirifsima  > ob  in- 
credibderiLlartitram  ai  te  fulte- 
ptam  in  aduentu  Spiritus  fandi, 
quando  in-  te  & Apoftoloseffu- 
fqs  eft.  Oro  te  Domina  mea  3c 
mater  Fili)  Dei,  ob  immenfam 
eharkatem  eius,  vt  impetres Yni- 
hi  virtutem  charitaris>&  feptem 
dona  Spiritus  fandi , quibus  & 
ipfum  luper  omnia  diligam,  &: 
proximos  ik.ut  me  ipfum  dili- 
gam > & ab  ipiius  Dei  mei  dudit 
moueri  me  finam.  Amen. 


Pojl  quartum  denarium, fic: 
Laudibus  effero  8c  adgaildeo 
tibi,  a 6- Virgo  Maria  Domina 


INSIITVENDA,  299 

mea,&  mater  mea  fnblimifsima, 
ob  maximum  gaudium  a tc  iuf- 
ceptum  ih  ailiimpcione  tua , 
quum  corpore  & anima  fupra 
omnes  ccelcftes  Ipiricus  eueda, 
& ad  dexteram  Fiijj  collocata  es. 
Oro  te  Domina  mea  -&mater  fi- 
lij  Dei , ob  celfirudinem  habita- 
tionis tuae,  vt  impetres  mihi  a li- 
lio tuo  fpjrirum  orationis , quo 
* mente , terrena  deferam,  & ad 
fecoeleftia  eonfendamA  Amem 
Pofi  cjtiimurtidtriarjumfai 
Laudibus  effero  & adgaudeo 
, tibi,6  Virgo  Maria  Domina  mea 

&ifeatermea  poteotifsima , ob 

mttompj^Henflbi^tfj^tia^  .corJ 
dis  tui  , quando  Re.gma  coeli  co- 
ronata es,&  ad uocata  totiiis  Ec~ 
clefia^.fada.  :Oro  te  Domina 
inca’  & materfihj  Dei , oh  dignip 
tatcm  tiiam  qua  mifcrias  noftras 
- •fcis,&  eis  fubuenire  vis.  $:  potes, 
•vt  impetres  mihi  bbnam  & fan, 

, dam  mortem, qua?ab  hoc  focu- 
[ Jornequaro  difcedeus,  conlpedu 

' N 6 " 


'1 


1 

Lafp. 
J 7 • M- 
br.mi. 
ne.  o- 
per.in 
prat- 
fat. 

£0O  De. VITA  RELIGIOSE 

Domini  cum  iaredtis  omnibus 
'perfurar.  Arnen. 

Hoc  modo  vel-  alio  fitnili, 
quem  vnftio  Spiritus  fanfti , vel 
alij  libelli  fpiricuales  docuerint, 
poteris  pfalteriura  Virginis  quo- 
tidie recitare*  cuius  quanta  fit 
vtilitas  * quamque  copiofus  fru- 
<Skus , ex  infigni  reuektione  cui- 
dam patri  ordinis  Carthufienfis 
fadta,perfpicue  cognofccsjQuam 
IoannesLanfpergius  vir  deuotus 
& plane  Deo  deditus , bis  verbis 
enarrat  :Cum  Prior  quidam  Car. 
thufias  Treuerenfk^multis  annis 
hoc  exercitium  quotidie  coluit 
;iet  * fuffragante  illi  gloriofa  Vir- 
gine, fsepius  per  diem3pr<efertim. 
ad  horas  feptem  canonicas , m 
ccelum  re  vera  rapiebatur  f vbi 
inter  eactera  clariffime  vidit  & 
audiuit  coeleftes  ciues  *leluna& 
Mariam  fuper  huiufcemodi  arti- 
culis ineffabili  laetitia  &deuo~ 
tione  benedicentes  * & dulciffi- 
misnominihusjefu  & Mariane- 

! 

ueren 

INS  TIT  VEN  RA.  201  I 

' 

uereittiam  modo  fiipra  dido  ex-  1 
ihibentes  * necnon  pro  omnibus 
in  eiufcemodi  exercitio  fele  iplis  ; 
coeli  cmihus  conformantibus  in 
terris  > Deum  obfecrantes.  Ad 
haec  , pro  lingulis  id  genus  fertis  4 * 
rofariis  lingulas  coronas  mira- 
bili fulgore  corufcantes  , & im- 
marcefeibiles  illis  in  coeleftibus 
reponi.Plenan|^n(uper  peccato- 
rum remifjionenfe , lingularem 
quoque  gratiam , & benedidio- 
nem  in  prsefenti , gloriamque  in 
futura  vita  pro  qualibet  corona 
rofacea , vel  rofario  illis  a Do- 
mino Iefu  per  preces  beatillimae 
matris  eius  diuina  authoritate 
promitti  & conferri.  Denique 
maiorem  Dei  gratiam  > & falutis 
thelaurum  in  eodem  latere  exer- 
citio,quam  quifpiam  mortalium 
poflir  comprehendere  , primae 
Veritatis  teftimonia  dluftratus 
cognouit  > nobifque  hxc  poft 
obitum  fuurn  in  fcriptis  reli- 
quit^M^c  ilkr.Ex  quibus  conftat* 

pre 


Uoi  De  vita  religiose 

precationem  iftam.Chrifto  Do- 
mino , ac  Vimini  matri  elfeigra- 

4 o o 

tiilimam  , quam  proinde  debe- 
mus, viros  Ipirituales  imitantes, 
deuote  ac  pie  frequentare. 

Zte  Ccrona  Beata  Virginis . 
Cap.  IV. 

Sal^^rivm  Virgi-^ 
nis  #iatris‘,  a feria  fe- 
cunda vfque ad  labbaf  ! 
tum , lingulis  hebdo- 
madis bis  recitatur,  & qualibet 
ex  prxdi&is  diebus  ( vt  expli- 
catum eft ) tertia  eius,  pars  dici- 
tur. Hinc  aurem  eonftat  Domi- 
nicam diem  parte  pfalterij  huius 
efle  vacuam,  quam  eiufdem  Vir- 
ginis corona  replebit.  Eft  autem 
corona  , precatio  in  hoqoremui 
eiufdem  Virginis  matris  , ex  tot 
falutationibus  Angelicis  com- 
padta , quot  fuerunt  -anni  vita? 
eiusj  At  vita  Deiparas,  fecundum  ; 
opinionem -quam;  mine  riftn ; t 


j INSTITVE  ND  A.  303 

• , : : 

miiem  putamus, fexagrnta  tribus 
annis  conclufafnit: vnde  & -liare 
precatio  totidem  falutationes 
Angelicas  continet,  feptem  ora- 
tionibus Dominicis  per  dena- 
rios diftimftas,  excepta  fe&ione 
vitima,  quas  tribus  tantum  Mu- 
tationibus continetur.  Merito 
vero  precatio  ifta  corona  voca- 
tur,quoniam  regium  diadema 
Virginis  ex  ineffabilibus  meritis 
vitas  eius  fabricatum  eft , quo- 
niam obfequium  hoc  noftrnm 
ab  eius  benignitate,coronas  vice 
admiffum  eftj  quoniam  cuicum- 
que  hanc  coronam  recitanti  * fi 
per  ipfum  non  fteterit  , fertum 
immortalitatis  praeparatum  eft. 

Hanc  yerb  coronam  non 
iam  ex  myfteriis  vitas  Saluatoris, 
(quod  fieri  pollet ) nec  ex  v irtu- 
tibus  Virginis  f ( quod  vdliffi- 
mum  effet ) fed  ex  immenla,  ac 
multiplici  dignitate  eius  per  co- 
ronam lignata,  concinnare  libet. 
Ac  fi  iuxta  feptem  denarios  hm 

ius 

304  De  vita  religiose 


ius  precationis  , fex  integros  * &; 
vnum  inceptum , feptem  coro- 
nas ad  illos  applicandas  beatse 
Virginis  inaenicemus  , aliquod 
fortaffis  illi  vel  exiguum  obfe- 
quium  offerremus.  SanCtae  Dei- 
para caput  vna  corona  cindtum 
e fle  ex  duodecim  ftellis  com- 
pacta nullus  ambiget , qui  Ioan- 
nem  in  Apocalypfi  dicentem  le- 
gerit : Signum  magnum  appa- 

ruit in  ccelo>Mulier  ami&a  Sole, 
Sc  Luna  fub  pedibus  eius  , Sc 
in  capite  eius  corona  ftellarum 
duodecim.  ] Quem  locum  non 
foium  de  Ecclefia,  fed  & de  Ma- 
ria totius  Ecclefe  matre  acci- 
piendum efle  docent  Augufti- 
nus,Bernardus,&  Epiphanius,& 
plerique  alij , quos  non  oportet 
recenfere.  Ipfa  enim  eft  fignum 
magnum  > quod  oriens  mundo 
vt  aurora  puriffima,  aduentum 
magni  Saluatoris  , ac  Solis  iufti- 
tix  mundo  praemonflrauit.  Ipfa 
in  coelo  apparuit,quoniam  fupe^ 


INSTITVENDA.  305 

omne  terrenum  fe  extulit,  & vi' 
tam  fupra  ccdeftem:>&  Angelicis 
fpiritibus  admirabilem  iedata 
eft.  Circumdata  Sole  eft,  quo- 
niam , vt  Verbum  conciperet  , 
eam  Deus  vnde quaque  protexit. 

Pater  obumbramr  , Filius  clarifi- 
eauit , Spiritus  fandus  foecun- 
dam  effecit.  Lunam  calcat , quia 
extaticam  vitam  faciens , & mu- 
tabilitates noftras  non  fentiens, 
omnes  fucceflus  mundi  huius 
proterit  atque  conculcat.  Co- 
rona autem  duodecim  ftellis , 
qua  fi  duodecim  gemmis,ornata, 
eius  regiam  dignitatem  fignifi- 
cat  , quam  mirabilem  faciunt 
duodecim  illas  pr^rogatiua^quas 
Bernardus  pulchre  defcripfit : 

Quis  , inquit,  ftellas  nominet,  Bern 
quibus  Mariae  regium  diadema  Cupri 
cpmpadum  fit?  Supra  hominem 
eft  coronae  huius  rationem  ex-  . 
ponere  , indicare  compofitio- 
nem.  Nos  tamen  pro  modulo 
noftrae  exiguitatis  abftinentes  a 

Pe 


\o'G  De  VITA  RELIGIOSE 

perieulofo/crutinio  fecretonini; 
non  incongrue  forfitan  duode- 
cimftellas  iftas*  duodecim  pra> 
rogatiuas  gratiarum  intelligjpe 
videamur  , quibus  Maria  fingit- 
lariter  adornatur.  Siquidem  in- ; 
uenire  eft  in  Maria  pra?rogatiuas  \ 
cadi  3 prasrogatiuas  carnis , pra?- ; 
rogatiuas  cordis : & fi  fuerit  ter- 
narius  ifte  per  quaternarium 
multiplicatus  > habemus  forte 
ftellas  duodecim3quibus  Reginae 
noftrae  diadema  praefulget  vili- 
uerfis.  Mihi  fane  fingularis  ru- 
tilat fulgor:  Primo  quidem  /in 
Maria?  generatione  : Secundb3in 
Angelica  vifitatione : Tertio , in 
Spiritus  fuperuentione:Quartb3 
iri  Filij  Dei  inenarrabili  con- 
ceptione. Sic  6c  iri  his  quo^rie 
fideram  plane  irradiat  decus  : 
quod  virginitatis  priniiceria  5 
quod  fine  corruptione  foecunda5 
quod  fine  giAuamine  gr alii  da , 
quod  firie  dolore  puerpera*  Ni- 
hilominus etiam  fpeciali  quo- 


dam 


INSTIT  VENDA.  307 

dam  fplendore  in  Maria  co- 
rufcant  manfuetudo  pudoris 
deuotio  humilitatis,  magnani- 
mitas credulitatis  , martyrium 
cordis. 

Hoc  loco  vnam  tantum  Vir- 
ginis coronam  habemus , & , fi 
pranogatiuas  numeramus , non 
feptem , fed  duodecim  legimus: 
nos  autem  aut  feptem  coronas, 
aut  feptem  praerogat  iu  as  inue- 
nire  geftimus.  Forfitan  ad  eas 
inueftigandas  aditum  ipfe  liber 
| Apocalypfis  aperiet , fi  confide- 
remus , quod  Rex  Sc  Regina 
fimili  confueuerunt  corona  ex- 
ornari, & eadem  dignitate  fui- 
gere.De  Chrifto  vero  Rege  fcri- 

J 

ptum  eft : Et  in  capite  cius  dia- 

Apoc. 

demata  multa.  ] Quod  fi  aduer- 
farius  eius  habuit  diademata 
feptem  : nam  alio  loco  Ioannes 

19.  IS 

dicit:  Et  vifum  eft  aliud  fignum 

Apoc.^ 

in  coelo , & ecce  Draco  magnus 
rufus , habens  capita  feptem , &, 
cornua  decem  , Sc  in  capitibusj 

12.  j. 

eius/ 

- • 

308  De  vita  religiose 

eius  diademata  feptem.  ] vide  an 
congrue  illa  diademata  multa 
Chrifti , feptem  dicenda  fint. 
Omiffis  autem  feptem  coronis 
draconis  > qme  ad  nos  non  per- 
tinent > Chrifti  regium  caput 
feptem  diadematibus  > feu  coro 
nis  cingitur : quia  feptem  opu- 
lentiffimis  regnis  imperitat.  Pri- 
mum eft  regnum  Angelorum 
clariffimorum , cui  femper  fuam 
faciem  oftendit.  Secundum , 
regnum  Apoftolorum  > & Pa- 
triarcharum , & Prophetarum 
potentiffimum  > quo  mundum 
fibi  fubiicit.  Tertium  > regnum 
Martyrum  fortiflimum*  quo  po- 
teftatibus  aduerfariis  refiftit. 
Quartum , regnum  Pontificum 
diiigentiffimum , quo  Ecclefiam 
fuam  regit.  Quintum  > regnum 
Dodtorum  iapientiflimum , quo 
ignorantiae  tenebras  pellit.  Sex- 
tum,regnum  C onfeilorurmMo- 
nachorum,  & Anachoretarum 
obferuantiffimiim  3 quo  campos 

vir 


I virtutum  ad  ferendos  vita?  aeter- 
na? fru&us  exercet.  Septimum, 
regnum  Virginum , Viduarum , 
& aliarum  fan diarum  mundiili- 
mum , quo  in  terra  vitam  coc- 
leftem  inflituit. 

Si  ergo  Chriftus  Rex  propter 
feptem  hoc  regna , quibus  pro- 
iid.ee > feptem  habet  diademata, 
qua?  funt  fuo  regia!  dignitatis 
infignia;  Maria  Regina  eifdem 
coronis  coronabitur  , vt  bene- 
fic-o  Regis  Chrifti  , omnibus 
regnis  eius  proficiatur.  Si  enim 
AOuerus  Rex  , cum  adamauit 
Efther,[  pofuit  diadema  regni  in 
capite  eius,  ] nempe  totius  regni 
fui : quanto  magis  Chriftus  po- 
luit  diademata  fua  in  capite  Ma- 
rio matris  fuo,  quam  pro  omni- 
bus adamauit , & fuper  omnes 
res  creatas  exaltare  decreuit  ? Tu 
ergo  coronam  Virginis  in  ho- 
norem huius  corono  multiplicis 
die  Dominico  recitabis,  & eo 
dem  modo  ac  pfalterium  fupra 


3io  De  vita  religiose  j 

diclam3eam  inchoabis. 

In  primo  ergo  denario  co- ; 
ronae  vocabis  beatam  Virginem 
Reginam  clariffimam:quia  vere 
clariffima  eft  3 quae  tantae  luci 
eminet3&  pro  vita  coclefti  in  hac 
mortalitate  inftitucnda , preca- 
beris. 

In  fecundo  > vocabis  eam  po- 
tentiffimam  : quia  vere  poten- 
ciffima  eft , quae  haerefes  & infi 
delitates  interimic:&  poftulabis 
ab  ea,vt  verbo & exemplo  Eccle- 
fiae  proficias. 

In  tertio  5 vocabis  eam  for- 
tiffimam  : quia  plulquam  Mar- 
tyres vniuerfi  tuftinuit  : ora- 
bifque  eam  , vt  patienter  pro 
Chrifto  aduerfa  perferas. 

In  quarto  > vocabis  eam  foli- 
ci tiffimam  i quia  cunctarum  Ec- 
cleiiarum  gubernationi  intendit: 
petefque  ab  illa  , vt  folicite  in 
munus  tibi  demandatum  in- 
cumbas. 

In  quinto  , vocabis  eam  la- 
pien 


I N S T I T V E N D A.  j l 1 
pientiffimam  : quoniam  omnes 
EcdefiaeDo&ores  eruciiuic  : pe- 
tefque,  yt  fpirirui  orationis  & 
contemplationis  infiftas. 

In  fexto  , vocabis  eamobfer- 
‘ uantiffimam  : quia  has  luteas 
| lca.es  incolens  3 in  omni  levit- 
jj  t ut;  uiii  genere  diligenter  exer- 
cuit : pofcefque  ab  ea3vt  caftiga- 
tione  tui  corporis  fulgeas. 

Iu  leptimo^vocabis  eam  mun 
dilliniam  : quia  omnem  viro-i- 
mim  puritatem  poft  fe  reliquit: 
orabiique , vt  munditiam  etiam 
deliJeriomm  dc  cogitationum 
qb emeas,  Ex  his  "facile  erit 
fepte.ni precationes  conficere  in 
fiunc  modum, 

Fosi  primum  denarium  corona 
fic  precaberis: 

Saluto  3 laudo3  & glorifico  te3 
6 Virgo,  Maria  mater  mea  *'&- 
Domina  meayRegina  Angelo- 
rum dariffima,  congratulor  tibi 

ex  totis  pr^cordiis  meis^  ob  dia- 
dema quofpiriqbus  cce 

— 


i INSTXTVENDA.  313 

omnibus  meis  actibus  placere 
pollim.  Arnen. 

( Pofi tertium  denarium,  ftc: 

Saluto, laudo,  & glorifico  te  6 
Virgo  Maria  mater  mea , & Do- 
mina mea, regina  Martyrum  for 
tiffima.  Congratulor  tibi  ex  to- 
tis praecordiis  meis  ob  diadema 
regium , quo  martyribus  vniuer- 
fis  praeemines.  Oro  te  Domina 
mea , & mater  filij  Dei  ob  coro- 
nam reginae  Martyrum  , qua  or- 
nata es,  vt  impetres  mihi  ab  eo- 
dem filio  tuo  donum  patientiae, 
Vt  pro  eius  amore  aduerfa  perfe  - 
renSjilli  in  omnibus  meis  adtibus 
placere  pollim.  Arnen. 

Pofl  quartum  denarium, fic: 
Saluto,laudo,&  glorifico  te  6 
Virgo  Maria  mater  mea,  & Do- 
mina mea, Regina  Pontificum 
folicitiffima.Congratulortibi  ex 
totis  praecordiis  meis  ob  diade- 
ma regium,  quo  omnibus  Ponti- 
ficibus fuperemines.  Oro  te  Do- 
mina mea , & mater  Filij  Dei,  ob 

O 


514  De  vita  religiose 

coronam  regin^  Pontificum,qua 
ornata  es  , vt  impetres  mihi  ab 
eodem  filio  tuo  piam  folicitudi- 
nemin  bonis  operibus , yt  dili- 
genter in  res  mihi  demandatas 
incumbens,iili  in  omnibus  meis 
adtibus  placere  poffim.  Amen. 

Pojl  quintum  denarium, t fh: 
Saluto  Jaudo,&:  glorifico  te  6 
Virgo  Maria  macer  mea  & Do- 
mina mea  , regina  do&orum  fa- 
pientiffima.  Congratulor  tibi  ex 
totis  praecordiis  meis  ob  diade- 
ma regium,quo  omnibus  docto- 
ribus  praeemines.  Oro  te  Domi- 
na mea  6c  mater  filij  Dej,  ob  co- 
ronam reginae  do&orum  , qun 
ornata  es,vt  impetres  mihi  ab 
eodem  filio  tuo  orationis  & con 
templationis  donum,  quo  coele- 
ftibus  my Aeriis  fuperintentus, 
illi  in  omnibus  meis  actibus  pla- 
cere poffim.  Arnen. 

Pofi  fextum  denarium /ic: 
i / Saluto,laudo,&  glorifico  te  6 
Virgo  Maria  mater  mea  , & Do- 


mina 


| IKSTITVENDA.  3 IJ 

mina  mea , resina  confefforum, 
monachorum  , & anachoreta- 
rum  obferuanriffima.  Congratu- 
lor ribi  ex  totis  praecordiis  meis 
ob  diadema  regium,  quo  omni- 
bus confefibribus,  monachis,  & 
anachoretis  praeemines  Oro  re 
Domina  mea  & mater  filij  Dei, 
ob  diadema  regium  reginae  con- 
fe  (forum  & aliorum  fandifsimo- 
rum  virorum , qua  ornata  es , vt 
impetres  mihi  ab  eodem  filio' 
tuo  donum  caftigandi , & conti- 
nendi corpus  meum,  vt  illi  in/ 
omnibus  meis  adibus  placere 
pofsim,  Amem 

Pofi  tres  fidutat  ion  es  feptimi  de- 
flari'} , fici 

Saluto,laudo,  & glorifico  te  6 
Virgo  Maria  Domina  mea  , & 
mater  mea  / regina  Virginum, 
viduarum,&  omnium  fan  diarum 
mundifsima.  Congratulor  tibi 
ex  totis  praecordiis  meis,ob  dia- 
dema regium, quo  eundis  Virgi 
nibus,  viduis,  & aliis  fandis  fce- 


O i 


$i6  De  vita  religiose 

minis  praeemines.  Oro  te  Domi- 
na mea  & mater  filij  Dei  ob  co- 
ronam Reginae  Virginum  So- 
mnium San&arum  3 qua  ornata 
es/vt  impetres  mihi  ab  eodem  fi 
lio  tuo  munditiam  operum3defi- 
deriorum  , & cogitationum , vr 
mundus  exiftens  illi  in  omnibus 
placere  pofsim.  Arnen. 

Sic  poteris  die  Dominica  co- 
ronam Beatae  Virginis  recitare, 
jaut  alio  modo  iimili,quo  vnctio 
te  docebit3&  pro  certo  fcias,quia 
benignifsima  Mater  omnium  fi- 
delium nullo  modo  vel  exile  do- 
num contemnet , fed  te  pro  eo 
maenis  beneficiis  ac  donis  af- 

o 

fidet, 

7)  e fpeciali  inuocatione  Beate 
Virginis . 


Gap.  V. 


K Voti  di  e etiam  non 
!|  felum  per  orationem 
vocalem,fed  etiam  per 


ali 


I N S T I T V E N D A»  3^7 

aliquod  exercitiu  orationis  men- 
talis  cum  Beata  Virgine  agen- 
dum eft  Cui  confueuimus  certa 
aliqua  diei  hora  noftras  miferias 
patefacere,  & necefsitates  aperi- 
re , vt  per  hanc  orationem  defi- 
deria  noftra  accendentes, &affe- 
<aum  mouentes , ad  dona  ccele- 
itia  promereda  difponamur.Bea 
tam  Virginem , & omnes  Ange- 
los, & Sanatos  heatos  noftras  o- 
rationes,etiam  fola  mente  ad  eos 
fulas,  audire  , & noftra  deiideria 
ai  eorum  auxilium  imploran- 
dum directa  cognofcere,  conftas 
omnium  Catholicorum  fenten- 
tia  eft.  Siue  illa , eadem  viftone 
qua  Deum  intuentur,  videant, 
quod  verifimilius  eft , & didis 
t atrum  conformius , flue  parti- 
ciliaribus  reuelationibus  iibi  a 
Deo^fadis  cognofcant,  quod  ab 
uc  nmplici  tradatione  alienum  ’ 
eit.^  Certe  Bernardus  fic  ait  • Et 
vere  quid  opus  eft  fcalis  tenenti 
iam  iolxum  ? Creatura  cceli  illa 


fer. 

con 

tJcn 


o 


Grcg 
2,mor 
c a & 
4 dia- 
lo  c. 
*!• 


A«g. 
4-  de 

g.en  ad 
liet.  c. 


318  De  VITA  RELIGIOSE 

eft , praelio  habens  per  quod  po- 
tius ifta  intueatur.  Videt  ver- 
bum , &:  in  verbo  fa£ta  per  ver- 
bum>nec  opus  habet  ex  his,  quae 
fa£ta  funt,  fe&oris  notitia  men- 
dicare. Nc-que  enim  vtvel  ipfa 
nouerir>adipfa  defcendit,qu£  ibi 
illa  videt  , vbi  longe  meliora 
funt  quam  in  feipfis.  Et  Grego- 
gorius  quodam  loco  de  Angelis, 
Sc  alio  loco  de  £rn£tis-  beatis  ait; 

Quia  illic  omnes  cornum  cla- 
ritate Deum  confpiciunt , quid 
eft  quod  ibi  nefeiant , vbi  fcien- 
tem  omnia  fciant  ? Et  Augufti- 
nus , Multum  intereft  inter  co- 
gnitionem rei  cuiufque  in  verbo 
Dei>&  cognitionem  in  natura 
eius  , vt  illud  merito  ad  diem 
pertineat>ideft  ad  notitiam,qua 
res  in  Deo  videtur;hoc  ad  veipe- 
ram.  Hxc  illi  patres , quod  ex 
ip(a  natura  ftatus  beatorum  col- 
ligitur. Illis  namque  nihil  deefle 
poflfe  eorum  qua:  ad  fcelicem 
fortem  ipfbrum  necefTaria,  \ (a- 


j I N STItV  ENDA.  319 

J piente  iudicabitur : aliquid  pro- 
fedo  deficeret , fi  iuxta  regem 
pofiti,preces  ipfas  orantiu  igno- 
rarent, votanefcirent,  & eifdem 
impetrando  & fupplicando  pro 
eis  nullum  remedium  afferrent. 

Virgo  igitur  Beata  ( vt  nunc 
de  illa  loquamur ) noftras  preces 
auait,notlras  lacrymas  videt,no~ 
ftra  vota&  defideria  cognofcit. 
Quis  ergo  nongenufiedat  ante 
illam  quanta  potuerit  reue- 
jrentia  illam  veneretur,  ab  eaque 
j non  tam  verbis  quam  affedtihus. 
j & defideriis  poftuletfuarum  mi- 
J feriarum  remedia , fuariun  ten- 
tationum  vid6riam?Tu  igitur 
qui  fanda*  Virginis  amore  tene- 
ris, &erga  eam  gratitudinis  af- 
! &du  tangeris,in  aliqua  hora  ve- 
fper^  aut  nodis  intra  cubiculum 
mentis  tuse , & claufo  oftio  o- 
mnibus  terrenis  curis  & cogita- 
tionibus , ora  matrem  tuam , & 
ipfa  quae  videt  in  abfcondito, 
reddet  tibi. 

IT  ~ o~T~“ 


520  De  vita  religiose 

Sic  autem  eam  inuocabis.Pri- 
mb  , ipfam  Beatam  Virginem,  vt 
decet , magnificis  titulis  exalta* 
Voca  eam  Mariam  fan&iffimam, 
puriffimam^prudetiffimam.  Vo- 
ca eam  Reginam  Angeloru,  In> 
peratricem  horni  11  u m ,D  0 mina  ?n 
omnium  creaturarum , Matrem 
Dei  veriffimam > Matrem  pecca- 
torum  mitericordiflimam  , Sc  a- 
liis  fimilibus  titulis  cam  inuo- 
cando  tuorum  defideriorum  ex- 
auditionem poftulabis.  Deinde 
tuas  illi  miferias  , tuam  pauper- 
tatem, nuditatem,  infirmitatem, 
pufillanimitatem,vulnera,&  pla- 
gas aperies,&  vt  ea  ad  miferatio- 
nern  afpiciat,  impense  depones. 
Poftea  de  ipfius  Virginis  bonis 
gaudebis , quod  fcilicet  fuerit  in 
Dei  Matrem  eleda,ab  omni  pec- 
cato  etiam  originali  praeferuata, 
tot  virtutibus , tot  donis,&  praer 
rogatiuis,tot  diuinis  reuelatipni- 
bus  confolationibus  affeda,& 
fuper  choros  Angelorum  exalta- 

i 

ta. 

INSTITVENDA.  321 

ta.  Tandem  ab  hac  mifericordiae 
Matre  hsec  fuo  ordine  petes. 

Petes  inquam  primo, vt  impe- 
tret tibi  a filio  fuo  lingularem 
affedtum  deuorionis  erga  ean- 
dem Virginemjvt  eam  in  Domi- 
nam & Matrem  habeas , vt  ipfa 
ce  in  feruum  & fiiiuni  agnofcat. 

Secundo,  vt  impetret  tibi  ple- 
nam remiifionem  omnium  pec- 
catorum , veriflimam  deteftatio- 
nem  eorum,  & dignos  in  hac  vi- 
ta poenitentiae  fru6fcus,&  vt  pof 
fis  digne  latisfacere  pro  eis. 

Tertio,  magnu  fpiritum  mor- 
tificationis,iudicij,&  voluntatis, 
lenfiium , & paflionum,  elonga- 
tionem intelle&u  & affe&u  ab 
omnibus  creaturis  , & vi<5to- 
riam  tentationum, a mundo, a 
diabolo,  & a carne  prouenicn- 
tiunn 

Quarto,  augmentu  fidei,  cer- 
tam fpem,perfe£tam  charitatem, 
veram  in  Dei  voluntate  refigna- 
tionem , mentis  ferenitatem , & 

— 


jlZ  De  VtTA  RELIGIOSE 

pro  receptis  a Deo  beneficiis  gra* 
titudinerrw 

Quinto Feruorem  in  diurnis 
obfeqiiiis>  redbitudinem  inten- 
tionis*&  in  omnibus  circunlpe- 
dionem 

Sexto,  donum  orationis  , do- 
num habendae  femper  pradentiae 
diuina^obedientiam  ad  fuperio- 
res,affabiliratem  & manfuetudi- 
hem  ad  fratres* 

Septimo  , Magnanimitatem* 
patientiam  in  aduerfis , manfue- 
tudinem  in  iniuriis,  conftantiam 
in  bonis  propofitis  adimplendis. 

Odaub,Paupertatem,eaftita- 
tem^humilitatem,  atque  eius  co- 
mites infeparabiles , modeftiam 
&filentium. 

Nono  * Vt  talentis  tibi  h Do- 
mino  praerogatis , qualia  funt  li- 
bera?, ingenium*  & caetera  huiu£ 
modi , Domino  famuleris , ce- 
dantque  femper  in  gloriam  Dei 
proximorumquefalutem* 

Decimbyvt  reuerencer,deuo ii, 
~ " & 


4NSTITV  EN  D A.  323 

& fruduose  lacrum  Milia?  facri- 
ficium  celebres , vel  ad  facram 
communionem  accedas > vt  eo 
minifterio  occuperis,in  quo  Do- 
mino acceptior  iis  futurus,  & vt 
auxilium  efficax  confequaris  ad 
bene  (atisfaciendum  huic  mune- 
ri,in  quo  nunc  occuparis. 

Vndecimb>Tandem  petes  per 
feuerantiae  donum , felicem  & 
fandam  mortem,  & auxilium  in 
tremendo  iudicio. 

Ex  his  ergo  pundis,  aut  exa- 
liis  fimilibus  poteris  formare 
orationem  tuam  ad  Virginem, 
ita  vt  coram  ea  faltem  per  ali- 
quam breuem  morulam  ( nam 
harc  pro  ratione  affedus,&  con- 
trahi protrahi  poterunt ) cor 
tuum  effundas,  & dona  ad  fand£ 
viuendum  neceflaria,  tibi  dari 
depofcas.  Crede  mihi,  frater,  in 
hoc  exercitio  magna  & vtilitas, 
&fub  hacffimplicitate  verborum 
ingens  latet  frudus*  Nam  beni- 
gna mater  noftra  occafiones 
— .. 


324  De  VITA  RELIGIOSE  \ 

quaerit  ditandi  nos , .&  ad  ma- 
gnam virtutem  proitehendi.  Eft 
autem  illi  magna  exercendte  li- 
beralitatis  occafiOjfi  quotidie,vt 
pauperes  & egeni  * in  confpe&u 
eius  appareamus^  mi  feri  as  no- 
ftras  aperientes, dona  fiducialiter 
poftulemus. 

De  muocatione  Angeli  cufiodisy 
* C '7  Santtomm. 

C A p.  VI. 

E A t a Virgo  'Maria 
mk  Mater  noftra  eft  : ile 

enim  ea  audaciter  ap- 
pellamus, quia  Domi- 
num cruci  affixum  dicente  loam 
ni,  Ecce  Mater  tua,] & in  eo  o- 
mnibus  nobis  eadem  verba  pro- 
ferentem^audiuimus.  Angeli  aij- 
tem  &;  fanfti  funt  aduocatinq- 
ftri,  quorum  eft  apud  Deum  no- 
ftra negotia  agere,&  noftram  de. 
-fenfioneni  patrQ.cipiumque  fuf- 
cipere.  Sed  inter  Angelqs,cufto*r 

di$ 

INSTI  T V ENDA,  jlj 

dis  Angeli  praecipue  eft  inter ue- 
nire  pro  nobis  , &inftarpaeda- 
g.pgi  nos  rioftraque  curare.  Qui 
eidiledione  quam  erga  nos  ha- 
bende omnibus  nos  ipfos  docet, 
a malo  retrahit,  ad  bonum  indu- 
cit, in  profperitate  moderate  de- 
primit,ne  mperbiamu$,in  aduer- 
iitare  iuuat , ne  deiperemus , vi- 
uentes  comitatur,morientes  t ue- 
tur,&  ducem  fe  ad  Deum  prope7 
rantibus  praebet.  Inter  Sandos 
vero  illi  praecipue  nobis  opem 
ferunt , quorum  dies  feftos  cele- 
bramus , quorum  auxilium  jfpe- 
cialiter  imploramus , & quos  ex 
peculiaribus  obfequiis  apud  Do- 
minum patronos  habemus. 

Singulis  ergo  diebus, Angelus 
cuftos,  Sc  Sandi,  quorum  eo  die 
Ecclefia  natalitia  commemorat, 
& alij  patroni  b nobis  eledi,  vel 
fimul , vel  feparatim  inuocandi 
funtyVt  eqrum  patrociniis  adinti, 
foelicius,&  breuius  ad  perfedio- 
nem  properemus.  Et  perhebdo- 

ma 


Cftftt. 

2» 


Bcrn. 

fcrm. 

Cans. 


316  De  vita  religiose 

madam  tota  curia  coeleftis  com- 
pellanda eft , & quafi  per  gradus 
ad  noftrum  auxilium  inuitanda, 
vt  auxilio  vniuerforum  bearo- 
rum  indigi, eos  omnes  afliduis 
precibus  nobis  propitios  facia- 
mus. Dominica  ergo  die,nouem 
Angelorum  choros : feria  fecun- 
da , Apoftolorum , Patriarcha- 
rum^ Prophetarum  coetus : fe- 
ria tertia.  Martyrum  acies : feria 
quarta.  Pontifices  : feria  quinta, 
Do&ores : feria  fexta,Confeflo- 
res  & Anachoretas:fabbato,Vir- 
gines,  & San&as  omnes  inuoca- 
bis , elfque  ad  auxilia  fuae  impe- 
trationis promereda,obfequium 
tuae  precationis,  & tuorum  defi- 
deriorum  manifeftationem  offe- 
res. Ad  quod  te  hortatur Bernar- 
du$ , qui  explicans  illud : Co- 
lumba mea , in  foraminibus  pe- 
trae,in  cauema  maceriae.  ] ita  ait: 
Cedit  nempe  in  modtfin  xftace- 
riae  mollioris  pia  maceries  defi- 
derio  animae,  cedit  purae  con- 

~ " temj 


V 


INSTITVEND  A.  3 1J 

templationi  , cedit  crebrae  ora 
doni.  Denique  oratio  indi  pe-^ 
netrat  coelos.  Non  vtique  acris 
huius  corporei  (patiofas  altitu- 
dines veluti  quodam  remigio 
alarum  Tuarum,  inftar  volucris 
volantis  fcindet,aut  quali  gla- 
dius acutus  ipfitis  firmamenti 
folidum  celfumque  verticem 
perforabit : fed  funt  cadi  fandi, 
viui, rationales, qui  enarrant  glo- 
riam Dei,  qui  fauorabili  quadam 
pietare  noftris  Te  votis  libenter 
inclinant,  & finuatis  adta&tim 
noftrae  deuotionis  afFedibus , in 
fiia  nos  recipiunt  vifcera , quo- 
ties digna  ad  eos  intentione  pul- 
famus.  Pullanti  enim  aperietur. 
Licebit  etiam  vnicuique  no- 
ftrum  etiam  hoc  tempore  mor- 
talitatis cauere  fibi , quacumque 
parte  volet  cauernam  fupemae 
maceriae , nunc  quidem  Patriar- 
chas reuifere,  nunc  vero  falutare 
Prophetas  , nunc  fenatui  im- 
mifceri  Apoftdlorum,nunc  Mar 

1 ly 


jj-iS  De  VITA  RELIGIOSE  j 

jtyrum  inferi  choris  , fed  & bea- 
tarum virtutum  flatus  & man- 
ilones  a minimo  Angelo  , vique 
ad  Cherubim  & Seraphim  tota 
mentis  alacritate  percurrendo 
iuftrare  , prout  quemque  fua  de- 
uotio  feret.  Apud  quos  magis 
efficietur,immittente  fibi  fpiritu 
prout  vult,  fi  fteterit,&  pulfaue- 
rit , confeftim  aperietur  ei , & 
fadfca  quafi  cauerna  in  montibus, 
vel  potius  mentibus  ian£tis,dum 
le  yltro  infledtunt  ad  pietatem, 
requiefcet  vel  paululum  apud 
illos. 

Si  autem  quaeras /quomodo 
Angeli  & San&i  ihuocandifunt? 
breuiter  dico  & oratione  aliqua 
vocali  ad  hoc  inftituta,vt  vox,& 
corpus  noftrum  illis  fe  fubdat,& 
oratione  mentali , vt  eifilem  ipi- 
ritus  nofter  fe  fubiiciat.  Haec  au- 
tem oratio  eadem  erit  , quam' 
paulo  ante  ad  Virginem  dirigen- 
dam efle  protulimus.  Nifi  quod, 
&-Sandtorum  tftulos  mutabis/ 

quos 

33°  De  vita  religiose 

Matt. 

vlc.20 

care  aftuefcunt  , quanta  potiori 
ratione  ipfum  Dominum  San- 
atorum, non  iam  folum  in  coelo 
manentem  , fed  in  terris , & in 
domo  eorum  commorantem  fa- 
lutabunt  ? Certe  mirabilis  eft 
dignatio  Saluatoris  , qua  voluit 
Tub  Euchariftiae  Sacramento  in 
templis  npftfis  habitare  , & noii 
aliter  quam  paterfamilias  in 
praecipua  cella  domus,  nempe  in 
Eccleiia , qua?  quafi  cella  magna 
eft  , quia  Prolatus  magnus  & 
fummus  rerum  moderator  in  ea 
manet  , ad  nofirum  tutamen,&  j 
regimen, & confolationem  af- 
fiftere.  Fidelis  eft  ille , qui  opere 
complet,quod  dixit : Ecce  ego 
vobifcum  Tum  vfque  ad  confum- 
madonem  feculi.]  Eft  enim  no- 
bifcum  prote&ione  ftia,cum  nos 
a malis  5c  periculis  defendit : eft 
Sc  pr^fentia  fria , dum  apud  nos 
lub  ipecie  panis  &r  vini  manet, 
&:  fe  huius  vitre  comitem  exhi- 
bet. Et,  fi  ex  eo,quod  lofeph  Pa-  j 

triar  ! 

IN  STITVE  ND  A.  3 3 I 


triarcham  Dominus  e carcere 
'eripuit,  di&um  eft : Defcendit- 
que  cum  illo  in  foueam  , & in 
vinculis  non  dereliquit  illum.] 
quanto  mirabilius  nobifcum  in 
foueam  defcendit , qui  non  tan- 
tum nos  fua  pr®  ludentia  prote- 
,git , fed  Sc  fecundum  corpus  af> 
fumptum,infoueis  noftris,  & in 
luteis  templis  a nobis  exaedifi- 
catis habitare  conftituit? 

Hxc  fane  meditatio  tanti  pon- 
deris fuit  in  cordibus  multorum 
San&orum*  vt  Ecclefras,  in  qui- 
bus Euchariftix  Sacramentum 
afleruatur,  deuotiffime  frequen- 
tarent , & eas  cellas  proprias  ad 
iugiter  manendum  efficerent. 
Beatus  Dominicus  fandtiflimus 
ordinis  Pr^dicatorum  pater,nui- 
lam  fere  aliam  cellam  nifi  Eccle- 
fiam  habebat.Qui  poftquam  co- 
piolis lucris  animarum  inftiterat, 
inEcclefiam  fe  recipiebat  , Sc  ibi 
le&ioni , orationi,  gemitibus*  & 
fufpiriis  fe  dabat.  Eum  ex  parte 

multi 


Ssp. 

lO.Ij 

*4‘ 


Lib.j. 

vita;, 

cai. 


3 3i  De  vita  religiose 

multi  alij  ex  viris  fpiritualibus 
imitati  funt,  qui  vc  fideles  ferui; 
cum  per  alias  occupationes  licet, 
ad  Eeclefiam,vt  ad  conclaue  Do 
mini  £ui , tota  deuotione  confu- 

giunt,&  eigenuflexi,aut  ftaiitesi 

aut  fi  aliter  non  polTunt , in  hu- 
mili fcabello  Pedentes  affiftunt. 
Putant  namque  ( & non  deci- 
piuntur)in  templis  fanda?  Eccle 
iix  illud  etiam  Danielis  impleri: 
d,-  Millia  millium  miniftrabant  ei, 
"*d‘7  & decies  millies  centena  millia 
allidebant  ei.  ] Et  ideo  prselentia 
mifcent  fe  Angelis , vt  quorum 
vitam  imitari  geftiunt,  etiam  fo- 
cietate  betentur. 

Ergo  & tu , qui  hoc  beneficio 
prtefentia?  Domini  frueris , qui 
eum  tua?  propria  domus  habi- 
tatorem agnofcis,xn  fignum  gra-! 
titudinis  aliqua  tempora  quoti- j 
die  fignata  habeas, in  quibus  ad 
Eccle  fiam  te  conferas,&  ad  eum 
falutandum  accurras.  Et  vt  ali- 
quid  tibi  fpeciale  proponam,po- 

teris 


| INSTIT  VENDA,  333 

ceris  beatum  Fracifcum  Borgiam 
imitari , prius  Ducem  Ganden- 
fem  5c  Magnatem  Hifpani^  , 
poltea  feruum  Iefu  Chrifti  3 & 
tertium  noftrae  Societatis  Gene- 
ralem 5 qui  ( vt  nouitius  audiui) 
fepties  quotidie  fe  in  Ecclefia 
Domino  prsefentabat  , 5c  pro 
leptem  donis  Spiritus  fandi  3 
hanc  3 quam  fubiungam  5 oratio- 
nem fundebat. 

f 1.  In  honorem 
i fanguinis  effufi  in 
{ Circuncifione, 

| petebat  donum  fa~ 
t pientice , Sc  virtu- 
ti tem  caftitatis. 

I 2.  In  honorem 
{ fanguinis  effufi  in 
horto , & petebat 
donu  intelledus, 
( &,  virtutem  abfti- 
I nentia. 

] J*  In  honorem 
Adorabat  1 fanguinis  effufi  in 
igitur  ille  f columna  , 8c  p£te_ 

bat 


334  De  vit^l  religiose 


Dominum,  J bar  donum  icien- 
& recita- 1 tix  & virtutem 
bat  femel  I charitatis. 
orationem  j 4«  In  honorem 
Dominica , » fanguinis  efFuii  in 
& faluta-  l coronatione  fpi- 
tionem  An  ^ narum  , &c  petebar 
gelicam  ,in  j donum  timoris  & 
honorem  i virtutem  humili- 
fepte  efFu-  j tatis, 
fionum  sa-  1 J.  In  honorem 
guinis  Do-  j1  Fanguinis  efFuii  in 
mini  , hoc  J fixura  manuum,  & 
ordine.  | petebat  donu  con- 
j iiiij  & virtutem 
I mifericordi^. 

} 6.  In  honorem 
j fanguinis  efFuii  in 
fixura  pedum , & 
petebat  donii  for 
titudinis  &virtu 
tem  perfeueranti^, 
7.  In  honorem 
fanguinis  efFuii  ex 
vulnere  lateris , & 
petebat  donu  pie- 
tatis. 


INST1T  VE  N D A.  3 3 J 


! tatis  & virtutem 
L patientiae. 

Non  erit  autem  moleftum, 
nec  cuftodias  cellse  contrarium, 
fepties  quotidie  in  Ecclefiam 
venire  , fi  fcias  has  Domini  vifi- 
tationes  prudenter  dilponere,  & 
in  apta  totius  diei  tempora  dif- 
tribuere.  Nam  mane  cum  pri- 
mum furgis  e le&o,  cum  ad  cele- 
brandum aut  audiendum  faertim 
accedis  , cum  mane  & veiperi  ad 
aliquod  minifterium  vel  nego 
tium  egrederis.,  cum  e prandio 
vel  caena  ad  cellam  redis  , facile 
eft  opportuna  tempora  ad  vifi- 
tandum  Dominum  reperire.  Et 
fine  hoc  pium  exercitium  fiue 
aliud  aflumas  , nunquam  prae- 
termittas ad  tuum  Saluatorem 
accurrere  , & te  coram  illo  in 
Sacramento  abfeondito  pnefen- 
tare.Rex  namque  eft  infinite  be- 
nignus, & miferationum  Domi- 
nus , qui  fe  honorantes  exaltat, 
quaerentes  admittit  , & bona 

poftu 


33^  De  vita  religiose 


poftulantes  a fe  vacuos  abire 
non  finit* 

De  confcietU  examine  ante  cubitum , 
& primo  de  eim  mceffitate • 

Cap.  VIII. 


spigf  N his,aut ahds  fimili- 
||p|  bus  diuini  cultus  exer- 
citationibus^  in  con- 
fuetis  literarum  ftudiis  , aut  ani- 
marum minifteriis,  vefpera  infu- 1 
menda  e fi: : ad  no&em  vero  di-  ! 
uinum  officium  perfoluendum, 
orationi  mentali  incumbendum, ! 
Sc  poiL  moderatiffimam  c oenam, 
\Sc  pau  ditio  nem  aliquam  , coll- 
iciendas difcuffio , antequam  ad 
fomnum  nos  componamus , di- 
ligenter iteranda.  Et  quia  hoc 
opus(quodfuprain  hunc  locum 
reiecimus)  ad  vitam  fpiritualem 
fummi  momenti  eft , ideo  paulo 
latius  eius  neceflitatem , multi- 
plices vtilitates,&  qualiter  fa- 
ciendum fit  * explicabimus.  Eft 


IKSTI  TVEND  A. 

igitur  examinatio  confcienthT, 
fubtilis  exquifitaque  diftuffio, 
qua  cogitationes,  defideria,  ver- 
| ba , & actiones  noftras  expendi- 
J mus>&;  rnala  & bona  a nobis  ge- 
' fta  retradamus.  Ha?c  autem  diC 
cuflio  admodum  necdfaria  eft, 
vt  Deo,ctii  placere  cupimus , in- 
iiifi  no  fimus. Ipie  enim  omnium 
hominum,  fed  pra*cipue  iufto- 
riuiigefta  & cogitata  confiderat, 
eorum  bona  approbat , Sc  mala 
condemnauHis  t^imen  malis, fci- 
licet  clementer  ignofcit  , fi  ea  a 
nobis  per  examen  coghita,&  fle- 
j tu  ac  compundione  lota  die 
deprehendit.  Quid  eft  homo, 
inquit,Sandus  Iob,quia  magnifi- 
cas eum,  aut  quid  apponis  erga 
eum  cor  tuum?  Vifitas. eum  dilu- 
culo, & ilibico  probas  illu.jQuid 
rogo  eft,hominen>a-Deo  magni- 
ficari ac  vifitari,nifi  donis  ac  mu  I 
neribus  impleri  ? Sed  quid  e/i 
Deum  erga  hominem  cor  fiium 
apponere,  eumque  probare , nifi 

p " 


;3§  De  vita  religiose  j 

1 

Greg 
S mor 
c.i  6. 

' 

t 

in  bene  Tuis  donis  vtatur  ani- 
maduertere,&  eius  opera  moref- 
que  difcutere?  Vnde  Gregorius 
hunc  eundem  fcnfum  attingens, 
fic  ait : Hominem  Deus  magni- 
fkat,quia  largitate  rationis  dicat, 
infufione  gratia:  vificat,  honore 
collatu  virtutis  exaltat.Cumque 
per  femetipfum  nihil  ht,  elle  ta- 1 
men  eum  cognitionis  fuae  patti*-  i 
dpem,bcnignitatis  munere  con- ! 
cedit.  Sed  erga  eundem  magnifi-  | 
catum  dominum  coriuum  Do- 
minus apponit ; quia  poft  dona 
iudicium  exerir, merita  fu  utiliter 
pcnlat,  vita:  pondera  vehemeter 
examinat, & tanto  ab  eo  poti  di- 
ftrictius  poenas  exigit  , quanto 
hunc  impenfo  munere  largius 
praruenit.JHcCC  autem  mala,qua? 
Dominus  in  nobis  aduertit,eum 
ad  iram  prouocant,nifi  per  com- 
pun£l:ione,6c  emendationis  defi- 
derium,  atque  propofitum  a no- 
bis abfcedant.Tunc  vero  de  ma- 
le faciis  compungimur , tunc  ea 

' i — 

vitare 

INST  I T V EN  DA, 


539 


vitare  cupimus  , atque  proponi- 
mus , cum  in  conicientige  difcuf- 
iione  ipfa  mala  die , & Deo  diA 
plicuifle  deprehendimus.  Nam 
quae  per  ignorantiam , aut  infir- 
mitatem, aut  etiam  malitia  com- 
miiimus  , hsec  dilcuflio  hoc  ve 
examen  detegit , & ante  oculos 
mentis  vt  lugeatur  & deleantur, 
ftatuit.H une  autem  effe  frudum 
examinis  Ricardus  Vidorinus  in 
hunc  fere  modum  exponit.  Mul- 
ta enim  tempore  compundionis 
& orationis,  mala  &:  iniuftacile 
inuenit,  qua:  prius  ex  animi  im- 
petu,&  quafi  praecipitanter  defi- 
niuit , quae  tamen  iniufta  die, 
tunc  temporis  aduertit,&  multa 
laepe  ex  eodem  ipiritus  fui  impe- 
tu homo  contra  conldentiam 
luam  didat,  Sc  tamen  eandem  a~ 
i^imi  fui  pt^cipitaticnem  pofl> 
modum  lub  orationis  & deuo* 
tionisfii^  tempore  temperat,  & 
ad  fani  orem  fententiam  re  fo  r- 
mat.  Debemus  itaque  ea  qug 


Ricar 
Vic.li 
. de 
erud. 
inter 
hom. 


34°  De  vita  religiose 

praecipitanter  magis , quam  pru- 
denter ftatuimus , & mala  efle 
pertimefcimus,  poftmodum  dili- 
genter difcutere , & vtrum  iufta 
an  iniufta  , vtilia  an  inutilqifint. 
Tagaci  retradationeperqairere.  ■ 
Hinc  autem  manifefte  colli- 
gitur , quod  qui  non  Te  trcquc  n- 
ter  examinant , vitam  redam  at  - 
que  perfedam  habere  vix  poT-j 
funt.  Sicut  enim  linea  nequa- 
quam a reditudine  exorbitare 
creditur,quando  ablque  admini-  i 
culo  regulae  videtur  : at  ftatim  j 
eius  obliquitas  detegitur,  fi  nor-  j 
rna  aut  regula  dirigatur  j ita  & 
operum  noftrorum  defedus,  co- 
gnitionem noftram  praetereunt, 
quandiu  examinis  regula,  ipfa  o- 
pera  non  expeiidunt.Nam  & hec 
confcientiae  propriae  ditcuffiore- 1 
gula  eft  , quae  profedo  adiones ' 
noftras  dirigit,  & quid  in  eis  fle- J 

xuofum , quid  redum, quid' Deo  j 

inuiium  ,q'ltid  gratum  oftendit.  S i 
cr<To  artificibus  regula  necella- 

. -*r-  . — = — — — — 


ria 


I N S T I T V £ N D A,  341 

da  cft  ,vc  opera  fua  iuxta  prs- 
artis  faciant , & vitis 
fpiti-malibus  fexaminatib  ope- 
i rum  Se  cogitationum  jieceffaria 
eft;  vt  re&e  viuanr , & iuxta  vir. 
tutis  prarfetiptum  fiam,  vitam 
inftituant;  Certe  cum  cellam  no- 

ftram  miindare  difponimuSipqus 

fordes  & immunditias  in  vnurn 
cumulum  congerimus,  vt  poitea 
extra  cellam  rejiciamus.  Sic  & 
confdentias  cubiculum  mundan- 
cium  ficut  pcenitentia  deli- 
tia  foraseiicitjita  & examinatio 
ia  vnam  locum  congerit;.  At  f 
per  chcfc,  -exercitium  deli<5la,  & 
defebtus  nofttos  non  videamus, 
& in  memoria  receptaculum  ad 
conrufonem  , ad  lacrymas , & 
ad  cemfeffionem  non  congrege- 
m^Sjifuomodo  foras  reiiciemu5> 
Apte  profecto  quidam  confcien- 
tia;  examen  fumorum  commo- 
riom  comparauitjvt  quemadmo- 
dum medicinae  ars  prius  benefi- 
cia alicuius,  pharmaci  humores 


Thrc 

nor.j 

40. 


342  De  vita  religiose  j 

comlw^t^poftea  pcrfequenj; 
tem  potionem  pellit : ita  Se  ®t*| 
fande  fpjritualiterque  viaendi. 
primo  per  examen  peccata  mo- 
net , & quali  2 fua  fede  extrahit» 
Sc  poftmodum  per  contritionem 
Sc  confdiianem  foras  eiicit-Huc 
effe  frudum  examinis  leremias 
expreffifle  videtur» cum  ait  •- 
Scrutemur  viasnoftras»  & qu x- 
ramus  i & reuertamur  ad  Domi- 
num. j-Qaid  enim  aliud  eft,  vias 
noftras  ferutari,  nili  mores»  affe- 
&us,opera»  verba»&  cogitationes 
1 dilcutereJQuideft  h®c  qu®rete, 

nifi  eadem  qualia  iimt , an  bona 
an  mala,  anperfedaan  imperfe- 
&a  , an  Deo  grata  an  inuda»  per 
examen  exquirere  ? Inde  autem 
quid  fequitur  ? Certe, vt  reuerta- 
mur  ad  Dominum,vrfciUcet  per 
veram  poenitentiam  c^s  indi- 
gnationem pedamus  * ipnuique 
amicitiam  &c  gratiam  impetre- 
mus. Difcuffio  ergo  conkientue 
ad  hoc  vabtvVt:peccata>^Q^a 
* " ^ de 


INSTIIVENDA.  343 


deteftemur , & male  admifla  lu 
geamus.  Sicque  fandus  Dauid 
le  ad  delidorum  Iliorum  deftru- 
dionem  incitabat:  Laboraui, 

inquit , in  gemitu  meo , lauabo 
per  lingulas  nodes  ledu  meum: 
Lacrymis  meis  ftratum  meum 
j rigabo.  ] Dixerat  prius : Con- 

uertere  Domine  , & eripe  ani- 
mam  meam;  faluum  me  fac  pro- 
pter mifericordiam  tuam.  ] qui- 
bus verbis  Dominum  depreca- 
tur , vt  iibi  priftinas  iniquitates 
ignofcat.  Vt  autem  veniam  con- 
iequar,  ait.gemitibus  & fulpiriis 
fatigabo  me  ipfum,  in  loco  quie- 
tis mea  delida  mea  recogitabo, 
& praxordia  mea  dolore  & de. 
iolationc  complebo.  Hax  nam- 
que via  eft,  6 Domine , vt  tuam 
I mifericordiam  fledam,&  ad  par- 
cendum & miferandum , tuum 
benignum  pedus  alliciam. 

Iam  vero  breuiter  huius  fre- 
quentis difcuffionis  neceflitates 
colligamus.  Prima  eftquodpec- 

ZJ~*~ 


pc»i,e. 

7- 


r,4. 


! 


344  De  vita  religiose  \ 

caca  detegit  , & lucem  ad  ea 
cognofcenda  ac  lapiendam  im 
percit.  Dum  enim  nos  ipfos  in- 
fpicere  , & mala  a bonis  teparare 
afluelcimus , a Domino,qui  fide- 
lis eft,  de  malis  vitandis,&  bonis 
jacendis , erudimur.  In  cuius  li- 
gnum Gedeon  [ cum  excuteret 
atque  purgaret  frumenta  in  tor- 
culari, vc  fugeret  ivladian , appa- 
ruit ei  Angelus  Domini,]  qui 
eum  Domini  volutatem  docuit, 
& ducem  ad  Madianitas  vincen- 
dos 6c  profligandos  conftituir. 
Tunc  quidem , 6 iufte,ad  fugien- 
dum Madian  frumenta  purgas; 
cum  ad  vitandos  diaboli  laqueos, 
folerti  confideratione  vita  tuam 
& mores  examinas.  Huic  autem 
operi  intentus  nuncium  Domini 
afpicis,&  ab  eo  dux  aduCrsus  ho. 
ftes  conftituerisjcum  lucem  coe- 
litus  immiiramad  mala  tua  co- 
' gnofcenda  fentis,&  ex  infpe&io- 
ne  eorum  ad  fletum  &ad  com- 
puniftionem , quibus  peccata  de- 
ftruun 


I N S T I T V E N D A. 


345' 


ftruuntur,incitarRQuid  eft  fru- 
mentum virga  cadere  , inquit 
Gregorius.nifi  reditudine  indi- 
ci j a vitiorum  paleis.,,  virtutum 
grana  feparare  ? Qui  ergo  iudi- 
cio  & examine  bona  fiia  opera 
aprauis  vel  operibus, vel  affecti 
bus , vel  adiacentibus  feparant, 
fe  ad  diuina;  lucis  irradiationem 
praeparant.  Dominus  in  extremo 
die  homines  iudicaturus , prius ; 
eorum  conicientias  difcutiet , & 
examine  manifeftabit , vtpofteaj 
bonis  pr^mia  cumulatiflima,ma 
lis  autem  acerbifUmas  poenas' 
exoluat.  Quare  & Paulus  ait; 
Nolite  ante  tempus  iudicare, 
quoad  vique  veniat  Dominus, 
qui  & illuminabit  abfcondita  te- 
nebrarum,& manifeftabit  coiilia 
cordium  , & tunc  laus  erit  vni- 
cuique  a Deo. } Tenebrarunde ft, 
peccatorum , detedio,  & conii- 
liorum  cordis  manifeftatio,  lau- 
dem a Deo  decernendam,  vel  vi- 
tuperationem  pracedit,quia  ipfa 


Greg. 
.?  mor. 
c.17. 


t.Co- 

rinth. 

45. 


Pfal. 

4M'- 


546  De  vita  religiose  | 

natura  diclante  nullus  ance  co- 
gnitam a juciice  caufam  judican- 
dus eft,nec  bonus  aut  malus  pro- 
clamandus. Ec  Dominus  per  os 
Dauidis  ita  peccatorem  alloqui- 
tur: Exiftimafti  inique, quod  ero 
tui  fimilis,  arguam  te,  & ftatuam 
contra  faciem  tuam.]  Multa,  in- 
quam ,mala  & fbgiciofa  perpe- 
trafti , & ego  ad  tempus  taeui,& 
diffimulaui»  & te  impunitum  di» 
,mifi.  At  non  in  perpetuum  tace- 
bo,ied  me  contra  id  quod  tu  exi- 
(limabas , admodum  tui  diffimi- 
lem  oftentabo , cum  flagitia  tua 
puniens,. me  peccatis  tuis  non 
oblectari , fed  indignari,  patefa- 
ciam. Vt  ver®  debitis  te  poenis 
afficiam  ,prius  peccata  tua  tuis 
oculis  confideranda  proponam, 
prius  vitam  tuam  fotdidilfimam 
penicillo  fapkntiae  meas  ante  te 
depingam, vt  te  ipfum  intelligas, 
& me  iudicem  iuftc  punientem 
agnofcas.  Idem  igitur  ordo, fi 
errate  nolumus , in  iudicie  ^ no. 

' ^-s 


INSTITVENDA.  $47 

Ricar. 
dc  fo- 
mnio 
Nabu* 
chod. 
c.22.  ' 

i 

bis  faciendo  tenendus  eflyvrt  fri- 
licet  antequa  nos  , vel  \t  reos  li- 
gemus  y vel  y t innocentes  ab/ol- 
uamus , gefta  Sc  cogitata  noftra 
folerti  examinatione  iudiccmus* 
Optime  ptofe&o  Ricardus  ait: 
Diuinitus  arguitur,  qui  diurna 
infpiratione  taftus  animus*  con- 
frietis propriat  accufatione  con- 
funditur. Et  quafi  contra  faciem 
propriam  prsuaricatrix  anima 
ftatuitur  * quando  in  foeditatis 
fiiae  confideratione  * contra  fe- 
metipfam  per  increpationem  f&- 
uire  videmur.  Affuetudo  itaque 
infciciendi  nos  ipfos,  & quafi  in 
obicuro  cordis  noftri  manendi* 

. caufa  eft,  vt  occulta  patefiant  * & 
qua*  prius  abfeondebantur  * ap- 
pareant. Colligat  ergo  intra  le 
ipfiim  pcrfe&ionis  amator , eni- 
.taturfe  ipfum  agnofcere*&  fua- 
rura  cogitationum  & aciionum 
intentionem  Sc  qualitates  de- 
prehendere * & fibi  lucem  affu- 
turam ad  hanc  vtiliflimam  fui 

1 ' P 6 

348  De  vita  religiose 

cognitionem, de  diuina  bonitate  J 
confidat.  Cuius  ope  ic  die  quod  1 
re  vera  eft  , indicabit , &c  quan-  j 
tumuis  perfectus , veriffima  hu*  | 
militate  defpiciet,quia  nunquam  j 
in  humano  corde  deerit,dum  hic ' 
viuimus  , quod  nos  ad  humilita- 
tem &c  fandam  compundionem 
prouocet,nifi  forte  vita  noftra  fe 
fub  velo  proprij  amoris  occultet* 
Secunda  neceffitas  difcuffio- 
nis  eft  5 quod  fine  illa  nemo  ( vt 
par  eft ) fixorum  erratorum  dete- 
ftationem  concipit. Nam  quis  ro- 
go,fuam  paupertatem, quam  non 
nouit  > vnquam  auerfatus  eft>; 
quis,  inquam  \ ob  plagam, quam 
non  fcntit , ob  infamiam,  quam 
penitus  nefcit , eft  dolore  com- 
motus ? Similis  aute  huic  eft, qui 
penitus  fuos  defedus  & miferias 
ignorat , qui  profedo  nunquam 
eas  lugebit, nec  cenfura  emenda- 
tionis abiiciet.Quomodo  autem 
mrn  ignorabit  defedus  fuos,  qui 
fua  interiora  non  refpicit^  qui 

- — {g- 


J I N S T I T V E N D A.  349 

t 

fe  non  examinat  , fe  non  dilec- 
ti t,&  qui  nunquam tquod  in  cor- 
de , & quod  in  manibus  geftat, 
aduercit.  Difcuffio  ergo  cofcien- 
tiae,  initium  falutaris  doloris  eft, 
5c  fan£tx  compunctionis  exor- 
diu , qua  cum  cafus  noftros  alpi 
cimus  3 ad  triftitiam  & detefta- 
tionem  peccatorum  incitamur. 
Poftquam  enim  conuertifti  me, 

ait  Propheta-,  egi  poenitentiam*, 

Iere, 

5c  poftquam  oftendifti  mihi,per 
cuffi  femur  meum.  ] Nam  licet 
nos  Deus  ad  bonam  frugem 
conuertat  , 6c  opus  hoc  conuer- 
fionisnoftrae  ei  afcribendum  fit, 
tanquam  bonorum  vniuerforum 
authori,tamen  cum  huius  operis 
cooperatores  nos  effe  velit  , ipfe 
incipiens  noftra  opera  non  ex- 

31.19 

cludit.  Quo  autem  ordine  con- 

>,•  . i 

. uertamur,indieat,dicens:  Poft- 

Iere. 

quam  oftendifti  mihi,  percuffi 
femur  meum,  } quia  prius  eft, 
culpas  noftras  attenta  difcuffio- 
ne  deprehendere ; & pofterius. 

debita 

5^0  De  vita  religiose 

iob; 

4*.$. 

4 

debita  poena  caftigare.  Denique, 
confufus  fum , & erubui : quo- 
niam fiiftiiiui  opprobrium  ado- 
leicentias  me  se*}  Ac  fi  diceret: 
Oftendifti  mibi,Domine,  pecca- 
ta mea , dum  fcrutabar  illa , & 
ipforum  cognitione  taftum  pu- 
duit me  talia  patrafle,&  probro- 
fis  adolefcentias  meae  afte&ibus 
firui ui fle. Vide, quomodo  pecca- 
torum cognitio,  quae  difcuilione 
obtinetur,  cor  noilrum  ad  com- 
punctionem & dolorem  impel- 
lat. Non  videbat  fe  patiens  Iob, 
& ideo  non  erubefcebat , immo 
quafi  penitus  innocens  de  fiiafe 
innocentia  iaCkabat  de  tantis 

miferiis  fibi  i Domino  illatis 
conque rebatur . At  poftquanx  fe 
ipfam  noua  quadam  & magis 
intima  reuelatione  conipexit , & 
fuam  vtilitatem  agnouit , queri- 
monias ponit , &c  vultum  pceni- 
tentis  affiimit.  Auditu , inquit, 
auris  audiui  te , & quafi  k longe 
cognoui  , nunc  autem  oculus 

meus_ 

> cernit  qtna  ei  ex  minima 
diflentit.  Totumque  illi 
fum  eft , quod  internae  re- 


meus  videt  te.  ] Id  eft , tuam  la- 
piendam, & caulas  mea:  percuf- 
lionis  & plagarum  percepi.Idcir- 
co  ipfe  me  reprehedo,  quod  tam 
audaciter  me  innocentem  dixi, 
me  fine  caufa  pati  pronnnciaui, 
& ago  poenitentiam  in  fauilla  & 
fcinere.  Eode  quidem  modo  cum 
propriam  confckntktn  non  vi- 
demus, nos  iuftos  & aliis  melio- 
res dicimus : cum  vero  eam  per 
examen  dilcutimus , tunc  mife- 
ros  & peccatores  indicamus.  Et 
| quanto  le  quis  minus  videt , in- 
; quit  Gregorius,  tanto  fibi  tninfe 
1 dilplicet:&  quanto  maioris  gra- 
tiae lumen  percepit , tanto  am- 
plius reprehenfibilem  le  efie  cog 
jnoicit.  Cum  enim  intrinfeeus 
i fiibleuatur  per  omne  quod  eft,ad 
I eam,quam  fuper  le  conlpicit*  re- 
gulam congruere  nititur, Et  < 
adhuc  humana  infirmitas  prae 
pedit  3 
parte 

onerofumeft , qu 


Grig, 

mora, 
* t 


3 J2.  De  vita  religiose 


p C-S9- 
4. 


Aug. 

ibid. 


PC-S9 

S*. 


gu Ix  coueniens ,11011  eft.JSic  ille. 

Hanc  etiam  efle  confuetudi- 
nem  Dei  , vt  nos  per  cognitio- 
nem peccatorum  ad  compuCtio- 
nem  & poenitentiam  trahat , re- 
gius Propheta  non  tacuit:  Com-. 
mouiftfrfnquit,  terram,  & con- 
turbafti  eam  ;fana  contritiones 
eius, quia  commota  eft.]  Interror 
gat  eo  loco  Auguftinus,quomo^ 
do  conturbata  eft  terra?Refpon- 
ciet  autem  fibi  ipfi : Confcientia 
peccatorum.  Sapiens  quidem  & 
vera  refponfio.Cum  enim  homo 
iri  corde  fuo  deli&a  8c  peccata 
inuenit , qua^  antea  ignorabat, 
tunc  dolore  compungitur,  triffe 
tia  commouetur , timore  turba- 
tur , vt  a Domino  gratia  fanetur. 
Ipfe  enim  pugit,vt  mulceat,  mo- 
uet,  vt  quietet , turbat, vt  turba- 
tum prx  compunctione  animum 
a malis , quorum  caufa  turbaba- 
tur,eripiat.  Denique,  [ oftendifti 
populo  tuo  dura,  potafti  nos  vi- 
no compunCtionis , dedifti  me-j 


tuen 


institvenda.  3 53 

tuentibus  te  fignificationem  , vt 
fugiant  a facie  arcus.}  Quia  dum 
nobis  , Domine  , duritiam  no- 
ftram  & proteruitatem  oftendis, 
vino  compunCtioms  reples ; & 
Aim  compunCtione  commoues, 
indicium  tribuis  , quod  nos  a fa- 
cie arcus,  id  eft,  a poenis,  quibus 
fumus  digni , liberabis.  Si  autem 
nos  non  difcuteremus  , nec  pec- 
cata noftra  videremus  , nec  com 
tritione  commoueremur  , fine 
qua  nunquam  erratorum  ve- 
»am  impetrabimus.  Spiritus  , 
ait  Ezecniel,  leuauit  me  , Sc  af 
/umpfit  me  , Sc  abi)  amarus  in 
indignatione  fpiritus  mei.  ] In 
quemnam  locum  Spiritus  Dei 
initum  effert  ? Puto  , quia  in  lo- 
cum quietis  Sc  pacis,  vbi  & Dei 
bonitatem  , & fuam  imbecillita- 
tem , multiplicefque  defeCtus 
agnofcat.Et  vndenam  eum  aflu- 
mit  ? Exiftimo,quia  a curis  terre- 
nis  , & a fieculi  folicitudinibus, 
vt  vna  fit  ei  cura  , vna  folicituda 

Bxcc. 
3.  14- 

fe 

i 

!| 


'i' 


m 

i 

IM 


354  De  vita  religiose 

feipfum  noiccrc,  feipfum  a malis 
purgare.  Ibi  amaritudine  reple- 
tur,dum  le  minus  purgatum,mi- 
nus  feruidum  inuenit.  Ibi  ad  ner- 
st is  iemetipfum  indignatur^  ex. 
eognitione  fui  ad  indignationem 
iuftam  tranfit  aduersum  fe,  & ex 
dolore  & indignatione  ad  fpem 
diuime  rniferacionis,ad  tranquil- 
li ratem  mentis , & ad  percipien- 
dam coeieftem  eonfolarionem 
afcendit.  Nam  & ftatim  Prophe- 
ta fubdit:  Et  manus  Domini  erat 
mecum,  confortans  me.  ] Eos 
enim  manus  Domini  recreat , & 
reficit,quos  ex  cognitione  quo- 
tidianorum defe&uum  compun 
dos  & delolatos  reperit. 

Maneat  igitur  , confcientia: 
difcuffionem  efle  compundio- 
nis  originem  , & fandi  moeroris 
matrem,  quo  ad  confolationem 
paramur,  & veniam  erratorum 
promeremur.  Hanc  vtilitatem 
examinis  non  filuit  Cliryfofto^ 
mus,qui  ad  illud  faciendum  fide- 
les 


INSTIT  V EN  D A.  3 55 


les  exhortans,  fic  ait : Eccc  ha- 
bes codicem  , vbi  fcribas  quoti- 
die expenfuiTU  Habeto  codicem» 
confcientiam  tuam  , 8c  fcribe 
quotidiana  peccata.  Quando  ac- 
cubueris fuper  ftratum  tuum , & 
nerafiiem  infefttim  pateri s ,ante- 
quam  veniat  tibi  (bmnus,  profer 
in  medium  confcientiam  tuam, 
& reminilcere  peccata  tua,fi  quid 
in  verbo  , feu  in  fafto  , vel  cogi- 
tationepeccafti.  Hoc  enim  dicit 
Propheta : Irafcimini,&  nolite 
peccare  ,,  quae  dicitis  in  cordibus 
veftri$,in  cubilibus  veftris  com- 
pungimini. ] Per  diem  non  ha- 
buifti  tempus , fed  obferuiifti  in- 
dici tuo,& miuft&um  negotium, 
Sc  confabulatio  amicorum  * & 
domeftica  neceffitas,  & filiorum 
fcura,8£  vxoris  folicitudo,  & mi- 
litia timor,&  ceterarum  te  mille 
rerum  circumdederunt  caufe. 
Quando  in  ledulum  tuum  vene- 
ris , vt  fopori  membra  concedas, 
8C:  tranquillum  portum , nemo 


tibi 


De  vita  religiose 

tibi  mole  Itus  eft , nemo  puifit 
Dicito  m corde  tuo  & anima 
tua:Expcndimus  diem,- 6 anima, 
quid  boni  fecimus , & quid  mali 
operati  fumus  ? Et  fi  quid  boni 
fecifti , gratias  age  Deo : fi  quid 
mali , de  cetero  ne  facias.  Ec  re- 
miniicens  peccatorum  tuorum, 
effunde  lacrymas  , Sc  poteris  in 
ledtulb  tuo  pofitus  ea  delere. 
Roga  Deum  r uuin,&  fic  pbrmiti 
te-  animam  tuam  fo parari,  Con-*- 
fe  (fu  £ peccata  tua, facito  tibi  met 
ipfi  rationem , &c  ora  mifencor- 
diam  Dei , & intienies  requiem. 
Quid  grauejaut  quid  moleftUftj 
eff  pbfitum  v-iii  le&o  quotidiana' 
deflete  peccata?  Cum  reputare 
tibi  coeperis , tanqnam  in  eqUUt 
1 eo^fur^d^d^b^raticwaes 

mrnmra&i 
to  ea  ii  - PtoptMie  tibi  -ximtmni 
gehtumie^uperdiicito  ei  fe&ut# 
i61um  non  habeiitem  dolorem.1 
Iitdiciiim  focito  tibimetipfi'  ter- 
ribile, leiiiovem  pr^para  ConfeA 

fio 


I N S T I T V E N D A.  3J7 

| fionem  cogitatuum  tuorum  , y t ; 
non  in  futura  die  ignauior  fis  ad 
perlcxutanda  peccata.]  Hadlenus 
ille»  Vide  igitur,  quo. modo . exa- 
minatio. gonicientire  compun- 
dHonemexdr  at,  animus  com- 
■ punitus  antea  culpatum  ftimulis 
perturbatus,  iere  ni  tat  em  & laeti- 
tiaminueniat! 

Hinc  autem  oritur  tertiadif- 
cufii bnis  neceilicas  , quod  fine 
ilia  eomunirer  culparum  noftta- 
rum  remiffionem  nequaquam 
coiifequimur.DixijCommuniter: 
quia  aliquando  homo  peccati 
ciiiui dam  oblitus  > illius  veniam 
airequitur,  dum  de  aliis  dolet,  & 
poenitentia!  Sacramento  le  fub- 
iicit^^fi  illius  pedati  obliti  me- 
iiiiniiretjetiam  illjid  deceftaretur. 
At  fi  legem  a Deo  latam  infpi-* 
damus,  illud  peccatum  fine  gra- 
ue , fiue  leue , nobis  remittitur, 
quod  vera  deteftatione  & odio 
profequinnudlkd  vero  detefta- 
m ur,  quod  a nobis  patratum  eile 

CQ 


358  , De  vita  religiose 


pfci. 

i8.ii. 

Luc.7 

Greg 
hom. 
*$•  in 
Euag. 


cognofcimus  , quod  in  recelFu 
mentis  noftrse,  attenta  confcien- 
tiae  difcuflione  deprehendimus 
Maria  Magdalena  prius  (ui  cor- 
dis foeditatem  afpcxit,  deinde  ad 
pedes  Domini  Heuit,  & fuas  ini- 
quitates doluit , 6c  tandem  ve- 
niam impetrauit : & verba  illa, 
[ dulciora  fuper  mei  & fauum, } 
Dimittuntur  tibi  peccata  tua,] ex 
ore  Domini  miferentis  audiuit. 
De  qua  Gregorius  ait:  Quia  tur- 
pitudinis fuar  maculas  aipcxit , 
lauanda  ad  foiitenvtaifericordia? 


cucurrit.]  Si  autem  maculas  fuas 
non  afpexifler,  abfque  dubio  ad 
balneum  milerationum  Domini, 
quo  mundata  eft  , non  venillet. 
Si  ergo>6  iuile,  a quotidianis  de- 
fectibus mundari  Cupis , eos  per 
* compunctionem  deteftare,fi  de- 
teftari  vis, ea  prius  pet  examen 
cognofce : quia  ficut  nemo  bo- 
mim5quod  nefcit,  diligir$ka  ma- 
lum, quod  ignorat , odio  habet. 

Ex°d  Mofes  mifit  manum  in  finum,& 

4.d.  


pro 


m mittimus, &; 
confcientiam  propriam  difcuti- 
mus , lepram  noftrarum  culpa- 
rum in  lucem  proferimus.  Re- 
traxit iterum  in  linum, & protu- 
lit, 8c  iam  non  lepra  candentem, 
fed  mundam  afpexit : quia  dum 
nos  in  ailidua  'examinatione  de- 
fectuum exercemur , tandem  ab 
eorum  forde  mundamur.  Ille 
enim,(inquit  Humbertus ) quem 
de  mari  mundi  Dominus  ad  re- 
ligionem alFumplit , manum  in 
linum  mittit , quando  in  corde 
operationes  fuas  difcutit,in  qui- 
bus in  principio  lepram  peccati 
deprehendit , fed  infpe&ionem 
illam  frequentando  , tandem  ad 
puritatem  operum  peruenit.J 
Merito  ergo  conlcientias  dilcul- 
fionem  balneo  fimilem  eife  dixe- 
rim, qua  cum  maculas  noftras 
cognolcimus,&  plangimus.  Do- 
mini miferatione  mudamur.Iam 
nemo  non  videt  , conlcienthr 


Hu  ro- 
be rt. 
lib.  2 « 
de  eru 
dit.rc- 
ligiof- 
p.J.C. 

3» 


360  De  vita  religiose 

examen  ad  mentis  puritatem  ne- 
ceflarium  e(fe  , quod  6c  peccata 
noftra  pandit , & ea  iam  cognita 
plangit  , & dum  fletu  purgata 
furit,  Dominus  *qui  emundatio- 
nem noftram  impense  vult , be- 
nigne remifiionem  impendit. 

'De  Examinis  multiplici  vtilit*te . 


iliorum  afliduum  vfiim  impel- 
lat. Vnde  cum  hxc  confidentia* 
examinatio  , atque  difcuffio  tam 
neceflaria  fit  ad  vitam  fpiritua- 
lem  prouehendam , non  poteft 
non  plurimis  frudibus  abunda- 
re,quos  ex  eafpiritualesviri  tan 
quam  ex  bona  arbore  quotidie 
. decerput.  Dum  autem  hanc  rem 
meditabar  , videbatur  quidem 


19  v yc.  vicani  ium 

Q admodum  neceflaria. 


Cap.  IX. 

! V a ad  vitam  fum 


efle  etiam  folent  mul- 
tiplici y tilitate  refer- 
ta, vt  ha?c  multiplex  vtilitas  ad 


mihi 


INSTITVENDA.  1 

i 

mihi  huius  difcuffionis  neceili- 
tas  magna  , & vtilitas  manifefta. 
Neceffitas  eius  eximia  eft , fiqui- 
dem > fi  ad  peccata  grauia  refera- 
tur , initium  eft  remiffionis  eo- 
rum. Nam  8c  peccatores  horta- 
mur, vt  peccata  fua  ferio  recogi- 
tent , 8c  confcientias  fuas  dili- 
genter examinent  , quo  poffint 
iniquitatum  fuarum  grauitate 
per(pe<fta  , vere  illas  deteftari,  & 
Sacerdoti , vt  ab  eo  remittantur, 
per  confeflionem  exponere.  Si 
autem  ad  peccata  ieuia , Sc  de- 
fedus  applicetur  , etiam  eft  re- 
rniffionis  eorum  exordium  , & 
praefentiffimum  ad  emendatio- 
nem remedium.  Quja  non  de- 
teftamur , nec  a nobis  repellere 
curamus , nifi  quae  mala,  & per- 
fedioni  , quam  cupimus  , ad- 
uerfantia  elle  deprehendimus. 
Vtilitas  vero  manifeftiffima  eft, 
quam  non  folum  viri  fiandfci,  non 
folum  Chriftiani  homines, fed  & 
gentiles  Philofophi  dudtu  ipfo 

C> 

I \$6i  Pe  vita  religiose 

naturae  inftr  udi  prodiderunt.  Et, 
i vt  nunc  Senecam  & Plutarchum 
'Pytha-  omittam  , certe  Pythagoras  car- 
goiras.^  minibus  elegantiffimis  hanc  dif- 
cuffionem  confcientiae  deferi- 
pfit.  Quorum  fenfus  eft,Quem~ 
que  priufquam  ad  fomnuin  ie 
componat,debere  diurnas  actio- 
nes difcutere,&  in  eis  tria,  nimi- 
rum in  quo  tranfgreilus  iit,  quid 
fecerit,  & quid  minus  perfedum 
reliquerit,  obiemare.  Sed  ingra- 
tum non  erit  hos  veifus  a Poeta 
Latino  Latine  redditos , lege- 
re^ admirari.Iile  iic  ait: 

Non  prius  in  dulcem  de  elina  m 
lumina  fomnuin , 

Omnia  quam  longi  reputauerii 
atta  diei: 

Gjua  pr£teYgrcjfus>c]Md gejlnm  in 
tempore , quid  non? 

Cur  ijiifatto  decus  abfuit  ^aut  ra- 
tio illi ? 

Gjujd  mihi  pr auritum  ? cur  hac 
fintentia  [edit? 

G\mm  melius  mutare  fuit?  mife* 


1 


ratus 


I N S T I TV  E ND  A.  $6 3 
ratus  egentem'*, 

Cur  aliquem  fracta  verfsnjt  men- 
te dolorem f 

§}u}d  volui > quod  nolle  bonum  fo- 
rep  Vtilejooneflo 

Cur  malus  antetuli  ? num  dicio y 
aut  denique  vultu 

Ferfmtlus  quifquaw'1  cur  me  na- 
tura magis  quam 

Difciplina  trahit  tfic  diCta,  & f a- 
tla  per  omnia 

1 ng rediens ^ortuque  a vefpere  cum 
ita  remittens, 

Cjfenfus  prauis  dai  palmam  y & 
pramia  redis* 

Quis  iam  neget  viilitatem  huius 
difcuffionis  eile  manifeftiiTuua, 
quam  vel  cxci  viderunt  > ideft. 
Ethnici  fola  ratione  naturali  de- 
coracinam  fubtiliter  explicarunt? 
Praeterea  igitur  quse  cfida  funt, 
alias  huius  exerciaj  v.tilicates* 
& alios  riiatiiiTimos  fmdus  ape- 
riamus, 

Vtilis  eft  confcienti^  quoti 
j diaufi  dilctiffioad  vitia  deflrueu- 


pf.  17 
36. 


364  De  vita  religiose 


da ; quia  dum  mens  infpiciendo 
feipfam,fibi  viria  ineffe  cogno- 
fcit  , dum  ea  luget  Sc  deteftatur, 
fe  ad  pugnam  accendit , & pu- 
gnando eadem,  quibus  fubdeba- 
tur,  vitia  proftemit.  Nefcio  an 
hunc  difcuffionis  frudum  apte 
ex  Regio  vate  collegerim.Difci- 
plina  tua , inquit,  correxit  me  in 
finem  :&  difcipiina  tua  ipfa  me 
docebit.]  Quaenam  eft  difcipiina 
atque  eruditio  Dei  ? Nonne  illa, ; 
qua  docet  anima  feipfam  agno-  j 
icere,  & bona  fua  ac  mala  diicer- 1 
nere  ? H xc  , inquam  , docet  me,  ] 
Domine  , quomodo  in  omnibus 
me  gerere  debeam  >quomodopo  ' 
tero  rede  conuerfari  inter  ho- 
mines , & me  vfque  ad  finem  vi- 
tae impollutum  cuftodire.  Hac 
autem  difcipiina  eruditus , fer*- 
uenter  ad  metam  perfedionis  I 
progredior , quia  dilatafti,  latofi-  ‘ 
que  fecifti  greflus  meos  fubtus 
me , & nonYunt  infirmata  vefti- 

giamca.Quomodo  eiiim  infirmi 

““  - 


IN-SXITVEHDA.  3 6$ 

& imbecilles  erunt  pedes  mei* 
quos  tu  ad  currendas  vias  tuas 
auxilio  tuo  roboras>&  neceffi  ta- 
tis currendi  notione  confortas? 
Sic  ergo  notione  vitiorum  ac 
hoftium  raeoru , quibus  fubdor, 
indignatus,  &c  auxilio  tuo  robo- 
ratus, Perfequar  inimicos  meos, 
& comprehendam  illos,  dcnm 
conuertar  donec  deficiant.  Con- 
’ fringam  illos  > nec  poterunt  fla- 
re; cadent  fubtus  pedes  meos,  ]Si 
autem  prius  eos  per  difciplinam. 
non  cognouiffem , vtique neque 
’ ad  ner  sus  illos  pugnaljern,  neque 
vfque  ad  difie&ionem  eoru , eos 
fui  flem  perfeqmnus.Nec  mirum 
quod  noiirorum  adluum  cogita- 
tioniimqme:  difcuffic^ad  euerten- 
da  vitia  valeat , fiquidem  vel  fo- 
lum  initium  eius  appetitus  inor- 
dirutos  comprimit,  & vitia  ipfa 
infirma  reddit  & imbecilla. Quod 
Ricardus  Vidorinus  lignatum 
putat  in  illa  mirabili  auerfione 
Iordanis,  vt  filij  Ifrael  eiusalueu 


Pf.38. 

19- 


Io  fu  e 
f.14. 


;•  Ricar. 
flib.de 
J exter 
| minat. 
I mali. 

p.2.  C. 

4‘ 


366  De  vita  religiose 

ficco  veftigio  tranfirent.  Ingref- 
(is  namque  Sacerdotibus  Iorda- 
nem 5 & pedibus  eorum  in  parte 
aqua?  tin&is,  fteterunt  aqua?  de- 
fcendentesd n loco  vnoi&  ad  in- 
ftar  montis  inturnefeentis  appa- 
re bant.Qmcl  eft,$acerdotes  Ior- 
danem -ingcedi,mfi  inueftigatio- 
nes  noftras, cordis  noftri  profun- 
dum intrare  ? Quid  eft3  pedes  a- 
quis  tingi, nifi  ex  praecedenti  co- 
gnitione feu  inneftigatione  affi- 
ci ? Et  quid  erit, aquas  regr-edi,& 
alueum  ficcum  relinquere , nifi. 
prauas  confuetudines  noftras  fu- 
gere, 6c  robur  quo  nos  infefta- 
bant , amittere  $ Sed  iam  ipfum 
dotkorem  venerabilem  audia- 
mus.Debemusdnquit,  cordis  in- 
tima perferutando  eoufque  fal- 
cem in  aquas  defeendere,  3 c a- 
nimum  noftrum  fuper  erroris 
noftri  > confiderationem^  in  ad- 
mirationem 3c  ftuporem  con- 
uertere.  Nam  hoo  ipfum,  quod 
comptehedere  poffumus  de  flui 
titiisj 


fidis  Sc  erroribus  noftris5puto 
pofle  fufficere  nobis  in  tantum, 
vc  Iordanis  curfus  leu  impetum 
vitro  cohibeat , & nutu  fponta- 
ntQ  in  pbfteriora  recurrat, prlfti- 
nae  conhieaidinis  deuia  damnans 
atque  deteftans,  morum  ftiorum 
lapiam  iponte  coercens , 3c  in 
contraria  dirigens.  Puto  quia 
tunc  temporis  Prophera  fuper  a* 
quas  Iordanis  in  colligentiae  fuae 
arcam  leuauerat,eum  generalem, 
nec  de  flit>  tantum,  fed  de  quoli- 
bet corde  humano  fcntendam 
^proferebat : Vniuerfa  vanitas 

omnis  homo  viuens.  ] Videbat 
quorfum  Iordanis  fluenta  curre- 
rent, cum  per  increpationem  ex- 
clamaret : Vfquequo  [diligitis 

vanitatem,&  quaeritis,  menda- 
ciumfjVidebat  vbi  curfum  futim 
terminaret,&  quod  in  mare  defi- 
ceret, cum  diceret  j In  imagine 
pertranfit  homo  , fed  & fruftra 
conturbatur.]  Profunde  pedes in 

aqua  tinxerat , cum  in  hanc  ad- 

' ^ — 


Pfal. 
38 .6. 


PM.4J 
*'  * 


\ 


Ili 


1 


pr7i 

*5* 


368  De  vita  religiose 

mirationis  vocem  erumperet: 
Quid  enim  mihi  eft  in  coelo,&:  a 
te  quid  volui  fuper  terram?  ] Pu- 
to quod  ad  hanc  pedum  intin- 
ctionem, confiderationifque  ad- 
mirationem, Iordanis  ima  defi- 
jderiorum  deferens , in  fuperiora 
redeat,  fontemque  repetat,  in 
tatitum  vt  dicat:  Renuit  confo- 
lari  anima  mea , memor  fui  Dei, 
Sc  deledlatus  fum.JHa&enus  Ri- 
carduS.  His  myfticis  fimilitudi- 
nibus  inteiligimus  quantum  va- 
leat diligens  fui , Sc  attenta  dif- 
cuflio,  quae  dum  noftra  mala  de- 
tegit , & ad  odium  eorum  men- 
tem transfert  , & vitia  ipfi,  quas 
noftri  dominabantur, vincit, at- 
que profternit. 

Vtilis  eft  etiam  haec  conferen- 
das difcuffio  ad  virtutes  inferen- 
das. Nam  ficut  ftudiofus  ali- 
cuius artis  frequenti  infpe&ione 
operis  fui  feipium  emendat , & 
ex  principiis  fatis  exilibus  ad 
magnam  tandem  perfe&ioneni 

illius 


I N S T I T V E N D A.  $ 6? 

illius  arcis  peruenit;  fic  dum  vir- 
tutis cultor  adiones  Tuas  quoti- 
die examinat , & hanc  vt  pra- 
uam  deipicitjhanc  vt  minus  per* 
fedamexpolit,hanc  yt  non  con- 1 
u^niemi  tempore  praeditam  in 
aliud  tempus  reiicic , non  multis 
menfibus  in  magna  ie  virtutum  1 
pcrfedionc  conllituit.  Illud  au-  • 
it^m  elle  praeftantiilimum  me-,! 
dmfri  acquirendarum  virtutum,  i 
Bonauentura  manifefte  docet, ' Bona 
j cuius  haeciunt  verba:  Scientiam,  jj."[pe 
' q«3t  ad  inftjtutionem  rede  & a.c!i. 
i npneftc  viueitdi  pertinet,  multis 
tnodis  i hominem  colligere  & 
comparare  fibi  oportet , partim 
ratione,  partim  dodrina,  partim 
exemplo  , partim  meditatione 
laftdMJIlh  Scripturarum,  partim 
aflldiiaJnfpedioine  operum  & 
naorum  fiioru.  Hoc  nouiffimum 
maxime  fortaifis  prae  caeteris  ne- 
ceiTarium»  vx  fic  fcilicet  homo  in 
©«mibus  operibus  filis  fit  cir- 
cunfpedus  & prouidus , & quo-  ! 


a* 


Cant. 

£.10. 


37°  De  yita  religiose  1j 

tidkm.  diicuflione- -cogi  tatiofre-s, 
loquurianes  pariter  7 & fa&a 
iua  apud  feraecipfum  examinet.  : 
Sapientes  feraper  quippe  acendo 
difcunr,  dc  per  exercitium  bono 
EEimoperuiir  quotid  i anis  profo 
ftibtis  in  maiorem  virtutis  agni- 
tionem excrefcun&Per  experien- 
tiam namque  eorum > quar  fa- 
ciunt , ad  ea  > qum  poftea  ageiida 
fuerint,  cautiores.  Eunt,] Addioc  , 
ergo  a Domino  ad  quotidianam  ; 
rtikuffionem  monemur  > vt  vir- 
j tutes  in  nobis  prouehi  ftntia- 
musvVoxfponfi  eft  : : -Deftendi 
in  homini  nucum  , vt  vidbrem 
poma  conuallium,&  infpicerem^i 
fi  floruifiet  vinea  > & germinat  i 
fent  mala  panica.  j Deicendit  ii-'  f 
le  cum  nos  defcenderc  facit;  de- 
fccndimus  autem  in  hortum  riri^ 
cummeum  intimum  noftri  cordis 
ingredimur  , in  quo  ad  fimiliru- 
dinera  nucumy  virtutum  frustis 
dolore  & abnegatione  tanquara 
cortice  prote&os  poflidemusJbi  j 

^ poma*  ' 


I N S T I T V E N D A.  3 7 1 

poma,&  botros  vuae,&  omnium 
arborum  fructus  mfpicimus,  > vt 
arbores  excolentes  in  ipforum 
frti&uu  perfectione  crefcamus. 
Virtus  ergo  noftri  cordis  infper' 
ctione  3c  difcuffione  crefci t,& 
dum  fuperfiua  putamus-  & ab- 
fcindirous , mens  noftra  omnem 
conatum  in  bonis  promonendis 
impendit* 

Vtilis  eft  deinde . confcientia? 
difcuffio  ad  quietem  animi  com- 
parandam , quia  ille  dum  mala 
luget,  & nihil  quod  mordeat  aut 
perftrepat,  in  confcientiaiua  re- 
linqurtj^ieceilarib  pacem  & tran- 
quillitatem inducit.  lob  pacem, 
cordis  fui  habere  arbitrabatur,1 
quado  dicebat:  luftificationern 
meam , quam  coepi  tenere  , non 
deferdm , nequeenim  reprehen- 
dit me  cor  meum  in  omni  vita 
raea.]Quia  inquam  a corde  meo 
nonreprehendor,quod  diligeter 
excuffi  &emundaui  > ideo  mili- 
tiam & fan&itatem>&  ex  ea  pro- 

I cfT~ 


1 

372  De  vita  religiose 

i 

acniemem  . animi  tranquillita- 
tem nunquam  de  fer  a mi,  nec  men- 
tem pacatam  dimittam.  In  hoc 
eodem  fenfu  interpretatur  Gre- 
gqrius  illud  eiufckm  Iob.  JEt.de- 

Greg. 

foffus  fecurus  dormies  , quia  qui 
cor  ilium  difcuffione  eiFodiurir, 
vt  illicita  a fe  per  deteftationem 
abiiciant,pacatum  fomnum,idcft 
fecuritatem , acquirunt.  Verba 

lib-io 

fara&i  doloris  funt:  Vnde  fan- 

C.  II. 

viri  animorum  fuorum  late- 

i 

bras  perfcrutari  non  delinunt  > 
fefeque  fubtiliter  indagates,  ter- 
renarum rerum  curas  abuciuut, 
Sc  dfbffis  plane  cogitationibus, 
cum  nallo  fe  reatu  criminismor- 
deri  deprehendunt,  veljut  mitra- 
to cordis  apud  fe  fecuri  requie- 
Icunt.  Latere  quoque  ab  huius 
mundi  anibus  appetunt,:fempeE 
fua  confiderant , &.cum  loro  re-^ 
giminis  minime  conftmngumiir, 
'indicare , qme  aUena;funt>iecu- 
■fant.  Defodi  ergo  fecutjLdor- 
rnijmt , quiaidumjfuaiihdrnafvi- 

: 

'j  <>  gilan 

INSTITVENDA.  375 

1 

gilanter  penetrantja  laboriofis  fe 
huius  muudi  oneribus  fub  quie- 
tis otio  occultant.  ] Profedto  hi, 
qui  fe  diligenter  difcutiunt , & 
fua  interiora  inueftigant , fecuti 
quieicunt ; quoniam  nihil,  quod 
fecuritatena  tollat, intus  in  corde 
manere  permittunt.  Sicuc  enim, 
qui  domum  fuam  ante  fomnum 
Scrutati  funt , & nec  furem  nec 
hoftem  absconditum  imiene- 
runr,aut  ii  ijaueneruntdn  malam 
rem  abire  fecerunt , quiete  dor- 
miunt: ita  qui  antequam  mem- 
bra iua  ad  quiesem  componant, 
latebras  fid  cordis  icrqcan,t,ur  * de 
quidquid  in  eis  vitiofiim  autiim- 
perfe&um  inueniunt  , lactymis 
& compuo«Skk>ne  expellere  cm 
rant,tranqudlam  noftemdmo  & 
quietam  mw*  fibi 
Ax  e coutrd , non  finitur  Jiomo 
quiefcere  ingruente  bello  : quia 
dumhoftes  non  vincimus  & rq- 
pellimusljjieqe^tip  efirum  ifB-- 
pugnatione  tnrbain«;r. 

Eccl. 

8.$; 

• 

Prae 

Prou, 

12.15. 


Iufti- 

nian. 

li- 
gno vi 
tae,tit. 
depru 
dent. 
c.6. 


374  De  vita  religiose 


Praeterea  vtilis  eft  confcientiae 
difcufllo  ad  prudentiam  aiqui- 
reiidam.  Nam  qui  feipfum  in- 
ueftigar,  & fuorum  operum  tum 
initia, tum  fines,tum  circumftan- 
tias  fcrucatur,fic  difcit>quomodo 
fibi  deinde  viuendum  iit , quae 
agenda  fint  , & quae  vitanda. 
Via  ftulti , inquit  Sapiens , reda 
in  oculis  eiusrqui  autem  fapiens 
eft^audit  confilia.]  Quare  ftultus? 
quia  confilia  non  fufcipit , quia 
fuae  confcientiae  monitiones  non 
audit , fola  externa  virtutis  facie 
contentus  . Sapiens  vero  non  tan- 
tum confiliis  amicorum  aurem 
praebet , fed  etiam  a feipfo  quafi 
confilium  requirit  > dum  a pro- 
pria conficientia  approbationem 
fuarum  adionum  expofcit 
ideo  fapi£s  nominaturi  Laurcur 
tius  fane  Iuftinianus  hanc  efle 
viam  aflequendae  prudentiae  his 
verbis  expohiit  :Redi  igitur  per 
confiderationem  ad  cor  tuum, 
quiiquis  es^  qui  fapientiam  Sc 


pru  * 


i N S T I T v £ N D A, 


m 


j:  J-rdden-tiaiTir  cupis  adipifci;  Dif- 
! dite  affidue  teipfum,  confidera 
vnde  venis,quo  vadis,  quomodo 
viuis , quantum  quotidie  profi- 
cis, quantum  deficis , quibus  co- 
gitationibus mkgis  incurfaris  , 
qualibus  affedtibus  frequentius 
tangens, vel  quibus  tentationum 
machinis  a maligno  fpiritu  ma- 
gis impugnaris.  Quia  eo  certius 
& citius'  ad  culmen  prudenticT 
proficiens  f qub  flatum  interioris 
hominis  confiderando  plenius 
cognofces.  ] Haec  veriffima  funt. 
Nam  pr  fidentia  Iri  agcndi$,agcn- 
dorum  confideratione,&  difqui- 
fitione  gignitur  , vnde  & pru- 
dentia in  rebus  fpiritualibus  fpi- 
ritus  rioftri  \8c  rerum  fpiritiia- 
dium  irifpe&ione  6c  difcuffione 
retinetur.  Hanc  autem  praeftat 
confidentiae  examen , quo  men- 
tem noftram  affidue  reuolui- 
mus  , quid  in  ea  latedt  infpici- 
riitiS , quae  profectus  aiigmenta 
fecerimus , Vel  quae  detrimenta 

fu 


fuftinuerimus , aduertimus.  His 
prudentiafpiritus  crefcit,&  quif 
'que  feipfum,  & alios  dirigere,  & 
gubernare  difcit.  Habemus  ex 
his  , con.fcientiae  difcuffionem 
efle  omnium  peccatorum  & im- 
perfe&ionu  boftem,  & omnium 
virtutum  , & bonorum  ipiritua- 
lium  originem:quare,qni  in  ani- 
mo habet  ad  culmen  perfe&iq- 
nis  aicendere , aflidue  d^H*  fe- 
ipfum hac  ipirituali  exercitatio- 
ne purgare. 

Qua  funi  adducenda  ad  examen. . 

Cap.  X. 

Xposita  difeuijiqnis 
coniliepfhp  tpm  ne- 

fequicurvt  ejus  raate- 
rwn,circa  quam  verfetur,  expo- 
naraustquae  fcilicet , difcjjtienda 
ac  examinanda  Aiflt  y&cenfura 
hiiius  ipiritual^  ipdjgjj  .cqjaa- 
genda.  Jd  autem  vt  noitunj 


INST  IT  V E N D A.  377 

vifiim  eft  hoc  confidentiae  exae 
men , fagenarmilfae  in  mari,  ex 
omni  genere  pifcium  congre- 
ganti , comparare.  Mare  fit  vita 
noftra  &:  conuerfatio  noftra : 
j mare  amaram  doloribus , ango- 
ribus , triftitiis  , peccatis  : mare 
profundum,  & inferutabile  in- 
tentionum , & affedrionum  ob- 
fcuritate,  adeo  vt  dicat  leremias: 
Pratium  eft  cor  hominis  , & in- 
fcrutabrle.)Mare  tandem  incjuie 
tum  cogitationum  Sc  curarum 
multitudine.  Pifces  huius  maris 
magni  & fpatiofi , funt  actiones 
noftra  , tum  quas  interius  cogi- 
tando > St  defiderando  elicimus, 
tum  qua’  exterius  loquendo , vel 
faciedo  aliquid  operamur.  Pilees 
boni,  quos  eligimus,  a&iones 
bonas : pifces  mali,  quos  foras 
mittimus,  adtiones  malas.  Sagena 
autem  ( vt  coepimus  dicere)  exa- 
men , fiue  difcuffio  confcientias 
eft,  qua  a&iones  noftras  colligi- 
mus^ quali  libere  per  mare  va- 

gan 


Iere. 
17. 9. 


) 


37S  De  vita  religiose 


Hug  o 
5.  de 
clau  ft. 
anim. 
e.  6. 


gantes , in  notham  poteftatem, 
vt  feruemus  3 vel  proiiciamus, 
adducimus.Examini  ergo  noftro 
omnia  noftta  fubiicienda  funt 
bona  & mala : bona  5 vt  appro4* 
bentur  3 mala  autem  , vt  emen- 
dentur & corrigantur. 

Eft  enim  examen  velut  fpiri- 
tuale  capitulum , quo  anima,  v el 
ratio  eius  omnes  habitatores  do- 
mus fuse  3 id  eft  3 omnes  actiones 
Tuas  conuocat  ? vt  perperam  ad- 
mitia  corrigat.  Sicut  autem  in 
materiali  capitulo  omnes  reli- 
gioft,  non  folumadolefcentio- 
res  & imperfedtiores  3 fed  etiam 
Tenes  grandem  , perfecti 
conueniunt : ita  ad  hoc  fpiritale 
capitulum  omnes  adtiones  no- 
ftne  3 tum  imperfe&a?  , tum  per- 
fedta?  adueniant  necefle  eft , vt 
vel  increpationem,  vel  maiorem 
falcem  perfedtionem  accipiant. 
Hanc  fimilitudinem  , & quo- 
modo mala , & bona  in  examen 
vocanda  fint , Hugo  de  lan£to 


Vi 


IN  ST  IT  V E N D A.  379 

Victore  eleganter  profequitur  : 
Sicut  fratrum  multitudo,inquit, 
vt  errata  corrigat  , ftatutis  horis 
j ad  capitulum  confluit  : fic  men- 
• cis  ratio  ^cogitationes  diuprfas  ad 
; fecretum  quandoque  connocat, 
j vt  incorrigibiles  eiiciat,corripiat 

! inquietas,  liegligentes  emendet, 
erudiat  fimpliciores,miuget  ira- 
cundas voluptuofas  reftringat, 
1 pigras  excitet , confoletur  pufil- 
-jlanimes,  doceat  indifeecas.  In 
;hoc  fpirituali  capitulo , Abbatis 
!<  locum  ratio  poffidet,confcienna 
|j  culpas  accufat , peruerfitas  excu- 
' fat^faperhia  reatum  defendit,in- 
nocentia  confitetur  , humilitas 
i feipfam  indicat,  arrogantia  y.ero 
{ alienos.:  More  pernerforum  fra- 
trum vitia  praeceptis  contradi- 
cunt:more  vero  fimplicium, vir- 
tutes obediunt  , fcipfas  tamen 
quandoque  virtutes  inuicem  ac- 
cufant.  Accufat  enim  mifericor- 
dia  iuftitiam  , iuftitia  mifericor- 
diamdioneflias  humilitatem,  hu- 

fja  mi 


380  De  vita  religiose 

militas  honeftatem.  Accufat  mi- 
fericordia  iuftitiam,qubd  manus 
‘vfque  ad  crudelitatem  extende- 
rit,quod  iracundiae  verba  protu- 
lerit, quod  manfuetudinis  vul- 
tum mutauerit*  Iuftitia  vero  mi- 
fericordiam  accufat, quod  feueri- 
tatis  vultum  non  induerit,  quod 
peccatum  impunitum  dimiferit, 
quod  delinquentem  daltem  ver- 
bis non  mcrepauerit.  Accufai 
humilitas  honeftarem , quod  ex 
cedat  mediocritatem  , quod  fo 
quatur  fuperftuitatem,qubd  non 
tantum  viatur  honeftis,fed  etiam 
y ol  11  pruo fis . H oneftas  vero  accu- 
fat humilitatem , quod  nimiam 
diligat  paupertatem , quod  non 
impendat  corpori  neceflkatera, 
fed  amet  nuditatem , pannofita- 
tem  , 8c  egeftatem»  Agit  enim 
quandoque  mifericordia  reraif- 
lius,  iuftitia  crudelius,,  humilitas 
parcius  , honeftas  abundantius. 
Nec  tamen  delinunt  elfe  virtu- 
tes, licet  imperfeda:  lint.  Dum 

eninil 


INSTITVENDA.  3 8 I 

enim  aceufant  , quafi  ad  fufci- 
piendum  disciplinam  , denudan- 
tur. Sed  quomodo  denudantur? 
Quando  per  confeffionem  vi- 
tiorum occtjlta  declarantur. 

Multa  autem  funt , qux  bo- 
narum actionum  examen  ex- 
pofcunt:fepe  enim  proprio  amo- 
re id  faciece  decipimur : & quod 
malum  eft,  bonum  cogitamus. 
Accedat  ergo  indicium  exami- 
nis, vt  nos  a deceptione  vindi- 
cet >&:  an  opus  noftrum  bonum 
fuerit , an  vero  malum  vel  im- 
perfectum declaret.  Qui  negli- 
gens  eft  in  difcutiendis  bonis 
filis  operibus  ac  cogitationibus, 
manifefte  periculo  cafus,  fk  pec- 
cati expofitus  eft  , dum  pro  vtili 
cogitatione  inutilem,  & pro  bo- 
no opere  malum  admittit.  Occi~ 
fus  eft  ab  hoftibus  Ifbofeth,quia 
non  biliarium,  id  eft,  virum  for-; 
tem  & ftrenuum , fed  oftiariam, 
nempe  foeminam  negligentem 
& dormituri  entem,  fure  cuftodiae 


2 Re-4 
g“  4 


Greg 
i .mo- 
rat. c 
!<?. 


382  Dh  vita  religiose 

deputauit.  Ex  quo  intelligimus 
fecundum  Gregorium  , menti 
adhibendum  elie  cuftodem  foli- 
citum  , feiiicet  magnam  folicitu- 
dinem,  qua:  introeuntia  circum- 
fpiciat:&:  ne  decipiamur,  & peri- 
clitemur  vita,int.er  bona  & mala 
difeernat.  Meritoque  ille  , qui  in 
cuftodia  oftiariae  confidit , Ifbo- 
fethfid  eft,vir  confufionis,didus 
eftiquia,  vt  idem  fanclus  Dodor 
ait:  Yir  confufionis  eft,qui  for- 
ti mentis  cuftodia  munitus'  non 
eft : quia  dum  virtutes  fe  agere 
atftimat , fubintrantia  vitia  ne- 
icientem  necant.  Cuftodiat  ergo 
mentem  noftram  , non  tantum 
frequens  , fed  & diligens  foiid 
taque  difcuffio,qua:  opera  virtu 
cis  colore  teda  examinet , & an 
talia  fint,  qualia  apparent, air 
exiftiraantiirilapienrcr  diiudmet 
Adiones  etiam  boni  a Do 
mino  iiidicanda:*&  examinanda: 
fimt:cxpedit  ergo,vt  prius  homo 
j illas  examinet  Re  corrigar, ne  ob- 

la 


INStlTVEN  D A.  383 

lationes  fuas  bonas  putatas  * a> 
quus  iudex  vt  indignas  fno  con- 

(pedtu  defpiciat.  Gum  accepero 

Pfal. 

tempus,inquit,ego  iuitirias  indi- 
cabo. ] Quem  locum  exponens 

3- 

Bernardus,  iuilitiarum  nomine 

Bern. 

non  iuftos*  ipios  > qui  a Domino 

cpift.i 

mdicandi  funt/ed  adtionesiuftas 
ipfbrum  intelligic.  Quid  faciet, 
inquit , Deus  de  iniuftis  iudiciis, 
qui  ipfas  quoque  inftitias  iudi- 
cabit  ? Et  in  eodem  fenfu  potefl 
accipi  illud  eiufdem  Propheta5: 

ad  Ro 
be  t. 

Sedilti  fuper  thronum,  qui  iudi-l 

Pfal. 

cas  iuftitiam.  ] Si  iuftitiam  ipfam 
bonorum  operum  indicaturus 

9'  5 

eft  Dominus , quis  erit  tam  au- 
dax * qui  prius  opera  iua  etiam 
iufta  non  iudicet  ? Artis  pidoria 
difcipulus  opus  a fe  fadumnon 
femel fed  mnltoties  infpicit , & 
emendat  , v t quantum  potuerit, 
expolitum  & emendatum  ma- 
giftro  emendandum  offerat.  Et 
nos  audebimus  , opera  bona  a 
Deo  examinanda  , non  emeit- 

_ dare. 

J 

584  De  vita  religiose  1 

Ifaias 

dare , & minus  infpecta  6c  li- 
mata committere?Q  quam  multi 
difcuflionis  extremq  tempore  il- 
lud Ifaiae  funt  audituri : Argen- 

142. 

tumverfum  eft  in  fcoriam^vi- 

pfti. 

nura  tuum  miftum  eft  aqua.  ] 
Argentum  eloquia  fanctafigni- 
ficat.  Nam  [ eloquia  Domini  5 

* i*7* 

eloquia  cafta  , argentum  igne 

Cant. 

examinatum.  ] Vinum  vero  vir- 
tutes fignat.  Dabo  enim  tibi 

S.  2. 

poculum  ex  vino  condito  , ] ait 

fponia  ad  fponfum  charitatis  , 
fciiicet  potum  omnium  virtu- 

tum condimentis  edulcatum.Di- 
cetur  ergo  illis:  Verba  veftra, 
; quibus  res  coeleftes  annunciabi- 

tis,  fcoria  funt : quoniam  ex  nor 
re&a  intentione  prolata  funt. 
Virtutes  veftras  imperfedfce  & 
adulteratae  funt : quoniam  innu- 
meris culpis, &:  defedibus  earum 
a&iones  miftas  funt- 

Et  hxc  eft  alia  caufa,ob  quam 
ad  bona  opera  noftra  difcutien- 
da  conftringimur , quod  fi  fajpe  ; 

ea  ! 

imstitvenda,  385 

ea  iitiperfe&ionibus  fordida  eli- 
cimus , aequum  eft  vt  faepe  con- 
fcientiae  examinarivone  poliamus. 
Vere  enim  , vt  ait  Ifaias  , [ fa&i 
fumus  vt- immundus  omnes  nos, 
& quali  pannus  menftruatae  vni- 
uerfe  iuftitiae  noftrae.]  Non  qui- 
dem quia  omnia  iuftorum  opera 

I peccata  fint,  qui  hoc  nifi  infanil- 
fimi  haeretici  blaterent  ? qui  ex 
femetipfis  alios  meti  entes  , cum 
femper  iniuftitia,  <Sc  deliriis  foe- 
teant, omnes  peccatis  in  quo- 
cumque opere  lordere  exiftimat? 
Sed  quoniam  fepe  bona  opera 
noftra,aui  minus;re£la  intentio  - 
ne,  aut  fegnitie,  aut  aliis  cir- 
cunifantiis  infieimus.  Sapientif- 
limum  ergo  erit  ea  affidue  in- 
fpicere , vt  per  continuam  dif- 
cuffiqhcm  nunc  hanc  adtionem, 
quae  occurrit , 3c  poftea  limilem 
|lkm  expolientes , 8c  ficde  aliis, 
tandem  aliquam  munda  & pul- 
chram ex  omni  latere  pneftare 
difcamus.  Hoc  fandtorum  ftu- 

_ ~ ~lf‘ 


Ifai. 

64.6 . 


38 6 De  vita  religiose  , 

[ob  9. 

dium  cft,vt  apparet  in  Iob,cuius 
h^ceftvox:  Verebar  omnia 

28. 

opera  mea,  fciens  quod  non  par-  j 

ceret  delinquenti.  ] Quia,inqua, ! 
fcio  Domine  non  folum  te  ope- 
ramalacaftigare,fed  & iinperfe- 
diones,  ac  culpas  bonis  adiorii- 
bus  adhaerenti  s punire  , ideo  & 
omnia  opera  mea » etiam  bona. 

di  durio , vt  dum  imperfectiones. 
in  cis  rugi.o  , punitionem  etiam 

Grcg. 

euadam.  In  hunc  fenfum  Grego- 
rius  hsecicrihit:  Quid  ergoeft 

ijmor. 
c*f  7* 

■quod  mira  opera  faciens , hxc 

i pia  etiam  veretur  pauens  ? cum 
dicit  : Verebar  omnia  opera 

mea,]  ni  fi  quod  infandi  viri  adi- 
bus  verbifque  colligimus , vt  fi 
placere  Deo  veraciter  cupimus, 
poftquam  peruerfa  fubigimus, 
;pfa  in  nobis  etiam  bene.gefta 
timeamus;  Sc  poftquam  expofuit 
quomodo  dehdia  & fraus  feo- 
peribus  ftudiofis  i mmi fceat ;fub  - 
dit:  Ipfa  igirtu*  bona  noftra  quia 
mfidiatis  culpae  euadere  gladium 

ne 


INST  ITVENDA.  $87 


nequeunt,  nifi  folicito  quotidie 
timore  muniantur,  per  fandhim 
virum  nunc  certe  dicitur , Ve- 
rebar omnia  opera  mea  : ] Ac  fi; 
humili  cofeffione  diceretur,  qua? 
aperte  egerim  , video  ,fed  quid 
in  his  latenter  pertulerim,  igno- 
ro j &pe  enim  bona  noftra  la- 
trocinanti fraude  pereunt,  quia 
redris  fe  noftris  a&ibus  concupi- 
I Icentia?  terrene  fuhtungunt.Sarpe 
defidia  interueniente  deficiunt, 
quia  a fertiore  , quo  erepta  (unt, 
frigeicete  amoretabefctint.Quia 
ergo  culpa?  fiirreptio  vel  in  ipfo 
virtutis  a<5tu  vix  vincitur  , quid 
ad  fecuritatem  fupereft  , nifi  vr 
ftudiose  feroper  & in  virtute  ti- 
meatur? 

Opera  autem  bona  fic  exami- 
nata atque  difcufla  merenrur  pro 
noftra  pofli bili  rate  ante  oculos 
Domini  apparere  , & eius  con- 
tpedtui  praefentarh  Quia  poft- 
qjuam  ab  eis  per  fletum,  & com- 
aun61:ione,&:  emendationis  pro- 


] 

! 

Exod. 


588  De  vita  religiose 

politum  maculas  negligetiarum 
abfterfiirms,quid  fupereft,nifi  vt 
illi  ea,  cuius  gratia  fadta  funt,of- 
i teramus Id  profecto  fi  gnatum 
exiftimat ide  laneus  Pater  Gre- 
Igoiius  in  compofitione  thymia- 
matis,de  quo  in  Exodo  legimus: 
Cumque  in  tenuiffimum  pulue- 
,rem  vniuerfa  contuderis  (ex  qui- 
ibtrs  nempe  conficitur  ) pones  ex 
(eo  coram  tabernaculo  teftimo- 
nij.  In  qtio  loco  apparebo  tibi.]  ; 
Hunc  namque  locum  exponens, 
.fic;  ait.  : Curandum  itaque  eft, 

I ne  bona  noftra  pauca  fint , cu- 
randum ne  indifciifia  *,  ne  aut 
pauca  agentes,  inueniamur  Iteris 
les  ; aut  indifcuifa  relinquentes, 
‘vsecordes.  Nec  enim  vnaqu^que 
vere  virtus  eft  , fi  mixta  aliis  vir- 
tutibus non  eft.]Et  poft  pauca: 
In  tenuiffimum  pttluerem  aro- 
mata vniuerfa  conterfinus,  cum 
bona  noftra  quafi  in  pilo  cordis 
occulta  difcuffione  tundimus,  & 
| fi  veraciter  bona  fint , fubtilisei 
1 T iletra 


INSTITVENDA.  389 

retractamus.  Aromata  ergo  in 
puluerem  redigere , eft,  virtutes 
j recogitando  terere , & vfque  ad 
• fubtilitatem  occulti  examinis  re- 
1 uocare.  Et  notandum  quod  de 
eodem  putuere  dicitur , Pones, 
e«  eo  coram  teftimonij  taberna- 
culo, ] quia  tunc  nimirum  bona 
noftra  veraciter  in  confpedu  iu- 
dicis  placent  , cum  hac  mens 
lubtilius  recogitando  conterit, 
Sc  quali  dOaromatibus  puluerem j 
reddit,  ne  grolTum  durumquej 
lit  bonum , quod  agitur , ne 
hoc  arda  retradationis  manus 
noli  comminuat , odorem  de  fe 
lubtilius  non  alpergat.Cum  ergoi 
tants  vtilitates  in  difcuffione 
bonarum  adionum  emergant, 
profedo  dilcutere  quotidie,  & 
examinare  dcbemus,ne  oleum  & 
operam  in  earum  exercitatione 
perdamus.  Quis  enim  dubitet  fe 
magnam  bonorum  iaduram  fa- 
cere , li  bona  opera  quibus  mul- 
ta pramia  lucrari  debuerat  , ita 

__  ~T 


39°  vita  Religiose 

proferat  , vt  non  praemium , fed 
poenam  (ibi  conquirat  ? Certum 
e(l  autem  in  hanc  incurrere  « qui 
icx;eo  quod  (e  non  difcutit  jma- 
lum  faepe  pro  bono, aut  imperfe- : 
dtum.pro  perfe£Vo  fumit. 

Si  autem  bon^.  opera  discu- 
tienda funt , muiro  potio  i i ratio, 
ne,  mala  funt  omnino  limae  exa- 
minis fubiicienda,vt  nimiru  per 
confaentiae  difeudionem  j non 
iolum  culpas  ,&  defc£ius>noftros 
videamus fed  etiam  qualitatem 
& magnitudine  mali  quod  com 
mifimus,  expe&emus  Illud  enim 
ptobe  cognitum  ad  eompun&io- 
nem  ( vt  diximus ) mpuet*  S<  ve- 
ra cordis  contritio  ex  auxilio 
gratiae  procedens,diuinam  mife- 
| ricordiam  flc&it,  & remiffiottem 

j!  ifai.  ad  ducit. o Saii^us  Ezechias  3 vt 
Dominum  propitium  haberet, 
quid  dicit  ? Recogitabo  tibi  o- 
mnes  annos  meos  in  amaritudi- 
ne animas  mea*.  ] Per  omnes  an- 
nos vita  meae , inquit ytememo- 
~ ~~  rabor  | 


'INSTITVENDA.  $5>r 

rabor  mala  mea,  & peccata,  quae 
feci : & hanc  memoriam  triftitia 
magna  & mcerore  condiam  , & 
quia  tuam  maieftatem  offendi, 
me  dolore  & affli&ione  confi- 
ciam.Dicam  fane  : Domine  fi  fic 
viuittir,  fi  fic  vitam  infumpturus 
eram,  fi  in  talibus,  tam  foedis, 
i wm  homine  indignis  perditurus 
| eram  vitam  fpiritus  & anima: 
jmea:,vt  quid  me  oportuit  vi- 
uere  ? & dum  ha:c  dico , & me 
dolore  conficio  , & tuam  in 
corde  meo  reprehenfionem  fen- 
tio,  ad  vitam  ex  tua  mifericordia 
mihi  prorogatam  adducor  Vi- 
deo profedo  quia  in  illa  pace 
fimulara,&  noxia, quam  cii  meis 
j vitiis  & peccatis  habui , abfcon- 
diratamaritudo  mea  amariffima. 
Dum  vero  hoc  video  , & pro 
admiflis  doleo , tu  Domine , qui 
non  vis  mortem  peccatoris , fed 
vt  couertatur  ad  te,eripuifti  ani- 
mam meam  ab  ftatu  illo  milerri- 
mo  peccati , vt  non  geriret,& 

R 4 


Bern 
adfra 
tres  de 
mote 
Dei. 

! 

392  De  vita  religiose  j 

proiecifli  poft  tergum  tuum  0- 
mnia  peccata  mea.  Hos  omnes 
fruttus  ex  recogitatione  pecca- 
torum 'iuoru  collegit  Ezechias: 
& nos  eofdem  colligimus,  4110- 
'tiefcumqiie  cum  vera  triftitia  & 
dolore  noftra'  peccata  difcuti- 
mus  & recogitamuS.Difcito  igi- 
tur, 6 frater, tibi  prseefle  , vt  iam 
Bcrnardus  te  doceat,*&  vita  ordi- 
nare, mores  componere , temet- 
ipfum iudicare  , & temetipfum 
apud  temetipfum  accufare,  faepe 
etiam  condemnare*  nec  impuni- 
tum dimittere.  Sedeat  indicans* 
iuftitia  ftet  rea  ,&  temetipfum 
accufans  confcientia  > nemo  te 
plus  diligit*nemo  fidelius  iudica- 
bit.  Mane  praeteritae  nodhs  fac 
a temetipfo  exadionem,&  ven- 
turae diei  tu  tibi  indicito  cano- 
nem.  Vefpere  praeteritae  diei  ra- 
tionem exige  * & fuperuenientis 
nodfcis  fac  indidionem*fic  diftri- 
6to  nunquam  aliunde  lafciuire 
vacabit.  j Sic  ille.  Cum  ergo 

omnia* 

INSTITVENDA.  593 


omnia,  qure  agimus»ex  Bernardi 
lententia  difcutienda  iint  ,Sc  il- 
lotum ex  milericordia  Dei  m-ul- 
taiint  bona,  & ex  fragilitate  no- 
lira  non  pauca  fint  mala*  , /equi- 
tur vt  vniuerfa  tam  bona  quam 
mala  coram  conferentia  appa- 
rere debeant , vt  nimirum  bona 
ex  milericordia  Dei  fa&a , ab  eo 
quod  imperfectionis  ex  miferia 
humana  contraxerunt , purgen- 
tur, & mala  e$  fragilitate  noftra, 
patrata,  per  contritionem  & de-  j 
bitam  poenam  deleantur, 

Gjjtanam  ratione  fieri  debeat 

examen. 


C A 


I I. 


Eati  , inquit  Sandtus 
Dauid,  qui  cuftodiunt 
iudicium  5 & faciunt 
iuftitiam  in  omni  tem- 
pore. ] Quo  loco  Auguftinus  iu- 
^teij  nomine  aliud  quid  quam 
voce  intelligi  permittit. 

r~7~~ 


Pfal.| 
'°S* 5- 


Augu. 

ibid. 


394  f*E  vita  Religiose 

Aie  enim , fi  iudicium  & iuftkia 
proprie  dicahtur,aliquid  inceref- 
fe  non  dubito, vi  iudicium  cufto- 
dire  dicatur, qui  redte  indicat, 
iuftitiam  vero  facere  qui  rede 
agit.Nec  abfurde  exiftimo  inrel- 
ligi  fecundu  illud : Qupad  vf- 

que  iuftkia  conuertatur  in  iudi- 
cium.] Iuftkia  igitur  fignificet 
virtutis  opera,quibus  rede  viui- 
mus,&  iudicium  operum  noftro. 
rum  difcuflionem,  qua  gefta  no- 
ftra  iudicamus.  Quare  beati  e- 
runt  illi,  qui  no  folum  iuftitiam, 
& fanda  opera  curant  facere,  fed 
etiam  dum  fcipfos  difeutiunt , & 
Deo  bona,  fibique  ipfis  mala  tri- 
buunt , iudicium  nituntur  cufto- 
dire.  Beata  ciuitas  illa  vbiiudex 
non  diligit  munera , nec  fequi- 
tUr  retributionem^  led  iufte  iudi- 
cat;&  beata  anima  illa  in  qua  ra- 
tio k Deo  illuminata , vniuerla 
gefta  examinat , &c  nihil  malum 
aut  imperfedum  impunitum  dif 
fimulat.Si  aute  examen  eft  quod. 

” dam 


I N S T I T V 'E  N P A. 

dam  ipirittiale  iudicium , forma- 
iudicij  in  eo  fcruanda  eft  , vt  re-, 
& vrilirer  a nobis  fiat.  In  iu~ 
dicio  vero,  in  quo  quis  non  tan- 
tum alicuius  criminis  , verum 
etiam  & ingratitudinis  accufia- 
tur , erga  eum  quem  crimine  fuo 
la?fir,  p rimo  loco  fit  commcmo-l 
ratio  benefici j , deinde  inquifitio 
Sc  probatio  criminis , &c  poftre- 
mo  fententia  iudicis,  qua  reum 
damnat,  & debita  poena  caftigat. 
Huius  generis  videtur  nobis 
conficientia?  examen , in  quo  nos 
non  folum  culparum  & defe- 
duum  , verum  & ingratitudinis 
erga  Dominum  accuiare  debe- 
mus, Sc  condigna  afflidrione  pu- 
nire. Sicut  enim  nigrum  i meta 
album  magis  elucet  & tetrins 
apparet, ita  culpae  nofira?  iuxta 
diuina  beneficia  pofita* , clarius 
fe&  euidentius  oftendunt.  Ad 
hunc  autem  dilcuflionis  modum 
prouocat  nos  Dominus  per  Ivli 
cheam  dicens : Popule  meus,  < 

R 6 


396  De  vita  religiose 


Hiero 

ny*  f 

bid. 


Ricar. 
de  c 6- 
dit.in, 

minis 


quid  feci  tibi,  aut  quid  moieftus 
fui  tibi?  ] Refpode  mihi:V t conv 
memoratis  beneficiis  populum 
fuum  ad  cognitionem  ingratitu- 
rdinis,  & criminum  fa orum  tra- 
hat, & ad  defideria  conueriionis 
inducat.  Nos , inquit  Hierony- 
mus, qui  coepimus  reiieiata  facie 
gloriam  Domini  contemplari,&; 
vere  habemus  Patrem  Abraham, 
audiamus  cum  peccauerimus  ad- 
uersum  nos  dilputantem  Deum, 
& nos  in  beneficiorum  fiiorum 
magnitudine  arguentem.  Id  qui- 
dem , vt  fcientes  peccata  noftra, 
non  velimus  cum  ipfo  contende* 
re,fed  illum  precibus  exorare. 

Cum  haec  ita  fint,  tempus  ac- 
commodatum ad  examen  acci - 
piendum  eft , & illud  , quadrans 
ante  cubitum  , eft  aptiflimum, 
quando  iam  a labore  ceftamus, 
3c  nos  ad  paufandu  propter  Do- 
minum, & quiefeendum  com- 
ponimus. Vnde  Ricardus : Aliud 
eft  tempus  inueftigadi,  quae  funt 


I N S T I T V £ N D A.  3 9.7 

1 

fupra  fe , atque  aliud  eft  tempus 
dilcutiendi  3 qii^e  funt  intra  fe. 
oOnvnia  enim  tempus  habent.] 

Cant. 

Tempus  itaque  eft  contemplan- 

$•  i. 

di  magnalia  diuina  , &c  eft  tem- 
pus confiderandi  infirma  noftra. 
Iftud  eft  tempus  flendi  , illud  eft 
tempus  ridendi.  Nam  [ & ad  ve- 

Pfal. 

fperum  demorabitur  fletus,&  ad 

29  6a 

matutinum  1 setitia.]  Cur  non  fit 
tempus  ridendi  in  matutino  di- 
uinae  contemplationis  y in  con-s 
templatione  «terni  luminis?  Cur 
non  fit  tempus  flendi  in  vefper- 
tino  horrend«  vifionis  > in  con- 
fiderandis  humanae  confcienti« 
tenebris?]  In  hoc  igitur  tempore 
flendi , & confiderandi  tenebras 
noftras , quinque  facienda  funt. 

quae  concurrunt  ad  formam  fine 
modum  examinis.Primum^com- 
memoratio  beneficiorum  Dei,& 
humilis  ac  feruid^  gratiarum 
a£fcio.  Secundo  ,poftulatio  gra- 
tiae 3 vt  valeamus  culpas  noftras, 
defedfcufque  cognofcere  Sc  inue- 

fii 

Ea  fit 
conft. 
mon. 
C.2. 

598  De  vita  religiose 

ftigare.  Tertio  > inquifitio  & dif- 
cuffio  confcienthe,qua  defe&us, 
& culpas  omiffionis  Sc  commif- 
fionis  agnofcamus.  Quarto , do- 
lor 8c  decertatio  peccatorum  ad- 
millorum,  ac  emendationis  pro- 
pofitum.  Quinto  , debita  poen^ 
8c  caftigationis  aflumptio. 

Primo  ergo  examen  incipies 
ab  aCtione  gratiarum  pro  im- 
menfis  beneficiis , & donis  a li- 
beralitate  diuina  fufceptis.  H&c 
enim  grata  beneficiorum  com- 
memoratio , & humilis  peccato- 
rum confeflio , & accufatio  co 
ram  Domino  fa£ta,vehementius 
ad  dolorem  & compunctionem 
impellet,  & facilius  milericor- 
diam  impetrabit.Bafilius  quidem 
omnem  orationem  noftram  a 
gratiarum  aCtione  inchoandam 
efle  manifefte  ait.  Eius  verba 
funt:  Quapropter  quandocum- 
queinftituis  orare,coniugem,  li- 
beros , teque  adeo  ipfum  relin- 
quito,k  terraque  procul  abfce- 

dito,_ 

j INSTITVENDA,  399 

| dito,  coelumque  fuperaro,  & na- 
turas omnes  , tam  qua?  cerni , 
quam  quce  cerni  non  pollimt,re- 
linquito  , & ab  eius  glorificatio- 
ne exorditor,qui  omnia  condit.] 
Et  poft  pauca.  Dic:  Gratias  ago 
tibi  . Domine,  propter  incredi 
bilem  clementi am,&  in  ferendis 
. hominu  culpis  facilitatem  tuam, 
qui  peccantem  me  quotidie  pa- 
tientia tua  fuftines  , & ad  refi- 
pifcendum  omnibus  nobis  po- 
teftatem  facis.  Propter  hoc  enim 
taces;&:nos  fuftines,Domine,vt 
tibi  gratias  agamus , qui  falutem 
generis  noftri  modo  terrendo , 
modo  leniter  exhortando , mo- 
deraris , quique  per  Prophetas 
primo  , poftremo  per  adnentum 
Chrifti  tui  nos  vifitaueris.  Tu 
enim  finxifti  nos>nun  autem  ipfi 
nos.Tu  es  Deus  nofter.] 

| Si  autem  omnis  oratio  a gra- 
( tiarum  a&ione  debet,  incipere, 

; maxime  illa , in  qua  volumus,  & 
lucem  ad  noitri  cognitionem  pe 


tere, 


1 


400  De  vita  religiose 

tere,  & erratorum  veniam  ac  re- 
miffionem  impetrare. Gratiarum 
autem  a<ftio  generalis,&  fub  vno 
nomine  omnia  beneficia  diuina 
comple&ens  3 non  eft  multum 
vtilisrfpecialis  ver63  quae  omnia 
beneficia  figiliatim  recenfeat>  eft 
impoflibilis.  Quis  enim  vniuerfa 
Dei  beneficia^quae  nullo  numero 
comprehenduntur  5 numerando 
recenfeat?Media  ergo  via  tenen- 
da eft  ? & beneficia  generalia , & 
aliqua  illius  diei  particularia  in 
gratiarum  a&ionem  aduocanda: 
cuius  recordatio  nos  ad  com- 
pun&ionem  habendam  difpo- 
nat.  Et  quia  breuis  eft  hsec  gra- 
tiarum acftio,  tempus  ad  examen 
deftinatum  nequaquam  praeci- 
piet. Dices  ergo  lic : 

f i.  Quia  ex  aeterni- 
tate vidifti  & dilexifti 
me^&  (vt  de  tua  infi- 
nita mifericordia  fpe- 
ro  ) me  ad  gloriam 
tuam  efficaciter  ele- 




I N S T 1 T V £ N D A.  40 1 

Domine  | 

gilbi  , &:  per  conue-j 

Deus  ] 

nientia  media  ad  eam 

mens , | 

prxdcftinafti. 

immen  - 

2.  Quia  per  creatio- 

fas  gra- 

nem  me  ex  nihilo 

tias  tibi 

condidifti  , ad  tuam 

ago  : 

imaginem  & fimili- 

ttidinem  fecifti,  & in- 
numeris donis  in  ani- 
ma , & corpore  do- 
tafti. 

5.  Quia  me,&  omnia 

propter,  me  tam  lon- 
ga durat  io  ne  con  Ter- 
nas, fine  cuius  aduali 

eoncuriu  ftatim  in  ni- 
hilum iflemus  , nec 

pollemus  vno  mo- 
mento fiibfiftere. 

4«  Quia  me,&  omnia 
j propter  me  gubernas 
| & regis,&  quce  ad  me 
I pertinent,  efficacifli- 
j ma  & fuauillima  pro- 
I uidentia  difponis, 

I J.  Quia  me  pretio- 

fo 


INSTITV  ENDA.  403 

Sau&orum  exemplis, 
fpiritualibus  libris,  5«: 
aliis  plurimis  mediis 
, ad  bonam  vitam  ad- 
iuuifti  , & adiuuare 
non  cellas, 
io.  Quia  ex  mifero 
flatu  inimici  ( vt  de 
tua  benignitate  con- 
fido ) ad  dignitatem 
; amici  prouexifti  , & 
I per  gratiam  gratum 
} facientem  itiftificafli. 

; ii.  Quia  me  ab  in- 
, numerabilibus  peri- 
culis perdendi  gra- 
; tiarn  liberafti,  & libe- 
rare non  definis, 
iz.  Quia  plurimis 
donis  tum  internis, 
tum  externis, tum  na- 
turae , tum  gratias  di- 
\ tafti. 

j ij.  Qdamihi/vt/pe- 
I ro^ab  sterno,  certum 
{ fecundum  tuam  prae- 
de 


4°4  De  vita  religiose 

I deftinationem  gradu 
l gloriae  efficaciter  prae- 
j par  alti. 

j *4-  Quia  me  hodie 
\ ad  orationem , & tui 
I alloquium  admififti5; 
| cibo,&  potu  corporisi 
} 3c  fanguinis  tui  ci- 
1 I bafti  5 Sc  in  tuo  obfe- 

{ quio  continuifti. 

J li-  Quia  me  aliis  in- 
l finitis  beneficiis  es 
| profeqinitus,&affice-: 
re  non  cellas  > & per 
totam  vita  $ ac  poftea; 
per  totam  aeternita-: 
Ctem  afficies. 

Sic  fadta  beneficiorum  com-! 
memoratione  &gratiaru  a£tio- 
ne>auxilium  gratiae  ad  fc  cogno- 
fc en d mu > i n fp i d e udum , 8c  dilcu-' 
tiendum  petes.,  Prati  um  enim 
eft  cor  hominis  Sc  infcrutabile* 
Quiscognofcerillud?]  Et  cum! 
huic  interrogationi  relpondea- 
tur;  Ego  Dominus  fcrutans  cor 


INSTITVENDA.  4OJ 

da  probans  renes,  j Ab  eo  vti- 
quc,  uni  poceft,  petendum,  eft,vt 
cor  hoftrum  apud  nos  ftatuat, 
dolos  eius  & limulationcs  pan- 
dat ,&  venam  noftrae  propria? 
cognitionis  aperiar.  Htec  autem 
petitio  breuis  quoque  lit,  vt  aliis 
pundis  examinis  ! tempus  non 
defit.  Sic  ergo  etiam  mente  & 
affe&u  dices:  Et  tu,  6 Domine 
liberaliffime,  his  omnibus  bene- 
ificiis,nunc(quaeio)aliud  adiunge, 
vt  lucem  e tua  fede  ad  me  mit- 
tas 3 &c  abundantem  gratiam  tri- 
/buas  , qua  pollim  mea  peccata 
cogncilcejre , & eorum , qu#  ad- 1 
uersum  tuam  maieftatem  com- 
mifi  3 ad  fletum,  Sc  debitam  poe- 
nitudinem, recordari. 

Poft  hxc  duo  , quse  iunt  velut 
proludia , ad  ipfum  confcientise 
examen  veniendum  eft , & exa- 
minanda atque  inueftiganda  funt 
omnia  noftra,quse  claritatis  gra- 
tia diftribuenda  funt  in  cogita- 
tiones,affedus,fermones,&  ope- 
ra. 


a.  Quid  in  eribus  iftoruri^nimi 
rum  in  afFedtibus,  cogitationi- 
bus, Sc  operibus  difrutiendum 
iit.  Hugo  Vidfcoriifus  in  hunc 
modum  edocuir:  In  affedtibus 
confiderandum  ert , vc  iint  redfci, 
iinceri,hoc  eft,ad  id  ad  quod 
debent  die,  Sc  quomodo  debent 
ede.  Diligere  enim  quod  non 
oportet,  maUfmeft : & fimiliter, 
diligere  quod  oportet : diligere 
vero  quomodo  non  oportet , 
malum  eft.Itaque  bonus  afFedus 
eft,qnando  eft  ad  id  ad  quod  de- 
bet, Sc  quomodo  debet.  Amnon 
fotorem  dilexir,  & erat  affedfcus 
ad  quod  debuit : fed  quia  male 
dilexir , non  quomodo  debuit* 
igitur  afFedfcus  xlle  poceft  ad  ic! 
ad  quod  debet,&  non  quomodo 
debet.  Nunquam  autem  efiepo 
teft  quomodo  debet , nifi  ad  id 
quod  debet.In  eo  ad  quod  debet, 
redtus  Sc  quomodo  debet  (ince- 
rtis. In  cogitationibus  confide- 
randum, vt  fint  mundae  Sc  ordi- 
na! 


IN  S T IT  VE  N D A,  407 

nata?.Munda?  funt,quando  neque 
de  malis  afFedionibus  generan- 
tur , neque  malas  generant  affe- 
diones.  Ordinata?  funt , quando 
rationabiliter,  hoc  eft,  tempore 
fuo  , adueniunt : tempore  enim 
non  luo  , etiam  bona  cogitare 
fine  vitio  non  eft , vt  in  ledione 
de  oratione  , & in  oratione  de 
ledione.  In  operibus  confide- 
randum  eft  primum,  vt  bona  in- 
centione fiant.  Bona  intentio  eft, 
qua?  fiinplex  eft  & reda.  Sim- 
plex fine  maliua,reda  fine  igno- 
rantia. Qua?  enim  fine  malitia 
eft , zelum  habet  : fed  qua?  cum 
ignorantia  eft  , fecundum  fcien- 
tiam  zelum  non  habet.  Itaque 
intentionem  oportet  efle&  re- 
dam per  difcretionem  , & fim- 
plicemper  benignitatem.Secun- 
dojin  operibus  confiderandum 
eft,  yt  ex  reda  intentione  in- 
| choata,cum  perfeueranti  feruore 
ad  finem  perducantur  , vt  nec 
perieuerantia  torpeat , nec  amor 


408  De  vita  religiose 

tepelcac.  ] De  verbis  nihil  dixit, 
fed  in  eis  confiderandum  eft , vt 
vera  fint , vt  nemini  noxia,  vt  ad 
aliquid  neceflaria,vt  conuenien 
ti  tempore  & loco  prolata , vt 
debito  modo  di&a.  Si  in  aliquo 
iftorufri  erratum  fit , circa  cogi- 
tationcsrquia  minus  mundae  fue- 
runt , vel  minus  ordinatae : circa 
affedtus  , quia  minus  recti,  vel 
minus  finceri : circa  fermones , 
quia  vel  minus  veri , vel  minus 
nece  liari  j : circa  opera  , quia  mi- 
nus bona , vel  non  redta  inten- 
tione fadta : memoria  notandum 
eft,Vt  circa  illud  dolorem  conci- 
piamus, & emendationkpropo- 
fitum  procuremus. 

Operum  vero  illa  praecipue, 
examinanda  funt  & difcutienda,  * 
quae  fecudum  ftatus  religiofi  or- 
dinem quotidie  occupatos  nos 
tenent,  in  quibus  innumerabiles  ; 
folemus  imperfectiones  admit- 
tere.Quas  pulchre  quidem  Tho- 
rii as  a Campis  quodam  loco  de- 
texit,  I 


f 


jriiQ. 


INST1TVENDA,  409 

texit , ita  vs>  non  fit  neceflarium, 
ni  fi  eius  verba  his  noftris  fcriptis 
inferere,fic  ait  examinis  formam 
praefcribens  : Ad  cauendum  er- 
go deteftabilem  negligentiam  in 
examinatione  propria?  .conferen- 
dae, de  omni  verbo  & opere  iu 
dicium  tibi  hora  congruenti  fta- 
tue,&:  rationem  villicationis  tua? 
a te  ipfo  exige  ftride.  Serne  ma 
le  & piger,dic.  qualiter  huc  diem 
expendifti.Ecce  notaui  quod  ho 
die  fufeitatus , non  alacriter  fur- 
rexifti , pigritafti  in  ledo  , vix  ad 
vltimum  lignum  te  erexifti , & 
ooft  alios  tardior  venifti.  Non 

1 

cantafti  fortiter,  nec  attedifti  di- 
ligenter , vana  retradafti,  Sc  pra? 
inopia  deuotionis  etiam  dormi- 
tafti.  Accelerafti  ad  finem  & ad 
lectum  3 &:  hoc  mihi  valde  eft 
fu  (pedum  , quia  ficut  impra?pa- 
ratus  chorum  mtrafti,fic  indeuo 
tus  exii fti.  Verba  multa  prompfi 
' fti,paruum  frudum  retulifti,  tarr 
de  etiam  ad  opus  acceffifti , aci- 

s"~~ 


1 

410  Devita  religiose 

i 

j 

diose  laborafti.  Loquutus  es 
inutilia,  interrogafti  curiose,  iu- 
dicafli  fulpiciose , retulifti  fepe 
di  Ablute  , detraxiftr,  commotus 
fuiftijcorde  Sc  oculis  euagatus  in 
choro  , in  menfa  & modicum  aci 
leda  attendifti.Saecularia  incaute 
aufculcafti;  verba  Ghrifti  & San- 
ctorum di £ta  male  recitallL  De 
cibo  Sc  potu  cogitafti,  & auidc 
comedifti.Ga-uifus  es  de  meliori- 
bus ferculis,  defiderafti  amplius, 
de  vilioribus  murmurafti.  Non 
fuifti  patiens  in  modico  defedtu, 
nec  continens  a meliori,  fed  ma- 
gis tibi,quam  fratri  tibi  affidenti, 
id  optafti.Qugfiuifti  te  in  paruis, 
& maiora , fcilicet  fidelitatem  & 
charitatem  amififti.  Negligenter 
horas  legifti,fine  deuotione,fine 
debita  attetione,dciine  diftin&a 
prolatione  verborum.  Vide  vbi 
corruifti , 8c  deiine  fuperbire  & 
gloriam  de  bonis  a Deo  perce- 
ptis. Semper  deplora  interioris 
hominis  flatum  multis  paflioni- 

bus 

INSTITVENDA.  41  I 

bas  implica  tu.  Scrutare  abi  con- 
dita cordis  tui,  fi  ira,fi  inuidja,  fi 
concupifcentia  s fi  auaritia,fi  im- 
patientia, aut  triftiria  te  mouit, 
aut  fuperauit.  Nec  folum  de  ma- 
lis pera&is  inueftigandum  eft, 
ied  etiam  de  bonis  negledtis  per- 
quirendum.Si  beneficia  Dei  cum 
gratiarum  a<5Hone  accepiftij.fi* 
pro -amicis.  & aduetTariis  orafti; 
fireuerentiam  Praelato,  & mi- 
noribus fratribus  dulcedinem 
charitatis  exhibuifti:fi  infirmis  & 
tentatis  compafiiis  fuifti  : fi  pe- 
tentibus auxiiiuniyfi  maerentibus' 
folatium  impendifti : fi  denique 
honorem  Dei  /impliciter  & pure 
quarfiuifti : fi  humanam  laudem 
ftrenuc  vitafti ; fi  propriam  vo 
■luntatefn  prompte  -abnegafti ; fi 
te  nulli  praetulifti:fi  patieter  cor- 
rectiones  accepifti : ii  poeniten- 
tiam iniun6tam,humiliter  imple- 
ftirfi  nemini  moleftusfuiftijfi  lae- 
|ius  clementer  indulfifti : li  ab  iii- 
[iuriato  veniam  poftulafii  jfi  de- 

i~  ~ s~7 


4ii  De  vita  religiose 

note  celebraftijfi  attente  cataftijii 
pertinax  non  fuifti:fi  ad  humilia 
opera  feftinadi:  fi  contemptus 
non  contradixifti , fi  malum  pro 
malo  reddere  non  cogitafti  ,-fe.d 
in  bono  malum  vincere  ftudui- 
di.  ] Hadenus  ille.  Quibus  fine 
verbis  conuerfationcm  noftram 
ante  oculos  mentis  ita  condi- 
ruit  3 vt  ex  ea  fatis  nobis  erubc- 
fcendum  fit, qui  bona  opera,qui-  j 
bus  in  dies  fandiores  edemus  | 
futuri , ita  foedemus  * vt  cx  cis 
non  tam  merita , quam  imperfe- 
diones,non  tam  caufam-lastitia:,  | 
quam  moeroris  conquiramus. 

Ex  his  fafciculum  quotidia-  j 
num  imperfedionum  , & culpa 
rum  tuarum  > &.  acernum  mce- 
1 rorum  3c  triftitiarum  tibi  coi-  j 
liges.  Has  culpas  tuas  iuxtaDei  j 
beneficia  fupra  commemorata  j 
datue;vide  quomodo  Deo  tibi 
bene  facienti  refpondeas , quo- 
modo eius  dona  copenfes;quam 
vilis  & ingratus  fis,  qui  pro  be~ 

nefi 


I.NSTITVE  NDA.  415 

neficiis  offenfas;pro  donis*cul- 
pas  , pro  amore  obliuionem  ne- 
gligentiamque  retribuas.  Luge 
frater , Sc  lacrymas  funde  , fatis 
enim  magnam  habes  caufam  lu- 
gendi,quia  nunquam  ad  examen 
venis , in  quo  non  culpas,  & in- 
gratitudines , 6c  obliuionem  tui 
Domini  8c  Creatoris  inuenias. 
Has  offenfas.  licet  oculis  carnis 
exiguae  videantur, quanto  potue- 
ris feruore  propter  Dei  amorem 
ieteftare , 8c  odio  habe , quia  fi- 
delis anima  Dei  bonitatem  erga 
fe  & fuam  ingratitudinem  vi- 
dens , nihil  exiguum  putat  , fi 
lucem  coeleftem  habeat , quod 
tantam  maieftatem  offendar.  Ex 
hac  autem  collatione  beneficio- 
rum Dei,&  tuarum  imperfedio- 
num , ita  dolorem  & deteftatio- 
nem  peccatoria  procrees , vt  im- 
minutioni fiduciae  nullum  peni- 
nitus  locum  relinquas.  Immb  ex 
eo  ipfo  quod  tot  imperfe&ioni- 
| bus  tuam  anima  fordere  confpi- 

S 3 


4X4  De  VITA  RELIGIOSE 

cis,&:  bcnigniflimum  Dominum 
per  tot  annos  tecum  diffimulaf- 
fe,&  tibi  plufquarn  feptuagies 
fepties , quin  & plus  quam  mii- 
lies  ignouille  cognofcis,  in  fpem 
erigere  .,  quod  nunquam  te  abii- 
ciet  „ fed  quotiefemnque  ad  eum 
veneris , 8c  veniam  poftulaueris, 
non  aliter,  quam  pater  ama n~ 
tiffimus  te  benigne  recipiet.  Di- 
lige illum /quem  tam  fnauem, 
tam  dulcem  , tam  propitium  ex- 
periris.Gaude  quod  in  tanta  pa- 
tientia, & tam  longanimi  fufti- 
nemia,qua  tuam  emendationem 
expe&atjfuam  infinitam  bonita- 
tem teftatam  faciar,&  naturalem 
manfuetudinem  ac  lenitatem  o- 
mnihus  creaturis  oftendat. 

Hi  autem  omnes  affeCtus  pro- 
pofito  firmo  emedationis  defer- 
uiant,  ( hic  enim  eft  fruCtus  exa- 
minis , vt  & nos  ipfos  emende- 
mus)&  nunc  vnam  imperfectio- 
nem , nunc  aliam  procul  a nobis 


ce.t  ' 


INS.TITVENDA.  4*5 

cet  Gregorius  3 exponens  illud 
lob:  Veftmimelicut  veftimen- 
to  & diademate  5 iudicio  meo.  ] 
luftorum  iudicia  y inquit  3 re&e 
diademati  comparantur  : quia 
per  magni  operis  gloriam  ad  re- 
tributionis ducuntur  coronam. 
Quas  nimirum  iudicia  fecum 
quotidie  introrfus  agunt.:  Quid 
Deo  3 quid  proximo  debeant5fo- 
lerter  afpiciunt  3 atque  ad  agen- 
da bona  ie  vehementer  accen- 
dunt 3 & de  perpetratis  malis  di- 
ftridke  redarguunt.  Vnde  bene 
quoque  per  Salomone  dicitur:, 
Cogitationes  iuftorum  iudicia,] 
lufti  quippe  ab  omni  ftrepitu  fas- 
culari  ad  corda  fua  redeunt  > ibi- 
que  afcendunt  tribunal  mentis* 
atque  ante  oculos  fe  & proxi- 
mum ftatuunt*  deducunt  ad  me- 
dium regulam  teftamenti,  qua 
dicitur : Quas  vultis  vt  faciant 

vobis  homines,&  vos  eadem  fa- 
cite illis.  ] Transferunt  in  fe  per- 
fonam  proximi  & folicite  atten- 


lob 

29.14« 


Prou. 

ia.s. 


Matt. 

7.12. 


i 

416.  De  VITA  RELIGIOSE 

dunt,  quid  libi,  fi  ita  eilent,  fieri, 

vel  non  fieri  iufte  voluiflTentj  fic 

que  diftrido  iure  atque  indicio 

caufam  fuam  , Sc  proximi  iuxta 

tabulas  diurnae  lems  in  foro  cor- 
£> 

dis  examinant.  Bene  ergo  dici- 
tur : Cogitationes  iuftorum  in- 
dicia. ] Quia  ipfe  eorum  intimus 
motus  cordis  , quafi  quaedam  li- 
>braeftiudiciariae  poteftatis.QuL 
bus  pera£tis  quia  retributionem 
inferius  non  requirunt,re£te  eo- 
rum iudicia  diademati  compa- 
rantur.Diadema  quippe  in  fupe- 
riori  parte  corporis  ponitur.  lu- 
ftorumergo  iudicium  diadema 
dicitur , qui  per  hoc  non  in  ter  * 
renis  & infimis  , fedfursu  remu- 
nerari eoncupifcunt.]Haecille. 

Tandem  pro  quotidianis  de- 
fecibus  aliquam  tibi,  quarpdta- 
titn  exoluas, poenitentiam  iniun- 
ges , vt  fi  aliquem  tibi  dolorem 
infligeres,  aut  aliquam  preculam 
recitares.  Quando  autem  culpa 
aut  defedtus  grauior  fuit,  non 

fuffi 

INSTITVENDA.  417 

fufficeret  eum  communi  poena 
muldfcare , fed  necefie  erit  extra- 
ordinaria reprehenfione,&  con- 
digna caftigatione  punire.  H xc 
eft  formula  in  confidentias  difi 
cuflione  feruanda  , quam  fi  te- 
nueris , non  lentis  paffibus  in 
mentis  profe&um  feftinabis. 

Summa  doSlrina  examinii . 

C A p.  XI L 

Vi n qv  iis  ( fi  bene 
memini) in  hoc  eodem 
libro  3 examinis  men- 
tionem feci.Nam  dixi, 
orationem  ipfam  mentalem  fpi- 
rituali  difcullione  examinan- 
dam efle,&  illam  curam  particu- 
larem eradicadi  aliquod  vitium, 
vel  aliquam  virtutem  inferendi, 
bis  quotidie  efle  in  examen  vo- 
candam, & totam  vitam  ac  con- 
uerfationem  noftram , bis  etiam 
lingulis  diebus  ante  prandium, 

& ante  cubitum  effe  fimiliter 
~ — - 


4*8  De  vita  religiose 
difcutiendam.  At  mokfttim  ad- 
modum videtur, viros  fpirituales 
aatam  crebras  flice  conlciencicc 
dilcuffiones  adigere , quibus  ne- 
cdle  ericpraeftantiores  virtutis 
adiones  impediri.  Sed  imprimis 
frequens  confcientix  propria: 
mundatio  ac  purificatio  , ne- 
mini onerofa  efle  debet  , cum 
lciat,quo  frequentius  & exquifi- 
cius  fuam  animam  mundauerit, 
fe  in  colpedu  Domini  puriorem 
appariturum  s maiorem  que  gra- 
tiam promeriturum.  Cum  fciat 
etiaperfedos  viros  in  hoc  exer- 
citationis genere  fuifie  nimios 
(fi  ita  dici  poflir ) &c  non  quin- 
quies * aut  fexies  , fed  multo  fre- 
quentius leipfos  diebus  fingulis 
infpexifle*&:  examinatione  mun 
dafle.Si  tamen  quae  hadenus  di- 
da  furat*  intelligantur,  videbi- 
mus hac  mole  it  i am  penitus  elle 
fublatam,  cum  duo  tantum  tem  - 
pora examini  ante  prandium 
ante  cubitum  fint  affignata.Nam 

illudi 


INS  TITVENDA.  419 

illud  orationis  examen  3 poft  il- 
lud vitae  fpi ritualis  tyrocinium, 
diximus  in  hora  meridiani  exa- 
minis pofle  reiici,aut  itabreuiter 
debere  fieri,vt  nullum  fere  tepus 
vfurpet.  Duo  vero  curae  particu- 
laris examina  in  tempora  horum 
duorum  3 quae  fiunt  ante  com- 
munem refectione  & ante  dor-» 
mitione^fimiliterreiiciendafunt. 
Poftquam  enim  ccgitationes,af- 
fedus,  verba,  & adiones  infpe- 
xeris , mentis  oculos  ad  illud  vi 
tium,  quod  impugnas , vel  ad  il- 
lam virtutem,  quam  particulari- 
ter exerces,  conuertes,  & in  quo 
defecifti,  aut  bene  procefEflidi-, 
ligenter  infpkies.  Atque  adeo  fi- 
ne vllamoleftiabis  ihdie  hanc 
exercitationem  tam  vtilem , difi 
cutiendi  teipfiim , incumbes. At- 
que vt  hanc  rem  ita  finiam  , ex 
hac  confcienti^  difcuffione  duos 
colliges  frudus.  Alterum  , vt 
teipfum  ab  erratis  tuis  per  veram 

compundionem  purges,  & 'ad 

' 1 


420  De  vita  religiose 


dcfiderium  emendationis  pro- 
uoces.  Alterum,  vt  ceipfum  intus 
& in  cute  cognofcas.Nam  fi  non 
tantum  ramos,  fed  radicem  fcru- 
teris,ideft,fi  non  tantum  imper- 
fectiones tuas, fed  origines  ea- 
rum infpicias  , aperte  videbis  te 
multis  vitiis  fordere , multifque 
carere  virturibas,&:  teipfum  non 
magni  reputabis , fed  potius  ex 
corde  delpicies. 

T>e  cDormitione , ac  nocturna  quiete. 

C a p.  XIII. 

Ora  quiefcendi,  qux 
;*  confcientiae  difcaffio- 
nem  fubfequitur  , te 
ad  fomnum  honeftum, 
quietum  , Sc  religiofum  parabis. 
Ita  vt  poffis  dicere  cum  Prophe- 
ta : In  pace  inidipfum]  id  eft, 

cuAi  illis  ipfis  y qui  a fru£tu  fpi- 
ritualis  frumenti,  vini,&  olei  fui 
multiplicati  funt , [ dormiam  3c 
requiefcam.]In  hoc  igitur  opere. 


| INST  I*  T VENDA,  42.I 

vt  ftudiose  &c  meritorie  fiat,  haec 
obferuanda  funtiPtira  ac  iimplici 
intentione  ad  famniim  ibis  > vr 
i fcilicet  ita  ftatuenti  3 3c  ipio  or- 
dine difciplinae  religiose  man- 
danti placeas  >&  vt  vires  ad  ei 
feruieiidam,(Sc  pro  gloria  eius  la- 
borandum refumas.  Specialibus 
orationibus  beatifllmam  Virgi- 
nem Mariam  y cuftodem  Ange- 
lum 5 <3 "c  Sandlum  illius  menfis 
patronum  (de  quo  poftea)  inuo- 
cabis3vt  te  ab  omnibus  periculis, 
tum  animae , tum  corpori s3  libe- 
rent , & illibatum  atque  ab  omni 
Damonis  illufione  purum  cufto- 
diant>vt  fequeryti  die  abfque  vllo- 
impedimeto  celebrare*  aut  com- 
municare valeas  * aut  fpi rituali- 
bus obfequijs  tempus  impende- 
re. Quid  mane  meditandum  fit, 
aut  leges  * nifi  probe  memoriter 
teneas * aut  faltem  attenta  recor- 
datione praeuenies.  More  folito 
omnium  Chriftianorum  fron- 
tem , os  y8c  pe&us  cruce  deuote 


411  De  vita  religiose 

Bona- 

fignabis  , & ce  in  le&o  ad  quie- 
fcendum  honefte  cSpones.  Hanc 
aucem  honeftatem  Bonauentura 

uent. 

fic  explicat:  Honefte  Sc  compo- 

in  re- 

ginio 

fice  iaceas  in  dextro  vel  finiitro 

notiit. 

latere  3 nunquam  tamen  fupinus 

c.  7, 

vel  aliter  inhoneftus.  Nunquam 

Tho- 

dormias  cum  manibus  in  finu 
politis,  nec  cruribus  eleuatis,vel 
difcoopertis , fed  lemper  teneas 
tunicam  vel  indulium  inter  cru- 
ra , vt  nullus  inueniat  te  inho- 
nefte  iacentem.  Addit  Thomas  a 

mas  a! 

Campis : Nec  crebro  te  vertas. 

Cap. 
lib.  2, 

fed  quiete  & pacifice  iaceas,  me- 

de di- 

mor  Chrifti  in  cruce  pendentis, 

fcip 

ciauft. 

qui  in  patibulo  non  in  molli 

t.u- 

ledo  dormiens,  obdormiuit. 

Poftquam  in  ledo  cubaueris, 
Pfalmos,  vel  orationem  aliquam 
recita,  vel  quid  fandum  medi- 
tare , & quanti  momenti  fit  gra- 
tia & amicitia  Dei , tecum  ipfe 
confidera , quoufque  fomnt)  oc- 
cupatus quielcas.Sic  te  aptum  8c 
robuftum  ad  repellendas  tenta- 

tio 

f IMS  Ti  T V E N D A.  425 

tiones  inuenies,&  in  ipfo  forano' 
Diabolo  tcntanci  rdiifes  , Sc  ex 
ipfa  confuetudine  bene  agendi 
ad  orationem,&  fandfca  defideria 
incitari  te  fenties.Dehoc  fic  fcri- 
bit  Bernar-dus : Iturus  ergo  ad 

Bern. 

fomnum  3 femper  aliquid  defer 

ad  ira 
tres 

tecum  in  memoria  vel  cogita- 

de  mo 

tione  , in  quo  placide  obdor- 

tcDei 

mias,  quod  nonnnnquam  etiam 
fomniare  iuuet,  quod  etiam  eui- 
gilatitem  te  excipiens,  in  ftatum 
heftern^  intentionis  reftituat.Sic 
tibi  nox  ficut  dies  illuminabitur, 
& nox  illuminatio  tua  erit  in  de- 
liciis. Placide  obdormies, in  pace 
quiefces,  facile  euigilabis,&:  fur- 
gens , facilis , & agilis  eris  ad  re- 
deundum, in  id  vnde  non  totus 
difceflifti. 

At  Ci  aliqua  tentatio , priuf- 
quam  dormias , aduersus  tuam 
puritatem  infurgat  , eo  reme- 
dio, quod  pius  &c  deirotus  pater, 
Thomas  a Campis , offert , ten- 

Vbi 

tationi  te  oppones  : Si  caro  ti- 

tii 

4M-  De  vita  religiose  | 

tillat,inquit,  fi  tetra  imago  inci- 
dit , fi  quaeuis  alia  paffio  mouet, 
nec  quiefcere  te  linit,  ad  oratio- 
nem conuertere , fignum  crucis 
tibi  imprime , flagellum , coro- 
nam fpineam  , lanceam  , ac  to- 
tam armaturam  Crucifixi  oppo- 
ne , ante  cuius  virtutem  non  po- 
teft  hoflis  flare  malignus,  nec 
tentationis  illufio  perdurare.  Ad- 
hibe quoque  ignem  aeternum, 
fupplicia  fandorum  Martyrum, 
Confeflbrum  conflandam  , & 
Virginum  fortia  trophaea.  At  ten- 
de lapides  Stephani,  craticulam 
Laurenti), fuftes  Marcelli,  vngu- 
las  Vincenti) , vepres  & vrticas 
Benedidi, flammas  fandae  Agne- 
tis, rotam  Catharinae,acutiffimas 
teftulas  Agathae, bullientes  aquas 
Caeciliae,lacrymas,amorem,con- 
tritionem , & poenitentiam  Ma- 
riae Magdalenae , dentes  bellia- 
tum, horridos  carceres  ,necnon 
dura  vincula  pedum  Sandorum. 
Sic  Deo  iuuante , & ifta  te  cogi- 

tan 


INS  TI  T V E N D A.  4IJ 

tante,ignem  igne  fuperabis,Dia- 
bolurn  confundes  , Sanctos  ho- 
norabisdn  paceChrifti  dormies 
& requiefces. 

Si  hanc  fidelitatem  erga  Do- 
minu  feruans  obdormieris  , non 
folurn  in  vigilia  , fed  in  fomno 
quoque  tentatori  refiftes.  Quod 
experiebatur  Auguftinus  , cuius 
lv£c  funt  verba : Domine  , me- 
mores mandatorum  tuoru  etiam! 
in  fbmnis  refiftim.us.  Ad  idque 

exhortatur  Paulus,dicens:  Sine 

i.  ad 

vigilemus,  fiue  dor  miamus,  (im  u 1 
cum  illo  viuamus.]  Cum  Domi- 
no enim  in  dormitione  viuere, 
eft  etiam , cum  per  fomnum  no- 
ftri  compotes  non  fumus, ex  pro- 
cedenti habitu  in  vigilia  acqui- 
fito  honefte  formari,&  ei  fideles 

The  fi’. 
5.  10. 

exiftere.  Nec  foliim  tentationi- 

In  vi- 
ta t- 

bus  reflftes,fed  &■  dormiens  ora- 

bis,&  in  ftudiofas  adiones  te  in- 

ius, c. 

cumbere  cogitabis  , vt  de  fando 

ao.Su 

dus, 

Honorato  Epifcopo  fcribit  Hi- 
larius Arelatenfis.  Sic  enim  ad 

tom.7 

ipfum 

| ii6  De  vita  religiose 

ipfum  loquens,ait:  Tuis  in  tan- 
tum meduilis  Chriftus  iq^de- 
rar , vt  interdum,  quod  expertus 
loquor,membris  tuis  placido  fo- 
pore  deuincffis , illum  etiam  in 
/omnis  officio  /olito  tua  lingua 
refonaret*  Sa^pe  dormiens  fanif- 
Gmx  exhortationis , &pe  ora- 
tionis affedlu  officioffffimo  ver- 
ba fudifti.  Agebatur  quippe  in 
lectulo  corporis  requies  , mentis 
in  Chrifto.Et  quidem  prout  qui- 
que affufmus,experti  fumus.  Tu 
vero  vnica  leinper  omnium  re- 
quies , quam  alacer  fx pe  refere- 
bas /omnia,  non  aliquid  praefa- 
gientia,neque  aliqua  in  futurum 
anxietate  /olicita , /ed  in  quietis 
anima:  defideriis  excitata , Mar- 
tyrum fciiicet , quos  femper  me- 
ditatione geftabas , credo,  inter- 
dum alludente  & prouocante 
cupiditatem  tuam  Bomino,tan- 
quam  excitata  in  fidem  tuam 
perfequutione  peragebas.]  Ha*c 
ille.  Enitere  ergo  , vt  talis  fit 


fo 


institvenda.  427 

fomnus  ruas , fo irinus  plane  iu- 
itorum  3 ex  quo  facile  poliis  ad 
orationem  aifurgere  , & ad  vit^ 
fpiritualis  exercitia  repedare. 


SECTIO 


TERTIA- 

De  his,  qme.fingulis 
hebdomadis  fiunt. 


T>e  confejfione  in  hebdomada 


vnius  eiufdemq;  diei 
pertinent , qua?  quam  facile , & 


facienda . 

Capvt  I. 

fWM  Mnia,  quas  ha&e- 
nus  di&a  funt , ad  di- 
ieiplinam  religiofam 


4*8  De  vita  religiose 
iucunde  & fine  vlla  anguftia  a 
viro  fpiricuaii  praedentur^lli  ex- 
perti funt , qui  in  coenobio  bene 
inflaturo , & iuxta  regulam  gu- 
bernato , vitam  fpiritualem  co- 
lunt. Sicut  enim  natura  tam  mi- 
rabili ordine  interiora  hominis, 
vt  cor,iecur,Men,vifcera,  intefti- 
na,  & alia  ad  hoc  genus  fpe&an- 
tia  , dilpoluit , vt  exiguo  ipatio 
comprehendantur, ex  quo  tamen 
eduCta,  teftimonio  Medicorum 
vix  duplo  loco  continentur  : ita 
gratia  tot,  ac  tam  varia  opera,  ac 
multo  plura  iic  in  vno  die  reli- 
giose tr  an  lacto  ordinat,  vt  fine 
vlla  prelTura,  aut  affli&ione  cor- 
dis,(piritualis  animus  illis  inten- 
dat. A' ia'  vero  a&iones  ftudiofa- 
funtfvt  Iripra  tetigimus)quie  non 
per  diem , led  per  hebdomadam 
fiunt, de  quibus  nunc  eft  breuiter 
differendum  Ex  religiofis  ergo 
qui  Sacerdotes  non  funt , & nec 
quotidie , nec  tertio  quoque  die 
ad  Sacramentum  confeflronis 


ac 


I N STITV  E N D A.  429 


'accedunt  * Angulis  hebdomadis 
ex  praefcripto  confitentur.  His 
autem  duas  fortes  confitendum 
proponimus  ante  oculos.  Alte- 
ram , eorum  non  dico  iam  , qui 
fi&c  confitentur  , firje  debita 
claritate,  Sc  aliis  requiritis  hoc 
Sacramentum  fulcipiunt:  (nam 
quis  hoc  de  hominibus  Deo  di- 
catis credat?)  fed  qui  ex  quadam 
arida  confuetudine  ad  confd- 
fionem  veniunt.  Alteram  ,e  orum 
qui  ex  amore  Dei,pc  vero  dolore 
peccatorum,  & ex  feruenti  defi- 
derio  emendationis,  huic  Sacra- 
mento fe  fubiiciunt.  Prioribus 
illis  dicemus  , quod  de  populo 
ludteorum  in  P i almis  foriptum 
ejfe:  Deftruxifti  eum  ab  emun- 
datione fodem  eius  in  terraj 
collififti.]  Lauacro  enim  illo  pu- 
ri ffimo  fangu  inis  Chrifti , quoj 
emundari  debuerant  , propter 
malum  aut  ineptum  vfum  magis 
foecundatur  : & vnde  quies  ani- 
tum nafei  folet,quia  non  vt  opor - 


pfa' 

S8.45 


tet 


i 

430  De  vita  religiose 

Pf.iOtf 

41. 

ter,peccata  luapandunt,  inde  in- 
quietudinis tribulos  6c  fpinas 
nanciicuntur.Pofterioribus  vero 
competit  quod  in  alio  Pfalmo 
dicitur  : Adiuuit  pauperem  de 
inopia,&  pofuit  ficut  oues/anii- 
Iias.'3  Quis  namque  pauper  eft, 
nifi  peccator ?&  qu^  eius  inopia, 
nifi  delidum  ? Dum  autem  hanc 
inopiam  animo  humili  & com- 
pundo  confitetur  , mirum  in 
modum  vt  ditefcat  meritis,adiu- 
uattir.  Horum  pauperum,  qui  ex 
corde  inopiam  fuam  deteftan- 
tur  3 familias  ponit  Dominus, 
ficut  greges  ouium,quia  cos  cu- 
ftodit  vt  gregem  fuum,&  bono- 
rum operum  prole  foecundat. 

Si  vero  vis  numero  iflorapi 
aggregari , hxc  in  confeffionis 
vfu  feruabis:die  & hora  confue- 
ta  tuam  conficiendam  diligenter 
examina,  Sc  eo  modo,  quo  fiupra 
didum  eft,  per  cogitationes,  de- 
fideria,verba,&  opera  quid  male 
egifti,  &:  in  quo  a lege  vel  re  gula 

cxo: 

INSTITVEND  A.  43  I 

■exorbitafti , iolerti  meditatione 
confidera.  Ance  indicium  inter- 
roga temetipfum  , tk  in  con 
fpedu  Dei  muenies  propitiatio- 
nem. Ilia  autem  praecipue  ad  con- 
feflionem  ex  venialibus  collige, 
( nam  de  confeffione  venialium 
loquor ) qux  aliquomodo  tuam 
conlcientiam  inquietant  ,&  ali- 
quam erubefcentiam  ingenerant. 
Dorotheus  au  te  ait:  Admonue- 
re autem  crebro  maiores  noftrij 
non  debere  pati  monachum  re- 
morderi fe  aliquando  a confden 
tia  fua,  ne  vna  quidem  re  mi- 
nima. ] Facio  autem  examine» 
culpifque  cognitis  , dolor  lan- 
6lis  confiderationibus'  quxren- 
dtts  eft  , Sc  emendationis  propa- 
latum concipiendum,  de  quo  fu- 
pra , quod  latis  eft , diximus  : Sc 
ideo  omittimus,  ne  eadem  repe- 
tamus. 


Do- 

roth. 

dod. 

l.fine. 


Libi. 

hintis, 

tomi 

p.  i. 


Poftquam  huic  parti  pceni- 
tentix  fatisfeceris,ad  cellam  fpi 
ritualis  patris , vel  ad  locum  vbi 


con 


! 

45i  De  vita  religiose 

confefllones  excepturus  eft,  ibis. 
Si  alij  fratres  , licet  minores,  aut 
^tate , aut  ftudiis , aut  religionis 
annis  te  pncuenerint  , &c  prius 
arcefiferint,  donec  illi  confitean- 
tur,cxpedabis.  Hoc  autem  tem- 
pore ftans,  aut  humiliter  fedens, 
in  libello  fpi rituali  leges,  vel  ali- 
quam precationem  recitabis, aut 
mentaliter  orabis, vel  (quod  me- 
lius videtur)  te  amplius  ad  con- 
fellionem  praeparabis  , & dolo 
ris  affedtu  compunges.  Data  tib: 
opportunitate  ingrediendi  ad  la- 
tus fpiritualis  patris,genufledes, 
& inclinato  aliquantulum  ca- 
pite ,per , Iube  Domine  benedi- 
cere, facultatem  inchoandi con- 
fellionem  accipies.  Statim  ge- 
neralem confeflionem  facies  ab 
Ecclefia  receptam , vfque  ad  illa 
verba:Quia  peccaui  nimis  cogi- 
tatione, verbo,  & opere.  &tunc 
peccata  tua , tum  interiora,  tum 
exteriora  breuiter  , fed  clare, 
diftinde,  fine  ambagibus  , fine 

ob, 

I N S T I T V E N D A.  433 


obk  umoribus,  fine  excufaxioni- 
bus,  v.t  ea  cogpofcis  , apud  illum 
dices  j&  tande  per  verba  fe que n- 
tia,  mea  cuLpa,  Sc  carc.coiifeilio- 
nem  c o n c ! u des»  A dm  o n i t i o n e m > 
aut  increpationem  iudicis  tui 
humiliter  audies,  non  aliter  ac  fi 
Chriftum  filium  Dei  te  mone  n- 
, aut  increpantem  audires; 
illi  enim  peccata  tua  pandis,  illi 
: ce  fubiicis , ab  illo  monita  falucis 
~xcipis : jfiquidem  Sacerdos  vi- 
,ectp  ei-us  gerit, &c  ab  eo  remir ce.n 
ii  peccata potefiacem  accepit. 
acisfadHonem  demum  tibi  im 
ofitam  libenter  admittes,  &,  fi 


qmmpde  volueris,  Itacim  exol- 
aes  quanta . potueris  mencis 

•ie notione  complebis. 

Haec  confeffio  rite  fada  re- 


miffionem  peccatorum  accipit, 

§C  pr 9 admiffis  deli&is  Deo  no- 
bisofFenfo  fadsfacit.  Scite eniiiilJ-iV 
dixit  1 hornas  a Campis , debi- 1 ’~p* 


tores  omnium  , & ad  Ibluenda*^^ 
debita  peccatorum  vix  . habts  c ^ ? 


454  VITA  RELIGIOSE 


) 

f 


Iuft» 

'nia.de 

grad. 

pcrfc- 

£io.c. 


! vnum  integrum  nummum.  Quis 
eft  ifte  nummus?  Confeffioris  ex 
vera  contritione  cordis.  Hasc  eft 
illa  confeffio  5 qmm  Laurentius; 
luftinianus  pulchre  defcrifeenS, 
mirabiles  effc&us  habere  , 
magna  ac  preciofa  bona  nobis! 
tribuere  dicit.  Ille  quidem  ficj 
ait:  Verus  quippe  poenitens,! 

ex  cognitione  atque  peccati  o- 
dio  conteritur  in  fe,erubefi:it  pro 
fcelere  , fe  coram  Deo  humilian- 
do accufat  , Sacerdotis  genibus 
fe  profternit/acinora  perpetrata 
promit,  modum  exprimit,cordis 
intentionem  detegit  , tempus 
confiimmati  deli&i  & numerum 
confitetur , atque  peccatoru  flio 
rum  turpitudinem  non  abfeon- 
dit.  Quum  enim  non  homini, 
fed  Deo  , cuius  perlbnam  gerit 
Sacerdos , ftare  fe.  credit , nihil 
valet  occultire^quod  fecit,fciens 
pro  certo  quod  nullatenus  di- 
gnus eft  venia, fi  non  deiefto  pu- 
dore palam',  & pro  vt  deliquit 


pecca 


1 INSTITVENDA,  43  ) 

-peccata  lua  euomuerit.  Clamat 
profeCto  intus  ratio  * confcientia 
vrget,  impellit  compunctio  * per 
ciiitodem  An  gelu  hortatur  gra- 
tia* vt  pure*  (impliciter*  integre* 
aperte  * 8c  di  (tincte  confiteatur* 
vt  non  fuperuacue  laboret  > cur 
rat inaniter,  &.abfque  deliCto- 
rum  remiffione  triftis  abfcedac 
Nam  quemadmodum  fiCta  * <Sc 
i cient  er  celato  (celere  imperfe- 
cta oris  confeflio  parit  in  corde 
nioefticiam,  aufert  indulgqitise; 
ipem  * Sc  cxmfiifionem  immiti 
tit ; ita  e contrario  humilis  * inte 
gra*  verecunda,  & compundio- 
ne  referta  animum  replet  gau- 
dio ^ agilitate  quadam  isetificat 
confitcntetn,  de  Dei  bonitate  fi- 
duciam pr<ebet*vlterius  non  pec- 
candi defiderium  gignit  * orandi 
accendit  affeCtum , gratiarum  ad 
Deum  ingeminat  a&ipnes  , fa~ 
risfaciendi  fubminiftiat  vires,  8c 
ad  Euchariftia^  facra:  fumptio- 
nem  acuit  giutum.  Hxc  tan- 


T 2 


dem  eit  illa  confeffio,  quam  qui 
fecit  5 dum  verba  Sacerdotis  ab- 
foluentis  audit,  arrham  diuirue 
mifericordia^ideft,  firmam  fpem 
remiffionis  peccatorum  fufcipit. 
Hanc  tu  frater  ita  exercere  cura, 
vt  eb  liegligentiam  tuam  eius 
fru&u  non  careas,&  quotidie 
magis  drcunfpedus  & nuindus 
eam  frequentando  apud  Domi- 
num te  fanguine  fuo  lauaiVrem, 
jexiitas. 

‘De  CQmmmuofie  faie  fumpticne 
/ Eucharijii <e  , . • 


Acr  ament  alis  con 
Hf  fcffio  ad  Eucharifiia 
fumpuonem omnerfh 
deles  parat, quam  rc- 
ligiofi  affidue  fufcipiurit  , ac' 
camque  'ex  pra?fefipto , oratio 
quoque  die  rioftri  fratres  acce- 
dunt. Huius  fandiflimi  facra- 
cramcnti  vius  ( in  quo  Ghriftus 

rcdeni 


I N S T I T V E N D A.  437 


| 'redemptor  nofter  vere  prx-iens 
I adeft ) tanti  momenti  eft , vt  qui 
ipfum  non  ex  confuetudine , fed 
ex  amore  &:  ex  deuodone  reci- 
pit > maximum  habeat  vniuerfae 
virtutis  & perfe&ionis  adiume- 
tum.Solenim  iuftitiae  corde  fuf- 
ceptus  quid  faciet  nifi  illumina- 
re? Fons  amoris  in  mente  admif- 
fus,  quid  faciet,  nifi  illam  accen- 
dere?yita  vera  in  praecordiis  im- 
mifia,quid  efficiet  nifi  vitam  ani- 
mae augere  , & ad  omnem  eam 
perfe&ione  adducere?Homo  np, 
gotiando  & mercimoniis  infi- 
fiendo  multum  lucratur,fed fi  vt 
hoipitem  in  domo  fua  regem  ex- 
cipiat, & eius  oculis  placeat, fine 
vlla  comparatione ditior  effici- 
tur. Poteft  namque  illum  fubito 
ex  abiefta  occupatione  educere, 
& inter  equites  aut  etiam  inter 
magnates  collocare.  Sic  prorfus, 
iuftus  non  parum  iuftitiam  au- 
get , dura  diuerfarum  virtutum- 
ft u diis  inhaeret : at  fi  feruentiffu 


iXor; 

ch.ii. 


458  De  VITA  RELIGIOSE  - 

rao  amore  fe  Ciirifto  Regi  regu 
in  hofpitium  exhibeat,  ira  po- 
reft  placere  ei,vt  repete  adquan- 
dam  magnam  ian&itatem  eue- 
hat  5 Sc  intimae  familiaritatis  fu  re 
eum  participem  faciat.  Hinc  ani- 
mae fandae,  licet  in  oratione  in 
dicibilibus  muneribus  decoren- 
tur, maioribus  tamen  in  Eucha- 
rifdae  fumptione  donantur,  quia 
in  oratione,  ex  riuulobnEucha- 
riftia  verb,ex  fonte  bibunt. 

Magni  tamen  refert  hoc  fa- 
cramento  fandiffimo  rede  vti: 
nam  qui  eo  male  vtitur,  &c  grani 
peccato  foedatus  accedit,  [ iudi 
dum,  vt  inquit  Paulus,fibi  man- 
ducat, & bibit : ] qui  vero  & te- 
pide, & vt  feruiat  confuetudi- 
ni,vtitur  modicum,  quid  frudus 
capit  ? at  qui  ex  magna  deuotio 
ne  hoc  facrarnentum  accipit,  mi- 
rabiles in  fe  effedus , &^nanife- 
ftam  in  melius,  fuse  vitae  muta- 
tionem aduertit-  Sed  quia  noftri 
[inllituti  tantum  eft  modum  de- 


bito  communionis  aperire,  plu 
rima , quae  hoc  loco  dici  pote- 
rant, proterimus,  & id  tantum, 
quod  huius  muneris  eft, expone- 
re aggredimur. 

Duo  ergo  fune  in  viris  iuftis 
& religh&fis  circa  comunionem 
extrema  vitanda.  Akerum,illo- 
rum  qui  nollent  tam  frequenter 
ad  Euchariftiam  accedere.  Acce- 
dunt tamen  ne  canonem  pro- 
tereant,  ne  ab  aliis  fratribus  no- 
tentur , & ne  a Prolatis  punian- 
tur. Alterum  vero  illorum  , qui 
vellent  folito  frequentius  com- 
municare , & bis,immb  & ter  in 
hebdomada  &:  quotidie  fi  pof- 
fenty  facramentum  accipere.Ho- 
rum  primi  aut  ignauia,  aut  igno 
rantia  laborant,qui.a  aut  fe  debi- 
te ad  frequentem  vfum  Eucha- 
riftio  non  praeparant , aut  bene 
paratos, ex  feruili  quodam  timo 
re  fe  minus  dignos  exiftimant.Si 
huiufmodi  appetitus  ignauia  & 
tepiditas  caufa  eft  , rebus  quo 


440  De  vita  religiose 


fertiorem-  accendant  > de  quibus 
fuperius  multa  di&a  iunt,66cGn. 
liderationibiisritteg 
fterij  huius>  & feu^uum  eius  eft 
a tepido  & ignauo curanda. Quis 
bonus  filius  ad  benigniffiniumj 
patrem  Veni reaiolit  ? quis  frater! 
ad  p limo  genitum  fratri,  ex  quo 
totus  pendet  3 i-efugiat  accedere? 
Qua?  lponfa  ^iponfi-fui  pulcher- 
rimi libenter  non  redpiat  ample- 
xus?JSedqiiai  e iiiftus  iuftificato- 
rem  fugiat  , tk  ftm&itatis  aucto- 
rem ^ & remifiionis  peccatorum 
& vniuerfarum  datorem ..virtu- 
tum , hofpitard  rentiat  ? In  hoc 
corfttiuio  omnis  dulcedo  an  ime  J 
omnis  virtutum  frudus  eft , vt 
quilque  ad  illud  venire  non  me- 
tuat , cuius  fuauitarem  & vtili- 
tatem  fola  Ambrofij  verba  nobis 
exponant:  Nec  verearisdnquitjj 
ne  in  conuiuio  Ecclefia?  aut  gra- 
ti odores  tibbaut  dulces  cibi,  aut 
diuerfi  potus,  aut  conuiuse  nobi- 
les defint,  aut  decentes  miniftri. 

Quid 


Quid  Chrifto  nobilius,  qui  in 
conuiuio  Ecclefi^e  &:  miniftrat, 
& miniftratur  ei  ? Iftius  conuinse 
recumbentis  anne&e  te  laternae 
te  Deo  coniunge.  Nec  faftidias 
menfam,  quam  Chriftus  elegit, 
dicens:  Introiui  in  hortu  meum 
foror  mea  fponfa  , vindemiaui 
myrrham  cum  aromatibus  meis, 
manducaui  panem  meum  cum 
meile  meo,  & bibi  vinum  meum 
cum  la&e  meo.  ] In  horto , hoc 
eftyin  paradifo , eflr  conuiuium 
Ecclefi^/vbi  erat  prius  Adam 
quam  peccatum  committeret. 
Ibi  recumbebat  Eua  priuiquam 
culpam  crearet  8c  pareret.  'Ibi 
vindemiabis  myrrham , -hofcr  eft, 
Chrifti  fepultura,  vt  confepultus 
cam  illo  per  Baptifmumjn  mor- 
tem quemadmodum  ille  furrexit 
ex  mortitts,  & tu  refurgas.  Ibi 
manducabis  panem , qui  confir- 
mat cor  hominis  ,mel  guftabis, 
quo  tuaru  dulcefcatmeatus  fati- 
cium^vinum  bibds  ciimfetSrefihoc 


44*  De  VITA  RELIGIOSE 


I Baru 
l«h. 


Prou. 

opi 


eftcum  decore  6c  finceritatcdiat 
quod  meri  pura  (implicitas  fit. 
iuie  quod  ‘immaculata  gratia, 
qu<c  in  reniiffionem  fiamitur  pcc 
catomm^fiae  qitba  paraulos  co- 
folationis  lua  ia£ket  vberibus,vt 
ablactati  in  deliciis  in  plenitudi- 
nem perfe&ae  artatis  adolefcant. 
Succede  ergo  in  hoc  conuiuium. 
An  metuis  ne  anguilior  domus, 
& breuis  conuiuij  locus  te  com 
primat?:  G Ifirael  ,qukn  magna 
eii  domus.  Dei , & ingens,  locus 
pofieffionis  eius  ! magnus  eft>& 
non  habet  finem  ; altus  , & im- 
menfiis.  ] Ibi  fuerunt  gigantes 
illi>  qui  ab  initio  fuerunt  ftarura 
magna > (cientes  prxhum.  Non 
hos  elegit  Deus.  Et  merito  nom 
elegit,  quia  praelium,non  pacem 
fciebanr.  Et  idcb  tu  pacem  .dfice, 
vtv  eligaris,  k Deoe  Sed  m forte 
incomptam  domus  magnitudi- 
nem putes * 3c  diuerforia  te  co- 
lurqnata  dtle&ent , Sapientia 
«dificauitrfibi  domu  jeulpfit 

colu 


IKSTITVENDA.  443 

I 

columnas  feptem.  ] Ipfe  etia  Do- 

loan. 

minas  lefus  multas  manfiones 

apud  Patrem  fuum  efle  comme- 
morat. In  hac  ergo  domo  epula- 
beris anima?  cibo  potuque  men- 
tis * vt  poftea  non  efurias , nequi' 
fitias  v liqua. Qui  enim  maducar, 
manducat  vfqtie  ad  fatietatem  > 
& qui  bibityvfque  ad  ebrietatem 
bibit.Sed  haec' ebrietas  pudicitia? 
cuftos  elL  His  verbis  fan£tiffi- 
mus  doftor  non  minus  eiegan- 

ter>quam  euideter  tra&at  quan- 
ta lit  huius  menfe  tumdigmta$; 
tum  v tilitas*,  tum  fuauitas^t  ne- 
mo ad  eamcmiitriftkia^auemoT 
leftia,autiiaufearecubat.  Quan- 
ta dignitas  menfe,  quae  non  in 

aula  regis  terreni  > ied  in  domo 
regis  cceleftisinftruitucjcui  AnH 

■ 1 

geli  affiftuntj  San£li  allident  > in 
qua  ChriftusDei  filius  miniftrat, 
corpus  eius  manducatur , & fan- 
guis  eius  bibitur  ? Quanta  vti- 

j 

! 

j 

fitasinrqua  peccata  mundantur. 

1] 

i 

vitia  extinguutur,  psUlones  mo- 

■ . 

\ T 6 

! 1 

444  De  vita  religiose 

dum,  virtutes  augmentum  , & 
dona  cceldlia  perfectionem  ac-  i 
quirunt?  Quanta  fuanitas  men- 
ifx  illius  , in  qua  eft  aqua  refri- 
gerans, vinum  inebrians , lac  re- 
hciens,mel  vitam  noftram  edul- 
cansJ&  cibus  ille  cceleihs  corpus  1 
ipfum  confortans,  ( .vt  multi  ex-| 
pertinento  comperiunt)animam- 
Ique  fuftentans  5 Hunc  cibum  , 6 
[frater , qui  quotidie  neeeilarius 
eft,&  ideo  quotidianus;  vocatur, 
odauo  quoque  dietibi  oblatum, 
non  molefte  , non  coadc,ied  li- . . 
benrer  accipias , ita -accipe,  vi  li.-; 
cct  irealis  eius.  lufceptio  quoti,- 

diana  nonfit,  cius  ramen  defide- 

rium  perpetuum  fit.  Si  famem- 

rion  fenns aeger-  fpiritu  es,  cupa 
vt  conualcfcas,  quo,curo  tibi  hic 
panis  conceditur , vt  famelicus, 
comedas.  , 

Illi  vero  fecundi , qiri  cupiunt 
frequentius , quam  ai ij  Jio c cibo 
Angelorum  refici , caufam  lruius 
dtfiderippftigent.  Si-  caufa  eff 

aemiy 

I N S TITVEND  A.  44  J 

i 

aemulatio-  , quia  alij  frequentius 
communicant  , & nolunt  miniis 
deuoti  & fpftituales  apparere  , 
feipfos  irrideant,  &:  tanquam  fu- 
perbos  contemnant , qui  Saeta- 
mentum,  charitatem,  6c  humili- 
tatem praerdieant,yoltinc  ad  inui- 
dix  Sc  fuperbiae  fomentum  ailu- 
mere.  Si  vero  caufa  eft  fenfibilis 
deuotio,quae  ex  corporis  Domi- 
ni manducatione  percipitur  , fe- 
ipfos mortificent , & fciant  obe- 
dientiam,  & vitae  regularis  amo- 
rem. fenfibili  deuotioni  profer- 

re  : neque  in  hoc  cibo,  ienubiiis 

deuotio , vt  finis  quaerenda  eit* 
JecT  animae  puritas  affectanda. 
Atii  cauia  iit  quardam  impafiens 
fponfi  cupiditas  * & violentus 
quidam  amor , in  alio  , quam  in 
Domino  quiefceie  nefeiens , ne- 
que huie  eft  omnino  creden- 
dum, maxime  (1  eum  fiuiCta  & 
perfeCta  yiia  non  approbat  , fi 
intimacum Deo ^ familiaritas  non 
inflammat , fi  refignatio  non  or- 

1 

r ' :,Cr. 

j 

i ' 

— ? 

"'ali 

INSTITV  BNDA.  447 

1 

qui  fopiu$,an  illos  qui  raro  acci- 
piunt? Neque  ilios  qui  femel, ne- 
que illos  qui  faepius  , neque  qui 
raro  , fcd  eos  qui  cum  munda 
confcientia  > qui  cum  mundo 
corde, cum  vita  iiTeprehenfibili.] 
Neque  ergo  eos  laudo^ui  femel 
in  mefe,  aut  odauo  quoque  die, 
prout  fua  regula  prcefcribit , fu- 
munt : neque  eos  qui  obtenta  a 
Prolato  facultate  frequerius  ac- 
cipiunt : fed  eos  probo  & vene- 
ror, qui  ita  parati  &c  difpoliti  ad 
meniam  Dei  fedent^vt  ex  ea  ma- 
ius emolumentum  percipiant. 

Sed  iam  de  ifto  apparatu  ad 
fruduosc  comunicandum  meam 
paruitatem  interrogas  ? Duplex 
igitur  eft  ad  fumendam  Eucha- 
riftiam  adhibenda  difpofitio.  Al- 
tera quali  k longe  te  praeparat,  & 
illa  non  eft  alia , quam  fanda  & 

. fpiritualis  vita, vitiis  8c  diftra- 
dionibus  libera , & ab  omni  eo„ 
quod  te  inquinare  poilif  ,alie- 
na.  Huius  difpofitionis  meminit 

l|  mmp  Lau 

lufti- 
nian. 
decri 
om- 
phali 
Chri- 
fti  a- 
gon.c. 
4.  ad 
med. 


Ifaia» 
is.  ir. 


448  De  vita  religiose 
Laurentius  Iuftiiiianus,  dicens: 
Optimum  fufceptionis  reme- 
dium * mentis  humilitatem  fo- 
re non  dubites.  Eo  namque  ad 
Euchariftiam  percipiendam  eris 
dignior  , quo  corde  humilior  , 
mente  mundior , dileftione  fer- 
uencior,  virtutibus  folicitior , & 
vita  inucntus  fueris  fandior.  ' 
Mundamini  >,  inquit  Ifaias  , qui 
fertis  vafa  Domini.  ] Qutenam 
lunt  vala  Domini  y fecundum 
C hr  y io  ft orn  um, ni  fi  corpora  no- 
ftra,in  quibus  Sancus  Sanio- 
rum > fiib  panis  Sc  vini  fignis  in- 
habitat? Purifica  itaque  teipfum,, 
recede  a negotiis  lascularibus , 
egredere  ab  omni  defidia  , &• 
ign  au  ia:polluta>id  eftaopera  Deo 
inuifa  *ne  tangas.,.  & ficad  de- 
bitam fumptionem  Eucharifti* 
m undaberis.Si  quis  enim  emun 
dauetic  fe  ab  iftis  y erit  vas  in  ho- 
norem faniificaturn  y & vtilc 
Domino  ad  omne  opus  bonum 
paratum,  ] Jandifirabitur,  in- 

quamy  j 


.1  - 


I N S T IT  V E N D A.  449. 
quam,  & deputabitur  huic  ho- 
nori, vt  Dominum  fiium  digne 
fufcipiaE,  & tanquam  Dominum 
fuum  in  corde  circumferens,  ad 
omne  opus  bonum  proflandum 
parabitur.  Quid  enim  boni  non 
poffit  is  , qui  authorem  boni 
digne  fufcepit , & auxilium  gra- 
tis eius  prsfto  habet? 

Proxime  autem  fic  te  ad  fa- 
cram  communionem  parabii. 
Tribus  diebus  ante  diem  /ufiri? 
piends  Euchariftis , foiicitiiis  te 
in  bonis  adibus  confuetis  exer- 
cebis, fpecialem  aliquam  oratio- 
nem facies,  non  tam  longam , 

’ quam  aftedus  plenam , qua  gra- 
tiam & deuotionem  ad  debite 
accedendum  ppftules>&  ad  idem 
aliquam  corporis  afflidlionem 
fubibis.  De  hac  difpofitione  fic 
fcripfit  Bonauentura : Quod  fi 
in  die  Dominico  proponis  com- 
municare,ftudeas  te  ante  per  tri- 
duum ad  feruorem  fpiritus  ordi- 
nare, vt  fis  in  fexta  feria  prarcc- 
■ den 


Bona- 

uent 

in  re- 

gul. 

nouic, 

c.4. 


1 !££_.; De  vita  REiigiose 
jdenri  ab  omni 

jmundaabftra6tus.Semper  autem 
habsas  mentales- -oculos  aci  le- 
| um  crucifixum , ipinis  corona- 
i r.um,aceto  & felle  potatum,  fpu, 
!C1S  & contumeliis  faturatum  ,a 
peccatoribus  blafpiieraatu,  acc-r- 
1 bullma  ™onc  confumptumjan- 
cea  perforatum  , a mortalibus 
tam Tepuitum.  Haec  cogita  ,illa 
die,  fine  comedas,fiue  bibas,fiue 
aiiquin  aliud  fachs,vc  cogitando 
Creatorem  crucifixum,  dolorem 
in  corde  habeas , tota  die  often- , 
das  trillitiam  in  corcie  & in  I 
corpore , dicens  cum  Apoftolo- 
Mihi  autem  abfit  gloriari  nifi  in 
cruce  Domini  noftri  lefu  Chri- 
f-  J Sabbato  prophana  penitus 
h-atrum  confortia  declinato , & 
quietem  mentis  eligito  : dies 
enim  requietionis  eft , & pone 
ltnctum  ori  ruo  filentium,vt  fal. j 
rem  illo  die  non  folum  otio fal 
verba  fuccidas , fed  ipfa  neceifia- 1 
na  vix  loquaris.  Nam,tefte  Iere- 1 


1,  INST1TVHND  A.  45 1 

j mia*  bonum  cil  pr^ftolari  cum 
filent  io  falucare  Dei  noftri:&  vf- 
que  ad  Completorium  exerceas 
te  aut  in  ledione , aut  in  bona 
meditatione.  ] Iplo  die  commu- 
nionis diligentius  furges  e ledo, 
feruentius  adus  diuini  cultus 
exercebis , & tempus  medicatio- 
nis in  his,  qua;  te  ad  amorem,  & 
timorem,  &c  reuerentiam  accen- 
dantjihfumes.  Quidquid  cogjta- 
ueris , quidquidT^uutusJmris, 
quidquid  egETrs^liacTnrentione 
perficies , vt  te  magis  aptum  ad 
Chiftum  fufinpieudum  reddas,& 
vtmagis  grafuToculis  cius  appa- 
reas. Aduerte , quanta  femina; 
diligentia  fe  ornant,  vt  afpicien- 
tibus  pulchrae  e ile  videamur , & 
intentione  praua  aut  prepoftera, 
hunc  ab  eis  fufceptum  laborem 
inficiunt:fic  tu  indue  teipfum  & 
laua , & corpore  ac  mente  puri- 
fica, vt  Domino  tuo  decenter  af- 
fiftas,  & hac  rediillma  intentio- 
ne tuum  laborem  emunda, 
i Si 


m i 


Laur. 
de  di- 
feip  & 
per" 


E VfTA  RELIGIOSE 

,,SiCrrm  bene^alq^d 

luendi  fii  (ceperis,  fi  tribus  te  die- 
bus  ante  communionem  difpo- 
ueiis  ,fi  die  illo  , oratione  ,ae. 
mitucorponsaffliai^e^^- 
ctis  defiderns  paraueris , & poft 
WnullamfenfibiJem  deuono- 
" , fed  potius  mentis  aridita- 

tem fenferis,noli  triftari : quia 
r°a  Ic • «agno  huius  Saera- 

! nenti  frudu  caretis.  Audi  quid 
t hac  re  ^ribit  Laurentius  Iu- 

!r,;fcfflo3utefflfcuo- 

--^traha?CW  hOC  F°rfuS  fcfub- 
c-'9-  n [■.  Sacramento  , quamuis 

| adualis  defit  deuotio ; nec  quif- 

I quam  eo  priuetur.  Diuerfimode 

etemm  operatur  Dei  fiapicntia  in 
hoi  famulantibus  efFe«aUs  era- 

riarum  fixarum  , nullique  fas  eii 
| judiciorum  Dei  arcana  rimari, I 

jmcomprehefibilia  namquefimt-f 

I&  nitelledui  inacceffibilia  hu- 
raano  Propterea  non  debet  a 
ancto  Domini  conuiuio  repelli 
lndeuotiis  uifte  viuens , virtuosef 

coni 


INSTITVENDA,  4 5 3 

conuerfans,  humiliter  fe  agno- 
fcens,pure  confitens,&  reueren- 
ter  accedens.Talls  quippe  inien- 
libilitcr , ac  fpiritualiter  hoc  Sa- 

cramento  nutritur  & viuit.Nam 
iriamia  ablcon ditum  eft  in  fe 
continens  omnium  fpirituaiium 
abundantiam  deliciarum.]  Si  er- 
go non  confolationem  , Te d Dei 
plodam  , & mentis  profedum 
quaerebas , patienter  futone  , & 
reiignato  animo,  fi  confolatione 
careas  , dummodo  robur  aduer- 
sus  tentadones  , & formidinem 
id  bene  operandum, & maiorem 
puritatem  percipias. 

Poft  communionem  per  ho- 
ram , aut  faltem  per  femihoram, 
ad  agendas  pro  canto  beneficio 

gratias  te  colliges.NamThomas 

Tho« 

a Campis  non  folum  defedui 

de  vit. 
folic. 

lib.  14 

dilpo  (itionis » Ted  etiam  defedus 

gratiarum  adionis  exiguitatem 
notor  profedus  afcribit.  Eius 
verba  funt : Timendum , quod 
multi  frudum  paritum  accipiunt 

C‘*M 

j. 

454  VITA  RELIGIOSE  | 

de  meiifa  Chriftirquia nec  antea,  f! 
nec  poftea  funt  in  diffidenti  cu- 
ftodia  fui,  nec  fatis  reuerenter 
praecogitant,  quis  eft,qui  ventu- 
rus eft,nec  poftea  rummant,quia 
hodie  Sanatus  Sanclorum  in- 
grdl  us  eft  ad  eos, Qui  autem  fo- 
liciti  funt  praeparare  interiorem 
domum  luam,  & occurrere  Ite- 
tanter  obuiam  Chrifto , ipfi  no- 
uerunt  quid  efficaciae  & fuauita- 
tis  habeat  h xc  facrofandta  com- 
munio. In  hoc  agnofcitur  vniuf- 
cuiulque  deuotio  , &:  amor  ad 
C h riftum , fecundum.quod  inge- 
niose fe  aptare  curauerit  ad  Iu  in- 
ceptionem eius.]  Chriftum  ve- 
rum Deum, Regem  omnium  po- 
tentiflimum,  noftrarum  neceffi- 
tatum  prouiforem  benignifli- 
mtim,  in  domo  cordis  hofpitem 
excepimus  , & eum  folum  &c  in- 
falutatum  relinquemus  ? Venit 
ipfe  , vt  petitiones  noflras  exau- 
diat , miferiifque  fubueniat , & 
nihil  ab  eo  poftulabimusrAman- 

tiflimc 


IMSTITVEND  A.  4JJ  j 

tiflimc  conclaue  mentis  noftrarj 
ingreffus  eft,&  nulla  voce  gra- 
tiarum a&ionis  ei  refpondehi- 
mus  > Ne  in  tantam  ingratitudi- 
nem incurras, &:  talem  proficien- 
di occafionem  amittas  , fede  vt 
altera  Magdalena  ad  pedes  Do- 
mini, quem  hofpitem  excepifti. 
Audi  attente  Termones  illius , fi 
aliquid  te  docere  dignetur.Allo- 
quere  illum  , de  hofipitij  vilitate 
&;  nuditate  con£imdere,de  parua 
&:  tepida  difpofitione  veniam 
pete  , vires  tuas , &:  membra , ac 
talenta  tua  in  eius  obfequium 
offer  , miferias  & neceffitates 
pande,virtutes  exopta,  ad  earum 
adeptionem  auxilium  implora, &c 
multiuariis  te  exerce  amoris  af- 
fe&ibus.Si  ita  Feceris,non  patie- 
tur Dominus  , vt  fine  magno 
fru&u  ab  eius  praffentia  difce- 
daSjimmb  faciens  faciet,& 
te  donorum  fuorum 

copia  replebit. 

★ * 

* ___ 


De 


4J<5  De  vita  religiose 


rin  h 

1.4.5 


8ern. 
ferin 
«5 
p^ruis 


De  auditione  verbi  Deu 

c a p.  1 1 r. 


I W g v l i s.  etiam 
hebdomadis  vrm 
ueni  ( vt  opinor) 
reiigioii  verbum 
Dei  audiunt  , & 
Praelati  per  fe , vei  per  mbitku- 
tum  ad  perfc&ionem,  exhorran- 
tis  iermonem  excipiunr.Eft  enim 
ivita  religio  ia , iic  ut  & aliorum 
bonorum, ira  & verbi  Dei  abun- 
dans,c[uo  cultores  fiios  danat  at- 
TJe  duilentat.Quibus  congratu 
lari  pollumus  verbis  illis  Pauli: 
Gratias  ago  Deo  meo  in  gratia 
Dei;  quas  data  eft  vobisin  Chri- 
Uo  Iefurquia  diuites  facti  eidis  in 
illo , in  omni  verbo  , & in  omni 
teientia.]  Si  illi  adhuc  imperfedli 
funt , a vitiis  & imperfediorii- 
bus  lana* ::  fi  perfe&i  , in- omni 
Emeditate  conternat.  Nam  , vt 
■■  ectdatur  bernardus,duo  operaturi 
"[verbum  Dei , & animas  vitiofas! 


fj 


1 S T 1 t V E N D A.  477 

1 

fanat , & bonas  admonet.  Hoc 

verbum  Dei  eft  ille  panis  fubciv 

ludie 

nericius  * qui  voluebatur  aduer- 
sus  caftra  Madian,  Sc  taberna- 
culum vitiorum  ftibuemt,&:  ter- 
rae funditus  co  a:quamt.Tuba  eft. 

71* 

inquit  Hugo  Vicftorinus , panis 

Hugo 

eft,gladius  eft.  Tuba  eft,quia  au- 

ferm. 
6$.  to. 

ribus  infonat  , panis  eft  , quia  e 
furientium  iuftitiam  mentes  fa- 
nat; gladius  eft , quia  cordium 
fecreta  penetrat.  Sed  videndum 
eft,  quonam  modo  rcligioft  Dei 
verbum  audire  debeant  , ne  *in 
abundantia  panis*  qua  fi  pa  nem, 
non  habeant,  & inter  fuauiffimas 
epulas  fame  pereant. 

Si  ergo  vis , 6 iufte , ex  verbi 
Dei  auditione  proficere  , cum 
magno  defiderio  audiendi  & ali- 
quid difcendi  ad  exhortationem 

2. 

accede.  Tibi  namque  dicit  Salo- 

Prou. 

mon  : Stude  fapiemiar  fili  mi, 

8c  laetifica  cor  meum , vt  poflis 
exprobranti  refpondere  fcrmo- 
nem  Audi,inquam,non  ofciran- 

27.11. 

V 

Dh  vita  religiose 
ter,(ed  diligenter  verba  fapieda?, 
vt  habeas  ad  manum  dodrinam 
Spidtus,qua  in  omni  virtute  cre- 
jfcas,&:  daemoni  te  ad  peccata  tra. 
EccU  jhentirelpondeas.  EtEcclefiafti- 
2/'20*|cus:  Os  piTidentis,quanitur  in 

Eccleila3&  verba  illius  cogi  tajbut 
in  cordibus  luis.  Sapientes  Scili- 
cet verba  Dei  non  perfundorie 
8c  negligeter audienr/ed  in  cor- 
dibus fuis  ea  cogitabunt , ad 
pi  Eli  ut  em  operandam  folerccr  ex- 

pendent. Hoc  autem  defiderium 
Spirituale  excitabis/i  te  dodrina 
{'  f Spirituali  indigere  ammadu  erras. 

Non  enim  quia  vitam  religiolam 
(edaris,  qua*  Spiritualis  dodnnx 
eft  feraciffima,ideo  huius  dodri- 
na*;auditione  non  eges.  Immb 
ideo  tanto  maiori  ltudio  & at- 
tentione audienda  eft, quanto  ex- 1 
perienda  compertum  habes  ex 
tam  frequeti  dodrina  negligen- 
ter  audita,  tc  nullum  hadenus, 
aut  exiguum  frudum  percepi fte; 
Quetdratque  in  huc  locum  fimi- 


. ■ 


INSTITVENDA.  459] 

litudo  Clementis  Alexan  driiii 
tantifper  immutata  \ Quod  ficut 
pifces  5 qui  in  Talio  6c  nafcuntur, 
& nutriuntur  , Talibus  tamen  ad 
condiendum  indigentjita  & reli- 
gio ii  in  campo  do&rina?  fpi ri- 
tu alis  educati , eadem  dodhina 
opus  habent  diligenter  audita,  vt 
a vitiorum  corruptione  prote- 
gantur. 

Praelatum  aut  alium  quemuis 
eius  partes  agentem , non  aliter 
quam  C hriflnm  loquentem  & 
docentem  aufcultes.  Ipfc  enim 
cft  3 qui  per  adminiftros  ilios  lo- 
quitur 3 ipie  qui  per  os  eorum 
irerha  vkx  cordibus  audientium 
inftillat.  Sane  quod  dixit  Domi- 
nus ad  Ieremiam  , idem  omnino 
ad  Prolatos  8c  Euangelicos  prse 
dicatores  dicit  i Noli  dicere, 
puer  Tum, quoniam  ad  omuia, 
qua?  mittam  te,  ibis , & vnineria 
quacumque  mandauero  tibi,  lo- 
queris ]Er  poftea,[Ecce  dedi  ver. 
ba  meajn  ore  tuo.]  Si  aute  hunc. 


Clcnv 

Alex. 

-r.ftro- 

mat. 


V z 


Chry 
foft. 
hem. 
m Ge. 
ncf. 


460  De  VlTA  RELIGIOSE 

quem  audis,Deus  mifit,vt  te  do* 
ceret,fi  verba  fua  in  os  eius  mifit, 
fi  quas  mandauit , ille  proponet, 
non  eft  cur  folum  hominem  lo- 
quentem  putes.  Nihil  autem  re- 
fert fi  Praelatus  , aut  alius  quinis 
ienex  eius  vicem  gerens , minus 
literatus  fit,  aut  minus  eloquens, 
aut  minus  in  rebus  fpiritualibus 
exercitatusmam  fi  verba  Domini 
proponi  t,pari  reuerencia  audien- 
dus eft.,  ac  fi  magnis  donis  & 
talentis  pollerer.  Nam  fient  in 
humanis  rebus  , vt  fimili  vtar 
Chryibftomi  , quando  regum 
diademate  coronatus  literas  mit 
tit , tunc  is  qui  adfert  eas  , per  k 
nullius  momenti  eft,fed  humilis 
quidam , fiepe  neque  progenito- 
res numerare  fciensjobfcurus,  & 
ex  obfcuris  .fed  non  ad  illum  fpe 
dant,  qui  literas  fufeepturi  funt, 
fed  propter  regis  literas  magna 
reuerentia  , & fiientio  eas  fufci- 
piunt.  Sic  etiam  auditores  non 
ad  dicentem  refpiciunt,neque  ad 
tenuij 


INST  ITVENDA.  46  I 

j 

i 

j 

Lenit. 

n.|. 

tenuitatem  eius , fed  quia  qua? 
dicit  a Deo  afFert,ea  colledo  ani 
mo  & attento  accipiunt.  ] Haec 
ille.  Neque  etiam  refert  quod 
praefe&us  comunia  & omnibus 
nota  proponat.  N5  enim  doctri- 
nam fpiritus  audis  , vt  noua  di- 
fcas  , fed  vt  ad  ea , qua?  didicifti, 
opere  complenda  inciteris , 8c  vt 
de  hoc,qupd  fcilicet  bonum  co  • 
gnouifti  3 & non  fecifti  crube- 
fcas.  Nam  fi  fermo  Dei  non  ve- 
nifiet  ad  te , nec  loquutus  fuiffet 
tibi , forte  peccatura  non  habe- 
res , tunc  autem  excufationem 
non  habes  de  peccato  tuo. 

Audi  igitur  verba  Chrifti  te 
per  Prolatum  monentis  , non 
eum. taedio  & naufea  > fed  atten- 
te & defideranter,  non  ex  curio- 
fitate , fed  ex  defideno  difcendi 
vtiliaaaut  operandi  perfeCta.  Au- 
di,non  vt  ftatirn  eorum  qua?  au- 
difthobliuifcarisjfed  vt  ea  poftea 
mediteris  .In  lege  quippe  fcripta> 
animalia  qua?  ruminabat  cibum. 

V 3 

Aag. 


Lue* 
l/.  28. 


462  De  vita  religiose  j 

munda  erant  j in  lege  vero  noua 
animae  * quae  verba  Dei  audita 
roeditantur5&:  quafi  in  propriam 
fubftanriam  a&ione  conuertunr. 
ad  magnam  munditiam  peruc 
niunt»  Hunc  eile  illius  legis  fpi- 
ritum  Auguftinus  manifdte  te 
ftatuseffc.  Verbi  auditor,inquii\ 
fimilis  dic  debet  animalibus 
que  ab  hoc  quod  niituiiant,raun 
cla  efie  dicuntur,  vt  non  pigeat 
cogitare  , quae  in  aluo  cordis  ac- 
cepit j & cum  audit  , fit  fimilis 
edenti  jcunv  audita  in  memoriam 
reuocat  x fit  fimilis  ruminanti.  ] 
Si  ita  verbum  Dei  audieris,pro- 
fe&o  beatus  eris.Qupniamfbea- 
ti , qui  audiunt  verbum  Dei , & 
cuftodiunt  illud.]  Ad  audiendum 
igitur  breui  oratione  te  praepara, 
qua&  loquenti  gratiam  dicendi, 
& tibi  ac  aliis  audientibus  adiu- 
torium  ad  proficiendum  pofcas. 
Audi  humiliter  non  vt  cenfor, 
(ed  vt  rudis  difcipulus , audi  at- 
tente , vt  qua*  audieris,  memoria 


reti 


INSTITVKNDA.  46  j 

rerineas>audi  fideliter^ v t ceu  bo- 
na terra  ex  femine  ribicommiftb 
frudum  aperis  proferas3&:  fic  ex 
abundantia  dodrinx  dirillimum 
virtutum  cumulum  reportabis. 

De  collatione  fpirhuali. 


Gap.  IV. 

f;  • ' *{}  ‘".r  >: : $ j'|  •,  r- 

Os  collationum  fpiri-i 
tua^um  > quibus  media 
! ad  vincendam  aliquam 

tentacionem*  vel  profternendum 
| vitium;ve]  aifequcnda  virtutem 3 
in qn i rirnu  s,ac  modum  in tc r nos 
j ftudipse  fandeque  viuendicon- 
j ferimus  , tam  antiquus  eft,vt  ab 
ipfis  Sandis  Apoftolis  fiimpferit 
approbationis  exordium.  Paulus 
enim  ad  Galatas  fcribens  fic  ait: 
Aicendi  autem  fecundum  re- 
uelationem , & contuli  cum  illis 
(nimirum  cum  Apoftolis)  Euan- 
gelium 3 quod  praedico  in  genti- 
forte  in  vanum  curre- 
aut  cucurriffem.]  No  afeen- 


dit  ille  ad  difcehdum  Euange- 
lium , quod  antea  ab  ipfo  Chri- 
fto  immediate  didicerat*  Vnde 
pr  armifer  at : ] Notum  enim  vo- 
bis facio  , fratres.  Euangelium, 
quod  euangelizatum  eft  a me, 
quia  non  eft  fecundum  homi- 
nem , neque  enim  ego  ab  homi- 
ne accepi  illud, neque  didici , fed 
per  reuektionem  lefu  Chrifti.] 
Sed  afcendit  cortferre  Euange- 
iium,nam  collatio  arqualiumeft, 
qua  de  propofita  quseftione  fin- 
guli  exponunt,quid  fentiant , vt 
dum  in  eodem  fenfu  coueniunt, 
fe  magis  ad  bonum  fe&andum, 
& malum  fugiendum  , accen- 
dant, Hare  igitur  Pauli  & alio- 
rum Af oftolor' um  * c©‘fe#k> in 
eiim  fcopom  a do&ore  gentium 
ordinata  eft , non  vt  aliquid  n©^- 
ui  difceret  , fed  ne  in  vanum 
Curreret,  aut  cucurifler,id eft,  fi- 
ne fru£lu  apud  homines  labo- 
raftet.  Fidelibus  enim  ftifpe&a 
edet  eius  do&rina,  & merito, 

fi  a 


I fi  a do  diri  na  aliorum  Ecclefi# 
procerum  dillentiret.  Hinc  au- 
tem vfus  inoleuit  inter  fpiritua- 
les  viros  , vt  aliquando  loco  ex- 
hortationis collationem  infti- 
titercnt5qua  vno  interrogante,& 
aliis. ad  interrogationem  refpon- 
dentibus,  & Prselato  quod  fen- 
tiendum  eft  difcemente>vuiuerji 
iri  bono  erudianturi&  ad  omnem: 
perfedtionem  excitentur. 

Fuiile  vero  apud  illos  religio* 
fos  antiquos  frequentifllmum 
collationum  vfum* , ex  loannii 
Oafliani  infignibus  collationi** 
bus  conftat  >qme  non  folum  fa- 
cundia illius  (^feruaritiiEmi  Er 
remitar  mentes  legentium  miri- 
fice dele&ant  & monent , fed&j 
omnem  fpiritus  do&riuam  con-: 
t i nen  t.  Fo  rm  ula  m collationis  in** 
ftruencbe  apud  ipfum  Caffia- 
num  inuenio , quam  ad  vtiiitar 
tem  eorum,  qui  in  fimilibus  col- 
lationibus fpiritualibus  alfueti 
non  funt,  non  cundtabor  fcribe- 

— 5T7  ~ 


+66  De  vita  religiose  < 

re.  Ita  ergo  ille  collatione  quan-  i 
dam  tempore  Beati  Antonijha-  : 
bitam  narrat  ; Memini  igitur 
quondam  in  annis  adhuc  pueri- 
tix  conftitutus  in  partibus  The- 
baidis 5 vbi  Beatus  Antonius 
morabatur  , feniores  ad  eum 
perfectionis  quaerenda  gratia 
.conuenilfe*  Cumque  a velperti- 
nis  horis  vfque  ad  lucent  fp£ 
fet  protra&a  collatio,cicc£quae- 
ftionem  hanc  . maximum  no- 
dis fpatium  confumpfi&.-Nam 
diutiffime  quaerebatur  * Qui- 
nam virtus  vel  obferuantia  mo - 
Inachum  p oflir  a diaboli  iaqu eis, 
ac  deceptionibus  cuftodire  fem- 
per  illa^fum , vel  certe  redo  rra- 
pite  J firmbque  grellu  ad  perfb-4 
dionis  culmen  euehere.  Cum 
que  pro  captu  mentis  fu#.pro~ 
ferret  vnufquifqhe  fentthitkxxi; 
j&  ali j quidem  hoc  iu  ierunioH 
tum  vigiliarumque  ftudio  cot? 
locarent:,  quod,  his  videlicet  ex- 
tenuati mens  , ac  puritatem!  ccrr*3 

T Y dis } 


Catf, 

c.2. 


dis  & corporis  allequuta , Deo 
facilius  vniretur  : alij , in  con- 
temptu vniuerfarum  rerum,qui- 
bus , ii  penitus  mens  nudaretur, 
tanquam  nullis  deinceps  reti- 
nentibus laqueis  , ad  Deum  ex- 
peditior perueniret : alij  , ana- 
chorefim  neceilariam , idcit  re- 
motionem, & eremi  fecreta  ccn- 
fcrent:,in  qua  commanens,  quis 
familiarius  interpellare  Deum, 
eique  poflit  peculiarius  inhaere- 
re: NonnulU  feftanda  charira- 
tiSjid  cft  humanitatis,  ftudia  de- 
finirent , eo  quod  his  regna  coe- 
lorum daturum  fe  Dominus  in 
Euangelio , velut  fpecialjjasnrfe 
promictatjdicens;.  V enite  bene-; 
didi  Patris  mei , poffidete  para-? 
tum  vobis  regnum  k conltitu- 
rione  mundj. ; eliiriui  enim , & 

dediftis  mihi  manducare  ;-fitiuh 

&dediftis  mihi  bibere-]  & cae,t 
Cumque  in  hunc  modum  diuer- 
lis  virtutibus  aditum  certiorem 
ad  Deum  parari  pofFe  diiceme 


4 6%  De  VITA  RELIGIOSE 

Arhan 

invita 

Anto. 

- ' M 

i 

i 

rene , efferque  nodis  maximum 
tempus  hac  in  qui  fixione  con- 
fu  mp  cum  , intulit  demum  Bea- 
tus Antonius  , Omnia  quidem 
ha£c,qua2  dixiftis,  neceflaria  funt 
fitientibus  Deum , atque  ad  eum 
cupientibus  petuenire,  fed  his 
principalem  tribuere  gratiam, 
nequaquam  nos  innumeri  mul-  f 
torum  cafus  & experimenta  per 
mittunt.&  caet. 

Haec  eft  forma  collationis, 
cui  non  folum  magnus  Anto- 
nius adfuit , verum  illam  ma- 
xime commendauit,  Nam  Atha- 
nafius  quandam  eiufdem  fan- 
diffimi  patris  exhortationem 
habitam  ad  fratres  commemo- 
rans , ab  his  verbis  illttm  eru- 
ditum fuifle  ait  : Ad  omnem 
quidem  mada  torum  difiriplinam 
Scripturas  pofle  fnfHcere  ^ ftd 
& hoc  optimum  forei  ffmutuis 
fe  inuieem  fratres  fermonibus 
confolaretur.Et  vosergo,inquit3 
vt  patri  referte^quae  noftis,&  egd 

qua?* 

INSTiTVENDA.  465) 


quae  per  longam  aetatem  confe- 
| quutus  fum  , quafi  filiis  indica- 
! bo.  ] Multa  alia  funt  in.Sando- 
: rum  hiftoria  Theodoreti  >;8c  in 
| Dorothei  dodrinis,  &c  in  Palla- 
dij  Laufiaea,  ex  quibus  huc  vfum 
collationum  fpiritualium*  apud 
veteres  religiofos  viguiife.  con- 
fpicitur.  Nec  praetereundum  eft, 
quod  de  illo  fcribit  Bafiliiis  in 
hunc  modum : Operaepretium 
eft  autem  fi  fiatis  interdum  qui- 
bufdam  temporibus  > certifque 
locis  conceCus  celebretur  eo- 
rum , qui  fratrum  conuentibus 
praefinit, ni  quibus  videlicet,cum 
de  rebus  iis , quae  fibi  praeter  ra- 
tionem accierint , ton  de  diffi- 
cilibus erianvad  tradandum  na- 
turis > aut  moribus,  & quomodo 
in  fingulis  moderandis  fe  geile- 
rint  y viciflim  inter  fe  commu- 
nicent & conferant : quo  vide- 
licet fi  aliquid  aliquando  minus 
rede  ab  aliquo  fadum  fuerit , 
id  adhibita  locuplete  multorum 

'mu  fen 


Bafil 
lib  rc- 

fufius 
difpu. 
c.  54. 


470  De  vita  religiose 

Prou. 

11.14 

■lententia  , maiore  cum  autho- 
ritate , quod  in  medium  addu- 
&um  eft  , quale  fit  indicetur. 
Contraque,fi  quid  rede  geftum, 
multorum  fimiiiter  teftimonio 
comprobetur,  ] Sic  ille.  Hic  er- 
go vfiis  k San&is  antiquis  com- 
mendatus , non  edet  a recemio,- 
ribus  deferendus , vi  ex  eo  cd- 
piofum  frudum  , ficut . & illi 
colligerent.  Si  enim  fcientite 
mutua  condifcipulorum  colla- 
tione difeuntur  » fi  res  ad  guber- 
nationem , &1  ad  negotia  bellica 
pertinentes , collatione  tradan- 
tur, cur  res  fpiritus  & falutis  no- 
ftrx  non  conferemus  , vt  inde 
qiiid. faciendum  & quid  fugien- 
dum fit,  auditis  aliorum  fenten- 
tiis , cognofcamus  ? Salus,  in- 
quit Salomon  yvbi  multa  vonfi- 
lia.  ] vel , vt  halaent  Hebraea , in 
multitudine  confultorurtv  Mul- 
tos igitur  eiuldem  propofiti  & 
vocationis  audite  debemus , vt 
eorum  experientia  ad  ialutem 

nos 

nos  docear , &;  de  his  quas  fola 
iuduftria  propria  confequi  non 
valet,  ipforuui  fermo  exhortato- 
rius erudiat. 

Si  ergo  alicubi  vfum  harum 
(pirimalium  collationum  inue- 
neris  , eis  adefle  v&  fru6kum 
eruditionis  percepiife  non  pi 
geat.  Et  ficut  feniores  & prinei 
pes  ItkUeorum  conferebant  ad- 
inuicem , quomodo  Chnfti  me- 
moriam delerent , & Apoftolos 
perderent : ita * & tu  cum  viris 
ipkitualibus  confer , quomodo 
Chriftum  fequaris , &;  Apofto- 
los imiteris.  Aliquando  defe- 
ftum  tuum  (impliciter  pande , & 
remedium  , verbi  gratia > ad  ari- 
ditatem & diftra<ftionein  oratio- 
nis r quam  pateris  , ad  vincen- 
dam iram , ad  continendum  fan 
£ki$  cogitationibus  icor  y 8c  * ad 
alia  ^luiufmodi  > humiliter  qine- 
rc , 6c  fratres  tuos  fuper  his,qnas 
aut  repellere  aut  habere  cupis 
interroga.  Sernto  enim  dicebatur 


471  De  vita  religiose 

2.  Re- 

in  veteri  prouerbio;  Qgi  inter- 

gum 

20.  18 

r 0 gan  1 3 in  te  rr  0 g.e  n r in  Abeia.]& 
Cic -proficiebant.  Abela  interpre- 
tatur lacus  confilip  Quis  autem 
locus  ad  capiendum  confilium 
aut  aptior , aut  illuftrior  religio- 
forum  confdTu  , in  quo  finguli 
loquuntur , non  tam  quae  lege- 
runt, ai&  audierunr,  quam  .quae 
experimento  didicerunt  , & ora 
tione  amagiftro  veritatis  impe- 

trarunt  ? Ibi  ergo  non  dubites 
interrogare,  vbi  fine  fuco  veritas 
difcitur  , vbi  fine  refpe&u  ali- 
cuius perfe&e  veritas,  edocetur. 

vbi  aft us. D$monis,&  mifericor- 

Eccli. 

dia  Dei  aptiflime  propalatur. 

Si  tu  interrogatus  fueris  , ,ha^ 

f ' * 

beat  caput  relponfiim  tuum  : ’] 
fummatim  dicas, & paucis,  ac 
fimplicibus  verbis  tuam  fenten- 
tiam  abfbluas,  eaque  in,  medium 
ptoferas , non  tam  quae  legifti, 
quam  quae  a&ione  aduersus  vi* 
tia  pugnando , aut  virtutes  quae- 
rendo comparafti.  Si  nec  inter- 

roj 

roges  , nec  reipondeas.,  humi- 
liter cum  deiiderio  difcendi  lo- 
quentes  audi,  etiamfi  indodio- 
res,  aut  nudiores,  aut  plane  idio- 
| tx  videantur , quoniam  faepifli- 
jme  diuina[  fapientia  aperit  os 
mutorum  , & linguas  infantium 
.facit  difertas.  Et  ab  ore  iftorum 
i' non  fenei,  nec  fine  admiratione 
'accipies,quod  literatus  non  pro- 
tulit : quia  volumina  aliorum 
tantum  legit,  & pcrfede  ope- 
rari hadenus  ignorauit. 

2)  e ret mendis  propria 
sientiafignis. 

Cap,  V. 


Vnx  etiam  in  fa- 
miliis religiofis  intro* 
duda  quadam  humi- 
litatis:, & defpicien- 
tiae  propriae  , ac  compundionis 
exercitia , quibus  fpirituales  viri 
cum  in  vnum  conueniunt  , ie 

t r mu 


[oan. 

'3- 


Lu:* 

7-3 


'i 


474  Ds  vita  religiose 

mutuo  aedificant  ,,  & ad  virtu- 
tis defiderium  accendunt  > vt  fi 
dtim  congregatio  ad  menfam 
recumbit  , quidam  ex  religiofis 
( culpas  fuas  , quae  nihil  offenfio-f 
nis  6c  multum  aedificationis  ha-  ' 
bent , publice  fateantur , fi  pro- 
bari , aliorum  pedes  exofculen- 
tur , fi  humi  fedentes , more  fer- 
uoru m 5 & non  cum  aliis  pane 
velcamur ; vel  fi  alia  fimilia  fa- 
ciant , quae  feruor  inuenit , hu 
militas  probauit  , 3c  vi&orhe 
palfionum  defiderium  introdu- 
xit. Harum  mortificationum  (fic 
enim  vocantur  ) vel  humiliatio- 
num vfus  non  eft  nouus , immo 
ex  geftis  ipfius  magiftri  humi- 
litatis aflumptus.  Ipfe  namque 
furrexit  a menfa  difcipulo- 
rum  fedentium  pedes  lauitjo- 
tos  linteo  terfit  , & iam  i fe 
mundatis  (vt  eft  credibile  ) ofcti- 
la  fixit.  Quin  & Magdalena  coii* 
uiuiuni , in  quo  Dominus  epu- 
hbatur  , inerella  , pedes  eius 


olcu 


u— ' — — — — “ 

f INSTITVENDA.  47 J 

ofculata  cft  , nec  , fi  Domino 
gratum exiftimaflet  , aliorum  re- 
cumbentium  pedes  ofculari  ertt- 
befceret.  Plense  funt  Sando- 
ruin  hiftoria*  fimilibus  humili- 
tatis exemplis,  quibus  landi  viri 
aliorum  pedibus  figebam  ofcu- 
la , & fe  coram  aliis  peccatores 
dicebant,  & fe  finitos  , dc  emo- 
tx  mentis  fimulabant  , aliaque 
non  ad  faftum , fed  ad  augmen 
tum  meritorum  , Sc  ad  aedifica- 
donem  fratrum  aflumebant  hu- 
militatis jnfignia.  Qua:  aliquan- 
do fponte  , nonnunquam  vero 
iuflfu  Prolati  exercebantur  , vt 
ex  Glimaco  ( vnum  enim  exem- 
plum proferamus  in  medium) 
licet  colligere.  Cum  ad  men- 
fam  , inquit  , aliquando  con- 
fediflemus  , finiimus  ille  ma- 
gifter  inclinans  fuum  fandum 
os  ad  aurem  meam..  Vis  , in- 
quit , tibi  oftendam  in  extre- 
ma profundaque  canitie  diui- 
num  fenfum  atque  prudentiam? 

i Cum 


cii- 

ma  c. 
de  o- 
bcd. 
grad. 
4* 


476  De  VITA  RELIGIOSE 

Cumque  id  fummis  precibus 
orarem  3 aduocat  ex  proxima 
menfa  3 quendam  Laurentium 
nomine  3 qui  quadraginta  fere 
odo  annos  in  Monafterio  de- 
gerat > fedenfque  erat  Sacrarij 
Prefbyter.  Qui  cum  venillet* 
atque  Abbati  genibus  flexis  fla- 
ret , ab  illo  quidem  benedicitur. 
Sed  cum  furrexitfet  > nihil  illi 
penitus  dixit  3 fed  fle  ante  men- 
lam  fine  cibo  ftare  permifit.  Erat 
autem  tunc  prandij  initium.  Ita- 
que prolixam  horam  3 & fortafle 
duas  immobilis  ftetit,  adeo  vt 
ipfe  quoque  erubefeerem  3 ne- 
que enim  in  illius  faciem  intue- 
ri pra  verecundia  pofleim  Erat 
enim  canus  toms^odogefinium- 
que  ram  agebat  artaris^  annum. 
Manfit  autem  fine  refponfo  illo 
vique  ad  refedionis  finem.  A 
qua  cum  Turgeremus  y mittitur 
iam  a fando  illo  * vt  memorato 
Ifidoro  diceret  trigefimi  noni 

PTalmi  initium.  ] Haec  ille.  Qui 

- 


INSTITVfi  N D A.  477 

& fuprk  in  eodem  gradu  , de  pu- 
blica apud  fratres  manifeftatio- 
ne  culparum,  pluribus  di  {ferit; 
vt  intelligamus , nihil  ad  viro- 
rum fpiritualium  feruorem  nunc 
in  familiis  reli^iofis  fuiile  intro- 
dudum,quod  non  authoritate 
antiquitatis  firmetur.Nos  autem 
nolumus  nunc  eam  publicam 
culparum  grauiorum  manifefta- 
tionem  fuaderC , quam  Cii ma- 
eus  narrat  , fed  ex  ea  colligimus, 
quam  vtile  & humilitatis  pie- 
luiii  iit  > leniores  culpas  coram 
fratribus.-  fateri  > .&  ex  fpiritu 
compunctionis  , nos  peccatores 
5c  habitu  religionis  indignos 
accufare. 

Quare  fi  tu  , 6 vir  Dei , eam 
religionem  profitearis  , in  qua 
haec  necdum  obliuioni  tradita 
fuht  i impense  rogo  ne  eadem 
excidere  tua  negligentia  permit- 
tas , fed  ( quod  ad  tefttinet ) in- 
tegra & inuiolata  cuftodias , & 
non  t^m  verbo  quam  opere  alios 

' " fra 


4 ?8  De  VITA  RELIGIOSE 


fratres  ea  in  magno  pretio  ha- 
bere doceas.  Si  maenis  es , faepe 
in  his  te  exerceas:!!  fenex  8c  ple- 
nas dierum  ac  meritorum  , ali- 
quando eadem  praedare  non  de- 
linas. Nam  licet  ha»c  partia  fint, 
non  parum  valent,  nec  exiguum 
ex  illis  frudum  colliges.  His 
enim  pro  quotidianis  negligen- 
nis  fatisfacimus,  nos  humilitatis 
operibus  exornamus, ad  fcruo* 
rem  & deuotionem  excitamus, 
& tepidiores,  illa  afpicientes, 
ad  imitationem  accendimus.  Et 
beatus  ille,  qui  columb#  fimpli- 
citatem  induit  , qui  fe  minimis 
ad  proficiendum  indigere  cogi- 
tat , 6c  qui  prima  illa  mortifi- 
cationis opera  a primis  illis  pa. 
tribus  introduda  vitae  fuae  fan-* 
ditare  conferuat.  Iam  initia  re- 
ligionis noftrs  eiapfa  funt,  fa- 
teor : iam  inftant  alia  tempo- 
ra , aflentmr : fed  illa  tempora 
inftant  , in  quibus  oportet  , Ji 
zelum  Dei  habemus , ea  fujnmis 


INSTITVEND  A.  479 

conatibus  tenere  > quae  a patri- 
bus noftris  didicimus  , ne  ab 
amore  perfe&ionis  excidamus. 

Ad  hoc  mortificationum  ge- 
nus pertinent  vilia  5c  abit  da  fer- 
uitia,  a quibus  nudus  bonus  reli- 
giofus  fe  debet  eximere.  Qualia 
lirnt , domum  euerrere /patellas 
mundare,  fratribus  ad  meniam 
(edentibus  miniftrare>&  alia  hu- 
iufinodi  minifteria  humilitatis 
obire.  Ille  enim  qui  omnium  eft 
DomintiSjdixic : Qui  maior  eft 
m vobis,  fiat  ficut  minor  : & qui 
procedor  eft , ficut  miniftrator.ji 
Nec  fblum  verbo  docuit , fed  & 
xemplo  ad  id  praedandum  inci- 
tauit.[Nam  &:  ego,inquit,in  me- 
dio vdtrum  fum  , ficut  qui  ms- 
mftrat.  ] Bafilius  hoc  documen-, 
tum  a religiofis  eile  leruandum 
grauiflimis  verbis  oftendit  , & 
vtilitatem  eius  expofuit.  Ille  fic 
ait  ; Atque  etiam  intelligen- 
dum  illud  eft  , debere  pietatis 
cultorem  viliora  etiam  munera 

_ magno 


Lucz 
2 2.  2 1 


Bafi  . 

conit. 

mona. 

C. 


480  De  vita  religiose 

Mate. 

2>.-fO 

magno  cum  ftudio  , magnaque 
cum  animi  alacritate  fufeipere, 
•/cientem  nihil  minutum  -elle, 
quod  Dei  caufa  fiat  , Sed  grande 
& rpintuale  , quod  coelum  no- 
bis 5c  prannia  eceleftia  conciliat. 
Quamobrem  licet  communibus 
v ali  ratibus  inferuientia  Sarcina- 
ria Sequi  iumenta  oporteat , re- 
cuSare  tamen  non  debet;  Siqui- 
dem venire  in  mentem  Apofto- 
lorum  debet , quam  alacriter  illi 
Domino  paruerunt , quando  il- 
lis mandauit  , vt  ad  Se  pullum 
'adducerent  j cogitareque , 3c  il 
los  quoque , quorum  caufa  iu- 
mentorum  curam  lufcipiat , fra- 
tres Domini  efle  , & tributam 
ipfis  beneuolentiam  , ftudium 
que  in  ipSum  Saluatorem  re 
dundare , qui  dixit : Quatenus 
feciftis  vni  de  his  fratribus  meis 
minimis  , mihi  feciftis.  ] Quod 
fi  Sua  facit  , quae  minimorum 
fimr , fine  dubio  mulco  magis, 
quae  Electorum  Sunt,  ea  fibi  ven- 

di 

institvenda.  481 

dicabit,  modo  ne  officium  cau- 
fam  ad  licentiam  exiftimet.Quin 
fumma  potius  animi  attentione 
munire  feipfiim  debet , vt  cum 
libi,  tum  ceteris  in  quofcumque: 
eu  cafus  detulerit,  pariat  vtilica- 
tem.  Porro  fi  de  muneribus  iplis 
qua»  abiediora  funt  , aliquid 
exercendum  fit , fcire  conuenit, 
Saluatorcm  quoque  ipfum  difei- 
pulis  miniftrafle,&:  abiedtiorao- 
pera  facere  non  reculafle  : ma- 
gnum que  homini  e fle  , fi  Dei 
imitator  exiftat , cum  per  haec 
quae  humilia  funt, ad  altitudinem 
illam,  quod  illum  eft  imitatus, 
afeendat.  Quamquam  quis  iam 
humile  aufit  quippiam  appella- 
re,quod  Deus  ipfe  attingere  non 
recufauic  ? Haec  autem  non  ad 
idiotas  tantum  , aut  ad  adole- 
fcentes  dicuntur  ,fed  ad  dodps,i 
& literatos , & fapientes  , quqs 
vehenaeterros:amus,vt  magnum 
illum  dodtorem  Bonaueriturajn 

imitentur, de  quo  haec  feripta  re- 
— — — 


482  De  y IT  A RELIGIOSE 


perimus.  Nec^t  plerique  litera- 
rum  fciencia  inflati , vilia  mini- 
fteria  domeftica  faftidiebat , fed 
qui  vix  nec  ni  (i  per  obedietiam, 
a?gre  tamen  ab  illorum  exe cu- 
rione coercebatur,  reputantibus 
b radatis  indignum,  fi  non  a tali- 
bus, vir  egregius  feqiieftrarctur, 
in  quo  fandi  Spiritus  gratia  ha- 
bitare perfpicue  cernebatur.  Nec 
tamen  vir  fandus  vlla  chari tatis 
;officia,ob  literarias  adioncs  pr$- 
termittebat.Sed  in  omnes  fratrgs 
oculos  intendens , fi  quem  forte 
triftem , aut  profeffionis  pceni- 
tentem,  intelligeret,ianta  dulce- 
dine in  fermone  conueniebat, 
confoiabatur,  monebat,  ac  con- 
firmabat , vt  nullus  ab  eo  difce- 
deret , quin  libens  coeptum  reli- 
gionis iter  perfequeretur.  Infir- 
moru  praeterea  cura  fupra  quam 
credibile  fit  deledabatur,  quove 
grauioribus,  aut  cotagioffs  mor- 
bis grauarentur  ,eo  magis  fe  to- 
tum illorum  obfequio  applica- 
bat- 


' I N S T I T V E N D A.  4% 

bat.  Quibus  officiis  cum  maio- 
rem diei  partem  ab/umerer,  noiv 
eo  minor  erat  in  publicis  iexStio- 
nibus  ac  interpretationibus,  qux 
tanta  claritate  audientibus  intel- 
jligenda  reddebat , vt  ipfe  autbor 
i illoru  merito  videri  pollet.]  Hac 
ibi.Veriffime  credo  : quia  beatus 
hic  dodbor  a cognitione  rerum 
■diu inarum  nequaquam  impedie- 
batur humilitatis  obfeqmis ; & 
qui  ilium  imitatus  fuerit  3 nul- 
lum verte  lapientia?  impedimen- 
tum , fed  potius  eius  augmen- 
tum experietur.Quia  ficutfaftus, 
Sc  contemptus  bonorum  ope- 
rum , & fuperbia  cacant , ita 
humilitas,& /implicitas  lu- 
men ad  fapiendam  con- 
tinendam pa« 


484  De  VITA  RELIGIOSE 


SECTIO 

Q,VARTA- 


De  his  qua:  Ungu- 
lis menfibus 
fiunt. 

De  eligendo  adiutore  per  fingulo: 
menfes  ad  profe&um  vir- 
tutum. 

G A P V T I. 


Is,  quas  per  hebdoma- 
dam facienda  funt,duo 
alia  obferuada  per  fin- 
gulos  mcnfes  adiici- 
mus.  Eorum  primum  eft  , vt 

cuiuf 


1 institvenda.  485 

'i 

cuiufque  menfis  exordio  , San- 
<5tura  aliquem  ex  his  > quorum 
Ecclefia  eodem  menfe  fefta  con- 
celebrat , & commemorationem 
facit,  in  patronum ,&  aduoca- 
tum,&  comitem  ad  iter  vitae  fpi- 
ritualis  conficiendum  eligamus. 
Senior  Tobias  volens  filium 
fuum  mittere  ad  recuperanda 
decem  argenti  talenta, quae  iibi  a 
Gabelo  fub  chirographo  debe- 
bantur, hoc  primum  vt  profpere 
omnia  fuccederent , illi  manda- 
uit.  Perge  nunc  8c  inquire  tibi 
aliquem  fidelem  virum , qui  eat 
tecum  falua  mercedefua,vt  dum 
adhuc  viuo , recipias  eam]  fcili- 
cet  pecunia  qure  nobis  eft  debi- 
ta. Obediens  filius  genitori  pa- 
ruit, & egreilus  inuenit  iuuenem 
fplendidum,(nimirum  Angelum 
Domini)ftantem  prascindum,& 
quafi  paratum  ad  ambulandum.] 
Quem  accipies  in  comitem  vire, 
nonfolum  beneficio  illius  debi- 
tum requifiuit , fed  & vxorem 

| 

. | 
: 1 
! 
i 

i 

1 

Toi>i* 
5*4-5  • [ 

X 3 

486  De  VITA  RELIGIOSE 

cadiffimam  magnas  diuitias 
comparanit.  Hic  infpicio  pul- 
chi  :am  imaginem  ad  exprimen- 
dum id  quod  nunc  tradamus, 
delineatam.  ludus  enim  ad  quae- 
rendam paternam  hereditatem 
incitatur,  & ei  cura  itineris  fa- 
ciendi , quo  in  coelum  pergat, 
imponitur.  Indigetantem  huius 
vitae  comite  fideliffimo,qui  fem 
per  protedione  fua  eius  lateri  af 
fidat,  qui  di /crimina  infurgentia 
pneueniat,  qui  modum  agendi 
in  itinere , in  hofpitio , & in  to- 
to decurfu  peregrinationis  do- 
ceat , qui  faluum  Sc  incolumem 
clientulum  -fu-um  in  locum  quo 
dedinacus  ed, ferat.  Haec  autem 
omnino  a quo  melius , quam  a 
fando  aliquo  homine  vel  Ange 
lo  fperabimus , cuius  fors  foeli 
ciflima,  eundem  a propriarum 
commoditatum  cura  liberat?  cu- 
ius charitas,&:  miferatio  impen- 
fiusad  falutem  nodram  pro.cu 
fandam  prouocat  ? cuius  fapien- 

i tia,  I 


pillum  fuse  benignitati  commea 
datum  refpieiant. 

Sed  quid  facies  vt  Sandti  il 
lius  , quem  in  patronam  ele 


gifti,  tutamen  & protectionem 
obtineas  ? Certe  h xc,  quae  le- 


tia , & poteftas  melius  & 
ciusnoftris  miferiis  & neceffi- 
tatibus  medelam  afferre  queat? 
Tu  ergo  fi  cupis  viam  fpiritus 
foeliciter  ambulare  , & in  omni- 
bus ambiguitatibus  magiftrum, 
in  periculis  adiutorem,  & in  in- 
firmitate fuftentatorem  habe- 
re. Voca , vt  inquit  lob  , fi  eft, 
qui  tibi  refpondeat,  & ad  ali- 
quem Sanctorum  conuertere-] 
Immo  quia  habes  innumera* 
biles , qui  tibi  refpondeam  , qui 
tuas  preces  exaudiant , qui  tibi 
| in  omni  neceffitate  fubueniant, 

! inuoca  illos,  & vt  fcruentius , & 

! deuotius  hoc  facias, inuoca  nunc 
! vno  menfe  vnum  , nunc  alio 
i menfe  alium  , qui  quali  onus  in- 
iter fe  partiantur , & te  vt  pupil- 
snitati  commea- 


2.M3' 

cha.$ . 


488  De  vita  Rii-reiosE  » 

quuntur.  Primo , circa  initium  1 
menfis  , eo  die  cjuo  fandi  in- 
ter fratres  diftribuendi  funt,  a 
Domino  humiliter  poftulabis, 
vt  fandus  ille  tibi  forte  ob- 
tingat , ob  cuius  interceffionem 
vult  tuum  profe&um  augere, 
8c  fuas  tibi  miferationes  elar- 
giri. Et  ille  quilalutem  tuam  im- 
pense defiderat , dabit  tibi  ps- 
dagogum  fapientiflimum  , & 
adiutorem  fortiflimum  , cuius 
ope  de  omnibus  docearis  , & 
atuishoftibus  protegaris.  Com- 
perietque  aduerlarius  tuus  ve- 
rum etiam  ede  , in  fpirituali- 
bus  Dei  templis,  id  eft,  in  iu- 
Ais , quod  de  Templo  Hierolb- 
lymae  impius  Heliodorus  effa- 
tus eft : Nam  ipfe  qui  habet 

in  coelis  habitationem  , vilita- 
tor&  adiutor  eft  loci  iJlius,& 
venientes  ad  male  faciendum» 
percutit  ac  perdit.  Ille  inquam 
fummus  coelorum  Dominus,  cu- 
ius eftiuftos  vifitare  & defende- 

: . . «>! 


INST  ITVEND  A.  489 

re,  miLitum  Tuorum , ideft , San- 
dorum  minifterio  , hoftes  ab 
eis  arcet , ac  ab  omni  malo  de- 
fendit. 

Secundo,  Sandura  tibi  ad  tu- 
telam defignatum  deuote » reue- 
renter , & cum  debita  gratiarum 
adione  fufeipias,  non  aliter  ac  fi 
Dominus  ipie,cuius  proni  denti  a 
maiora  & minora  gubernantur, 
illum  tibi  in  patronum  affignaf- 
fet.  Et  cum  primum  per  tem- 
pus licuerit  > te  in  Ecclefiam, 
vel  in  cellam  > vel  alium  locum 
quietum , recipies , ibique  San- 
do  illi  patrono  tuo  te  piarfen- 
tem  facies, tuas  illi  neceffitates 
expones  illi  te  deuote  com- 
mendabis. Et  ficut  Iacob  luda- 
batur  cum  Angelo  quoufque  ab 
eo  benedidionem  extorfit,  ita 
& tu  ludare  cum  illo  protedo- 
re  tuo  » non  brachiis » Ted  pre- 
cibus, & orationum  inftanti&,vt 
hanc  benedidionem  eonfequa- 
ris,quod  ipfe  te  & tua  omnia  fub 

Gea. 

11.30* 

1 X J 

4 9°  Dh  vita  religiose 


Aug.L 

biii 


j Cbryf* 
| hom. 
j 2 . de 
j verbis 
! Ifaiae. 


tegmine  fuae  protedionis:  acch 
piat. 

Tertio  > Quotidie  femel,  aut 
bi^  aduocatum  hanc  tuum  exo- 
L*abis,vt  fua  protcdione  tibifem- 
per  aftiftat,  vt  ie  magi  (Irum  afie^ 
quenda?  perfectionis  faciat , 8c 
vt  fe  tibi  in  omnibus  comitem 
praebeat.  In  itare  fandum  Da- 
uidem  de  feipfo  dicentem:  Le- 

uaui  oculos  meos  in  montes,vn- 
de  veniet  auxilium  mihi : ] Qui 
funt  ifti  montes  procelli  , qui 
funt  ifti  montes  aeterni  , fecun- 
dum Auguftinum  ,nift  Sandi 
Dei  ? In  hos  ergo  montes  oculos 
mentis  intendamus,vt  ab  eis  no- 
bis adititorium  venire  precemur. 
Duo  autem  praecipue,  a Sando 
adiutore  petenda  funt  5 Alte? 
ram  eft > vt  nobis  ad  meditatio- 
nem rerum  ceeleftium  lucem 
impetret,?  Hoc  enim  nos  aSan? 
dis  accipere  docuit  Ghryfofto? 
mus,jfic£cribens : Adeamus  ergo 
& flos  vnum  eorunvquiha&cee* 

ieftes I 


c 


nmilliiunt  ,ap- 
ccmus,pro  pecu 
voluntatem  fin- 


leftes  ponar  c 
pellemus, fuppli 
nia  promptam 
cerumque  affeftum 
Et , fi  ille  mercedem  hane  acce* 

, manunoftra  apprehenfa 
omnia  circumducet  ; non 
iftam  fupelle&ilem  regiam  ,fed 
ipfum  regem  in  throno  feden- 
tem , aftantibus  exercitibus  ex- 
cercituumque  ducibus , afliften- 
tibus  innumerabilium  Angelo- 
rum atque  Archangeiorum  mil- 
libus , breuitdf  nobis  omnia  di- 
ligenter oftendet , quatenus  no- 
bis videre  fas  eft.  Alterum  eft,vt 
defideria  & preces  nortras  Do* 
mino,cui  femper  aftat,repr£efen- 
ter.  Optime  ad  hoc  propohtum 
dixit  Ambrofius:  ALgti  enim 

nili  ad  eos  aliorum  precibus  me- 
dicus fuerit  inuitatus,  pro  fe  ro- 
garo non  poflunt.'  Infirma  eft 
raro  > mens  aegra  oft  , Sc  pec- 
catorum vinculis  impedita , ad 
medici  illius  fedem  debile  non 


Ambr* 
in  lib. 
de 
duisS» 


4<U  De  vixa  religiose 


poteft  explicare  veftigiumu  Ob- 
( cerandi  fimr  Angeli  pro  nobis, 
qui  nobis  adpi^fidium  dati  fiunt, 
Martyres  obfecrandi  , quorum 
videmur  nobis  quodam  corpo- 
ris pignore  patrocinium  vindi- 
care. Poliunt  pro  peccatis  ro- 
gare noftris , qui  proprio  /an- 
guine s etiam  fi  qua  habuerunt 
peccata  » lauerunt.  Ifti  enim 
iunt  Dei  martyres , noftri  prtefu 
les,  /peculatores  vita:  ,.aduum- 
que  noftrorum.  Non  erubefea 
mus  eos  interefflbres  noftra 
infirmitatis  adhibere  , quia  ipfi 
infirmitatem  corporisetiam  cum 
vincerent,  cognouerunt.  ] Hac 
iUe.  Licet  autem  haec  duo  do- 
na praecipua  ex  fandi  patroni 
noftri  impetratione  accipiamus, 
non  tamen  Zbla  ea , ab  eius  larga 
manu  recipimus.  Quare  quae- 
cumqtie  vel  animae , vel  corpori 
oecellaria  fiiint , ab  eo  petere 
obtinere  curemus.  Sciamus,eum 
e/Te  pro  illo  menfe  noftrum  be- 
nigni/ 


I N S TIT  VEN  D A.  493 


nigniflimum  prouiforem  > cui 
cura*  eft  a malis  nos  protegere, 
& in  bonis  promouere,in  omni- 
bulque  nobis  necellariis  ad  illum 
t an quam  ad  praeftanti  {fimum  re- 
medium accurramus. 

Praeter  hunc  quotidianum  & 
frequentem  recurfum  , quo  a 
proteCtore  tuo  opem  expoliris, 
alia  praeftabis  in  honorem  ipiius 
deuotionis  obfequia  JSfam  & ali- 
qua > quae  corpus  doment  , Sc 
voluntatem  frangant  > lingulis 
diebus  pro  eius  honore  fulci* 
pienda  liint  >dies  feftus  illius  aut 
ieiunio  ,aut  peculiari  abftinen- 
tia  praeueniendus , & confeffio- 
nis  ac  communionis  fufceptio- 
ne , fi  id  fieri  poffit , lin  minus 
horum  defiderio  & lingulari 
puritate  celebrandus.  Vita  eius 
legenda  eft  , & aliquid  memo- 
ria condendum , quod  ad  illius 
imitationem  trahatur.  Hoc  au- 
tem eft  Sandi  protectoris  obfe- 
quium.  praecipuum  ,li  illum  imi- 
~ te ; 


Amb. 
lib.  de 
viduis 


494  De  vjta  religiose 

teris,  & non  folum  precibus,  fed 
vita  & conuerfatione  fequaris.i 
Vnde  Ambrofius  fupra,  viduam  J 
erudiens , ait : Et  tu  habes  pro- 
ximos , qui  Deo  pro  te  fuppli- 
eant  : habes  Apoftolos  proxi- 
mos , habes  Martyres  proximos, 
fi  ipfa  Martyribus  deuotionis  fo- 
cietate  , mifericordiae  quoque 
muneribus  appropinques.  Pro- 
ximus  eft  enim  , qui  mifericor- 
diam  facit  : fac  tu  mifericor- 
diam,&  eris  Petro  proxima.Non 
(anguinis  necefiitudo,  fed  vir- 
tutis cognatio  facit  proximos : 
quia  non  in  carne  ambulamus, 
fed  in  fpiritu.  Ama  ergo  propin- 
quitatem Petri , affinitatem  An- 
dreae , vt  pro  te  rogent , & rece- 
dant cupiditates  tuae  verbo  Dei 
puifie.  Vt  autem  hoc  San&i  pro- 
tectoris obfequium  plenum  fit 
atque  perfe&um*  non  folum  pro 
nobis  , fed  etiam  pro  Enciefi^ 
necellitatibus  orandum  eft , vt 
ficut  filij , ita  & mater  noftra  ex 

Z3 


1 


que  a&us  tuos 
Hoc  die  deno- 
tabis, attentius 


:>rote(ftore  noltro  habeat  inter 
cefiionis  auxilia.  Optimumque 
eft , prteter  duodecim  San&os , 
quqs  pro  fingulis  menfibus  anni 
xapronos  eligimus > vnum  quo- 
que pro  toto  anni  decurfu  circa 
illius  initium  defignare , cui  eo- 
dem modo  , proportione  Tertia- 
ta , obfequendum  eft  > 8i  eius 

auxilium  implorandum. 

T)e  emendandis  fer  fmgulosmenfes 
comterfationis  nostra  defectibus. 

C A P.  II. 

tilissimvm  etiam 
eft:  ad  virtutes  augen 
das,  & fpiritualem  vi- 
tam  ptouchendam , fi 
fingulis  menfibus  diem  vnum 
eligas  i in  quo  ab  externis  occu- 
pationibusfeaueftratus , tibi  va- 
ces 

folerter  i 
tiitSv^  r— 


; Tom. 
i.  libi 
r-P.c. 

ledi. 

1.5. 


496  De  vita  religiose 

Se  quietius  Pfalmos  recitabis , 
plus  temporis  librorum  ipiri- 
tualium  le&ioni  tribues.  Praeci- 
pue tamen  in  hoc  incumbes  , vt 
iis  cenfor  tui,&  feuerus  iudex 
a&uum  tuorum.  Victe  igitur  , 
qu^  fupra  te  funt,  an  pure  & fer* 
uenter  Deum  colas  , Sandtos  ve- 
nereris , &coeleftia  fufpires.  Vi- 
de quae  infra  te  funt , an  corpus 
domes , fenfus  comprimas , affe- 
(Siulque  cohibeas.  Vide  quae  cir- 
ca te  funt  , an  fuperflua  refeces, 
neceilaria  moderate  accipias  , & 
fratribus  exemplo  praeluceas.  Vi- 
de tandem  quas  intra  te  funt , an 
purius  cogites  > virtutes  augeas, 
& tranquillius  viuas.  Hoe  fit  ftu- 
dium  huius  diei  >vt  imperfe&a 
.emendentur  , perfe&a  excolan- 
tur ,&  conatus  tui  ad  fublimio- 
res  virtutum  a&iones  exciten- 
tur. Aliquando  di&um  eft  tibi, 
vt  te  Sdflem  efie  confideres.  De 
eo  vero  ha?c  legimus  in  Salo- 
mone : Oritur  Sol  * & occidit, 

~ u - — : 

.&* 


INSTITVEND  A.  497 

& ad  locum  fuum  rcuertitur.  ] 

Vt  myfticus  ergo  , & Ipiritualis 
Sol  nunquam  Zodiacum  , id  eft, 
inftitutum  tuum , exeas  , & per 

illum  difcurrens  omnes  vitae 

exemplo  illuminare  contendas. 
Iam  te  per  orationis  exercitatio- 
nes * fupra  res  corruptioni  ob- 
noxias effer.  Iam  per  honeitas 
a£tiones  te  proximis  fubiice  > led 
poftquam  per  aliquod  tempus 
laboraueris  , ad  locum  tuum , id 
eft,  ad  quietem  propriae  infpe- 
ftionis  & emendationis  reuer- 
tere.  Dic  animae  tuae  lingulis 
mentibus : Conuertere  anima 

mea  in  requiem  tuam,  quia  Do- j1* 
minus  benefecit  tibi.}  Poftquam 
Dominus  tibi  benefecit , dum  te 
ad  bene  agendum  impulit , & ad 
re£te  operandum  adiuuit , con- 
uerte  te  ad  teipfam , ingredere 
ad  intima  tua , & ibi  robur  ad 
perfeuerandum  in  bonis  operi- 
bus impetrabis , & requiem  a la- 
boribus , ac  tranquillitatem  in- 

ue 


49§  De  vita  religiose 

uenies.  Nam  ii-cut  corpus  cefla- 
tione  a labore  reficitur  3 ita  ani- 
mus vacatione  Sc  fuga  ab  occu- 
pationibus roboratur. 

I Hunc  vacationis  diem  qui- 
jdam  facilius  j quidam  difficilius 
afiument.  Qui  enim  nec  officiis 
temporalibus  > nec  animarum 
j minifleriis  difiinentur  3 facilli 
me  poterunt  ex  confenfu  Pro- 
flati 3 vnum  diem  3 quo  ad  fcho- 
ias  'non  eunt  5 fibi  fuffurari*  &*ad 
proprium  ordinare  profe&um. 
Qui  vero  operari  j Euangelij 
fune  aut  domus  obfequiis  ad- 1 
didi  , non  ita  facile  poliunt  fe  k 
labore  fubtrahere  , per  to- 
tum diem  ad  interiora  conuer- 
tere , cum  eorum  occupatio  non 
a fua  voluntate 3 fedab  aliorum 
neceffitate  dependeat.  Hi  ergo 
poterunt  diem  confiderare  & 
praeuidere  , magis  in  mcnfe  a . 
minifteriis  & occupationibus  va- 
cuum 3 in  eo  aliquas  horas  quie- 
tiores deligere  3 quas  in  hoc  !ai> 


n^ST  I T V E N D A.  499 

dum  exercitium  propriae  emen- 
dationis curandae , & captandae 
lpiritualis  quietis  , impendant. 
Sed  fi  nec  per  aliquot  horas  libi 
vacare  finantur,non  ob  id  no- 
xio moerore  triftentur  , immo 
tansa  cura  fui  ipforum  in  mediis 
occupationibus  viuant.vt  hac 
fpirituali  quiete  per  men- 
fem  quaerenda  non 
indigeant. 


SE 


institvbnda. 501 

foeliciffimum , quo  a fieculo  ere- 
ptus eft , & religioforum  coetui 
aggregatus , magna  gratitudinis 
fignificatione  , 3c  tota  deuotio- 
ne  concelebret.  Mos  fuit  apud 
antiquos  3 natales  dies  fuos  non 
fine  lxtitix  notis > 5c  fine  cele- 
britate  tranfigere  : cuius  rei  ( vt 
nunc  prophanos  authores  omit- 
tamus ) teftis  eft  facrorum  libro- 
rum hiftoria.  De  Pharaone  in 


Gene  fi  fic  legimus:  Exinde  dies 
tertius  natalitius  Pharaonis  erat, 
qui  faciens  grande  conuiuium 
nueris  fuis , recordatus  eft  inter 
epulas  magiftri  pincernarum  & 
piftorum  principis.  ] De  Antio- 
cho vero  fic  in  Machabseis:  Du- 
cebantur Iudafi  cum  amara  ne- 
ceflitate  in  die  natalis  Regis  ad 
facrificia.  ] De  Herode  autem 
Marcus  fic  ait : Cum  dies  op- 
portunus accidiitet, Herodes  na- 
talis fui  coenam  fecit  * Princi- 


Gen. 
40. 20 


2.Ma- 

chab. 


Mare. 

6.21. 


pibus  } & Tribunis  , & primis 
GMxx,  ] Hi  natalitia  celebra- 
runt 


J02.  De  vita  religiose  f 


Bern. 
in  vi 
gilia 
Petri 
& Pan 
ii. 


runc3  quibus  mundo  nati  funt,&: 
ad  mi  ferias  & ad  mortem  ex  vul- 
ua  matris  edudi : ideoque  nata* 
iem  fiium  aliorum  tribulationi- 
bus imbuerunt,  & funella  morte 
foedarunt. At  Ecclefia  fanda,  alia 
natalitia  foeliciora  celebrat , eo- 
tum  felectjffimorum  virorum , 
qui  pie  fandeque  viuentes,  dum 
ex  hac  vita  mortali  decedunt, 
Deo  Sc  coeleftibus  exoriuntur. 
Qupiu  nafiuitas , quia  ad  veram 
& immortalem  vitam  eft,  non  a 
nobis  vitam , aut  bona  tempora- 
Jra  adimit, fed  bona  fpi'ritualia,& 
coeleftes  thefauros  iliorum  , qui 
Deo  na  icuntur,  impetratione  re- 
ftituit.  Nam , vt  Bernardus  aits 
Sandorum  natalitia  nobis, & au- 1 
xilio , & exemplo , & humilitari ! 
ferti iunt.  Auxilio  , quia  cum  in 
coflis  magnates  & potentes  finr, 
nihil  a fummo  rerum  conditor., 
poftulant , quod  non , ad  inuo- 
cantium  eos  vtilitatem  , confe- 
quantttr.  Exemplo  , quia  eum  in 


TNSTITVEND  A.  $0$ 

terris  vifi  fint,&  cum  hominibus 
conuerfati,  non  declinarunt  ad 
dexteram  3 nec  ad  finiftram:>fed. 
viam  regiam  tenuerunt  , donec 
ad  illum  peruenirent.qui  dixit: 
Ego  fum  via , veritas  6c  vita:  ] 
vt  nobis  viam  e uncti  ad  ipium 
fua  cdwmerfarione  monftrarent. 
Humilitati  vero,nam  hominum 
pafiibilium  , & nobis  fimilium 
vitam  difficilem  exiftimamus  , 
5c  eos  quos  foelices  putamus  , 
quamuis  dmina  gratia  poffimus, 
tamen  {equi  non  audemus. 

Inter  hos  duos  natalitios  dies, 
illum  fcilicet,quo  homines  fecu~ 
lo  & morti  nafcuntur , & illum, 
quo  Sandi  beatis  Spiritibus  ag- 
gregantur, vocatio  religiofa  me;- 
dia  eft , qua  relido  faeculo  , Det) 
nafcimur , non  vt  flarim  eo  per- 
fruamur  ,fed  vt  illi  famulemur, 
fandeque  viuamus , <3e  pofl  fan- 
6tam  vitam  ipsu  poffidere,eoque 
perfrui  poilimus,  Htec  natiuitas 
nobis  etiam  eft  non  fine  ingenti 


Ioan. 

1 4 6 . 


Ecct. 
7-  *• 


J04  De  vita  religiose  i 

l^titia  & exaltatione  celebran- 
da > qua  non  ad  eam  lucem  editi 
fumus  , qua?  nobis  eft  mufdfque 
communis  , fed  ad  eam  lucem 
fandae  & immaculata  vitae  pro- 
creati,qua  Deo  nunc  viuere  per- 
fede  incipiamus  , &'  poft  huius 
mortalitatis  curfum  , perpetuo 
cum  illo  regnemus.  Et  quidem 
ex  quacumque  parte  vocationem 
religiofam  confideremus,  caufas 
inueniemus,  quae  nos  ad  eam  lae- 
tiffime  celebrandam  inuitent.  Si 
enim  illa  mors  eft  , qua  mundo 
morimur,  & negotia  prophana 
deferimus, erit  profedo  illa, de 
qua  Icriptum  eft:  Melior  eft  dies 
mortis, die  natiuitatis.  ] cum  Hies 
natiuitatis  fit  ad  miferias  & ad 
pAicula  falutis  introitus  : dies 
autem  huius  mortis , fit  multa- 
rum curarum  temporalium  libe- 
ratio ,&  a peccandi  occafionibus 
exolutio.  Quod  fi  dies  natiui- 
tatis , cum  videlicet  ad  mortem 
Sc  miferias  nafcimur,hmis  nobis  J 

eft,! 


eft  > dies  quo  religionem  intra- 
mus * laxior  atque  celebrior  elfe 
debet  5 fiquidem  in  eo  5 fi  non 
omnes  , at  multas  mundi  huius 
miferias  exuimus.  Si  vero  reli- 
giofa  vocatio  3 eft  ablaCiatio 
qucedam5  cuius  beneficio  a dele- 
ctationum vifibiiium  vberibus 
feparamur*  vt  iuitixice  panis  fit 
iioftra refedio , quis  non.  videat 
eam  efle  quotannis  folemniter 
peragendam  ? Ad  cuius  my Se- 
rium exprimendum >■  cum  abla- 
ctatus eft  Ifaac  * fecit  Abraham 
pater  eius  grande  conuiuium,  vt 
magnitudo  celebritatis  volita- 
tem  huius  fpirimalis  ablaCtatio- 
nis  ediceret.  In  die  natalis  con- 
uiuium forte  inftruCtam  eft fed 
conuiuium  panium  , quod  nulla 
memoria  dignum  cenfeatur  > at 
in  die  abladationis  , qua  a laCte 
feculi  fegregamur  , fiat  co n ni- 
ti i um  magnum  , quo  eius  ingens 
praeftantia  fignetuo  Si  demum 
vocatio  ad  religiofam  vitam,  nar 


JoS  De  vita  religiose 

i.Petr, 

ciuicas  eft^qua  curis  fpiritualibus 
non  cruciantibus , fed  mulcen- 
tibus , incipimus  viuere , non  fi- 
ne lartitia  & celebratione  relin- 
quatur,ne  eifqui  de  tenebris  nos 

2-9' 

vocauit  in  admirabile  lumen 

Lucae 

fuum  J inueniamur  ingrati.  Leui 
feu  Matthsus  eodem  die  voca- 
tionis fuae  fecit  Domino  [ con- 
uiuium  magnum  in  domo  fua,] 

5‘29' 

vr  ex  beneficio  fulcepto  often- 

Arnbr. 

cieret  figna  Icetitix.  Et  meri 
to  quidem,quoniam  ad  fpiritua- 
les  delicias  vocabatur. Qui  enim, 
vt  inquit  Ambrofius  , domicilio 

lib.  5. 
inLuc. 

Chriftum  recipit  interno, ma- 

ad ca. 

ximis  delegationibus  exuberan- 

5- 

tium  pafcitur  voluptatum.jQuid 
nos  fadburi  fumus,  qui  cum  ad 
religionem  vocamur  , ad  Apo- 
ftpiicam  vitam  vocamur , & ipe 
fanttiffimarum  deliciarum  im-  ^ 
plemur? 

Sed  quo  pa&o  dies  hic  fpiri- 
talis  natalis , feu  religiofe  voca- 
tionis , celebrandus  eft?  Polfcm 

te,o 

INSTITVE  N-DA. 


5°7 


j te  > 6 religiofe  perfectionis  ama- 
jtor , adde uo ti illmam  Virginem 
| Gertrude  remittere  ,cixius  exerci 
i tium  fecundu  eft  couerfionis  cc- 


Gert 

exo 

tiu 


jIebratio>&  'prima:  vocationis  re 
j petitio.  Sed  vt  breuiter  formula 
| huius  celebrationis  ribi  prselcri- 
j bam,  fic  feftu  die  mx  vocationis 
| perages.  In  vigilia  illius  diei,  te: 
j ieiunio  aut  abftinentia  aiiqua,&: 

| corporis  maceratione,&  publica 
* aliqua  humilitatis  & mortifica-  j 
donis  oftenfione  difpones.  Ipfo 
aute  die  c.um  primum  fur  rexeris, 
tepus  meditationis  in  coniidera- 


tione  huius  tanti  beneficij , & in 
ieruetiilima  gratiarum  addo  ne, 
atque  in  laudib9  diuinis  infames. 
Nolo  vt  in  hac  rneditacione  afpi 
cias  religionis  ingrdfum , vt  ob 
fequium  Deo  fa<5tu,led  vt  ingens 
beneficia,  ficut revera  efl,de  be- 
nigniffimi  Domini  manufufce- 


ptu.Reliquifti  modica,  fu fcepifti 
maxima-,  pro  vno  parete,multos 
patres;  & pro  paucis  propinquis,  J 

! Y~T 


Icele, 
si. 15 
id.17, 


J08  De  VITA  RELIGIOSfe 

fratres  plurimos  inuenifti , deli- 
cias exiguas  , & vmbratiles  pro 
ineffabilibus  & ftabilibus,&  vo- 
luntatem tuam  prxpofteram^ro 
Dei  voluntate  rediflima  cornu- 
tafti.  A tumultu  ad  ferenitatem,a 
bello  ad  pace,ab.dEgypto  ad  Para, 
difum  traflatus  es,&  a duris  ope- 
ribus luti  3c  lateris,  ad  flatu  filij, 
ad  occupationes  honorificentiffi- 
mas  5 & addiuina  familiaritatem 
euocatus.H^c  & alia  fimilia  me- 
te voluens,  ad  laudes  Domini  li- 
beratoris tui  affidue  canendas  te 
tota  deuotione  conuerte.Dicque 
[illi:  Laudabo  nome  tuu  affidue, 
Sc  collaudabo  illud  inconfelTIo- 
ne,  quia  exaudita  eft  oratio  mea. 
Quia  iiberafti  me  de  perditione, 
& eripuifti  me  de  tepore  iniquo. 
Ptoptereac6fhebor,&:  laude  dica 
tibi,&  benedicanomini  Domini.] 
Confeffione  praemifla,  in  qua 
re  de  ingratitudine  erga  tantum 
beneficium,  Sc  de  annis  tepide  in 
religione  impefis,accufes,ad  gra 

tias 


INSTIT  V ENDA,  509 


rias  agendas  iniilam  celebrabis5 
aut  ii  Sacerdos  no  es 5 factum  Eu- 
chariftiae  facramentu  accipies.Et 
id  quidem  eo  affectu,vt  qui  nihil 
proprium  habes  * quod  Domino 
pro  ingeri  dono  vocationis  ofFe- 
ras>ei  Filia  fuum  vnigenitum,per 
donatione  Patris  sterni  tuu  the- 
iaurum  fadu,quafi  in  compenfa 
donem*tribuas.  Sed  quia  donum 
quod  offers*  in  immenfum  voca- 
tionis beneficium  acceptum  fu- 
peratjcofidenter  propter  illu  no- 
tia beneficia  poftulabisj  vt  fcili- 
:et  D.onmi%  qui  coepit  in  te  opus 
fandirati$,ipfe  perficiat*perfeiie- 
rantia  in  arrepto  ftatu  concedat* 
Sc  in  omni  virtute1*  6c  pratfertim 
in  fua  familiaritate  promonear. 
Xu  ad&e  pufiilus  es*&  penitus  in- 
iuificiens  ad  reddedas  pro  tanto 
beneficio  debitas  gratias  : quare 
orabis  Beata  Virgine*  omnefque 
Sandos  , praecipue  aduocatos  & 
Patronos  tuos*vt  pro  te  Deu  lau- 
det^cfe  pro  beneficio  in  te  colla-’ 

' Y~ z 


jio  De  vita  religiose 

co  gratos  exhibeat.  Fratres  etiam 
mos  rogabis,  vt  eo  die  in  gratia- 
rum ailionempro  teMiilas  ce 
lebrent,  &c  fi  dies  feftus  fuerit,ad 
communionem  facram  accedat, 
& orationibus  fe  tibi  in  affe£hi 
gratitudinis  comites  praebeant. 

Haec  funt  fan&a , 5c  pura , ac 
Deo  grata  couiuia,hi  ludi>&  eho. 
rese  immaculatae,  quae  hoc  voca- 
tionis die  inftimed^  funt.Fefti  tta 
aute  colloquia  no  defint , nam  G 
(difciplina  religiofa  minime  pro- 
hibente)loquendu  fit,ea  verba  in 
hoc  die  natalis  tui  cum  fratribus 
mifceas,quae  gratitudine  fonenr, 
quie  te  tu$  vocationis  Sc  ftatus  a- 
matore  oftendant,&:  quae  diurna 
mifericordiam  in  te  collata  pne- 
dicet.Crede  mihi,frater,quia  hec 
pufilla  non  funt , nec  ab  his,  qui 
aliquid  fe  etfe  piipt,defpicicnda. 
Dominus  enim  qui  pro  omni  be* 
neficio  gratias  petit,  pro  hoc  in- 
geri beneficio,  feu  beneficiorum 
cumulo, maiores  gratias  requirit. 
~ ' Vide 


institvenda,  j 1 1 

Vide  ante  tu  an  gratum  animum 
habeas,  fi  huc  die  celeberrimum 
atque  fanddiflimum,  in  quo  a fo- 
culo edudtus  es  , perinde  atque 
alios  in  vanitatib9  perdas, & nul- 
la memoria  tanti  beneficij  fa&a 
trafire  permittas.  Huc  verqaffe- 
dlu  gratitudinis  ignorarer  parui- 
pedes,qui  ab  eo  qui  nullius  indi- 
get,iarpc  operibus  antefertur.Na 
vt  inquit  Ambrofiiis,a!ius  frudtu 
accepti  beheficij,  vt  aurum  auro, 
argentum  argento  rependit, alius 
labore,aiius  haud  ici o an  etialo- 
cupletius/olum  reflituit  affedhl. 
Quid  enim  fi  reddedi  nulla  facul- 
tas fuppetit-rin  beneficio  reddedo 
plus  anim9,quam  cefus  operatur, 
magifque  pr#p5derat  beneuole- 
tia , quam  poflibilitas  referendi 
muneris.]  Si  ergo  no  habes  ope- 
ra,qu^  repedas,quia  tepidus.es  & 
imperfe&us,falte  atfedfcu  gratitu- 
diiiis,&  laudes,6c  cor  fimplex  Sc 
humile,  parua  cu  reuerentia  au- 
dies offerre  no  cedes.  Illud  fuffi- 


ji2  De  vita  religiose 

ciat,vt  grat9  habearis>&  faciet  vt 
noua  beneficia  merearis  accipere. 
De  propnacanfcientia  Prdato  ma- 
nifeflanda . 

Cap.  IL 
In  g viis  etia  annis  fe- 
meh  aut  bis,autplm 
ries,fi  op9  fuerit,  apud 
Prolatum  te  ftatues>& 
fpacium  feorfum  6c  fine  arbitris 
colloquendi,poftulabis.  Hoc  te- 
poris fpacio  fincere , & fine  vllo 
fuco  tua  illi  conferentia  oftedes. 
Id  aute  facies,liilli  defedtus  tuos 
aperias,  affe£tus,&  pafliones,  ac 
propefiones  minus  mortificatas 
detegas,  tetationes  reueles,virtu- 
tes,bona  defideria,  & vno  verbo 
vidijerfa  bona , fk  mala  manife- 
ftes.Mala  quide,non  vt  a Prolato 
puniatur, (qui  in  hoc  negocio  no 
munus  iudicis,fed  medici  peritijC 
fimi  &c  patris  benignifIimi,obire 
dcbet)fed  vt  tibi  c6patiatur,vr  te* 
cu  miferias  tuas  defleat, vt  ratio- 
ne pugnadi,ac  remedia  adhiben- 

-( 


di  prasfcribat.  Bona  vero,  vt  pro 
iliis, ranqoa  pro  bonis  fuis  ( quia 
bona  siit  filij  fui) Domino  gratias 
agat,vt  prudeti  examinatione, ab 
eis  quod  eft  minus  perfe£l;u,auer. 
tat vt  fuo  con filio  &c  adiiioni 
tioiie  promoueat.  Vniuerfa  tande 
bona  8c  mala,vt  te  intus  8c  in  cu- 
te cognofcat  , vt  te  gubernare 
fciat , vt  impedimenta  profici  edi 
remoueat.  Re  hac  fuperius  atti- 
gimus,fed  quia  fummi  momenti 
eft  ad  per  fedtione  aflequendam, 
eam  nuc  nihil  ex  di&is  repeten- 
tes , iterum  pro  huius  tra&atio 
nis  neceftitate  confirmabimus. 

Praslati  igitur  nomine,inea  re- 
ligione quae  hunc  vfum  laudabi- 
lem & tmzmb  neceflariu  obti- 
net/uperiore  domus , in  qua  ha- 
bitam9,vei  eu  qui  toti  prouinciae 
praeeft,  intelligimus.  In  aliis, vel 
ipfum,  vel  confeflariu>vel  raagi- 
ftr u fpiritus,  que  Ipi  ritualis  vitae 
duce  fequimur  >ad  hanc  re  aptum 
efte  decernimus.  Non  dubiu  au- 


De 


VITA  RELIGIOSE 


rem  quin  melius  fit  & efficacius 
quemquam  Ce  Praelato,  detegere: 
quonia  reliqui  nos  dirigunt,Pre- 
iarus  vero  gubernat,&  ii  ille  nos 
nefeiat  3his  forfitan  occupabit., 
quibus  ob  imbecillitate  nollram 
non  tantum  per fedionem/ed  & 
gratiam,&  falute  aeternam  a mit- 
tamus. Putabit  forfita  nos  timo- 
re Dei  poffideri,cum  alieni  ab  eo 
fimus  3 putabit  fortes  cum  fimus 
infirmi , putabit  humi!es>caftos, 
padentes,cum  rame  ab  his  virtu- 
tibus longe  diftemus.Nos autem 
^fecundum  exiftimationem  fuam 
ad  onus  portandum  fufficientes* 
fed  fecudum  viritate,  oneri  por- 
tando impares  > minifteriisperi- 
culofis  exponet*  ex  quibus  fpiri- 
tuales  & fortes  viri  merita  ma- 
gna reportdn&nobis  aute  proue 
niet  certa  miferabilifque  ruina. 
Animam  vero  noih*a  occafioni 
bos  perditam  Dominus  de  manu 
eius  non  requiret,immo  & nos, 
vt  hypocritas*&  vulnus  celantes 


& 


& fan&itare  menricntes,  incom- 
parabili poena  mulctabit.  Cum 
ergo  ha’c  confidentiae  manifefta- 
tio  ad  id  ordinetpr,  vt  in  via  fipi- 
'ritus  fine  offenfione  regamiibve- 
riflima  fi  r oportetiita  ficilicet  , vt 
nec  vitia  noflra  celemus, nec  Dei 
dona  Sc  virtutes  abfic5damus,fied 
omnia  pro  vt  fiunt5maneam  ocu- 
lis nos  gubernantis  aperta.  Ne- 
que enim  ex  ea  quaerimus  vt  bo- 
ni habeamur  , & fan£H  repute- 
mur.quod  infignis  effiet  hypocri- 
fis,nec  vrconrcmnamur,&  viles 
exiftimemur,quodin  hoc  propo-, 
fito  magna  effiet  ignorantia,ficut 
fi  quis  accerfens  medicu>  vulnus 
aut  dolorem,quem  non  haber^fe 
habere  fingeret;  fcd  tatum  inten- 
dimus, vt  ei  qui  nos  regit,  fimus 
omnino  perfipedti.Ille  autem  ne- 
quaquam noftru  flatu  agnofcet, 
fi  propter  ineptam  humilitatem, 
bona  celantes,aut  mala  fingetcs, 
vel  propter  fuperbia  mala  occufi* 
tates&ut  hona,quae  n5  habemus. 


Oftetidamus  nunc  quanta  fir 
huius  manifeffiationis  caniciedac 
neceflitas.  Corpus  quidem  non 
feipfum  regit,fedab  (piritu  regi- 
tur , in  fuo  motu,atque  in  re- 
liquis ab  animo  ipfum  viuificate 
dirigitur.  Spiritus  vero  non  a fc- 
iplb >quia  fepiffime  feipfum  de- 
cipit, fed  ab  fpiritu  Dei  regendus 
eft,a  quo,tanqua  amagiftro  peri- 
tiffimo  in  perfectionem  ducatur.  ! 
Deus  aut^t  nos  regar*  omnino 
vult  vt  nos  ei  noftram  conicien- 
tiam  aperiamus , non  fane  quia 
ei  occulta  fit , fed  vt  dum  humi- 
liter nos  detegimus  * eius  reme- 
diis & auxiliis  ad  viftoriam  no- 
ftrorum  affedtuum  comparSdam 
dignifimus  , Ad  quod  hortatur 
pfci  queque  noftru  fan£his  Dauiddi- 

36-$-  c ens:  Reuela  Domino  via  tuam, 
& fpera  in  eo,&  ipfe  faciet. } De- 
tege, inqua*Domino  confcietiam 
tuam,&  fpem  omnem  in  eo,tan- 
quam  in  fapientiffimo  medico,  ! 

; ac  t 


I N S T I TVEND  A.  fl  7 

ac  benigniffimo  protectore  eo h 
loca,&:  ipfe  faciet  ve  faneris.,Pr^- 
ftac  came  hunc  fenfum,&  ea  cmx 
nos  ad  hanc  m anifeftarione  nio- 
: neant ,jex  ore  Ambro  fi  j sactiiliini 
Dodoris  audire.  Bene  , ait , re- 
uela  > id  eft  ,,  aperiT  confidentiam 
Uiamytie  eam  fecuii  iftiu s granee 
vmbra,vel  carnis.  Prorumpentia 
femina  fi  fuerint  obumbrata,  te- 
nuatur, Soli  obieda  pingue fc ut. 
Quid  de  feminibus  loquorPlyfas 
arbufculas,quominus  fe  in  altum 
fubiiciant,vm  bra  fylueftris  inter- 
necat,&:  prohibet  brachia  ramo- 
jfa  diffudere.  Pulchre  aute  dixit, 
Reuela  ad  Dominii  viam  tuam:] 
quia  natura  kominu  prona  pec- 
cato , velat  quoddam  menti  no- 
ftne  velamen:  obducit , ne  noflra 
Domino  peccata  fateamur , qui 
poteft  vulnera  nofira  fanare  »vt 
erubefeat  quis  ore  proprio  poftu- 
lare  medicinani,ne  coram  homi- 
nibus fua  prodantur  opprobria 
] Premit  igitur  fe  intra  hominem 

1 con 


Amb. 

ibid. 


Gen. 

4- 

Ioan. 

S.20. 

pr.44. 


i . o- 
rint.4 


Heb.4 


518  De  vita  religiose 

confcietia  cum  latere  non  poffit, 
&tandiu  differt , quoad  vulnus 
efferueat , vt  iam  non  fidei  falu- 
britate,  fed  immedicabili  atroci- 
tate viceris  detegatur.  Reuela , 
inquit,ad  Dominu  viam  tuam  ] 
id  eft,  aperi  viam  tuam, noli  ahf- 
condere,ficut  abfcondebat  Cain, 
qui  latere  cupiebat.] Omnis  enim 
qui  male  agit,odit  lucem.JReue- 
labat  Dauid  viam  fuam  ,.qui  ait: 
Dico  ego  opera  mea  Regi.]  Ape  * 
ri  fenfum  tuum>vt  nihil  fir  quod 
timeas  reprehendi.  Reuelauit& 
Paulus , qui  prafumpfit  dicere: 
Nihil  mihi  confcius  fum.  ] D«eo 
itaque  nos  manifeftare  debemus,- 
vt  fpiritusnofter  ab  eiusfpiritu 
dirigatur.  Sed  rogo,  quidnam  fit 
manifeftari  nos  Deo  , cuius  ocu- 
lis , vt  ait  Paulus , eunda  nuda 
funt  fk  aperta  ? Certe  illud  eft 
confcientiam  noftram,  & omnes 
receffus  illius.  Praelato  detegere, 
cuius  ore  ad  nos  loquitur  Deus, 
cuius  prudentia  regit, cuius  adiu- 


10 


INSTITVEND  A.  J I 9 

torio  in  finem  optatam  perdu- 
cit. Ergo  fp  i ritus  noftayvt  a fpi~ 
ritu  Dei  regatur , Praelati  fapicn- 
tia  regendus  eft,  & in  omnibus 
ordinandus.  Qui  enim  dudtum 
Praelati  refugit . a Dei  guberna- 
tione  fe  fab trahit. 

Habes  igitur,  6 frater,  in  ma- 
giftro  fpirituali  magiftru  Deum, 
a quo  per  illius  vocem  inftrue- 
ris  , vt  dum  huic  conici  en  tiam 
tuam  aperis,  Deo  aperis;  dum 
magiftrum  aut  Praelatum  inter- 
rogas, Deum  interrogas,  vt  eius 
refponfione  per  os  fpiritualis  pa- 
tris enunciata  docearis.  Sat  fcio. 
Daemonis  aftus  fugere  concu- 
pifcis  j 8c  ei  qui  faepe  tibi  illufit, 
illudere.  Sed  ad  hoc  folus  non 
eris  potens,fpiritualis  vero  patris 
adiumento  fulcitus , cui  fidenter 
tua  arcana  commififti , validus 
& robuftus  exiftes.  Illi  profedo, 
qui  confcientiam  fuam  Prada- 
tc^detexit , Caffianus  8c  difcre- 
tionem  veram , Sc  tentationum 

I 


• 

$io  De  vita  religiose  \ 

v i Scoriam  ? Daemonum  c5cui-f 

cationem  promittit.  Veradnquit, 
difcretio  nonnifi  vera  humilitate 
conquiritur.  Cuius  humilitatis 
taec  erit  prima  probatio  s fi  vni- 
uerfa  non  foliur^quse  ageda  finit, 
fed  etiam  qux  cogitantur/enio- 
rum  referuentur  examini  , vt  ni- 
hil quis  fuo  iudicio  credens  > il- 
lorum per  omnia  definitionibus 
acquie^at^  quid  bonu  vel  ma- 
lum debeat  iudicare  , eoru  tradi- 
tione cognofca  t.  Quae  inftitutio 
no  folum  per  veram  difcretionis 
viam  iuuenem  redo  tramite  do- 
cebit incedere5veruetiam  a eun- 
dis fraudibus  &:  infidiis  inimici 
feruabit  illaesu.  Nullatenus  enim 
decipi  poterit  quifqiue^  non  fuo 
iudicio  3 fed  maiora  viuat  exem- 
plo:nec  valebit  ignorationis  cius 
callidus hoftis illudere, qui  vni- 
uerfas  cogitationes  in  corde  na- 
fcentes  perniciofa  verecudia  ne- 
fcit  obtegere  , fed  eas  matmo  \ 
examine  /«Morum, vel  reprobat,  \ 

vel 

IHSTITVHNDA, 


yef  admittit.  Illico  naque  vtpa-: 
tefada  fuerit  cogitatio* maligna,' 
marcefcit , & antequa  difcretio- 
nis  indicium  proferatur , ferpens 
teterrimus  velut  e tenebrofo  ac 
fubterraneo  fpecu  confeffionis 
virtute  protra&us , ad  lucem, 
& tradu&us  quodammodo  ac 
dehoneftatus  abfcedit.  Tandiu 
enim  fuggeftiones  eius  noxiae 
dominantur  in  nobis  , quandiu 
celantur  in  corde.  ] Non  itaque 
vi&oriam  ex  tentationibus  re» 
portabis,  qui  tentacorem  , id  eft, 
cogitationem  noxiam  , fanes  in 
corde  > & ab  oculis  imereptoris, 
nimiru  patris  fpiritualis,abfcon- 
dis.  Nec  veram  difcretionem,  al- 
tiffimam  & difficillima  fcientiam 
folus  3c  fine  magiftro , a Deo  ad 
eam  trahendam  deftmato,perdi- 
fces.Qui  dum  te  audit,&  quid  vt 
bonum  ampiedendum,quid  ve- 
ro vt  malum  vitandum  fit,tradit, 
in  rebus  fpiritualibus , &c  ad  fa- 
lute  animae  pertinentibus  erudit. 


Sa 


522  De  vita  religiose 


Samuel  vocatus  & Domino  , 
concurrit  ad  Heli , & fecundo  ac 
tertio  vocatus  ad  eundem  fefti- 
nauit>&  fic  Deum  loquentem  &: 
fe  docentem  agnouit.Paulusnon 
ex  ore  Domini  , fed  ex  ore  Ana- 
Aa  7.  niae  fibi  loquentis  audiuit : In- 
gredere duitatem,  .&  ibi  dicetur 
nbi, quid  te  oporteat  facere.  ] Et 
iterum  ad  Apoftoios  prohcilci- 
tur  , Sc  cum  iliis  Euangelium 
GalatJ confert,  [ ne  in  vanum  curreret, 
aut  cucurri  liet.]  Hsec 'omnia  ma- 
nifefte  defignant  doctrinam  fpi- 
ritus  fine  magiftro  haberi  non 
p o fle, m u 1 ti fque  erroribus  & pe- 
riculis cafus  exponi  , qui  con- 
fidentiam fiiam  ab  eo  , qui  ipfum 
gubernat  , voluerit  occultare. 
Quis  ergo  , ait , idem  Ioannes 
Caifianus  , tam  prabfiimptor  & 
c^cus  fit , qui  fe  audeat  fuo  iudi- 
do,  mir  diferetioni  committere, 
cum  vas  eledtionis  indiguiife  fe 
co-Apoftoiorum  fuorum  colla- 
tione tefletur?Vnde  manifeftifli- 

me  j 


instjtvenda.  ;z3 


me  comprobatur , nulli  a Domi- 
no viam  perfectionis  oftendi,qui 
habes  inde  valeat  erudiri, doCtri- 
nam  feniorum  vel  inilituta  con- 
tempferit,paruipedens  illud  elo- 
quium, quod  oportet  diligetiffi- 
mecultodiri.  Interroga patrem 
tuum,&  annuciabit  tibitleniores 
tuos,  & dicent  tibi.  ] Et  ad  idem 
Bernardus  ait:0  fapietia  fuauiter 
vere  vniuerla  difpones.  Eum,cui 
tu  loqueris,erudiedum  mittis  ad 
hominem , vt  focialis  vits  com- 
mendetur vtilitas,&  edodtus  per 
hominem, difcat  & ipfe  fecudum 
datam  libi  gratiam  hominibus 
fubuenirc.  Ingredere  ciuitatem. 
Videtis , fratres,  non  hne  diuino 
confilio  factum  efle.vt  hanc  ciui- 
tatem Domini  virtutum  ingre- 
deremini,diuinam  difcere volun 
tatem.Plane  qui  te  falubriter  ter- 
ruit , & conuertit  cor  tuum  ad 
defiderandam  voluntatem  fuam, 
ipfe  tibi  dixit : Surge , & ingre- 
dere ciuitatem.  ] Ha:c  ille. 


Dent  9 
31.7. 


Bern. 
ferm. 
1.  de 

cower. 

Pauli. 


Di 


S1 4 De  VITA  religiose 

Difces  itaque  ex  magiftro  fpi- 
rituali*  cui  teipfum  detegis  , tem 
tationes  vincere  , difces  in  fpirir 
tualibiis  negotiis  prudenter  te 
gerere,  difces  virtutes  acquirere, 
difces  falute  animat  comparare*  . 
Vnde  Caflianus,  poitquam  dixe^ 
rat , iuniores  monachos  propriat 
volutatis  mortificatione  ad  per- 
fe&ionem  informari, h^c  fubdit: , 
Ad  quod  vt  facile  valeant  perue- 
nire  , confequenter  inftituuntur 
nullas  penitus  cogitationes  pru- 
rietes  in  corde  perniciofa  confu- 
fione  celare,(ed  confeftim  vt  ex- 
orta fuerint , eas  fuo  patefacere 
feniorijtiec  fuper  earum  iudicio, 
quidqua  iu^  difcretioni  comitte- 
re.Sed  illud  credere  malu  e(Ic,vel 
bonu,qtiad  difanTeH‘t,ac  pronu- 
ciauerit  feriioris  examen,  itaque 
lit  vt  in  nullo  circuuenire  iu lie- 
nem callidus  inimic9,  velat  inex- 
pertum igiiarumque,  prteuaieat: 
nec  vlla  fraude  decipere  quem 
peruidet  > non  fua  , (ed  lenioris 


$ ' 

INS  TITVEND  A.  JZJ 

difcretione  muniri, 6c  fuggeftio- 
nes  fuas/vel  ignita  iacula  qusecu- 
que  in  cor  eius  iniecerit,vt  fenio- 
rem  celet,non  pofle  fuaderi.  Ali- 
ter quippe  fubtiliffimus  diabolus 
illudere,vel  deiicere  iuniore  non 
1 poterit,nifi  cum  eum,fiiie  per  ar- 
rogantiam 3fiue  per  verecundiam 
! ad  cogitationum  (uarum  vela- 
men iilexerit.Generale  naque  Sc 
euidens  iudiciu  diabolic^  cogita 
donis  efle  pron  udanti  fi  eam  fe- 
niori  confundimur  aperire.  ] Sic 
ille.  At  illi, qui  feipfos manife- 
ftant,ah  his  dolis  aduerfarij  libe- 
rantur. Quia  fcriptum  eft:  [Salus 
ante  vbi  multa  coniilia.JNec  ve- 
ro dicir3in  multo  c6filio,ait  Do- 
rotheus,vt  quis  quemcumque 
1 cofultet/ed  eu^cuius  fidei  fe  totu 
I crediderit.  Neque,hoc  vt  taceat, 
illud  loquatur , fed  vt  omnia  ex- 
ponat,de  omnib9  cofultet:huiuf- 
cemodi  enim  falus  profedto  eft 
in  multo  confilio.]  Eos  taxat  qui 
cuilibet  fiia  arcana  reuelant,cum 

raa 


Prou» 

U.I4 

Do- 

roth, 

do&r. 

s. 


52 .6  De  vita  religiose 


manifefta  fit  interiora  cordis  no* 
ftri  ioli  Pradato  apededa  efte,aut 
certe  viro  prudedffirno,qui  pro- 
be  iciac  conuenieda  medicamina 
hoftri is  infirmitatibus  adhibere. 


Au  g. 
dc  a 
mico , 
f 

ani.4 


Magni  reputat,  6 frater , ami- 
cum fidelem , cui  noffis  tuto  in 

L 

rebus  huius  feculi  dii  cordis  ar- 
cana comitterc,ciuus  poffis  con- 
filiu  fequi,a  quo  valeas  adiuuari. 
Res  autem  animas  potiores  lunt, 
maioribus  difficultatibus  patent 
pluribus  diferiminibus  funt  ex- 
pofitas : quare  ergo  fidelem  ami- 
cum, qui  te  in  illis  inftituat,qui  te 
iuuer,  qui  te  tueatur,  non  magni 
reputabis?Quis  ante  aut  fidelior^ 
aut  iapietior , autfolicidor  Pras- 
lato  , quem  tibi  Deus  in  patrem 
ac  pneeeptore  praspofliit?  Quaiv. 
igitur  ab  illo  te  abfcodis?Quare, 
vt  alter  Adam,con{pecfcum  illius 
qui  te  curaturus  eft , fugies  r E.x.- 
pende,obfecro,quid  Auguftinus, 
vel  quifquis  ali9  eft  author  libri, 
de  amico  fideli  feribat : At  quas 

fbe  ■ 


I N ST  IT  V ii  N D A.  527 

foelicitas,  quae  fecuritas,  quae  iu- 
cuditas  eftffiabere  cum  quo  eque 
audeas  loqufivt  tibi?cui  confiteri 
non  timeas, fi  quid  deiiqu.eris?ciii 
non  erubefeas  reuclare  in  fpiri- 
ttialibus  , fi  quid  profeceris  ? cui 
cordis  tui  omnia  iecreta  comit- 
tas commendes  confilia?Quid 
igitur  iucundius,  qukn  ita  vnire 
animum  a!teriu$,&  vnum  effice- 
re, de  duobus  , vt  nulla  ia&anria 
timeatur,nulla  formidetur  fufpi- 
cio,  nec  correptus  alter  ab  altero 
doleac,  nec  laudantem  alter  alte- 
rum adulationis  notet  vel  ar- 
guat ? Amicus,  ait  Sapiens, me- 
dicamecum  eft  vitat..']  Non  enim 
validior  vel  efficacior  efifc  vul- 
neribus noftris  medicina , quam 
habere  , qui  omni  incommodo 
occurrat  compatiens,cmni  com- 
modo occurrat  congratulans , 
vt  iun&is  fuis  humeris  onera  fua 
inuicem  tolerent,  & quod  vnuf- 
quifque  propriam  leuius  quam 
amici  portet  iniuriarnJHaec  ille. 


Eccle.‘ 

6.6.16 


Non 


§iS  De  vita  religiose 

Greg 
7*mo. 
ral.  c 
v It. 

Non  eft  ance  impoflibile , immo 
maxime  ueceffanujhoc  amicitia- 
cum  Praelato  genus  inire  , nec  id 
aut  reucretiam  aut  obedientiam 
imminuec.Si  enim  Dominum  Sc 
Creatorem  omnium  ira  renere- 
mur, vt  etia  tenere  diligamus  : & 
fi  ei,  cui  in  eundis  feruire  debe- 
mus, amicicia  Sc  familiaritate  iu- 
gimur;cur  abfurdum  putabimus, 
Praelatu  vt  fuperiorem  afpicere, 
& vt  amicu  nos  fideliter  amarem 
amare  ? Ilii  ergo  noftra  vniuerfa 
fecreta  padamus,in  quo  Sc  reme- 
dia ma!oru?&  augmetum  bono- 
rum , & letiame  moleftiaru  repe- 
riemus.  Vt  enim  inquit  Grego- 
rius,plerumque  nimis  taciti,cum 
nonnulla  iniufta  patiuntur,eo  in 
acriorem  dolorem  prodeut , quo 
ea,qus  fuftinent,non  loquuntur. 
Nam  fi  illatas  moleftias  lingua 
tranquille  diceret , a conficientia 
dolor  emanarer.  Vulnera  enim 
claufa  plus  cruciant:  quia  cum 
putredo  , quae  intrinfiecus  feruet. 

__ 

eii  J 

INStITVHNDA. 


5 i9 


elicitur, ad  lalute  dolor  aperitur.] 
Huic  fandi  Gregorij  dido  aih- 
Juum  experimentum  atteftatur; 
fspeenim  nos  & alios  vidimus, 
cum  ad  Prslatu  accurrimus, & ei 
noftras  miferias  aperimus  , fola 
defedus  manifeftatione  fanatos- 
Quia  diabolus  detedus  fugit , & 
culpa  humilitate  & confeffione 
lailefcit.  Cuius  rei  illuftria  funt 
apud  Climacum,  8c  apud  Caffia- 
numexepla,qu®  cofulto  prreteri 
mus,  vt  longitudinem  fugiamus. 

Si  aute  adhuc  n5  audes  te  Pr® 
lato  ad  cofilium  & remediu  ape- 
rire, attende  quia  & ipfi  antiqui 
Philofophi  fola  natur?  luce  dudi 
id  non  ia  religiofis,fed  & ciuibus 
f®cularibus,&  hominibus  necdu 
Chriftianis  faciendu  pr?cepem:, 
& vtile  ad  virtutis  profedu  exi- 
ftimarut.  Socrates  namque  apud 
Platonem  fic  loquitur:  Equi- 

dem ad  defenfionem  iuftiti®  fu?, 
aut  parentum  , aut  amicorum, 
aut  filiorum  , aut  patri®  iniufta 


Clim 

grsd 


Otf 

colar. 


2.C  1 1 


Placo 

inGor 

gia. 


z 


jjo  De  vita  religiose  | 

faceicisitiihil  vtilitatis  afferet  no 
bis  Rhetorica  * 6 Po!e,nifi  fi  quis 
cotra  accufare  oportere  putaue- 
rir,maxime  quide  feipsu , deinde 
etiam  familiares  , 8c  alios,prout 
quiuis  fempet  amicus  iniufta  fe- 
cerit,&non  occultare,fed  in  pro- 
patulum iniufte  fa&um  produce 
re,vt  pcenas  det,  & fanus  fiatjco- 
gere  item , & feipfum  &aiios  no 
pr$  timore  deterreri,  fed  fortiter, 
& velut  claufis  oculis  exhibete, 
velut  medico,fecandum  & vren- 
dum,ita  vt  bonum  & pulchru,ac 
honeftum  pcrfequatur,&  dolore 
non  confideret>&  fiquidem  iniu 
fta  plagis  digna  perpctrauit,  vei- 
berandu  fe  exhibeat ; fi  vinculis 
ligandum;fi  mul&a , mul&andu; 
fi  exilio  , fugandum^fi  morte,  ne 
candufita  vt  spfe  primus  fit  accu- 
rator^ fui  ipfius , & alioru  fami- 
liarium,& non  parcat,fed  ad  hoc 
Rhetorica  vtatur,  quo  dum  roa- 
mfcfta  fiunt  iniufta  fada,a  maxi- 
mo malo  iniuftitia:  liberentur] 

Plu 

INSTITVTIONE.  551 


Pluta. 

Trafl 

Quo 

rnoii< 


Plutarchus  vero  hatc  fcripta  reli- 
quit : Quod  fi  ille  qui  offendit, 
caftigatibus  offerat  fe3morbu  in 
dicet,&  aperiat  vitium.nec  id  cla!q“« 
effc  gaudeat,cotentufque  fit,fi  fit 

redum;verum  fateatur, rogetqueJvn-L: 

corripientem, & corrigente:haudjfic^° 
lene  fuerit  id  progreflionis  infig- 
ne,vt  fane  dixitDiogenes,Qp.i  fa- 
lutem  defideret,ei  quatrtndu  e fle 
vel  fedulum  amicum  , vel  fl.  gra 
tem  inimicum,  quo  increpatione 
vel  curatione  animi  vitia  exuat. 
Quoad  vero  oftendendis  fordi- 
bus,aut  macula  tunicat,  aut  lace- 
rato calceamento,  gloriaris  apud 
alios,  & vana  modeftia  cauila  ia 
ciens  in  temetipfum  vt  pufillum, 
autvt  gibbofum,putas  agere  p'  e 
clare : interiores  vero  animi  foe- 
ditates,vitse  labesinuidias,male* 
uolentias  ,fordes,libidines,vt  vl- 
cera,cotegis  &abfcodiSjquas  ne 
mine  attingere,  vel  aipicere  per- 
mittis, du  veteris  ne  arguare, pa- 
ru  profe&us,  immo  nihil  fortitus 


5?1  De  vita  religiose 

fueris.Carterum^qu!  cum  his  pe, 
dem  confert,  prxcipue  , qui  jpfe 
mordere  fe  , Sc  infedari  offende- 
temffecudo  Iocos  qui  prteftare  fe 
caftigance  alio  tolerantem, Sc  pa- 
tientem purgari  fe  a reprehende 
tibiis, valet  & vult;  hic  vero  eft 
ehqui  amolitur  Sc  execratur  par- 
uitatem,proximus.Hi  Philofophi 
pro  virtutis  profectu  necelTarium 
putanc  vt  homo  fe  alteri  non  ad 
confilium  foiiim,  fed  ad  poenam, 
Sc  grauillima  poenam  detegat:  Sc 
tu  mole  (tum  putabi$,non  ad  p ae- 
nam,ied  ad  coniibu,  ad  remediu, 
& ad  leuame  re  praelato  munife- 
ftare  ? aut  virtutis  proffCcum  nor 
curas,aut  gratis  &fine  vllo  pretio 
habere  defideras  > aut  certe  infi 
delib9  delicatior  es,  qui  intolera 
bile  putas,  quod  illi  u facile  die 
docueiut,3c  tam  audacter  omni 
bus  imperarutfEc  ilii  qutdem  di- 
xeruntffed  non  fecerum:nos  aute 
nouimus  no  adolefcentes  folum, 
fed  lenes  do&iflimos  Sc  proba- 
tiffimos>i 


INSTI  T V E N D A. 

illimos-»  qui  non  fine  adamanda 
: humilitate  hoc  documentu  ob 
jfeiuaumt.  Quorum  tam  eximia 
jeft  virtus,  tam  infignis  animi  pu- 
ritas /qualis  efle  intelligkur  in 
tanta  humilitate  fundata. 

Hoc  tu  imitari  no  erubefcas,vr 
confimilem  virtute  confequaris, 
nec  indignum  putes  illos  coaer- 
latione  fequi , quorum  vitam  & 
mores  admiraris.Etjfi  in  illis  haec 
infignis  humilitas  audita  placet, 
cur  eade  ad  te  tranflata,  & ad  pus 
reda£ta,difplicet  ? Nifi  forte  hu- 
militas & fapies  defe£buum  ma- 
nifeftatio  ad  hoc  a Deo  infpirata 
fit,vcaudiatur,&  narteturmo  ve- 
ro vt  operibus  exerceatur.  Audi 
cande  Climacu  quibus  verbis  te 
ad  hanc  manifettatione  impellat. 
Noli  0 fili  atque  Domino  obe- 
dien$,fpiritu  elationis  decipi,  ne- 
que peccata  tua  veluti  ex  perfona 
alterius  magiftro  denunties.  Ne- 
que enim  licet  abfque  verecudiae 
rubore  aeterna  cofufione  liberari. 

Clim. 

de 

obed 

grad. 

4- 

I z 3 

1 

1 


534  De  vita  religiose 

\peri  * denuda,  detege  medico 
vulnus  tuu.Dic,age,noli  cofundi. 
Meum  vulnus  eft  pater,mea  pla- 
ga , cuius  mihi  caufa  fuit, non  al- 
cerius,fed  mea  negligetia.  Nemo 
huius  author  extitit , non  homo* 
non  fpiritus,non  corpus,n6.aliud 
quidquam  nifidefidia  mea*  Efto, 
dum  confiteris,habito/pe,  cogi- 
tatione,vt  condemnatus  ren$,de- 
miffis  in  terram  luminibus,atque 
(i  fieri  poteft  magiftri,aut  medici 
pedes,vt  Chrifti  pedes*  lacrymis 
riga*  Soler  nonnunqua  daemones 
nos  vt  aut  non  confiteamur  hor- 
tari, aut  certe  vt  hoc  veluti  ex  al- 
erius  perfona  faciamus  , fiue  vt 
dios  quofda  peccati  noftri  infi- 
mulemus  authores.  Sicut  certum 
:([  eofuetudo  plurimum  valet, vt 
cu.ndfca  #ex  ea  pedent  eamque  fe* 
]<juntur;omnino  !5ge  amplius  ea 
valebit  in  bonis,cum  potetiffimu 
lubeat  adiutorem  Deum.  Noli  b 
h!i,  annis  plurimis  laboras  lafle- 
fcere  donec  in  te  ipfo  beanilima 
inue 


INST1TVEND  A.  $$$ 


inucnias  requie.  Quo  fi  te  ipfum 
in  initio  toto  animo  ignominiis 
expofuifti,ne  indignum  putes>ad 
i ut  ori  ac  magiftro  tuo  taquaDeo, 
vultu  animoque  demiffo  culpas 
fuas  cofiteri.Vidi  enim  reos  quo- 
que miferabili  omnino  habitu, 
vehementioriq,  confeffionis , & 
fupplicationis  vi  duritia  ac  feue- 
ritate  emolliuiire  iudicis , illiufq; 
iracundi!  in  mifericordia  couer- 
tiire. Quocirca  Ioanes  quoq;  Do 
mini  pr?curfor,antequa  Baptifmi 
lauacra  donaret,ab  accedentibus 
cofcffionis  humilitatcrequirebat. 
Non  quide  vllo  eorum  ipfe  indi- 
gens,fed  eorii  faluti  modis  omni- 
bus confulens.  Huius  fan&iffimi 
viri  di6ti s acquiefcere  , & modis 
omnibus  cofcieti?  abdita  Prolato 
reuelareno  metuas.Deus  ipfe  ad. 
eft  tuos  fermones  audies, tua  fum- 
miffione  approbans,  tuam  anima 
virtute  humilis  manifeftationis 
emundans.  Ille  Praelato  non  tui 
contemptu/ed  aeftimatione,  non 


Matt.  j 


I 

I 


Z 4 


De  vita  religiose  jj 

odium, fed  amorem  immittit.  Et  \ 
du  tu  ilii  dicis  miferias  tuas  , dicit  ; 

. Dominus  ipfi ; Confiderans  te  I 
ipfum  ne  & tu  tenteris.]  ipfc  etia  : 
tibi  dona  fua  quoru  caufa  ange- 
baris^henignc  conccdit.Eft  enim 
apud  ipfum  valida  oratio,  & effi- 
cax poftulatio,  confcientiae  dete- 
Clio.  Quodque  fletibus  , & cor- 
poris affli£tione,&  affiauis  poflu 
lationibus  aliis  remediis  non 
vicifti,  humili  defe£iu$  apertione 
fuperabis.  Videbis  profedto  Do 
minu  effie  amatorem  humiiiffiqui 
humili  peccatori  confitenti,  & 
vulnus  aperienti , remedium  ad- 
inbet;fuperbo  autem  Tuarum  cui 
parum  diffimulatori,  in  fordibus 
volutari  permittit. 

De  vit&  fpiritualis  aHtbm  innouadit. 

Gap.  III. 

Nter  motum  a natura 
pccfeftum  , & aliqua 
externa  vi  contra  natu- 
ram corpori  violenter 


r N S T I T V E N D Ai  557 

impreiruro,hocPhilofophi  dii  cj  i- 
men  inuenerunt,quod  sile  (vt  vei 
oculis  ipfis  perfpiciturjin  fine  ce 
leiior  ac  velocior  e il : ifte  vero 
quo  magis  protrahitur,eo  di  cu- 
dantior  & legnior.  Si  moles  ma- 
gna naturaliter  e fuperis  deorfum 
defcendat , celeriter  moneri  in* 
choat;at  quo  propsus  ad  centrum 
accedit,eo  velocius  vt  in  eo  quie 
fcat,  motum  perficit  8c  fummat. 
Sed  fi  lapis  violeter  1 utfum  pro- 
ie&us  feratur  , magna  celeritate 
alcendere  incipit,at  poli  paru  re- 
milio  impetu  fuo  podere  grana- 
tus laflclcit.Hinc  neceffitas  fpiri- 
tus  innouandi  nobis  non  ohfcure1 
patefcet.  Natura  enim  noftra  per 
peccatu  corrupta  in  hoc  malum 
certe  maximu  incurrit,qubd  deor 
fum  ire,  5c  ad  vilia  & abk&a  fW- 
cu)i  huius  defcendere  quafi  natu 
rale  illi  eftjdursfi  vero  ferri  > 8t  ad 
fpiritualia  & coeleftia  anhelare 
violetum.  Eli  quide  virtus  fecun- 
dum, naturam  rationale  hominis, 

~~Z  S ~~ 


DTh 
12  q. 
71. a. 
1. 

! 

1 

■ 

De  vita  religiose  i 

ve  Thomas  Aquinas  non  minus! 
vere  quam  fubtiliter  difputat;  & 
vitium  ac  peccatum,  cotra  natu-! 
ramj  quia  vero  per  originale  cul- 
pam primi  parentis  appetitus  a 
ratione  defecit, & iugum  eius  cx- 
cuffit , & rationem  quali  fua  im- 
portunitate & immoderatia  fub- 
iecit:hinc  ortum  habet  vt  homo, 
cui  appetitus  dominatur , virtute 
tanquam  infulam  horreat,  & in 
vitia  ac  peccata  vetuti  in  alimeta 
fuauia  propendeat  .Inclinatus  er- 
go & propenfus  ad  malum  > quo 
nequior  eft,  eo  vehementius  & 
effrenatius  in  malum  tendic;&ex 
parte  appetitus  auerfus  a vero 
bono,  quo  diutius  in  illud  fertur, 
eo  tardius  &tepiditt$  ire  fe  fentit 
Qu?d  itaque  faciet  fpiritualis  vir, 
vt  iemper  proficiat,vt  fcmper  no 
lentis  pafsibus  in  perfe&ionem 
eatflllud  quidemquod  iacuJator, 
vt  (agittam  per  multa  terrarum 
fpatia  pmiiciat.  Vt  quemadmo 
dum  iiie  primum  faginam  quan 

INSTITVEN  D A»  539 

to  poteft  impetu  verfus  locum 
a fedeftinatum  iacit>&  iam  defi- 
cientem & in  terram  cadentem, 
iterum  leuat , & proiicit , &c  fic 
multoties  impetus  imprefsionem 
muljtiplicans , ad  finem  fui  iti- 
neris ludens  & femetipfum  oble 
dans, mittit  j fic  iuftus  ad  per 
fedionem  contendens , in  initio 
conuerfionis  fuas  mentem  fuam 
magno  feruore  quafi  impreflb 
impetu  ad  deftinatam  purita 
tem  iaculatur  , & poft  aliquot 
menfes  tepefadam  , nouo  fer- 
uore concepto , verfus  eandem 
puritatem  impellit  , & fic  per 
tempora  feroorem  innouans, 
ad  magnam  perfedionem  per- 
uenit. 

Huius  vitae  mortalis  proprium 
eft  vt  omnia  fenefeant  ^ & fen- 
fim  ad  interitu  eantmullifque  ad 
uerfum  nos  emergetibus  incom 
modis/ola  teporis  lapfione  ad  fe- 
nedutem  tedimus,8c  ad  mortem 
j properamus.De  ipfisccelis  incor- 

r * z i 


Pfa  1. 
ioi. 
25.27 


*5/g> 

ibid. 


:PfaL 


540  De  vita  religiose  | 

tupubiiibus  dixic  fandius  Dauid: 
Opera, Domine  , manuu  tuarum 
(une  cce!i,ipfiperibut)quia  a piq 
fenei  ftatu  mutabuntur)  tu  autem 
permanes  , & omnes  ficutvefti 
naencu  veterafcet.Et  ficut  operto 
riu  mutabis  cos.]Si  aute  cccli  qua 
ii  fenefeee, quia  mutatione  & in- 
nouatione  indigebunt,quato  ma 
gis  corruptibilia  ad  vetuftate  fe 
ftinabunt?vel  fi  per  coelos, vt  Au- 
guftinus  myftice  vult  intelligi, 
Sa ndlos  imeiligamus,iili  certe  no 
catum  quantum  ad  corpus,  quod 
inftar  veftis  atteritur , fed  etiam 
quantu  ad  fpiritualem  anirn^  vi 
um,q?iafi  ad  fenedfca  &c  vetuftate 
eu  n t , q ui  a 0 o anu  lia  m qua  I it  a te  m 
corruptibilem  mutuantes,  ad  te* 
piditatem  fegnitiemque  profici- 
icutur,  &c  mundi  curis  facietibus 
ab  ilio  pnmo  quo  inchoatum 
feruore  deficiunt:  donec  implea- 
tur illius  Pia  i mi  poftrema  pra?- 
didiio:  Fiiij  (eruorum  tuor  u ha- 
bitabont,]id  eft,in  coelefti  patria 

ad 


INST  ITVENDA.  543 

addelUnatam  menfuram  fan&i- 
catis  proue&i  , (labiles  & immu- 
tabiles permanebunt,  [&  femen 
orum  in  laeculum  dirigetur.  ] 
Habitabimus  fanem  illa  domo 
Ddjfi  fili)  feruorumdd  eft>  Apo* 


Eccli. 
14  16 


Eccli. 

14.21 


J42.  De  v ! t a religiose 

queris]  Hacicaque  conditione 
mortalium  nos  Ecclefiafticus  ad 
iuftitiam  prouocat Da,&  acci- 
pe, inquit  ySc  iuftifica  animam 
tuam.]  Quis  prohibet  fi  ita  in- 
terpretemur ? Accepifti  a Deo 
auxilium  vt  bene  operareris?  Da 
igitur  illi  bona  opera  , & coope- 
rare gratire  fufceptae  vt  iterum 
noua  accipia$,&  fic  ad  vera  iufti- 
tia  & fan&itatem  peruenias.  An- 
te obitum  tuum  operare  iuftitia, 
quia  non  eft  apud  inferos,  id  eft, 
in  fepulchro,&  poft  mortem ,in- 
uenire  iuftiti#  & bonorum  ope- 
rum cibum. At  fi  irrepferit  lafsi- 
tudo,&vigor  intepuerit, te  ipfum 
iterum  excita  , &c  ad  fortiter  & 
ftrenue  operandum  coge.  Quia 
[omne  opus  ele&um,ideft,ferui- 
de  fa£um,iuftificabitur,&qui  o- 
peratur  illud>honorabituriivillo. 

Hanc  defideriorum  & bono- 
rum operum  innouationem  viri 
iufti  & fpiritualis  falutis  cupidi 
femper  vtififfimam  putaueranto 

Vndc 


Vnde  Paulas  de  fe  ac  de  iufti$l*f0, 
loquens,ait : Propter  quod  non 
deficimus , fed  licet  is  qui  foris 
eft,nofter  homo , corrumpatur, 
tamen  is  qui  intus  eft,  renouatur 
dc  die  in  diem.}  Quia  fpem,ait, 
refurre&ionis  habemus  , pro»! 
pterea  non  deficimus  , fed  licet 
caro  noftra  laboribus  affli£ta  per 
fingulos  dies  veterafcat,  fpiritus 
vero  quotidie  nititur  iuuencfce- 
re>  ad  maioremque  fplendorem  ; 

& feruorem  venire.  Qui , vt  in-  AnCc% 
quit  Anfelmus,renouatur  quoti-  ibid.  I 
die  proficiens  in  fan&itate,  dum 
transfert  amorem  a temporali-' 
busad  aeterna,  avifibilibus  ad 
intell  igibilia  , a carnalibus  ad 
fpiritualia,  & ab  iftis  cupidita- 
tem frsenare  vel  munire  , atque 
illorum  fe  charitate  aliigare  dili- 
genter infiftic.]Hac  aute  innoua- 
tionemelTe  bonorum  coeleftma 
nobis  defideratorum  exordium 
regius  Vates  non  obfcurs  fi- 
jgnificat  : Benedic  , ait,  anima 


mea 


J44  De  vita  religiose 


Hier. 
aJD 
fidiu 
To  4-1 


Aug 
ia  pf. 

t\  i. 


mea  Dominu, qui  replet  in  bo- 
nis defiderium  tuum  , renouabi 
tur  vt  aquila:  iuuetus  tua.J  Tunc 
icilicet  6 anima  immenfis  bonis 
repleberis  , cum  inftar  aquila; 
renouaberis.  Sed  quaE  elt  ifta 
aquila  renouatio?  Hieionymus 
certe  de  aquila  hatc  fcribit  : A- 
quila  quando  Tenuerit , grauan- 
tur  ipiius  penna:  & oculi, quaik- 
que  fonte m,3c  erigit  pennas , & 
colligit  in  fe  calorem , & (ic  ocu- 
)i  eius  fanantur,  & in  fontem  ft 
termergit , & ita  ad  iuuentutem 
redit.]  Auguftinus  veroficiDi- 
cknr  aquila,cum  fenedtute  cor- 
poris prefta  fuerit,immoderatio- 
ne  roftri  crefcentis  cibum  cape- 
re non  polle.  Pars  enim  roftri 
eius  fuperior.qme  fupra  partem 
inferiorem  aduncatur , cum  pr® 
fenerfta  immoderatius  creuerit 
longitudo  eius  incrementi , non 
ea  finit  os  aperire,  vt  fit  aliquod 
receptaculi  interually  inter  in- 
feriorem partem  , & vnictim- 

fupe 


I N S T I T V E N D A«  54$ 
j fupciiorem.  Nifi  enim  aliquod 
finteruallum  pateat  , non  habet 
morfus,quafi  forcipem,  nde  vel 
vt  tondeat  quod  tranfmittat  in 
fauces.  Crefcente  itaque  fu  pe- 
nori parte  &c  nimis  aduncata,no 
poterit  os  aperire  > &c  aliquid  ca- 
pere. Hoc  & facit  vetuftas.  Piac- 
rugatur  languore  feneciutis  , 
inopia  comedendi  languefcit  ni- 
mis,veraque  re, aetate  & egeftatc 
accedente.  Itaque  modo  quo- 
dam naturali  in  menfura  repa- 
randas quali  iuuentutis  aquila  di- 
citur collidere  & percutere  ad 
petram  ipfum  , quafi  labium 
iuum  fuperius  > quo  nimis  cre- 
fcente edendi  aditus  clauditur , 
atque  ita  conterendo  illud  ad  pe 
eram  excutit,  & caret  prioris  ro- 
ftri  onere  quo  cibus  impedieba- 
tur. Accedit  ad  cibum , & omnia 
reparantur, erit  poft  fene&utem 
tatiquam  iuuenis  aquila.  Redit 
vigor  omnium  membrorum,  ni- 
tor plumarum  gubernacula  pen- 
narum, 


I N S T I T V E N D A.  547 


;,Rc. 

11. 14 


Vniuerfa  quae  in  hac  mortali 
vita  effe  habent  , aliquando  in- 
nouantur,ne  pereant>&  qu$  non 
innouantur , quantuuis  diuturna 
(int,tandem  tande  intereut.  Re- 
gna innouantur,  & ideo  Samuel 
ad  Populu  ait ; Venite, eamus 
in  Galgala , & innouemus  ibi  re- 
gnum.]  Ciuitates  reaedificantur: 
quare  lonathas  habitaturus  inle 
rufale,ccepit  fdificare>&innoua- 
re  ciuttate.Templa  inftaurantur,  $.e Cd 
na  & Ifraclitae  poft  captiuitatem  s-  44 
venerunt  [ innouarc»  & fufeitare 
teplum  in  loco  fuo#  Amicitia?  re- 
farciuntur:vnde&  Ionathas[mi- 
fit  viros  Romam,  ftatuere  & re- 
nouare  cum  eis  amicitiam.  ] im- 
m&  & ipfe  homo  poft  peccatum 
e Paradifo  eie&us  eft  * ne  fe  cfu 
ligni  renouans, etiam  quoad  cor 
pus  imperfe&u  viueret.Denique 
[mifit  illfi  Dominus  Deus  de  Pa 
radifo  voluptatis. } & .antea  pra? 
miferat>n5c  ergo  ne  forte  mittat 
manufua,  & fumat  etia  de  ligno 
vita? 


i.Ma- 
ch  n 


Gen. 

1 21 
n.  ii 


P i.6. 

2 . 

1 

(548  De  vita  religiose 

Jvic$  & comedar3&viuat  in  aster- 
nom  Qui  ergo  vult  perfedevi- 
uere  ad  coniticuta  tempora  fe 
ipfum  renouet.  Innouet  regnum 
iTuum, quo  fuper  corfuum  & af- 
fcclus  eius  regnat.  Reaedificet' 
duitatem  animas  fuae  , & quod 
ex  virtutibus  lapfum  per  incu- 
riam eft  3 erigat.  Inhamet  tem- 
plum Spiritus  fui , in  quo  habi- 
tat Deus,  & Sandorum  defide- 
riorum  acceffione  extruat.  Ami- 
citiam ad  Deum  aliquantulum 
tepefadam,adibus  orationis  ac- 
cendat. Mittat  per  imitationem 
Chrifti  manum  fuam  ad  lignum 
vit^vt  poftmodum  feliciter  5 & 
nunc  in  hac  vita  viuat  , vt  fan- 
dum  decet  virum,  & contradas] 
ex  humana  couerfatione  imper- 
fediones  relinquat.  Si  inuetera- 
dt  inter  inimicos  fuos  , ideftdn- 
ter  immoderatos  affedus,&  affi^ 
duas  imperfediones  fuas , vc  iu- 
uenefcat,Sc  renouctur,ab  eis  to- 
to conatu  difcedat.Hoc  enim  ef- 

fe 

I N S T 1 T V E N D.  A.  54?  j 

fe  ad  iuuentute,aut  ad  fapiemem  i 
infanriam,redire,docet  Petrus  A- 1 
poftolus}dum  ait:Deponentes  o»l 
mnc  malkia,&  omne  dolu,  Sc  fi - 
muiationes3&  inuidias,&  omnes 
deti actiones  : ficut  modo  geniti 
infemes, rationabile  fine  dolo, 
lac  concupifcite.]  An  non  fapies 
infantia  cil , qua:  no  quodcuque 
lac,Iicct  palato  luaue,  fed  lac  ra- 
tionabile,lac  fine  dolo,  lac  , quo 
crefcat  in  ialutem  asterna,concu- 
pifat?Sed  hanc  profedlb  induit, 
qui  peccata  5c  imperfe&iones 
deponit , & quod  melius  & per- 
fe&ius  efi,  virtutis  alFumit. 

Iam  igitur  audi  , 6 religiofe, 
quinio  & quomodo  te  renoua 
bis. Omne  tepus  huius  v itante  m- 
pus  innouationis  eft,quod  ad  hoc 
nobis  concdfum  eft,vt'  vet  udate1 
hominis  terreni  deferamus  , 
no.uu.cn -hominem  Chriftum  fe 
quentes  in  nouitate  vitas  ambu- 
lemus.Sed  quia  hoc  loco  de  fpe- 
ciaii  quadam  innouatione  loqui 


Tho. 


/jo  De  vita  religiose  j 


mur>qua  aliquantulum  tepefad 
ad  priftinum  feruorem  redimus 
ea  frequenrer  aflumenda  cft 
quia  frequenter  cadimus,  & non 
multis  diebus  in  defideriis  per 
fedtionis  intepefcimus.  Et  qui- 
?u!de  derxl  Thomas  a Campis  author 
con-  Ipiiflimus  circa  praecipuas  San 
m3i r^oram  f°Iennhates  huic  inno 
ca.i$ . j uationi  infiftendu  m praecipit, 
Circa  principalia  fefta  , inquit, 
renouanda  iunt  bona  exercitia 
& Sanctorum  fufFragia  feruen- 
tius  imploranda.  Defefto  infe 
ftum  proponere  debemus , quafi 
tunc  de  feculo  migraturi  fimus3 
& ad  aeternum  feftu  peruenturi.] 
Sed  vt  aliquid  facilius  dicamus, 
ter,aut  bis,aut  faltem  (emel , de* 
[beres  fingulis  annis  te  innouare, 
& quafi  nouaindumeta  virtutis 
induere.Si  enim  per  fingulos  an- 
nos hyeme  & vere  indumenta 
corporis  mutas  ,&  ea  pro  teporis 
neceffitate  innouari  vis,  cur  non 
etia  veftimenta  animae  refarcies. 


& in 


3c  in 
bis? 

In  quibus  autem  pofita  fit 
renouatio  , Bernardus  in  hunc : 
modum  docuit  : In  his  tribus 
interior  renouatio  confiftit  ; re-  a 11D. 
ditudine  fcilicet  intentionis  ,j*^r 
puritate  aflfedionis  * recorda- ncm, 
tione  bonae  operationis  * perj 
quam  fibi  bene  confcia  memo- 
ria enitefcit.  ] Sed  libet  eam  * 
ad  captum  noftrum  accom- 
modatius explicare.  Ad  fpiri- 
tus  igitur  renouationem  haec  fa- 
cies : Aliquot  dies  ad  rem  hanc 
faciendam  tanquam  ad  magni 
momenti  negotium  aflumes*  in 
quibus  licet  ab  ordinariis  occu- 
pationibus non  te  fubtrahas * ta- 
men foliatius  te  in  felitis  de- 
uotionis  officiis  exercebis  * & 
quae  ad  te  pertinent*  accuratius 
tecum  ages.  His  diebus  atten- 
te vitam  tuam  difeuties  , mo- 
res infpicies  * conuerfationem 
euolues , religioforum  votorum 


• p 


Amb. 

Ii.  dc 
inter- 
pell.  1 
Dauid 


/552  De  vita  religiose 

ac  propofuorum  tuorum  a te  ra- 
tionem exiges, & an  conflans  in 
eis  fueris,an  fecusjan  rite  ferua- 
ucris,an  vero  cranfgreflTus  in  ali- 
quo fueris,tecum  expendes.  Po- 
flea  ad  Praelatum, vel  patrem  fph 
ritualem  accurres, iliique  teipsu 
aperies,  confcientiamquc  mani- 
feftabis,&  vulnera  deteges  , vt 
confiiio  &c  oratione,  & aliis  me- 
diis tibi  opem  afferat.  Ideo  enim 
confcientiae  manifeflacio  huic 
innouationi  praemifla  eft>  vt  eam 
ad  hoc  tempus  pertmere  intelli- 
gas.  Deinde  peccata  tua  , aede, 
fedtus,  quos  deprehenderis in 
vnum  colliges , Se  fi  ita  confue 
tum  fuerit, vel  tibi  libuerit,  con- 
feffione  generali  , aut  falcem  a- 
mariflima  contritione,^  fletibus 
dilues.  Nam,  vt  inquit  Ambro 
fius,rede  renouatur,qui  de  rene 
bris  peccatorum  in  lucem  virtu 
tum  mutatur,&  gratiam , vt  qui 
tetra  prius  colluuione  fordebar, 
fupra  niucm  aibenri  nimis  fui- 

- g°,el 


INST1TVENDA,  JJ3 

gore  refplendear.JSi  in  feruandis 
votis  religiofis  minus  fidelis  fue 
ris,  fi  in  bonis  propofitis  minus 
conftans,de  hoo  vehemerer  eru- 
befccs.  Si  enim  Efitu  ( vc  inquit 
magnus  Ephrann ) ab  his  qua>  cu 
damno  fuo  pepigerat , recedere 
noluit , quomodo  tu  pauca  qua: 
i pro  falute  tua  feci  di  , rupere  au- 
[ debis  rSi  Herodes,  qu#  in  fiiam 
r promi  ferat  pernicie,  icruauit,  8c 
| tu  a foederibus,  qua:  xtemx  vitee 
| gratia  pepigifti,refi]ies?  ] Item  ac 
fi  tunc  primum  votis  te  obftrin- 
i xifies  . aut  propofita  fecifies , ea 
I fic  deinceps,  fideliter, conftanter 
3c  feruidc  feruate  couftitue.Vide 
quanto  feruore^quanta  deuotio- 
ne  iter  vitas  fpiritualis  coepifti,  & 
nuc  huius  innouationis  tu^  tem- 
pore teipfum  vincere  cura,&  ma, 
iorilblicitudine  ac  vigilStia  pro 
ficere.  His  a<5lis  aliquo  folemni 
die  , qui  in  illud  tempus  incidat, 
ac  fi  tunc  profeflionera  religio- 
fam  fedlfes  > ea  apud  Dominum, 

A a' 


Ephr. 


1 

1 

. 

554  De  vita  RELioiosfe  \. 

quem  pr^{eme  coiiiideras^eciaar  * 
vocaliter  repetes*,  cfiix  ftatiifft? 
vitare  ac  facere  i iterum  ftatuesy  J 
& quafi  de  nouo  te  ad  perpO 
tuum  obfequium  Domino  con- 
fecrabis..  Eo  die  immenfas  gra- 
tias illi  ages  , quod  te  ad  vitatfr 
religiofam  vocauit , quod  te  -li- 
bi' votis  religiofis  ac  profcflio- 
ne  ligauit  , quod  tot  annis 
tuam  ingratitudinem  negligen- 
tiamque  fuftiniiit.  Oia:eirm 
amplius  te  exffe&et,  ;Vti  gratfoni 
ad  incipiendum  Sc fande  con- 
udrfandum  tribuat  > & Vt  coepta 
perficiat,  Hak:  eft  formula  jfpi 
ritualis  reimnationis  lingulis 
annis  Blsr'  aut  ffemcl  facieiidaL 
q'uajm  ad  praxim  redadam  , & 
ignitis  afpirationibus  ac  feruen- 
tiflimis  precationibus  difpofi- 

ram,  bvfccuri^^^fioy^d 
locatur  Ipirittfeli^  defpbnfatiO- 
inii  , Sf  in  terno , qnOd*  vocatur 
profeilionis  amm^d^a  Deuh>^ 
B cate  Gertr  udis  ^in  - 

^ ta  au 

I N S T I T V t N D A.  JJJ 

ta  autem  fit  huius  innouationis 
vtilitas,non  eft  noftrum  explica- 
re,vtere  ea,&  tu  ipfe  frudum  ex- 
perieris. 

De fcceffione  ab  occupationibus,  fin- 
gulis  annis  facienda. 

Cap.  IV.  i 

XY  On  fufticiunt  ha?c  omnia, 
j xN  qua?  diximus  , fragilitati 
I noftra? , vt  fe  femper  a fegnirie 
Sc  multiplici  imperfedione  con- 
tinear. Quare  per  fingulos  an- 
nosad  odo  vel  plures  dies  omni» 
no  vacandum  efts&  fpiritu  quie- 
Icendum,  ac  penitus  ab  omni  ex- 
terna occupatione  ceflandum,  vt 
| mente  calefcamus , Sc  & torpo- 
| re  liberemur.  Iftud  profedo  fa- 
luberrimum  documentum  non 
ex  alio  quam  ex  Euangelio  ipfa 
& .Sandorum  exemplo  didici-i 
mus.  Cum  enim  conueniffent 
Apoftoli  ad  Iefum,  vt  ren  unda- 
rent eii  qua?  { ipfo  mittente  Jegc- 

A a 2 


Marci 


jThco 
•phy-_ 
:lnc.  i 

jbid: 


?y 6 De  vita  religiose  ; 

rant  & docuerant , dixit  illis: 
Venite  feorfum  in  defertum  lo- 
cum, & requiefcite  pufiilum:] 
non  folumvt  corporis  vires  re- 
fumerent , fed  multo  magis  vt 
i piatum  reficerent , &:  fe  ad  pri-  > 
trium  feruore,ex  occupatione  la-  i 
guetem  reuocarent.  Huc  fenfum 
indicat  Theophyla&us  ,ita  fcri- 
bcns:  Apoftolipoftquapr^dica- 
uerunt, congregatur  apud  Iefum, 
vt  & nos  difcamus , fi  quando  in 
minifteriu  mittamur , ne  nos  to-  j 
tos  ab  eo  qui  mitrit,abripiamus,  j 
‘ fed  illum  fidamus  caput,  &:  ad  il-j 
lum  redeamus,  arinUriciemufque' 
ei  omnia , quae  vel  docuimus  vel 
fecimus.  Neque  enim  fatis  eft, 
fi  doceamus  , nifi  & fecerimus. 
Quiefcere  autem  facit  Chriftus 
difcipulos,vt  fciant  Pndati  labo- 
rantes in  verbo  8c  do&rina , di- 
gnos quibus  detur  fua  quies , & 
non  femper  i iit  edant  laboribus.] 
Et  fane  optimo  iure  Dominus  A- 
Ipoftolos  ad  feceffum  inuitauit, 


vt 


1NSTITVENDA.  557 

vt  tam  illis  quam  nobis  coniuie- 

! ret.Illis  quide^nam  cum  nondum 
ctlent  perfefti  , & humanis  affe- 
dibus  fubiaceret,  erat  per  filen- 
tium  &c  quiete, & conteplationis 
ftudium,ab  ea  quaefe  minifteriis 
animarum  immifcet,diftradione 
CiiradhNobis  vero  vt,  ex  Apofto* 
iis,ex  miniftrorum  fcilicet  Euan-; 
gelij  magiftris  difceremus , quo- 
modo oporteat  nos  animarp  la- 
i uti  vacare^  ad  tepus  nos  adfi- 
lentiu  recipere,  & ad  reficiendas 
animae  vires  in  iugi  eontcplatjo- 
nis  exercitatione  quiefccre,,Si  e~ 
nim  femper  effundimus,  jiyur 
quam,aut  paru  infundimus,  me- 
rito timendu  eft , ne  pauperes  & 
vacui  maneamus.Id  eft,fi  femper 
mens  curis  animarum  & falutis, 
alioru,negotiis  difteditur,  8c  pa- 
rum vires  fpirituales  auget, vt  o- 
neri  portado  iuffici-at,  formidare 
debet  ne  aliquando  onere  pref- 
fa  fuccqmbat.  Ergo  praeter  com- 
munia orationis  &c  deuotionis 

I A a 5 

*•-—  ■ ■ --  -■  „ 


558  De  vita  religiose 

opera  , quibus  nos  quotidie  a di' 
ftra&ione  & tepidirate  ferua- 
mus,  per  aliquod  tempus  omni- 
no quieti  fpiritus  , ic  orationi 
prolixae*  & colloquiis  diuinis  va- 
candum eft,vt  inde  magnum  ro- 
bur trahamus,  quo  nos  in  fpiritu 
deuotionis,&  in  perfe&ionis  de* 
fiderio  feruemus. 

Id  etiam  nos  docuerum  (an- 
ulorum v i rorum  in  falutem  ani- 
marum incumbentium  exem- 
pla. Quorum  hiftorias  ac  gefta 
ii  euotuamus , manifefte  videbi- 
mus eos  frequenter  «i  turbis,  & 
occupationibus  feceffiffe , Vt  ex 
qufcte  & cOnfortio  D omini  af-; 
fidito  , vires  ad  vtiliter  labo- 
randum , & in  vita  perfe&a  per- 
feuerandum,  acciperent.  Vnum 
profe&o  aut  alterum  in  me- 
dium producam.  De  Beato  Fra- 
ia  jcifco  ad  falutem  animarum  vo- 
u cato  haec  feribit  verus  eius  fi- 
" Ilius  Bonauentura : Vir  aurem 

Dei  folitarius  remanens , & pa- 
catus, 


j IN  S T I T V £ N D A. 

(ratus,  j uniora  replebat  gemiti- 
bus , locafpargebat  laa:yniis,pe- 
ctora  manu  tudebat,  & quali  oc- 
cultius fecretarium  na&us,  con- 
fabulabatur cu  Domino  liio,  Ibi 
j rcfpoodepat  'indici  , ibi  fupplica- 
l bat  patri,  ibi  colloquebatur  ami- 
^co*  Ibi  qucxjue  fratribus  ipiiim 
I pie  oblimantibus  aliquoties  au  - 
i dirus-  eft  clamolis  gemitibus  a- 
] pud  diuinam  pro  peccatoribus 
interpellare  clemetiam,  deplora- 
| re  etiam  alta  voce,quali  coram  fe 
i politam  Dominicam  paflioneip  J 
| Ibi:Tilu^  eft  iiodle  oras  manibiis, 
j advmadmn  crikisfIpfdtenfis,toDO: 
’ corpore  fubleuatus  a terra, & nu- 
j becuia  quadam  fulgente  circum- 
datus , vt  illuftratioms  mirabilis 
intrementem  mira  circa  corpus 
p^uftrario  reftisefFet.  Ibi  etiam, 
ftoit  certis  eft  comprobatum  in- 
diciis , incerta  libi , & occulta 
i diuinarXapieriti^  pandebantur^ 
quamuis  illa  non  vulgaret  exte- 
rius, nili  quantum  Chrifti  vrge- 

A a 


j£o  De  vita  religiose 


In  e- 
ius  vi- 
ta. c. 


bat  charitas,&  proximorum  vti- 
litas  exigebat.  Dicebat  enim ; 
Leui  mercede  re  impreciabilem 
contingit  amitti;&  illum  qui  de- 
dit , ad  non  dandum  iter rim faci- 
le prouocari.  EJe  Hugame  vero 
Linconienfi  Epilcopo  hoeinue- 
nimiis  fariptum:  Singulis  an- 
nis vt  minimum  iemel  atftiuis 
vacationibqs  ad  monafterium 
fuum  V uidlaraienfefefe  conferre 
folebat  .Ibi  vero  taquarn  in  meile 
fertili>menti  fux  de  fpiritiialibus 
prouidit  fugibus  3 quas  vbertim 
illic  ipfe  fecuerat.  Erant  tuned- 
iic  viri  valdeipe.fibbiles,:  mv.vita 
flrenui,in  contemplatione  fubli^ 
mes,  iique  blandimenta  ei  nulla, 
tanqua  vitra  alios  Epifeopups  ali-r 
quid  haberet  fan&itati$,appone* 
bant/ed  potius  admonebant , vt 
viderer  quantum  adhuc  abeflet  & 
couerfatione  Patrii  antiquorum. 
T anta  aute  humilitate  in  omni- 
bus le.illis conformabat,  vt  prxe^ 
ter  foltiroanniilu  nil  geftarer,vrn 

de  f 


de  quod  eilet  Epifcopus , pollet 
animaduerti.Ac  tandem  de  Lau- 
rentio Dublinenll  Epifcopo  haec 
legutur:  In  ea  aute  concauitate 
quam  San&us  Coenginus  luis 
manibus  effecifle  didturrBeatus 
Laurentius  perfaepe  latitans  con- 
templatiuis  deliciis  illic  deuotus 
perfruebatur,de  corpore  fuo  mi- 
nime folicitus,fed,tame  in  multa 
necellitate,  ei  deelTe  nolens , ter 
tantum  in  hebdomada  panem  & 
aquam , interdum  etiam  olus  ei 
praebebatitanqua  alter  Moles  co. 
templationis  diuin^  fuauitate  re- 
fe&us.  Ibi  ergo  morans  per  qua- 
dragenas, hominum  no  admitte- 
bat frequentia.niliiara  didi  Ab- 
batis nepotis  lui.qai  ei  cibd  qua- 
lem diximus,  fiibminiftmbat,  ad 
eumque  caulas  negotiapopu- 

li , &ad  poputu  landi  facerdatis 
«efpcmlaatque  concita  referebat. 
Erat  autem  acceUus  ad.  eum  per 
fcalam, 
figfib 


Sur.ln 
ei*vic. , 
c.17. 


) • 

$61  De  vita  religiose  j 

Eccle. 

17. 

rupem.]  Hoc  itaque  fuit  (ancio- 
rum virorum  ingenium  , partim 
ad  vtilitatem  fratrum  curandam 
exire,  partim  ad  propriam  lalu- 
tem  curandam, in  cubiculum  in 
ternae  conuerfationis  intrare  : 
nunc  confortia  aliorum  admitte- 
re,nunc  vero  per  aliquod  tempus 
ab  occupationibus  & turbis  fece- 
dere , 8c  (oli  Deo  ac  fi  nihil  in 
mundo  effet,intelledu  & affedu 
inhaerere.  Et  hoc  quidem  imita- 
tione fequi  debemus , fi  fimilem 
feruorem  & diligentiam  in  diui- 
no  obfequio  tenere  optamus. 

Tu  vero,o  religiofe , qui  perfer 
dionis  defiderio  ardes,  & virtu- 
tum amore  teneris  > aliquando 
lingulis  annis  te  ab  omni  exter- 
na occupatione  fequeftra,  vt  tibi 
& Deo  intendas,vt  vias  tuas  e©- 
fideres,vt  in  eo  quifinis  tuui  eft, 
amplexu  quiefcas.  Ad  locum  vn- 
de  exeunt  flumina , reuemmtur, 
vt  iterum  fluant : ) ad  eum  & tu 
a quo  gratiam  ad  difcurrendum 

c / acce 

institvemda.  56$ 

accepifti , per  nonnullam  fecef- 
fionem  i negotiis  & curis,  re- 
'uertefcjvt  iterum  fine  tuo  da- 
mno fluere  poffis  , & agros  ani-  ] 
marum  rigare.  Nullatenus  du- 
bitare poteris,quia  affidua  occu- 
patione etiam  bona,  & vtili  fpi- 
ritu  fatigaris , & in  boni  amo- 
re laflefcisj  pone  itaque  illam 
aliquando,&  te  folicitudine  alio- 
rtim  exonera , vt  quiefcas,  viref- 
querefumas.  Dandaeft  remiffio 
animis , inquit  Seneca,  meliores 
acriorelque  requieti  furgent.  Vt 
fertilibus  agris  non  eft  imperan- 
dum, cito  enim  exhauriet  illos 
nunquam  intermifla  fcecunditas; 
ita  animorum  impetus  afllduus. 

1 labor  frangit.Vires  recipiet  pau- 
! Ium  refoluti  & remiifi.  Nafci- 
I turejc  affiduitate  laborum  ani- 
•morumbebetatio  & languor.  Et 
! ad  idem  Gregorius  ait:  Ex  ftu- 
diq  namque  arcusdiftenditur,  vt 
S in  fu6  tempore  cum  vtilitate 
I rsendatur.  Qui  fi  otium  jblaatam- 

'r~  Aa  6 . | 


Sen. 
dctra- 
quil- 
Iit.  vi- 
t*  c.15 


564  De  vita  REL IGiQSE 

icr.ad 
fratr. 
dc  mo 
tcDei. 

nis  iiQix  acdpit>fe0enditv  lrttuem 
ipfo  viu  ternionis  perdit.  Sjc  ali- 
quando in^ex&citatione  virtus 
cum  per  difaetionem  pr^cemiit- 
titur,refcruatui:jvt  tantg  poftv.i- 
tia  valerer  feriar,  quato  a percuf-  : 
fione  inrerim  prudenter  cedat.  ] 
Glanis  versus  vnara  partem  mo- 
ta, feram  claudit  > ad  aliam  ver q jj 
partem  voluta , aperit  i lic  mens 
exterioribus  mtendens,ea  difpo- 
nit  atque  cuftodit , fed  ad  Deum 
& interiora  couerfa,  ianua  aperit 
diuin^  mi(erationis,v  t per  ea  rhe. 
(auros  donoru  coeleftiu  educat. 
Nili  versus  hanc  parte  te  moue~ 
ris,&  nifi^Deoquod  tribuasac* 
ceperis , nequaqua  habebis  quod 
tribuas.Quare  fapieter  dixit' Ber- 
nardus:  Otiofum  notveft  vaca- 
re Deojimmo  orrmium  negotio- 
rum negotiu,qu9niam  je  frfon  jOr 
cio  vires  proueniunt  ad  negottu, 

& qui  Kcit  prudenter  ad  tempus 
quiefeere,  fciet  poftea  ftrennerfit 
vtiliter  laborare.:  Deus  ipfe  $ejj 

ad f 

IN  STI  T V EN  DA. 


tfs  ] 


Gen. 
2. 1. 


ad  captandam  quietem  fpititus 
quali  tuo  lputau.it  exemplo.  De 
eo  enim  dierum  e II : Comple- 
uitque  Deus  die  feptimo  opus 
fuum  quod  fecerat , & requicuit 
die  feptimo  ab  ornus .-opere  quod 
petraeae.  Si  _ergq:  repte® 

vel  non  paucis  menfibus  opera- 
tif8.«$*&  fabttem  aliorum  quaefi- 
uiili',iam  Sabbatum,  id  eft,  tem- 
pus aliquod  quieti  deftsnaturn  , 
libenter  excipe,  in  quo  dftm  ab- 
externo  opere  cellas,virtutes-tc-i 
itaures  » & ^tritam  - pf*  onere! 
deficietem  reficias.  Legem  po- ;|^u- 
fuit  Ddminiis  £qttis,ne  tranfi-f’9 
rent  fines/lqos^El  tu  legem  pe-| 
ne  occiipatioftibuB  tuis , 
dum  critis  tuis  » ne  jinftai:  aqua-! 
rum  irruentium  te  obruanr,&  ab 
ifebil  jtate  perfe&ionis  abducant. 

- , M.  km  etgo  fpitituali  quiete,  j 

deria  fopita  excitaili  , propoiita 
confirmafti  > cum  Deo  ceu  altes 
■ -lacob  i sA  r ag<^ei)d  arm  benedi- 

te£“” — - — • -cKl, 


$66  De  vita  religiose 


ftione  pugnafti : exibis  vt  Mofes 
facie  fplendida  ex  confortib  Do^ 
mini,&  anima  roborata  , vtpof- 
fis  fine  tui  detrimento  aliis  pro- 
ddle,imm6  5c  cum  virtutu  aug- 
mento animas  generare , Sc  Deo 
thefauros  ialuandoru  acquirere. 


SEXTA- 

De  his  quae  femper 

fieri  debenc. 

' -i:  : .•;/* 

Vc  vfque  quid  fingu*- 
ar,  H p 4 US'  diebus1  tebdtana-1 

fieri  debeat  y.etfpofui- 
mus, mune  quid  seper  fieri  opOD- 
teatjbreuiter  exponamus.Et-qu£* 


INSTITV  EN  D A.  567] 


dem  femper  peccata  & vitia  fu-' 
gienda  funt , fernper  virtutes  fe- 
cfamdae , fempcr  boilis  operibus 
infiftendum,  &:  aduetsus  Diabo- 
um , 3c  eius  dolos,decipulafque 
pugnandum.  Atque  in  quociique 
tempore  ita  circumfpede  viuen- 
dum  eftjita  caute  & iapietetf  eom 
uersadum,  vt  quantuli  fragilitas 
noftra  permiferit,  in  nullo  nec 
cogitatione,nec  verbo,nec  adio 
ne  peccemus,  & per  aliquod  bo- 
num quod  nos  occupet , ad  per- 
fedionem  curramus.  Hic  eft  in- 
telledus  illius  pnjcepti,  Diliges 
Dominum  Deum  tuum  ex  toto 
corde  tuo,  ] ab  Auguftino  Agna- 
tus : fic  enim  fcribit  quoda  loco: 
Cum  ait,  toto  corde,tdta  anima, 
tota  mente , nullam  vita:  noftrae 
partem  dereliquit' , quse  vacare 
debeatl&  quafi  loeu  dare,  vt  aliai 

diligendum  venerit  in  animum, 
illuc  rapiatur  , quo  totius  dile- 
dionis  impetus  currit.]  Sed  quia 

M 


Matt. 

n.17 

Aug» 
lib. 
do&r. 
Cbri- 
ftia.  c. 


fere; 


568  De  vita  religiose 

generalis  doctrina  minus  vtilis 
eft , fi  in  fua  latitudine  fe  conti- 
near, & non  ad  particularia  de- 
Icendat,  aliqua  Ipecialia  dicenda 
funt,  qua:  femper,  6 vir  Dei,  prae 
oculis  habeas , eaque  diligenter 
praeftare  contendas.  Memineris 
autem  te  elfe  Deo,  & Praelatis, & 
congregationi , in  qua  viuis , & 
proximis,  & tibi  ipfi  debitorem: 
quibus  fi  femper  quod  fijum  eft, 
dederisjiuflus  voeaberis,&  iufti 
tia:  partes  exequeris. 

DepraJimiaDek 
C A P.  I. 


ERg  4 Deum  igitur  ac  Domjv 
num  tuum  haec  feptetn»  qus 
fequuntur  , obferuabis.  Audi 
illum  dicentem : Ntmquid  non 
coelum  & terram  ego  impleo?] 
iplumque  tuarum  cogitationum 
& defiderioruteftem,  & tuorum 
verborum  & operum  rnfpe&o- 
remafpicito.Jipje  <e  vndequaqttej 


I N ST  IT  V E N DA.  S^9 


circumdat , & ac  li  in  profundo 
maris  dies  , Furfum  & deorfum, 
ante  & retro  , ad  dexteram  & ad 
finiftramfua  Deitate  continet,& 
intra  EeipFum  ille  potens  Domi- 
nus ac  fapions  iudtx  delitefcit 
Hac  ergo  cogitatio , quod  Deus 
prafen?  adeft , quod  omnia  tua 
interiora  ac  exteriora  perluftrat, 
nunquam  te  d?  Ferat , tk  ita  tuam 
vitam  ordinas  s<;onuerfationem 
mftituaSjmoreFque  componas,vt 
pro  humana  fragilitate  te  a Deo 
afpici  non  erubeFcas.  In  initio 
c u iu Fque , ope r i s D e o illud  offe- 
ras, in  progrellu  illum  intuearis, 
in  fine  lpfi  placere  , & eius  gratia 
finire  conffituas.  Et  fi  hoc  do- 
num fueris  aCfequutu$,vt  in  otio, 
& in  negotio,  folus,  & aliis  alFo- 
ciatus,  icias.Dominum  artantem 
contemplari,  citius  quam  pu- 
tas ad  magnum  virtu- 
tum augmentum 

-obit  2 


3IK3 


peruenies. 

* * 

> * 


‘De 


51°  De  vita  religiose 


De  chatitate  erga  Deurti. 

Cap.  II. 

1 1 l i g e Dominum  Deum 
tuum  ex  toto  cor|e  tuo,  ex; 
, «fe rsiiim^m/i^x  tpia  mente 
i tna  • quia-  h#o  t^maximum  & 
primum  nirm  datum  Dilige  eum 
corde, omneS- cogitatione^  &de- 
fidefia-tua  viiiuerfa  iftettnf  diri- 
gens.Dilige  <5pere, mandata  eiu  s, 
& eofilia  cuftodiensiDilige  eumi 
vnice, volutarem  tuam  ab  omni- 
bus rebus  creatis  auertens.Diiige 
edm,  diligenter  omnia1,  qus  ad 
I eius  obloquium  pertinent,(cdul6 
perficieris.  Dilige  eum  pure,  in 
nullo  temetipfum  qusrens.  Di-j 
lige  eum  libere,quarcumque  eiusi 
amori  opponuntur , conftanter* 
abiieiens.  Dilige  etim  gratis , ex 
amore  eius  nullum  emolumen- 
tum, nili  eius  beneplacitum  exi- 
gens.Dilige  eum  fortiter, propter, 
eum  mala  patiens.  Dilige  perfe-j 
ueranter  , nunquam  te  ab  eius 


ob1 


Cap.  III. 

TIms  Dominu  Deum  tuum 
quia  Dominus)  tims  left , iSc 
quia  ipfe  dixit : Si  ego  Domi- 
nus, vbi  cft  timor  meus 
illum , quia  nefeis  an 
amore  dignus  fis.  Time 
quia  po  ft  quam  occiderit, corpus 
poteft  animam  mittere  in  ge- 
hennam. Time  illum  , quia  in- 
comprehenfibilia  iiint  iudicia 
eius,&  inueftigahiles  vite  eius, 

& nefeis  quid  de  te  futurum  fir. 
- 


obfequio&  defideno 
Hxc  praeftabis  > ii  eum 
mum  bonum , vt  ipfam  bonita- 
tem , ac  vt  fontem  omnium  do- 
norum contempleris.  Si  etiam 
hunc  amorem  quotidie  intentis 
precibus  poftulaueris  : fimun 
dum  te , quantum  hxc  morta- 
litas fert,&  purum  ab  omni  labe 
cuftodieris. 

De  timore  Dei . 


J7*  De  vita  religiose 

Time , non  vt  ieruus  emptitius, 
ob  poenam  ,fe d vt  filius  cariili- 
mus  & fidelilEmus  , ne  ■ incur- 
ras diuinam  offenfam.  Time, ne 
ab  iilo  fepareris , in  quo  omne 
[bonum  eft , & a quo  feparatus 
jomne  malum  & omnem  mife- 
riam  tibi  acceries.  Time  magna 
.peccata , quia  a Deo  ieparant : & 
time  quoque  leuia  peccata  & 
minimas  imperfediones  , quia 
grani  oribus  offenfis  ianuam  ape- 
riunt. Time  tandem  Dominum, 
quia  timor  eius  initium  eft  o- 
mnium  bonorum.Nam  /diptgm 
eft : Timere  Dominum  omfl.es 
Sandi  eius , quoniam  nihil  deeft 
timentibus  eum.]Inquirentes  au- 
tem eum  per  callum  & fandum 
timorem, non  deficient  omni  bo 
no.  Ex  hoc  timore  intima  reue- 
rentia  procedit , qua  dilces 
adorare  eum, vt  decet, 
in  ipiritu  & ve- 
ritate. 


institvenda.  573 


Cap.  IV. 

IGnesce  zelo  honoris  Dei 
tui,  qui  zelus  cor  tuum  come- 
dat, animam  tuam  moerore  con- 
I fumat.  Animaduerre , quia  m fo- 


ntana , &■  gratiam  tibi  datam  cu- 


De  zelo  honoris  Dei. 


rare , eas  orationibus,  facrificiis. 


bo 


j 574  De  vita  religiose 

j , bon'  exemplis , acfancrislabo- 

ribus  iuuare  , & diurnam  glo- 
riam promouere.  Obliuifcere 
boni  temporalis  tui  & quietis 
tus,  honorem  tuum  contemnas, 
Sc  difficultati  occurrenti  nani 
parca $3 vc  Domini  honorem  glo-i 
riamque  promoneas. 

7)e  laude  Dei . 

C A p.  V. 

O E mper  lauda  Dominum 
i3Deum  tuum,  quia  non  folum 
dignus  eft  laudari , fed  & maior 
omni  laude. Lauda  illum  ope- 
res  lauda  Sc  ore.  Optima  eft  ope- 
lis  Sc  vitae  laudatio,  vt  iicut  cce- 
h pulchritudine  Sc  claritate  fua 
enarrant  gloriam  Dei , Sc  opera 
manuum  eius , tot  linguis , quoc 
ftellis  annunciat  firmamentum: 
ita  Sc  tu  vitas  fan&itate , & mo- 
rum integritate,Dominum  tuum 
I laudes  > & alios  qui  te  viderint, 
j ad  laudandum  Dominum,  Sc  be- 


rem  eius  magnificandam  | 
, Sic  luceat  lux  vitx  tax, 
idor  conuerfationis  tux3 
hominibus , vt  videntes 
ua  bona  >■  glorificent  pa- 
ium^qui  in  coelis  eft.  Lau- 
iii  & ore , ita  fcilicet  vt 
is  femper  in  corde  tuo  in* 
& iugiter  in  ore  refonet. 


nignitau 
inuites. 

&f  * 

col 

opera  i _ 
trem  tiuuiv 
da;  illum 
laus  ei;us  femper 
choet , & i agiter  in  ore 
Et  fient  beata  Caecilia  femper 
Euangelium  Chrifti  gerejbat  in 
pedore  ^ & nunquam ; a collo- 
quiis diuinis  3t  prarione  vaca- 
bat : ita  & tu  femper  Chrifti  my- 
fteria,  & Dei  tui  .attribpt.aj&  mi- 
rabiles perfectiones  animo  vol- 
uaSj&  oris  laudibus  efferas.  Vni- 
uerfte  res  crjeatae  illum  laudant  5 
& opera  eius  mirabilia  prxdi 
cant:tu  vinis  cx  creaturis 
Dei  ne  otio  torpeas, 
ne  ab  eius  lau- 
dibus cef- 
fes. 


57 6 De  vita  religiose  j 
‘De  gratimdme  erga  Deum. 

C a p.  V I. 

GRatias  Deo  continuo 
age,&  fempcr  in  gratiarum, 
abtione  mane.  qiui  enim  e flet.,  ! 
vt  qui  omnibus  momentis  bene-  f 
ficia  recipis , omnibus  etiam  , ii 
fieri  pollet, pro  eis  nmnenfas  gra- 
tias relpoder£s.Non  eft  momen- 
tum  , in  q«o  non  atcipias  a Deo 
efie,  vitam, fenfum  & mtelluren-  ' 
nam ,& oin nia  alui  bona  tum  na- 
turalia tum  rtipernatumlia , qua: 
in  te  finit/Si  ergo  quaiAio  ab  ali- 
quo homine  benificium  re- 
cipis, itari m illi  gratias  agis  : in- 
gratus eris  Deo, fi  seper  innume- 
rabilia beneficia  recipis , & non 
femper  falcem  dcfiderio  illi  gra- 
tiarum a<5Hone  tefpodes.  Gratias! 
ages  igitur  pro  rebus  profperis, 
quia  tibi  ad  lolatiu  datte  iunt ; &r 
pro  aduerfis  , quia  ad  corre&io- 
qem,<Sc  augmentum  coronae  tuae  \ 


or 


RElinqve  in  manibiis  Dei 
tui  tua , & te : committe  & 
offer  Deo  te , & refigna  te  plene 
in  manibus  eius,vt  de  te  ac  de  re- 
bus  tuis  faciat  ,yr  placitum  fuc 


INSTITVENDA.  J77 

ordinatas  funr,  Gratias  ages  pro 
donis  {piricualibus^qui  a animam 
ditanty&  pro  temporalibus,  quia 
corpus,  animas  habitaculum,  fer- 
uant.  Gratias  ages  pro  his , qua: 
tibi  dantur,  quia  ad  te  pertinent, 
& pro  his  qu^  proximis  tribimn- 
j tur,quoniam  ad  fratres  tuos,qui- 
!bus  charitate  iun&us  es,  perci-, 

J nere  nofcutur . Semper  cor  tuum 
j eru&et  verbum  bonu  gratiarum 
! adionis,femper  os  tuum  in  quo- 
cumque fucceflu  Deo  gratias  re- 
fonet,  vt  dum  pro  continuis  be- 
neficiis gratias  agis,  te  ad  potio-  % 
ra  recipienda  dilponas. 

De  R cognatione  in  voluntate  Dei. 


i 

i 

i 

J78  De  VITA  RELIGIOSE 

ricin  oculis  filis.  Dic  fepe  vo- 
ce: Fiat  voluntas  tua.]  Et  noni 
mea  volutas,fed  tua  fiat;fed  mul- 
to magis  beneplacitum  Domini 
tua  ampledcre  voluntate.  Nam 
fepe  ore  dicimus , fiat  volun- 
tas tua,  ] Sc  propofito  ac  defideT 
rio  volutati  Domini  reludamur, 
nos  verbo  offerimus,&  opere  re- 
tinemus; fermone  demamus , & 
adione  Deo  fua  voleti  accipere5 
(luite  relidimus..  Ttrnbn  fic, led 
Ccito  quia  tu  non  tuus,  fed  Dei 
es;tua  non  tua,  fed  Dei  fluit;  er- 
go aliena  Domino  repugnan 
te  concredes  , quia  furti  indit 
examinis  argueris.  Efto  coram 
Domino  vt  tabula  penitus  mun- 
da , in  qua  polii  t ipfe  quidquid 
voluerit  depingere.  Efto  vt  lu- 
tum in  manu  figuli,  vt  te  formet 
aut  frangat,vr  efformatum  aut  in 
fublimi  loco, aut  in  imo  coftituat. 
Refpice  tuavvitam,falutem>  ho- 
norem,conlolatianem,&  reliqua 
qua*  poirederis,no  vt  propria, fed 

vt 

INSTITVENDA.  JJ5? 

vt  commodata,&  efto  paratus  ea 
reddere  ei  , qui  liberaliter  com- 
modauit.  Ipfe  diligit  te  in  infini- 
tum,plus  quam  tu  te. Debes  ergo 
te  in  manu  eius  refignare,-&  pa- 
ratum offerre,  vt  in  tempore  , & 
aeternitate,quidquid  v oluerit  ^ef- 
ficiat. 


HJEc  ,quardi£lta  funt  erga 
Deum : at  erga  Proflatos, 
feptem  etiam  obferuabis.  JPrimp, 
dilige  illos  in  quibus  multas  dili- 
gedi  rationes  inuenies.Ipfeenim 
gerunt  in  terris  vicem  Dei  , a 
quo  omnis  poteftas  8c  domina- 
tio defeendit,  referuntque  nobis 
Chriftnm  Iefum  , quem  in  ipfis 
debes  afpicere.  Xpfi  funt  patres, 
duces,paftores3magiftri,confilia 
rij>&  nullus  fere  eft,  que  diligas, 
cuius  munus  non  in  Pnelaris  in- 


C A ?.  VIII, 


\ 


i 


Bb  2 


c8o  De  vita  religiose  f 

\ .i 

nenias.  Sunt  patres,  qui  nospa- 
terno  amore  diligunt  : Duces* 
qui  verbo  & exemplo  in  coelum 
ducunt  : paftores  * qui  do&rina 
pafcunt,  magiftri  * qui  ignoran- 
tiam noftram  remouent:&  cofi- 
liarij  ,qui  in  dubiis  faniora  pro- 
ponut.Ipfi  funt  vigiles,  qui  vigi- 
lant fuper  nos,  quali  rationf  pro 
animabus  noftris  reddituri.  Ipfi 
funt  oeconomi , qui  alimenta,  ac 
veftimenta  , 8c  caetera  neceffa- 
ria  cum  magna  charitatis  fignifi-  * 
catione  miniftrant  , & non  fi-i 
ne  magna  folicitudine  quarum,  I 
vt  miniftrent.  Ipfi  denique  funt 
capita  noftra , Sc  nos  quafi  mem 
bra  , a quibus  pericnlofttm  eft 
odio  di  (iungi  , aut  minima  a- 
uerfione  feparari.  Si  bxc  in  Prae- 
latis confideres  , facile  magno 
amore  eos  ample&eris.  Si  vero 
(quod  Deus  a fan Ais  congrega- 
tionibus vertat)Prelatum  impro- 
bum fortitus  fueris , in  quem  ha* 
proprietates  non  quadrenr,non 

pro  \ 


INST1TVENDA,  j8 1 

propterea  eft  a dilectione  cdlan- 
dum,  quia  eo  ipfo  quod  Prariatus 
eft  > vicem  Chrifti  gerit * cuius 
authoritas  in  malo  Prsriato  non 
deficit.  Et  fatis  eft  vt  diligatur;, 
quod  Chriftumfumme  diledum 
repnefemet. 

T>e  Reverentia  erga  Tr  datos, 

C a v.  I X. 

SHmper  Prolatos  venerabe- 
ris > & magno  honore  ac  re- 
uerentia  proftqueris.  Debetur 
namque  reuerentia  Pr^lationi^eo 
ipfo  quod  dignitatem  habet  fu- 
per  alios^dc  participatio  quadam 
eft  diuin^  poteftati sequam  ille  in 
quofdam  contulir,  y t contineant 
multitudines  * & ad  populorum 
aut  congregationum  vrilitatem 
gubernent. Hanc  autem  reucren- 
tiam  interius  exteriufque  Praeftad 
bis.  Interius  quidem  fipneiaros- 
maiores  agnofcas , fi  dignos  ho- 

Bb 


animo  ac 


teriusve 
ro  ii  illis  confacta  tigna  reueren- 
tiae  ac  fubieftionis  exhibeas, fi  a- 
perto  capite,  demiffis  oculis,  de- 
tnilTa  voce.  & paucis  verbis  illos 
alloquaris, fi  coram  iliis  nihil  fri- 
uolum , aut  leuitatem  praeferens 
dicas  aut  facias  , fi  abfentes  ho- 
norifice nomines-Et  quidem  no- 
biles faeculares  nunquam  iudices 
aut  fenatores  fuos  nifi  reuerenter 
nominant,  & ad  proprium  fuum 
honorem  pertinere  iudicanc,  eos 
magnificare , & coram  illis  reue- 
renrer  fe  gerere.  Quanto  magis 
religiofus  putare  debet  adfuttra 
honorem  fp^&are  , fi  Prae- 
latos fuos  yeneretur.quo 
Chriftilbco 


De  obedientia  ad  Pr&latos. 

e a p.  X.  " 

SEmper  Praelatis  obedias 3 & 
non  folurn  opere  3 fed  & vo 
1 u tat e,ac  judicio  illis  te  fubiicias, 
quoties  nihil  Dei  praeceptis  con~ 
trariu  iniungunc.Obedientia  iter 
eft  fecurum  in  ccelum,  quam  qui 
negligit  > aut  minus  ^diligenter 
iuicipit  ? ipfefe  decipit.  Cura  vt 
omnia,  qtiif  feceris  , n:>n  tantum 
communia,  verum  $c  ipeciaiia 
quoque  virtutis  ohkc|uia,Pr^la- 
tm.  fci4t,probet>&  facienda  pb&- 
'cribut.Sic  tinea  propri^  volunta- 
tis excuties, fic  operibus  tuis  non 
mediocrem  decorem  adiicies3  fic 
mille.aduerfarij  decipulas  & do- 
los euades.  Quidquid  Praela- 
tus, aut  exprefse  no  di&auit,  aut 
fi  fciret,  gratum  non  haberet, 
tanquara  germen  propria?  vo- 
lti n tatis, fu  Ij^dum  habe.  lam  a- 
lieuus  eSieius  Icilicet  , qui  fa-i 
aas  obediens  vfque  ad  mortem s 

~~  Bb  4. 


De  oratione  pro  Trdatis , 


584  De  yita  rei  i6  i os  e 


mortem  autem  cruas,propter  te 
crucifixus  eft.  Ipfe  te  per  Praela- 
tos regitr&  vult , iri  his  quae  ipfi 
praeceperint  > aut  gratum  habue- 
rint>ateipfo  leruiri.Non  tibi  ce- 
det in  bonum , fi  teipfum  regas> 
& ab  eius  voluntate  per  fuperio- 
res  demonftrata  difiungas. 


C a p.  XL 

PRaelatos  non  tantum  o~ 
pere  per  ebediemiam  > fed 
etiam  oratione  iuuabis.  Nam 
quis  non  pro  fuo  capite  afiidue 
oret  > praecipui  fi  illud  videat  in 
magno  difcrimine  confiitutum? 
Praelati  autem  capita  rioftfa  fiint> 
quce  non  folum  coronat  fpirieae 
curarum  cingunt  > fed  Sc  non 
modica  reddendat  rationis  pro 
animabus  noftris  pericula  cir- 
cumfepiunt  Ora  ergo  Dominum1 
pro  illis  vt  vitam4&  falutem  cor- 
poris 


mot  2t 

1 .2. 


Defejlmerraa  Prolatorum , 


poris  habeant , oneraque  guber- 
nati o ni  s fuftineaiit : vt  lux  ccele- 
ftis  ipfis  affulgeat  > qua  in  omni- 
bus Dei  voluntatem  mteJiigant: 
vt  fuauitatem  & efficacitatem 
accipiant , quibus  optimie  fubdi- 
tos  fibi  commillbs  regant.  Nam 
hoc  eft  prxcepttim  Pauli,  cum 
ait:  Obfecro  primum  orationes 
fieri  pro  Regibus  & omnibus  qui 
in  fu blimitate  fimt  ] 


) ©te  st  euenire  vt  tibi  Pro- 
latus imtmfericors  ^aut  fab 
tem  durus  >&iniiiauis  obtingat, 
qui  fiibditorum  mfinnitatitus 
comjpari  mfciu  , qui  defe^us' 
corrigere  m lenitate  ipiritus  no-j, 
lit,  & qui  erga  eos  qui  fibi  com ~ 
mifli  funt,  non  cor  patris,  fed  fe- 
ueri  iedidsinduat.  Aliquando 
enim  fiaperiorum  elebfcores  er- 
rant , aut  Prolatio  animum  mu- 


J 

8 


j 


■ 


j 


tat  > aut  natura  aliquarum  fer- 
rea , licet  auxilia  gratia  & virtus 
tis  adiuta,  nunquam  fe  ex  toto 
ad  debitam  lenitatem^qua*  Prae- 
latis eft  maxime  neeeilaria ) re- 
uocat.  Hunc  erga  Prasiarum  tu, 

6 vir  Dei  , patienter  fuftine- 
bis>&  tua  patientia  eius  diiri- 
ciem  vinces,vt  magnum  exfuAi- 
nentia  illius , qui  te  fuftinere  de~ 
buit  > lucrum  reportes^  Canfide- 
ra  quid  mundani  in  curiis  prin- 
cipum  commorate s ferant,  quo- 
modo, fe  pro  temporali  emolu- 
mento ingenio  domini  fuperbi 
& infani,&  nunquam  Cibi  ncqUe 
in  minimo  imperantia  > accoui- 
modant.Ec  pro  amoreregm  cce- 
leftis  tu  tantillum  falce  parere^  & 
nonnullam  firauitatfe  Pc^l^ti  mi: 
aequanimiter-  {uftirie.Forfean  te- 
piditas  tua  tanta  eft,vt  nonpktte 
fed  trierarcho  indigeas  , & fi 
Praelatum.  pium,8rdifcreaim  ha- 
beres,in  amore^ittuti$,nonxre- 
iceres,-  Cqr  itaque  tuum. quilors 


INTITVENBA.  jS'7 

i potueris  modis  ad  amorem  hu- 
iufinodi  Praelati  coge  , reque 
i pium  ad  orandum  pro  illo  , Si 
multo  magis  ad  bene  lempcr  lo- 
quendum de  illo.compeile.  Hi  te 
morigerum  pra-beas.,&  prompta 
obedieda  deafliduis  obloquiis  ad 
lenitatem  incitabis,  iicque  ex  in- 
genio eius  ferreo  , tu  virtutem 
ferream  ,id  eft  fortem,&  mala  to- 
lefafefcientein,cbnfequerise‘  ,i£  j 

De  dijfir/tultindis  defeBibus  Prx- 

latontm. 

C a r.  XIII, 

detegas  defe.^us^^t 
iati,  neque  illos  exaggeres, 
led  potius  eos  benigne  &pru-; 
denter.diflimuiaj,  vtapud  Ppmi-i 
num  siemarn  ^We^rdiamj 
tuorum  erratorum  cpniequarisj 
Pr^latuSjhomo  eft, non  Angelus; 
non  igitur  facias  miraculum  aut 
portento  iimile , fi  aliquos  in  fq 
defedus  necdum  emendauerit. 
Iple  patienter  fuffinet  pluri- 

’ Bb  <S  i 


mos  defectus  omnium  iubdito 
rum  , quid  multum  ii  omnes  tUii 
pauculos  defeCtus  praelati  fiiiti- 
neantiEt  fi  patris,  qui  ce  carnali- 
ter  genuitjculpas  ac  defedtus  ce- 
las, cur  non  potiori  oratione  pa- 
tris  fpiritualis  defedtus  abfeon- 
des?  Adi  ergo  Ecclefiafticum  fu 
per  hac  re  teipuun  admonen- 
tem: In  omni  opere  & ferrao- 
oe,&  patientia  honora^idieft^u- 
ftine,)  patrem  tumn,vt  fuperue- 
niat  tibi  benedictio  at  eo ,&  be- 
nediCtio  illius  in  nouiffimo  ma- 
neat. ] Et  turfus  : Ne  glorieris 

in  contumelia  patris-  tufVfn^fi 
emm  eft  tibi  gloria,  eius  C6h»' 
fufio;  gloria  enim  hominis 
ex  honore  patris  fui , & 
dedecus  fili j pater  fi,*-  -‘ 

: » ne  honore.  J;  '• 


eft  Beo  rationem 


•raciones^quibus:  ait  aiiqmd  agen- 
dmii^aut  praecipi^dum ®au c pro- 
• bibendum  monentur  non.ag.no- 
fcis.  Crede  milii,,  frater,  non  co- 
gitationes Prxlati  cogitationes 
tme*t*ee  vke  illius  viae  tnac.Irnrno 
non  femelficuc  exaltantur  coeli 
a terra  ,ita  exaltantur  cogitatio- 
oi**  ^ cogitationibus  ruisy& 
4$  tuis.  In  teiplum  & 
unmoda  cogitas  , ille  difci- 
plinam  religiofam  promonere 
eogitatrtu  tantum  terrena  curas, 
ille  vero  te  i terra  euellere  ac 
leparare>&  iri  cedum  inuehere 
atrae.  Ideo  videtur  tibi  fcmpuy 
Joras,&  ttwius  exaror , quia  a te 
exigit  fpiricualem  vitam  & difc> 
plinx  cuft^diam,  tanquam  ille! 

fubie<9Sis 
'eddittir 


rus» 


INSTITV  E NDA. 


.121 

tas  exiftas  necelleeft,  nevtin-j 
grams  ( quod  abominabile  -fid 
pellimum  cft  vitium  >)  aut  tauro 
dono  fpolieris,atK  ilio  fine  fpiri- 
tus  emolumento  frixaris.  Gratus 
aiitem  eris  , fi  hoc  eximium  be- 
neficium agnqfcas  , & in  magno 
pretio  habeas.  Habebis  autem  , 
fi  religionem  tuam  e fle  matrem 
afpicias quae  te  in  vteto  tyroci- 
nij  concepit , in  profellione  par* 
mriuit > lade  dodrinae  nummr,j 
pane  virtutum  refecit,  in  ftatu 
lonoris  conftituit , & aeternam  I 
haereditatem  praeparauit.  Sic  et- 
iam mirum  in  modum  proficies, 
quia  diledio  & affe&us  ifte  fa  i 
ciet  i vt  religiofam  difdplinam 
non  moleftam,  fed  gratam , non! 
grauem  , fed  fuauem  exiftimes, 
eique  te  diligenter  accommo- 
des. Sic  tandem  religio  per  te 
fuum  decorem  & fplendorem 
non  perdet : nam  & filij  affedus 
a te  poftulabit , vt  puritati  ftatus 
tuiconfolas,  & nihil  regulae  con- 


5 91  De  vita  religiose 
trariiim  admittas*  Ne  putes  au- 
tem (*vt  quidam  fluite  cogitant ) 
hunc  filij  affectum  exigere  , vt 
tuam  religionem  immoderate 
laudes,  vt  eam  infipienter  abis 
praeferas , vt  in  piihlicisconfeffi. 
bus  ad  primas  fedes  afpires.  Hax 
ridicula  fiant,  quae  ftuki  faciunt. 
Sed  id  exigit  affe&us  filij,  vt  in 
omni  laco  bonum  exemplum 
praebeas,  vt  tui  flatus  circum* 
ipedlionem  necefiariam  cufto- 
dias,  & per  humilitatem  omni- 
bus te  fiibmittas* 


cuibdla  %egutd, 

Gap.  XVI. 

HV  h c ergo  a ffe&um  filij 
habebis  , fi  lex  alia  , quse 
fiibi ungam  , obferuaueris.  Efto 
igitur  cuftos  regulae  & inftituti 
tui  > quoniam  ifta  te  cuftodient, 
& matrem  tuam  venerabilem , 
icilicet  Sandtam  religione, indi- 

ri 


INSTITUENDA. 

cibili  exulcatione  afficient.  Ma- 
ter gaudet , fi  filios  fuos  valere, 
3c  opibus  abundare , & apud  ali- 
quem Principem  in  honorabi 
liffimo  loco  haberi  fciat.  Regulae 
autem  cuftodia  falus  eft  animae, 
diuitiae  cuftodientis  , & familia- 
ritatem parat  apud  Deum  obfer- 
uantibus  illam.  Matrem  ergo  lae- 
titia perfundis  * cura  regulam,  ac 
maiorum  fcita  cuftodis.  Haec  ob 
feruamia  te  perfe&um  faciet  > te 
filium  honorabilem  religionis , 
t$c  dile&um  conftituet,  te  fratri- 
bus amabilem  > & Daemonibus 
terribilem  , & Angelis  finulem 
reddet.  Quia  ficut  illorum  glo- 
ria eft  Deo  parere  > ita  & tu  glo- 
riam exiftimabis , Deo  in  his 
qua:  per  religiofum 
inftitutum  (la- 
tui t,obe- 
dire. 


<Z)e 


J94  De  vita  religio $e~ 

Do  bono  nomine  Ytllgionu  ejttarendo. 
Gap.  XVII. 

BOnvm  religionis  nomen 

tibi  querendum  > vt  qui 
jtoc  ab  ea  beneficia  recipis  > fal- 
i tem  in  hoc  eidem  proficiuis  exi- 
1 ftas.  Ira  autem  hoc  bonum  no? 
men  , bonarnque  opinionem  ini 
cordibus  aliorum  feres  : fi  nihil, 
prasfertim  coram  &cuiadbusin 
decens  indecorumque  facias, 
loquaris.  Si  cum  illis  agas  quan 
tum  neceflitas,  aut  prudens  cha~< 
ricas  poftulauerit , Sc  niliil 
piius.  Si  eis  quae  domi  fiunt 
quaquam  detexeris , praecipue 
minimum  quid  ( vt  fieri  pofTet ) 
difcordix,  aut  minoris  mbmife 
fionis  contigiflet.  Si  eos  intra 
clauftra  ccenobij , aut  multo  mi- 
nus intra  cellam  non  admiferis. 

Si  te  libenter  femper  vixilfe , Sc 
adhuc  viuere  fub  difciplina  reli- 
giofa  , pronunciaueris.  Si  erga 


Dominum  , qui  te  vocauit  r ani- 
mum gratum  oftenderis.Ac  tan- 
dem fi  faecuiares  in  te  ( quantum 
fieri  poffit)  virum  fpiritualem  ac 
religiofum  videant,  <3c  nunquam 
hominem  ,id  eft>  te  affeftibus 
I Ieruientem,afpiciant,H<cc  gene- 
raliter funt , qux  apud  alios  bo- 
num nomen  religionis  gignunt 
& feruant. 

De  onere  rdigiof&  difcipUn&  ferendo. 

C AP.  XVIII. 

REligiosa  difciplina  ferui- 
dis  fuauis  Sc  dulcis  eft  fuper 
mei-&  fauum  ,fed  tepidis  folet 
efle  amara  & onerofa.  Non  quia 
ipfa  per  fe  aliquid  moleftise  con- 
tineat, fed  quod  animus  aegrotus 
palatum  cdrdis  prauis  affe&ibus 
infe&um  habeat.Tit  fi  aliquando 
tentatione  pulfatusmoleftiam  in 
cuftodienda  difciplina  fenferis , 
eam  a te  abiicere  ac  remonere 
curato : sicque  animam  tuam  ad 


De  vita  religiose 
difciplinam  feruandam  & onus 
ferendam  , incitabis.  Nemo  in 
republica  eft,  qui  non  moieftiam 
aliquam  patiatur:  pauper  men- 
dicitate premitur  , diues  fpinis 
diui tiaram  compungitur  , igno- 
biles vedtigalibus  & tributis^no- 
' biles  bellorum  periculis,&  duris 
Principum  obfcquiis  onerantur. 
Qui  aliquid  cupiunt,  ( & quis 
eft  in  fieculo  , qui  vana  non  ,cu- 
piat?)ex  defideratorumabfentia 
dolorem  fentiunt.  Nullum  eft 
munus  in  hac  vita  , quod  mo- 
leftiam  annexam  non  habeat  , & 
quo  maius  eft  , eo  duriori  labori 
ftihiicitur.  Si  ergo  homines  pro- 
pter bona  peritura  tot  moleftias 
& afflictiones  fuftinentrfatis  de- 
licatus eris  tu,  fi  propter  regnum 
coelorum  paruam  moleftiam  tuo 
ftatui  adiudtam  non  feras.^qua- 
nimiter  igitur  eam  fuftineto , & 
pro  ea  fugienda  nunquam  di  fci - 
plinam  deferas :quia  quanto  ma- 
gis laboraueris  , tanto  in  coelo 


I N S T I T V E N D A,  J97 

maiori  pnemio  perfrueris.  Et  di- 
iciplina  ipfo  vlu  dulcefcit  , & 
omnis  moleiti^  expers  efficitur: 
qui  vero  fe  non  vincit, &:  propter 
modicam  difficultatem  , obfer- 
uantiam  fligit , maiori  quotidie 
moleftia  triftatur. 

I De  religiofis  functionibus  rite  j 
prattandis. 

Cap,  XIX. 

EA  , qua:  ad  religio fam  vitam 
pertinent  , cuiuimodi  funt 
oratio,  plalmodia,  le£fcio  , medi- 
tatio, Midae  celebratio  aut  audi- 
tio , Sacramentorum  vfus  , con- 
fcientiae  examinatio  , & alia  hu 
iufmodi  , re£te  diligenterque 
| praedabis.  Nam  his  bene  praefti- 
tis,virtutes  auges,feruorem  pro- 
uehis  , peccata  multa  leuia  decli- 
nas,&  quotidie  melior  ac  purior 
efficeris.  His  vero  male  ofci- 
tanter  Fadis , in  dies  tepiditatem 
'foues,  & fta tum  animae  fpiritua- 

lem 

>-~nni  i iuri  - — — 1 r i ~ r i i 1 1 r~  n ini  Bi__ 


|55>S  De  vita  religiose 
jk‘ni(vc  experimento  compertum 
eft  ) nihil  promones.  Operibus 
ileis,  o frater,  Deo  i pii  famularis, 
qui  Rex  magnus  eft  ac  Domi- 
nus  potens  , non  decet  vero  ier- 
aum  , qui  aeternam  mercedem  a 
tanto  Rege  pro  luis  obfequiis 
fperat  , illi  tepide  ofcitanterqtie 
feruire.  Mater  tua  religio  Sanda 
in  veris  & ftrenuis  filiis  fuis  reli- 
giofa  opera  diligenter  prteftat,ne 
iocordia  & negligentia  tua  illam 
labores  filiorum  fuorum  Domi- 
no offerentem  , aliquo  rubore 
fuffundas.  Pudet  enim  illam  im- 
perfeda  opera  offerre,  & frudus 
putridos  Domino  confecrare. 

De  bono  exemplo  fratribus  dando. 

C A P.  X X. 

OMnibvs  tum  externis,tum 
domefticis  bonum  exem- 
plum pnebere  curato , & fandi- 
tatis  odorem  ipargere , vt  bonus 
Chiifti  odor  fadus  in  omni  loco 

eumj 


I N S T IT  V EN  DA.  55)9. 

eum,non  foium  tuo,fcd  omnium 
ore  collaudes.  Illum  enim  ore 
etiam  & corde  eoru  laudas, quos 
vitae  tuae  puritate  ad  laudandum 
inuitas.  Hoc  autem  alloqueris,  fi 
in  bonis  |penbus.qua*  bftederis, 
& in  circumipe&ione,quam  fer- 
uaueris  > non  tuam , fed  Domini 
laudem  gloriamque  quae  fleris. 
Nihil  igitur  apud  alios  facias,  ex 
quo  fcandalum  aut  ofFenfionem 
accipiant  ; nihil,ex  quo  anfam  li- 
berius viuendi  captent ; nihil,  ex 
quo  aliquid  contra  inftitutum , 
aut  communem  viuendi  vfum 
introducant.  Confidera te  mem- 
brum effe  totius  religionis , & 
ficut  vnum  membrum  nonnihil 
incommodi  patitur  propter  bo- 
num totius  , ita  &c  tu  difce  aliqua 
incommoda  diflimulare,in  cibo, 
in  potu,  in  vcfte,  in  cella,  & aliis 
fimilibus  , Sc  aliquid  penuriae  & 
molcfti*T  pati , vt  fancShtm  reli- 
gionem , ficut  iam  inuenifti,  dif- 
etetx  feueritatis  amatricem , & 


£o o De  vita  religiose 

1 

ahilmentue  & paupertatis  cul- 
tricem relinquas. 

De  rebus  temporalibus  curandis . 
Cap,  XXL 

T\  Es  temporales,  vt  veftes,  li- 
t\fcbros,-&  hmilia,nullas  habe- 
bis propciasiquia  hoc  paupertati 
a te  Deo  promi  ili  repugnat.  Ad 
vfum  vero  tibi  k religione  con- 
ceiIas,non  vt  proprias  (iiquidem 
earum  dominium  non  habes)(ed 
vt  alienas,(vt  vere  funt)&  mutuo 
datas  accipies.  Sicut  ergo  re  tibi 
comodata  ab  aliquo , 6c  ad  vfum 
pro  tepore  determinato  cocefia, 
ita  vteris,vt  quam  minimum  de- 
trimentu  accipiat,quo  eam  po  (Iis 
ill^fam  reftituere:ita&-res  cceno. 
bij,qii£  ad  vsu  tibi  date  funt, dili- 
gerer $c  curiose  tranabis, vt  mul- 
to tepore  durent*&  fi  ad  aliorum 
vfumdeuenerint,fine  horrore  il- 
lis vti  pofllnt.Id  paupertas,quam 
profefs9'es,expetir,immb  &c  reli- 
giofa  vrbanitas  pofcit.Qui  enim 
res  fibi  ad  vfum  datas  incuriose 

ac 

INSTI  TVENDA.  6d 

atterit, & turpat,  & infumic5pau- 
pec  non  eft  , & qui  aiiotum  , qui 
eafdem  r es  po fte a a d vfu m:„v edi 
cabtunt>nuliarn  rationem  habet, 
, fatis  uiuibauus  & inciuiiisxft. 


De  cogitando  Deo  infrairwui. 

C A P.  XXII.  t 

I s feptem  erga  religionem 

in  qua  vi ui  mus  , feruandis, 

-brcuiter  expofitis,  iam  ad  quartu 
feptenarium  eoru  , qqae  erga  fra- 
tres feruanda  funt  , accedamus. 


Ac  primo  in  fratribus  tuis  non 
tam  hominem  quam  Deum  atpi 
cere  Sc  cogitare  curato.Deus  na- 
que  in  omnibus  rebus/ed  praeci 
pue  in  creatura  rationali  ac  intel 
le^ualijpereflfentiamip^fentia, 
& potentiam  inhabitat  : quare 
a?qtram  -eft  vt  in  eundis  rebus, 
fed  praecipue  in  hominibus,  Deu 
infpiciamus.  Sicut  ergo  cum  re 
gem  fcis  fub  cortina  latere , non 


Cc 


1 INSTITVENDA.  6cj 


De  diledione fratrum. 

Gap,  XXIII. 

REcordare  praeceptu  Do 
mini  etfe  , Diliges  prt&imu 
tuum  fiue  fratrem  tuum  ficuc  te- 
ipfum.]  Quod  praeceptu  illi  ma- 
ximo dik&ionis  Dei  mandato  fi- 
mile  didlu  cft,quonia  & dile&io 
nem  prrecipit,&:  Dei  cauta  habe- 
dam  pr$cipit,&:  fua  amplitudine 
omnia  madata  copcehenditXum 
feriptura  fit, [qui  diligit  proximu, 
lege  impleuit.] Diliges  ergo  vero 
& puro  amore  fratres  tuos,&  di 
liges  n5  propter  lucru,no  propter 
aliquid  creatu, fed  propter  Deum 
tuum.  Hoc  autem  prseftabis,fi 
fratres  tuos  in  corde  tuo  no  con- 
tepferis,fi  no  temere  iudicaueris, 
fi  eis  non  oblocutus  fueris,  fi  nec 
verbo  nec  opere  raabi  intuleris, 
fi  piro  tua  poftibilicate  iuuaueris. 
Dehique  fi  illud  impleueris  > 
Quodab  alio  oderis  fieri  tibi,vide 


C c i 


1 

604  De  VITA  RELIGIOSE  j 

|Lwc. 

\6.  1 1. 

0 

netu  aliquando  alteri  facias.  Et,  i 
pro  vc  vultis  vt  faciant  vobis  lio-  j 
mines, & vos  facite  illb  j Neque  \ 
erit  haec  dileftio  tibi  difficilis  /fi 
in  fratre  Deum  fueris  cotempla- 
tus,fi  t:ua  Deo  diligi  ac  in  magno 
pretio  habere  cognoueris,  fi  fra- 
trem, id  dt , Dei  filium  ac  macris 
Ecclefi#, & ad  gloriam  deftiria- 
itum>&tibi  vtilem  elfe  putaueris. 

De  affabilitate  erga  fratres . - 

c a p.  xxiv.  ; 

Eccli. 
* 7- 

•-  - * - 

O N GREGA  T IONI  pili  per  U 

ait  Ecciefiafiicus,  affabile  fi; ; 

, S 

te  facito  : videtur  autem  te  cum 
loqui  cum  propter  Chriftum  ,tc 
pauperum  tcligioforum  congre 
gatioiii  fociatleris.  His  quibufcu 
.viciis  quantum  charitas,  difcf 
plrna  reiigiofa  feruntj^accamfi 
dabis, eos  comiter  alloqueris,  re 
b us  MiifSc  HoiieTfis  a~  te~  poft u: 
latis  libenter  acquiefces,&  nihil 

in 

' *'  — 'trtgi 

INSTITVEN  D A.  6 05 

in  te  aut  rpfticum  aut  inurbanu* 
aut  durum,  aut  quod  ime  eos  of 
fendatyreperient.  Yita  reirgiofa, 
;vita,fa_nAilliRia  eA,!paiitef1&  iu- 
C u n di  fsi  m a M kju  e ea^jpa  fpi  qua 

linAitatem  amatjboneftaterhvi- 
morurn  qu^rit  /exea  Vero 
qua  iuciriidkatem  tebet  ,l4b  6- 
mni  vitio  mfuauitatis 
|is  abhorret.  Memento  igi tui 

iius  verbi  4 Ecdefiaffici  3 qui 
ig  laco  ait;*  Verbum  dulce 
ukipJieat  amicos , 8c  mitigat 
imicos  ,&  lingua  eucharis  in 
mg  homine  abundat.  ] Itaque 
ijpquaris^ira  inter  alios  conuerfe- 
fs,  vt  omnes  te  diligant^  tuum 
cfcnfortium  non  refugiant; 

; I % : ' ; .•  .. ...  L * . , 

■ De  homn fxmum, 

\ C a p,  XXV.  , ...  j 

HOkore  in  uicc  m p m ue  n ie 
tesy]  inquit  Paulus : fratres 
ergo  tuos  honore  pneueni*  & re 

C c 5 


6o6  De  vita  religiose 

uerencia  profequcre.Hominis  fu- 
perbi  eft,  figna  honoris  ab  aliis 
expe&are & illos  ad  honore  de- 
ferendi* paratos  non  magis  prse- 
ueaire.Hamilicatem  tuam  in  ho- 
norado  alios,  & non  in  honorem 
aucupando,monftrabis.  Praelatos 
vt  praelatos  honore  afficies,$qua 
les  vt  aequales,  minores  vt  mino- 
res , & nullus  ad  te  fine  honore 
appropinquabit,  aut  a te  fine  ho- 
nore tranfibit.  Quin&  Deum  in 
omnibus  habitantem  honorabis,, 
3c  non  vt  honoreris  > fed  vt  illi 
placeas , & vt  fuas  imagines  ve- 
neratione profequaris , fratribus 
figna  honoris  exhibebis. 

De  defeclibw  fra  t rumfe  ren  di* . 
Gap.  XXVI. 

T)Raeceptvm  edam  eft  Pauli: 
t alrer  alterius  onera  portate, 
& fic  adimplebitis  lege  Chrifti] 
Maiora  autem  onera  noftra  fun: 
noftrr  defeftus,  quibus  aliis  non- 

nunquam 

NDA,  607J 


nuquam  quafi  intolerabiles  red 
dimur.Defe&us  rgitur,&agreftes 
mores  aliquorum  fratrum  feren- 
di funt>vt  iege  charitatis  implea* 
mus.  Atque  ideo  tu,  6 religiofe, 
tuorum  fratru  defe&us  patienter 
fuftine,  & quod  in  eis  aut  exem- 
plo , aut  oratione  aut  ieniffimo 
verbo  ( ft  prudetia  di&auerit  efFe 
dicendum)emendare  non  potue- 
ris , Deo  emendandum  corri- 
gendumque  committe.  Sat  fcio 
te  multos  in  tua  conuerfatio- 
ne  defectus  videre  , quos  vis 
omnino  ab  aliis  patieter  fuppor- 
tari.Idem  itaque  tu  facias  necelfe 
eft,ne  velis  , diuerfo  pondere  ac 
diucrfa  mefura , (quod  abomina- 
bile eft ) tua  atque  aliena  metiri. 
Suftine  vt  fuftenteris  , diffimula 
aliorum  leues  defe&us,vt  tui  ma- 
gni diffimulentur;tace,vt  tu?  mi 
feriae  taceantur.  Abfurdum  nam 
que  eft  cupere  ab  omnibus  fufti 
neri,&  nec  leuiculas  aliorum  cul- 
pas velle  portare 


1 


W 


De  ope  fratribus  exhibenda . 
C a V.  XXVIL 


^ A c vt  fr a t r i b i>sto isii 
v Dei  tua  im 

duftria^  ^idbuf  admues*  dUSia 
orationibus,prOiH  is  dfuintm*  $£#* 
ferfeotdiam  implot^ns^iuaa 
<5Us  defidedis  frddam  labaturo 
iplGUim  fiae  corporalia, flue  fpi- 
ritmliuy  apud 

i u u a fe  rro  oni  b OsC  umid  pitfdto 
tia  dr<Sa  uerii;  at  fftt  perfora*  am 
qu&litateud  fiu&ubse  laborandi* 

ceipfbm  ftdu!6  dctupatis  * & o- 
mjne  <kiu  Fqgiensv&  exertfpia  ftd 
ad!  oxikn d-fr ,fe#a $ Jabatimdij  te 


pejilSs.  Curo  id  difriplirxa 
fa  jtcrlicnriti  $£  murtus  tibrdemada< 
tum  pofsibilirateih  ncounegaue^ 
rit5eb;ih  officiis  humifibiis  labo- 
i antibus,  libenter  a ilociAVrn antis 
ad  aliquid  eoru  qu#  aguntor  adf 
raoue,  ce  illa  minifteria  noii  hor* 


ut) 


rere, neque  vt  feruilia  c ontemne-j 


INSTITVENpA.  60j) 

re,  ipfa  actione  tcftare.  Magna? 
xd;ficadonis  eft  in  £ttmobio,curn 
fe niores  Sc  iiterau3im mb;3c  prae  ' 
lutupfi  interdum  ad  humilia  (er- 
u i u ^ fe  d i m i c t u n c . S i c m i n o r e s 1 i * 
benpus  illis  fer uiciis  intendunt, 
iuciindiui  feruiunc , 5c  rnanifefic 
V:dentT  fe  non  contemni  ab  his, 
qui  in  rpiritu  humilitatis  dignum 
uidfeant  minores  adtiorie  iiiuaie. 
Nulla  igitur  ratione  ab  his  te  mi 
niftqriis  excufes , fed  fi  vnus  ^x 
minoribus  es,&  ex  adole  Icendo 
;ibu?,minora  non  reipuas^fi  vero 
maior  es  >al  iquan  do  C h ri  fi  rim  I e 
qtiens,  pro  bono  exemplo  rhino 
ra  fufcipias.  > ' " * 


T)e  circurnffytBionein  comiBu' 
fratrum.  ,vr~'  '-: 

€ A p.  XXTJIL 


\ . , ~ : . .,.,r  | ; ^ . 

QVamvis  inter  bonos  de- 
gas, opottet  vteircumfpe* 
<Se  te  geras,  &c  licet  omnes  iuxta 
Domini  ptasceptu,diligas,necefle 


C c 5 


Iccii, 
ij.  i. 


Eccli. 

6.17.' 


j^1Q  De  vita  religiose 
vis  proficere,  vc  non  omnes 
ad  familiaritatem  adinittas.Si  qui 
inter  bonos  funt  mali , aut  certe 
difcoli,  imperfe&i , detraCtores, 
tepidi»  & libertatis  amatores  , tu 
eos  no  aliter  quam  peftes  fugies. 
Qui  tetigerit  picemdnquinabitur 
ab  ea ,&  qui  communicauerit  iu- 
perbo, induet  fuperbiam,]&  qui 
imper&Cfcis  & difcoli»  fociatus 
fuerit , multas  imperfectiones  no, 
effijgiet.Si  qui  veto  fuerint  ferui- 
di  atque  perfe£fci,hos  fedare»ho- 
rum  familiaritatem  exquire,  vt 
eorum  exemplo  & communica- 
tione proficias.  Qui  enim  rimet 
Deu , atque  habebit  amicitia  bo- 
nkm,quoniain  fecundum  illu  erit 
amicus  illius.] Ptudeter  ergo  tibi 
fugiendi  funt  imperfe<5ti,&  fe&a- 
di  perfedti , ne  familiarium  vitiis 
foederis,  & imperfectionibus  eo- 
rum polluatis.  Cum  nullo  quan- 
tum uis  bono  nimiam  familiari- 
tatem ineas,  qu$  fine  dubio  tem- 
pus infnmit.cor  diftrahir,&  alios 

fcieu 


j institvend  a,  6n 

fcientes  offendit , fed  debita  mo- 
deratione femperconditafis  ami- 
citia tua. 


De  amore  fecmi>&  commoratione 
in  cella . 

C A P»  XXIX, 

TAndem  feptem  alia  circa  te 
ipfum  intente  cuftodies.  Fa- 
ge publicum  quantum  vocatio- 
nis & flatus  tui  qualitas  tulerit, 
ama  fecretum,efto  affiduus  habi* 
tator,  & diliges  cuftos  cellas  tuas, 
quam  habitationem,atque  cufto 
diam  mille  confolationibus  y Sc 
mille  bonoru  operum  frudibus 
tibi  perfoluet.  Egredere  libent#r 
ab  eaciiun  obedicntia  iufleritjlae- 
te,cum  charitas  exegerit;asquani- 
miter  * cum  neceffitas  poftalaue- 
rit.  Si  vera  nihil  horum  trium 
te  corpore  a cella  fciunxerit , tu 
corpore  & mente  in  ea  mane 
bis , & ibi  rebus  vtilibus 
paberis.  Ota>  pfallejiege 


6ll  De  V!TA  RELIGLOSe  , 

6c  aliquid  profkuu  operare.  Eri: 
tibi  cella  feminalium  quietisslo- 
cuspaeis3radix  omnigenae  perfe- 
ctionis. Ih  ea-j/cientia  crefeir,vir- 
tus  augetur , multiplex  impeife- 
cilio  fenfuum,  lingua?  s & cogita- 
tionum vitatur.  Qui  autem  cel*- 
lam  cuftodire  nefciuit , viam  /pi- 
ri t us  ignorauit. 

, : ; '1  i ' ) 

De  cura  mdefiia. 

C A p.  XXX. 

b?  *‘?ri . - g ras  -fs*  ftii  :■  1 

fN  omnibus  y&tioiiibus  tuis  1 
modeftise  mtactir*'  sflwtf  y & ita 
. te  geras» vtiiimtmiiiusitibi  qaam-  ? 
aliis  te-»  fifpiuiciltibus.  xroofuks. 
Modefti^  hoiio^artt&ti  -viftus  : 
eft  ,* vd^tn5gru(sn«itt«i  "VitrUraiiTi  ; 
ornlrterffittmtas^&ftis  infide  ejua’  1 
mii^a»  deewteS  t8ppar^»t>'’  Illa' 
eft  rtptid- 

xftinutionem  cOncifiatl:  quo- 
niarid  tTcticairftrfecsSdvifc'*»-.  faw- 

quae  exterius  videnr,  fdleEnoftra 

in  te 


kmifrra-  rtmirf.  Et  (icat  interna 
ferenicacis-  eft  index*  ita  folet  il- 
lam interturbationis  occafionet 
feruare.  Tu  igitur  tum  in  fet&ni 
tateVuItus3tum  in  maturitate  in 
ceffbs  3 tum  in  moderatione  o 
mtiium  externarum  a&ibnutm, 
modcftum  te  exhibe  , ita  vc  ha?c 
exteriora  internam  tranquiihca- 
c e rh  m o n ft r e n t y 6 m nes  aed.ficent 
St  Chrifti  ipfius  imaginem  non 
auHarn  exhibeant, cuius  tam  in~ 
riguis  & mirabilis  fuit  modeftia 
vt  per  eam  voluerit  Paulus  Co- 
nniiiios  obtdtari.  . 

7) e contemptu  fui 

1 1 ' ) il T “ f.  f? r" . ■ . /,  . ; .t  l 

rt  a>.  XXXI. : 

Is  ce  te  ipfutn  difeatere»  te 
ijiiurn  iudicaie  , teque  in- 

crc  |ate,atqiie  Contemnere.  V ci- 
uoi|  'f<iien’tra  eft-fcite  fe  ipfurn 
dfel  p icere,  qu  a m fp  aci  a t e r rarurr. 
-iiiaipiftadine  coeli  cogncfcere. 


O quo 


6i 4 De  Vita  religiose 

O quoties  h#c  fcientia  homi- 
nem decepit>vc  cum  nihil  (it , fe 
aliquid  eife  putaretrfeietitia  au- 
tem cognitionis  fui  femper  inie- 
citfana,&:  vtilia  confilia  , & ad 
humilem  fuidefpicientiam  ade- 
git. Auerte  igitur  oculos  tuos  ab 
his , qu«  in  te  bona  & excelfa 
confpexeris,quia  aliena  funr,  ni- 
mirum Dei, qui  ea  tibi  gratis  Sc 
fine  tuo  merito  amibuit , Sc  Co- 
lum ea  cogites  vt  pro  acceptis 
gratias  referas.  Ea  veto  fubinde  * 
confidera,  qua?  in  te  abie&a  Sc 
defpicabilia  deprehenderis, quo- 
niam ha?c  tua  funt  Sc  a natura 
corrupta  profe<Sta>&:  propter  ilia 
te  ipfum  lingulis  momentis  { (i 
fieri  poflk) arguere  Sc  afpernari 
non  definas.Ea  verba  in  ore  tuo 
(bnentV  qu£  corde  conceptam 
cur  ipfius  defpicientiam  expo- 
•nant.Eadem  ab  aliis  audire  defi- 
dera,&  os  peccatoris  inepte  lau- 
dantis non  impinguet  caput  tuu. 
Fuge  homtnam  plaufas/ugc  lin- 
guas ( 


j INSTITVHHDA,  6l$ 

• guas  adulandum*  fuge  faeculum, 
i & eos  libenter  aufculta,  qui  fin- 

I cete  veritatem  aperiunt, quod 
! reptehenfione  dignum  viderint, 

| reprehendunt,fi  te  ipfum  ita  co- 
jtepferi$,&  tui  conteptoresama- 
; ueris,  Deus  te  vt  pupillam  oculi 
[fui  diliget  & magnis  donis  ac 
charifmatibus  exornabit  > fan 
&um  enim  odium  quo  homo  fe 
ipfum  odit  , Deus  fuo  amore 
abunde  repcnfat,&  in  corde  eius 

* qui  ipfum  odio  proiequitur , fe 
que  ipfum  defpicit,igne  charita» 
tis  accendit. 

De  Generati  fui  abnegationt \ 
Gap.  XXXII. 

QV  i vult  venire  poft  me  * ait 
aeterna  veritas,  abneget  fer 
metipfum  , dc  tollat  crucem 
fuam  <k  fequatur  me.  ] Ha*c 
vox,femetipfum , non  aliquam 
partem  hominis  , led  totum 
hominem  abnegandum  eifede-J 
fignat 


6*6  j>E  VITA  KJtJLlGIOSE  | 

fignac.  Tu  itaque  qui  Lhti-j 
jlhjm  (equi,  eiulque  vtrtigiis  in 
iuexexe  visr  gc-ner  ai  e m tu  i i p fi  u s 
a b litigati  orrgtofo  fc i p i t c . M o r t i fi 
ca  (cuiustups  tum  mtcrnos  jttuu 
externo^  5 impera  appeexibus 
t u i Sjf^b  i be  ju  dicit*m  & v : o I un 
t a t e mrf  y api  v,  n i iy  f fi  t i n rx  e q u o d 
not^i^jli^  ,:&r, 

In  o ii  ca  ftj  get  a hoc  g a 1 1 o n js  qe  n 
i'u  r m q ipjLid;  t .t  tfip  n c u r a m h a - 

be  cohibenda  duplici:  lingua: 
corporis  & anim^. Linguam  cor 
por  is,  cohibe  i ne.npxiainc  farcu- 
laria,  ne  hiurilia  loquaris.Lingua 
anima^id  d^cogiranonem^coiu 
be,n  e inamaspe  impura  * ne  in- 
hucTijpfa  ;qogues.  Si  has  duas 
beftiasjinguam  carnis  & cogita 
tionf  Jomueris,rr,irabiliter  te  ad 
diuina  familiaritatem  dilpones. 
Nam  D c us  i I los  al I oq ui  d igna- 
r°r>quos  viderit  a verb's  inani 
b u s «i  b ( t i n e r e ;&  f u a m cogi  t a r io. 
nem  ad  vnum,quantu  vaiuerint, 
fciJicec  ad  iplum  Deu,  reuocare. 


De, 


I N S 


titvenda. 


617 


De  Caftigatione  corporis . 

C a p v t X XXII  L 

. -----  - ;7  . ; ....  , j; 

./-1  As TIGA  corpus  tum-11,  & 

hunc  ferfium  femper  rcbd 

lem  flagellis;af{3e"ricatu  excie  5 ne 

fpiritum  deprimar,  Sc  ad  alicuius 
mafi"  Co-nTdnfura  adducat.  Caro 
coriebpifQt  - 

igirtrr  etmt  deifciar,  coneupifcat 

0 adtrerfo'  fpiritus  aduerfus  caf - 
nem, ea  inq  ue  Ab  i fubi  u get>  &i  na  • 
niodicas  vires  ieiuniis,vigitiis,& 
afcis  affli&ationibus  auferat.,  ne 
in  detrimentum  virtutis  info- 
l^fcat.Beftia  non  rationibus  nec 
argumentis  perfuafe , fed  virga 
psrcuiOe  , housmi  parent.  Caro, 
autem  bcftia  clbquain  nunquam 
ioila  confideratione fine  debita 
caftigatfot-ie  j ddi-nueris.  Curam, 
ccfiun  aflldn*  mortificationis  & 
iraiegationis  tU},afflv®P.ne  car- 
nis-oftende.  Quia  i.uualetudo 
corporis,qu£e  in  pallore  faciei,& 

1 nnbe 


imbecillitate  non  apparet  , aut 


ii  a'  - 1 «ut 

nulla  el.et , aut  /atis  modica.  Et 

mortificatio  interior,  quae  ( nifi 
impoffibiiitas  obftet)ad  corporis 
caftigationem  non  procedit , 
quod  fida  fit  8c  ridicula,  ma- 
gnum  ex  ie  i u dic  in  m praebet. 

De  Tranquillitate  cordis. 
Gap.  XXXIV. 

MAgna  cura  , ac  diligentia 
tracjujllitati  tui  cordis  ftu- 
de,nihilque  te  fec  ifle  exiftiroato, 
nifi  ab  eo  omnem  inquietudine 

ac-perturbationem  depuleris. Ne 

te  proprij  defe&us  inquietent, 
led  flarim  atque  in  aliquam  cul- 
pam incideris;  , eam  ex  amore 
Domini  deteftare,  & ad  pacem 
reuertito  & te  tuaque  omnia 
Chrifto  committe.  Ne  readuer- 
fa  perturbentjfed  ea  cito  tran  fi- 
rma comta,  & non  fine  Domini 
e ac  prouidentia  venire 
r.  Cordis  tranquillitas 


ex  ipfius  cordis  puritate  depen- 
det. Nam  culpae  licet  leues  cor 
lacerant,  affedus  inordinati  dif- 
cruciant.  Negotia  prophana  > & 
{seculam  difcerpunt,&  reliqua  a 
noftra  vocatione  aliena  mentem 
inficiunt.  Si  ergo  vis  cor  paca- 
tum & tranquillum  poflidere, 
culpas  etiam  leuiffimas  vica  > & 

UUll  nwuviwj  Pct 

contritionem  abiice  , affe&us 
tuos  moderare , negotia  fiecula- 
riafuge,  &ab  omni  eo  quod  a 
tua  vocatione  alienum  eft , dili- 
genter te  fubtrahe.  Haec  cordis 
tranquillitate  pariunt,  & nos  ad 
Deum  in  intimo  mentis  noftrae 
excipiendum  , manifefte  difpo- 
nunt. 

De  Difiretione. 

Cap.  XXXV. 

IN  his  quae  hadfcenus  di  dia 
funt,&  in  ceteris  omnibus,' 
Idifcretione  opus  eft  , quatem- 

pora 


\6io  De  bita  religiose 
Ipora, Sc  loca^eipTum  perfo 

nas3quibus  cum  agis,ftatum  tuu 

fesiiia  conderes  , & fec^ium^ 
iat ioi&iijijrt o&ilcc-  &;  nunc  • 
Cika?in  bisij  t>je  dccumint  te 
tiifeea^Mjuka  fiimqua^D^ 
pUcem,  fratre  turbanti  tibino 
p^fyiifet}uj^E^Xiior  dfamiQ*  j 
nj$  &h^QPQdUfate££}d£m  veu^fi 
* , apu4' ...  j 

DwmJk,  Jbcwtitie&XpIendiorem,  j 
lij^bcrfut  * .difoetioneoa  quam  j 
k^nliabexiiuppleatpfeedieiitia,^:  I 
mppieat oj: a^i.O;  tc  recurfus  ad^ 
Deum  fuppleat  tandem  fenioru 
,&  prudentium  confilium.  Quij 
Jenira  in  dubiis  ad  Deum  recur-j 
Jrerit,&  cogflio-,  fa pient iufii , ac  j 
obedientiae  fubmiferi^non  erra- 
bite  Si  h#c  ftd  Q$ um  , ad  Praqla- 
to^ad  Eejigiofam  familiam*  ad 
fratres  Sc  ad  te  ipfum  obferua- 
neSns,mimm  m modumdn  virtu- 
te proficits.  ; f 


6i  i 


__  quod  cft 

optimum,  qui  Tenios  tuos  inii- 
gnibus  domus  tuae, nempe  viitu 
tibus  fulgere  precipis,  & defide 
rium  in  eorum  cordibus  tantae 
pulchritudi&rs  immikis,accen  de 
quaefumus  inuobis  vniuerfarum 
virtutum  defideria  flammigera, 
& ad  eas  precibus  6c  gemitibus 
poftulandas impelle,  vc  paruitas 
noftra  a te  benigno  Iargitore,qui 
vis  rogari,ha$  veras  opes, & nu- 
quarn  irnerituras>ob.tiheat.  Do- 
ce nos  Domine  virtutum  natu- 
ram,nepro  virtutibus  vitia  quae- 
ramus.Excita  earum  amorem,  vr 
non  vilia  &:  abieda,fed  coe  leftia 
dona,&  te  eorum  authoiem  di- 
ligamus.Conforta  brachium  no- 
ftrura  auxilio  gratiae  tuae,  vt  p^r 
fe&ionis  vrbem  fandis  operi- 
bus expugnantes,  virtutum  pof 

ift  flores 


OR 

\ 


6iz  De  vit.  relig.  intit. 


INDEX 


feflores  bmus.Sit  vica  noftra,  vi- 
ta iuftorum  digna, qtjarte  die  no- 
(ftuquc,  & omni  tempore  fufpi- 
rantes  , te  ipfam-,  quibea- 
ticudo  ac  gloria  noftra 
eSjfoelicicer  con- 
fequamur.A- 
men. 


mane  fiunt < 


INDEX 

SECTIONVM 

ET  CAPIT-VM. 


> Ap.  I.  Dc  Turgendo  a fomno 
j -i  I.  De  praeparatione  ad  ora- 
tionem. 

1 1 1.  De  oratione. 

I V.  De  djfcufljone  orationis. 

V.  De  officio  diuino. 

V I.  De  praeparatione  ad  MUTam. 

VII.  De  celebratione  Mifii. 

VIil.  De  gratiis  agedis  poli  Miffam. 

I X.  De  auditione  Mina 

X.  De  cuftodia  cell 

XI.  De  Audio  liter; 

XU.  De  cura  miniftei 
XIII*  De  diligentia  in 

lioxum 


INDEX 

XIV.  Dc  confcientia  examinanda 
ante  prandium. 

XV*  De  comeftionc  fiue  prandio. 
XVI.  De  admittenda  aliqua  remif- 
fione  poft  prandium. 

SECTIO  II. 

De  hU  %t4&  vefyeri  fiunt . 


Cap.I.Dc  rebus  poft  meridiem 
agendis. 

II.  Bc  ledione  fpirituali. 

III.  Dc  pfalterio  B.  Virginis. 

I V.  De  corona  B.  virginis. 

V.  De  fpeciaii  inuocatione  B.Vir 
ginis.  • ' < 

V I.  De  inuocatione  Angeli  cufto- 1 
dis  & Sandorum. 

VII.  De  falutaado  frequenter  Do- 

mi no, in  Sacramento  Eucha- 
riftiac  latente. 

VIII.  Dc  confcietix  examine  ante 

cubitum  , dc  prinro  de  eius 
neceflirate. 

IX.  De  examinis  multiplici  vti- 

litate. 

X.  Qu$  funt  adduceda  ad  examen 

XI.  Quanam  ratione  fieri  debeat 

examen 

XXL  Summa  dodrinje  examinis. 
XIII.  De  dormitione  ac  nodurna 
quiere. 

" SEC 


S&C  T ET  C A p 

sectio  IU. 

Ve  his  qu&jir/gulis  hebdomadis  finnt. 

CAr.I.  De  confeflione  in  hebdo 
mada  facienda. 

II.  De  communione  fiue  fumptio- 

ne  Euchariftia:. 

III.  De  auditione  verbi  Dei. 

IV.  De  collatione  fpirituali. 

SECTIO  IV. 

I 

De  hisiqu&  fingulis  menfihus  fiunt. 

Cap.1.  De  eligendo  adimere  per 
fmgtilos  meafes  ad  pro- 
fectum virtutum 

II.  De  emendandis  per  fingulos 

j meafes  conuei  fauoni  s noltra; 

defectibus, 

III.  De  propria  confcieatia  prolato 

mam  fricanda 


Cap.  I.  Dedia  vocationes  noftr  e fio 
- ' gu lis  juin t vod c&tttn do.  ■ C j 


IV.  De  vita?  fpirkuaiis  ddib.ua  ia 


noua  dis. 
V.  De  fecciliam 


De  feceflione  abjoccupationi 
bus  fmgulis.annis  facienda. 


SE  C TIO  V* 

Z>e  his  qtiA  fiingulis  armis  fiunt . 


I N P E X 

1 1.  De  emendandis  per  finguios 
nienfes  eonuerfationis.no- 
(Irae  defedibus. 

II.  De  propria  confcieatii  Pr£la- 

to  manifeilanda. 

III.  De  vitae  fphitualis  anibus  in- 

nouandis. 

I V.  De  fecefiione  ab  occupationi- 
bus Angulis  annis  facienda > 

SECTIO  VI. 

Ve  bis  qu&  fem fer  fleri  debent* 

Cap.  I.  De  praefentia  Dei. 

I I.  De  Cbiiitate  erga  Deum. 

III.  De  Timore  Dei. 

I V.  De  Zelo  honoris  Dei. 

V.  De  laude  Dei. 

•VI.  De  gratitudine  erga  D-t-m. 

c?  O 

VII.  De  Refignatione  in  voluntate 

Dei. 

VIII.  De  Amore  praelatorum. 

IX.  De  Reuetentu  erga  praelatos. 

X.  De  Obedientia  ad  praelatos. 
Xf.  De  oratione  pro  praelatis, 

XII.  DcSuftinentia  praelatorum. 

XIII.  Dc  difllmubndis  defcdibus 

praelatorum. 

XIV.  De  non  indicandis  praelatis. 

XV.  De  affe&u  fili  j erga  religione. 

XVI.  De  Cuftodta  regulae. 

XVIL  De  bono  nomina:  religionis 

quae 


SE  CTE  T CAP. 
quaerendo. 

XVIII.  De  Onere  religiofse  difcipli- 
nae  ferendo. 

XIX.  De  ReligioUs  fundionibus 

ritepraeltandis. 

XX.  De  bono  exemplo  fratribus 

dando. 

XXL  De  Rebus  temporalibus  cu- 
randis. 

XXII.  De  Cogitando  Deo  in  fra- 
tribus. 

XXIII.  De  Diledione  fratrum. 

XXIV.  De  Affabilitate  erga  fratres. 

XXV.  De  Honore  fratrn m. 

XXVI.  De  Defedibus  fratruni  fe- 

rendis. 

XXVII.  De  ope  fratribus  exhi- 
benda. 

XXV ILI.  De  xircunfpedione  incon* 
uidu  fratrum. 

XXIX.  De  amore  fecreti  , & com-  * 

moratione  in  cella. 

XXX.  De  Cura  modeftiae. 

XXXI  De  Contemptu  fui. 

XXXII.  De  Generali  fui  abnega- 

tione, 

XXXIII.  De  Caftigatione  corporis. 
XXXIV.  De  tranquillitate  cordis, 
XXXV.  De  diferetione. 

Oratio  pro  adeptione  virtutum. 


Dd  3 


cjraorj 


:■  ia 

,Tv  ;f' . i-oc*  £11; .) 


V’ * Vi  iK;C 


5;:5X>i:'i-.>a  jir;  x: 

< n/ ;•••  3:i  .ViXX ; 

XX' I x;  ;f ; 
-•  ‘ • <- . . .. . ; ... . y . • « I.V XX 

i 

sno  i-j  .nvxr! 

xiSfiisd 

ni  zQ  .IIIVXX 

'O  . P XI  .XIX  f 


• . 'i^ntirroO  s-M  JX 




• : : ' . v i fi  i . ; . 1 “ £0  X - CJ  . X X X , V 


. x. a x!v; 

. : ' . in:  i: ..  i C i V ' 


:Om  • 1;L  :;Q  .7  XXX  ! 


QV  J£  IN  HOC 

LIBRO  CONTI- 

N E N T V R. 


BeU  locum  confilij  dicitur.  4 7 * 
Abnegare  fi  ipfum  quid  fit. 
61$ 

Abnegandum  totum  homo.ibid. 
Tttiones  bona  examinanda.  381 

Actiones  mala  etiam  examinanda.  3 90 

Affectu*  noder  quibttm  rebus  pafiatur.  3 9 
Jffeffm  vix  faturus  inuenitur.  ^ ibid. 

Jffefiibtu  tribus  diurna  myflma  rite  tra- 
dantur. 1 $ 1 

Amicum  fidelim  magni  habendus . $1 6 

ie  Amico  fideli  multa  dicuntur . 5x7 

Amicitia  particulari » fugienda . 150 

Amicitie,  re  farciuntur.  5 47 

~ ” D d 4™ 


INDEX 


Angelm  Cufios  quomodo  inuncandus.  1 1 $. 
3 1 S 

Anima,  connmit  increpatis  leremu , qua 
vocat  eam,  meretrix*  8 9 

Ape  fi  oli  pofiquam  pndicAHtrunt,  congre 
gantur apud Iefum*  f $6 

AquiU  proprietates,  544 

Attentio  ad  officium  diurnum  feruonda.  5, 8 
C 

DK  cdla^mira  aSantfts  dicuntur . 1 67 
Celia  religiefi^esm  fepulchrum.  1 75 
CeiU  ornatus  quali*  ejfe  debeat.  174 
to  celU  qua  occupatio  amplectenda,  176 
CelU  laudes  pro fequitur  Bafiltus  & Lau- 
* rentim  luftimarms.  178.1  jq.cu  feqq. 
CelU  habitator  continuus  fit}qui  ad  Sancti- 
tatem ventre  dt fiderat.  184 

Cella  amanda.  (,  1 z 

Centurio  Chrrftum  non  bene  ccgnefcenh  in 
demum [nam  excipere  non  eft  au  fu  i.  1 17 
Cs.il  peribunt  <&  mutabuntur.  540 

Cogitatio  vana  minus  aptum  reddit  horni- 
nem  ad  orandum.  20 

Chrifius  in  fpitituale facrificimn  fe  pro  »0 
bU  obtulit.  65 

'brifltu  calculus  ignitus.  ibid. 

In  Chrifio  habitat  plenitudo  divinitatis,  ib. 
Chrifius  anima*  illuminat . 9 6 

C.hrtfim  in  Hoftta  quid fit.  ibid. 

Cbrtflus  in  E u charifiia  Hcfiia  laudis  efi.  7 3 
Chrifius  in  Ettcharifiia  medicina  <fi.  ibid. 
Chripl  fangm  pro  quibus  interpellet,  ibid. 
Ckriftus  S aeramen  taliter  obhtus  vera  \ n~ 

nium  1 


I E R V m. 

I nium  Sanaram  laus.  ibtd. 

J Chriftus  Rex  eft.  8 x. 1 4 ! 

Chriftm  Dominus  e fi.  S i,  1 44 

Chriftus  eripit  a sugo  paffionum  tpfum  in 
Euchariftia  [umentes.  84.85 

Chriftus  magifttr  eft.  ^ ; 84-I47 

4 hriftus  docet  vites  ftitts  illum  in  Euchari- 
ftia[umentes.  ^ 5 

C hriftus  amicus  eft  hominum.  *bid. 

Chriftus  in  Euchariftia  amicus  fideli*.  8 5 . 
148 

Chriftus  frater  nofter  e fi.  %6.\$c 

'hriftus  pater  e fi,  8 7. 1 5 1 

Chriftus  in  Euchariftia  induit  homines  fid- 
ium primam , & amittu  gratis,  circum 
da,.  _ *7 

Chriftus  fpojofus  anims  eft.  88.155 

Chriftus  in  Euchariftia  animam  in  lettum 
dulciftims  familiaritatis  admittit.  88 
Chriftus  carne  fimul  & mete  pajfus  eft.  117 
Cbdfius  in  Sacmento  quomodo  tangi  de- 
beat. 

'hriftus  Agni  pafchalis  typus.  113 

Chriftus  leo  eft.  1 3 1 

"thus  Dei  voluntatis  affeBus,  39 

iuttaies  n&dificantur.  547 

1 Collationum  fpintu aliti  mos  antiquus . 463 
dilationum  fpiritualium  vfus  apud  anti 
quos  patres  jrequentiffimus.  465 

Collationis fpirstuaUs  forma  defcribitur.  tb . 
In  collatione  Jfimtmli  quomodo  reSftmden- 
dum.  *4?$ 

Comefiip  magnis pericuUs  cireundata.  1 3 6 


I N D E X 


Circa  comcflionem  \u&  fruanda  ftnt . 
237^38 

poft  ‘ ome fi,  9 ) em  cur  flentium  fer  nandum 
ft  afuerint  religionum  fundatores.  148 
In  concionibus  quis  modus  feruandus.z  1 8 . 

vfquead  214 

C ondonatcr  ChrifU  partes  agit.  459 
C onfejfimes  quomodo  audienda.  210 
C onfejfones  feminarum  quomodo  expedie- 
d&fint . 214  .cum  feqq. 

Confejfionis  duplex  geme*.  429, 

I n confejfioms  v fu  aliqua  feruanda.  4 3 1 
Conf  jjhnis  vera  integra  frufttu.  4 3 6 
Cmuerfaiionti  defelmper  fingtdos  mmfts 
emendandi.  4 97 

Corona  Bcuijl.  Mari&die  Dominico  neitan- 


da.  £01 

Coro»^  fiellarttm  duodecim  Beata  virginis 
caput  angit.  303.304 

Corona  Beara  virginis  quomodo  recti  anda. 
3 1 c.  vfqi*e  ad  317 

C rucifjigno  fignaridum.  cum  a fomno  flrgi- 
tur.  18 

Crux  in  omnibus  facienda.  ibtd. 

Crux  munit  contra  omnia  diei  pericula. 

. .ibid,  *>f  V 

Crux  quorum  cuji odia  Jit.  . ibtd 

C ori f euntia  pr&lato  manif e flanda.  5 1 2 

Confientit  manifeftationu  nec ffltas  ma- 
gra.  ^ 5 16 

In  confcietU  mamfefiatitmekumiUtM  exer~ 

: KMtut.  itid  . 

Co n feien M tn  an iftjh sionis-vtiUtates.  5 2 3 

Con 


R E R V M. 


Jf; 


C ontemftus  proprius  in  omnibus  qu&ren 
das*  61  Ji 

D ; 1 

DE  Hi  omnes  homines  fuderat,  _ i? 

Deus  in  oratione  eft  couiua  anima  Jb. 

Deus  femper  laudandus.  5 7 4 

Deus  honorem  accipit  ab  anima  & corpore 
noftro.  117 

Deusfcientiarum  Dominus.  i 9 » 

Deus  quomodo  diligendus.  5 7 0 

Deus  femper  prafens  habendus.  5 ^ ® 

Deus  timendus  & quomodo.  57 1 

Deuotio  excitatur  Euchariftia  meditatione 
l$6 

Diabolus  quem  illudat.  5 1 5 

Diabolus  detettus fugit.  . 5X9 

Di  [cretio  ad  omnia  neceffaria.  * 6to 
Difciplina  religiofa  quibus  fuauU , qusbus 
amara  fit.  59  5 

Difciplina  religiofa  vfu  dulcefdt.  5 97 

/#  disputationibus  modus  feruandus . 196 
^ dormitionem  qua  imetiom  eundu.  ^10 
Ante  dormitionem  quid  faciendum . 411 
£ 

ECclefia  cultui  Beata  virginis  maxime 
dicata  eft . 2-7  3 

i»  Euchariftia  adeft  Chriftus  inuifibiliter . 

13° 

I»  Euchariftia  Deus  a malis  defendit.  3 3 1 
Euchariftia  fepties  m die  vifitanda . 3 3 ' 

3 34  , 1 

Euchariftia  digna  fufcepth  maximum  per - 1 
fechoms  adi» mentum.  43^  1 


;l 


Dd  6 


i ndTx  ' — i 

In  EMchfriflufumpticne  duplex  extremum 

vitandum.  4^0 

Eucharsfti&  fuauitas  & vtilitas  magna 

44  o\  * 

4dE»ch4rij?i*m  duplex pr&pdratio.  44  j 
j Efther  magna  cordis  attentione pro  falute 
I I ud&orum  orabat.  I2Q 

i Exammum  crebra  repetitio  ne  videatur 

Jmolefia.  130.  vfque  ad  236 
Examen  conj cientia  valde  neceffartum 
.*95-iP4 

Stne  Examine  vita  perfera  haberi  poteft 
540 

Examen  vite  regula. 

Examen  confrient iam  mundat*  34  j 

Exame  humorum  commotioni  comparatur 

ibid . 

Examen  peccata  detegit*  344 

Examtn  drie&iomm  peccatorum  gignit. 
v >4  5 • 

Examine  remifyo.  culpatum  conftquitur. 

• 5 57 

Examinis  vtilitatem  Philafophi  antiqui 
cognoverunt.  3 6 1.3  6 2. 

Examen  vitia  defimiu  3 6 3 . 3. 44 

IExamnn  virtutes  in  ferit.  3 6 8 

Examine  quies.  antm&  comparatur.  3 7 { 
Examino  prudentia  acquiritur , 3 7 4 

: Examen  fpirituak  capitulum.  378 

tixamen  fpirituale  indicium.  3 9$ 

■ffrkmen  vnde  incipiat . ^8 

}ri  Examine  pro  qjitbus  graiu  age  di. 400. 1 
401  . 


R E R V,  M. 

Qu&fint  examinanda  & quomodo.  405 
vfque  ad  411 

Exemplum  bonum  omnibus  dandum, 598 


F 

JN  Fra  Itibus  Deus  afpiciendus,  60 1 

Fratres  quo  amore  diligendi,  60  3 

Frat res  quomodo  tr affandi,  604 

Fratres  honorandi.  605 

Fratrum  defeffus  ferendi.  60  j 

Fratres  quomodo  iuuandi,  60  8 

Inter  Fratres cireunfpeff e tr affandum.  60  9 
G 

G Ratiti  D eo  continuo  agenda,  576 

ad  Gratiarum  affionem , qua  mo- 
ueant,  ibidi. 

Gratia  pofl  communionem  agenda,  453 

H 


HEliodorus  duriter  c a fligatur,  130. 
1 3l 

Hominem  Deus  magnificat , 338 

cur  virtutem  horreat . 393 

Homo  cur  de  par adi fo  eieffus.  347 

H?™  canonica  officium  Sacerdotum.  4 5 
Horis  canonicis  qanto - conatu  intedendum. 
4S-4&  t 

Hora  qualibet  congruo  tepore  recitanda.  47 
Hora  canonica  obfequium  Domini,  ibid. 
Horas  canonicas  fuis  temporibus  nonrect- 
tare  agrefert  Deus . * ibid. 

Horas  canonicas s mane  flmul  recitare  quo  - 
modo puniat  Deus.  4 9 f o 

Horas  recitandi  locus  aptus  qualis  fit. ■ $ 1 
Hor&  quomodo  in  choro  recitanda.  y 3 

D d 6 


! 

I N D E X' 

Horas  canMcas  irreuereter  ncitarefignum  • 
modu&fidti.  j 5 1 

HoH  canonica  quomodo  recitanda . 5 6 

Horas  canonicas  irreuerenter  recitantibus 
diabolus  irridet  * 5 5 

Horis  canonici  i finitis  quid  faciendum.  6 t 
Humilitatis  figna  in  religionibus  confer- 
utenda.  47  3 

Humilitatis  exemplis  dedit  Chriflus.  474 
ad  Humilitatem  vilia  fcmitiapertinentia. 
47  9 

Humilitatis  magna  probatio^vera  confcien 
tU  manifettatio.  510 

T Ntelleftus  quibus  pafcitur.  3 9 

| Intellefiui  pauca  fu fficiunt.  ibid 

Iniellethts  fimphci  Dei  intuitu  contentw 
ibid . 

lufittia  omnia  virtutis  opera  fignificat . 
594 

L 

T Eftio fpirit Halii  religiofis  commenda 

1 ^ tur.  x6i 

L e % tone  [piri  tu  ali  omnis  indigent.  1 6 4 

Leftionis  fpiritualis  laudes  1 6 j »i  6 6 

tn  leftione  fpirit  uali , qua  fint  fer  h and a. 

1^7.  vfquead  172,. 

LeBionem  fpiritualem  quotidie  legebat  V. 
Tbo.Aquin.  171.171 

M 

\ A ari  a virginis  laus . 174 

LY X Maria  regina  Angelorum • 3 1 j 

Martia  regina  Apofiolorum . 312 

1 M 'U 

R E R V M. 


Mana  regina  Martyrum.  3*3 

Maria  regina  Feni  ificum . ibtU. 

Maria  Regina  doftorum.  3 1 4 

Maria  regina  confejforum.  3 1 5 

Maria  reg  ina  virg  inum . ibid. 

Maria  omnium  religionum  mater . 177 

Maria  fixaginta  tribus  annis  vixit . 3 o 3 
Maria  fignum  magnum  in  coelo . 304 

Maria  fimtli  exornatur  corona  ac  Chrifiu* 
31  9 

Mana  inuocanda>&  quomodo ..  310 

Minifiri  Regum  futu  ceremonias  habent. 

1 1 9 

Minifiri  Det  quales  effe debeat.  io3.ix>4 
ante  Mtjfam  quid  faciendum.  i l 3 

'm  Mijfa  magna  reuerentia  feruanda . 1 1 7 
pofi  Mtjfam  gratia  agenda  , ^ quomodo. 
141.14X 

Miffa  quotidie  audienda.  159 

libenter  miniftrandum . I 60 

Mijffurmnifii are  officium  Angelorum,  ibi.. 

; #/z  meditanda.  165 

Modifiia  m [umendis  veftibus  feruanda. 
41. 

i Mode  fi  ia  in  omnibus  item  aftknibus  fer 
uanda.  4 5 

Mofespauet  quod  Deus  illi  legem  fcriptam 
admimfiret.  IXJ 

violenti  & naturalis  differentia. 

5 3* 

° 

OB fequia  temporalia  quomodo  exe- 
iptenda. 

Occu 


INDEX 

3ccuf>atto  ajjidua fpiruum fatigat*  561 
\Opus primum  diei quodfit^  qua diligen» 
iikpr&ftandum.  15 

Orationi  quo  tempore  vacandum,  1 8 
Orationis  laus . ibid. 

Orationi  hora  ajfignanda.  2. q 

Oratio  puram  vitam  requirit*  % 9.  30 

Ad  orationem  omnibus  rtlpUndendum 
virtutibus*  y-% 

Oratio  omnibus  diei  operibus  pr&feredaM. 
Oratio  nunquam  relinquenda*  j 1 . jx 
Oratio  continua  ej]e  debet*  $ 4 -V  5 1 

Orationis  laus,  ' 

Oratum  quo  modo  Dei  misericordia  de, 
pmdeat* 

Oratio  cibus  anim&  & fomnus  mentis .$  5 
Orationi  defignatum  tempus  , integrum 
concedendum . ibsd. 

Orationis  pracipua  cur  a in  duobus  foekta* 
tis  Iefu  Coltegifs..  ibid. 

Orationi  locus  ac  como  datus  eligendus,  y6 
in  Oratione  Chrifius  iuftos  audit . 3 7 

ante  orationis fignum  in  loco  vbt  orandum 
eft,  f it fquetonft itui  debet.  , iltd 

in  Oratione  voluntas  magis , quam  intelle • 
ftus, exercenda.  $9  40 

Oratio  difcutienda.  41 

Orationis  difcujfionh finis*  4* 

Oratio  metatis  vbtque  haberi  poteft.  51.51 
Orationis  vocalis  locus.  ibid . 

Oratio  pro  adepttanevirtutum.  6 1 1 

Otij  damna.  1&4 

0£*  r«r  /«£//4  punitus  (hi  1 18 

POjh.  : 


•M 


Regu 


Yr&Utt  nomen  %***"> 
Pr&Utus  amicus  fidelis* 

Pr&lati  diligendi, . 

Pr  Alati  venerandi. 


Pro  Vr&latis  orandum* 

\>r&lati  capita  noftra. 

Pr Alati  fufimndi. 

Pr &latorutn  deferas  diffimulandi . 
pr&lati  minime  indicandi. 

PrAparat io  facienda  ad  orationem. 
prApardiio  adorationem  duplex. 

'rAparatio  ad  officiam  diurnum. 

rAparatio  quadruplex  ad miffam. 
PrAparatio  admffam  ex  petitionibus  ora- 
tioni' Dominica.  75 

VhplJatio  ad  miffam  ex  fiptem  verbis 
Domini.  7« 

PrAparatio  alia  ad  miffam.  7% 

> rAparatio  ad  miffam  per  feptem  dies  heb- 
domada diflmbia.  8 I hfaui  ad  8 9 
fidentia  quomodo  crefcat . 575 

R 

REcreatio  aliqua  pofl  comeflionem  fu> 
menda.  &5 1 

j-  recreatione  qu a dicenda , qu&ue  retlhn 
. da,  15  6-157 

mt e recreationis  locum  flentium  fer - 
uandum,  ibid. 

pcft  recreatione flentium  ferti  an  dum  159 


INDEX 


J Regitta^ufibdierisla.  *" 

Reguh  cuftodia  quid  caufit  i»  anima,  ii:. 
Religio  quo  affeSia  diligenda.  j 9c 

Religionis  nomen  bonum  querendum.  5 9 4 
Religionis  funUiones  rite prtftand*.  5 97 
Religiosus  non  debet  vtl  coram  fi  ipfi  ex- 
tra lectum  nudus  apparere.  % 1 

Religio  fi  antiqui  cur  yeftni  dormiebant, 
ibid. 

Reiighfi crebro  verbum  Vei  audiunt.)  4 2 
Renovatio  operum,  & defideriorum  vtilis 
ibid. 

Renovatio  vit&  bonorum  c&lefitum  exor 
dium.  H4 

Renouatto  viu  iuxta  renovationem  fa 
cienda.  thl 

Renovatio  jpiritualis  qualis  fit.  545 

Renouat  tonis  modus. 

Renouat  io  in  quibus  poftaft. 

Reuern/tia  tXHrioy  in  Mijfa  feritanda. 1 1 7 
Reverentia  interior  ibidem  feruanda.  m 
ad  Reverentiam  interiorem  & exterior  in 
motiua.  ltg 

Rp fartum  Beata  Maria  virginis  quomodo 
recitandum . z j 3 vfque  ad  3 o 2 
S 

SAcerdot  vita  mundus  effe  debet.  5 5 
Sacerdos  fit  intentione  nBijftmus.  6 2 
Sacerdos  fr  devotione flagrant ijfimus.  64 
Sacerdos  facrifiium  infinitiva  loris  effert. 
6 6 

Sacerdotis  parui  profeftus  cau fa.  6 7 . 6 i 

Sacerdotis  in  cekb * ando finis . 70.7. 

Sact  r J 


fc.  E R v M. 


Jecen.fino  »d  celebrandum 
\ ajfignat  Bonauentura.  7* 

Sacerdos  fro  quibus  orare  debeat.  61 
Sacerdotibus  feciali  prouidentta  Beatum 
Virginem  in  m at  rem  dat  Deus.  ibtd. 
Sacerdos  perfona  publica*  7 S •?  9 

Sacerdos'  pro  omnibus  pofiulet.  9° 

i Smrdfii  in.  Miffa  celebrandam*  fit  moro - 

jW.  ' , Ii2* 

Sater  loti  dium  myfimd.  commeamur. 

119 

Sacrificiommgemratna . 7° 

ad  Sacrificium  perfeZU  atatis  homines  ad- 
mittuntur. 66 

Santfi  nofiras  orationes  audiunt.  317.318 
Sanctis  nihil  dee  fi  ad  fodicem  illorum  for- 

tew.  ■ ■ ihtL 

Sanfti  quomodo  inmcandi . $X &'\x7 
Saneli  Ecdefias  frequentarunt.  , 351 

Sanffus  patronus  & aduocatus  in  princi- 
pio menfis  eligendus.  484.485 

Ad  fandi  patroni  proicBionem  obtinendam 
quid  faciendum.  3 l^Mquead^f 
In  fandi  patroni  honorem  deuotioms  ab 
fe  quid  pr  a flanda.  5 00 

Sanctorum  mors  eorum  natimteu.  5 o 1 

Sancit  coelorum  nomine  intelliguntur.  5 40 
Seceffio  ab  occupationibus  fingatis  annU  fa- 
cienda. 5 5 5 

Irr  fcejfims  quid  faciendum.  ^ 567 

Cum  a fomno  furgitur  quid  faciendum. 

16.17  - 

Cum  fomnus  abfcedit  multi  quafi natura 

liter 


liter  Dei  recordantur. 

Sponfia  quia  cunttata  e) 
lum  non  inuenit. 

In  ftudio  liter  arum 
184 

Studens  ad  vanitatem  in  magno  periculo 

(tonfiituitur.  j gy 

Studia  literarum  esc  curiofitate  fufcepta 
inutilia.  ' 

1 1 opter  fiii dia  literarum  non  fiunt  virtu- 
tum actiones  omittenda.  j ^ l 

In  findit  $ quis  modus  fient  andus  1 99.  vfi 
q ue  ad.  10* 

Fx  fiur rectione  propera  a fiomno  tota  diei 
peitot  io pendet.  1516 

Cum  fiurgitur  d leSte  quid  faciendum.  1 1 

• r 

T Empta  hifid  tir&htur.  111 

Tentcuio  ante  fiomnum  inf urgehi 
quomodo  vincenda  . ‘ 4T) 

Tentationh  vitior  t a quando  confiquiiur. 

*ir 

Cbomas  d quin  04  pofi  mifis,  celebrationem 
quotidie  aliam  mi  fiam  miniflrabat . 

1 6 4 

Tranquillitas  cordis  qu&renda.  61  8 

V i 

XTErhum  Vei  panis  fiub  cinericias.  4 57  I 
y ^ Verbum  Dei  tuba  & gladius,  tbid.  • 
Vercu  Dei  quomodo  audiendum.  4 j 7.4  j 8 
Verbum  Dei  quo  fine  audiendum . 461 

hirtus  homini  naturalis.  5 

Vita  Spiritualis  ampleBenda,  7 


Vita 


R~E  R V M. 

VUa  Ritualis  ad  perfectionem  & coele 
lefiem  patriam  ducit . 8 

Vita  quo  humilior  eo  fe curtor.  a i 5 

vita  mortalis  proprium , t*  omnia  [emi- 
cant. 5 59 

Vita  perfera  in  renonatione  corfifiit . 547 
Vittum  contra  howinis  naturam.  550 
Vocationis  religio f&  dies  celebrandus . 500 
Vocatio  religio  fa  nat  tuitas  ejl.  505 

Vocationis  dies  quo  pacto  celebrandus.  5 c 6 
Z 

Zelus  honoris  Dei  qualis  effe  debeat.  5 7 3 
^ honoris  Dei  motiua.  tbt d. 1 


FINIS. 


V
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "De vita religiose instituenda libellus."

See other formats
