Die antiken schriftquellen zur geschichte der bildenden künste bei den Griechen.

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. con/]

[ex

"pa
-— νὰ Ὁ ὁ έΠ5. s

This book is to
the last da

be returned on or before
te stamped below.

1& EAR foc]

DIE

ANTIKEN SCHRIFTOUELLEN

GESCHICHTE DER BILDENDEN KÜNSTE

BEI DEN GRIECHEN.

DIE

ANTIKEN SCHRIFTQUELLEN

ZUR

GESCHICHTE DER BILDENDEN KÜNSTE
BEI DEN GRIECHEN.

GESAMMELT

YON

J. OVERBECK.

6

LEIPZIG,
VERLAG VON WILHELM ENGELMANN.

1868.

QV SH
AKRCHALOLOGY

Vorwort.

Mit einer Sammlung der schriftlichen Quellen zur Geschichte der
bildenden Künste bei den Griechen und den von griechischer Kunst
abhängigen Römern habe ich geglaubt ein nützliches Stück Arbeit zu
liefern, und zwar sowohl, in erster Linie, zum Gebrauche bei Vorlesungen
über Kunstgeschichte, wie nicht minder für das Selbststudium derselben.
Bei akademischen Vorlesungen über Kunstgeschichte wird Jeder die
Erfahrung gemacht haben, dass viele und kostbare Zeit der Mittheilung
auch nur der wichtigeren Stellen der Alten geopfert werden muss, ‚wäh-
rend doch die Unterlassung solcher Mittheilung die Akribie der Dar-
stellung, wie sie mir wenigstens als Pflicht des Lehrers in unserer Zeit
erscheint, — denn als wir studirten dachte man darüber anders — in die
dringendste Gefahr bringt. Demjenigen aber, welcher die Kunst-
geschichte aus den Quellen studiren oder die Darstellung eines Anderen
aus diesen controliren will, wird die Sammlung ebenfalls willkommen
sein, da sich dieselbe auch auf diejenigen Theile der Litteratur erstreckt,
die gar Mancher nicht gleich zur Hand hat, wenn’s darauf ankommt,
und welche bei nackten Verweisungen auf dieselben, einem bequemen
„vergleiche‘‘ oder ,,siehe**, von Vielen, welche sich wirklich die Mühe
geben möchten, was auch nicht immer der Fall ist, in der That nicht
verglichen oder eingesehen werden können, solides Wissen aber nur
möglich ist, wenn man zusehn kann, was in den Quellen steht und was
nicht drin steht.

Den beiden obersten Forderungen, welche man an eine solche
Sammlung zu stellen berechtigt ist, denjenigen der Vollständigkeit und
der Correctheit, habe ich nach Kräften zu genügen gestrebt.

vI Vorwort.

Was jene, die Vollstándigkeit anlangt, so wird vielleicht ein der Sache
weniger Kundiger auf den ersten Blick die Berücksichtigung der Archi-
tektur vermissen ; der Fachmann aber wird ihm leicht begreiflich machen,
dass, wührend für die Geschichte der Malerei die Schriftquellen die so gut
wie allein. vorhandenen sind, und die aus den Schriftquellen allein ent-
nommene Geschichte der Plastik wohl lückenhaft, dennoch aber in der
Hauptsache richtig erscheint, eine Geschichte der Architektur aus den
schriftlichen Nachrichten der Alten allein ganz und gar nicht geschrieben
werden kann, weswegen z. B. auch Brunn, welcher die Bildhauer und
Maler geschichtlich behandelt und die Toreuten so hätte behandeln
können, von den Architekten nach einer kurz zusammenfassenden Ueber-
sicht über die Baugeschichte, nur ein alphabetisch geordnetes Verzeich-
niss giebt. Ein solches hier mit wörtlicher Anführung der Quellen wieder
abzudrucken schien nicht allein überflüssig, sondern bei der gebotenen
Verzichtleistung auf verbindendes und erläuterndes Raisonnement gradezu
unthunlich. Die Namen der zwei oder drei litterarisch bekannten Stein-
schneider und ein Verzeichniss der Vasenmalernamen wird Niemand
vermissen oder in einem Buche wie dieses — wenigstens nicht berechtig-
terweise — suchen.

Wenn dieses Buch hauptsächlich nach den Künstlern geordnet ist,
so konnte dies kaum anders sein, da sich an die Namen der Künstler
bekanntermassen fast Alles knüpft, was wir von kunsthistorischen Nach-
richten aus dem Alterthume besitzen; dennoch sollte kein blosser
Catalogus artificum gegeben werden, weswegen aufgenommen worden
ist was sich von historischen Notizen über Kunstwerke auch ausserhalb
des eben bezeichneten Kreises fand. Leider aber lässt sich die aller-
grösste Masse der zum Theil in sachlicher Hinsicht sehr interessanten
Nachrichten des Pausanias und einiger anderer Schriftsteller über Kunst-
werke historisch nicht verwerthen, da allermeistens nicht einmal die
Periode ihrer Entstehung im Allgemeinsten angegeben wird. In dem
bezeichneten Sinne habe ich nach Vollständigkeit gestrebt; dass ich sie
erreicht haben sollte bilde ich mir nicht ein, kann ich mir schon deshalb
nicht einbilden, weil sich mir selbst während der Arbeit und des Druckes
noch eine nicht unansehnliche Zahl von Nachträgen darbot. Deren Vor-
handensein beruht freilich nicht durchaus auf Uebersehen der jetzt erst
nachgetragenen Stellen — wie wäre dies z. B. mit den zwei plataiischen

Vorwort. | vil

Weihgeschenken 481.2. und b. bei Herod. IX. 81 möglich gewesen, da
das dritte, der Zeus des Anaxagoras 433 f. citirt ist — sondern zum nicht
ganz geringen Theil auf der grossen und auch jetzt noeh nicht recht über-
wundenen Schwierigkeit, den nicht an bestimmte Künstlernamen oder
Ursprungsorte geknüpften Kunstwerken ihren schieklichen Platz anzu-
weisen. Diejenigen, bei denen diese Schwierigkeit am gróssten war, sind
jetzt innerhalb der Perioden nach Massgabe des Ortes ihrer Aufstellung
eingereiht, wobei die Frage nach dem Ort ihrer Entstehung, der gemäss
sie vielleicht einen ganz anderen Platz hütten erhalten müssen, offen zu
bleiben hatte. Zu solchen nur halb gerechtfertigten Anordnungen ent-
schliesst man sich schwer und erst wenn man, zu spüt, einsieht, dass ein
anderes Verfahren — ich hatte eine Zeit lang an einen eigenen Anhang
gedacht — nicht móglieh sei. Das kann mich wegen der erst nachtrüglich
vollzogenen Einreihung nicht rechtfertigen, vielleieht aber bei billig
Denkenden einigermassen entschuldigen. Der Leser aber verliert Nichts
dabei, da die nachgetragenen Werke in der Inhaltsübersicht ihres Ortes
angegeben und die Stellen selbst mit den entsprechenden Nummern und
ἃ. b. c. u. s. w. versehn sind. Weitere Nachträge werden sich, daran
zweifle ich keinen Augenblieh, noch mehre finden, und so wie ich nicht
aufhören werde zu suchen, so werde ich mit aufrichtigem Danke Beitrüge
von Anderen entgegennehmen, auch dann, wenn sie mit Tadel wegen der
Auslassung verbrümt sind. Nur hoffe ich, dass man mir nicht solches
Zeug bringt wie, um nur Einiges beispielsweise anzuführen Philostr. V.
Apollon. Tyan. IV. 7 (p. 67 ed. Kayser), — worauf Dio Chrysost. Orat.
12. 69 sq. (p. 410 R. 247 Emp.) gut antwortet, — über Pheidias, oder
Themist. Orat. XXVII. p. 337, Cie. de Fin IV. 13. 34, Brut. 73. 257,
über denselben, Cic. Parad. Prooem. 5, über dessen Parthenos, Quintil.
Inst. orat. I1. 3. 6, über dessen Zeus, Petron. Sat. 88. (p. 105 ed. Bücheler)
über Pheidias und Apelles, Cic. Acad. prior. II. 26. 85 über Lysippos,
Apul. de deo Socrat. 21 über Apelles und hundert andere nichtsnutzige
Notizen, welche ich hóchst absichtlich nicht aufgenommen habe, um
nicht noch mehr Ballast mitzuschleppen, als ohnehin sehon vorhanden ist,
und von dem ich auch vielleicht noch dies und das hätte über Bord
werfen sollen. Ich hátte das auch gethan, wenn sich in allen Füllen im
Voraus ermessen liesse, ob eine an und für sich hóchst unbedeutende
Stelle im Zusammenhange mit allen übrigen in kundiger Hand nicht doch

VIII Vorwort.

noch eine Bedeutung gewinnen könnte. Mit einer nach subjectivem
Ermessen gemachten Auswahl des Apparats aber würde ich meinen
Hauptzweck verfehlt haben. Einsichtige Ausstellungen über das Zuviel
oder Zuwenig sollen bei einer etwaigen zweiten Auflage gewissenhaft
berücksichtigt werden; eine Arbeit wie diese längere Zeit nach dem vor-
läufigen Abschlusse hinzustellen und in allen Theilen auszufeilen erlauben
die Verhültnisse, in denen Unsereins lebt, leider nicht; und am Ende ist
es auch wünschenswerther, ein Buch wie dieses selbst mit dem Mangel
von ein paar Dutzend übersehenen Stellen einige Jahre früher im allge-
meinen Gebrauche zu haben, als ein paar Jahre spáter um die übersehenen
Stellen bereichert. Denjenigen Herren Recensenten, welche die hier (die
in den Anmerkungen gegebenen Parallelstellen ungerechnet) vereinigten
2438 Stellen nicht, sondern nur diejenigen sehen, ,,die nicht da sind‘‘,
mache ich im Voraus meine Reverenz; fehlen wird es an solchen wohl
schwerlich, denn ich bin seit Jahren gewohnt, hauptsächlich nur da
citirt zu werden, wo man mich tadeln oder mir widersprechen zu können
glaubt. Um über einen Punkt keinem Zweifel Raum zu geben erkläre ich
hier ausdrücklich, dass ich die Gemäldebeschreibungen der Philostrate
deswegen nicht, nach Brunns Vorgange, zu verschiedenen Bildern der
namhaften Meister ın Parallelen citirt habe, weil ich nach den Discus-
sionen der letzten Jahre über die Philostrate nicht anders denke, als
Stephanı, Compte rendu de la commis. imp. d’archeol. pour l’annee
1862 p. 119 sq. —

Was zweitens die Correctheit anlangt, so wurde dieselbe angestrebt,
indem überall, soweit thunlich — denn bei allen Schriftstellern war es
nicht móglich — auf die neuesten und besten Ausgaben zurückgegangen
wurde, welche, der Genauigkeit der Citation wegen, da wo sich die
Angabe nicht ganz von selbst verstand, im Texte genannt worden sind.
Für Plinius wurden Urlichs Chrestomathie und v. Jans Ausgabe benutzt,
da Detlefsens neue Ausgabe noch nicht bis zu den hier in Frage kom-
menden Büchern fortgeschritten ist. Nabers Ausgabe des Fronto ist erst
nach Vollendung des Druckes erschienen. Neue 'lextverbesserungen in
Zeit- und Gelegenheitsschriften sind, soweit sie dem Vf. in der That
Verbesserungen schienen und zu seiner Kenntniss gelangt sind, ent-
weder unter Anführung der Quelle in den Text aufgenommen oder
unter demselben notirt, woselbst sich auch die neuere zur sachlichen

Vorwort. IX

Erklárung gehórende Litteratur verzeichnet findet, soweit dies ohne Bei-
fügung der eigenen Ansicht, — es sei denn beim Dissensus oder Zweifel
durch ein ? — geschehn konnte. Die eigene Ansicht glaubte ich fast
durchgängig zurückhalten zu müssen, weil ich dieselbe in einem Buche,
von dem ich glauben darf, dass es die studirende Jugend benutzen wird,
nicht nackt, gleichsam als anerkannte Wahrheit hinstellen wollte und
durfte, und weil andererseits für eine noch so kurze Motivirung in einem
Buche wie dieses, welches den objectiven Thatbestand darlegen soll, nicht
der Ort ist. Leicht geworden ist mir diese als Pflicht erkannte Selbst-
beschränkung nicht. In dem eben Angedeuteten liegt auch das Motiv,
aus welchem ich zu 1143 nur in der Form einer Frage die s. g. Leukothea
der münchener Glyptothek auf Kephisodotos' d. à. Eirene mit dem Plu-
toskinde zurückgeführt habe, obgleich ich selbst keinen Zweifel an dieser
Zurückführung und die Absicht hatte, dieselbe an einem andern Orte
ausführlich zu begründen. Das ist nun vollkommen überflüssig geworden,
da Brunn mir mit seinem am 25. Juli d. J. gehaltenen Vortrag: über die
8. g. Leukothea in der Glyptothek Sr. M. König Ludwig I. zuvorge-
kommen ist. Ich will nur noch bemerken, dass meine Notiz lange ge-
druckt war, als ich von Brunns übereinstimmender Ansicht durch die -
Augsburger Zeitung die erste Notiz erhielt. So glaubte ich mit meiner
Vermuthung allein zu stehn, denn dassStark schon in den Nuove Memorie
dell' Inst. p. 254—256 dieselbe Ansicht ausgesprochen hat, habe ich
allerdings übersehn. — Dass neben den Arbeiten mancher Anderen in
den Noten Brunns Künstlergeschichte nicht häufiger und nur da ange-
führt ist, wo dies zur Begründung der Aufnahme einer Stelle oder der
Aufnahme derselben an dem ihr angewiesen®n Orte nöthig war, dies wird
hoffentlich Jeder billigen; denn dass Brunns Buch in erster Linie als
commentarius perpetuus zu den mitgetheilten 'l'exten zu gelten hat ver-
steht sich eben so von selbst, wie das Andere, dass dessen Stellennach-
weisung als die neueste der Bearbeitung zum Grunde gelegt werden
musste, ohne freilich das Mass des hier Zusammengetragenen zu be-
stimmen.

Für die Bequemlichkeit im Gebrauche glaube ich durch die fort-
laufende Bezifferung der Stellen, auf welche sich auch die Inhaltsüber-
sicht und das Register beziehn, und durch die leider erst vom 3. Bogen
an :wo die Kypseloslade den Anstoss gab) durchgeführte Zählung der

X Vorwort.

Zeilen bei Stellen von mehr als 6 Zeilen gesorgt zu haben. Stellen, welche
mehr als einen Künstler angehn sind natürlich, mit wenigen besonders
begründeten Ausnahmen, nur ein Mal abgedruckt, auf die wichtigeren
derselben ist unter den anderen in ihnen berührten Künstlern verwiesen ;
vermóge des alphabetischen Künstlerverzeichnisses sind übrigens alle
sehr leicht aufzufinden.

Ich breche ab ohne manches Einzelne, das ich hier besprechen
könnte, zu berühren. Was soll ich auch weiter reden? wer dies Buch mit
ruhiger Ueberlegung prüft wird leicht selbst einsehn, warum Manches so
and nicht anders ist, wer aber drüber hinfahren will, der wird sich auch
durch etliche Sätze eines Vorworts nicht leiten oder beschränken lassen.
Also manum de tabula!

Leipzig, den 27. September 1867.

Uebersicht des Inhalts.

(Die undatirten Künstler sind im Texte durch ein vorgesetztes + bezeichnet.)

Aelteste Periode. Mythische und sagenhafte Kunst 1—255.

1. Kunstdaimenen 1—66.
1. Kyklopen, Gasterocheiren (Engasterocheiren, Cheirogastoren) 1—26.
2. Idaiische Daktylen 27—39.
3. Telchinen 40—55.
4. Heliaden 50.
5. Trophonios und Agamedes 57—66.
Il. Kunsthereen 67 — 146.
1. Vordaidalische Künstler 67—73.
2. Daidalos 74—142.
Persönliches 74—98. Werke 99—118. Kunstcharakter 119—142.
3. Peirasos 143—146.
ill. Nereisch-hemerische Kunst 147—255.
1l. Architektur und Ornamentik 147—167.
(a. Tempel 147—155. b. Anaktenháuser 156—167.)
* 2. Tektonik 168 —195.
3. Bildende Kunst 196—219.
(a. Gótterbilder 196. 197. b. sonstige Rundbilder 199—201. c. Reliefbild-
nerei 202—213. d. Thonbildnerei 214—216.)
4. Kunstwirkerei 217 —219.
Fragmente des epischen Cyclus 220-223.
Epeios 224 — 226.
Bildwerke, deren Gründung die Sage auf Heroen zurückführt 227—255.
Alte Zeit. Erste Periode bis um Ol. 60. Das Zeitalter der
neuen Anfánge und Erfindungen 256—387.
IJ. Bildende Kunst 256—374.
1. Holzschnitzerei und Verwandtes 256 —258.
Die Lade des K ypselos 256—258.
2. Thonbildnerei 259—262.

Butades 259—261. Eucheir, Diopos, Eugrammos (Rhoikos und Theodo-
ros) 262.

3. Metallarbeit 263—305.

Glaukos von Chios (Samos) 263—272. Rhoikos und Theodoros d. à. (Phi-
leas und Telekles) 273—283. Theodoros d. j. 254—293. Altsamische
Erzbildnerei 291. Kypselidenanathem in Olympia 295 —301. Anfünge
des Münzprügens 302—305.

XII Uebersicht des Inhalts.

4. Anfänge der Steinschneidekunst 306—313.
Mnesarchos 307. 30$. Ring des Polykrates 309—313.
5. Anfánge der Marmorsculptur 314—327.
Melas, Mikkiades, Archermos, Bupalos und Athenis 311— 319. Byzes,
Euergos’ Sohn von Naxos 320. Dipoinos und Skyllis 321—327.
6. Anfänge der Goldelfenbeinbildnerei 328—331, 334— 337.
Dipoinos’ und Skyllis! Schule 328 —337. Hegylos und Theokles 328 f.
Dontas und Dorykleidas 330 f. Klearchos von Rhegion 332 f. Tektaios
und Angelion 334—337.

Altspartanische Erzbildnerei 338.

Ambrakia. Polystratos 339.

Aigina. Smilis 340—314.

Kreta. Cheirisophos 315.

Athen. Simmias 346 f. Endoios 348—353. Aristion und Aristokles 354
—356. Gorgias 356. a. Weihgeschenk des älteren Miltiades 356. b.

Sparta. Gitiades 357—359.

Kleinasien. Bathykles von Magnesia 360 f. Milet. Bion 362. Terpsi-
kles und E[che-uthy; demos 363.

Sicilien. Perillos oder Perilaos von Akragas 361—369.

Die frühesten Athletenstatuen 370—373.

Andere Portrütstatuen 374.

Il. Apfánge der Malerei 375—384.

Kleanthes von Korinth 375. 381. Aridikes von Korinth und Telephanes von
Sikyon 375. Ekphantos von Korinth 375. Ardeatische Gemälde 376.
Bularchos 377. Hygiainon, Deinias und Charmadas 377. Eumaros von
Athen 377. Kimon von Kleonai 377—379. Eucheir 380. Saurias von

Samos 381. Kraton von Sikyon 381. Kleanthes und Aregon von Ko-
rinth 382. 383. Phokaiische Gemälde 384.

Alte Kunstwirkerel. Akesas und Helikon 385—387.

Alte Zeit. Zweite Periode bis um Ol. 80. Das Zeitalter der
Ausbildung und Ausbreitung der Kunst 388—617.

l. Plastik 388—010.
Argos 388—402.

Eutelidas und Chrysothemis 358. Ageladas 390—399. Aristomedon 400.

Glaukos und Dionysios 401 f.
Sikyon 403—415.

Kanachos 403—409. Aristokles 410. Die Schule des Aristokles in ihrer

Abfolge 411—115.
Aigina 416—442.

Kallon 417—420. Onatas 121—428. Glaukias 429—132. Anaxagoras 133—
436. Kalliteles (Kalynthos) s. 426 f. Simon 402. 437. Synnoon und
Ptolichos s. 411. Haltimos 438. Aristonoos 439. Serambos 440. T'heo-
propos 441 f.

Athen 443—474.

Antenor 443. /a. b.! 447. Amphikrates 448—451. Hegias (Hegesias) Kritios

Uebersicht des Inhalts. ΧΙΙ

und Nesiotes 452—462. Schule des Kritios 463—469. Amphion (Ake-
stor) 464. Pison 465. Demokritos 466—468. Diodoros |Diodotos ἢ) 469.
Altathenisches Weihgeschenk von den Boiotern und Chalkideern 469. a.
—469.c. Altattisches Erzwerk eines unbekannten Meisters (Hermes
Agoraios) 470 —474.

Elis. Kallon 475. 476.

Theben. Askaros 477. Aristomedes und Sokrates 478.

Naupaktos. Menaichmos und Soidas 479.

Korinth. Diyllos, Amyklaios und Chionis 480. 481. Kolossaler Poseidon,
gesammthellenisches Weihgeschenk auf d. Isthmos, Ol. 75. 2. 481. a.

Delphi. Schlangendreifuss, gesammthellenisches Weihgeschenk Ol. 75.
2. 481. b. c. d. Apollon, gesammthellen. Weihgeschenk Ol. 75. 1. 481. e.

Eretria. Philesios s. 442.

Paros. Arkesilaos 482.

Samos. Pythagoras s. 499.

Kreta. Aristokles von Kydonia 483.
Grossgriechenland. Damess von Kroton 484.
Sicilien. Weihgeschenk der Hyblaier in Olympia 484. ἃ.

Künstler unsicherer Periode.
Theben. Pythodoros 485.
Troizen. Hermon 4$6.
Phlius. Laphaés 487. 488. Stomios v.? 488. a.

Die letzten Vorláufer der Kunstvollendung.

Pythagoras von Rhegion 459—507.

(Biographisches 489. Werke 490—506. Zum Kunstcharakter 507.)

Kalamis von Athen 508—532.

Werke 508 —526. Kunstcharakter 527 —532.

Myron von Eleutherai 533—610.

(Biographisches 533 f. Werke 535 —597. Technik, Kunstcharakter und
Allgemeines 598—610.)

I. Balerei 611—617.
Mandrokles von Samos 611. Kalliphon von Samos 612 f. Aglaophon
d. ä. von Thasos 614 f. Damophilos und Gorgasos 616. Sillax von
Rhegion 617.

Blüthezeit. Aeltere Periode bis um Ol. 96 618— 1136.

Athen 618—928.

1. Pheidias, seine Schule und Genossenschaft 618—856.
Pheidias 618—507.
(Biographisches 618—632. Werke 633—779. (1. der frühen Periode 633—
644. 2. unter Perikles' Verwaltung 645—691. 3. aus den letzten Jahren
692—757. 4. unbestimmten Datums 758—769. 5. unsichere 770—774.
6. unrichtig dem Pheidias beigelegt. 7. Ciselirungen, Mikrotechnik
715 —119., Technik, Kunstcharakter und Allgemeines 790—507.)

Uebersicht des Inhalts.

Pheidias' Schule und Genossenschaft.

Alkamenes $08—8$28.

(Biographisches 808—811. Werke 812—826. Kunstcharakter und Allge-
meines 827 f.)

Agorakritos 829—843.

(Biographisches 829. Werke 830—543.)

Kolotes 844—830.

(Biographisches 814. 845. Werke 846—850.)

Paionios 851 f. Thrasymedes 853—854. a. Theokosmos 855. Aus Phei-
dias’ Werkstatt (Parthenonsculpturen) 856.

. Andere attische Künstler dieser Zeit 857—860.

Praxias 857 f. Delphische Metopen 859. Arbeiten am Friese des Erech-
theion 860.

. Künstler, bei denen ein Einfluss der myronischen Kunst wahr-

nehmbar ist 861—892.
Lykios 861 — 867. Styppax 808, Kresilas 870—876. Strongylion 877
— 892.

. Künstler einer eigenen Richtung 893—903.

Kallimachos 893—596. Demetrios 897—903.

. Künstler von weniger hervorragender Bedeutung 904—927.

Pyrrhos 904—906. Sokrates, Sophroniskos’ Sohn 907—916. Nikeratos 917
—920. Phyromachos (Pyromachos) 921. Deinomenes 922—926. Klei-
ton 927.

. Kunstwerke unbekannter Meister 927. a. b. c. d. e. 928. 928. a.

Argos 929— 1019.

. Polykleitos, seine Schule und Genossenschaft 929—1014.

Polykleitos 929—977.
(Biographisches 929—931. Werke 932—966. Technik, Kunstcharakter und
Allgemeines 967—977.)
Directe Schüler.978—985.
Aristeides 981 f. Kanachos 983 f. Periklytos 985.
Genossenschaft im weiteren Sinne 986—1014.
Patrokles 986. Daidalos 987— 994. Naukydes 995 — 1001. Alypos 1682 f.
Polykleitos d. j. 1004 f. Antiphanes 1006. Kleon 1007—1013. Archi-
tektonische Seulpturen aus Polykleitos' Schule 1014.

. Andere argivische Künstler 1015— 1019.

Phradmon 1015—1018. Dorotheos 1019.

Künstler und Kunstwerke im übrigen Griechenland 1020—1041.c.
Peloponnes. Apellas 1029. Sparta, Siegesweihgeschenke wegen der Schlacht
bei Aigospotamoi 1022—1025. Arkadien s. 979 und 993. Nikodamos

von Mainalos 1026—1030. Elis. Kleoitas und Aristokles 1031—1033.
Metopen am Zeustempel in Olympia 1034. — Hellas. Megara. Kalli-

. kles 1035—1038. Apollon, megarisches Weihgeschenk in Delphi Ol.

83. 3. 1038. a. b. Phokis. Telephanes 1039. — Inseln. Aigina s. 415.
Kerkyra s. 411. Chios s. 413 ff. Thasos s. unter Malerei. Paros s. 818

und 942. — Grossgriecheniand. Sostratos von Rhegion 1040. Patro-

kles von Kroton 1041. — $Sicillen. Zeus in Olympia, Weihgeschenk

Uebersicht des Inhalte. Xv

Gelons 1041. &. b. Dionyeios in Olympia, Weihgeschenk von Selinus
1041. c.
Il. Nalerei 1042— 1136.
1. Polygnotos und die um ihn gruppirten Maler. Aeltere attische
Schule 1042— 1109.

Polygnotos 1042—1079.

(Biographisches 1042 —1049. Werke 1050 —1066. Technik, Kunstcharakter
und Allgemeines 1067— 1079.)

Mikon 1050— 1093,

(Biographisches 1080. Werke 1081—1089. Technik, Kunstcharakter und
Allgemeines 1098 — 1093.)

Panainos 1094—-1108.

(Biographisehes 1094—1008. Werke 1099 — 1108.)

Pleisteinetos (?) 1109.

2. Andere Maler wesentlich dieses Zeitraums 1110— 1136.

Athen 1110—1126. Pauson 1110—1115. Euripides 1116. 1117. Agatharchos
1118—1125. Gemälde in Athen 1126. Thasos 1127—1135. Aristophon
1127—1129. Aglaophon d. j. 1130—1135. Kolophon (Dionysios) (s.
1078. 1087.) 1136.

Blüthezeit. Jüngere Periode bis um Ol. 120. 1137— 1980.

l. Plastik 1137 — 1640.
Athen 1137—1442.

1. Vorläufer der Hauptmeister 1137—1148.
Kephisodotos d. à. 1137— 1143.
(Biographisches 1137—1139. Werke 1110—1143.)
Xenophon (s. 1140. 1142.) 1144. Olympiosthenes e. 878. Polykles 1145—
1146. Eukleides 1147 f.
2. Die jüngere attische Schule 1149— 1342.
Skopas 1149— 1189.
(Biographisches 1149. Werke 1150—1182. Kunstcharakter, Allgemeines
1183— 1189.)
Praxiteles 1190—1300.
(Biographisches 1190— 1192. Werke 1193—1286. Technik, Kunstcharakter
und Allgemeines 1287—1300.)

Die Genossen des Skopas am Maussoleum.
Leochares 1301 —1315.
(Biographisches 1301. 1302. Werke 1303—1315.)
Bryaxis 1316— 1327. Timotheos 1328—1330. Pythis 8. 1177. 1178.

Praxiteles’ Schüler.
Kephisodotos d. j. und Timarchos 1331— 1341.
(Persónliches 1331 f. Gemeinsame Werke 1333 — 1338. ' Werke des Ke-
phisodotos 1339—1341.)
Papylos 1312.
3. Andere attische und in Attika hauptsächlich thätige Künstler

1343— 1382.
Sthennis 1313—1349. Silanion 1350—1363. Zeuxiades 5. 1350. Apollodo-

XVI

Uebersicht des Inhalts.

res (s.1359.) 1364. Polyeuktos 1365—1368. Polykrates 1369. Kallia-
des (Kallides) 1370. Thymilos s.1224. Telesias 1371. Ktesikles 1372.
Euphranor s. d. Maler. Polymnestos und Kenchramos 1373 — 1375.
Kaikosthenes und Dies 1376—1382,

. Attische Künstler, welche nur aus Inschriften bekannt sind

1383—1392.

. Attische Portrütstatuen nachweislich oder wahrscheinlich dieser

Periode 1393—1442.

Solon in Salamis 1395—1397. Solon in Athen 1398—1401. Kylon 1402.
Miltiades und Themistokles 1403—1405. Xanthippos und Perikles 1406.
Tolmides 1408. Aischylos, Sophokles, Euripides, Menandros 1409 —
1413. Pindaros (und Kalliades) 1414. 1415. Sokrates 1416. Platon s.
1358. Konon und Timotheos (s. 1393.) 1417 —1419. Timotheos, Chabrias,
Iphikrates 1420. Chabrias 1421. Euagoras (und Konon) 1432. 1423.
lphikrates (vgl. 1420.) 1124 —1426. Alkibiades (1415.), Kallias, Lykur
gos, Demosthenes 1427. (vgl. 1367) —1429. Isokrates (vgl. 1313.) 1130.
1431. Homeros u. a. Dichter 1432. Anakreon 1433. Phokion 1434.
Olympiodoros 1435 f. Demetrios Phalereus (vgl. 1387.) 1437—1441.
Antigonos und Demetrios Poljorketes 1442.

Sikyon 1443—1556.

. Lysippos, seine Schule und Genossenschaft 1443—1556.

Lysippos 1443—1512.
(Biographisches 1443—1450. Werke 1451—1507. Kunstcharakter und All-
gemeines 1508— 1512.)

Lysippos’ Genossenschaft und Schule 1513—1566.
Lysistratos 1513—1515. Daippos 1517 — 1520. Bo&das 1521. Euthykrates
1522—1521. Tisikrates 1525 f. Xenokrates 1527f. Phanis 1529. Euty-
chides 1530— 1535. Kantharos 1536—1558. Chares 1539 --- 1556.

. Andere Künstler dieser Periode 1557—1617.

Messene 1557 —1567.
Damophon 1557—1564. Pyrilampes 1565—1567.
Theben 1568—1481.

Hypatodoros und Aristogeiton 1569—1573. Andron 1574. Kallistonikos
vgl. 1112. Kaphisias 1575. Theron 1576. Timon 1577. Xenokritos und
Eubios 1578. Theodoros 1579. Onasimedes 1580. Boiskos 1581. Hera-
kles, thebanisches Weihgeschenk in Delphi Ol. 108. 3. 1581. à. Der
Lówe von Chaironeia 1581. b.

Sikyon 1582 f. |
Daitondas 1592. Menaichmos 1583. Olympos s. 1545:
Argos/1584— 1588.
Theodoros 1584. Phileas und Zeuxippos 1585. Xenophilos und Straton
1596 f. Andreas 1588.
Lakedaimon. Ariston und Telestas 1588 a.
Arkadien. Aristoteles von Kleitor 1589.
Elis. Kolossaler Zeus, Weihgeschenk in Olympia Ol. 104. 1589. a.

Uebersicht des Inhalts. XVI

Olyntlies. Herodotos 1590 f.

Antiocheia. Antiochos 1592.

Herakleia. Baton 1593—1595.

Karchedon. Boöthos 1596—1599.

Nikomedeia. Menodotos und Diodotos 1600.
Künstler von unbekannter Herkunft 1601 — 1617.

Euphron, Eukles, Sostratos, Ion 1601. Chaireas 1602. Philon 1603 f. Ari-
stodemos 16065 f. Piston 1607. Thrason 1608f. Menestratos 1610. Men-
tor 1611. Gryllion 1612. Amphistratos 1614. Hippiss 1616. Pan-
deios 1617.

8. Einige bemerkenswerthe Porträtstatuen aus verschiedenen Ge-
genden Griechenlands 1618—1638.

Gelon von Syrakus 1618. Pausanias von Sparta 1619. Epicharmos 1620.
Gorgias 1621 f. Aristomenes von Messene 1623. Dionysos I. von Syra-
kus 1624. Pelopidas 1625. Epameinondas (vgl. 1559.) 1626 f. Archida-
mos von Sparta 1628 f. Diogenes 1630. Aristoteles 1631. Aristonikos
der Kitharöde 1632. Arsinoé 1633. Lykurgos von Sparta 1634. Poly-
doros von Sparta 1635. Aristeas von Prokonnesos 1636. Stesichoros
von Himera 1637. Eunomos von Lokroi 1638.

9. Werke unbekannter Meister dieser Periode 1639. 1639. a. 1640.
il. Malerei 1641 — 1980.

I. Apellodoros von Athen 1641 --- 1646.
(Biographisches 1641. Werhe 1641— 1640.)

2. Die ionische Malerschule 1647— 1744.

Zeuxis von Herakleia 1647—1691.

‘Biographisches 1647—1658. Werke 1659—1679. Technik, Kunstcharakter
und Allgemeines 1690—1691.)

Parrhasios, Euenors Sohn von Ephesos 1692— 1730.

(Biographisches 1692—1701. Werke 1702—1722. Technik, Kunstcharakter
und Allgerneines 1723—1730.)

Androkydes von Kyszikos (vgl. 1649.) 1731—1733. Kolotes von Teos vgl.
1735. Timanthes von Kythnos oder Sikyon (vgl. 1649, 1699f. 1734—
1744. (Werke 1734—1743. Technik und Kunsteharakter (vgl. 1067)
1744.)

3. Die sikyonische Malerschule 1745—1770.
Eupompos von Sikyon (vgl. 1649.) 1715. Pamphilos vom Amphipolis 1746
— 1753. (Persönliches 1746—1751. Werke 1752 f.)
Melanthios (vgl. 1748. und 1750.) 1754—1759. Pausias von Sikyon 1760—
1763. Aristolaos 1764. Nikophanes 1765 —1767. Sokrates (von Athen)
(s. 1765. 915.) Eutychides (s. 1535.) Arkesilaos (s. 1515f.) 1668 f.
Thales 1770. ᾿

4. Die thebanisch-attische Malerschule 1771—1826.

Aristiaios und Nikomachos 1771—1774. Nikomamachos’ Schüler 1775—
1785° Ariston 1775. Koroibos 1776. Philoxenos 1775. und 1777.
Aristeides von 'Theben 1778—1795. (Biographisches 177% f. Werke
1779 — 1753. Kunstcharakter 1754.)

XVIII Uebersicht des Inhalts.

Aristeides Schüler 1785—1806. Euphranor von Korinth 1756—1806.
(Biographisches 1786—1789. Gemälde 1790 —1797. Plastische Werke 1798—
1801. Kunstcharakter 1802 --- 1500.)
Euphranors Schuler 1807—1810. Charmantides 1507. Leonidas von An-
thedon 1808 f. Antidotos 1810. Nikias von Athen 1811—1825. (Biogra-
phisches 1811—1815. Werke 1816—1821. Kunstcharakter 1822—18295.)
Omphalion, Nikias’ Schüler 1526.
5. Die Malerei auf der Hóhe der Virtuositüt 1827 — 1949.
Apelles, Pytheas’ Sohn von Kolophon 1827—1906.
(Biographisches 1827—1846. Werke 1847—1859. 'ecknik, Kunstcharakter
und Allgemeines 1890—1906.)
Protogenes von Kaunos 1907—1936.
(Biographisches 1907—1917. Werke 1918-1934. Technik und Kunstcharak-
ter 1935 f.)
Aétion 1937 —1941. Antiphilos von Aigypten 1942— 1944. Kitesidemos
1945. 'Theon (Theoros) von Samos 1946—1949.
6. Die weniger bekannten Maler dieser Periode.

Attiker 1950 —1965.
Kallimachos 1950. Platon 1951 f. Kleisthenes und Menedemos 1953. Askle-
piodoros 1954— 1956. Philochares 1957 — 1959. Hippys oder Hippeus
1960 f£ Alkimachos (von Athen?) 1962. Peiraikos 1963 f. Kallikles
und Kalates 1965.
Kleinasiaten 1966—1970.
Ktesilochos 1966. Perseus s. 1901. Kydias von Kythnos 1967— 1970.
Maler aus verschiedenen Gegenden und von unbekannter Her-

kunft 1971—1980.

Iphion von Korinth 1971 f. Glaukion von Korinth s. 1977. Pyrrhon von
Elis 1973. Ismenias von Chalkis 1974. Athenion von Maroneia 1975.
Helena aus Aigypten 1976. Polyeidos 1977. Elasippos 1978. Theomne-
stos 1979. Dikaiogenes 1950.

Nachblüthe der Kunst. Aeltere Periode bis um Ol. 158. 1981

—2205.

Einleitung. Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht 1981— 1993.
Die Pyra des Hephaistion 1981 — 1983. Der Sarg und der Leichenwagen
Alexandros' d. Gr. 1954. Das Prachtschiff Hierons II. 1985. Das
Prachtschiff Ptolemaios' IV. 1986. Das 'Tychaionin Alexandreia 1987.
Das Homereion das. 1988. Die Adonisfeier Arsinoés Il. 1989. Die
Pompa Ptolemaios’ Il. 1990. Die Pompa Antiochos' IV. 1991. Sikyoni-
scher Kunsthandel s. 1990. 1. 39. Ambrakias Kunstreichthum 1992.
1993.
l. Plastik 1994— 2101.
1. Die Kunstschule von Pergamon 1994— 2005.
Phyromachos 1998— 2001. Stratonikos 2002. 2003. Antigonos 2004. 2005.
2. Die rhodische Kunstschule 2006 — 2044.
Auf Rhodos thätige Künstler, welche hauptsächlich nur inschriftlich be-
kannt: sind 2006—2030. Desgleichen Künstler, welche auch anderweit
bekannt sind 2031 (Laokoon) — 2044.

Uebersicht des Inhalts. XIX

3. Künstler und Kunstwerke aus verschiedenen Gegenden Griechen-
lands 2046 (2064. a. 2066. aA —2077.

4. Anhang. Künstler unbekannter Herkunft und ungewisser Pe-
riode 2078— 2101.

Somis 2078. Asterion 2079. Musos 2080. Phylakos und Onaithos 2081.
Tisagoras 2082. Lesbothemis 2088. Menippos 2084. Aischines 2085.
Hermokreon 2085 f. Isidotos und Isidoros 2088 f. Gomphos und Ari-
stodotos 2090. Naukeros 2091. Sokrates 2092. aequalitate celebrati
2093. Bildner von Philosophen, Athleten u. s. w. 2091— 2096. Heliodoros
2097. Pollis 2098. Polycharmos 2099. Lysias 2100. Derkylides 2101.

Il. Balerei 2102—2157.
1. Sikyonier 2102—2108.

Timanthes 2102. Nealkes 2103. Anaxandra 2104. Erigonos, Pasias 2105.
Xenon 2106. Leontiskos 2107. Mnasitheos 2108. Pytheas v. Bura 2109.

2. Kleinasiaten 2110—2137.

Artemon 2110. Ktesikles 2111. Milon s. 2001. Aristomenes, Polykles 2112f.
Theodoros, Stadieus, Nikosthenes 2114 f. Anaxenor 2116. Apaturios
2117. Dionysodoros, Aristobulos 2118. Timomachos 2119—2137.

3. Rhodier 2138— 2139.
4. Aigypter 2140— 2144.

Galaton s. 1988. Dionysios 2140. Demetrios 2141 f. Polemon 2143. Euan-
thes 2144.

9. Maler im übrigen Griechenland 2145 —2157.
6. Anhang. Mosaikmalerei 2158 — 2166.

Sosos von Pergamon 2158f. Herakleitos 2158 Anm. Mosaiken in Hierons
Prachtschiffe s. 1995,22 Mosaiken in Demetrios Phalereus Palaste
2161. Mosaiken in Rom 2162. Dioskurides v. Samos 2163. P. Aelius
Havpokration 2165 f. T. Flavius u. Ariston 2166.

Ill. Tereutik 2167—2205.

Mentor 2169 - 2180. 2181. Mys 2181—2183. Akragas s. 2167. Boéthos 2184.
. Kalamis 2185 f. Diodoros (Antipatros) 2187. Stratonikos, Tauriskos,
. Ariston, Eunikos, Hekataios; — Alkon 2188—2190. Apelles2191. Kal-
likrates und Myrmekides 2192 - 2201. Pasiteles 2202. Poseidonios, He-
dystachides, Zopyros, Zenodoros, Pytheas, Teukros; — Alkimedon
2203. C. Avianius Evander ; — Krates, Kimon, Athenokles 2204. Par-

thenios 2205.

Nachblüthe der Kunst. Jüngere Periode bis zum Verfalle der
Kunst 2206—2400.

I. Plastik 2206 — 2371.
1. Die Uebersiedelung der Kunst nach Rom und ihre Restauration
2206—2234.
Polykles, Timokles, Timarchides, Dionysios 2208—2213. Athenische Künst-
ler in Rom und Italien; Apollonios Nestors S. 2214f. Archias und
Apollonios 2216— 2215. Apollonios 2219 f. Antiochos 2221 f. Kleome-
nes Apollodoros’ S. 2223. Kleomenes, Kleomenes S. 2224. Kleomenes

xx | Uebersicht des Inhalte.

2225 f. C. Avianus Evander 2227 f. Diogenes 2229. Glykon 2230.
Kriton u. Nikolaos 2231. Salpion 2232 f. Sosisios 2231.
2. Attische Künstler in Griechenland 2235 — 2261.
3. Pasiteles und seine Schule 2262— 2267.
Pasiteles 2262—2261. Stephanos 2265 f. Menelaos 2267.
4. Einzelne Künstler einer eigenen Richtung 2268 —2276.
Arkesilaos 2268 — 2270. — Coponius 2271. Decius (ἢ) 2272. Zenodoros
2213—2216. .
Kleinasiatische Künstler 2277 —2292.
. Künstler von verschiedener und unbekannter Herkunft 2293 —
2307.
Kaiserliche Dilettanten 2308— 2316.

8. Bemerkenswerthe Kunstwerke der Kaiserzeit in Griechenland
2317 —2349.
Korinths neue Kunstschätze 2317—2329. Athen 2330—2332. Argos 2333.
Olympia 2334— 2340. Mantineia 9341 —2343. Koroneia 234. Orcho-
menos 2345. Kaisareia 2346. Melissa 2318. Lugdunum 2319.
9. Zur Geschichte der Portrütbildneret in Rom 2350.
10. Bemerkenswerthe Kunstwerke der Kaiserzeit in Rom 2360—2371-
Il. Malerei 2372—-2400.
Fabius Piotor 2372— 23:4. Pacuvius 2375. Aeltestes Histortenbild 2376.
Spätere Historienbilder 2377. M. Plautius (Lykon) 2378. Theodotus
2379. ais (Lais) 2380. Dionysios, Serapion, Sopolis, Antiochus Ga-
binius 2381 f. Arellius 2383. Ludius (Sextus Tadius?) 2394. Turpi-
lius 2385. Titidius Labeo 2386. Qu. Pedius 2387. Fabullus 2388.
Dorotheos s. 1848. Neros Kolossalporträt 2389. Gladiatorenbilder
2390. Cornel. Pinus u. Attius Priscus 2391. Alexandros 2392. Dio-
gnetos s. 2311. Hermogenes 2393. Eumelos u. Aristodemos 2394 f.
Karterios 2396. Hilarius 2397. Lucillus 2398 f. Schluss 2400.
Verbesserungen und Nachträge

on

RR |

Aelteste Periode.

Ó——————Á—Ó

Mythische und sagenhafte Kunst.

D. ant. Scehriftquallen z. Gesch, d. bild. Künste b. d. Gr. |

I. Kunstdaimonen.

1. Kyklopen, Gasterocheiren (Engasterocheiren,
Cheirogastoren).

1. Strabon. VII. p. 373. Τῇ μὲν οὖν Τίρυνϑι δρμητηρίῳ χρήσασϑαι
δοκεῖ Προῖτος xoi τειχίσαι διὰ Κυκλώπων, οὖς ἑπτὰ μὲν εἶναι
καλεῖσθαι δὲ γαστερόχειρας τρεφομένους ἐκ τῆς τέχνης, ἥχειν δὲ
pesanéumsovg ἐκ Avunlag‘ καὶ ἴσως τὰ σπήλαια τὰ περὶ τὴν Nav-
σελίαν καὶ τὰ ἐν αὐτοῖς ἔργα τούτων ἔπώνυμά ἐστιν.

(Nach Creuzer, Hecat. Miles. fragmm. p. 71sq. aus Hekataios.)

2. Strabon. VIII. p. 369. .... ὀφεξῆς τῇ Navz Atq va σπήλαια xal
οἱ ἐν αὐτοῖς οἰκοδομητοὶ λαβύρινϑοι, Κυκλώπεεα δ᾽ ὀνομάζουσιν.

3. Eustath. ad Od. p. 1622. 54. ὁ δὲ γεωγράφος καὶ ἑτέρων Κυκλώ-
zt €)» μέμνηται, ot ἐκ Avxiag ἦσαν μετάπεμπτοι, ἑπτὰ ὕντες, οἱ παρ᾽
αὐτῷ μὲν γαστερόχειερες καλούμενοι, παρὰ δὲ ἑτέροις ἐγγαστερ ό-
χείρᾶς, ὡς ἐκ τῆς τέχνης τρεφόμενοι" ἀφ ὧν ἐν Ναυπλέᾳ σπήλαια
καὶ λαβύρινϑοι οἰκοδομητοὶ Κυκλώπεεα καλούμενα.

4. Schol. Eurip. Orest. 965 (II. p. 239 ed. Dind.). „y& Κυχλωπία“:
ἡ τῶν Mvxnvatov γῆ, ἣν Κυκλωπίαν ὠνόμασαν ὡς ὑπδ τῶν Κυκλώ-
σεων τειχισϑεῖσαν, ὅτε Προῖτος καὶ ᾿Ακρίσιος "*" οἱ τοῦ “Ἄβαντος υἱοὶ
περὲ τῆς βασιλείας ἤριζον" A. — Κύκλωπες Θρᾳκικὸν ἔϑνος ἀπὸ
Κύκλωπος βασιλέως οὕτως ὀνομαζόμενοι" οἴτοι πολέμῳ ἐξαναστάντες
τῆς ἰδίας ἄλλοι ἄλλῃ ὠκίσϑησαν, οἱ πλείονες δὲ αὐτῶν ἐν τῇ Κουρή-
zıdı- ἦσαν δὲ ἄριστοι τεχνῖεαι ....... zeıxilovor τὰς πόλεις, τῶν ἐκ
Κουρήτιδος Κυκλώπων τειχισάντων αὐτάς. λέγει δὲ τὰς νκήνας.
πλησίον δὲ αὗται τοῦ Agyovg. Κύκλωπες δὲ οἱ ἐγχεειρογάστορες
περιετείχισαν τὰς Muxnvag, 005 ἡ ἱστορία φησὶ τὸν κεραυνὸν τῷ Zi
κατασχευάσαι. Α. B. M. I. --- γᾶ Κυκλωπία: τὸ “Ἄργος ἀπὸ Κυκλώπων
ἔϑνους Θρᾳκικοῦ, ὃ ἐπὶ συμμαχίαν κληϑὲν ἐπὶ Προίτου αὐτόϑε τὴν
οἴχησιν ἐποιήσατο Gr. Cant.

5. Schol. Aristid. zr. ητορ. a’ p. 52. (Vol. III. p. 408 Dind.) .... ἐπει-
1 *

4 | ]. Kunstdaimonen.

x

δήπερ οἵ Κύκλωπες ia ἀρχῆς ἐτείχισαν τὸ Apyog οἵ καλούμενοι χειρο-
γάστορες, παρὰ τὸ ἐχ τῶν χειρῶν ζῆν.

6. Pollux Onom. I. 50. ἐργάται, χειροτέχναι κτλ. τὸ γὰρ χειρογάστο-
occ Ἑκαταῖος λεγέτω.

(Vgl. Creuzer, Hecat. Miles. fragmm. p. 72. N. δ4.)

17. Pollux Onom. VII. 7. τὸ yàg ἀποχειροβίωτος καὶ χειρῶναξ xai
χειρογάστωρ xzÀ.

8. Apollod. IL,2. 1. 6 3. .... κατάγει δὲ αὐτὸν (scil. τὸν IIgoizoy) ó
κηδεστὴς μετὰ στρατοῦ Avxiwv, xai καταλαμβάνει Τίρυνϑα, rav-
την αὐτῷ Κυκλώπων τειχισάντων.

9. Schol. Apollon. Rhod. Arg. 4, 1091 (p. 516 ed. Merkel) ....
αὐτὸς δὲ (scil. Περσεύς) ἔβη πλέων εἰς Ἄργος σὺν τοῖς Κύκλωψ ε xai
τῇ Δανάῃ καὶ τῇ ἀνδρομέδᾳ, καὶ ἐλϑὼν Ακρίσιον οὐχ εὑρίσκει ἐν

2oyet ..... Mn καταλαβὼν δὲ αὐτὸν τὴν μὲν Aavanv καταλείπει παρὰ
τῇ μητρὶ Εὐρυδίκῃ καὶ τὴν νδρομέδαν καὶ τοὺς Κύκλωπας κελ.

(Vgl. Pherecydis fragmm. p. 72 sqq. ed. Sturz.)

10. Pausan. II. 25. 8. τὸ δὴ τεῖχος (T iov » og), ὃ δὴ μόνον τῶν ἐρει-
πίων λείπεται, Κυκλώπων μέν ἐστιν ü ἔργον, πεποίηται δὲ ἀργῶν
λίϑων, μέγεϑος & ἔχων ἕκαστος λέϑος ὡς dm αὐτῶν und ἃ ἂν ἀρχὴν κινη-
ϑῆναι τὸν μικρότατον i ὑπὸ ζεύγους ἡ ἡμιόνων. λιϑία δὲ ἐνήρμοσται πάλαι,
ὡς μάλιστα αὐτῶν ἕκαστον ἁρμονίαν τοῖς μεγάλοις λίϑοις εἶναι.

11. Hesych. v. Τιρύνϑιον πλίνϑευμα" ἀντὶ τοῦ τὸ τεῖχος. ὑπὸ Kv-
κλώπων δὲ κατεσκεύαστο. .

12. Pausan. VII. 25.5. Muxnvaloıs γὰρ τὸ μὲν τεῖχος ἁλῶναι κατὰ τὸ
ἰσχυρὸν οὐχ ἐδύνατο ὑπὸ Apyelwv, ἐτετείχιστο γὰρ κατὰ ταὐτὰ τῷ ἐν
Τίρυνϑι ὑπὸ τῶν Κυκλώπων καλουμένων.

13. Hesych. v. Κυκλαάπων ἕδος" ἐπειδὴ Κύκλωπες ἐτείχισαν τὰς
Mvx15»ag.

14. Eurip. Herc. fur. 943.

πρὸς τὰς Πυκήνας εἶμι" λάζυσϑαι χρεὼν
μοχλοὺς δικέλλας 9, ὡς τὰ Κυκλώπων βάϑρα
φοίνικι κανόνι καὶ τύχοις ἡρμοσμένα κτλ.

15. Eurip. Herc. fur. 15. ἄργεῖα τείχη καὶ Κυκλωπείαν πόλιν.

16. Eurip. Iph. Taur. 845.

ὦ Κυκλωπίδες ἑστίαι, ὦ πατρίς
Mvxnvn φίλα.
11. Nonn. Dion. XLI. 268.
στέμματι τειχιόεντι περιζωσϑεῖσα Muxryn
Κυκλώπων κανόνεσσι κτλ.
18. Eurip. Troad. 1087.
ἱπητόβοτον "doyog, ἕνα τείχεα
λάϊνα, Κυκλώπι᾽ οὐράνια νέμονται.

2. Idaiische Daktylen. 5

19. Eurip. Elektra 1158. Κυκλώπεια οὐρανια τείχη.

20. Eurip. Iph. Aul. 152. Κυκλώπων ϑυμέλαι.

21. Pind. Fragm. inc. 151. Κυκλώπια πρόϑυρα Εὐρυσϑέος.

22. Sophokl. b. Hesych v. xvxAovc. Κυκλώπειον τροχόν.

23. Plin. N. H. VII. 195. Turres, ut Aristoteles, Cyclopes invenere,
Tirynthii, ut Theophrastus.

24. Lactant. zu Stat. Theb. I. 251: (»arces Cyclopum«) Cyclopum
autem aut quas Cyclopes fecerunt, aut magni et miri operis; nam
quidquid magnitudine sua nobile est, Cyclopum manu dicitur fabri-
catum.

Plastik.

25. Pausan. II. 16. 5. . . λείπεται de ὅμως ἔτι καὶ ἄλλα τοῦ περιβό-
Aov (ἸΠυκηνῶν) xai ἡ πύλη" λέοντες δὲ ἐφεστήκασιν ave
Κυκλώπων δὲ καὶ ταῦτα ἔργα εἶναι λέγουσιν, οἵ Προίτῳ τὸ τεῖχος
ἐποίησαν τὸ ἐν Τίρυνϑι.

26. Pausan.II. 20.7. (in Argos) παρὰ δὲ τὸ ἱερὸν τοῦ Κηφισοῦ Medor-
σης λέϑου πεποιημένη κεφαλή" Κυκλώπων φασὶν εἶναι καὶ τοῦτο
τὸ ἔργον.

2. Idaiische Daktylen.

(Unter Verweisung auf Lobeck, de Idaeis Dactylis im Aglaophamus p. 1156 sqq., Hóck, Kreta 1.

8. 200 ff., Welcker, Aeschyl. Trilogie 8. 174 ff. werden im Folgenden nur die Stellen ausgehoben,

welche die Kunstthätigkeit und die Heimath der Daktylen angehen unter Hinweglassung der ety-
mologischen Versuche und Spielereien.)

21. Apollon. Rhod. Arg. A, 1126 sqq: (Titias und Kyllenos):
ot μοῦνοι πολέων μοιρηγέται 708 παάρεδραι
μητέρος ᾿Ιϑαίης κεκλήαται, ὅσσοι ἔασιν
Δάκτυλοι ’Idaioı Κρηταιέες.

28. Schol. Apollon. Rhod. Arg. A,1129. Δ άκτυλοι Ἰδαῖοι: ἕξ
xai πέντε φασὶ τούτους slvat, δεξιοὺς μὲν τοὺς ἄρσενας, ἀριστεροὺς δὲ
τὰς ϑηλείας" -- Φερεκύδης δὲ τοὺς μὲν δεξιοὺς εἴχοσι λέγει, τοὺς
δὲ εὐωνύμους τριάκοντα δύο. Γόητες δὲ ἦσαν καὶ φαρμακεῖς, καὶ
δημιουργοὶ σιδήρου λέγονται εἶναι πρῶτοι καὶ μεταλλεῖς γενέσϑαι"
ὠνομάσϑησαν δὲ ἀπὲ τῆς ἸΠητρὸς Ἴδης, ἀριστεροὶ μὲν αὐτῶν, ὥς
φησι Φερεχύδης, ol γόητες, οἵ δὲ ἀναλύοντες δεξιοί. ὡς Ἑλλάνι-
κός φησι, ᾿δαῖοι Δάχτυλοι ἐκλήϑησαν, ὅτι ἐντὸς Ἴδης συντυχόντες τῇ
‘Pla ἐδεξιώσαντο τὴν ϑεὸν καὶ τῶν δαχτύλων αὐτῆς ἥψαντο. -- Ὡς δὲ
Μνασέας ἐν πρώτῳ περὶ Ασίας, ᾿Ιδαῖοι Δάκτυλοι ἀπὸ τοῦ πατρὸς
Δακτύλου καὶ τῆς μητρὸς Ἴδης. —'O δὲ τὴν Φορων δα συνϑεὶς γρά-
φει οὕτως:

ἔνϑα γόητες
᾿Ιδαῖοε Φρύγες ἄνδρες ὀρέστεροι οἰκί᾽ ἔναιον,
Κέλμις “αμναμενεύς τε μέγας καὶ ὑπέρβιος “ἄκμων,
εὐπάλαμοι ϑεράποντες ὀρείης Adonozelng,

6 I. Kunstdaimonen.

ot πρῶτοι τέχνην πολυιμήτιος Ἡφαίστοιο
εὗρον ἐν οὐρδίησι νάπαις, ἰόεντα σίδηρον,
ἐς πῦρ τ᾽ ἤνεγκαν καὶ ἀριπρεπὲς ἔργον ἔδειξαν.
(Vgl. Pherecyd. fragmm. p. 146 ed. Sturz. Fragmm. histor. graec. ed. Müller
I. p. 7! u. III. p. 151.)

29. Schol. Apollon. Rhod. Arg. A, 1126. Περὶ τῶν Idaiuv 4axvi-
λων καλουμένων πρώτους [τοὐτους) φησὶν εἶναι καὶ παρέδρους τῇ
Mmei τῶν ϑεῶν, ἀχολουϑῶν αιανδρίῳ λέγοντι Milyotovg, ὅταν
ϑύωσι τῇ Ῥέᾳ προϑύειν Τιτίᾳ καὶ Κυλλήνῳ᾽ εἰσὲ δὲ οὗτοι τῶν ᾿Ιδαίων
Δακτύλων μοιραγέται καὶ ἸΠητρὸς ϑεῶν πάρεδροι xvÀ. ....... Σοφο-
κλῆς δὲ αὐτοὺς Φρύγας καλεῖ à» Κωφοῖς σατύροις.

30. Strabon. X. p. 473. 4axsíAovg δ᾽ ᾿Ιδαίους φασί τινες κεκλῆ-
σϑαι τοὺς πρώτους οἰχήτορας τῆς κατὰ τὴν Ἴδην ὑπωρείας" .....
Σοφοκλῆς δὲ οἴεται πέντε τοὺς πρώτους ἄρσενας γενέσθαι, ot σ ἰδη -
ρόν τε ἐξεῦρον καὶ εἰργάσαντο πρῶτοι καὶ ἄλλα πολλά τῶν πρὸς
τὸν βίον χρησίμων, πέντε δὲ ἀδελφὰς τούτων. ἀπὸ δὲ τοῦ ἀριϑμοῦ
δακτύλους κληϑῆναι. ἄλλοι δ᾽ ἄλλως μυϑεύουσιν ἀπόροις ἄπορα
συνάπτοντες, διαφόροις δὲ καὶ τοῖς ὀνόμασι καὶ τοῖς ἀριϑμοῖς χρῶν-
ται, ὧν Κέλμεν ὀνομάζουσί τινα καὶ Δ αμναμενέα καὶ Ἡρακλέα
xci AMxuova: καὶ οἱ μὲν ἐπιχωρίους τῆς Ἴδης, οἱ δὲ ἐποίχους, πάντες
δὲ σίδηρον εἰργάσϑαι ὑπὸ τούτων ἐν Ἴδῃ πρῶτόν φασι, πάντες
δὲ καὶ γόητας ὑπειλήφασι καὶ περὶ τὴν Μητέρα τῶν ϑεῶν καὶ ἐν
Dovyig ῳκηκότας περὲ τὴν Ἴδην, Φρυγίαν τὴν Τρῳ da καλοῦντες.

31. Clem. Alexandr. Strom. I. p. 362. (ed. Potter. Κέλμις καὶ
Jdauvauevevg oL τῶν ᾿Ιδαίων ZaxvóÀov πρῶτοι ἐν Κύπρῳ τὸν
σίδηρον εὗρον" ἄλλος δὲ "Idaíog εὗρε χαλκοῦ κρᾶσεν, ὡς δὲ
Ἡσίοδος, Σκύϑης.

32. Zenob. Proverb. IV. 80. (Leutsch, p. 106.) Κέλμις ἐν dep
αὕτη τάττεται ἐπὶ τῶν σφόδρα E ἑαυτοῖς πιστευσάντων, ὅτι ἰσχυροὶ καὶ
δυσχείρωτοι πεφύκασι. Κέλμ ἐς γὰρ εἷς τῶν Ιδαίων Δακτύλων
τὴν μητέρα Ῥέαν ὑβρίσας, καὶ μὴ ὑποδεξάμενος "** ὑπὸ τῶν ἀδελφῶν
εὐμενῶς ἐν τῇ Ἴδῃ, ap οὗ 6 στερεώτατος ἐγένετο σίδηρος. ἸΠέμνη-
ται τῆς ἱστορίας Σοφοκλῆς ἐν *** σατύροις.

39. Marm. Par. 1.1. 22. (Fragmm. histor. graec. ed Müller I. p. 544,
vgl. 563.) ἀφ οὗ [Μίνως ὃ πρῶτος ἐβασίλευσε, καὶ Κυδωνέαν ᾧκισε,
καὶ aiöngog εὑρέϑη ἐν τῇ Ἴδῃ εὑρόντων Ἰδαίων “ακτύλων Κέλμιος
x[ai “αμναμενέως xal’Axuovos ἔτη 1108, βασιλεύοντος 'ϑηνῶν
Πανδίονος.

34. Diod. Sicul. V. 64. Πρῶτοι τοίγυν τῶν εἰς μνήμην π δεδομέ-

γῶν ᾧκησαν τῆς Κρήτης περὶ τὴν Ἴδην οὗ προσαγορευϑέντες
Ἰδαῖοι “ἀχτυλοι" τούτους δ᾽ οἱ μὲν ἑκατὸν τὸν ἀρεϑμὸν γεγονέναι πα-
ραδεϑώκασιν, οἱ δὲ δέκα φασὶν ὑγεάρχοντας τυχεῖν ταύτης τῆς προση-

3. Telchinen. 7

yopias, τοῖς ἐν ταῖς χερσὲ δακτύλοις ὕντας ἰσαρίϑμους. Ἔνιοι δ᾽ ioro-
ροῦσιν, ὧν ἐστὶ καὶ Ἔφορος, τοὺς ᾿Ιδαίους ZaxríAovg γενέσϑαι μὲν
κατὰ τὴν Ἴδην τὴν ἐν Φρυγίᾳ, διαβῆναι δὲ μετὰ Móydovog εἰς τὴν
Εὐρώπην κτλ. ... Οἱ d οὖν κατὰ τὴν Κρήτην ᾿Ιδαῖοι Ζάκτυλοι
παραδέδονται τήν τὸ τοῦ πυρὸς χρῆσιν καὶ τὴν τοῦ χαλκοῦ καὶ
σιδήρου φύσιν ἐξευρεῖν, τῆς πτεραίων χώρας περὲ τὸν καλούμενον
Βερέκυνϑον, καὶ τὴν ἐργασίαν di ἧς κατασκευάζεται" δόξαντας δὲ
μεγάλων ἀγαϑῶν ἀρχηγοὺς γεγενῆσϑαι τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων τιμῶν
τυχεῖν ἀϑανάτων.

35. Diod. Sicul. XVII. 7. οὗτος μὲν οὖν (Π]έμνων ὃ Ῥόδιος) μετὰ
τοσούτων στρατιωτῶν προῆγε διὰ τῆς Ἴδης. TO δὲ ὅρος τοῦτο. ...
μέγιστον δὲ ὑπάρχον τῶν χατὰ τὸ “Ἑλλήσποντον ἔχει κατὰ τὸ μέσον
ἄνερον ϑεοπρεπές ..... γενέσθαι δ᾽ ἐν τούτῳ λέγεται καὶ τοὺς
Ἰδαίους Δακχτύλους, ὀὺς σίδηρον ἐργάσασϑαι πρώτους, μα-
Yoysag τὴν ἐργασίαν παρὰ τῆς τῶν ϑεῶν Πητρος.

36. Pollux Onom. II. 156. καὲ τοὺς ᾿Ιδαίους 4αχεύλους κεκλῆσϑαι
λέγουσιν οἱ μὲν κατὰ τὸν ἀριϑμὸν, ὅτι πέντε, οἱ δὲ κατὰ τὸ τῇ Ῥέᾳ
z&v9* ὑπουργεῖν, ὅτι καὶ οἱ τῆς χειρὸς δάκτυλοι τεχνῖται τε καὶ
πάντων ἐργάται.

37. Etym. Magn. v. Ἰἰδαῖοι. 4 άκτυλοι ᾿Ιδαῖοι Κρηταιέες κτλ. (s. 27).
εἰσὶ δὲ τὸν ἀριϑμὸν δέκα" διὸ καὶ 4 ἄάχτυλοι προσηγορεύϑησαν, ἀπὸ
τῶν ἡμετέρων δακτύλων" ἢ xvÀ. — ᾿Ιδαῖοι δὲ, ἐπειδὴ ày Ἴδῃ ὄρει τῆς
Κρήτης ἐγεννήϑησαν κτλ.

38. Plin. N. H. VII. 197. Aes conflare et temperare Aristoteles Lydum
Scythen monstrasse, Theophrastus Delam Phrygem putat, aerariam
fabricam alii Chalybas, alii Cyclopas; ferrum llesiodus in Creta eos,
qui vocati sunt Dactyli Idaei.

39. Cic. Nat. Deor. III. 16. 42. tertius (Hercules) est ex Idaeis Digitis
cui inferias adferunt.

3. Telchinen.

(Auch hier werden, unter Verweisung auf Lobeck ἃ. ἃ. O. p. 1151 sqq., Welcker a. a. O. 8. [52 ff.,
Hóck a. a. O. 8. 345 ff., nur die auf die Kunstthätigkeit und die Heimath der Telchinen
bezüglichen Stellen ausgezogen.)

40. Strabon. XIV. p. 653, 654. Ἐκαλεῖτο δ᾽ i 'Paóog πρότερον
Ὀφιοῦσσα xai Zvadía, εἶτα Τελχινὶς ἀπὸ τῶν οἰχησάντων Τελχίνων
τὴν νῆσον, oUg οἱ μὲν βασκάνους φασὶ καὶ γόητας ""..... οἱ δὲ τέχ-
γαις διαφέροντας τοὐναντίον ὑπὸ τῶν ανειτέχνων βασχανϑῆναι zal
τῆς δυσφημίας τυχεῖν ταύτης, ἐλϑεῖν δ᾽ ἐκ Κρήτης εἰς Κύτιρον
τρῶτον, εἶτ᾽ εἰς Ῥόδον, πρώτους Ó ἐργάσασϑαι σίδηρόν τε καὶ
χαλκὸν, καὶ δὴ καὶ τὴν ἅρπην Κρόνῳ δημιουργῆσαι.

41. Strabon. X. p. 472. οἱ δὲ |Aéyovoi]) Τελχίνων ἐν Ῥέδῳ ἐννέα

8 I. Kunstdaimonen.

ὄντων τοὺς "Péq συνακολουϑήσαντας eig Κρήτην xal τὸν Aia xovgo-
τροφήσαντας Κουρῆτας ὀνομασϑῆναι.

42. Eustath. ad Dionys. Perieg. v. 504. εἶτα Τελχινὶς (heisst Rho-
dos) διὰ τοὺς ἐκ Κρήτης TeAyivag οἰκήσαντας ἐχεῖ ἄνδρας γόητας xai
βασκάνους...... ἀρίστους ὑπάξαντας ἐργάτας χαλκοῦ καὶ σιδήρου,
οἱ τὴν ἅρπην τῷ Κρόνῳ ἐδημιούργησαν.

48. Kallim. Hy mn. in Del. 31.

.. . μέγας ϑεὸς (Poseidon) οὔρεα ϑείνων
Aogı τριγλώχινε, τὸ οἱ Τελχῖνες ἔτευξαν.

44. Diod. Sicul. V. 55. Τὴν δὲ νῆσον τὴν ὀνομαζομένην “Ῥόδον πρῶ--
TOL κατῴκησαν οἱ προσαγορευόμενοι Τελχῖνες" οὗτοι δ᾽ ἦσαν υἱοὶ μὲν
Θαλάττης...... γενέσϑαι δ᾽ αὐτοὺς καὶ τεχνῶν τινῶν εὑρετὰς,
xai ἄλλα τῶν eig τὸν βίον χρησίμων τοῖς ἀνθρώποις εἰσηγήσασθαι"
ἀγάλματα τὸ ϑεῶν πρῶτοι κατασκευάσαι λέγονται, καὶ τινα
τῶν ἀρχαίων ἀφιδρυμάτων ἀπ᾽ ἐκείνων ἐπωνομάσϑαι" παρὰ μὲν γὰρ
Awdioıg πόλλωνα Τελχίνιον προσαγορευϑῆναι, παρὰ δὲ Ἰαλυσίοις
Ἥραν καὶ νύμφας Τελχινίας, παρὰ δὲ Καμειρεῦσιν Ἥραν Τελχινίαν.
λέγονται δ' οὗτοι καὶ γόητες γεγονέναι κτλ.

45. Nikol. Damasc. b. Stob. Serm. II. p. 53. (ed. Meineke.)
TeÀyiveg ἄνϑρωποι ὀνομαζόμενοι τὸ avexader Κρῆτες, οἰχή-
σαντες δὲ καὶ ἐν Κύπρῳ μετανασταντες δ᾽ εἰς Ῥόδον καὶ πρῶτοι
τὴν νῆσον κατασχόντες βάσκανοί τε σφόδρα ἧσαν xai φϑονεροί. Τ εχ -
νῖται δὲ ὄντες καὶ τὰ τῶν προτέρων ἔργα μιμησάμενοι ϑηνᾶς Τελ-
χινίας ἄγαλμα πρῶτοι ἱδρύσαντο, ὥσπερ εἴ τις λέγοι ἀϑηνᾶς βασ-
κάνου.

46, Pausan. IX. 19.1. Καὶ ἀϑηνᾶς ἐν Τευμησῷ Τελχινίας ἐσεὶν ἱερὸν,
ἄγαλμα οὐκ ἔχον" ἐς δὲ τὴν ἐπίχλησιν αὐτῆς ἔστιν εἰκάζειν ὡς τῶν ἐν
Κύπρῳ ποτέ οἰκησάντων Τελχίνων ἀφικομένη μοῖρα ἐς Βοιωτοὺς
ἱερὸν ἱδρύσατο “΄“3ϑηνᾶς Τελχινίας.

41. Nonn. Dion. XIV. 36 sqq. |

Kai φϑονεροὶ Τελχῖνες ἐπήλυδες ἐς μόϑον Ἰνδῶν
'Ex βυϑίου κενεῶνος ἀολλίζοντο ϑαλάσσης.
"Hide Avxog, καὶ Κέλμις ἐφέσπετο Δ αμναμενῆι κτλ.

48. Eustath. ad Il. p. 277. ὀνόματα κομίζουσιν αὐτοῖς Χρυσὸν καὶ
“ργυρον καὶ Χαλκὸν ὁμωνίμως ὕλῃ ἣν ἕχαστος εὗρεν.

49. Zenob. Prov. V. 41. (Leutsch, p. 137.) Οἶδα Σίμωνα xai Σίμων
ἐμέ" Τελχίνων φύσει βασχάνων ὄντων ... .. δύο ἐγένοντο ἡγεμόνες,
Σίμων καὶ Νίκων.

50. Hesych. v. Μύλας" εἷς τῶν Τελχίνων ὃς τὰ ἐν Καμείρῳ ἸΜυλα»-
τίων ἱερὰ ἱδρύσατο.

91. Steph. Byz. v. Ἄ)0πταβυρον" (Berg auf Rhodos) Κέκληται δὲ ἀπό τι-
vog Teàyivog Araßvgiov.

4. Heliaden. — 5. Trophonios und Agamedes. 9

52. Tzetz. Chil. VII. 123 sqq. (und XII. 835 sqq.j
Τελχῖνες ἦσαν δή τινες τῶν φϑονερῶν δαιμόνων,
νταϊῖος", Μ:εγαλήσιος, Ὅρμενός ve καὶ “ύκος,
Καὶ δὴ Nix v τε καὶ Miuov*) (1. Σίμων) καὶ ἕτεροι σὺν τούτοις.
a) XII. 836 Axreiog. Ὁ) XII. 837 Ἡηινὼν ὁμοῦ τε xal. Νιχών.
93. Ovid. Metam. VII. 365.
Phoebeamque Rhodon et Ialysios Telchinas.
54 Statius Silv. IV. 6. 47 sqq.
Tale nec Idaeis quidquam Telchines in antris
Nec solidus Brontes nec qui polit arma deorum
Lemnius, exigua potuisset ludere massa.
55. Statius Theb. II. 274 sq. (vom Halsbande der Harmonia):
Cyclopes notique operum Telchines amica
Certatim iuvere manu.

4. Heliaden.

56. Pind. Olymp. VII. 93 sqq.
TEE αὐτὰ δέ σφισιν ὥπασε τέχναν
Πᾶσαν ἐπιχϑονίων Γλαυκῶπις ἀριστοπόνοις χερσὶ κρατεῖν"
"Eeya δὲ ζωοῖσιν ἑρπόντεσσί 9' ὁμοῖα κέλευϑοι
Φέρον" ἣν δὲ κλέος βαϑύ" δαέντι δὲ καὶ σοφία μείζων ἄδολος τελέϑει.
(Schol. ἄριστοι γὰρ περὶ τὴν τῶν ἀνδριάντων. χατασχευὴν ol 'Poóto:.)

9. Trophonios und Agamedes.

1. Apollontempel in Delphi.

57. Hom. Hymn. Apoll. Pyth. 116 sqq.
"Oc εἰπὼν διέϑηκε ϑεμείλια Φοῖβος Anollwv
Εὐρέα καὶ μάλα μακρὰ διηνεκές" αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτοῖς
Adivov οὐδὸν ἔϑηκε Τροφώνιος ἡ δ᾽ Ayaundns,
Υἱέες Ἐργίνου, φίλοι ἀϑανάτοισι ϑεοῖσιν.

58. Strabon. IX. p. 421. Τῶν δὲ ναῶν τὸν μὲν σιτέρινον εὶς τοὺς
μύϑους ταχτέον, τὸν δὲ δεύτερον Τροφωνίου καὶ Ayaundovs ἔργον
φασί.

59. Pausan. X. 5. 13. Τέταρτος δὲ ὑπὸ Τροφωνίου μὲν εἰργάσϑη καὶ
Zfyaurdovg, λίϑου δὲ αὐτὸν ποιηϑῆναι μνημονεύουσι.

60. Steph. Byz. v. Δελφοί. ... ἔνϑα τὸ ἄδυτον ἐκ πέντε χατεσκεύ-
ασται λίέϑων, ἔργον Ayayı)dovg καὶ Τροφωνίου.

10 l. Kunstdaimonen.

61. Plut. de consolat. ad Apollon. 14. (Plut. Moral. ed. Dübn.
Vol. 1. p. 130 lin. 18) Kai περὶ Ayaumdovg δὲ xai Τροφωνίου φησὶ
Πίνδαρος, τὸν νεὼν τὸν ἐν Δελφοῖς οἰκοδομήσαντας αἰτεῖν παρὰ τοῦ
“πόλλωνος μισϑόν" τὸν δὲ κτλ. (giebt ihnen in der 7. Nacht einen
sanften Tod.) —

62. Cic. Tuscul. I. 47. 114: qui cum Apollini Delphis templum ex-
aedificassent cet. (Wesentlich dieselbe Geschichte.)

(Vgl. 64. 65.)
2. Poseidontempel bei Mantineia.

63. Pausan. VIII. 10. 2. τὰ de ἐξ ἀρχῆς τῷ Ποσειδῶνι τὸ ἱερὸν τοῦτο
“γαμήδης λέγονται καὶ Τροφώνιος ποιῆσαι, δρυῶν ξύλα εἰργασάμενοι
καὶ ἁρμόσαντες πρὸς ἄλληλα κελ.

3. Tempel zu Delphi und Schatzhaus des Hyrieus.

61. Pausan. IX. 37.4. “αβόντι δὲ αὐτῷ [Ἐργίνῳ) νέαν yvvaixa.... Too-
φώνιος γίνεται καὶ γαμήδης" 5. λέγεται δὲ ὃ Τροφώνιος πόλλωνος
εἶναι καὶ οὐκ "Egylvov....... Τούτους φασὶν, ὡς ηἐξήϑησαν, γενέσθαι
δεινοὺς ϑεοῖς τε ἱερὰ κατασχευάσασϑαι καὶ βασίλεια ἀνθρώποις" καὶ
γὰρ τῷ ἀπόλλωνι τὸν ναὸν φκοδόμησαν τὸν ἐν Δελφοῖς καὶ Ὑριεῖ τὸν
ϑησαυρόν. "Exoincav δὲ ἐνταῦϑα τῶν λέϑων ἕνα εἶναί σφισιν ἀφαι-
ρεῖν κατὰ τὸ ἐχτός xvÀ. —

4. Tempel zu Delphi und Schatzhaus des Augeias.

65. Schol. Aristoph. Nub. 508. (ed. Dind.) Ὁ Τροφώνιος ἐγένετο
λιϑοξόος ἄριστος, ὃς κατεσχεύασεν ἱερὸν ἐν τῇ Asßadeig τῆς Βοιω--:
τίας ὑπὸ γῆν. ..... Allws. οὕτως ὁ Χάραξ ἐν τῷ δ΄. Ayayındag ἄρχων
Στυμφήλου .. .. ἐγάμει Ἐπικάστην, ἧς παῖς ἦν Τροφώνιος σκότιος.
οὗτοι τοὺς τότε πάντας ὑπερεβάλλοντο εὐτεχνίᾳ τόν ve ἐν Δελφοῖς
ἀπόλλωνος ναὸν ἠργολάβησαν' ἐν Ἤλιδι δὲ ταμιεῖον χρυσοῦν κατε-
σχεύασαν «Αὐγείᾳ κτλ.

(Vgl. Ο. Müller, Orchomenos δ. 90. -- Das Excerpt aus der Telegonee s. unter:
heroisch- homerische Kunst.)

5. Thalamos der Alkmene in Theben.

66. Pausan. IX. 11. 1. xai τῆς ZAxuzvgc ἐστὶν ἔτε ὃ ϑάλαμος ἐν τοῖς
ἐρειπίοις (des Hauses des Amphitryon) δῆλος. οἰκοδομῆσαι δὲ αὐτὸν
τῷ “Ἀμφιτρύωνι Τροφώνιόν φασι καὶ “4γαμήδην, καὶ ἐπίγραμμα ἐπὶ
αὐτῷ ἐπιγραφῆναι τόδε"

Ἀμφιτρύων ὅτ᾽ ἔμελλ᾽ ἀγαγέσϑαι δεῦρο γυναῖκα
Alxunviv, ϑάλαμόν y εἰλίξατο τοῦτον Eavsg,
Ayyaoıos δ᾽ ἐποίησε Τροᾳώνιος ἠδ᾽ Ayaundng.

(Vgl. unter heroisch-homerische Kunst und unter Gitiadas.)

1, Vordaidalische Künstler. — 2. Daidalos. 11

II. Kunstheroen.

1. Vordaidalische Künstler.

67. Diod. Sicul. IV. 76. ot γὰρ πρὸ τούτου (Δαιδάλου) τεχνῖται xare-
σκεύαζον τὰ ἀγάλματα τοῖς μὲν ὄμμασι μεμυκότα, τὰς δὲ χεῖρας
ἔχοντα καϑειμένας καὶ ταῖς πλευραῖς κεχολλημένας. (s. 87 u. 128.)

68. Themist. orat. XV. p. 316a. πρὸ μὲν “αιδάλου τετράγωνος ἦν οὐ
μόνον ἡ τῶν “Ἑρμῶν ἐργασία, ἀλλὰ καὶ ὃ τῶν λοιπῶν ἀνδριάντων, κτλ.

69. Palaeph. de Incredib. 22. οὗ τότε ἀνδριαντοποιοὶ καὶ ἀγαλ-
ματοποιοὶ κατεσκεύαζον ἀνδριάντας συμτδφυχότας ἔχοντας καὶ τοὺς
πόδας. (8. 130.)

70. Suid. v. “αιδάλου ποιήματα" ... ἐπειδὴ οἵ παλαιοὶ δημιουργοὶ
συμμεμυχότας τοὺς ὀφϑαλμοὺς ἐποίουν, ὃ δὲ Ζαίδαλος ἀνεπέτασεν
αὐτοὺς καὶ τοὺς πόδας διέστησε. (s. 131.)

Tl. Tzetz. Chil. I. 537 sq.

Τοὺς ἀνδριάντας πρότερον πρὸ χρόνων τῶν Δαιδάλου
᾿Ἐδημιούργουν ἄχειρας, ἄποδας, ἀομμάτους. (s. 133.)

12. Zenob. Prov. III. 7. (Leutsch p. 59)... ... ἐπειδὴ τῶν παλαιῶν
δημιουργῶν πλαττόντων và ζῶα τυφλὰ, ὃ Δαίδαλος xai τοὺς ὀφϑαλ-
μοὺς αὐτοῖς ἀνεπέτασεν xvÀ. (s. 129.)

73. Schol. Plat. Menon. p. 367. τῶν πάλαι δημιουργῶν πλαττόντων
τὰ ζῶα συμμεμυκότας ἔχοντα τοὺς ὀφθαλμοὺς καὶ οὐ διεστηκότας τοὺς
πόδας, ἀλλ᾽ ἑστῶτα σύμποδα, 4“αίδαλος xvÀ. (s. 125.)

2. Daidalos.

A. Persönliches.

(Unter Hinweglassung aller der Nachrichten über Daidalos’ fabelhaftes Leben, von denen nur die

von allen Schriftstellern im Wesentlichen übereinstimmend berichteten von seinem Künstlerneid auf

seinen Neffen Talos, Kalos oder Perdix für die Kunstgeschichte irgendwelches Interesse haben,

s. Brunn, Künstlergeschichte 1. 8. 14 f., werden hier nur die Notizen über Abstammung und
Heimath ausgezogen.)

74. Pausan. IX. 3. 2. ὅτι οἱ πάλαι τὰ ξόανα ἐκάλουν δαίδαλα" ἐκά-
λουν δὲ, ἐμοὶ δοκεῖν, πρότερον ἔτι ἢ 4aidalog ὁ Παλαμάονος
ἐγένετο 49 ἡ mau τούτῳ δὲ ὕστερον ἀπὸ τῶν δαιδάλων ἐπίκλησιν
γενέσϑαι δοχῶ xai οὐκ ἐκ γενετῆς τεϑῆναι τὸ ὄνομα.

75. Apollod. IIT. 15. 9. κατεσχευάχει δὲ αὐτὸν (λαβύρινϑον) 4Ζαίδαλος
δεὐπαλάμου παῖς τοῦ Μητίονος καὶ λχίππης" οὗτος ἦν
ἀρχιτέχτων ἄριστος καὶ πρώτης ἀγαλμάτων εὑρετής.

N^

12 | II. Kunstheroen.

76. Plat. Alkib. I. p. 121. καὶ yàg τὸ ἡμέτερον (γένος) elg Aaida-
λον, ó δὲ Δαίδαλος eig Ἥφαιστον τὸν Διὸς (ἀναφέρεται). Schol.
p. 338. Ζεὺς —" Hoa, Ἥφαιστος-- Γῆ, Ἐρεχϑεὺς-- Προκρὶς, ἸΠητίων»---
γυνήτις, Εὐπάλαμος--Ἀλκίππη, Δαίδαλος. κελ.
TI. Tzetz. Chil. I. 490 sq.
Ὁ δ᾽ Εὐπαλάμου “αίδαλος υἱὸς καὶ τῆς ᾿Αλκίππης,
Ἂν ἀρχιτέχτων ἀττικὸς ἀγαλματοποιός ve xv4.
78. Schol. Plat. Resp. VII. p. 503l(ed. Bekker.) Δαίδαλος ὃ EónaÀd-
μου καὶ Φρασιμήδης, ἀγαλματοποιὸς ἄριστος.
79. Tzetz. Chil. XI. 884.
Ὁ Εὐπαλάμου Δαίδαλος παῖς xai ἸΠητιαδούσης,
"Qv ἀρχιτέχτων κτλ.
80. Suidas v. Πέρδικος ἱερόν.... Εὐπαλάμῳ ἐγένοντο παῖδες 4αί-
δαλος καὶ Πέρδιξ.
81. Hygin. fab.244. Daedalus Eupalami filius Perdicem sororis suae
filium (occidit) propter artificii invidiam.
82. Hy gin. fab. 274. Daedalus Eupalami filius deorum simulacra
primus fecit.
83. Hygin. fab. 39. Daedalus Euphemi (ἢ filius qui fabricam a Mi-
nerva dicitur accepisse cet.
84. Serv. ad Verg. Aen. VI. 14. Quidam hunc Daedalum Eupalami
filium arte fabrili nobilem cet.
85. Lactant. Placid. Narrat. fabul. VIII. 3. Daedalus Eupa-
lami filius.

.86. Plat. Ion p. 533. Δαιδάλου τοῦ Mnriovog. -

87. Diod. Sicul. IV. 76. Δαίδαλος nv τὸ μὲν γένος ᾿ιϑηναῖος, εἷς τῶν
Ἐρεχϑειδῶν ὀνομαζόμενος" ἦν γὰρ υἱὸς Mnriovog τοῦ Εὐπαλά-
μου τοῦ Ἐρεχϑέως" φύσει δὲ πολὺ τοὺς ἄλλους ἅπαντας ὑπεραίγων
ἐζήλωσε τὰ περὶ τὴν τεχτονικὴν τέχνην καὶ τὴν τῶν ἀγαλμάτων κα-
τασχευὴν καὶ λιϑουργέαν. εὑρετὴς δὲ γενόμενος πολλῶν τῶν συνεργούν-
των εἰς τὴν τέχνην κατεσκεύασε ἔργα ϑαυμαζόμενα κατὰ πολλοὺς τό-
πους τῆς οἰκουμένης. (8. 128.)

88. Schol. Sophocl. Oe d. Colon. 472. (ed. Elmsley.) ἐπὶ τὸν Aai-
δαλον 7 ἀναφορὰ περὶ οὗ Φερεκύδης φησὶν otro ΜΜηείνῳ (. Mr-
τιόνῳ) δὲ τῷ Ἐρεχϑέως xai ᾿Ιφινόῃ γίγνεται 4aidakog ἀφ᾽ οὗ ὁ δῆμος
καλεῖται Δαιδαλίδαι ϑήνῃσι.

(Vgl. Pherecyd. fragmm. ed. Sturz p. 196.)

89. Pausan. VII. 4. 5. Δαιδάλῳ μὲν γένους v6 ίϑήνῃσιν ὑπῆρχεν εἶναι
τοῦ βασιλικοῦ τῶν καλουμένων ητιονιδῶν, καὶ ὁμοῦ τῇ τέχνη
τῆς πλάνης τε ἕνεκα καὶ ἐπὶ ταῖς συμφοραῖς ἐπιφανέστερος ἐγένετο ἐς
ἅπαντας ἀνϑρώπους.

90. Plut. Thes. 19. Τούτῳ (ίνῳ) μὲν ἀπεχρίνατο πρᾷάως 0 Θησεὺς,

2. Daidalos. | 48

παραιτούμενος ἀνεψιὸν ὄντα Δαίδαλον, κἀκείνῳ κατὰ γένος
προσήκοντα, μητρὸς ὄντα ερόπης τῆς Ἐρφεχϑέως. ᾿

91. Philostr. sen. Imagg. I. 16. «Αὐτὸς δὲ ὁ Δαίδαλος ἀτεικίζει
μὲν καὶ τὸ εἶδος, ὑπέρσοφόν τι καὶ ἔννουν βλέπων, ἀττικίζει δὲ καὶ
αὐτὸ τὸ σχῆμα" φαιὸν γὰρ τρίβωνα τοῦτον ἀμπέχεται κτλ.

92. Pausan. X. 17. 4. (Δαίδαλος) ὃς ἡλικίαν κατὰ Οἰδίποδα ἦν βασι-
λεύοντα ἐν Θήβαις.

(Eusebius, Chron., setzt Daidalos unter Aigeus von Athen an.)

93. Pausan. VIII. 53.8. ἡ de δέαετα ἡ ἐν Κνώσῳ Δαιδάλῳ παρὰ Métro
συμβᾶσα ἐπὶ μακρότερον δόξαν τοῖς Κρησὶ καὶ ἐπὲ ξοάνων ποιήσει
“αρεσχεύασε.

94. Eustath. ad Il. p. 1166. 28.... τὸν χόρον ἐκεῖνον ὃ ἐκ Κρήτης
Δαίδαλος ἤσκησεν.

95. Auson. Mosella 800.

Non hoc spernat opus Gortynius aliger.

96. Auson. Idyll. XII. dehistor. 20: |

praepetibus pennis super aera vectus homo Cres.

97. Solin. Coll.rer. memorab. V.8. (ed. Mommsen): in hanc (Siciliam)
plurimi Corinthiorum Argivorum Iliensium Doriensium Cretensium
confluxerunt: inter quos et Daedalus fabricae artis magister.

98. Ovid. Metam. VIII. 159.

Daedalus ingenio fabrae celeberrimus artis.

B. Werke.
(Ausser den architektonischen, s. Brunn, Künstlergeschichte I. 8. 18 f.)
99. Pausan. IX. 40. 3. u. 4. Δαιδάλου δὲ τῶν ἔργων δύο μὲν ταῦτά
ἐστιν ἐν Βοιωτίᾳ,

No. 1. Ἡρᾳκλῆς τε ἐν Θήβαις (vgl. 107)

No. 2. xai παρὰ “εβαδεῦσιν ὁ Τροφώνιος, τοσαῦτα δὲ ἕτερα
ξύανα ἐν Κρήτῃ, (vgl. 108)

No.3. Βρειτόμαρτιρ ἐν Ὀλοῦντε, (vgl. 109)

Νο. 4. καὶ A 95và παρὰ Κνωσίοις.

No.5. παρὰ τούτοις δὰ καὶ ὁ τῆς Ἀριάδνης χορός, οὗ καὶ
Ὅμηρος ἐν Ἰλιάδι μνήμην ἐποιήσατο, ἐπειργασμένος ἐστὶν ἐπὶ λευκοῦ
λίϑου. (vgl. 110—115)

No. 6. xai Ankioıs ἀφροδίτης ἐστὶν ov μέγα ξόανον, λελυμασμέ-
γοντὴν δεξιὰν χεῖρα ὑπὸ τοῦ χρόνου" κάτεισι δὲ ἀντὶ ποδῶν ἐς τετρά-
γωγον σχῆμα. πείϑομαι τοῦτο ριάδνην λαβεῖν παρὰ Δαιδάλου, καὶ
ἡνίκα ἠκολούϑησε τῷ Θησεῖ, τὸ ἄγαλμα ἐπεχομίζετο οἴχοϑεν" ἀφαιρε-
ϑέντα δὲ αὐτῆς τὸν Θησέα οὕτω φασὶν οἱ Ankıoı τὸ ξόανον τῆς ϑεοῦ
ἀναϑεῖναι τῷ Anöllwrı τῷ Anlip .... πέρα δὲ οὐκ οἶδα ὑπόλοιπα
ὄντα τῶν “]αιδάλου"

14 II. Kunstheroen.

No. 7. τοῖς yàg ἀνατεϑεῖσιν ὑπὸ ργείων ἐς τὸ Hociov
Νο. 8. καὶ ἐς Γέλαν τὴν ἐν Σικελίᾳ κομισϑεῖσιν. ἐξ Ὀμφάκης ἀφα-
νισϑῆναί σφισιν ὃ χρόνος καϑέστηκχεν αἴτιος. (vgl. 116.)

100. Pausan. II. 4. ὅ. Τὸ δὲ ἱερὸν τῆς 43vác τῆς Χαλιενίειδος (in

Korinth) πρὸς τῷ ϑεάτρῳ σφίσιν ἐσεὶν, καὶ πλησίον
Νο. 9. ξόανον γυμνὸν Ἡρακλέους" Aaudalov δὲ αὐτό φασιν
εἶναι τέχνην.

101. Pausan. VIII. 35. 2. Φαιδρίου δὲ ὡς πέντε ἀπέχει καὶ δέκα, στα-
δίονς κατὰ 4éanoway ὀνομαζόμενον Ἕρμαϊον' ὅροι ἹΜεσσηνίων᾽ πρὸς
Μεγαλοπολίτας καὶ οὗτοι" καὶ ἀγάλματα οὐ μεγάλα 4Δεστιοίνης τε καὶ
Δήμητρος, ἔτι δὲ καὶ Ἑρμοῦ πεποίηται καὶ Ἣρακλόους" δοκεῖν dE
μοι καὶ

No. 10. (ἢ τὸ ὑπὸ 4“αιδάλου ποιηϑὲν τῷ Ἡρακλεῖ Edävor ἐν
μεϑορίῳ τῆς ἹΜΠεσσηνίας καὶ ἀρχάδων ἐνταῦϑα εἱστήκει.

102. Apollod. II. 6. 3. dvsi τούτου (der Bestattung des Ikaros) Zfaí-
δαλος

No. 11. ἐν Πίσῃ eixóva παραπλησίαν κατεσχεύασεν Ἡρακλεῖ, ἣν
νυκτὸς ἀγνούσας Ἡρακλῆς λίϑῳ βαλὼν ὡς ἔμπνουν ἔπληξε. (vgl. 117.)
103. Steph. Byz. v. ἸΜΠονόγεσσα᾽ ὅϑεν.
No. 12. ζέρτεμις Πονογισσηνὴ ἵδρυμα Δαιδάλου, ueyloca γὰρ τῇ
Καρῶν φωνῇ λίϑος.
. 104. Steph. Byz. v. Ἠλεκερέδες νῆσοι͵ ἐν αἷς εἶσι
No. 13. 14. δύο ἀνδριάντες Δαιδάλου καὶ Ἰκάρου.

105. Skylax Peripl. in Geogr. gr. min. p. 321 (ed. Gail) .. .. εἰς
Σολόεσαν ἄκραν (τῆς Aıußüung) .... ἐπὶ δὲ τῷ ἀκρωτηρίῳ τῆς ἄκρας
ἔπεσει

No. 15. βωμὸς μέγας, ποινῆς (! πρηνής 6.) Ποσειδῶνος" ἐν δὲ τῷ
βωμῷ εἰσι γεγραμμένοι (wohl γεγλυμμένοι) ἀνδριάντες, λέοντες, δελ-
gives‘ Δ αἰδαλον δέ φασι ποιῆσαι.

106. Pausan. I. 27.1. Κεῖται δὲ ἐν τῷ ναῷ τῆς Πολιάδος (in Athen)
Ἑρμῆς ξύλου ..... ἀναϑήματα δὲ ὁπόσα ἄξια λόγου, τῶν μὲν ἀρ-
χαίων

No. 16. δίφρος ὀκλαδίας ἐσεὶ Δαιδάλου ποίημα.

107. Pausan. IX. 11. 4. zu No. 1. ἐνεαῦϑα (in Theben) 'HoaxAetóv ἔστιν
TED τὸ δὲ ξόανον τὸ ἀρχαῖον Onßaini τε εἶναι Δαιδάλου vero-
μίκασι καὶ αὐτῷ μοι παρίστατο Eyes οὕτω. τοῦτον ἀνέϑηκεν αὐτὸς,
ὡς λέγεται, Δαίδαλος ἐκτένων εὐεργησίας χάριν κελ.

108. Pausan. IX. 39. 8. zu No. 2. Θεασάμενος δὲ ἄγαλμα B ποιῆσαι
4αἰδαλόν φασι, ὑπὸ τῶν ἱερέων οὐκ ἐπεδείχνυκαι πλὴν ὅσοι παρὰ τὸν
Τροφώνιον μέλλουσιν ἔρχεσϑαι, τοῦτο τὸ ἄγαλμα ἰδὼν καὶ ϑεραπεύ-
σας τε xoi εὐξάμενος ἔρχεται πρὸς τὸ μαντεῖον.

109. Solin. Coll. rer. memorab. II. 8. (ed. Mommsen) zu No. 3.

2. Deaidalos. 15

Cretes Dianam religiosissime venerantur Britomartem gentiliter nomi-
nantes .. ... ea aedes ostentat manus Daedali.

110. Homer. Il. XVIII. 590 sqq. (Schild des Achilleus.) zu No. 5.

Ἐν δὲ χορὸν ποίκιλλε περικλυτὸς Augıyuneis,
Τῷ ἴκελον, οἷόν ποτ᾽ Evi Κνωσσῷ εὐρείῃ
. 4aídalog ἤσκησεν καλλιπλοκάμῳ Agıddvm.

111. Lucian. de Saltat. 18. zu No. 5. ἃ δὲ Ὅμηρος ὑπὲρ Αριάδνης ἐν
τῇ ἀσπίδι πεποίηκε καὶ τοῦ χοροῦ ὃν αὐτῇ Δαίδαλος ἤἥσχησεν, ὡς ἀν-
εγνωχύτι σοι παρίημι κτλ.

112. Pausan. VIII. 16.3. zu No. 5. Ὁμήρῳ de, οὐ γὰρ εἶδεν ἀξιολογώτε--
00» μνῆμα (als des Aipytos) sixdzwg παρέξειν ἔμελλε ϑαῦμα; ἐπεὶ καὶ
Ἡφαίστου τὸν χορὸν ἐπὶ τῇ ᾿Αχιλλέως aonidı εἰργασμένον εἰκαζει
χορῷ Δαιδάλου ποιηϑέντι, σοφώτερα οὐ ϑεασάμενορ.

113. Philostr. iun. Imagg. X. (p. 129, 20 ed. Jacobs et Welcker)
zu No. 5. Aoınög οἶμαι χορός τις οὑτοσὶ προσόμοιος τῷ 4αιδάλου.
φασὶ δ᾽ αὐτὸν ᾿“ριάδνῃ τῇ Mivw πρὸς αὐτοῦ δοϑῆναι.

114. Kallistr. Stat. IV. zuNo. ὅ. ἐμοὶ δὲ ϑεασαμένῳ τὴν τέχνην ἔπει
πιστεύειν ὅτι καὶ χορὸν ἤσκησε κινούμενον Δαίδαλος.

115. Gregor. Nazianz. orat. 34. 56. (p. 555.a. ed. Morelli) zu No. 5.
sig Κνώσσιος Ζαιδάλου χορὸς ἐναρμόνιος νύμφῃ πονηϑεὶς sic κάλλους
περιουσίαν;

116. Pausan. VIII. 47. 2.zu No. 8 “ωριέων ἐς Σικελίαν ἐσοικεζομένων
Arsignuog ὁ Γέλας οἰκισεῆς, πόλισμα Σικανῶν Ὀμφάχην πορϑῆήσας,
μετεχόμισεν ἐς Γέλαν ἀγαλμα ὑπὸ Δαιδάλου πεποιημένον.

117. Hesych. v. πλήξαντα καὶ πληγέντα. zu No. 11. εἰχόνα ξυλίνην ὃ
“Δαίδαλος χαριστήριον τῆς [xagov ταφῆς. ....

[18. Arist. de anima I. 3... . παραπλησίως λέγων (δημόχρετος)
Φιλίππῳ τῷ κωμωδοδιδασχάλῳ᾽ φησὶ yàg τὸν Δαίδαλον κινουμένην
ποιῆσαι τὴν ξυλίνην Ἀφροδίτην, ἐγχέαντ᾽ ἄργυρον χυτόν.

C. Kunstcharakter.

[19. Eurip. Hekab. 836 sqq.
Εἴ uot γένοιτο φϑόγγος ἐν βραχίοσι
Καὶ χερσὶ καὶ κόμαισι καὶ ποδῶν βάσει,
Ἢ Δαιδάλου τέχναισιν ἢ ϑεῶν τινός.
120. Eurip. Fragm. Eurysth. bei Schol. Eurip. Hekab. 838
(ed. Dind.).
Οὐκ ἔστιν, ὦ γεραιὲ, μὴ δείσης τάδε"
Τὰ δαιδάλεια πάντα κινεῖσθαι δοχεῖ
Βλέπειν τ᾿ ἀγάλμαϑ᾽, ὧδ᾽ ἀνὴρ κεῖνος σοφός.
121. Plat. Menon. p. 97. ὅτε τοῖς Δαιδάλου ἀγάλμασιν οὐ προσέ-

16 ]I. Kunstheroen.

σχηκας τὸν νοῦν . . ... ὅτι xal ταῦτα, ἐὰν μὲν μὴ dedauéva 7, ano-
διδράσχει καὶ δραπετεύει, ἐὰν δὲ δεδεμένα, παραμένει.

122 Arist. Polit. I. 2. 5. ei γὰρ ἠδύνατο ἕκαστον τῶν ὀργάνων
κελευσϑὲν ἢ προαισϑόμενον ἀποτελεῖν τὸ αὐτοῦ ἔργον [xai] ὥσπερ τὰ
Δαιδάλου φασὶν ἢ τοὺς Ηφαίστου τρίποδας κτλ.

123. Dio Chrysost. Orat. 37. 9 (p. 523 ed. Emper.)... ὁ δ᾽ ἀνδριὰς
τῶν Δαιδάλου ποιημάτων ἔτυχεν ὧν καὶ λαϑὼν ἡμᾶς ἀπέδρα" ἀλλ᾽
ἀφ᾽ ob Δαίδαλος ἐτελεύτησεν, οὐδεὶς εἰς ταύτην τὴν ἡμέραν ἐξίκετο
τῆς τέχνης μέχρι τοῦ καὶ δρασμὸν ἐμποιεῖν τῷ χαλκῷ xvÀ. — Das. 11.
ἕνα δὲ καὶ τῆς ἀρχαίας τέχνης ἢ τῆς Δαιδαλείου κελ.

124. Schol. Eurip. Hekab. v. 838. Ayalyaronoıös ὁ “αίδαλος
ποιῶν ἀγάλματα οὕτω κάλλιστα, ὡς ἱστορηϑῆναι regi τούτων τοῖς
ποιηταῖς, ὅτι φωνὴν ἠφίεσαν καὶ ἐκινοῦντο κτλ.

125. Schol. Plat. Menon p. 367 (s. 73.) Δαίδαλος ἄριστος ἀγαλμα-
τοποιὸς ἐπιγεγονὼς πρῶτος ἀναπεταννυσί τε τὰ τούτων βλέφαρα, ὡς

: δόξαι βλέπειν αὐτὰ, καὶ τοὺς πόδας, ὡς νομίσαι βαδίζειν, διίστησι.
καὶ διὰ τοῦτο δεδέσϑαι, ἵνα μὴ φύγοιεν, ὡς δῆῇϑεν ἐμψύχων ἤδη yeyo-
γότων αὐτῶν.

126. Schol. Lucian. Philops. 19..... πρῶτος Δαίδαλος ἄγαλμα
εἰργάσατο περισκελὲς, τῶν πρὸ αὐτοῦ πάντων τεχνιτῶν συμβεβηκότα
τὼ πόδε ἀποτελούντων, παρέσχε φήμην ὡς τὰ τοῦ Δαιδάλου ἀγάλματα
κινεῖται αὐτόματα.

127. Schol. Plat. Euthyphr. p. 328. Δαίδαλος δὲ “4ϑηναῖος ἦν τῶν
πώποτε ἀνδριαντοποιῶν περιφανέστατος" πρῶτος δὲ καὶ περισκελὲς
ἄγαλμα ἐσχημάτισε τῶν πρὸ ἐκείνου κατὰ ταὐτὸ συμβεβηκότα τὼ πόδε
τὰ βρέτη ἐργαζομένων" ἀφ οὗ δὴ καὶ ὃ τοῦ περιιέναι καὶ κινεῖσϑαι τὰ
φιλοτεχνήματα αὐτοῦ ὑπὸ τῶν πολλῶν ἀνάχειται λόγος αὐτῷ.

128. Diod. Sicul. IV. 76. (vgl. 67 u. 87.) κατὰ δὲ τὴν τῶν ἀγαλμάτων
κατασχευὴν τοσοῦτο τῶν ἁπάντων ἀνθρώπων διήνεγκεν, ὥστε τοὺς με-
ταγενεστέρους μυϑολογῆσαι περὶ αὐτοῦ διότι τὰ κατασκευαζόμενα τῶν
ἀγαλμάτων ὁμοιότατα τοῖς ἐμψύχοις ὑπάρχειν" βλέπειν ve γὰρ αὐτὰ
καὶ περιπατεῖν καὶ καϑόλου τηρεῖν τὴν τοῦ ὅλου σώματος διάϑεσιν,
ὥστε δοκεῖν εἶναι τὸ κατασκευασϑὲν ἔμψυχον ζῷον" πρῶτος δὲ ὀμμα--
τώσας xai διαβεβηκότα τὰ σκέλη ποιήσας, ἔτι δὲ τὰς χεῖρας διατετα-
μένας ποιῶν, εἰκότως ἐθαυμάζετο παρὰ τοῖς ἀνθρώποις.

129. Zenob. Prov. III. 7. (Leutsch, p.59) (vgl. 72.) ὁ Δαίδαλος καὶ
τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῖς ἀνεπέτασεν, ὡς καὶ δόξαν κατασχεῖν ὅτι xai
ἔμψυχά ἔστι, καὶ κινοῦνται καὶ φϑέγγονται. φασὶ γοῦν τινὰ vv δαιδα-
λουργῶν ἀνδριάντων δεδέσϑαι τοῦ ποδὸς, ὡς μὴ ἀποδράσοι.

130. Palaeph. de Incredib. 22. (s. 69.) “2έγουσι περὶ 4ᾳαιδά-
λου ὡς ἀγάλματα κατεσχεύαζε di’ ἑαυτῶν πορευόμενα" τὸ δὲ ἀνδρι-
ἄντα δι᾽ αὑτοῦ βαδέζειν ἀδύνατον εἶναι δοκεῖ ἔμοιγε" τὸ δὲ ἀληϑὲς

n 2. Daidalos. 17

t0,0010»* . . . .. Δαίδαλος πρῶτος Enoisı διαβεβηκότας τὸν Eva πόδα.
οἱ δὲ ἄνϑρωποι ἔλεγον »ὁδοιποροῦν τοῦτο τὸ ἄγαλμα, ὃ εἰργάσατο
Δαίδαλος, ἀλλ᾽ οὐχὶ ἑστηκόρι, ὡς καὶ νῦν λέγομεν" εἰσί ye καὶ μαχό-
μενοι ἄνδρες γεγραμμένοι καὶ τρέχοντες ἵπποι καὶ χειμαζομένη ναῦς.

131. Suid. v. 4αιδάλου ποιήματα (s. 70.) ὁ δὲ Δαίδαλος ἀνεπέτα-
σεν αὐτοὺς (τοὺς ὀφθαλμοὺς) καὶ τοὺς πόδας διέστησε.

132. Hesych. v. Ζαιδάλεια: ἀριστοφάνης τὸν ἀπὸ Δαιδάλου xavaoxev-
ασϑέντα ἀνδρίαντα, ὡς διὰ τὸ ἀποδιδράσκειν δεδέμενον.

133. Tzetz. Chil. I. 539 sq. (s. 71.)

Πρῶτος δ᾽ ὁ Δαίδαλος αὐτὸς διεῖλε χεῖρας, πόδας,
Δακτύλους διηρμύσατο καὶ βλέφαρα καὶ τἄλλα.

134. Philostr. sen. Imagg. I. 16. Γέγραπται δὲ οὐχ ἣ εὐνὴ νῦν,
ἀλλ᾽ ἐργαστήριον μὲν τοῦτο πεποίηται τῷ Δαιδάλῳ" περιέστηχε δὲ
αὐτὸ ἀγάλματα, τὰ μὲν ἐν μορφαῖς, τὰ δὲ ἐν τῷ διορϑοῦσϑαι, διαβε-
βηκότα ἤδη καὶ ἐν ἐπαγγελίᾳ τοῦ βαδίζειν.

(Lucian. Philops. 19. s. unter Demetrios von Alopeke.)

135. Themist. Orat. XV. p. 316a. (s. No. 68.) Δαίδαλος δὲ, ἐπειδὴ
πρῶτος Oujyays τὼ πόδε τῶν ἀγαλμάτων, ἔμπνοα δημιουργεῖν &vo-
μίσϑη.

136. Kallistr. Stat. 8. Δαιδάλῳ μὲν ἐξῆν, εἰ δεῖ τῷ περὶ Κρήτην
πιστεύειν ϑαύματι, κινούμενα μηχανᾶσϑαι ποιήματα, καὶ πρὸς ἀνϑρω-
πίγην αἴσϑησιν ἐκβιάζεσϑαι τὸν χρυσόν.

137. Philostr. Vita Apoll. Thyan. VI. 3. (Von der Memnons-
statue) φασὲ συμβεβηκέναι τὼ πόδε ἄμφω, κατὰ τὴν ἀγαλματο-
ποιίαν τὴν ἐπὶ 4αιδάλῳ. |

138. Diod. Sicul. I. 97. τόν ve ῥυϑμὸν τῶν ἀρχαίων xav? “ϊἴγυπτον
ἀνδριάντων τὸν αὐτὸν εἶναι τοῖς ὑπὸ Ζαιδάλου κατασχευασϑεῖσι παρὰ
τοῖς Ἕλλησι.

139. Plat. Hipp. mai. p. 282. ὥσπερ καὶ τὸν 4Ζαίδαλόν φασιν oi
ἀνδριαντοποιοὶ, νῦν Ei γενόμενος τοιαῦτ᾽ ἐργάζοιτο οἷα ἦν ἀφ᾽ ὧν
τοὔνομ᾽ ἔσχε, καταγέλαστον ἂν εἶναι.

140. Pausan. II. 4. 5. Δαίδαλος δὲ ὁπόσα εἰργάσατο, ἀτοπώτερα μέν
ἐστιν ἔτι τὴν ὄψιν, ἐπιπρέπει δὲ ὅμως τι καὶ ἔνϑεον τούτοις.

141. Aristid. περὲ ῥητορικ. 1. 30. (Vol. II. p. 38 ed. Dind.) Οὐδεὶς
τὸν Aaidalov οὐδὲ τοὺς ἄνω ϑαυμάζει παρὰ τὸν Φειδίαν, ἀλλὰ vov-
νανείον ἐκ μιχρῶν καὶ φαύλων τὸ κατ᾽ ἀρχὰς εἰς τὸ μεῖζον καὶ τελεώ-
τερον al τέχναι κατέστησαν.

142. Cic. Brut. 18.71. nam et Odyssia Latina est sic tamquam opus
aliquod Daedali et Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum

legantur.

D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 9

18 111. Heroisch-homerische Kunst.

9. Peirasos.

143. Pausan. II. 17. 5. τὸ δὲ ἀρχαιότατον (Ἥρας ἄγαλμα) πεποίηταε
μὲν ἐξ ἀχράδος, ἀνετέϑη δὲ ἐς Τίρυνϑα ὑπὸ Πειράσου τοῦ Aoyov,
Γίρυνϑα δὲ ἀνελόντες Ἄργεϊῖοι κομίζουσιν ἐς τὸ 'Hoaio».

144. Euseb. Praeparat. evangel. III. 8. λέγεται δὲ Πείρας ὁ (lies
ITeigaoog) πρῶτος ργολίδος Ἥρας ἱερὸν etaauevog ἐκ τῶν περὶ Ti-
ρυνϑα δένδρων ὄγχνην τεμὼν εὐκτέατον (lies εὐκέατον "Thiersch Epoch.

. S. 20. Note) Ἥρας ἄγαλμα μορῳῶσαι.

145. Clem. Alexandr. Protrept. IV. p. 41 Pott. Anunrguog γὰρ ἐν
δευτέρῳ τῶν Apyokınav τοῦ à» Τίρυνϑι τῆς Ἥρας Soavov xai τὴν
ὕλην ὄὕγχνην καὶ τὸν ποιητὴν Moyov (Πείρασον τὸν Aoyov Thiersch)
ἀναγράφει.

146. Pausan. VIII. 46. 3. Aeysioıs δὲ τὰ ἐκ Τίρυνϑος ἔτι καὶ ἐς ἐμὲ,
τὸ μὲν παρὰ τὴν Ἥραν ξόανον, τὸ δὲ ἐν τοῦ Anollwvog ἐστιν ἀνακεί-
μενον τοῦ Ἠλείου.

III. Heroisch-homerische Kunst.

1. Architektur und Ornamentik.

(Unter Uebergehung der für die Kunstgeschichte weniger bedeutenden Notizen über Befestigungs-
bauten, ummauerte Städte u. dgl. wird hier ausgehoben, was sich beaicht auf:)

a. Tempel
der Athene in Troia.

147. Il. VI. 88. νηὸν 4ϑηναίης γλαυχώπιδος ἐν πόλει ἄκρῃ.

des Apollon in Troia.
148. Il. V. 445. Αἰνείαν δ᾽ ἀπάτερϑεν ὁμίλου ϑῆκεν πόλλων
Περγάμῳ εἰν ἱερῇ, ὅϑι οἱ νηός γ᾽ ἐτέτυκτο.

des Apollon auf Chryse.
149. 11. I. 39. Σμινϑεῦ. εἴ ποτέ τοι χαρίεντ᾽ ἐπὶ νηὸν ἔρεψα.

des Apollon in Delphi.
150. I1. 1X. 404. οὐδ᾽ ὅσα λάινος οὐδὸς ἀφήτορος ἐντὸς ἐέργει,
Φοίβου Anöllwvog, Πυϑοῖ ἔνι πετρηέσσῃ.
151. Od. VIII. 79. ὡς γάρ οἱ χρείων μυϑήσατο Φοῖβος Ἀπόλλων
Πυϑοῖ ἐν ἠγαϑέῃ, 69^ ὑπέρβη λαινον οὐδὸν
χρησόμενος" τότε γάρ da κυλίνδετο πήματος ἀρχή.

1. Architektur und Ornamentik.
des Poseidon in Aigai und H elike.
152. Il. VIII. 203. ot δέ τοι εἰς Ἑλίχην τὲ xai Αἰγὰς δῶρ᾽ ἀνάγουσιν
πολλά τε καὶ χαρίεντα.

der Athene in Athen.
153. I1. II. 549. κὰδ δ᾽ ἐν Asus eigen, ἑῷ ἐνὶ πίονι γηῷ"
ἔνϑα δέ μιν ταύροισι καὶ ἀρνειοῖς Ἰλάονται
κοῦροι ᾿4ϑηναίων, τιδριτελλομένων ἐνιαυτῶν.

"Tempelerbauung gelobt.
154. Od: XII. 345. ei δέ xev εἰς ᾿Ιϑάκην ἀφικοίμεϑα, πατρίδα γαῖαν,
αἶψά xev Ἠελίῳ * Yrreglovı πίονα νηὸν
τεύξομεν, ἐν δέ κε ϑεῖμεν ἀγάλματα πολλὰ καὶ ἐσϑλα.

Gründung der Phaiakenstadt.
155. Od. VI. 7. ἔνϑεν ἀναστήσας ἄγε NovotJoog ϑεοειδής,
εἷσεν δὲ Σχερίῃ, ἑκὰς ἀνδρῶν ἀλφηστάων"
ἀμφὶ δὲ τεῖχος ἔλασσε πόλει, καὶ ἐδείματο οἴκους,
xa) νηοὺς ποίησε ϑεῶν, καὶ ἐδάσσατ᾽ ἀρούρας.

b. Anaktenhäuser

des Priamos.

156. Il. VI. 242. ἀλλ᾽ ὅτε δὴ Πριάμοιο δόμον περικαλλέ ἵκανεν,
ξεστῇῆς αἰϑούσῃσι τετυγμένον, αὐτὰρ ἐν αὐτῷ
πεντήχοντ᾽ ἔνεσαν ϑάλαμοι ξεστοῖο λίϑοιο,
πλησίοι ἀλλήλων δεδμημένοι" &9a δὲ παῖδες
χοιμῶντο Πριάμοιο παρὰ μνηστῆς ἀλύχοισιν.
χουράων δ᾽ ἑτέρωϑεν ἐναντίοι ἔνδοϑεν αὐλῆς
δώδεκ᾽ ἔσαν τέγεοι ϑάλαμοι ξεστοῖο λίϑοιο,
πλησίοι ἀλλήλων δεδμημένοι - ἔνϑα δὲ γαμβροὶ
χοιμῶντο Πριάμοιο παρ᾽ αἰδοίῃς ἀλόχοισιν.

des Menelaos.
157. Od. IV. 43. αὐτοὺς δ᾽ εἰςῆγον ϑεῖον δόμον. οἱ δὲ ἰδόντες
ϑαύμαζον κατὰ δῶμα διοτρεφέος βασιλῆος.
ὥς τε γὰρ ἠδλίου αἴγλη πέλεν ἠὲ σελήνης.
158. Od. IV. 71. φράζεο, Νεστορίδη, τῷ ἐμῷ κεχαρισμένε ϑυμῷ,
χαλκοῦ τε στεροπὴν κατὰ δώματα ἤχήεντα,
χρυσοῦ τ᾽ ἠλέκτρου τε καὶ ἀργύρου ἠδ᾽ ἐλέφαντος.
Ζηνὸς που τοιήδε γ᾽ Ὀλυμπίου ἔνδοϑεν αὐλή.
des Alkinoos.
159. Od. VII. 81. αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς
“Ἱλκινόου πρὸς δωματ᾽ ἴε κλυτά" πολλὰ δέ οἱ κῇρ
9*

20

160.

161.

162.
163.

164.

165.

166.

111. Heroisch-homerische Kunst.

ὥρμαιν᾽ ἱσταμένῳ, πρὶν χάλκεον οὐδὸν ἱκέσϑαι.
ὥς τε γὰρ ἠελίου αἴγλη πέλεν ἠὲ σελήνης,

85 δῶμα κάϑ᾽ ὑψερεφὲς μεγαλήτορος ᾿Αλκινόοιο.
χάλκεοι μὲν γὰρ τοῖχοι ἐληλέδατ᾽ ἔνϑα καὶ ἔνϑα,
ἐς μυχὸν ἐξ οὐδοῦ " περὶ δὲ ϑριγκὸς κυανοιο"
χρύσειαι δὲ ϑύραι πυκινὸν δόμον ἐντὸς ἔξργον"
σταϑμοὶ δ᾽ ἀργύρεοι ἐν χαλκέῳ ἕστασαν οὐδῷ,

90 ἀργύρεον δ᾽ ἐφ᾽ ὑπερϑύριον, χρυσέη δὲ κορώνη.

— χρύσειοι δ᾽ ἑκάτερϑε καὶ ἀργύρεοι κύνες ἦσαν,
οὺς Ἥφαιστος ἔτευξεν ἰδυίῃσι πραπέδεσσιν,
ϑῶμα φυλασσέμεναι μεγαλήτορος Alxıvooıo,
ἀϑανάτους ὄντας καὶ ἀγήρως ἤματα πάντα.

98 ἐν δὲ ϑρόνοι περὶ τοῖχον ἐρηρέδατ᾽ ἔνϑα καὶ ἔνϑα,
ἐς μυχὸν ἐξ οὐδοῖο διαμπερές" ἔνϑ᾽ Evi πέπλοι
λεπτοὶ ἐύννητοι βεβλήατο, ἔργα γυναιχῶν.
ἔνϑα δὲ Φαιήκων ἡγήτορες ἑδριόωντο,
πίνοντες καὶ ἔδοντες" ἐπηεταγνὸν γὰρ ἔχεσχον.

1007 χρύσειοι δ᾽ ἄρα κοῦροι ἐυδμήτων ἐπὶ βωμῶν
ἕστασαν, αἰϑομένας δαΐδας μετὰ χερσὶν ἔχοντες,
φαΐνοντες νύχτας κατὰ δώματα δαιτυμόνεσσιν.

des Poseidon.
Il. XIII. 21. Aiyas, ἔνϑα vé οἱ κλυτὰ δώματα βένϑεσι λίμνης
χρύσεα μαρμαίροντα τετεύχαται, ἄφϑιτα αἰεί.

des Hephaistos.

Il. XVIII. 369. "Hoaiorov δ᾽ ἵκανε δόμον Θέτις ἀργυρότεεζα,
ἄφϑιτον, ἀστερόεντα, μεταπρεπέ᾽ ἀϑανάτοισιν,
χάλκεον, ὃν 6 αὐτὸς ποιήσατο κυλλοποδίων.

des Zeus.

Il. I. 426. καὶ τότ᾽ ἔπειτα τοι εἶμι Διὸς ποτὶ χαλκοβατὲς dw.
I1. IV. 1. Οἱ δὲ ϑεοὶ πὰρ Ζηνὶ καϑήμενοι ἠγορόωντο

χρυσέῳ ἐν δαπέδῳ.
Il. VIII. 435. ἅρματα δ᾽ ἔχλιναν ngog ἐνώπεα παμφανόωντα.

Vom ehernen Zeitalter.
Hes. Op. 150. τοῖς δ᾽ ἦν χάλκεα μὲν τεύχεα, χάλκεοι δέ τε οἶκοι,
χαλκῷ δ᾽ εἰργάζοντο.
Soph. Antig. 944.
"Erika. xai Δανάας οὐράνιον φῶς
ἀλλάξαι δέμας ἐν χαλκοδέτοις αὐλαῖς.

2. Tektonik. 21

167. Pausan. II. 23. 7. Alle δέ ἐστιν Apyeioıs 9éag ἄξια. κατάγεων
οἰχοδόμημα, ἐπ᾽ αὐτὸ δὲ ἣν 6 χαλκοῦς ϑάλαμος, ὃν Zxolaióg
ποτε ἐπὶ φρουρᾷ τῆς ϑυγατρὸς ἐποίησεν.

(Vgl. oben 66. und unten unter Gitiadas.)

2. Tektonik.

(Vgl. K. Grashof, Ueber das Hausgeräth bei Homer und Hesiod 1. in dem Jahresbericht über das
Gymnasium zu Düsseldorf 1858.)

168. Il. III. 390. δεῦρ᾽ £9"- Aiekavdocs σε καλεῖ olxóvoe νέεσϑαι.
κεῖνος 6 γ᾽ ἐν ϑαλάμῳ xai δινωτοῖσι λέχεσσιν
καλλεῖΐ τέ στέλβων καὶ εἵμασιν.

169. Od. XXIII. 195. καὶ τότ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπέχοψα χύμην τανυφύλλου ἐλαίης"
κορμὸν δ᾽ ἐκ δίζης προταμῶν, ἀμφέξεσα χαλχῷ
εὖ καὶ ἐπισταμένως, καὶ ἐπὶ στάϑμην ἴϑυνα,
ἑρμῖν᾽ ἀσκήσας" τέτρηνα δὲ πάντα τερέτρῳ.

&x δὲ τοῦ ἀρχόμενος λέχος ἔξεον, ὕφρ᾽ ἐτέλεσσα,
δαιδάλλων χρυσῷ τὸ καὶ ἀργύρῳ ἠδ᾽ ἐλέφαντι"
ἐκ δ᾽ ἐτάνυσσα ἱμάντα βοὸς, φοίνικι φαεινόν.

170. Od. XIX. 55. τῇ παρὰ μὲν κλισίην πυρὶ κάτϑεσαν, ἔνϑ᾽ ἄρ᾽ ἐφῖζεν,
δινωτὴν ἐλέφαντι καὶ ἀργύρῳ" ἥν. ποτε τάκτων
ποίησ᾽ Ἰκμάλεος, καὶ ὑπὸ ϑρῆνυν ποσὶν 1) ἧχδν
προςφυέ᾽ ἐξ αὐτῆς, ὅϑ᾽ ἐπὶ μέγα βάλλετο κῶας.
ἔνϑα καϑέζετ᾽ ἔπειτα περίφρων Πηνελόπεια.

171. Il. III. 448. τὼ μὲν ἄρ᾽ ἐν τρητοῖσι κατεύνασϑεν λεχέεσσιν.

172. IL XVIII.389. τὴν μὲν ἔπειτα καϑεῖσεν ἐπὶ ϑρόνου ἀργυροήλου,
καλοῦ δαιδαλέου" ὑπὸ δὲ ϑρῆνυς ποσὶν ner.

113. Od. XVII. 31. τροφὸς Εὐρύχλεια,
κώξα καστορνῦσα ϑρόνοις ἔνε δαιδαλέοισιν.

174. Il. XI. 628. 1 σφωιν πρῶτον μὲν ἐπιπροΐηλε τράπεζαν
καλὴν κυανόπεζαν ἔῦξοον.

175. Il. X. 438. ἄρμα δέ οἱ χρυσῷ τε καὶ ἀργύρῳ sv ἤσκηται.

176. Il. XXIII. 503. ἅρματα δὲ χρυσῷ nenvxaouéva κασσιτέρῳ τε,
ἕπποις ὠκυπόδεσσιν ἐπέτρεχον.

177. I1. I. 245. "Qc φάτο Πηλείδης" ποτὶ δὲ σχῆπτρον βάλε γαίῃ,
χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον.

178. Il. V. 582. dx δ᾽ ἄρα χειρῶν
ἡνία λεύκ᾽ ἐλ ἔφανει χαμαὶ πέσον ἐν κονίῃσιν.

179. 11. II. 45. ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὦ ὦμοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον.

180. Il. XVI. 221. 85 6’ ἴμεν ἐς χλισέην" χηλοῦ δ᾽ ἀπὸ may ἀνέῳγεν
καλῆς δαιδαλέης, τήν οἱ Θέτις ἀργυρόπεζα |

99 111. Heroisch-homerische Kunst.

ϑῆκ᾽ ἐπὶ νηὸς ἄγεσϑαι, ἐὺ πλήσασα χιτώνων,
χλαινάων τ᾽ ἀνεμοσχεπέων οὔλων τὲ ταπήτω».

181. Od. VIII. 138. τόφρα δ᾽ ἄρ᾽ Aoıan ξείνῳ περικαλλέα χηλὸν
ἐξέφερεν ϑαλάμοιο, τέϑει δ᾽ ἐνὶ κάλλιμα δῶρα.

182. 11. V. 59. ηριόνης δὲ Φέρεκλον ἐνήρατο, Τέκτονος υἱόν,
Apuovidew, ὃς χερσὶν ἐπίστατο δαίδαλα πάντα
τεύχειν" ἔξοχα γάρ μι» ἐφίλατο Παλλὰς “9ήνη.
ὃς καὶ ᾿΄λεξάνδρῳ τεκτήνατο νῆας ἐΐσας.

183. Od. VIII. 103. δώσω οἱ τόδ᾽ ἄορ παγχάλκεον, ᾧ ἔπι κώπη
ἀργυρέη, κολεὸν δὲ νεοπρίστου ἐλέφαντος
ἀμφιδεδίνηται" πολέος δέ οἱ ἄξιον ἔσται.

184. Od. XIX. 562. δοιαὶ γάρ τε πύλαι ἀμενηνῶν εἰσὶν ὀνείρων"
at μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται, aid ἐλέφαντι.
τῶν οἱ μέν κ᾿ ἔλϑωσι διὰ πριστοῦ ἐλέφαντος,
οἵ δ᾽ ἐλεφαίρονται, ἔπε" ἀκράαντα φέροντες"
ot δὲ διὰ ξεστῶν κεράω v ἔλϑωσι ϑύραξε,
of δ᾽ ἔτυμα κραίνουσι, βροτῶν ὅτε κέν τις ἴδηται.

185. Od. XVIII. 196.
λευκοτέρην δ᾽ ἄρα μιν ϑῆχε πριστοῦ ἐλέφαντος.

186. Od. XXI. 6. εἵλετο δὲ κληΐϊδ᾽ εὐκαμπέα χειρὲ παχείῃ
καλὴν xalxeigv* κώπη δ᾽ ἐλέφαντος Ener.

187. Il. IV. 141. ὡς δ᾽ ὅτε τίς τ᾽ ἐλέφαντα γυνὴ φοίνικι μιήνῃ
Mnovig ἠὲ Κάειρα, παρήϊον ἔμμεναι ἵππων.

188. Od. VI. 232.
ὡς δ᾽ ὅτε τις χρυσὸν megıyeverar ἀργύρῳ ἀνὴρ
ἴδρις, ὃν Ἥφαιστος δέδαεν καὶ Παλλὰς ᾿4ϑήνη
τέχνην παντοίην, χαρίεντα δὲ ἔργα τελείει.

189. Il. XVIII. 372. τὸν δ᾽ eve’ ἱδρώοντα, ἑλισσόμενον περὲ φύσας,
σπεύδοντα" τρίποδας γὰρ ἐείχοσι πάντας ἔτευχεν,
ἑστάμεναι περὶ τοῖχον ἐυσταϑέος μεγάροιο"
χρύσεα δέ σφ᾽ ὑπὸ κύχλα ἑκάστῳ πυϑμένι ϑῆκεν,
ὕφρα ot αὐτόματοι ϑεῖον dvoalar’ ἀγῶνα
ἠδ᾽ αὖτις πρὸς δῶμα γεοίατο, ϑαῦμα ἰδέσϑαι.
οἱ δ᾽ ἤτοι τόσσον μὲν ἔχον τέλος, οὔατα δ᾽ οὔ πω
δαιδάλεα προρέχειτο" τά δ᾽ ἤρτυε, χόπτε δὲ δεσμούς.

190. Il. XVIII. 400. τῇσι παρ᾽ εἰνάετες χάλκευον δαίδαλα πολλα,

πόρπας τε γναμπτάς 9. ἕλικας, κάλυκάς τε καὶ ὅρμους.

191. Il. XXIII. 710. Πηλείδης δ᾽ αἷψ᾽ ἄλλα τίϑει ταχυτῆτος ἄεϑλα,

. ἀργύρεον κρητῆρα, τετυγμένον" ἕξ δ᾽ ἄρα μέτρα

SOAM

ydvdavev, αὐτὰρ κάλλει ἐνίκα πᾶσαν ἐπ᾽ αἷαν
(rupi? Wl 16v ἐπεὶ Σιδόνες πολυδαίδαλοι εὖ ἤσκησαν,
Φοίνηκες δ᾽ ἄγον ἄνδρες ἐπ᾽ ἠεροειδέα πόντον.

3. Bildende Kunst. 23

192. Od. IV. 615. δώσω τοι κρητῆρα τετυγμένον" ἀργύρεος δὲ
ἔσειν ἅπας, χρυσῷ δ᾽ ἐπὶ χείλεα κεκράανται"
ἔργον δ᾽ Ηηφαίστοιο" πόρεν δέ & Φαίδιμος ἥρως.

193. Od. IV. 130. xweig δ᾽ αὐϑ 'EAévg ἄλοχος πόρε κάλλιμα δῶρα-"
χρυσέην τ᾽ ἡλακάτην τάλαρόν 9^ ónóxvxAor ὕπασσεν,
ἀργύρεον, χρυσῷ δ᾽ ἐπὲ χείλεα κεχράαντο.

194. Od. XV. 459. ἤλυϑ᾽ ἀνὴρ πολύεδρις ἐμοῦ πρὸς δώματα πατρός,
χρύσεον ὅρμον ἔχων, μετὰ δ᾽ ἠλέκτροισιν ἕερτο.

195. Od. XVIII. 292. Φ“ντινόῳ μὲν ἔνεικε μέγαν περικαλλέα πέπλον,
ποικέλον" ἐν δ᾽ ag. ἔσαν περόναι δυοκαίδεκα πᾶσαε
χρύσειαι, κληῖσιν ἐυγνάμπτοις ἀραρυῖαι.
ὅρμον δ᾽ Εὐρυμάχῳ πολυδαίδαλον αὐτίχ᾽ &verxev,
χρύσεον, ἡλέκτροισιν ἐερμένον, ἠέλιον dig.
ἕρματα δ᾽ Εὐρυδάμαντι δύω ϑεράποντες ἔνεικαν,
τρίγληνα, μορόεντα" χάρις δ᾽ ἀπελάμπετο τιολλή.

&x δ᾽ ἄρα Πεισάνδροιο Πολυχτορίδαο ἄνακτος
ἴσϑμιον ἤνεικεν ϑεράπων, περικαλλὲς ἄγαλμα.

9. Bildende Kunst.

A. Götterbilder.

Athene in Troia.
196. Il. VI. 302. (vgl. vs. 92.)
ἡ δ᾽ ἄρα πέπλον ἑλοῦσα Θεανὼ καλλιπάρῃος,
ϑῆκεν ᾿4΄ϑηναίης ἐπὶ γούνασιν ἠυχόμοιο"
εὐχομένη δ᾽ ἠρᾶτο fig κούρῃ μεγάλοιο.
Vom Apollon in Chryse.
197. Il. I. 12. ὁ γὰρ (Χρύσης) 749€ ϑοὰς ἐπὶ νῆας A yay,
λυσόμενός τε ϑύγατρα, φέρων τ᾽ ἀπερείσι ἄποινα,
στέμματ᾽ ἔχων ἐν χερσὶν ἑκηβόλου πόλλωνος.

(Xoanon des Hermes von Epeios s. unter Epeios.)

(Metallbildnerei.)

B. Sonstige Rundbilder.

Mägde des Hephaistos.
198. I1. XVIII. 417. ὑπὸ δ᾽ ἀμφίπολοι δώοντο ἄνακτι,
χρύσειαι, ζωῇσε νεήνεσιν εἰοιχυῖαι.
τῆς ἐν μὲν νόος ἐστὶ μετὰ φρεσὶν, ἐν δὲ καὶ αὐδή,
καὶ σϑένος, ἀϑανάτων δὲ ϑεῶν ἄπο ἔργα ἴσασιν.

24 - III. Heroisch-homerische Kunst.

Niobe am Sipylos.

199. 1]. XXIV. 614. νῦν δέ που ἐν πέτρῃσιν, ἐν οὔρεσιν oilondAoiu,

ἐν Σιπύλῳ, ὅϑι φασὶ ϑεάων ἔμμεναι εὐνὰς
Νυμφάων, air ἀμφ᾽ Ayslwıov ἐῤῥώσαντο,
ἔνϑα λίϑος περ ἐοῦσα ϑεῶν ἐκ κήδεα πέσσει (scil. Νιόβη).

200. Pausan. I. 21. 5. ταύτην τὴν Νιόβην καὶ αὐτὸς εἶδον ἀνελϑὼν ἐς
τὸν Σίπυλον τὸ ὄρος " ἡ δὲ πλησίον μὲν πέτρα καὶ κρημνός ἐστιν, οὐδὲν
παρόντι σχῆμα παρεχόμενος γυναικὸς, οὔτε ἄλλως, οὔτε πενϑοίσης" εἰ
δέ γε ποῤῥωτέρω γένοιο, δεδαχρυμένην δόξεις ὁρᾶν καὶ κατηφῆ γυναῖκα.

201. Pausan. VIII. 2. 3. ὡσαύτως δὲ καὶ Νιόβην λέγουσιν ἐν Σιπύλῳ
τῷ ὄρει ϑέρους ὥρᾳ κλαίειν. |

(Goldene Hunde und fackeltragende Jünglinge in Alkinoos' Palast s. 159.
v8. 91 u. 100.; Pandora s. 214 f.)

C. Reliefbildnerei.

Agamemnons Rüstung.
202. I1. XI. 19. δεύτερον αὖ ϑώρηκα περὶ στήϑεσσιν ἔδυνεν,
τόν ποτέ οἱ Κινύρης δῶκε ξεινήιον εἶναι.
πεύϑετο γὰρ Κύπρονδε μέγα xAéog . .....
τοῦ δ᾽ ἤτοι δέκα oluoı ἔσαν μέλανος κυάνοιο,
25 δώδεκα δὲ χρυσοῖο καὶ εἴκοσι κασσιτέροιο"
κυάνεοι δὲ δράκοντες ἐρωρέχατο προτὶ δειρὴν
τρεῖς ἑκάτερ ϑ᾽, ἔἴρισσιν ἐοικότες, Gc τε Κρονίων
ἐν véget στήριξε, τέρας μερόπων ἀνϑρώπων.
ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ὦμοισιν βάλετο ξίφος" ἐν δέ οἱ ἧλοι
30 χρύσειοι πάμφαινον" ἀτὰρ περὲ κουλεὸν ἦεν
ἀργύρεον, χρυσέοισιν ἀορτήρεσσιν ἀρηρός.
ἂν δ᾽ ἔλετ᾽ ἀμφιβρύότην πολυδαίδαλον ἀσπίδα ϑοῦριν,
καλήν, ἣν πέρι μὲν κύχλοι δέκα χάλκεοι ἦσαν"
ἐν δέ οἱ ὀμφαλοὶ ἦσαν ἐείκοσι κασσιτέροιο
35 λευκοί, ἐν δὲ μέσοισιν ἔην μέλανος κυάνοιο.
τῇ δ᾽ ἐπὶ μὲν Γοργὼ βλοσυρῶπις ἐστεφάνωτο,
δεινὸν δερχομένη" περὶ δὲ eiuóg τε Φόβος τε.
τῆς δ᾽ ἐξ ἀργύρεος τελαμὼν ἦν" αὐτὰρ ἐπ᾽ αὐτοῦ
xvdveog ἐλέλικτο δράκων, κεφαλαὶ δέ οἱ ἦσαν
40 τρεῖς ἀμφιστρεφέες, ἑνὸς αὐχένος ἐκπεφυυῖαι.
" Wehrgehenk des Herakles. !
203. Od. XI. 609. σμερδαλέος δέ οἱ ἀμφὶ περὶ στήϑεσσιν ἀορτήρ,
χρύσεος ἦν τελαμών᾽' ἵνα ϑέςκελα ἔργα τέτυκτο,
ἄρκτοιτ' ἀγρότεροίΐτε σύες χαροποίτε λέοντες,
ὑσμῖναί τε μάχαε τὸ φόνοι Y ἀνδροκτασίαι τε.

3. Bildende Kunst. 25

μὴ τεχνησάμενος μηδ᾽ ἄλλο τι τεχνήσαιτο,
ὃς κεῖνον τελαμῶνα &j ἐγκάτϑετο τέχνῃ.
Nestors Becher und Verwandtes.
. 11. XI. 632. πὰρ de δέπας περικαλλές, ὃ οἴκοϑεν ἢ ὁ γεραιός,
χρυσείοις ἥλοισι πεπαρμένον" οὔατα δ᾽ αὐτοῦ
τέσσαρ᾽ ἔσαν, δοιαὶ δὲ πελειάδες ἀμφὶς ἕκαστον
χρύσειαι veuéSovro* δύω δ᾽ ὑπὸ πυϑμένες ἦσαν.

(Asklepiades von Myrlea hatte eine Schrift über diesen Becher verfasst, aus-
gezogen bei Athen. XI. p. 489c, Dionysios der Thraker hatte ihn auf Rhodos
nachbilden lassen, s. Athen. a. a. O. 489 a. b.)

. 11. XXIII. 885. xad δὲ λέβητ᾽ ἄπυρον, βοὸς ἄξιον, ἀνϑεμόεντα,

95x ἐς ἀγῶνα φέρων.

. Od. III. 440. χέρνιβα δέ σφ᾽ "Agnvog ἐν ἀνϑεμόεντι λέβητι

ἤλυϑεν ἐκ ϑαλάμοιο φέρων.

. Od. XXIV. 276. δῶκα δέ οἱ κρητῇρα πανάργυρον, ἀνϑεμόεντα.

Odysseus’ Spange.

. Od. XIX. 226. αὐτάρ οἱ π᾿ερόνη χρυσοῖο τέτυκτο

αὐλοῖσιν διδύμοισι" πάροιϑε δὲ δαίδαλον ἦεν"

ἐν προτέροισι πόδεσσι κύων ἔχε ποικίλον ἑλλόν,
ἀσπαίροντα Adwv' τὸ δὲ ϑαυμάζεσκον ἅπαντες,

᾿ὡς οἱ χρύσεοι ὄντες ὁ μὲν λάε νεβρὸν ἀπάγχων,

αὐτὰρ ὁ ἐκφυγέειν μεμαὼς ἤσπαιρε πόδεσσιν.

Stephane der Pandora.

. Hesiod. Theog. 578.

ἀμφὶ δέ οἱ στεφάνην χρυσέην κεφαλῆφιν ἔϑηχε,

τὴν αὐτὸς ποίησε περικλυτὸς ᾿ἄμφιγυήεις,

ἀσχήσας παλάμῃσι, χαριζόμενος Zi πατρί.

τῇ δ᾽ ἐνὶ δαίδαλα πολλὰ τετεύχατο, ϑαῦμα ἰδέσϑαι,
χνωδαλ᾽, 00 ἤπειρος πολλὰ τρέφει ἡδὲ ϑάλασσα.

Schild des Achilleus.

(Die Zablen und Buchstaben am Rande beziehn sich auf die Anordnung der Dildwerke i in meiner Geschichte

der griech. Plastik I. 8. 49 6.)

210. Il. XVIII. 468. ὦ ὡς εἰπὼν τὴν μὲν Ainev αὐτοῦ, Bj δ᾽ ἐπὶ φύσας"

τὰς δ᾽ ἐς πῦρ ἔτρεψε, κέλευσέ τε ἐργάζεσϑαι.
410 φῦσαι δ᾽ ἐν χοάνοισιν ἐείκοσι πᾶσαι ἐφύσων,
παντοίην εὔπρηστον ἀυτμὴν ἐξανιεῖσαι,
ἄλλοτε μὲν σπεύδοντι παρέμμεναι ἄλλοτε δ᾽ αὖτε,
ὅππως Ἥφαιστός v ἐϑέλοι καὶ ἔργον ἄνοιτο.
χαλκὸν δ᾽ ἐν πυρὲ βάλλεν ἀτειρέα κασσίτερόν τε
415 καὶ χρυσὸν τιμῆντα καὶ ἄργυρον" αὐτὰρ ἔπειτα
ϑῆκεν ἐν ἀκμοϑέτῳ μέγαν ἄχμονα, γέντο δὲ χειρί
δαιστῆρα κρατερήν, ἑτέρῃφι δὲ γέντο πυιράγρην.

26

480

II. 490

495

900

505

a. 510

ΠῚ. Heroisch-homerische Kunst.

ποίει δὲ πρώτιστα σάκος μέγα τὸ στιβαρόν τε
πάντοσε δαιδάλλων, περὶ δ᾽ ἄντυγα βάλλε φαεινὴν
τρίπλακα μαρμαρέην, ἐχ δ᾽ ἀργύρεον τελαμῶνα.
πέντε δ᾽ üg αὐτοῦ ἔσαν σάκεος πεύχες" αὐτὰρ ἐν αὐτῷ
ποέει δαίδαλα πολλὰ ἰδυίῃσι πραπίδεσσιν.

ἐν μὲν γαῖαν ἔτευξ᾽, ἐν δ᾽ οὐρανόν, ἐν δὲ ϑάλασσαν
Ἠέλιόν τ᾽ ἀχάμαντα, Σελήνην ve πλήϑουσαν,
ἐν δὲ τὰ τείρεα πάντα, τά τ᾽ οὐρανὸς ἐστεφάνωται,
Πληιάδας 9* 'Yadag ve To τε σϑένος "Rpimvog
» 3 a ya , J
Aonrov 9^, ἣν xai ἅμαξαν ἐπίκλησιν καλέουσιν,
et > 3 ^ , 3} Jj ,
N v αὐτοῦ στρέφεται, καί τ Qoiuva δοκεύει,

» ) » , - 2 -

οἴη δ᾽ ἀμμορὸς ἔστι λοετρῶν Qxsavoto.

ἐν δὲ δύω ποίησε πόλεις μερόπων ἀνϑρώπων
καλάς. ἐν τῇ μέν ῥα γάμοι τ᾽ ἔσαν εἰλαπίναι τε,
γύμφας δ᾽ àx ᾿ϑαλάμων δαΐδων ὕπο λαμπομενάων
ἠγίνεον ἀνὰ ἄστυ, πολὺς δ᾽ ὑμέναιος ὀρώρει"
κοῦροι δ᾽ ὀρχηστῆρες ἐδίνδον, ἐν δ᾽ ἄρα τοῖσιν
αὐλοὶ φόρμιγγές ve βοὴν ἔχον" al δὲ γυναῖχες
€ ’ [4 M J € U
ἱστάμεναι ϑαύμαζον ἐπὶ προϑύροισιν ἑκάστη.
λαοὶ δ᾽ εἰν ἀγορῇ ἔσαν ἀϑρόοι" ἔνϑα δὲ νεῖχος
ὠρώρεδι" δύο δ᾽ ἄνδρες ἐνείκεον εἵνεκα ποινῆς
ἀνδρὸς ἀποφϑιμένου" ὃ μὲν εὔχετο πάντ᾽ ἀποδοῦναι,

[A , L4 5 J x € ,
δημῳ πιφαύσκων, ὁ δ᾽ avaivero μηδὲν ἐλέσϑαι"
» 2 CH P 74 - € ,
ἄμφω δ΄ ἰέσϑην eni ἴστορι πεῖραρ ἐλέσϑαι.
λαοὶ δ᾽ ἀμφοτέρωϑεν ἐπήπυον, ἀμφὶς ἀρωγοί"
κήρυχες δ᾽ ἄρα λαὸν ἐρήτυον᾽ οἱ δὲ γέροντες

J 3.» 4 - , € - » v ,
elar ἐπὶ ξεστοῖσε λιϑοις ἱερῷ Evi κύκλῳ,
σκῆπτρα δὲ κηρύκων ἐν χέρδ᾽ ἔχον ἠεροφώνων"

^ » 3 » 3 M i] ,
τοῖσιν ἔπειτ 1,000», ἀμοιβηδὶς δὲ δίχαζον.
κεῖτο δ᾽ ἄρ᾽ ἐν μέσσοισι δίω χρυσοῖο τάλαντα,
τῷ δόμεν, ὃς μετὰ τοῖσι δίκην ἰϑύντατα εἴποι.

τὴν δ᾽ ἑτέρην πόλιν ἀμφὲ δύω στρατοὶ εἵατο λαῶν,
τεύχεσι λαμπόμενοι. δίχα δὲ σφισιν ἥνδανε βουλή,
ἠὲ διαπραϑέειν, ἢ ἄνδιχα πάντα δάσασϑαι,
χτῆσιν ὅσην πτολίεϑρον ἐπήρατον ἐντὸς ἐέργοι"
οἱ δ᾽ οὔ πω πείϑοντο, λόχῳ δ᾽ ὑπεϑωρήσσοντο.

- 3 X , M] J
τεῖχος μέν δ᾽ ἀλοχοί ve φίλαι xal νήπια τέκνα
ὁύατ᾽ ἐφεσταύτες, μετὰ δ᾽ ἀνέρες, og ἔχε γῆρας"
οἱ δ᾽ ἴσαν" ἦρχε δ᾽ ἄρα σφιν "Mong καὶ Παλλὰς ἀἰϑήνη,
ἄμφω χρυσείω, χρύσεια δὲ εἵματα ἔσϑην,

x 4 ϑ 1 U et “
καλὼ καὶ μεγάλω σὺν τεύχεσιν ὡς τε ϑεὼ περ,
ἀμφὶς ἀριζήλω" λαοὶ δ᾽ ὑπολίζονες ἦσαν.

*

b. 520

255

530

935

545

9. 550

955

960

3. Bildende Kunst. 21

οἱ δ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἵκανον, ὅϑι σφίσιν eine λοχῆσαε,
ἐν ποταμῷ, ὅϑι τ᾽ ἀρδμὸς ἔην πάντεσσι βοτοῖσιν,
ἔνϑ᾽ ἄρα τοί γ᾽ ἵζοντ᾽ εἰλυμένοι aldorı χαλκῷ.
τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἀπάνευϑε δύω σχοποὶ stavo λαῶν,
δέγμενοι ὁππότε μῆλα ἐδοίατο καὶ ἕλικας βοῦς.
οἱ δὲ τάχα προγένοντο, δύω δ᾽ ἅμ᾽ ἕποντο νομῆες
τερπόμενοι σύριγξε" δόλον δ᾽ οὔ τε προνόησαν.
οἱ μὲν τὰ προϊδόντες ἐπέδραμον, ὦκα δ᾽ ἔπειτα
τάμνοντ᾽ ἀμφὲ βοῶν ἀγέλας καὶ πώεα καλὰ
ἀργεννέων ὀίων, κτεῖνον δ᾽ ἐπὶ μηλοβοτῆρας.
οἱ δ᾽ ὡς οὖν ἐπύϑοντο πολὺν κέλαδον παρὰ βουσίν
εἰράων προπάροιϑε καϑήμενοι, αὐτίχ' ἐφ᾽ ἵπτιων
βάντες ἀερσιπόδων μετεχίαϑον, αἶψα δ᾽ ἵκοντο.
στησάμενοι δ᾽ ἐμάχοντο μάχην ποταμοῖο παρ᾽ ὖχϑας,
βάλλον δ᾽ ἀλλήλους χαλκήρεσιν ἐγχείῃσιν.
ἐν δ᾽ Ἔρις, ἐν δὲ Κυδοιμὸς ὁμίλεον, ἐν δ᾽ ὀλοὴ Κήρ,
ἄλλον ζωὸν ἔχουσα νεούτατον, ἄλλον ἄουτον,
ἄλλον τεϑνηῶτα κατὰ μόϑον ἕλκε ποδοῖεν"
εἷμα δ᾽ &y ἀμφ᾽ ὦμοισι δαφοινεὸν αἵματι φωτῶν.
ὡμίλευν δ᾽, ὥς τε ζωοὲ βροτοὶ, ἠδ᾽ ἐμάχοντο,
γεχροὺς v ἀλλήλων ἔρυον κατατεϑνηῶτας.

ἐν δ᾽ ἐτίϑει νειὸν μαλακήν, πίέειραν ἄρουραν,
εὐρεῖαν τρίπολον" πολλοὶ δ᾽ ἀροτῇρες ἐν αὐτῇ
ζεύγεα δινεύοντες ἐλάστρεον ἔνϑα καὶ ἔνϑα.
οἱ δ᾽ ὅπότε σερέψαντες ἱκοίατο τέλσον ἀρούρης,
τοῖσι δ᾽ ἔπειτ᾽ ἐν χερσὶ δέπας μελεηδέος οἴνου
δόσκεν ἀνὴρ ἐπιών" τοὶ δὲ στρέψασκον ἀν᾽ ὕγμους,
ἱέμενοι vevolo βαϑείης τέλσον ἱκέσϑαι. |
ἡ δὲ μελαίνετ᾽ ὕπισϑεν, ἀρηρομένῃ δὲ ἐῴκει,
Xovaetm περ ἐοῦσα" τὸ δὴ πέρι ϑαῦμα τέτυκτο.

ἐν δ᾽ ἐτίϑει τέμενος βαϑυλήιον' ἔνϑα δ᾽ ἔριϑοι
ἥμων, ὀξείας ὄδρεπάνας ἐν χερσὲν ἔχοντες.
δράγματα δ᾽ ἄλλα μετ᾽ Oyuov ἐπήτριμα πῖἴπτεον ἔραζε,
ἄλλα δ᾽ ἀμαλλοδετῆρες ἐν ἐλλεδανοῖσι δέοντο.
τρεῖς δ᾽ ἄρ᾽ ἀμαλλοδετῇρες ἐφέστασαν" αὐτὰρ ὄπισϑεν
παῖδες δραγμεύοντες, ἐν ἀγκαλίδεσσι φέροντες,
ἀσπερχὲς πτάρεχον' βασιλεὺς δ᾽ ἐν τοῖσι σιωπῇ
σκῆπτρον ἔχων ἑστήχει ἐπ ὄγμου γηθόσυνος κῆρ.
κήρυκες δ᾽ ἀπάνευϑεν ὑπὸ δρυὶ δαῖτα πένοντο,
βοῦν δ᾽ ἱερεύσαντες μέγαν üugerrov: at δὲ γυναῖκες,
δεῖπνον ἐρέϑοισιν, λεύκ᾽ ἄλφιτα πολλὰ πάλυνον.

ἐν δ᾽ ἐτέϑει σταμφυλῇσι μέγα βρέϑουσαν alu

28

IV.

565

510

915

580

585

590

595

600

III. Heroisch-homerische Kunst.

καλὴν χρυσείην" μέλανες δ᾽ ἀνὰ βότρυες ἦσαν"
ἑστήκει. δὲ κάμαξε διαμπερὲς ἀργυρέῃσιν.
ἀμφὲ δὲ κυανέην κάπετον, περὶ δ᾽ ἕρκος ἔλασσεν
κασσιτέρου" uia δ᾽ οἴη ἀταρπιτὸς nev ἐπ᾽ αὐτήν,
τῇ viooovso φορῆες, ὅτε τρυγόφεν ἀλωήν.
παρϑενικαὶ δὲ καὶ ἠέϑεοι ἀταλὰ φρονέοντερ,
πλεκτοῖς ἐν ταλάροισι φέρον μελιηδέα καρπόν.
τοῖσιν δ᾽ ἐν μέσσοισι πάις φόρμιγγι λιγείῃ
ἱμερόεν κιϑάριζε" λίνον δ᾽ ὑπτὸ καλὸν ἄειδεν
λεπταλέῃ φωνῇ" τοὶ δὲ δήσσονεες ἁμαρτῇ
μολπῇ τ᾽ ἐυγμῷ τε ποσὶ σκαίροντες ἕποντο.
ἐν δ᾽ ἀγέλην ποίησε βοῶν ὀρϑοχραιράων᾽"

αἱ δὲ βόες χρυσοῖο τετεύχατο κασσιτέρου τε"
μυκηϑμῷ δ᾽ ἀπὸ κόπρου ἐπεσσεύοντο νομόνδε,
πὰρ ποταμὸν χκελάδοντα, παρὰ ῥοδανὸν δονακῆα.
χρύσειοι δὲ νομῆες ἅμ᾽ ἐστιχόωντο βόεσσιν,
τέσσαρες, ἐννέα δέ σφι κύνες πόδας ἀργοὶ ἕποντο.
σμερδαλέω δὲ λέοντε δύ᾽ ἐν πρώτῃσι βόεσσιν
ταῦρον ἐρύγμηλον ἐχέτην" ὁ δὲ μαχρὰ μεμυκώς
FAxevo* τὸν δὲ κύνες μετεκίαϑον nd αἰζηοί.
τὼ μὲν ἀναῤῥήξαντε βοὸς μεγάλοιο βοείην,
ἔγκατα καὶ μέλαν αἷμα λαφύσσετον" οἱ δὲ νομῆες
αἴτως ἐνδίεσαν, ταχέας κύνας ὀτρύνοντες.
οἱ δ᾽ ἤτοι δακέειν μὲν ἀπετρωπῶντο λεόντων,
ἱστάμενοι δὲ μάλ᾽ ἐγγὺς ὑλάχεεον ἔκ τ᾽ ἀλέοντο.

ἐν δὲ νομὸν ποίησε περεκλυτὸς Αμφιγυήεις,
ἐν καλῇ βήσσῃ, μέγαν οἰῶν ἀργεννάων,
σταϑμούς τε κλισέας τε κατηρεφέας ἰδὲ σηκούς.

ἐν δὲ χορὸν ποίκιλλε περικλυτὸς ᾿Ἱμφιγυήεις,
τῷ ἴκελον, οἷόν ποτ᾽ ἐνὶ Κνωσῷ εὐρείῃ .
Δαίδαλος ἤσκησεν καλλιπλοχάμῳ ᾿Αριάδνῃ.
ἔνϑα μὲν ἠΐϑεοι καὶ παρϑένοι ἀλφεσίβοιαι
ὠρχεῦντ᾽, ἀλλήλων ἐπὶ καρπῷ χεῖρας ἔχοντες.
τῶν δ᾽ ai μὲν λεπτὰς ὀϑόνας ἔχον, οἱ δὲ χιτῶνας
las’ ἐυννήτους, ἦκα στίλβοντας ἐλαίῳ"
καί ῥ᾽ ai μὲν καλὰς στεφάνας ἔχον, ot δὲ μαχαίρας
εἶχον χρυσείας ἐξ ἀργυρέων τελαμώνων.
οἱ δ᾽ ὁτὲ μὲν ϑρέξασχον ἐπισταμένοισι πόδεσσιν
δεῖα μάλ᾽, ὡς ὕτε τις τροχὸν ἄρμενον ἐν παλάμῃσιν
ἑζόμενος κεραμεὺς πειρήσεται, αἴ κε ϑέῃσιν᾽
ἄλλοτε δ᾽ αὖ ϑρέξασκον ἐπὶ στίχας ἀλλήλοισιν.
πολλὸς δ᾽ ἱμερόεντα χορὸν περιίΐσταϑ᾽ ὅμιλος,

v.

605

3. Bildende Kunst.

τερπόμενοι" μετὰ δέ σφιν ἐμέλπετο ϑεῖος ἀοιδός,
φορμίέζων" δοιὼ δὲ κυβιστητῆρε κατ᾽ αὐτούς
μολπῆς ἐξάρχοντος ἐδίνευον κατὰ μέσσους.

ἐν δ᾽ ἐτέϑει ποταμοῖο μέγα σϑένος Ὠκεανοῖο,
ἄντυγα πὰρ πυμάτην σάκεος πύχα ποιητοῖο.

211. Il. XX. 267. οὐδὲ τότ᾽ Αἰνείαο δαΐφρονος ὄβριμον ἔγχος

05e σάχος" χρυσὸς γὰρ ἐρύκακε, δῶρα ϑεοῖο"

ἀλλὰ δύω μὲν ἔλασσε διὰ πτύχας, αἱ δ᾽ ἄρ᾽ ἔτι τρεῖς
ἦσαν" ἐπεὶ πέντε πτύχας ἤλασε κυλλοποδέων,
τὰς δύο χαλκείας, δύο δ᾽ ἔνδοϑι κασσιτέροιο,
τὴν δὲ μίαν χρυσέην. τῇ δ᾽ ἔσχετο μείλινον ἔγχος.

212. Od. III. 432. (Vgl. 210. vs. 477.) 7496 δὲ χαλκεύς,

(Die Zahlen und Buchstaben am Bande besziehn sich auf die Anordnung der Bildwerke im meiner

ὅλ᾿ ἐν χερσὶν ἔχων χαλχήια, πείρατα τέχνης,
ἄχμονά ve σφῦράν v , εὐποίητόν τε πυράγρην,

οἷσίν τε χρυσὸν εἰργάζετο" ἦλϑε δ᾽ ἀϑήνη,

ἱρῶν ἀντιόωσα" γέρων δ᾽ ἱππηλάτα Νέστωρ
χρυσὸν ἔδωχ᾽ 6 δ᾽ ἔπειτα βοὸς κέρασιν περέχευεν
ἀσκήσας, iv ἄγαλμα ϑεὰ κεχάροιτο ἰδοῦσα.

Schild des Herakles.

Geschichte der griech. Plastik I. 8. 53 ff.)

913. Hesiod. Scut. 139.

140

145

150

155

χερσί γε μὲν σάκος εἷλε παναίολον, οὐδέ τις αὐτὸ
οὔτ᾽ ἔῤῥηξε βαλὼν οὔτ᾽ ἔϑλασε, ϑαῦμα ἰδέσϑαι.
πᾶν μὲν γὰρ κύκλῳ τιτάνῳ λευκῷ T ἐλέφαντι
7Aéxvoq ϑ᾽ ὑπολαμπὲς ἔην χρυσῷ τε φαεινῷ
λαμπόμενον, κυάνου δὲ διὰ πεύχες ἠλήλαντο.
ἐν μέσσῳ δὲ δράκοντος ἔην φόβος οὔτι φατειός,
ἔμπαλιν ὕσσοισιν πυρὲ λαμπομένοισι δεδορκώς"
τοῦ καὶ ὀδόντων μὲν πλῇτο στόμα λευκὰ ϑεόντων,
δεινῶν ἀπλήτων, ἐπὲ δὲ βλοσυροῖο μετώπου
δεινὴ Ἔρις πεπότητο κορύσσουσα κλόνον ἀνδρῶν,
σχετλίη, ἢ δα νόον τε καὶ ἐκ φρένας αἴνυτο φωτῶν
οἵτινες ἀντιβίην πόλεμον Διὸς υἷι φέροιεν.
τῶν καὶ ψυχαὶ μὲν χϑόνα δύνουσ᾽ Audog εἴσω
αὐτῶν, ὀστέα δέ σφι περὲ δινοῖο σαπείσης
Σειρίου ἀζαλέοιο κελαινῇ πύϑεται αἴῃ.
ἐν δὲ Προϊωξίς τε Παλίωξις τε τέτυχτο,
ἐν δ᾽ Ὅμαδός τε Φόβος τ᾽ Avdgoxraoin τὸ δεδήει.
ἐν δ᾽ Ἔρις, ἐν δὲ Κυδοιμὸς ἐϑύνεον, ἐν δ᾽ ὀλοὴ Κήρ
ἄλλον ζωὸν ἔχουσα νεούτατον, ἄλλον ἄουτον,

29

30 III. Heroisch-homerische Kunst.

ἄλλον τεϑνηῶτα κατὰ μόϑον EAxe ποδοῖιν.
εἷμα δ᾽ &y ἀμφ᾽ ὠμοισι δαφοινεὸν αἵματι φωτῶν,
160 δεινὸν δερκομένη καναχῆσι τὸ βεβριϑυῖα.
ἂν δ᾽ ὀφίων κεφαλαὶ δεινῶν ἔσαν, οὔτι φατειῶν,
δώδεκα, ταὶ φοβέεσκον ἐπὶ χϑονὲ φῦλ ἀνθρώπων
οἵτινες ἀντιβίην πόλεμον 4ιὸς υἷε φέροιεν"
τῶν xoi ὀδόντων μὲν καναχὴ πέλεν εὖτε μάχοιτο
165 ΑΛὐμφιτρυωνιάδης, τὰ δὲ δαίετο ϑαυματὰ ἔργα...
σείγματα δ᾽ ὡς ἐπέφαντο ἰδεῖν δεινοῖσε δράχουσι
κυάνεα κατὰ νῶτα, μελάνϑησαν δὲ γένεια.
1. ἐν δὲ συῶν ἀγέλαι χλούνων ἔσαν ἡδὲ λεόντων
ἐς σφέας δερκομένων, κοτεόντων 9' ἱεμένων τε.
170 τῶν καὶ ὁμιληδὸν στίχες ἤισαν" οὐδέ νυ τοί γε
οὐδέτεροι τρεέτην᾽ φρῖσσόν γε μὲν αὐχένας ἄμφω.
ἤδη γάρ σφιν ἔκειτο μέγας Ais, ἀμφὶ δὲ κάπροι
δοιοὶ ἀπουράμενοι ψυχὰς, κατὰ δέ σφι κελαινὸν
αἷμ᾽ ἀπελείβετ᾽ ἔραζ᾽ * οἱ δ᾽ αὐχένας ἐξεριτιόντες
115 κείατο τεϑνηῶτες ὑπὸ βλοσυροῖσι λέουσι.
τοὶ δ᾽ ἔτι μᾶλλον ἐγειρέσϑην, xotéovre μάχεσθαι,
ἀμφότεροι, χλοῦναϊ τε σύες χαροποί τε λέοντες.
II.a. - ἐν δ᾽ ἣν ὑσμίνη Aanıdawv αἰχμητάων
Καινέα τ᾽ ἀμφὶ ἄναχτα Ζρύαντά τε Πειρίϑοόν τε
180 Ὁπλέα τ᾽ Ἐξάδιόν τε Φάληρόν τε Πρόλοχόν τε
Moówov τ᾽ Ἀμπυκίδην, Τιταρήσιον, ὄζον 2oros,
Θησέα τ᾽ Aiyeidrv, ἐπιείκελον ἀϑανάτοισιν,
[ἀργύρεοι, χρύσεια περὶ χροὶ τεύχε᾽ ἔχοντες.)
Κένταυροι δ᾽ ἑτέρωθεν ἐναντίοι ἠγερέϑοντο
185 ἀμφὲ μέγαν Πετραῖον id^ "4080Ao» οἰωνιστὴν
Aoxrov τ᾽ Οὔρειόν τε ἹΠελαγχαίτην τε Miuav τε
καὶ δύο Πευκείϑας, Περιμήδεα τε Apvakor τε,
ἀργύρεοι, χρυσέας ἐλάτας ἐν χερσὶν ἔχοντες.
καί τε συναΐγδην ὡςεὶ ζωοί περ ἐόντες
190 ἔγχεσιν 70° ἐλάτῃς αὐτοσχεδὸν ὠριγνῶντο.
ἐν δ᾽ "Mosoc βλοσυροῖο ποδώκεες ἕστασαν ἵπποι
χρύσεοι, ἐν δὲ καὶ αὐτὸς ἐναρφόρος οὕλιος Ans
αἰχμὴν ἐν χείρεσσιν ἔχων, πρυλέεσσι κελεύων,
αἵματι φοινικόεις, ὡςεὶ ζωοὺς ἐναρίζων,
195 δίφρου ἐπεμβεβαώς" παρὰ δὲ “εῖμός τε Φόβος τε
ἕστασαν ἱέμενοι πόλεμον χαταδύμεναι ἀνδρῶν.
ἐν δὲ Διὸς ϑυγάτηρ ἀγελεέη Τριτογένεια,
τῇ ἰκέλη ὡςεί τε μάχην ἐθέλουσα κορύσσειν,
ἔγχος ἔχουσ᾽ ἐν χερσὶν ἰδὲ χρυσέην τρυφάλειαν,

200

II. b.

210

215

II. c.

220

225

230

235

III. a.

240

. 3. Bildende Kunst. 31

αἰγίδα τ᾽ ἀμφ᾽ ὦμοις" ἐπὶ δ᾽ ᾧχετο φύλοπιν αἰνήν.
ἐν δ᾽ ἦν ἀϑανάτων ἱερὸς χορός" ἐν δ᾽ ἄρα μέσσῳ
ἱμερόεν κιϑάριζε Διὸς καὶ “Τ1ητοῦς υἱὸς

χρυσείῃ φόρμιγγι" ϑεῶν δ᾽ ἔδος ἄγνυτ᾽ Ὄλυμπος
[ἐν δ᾽ ἀγορὴ, περὶ δ᾽ ὄλβος ἀπείριτος ἐστεφάνωτο.)
ἀϑανάτων ἐν ἀγῶνι" ϑεαὲ δ᾽ ἐξῆρχον ἀοιδῆς

" Movocı Πιερίδες, λιγὺ μελπομέναις εἰκυῖαι.

ἐν δὲ λιμὴν εὔορμος ἁμαιμακέτοιο ϑαλάσσης
κυκλοτερὴς ἐεέτυχτο πανέφϑου κασσιτέροιο,
κλυζομένῳ ἴχελος" πολλοί γε μὲν ἂμ μέσον αὐτοῦ
δελφῖνες τῇ καὶ τῇ ἐθύνεον ἰχϑυάοντες

γηχομένοις ixsAo,* δοιοὶ δ᾽ ἀναφυσιόωντες.
ἀργύρεοι δελφῖνες ἐφοίτων ἔλλοπας ἰχϑῦς.

τῶν ὕπο χάλκειοι τρέον ἰχϑύες" αὐτὰρ ἐπὶ ἀχταῖς
ἧστο ἀνὴρ ἁλιεὺς δεδοκημένος᾽ εἶχε δὲ χερσὶν
ἐχϑύσιν ἀμφέβλησερον, ἀποῤῥέψοντι ἐοικώς.

ἐν δ᾽ ἦν ἠυκόμου Δανάης τέκος, ἱππότα Περσεύς,
οὔτ᾽ ἄρ᾽ ἐπιψαύων σάκεος ποσὶν οὐϑ᾽ ἑκὰς αὐτοῦ,
ϑαῦμα μέγα φράσσασϑαι, ἐπεὶ οὐδαμῇ ἐστήρικτο.
τὼς γάρ μιν παλάμαις τεῦξε κλυτὸς Ἀμφιγυήεις
χρύσδον" ἀμφὶ δὲ ποσσὶν ἔχε πτερόεντα πέδιλα.
ὥμοισιν δέ μεν ἀμφὶ μελάνδετον ἄορ ἔκχείτο,
χάλκεον ἐκ τελαμῶνος" ó δ᾽ ἔπτατο ὧς TE νόημα.
πᾶν δὲ μετάφρενον εἶχε κάρη δεινοῖο πελώρου,
Γοργοῦς " ἀμφὲ δέ μεν κίβισις ϑέε, ϑαῦμα ἰδέσϑαι,
agyugen ϑύσανοι δὲ κατῃωρεῦντο φαεινοὶ
χούσειοε" δεινὴ δὲ περὶ κροτάφοισιν ἄνακτος
κεῖτ Aidog κυνέη νυχτὸς ζόφον αἰνὸν ἔχουσα.
αὐτὸς δὲ σπεύδοντι καὶ ἐῤῥίγοντε ἐοικὼς

Περσεὺς Aavalöng ἐτιταίνετο. ταὶ δὲ μετ᾽ αὐτὸν
Γοργόνες ἄπλητοί τὸ καὶ οὐ φαταὶ ἐῤῥώοντο,
téuavat μαπέειν. ἐπὶ δὲ χλωροῦ ἀδάμαντος
βαινουσέων idyeoxs σάκος μεγάλῳ ὀρυμαγδῷ

ὀξέα καὶ λιγέως" ἐπὲ δὲ ζώνῃσι δράκοντε

δοιὼ ἀπῃωρεῦντ᾽, ἐπικυρτώοντε κάρηνα.

λίχμαζον δ᾽ ἄρα τώ γε" μένει δ᾽ ἐχάρασσον ὀδόντας
ἄγρια δερκομένω’ drei δὲ δεινοῖσι καρήνοις
Γοργείοις ἐδονεῖεο μέγας φόβος" οἱ δ᾽ ὑπὲρ αὐτέων
ἄνδρες ἐμαρνάσϑην πολεμήια τεὐχε ἔχοντες,

τοὶ μὲν ἀπὸ σφετέρης πόλεος σφετέρων τὸ τοχήων
λοιγὸν ἀμύνοντες, τοὶ δὲ πραϑέειν μεμαῶτες.
πολλοὶ μὲν κέατο, πλέονες δ᾽ ἔτι δῆριν ἔχοντες

32

215

250

255

260

265

270

III. b.

215

280

III. Heroisch-homerische Kunst.

μάρνανϑ᾽᾽" αἱ δὲ γυναῖκες ἐυδμήτων ἐπὶ πύργων
χάλκεον ὀξὺ βόων, κατὰ δ᾽ ἐδρύπεοντο παρειᾶς,
ζωῇσιν ἴκελαι, ἔργα κλυτοῦ Ἡφαίστοιο.

ἄνδρες δ᾽, οἱ πρεσβῆες ἔσαν γῆρας τε μεμάρπει,
ἀϑρόοι ἔντοσθεν πυλέων ἔσαν, ἂν δὲ ϑεοῖσι
χεῖρας ἔχον μαχάρεσσι, περὲ σφετέροισι τέκεσσι
δειδιότες" τοὶ δ᾽ αὖτε μάχην ἔχον" ai δὲ μετ᾽ αὐτοὺς
Κῆρες xvdvsat, λευκοὺς ἀραβεῦσαι ὀδόντας,
δεινωποὲ βλοσυροί τε δαφοινοί τ᾽ ἀπλητοί ve
ϑῆῇριν ἔχον περὶ πιπτόντων. πᾶσαι δ᾽ ἄρ᾽ ἵεντο
αἷμα μέλαν πιέειν" ὃν δὲ πρῶτον μεμάποιεν
κείμενον ἢ πίπτοντα νεούτατον, ἀμφὲ μὲν αὐτῷ
βάλλ᾽ ὄνυχας μεγάλους, ψυχὴ δ᾽ Aidoode κατεῖεν
Τάρταρον dg κρυόενϑ᾽. ai δὲ φρένας εὖτ᾽ ἀρέσαντο
αἵματος ἀνδρομέου, τὸν μὲν δίπτασχον ὀπίσσω,
ἂψ δ᾽ ὅμαδον καὶ μῶλον ἐθύνεον αὖτις ἰοῦσαι.
Κλωϑὼ καὶ Adysois σφιν ἐφέστασαν᾽ 1j μὲν ὑφήσσων
᾿ἄτροπος οὔτι πέλεν μεγάλη ϑεὸς, ἀλλ᾽ ἄρα Tj ye
τῶν γε μὲν ἀλλάων προφερής τ᾽ ἦν πρεσβυτάτη τε.
πᾶσαι δ᾽ ἀμφ᾽ Evi φωτὶ μάχην δριμεῖαν ἔϑεντο.
δεινὰ δ᾽ ἐς ἀλλήλας δράκον ὄμμασι ϑυμήνασαι,

ἐν δ᾽ ὄνυχας χεῖράς τε ϑρασείας ἰσώσαντο.

πὰρ δ᾽ ᾿Αχλὺς εἱστήκει ἐπισμυγερή ve καὶ αἰνὴ,
χλωρὴ ἀυσταλέη, λιμῷ καταπεπεηυῖα,
γουνοταχὴς, μακροὲ δ᾽ ὄνυχες χείρεσσιν ἐπῆσαν.
τῆς ἐκ μὲν ῥινῶν μύξαι δέον, ἐκ δὲ παρειῶν

αἷμ᾽ ἀπελείβετ᾽ ἔραζ᾽- ἡ δ᾽ ἄπλητον σεσαρυΐα
εἱστήκει, πολλὴ δὲ κόνις κατενήνοϑεν μους,
δάκρυσι μυδαλέη. παρὰ δ᾽ εὔπυργος πόλιες ἀνδρῶν"
χρύσειαι δέ μὲν εἶχον ὑπερϑυρίοις ἀραρυῖαι

ἑπτὰ πύλαι. τοὶ δ᾽ ἄνδρες ἐν ἀγλαΐαις τὸ χοροῖς τε
τέρψιν ἔχον" τοὶ μὲν γὰρ ξυσσώτρου ἐπὶ ἀπήνης
ἤγοντ᾽ ἀνδρὲ γυναῖκα, πολὺς δ᾽ ὑμέναιος ὀρώρει"
τῆλε δ᾽ an’ αἰϑομένων δαΐδων σέλας εἰλύφαζε
χερσὶν &v. δμώων. ταὶ δ᾽ ἀγλαΐῃ τεϑαλυῖαι
σρόσϑ᾽ Exıov“ τοῖσιν δὲ χοροὲ παίζοντες ἕποντο.
τοὶ μὲν ὑπαὶ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδὴν

ἐξ ἁπαλῶν στομάτων, περὶ δέ σφισιν ἄγνυτο ἠχώ.
αἱ δ᾽ ὑπὸ φορμίγγων ἄναγον χορὸν ἱμερόεντα.
ἔνϑεν δ᾽ αὖϑ' ἑτέρωϑε νέοι κώμαζον ὑπ᾽ αὐλοῦ,
τοί γε μὲν αὖ παίζοντες ὑπ᾽ ὀρχηϑμῷ καὶ ἀοιδῇ,
τοί γε u&y αὖ γελόωντες" ὑπ᾽ αὐλητῇρε ἕκαστος

295

300

IV. d.

3. 305

310 .

315

214.

3. Bildende Kunst. 33

πρόσϑ᾽ buo»: πᾶσαν δὲ πόλιν ϑαλίαι τε χοροὶ ve
ἀγλαΐαι Y) εἶχον». τοὶ δ᾽ αὖ προπάροιϑε πόληος
γῶϑ᾽ ἵππων ἐπιβάντες ἐθύνεον. οἱ δ᾽ ἀροτῆρες
ngeıxov χϑόνα δῖαν, ἐπισκολάδην δὲ χιτῶνας
ἐστάλατ᾽. αὐτὰρ ἔην βαϑὺ λήιον" οἵ γε μὲν ἥμων
αἰχμῇς ὀξεέῃσε κορυνιόεντα πέτηλα

βριϑόμεονα σταχύων, ὡςεὲ “ημήτερος ἀχτήν.

οἱ δ᾽ ἄρ᾽ ἐν ἐλλεδανοῖσι δέον καὶ ἔπιενον ἀλὼήν,

οἱ δ᾽ ἐτρύγων οἴνας δρδεπάνας ἐν χερσὶν ἔχοντες,

οἱ δ᾽ aoc. ἐς ταλάρους ἐφόρευν ὑπὸ τρυγητήρων
λευχοὺς καὶ μέλανας βότρυας μεγάλων ἀπὸ ὄρχων,
βριϑομένων φύλλοισι καὶ ἀργυρέῃς ἑλίκεσσιν.

οἱ δ᾽ aiv. ἐς ταλάρους ἐφόρευν. τεαρὰ δέ σφισιν ὄρχος
χρύσεος ἦν, κλυτὰ ἔργα περίφρονος Ἡφαίστοιο,
σειόμενος φύλλοισι καὶ ἀργυρέῃσε κάμαξι,

[zo£ γε μὲν αὖ παίζοντες ὑπ᾽ αὐλητῆρι ἕκαστος) |
βριϑόμενος σεταφυλῇσι" μελάνϑησαν γε μὲν αἵδε.

οἵ γε μὲν ἐτράπεον, τοὶ δ᾽ ἤρυον" ot δ᾽ ἐμάχοντο
πὺξ τὲ xai ἑλχηδόν. τοὶ δ᾽ ὠκύποδας λαγὸς ἥρευν
ἄνδρες ϑηρευταὶ, καὶ καρχαρόδοντξε κύνε πρό,
ἱέμενοι μαπέειν, οἱ δ᾽ ἱέμενοι ὑπαλύξαι"

πὰρ δ᾽ αὐτοῖς ἱπετῆες ἔχον πόνον, ἀμφὶ δ᾽ ἀέϑλοις
δῆριν & ἔχον καὶ μόχϑον. ἐυπλεκέων δ᾽ ἐπὶ δίφρων
ἡνέοχοι βεβᾳῶτες ἐφίεσαν ὠκέας ἵππους

δυτὰ χαλαίνοντες, τὰ δ᾽ ἐπικροτέοντα πέτοντο
ἅρματα κολλήεντ᾽, ἐπὶ δὲ πλῆμναι μέγ᾽ ἀύτευν.
ot μὲν ἄρ᾽ ἀίδιον εἶχον πόνον, οὐδέ ποτέ σφιν
vixn ἐπηνύσϑη, ἀλλ᾽ ἄκριτον εἶχον ἀεϑλον.
τοῖσι δὲ καὶ προὔκειτο μέγας τρίπος ἐντὸς ἀγῶνος,
χρύσειος, κλυτὰ ἔργα περίφρονος Ἡφαίστοιο.

ἀμφὶ δ᾽ ἴτυν δέεν Qxeavóg πλήϑοντι à ἐοικώς"

πᾶν δὲ συνεῖχε σάκος πολυδαίδαλον. οἱ δὲ κατ᾽ αὐτὸν
κύχνοι ἀερσιπόται μιεγάλ᾽ ἤπυον, οἵ δά τε πολλοὶ
νῆχον ἐπ᾽ ἄχρον ὕδωρ᾽ πὰρ δ᾽ ἰχϑύες ἐκλονέοντο.

Tópferei und Thonbildnerei.

I. XVIII. 600 sq. s. 210 vs. 600 sq.

(Vgl. Plin. N. H. VII. 198: figlinas (invenit) Coroebus Atheniensis, in iis orbem
Anacharsis Scythes, ut alii Hyperbius Corinthius.)

Bildung der Pandora.

215. Hesiod. Op. 60. “Ἥφαιστον δ᾽ ἐκέλευσε περικλυτὸν ὅττι τάχιστα

γαῖαν ὕδει φύρειν, ἐν δ᾽ ἀνθρώπου ϑέμεν αὐδὴν

D. ant. Schriftquellea z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. j

34 V. Heroisch-homerisehe Kunst.

xai g9évog: ἀϑανάταις δὲ ϑεαῖς εἰς ὦπα Boxe
παρϑενικῆς καλὸν εἶδος ἐπήρατον... .....

10 αὐτίκα δ᾽ ἐκ γαίης πλάσσε κλυτὸς ἀμφιγυήεις
παρϑένῳ αἰδοίῃ ἴκελον κελ.

216. Hesiod. Theog. 570.
αὐτίχα δ᾽ ἀντὶ πυρὸς τεῦξεν xaxov ἀνθρώποισιν.
γαέης γὰρ σύμπλασσε περεκλυεὸς Ἀμφιγυήεις
παρϑένῳ αἰδοίῃ ἴκελον κελ.").
8) Von der Bildung der Menschen durch Prometheus liegen nur späte Zeugnisse,

wie Apollod. I. 7. 1, Ovid. Metam. I. 81, Pausan, X. 4. 4 u. a. vor, welche hier keine
Berücksichtigung verdienen.

&. Kunstwirkerei.

Sehleier der Hera.
217. 11. XIV. 178. ἀμφὲ à' ἄρ' ἀμβρόσιον ἑανὸν ἔσαϑ᾽, ὃν οἱ 491»
ἔξυσ᾽ ἀσχήσασα, τίϑει "n ἐνὶ δαίδαλα πολλά.

Ge wand der Andromache.
218. Il. XXII. 440. ἀλλ᾽ 7 γ᾽ ἱστὰν ὕφαινε μυχῷ δόμου ὑψηλοῖο
δίπλακα πορφυρέην, ἐν δὲ ϑράνα ποικίλ᾽ Exagga». ,

Gewand der Helena.
219. 1]. III. 125. τὴν δ᾽ εὗρ᾽ ἐν μεγάρῳ" ἡ dà μέγαν ἱστὸν ὕφαινεν,
δίπλακα πορφυρέην" ἱπολέας δ᾽ ἐνέπασσεν ἀέϑλους
Τρώων 9* ἱπποδάμων καὶ Ἂχαιῶν χαλκοχιτώνων,
olg ὅϑεν εἵνεκ᾽ ἔπασχον ὑπ᾽ Agnog naAaudov]*).
, 8) Höchst wahrscheinlich eine späte Interpolation, welche den echten Halbvers
τέϑει δ᾽ ἐνὶ δαίδαλα mold aus 217 oder ἐν dà ϑρόνα ποιχίλ' ἔπασσεν aus 218
verdrängt hat.

Fragmente des epischen Cyclus.

220. Aus Proklos Excerpten aus den Kyprien (W elcker, Ep. Cycl. II.
S. 506.) Νέστωρ δ᾽ ἐν παρεχβάσει διηγεῖται") αὐτῷ (Μενελάῳ) ὡς
’Enwnevg φϑείρας τὴ» “ὔχου ϑυγατέρα ἐξεπορϑήϑη, καὶ τὰ περὲ
Οἰδίπουν καὶ τὴν Ἡρακλέους μανίαν καὶ τὰ περὲ Θησέα καὶ ἀριάδνην.

a) Nach Welcker a. ἃ. O. S. 98 f. auf Anlass eines Kunstwerks, an dem diese
Geschichten gebildet waren.

221. Athen. VIII. p. 277. D. Ἐγὼ δὲ οἶδα, ὅτι ó τὴν Τιτανομαχίαν
ποιήσας..... ἐν τῷ β’ οὕτως εἴρηκεν"
ἐν δ᾽ αὐτῇ πλωτοὶ χρυσώπιδες ἰχϑύες Roi
γήχοντες παίζουσι δι᾿ ὕδατος ἀμβροσίοιο.
(Aus einer Schildbeschreibung, vgl. Welcher a. a. ©. S. 556.)
2322. Aus Proklos Excerpten aus der Telegonee (Weloker a. a.. Ὁ.
S. 544, vgl. S. 304 £.) .... xai Ὀδυσσεὺς . . . . ξενέζεσαι παρὰ Πολυ-

Epeios. — Sagenhafte Bildwerke. 235

δένῳ déigóv τε λαμβάνει χρατῆρα᾽" καὶ ἐπὶ τούτου τὰ περὶ Τρῥοφώνιον
καὶ ᾿4γαμήδην καὶ “Τὑγέαν».
223. Schol. Eurip. Troad. 822. aus der kleinen Ilias. (Welcker
a. 0. O. S. 534):
ἄμπελον, ἣν Kooviäng & ἔπορεν οὗ παιδὸς ἄποινα,
χρουσείοις φύλλοισιν ἀγαννοῖσιν κομόωσαν
βότρυσι ϑ᾽, οὺς Ἥφαιστος ἐπασκήσας Aii πατρὶ
dag’, ὁ δὲ Anouddors πόρεν Γανυμήδεοορ ἄνει.
(Vgl. unten unter Rhoikos und Theodoros von Samos.)

Epeios.
224. Od. VIII. 492. ἀλλ᾽ ἄγε δὴ μεεάβηϑι, καὶ ἵππου κόσμον ἄεισον
δουρατέου, τὸν Ἐ πειὸς ἐποίησεν σὺν A

225. Plat. Ion p. 533. A. εἰ δέ; ἐν ἀνδριαντοποιέᾳ ἤδη τι» εἶδες,
ὅςτις περὶ μὲν Δαιδάλου τοῦ Mrstovog ἢ Ἃ Ἐπειοῦ τοῦ Πανοπέως,
ἢ Θεοδώρου τοῦ Zaulov ἢ ἄλλου τινὸς ἀνδριαντοποιοῦ ἑνὸς
πέρε δεινός ἐστιν ἐξηγεῖσθαι ἃ εὖ πεποίηκεν κτλ.

226. Pausan.1lI. 19. 6. Τὰ δὲ ξόανα 490 οδίτης καὶ Ἑρμοῦ (in Argos),
τὸ μὲν Ἐπειοῦ λέγουσιν ἔργον εἶναι, τὸ δὲ Ὑπερμνήστρας ἀνάϑημα.

Bildwerke, deren Gründung die Sage auf Heroen
zurückführt (nach Pausanias).

227. Pausan. ΕἸ. 19.3. τὸ δὲ ἐξ ἀρχῆς Δαναοῦ καὶ ὃ ναὸς καὶ τὸ bio.
vov [des Apollon Lykios in Argos) ἀνάϑημα ἦ jv. : ξόανα γὰρ δὴ τότε

εἶναι πείϑσμαι πάντα, καὶ μάλιστα τὰ “4ἰγύπτια.

228. Pausan. II. 19. 7. (In Argos) ἔσει δὲ $umooóSev τοῦ ναοῦ
βόϑρος, πεποιημένα ἐν τύπῳ ταύρου μάχην ἔχων καὶ λύχου, σὺν δὲ
αὐτοῖς παρϑένὸον ἀφιεῖσαν πέτραν ἐπὶ 509 ταῦρον" “ἥρτεμιν δὲ εἶναι
νομίζουσι τὴν παρϑένον. Δαναὸς δὲ ταῦτά γε ἀνέϑηκε, καὶ πλησίον
κέονας ἐχ"" Ζιὸς καὶ Agstuıdos ξόανον.

229. Pausan. IE. 21. 1. «ó δὲ τῆς ρτέμεδου ῥερὸν (in Argos), &xíxAz-
σιν Πειϑοῦς, Ὑπεῤμνήσερα καὶ τοῦτο ἀνέϑηκε. (Vgl. 226 )

230. Pausan. II. 31. 1. Ἐν τῇ ἀγορᾷ Τροιζηνίων ναὸς καὶ ἀγάλματα
Agstpıöös ἐσει Σωτείρας. Θησέα δὲ ἐλέγετο ἱδρύσασϑαε καὶ ὀνομάααι
Σώτειραν.

231. Pausan. III. 25. 3. Jewv δὲ ἐν τῇ γῇ (auf Cap Maleia) σφισιν ἱερά
σειν Mgréuidóg τε ἐπίχλησιν ἀστρατείας, ὅει τῆς ἐς τὸ πρόσω στρα-
τείας ἐνταῦϑα ἐπαύσάντο Aualöves, καὶ “πόλλων ᾿“μαζόνιος" ξόανα
μὲν ἀμφότερα, ἀναϑεῖναε δὲ λέγουσιν αὐτὰ τὰς ἀπὸ Θερμώδοντος
γυναῖκας.

232. Pausan. IV.34.7. Ἐκ Κορώνης δὲ ὡς ὀγδοήκοντα σταδίους πρὸεῖ-
ϑόνεε ᾿Ἰπόλλωμος ἐσέιν ἱερὸν πρὸς ϑαλάσσῃ τιμὰς ἔχον" ἀρχαιότατόν

9*

36 Sagenhafte Bildwerke.

ze yàg λόγῳ τῷ ἸΜεσσηνίων ἐσεὶ, καὶ νοσήματα ὃ ϑεὸς ὀδεαι" Κόρυ-
δον δὲ Ἡπόλλωνα ὀνομάζουσι. τοῦτο «μὲν δὴ ξόανον, ‚wos‘ Atylura
δὲ yaÀxoi» ἐστι τὸ GyaÀua: ἀναϑεῖναι δέ φασὶ τοὺς ἐν τῇ Ἀργοῖ
πλεύσαντας.

233. Pausan. II. 25. 1. ἐπὶ δὲ τῆς ὁδοῦ ταύτης (von Argos nach Man-
tineia) i ἱερὸν διπλοῦν πεποίηται, καὶ πρὸς ἡλίον δύνονεος ἔσοδον καὶ
κατὰ ἀνατολὰς ἑτέραν ἔχον. κατὰ μὲν δὴ τοῦτο Agpodisng κεῖται ξόανον,
πρὸς δὲ ἡλίου δυσμὰς “Ἄρεως. εἶναε δὲ τὰ ἀγάλματα Πολυνείκους
λέγουσιν ἀναϑήματα καὶ Agyelwv, ὅσοι τιμωρήσοντες αὐτῷ συνεστρα--
τεύοντο.

234. Pausan. I. 27. 1. Κεῖται δὲ à» τῷ ναῷ τῆς Πολιάδος (in Athen)
Ἑρμῆς ξύλου, Κέκροπος εἶναι λεγόμενον ἀνάϑημα, ὑπὸ ἀλάδων μυρ--
σίνῃς οὐ σύνοπτον.

235. Pausan. ΠῚ. 22. 4. ἐπεὶ Mdyvnol ye, οἵ τὰ πρὸς Βοῤῥᾶν νέμονται
τοῦ Σιπύλου, τούτοις ἐπὶ Κοδδίνου πέτρᾳ μητρός ἐστι ϑεῶν ἀρχαιό-
τατον ἁπάντων ἄγαλμα" ποιῆσαι δὲ οἱ αγνητες αὐτὸ Βροτέ αν Aé-
γουσι τὸν Ταντάλου.

236. Pausan. V.13:7. διαβάντι δὲ Ἕρμον ποταμὸν Aggodirng ἄγαλμα
ἐν Truveo πεποιημένον. ἐκ μυρσίνης τεϑηλυίας. ἀναϑεῖναι δὲ Πέλοπα
αὐτὸ παρειλήφαμεν μνήμῃ.

„237. Pausan. VIII. 47. 3. τῇ ϑεῷ (Athena in Tegea) δὲ ποιηϑῆναι τὸν
βωμὸν ὑπὸ M shaumo doy τοῦ ““μυϑάονος λέγουσιν" εἰργασμέναι δὲ
ἐπὲ τῷ βωμῷ “Ρέα μὲν xai. Οἰνόη νύμφη παῖδα ἔτι νήπιον Jia ἔχου-
σιν" ἑκατέρωθεν δέ εἰσι τέφσαρες ἀριϑμὸν, Γλαύκῃ καὶ Νέδα καὶ
Θεισόα καὶ Arspaxia, τῇ δὲ Ἴδη καὶ Ayo καὶ ᾿Αλχικόῃ͵ τε καὶ
Φρίξα.

238. Pausan. IX. 12. 2. ᾿Ἐνταῦϑα (in Theben) ἔστι μὲν ἐν ὑπαέϑρῳ
᾿ βωμὸς καὶ ἄγαλμα (41ϑηνᾶς)" ἀναϑεῖναι δὲ αὐτὸ Κάδμον λέγουσι.
239. Pausan. IX. 16. 3. Apeodirns δὲ Θηβαίοις ξόανά dosıy οὕτω δὴ
ἀρχαῖα, ὥστε καὶ ἀναϑήματα ρμονίας εἶναί φασιν [αὐτὰ], ἐργαο-
ϑῆναι δὲ αὐτὰ ἀπὸ τῶν ἀκροσεολίων, & ταῖς Κάδμου ναυσὶν ἦν ξύλου

πεποιημένα. ες

240. Pausan. X. 4. 9. Δαυλιεῦσι δὲ ᾿Ἰϑηνᾶς ἱερὸν καὶ ἄγαλμά ἐστιν
ἀρχαῖον" τὸ δὲ ξόανον τὸ ἔτι παλαιότερον λέγουσιν - παγαγέσθαι
Πρόκνην ib “4“ϑηνῶν. |

241. Pausan. I. 18. 5. μόνοὶς δὲ ᾿ἀϑηναίοις τῆς Εἰλειϑυίας κεκάλυπται
τὰ ξύανα ἐς ἄχρους τοὺς πόδας, τὰ μὲν δὴ δύο εἶνας Κρητικὰ xai
Φαίδρας ἀναϑήματα ἔλεγον αἱ γυναῖκες, τὸ δὲ ἀρχαιότατον Ἔρυ -
σέχϑονα ἐκ 4ήλου κομίσαι.

242. Pausan. III. 19. 7. ὁπόσα δὲ πεποίηται κατὰ gy ὁδὸν ταύξῃν
(von Amyklai nach Therapne), ἐσεὲν ἀρχαιότατον αὐτῶν “Ἄρεως tepóv.

Sagenhafte Bildwerke. 37

τοῦτό ἔστιν ἐν d ἀριστερῷ τῆς ὁδοῦ, τὸ δ᾽ ἄγαλμα καὶ τοὺς Δεοςκού-
οους qaoi κομίσαι ἐκ Κόλχων.

248. Pausan. III. 20. 10. T5 δὲ ἄγαλμα εῆς Αἰδοῦς, τριάκοντά που
σεάδια ἀπέχον τῆς πόλεως (Amyklai), Ἰκαρίου μὲν ἀνάϑημα εἶναι.

244. Pausan. III. 15:11. (In Sparta.) Προελθοῦσε δὲ οὐ πολὺ λόφος
ἐστὶν οὐ μέγας, ἐπὲ δὲ αὐτῷ ναὸς ἀρχαῖος καὶ Aggodisns ξόανον
ὡπλεσμένης. ναῶν dd ὧν οἶδα μόνῳ τούτῳ καὶ ὑπερῷον ἄλλο ἐπῳκο-
δόμηται Μορφοῦς ἱερόν. ἐπίκλησις μὲν δὴ τῆς Ἡφροδίτης ἐσεὲν ἡ
Mogoqo, κάϑηται δὲ καλύπτραν ve ἔχουσα καὶ πέδας περὶ τοῖς ποσί"
περιϑεῖναι δέ οἱ Τυνδάρεων τὰς πέδας φασίν, κελ.

(Das Material des Bildes geht aus den weiterhin folgenden Worten hervor: ἦν
γὰρ δὴ πανεάπασιν εὔηϑες x (d oov ποιησάμενον ζῴδιον xa) ὄνομα "Aypopodi-
τὴν ϑέμενον ἐλπέζειν ἀμύνεσϑαι τὴν ϑεόν.)

245. Pausan. III. 12.4. Τοῦ δὲ τῶν Βιδιαίων ἀρχείου πέραν (inSparta)
ἐστὶν ᾿4ϑηνᾶς ἱερόν" Ὀδυσσεὺς δὲ ἱδρύσασϑαι τὸ ἄγαλμα λέγεται,
καὶ ὀνομάσαι Κελεύϑειαν, τοὺς Πηνελόπης μνηστῆφας τῷ δρόμῳ νικήσας.

246. Pausan. VIII. 14. 5. (In Pheneos) xai Ποσειδῶν χαλχοῦς ἕστη-
x&v ἐπωνυμίαν Ἵππιος" ἀναϑεῖναι δὲ τὸ ἄγαλμα τοῦ Ποσειδῶνος
Ὀδυσσέα ἔφασαν" aber vgl.:

241. Pausan. VIII. 14. 7. τὸ δὲ ἄγαλμα Ὀδυσσέα ἀναϑεῖναι τὸ
χαλχοῦν οὐκ ἔχω πείϑεσϑαΐ σφισιν. οὐ γάρ πω τότε τοῦ χαλχοῦ τὰ
ἀγάλματα διὰ παντὸς ἠπίσταντο ἐργάσασϑαι καϑάπερ ἐσθῆτα ἐξυφαΐί-
γοντες. τρόπον δὲ ὅστις ἦν αὐτοῖς ἐς τὰ χαλκᾶ ἐργασίας, ἔδειξεν ἤδη
μοι τοῦ ἐς Σπαρτιάτας λόγου τὰ ἐπὶ τοῦ ἀγάλματος τοῦ Ὑπάτου
Ζιός. (s. unter Klearchos v. Rhegion.)

248. Pausan. IV. 35. 8. Ἐν ἸΠοϑώνῃ ναός ἐστιν AImväs Mvsuoidog:
Διομήδην δὲ τὸ ἄγαλμα ἀναϑεῖναι καὶ τὸ ὄνομα τῇ ϑεῷ φασι ϑέσϑαι.

249. Pausan. II. 32. 1. ᾿ἱππολύτῳ δὲ τῷ Θησέως τέμενός ve ἐπιφανέ-
στατον ἀνεῖται (in Troizen), xai ναὸς ἐν αὐτῷ, καὶ ἄγαλμά ἐστιν ἀρ-
χαῖον" καὶ ταῦτα μὲν “ιομή δην λέγουσι ποιῆσαι.

250. Pausan. I. 42. 4. καὶ ἕτερον ἐνταῦϑα (in Megara) ἑερὸν 4ϑηνᾶς
πεποίηται, καλουμένης Νίκης, καὶ ἄλλο 4iavsidog. ...... Alavyıa
οὖν τὴν ἀρχὴν τὴν ᾿“λκάϑου διαδεξάμενον ποιῆσαι τὸ ἄγαλμα ἡγοῦμαι
τῆς ᾿49ϑηνᾶς.

251. Pausan.I. 43.1. καὶ ᾿Μρτέμιδος ἱερὸν (inMegara), ὃ “γαμέμνων
ἐποίησεν, ἡνίκα ἦλϑε Κάλχαντα οἰκοῦντα ἐν Μεγάροις ἐς Ἴλιον ἕπε-
σϑαι πείσων.

252. Pausan. II. 24. 3. xai “Φηνᾶς δὲ ναός ἐστι ϑέας ἄξιος (auf der
Larissa in Argos). ἐνεαῦϑα ἀναϑήματα κεῖται xai ἄλλα, καὶ Ζεὺς
ξόανον, δύο μὲν fj πεφύκαμεν ἔχον ὀφθαλμούς, τρίτον δὲ ἐπὶ τοῦ
μετώπου. τοῦτον τὸν Za Πριάμῳ φασὶν εἶναι τῷ Aaouedovsos πα-
toro» ἐν ὑπαίϑρῳ τῆς αὐλῆς ἱδρυμένον, καὶ ὅτε ἡλίσκετο ὑπὸ ᾿Ελλή-

38. Sagenhafte Bildwerke.

γῶν Ἴλεον, ἐπὲ τούτον nagéquysr ὃ Πρέαμος τὰν βωμόν. drei δὲ so. Aa-
φυρα ἐνέμοντο, λαμβάνει Σ ϑένελος ὁ Καπανέως αὐκὸν, καὶ ἀκάχει-
ται μὲν διὰ τοῦτο ἐνταῦϑα. τρεῖς δὲ ὀφϑαλμοὺρ ἔχειν ἐπὶ τῷδε ἄν πες
τεκμαίροιτο avsóv. Δία γὰρ à» οὐρανῷ βασιλεύειν, αὗτος μὲν λόγος
κοινὸς πάντων ἐσεὶν ἀνϑρώπων. ὃν δὲ͵ ἄρχειν φασὶν ὑπὸ γῆς, ἔσεεν
ἔπος τῶν Ὁμήρου día dvoudtav καὶ τοῦτον. (Il. IX, 457.) Vgl.:

253. Pausan. VIII. 46. 2. Ἰλίρυ ve γὰρ ἁλούσης καὶ νεμομένων τὰ
λάφυρα Ἑλλήνων, Z ϑενέλῳ τῷ Kanaréug τὸ ξόανον τοῦ dig ἐδόϑη

^ v60 Ἑρκείου.

254. Pausan. III. 22. 2, MevéAaogc ds’ Ἰλιον ἑλὼν, xai ἔξεσεν ὕσεερον
ὑκτὼ μετὰ Toolag πόρϑησιν οἴκαδε ἀνασωϑείς, ἄγαλμα Θέτιδος καὶ
ϑεᾶς Πραξιδίκας ἱδρύσατο ἐγγὺς τῆς Πιγωνίτιδος (auf der Insel
Kranaé).

255. Pausan. III. 16. 7. Τὸ δὲ χωρίον τὸ ἐπονομαζόμενον “Ἱιμναῖον
(in Sparta) Ὀρϑίας ἱερόν ἐστιν Meréjudog. τὸ ξόανον δὲ ἐκεῖνο εἶναι
λέγουσιν ὅ ποτε Ὀρέστης καὶ Ἰφιγένεια ἐκ τῆς Ταυρικῆς ἐκκλέ-
πτουσιν" ἐς δὲ τὴν σφετέραν «“Τακεδαιμόνιοι κομισϑῆναί φασιν Ὀρέστου
καὶ ἐνταῦϑα βασιλεύοντος.

Alte Zeit.
Erste Periode bis um Ol. 60.

Das Zeitalter der neuen Anfünge und
der Erfindungen.

or OLaS
ARCHAEOLOGY
NV Oxro??

I. Bildende Kunst.

1. Holzschnitzerei und Verwandtes.

Die Lade des Kypselos. (01. 10.)
(Vgl. meine Abhandlung in den Abhandll. der k. sächs. Ges. d. Wiss. Phil.-hist. Classe Bd. IV.
8. 591 ff. und die daselbst zu Anfang citirte ältere Litteratur. Die Ziffern I—V. bezeichnen die
χῶραι, die Buchstaben A. B. C. die Seiten, die arabischen Ziffern die Gegenstände im Ganzen und
die kleinen Buchstaben die Einzelnheiten gröaserer Scenen.)

256. Pausan. V. 17. 5 ff. 5. *** Migros κέδρου μὲν πεποίηται" ζῴδια δὲ
ἐλέφαντος ἐπὶ αὐτῆς, τὰ δὲ χρυσοῦ, τὰ δὲ καὶ ἐξ αὐτῆς ἐστιν εἰργασμένα
τῆς κέδρου. ἐς ταύτην τὴν λάρνακα Κύψελον τὸν Κορίνϑου τυραννήσαντα
ἀπέχρυψεν 1 μήτηρ, ἡνίκα τεχϑέντα ἀνευρεῖν αὐτὸν σπουδὴν ἐποιοῦντο
οἱ Βαχχιάδαι. τῆς μὲν δὴ σωτηρίας ἕνεκα τοῦ Κυψέλου τὸ ἀπὲ αὐτοῦ 5
γένος oi ὀνομαζόμενοι Κυψελίδαι τὴν λάρνακα ἐς Ὀλυμπίαν ἀνέϑε-
σαν. τὰς δὲ λάρνακας οἱ τότε ἐχάλουν Κορίνϑιοι χυψέλας" ἀπὸ τού-
του δὲ καὶ ὄνομα Κύψελον τῷ παιδὶ ϑέσϑαι λέγουσι. 6. Τῶν δ᾽ ἐπὶ
τῇ λάρνακι ἐπιγράμματα ἔπεστι τοῖς πλείοσι γράμμασι τοῖς ἀρχαίοις
γεγραμμένα" καὶ τὰ μὲν ἐς εὐθὺ αὐτῶν ἔχει, σχήματα δὲ ἄλλα τῶν 10
γραμμάτων βουστροφηδὸν καλοῦσιν Ἕλληνες. τὸ δέ ἔστι τοιόνδε" ἀπὸ
τοῦ πέρατος τοῦ ἔπους ἐπιστρέφει τῶν ἐπῶν τὸ δεύτερον, ὥςπερ ἔν
διαύλου δρόμῳ. γέγραπται δὲ ἐπὶ τῇ λάρνακι καὶ ἄλλως τὰ ἐπιγράμ-

I. ματα ἑλιγμοῖς συμβαλέσϑαι χαλεποῖς. Ἀρξαμένῳ δὲ ἀνασχοπεῖσϑαι
Α.1 κάτωϑεν τοσάδε ἐπὶ τῆς λάρνακος 7 πρώτη παρέχεται χώρα. 7. Oivó- 15
naog διώκων Πέλοπά ἔστιν ἔχοντα ᾿πποδάμειαν. ἑκατέρῳ μὲν δὴ δύο
αὐτῶν εἶσιν ἵπποι, τοῖς δὲ τοῦ Πέλοπός ἐστι πεφυκότα καὶ πτερά.

2. ἑξῆς δὲ "fugtagdov τε ἡ οἰκία πεποίηται, καὶ Ἀμφίλοχον φέρει νήπιον
πρεσβῦτις ἥτις δή" πρὸ δὲ τῆς οἰκίας Ἐριφύλη τὸν ὅρμον ἔχουσα
foryxe, παρὰ δὲ αὐτὴν αἱ ϑυγατέρες Εὐρυδίχη καὶ 4ημώνασσα, καὶ 20
Αλκμαίων παῖς γυμνός. 8. Acıos δὲ ἐν τοῖς ἔπεσι καὶ λχμήνην
ἐποίησε ϑυγατέρα ἀμφιαράου καὶ Ἐριφύλης εἶναι. Βάτων δὲ, ὃς
ἡνιοχεῖ τῷ Augiagap, τάς τε ἡνίας τῶν ἵππων καὶ τῇ χειρὶ ἔχει τῇ
ἑτέρᾳ λόγχην. Ἡμφιαράῳ δὲ ὃ μὲν τῶν ποδῶν ἐπιβέβηκεν ἤδη τοῦ
ἅρματος. τὸ ξίφος δὲ ἔχει γυμνόν, καὶ ἐς τὴν Ἐριφύλην ἐσεὶν énc- 25
σεραμμένος ἐξαγόμενός τε ὑπὸ τοῦ ϑυμοῦ * "" ἐχείνης ἂν ἀποσχέσϑαι.

49 I. Bildende Kunst.

B.3.9. μετὰ δὲ τοῦ “Ἀμφιαράου τὴν οἰχίαν ἔστιν ἀγὼν ὃ ἐπὶ Πελίᾳ, xai οὗ

a. ϑεώμενοι τοὺς ἀγωνιστάς, πεποίηται δὲ Ἡρακλῆς ἐν ϑρόνῳ καϑήμε-
νος, καὶ ὄπισϑεν γυνὴ αὐτοῦ. ταύτης τῆς γυναικὸς ἐπίγραμμα μὲν
ἄπεστιν ἥτις ἐστί, Φρυγίοις δὲ αὐλεῖ καὶ οὐχ Ἑλληνικοῖς αὐλοῖς. 30

Ὁ. ἡνιοχοῦντες δὲ συνωρίδα Πὶσός ἐστιν ὁ Περιήρους καὶ ““στερίων
Κομήτου, πλεῦσαι καὶ οὗτος λεγόμενος ἐπὶ τῆς Aeyoüs, καὶ Πολυ--
δεύκης τὸ καὶ Adunvog, ἐπὶ δὲ αὐτοῖς Εὔφημος, Ποσειδῶνός τε ὧν
κατὰ τὸν τῶν ποιητῶν λόγον, καὶ ἸΙάσονι ἐς Κόλχους τοῦ πλοῦ με--

c. τεσχηχώς" οὗτος δὲ καὶ τῇ συνωρίδι ὃ νικῶν ἐστιν. 10. οἱ δὲ ἀπο-- 35
τετολμηκότες πυκτεύειν Adumsos καὶ Mówog ἐστὶν ὁ Aunuxog. ἐν
μέσῳ δὲ αὐτῶν ἀνὴρ ἑστηκὼς ἐπαυλεῖ, καϑόκι καὶ ἐφ᾽ ἡμῶν ἐπὶ τῷ

d. ἅλματι αὐλεῖν τῶν πεντάϑλων νομίζουσιν. ’Iaoovı δὲ καὶ Πηλεῖ τὸ

e. ἔργον τῆς πάλης ἐξ ἴσου καϑέσεηχε. srersolnson δὲ καὶ Εὐρυβώτας

f. ἀφιεὶς δίσκον, ὅςτις δὴ οὗτός ἔστιν ἐπὶ δίσχῳ φήμην ἔχων. οὗ δ᾽ ἐς 40

ἅμιλλαν δρόμου καϑεστηκότες Πϊελανίων ἐστὲ xai Νεοϑεὺς καὶ Φαλα--
οεύς, τέταρτος δὲ Aoysios, καὶ Ἴφικλος πέμπτος" τούτῳ δὲ νικῶντε
ὀρέγει τὸν στέφανον ὁ Ἄκαστος" εἴη δ᾽ ἂν ὁ Πρωτεσιλάου πατὴρ τοῦ
g- σερατεύσαντορ ἐς Ἴλιον. 11. κεῖνται δὲ καὶ τρίποδες, ἀϑλα δὴ τοῖς
νικῶσι" καὶ ϑυγατέρες εἰσὶν at Πελίου" τὸ δὲ ὕνομα ἐπὶ τῇ “λκήσειδε 45
(.4.γέγφαπται μόνῃ. Ἰόλαος δέ, ὃς ἐϑελοντὴς μετεῖχεν "HoaxAst τῶν ἔργων,

, ἔστιν ἵππων ἅρματι ἀνῃρημένος νίχην. τὸ δὲ ἀπὸ τούτου ἀγὼν μὲν ὃ
ἐπὶ Πελίᾳ πέπαυται. τὴν ὕδραν δέ, τὸ ἐν τῷ ποταμῷ τῇ Ἀμυμώνῃ
ϑηρίον, Ηρακλεῖ τοξεύοντι 4“ϑηνᾶ παρέστηκεν. ἅτε δὲ τοῦ Ηρακλέους
ὄντος aux ἀγνώστου τοῦ τὸ ἄϑλου χάριν καὶ ἐπὶ τῷ αχήματι, τὸ ὄνομα 50

5.: οὐκ ἔστιν ἐπὶ αὐτῷ γεγραμμένον. Φινεύς τὸ ὃ Θρᾷξ ἐστι, καὶ οἱ παῖδες
ot Βορέου τὰς Agnviag ἀπ᾽ αὐτοῦ διώχουσιν.
Il. XVIIL Τῆς χώρας δὲ ini τῇ λάρναχε τῆς δευτέρας ἐξ ἀριστερῶν
Ο.1.μὲν γίγνοιτο ἂν ἣ ἀρχὴ τῆς περιόδου. πεποίηται δὲ γυγὴ. παῖδα λευ--
κὸν καϑεύδοντα ἀνέχουσα τῇ δεξιᾷ χειρὶ, τῇ δὲ ἑτέρᾳ μέλανα ἔχει παῖδα 55
τῷ καϑεύδοντι ἐοικότα, ἀμφοτέρους διεσεραμμένους τοὺς πόδας. δηλοῖ
μὲν δὴ καὶ τὰ ἐπιγράμματα, συνεῖναι δὲ καὶ ἄνευ τῶν ἐπιγραμμάτων
ἔσει, Θάνατόν τε εἶναι σφᾶς καὶ Ὕπνον, καὶ ἀμφοτέροις Νύκτα αὐτοῖς
2. τροφόν. 2. γυνὴ δὲ εὐδιδὴς γυναῖκα αἰσχρὰν κομίζουσα, καὶ τῇ μὲν
ἀπάγχουαα αὐτήν, τῇ δὲ ῥάβδῳ παίουσα, “ίκη δὴ ταῦτα ᾿4δικίαν 60
3. δρῶσά ἐστι. δύο δὲ ἄλλας γυναῖκας ἐς ὅλμους καϑικνουμένας ὑπέροις,
φάρμακα εἰδέναι σφᾶς νομέζουσιν, ἐπεὶ ἄλλως γε οὐδὲν ἐς αὐτάς ἐστιν
Β.4.ἐπέγραμμα. τὰ δὲ ἐς τὸν ἄνδρα τε καὶ γυναῖκα ἑπομένην αὐτῷ τὰ ἔπη
δηλοῖ za ἐξάμετρα᾽ λέγει γὰρ δὴ οὕτως
Ἴδας Μάρπησσαν καλλίσφυρον, ἅν oi “πόλλων 65
ἅρπασε, τὰν ἐκ vao? ἄγει πάλιν οὐκ déxovoav.
5. 8. χιτῶνα δὲ ἐνδεδυκὼς ἀνὴρ τῇ μὲν δεξιᾷ κύλικα, τῇ δὲ ἔχων ἐσεὶν
ὅρμον, λαμβάνεται δὲ αὐτῶν Alxunm. πεποίηται δὲ ἐς τὸν λόγον τῶν

«Ὁ
—

1. Holzschnitzerei und Verwandtes. 43

6. Ἑλληνῳ», ὡς συγγέκοιξοη Alm Ζεὺς “Ἀμφιτρύωνι εἰκασϑείρ. ἹΜενέ-
λαος δὲ ϑώραχά τε ἐνδεδυκὼς καὶ ἔχων ξίφος ἔπεισιν "EAévey ἀπο-

7. χξεῖνοαι, dor ὡς ἀλισκομένῃς Ἰλίου. Mnösiag δὲ ἐπεὶ ϑρόνου κρϑημέ-
Fe Ἰάσων ἂν δεξιῷ, τῇ. δὲ Agoodisn nagkorıme. γέγφαπτας δὲ καὶ
Zrtiyguup ἐπ᾽ αὐτοῖς

Μήδειαν ᾿Ιάσων γαμέει, χκέλεεαι δ᾽ Aggodisa.

8. 4. πεποίηνται δὲ καὶ ἄδουσαι Moücaı καὶ πόλλων ἐξάρχων τῆς

ῳδῆς, καί σφεσι» ἐπίγραμμα γέγραπται |
«fasotdag οὗτος τάχ᾽ ἄναξ bxdegyog ᾿(πόλλων,
Moögaı δ᾽ ἀμφ᾽ αὐτὸν, χαρίεις xogóg, αἷσι κατάρχει.

9. Ἴζελας δὲ ἐπὶ μὲν τῶν μων κατὰ τὰ λεγόμενα οὐρανόν τε. ἀνέχει καὶ
γῆν, φέρει δὲ καὶ τὰ Εσπερέϑων μῆλα, ὅςτις dá ἐστιν ὁ ἀνὴρ ὁ ἔχων τὸ
ξίφος καὶ [5] ἐπὲ τὰν ἄτλαντα ἐρχόμενος, ἰδίᾳ μὲν ἐπ αὐτῷ γεγραμ-
μένον ἐστὶν οὐδέν, δῆλα δὲ ἐς ἅπαντας "HoawMo εἶναι.. γέγραπται δὲ
χαὲ ἐπὲ τούτοις

“Ἄτλας δ᾽ οὐρανὸν οὗτος ἔχει, τὰ δὲ μᾶλα μεϑήσει..

10. 5. ἔστε δὲ xai ρης ὅπλα ἐνδεδυκώς, “Ιφροδέτην ἄγων" ἐπίγᾳφαμμα

A. δὲ Ἐνυαλιόρ dasın αὐτῷ. πεποίηται δὲ καὶ Θέεις παρϑένος, λαμβάνε-

11. ται δὲ αὐτῆς Πηλεύς, καὶ ἀπὸ τῆς χειρὸς τῆς Θέτιδος ὕφις ἐπὶ τὸν

12. Πηλέα ἐστὶν ὁρμῶν. αἱ δὲ ἀδελφαὶ Πεδούσης ἔχουσαι πτερὰ πετό-
μενον Περσέα διώκουσαί εἶσι" τὸ δὲ ὄνομα ἐπὶ τῷ Περσεῖ γέγραπται
μόνῳ.

III. A.B.C. 6. στρατιωτικὰ δὲ ἐπὶ τρίτῃ χώρᾳ τῆς λαρναχος" τὸ μὲν πολύ
εἶσιν ἐν αὐτοῖς οἱ πεζοὶ, πεποίηνται δὲ καὶ ἐπὶ συνωρίδων i ἱππεῖς. ἐπὶ
δὲ τοῖς σερατιώταις ἔστιν εἰκάζειν», συνιέναι μὲν σφᾶς ἐς μάχην, συνιέ-
va, δὲ καὶ ἀσπασομένους τε καὶ ἀναγνωριοῦντας ἀλλήλους. λέγεται δὲ
καὶ ἐς ἀμφότερα ὑπὸ τῶν ἐξηγητῶν" καὶ τοῖς μέν ἐστιν εἰρημένον
Altwlovs τοὺς μετὰ Ὀξύλου καὶ Ἠλάίουγς εἶναι τοὺς ἀρχαίους, ἀπαν-
τᾶν δὲ σφᾶς γένους τὸ μνήμῃ τοῦ ἀρχῆς καὶ; εὔνοιαν ἐνδεικνυ-
μένους ἐς ἀλλήλους" οἱ δὲ συνιέναι φασὶν ἐς ἀγῶνα τὰ στρατιωτικά,
Πυλίους δὲ εἶναι καὶ ρκάδας παρά τε Φειὰν πόλιν καὶ ποταμὸν

85

90

95

μαχομένους Ἰάρϑανον. 7. ταῦτα μὲν δὴ οὐδὲ ἀρχὴν ἀποδέξαιτο ἂν τις, 100

ὡς € τοῦ Κυψέλου πρόγονος Κορένθιός τὸ ὧν καὶ τὴν λάρνακα αὑτῷ
ποιούμενος κτῆμα, ὁπόσα μὲν Κορινϑίοις ἦν ἐπιχώρια, ἑκὼν ὑπερέ-
βαινεν, ἃ δὲ ξενεχά τε καὶ οὐδὲ ἄλλως ἥχονετα ἐς δόξαν, ἐτεχνᾶτο ἐπὶ
τῇ λάρνακε" αὐτῷ μόνεθι, παρίσεατο ἐμοὶ ταῦτα εἰκάζειν. Κυψέλῳ

καὶ τοῖς σερογόνοις ἕχτον ἢ ἣν γόνορ ἐξ ἀρχῆς Γονούσης τῆς ὑπὲρ Σικυῶ- 105

νος, καὶ πρόγονός σφισιν ἦν Melas ὃ ἀνεάσου. 8. Μέλανα δὲ καὶ τὸν
σὺν αὐτῷ στρατὸν κατὰ τὰ προειρημένα μοι καὶ ἐν τῇ Κορινϑίᾳ συγγραφῇ
οὐκ ἤϑελεν Meng συνοίχους δέξασϑαι, γεγονός οἱ μάνεευμα ἐκ Δελ-
φιῶν ὑφορώμενος, ἐς ὃ ϑεραπείᾳ vc τῇ πάσῃ χρώμενον Μέλανα καὶ

Öndse ἀπελασϑείη σὺν δεήσει ἐπανιόνεα αὖϑις ἐδέξατο καὶ ἄχων 110

44

I. Bildende Kunst.

Ἀἰλήτης. τοῦτο τὸ στρατιωτικὸν τεκμαέροιτο ἂν τις τοὺς ἐπὶ τῇ λάρνακε
εἰργασμένους εἶναι.

IV.C.1. XIX. τέταρτα δὲ ἐπὶ τῇ λάρνακι, ἐξ d ἀριστερᾶς περιιόντι Βορέας

2.

ἐσεὶν ἡρπακὼς Ὠρείϑυιαν. οὐραὶ δὲ ὃ ὄφεων ἀντὶ ποδῶν εἰσὲν αὐτῷ.
καὶ Ἡρακλέους ὃ πρὸς Γηρυόνην ἀγών" τρεῖς δὲ ἄνδρες Γηρυόνης εἰσὲν 115

Β.8.ἀλλήλοις προρεχόμενοι. Θησεὺς δὲ ἔχων λύραν καὶ παρ᾽ αὐτὸν

4.

Ἀριάδνη κατέχουσά dorı στέφανον. Ayıllsi δὲ καὶ Μέμνονι μαχομέ--

5. vos παρεστήκασιν al μητέρες. 2. ἔστι δὲ καὶ ἹΜελανίων, καὶ Ara-

6.

λάντη παρ᾽ αὐτὸν ἔχουσα ἐλάφου νεβρόν. μονομαχοῦντος δὲ Αἴαντε

"Exsogoc κατὰ τὴν πρόκλησιν, μεταξὺ ἔστηχεν αὐτῶν Ἔρις αἰσχίστη τὸ 120

εἶδος" ἐοικυῖαν πρὸς ταύτην καὶ Καλλιφῶν Σάμιος ἐν Δρτέμιδος
ἱερῷ τῆς Ἐφεσίας ἐποίησεν Ἔρεν, τὴν μάχην γράψας τὴν ini ταῖς ναυ--

. oiv Ἑλλήνων. εἰσὲ δὲ ἐπὲ τῇ λάρνακι Διόσχουροι, ὃ ἕτερος οὐκ ἔχων

πω γένεια, μέση δὲ αὐτῶν ᾿ Ἐλένη. 3. «Αἴϑρα δὲ ἡ Πειεϑέως ὑπὸ τῆς
“Ἑλένης τοῖς ποσὶν ἐς ἔδαφος καταβεβλημένη μέλαιναν ἔχουσά dove» 125
ἐσθῆτα. ἐπίγραμμα δὲ ἐπ᾿ αὐτοῖς ἔπος τὸ ἑξάμετρον, καὶ ὀνόματός
ἐστιν ἑνὸς ἐπὶ τῷ ἑξαμέτρῳ προςϑήκη"

Τυνδαρίδα “Ἑλέναν φέρετον, Αἴϑραν δ᾽ ϑέναϑεν

FAxesov.

. 4. τοῦτο μὲν δὴ τὸ ἔπος οὕτω πεποίηται. Ἰφιδάμαντος δὲ τοῦ ἀντή-- 130

vogoc κειμένου μαχόμενος πρὸς «Ἀγαμέμνονα ὑπὲρ αὐτοῦ Κόων ἐστέ"

Φόβος δὲ ἐπὶ τοῦ ἀγαμέμνονος τῇ ἀσπίδι ἔπεστιν, ἔχων τὴν κεφαλὴν

10.

11.

λέοντος. ἐπιγράμματα δὲ ὑ ὑπὲρ μὲν τοῦ Ἰφιδάμαντος γεχροῦ"
᾿Ιφιδάμας οὗτός γε, Κόων περιμάρναται αὐτοῦ,
τοῦ Ayau£uvovog δὲ ἐπὶ τῇ ἀσπίδι 135
οὗτος μὲν Φόβος ἐστὶ βροτῶν, ὃ δ᾽ ἔχων ἀγαμέμνων..
5. ἄγει δὲ καὶ Ἑρμῆς παρ ἀλέξανδρον τὸν Πριάμου τὰς ϑεὰς κριϑη-
σομένας ὑπὲρ τοῦ κάλλους" καὶ ἔστιν ἐπίγραμμα καὶ τούτοις
"Eouslag ὅδ᾽ 4λεξάνδρῳ δείκνυσι διαιτῆν |
Τοῦ εἴδους Ἥραν xai 249dvav xai 4goodízav. 140

. “Ἄρτεμις δὲ οὐκ olda ἐφ᾽ ὅτῳ λόγῳ πτέρυγας ἔχουσά lose» ἐπὲ τῶν

ὥὦμων, καὶ τῇ μὲν δεξιᾷ κατέχει πάρδαλιν, τῇ δὲ ἑτέρᾳ τῶν χειρῶν
λέοντα. πεποίηται δὲ καὶ Κασσάνδραν ἀπὸ τοῦ ἀγάλματορ Alas τῆς
᾿᾿ϑηνᾶς ἕλκων" ἐπ᾽ αὐτῷ δὲ καὶ ἐπίγραμμά ἐσειν

. flag Κασσάνδραν an’ ᾿Αϑαναίας 4oxoóg ἕλκει. 145

A.12. 6. τῶν δὲ Οἰδίποδος παίδων Πολυνείχει nentumorı ἐς γόνυ ἔστεισιν

Ἐτεοκλῆς. τοῦ Πολυνείχους δὲ ὄπισθεν ἔστηχεν ὀδόντας ve ἔχουσα
οὐδὲν ἡμερωτέρους ϑηρίου, καί οἱ καὶ τῶν χειρῶν εἶσιν ἐπεκαμπεῖς oi
ὄνυχες" ἐπίγραμμα δὲ ἐπὶ αὐτῇ εἶναί φασε Κῆρα, ὡς τὸν μὲν ὑπὸ τοῦ
πεπρωμένου τὸν Πολυνείχην ἀπαχϑέντα, Ἐτεοκλεῖ δὲ γενομένης καὶ 150

13. σὺν τῷ δικαίῳ τῆς τελευτῆς. Διόνυσος δὲ ἐν ἄγτρῳ κατακείμενος γένεια

1. Holzschnitzerei und Verwandtes: 45

ἔχων xai ἔκπωμα χρυσοῦν ἐνδεδυκώς ἐστι ποδήρη χιτῶνα. δένδρα δὲ
ἄμπελοι περὶ αὐτὸν, καὶ μηλέαι τε εἰσὶ καὶ ῥοιαί.

V. 7. ἡ δὲ ἀνωτάτω 0a (πέντε γὰρ ἀριϑμόν εἰσι) παρέχεται μὲν
AA ἐπίγραμμα οὐδὲν, λείπεται δὲ εἰκάζειν elc τὰ ἐπειᾳγασμένα. εἰσὶν 155
οὖν ἐν σπηλαίῳ γυνὴ καϑεύδουσα σὺν ἀνδρὲ ἐπὶ χλίνῃ" καὶ σφᾶς Ὀδυσ-
σέα εἶναι καὶ Κίρκην ἐδοξάζομεν ἀριϑμῷ τε τῶν ϑεραπαινῶν, αἵ εἰσι
πρὸ τοῦ σπηλαίου, καὶ τοῖς ποιουμένοις ὑπ᾽ αὐτῶν" τέσσαρές τε γάρ
εἶσιν ai γυναῖκες, καὶ ἐργάζονται τὰ ἔργα, ἃ ἐν τοῖς ἔπεσιν Ὅμηρος
Ἡ.2.ἐἔρηκε. Κένταυρος δὲ οὐ τοὺς πάντας ἵππου πόδας, τοὺς δὲ ἔμπρο-- 160

s.b.c3Js» αὐτῶν ἔχων ἀνδρός ἐστιν. 8. ἑξῆς καὶ ἵππων συνωρίδες καὶ
γυναῖχες ἐπὶ τῶν συνωρίδων εἰσὶν ἑστῶσαι" πτερὰ δὲ τοῖς ἵπποις
χρυσᾶ ἔστι, καὶ ἀνὴρ δίδωσιν ὅπλα μιᾷ τῶν γυναικῶν. ταῦτα ἐς τὴν
Πατρόκλου τελευτὴν ἔχειν τεχμαίρονται' Νηρηΐδας ve γὰρ ἐπὶ τῶν

c. συνωρίδων εἶναι, καὶ Θέτιν τὰ ὕπλα λαμβάνειν παρὰ Ἡφαίστου" 165
καὶ δὴ καὶ ἄλλως ὁ τὰ ὅπλα διδοὺς οὔτε τοὺς πόδας ἐστὲν ἐῤῥωμένος,
xai ὄπισϑεν οἰκέτης ἕπεταί οἱ πυράγραν ἔχων. 9. λέγεται δὲ καὶ
ἐς τὸν Κένταυρον, ὡς Χείρων ἀπηλλαγμένος ἤδη παρὰ ἀνθρώπων
καὶ ἠξιωμένος εἶναι σύνοικος ϑεοῖς δᾳστώνην τινὰ ἧκοι τοῦ πένϑους

3. ΑἸχιλλεῖ παρασχευάσων. παρϑένους δὲ ἐπὲ ἡμιόνων, τὴν μὲν ἔχουσαν 110
τὰς ἡνίας, τὴν δὲ ἐπικειμένην κάλυμμα ini τῇ κεφαλῇ, Ναυσιχᾶν τε
γομίζουσιν εἶναι τὴν Ἀλκινόου καὶ τὴν ϑεράπαιναν ἐλαυνούσας éni

Ο.4 τοὺς πλυνούς. τοξεύοντα δὲ ἄνδρα Κενταύρους, τοὺς δὲ καὶ ἀπεκτονότα
ἐξ αὐτῶν, δῆλα Ἡρακλέα τὸ τὸν τοξεύοντα, καὶ Ἡρακλέους εἶναι τὸ
ἔργον. 10. τὸν μὲν δὴ τὴν λάρνακα κατειργασμένον ὕςτις ἦν, οὐδαμῶς 115
ἡμῖν δυνατὰ ἦν συμβαλέσϑαι. τὰ ἐπιγράμματα δὲ τὰ ἐπ᾽ αὐτῆς τάχα
μέν που καὶ ἄλλος τις ἂν εἴη πεποιηκώς, τῆς δὲ ὑπονοίας τὸ πολὺ ἐς
Εὔμηλον τὸν Κορίνϑιον εἶχεν ἡμῖν, ἄλλων 9? ἕνεκα καὶ τοῦ προσο-
δίου μάλιστα, ὃ ἐποίησεν ἐς 4ῆλον. ᾿

251. Dio Chrysost. Orat. 11. 45. (p. 325. Reiske, 188 Emper. ) ὡς
αὐτὸς δωρακὼς εἴην ἐν Ὀλυμπίᾳ ἐν τῷ ὀπισϑοδόμῳ τοῦ νεὼ τῆς Ἥρας
ὑπόμνημα τῆς ἁρπαγῆς ἐκείνης, ἐν τῇ ξυλίνῃ κιβωτῷ τῇ ἀνατεϑείσῃ
ὑπὸ Κυψέλου.

258. Herod. V. 92. 4. 5 “144βδὰ γὰρ πάντα ταῦτα (die Verabredung
der Bakchiaden) ἤκουε ἑστεῶσα πρὸς αὐτῇσι τῇσι ϑύρῃσι' δείσασα δὲ,
μή σφι μεταδόξῃ καὶ τὸ δεύτερον λαβόντες τὸ παιδίον ἀποχτείνωσι,
φέρουσα καταχρύπτει ἐς τὸ ἀφρασεότατόν οἱ ἐφαίνετο εἶναι, ἐς κυψέ-
Am... ὅ.... xal οἱ διαφυγόνει τοῦτον τὸν κένδυνον (von den Bak-
chiaden getödtet zu werden) ἀπὸ τῆς χυψέλης ἐπωνυμέην Κύψελος
οὔνομα ἐτέϑη.

46 I. Bildende Kunst.

. 9. Thonbildnerei (plastice).

Butades.

259. Plin. N. H. XXXV.151. De pictura satis superque. contexuisse his
et plasticen conveniat. Eiusdem opere terrae fingere ex argilla*) simi-
litudines* Butades Sicyonius figulus primus invenit Corinthi
filiae opera, quae capta amore iuvenis abeunte illo peregre umbram ex
facie eius ad lucernam in pariete liniis circamscripsit, quibus pater eius
inpressa argilla typum fecit et cum ceteris fictilibus iuduratum igni
proposuit; eumque servatum in Nymphaeo; donec Mummius Corin-
thum everterit, tradunt.

3) conveniat; eius enim opera e terra. Fingere ex argilla cet. Jahn, Berichte d.
k. sächs. Ges. d. Wiss. 1850 S. 146.

5) Vgl. Plin. N. H. XXXIV. 35. Similitudines exprimendi quae prima fuerit origo,
in ea quam plasticen Graeci vocant didi converientius erit; eténlm prior
quam statuaria fuit. — lsidori Hispal. Origines XIX. 15..... πλέξττειν
autem dictum graece quod latine est fingere terra vel gypto eimilitudines.
Nam impressa argilla formam aliquam facere plastae est.

260. Plin. N. H. XXXV. 152. Butadis inventum est rubricam addere
aut ex rubra creta fingere, primusque personas tegularum extremis
imbricibus inposuit, quae inter initia prostypa vocavit, postea idem
ectypa fecit [hinc et fastigia templorum orta] propter hunc plastae ap-
pellati. 153 . . . . crevitque res in tantum ut nulla signa statuaeve
sine argilla fierent. quo adparet antiquiorem hanc fuisse scientiam
quam fundendi aeris.

(Vgl. Isidor. a. a. O. XX. 4. Fictilia vasa in Samo insula inventa tra-
duntur, facta ex creta et indurata igne. ..... Postea inventum est rubricam
addere aut ex rubra cteta fingere. Antiquiorem autem fuisse (dicunt) usum
fictilium vasorum quam fundendi aerts aut argenti cet.)

201. Athenag. Legat. pro Christ. £4. p. 59 eq. (ed. Deechair) .....
ἀπὸ δὲ τῆς Κόρης 5 xogonlaasınn cügé9n: ἐρωεικῶς ydQ vixog
ἔχουσα περιέγραψεν αὐτοῦ χοιμωμένου ἐν τοίχῳ τὴν σχεάν' el ὃ
πατὴρ ἡσϑεὶς ἀπαραλλάχεῳ οὔσῃ τῇ ὁμοιότητι --- κέραμον γὰρ εἰργά-
ζετο — ἀναγλύψας τὴν περιγραφὴν πηλῷ προσανεπλήρωσεν" ὃ εὐπος

— ἔτε καὶ νῦν ἐν Κορίνϑῳ σώζεται" τούτοις δὲ ἐπιγενόμενοι. datdn-
Aog καὶ Θεόδωρος ὃ Μιλήσιος ἀνδριαντοποιητικὴν καὶ πλασεικὴν
προσεξεῦρον.

Ewcheir, Diepes, Eugrammos. (Khoikos und Theederos.)

262. Plin. N. H. XXXV. 152. Sunt qui in 8amo primos. omnium plasti-
cen invenisse Rhoecum et Theodorum tradant multo ante
Bacchiadas Corintho pulsos, Damaratum vero ex eadem urbe profu-
gum (Ol. 29), qui in Etruria Tarquinium regem populi Romani genuit,
comitatos fictores Euchira, Diopum, Eugrammum; ab iis
Italiae traditam plasticen.

3. Metallarbeit. 41

3. Metallarbeit.

Glaukos (01. 32 nach Euseb. Chron.)

263. Herod. I. 25. ἀνέϑηχε δὲ (Alyattes) ἐς Φελφοὺς κρητῆρά τε ἀργύ-
peor μέγαν καὶ ὑποκχρητῆρ ἰδεον σιδήρεον κολλητὸν, ϑέης ἄξιον
ui πάντων τῶν ἐν Aelyoloı ἀναϑημάτων, Γλαύκου τοῦ Χίου
"ποίημα, ὃς μοῦνος δὴ πάντων ἀνθρώπων σιδήρου κόλλησιν
ἐξεῦρε.

264. Hesych. v. TAavxov τέχνη" παροιμία Eni τῶν ῥᾳδίως κατερ-
γαζομένων" Διονυσόδωρος δὲ τὴν τοῦ σιδήρου κόλλησιν" l'Àaóxog
γὰρ Χῖος σιδήρου κόλλησιν εὗρεν.

265. Suid. v. Γλαῦξ ἵπταται .... καὶ ἑτέρα παροιμία" Γλαύκου
τέχνη, ἐπὶ τῶν ῥᾳδίως κατεργαζομένων᾽" ἀπὸ Γλαύκου τινὸς Σαμίου,
ὃς πρῶτος σιδήρου κόλλησιν ἐξεῦρεν.

266. Steph. B yz. v. P TUR Πολύβιος 5 τριακοστῇ τετάρτῃ λέγει
Αἰϑάλειαν τὴν Anuvor καλεῖσϑαι, ἀφ᾽ ἧς ἦν Γλαύκος. 4700 γὰρ
ἦσαν" εἷς τῶν τὴν κόλλησιν σιδήρου εὑρόντων' οὗτος μὲν Za-
μεος, ὅςτις xai ἔργον ἀοιδιμώτατον ἀνέϑηκεν ἐν Δελφοῖς, ὡς 'Hoó-
δοτος" ὁ δὲ ἕτερος “ήμνιος, ἀνδριαντοποιὸς διάσημος.

261. Provetb. e cod. Coislin. 80. (Paroemiogr. gr. p. 128. ed. Gaisf.)
Γλαύκου τέχνη" ἐπὶ τῶν εὐμηχάνων xai ῥᾳδίως κατεργαζομένων, ἀπὸ
Γλαύκου τινὸς Σαμίου, ὃς πρῶτος σιδήρου κόλλησιν eios
καὶ ἄλλα πολλὰ εὐμέϑοδα ἐτεχνήσατο.

(Σέάμεος auch bei Diogenian IV. S, Paroem. gr. I. p. 234 ed. Leutsch und Plutarch
psroem. II. 25, ibid. p. 341.)

268. Schol. Plat. Phaed. p.382 (ed. Bekker.) ἔστι δὲ καὶ ἑτέρα τέχνη

γραμμάτων, ἣν ἀνατιϑέασι Γλαύχῳ Σ Zauíg, ἀφ᾽ ἧς ἴσως καὶ ἡ πα-
ὑοιμία διεδόϑη" οὗτος δὲ καὶ σιδήρου κὀλλησὶν εὗρεν, ὥς φησιν
'Heidorbs.

269. Pausan. X. 16. 1. Τῶν de ἀναϑημάτων, ἃ οἱ βασιλεῖς ἀπέστειλαν
οἱ Audiv, οὐδὲν ἔπι ἦν αὐτῶν εἰ μὴ σιδηροῦν μάνον τὸ ὑπόϑημα τοῦ
Αλυάττου κρατῆρος. τοῦτο Γλαύκου μέν ἐστιν ἔργον τοῦ Χίου, σι-
δήρου κόλλησιν ἀνδρὸς εὑρόντος" ἔλασμα δὲ ἕκαστον τοῦ ὑποϑήματος
ἐλάσματε ἄλλῳ προσεχὸς οὐ περόναις ἐστὶν ἢ κέντροις, μόνη δὲ ἡ κόλλα
συνόχει va xai ἔσσεν αὕτη τῷ σιδήρῳ δεσμός" σχῆμα δὲ τοῦ ὑποϑήμα-
τος κατὰ πύργον μάλιστα ἐς μείουρον ἀνιόντα ἀπὸ εὐρυτέρον τοῦ
χόεω" “ἑκάστη δὲ πλευρὰ τοῦ ὑποϑήματος οὐ διὰ τιάσης πέφρακται,
ἀλλά εἰσιν αἱ πλάγιαι τοῦ σιδήρου ζῶναι, ὡς ὥςπερ ἐν κλίμακι οἱ ἀνα-
βασμριοέ" τὰ δὲ ἐλάσματα τοῦ σιδήρου τὰ ὀρϑὰ ἀνέστραπται κατὰ τὰ
ἄχρα ἐς τὸ ἐκτός" καὶ ἔδρα τοῦτο ἦν τῷ κρατῇρι.

270. Athen. V. p. 210 B. C. “Hynoavdeos δ᾽ ὃ 4Ζελφὸς ἐν τῷ ἐπιγραφο-

48 I. Bildende Kunst.

μένῳ ὑπομνήματι ἀνδριάντων καὶ ἀγαλμάτων Γλαύκου φησὶ τοῦ
Χίου τὸ ἐν Δελφοῖς ὑπόστημα, οἷον ἐγγυθήκην τινὰ σιδηρᾶν, ἀνά--
ϑημα ᾿Αλυάττου" οὗ 6 Ἡρόδοτος μνημονεύδι ὑποχρητηρίδεον αὐτὸ
καλῶν. καὶ ὁ μὲν Ηγήσανδρος ταῦτα λέγει" εἴδομεν δ᾽ αὐτὸ xai ἡμεῖς
ἀνακείμενον ἐν “ελφοῖς, ὡς ἀληϑῶς ϑέας ἄξιον διὰ τὰ ἐν αὐτῷ ἐντε--
τορευμένα ζῳδάρια καὶ ἄλλα τινὰ ζωύφια καὶ φυτάρια ἐπιτίϑεσϑαι
ἐπ᾽ αὐτῷ δυνάμενα, καὶ κρατῆρας καὶ ἄλλα σκεύη").
a) lies φυτάρια " ἐπιτέϑεσϑαι ἐπ᾿ αὐτῷ δύνανται καὶ χρατῆρες καὶ alla σχεύη
nach dem Cod. Parisin. der Epitome, e. Urlichs in Fleckeisens Jahrbb. 1854
S. 377.

271. Plut. de defect. oracul. 47. (VII. p. 715 ed. Reiske.)
ὅρα δὲ πρῶτον ἐπὶ τῶν τεχνιτῶν' olov εὐθὺς ἡ περιβόητος ἐνταῦϑα
τοῦ κρατῆρος ἕδρα καὶ βάσις, ἣν Ἡρόδοτος ὑποχρητηρίδιον ὠνόμασεν,
αἰτίας μὲν ἔχοντος ὑλικὰς πῦρ καὶ σίδηρον καὶ μάλαξιν διὰ nv-
ρὸς, xai di ὕδατος βαφὴν, ὧν ἄνευ γενέσϑαι τὸ ἔργον
οὐδεμία μηχανή" τὴν δὲ κυριωτέραν ἀρχὴν ταῦτα κινοῦσαν, καὶ διὰ
τούτων ἐνεργοῦσαν ἡ τέχνη καὶ ὁ λόγος τῷ ἔργῳ παρέσχεν.

212. Philostr. Vita Apollon. Tyan. VI. p.247. (p.114 ed. Kayser.)
ξυνελέξατό τε τὰ εὐδοκιμώτατα τῶν ἀναϑημάτων ἐς τὴν Πυϑὼ κόσμου
ἕνεκα, καὶ οὔτ᾽ ἀγαλματοποιίαν ἀπήλασεν ...... οὔτε Γλαῦκον μετὰ
τοῦ ὑποχρατηριδίου ἥχοντα, οὔτε κελ.

Rhoikos und Theodoros der ültere (Phileas und Telekles).
(Vgl. ausser Brunn, KG. I. 8. 30 f. 11. 8. 380 f. besonders Urlichs im N. Bhein. Mus. X. 8. 1 ff.,
auch Bursian in den N, Jahrbb. f. Philol. Bd. 73 8, 509 f. Die beiden Theodoros, der ältere, Genoss
des Rhoikos bei der Erfindung des Erzgusses, und ein jüngerer, sind in mehren ant. Quellen so
wenig unterschieden, dass hier nur die gewiss auf den jüngeren Theodoros besüglichen Nachrichten
an den Schluss verwiesen werden konnten.)

273. Herod. III. 60. .. . zgirgv δέ σφι (Σαμίοισεν) ἐξέργασταιε
γηὸς μέγιστος πάντων νηῶν τῶν ἡμεῖς ἴδμεν, τοῦ ἀρχιτέχεων πρῶτος
ἐγένετο 'Poixog Φίλεω ἐπιχώριος.

214. Vitruv. VII. praef. 12. de aede Iunonis, quae est Sami, dorica *)
Theodorus (volumen edidit).

8) ionica Urlichs a. a. O. 8. 6.

215. Pausan. VIII. 14. 8. dıeysar δὲ χαλχὸν πρῶτοι καὶ ἀγάλματα
ἐχωνεύσαντο 'Poixóg vs Φιλαίου xai Θεόδωρος Τηλεκλέους
Σάμιοι. Θεοδώρου δὲ ἔργον ἦν xai ἡ éni τοῦ λέϑου τῆς σμαράγδου
σφραγὶς, ἣν Πολυκράτης ὁ Σάμου τυραννήσας ἐφόρει τὸ τὰ μάλιστα,
καὶ ἐπ᾽ αὐτῇ πειρισσῶς δή τι ἠγάλλετο.

(Ueber den Ring des Polykrates s. unten unter Anfänge der Steinschneidekunat.)

276. Pausan. IX. 41. 1. Avxıoı μέν γε dy Πατάροις ἐν εῷ ναῷ τοῦ
πόλλωνος xalyoüy ἐπιδεικνύουσι κρατῆρα, ἀνάϑημα εἶναι φάμενοι

3. Metallarbeit. 49

Τηλέφου, xai ἔργον Ηφαίστου' xai σφᾶς, ὥς ye εἰκός, λέληϑε Ocód w-
ρον καὶ Ῥοῖχον Σαμίους εἶναι τοὺς διαχέαντας χαλκὸν πρώτους.

271. Pausan. X. 38. ὅ. ἐν δὲ τῇ ἀκροπόλει (in Amphissa) ναός σφισιν
ίϑηνᾶς καὶ ἄγαλμα ὀρϑὸν χαλκοῦ πεποιημένον" κομισϑῆναι δὲ ὑπὸ
Θόαντός φασιν αὐτὴν ἐξ Ἰλίου καὶ εἶναι λαφύρων τῶν ἐκ Τροίας"
οὐ μὴν καὶ ἐμέ γε ἔπειϑον. 6. ἐδήλωσα δὲ ἐν τοῖς προτέροις τοῦ λόγου,
Σαμίους Ῥοῖκον Φιλαίου xai Θεόδωρον Τηλεκλέους εἶναι 5
τοὺς εὑρόντας χαλκὸν ἐς τὸ ἀκριβέστατον τῇξαι" καὶ ἐχώνευσαν οὗτοι
πρῶτοι. Θεοδώρου μὲν δὴ οὐδὲν ἔτι olda ἐξευρών, ὅσα γε χαλκοῦ
πεποιημένα" ἐν δὲ ρτέμεδος τῆς Ἐφεσίας πρὸς τὸ οἴκημα ἐρχομένῳ
τὸ ἔχον τὰς γραφὰς λίϑου ϑριγκός ἐστιν ὑπὲρ τοῦ βωμοῦ τῆς Πρωτο-
ϑρονίας καλουμένης Ἀρτέμιδος" ἀγάλματα δὲ ἄλλα τε ἐπὶ τοῦ ϑριγκοῦ, 10
καὶ γυναικὸς εἰκὼν πρὸς τῷ πέρατι ἕστηκε, τέχνη τοῦ Ῥοίχου, Νύχτα
δὲ οἱ Ἐφέσιοι καλοῦσι. 7. τοῦτο οὖν τὸ ἄγαλμα τῆς ἐν τῇ ἀμφίσσῃ
ἀϑηνᾶς καὶ ἰδεῖν ἔστιν ἀρχαιέτερον καὶ ἀργότερον τὴν τέχνην.

218. Pausan. III. 12. 10. ταύτην τὴν Σχιάδα (in Sparta) Θεοδώρου
τοῦ Σαμίου φασὶν εἶναι ποίημα, ὃς πρῶτος διαχέαι σίδηρον εὗρε
καὶ ἀγάλματα ἀπ᾽ αὐτοῦ πλάσαι.

279. Diod. Sicul. I. 98. τῶν τὸ ἀγαλματοποιῶν τῶν παλαιῶν τοὺς
μάλιστα διωνομασμένους διατεεριφέναι παρ᾽ αὐτοῖς (scil. «Τἰγυπτίοις)
Τηλεκλέα καὶ Θεόδωρον, τοὺς Ῥοίκου μὲν υἱοὺς, κατασχευάσαντας
δὲ τοῖς Σαμίοις τὸ τοῦ “1-τόλλωνος τοῦ Πυϑίου ξόανον. τοῦ γὰρ ἀγάλ-
ματος ἐν Σάμῳ μὲν ὑπὸ Τηλεκλέους ἱστορεῖται τὸ ἥμισυ δημιουργηϑῆ- 5
γαι, κατὰ δὲ τὴν Ἔφεσον ὑπὸ τοῦ ἀδελφοῦ Θεοδώρου τὸ ἕτερον μέρος
συντελεσθῆναι, συντεϑέντα δὲ πρὸς ἄλληλα τὰ μέρη συμφωνεῖν οὕτως
ὥςτε δοκεῖν ὑφ᾽ ἑνὸς τὸ πᾶν σῶμα κατεσχευάσϑαι. τοῦτο δὲ τὸ γένος
τῆς ἐργασίας παρὰ μὲν τοῖς Ἕλλησι μηδαμῶς ἐπιτηδεύεσϑαι, παρὰ δὲ
τοῖς Alyınrioıg μάλιστα συντελεῖσϑαι ..... «τὸ δ᾽ & τῇ Σάμῳ 10
ξόανον συμφώνως τῇ τῶν «ἀϊγυπτίων φιλοτεχνίᾳ κατὰ τὴν κορυφὴν
διχοτομούμενον διορίζειν τοῦ ζῴου τὸ μέσον μέχρι τῶν αἰδοίων, ἰσάζον
ὁμοίως ἑαυτῷ πάντοϑεν. εἶναι δ᾽ αὐτὸ λέγουσι κατὰ τὸ πλεῖστον
παρεμφερὲς τοῖς «Αἰγυπτίοις, ὡς ἂν τὰς μὲν χεῖρας ἔχον παρατετα-
μένας, τὰ δὲ σχέλη διαβεβηκότα.

280. Athenag. Leg. pro Christ. 14. p. 61. (ed. Dechair.) ὁ de IIv-
9106, ἔργον Θεοδώρου xai Tr AexAéovg.

(Plin, N. H. XXXV. 152 s. 262. Plat. Ion, p. 533 A. s. 225, Athenag. leg. p. Chr.
14 p. 60 s. 261.)

281. Plin. N. H. VII. 198. normam autem invenit et libellam et tornum

et clavem Theodorus Samius. .

282. Diog. Laert. II. 103. Θεόδωροι δὲ γεγόνασιν εἴχοσι. Πρῶ-
τος, Σάμιος, υἱὸς Poíxov: οὗτός ἔστιν ὃ συμβουλεύσας ἄνϑρακας
ὑποτεϑῆναει τοῖς ϑεμελίοις τοῦ ἐν Ἐφέσῳ veo κτλ.

D. ant. Schrifiquellen 2. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 4

50 I. Bildende Kunst.

(Bei Hesych. Miles. de viris illustr. fragm. 34 (ed. Müller.) dieselben Worte, ohne
den Namen des Vaters. Vgl. Plin. N. H. XXXVL. 95. rursus ne in lubrico
atque instabili fundamenta tantae molis locarentur (des ephes. Artemistempele)
calcatis ea substravere carbonibus, und Augustin. de civ. Dei XXXI. 4.)

283. Plin. N. H. XXXVI. 90. Lemnius (labyrinthus) columnis tantum
centum quinquaginta meınorabilior fuit, quarum in officina turbines
ita hbrati pependerunt, ut puero circumagente tornarentur. architecti
illum fecere Smilis et Rhoecus et Theodorus indigenae,
exstantque adhuc reliquiae eius.

Theodoros der jüngere.

284. Herod. I. 51. ἐπιτελέσας δὲ ὁ Κροῖσος ταῦτα ἀπέπεμπε ἐς Ael-
φοὺς xai τάδε ἄλλα ἅμα τούτοισι' κρητῆρας δύο μεγάϑεϊ μεγάλους,
χρύσεον καὶ ἀργύρεον 2... 0 δὲ ἀργύρεος, ἐπὶ τοῦ προνηίου τῆς
γωνίης, χωρέων ἀμφορέας ἑξακοσίους ne. φασὶ δέ μιν Δελφοὲ
Θεοδώρου τοῦ ‚Zaun (ov ἔργον εἶναι" καὶ ἐγὼ δοκέω. οὐ γὰρ τὸ
συντυχὸν φαίνεταί μοι ἔργον εἶναι.

285. Herod. III. 41. ἣν ot {Πολυχράτῃ) σφρηγὶς τὴν ἐφύρεε χουσόδε-
τος, σμαράγδου μὲν λίϑου ἐοῦσα, ἔργον δὲ ἦν Θεοδώρου τοῦ Ty-
λεκλέος Σαμίου.

286. Athen. XII. p. 514 F. Χάρης δ᾽ ὃ ᾿Πιτυληναῖος ἐν τῇ πέμπτῃ τῶν
περὶ Ἀλέξανδρον ἱστοριῶν". .... „nv δ᾽ ἐν τῷ κοιτῶνι (der Perser-
könige) xai λεϑοκόλλητος ἄμπελος χρυσῆ ὑπὲρ τῆς κλίνης" τὴν δὲ
ἄμπεελον ταύτην “μύντας φησὶν ἐν τοῖς Σταϑμοῖς καὶ βότρυας ἔχειν
ix τῶν ττολυτελεστάτων ψήφων συντεϑειμένους, οὐ μαχράν τε ταύτης
ἀνακεῖσθαι κρατῆρα χρυσοῦν, Θεοδώρου τοῦ Σαμίου ποίημα
(vgl. Phylarchos ib. p. 599 D. τὰς δὲ χρυσᾶς πλατάνους καὶ τὴν χρυσῆν
auzceAov, ὑφ᾽ ἣν οἱ Περσῶν βασιλεῖς ἐχρημάτιζον πολλάκις καϑήμενοι,
σμαραγδένους βότρυς ἐχούσας καὶ τῶν ᾿Ινδικῶν ἀνϑράχων, κτλ.)

(Erwáhnt wird die Platane und Rebe auch noch bei Plut. de fort. Alex. 2, Seneca

epist. 41, Dio Chrysost. orat. 57. 12. p. 300 [R. p. 658. Emper.), die Platane
allein bei Xenoph. Hell. VII. 1. 38.)

287. Himer. Eclog. 31.8 (ed. Wernsd.) IIsotxAsi μὲν προπύλαια πρὸς
φιλοτιμέαν ἤρκει xai Παρϑενὼν xai οἶκος Δαρδίῳ βασίλειος xai Auns-
Aog Horabegsn χρυσῆ, Θεοδώρου Σαμίου ποίημα, ἄχρηστον ἔργον
τρυφῶντος Mndov κατὰ τῆς φύσεως.

288. Plin. N.H. XXXIII. 51. iam Cyrus devicta Asia pondo XXIIII in-
venerat praeter vasa aurumque factum et in eo folia ac*) platanum
vitemque.

8) foliatam platanum Urltchs a. a. O. S. 26. und v. Jan.

289. Plin. N. H. XXXIII. 137. quota vero ille ipse (Ptolemaeus) — ne-
qué enim de regibus loquor — portio fuerit Pythii Bithyni. Platanum
auream vitemque nobilis illas Dario (Hystaspis filio) regi donavit.

3. Metallarbeit. 51

290. Herod. VII. 27. à» ταύτῃ τῇ πόλι (Kelainaı in Phrygien) öno-
κατήμενος Πύϑιος, ἀνὴρ Avdög, ἐξείνεσε τὸν βασιλέος στρατιὴν ztá-
σαν...... &igevo Ἐέρξηφ Περσέων τοὺς παρέοντας, τίς τε ἐὼν ἀνδρῶν
Πύϑιος .... οἱ δὲ εἶπαν" Ὦ βασιλεῦ, οὗτός ἐστι, ὅς τοι τὸν πατέρα
Jagsior ἐδωρήσατο τῇ πλατανέστῳ τῇ χρυσέῃ καὶ τῇ ἀμπέλῳ.

291. Diodor. Sicul. XIX. 48. (Ἀντίγονος) αὐτὸς παραλαβὼν
τὴν ἐν Σούσοις ἄχραν κατέλαβε ἐν αὐτῇ τήν TE χρυσῆν ἀναδεν-
δράδα κτλ. (Vgl. oben 203.)

292. Plin. N.H. XXXIV.83. Theodorus, qui labyrinthum fecit, Sami
ipse se ex aere fudit, praeter similitudinis mirabilem famam magna
suptülitate celebratus; dextra limam tenet, laeva tribus digitis quadri-
gulam tenuit translatam Praeneste, tantae parvitatis ut miraculo

. piétam*) eam currumque et aurigam integeret alis simul facta
musca.
a) fictam, Billig.

293. Apul. gramm. de orthograph. p. 139. (in Juris civilis
anteiustinian. rell. inedd. cur. A. Mai, Rom. 1823.) Myrmecides....
fuit scalptor admirandus in minutis marmoreis operibus formandis,
meliorque Theodoro et Callicrate,

Altsamische Erzbildnerei (Ol. 37.)

294. Herod. IV. 152. oi de Σάμιοι τὴν δεκάτην τῶν ἐπικερδίων (ihrer
Fahrt nach Tartessos) ἐξελόντες ἕξ τάλαντα ἐποιήσαντο χαλκήιον
χρητῆρος Agyokıxod τρόπον" πέριξ δὲ αὐτοῦ γρυπῶν κεφαλαΐ οἱ πρό-
κροσσοί εἶσι" καὶ ἀνέϑηκαν ἐς τὸ «Ηραῖον ὑποσεήσαντες. αὐτῷ τρεῖς
χαλκέους κολοσσοὺς ἑπταπήχεας, τοῖσι γούνασι ἐρηρεισμένους.

Kypselidenanathem in Olympia (vor Ol. 38.)

295. Strabon. VIII. p. 353. ἐκοσμήϑη (der Zeustempel in Olympia) δ᾽
ἐκ τοῦ πλήϑους τῶν ἀναϑημάτων, ἅπερ ἐκ πάσης ἀνετίϑετο τῆς “Ελλά-
δος" ὧν ἣν καὶ ὃ χρυσοῦς σφυφρήλατος Ζεύς, ἀνάϑημα Κυψέ-
λου τοῦ Κορινϑίων τυράννου.

296. Strabon. VIII. p.378. τοῦ δὲ περὲ τὸν οἶχον τοῦτον (des Kypselos)
πλούτου μαρτύριον τὸ Ὀλυμπίασιν ἀνάϑημα Κυψέλου, σφυρήλα-
τος χρυσοῦς ἀνδριὰς εὐμεγέϑης (Διός).

297. Pausan. V.2.3. διάφοροι δὲ τῷ εἰρημένῳ δύο εἰσὲν ἄλλοι λόγοι. τού--
των δὲ ὃ μὲν Κύψελον τὸν τυραννήσαντα Κορινϑίων φησὶν ἄγαλμα
ἀναϑεῖναι τῷ Aıl χρυσοῦν ἐς Ὀλυμπίαν' προαποϑανόντος δὲ τοῦ
Κυψέλου πρὶν ἐπὶ τῷ ἀναϑήματι τὸ ὄνομα ἐπιγράψᾷι τὸ αὑτοῦ, τοὺς
Κορινϑίους παρὰ Ἠλείων αἰτεῖν δοῦναί σφισιν ἐπιγράψαι δημοσίᾳ
τὴν πόλιν ἐπὶ τῷ ἀναϑήματι, οὐ τυχόντας δὲ κελ.

298. Plat. Phaedr. p. 336. B. .... τῶν δὲ λοιπῶν ἕτερα πλείω xai

4*

59 1. Bildende Kunst.

nÀsiovog ἄξια εἰπὼν τῶν Avoiov παρὰ τὸ Κυψελιδῶν ἀνάϑημα
σφυρήλατος ἐν Ὀλυμπίᾳ oradımı. Vgl.:

299. Schol. p. 318. (Bekker.) Κύψελος Περιάνδρου πατὴρ ἦν, οὗπερ οὗ
υἱεῖς Κορίνϑου τύραννοι γεγονότες ὑπὸ Κορινϑέων κατελύϑησαν. ηὔξαντο
οὖν οὗτοι, εἰ πτάλεν τὴν ἀρχὴν ἀναχτήσαιντο, χρυσοῖν ἀνδριάντα τῷ
ϑεῷ ἀναϑήσειν ἐν Ὀλυμπίᾳ ὁλόσφυρον'" oV δὴ κρατήσαντες Ko-
pivJov ἀνέϑεσαν ἐκεῖσε μέγιστον ἄγαλμα χρυσοῦν τοῦ 4 εός.

300. Diog. Laert. I. 96. ἀλλὰ καὶ Ἔφορος ἱστορεῖ ὡς εὔξαιτο (Πε-
ρέανδρος), εἰ νικήσδειεν Ὀλύμπια τεϑρίππῳ, χρυσοῦν ἀνδριάντα ἄνα-
ϑεῖναι. Νικήσας δὲ καὶ ἀπορῶν χρυσίου, κατά τινα ἑορτὴν ἐπεχώριον
κεκοσμημένας ἰδὼν τὰς γυναΐῖχας, πάντα ἀφείλετο τὸν κόσμον, καὶ
ἔπεμψε τὸ ἀνάϑημα.

301. Suid. und Phot. v. Κυψελεδῶν ἀνάϑημα ἐν Ολυμπίᾳ " “Πλάτων
ἐν Φαίδρῳ. παρὰ τὸ Κυψελιδῶν ἀνάϑημα σφυρήλατος ἐν Ὀλυμπίᾳ
ἐστάϑη κολοσσός, ἀλλ οὐ τῶν Κυψελιδῶν. Κυψέλον δέ φασι
τὸ ἀνάϑημα ὡς (l. καὶ Bernh.) ““γακλυτὸς ἐν τῷ περὶ Ὀλυμπίας
φησὶν οὕτως" ναὸς τῆς Ἥρας παλαιός, ἀνάϑημα Σκχιλλουντίων" οὗτοι
δέ εἰσιν Ἠλείων" ἔνεστι δὲ ἐν αὐτῷ χρυσοῦς κολοσσὸς ἀνάϑημα
Κυψέλου τοῦ Κορινϑίου. φασὲ γὰρ τὸν K. εὐξάμενον, εἰ Κοριν-
ϑίων τυραννεύσειε, τὰς οὐσίας πάντων εἰς déxavo? ἔτος ἀνιερώσειν,
τὰς δεκάτας τῶν τιμημάτων εἰςπραξάμενον κατασχευάσαι τὸν a gv -
ρήλατον κολοσσόν. Δίδυμος δὲ κατασχευάσαι τὸν κολοσσόν φησι 10
Περίανδρον ὑπὲρ τοῦ τῆς τρυφῆς καὶ ϑράσους ἐπισχεῖν τοὺς Κοριν-
ϑίους. Kai γὰρ Θεόφραστος ἐν τῷ περὶ καιρῶν β΄ λέγει οὕτως.
ΝΕ Φέρεται δέ τι καὶ ἐπίγραμμα τοῦ κολοσσοῦ

αὐτὸς ἐγὼ χρυσοῦς σφυρήλατός slut κολοσσός"
ἐξώλης ein Κυψελιδῶν γενεά. 15
ὅπερ Anelkäs ὃ Ποντικὸς οὕτω προφέρεται"
Νάξιός εἶμι ἐγὼ, παγχρύσεός εἶμι κολοσσός᾽"
ἐξώλης κελ.
(In dem Epigramm liest Phot. v. 1. celui ἐγὼ yo. und εἰμὶ ἐγὼ vafos, woraus
Cobet, Comment. philol. tres, Amstelod. 1853. 12 herstellt :
εἰ μὴ ἐγὼ χρυσοῦς σφυρήλατός elg x.
noch besser aber Schneidewin in den Gött. gel. Anz, 1853. S. 2056:
el μὴ ἐγὼν ὠναξ παγχρύσεόδς elut κολοσσὸς
ἐξώλης εἴη κτλ.)

Anfänge des Münsprüágens.

(Vgl. O. Müller Aeginet. p. 51 sqq., Böckh, Metrolog. Untersuchungen 8. 76; zu der gewöhnlich
auf Ol 8 angesetzten Periode Pheidons s. Weissenborn, Hellen 8. 66 f., der Ol. 28 annimmt, vgl.
€ auch Ersch und Gruber, Allg. Encyel. III. 22, 8. 209.)

302. Strabon. VIII. p.376. Ἔφορος δ᾽ ἐν Aiylyn ἄργυρον πρῶτον xo-
πῆναί φησιν ὑπὸ Φείδωνος.
303. Pollux Onom. IX. 88. τάχα δ᾽ àv τις φιλότιμον εἶναι νομίζοι καὶ

3. Metallarbeit. — Münzprügen. — 4. Steinschneidekunst. 53

vc» ἐπὶ νομίσματι λόγον ἐπιζητεῖν, εἴτε Φείδων πρῶτος ὁ Hoyeiog
ἔχοψε νόμισμα, εἴτε Anuodtixn ἣ Κυμαία συνοικήσασα Midg τῷ Φρυγί
ον... εἴτε ᾿4ϑηναίοις Ἐριχϑόνιος xai «ύκος, εἴτε Avdoi καϑά φησι
Ἐενοφάνης, εἴτε Νάξιοι κατὰ τὴν ““γλωσϑθένους δόξαν.

304. Etym. Magn. v. ὀβελίσκος. πάντων πρῶτος Φείδων 6 Moyetog
γόμισμα ἔκοψεν ἐν Alyivn' καὶ διὰ τοῦτο τὸ νόμισμα ἀναλαβὼν τοὺς
ὀβελίσκους ἀνέϑηκε τῇ ἐν “Ἄργει Ἥρᾳ.

305. Etym. Magn. v. δὐβοικὸν νόμισμα. ἐπειδὴ Φείδων ὃ Agyeiwv
βασιλεὺς ἐν Εὐβοίᾳ χωρίῳ τοῦ Agyovg πρῶτος ἔκοψε χρυσοῦν νόμισμα.

4. Anfünge der Steinschneidekunst.

306. Diog. Laert. 1. 57. δακευλιογλύφῳ μὴ ἐξεῖναε σφραγῖδα qv-
λάττειν τοῦ πραϑένεος δαχτυλίου (als Solonische Gesetzesbestimmung,
ΟΙ. 46.)

Mnesarchos.- (50er Ol.)

307. Diog. Laert. VIII. 1. (τῆς Ἰιαλικῆς φιλοσοφίας) ἧς ne&e Πυϑα-
yogac Mynoagxov δακτυλιογλύφου, ὥς φησιν Ἕρμιππος, Σά-
μιος, ἢ ὡς ᾿Αρισεόξενος, Τυῤῥηνός κτλ.

308. Apul. Florid. II. 15. 3. profugit ex insula (Samo) Pythagoras,
patre Mnesarcho nuper amisso, quem comperio inter sellularios
artifices, gemmis faberrime scalpendis, laudem magis quam opem
quaesisse.

Ring des Polykrates. (Ol. 62.)

(Vgl. oben 275, 285 und Urlichs, N. Rhein. Mus. X. 8. 24.)

309. Strabon. XIV. p.638. τῆς δὲ εὐτυχίας αὐτοῦ (des Polykrates) σημεῖον
τιϑέασιν ὅτι δίψαντος εἰς τὴν ϑάλατταν ἐπίτηδες τὸν δακτύλιον λίϑου
xai γλύμματος πολυτελοῦς, ἀνήνεγκε μικρὸν ὕστερον κτλ.

310. Clem. Alexandr. Paedag. III. 59. p.289 (ed. Pott.) αἱ δὲ σφρα-
yides ἡμῖν ἔστων πελειὰς ἢ ἰχϑὺς ἢ ναῦς οὐριοδρομοῦσα ἢ λύρα uov-
on ἦ κέχρηται Πολυκράτης.

311. Tzetz. Chil. VII. 210 sqq.

ὁ Πολυκράτης τοιγαροῦν δεινῶς ἐπτοημένος

ὃν εἶχε πολυτίμητον δαχεύλιον σμαράγδου,

ὃν τεχνικῶς ἐσφράγισεν ὁ δακτυλιογλύφος
Θεόδωρος ὁ Σάμιος, υἱὸς τοῦ Τηλεκλέους,
ἐμβὰς εἰς σκάφος ἔῤῥιψεν ἐς μέσον τοῦ πελάγους κελ.

312. Plin. N. H. XXXVII. 4. sardonychem eam gemmam fuisse constat
ostenduntque Romae, si credimus, in Concordiae delubro cornu aureo
Augustae dono inclusam et novissimum prope locum tot praelatis
obtinentem.

313. Plin. N. H. XXXVII. 8. Polycratis gemma quae demonstratur in-
tacta inlibataque est.

54 | I. Bildende Kunst.

9. Anfünge der Marmorsculptur.

Melas, Mikkiades, Archermos, Bupalos und Athenis. (01.30— 60.)

314. Plin. N. H. XXXVI. 11. cum hi (Dipoenus et Scyllis) essent, iam
fuerat in Chio insula Melas sculptor, dein filius eius Micciades, ac
deinde nepos Archermus, cuius filii Bupalus et Athenis vel cla-
rissimi in ea scientia fuere Hipponactis poetae aetate, quem certum est
LX. olympiade fuisse. quodsi quis horum familiam ad proavom usque
retro agat, inveniat artis eius originem cum olympiadum initio coe-
pisse. 12. Hipponacti notabilis foeditas voltus erat, quamobrem ima-
ginem eius lascivia iocorum hi proposuere ridentium circulis, quod
Hipponax indignatus destrinxit amaritudinem carminüm in tantum,
ut credatur aliquis ad laqueum eos conpulisse. quod falsum est.
conplura enim in finitimis insulis simulacra postea fecere, sicut in
Delo, quibus subiecerunt carmen, non vitibus tantum censeri Chion,
sed et operibus Archermi filiorum. 13. ostendunt et Lasii Dianam
manibus eorum factam ; in ipsa Chio narrata est operis eorum Dianae
facies in sublimi posita, cuius voltum intrantes tristem, exeuntes hila-
ratum putant. Romae signa eorum sunt in Palatina aede Apollinis in
fastigio et omnibus fere quae fecit divos Augustus. patris quoque
eorum et Deli fuere opera et in Lesbo insula.

315. Schol. Aristoph. A v. v. 573. (ed. Dind.) vewregixöv τὸ τὴν Νίκην
xai τὸν Ἔρωτα ἐπτερῶσϑαι" "Moyevvov (|. 49yévrovc) ydo φησι xai τὸν
Βουπάλου καὶ ϑήνιδος πατέρα (Archermos), ot δὲ 4yAao-
φῶντα, τὸν Θάσιον ζωγράφον, πτηνὴν ἐργάσασϑαιτὴν Νίκην,
ὡς οἱ περὲ Καρύστιον τὸν Περγαμηνόν φασι.

316. Pausan. IV.30.6. Βούπαλος δέ, ναούς τε οἰκοδομήσασϑαι wi
ζῷα ἀνὴρ ἀγαϑὸς πλάσαι, Σμυρναίοις ἄγαλμα ἐργαζόμενος Τύχης
πρῶτος ἐποίησεν ὧν ἴσμεν πόλον τε ἔχαυσαν ἐπὶ τῇ κεφαλῇ καὶ τῇ
ἑτέρᾳ χειρὲ τὸ καλούμενον “Ιμαλϑείας κέρας ὑπὸ “Ελλήνων. οὗτος μὲν
ἐπὶ τοσοῦτον ἐδήλωαε τῆς ϑεοῦ τὰ ἔργα.

317. Pausan. IX, 35. 6. ὅςτες δὲ ἦν ἀνθρώπων ὃ γυμνὰς πρῶτος
Χάριτας ἤτοι πλάφας ἢ γραφῇ μιμησάμᾳνος, οὐχ οἷόν τε ἐγένετο
πυϑέσϑαι us* ἐπεὶ τά γε ἀρχαιάτερα ἐχούσαα ἐσθῆτα οἵ τε πλάσται
xai κατὰ ταὐτὰ ἐποίουν oi ζωγράφοι" καὶ Σμυρναίοις τοῦτο μὲν ἐν τῷ
ἱερῷ τῶν Νεμέσεων ὑπὲρ τῶν ἀγαλμάτων χρυσοῦ Χάριτες ἀνάκειγε
«at, τέχνη Βουπάλου....... Περγαμηνοῖς δὲ ὡρξραύτως ἐν τῷ Ar-
τάλου ϑαλάμῳ, Βουπάλφυ καὶ αὗται,

318. Suid. v. "Inzóvab ....... γράφει δὲ πρὸς Βούπαλον
καὶ ἄϑηνιεν ἀγαλματοποιούς, Oti αὐτοῦ εἰκόνας πρὸς ὕβριν cigy&-
σαντο. '

15

5. Marmorsculptur. 99

319. Hor. Epod. VI. 13 sq.
qualis Lycambae spretus infido gener
aut acer hostis Bupalo.

Dazu Acron: Hipponactem significat, qui Bupali filiam nuptum
petiit et pro deformitate est contemptus. illud tamen verius volunt,
Bupalum fuisse pictorem apud Clazomenas, civitatem Asiae. hic Hip-
ponactem quemdam, poétam deformem, pro risu pinxit, quo ille
furore commotus tali eum carmine perculit, ut se laqueo suspenderet.

(Vgl. Welcker, Hipponactis fragmm. p. 12 sq.)

Byzes, Euergos Sohn von Naxos.

320. Pausan. V. 10. 3. κέραμος (des olympischen Zeustempels) de οὐ
γῆς ὀπεῆς ἔστιν, ἀλλὰ κεράμου τρύπον λέϑος ὁ Πεντέλῃσιν εἰργα-
σμένος. τὸ δὲ εὕρημα ἀνδρὸς Ναξίου λέγουσιν εἶναι Βύ ύζου, οὗ φα-
σιν ἐν Νάξῳ τὰ ἀγάλματα ἐφ᾽ ὧν ἐπίγραμμα εἶναι

Νάξιος Εὔεργός us γένει “ητοῦς πόρε, Βύζεω
παῖς, ὃς πρώτιστος τεῦξε λίϑου κέραμον
ἡλικίαν δὲ ὁ Βύζης οὗτος κατὰ ““λυάττην (ἦν) τὸν Avdöv καὶ Aorva-
γην τὸν Κυαξάρου, βασιλεύοντα ἐν Μήδοις. (Ol. 50.)
(Vgl. Schubart in der Zeitschr. für Alt. Wiss. 1849 S. 386 ff.)
Dipoinos und Skyllis. (Ol. 50.)
(Vgl. Urlichs, Skopas S. 219 ff.)

321. Plin. N.H. XXXVI.9. marmore sculpendo primi omnium inelarue-
runt Dipoenus et Scyllis geniti in Creta insula etiamnum Medis
imperantibus priusque quam Cyrus in Persis regnare inciperet, hoc
est olympiade circiter L. hi Sicyonem se contulere, quae diu fuit
officinarum omnium talium patria. deorum simulacra publice locave- 5
rant is Sicyonii, quae prius quam absolverentur artifices iniuriam
questi abiere in Aetolos. 10. protinus Sicyonem fames invasit ac steri-
litas moerorque dirus. remedium petentibus Apollo Pythius respondit,
si Dipoenus et Scyllis deorum simulacra perfecissent, quod magnis
mercedibus obsequiisque inpetratum est. fuere autem simulacra ea 10
Apollinis, Dianae, Herculis, Minervae quod e caelo posteatactum est.

322. Plin. N. H. XXXVI. 14. Dipoeni quidem Ambracia, Argos,
Cleonae operibus refertae fuere. omnes autem (auch die chiische
Bildhauerfamilie No. 314 ff.) tantum candido marmore usi sunt e Paro
insula, quem lapidem coepere lychniten appellare, quoniam ad lucer-
nas in cuniculis caederetur, ut auctor est Varro cet.

323. Pausan. II. 15.1. àxzaó9d (in Kleonai) ἐστιν ἱερὸν ᾿4ϑηνᾶς, τὸ δὲ
ἄγαλμα Σκύλλεδος τέχνη καὶ Διποίνου" μαϑητὰς δὲ εἶναι Δαιδά- ἡ
λου σφᾶς, οἱ δὲ καὶ γυναῖκα &x Γόρτυνος ἐϑέλουσι λαβεῖν Aaidakor,
καὶ τὸν Ainowov καὶ Σκύλλιν ἐκ τῆς γυναιχός οἱ ταύτης γενέσϑαι.

56 I. Bildende Kunst.

324. Pausan. II. 22.5. μετὰ de ταῦτα (dem Grabe des Argos in: Argos)
Διοςκούρων ναός. ἀγάλματα δὲ αὐτοί τε καὶ οἱ παϊδές εἰσιν, Avakız καὶ
Mveoivovs, σὺν δέ σφισιν at μητέρες “Ιλάειρα καὶ Φοίβη, τέχνη μὲν
Διποίένου καὶ Σχύλλεδος, ξύλου δὲ ἐβένου" τοῖς δ᾽ ἵπποις
τὰ μὲν πολλὰ ἐβένου καὶ τούτοις, ὀλίγα δὲ καὶ ἐλέφαντος πεποίηται.

325. Clem. Alexandr. Protrept. IV. p. 42. (ed. Pott.) ἐγενέσϑην καὶ

᾿ ἄλλω τινὲ δύω, Κρητικὼ οἶμαι ἀνδριαντοποιώ, Σκύλλις καὶ d ἐποι-
γος ὠνομαζέσϑην. τούτω δὲ τὰ ἐν Aoyeı τοῖν “4:οσχούροιν ἀγάλματα
κατεσχευασάτην, καὶ τὸν ἐν Τίρυνϑι Ηρακλέους ἀνδριάντα καὶ τὸ τῆς
Μουνυχίας ““ρτέμιδος ξόανον ἐν Σικυῶνι.

326. Moses v. Chorene Hist. Armen. II. 11. p. 103. (edd, Guil.
et Georg. Whiston Lond. 1736.) per idem tempus imperat
Artases (d. i. Cyrus) ex orientis et septentrionis ora exercitum
longe maximum comparari. ..... Itaque in occidentem profec-
tus Cyrsum (d. i. Croesum) Libyae (d. i. Lydiae) regem capit et in
Asia nactus simulacra quaedam aenea inaurata Dianae, Her-
culis atque Apollinis ea in regionem nostram misit ut Armaviri sta-
tuerentur; quae cum antistites accepissent, qui erant de Vahuniorum 5
gente, Apollinis quidem et Dianae statuas Armaviri collocarunt, viri-
lem autem Herculis effigiem ab Scylli et Dipoeno Cretensibus fa-
bricatam, Vahagenium progenitorem suum esse rati, in provineia Taro-
nensi in oppido suo Astisato post mortem Artasis posuerunt.

(Vgl. ©. Müller in der Zeitschr. für Alt. Wiss. 1835. No. 110 S. 881 ff. oder 10
kleine Schriften II. S. 634 f.)

327. Cedren. Comp. Hist. p. 322 B. (ed. Paris. 1647.) toraso de καὶ
(im Palaste des Lausos in Constantinopel) τὸ ἄγαλμα τῆς Auvdias
ϑηνᾶς τετράπηχυ ix λίϑου σμαράγδου, ἔργον Σκύλλιδος xai 4di-
ποίνου τῶν ἀγαλματουργῶν, ὅπερ ποτὲ δῶρον ἔπεμψε Σέσωστρις
«Αἰγύπτου τύραννος Κλεοβούλῳ τῷ “1ινδίῳ τυράννῳ.

6. Anfünge der Goldelfenbeinbildnerei.

(Vgl. oben 256.)

Bipeines und Skyllis Schule.

Hegylos und Theokles.

328. Pausan. VI. 19. 8. ὁ δὲ τρίτος τῶν ϑησαυρῶν xai ὃ τέταρτος (in
Olympia) ἀνάϑημα ἔστιν Ἐπιδαμνίων *** ἔχει μὲν πόλον &veyóusvoy
ὑπὸ ἥτλαντος" ἔχει δὲ Ηραχλέα καὶ δένδρον τὸ παρὰ “Ἑσπερίσι, τὴν
μηλέαν, καὶ περιειλιγμένον τῇ μηλέᾳ τὸν δράχοντα" κέδρου μὲν καὶ
ταῦτα, Θεοκχλέους δὲ ἔργα τοῦ Ἢ γύ λου" ποιῆσαι δὲ αὐτὸν ὁμοῦ
τῷ παιδί φησι τὰ ἐπὶ τοῦ πόλου γράμματα. αἱ δὲ Ἕσπερίδες uers-
κινήϑησαν γὰρ ὑπὸ Ἠλείων) αὗται μὲν ἔτι χαὶ ἐς ἐμὲ ἦσαν ἐν τῷ
Ἡραίῳ. Vgl.:

5. Marmorsculptur. — 6. Goldelfenbeinbildnerei. 57

329. Pausan. V. 17. 2. τὰς de Eorceeidag (im Heraion von Olympia)
πέντε ἀριϑμὸν Θεοκλῆς ἐποίησε, daxedauutóviog μὲν καὶ οὗτος,
πατρὸς Ἡγύλου' φοιτῆσαι δὲ καὶ αὐτὸς παρὰ Σκύλλιν καὶ
Δίποινον λέγεται.

Dontas und Dorykleidas.

330. Pausan. VI. 19. 12. Meyageig δὲ οἱ πρὸς τῇ Ἀττικῇ ϑησαυρόν
ve qxodourncavro (in Olympia) xai ἀναϑήματα ἀνέϑεσαν ἐς τὸν I7-
σαυρόν, κέδρου ζῴδια χρυσῷ διηνϑισμένα, τὴν πρὸς ᾿Ιχελῷον 'Hoa-
χλέους μάχην. Ζεὺς δὲ ἐνταῦϑα καὶ ἡ 4ηιάνειρα καὶ “Ιχελῷος καὶ
Ηρακλῆς ἐστιν, Agns τε τῷ χελῴῳ βοηθῶν. εἱστήκει δὲ καὶ 4ϑηνᾶς 5
ἄγαλμα ἅτε οὖσα τῷ Ἡρακλεῖ σύμμαχος" αὕτη, παρὰ τὰς “Ἑσπερίδας
ἀνάχειται νῦν τὰς ἐν τῷ Ἡραίῳ. 13. τοῦ ϑησαυροῦ δὲ ἐπείργασται τῷ
ἀετῷ ὃ γιγάντων καὶ ϑεῶν πόλεμος" ἀνάχειται δὲ καὶ ἀσπὶς ὑτεὲρ τοῦ
dero), τοὺς εγαρέας ἀπὸ Κορινϑίων ἀναϑεῖναι τὴν ϑησαυρὸν
λέγουσα. ταύτην Μεγαρεῦσιν ἡγοῦμαι τὴν νίχην ϑήνῃσιν ἄρχοντος γενέ- 10
σϑαι Φόρβαντος, ἄρχοντος δὲ διὰ τοῦ αὐτοῦ βίου παντός"... 14... τὸν
δὲ ἐν Ὀλυμπίᾳ ϑησαυρὸν ἔτεσιν *** ὕστερον τῆς μάχης ἐποίησαν οἱ Me-
γαρεῖς. τὰ δὲ ἀνάϑήματα ἐκ παλαιοῦ σφᾶς ἔχειν εἰκός, ἅ ye ὁ Aaxsdaı-
μόνιος dóvvag Διποίνου καὶ Σκύυλλιδος μαϑητὴς ἐποίησε.

331. Pausau. V. 17.1. τῆς Ἥρας δέ ἐστιν ἐν τῷ ναῷ Διὸς " * *- τὸ δὲ
Ἥρας ἄγαλμα καϑήμενόν ἐστιν ἐπὶ ϑρόνου, παρέστηκε δὲ γένειά τε ἔχων
καὶ ἐπικείμενος xvvij» ἐπὶ τῇ κεφαλῇ. ἔργα δέ ἐστιν ἁπλᾶ (|. “όντα,
Brunn). τὰς δὲ ἐφεξῆς τούτων καϑημένας ἐπὶ ϑᾳρόνων Ὥρας ἐποίησεν
Αἰγινήτης Σμῖλις. παρὰ δὲ αὐτὰς Θέμιδος ἅτε μητρὸς τῶν Naar 5
ἄγαλμα ἕστηχε Δορυκλείδου τέχνη, γένος μὲν “Τακεϑαιμονίου, μα -
ϑητοῦ δὲ ιποίνου καὶ Σκύλλιδος..... τὴν δὲ “1ϑηνᾶν κράνος
ἐπικειμένην καὶ δόρυ καὶ ἀσπίδα ἔχουσαν “αχεδαιμονίου λέγουσιν ἔργον
εἶναι Πέδοντος (!. μὲν “ὄντα, Brunn), τοῦτον δὲ ἀδελφὸν τε εἶναι
Δορυκλείδου, καὶ παρὰ ἀνδράσι διδαχϑῆναι τοῖς αὐτοῖς. Κόρη 10
δὲ καὶ 4“ημήτηρ καὶ “πόλλων καὶ Agreuıs, ak μὲν ἀλλήλων εἰσὶν ἀπαν-
τιχρὺ καϑήμεναι" ΑἸπόλλων δὲ ἐναντίος ἑστώσῃ τῇ “Τρτέμιδι ἕστηκεν.
ἀνάκειται δὲ ἐνταῦϑα καὶ “ητὼ Τύχη τὲ καὶ Διόνυσος καὶ ἔχουσα
Νίκη πτερά. τοὺς δὲ εἰργασμένους αὐτὰ οὐκ ἔχω δηλῶσαι" φαίνεται δὲ
elval μοι καὶ ταῦτα ἐς τὰ μάλιστα ἀρχαῖα. τὰ μὲν δὴ κατειλεγμένα 15
ἐστὲν ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ. .

Klearchos von Rhegion.

332. Pausanmı III. 17. 6. τῆς XaAxioíixov (in Sparta) δὲ ἐν δεξιᾷ Διὸς
ἄγαλμα ἐκ χαλκοῦ πεποίηται, maAaiótarov τιάντων ὅπόσα ἐστὶ χαλ-
χοῦ" δι ὅλου γὰρ οὐκ ἔστιν εἰργασμένον, ἐληλασμένου δὲ ἰδίᾳ τῶν
μερῶν xaJ' αὑτὸ ἑχάστου συνήρμοσταί τε πρὸς ἄλληλα, καὶ ἧλοι σενέ-
χουσιν αὐτὰ μὴ διαλυϑῆναι. Κλέαρχον δὲ ἄνδρα “Ῥηγῖνον τὸ ἄγαλμα

58 I. Bildende Kunst.

ποιῆσαι λέγουσιν, ὃν Aımoivov καὶ Σκύλλιδος, οἱ δὲ αὐτοῦ διαε-
δάλου φασὶν εἶναι μαϑητήν. (Vgl. 323.)

333. Pausan. VI. 4. 4. τὸν δὲ ἀνδριάντα Πυϑαγόρας ἐποίησεν ö Prji-
vog, εἴπερ τις καὶ ἄλλος ἀγαϑὺς τὰ ἐς πλαστικήν. ϑιδαχϑῆναι δὲ παρὰ
Κλεάρχῳ φασὶν αὐτὸν, Ῥηγίνῳ μὲν καὶ αὐτῷ, μαϑητῇ δὲ
Εὐχείρου" τὸν δὲ Εὔχειρον εἶναι Κορίνϑιον, φοιτῆσαι δὲ ὡς vd -
ὅραν τε xai Χάρταν Σπαρτιάτας.

Tektaios und Angelion.

334. Pausan. I1. 32. 5. μαϑητὴς δὲ ὁ Κάλλων ἦν Texralov xai
Ayyekiwvos, ot 4ηλίοις ἐποέησαν τὸ ἄγαλμα τοῦ ““΄πόλλωνος" ὃ
δὲ Ayyellov καὶ Τεχταῖος παρὰ ΖΔιποένῳ καὶ Σχύλλιϑι Edı-
δάχϑησαν.

335. Plut. de mus. 14. ἡ ἐν Δήλῳ τοῦ ἀγάλματος αὐτοῦ (2M móA-
λωνοςῚ ἀφέδρυσις ἔχει ἐν μὲν τῇ δεξιᾷ τόξον, ἐν δὲ τῇ ἀριστερᾷ Xagı-
τας, τῶν τῆς μουσικῆς ὀργάνων ἑκάστην τι ἔχουσαν" ἡ μὲν γὰρ λύραν
κρατεῖ, ἡ δὲ αὐλούς, ἡ ἡ δ᾽ ἐν μέσῳ προχειμένην ἔχει τῷ στόματι σύριγγα.
ὅτι δὲ οὗτος οὐκ ἐμοὶ ὃ λόγος, “Ἱντικλῆς (l. Avysınleldng) καὶ Ἴστρος
ἐν ταῖς ἐπιφανείαις περὶ τούτων ἀφηγήσαντο. οὕτὼ δὲ παλαιόν ἐστι τὸ
ἀφίδρυμα τοῦτο, ὥστε τοὺς εἰργασμένους αὐτὸ τῶν xaJ' Ἡρακλέα
ἹΜερόπων φασὶν εἶναι.

336. Pausan. IX. 35. 3. xai “γγελίων τὸ καὶ Τεχταῖος, οἵ γε
[Διονύσου] τὸν πόλλωνα ἐργαζόμενοι Ankloıs, τρεῖς ἐποίησαν ἐπὶ
τῇ χειρὲ αὐτοῦ Χάριτας.

331. Athenag. Leg. pro Christ. 14. p. 61. (ed. Dechair.) καὶ ὅ 4ή-
λιος xai fj Apreuıg Texvatov καὶ Ayyekiwvog τέχνη.

Altspartanische Erzbildnerei (vor Ol. 58.)

338. Herod. I. 70. ... τοῦτο δὲ ποιησάμϑνοι (οἱ Acxsdaruvrıoı) κρη-
τῇρα χάλκεον, Lpdiuv ve ἔξωϑεν πλήσαντες περὶ τὸ χεῖλος xai μεγά-
ϑεῖ τρεηκοαίους ἀμφορέας χωρέοντα ἦγον, δῶρον βουλόμενοι ἀντιδοῦναι
Κροίσῳ. οὗτος ὁ χρητὴρ οὐκ ἀπέχετο ἐς Σάρδις, di αἰτίας διφασίας
λεγομένας τάςδε" οἱ μὲν “ακεδαιμόνιοι λέγουσι χτὰ. αὐτοὶ δὲ Σάμιοι 5
λέγουσι, ὡς ἐπεί τε ὑστέρησαν οἱ ἄγοντες τῶν “Τακεδαιμονίων τὸν
χρητῆρα, ἐπυνθάνοντο δὲ Σάρδις τε xai Κροῖσον ἡλωχέναι (01. 58. 2),
ἀπέδοντο τὸν κρητῆρα ἐν Σάμῳ" ἰδιώτας δὲ ἄνδρας πριαμένους ἀνα-
ϑεῖναί μιν ἐς τὸ Ἡραῖον.

(Vgl. noch III. 47 und 48 und über den hiedurch entstehenden chronolog.

Widerspruch Urlichs, N. Rhein, Mus. X. 8. 18 in der Note. Eucheiros, Sys-
dras und Chartas s. 333.)

Polystratos von Ambrakia.
339. Tatian. adv. Graec. 51. p. 118. (ed. Worth.) Πάνυ γ᾽ οὖν σεμνὸς
xai ὁ εύὐραννος Φάλαρις, ὃς... . ., διὰ τῆς Πολυσεράτου sob

Diponios’ und 8kyllis’ Schule. Smilis. 59

Ἡμβρακιώτου κατασκευῆς μέχρι νῦν ὥς τις ἀνὴρ ϑαυμαστὸς dei-

XVyUtOL.
(Phalaris t Ol. 57. 4. Vgl. unter Perillos.)
Algina.
Smilis.
(Vgl. oben 331.)

« 340. Pausan. VII, 4. 4. τὸ δὲ ἱερὸν τὸ ἐν Σάμῳ τῆς Ἥρας εἰσὶν οὗ
ἑδρύσασϑαί φασι τοὺς ἐν τῇ “Ιργοῖ πλέοντας, ἀπάγεαϑαι δὲ αὐτοὺς τὸ
ἄγαλμα ἐξ ἄργους. Σάμιοι δὲ αὐτοὶ τεχϑῆναι νομίζουσιν ἐν τῇ νήσῳ
τὴν ϑεὸν παρὰ τῷ ἸΙμβράσῳ «τοταμῷ καὶ ὑπὸ τῇ λύγῳ τῇ ἐν τῷ
Ἡραίῳ xav ἐμὲ ἔτι πεφυχυίᾳ" εἶναι δ᾽ οὖν τὸ ἱερὸν τοῦτο ἐν τοῖς
μάλιστα ἀρχαῖον οὐχ ἥκιστα Qf τις καὶ ἐπὶ τῷ ἀγάλματι τεκμαέροιτο"
ἔστι γὰρ δὴ ἀνδρὸς ἔργον Alyıyycov Σμίλεδος τοῦ Εὐκλείδου. οὗτος 6
Suilig ἐστιν ἡλικίαν κατὰ Δαίδαλον, δόξης dà οὐχ ἐς τὸ ἴσον ἀφίκετο.
... (8. 89.) 7. ὁ δὲ Σμῖλις, ὅτι μὴ παρὰ Σαμίους καὶ ἐς κὴν λείαν,
"ag ἄλλους γε οὐδένας φανερός ἐστιν ἀποδημήσαρ᾽ ἐς τούτους δὲ yo
ἀφίκετο, καὶ τὸ ἄγαλμα ἐν Σάμῳ τῆς Ἥρας ὃ ποιήσας ἐστὶν οὗτος.

341. Clem. Alexandr. Protrept. IV. p. 41. (ed. Pott.) τὸ δὲ ἐν
Σάμῳ τῆς Ἥρας ξόανον σμίλῃ τῇ (l. Zuikudı τοῦ) Εὐκλείδου τιε-
ζεοεῆσϑαι Ὀλύμπιχος ἐν Σαμιακοῖς ἱστορεῖ.

342. Euseb. Praeparat. evang. III. 8. Ἥρας δὲ καὶ Σάμιοι ξύλινον
εἶχον ἕδος, ὥς φησι Καλλίμαχος

οὕπω Σμίλεος ἔργον ἐξύξοον, ἀλλ᾽ ἐπὲ τεϑμῷ
δημαίῳ γλυφάνων ἄξοος ἦσϑα cavis:
ὧδε γὰρ καϑίδρυντο ϑεοὺς τότε, καὶ γὰρ ᾿4ϑήνης
ἐν ἰνδῳ Δαναὸς λεῖον") ἔϑηκεν ἔδος.
a) lies: χέον, Bentley, Callim. fragm. 105. p. 477. Ern. und Dindorf im N. The-
saur. L. gr. v. &dog.)

343. Athenag. Leg. pro Christ. 14. p. 61. (ed. Dechair.) ἡ de ἐν

Σάμῳ Ἥρα xai ἐν AHoysı Σμίλεδος χεῖρερ. s
(Plin. XXXVI. 90. Vgl. oben 253.) "ὃ

344. Clem. Alexandr. Protrept. IV. p. 40. (ed. Pott.) τὸ τῆς Σα-
μέας “Ἥρας (ἄγαλμα) ὥς φησιν “Πέϑλιος, πρότερον μὲν ἦν σανίς, ὕστε-
ρον δὲ ἐπὶ IlgoxAéovg ἄρχοντος ἀνδριαντοειδὲς ἐγένετο.

«osa τ 9
Kreta.

Cheirisophos.

345. Pausan. VIII. 53. 7. τούτου (des Aphroditetempels in Tegea) de
ἔστιν οὐ πόῤῥω Διονύσου ve ἱδρὰ δύο καὶ Κόρης βωμὸς καὶ Ἀπόλλωνος
ναὸς καὶ ἄγαλμα ἐπίχρυσον" Χειρίσοφος δὲ ἐποίησε, Κρὴς μὲν
γένος, ἡλικέαν δὲ αὐτοῦ καὶ τὸν διδάξαντα οὐκ ἴσμεν. ἡ δὲ δίαιτα ἡ ἐν

60 I. Bildende Kunst.

Κνώσῳ “αιδάλῳ παρὰ Μίνῳ συμβᾶσα Eni μακρότερον, δόξαν τοῖς
Kenoi xai ἐπὶ ξοάνων ποιήσει παρεσχεύασε. παρὰ δὲ τῷ Ἵπόλλωνι ó
Χειρίσοφος ἕστηκε λίϑου πεποιημένος. -

Athen.

Simmias. (ἢ
(Vgl. Preller, Polemonis periegetae fragmm. p. 110 sq.)

346. Zenob. V. 13. (p. 121. ed. Leutsch.) ... Πολέμων ἐν τῇ πρὸς Aıo-
φιλον ἐπιστολῇ λέγεται δὲ οὕτως" Mógvyog δὲ Διονύσου ἐπέϑετον,
ἀπὸ τοῦ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ μολύνεσθαι, ἐπειδὰν τρυγῶσι ......
Κατασκεύασται δὲ ἀπὸ ψέλλα (1." φελλάτα) καλουμένου λίϑου ὑπὸ
Σιμμίου τοῦ Εὐπαλάμου.

(Aehnlich, aus derselben Quelle Suid. und Phot. v. Ἡωρότερος ορύχου.)

347. Clem. Alex. Protrept. IV. p. 42. (ed. Pott.) ἀλλ᾽ ὅπως uz-
δεὶς ὑπολάβῃ καὶ ταῦτά με ἀγνοίᾳ παρηκέναι, παραϑήσομαι τοῦ Mo-
οὐχου Διονύσου τὸ ἄγαλμα ϑήνῃσι γεγονέναι μὲν ἐκ τοῦ φελλείτα
(l. φελλάτα) καλουμένου λέϑου, ἔργον δὲ εἶναι Σίμωνος (1. Σιμμ ἔου)
τοῦ Εὐπαλάμου, ὥς φησι Πολέμων ἔν τινε ἐπιστολῇ.

Endoios.

348. Pausan. I. 26. 4. Ἔνδοιος ἦν γένος μὲν ϑηναῖος, Aaıdakov
δὲ μαϑητής, ὃς καὶ φεύγοντι ZaudaAg διὰ τὸν Κάλω ϑάνατον ἐπη-
κολούϑησεν ἐς Κρήτην τούτου καϑήμενόν ἐστιν ϑηνᾶς ἄγαλμα, ἐπί-
γραμμα ἔχον, ὡς Καλλίας μὲν ἀναϑείη, ποιήσειε δὲ Ἔνδοιος.

(Zu Kallias vgl. Herod. VI. 122, ΟἹ. 57.)

349. Athenag. Leg. pro Christ. 14. p.61. (ed. Dechair.) τὸ μὲν γὰρ ἐν
Ἐφέσῳ τῆς Aovéuidog (ἄγαλμα) καὶ τὸ τῆς ϑηνᾶς. .. xai τὴν xa9z-
μένην Ἔνδοιος εἰργάσατο, μαϑητὴς Δαιδάλου.

350. Pausan. VIII. 46. 1. τῆς δὲ ““ϑηνᾶς τὸ ἄγαλμα τῆς Ἵλέας τὸ
ἀρχαῖον, σὺν δὲ αὐτῇ καὶ ὑὸς τοῦ Καλυδωνίου τοὺς ὀδόντας ἔλαβεν 6
“Ῥωμαίων βασιλεὺς Abyovorog..... 4. Ῥωμαίοις δὲ τῆς 41ϑηνᾶς τὸ
ἄγαλμα τῆς Alltag. ig τὴν ἀγορὰν τὴν ὑπὸ «Αὐγούστου ποιηϑεῖσαν, ἐς
ταύτην ἐστὶν ἰόντε" τοῦτο μὲν δὴ ἐνταῦϑα ἀνάκειται ἐλέφαντος διὰ
παντὸς πεποιημένον, τέχνη de Ἐνδοίου.

Fl, Pausan. VII. 5. 9. ἔστι δὲ ἐν Ἐρυϑραϊῖς xai ““3ϑηνᾶς Πολιάδος
ναὸς καὶ ἄγαλμα ξύλου μεγέϑει μέγα καϑήμενόν τὸ ἐπὶ ϑρόνου, xai
ἡλακάτην ἐν ἑκατέρᾳ τῶν χειρῶν ἔχει, xai ἐπὶ τῆς κεφαλῆς πόλον.
τοῦτο Ἐνδοίου τέχνην καὶ ἄλλοις ἐτεχμαιρόμεϑα εἶναι, καὶ ἐς τὴν
ἐργασίαν ὁρῶντες ἔνδον τοῦ") ἀγάλματος, καὶ οὐχ ἥκιστα ἐπὶ ταῖς
Xagıol vs καὶ Ὥραις, a πρὶν ἐφελϑεῖν ἑστήκασιν ἐν ὑπαίϑρῳ λέίϑου
λευκοῦ.

a) lies τοῦ ἔνδον mit Schubart, Zeitschr. f. Alterth. Wiss. 1850. S. 111 ff.

Athen. Sparta. 6t

352. Athenische Inschrift, s. Stephani, N. Rhein. Mus. IV. δ. 2 und

Taf. II No. 1.
[Ἐνϑα)δε 9 ......... eren. ἀνέϑηχε ϑανοῦσαν
“«Ἅ....««ὦ αἰδοέην γῆς ἀπὸ πατροίης.
"Ev oco[c] ἐποίησεν.
(Vgl. Ross, Kunstblatt 1835, S. 122, Franz, Bull d. Inst. 1835, 212, Schöll,
Mittheilungen aus Griechenland S. 30, Rangabé, Ant. hell. No. 22.)

393. Plin. N.H. XVI. 214. hanc materiam (Ephesiae Dianae) elegisse Pan-
demion*), etiam nomen artificis nuncupans, quod equidem miror, cum
antiquiorem Minerva quoque, non modo Libero patre, vetustatem ei
tribuat.

*) Endoeon, Billig.
Aristion und Aristokles.
354. Athenische Inschrift, s. Bull. d. Inst. 1859. P. 195.
Av)sılögo[v] ποτὶ om , ἀγαϑο[ῦ] καὶ σώφρονος ἀνδρός.
A (TL io»
p. ἐπόησεν.
355. Athenische Inschrift, s. Corp. Inscr. graec. I. p. 38. No. 23.
ἀνέϑηκεν,
“ριστοκλῆς ἐπό-
706».
(Vgl. Stephani a. a. O. S. 3.)

356. Athenische Inschrift am Fusse einer Grabstele mit der Figur eines
gerüsteten Mannes (Müller-Schöll, Mittheilungen, Atlas, Titelkupfer
und sonst noch mehrfach abgebildet, Stephani a. a. O.)

Ἔργον Agıoroxkdovs
Aoıosiwvog.
(Vgl. noch Rangabé a. a. O. No. 21, Bull. d. Inst. 1839 p. 18, Kunstblatt 1839
No. 46 u. 92, Schöll a. a. O. S. 46, Ἔφημ. ἀρχαιολ. 1833 August.)

Sparta.

Gitiades.
(Ueber das noch immer sehr streitige Zeitalter des Gitíadas vgl. von neuerer Litteratur: Welcker,
Kleine Schriften 111. 8. 533 ff., Schubart in der Zeitschr. f. Alt.-Wies. 1850. No. 14, Bursian in
Ersch u. Grubers Encyclop. Artikel Gitiadas und Griech. Kunstgeschichte 8. 407.)

357. Pausan. III. 17. 2. ἐνεαῦϑα (auf der Akropolis von Sparta)
Admrös i ἑερὸν πεποίηται, Πολιούχου καλουμένης καὶ Χαϊκιοίκου τῆς
αὐτῇς. τοῦ δὲ ἱεροῦ τῆς κατασκευῆς Τυνδάρεως, καϑὰ λέγουσιν,
ἤρξατο' ἀποϑανόντος δὲ ἐκείνου δεύτερα οἱ παῖδες ἐξεργάσασϑαι τὸ
οἰκοδόμημα ἤϑελον, ἀφορμὴ δέ σφισιν ἔμελλε τὰ ἐξ Ayıdvalwv
ἔσεσϑαι λάφυρα. προαπολιπόντων δὲ καὶ τούτων, “Ἰακδοδαιμόνιοι
πολλοῖς ἔτεσιν ὕστερον τόν τε ναὸν ὁμοίως καὶ τὸ ἄγαλμα ἐποιήσαντο
᾿ϑηνᾶς χαλκοῦν Γιτιάδας δὲ εἰργάσατο ἀνὴρ ἐπιχώριος. ἐποίησε

a

62

I. Bildende Kunst.

δὲ καὶ ἄσματα Δώρια ὁ Γιειάδας ἄλλα τε καὶ ὕμνον ἐς τὴν ϑεόν.
3. ἐπείργασται δὲ τῷ χαλκῷ πολλὰ μὲν τῶν ἄϑλων 'HoaxA£ovg, πολλὰ
δὲ καὶ ὧν ἐθελοντὴς κατώρϑωσε, Τυνδάρεω. δὲ τῶν παίδων ἄλλα τε
καὶ ἡ τῶν “ευκέππου ϑυγατέρων ἁρπαγή" καὶ “Ἥφαιστος τὴν μητέρα
ἐστὶν ἀπολύων τῶν δεσμῶν. ἐδήλωσα δὲ xai ταῦτα, ὁποῖα λέγεκαε,
πρότερον ἔτι ἐν τῇ 4τϑίδι συγγραφῇ. Περσεῖ δ᾽ ἐς ““Ιβύην καὶ ἐπὲ

10

Μέδουσαν ὡρμημένῳ διδοῦσαι νύμφαι δῶρά εἶσι κυνῆν καὶ τὰ ὑποδή-- 15

ματα, ὑφ᾽ ὧν οἰσϑήσεσϑαι διὰ τοῦ ἀέρος ἔμελλεν. ἐπείργασται δὲ καὶ
τὰ ἐς τὴν ϑηνᾶς γένεσιν, καὶ Augısgben καὶ Ποσειδῶν, ἃ | δὴ μέγιστα

καὶ μάλιστα ἦν ἐμοὶ δοκεῖν ϑέας ἄξια.
(Vgl. oben 156 ff. u. Pausan. VI. 19. 1. ἔστε δὲ ϑησαυρὸς ἐν Olvunte Σικυωνέων
καλούμενος, Μύρωνος δὲ ἀνάϑημα τυραννήσαντος Σικυωνίων (Q1. 33): τοῦτον

ὠχοδόμησεν ὁ ῃύρων νικήσας ἅρματι τὴν τρίτην καὶ τριαχοστὴν ὀλυμπιάδα...

ἐν δὲ τῷ ϑησαυρῷ καὶ ϑαλάμους dvo ἐποέησε, τὸν μὲν “Ιώριον, τὸν δὲ ἐργασέας
τῆς Ιώνων. χαλκοῦ μὲν δὴ αὐτοὺς ἑώρων εἰργασμένους.)

358. Pausan. III. 18. 7. τὰ 'δὲ d» μύχλαις ϑέας ἄξια, ἀνὴρ πέν--

ταϑλός ἐστιν ini στήλης ὄνομα «Αἴγητος.. .... τούτου τε οὖν ἐστὶν
εἰκών, καὶ τρίποδες χαλκοῖ. τοὺς δὲ ἀρχαιοτέρους δεκάτην τοῦ πρὸς
Μεσσηνίους πολέμου φασὲν εἶνωι. 8. ὑπὸ μὲν δὴ τῷ πρώτῳ roinodı
Ageodiıns ἄγαλμα ἑστήκει, Aoreuıs δὲ ὑπὸ τῷ δευτέρῳ Tırıada
xai αὐτοὶ τέχνῃ καὶ τὰ ἐπειργασμένα" ὃ τρίτος δέ ἐστιν Alyırjzov
Κάλλωνος" ὑπὸ τούτῳ δὲ ἄγαλμα Κόρης τῆς Δήμητρος ἕστηκεν.

(Vgl. Jahn: de antiquissimis Minervae simulacris Atticis, Bonn 1866. P 19.

Taf. 3. No. 5.)

359. Pausan. IV. 14. 2. “Δακεδαιμέσιοι δὲ (am Ende des ersten mes-

senischen Krieges, Ol. 14. 1) πρῶτα᾽ μὲν τὴν ᾿Ιϑώμην καϑεῖλον ἐς

ἔδαφος" ἔπειτα καὶ τὰς λοιπὰς πόλεις ἐπιόντες ἥρουν. ἀνέϑεσαν δὲ

καὶ ἀπὸ τῶν λαφύρων τῷ Juvxiaiq τρίποδας χαλκοῦς" Agygodirng
ἄγαλμά ἐστιν ἑστηκὸς ὑπὸ τῷ τρίποδι τῷ πρώτῳ, ““ρτέμιδος δὲ ὑπὸ
τῷ δευτέρῳ, Κόρης δὲ ἢ “ήμητρος ὑπὸ τῷ τρέτῳ. ταῦτα μὲν δὴ ἀνέϑε-
σαν ἐνταῦϑα.

Kleinasien.

Bathykles von Magnesia.

360. Pausan. III. 18. 9. Βαϑυκλέους δὲ άγνητος, ὃς τὸν ϑρύ-

voy ἐποίησε τοῦ ΦΙμυκλαίου, ἀναϑήματα ἐπεξειργασμένα E
ϑρόνῳ Χάριτες καὶ ἄγαλμα δὲ Ζευκοφρύνης ἐστὲν Agssuudog. ὅτου
δὲ οὗτος ὁ Βαϑυκλῆρ μαϑητὴς ἐγεγόνει, ἢ τὸν ϑρόνον ἐφ᾽ ὅτου βασι-
λεύοντος “Ἰαχεδαιμονίων ἐποίησε, ταδὲ μὲν παρέημε. τὸν ϑρόνον δὲ 5
εἶδόν τὲ καὶ τὰ ἐς αὐτὸν ὁποῖα ἦν, γράψω. 10. Αἰνέχουσιν ἔμπροσθεν
αὐτὸν, κατὰ ταὐτὰ δὲ καὶ ὀπίσω, Χάριτές τε δύο χαὶ Ὧραι δύο" ἐν
ἀριστερᾷ δὲ Exıdva ἕστηκς καὶ Τυφώς, dv δεξιᾷ δὲ Τρίτωνες. τὰ δὲ
ἐπειργασμένα καϑ᾽ ἕχαστον ἐπ᾽ ἀχριβὲς διελϑεῖν ὕχλον τοῖς ἐπιλεξο-

Sparta. Kleinasein. 63

μένοις παρέξειν ἔμελλεν. ὡς δὲ δηλῶσαι συλλαβόνει ἐπεὶ μηδὲ 10
ἄγνωστα τὰ πολλὰ ἦν), Ταῦγέτην ϑυγατέρα τλαντος καὶ ἀδελφὴν
αὐτῆς Ἀλκυόνην φέρουσι Ποσειδῶν καὶ Ζεύς. ἐπείργασται δὲ καὶ
“4τλας, xai Ηρακλέους μονομαχία πρὸς Κύκνον, καὶ 7] παρὰ Φόλῳ
τῶν Κενταύρων μάχη. 11. τὸν δὲ Divo καλούμενον Ταῦρον οὐκ οἶδα
ἀνϑ᾽ ὅτου ποποίηκε Βαϑυκχλῆς δεδεμένον τε καὶ ἀγόμενον ὑπὸ Θησέως 15
ζῶνεα. καὶ Φαιάκων χορός ἐσειν ἐπὲ τῷ ϑρόνῳ, καὶ ἄδων ὁ Anuodo-
xog. Περσέως ve τὸ ἔργον πεποίηται τὸ ἐς Médovoav. παρένει δὲ
Ἡρακλέους μάχην πρὸς Θούριον τῶν γιγάντων καὶ Τυνδάρεω πρὸς
Εὔρυτον, ἐσεὶν ἁρπαγὴ τῶν Asvainnov ϑυγατέρων. Διόνυσον δὲ καὶ
Ἡρακλέα, τὸν μὲν παῖδα ἔτι [ὄντα] ἐς οὐρανόν ἐστιν Ἑρμῆς φέρων, 20
ϑηνᾶ δὲ ἄγουσα ρακλέα συνοικήσοντα ἀπὸ τούτου ϑεοῖς. 12. πα-
ραδίδωσι δὲ καὶ Πηλεὺς Ἀχιλλέα τραφησόμενον παρὰ Χείρωνι, ὃς καὶ
διδάξαι λέγεται. Κέφαλος δὲ τοῦ κάλλους ἕναχα ὑπὸ μέρας ἐστὶν
ἡρπαγμένος. xai ἐρ τὸν γάμον τὸν Hpuoviag δῶρα κομίζουσιν οἱ ϑεοί.
καὶ Ἀχιλλέως μονομαχία πρὸς Μέμνονα ἐπείργασται, “4ιομήδη» τε 25
Ἡραχλῆς τὸν Θρᾷκα καὶ ἐπ᾽ Εὐήνῳ τῷ ποεαμῷ Νέσσον τεμωρούμενος.
"Heuijs dé παρ᾽ λέξανδρον xgıdmoousvag ἄγει τὰς ϑεάς. ᾿᾿Αὅραστος
dé καὶ Τυδεὺς μφιάραον καὶ “υκοῦργον τὸν Πρώνακτος μάχης κα-
ταπαύουσιν. 18. Ἥρα δὲ ἀφορᾷ πρὸς ko τὴν ἸΙνάχου βοῦν οὖσαν ἤδη,
καὶ Ava διώκοντα ἀποφεούγουσά ἐστιν Ἥφαιστον. ἐπὶ δὲ τούτοις 30
Ἡρακλέους πεποίηταε τῶν ἔργων τὸ ἐς τὴν ὕδραν, καὶ ὡς ἀνή-
yays τοῦ “Ἅιδου τὸν κύνα. Avabıg δὲ καὶ νασίνους, τούτων μὲν
ἐφ᾽ ἵππου καϑήμενός ἐστιν ἑκάτερος. εγαπένϑην δὲ τὸν ἈΠενελάου
καὶ Νικόστρατον ἵππος εἷς φέρων ἐστίν. ἀναιρεῖ δὲ καὶ Βελλεροφόντης
τὸ ἐν “Ἰ“υκέᾳ “ϑηρέον. καὶ Ἡραχλῇς τὰς Γηρυόνου βοῦς ἐλαύνει. 35
‚14. τοῦ ϑρόνου δὲ πρὸς τοῖς ἄνω πέρασιν ἐφ᾽ ἵππων ἑχατέρωϑέν
εἰσιν οἱ Τυνδάρδω παῖδες " καὶ σφέγγερ τά εἶσιν ὑπὸ τοῖς ἵπποις, καὶ
ϑηρία ἄνω ϑέοντα, τῇ μὲν πάρδαλες, κατὰ δὲ τὸν Πολυδεύκην λέαινα.
ἀνωτάτω δὲ χορὸς ἐπὶ τῷ ϑρόνῳ πεποίηται, Πάγνητες οἱ συνειργα-
σμένοι Βαϑυκλεῖ τὸν ϑρόνον. 15. ὑπελϑόντι δὲ ὑπὸ τὸν ϑρόνον, τὰ 40
ἔνδον ἀπὸ τῶν Τριτώνων, ὑός ἐστε ϑήρα τοῦ Καλυδωνίου, καὶ ρα-
χλῆς ἀποκεείνων τοὺς παῖδας τοὺς Anrogog. Κάλαϊς δὲ καὶ Ζήτης
τὰς ἁρπυέας Φινέως ἀπελαύνουσι. Πειρέϑους τε καὶ Θησεὺς ἡρπαχό-
τες εἰσὶν “Ἑλένην, καὶ ἄγχων Ἡρακλῆς τὸν λέοντα. Τιτυὸν δὲ Anöl-
λων τοξεύει καὶ άρτεμις. 16. Ἡρακλέους τε πρὸς Ὅρειον Κένταυρον 45
μάχη πεποίηεαι, καὶ Θησέως πρὸς Ταῦρον τὸν Mivw. πεποέηται καὶ

n πρὸς “χελῷον Ἡραχλέους πάλη, καὶ τὰ λεγόμενα ἐς Ἥραν, ὡς ὑπὸ
'Hgaíazov δεϑείη, καὶ ὃν καστος ἔϑηκεν ἀγῶνα ἐπὶ πατρί, καὶ τὰ ἐς
Μενέλαον καὶ τὸν «Δἰγύπτιον Πρωτέα ἐν Ὀδυσσείᾳ. τελευταῖα Adur-
τός τε ζευγνύων ἐστὶν ὑπὸ τὸ ἅρμα κάπρον καὶ λέοντα, καὶ οἱ Τρῶες 50
ἐπιφέροντες χοὰς Ἔχτορι.

I. Bildende Kunst.

Cap. 19. 1. To? ϑρόνου δέ, ἡ καϑίζοιτο ἂν ὁ ϑεὸς, οὐ διὰ παντὸς
κακὰ τοῦτο συνεχοῦς ὄντος, ἀλλὰ καϑέδρας παρεχομένου πλείονας, παρὰ
δὲ καϑέδραν ἑκάστην ὑπολειπομένης [xai] εὐρυχωρέας, τὸ μέσον ἐστὶν
εὐρυχωρὲς μάλιστα, xai τὸ ἄγαλμα ἐνταῦϑα ἐνέστηχε. 2. μέγεϑος δὲ
αὐτοῦ μέερῳ μὲν οὐδένα ἀνευρόντα οἶδα, εἰκάζοντε δὲ καὶ τριάκοντα
εἶναι φαίνοιντο ἂν πήχεις. ἔργον δὲ οὐ Βαϑυκλέους ἐσεὶν, ἀλλὰ
ἀρχαῖον καὶ οὐ σὺν τέχνῃ πεποιημένον' ὅτι γὰρ μὴ πρόσωπον αὐτῷ
καὶ πόδες εἰσὶν ἄκροι καὶ χεῖρες, τὸ λοιπὸν χαλκῷ κίον ἔστιν εἰχα-
σμένον. ἔχει δὲ ini τῇ κεφαλῇ κράνος, λόγχην δὲ dv ταῖς χερσὶ καὶ 60
τόξον. 3. τοῦ δὲ ἀγάλματος τὸ βάϑρον παρέχεται μὲν βωμοῦ σχῆμα,
τεϑάφϑαι δὲ τὸν γάκινϑον λέγουσιν ἐν αὐεῷ, xai “γακινϑίοις πρὸ τῆς
τοῦ πόλλωνος ϑυσίας ἐς τοῦτον “γακένϑῳ τὸν βωμὸν διὰ ϑύρας χαλ-
κῆς ἐναγίζουσιν" ἐν ἀριστερᾷ δέ ἐστιν ἡ ϑύρα τοῦ βωμοῦ. ἐπείργασται
δὲ τῷ βωμῷ τοῦτο μὲν ἄγαλμα Βέριδος, τοῦτο δὲ Ἀμφιτρίτης καὶ 65
Ποσειδῶνος. Διὸς δὲ καὶ Ερμοῦ διαλεγομένων ἀλλήλοις πλησίον “1ι6-
»vaog ἑστήχασι καὶ Σεμέλη, παρὰ δὲ αὐτὴν "Ir. 4. πεποίηται δὲ ἐπὶ
τοῦ βωμοῦ καὶ ἡ “ημήτηρ καὶ Κόρη καὶ Πλούτων, ἐπὶ δὲ αὐτοῖς
Moigal τε καὶ Ὧραι, σὺν δέ σφισιν Hyeodiem καὶ 41ϑηνᾶ τε καὶ
ἴρεξεμις" κομίζουσι δ᾽ ὃς οὐρανὸν “γάκενϑον καὶ Πολύβοιαν Ὑακίν-
Sov, καϑὰ λέγουσιν, ἀδελφὴν ἀποθανοῦσαν ἔτι παρϑένον. τοῦτο μὲν
οὖν τοῦ “γαχίνϑου τὸ ἄγαλμα ἔχον ἐστὲν ἤδη γένεια. Νικέας δὲ ὃ Νιχο-
μήδους περισσῶς δή τι ἔγραψεν αὐτὸν ὡραῖον, τὸν ἐπὶ “γακίνϑῳ λεγό-
uevov “΄“πόλλωνος ἔρωτα ὑποσημαίνων. 5. πεποίηται δὲ ini τοῦ
βωμοῦ xai ἩἭἩρακλῆς ὑπὸ ᾿ϑηνᾶς καὶ ϑεῶν τῶν ἄλλων xai οὗτος
ἀγόμενος ἐς οὐρανόν. εἰσὶ δὲ καὶ at Θεστίου ϑυγατέρες ἐπὶ τῷ βωμῷ,
xai Movoal τε καὶ Ὧραι. περὲ δὲ ἀνέμου Ζεφύρου, καὶ ὡς ὑπὸ τοῦ
Ἡπόλλωνος γάκινϑος ἀπόέϑανεν ἄκοντος, xai τὰ ἐς τὸ ἄνϑος δἰρημένα,
τάχα μὲν ἄν ἔχοι καὶ ἄλλως, δοχείτω δὲ ἡ λέγεται.

Q
Ld

10

e

361. Pausan. III. 10. 8. ἐν δὲ Θόρνακι, ἐς γὰρ τοῦτον ἀφίξῃ προϊών,

ἄγαλμά ἐστι Πυϑαέως Ἡπόλλωνος, κατὰ τὰ αὐτὰ τῷ 2» Ἡμύχλαις
πεποιημένον" τὸ δὲ σχῆμα ὁποῖόν ἐστιν, En’ ἐκείνῳ γράψω. “Τακε-
δαιμονίοις γὰρ ἐπιφανέστερά ἐστι τὰ ἐς τὸν ᾿Τμυχλαῖον, ὥςτε καὶ τὸν
χρυσὸν ὃν Κροῖσος ὁ “υδὸς τῷ “πόλλωνι ἔπεμψε τῷ Πυϑαεῖ, τούτῳ
ἐς κόσμον τοῦ ἔν Ἡμύκλαις κατεχρήσαντο ἀγάλματος.
(Vgl. sur Reconstruction des Thrones: Heyne, Antiquar. Aufs. I. S. 1—115,
Quatremére de Quincy, Le Jupiter Olympien p. 196 ff., Welcker, Zeitschrift
für Gesch. und Ausl. d. a. Kunst S. 280 ff., Brunn, N. Rhein. Mus. V.
S. 325 ff., Pyl, Archaeol, Zeitung 1852. No. 43, Bötticher, das. 1853. No. 59,
Ruhl, das, 1854. No. 70.)

Kleinasien. Sicilien. 65

Milet.

Bion.
362. Diog. Laert. VIII. 58. γεγόνασι δὲ Βίωνες δέκα .. .. . . ὄγδοος
Μιλήσιος ἀνδριαντοποιός, οὗ μέμνηται xai Πολέμων ..... δέκατος
ἀγαλματοποιὸς Κλαζομένιος ἢ Χῖος, οὗ μέμνηται καὶ “᾿Ιππῶναξ

(Ol. 60.)
(Nach Brunn, KG. I. S. 41 würen Beide vielleicht identisch.)

363. (In den Inschriften an den Statuen vom heiligen Wege vom Hafen
Panormos nach dem Apollonheiligthume in Didymoi bei Milet,
Newton, A history of discoveries at Halicarnassus, Cnidus and Bran-
chidae, Text Vol. I1. part II. p. 783 sind auch zwei Künstlernamen
Terpsikles und ... demos [Eche—Euthy—demos.] erhalten.
Die Statuen fallen um Ol. 60.)

Siellien.

Perillos oder Perilaes von .
(Nach den Daten des Phalaris zwischen Ol. 53. 4 und Ol. 57. 4.)

364. Plin. N. H. XXXIV. 89. Perillum nemo laudet saeviorem Pha-
laride tyranno, qui taurum fecit mugitus hominis pollicitus igni
subdito et primus expertus cruciatum eum iustiore saevitia.

365. Lucian. Phalaris I. 11. ἀλλὰ Περίλαος ἦν τις ἡμεδαπός,
χαλχεὺς μὲν ἀγαϑός, πονηρὸς δὲ ἄνϑρωπος. οὗτος ...... κατασκευά-
σας τὸν βοῦν ἧκέ μοι χομέζων κάλλιστον ἰδεῖν καὶ πρὸς τὸ ἀκριβέστα-
τὸν δἰκασμένον" κινήσεως γὰρ αὐτῷ καὶ μυκηϑμοῦ ἔδει μόνον πρὸς
τὸ καὶ ἔμψυχον εἶναι. δοκεῖν κελ. (folgt die Geschichte von der Ein-
schliessung des Künstlers in sein Werk.)

366. Dorotheos b. Stob. Floril. 49. 49 II. p. 298 (ed. Meineke.) Φά-
λαρις Angayarsivwy τύραννος... ξέναις xai παρορμημέναις βασάνοις.
ἔτρυχε... τοὺς ὁμοφύλους" Πέριελλος δὲ τῇ τέχνῃ χαλκουργὸς xa-
τασχευάσας δάμαλιν ἔδωχε τῷ βασιλεῖ δῶρον κελ.

307. Schol Pind. Pyth. I. 185. τὸν τοῦ Φαλάριδος ταῦρον οἵ
"xoa yavsivo, κατεπόντωσαν, ὥς φησι Τίμαιος. . . . κατασχευάσαι δὲ
αὐτόν φασι Πεφρίλαον κελ.

308. Diod. Sicul. XIII. 90. τὰ μὲν οὖν πολυτελέστατα τῶν ἔργων
ἀπέστειλεν (Himilkar nach der Einnahme von Akragas) sig Καρχη-
δόνα, ἐν olg xa) τὸν Φαλάριδος συνέβη κομισϑῆναι ταῦρον ..... τοῦ-
τον δὲ τὸν ταῦρον ὁ Τίμαιος ἐν ταῖς ἱστορίαις διαβεβαιωσάμενος μὴ
γαγονγέναε τὸ σύνολον, ὑπ᾽ αὐτῆς τεῆς τύχης ἠλέγχϑη Σκιπίων γὰρ 5
ὕστερον ..... . ἐχπορϑήσας Καρχηϑόνα τοῖς “Ικραγαντίνοις μετὰ τῶν
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 5

66 Bildende Kunst, Athletenstatuen, Porträtstatuen.

ἄλλων τῶν διαμεινάντων παρὰ τοῖς Καρχηδονίοις ἀποχατέσεησε τὸν
ταῦρον, ὃς xai τῶνδε τῶν ἱστοριῶν γραφομένων ἦν ἐν Axgayavsı.

(Diese Zurückgabe des Stieres aus der Karthagischen Beute durch Scipio an die
Akragantiner bezeugt auch Cicero in Verr. IV. 33, 73.)

369. Ovid. Ibis 436
aere Perilleo veros imitere iuvencos
ad formam tauri conveniente sono.

(Die zahlreichen sonstigen Stellen, in denen der Stier des Phalaris vorkommt,
bieten für die Kunstgeschichte keine irgend erhebliche Ausbeute und werden
deshalb hier übergangen. Ueber die Form des Künstlernamens s. Bóckh zum
Corp. Inscr. Graec. I. p. 887, über den Stier Göller, de ortu et orig. Byracu-
sarum p. 272 sq. und Böttiger, Kunstmythologie I. 8. 380 f.)

Die frühesten Athletenstatuen.

310. Plin. N. H. XXXIV. 16. effigies hominum non solebant exprimi nisi
aliqua inlustri causa perpetuitatem merentium, primo sacrorum certa-
minum victoria maxumeque Olympiae, ubi omnium qui vicissent sta-
tuas dicari mos erat, eorum vero qui ter ibi superavissent ex membris
ipsorum similitudine expressa, quae iconicas vooant.

(Vgl. Lucian. pro Imagg. 11. 4xove, ἔφη, πολλῶν λεγόντων — εἰ dà ἀληϑὲς, vutic
οἱ ἄνδρες ἴστε — μηδ᾽ ὈΟλυμπέασιν ἐξεῖναι τοῖς νικῶσι μεέζους τῶν " σωμάτων
ἀνεστάναι τοὺς ἀνδριάντας, add ἐπιμελεῖσϑαι τοὺς 'Ellavodizas, ὅπως μηδὲ
εἷς ὑπερβάληται τὴν ἀλήϑειαν, καὶ τὴν ἐξέτασιν τῶν ἀνδριάντων ἀχριβεστέραν
γίγνεσϑαι τῆς τῶν ἀϑλητῶν ἐγχρέσεως.)

811. Pausan. VI. 18. 7. πρῶται δὲ ἀϑληεῶν ἀνετέϑησαν ἐς
Ὀλυμπί (av εἰκόνες Πραξιδάμανεός τὸ Aflywnvov γικήσαντος πυγμῇ
τὴν ἐνάτην ὀλυμπεάδα ἐπὶ ταῖς πεντήκοντα, καὶ Ὀπουν-
τίου Ῥηξιβίου παγχρατιαστὰς καταγωνισαμένου, μιᾷ πρὸς ταῖς
ξξήκοντα ὀλυμπιεάδι. αὗταε κεῖνται μὲν al εἰκόνες οὐ πρόσω τῆς ὃ
Οἰνομάου κίονος, ξύλου δέ εἶσιν εἰργασμέναι, Ῥηξιβίου μὲν συκῆς, ἡ
δὲ τοῦ ,Τἰγινήτου κυπαρίσσου, xai ἧσσον τῆς ἑτέρας πεεπονηκυῖά ἐσειν.

372. Pausan. VIII. 40. 1. Φιγαλεῦσι δὲ ἀνδριάς ἔστιν ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς
Adbayiwvog τοῦ παγκρατιαστοῦ, τά τε ἄλλα ἀρχαῖος καὶ οὐχ ἥκιστα
ἐπὶ τῷ σχήματι" οὐ διεστᾶσι μὲν πολὺ ot πόδες, καϑεῖνται δὲ παρὰ
πλευρᾷ αἱ χεῖρες ἄχρι τῶν γλουτῶν" πεποίηται μὲν δὴ ἡ εἰκὼν λέϑου,
λέγουσι δὲ καὶ ἐπίγραμμα ἐπ᾽ αὐτὴν γραφῆναι" καὶ τοῦτο μὲν ἠφάνιστο 5
ὑπὸ τοῦ χρόνου. τῷ δὲ Ἰῤῥαχίωνι ἐγένοντο Ὀλυμπικαὶ νῖκαι δύο μὲν
Ὀλυμπεάσι ταῖς πρὸ τῆς τοτάρτης καὶ πεντηκοστῆς.

373. Pausan. VI. 15. 8. Σπαρτιάτῃ δὲ Εὐτελίδᾳ γεγόνασιν ἐν παισὶ
γῖκαι δύο ἐπὶ τῆς ὀγδόης καὶ τριακοστῆς ὀλυμπιάδος πάλης, ἡ
δὲ ἑτέρα πεντάϑλου. πρῶτον γὰρ δὴ τότε οἱ παῖδες καὶ ὕστατον rrev-
ταϑλήσοντες ἐφεχλήϑησαν. ἔστι δὲ 7 τε εἰκὼν ἀρχαία τοῦ Evrskide,
καὶ τὰ ἐπὶ τῷ βάϑρῳ γράμματα ἀμυδρὰ ὑπὸ τοῦ χρόνου.

Malerei. 67

Andere Porträtstatuen.

374. Herod. I. 31. von Kleobis und Biton (gegen Ol. 50): ᾿7ργεῖοι
δέ σφεων εἰχόνας ποιησάμενοι &vé9ecav ἐς Δελφοὺς ὡς ἀνδρῶν
ἀρίστων γενομένων.

Anfänge der Malerei.

375. Plin. N. H. XXXV. 15. de picturae initiis incerta nec instituti ope-
ris quaestio est. Aegyptii sex milibus annorum apud ipsos inventam
priusquam in Graeciam transiret adfirmant vana praedicatione, ut
palam est, Graeci autem alii Sicyone alii apud Corinthios repertam,
omnes umbra hominis linis circumducta*). itaque primam talem,

Lec
=

*
ν
-

t
C Le ,

5

secundam singulis coloribus et") monochromaton dictam, postquam:

operosior inventa erat, duratque talia etiam nunc. 16. inventam linia-
rem ἃ Philocle Aegyptio, vel Cleanthe Corinthio

primi exercuere*) Aridices Corinthius et Telephanes Si-
cyonius, sine ullo etiamnum hi colore, iam tamen spargentes linias
intus. ideo et quos pingerent adscribere institutum ἢ).

primus invenit?) eas colore testae, ut ferunt, tritae, Ecphan-
tus Corinthius. hunc eodem nomine alium fuisse quam quem
tradit Cornelius Nepos secutum in Italiam Damaratum , Tarquinii
Prisei Romani regis patrem, fugientem a Corintho tyranni iniurias
Cypseli, mox docebimus. (Vgl. 376.)

*) Vgl. oben 259, 261 und unten 381.

b) et tilgt Michaelie, Arch. Zeitung 1864 S. 203, e monochromato = ix τοῦ uo-
ψοχρωμάτου conjic. Urlichs Chrest. Plin. p. 339.

ec) excoluere conj. Michaelis a. a. O., vielleicht: exacuere.

4) Vgl. Aelian V. H. X, 10: ὅτε ὑπήρχετο ἡ γραφικὴ τέχνη καὶ ἣν τρόπον τινὰ
ἐν γάλαξι καὶ ἐν σπαργάνοις, οὕτως ἄρα ἀτέχνως εἴκαζον τὰ ζῷα, ὥστε ἐπι-
γράφειν αὐτοῖς τοὺς γραφέαφ᾽ τοῦτο βοῦς, ἐκεῖνο ἵππος, τοῦτο δένδρον.

e) Vor colore setzt v. Jan colorare ein; inlevit conj. Haupt.

376. Plin. N. H. XXXV. 17. Iam enim absoluta erat pictura etiam in Ita-
lia. exstant certe hodieque antiquiores Urbe picturae Ardeae in aedi-
bus sacris, quibus equidem nullas aeque miror tam longo aevo duran-
tes in orbitate tecti veluti recentes. similiter Lanuvi, ubi Atalante et
Helena comminus pictae sunt nudae ab eodem artifice, utraque excel-
lentissima forma, sed altera ut virgo*), ne ruinis quidem templi concus-
sae. 18. Gaius princeps tollere eas conatus est libidine accensus si
tectori natura permisisset. Durant et Caere antiquiores et ipsae.
fatebiturque quisquis eas diligenter aestimaverit nullam artium
celerius consummatam, cum Iliacis temporibus non
fuisse éam adpareat.

a) Hinter sed statuirt v. Jan eine Lücke. Zu lin. 10 vgl. Plin. N. H. XXXIII.
115. íam enim Troianis temporibus rubrica in honore erat, Homero teste, qui

nsvis ea commendat, aliae cirea pigmenta picturasque rarus.
5*

10

15

5

10

68 Malerei.

377. Plin. N.H. XXXV. 53. nunc celebris in ea arte quam maxuma bre-
vitate percurram ; neque enim instituti operis est talis exsecutio, ita-
que quosdam vel in transcursu et in aliorum mentione obiter nomi-
nasse satis erit, exceptis operum claritatibus, quae et ipsa conveniet
attingi, sive exstant sive intercidere. 54. non constat sibi in hac parte

: Graecorum diligentia multas post olympiadas celebrando pictores
quam statuarios, ac toreutas, primumque olympiade nonegesima. ....
55. quid quod in confesso perinde est Bularchi pictoris
tabulam, in qua erat Magnetum proelium, a Candaule rege Ly-
diae Heraclidarum novissimo, qui et Myrsilus vocitatus est, repensam
auroí*) tanta iam dignatio picturae erat. circa Romuli aetatem id
acciderit necesse est, etenim duodevicesima olympiade interiit Can-
daules aut; ut quidam tradunt, eodem anno quo Romulus, niei fal-
lor, manifesta iam tum claritate artis, adeo absolutione. 56. quod si
recipi necesse est, simul apareat multo vetustiora principia,
eosque qui monochromatis pinxerint, quorum aetas non traditur,
aliquanto ante fuisse: Hygiaenontem, Diniam, Charmadum
. et qui primus in pictura marem a femina discreverit, Eumarum
Atheniensem, figuras omnis imitari ausum,

15

quique inventa eius excoluerit, Cimonem Cleonaeum. hic 20

catagrapha invenit, hoc est obliquas imagines, et varie formare voltus,
respicientis, suspicientisve vel despicientis. articulis membra distin-
xit, venas protulit, praeterque in veste rugas et sinus invenit.

a) Vgl. Plin. N. H. VII. 126. und siehe Welcker, Kleine Schriften I. S. 439.

378. Aelian. Var. Hist. VIII. 8. II. γραφικῆς τέχνης. Κόνων (1. Ki-
uwv) ὁ Κλεωναῖος ἐξειργάσατό, φασι, τὴν τέχνην τὴν γραφικήν, Uno-
φυομένην ὅτι καὶ ἀτέχνως ὑπὸ τῶν πρὸ αὐτοῦ καὶ ἀπείρως ἐκτελου-
μένην καὶ τρόπον τινὰ ἐν σπαργάνοις καὶ γάλαξιν οὖσαν. διὰ ταῦτά
τοι καὶ μισϑοὺς τῶν πρὸ αὐτοῦ πρῶτος ἔλαβεν ἁδοτέρους.

379. Anthol. Gr. I. 74. 77. (Planud. IV. 84.) 467409 (Σιμωνέδου ἢ"

οὐκ ἀδαὴς ἔγραψε Κίμων τάδε " παντὶ δ᾽ ἐπ ἔργῳ
μῶμος, ὃν οὐδ᾽ ἥρως Δαίδαλος ἐξέφυγεν.

(Einen zwingenden Grund in diesem Epigramm mit Jahn, d. Polygnot. Ge-
málde S. 65, Maller, Handb. 99. 1 u. A. Míxe» für Κίμων zu lesen sehe ich
nicht, vgl. aber unter Mikon.)

380. Plin. N. H. VII. 205. picturam Aegyptii (invenere), in Graecia
vero Euchir, Daedali cognatus, ut Aristoteli placet, ut Theo-
phrasto Polygnotus Atbeniensis.

(Vgl. Urlichs, Fleckeisens Jahrbb. LXXVII. 5. 489.)

381. Athenag. Leg. pro Christ. 14. (p. 59. ed. Dechair.) .... αὐ δὲ ei-
xóvsc, μέχρι μήπω πλαστικὴ xai γραφικὴ xai ἀνδρεαντοποιητικὴ ἦσαν,
οὐδὲ ἐνομίζονετο Σαυρίου δὲ τοῦ Σαμίου καὶ Κράτωνος τοῦ
Σικυωνίου xai Κλεάνϑους τοῦ Κορινϑίου καὶ κόρης Κορινϑίας

Malerei. Kunstwirkerei. 69

(vgl. 261) ἐπιγενομένων. καὶ σκιαγραφίας μὲν εὑρεϑείσης ὑπὸ Zav- 5
eiov ἵππον ἐν ἡλίῳ περιγράψαντος" γραφικῆς δὲ καὶ Κράτωνος, ἐν
πένακε λελευχωμένῳ σχιὰς ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς ἐναναλείψαντος.

382. Strabon. VIII. 343. ἐν δὲ τῷ τῆς “λφειωνίας ἱερῷ (unweit
Olympia) γραφαὶ Ἀλεάνϑους τε xai Agiyovros, ἀνδρῶν Κοριν-
ϑίων, τοῦ μὲν Τροίας ἅλωσις καὶ “2“29ηνᾶς yoval, τοῦ δ᾽ ἥρτεμις ἀνα-
φερομένη ἐπὶ γρυπός, σφόδρα εὐδόκιμοι.

383. Athen. VIII. 346. B. C. οἶδα δὲ xai τὴν ἐν τῇ Πισάτιδι γραφὴν
ἀνακειμένην ἐν τῷ τῆς ἀλφειώσας Ἀρτέμιδος i ἱερῷ. Κλεάνϑους δ᾽
ἐστὶ τοῦ Κορινϑίου. ἐν j Ποσειδῶν πεποίηται ϑύννον τῷ Au προς-
φέρων ὠδίνοντι, ὡς ἱστορεῖ 4ημήτριος ἔν ὀγδόῃ τοῦ Τρωικοῦ
διαχόσμου.

384. Herod. I. 164. οἱ Φωκαιέες ἐν τούτῳ (bei der Belagerung ihrer
Stadt durch Harpagos Ol. 58.) κατασπάσαντες τὰς πεντηκοντέρους,
ἐςϑέμενοι τέκνα καὶ yvvaixag xai ἔπιπλα πάντα, πρὸς δὲ xai τὰ
ἀγάλματα τὰ ἐκ τῶν ἱρῶν xai τὰ ἄλλα ἀναϑήματα, χωρὶς 0 τι χαλ-
κὸς ἢ λίϑος ἢ γραφὴ ἦν..... ἔπλωον ἐπὶ Χίου.

7. Alte Kunstwirkerei.

(Vgl. 217—219.)

Akesas und Helikon von Salamis auf Kypros.

385. Athen. IL 48. B. ἤκμασε δ᾽ ἡ τῶν ποικίλων ὑφή, μάλιστα
ἐντέχνων περὲ αὐτὰ γενομένων. AH x60á καὶ Elınüvog τῶν Κυπρίων
ὑφάνται δ᾽ ἦσαν ἔνδοξοι" καὶ ἦν Ἑλικὼν υἱὸς ΑΙκεσᾶ, ὥς φησιν “Ιερώ-
γυμος. ἐν Πνϑοῖ γ᾽ οὖν ἐπί τινος ἔργου ἐπιγέγραπται

τεῦξ᾽ “Ελικὼν A xeoá Σαλαμίνιος, ᾧ ài χερσὶ
πότνια ϑεσπεσίην Παλλὰς ἔτευξε χάριν.
(Wiederholt bei Eustath. zu Od. p. 1400. 1. 12, das Epigramm Anthol. Gr. IV.
160, 206. Palat. Append. 863. 334.)

386. Zenob. Proverb. I. 56. (p. 22. Leutsch.) H/xdoswg xai
Ἑλικῶνος ἔργα" ἐπὶ τῶν ϑαύματος ἀξίων. οὗτοι γὰρ πρῶτοι
τὸν τῆς Πολιάδος ϑηνᾶς πέπλον ἐδημιούργησαν. ὃ μὲν Zfxe-
σεὺς (sic) γένος ὧν Παταρεύς, ὃ δὲ Ἑλικὼν Καρύστιος.

(Ebenso die Prov. ex Cod. Bodley. Gaisf. p. 9 No. 86 und bis ἐδημεούργησαν
Diogenian. II. 7. Leutsch p. 197, bei dem aber Akesas ’Axeoaios heisst.)

387. Plut. Alexandr. M. 32. Ἐπιπόρπαμα δ᾽ ἐφόρει (Alexandros)
τῇ μὲν ἐργασίᾳ σοβαρώτερον ἢ κατὰ τὸν ἄλλον ὁπλισμόν. Ἦν γὰρ
ἔργον Ἑλικῶνος τοῦ παλαιοῦ, τιμὲ δὲ τῆς Ῥοδίων πόλεως, dp
ἧς ἐδόϑη δῶρον.

Alte Zeit.
Zweite Periode bis um Ol. 80.

Das Zeitalter der Ausbildung und
Ausbreitung der Kunst.

Plastik.

Ärges.
Eutelidas und Chrysothemis.

388. Pausan. VI. 10.4. Δαμαρέτῳ δὲ "Hoawt υἱῷ Te τοῦ Ζαμαρέ-
vov xai υἱωνῷ, δύο ἐν Ὀλυμπίᾳ γεγόνασιν ἑκάστῳ νῖκαι, Ζαμαρέτῳ
μὲν πέμπτῃ ἐπὶ ταῖς ἑξήκοντα ὀλυμπιάδι, ὅτε ἐνομίσϑη
πρῶτον 6 τοῦ ὅπλου δρόμος, καὶ ὡςαύτως τῇ ἐφεξῆς" πεποίηται ὃ
ἀνδριὰς ἀσπίδα τε κατὰ τὰ αὐτὰ ἔχων τοῖς ἐφ᾽ ἡμῶν καὶ κράνος ἐτιὶ 5
τῇ κεφαλῇ καὶ κνημῖδας ἐπὶ τοῖς ποσί. ταῦτα μὲν δὴ ἀνὰ χρόνον Uno
τε Ἠλείων καὶ ὑπὸ Ἑλλήνων τῶν ἄλλων ἀφῃρέϑη τοῦ δρόμου: Θεο-
πόμπῳ δὲ τῷ Δαμαρέτου καὶ αὖϑις ἐκείνου παιδὲ ὁμωνύμῳ ἐπὶ πεν-
τάϑλῳ, Θεοπόμπῳ δὲ τῷ δευτέρῳ πάλης ἐγένοντο al νῖκαι. 5. τὴν
δὲ εἰκόνα Θεοπόμπου μὲν τοῦ παλαίσαντος τὸν ποιήσαντα οὐκ ἴσμεν" 10
τὰς δὲ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ τοῦ πάππου φησὶ τὸ ἐπίγραμμα Εὐτε-
Aída τε εἶναι καὶ Χρυσοϑέμιδος ργεέων. οὐ μὴν παρ᾽ ὅτῳ γε
ἐδιδάχϑησαν δεδήλωκεν" ἔχει γὰρ δὴ οὕτως"

Εὐτελίδας καὶ Χρυσόϑεμις τάδε ἔργα τέλεσσαν
Agyeloı, τέχναν εἰδότες ἔκ προτέρων. 15

Ageladas.

(Die Namensfarmen ᾿Ελάδας beim Schol. Arist. Ran. 504, und TeAddus Suid. v. I'eAido; und

Tzetz. Chil. VII. 930, VIII. 325 sind jedenfalls unrichtig; über die Chronologie des Ageladas

ist hier insbesondere auf Brunn, Künstlergesch. I. 8. 63 ff. zu verweisen, von dessen Eesultaten ich

nur. darin abweiche, dass ich das Datum Ol. 81, 2 (s. Brunn 8. 73) nicht für sicher und daher das

fr&heste Ol. 85, oder den Beginn der Thätigkeit des Meisters bald nach diesem Zeitpunkte für
durchaus möglich halte, s. N. Rhein. Mus. XXII. 1867 8. 127.)

389. Pausan. VI. 14. 11. Zvoxog δὲ ó Adauara Ταρανεῖνος, σταδίου

λαβὼν καὲ διαύλου νέκην (01.65), ἐστὲν ἀγελάδα τέχνη τοῦ Aeyslorv.
(Vgl. Krause, Olympien unter Anochos und Akochas.)

390. Pausan. VI. 10.6. Ἐπὶ δὲ τῷ Παντάρκει Κλεοσϑένους ἐσεὶν (in Olym-

pia) ἅρμα ἀνδρὸς ᾿Ἐπιδαμνίου. τοῦτο ἔργον μόν ἐστιν Ayslada, ἕστηχε

δὲ ὄπεσϑεν τοῦ 4ιὸς τοῦ ἀπὸ τῆς μάχης τῆς Πλαταιᾶσιν ἀνατεϑέντος

— OUO ro rM oc 4B m cC

74 Plastik.

ὑπὸ Ἑλλήνων. ἐνίκα μὲν δὴ τὴν 8x $9» ὀλυμπιάδα xai ἑξηκοστὴν ὁ
Ἀλεοσϑένης, ἀνέϑηκε δὲ ὁμοῦ τοῖς ἵπποις αὑτοῦ ve εἰκόνα καὶ τὸν 5
ἡνίοχον. ἐπιγέγραπται δὲ καὶ τῶν ἵππων τὰ ὀνόματα, Φοῖνιξ καὶ
Κόραξ, ἑκατέρωϑεν δὲ οἱ παρὰ τὸ ζυγόν, κατὰ. μὲν τὰ δεξιὰ Κνακίας,
ἐν δὲ τῇ ἀριστερᾷ Σάμος" xai ἐλεγεῖον τόδ᾽ dosi» ἐπὲ τῷ ἅρματι
Κλεοσϑένης μ᾽ ἀνέϑηκεν ὁ Πόντιος ἐξ Ἐπιδάμνου,
νιχήσας ἵπποις καλὸν d ἀγῶνα Διός. 10

391. Pausan. ΥἹ. 8.6. Προμάχου δὲ οὐ πόῤῥω Τιμασίϑεος ἀνάχειται (in
Olympia) γένος Δελφός, Ayskada μὲν ἔργον τοῦ Agyslov, παγκρα-
τίου δὲ δύο μὲν ἐν Ὀλυμπίᾳ νέκας, τρεῖς δὲ ἀνῃρημένος Πυϑοῖ. καὶ αὐτῷ
καὶ ἐν πολέμοις ἐστὶν ἔργα τῇ τε τόλμῃ λαμπρὰ καὶ οὐκ ἀποδέοντα τῇ
εὐτυχίᾳ, πλήν γε δὴ τοῦ τελευταίου" τοῦτο δὲ αὐτῷ ϑάνατον τὸ ἐγχεί- ὃ
ρημα ἤνεγκεν. ᾿Ισαγόρᾳ γὰρ τῷ Admvalp τὴν ἀκρόπολιν τὴν ᾿4ϑηναίων.
καταλαβόντι ἐπὶ τυραννίδι μετασχὼν τοῦ ἔργου καὶ ὃ Τιμασέϑεος,
ἐγένετο γὰρ τῶν ἐγκαταλειφϑέντων ἐν τῇ ἀκροπόλει, ϑάνατον ζημίαν
εὕρετο τοῦ ἀδικήματος παρὰ Ayıyaluw. (Ol. 68. 2. vgl. Herod. V.
70 sq.)

392. Pausan. IV. 33. 2. τὸ δὲ ἄγαλμα τοῦ Διὸς (I99ud1a) Ayslada
μέν ἐστιν ἔργον, ἐποιήϑη δὲ ἐξ ἀρχῆς τοῖς οἰχήσασιν ἐν Ναυπάκτῳ
Μεσσηνίων (Ol. 81. 2, vgl. Clinton Fasti Hell. h. a.) ἱερεὺς δὲ αἱρετὸς
κατὰ ἔτος ἔχαστον ἔχει τὸ ἄγαλμα ἐπὶ τῆς οἰκίας. ἄγουσι δὲ καὶ
ἑορτὴν ἐπέτειον ᾿Ιϑωμαῖα.

(Vgl. Paus. a.a. O. δ. 1. φασὶ γὰρ καὶ οὗτοι τραφῆναι παρὰ σφίσι τὸν 9tov, ᾿Ιϑώμην
δὲ εἶναι καὶ Νέδαν τὰς ϑρεψαμένας und N. Rhein. Mus. XXII. 1867. 8. 123.)

393. Schol. Aristoph. Ran. 504. (ed.Dind.) ἡ MeAirn δῆμος τῆς ““ττιχῆς,
ἐν 7 ἐμυήϑη Ἡρακλῆς τὰ μικρὰ μυστήρια" ἔστι δὲ καὶ ἐκεῖ 'HoaxA£ovg
ἐπιφανέστατον ἱερὸν “λεξικάκου" τὸ δὲ τοῦ Ἡρακλέους ἄγαλμα
ἔργον Ἐλάδου (lies 4yeAa0dov) τοῦ Ἀργεέου τοῦ διδασχάλου Φει-
δίου" ἡ δὲ ἵδρυσις ἐγένετο κατὰ τὸν μέγαν λοιμόν. ὅϑεν καὶ ἐπαύσατο
ἡ νόσος πολλῶν ἀνθρώπων ἀπολλυμένων. (Ol. 87, 3. 4.)

394. Pausan. VII. 24.4. ἔστι δὲ καὶ ἄλλα «4ἰγεεῦσιν ἀγάλματα χαλκοῦ πε-
ποιημένα, Ζεύς τε ἡλικίαν παῖς καὶ Ἡρακλῆς, οὐδὲ οὗτος ἔχων πω
γένεια, 4 yeld Oa τέχνη τοῦ ““]ργεέου. τούτοις κατὰ 350g ἱερεῖς αἱρετοὶ
γένονται, καὶ ἑκάτερα τῶν ἀγαλμάτων ἐπὶ ταῖς οἰκίαις μένει τοῦ ἱερου-
μένου. τὰ δὲ ἔτι παλαιότερα προεχέκριτο ἐκ τῶν παέδων ἱερᾶσϑαι τῷ s
Au ὃ νικῶν nallsı' ἀρχομένων δὲ αὐτῷ γενείων ἐς ἄλλον παῖδα ἡ
ἐπὶ τῷ κάλλει μετήει τιμή. καῦτα μὲν οὕτως ἐνομίζετο.

(Vgl. über die Kindheitssage des Zeus in Aigion Strabon. V11I. p. 387 und Bull.
d. Inst. 1843 p. 108 f.)
395. Anthol. Gr. II. 15. 35. (Planud. IV. 220.) Avysınargov Ziduviov.
Teilvyes ai Movoaı τᾷδ᾽ ἔσεαμεν" à μία Awroug,
& δὲ φέρει παλάμαις βάρβετον, ἁ δὲ χέλυν.

Argos. 75

à μὲν Αρισεοκλῆος ἔχει χέλυν, & δ᾽ Aysıada
βάρφβιτον, à Καναχᾶ δ᾽ ὑμνοπόλους δόνακας.

all’ à μὲν κράντειρα τόνου πέλει, à δὲ μελῳδόρ
χρώματος, à δὲ σοφᾶς εὑρέετις ἁρμονίας.

396. Pausan. X. 10. 6. Ταρανεένων δὲ οἱ ἵπποι οἱ χαλκοῖ καὶ αἰχμά-
λωτοι γυναῖκες ἀπὲ Ἰεσσαπίων εἰσίν, ὁμόρων τῇ Ταρανείνων βαρβά-
ρων, 4γελάδα δὲ ἔργα τοῦ Aoyslov. (In Delphi) —

397. Plin. N. H. XXXIV. 49 (floruit) deinde olympiade LXXXVII
Ageladas cet.

(Vgl. 393, aber s. 422 lin. 16. und noch unten unter Pheidias.)

398. Suid. v. Γελάδας" ἀγαλματοποιός, διδάσκαλος Φειδίου.

399. Tzetz. Chil. VIII. 325.

Γελάδου τοῦ Apyslov μὲν ἣν μαϑητὴς Φειδίας,
Τοῦ ἐν ελίτῃ ““ττικῆς πλάσαντος Ἥρακλέα.

Aristomedon.

400. Pausan. X. 1. 10. ἀπὸ τούτου δὲ τοῦ ἔργου") καὶ ἀναϑήματα
οἱ Φωκεῖς ἀπέστειλαν ἐς Δελφοὺς ““πόλλωνε Τελλίαν τε τὸν
μάντεν καὶ ὅσοι μαχομένοις ἄλλοι σφέσιν ἐστρατήγησαν"), σὺν δὲ αὐ-
τοῖς καὶ ἥρωας τῶν ἐπιχωρίων" ἔργα δὲ αἱ εἰχόνες ριστομέδον-
τός εἰσιν Agyesiov.

a) Wegen eines gleich nach Ol, 70 unter Tellias’ Führung über die Thessaler
erkämpften Sieges, vgl. ausser Pausan. a. a. O. in den vorhergehenden $$.
auch Herod. VIII. 27.

Ὁ) Pausan. a. a. O. ὃ. 8: στρατηγοὶ dà ἦσάν σφισι "Poióc τε ᾿Αμβρωσεὺς xci
Ὑαμπολέτης Ζαϊφάντης, οὗτος μὲν [δὴ) ἐπὶ τῇ ἵππῳ, δυνάμεως δὲ τῆς πεζῆς
ὁ ᾿Αμβρωσεύς. ὁ δὲ χώραν ἐν τοῖς ἄρχουσιν ἔχων τὴν μεγίστην μάντις nv
(Τελλίας) 0 ᾿Ηλεῖος.

Glaukos und Dionysios.

401. Pausan. V.26.2. τὰ δὲ ἀναϑήματα ἹΜικύϑου (in Olympia) πολλά
ze ἀριϑμὸν xal ox ἐφεξῆς ὄντα εὕρισκον, ἀλλὰ Ἰφίτου μὲν τοῦ Ἠλείου
xai Ἐκεχειρίας σετεφανούσης τὸν Ἴφιτον, τούτων μὲν τῶν εἰκόνων ἔχε-
ται τοσάδε ἀναϑήματα τῶν ΙΜιχύϑου, “μφιερίτη τε καὶ Ποσειδῶν
χαὶ Ἑστία. Γλαῦκος δὲ ὃ ποιήσας ἐστὶν “Τργεῖος. παρὰ δὲ ὅ
τοῦ ναοῦ τοῦ μεγάλου τὴν ἐν ἀριστερᾷ πλευρὰν ἀνέϑηκεν ἄλλα, Κόρην
τὴν Δήμητρος καὶ Agpeodlsnv Γανυμήδην τὸ καὶ Agreuv, ποιητῶν
δὲ Ὅμηρον καὶ ‘Hoiodor, καὶ ϑεοοὺς αὖϑις “Ισχληπιὸν καὶ “Ὑγίειαν.
8. Ayav τὲ ἐν τοῖς ἀναϑήμασίν dası τοῖς MixóSov φέρων ἁλτῆῇρας.
οὗ δὲ ἁλτῆρες οἶτοι παρέσχοντο σχῆμα τοιόνδε' κύκλου παραμηκεστέ- 10
gov xai οὐκ ἐς τὸ ἀχριβέστατον περιφεροῦς εἶσιν ἥμισυ, πεποίηται
δὲ ὡς καὶ τοὺς δαχεύλους τῶν χειρῶν διιέναι καϑάπερ δι᾽ ὀχάνων

76 Plastik.

ἀσπέδος. τούτων μὲν δὴ σχῆμά ἐστε τὸ εἰρημένον. Παρὰ δὲ τοῦ
Aywvog τὴν εἰχόνα Διόνυσος καὶ ὃ Θρᾷξ ἐστιν Ὀρφεὺς καὶ ἄγαλμα
Διός, οὗ δὴ καὶ ὀλίγῳ πρότερον ἐπεμνήσθην"). . ταῦτα ἔργα ἐσεὶν 15
Ἀργείου Διονυσίου, τεϑῆναι δὲ ὑπὸ τοῦ Mixidov καὶ ἄλλα
ὁμοῦ τούτοις λέγουσι, Νέρωνα δὲ ἀφελέσθαι φασὶ καὶ ταῦτα. τοῖς δὲ
ἐργασαμένοις αὐτὰ, γένος οὖσιν AHoeysloıs, Διονυσίῳ ze καὶ Γλαύκῳ,
διδάσκαλόν σφισιν οὐδένα ἐπιλέγουσιν" ἡλικίαν δὲ αὐτῶν ὃ τὰ ἔργα ἐς
Ὀλυμπίαν ἀναϑεὶς ἐπιδείχνυσιν ὁ MíxvSoc"). 20
a) Vgl. Pausan. V. 24. 6. Ἔστι δὲ xal ἄλλος Ζεὺς οὐχ ἔχων πω γένεια κεῖται di
ἐν τοῖς ἀναϑήμασι τοῖς Mixv9ov.
b) Seine Zeit fällt in Ol. 76, 1 -- 78, 2. Pausan. a. a. O., Herod. YII. 170, Diod.
Sicul. XI. 48 u. 66,

402. Pausan. V. 27. 1. ἐν δὲ αὐτοῖς (den Weihgeschenken an der
Südseite der Altis von Olympia) καὶ τὰ ἀνατεϑέντα ἐσεὶν ὑπὸ τοῦ
ἸΜαιναλίου Φόρμιδος, ὃς ἐχ MatwdAov διαβὰς ἐς Σικελίαν παρὰ Γέ-
λωνα τὸν Δεινομένους, καὶ ἐκείνῳ ve αὐτῷ καὶ “ἱ]έρωνι ὕστερον ἀδελφῷ
τοῦ Γέλωνος ἐς τὰς στρατείας ἀποδεικνύμενος λαμπρὰ ἔργα, ἐς το- 5
σοῦτο προῆλϑεν εὐδαιμονίας, ὡς ἀναϑεῖναι μὲν ταῦτα ἐς Ὀλυμπίαν,
ἀναϑεῖναι δὲ καὶ ““πόλλωνι ἄλλα ἐς Δελφούς. 3. τὰ δὲ ἐς Ὀλυμπίαν
δύο τέ εἰσιν ἵπποι καὶ ἡνίοχοι δύο, ἑκατέρῳ τῶν ἵππων παρεστὼς
ἀνὴρ ἡνίοχος. ὃ μὲν δὴ πρότερος τῶν ἵππων καὶ ὁ ἀνὴρ Jıovvalov
τοῦ Aopyslov, τὰ δεύτερα δὲ ἔργα ἐσεὶν Αἰγινήτου Σίμωνος. 10
τῷ προτέρῳ δὲ τῶν ἵππων ἐπίγραμμα ἔπεστιν ἐπὲ τῇ πλευρᾷ, τὰ
πρῶτα οὐ σὺν μέτρῳ" λέγει γὰρ δὴ οὕτω

Φόρμις ἀνέϑηκεν

Aexag MouwdAtog, νῦν δὲ Συραχόσιος.
3. οὗτός ἐστιν 6 ἵππος ὅτῳ καὶ τὸ ἱππομανὲς λόγῳ τῷ Ἠλείων 15
ἔγκειται. δῆλα δὲ καὶ ἄλλα ἐς τιμὲν ἀνδρὸς μάγου σοφίᾳ γενέσϑαι
συμβαίνοντα τῷ ἵππῳ. μέγεϑος μὲν ἢ εἶδος ἵππων ἀποδεῖ
πολλῷ, ὅσοι τῇς “λτεως ἐντὸς ἑστήκασι" πρὸς δὲ ἀποκέχοπεαί τε
τὴν οὐρὰν καὶ ἔστιν ἐπὶ τῷ τοιῷδε ἔτι αἰσχίων. οἱ δὲ ἵπποι οἱ
ἄρσενες οὔτι που τοῦ ἦρος μόνον ἀλλὰ καὶ ἀνὰ πᾶσαν ἐπ᾽ αὐτὸν ὀργῶ- 20
σιν ἡμέραν.

Sikyen.

Kanachos.
(Zur Chronologie gegen Brunn, Künetlergesch. 1. 74, Urlichs im N. Rhein. Mus. X. 1856. 8. 8.)
403. Pausan. IX. 10.2. ἔστε de (in 'T'heben) λόφος ἐν δεξιᾷ τῶν πυλῶν ἱερὸς
“πόλλωνος" καλεῖξαι δὲ 0 τε λόφος xal ὃ 950g Ἰσμήνιος, παραῤῥέον-
τος τοῦ ποταμοῦ ταύτῃ τοῦ ᾿Ισμηνίου. .. . . τὸ δὲ ἄγαλμα μεγέϑει τε
ἴσον τῷ ἐν Βραγχέϑαις ἐστὶ καὶ τὸ εἶδος οὐδὲν διαφόρως ἔχον " ὅςτις

Argos. Sikyon. 71

δὲ τῶν ἀγαλμάτων τούτων τὸ ἕτερον εἶδε καὶ τὸν εἰργασμένον ἐπύ- 5
ϑέτο, οὐ μεγάλη οἵ σοφία καὶ τὸ ἕτερον ϑεασαμένῳ Κανάχου ποίημα
ὃν ἐπίστασϑαι. διαφέρουσι δὲ τοσόνδε" ὁ μὲν γὰρ ἐν Βραγχίδαις χαλ-
κοῦ, Ó δὲ Ἰσμήνιεός ἔστι κέδρου.

404. Pausan. VIII. 46. 3. βασιλέα τὸ τῶν Περσῶν Ἐέρξην τὸν Aupelov
(vielmehr Dareios*), χωρὶς ὅσα ἐξεκόμισε τοῦ ἀϑηναίων ἄστεως,
τοῦτο μὲν ἐκ Βραυρῶνος ἄγαλμα ἴσμεν τῆς Βραυρωνίας λαβόντα
Aer&uıdos, τοῦτο δὲ αἰείαν ἐπενεγκὼν ἹΠιλησίοις ἐϑελοκακῆσαι σφᾶς
ἐνανεία “3ϑηναίων dy τῇ Ἑλλάδι ναυμαχήσαντας τὸν χαλκοῦν 5
ἔλαβεν Mróllova τὸν ἐν Βραγχίδαις" καὶ τὸν μὲν ὕστερον
ἔμελλε χρόνῳ Σέλευκος καταπέμψειν Μιλησίοις.

a) OL 71, 3., vgl. Herod. VI. 19, s. Urlichs a. a. O.

405. Pausan. I. 16. 3. ZéAsvxov δὲ βασιλέων iv τοῖς μάλισεα πεί-
ϑομαι xal ἄλλως γενέσϑαι δίκαιον xai πρὸς τὸ ϑεῖον εὐσεβῆ. τοῦτο
μὲν γὰρ Σέλευκός ἔστιν ὃ ἹΠιλησίοις τὸν χαλχοῦν καταπέμψας ““πόλ-
λωνα ἐς Βραγχίδας, ἀναχομισϑέντα εἰς "Exfgdvava τὰ Ἰηδικὰ ὑπὸ
Ἐέρξου (Δαρείου).

406. Plin. N. H. XXXIV.75. Canachus Apollinem nudum qui Philesius
cognominatur in Didymaeo Aeginetica aeris temperatura, cervomque
una ita vestigiis suspendit ut linum supter pedes trahatur, alterno
morsu calce digitisque retinentibus solum, ita vertebrato dente utrisque
in partibus ut a repulsu per vicis resiliat. idem et celetizontas
pueros (fecit).

(Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 326.)

407. Pausan. IL. 10.4. "" δὲ αὐτοῦ ἄλλος ἐστὶν 74 φροδίτης ἱερός (in
Sikyon). ... 5. τὸ μὲν δὴ ἄγαλμα καϑήμενον Κάναχος Σικυώνιος
ἐποίησεν, ὃς καὶ τὸν dv Διδύμοις τοῖς Πιλησίων καὶ Θηβαίοις τὸν
ἸΙσμήνιον εἰργάσατο ““πόλλωνα" πεποίηται δὲ ἐχ χρυσοῦ καὶ ἐλέφα»ν-
τος φέρουσα ἐπὶ τῇ κεφαλῇ πόλον, τῶν χειρῶν δὲ ἔχει τῇ μὲν μήχωνα,
τῇ δὲ ἑτέρᾳ μῆλον.

(Wegen Kanachos' Muse mit der Hirtenflóte s. oben 395).

408. Plin. N. H. XXXVI. 41. invenio et Canachum laudatum inter sta-
tuarios fecisse marmorea.

409. Cic. Brut. 18. 70 Quis enim eorum qui haec minora animadvertunt
non intellegit, Canachi signa rigidiora esse, quam ut imitentur
veritatem? Calamidis dura illa quidem, sed tamen molliora quam
Canachi cet.

Aristokles.
410. Pausan. VI. 9.1. Apıoroxiäg Σικυώνιος, ἀδελφός τε Κανάχου,
«ai οὐ πολὺ «à ἐς δόξαν ἐλασσούμενος.
(Wegen Ari«tokles' Muse mit der Lyra s. oben 395.)

78 Plastik.

Die Schule des Aristokles in ihrer Abfolge.

411. Pausan. VI. 9. 1. Θεογνήτῳ δὲ Alyıryın πάλης μὲν σεέφανον λαβεῖν
ὑπῆρξεν ἐν παισί" τὸν δὲ ἀνδριάντα (in Olympia) o6 3) Πεόλεχος ἐποέη-
σεν «Αἰγινήτης. διδάσκαλοι de ἐγεγόνεσαν Πεολίχῳ μὲν 2) Συννόων
ὁ πατὴρ, ἐχείνῳ δὲ 1) φειστοκλῆς κελ. (s. 410)..... ἐφ᾽ ὅτῳ δὲ ó
Θεόγνητος πέτυος τῆς y ἡμέρου καὶ ῥοιᾶς φέρει καρπόν, ἐμοὶ μὲν οὐχ
οἷά τὸ ἦν συμβαλέσθαι’ τάχα δ᾽ ἂν «Αἰγινήταις τισὶν ἐπιχώριος ἐς av-
τὸν εἴη λόγος.

412. Pausan. VI. 10. 9. Auxivor δὲ Ἡραιέα καὶ Ἐπιχράδιον ἵΜανεινέα
καὶ Τέλλωνα Ὀρεσϑάσιον καὶ Ἠλεῖον Ayıadar ἐν παισὶν ἀνελομέ-
vovg νίχας, “υκῖνον μὲν δρόμου, τοὺς δὲ ἐπὶ avtQ κατειλεγμένους
πυγμῆς, Ἐπικράδιον μὲν καὶ Ayıcddarv, τὸν μὲν αὐτῶν Πεόλιχος
Alyıynang ἐποίησεν (in Olympia).

4. und 5. sind unbekannt.

413. Pausan. VI. 3. 11. μεεὰ δὲ "Yopea παλαιστὴς παῖς ἐξ Ἡραέας
ἀνάκειται τῆς Agnddwv Νικόσερατος Ἐενοκλείδου (in Olympia). 7) Ha »-
τίας δὲ αὐτῷ τὴν εἰκόνα ἐποίησεν, ὃς ἀπὸ “ριστοκλέους τοῦ
Σικυωνίου καταριϑμουμένῳ τοὺς διδαχϑέντας ἕβδομος ἀπὸ τούτου
μαϑητής. ’

414. Pausan. VI. 9. 3. ““ριστεὺς δὲ Agysiog δολίχου μὲν νίχην ἔσχεν
αὐτός, πάλης δὲ ὃ πατὴρ τοῦ “Ιριστέως Χείμων. ἑστήκασι μὲν δὴ
ἐγγὺς ἀλλήλων (in Olympia) ἐποέησε δὲ τὸν μὲν Παντίας Χῖος,
παρὰ τῷ πατρὶ δεδιδαγμένος 6) Σωστράτῳ.

(Wegen Sostratos’ Antheil an der Athena in Aliphera s. unten unter Hypato-
doros von Theben.)

415. Pausan. VI. 14.12. παῖδα δὲ ἐφ᾽ ἵππου καϑήμενον, xai ἑστηκότα
ἄνδρα παρὰ τὸν ἵππον φησὶ (in Olympia) τὸ ἐπίγραμμα εἶναι Ἐενόμ-
Boorov ἐκ Κῷ τῆς ἹΠεροπίδος, ἐπὶ ἵππου νίχῃ κεκηρυγμένον, Ἐενόδικον
δὲ ἐπὶ πυγμῇ παίδων ἀναγορευϑέντα" τὸν μὲν Παντίας αὐτῶν, Ke-
γόμβροτον δὲ Φιλόειμος «Αἰγινήτης ἐποίησε.

Aigina.
416. Plin. N. H. XXXIV. 9. antiquissima aeris gloria Deliaco fuit . . .
10. proxuma laus Aeginetico fuit. insula ipsa est, nec quod ibi

gigneretur, sed officinarum temperatura, nobilitata.
. (Vgl. oben unter Kanachos, 400.)

Kallon.

417. Pausan. II. 32. 5. ἐν δὲ τῇ ἀκροπόλει (von Troizen) τῆς Σϑενιά-
doc καλουμένης ναός ἐστιν I Smvág. αὐτὸ δὲ εἰργάσατο τῆς ϑεοῦ τὸ
ξόανον Κάλλων Αἰγινήτης. μαϑητὴς δὲ ὁ Κάλλων ἣν Τεκεαίου
καὶ Ayysllwvog xà. (8. oben 334.)

Sikyon. Aigina. 79

418. Pausan. VII:18.10. τοχμαέρονταε δὲ σφᾶς (Menaichmos und Soi-
das s. unten) Kavayov τοῦ Zıxvwviov xai τοῦ Alyıryrov
Κάλλωνος ov πολλῷ γενέσϑαι τινὶ ἡλικίαν ὑστέρους.

419. Plin. N. H. XXXIV. 49. (foruerunt) deinde Olympiade LXXX VII.
Ageladas, Callon, cet.

420. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 7. duriora et Tuscanicis proxima
Callon atque Hegesias (s. unten) (fecerunt), iam minus rigida Ca-
lamis cet.

(Wegen des Dreifusses in Amyklai und der Zusammenstellung mitGitiades vgl. .
oben 358.)
Onatas.

421. Pausan. VIII. 42. 1. τὸ δὲ Ésegov τῶν ὀρῶν τὸ Ἐλάϊον ἀπωτέρω
μὲν Φιγαλίας ὅσον ve σταδίοις τριάκοντά ἔσει, 4ήμητρος δὲ ἄντρον
αὐτόϑι ἱερὸν ἐπίχλησιν Melaírygo. ... 9. .. . πεποιῆσϑαι δὲ οὕτω
σφίσι τὸ ἄγαλμα. A. καϑέζεσθϑαι μὲν ἐπὶ πέτρᾳ, γυναικὶ δὲ ἐοικέναι
τάλλα πλὴν κεφαλήν" κεφαλὴν δὲ καὶ κόμην εἶχεν ἵππου, καὶ dec- 5
κόντων τὸ καὶ ἄλλων ϑηρίων sixóveg περοςεπεφύχεσαν τῇ κεφαλῇ"
χιτῶνα δὲ ἐνεδέδυτο καὶ ἐς ἄκρους τοὺς πόδας δελφὶς δὲ ἐπὶ τῆς χει-
ρὸς ἦν αὐτῇ, περιστερὰ δὲ ἡ ὄρνις ἐπὲ τῇ ἑτέρᾳ. ἐφ᾽ ὅτῳ μὲν δή οἱ τὸ
ξόανον ἐποιήσαντο οὕτως͵ ἀνδρὲ οὐκ ἀσυνέξῳ γνώμην dya94 δὲ καὶ
τὰ ἐς μνήμην δῆλα ἐστι" Πέλαιναν δὲ ἐπονομάσαι φασὶν αὐτήν, 10
ὅτε καὶ ἡ ϑεὸς μέλαιναν τὴν ἐσθῆτα εἶχε. ὅ. τοῦτο μὲν δὴ τὸ ξόανον
οὔτε ὅτου ποίημα ἦν, οὔτε ἡ φλὸξ τρόπον ὅντινα ἐπέλαβεν αὐτό
μνημονεύουσιν. ἀφανισϑέντος δὲ τοῦ ἀρχαίου Φιγαλεῖς οὔτε ἄγαλμα
ἄλλο ἀπεδίδοσαν τῇ ϑεῷ, καὶ ὁπόσα ἐς ἑορτὰς καὶ ϑυσίας, τὰ πολλὰ
δὴ παρῶπτό σφισιν, ἐς ὃ ἡ ἀκαρπία ἐπιλαμβάνει τὴν γῆν, καὶ ἱκετεύ- 15
cage» αὐτοῖς χρᾷ τάδε 7) Πυϑίᾳ"

6. ἀρκάδες Alüves βαλανηφάγοι..

Ayo μὲν σέ γ᾽ ἔπαυσε νομῆς .

καί 0° ἀλληλοφάγον ϑήσει τάχα: καὶ ai τεκνοϑαίτην,

ei μὴ πανδήμοις λοιβαῖς χόλον ἱλάσσεσϑε, 20

σήραγγός τὸ μυχὸν ϑείαις κοσμήσετε τιμαῖς.
7. ὡς δὲ οἱ Φιγαλεῖς ἀναχομισϑὲν τὰ μάντευμα ἤκουσαν, τά τε ἄλλα
ἐς πλέον τιμῆς ἢ τὰ πρότερα τὴν “ήμηερα ἦγον, καὶ Ὀνάταν τὸν Mi-
κωνος «(ἰγενήτην πείϑουσιν ἐφ ὅσῳ δὴ μεσϑῷ ποιῆσαί σφισιν ἄγαλμα
Δήμητρος ...... τότε δὴ ὁ ἀνὴρ οὗτος ἀνευρὼν γραφὴν ἢ μίμημα 25
τοῦ ἀρχαίου Eodvov, τὰ πλείω δέ, ὡς λέγεται, xai κατὰ ὀνδεράτων ὄψιν,
ἐποίησε χαλχοῦν Φιγαλεῦσιν ἄγαλμα, γενδᾷ μάλιστα ὕστερον τῆς
ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἐπισερατείας τοῦ Mndov (das Weitere 422). 12. τὸ
dd ἄγαλμα τὸ ὑπὸ τοῦ Ὀνάτα ποιηϑὲν οὔτε ἦν κατ᾽ ἐμέ, οὔτε εἰ ἐγένετο
ἀρχὴν Φιγαλεῦσιν, ἠπίσεαντο οἱ πολλοί. 13. τῶν δὲ ἐνευχόντων ἡμῖν 30
ἔλεγεν ὁ πρεσβύτατος γενεαῖς πρότερον τρισὲν ἢ xav. αὐτὸν ἐμπεσεῖν ἐς

80 Plastik.

τὸ ἄγαλμα dx τοῦ ὀρόφου πέτρας, ὑπὸ τούτων δὲ καταγῆναι xai ἐς ἅπαν
ἔφασκεν αὐτὸ ἀφανισϑῆναι" καὶ ἔν γε τῷ ὀρόφῳ δῆλα καὶ ἡμῖν ἔτι ἦν
καϑὰ ἀπεῤῥώγεσαν ai πέτραι.

(Zur Sache vgl. Welcker, Griech. Gótterl. II. 493.)

422. Pausan. VIII. 42. 8. μαρτυρεῖ δέ μοι τῷ λόγῳ (8. oben 421)" κατὰ
yàg τὴν Ἐέρξου διάβασιν ἐς τὴν Εὐρώπην Συρακουσῶν se ἐτυράννει
καὶ Σικελίας τῆς ἄλλης Γέλων ὃ Δεινομένους" ἐπεὶ δὲ ἐτελεύτησε
Γέλων, ἐς ᾿Ιέρωνα ἀδελφὸν Γέλωνος περιῆλϑεν ἡ ἀρχή. “Ἰέρωνος δὲ
ἀποϑανόντος πρότερον πρὶν ἢ τῷ Ὀλυμπίῳ Διὶ ἀναϑεῖναι τὰ ἀναϑή- 5
ματα ἃ εὔξατο ἐπὲ τῶν ἵππων ταῖς νίκαις, οὕτω Δεινομένης ὁ ᾿Ιέρωνος
ἀπέδωκεν ὑπὲρ τοῦ πατρός" Ὀνάτα xai ταῦτα ποιήματα. καὶ ἐπι-
γράμματα ἐν Ὀλυμπίᾳ, τὸ μὲν ὑπὲρ τοῦ ἀναϑήματός ἐστιν αὐτῶν"

Σόν ποτε νικήσας, Ζεῦ Ὀλύμπιε, σεμνὸν ἀγῶνα
τεϑρίππῳ μὲν ἅπαξ, μουνοχέλητι δὲ δίς, 10
δῶρ᾽ “Ιέρων τάδε σοι ἐχαρίσσατο" παῖς δ᾽ ἀνέϑηκε
Δεινομένης πατρὸς μνῆμα Συραχοσίου.
τὸ δὲ ἕτερον λέγει τῶν ἐπιγραμμάτων᾽
Υἱὸς μέν γε Minwvog Ὀνάτας ἐξεκέλεσσεν
νάσῳ ἐν «ἰγίνῃ ϑώματα ναιδεάων. | 15
ἡ δὲ ἡλικία τοῦ Ὀνάτα κατὰ τὸν ϑηναῖον Hyíav xai

Ayskadar ἂν avußalvoı τὸν Agysiov.
(Vgl. 389 ff. und s. unten unter Hegias.)

423. Pausan. VIII. 42. 7. τοῦ δὲ Ὀνάτα τούτου Περγαμηνοῖς ἐστιν
“!Ιπόλλων χαλκοῦς, ϑαῦμα ἐν τοῖς μάλισεα μεγέϑους ve ἕνεχα καὶ
ἐπὶ τῇ τέχνῃ. |

424. Anthol. Gr. II. 14. 30. (Palat. IX. 238.) ἀνειπάερου.

Βούπαις ὦ 'πόλλων, τόδε χάλκεον ἔργον Ὀνάτα
ἀγλαΐης Anzoi καὶ Ari μαρτυρίη,
. οὔϑ᾽ ὅτι τῆςδε μότην Ζεὺς ἤρατο, χὧῶτι κατ᾿ αἶνον
ὄμματα xai κεφαλὴν ἀγλαὸς ὁ Κρονίδης"
οὐδ᾽ Ἥρῃ νεμεσητὰν ἐχεύατο χαλκὸν Ὀνατᾶς,
ὃν use’ Εἰληϑυίης τοῖον ἀνεπλάσατο.
(Vgl. O. Benndorf, de epigramm. graec. quae ad artes spect. p. 48 Note 2.)

425. Pausan. V. 25. 8. ἔστι δὲ (in Olympia) καὶ ἀναϑήμαεα ἐν κοινῷ
τοῦ Ayamwv ἔϑνους, ὅσοι προκαλεσαμένου τοῦ “Ἕκτορος ἐς uovoua-
χίαν ἄνδρα Ἕλληνα τὸν κλῆρον émi τῷ ἀγῶνι ὑπέμειναν. οὗτοι μὲν
δὴ ἑστήκασι τοῦ ναοῦ τοῦ μεγάλου πλησίον, δόρασι καὶ ἀσπίέσιν
ὡπλισμένοι" ἀπανειχρὺ δὲ ἐπὶ ἑκτέρου βάϑρου πεποίηται Νέστωρ τὸν 5
ἑκάστου κλῆρον ἐςβεβληκὼς ἐς τὴν κυνῆν. τῶν δὲ ἐπὶ τῷ Ἕχεορι κλη-
ρουμένων ἀριϑμὸν ὄντων ὀχεώ, τὸν γὰρ ἔνατον αὐτῶν, τὴν τοῦ Ὀδυσ-
σέως εἰκόνα, Νέρωνα κομίσαι λέγουσιν ἐς Ρώμην, 9. τῶν δὲ ὀχτὼ
τούτων ᾿ἐπὶ μόνῳ τῷ Ayapdurov τὸ Ovoud ἐστε γεγραμμένον"

Aigina. | 81 .

γέγραπται δὲ καὶ τοῦτο ἐπὶ τὰ λαιὰ ἐκ δεξιῶν. ὅτου δὲ ὁ ἀλεκτρυών 10
ἐστιν ἐπίϑημα τῇ ἀσπίδι, ᾿Ιδομενεύς ἐστιν ὃ ἀπόγονος Mívo* τῷ δὲ
᾿Ιδομενεῖ γένος ἀπὸ τοῦ “HAlov τοῦ πατρὸς Πασιφάης" 'HAlov δὲ ἱερόν
φασιν εἶναι τὸν ὄρνιϑα, καὶ ἀγγέλλειν ἀνιέναι μέλλοντος τοῦ ἡλίου.
10. γέγραπται δὲ καὶ ἐπίγραμμα ἐπὶ τῷ βάϑρῳ
τῷ Διί τ᾽ Lxaiol τἀγάλματα ταῦτ᾽ ἀνέϑηκαν, 15
ἔγγονοι ἀνετιϑέου Τανταλίδα Πέλοπος.
τοῦτο μὲν δὴ ἐνταῦϑαά ἐστι γεγραμμένον, ὁ δὲ ἀγαλματοποιὸς ὅςτις
ἦν, ἐπὶ τοῦ ᾿Ιδομενέως γέγραπται τῇ ἀσπίδι"
πολλὰ μὲν ἄλλα σοφοῦ ποιήματα καὶ τόδ᾽͵ Ὀνάτα
ἔργον, ὃν «Αἰγίνῃ γείνατο ταῖδα Milxwr. 20

426. Pausan. X. 13. 10. Ταραντῖνοι δὲ καὶ ἄλλην δεκάτην ἐς Δελφοὺς
ἀπὸ βαρβάρων Πευκετίων ἀπέστειλαν' τέχνη μὲν τὰ ἀναϑήματα Ὀνάτα
τοῦ «Αἰγινήτου, καὶ Καλύνθϑου ve ἐστικωσι &pyov (cod.*)) εἰκόνες
δὲ καὶ πεζῶν καὶ inndwv, βασιλεὺς Ἰαπύγων Ὦπις ἥκων τοῖς Πευκε-
τίοις σύμμαχος. οὗτος μὲν δὴ εἴχασται τεϑνεῶτι ἐν τῇ μάχῃ, οἱ δὲ ὃ
αὐτῷ κειμένῳ ἐφεστηχότες ὁ ἥρως Τάρας ἐστὲ καὶ Φάλανθος Ó ἐκ
“Τακεδαίμονος, καὶ οὐ πόῤῥω τοῦ Φαλάνϑου δελφίς" πρὶν γὰρ δὴ εἰς
Ἰταλίαν ἀφικέσϑαι ναυαγίᾳ τε ἐν τῷ πελάγει τῷ Κρισαίῳ τὸν Φά-
λανϑὸν χρήσασϑαι καὶ ὑπὸ δελφῖνος ἐκκομισϑῆναί φασιν ἐς τὴν γῆν.

à) Χαλλιτέλους, ὃς ἣν ol συνεργός conj. Kayser, N. Rhein. Mus. V. 849.

471. Pausan. V. 27.8. ὁ δὲ Ἑρμῆς ὁ τὸν κριὸν φέρων ὑπὸ τῇ μασχάλῃ
xai ἐπιχείμενος τῇ κεφαλῇ κυνῆν καὶ χιτῶνά ve καὶ χλαμύδα ἐνδεδυ-.
κὼς οὐ τῶν Φόρμιδος ἔτι ἀναϑημάτων ἐστίν, ὑπὸ δὲ ρχάδων ἐκ
Φενεοῦ δέδοται τῷ ϑεῷ (in Olympia). Ὀνάταν δὲ τὸν Alyıyyayv, σὺν
δὲ αὐτῷ Καλλιτέλην ἐργάσασϑαι λέγει τὸ ἐπίγραμμα. δοκεῖν δέ μοι
τοῦ Ὀνάτα μαϑητὴς ἢ παῖς ὃ Καλλιτέλης m.

428. Pausan. V. 25. 12. Θάσιοι δὲ Φοίνικες τὸ ἀνέχαϑενντες, καὶ Íx0,
Τύρου xai Φοινίκης τῆς ἄλλης ὁμοῦ Θάσῳ τῷ Aynvogög κατὰ ζήτη-
σιν ἐκπλεύσαντες τὴν Εὐρώπης, ἀνέϑεσαν Ἡρακλέα ἐς Ὀλυμπίαν, τὸ
βάϑρον χαλκοῦν ὁμοίως τῷ ἀγάλματι. μέγεϑος μὲν δὴ τοῦ ἀγάλματός
eic, πήχεις δέχα, δόπαλον δὲ ἐν τῇ δεξιᾷ, τῇ δὲ ἀριστερᾷ χειρὶ ἔχει 5
τόξον...... 18. τῷ δὲ ἀναϑήματι τῷ ἐς Ὀλυμπίαν Θασίων ἔπεστιν
ἐλεγεῖον

υἱὸς μέν γε Mixuvos Ὀνάτας ἐξετέλεσσεν
αὐτὸς ἂν Alylın δώματα ναιετάων.
τὸν δὲ Ὀνάταν τοῦτον ὅμως, καὶ τέχνης ἐς τὰ ἀγάλματα ὄνταιο
«ἰγιναίας, οὐδενὸς ὕστερον ϑήσομεν τῶν ἀπὸ Δαιδάλου
τε καὶ ἐργαστηρίου τοῦ ““ττεκοῦ.

(Zu der τέχνη Alyıvala oder ἐργασία Alyırala und derjenigen des ἐργαστήριυν
"f rtixó» vgl. folgende Stellen des Pausanias:
1. I. 42. 5. ὁ μὲν δὴ Πύϑιος καλούμενος καὶ ὁ Atzarnyopos τοῖς ““ἰγυπτίοις

D. aat. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 6
\

82 Plastik.

μάλιστα ἐοίκασι ξοάνοις' ὃν δὲ ᾿Αρχηγέτην ἐπονομάζουσιν, Alyırmızois
ἔργοις ἐστὶν ὅμοιος * ἐβένου δὲ πάντα ὁμοίως πεποέηται.

2. VII. δ. 5. τὸ δὲ ἄγαλμα οὔτε τοῖς καλουμένοις Alywatoig οὔτε τῶν ᾿4ττιχῶν
τοῖς ἀρχαιοτάτοις ἐμφερές, εἰ δέ τι καὶ ἄλλο, ἀκριβῶς ἐστὶν Αἰγύπτιον.

3. VIII. 53. 11. ἑερὸν ᾿Αρτέμεδος ἐπίκλησιν “ιμνάτιδος xol ἀγαλμά ἔστιν ἐβένου
ξύλου " τρόπος δὲ τῆς ἐργασίας ὁ Aryıyalos καλούμενος ὑπὸ "Ἑλλήνων.

4. X. 11. 12. ol δὲ χριοὶ (auf Sardinien) μέγεϑος μὸν τοὺς ἑτέρωθι οὐχ ὑπερβάλ-
λουσιν, εἶδος δέ ἐστιν αὐτοῖς ὁποῖον ἐν πλαστιχῇ τις ἄν τῇ Alyıyala ποιήσειεν
ἀγρέον κριοῦ" τὰ μέντοι ἀμφὶ τὸ σεῆϑος ϑασύτεριξ ἐστιν αὐτοῖς ἢ ὡς πρὸς
Alyıralav τέχνην εἰχώσαι.

9. (P) X. 37. 8. xal ἐπένειον Δελφῶν ἐστὶν ἡ Κίῤῥα᾽ παρέχεται δὲ καὶ ἃς ϑέαν
᾿Απόλλωνος καὶ ᾿Αρτέμιδος καὶ Antoüs ναόν τε χαὶ ἀγάλματα μεγέϑει μεγάλα,
καὶ ἐργασέας ᾿Αττικῆς.)

Glaukias.
429. Pausan. VI. 9. 4. τὰ δὲ ἐς τὸ ἅρμα τὸ Γέλωνος οὐ κατὰ ταὐτὰ

δοξάζειν ἐμοί τε παρίστατο καὶ τοῖς πρότερον ἢ ἐγὼ τὰ ἐς αὐτὸν
εἰρηκόσιν, ot Γέλωνος τοῦ ἐν Σιχελίᾳ τυραννήσαντός φασιν ἀνάϑημα
elvat τὸ ἅρμα. ἐπίγραμμα μὲν δή ἐστιν αὐτῷ Γέλωγα “1ειμομένους dva-

᾿ς ϑεῖναι Γελῴον" καὶ ὃ χρόνος τούτῳ τῷ Γέλων ἐστι τῆς νίχης τρίτη 5
πρὸς τὰς ἑβδομήκοντα ὀλυμπιάδας. 5. Γέλων δὲ ὃ Σικελίας
τυραννήσας Συρακούσας ἔσχεν “Ὑβριλίδου μὲν ᾿ϑήνῃησιν ἄρχοντος,
δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς δευτέρας καὶ ἑβδομηχοστῆς ὀλυμπιάδος"), ἣν Τι-
σικράτης ἐνίκα Κροτωνιάτης στάδιον. δῆλα οὖν ὡς Συρακούαιον
ἤδη καὶ οὐ Γελῷον ἀναγορεύειν αὑτὸν ἔμελλεν, ἀλλὰ γὰρ ἰδιώτης 10
sin &v τις 6 Γέλων οὗτος, πατρός τε ὁμωνύμου τῷ τυράννῳ καὶ αὐτὸς
ὁμώνυμος, Γλαυκίας δὲ Αἰγινήτης τό τὸ ἅρμα καὶ αὐτῷ τῷ Γέ-
λωνι ἐποίησε τὴν εἰκόνα (in Olympia).

8) richtiger Ol. 73. 4, s. Clinton Fasti Hell. h. a.

430. Pausan. VI. 9. 9. παρὰ δὲ τοῦ Γέλωνος τὸ ἅρμα ἀνάκειται
Φίλων, τέχνη τοῦ Alyıynvav Γλαυκίου. τούτῳ τῷ Φίλωνι Σιμωνίδης
ὃ Aswrrg&novg ἐλεγεῖον δεξιώκατον ἐποίησϑ'

πατρὶς μὲν Κορκύρα, Φίλων δ᾽ ὄνομ᾽, eiui δὲ Γλαύκου
υἱὸς, καὶ νικῶ πὺξ δύ᾽ ὀλυμπιάδας.
(Vor ΟἹ. 78. 2, Tod des Simonides.)

431. Pausan. VI. 11. 2. τῶν δὲ βασιλέων τῶν εἰρημένων Earnnev οὐ
πόῤῥω Θεαγένης ὁ Τιμοσϑένους Θάσιος. ...... 9. ὃ δὲ ἀνδριὰς τοῦ
Θεαγένους doriv ἐν τῇ “Ἴλτει, τέχνη τοῦ Alyıısov Γλαυκίου.

(Theagenes' Siege Ol. 75 und 76.)

432. Pausan. VI. 10.1. ἐπὲ δὲ τοῖς κατειλεγμένοις ἕστηκεν ὁ Ka-
ρύστιος Γλαῦχος (in Olympia)...3.... τοῦ Γλαύκου δὲ τὴν εἰκόνα
ἀνέϑηκε μὲν ὃ παῖς αὐτοῦ, Γλαυκίας δὲ «Αἰγινήτης ἐποίησε" σχια-
μαχοῦντος δὲ ὃ ἀνδριὰς παρέχεται σχῆμα, ὅτι ὃ Γλαῦκος ἦν ἐπιτη-
δειόεατος τῶν κατ᾿ αὐτὸν χειρονομῆσαι πεφυκώρ.

Aigina. 83

Anaxagoras.

433. Pausan. V. 23. 1. παρεξιόνει δὲ παρὰ τὴν ἐς τὸ βουλευτήριον
ἔφοδον (in Olympia), Ζεύς τε ἕστηκεν ἐπίγραμμα ἔχων οὐδὲν, καὶ
αὖϑις ὡς πρὸς ἄρκτον ἐπιστρέψαντι ἄγαλμά ἐστι 4ιός. τοῦτο
τέτραπται μὲν πρὸς ἀνίσχοντα ἥλιον, ἀνέϑεσαν δὲ “Ελλήνων ὅσοι
Πλαταιᾶσιν ἐμαχέσαντο ἐναντία ἸΪαρδονίου τε καὶ Mndwv (Ol. 75.2). 5
εἰσὶ δὲ καὶ ἐγγεγραμμέναι κατὰ τοῦ βάϑρου τὰ δεξιὰ ai μετασχοῦσαι
πόλεις τοῦ ἔργφυ κελ... 3... τὸ δὲ ἄγαλμα ἐν Ὀλυμπέᾳ τὸ ἀνατεϑὲν
ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων ἐποίησεν ἀναξαγόρας «Αἰγινήτης. τοῦτον οἱ συγ-
γράψανεες τὰ ἐς Πλαταιὰς (πλάστας Schub.) παρεᾶσιν ἐν τοῖς λόγοις.

434. Herod. IX.81. συμφορήσαντες δὲ τὰ χρήματα xài δεκάτην ἐξελόν--
veg τῷ ἐν Δελφοῖσι ϑεῷ ... καὶ τῷ ἐν Ὀλυμπίῃ ϑεῷ ἐξελόντες,
dm ἧς δεκάπηχυν χάλκεον día ἀνέϑηκαν κελ.

435. Diog. Laert. II. 15. γεγόνασι δὲ καὶ ἄλλοι τρεῖς Avabayöpaı,
or... ὃ δὲ ἀνδριαντοποιός, οὗ μέμνηται ᾿“ντίγονος.

436. Anthol. Gr. I. 55. 6. (Palat. VI. 139.) Zvaxg&ovzoc.

Πραξαγόρας τάδε δῶρα ϑεοῖς ἀνέϑηκε “υκαίου
υἱός ἐποίησεν δ᾽ ἔργον ναξαγόρας.

Kalliteles. (Kalynthos?)
(Vgl. oben 426. lin. 3, 427. lin. 5 f.)

Simon.
(Vgl. oben 402. lin. 10.)

437. Plin. N. H. XXXIV. 90. Simon (der Aeginet?) canem et sagitta-
rium fecit. -
C Synnoon und Ptolichos.
(Vgl. oben 411 f.)

Haltimos.
438. Inschrift aus Aigina, Corp. Inscr. Graec. No. 2138.
Θεὰ)ν Κωλιάδα ἐς “βαῖον ἐποίησε Ἅλετιμοῖς.
(Den Buchstabenformen nach aus den 70er Oll.)

Aiginetische Künstler unbekannter Zeit, aber wahrscheinlich
dieser Periode.

Aristonoos. .

430. Pausan. V. 22. 5. προελθόντι δὲ ὀλίγον (in der Altis von Olym-
pia), Ζεύς ἐστι πρὸς ἀνίσχοντα τετραμμένος τὸν ἥλιον, ἀξτὸν ἔχων
τὸν ὄρνεϑα καὶ τῇ ἑτέρᾳ τῶν χειρῶν κεραυνόν" ἐπέχειται δὲ αὐτῷ καὶ
ἐπὲ τῇ κεφαλῇ σεέφανος, ἄνϑη τὰ κρένα. ^ ϊεταπονείνων δέ ἐστιν

6*

84 Plastik.

ἀνάϑημα, «Αἰγινήτου δὲ ἔργον quovóvov. τοῦ δὲ Apıorörov
τούτου διδάσκαλον, 7 xa9' ὅντινα χρόνον ἐγένετο, ovx ἴσμεν.

. Serambos.

440. Pausan. VI. 10. 9. τὸν δὲ Ayıaddav (Ἠλεῖον, ἐν παισὶν ἀνελόμε-
γον yix») Σήραμβος, γένος xai οὗτος «4 ἰγινήτης (ἐποίησε).

Theopropos.

441. Pausan. X. 9. 3. ἐςελθόντι δὲ ἐς τὸ τέμενος (in Delphi), χαλκοῦς
ταῦρος τέχνη μὲν Θεοπρόπου ἐστὶν Αἰγινήτου, Κορκυραίων δὲ
ἀνάϑημα. λέγεται δὲ ὡς ξαῦρος ἐν τῇ Κορκύρᾳ καταλιπὼν τὰς ἄλλας
βοῦς καὶ ἀπὸ τῆς »ομῆς κατερχόμενος ἐμυκᾶτο ἐπὲ ϑαλάσσῃ" γενομέ-
vov δὲ ἐπὶ ἡμέρᾳ πάσῃ τοῦ αὐτοῦ κάτεισιν ἐπὶ ϑάλασσαν ὃ βουκόλος, 5
καὶ εἶδεν ἰχϑύων τῶν ϑύννων ἀτέχμαρτόν τι ἀριϑμῷ πλῇϑος......
4.. .. καὶ οὕτω Ποσειδῶν τε ἐκεῖνον ϑύουσι τὸν ταῦρον, καὶ αὐτίκα
μετὰ τὴν ϑυσίαν αἱροῦσι τοὺς ἰχϑῦς" καί σφισι τὸ ἀνάϑημα ἐν Ὀλυμ-
πέᾳ τε καὶ ἐν Δελφοῖς ἐστιν 7) δεκάτη τῆς ἄγρας.

442. Pausan. V. 27. 9. βοῶν δὲ τῶν χαλκῶν ὃ μὲν Κορκυραίων, ὃ δὲ
ἀνάϑημα ᾿Ερετριέων, τέχνη δὲ Ἐρετριέως ἐστὲ Φιλησίου. καὶ ἀνϑ᾽
ὅτου μὲν οἱ Κορκυραῖοι τόν τε ἐν Ὀλυμπίᾳ (vielleicht auch von Theo-
propos) καὶ ἕτερον βοῦν ἐς Δελφοὺς ἀνόϑεσαν, δηλώσει μοι τὰ ἐς
Quxéag τοῦ λόγου.

Athen.

Antenor.

449. Pausan. I. 8.5. οὐ πόῤῥω δὲ ἑστᾶσιν ρμόδιος καὶ Apıoroyel-
των οἱ χτείναντες Ἵππαρχον. αἰτία δὲ ἥτις ἐγένετο, καὶ τὸ ἔργον ὅντινα
τρόπον ἔπραξαν, ἑτέροις ἐστὶν εἰρημένα. τῶν δὲ ἀνδριάντων οἱ μέν
εἰσι Κριτίου τέχνη, τοὺς δὲ ἀρχαίους ἐποίησεν 723 ντήνω ρ (nach Ol.
67.3, vor Ol. 75. 1). Ἀέρξου δέ, ὡς εἷλεν “ϑήνας ἐκλιπόντων τὸ 5
ἄστυ “1ϑηναίων, Enayayousvov καὶ τούτους ἅτε λάφυρα, κατέτεεμιεμεν
ὕστερον “ϑηναίοις “Ιντέοχος.

444. Plin. N. H. XXXIV. 70. (Antenor*) fecit) Harmodtum et
Aristogitonem tyrannicidas, quos a Xerxe Persarum rege captos victa
Perside Atheniensibus remisit Magnus Alexander.

a) Der Künstlername ist eingesetst von Urlichs, Archaeol. Zeitung 1861. S. 144,
der auch diese Worte aus 70 (Werke des Praxiteles) in $. 72 nach Aristides
quadrigas bigasque einsetzt.)

445. Arrian. Anab. III. 16. 7. πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα κατελήφϑη αὐτοῦ,
ὅσα Ξέρξης ἀπὸ τῆς Ἑλλάδος ἄγων ἦλϑε, τά τε ἄλλα καὶ “Ιρμοδίου
καὶ “Ιριστογείτονος χαλκαῖ εἰχόνες. καὶ ταύτας Ιϑηναίοις ὀπίσω
πέμπει “1λέξανδρος, καὶ νῦν κεῖνται “ϑένῃσιν ἐν Κεραμεικῷ ai eixo-

Aigina. Athen. 85

vec, 7) ἄνιμεν ἐς rıokıy, καταντικρὺ μάλιστα τοῦ ητρῴου, οὐ μακρὰν
τῶν Εὑὐδανέμων τοῦ βωμοῦ.

446. Arrian. Anab. VII. 19. 2. καὶ τὰς “ρμοδίου καὶ Apıoroyeiro-
vog sixóvag τὰς χαλκᾶς οὕτω λέγεται ἀνενεχϑῆναι ὀπίσω eis ““ϑήνας.

441. Valer. Maxim. II. 10. ext. 1 (p. 109 ed. Halm). Harmodii et
Aristogitonis, qui Athenas tyrannide liberare conati sunt, effigies
aeneas Xerxes ea urbe devicta in regnum suum transtulit. longo
deinde interiecto tempore Seleucus in pristinam sedem reportandas
curavit.

Amphikrates.

448 Plin. N. H. XXXIV. 72. Amphicratis Leaena laudatur scortum.
haec lyrae cantu familiaris Harmodio et Aristogitoni consilia eorum
de tyrannicidio usque mortem excruciata a tyrannis non prodidit.
quamobrem Athenienses et honorem habere ei volentes, nec tamen
scortum celebrasse, animal nominis eius fecere atque, ut intelligeretur
causa honoris, in opere linguam addi ab artifice vetuerunt.

449. Pausan. I. 23.1. ...... γυναῖκα ὄνομα “έαιναν. 2. ταύτην
γάρ, ἐπεί τε ἀπέϑανεν Ἵππαρχος ..... Ἱππίας εἶχεν ἐν αἰκίᾳ ἐς ὃ
διέφϑειρεν, οἷα ἑταίραν Agıovoysizovog ἐπιστάμενος οὖσαν καὶ τὸ
βούλευμα οὐδαμῶς ἀγνοῆσαι δοξάζων. ἀντὶ δὲ τούτων, ἐπεὶ τυραννί-
dog ἐπαύϑησαν οἱ Πεισιστρατίδαι, χαλχῇ λέαινα “ϑηναίοις dariv ἐς
μνήμην τῆς γυναικός.

450. Plut. de garrul.8. χαλὸν δὲ καὶ “Ζέαινα τῆς ἐγκρατείας ἔχει γέρας"
ἑταίρα τῶν περὶ “ρμόδιον ἣν καὶ Agıoroysirova καὶ τῆς ἐπὶ τοὺς
τυράννους συνωμοσίας ἐκοινώνει ταῖς ἐλπίσιν ὡς γυνή. ..... ὡς οὖν
ἐκεῖνοι πταίσαντες ἀνηρέϑησαν, ἀνακρινομένη καὶ κελευομένη φράσαι
τοὺς Er. λανϑάνοντας οὐκ ἔφρασεν ἀλλ᾽ ἐνεκαρτέρησεν.. .... 497-5
ναῖοι δὲ χαλκῆν ποιησάμενοι λέαιναν ἄγλωσσον ἐν πύλαις τῆς ἀκροπό-
λεως ἀνέϑηκαν, τῷ μὲν ϑυμοειδεῖ τοῦ ζῴου τὸ ἀήττητον αὐτῆς, τῷ
δὲ ἀγλώσσῳ τὸ σιωπηλὸν καὶ μυστηριῶδες ἐμφαίνοντες.

451. Polyaen. Strategem. VIII. 45. 49vaioı τὴν ἑταίραν τιμῆσαι
ϑέλοντες αὐτὴν μὲν οὐκ ἔστησαν à» ἀκροπόλει, τὸ δὲ ζῷον τὴν λέαιναν
χαλκῆν δημιουργήσαντες ἀνέϑηκαν᾽ εἴ τις ἀνῆλϑεν εἰς ἀκρόπολιν &y-
ραχὲν ἐν τῷ προπυλαίῳ τὴν λέαιναν γλῶσσαν οὐκ ἔχουσαν ὑπόμνημα
τοῦ διηγήματος.

Hegias (Hegesins), Kritios und Nesiotes.
Pausan. VIII. 42. 10. s. oben 422. lin. 16.
452. Plin. N. H. XXXIV. 49. floruit (Phidias) olympiade LXXXIII.,
circiter CCC. nostrae urbis anno, quo eodem tempore aemuli

eius fuere Alcamenes, Critias*), Nesiotes, Hegias.
a) Critios Ross, Arch. Aufss. I. S. 164 f.

86 Plastik.

453. Lucian. Rhetor. praecept. 9. elsd σε κελεύσει ζηλοῦν ἐκείνους
τοὺς ἀρχαίους ἄνδρας ἕωλα παραδείγματα παρατιϑεὶς τῶν λόγων oU
ὁᾷάδια μιμεῖσθαι, οἷα τὰ τῆς παλαιᾶς ἐργασίας ἐστίν, Ἡγησέου καὶ
τῶν ἀμφὶ Κριτίαν (l. Κριτίον) καὶ Νησιώτην, ἀπεσφιγμένα καὶ
νευρώδη καὶ σκληρὰ xai ἀχριβῶς ἀποτεταμένα ταῖς γραμμαῖς, πόνον 5
δὲ καὶ ἀγρυπνίαν καὶ ὑδατοποσίαν καὶ τὸ λεπαρὲς ἀναγκαῖα ταῦτα
καὶ ἀπαραίτητα φήσει.

(Vgl. Demetr. de elocutione 14. διὸ x«l περιεξεσμένον ἔχει τι ἡ ἑρμηνεία ἡ ἡ noi»

εὐσταλές" ὥςπερ καὶ τὰ ἀρχαῖα ἀγάλματα, ὧν τέχνῃ ἐδόχει ἡ συστολὴ καὶ
ἰσχνότης, und siehe E. Braun, N. Jahrbb. f. Philol. LXIX. [1654] 8. 2:9.)

454. Quint. Inst. orat. XII. 10. 7. similis in statuis differentia. nam
duriora et Tuscanicis proxima Callon atque Hegesias cet. (fecit.)

455. Dio Chrysost. Orat. 55. 1. p. 282 (R. p.641. Emp.): ἔχεις μοι
εἰπεῖν ὅτου μαϑητὴς γέγονε τῶν σοφῶν, ὥςπερ Φειδίας μὲν ὁ ἀγαλμα-
τοποιὸς Hyiov*), Πολύγνωτος δὲ ὃ ζωγράφος καὶ ὁ ἀδελφὸς ἄμφω
τοῦ πατρὸς “Ιγλαοφῶντος.

a) Nach dem handschr. ΠΟῪ (andere codd. haben ἔππου und ἕππου) die
sicher richtige Correctur HT'TO Y von O. Müller de Phidiae vita et operibus,
N. Comm. Soc. Gott. 1828. p. 129, die auch von Emperius in den Text aufge-
nommen worden ist.

456. Plin. N. H. XXXIV. 78. [Hegiae Minerva Pyrrhusque rex lauda-
tur*)]] et celetizontes pueri, et Castor et Pollux ante aedem Iovis
Tonantis, Hagesiae in Pario coloniae Hercules.

a) Vgl. Brunn, KG. I. S. 102. Urlichs Chrest. Plin. p. 327 und Bursian, Allg.
Encyclop. I. LXXXII. S. 418 Note 93 und s. unter Pyrrhos. In der Inter-
punction der letzten Zeile kann ich keinem der Genannten beitreten.

Pausan. I. 8. 5. s. oben 443. lin. 4.

457. Lucian. Philopseud. 18. ἀλλὰ τοὺς μὲν ἐπὶ τὰ δεξιὰ εἰςιόντων
ἄφες, ἐν οἷς καὶ τὰ Κριτίου καὶ Νησεώτου πλάσματα ἕστηκεν, οἵ
τυραννοχτόγοι.

458. Marm. Par., Epoch. I. 1. 70 sq. xoi ai εἰκόνες ἐστάϑησαν Ae-
uodiov xai αριστογείτονος ἔτη HHALI[I] ἄρχοντος ϑήνῃσιζν 4]e«-
μάντου (Ol. 75. 4.)

459. Pausan. I. 23. 9. ἀνδριάντων δὲ ὅσοι μετὰ τὸν ἵππον € ἑστήκασιν
(auf der Akropolis von Athen), Ἐπιχαρίνου μὲν ὁπλιτοδρομεῖν ἀσκή-
σαντος τὴν εἰκόνα ἐποίησε Κριτέας (l. Κριτίος).

460. Inschrift bei Ross, Arch. Aufss. I. S. 164:
Ἐπι[χ)αρῖνοίς ἀνέ] 9 [yx]ev ὁ[πλιεε]ο[δρό]μ[ος
Κριτίος [κ]αὶ Νησιώτης ἐπο[ιησ)]άτην.
(Vgl. noch Stephani N. Rhein. Mus. IV. 1846. 8.6, Rangabé, Apt. Hell. p. 22,
Brunn, KG. I. 103.)

Athen. Schule des Kritios. 87

461. Inschrift, Ἐφημ. ἀρχαιολ. No. 3291, Bull. d. Inst. 1859. p. 198 sq.
Παρ)ϑένῳ Ἐκφαντόϊς) us πατὴρ ἀνέϑηκε xai υἱὸς
ἐνθάδ᾽ 4“9ϑηναίῃ μνῆμα πόνων Ageos
Ἡγέλοχος " μεγάλης] ve φιλοξενίας ἀρετῆς τε
πάσης δωρεὰν σχὼν (1) τήνδε πόλιν νέμεται.
Κριτίος καὶ Νησεώτης ἐποιησάτην.
(Vgl. Michaelis, N. Rhein. Mas. ΧΥΪ. 1861. 8. 226.) -

462. Inschrift bei Ross, Arch. Aufss. S. 163. Kallilag καὶ ('O]weo[s)
ἀνεϑέτην || τῇ 49]5»aiq ἀπαρχὴν "'0Oa9ev. || Koıri]og καὶ Νησφώ-
τὴ ς ἐποιησάτην. ,

(Vgl. a. d. aa. Oo. Ueber eine angebliche vierte Inschrift mit Nesiotes’ Namen
s. Brunn a. a. O. S. 104.)

Schule des Krities.

463. Pausan. VI. 3.5. Ἵππον de Ἤλεϊον πυγμῇ naidag χρατήσαντα
ἐποίησε Δαμόκριτος Σικυώνιος, ὃς ἐς πέμπεον διδάσκαλον
ἀνήει τὸν “Ἀττικὸν Κριτίαν (Κριτίον). Πτόλιχος μὲν γὰρ ἔμαϑεν ὃ
Κορκυραῖος παρ᾽ αὐτῷ Κριτίᾳ (etwa Ol. 75): Πτολίχου δὲ ἦν
μαϑητὴς Ἀμφίων (um Ol. 82): Πίσων δὲ ἀνὴρ ἐκ Καλαυρείας
ἐδιδάχϑη παρ᾽ μφίονε (um Ol. 89): ὁ δὲ παρὰ τῷ Πίσωνι Aauo-
xgırog (um Ol. 96.)

Amphion. (Akestor.)

464. Pausan. X. 15. 6. Κυρηναῖοι δὲ ἀνέϑεσαν iv Δελφοῖς Βάττον
ἐπὶ ὅρματι, ὃς ἐς ““ιβύην ἤγαγε σφᾶς vavalv dx Θήρας" ἡνίοχος μὲν
τοῦ ἅρματός ἐστι Κυρήνη, ἐπὶ δὲ τῷ ἅρματι Βάττος τε καὶ Außun
σεεφανοῦσά ἔστιν αὐτόν" ἐποίησε δὲ Τμφέων Axtaropog Κνώσσιος.

(Vgl. Pausan. VI. 17. 4. ᾿4λεξιβέῳ δὲ πεντάϑλου γέγονε νίκη" καὶ Ἡραία ve Aopxd-
doy ἐστὶν αὐτῷ πατρίς, καὶ Ἡκέστωρ ὁ τὴν εἰχόνα (in Olympia) εἰργασμένος.)

Pison.

405. Pausan. X.9.8. (in dem grossen Weihgeschenk der Lakedai-
monier in Delphi wegen des Sieges bei Aigospotamoi.] xai ὁ μάντις
(Aßas, ὃς τῷ “Τ“υσάνδρῳ τότε ἐμαντεύετο) τέχνη Πίσωνος ἐκ Ka-
λαυρείας τῆς Τροιζηνίων.

(Vgl. unten unter Polykleitos Schule.)

Damokritos.
406. Diog. Laert. IX. 49. γεγόνασι Anmönpısor EE..... Τρίτος à»-
δρεαντοποιός, οὗ μέμνηται Avsiyorvos.
467. Plin. N. H. XXXIV. 87. .... Daiphron et Damocritus et
Daemon (fecerunt) philosophos.
408. Inschrift Corp. Inser. Graec. No. 725. “σις ἸΜιλησία,
d»nóxgssog ἐποίει.

88 Plastik.

Diodoros (Diodotos?) und Skymnos.

469. Plin. N. H. XXXIV. 85. praeterea sunt aequalitate celebrati arti-
fices, sed nullis operum suorum praecipui .. .... Diodorus*) Cri-
tiae discipulus... ... Seymnus Critiae discipulus.

a) Diodotos? Brunn KG. 1. 105. Vgl. Strabon. X. p. 396: ἹΡαμνοῦς δὲ (ἔχει) τὸ

τῆς Νεμέσεως ξόανον, 0 τινες μὲν εοδότου φασὶν ἔργον xıl., aber s. unten
unter Agorakritos, Dionysiodorus, v. Jan.

Altattisches Erzwerk eines unbekannten Meisters. (Ol. 75. 4.)

410. Pausan. 1,15. 1. ἰοῦσι δὲ πρὸς τὴν στοὰν ἣν Ποικίλην ὀνομάζου--
σιν ἀπὸ τῶν γραφῶν, ἔστιν Ἑρμῆς χαλκοῦς καλούμενος 4 γοραῖος,
καὶ πύλη πλησίον.

471. Lucian. Iup. Tragoed. 33. ἀλλὰ τίς ὃ σπουδῇ προςιὼν οὗτος,
ὁ χαλχοῦς, ὁ εὔγραμμος καὶ εὐπερίγραπτος, Ó ἀρχαῖος τὴν ἀνάδεσιν
τῆς χόμης; μᾶλλον δὲ ὁ acc, ὦ Ἑρμῆ, ἀδελφός ἐστιν, 6 ἀγοραῖος,
ὁ παρὰ τὴν Ποικίλην" πίττης γοῦν ἀναπέπλησται óopuégat ἐχματτό-
μενος ὑπὸ τῶν ἀνδριαντοποιῶν.

472. Harpocrat. v. πρὸς τῇ πυλίδι Ἑρμῆς" Φιλόχορος à» τῇ πέμπτῃ
,ϑηναίων (1. αἴτϑίδος) φησὶ περὲ τοῦ πρὸς τῇ nviidi Ἑομοῦ, ws
ἀρξάμενοι τειχίζειν τὸν Πειραιᾶ (Ol. 74. 4) οἵ ἐννέα ἄρχοντες τοῦτον
ἀναϑέντες ἐπέγραψαν

ἀρξάμενοι πρῶτοι τειχέζειν οἵδ᾽ ἀνέϑηκαν
βουλῆς καὶ δήμου δόγμασι πειϑόμενοι.

418. Hesych. v. ἀγοραῖος Ἑρμῆς" οὕτως ἐλέγετο ὦ ὄντως, καὶ ἀφίδρυτο
Κέβριδος " ἄρξαντος, ὡς μαρτυρεῖ Φιλύχορος ἐν τρίτῳ. |

a) Böckh, Abhh. d. Berl. Akad. von 1827 8. 131 will dafür den Namen des Hy-
brilides Ol. 72. 2 setzen.

474. Harpocrat. (Suid. Phot.) v. Ἑρμῆς ὁ πρὸς τῇ tvAi0v . . . . Φιλό-
χορος ἐν &' Lí19ídoc φησὶν ὡς oi 9' ἄρχοντες ταῖς φυλαῖς ἀνέϑεσαν
Eeunv παρὰ τὸν πυλῶνα τὸν Arsıxdv (1. ““γοραῖον.

(Zu 472—474 vgl. Philochori fragmm. 80—82 ed. Müller in Histor. greet.
fragmm. I. p. 397.)

Elis.

Kallon.

475. Pausan V. 25.2. Meoonviovg τοὺς ἐπὶ τῷ πορϑμῷ κατὰ ἔϑος
δή τι ἀρχαῖον [κατ᾿ ἔτος] πέμποντας ἐς Ῥήγιον χορὸν παίδων πέντε
ἀριϑμὸν καὶ τριάκοντα καὶ διδάσκαλόν τε ὁμοῦ τῷ χορῷ xai ἄνδρα
αὐλητὴν ἐς ἑορτήν τινα ἐπιχώριον “Ῥηγίνων, κατέλαβεν αὐτούς ποτε
συμφορά, μηδένα ὀπίσω τῶν ἀποσταλέντων σφίσιν ἀποσωθῆναι, ἀλλὰ s
n ναῦς Υ ἄγουσα τοὺς παῖδας ἡφανίσϑη σὺν αὐτοῖς κατὰ τοῦ βυϑοῦ.
ors. 4. τότε δὲ ἐπὶ τῇ ἀπωλείᾳ τῶν παίδων οἱ Πεσσήνιοι πένθος
nyov, καὶ ἄλλα τέ σφισιν ἐς τιμὴν αὐτῶν ἐξουρέϑη xai εἰχόνας ἐς

Athen, Kritios' Schule. Elis. Theben. Naupaktos. 89

Ὀλυμπίαν ἀνέϑεσαν χαλχᾶς, σὺν δὲ αὐτοῖς τὸν διδάσκαλον τοῦ χοροῦ
καὶ τὸν αὐλητήν. τὲ μὲν δὴ ἐπέγραμμα ἐδήλου τὸ ἀρχαῖον ἀναϑήματα 10
εἶναι τῶν ἐν πορϑμῷ Μεσσηνίων (nach Ol. 71. 8)" χρόνῳ δὲ ὕστερον
Ἱππίας ὃ λεγόμενος ὑπὸ “Ελλήνων γενέσϑαι σοφὸς (blüht Ol. 86) τὰ
ἐλεγεῖα ἐπ᾽ αὐτοῖς ἐποέησεν. ἔργα δέ εἰσιν Ἠ λείου Κάλλωνος αἱ
δἰκοόνες.

416. Pausan. V. 27. 8. οὐ πόῤῥω δὲ τοῦ Φενεατῶν ἀναϑήματος (in
Olympia) ἄλλο ἐσεὶν ἄγαλμα, κηρύκειον Ἑρμῆς ἔχων. ἐπίγραμμα δὲ
ἐπ᾽ αὐτῷ Γλαυκίαν ἀναϑεῖναι γένος Ῥηγῖνον, ποιῆσαι δὲ Κάλλωνα

ἴον."
Theben.

? Askaros.

411. Pausan. V. 24. 1. ἀπὸ δὲ vo? βουλευτηρίου πρὸς τὸν ναὸν ἐρχο-
μένῳ τὸν μέγαν (in Olympia] ἔστιν ἄγαλμα ἐν d ἀριστερᾷ Aós, ἐστε-
φανωμένον δὲ οἷα *) δὴ ἄνθεσι, καὶ ἐν τῇ δεξιᾷ χειρὶ αὐτοῦ κεραυνὸς
πεποίηται. τοῦτο δέ ἐστιν Μσκάρου τέχνη Θηβαίου, διδαχϑέν-
τὸς παρὰ τῷ Σικυωνίῳ"""})) καὶ Θεσσαλῶν φησὶν εἶναι. εἰ δὲ Φωκεῦσιν 5
ἐς πόλεμόν τινα οὗτοι κατέστησαν καὶ ἔστιν ἀπὸ Φωκέων αὐτοῖς τὸ
ἀνάϑημα οὐχ ἂν ὅ γε ἱερὸς καλούμενος εἴη πτόλεμος, ὃν δὲ πρότερον
ἔτι ἐπολέμησαν πρὶν ἢ ήδους καὶ βασιλέα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα διαβῆναι.

a) ἴοις Schubart, Ztschr. f. Alt. Wiss. 1847. S. 230.

b) Kavdyq: τὸ d ἐπέγραμμα ἀνάϑημα conj. Urlich's, Skopas S. 72, x«i sei aus
Κανάχῳ verdorben. Ueber die Zeit vgl. noch die Vermuthungen Brunn's,
KG. I. 8. 64 f.

Aristomedes und Sokrates.

478. Pausan. IX.25. 3. διαβάντων δὲ ποταμὸν καλούμενον ἀπὸ yvvat-
xóg τῆς “ύχου ΖΔίρκην (bei heben), ὑπὸ ταύτης δὲ ἔχει λόγος A vvió-
nv καχοῦσϑαι, καὶ di αὐτὸ ὑπὸ τῶν Ἀντιόπης παίδων συμβῆναι τῇ
ΖΔέρκῃ τὴν τελευτήν, διαβᾶσιν οὖν τὴν Δίρκῃν οἰκίας τε ἐρείπια τῆς
Πινδάρου καὶ μητρὸς Δινδυμήνης ἱερόν' Πινδάρου μὲν ἀνάϑημα, τέχνη
δὲ τὸ ἄγαλμα “ριστομήδους τὸ καὶ Σωκράτους Θηβαίων.

(Pindar von Ol. 65. 3 — ΟἹ. 84. 3 nach Bóckh.)

N

Naupaktes,

Menaichmos und Soidas.

479. Pausan. VII. 18. 9. Πατρεῦσι δὲ ὁ «Αὔγουστος ἄλλα τε τῶν ἐχ
Καλυδῶνος λαφύρων καὶ δὴ καὶ τῆς “Ταφρίας ἔδωκε τὸ ἄγαλμα, ὁ δὴ
καὶ ἐς ἐμὲ ἔτι ἐν τῇ ἀκροπόλει τῇ Πατρέων εἶχε τιμάς. γενέσϑαι δὲ
ἐπίκλησιν τῇ 9eg Aayglav à ἀπὸ ἀνδρὸς Φωκέως φασί" «Ἱάφριον γὰρ
τὸν Καστεαλίου τοῦ δελφοῦ Καλυδωνίοις ἱδρύσασϑαι τὸ ἄγαλμα τῆς
᾿ρεέμιδοο τὸ ἀρχαῖον... 10... . τὸ μὲν σχῆμα τοῦ ἀγάλματος ϑη-

ῳ

90 Plastik.

ρείουσά ἐστιν, ἐλέφαντος δὲ xai χρυσοῦ πεποίηται, Ναυπάκτιοι δὲ

Μέναιχμος καὶ Σοΐδας εἰργάσαντο" τεχμαίρονεται δὲ σφᾶς Κα-

νάχου τοῦ Σικυωνίου καὶ τοῦ ““ἰγεινήτου Κάλλωνος οὐ πολλῷ γενέσϑαι

τινὶ ἡλικέαν ὑσεέρους. . 10
Diyllos, Amyklaios und Chionis.

480. Pausan. X. 13. 7. (In Delphi) Ἡρακλῆς δὲ xai ““πόλλων ἔχον-
ται τοῦ τρίποδος καὶ ἐς μάχην περὶ αὐτοῦ καϑίστανται" Au μὸν δὴ
καὶ Agrenıg Anöllune, AIpä ὃ à Ἡρακλέα ἐπέχουσι τοῦ ϑυμοῦ.
Φωκέων xai τοῦτό ἐστιν ἀνάϑημα , ὅτε σφίσιν ἐπὲ τοὺς Θεσσαλοὺς
Τελλίας ἡγήσατο Ἠλεῖος. τὰ μὲν δὴ ἄλλα ἀγάλματα Δ ἰυλλός τε
ἐν κοινῷ καὶ ἀμυκλαῖος, τὴν δὲ 1ϑηνᾶν καὶ Ἄρτεμιν χίον (Ὁ

“ἐστιν εἰργασμένος" Κορενϑίους δὲ εἶναί φασιν αὐτούς.
(Um die Zeit der Perserkriege, vgl. oben 400.)

481. Vitruv. III. praefat. 2. at qui non minori studio et ingenio sol-
lertiaque fuerunt, ignobilibus et humili fortuna civibus non minus
egregie perfecta fecerunt opera, nullam memoriam sunt assecuti, quod
hi non ab industria neque artis sollertia, sed a felicitate fuerunt de-
serti, ut Hellas Atheniensis, Chion Corinthius*).

3) Vielleicht Chionis Corinthius, s. Brunn, ΚΟ. I. 8. 113.

Eretria.
Philesios.
(Vgl. 442.)

Pares.
Arkesilaos.

482. Diog. Laert. IV.45. γεγόνασι de καὶ ἄλλοι τρεῖς Agxsailaoı: ...
Pregog ἀγαλματοποιός, εἰς ὃν καὶ Σιμωνίδης ") ἐποέησεν éniyoauua
τουτὶ (Anthol. Gr. I. 74. 74, Palat. Append. p. 784. 75.)

Zqvéuidog τόδ᾽ ἄγαλμα. διηκόσιαι γὰρ ὃ μισϑὸς
δραχμαὶ ταὶ Πάριαι, τῶν ἐπίσημα τράγος.
ἀσκητὸς δ᾽ ἐποίησεν 7491»aiyc παλάμῃσιν
ἄξιος ρκεσίλας υἱὸς Agıorodixov.
^) Simonides 101.78. 2; vgl. Benndorf deAnthol.graec.epigr. quae ad artes spect. p.10.

Sames.
Pythagoros.
(Vgl. 499. 1. 13.)
Kreta. |
Aristokles.
488. Pausan. V. 25. il, o9 πόῤῥω δὲ τοῦ ““χαεῶν ἀναϑήματος in
Olympia) καὶ Ἡρακλῆς ὅσειν ὑπὲρ τοῦ ζωσεῆρος μαχόμενορ πρὸς τὴν

Korinth. Paros. Kreta. Grossgriechenland. Theben. Troizen. Phlius. 91

Analöva ἔφιππον γυναῖχα. τοῦτον Εὐαγόρας μὲν γένος Ζαγκλαῖος
ἀνέθηκεν, ἐποίησε δὲ Κυνδωνεάτης Agıaroxkng. ἐν δὲ τοῖς
μάλιστα ἀρχαίοις καταριϑμήσασϑαι καὶ τὸν ᾿Ιριστοκλέα ἐσεί" καὶ
σαφῶς μὲν ἡλικίαν οὐκ ἔχοι τις ἂν εἰπεῖν αὐτοῦ, δῆλα δὲ ὡς πρότερον
ἔτι ἐγένετο, πρὶν ἢ τῇ Ζάγκλῃ τὸ ὄνομα γενέσϑαι τὸ ἐφ᾽ ἡμῶν Meo-
σήνην (geschah ΟἹ. 71. 3).

Gressgriechenland.

Dameas von Kroton.

484. Pausan. VI. 14. 5. Milwva de τὸν Διοτίμου πεποίηκε μὲν
dauéag ἐκ Κρότωνος καὶ οὗτος... ... 6. λέγεται δὲ xai ὡς dcxo-
uiosısy αὐτὸς αὑτοῦ τὸν ἀνδρεάντα ἐς τὴν “λειν ὁ Μίλων").

a) Die Statue von Dameas? Milon von Ol. 62—-70.

Alte Künstler, deren Epoche nicht genauer festgestellt werden kann, die
also vielleicht zum Theil noch in die Zeit vor Ol. 60 gehóren.

Theben.

Pythodoros. 2

485. Pausan. IX. 34. 3. κατωτέρω de ὀλίγον (in Koroneia) Ἥρας dosi»
ἱερὸν xai ἄγαλμα ἀρχαῖον, Πυϑοδώρου τέχνη Θηβαίου. φέρει dà
ἐπὲ τῇ xeu). Σειρῆνας. |

Treizen.

Hermon.

486. Pausan. 11.31.6. τὸ δὲ ἱερὸν τοῦ AndAlwvos τοῦ Θεαρίου xata-
σχευάσαι μὲν Πιτϑέα ἔφασαν, ἔστι δὲ ὧν. olda παλαιότατον.......
ἄγαλμα δέ ἐστε τὸ ἐφ᾽ ἡμῶν ἀνάϑημα Adkloxov, τέχνη δὲ Ἕρμωνος
Τροιζηνέου. τοῦ δὲ Ἕρμωνος τούτου καὶ τὰ τῶν Διοςκούρων
ξόανά ἐστι.

Phlius.
Laphaös.

487. Pausan. Il. 10. 1. ἔσει δὲ xai ἑτέρωϑι ἱερὸν Ἡρακλέους (in Si-
kyon)’ τὸν μὲν πάντα ἐνταῦϑα' περίβολον Παιδιζὴν ὀνομάζουσιν, ἐν
μέσῳ δέ ἐσει τῷ περιβόλῳ τὸ ἱερόν, ἐν δὲ αὐτῷ ξόανον ἀρχαῖον, τέχνη
Φλιασέου ““αφαάους.

488. Pausan. VII. 26. 6. ἔστι καὶ “΄“πόλλωνος ἱερὸν (in Aigeira) ἐς τὰ
μάλισεα ἀρχαῖον, τό τε ἱερὸν αὐτὸ καὶ ὁπόσα ἐν τοῖς ἀετοῖς" ἀρχαῖον
δὲ καὶ τοῦ ϑεοῦ τὸ ξόανον, γυμνός, μεγέϑει μέγας" τὸν ποιήσαντα δὲ
εἶχεν οὐδεὶς τῶν ἐπιχωρίων εἰπεῖν" ὅςτις δὲ ἤδη τὸν Ἡρακλέα τὸν ἐν
Σιχυῶνε ἐθεάσατο, τεκμαίροιτο ἂν καὶ ἐν Alyeipa τὸν Ἡπόλλωνα ἔρ--
γον εἶναι τοῦ αὐτοῦ Φλεασίου ΜἸαφάους.

σι

92 Plastik.

Die letzten Vorl&ufer der Kunstvollendung.

Pythagoras von Rhegion.
489. Plin. N. H. XXXIV. 49. rursus olympiade LXXXX. Polyclitus,
Phradmon, Myron, Pythagoras, Scopas cet. (floruerunt).
(Zur Chronologie vgl. 492, 493 f.)

Werke.

No. 1. Leontiskos.

490. Pausan. VI.4.3. παρὰ δὲ τὸν Σώστρατον παλαιστὴς ἀνὴρ πεποίηταε
“εοντίςκος, ἐκ Σικελίας ve ὧν γένος καὶ ἀπὸ τῆς ἐν τῷ πορϑμῷ Meo-
ons . . . (λέγεται) καὶ γὰρ τὸν Asovrioxov καταβαλεῖν μὲν οὐκ
ἐπίστασϑαει τοὺς παλαίοντας, νιχᾶν δὲ αὐτὸν χλῶντα τοὺς δαχεύλους.
4. τὸν δὲ ἀνδριάντα Πυϑαγόρας ἐποίησεν ὃ Ῥηγῖνος, εἴπερ τις xoi 5
ἄλλος ἀγαϑὸς τὰ ἐς πλασειχήν. διδαχϑῆναι δὲ παρὰ Κλεάρχῳ φασὲν
αὐτόν, Ῥηγίνῳ μὲν καὶ αὐτῷ, μαϑητῇ δὲ Εὐχείρου' τὸν δὲ Εὔχειρον
εἶναι Κορίνϑιον, φοιτῆσαι δὲ ὡς Συάδραν τε καὶ Χάρταν Σπαρτιάτας.

(Vgl. oben 332 f., unten 499.)

491. Suid. v. Σώσερατος..... ἦν δὲ xai ““εοντίσκος ἹΜεσσήνιος ix Σικε--
λέας, παραπλησίως ἀγωνιζόμενος Σωστράτῳ..... διδαχϑῆναι δὲ αὐτὶ à,
παρὰ Κλεάρχῳ μαϑητῇ Εὐχείρου τοῦ Κορινϑίου καὶ Χίλωνος Πατρέως.

(Haec per miram negligentiam ex Pausaniae narratione compilata sunt et ad
Leontiscum traducta, quamquam in Chilonis memoria tantus est error, ut cor-
ruptionem aliquam suspicari possis. Bernh.)

No. 2. Astylos.

492. Pausan. VI. 13.1. AYorvkog δὲ Κροτωνιάτης Πυϑαγόρου
μέν ἐστιν ἔργον" τρισὶ δὲ ἐφεξῆς ὀλυμπιάσι σταδίου τε καὶ διαύλου
γίκας ἔσχεν (Ol. 73, 74, 75.) ὅτε δὲ ἐν δύο ταῖς ὑστέραις ἐς χάρεν τὴν
ἹΙέρωνος τοῦ Δεινομένους ἀνηγόρευσεν ἑαυτὸν Συρακόσιον, τούτων
ἕνεχα οἵ Κροτωνιᾶται τὴν οἰκίαν αὐτοῦ δεσμωτήριον εἶναι κατέγνωσαν
καὶ τὴν εἰκόνα καϑεῖλον παρὰ τῇ Ἥρᾳ τῇ “Ταχινίᾳ κειμένην.

(Vgl. unten 499. Die Statue bezog sich auf den ersten Sieg.)

No. 3. Euthymos.

493. Pausan. VI. 6. 4. va δὲ ἐς Εὔϑυμον τὸν πύχτην OU μὲ εἰκὸς
ὑπερβαίνειν ἦν...... γόνος μὲν δὴ ἦν ὁ Εὔϑυμος &x τῶν ἐν "IsaMo
Aoxgwy... ὅ... «ἀνελομένῳ δέ οἱ πυγμῆς ἐν Ὀλυμπέᾳ νέχην τετάρτῃ
γιρὴὸς ταῖς ἑβδομήκοντα ὀλυμπιάδι οὐ κατὰ τὰ αὐτὰ ἐς τὴν ἐπεοῦ-
σαν ὀλυμπιάδα ἔμελλε χωρήσειν. ... 6. καὶ ἐπ᾽ ἐκείνης τε αὐτῆς (OL 5
16, xai ἐτεὶ τῆς μετ᾽ ἐχδίγην ὀλυμπιάδος τὸν ἐπὲ πυγμῇ στέφανον ἀνεί-
λετο ὁ Εὔϑυμος. ὃ δέ οἱ ἀνδριὰς τέχνη τέ ἐστι Πυ ϑαγόρου καὶ ϑέας
ἐς τὰ μάλιστα ἄξιος.

494. Plin. N. H. VII. 152. consecratus est vivos sentiensque eiusdem
oraculi iussu et Iovis deorum summi adstipulátu Euthymus pycta, sem-

Pythagoras von Rhegion. 93

per Olympiae victor et semel victus. patria ei Locri in Italia. ibi
imaginem eius et Olympiae alteram eodem die tactam fulmine Calli-
machum ut nihil aliud miratum video cet.

No. 4. Dromeus.

495. Pausan. VI. 7. 10. ἀνὴρ δὲ ἐκ Στυμφήλου Agoueic ὄνομα, xai
δὴ xai ἔργον τοῦτο ἐπὶ δολίχῳ παρεσχημένος, δύο μὲν ἔσχεν ἐν Ὀλυμ--
πίᾳ νίκας,.... τούτου μὲν δὴ Πυϑαγόρας τὴν εἰκόνα... ἐστὶν

εἰργασμένος.

. No. 5. Mnaseas (Libys).

496. Pausah. VI. 13. 7. παρὰ δὲ τὸν Βύκδλον ὁηιλίτης ἀνὴρ ἐπίκλησιν
Aißvs νασέας Κυρηναῖος ἕστηκε: Πυϑαγόρας δὲ ὁ Ῥηγῖνος
ἐποίησε τὴν εἰκόνα. (Vgl. unten 499.)

No. 6. Kratisthenes’ Viergespann.

. 497. Pausan. VI. 18. 1. ἔστι δὲ καὶ τοῦ Κυρηναίου Κρατισϑένηις
χαλκοῦν ἅρμα, καὶ Nixn τε ἐπιβέβηκε τοῦ ἅρματος καὶ αὐτὸς ὁ
Κραεισϑένης. δῆλα μὲν δὴ ὅτι ἵππων γέγονεν αὐτῷ νίκη λέγεται δὲ
xai ὡς ἹΜνασέου τοῦ δρομέως, ἐπικληϑέντος δὲ ὑπὸ “Ἑλλήνων “ίβιος,
εἴη παῖς ὁ Κρατισϑένης. τὰ δὲ ἀναϑήματα αὐτῷ τὰ ἐς Ὀλυμπίαν ἐστὲ
τοῦ Ῥηγίνου Πυϑαγόρου τέχνη.

No. 7. Protolaos.

498. Pausan. VI. 6. 1. τὸν μὲν δὴ Mavsıvea Πρωτόλαον Διαλκοῦς,
πυγμῇ παῖδας χρατήσαντα, ὁ Ῥηγῖνος IIv 9ayágag (ἐποίησε).

*' 499. Plin. N. H. XXXIV. 59. vicit eum (Myronem) Pythagoras
Rheginus ex Italia

No. 8. pancratiaste Delphis posito, — eodem vicit ct (zu
No. 1.) Leontiscum; — fecit et (zu No. 2.) stadiodromon Astylon,
qui Olympiae ostenditur, et (zu No. 5.) Libyn puerum tenentem 5
tabellam eodem loco et mala ferentem nudum *),

No. 9. Syracusis autem claudicantem, cuius ulceris dolorem
sentire etiam spectantes videntur"), item

No. 10. Apollinem serpentemque eius sagittis configi,

No. 11. citharoedum qui Dicaeus appellatus est, quod, cum 10
Thebae ab Alexandro caperentur, aurum a fugiente conditum sinu
eius celatum esset *). hic primus nervos et venas expressit capillumque
diligentius. — 60. fuit et alius!) Pythagoras Samius, initio pictor, cuius
signa ad aedem Fortunae huiusce diei septem nuda et senis unum lau-
data sunt; hic supra dicto facie quoque indiscreta similis fuisse traditur. 15

3) Nach Urlichs, Chrest. Plin. p. 320 und Bursian, Allg. Encycl. LXXXII.
S. 415 Milenion oder Hippomenes mit den Aepfeln, mit denen er Atalante

94 Plastik.

im Laufe besiegte. (P) b) Vgl. 505. c) Vgl. 506. 4) Nach Urlichs,
Chrest. Plin. p. 320 sq. derselbe Pythagoras.

No. 12. Perseus.

. 500. Dio Chrysost. orat. 37. 10. p. 106. (R. p. 523 Emper.) ué-
γουσι μέντοι οὗτοι πάντες (οἱ ἀνδριάντες) κατὰ σχῆμα καὶ κατὰ χώραν
VIEN τό γε ἐπ αὐτοῖς εἶναι χαλκὸς ἄδραστος, ἂν xai πτερὰ ἔχῃ,
ὥςπερ καὶ ὃ τοῦ Πυϑαγόρου Περσεύς.

| No. 13. Eteokles und Polyneikes.

« 501. ''atian. c. Graec. 54. p. 118. (ed. Worth.) πῶς ui οὐ χαλεπὸν
dósAgoxso»lav παρ᾽ ὑμῖν τεειμῆσϑε, οἱ Πολυνείκους xai Ereo-
κλέους ὁρῶντες τὰ σχήματα καὶ μὴ σὺν τῷ ποιήσαντι Πυϑαγόρᾳ

καταβυϑίσαντες ἐναπόλλυτε τῆς κακίας τὰ ὑπομνήματα.
(Urlichs, Chrest. Plin. p. 321 verbindet hiermit die Worte in 501. lin. 14. signa—

laudata sunt; ,,die Sieben vor Theben; — senis, des Sehers Amphiarsos*'?)

| j No. 14. Europa.
502. Tatian. c. Graec. 53. p. 116. (ed. Worth.) ἐγὼ xai Πυϑαγόρου
| κατέγνωχκα τὴν Εὐρώπην ἐπὶ τοῦ ταύρου καϑιδρύσαντος xsà.

503. Varro de ling. lat. V. 31. (p. 13 ed. Müller. Europa ab
Europa Agenoris, quam ex Phoenice Mallius scribit taurus expor-
tasse, quorum egregiam imaginem ex aere Pythagoras Tarenti fecit.

504. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid arbitramini . . . Tarentinos
(merere velle, ut Europam in tauro amittant?

505. Anthol. Gr. IV. 180. 294. (Planud. IV. 112.) (zuNo. 9.) 4óyAo».
Eig εἰκόνα Φιλοχτήτου"
Ἐχϑρὸς ὑπὲρ Δαναοὺς πλάστης ἐμοί, ἄλλος Ὀδυσσεύς,
ὅς μ᾽ ἔμνησε κακῆς οὐλομένης τε νόσου.
οὐκ noxsı πέτρῃ, τρῦχος, λύϑρον, ἕλκος, ἀνίη"
ἀλλὰ καὶ ἐν χαλχῷ τὸν πόνον εἰργάσατο.

506. Athen. I. p. 19. B. C. (zu No. 11.) ἐν δὲ Θήβαις Πινδάρου μὲν

οὐκ ἔστιν εἰκών, Κλέωνος δὲ τοῦ φδοῦ, ἐφ᾽ ἧς ἐπιγέγφαπεαι

Πυϑέα υἱὸς ὅδ᾽ ἐστὲ Κλέων Θηβαῖος ἀοιδός κελ.
ὑπὸ τούτου τὸν ἀνδριάντα, ὅτε Aktavögog τὰς Θήβας κατέσκαπτε,
φησὶ Πολέμων φεύγοντά τινα χρυσίον εἰς τὸ i ἱμάτιον κοῖλον ὃν ἐνθέ- 5
oos, : xai συνοικιζομένης τῆς πόλεως ἐπανελθόντα εὑρεῖν τὸ χρυσίον
μετὰ ἔτη τριάχοντα.

507. Diog. Laert. VIII. 46. γεγόνασι δὲ Πυϑαγόραι τέτταρες περὶ
τοὺς αὐτοὺς χρόνους οὐ πολὺ an ἀλλήλων ἀπέχοντες . . ... 47. οἱ δὲ
καὶ ἄλλον ἀνδριαντοποιὸν Ῥηγῖνον γεγονέναι φασὶ Πυϑαγό-
ga», πρῶτον δοκοῦντα δυϑμοῦ καὶ συμμετρίας ἐστοχάσϑαι.
xai ἄλλον, ἀνδριαντοποιὸν Σ άμεον.

Pythagoras von Rhegion. Kalamis von Athen. 05

Kalamis (von Athen?)
(Zur Chronologie vgl. 512, 517, 523, 624, 529, 530.)

A, Werke.

I. Gótterbilder.

No. 1. Apollon Alexikakos im Kerameikos von Athen.

508. Pausan. I. 3. 4. πρὸ δὲ τοῦ νεὼ τὸν μὲν «“εωχάρης, ὃν δὲ καλοῦ-
σειν “λεξίκαχον, Κάλαμις ἐποίησε. τὸ δὲ ὄνομα τῷ ϑεῷ γενέ-
σϑαι λέγουσιν, ὅτε τὴν λοιμώδη σφίσι νόσον ὁμοῦ τῷ Πελοποννησίων
πολέμῳ πιέζουσαν κατὰ μάντευμα ἔπαυσεν ix Δελφῶν.

No. 2. Apollonkoloss aus Apollonia am Pontos.

509. Strabon. VII. p. 319. εἶτ᾽ “πολλωνία. .. .. ἄποικος Μιλησίων,
τὸ πλέον τοῦ κείσματος ἱδρυμένον ἔχουσα ἐν νησίῳ τινὲ [ὅπου) ἱερὸν
τοῦ ἴπόλλωνος, ἐξ οὗ Πάρχος “εύχολλος τὸν κολοσσὸν ἦρε καὶ
ἀνέϑηχεν ἐν τῷ Καπετωλίῳ τὸν τοῦ Ἡ πόλλωνος, Καλάμιδος ἔργον».

510. Plin. N. H. XXXIV. 39. audaciae innumera sunt exempla . ...
talis est in Capitolio Apollo, translatus a M. Lucullo ex Apollonia
Pont urbe, XXX cubitorum, quingentis talentis factus.

911. Appian. Illyr.30. (ed. Bekker.) Mvoovg δὲ Magxog μὲν “εύκολλος,
... κατέδραμε, xai εἰς τὸν ποταμὸν ἐμβαλών, ἔνϑα εἰσὶν “Ελληνίδες Ἐξ
πόλεις Muvoeig πάροικοι, ᾿ἴστρος τε καὶ Διονυσόπολιρ καὶ Ὀδησσὺς
ναὶ Mesanußeia, [ἐξ ἧς Ῥώμη ἐκ Καλατίέδος) μεεήνεγκε τὸν μέγαν
ἀπόλλωνα τὸν ἀναχείμενον ἐν Παλακαίῳ.

(Bin dritter Apollon aus Marmor bei Plin. N. H. XXXVI. 36, den Brunn, KG.
I. S. 126 als No. 2. zählt, gehört einem anderen, dem „‚caelator‘‘ Kalamis
an, welcher unten zu vergleichen ist.)

No. 3. Zeus Ammon in Theben.

512. Pausan. IX. 16. 1. ov πόῤῥω δέ ἔσει ναὸς "d uua vog: xai τὸ

ἄγαλμα ἀνέϑηχε μὲν Πίνδαρος, Ka Adusdog δέ ἐστιν ἔργον.
(Pindar + Ol. 85. 2.)
No. 4. Hermes Kriophoros in Tanagra.

513. Pausan. IX. 22. 1. ἐς de τοῦ Ἑρμοῦ τὰ ἱερὰ τοῦ τε Κρειοφύρου
καὶ ὃν Πρόμαχον καλοῦσι, τοῦ μὲν ἐς τὴν ἐπίκλησιν λέγουσιν, ὡς ὃ
Ἑρμῆς σφισιν ἀποτρέψαι νόσον λοιμώδη περὶ τὸ τεῖχος κριὸν περιε-
γεγχών, καὶ ἐπὶ τούτῳ. Κάλαμις ἐποίησεν ἄγαλμα Ἑρμοῦ φέ-
ξο»τα κριὸν ἐπὶ τῶν duo.

No. 5. Dionysos in Tansgra.
514. Pausan. IX. 20. 4. ἐν δὲ vob Aıovvoov τῷ ναῷ ϑέας μὲν xai τὸ
ἄγαλμα ἄξιον, λίϑου τε ὃν Παρίου xai ἔργον Καλάμι δος.

΄Μν

96 Plastik.

No. 6. Asklepios in Sikyon.

915. Pausan. II. 10. 3. ἐρελθοῦσι δὲ ὁ ϑεός (Aanımmuıög) dasıy ovx
ἔχων γένεια, χρυσοῦ xai ἐλέφαντος, Καλάμεδος δὲ ἔργον" ἔχει δὲ
καὶ σκῆπτρον, καὶ ἐπὶ τῆς ἑτέρας χειρὸς πίτυος καρπὸν τῆς ἡμέρου.

No. 7. Nike Apteros (Athena Nike.)

516. Pausan. V. 26. 6. παρὰ δὲ τὴν “39ηνᾶν (von Nikodamos in
Olympia) zezoínvat Νίκη" ταύτην Mavsıweis ἀνέϑοσαν, τὸν πόλεμον
δὲ οὐ δηλοῦσιν ἐν τῷ ἐπιγράμματι. Κάλαμις δὲ οὐκ ἔχουσαν πτερὰ
ποιῆσαι λέγεταε ἀπομιμούμενος τὸ ϑήνῃσι τῆς “3, πεέρου καλου-
μένης ξόανον.

(Vgl. Harpocrat. v. Νίκη 495v8. Auxoüpyos ἐν τῷ περὶ τῆς ἱερείας" ὅτε δὲ
Νίκης ᾿᾿ϑηνᾶς ξόανον ἄπτερον, ἔχον lv μὲν τῇ δεξιᾷ ῥόαν, Ev
δὲ τῇ εὐωνύμῳ χράνος, ἐτιμᾶτο παρ᾽ ᾿᾿ϑηναίοις, δεδήλωχεν ᾿λεόδωρος
ὁ περιηγητὴς ἐν a περὶ ἀκροπόλεως. Vgl. Phot. Suid. und Pausan. I. 22. 4.)

No. 8. Aphrodite am Aufgange zur Akropolis von Athen (Sosandra?)

517. Pausan. I. 23. 2. παρὰ δὲ αὐτὴν (der Leaina oben 448 ff.) ἄγαλμα
4qoodísqc, ὃ Καλλίου" ve φασὶν εἶναι ἀνάϑημα xai ἔργον Ka -
λάμιδος. ν

a) τοῦ λαχχοπλούτουῦ Mitte der 70er ΟἹ].

No. 8. a. Sosandra.

518. Lucian. Imagg. 4. ἐκεῖνο μέν ye, ὦ Πολύστρατε, οὐχ ἐξεορήσο--
nai ge, εἰ πολλάκις ἐς τὴν ἀκρόπολιν ἀνελϑὼν καὶ τὴν Ka-
λάμιδος Σωσάνδραν τεϑέασαι.

519. Lucian. Imagg. 6. ἡ Σωσάνδρα δὲ καὶ Κάλαμις αἰδοῖ
χοσμήσουσιν αὐτὴν, καὶ τὸ μειδίαμα σεμνὸν καὶ λεληϑὸς ὥςπερ τὸ
ἐχείνης ἔσται, καὶ τὸ εὐσταλὲς δὲ καὶ κόσμιον τῆς ἀναβολῆς παρὰ τῆς
Σωσάνδρας πλὴν ὅτε ἀκατακάλυπτος αὕτη ἔσται τὴν κεφαλήν.

520. Lucian. Dial. meretr. III. 2. Ζέφιλος δὲ ὑπερεπήνει τὸ εὕρυ--
Suov καὶ τὸ κεχορηγημένον, καὶ ὅτι εὖ πρὸς τὴν κιϑάραν ὃ ποὺς xai
τὸ σφυρὸν ὡς καλὸν καὶ ἄλλα μυρία, καϑάπερ τὴν Καλάμιδος
Σωσάνδραν ἐπαινῶν, ἀλλ᾽ οὐχὶ Θαΐδα.

(Die hier als wahrscheinlich hingestellte Identität der Aphrodite und der
Sosandra sprach zuerst Preller aus, Archaeol. Ztg. 1846 S. 344, ihm
folgte Feuerbach in seiner Gesch. d. griech. Plastik I. S8. 173 und Jahn in
seiner Pausaniae arcis Athen. descript. p. 5, der die Stellen Lucians zu der
des Paus. über die Aphrodite citirt; weiter begründet hat dieselbe Michaelis
in der Archaeol. Ztg. 1861 S. 190 f. Winckelmann, G. d. K. VIII. 2.3.
spricht von ,,der Amazone Sosandra von der Hand des Kalamis'', für die
Darstellung ‚einer Priesterin oder Arrhephore der Athena'' hielt
die Sosandra Hirt in seiner Griech. K. G. 8. 155, eine Ansicht, zu der
nur Bursian, Allg. Encyclop. Il. LXXXII. S. 419 Note 95a zurückge-
kehrt ist. Als eine Hera betrachtete die Sosandra Friederichs, Praxiteles

Kalamis. ; 07

u. d. Niobegruppe S. 25, dem ich früher gefolgt bin, gegen den sich aber mit
guten Gründen, z. ΤῊ]. Michaelis folgend, E. Petersen in d. Nuove Memorie
dell’ Inst. p. 99 ff. erklärt, der nur seinerseits die Sosandra nicht mit der von
Kallias geweihten A., sondern mit der bei Pausan. I. 22. 3 erwähnten
A. Pandemos identificiren will. Letzteres ist aus topographischen u. a.
Gründen entschieden verkehrt, wie auch z. Thl. schon Blümner in seinen
archaeologischen Studien zu Lucian, Breslau 1567. S. 8 ff. nachgewiesen hat,
dessen weitere Versuche die Sosandra mit der Alkmene bei Plin. zu
identificiren ich freilich ebenso für gänzlich verfehlt erklären muss.)

No. 9. Eine Erinnys in Athen s. unten unter Skopas.

II. Heroisch.

No. 10. Alkmene.
521. Plin. N. H. XXXIV. 71. ne videatur (Calamis) in hominum
effigie inferior, Alcumena nullius est nobilior.

No. 11. Hermione:
522. Pausan. X. 16. 4. “ακεδαιμονίων δὲ ἀνάϑημά ἔστιν ἐνταῦϑα (in
Delphi), Καλάμιδος δὲ ἔργον, Ἑρμιόνη 7) Μενελάου ϑυγάτηρ.

III. Menschlich.

No. 12. Akragantinischer Knabenchor.

523. Pausan. V. 25. 5. ἔστι δὲ κατὰ τὴν ἄκραν ἐν Σικελίᾳ τὴν τετραμ-
μένην ἐπὶ Außüng καὶ Νότου, καλουμένην δὲ Πάχυνον, ἸΠοτύη πόλις"
οἰχοῦσι δὲ Aißveg ἐν αὐτῇ καὶ Φοίνικες. τούτοις τοῖς ἐν ἸΠοτύῃ βαρ-
βάροις Axpayavrivoı καταστάντες ἐς πόλεμον καὶ λείαν ve καὶ λάφυρα
ἀπ᾽ αὐτῶν λαβόντες ἀνέϑεσαν τοὺς παῖδας ἐς Ὀλυμπίαν τοὺς χαλ-
xoUg, προτείνοντάς τε τὰς δεξιὰς καὶ εἰκασμένους εὐχο-
μένοις τῷ ϑεῷ" κεῖνται δὲ ini τοῦ τείχους οὗτοι τῆς ἬἜἥλτεως"
K aid μεδος δὲ εἶναι σφᾶς ἔργα ἐγώ τὸ εἴχαζον, καὶ ἐς αὐτοὺς κατὰ
τὰ αὐτὰ εἶχεν ὃ λόγος.

(Vielleicht bald nach Ol. 75 gearbeitet, s. Brunn, KG. I. S. 125.)

σι

IV. Menschen und Pferde.

No. 13. Hierons Rennpferde.

524. Pausan. VI. 12. 1. πλησίον δὲ ἅρμα vé ἐστι χαλκοῦν, καὶ ἀνὴρ
ἀναβεβηκὼς ἐπ᾽ αὐτό, κέλητες δὲ ἵπποι παρὰ τὸ ἅρμα εἷς ἑχατέ-
ρωϑεν ἕστηχε, καὶ ἐπὶ τῶν ἵππων καϑέζονται παῖδες. ὑπομνήματα
δὲ ἐπὶ νίχαις Ὀλυμπικαῖς ἐστιν Ἱέρωνος τοῦ “Ζεινομένους τυραννή-
σαντος Συραχουσίων μετὰ τὸν ἀδελφὸν Γέλωνα. τὰ δὲ ἀναϑήματα οὐχ 5
“Ἰέρων ἀπέστειλεν, ἀλλ ὁ μὲν ἀποδοὺς τῷ ϑεῷ “4εινομένης ἐστὶν ὁ
“Ιέρωνος" ἔργα δέ, τὸ μὲν Ὀνάτα τοῦ Alyıcov τὸ ἅρμα, Καλάμι-
δος δὲ οἱ ἵπποι τε οἵ ἑκατέρωϑεν xai ἐπ᾽ αὐτῶν εἰσιν οἱ παῖδες.

(Aus Ol. 18; vgl. oben 422.)
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 1

98 Plastik.

No. 14. Viergespann.

525. Plin. N. H. XXXIV. 71. habet simulacrum et benignitas eius
(Praxitelis). Calamidis enim quadrigae aurigam suum inposuit,
ne melior in equorum effigie defecisse in homine crederetur.

No. 15. Mehrfache Vier- und Zweigespanne.

$26. Plin. N. H. XXXIV. 71. ipse Calamis et alias quadrigas

bigasque fecit, equis semper sine aemulo expressis.
(Ueber eine, jedenfalls copirte, Inschrift mit Kalamis' Namen s. Brunn, K.G. I.
S. 127.)

B. Kunstcharakter. -

521. Propert. III. 9. 10.
Exactis Calamis se mihi iactat equis.
928. Ovid. ex Ponto IV. 1. 33.
Vendicat ut Calamis laudem, quos fecit, equorum.
(In den vorhergehenden and in dem folgenden Verse werden Apelles, Pheidias
und Myron genannt.) |

529. Cic. Brut. 18. 70. quis enim eorum, qui haec minora animad-
vertunt, non intellegit Canachi signa rigidiora esse, quam ut imiten-
tur veritatem? Calamidis dura illa quidem, sed tamen molliora
quam Canachi.

530. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 7. duriora et Tuscanicis proxima
Callon atque Hegesias, iam minus rigida Calamis (fecit).

531. Dionys. Halicarn. de Isocrate 6.8 p. 522 (ed. Reiske.) δοκεῖ
δέ μοι μὴ ἀπὸ σκοποῦ τις ἂν εἰχάσαι τὴν μὲν ᾿Ισοκράτους δητορικὴν
τῇ Πολυκλείτου ve καὶ Φειδίου τέχνῃ, κατὰ τὸ σεμνὸν xoi μεγαλό-
zeyvov xal ἀξιωματικόν" τὴν δὲ “υσίου τῇ Καλάμιδος καὶ Καλλι-
μάχου τῆς λεπτότητος ἕνεχα καὶ τῆς χάριτος.

532. Gregor. Nazianz. adv. Episcop. in Tollii Itinerar. Ital.
p. 63. vs. 742.

ἀλλ᾽ ὃς μὲν ἀνθηραῖς ve xai παντασχίοις

βαφαῖς ἄμορφα σώματ᾽ ἐξειργάζετο, |

ὧν Καλλίμαχος καὶ Kalais (1. Κάλαμις) ἤστην, ὡς doxa

μόγις γράφοντες εἰκόνας τῶν εἰκόνων. .
(Praxias von Athen, Kalamis' Schüler s. unten )

Myron von Eleutherai.

533. Plin. N. H. XXXIV.57. Myronem Eleutheris natum Ageladae
et ipsum discipulum bucula maxime nobilitavit celebratis versibus
laudata*), quando alieno plerique ingenio magis quam suo commen-
dantur. fecit et canem) et discobolum*) et Perseum‘) et pristas*)

et satyrum admirantem tibias et Minervam), Delphicos pentathlos, 5

pancratiastas, Herculem qui est apud circum maxumum in aede Pom-

“4.

Kalamis. Myron. 09

pei Magni, [fecisse et cicadáe monumentum ac lucustae carminibus suis

Erinna significat?).] 58. fecit et Apollinem quem ab triumviro Antonio

sublatum restituit Ephesiis divos Augustus admonitus in quiete.
primus hic multiplicasse veritatem videtur, numerosior in arte

quam Polyclitus et in?) symmetria diligentior, et ipse tamen corpo-

rum tenus c"-iosus animi sensus non expressisse, capillum quoque et

ubem non emendatius fecisse quam rudis antiquitas instituisset.

a) Vgl. 553 —558.

b) Ladam corrigirt Benndorf in s. Dissertation de Anthol. graecae epigr. quae ad
art. spectant, Leipz. 1863 p. 15. Note 1.

e) Vgl. 544. 545. d) s, unten 541. 543. .

e) Vgl. Bergk, Exereitt. Plin. I. Marb. 1847. p. 15 sq., Urlichs, Skopas S. 136
Note, aber siehe Jahn, Berichte d. k. s. Ges. d. Wiss. 1854 S. 175 Note 60
und neuestens E. Petersen, Archaeol. Zeitung 1865 S. 91 f.

f) Mit diesen Worten verband schen O. Müller, Handb, $. 371.6 die Worte bei
Pausan. I. 21. 1 ἐνταῦϑα (auf der Akropolis von Athen) 149mv& πεποίηται
τὸν Σιληνὸν Μαρσύαν παίουσα, ὅτι δὴ τοὺς αὐλοὺς ἀνέλοιτο, ἐῤῥῖφϑαι σφῶς
τῆς ϑεοῦ βουλομένης. Ihm treten Brunn, Ann. d. Inst. XXX (1858) p. 375
(der bei Pausan. ἐπεοῦσα für παέουσα lesen wollte) u. A. bei. Beide Stellen
trennten Michaelis, Ann. a. a. O. p. 317 sq., Wieseler, Apollon Stroganoff
S. 105 f., Denkm. d. a. K. II. No. 239 und 239 a (der bei Paugan. πτύουσα
für παίουσα lesen wollte), endlich Stephani, Compte rendu de la commiss.
impériale d'arch. pour l'année 1862 p. 87 sqq. und Bursian, Allg. Enoyclop.

. I. LXXXII. S. 435 Note 23.

€) Bereits durch Harduin, dann Heyne, priscae artis opp. ex epigr. ill. p. 118,
dann von Sillig im Catal. artificum p. 283 als auf Missverstündniss eines
Epigramms der Anyte, Anthol. Palat. VII. 190, beruhend beseitigt; vgl.
noch ausser Brunn K.G. I. 8. 145 O. Benndorf a. a. O. p. 8.
Vertheidigt von Urlichs, N. Rhein. Mus. V. S. 156 und von Brunn, K.G. I.
S. 153; dagegen wollten für et in schreiben: hic Lanzi, Ueber die Sculptur der
Alten S. 43 der Uebersetzung, und Böttiger, Kl. Schriften II. S. 61, Andeu-
tungen S. 132; is Thiersch, Epochen, 1. Ausg. Note 113, zurückgenommen
:2. Aufl. 8. 209 Note; setis in G. Wolff, Archaeol. Ztg. 1560 S. 112; numero-
sior in arte quam Polyclitus in eymmetria diligeutior Sillig Cat. artif. p. 234;
num. in arte quam in symm. dilig. Welcker bei Brunn, Artif. lib. Graeciae
tempora p. 38; die Worte: et in symmetria diligentior will als Glossem ganz
streichen Bursian in d. N. Jahrbb. f. Phil. Bd. LXXVII. S. 99.
534. Plin. N. H. XXXIV. 49. rursus Olympiade LX XXX. Polyclitus,

Phradmon, Myron, Pythagoras, Scopas cet. (floruerunt).

h

"ase

4 Werke.

I. Gótterbilder.

No. 1. Hekate.
535. Pausen. II. 30.2. ϑεῶν δὲ Αἰγενῆταο τιμῶσιν Ἑκάτην μάλιστα,
καὶ τελδοτὴν ἄγουσιν ἀνὰ πᾶν ἔτος Ἑκάτης, Ὀρφέα σφίσι τὲν Θρᾷκα
παταστήσασϑαι τὴν τελετὴν λέγοντες. τοῦ περιβόλου δὲ ἐντὸς ναὸς

νοι 7*
e 4
"-

! *x
e OXFORD,,

€
TT

100 Plastik.

"

ἐστι. ξόανον δὲ ἔργον Mi Qv vog, ὁμοίως ἕν πρόςωπόν τε καὶ τὸ λοι-
πὸν σῶμα. Αλκαμένης δὲ ἐμοὶ δοκεῖν πρῶτος ἀγάλματα 'Ἑκάτης τρία
ἐποίησε προρεχόμενα ἀλλήλοις.

' No. 2. Zeus, Athene, Herakles.

536. Strabon. XIV. p. 637. b. (Im Heraion auf Samos) τρέα ύρω-
νος ἔργα κολοσσικὰ ἱδρυμένα ἐπὶ μιᾶς βάσεως, ἃ ἦρε uev Avswvuog,
ἀνέθηκε δὲ πάλιν ὃ Σεβαστὸς Καῖσαρ εἰς τὴν αὐτὴν βάσιν τὰ δύο,
τὴν ϑηνᾶν καὶ τὸν Ἡρακλέα" τὸν δὲ dia εἰς τὸ Καπετώλιον
μετήνεγκξ κατασκευάσας αὐτῷ ναΐσχον..

No. 3. Apollon in Ephesos s. 533. lin. 9.

No. 4. Apollon.

537. Cic. in Verr. IV. 43. 93. quid? Agrigento nonne eiusdem P. Sci-
pionis monumentum, signum Apollinis pulcherrimum, cuius in
femore litteris minutis argenteis nomen M y ronis erat inscriptum, ex
Aesculapii religiosissimo fano sustulisti

No. 5. Dionysos.

538. Pausan. IX. 30. 1. τὸ δὲ ἄγαλμα ἀνέϑηκε Σύλλας τοῦ Διονί -
σου τὸ ὀρϑόν (auf dem Helikon), ἔργων τῶν ἸΠύρωνος ϑέας μά-
λισεα ἄξιον μετά γε τὸν ϑήνῃσιν Ἐρεχϑέα. ἀνέϑηκε δὲ ovx oixo-
ϑεν, Ὀρχομενίους δὲ ἀφελόμενος τοὺς Mivvag. .

539. Anthol. Gr. IV. 173. 270. (Planud. IV. 257.)

"Ex πυρός, ὦ Διόνυσε, τὸ δεύτερον ἡνίκα χαλκοῦς
ἐξεφάνης, γενεὴν εὗρε MU Qu» ἑτέρην.
No. 6. Athene und Marsyas s. 533. lin. 5.

(Wegen der bei Brunn K.G. I. S. 143 unter Myron's Werken gezählten Nike
auf einem Stier s, unter Mikon, Nikeratos Sohn; dass aus den Worten des
Lucian. Gall. 24: ἐμαυτὸν δὲ ἡλέουν ὅμοιον ὄντα toic μεγάλοις τούτοις xo-
λοσσοῖς, οἵους ἢ «ῥῬειδίας ἢ Μύρων ἢ Πραξιτέλης ἐποίησαν" χἀκείνων γὰρ
ἔξχαστος ἔχτοσϑεν μὲν Ποσειδῶν τις ἢ Ζεύς ἔστε πάγχαλος ἐκ χρυσέου καὶ ἐλέ-
φαντος ξυνειργασμένος χεραυνὸν ἢ ἀστραπὴν ἢ τρίαιναν ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ zul.
auf eine goldelfenbeinerne Poseidonstatue von Myron geschlossen werden
müsse, wie dies E. Petersen, Nuove Memorie dell’ Inst. p. 101 und Blümner,
Archaeologische Studien zu Lucian 8. 17 thun, glaube ich nicht, kann eine
solche also auch in dieser Liste nicht mitzählen.)

II. Heroenbilder.
No. 7. Erechtheus in Athen s. 538. lin. 3.

No. 8. Herakles.

540. Cic. in Verr. IV. 3. 5. verum ut ad illud sacrarium (Heii Mamer-
tini) redeam, signum erat hoc quod dico Cupidinis e marmore, ex al-
tera parte Hercules, egregie factus ex aere. is dicebatur esse My-

Myron. 101

ronis, ut opinor, et certe. . . . 7. haec omnia quae dixi signa ab
Heio e sacrario Verres abstulit. j

Herakles in der samischen Gruppe No. 2. s. oben 536. lin. 4.

No. 9. Herakles beim Circus Maximus in Rom s. oben 533. lin. 6.
(Die Statuen No. 8. und No. 9. identificirt Stephani, Der ausruhende Herakles

8. 193 f£.)
No. 10. Perseus.
. (Vgl. oben 533. lin, 4.)

541. Pausan. I. 23. 7. xai ἄλλα ἐν τῇ ἀιϑηναίων ἀκροπόλει ϑεασά-
μενος οἶδα, .... xai Mi govog Περσέα' τὸ ἐς Μέδουσαν ἔργον
εἰργασμένον. Ä

III. Athletenstatuen.

No. 11. Ladas.

542. Anthol. Gr. IV. 185. 318. (Planud. IV. 54.)
8) Oloc ἔης φεύγων τὸν ὑπήνεμον, lunvos Adde,
ϑυμόν, ἐπ᾽ ἀκροτάτῳ νεῦρα ταϑεὶς ὄνυχει,
τοῖον ἐχάλκευσέν σε Mi oov, ἐπὶ παντὶ χαράξας
σώματι Πισαίου προςδοκίην στεφάνου.

b) Πλήρης ἐλπίδος ἐστίν, ἄκροις δ᾽ ἐπὶ χείλεσιν ἄσϑμα
ἐμφαίνει κοίλων ἔνδοϑεν ἐκ λαγόνων.
πηδήσει τάχα χαλκὸς ἐπὶ στέφος οὐδὲ καϑέξει
ἁ βάσις" ὦ τέχνη πνεύματος ὠκυτέρα.

(Wegen der Trennung von a. und b. und wegen der Lesarten s. Benndorf ἃ. ἃ. Ὁ.
p. 14.)

543. Catull. 55. 25. (ed. Rossbach): zu No. .10. und 11.
Non Ladas ego pennipesve Perseus.

(Vgl. Benndorf a. a. O. p. 15. Note 1.)

(Vgl. o. 533 mit der Anm. b. Ueber die Person des Ladas vgl. Pausan II1.21.1. προελ-
ϑόντι dà αὐτόϑεν oradlous εἴχοσι τοῦ Εὐρώτα τὸ ῥεῦμα ἐγγυτάτω τῆς ὁδοῦ
γένεται, καὶ Agda μνῆμά ἔστιν ὠχύτητι ὑπερβαλλομένου ποδῶν τοὺς ἐπ᾽ αὐ-
τοῦ" χαὶ δὴ καὶ ᾿ολυμπέασιν ἐστεφανοῦγτο δολέχῳ χρατῶν, δοκεῖν δέ μοι,
κάμνων αὐτέχα μετὰ τὴν νέχην ἐχομίζετο, χαὶ συμβάσης ἐνταῦϑα ol τελευτῆς
ὃ τάφος ἐστὶν ὑπὲρ τὴν λεωφόρον. Er scheint Argiver gewesen zu sein, da
Pausan. II. 19. 7 seine Statue (aber schwerlich die von Myron verfertigte,
s. Benndorf a. a. O. p. 15. Note 1) im Tempel des Apollon Lykios in Argos
sah. Die myronische Statue dieses argivischen Ladas, der von einem gleich-
namigen Aigienser bei Pausan. III. 21. 1, welcher Ol. 125 siegte, Pausan. X.
23. 14, zu unterscheiden ist, wird nach Benndorf's a. a. O. wahrscheinlicher
Vermuthung in Olympia gestanden haben, von da aber vor Pausanias' Zeit
nach Rom versetzt worden sein, woher sich Pausanias! Schweigen über sie
und gleicherweise die bei rómischen Schriftstellern háufige Erwühnung des
Mannes, nicht des myronischenWerkes, erklärt; vgl. Auct. ad Herenn. IV. 3,
Beneca epist. 85, Martial. II. 66. 8, X. 100. 5, Juvenal Sat. 13.97 sq. u. A.).

102 Plastik.

No. 12. Der Diskobolos.

(Vgl. oben 533. lin. 4.)

544. Lucian. Philopseud. 18. μῶν τὸν δισκεύοντα, ἣν δ᾽ ἐγώ,
φὴς τὸν ἐπικεκυφότα κατὰ τὸ σχῆμα τῆς ἀφέσεως, ἀπεστραμμένον εἰς
τὴν δισκοφόρον, ἠρέμα ὀκλάζοντα τῷ ἑτέρῳ, ἐοικότα ξυναναστησο-
μένῳ μετὰ τῆς βολῆς; οὐχ ἐκεῖνον, ἢ δ᾽ ὅς, ἐπεὶ τῶν ύρωνος
ἔργων ἕν καὶ τοῦτό ἐστιν 6 δισχοβόλος ὃν λέγεις.

545. Quintil. Inst. orat. II. 13. 8. expedit saepe mutare ex illo
constituto traditoque ordine aliqua et interim decet, ut in statuis at-
que picturis videmus variuri habitus, voltus, status. Nam recti quidem
corporis vel minima gratia est; nempe enim adversa sit facies et de-
missa brachia et iuncti pedes et a summis ad ima rigens opus. flexus 5
ille et, ut sic dixerim, motus dat actum quendam et affectum. ideo
nec ad unum modum formatae manus et in voltu mille species. cur-
sum habent quaedam et impetum, sedent alia vel incumbunt; nuda
haec, illa velata eunt, quaedam mixta ex utroque. quid tam distor-
tum et elaboratum, quam est ille discobolos Myronis? 10
si quis tamen, ut parum rectum, improbet opus, nonue ab intellectu
artis abfuerit, in qua vel praecipue laudabilis est ipsa illa novitas ac
difficultas?

No. 13. 14. Lykinos.

546. Pausan. VI. 2. 2. Avxivog δὲ (aus Sparta) ἀγαγὼν ἐς Ὀλυμ-
πέαν πώλους, xai oU δοκιμασϑέντος ἑνὸς ἐξ αὐτῶν, χαϑῆχεν ἐς τῶν
ἥππων τὸν δρόμον τῶν τελείων τοὺς πώλους καὶ ἐνίχα di αὐτῶν. ἀνέ-
ϑηκε δὲ καὶ ἀνδριάντας δύο ἐς Ὀλυμπίαν, Πύρωνος τοῦ 9ή-
yalov ποιήματα.

No. 15. Timanthes.

547. Pausan. VI. 8. 4. Κλεωναίῳ ds Τιμάνϑει παγχρατίου λαβόντι
ἐν ἀνδράσι στέφανον, καὶ Τροιζηνίῳ Bavxıdı παλαιστὰς καταβαλόντι
ἄνδρας, τῷ μὲν τοῦ ϑηναίου Μύρωνος, Βαύχιδι δὲ Ναυχύδους
ἐστὶν ὁ ἀνδριὰς ἔργον (in Olympia).

No. 16. Philippos.

548. Pausan. VI. 8. 5. μετὰ δὲ τὸν Βαύχιδά εἰσιν (in Olympia) ἀϑλη-
τῶν ρκάδων εἰκόνες"... καὶ Abav ἐκ Πελλάνας Φίλιππος xga-
τήσας πυγμῇ παῖδας, .... Φιλίππου δὲ τοῦ Αζᾶνος Πύρρων τὴν
εἰκόνα ἐποίησα. ᾿ |

No. 17. Chionis.

549. Pausan. VI. 18. 2. ἀνάκειται δὲ xai ἐν Ὀλυμπίᾳ στήλη λέγουσα
τοῦ “ακεδαιμονίου Χιόνιδος τὰς νέχας (aus Ol. 29—31.) εὐηϑείας μὲν
δὴ μετέχουσιν ὅσοι Χίονιν αὐτὸν ἀναϑεῖναι τὴν στήλην, ἀλλ᾽ οὐ Aaxe-
δαιμονίων ἥγηνται τὸ δημόσιον" ἔστω γὰρ δήπου ὡς ἐν τῇ στήλῃ οὐκ
εἶναί πω τοῦ ὅπλου τὸν δρόμον" πῶς ἂν οὖν ἐπίσταιτο ὃ Χίονις, εἰ ὃ

Myron. 103

αὖϑίς ποτε προςνομοϑετήσουσιν Ἤλεϊοι; τούτων dd ἔτε ἐς πλέον
ἤκουσιν εὐηθείας ot τὸν ἑστηκότα ἀνδριάντα παρὰ τῇ στήλῃ φασὶν

εἰκόνα Χιόνιδος, ἔργον ῦντα τοῦ Adnvalov Πύρωνος.
(Delphische Pentathlen und Pankratiasten ohne nähere Angabe s. oben 533.

lin. 5.)
IV. Genrebilder. (?

No. 18. Pristae; s. oben 533 mit der Anmerkung ὃ).
(Die von Brunn, KG. I. 8. 144 als No. 19 gezählte trunkene Alte, Plin. N. H.
36. 33 ist aus den Werken des Myron beseitigt durch A. Schöne, Arch. Ztg.

1862 S. 333 f., unter die des Sokrates verwiesen von Wustmann, N. Rhein.
Mus. 1867. S. 24. Vgl. unter Sokrates.)

V. Thiere.
No. 19. Die berühmte Kuh.

(Vgl. oben 533. lin. 2.)
990. Tzetz. Chil. VIII. 370.
Mv oov ὑπῆρχε χαλχουργός, οὗπερ πολλὰ μὲν ἔργα,
ὃν δὲ τὸ περιϑρύλητον μέχρι τοῦ νῦν τοῦ χρόνου,
jj πρὲν περὲ ἀκρόπολιν τῶν ϑηνῶν ἑστῶσα
βοῦς δάμαλις χαλκῆ καὶ τοὺς μαστοὺς ** σπαργῶσα.
ἣν λόγος ζῶν μυκώμενος ἦλϑε ϑηλάσαι μόσχος.
991. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle) Athe-
nienses ut (amittant) . . .. ex aere Myronis buculam!?

552. Procop. de bello Gothico IV. 21. ἔλεγεν ovv ὁ Ρωμαῖος ὡς
ἄρχοι μὲν "IvaMag ποτὲ ἀταλάρεχος. . . . βοῶν sig ἀγέλη ἐς Ρώμην ...
ἐξ ἀγροῦ ἥκει διὰ τῆς ἀγορᾶς, ἣν φόρον Εἰρήνης καλοῦσιν
Ῥωμαῖοι... ἐνταῦϑα καὶ τὸ τοῦ Mógwvog Boidıo».

953. Anthol. Gr. I. 98. 10. (Palat. IX. 717.)

Εὐήνου. |
Ἢ τὸ δέρας χάλκειον ὅλον Bot τᾷδ᾽ énixea,
.. ἔκεοϑεν, ἢ ψυχὴν ἔνδον ὁ χαλκὸς ἔχει.

994. Ibid. I. 98. 11. (Palat. 718.)

Adörög ἐρεῖ τάχα τοῦτο Mvgewv οὐκ ἔπλασα ταύταν
τὰν δάμαλιν, ταύτας δ᾽ εἰκόν᾽ ἀπεπλασάμην.

555. Ibid. 1. 165. 42. (Palat. 719.)

"1cuvióa Ταραντίνου.
Οὐκ ἔπλασέν με Πύρων, ἐψεύσατο" βοσκομέναν δὲ
ἐξ ἀγέλας ἐλάσας δῆσε βάσει λιϑένᾳ.

996. Ibid. I. 249. 18. (Palat. 734.)

Διοςκορίδου.
Ταῖρε, μάτην ἐπὶ πόρτιν ἐπείγεαι" ἔστι γὰρ ἄπνους.
ἀλλά σ᾽ ὁ βουπλάστας ἐξαπάτησε Μύρων.

104

951.

998.

559.

901.

562.

969.

567.

Plastik.

Anthol. Gr. 19. (Palat. 735.)
Zeio, Ἰηύρων, δαμάλει παραχάτϑανε μόσχος ἀλαϑείς,
καὶ γάλα πιστεύων χαλκὸν ἔσωϑεν ἔχειν.
Ibid. II. 21. 54. (Palat. 728.)
Aysınargov Σιδωνίου.
A δάμαλις, δοκέω, μυκήσεται" ἢν δὲ βραδύνῃ,
χαλκὸς ὁ μὲν νοέων αἴτιος, οὐχὶ Mipwr.
Ibid. 55. (Palat. 724.)
A δάμαλις, δοκέω, μυκήσεται" ἢ δ᾽ 6 Προμηϑεὺς
οὐχὶ μόνος, πλάττεις ἔμπνοα καὶ σὺ Moor.
Ibid. 56. (Palat. 729.)
IIyxzov μοί τις ἄροτρον En’ αὐχένι καὶ ζυγὰ ϑέσϑω"
εἵνεκα γὰρ τέχνας σεῖο, Migwv, ἀρόσω.
Ibid. 22. 57. (Palat. 720.)
Ei un μου ποτὶ τᾷδε Migwrv πόδας ἥρμιοσε πέτρᾳ,
ἄλλαις ἂν νεμόμαν βουσὶν ὁμοῦ δάμαλις.
Ibid. 58. (Palat. 721.)
Móoxe, τί μοι λαγόνεσσι προςέρχεαι; τίπτε δὲ μυχᾷ;
& τέχνα μαζοῖς οὐκ ἐνέϑηκε γάλα.
Ibid. II. 64. 1. ((Palat. 730.)
Ζημητρίου.
Ἤν μ᾽ ἐρίδῃ μόσχος, μυκήσεται, ἢν δέ γε ταῦρος,
βήσεται, ἢν δὲ νομείς, εἰς ἀγέλην ἐλάσει.
Ibid. 2. (Palat. 731.)
Ὧδε Mou» u’ ἔστησε τὸ Boidıov- oi δὲ νομῆες
βαλλουσί με λίϑοις, ὡς ἀπολειπόμενον.
Ibid. II. 208. 49. (Palat. 742.)
Φιλίππου.
Ancıge μου τένοντος, ὦ γεωπόνε,
λέπαδνα, καὶ σίδαρον αὐλοκεργάταν.
χαλκὸν γὰρ ἁμῶν οὐκ ἐσάρκωσεν Mog»,
τέχνᾳ δ᾽ ἐζωπόνησεν ὄψιν ἔμπνοον,
ὡς πολλάχις us κἀπομυκᾶσϑαι ϑέλειν.
εἰς ἔργα δ᾽ οὐκ εἴασε, προςδήσας βάσει.

. Ibid. IT. 218. 25. (Palat. 732.)

Magxov Aoysvrapiov.
BovndAov tj» ἐςίδης τὸν ἐμόν, ξένε, τοῦτ᾽ ἔπος αὐτῷ
εἰπόν, ὅ8᾽ 6 πλάστης ὧδέ μ᾽ ἔδησε ἸΠύρων.
Ibid. II. 256. 6. (Palat, 740.)
Τυλλίου Γεμίνου.
'H βάσις, ἣ κατέχουσα τὸ βοίδιον; ἢ πεπέδηται.
ἣν δ᾽ ἀφεϑῇ ταύτης φεύξεται εἰς ἀγέλην.

968.

569..

910.

911.

512.

913.

914.

575.

Myron. 105

μυχᾶται γὰρ. ὃ χαλκός" ἴδ᾽ ὡς ἔμπνουν Ó τεχνίτας
ϑήκατο' κἂν ζεύξῃς ἄλλον, ἴσως ἀρόσει.
Anthol. Gr. III. 198. 14. (Palat. 737.)
ἸΙουλιανοῦ 4diyvnviov.
Χαλκεΐην τύπτεις δάμαλιν" μέγα σ᾽ ἤπαφε τέχνα,
βουκόλε, τὰν ψυχὰν οὐ προρέϑηκε ύρων.
Ibid. 15. (Palat. 198.)
Πόρτιν τήνδε ύρωνος ἰδὼν τάχα τοῦτο Bonasız
ἡ φύσις ἄπνὸός ἐστιν, ἢ ἔμπνοος ἔπλετο τέχνη.
Ibid. 16. (Palat. 794.)
Bovxöle, πῇ zgo9ésw ue βιάζεαι; ἴσχεο νύσσων.
οὐ γάρ μοι τέχνη καὶ τόδ᾽ ὕὅπασσεν ἔχειν.
Ibid. 17. (Palat. 795.)
Ἢ χαλκὸν ζώωσε ύρων σοφός, ἢ τάχα πόρτιν
χάλχωσε, ζωὰν ἐξ ἀγέλης ἐρύσας.
lbid. 18. (Palat. 796.)
Πλάστα Mw», σέο πόρτιν ὁδοιπόρος ἦλθεν ἐλάσσων"
χαλκοῖ δὲ ψαύσας, φὼρ κενὸς ἐξεφάνη.
Ibid. 19. (Palat. 797.)
Eigogów» με λέων xalveı στόμα, χερσὲ δ᾽ ἀεέρει
γειοπόνος ζεύγλην, ἀγρονόμος κορύνην.
Ibid. 20. (Palat. 798.)
Τλῆϑι, Migwv*), τέχνη ae βιάζεται" ἄπνοον ἔργον
ix φύσεως τέχνη" οὐ γὰρ φύσιν εὕρετο τέχνη.

3) τλῆϑι φύσις Br.

Ibid. 21. (Pelat. 738.)
"Ev got τᾷδ᾽ ἐμάχοντο Φύσις καὶ πότνια Τέχνα"
ἀμφοτέροις δὲ ἸΠύρων ἶσον ὅπασσε γέρας.
δερχομένοις μὲν γάρ, Φύσιος κράτος ἥρπασε Τέχνα"
αὐτὰρ ἐφαπτομένοις, ?) Φύσις ἐστὶ Φύσις.

576. Ibid. III. 22. (Palat. 739.)

Ἤπαφε καί σε μύωπα Ἰύρων, ὅτι κέντρον ἐρείδεις
πλευραῖς χαλκοτύποις ἀντιτύποιο βοός.

οὐ νέμεσις δὲ μύωπι" (τί ALD) τόσον, εἴ γε xai αὐτοὺς
ὀφϑαλμοὺς νομέων ἠπερόπευς ύρων;

577. Ibid. IV. 162. 218. (Palat. 733.)

918.

δέσποτα.
Τὰν βοῦν τάνδ᾽ ὃ ύρων, Eciy , ἔπλασεν, ἣν 00e μόσχος
ὡς ζῶσαν σαΐνει ματέρα δερκόμενος.
Ibid. 219. (Palat. 713.)
Boidıov εἶμι Ἰηύρωνος, ἐπὶ στήλης dvdxeuiot,
βουκόλε, κεντήσας εἰς ἀγέλην μ᾽ &nays.

106

919.

280.

981.

982.

583.

984.

585.

586.

581.

588.

589.

Plastik.

Anthol. Gr. 220. (Palat. 714.)
Tinte, ύρων, ue τὸ Boidıov dvsavdoi παρὰ βωμοῖς
ἥδρασας; οὐκ ἐθέλεις εἰςαγέμεν μέγαρον ;
Ibid. 221. (Palat. 722.)
Τὰν δάμαλιν, βουφορβέ, παρέρχεο, μηδ᾽ ἀπάνευϑε
συρίσδῃης" μασεῷ πόρτιν ὑπεκχδέχεται. |
Ibid. 222. (Palat. 723.)
A μόλιβος κατέχϑε us καὶ & λίϑος" elvexa δ᾽ ἂν σεῦ,
πλάστα Mov, λωτὸν καὶ ϑρίον ἐδρεπόμαν.
Ibid. 223. (Palat. 725.)
Bo» ἰδίαν nord βουσὶ Πύρων μιχϑεῖσαν ἐρεύνα"
εὗρε μόλις δ᾽ αὐτήν, τοὺς βόας ἐξελάσας.
Ibid. 224. (Palat. 726.)
ΑΜ βοῦς & τίχεουσ᾽ ἀπὸ γαστέρος ἔπλασε τὰν βοῦν"
ἁ δὲ ΙπΠύρωνος χεὶρ οὐ πλάσεν, ἀλλ᾽ ἔτεκεν.
Ibid. 225. (Palat. 727.)
Kai χαλκῆ περ ἐοῦσα λάλησεν ἂν ἡ κεραὴ βοῦς,
εἰ οἱ σπλάγχνα Mou» ἔνδον ἐτεχνάσατο.
Ibid. 226. (Palat. 736.)
Φεῦ σὺ Mgov σὺ πλάσας οὐκ ἔφϑασας" ἀλλά σε χαλκός,
πρὶν ψυχὴν βαλέειν, ἔφϑασε πηγνύμενος.
Ibid. 163. 227. (Palat. 715.)
Ανακρέοντος *).
Βουκόλε, và» ἀγέλαν πόῤῥω véus, μὴ τὸ Μύρωνος
βοίδιον ὡς ἔμπνουν βουσὲ συνεξελάσης.
a) Anacr. fragmm. No. 117 und 118, nicht des Teiers, sondern des Alexan-

driners, Meineke Anal. Alex. p. 243, s. Bergk, Zur Periegese der Akropolis
von Athen S. 31. Note 29.

Ibid. 228. (Palat. 716.)
Βοίδιον οὐ χοάνοις τετυπωμένον, ἀλλ᾽ ὑπὸ γήρως
χαλκωϑέν, σφετέρῃ ψεύσατο χειρὶ Ἰύρων.
Ibid. IV. 163. 229. a. (Palat. 741.)
XdÀxsog ἧς, ἐπὶ σοὶ δὲ γεωτόμος εἷλκεν ἄροτρον,
καὶ ξζυγόδεσμα φέρων ψευδομένα δαμάλι.
ἀλλὰ ἸΠύρων τέχνᾳ πανυπείροχος, 0g σε δι᾿ ἔργων
ἔμπνοον, ὥς τινα βοῦν ἐργάτιν, εἰργάσατο.

Ovid. ex Ponto IV. 1. 34.
ut similis verae vacca Myronis opus.

. Lucil. iun. Aetn. vs. 592.

quin etiam Graiae fixos (oculos) tenuere tabellae
signaque; .... 596. nunc gloria viva Myronis.

Myron. 107

991. Aelian. denat. anim. epilog. xoi rgagınoi δὲ ἄνδρες, μέγα αὐτοὺς
φρονεῖν ἀνέπειϑεν ἢ 7 ἵππος γραφεὶς κάλλιστα, ὡς Aykaogarsa, ἢ ν8--
βρός, ὡς ἀπελλῆν, ἢ τὲ πλασϑὲν βοΐδιον, ὡς ἸΠύρωνα, ἢ ἄλλο «1.

591. ἃ. (Ausonius Nachbildungen Epigr. 58— 68:

98.

99.

60.

61.

. 62.

63.

65.

67.

Bucula sum, caelo genitoris facta Myronis
aenea, nec factam me puto, sed genitam

sic me taurus init, sic proxuma bucula mugit,
sic vitulus sitiens ubera nostra petit.

miraris, quod fallo gregem? gregis ipse magister

inter pascentes me numerare solet.
Ubera quid pulsas frigentia matris ahenae,
o vitule, et sucum lactis ab aere petis?
hunc quoque praestarem, si me pro parte parasset
exteriore Myron, interiore deus.
Daedale, cur vana consumis in arte laborem?
me potius clausae subiice Pasiphaae.
illecebras verae si vis dare, Daedale, vaccae,
viva tibi species vacca Myronis erit.
Errasti, attendens haec ilia nostra, iuvence,
non manus artificis lac dedit uberibus.
Pasce greges procul hine, ne, quaeso, bubulce, Myronis
aes, veluti spirans, cum bubus exagites.
Me vitulus cernens immugiet, irruet in me
taurus amans, pastor cum grege mittet agens.
Aerea mugitum poterat dare vacca Myronis,
sed timet artificis deterere ingenium.
fingere nam similem vivae, quam vivere, plus est,
nec sunt facta dei mira, sed artificis.
Aerea bos steteram ; mactata est vacca Minervae,
sed dea proflatam transtulit hac animam.
et modo sum duplex, pars aerea, pars animata,
haec manus artificis dicitur, illa deae.
Quid me, taure, paras, specie deceptus, inire?
non sum ego Minoae machina Pasiphaae.
Nec dum caduco sole iam sub vespere,
ageret iuvencas dum domum pastor suas,
suam relinquens, me minabat, ut suam.
Unam iuvencam pastor forte amiserat ;
numerumque iussus reddere, .
me defuisse conquerebatur, sequi
quae noluissem caeteras.)

No. 20. Vier Stiere.

592. Propert. II. 31. 7. (15. Hertzb.) (von der Porticus des palatini-
schen Apollotempels.)

atque aram circum steterant armenta Myronis
quattuor artifices vivida signa boves.

VL Toreutische Arbeiten Myron's.

999. Martial. 1V. 39. 1. (ed. Schneidew.)

argenti genus omne comparasti,

108 Plastik.

et solus veteres Myronos artes, cet.
S... habes....
994. Martial. VI. 92.
caelatus tibi cum sit, Ánniane,
serpens in patera, Myronos artes,
Vaticana bibis? bibis venenum.
595. Martial. VIII. 51. -
quis labor in phiala? docti Myos? anne Myronos? cet.
596. Stat. Silv. I. 3. 50.
quicquid et argento primum vel in aere Myronis
lusit, et enormes manus est experta colossos.
997. Phaedr. fab. V. prolog.
Aesopi nomen sicubi interposuero,
auctoritatis esse scito gratia :
ut quidam artifices nostro faciunt saeculo,
qui pretium operis maius inveniunt, novo
si marmori adscripserint Praxitelem suo,
detrito Myronem argento.

B. Techuik, Kunstcharakter und Allgemeines,

588. Plin. N. H. XXXIV. 9. antiquissima aeris gloria Deliaco fuit...
10. proxuma laus Aeginetico fuit .. . illo aere Myron usus est, hoc
Polyclitus, aequales atque condiscipuli, set aemulatio in materia
fuit.

(Vgl. dasu Urlichs in den N. Jahrbb. f. Philol. Bd. LXIX. 8. 378.)
599. Stat. Silv. IV. 6. 25. |
hic tibi quae docto multum vigilata Myroni
aera cet. ...
(Vgl. χαλχουργός bei Tzetzes oben 550.)
600. Cic. Brut. 18 70. nondum Myronis (opera) satis ad verita-
" tem adducta, iam tamen quae non dubites pulchra dicerc.

601. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 7. duriora et Tuscanicis proxima
Callon atque Hegesias, iam minus rigida Calamis, molliora adhuc
supra dictis Myron fecit.

602. Cic. de Orat. III. 7.26. una fingendi est ars, in qua praestan-
tes fuerunt Myro, Polyclitus, Lysippus; qui omnes inter se
dissimiles fuerunt , sed ita tamen, ut neminem sui velis esse dissimilem.

Plin. N. H. XXXIV. 58. s. oben 533. lin. 11.
603. Ovid. Arsamandi III. 219.
quae nunc nomen habent operosi signa’Myronis
pondus iners quondam duraque massa fuit.
604. Auctorad Herenn. IV. 6. Chares a Lysippo statuas facere non

Myron. Malerei. 109

isto modo didicit, ut. Lysippus caput ostenderet Myronis,
brachia Praxitelis, pectus Polycleti cet.

605. Petron. Satyr. 88. et Myron, qui paene hominum anifnas
ferarumque aere comprehenderat, non invenit heredem.

(Vgl. besonders 542 und 553 ff. 590.)

606. Lucian. Somn. 8. μὴ μυσαχϑῆῇς δὲ τοῦ σώματος τὸ εὐτελὲς μηδὲ
τῆς ἐσθῆτος τὸ πιναρόν' ἀπὸ γὰρ τοιούτων ὁρμώμενος καὶ Φειδίας
ἐχεῖνος ἔδειξε τὸν Aia καὶ Πολύκλειτος τὴν Ἥραν εἰργάσατο καὶ
ἹΠύρων ἐπῃνέϑη καὶ Πραξιτέλης ἐϑαυμαάσϑη" προςκυνοῦνται
γοῦν οὗτοι μετὰ τῶν ϑεῶν.

(Wie hier mit Pheidias, Polykleitos und Praxiteles wird Myron auch sonst von
Lucian mit den berühmtesten Künstlern zusammen genannt, 80 Hermot, 19
mit Pheidias u. Alkamenes, Iup. tragoed.7 mit denselben u. Euphranor, das. mit
Polykleitos als Erzbildner, Gall.24 mit Pheidias u. Praxiteles vgl. Note nach 539.)

607. Iuvenal. Sat. VIII. 102.

et cum Parrhasii tabulis signisque Myronis
“ Phidiacum vivebat ebur, nec non Polycliti
multus ubique labor; rarae sine Mentore mensae.

608. Stat. Silv. II. 2. 66. |

. quod ab arte Myronis
aut Polycleteo iussum est quod vivere caelo.

609. Vitruv. III. praefat. 2. maxime autem id animadvertere

possumus ab antiquis statuariis et pictoribus, quod ex his, qui digni-
- tatis notas et commendationis gratiam habuerunt, aeterna memoria

ad posteritatem sunt permanentes, uti M yron, Polycletus, Phidias,

Lysippus ceterique, qui nobilitatem ex arte sunt consecuti.

610. Vitruv. I.,, 1. 13. Non enim debet nec potest esse architectus
grammaticus uti fuit Aristarchus, sed non agrammatos, nec musicus
ut Aristoxenus . .. . nec pictor ut Apelles. . . . nec plastes quem-

admodum Myron seu Polycletus cet.
(Wegen anderen Zusammenstellungen Myrons mit den grössten Künstlern s.
unten unter Pheidias, Polykleitos, Skopas, Praxiteles.)

Malerei.

Mandrokles von Samos. (Ol. 66. 2.)

611. Herod. IV. 88. “αρεῖος δὲ μετὰ ταῦτα ἡσϑεὶς τῇ σχεδίῃ τὸν ἀρχι-
τέχτονα αὐτῆς MavógoxAéa τὸν Σάμιον ἐδωρήσατο πᾶσι δέκα: dm ὧν
δὴ MavógoxAéng ἀπαρχήν, Udo γραψάμενος πᾶσαν τὴν ζεῦξιν τοῦ
Βοσπόρου καὶ βασιλέα τὲ 4dogsiov ἐν προεδρίῃ κατήμενον καὶ τὸν
σερατὸν αὐτοῦ διαβαίνοντα, ταῦτα γραψάμενος ἀνέϑηχε ἐς τὸ Ηραῖον.

"xt. (Ol. 66. 2.)

110 Malerei.

Kalliphon von Samos.

612. Pausan. V. 19. 1.*) μονομαχοῦντος δὲ «Αἴαντε Ἕχτορος κατὰ τὴν
πρόκλησιν, μεταξὺ ἕστηκεν αὐτῶν Ἔρις αἰσχίστῃ τὸ εἶδος" ἐοιχυῖαν πρὸς
ταύτην καὶ Καλλιφῶν Σάμιος ἐν ἄρτέμιδος ἱερῷ τῆς Ἐφεσίας
ἐποίησεν Ἔριν, τὴν μάχην γράψας τὴν ἐπὲ ταῖς ναυσὶν “Ἑλλήνων.

8) Aus der Beschreibung der Kypseloslade s. 256. lin. 119.

613. Pausan. X. 26. 6. xai à» Aoréuidoc τῆς Ἐφεσίας Καλλιφῶν ὃ

Σάμιος Πατρόκλῳ τοῦ ϑώρακος τὰ γύαλα ἁρμοζούσας ἔγραψε γυναῖκας.
Aglaophon (der ältere) von Thasos (Vater des Polygnotos.)

(Simonides bei Pausan. X, 27. 4, Plat. Ion p. 532 E, Gorg. 448 B mit d. 8chol., Dio Chrysost. orat. 55. 1
p. 282 Reiske 641 Emp. Harpocrat., Phot., Suid. v. 7ToAvyveorzos, Eudocia p. 340 s. unter Polygnotos.)

614. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 3. primi, quorum quidem opera
non vetustatis modo gratia visenda sunt, clari pictores fuisse dicuntur
Polygnotus atque Aglaophon, quorum simplex color tam sui stu-
diosos adhuc habet, ut illa prope rudia ac velut futurae mox artis pri-
mordia maximis, qui post eos extiterunt, auctoribus praeferant, pro-
prio quodam intelligendi, ut mea opinio fert, ambitu.

615. Dio Chrys. Orat. 12. 45. (p.396 R. 238 Emp.) ἔτε de 4yA1aoge»»
καὶ Πολύγνωτος καὶ Ζεῦξις κτλ.

Schol. Arist. Av. v. 573 s. oben 315. lin. 3. T

(Wegen Cic. Orat. III. 7, 26, Plin. N. H. XXXV. 60, Satyros bei Athen. XII.
p. 534 D, Ael. Nat. anim. epil. s. Aglaophon den jüngeren.)

Damophilos und Gorgasos. (Ol. 71.)

616. Plin. N. H. XXXV. 154. plastae laudatissimi fuere Damophi-
lus et Gorgasus, iidem pictores, qui Cereris aedem Romae ad cir-
cum maxumum?*) utroque genere artis suae excoluerant, versibus in-
scriptis Graece, quibus significarent ab dextra opera Damophili esse,
ab laeva Gorgasi. ante hanc aedem Tuscanica omnia in aedibus fuisse 5
auctor est Varro, et ex hac, cum reficeretur, crustas parietum excisas
tabulis marginatis inclusas esse, item signa ex fastigiis dispersa.

8) Geweiht A. Urb. 261 = Ol. 71. 4.

Sillax von Rhegion. (vor Ol. 78.)

617. Athen. V. p. 210 B. xai Πολέμων ὃ περιηγητὴς εἶπεν ἐν τρίτῳ
τῶν πρὸς Adalov καὶ ἀντίγονον, ἐξ ξηγούμενος διάϑεσιν ἐν Φλιοῦντι
κατὰ τὴν πολεμάρχϑιον στοὰν γεγραμμένην ὑ ὑπὸ Σίλλακος τοῦ Ῥη-
ylvov, οὗ μνημονεύουσιν Ἐπίχαρμος καὶ Σιμωνίδης, λέγων οὕτως '

Ἐγγυϑήκη καὶ ἐπ᾽ αὐτῆς κύπελλον.
(Epicharmos blüht Ol. 73, Simonides T Ol. 18. Vgl. auch Preller, Polemonis

fragmm. p. 101.)

Blüthezeit.

d

Aeltere Periode bis um Ol. 96,

Plastik.
Athen.

I. Pheidias, seine Schule und Genossenschaft.

Pheidias Charmides’ Sohn.
(Vgl. besonders O. Müller: de Phidise vita et operibus, Gotting. 1827, Preller in der Ersch-
Gruber'schen (Hallischen) Allg. Encyclopuedie Sect, Ill. Bd. 22, Artikel Phidias, Das neueste Werk
von Louis de Ronchaud, Ph. sa vie et ses ouvrages Paris 1861 ist blosse Compilation.)
A. Zur Blegraphie.
618. Pausan. V. 10. 2. (Inschrift an der Basis des Zeus in Olympia.)
Φειδίας Χαρμίδου υἱὸς ϑηναῖός μ᾽ ἐποίησε.
619. Strabon. VIII. p. 353. ... Διὸς ξόανον, ὃ ἐποίει Φει δίας
Χαρμέδου ϑηναῖος ἐλεφάντινον.
ἰ4ϑηναῖος Plat. Protag. 311. C, und so noch oft bei Griechen und Lateinern.

Ueber Pbeidias’ Bruder, den Maler Pleistainetos (?) und seinen Neffen, den
Maler Panainos s. diese.)

620. Plin. N. H. XXXIV. 49. floruit autem (Phidias) olympiade.
LXXXIII., circiter CCC. nostrae urbis anno.

621. Diod. Sicul. XII. 1. τοῦ δὲ sroA&uov (der Perserkrieg) παρὰ τὴν
προςδοκίαν τέλος λαβόντος παράδοξον οὐ μόνον τῶν κινδύνων ἀπελύ-
ϑησαν οἱ τὴν Ελλάδα κατοικοῦντες, ἀλλὰ καὶ δόξαν μεγάλην κατεχτή-
σαντο, καὶ τοσαύτης εὐπορίας ἐπληρώϑη πᾶσα πόλις “Ἑλληνίς, ὥςτε
πάντας ϑαυμάσαι τὴν εἰς τοὐναντίον μεταβολήν. ἀπὸ τούτων γὰρ 5
τῶν χρόνων ἐπὲ ἔτη πεντήκοντα πολλὴν ἐπίδοσιν ἔλαβεν ἡ “Ἑλλὰς
πρὸς τὴν εὐδαιμονίαν. ἐν τούτοις γὰρ τοῖς χρόνοις αἵ τε τέχναι διὰ
τὴν εὐπορίαν ηὐξήϑησαν καὶ τότε μέγιστοι μνημονεύονται τεχνῖται
γεγονέναι, ὧν ἐστὲ ὦ ειδ lag ὃ ἀγαλματοποιός.

Pheidias' Lehrer.
Hegias s. oben 455.

Ageladas
(s. oben 393. 398. 399.)

622. Tzetz. Chil. VII. 929.
Φειδίας ὃ περίϑρυλος ὃ Ἀττικὸς ὁ πλάστὴς
Ὁ γεγονὼς καὶ μαϑητὴς Γελάδου τοῦ Agyeior.

D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 8

114 Plastik.

623. Plin. N. H. XXXV. 54. ... cum et Phidian ipsum initio picto-

rem fuisse tradatur clipeumque*| Athenis ab eo pictum.
a) Olympiumque conj. Jacobs, Amalth. II. S. 247, dem Preller a. a. O. 8. 167
u. A. beistimmten, Pompeumque Bergk, Exercitt. Plin., Marb. 1847 p. 25.
Bei Ps. Clemens Roman. Recognit. lib. VII. 12 a. E. ist nur in schlechteren
Lesarten von einer Phidiae permagnifica ,,pictura'* auf der Insel Arados die
Rede, welche die besseren Ausgaben beseitigen.

. Ueber den Kunstbetrieb unter Perikles.

624. Plut. Pericl. 12. ὅπου γὰρ ὕλη μὲν ἦν λίϑος, χαλκός, ἐλέ--
φας, χρυσός, ἔβενος, κυπάρισσος, αἱ δὲ ταύτην ἐκπονοῦσαι καὶ κατερ--
γαζόμεναι τέχναι, τέχτονες, πλάσται, χαλκοτύποι, λεϑουργοί, βαφεῖς,
χρυσοῦ μαλαχτῆρες (καὶ) ἐλέφαντος, ζωγράφοι, ποικιλταί, τορευταΐ -
πομποὶὲ δὲ τούτων xoi χομιστῆρες, ἔμποροι καὶ ναῦται καὶ κυβερνῆ-- ἡ
ται κατὰ ϑάλατταν' οἱ δὲ κατὰ γῆν, ἁμαξοπηγοὲ καὶ ζευγοτρόφοε
xai ἡνίοχοε καὶ καλωστρόφοι καὶ λινουργοὶ xal σχυτοτόμοι xci
ὁδοποιοὶ καὶ μεταλλεῖς" ἑκάστη δὲ τέχνη καϑάπερ στρατηγὸς ἴδιον
στράτευμα, τὸν ϑητικὸν ὄχλον καὶ ἰδιώτην συντεταγμένον εἶχεν, 0gya-
γον καὶ σῶμα τῆς ὑστηρεσίας γινόμενον" εἰς πᾶσαν, ὡς ἔπος εἰπεῖν, 10
ἡλικίαν καὶ φύσιν ot χρεῖαι διένεμον καὶ διέσπεειρον τὴν εὐπορίαν.

625. Plut. Pericl. 18. ἀναβαινόντων δὲ τῶν. ἔργων, ὑπερηφάνων
μὲν μεγέϑει, μορφῇ δ᾽ ἀμιμήτων καὶ χάριτι, τῶν δημιουργῶν ἁμιλλω--
μένων ὑπερβαλέσϑαι τὴν δημιουργέαν τῇ καλλιτεχνίᾳ, μάλιστα ϑαυ-
μάσιον ἦν τὸ τάχος... .... Πάντα δὲ διεῖπε καὶ πάντων
ἐπίσκοπος ἦν αὐτῷ Φειδίας, καίτοι μεγάλους ἀρχιτέχτονας 5
ἐχόντων καὶ τεχνίτας τῶν ἔργων. .... πᾶντα δ᾽ ἦν σχεδὸν En’ αὐτῷ, xai
πᾶσιν, ὡς εἰρήκαμεν, ἐπεστάτει τοῖς τεχνίταις διὰ φιλίαν Περικλέους.
xai τοῦτο τῷ μὲν φϑόνον, τῷ δὲ βλασφημίαν ἤνεγκεν, ὡς ἐλευϑέρας τῷ
Περικλεῖ yvvoixag εἰς τὰ ἔργα φοιτώσας ὑποδεχομένου τοῦ Φειδίου.

626. Dio Chrysost. Orat. 12. 55. p. 402. (R. 242 Emp.) πρὸς δὴ
ταῦτα τυχὸν εἴποι ἂν Φειδίας, ἅτε ἀνὴρ οὐκ ἄγλωττος οὐδὲ ἀγλώτ-
του πόλεως, ἔτι δὲ συνήϑης καὶ ἑταῖρος Περικλέους.

Pheidias! Process und Ende. -

(αὶ. Sauppe, Nachrichten v. d. kgl. Ges. d. Wiss. su Göttingen 1867 No. 10. und E. Petersen, Arch.
Ztg. 1867 8..22 ff.)

627. Aristoph. Pax 605. '
πρῶτα μὲν γὰρ ἧρξεν üsng^) Φδι δέας πράξας κακῶς"
εἶτα Περικλέης φοβηϑεὶς μὴ μετάσχοι τῆς τύχης, . . .
πρὶν παϑεῖν τι δεινὸν αὐτός, ἐξέφλεξε τὴν πόλιν,
ἐμβαλὼν σπινϑῆρα μικρὸν ἸΠεγαρικοῦ ψηφίσματος,
610. κἀξεφύσησεν τοσοῦτον πόλεμον ὥστα τῷ καπνῷ
πάντας Ἕλληνας δακρῦσαι, τούς τ᾽ éxài τούς τ᾽ ἐνθαδί.
a) So Seidler und Meiueke, die Handsahr. αὐτῆς ἤρξεν, Suuppe παφτὸς ἦρξε.
628. Schol. Aristoph. Nub. 859. 2. Περικλῆς, 'ϑηναίων στρατηγός,

Pheidias. Leben und Énde. 115

χρήματα τοῦ δημοσίου λαβὼν eis τὸ κατασχευάσαι ὁλόχρυσον ἄγαλμα
τῇ ϑηνᾷ, ἐλεφάντινον ποιήσα;, τὰ πολλὰ ἐσφεεερίσατο, συμποιη-
σάμενος μετὰ Φειδίου τοῦ πλάστου. ἐπεὶ δὲ κατακρινόμενος ὡς
πλεῖστα ἀναλώσας ἐρωτᾶτο τοῦ ἀνηλώϑι, ὑπὸ μεγαλονοίας ἔλεγεν"
εἰς τὸ δέον ἀνήλωσα.

629. Schol. Aristoph. Pax 605. Φιλόχορος ἐπὶ Πυϑοδώρου (lies
Θεοδώρου" ἄρχοντος (Ol. 85. 3. | ταῦτά φησι" xai τὸ ἄγαλμα τὸ
χρυσοῦν τῆς αϑηνᾶς ἐστάϑη εἰς τὸν νεὼν τὸν μέγαν. .. (647. ) καὶ Φει-
δίας ὑ ποιήσας, δόξας παραλογίζεσϑαι τὸν ἐλέφαντα τὸν εἰς τὰς
φολίδας ἐχρίϑη. καὶ φυγὼν εἰς Ἦλιν ἐργολαβῆσαι τὸ ἄγαλμα τοῦ
Διὸς τοῦ ἐν Ολυμπίᾳ λέγεται, τοῦτο δὲ ἐξεργασάμενος ἀποϑανεῖν ὑπὸ
Ἠλείων ἐπὶ Σκυϑοδώρου (lies Πυϑοδώρου"), ὅς ἐστιν and τούτου
ἕβδομος (Ol. 87.1.) . . λέγουσι. δέ τινες ὡς Φειδίου τοῦ ἀγαλματο-
ποιοῦ δόξαντος παραλογίζεσϑαι τὴν πόλιν καὶ φυγαδευϑέντος ὁ Πε-
ρικλῆς, φοβηϑεὶς διὰ τὸ ἐπιστατῆσαι τῇ κατασκχευῇ τοῦ ἀγάλματος 10
καὶ συνεγνωχέναι τῇ κλοπῇ, ἔγραψε τὸ κατὰ Μεγαρέων πινάκιον καὶ
τὸν πόλεμον ἐπήνεγκεν, ἵνα ἀπησχολημένοις ᾿ἰϑηναίοις εἰς τὸν πόλε-
μον μὴ δῷ τὰς εὐθύνας, ἐγκαλέσας ἹΜεγαρεῦσιν ὡς τὴν ἱερὰν ὀργάδα
ταῖν ϑεὰϊν ἐργασαμένοις. ἄλογος δὲ φαένεται ἡ 7 κατὰ Περικλέους ὕπό-
vora, ἑπτὰ ἔτεσι πρότερον τῆς τοῦ πολέμου ἀρχῆς τῶν περὶ Φειδίαν 15
γενομένων. ὃ Φειδίας, ὡς Φιλόχορός φησιν, ἐπὶ Πυϑοδώρου (Θεο-
δώρου) ἄρχοντος τὸ ἄγαλμα τῆς ϑηνᾶς κατασκευάσας ὑφείλετο
τὸ χρυσίον ἐκ τῶν δρακόντων τῆς χρυσελεφαντίνης ἀϑηνᾶς, ἐφ᾽ ᾧ
καταγνωσθεὶς ἐζημιώϑη φυγῇ. γενόμενος δὲ εἰς Ἦλιν xai ἐργο-
λαϑήσας παρὰ τῶν λείων τὸ ἄγαλμα τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου καὶ 20
καταγνωσϑεὶς ὑπ᾽ αὐτῶν ὡς νοσφισάμενος ἀνῃρέϑη.

* Der Archontenname bereits von Palmerius Exercitatt. p. 746 und Corsini Fast.
Att. Ill. p. 217 oorrigirt, vgl. O. Müller a. a. O. p. 140 und 153, Preller
a. à. O. p. 169 u, 170, Brunn, KG. I. 147, Sauppe ἃ. à. O. u. A. Anders Heyne,
Antiquar. Aufss. I. S. 197, dem Sillig im Catal. artificum p. 333 beitritt.
Vgl. auch Krüger zu Clinton, Fasti hell. Ol. 87. 1 und Fragmm. Hietoricor.
graec. ed. Müller I. p. 400 und s. unter den Werken : Athena Parthenos.

b) un ᾿Α δηναχίων conj. Petersen a. a. O. o

e) Ein Archon Zxv3odwoosc hat nie existirt, die Correctur ist von Palmerius, vgl. a.
Die Redeübung bei Seneca Controvers. Excerpt. lib. VIII. contr. 2 (ed. Burs.
p. 124) ist des Auszugs nicht werth, das ,, Thema'' lautet: Elii ab Athenien-
sibus Fidian aeceperunt, ut his Iovem Olympium faceret, pacto interpo-
sito, ut aut Fidian aut centum talenta redderent. Perfecto love ἘΠῚ Fidian
aurum rapuisse dixerunt et manus tamquam sacrilego praeciderunt, trunca-
tum Atheniensibus reddunt; petunt Athenienses centum talenta, contradi-
cunt. Aehnliches i in einer Téyyn ToU πολιτιχοῦ Aöyov i in Rhet. graec. I. p. 455
ed. Spengel: κατὰ στάσιν ἀναχεφαλαίωσις γέγεται, ὅταν τὰ περὶ στάσεως ἐχτι-

ϑωώμεϑα, οἷον ἔστω Φειδίας ὡς vevooyıauEvos ἐχ τοῦ (.ftóg τοῦ) ᾿Ολυμπέου
χουσίον, βασανιζόμενος καὶ τεϑνηχώς xr. (s. Sauppe S. 177.)

630. Plut. Pericl. 31. ἡ δὲ χειρίστη μὲν αἰτία πασῶν, ἔχουσα
δὲ πλείσεους μάρτυρας, οὕτω πως λέγεται. Φειδίας ὁ πλάστης ἐργο-
ς e

Νὴ

116 Plastik.

Adfog μὲν ἦν τοῦ ἀγάλματος, ὥςπερ δἴρηται" φίλος δὲ τῷ Περικλεῖ
γενόμενος καὶ μέγιστον παρ᾽ αὐτῷ δυνηϑείς τοὺς μὲν di αὐτὸν ἔσχεν
ἐχϑροὺς φϑονούμενος, οἱ δὲ τοῦ δήμου ποιούμενοι πεῖραν ἐν ἐχείνῳ 5
ποῖός τις ἔσοιτο Περικλεῖ χριτής, Mevava τινα τῶν Φειδίου συνεργῶν
πείσαντες, ἱκέτην ἐν ἀγορᾷ καϑίζουσιν, αἰτούμενον ἄδειαν ἐπὲ μηνύσεε
xai κατηγορίᾳ τοῦ Φειδίου. προςδεξαμένου δὲ τοῦ δήμου τὸν ἄνϑρω-
πον καὶ γενομένης ἐν ἐκκλησίᾳ διώξεως κλοπαὶ μὲν ovx ἠλέγχοντο"
τὸ γὰρ χρυσίον οὕτως εὐϑὺς ἐξ ἀρχῆς τῷ ἀγάλματι προςειργάσατο xai 10
περιέϑηχον ὃ Φειδίας, γνώμῃ τοῦ Περικλέους, wers πάνυ δυνατὸν
εἶναι περιδλοῦσιν ἀποδεῖξαι τὸν σταϑμόν" ὃ καὶ τότε τοὺς κατηγό-
ρους ἐχέλευσε ποιεῖν 6 Περικλῆς. ἡ δὲ δόξα τῶν ἔργων ἐπέξζε φϑόνῳ
τὸν Φειδίαν, καὶ μάλισϑ᾽ ὅτι τὴν πρὸς Aualdvag μάχην ἐν τῇ ἀσπίδι
ποιῶν αὑτοῦ τινα μορφὴν ἐνετύπωσε, πρεσβύτου φαλαχροῦ, πέτρον 15
ἐπηρμένου δι’ ἀμφοτέρων τῶν χειρῶν, καὶ τοῦ Περικλέους εἰχόνα
παγχάλην ἐνέϑηχε μαχομένου πρὸς Auaböva. τὸ δὲ σχῆμα τῆς χειρός,
ἀνατεινούσης δόρυ πρὸ τῆς ὕψεως τοῦ Περικλέους, πεποιημένον
εὐμηχάνως, οἷον ἐπικρύπεειν βούλεται τὴν ὁμοιότητα παραφαινομένην
ἑκατέρωθεν. Ó μὲν οὖν Φειδίας εἰς τὸ δεσμωτήριον ἀπαχϑεὶς ἔτε-- 20
λεύτησε νοσήσας, ὡς δέ φασιν ἔνιοι, φαρμάχοις, ἐπὶ διαβολῇ τοῦ
Περικλέους τῶν ἐχϑρῶν παρασχευασάντων. τῷ δὲ μηνυτῇ Μένωνι,
γράψαντος Γλύκωνος, ἀτέλειαν ὁ δῆμος ἔδωκε, xai προρέταξς τοῖς
στρατηγοῖς ἐπιμελεῖσϑαι τῆς ἀσφαλείας τοῦ ἀνθρώπου.

631. Diod. Sicul. XII. 39. (aus Ephoros.) τὸ τῆς ἀιϑηνᾶς ἄγαλμα
Φειδέας μὲν κατεσκεύαζε, Περικλῆς δὲ ὁ Ξανϑίππου xa9€osauévog
ἦν ἐπιμελητής. τῶν δὲ συνεργασαμένων τῷ Φειδέᾳ τινὲς διενεχϑέντες")
ὑπὸ τῶν ἐχϑρῶν τοῦ Περικλέους ἐχάϑισαν ἐπὶ τὸν τῶν ϑεῶν βωμόν"
διὰ τὸ παράδοξον δὲ προςκαλούμενοι ἔφασαν ὅτι πολλὰ τῶν ἱερῶν
χρημάτων ἔχοντα Φειδίαν δείξειν, ἐπισταμένου καὶ συνεργοῦντος τοῦ
ἐπιμελητοῦ Περικλέους. διόπερ ἐκκλησίας συνελϑούίσης περὶ τούτων
oL μὲν ἐχϑροὶ τοῦ Περικλέους ἔπεισαν τὸν δῆμον συλλαβεῖν τὸν Φει-
diay καὶ αὐτοῦ τοῦ Περικλέους κατηγόρουν ἱεροσυλίαν κελ.

a) διενεχϑέντες (αὐτῷ xai πεισϑέντες) conj. Sauppe S. 114.
(Vgl. Fragmm. Histor. graec. ed. Müller I. p. 266 sq.)

632. Suid. v. Φειδίας" ἀγαλματοποιὸς ὃς ἐλεφαντίνης ϑηνᾶς sixóva
ἐποίησε. Περικλῆς δὲ ἐπὲ τοῖς ἀναλώμασι ταχϑεὶς ἐνοσφίσατο nevsn-
κοντα τάλαντα, καὶ ἵνα μὴ δῷ τὰς εὐθύνας, πόλεμον ἐκίνησε.

g

B. Werke.

1. Werke der früheren Periode, wahrscheinlich unter Kimons Verwaltung.

. No. 1. Erzgruppe in Delphi.
033. Pausan. X. 10.1. τῷ βάϑρῳ δὲ τῷ ὑπὸ τὸν ἵππον τὸν δούρειον [δὴ]
ἐπίγραμμα μέν ἔστιν ἀπὸ δεχάτης τοῦ Μαραϑωνίου ἔργου τεϑῆναι τὰς

Pheidias. Leben. Werke No. 1—4. 117

εἰχόνας" εἰσὲ δὲ M S1và τὸ xal Ἵπόλλων, καὶ ἀνὴρ τῶν στρατηγησάντων
Milzıaöng ἐκ δὲ τῶν ἡρώων καλουμένων Ἐρεχϑεύς τε καὶ Κέκροψ καὶ
Πανδίων, [οὗτοι μὲν δὴ] καὶ “εὡώς τὸ καὶ Ἀντίοχος 6 ix Mndag
Ἡρακλεῖ γενόμενος τῆς Φύλαντος, ἔτι δὲ «Αἰγεύς τε καὶ παίδων τῶν
Θησέως Ἀκάμας" οὗτοι μὲν καὶ φυλαῖς ϑήνῃσιν ὀνόματα κατὰ μάν-
τευμα ἔδοσαν τὸ ix Δελφῶν. ὃ δὲ ελάνϑου Κόδρος καὶ Θησεὺς
καὶ Φυλεύς [Φιλέας ἢ), οὗτοι δὲ οὐχέτε τῶν ἐπωνύμων εἰσί. 2. τοὺς
μὲν δὴ κατειλεγμένους Φειδέας ἐποίησε, καὶ ἀληϑεῖ λόγῳ δε-
κάτη καὶ οὗτοι τῆς μάχης εἰσίν' Ἀντίγονον δὲ καὶ τὸν παῖδα 4ημή-
τρίον xai Πτολεμαῖον τὸν Αἰγύπτιον χρόνῳ ὕστερον ἀπέστειλαν ἐς
Δελφούς, τὸν. μὲν Αἰγύπτιον καὶ εὐνοίᾳ τινὶ ἐς αὐτόν, τοὺς δὲ Maxe-
δόνας τῷ ἐς αὐτοὺς δέει.

(Vgl besonders E. Curtius in den Göttinger gel. Anzs. 1861, Nachrichten

No. 21. δ. 369 ff., der lin. 9. für «Ῥυλεύς Φιλέας zu lesen mit gutem Grunde
vorschlägt.)

No. 2. Athene zu Pellene in Achaia.

634. Pausan. VII. 27. 2. κατὰ δὲ τὴν ὁδὸν ἐς αὐτὴν τὴν πόλιν ἐσεὶν
ϑηνᾶς λίϑου μὲν ἐπιχωρίου ναός, ἐλέφαντος δὲ τὸ ἄγαλμα καὶ
χουσοῦ' Φειδίαν δὲ εἶναι τὸν εἰργασμένον φασί, πρότερον ἔτι ἢ ἐν τῇ
ἀκροπόλει. se αὐτὸν τῇ 'ϑηναίων") καὶ ἐν Πλαταιαῖς ποιῆσαι τῆς
ἀϑηνᾶς τὰ ἀγάλματα.

a) Ob die Parthenos oder die kolossale eherne Athene gemeint sei, ist nicht
ewiss.
δ No. 3. Athene Areia zu Plataiai. .

635. Pausan. IX. 4. 1. Πλαταιεῦσι δὲ ' ϑηνᾶς ἐπίχλησιν Mo cíag
ἐστὶν ἱερόν. ὠχοδομήϑη δὲ ἀπὸ λαφύρων, ἃ τῆς μάχης σφίσιν ζϑη-
vato, τῆς ἐν Magadwrı ἀπένειμαν. τὸ μὲν δὴ ἄγαλμα ξόανόν ἔστιν
ἐπίχρυσον, πρόςωπον δέ οἱ καὶ χεῖρες ἄχραι καὶ πόδες λίϑου τοῦ
Πεντελησίου εἰσέ' μέγεϑος μὲν οὐ πολὺ δή τε ἀποδεῖ τῆς ἐν ἀκροπό-
λει χαλκῆς, ἣν καὶ αὐτὴν Adrvaloı τοῦ Magadwvı ἀπαρχὴν ἀγῶνος
ἀνέϑηχκαν. Φειδίας δὲ καὶ Πλαταιεῦσιν ἦν ὃ τῆς ἀϑηνᾶς τὸ ἄγαλμα
ποιήσας. |

636. Plut. Aristid. 20. οὕτω δὲ διαλλαγέντες ἐξεῖλον ὀγδοήκοντα
τάλαντα τοῖς Πλαταιεῦσιν, ἀφ᾽ ὧν τὸ τῆς Asıväs φχοδόμησαν ἱερὸν
καὶ τὸ ἔδος ἔστησαν καὶ γραφαῖς τὸν νεὼν διεκόσμησαν, al μέχρι νῦν
ἀχμάζουσαι διαμένουσιν.

No. 4. Die kolossale eherne Athene (sog. Promachos) auf der Akropolis

von Athen.

037. Pausan. I. 28.2. χωρὶς δὲ ἢ ὅσα κατέλεξα, δύο μὲν Admvaloıg εἰσὶ
δεκάται πολεμήσασιν, ἄγαλμα ϑηνᾶς χαλκοῦν ἀπὸ ήδων τῶν
ἐς Παραϑῶνα ἀποβάντων, τέχνη Φειδίου" xal οἱ τὴν ἐπὶ τῆς ἀσπίδος
Aanıdür fttoóg Κενταύρους (μάχην) καὶ ὅσα ἄλλα ἐσεὲν ἐπειργασμένα

ον

118 Plastik.

λέχουσι τορεῦσαι Mi»: τῷ δὲ Mut ταῦτά τε xai và λοιπὰ τῶν ἔργων 5
Παῤῥάσιον καταγράψαι τὸν Εὐήνορος. ταύτης τῆς ϑηνᾶς ἡ τοῦ
δόρατος αἰχμὴ καὶ ὁ λόφος τοῦ κράνους ἀπὸ Σουνίου προςπλέουσίέν
ἐστιν ἤδη σίνοπτα.

Pausan. IX. 4. 1. s. 635. lin. ὅ f.

638. Demosth. de Falsa Le gat. p. 428. δ. 272. ὅλης οὔσης
ἱερᾶς τῆς ἀκροπόλεως ταυτησὶ καὶ πολλὴν εὐρυχωρίαν ἐχούσης παρὰ
τὴν χαλκῆν τὴν μεγάλην Adnväar ἐκ δεξιᾶς ἕστηκεν (στήλη),
ἣν ἀριστεῖον ἡ πόλις τοῦ πρὸς τοὺς βαρβάρους πολέ-
μου, δόντων τῶν Ἑλλήνων τὰ χρήματα ταῦτ᾽, ἀνέϑηκεν.

(„Kal τὴν χαλχὴν τὴν 403»àv** sagt auch Tsetz. Chil. VIII. 332.)

639. Aristid. Orat. 50. T. III. p. 701 (Canter, Vol. II. p. 556. ed.
Dind.) ἡ A95vgow ἀϑηνᾶ, λέγω τοῦτο μὲν τὴν ἐλεφαντίνην,
τοῦτο δ᾽, εἰ βούλει, τὴν χαλκῆν, καὶ νὴ dia y, εἰ βούλει τὴν
“Ἰημνίαν, ἅπαντα ταῦτα ὑπερβολὴν μὲν ἀρετῆς τῷ δημιουργῷ τοῖς δὲ
Isaralg ἡδονῆς ἔχει.

640. Schol. Aristid. Panathen. Vol. III. p. 320 (ed. Dind.) ἦσαν
δὲ τῆς ᾿4ϑηνᾶς ἐν ἀκροπόλει sola ἀγάλματα" τὸ μὲν Y» χαλκοῦν, ὃ
μετὰ τὰ Περσικὰ ᾿4ϑηναῖοι ἔστησαν" τὸ δὲ ἕτερον ἐχ χρυσοῦ
καὶ ἐλέφαντος, παριστῶντα ἄμφω τέχνην ὑπερφυῆ. κατεσχεύασε δὲ τὸ
μὲν Φειδίας, τὸ δὲ χαλκοῦν Πραξιτέλης" καὶ τὰ μὲν dx τέχνης ταῦτα.
ἵστατο δὲ πρὸ τούτων ἕτερον διοπετές κτλ.

641. Plin. N. H. XXXIV. 54. (Phidias fecit) ex aere vero praeter Ama-

* zonem supra dictam Minervam tam eximiae puchritudinis, ut for-
mae cognomen acceperit; fecit et cliduchum et aliam Miner-

vam quam cet.

(Ueber die streitige Deutung des Namens χλειδοῦχος s. die ältere Litteratur bei
Preller a. a. O. 8. 195 Note 13 ff. und Archaeol. Zeitung 1816 S..261 f., die
Besüglichkeit desselben auf die grosse eherne Athene hat neuerdings wieder
vertheidigt Urlichs, Chrest. Plin. p. 317 sq. und im N. Rhein. Mus. 1859
S: 599 f. unter Welckers Zustimmung, Griech. Götterlehre II. S. 281.)

642. Schol. Demosth. c. Androt. 13. p. 597 (ed. Reiske.) ...oía
b! 3 , y 4 “-ἰὠὠ 23 , ^ 3 “- [4 '

yag ἀγάλματα ἣν ἐν τῇ ἀκροπόλει τῆς Adnväs ἐν διαφόροις τόποις,
ἕν μὲν ἐξ ἀρχῆς γενόμενον ἐξ ἐλαιᾶς, ὅπερ ἐκαλεῖτο Πολιάδος ᾿4ϑηνᾶς
διὰ τὸ αὐτῆς εἶναι τὴν πόλιν, δεύτερον δὲ τὸ ἀπὸ χαλκοῦ μό-
vov, ὅπερ ἐποίησαν νικήσαντες ol ày Μαραϑῶνι, ἐκα- 5
λεῖτο δὲ τοῦτο Προμάχου Adnväs, τὸ τρίτον ἐποιήσαντο ἐκ
χρυσοῦ καὶ ἐλέφαντος κτλ. (s. 646.)

(Zosimus Histor. nova V. 6. 2. ἐπιὼν Ἡλάριχος πανστρατιᾷ τῇ πόλει τὸ μὲν
τεῖχος ἑώρα περινοστοῦσαν τὴν πρόμαχον ᾿Αϑηνῶν, ὡς ἔστιν αὐτὴν
ὁρᾶν ἐν τοῖς ἀγάλμασιν, ὡπλισμένην χαὶ οἷον τοῖς ἐπιοῦσιν ἐνέστασϑαε μέλ-
λουσαν x1À. Vgl. hierzu Preller a. a. O. S. 182, Brunn, KG. I. αὶ 181. Der
Ausdruck 'A. Hoop. kehrt bei Alciphr. Epist. lIT. 51. 4. (ed. Meineke):
ἐμοὶ γένοιτο, πρόμαχε dOnvà καὶ πολιοῦχε τοῦ ἄστεος͵ ᾿,ΑΙϑήνησι καὶ

Pheidias. Werke. No. 4. sog. Promachos. No. 5. Parthenos. 119

ζῆσαι καὶ τὸν βίον ἀπολιπεῖν, wieder, ohne dass aber auch hier eine directe
Beziehung auf die grosse eherne A. des Pheidias vorl&ge.)
643. Ovid. ex Ponto IV. 1. 31.
arcis ut Actaeae vel eburna vel aerea custos
bellica Phidiaca stat dea facta manu.
644. Anthol Gr. III. p. 201 (Planud. IV. 157.) ἸΙουλειανοῦ"
Eig τὴν ἐν M31vaig ἔνοπλον 4ϑηνᾶν.
Tinte Τριτογένεια κρφρύσσεαι ἄστεϊ μέσσῳ;
εἶξε Ποσειδάων" φείδεο Κεχροπίης.

2. Werke unter Perikles Verwaltung.

No. 5. Athene Parthenos.

645. Strabon. IX. p. 396. τὸ δὲ ἄστυ αὐτὸ πέτρα ἐστίν ... . ἐπὶ δὲ τῇ
nétQq .... καὶ ó Παρϑενὼν ὃν ἐποίησεν ᾿Ιχτῖνος, ἐν ᾧ τὸ τοῦ Φ ει --
diov ἔργον ἐλεφάντενον ἡ ᾿Αϑηνᾶ.

646. Schol. Demosth. c. Androt. 13. P. 597 (ed. Reiske.) Παρϑε-
γὼν ναὸς ἦν ἐν τῇ ἀκροπόλει Παρϑένου ϑηνᾶς περιέχων τὸ ἄγαλμα
τῆς ϑεοῦ, ὅπερ ἐποίησεν Φειδίας ὁ ἀνδριαντοπλάστης ἐκ χρυσοῦ
καὶ ἐλέφαντος. τρία yag κτλ. (s. 642.) τὸ τρίτον ἐποιήσαντο ἐκ χρυ-
σοῦ καὶ ἐλέφαντος, ὡς πλουσιώεεροι γενόμενοι ἀπὸ τῆς ἐν Σαλαμῖνι 5
»ixng, ὅσῳ καὶ μείζων ἦν 1) νίχη" καὶ ἐκαλεῖτο τοῦτο Παρϑένου
᾿4ϑηνᾶς.

647. Schol. Aristoph. Pax. vs. 605. Φιλόχορος ἐπὶ Θεοδώρου
(s. 629) ἄρχοντος ταῦτά φησι" καὶ τὸ ἄγαλμα τὸ χρυσοῦν τῆς 2437-
räg ἐστάϑη εἷς τὸν νεὼν τὸν μέγαν, ἔχον χρυσίου σταϑμὸν ταλάντων
μδ΄, Περικλέους ἐπιστατοῦντος, Φειδίου δὲ ποιήσαντος.

(Euseb. Chron. datirt die Parthenos Ol. 85.)

648. Plin. N. H. XXXIV. 54. Phidias praeter lovem Olympium, quem
nemo aemulatur, fecit ex ebore aeque Minervam Athenis quae
est in Parthenone stans.

649. Pausan. I. 24. 5. αὐτὸ δὲ ἔκ τε ἐλέφαντος τὸ ἄγαλμα καὶ χρυσοῦ
πεποίηται. μέσῳ μὲν οὖν ἐπέκειταί οἱ τῷ κράνει Zquyyóg εἰκών" (ἃ δὲ
: ἧς τὴν Σφίγγα λέγεται, γράψω προελϑόντος ἐς τὰ Βοιωτικά μοι τοῦ
λόγου) xa9' ἑκάτερον δὲ τοῦ κράνους γρῦπές εἶσιν ἐπειργασμένοι. ....
7. τὸ δὲ ἄγαλμα τῆς ᾿ϑηνᾶς ὀρϑόν ἐστιν ἐν χιτῶνι ποδήρει, καί οἷ 5
κατὰ τὸ στέρνον ἡ κεφαλὴ Medovang ἐλέφαντός ἔστιν ἐμπεποιημένη,
καὶ Νίκη ὅσον τε τεσσάρων πηχῶν ***, dy δὲ τῇ ἑτέρᾳ Schub.)
χειρὶ δόρυ ἔχει, xal oi πρὸς τοῖς ποσὶν ἀσπίς τε κεῖται, χαὶ πλησίον
τοῦ δόρατος δράκων ἐστίν" εἴη δ᾽ ἂν Ἐριχϑόνιος οὗτος ὃ δράκων' ἔσει δὲ
τῷ βάϑρῳ τοῦ ἀγάλματος ἐπειργασμένα Πανδώρας γένεσις. “πεποίηται 10
δὲ Ἡσιόδῳ τὸ καὶ ἄλλοις, ὡς f) Πανδώρα γένοιτο αὕτη γυνὴ πρώτῃ.
(Hes. Op. 60 ff., Theog. 570 ff.)

Ὁ

e

120 Plastik.

650. Plut. Pericl 13. Ὁ δὲ Φειδίας εἰργάζετο μὲν τῆς ϑεοῖ
τὸ χρυσοῦν Edog, καὶ τούτου δημιουργὸς ἐν τῇ στήλῃ εἶναι γέ-
γραπται. ! :

Diod. Sicul. XII. 39. s. 631.

651. Isocrat. de Permutat. 2. ὥςπερ Gv εἴ τις Φειδίαν, τὸν τὸ τῆς
4ϑηνᾶς ἕδος ἐργασάμενον, τολμῴη καλεῖν κοροπλάϑον.

652. Clem. Alexandr. Protrept. IV. (p. 41 ed. Pott.) τὸν μὲν οὖν
Ὀλυμπίασι Zia xai τὴν ϑήνησιν Πολιάδα ἐκ χρυσοῦ xai ἐλέφαν--
τος κατασχευάσαι Φειδίαν παντί που σαφές.

653. Plat. Hipp. mai. p. 290 B. τὸ καλὸν ἠγνόδι (Φειδίας); ὅει
τῆς ϑηνᾶς τοὺς ὀφθαλμοὺς o) χρυσοῦς ἐποίησεν οὐδὲ τὸ ἄλλο
πρόςωπον, οὐδὲ τοὺς πόδας, οὐδὲ τὰς χεῖρας, εἴπερ χρυσοῦν γε δὴ οὐ
κάλλιστον ἔμελλε φαίνεσθαι, ἀλλ᾽ ἐλεφάντινον... τοῦ οὖν ἕνεχα m
καὶ τὰ μέσα τῶν ὀφθαλμῶν ἐλεφάντινα εἰργάσατο, ἀλλὰ λέ-
91va, ὡς οἷόν € ἦν ὁμοιότητα τοῦ λίϑου τῷ ἐλέφαντι ἐξευρών.

054. Parid. epit. Valer. Max. I. 1. Ext. 7. Athenienses. . . . Phi-
diam tulerunt quam diu marmore potius quam ebore Minervam fieri
debere dicebat, quo diutius nitor mansurus, sed ut adiecit: et vilius,
tacere iusserunt.

(Nepotian. ibid.: Phidias ibidem, eboris scalptor, ait sumptu minore marmore
quam ebore diis simulacra fieri, quod aspernati ex ebore Athenienses ius-
serunt.)

Aristid. Orat. 50. III. p. 701. (Canter) s. 639.

655. Thucyd. II. 13. ἀπέφαινε (Perikles) δ᾽ ἔχον τὸ ἄγαλμα τεσσα-
ράκοντα τάλαντα σταϑμὸν χρυσίου andpdov καὶ περιαιρετὸν
εἶναι ὅπαν. (Vgl. 647.)

656. Plut.de vitando aere al. 2. χαέξοι 6 ye Περικλῆς ἐκεῖνος τὸν
τῆς 9süg κόσμον ἄγοντα τάλαντα τεσσαράκοντα χρυσίου ἀπέφϑου
“τἐριαιρδετὸν ἐποίησεν κιλ.

657. Diod. Sicul XII. 40. τὸ τῆς 4ϑηνᾶς ἄγαλμα ἔχειν χρυσίου
πεντήκοντα τάλαντα ὡς περιαιρετῆς οὔσης τῆς περὲ τὲν κόσμον
κατασκευῆς.

(Vgl. Fragmm. Histor. gr. ed. Müller I. p. 261.)

Plut. Pericl. 31. vgl. 630. lin. 10 f.

658. Inschrift bei Bóckh, Staatshaushaltung der Ath. II. S. 2281. ἐϊπὲ
τῆς | βουλ)ῆς ἧς MeyaxA(sidgs Asv)xovosdg πίρῶτος | ἐγγραμμάτευε
49ϑηνίοχλ [| £c] Δημο[φ)ῶντος Εὐ[πυρί || δης τὴν τῆς ϑεοῦ ἐσ[ϑῆτα |

ἔλαβε παρὰ) Asıoav[ogog καὶ τῶν] συναρχόν[των]. .. ... σχέλος |
[δεξίο)ὴν σταϑμὸν ἀπε... ... l 4F Δ, σκέλ[ος || ἀρισε]ερὸν oza3-
μὸν |... νον HHFI'A44.

659. Maxim. Tyr. diss. 14. 6. δὲ τοιαΐίτην ἡγεῖ vij» 249mr&v, οἵαν
Φειδίας ἐδημιούργησεν, οὐδὲν τῶν Ὁμήρου ἐπῶν φαυλοτέραν, napdE-

Pheidias. Werke. No. 5. Parthenos. 121

vor καλήν, yAcvxG niv, ὑψηλήν, αἰγίδα ἀνεζωσμένην, κόρυν φέρουσαν,
δόρυ ἔχουσαν (l. ἀνέχουσαν)") ἀσπίδα ἔχουσαν (1. κατέχουσαν)".
8) Corrigirt von Bóttiger, Andeutungen S. 88.

660. Aristid. Orat. 24. T. I. p. 528 (Cant. Vol. I. p. 475 ed. Dind.)
ἔπειτα οὐ πολὺ ὕστερον ἡ 4ϑηνᾶ φαίνεται τὴν αἰγίδα ἔχουσα καὶ τὸ
κάλλος xai τὸ μέγεϑος καὶ σύμπαν δὴ σχῆμα ola περ ἡ ᾿Ιϑήνησιν ἡ
Φειδίου. |

661. Plin. N. H. XXXVI. 18. Phidian clarissimum esse per omnis
gentes, quae Iovis Olympii famam intellegunt, nemo dubitat, sed ut
laudari merito sciant etiam qui opera eius non videre proferemus argu-
menta parva et ingeni tantum. neque ad hoc Iovis Olympii pulchritu-
dine utemur, non Minervae Athenis factae amplitudine, cum sit ea 5
cubitorum viginti sex, — ebore haec et auro constat, — sed in scuto
eius Amazonum proelium caelavit intumescente ambitu parmae,
eiusdem concava parte deorum et Gigantum dimicationes, in soleis
vero Lapitharum et Centaurorum, adeo momenta omnia capa-
cia artis illi fuere. in basi autem quod caelatum est IIa» óc gag 10
γένεσεν appellant, di sunt, nascentes XX numero*). Victoria
praecipue mirabili periti mirantur et serpentem ac sub ipsa cuspide
aeream sphingem®).

^) di adsunt nascenti XX numero Böttiger, Andeutungen S. 90 und Urlicbs,
Chrest. Plin. p. 380; di sunt adstantes XX n. Letronne bei Dróndsted, Rei-
sen und Untersuchungen in Griechenland II. S. 219; di sunt nascenti adstan-
tes XX n. Panofka, Ann. d. Inst. II. p. 108 und v. Jan; vgl. für ande e
Conjecturen Silligs Ausgabe.

b) supra ipsam cassidem, Meursius Cecrop. 15 p. 35; sub ipsa casside, Quatre-
mére de Quincy, lup. Ol. p. 212; ac cristae cuspide, Thiersch Epochen
S. 30; serpentem sub ipsa cuspide aereum ac sphingem, Panofka a. a. O.; au-
reum, Urlichs Chrest. Plin. N. H. p. 380. Vgl. noch Scholl bei Preller a. a. O.
8. 181 f. Note 24.

602. Arrian. diss. Epict. II. 8. 20. xai ἡ -4ϑηνᾶ ἡ Φειδίου ἅπαξ
ἐχεείνασα τὴν χεῖρα καὶ τὴν Νίκην dm αὐτῆς δεξαμένη") ἔστηχεν
οὕτως ὅλῳ τῷ αἰῶνι.

8) Vgl. die Münzen bei Beulé Monn. d'Ath. p. 258.

663. Inschrift Corp. Inscr. graec. 130. 18. σεέφανος χρυσοῦς, ὃν ἡ
Νίκη ἔχει dni τῆς κεφαλῆς ἡ ἐπὶ τῆς χειρὸς τοῦ ἀγάλματος τοῦ χρυ-
σοῦ, ἄσταϑμος. .

664. Demosth. c. Timocr. 121, ὥςπερ οἱ τὰ ἀχρωτήρια τῆς Νίκῃς
περικόψαντες ἀπώλοντο αὐτοὶ 0g αὑτῶν.

665. Plut. de Isid. et Osir. 75. τῷ τῆς Adıväs (ἀγάλματι) τὸν
δράκοντα Φειδίας παρέϑηχε, τῷ δὲ τῆς Ἀφροδίτης ἐν "Hide τὴν
χελώνην, ὡς τὰς μὲν παρϑένους φυλακῆς δεομένας, ταῖς δὲ γαμεταῖς
οἰκουρέαν καὶ σιωπὴν πρέπουσαν.

006. Pollux Onom. VII. 92. Τυῤῥηνικά' τὸ κάττυμα ξύλινον τετρά-

122 Plastik.

γωνον, οἷ δὲ ἱμάντες ἐπίχρυσοι: σανδάλεον yàp ἦν, ὑπέδησε δ᾽ αὐτὸ
Φειδίας τὴν 4ϑηνᾶν.
Plut. Pericl. 31. vgl. 630. lin. 14 f.

667. Pausan.I. 17. 2. γραφαὶ de εἶσι πρὸς Analövos ᾿᾿ϑηναῖοι μα-
χόμενοι. πεποίηται δέ σφισιν ὃ πόλεμος οὗτος καὶ τῆς ᾿4ϑηνᾶς ἐπὲ
τῇ ἀσπίδι, καὶ τοῦ Ὀλυμπίου Διὸς ἐπὶ τῷ βάϑρῳ.

668. Dio Chrysost. Orat. 12. 6. p. 373 (Β. p. 228 Emp.) ITegı-
κλέα δὲ xai αὑτὸν λαϑὼν ἐποίησεν (Φειδίας), ὥς φασιν, ini τῆς
ἀσπίδος.

669. Aristot. de Mundo 6. p. 399 B. und mit unwesentlichen Varian-
ten de mirab. auscult. 155 (ed. Bekker.) gaoi δὲ xai τὸν ἀγαλμα-
τοποιὸν Φειδίαν κατασχευαζόμενον τὴν ἐν ἀκροτιόλει “39ηνᾶν ἐν μέ-
σότητι ταύτης τῆς ἀσπέδος τὸ ἑαυτοῦ πρόςωπον ἐντυπώσασϑαι
καὶ συνδῆσαι τῷ ἀγάλματι διά τινος ἀφανοῦς dnuoveyiag, ὥστ᾽ ἐξ
ἀνάγκης, εἴ τις βούλοιτο αὐτὸ περιαιρεῖν τὸ σύμπαν ἄγαλμα λύειν καὶ
συγχεῖν.

670. Valer. Maxim, VIII. 14. 6. .. . Phidiae secutus exemplum, qui
clipeo Minervae effigiem suam inclusit, qua convulsa tota operis
conligatio solveretur.

671. Apul. de Mundo 32. Phidian ilum, quem fictorem probum
fuisse tradit memoria, vidi ipse in clipeoMinervae, quae arcibus Athe-
niensium praesidet, oris similitudinem colligasse ita ut, si quis
olim artificis voluisset exinde imaginem separare, soluta compage si-
mulacri totius incolumitas interiret.

072. Ampel. Lib. memorial. 8. Athenis Minervae aedes nobi-
lis cuius ad sinistram clipeus adpositus quem digito tangit, in quo
clipeo medio Daedali est imago ita collocata, quam si quis ima- .
ginem a clipeo velit.tollere perit totum opus, solvitur enim signum.
Ipsa autem dea habet bastam de gramine*).

3) Vgl. Wustmann im N. Rhein. Mus. XXII. S. 131.

673. Cic. Orator 71. 234. sed si quos magis delectant soluta, se-
quantur ea sane, modo sic, ut, si quis Phidiae clipeum dissolverit,
collocationis universum speciem sustulerit, non singulorum operum
venustatem.

674. Cic. Tuscul. I. 15. 34. opifices post mortem nobilitari volunt.
quid enim Phidias sui similem speciem inclusit clipeo Miner-
vae, cum inscribere non*) liceret?

8) R. Rochette, Questions de l'histoire de l'art, Paris 1846 p. 22 sq. vertheidigt
die Correctur nomen.

675. Cic. de Orat. II. 17. 73. in his operibus si quis illam artem com-
prehenderit, ut tamquam Phidias Minervae signum efficere poesit,

Pheidias. Werke. No. 5. Parthenos. 123

non sane, ut quemadmodum in clipeo idem artifex, minora illa opera
facere discat, laborabit.
(Zu dem Schildrelief der Parthenos vgl. A. Conze, Archaeol. Ztg. 1865 8. 33 ff.
und ,,die Athenastatue des Phidias im Parthenon.‘‘)
676. Themist. Orat. XXV. p. 374. (ed. Dind.) Ei xai σφόδρα ἦν
σοφὸς ὃ Φειδίας ἐν χρυσῷ καὶ ἐλέφαντι μορφὴν ἐπιδείξασϑαι ϑείαν
ἢ ἀνθρωπίνην, ὅμως χρόνου γε ἐδεῖτο καὶ σχολῆς πλείονος εἰς τὰ
ἔργα. λέγεται οὖν, ἡνίκα ἐδημιούργει τὴν ᾿4ϑηνᾶν, οὐδὲ εἰς τὴν κρη-
πῖδα τῆς ϑεοῦ μόνην ὀλίγου χρόνου προςδεηϑῆναι κελ.
677. Dio Chrysost. Orat. 12. 6. p. 373. (R. p. 223. Emp.) 9g
ἧς xai τῇ AIG λέγεται προςφιλὲς elvaı τὸ ὄρνεον (die Eule), τῇ
| καλλίστῃ τῶν ϑεῶν xai σοφωτάτῃ, καὶ τῆς ye Φειδίου τέχνης nag
πΙϑηναίοις ἔτυχεν, ovx ἀπαξίωσαντος αὐτὴν συγκαϑιδρῦσαι τῇ
ϑεῷ συνδοχοῦν τῷ δήμῳ.
678. Hesych. v. Γλαῦξ ἐν πόλει" παροιμία... .. ἀνέκειτο γὰρ ὑπὸ
Φαίδρου") ἐν τῇ ἀκροπόλει.
a) «βειδίου corrigirt Meursius Cecrop. cap. 20 p. 56, der Paroemiogr. e cod.
Bodl., Paroem. gr. ed. Gaisf. p. 28 No. 264 hat d»a/dov. .
679. Auson. Mosella 308.
0. . Vel in arce Minervae
Ictinus, magico cui noctua perlita fuco
Allicit omne genus volucres perimitque tuendo.
(Mit der Parthenos verband diese Eule früher schon Böttiger, Amalth. 11].
S. 265 f. Note, neuerdings Ross, Archaeol. Aufss. I. S.207, Stark, Archaeol.
Zeitung 1859 S.93, Wieseler, Philol. XIV. S. 542 (aber vgl. dens. daselbst
S. 736), Brunn, s. Arch. Ztg. 1860, Anz. S. 50, es widersprach dieser Ver-
bindung Gerhard, Prodromus S. 147 Note 20, während Preller ἃ. ἃ. Ὁ. 8.183
die Eule zu der ehernen Athene in Beziehung setzt; vgl. auch meine Bemer-
kungen, Berichte d. k. s. Ges. d. Wiss. 1860 S. 43. f.)

Die späteren Schicksale der Statue.

680. Inschrift Corp. Insc. graec. I. p. 233 No. 150. τάδε ἐπέτεια
παρέδομεν' χρυσίον, 6 ριστοκλῆς ὃ dn0...... ng ἀπήνεγκεν, τὸ
ἀπὸ τοῦ βάϑρου τοῦ ἀγάλματος.

(Ol. 95. 3. s. Brunn, KG. 1. S. 107 und 180.)

681. Isocrat. c. Callim. 57. ὥςπερ ἄν st τῳ Φρυνώνδας πανουργίαν
ὀνειδίσειεν ἢ Φιλοῦργος (QiÀogyóg Bekker) ὁ τὸ γοργόνειον ὕφε-
λόμενος τοὺς ἄλλους ἱεροσύλους ἔφασκεν εἶναι.

682. Suid. v. Φιλοῦργος. οὗτος ἄσωτος ὧν ἐφωράϑη ἐν ᾿41ϑήναις τὰ
ἱερὰ συλήσας, καὶ τὸ γοργόνειον ὑφελόμενος, ὡς ᾿Ισοκράτης λέγει"
μέμνηται τούτου «Αἰσχίνης ἐν τῷ κατὰ Κεησιφῶντος.

683. Suid. v. Φιλέας. εἰ καὶ Φιλέας ᾿ἐνδοκίδην' ἱεροσυλίας ἐγράψατο'

124 Plastik.

ὥςπϑρ οὐκ αὐτὸς ὧν ὃ τῆς ϑεοῦ τὸ γοργόνδεον ἐκ τῆς ἀχροπόλεως
ὑφελόμενος.
(Dieselben Worte bei Synes. Encom. calvit. 19 p. 83, derQuelle des Suid. der die

Notiz v. ὅμοιον wiederholt; vgl. Bernhardy, und s. noch Bekker, Anecd. gr.
1. p. 315 in dem _4e£. (nr. v. Φιλουργόφς' ὄνομα κύριον ᾿4ϑηναίου ἱεροσύλου.
Ueber Phrynondas und Philurgos vgl. Taylor, Notae ad Aesch. et Demosth.
oratt. de corona in seiner Ausg. des Demosth., Aischin. und Demad. Vol. II.
p. 633 und Jahn, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1858 S. 107 f.)

684. Eustath. ad Od. p. 1704. 37. Γοργῴνος δὲ παράγωγον κτητικῷ
τύπῳ καὶ τὸ γοργόνειον, εἴδωλόν τι αὐτὸ Γοργόνος, ἀνακείμενον
4ϑηνᾷ Πολιάδι, οὗ χρῆσις ἐν vj: τῆς ϑεοῦ τὸ γοργόνειον x τῆς
ἀχροπόλεως ὑφελόμενος.

685. Pausan. I. 25. 6. Κάσσανδρος δὲ βασιλεύσας (τὰ δὲ ἐς “38η-
valovg ἐπέξεισί μοι μόνα 6 λόγος) Πάνακτον τεῖχος ἐν τῇ ᾿Ἅττιχῇ καὶ
Σαλαμῖνα elle, τὐραννόν τε ᾿41ϑηναίοις ἔπραξέ γενέσϑαι Δημήτριον
τὸν Φανοστράτου, τὰ πρὸς δόξαν εἰληφότα ἐπὶ σοφίᾳ. τοῦτον μὲν δὴ
τυραννίδος ἔπαυσε Δημήτριος ὃ Ἀντιγόνου, νέος ve ὧν καὶ φιλοτέμως 5
πρὸς τὸ Ἑλληνικὸν διακείμενος. 7. Κασσανδρος δὲ (δεινὸν γάρ τι
ὑπῇν οἱ μῖσος ἐς ᾿41ϑηναίους), 6 δὲ αὖϑις “αχάρην προεστηκότα ἐς
ἐκεῖνο τοῦ δήμου, τοῦτον τὸν ἄνδρα οἰκειωσάμενος τυραννίδα ἔπεισε
βουλεῦσαι, τυράννων ὧν ἴσμεν τά τε ἐς ἀνθρώπους μάλεστα ἀνήμερον
καὶ ἐς τὸ ϑεῖον ἀφειδέστατον. Δημητρίῳ δὲ τῷ Avysıyövov διάφορα 10
μὲν ἦν ἐς τὸν δῆμον ἤδη τῶν ᾿41ϑηναίων, καϑεῖλε δ᾽ ὅμως καὶ τὴν
“Ἰαχάρους τυραννίδα. ἁλισχομένου δὲ τοῦ τείχους ἐκδι-
deaoxsı “αχάρης ἐς Βοιωτούς. ἅτε δὲ ἀσπίδας ἐξ ἀκροπόλεως
καϑελὼν χρυσᾶς, καὶ αὐτὸ τῆς Αϑηνᾶς τὸ ἄγαλμα τὸν πε-
ρεαιρετὸν ἀποδύσας κόσμον, ὑπωπτεύετο εὐπρρεῖν μεγάλως 15
χρημάτων" Aaxagıv μὲν οὖν τούτων ἕνεκα κεδίνουσιν ἄνδρες Kopw-
vaio. (Ol. 120.)

686. Athen. XI. p. 405 F. γυμνὴν ἐποίησε τὴν 4ϑηνᾶν Aayd-
eng οὐδὲν ἐνοχλοῦσαν.

687. Plut. de Isid. et Osir. 71. εἶτα τολμῶντες [λέγειν ὅτι τὴν 1495-
γᾶν Aayaens ἐξέδυσε.

688. Zosimus Hist. nova IV. 18. Νεστόριος ἐν ἐχείνοις τοῖς χρόνοις
(des Valens, 375 nach Chr. τ.) ἱεροφαντεῖν τεταγμένος ...... εἰκόνα
τοῦ ἥρωος (᾿χιλλέως) ἐν οἴκῳ μικρῷ δημιουργήσας ὑπέϑηκε τῷ ἐν
Παρϑενῶνι καϑιδρυμένῳ τῆς 4ϑηνᾶς ἀγάλματι. τελῶν
δὲ τῇ ϑεῷ τὰ συνήϑη κατὰ ταὐτὸν καὶ τῷ ἥρωι τὰ ἐγνωσμένα οἱ xosa
ϑεσμὸν ἔπραττε.

689. Hieronym. in Zachar. lib. II. cap. 12. Vol. VI. p. 896 (ed.
Vallars.) in arce Athenarum iuxta simulacrum Minervae vidi

sphaeram aheneam gravissimi ponderis cet. :
(Etwa aus der Mitte oder der 2. Hälfte des 4. Jahrhunderts; wenn das.hier ge-
meinte Bild nicht das kolossale eherne ist.)

Pheidias. Werke. No. 5. Parthenos — No. 1. Zeus. 125

690. Schol. Aristid. Orat. 50, zu den Worten: ,,449qvà» τὴν ἐλε-

φαντίνην““ in 639, Vol. II. p. 710 (ed. Dind.) δοκεῖ μοι αὕτη ἐστέν

ἡ ἐν τῷ φόρῳ Kwvoravsivov ἀναχειμένη xai τοῖς προπυλαίοις

τοῦ βουλευτηρίου, ὃ σενάτον φασὶ vor ἧς ἀντιχρὺ ἐν δεξιᾷ εἰσιοῦσι

τῶν προπυλαίων xal ἣ τοῦ Ayılldas ἀνάχειται Θέτις, καρχίνοις τὴν

κεφαλὴν διαστεφής. ὧν οἱ νῦν ἰδιῶται τὴν μὲν Γῆν φασι τὴν 4ϑηνᾶν,

Θάλασσαν δὲ Θέτιν, τοῖς ἐν τῇ κεφαλῇ ἐνύδροις ἐξαπατώμενοι κνω-
δάλοις.

(Von Arethas, dem Erzbischof von Caesarea im Anfange des 10. Jahrhunderts;

vgl. Jahn in der Arch. Ztg. 1848 S. 239.)

No. 6. Aphrodite Urania in Athen.

691. Pausan. I. 14. 7 (im Stadtviertel Melite). πλησίον δὲ ἱερόν ἐστιν
Ἀφροδίτης Ovgaríag...... τὸ δὲ ἐφ᾽ ἡμῶν ἔτι ἄγαλμα λίϑου
Παρίου καὶ ἔργον Φειδέου. (Der Tempel unter Perikles erbaut.)

3. Werke aus den letzten Jahren des Meisters.

No. 7. Der olympische Zeus.

(Vgl. Böttiger, Kunstmythol, II. S. 143 δ΄, Rathgeber in der Hall. Allg. Encyclop. 11I. 3. 8. 256 ff.

und die daselbst Note 1 angeführte ältere Litteratur; spätere: Preller das. Ill. 22. S. 186 ff.,

Schubart, Zeitschr. f. d. Alt. Wiss. 1849 8. 385 ff., Brunn, Ann. d. Inst. 1651 p. 1U5 sqq. und

meine Aufsätze: krit. Untersuchungen üb. d. Compos. des Z. des Ph. in den Symbola philolog.

Bonnens. 8. 603 ff. und Berichte der k. s. Ges. d. Wiss. 1866 8. 173 nebst Friedisender in d. Berl.
Blättern f. Müns-, Siegel- u. Wappenkunde 1LI. ΗΝ, 3.)

692. Pausan. V. 10. 2. ἐποιήϑη δὲ ὃ ναὸς xai τὸ ἄγαλμα τῷ Art ἀπὸ
λαφύρων», ἡνίκα Πίσαν οἱ Ἠλεῖοι καὶ ὅσον τῶν περιοίκων ἄλλο συν-
απέστη Πισαίοις πολέμῳ καϑεῖλον. Φειδίαν δὲ τὸν ἐργασάμενον τὸ
ἄγαλμα εἶναι καὶ ἐπίγραμμά ἔστιν ἐς μαρτυρίαν ὑπὸ τοῦ Διὸς γεγραμ-
μένον τοῖς ποσί (s. 618.)

693. Pausan. V. 15. 1. ἔστε δὲ οἴκημα ἐχτὸς τῆς “Ἄλτεως, καλεῖται δὲ
ἐργαστήριον Φειδίου, καὶ ὃ Φειδίας xa9' Exaorov τοῦ ἀγάλμα-
τος ἐνταῦϑα εἰργάζετο. ἔστιν οὖν βωμὸς ἐν τῷ οἰχήματι ϑεοῖς πᾶσιν
ἐν κοινῷ. .

694. Lucian. pro Imagg. 14. καὶ Φειδίαν φασὶν otro ποιῆσαι,
ὁπότε ἐξειργάσατο τοῖς Ἠλείοις τὸν 4ία' στάντα γὰρ αὐτὸν κατόπιν
τῶν ϑυρῶν, ὁπότε τὸ πρῶτον ἀναπετάσας ἐπεδείκνυε τὸ ἔργον, ἐπα-
xovsır τῶν αἰτιωμένων τι ἢ ἐπαινούντων. ἠτιᾶτο δὲ ὃ μὲν τὴν ῥῖνα ὡς
παχεῖαν, ὃ δὲ ὡς ἐπιμηκέστερον τὸ πρόςωπον, ὃ δὲ ἄλλος ἄλλο τι. ὃ
εἶτ᾽ ἐπειδὴ ἀπηλλάγησαν οἱ ϑεαταί, αὖϑις τὸν Φειδίαν ἐγκλεισάμενον
ἑαυτὸν ἐπανορϑοῦν καὶ ῥυϑμίζειν τὸ ἄγαλμα πρὸς τὸ τοῖς πλείστοις
δοχοῦν' οὐ γὰρ ἡγεῖτο μιχρὰν εἶναι συμβουλὴν δήμου τοσούτου, ἀλλ᾽

126 Plastik.

del ἀναγκαῖον ὑπάρχειν τοὺς πολλοὺς περιττότερον ὁρᾶν τοῦ ἑνός, xà»
Φειδίας 7.
(Aber vgl. Ael. Var. hist. X. 14. 8. von Polykleitos und Plin. N. H. XXXV. $1.
von Apelles, und s. Blümner, Archaeol. Stud. zu Lucian S. 19.)

695. Dio Chrysost. Orat. 12.52. p. 401 (R. p.241 Emp.) (Pheidias
wird angeredet.) ἑκανῶς ἀπολογησάμενος ἐν τοῖς παροῦσι καὶ πείσας,
ὅτι τὸ οἰκεῖον καὶ τὸ πρέπον ἐξεῦρες σχήματός τε καὶ μορφῆς τῷ
πρώτῳ καὶ μεγίστῳ ϑεῷ, μισϑὸν ἕτερον τοῦ παρ᾽ Ἠλείων
προρλάβοις ἂν μείζω καὶ τελειότερον.

690. Pausan. V. 11. 1. χαϑέζεται μὲν δὴ ὁ ϑεὺς ἐν ϑρόνῳ χρυσοῦ
πεποιημένος καὶ ἐλέφαντος" στέφανος δὲ ἐπίχειταέ oi τῇ κεφαλῇ
μεμιμημένος ἐλαίας κλῶνας. ἂν μὲν δὴ τῇ δεξιᾷ φέρει Νίχην ἐξ ἐλέ-
φαντορ καὶ ταύτην καὶ χρυσοῦ "ταινίαν se ἔχουσαν καὶ ἐπὶ τῇ κεφαλῇ
στέφανον' τῇ δὲ ἀριστερᾷ τοῦ ϑεοῦ χειρὲ ἔνεστι σχῆπερον μετάλλοις
τοῖς σιᾶσιν διηνϑισμένον. 0 δὲ ὄρνις ὃ ἐπὶ τῷ σχήπετρῳ καϑήμενός στιν
ὁ ἀετός. χρυσοῦ δὲ καὶ τὰ ὑποδήματα τῷ ϑεῷ καὶ ἱμάτιον ὡςαύτως
ἐστί. τῷ δὲ ἱματίῳ ζῴδιά τε καὶ τῶν ἀνθῶν τὰ κρίνα ἐστὶν ἐμπεποιη-
μένα. 2. ὁ δὲ ϑρόνος ποικέλος μὲν χρυσῷ xai λέϑοις, ποικίλος δὲ καὶ
ἐβένῳ ve καὶ ἐλέφαντέ dorı καὶ ζῷα τὸ ἐπ᾽ αὐτοῦ γραφῇ μεμιμημένα, 10
καὶ ἀγάλματά ἐστιν εἰργασμένα. Νῖκαι μὲν δὴ τέσσαρες, χορευουσῶν
παρεχόμεναι σχῆμα κατὰ ἕχαστον τοῦ ϑρόνου τὸν πόδα" δύο δέ εἶσιν
ἄλλαε πρὸς ἑκάστου πέζῃ ποδός. τῶν ποδῶν δὲ ἑκατέρῳ τῶν ἔμπρο-
σϑεν παῖδές va ἐπίκεινται Θηβαίων ὑπὸ σφιγγῶν ἡρπασμένοι, καὶ
ὑπὸ τὰς σφίγγας Νιόβης τοὺς παῖδας “πόλλων κατατοξεύουσι καὶ 15
"Mosejug. 3. τῶν δὲ τοῦ 990vov μεταξὺ ποδῶν τέσσαρες κανόνες εἰσίν,
ἐχ ποδὸς ἐς πόδα ἕτερον διήκων ἕχαστος. τῷ μὲν δὴ κατ᾽ εὐϑὺ τῆς ἐςό-
δου κανόνι, ἑπτά ἐστιν ἀγάλματα ἐπ᾽ αὐτῷ" τὸ γὰρ ὄγδοον ἐξ αὐτῶν
οὐκ ἴσασι τρόπον ὅντινα ἐγένοτο ἀφανές. εἴη δ᾽ ἂν ἀγωνισμάτων ἀρ--
χαίων ταῦτα μιμήματα" οὐ γάρ πω τὰ ἐς τοὺς παῖδας ἐπὶ ἡλικέας 20
ἤδη καϑειστήκει τῆς Φειδίου. τὸν δὲ αὑτὸν ταινίᾳ τὴν κεφαλὴν ἀνα-
δούμενον δοικέναι τὸ εἶδος Παντάρκει λέγουσιν, μειράκιον δὲ Ἠλεῖον
τὸν Παντάρχην παιδικὰ εἶναι τοῦ Φειδίου. ἀνείλετο δὲ καὶ ἐν πταισὶν
ὁ Παντάρχης. πάλης νίχην ὀλυμπιάδι ἕκτῃ πρὸς ταῖς ὀγδοήκοντα.

4. dni δὲ τῶν κανόνων τοῖς λοιποῖς ὃ λόχος ἐστὶν 6 σὺν Ἡρακλεῖ 25
μαχόμενος πρὸς Aualövus. ἀριϑμὸς μὲν δὴ συναμφοτέρων ἐς ἐννέα
ἐστὶ καὶ εἴκοσι’ τέτακται δὲ καὶ Θησεὺς ἐν τοῖς συμμάχοις τῷ Ἥρα-
κλεῖ. ἀνέχουσι δὲ οὐχ οἵ πόδες μόνοι τὸν ϑρόνον, ἀλλὰ καὶ χέονες, toot
τοῖς ποσὶ μεταξὺ ξστηχότες τῶν ποδῶν. ὑπελϑεῖν δὲ οὐχ οἷόν τέ ἐστιν
ὑπὸ τὸν ϑρόνον, ὥς τερ γε καὶ ἐν Ἀμύκλαις ἐς τὸ ἐντὸς τοῦ ϑρόνου 30
παρερχόμεϑα" ἐν Ὀλυμπίᾳ δὲ ἐρύματα τρόπον τοίχων πεποιημένα τὰ
ἀπείργοντά ἔστι. 5. τούτων τῶν ἐρυμάτων ὅσον μὲν οὖν ἀπαντιχρὲ
ti» ϑυρῶν ἐστιν, ἀλήλιπται κυανῷ μόνον, τὰ δὲ λοιπὰ αὐτῶν παρέ-

ων

Pheidias. Werke. No. 5. Parthenos — No. 7. Zeus. 191

seat Παναένου γραφάς. ἐν δὲ αὐταῖς ἔστε μὲν οὐρανὸν xai γῆν 24tÀac
ἀνέχων: παρέστηκε δὲ καὶ Ἡρακλῆς ἐχδέξασϑαι τὸ ἄχϑος ἐθέλων τοῦ 35
“ελαντος, Ert δὲ Θησεύς ve καὶ Πειρέϑους, καὶ Ἑλλάς τὸ καὶ Σαλα-
. μὶς ἔχουσα ἐν τῇ χειρὲ τὸν ἐπὶ ταῖς ναυσὶν ἄχραὲς ποιούμενον κόσμον,
Ἡρακλέους τὸ τῶν ἀγωνισμάτων τὸ ἐς τὸν λέοντα τὸν ἐν Νεμέᾳ, 6. καὶ
τὸ ἐς Κασσάνδραν παρανόμημα «“ἴαντος, ᾿ἱπποδάμειά τε ἡ Οἰνομάου
σὺν τῇ μητρί, καὶ Προμηϑεὺς ἔτι ἐχόμενος μὲν ὑπὸ τῶν δεσμῶν, 40
Ἡρακλῆς δὲ ἐς αὐτὸν ὁρῶν. λέγεται γὰρ δὴ καὶ vóda ἐς τὸν Ηρακλέα,
ὡς ἀποκχτείναι μὲν τὸν ἀεεόν, ὃς ἐν τῷ Καυχάσῳ τὸν Προμηϑέα ἐλύ-
scer, ἐξέλοιτο δὲ καὶ αὐτὸν Προμηϑέα ἐκ «ὧν δεσμῶν. τελευταῖα δὲ ἐν
τῇ γραφῇ Πενϑεσίλειά τε ἀφιεῖσα τὴν ψυχὴν καὶ ᾿Αχιλλεὺς ἀνέχων
ἐστὶν αὐτήν. καὶ “Ἑσπερίδες δύο φέρουσι τὰ μῆλα, ὧν ἐπιτεεράφϑαι 45
λέγονται τὴν φρουράν. Πάναινος μὲν δὴ οὗτος ἀδελφὸς τὸ ἦν Φειδίου,
xai αὐτοῦ καὶ ᾿4ϑήνησιν ἐν Ποικίλῃ τὸ Παραϑῶνι ἔργον ἔστι γεγραμ-
μένον. 7. ἐπὶ δὲ τοῖς ἀνωτάτω τοῦ -«ϑρύνου πεποίηκεν ó Φειδίας ὑπτὲρ
τὴν κεφαλὴν τοῦ ἀγάλματος τοῦτο μὲν Χάριτας τοῦτο δὲ “Ὥρας, τρεῖς
ἑκατέρας. εἶναι γὰρ ϑυγατέρας «ὸς καὶ ταύτας ἐν ἔπεσέν ἐστεν εἰρη- bo
μένα. Ὅμηρος dà ἐν Ἰλιάδι ἐποίησε τὰς Ὥρας καὶ ἐπιετεεράφϑαι τὸν
οὐρανόν, καϑάπερ τινὰς φύλακας βασιλέως αὐλῆς. τὸ ὑπόϑημα δὲ τὸ
ὑπὸ τοῦ “ιὸς τοῖς ποσίν, ὑπὸ τῶν ἐν τῇ ᾿Αττικῇ καλούμενον ϑρανίον,
λέοντάς τὸ γρυσοῦς καὶ Θησέως ἐπειργασμένην ὄχει μάχην τὴν πρὸς
Analövag, τὸ 4ϑηναίων πρῶτον ἀνδραγάϑημα ἐς οὐχ ὁμοφύλους. 55
8. ἐπὶ δὲ τοῦ βάϑρου τοῦ τὸν ϑρόνον τε ἀνέχοντος καὶ ὅσος ἄλλος κόσμος
πρὶ τὸν Jia, ἐπὶ τούτου voi, βάϑρου χρυσῶ ποιήματα, ἀναβεβηκὼς
ἐπὶ ἅρμα Ἥμλμος, καὶ Ζεύς τέ ἐστε καὶ "Hoa, "*" (1. καὶ ἯἩφαιστος)
παρὰ δὲ αὐτὸν Χάρις" ταύτης δὲ Ερμῆς ἔχεται, τοῦ Ἑρμοῦ δὲ Ἑστία"
μετὰ δὲ τὴν Ἑστίαν Ἔρως ἐστὶν ἐκ ϑαλάσσης ἡ φροδίτην ἀνιοῦσαν go
ὑποδεχόμενος" τὴν δὲ “φροδίτην στεφανοῖ Πειϑώ. ἐπείργασται δὲ
xai “πόλλων σὺν Agseudı, ᾿4ϑηνᾶ ve καὶ Ηρακλῆς, καὶ ἤδη τοῦ βά-
ϑρου πρὸς τῷ πέρατι Ἀμφιτρίτη καὶ Ποσειδῶν, Σελήνη τὸ ἵππον
ἐμοὶ δοκεῖν ἐλαύνουσα. τοῖς δέ ἐστιν εἰρημένα ἐφ᾽ ἡμεόνου τὴν ϑεὸν
ὀχεῖσϑαι καὶ οὐχ ἵππου, καὶ λόγον yé τινα ἐπὲ τῷ ἡμεόνῳ λέγουσιν os.
εὐήϑη. 9. μέερα δὲ τοῦ ἐν Ὀλυμπίᾳ Διὸς ἐς ὕψος τε καὶ εὖρος
ἐπιστάμενος γεγραμμένα οὐκ ἐν ἐπαίνῳ ϑήσομαε τοὺς μδερήσαντας"
ἐπεὶ καὶ τὰ εἰρημένα αὐτοῖς μέτρα πολύ τι ἀποδέονεά ἐστιν ἢ τοῖς
ἰδοῦσι παρέστηκεν ἐς τὰ ἄγαλμα δόξα" ὅπου ya καὶ αὐτὸν τὸν ϑεὸν
μάρτυρα ἐς τοῦ Φειδίου τὴν τέχνην γενέσϑαι λέγουσιν. ὡς γὰρ δὴ 10
ἐκτετελεσμένον ἤδη τὸ ἄγαλμα ἦν, ηὔξατο ὁ Φειδίας ἐπεσημῆναι τὸν
ϑεόν, εἰ τὸ ἔργον ἐστὶν αὐτῷ κατὰ γνώμην αὐτίκα δ᾽ ἐς τοῦτο τοῦ
ἐδάφους καξασχῇψαι κεραυνόν φασιν, ἔνϑα ὑδρία καὶ ἐς ἐμὲ ἐπί-
ϑημα ἦν ἡ χαλκῆ. 10. ὅσον δὲ τοῦ ἐδάφους ἐσεὶν ἔμσεροσϑεν τοῦ ἀγάλ-
ματος, τοῦτο οὐ λευχῷ, μέλανι δὲ κατεσχείασται τῷ λίϑῳ. πτεριϑεῖ δὲ 75

128 | Plastik.

ἐν κύκλῳ τὸν μέλανα λέϑουν Παρίου κρηπίς, ἔρυμα εἶναι τῷ ἐλαίῳ τῷ
ἐκχεομένῳ. ἔλαιον γὰρ τῷ ἀγάλματέ ἔστιν ἐν Ὀλυμπίᾳ συμφέρον, καὶ
ἔλαιόν ἐστι τὸ ἀπεῖργον μὴ γίνεσθαι τῷ ἐλέφαντι βλάβος διὰ τὸ ἑλῶ-
dec τῆς “Ἄλτεως. ἐν ἀκροπόλει δὲ τῇ 41ϑηναίων τὴν καλουμένην παρ-

ϑένον οὐκ ἔλαιον, ὕδωρ δὲ τὸ ἐς τὸν ἐλέφαντα ιὐφελοῦν ἐστιν. ἅτε 80
γὰρ αὐχμηρᾶς τῆς ἀκροπόλεως οὔσης διὰ τὸ ἄγαν ὑψηλόν, τὸ ἄγαλμα
ἐλέφαντος πεποιημένον ὕδωρ καὶ δρόσον τὴν ἀπὸ τοῦ ὅδατος ποϑεῖ. ἐν
Ἐπιδαύρῳ δὲ ἐρομένου μου xa9' ἥντινα αἰτίαν οὔτε ὕδωρ τῷ “Ισχληπιῷ
σφίσιν ovrs ἔλαιόν ἔστιν ἐγχεύμενον, ἐδίδασχόν ue οἱ περὶ τὸ ἱερόν,

" &g καὶ τὸ ἄγαλμα τοῦ ϑεοῦ καὶ ὃ ϑρόνος ἐπὶ φρέατι εἴη πεποιημένα. 85
(Zu lin. 20 vgl. Kayser, N. Rhein. Mus. V. 8. 351 f., Schubart, Ztschr. für d.

Alt. Wiss. 1847 8. 220 f.)

697. Pompon. Melall.3. in Achaia atque Elide, quondam Pisae
Oenomai, Elis etiam nunc (memoranda), delubrumque Olympii Iovis,
certamine gymnico et singulari sanctitate, ipso quidem tamen simu-
lacro, quod Phidiae opus est, maxime nobile.

698. Strabon. VIII. p. 353. μέγιστον δὲ τούτων (der Anathe-
mata im Tempel von Olympia) ὑπῆρξε τὸ τοῦ Διὸς ξόανον, ὃ ἐποίει
Φειδίας Χαρμίδου 4ϑηναῖος ἐλεφάντινον, τηλικοῦτον τὸ μέγεϑος, ὡς
καίπερ μεγίστου ὄντος τοῦ νεὼ δοχεῖν ἀσεοχῆσαι τῆς συμμετρίας τὸν
τεχνίτην, χαϑήμενον ποιήσαντα, ἁπτόμενον δὲ σχεδόν τι τῇ κορυφῇ 5
τῆς ὀροφῆς, ὥρτ᾽ ἔμφασιν ποιεῖν, ἐὰν ὀρθὸς γένηται διαναστὰς ἀπο-
στεγάσειεν τὸν νεών. 354. ἀνέγραψαν δέ τινες τὰ μέτρα τοῦ ξοάνου,
καὶ Καλλίμαχος ἐν ἰάμβῳ ivi ἐξεῖπε. πολλὰ δὲ συνέπραξε τῷ Φειδίᾳ
Πάναινος ὃ ζωγράφος, ἀδελφιδοῦς ὧν αὐτοῦ καὶ συνεργολάβος, πρὸς
τὴν τοῦ ξοάγου διὰ τῶν χρωμάτων κόσμησιν καὶ μάλιστα τεῆς ἐσθῆτος. 10

. δεέχνυνταε δὲ καὶ γραφαὶ πολλαί τε καὶ ϑαυμασταὶ περὶ τὸ ἱερὸν
ἐκείνου ἔργα. ἀπομνημονεύουσι δὲ τοῦ Φειδίου, διότι πρὸς τὸν Πά-
vatyov εἶπες πυνϑανόμενον, πρὸς εἰ παράδειγμα μέλλοι ποιήσειν τὴν
εἰχόνα τοῦ Δεόρ, ὅτι πρὸς τὴν Ὁμήρου δι᾿ ἐπῶν ἐκεεϑεῖσαν τούτων
ἢ καὶ κυανέῃσιν ἐπὶ ὀφρύσι νεῦσε Κρονίων, ἀμβροόσιαι δ᾽ ἄρα χαῖται 15
ἐπερρώσαντο ἄναχτος κρατὸς ἀπ᾿ ἀϑανάτοιο, μέγαν δ᾽ ἐλέλεξεν Ὄλυμ-
πον.“ (Il. I, 527 sqq. )

[siefodar yàp μάλα δοκεῖ καλῶς Ex ve τῶν ἄλλων xai τῶν ὀφρύ-
ων, ὅτε προκαλεῖται τὴν διάνοιαν ὃ ποιητὴς ἀναζωγραφεῖν μέγαν τινά
τύπον καὶ μεγάλην δύναμιν ἀξίαν τοῦ Ζιός, καϑάπερ καὶ Ent τῆς 20
Ἥρας, ἅμα φυλάττων τὸ ἐφ᾽ ἑκατέρῳ πρέπον" ἔφη μὲν γὰρ ,,σείσατο
δ᾽ εἰνὶ ϑρόνῳ, ἐλέλιξε δὲ μακρὸν Ὄλυμπον" (I1. 8. 199.) τὸ δ᾽ ἐπ ἐκεί-
νης συμβὰν ὅλῃ κινηϑείσῃ, τοῦτ᾽ ἐπὶ τοῦ Ζιὸς ἀπαντῆσαι ταῖς ὀφρύσι
μόνον νεύσαντος, συμπαϑούσης δέ τι καὶ τῆς κόμης. κομιμῶς δ᾽ εἴρηται
καὶ τὸ ὁ τὰς τῶν ϑεῶν εἰκόνας ἢ μόνος ἰδὼν ἢ μόνος δείξας] 25

((] von Kramer angezweifelt, von Meineke als Interpolation obelisirt.)

Pheidias. Werke. No. 7. Zeus in Olympia. 129

699. Lucian. Somn. 8. ἀπὸ τοιούτων δρμώμενος xai Φειδίας Exeivog
ἔδειξε τὸν Jia.

700. Himer. Orat. 18. 4. (p. 710. ed. Wernsd.) μικρὸν μὲν ἐργαστή-
ριον τοῦ Φειδίου, ἀλλὰ Ζεὺς ἐν αὐτῷ xai ἡ Παρϑένος ἐπλάττετο.

701. Lucian de Sacrif. 11. ὅμως δ᾽ οὖν οἵ παριόντες ἐς τὸν νεὼν οὔτε
τὸν ἐξ ᾿Ινδῶν ἐλέφαντα ἔτι οἴονται ὁρᾶν οὔτε τὸ ἐκ τῆς Θράκης με-
ταλλευϑὲν χρυσίον, ἀλλ᾿ αὐτὸν τὸν Κρόνου xaiePéag ἐς γῆν
ὑπὸ Φειδίου μετῳκισμένον καὶ τὴν Πισαίων ἐρημίαν ἐπισκο-
πεϑῖν κεκελευσμένον κτλ.

(Ueber die wahrscheinliche Unechtheit vgl. neuestens Blümner, Archaeol. Stu-
dien zu Lucian S. 48 f.)
102. Propert. III. 9. 15.
Phidiacus signo se Iuppiter ornat eburno.

703. Lucian. de Parasito 2. πολὺ μᾶλλον λέγοντες τοῦτο ἐμὲ ἢ Φει-
δίαν ἀγαλματοποιόν' χαίρω γὰρ τῇ τέχνῃ (παρασιτικῇ) οὐδὲν ἧττον ἢ
Φειδίας ἔχαιρε τῷ Διί.

104. , Schol. Od. XI. 613. (T. II. p. 525 ed. Dind.) zu den Worten:
und ἄλλο τι τεχνήσαιτο x14... . ... ὡς & τις λέγοι, olov Φειδίας
ἐποίησε τὸν 4ία, τοιοῦτο οὐδὲν ἄλλο' εἰς ἐκεῖνον γὰρ τὸ πᾶν τῆς
ἑαυτοῦ τέχνης κατέκλεισε. V. οἱ δὲ οὕτως . . ... . ἢ ὡς εἴ τις λέγοι,
οἷον Φειδίας ἐποίησε τὸν Za, τοιοῦτον οὐδὲν ἄλλο ἐν τῇ ἑαυτοῦ
ἐνέϑηκε τέχνῃ, ἀντὶ τοῦ ἐπενόησε. B.

705. Dio Chrysost. Orat. 12. 25. p. 383. (R. p. 230. Emper.) ἢ δεῖ
ϑεατὰς εἶναι μόνον τοὺς ἐνθάδε (Olympiu) ἥχοντας τῶν τε ἄλλων Ön-
λονότι παγκάλων καὶ σφόδρα ἐνδόξων ϑεαμάτων καὶ δὴ μάλιστα τῆς
τοῦ ϑεοῦ ϑρησχείας καὶ τῷ DOvrı μακαρίας εἰκόνος, ἣν ὑμῶν
οὗ πρόγονοι δαπάνης τε ὑπερβολῇ καὶ τέχνης ἐπιτυχόντες τῆς ἄχρας 5
εἰργάσαντο καὶ ἀνέϑεσαν πάντων, ὅσα ἔστιν ἐπὶ γῆς ἀγάλ-
ματα κάλλιστον καὶ ϑεοφιλέστατον, πρὸς τὴν Ὁμηρικὴν
ποίησιν, ὥς φασι, Φειδίου παραβαλλομένον" τοῦ δινήσαντος ὀλίγῳ
γεύματι τῶν ὀφρύων τὸν ξύμπαντα Ὄλυμπον, ὡς ἐχεῖνος μάλιστα
ἐναργῶς καὶ πεποιϑότως ἐν τοῖς ἔπεσιν εἴρηκεν" „N, καὶ κυανέῃσιν“ κελ. 10

706. Ibid. 49. p. 398. (R. p. 240. Emper.) εἰ γάρ τις Φειδίαν
πρῶτον ἐν τοῖς Ἕλλησιν εὐθύνοι, τὸν σοφὸν τοῦτον xai
δαιμόνιον ἐργάτην τοῦ σεμνοῦ καὶ παγχάλου δὴμ εουργή-
ματος 22 7 si οὖν δὴ λέγοι τις πρὸς αὐτόν: ὦ βέλτιστε καὶ
ἄριστε τῶν δημιουργῶν, ὡς μὲν ἡδὺ καὶ προςφιλὲς 6 ὅραμα καὶ τέρψιν δ
ἀμήχανον ϑέας εἰργάσω πᾶσιν Ἕλλησι καὶ βαρβάροις, ὅσοι ποτὲ δεῖρο
ἀφίκοντο πολλοὶ πολλάκις, οὐδεὶς ἀντερεῖ.

^'T0T. lbid. 51. p. 400. (R. p. 241. Emper.) ἀνθρώπων δέ, ὃς ἂν
ἢ παντελῶς ἐπίπονος τὴν ψυχήν, πολλὰς ἀπαντλήσας ξυμφο-
ρὰς καὶ λύπας ἐν τῷ βίῳ μηδὲ ὕπνον ἡδὺν ἐπιβαλλόμενος, xai ὃς
D. ant. Sehrifiquellen z. Gosch. d. bild. Künste b. d. Gr. 9

130 Plastik.

δοκεῖ μοι κατεναντίον στὰς τῆςδε τῆς sinovog ἐχλαϑέσθαι πάντων,
ὅσα ἐν ἀνθρωπίνῳ βίῳ δεινὰ καὶ χαλεπὰ γέγνεται παϑεῖν' οὕτω av γε 5
(Pheidias) ἀνεῦρες xai ἐμηχανήσω ϑέαμα ἀτεχνῶς

ονηπενϑές τ᾽ ἀλοχόν Te, κακῶν ἐπίληϑες ἁπάντων“ (Od. 4. 221.)
τοσοῦτο φῶς καὶ τοσαύτη χάρις ἔπεστιν ἀπὸ τῆς τέχνης .... .. εἰ δ᾽
αὖ τὸ πρέπον εἶδος καὶ τὴν ἀξίαν μορφὴν τῆς ϑεοῦ φύσεως ἐδημιούργη-
σας, ὕλῃ τε͵ ἐπιτερπεῖ χρησάμενος ἀνδρός τὸ μορφὴν ὑπερφυῆ τὸ καλ- 10
Aog καὶ τὸ μέγεϑος δείξας, πλὴν ἀνδρός, καὶ τάλλα ποιήσας ὡς
ἐποίησας, σχοποῦμεν τανῦν.

708. Dio Chrysost. Orat. 53. p. 401. (R. p. 241. Emper.) πρότερον
μὲν γὰρ ἅτε οὐδὲν σαφὲς εἰδότες ἄλλην ἄλλος ἀνεπλάτεομεν ἰδέαν
πᾶν τὸ ϑνητόν, κατὰ τὴν ἑαυτοῦ δύναμιν καὶ φύσιν ἕκαστος ἐνδαλλό-
μενοι καὶ ὀνειρώττοντες....... σὺ δέ (Pheidias) ye ἐσχύε τέχνης ἐνί-
κησας καὶ ξυνέλεξας τὴν “Ελλάδα πρῶτον ἔπειτα τοὺς ἄλλους τῷδε τῷ
φάσματι͵ ϑεσπέσιον καὶ λαμπρὸν ἀποδείξας, ὡς μηδένα τῶν
ἰδόντων δόξαν ἑτέραν ἔτι λαβεῖν δᾳδίως.

709. Ibid. 56. p. 403. (R. p. 243. Emper.) καὶ ὅσα μὲν λιϑοξόων
ἔργα ἢ γραφέων ἀρχαιότερα τῆς ἐμῆς τέχνης (Pheidias spricht)
σύμφωνα ἦσαν, πλὴν ὅσον κατὰ τὴν ἀκρίβειαν τῆς ποιήσεως, ἐώ
Abyrır. δόξας δὲ ὑμετέρας κατέλαβον παλαιὰς ἀκινήτους, αἷς οὐκ
ἦν ἐναντιοῦσϑαι δυνατόν, καὶ δημιουργοὺς ἄλλους περὶ τὰ ϑεῖα
πρεσβυτέρους καὶ πολὺ σοφωτέρους ἀξιοῦντας εἶναι, τοὺς ποιητάς,
ἐκείνων μὲν δυναμένων εἰς πᾶσαν ἐπίνοιαν ἄγειν διὰ τῆς ποιήσεως,
τῶν δὲ ἡμετέρων αὐτουργημάτων μόνην ταύτην ἱκανὴν ἐχόντων εἰ-
κασίαν.

710. Ibid. 62. p. 406. (R. p. 244. Emper.) ei δὲ ὑμῖν ἐπαέειός εἶμι
τοῦ σχήματος, οὐκ ἂν φϑαάνοιτε Ὁμήρῳ πρότερον χαλεπῶς ἔχον-
veg" ἐχδῖνος γὰρ οὐ μόνον μορφὴν ἐγγύτατα τῆς δημιουργίας ἐμι-
μήσατο, χαίτας re ὀνομάζων τοῦ ϑεοῦ, ἔτε δὲ ἀνθερεῶνα εὐθὺς ἐν
ἀρχῇ τῆς ποιήσεως, ὅτε φησὶν ἱκετεύειν τὴν Θέτεν ὑπὲρ τιμῆς τοῦ
παιδός. '

111. Ibid. 63. p. 407. (R. p. 245. Emper.) τὸ δέ γε τῆς ἐμῆς ἐργασίας οὐκ
ἄν εις οὐδὲ μανεὶς ἀφομοιώσειεν οὐδενὶ ϑνητῷ πρὸς κάλλος ἢ μέ-
γεϑος συνεξεταζόμενος.

712. Ibid. 74. p. 412. (R. p. 248. Emper.) ὁ δὲ ἡμέτερος
(Ζεὺς) εἰρηνικὸς xal πανταχοῦ πρᾷος, οἷος dosa-
σιάστου καὶ ὁμονοούσης τῆς Ἑλλάδος ἐπίσκοπος" ὃν
ἐγὼ μετὰ τῆς ἐμαυτοῦ τέχνης καὶ τῆς Ἠλείων πόλεως σοφῆς καὶ
ἀγαϑῆς βουλευσάμενος ἱδρυσάμην, ἥμερον καὶ σεμνὸν ἐν ἁλύπῳ 5
σχήματι, τὸν βέου καὶ ζωῆς καὶ ξυμπάντων δοτῇῷρα τῶν.
ἀγαϑῶν, κοινὸν ἀνθρώπων καὶ πατέρα καὶ σωτῆρα καὶ
φύλακα ὡς δυνατὸν ἦν ϑνητῷ διανοηϑέντι μιμήσασθαι τὴν ϑείαν

ων

w

Pheidias. Werke. No. 7. Zeus in Olympia. 131

καὶ ἀμήχανον φύσιν. 75. σχόπει δέ, si μὴ πάσαις ταῖς ἐπωνυμίαις
ταῖς τοῦ ϑεοῦ πρέπουσαν εὑρήσεις τὴν εἰκόνα" Zeig γὰρ μόνος ϑεῶν 10
πατὴρ καὶ βασιλεὺς εἷς ὀνομάζεται, πολιεύς v8 καὶ φίλιος καὶ ἕται-
ρεῖος, πρὸς δὲ τούτοις ἱχέσιός τὸ καὶ ξένιος καὶ ἐπικάρπιος xai μυρίας
ἄλλας ἐπικλήσεις &yw....... 77. ὅτου δὲ ἦν ἐπιδεῖξαι ταῦτα μὴ
φϑεγγόμενον, ἀρα οὐχ ἱκανῶς ἔχει κατὰ τὴν τέχνην; τὴν μὲν γὰρ ἀρχὴν
καὶ τὸν βασιλέα βούλεται δηλοῦν τὸ ἰσχυρὸν τοῦ εἴδους καὶ τὸ μεγαλο-- 15
πρεπές, τὸν δὲ πατέρα καὶ τὴν κηδεμονίαν τὸ πρᾷον καὶ προςφιλές,
τὸν δὲ πολιέα καὶ τὸν νόμιμον fj τε σεμνότης καὶ τὸ αὐστηρόν, τὴν δὲ
ἀνθρώπων καὶ ϑεῶν ξυγγένειαν αὐτό που τὸ τῆς μορφῆς ὅμοιον ἐν
εἴδει συμβόλου, τὸν δὲ φίλιον καὶ ἱκέσιον καὶ ξένιον καὶ φύξιον καὶ
πάντα τὰ τοιαῦτα ἁπλῶς φιλανθρωπία καὶ τὸ πρᾷον καὶ τὸ χρηστὸν 20
ἐμφαινόμενον' προςομοιοῖ δὲ τὸν κτήσιον καὶ τὸν ἐπικάρπιον fj Te
ἁπλότης xai ἣ μεγαλοφροσύνη δηλουμένη διὰ τῆς μορφῆς" ἀτεχνῶς γὰρ
διδόντι καὶ χαριζομένῳ μάλιστα προςέοικε τἀγαϑά. T8. ταῦτα μὲν οὖν,
ὡς οἷόν τε ἦν, ἐμίμησάμην ἅτε οὐκ ἔχων ὀνομάσαι.

113. Dio Chrysost. orat. 85. p. 417. (R. p. 252. Emper.) ei δὲ uev

εὐφημίας τοῦ τε ἀγάλματος καὶ τῶν ἱδρυσαμένων (εαῦτα ἐῤῥήϑη),
πολὺ ἄμεινον" τῷ γὰρ ὄντι τοιοῦτος ἡμῖν προρορᾷν ἔοικε, πάνυ εὔνους
καὶ κηδόμενος, ὥςτ᾽ ἔμοιγε μικροῦ φϑέγγεσϑαι δοκεῖ.

714. Himer. Eclog. 32. 10. (p. 300 sq. ed. Wernsd.) κχράτεστον

ovv &ixÓvL τὴν τοῦδε φύσιν ϑηράσαντα τὸ τοῦ Φειδίου μιμήσασϑαι.
οὐκ ἠγνόει Φειδίας, ὅσος καὶ ἐν ὅσοις ὃ Ζεύς, ἅτε τὴν ψυχὴν τῆς χει-
góc σοφώτερος" βουλόμενος οὖν ἑνὲ ϑηράσαι τὴν Διὸς φύσιν ἀγάλματι,
χρυσῷ κεράσας ἐλέφαντα, Ἠλείοις μὲν τὸν Ὀλύμπιον, τοῖς δὲ ἄλλοις 5
ἀνθρώποις τὸν día εἰκόνι μιᾷ (ἐγγοίησδ) τοσοῦτον, 6009 ἐκετυπωσά-

μενος.

715. Anthol. Gr. IT. 208. 48. (Planud. IV. 81.) Φιλίσπου.

Eig τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ dig ἄγαλμα.
Ἢ ϑεὸς ἦλϑ᾽ ἐπὶ γῇ» ἐξ οὐρανοῦ, εἰχόνα δείξων,
Φειδία, ἢ σύ γ᾽ ἔβης τὸν ϑοὸν ὀψόμενος.

116. Plotin. Ennead. V. 8. p. 1002. (ed. Creuzer.) ἔπειτα (1. ἔπλα-

σαν) ὁ Φειδίας τὸν Aia πρὸς οὐδὲν αἰσϑητὸν ποιήσας, ἀλλὰ λαβὼν
(νῷ) οἷος ἂν γένοιτο εἰ ἡμῖν ὁ Ζεὺς δὲ ὀμμάτων ἐϑέλοι φανῆναι.

111. Cic. Orat. 2. 8. sed ego sic statuo, nihil esse in ullo genere

tam pulchrum, quo non pulchrius id sit, unde illud ut ex ore

aliquo quasi imago exprimatur, quod neque oculis neque auribus

neque ullo sensu percipi potest, cogitatione tantum et mente com-

plectimur. itaque et Phidiae simulacris, quibus nihil in illo genere 5

perfectius videmus, et iis picturis, quas nominavi, cogitare tamen

possumus pulchriora. 9. nec vero ille artifex cum faceret Iovis for-
90»

182 Plastik.

mam aut Minervae contemplabatur aliquem, e quo similitudinem du-
ceret, sed ipsiusin mente insidebat species pulchritudi-
nis eximia quaedam, quam intuens in eaque defixus ad illius simi-
litudinem artem et manum dirigebat.

718. Seneca Rhetor. Controv. X. 34. (p. 328. 15. ed. Burs.) non
vidit Phidias Iovem, fecit tamen velut tonantem, nec stetit ante ocu-
los eius Minerva, dignus tamen illa arte animus et concepit deos et
exhibuit.

(Einen Blitzsetrahl giebt irriger Weise dem olymp. Zeus des Pheidias auch Lucian.
Tim. 4. ἐχάϑησο .. . dexannyuv κεραυνὸν ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ. Ueber Lucian.
Gallus 24 s. oben Anm. nach 539.)

719. Lucian. de morte Peregr. 6. δύο γὰρ ταῦτα, ἔφη, ὁ βίος
ἄριστα δημιουργήματα ἐθεάσατο, τὸν Zo τὸν Ὀλίμπιον xai Πρωτέα,
πλάσται δὲ καὶ τεχνῖται τοῦ μὲν Φειδίας, τοῦ δὲ ἡ φύσις.

1720. Plut. Sull 17. τῷ γὰρ Ὀλυμπίῳ 4i καὶ τὸ κάλλος καὶ τὲ
μέγεϑος παραπλήσιον ἰδεῖν ἔφασαν».

121. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 9. Phidias tamen diis quam homi-
nibus efficiendis melior artifex creditur, in ebore vero longe citra
aemulum, vel si nihil nisi Minervam Athenis aut Olympium in Elide
Iovem fecisset, cuius pulchritudo adiecisse aliquid etiam
receptae religioni videtur; adeo maiestas operis deum
aequa vit.

722. Plin. N. H. XXXIV. 54. Phidias praeter Iovem Olympium, quem
nemo aemulatur, fecit cet. (Vgl. oben 648.)

(Id. VII. 127: Phidiae Iupiter Olympius cotidie testimonium perhibet.)

729. Philostr. Vita Apoll Tyan. IV. 38. ἰδὼν de (Arollamıog)
ἐς τὸ ἕδος τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ, χαῖρε, εἶπεν, dya98 Ζεῦ, σὺ γὰρ οὕτω τι
dya9óg, ὡς καὶ σαυτοῦ κοινωνῆσαι τοῖς ἀνθρώποις.

724. Livius XLV. 28. per Megalopolim Olympiam adscendit (Paulus
Aemilius). ubi et alia quidem spectanda visa, et Iovem velut
praesentem intuens motus animo est. itaque haud secus
quam si in Capitolio immolaturus esset, sacrificium amplius solito ap-
parari iussit. (Vgl. 701.)

125. Polyb. XXX. 15. 3. (IV. p. 483. ed. Schweigh.) Asixıng Alyulluog
παρῆν eig τὸ τέμενος τὸ à» Ὀλυμπίᾳ, xai τὸ ἄγαλμα ϑεασάμενος ἔξε--
πλάγη, καὶ τοιοῦτον εἶπεν, ὅτι μόνος αὐτῷ doxei Φειδίας τὸν παρ᾽

Ὁμήρῳ Zia μεμιμῆσϑαι. διότι μεγάλην ἔχων προςδοκίαν τῆς Ὀλυμ-
πίας, μείζω τῆς προςδοκίας εὑρηκὼς εἴη τὴν ἀλήϑειαν.

726. Plut. Aem, Paul. 28. ἐν δ᾽ Ὀλυμπέᾳ τοῦτο δὴ τὸ πολυϑρύλη-
τὸν ἐχδῖνον ἀναφϑέγξασϑαϊΐ φασι, ὡς τὸν Ὁμήρου Zia Φειδίας ἀπο-
πλάσαιτο.

727. Arrian. Epict. I. 6. 28. Εἰς Ὀλυμπίαν ἀποδημεῖτε, V εἰδῆτε

Pheidias. Werke. No. 7. Zeus in Olympia. 133

τὸ ἔργον τοῦ Φειδίου" καὶ ἀτύχημα ἕκαστος ὑμῶν οἴετε, τὸ ἀνιστόρη-
τον τούτων ἀποϑανεῖν.

128. Eustath. ad Il. p. 145. 1. 18. oi δέ φασιν ὅτι ἀπὸ τούτων τῶν
dio στίχων ὁρμηϑεὶς Φειδίας ὁ ἀγαλματοποιὸς ἐποίησε τὸν ἐν Ὀλυμ-
tig Ala, οὕτω καμπτόμενον. καὶ ὃ γεωγράφος (Strabon) δέ φησι ὅτι
πρὸς Ὁμηρικὸν παράδειγμα τό, ἐπὶ ὀφρύσι veliosv'* ὃ Φειδίας ἐποίησε
τὸν ἐν Ὀλυμπίᾳ Δία ἐλεφάντινον" οὕτω δέ, φησι, μέγας ἦν, ὡς ἅπ- 5
τεσϑαι σχεδὸν τῆς κορυφῆς τῆς ὀροφῆς" διὸ καὶ κοσμίως εἴρηταί,
φησι, τὸ Ὅμηρος (1. Φειδίας) ὃ τὰς ϑεῶν εἰκόνας ἢ μόνος ἰδὼν ἢ μό-
»oc δείξας (vgl. 698. lin. 24.)

729. Valer. Maxim. III. 7. ext. 4. Phidias Homeri versibus egregio
dicto allusit. simulacro enim Iovis perfecto, quo nullum praestantius
aut adinirabilius humanae fabricae manus fecit, interrogatus ab amico,
quonam mentem suam dirigens voltum lovis propemodum ex ipso
coelo petitum, eboris lineis esset amplexus, illis se versibus quasi ma-
gistris usum respondit: 7 xai κυανέῃσιν cet.

730. Macrob. Saturn. V. 13. p. 23. (ed. Jan.) Phidias, cum Iovem
Olympium fingeret, interrogatus, de quo exemplo divinam mutuaretur

efügiem, respondit archetypum Iovis in his tribus Homeri versibus
invenisse: ἦ xai κυανέῃσιν xvÀ. nam de superciliis et crinibus totum
se Iovis vultum collegisse.

731. Lucian. quomodo hist. conscrib. 27. ὥςπερ ἂν εἴ τις τοῦ

. Διὸς τοῦ ἐν Ὀλυμπίᾳ τὸ μὲν ὅλον κάλλος τοσοῦτον xai τοιοῦτον ὃν
μὴ βλέποι μηδὲ ἐπαινοίῃ μηδὲ τοῖς οὐκ εἰδόσιν ἐξηγοῖτο, τοῦ ὑποπο-
diov δὲ τό τε εὐθυεργὲς καὶ τὸ εὔξεστον ϑαυμάζοι καὶ τῆς κρηπῖδος
τὸ εὔρυϑμον καὶ ταῦτα πάνυ μετὰ πολλῆς φροντίδος διεξιών.

732. Hygin.fab. 223. septem opera mirabilia. .. . . .. signum Iovis
Olympii, quod fecit Phidias ex ebore et auro sedens, pedes 60.

733. Philon Byzant. de 7 orbis spectaculis (ed. Orelli. Θέαμα
y Ζεὺς Ὀλύμπιος. 4ιὸς Κρόνος μὲν ἐν οὐρανῷ, Φειδίας δ᾽ ἐν Ἤλιδι
πατήρ ἔστι. ὃν μὲν γὰρ ἀϑάνατος φύσις ἐγέννησεν, ὃν δὲ Φειδίου χεῖ-
occ μόναι δυνάμεναι ϑεοὺς τίχτειν. μακάριος ὃ καὶ ϑεασάμενος τὸν
βασιλέα τοῦ κόσμου μόνος, καὶ δεῖξαι δυνηϑεὶς ἄλλοις τὸν κεραυνοῦ- 5
χον. εἰ δ᾽ αἰσχύνεται Ζεὺς Φειδίου καλεῖσϑαι, τῆς μὲν εἰχόνος αὐτοῦ
γέγονεν ἣ τέχνη μήτηρ. διὰ τοῦϑ᾽ ἢ φύσις ἤνεγχεν ἐλέφαντας, ἵνα Φει-
δίας τεμὼν τοὺς τῶν ϑηρίων ὀδόντας χορηγήσῃ (χειρουργήσῃ L. Allat.)
καὶ τὴν sig τὸ κατασκευαζόμενον ὕλην, ἀγέλαις ἐλεφάντων ἧ Aıßun
δαψιλεύηται. τοιγαροῦν τὰ μὲν ἄλλα τῶν ἑπτὰ ϑεαμάτων ϑαυμάζο- 10
uev μόνον, τοῦτο δὲ καὶ προρχυνοῦμεν" ὡς μὲν γὰρ ἔργον τέχνης παρά-
δοξον, ὡς δὲ μίμημα Φιεὸς ὅμοιον κτλ.

TM. Vibius Sequester (Append. e cod. Revii p. 37. ed. Oberlin.)

134 Plastik.

septem mira..... Iovis Olympii (colossus) factus a Phidia ex ebore
et auro pedum C.

795. Casaiod. Variar. VII. 15. ferunt prisci saecli narratores fabri-
carum septem tantum terris attributa miracula. ..... Iovis Olympii
simulachrum, quod Phidias primus artificum summa elegantia ebore
auroque formavit.

796. De sept. mirac. commentat. duplex ex t catal. MSStor. bibl.
Taur. T. I. p. 73. (im Append. zu Phil. Byz. ed. Orelli p. 145) 1. B.
ó ἐν Ἤλιδι παρὰ ᾿Αλφειῷ ὁλοσφύρατος χρυσοῦς Zeig, Éxxaidexa πη-
χῶν, 0v Ἤλιοι ἀπιστοῦντες τὴν πτέρναν διέτρησαν. 2. A. ὁ ἐν Ὀλυμ-
πίᾳ Ζεύς, ἐκ χρυσοῦ xai ἐλέφαντος, καϑήμενος ἐπὶ ϑρόνου, πηχῶν ο΄.

79". Anonym. deincredib. 2. (in opp. myth. phys. eth. ed. Gale
p. 85.) τὰ ἑπεὰ ϑεάματα' α΄. Ὁ ἐν ᾿Ολυμπίᾳ Ζεύς, πήχεων Ag’ (τινὲς
δὲ τάττουσι xal .. . τὴν ἱσταμένην “9ηνᾶν ἐν 44ϑήναις.

738. Ampel. Lib. memorial. 8. Cypro (sic) signum Iovis Olympii
aereum, facies ex auro, quem fecit Phidias altum cubitis CL et latum
cubitis LX.

139. Schol. Gregor. Nazianz. in Catal. manuscript. qui a Clarke
comparati in Bibl. Bodl adservantur p. 36. Φειδίας τὸ μὲν
γένος ἦν Jvoaxoósi0g ἀστρολόγος ὁ Agyıundovg πατὴρ dyaluato-
ποιὸς ἄριστος" ὃς τῷ μὲν Διὶ ξόανον ἤγειρεν ὡς ἐπονομασϑῆναι Διὸς
Φειδιακοῦ" τὴν δὲ ᾿“φροδέτην ἀνέϑηκε ὡς πάντα τὸν ὁρῶντα εἷς ἐπε-
ϑυμίέαν ἔλκεσϑαε συνουσίας.

740. Clem. Alexandr. Protrept. 53. p. 47. (ed. Pott.) ὁ μὲν 497-
veiog Φειδίας ἐπὶ τῷ δακτύλῳ τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου ἐπιγράψας
»Παντάρκης καλός.“ οὐ γὰρ καλὸς αὐτῷ Ζεύς, ἀλλ᾽ ὃ ἐρώμενος ἦν.

(Schol. p. 115 ed. Klotz: ἄλλοι τῆς ᾿“ϑηνᾶς φασίν, ὧν καὶ Γρηγόριος ὁ ϑεολόγος,
ϑὲ ὧν φησί" καὶ Φειδίας τὰ παιδικὰ ἐν τῷ δαχτύλῳ τῆς Παρϑένου γραφέντα
Παντάρχης χαλός. Aıßarıos δὲ ὃ σοφιστὴς ἐπὶ τῆς ᾿Αφροδέτης τῷ ϑαχτύλῳ
τοῦτο γράψαι Φειδίαν λέγει.)

141. Arnob. δάν. nat. VI. 13. (ed. Oehler.) inter significes ille me-
moratus Phidias est primus cum Olympii formam Iovis molimine
operis extulisset immensi super dei digito Pantarces inscripsit pulcer
(nomen autem fuerat amati ab se pueri atque obscena cupiditate di-
lecti), neque ullo metu est aut religione commotus deum nomine
prostibuli nuncupare, quinimmo exoleto Iovis numen simulacrumque
sacrare cet.

742. Photius und Suid. v. “Pauvovoia Neuevis...... τὰ δὲ ἄγαλμα
Φειδίας ἐποίησεν ...... ὃς καὶ Ὀλυμπίασι τῷ δϑαχεύλῳ τοῦ 4ιὸς
ἐπέγραψε ,, Παντάρκης καλός". ἦν δὲ οὗτος Aoysios, ἐρώμενος
αὑτοῦ.

Pheidias. Werke. No. 7. Zeus in Olympia. 135

743. Gregor. Nazianz. carm. iamb, 18. 861.
καὶ Φειδίᾳ τὰ παιδικὰ ἐν τῷ δακτύλῳ
τῆς Παρϑένου γραφέντα πάντ᾽ ἀρκεῖ καλῶς.

Die späteren Schicksale der Statue.

744. Pausan. V. 14.4. ϑύουσι δὲ (Hisioı) "Eorig μὲν πρώτῃ δευτέρῳ
δὲ κτλ. 5. ἔχτα Ἐργάνῃ. ταύτῃ τῇ Egydvg xoi οἵ ἀπόγονοι Φειδίου,
καλούμενοι δὲ φαιδρύνται, γέρας παρὰ Ἠλείων εἰληφότες τοῦ “ιὸς
τὸ ἄγαλμα ἀπὸ τῶν προςιζανόντων καϑαίρειν, οὗτοι ϑύουσιν ἐνταῦϑα
σρὲν ἢ λαμπρύνειν τὸ ἄγαλμα ἄρχωνται.

(Vgl. über das Ehrenamt der Phaidrynten oder Phaidynten K. Keil, Philologus
XXIII. 2. 8. 212 ff., besonders 8S. 214 f.)

745. Pausan. IV. 31.6. .... ἄγαλμα μητρὸς ϑεῶν, λίϑου Παρίου,
danopüvrog de ἔργον, ὃς xai (ca. ΟἹ. 100—105) τὸν Δία ἐν Ὄλυμ-
nie, διεστηκότος ἤδη τοῦ ἐλέφαντος, συνήρμοσεν ἐς τὸ ἀκριβέστατον"
καί οἱ δεδομέναι τιμαὶ παρὰ Ἠλείων εἰσίν.

746. Euseb. Praeparat. evang. IV.2.8. ἀμφὶ δὲ ᾿Ιούλιον Καίσαρα
τὸ μέγα τῶν “Ἑλλήνων καὶ Ὀλυμπικὸν ἄγαλμα, τὸ ἐν αὐταῖς Ὀλυμπίασί
χεραυνῷ πρὸς τοῦ ϑεοῦ βληϑὲν ἀναγράφουσι.

747. Sueton. Caligula 22. datoque negotio ut simulacra numinum
religione et arte praeclara, inter quae Olympi Iovis, apportaren-
tur e Graecia, quibus capite dempto suum imponeret, partem Palatii
ad forum usque promovit cet. Ibid. 57. Olympiae simulacrum Iovis,

quod dissolvi transferrique Romam placuerat, tantum cachinnum re- 5

pente edidit, ut machinis labefactis opifices diffugerint; supervenitque
illico quidam Cassius nomine, iussum se somnio affirmans immolare
taurum Iovi.

748. Cassius Dio LIX. 28. 3. (II. p. 195. ed. Bekker.) ἐξοχτήνατο μὲν
γὰρ xai ἐν τῷ Καπιτωλίῳ κατάλυσίν swa, ἵν᾽, ὡς ἔλεγε (Caligula), τῷ
Zhi συνοικοίη" ἀπαξιώσας δὲ δὴ τὰ δευτερεῖα ἐν τῇ συνοικήσει αὐτοῦ
φέρεσϑαι, καὶ κροςἐγκαλέσας ot ὅτι τὸ Καπιτώωλιόν προκατέλαβεν,

οὕτω δὴ ἕτερόν se νεὼν ἐν τῷ Παλατίῳ σπουδῇ φὠκχοδομήσατο καὶ ὃ

ἄγαλμα ἐς αὐτὸν ἠϑέλησε τὸ τοῦ 4ιὸς τοῦ Ὀλυμπίου ἐς τὸ δαυτοῦ
εἶδος μεταῤῥυθμίσαι. μὴ δυνηϑεὶς δὲ (τό τε γὰρ πλοῖον τὸ πρὸς τὴν
κομιδὴν αὐτοῦ ναυπηγηϑὲν κεραυνοῖς ἐφϑάρη, καὶ γέλως, ὁσάκις τινὲς
ὡς καὶ τοῦ ἔδους ἐφαψόμενοι προρῆλϑον, πολὺς ἐξηκούετο) ἐκδένῳ
μὲν ἐπηπείλει, αὐτὸς δὲ ἕτερον ἐνέστησεν.

749. Ioseph. Ant. Iud. 19. 1. ἐπεὶ καὶ τὸν Ὀλυμπίασι τιμώμενον
Δία ὑπὸ τῶν “Ἑλλήνων καὶ οὕτως ὠνομασμένον Ὀλύμπιον, Φειδίου
τοῦ ““29ηναίου πεποιηκότος, ἐτόλμησε κελεῦσαι εἰς τὴν Ῥώμην μετα-
φέρδιν (Caligula) οὐ μὴν ἔπραξέ γε τῶν ἀρχιτεκτόνων φαμένων πρὸς

10

196 Plastik.

Miupuov Ῥήγουλον, ὃς ἐπετέτακτο τῇ κινήσει τοῦ Διός, ἀπολεῖσθαι
τοῦργον κινήσεως αὐτοῦ γεγενημένης λέγεται δὲ τὸν ΒΙέμμιον διὰ
ταῦτα καὶ σημείων μειζόνων γεγενημένων ἢ ὡς üv seva πισεὰ ἡγεῖσϑαε,
ὑπερβαλέσϑαι τὴν ἀναίρεσιν.

750. Lucian. Timon. 4. οὗ δὲ καὶ αὐτῷ σοι (4i) τὰς χεῖρας Ὀλυμ-
πέασιν ἐπιβεβλήκασι, καὶ σὺ... ὁ γενναῖος καὶ Γιγαντολέτωρ xai
Τιτανοχράτωρ ἐκάϑησο «τοὺς πλοκάμους περικειρόμετος ὑπ᾽ αὐτῶν,
δεχάπηχυν κεραυτὸν ἔχων ἐν τῇ δεξιᾷ. (Vgl. 718. Anm.)

751. Lucian. Iupp. Tragoed. 25. ΖΕΥΣ: εἴασα ἄν, οἴει, τοὺς ἱερο-
σύλους πρῴην ἀπελϑεῖν ἀχεραυνώτοις ἐκ Πίσης δύο μου τῶν πλοχά-
μων ἀποκείραντας, ἕξ μνᾶς ἑκάτερον ἕλκοντα;

(Ueber das Abhandenkommen einer der Athletenfiguren vom Throne s. 696.
lin. 18.) .

752. Liban. Epist. MLII.p. 497. (ed. Amstelaed. 1738.) (unter Julianus
Apostata um 360 n. Chr.) ὅταν οὖν πείσῃς τοὺς ἀγαλματοποιοὺς ἐλ--
ϑόντας eig Πίσαν μεταστῆσαί τι τῶν τοῦ Ζιός, τότε καὶ ἡμᾶς κέλευε
ταὐτὰ ποιεῖν περὶ τὸν λόγον Φειδίου.

(Julian selbst bezeugt Epist. 35. die Fortdauer der olymp. Spiele.)

753. Schol. Lucian. p. 221. (ed. Jacobitz.) xai διήρκεσεν (τὰ 'Olcu-
zia) ἀρξάμενος ἀπὸ τῶν Ἑβραϊκῶν κριτῶν μέχρι τοῦ μικροῦ Θεοδο-
σίου, ὃς Moxadíov υἱὸς ἣν (reg. seit 408 n. Chr.). τότε γὰρ τοῦ
ναοῦ τοῦ Ὀλυμπίου Διὸς ἐμπρησϑέντος ἐξέλιπε καὶ v τῶν
Ἠλείων πανήγυρις καὶ ὃ ἀγὼν ὃ Ὀλυμπικός.

754. Cedrenus Comp. histor. p. 322. B. (ed. Paris. 1647.) ἐν τοῖς
Aavoov ἦσαν oixruava . .. ἵστατο δὲ καὶ... ὁ Φειδίου ἐλεφάντινος
Ζεύς, ὃν Περικλῆς ἀνέϑηκεν εἰς νεὼν θλυμπίων.

(Nach Cedren. p. 348 A und Zonaras Annal. XIV, p. 62 ed. Paris. würe das Lau-
seion unter Zeno im Jahre 175 n. Chr. durch eine Feuerbrunst zerstört worden,

vgl. Heyne, Comment. Soc. Gotting. XII. (1796) p. 284, Böttiger, Kunstmyth.
Il. 8.180, Unger in der Allg. Encyclop. I. LXXXIV. S. 300.)

No. 8. Aphrodite Urania in Elis.

755. Pausan. VI. 25. I. ἔστε δὲ τῆς στοᾶς ὀπίσω τῆς ἀπὸ τῶν λαφύ-
ρων τῶν ἐκ Κορκύρας φροδίτης ναός, τὸ δὲ ἐν ὑπαίϑρῳ τέμενος οὐ
“τολὺ ἀφεστηκὸς ἀπὸ τοῦ ναοῦ. καὶ τὴν μὲν ἐν τῷ ναῷ καλοῦσιν Οὐρα-
νέαν ἐλέφαντος δέ ἐστι καὶ χρυσοῦ, τέχνη Φειδίου, τῷ δὲ ἑτέρῳ
ποδὲ ἐπὶ χελώνης βέβηκε. τῆς δὲ περιέχεται μὲν τὸ τέμενος ϑριγκῷ,
χρηπὶς δὲ ἐντὸς τοῦ τεμένους πεποίηται, καὶ ἐπὶ τῇ κρηπῖδι ἄγαλμα
ἀφροδίτης χαλκοῦν ἐπὶ τράγῳ κάϑηται χαλκῷ. Σκόπα τοῦτο ἔργον,
Agoodtrnv δὲ Πάνδημον ὀνομάζουσι. τὰ δὲ ἐπὶ χελώνῃ τε καὶ ἐς τὸν
τράγον παρίημι τοῖς ϑέλουσιν εἰκάζειν.

756. Plut. Coniug. praecept. 32. τὴν Ἠλείων ὁ Φειδίας 4φρο-

9

e

Pheidias. Werke. No. 7—10. 137

δίτην ἐποίησε χελώνην πατοῖσαν οἰκουρίας σίμβολαν ταῖς γυναιξὶ καὶ
σιωπῆς" δεῖ γὰρ ἢ πρὸς τὸν ἄνδρα λαλεῖν ἢ διὰ τοῦ ἀνδρός κτλ.
(Plut. de Isid. et Osir. 75 s. oben 665 und 740 Anm. Schol. Greg. Naz. s. oben
739. Schol. Clem. Alex. s. oben 740. Anm.)

No. 9. Anadumenos in Olympia,

757. Pausan. VI. 47K ὁ δὲ παῖς ὃ ἀναδούμενος ταινίᾳ τὴν κεφαλὴν
ἐπεισήχϑω. μοι καὶ οὗτος ἐς τὸν λόγον Φειδίου τε ἕνεχα καὶ τῆς ἐς
τὰ ἀγάλματα τοῦ Φειδίου σοφίας, ἐπεὶ ἄλλως γε οὐκ ἴσμεν ὅτου
τὴν εἰκόνα ὃ Φειδέας ἐποίησε.

(Vgl. 696. lin. 21, Als ein Werk des Pheidias ist auch, obwohl mit Unrecht,
betrachtet worden die von Pausan. VI. 10. 6: μετὰ δὲ "Ixxov χαταπαλαίσας
παῖδας Παντάρκης Vornxey ᾿Ηλεῖος ὁ ἐρώμενος Φειδίου erwähnte Statue des
Pantarkes; vgl. Preller a. a. O. S. 171 Note 39 und 11, Brunn, KG. I. 185.)

4. Werke unbestimmten Datums.

No. 10. Athene Lemnia auf der Akropolis von Athen.

758. Pausan. I. 28. 2. δύο δὲ ἄλλα ἐστὶν ἀναϑήματα, Περικλῆς ὁ Ἐαν-
ϑίππου, καὶ τῶν ἔργων τῶν Φειδίου ϑέας μάλιστα ἄξιον, 4 ϑηνᾶς
ἄγαλμα, ἀπὸ τῶν ἀναϑέντων καλουμένης Anuvias.

759. Plin. N. H. XXXIV. 54. ex aere (Phidias fecit) Minervam tam
eximiae pulchritudinis, ut formae*) cognomen acceperit.

4) formosae, Osann, Arch. Ztg. 1548 S. 65. Vgl. Preller daselbst 1846
S. 225 und Allg. Encycl. a. a. O. S. 185, Jahn, Arch. Ztg. 1817 V. S. 63,
Hübner, Nuove Memorie dell’ Inst. p. 34 ff.)

160. Lucian. Imagg. 4. AYK. τῶν δὲ 4 εἰ ὃ ov ἔργων τί μάλιστα
ἐπήνεσας ; ΠΟ... τί δ᾽ ἄλλο ἢ τὴν Anuviav,n καὶ ἐπιγράψαι τοὔνομα
Φειδίας ἠξίωσε; ; — ibid. 6. τὴν δὲ τοῦ παντὸς προςώπου περι γραφὴν
καὶ παρδιῶν τὸ ἁπαλὸν καὶ δῖνα σύμμετρον ἡ « ημνέα παρέξει καὶ
Φειδίας (zu der Musterschönheit Panthea).

761. Himer. Orat. 21. 4. (p. 736. ed. Wernsd.) ἐπεὶ καὶ τὴν Φειδίου
φύσιν 'καὶ τὰς τῶν ἄλλων δημιουργῶν τέχνας, ὧν ai χεῖρες ἐπὶ σοφίᾳ
ϑαυμάζονται, ἡ τῶν νέων εὕρεσις ἔργων, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἐχράτυνεν.
οὐκ ἀεὶ Δία Φειδίας ἔπλαττεν, οὔτε σὺν ὅπλοις ἀεὶ τὴν ᾿Ιϑηνᾶν
ἐχαλκχεύετο, ἀλλὰ καὶ ἐς ἄλλους ϑεοὺς ἀφῆκε τὴν τέχνην καὶ τὴν παρ- 5
ϑένον ἐχόσμησεν, ἐρύϑημα καταχέας τῆς παρειᾶς, ἵνα ἀντὶ χράνους
ὑπὸ τούτου τῆς ϑεοῦ τὸ κάλλος κρύπτοιτο.

762. Anthol. Gr. IV. 168. 248. (Planud. IV. 169.)

«Ἱφρογενοῦς Παφίης ζάϑεον περιδέρκεο κάλλος
καὶ λέξεις" αἰνῶ τὸν Φρύγα τῆς κρίσεως.

ἀτϑίδα δερκόμενος πάλι Παλλάδα τοῦτο βοήσεις"
ὡς βούτης ὁ Πάρις τήνδε παρδερόχασεν.

138 Plastik.

763. Anthol. Gr. I. 193. (Planud. IV. 170.) ἉἙρμοδώρου.
Τὰν Krıdiav Κυϑέρειαν ἰδών, ξένε, κοῦτό xav εἴποιρ'
αὐτὰ καὶ ϑνατῶν ἄρχε καὶ ἀϑανάτων.
τὰν δ᾽ ἐνὶ Κεκροπέδαις δορυϑαρσέα Παλλάδα λεύσσων
αὐδάσεις" ὄντως βουκόλος ἦν ὃ Πάρις.
(Die Bezüglichkeit dieser Epigramme auf die Lemnia ist keineswegs gewiss.)
164. Inschrift in Paphos gefunden, herausg. von Ross, N. Rhein. Mus.
VII. S. 521 f.
Aani)da xai Νείκην Παλλὰς χερὶ 95... αν... .*)
ὅπ]λων οὐ χρήζω πρὸς Κύπριν ἐρχομένη.
Κεχρο)πέδης μ᾽ ἀνέϑηκε πάτρης ἀπὸ πατρίδ᾽ ἐς ἄλλην
Θε)ιόδοτος Παφίοις Φειδιακὴν χάριτα.
8) χερὶ ϑεῖσα πάρειμε Rose, χερὶ ϑεῖσ᾽ ἐνὶ ἄλλῃ Welcker in dem Zusatz zu Ross
S. 525.
(Wahrscheinlich auf eine Copie der Lemnia bezüglich, wenn diese auch, nach
Welcker, mit einer Aphrodite gruppirt war. Vgl. noch 639.)

No 11. Athene von Erz, später in Rom.

769. Plin. N. H. XXXIV. 54. fecit (Phidias ex aere) et aliam Miner-
vam quam Romae Paulus Aemilius ad aedem Fortunae buiusce diei
dicavit.

(Bei seinem Triumphe über Perseus 168 v. Chr. Nach Urlichs, Chrest. Plin.
p. 318 hätte die Statue vielleicht früher in Triteia in Achaia gestanden, wo
Pausan. VII. 22. 9: ἔστι δὲ καὶ ᾿Αϑηνᾶς ναός" τὸ δὲ ἄγαλμα λίϑου τὸ ἐπ᾽
ἡμῶν" τὸ δὲ ἀρχαῖον ἐς Ῥωμην, χαϑὰ ol Τριτεεῖς λέγουσιν͵ ἔχομίσϑη im
Athenetempel ein neues Bild sah, während das &ltere nach Rom geschafft
WAT.

| No. 12. Hermes Pronaos zu Theben.

766. Pausan. IX. 10. 2. πρῶτα μὲν δὴ λίϑου κατὰ τὴν ἔξοδόν (des
Ismenion) ἐστίν ϑηνᾶ xai Ερ μῆς, ὀνομαζόμενοι Πρόναοι" ποιῇσαι
δὲ αὐτὸν Φειδίας, τὴν δὲ 53239ηνᾶν λέγεται Σκόπας" μετὰ δὲ ὃ ναὸς
φκχοδόμηται.

No. 13. Aphrodite von Marmor, später in Rom.

767. Plin. N. H. XXXVI. 15. et ipsum Phidian tradunt scalpsisse
marmora Veneremque eius esse Romae in Octaviae operibus exi-
miae pulchritudinis.

(Vgl. Schol. Gregor. Naz. s. oben 139.)

No. 14. Amazone.

768. Lucian. Imagg. 4. (suv O eid cov ἔργων ví μάλιστα ἐπήνεσας ;)
..t)» Aualova τὴν ἐπορειδομένην τῷ δορατίῳ. — ibid. 6. Ec xai
στόματος ἁρμογὴν ὃ αὐτὸς (Φειδίας) καὶ τὸν o» αὐχένα, παρὰ τῆς Aua-
ζόνος λαβών (παρέξει).
Plin. N. H. XXXIV. 53. s. unten unter Polykleitos.

Pheidias. Werke. No. 10—20. 139

No. 15. und 16. Zwei bekleidete Erzstatuen und ein nackter Erzkoloss
ungewisser Bedeutung, später in Rom.

769. Plin. N. H. XXXIV. 54. (fecit Phidias ex.aere) duo signa quae

Catulus in eadem aede (Fortunae huiusce diei) palliata (dicavit) et

alterum colossicon nudum.
(Vgl. Welcker, Katal. des Bonner Gypsmuseums. 2. Aufl. S. 133 f., Jahn, Be-
richte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1850 S. 195, Urlichs, Chrest. Plin. p. 318.)

5. Werke, welche nicht sicher von Pheidias herrühren.

No. 17. Apollon Parnopios auf der Akropolis von Athen.
770. Pausan. I. 24. 8. τοῦ ναοῦ (Parthenon) ἐστι πέραν A πόλλων
χαλκοῦς καὶ τὸ ἄγαλμα λέγουσι Φειδίαν ποιῆσαι" Παρνόπιον
δὲ καλοῦσιν, ὅτι σφίσι παρνόπων βλαπτόντων τὴν yf» ἀποτρέψειν ὃ
ϑεὸς εἶπεν ἐκ τῆς χώρας.
711. Tzetz. Chil. VIII.333. (Aufzühlung von Werken des Pheidias s. 113.)
αὐτόν τὸ τὸν ἀνϑήλιον A πόλλωνα ἐκεῖνον.
338. τινὰ δ᾽ εἶσι καὶ ἵστανται τῷ ἱππικῷ καὶ φόρῳ, b
ἡ κεφαλὴ δ᾽ AndAlmvog αὐτῷ τῷ παλατίῳ (in Constantinopel.)

No. 18. Athene, im Wettstreit mit Alkamenes.
772. Tzetz. Chil. VIII. 353.
ἐπεὶ δ᾽ ἐδέησέ ποτε δήμῳ τῷ “Ιϑηναίων
δύο τινὰ ἀγάλματα τῇ “1|ϑηνᾷ ποιῆσαι,

355 imi κεόνων ὑψηλῶν μέλλοντα σχεῖν τὴν βάσιν,
ἄμφω ἐδημιούργησαν τῷ δήμῳ κελευσϑέντες.
τῶν ὧν 6 ZAxauérgg μὲν τύπῳ ϑεᾶς παρϑένου
λεπτὸν ὁμοῦ εἰργάζετο καὶ γυναικεῖον τοῦτο.

ὁ δὲ Φειδίας ὀπεικὸς τελῶν καὶ γεωμέτρης,

860 καὶ συνιδὶς σμικρότατα φαΐένεσϑαι τὰ ἐν ὕψει,
ἐποίησε τὸ ἄγαλμα ἀνεωγὸς τὰ χείλη,
τοὺς μυξωτῇράς τε αὐτοῦ ἔχον ἀνεσπασμένους,
καὶ τάλλα πρὸς ἀνάλογον ὕψους τοῦ τῶν κιόνων.
ἔδοξε κρεῖττον τοῦ λοιποῦ τὸ ““λκαμένους εἶναι.

365 Φειδίας ἐκινδύνευε βληθῆναι δὲ τοῖς λίϑοις.
ὡς Ó ἤρϑη τὰ ἀγάλματα καὶ κέοσιν osa,
τὸ μὲν Φειδίου ἔδειξε τὸ εὐγενὲς τῆς τέχνης,
καὶ πᾶσι διὰ στόματος λοιπὸν ἦν ὃ Φειδίας"
τὸ “Ἀλκαμένους γελαστὸν καὶ γέλως Φλκαμένης.

No. 19. und 20. Hera und Herakles.
773. Tzetz. Chil. VIII. 329.
μαχρόν ἐστι νῦν λέγειν μοι τὰς τούτου χειρουργίας,
ἐλεφαντίνην “ϑηνᾶν τὴν ἐν ϑήναιρ οὖσαν,

140 Plastik.

Δία χρυσοῦν σφυρήλατον πάλιν ἐν Okvunie,
καὶ τὴν χαλκῆν τὴν ᾿4ϑηνᾶν, τὴν Ἥραν ve ὁμοίως
334. xal ἐκφοροῦντα Ἡρακλῆν τὴν κόπρον τοῦ Αὐγείου.
(Wegen des einen Kolosses auf Monte Cavallo mit der Inschrift OPVS PHIDIAE
vgl. Bursian, N. Rhein. Mus. X. S. 508.).

No. 21. Zeus von Marmor, in Constantinopel.
774. Cedren. Comp. histor. P. 323. C. αὐτοῦ (eines Tempels des
Helios und der Selene) δὲ πρὸς γῆν ἦν βρέτας Διὸς ἐκ λευκοῦ λίϑου,
ἔργον Φειδίου, ἱζάνον τῷ δοκεῖν ἐπὶ κλίνης.

6. Werke, welche Pheidias unrichtig beigelegt werden.

Nemesis zu Rhamnus — Pausan. I. 33. 2 und 3 siehe Agorakritos.

Göttermutter im Metroon zu Athen — Pausan. I. 3. 5 und Arrian.
Peripl. 9 siehe Agorakritos.

Athene zu Elis — Pausan. VI. 26. 3 siehe Kolotes.

Ásklepios zu Epidauros — Athenag. Leg. pro Christ. 14 siehe Thra-
symedes.

Zeus und Apollon zu Patara — Clem. Alex. Protr. p. 41 siehe Bryaxis.

Kairos — Auson. Epigr. 12 siehe Lysippos.

Eherner Stier auf dem Forum Pacis in Rom — Procop. de bello Goth.
IV. 21 siehe Lysippos.

7. Ciselirungen, Mikrotechnik.
(Vgl. besonders Brieger, de fontibus libror. XXXIII—XXXVI. Nat. Hist. Plin. Greifsw. 1857
p. 44 Note 11.)

775. Martial. LII. 35. artis Phidiacae toreuma caeli (clarum)

pisces adspicis: adde aquam, natabunt.

776. Iulian. Imperat. Epist. 8. (p. 377 A. ed. Spanh.) Φειδίας ὃ
σοφὸς οὐκ ἐκ τοῦ Ὀλυμπίασι μόνον ἢ ϑένῃσιν eixóvoc ἐγνωρίζετο,
ἀλλ᾽ ἤδη καὶ μικρῷ γλύμματι μεγάλης τέχνης ἔργον ἐγκλείσας, οἷον δὴ
τὸν τέττιγά φάσιν αὐτοῦ καὶ τὴν neuster, ei δὲ βούλει xai τὴν
uviar εἶναι, ὧν ἕκαστον εἰ καὶ τῇ φύσει κεχάλκωται, τῇ τέχνῃ ἐμψύ-
χωται.

777. Nicephor. Gregor. Hist. VIII. 7. "Hv καὶ Φειδίας ἐν Ἕλλησι
μέγας ἔκ ve τῆς μελίττης ἔκ ve τοῦ τέττιγος, ἀλλ᾽ οὐχ οἷος ἐκ τοῦ
Ὀλυμπίασι Jude.

778. Martial. IV. 39. 1. argenti genus omne comparasti . ..

4. solus Phidiaci toreuma caeli . . . habes."

779. Martial. X. 87. 15 sq. mirator veterum senex avorum

donet Phidiaci toreuma caeli.

Pheidias. Werke. No. 20. 21. Ciselirungen. Kunstcharakter. 141

€. Technik, Kunstcharakter und Allgemeines.

780. Diod. Sicul. Fragm. l. XXVI. zu Anf. οὔτε γὰρ Φειδίας μά-
Aura τεϑαυμασμένος ἐπὶ τῶν ἐλεφαντίνων ἀγαλμάτων xara-
σχευήν, οὔτε Πραξιτέλης .... οὔτε ““ππελλῆς ἢ Παῤῥάσιος..... ἐπέ-
vvyov ἐν τοῖς ἔργοις, ὥςτε κατὰ πᾶν ἄμεμπτον ἐπιδείξασθαι τὸ τῆς
ἐμπειρίας ἀποτέλεσμα.

Iuvenal. Sat. VIII. 103. /s. oben 607.)
781. Stat. Silv. I. 1. 102. Atticus Elei sector Iovis.
(Vgl. ibid. IV. 6. 27: quod ebur Pisaeo pollice rasum.
ibid. 1I. 2. 65. quid referam veteres ceraeque aerisque figuras? . .
δ᾽ quid adhuc vacua tamen admirabile Pisa
Phidiacae rasere manus.) (Vgl. oben 721. lin. 2.) -

782. Plin. N. H. XXXIV. 54. Phidias.... [scientia aeris fundendi
primus inclaruit*)] primusque artem toreuticen aperuisse atque
demonstrasse merito iudicatur.

Vgl. ibid. 55. Polyclitus . . . consummasse hanc scientiam iu-
dicatur et toreuticen sic erudisse ut Phidias aperuisse.
a) Ueber die in | ] hinzugefügten Worte vgl. O. Jahn in den Berichten der k.

sächs. Ges. d. Wiss. 1850 S, 129 und Brieger, de fontibus libb XXXIII—
XXXVI. Nat. hist. Plin. p. 41 sq.

783. Tzetz. Chil. VIII. 327.
‚Ögrig Φειδέας πεφυκὼς ἐξ ᾿1ϑηναίων γένους
καὶ ἀνδριάντας χαλκουργῶν καὶ γλύφων δὲ καὶ ξέων.

184. Seneca Epist. 85. Non ex ebore tantum Phidias sciebat faeere
simulacra, faciebat et ex aere. Si marmor illi, si adhuc viliorem
materiam obtulisses, fecisset quale ex illa. fieri optimum potuisset.

185. Philon. [ud. II. μέϑης (p. 370. ed. Mangey.) τὸν ἀνδρεαντοποιὸν
Φειδίαν ἐκεῖνον xai χαλκὸν λαβόντα φασὶ xai ἐλέφαντα ἢ χρυσὸν
καὶ ἄλλας διαφόρους ὕλας ἀνδριάντας 'ἀπιεργάσασϑαι, καὶ ἐν
ἅπασι τούτοις μίαν καὶ τὴν αὐτὴν ἐνσημήνασϑαι τέχνην,
ὡς μὴ μόνον ἐπιστήμονας, ἀλλὰ καὶ λίαν ἰδιώτας τὸν δημιουργὸν ἀπὸ
τῶν δημι"υργηϑέντων γνωρίσαι. καϑάπστεϑρ γὰρ ἐπὶ τῶν διδύμων ἡ
φύσις, χρησαμένη τῷ αὐτῷ πολλάκις χαρακτῆρι παρὰ μικρὸν ἀπταραλ-
λάχτους ὁμοιότητας ἐεύπωσε, τὸν αὐτὸ ν τρόπον καὶ ἡ τελεία
τέχνη, μίμημα καὶ ἀπεικόνισμα φύσεως οὖσα, ὅταν διαφόρους ὕλας παρα-
λάβῃ, σχηματίζει καὶ ἐνσφραγίζεται τὴν αὐτὴν ἁπάσαις ἰδέαν, ὡς ταύτῃ 10
μάλιστα συγγενῆ καὶ ἀδελφὰ καὶ δίδυμα sa δημιουργηθϑέντα γενέσϑαι. -

786. Aristot. Eth. Nicom. VI. 7. τὴν δὲ σοφίαν ἕν τε ταῖς τέχναις
τοῖς ἀχριβεστάτοις τὰς τέχνας ἀποδίδομεν, οἷον Φειδίαν λιϑουργὸν
σοφὸν καὶ Πολύκλειτον ἀνδριαντοποιόν, ἐνεταῦϑα μὲν οὖν οὐδὲν ἄλλο
σημαΐένοντες τὴν σοφίαν, ἢ ὅτι ἀρετὴ τέχνης ἐστίν. "

787. Dionys. Halicarn. de Dinarcho 7. xai τούτῳ τῷ παραγγέλ-
ματι o) ῥήτόρες μόνον ῥήτορας διακρίνουσιν, ἀλλὰ xai ζωγράφοι τὰ

u

142 Plastik. .

Anelkoü, xal τῶν ἐκεῖνον μιμησαμένων' xai πλάσται sa Πολυκλείτου
καὶ γλυφεῖς τὰ Φειδίου.

(Vgl. Apollin.,Sidon. ep. VIl. 3. hac enim temeritate Apellem pingiculo, caelo
Phidiam, malleo Po ycletum muneramur.)

788. Hesych. v. Φιδίαι' λιϑοξόοι.

789. Theodor. Hyrtacen. b. Boissonade Anecd. Gr. I. p. 246.
Ἕλληνες Φειδίαν, Θαλῆν ve καὶ ᾿Ἵπελλῆν, τὸν μὲν λιϑοξοϊκῆς,
τὸν δ᾽ αὖ πλαστικῆς, πελλῆν δὲ γραφικῆς ἕνεκα καὶ τῶν ἐκεῖϑεν ya-
οίτων ἐϑαύμαζον.

790. Nicephor. Gregor. Hist. XV. 2. ἡ δὲ τοὺς ἱεροὺς ἐκείνους x4ó-
vag περιελίττουσά τε xai noıxillovoa xal νεκῶσφι τὸ ἁμιλλώμε-
νον ἅπαν Φειδίου λαξευτικὴ παντάπασιν ἐῤῥύη κτλ.

791. Plat. Hipp. mai. p. 290. A. ἐπειδὰν ἐγὼ ὁμολογῶ ἀγαϑὸν εἶναι
δημεουργὸν τὸν Φειδίαν.

192. Plat. Meno p. 91. D. οἶδα γὰρ ἄνδρα Era Πρωταγόφαν πλείω
χρήματα χτησάμενον ὑπὸ ταύτης τῆς σοφέας ἢ Φειδίαν τε, ὃς οὕτω
περιφανῶς καλὰ ἔργα εἰργάζετο.

198. Cic. Brut. 64. 223. Quinti Hortensii admodum adolescentis i inge-
nium, ut Phidiae signum, simul adspectum et probatum est.

(Vgl. oben 717. lin. 5.)

794. Demetrius de Elocut. 14. διὸ xai περεεξεσμένον ἔχει τι 7) &oum-
veía ἡ πρὶν καὶ εὐσταλές, ὥςπερ xai τὰ ἀρχαῖα ἀγάλματα, ὧν τέχνη
ἐδόκεε ἡ συστολὴ xoi ἰσχνότης. ἡ δὲ τῶν μετὰ ταῦτα ἑρμηνεία τοῖς
Φειϑέου ἔργοις ἤδη ἔοικεν, ἐχουσά τι καὶ μεγαλεῖον καὶ ἀκρεβὲς Gua.

(Vgl. oben 709. lin. 3.)

795. Dionys. Halicarn. de Isocrate 3. P- 541 84. (ed. Reiske).
δοκεῖ δέ uot μὴ ἄπο σκοποῦ τις ἂν εἰκάσαι τὴν μὲν ᾿σοχράτουρ δητο-
ρέκὴν τῇ Πολυκλεέεον τε καὶ Φειδίου τέχνῃ κατὰ τὸ σεμνὸν καὶ μαγα-
λότεχνον xai ἀξεωματικόν' τὴν dEAvolov τῇ Καλάμιδος καὶ Καλλι-:
μάχου, τῆς λεπτότητος ἕνεκα καὶ τῇς χάριτος. ὥρπερ γὰρ ἐκπδίνων οἱ
μὲν ἐν τοῖς ἐλάττοσι καὶ ἀνθρωπικοῖς ἔργοις εἰσὶν ἐπιτυχέστεροι τῶν 5
ἑτέρων, οἱ δὲ ἐν τοῖς μείζοσι καὶ ϑειοτέροις δεδιώκεροι, οὕτω
xai τῶν δηεόρων ὁ μέν κελ. (Vgl. 721. lin. 1.)

196. Frontoad Verum I. (p. 123. ed. Mai. 1846.) quid, si quis postu-
laret, ut Phidias ludicra, aut Canachus deum simulacra fingeret, aut
Calamis turina, aut Polycletus etrusca?

191. Cic. Acad. prior. II. 47. 146. sic ego nunc tibi refero artem sine
scientia esse non posse. an pateretur hoc Zeuxis aut Phidias aut Po-
lyclitus, nihil ge scire, quum in his esset tanta sollertia?

498. Tzetz. Chil, VIII. 347.

ὁ δὲ Φειδίας ὀπτικὸς τελῶν καὶ yeupétgye,
ἀρέστως ἀχριβώσας τε τὴν ἀνδριαντουργίαν
καὶ πάντα πράττων πρόςφορα τύποις, καιροῖς, προςιύποις,

Pheidias. Kunstoharakter. 143

φροντίζων κοσμιότητος ἐς πλέον δὲ τῶν ἄλλων

352. xal φιλητὴν xai ϑειαστὴν εἶχε τὴν τόχνην μόνην xzà.
(Vgl. oben 112.)

799. Lucian. Hermot. 54. φασί γέ τοι τῶν πλαστῶν τινα, Φειδίαν
οἶμαι, ö ὄνυχα μόνον λέοντος ἰδόντα dz? ἐχείνου ἀναλελογίσϑαι, ἡλίκο;
ἂν ὁ πᾶς λέων γένοιτο κατ᾽ ἀξίαν τοῦ ὄνυχος ἀναπλασϑείς.

(Vgl. Blümner, Archaeol. Stud. zu Lucian. S. 19 f.)

800. Suid. v. Ἰάχωβος ἰατρός... ztgogetvau δὲ xoi τὴν ἐρωτικὴν τοῦ
ἐπιτηδεύματος ἐπιμέλειαν, ἣ μάλιστα φιλεῖ τοὺς τεχνίτας ἑκάστους
οἰχεβιοῦν καὶ προςάγειν τοῖς ἐφόροις τῆς τέχνης" οὕτω καὶ Φειδίαν ἐν -
ϑουσιῶντα δημιουργεῖν" οὕτω καὶ Ζεῦξιν εἰκάζειν τὰ ἀγάλματα.

801. Philostr. Vita Apoll. Tyan. VI. 19. δυςχεράνας δὲ ὁ
Θεσπεσίων, τὰ δὲ παρ᾽ ὑμῖν (den Griechen), εἶπεν, ἀγάλματα πῶς
ἱδρῦσϑαι φήσεις; ὥς γε, ἔφη, κάλλιστόν τὸ καὶ ϑεοφιλέστατον
δημιουργεῖν ϑεούς. τὸν Aia που “λέγεις, εἶπε, τὸν ἐν τῇ Ὀλυμπίᾳ καὶ
τὸ τῆς “39ϑηνᾶς ἕδος καὶ τὸ τῆς Κνιδίας τε καὶ τὸ τῆς “Ιργείας καὶ
ὁπόσα ὧδε καλὰ καὶ μεστὰ ὥρας. οὐ μόνον, ἔφη, ταῦτα, ἀλλὰ καὶ κα-
ϑάπαξ τὴν μὲν παρὰ τοῖς ἄλλοις ἀγαλματοποιίαν ἅπτεσϑαί φημι τοῦ
προςρήκοντος.... οἵ Φειδίαι δέ, εἶπε, καὶ οἱ Πραξιτέλεις μῶν ἀνελ-
ϑόντες ἐς οὐρανὸν καὶ ἀπομαξάμενοι τὰ τῶν ϑεῶν εἴδη τέχνην αὐτὰ
ἐποιοῦντο, ἢ ἕτερόν τι ἦν, ὃ ἐφίστη αὐτοὺς τῷ πλάττειν; ἕτερον, ἔφη,
καὶ μεστόν γε σοφίας πρᾶγμα. ποῖον; εἶπεν, οὐ γὰρ ἂν τι παρὰ τὴν
μίμησιν εἴποις. φαντασί ᾳ, ἔφη, ταῦτα εἰργάσατο σοφωτέρα μιμήσεως
δημιουργός. μίμησις μὲν “γὰρ δημιουργήσει, | ὃ εἶδεν, φαντασία δὲ xai
ὃ μὴ εἶδεν, ὑποϑήσεται γὰρ αὐτὸ πρὸς τὴν ἀναφορὰν τοῦ ὄντος κτλ.

(Dionys. Halicarn. de admir. vi dic. in Demosth. 50 p. 1108 (ed. Reiske) s. un-
ten unter Alkamenes.)

802. Origenes c. Celsum VIII. 17. (III. p. 133. ed. Lommatzsch.)
ὥςπερ δὲ xai ἐπὶ τῶν ἀγαλματοποιῶν, οἱ μέν τινές εἶσι ϑαυμαστῶς
κατορϑοῦντες τὸ ἔργον, ὥςπερ εἰπεῖν Φειδίας ἢ Πολύκλειτος, ἢ ζω-
γράφοι Ζεῦξις καὶ Anelküg‘ ἕτεροι δὲ ἔλαττον τούτων ἀγαλματο-
ποιοῦσι καὶ ἄλλοι ἔτι καὶ τῶν δευτέρων ἔλαττον, καὶ ἁπαξαπλῶς
πολλὴ διαφορά ἔστι τῆς τῶν ἀγαλμάτων καὶ εἰκόνων κατασχευῆς" τὸν 5
αὐτὸν τρόπον οἱ μέν τινές εἶσι ποιοῦντες ἀγάλματα τοῦ ἐπὶ πᾶσι
ϑεοῦ βέλτιον χαὶ κατὰ τελείαν ἐπιστήμην, ὡς μηδεμίαν εἶναι σύγκρι-

σιν τοῦ ἀπὸ Φειδίου κατασκευασϑέντος Ὀλυμπίου Διὸς πρὸς τὸν
κατασχευασϑέντα xav εἰκόνα τοῦ κτίσαντος τοῦ ϑεοῦ κτλ.

803. Dion. Halicarn. de Thucyd. iud. 4. p. 817. (ed. Reiske.) οὐδὲ
γὰρ τὰς πελλοῦ xai Ζεύξιδος xai Πρωτογένους xai τῶν ἄλλων yga-
φέων τῶν διωνομασμένων τέχνας οἱ μὴ τὰς αὐτὰς ἔχοντες ἐχείνοις
ἀρετὰς κρίνειν κεκώλυνται" οὐδὲ τὰ Φειδίου καὶ Πολυκλείτου xai
Mvgwvog ἔργα οἱ μὴ τηλικοῦτοι δημιουργοί. ξῶ γὰρ λέγειν, ὅτι πολ- —
λῶν ἔργων οὐχ’ ἥττων τοῦ τεχνίτου κριτὴς Ó ἰδιώτης.

a

-—

0

144 Plastik.

804. Suid. v. Ayaluaronouoi (τουτέστι yeıpnveyoi) οὗτοι ἀχριβεῖς" Av-
σιππος, Πολύκλειτος, Φειδίας (1. οὗτοι ἄριστοι καὶ ἀκριβεῖς Bhd.)
805. Gregor. Nazianz. Orat. 34. p. 555. A. (ed. Morell) ποῖοε
Φειδίαι καὶ Ζεύξιδες καὶ Πολύγνωτοι Παῤῥασιοι τέ τινες καὶ Aykao-

φῶντες κάλλη ue9^ ὑπερβολῆς γράφειν καὶ πλάττειν εἰδότες ;

806. Cic. Orat. 2. 5. nec solum ab optimis studiis excellentes
viri deterriti non sunt, eed ne opifices quidem se artibus suis remove-
runt, qui aut Ialysi, quem Rhodi vidimus, nom potuerunt aut Coae
Veneris pulchritudinem imitari; nec simulacro Iovis Olympii aut
doryphori statua deterriti reliqui minus experti sunt quid efficere aut 5
quo progredi possent; quorum tanta multitudo fuit, tanta in suo
cuiusque genere laus, ut, quum summa miraremur, inferiora tamen
probaremus.

807. Columella de Re rust. I. praefat. p. 21. (ed. Bipont.) an
ne minoris quidem famae opifices per tot iam saecula videmus laborem
suum destituisse, qui Protogenem Apellemque cum Parrhasio mirati
sunt? nec pulchritudine Iovis Olympii Minervaeque Phidiae sequen-
tis aetatis attonitos piguit experiri Bryaxim, Lysippum, Praxitelem,
Polycletum, quid efficere aut quousque progredi possent.

Alkamenes.

808. Plin. N. H. XXXVI.16. Alcamenen Atheniensem, quod cer-
tum est, docuit (Phidias) in primis nobilem, cuius sunt opera Athenis
complura in aedibus sacris cet.

(Vgl. ibid. 17. certavere autem inter se ambo discipuli (Phidiae, Alcamenes et
Agoracritus) Venere facienda vicitque Alcamenes non opere sed civitatis
suffragiis contra peregrinum suo faventis cet. Zu den letzten Worten
vgl. Werke No. 1—7.)

809. Suid. v. “λκαμένης" 0voua xvgiov ó Anuvıos.

810. Tzetz. Chil. VIII. 340.

ὁ Ἡλκαμένης yoÀxovoyóg ἦν γένει νησιώτης,
xai τῷ Φειδίᾳ σύγχρονος καὶ τούτῳ ἀντερέσας,
δὲ ὃν καὶ ἐκινδύνευσε μιχροῦ ϑανεῖν Φειδίας.
ó ““λκαμένης εὐειδεῖς ἔπλαττεν ἀνδριάντας,
ἄτεχνος ὧν καὶ ὀπτικῆς καὶ τῆς γεωμετρίας,

345 ϑαμίζων δὲ ταῖς ἀγοραῖς καὶ διατρίβων ταύταις,
χαὶ ϑειαστὰς καὶ φιλητὰς καὶ ϑιασώτας εἶχεν κελ.

(Vgl. oben 195.) -

811. Plin. N. H. XXXIV. 49. floruit (Phidias) olympiade LXXXTII.,
. . . quo eodem tempore aemuli eius fuere Alcamenes, Critias cet.

(Zur Chronologie vgl. 423. $25.)

Pheidias. Kunstcharakter. Alkamenes. Werke. No. 1—4. 145

Werke.

No. 1. Aphrodite à» Κήποις.

812. Plin. N. H. XXXVI. 16. (s. 808.) (cuius sunt opera Athenis com-
plura) praeclarumque Veneris extra muros, quae appellatur Ageodirn
ἐν Κήποις. huic summam manüm ipse Phidias inposuisse dicitur. :

813. Pausan. I. 19. 2. ἐς δὲ τὸ χωρίον, ὃ Κήπους ὀνομάζουσι, xai τῆς
Αἰφροδίτης τὸν ναὸν οὐδεὶς λεγόμενός σφισίν ἐστι λόγος οὐ μὴν οὐδὲ
ἐς τὴν Τφροδίτην, ἣ τοῦ ναοῦ πλησίον ἕστηχε. ταύτης γὰρ σχῆμα μὲν
τετράγωνον κατὰ ταὐτὰ καὶ τοῖς Ἑρμαῖς, τὸ δὲ ἐπίγραμμα σημαίνει
τὴν Οὐρανίαν Apgodirm τῶν καλουμένων Moıpwv εἶναι πρεσβυτάτην. 5
τὸ δὲ ἄγαλμα φροδίτης τῆς ἐν Κήποις ἔργον ἐστὶν ἄλκα-
μένους, καὶ τῶν “ϑήνησιν ἐν ὀλίγοις ϑέας ἄξιον.

814. Lucian. l'magg. 4. AYK. ἴϑι μοι καὶ τόδε ἀπόκριναι, εἰ καὶ τὴν
ἐν Κήποις “ϑήνησι τὴν λκαμένοὺς i ἑώρακας; ΠΟΑ͂. 7 πάντων y
ἂν ὁ ῥᾳϑυμότατος ἦν, εἰ τὸ κάλλιστον τῶν Mixauévovg πλασμάτων
παρεῖδον.

815. Lucian. Imagg. 6. τὰ μῆλα δὲ καὶ ὅσα τῆς ὕψεως ἀντωπὰ παρ᾽
ZtÀxauévovc xai τῆς ἐν Κήποις λήψεται (zur Musterschönheit Panthea)
καὶ προςέτι χειρῶν ἄχρα καὶ καρπῶν τὸ εὕρυϑμον. καὶ δακεύλων τὸ
εὐάγωγον ἐς λεπτὸν ἀπολῆγον παρὰ τῆς ἐν Κήποις καὶ ταῦτα.

(Dess die Worte bei Lucian. Dial. meretr. 7. |. av δ᾽ ἔτι τοιοῦτον ἐραστὴν εὕρω-
μεν, οἷος ὁ Xaigfac ἐστέ, ϑῦσαι μὲν jj πανδήμῳ δεήσει λευχὴν μηχάϑα,
τῇ οὐρανέᾳ δὲ τῇ ἐν Κήποις δάμαλιν κτλ. sich auf die Statue des
Alkamenes beziehn, wie Brunn, K.G. I. 235 mit Sillig, Cat. art. p. 31 anzu-
nehmen scheint, kann gegenüber den Worten des Pausan. in 813 nicht zu-
gegeben werden.)

No. 2. Aphrodite im Wettstreit mit Agorakritos s. 808. Anm.

No..3. Hera in einem Tempel zwischen Phaleron und Athen.
816. Pausan. I. 1. 5. ἔσει δὲ κατὰ τὴν ὁδὸν τὴν dg “ϑήνας ἐκ Φαλή-
M e . » J! » . Pd 2 d ,
gov ναὸς Ἥρας οὔτε ϑύρας ἔχων οὔτε 0gogoy* Magdonoy φασιν
3 * Led M , M 4» A [od [4 M
αὐτὸν ἐμτερῆσαι τὸν Γωβρύου. τὸ δὲ ἄγαλμα τὸ νῦν δὴ, καϑὰ λέγου-
σιν, λκαμένους ἐστὶν ἢ ἔργον οὐχ ἂν τοῦτό γε ὃ Πῆδος εἴη λελω-
βημένος.

(Vgl. Pausan. X. 35. 2. "Ἑλλήνων δὲ τοῖς ἀντιστᾶσι τῳ βαρβάρῳ τὰ χαταχαυ-
ϑέντα ἱερὰ μὴ ἀνιστάναι σφίσιν ἔδοξεν, ἀλλὰ ἐς τὸν πάντα ὑπολείπεσϑαι χρό-
vov τοῦ ἔχϑους ὑπομνήματα" καὶ τοῦδε ἕνεχα οἵ τε ἐν τῇ “ἡλιαρτέᾳ ναοὶ καὶ
Asnvaloıs τῆς Ἥρας ἐπὶ ὁδῷ τῇ Φαληρικῇ καὶ ὁ ἐπὶ Φαλήρῳ τῆς “ήμητρος
καὶ κατ᾽ ἐμὲ ἔτι ἡμέχαυτοι μένουσι.)

No. 4. Hekate Epipyrgidia in Athen.
817. Pausan. II. 30. 2. ““λκαμένης δέ, ἐμοὶ δοκεῖν, πρῶτος ἀγάλ-
ματα Ἑκάτης τρία ἐποίησε προςεχόμενα ἀλλήλοις, ἣν ἡϑηναῖοι
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 10

146 Plastik.

καλοῦσιν Ἐπιπυργιδέαν" ἕστηκε δὲ παρὰ τῆς Ἀπτέρου Νίχης τὸν
γαόν.
No. 5. Ares in Athen.

818. Pausan. I. 8. 4. τῆς δὲ τοῦ “ημοσϑένους εἰκόνος πλησίον Apsis
ἐστιν ἱερόν, ἔνϑα ἀγάλματα δύο μὲν Agpodiıng κεῖται, τὸ δὲ τοῦ
Ἄρεως ἐποίησεν Ἰλκαμένης" τὴν δὲ Αϑηνᾶν ἀνὴρ Πάριος,
ὄνομα δὲ αὐτῷ Aöxgoc.

(Vgl. Urlichs, Skopas' Leben und Werke S. 3.)

No. 6. Dionysos in Athen.

819. Pausan. I. 20. 3. τοῦ Διονύσου δέ ἐστι πρὸς τῷ ϑεάτρῳ τὸ do-
χαιότατον tegóv: δύο δέ εἰσιν ἐντὸς τοῦ περιβόλου ναοὶ καὶ Διόνυσοι,
ὅ τε Ἐλευϑερεὺς καὶ ὃν Ιλκαμένης ἐποίησεν ἐλέφαντος καὶ χρυσοῖ.
820. Harpocrat... ν. ἐν “ίμναις Διονύσιον" "Icatoc π. τοῦ Κίρωνος
κλήρου. τόπος ἐστὶν ἐν “ϑήναις Aluvaı, ἐν ᾧ ὁ τιμώμενος “ιόνυσος.

No. 7. Hephaistos in Athen.

821. Cic. N. D. I. 30. Athenis laudamus Vulcanum eum, quem fecit
" Alcamenes, in quo stante in utroque vestigio atque vestito leviter
apparet elaudicatio non deformis.

822. Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 3. tenet visentis Athenis Volcanus
Alcamenis manibus fabricatus. praeter cetera enim perfectissimae
artis in eo praecurrentia indicia etiam illud mirantur, quod stat dis-
simulatae claudieationis sub veste leviter vestigium repraesentans, ut
non exprobrans tamquam vitium, ita tamen certam propriamque dei
notam decore significans.

No. 8. Athene und Herakles in Theben.

823. Pausan. IX. 11.6. Θρασύβουλος δὲ ὃ Avxov καὶ “Ζϑηναίων οἱ σὺν
αὐτῷ τυραννίδα τὴν τῶν τριάχονεα καταλύσαντες (Ol. 94. 2), ὁρμη-
ϑεῖσι γάρ σφισιν ἐκ Θηβῶν ἐγένετο ἣ κάϑοδος, 4 95»à» xai 'Hga-
κλέα κολοσσοῦ ἐπὶ λέϑου sunov τοῦ Πεντέλησι»"), ἔργα δὲ 4λκα -
μένους, ἀνέϑηχκαν ἐς τὸ ΒΠράκλειον.

a) χολοσσοὺς ἐπὶ τύπου (runew Kuhn) λέϑου τοῦ Πεντ. Facius, Clavier, Biebelis,
χολοσσοὺς λίϑου τοῦ ZItvv. Schubart, χολοσσὼ ἐπὶ λέϑου τύπου τ. IT. Urlichs,
Skopas 8, 73.

No. 9. Asklepios in Mantineia.

824. Pausan. VIII. 9. 1. ἔστε δὲ ανεινεῦσι ναὸς διπλοῦς μάλιστά
ποῦ κατὰ μέσον τοίχῳ διειργόμενος" τοῦ ναοῦ δὲ τῇ μὲν ἄγαλμά ἐστεν
σκληπιοῦ, τέχνη Alxapevovg χελ.

Alkamenes. Werke. No. 5—12. Kunsteharakter. 147

No. 10. Westliche Giebelgruppe am Zeustempel von Olympia (Ol. 86.)

825. Pausan. V. 10. 8. «à μὲν δὴ ἔμπροσθεν ἐν τοῖς ἀετοῖς dosi
Ilawviov, γένος ἐκ M&vöns τῆς Ogqxíag, và δὲ ὕπισϑεν αὐτῶν Al-
καμένους ἀνδρὸς ἡλικίαν τε κατὰ Φειδίαν καὶ δευτε-
oeia ἐνεγκαμένου σοφίας ἐς ποίησιν ἀγαλμάτων. τὰ δὲ ἐν
τοῖς ἀετοῖς ἐστὶν αὐτῷ ““απιϑῶν ἐν τῷ Πειρίϑου γάμῳ πρὸς Κεν- 5
ταύρους ἡ μάχη. κατὰ μὲν δὴ τοῦ ἀετοῦ τὸ μέσον Πειρίϑους ἐστί:
παρὰ δὲ αὐτὸν τῇ μὲν Εὐρυτίων ἡρπακὼς τὴν γυναῖκά ἐσει τοῦ Πειρί-
ϑου καὶ ἀμύνων Καινεὺς τῷ Πειρίϑῳ, τῇ δὲ Θησεὺς ἀμυνόμενος πελέχει
τοὺς Κενταύρους. Κένταυρος δὲ ὃ μὲν παρϑένον ὁ δὲ παῖδα ἡρπακώς
ἔστιν ὡραῖον. ἐποίησε δὲ, ἐ ἐμοὶ δοκεῖν, ταῦτα ὃ λκαμέ ἑνης Πειρί-ἴὸ
Sov» τὸ εἶναι Ζιὸς ἐν ἔπεσι τοῖς Ὁμήρου δεδιδαγμένος καὶ Θησέα
ἐπιστάμενος ὡς (ἀπόγονοςὶ εἴη τέταρτος Πέλοπος.

(Vgl. Welcker, Alte Denkm. 1, S. 185 ff.)

No. 11. Pentathlos.
826. Plin. N. H. XXXIV.72. Alcamenes Phidiae discipulus et mar-

morea fecit et aereum pentathlum, qui vocatur encrinomenos.
(Vgl. neuestens Kekulé in der Archaeol. Ztg. 1866 S. 169 ff.)
(Wegen der als Werk des Alkamenes sehr zweifelhaften Gruppe der Prokne bei
Pausan. I. 24.3 (&v £99 x ev ᾿Δλχαμένης) und wegen der ihm von dem Schol.
Luc. adv. indoct. 3 mit Unrecht beigelegten Statue des Eros von Thespiai s.
Brunn, KG. I. 8. 231.)

No. 12. Athene im Wettstreit mit Pheidias s. 772.

Kunsicharakier und Allgemeines,

827. Quintil Inst. orat. XII. 10. 8. (7.) diligentia ac decor in Poly-
cleto supra ceteros. .. tamen . . . deesse pondus putant. ... at quae
Polycleto defuerunt, Phidiae atque Alcameni dantur.

828. Dionys. Halicarn. de ad mir. vidicend. in Demosth. 50.
p. 1108. (ed. Reiske.) οὐ γὰρ δὴ πλάσται μὲν xai ζωγράφων παῖδες,͵
si μὴ πολλὴν. ἐμπειρίαν λάβοιεν χρόνῳ τρέψαντες τὰς ὁράσεις μακρῷ
περὶ τὰς τῶν ἀρχαίων δημιουργῶν τέχνας οὐκ ἂν εὐπετῶς αὐτὰς
διαγνοῖεν xai οὐκ ἂν ἔχοιεν εἰπεῖν βεβαίως, ὅτι μὴ τῇ φήμῃ παραλα-
βόντες τουτὶ μέν ἔστι Πολυκλείτου τὸ ἔργον, τουτὶ δὲ Φειδίου, τουτὶ 5
δὲ Ἀλκαμένους" καὶ τῶν γραφῶν Πολυγνώτου μὲν αὕτη, Τιμάνϑους
δὲ ἐχείνη, αὕτη δὲ Παρρασίου.

(Vgl. oben 808, 810, 811, 825 und die Zusammenstellungen des Alkamenes bei
Lucian Hermot. 19 mit Pheidias und Myron, Quomod. hist. conscr. 51 mit
Pheidias und Praxiteles, Imagg. 3 mit Pheidias, daselbst 4 ff. mit Pheidias,
Myron, Praxiteles, Kelamie, lupp. Trag. ? mit Pheidius, Myron, Euphranor,
daselbst 16 mit Pheidias, Myron, Polykleitos; bei Dio Chrysost. Orat. 12. 45
(p. 396. R. 238. Emp.) mit Pheidias und Polykleitos.)

10*

148 Plastik.

Agorakritos von Paros.

829. Plin. N. H. XXXVI. 17. eiusdem (Phidiae) discipulus fuit Ag o-
racritus Parius et aetate gratus, itaque e suis operibus pleraque no-
mine eius donasse fertur.

Werke.

No. 1. Athene Itonia und Zeus in Koroneia.

830. Pausan. IX. 34. 1. zi» δὲ ἐς Κορώνειαν ἐξ “Ἵλαλκομενῶν ἀφι-
κέσϑαι, τῆς Ἰτωνίας Ιϑηνᾶς ἔστι τὸ ἱερόν" καλεῖται δὲ ἀπὸ ᾿Ικώνου
τοῦ “Τ“Ϊμφικτύονος, καὶ ἐς τὸν κοινὸν συνίασιν ἐνταῦϑα oi Bownoi
σύλλογον. ἐν δὲ τῷ ναῷ χαλχοῦ πεποιημένα AInväs Ἰτωνίας καὶ
Διός ἐστιν ἀγάλματα" τέχνη δὲ γοραχκρίτου, μαϑητοῦ δὲ καὶ
ἐρωμένου Φειδίου.

(Vgl. Strabon. IX. p. 411. χρατήσαντες (οὗ Βοιωτοὶ) δὲ τῆς Κορωνείας ἐν τῷ πρὸ
αὐτῆς πεδέῳ τὸ τῆς ᾿Ιτωνέας Adnräs ἑερὸν ἱδρύσαντο. . ἐνταῦϑα δὲ χαὶ

τὰ Παμβοιώτια συνετέλουν᾽ συγκαϑίδρυται δὲ τῇ ᾿4ϑηνᾷ ὁ 4 ιδης xara τινα,
ὥς φασι, μυστιχὴν αἰτίαν.)

Νο. 3. Güttermutter in Athen.

831. Plin. N. H. XXXVI. 17. est et in Matris magnae delubro eadem
civitate Agoracriti opus.

832. Pausan. I. 3. 5. φχοδόμηται δὲ xai Mnsoos ϑεῶν ἱερόν, ἣν Φει-
δίας εἰργάσατο, καὶ πλησίον τῶν πεντακοσίων καλουμένων βουλευτή-
ριον, o? βουλεύουσιν ἐνιαυτὸν “Ιϑηναίοις.

833. Arrian. Peripl. Pont. euxin. 9. (Geogr. gr. min. ed. Gail III.
p. 56.) εἰςβαλλόντων δὲ εἰς τὸν Φᾶσιν ἐν ἀριστερᾷ ἵδρυται ἡ Da-
σιανὴ ϑεός. εἴη δ᾽ ἂν ἀπό γε τοῦ σχήματος τεκμαιρομένῳ ἡ Ῥέα: καὶ
γὰρ κύμβαλον μετὰ χειρὸς ἔχει καὶ λέοντας ὑπὸ τῷ ϑρόνῳ καὶ κάϑη-
ται ὥςπερ ἐν τῷ ᾿ητρῴῳ “1ϑήνησιν ἡ τοῦ Φειδίου.

No. 3. Nemesis in Rhamnus.
(Die ältere Litteratur bei Sillig, Cat. artif. p. 26, vgl. Walz, de Nemesi graecorum, Tubing. 1852.)

834. Plin. N. H. XXXVI. 17. certavere autem inter se ambo disci-
puli (Alcamenes et Agoracritus) Venere facienda vicitque Alcamenes
non opere sed civitatis suffragiis contra peregrinum suo faventis. quare
Agoracritus ea lege signum suum vendidisse traditur, ne Athenis
esset, et appellasse Nemesin; id positum est Rhamnunte pago At-
ticae, quod Varro omnibus signis praetulit.

835. Strabon. IX. p. 396. 'Pauvotg de τὸ τῆς Νεμέσεως ξόανον (Syst),
Ó τινες μὲν Jıodozov*) φασὶν ἔργον, τινὲς δὲ ᾿Ιγοραχρίτου τοῦ Ila-
oiov, καὶ μεγέϑει καὶ κάλλει σφόδρα κατωρϑωμένον καὶ ἐνάμιλλον
τοῖς Φειδίου ἔργοις.

a) “»εϑέου αὐτοῦ Urlichs, N. Rhein. Mus. X. 8. 465.

Agorakritos. Werke. 149:

836. Zenob. V. 82. (und Prov. e cod. Bodl.. 819.) (paroem. gr.. ed.
Leutsch I. p. 185.) "Pau»ovaía Νέμεσις. Ἔν Ῥαμνοῦντι Νεμέσεως
ἕδρυται ἄγαλμα δεκάπηχυ"), ὁλόλιϑον, ἔργον Φειδίου, ἔχει δὲ ἐν τῇ
χειρὶ μηλέας κλάδον" ἐξ οὗ grow. Avsiyovos ἃ Καρύστιος πεύχιόν τι
μεκρὸν ἐξηρτῆσϑαι τὴν ἐπιγραφὴν Eyov : ᾿ΑΓΟΡΑΚΡΙ͂ΤΟΣ ΠΗΡΙ͂ΟΣ
EIIOIHZEN. : οὐ ϑαυμαστὸν δέ" καὶ ἄλλοι γὰρ πολλοὶ ini τῶν
οἰχείων ἔργων ἕτερον à ἐπιγεγράφασιν ὄνομα. εἰκὸς οὖν καὶ τὸν Φειδίαν
τῷ Ajogangisy συγκεχωρηκέναι' ἦν γὰρ αὐτοῦ ἐρώμενος, καὶ ἄλλως
ἐπτόητο περὲ τὰ παιδικά.

3) ἐνδεχαπήχυ Bodl, v. ' )

837. Suid. und Phot. v. Pauvovala Νέμεσις" αὕτη πρῶτον ἀφέδφυτο
ἂν Agoodieng σχήματι". "διὸ καὶ κλάδον εἶχε μηλέας... . τὰ δὲ ἄγαλμα
Φειδίας ἐποίησεν' οὗ τὴν ἐπιγραφὴν ἐχαρίσατο “Ἰγορακρίτῳ wi Πα-
oio ἐρωμένῳ.

838. Tzetz. Chil. VII. 931. (Φειδίας.)

“Ἄγορακρίτῳ χάριτας ποιῶν τῷ ἐρώμένῳ,
ἀνθρώπῳ κἂν οὐκ εὔχαρι περὶ τὴν πλαστουργίαν, -
ἀγαλματώσας κάλλιστα Deudıaxn τῇ τέχνῃ ᾿
τς φὸ ἐν Ραμνοῦντι ἄγαλμα Νεμέσεως Jıös τε,
935 éxsivq ἀνατίϑησιν ἐπιγραφὴν χαράξας"
Ἀιγοραχρίτου ἄγαλμα τοῦτό ἐστι Παρίου.

839. Tzetz. Epist. 21. ex cod. Paris. 2565 in Bernhardys Suidas, No-
ten zum Worte “υχόφρων II. p. 642. Φειδίας ὁ πλάσεης 4 yoga-
χρίτῳ ποτὲ χαριζόμενος φιλίας ϑεσμῷ, ἀνϑρώπῳ γραφικῷ μὲν τὴν
τέχνην, ἀλλ᾽ οὐκ εὐχείρως γράφειν εἰδότι, αὐτὸς εὖ μάλα πρὸς πλαστι-
κὴν eUreyvíav ἀγαλματώσας τὸ ἐν “Ῥαμνοῦντι Διὸς καὶ Νεμέσεως
ἄγαλμα, τούτῳ ἀνέϑηχεν, ἐπιγεγραφὼς τῷ ἀγάλματι" ATOPAKPI- 5

TOY ILAPIOY: καὶ τὸ τῆς τέχνης ἐνδεὲς di ἐπιγράμματος ἐκείνῳ
χαρίζεται. εἶτα Φειδίας μὲν ξενέας ϑεσμῷ ἀνδρὶ δυςπαλάμῳ περὲ τὴν
τέχνην χαρίσασϑαι περὶ τὰ μέγιστα οὐ κατώχνησεν.

840. Pausan. I. 33. 2. ἸΠαραϑῶνος δὲ σταδίους μάλιστα ἑξήκοντα
ἀπέχει Ῥαμνοῦς τὴν παρὰ ϑάλασσαν ἰοῦσιν ἐς Ὠρωπόν. καὶ αἱ μὲν
οἰκήσεις ἐπὶ ϑαλάσσῃ τοῖς ἀνθρώποις εἰσί, μικρὸν δὲ ἀπὸ ϑαλάσσης
ἄνω Νεμέσεώς ἔστιν ἱερόν, ἣ ϑεῶν μάλιστα ἀνθρώποις ὑβρισταῖς
ἔστιν ἀπαραίτητος. δοχεῖ δὲ καὶ τοῖς ἀποβᾶσιν ἐς ἸΠαραϑῶνα τῶν 5
βαρβάρων ἀπαντῆσαι μήνιμα ἔχ τῆς ϑεοῦ ταύτης" καταφρονήσαντες
γάρ σφισιν ἐμποδὼν εἶναι τὰς ϑήνας ἑλεῖν, λίϑον Πάριον ὡς ἐπὶ
ἐξειργασμένοις ἦγον ἐς τροπαίου ποίησιν. 3. τοῦτον Φειδίας τὸν λί-
ϑον εἰργάσατο, ἄγαλμα μὲν εἶναι Νεμέσεως, τῇ κεφαλῇ δὲ ἔπεστι τῆς
ϑεοῦ στέφανος ἐλάφους ἔχων καὶ Νίκης ἀγάλματα οὐ μεγάλα" ταῖς δὲ 10
χερσὶν ἔχει, τῇ μὲν κλάδον μηλέας, τῇ δεξιᾷ δὲ φιάλην" Aidioneg δὲ
ani τῇ φιάλῃ πεποίηνται. συμβαλέσθαι δὲ τὸ ἐπὲὶ vorg Aldiorrag

οι

150 Ä Plastik.

οὔτε αὐτὸς εἶχον οὔτε ἀπεδεχόμην τῶν συνιέναι τιδιϑομένων, οἱ πε-
ποιῆσϑαι σφᾶς ἐπὶ τῇ φιάλῃ φασὶ διὰ ποταμὸν Ὦχεανόν' οἰκεῖν γὰρ
«ἰϑίοπας ἐπὶ αὐτῷ, Νεμέσει δὲ εἶναι πατέρα ᾿Ωχεανόν... 7. πτερὰ 15
δ᾽ ἔχον obse τοῦτο τὸ ἄγαλμα Νεμέσεως οὔτε ἄλλο πεποίηεαε τῶν
ἀρχαίων. .... νῦν δὲ ἤδη dis ὁπόσα ἐπὶ τῷ βάϑρῳ τοῦ ἀγάλμαεός
ἐστιν εἰργασμένα, τοσόνδε ds τὸ σαφὲς προδηλώσας. Ἑλένῃ Νέμεσιν
μητέρα εἶναι λέγουσιν, ““ήδαν δὲ μαστὸν ἐπισχεῖν αὐτῇ καὶ ϑρόψαι"
πατέρα δὲ καὶ οὗτοι καὶ πάντες κατὰ ταὐτὰ Ἕλληνες dia καὶ οὐ 20
Τυνδάρεων εἶναι νομίζουσι. 8. ταῦτα ἀχηκοὼς Φειδίας πεποίέηχε μὲν
Ἑλένην ὑπὸ Andag ἀγομένην παρὰ τὴν Νέμεσιν, πεποίηκε δὲ Τυνδά--
οδιόν τε καὶ τοὺς παῖδας καὶ ἄνδρα σὺν ἵππῳ παρεσεηχότα, ᾿ΓΙππέα
ὄνομα" ἔστι δὲ ““γαμέμγων καὶ Ἰενέλαος xai Πύῤδος 6 ᾿Αχιλλέως,
πρῶτος οὗτος Ἑρμιόνην τὴν Ἑλένης γυναῖχα λαβών. Ὀρέστης δὲ διὰ 25
τὸ ἐς τὴν μητέρα τόλμημα παρείϑη, παραμεινάσης τε ἐς ὅπαν "Eouió-
νης αὐτῷ καὶ τεχούσης παῖδα. ἑξῆς δὲ ἐπὶ τῷ βάϑρῳ καὶ "Enoyoc
καλούμενος καὶ νεανίας ἐσεὶν ὅτερος. ἐς τοῦτο ἄλλο μὲν ἤχουσα οὐδέν,
ἀδελφοὺς δὲ εἶναι σφᾶς Οἰνόης, ἀφ᾽ ἧς ἐστι τὸ ὕνομα τῷ δήμῳ.
(Vgl. Anthol. Gr. U. 185. 6. (Planud. IV. 222.) Παρμεν favos.
Μήδοις ἐλπεσϑεῖσα τροπαιοφόρος 16905 elvai,
ἠλλάχϑην μορφὴν καίριον εἷς Νέμεσιν,
ἔνδικος ἱἰδρυνϑεῖσα ϑεὰ Ῥαμνοῦντος ἐπ ὄχϑαις,
ψέχης καὶ σοφίης “4τϑίδι μαρτύριον.
Anthol. Gr. ΠῚ. 215. 4. (Planud. IV. 221.) Θεαιτήτου.
Χιονέην μὲ λέϑον παλιναυξέος ἐκ περιωπῆς
λαοτύπος τμήξας πετροτόμοις ἄχέσι
Mijdog ἑποντοπόρευσεν͵ ὅπως ἀνδρεέχελα τεύξη,
τῆς xev ᾿41ϑηναίων σύμβολα χαμμονίης.
5 ὡς δὲ ϑαϊζομένοις αραϑὼν ἀντέχτυπε Πέρσαις,
καὶ νέες ὑγροπόρουν χεύμασιν αἱμαλέοις,
ἔξεσαν ᾿4ϑρήστειαν ἀριστώϑινες ᾿4419ϑῆται,
δαίμον᾽ ὑπερφιάλοις ἀντέπαλον μερόπων.
ἀντιταλαντεύω τὰς ἐλπέδας" εἰμὶ dà καὶ νῦν
10 Νίκη Ἐρεχϑείδαις, "Aaovgloıs Νέμεσις.
Anthol. Gr. IV. 170. 257. (Planud. IV. 263.)
Kal ut λίϑον Πέρσαι δεῦρ᾽ ἤγαγον, ὄφρα τρόπαιον
στήσωνται víxac* eli) δὲ νῦν Νέμεσις. '
eu qozéoorg δ᾽ ἕστηκα, καὶ ᾿Ελλήνεσσι τρόπαιον
vixag, καὶ Πέρσαις τοῦ πολέμου νέμεαις.)
841. Hesych. v. ἱῬαμνουσία. Νέμεσις. àv Ῥαμνοῦνει Νεμέσεως ἵδρυτο
ἄγαλμα δεκάπηχυ, ὁλόλιϑον, ἔργον Φειδίου, ἔχον ἐν τῇ χειρὶ μηλέας
κλάδον.

842. Pompon. Mela II. 3. Rhamnus parva, illustris tamen, quod in
ea fanum est Amphiarai et Phidiaea Nemesis.

843. Solin. Collect. rer. memorab. 7. 26. (p. 66. 9 ed. Mommsen.)
Ramne quoque, in qua Amphiarai fanum et Phidiacae signum Dianae.

Agorakritos. Kolotes. 151

Kolotes.

844. Plin. N. H. XXXV. 54. Colotes discipulus Phidiae et ei in fa-
ciendo Iove Olympio adiutor. XXXIV. 87. Colotes, qui cum Phidia
Iovem Olympium fecerat. -

845. Pausan. V. 20. 2. εἶναι δέ φασιν ἐξ Ἡρακλείας τὸν Κωλώ-
την. οἷ δὲ πολυπραγμονήσαντες σπουδῇ τὰ ἐς τοὺς πλάστας Πά-
ριον ἀποφαίνουσιν ὄντα αὐτόν, μαϑητὴν Πασιτέλους, Πασιτέλην δὲ
αὐτὸν διδαχϑῆναι ****).

a) αὐτοδιδϑαχϑῆναι Bekker.

Werke.

No. 1. Athene in Elis.

846. Plin. N. H. XXXV. 54. .. . Panaenum, qui clipeum intus pinxit
Elide Minervae, quam fecerat Colotes cet.

847. Pausan. VI.26.3. ἐν ἀχροπόλει δὲ τῇ Ἠλείων ἐστὶν tegóv 4 95-
γᾶς, ἐλέφαντος δὲ τὸ ἄγαλμα καὶ χρυσοῦ. εἶναι μέν δὴ Φειδίου φασὶν
αὐτήν, πεποίηται δὲ ἀλεκερυὼν ἐπὶ τῷ κράνει, ὅτι [οὗτοι] προχειρό-
κατα ἔχουσιν ἐς μάχας οἱ ἀλεκτρυόνες" δύναιτο δ᾽ ἂν καὶ ϑηνᾶς τῆς
Ἐργάνης ἱερὸς ὃ ὄρνις νομίζεσθαι.

No. 2. Asklepios in Kyllene (bei Elis.)
848. Strabon. VIII. p. 334. ἔστε δὲ xou μεερία (Κυλλήνη, τῶν
᾿Ηλείων ἐπίνειον), τὸν “σκληπιὸν ἔχουσα τὸν Κωλώτου, Sav-
μαστὸν ἰδεῖν ξόανον ἐλεφάντινον.

No. 3. Philosophenstatuen.

849. Plin. N. H. XXXIV.87. (fecit) Colotes, qui cum Phidia Iovem
Olympium fecerat, philosophos.

No. 4. Goldelfenbeintisch in Olympia.

850. Pausan. V. 20. 1. ἔσει δὲ ἐνεαῦϑα xai ἄλλα ἀναϑήματα" κλίγη τε
μόγεϑος οὐ μεγάλη τὰ πολλὰ ἐλέφαντι κεκοσμημένη, καὶ ὁ Ἰφίτου
δίσκος καὶ τράπεζα, ἐφ᾽ ἧς προτίϑενται τοῖς νικῶσιν οἱ στέφανοι...
2. ἡ τράπεζα δὲ ἐλέφαντος μὲν πεποίηται καὶ χρυσοῦ, Κωλώτου δέ
ἔστιν ἔργον.... *** (ἔμπροσϑεν) καὶ Ἥρα τὸ καὶ Ζεὺς xai ϑεῶν Μήτηρ 5
xai Ἑρμῆς καὶ πόλλων μεεὰ ᾿Ιρτέμιδος πεποίηται. ὄπισϑε δὲ ἡ
διάϑεσίς ἔστιν ἡ τοῦ ἀγῶνος. 8. κατὰ δὲ ἑκατέραν πλευρὰν, τῇ μὲν
ἀισκληπιὸς καὶ τῶν ““Ισχληπιοῦ ϑυγατέρων “Yylsıd ἔστιν, ἔτι δὲ καὶ
"ong xai yov παρ᾽ αὐτόν, τῇ δὲ Πλούτων καὶ Διόνυσος Περσε-
φόνη τὸ καὶ νύμφαι, σφαῖραν αὐτῶν ἡ ἑτέρα φέρουσα: ἐπὶ δὲ (τῇ) 10
κλειδί, ἔχει γὰρ δὴ ὁ Πλούτων κλεῖν, λέγουσιν & αὐτῇ τὸν καλούμε-

152 Plastik.

vor ἄδην κεκλεῖσϑαί ve ὑπὸ τοῦ Πλούτωνος, καὶ wg ἐπάνεισιν οὐδεὶς
αὖϑις ἐξ αὐτοῦ.
(Wegen eines Dionysos ,,Kolotes'* (? Kolonatas) bei Eustath. zu Il. II. 603 und

wegen einer Inschrift, in der man Kolotes’ Namen ergänzt hat, C. I. Gr.
No. 24, vgl. Brunn, KG. I. 242 f.)

Paionios von Mende.
Werke.

No. 1. Oestliche Giebelgruppe am Zeustempel von Olympia (Ol. 86.)

851. Pausan. V.10. 6. «à δὲ ἐν τοῖς ἀετοῖς, ἔστιν ἔμπροσϑεν Πέλοπος
ἡ πρὸς Οἰνόμαον τῶν ἵππων ἅμιλλα ἔτι μέλλουσα, καὶ τὸ ἔργον
τοῦ δρόμου παρὰ ἀμφοτέρων ἐν παρασκευῆ. 4 τὸς δὲ ἀγάλματος κατὰ
μέσον πεποιημένου μάλιστα τὸν dezóv ἔστιν Οἰνόμαος ἐν δεξιᾷ τοῦ
Διὸς ἐπικείμενος κράνος τῇ κεφαλῇ, παρὰ δὲ αὐτὸν γυνὴ Στερόπη,
ϑυγατέρων καὶ αὕτη τῶν “τλαντος. ἸΠυρτίλος δέ, ὃς ἤλαυνε τῷ
Οἰνομάῳ τὸ ἅρμα, κάϑηται πρὸ τῶν ἵππων" οἱ δέ εἶσιν ἀριϑμὸν
οἱ ἵπποι τέσσαρες. μετὰ δὲ αὐτόν εἶσιν ἄνδρες δύο" ὀνόματα
μέν σφισιν οὐκ ἔστι, ϑεραπεύειν δὲ ἄρα τοὺς ἵππους καὶ τούτοις
sroogst&ranso ὑπὸ τοῦ Οἰνομάου. Ἴ. πρὸς αὐτῷ δὲ κατάκειται τῷ πέ-
ρατι Kiad eo Bysı δὲ καὶ ἐς và ἄλλα παρ᾽ Ἠλείων τιμὰς ποταμῶν
μάλιστα μετά γε “[λφειόν. τὰ δὲ ἐς d ἀριστερὰ ἀπὸ τοῦ Διός, ὃ Πέλοψ
xai [πποδάμεια καὶ O τε ἡνίοχός i ἐστι τοῦ Πέλοπος, καὶ ἵπποι,
δύο τὸ ἄνδρες, ἱπιτοχόμοι δὴ καὶ οὗτοι τῷ Πέλοπι. καὶ αὖϑις ὁ
ἀετὸς κάτεισιν ἐς στενόν, καὶ κατὰ τοῦτο A λφειὸς. ἐπ᾽ αὐτοῦ πεποίη-
ται. τῷ δὲ ἀνδρὶ ὃς ἡ ἡνιοχεῖ τῷ Πέλοπι λόγῳ μὲν τῷ Τροιζηνίων ἐστὶν
ὄνομα Σφαῖρος, ὃ δὲ ἐξηγητὴς ἔφασκεν ὁ ἐν Ὀλυμπίᾳ Κίλλαν εἶναι.
8. τὰ μὲν δὴ ἔμπροσϑεν ἐν τοῖς ἀετοῖς ἐστὶ Παιωνέου, γένος ἐκ
ἹΜένδης τῆς Θρᾳκίας.

(Vgl. Welcker, Alte Denkm. 1. S. 179 ff., dem Brunn, KG. I. 245 folgt, und

meine abweichende Reconstruction Gesch. d. griech. Plastik I. S. 216 f.,
Ritschl, Opuscula I. 8. 795 ff.)

No. 2. Nike auf einer Säule in Olympia.

852. Pausan. V. 26. 1. Μεσσηνίων δὲ τῶν dugiéov οἱ Ναύπακτόν

ποτὲ παρὰ ϑηναίων λαβόντες (Ol. 87. 4 oder 88. 4) ἄγαλμα ἐν

Ὀλυμπίᾳ Niung ἐπὶ τῷ κίονι ἀνέϑεσαν. τοῦτό ἔστιν ἔργον μὲν

ἹΜενδαίον Παιωνίου, πεποίηται δὲ ἀπὸ ἀνδρῶν πτολεμέων, ὅτε

Azogväcı καὶ Οἰνιάδαις, duoi doxsiv, ἐπολέμησαν (Ol. 87. 4). Meo-

σήνιοι δὲ αὐτοὶ λέγουσι τὸ ἀνάϑημά σφισιν ἀπὸ τοῦ ἔργου τοῦ ἐν τῇ

Σφακτηρίᾳ νήσῳ μετὰ A Syvalov (Ol. 88. 4), xai οὐκ ἐπιγράψαι τὸ

β
|

an

Kolotes. Paionios. Thrasymedes. Theokosmos. 153

ὄνομα τῶν πολεμίων σφᾶς τῷ ἀπὸ “Ταχεδαιμονίων δείματι, ἐπεὶ
Οἰνιαδῶν ye καὶ Ἀκαρνάνων οὐδένα ἔχειν φόβον.

Thrasymedes von Paros.

853. Pausan. II. 27. 2. τοῦ δὲ 4 σκληπιοῦ τὸ ἄγαλμα (in Epidauros)
μεγέϑει μὲν τοῦ ϑήνῃσιν Ὀλυμπίου Διὸς ἥμισυ ἀποδεῖ, πεποίηται
δὲ ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ" μηνύει δὲ ἐπίγραμμα τὸν εἰργασμένον εἶναι
Θρασυμήδην «“Ἰριγνώου Πάριον. κάϑηται δὲ ἐπὶ ϑρόνου βακτη-
ρέαν κρατῶν, τὴν δὲ ἑτέραν τῶν χειρῶν ὑπὲρ κεφαλῆς ἔχει τοῦ δράκον-
τος, καί ot καὶ χύων παρακατακείμενος πεποίηται. τῷ ϑρόνῳ δὲ ἡρώων
ἐπειργασμένα Apyeiwv ἐστὶν ἔργα, Βελλεροφόντου τὸ ἐς τὴν Χίμαιραν
καὶ Περσεὺς ἀφελὼν τὴν Medovong κεφαλήν.

(Vgl. Streber in den Abhh. d. bayr. Akad. philos.-philol. Cl. I. S. 159 f.,
Tefel II. 2. und Friedisender in den Berl. Blättern f. Münz-, Siegel- und
Wappenkunde III. Heft I. S. 5, Taf. 30. No. 3.)

854. Athenag. Leg. pro Christ. 14. p. 61. (ed. Dechair.) ὁ à» Ἐπι-

δαύρῳ ᾿“σχληπιὸς ἔργον Φειδίου. |

οι

Theokosmos von Megara.
Werke.

No. 1. Olympischer Zeus in Megara.

855. Pausan. I. 40. 4. μετὰ ταῦτα ἐς τὸ τοῦ Jıog τέμενος ἐςελθϑοῦσι
καλούμενον Ὀλυμπιεῖον ναός ἔστι ϑέας ἄξιος τὸ δὲ ἄγαλμα οὐκ
ἐξειργάσϑη τοῦ d τός, ἐπιλαβόντος τοῦ Πελοποννησίων πολέμου πρὸς
Asypaloug, ἔν ᾧ καὶ ναυσὶν ἀνὰ ττᾶν ἔτος καὶ στρατῷ φϑείροντες
ἹΜεγαρεῦσιν ““ϑηναῖοι τὴν χώραν τά τὸ κοινὰ ἐχάκωσαν καὶ ἰδίᾳ τοὺς 5
οἴκους ἤγαγον ἐς τὸ ἔσχατον ἀσϑενείας. τῷ δὲ ἀγάλματι τοῦ Διὸς
πρόςωπον ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ, τὰ δὲ λοιπὰ πηλοῦ τέ ἐστι καὶ
γύψου" ποιῆσαι δὲ αὐτὸ Θεόκοσμον λέγουσιν ἐπιχώριον, συνεργά-
σασϑαι δέ οἱ Φειδίαν. ὑπὲρ δὲ τῆς κεφαλῆς τοῦ Διός εἰσιν Ὧραι καὶ
ἹΜοΐραι: δῆλα δὲ πᾶσι τὴν Πεπρωμένην μόνῳ οἱ πείϑεσϑαι, καὶ τὰς 10
ὥρας τὸν ϑεὸν τοῦτον νέμειν εἰς τὸ δέον. ὄὕπισϑε δὲ τοῦ ναοῦ κεῖται
ξύλα ἡμίεργα' ταῦτα ἔμελλεν ὁ Θεόχοσμος ἐλέφαντι xai χρυσῷ κοσμή-
σας τὸ ἄγαλμα ἐχτελέσειν τοῦ Auög.

No. 2. Statue des Hermon

in dem grossen lakedaimonischen Weihgeschenk in Delphi bei Pausan.
X. 9. 7 f. 8. unten unter Polykleitos’ Schule.

154 Plastik.

Aus Pheidias’ Werkstatt.

Giebelgruppen des Parthenon.

856. Pausan. I. 24. 5. dg δὲ τὸν ναὸν, ὃν Παρϑενῶνα ὀνομάζουσιν, ἐς
τοῦτον ἐςιοῦσιν ὁπόσα ἐν τοῖς καλουμένοις ἀετοῖς κεῖται, πάντα ἐς
τὴν ““ϑηνᾶς ἔχει γένεσιν, τὰ δὲ ὄπισϑεν ἡ Ποσειδῶνος πρὸς ϑηνᾶν
ἐστιν ἔρις ὑπὲρ τῆς γῆς.

II. Andere attische Künstler dieser Zeit.
Praxias von Athen, Kalamis’ Schüler und Androsthenes (Eukadmos).

Giebelgruppen des Apollontempels in Delphi.
(Zweite Hälfte der 80er OU.)

857. Pausan. X. 19.4. τὰ δὲ ἐν τοῖς ἀετοῖς, ἔστιν Aprsuug xai nto
xai 4x óÀAÀc» xai Μοῦσαι, δύσις τε Ἡλίου καὶ dióvvaóg τε xai ai
yovatxeg ai Gvia δες" τὰ μὲν δὴ πρῶτα αὐτῶν I 9n»aíog Πραξίας
μαϑητὴς Καλάμιδός ἔστιν ἐργασάμενος" χρόνου δέ ὡς ὃ ναῦς
ἐποιδῖτο ἐγγιγνομένου Πραξίαν μὲν ἔμελλεν ἀπάξειν τὸ χρεών, τὰ δὲ 5
ὑπολειπόμενα τοῦ ἐν τοῖς ἀετοῖς κόσμου ἐποίησεν “νδροσϑένης,
γένος μὲν καὶ οὗτος 41ϑηναῖος, μαϑητὴς δὲ Εὐκάδμου.
(Vgl. Welcker, Alte Denkmäler I. 8. 151 f.)

858. Eurip. Ion 184 sq.

οὐκ ἐν ταῖς ζαϑέαις AIa-

γαις εὐχίονες ἦσαν αὐ-

λαὶ ϑεῶν μόνον, οὐδ᾽ ayvı-

arıdes ϑεραπεῖαι"

ἀλλὰ καὶ παρὰ “οξίᾳ

τῷ Δατοῦς διϑύμων προςώ -

πων καλλιβλέφαρον φῶς.

(Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. 8. 151 ff., 165 ff.)

. Metopen des Apollontempels in Delphi.
859. Eurip. Ion. 190 sqq.

α΄. ἰδοὺ τάνδ᾽ ἄϑρησον, ἀσπιστὰς Ἰόλαος, ὃς

No.1. “ερναῖον ὕδραν ἐναίρει κοινοὺς αἰρόμενος πόνους
χρυσέαις ἅρπαις ὃ Διὸς παῖς" δίῳ παιδὲ συνανελεῖ;
φίλα, πρόςιδ᾽ ὄσσοις. α΄. καὶ μὰν τόνδ᾽ ἄϑρησον
β΄. ὁρῶ. καὶ πέλας ἄλλος αὐ- Νο.2. πτεροῦντος ἔφεδρον ἵππου"
τοῦ πανὸν πυρέφλοχεον αἴ- τὰν πῦρ πνέουσαν ἐναέρει
ect τις" ag ὃς ἐμαῖσι μυ-- ' φρισώματον ἀλχάν.

ϑεύεται παρὰ πήναις β΄. παντᾷ τοι βλέφαρον διώ-

Pheidias’ Werkstatt. Andere attische Künstler. Praxias. Lykios. 155

χω. σχέψαι κλόνον ἐν τείχε- ἀμφίπυρον ὄβριμον ἐν Auös
σι λαἵΐνοισι Γιγάντων». ἑκηβόλοισι χερσίν;
α΄. ὧδε. δερχόμεϑ᾽, ὦ φίλαι " β΄. ὁρῶ, τὸν δάιον

No.3. α΄. λεύσσεις οὖν ἐπ᾽ ᾿Ἐγκελάδῳ Μίμαντα πυρὶ καταιϑαλοῖ.
γοργῶπειν πάλλουσαν ἴτυν; — "No.5.xai Βρόμιος ἄλλον

β΄.λεύσσω Παλλά δ᾽ ἐμάνϑεόν. ἀπολέμοισι κισσίνοισε βάκεροις
No.4. α΄. τί γάρ, κεραυνὸν ἐναίρει Γᾶς τέκνων ὁ Βαχχεύς.

(Vgl. Welcker, Alte Denkm. 1. 8. 170 ff.)

Arbeiter am Friese des Erechtheion in Athen.
(Um Ol. 90, vor OL 92. 4 s. C. 1. Gr. 1. No. 160.)

860. AthenischeInschrift, Fragment der Baurechnung des Erech-
theion publ. von Stephani Ann. d. Inst. 1843 tav. d'agg. L. No. 2.
p. 294 sqq. ...zó» παῖδα τ] || ὁ δόϊρυ Exovsa[]4. Φυρόμα || (xoc
K]ngiocetg τὸν νεανίσχο[ν τὸν] παρὰ τὸν ϑώραχα MA. IIgay || [alas]
ἐμ ἹΜελίτῃ οἱκῶν τὸν || ἵ[ππο)ν καὶ τὸν ὁπισϑοφανῆ «|| [ὸν πα]ρα-
χρούοντα HA. Ayrıyar|[ns àx) Κεραμέων τὸ ἅρμα καὶ v || [ὸν
ve]arioxov καὶ τὼ ἵππω τὼ || [ζευγγνυμένω ΠΗ 4444. Φυρόμαχ || (og 5
Κη)φισιεὺς τὸν ἅγοντα τὸ || (v ἵππον ΠΩ. Ἰυννίων Ἡργυλὴ || [σι]
οἰκῶν τὸν ἵππον καὶ τὸν || [ἄνδρα τὸν ἑπικρούοντα καὶ || [τὴ]ν στήλην
ὕστερον προσέϑ' || [yx]e HAATTFE. Σῶώκλος Alwnex || [σι] οἱκῶν
τὸν τὸν χαλινὸν 8 || [yo]vra MA. Φυρόμαχος Κηφισιε || [ὑς) τὸν ἄνδρα
τὸν émi τῆς Ba || ἱκε]ηρίας εἰσετηχότα τὸν παρὰ || [τὸὴν βωμὸ» I. 10
ἽἼασος Κολλντε || [ὺὑς τ]ὴν γυναῖκα 9 ἡ παῖς προσ || [πέπ]εωκε P444.
Κεφάλαιον ἃ || [γαλἹματοποϊκοῦ XXXHHHAT!.

(Ueber die vorhandenen Fragmente dieses Frieses vgl. Stephani a. a. O. p. 310
sqq., Raugabé, Ant. hellen. I. pl. IIl. und IV. No. 61—$5, Bergk, Ztschr.
für d. Alt. Wiss. 1845 S. 987 ff. Ueber die bürgerliche Stellung der hier
genannten Arbeiter neuestens Büchsenschütz in Fleckeisens Jahrbb. f. Phil.
1807 I. S. 17 f£.)

III. Künstler, bei denen.ein Einfluss der myronischen Kunst
wahrnehmbar ist.

Lykios, Myrons Sohn.

861. Athen. XI. p. 486 D. 7» δὲ οὗτος (L10 xcog) τὸ γένος Βοιώτιος ἐξ
Ἐλευϑερῶν, υἱὸς Πύρωνος τοῦ ἀνδριαντοποιοῦ, ὡς Πολέμων φη-
σὲν ἐν πρώτῳ περὶ ἀκροπόλεως.

(Vgl. Preller, Polemonis periegetae fragmm. p.36sq. Aus Athenaeus hat Harpo-

crat. v. “υχιουργεῖς und aus diesem Suid. eod. v. geschöpft, die beide
Lykios ala Myrons Sohn bezeichnen, s. auch 862. lin. 10. 863.)

156 Plastik.

Werke.

No. 1. Achilleus' und Memnons Zweikampf,
grosse Gruppe i in Olympia.

862. Pausan. V. 22. 2. παρὰ δὲ τὸ ‘Innodduov καλούμενον λίϑου
ve βάϑρον ἐστί, κύκλος ἥμισυς, καὶ ἀγάλματα En αὐτῷ Ζεὺς xai
Θέτις ve καὶ μέρα τὸν Ala ὑπὲρ τῶν τέκνων ἱκετεύουσαι. ταῖτα
ἐπὶ μέσῳ τῷ βάϑρῳ. οἱ δὲ ἤδη σχῆμα ἀντιτεταγμένων 8 τὲ ΄χιλλεὺς
παρέχεται καὶ ὁ Πέμνων ἐπὶ ἑχατέρῳ τοῦ βάϑρου τῷ. πέρατι ἑχάτε-
ρος. ἀνϑεστήκασι δὲ καὶ ἄλλος ἄλλῳ κατὰ τὰ αὐτά, ἀνὴρ βάρβαρος
ἀνδρὶ Ἕλληνι, Ὀδυσσεὺς μὲν Ἑλένῳ, ὅτι οὗτοι μάλιστα éni σοφίᾳ
δόξαν ἐν ἑκατέρῳ τῷ στρατεύματι εἰλήφεσαν, MeveAaq δὲ κατὰ τὸ
ἔχϑος τὸ ἐξ ἀργῆς 1λέξανδρος, Φιομήδει δὲ. ϊνείας, xai τῷ
Τελαμῶνος Αἴαντι Anipoßos. 3. ταῦτά ἔστιν ἔργα μὲν Avxiov
τοῦ M ὕρωνος, “ἴπολλωνιᾶται δὲ ἀνέϑηκαν οἱ ἐν τῷ Ἰονίῳ. καὶ δὴ
καὶ ἐλεγεῖον γράμμασίν ἐστιν ἀρχαίοις ὑπὸ τοῦ Διὸς τοῖς ποσί'

μνάματ' Anollmviag ἀνακείμεϑα, τὰν ἐνὶ πόντῳ
Ἰονίῳ Φοῖβος ᾧκισ᾽ ἀκερσεκόμας.

οἵ γᾶς τέρμαϑ' ἑλόντες Aßarzidog, ἐνθάδε ταῦτα
ἔστασαν σὺν ϑεοῖς ἐχ Θρονίου. δεκάταν.

No. 2. Knabe mit dem Weihwasserbecken i in Áthen.

863. Pausan:I.23.7. καὶ ἄλλα ἐν τῇ ᾿4ϑηναίων ἀχροπόλει ϑεασά-
μενος οἶδα, Auxlov τοῦ Mügwvog χαλκοῦν παῖδα, ὃς τὸ nepıd-

δαντήριον ἔχει.
(Vor dem Tempel der brauronischen Artemis und vielleicht mit Beziehung auf
diesen. 8. auch Bergk, Exercitt. Plin. I. p. 16, Note.)

No. 3. Feueranblasender Knabe. |
864. Plin. N. H. XXXIV.79. Lycius Myronis discipulus fuit, qui fecit
dignum praeceptore puerum sufflantem languidos ignes.

865. Plin. N. H. XXXIV. 79. ἃ. E. Lycius et ipse puerum suffitorem.

(Dieser letztere kann auch mit No. 2., aber No. 2. nicht mit No. 3. identisch
sein, s. meine Gesch. d. griech. Plastik I. 8. 351 Note 72.)

. No. 4. -Argonauten.
866. Plin. N. H. XXXIV. 79. .(Lycius fecit) et Argonautas.

No. 5. Autolykos.

867. Plin. N. H. XXXIV. 79. (Lycius fecit) Autolycum pancratii victo-
rem (Ol. 89. 3) propter quem Xenophon symposium scripsit.
(Steht bei Plin. a. a. O. fälschlich unter den Werken des Leochares ; an ihre
richtige Stelle ist die Notiz gebracht von Urlichs, Chrest. Plin. p. 327, vgl.
denselben in der Archaeol. Ztg. 1856 8. 256.)

5

15

Lykios. Styppax. Kresilas. 157

(Vgl. Pausan. I. 18. 3. πλησίον dà (bei dem Temenos der Aglauros in Athen)
Πρυτανεῖόν ἐστιν, ly ᾧ νόμοι τε ol Σόλωνός εἰσι γεγραμμένοι, καὶ ϑεῶν Εἰρή-
νης ἀγάλματα χεῖται xal Ἑστέας, ἀνδριάντες δὲ ἄλλοι τε xa) Δὐτόλυκος Ó
παγχρατιαστής, und ΙΧ. 32.8. “ὐτολύκῳ τῷ παγχρατιάσαντι, οὗ δὴ καὶ εἰ-
χόνα ἰδὼν οἶδα ἐν Πρυτανείῳ τῷ “ϑηναίων, τούτῳ τῷ ἀνδρὶ ἐς ἀμφιςβήτησιν
ὅτου δὴ κτήματος "Ezeóvixoc ἦλϑεν ὁ Σπαρτιάτης, als möglicherweise dieselbe
Statue angehend.)

(Dass die „Avzsovpyeis φιάλαι bei Athen. Suid. Harpoorat. a. d. a. Oo. nicht von
Lykios herzuleiten sind, wie Einige wollten, sondern von Lykien, haben die
Alten selbst schon bemerkt.)

Styppax von Kypros.

868. Plin. N. H. XXXIV.81. Styppax Cyprius uno celebratur signo,
splanchnopte; Periclis Olympii vernula hic fuit exta torrens ignem-
que oris pleni spiritus accendens.

869. Plin. N. H. XXII. 44. verna carus Pericli Atheniensium prin-
cipi, cum is in arce templum aedificaret repsissetque super altitudinem
fastigi et inde cecidisset, hac herba dicitur sanatus monstrata Pericli
somnio a Minerva, quare parthenium vocari coepta est assignaturque
ei deae. hic est vernula, cuius effigies ex aere fusa est [et] nobilis ille
splanchnoptes.

(Vgl. Plut. Pericl. 13. ὁ γὰρ ἐνεργότατος καὶ προθυμότατος τῶν τεχνιτῶν
ἀποσφαλεὶς ἐξ ὕψους ἔπεσε, xal διέχειτο μοχϑηρῶς, ὑπὸ τῶν ἰατρῶν ἀπεγνω-
σμένος. ἀϑυμοῦντος δὲ τοῦ Περικλέους, ἡ ϑεὸς ὄναρ φανεῖσα συνέταξε ϑερα-
πεέαν, ἢ χρώμενος ὁ Περικλῆς ταχὺ καὶ ῥᾳϑίως ἰάσατο τὸν ἄνϑρωπον. ἐπὶ
τούτῳ δὲ xal τὸ χαλχοῦν ἄγαλμα τῆς Ὑγιείας ᾿4ϑηνᾶς ἀνέστησεν ἐν ἀχροπόλει
παρὰ τὸν βωμόν, ὃς καὶ πρότερον ἦν, ὡς λέγουσιν, und siehe Bergk iu der
Zeitschr. für Alt. Wiss. von 1845 S. 969, Ross, Archaeol. Aufss, I. B. 192 f.)

Kresilas von Kydonia auf Kreta.

870. Plin. N. H. XXXIV. 53, ... tertia (Amazon) Cresila e [quarta]
Cydonis.
(Vgl. Jahn, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1850 S. 37. )

Werke,

No. 1. Sterbender Verwundeter.

871. Plin. N. H. XXXIV. 74. Cresilas (fecit) vulneratum defi-
cientem in quo possit intelligi quantum restet animae.

(Mit dieser Statue ist mehrfach combinirt worden Pausan. I. 23. 3. Z/Anotov (bei
der Aphrodite des Kalamis auf der Akropolis von ,Athen) δέ ἐστι Aurgegoüs
χαλχοῦς ardpıas ὀϊστοῖς βεβλημένος. οὗτος ὁ Διιτρεφὴς ἄλλα τε
ἔπραξεν ὁπόσα λέγουσιν ᾿4ϑηναῖοι, καὶ Θρᾷκας μισϑωτοὺς ἀφικομένους ὕ υστε-
ρον, ἢ “ημοσϑένης ἐς Συραχούσας ἐξέπλευσε, τούτους, ὡς" ὑστέρησαν, ö
Aurpepis ἀπῆγεν ὀπίσω... 4. τοσοῦτον μὲν παρέστη uot ϑαῦμα ἐς τὴν
εἰκόνα τοῦ “ιιτρεφοῦς, ὅτι ὀϊστοῖς ἐβέβλητο, Ἕλλησιν ὅτι μὴ Κρησὶν
οὐχ ἐπιχώριον ον τοξεύειν, und die attische Inschrift bei Ross, Archaeol.

σι

158 ^ . Plsstik.

Aufss. I. S. 168: "Bgudivmos || «ΠΙιειερεφοῦς | ἀπαρχὴν ἢ Κρησέλεις ἢ ἐποέησεν,
vgl. Ross a. a. O. S. 169, aber siehe daselbst S. 193 f., Jahn, Pausan. de- 10
script. arc. Athen. p. 5, Bursian, Allg. Encyclop. I. LXXXII. 8. 441 und
Schóll, Philol. XX. 3. S. 415; aber siehe Bergk, Ztachr. für d. Alt. Wiss.
1845 S. 963 und besonders Schubart in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVI. (1863)
8. 301 £.)
) No. 2. Verwundete Amazone.
872. Plin. N. H. XXXIV. 75. Cresilas (fecit) et Amazonem volne-
ratam.
Plin. N. H. XXXIV. 53. s. oben 870. und unten unter Polykleitos.

No. 3. Portrütstatue des Perikles.
873. Plin. N. H. XXXIV. 74. (Cresilas fecit) et Olympium Periclen
dignum cognomine, mirumqe in hac arte est quod nobiles viros nobi-
liores fecit.

(Vgl. Pausan. I. 25. 1. ἔστε δὲ ἐν τῇ ᾿4ϑηναίων ἀχροπόλει καὶ Περιχλῆς ὃ Hav-
ϑίππου und Bergk, Ztschr. für Alt. Wiss. 1545 S. 962.)

'No. 4. Portrütstatue des Diitrephes s. 871. Arm.

No. 5. Doryphoros.

814. Plin. N. H. XXXIV. Cresilas (fecit) doryphorum.
(Cresilas hier und in 872 mit Bergk und Jahn a. a. O. und Brunn, ood. Bamb.
c. tesilaus, danach Ctesilaus bei Sillig und v. Jan.)

No. 6. Weihgeschenk an Demeter Chthonia.
875. Corp. Inscr. Gr. No. 1195. Inschrift von Hermione. ZAs£lag
«Ἱύωνος ἀνέϑει || τᾷ Aduargı τᾷ χϑονίᾳ || Ἑρμιονεύς || Κρησίλας
ἐποίησεν Κυδωνιάαϊτης.

No. 7. Weihgeschenk an Pallas Tritogeneia.
876. Anthol. Gr. IV. 142. 119. (Palat. XIII. 13.)
Τόνδε Πυρῆς ἀνέϑηχε Πολυμνήστου φίλος υἱός,
εὐξάμενος δεχάτην Παλλάδι Τριτογενεῖ.
Κυδωνιάτας Konollag εἰργάξατο.
(Nach den Verbesserungen von Meineke, delect. poett. anthol. p. 235sq. Wegen
der Stelle Pausan. I. 23. 11. s. Brunn, KG. I. 8. 263.)

Btrongylion.
Werke.

No. 1. Artemis Soteira in Megara.
877. Pausan. I. 40. 2. τῆς δὲ κρήνης οὐ πόῤῥω ταύτης ἀρχαῖον ἐσειν
ἱερόν" εἰκόνες δὲ ἐφ᾽ ἡμῶν ἑστᾶσιν ἐν αὐτῷ βασιλέων Ῥωμαίων, καὶ
ἄγαλμά τε κεῖται χαλκοῦν ρτέμιδος ἐπίκλησιν Σωτείρας.

hresilas. Strongylion. 159

φασὶ δὲ ἄνδρας τοῦ Mapdoriov στρατοῦ καταδραμόντας εὴν Meyaglda
ἀποχωρεῖν ἐς Θήβας ὀπίσω παρὰ Μαρδόνιον ἐθέλειν, γνώμῃ δὲ 5
«Ἀρτέμιδος νύχτα τὸ ὁδοιπεοροῦσιν ἐπιγενέσϑαι, καὶ τῆς ὁδοῦ σφᾶς
ἁμαρτόντας ἐς τὴν ὀρεινὴν τραπέσϑαι τῇς χώρας" πειρωμένους δὲ εἰ
στράτευμα ἐγγὺς εἴη πολέμιον ἀφιέναι τῶν βελῶν, καὶ τὴν πλησίον
πέεραν στένδιν βαλλομένην, τοὺς δὲ αὖϑις τοξεύειν προϑυμίᾳ
πλέονι: 3. τέλος δὲ αὐτοῖς ἀναλωθῆναι τοὺς ὀϊστοὺς ἐς ἄνδρας 10
πολεμέουδ τοξεύειν νομίζουσιν" ἡμέρα τὸ ἐπεφαίνετο καὶ οἱ Me-
γαρεῖς ἐπήεσαν, μαχόμενοι δὲ ὁπλῖται πρὸς ἀνόπλους. καὶ οὐδὲ
βελῶν εὐποροῦντας ἔτι φονεύουσιν αὐτῶν τοὺς πολλούς" καὶ ἐπὶ τῷδε
Σωτείρας ἄγαλμα ἐποιήσαντο Moséuidog. ἐνταῦϑα καὶ
τῶν δώδεκα ὀνομαζομένων ϑεῶν ἐσειν ἀγάλματα, ἔργα εἶναι λεγόμενα 15
Πραξιτέλους τὴν δὲ Agrsuıy αὐτὴν Στρογγυλίων ἐποίησε.
(Vgl. Pausan. I. 44. 4. ἐν δὲ ταῖς Παγαῖς ϑέας ὑπελείπετο ἄξιον Moréuidog Σω-
τείρας ἐπίχλησιν χαλχοῦν ἄγαλμα, utyf9t« τῷ παρὰ Μεγαρεῦσιν ἴσον xal
σχῆμα οὐδὲν διαφόρως ἔχον, und s. Wieseler, Denkm. d. a. Kunst II. zu
No. 171. b.)

No. 2. Musenstatuen auf dem Helikon.

878. Pausan. IX. 80. 1. ταῖς Movocug δὲ ἀγάλματα μὲν πρῶτά ἔστι . |
Κηφισοδότου τέχνη πάσαις. προελθόντι δὲ oU πολύ, τρεῖς μέν εἶσιν |
αὖϑις Κηρισοδότου, Στρογγυλίωνος δὲ ἕτερα τοσαῦτα, dv-

δρὸς βοῦς καὶ ἕππους ἄριστα εἰργασμένου" τὰς δὲ ὕὑπο-
λοίπους τρεῖς ἐποίησεν Ὀλυμπιοσϑένης.

No. 8. Amazone.

879. Plin. N. H. XXXIV. 82. Strongylion (fecit) Amazonem quam
ab excellentia crurum eucnemon appellant, ob id in comitatu Neronis
principis circumlataın.

(Vgl. Schöll im Philol. XX. 3. S. 426, Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. 8. 412
Note 11, Max Hoffmann, Philol. XXIII. 3. S. 397 f., Klügmann, N. Rhein.
Mus. XXI. S. 324 f. und 329 f.)

No. 4. Knabenstatue.

880. Plin. N. H. XXXIV. 92. idem (Strongylion) fecit puerum
quem amando Brutus Philippiensis cognomine suo illustravit.
881. Martial. II. 77. 3 sq.
hac tu credideris longum ratione colossum
et puerum Bruti dixeris esse brevem.
882. Martial. IX. 51. 1 sq.
ingenium mihi, Gaure, probas sic esse pusillum,
carmina quod faciam, quae brevitate placent.
confiteor cet.
5 nos facimus Bruti puerum cet.

160 Plestik.

883. Martial. XIV. 171.
Βρούτου παιδίον.
Gloria tam parvi non est obscura sigilli,
istius pueri Brutus amator erat.

. No. 5. Das ,,hólzerne Pferd:* auf der Akropolis von Athen.

884. Pausan. I. 23.8. ἕππος δὲ ὃ καλούμενος δούριο ς ἀνάκειται χαλ-
κοῦς. καὶ ὅτι μὲν τὸ ποίημα : τὸ Ἐπειοῦ μηχάνημα ἦν ἐς διάλυσιν τοῦ
τείχους, older ὅ ὅςτις μὴ πᾶσαν ἐπιφέρει τοῖς Φρυξὶν εὐήϑειαν' λέγεται
δὲ & ἐς τε ἐκεῖνον τὸν ἵππον, ὡς τῶν Ἕλλήνων ἔνδον ἔχοι. τοὺς ἀρίστους,
καὶ δὴ καὶ τοῦ χαλκοῦ τὸ σχῆμά ἔστι κατὰ ταὐτά, καὶ ἹΠενεσϑεὺς 5
καὶ Τεῦκρος ὑπερχύπτουσιν ἐξ αὐτοῦ, προςέετι δὲ καὶ oí παῖδες οἱ
Θησέως.

885. Aristoph. Av. 1128. (O1. 91. 3.)

ἵππων ὑπόντων uéysJog ὅσον ὁ δούριος.

886. Schol. ἀνέκειτο ἐν ἀχροπόλει δούριος ἵππος ἐπιγραφὴν ἔχων
„Xarpednuog EXayyélov dx Κοίλης ἀνέϑηχεν."-

887. Inschrift von der Akropolis bei Ross, Archaeol. Aufss. I.
S. 194.. Χαιρέδημος EvayyéA[ov 2x Κοίλης ἀνέϑηκεν || Στρογγυλέίων
ἐποίησεν.

883. Hesyah. v. Δούριος ὕππας: ““ϑήνησιν ἐν ἀκροπόλει ναλκοῦς ἐστιν
καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐχκύπτουσι δ΄.

(Vgl. Bergk in der Zeitschr. für Alt. Wiss. 1845 S. 979 f., aber s. Ross a. a. O.
S. 198 Note 11.)

(No. 6. Eherner Stier auf der Akropolis von Athen,

móglicherweise von Strongylion. |

889. Pausan. I. 24. 2. ἔστι δὲ xai ταῦρος ἀνάϑημα τῆς βουλῆς τῆς ἐν
Ἀρείῳ πάγῳ, ἐφ᾽ ὅτῳ δὴ ἀνέϑηκεν ἡ βουλή" πολλὰ δ᾽ à» τις ἐϑέλων
εἰχάζοι.

890. Hesych. v. Βοῦς ἐν πόλει" χαλχοῦς ὑπὸ τῆς βουλῆς ἀνατεϑείς.

891. Diogenian. III. 67. (Paroem. Gr*ed. Leutsch I. p. 227. ) Bobg |
ἐν πόλει" ἐπὶ τῶν [παραδόξων] xai ϑαυμαζομένων, [Avoiag γὰρ ἀνέ-
ϑηκε")͵ βοῦν ἐν ἀκροπόλει].

a) “υσανίας δὲ εἶπε, cod. Coisl.; “υσανίας δ᾽ ἐποίει Meineke, Exercit. philol. I. |
p. 29 sq.; Παυσανίας δὲ εἶπε Bergk, Zeitschr. für d. Alt. Wiss. 1845
S. 981. Wegen der in [ ] gesetzten Worte s. Leutsch’ Note.
892. Athen. IX. p. 396. D. (aus Heniochos.)
. ὁ βοῦς ὃ χαλκοῦς ἦν ἂν ἑφϑὸς δεκάπαλαε,
ὁ δ᾽ ἴσως γαλαϑηνὸν τέϑυκε τὸν χοῖρον λαβών.
(Vgl. 878 a. E. und siehe Bergk. a. a. O. 8. 919 f.)]

Kallimachos. Demetrios. 161

IV. Künstler einer eigenen Richtung.

Kallimachos.

^ 893. Plin. N. H. XXXIV. 92. ex omnibus autem maxume cognomine
insignis est Callimachus semper calumniator sui nec finem haben-
tis diligentiae, ob id catatexitechnus appellatus, memorabili
exemplo adhibendi et curae modum ; huius sunt saltantes Lacaenae,
emendatum opus, sed in quo gratiam omnem diligentia abstulerit.

. 894. Pausan. I. 26. 6. λύχνον δὲ τῇ ϑεῷ (der Athene Polias im Erech-
theion) χρυσοῦν Καλλίμαχος ἐποίησεν (wohlum Ol. 93). 7. ἐμπλή-
σαντες δὲ ἐλαίου τὸν λύχνον τὴν αὐτὴν τοῦ μέλλοντος ἔτους dvauévov-
σιν ἡμέραν" ἔλαιον δὲ ἐκεῖνο τὸν μεταξὺ ἐπαρκεῖ χρόνον τῷ λύχνῳ
κατὰ τὰ αὐτὰ ἐν ἡμέρᾳ καὶ νυκτὶ φαίνοντι. καί οἱ λίνου Καρπασίου
ϑουαλλὶς ἔνεστιν, ὃ δὴ πυρὶ λίνων μόνον οὐκ ἔστιν ἁλώσιμον. φοῖνιξ
δὲ ὑπὲρ τοῦ λύχνου χαλκοῦς ἀνήκων ἐς τὸν ὄροφον ἀνασπᾷ τὴν ἀτ-
nida. ὁ δὲ Καλλίμαχος ὁ τὸν λύχνον ποιήσας, ἀποδέων τῶν πρώτων
ἐς αὐτὴν τὴν τέχνην, οὕτω σοφίᾳ πάντων ἐστὶν ἄριστος, ὥςτε καὶ Al-
ϑους πρῶτος ἐτρύπησε, καὶ ὄνομα ἔϑετο κακιζότεχνον
(1. κατατηξίτεχνον) ἢ ϑεμένων ἄλλων κατέστησεν ἐφ᾽ αὑτῷ.

895. Vitruv. IV. 1. 10. ... Callimachus, qui propter elegantiam
et subtilitatem artis marmoreae ab Atheniensibus catatexitechnus
fuerat nominatus.

(Vgl. Dionys. Halic. de vi Demosth. 51: οὐ γὰρ δή ro: πλάσται μὲν xal yoa-
φεὶς ἐν ὕλῃ φϑαρτῇ χειρῶν εὐστοχίας ἐνδειχνύμενοι τοσούτους &leqÉoovytat
πόνους, ὥςτε καὶ φλέβια καὶ πτίλα χαὶ χνοῦς καὶ τὰ τούτοις ὅμοια εἰς ἄκρον
ἐξεργάζεσϑαι xal κατατήκειν εἷς ταῦτα τὰς τέχνας, und siehe Müller zu
Völkels Archaeol. Nachlass S. 153.)

896. Pausan. IX. 2. 7. Πλαταιεῦσι δὲ ναός ἐστιν Ἥρας, ϑέας ἄξιος
μεγέϑει τε καὶ ἐς τῶν ἀγαλμάτων τὸν κόσμον κτλ. ἐνταῦϑα καὶ ἄλλο
(ausser dem Tempelbilde von Praxiteles) Ἥρας ἄγαλμα καϑήμενον
Καλλίμαχος Enoinoe Nvugevouévgv δὲ τὴν 9eóv ἐπὶ λόγῳ
τοιῷδε ὀνομάζουσιν κελ. .

Dionys. Halicarn. de Isocrate s, 531. und 795.

Gregor. Nazianz. adv. Episcop. s. 532.

(Wegen der Inschrift Καλλέμαχος ἐποίεε auf einem archaistischen Relief siehe
Brunn, KG. I. S. 255.) .

»

Demetrios von Alopeke.
(Etwa aus der 2. Hälfte der 80er Oll.)

897. Diog. Laert. V. 83. γεγόνασι δὲ ΖΦημήτριοι ἀξιόλογοι &ixoot . . .
85. ποιηταὶ δὲ .... πέμπτος, ἀνδριαντοποιός, od μέμνηται Πολέμων.

898. Plin. N.H. XXXIV.76. Demetrius Lysimachen (fecit) quae
sacerdos Minervae fuit LXI1II[ annis, idem et Minervam quae
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 11

162 Plastik.

myctica appellatur — dracones in Gorgone eius ad ictus citharae
tinnitu resonant — idem equitem Simonem qui primus de equi-
tatu scripsit.

(Vgl. Xenoph. de re equit. I. 1. συνέγραψε μὲν οὖν x«l Σίμων περὶ ἱππικῆς, ὃς καὶ .

τὸν xarà τὸ Ἐλευσίνιον ᾿ϑήνησιν ἵππον χαλχοῦν ἀνέϑηκχε xal ἐν τῷ Ba-
ϑρῳ τὰ ἑαυτοῦ ἔργα ἐξετύπωσε, und s. unten unter Mikon und Wolfg. Hel-
big, Archaeol. Ztg. 1861 8. 180, der Simon als den athen. Hipparchen nach-
weist, der als solcher Ol. 89. 1 bei Aristoph. Equitt. 212 sq. vorkommt.)

899. Pausan. I. 27. 4. πρὸς δὲ τῷ ναῷ τῆς ᾿΄ϑηνᾶς (dem Erechtheion)

ἐστι μὲν εὐῆρις πρεσβύτις, ὅσον ve πῆχος μάλιστα, φαμένη διάχον

; &&- «| 3 ! . kb. .
€tvat “υσιμάχη.) Stetweu } yers ,lv Mihvinsehss Pre (^ie b.e Ars

900. Lucian. Philopseud. 18. τὸ γοῦν περὲ τοῦ ἀνδριάντος, 7) δ᾽ ὃς ὃ

Εὐκράτης, ἅπασι τοῖς ἐπὲ τῆς οἰκίας ὅσαι νύκτες φαινόμενον καὶ
παισὲ καὶ νεανέαις καὶ γέρουσι τοῦτο οὐ παρ᾽ ἐμοῦ μόνον ἀχούσειας
ἄν, ἀλλὰ καὶ παρὰ τῶν ἡμετέρων ἁπάντων. ποίου, ἣν δ᾽ ἐγώ, ἀνδρεάν-
τος; οὐχ ἑώρακας, ἔφη, εἰςιὼν ἐν τῇ αὐλῇ ἑστηκότα πάγκαλον ἀν-
δριάντα, Δημητρίου ἔργον τοῦ ἀνθρωποποιοῦ; μῶν τὸν
δισκείονεα, ἦν δ᾽ ἐγώ, φὴς κτλ. (s. 544. οὐχ, ἐκεῖνον, ἡ δ᾽ ὅς,
ἐπεὶ τῶν ἥῶύρωνος ἔργων ἕν καὶ τοῦτό ἐστιν ὃ δισχοβόλος, ὃν λέγεις"
οὐδὲ τὸν παρ᾽ αὐτόν φημι, τὸν διαδούμενον τὴν κεφαλὴν τῇ ταινίᾳ,
τὸν καλόν, Πολυκλείτου γὰρ τοῦτο ἔργον. ἀλλὰ τοὺς μὲν ἐπὶ τὰ δεξιὰ
εἰςιόντων ἄφες, ἐν οἷς καὶ τὰ Κριτίου τοῦ ((. καὶ Νησιώτου πλάσματα
ἕστηκεν, oL τυραννοχτόνοι" σὺ δὲ εἴ τινα παρὰ τὸ ὕδωρ τὸ ἐπιῤῥέον
εἶδες προγάστορα, φαλαντίαν, ἡμίγυμνον τὴν ἀναβολήν, ἠνεμωμένον τοῦ
πώγωτος τὰς τρίχας ἐνίας, ἐπίσημον τὰς φλέβας, αὐτοανϑρώπῳ
ὅμοιον, ἐκδῖνον λέγω, Πέλιχος ὁ Κορίνϑιος σερατηγὸς εἶναι
δοκεῖ.
. (Vgl. Plin. iun. Epist. III. 6 über eine in seinem Besitz befindliche Ersstatue:
effingit senem stantem: ossa, musculi, nervi, venae, rugae etiam ut spiran-

tis apparent, rari et cedentes capilli, lata frons, contracta facies, exile collum;

pendent lacerti, papillae iacent, venter recessit. a tergo quoque eadem aetas
ut a fronte.)

901. Lucian. Philopseud. 19. εἰ δὲ un χαλκοῦ, ἀλλὰ ξύλου ἐπε-

e 9 3. » 4 , 3 , 2» 3 3 N ^
ποίητο, οὐδὲν αὐτὸν ἐκώλυεν οὐ 4ημητρίου ἔργον εἶναι, ἀλλὰ τῶν
Δαιδάλου τεχνημάτων" δραπετεύει γοῦν, ὡς φής, Arco τῆς βάσεως xai
οὗτος. (S. oben 119 --142.)

902. Lucian. Philopseud. 20. πρὸς ταῦτα, ὦ Tuxıadn, καὶ τὸν Πέ-

λιχον σχῶπτε κἀμὲ ὥςπερ τοῦ Μίνωος ἡλικιώτην παραϊταίεν ἤδη
δόκει. ἀλλ᾽, ὦ Εὔκχρατες, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἔςτ᾽ ἂν ὁ χαλκὸς μὲν χαλκός, τὸ
δὲ ἔργον Δημήτριος ὃ λωπεκῇϑεν εἰργασμένος ἢ, οὐ ϑὲεο-
ποιός τις, ἀλλ᾽ ἀνθρωποποιὸς ὦν, οὔποτε φοβήσομαι τὸν
ἀνδριάντα Πελίχου, ὃν οὐδὲ ζῶντα πάνυ ἐδεδίειν ἀτιειλοῦντά μοι.

(Vgl. Blümner, Archaeol. Stud. zu Lucian S. 23 ff.)

903. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 9. ad veritatem Lysippum et

υ!

Demetrios. Pyrrhos. Sokrates. 163

Praxitelen accessisse optime affirmant. nam Demetrius tanquam
nimius in ea reprehenditur et fuit similitudinis quam pul-
chritudinis amantior.

V. Künstler von weniger hervorragender Bedeutung.

Pyrrhos.

(Vgl. besonders Ross, Archaeol. Aufsätze I. S. 185 ff.)
904. Plin. N. H. XXXIV. 80. Pyrrus (fecit) Hygiam [et] Minervam.
905. Pausan. I. 23.4. «oi δὲ Διιτρεφοῦς πλησίον, τὰς γὰρ εἰκόνας τὰς
ἀφανεστέρας γράφειν οὐκ ἐϑέλω, ϑεῶν ἀγάλματά ἐστιν “Ὑγιείας τε, ἣν
“Ἰσκληπιοῦ παῖδα εἶναι λέγουσι, καὶ ϑηνᾶς ἐπίκλησιν καὶ
ταύτης Yyısiac.
Plin. XXIT. 44 und Plut. Pericl. 13 s. oben 869 mit der Anm.

(Vgl. Aristid. orat. 2. p. 25. (Cant., p. 22 ed. Dind.) ῳ“ϑηνκίων δὲ of πρεσβύτα-
τοι xol Ὑγιείας ᾿ϑηνᾶς βωμὸν ἱδρύσαντο.)
906. Inschrift von der Akropolis von Athen bei Ross a. ἃ. O. S. 189.
Ayıypaioı τῇ “1ϑηναίᾳ τῇ Yytelo. || Πύῤῥος ἐποίησεν AImvaiog.
(Vgl. noch Plin. N. H. XXXIV. 78. Hegiae Minerva Pyrrusque rex laudatur,
oben 456. unter Hegias und s. Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. S. 413
Note 93, nach dem auch in diesen Worten innerhalb eines kolossalen Miss-
verständnisses die Athene Hygieia des Pyrrhos steckt.)

Sokrates, Sophroniskos Sohn. (+ Ol. 95. 2.)
(Vgl. besonders Ussing, Griech. Reisen und Studien 8. 125—137, Jabu, Archaeol. Ztg. 1860 8. 127,
W ustmann, N. Rhein. Mus. XXII. S. 21 ff.)

907. Diog. Laert. II. 18. Σωχράτης Σωφρονίσκου μὲν υἱὸς λι-
ϑουργοῦ.

908. Valer. Maxim. III. 4. ext. 1. Socrates, non solum hominum
consensu, verum etiam Apollinis oraculo sapientissimus iudicatus,
Phanarete matre obstetrice, et Sophronisco patre marmorario genitus,
ad clarissimum lumen gloriae excessit.

909. Lucian. Somn. 12. ὁ δὲ Σωκράτης xai aurög ὑπὸ τῇ ἑρμογλυ-
φικῇ ταύτῃ τραφείς κτλ.

910. Schol. Aristoph. Nub. 773. (ed. Dind. ) ὀπίσω γὰρ τῆς “ϑηνᾶς
ἦσαν γλυφεῖσαι wi Χάριτες ἐν τῷ τοίχῳ, ἃς ἐλέγετο ὁ Σωκράτης
γλύψαι. Σωφρονίσκου γὰρ λιϑοξόου ἦν υἱὸς Σωχράτης καὶ τῆς λαξευ-
τικῆς μετέσχε τέχνης καὶ ἀνδριάντας λιϑίνους ἐλάξευσε, καὶ ἀγάλμαέα
δὲ τῶν τριῶν Χαρίτων εἰργάσατο, Πειϑοῦς AyAotag καὶ Θαλείας. καὶ
ἦσαν ὕπισϑεν τῆς “4“ϑηνᾶς ἐγγεγλυμμένα τῷ τοίχῳ.

911. Pausan. I. 22. 8. κατὰ δὲ τὴν ἔξοδον αὐτὴν ἤδη τὴν ἐς ἀκρόπολιν
Ἑρμῆν, ὃν προπύλαιον ὀνομάζουσι, καὶ Χάριτας Σωχράτη
ποιῆσαι τὸν Σωφρονίσκου λέγουσεν, ᾧ σοφῷ γενέσθαι μάλιστα
ἀνθρώπων ἐστὲν ἡ Πυϑία μάρτυς.

11*

164 Plastik.

912. Pausan. IX. 35. 3. xai “2“ϑήνησι πρὸ τῆς ἐς τὴν ἀχρόπολεν ἐρέδου
Χάριτές εἰσι καὶ αὗται τρεῖς" παρὰ δὲ αὐταῖς τελετὴν ἄγουσιν ἐς τοὺς
πολλοὺς ἀπόῤῥητον. 6. ὅρτις δὲ ἡ ἣν ἀνθρώπων ὁ γυμνὰς πρῶτος Χάρι-
τας ἤτοι πλάσας ἢ 7 γραφῇ μιμησάμενος, οὐχ οἷόν τε ἐγένετο πυϑέσϑαι
με, ἐπεὶ τά γε ἀρχαιότερα ἐχούσας ἐσθῆτα οἵ τε πλάσται καὶ κατὰ
ταὐτὰ ἐποίουν οἱ ζωγράφοι. 1. Σωκράτης τε ὁ Σωφρονίσκου
πρὸ τῆς ἐς τὴν ἀκρόπολιν ἐςύδου Χαρίτων εἰργάσατο ἀγάλματα “29η-
ναίοις. καὶ ταῦτα μέν ἐστιν ὁμοίως ἅπαντα ἐν ἐσϑῆτι.

913, Diog. Laert. II. 19. Ζοῦρις δὲ καὶ δουλεῦσαι αὐτὸν (Σωκράτην)
xai ἐργάσασϑαι λίϑους" εἶναί τε αὐτοῦ καὶ τὰς ἐν ἀχροπόλει Χάριτας
ἔνιοί φασι, ἐνδεδυμένας οὖσας.

914. Suid. v. Σωκράτης .. «. πρότερον γενόμενος λιϑοξόος, ὥςτε καί
φασι αὐτοῦ ἔργον εἶναι τὰς ϑήνῃσιν ἐνδεδυμένας Χάριτας.

915. Plin. N. H. ΧΧΧΥῚ. 32. non postferuntur οἱ Charites in propylo
Atheniensium quas Socrates fecit, alius ille qbum pictor, idem ut
aliqui putant. (S. unten unter den Malern.)

916. Hesych. v. 'Egufjg ἀμύητος. “ϑήνησιν ἐν τῇ ἀχροπόλει.
(Ueber das Topographische s. Ross, Archáeol. Aufss. 5. 193 f.)

Nikeratos.
(Wahrscheinlich im Anfange der 90er Oll.)

917. Tatian. c. Graec. 53. (p. 115. ed. Worth.) τί yàg ὑμῖν ? Γλαυ -
κίππη σεμνὸν εἰςηγήσατο παιδίον; ἢ τις τεράστιον ἐγέννησε, καϑὼς
δείκνυσιν αὐτῆς ἡ εἰκών, Νικηράτου τοῦ Εὐκτήμονος ᾿4ϑηναίου τὸ
γένος χαλκεύσαντος; εἰ γὰρ ἐκύησεν ἐλέφαντα, τί τὸ αἴτιον τοῦ δημο-
σίας ἀπολαῦσαι τιμῆς τὴν Γλαυκίππην;

(Vgl. Plin. N. H. VII. 31. Pompeius Megnus in ornamentis theatri mirabilis
fama posuit effigies ob id diligentius magnorum artificum ingenii elaboratas,
inter quas legitur . . . . Alcippe (enixa) elephantum.)

918. Tatian. c. Graec. 52. p. 114. (ed. Worth.) Τελεσέλλης.....
Νικήρατος (ἐστὶν ὃ δημιουργός).

(Vgl. Pausan. II. 20. 5. ὑπὲρ δὲ τὸ ϑέατρον. ᾿φροδέτης ἐστὶν ἱερόν" ἔμπροσϑεν
dà τοῦ ἔδους Τελέσιλλα 7 ποιήσασα τὰ ἄσματα ἐπείργασται στήλῃ" καὶ βιβλέα
μὲν ἐκεῖνα ἔῤδιπταί οἱ πρὸς τοῖς ποσίν, αὕτη δὲ ἐς χράνος ὁρᾷ κατέχουσα vj
χειρὶ χαὶ ἐπιτέϑεσϑαι τῇ κεφαλῇ μέλλουσα.)

919. Plin. N. H. XXXIV. 80. Niceratus (fecit) Aesculapium et

: Hygiam qui sunt in Concordiae templo Romae.

920. Plin. N. H. XXXIV.88. nec minus Niceratus omnia quae ceteri
adgressus (Porträts, Athleten, Philosophen) repraesentavit Alcibia-
den lampadumque accensu matrem eius Demaraten sacrificantem.

(Alkibiades geb. Ol. 83, blüht Ol. 90, t Ol. 91. 1. Wegen der Demarete s. Jahn,
Abhh. d. k. sächs. Ges. d. Wiss. Phil. Hist. Cl. 111. 8. 754, wegen Polykles
und Mikion, welche Alkibiades darstellten, s. die folgende Periode.)

e

Sokrates. Nikeratos. Phyromachos. Deinomenes. Kleiton. 165

Pyromachos (Phyromachos).

921. Plin. N. H. XXXIV.80. Pyromachi quadriga ab Alcibiade regitur.
(Da der Name mehrfach wiederkehrt, s. oben S60, ist kein entscheidender Grund
diesen Pyromachus mit dem bei Plin. N. H. XXXIV. 51. in Ol. 121 gesetzten
oder dem daselbst 84 genannten zu identificiren, der Attalos’ und Eumenes'
Gallierschlachten darstellte, s. auch Urlichs, Chrest. Plin. p. 328, wohl aber

könnte er der auch in 560. genannte sein.)

Deinomenes.
922. Plin. N. H. XXXIV. 50. LXXXXV. olympiade floruerunt . . .

Dinomenes cet.

923. Plin. N.H. XXXIV.76. Dinomenes (fecit) Protesilaum et Pytho-
demum luctatorem.

924. Pausan. I. 25. 1. γυναῖκας δὲ πλησίον (der Statuen des Perikles
und Anakreon auf der Akropolis von Athen) Zetvouévng 1o τὴν
"Iváyov xai Καλλιστὼ τὴν “υκάονος πεποίηκεν, αἷς ἀμφοτέραις ἐστὶν
ἐς ἅπαν ὅμοια διηγήματα, ἔρως Διὸς καὶ Ἥρας ὀργὴ καὶ ἀλλαγή, τῇ
μὲν ἐς βοῦν, Καλλιστοῖ δὲ ἐς ἄρκτον.

925. Inschrift von der Akropolis von Athen Corp. Inscr. Gr. No. 470.
Mergorıuog ἀνέϑηκε 'Onser. || 4ewouérgc ἐποίησεν.

926. Tatian. c. Graec. 53. p. 116. (ed. Worth.) Bnoavrida τὴν IIaió-
νων βασίλισσαν, ὅτι παιδίον μέλαν ἐχύησε, Δεινομένης διὰ τῆς ἑαυτοῦ
τέχνης μνημονεύεσϑαι παρεσχεύασεν. e

(Wegen der in diese Periode fallenden Schüler des Kritios s. oben 463 ff., über
Polygnotos und Mikon unten unter Malerei.)

Kleiton.
(Vor Ol. 95. 2, Sokrates’ Todesjahr)

927. Xenoph. Memorab. III. 10.6. πρὸς δὲ Kisirwva τὸν ἀνδριαν-
τοποιὸν εἰρελϑών ποτε (Sokrates) xai διαλεγόμενος αὐτῷ, ὅτι μέν, ἔφη,
ὦ Κλείτων, ἀλλοίους ποιεῖς δρομεῖς τὸ καὶ παλαιστὰς καὶ τιύκτας καὶ
παγκχρατιαστάς, ὁρῶ τε καὶ οἶδα: ὃ δὲ μάλιστα ψυχαγωγεῖ διὰ τῆς
δινεως τοὺς ἀνϑρώπους, τὸ ζωτικοὺς φαίγεσϑαι, πῶς τοῦτο ἐνεργάξει 5
τοῖς ἀνδριᾶσιν; 7. ἐπεὶ δὲ ἀπορῶν ὃ Κλείτων οὐ ταχὺ ἀπεχρίνατο,
ἀρ᾽, ἔφη, τοῖς τῶν ζώντων εἴδεσιν ἀπεικάζων τὸ ἔργον ζωτικωτέρους
ποιεῖς φαίνεσϑαι τοὺς ἀνδριάντας; καὶ μάλα, ἔφη. οὐκοῦν τά TE ὑπὸ
τῶν σχημάτων χατασπώμενα καὶ τὰ ἀνασπώμενα ἐν τοῖς σώμασι, καὶ
za συμπιεζόμενα καὶ τὰ διελκόμενα, καὶ τὰ ἐντεινόμενα xai τὰ ἀνιέ- 10
μενα ἀπεικάζων͵ ὁμοιότερά τε τοῖς ἀληϑινοῖς καὶ πιϑανώτερα ποιεῖς
φαίνεσθαι; πανυ μὲν οὖν, ἔφη. 8. τὸ δὲ καὶ sa πάϑη τῶν ποιούντων
τε σωμάτων ἀπομιμεῖσθαι οὐ ποιεῖ τινα τέρψιν τοῖς ϑεωμένοις;
eixóg γοῦν, ἔφη. οὐχοῦν καὶ τῶν μὲν μαχομένων ἀπειλητικὰ τὰ
ὄμματα ἀπεικαστέον, τῶν δὲ νενικηκότων εὐφραινομένων 7 ὄψις 15

166 Plastik.

μιμητέα; σφόδρα ys, ἔφη. dei ἄρα, ἔφη, τὸν ἀνδριαντοποιὸν τὰ τῆς
ψυχῆς ἔργα τῷ εἴδει προςεικάζειν.

Erzstatue von Themistokles’ Söhnen geweiht.

928. Pausan. I. 26. 4. vic de εἰκόνος πλησίον τῆς Ὀλυμπιοδώρου (auf
der Akropolis von Athen) χαλχοῦν Aorsuıdog ἄγαλμα ἕστηκεν
ἐπίκλησιν “ευκοφρυηνῆς ἀνέϑεσαν δὲ οἱ παῖδες ot Θεμιστο-
χλέους. ἤάγνητες γάρ, ὧν ἦρχε Θεμιστοκλῆς λαβὼν παρὰ βασιλέως,
“Ἱευκοφρυηνὴν “Ἄρτεμιν ἄγουσιν ἐν τιμῇ.

(Etwa aus dem Anfang der 50er Oll.)

Arges. ”
I. Polykleitos, seine Schule und Genossenschaft.

Polykleitos.

A. Persönliches.
929. Plin. N. H. XXXIV. 55. Polyclitus Sicyonius Ageladae disci-
pulus.
930. Plin. N. H. XXXIV. 49. rursus LXXXX. (Olympiade fuere) Po-
lyclitus cet.
e 931. Plat. Protag. p. 311. C. ei δὲ παρὰ Πολύκλειτον τὸν Zoyeio» ἢ
Φειδίαν τὸν ᾿4ϑηναῖον ἀφικόμενος κτλ.
(Ausdrücklich als Argiver wird Polykleitos nur sehr selten bezeichnet, mit Phei-

dias wird er dagegen oft zusammengestellt, s. 752., 795., 797., 802., 803., 804.,
S06., 933., 936., 935., 965., vgl. unten S. 174.

B. Werke.
I. Götterbilder.

No. 1. Hera von Argos.

932. Pausan. II. 17. 4. τὸ δὲ ἄγαλμα τῆς Ἥρας ἐπὶ ϑρόνου χάϑηται
μεγέϑει μέγα, χρυσοῦ μὲν καὶ ἐλέφαντος, Πολυκλείτου δὲ ἔργον"
ἔπεστι δέ οἱ στέφανος Χάριτας ἔχων καὶ Ὥρας ἐπειργασμένας, καὶ τῶν
χειρῶν τῇ μὲν nagrıöv φέρει ῥοιᾶς, τῇ δὲ σκῆπτρον. τὰ μὲν οὖν ἐς τὴν

᾿ῥοιὰν, ἀποῤῥητότερος γάρ ἐστιν 6 λόγος, ἀφείσϑω μοι. κόχκυγα δὲ ἐπὶ
τῷ σκήπτρῳ καϑῆσϑαί φασι, λέγοντες τὸν Zia, ὅτε ἤρα παρϑένου τῆς
Ἥρας, ἐς τοῦτον τὸν ὄρνιϑα ἀλλαγῆναι, τὴν δὲ ἅτε παίγνιον ϑηρᾶσαι.

τοῦτον τὸν λόγον, καὶ ὅσα ἐοικότα εἴρηται περὶ ϑεῶν, οὐκ ἀποδεχό-
μενος γράφω, γράφω δὲ οὐδὲν ἧσσον. ὅ. λέγεται δὲ παρεστηκέναι τῇ
Ἥρα τέχνη Ναυκύδους ἄγαλμα Ἥβης, ἐλέφαντος καὶ τοῦτο καὶ χρυσοῦ. 10

[24

Polykleitos. Leben. Werke. No. 1. Hera. No. 2. Hermes. 167

933. Strabon. VII. p. 372. ... καὶ τὸ Ἡραῖον εἶναι κοινὸν ἱερὸν τὸ
πρὸς ταῖς Muxijvatg ἀμφοῖν (Argos und Mykenai), ἐν ᾧ τὰ Πολυ-
χλείτου ξόανα τῇ μὲν τέχνῃ κάλλιστα τῶν πάντων, πολυτελείᾳ δὲ
καὶ μεγέϑει τῶν Φειδίου λειπόμενα.

(Der ältere Tempel brannte Ol. 89. 2 ab, s. Thucyd. IV, 133. Der Neubau be-
gann alsbald durch Eupolemos Pausan. II. 17. 3 uud Plinius' Datirung des

Polykleitos wird sich auf die Aufstellung der Hera beziehn, s. Brunn, K.G.
I. S. 211.)

934. Maxim. Tyr. Diss. 14. 6. Ἥραν ἔδειξεν Ἀργείοις Πολύ-
xAsırog λευκώλενον, ἐλεφαντόπηχυν, εὐῶπιν, εὐείμονα, βασιλικήν,
ἱδρυμένην ἐπὶ χρυσοῦ ϑρόνου.

935. Anthol. Gr. II. 185. 5. (Planud. IV. 216.) Παρμενίωνος.

Eig ἄγαλμα Ἥρας.
Ὡργεῖος Πολύκλειτος, ὁ καὶ μόνος ὄμμασιν Ἥραν
ἀϑρήσας καὶ ὅσην εἶδε τυπωσάμενος,
ϑνητοῖς κάλλος ἔδειξε ὅσον ϑέμις" ai δ᾽ ὑπὸ κόλποις
ἄγνωστοι μορφαὶ Ζηνὶ φυλασσόμεϑα.
936. Martial. X. 89.
De statua Iunonis.
Iuno, labor, Polyclete, tuus et gloria felix,
Phidiacae cuperent quam meruisse manus,
ore nitet tanto, quanto superasset in Ida
iudice convictas non dubitante deas.
Iunonem, Polyclete, suam nisi frater amaret,
Iunonem poterat frater amare tuam.
Lucian. Somn. 8. s. oben 606.

937. Tertull. de Corona 7. (ed. Oehler. Iunoni vitem Callima-
chus induxit. ita et Argis signum eius palmite redimitum subiecto
pedibus corio leonino ineultantem ostentat novercam de exuviis utrius-
que privigni.

938. Plut. Pericl. 2. xai οὐδεὶς εὐφυὴς νέος ἢ τὸν ἐν Πίσῃ ϑεα-
σάμενος Δία γενέσϑαι Φειδίας ἐπεϑύμησεν, ἢ τὴν Ἥραν τὴν ἐν
Ἄργει Πολύκλειτος, οὐδ᾽ κίναχρέων ἢ Φιλήμων ἢ Aoxikoxos,
ἡσϑεὶς αὐτῶν τοῖς ποιήμασιν. οὐ γὰρ ἀναγχαῖον, εἰ τέρπει τὸ ἔργον
ὡς χάριεν, ἄξιον σπουδῆς εἶναι τὸν εἰργασμένον.

939. Pausan. VI. 6. 2. Πολύκλειτος à ὁ Aoyeiog, οὐχ ὃ τῆς Ἥρας τὸ
ἄγαλμα ποιήσας κελ.

Philostr. Vita Apoll. Tyan. VI. 19. s. oben 801. lin. 5.

No. 2. Hermes in Lysimacheia.

940. Plin. N. H. XXXIV. 56. item (Polyclitus fecit) Mercurium qui
fuit Lysimacheae.
(An der thrak. Chersones Ol. 117. 3 von Lysimachos erbaut, so dass der Hermes

168 Plastik.

dahin erst versetzt worden sein kann; als seinen ersten Aufstellungsort ver-
muthet Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. S. 145, Note 52 Ainos oder Kar-
dia, Kardia auch Urlichs, Skopas' Leben und Werke S. 107.!

No. 3. Zeus Meilichios zu Argos.

941. Pausan. II. 20. 1. παρέντι δὲ Κρεύγα τε εἰκόνα, ἀνδρὸς πύκτου,
καὶ τρόπαιον ἐπὶ Κορινϑίοις ἀνασταϑὲν Gyalud ἐστι καϑήμενον Διὸς
Meılıyiov, λίϑου λευκοῦ, Πολυκλείτου δὲ ἔργον.

(Vgl. Pausan. a. a. O. ποιηϑῆναι δὲ ἐπυνθανόμην αὐτὸ ἐπ᾽ αἰτίᾳ τοιαύτῃ. Auxe-
δαιμονίοις πιολεμεῖν πρὸς ᾿Αργείους ἀρξαμένοις οὐδεμία ἣν ἔτε ἀπαλλαγή, πρὶν
n Φίλιππος σφᾶς ἠνάγχασεν ὁ ᾿Αμύντου μένειν ἐπὶ τοῖς χαϑεστηχόσιν ἐξ
ἀρχῆς ὅροις τῆς χώρας. τὸν δὲ ἔμπροσϑεν χρόνον οὗ Αακεδαιμόνιοι μηδὲν
ἔξω Πηλοποννήσου περιεργαζόμενοι τῆς Aoyelag ἀεί τι ἀπετέμνοντο, ἢ οἱ 5
᾿Αργεῖοι τετραμμένων πρὸς πόλεμον ἐχείνων ὑπερόριον ἐν τῷ τοιούτῳ χαὶ
αὐτοί σφισιν ἐνέχειντο. 2. προηγμένου δὲ ἀμφοτέροις ἐς ἄχρον τοῦ μέσους
ἔδοξεν Moyt(ouc λογάδας τρέφειν χιλέους" ἡγεμὼν δὲ “ἐτέταχτο ἐπ᾿ αὑτοῖς
Βρύας "Moytioc, ὃς ἄλλα τε ἐς ἄνδρας ὕβρισε τοῦ ϑήμου καὶ παρϑένον χομιζο-
μένην παρὰ τὸν νυμφίον ἥἤσχυνεν ἀφελόμενος τοὺς ἄγοντας. ἐπιλαβούσης δὲ 10
τῆς νυχτὸς τυφλοὶ τὸν Bovavra ἡ παῖς φυλάξασα ὑπνωμένον" φωραϑεῖσα —
δέ, ὡς ἐπέσχεν ἡμέρα, κατέῳ ὑγεν ἱκέτις ἐς τὸν δῆμον. oU προεμένων δὲ αὑτὴν
τιμωρήσασϑαι τοῖς χιλίοις καὶ ἀπὸ τούτου προαχϑέντων ἐς μάχην ἀμφατέ-

' ρῶν, χρατοῦσιν οἱ τοῦ ϑήμου, χρατήσαντες δὲ οὐδένα ὑπὸ τοῦ ϑυμοῦ τῶν dvar-
τέων ἔλιπον. ὕστερον δὲ ἄλλα τε ἐπηγάγοντο καϑάρσια, ὡς ἐπὶ αἵματι ἐμφυ- 15
λέῳ xal ἄγαλμα ἀνέϑηχαν Μειλιχίου “Διός. Siehe weiter Thucyd. V. 67,
Diod. Sicul. VII. 75 und Xll. 80. Dies geschah Ol. 90. 3, und wenn der
Zeus auch etwas später aufgestellt wurde, so passt diese Zeit besser für den
älteren als für den jüngeren Polykleitos, dessen Daten zwischen Ol. 98 oder
99 und 103 fallen. Wahrscheinlicher gehört also diese Statue dem älteren als
dem jüngeren Polykleitos. 8. Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXI. 8. 445
Note 52.)

No. 4. Aphrodite in Amyklai.

942. Pausan. III. 18. 7. τὰ δὲ ἐν μύκλαις 9éag ἄξια, ἀνὴρ névz-
αϑλός ἐστιν ἐπὶ στήλης, Üvoua Alvnvog ... καὶ τρίποδες χαλκοῖ.
τοὺς δὲ ἀρχαιοτέρους dexarnv τοῦ πρὸς Meoonviovg πολέμου φασὶν
εἶναι. 8.... Aoioravdoog δὲ Πάριος καὶ Πολύκλειτος AMoyeiog,
ὁ μὲν γυναῖκα ἐποίησεν ἔχουσαν λύραν, Σπάρτην δῆϑεν, Πολύκλειτος
δὲ “φροδίτην παρὰ Auvulaiy καλουμένην. οὗτοι δὲ οἱ τρίποδες
μεγέϑει TE ὑπὲρ τοὺς ἄλλους εἰσὶ καὶ ἀπὸ τῆς víxpg τῆς ἐν «Αἰγὸς
ποταμοῖς (Ol. 93. 4) ἀνετέϑησαν.

. (Auch das Datum Ol. 93. 1 füllt noch eher in den Bereich der Laufbahn des
älteren, als des jüngeren Polykleitos, s. Bursian a. a. O., aber vgl. Urlichs,
Skopas' Leben und Werke S. 4.)

No. 5. Apollon, Leto, Artemis auf Berg Lykone (ἢ

943. Pausan. II. 24. 5. ὁδοὶ δὲ ἐξ Apyovs xai κατ᾽ ἄλλα εἰσὲ τεῆς
Πελοποννήσου, καὶ πρὸς “ρκαδίας ἐπὶ Τεγέαν. ἐν δεξιᾷ δὲ ὄρος

Polykleitos. Werke. No. 3—8. 169

8 ἐστὶν ἡ “υχώνη, δένδρα κυπαρίσσου μάλιστα ἔχουσα. φκοδόμηται δὲ
ἐπὶ κορυφῇ τοῦ ὄρους Aoreudog Ὀρϑίας ἱερόν, καὶ ἀγάλματα
Ἄ!πόλλωνος καὶ “Πητοῦς καὶ Ἀρτέμιδος πεποίηται λευχοῦ

λίϑου. Πολυκλείτου δέ φασιν εἶναι ἔργα.
(Die Beilegung dieser Gruppe an den älteren Polykleitos ist unsicher und nur

dadurch zu stützen, dass Pausan. mehrfach diesen, nicht aber den jüngeren
ohne Ethnikon anführt. Wegen Pausan. Il. 22.7 s. unten unter Naukydes.)

II. Aus heroischem Kreise.

No. 6. Herakles Hageter.
' 944. Plin. N. H. XXXIV. 56. (Polyclitus fecit) Herculem qui Romae

hagetera arma sumentem.

e

No. 7. Herakles Hydratödter.

945. Cic. de Orat. II. 16.70. similiter arbitror in hac sive rationa sive
exercitatione dicendi, qui illam vim adeptus sit, ut eorum mentes
qui... audiant ad suum arbitrium movere possit, illum de toto illo
genere reliquarum orationum non plus quaesiturum, quid dicat, quam
Polycletum illum, quum Herculem fingebat, quemadmodum 5
pellem aut Hydram fingeret, etiamsi haec numquam separatim
facere didicisset.

No. 8. Amazone für Ephesos.

946. Plin. N. H. XXXIV. 53. venere autem in certamen lauda-
tissimi quamquam diversis aetatibus*) geniti, quoniam fecerant
Amazonas, quae cum in templo Dianae Ephesiae dicarentur, placuit
eligi probatissimam ipsorum artificum qui praesentes erant iudicio,
cum apparuit, eam esse quam omnes secundam a sua quisque iudicas- 5
sent; haec est Polycliti, proxuma ab ea Phidiae, tertia Cresilae,
quarta Cydonis*), quinta Phradmonis.

3) civitatibus O. Müller, Kl. Schriften II. S. 369, dem Andere gefolgt sind ; die

überlieferte Lesart wird neuerlich vertheidigt von M. Hoffmann im Philol.
XXll1 S. 398.

b) Da Kresilas von Kydonia war (s. oben si0), also Κύδων so gut wie Κυδωνιάτης
heissen konnte, ist man allgemein einverstanden, den unbekannten Kydon
als aus einem Missverstand des Ethnikon des Kresilas zu streichen.

(Ueber diese ephesischen Amazonenstatuen vgl. Jahn in den Berichten der k.
sächs. Ges. d. Wiss. 1850 S. 11 ff., Michaelis, Archaeol. Ztg. 1862 Anz.
S. 335° £., Schöll im Philol. XX. S. 412 ff, M. Hoffmann das. XXIII.
8. 397 ff., A. Klügmann, N. Rhein. Mus. XXI. 8. 321 ff.)

170 ^" Plastik.

III. Aus menschlichem Kreise. +

Athletenstatuen in Olympia.
(Ungewiss ob von dem älteren oder von dem jüngeren Polykleitos.)

No. 9. und 10. Thersilochos und Aristion.

947. Pausan. VI. 13. 6. Θερσίλοχον δὲ Κερχυραῖον xoi Aoı-
oriwva Θεοφίλους Ἐπιδαύριον, τὸν μὲν ἀνδρῶν πυγμῆς, Θερσί-
λοχον δὲ λαβόντα ἐν παισὶ στέφανον, Πολύκλειτος ἐποίησε σφᾶς
ὁ Aoysiog. (der jüngere?)

No. 11. Kyniskos.

948. Pausan. VI. 4. 11. Kv»íoxq δὲ τῷ ἐκ Mavsıveiag πύχτῃ παιδὲ
ἐποίησε Πολύκλειτος τὴν εἰκόνα.

No. 12. Pythokles.

949. Pausan. VI. 7. 10. τὴν dé ἐφεξῆς ταύτῃ (der Statue des Dromeus
von Pythagoras), πένταϑλον Ἠλεῖον IIlv90xAéa, Πολύκλειτός
ἐστιν εἰργασμένος.

No. 18. Xenokles.

"950. Pausan. VI.9.2. μετὰ τούτου (eines Anonymus) τὴν εἰκόνα Ἐ evo-

κλῆς ve Mawalıog favoxea παλαιστὰς καταβαλὼν παῖδας"... . Kevo-

xAéovg δὲ τὸν ἀνδριάντα Πολύκλειτός Eorw εἰργασμένος.

No. 14. Antipatros.

e D

951. Pausan. VI. 2.6. Συρακοσίων δὲ ἄνδρες ἄγοντες ἐς Okvuniar
παρὰ Διονυσίου ϑυσίαν, τὸν πατέρα τοῦ Avrınaryov χρήμασιν ἀνα-
πείϑουσιν ἀναγορευϑῆναί οἱ τὸν παῖδα ἐκ Συραχουσῶν. Avyrina-
τρος δὲ ἐν οὐδενὶ τοῦ τυράννου τὰ δῶρα ἡγούμενος ἀνεῖπεν αὑτὸν
Μιλήσιον, καὶ ἀνέγραψε τῇ εἰκόνι, ὡς γένος τε εἴη Μιλήσιος καὶ
3 [4 > , - 3, H >» ? Li M M 3
Πώνων ἀναϑείη πρῶτος ἐς Ολυμπίαν εἰκόνα. 7. τούτου μὲν δὴ Πολύ -
xAsırog τὸν ἀνδριάντα εἰργάσατο.

Qt

Athletisches Genre.
No. 15. Der Diadumenos.“
952. Plin. N. H. XXXIV. 55. (Polyclitus) diadumenum fecit molliter

iuvenem centum talentis nobilitatum.
Lucian. Philopseud. 18. s. oben 900. lin. 9.

No. 16. Der Doryphores, Kanon.
953. Plin. N. H. XXXIV. 55. idem et doryphorum viriliter puerum
fecit [et] quem canona artifices vocant liniamenta artis ex eo petentes

Polykleitos. Werke. No. 9—16. (Kanon.) 171

veluti a lege quadam, solusque hominum artem ipsam fecisse artis
opere iudicatur.
(fecit et quem in den Handschriften, aber vgl. Jahn, N. Rhein. Mus. IX. 8.315 f.)

954. Cic. Brut. 86. 296. ... sed tamen non isto modo, ut Polycleti
doryphorum sibi Lysippus aiebat, sic tu suasionem legis Serviliae
tibi magistram fuisse.

Cic. Orat. 2. 5. s. oben 806. lin. 5.

955. Quintil. Inst. orat. V. 12. 21. an vero statuarum artifices
pictoresque clarissimi, cum corpora quam speciosissima fingendo pin-
gendove efficere cuperent, numquam in hunc inciderunt errorem, ut
Bogoam aut Megabyzum aliquem in exemplum operis sume-
rent sibi, sed doryphorum illum aptum vel militiae vel pa- 5
laestrae, aliorum quoque iuvenum bellicosorum et athletarum corpora
decora vere existimaverunt cet.

956. Lucian. de Saltat. 75. τὸ de σῶμα κατὰ τὸν Πολυκλείτου xa-
vóva ἤδη ἐπιδείξειν μοι δοκῶ" μήτε γὰρ ὑψηλὸς ἄγαν ἔστω xai πέρα
τοῦ μετρίου ἐπιμήκης, μήτε ταπεινὸς καὶ ναννώδης τὴν φύσιν, ἀλλ᾽
ἔμμεερος ἀκριβῶς" οὔτε πολύσαρχος, ἀπέϑανον γάρ, οὔτε λεπτὸς
εἰς ὑπερβολήν, σκελετῶδες γὰρ τοῦτο καὶ νεκρικόν.

957. Lucian. de morte Peregr. 9. (Peregrinus Proteus) τὸ γὰρ τῆς
φύσεως τοῦτο πλάσμα καὶ δημιούργημα, Ó vob Πολυκλείτου xavov.

958. Galen. de Temperam. 1.9. καὶ πλάσται καὶ γραφεῖς ἀνδριαντο-
ποιοί TE καὶ ὅλως Ayalyıaroroıoi τὰ κάλλιστα γράφουσί τε καὶ πλάτ-
τουσι xa9' ἕκαστον εἶδος, οἷον üvOguzov εὐμορφότατον ἢ ἵσιπον ἢ
βοῦν ἢ λέοντα, τὸ μέσον ἐν ἐχείνῳ τῷ γένει σχοποῦντες. καί πού τις
ἀνδριὰς ἐπαινεῖται, Πολυκλείτου κανὼν ὀνομαζόμενος, 2x τοῦ 5
πάντων τῶν μορίων ἀκριβῇ τὴν πρὸς ἄλληλα συμμετρίαν ἔχειν
ὀνόματος τοιούτου τυχών.

959. Galen. de plac. Hipp. et Plat. 5. τὸ δὲ κάλλος ovx ἐν τῇ τῶν
στοιχείων, ἀλλ᾽ ἐν τῇ τῶν μορίων συμμετρίᾳ σνίστασϑαι νομίζει
(Χρύσιππος), δακτύλου πρὸς δάκτυλον δηλονότι xai συμττάντων αὐτῶν
πρός τε μεταχάρπιον καὶ καρπόν, καὶ τούτων πρὸς πῆχυν, καὶ πήχεως
πρὸς βραχίονα, καὶ πάντων πρὸς πάντα, καϑάπερ ἐν τῷ Πολυκλείτου 5
κανόνι γέγραπται. πάσας γὰρ ἐκδιδάξας ἡμᾶς ἐν ἐκείνῳ τῷ συγγράμ-
ματι τὰς συμμετρίας τοῦ σώματος ὁ Πολύχλειτος, ἔργῳ τὸν λόγον
ἐκβεβαίωσε, δημεουργήσας ἀνδριάντα κατὰ τὰ τοῦ ÀAÓ-
γου προρτάγματα, καὶ καλέσας δὴ καὶ αὐτὸν τὸν ἀν-
δριάντα, καϑάπερ καὶ τὸ σύγγραμμα κανόνα.

(Vgl. noch Vitruv. III. 1. proportio est ratae partis membrorum in omni
opere totiusque commodulatio, ex qua ratio efficitur symmetriarum.
namque non potest aedes ulla sine symmetria atque proportione rationem

habere compositionis, nisi ut ad hominis bene figurati membrorum habuerit
exactam rationem .... Folgen die Masse der einzelnen Körpertheile im

10

172 , Plastik.

Verhältniss zu einander. Reliqua quoque membra habent commensus pro-
portionis, quibus etiam antiqui pictores et statuarii nobiles usi magnas et
infinitas laudes sunt assecuti. In wie weit hier auf Polykleitos' Proportions-
lehre speciell Beziehung stattfindet, ist allerdings durchaus zweifelhaft.)
(Ueber den Doryphoros-Kanon des Polykleitos vgl. neuerdings besonders
Friederichs: Der Doryphoros des Polyklet, Berl. Winckelmanns Progr. 1863,
E. Petersen, Archaeol. Ztg. 1561 S. 130 f., Friederichs das. S. 149 f.)
960. Tzetz. Chil. VIII. 319 sqq.

Πολύκλειτος Agysiog ἦν πλάστης ve xai ζωγράφος,

πολλὰ καὶ ζωγραφήσας τὸ καὶ ἀνδριαντουργήσας.

δύο δὲ πάντων τῶν αὐτοῦ ἔργων ὑπερτεροῦντα,

ζωγραφητὴν εἰκόνα τέ nu. xai ἀνδριάντα"

ὧν τὴν δἰχόνα ἔϑεντο κανόνα ζωγραφίας,

τὸν ἀνδριάντα πάλιν δὲ τῆς ἀνδριαντουργίας.
(Vgl. Brunn, K.G. I. 8. 216.)

961. Galen. deSemine II. 1. p. 606. (ed. Kühn.) καϑάπερ οἶμαι,
xai ὁ Πολύκλειτος, ἡνίκα ἔπλαττε τὸν δορυφόρον, αὐτὸς μὲν
τὴν ῥῖνα καὶ τὸν ὀφθαλμὸν ἐδημιούργησε, τῷ πηλῷ δὲ ἐπέτρεψεν
δὐϑεῖαν αὐτὴν ἐργάσασϑαι.

No. 17. und 18. Apoxyomenos und Apopternizon.
962. Plin. N. H. XXXIV. 55. fecit (Polyclitus) et destringentem

se et nudum talo incessentem.
(Vgl. O. Müller, Handb. $. 120. 2, Jacobs zu Philostr. 8. 435.)

Reines Genre.

No. 19. Astragalizonten.
963. Plin. N. H. XXXIV.55. duosque pueros (fecit Polyclitus) item

nudos talis ludentes qui vocantur astragalizontes et sunt in
Titi imperatoris atrio, — hoc opere nullum absolutius plerique iudicant.

No. 20. Kanephoren.

964. Cic. in Verr. IV. 3. 5. erant aenea praeterea (in der Sammlung
des Heius, den Verres bestahl) duo signa, non maxima, verum exi-
mia venustate, virginali habitu atque vestitu, quae manibus sublatis
sacra. quaedam more Atheniensium virginum reposita in capitibus
sustinebant; canephoroe ipsae vocabantur. sed earum artificem
quem? quemnam? recte admones, Polycletum esse dicebant.

(Vgl. Jahn, Archaeol. Ztg. 1866 S. 253 f.)

965. Symmach. Epist. I. 23. tune, inquies, audeas de philosophis
iudicare? licet alienas spectare virtutes: nam et Phidiae Olympium
Iovem et Myronis buculam et Polycleti canephoras rudis eius
artis hominum pars magna mirata est.

Polykleitos. Werke. No. 16. (Kanon) — 21. Kunstcharakter. 173

Portrát.

No. 21. Ártemon Periphoretos.

966. Plin. N. H. XXXIV. 56. (fecit Polyclitus Artemona, qui peri-
phoretos appellatus est.

(Vgl. Plut. Pericl. 27. Ἔφορος δὲ xal μηχαναῖς χρήσασϑαι τὸν Περικλέα, τὴν
καινότητα ϑαυμάσαντα, Ἀρτέμωνος τοῦ μηχανιχοῦ πορίζοντος, ὃν χωλὸν ὄντα,
καὶ φορείῳ πρὸς τὰ κατεπείγοντα τῶν ἔργων προςχομιζόμενον ὀνομασϑῆναι
Περεφόρητον. τοῦτο μὲν οὖν Ἡραχλείδης ὁ Ποντικὸς ἐλέγχει τοῖς Mvaxo£oy-
τος ποιήμασιν, ἐν oic ὃ Περιφόρητος ᾿ρτέμων ὀνομάζεται, πολλαῖς ἔμπρο-
σϑεν ἡλικίαις τοῦ περὶ Σάμον πολέμου, xal τῶν πραγμάτων ἐχείνων und s.
Welcker, Rhein. Mus. 1835. (111.) 5.166. Anacreont. Carm. rell. ed. Bergk
p. 110 84.)

(Wegen der insgesammt sehr verdächtigen, zum Theil augenscheinlich auf Ver-
wechselung von Polykleitos und Polygnotos beruhenden Nachrichten,

welche Polykleitos zum Maler machen, s. unten unter Polygnotos und vgl.
Brunn, KG. I. S. 217.)

C. Technik, Kunsteharakter und Allgemeines.
Plin. N. H. XXXIV. 9. und 10 s. oben 598.

967. Plin. N. H. XXXIV. 56. (vgl. oben 782.) hic consummasse hanc
scientiam (aeris fundendi) iudicatur et toreuticen sic erudisse ut Phi-
dias aperuisse. proprium eius est uno crure ut insisterent signa*)
excogitasse, quadrata") tamen esse ea tradit Varro et paene ad
exemplum?*).

a) Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 319, Archaeol. Ztg. 1859 S. 111, aber s. E.
Petersen das. 1864 S. 131.

*) τετράγωνον vgl. z. B. Philostr. Heroic, p. 673. τετράγωνος ἡ ἰδέα τῆς ῥινός,
das. p. 715. τὴν ῥῖνα τετράγωνον οὖσαν καὶ εὖ Beßnxviav. Τετράγωνος ἀνὴρ
= braver Mann Aristot. Eth. Nicom. I. 10, Rhet. 3. 11, νόῳ τετράγωνον
Plat. Protag. p. 339. Hesych. v. στραβαλός.

quadratum vgl. Cels. 1I. 1. corpus autem habilissimum quadratum est, neque

gracile neque obesum. Suet. Vespas. 20. statura fuit quadrata, compactis
firmisque membris.

©) So Cod. Bamb., andere Handschriften haben ad unum exemplum, s. Sillig
und vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 319: xara ro παράδειγμα.

968. Quintil. Inst. orat. XII.10.7. diligentia ac decor*) in Po-
lycleto supra ceteros, cui quanquam a plerisque tribuitur palma),
tamen, ne nihil detrahatur, deesse pondus putant. nam ut hu-
manae formae decorem addiderit supra verum, ita non
explevisse deorum auctoritatem videtur; quin aetatem quo-
que graviorem dicitur refugisse nihil ausus ultra leves genas.

3) Vgl. 933., 970. und 971. mit der Anm. b) Vgl. 963. lin. 3.

174 Plastik.

969. Cic. Brut. 18. 70. (vgl. oben 600.) pulchriora etiam Polycleti
(signa) et iam plane perfecta, ut mihi quidem videri solet.

970. Plut. de Profectib. in virt. 17. ἀλλ᾽ οἵ ye rgoxónzovteg . . .
οὐδὲν εἰκῇ προσίενται τῶν γινομένων, aA) οἷον ἀπὸ στάϑμης τοῦ
λόγου προςάγουσι καὶ προςαρμόττουσιν ἕκαστον. ὑπὲρ οὗ τὸν Πολύ-
xAsırov οἰόμεϑα λέγειν, ὡς ἔστι χαλεπώτατον αὐτῶν τὸ ἔρ-
γον, οἷς ἂν εἰς ὄνυχα ὃ πηλὸς ἀφίκηται.

971. Plut. Quaest. conviv. II. 3. 2. xal γὰρ ai τέχναι πρῶτον ἀτύ-
πωτα xai ἄμορφα πλάττουσιν, εἶτα ὕστερον ἕχαστα τοῖς εἴδεσιν
διαρϑροῦσιν. ἦ Πολύκλειτος ὃ πλάστης εἶπε, χαλεπώτατον εἶναι
τὸ ἔργον, ὅταν ἐν ὄνυχι ὃ πηλὸς γένηται.

(Vgl. E. v. d. Launitz, Untersuchungen über Polyklets Ausspruch u. s. w., der
Philol. Vers. des Jahres 1864 vorgelegt und siehe Verhandll. der Vers. der
deutschen Philoll. u. s. w. in Hannover, Archaeol. Sect., sowie Arch. Ztg.
1664, Anz. S. 273* und 2185 f., Forchhammer: En schreben Breef an
min lewe Fründ v. d. Launitz u. s. w. Sendschreiben an die Heidelberger
Philol. Vers. von 1865.)

Auctor ad Herenn. IV. 6 s. oben 604. vgl. unten unter Chares.

Cic. de Oratore III. 7. 26 s. oben 602.

Vitruv. I. 1. 13 s. oben 610.

Vitruv. III. praef. 2 s. oben 609.

Iuvenal. Sat. VIII. 102 sq. s. oben 607.

Aristot. Eth. Nicom. VI. 7 s. oben 786.

Dionys. Halicarn. de Dinarcho 7 s. oben 787. vgl. die Anm.

Dionys. Halicarn. de Isocr. 3. p. 541 s. oben 795.

Columella de Re rust. 1. I. praef. p. 21 s. oben 807.

Fronto ad Verum I. s. 796.

Lucian. Somn. 8 s. oben 606.

(Andere Stellen Lukians, in denen Polykleitos mit anderen grossen Künstlern
zusammen gestellt wird, s. 606. Anm. und vgl. Somn. 9 (Polykleitos und
Pheidias), de sacrif. 11 (Pheidias, Polykleitos, Praxiteles.))

972. Xenopb. Memorab. I. 4.3. εἶπέ μοι, ὦ Agıozödnue, ἔστιν
οὕςεινας ἀνϑρώπων τεϑαύμακας ἐπὶ σοφίᾳ; . .. λέξον ἡμῖν τὰ ὀνό-
ματα αὐτῶν. ἐπὶ μὲν τοίνυν ἐπῶν ποιήσει Ὅμηρον ἔγωγε μάλιστα
τεϑαύμαχα, ἐπὶ δὲ διϑυράμβῳ Melavınnidav, ἐπὶ δὲ τραγῳδίᾳ Σο-
φοκλέα, ἐπὶ δὲ ἀνδριαντοποιΐᾳ Πολύκλειτον, ἐπὶ δὲ ζωγραφίᾳ
Ζεῦξιν.

(Wiederholt bei Sext. Empir. adv. Mathem. IX. 92. p. 412. ed. Bekker.)

973. Stat Silv. 1V. 6. 28.

Quod Polycleteis iussum est spirare caminis.

974. Stat. Silv. II. 2. 67. (vgl. oben 608.)

. « . quod ab arte Myronis
aut Polycleteo iussum est quod. vivere caelo.

Polykleitos. Kunstcharakter. Polykleitos' Schule. 175

975. Iuvenal. Sat. III. 217.
Hic aliquid praeclarum Euphranoris et Polyeleti.

Columella de Re rust. X. 30 s. unten unter Phradmon.

976. Aelian. Var. hist. XIV. 16. Ἱππόνικος ὁ Καλλίου ἐβούλετο ar-
δριάνεα ἀναστῆσαι τῇ naroldı ἀνάϑημα. ἐπεὶ δέ τις συνεβούλευσε
παρὰ Πολυκλείτῳ κατασχευάσαι τὸ ἄγαλμα, οὐκ ἔφη προςέξειν
τοιούτῳ ἀναϑήματι, οὗ δὴν δόξαν οὐχ ὁ ἀναϑεὶς, ἀλλ᾽ ὃ ποιήσας ἕξει.
δῆλον γάρ, ὡς οἱ ὁρῶντες τὴν τέχνην ἔμελλον τὸν Πολύκλειτον,
‚all οὐκ ἐκεῖνον, ἄγασϑαι.

971. Aelian. Var. hist. XIV.8. δύο εἰκόνας εἰργάσατο Πολύκλειτος
κατὰ τὸ αὐτό, τὴν μὲν τοῖς ὄχλοις χαριζόμενος, τὴν δὲ κατὰ τὸν νόμον
τῆς τέχνης. ἐχαρίζετο δὲ τοῖς πολλοῖς τὸν τρόπον τοῦτον" xa9
ἕκαστον τῶν εἰςιόντων μετετίϑει τι καὶ μετεμόρφου, πειϑόμενος τῇ
ἑκάστου ὑφηγήσει. προὔϑηκεν οὖν ἀμφοτέρας" καὶ ἡ μὲν ὑπὸ πάντων
ἐθαυμάζετο, ἡ δὲ ἑτέρα ἐγελᾶτο. ὑπολαβὼν οὖν ἔφη ὃ Πολύκλειτος"
ἀλλὰ ταύτην μέν, ἣν ψέγετε, ὑμεῖς ἐποιήσατε, ταύτην δέ, ἣν ϑαυμά-
Core, ἐγώ. | |

(Nach Urlichs, Observatt. de arte Praxitelis p. 4 Note 1 würe auch hier, wie
sonst mehrfach (s. unten unter Polygnotos), Polykleitos mit Polygnotos ver-

wechselt, in Handschriften sei ζωγράφος beigefügt und εἰχωών sei bei Ael.
Bild (s. XIV. 31 7. ἀγαλμάτων xal εἰχόνων.))

Polykleitos' Schule und Genossenschaft.

A. Bireete Schüler.

978. Plin. N. H. XXXIV. 50. ex his Polyclitus discipulos habuit Ar-
gium Asopodorum*) Alexim, Aristiden, Phrynonem (Dinonem ®)],
Athenodorum, Demean Clitorium *).

a) s. Thiersch, Epochen S. 275 “ργεῖον ἦσωπόδωρον. b) Urlichs, Chrest.
Plin. p. 316. e} Athenodoros und Dameas s. 979. lin. 10.

Grosses lakedaimonisches Weihgeschenk in Delphi.
(Die Namen der sonsther als unmittelbare Schüler des Polykleitos bekannten Künstler sind durch
vorgesetzten * ausgezeichnet.)

979. Pausan. X. 9. 7. J4exedauoviov δὲ ἀπαντικρὺ τούτων (der
Tegeaten) ἀναϑήματά ἐστιν an Hyıvalwv (Ol. 93. 4) Διόςκουροι
καὶ Ζεὺς καὶ “Ιπόλλων τε xai Ἄρτεμις, dni δὲ αὐτοῖς Ποσειδῶν τε
xai “ύσανδρος ὁ “Τριστοχρέτου στεφανούμενος ὑπὸ τοῦ Ποσειδῶνος,
Aag τε, ὃς τῷ “Τυσάνδρῳ τότε ἐμαντεύετο, καὶ Ἕρμων 6 τὴν ναῦν
τὴν Avoavdgov τὴν σερατηγέδα κυβερνῶν. 8. τοῦτον μὲν δὴ τὸν Ἕρ-
μωνα Θεύκοσμος ποιήσειν ἔμελλεν ὁ Meyapevg*), ἅτε ὑπὸ τῶν Meya-
ρέων ἐγγραφέντα ἐς τὴν πολιτείαν" οἱ δὲ Διόςκουροι Ἀντιφάνους
εἰσὶν “Ιργείου, καὶ ὃ μάντις τέχνη Πίσωνος ἐκ Καλαυρείας τῆς Τροιζη-

176

Plastik.

νέων"). *495»ód ngog δὲ xai "4auéag, ὃ μὲν τὴν Apssuiv ve xai τὺ
Ποσειδῶνα εἰργάσατο, & δὲ τὸν “Τὐσανδρον, A ϑηνόδωρος δὲ τὸν
ἀιπόλλωνα ἐποίησε καὶ τὸν Δία" οὗτοι δὲ Hoxddes εἰσὶν ἐκ Κλείτο-
ρος. 9. ἀνάχεινται δὲ καὶ ὄπισϑεν τῶν κατειλεγμένων, ὅσοι συγχα-
τειργάσαντο τῷ «“Τυσάνδρῳ τὰ ἐν «Αἰγὸς ποταμοῖς ἢ αὐτῶν Σπαρτια-
τῶν ἢ ἀπὸ τῶν συμμαχησάντων: εἰσὶ δὲ οἵδε, Apaxög μὲν καὶ Ἐριάνϑης, 15
ὁ μὲν αὐτῶν ἐκ Aanedaiuovog, ὁ δὲ Ἐριάνϑης Βοιώτιος" *** ὑπὲρ τοῦ
Miuavrog, ἐντεῦϑεν μὲν Ιστυκράτης, Xio δὲ Κηφισοχλῆῇς καὶ
"Eouóqavzóg τε καὶ Ἱκέσιος, Τίμαρχος δὲ καὶ 4ιαγύρας Ῥύδιοι , K»t-
dıog δὲ Θεύδαμος, ἐκ δὲ Ἐφέσου Κιμμέριος, καὶ ἹΜιλήσιος Alarılörs.
10. τούτους μὲν δὴ ἐποίησε Τίσανδρος, τοὺς δὲ ἐφεξῆς Ἴλυπος 20
Σικυώνιος, Θεόπομπον Mirdıov καὶ Κλδομήδην Σάμιον καὶ ἐξ
Εὐβοίας Agıoroxida τε Καρύστιον καὶ Atrovouor '"Egevgiéa καὶ
Ἀριστόφαντον Κορίνϑιον καὶ “]Ἴπολλόδωρον Τροιζήνιον καὶ ἐξ
Ἐπιδαύρου Δίωνα τῆς ἐν τῇ “1ργολίδι. ἐχόμενοι δὲ τούτων ““ξιόνικός
ἐστιν “χαιὸς ἐκ Πελλήνης, ἐκ δὲ 'Eguióvog Θεάρης, καὶ Φωκεύς τε 35
Πυῤῥίας καὶ Κώμων Meyagebg καὶ ᾿ΑἈγασιμένης Σικυώνιος, ἐκ δὲ
Ἀμβρακίας. καὶ Κορίνϑου τὸ καὶ “ευκάδος Τηλυχράτης καὶ Πυϑό-
δοτος Κορίνϑιος καὶ μβρακιώτης Εὐανείδας᾽ τελευταῖοι δὲ Ἐπι-
xvoidag καὶ Ἐτεόνικος οἱ “Τακεδαιμόνιοι' Πατροκλέους δὲ καὶ
"Κανάχου φασὶν ἔργα. 3
a) 5. oben $55. b) 8. oben 463. lin. 5, 465.

980. Plut. Lysand. 18. ὁ δὲ _Avoavdgog ἔστησεν ἀπὸ τῶν λαφύρων

ἐν Δελφοῖς αὑτοῦ χαλκῆν sixóva καὶ τῶν ναυάρχων ἑχάστου καὶ
χρυσοῦς ἀστέρας τῶν Διοςκούρων, οὗ πρὸ τῶν ““ευκερικῶν ἠφανί-
σϑησαν.

(Vgl. Plut. de Pythiae oracul. 2. τὸν δὲ ξένον ἡ μὲν ἰδέα καὶ τὸ τεχνικὸν τῶν
ἀνδριάντων (in Delphi) μετρέως προρήγετο, πολλῶν xal καλῶν ἔργων, ὡς
ἔοιχε, ϑεατὴν γεγενημένον. ἐθαύμαζε δὲ τοῦ χαλκοῦ τὸ ἀνϑηρόν, ὡς οὐ πένῳ
προρεοικὸς οὐδὲ Ig, βαφῇ δὲ χυανοῦ στίλβοντος, ὥςτε χαὶ πέμψαι τι πρὸς
τοὺς νέα e χους, an’ ἐχεένων γὰρ ἤρχται τῆς ϑέας, οἷον ἀτεχνῶς ϑαλατ-
τίους τῇ χρόᾳ καὶ βυϑίους ἑστῶσας.)

Asopodoros von Argos, Alexis, Phrynon, Atheno-
doros, Dameas, Tisandros sonst unbekannt. Dei-
non sonst unbekannt und zweifelhaft.

Aristeides.

981. Plin. N.H. XXXIV. 72. at Polycliti discipulus Aristides (fecit)

quadrigas bigasque.

982. Pausan. VI. 20. 14. KAeoíza*) δέ φασιν ὕστερον Agıoreidyv

σοφίαν τινὰ καὶ αὐτὸν ἐς τὸ μηχάνημα (der Aphesis in Olympia)
ἐσενέγκασϑαι.
a) s. unten unter Elis. Vgl. Brunn, K.G. I. 8. 277

Polykleitos’ Schule und Genossenschaft. 177

Kanachos von Bikyon.

983. Plin. N. H. XXXIV. 50. LXXXXV. olympiade floruere Naucy-
des, Dinomenes, Canachus, Patroclus (1. Patrocles).

984. Pausan. VI. 13. 7. Βύκελος δέ, ὃς Σικυωνίων πρῶτος πὺξ ἐχρά-
znoev ἐν παισίν, ἔστιν ἔργον (in Olympia) Σικυωνίου Κανάχου
παρὰ τῷ ““ργείῳ Πολυκλείτῳ διδαχϑέντος.

Periklytos.

985. Pausan. V.17.3. ... καὶ Aggodisn χαλχῇ, Κλέωνος ἔργον. Σικυω-
γίου (im Heraion von Olympia). 4. τούτου δὲ ὃ διδάσκαλος τοῦ
Κλέωνος, ὄνομα Avsıyayng, ἐκ φοιτήσεως Περικλύτου" Πολυκλεί-
του δὲ ἦν τοῦ Agyelov μαϑητὴς 6 Περίκλυτος.

(Vgl. unten unter Naukydes und unter Antiphanes.)

B. Künstler, welche in weiterem Sinne der Genossenschaft dieser Schule
angehört su haben scheinen.

Patrokles.

Plin. N. H. XXXIV. 50 s. 983.
Pausan. X. 9. 10 s. 979. lin. 29.
986. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantesque (fecerunt) . . . Patrocles.

Daidalos von Sikyon.

987. Pausan. VI. 3.4. ἀνάκειται δὲ (in Olympia) καὶ ἐξ αὐτῆς Ἤλιδος
παλαιστὴς ἀνὴρ Agıorödnuog Θράσιδος (siegte Ol. 98 * γεγόνασι δὲ
αὐτῷ xai Πυϑοῖ δύο νῖκαι. ἡ δὲ εἰχών ἐστι τοῦ Agıorodnuov τέχνη
Δαιδάλου τοῦ Σικυωνίου, μαϑητοῦ καὶ πατρὸς Πατρο-
χλέους.

988. Inschrift einer Statuenbasis aus Ephesos Corp. Inscr. Gr.
No. 2984. Ev9vvog Εὐπείϑεος. || υἱὸς Πατροχλέους Δ αἰδαλος
ἐργάσατο.

989. Pausan. VI. 2. 8. ἐν δὲ τῇ Alte παρὰ τὸν τοῦ Τιμοσϑένους ἀν-
dguavsa ἀνάχειται Τίμων καὶ ó παῖς τοῦ Τίμωνος Alovnog,
παιδίον ἐπὶ ἵππῳ καϑήμενον. ἔστι γὰρ δὴ καὶ ἡ νέκη τῷ audi ἵππου
χόλητος" ó Τίμων δ᾽ ἐπὶ ἅρματι ἀνηγορεύϑη. τῷ δὲ Τίμωνι εἰργά-
σατο xai τῷ παιδὶ τὰς εἰκόνας αἰδαλος Σικυώνιος, ὃς καὶ ἐπὶ
τῇ “Ἰακωνικῇ νίκῃ (Ol. 95) τὸ ἐν τῇ Alreı vodnarov ἐποίησεν
Ἠλείοις.

(Vgl. Xenoph. Hell. III. 2. 25 sq., Pausan. III. 8.3 sq., V. 4. 7 und s. Clinton,

F. H. anno 400.)
D. ant. Séhriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 12

$

178 Plastik.

990. Pausan. VI.3.7. Εὐπολέμου de Ἠλείου 'siegte Ol. 96) τὴν μὲν
εἰχόνα (in Olympia) Σικυώνιος εἴργασται αἰδαλος" τὸ δὲ ἐπέ-
γραμμα τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ μηνύει σταδίου μὲν ἀνδρῶν Ὀλυμπίασι νέχην
ἀνελέσϑαι τὸν Εὐπόλεμον, εἶναι δὲ καὶ δύο Πυϑικοὺς αὐτῷ πεντά--
ϑλου στεφάνους καὶ ἄλλον Νεμείων.

991. Pausan. VI. 6. 1. Ναρυκέδαν δὲ τὸν ἀαμαρέτου παλαιστὴν ἄν--
doa ἐκ Φιγαλίας Σικυώνιος Δ αἰδαλος (ἐποίησεν, in Olympia).
992. Plin. N. H. XXXIV. 76. Daedalus et ipse inter fictores lauda-

tus pueros düoa destringentis se fecit.
(Vgl. Stark, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1860 8. 78.) _

993. Pausan. X. 9. 5, ἐφεξῆς δὲ Τεγεατῶν ἀναϑήματὰ ἀπὸ Auxe-
δαιμονίων Ἀπόλλων ἐστὲ καὶ Νίκη, καὶ 06 ἐπιχώριοε τῶν ἡρώων,
Καλλιστώ τε ἡ „Avxaovog καὶ ᾿Αρκὰς ὁ ἐπώνυμος τῆς γῆς, καὶ οὗ
τοῦ Agradog παῖδες, Ἔλατος xoi Mqeidag καὶ “41ζάν, ini δὲ αὖ--
τοῖς ToigvAog τούτῳ δὲ ἦν οὐκ Ἐρατὼ τῷ Τριφύλῳ μήτῃρ, ἀλλὰ
Acodausıa ἡ ᾿Ἀμύχλα τοῦ ἐν «Τακεδαίμονι βασιλεύσαντος" ἀνάκειταε
δὲ xai "Egacog Τριφύλου maig. 6. οἱ δὲ εἰργασμένοι τὰ ἀγάλματα
Παυσανίας ἐστὶν πολλωνιάτης, οὗτος μὲν τόν τὸ πόλ-
λωνα καὶ Καλλιστώ, τὴν δὲ Νίχην καὶ τοῦ Ἡρκάδος τὴν εἰκόνα ὃ
Σικυώνιος Δαίδαλος" ““νειφάνης δὲ “ργεῖος καὶ Σαμό-
λας Moxdg, οὗτος μὲν τὸν Τρίφυλον καὶ Aläva, Ἔλατον δὲ καὶ
Ageidavra τε καὶ Ἔρασον ó “Ιργεῖος. ταῦτα μὲν δὴ οἱ Τεγεᾶται
ἔπεμψαν ἐς Δελφούς, “Πακεδαιμονίους, ὅτε ἐπὲ σφᾶς ἐστρατεύσαντο,
αἰχμαλώτους ἑλόντες [Ο]. 102. 4).

(Zur Chronologie s. Brunn, K.G. 1. 283 f. und vgl. unter Antiphanes.)

994. Plin. N. H. XXXVI. 35. Venerem lavantem sese Daedalus
(fecit) (in dem Jupitertempel innerhalb der Porticus der Octavia in
Rom).

(Stark in den Berichten der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1860 S. 77 ff. wollte diese
im Bade kauernde Aphrodite einem von ihm aufgestellten späteren Daidalos
von Bithynien (s. unten) zuweisen, aber vgl. Stephani in Compte rend. de la

comm. imp. d’arch. pour l'année 1869 p. 123 Βα. und Bursian in Fleckeisens
Jahrbb. LXXX VII. 8. 98.)

Naukydes von Argos.
Plin. N. H. XXXIV. 50 s. oben 983.
995. Pausan. II. 22. 7. τοῦ δὲ ἱεροῦ τῆς EiÀn9víog πέραν (in Argos)
ἐστὶν Εχάτης ναός, Σκόπα δὲ τὸ ἄγαλμα ἔργον. τοῦτο μὲν λέϑου, τὰ
δ᾽ ἀπαντιχρὺ χαλχᾶ 'Ex dv ng καὶ ταῦτα ἀγάλματα, τὸ μὴν Πολύκλει-

τος (der jüngere) ἐποίησε, τὸ δὲ ἀδελφὸς Περικλείεου") Ναυκύδης
Mó3wowvog.

a) Vgl. oben 985., fast alle Handschriften haben hier /ZoAumästrov, wohin auch

σι

Künstler aus dem Kreise der Schule des Polykleitos. 179

die Form IlsgızAsfrov eines Cod. und der älteren Ausgaben statt Περικλύτον
weist, s. übrigens Brunn, K.G. I. S. 282. .

Pausan. II. 17. 5 s. oben 932. hin. 9.

996. Plin. N. H. XXXIV. 80. Naucydes Mercurio et discobolo*) et

inmolante arietem censetur.
3) Vgl. Anm. zu 826.

907. Pausan. I. 24. 2. χεῖται δὲ (im Temenos der Ergane auf der
Akropolis von Athen) xai Φρέξος ὁ ᾿ϑάμαντος ἐξενηνεγμένος dg
Κόλχους ὑπὸ τοῦ κριοῦ. ϑύσας δὲ αὐτὸν ὅτῳ δὴ ϑεῷ, ὡς δὲ
εἰκάσαι τῷ Aagyvorip καλουμένῳ παρὰ Ὀρχομενίοις, τοὺς μηροὺς
κατὰ νόμον ἐχτεμὼν τὸν “Ελλήνων, ἐς αὐτοὺς χαιομένους ὁρᾷ.

(Vgl. O. Jahn, Archaeol. Ztg. 1862 S. 307.)

998. Inschrift von der Akropolis von Athen Ἐφημ. ἀρχαιολ. 3389.
Nlavxüdng HAoysiog ἐπόησε.

(Vgl. Brunn, Bull. d. Inst. 1860 p.,51 und Jahn a. a. O.)

999. Tatian. c. Graec. 52. ip. 113. ed. Worth.) "Houvvav τὴν -fcofiav
Ναοκύδης ἐχαλκούργησεν.

(Vgl. Christodoros' Ekphrasis 108 sq. Anthol. Gr. III. 165. (Pelat. 1. p. 42.)
. Hagsevızn UH gıvva λειγύϑροος ἕζετο χούρη,

οὐ μέτον ἀμφα(φόωσα πολύπλοκχον, ἀλλ᾽ ἐνὶ σιγῇ
Πιερικῆς ῥκαϑάμιγγας ἀποσταλάουσα μελέσσης.)

1000. Pausan. VI. 9. 8. πάλης δὲ (νέχην ἔσχεν) Χείμων... αἱ δὲ
δἰχόνες τοῦ Χείμωνος ἔργον ἐστίν, ἐμοὶ δοχεῖν, τῶν δοκιμωτάτων
Ναυκύδους, ἣ τε ἐν Ὀλυμπίᾳ xai ἡ ἐς τὸ ἱερὸν τῆς Εἰρήνης τὸ ἐν
“Ῥώμῃ κομισϑεῖσα ἐξ Agyors.

Pausan. VI. 8. 4 s. oben 547.

1001. Pausan. VI. 6. 2. ἐπὶ δὲ τούτοις Eb x Af g ἀνάκειται 'in Olym-
pia) Kallıdvarrog, γένος μὲν Ῥόδιος, οἴχου δὲ τοῦ Διαγοριδῶν. Aıa-
yopov γὰρ ϑυγατρὸς παῖς ἦν" ἐν δὲ ἀνδράσι πυγμῆς ἔσχεν Ὀλυμπικὴν
vianv. τούτου μὲν δὴ ἡ εἰκὼν Ναυκύδους ἐστὶν ἔργον.

Alypos von Sikyon, Naukydes' Schüler.

1002. Pausan. VI. 1. 3. ἔστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ ναοῦ τῆς Ἥρας (in Olym-
pia) ἀνδρὸς εἰκὼν παλαιστοῦ, γένος δὲ ἦν Ἠλεῖος, Σύμμαχος «Αἰσχύ-
Aov: παρὰ δὲ αὐτὸν ἐχ Φενεοῖ τῆς Zgxdóu» Νεολαΐδας Προξένου,
πυγμῆς ἐν παισὶν ἀνῃρημένος vixqv: ἐφεξῆς δὲ Mox (à αμος Esvior,
καεαβαλὼν καὶ οὗτος παλαιστὰς παῖδας, γένος καὶ αὐτὸς Ἠλεῖος. δ
τούτων τῶν κατειλεγμένων εἰργάσατο “λυπος τὰς eixóvag Σεκυώ-
vıog, Ναυκύδους τοῦ Agyeiov μαϑητής.

1003. Pausan. VI.8.5. Εὐϑθυμένης τε ἐξ αὐτῆς MouváAov, νέχας τὴν
μὲν ἀγὰρῶν πάλης, τὴν δὲ ἔτι πρότερον ἐν παισὶν εἰληφώς"... τὰς δέ

125"

180 Plastik.
σφισιν εἰκόνας (in Olympia), τὴν ud» ἐν παισὶ τοῦ Eó9vuévovg Akv-
πος (ἐποίησεν.)
Pausan. X. 9. 9 s. oben 979. lin. 20.

Polykleitos der jüngere, Naukydes’ Schüler (und Bruder).
Pausan. II. 22. 7 s. oben 995.

1004. Pausan. VI. 6. 2. Πολύκλειτος δὲ Ἀργεῖος, οὐχ ὁ eng
Ἥρας τὸ ἄγαλμα ποιήσας, μαϑητὴς δὲ Navxi ove, παλαιστὴν
παῖδα εἰργάσατο, Θηβαῖον γήνορα" ἀνετέϑη δὲ 7) εἰκὼν (in Olym-
pia) ὑπὸ τοῦ Φωκέων κοινοῦ. Θεόπομπος γὰρ ὃ πατὴρ τοῦ ᾿“γήνορος
πρόξενος τοῦ ἔϑνους ἣν αὐτῶν.

1005. Pausan. VIII. 31. 4. τοῦ περιβόλου (der Demeter und Kora in
Megalopolis, gegründet Ol. 102.2) δέ ἐστιν ἐντὸς Φιλίου Διὸς ναός,
Πολυκλείτου μὲν τοῦ Agyslov τὸ ἄγαλμα, Διονύσῳ δὲ ἐμφερές"
κόϑορνοί τε γὰρ τὰ ὑποδήματά ἐστιν αὐτῷ, καὶ ἔχει τῇ χειρὶ ἔχπωμα,
τῇ δὲ ἑτέρᾳ ϑύρσον' κάϑηται δὲ ἀετὸς ἐπὶ τῷ ϑύρσῳ, καίτοι τοῖς γε
εἰς Διόνυσον λεγομένοις τοῦτο οὐχ ὁμολογοῦν ἔστι.

(Vgl. Preller, Archaeol. Ztg. 18:18 S. 105 f.)
(Wegen Pausan. II. 20. 1 s. oben 941., wegen Pausan. III. 18. 8 s. oben 942.,

wegen Pausan. II. 241. 5 s. oben 943., wegen der Athletenstatuen von ,,Poly-
kleitos** s. oben 947—951.)

Antiphanes von Argos, Periklytos' Schüler.
Pausan. V. 17. 4 s. oben 985. _
Pausan. X. 9. 6 s. oben 993. lin. 10.

1006. Pausan. X. 9. 12. τὸν δὲ ὑπὲρ τῆς καλουμένης Θυρέας “ακεδαι-
μονίων ἀγῶνα καὶ Apysiwv, Σιβύλλα μὲν καὶ τοῦτον προεϑέσπισεν,
ὡς συμϑήσοιτο ἐξ ἴσου ταῖς πόλεσιν. Agyeioı δὲ ἀξιοῦντες ἐσχηκέναι
πλέον ἐν τῷ ἔργῳ χαλχοῦν ἵππον, τὸν δούρειον δῆϑεν, ἀπέστειλαν
ἐς Δελφούς" τὸ δὲ ἔργον ντιφάνους ἐστὶν Aoyeior.

(Ol. 91. 3 vgl. Thucyd. VI. 95.)

Kleon von Sikyon, Antiphanes' Schüler.
Pausan. V..17. 4 s. oben 985.

1007. Pausan. V. 21.2. ἰόντι yàg ἐπὶ τὸ στάδιον (in Olympia) τὴν ὁδὸν
τὴν ἀπὸ τοῦ ητρῴου ἔστιν ἐν ἀριστερᾷ κατὰ τὸ πέρας τοῦ ὕρους τοῦ
Κρονίου λίϑου τε πρὸς αὐτῷ τῷ ὄρει κρηπὶς καὶ ἀναβασμοὶ δι᾽ αὐτῆς.
πρὸς δὲ τῇ κρηπῖδι ἀγάλματα Διὸς ἀνάκειται χαλκᾶ. ταῦτα ἐποιήϑη
μὲν ἀπὸ χρημάτων ἐπιβληϑείσης ἀϑληταῖς ζημέας ὑβρίσασιν ἐς τὸν 5
ἀγῶνα: καλοῦνται δὲ ὑπὸ τῶν ἐπιχωρίων Ζἄνες. 3. πρῶτοι δὲ ἀριϑ.-
μὸν ἕξ ἐπὶ τῆς ὀγδόης ἔστησαν καὶ ἐνενηκοστῆς ὀλυμπιάδος.
Εὔπωλος γὰρ Θεσσαλὸς χρήμασι διέφϑειρε τοὺς ἐλϑόντας τῶν πυκτῶν,
Ayysooa ρκάδα xai Πρύτανιν Κυζικηνόν, σὺν δὲ αὐτοῖς καὶ Φορ-

Künstler und Kunstwerke aus dem Kreise der Schule des Polykleitos. 181

μίωνα, Akıxagvaada μὲν γένος, ὀλυμπιάδι δὲ τῇ πρὸ ταύτης κρατή- 10
σαντα. τοῦτο ἐξ ἀϑλητῶν ἀδίχημα ἐς τὸν ἀγῶνα πρῶτον γενέσϑαι
λέγουσι, καὶ πρῶτοι χρήμασιν ἐξζημιώϑησαν ὑπὸ Ἠλείων Εὔπωλος καὶ
οἱ δεξάμενοι δῶρα παρὰ Εὐπώλου. δίο μὲν δὴ ἐξ αὐτῶν ἔργα
Κλέωνος Σικυωνίου" τὰ δὲ ἐφεξῆς τέσσαρα ὅςτις ἐποίησεν, οὐκ
ἴσμεν. 15

1008. Pausan. VI. 9. 2. μετὰ τούτου τὴν εἰκόνα Ἐενοχλῆς .. . ἕστηκε
(in Olympia) ... καὶ Axesog Alxivov χρατήσας πυγμῇ παῖδας,
"Ἀρκὰς καὶ οὗτος ἐκ Κλείτορος' καὶ τοῦ μὲν τὸν ἀνδριάντα Κλέων...
ἐσεὶν εἰργασμένος.

1009. Pausan. VI. 8. 5. μετὰ δὲ τὸν Βαύχιδά εἶσιν (in Olympia)...
xai Κριτόδαμος &x Κλείτορος, ἐπὶ πυγμῇ xoi οὗτος ἀναγορευϑεὶς
παίδων' τὰς δέ σφισιν εἰκόνας... τὴν δὲ τοῦ ΖΦαμοκρίτου (1. Κριτο-
δάμου") Κλέων... ἐποίησεν.

a) Schubart in Fleckeisens Jahrbb. LXXXIX. S. 41.

1010. Pausan. VI. 1. 4. πλησίον δὲ τοῦ Κλεογένους 4 δινόλοχὸός Te
κεῖται (in Olympia) Πύῤῥου xai Τρώϊλος 2fAxivov. τούτοις γένος μὲν
καὶ αὐτοῖς ἐσειν ἐξ "Ἤλιδος" γεγόνασι δέ σφισιν οὐ κατὰ ταὐτὰ ai
vixat, ἀλλὰ τῷ μὲν ἑλλανοδικεῖν τε ὁμοῦ καὶ ἵππων ὑπῆρξεν ἀνελέσϑαι
νίχας, τῷ Τρωΐλῳ δὲ τελείᾳ τε συνωρίδι καὶ πώλων ἅρματι"... 5. Fı-
κυωνέου δὲ Κλέωνός ἔστιν ἡ εἰκὼν (4Δεινολόχου).

1011. Pausan. VI. 3. 9. πλησίον δὲ τοῦ ᾿Αντιόχου Ὕσμων Ἠλεῖος
ἔσεηχε (in Olympia). τούτῳ τῷ ἀνδρὶ ἀϑλήσαντι πένταϑλον 7 τε
Ὀλυμαικὴ νίχη καὶ Νεμείων γέγονεν ἧ ἑτέρα. ᾿Ισϑμίων δὲ δῆλα ὡς
καὶ οὗτος κατὰ ταὐτὰ Ἠλείοις τοῖς ἄλλοις elpyero. . . . ὃ δὲ ἀνδριὰς
αὐτῷ Κλέωνος μέν ἐστιν ἔργον, ἔχει δὲ ἁλεῆρας ἀρχαίους.

1012. Pausan. VI. 10. 9. “Ζυκῖνον δὲ Ἡραιέα καὶ Ἐπικράδιον Mar-
τινέα xai Τέλλωνα Ὀρεσϑάσιον xai Ἠλεῖον “γιάδαν ἐν roti» dvelo-
μένους νίκας, Avxivov μὲν δρόμου, τοὺς δὲ ... Auxivov δέ ἐστιν ὃ
ἀνδριὰς Κλέωνος τέχνη κτλ.

1013. Plin. N. H. XXXIV. 87. Colotes. .. (fecit) philosophos, item
Cleon.

Architektonische Sculpturen aus Polykleitos Schule.

Heraion von Argos.

1014. Pausan. II. 17.3. ἀρχιτέκτονα μὲν δὴ γενέσϑαι τοῦ ναοῦ Aéyov-
σιν Εὐπόλεμον Agyeiov****) ὁπόσα δὲ ὑπὲρ τοὺς κίονάς ἐστιν εἰργα-
σμένα, τὰ μὲν ἐς τὴν Ζιὸς γένεσιν καὶ ϑεῶν καὶ Γιγάντων μάχην ἔχει,
τὰ δὲ ἐς τὸν πρὸς Τροίαν πόλεμον καὶ Ἰλίου τὴν ἅλωσιν.

») S. Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1566 S. 229 f. und die daselbst ange-
führte ältere und neuere Litteratur über diese Stelle und die wiedergefunde-
nen Reste.

182 Plastik.

II. Andere argivische Künstler.

Phradmon. -
1015. Plin. N H. XXXIV. 49. rursus LXXXX. (olympiade floruerunt)
Polyclitus, Phradmon cet.
Plin. N. H. XXXIV. 53 s. oben 946. lin. 7.
1016. Columella de Re rust. X. 29.
| Neu tibi Daedaleae quaer&ntur munera dextrae,
nec Polycletea nec Phrad monis aut Ageladae
. arte laboretur cet.

1017. Pausan. VI. 8. 1. Σωχράτους δὲ Πελληνέως δρόμου νίκην ἐν
παισὶν εἰληφότος, καὶ Ἠλείου Ausorov καταπαλαίσαντος ἐν Ὀλυμπίᾳ
παῖδας, καταπαλαίσαντος δὲ xai Πυϑοῖ τοὺς ἐλϑόντας τῶν ἀνδρῶν,
τοῦ μὲν τὸν ποιήσαντα τὴν εἰκόνα οὐ λέγουσι" τὴν δὲ τοῦ Auegrov
Φράδμων ἐποίησεν Agyeios.

1018. Anthol. Palat. IX. 748. Θεοδωρίδου.

Θέσσαλαι al βόες aide: παρὰ προϑύροιαι δ᾽ “9ανᾶς
ἑστᾶσιν καλὸν δῶρον ᾿Ιτωνιάδας;

πᾶσαι χάλκειαι δυοκαίδεκα Φραάδμονος ἔργον,
καὶ πᾶσαι γυμνῶν σχῦλον ἀπ᾽ Ἰλλυρίων.

Dorotheos.

1019. Inschrift von Hermione, Corp. Inscr. Gr. No. 1194. Agıoso-
μένης ἀνέθηκε Alskia | τᾷ Aauaroı τᾷ Χϑονίᾳ || Ἑρμιονεύς. |; Ωρό--
ϑεος (1. Ζὼρ 9 cog) εἰργάσατο ““ργεῖος.

(Die Schrift ist voreakleidisch, vgl. auch oben 375.)

Künstler und Kunstwerke im übrigen Griechenland.

Peloponnes.
Apellas.
1020. Plin. N. H. XXXIV. 86. nunc percensebo eos qui eiusdem ge-
neris opera fecerunt ut Apollodorus. . . philosophos, Apellas et

adorantes feminas.

1021. Pausan. VI. !. 6. ἐς δὴ τὴν Zoyidduov Κυνίσκαν, ἐς τὸ γένος
τε αὐτῆς καὶ ἐπὶ ταῖς Ὀλυμπικαῖς νίχαις, πρότερον ἔτι ἐδήλωσα ἐν
τοῖς λόγοις (III. 8. 1), oc ἐς τοὺς βασιλέας τοὺς “Ταχεδαιμονίων
ἔχουσι. Πεποίηται δὲ ἐν Ὀλυμπίᾳ παρὰ τὸν ἀνδριάντα τοῦ Ὑρωΐλου,
λίϑου κρηπὶς καὶ ἅρμα τε ἵππων καὶ ἀνὴρ ἡνίοχος καὶ αὐτῆς
Κυνίσχας εἰκών, “πελλοῦ τέχνη.

Künstler aus Argos, Sparta, Arkadien. 183

Sparta.

Siegesweihgeschenke wegen der Schlacht bei Aigospotamoi (Ol. 93. 4).

1022. Plut. Lysand. 1. Axandiar ϑυησῳυφρὸς ἐν dtàigoig ἐπιγρα-
pur ἔχει τοιαύτην Βρασίδας καὶ “κάνϑιος ἀπὶ ϑηναίων. διὸ
καὶ πολλαὶ τὸν ἐντὸς ἑστῶτα τοῦ οἴκου παρὰ ταῖς ϑύραις λέϑινον
ἀνδριάνεα Βρασίδου νομίζουαεν εἶναι. Avcavdgou dé ἐσειν δἰκονικός,
εὖ μάλα χομῶντος ἔϑει τῷ τιαλαιῷ καὶ πώγωνα καϑειμένου γενναῖον.

1023. Pausan. III. 17. 4. ἔστε δὲ καὶ ἕτερον αὐτόϑε (im Sparta) 2495-
vüg Epydvnc ἱερόν. ἐς dà τὴν πρὸς μεσημβρίαν στοὰν Koounsä ve
ἐπέχλησιν Διὸς ναὸς καὶ Τυνδάρεω πρὸ αὐτοῦ μνῆμά ἔστιν. ἡ δὲ
πρὸς δυσμὰς ἔχοι τῶν στοῶν ἀεξούς τὸ δύο τοὺς ὄρνεϑας καὶ σας
ἐπὶ αὐτοὶς víxag, Avadedoov μὲν ἀνάϑημα, τῶν δὲ ἔργων ὑπό- 5
μνημα τῶν ἀμφοτέρων, τοῦ τὸ περὶ Ἔφεσον, ὅτε ““ντέοχον τὸν Al-
κιβιάδου κυβερνήτην καὶ ᾿ἀϑηνοίων τριήρεις ἐνίκησε, καὶ ὕστερον ἐν
«4ἰγὸς ποταμοῖς καϑεῖλεν ΄ϑηναίων τὸ ναυτικόν.

1024. Pausan. III. 11.5. τοῦ δὲ «Αὐγούστου δεικνύουσι πρὸς τῷ βωμῷ
(in Sparta) χαλκῆν εἰχόνα 2 ylov. τοῦτον τὸν Aylay μαντευσάμενέν
φασι “υσάνδρῳ τὸ ϑηναίων ἑλεῖν ναυτικὸν περὶ «Αἰγὸς ποταμοὺς
πλὴν τριήρων δέκα.

1025. Pausan. III. 11. 3. ἐπιφανέστατον δὲ τῆς ἀγορᾶς (in Sparta)
ἐστιν ἣν στοὰν Πες σεκὴν ὀνομάζουσιν ἀπὸ λαφύρων ποιηθεῖσαν τῶν
Mndıxdv ἀνὰ χρόνον δὲ αὐτὴν ἐς μέγεϑος τὸ νῦν xai ἐς
κόσμον τὸν παρόντα μεταβεβλήκασιν». εἰσὶ δὲ ἐπὶ τῶν κιό-
νων Πέρσαι λίϑου λευκοῦ καὶ ἄλλοι καὶ ἸΠαρδόνιος 6 Γωβρύου. πε- δ
ποίηται δὲ καὶ Agreuıcla, ϑυγάτηρ μὲν Avydanıdog, ἐβασίλευσε δὲ
Akızapvaooo.

(Vgl. Urlichs, Skopas’ Leben und Werke S. 4.)
Pausan. III. 18. 8 s. oben 942.
Pausan. X. 9. 7 s. oben 979. und Plut. Lysand. 18 oben 980.
mit der Anm.
Arkadien.
Athenodoros von Kleitor s. oben 979. lin. 10.
Dameas von Kleitor daselbst.
Samolas s. oben 993. lin. 10.

Nikodamos von Mainalos.
1026. Pausan. VI. 6. 1. Nixoóduov δὲ ἔργον τοῦ αιναλίου
παγχρατιαστής ἐστιν (in Olympia) ἐκ MauvaAov δύο νίκας (d. 1. in
. . Ql. 90) ἐν ἀνδράσεν ἀνελόμενος 2vàogoo9évng doyaiov.
1027. Pausan. V. 26.6. πλησέον δὲ τῶν μειζόνων ἀναϑημάτων Mixi-
Sov (in Olympia), τέχνης dé τοῦ "oyatov Γλαύχου, AInväg ἄγαλμα

184 Plastik.

ἔστηκε κράνος ἐπιχειμένη καὶ aiyida ἐνδεδυκυῖϊα' Νικόδαμος μὲν
εἰργάσατο ὁ Μαινάλιος, λείων δέ ἐστιν ἀνάϑημα.

1028. Pausan. V. 25. 7. ἐπὶ δὲ τοῦ αὐτοῦ τείχους (in Olympia! τά τε
Angayavslvwv ἀναϑήματα καὶ Ἡρακλέους δύο εἰσὶν ἀνδριάνεες
γυμνοί, παῖδες ἡλικίαν. τὸν δὲ ---- ἐν Νεμέᾳ τοξεύονει Boixa (τὸν)
λέοντα") — τοῦτον μὲν δὴ τόν τε Ἡρακλέα καὶ ὁμοῦ τῷ Ἡρακλεῖ τὸν
λέονεα Ταρανεῖνος ἀνέϑηκεν ᾿Ιπποείων, Νικοδάμον δέ ἐστι Μαι-
ναλίου τέχνῃ.

a) Vielleicht die schonendate Herstellung dieser: verderbten Stelle.

1029. Pausan. VI. 6.3. Νικόδαμος δὲ ὃ πλάστης ὁ ἐκ Mai»dAov
Δαμοξενέδαν ἄνδρα πύκτην ἐποίησεν ἐκ (in Olympia) Μαινάλου.

1030. Pausan. VI. 3. 9. “νειόχου δὲ ἀνδριάντα ἐποίησε (in Olym-
pia μὲν Νιχόδαμος" γένος dà ὃ Avsioyog ἣν ἐκ Asnodov. nay-
κρατίῳ δὲ ἄνδρας ἐν Ὀλυμπίᾳ μὲν ἐκράτησεν ἅπαξ, ἐν ᾿Ισϑμῷ δὲ xai
Νεμέᾳ δὶς πενεάϑλῳ ἐν ἑκατέρῳ τῷ ἀγῶνι.

Kleoitas und Aristokles.
(Vgl. Bursian in Fleckeisens Jahrbb. für Phil. LXXIII. 8.514.)

1031. Pausan. VI. 20. 14. τὸ μὲν δὴ ἐξ ἀρχῆς Κλεοίτας ἐστὶν ἄφε-
σιν (in Olympia) μηχανησάμενος, καὶ φρονῆσαΐ γε ἐπὶ τῷ εὑρήματει,
ὡς καὶ ἐπίγραμμα ἐπὶ ἀνδριάντι τῷ “ϑήνῃσιν ἐπιγράψαι"

ὃς τὴν ἱππάφεσιν ἐν Ὀλυμπίᾳ εὕρατο πρῶτος,
τεῦξέμε Κλειοίτας υἱὸς MouovoxA£ovg.
Κλεοίτα δέ φασιν ὕστερον ᾿Αριστείδην σοφίαν τινὰ καὶ αὐτὸν ἐς τὸ
μηχάνημα ἐρενέγκασθαι. (Vgl. 982.)

1032. Pausan. I. 24. 8. ὅςτις δὲ τὰ σὺν τέχνῃ πεποιημένα ἐπίπροσθεν
είϑεται τῶν ἐς ἀρχαιότητα ἡχόντων, καὶ τάδε ἐστίν ot ϑεάσασϑαι
(auf der Akropolis von Athen). κράνος ἐστὶν ἐπικείμενος ἀνὴρ,
Κλεοίτου, xal ot τοὺς ὄνυχας ἀργυροῦς ἐνεποίησεν ὃ KAcoísag.

1033. Pausan. V. 24. 5. τούτου δὲ ἀπαντιχρὺ ἄλλα ἐστὶν ἀναϑήματα
ἐπὶ στοίχου (in Olympia), ὡς δὲ αὕτως 4ióg καὶ Γανυμήδους
ἀγάλματα. ἔστι δὲ Ὁμήρῳ πεποιημένα ὡς ἁρπασϑείη τε ὑπὸ ϑεῶν
Γανυμήδης οἰνοχοεῖν Ai, καὶ ὡς Towt δῶρα ἵπποι δοϑθϑεῖεν ἀντ᾽
αὐτοῦ. τοῦτο ἀνέϑηχε μὲν Γνᾶϑις Θεσσαλός, ἐποίησε δὲ 'ριστοκ-
λῆς μαϑητής τὸ καὶ υἱὸς Κλεοίτα.

(Die Identität mit dem in 650 erwähnten Aristokles ist möglich, aber nicht zu
erweisen.)

Metopen am Zeustempel in Olympia.
1034. Pausan. V. 10. 9. ἔστι δὲ à» Ὀλυμπίᾳ xai Ἡρακλέους τὰ πολλὰ
τῶν ἔργων. ὑπὲρ μὲν τοῦ ναοῦ πεποίηται τῶν ϑυρῶν ἡ ἐξ ““ρκαδίας

Künstler aus Arkadien, Elis, Megara, Phokis. 185

ἄγρα τοῦ ὑός, xai τὰ πρὸς Διομήδην τὸν Θρᾷκα xai ἐν Ἐρυϑείᾳ πρὸς
Γηρυόνην, καὶ “τλαντός τε τὸ φόρημα ἐκδέχεσθαι μέλλων καὶ τῆς
κόπρου καϑαίρων τὴν γῆν ἐστιν Ἠλείοις. ὑπὲρ δὲ τοῦ ὀπισϑοδόμου 5
τῶν ϑυρῶν τοῦ ζωστῆρος τὴν ““μαζόνα ἐστὶν ἀφαιρούμενος, καὶ τὰ
ἐς τὴν ἔλαφον καὶ τὸν ἐν Κνωσσῷ ταῦρον, καὶ ὄρνιϑας τὰς ἐπὶ Στυμ-
φήλῳ καὶ ἐς ὕδραν ve καὶ τὸν ἐν τῇ γῇ τῇ ““ργείᾳ λέοντα.

(Vgl. Welcker, Rhein. Mus. 1833 S. 503 ff. und Katalog des bonner Gypsmus.

2. Aufl. S. 152 f.)

Hellas.
Negara.
Kallikles, Theokosmos' Sohn.

1035. Pausan. VI. 7. 1. ϑεασάμενος δὲ xai τούτους die Statuen des
Pytharchos und Charmides in Olympia) ἐπὶ τῶν “Ῥοδίων ἀϑλητῶν
ἀφίξῃ τὰς εἰκόνας, Aıayopav xai τὸ ἐκείνου γένος. οἱ δὲ συνεχεῖς τὸ
ἀλλήλοις καὶ ἐν κόσμῳ τοιῷδε ἀνέκειντο, ᾿Αχουσίλαος μὲν λαβὼν
πυγμῆς ἐν ἀνδράσι στέφανον, Ζωριεὶς δὲ ὃ νεώτατος παγχρατίῳ νική-- 5
gag ὀλυμπιάσιν ἐφεξῆς τρισί. πρότερον δ᾽ ἔτι τοῦ Ζ“ωριέως ἐκράτησε
καὶ Ζαμάγητος τοὺς ἐρελϑόντας ἐς τὸ παγκράτιον. 2. οὗτοι μὲν ἀδελ-
qoi 1á εἰσι καὶ Ζιαγόρου παῖδες. ἐπὶ δὲ αὐτοῖς κεῖται xai ὁ Jıayö-
ρας, πυγμῆς ἐν ἀνδράσιν ἀνελόμενος vinnv τοῦ Διαγόρον δὲ τὴν
eixova Μεγαρεὺς εἰργάσατο Καλλικλῆς Θεοκόσμου τοῦ 10
ποιήσαντος τὸ ἄγαλμα ἐν Μεγάροις τοῦ Ζιός. (Vgl. 855. und 979.
lin. 7.)

1036. Schol. Pind. Ol. 7. p. 158 (ed. Boeckh.) περὲ δὲ τούτου τοῦ
4iayógov εἶπε μὲν xai ᾿Αριστοτέλης καὶ Arncöllag, μαρτυροῦσι δὲ
τοιαῦτα" κατὰ γὰρ τὴν Ὀλυμπίαν ἕστηκεν ὁ Διαγόρας μετὰ τὴν Av-
σάνδρου εἰκόνα, πηχῶν τεσσάρων δαχεύλων πέντε, τὴν δεξιὰν ἀνατεί-
γων χεῖρα, τὴν δὲ ἀριστερὰν εἰς ἑαυτὸν ἐπικλίνων. μεεὰ δὲ τοῦτον 5
ἴσταται καὶ 6 Aauaynzog ὁ πρεσβίτατος τῶν παίδων αὐτοῦ ...
παγκράτιον προβεβλημένος καὶ αὐτὸς πηχῶν τεσσάρων, ἐλάττων δὲ
τοῦ πατρὸς δακτύλων πέντε. ἐχόμενος δὲ τούτου ἕστηκε Φωριεὺς ἀδελ-
φός, πύκτης καὶ αὐτὸς προβεβλημένος. τρίτος δὲ μετ᾽ ἐχεῖνον Axov-
σίλαος, τῇ μὲν ἀριστερᾷ ἱμάντα ἔχων nvxtixóv, τὴν δὲ δεξιὰν ὡς πρὸς 10
προςευχὴν ἀνατείνων. καὶ οὗτοι μὲν οἱ τοῦ νιχηφόρου παῖδες ἐν στή-
λαις ἵστανται σὺν τῷ πατρί κτλ.

1037. Pausan. VI. 7. 9. ἐπὶ δὲ τοῦ 24Àxouvérov τοῖς υἱοῖς Γνάϑων
τε Διπαιεὺς τῆς ἸΠαιναλέων χώρας καὶ “υκῖνος ἕστηκεν (in Olympia)
Ἠλεῖος" κρατῆσαι δὲ Ὀλυμπίασι πυγμῇ παῖδας ὑπῆρξε καὶ τούτοις.
Γνάϑωνα δὲ καὶ ἐς τὰ μάλιστα, ὅτε ἐνίχησεν, εἶναι νέον τὸ ἐπέ-
γραμμα τὸ ἐπὶ αὐτῷ φησί. Καλλικλέους δὲ τοῦ Μεγαρέως ποί-
nua ὁ ἀνδριάς ἐστιν.

186 Plastik.

1038. Plin. N. H. XXXIV. 87. Colotes. .. (facit) philosophos, item
. et Callicles.
Phokis.

Telephanes.

1039. Plin. N. H. XXXIV. 68. artifices qui conpositis voluminibus
. condidere haec miris laudibus celebrant Telephanen Phocaeum?)
ignotum alias, quoniam "Thessaliae habitaverit et ibi opera eius
latuerint, alioqui suffragiis ipsorum aequatur Polyclito, Myroni, Py-
thagorae. laudant eius Larisam et Spintharum pentathlum 5

et Apollinem; alii non hane ignobilitatis fuisse causam, sed quod

se regum Xerxis atque Darii officinis dediderit existimant.
a) ,,Dichterische Form statt Phocensis‘‘ Urlichs Chrest. Plin. p. 323. Zur Chro-
nologie vgl. Brunn, K.G. I. 298.

Inseln.

Algiua.
Philotimos s. oben 415. Aristokles’ Schule.

Kerkyra.
Ptolichos a. oben 411. f. Aristokles’ Schule.

. Chies.
Pantias und Sostratos s. oben 413. ff. Aristokles' Schule.

Thases.
Polygnotos s. unten bei der Malerei.

Pares.

Lokros s. oben 818. lin. 3.
Aristandros s. oben 942. lin. 4

Gressgriecheniand.

Sostratos von Rhegion.
1040. Plin. N. H. XXXIV.60. Rhegini autem (Pythagorae) discipulus
et filius sororis fuisse (traditur, Sostratus.

Patrokles von Kroton.

1041. Pausan. VI. 19. 6. κεῖται δὲ (in Olympia) καὶ ἄγαλμα πύξινον
ἀπόλλωνο ς ἐπιχρύσου τὴν κεφαλήν" ἀνατεϑῆναι δὲ ὑπὸ Aoxgav
φασι τῶν πρὸς Ζεφυρίῳ τῇ ἄχρᾳ, Πατροκχλέα δὲ εἶναι Κατίλλου
Κροτωνιάτην τὸν εἰργασμένον.

Bildhauer von den Inseln und aus Grossgriechenland. Malerei: Polygnotos. 187

*

Malerei.

I. Polygnotos und die um ihn gruppirten Maler. Aeltere
attische Schule.

Polygnotos, Aglaophons Sohn, von Thasos.
(Vgl. ausser den zu den einzelnen Werken citirten Schriften von älterer Litteratur besonders
Böttiger, Archaeol. der Malerei 8. 261 ff.)

A. Zur Biographie.

1042. Harpocrat. v. Πολύγνωτος" Avxoveyog ἐν τῷ περὶ τῆς
ἑδρείας" περὶ Πολυγνώτου τοῦ ζωγράφου, Θασίου μὲν τὸ γένος, υἱοῦ
δὲ καὶ μαϑητοῦ γλαοφῶντος, τυχόντος δὲ τῆς “[ϑηναίων πολι-
τείας ἤτοι ἐπεὶ τὴν Ποιχίλην στοὰν ἔγραψε προῖκα, 1), ὡς ἕτεροι, τὰς ἐν
zo ϑησαυρῷ (l. Θησέως ἱερῷ) καὶ τῷ Avaxeip γραφάς, ἱστορήκασιν 6
ἄλλοι τε καὶ ρτέμων ἐν τῷ περὶ ζωγράφων καὶ "Ióflag ἐν τοῖς περὶ
γραφικῆς.

(Vgl Suid. v. Πολύγνωτος. οὗτος ζωγράφος μὲν ἣν τὴν τέχνην, Θάσιος δὲ τὸ
γένος κτλ. übereinstimmend — χαὶ τὰς ἐν τῷ “Ἰναχείῳ yonyas, aus Harpo-
erat.; ebenso und ebendaher Phot. v. Πολύγν. und Eudocia p. 310. Wegen
der Verleihung des athenischen Bürgerrechts nennt Theophrast bei Plin.
N. H. VII. 205 (oben 380.) Polygnotus Atheniensis als Erfinder der Malerei.)

1043. Hesych. v. Θάσιος naig Aylanpwvzog κελ.

1044. Plut. Cimon. 4. xai yàg οὐδ᾽ ἄλλως τὴν EAnwixyv εὐτακτόν
τινα γεγονέναι λέγουσιν, ἀλλὰ xai πρὸς Πολύγνωτον ἐξαμαρτεῖν
τὸν ζωγράφον' καὶ διὰ τοῦτο φασὶν ἐν τῇ Πεισιανακτείῳ τότε καλου-
μένῃ Ποικίλῃ δὲ νῦν στοᾷ, γράφοντα τὰς Τρῳάδας τὸ τῆς Aaodiung
ποιῆσαι πρόρωπον ἐν εἰκόνι τῆς Ἐλπινίχης. Ὁ δὲ Πολύγνωτος οὐκ ἦν 5
τῶν βαναύσων, οὐδ᾽ ἀπ᾽ ἐργολαβίας ἔγραφε τὴν στοάν, ἀλλὰ προῖκα,
φιλοτιμούμενος πρὸς τὴν πόλιν, ὡς οἵ τε συγγραφεῖς ἱστοροῦσι καὶ
MeAav9t0g ὃ ποιητὴς λέγει τὸν τρόπον zobzov:

αὑτοῦ γὰρ δαπάναισι ϑεῶν ναοὺς ἀγορᾶν τε
Κεκροπίαν κόσμησ᾽ ἡμιϑέων ἀρεταῖς.

1045. Plin. N. H.XXXV.58. alii quoque post hos clari fuere ante nona-
gesimam olympiadem, sicut Polygnotus Thasius.... 59. hic Delphis
aedem pinxit, hic et Athenis porticum quae Poecile vocatur gratuito,
cum partem eius Micon mercede pingeret.- vel maior huic auctoritas,
siquidem Amphictyones, quod est publicum Graeciae concilium, hospi-
tia ei gratuita decrevere.

1046. Plat. Gorg. p. 448. B. ei δέ γε ἧςσπτερ ὃ “Ιριστοφῶν 6 "Iykao-
φῶντος ἢ ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ ἔμπειρος ἦν τέχνης, τίνα ἂν ὀρθῶς αὐτὸν
καλοῦμεν; --- δῆλον ὅτι ζωγράφον. |

188 Malerei.

1047. Schol. Plat.l. c. ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ, οὗτος Πολύγνωτος ἔχα-
λεῖτο, οὗ ἐν Δελφοῖς ἡ ϑαυμαστὴ γραφή, N ἐπιγέγραπται"
γράψε Πολύγνωτος, Θάσιος γένος, “7“γλαοφῶντος
υἱός, περϑομένην Ἰλίου ἀχρόπολιν.
(Vgl. unten: Gemálde in der Lesche von Delphi 1050. lin. 180.)
1048. Plat. Ion p. 532. E. ἤδη οὖν τινὰ εἶδες, ὅςπερ περὶ μὲν Ilo-
λυγνώτου τοῦ Αγλαοφῶνεος δεινός ἐστιν ἀποφαίνειν, ἃ εὖ Te
γράφει καὶ ἃ μή, περὶ δὲ τῶν ἄλλων γραφέων ἀδύνατος;

Aglaophon, Polygnotos' Lehrer.

1049. Dio Chrysost. Orat. 55. 1. p. 282. (R. p. 641. Emper.) ἔχεις
μοι εἰπεῖν ὅτου μαϑητὴς γέγονε τῶν σοφῶν ὥςπερ... Πολύγνωτος ὃ
ζωγράφος καὶ δἀδελφὸς ἄμφω τοῦ πατρὸς γλαοφῶντος; (vgl.1042.)

(Zur Chronologie vgl. 1050. .Anm., Werke No. 2.—6., 1060.)

B. Werke

in ihrer wahrscheinlichen chronologischen Folge.

1. Gemülde in der Lesche von Delphi.
(Vgl. die ältere Litteratur bei Müller, Handb. 134. 3, von neueren Welcker in den Abhh. d. berl.
Akad. 1847 8. $1—151, C. F. Hermann, Epikritische Betrachtungen üb. d. polygnot. Gemälde in
der Lesche zu Delphi, Götting. 1849, und meine antepikrit. Betrachtungen im N. Rhein. Mus. VII.
(1850) 8. 419 ff., W. Watkiss Lloyd, im Mus. of class. antiquities 1. 8. 33 ff., 103 ff., auch Bursian
in Fleckeisens N. Jahrbb. f. Phil. LXX11I. 8. 517 ff. Die Buchstaben am linken Rande bezeichnen
die Hauptgruppen.)

1050. Pausan. X. 25—31.
A. Iliupersis.

Cap. 25. Ὑπὲρ δὲ τὴν Κασσοτίδα ἐστὲν οἴκημα γραφὰς ἔχον τῶν
Ho λυγνώτου, ἀναϑήματα μὲν Κνιδίων" καλεῖται δὲ ὑπὸ “ελφῶν
“«1έσχη, ὅτι ἐνταῦϑα συνιόντες τὸ ἀρχαῖον τά τε σπουδαιότερα διελέ-
yovto καὶ ὁπόσα μυϑώδη. τοιαῦτ' εἶναι πολλὰ ἀνὰ πᾶσαν τὴν 'EA-
Adda Ὅμηρος ἐν Ἰελανϑοῖς λοιδορίᾳ πρὸς Ὀδυσσέα ἐδήλωσεν 5

(Od. XVIII. 328 sq.):

οὐδ᾽ ἐθέλεις εὕδειν χαλκήιον ἐς δόμον ἐλϑών
ἠέ που ἐς λέσχην, ἀλλ᾽ ἐνθάδε πόλλ᾽ ἀγορεύεις.

2. ἐς τοῦτο οὖν ἐσελϑόντι τὸ οἴκημα τὸ μὲν σύμπαν τὸ ἐν δεξιᾷ τῆς γρα-
Α. φῆς Ἴλεός τέ ἐστιν ἑαλωκυῖα καὶ ἀπόπλους ὃ ὁ Ἑλλήνων. Μενελάῳ 10
δὲ τὰ ἐς τὴν ἀναγωγὴν εὐτρεπέζουσι, καὶ ναῦς τε γεγραμμένη, καὶ
ἄνδρες ἐντὸς ναῦται καὶ ἀναμὶξ παῖδες" ἐν μέση δέ ἔστι τῇ νηὶ ὃ
κυβερνήτης Φρόντις κοντοὺς δύο ἔχων. Ὅμηρος δὲ (Od. III. 278 sq.)
Νέστορα ἐποίησεν ἄλλα τε διαλεγόμενον πρὸς Τηλέμαχον καὶ περὲ τοῦ
Φρόντιδος, ὡς πατρὸς μὲν Ὀνήτορος, Mevelaov δὲ ἦν κυβερνήτης, 15
δοκιμώτατος δὲ ἐς τὴν τέχνην, xai ὡς Σούνιον ἤδη τὸ ἐν τῇ Ἀττικῇ
παραπλέοντα ἐπέλαβεν αὐτὸν τὸ χρεών" καὶ τέως ὁμοῦ Νέστορι ὃ δ
ἹΜενέλαος πλέων τότε κατὰ αἰτίαν ἀπελείφϑη ταύτην, ἵνα μνήματος

Polykleitos. Leben. Werke No. 1. in Delphi. A. Iliupersis. 189

xai ὅσα ἐπὶ νεκροῖς ἄλλα ἀξιώσεις τὸν Φρόντιν. 3. οὗτός τε οὖν dv
τοῦ Πολυγνώτου τῇ γραφῇ, καὶ ὑπ᾽ αὐτὸν ᾿Ιϑαιμένης τέ τις χομίζων 20
ἐσθῆτα xai Ἐχοίαξ διὰ τῆς ἀποβάϑρας κατιών ἐστιν ὑδρέαν ἔχων
χαλκῆν. καταλύουσι δὲ καὶ τοῦ Mevelaov τὴν σχηνὴν οὐ πόῤῥω τῆς
vews οὖσαν Πολίτης καὶ Σερόφιός τὸ καὶ λφιος" καὶ ἄλλην διαλύων
σχηνήν dosıy Aupialog‘ ὑπὸ δὲ τοῦ μφιάλου τοῖς ποσὲ κάϑηται
παῖρς' ἐπέγραμμα δὲ οὐκ ἔστι τῷ παιδί, γένεια δὲ μόνῳ τῷ Φρόντιδι. 25
καὶ μόνου τούτου τὸ ὄνομα &x τῆς ἐς Ὀδυσσέα ποιήσεως ἔμαϑε' τῶν
δὲ ἄλλων ἐμοὶ δοκεῖν τὰ ὀνόματα συνέθηκεν αὐτὸς Ó Πολύγνωτος.
4. Besonis δὲ ἑστῶσα καὶ Διομήδη τε ὑπὲρ αὐτῆς xai Ἶφις πρὸ
ἀμφοτέρων ἐοίκασιν ἀνασκοπουμέναις τὸ “Ἑλένης εἶδος. κάϑηται δὲ
αὐτή τε ἡ Ἑλένη καὶ Εὐρυβάτης πλησίον" τὸν Ὀδυσσέως εἶναι κήρυκα 30
εἰχάζομεν, οὐ μὴν εἶχεν ἤδη γένεια. ϑεράπαινα δὲ Ἠλέχτρα xai Πα»-
ϑαλίς, ἡ μὲν τῇ Ἑλένῃ παρέστηκε, ἡ δὲ ὑυποδεῖ τὴν δέσποιναν tfj Ἠλέ-
κερα. διάφορα δὲ καὶ ταῦτα τὰ ὀνόματα ἢ Ὅμηρος ἔϑετο ἐν ᾿Ιλιάδι,
ἔνϑα καὶ Ἑλένην καὶ ἰούσας ὁμοῦ τῇ Ἑλένῃ τὰς δούλας ἐπὲ τὸ τεῖ-
χος memoinxs (Il. III. 144.) 5. κάϑηται δὲ ὑπὲρ τὴν “Ἑλένην πορ- 35
φυροῦν ἀνὴρ ἀμπεχόμενος ἱμάτιον xai ἐς τὰ μάλιστα κατηφής"
Ἕλενον εἶναι τεχμήραιο ἂν τὸν Πριάμου καὶ πρὶν ἢ [καὶ] τὸ ἐπί-
γραμμα ἐπιλέξασϑαι. πλησίον δὲ τοῦ Ἑλένου Méyog ἐστί" τέτρωται
δὲ τὸν βραχίονα 6 Meyns, καϑὰ δὴ καὶ «Ἰέσχεως ὁ «Αἰσχυλίνου
Πυῤῥαῖος ἐν Ἰλίου Πέρσιδι ἐποίησε" τρωϑῆναι δὲ ὑπὸ τὴν μάχην 40
τοῦτον, ἣν ἐν τῇ νυκεὶ ἐμαχέσαντο οἱ Τρῶες, ὑπὸ Adunsov φησὶ
τοῦ Aüuyslov. 6. γέγραπται δὲ καὶ “υκομήδης παρὰ τὸν Πέγητα ὃ
Κρέοντος, ἔχων τραῦμα ἐπὶ τῷ καρπῷ᾽ Adoyewgs οὕτω φησὶν αὐτὸν
ὑπὸ Ζ41γήνορος τρωϑῆναι. δῆλα οὖν, ὡς ἄλλως γε οὐκ ἂν ὁ Πολύ-
γνωτος ἔργαψεν οὕτω τὰ ξλχη σφίσιν, εἰ μὴ ἐπελέξατο τὴν ποίησιν 45
τοῦ “έσχεω. προςεπέϑηκε μέντοι xai σφυροῦ τῷ Avxoumda καὶ
τρίτον τραῦμα dv τῇ κεφαλῇ. τέτρωται δὲ καὶ Εὐρύαλος ὁ Mwx-
στέως κεφαλήν τὸ καὶ dmi τῇ χειρὲ τὸν καρπόν. 7. οὗτοι μὲν δὴ
ἀνωτέρω τῆς Ἑλένης εἰσὶν ἐν τῇ γραφῇ" ἐφεξῆς δὲ τῇ Ἑλένῃ μήτηρ
se ? Θησέως ἐν χρῷ κεκαρμένη xai παέδων τῶν Θησέως Anuoywv 50
ἐστε φροντίζων, ὅσα ye ἀπὸ τοῦ σχήματος, εἰ ἀνασώσασϑαί οἱ τὴν
4di9ga» ἐνέσται. Apyeioı δὲ καὶ ἐκ τῆς Σίνιδος ϑυγατρὸς γενέσϑαι
Θησεῖ Meldrınnov λέγουσι, καὶ ὡς ἀνέλοιτο ὁ ἸΠελάνιππος δρόμου
γίκην, ὅτε οἱ Ἐπίγονοι καλούμενοι Νέμεια δεύτεροι οὗτοι ἔϑεσαν
μετὰ “Ἄδραστον. 8. Adayswg δὲ ἐς τὴν ἴϑραν ἐποίησεν, ἡνίκα 55
ἡλίσχετο Ἴλιον, ὑπεξελϑοῦσαν ἐς τὸ σερατόπεδον αὐτὴν ἀφικέσϑαι
τὸ Ἑλλήνων καὶ ὑπὸ τῶν παίδων γνωρισϑῆναι τῶν Θησέως, καὶ ὡς
παρ᾽ Iyauduvovog αἰτήσαι Δημοφῶν αὐτὴν" ὁ δὲ ἐχδίνῳ μὲν ἐϑέ-
Asıy χαρέζεσϑαι, ποιήσειν δὲ οὐ πρότερον ἔφη, πρὶν “Ἑλένην πεῖσαι"
ἀποστείλαντι δὲ αὐτῷ κήρυκα ἔδωκεν Ἑλένη τὴν χάρεν. ἔοικεν οὖν 60

190 Malerei.

ὁ Εὐρυβάτης ὁ ἐν τῇ γραφῇ dqiy9ol ze ὡς τὴν “Ἑλένην τῆς «ἴϑρας

. ἕνδχα, καὶ τὰ ἐντεταλμένα ὑπὸ τοῦ Ayausuvovog ἀπαγγέλλεικ. 9. γυ-
γαῖκες δὲ ai Τρῳάδες αἰχμαλώτοις τε ἤδη καὶ ὀδυρομέναις δοίκασε:
γέγραπται ue» χένδρομάχη, καὶ Ó παῖς οἱ προέστηχαν ἑλόμενος τοῦ
μαστοῦ. τούτῳ -féoyewg διφέτει Ara τοῦ πύργου συμβῆνας λέγει 65
τὴν τελευτήν, οὐ μὴν ὑπὲ δόγμιαπός γε “Ελλήνων, ἀλλ᾿ ἐδέᾳ Νοοσεό-
λδμον αὐεόχειρα δϑελῆσαι γενέσϑαι. γέγραπται δὲ Πηδεσικάσεη, ϑυ-
γατόρων μὲν Πριάμου καὶ αὕτη τῶν νόϑων ἐξῳκίσϑαι δὲ ἐς Πήδαιον
σόλεν φησὶν αὐτὴν Ὅμηρος (Il. XIII. 17] 54.) ᾿Ιμβϑέῳ Μέντορος {παιδὲ]
ἀνδρὶ συνοικοῦσαν. 10. ἡ μὲν δὴ ᾿Ανδρομάχη καὶ 7) ἈΠ]ηδεσικάστη κα- 70
λύμμαεά εἰσιν ἐπικείμεναι, Πολυξένη δὲ κατὰ τὰ εἰϑισμένα πωρϑέ-
νοις ἀναπέπλοχτοι τὰς ἐν τῇ κεφαλῇ τρίχας. ἀποϑανεῖν δὲ αὐτὴν éni
τῷ Ἀχιλλέως μνήματι ποιηταί τὸ ᾷἄδουσε, καὶ γραφὰς ἔν τε “49ή-
vuig καὶ Περγάμῳ τῇ ὑπὲρ Καΐχου θεασάμενος οἶδα ἐχούσας ἐς τῆς

. Πολυξένης τὰ παϑήματα. ἔγραψε δὲ καὶ Νέστορα τῇ κεφαλῇ τε 15
ἐπικείμενον πῖλον καὶ ἐν «τῇ xetei δόρυ ἔχονεα" καὶ ἕππος κονέεσϑαι
μέλλοντος παρέχεται σχῆμα. ἄχρε μὲν δὴ τοῦ ἵππου αἰγιαλός ze xa
dv αὐτῷ ψηφῖδες ὑποφαίνονται, τὸ δὲ ἐντεῦϑεν οὐκέτε ἔοιχεν elvat
ϑάλασσα.

Cap. 26. Te» δὲ γυναιχῶν τῶν μεταξὺ τῆς ze ἰἶϑρας καὶ Νέ- s0
στορός εἰσεν ἄνωϑον τούτων αἰχμάλωτοι καὶ αὗται Κλυμένη Ts xai
Κρέουσα καὶ ᾿Αριστομάχη καὶ Ἐενοδίχη. Κλυμένην μὲν οὖν Σεεσέ-
χορὸς à» Ἰλίου Πέρσιδε κατηρίϑμηκεν ἐν ταῖς αἰχμαλώτοις" ὡςαύεως
δὲ καὶ Ἡριστομιάχην ἐποίησεν ἐν Νόστοις ϑυγατέρα μὲν Πριάμου,
Κριτολάου δὲ γυναῖχα elvat τοῦ “Ἰκδτάονος" Ἐονοδίκης δὲ μνημονεύ- 35
σαντα οὐχ οἶδα οὔτε ποιητὴν οὔτε ὅσοι λόγων συνϑέται. ἐπὶ δὲ τῇ
Kosovoy. λέγουσιν, ὡς ἡ ϑϑῶν μήτηρ καὶ Aygodism dovisiag ἀπὸ
Ἑλλήνων αὐτὴν ἀῤῥόααντο" εἶναι γὰρ δὴ καὶ Αἰνείου τὴν Κρέου-
σαν γυραῖκα. Αἰέσχεως δὲ καὶ ὄπη τὰ Κύπρια διδέασιν Εὐρυδέχην
. γυναῖκα Αἰνείᾳ. 2. γεγραμμέναι δὲ ἐπὶ κλίνης ὑπὸὰρ ταύτας dii-90
voun ve καὶ Μητιόχη, καὶ Πεῖσίς ἐστι καὶ Kisodixn‘ τούτων ἐν
λιάδε καλουμένῃ μιχρᾷ μόνης ἐστὶ «0 ὄνομα τῆς Δηϊνόμης, «d» δ᾽
. ἄλλων ἐμοὶ δοχεῦν συνέϑηχα κὰ ὀνόματα ὁ Πολύγνωτος. γέγρασπεται
δὲ καὶ Eneioc γυμνὸς καταβάλλων ἐς ἔδαφος τῶν Ἰρώων τὸ τεῖχος"

L. ἀνέχει δὲ ὑπὲρ αὐτὸ ἡ κεφαλὴ τοῦ ἵπειου μόνη τοῦ dovosiov. Πολυ-- 95

ποίτης δὲ 6 Πειρίϑου δεδεμένος τὴν πεφιιλὴν ταινίᾳ, καὶ παρ᾿ αὐ-
τὸν Ananas ἐστὲν ὃ Θησέως ἐπυχείμενος τῇ κεφαλῇ κράνος - λόφος

δὲ ἐπὲ τῷ κράνδι πεποίηται. 3. καὶ Ὀδυσσεύς τέ ἐστιν ἐνδεδυκὼς
ϑώρακα" [Οδυσσεύς.) diac δὲ ὁ Ὀϊλέως ἔχων ἀσπέδα βωμῷ προς -
ἐστηχεν, ὀμνύμονος ὑπὲρ τοῦ ἐς Kaoouvdgus τολμήματος" 7? δὲ κά- 100
ϑηταί τὸ ἡ Κασσάνδρα χαμαὶ καὶ τὸ ἄγαλμα ἔχει τῆς Adıyäs, εἴγε

δὴ ἀνέερεψεν ἐκ βάϑρων τὸ ξόανον, ὅτε ἀπὸ τεῆς ἱκεσίας αὐτὴν ὁ

Polygnotos. Werke. No. 1. in Delphi. A. Iliupersis. 191

"fiac ἀφεῖλκε' γεγραμμένοι δὲ καὶ ok παϊδές εἰσιν οἱ Ἀτρέως ἐπι-
κείμενοι καὶ οὗτοι κράνη" Μενελάῳ δὲ ἀσνεέδα ἔχοντι δράκων ἐπὶ τῇ
aorcldı Joviv εἰργασμένος τοῦ ἐν Αὐλίδι φανέντος àni τοῖς ἱερείοις 105
. τόϑατος ϑνεχα Eni ἐϑύεϑις τὸν Abarca ἐδξδορκοῦσι. 4. κατ εὐθὺ δὲ τοῦ
ἕππου τοῦ sau τῷ Νόστορι Νεοπφόλεμος derewcovog ἐστιν Ἤλασον,
Bovus δὴ 6 Ἔλαϑος" οὗτος μὲν δὴ ὀλίγον ἐριπινέονει ἔτι εἴχασται.
Aosivoov δέ, οὗ δὴ ἐποιήσατο καὶ Adaysws μνήμην, πεπεωκόεα ἐς
γόνυ δ' Νοοπκτόλεμος ξίφϑι πταίει. Νεοπεόλεμον δὲ μόνον τοῦ “Ελληνικοῦ 110
φονεύοντα ἔτι τοὺς Τρῶας ἐποίησωον 5 Πολύγνωτος, ὅει ὑπὲρ τοῦ
Νεοπεολέμου τὸν τάφον ἡ γραφὴ πᾶσα ἔμελλεν αὐτῷ γενήσε-
σϑαι. τοῦ δὲ 2fyuiMéng τῷ παιδὲ Ὅμηρος μὲν Νεοπεόλεμον ὄνομα ἐν
ἁπάσῃ οὗ εἰϑεται τῇ υτοεήσϑδι" τὰ δὲ Κόπρια ἔπη φησὶν ὑπὸ “υχομή-
dovs μὲν Πύῤῥον, Νεοπτόλεμον δὲ ὄνομα ὑπὸ Φοίνικος αὐτῷ τεϑῆναε, 115
. δεῖ Ayıldeug ἡλεκίᾳ ἔτι νέος πολεμεῖν ἤρξατο. 5. γέγραπεαι δὲ βω-
μόρ τὸ καὶ ὑπὸ δείματος παῖς μικρὸς ἐχόμενος τοῦ Bobo‘ κεῖται
δὲ καὶ ϑιόραξ ἐπὶ τῷ βωμῷ. χαλκοῦς. κατὰ δὴ ἐμὲ σπάνιον τῶν ϑω-
ϑάχων τὸ σχῆμα ἦν τούτων, τὸ δὲ ἀρχαῦον ἐφύρουν αὐτούς" δύο ἦν
χαλκᾶ ποιήματα, vó μὲν στέρνῳ καὶ τοῖς ἀμφὲ τὴν γαστέρα ἁρμόζον, 120
τὸ δὲ ὡς νώτου σκέπην εἶναι" γύαλα ἐκαλοῦντο" τὸ μὲν ἔμπεροσϑεν
τὸ δὲ ὄπισϑεν προσῆγον, ἔπειτα περόναις συνῆπτον τερὸς ἄλληλα.

6. ἀσφάλειαν δὲ ἀττοχρῶσαν ἐδόκει παρέχεσϑαε καὶ ἀσπίδος χωρίς" ἐπὶ
τούτῳ καὶ Ὅμηρος (ll. XVII. 312 54.) Φόρκυνα τὸν Φρύγα οὖκ ἔχοντα
ἀσπέδα ἐποέησεν, ὅτε αὐτῷ γυαλοϑώραξ ἦν" ἐγὼ δὲ γραφῇ μεμιμξιημένον 125
τοῦτον ϑοασάμην ὑπὸ τοῦ Πολυγνώτου, καὶ ἐν “ρτέμιδος efc Ἐφεσίας
Καλλιφιῶν ὃ Σάμιος Πατρόνμλῳ τοῦ ϑώρακος τὰ γύαλα ἁρμοζούσας
ἔγραψε γυναῖκας. 7. τοῦ βωμοῦ δὲ ἐπέκεινα “Ταοδίχην ἔγγαψεν ὁστῶ-
σὰν, ταύτην οὔτε ὑπὸ "ποιητοῦ κατειλεγμένην ἐν ταῖς αἰχμαλώτοις ταῖς
Τοῳάσεν οὕρισχον, οὔτε ἄλλως ἐφαίνετο ἔχειν uot τὸ εἰχὸς ἢ dqe- 130
ϑῆναι τὴν “αυδίχην ὑπὸ ᾿Ἑλλήνων. Ὅμηρος μέν γε ἐδήλωσεν ἐν
᾿Ιλεάδε (111. 204sq.) MeveAdoo καὶ Ὀδυσσέως ξενίαν παρὰ Αντήνορι,
καὶ ὡς ᾿Ἑλικάονε 7) «Ἱαοδέκη συνοικοίη τῷ Ἀντήνορος (III. 122 sq.)

8. “Ζέσχεως δὲ τετρωμένον τὸν “ΒΕλικάονα ἐν τῇ νυχτομαχέᾳ γνωρισϑῆ-
vet ve ὑπὸ Ὀδυσσέως καὶ ἐξαχϑῆναι ζῶντα ἐκ τῆς μάχης φησίν. ἕποιτο 135
ἂν οὖν τῇ Mershdov καὶ Ὀδυσσέως κηδομονίᾳ περὶ οἶχον κὸν ᾿“ντήνο-
ρος, μηδὲ ἐς τοῦ "Elınaovog τὴν γυναῖχα ἔργον δυςμενὲς ὑπὸ Ayanıdu-
vovog xai Mersidov γενέσϑαι. Εὐφορίων δὲ ἀνὴρ Χαλκιδεὺς σὺν οὐ-

. δενὶ εἰκότι τὰ ἐς τὴν «Ἱαοδίκην ἐποίησεν. 9. ἐφεξῆς δὲ τῇ “«Ἰαοδίχῃ
ὑποστάτης τὸ λίϑου καὶ λουτήριόν ἔστιν ἐπὶ τῷ ὑποστάτῃ χαλκοῦν" 140
Médovaa δὲ κατέχουσα ταῖς χερσὶν ἀμφοτέραις τὸν ὑποστάτην ini
τοῦ ἐδάφους κάϑηξαι" ἐν δὴ ταῖς Πριάμου ϑυγατράσιν ἀριϑμήσαι
τὸς ἂν καὶ σαύτην κατὰ τοῦ "Inspalov τὴν d)». παρὰ δὲ τὴν Mé-
dovcuv ἐν you πεκαρμόνη τιρεσβῦεις ἢ ἄνϑρωπός ἐσειν εὐνοῦχος, παι-

*

102 Malerei.

=

diov δὲ ἐν τοῖς γόνασιν äysı yvuvóv: τὸ δὲ τὴν χεῖρα ὑπὸ δείματος 145
ἐπίπροσϑε τῶν ὀφϑαλμῶν πεποίηται...

Cap. 27. Νεκροὶ δέ, $ μὲν γυμνὸς Πῆλις ὄνομα imi τὸν νῶτόν
ἐστιν ἐῤῥιμμένος, ὑπὸ δὲ τὸν Πῆλιν 'Hioyevg τὸ κεῖται καὶ óugsog
ἐνδεδυκότες ἔτι τοὺς ϑώρακας" καὶ αὐτῶν «“Ἰέσχεως Hiorén ὑπὸ
Νεοπτολέμου, τὸν δὲ ὑπὸ Φιλοκεήτου φησὶν ἀποθανεῖν τὸν Aduysor 150

. ἄλλοι δὲ ἀνωτέρω τούτων, ὑπὲρ μὲν τὸ λουτήριον Aswxgısög ἐστιν

ὁ Πουλυδάμαντος τεϑνεὼς ὑπὸ Ὀδυσσέως, ὑπὲρ δὲ Hiovéa τε καὶ
᾿“δμητον Κόροιβος 6 Muydorog‘ τούτου μνῆμά se ἐπιφανὲς dv ὅροις
πδποίηκαι Φρυγῶν Στοχτορηνῶν, καὶ ἀπ᾽ αὐτοῖ ποιηταῖς Muydovas
ὄνομα ἐπὶ τοῖς Φρυξὶ τέϑεσϑαι καϑέστηκεν. ἀφίκετο μὲν δὴ ἐπὶ τὸν 155
Κασσάνδρας ὁ. Κόροιβος γάμον, ἀπέϑανε δέ, ὡς μὲν 6 πλείων λόγος,
ὑπὸ Νεοπεολέμου, ““έσχεως δὲ ὑπὸ Διομήδους ἐποίησαν. 2. εἰσὶ δὲ
xai ἐπάτω τοῦ Kogoißov Πρίαμος καὶ ““ξίων τε καὶ γήνωρ. Πρία-
μον δὲ οὐκ ἀποθανεῖν ἔφη Adayewg ἐπὶ τῇ ἐσχάρᾳ τοῦ Ἑρκείου, ἀλλὰ
ἀποαπασϑέντα ἀπὸ τοῦ βωμοῦ πάρεργον τῷ Νεοπτολέμῳ πρὸς ταῖς 160
sig οἰκίας γενέσϑαι ϑύραις. ἐς δὲ "Exaffy» Στησίχορος ἐν Ἰλίου Πέρ-
σιδι ἐποίησεν ἐς «ΤΙυκέαν ὑπὸ ““πόλλωνος αὐτὴν κομεισϑῆναι. Abiova
δὲ παῖδα εἶναι Πριάμου Alayews καὶ ἀποϑανεῖν αὐτὸν ὑπὸ Εὐρυπύ-
λου τοῦ Εὐαίμονός φησι. τοῦ Ayıvogog δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν ποιητὴν
Νεοπεόλεμος αὐτόχειρ dozi καὶ οὕτω φαένοιτο ἂν Ἔχεκλος μὲν φονευ-- 165
ϑεὶς ὁ Aynvogog ὑπὸ Ἀχιλλέως, Aynvwp δὲ αὐτὸς ὑπὸ τοῦ Νεοπτο-

. λέμου. 3. «Ταομέδοντος δὲ τὸν νεκρὸν Σίνων τε ὁταῖρος Ὀδυσσέως καὶ

ΑἈγχίαλός εἰσιν ἐκκομέζοντες. γέγφαπεαι δὲ καὶ ἄλλος τεϑνεώς, 0voua
οἱ Ἔρφεσος" τὰ δὲ ἐς Ἔρεσόν τε καὶ “αομέδοντα, ὅσα γε ἡμεῖς ἐπιστά-
u69a, ἧσεν οὐδείς. ἔστι δὲ οἰκία τὰ ἡ Αντήνορος, καὶ παρδάλδως 110
κρεμάμενον δέρμα ὑπὲρ τῆς ἐρόδου, σύνϑημα εἶναι τοῖς Ἕλλησεν
ἀπέχεσϑαι σφᾶς otxov τοῦ νετήνορος. γέγραπται δὲ Θεανώ 78 καὶ ot
παῖδες, Γλαῦκος μὲν καϑήμενος ἐπὶ ϑώρακι γυάλοις συνηρμοσμένῳ,
Εὐρύμαχος δὲ ἐπὶ πέτρᾳ. 4. παρὰ δὲ αὐτὸν ἔστηκεν Ἀντήνωρ καὶ
ἐφεξῆς ϑυγάτηρ “Ινεήνορος Koivor παιδίον δὲ ?) Κρινὼ φέρδι νήπεον" 175
τῶν προςώπων δὲ ἅπασιν οἷον ἐπὶ συμφορᾷ σχῆμά ἐστι. κιβωτὸν δὲ
ἐπὲ ὄνον καὶ ἄλλα τῶν σκευῶν εἰσιν ἀνατιϑέντες οἰκέται" κάϑηται δὲ
καὶ imi ὄνου παιδίον μικρόν. κακὰ τοῦτο τῆς γραφῆς καὶ ἐλεγεῖόν
ἐσει Σιμωνίδου"

γράψε Πολύγνωτος, Θάσιος γένος, ““γλαοφῶντος 180

υἱός, περϑομένῃν Ἰλίου ἀκρόπολιν.

B. Nekyia.
Cap. 28. Τὸ δὲ ἕτερον μέρος τῆς γραφῆς, τὸ ἐξ ἀρισεερᾶς χειρός,
ἔσειν Ὀδυσσεὺς καταβεβηκὼς ἐς τὸν Δεδην ὀνομαζόμενον, ὅπως
Τειρεσίου τὴν ψυχὴν περὲ τῆς ἐς τὴν οἰκίαν ἐπέρηται σωτηρίας" ἔχϑε δὲ

Polygnotos. Werke. No. 1. in Delphi. B. Nekyia. 193

A. οὕτω τὰ ἐς τὴν γραφήν. ὕδωρ εἶναι ποταμὸς ἔοικε, δῆλα ὡς 6 Aye-
ρων, xai κάλαμοέ τε ἐν αὐτῷ πεφυκότες, καὶ ἀμυδρὰ οὕτω δή τι τὰ 5
εἴδη τῶν ἰχϑύων σκιὰς μᾶλλον ἢ ἰχϑῦς εἰκάσεις. xai ναῦς ἐστιν ἐν
τῷ ποταμῷ καὶ ὃ πορϑμεὺς ἐπὶ ταῖς κώπαις. 3. ἐπηκολούϑησε δὲ
ὁ Πολύγνωτος ἐμοὶ δοκεῖν ποιήσει Mivvadı: ἔστε γὰρ δὴ ἐν τῇ Mı-
γυάδι ἐς Θησέα ἔχοντα καὶ Πειρίϑουν'

ἔνϑ᾽ ἤτοι νέα μὲν νεχυάμβατον, ἣν ὃ γεραιὸς 10

πορϑμεὺς ἦγε Χάρων, οὐκ ἔλλαβον ἔνδοϑεν Oguov.
ἐπὶ τούτῳ οὖν καὶ Πολύγνωτος γέροντα ἔγραψεν ἤδη τῇϊὴλικίᾳ τὸν Χά-
ρωνα. 3. οἱ δὲ ἐπιβεβηκότες τῆς νεὼς οὐκ ἐπιφανεῖς εἰς ὅπαν εἰσὲν οἷς
προρήχουσι. Τέλλις μὲν ἡλικίαν ἐφήβου γεγονὼς φαίνεται, KAsoflola
δὲ ἔτι παρϑένος, ἔχει δὲ ἐν τοῖς γόνασι κιβωτόν, ὁποίας ποιεῖσϑαι
νομίζουσι Δήμητρι. ἐς μὲν δὴ τὸν Τέλλεν τοσοῖτον ἤκουσα ὡς ὃ ποιη-
τὴς Ἀρχίλοχος ἀπόγονος εἴη͵ τρίτος Τέλλιδος" Κλεόβοιαν δὲ ἐς Θά-

B. gov τὰ ὄργια τῆς Δήμητρος ἐνεγκεῖν πρώτην ἐκ Πάρου φασίν. 4. ἐπὶ
δὲ τοῦ ᾿Αχέροντος τῇ ὄχϑῃ μάλιστα [τῷ] ὑπὸ τοῦ Χάρωνος τὴν
ναῦν ἀνὴρ οὐ δίκαιος ἐς πατέρα ἀγχόμενός ἐστιν ὑπὸ τοῦ παερός. 20
περὲ πλείστου γὰρ δὴ ἐποιοῦντο οἱ πάλαι γονέας" ὥςπερ ἔστιν ἄλλοις
ze τεχμήρασϑαι καὶ ἐν Κατάνῃ τοῖς καλουμένοις Εὐσεβέσιν, οἵ, ἡνίχα
ἐπέῤῥει τῇ Κατάνῃ πῦρ τὸ ἐκ τῆς «ἴενης, χρυσὸν μὲν καὶ ἄργυρον
ἐν οὐδενὸς μερίδι ἐποιήσαντο, οἱ δὲ ἔφευγον ἀράμενος μητέρα, ὃ
δὲ αὐτὸν τὸν πατέρα" προϊόντας δὲ οὐ σὺν ῥᾳστώνῃ καταλαμβάνει 25
σφᾶς τὸ πῦρ ἐπειγόμενον τῇ φλογί, xal, οὐ γὰρ κατετέϑεντο οὐδ᾽
οὕτω τοὺς γονέας, διχῆ σχισϑῆναι λέγεται τὸν ῥύακα, καὶ αὐτούς TE
τοὺς νεανίσχους, σὺν δὲ αὐτοῖς τοὺς γονέας τὸ πῦρ οὐδέν σφισι λυ-
μηνάμενον παρδξῆλϑεν. 5. οὗτοι μὲν δὴ τιμὰς καὶ ἐς ἐμὲ ἔτι παρὰ
Καταναίων ἔχουσιν. ἐν δὲ τῇ Πολυγνώτου γραφῇ πλησέον τοῦ ἀνδρός, 30
ὃς τῷ πατρὶ ἐλυμαίνετο καὶ di αὐτὸ ἐν Aıdov xaxà ἀναπίμπλησι,

C. τούτου πλησίον ἱερὰ σεσυληκὼς ἀνὴρ ὑπέσχε δίκην' γυνὴ δὲ ἡ κολά-
ζουσα αὐτὸν φάρμακα ἄλλα τε καὶ ἐς αἰκίαν οἶδεν ἀνθρώπων. 6. πε-
ρισσῶς δὲ ἄρα εὐσεβείᾳ ϑεῶν ἔτι προςέχειντο οἱ ἄνϑρωποι, ὡς ἄϑη-
vatoi τε δῆλα ἐποίησαν, ἡνίκα εἷλον Ὀλυμπίου 4ióg ἐν Συρακούσαις 35
ἑερόν, οὔτε χινήσαντες τῶν ἀναϑημάτων οὐδέν, τὸν ἱερέα «e τὸν Συ-
ραχούσιον φύλακα ἐπ᾽ αὐτοῖς ἐάσαντες" ἐδήλωσε δὲ καὶ ὃ Μῆδος
Δᾶτις λόγοις τε, olg εἶπε πρὸς 4ηλίους, xai τῷ ἔργῳ, Tvixa ἐν
Φοινίσσῃ νηὶ ἄγαλμα εὑρὼν “πόλλωνος ἀπέδωχεν αὖϑις Ταναγραίοις
ἐς Δήλιον. οὕτω μὲν τὸ ϑεῖον καὶ οἱ πάντες τότε ἦγον ἐν τιμῇ, καὶ 40
ἐπὶ λόγῳ τοιούτῳ τὰ ἐς τὸν συλήσαντα ἱερὰ ἔγραψε Πολύγνωτος.

D. 7. ἔστι δὲ ἀνωτέρω τῶν κατειλεγμένων Εὐρύνομος" δαίμονα εἶναι τῶν
ἐν Audov φασὶν οἱ Δελφῶν ἐξηγηταὶ τὸν Εὐρύνομον, καὶ ὡς τὰς σάρ-
xag περιεσϑέει τῶν νεχρῶν μόνα σφίσιν ἀπολείπων τὰ ὀστᾶ. ἡ δὲ
Ὁμήρου ποίησις 7) ἐς Ὀδυσσέα καὶ ἡ Mirvdg τε καλουμένη καὶ οἱ 45
D. ant. Schrifiquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 13

[nd

5

194

Qu

Malerei.

Νόστοι, μνήμη γὰρ d» ταύταις καὶ Aıdov xai τῶν bui δειμάτων
ἐστίν, ἴσασιν οὐδένα Εὐρύνομον δαίμονα. τοσοῦτο μέντοι δηλώσω,
ὅποϊός τὸ ὃ Εὐρύνομος xai ἐπὶ ποίου γέγραπται φτοῦ σχήματος" κυα-
vob τὴν χρόαν μεταξύ ἐστι καὶ μέλανος, ὁποῖαι καὶ τῶν μυιῶν at πιρὸς
τὰ χρέα εἰσὲ προςιζάνουσαι'" τοὺς δὲ ὀδόντας φαΐνει, καθεζομένῳ δὲ 50

. ὑπέσερωταί οἱ δέρμα γυπός. 8, ἐφεξῆς δὲ μετὰ τὸν Εὐρύνομον ἣἥ τε ἐξ

ρκαδίας «ὔγη καὶ ᾿Ιφιμέδειά ἐστε" καὶ ἡ μὲν παρὰ Τεύϑραντα
ἦλϑεν ἐς Μυσίαν, καὶ γυναικῶν, ὁπόσαις ἐς τὸ αὐτὸ Ἡρακλέα ἀφι-
κέσϑαι λέγουσι, μάλιστα δὴ παῖδα ἐοικότα ἔτεκε τῷ πατρί" τῇ δ᾽
Ἰιφιμεδείᾳ γέρα δέδοται μεγάλα ὑπὸ τῶν ἐν ἸΠυλάσοις Καρῶν. 55
Cap. 39. τῶν δὲ ἤδη μοι κατειλεγμένων εἰσὶν ἀνώτερω τούτων

. iegeia οἱ ἑταῖροι τοῦ Ὀδυσσέω: Περιμήδης καὶ Εὐρύλοχος φέροντες"
. τὰ δέ ἔστι μέλανες κριοὶ τὰ ἱερεῖα. μετὰ δὲ αὐτοὺς ἀνήρ ἔσει

καϑήμενος, ἐπίγραμμα δὲ Ὄκνον εἶναι λέγει τὸν ἄνϑρωπον πε-
ποίηται μὲν πλέχων σχοινέον, παρέστηκε δὲ ϑήλεια ὄνος ὑπεσϑίουσα 60
τὸ πεπλεγμένον dei τοῦ σχοινίου. τοῦτον εἶναι τὸν Ὄκνον φίλεργόν
φασιν ἄνϑρωπον, γυναῖχα δὲ ἔχειν δαπανηράν' xai, ὁπόσα συλλέξαιτο
ἐργαζόμενος, οὐ πολὺ ἂν ὕστϑρον ὑπὸ ἐκείνης ἀνήλωτο. 2. ταῦτα
οὖν ἐς τοῦ Ὄχνου τὴν γυναῖκα ἐϑέλουσιν αἰνέξασϑαι τὸν Πολύγνω-
vov. οἶδα δὲ καὶ ὑπὸ ᾿Ιώνων, ὅπότε ἔδοιέν τενα πονοῖντα ἐπὶ οὐ- 65
δονὲ ὄνησιν φέροντι, Uno τούτων εἰρημένον, ὡς 6 ἀνὴρ οὗτος συνάγει
τοῦ Ὄκνου τὴν ϑώμιγγα. ὄκνον δ᾽ οὖν καὶ μάντεων οἱ ὁρῶντες τοὺς
οἰωνοὺς καλοῦσί τινὰ ὄρνεϑα, καὶ ἔσειν οὗτος ὃ Dxvog μέγιστος μὲν
καὶ κάλλιστος ἐρῳδιῶν, ei δὲ ἄλλὸς τις ὀρνέϑων, σπάνιός ἔστε καὶ

. οὗτος. 3. γέγραπται δὲ καὶ Τιτυὸς οὐ κολαζόμενος ἔτει, ἀλλὰ ὑπὸ τὸ

τοῦ συνεχοῦς τῆς τιμωρίας ἐς ἅπαν ἐξανηλωμένος, ἀμυδρὸν καὶ οὐδὲ

. ὅὁλόχληρον εἴδωλον. ἐπιδόντι δὲ φεξῆς τὰ ἐν εῇ γραφῇ ἔσειν ἐγγυ-

τάτω τοῦ σερέφοντος τὸ καλῴδιον Agıddvn κάϑηται μὲν ἐπὶ πέερας,
ὁρᾷ δὲ ἐς τὴν ἀδελφὴν Φαίδραν, τό τε ἄλλο αἰωρουμόνην σῶμα ἐν
σειρᾷ καὶ ταῖς χευσὶν ἀμφοτέρωθεν τῆς σειρᾶς ἐχομένην. παρεῖχε 18
δὲ τὸ σχῆμα καίπερ ἐς τὸ εὐπρεπέσεθρον πεποιημένον συμβαλ-
λοσϑαι τὰ ἐς τεῆς Φαίδρας τὴν τελευτήν. 4. τὴν δὲ Mqudóvp ἢ
κατά τινα ἐπιτυχὼν δαέμονα ἢ καὶ ἐπίτηδες αὐτὴν λοχήσας ἀφείλετο
Θησέα ἐπιπλεύσας Διόνυσος στόλῳ μείζονι, οὐκ ἄλλος κατὰ ἐμὴν
δόξαν, ἀλλὰ ὃ πρῶτος μὲν ἐλάσας ἐπὲ ᾿Ινδοὺς στρατιᾷ, πρῶτος δὲ 80
Εὐφράτην γεφυρώσας ποταμόν" Ζεῦγμά ve ὠνομάσϑη πόλις, va 0
zı ἐζεύχϑη τῆς χώρας ὁ Εὐφράτης, καὶ ἔστιν ἐνταῦϑα ὃ κἄλος καὶ
ἐς ἡμᾶς ἐν ᾧ τὸν ποταμὸν ἔζευξεν ἀμπελίνοις ὁμοῦ πεπλεγμένος xai
κισσοῦ κλήμασι. 5. τὰ μὲν δὴ ἐς Διόνυσον πολλὰ ὑπό ve “Ἑλλήνων

. λεγόμενα καὶ ὑπὸ «Τἰγυπείων ἐστίν. ὑπὸ δὲ τὴν Φαίδραν doriv ἀνα- $5

κεχλιμένῃ Χλώρις ἐπὶ τῆς Θυίας γόνασιν. οὐχ ἁμαρτήσεται μὲν δὴ
οὐδὲ ὅςτις φησὶ φιλίαν εἶναι ἐς ἀλλήλας, ἡνίκα ἔτυχον ai γυναῖκες

Polygnotos. Werke. No. 1. in Delphi. B. Nekyia. 195

ζῶσαι" ἦσαν γὰρ δὴ ἡ μὲν ἐξ Ὀρχομενοῦ τοῦ ἐν Βοιωτίᾳ ἰΧλώρις],
ἡ δὲ "** χώρας, εἶπον δὲ καὶ ἄλλον ἐς αὐτὰς λόγον, τῇ μὲν συγ-
γενέσϑαι Ποσειδῶνα τῇ Θυίᾳ, Χλῶρεν δὲ Ποσειδῶνος παιδὲ Νηλεῖ 90
συνοικῆσαι. 6. παρὰ δὲ τὴν Ovíav Πρόκρις τε ἕστηκεν ἡ Ἐρεχϑέως
καὶ uew αὐτὴν Κλυμένη" ἐπισερέφει δὲ αὐτῇ τὰ νῶτα ἡ Κλυμένη.
ἔστε δὲ πεποιημένα ἐν Νόστοις Miiov μὲν τὴν Κλυμένην ϑυγατέρα
εἶναι, γήμασϑαι δὲ αὐτὴν Κεφάλῳ τῷ Δηΐονος καὶ γενέσϑαι σφί-
σεν "Ipıxkov παῖδα. τὰ δὲ ἐς τὴν Πρόκριν καὶ οἱ πάντες ᾷδουσιν, 95
, ὡς προτέρα Κεφάλῳ i ἢ Κλυμένη συνῴκχησξ, καὶ ὃν τρόπον ἐταλεύτη-
. Ge» ὑπὸ τοῦ ἀνδρός. 7. ἐσωτέρω δὲ τῆς λυμένης Meyagav τὴν ἐκ
Θηβῶν ὄψει: ταύτην γυναῖκα ἔσχεν Ἡρακλῆς τὴν εγάραν, καὶ ἀπε-
πέμψατο ἀνὰ χρόνον ἅτε παίδων τε ἐστερημένος τῶν ἐξ αὐτῆς xai
. αὐτὴν ἡγούμενος οὐχ ἐπὲ ἀμείνονι τῷ δαίμονι γῇμαι. γυναικῶν δὲ 100
τῶν κατειλεγμένων ὑπὲρ τῆς κεφαλῆς ἢ τὸ Σαλμωνέως ϑυγάτηρ ἐπὶ
πέερας καϑεζομένη καὶ Ἐριφύλη nag αὐτήν ἐσειν ἑστῶσα, διὰ μὲν
τοῦ χιτῶνος ἀνέχουσα ἄχρους παρὰ τὸν τράχηλον τοὺς δακτύλους,
τοῦ χιτῶνος δὲ ἐν τοῖς κοίλοις εἰχάσεις τῶν χειρῶν ἐκεῖνον τὸν ὅρ--
. μὸν αὐτὴν ἔχειν. 8. ὑπὲρ δὲ τὴν Ἐριφύλην ἔγραψεν Ἑλπήνορά τε 105
καὶ Ὀδυσσέα ὀκλάζοντα ἐπὶ τοῖς ποσίν, ἔχοντα ὑπὲρ τοῦ βόϑρου τὸ
ξέφος" καὶ ὁ μάντις Τειρεσίας πρόεισιν ἐπὶ τὸν βόϑρον' μετὰ δὲ τὸν -
Τειρεσίαν ἐπὶ πέτρας ἡ Ὀδυσσέως μήτηρ ““ντίκλειά ἐστιν" ὁ de’ Einy-
νωρ ἀμπέχεται φορμὸν ἀντὶ ἐσθῆξος, σύνηϑες τοῖς ναύταις φόρημα.
. 9. κατωτέρω δὲ τοῦ Ὀδυσσέως ἐπὶ ϑρόνων καϑεζόμενοι Θησεὺς μὲν 110
τὰ ξίφη, τό ve Πειρίϑου καὶ τὸ ἑαυτοῦ, ταῖς χερσὶν ἀμφοτέραις
ἔχει, ὁ δὲ ἐς τὰ ξίφη βλέπων ἐστὲν o Πειρίϑους" εἰκάσαις ἂν ἄχϑε-
αϑαι τοῖς ξίφεσιν αὐτὸν ὡς ἀχρδίοις καὶ Ὀφελός σφισιν οὐ γεγενη-
μένοις ἐς τὰ τολμήματα. Πανύασις δὲ ἐποίησεν, ὡς Θησεὼς xai
Πειρέϑους ἐπὶ «d» ϑρόνων παράσχοιντο σχῆμα οὐ κατὰ δεσμώτας, 115
προρφυὲς δὲ ἀπὸ τοῦ χρωτὸς ἀνεὶ δεσμῶν σφισιν ἔφη τὴν πέτραν».
10. Θησέως δὲ καὶ Πειρίϑου τὴν λεγομένην φιλέαν ἐν ἀμφοτέραις
ἐδήλωσεν Ὅμηρος ταῖς ποιήσεσι. καὶ Ὀδυσσεὺς μὲν. πρὸς Φαίακας
λέγων ἐστίν (Od. XI. 630 sq.)'

καί νύ x &tL προτέρους ἴδον ἀνέρας, olg ἔϑελόν περ, 120

Θησέα Πειρέϑοόν v6, Jeu» ἐρικυδέα τέχνα"
παποίηται δὲ αὐτῷ καὶ ἐν Judd. ὁ Νέστωρ ἄλλα se ἐπὲ Ayayıdu-
»ovog καὶ yd és νουϑεσίᾳ καὶ ἔπη τάδε εἰρηκώς (N. I. 262 sq.)

οὐ γάρ πω τοίους ἴδον ἀνέρας οὐδὲ ἴδωμαι,

οἷον Πειρίϑοόν TE Agvarsc τὸ ποιμένα λαῶν 125

Καινέα τ᾽ Ἐξάδιόν τὸ xai ἀντίϑεον Πολύφημον,

Θησέα τ᾽ A ἰγείδην ἐπιδέκελον ἀϑανάτοισιν.

Cap. 30. ἐφεξῆς δὲ τὰς Ilavódgew ϑυγατέρας ἔγραψεν ὁ Πολύ-
γνωτος. Ὁμήρῳ δὲ ἐν Πηνελόπης λόγοις ἐστὶν (Od. ΧΧ. θ0 εᾳ.), ὡς
135

196 Malerei.

un

ἀποϑάνοιεν μὲν ταῖς παρϑένοις οἱ ysırdusvoı κατὰ μήνιμα &x Deo, 130
αὐτὰς δὲ ὀρφανὰς τραφῆναι μὲν ὑπὸ φροδίτης, λαβεῖν δὲ καὶ παρ᾽
ἄλλων ϑεῶν, Ἥρας μὲν φρονεῖν τε ἱχανὰς εἶναι καὶ εἶδος καλάς,
μῆκος δὲ τοῦ σώματος Aprsuiv φησιν αὐταῖς δωρήσασϑαι, ἔργα
δὲ γυναιξὶν ἁρμόζοντα om “9ηνᾶς διδαχϑῆναι. 2. “Ιφροδίτην μὲν
ἐς οὐρανὸν ἀνέρχεσϑαι παρὰ Διὸς γάμον εὐδαίμονα ἐϑέλουσαν ταῖς 135
παισὲν εὑρέσθαι" τὰς δὲ ἀπούσης ἐκείνης ἁρπασϑῆναί τὸ ὑπὸ 23ρ-
πυιῶν καὶ Ἐρινύσιν ὑπ αὐτῶν δοθῆναι. τάδε μέν dorıy ἐς αὐτὰς
Ὁμήρῳ πεποιημένα. Πολύγνωτος δὲ κόρας τε ἐστεφανωμένας ἄνϑεσε
καὶ παιζούσας ἔγραψεν ἀστραγάλοις" ὄνομα δὲ αὐταῖς Καμειρώ τε
xal Κλυτίη. τὸν δὲ Πανδάρεων ἹΜιλήσιόν τὸ ἐκ διλήτου τῆς Κρη- 110
τικῆς ὄντα ἴστω τις, καὶ ἀδιχήματος ἐς τὴν κλοπὴν Ταντάλῳ καὶ

. τοῦ ἐπὶ τῷ ὅρκῳ μετασχόντα σοφίσματος. 3. μετὰ δὲ τοῦ Πανδά-

θεω τὰς κόρας ᾿Αντίλοχος τὸν μὲν ἕτερον ἐπὶ πέτρας τῶν ποδῶν, τὸ

, δὲ πρόρωπον καὶ τὴν κεφαλὴν ἐπὶ ταῖς χερσὶν ἀμφοτέραις ἔχων

ἐστίν. Ἀγαμέμνων δὲ μετὰ τὸν ΚΙντέλοχον σκήπτρῳ Te ὑπὸ τὴν 145
ἀριστερὰν μασχάλην ἐρειδόμενος καὶ ταῖς χερσὶν ἐπανέχων ῥάβδον.
Πρωτεσίλαος δὲ πρὸς ᾿Αχιλλέα ἀφορᾷ καϑεζόμενον, καὶ ὃ Πρωτεσί-
λαος [τοιοῦτον] * ** παρέχεται σχῆμα" ὑπὲρ δὲ τὸν MyiAMa TTareo-
κλός ἐστιν ἑστηκώς. οὗτοι πλὴν τοῦ Ayauduvovog οὐκ ἔχουσι γένεια

. οἱ ἄλλοι. A. γέγραπται δὲ ὑπὲρ αὐτοὺς Φῶχός τὸ ἡλικέαν μειρά- 150

xiov καὶ ἸΙασεύς" γενείων 50s εὖ ἔχει' δαχτύλιον δὲ ἐκ τῆς ἀριστερᾶς
τοῦ Φώκου περιαιρούμενος χειρὸς ἐπὶ τοιῷδέ ἐστε λόγῳ. Φώκῳ τῷ
« ἰακοῦ διαβάντι ἐξ Aiyivng ἐς τὴν νῦν καλουμένην Φωκίδα, καὶ
ἀνθρώπων τε ἀργὴν τῶν ἐν τῇ ἡπείρῳ ταύτῃ κεήσασϑαε καὶ αὐτῷ
ϑέλοντι ἐνεκαῦϑα οἰκῆσαι, ἀφίκετο àni πλεῖσεον ὁ ᾿Ιασεὺς φιλίας, καί 155
οἱ δῶρα ἄλλα τε, ὡς τὸ εἶκός, ἐδωρήσατο, καὶ λίϑου σφραγῖδα ἐνδε--
δυμένην χρυσῷ. Φώχῳ δὲ οὐ μετὰ πολὺν χρόνον ἀνακομισϑένει ἐς
«ἔγιναν Πηλεὺς αὐτέχα ἐβούλευσε τοῦ βίου τὴν τελευτήν" καὶ τοῦδε
ἕνεκα ἐν τῇ γραφῇ ἐς ἀνάμνησιν ἐκείνης τῆς φιλίας ὅ τὸ ᾿Ιασεὺς τὴν
ogpayida ἐστιν ἐϑέλων ϑεάσασϑαι, καὶ ὃ Φῶκος παρεὶς λαβεῖν av- 160

. τήν. 5. ὑπὲρ τούτους αιρά ἐστιν ἐπὶ πέτρᾳ καϑεζομένη περὲ δὲ

αὐτῆς πεποιημένα lori» ἐν Νόστοις, ἀπελϑεῖν μὲν παρϑένον ἔτι ἐξ
ἀνθρώπων, ϑυγατέρα δὲ αὐτὴν εἶναι Προίτου τοῦ Θερσάνδρου, τὸν
δὲ elvat Σισύφου. ἐφεξῆς δὲ τῆς Matgüc ᾿Ακταίων ἐστὶν 6 Apıosalov
καὶ ἡ τοῦ ᾿Αχεαίωνος μήτηρ, νεβρὸν ἐν ταῖς χερσὶν ἔχοντες ἐλάφου 165
καὶ ἐπὶ δέρματι ἐλάφου καϑεζόμενοι' κύων τε ϑηρευεικὴ παρακατάκει-
vai σφισι βίου τοῦ Zixvaiwvog ἕνεκα καὶ τοῦ ἐς τὴν τελευτὴν τρόπου.

. 6. ἀποβλέψανει δὲ αὖϑις ἐς τὰ κάτω τῆς γραφῆς ἔστιν ἐφεξῆς μετὰ

τὸν Πάτροκλον οἷα ἐπὶ λόφου τινὸς Ὀρφεὺς καϑεζόμενος, ἐφάπτεται
δὲ καὶ τῇ ἀριστερᾷ κιϑάρας, τῇ δὲ ἑτέρᾳ χειρὶ ἰτέας κλῶνές εἶσιν 170
ὧν ψαίει, προςανακέκλιται δὲ τῷ δένδρῳ τὸ δὲ ἄλσος ἔοεχεν εἶναι

Polygnotos. Werke. No. 1. in Delphi. B. Nekyia. 197

τῆς Περσεφόνης, ἔνϑα αἴγειροι καὶ ἰτέαι δόξῃ τῇ Ὁμήρου (Od. X.
509 sq.) πεφύκασιν" “Ἑλληνικὸν δὲ τὸ σχῆμά ἐστιν τῷ Ὀρφεῖ, καὶ
οὔτε ἡ ἐσθὴς οὔτε ἐπίϑημά ἐστιν ini τῇ κεφαλῇ Θράκιον. 7. τῷ
δένδρῳ δὲ τῇ ἱτέᾳ κατὰ τὸ ἕτερον μέρος προςανακεκλιμένος ἐστὲν 115
αὐτῇ Προμέδων. εἰσὶ μὲν δὴ οἱ νομίζουσι χαϑάπερ ἐς ποίησιν ἔπεις-
ἤχϑαι τοῦ Προμέδοντος τὸ ὄνομα ὑπὸ τοῦ Πολυγνώτου" τοῖς δὲ
εἰρημένον ἐστὶν ἄνδρα Ἕλληνα ἔς τὸ τὴν ἄλλην ἅπασαν γενέσϑαι
φιλήχοον μουσικήν, καὶ ἐπὶ τῇ Qj μάλιστα τῇ Ὀρφέως. 8. κατὰ
τοῦτο τῆς γραφῆς Σχεδίος 6 Φωκεῦσιν ἡγησάμενος ἐς Τροίαν καὶ 180
μετὰ τοῦτον Πελίας ἐστὶν ἐν ϑρόνῳ καϑεζόμιενος, τὰ γένεια ὁμοίως
καὶ τὴν κεφαλὴν πολιός, ἐνορᾷ δὲ ἐς τὸν Ὀρφέα’ ὁ δὲ Σχεδίος ἐγχει-
οἰδιόν τε ἔχων xai, ἄγρωστίέν ἔστιν ἐστεφανωμένος. Θαμύριδι δὲ ἐγγὺς
καϑεζομένῳ τοῦ Πελίου διεφϑαρμέναι αἱ ὄψεις, καὶ ταπεινὸν ἐς
ἅπαν σχῆμά ἔστι, καὶ ἡ κόμη πολλὴ μὲν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, πολλὴ δὲ 185
αὐτῷ καὶ à» τοῖς γενδίοις" λύρα δὲ ἔῤῥιπται πρὸς τοῖς ποσί, κατεα-

. γότες αὐτῆς οἵ πήχεις καὶ ai χορδαὶ κατεῤῥωγυΐῖαι. 9. ὑπὲρ τούτου
ἐσεὶν ἐπὶ πέτρας καϑεζόμενος Mapovas, καὶ Ὄλυμπος παρ᾽ αὐτὸν
παιδός ἐστιν ὡραίου καὶ αὐλεῖν διδασχομένου σχῆμα ἔχων. οἱ δὲ ἐν
Κελαιναῖς Φρύγες ἐϑέλουσι μὲν τὸν ποταμόν, ὃς διέξεισιν αὐτοῖς διὰ 190
τῆς πόλεως, ἐκεῖνόν πότε εἶναι τὸν αὐλητήν, ἐθέλουσι δὲ καὶ εὕρημα
εἶναι τοῦ Megovov τὸ ητρῷον αὔλημα" φασὶ δέ, ὡς xai τὴν Γαλα-
τῶν ἀπώσαιντο στρατιὰν τοῦ Magovov σφίσιν ἐπὶ τοὺς βαρβάρους
ὕδατί τὸ ἐκ τοῦ ποταμοῦ καὶ μέλει τῶν αὐλῶν ἀμύναντος.

Cap. 31. εἰ δὲ ἀπίδοις πάλιν ἐς τὸ ἄνω τῆς γραφῆς, ἔστιν ἐφεξῆς 195
τῷ ᾿ἀκταίωνι flag ὃ ἐκ Σαλαμῖνος καὶ Παλαμήδης τε καὶ Θερσίτης
κύβοις χρώμενοι παιδιᾷ, τοῦ Παλαμήδους τῷ εὑρήματι" Alag δὲ
ὁ Ereong ἐς αὐτοὺς ὁρᾷ παίζοντας" τούτῳ τῷ «Αἴαντι τὸ χρῶμά ἐσειν,
οἷον ἀνδρὶ ναυαγῷ γένοιτο ἐπανϑούσης τῷ χρωτὶ ἔτι τῆς ἅλμης. 3. ἐς
δὲ τὸ αὐτὸ ἐπίτηδες τοῦ Ὀδυσσέως τοὺς ἐχϑροὺς ἤγαγεν ὁ Πολύ- 200
γνωτος. ἀφίκετο δὲ ἐς Ὀδυσσέως δυςμένειαν ὃ τοῦ Ὀϊλέως Alas,
ὅτι τοῖς Ἕλλησιν Ὀδυσσεὺς παρήνδι καταλιϑῶσαι τὸν «Αἴαντα ἐπὶ τῷ
ἐς Κασσάνδραν τολμήματι" Παλαμήδην δὲ ἀποπνιγῆναι προελθόντα
ἐπὶ ἰχϑύων ϑήραν, Διομήδην δὲ τὸν ἀποκτείναντα εἶναι καὶ Ὀδυσ-
σέα, ἐπιλεξάμενος ἐν ἔπεσιν οἶδα τοῖς Κυπρίοις. 3. Ἰελέαγρος δὲ 205
ὁ Οἰνέως ἀνωτέρω μὲν ἢ ὃ τοῦ Ὀϊλέως Atlas ἐστὶν ἐν τῇ γραφῇ"
ἔοικε δὲ ὁρῶντι ἐς τὸν «ἴαντα' τούτοις πλὴν τῷ Παλαμήδει γένειά
ἔστε τοῖς ἄλλοις. ἐς δὲ τοῦ Μελεάγρου τὴν τελευτὴν Ὁμήρῳ μέν
ἐστιν εἰρημένα (N. IX. 571 sq.), ὡς 7 Ἐρινὺς καταρῶν ἀκούσαι τῶν
Aldalag, καὶ ἀποθάνοι κατὰ ταύτην ὁ Μελέαγρος τὴν αἰτίαν. ai δὲ 210
Ἠοῖαί τε καλούμεναι xai ἡ ινυὰς ὡμολογήκασιν ἀλλήλαις" ““πόλ-
λωνα γὰρ δὴ αὗταί φασιν oi ποιήσεις ἀμῦναι Κούρησιν ἐπὶ τοὺς
«ἀἰτωλούς, καὶ ἀποθανεῖν Μελέαγρον ὑπὸ ᾿Απόλλωνος. 4. τὸν δὲ ἐπὲ

COUP
Y f$
— .

Hrn?

198 Malerei.

τῷ δαλῷ λόγον, ὡς δοθείη μὲν ὑπὸ Moigüv τῇ Aldaig, Μελεάγρῳ
δὲ οὐ πρότερον ἔδει τὴν τελευτὴν συμβῆναι, πρὲν ἢ ὑπὸ πυρὸς ἀφα- 215
νισϑῆναι τὸν δαλόν, καὶ ὡς ὑπὸ τοῦ ϑυμοῦ καταπρήσειεν αὐτὸν ἡ
ἀλϑαία, τοῦτον τὸν λόγον Φρύνιχος ὃ Πολυφράδμονος πρῶτος ἐν
δράματι ἔδειξε Πλευρωνίαις:
χρυερὸν γὰρ οὐκ
ἤλυξεν μόρον, ὠκεῖα δέ νιν φλὸξ κατεδαίσατο 220
δαλοῦ περϑομένου ματρὸς ὑπ᾽ αἰνᾶς καχομηχάνου.
οὐ μὴν φαίνεταί γε ὁ Φρύνιχος προαγαγὼν τὸν λόγον ἐς πλέον, ὡς
εὕρημα ἄν τις οἰκεῖον, προςαψάμενος δὲ αὐτοῦ μόνον ἅτε ἐς ἅπαν
X. ἤδη διαβεβοημένου τὸ “Ἑλληνικόν. 5. ἐν δὲ τοῖς κάτω τῆς γραφῆς
μετὰ τὸν Θρᾷκά εἶσι Θάμυριν Ἕχτωρ μὲν καϑεζόμενος" ἀμφοτέρας 225
ἔχει τὰς χεῖρας περὲ τὸ ἀριστερὸν γόνυ, ἀνιωμένου σχῆμα ἐμφαίνων"
μετὰ δὲ αὐτὸν Méuvov ἐστὶν ἐπὶ πέτρᾳ καϑεζόμενος καὶ Σαρπηδὼν
συνεχὴς τῷ ἸΠέμνονε" ἐπικέχλιται δὲ τὸ πρόςωπον ἐπὶ τὰς χεῖρας
ἀμφοτέρας ὃ Σαρπηδών" ἣ δὲ ἑτέρα τῶν χειρῶν τοῦ Méusovog ἐπὶ
τῷ Op τοῦ Σαρπηδόνος κεῖται. γένεια μὲν πᾶσίν ἐστιν αὐτοῖς. 230
6. ἐν δὲ τοῦ Méuvovog τῇ χλαμύδι καὶ Ὀρνιϑές εἶσιν ἐπειργασμέναι"
Meuvovides ταῖς Ὀρνισίν ἐστιν ὄνομα, κατὰ δὲ ἔτος οἱ “Ελληςπόντιοί
φασιν αὐτὰς ἂν εἰρημέναις ἡμέραις ἰέναι τὸ ἐπὶ τοῦ Μέμνονος τὸν τά-
go», καὶ ὁπόσον τοῦ μνήματος δένδρων ἐστὶν 7 πόας ψιλόν, τοῦτο
καὶ σαίρουσιν ai ὄρνιϑες καὶ ὑγροῖς τοῖς πεεροῖς τοῦ Alonnov τῷ 235
ὕδατι δαίνουσι. 7. παρὰ δὲ τῷ Μέμνονι καὶ παῖς “ἰϑίοψ πεποίηται
γυμνός, ὅτι ὃ Ἱπέμνων βασιλεὺς ἦν τοῦ AlYyıonwv γένους. ἀφίκετο
μέντοι ἐς Ἴλιον οὐκ ἀπ Aldıonlas, ἀλλὰ ἐκ Σούσων τῶν Περσι-
κῶν, καὶ ἀπὸ τοῦ Χοάσπου ποταμοῦ, τὰ ἔϑνη πάντα ὅσα ᾧκει με-
ταξὺ ὑποχείρια πεποιημένος. Φρύγες δὲ καὶ τὴν ὁδὸν ἔτι ἀποφαί- 240
γουσι, di ἧς τὴν στρατιὰν ἤγαγε, τὰ ἐπίτομα ἐκλεγόμενος τῆς χώρας"
τέτμηται δὲ διὰ τῶν μονῶν ἡ ὁδός. 8. ὑπὲρ δὲ τὸν Σαρπτηδόνα τε
καὶ Μέμνονα, ἔστιν ὑπὲρ αὐτοὺς Πάρις οὐκ ἔχων no γένεια' κροτεῖ
δὲ ταῖς χερσίν, οἷος ἂν γένοιτο ἀνδρὸς ἀγροίχου κρότος" ἐοικέναι τὸν
Πάριν φήσεις τῷ ψόφῳ τῶν χειρῶν Πενϑεσίλειαν παρ᾽ αὑτὸν κα- 215
λοῦντε' ἔστι δὲ καὶ ἣ Πενϑεσίλεια ὁρῶσα ἐς τὸν Πάριν, τοῦ προς-
ὠπου δὲ ἔοικε τῷ νεύματι ὑπερορᾶν τε αὐτὸν καὶ ἐν οὐδενὸς τίϑε-
σϑαι λόγῳ" τό τε σχῆμά ἐστι τῇ Πενϑεσιλείᾳ παρϑένος τόξον ἔχουσα
τοῖς Σχυϑικοῖς ἐμφερὲς καὶ παρδάλεως δέρμα imi τῶν ὦμων. 9. αἱ
δὲ ὑπὲρ τὴν Πενϑεσίλειαν φέρουσαι μέν εἰσιν ὕδωρ ἐν κατεαγόσιν 250
ὀστράχοις" πεποίηται δὲ ἢ μὲν ἔτι ὡραία τὸ εἶδος, ἡ δὲ ἤδη τῆς
ἡλεκέας προήκουσα' ἰδίᾳ μὲν δὴ οὐδὲν ἐπίγραμμα ἐπὶ ἑκατέρᾳ τῶν
Y. γυναικῶν, ὃν κοινῷ δέ ἐστιν àni ἀμφοτέραις εἶναε σφᾶς τῶν» οὐ us-
μυημένων. 10. τῶν γυναικῶν ἀνωτέρω τούτων ἐστὶν 7) Aundovog Καλ-
λιστὼ xai Νομέα ve καὶ ἡ Νηλέως IInow: ταύτης ξδνα τῶν γάμων 255

Polygnotos. Werke. No. 1. in Delphi. B. Nekyia. 199

βοῦς ὃ Νηλεὺς ἤτει τὰς ᾿Ιφίχλον. τῇ Καλλιστοῖ δὲ ἀντὶ μὲν στρωμνῆς
ἐστιν αὐτῇ δέρμα ἄρκτου" τοὺς πόδας δὲ ἐν τοῖς Νομίας γόνασιν ἔχει
κειμένους. ἐδήλωσε δέ μοι τὰ πρότερα τοῦ λόγου, φάναι τοὺς Ae-
κάδας Νομίαν εἶναί σφισιν ἐπιχώριον Νύμφην' τὰς Νύμφας δὲ εἶναι

πολὺν μέν τινα ἀριϑμὸν βιούσας ἐτῶν, οὐ μέντοι παράπαν γε ἀπηλ-- 260

Ζ. λαγμένας ϑανάτου ποιητῶν ἐστιν ἐς αὐτὰς λόγος. μετὰ δὲ τὴν Καλ-
λιστώ καὶ ὅσαι σὺν ἐχείνῃ γυναῖκες, κρημνοῦ τὸ σχῆμά ἐστι καὶ ὃ
4diólov Σίσυφος ἀνῶσαι πρὸς τὸν κρημνὸν βιαζόμενος τὴν πέτραν.

AA.11. ἔστι δὲ καὶ πίϑος ἐν τῇ γραφῇ, πρεσβύτης δὲ ἄνϑρωπος, ὃ δὲ

ἔτι παῖς, καὶ γυναῖκες͵ νέα μὲν ὑπὸ τῇ πέτρᾳ, παρὰ δὲ τὸν πρεσβύ-- 265

τὴν ἐοικυῖα ἐχείγῳ τὴν ἡλικίαν" οἱ μὲν ἄλλοι φέροντες ὕδωρ ἔτι, τῇ
δὲ γραὶ κατεᾶχϑαι τὴν ὑδρίαν εἰκασεις" ὅσον δὲ ἐν τῷ ὀστράκῳ λοιπὸν
ἣν τοῦ ὕδατος, ἐκχέόουσά ἐστιν αὖϑις ἐς τὸν πέϑον. ἐτεκμαιρόμεϑα δ᾽
&lrat xai τούτους τῶν τὰ δρώμενα Ἐλευσῖνε ἐν οὐδενὸς ϑεμένων λόγῳ"

οἱ γὰρ ἀρχαιόετεροι τῶν Ἑλλήνων τελετὴν τὴν Ἐλευσινίαν πάντων, 210

ὁπόσα ἐς εὐσέβειαν ἥκει, τοσούτῳ ἦγον ἐνετιμότερον, ὅσῳ καὶ ϑεοὺς
ΒΒ. ἐπέπροσϑεν ἡρώων. 12. ὑπὸ τούτῳ δὲ τῷ ní9q Τάνταλος καὶ ἄλλα
ἔχων ἐστὲν ἀλγεινά, ὁπόσα Ὅμηρος ἐπὶ αὐτῷ πεποίηκεν (Od. XI.
582 sq.), ἐπὶ δὲ αὐτοῖς πρόρεσείν οἱ καὶ τὸ ἐκ τοῦ ἐπηρτημένου

λέϑου δεῖμα. Πολύγνωτος μὲν δῆλός ἐστιν ἐπακολουϑήαας τῷ Aexı- 216

λόχου λόγῳ" Moxiloyog δ᾽ οὐκ οἶδα εἴτε ἐδιδάχϑη παρὰ ἄλλων τὰ
ἐς τὸν λίϑον, εἴτε καὶ αὐτὸς ἐς τὴν ποίησιν εἰρηνέγκατο. τοσαύτῃ
μὲν πλῆϑος καὶ εὐπρεπϑίας ἐς τοσοῦτόν ἐστιν ἥκουσα 7j τοῦ Θασίου
γρθαφη.

(Simonides, welcher das Epigramm zur Iliuperais (oben A. lin. 180) gedichtet hat,
ging OL 75. 4 nach Sieilien und starb Ol. 78. 2. Vor diesem letzteren Zeit-
punkte muss wenigstens das erstere Gemälde vollendet gewesen sein, viel-
leicht war es dies schon vor dem ersteren, folglich ist es das früheste der
datirbaren Werke des Polygnotos.)

Plin. N. H. XXXV. 59 s. oben 1045.
Schol. Plat. Gorg. p. 448. B. s. oben 1047.

1051. Philostr. V. Apoll. Tyan. VI. 11. (p. 114. ed. Kayser.) &v»e-
λέξατό τε τὰ εὐδοκιμώτατα τῶν ἀναϑημάτων ἐς τὴν IIv 90 κόσμου
ἕνεχα, καὶ ov ἀγαλματοποιίαν ἀπήλασεν... .. οὔτε τὴν ἁλιακομέ-
vn» Ἰλίου ἀχρόπολιν, ἣν Πολύγνωτος ἐκεῖ γράφει.

1052. Themist. Orat. XXXIV.11l. p. 40. οὐδὲ γὰρ ἄλλης τέχνης οὐδε-
μιᾶς τὸ πλῆϑος τῶν ἔργων ἐπιζητοῦμεν, ἀλλὰ τὸ κάλλος καὶ τὴν ἀχρέ-
βειαν" καὶ τὸν Φειδίαν τεϑαύμαχα ἐπὶ τῷ Ju τῷ Πισαίῳ, καὶ τὸν
Πολύγνωτον ἐπὶ τῇ 4éaxg καὶ τὸν ἸΠύρωνα ἐφ᾽ ἑνὶ βοιδίῳ.

1053. Lucian. Imagg. 7. ὁ Πολύγνωτος δὲ ὀφρύων τὸ ἐπιπρεπὲς
χαὶ παρδιῶν τὸ ἐνερευϑέρ, οἵαν τὴν Κασάνδραν ἐν τῇ λόσχῃ
ἐποίησε τοῖς Δελφοῖς (1050.'A. lin. 101): καὶ ἐσϑῆτα δὲ οὗτος ποιη-

200 Malerei.

σάτω ἐς τὸ λεπεότατον ἐξειργασμένην, ὡς συνεστάλϑαι μὲν ὅσα χρή,
διηνεμῶσϑαι δὲ τὰ πολλά. (Zur Musterschónheit Panthea.)
(Vgl. noch Polemon bei Athen. XIII. p. 606 B: ἐν “ελφοῖς ἐν τῷ πινάχων
ϑησαυρῷ παῖδές εἰσι AlYıyoı dvo xri., wo aber mit Meineke, Arch. Ztg.
1857 Σπινατῶν ϑησαυρῷ (s. Strabon. V. p. 214 und IX. p. 421) zu lesen ist,
und Plut. de defectu oracul. 6. ἤδη δέ πως ano τοῦ νεὼ προϊόντες ἐπὶ ταῖς
ϑύραις τῆς Κνιδίων λέσχης ἐγεγόνειμεν.)

Gemálde in Athen in Bauten unter Kimons Verwaltung.
No. 2. In der Stoa poikile.

(Vgl. oben 1042., 1044., 1045.)

1054. Pausan. I. 15. 1. ἰοῦσι δὲ πρὸς τὴν στοάν, ἣν ποικέλην ὀνομάζου--
σιν ἀπὸ τῶν γραφῶν, ἔστιν Ἑρμῆς χαλχοῦς καλούμενος Ayogatog, καὶ
πύλη πλησίον" ἔπεστι δέ οἵ τρόπαιον ᾿4ϑηναίων ἱππομαχίᾳ κρατη-
σάντων Πλείσταρχον, ὃς τῆς ἵππου Κασσάνδρου καὶ τοῦ ξενικοῦ τὴν
ἀρχὴν ἀδελφὸς ὧν ἐπετέτραπτο. 5

A. Schlacht bei Oinoé (von?) αὕτῃ δὲ ἡ στοὰ πρῶτα μὲν 49-
ναίους ἔχει τεταγμένους ἐν Οἰνόῃ τῆς Aopyelas ἐναντία “ακεδαιμο-
viov: γέγραπται δὲ οὐκ ἐς ἀκμὴν ἀγῶνος οὐδὲ τολμημάτων ἐς ἐπίδειξιν
τὸ ἔργον ἤδη προῆκον, ἀλλὰ ἀρχομένη τε ἡ μάχη, καὶ ἐς χεῖρας ἔτι
συνιόντες. 10

B. Amazonomachie (von Mikon.) 2. ἐν δὲ τῷ μέσῳ τῶν τοίχων
΄'ϑηναῖοι καὶ Θησεὺς Ayuakdoı μάχονται. μόναις δὲ ἄρα ταῖς γυναιξὲν
οὐκ ἀφήρϑδι τὰ πταίσματα τὸ εἰς τοὺς κινδύνους ἀφειδές, εἴ γε Θεμι-
σχύρας τε ἁλούσης ὑπὸ Ἡρακλέους, καὶ ἵστερον φϑαρείσης σφίσι τῆς
στρατιᾶς, ἣν ἐπ’ ϑήνας ἔστειλαν, ὅμως ἐς Τροίαν ἦλθον ᾿Ιϑηναίοις 15
τε αὐτοῖς μαχούμεναι καὶ τοῖς πᾶσιν Ἕλλησιν.

C. Iliupersis (von Polygnotos). ἐπὶ δὲ ταῖς ““μαζόσιν Ἕλληνές
εἶσιν ἡρηκότες Ἴλιον, καὶ οἱ βασιλεῖς ἠϑροισμένοι διὰ τὸ «Αἴαντος ἐς
Κασσάνδραν τόλμημα" καὶ αὐτὸν ἡ γραφὴ τὸν Αἴαντα ἔχει xoi γυναῖ-
xac τῶν αἰχμαλώτων ἄλλας τε καὶ Κασσάνδραν. 20

D. Schlacht bei Marathon (von Panainos und Mikon). 3. τελευ-
ταῖον δὲ τῆς γραφῆς εἰσὶν ot μαχεσάμενοι ἸΠαραϑῶνι" Βοιωτῶν [δὲ] ot
Πλάταιαν ἔχοντες καὶ ὅσον ἣν Artınov ἴασιν ἐς χεῖρας τοῖς βαρβά-
ροις᾽ καὶ ταύτῃ μέν ἐστιν ἴσα παρ᾽ ἀμφοτέρων ἐς τὸ ἔργον" τὸ δὲ ἔσω
τῆς μάχης φεύγοντές εἰσιν οἱ βάρβαροι καὶ ἐς τὸ ἔλος ὠϑοῦντες 2»
ἀλλήλους" ἔσχατα δὲ τῆς γραφῆς νῆές τε ai Φοίνισσαι, καὶ τῶν βαρ--
βάρων τοὺς ἐςπίπτοντας ἐς ταύτας φονεύοντες οἱ Ἕλληνες. ἐνταῦϑα
xai Μαραϑὼν γεγραμμένος ἐστὲν ἥρως, ἀφ᾽ οὗ τὸ πεδίον ὠνόμασται,
xai Θησεὺς ἀνιόντι ἐκ γῆς εἰκασμένος, 495v τε καὶ Ἡρακλῆς. Maga-
ϑωνίοις γάρ, ὡς αὐτοὶ λέγουσιν, Ἡρακλῆς ἐνομίσϑη ἐν πρώτοις. τῶν 30
μαχομένων δὲ δῆλοι μάλιστά εἶσιν ἐν τῇ γραφῇ Καλλίμαχός τε, ὃς

Polygnotos. Werke. Νο. 2. Poikile. No. 3. Theseion. No. 4. Anakeion. 201

᾿ἀιϑηναίοις πολεμαρχεῖν ἤρξατο, καὶ Μιλτιάδης τῶν στρατηγούντων,
ἥρως τε Ἔχεελος καλούμενος, οὗ καὶ ὕστερον ποιήσομαι μνήμην.
Zu Α. Schlacht bei Oinoé keine weitere Stelle.
Zu B. Amazonomachie:
Aristoph. Lysistr. 678 sq. s. 1081.
Arrian. Anab. VII. 13. 10 s. 1082.
Zu C. Iliupersis:
Plut. Cimon. 4 s. oben 1044.
Zu D. Schlacht bei Marathon:
Pausan. V. 11. 6 s. oben 696. lin. 46. (Panainos.)
Plin. N. H. XXXV. 57 s. unten unter Panainos.
Aelian. Nat. anim. VII. 38 s. 1083.
Tzetz. Chil. IV. 182 sq. daselbst Anm.
Arrian. Ánab. VII. 13. 10 s. 1082.
Sopatr. dıale. ζητημ. I. 8. p. 180 sq. Walz s. 1084.
Harpocrat. v. Mrxwv s. daselbst Anm.
T zetz. Chil. XII. 560 sq. s. 1091.

1055. Diog. Laert. VII. 1. 5. ἀνακάμπτων δὲ ἐν τῇ Ποικίλῃ στοᾷ τῇ
καὶ Πεισιανακτείῳ καλουμένῃ, ἀπὸ δὲ τῆς γραφῆς τῆς Πολυγνώτου
Ποικίλῃ κτλ.

1056. Suid v. Ζήνων... Στωικός, διὰ τὸ ἐν τῇ στοᾷ τῇ ἐν 3ϑ9ήναις
διδάξαι αὐτόν, ἥτις πρώην μὲν Πεισιανάκτειος, ὕστερον δὲ ζωγραφη-
ϑεῖσα Ποικίλη ἐκλήϑη.

(Vgl. Suid. v. Πεισιανάκχτιος στοά. ἡ ἀπὸ τῆς γραφῆς τῆς 71ολυγνώτου Ποιχίλη
χληϑεῖσα, s. Bernh. in den Noten.)

1057. Synes. Epist. 135. xai vj Jia τὴν Ποικίλην στοάν, τὴν ἐπώ-
yuuov τῆς Χρυσίππου φιλοσοφίας, νῦν οὐκέτ᾽ οὖσαν ποικέλην. ὁ γὰρ
ἀνθύπατος τὰς σανίδας ἀφείλετο, αἷς ἐγκατέϑετο τὴν τέχνην 6 dx
Θάσου Πολύγνωτος.

(Vgl. epist. 51: xal τὴν ἐν y Ζήνων ἐφιλοσόφει Ποιχέλην, νῦν οὐχέτ᾽ οὖσαν ποι-
κέλην' ὁ γὰρ ἀνθύπατος τὰς σανίδας ἀφείλετο xrÀ. und siehe Brunn, K.G.
II. S. 61 und die daselbst angeführte Litteratur.)

(Vgl. O. Jahn, Archaeol. Aufss. S. 16 ff.; die Halle von Peisianax, wahrschein-
lich Kimons Schwager, erbaut, s. O. Jahn, Archaeol. Ztg. 1847 B. 175.)

No. 3. Im Theseion (Ol. 79.)

(Vgl. oben 1042. und Anm. und s. unten unter Mikon.)

No. 4. Im Anakeion.
(Vgl. oben 1042. und Anm.)
1058. Pausan. I. 18. 1. τὸ de ἱερὸν τῶν Διοςκούρων ἐστὲν ἀρχαῖον"
αὐτοΐ τὰ ἑστῶτες καὶ ol παῖδες καϑήμενοί σφισιν ἐφ᾽ ἵππων.
A. Dioskuren und Leukippiden. ἐνεαῦϑα Πολύγνωτος μὲν
ἔχοντα ἐς αὐτοὺς ἔγραψε γάμον τῶν ϑυγατέρων τῶν Asuxinıov,

209 Malerei.

B. Rückkehr der Argonauten (Mikon). Mixw»v δὲ soie μετὰ 5
Ἰάσονος ἐς Κόλχους πλεύσαντας" καί ot τῆς γραφῆς 7 σπουδὴ μάλιστα
ἐς ἄκαστον καὶ τοὺς ἵππους ἔχει τοὺς Axdosov.

(Vgl. im Uebrigen unten unter Mikon.)

Ausserhalb Athens (um Ol. 80.)

No. 5. In Plataiai.

1059. Pausan. IX. 4. 1. Πλαταιεῦσι δὲ “ϑηνᾶς ἐπίκλησιν Aosiag
ἐστὲν ἱερόν ὠκοδομήϑη δὲ ἀπὸ λαφύρων ἃ τῆς μάχης σφίσιν 1497-
ναῖοι τῆς αραϑῶνι ἀπένειμαν (vgl. oben 635). 2. γραφαὶ δέ εἶσιν
ἐν τῷ ναῷ,

A. Odysseus Freiermord. IToAv γνώτου μέν Ὀδυσσεὺς τοὺς μνη-- 5
στῆρας ἤδη κατειργασμένος,

B. Sieben gegen Theben (Onasias). Ὀνασία δέ Α'ιδράστου καὶ
Ἀργείων ἐπὶ Θήβας ἡ προτέρα στρατεία" αὗται μὲν δή εἰσιν ἐπὶ τοῦ
προνάου τῶν τοίχων al γραφαί.

(Vgl. Welcker, Allg. Litt. Ztg. 1836 S. 205.)

In Athen, aber wahrscheinlich aus späterer Zeit des Meisters.

No. 6. In der Pinakothek der Propylaeen.

1060. Pausan. I. 22.6. ἔσει δὲ ἐν ἀριστερᾷ τῶν προπυλαίων (vollendet
Ol. 87. 1) οἴκημα ἔχον γραφάς" ὁπόσαις δὲ μὴ καϑέστηκεν ὁ χρόνος
αἴτιος ἀφανέσιν εἶναι,

A. B. Odysseus und Philoktetes, Diomedes’ Paladienraub. Sıoun-
0s ἣν xai Ὀδυσσεύς, ὃ μὲν ἐν “Μήμνῳ τὸ Φιλοχτήτου τόξον, ὁ δὲ τὴν 5
᾿ϑηνᾶν ἀφαιρούμενος ἐξ Ἰλίου.

C. D. Orestes und Aigisthos, Polyxena's Opferung. ἐνεαῦϑα ἐν
ταῖς γραφαῖς Ὀρέστης ἐστὶν Niyıodov φονεύων xai Πυλάδης τοὺς
παῖδας τοὺς Ναυπλίου βοηϑοὺς ἐλϑόντας Miyla9q. τοῦ δὲ ᾿χιλλέως
τάφου πλησίον μέλλουσά ἐστι σφάζεσϑαι Πολυξένη. Ὁμήρῳ δὲ εὖ μὲν 10
παρείϑη τόδε ὠμὸν οὕτως ἔργον"

E. F. Achilleus auf Skyros, Nausikaa. δὖ δέ μοι φαίνεται ποιή-
σας Σχῦρον ὑπὸ ᾿Αχιλλέως ἁλοῦσαν, οὐδὲν ὁμοίως καὶ ὅσοι λέγουσιν
ἡμοῦ ταῖς παρϑένοις Ayıllda ἔχειν ἐν Σχύρῳ δίαιταν, ἃ δὴ καὶ
Πολύγνωτος ἔγραψεν. ἔγραψε δὲ καὶ πρὸς τῷ ποταμῷ ταῖς ὁμοῦ js
Ναυσικάᾳ πλυνούσαις ἐφιστάμενον Ὀδυσσέα κατὰ τὰ αὐτά, καϑὰ δὴ
καὶ Ὅμηρος ἐποίησεν (Od. VI. 127 sqq.).

Pausan. X. 25. 10 zu D. s. 1050. A. lin. 83.

1061. Anthol. Gr. III. 147. 5. (Planud. IV. 150.) zu D. Πολλιεανοῦ.

δε Πολυκλείτοιο") Πολυξένα, οὐδέ τις ἄλλα
χϑὶρ ἔϑιγεν τούτου δαιμονίου πένακορ.

Polygnotos. Werke. No. 5. Plataiai. No. 6. Propylaeen. No. 7. Thespiai. No. 8—10. 208

Ἥρας ἔργον ἀδελφόν" ἴδ ὡς πέπλοιο δαγέντος
τὰν αἰδῶ γυμνὰν σώφρονι κρύπεε πέπλῳ.
λίσσεται à τλάμων ψυχᾶς ὕπερ" ἐν βλεφάροις δὲ
παρϑενικᾶς ὁ Φρυγῶν κεῖται ὅλος πόλεμος.
a) Πολυγνωτοιο zu lesen.

(Vgl. über diesen Gemäldecyclus Kekulé in der Arch. Ztg. 1865 5.31 f. und die
daselbst angeführte ältere Litteratur; zu A. und B. vgl. noch O. Jahn,
Philolog. I. S. 47 f., Ann. d. Inst. XXX. p. 230 f.)

Gemälde ungewissen Datums,

No. 7. Thespiai.

1062. Plin. N. H. XXXV. 123. (Pausias) pinxit et ipse penicillo pa-
rietes Thespis, cum reficerentur quondam a Polygnoto
picti cet. siehe unten unter Pausias.

No. 8. Gemälde, später in Rom.

1063. Plin. N. H. XXXV. 59. huius (Polygnoti) est tabula in porticu
Pompei quae ante curiam eius fuerat, in qua dubitatur, an ascenden-
tem cum clipeo pinxerit an descendentem.

(Nach Urlichs, Chrest. Plin. p. 347: Kapaneus.)

No. 9. Salmoneus, unbekannten Orts bewahrt.

1064. Anthol. Gr. II. 255. ἃ. (Planud. III. 30.) Τυλλέου Γεμένου.

Χείρ με Πολυκλείτου" Θασίου κάμεν' eiui δ᾽ ἐκεῖνος
Σαλμωνεύς, βρονταῖς ὃς Διὸς ἀντεμάνην,

ὅς μὲ καὶ ἐν ἴδῃ προϑεῖ πάλε καὶ ue κεραυνοῖς
βάλλει, μισῶν μου xov λαλέοντα τύπον.

ἔσχε Ζεῦ πρησεῇρα, μέϑε χόλον, eiui γὰρ ἄπνους
ὁ σχοτός" ἀψύχοις εἰκόσι μὴ πολέμει.

a) “ιηολυγνώτου ist schon von H. Grotius emendirt und von Brunck in den Text

gesetzt worden, vgl. übrigens O. Benndorf, de Anthol. graecae epigramm.
quae ad artes spect. p. 60.

No. 10. Ein Hase. (ἢ

1005. Mantiss. proverb. II. 66. (II. p. 768. ed. Leutsch.) Πολυγνώ-
vov λαγώς" ἐπὶ τῶν ὁτιοῦν ἀχριβῶς ἐκτυπούντων: Πολύγνωτος γὰρ
ζωγράφος γράψας λαγὼν δόξαν παρέσχετο τοῖς ὁρῶσι ζῶν εἶναι τὸ
ϑηρίον τοῦτο.

Polygnotos als Bildhauer.

1060. Plin. N. H. XXXIV. 85. praeterea sunt aequalitate celebrati
artifices sed nullis operum suorum praecipui ..... Polygnotus
idem pictor e nobilissimis.

204 Malerei.

Technik, Kuusteharakter und Allgemeiues.

Quintil. Inst. orat. XII. 10. 3 s. oben 614.

1067. Cic. Brut. 18. 70. (vgl. oben 409., 529., 600., 969.) similis in
pictura ratio est, in qua Zeuxin et Polygnotum et Timanthem et
corum, qui non sunt usi plus quam quattuor coloribus, for-
mas et lineamenta laudamus; at in Aétione, Nicomacho, Protogene,
Apelle iam perfecta sunt omnia,

1068. Plut. de Defect. oracul. 47. xoi μὴν τῶν γε μιμημάτων Tov-
τῶν καὶ εἰδώλων ὁ ποιητὴς καὶ δημιουργὸς ἐπιγέγραπται" γράψε
Πολύγνωτος κτλ., ὡς ὁρᾶται γράψας" ἄνευ δὲ φαρμάκων συντρι-
βέντων καὶ συμφαϑαρένεων ἀλλήλοις, οὐδὲν ἦν οἷόν τε τοιαύτην διά--
ϑεσιν λαβεῖν καὶ ἔψιν. dg οὖν ὃ βουλόμενος ἅπτεσϑαι τῆς ὑλικῆς 5
ἀρχῆς, ζητῶν τε καὶ διδάσνων τὰ παϑήματα καὶ τὰς μεταβολάς, ἃς
Oxo μιχϑεῖσα σινωπὲὶς ἴσχει, καὶ μέλανι μηλιάς, ἀφαιρεῖταε
τὴν τοῦ τεχνίτου δόξαν;

1069. Dionys. Halicarn. de Isaeo 4. (p. 591. ed. Reiske.) εἰσὲ δή
τινες ἀρχαῖαι γραφαί, χρώμασι μὲν εἰργασμέναι ἁπλῶς καὶ οὐδεμίαν
ἐν τοῖς μίγμασιν ἔχουσαι ποικιλίαν, ἀκριβεῖς δὲ ταῖς γραμμαῖς xoi
πολὺ τὸ χάριεν ἐν ταύταις ἔχουσαι. . .. τούτων μὲν δὴ ταῖς ἀρχαιοτέ--
ραις ἔοικεν ὃ -Tvolag κατὰ τὴν ἁπλότητα xai τὴν χάριν.

(Vgl. Blümner, Archaeol. Studium zu Lucian. 8. 34 Note 1.)

1070. Plin. N. H. XXXIII. 160. sile pingere instituere primi Poly -
gnotus et Micon, Attico dumtaxat. secuta aetas hoc ad lumina usa
est, ad umbras autem Scyrico et Lydio.

1071. Plin. N. H. XXXV. 42. sunt qui et vini faecem siccatam exco-
quant adfirmentque, si ex bono vino facta fuerit, Indici speciem id
atramentum praebere. Polygnotus et Micon celeberrimi pictores
Athenis e vinaceis fecere, tryginon appellantes.

1072. Plin. N. H. XXXV. 122. ceris pingere ac picturam inurere quis
primus excogitaverit, non constat. quidam Aristidis inventum putant
postea consummatum a Praxitele; sed aliquanto vetustiores encau-
sticae picturae exstitere, ut Polygnoti et Nicanoris et Arcesilai
Pariorum.

1073. Lucian. Imagg. 7. (In der Beschreibung von Pantheas Schón-
heit): καταλέλοιπάς τι κάλλος... οὐ τὸ μικρότατον, ei un σοι δόξειε
ὀλίγα πρὸς εὐμορφίαν συντελεῖν χρόα καὶ τὸ ἑκάστῳ πρέπον ... πό-
Sev οὖν καὶ ταῦτα πορισαίμεϑ' ἄν; ἢ παρακαλέσαιμεν δὴ τοὺς γρα-
φέας, καὶ μάλιστα ὁπόσοι αὐτῶν ἄριστοι ἐγένοντο κερά- 5
σασϑαι τὰ χρώματα καὶ εὔκαιρον ποιεῖσϑαι τὴν ἐπιβο-
λὴν αὐτῶν; καὶ δὴ παρακεκλήσϑω Πολύγνωτος xai Εὐφράνωρ
ἐκεῖνος καὶ “΄“πελλῆς καὶ Assiov κτλ. (vgl. oben 1053.)

(Vgl. Blümner a a. O. 8. 33 f.)

Polygnotos. Kunstcharakter. 905

1074. Philostr. V. Apollon. T yan. II. 20. (p. 33. ed. Kayser.) καὶ
ὥσπερ λόγος εὐδοκίμου γραφῆς, olov εἰ Ζεύξιδος εἴη sc ἢ Πολυγνώ -
του re καὶ Εὐφράνορος, οἱ τὸ εὕσκιον ἠσπάσαντο καὶ τὸ ἔμπνουν
xai τὸ ἐσέχον τε καὶ ἐξέχον, οὕτως, φασί, κἀκεῖ διαφαίνεται καὶ
ξυντετήκασιν at ὕλαι καϑάπερ χρώματα.

1075. Plin. N. H. XXXV. 58. Polygnotus Thasius qui primus mulie-
res tralucida veste pinxit, capita earum mitris versicoloribus operuit
plurumumque picturae primus contulit, siquidem instituit os adaperire,
dentis ostendere, voltum ab antiquo rigore variare.

(Vgl. O. Jahn, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1850 S. 136.)

1076. Aelian. Var. Hist. IV.3. Πολύγνωτος ὃ Θάσιος καὶ Διονύσιος ὃ
Κολοφώνιος γραφέε ἤστην. Καὶ ὁ μὲν Πολύγνωτος ἔγραφε τὰ με-
γάλα, καὶ ἐν τοῖς τελείοες εἰργάζετο τὰ ἀϑλα" τὰ δὲ τοῦ Διονυσίου,
πλὴν τοῦ μεγέϑους, τὴν τοῦ Πολυγνώτου τέχνην ἐμιμεῖτο εἰς τὴν ἀκρί-
Bsıar, πάϑος xai ἦϑος καὶ σχημάτων χρῆσιν, ἱματίων λεπτότη-
τας, καὶ τὰ λοιπά.

(Vgl. Ο. Jahn, Die Polygn. Gemälde, Kieler Studd. S. 142 f.)

1077. Aristot. Poét. 6. ai yàg τῶν νέων τῶν πλείστων ἀήϑεις oi
τραγῳδίαι εἰσί: xal ὅλως ποιηταὶ πολλοὶ τοιοῦτοι. οἷον καὶ τῶν yga-
φέων Ζεῦξις πρὸς Πολύγνωτον πέπονθεν. ὃ μὲν γὰρ Πολύγνωτος
ἀγαϑὸς ἠϑογράφος, ἡ δὲ Ζεύξιδος γραφὴ οὐδὲν ἔχει ἤϑορ.

(Vgl. O. Jahn, Berichte der k. sáchs. Ges. d. Wiss. 1850 8. 106 ff.)

1078. Aristot. Poét. 2. ἐπεὶ δὲ μιμοῦνται οἱ μιμούμενοι πράτ-
τοντας, ἀνάγκη δὲ τούτους ἢ σπουδαίους ἢ φαύλους εἶναι... ἤτοι
βελείονας ἢ καϑ᾽ ἡμᾶς ἢ χείρονας ἢ καὶ τοιούτους, ὥσπερ ol γραφεῖς:
Πολύγνωτος μὲν γὰρ κρείττους, Παύσων δὲ χείρους, “Διονύσιος
δὲ ὁμοίους εἴκαζεν.

1079. Aristot. Polit. ΥΠΙ. 5. 7. οὐ μὴν ἀλλ᾽ ὅσον διαφέρει καὶ περὶ
τὴν τούτων ϑεωρίαν, δεῖ μὴ τὰ Παύσωνος ϑεωρεῖν τοὺς νέους, ἀλλὰ
τὰ Πολυγνώτου καὶ εἴ τις ἄλλος τῶν γραφέων ἢ τῶν ἀγαλματο-
ποεῶν ἐστιν ἡϑικός.

Dionys. Halicarn. de admir. vi dicend. in Demosth. 50.
p.1108. (ed. Reiske) s. oben 828. lin. 6.

Aelian. Var. Hist. XIV. 8 s. oben 977.

(Zur Verwechselung von Polykleitos und Polygnotos vgl. noch Schol. Lucian. Phi-
lopa. 18. (p. 225. ed. Jacobits) „J/Toluxlsisov γὰρ a. oben 900. lin. 9. γραφεὺς
ὁ Πολύχλειτος ὥςπερ xal ὁ Εὐφράνωρ, καὶ πῶς ἀγαλματοποιὸς νῦν εἰσάγεται
ϑαυμάζω, ἢ μήπερ ἕτερος οὗτος ὁ Πολύχλειτος. V. γραφεὺς ἣν ὁ Πολύχλειτος
xal ὁ Εὐφράνωρ, οὐχὶ ἀγαλματοποιοί. Parisin. Und wohl auch Cic. Tuscul.
I. 2. 4. an censemus si Fabio nobilissimo homini laudi datum esset quod pin-
geret, non multos apud nos futuros Polyclitos et Parrhasios fuisse ?)

206 Malerei.

Mikon, Phanochos' Sohn von Athen.
(Vgl. Böttiger, Archaeol. der Malerei 8. 254—869.)

A. Persönliches.

1080. Schol. Aristoph. Lysistr. 679. IIoıxiln στοὰ ““ϑήνῃσιν οὕτω
λεγομένη διὰ τὴν ἐνοῦσαν γραφήν. ἔνϑα πεποίηκεν ὃ Mixwr τῶν
Aualövwv τὴν μάχην" ἦν δὲ Φανόχου υἱός, 491vatoc.

Plin. N. H. XXXV. 59 s. oben 1045.

B. Werke.
In der Stoa Poikile ın Athen.

No. 1. Amazonomachie.

Pausan. I. 15 s. oben 1054. lin. 11.
1081. Aristoph. Lysistr. vs. 678 sq.
τὰς δ᾽ Auualövag σχόπει
ἃς M xw ἔγραψ᾽ ἐφ ἵππων μαχομένας τοῖς ἀνδράσιν.

1082. Arrian. Anab. VII. 13. 10. χαὶ γέγραπται 5 ““2ϑηναίων καὶ
““μαζόνων μάχη πρὸς Κίμωνος") οὐ μεῖον ἤπερ ἡ ᾿4ϑηναίων καὶ
Περσῶν.

a) ἈΠίχωνος ist schon von Kuhn zu Pausan. VIII. 11. 2. (3.) verbessert und von
allen Neueren gebilligt.

No. 2. Schlacht bei Marathon.

Arrian. Exp. Alex. VII. 13. 10 e. 1082.

1983. Aelian. Nat. anim. VII. 38. συσερατιώτην δέ τις ϑηκμαῖος
ἐν τῇ μάχῃ τῇ ἐν Magaywvı ἐπήγετο κύνα, xal γραφῇ εἴκασται ἐν τῇ
Ποικίλῃ ἑκάτερος, μὴ ἀτεμασϑέντης τοῦ κυνός, ἀλλὰ ὑπὲρ τοῦ κινδύ-
vov μισϑὸν εἰληφότος, ὁρᾶσθαι σὺν τοῖς ἀμφὶ τὸν Kovéyugor xai
Ἐπιίζηλόν ze καὶ Καλλίμαχην. εἴσι δὲ καὶ οὗτοι xai κύων Mixwvog
γράμμα" οἱ δὲ οὐ τούτου, ἀλλὰ τοῦ Θασίου Πολυγνώεου gaal».

(Weitläußg nacherzählt von Tzetz. Chil. IV. 182—199, wo die Verse über den
Künstler lauten:
Ὁ dà ζωγράφος ἔγραφε Πολύγνωτος ἢ Μίκων
ἐν τῇ Ποικίλῃ τᾷ στοᾷ φιλανϑρωπέας χάριν.)

1084. Sopatr. δεαέρεσ. ζητημ. 1. 8. p. 120. (ed. Walz.) Thema: Meza
ἸΠαραϑῶνα Mixwr ὃ ζωγράφος τοὺς βαρβάρους γράψας μείζους τῶν
“Ἑλλήνων, κρίνεται κελ.

(Vgl. Harpocrat. v. ήχων Auxoüoyos ἕν τῷ περὶ τῆς ἱερείας" καὶ ήχωνα
(l. Míxova) τὸν γράψαντα (***) ξως τὰς λ' μνᾶς ἐζημίωσαν.)
Hesych. v. Βούτης und Zenob. IV. 28 s. unten 1085. Anm.
(Vgl. O. Jahn, Archaeol. Aufss. S. 17 f. und siehe unten unter Panainos.)

Mikon. Werke. No. 1—6. 207

Im Anakeion in Athen.

No. 3. Rückkehr der Argonauten.
Pausan. I. 18. 1 s. oben 1058. lin. 5.

1085. Pausan. VIII. 11. 3. ὀνόματα δὲ αὐταῖς (den Peliaden) ποιητὴς
μὲν ἔϑετο οὐδείς, ὅσα γε ἐπελεξάμεϑα ἡμεῖς, IM ix c» δὲ ὃ ζωγράφος
Ἀσστερόπειάν τε εἶναι καὶ “Ιντινόην ἐπὶ ταῖς εἰκόσιν αὑτῶν ἐπέγραψε.

(Vgl. Zenob. Prov. IV. 28. (p. $1 sq. ed. Leutsch.) Θᾶττον ἢ Βούτης" τῶν ἐπὶ τῇ
στοᾷ μαχομένων τὶς ἥν, 9 ἐπεγέγραπτο Βούτης, οὗ ἐφαίνετο τὸ χράνος καὶ
ὁ ὀφϑαλμός" τὰ dà λοεπὰ μέρη ἐδόχεε ὑπὸ τοῦ ὅρους, ἐφ᾽ οὗ ἐβεβήχκει, κρύπτε-
σϑαι, διὰ τὸ προχεῖσϑαε αὐτοῦ" τάσσεται οὖν 7 παροιμία ἐπὶ τῶν ῥᾳδίως
συντελουμένων" καὶ γὰρ ὃ Βούτης δᾳδίως κατεσχευάσϑη, ἅτε οὐχ ὁλοκλήρου 5
τοῦ σώματος γεγραβιμένου. Etwas abgekürzt wiederholt in den Provv. e cod.
Bodl. 492, ferner daselbst 224 in folgender Fassuug: ANourg»v Míxov ἐγρα-
ψεν" ἐπὶ τῶν ῥᾳδίως ἐπιτελουμένων" nlvaxa ydp ὁ Míxov γράψας ἐποίησέ
τινα ὑπὲρ ὕρους φαινόμενον χαὶ ἐπέγραψε" Βούτης" φαίνεται δὲ αὐτοῦ τὸ
κράνος xal ó ὀφθαλμός, wiederholt in den Provv. e cod. Coisl. 60, endlich 10
bei Suid. v. Θᾶττον 7 Βούτης so: ἐπὶ τῶν ῥᾳδίως γινομένων" rovrov γὰρ
μόνον ἐφαίνετο τὸ χράνος χαὶ ὁ ὀφθαλμός, τὰ δὲ λοιπὰ ὑπὸ τοῦ ὄρους ἐχρύπ-
τετο. Vgl. Böttiger, Archaeol. d. Malerei S. 251, aber s. Jahn, Archaeol.
Aufss. S. 19 Note 13.; Butes ist Argonaut bei Apollon. Rhod. T. 95, Apollod.
I. 9. 16.)

Im Theseion in Athen.

1086. Pausan. 1. 17.2. πρὸς δὲ τῷ γυμνασίῳ Θησέως ἐστὶν ἱερόν" yga-
φαὶ δέ εἶσι
No. 4. Amazonomachie.
πρὸς ““μαζόνας Zl 9nvoiot μαχόμενοι. πεποίηται δέ σφισιν ὃ πόλε-
μος οὗτος καὶ τῆς 4ϑηνᾶς ἐπὶ τῇ ἀσπίδι καὶ τοῦ Ὀλυμπίου Διὸς ini
τ ϑ δ
Ὁ βάϑερ. No. 5. Kentauromachie.
γέγραπται δὲ ἐν τῷ τοῦ Θησέως ἱερῷ xol ἡ Κενταύρων xai [ἡ] “απι-
ϑῶν μάχη: Θησεὺς μὲν οὖν ἀπεκτονώς ἐστιν ἤδη Κένταυρον, τοῖς δὲ
ἄλλοις ἐξ ἴσου καϑέστηκεν ἔτι ἡ μάχη.

No. 6. 'Theseus' Anerkennung.

τοῦ δὲ τρίτου τῶν τοίχων ἡ γραφὴ μὴ πυϑομένοις, ἃ λέγουσιν, ov
σαφής ἐστιν" τὰ μόν που διὰ τὸν χρόνον, τὰ δὲ IM (x wv οὐ τὸν πάντα |o
ἔγραψε λόγον. 3. Μίνως ἡνίκα Θησέα καὶ τὸν ἄλλον στόλον τῶν παί-
dw» ἦγεν ἐς Κρήτην, ἐρασϑεὶς Περιβοίας, ὥς ot Θησεὺς μάλιστα Nvar-
τιοῦτο, καὶ ἄλλα ὑπὸ ὀργῆς ἀπέῤῥιψεν ἐς αὐτόν, καὶ παῖδα οὐκ ἔφη
Ποσειδῶνος εἶναι" ἐπεὶ οὐ δύνασϑαι τὴν σφραγῖδα, ἣν αὐτὸς φέρων
ἔτυχεν, ἀφέντε ἐς ϑάλασσαν ἀνασῶσαί οἱ. Mivwg μὲν λέγεται ταῦτα 15
εἰπὼν ἀφεῖναι τὴν σφραγίδα' Θησέα δὲ σφραγῖδα τε ἐκείνην ἔχοντα
καὶ στέφανον χρυσοῦν Ἀμφιτρίτης δῶρον ἀνελϑεῖν λέγουσιν dx τῆς
ϑαλάττης.

208 Malerei.

No. 7. 'Theseus' Ende.

4. dg δὲ τὴν τελευτὴν τὴν Θησέως πολλὰ ἤδη καὶ οὐχ ὁμολογοῦντα
εἴρηται" δεδέσϑαι τε γὰρ αὐτὸν λέγουσιν ἐς τόδε, ἕως ὑφ᾽ HgaxAéovg 20
ἀναχϑείη. πιϑανώτατα δέ, ὧν ἤκουσα, Θησεὺς ἐς Θεσπρωτοὺς ἐμβα-
λών, τοῦ βασιλέως τῶν Θεσπρωτῶν γυναῖκα ἁρπάσων, τὸ πολὺ τῆς
στρατιᾶς οὕτως ἀπόλλυσι καὶ αὐτός v& καὶ Πειρίϑους, Πειρίϑους γὰρ
καὶ τὸν γάμον σπεύδων ἐστράτευεν͵ ἥλωσαν, καὶ σφᾶς ὁ Θεσπρωτὸς
δήσας εἶχεν ἐν Κιχύρῳ. 25

(Zu No. 6. vgl. O. Jahn, Arch. Aufss. S. 20, zu No. 7. Brunn, K.G. 11. S. 24.)

No. 8. Unbekanntes Gemälde unbekannten Ortes.
1087. Anthol. Gr. I. 74. 78. (84.) (Planud. I. 141.) Σιμωνέδου.
Κίμων ἔγραψε τὴν ϑύραν τὴν δεξιάν,
τὴν δ᾽ ἐξιόντων δεξιὰν Διονύσιος.
(Míxo» O. Müller, Handb. $ 99 1. und Jahn, Die Polygnot. Gemälde 8. 65.
Vgl.unten unter Dionysios von Kolophon.)

Mikon als Bildhauer.

1088. Pausan. VI. 6. 1. Καλλίᾳ δὲ ᾿41ϑηναίῳ παγκρατιαστῇ τὸν ἀν--
δρειάντα (in Olympia) ἀνὴρ “29ηναῖος M (xwv ἐποίησεν ó ζωγράφος.
(Kallias siegte Ol. 77, Pausan. V. 9. 3.)
1089. Plin. N. H. XXXIV. 88. Micon athletis spectatur.

Technik, Kunsteharskter und Allgemeines.

Plin. N. H. XXXIII. 160 und XXXV. 42 s. oben 1070., 1071.
1090. Aelian. Nat. animal. IV. 50. oi ἕπποι, τὰς κάτω βλεφαρέδας
οὔ φασιν αὐτοὺς ἔχειν. “πελλῆν οὖν τὸν Ἐφέσιον αἰτίαν λέγουσεν
ἔχειν, ἐπεί τινα ἵππον γράφων οὐ παρεφύλαξε τὸ ἴδιον τοῦ ζῴου. οἱ
δὲ οὐκ ““πελλῇν φασι ταύτην τὴν αἰτίαν ἐνέγκασθαι ἀλλὰ Μίκωνα,
ἀγαϑὸν μὲν ἄνδρα γράψαι τὸ ζῷον τοῦτο, σφαλέντα δ᾽ οὖν ἐς μόνον
τὸ εἰρημένον. (Vgl. oben 1058. lin. 6.)
1091. Tzetz. Chil. XII. 559.
Ὁ Μίκων ἢ κατά τινας Πολύγνωτος ζωγράφος
560 ἐν τῇ Ποικίλῃ τῇ στοᾷ ἵππον ἐνζωγραφήσας
τρίχας παρεζωγράφησεν ταῖς κάτω βλεφαρίσιν,
καὶ τούτου μόνον ἕνεκα τοῖς πᾶσι διεσύρη.
τοῦτο γὰρ ἐπιλύψιμον εἶχεν ὃ ἵππος μόνον͵
τοῖς ἄλλοις πρὸς ἀχρίβειαν τοσοῦτον εἰργασμένος,
565 ὡς μηδ᾽ αὐτὸν ὡς πρὸς αὐτὰ μέμψιν τὸν Mwuov ἔχειν.
.. (Vgl. Anthol. Gr. I. 74. 77. (83.) (Planud. I. 142.) Σιμωνίδον (9)
Οὐκ adans ἔγραψε Κίμων τάδε" παντὶ δ᾽ En’ ἔργῳ
μῶμος, ὃν οὐδ᾽ ἥρως Δαίδαλος ἔξέφυγεν,
(oben 379.) wo schon O. Müller, Handb. 899. I. Míxo» zu lesen vorschlug.
Vgl. Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXIII. S. 516 Note *.)

Mikon. Werke No. 7 und 5. Kunstcharakter. Panainos. Persönliches. — 900

1092. Pollux. Onom. II. 69. ὄρνισι δὲ βλεφάρων μέν, οὐ μέντοι xai
βλεφαρίδων, τοῖς δὲ ἄλλοις ζῴοις καὶ βλεφαρίδων μέν, ἀλλ᾽ οὐχ Éxavé-
ρωϑεν' τὰ γὰρ κάτω βλέφαρα ψιλὰ αὐτοῖς τριχῶν" C9ey καὶ Σίμων
τοῦτο ὄνειδος τῖς ἀμαϑίας Mixwvı προσήνεγκεν, ὅτι καὶ τὰς κάτω
βλεφαρίδας προςέγραψεν ἵτιπου γραφῆ.

1093. Varro de Ling. lat. IX. 6. 12. (ed. Müller.) cum culpandus non
sit medicus, qui e longinqua mala consuetudine aegrum in meliorem
traducit, quare reprehendendus sit, qui orationem minus valentem
propter malam consuetudinem traducit in meliorem? pictores Apelles,
Protogenes, sic alii artifices non reprehendendi, quod consuetudi-
nem Miconis, Dioris (ἢ, Arimnae (?*) etiam superiorum non sunt
secuti.

a) Etwa Aristomenes 'l'hasius bei Vitruv. III. praefat $2., dessen Namen Junius,
de pictura p. 111 Arimenes las? Vgl. Brunn, K.G. 1I. 8. 55 und 255.

Panainos von Athen.
(Vgl. Eckstein in der Allg. Encycl. Sect. III. Bd. 10. 8. 260, Böttiger, Archaeol. d. Malerei 8. 242 ff.)

A. Persönliches.

1094. Strabon. VIII. p. 354. πολλὰ δὲ συνέπαξε τῷ Φειδίᾳ (am Zeus
in Olympia) Πάναινος ὃ ζωγράφος, ἀδελφιδοῦς ὧν αὐτοῦ xai
συνεργολάβος κελ. (8. oben 698. lin. 9.)

1095. Pausan. V.11.6. Πάναινος μὲν δὴ οὗτος ἀδελφός τε ἦν Φει-
δίου, καὶ αὐτοῦ xai ϑήνησιν ἐν Ποικίλῃ τὸ ἸΠαραϑῶνε ἔργον ἔσει
γεγραμμένον.

Plin. N. H. XXXV. 57 s. unten 1099.

1096. Plin. N. H. XXXV. 54. cum... . praeterea in confesso sit octo-
gesima tertia (olympiade) fuisse fratrem eius (Phidiae) Panae-
num, qui clipeum intus pinxit Elide Minervae, quam fecerat Colotes
cet. (s. oben 847.)

1097. Plin. N. H. XXXVI. 177. Elide aedis est Minervae, in qua
frater Phidiae Panaenus tectorium induxit lacte e croco subactum,
ut ferunt; ideo ài teratur hodie in eo saliva pollice, odorem croci sapo-
remque reddit.

1098. Plin. N. H. XXXV. 58. quin immo certamen etiam picturae
florente eo (Panaeno) institutum est Corinthi ac Delphis, primusque
omnium certavit cum Timagora Chalcidense, superatus ab eo
Pythiis, quod et ipsius Timagorae carmine vetusto adparet chronico-
rum errore non dubio.

(Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 317.)
D. aat. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 14

5

210 Malerei.

B. Werke.

In der Stoa Poikile in Athen.

No. 1. Schlacht bei Marathon.

Pausan. I. 15 s. oben 1054. D.

1099. Plin. N. H. XXXV. 57. Panaenus quidem frater Phidiae
etiam proelium Atheniensium adversus Persas apud Marathona
factum pinxit; adeo iam colorum usus increbuerat adeoque ars per-
fecta erat, ut in eo proelio iconicos duces pinxisse tradatur, Athe-
niensium Miltiaden, Callimachum, Cynaegirum, barbarorum Datim,
Artaphernen.

1100. Aesch. c. Ctesiph. δ. 186. προςέλθϑετε δὴ τῇ διανοίᾳ xai εἰς τὴν
στοὰν τὴν Ποικίλην... ἐνταῦϑ'᾽ ἡ ἐν Παραϑῶνι μάχη γέγραπται.
τίς οὖν ἣν ὁ στρατηγός; οὑτωσὲ μὲν ἐρωτηϑέντες ἅπαντες ἀποχρίναισϑ᾽
ἄν, ὅτι Μιλτιάδης, ἐκεῖ δ᾽ οὐκ ἐπιγέγραπται. πῶς; οὐκ ἤτησε τὴν
δωρεὰν ταύτην; ἤτησεν, ἀλλ᾽ ὁ δῆμος οὐκ ἔδωκεν, ἀλλ᾽ ἀντὶ τοῦ ὀνό-
ματος συνεχώρησεν αὐτῷ πρώτῳ γραφῆναι παρακολοῦντι τοὺς στρα-
τιώτας.

1101. Lucian. Iupp. trag. 32. ἣν δέ τι ἑτεροῖον ἀποβαίνῃ. τότε ἡδὴ
τὴν στοὰν αὐτὴν ἔγωγε, εἰ δοκεῖ, διασείσας, ἐμβαλῶ τῷ Aayıdı, ὡς
μὴ κατάρατος ὧν ὑβρίζῃ ἐς ἡ ἡμᾶς.

ΖΕΥΣ. Ἡράκλεις, ὦ Ἡράχλεις, ἄγροικον τοῦτ᾽ εἴρηκας καὶ δει-
γῶς Βοιώτιον, ξυναπολέσαι Evi πονηρῷ τοσούτους, καὶ προςέτι τὴν
στοὰν αὐτῷ αραϑῶνι καὶ Ηιλτιάδῃ καὶ Κυναιγείρῳ.

1102. Corn. Nep. Miltiad. 6.3. nam huic Miltiadi, quia Athenas to-
tamque Graeciam liberarat, talis honos tributus est in porticu, quae
Ποικίλη vocatur, cum pugna depingeretur Marathonia, ut in decem
praetorum nuinero prima eius imago poneretur, isque hortaretur mili-
tes proeliumque committeret.

1103. Schol. Aristid. Vol. III. 566. (ed. Dind.) ἦν yàg ἐν τῇ Ποικίλῃ
στοᾷ γεγραμμένος ὃ Μιλτιάδης ἐκτείνων τὴν χεῖρα καὶ ὑποδεικνὺς
τοῖς Ἕλλησι τοὺς βαρβάρους, λέγων δρμᾶν κατ᾽ αὐτῶν.

1104. Himer. Orat. XXX.2. (p. 564. ed. Wernsd.) δείξω μὲν ὑμῖν τὸν
Μαραϑῶνα ἐν τῇ γραφῇ xai τοὺς πατέρας vovg ὑμετέρους xai τὴν Περ-
σῶν φορὰν δρόμῳ τομαῖς ἐλέγχοντας" δείξω δὲ ὑμῖν καὶ στρατιώτας
ἐμούς, τὸν μὲν τῇ φύσει καὶ ἐν τῇ γραφῇ μαχόμενον" δόξει γὰρ ὑμῖν
καὶ παρὰ τῇ τέχνῃ πολεμοῦντι μᾶλλον ἐοικέναι ἢ τεϑνεῶτι Καλλί-

μαχος" τὸν dé ἄλλον διὰ χειρῶν τὸν Περσῶν στόλον βαπείζοντα καὶ
ταὶς t(Y στοιχείων χρείας σώματος φύσιν μερίζοντα. αξω δὲ μετὰ τὴν

Ποιχίλην ἐπὶ τὸν λόφον κτλ.

e

Panainos. Werke No. 1—41. Pleistainetos. 911

1105. Schol. Aesch. c. Ctesiph. $ 186. Ποικίλη. ἐν ταύτῃ πλεῖσται
γραφαί, ἐπιφανεστάτη dé ἐστιν ἡ τὴν ἐν Παραϑῶνι μάχην ἔχουσα, dy
n ἕστηκε Μιλτιάδης ἐγκελευόμενος τοῖς στρατιώταις. ἄλλως. τρεῖς
ἦσαν “ϑήνησι στοαί. ἧ μὲν ἐκαλεῖτο βασίλειος, ἡ δὲ τῶν “Ἑρμῶν, ἡ
δὲ Πεισιανάχτιος, Πεισιάνακτος τοῦ κτίσαντος. αὕτη δὲ γραφϑέντων
ἐν αὐτῇ τῶν ἐν αραϑῶνι καὶ ἄλλων τινῶν Ποικίλη ἐκλήϑη.

1106. Pausan. I. 21. 2. τὴν δὲ εἰκόνα τὴν «Αἰσχύλου (im Theater zu
Athen) πολλῷ τι ὕστερον τῆς τελευτῆς δοχῶ ποιηϑῆναι [καὶ] τῆς
γραφῆς, ἣ τὸ ἔργον ἔχει τὸ ἐν Παραϑῶνι.

1107. Demosth. c. Neaer. 94. Πλαταιεῖς γὰρ μόνοι τῶν “Ἑλλήνων
ὑμῖν ἐβοήϑησαν MagaSuvads, ὅτε 4ᾶτις ... ἀπέβη εἰς τὴν χώραν
πολλῇ δυνάμει καὶ ἐπόρϑει" καὶ ἔτι καὶ νῦν τῆς ἀνδραγαϑίας αὐτῶν
ὑπομνήματα ἡ ἐν vj Ποικίλῃ στοᾷ γραφὴ δεδήλωκεν" ὡς ἕκαστος
γὰρ τάχους εἶχεν, εὐθὺς προςβοηϑῶν γέγραπται, οἱ τὰς κυνᾶς τὰς
Βοιωτίας ἔχοντες. e

1108. Pers. Sat. III. 51.

Haud tibi inexpertum curvos deprendere motes,
quaeque docet sapiens braccatis illita Medis
porticus cet.

(Vgl. oben 1083. f. unter Mikon.)

Im Zeustempel zu Olympia.

No. 2. Gemálde an den Thronschranken.
Pausan. V. 11. 6 s. oben 696. lin. 34 ff.

No. 3. Wandgemälde im Tempel.
Strabon. VIII. p. 354 s. oben 698. lin. 11.

In Elis.

No. 4. Am Schilde der Athene von Kolotes.
Plin. N. H. XXXV. 54 s. oben 1093.
(Wegen vermutheten Wandgemälden daselbst s. Brunn, K.G. Il. S. 48.)

Pleistainetos von Athen. (t)

1109. Plut. de Glor. Athen. 2. πολλῶν μὲν δὴ καὶ ἄλλων ἡ πόλις
ἥδε (Athen) μήτηρ καὶ τροφὸς εὐμενὴς τέχνων γέγονε, τὰς μὲν sbga-
μένη καὶ ἀναφήνασα πρώτη, ταῖς δὲ δύναμιν προςϑεῖσα xai τιμὴν καὶ
αὔξησιν" οὐχ ἥκιστα δὲ ὑπ᾽ αὐτῆς ζωγραφία προῆκται καὶ κοχόσμη-
ται. καὶ γὰρ ἀπολλόδωρος ... ϑηναῖος ἦν... καὶ Εὐφράνωρ καὶ 5

145

212 Malerei.

Νικίας καὶ Aoxinnıddwgog xai Πλεισταίνετος ὃ Φειδίου ἀδελφός,
οἱ μὲν στρατηγοὺς ἔγραψαν νικῶντας, οἱ δὲ μάχας, οἱ δὲ ἥρωας.
(Schon O. Müller de Phid. vita et operib., Commentt. Soc. Gotting. recent.
Vol. VI. p. 126 Note m, und nach ihm O. Jahn, Archaeol. Aufss. S. 17 Note $
und Brunn, K.G. II. S. 47 erklären ihn für identisch mit Panainos.)

II. Andere Maler wesentlich dieses Zeitalters.
Athen.

Pauson.
1110. Aristoph. Acharn. 854. (Ol. 88. 3.)
οὐδ᾽ αὖϑις αὖ ce σκώψεται Παύσων ὃ παμπόνηρος.
1111. Aristoph. Thesmophor. 948. (Ol. 92. 2.)
ὅταν ὕργια σεμνὰ ϑεαῖν ἱεραῖς ὥραις ἀνέχωμεν, ἅπερ xai
: Παύσων σέβεται.
1112. Aristoph. Plut. 602. (Ol. 97. 4.)
Παύσωνα καλει τὸν ξύσσιτον.
(Schol. ὁ Παύσων δὲ ἐπὶ πενέᾳ χωμῳδεῖται ζωγράφος ὧν.)
Aristot. Poét. 2 8. oben 1078.
Aristot. Polit. VIII. 5. 7 s. oben 1079.

1113. Themist. Orat. XXXIV. 11. p. 41. πόσῳ πλείω τὰ Παύσωνος
ἔργα τῶν Ζεύξιδος ἢ τῶν Ansilod; τίς οὖν οὐ προτιμᾷ πινάκιον ἕν
ἐχείνοιν τοῖν ἀνδροῖν ἢ πᾶσαν ὁμοῦ τὴν Παύσωνος τέχνην;

1114. Ps.-Lucian. Demosth. encom. 24. Παύσωνι τῷ ζωγράφῳ
φασὶν ἐχδοϑῆναι γράψαι ἵππον ἀλινδούμενον" τὸν δέ γε γράψαι
τρέχοντα καὶ πολὺν κονιορτὸν περὶ τὸν ἵππον" ὡς δ᾽ ἔτι γράφονεος
ἐπιστῆναι τὸν ἐκδόντα, μέμφεσϑαι, μὴ γὰρ τοῦτο προςτάξαι. τὸν οὖν
Παύσωνα τοῦ πίνακος τὰ μετέωρα κάτω περιαγαγόντα τῷ παιδὲ τὴν 5
γραφὴν ἐπιδεῖξαι κελεῦσαι, καὶ τὸν ἵππον ἔμπαλιν κείμενον ὀφθῆναι
ἀλινδούμενον.

1115. Aelian. Var. hist. XIV.15. xoi yag τοι καὶ Παύσωνα τὸν ζω-
yoaqo», ἐκλαβόντα παρά τινος γράψαι ἵππον ἀλινδούμενον, τόνδε
γράψαι τρέχοντα. ἀγανακτοῦντος οὖν τοῦ τὸ πινάκιον ἐκδόντος ὡς
παρὰ τὰς ὁμολογίας γράψαντος, ἀποχρένασϑαι τὸν ζωγράφον, ὅτι
στρέψον τὸ πινάχιον, καὶ ó ἀλινδούμενος ἔστω σοι τρέχων.

(Nochmals wiederholt bei Plut. de Pythiae orac. 5.)

Euripides (der Tragiker, Ol. 75. 1 — 93. 3.)

1116. Suid. v. Εὐριπίδης, Mymoagyov . .. γέγονε δὲ τὰ πρῶτα ζω-
yedqos.

Pauson. Euripides. Agatharchos. 213

1117. Vita Eurip. in Vitar. scriptores Graeci minores (ed. Westerm.
p. 134. 15.) φασὶ δ᾽ αὐτὸν xai ζωγράφον γενέσθαι καὶ δείκνυσϑαι
αὐτοῦ πινάκια ἐν Meydgoig.

Agatharchos, Eudemos' Sohn, von Samos.
(Wegen der Chronologie s. Brunn, K.G. 11. 8. 51 f.)

1118. Harpocrat. und Suid. v. Jyd9agyog: ὄνομα xgiov (τούτου
μνημονεύει 4“ημοσϑένης Harpocrat. s. 1125.) ἦν δὲ ζωγράφος ἐπιφα-
γής, Εὐδήμου vtóg, τὸ δὲ γένος Σάμιος.

1119. Olympiod. in comment. ined. in Phaed. ap. Bentley. op.
phil. p. 349. (Lips.) γεγόνασί τινες αὐτοδίδακτοι, Ἡράκλειτος ὃ
«Αἰγύπτιος γεωργός ... Φήμιος, γάϑαρχος ὁ γραφεύς.

1120. Vitruv. VII. praef. 10. namque primum Agatharchus Athenis,
Aeschylo docente tragoediam, scenam fecit et de ea commentarium
reliquit. (Aischylos + Ol. 81. 1.)

1121. Plut. Pericl. 13. Καίτοι γέ φασιν Ἄγαθάρχου τοῦ ζωγρά-
φου μέγα φρονοῦντος ἐπὶ τῷ ταχὺ καὶ ῥᾳδίως τὰ ζῷα ποιεῖν,
ἀκούσαντα τὸν Ζεῦξιν εἰπεῖν" ἐγὼ δ᾽ ἐν πολλῷ χρόνῳ. ἡ γὰρ ἐν τῷ
ποιεῖν δὐχέρεια καὶ ταχύτης οὐχ ἐντίϑησι βάρος ἔργῳ μόνιμον, οὐδὲ
κάλλους ἀχρίβειαν" ὁ δ᾽ εἰς τὴν γένεσιν τῷ πόρῳ προδανισϑεὶς χρόνος
ἐν vj σωτηρίᾳ τοῦ γενομένου τὴν ἰσχὺν ἀποδίδωσιν.

1122. Plut. deA micor. multitud. 5. ὥςπερ οὖν ὁ Ζεῦξις, αἰτιωμέ-
νων αὐτόν τινων ὅτι ζωγραφεῖ βραδέως, ὁμολογῶ, εἶπεν, ἐν πολλῷ
χρόνῳ γράφειν, καὶ γὰρ εἰς πολύν.

1123. Plut. Alcibiad. 16. πάντα τἄλλα συγχωρεῖν ἐποίει (Alki-
biades) καὶ φέρειν μετρίως τοὺς ϑηναίους, ἀεὶ τὰ πρᾳότατα τῶν
ὀνομάτων τοῖς ἁμαρτήμασι τιϑεμένους, παιδιὰς καὶ φιλανθρωπίας.
οἷον ἣν καὶ τὸ Ἀγάϑαρχον τὸν ζωγράφον εἶρξαι, εἶτα γράψαντα
τὴν οἰκίαν ἀφεῖναι δωρησάμενον.

1124. Andoc. c. Alcibiad. 17. (ed. Bekker.) (ἀπλκιβιάδης) εἰς τοσοῦ--
τον ἐλήλυϑε τόλμης, ὥςτε πείσας γάϑαρχον τὸν ygagéa συνειςελ--
ϑεῖν οἴχαδε τὴν οἰκίαν ἐπηνάγκασε γράφειν, δεομένου δὲ καὶ προφά-
σεις ἀληϑεῖς λέγοντος, ὡς οὐκ ἂν δύναιτο ταῦτα πράττειν ἤδη διὰ τὸ
συγγραφὰς ἔχειν παρ᾽ ἑτέρων, προεῖπεν αὐτῷ δήσειν, εἰ μὴ πάνυ
ταχέως γράφοι" ὅπερ ἐποίησε. καὶ οὐ πρότερον ἀπηλλάγη niv ἀπο--
deag ᾧχετο τετάρτῳ μηνί, τοὺς φύλακας λαϑών, ὥςπερ παρὰ βασι-
λέως. οὕτω δ᾽ ἀναίσχυντός ἐστιν, ὥςτε προξλϑὼν ἐνεκάλει αὐτῷ ὡς
ἀδικούμενος καὶ οὐχ ὧν ἐβιάσατο μετέμελεν αὐτῷ, ἀλλ᾽ ὅτι κατέλιπε

τὸ ἔργον ἠπείλει, καὶ οὔτε τῆς δημοκρατίας οὔτε τῆς ἐλευϑερίας οὐδὲν 10

ἣν ὄφελος. οὐδὲν γὰρ ἧττον ἐδεδοίκει τῶν ὁμολογουμένων δούλων.
(Etwa Ol. 88.)

[21]

214 Malerei.

1125. Demosth. c. Midiam 147. elo&sv (Alkibiades) JydSaoyov Σὸν
yoeqéa * καὶ γὰρ ταῦτα λέγουσιν,

(Schol. ζωγράφος οὗτος ὧν ἐρωράϑη συνὼν τῇ παλλαχέδι τοῦ ᾿ἀλχιβιάδου, ὃν λα-
βὼν καϑεῖρξε, καὶ xard τοῦτο ἥμαρτε μὴ παραδοὺς τοῖς νόμοις, ἀνεσιώπησε
δὲ τὸ ἁμάρτημα ὡς μιχρόν χτελ.)

(Ueber die Skenographie vgl. Voelkels Archaeol. Nachlass 8. 103 f.)

Athenische Gemälde vielleicht dieser Periode.

1126. Pausan. I. 20. 3. τοῦ Διονύσου δέ ἔστι πρὸς τῷ ϑεάτρῳ τὸ ἀρ-
χαιότατον ἱερόν" δύο δέ εἶσιν ἐντὸς τοῦ περιβόλου vaoi καὶ 4ιεόνυσοε,
ὅ ve Ἐλευϑερεὺς καὶ ὃν ᾿Αλκαμένης ἐποίησεν ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ
(819). χραφαὲ δὲ αὐτόϑιε

No. 1. Διόνυσός ἐσειν ἀνάγων Ἥφαιστον ἐς οὐρανόν. λέγεται δὲ
καὶ τάδε ὑπὰ “Ἑλλήνων, ug Ἥρα ῥίψαι γενόμενον Ἥφαιστον, ὁ δέ oi
μνησικαχῶν πέμψαε δῶρον χρυσοῦν ϑρόνον ἀφανεῖς δεσμοὺς ἔχοντα"
καὶ τὴν μέν ἐπεί τε ἐκαϑέζετο δεδέσϑαι, ϑεῶν δὲ τῶν μὲν ἄλλων οὐ-
δενὲ τὸν Ἥφαιστον ἐϑέλειν πείϑεσϑαι, Ζιόνυσος δέ, μάλιστα γὰρ ἐς
τοῦτον πιστὰ ἦν Ηφαίστῳ, μοϑύσας αὐτὸν ἐς οὐρανὸν ἤγαγε. ταῦτά τε
δὴ γεγραμμένα εἰσί,

No. 2und 8. xai Πενϑεὺς καὶ Αυκοῦργος ὧν ἐς Διόνυσον
ὕβρισαν διδόντες δίχας,

No. 4. ζἄρεάδνη δὲ καϑεύδουσα καὶ Θησεὺς ἀναγόμενος καὶ “4͵ε6-
γυσος ἥκων ἐς τῆς Apıadyng τὴν ἁρπαγήν.

—-

Aristophon, Polygnotos’ Bruder.

Plat. Gorg. p. 448 B. s. oben 1046.

1127. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis proceribus in utro-
que genere non silebuntur et primis proxumi ... Aristophon
(laudatur)

No. 1. Ancaeo volnerato ab apro cum socia doloris Astypale.
No. 2. numerosaque tabula in qua sunt Priamus, Helena,
Credulitas, Ulixes, Deiphobus, Dolus.
iZu No. 1. vgl. Jahn, Berichte der k. s. Ges. d. Wisa. 1848 8. 127, zu Ne. 2.
denselben Arch. Ztg. 1847 S. 127.)

1128. Plut. de Audiend. poét. 3. No. 3. τὸν “ρεσετοφῶνεος Dılo-
X171» καὶ τὴν Zılaviwvag ᾿Ιοκάστην ὁμοίως ϑνήσχουσι καὶ ἀποφϑί-
vovgı πεποιημένους ὁρῶντες χαίρομεν.

1129. Plut. Quaest. conviv. V. 1. 2. ἀνθρώπους μὲν γὰρ ἀποϑνή-
0xovtag xai νοσοῦντας ἀνιαρῶς ópcpev: τὸν δὲ γεγραμμένον O440-

an

ime

0

Agatharchos. Aristophon. Aglaophon. Dionysios. 215

χτήτην xai τὴν πεπλασμένην Ioxdavg», .. . ἡδόμεϑα καὶ ϑαυμά-
ζομιεν.

Plut. Alcibiad. 16 s. 1134. .

Anthol. Gr. III. 200. 27. (Planud. IV. 133.) s. unten unter

Parrhasios.

Aglaophon d. j., Aristophons Sohn. (!)
(Bei álteren Forschern von Aglaophon, dem Vater des Polygnotos, unterschieden und als dessen
Enkel betrachtet, s. Böttiger, Archueol. der Malerei 8. 268 f., Sillig, Catal. artif. v. Aglaophon, ist
derselbe von Brunn, ΚΟ, Il. 8.13 f. und 54 nach Völkels Vorgange, Arch. Nachlass 8. 113 f., theils
mit dem älteren Aglaophon, theils mit Aristophon zusammengeworfen worden, wogegen sich mit
Recht Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXIIl. 8. 517 erklärt hat.)

1130. Plin. N. H. XXXV. 60. nonagesima autem olympiade fuere
Aglaophon, Cephisodorus, Erillus, Euenor pater Parrhasii et prae-
ceptor maxumi pictoris de quo suis annis dicemus, omnes iam inlustres,
non tamen in quibus haerere expositio debeat festinans ad lumina ar-
tis cet.

1131. Cic. de Orat. III. 7. 26. una est ars ratioque picturae, dissimilli-
mique tamen inter se Zeuxis Aglaophon Apelles; neque eorum quis-
quam est cui quidquam in arte sua deesse videatur.

(Vgl. 614. vom álteren Aglaophon.)
Gregor. Nazianz. Orat. 34. p. 555 A. s. oben 805.

1132. Athen. XII. 534 D. (aus Satyros): ἀφικόμενος δ᾽ (Aaxıßıadng)
ϑήνησιν ἐξ Ὀλυμπίας δύο πίνακας ἀνέθηκεν ᾿γλαοφῶντος
γραφήν. ὧν ὃ μὲν εἶχεν Ὀλυμπιάδα καὶ Πυϑιάδα στεφανούσας
αὐτόν, ἐν δὲ ϑατέρῳ Νεμέα ἦν καϑημένη καὶ ἐπὶ τῶν γονάτων
αὐτῆς ἀλκιβιάδης καλλίων φαινόμενος τῶν γυναικείων προςώπων.

(Alkibiades siegte um Ol. 90 oder 91, s. Corsini, Dissertt. agonist. p. 162.)

1133. Pausan. I. 22. 6. ygaqai δέ εἰσι xai ἄλλαι (in der Pinakothek
der Propylgeen) xai AlxıBıadns‘ 7. ἵππων δέ ol νίχης τῆς ἐν Νεμέᾳ
ἐστὶ σημεῖα ἐν τῇ γραφῇ.

1134. Plut. Alcibiad. 16. ““ριστοφῶντος δὲ Νεμέαν γράψαντος, ἐν
ταῖς ἀγκάλαις αὑτῆς καϑήμενον Ἀλκιβιάδην ἔχουσαν, ἐθεῶντο καὶ
συνέτρεχον χαίροντες " οἱ δὲ πρεσβύτεροι καὶ τούτοις ἐδυςχέραινον, ὡς
τυραννικοῖς καὶ παρανόμοις.

1135. Aelian. Nat. anim. epil. καὶ γραφικοὶ δὲ ἄνδρες, μέγα αὐτοὺς
φρονεῖν ἀνέπειϑεν ἢ ἵππος γραφεὶς κάλλιστα, ὡς Αἰγλαοφῶντα, ἢ
γεβρός, ὡς πελλῆν, ἢ τὸ πλασϑὲν βοΐδιον, ὡς Mipwva, ἢ ἄλλο τι.

(Wegen Neseus von Thasos s. unten unter Zeuxis, wegen Nikanor und
Arkesilaos von Paros s. 1072, wegen Timagoras von Chalkis 1098.)

Dionysios von Kolophon.

Aristot. Poet. 2 s. oben 1078.
Aelian. Var. Hist. IV. 3 s. oben 1076.
Anthol. Gr. I. 74. 78 (84) s. oben 1087.

916 Malerei.

1136. Plut. Timol. 36. ἡ Ayrıuayov ποίησις καὶ τὰ /i0vvotov ζωγρα-
φήματα τῶν Κολοφωνίων ἰσχὺν ἔχοντα καὶ τόνον ἐχβεβιασμένοις xai
καταπόνοις ἔοικε" ταῖς δὲ Νικομάχου γραφαῖς καὶ τοῖς Ὁμήρου στέ-
χοις μετὰ τῆς ἄλλης δυνάμεως καὶ χάριτος πρόςεστιν τὸ δοκεῖν εὐχερῶς
καὶ ῥᾳδίως ἀπειργάσϑαι.

Fronto ad Verum 1. (p. 124 ed. Mai. 1846) 8. unten unter

Parrhasios.

(Wegen Plin. N. H. XXXV. 113: hic (Serapion) scenas optume pinxit, sed ho-
minem pingere non potuit, contra Dionysius nihil aliud quam homines pinxit
ob id anthropographos cognominatus vgl. Jahn, Die Gemälde des Polygnot
zu Delphi S. 67, aber s. Brunn, K.G. II. 8. 49 Note I, der den hier genann-
ten Dionysios von dem alten unterscheidet und mit dem auch Plin. N. H.
XXXV. 145 genannten aus Varros Zeit identiflcirt.)

(Wegen Euenor, Parrhasios’ Vater und Lehrer s. 1130. und unten unter
Parrhasios, wegen Onasias, Kephisodoros und Erillos von unbekanntem
Vaterlande s. oben 1059. B. und 1130.)

Blüthezeit.

Jüngere Periode bis um Ol. 120.

I. Plastik.
Athen.

1. Vorläufer der Hauptmeister.

Kephisodotos von Athen, Praxiteles' Vater. (t)

* 1137. Plin. N. H. XXXIV. 87. Cephisodoti duo fuere; prioris est
Mercurius Liberum patrem in infantia nutriens; fecit et contionantem
manu elata, persona in incerto est. :

1138. Plin. N. H. XXXIV. 50. CII. (olympiade floruerunt) Polycles, .
Cephisodotus, Leuchares, Hypatodorus. (Vgl. ibid. 52: CXXI.
Eutychides. . . . Cephisodotus, Timarchus (Praxiteles’ Sóhne)).

1139. Plut. Phocion. 19. τῶν δὲ γυναικῶν, Gc ἔγημεν (Phokion), περὶ
τῆς προτέρας οὐδὲν ἱστορεῖται, πλὴν ὅτι Κηφισόδοτος ἦν ὁ πλάστης
ἀδελφὸς αὐτῆς.

Werke.

1140. Pausan. VIII. 30. 10. ταύτης τῆς στοᾶς (Aristandreios in Mega-
lopolis) ἐστιν ἐγγυτάτω wg πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα ἱερὸν Σωτῆρος Eni-
κλησιν 4 ιός" κεκόσμηται δὲ πέριξ κίοσι. No. 1. καϑεζομένῳ δὲ τῷ
Zu ἐν ϑρόνῳ παρεστήχασι τῇ μὲν ἡ Μεγάλη πόλις, ἐν ἀριστερᾷ
δὲ ρτέμιδος Σωτείρας ἄγαλμα' ταῦτα μὲν λίϑου τοῦ Πεντελησίου
ϑηναῖοι Κηφισόδοτος καὶ Ἐενοφῶν εἰργάσαντο. (Megalopo-
lis gegründet Ol. 102. 2.)

* 1141. Plin. N.H. XXXIV.74. No.2. Cephisodotus (fecit) Minervam
mirabilem in portu Atheniensium et aram ad templum Iovis Serva-

toris in eodem portu, cui pauca conparantur.

(Vgl. Pausan. I. 1. 3. ϑέας dà ἄξιον τῶν ἐν Πειραιεῖ μάλιστα ϑηνςκ lati καὶ
Διὸς τέμενος" χαλχοῦ μὲν ἀμφότερα τὰ ἀγάλματα, ἔχει δὲ ὁ μὲν σχῆπτρον
xal νέκην, ἡ dà f£95vd δόρυ. Genauer wäre dieser Temenos als der des Zeus
Soter und der Athene Soteire zu bezeichnen gewesen 8. Bursian, Geographie
Griechenlands I. S. 270. Für das Datum (Ol. 96. 4) vgl. Ὁ. Müller, de Phid.
vita, Comm. Soc. Gott. recent. VI. p. 124 Note d, und Brunn, K.G. 1.
S. 270.)

« Pausan. IX. 30. 1. No. 3. Musen auf dem Helikon s. 878.

(Vgl. Zosim. V. 24. p. 281 (ed. Bonn.) φασὶ δὲ ὡς xai τὰ δείκηλα τὰ ἐν ᾿Ελιχῶνι
τὴν ἀρχὴν καϑεδρυϑέντα ταῖς Μούσαις, μέρος x«l αὐτὰ tij χατὰ πάντων ἱερο-
συλίας ἐν τοῖς Κωνσταντίνου χρόνοις, ἀνατεθέντα τούτῳ τῷ τόπῳ (dem
Senatagebäude in Constantinopel) τῇ διὰ τοῦ πυρὸς ὑπήχϑη διαφϑορᾷ. Die
Gruppe von Kephisodotos, Strongylion uud Olympiosthenes ὃ)

220 Plastik.

1142. Pausan. IX. 16. 1. Θηβαίοις dà μετὰ τοῦ Ayumvog τὸ ἱερὸν
οἰωνοσκοπεῖέν τὲ Τειρεσίουλκαλούμενον, xai πλησίον Τύχης ἐστὶν
ἱερόν. 2. φέρει μὲν δὴ Πλοῦτον noida: ὡς δὲ Θηβαῖοι λέγουσε,
χεῖρας μὲν τοῦ ἀγάλματος καὶ πρόρωπον Ἐενοφῶν εἰργάσατο ἀϑη-
valog, Καλλιστόνικος δὲ ra λοιπὰ ἐπιχώριος. σοφὸν μὲν δὴ
καὶ τούτοις τὸ βούλευμα, ἐρϑεῖναι Πλοῦτον ἐς τὰς χεῖρας ἅτε μητρὶ ἢ
τροφῷ τῇ Τύχῃ᾽" σοφὸν δὲ οὐχ ἧσσον Κηφισοδότου" καὶ γὰρ οὗτος
No. 4. τῆς Εἰρήνης τὸ ἄγαλμα ϑηναίοις Πλοῦτον ἔχουσαν πε-
ποίηκεν.

1143. Pausan. I. 8. 2. μετὰ δὲ τὰς εἰκόνας τῶν ἐπωνύμων (bei dem
Tholos in Athen) deriv» ἀγάλματα Jeu», Ἀμφιάραος καὶ Εἰρήνη
φέρουσα Πλοῦτον παῖδα.

(Sollte sich nicht die 8. g. Leukothea in München auf dies Werk surückführen
lassen ?)
Xenophon von Athen (Paros!)
Pausan. VIII. 30. 10 s. oben 1140.
Pausan. IX. 16. 1 s. oben 1142.

1144. Diog. Laert. II. 59. γεγόνασι δὲ Bevopwvseg ἑπτά... ἕχεος
Πάριος, ἀγαλματοποιός.
(Von Brunn, K.G. I. S. 27! frageweise mit dem vermuthlichen Athener identi-
ficirt.)
Olympiosthenes von Athen. (ἢ

Pausan. IX. 30. 1 s. oben 878.

Polykles von Athen. (ἢ

Plin. N. H. XXXIV. 50 s. oben 1138.

1145. Dio Chrysost. Orat. 37. 40. p. 122. (R. 532. Emp.) ἐϑεασά-
μὴν xai τὸν λκιβιάδην τὸν καλόν, τὸν Κλεινίου" οὐκ old. ὅπου,
πλὴν ἐθεασάμην ἐν καλῷ τῆς Ἑλλάδος, ἐπιγραφὴν ἔχονεα Χαλκοπώ-
γωνος (L. Domitius Ahenobarbus): ἕτερον δὲ περικδκομμένον τὼ
χεῖρε, ὃς ἐλέγετο τῆς Πολυκλέους τέχνης εἶναι" ὅραμα δεινόν κελ.

(Zu der erstgenannten Statue vgl. Brunn, K.G. I. S. 273.)
1146. Plin. N. H. XXXIV.80. Polycles Hermaphroditum nobilem fecit.
(Vielleicht von einem jüngeren Polykles aus Ol. 156, wie Brunn annahm, K.G.I.
S. 541, aber s. Urlichs, Chrest. Plin. p. 328 und Müllers Handb. $. 128.
Anm. 2.)
Eukleides von Athen.

1147. Pausan. VII. 25. 9. ναὸς ἐνταῦϑα (in Bura in Achaia) 4ήη -
μητρος, ὃ δὲ φροδίτης Διονύσου sé ἐστι, xai ἄλλος Eileı-
ϑυίας. λίϑου τοῦ Πεντελησίου τὰ ἀγάλματα, ϑηναίου δὲ ἔργα
Εὐκλείδου" καὶ τῇ Anumel ἐστιν ἐσϑής.

(Vgl. daselbst $. 8. ὅτε δὲ ᾿ΒΕλέκην ἐποέησεν ἄδηλον ἐξ ἀνθρώπων ὁ ϑεός, τότε καὶ
τὴν Βοῦραν σεισμὸς ἐπέλαβεν ἰσχυρός, ὡς μηδὲ τὰ ἀγάλματα ἐν τοῖς

οι

Xenophon. Olympiosthenes. Polykles. Eukleides. Skopas. 221

ἱεροῖς ὑπολειφϑῆναι τὰ ἀρχαῖα. Ol. 101. 4, folglich sind Eukleides’
Statuen später.)

1148. Pausan. VII. 26. 4. παρείχετο δὲ 7) Alysıpa ἐς συγγραφὴν ἱερὸν
Διὸς xai ἄγαλμα καϑήμενον, λέϑου μὲν Πεντελησίου, ϑη-
valov δὲ ἔργον Εὐκλείδου.

(Vgl. noch Diog. Laert. Ill. 42. (Platons Testament.) Eüxleldns ὁ λεϑοτόμος
ὀφείλει uos τρεῖς μνᾶς" und s. dazu Stark, Arch. Ztg. 1865 S. 111 f. Platon
+ Ol. 108. 2.)

2. Die jüngere attische Schule.
Skopas, Aristandros’ Sohn (ἢ von Paros. .

(Vgl. von neuerer Litteratur besonders Urlichs, Skopas? Leben und Werke, Greifsw. 1863 und Stark
im Philologus XXI. 8. 415 ff., auch Blümner, Archaeol. Studien zu Lucian S. 26 ff.)

Ueber Aristandros (oben 942.) s. Urlichs S. 3 f., Stark S. 416.
1149. Plin. N. H. XXXIV. 49. rursus LXXXX. (olympiade floruere)
Polyclitus . . . Scopas.
(Vielmehr als Zeitpunkt der Geburt zu betrachten, s. Urlichs 8. 5.)

Werke.

tin der von Urlichs aufgestellten chronologischen Abfolge und geographischen Vertheilung.)
A. ın der Peloponnes.

No. 1. Aphrodite Pandemos in Elis.

Pausan. VI. 25. 1 s. oben 755. lin. 5.
(Nach Urlichs S. 5 etwa aus Ol. 96.)

No. 2. Giebelgruppen des Tempels der Athene Alea in Tegea.

1150. Pausan. VIII. 45. 4. Τεγεάταις δὲ ϑηνᾶς τῆς “]“λέας τὸ ἱερὸν
τὸ ἀρχαῖον ἐποίησεν "MAsog: χρόνῳ δὲ ὕστερον κατεσκευάσαντο oi
Τεγεᾶται τῇ ϑεῷ ναὸν μέγαν va καὶ ϑέας ἄξιον. ἐκεῖνο μὲν δὴ πῦρ
ἠφάνισεν ἐπινεμηϑὲν ξξαίφνης, 4ιοφάντου παρ᾽ ϑηναίοις ἄρχον-
τος, δευτέρῳ δὲ ἔτει τῆς ἕκτης καὶ ἐνενηκοστῆς Ὀλυμ-ῦ
πεάδος, ἣν Εὐπόλεμος Ἠλεῖος ἐνίκα στάδιον. 5. ὃ δὲ ναὸς ὃ ἐφ᾽
ἡμῶν πολὺ δή τι τῶν ναῶν, ὅσοι Πελοποννησίοις εἰσίν, ἐς κατασχευὴν
προέχει τὴν ἄλλην καὶ ἐς uéys9og. ὁ μὲν δὴ πρῶτός ἐστιν αὐτῷ
χόσμος τῶν κιόνων 4Ζώριος, ó δὲ ἐπὲ τούτῳ Κορένϑιος" ἑστήκασι δὲ
xai ἐχτὸς τοῦ ναοῦ κίονες ἐργασίας τῆς Ιώνων. ἀρχιτέκτονα δὲ 10
ἐπυνθανόμην Σκόπαν αὐτοῦ γενέσϑαι τὸν Πάριον, ὃς καὶ ἀγάλ-
ματα πολλαχοῦ τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, τὰ δὲ καὶ περὶ

Ἰωνίαν τε xai Καρέαν ἐποίησα. 6. τὰ δὲ ἂν τοῖς ἀδτοῖς

A. Kalydonische Jagd,

ἐστιν ἔμπροσθεν ἡ ϑήρα τοῦ ὑὸς τοῦ Καλυδωνίου" πεποιημένου δὲ
κατὰ μέσον μάλιστα τοῦ ὑὸς τῇ μέν ἐστιν Ἀταλάντη καὶ ελέαγρος 15

222 Plastik.

*

καὶ Θησεὺς Τελαμών τε καὶ Πηλεὺς xai Πολυδεύκης καὶ Ἰόλαος, ὃς
τὰ πλεῖστα Ηρακλεῖ συνέκαμνε τῶν ἔργων, καὶ Θεστίου παῖδες, adel-
qoi δὲ λϑαίας, Πρόϑους xai Κομήτης. 7. κατὰ δὲ τοῦ ὑὸς τὰ ἕτερα
Aynciov ἔχοντα ἤδη τραύματα καὶ ἀφέντα τὸν πέλεχυν ἀνέχων ἐστὲν
Ἔποχος" παρὰ δὲ αὐτὸν Κάστωρ καὶ ἄμφιάραος ὃ Ὀϊκλέους, ἐπὶ δὲ
αὐτοῖς ᾿Ιππόϑους 6 Κερκύονος τοῦ γαμήδους τοῦ Στυμφήλου" veAev-
ταῖος δέ ἔστιν εἰργασμένος Πειρίϑους.

B. Kampf am Kaikos.
τὰ δὲ Oria Dev πεποιημένα ἐν τοῖς ἀετοῖς Τηλέφου πρὸς Ayıllda
ἐστὶν ἐν Καΐχου πεδίῳ μάχη.
(Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 199 ff., Urlichs S. 15 ff., Stark S. 419.)

No. 3. Asklepios und Hygieia in demselben Tempel.
1151. Pausan. VIII. 47. 1. τῷ δὲ ἀγάλμαει τῆς Adıpäs τῇ μὲν
σκληπιός, τῇ δὲ 'Yyisıa παρεστῶσα ἐστι λίϑου τοῦ Πεντελη-

σίου, Σκόπα δὲ ἔργα Παρίου.
(Urlichs S. 15 f., Stark S. 418.)

No. 4. Asklepios und Hygieia in Gortys in Arkadien.

1152. Pausan. VIII. 28. 1. ἔστι de αὐἰτόϑι ναὺς Acnınnıoö Aldor
Πεντελησίου" [καὶ] αὐτός τε οὖχ ἔχων πω γένεια, xai Yyıslag ἄγαλμα"
Σκόπα δὲ ἦν ἔργα.

(Urlichs 8. 39 f. ΟἹ. 96---98.)

No. 5. Hekate in Argos.

1153. Pausan. II. 22. 7. τοῦ δὲ ἱεροῦ τῆς Εἰληϑυίας πέραν ἐστὶν
Ἑκάτης vaóg, Σκόπα δὲ τὸ ἄγαλμα ἔργον. vobto μὲν λίϑου κελ.
Vgl. 966.

(Urlichs S. 41, etwa aus Ol. 98. 3.)

No. 6. Herakles in Sikyon.
1154. Pausan. II. 10. 1. à» δὲ τῷ γυμνασίῳ τῆς ἀγορᾶς ὄντι οὐ μακρὰν
Ἡρακλῆς ἀνάχειται λίϑου, Σκόπα ποίημα.
(Urlichs S. 42 aus vor Ol. 95. 4.)

B. inAttika (etwa Ol. 100—104.)

No. 7. Zwei Erinyen.

1155. Clem. Alexandr. Protrept. 47. 'p. 41. ed. Pott.) μὴ οὖν
ἀμφιβάλλετε εἰ τῶν Σεμνῶν ᾿ϑήνῃσιν καλουμένων ϑεῶν τὰς μὲν δύο
Σκόπας ἐποίησεν ἐκ τοῦ καλουμένου λυχνέως (λυχνίτου) λέϑου, Kd-
λως (|. Κάλαμις) δέ, ἣν μέσην αὐταῖν ἱστοροῦνται ἔχουσαι, Πολέμωνα
δεικνύναι xvÀ. s. oben Kalamis S. 97.

Ho
e

Skopas. Werke. 293

1156. Schol. Aeschin. c. Tim. (p. 747. ed. Reiske.) τρεῖς ἦσαν
αὗται αἱ λεγόμεναε Σεμναὶ ϑεαὶ ἢ Εὐμενίδες ἢ Ἐρινύες - ὧν τὰς
μὲν δύο ἑκατέρωϑεν Σκόπας ὁ Πάριος ἐποέησεν ἐκ τοῦ λυχ-
νίτου λίϑου, τὴν δὲ μέσην Κάλαμις. ᾿

1157. Schol. Soph. Oed. Col. 89. Φύλαρχός φησι δύο αὐτὰς (Εὐμε-
νίδας) εἶναι, τὰ δὲ AINvnow ἀγάλματα δύο. Πολέμων δὲ τρεῖς αὐτάς
φησι.

1158. Pausan. I. 28. 6. πλησίον (am Areiopag) δὲ ἱερὸν ϑεῶν ἐστιν,
ἃς καλοῦσιν Adıvaioı Σεμνάς, Ἡσίοδος δὲ Ἐρινῦς ἐν Θεογονίᾳ.
πρῶτος δέ σφισιν Aloyvkog δράκοντας ἐποίησεν ὁμοῦ ταῖς ἐν τῇ κε-
φαλῇ ϑοιξὶν εἶναι" τοῖς δὲ ἀγάλμασιν οὔτε τούτοις ἔπεστιν οὐδὲν
φοβερόν, οὔτε ὅσα ἄλλα κεῖται ϑεῶν τῶν ὑπογαίων. κεῖται δὲ καὶ
Πλούτων καὶ Ἑρμῆς καὶ Γῆς ἄγαλμα.

(Vgl. Preller, Polemon. perieg. fragmm. p. 72 aq., Urliehs δ, 48 f.)

No. 8. Apollon in'Rhamnus. No. 9. Hestia und Candelaber.
No. 10. Kanephoren.

1159. Plin. N. H. XXXVI. 25. item (Scopas fecit) Apollinem Pa-
latinum, Vestam sedentem laudatam in Servilianis hortis duosque
lampteras*) circa eam, quorum pares in Asinii monumentis sunt
ubi et canephoros eiusdem.

a) S. v. Jan, Jenaer Litt. Ztg. 1838 No. 32. S. 256, Stark, Archaeol. Ztg. 1859
S. 713—580, Philolog. a. a. O. S. 423, Welcker, Archaeol. Ztg. 1860 S. 7 f.
und dagegen Urlichs a. a. O. S. 52 f.

(Für die attische Herkunft dieser Werke s. Urlichs S. 50 ff., No. 10. S. 50 f.,
No. 9. 8. 53 f., No. 9. B. 63 ff. besonders 67 f.)

1160. Propert. II. 31. (vom palatin. Apollotempel) zu No. 8.

5 hic equidem Phoebo visus mihi pulchrior ipso
marmoreus tacita carmen hiare lyra.
15 deinde inter matrem deus ipse interque sororem
Pythius in longa carmina veste sonat.
(Vgl. unten unter Kephisodotos d. j. und Timotheos.)

- No. 11. :Hermesherme.

1161. Anthol. Gr. IV. 165. 233. (Planud. IV. 192.)
Εἰς ἄγαλμα Eguoö.
Ὦ λῷστε, μὴ νόμιζε τῶν πολλῶν ἕνα
Ἑρμᾶν ϑεωρεῖν" tipi γὰρ τέχνα Σκόπα.
(Urlichs S. 56.)
No. 12. Bakchantin.
1162. Anthol. Gr. I. 74. 75. (81.) (Planud. IV. 60.) Σιμωνέδου.
Τίς ὅδε; Bdxya- εἰς δέ μὲν ξέσε ; Σκόπας.
εἰς δ᾽ ἐξέμηνε, Βάκχος ἢ Σχόπας; Σκόπας.

224 Plastik.

1163. Anthol. Gr. III. 57. 3. (Palat. IX. 774.) Γλαύκου A391»atov.
4 Baxya Παρία μέν, ἔνειψύχωσε δ᾽ 6 γλύπτας
τὸν λίϑον" ἀνϑρώσκει δ᾽ ὡς βρομαζομένα.
ὦ Σκόπα, σᾶς χειρὸς ϑεοποιὸς ἐμήσατο τέχνα ")
ϑαῦμα χιμαιροφόνον, Θυιάδα μαενομέναν.
3) ὦ Σχόπα, d ϑεοποιέ, τεὰ γὰρ ἐμ. τ. Urlichs S. 61, Note.
(Vgl. daselbst IV. 60. 58. (Planud. IV. 51.) Παύλου Σιλεντιαρέου.
. Εἰς βάχχην ἐν Βυζαντέῳ
"Exg:oova τὴν βάχχην οὐχ ἡ φύσις, all ἡ τέχνη
ϑήκατο, καὶ μανέην ἐγχατέμιξε λίϑῳ.
und daselbst 175. 278. (Planud. IV. 58.)
Εἰς Baxynv ἐν Βυζαντέῳ.
Ἤσχετε τὴν βάκχην, μὴ λαϊνέη περ ἐοῦσα,
οὐδὸν ὑπερϑεμένη νηὸν ὑπεχπροφύγῃ.)

1164. Kallistrat. Stat. 2. Οὐ ποιητῶν καὶ λογοποιῶν μόνον ἐπι-
πνέονται τέχναι ἐπὶ τὰς γλώττας ἐκ ϑεῶν ϑειασμοῦ πεσόντος, ἀλλὰ
καὶ τῶν δημιουργῶν αἷ χεῖρες ϑειοτέρων πνευμάτων ἐράνοις Ζη-
φϑεῖσαι κάτοχα καὶ μεστὰ μανίας προφητεύουσι τὰ ποιήματα. Ö
γὰρ δὴ Σκόπας, ὥςπερ ἔχ τινος ἐπιπνοίας κινηϑείς, εἰς τὴν τοῦ ἀγάλ-
ματος δημιουργίαν τὴν ϑεοφορίαν ἐφῆκε. τί δὲ ὑμῖν οὐκ ἄνωθεν τὸν
ἐνθουσιασμὸν τῆς τέχνης διηγοῦμαι; ἦν Βάχχης ἄγαλμα, ἐκ Aldor
Παρίου πεποιημένον ἀλλαττόμενον πρὸς τὴν ὄντως βάχχην. ἐν γὰρ
τῇ οἰκείᾳ τάξει μένων ὃ λίϑος τὸν ἐν τοῖς λίϑοις νόμον ἐχβαΐένειν
ἐδόχει, τὸ μὲν γὰρ φαινόμενον ὄντως ἦν εἴδωλον, ἡ τέχνη δ᾽ εἰς τὸ
ὕντως ὃν ἀπήγαγε τὴν μίμησιν. εἶδες ἄν, ὅτι καὶ στερεὸς ὧν εἰς τὴν
τοῦ ϑήλεος εἰκασίαν ἐμαλάττετο, γοργότητος διορϑουμένης τὸ ϑῆλυ,
καὶ εἰς ἐξουσίαν ἀμοιρῶν κινήσεως ἤδει βαχχεύεσϑαι, καὶ τῷ ϑεῷ
εἰςιόντι τὰ ἔνδον ὑπήχει. πρόφωπόν ys μὴν ἰδόντες ὑπὸ ἀφασίας,.
ἔστημεν, οὕτω δὴ καὶ αἰσϑήσεως συνείπετο δήλωμα μὴ παρούσης IE
αἰσϑήσεως, καὶ βάχχης ἐκβακχεύων ϑειασμὸς ἐμηνύετο ϑειασμοῦ μὴ
πλήττοντος, καὶ ὅσα φέρει μανίας οἰστρῶσα ψυχή, τοσαῦτα πάϑους
διέλαμπε τὰ τεχμήρια ὑπὸ τῆς τέχνης ἀῤῥήτῳ λόγῳ κραϑέντα. ἀνεῖεο
δὲ ἡ κόμη ζεφύρῳ σοβεῖν καὶ εἰς τριχὸς ἄνϑησιν λέϑος ὑπεσχέζετο.

ὃ δὴ καὶ μάλιστα τὸν λογισμὸν ὑπεξίστη, ὅτι καὶ τριχὸς λεπτότητι 20
λίϑος ὧν ἐπείϑετο xai πλοκχάμων ὑπήκουσε τοῖς μιμήμασι καὶ τῆς
ζωτικῆῇῆς ἕξεως γεγυμνωμένος τὸ ζωτικὸν εἶχεν. ἔφης ἄν, ὅτι καὶ αὐξή-
σεως ἀφορμὰς ἡ τέχνη συνειςήγαγεν, οὕτω καὶ τὸ ὁρώμενον ἄπιστον,
καὶ τὸ μὴ πιστὸν ὁρώμενον. οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ χεῖρας ἐνεργοὺς ἐπεδείχ-
γυτο. οὐ γὰρ τὸν βακχικὸν ἐτίνασσε ϑύρσον, ἀλλά τι σφάγιον ἔφερεν, 25
ὥςπερ εὐάζουσα, πιχροτέρας μανίας σύμβολον, τὸ δὲ ἦν χιμαίρας τι
πλάσμα πελεδνὸν τὴν χρόαν͵ καὶ γὰρ τὸ τεϑνηχὸς ὁ λίϑος ὑπεδύετο,
καὶ μέαν οὖσαν τὴν ὕλην εἰς ϑανάτου καὶ ζωῆς διήρει τὴν μίμησιν, τὴν
μὲν ἔμπνουν στήσασα καὶ οἷον ὀρεγομένην Κιϑαιρῶνος, τὴν δὲ ἐκ

e

0

|)

Skopas. Werke. | 225

τοῦ βαχχικοῦ ϑανατωθεῖσαν οἴστρου xai τῶν αἰσϑήσεων ἀπομαραΐ- 30
vovoay τὴν ἀκμήν. ὁ μὲν οὖν Σκόπας καὶ τὰς ἀψύχους εἰδωλοποιῶν
γενέσεις δημιουργὸς ἀληϑείας ἦν, καὶ τοῖς σώμασι τῆς ψυχῆς ἀνετυ--
ποῦτο τὰ ϑαύματα, ὁ δὲ τὰ ἐν λόγοις διαπλάττων 4ημοσϑένης ἀγάλ-
ματα μικροῦ καὶ λόγων ἔδειξεν εἶδος αἰσϑητόν τοῖς νοῦ καὶ φρονή-
σεως γεννήμασι gvyxegavyog τὰ τῆς τέχνης φάρμακα. καὶ γνώσεσϑε δὲ 35
αὐτίχα, ὡς οὐδὲ τῆς οἴκοϑεν κινήσεως ἐστέρηται τὸ εἰς ϑεωρίαν προ-
χείμενον ἄγαλμα, ἀλλὰ καὶ ὁμοῦ δεσπόζει καὶ ἐν τῷ χαραχτῆρι σώζει
τὸν οἰκεῖον γεννήτορα.
(Urlichs S. 60 ff.)
C. in Megara.
No. 13. Eros, Himeros, Pothos.

1165. Pausan. I. 43. 6. μετὰ de τοῦ Διονύσου τὸ ἱερόν ἐστιν Aggodi-
της ναός, ἄγαλμα δὲ ἐλέφαντος Agppndirng πεποιημένον, Πρᾶξις àni-
χλησιν. τοῦτό ἐστιν ἀρχαιότατον ἐν τῷ ναῷ. Πειϑὼ δὲ καὶ ἑτέρα

eds, ἣν Παρήγορον ὀνομάζουσιν, ἔργα Πραξιτέλους. Σκόπα δὲ Ἔρως,

καὶ Ἵμερος καὶ Πόϑος, εἰ δὴ διάφορά ἔστι κατὰ ταὐτὰ τοῖς ὀνό--
μασι καὶ τὰ ἔργα σφίσι".
a, Nicht etwa: Πόϑος" εἴδη διάφορα ἐστι x. τ. τ. 0. x. τοῖς ἔργοις σφίσι ϑ
(Urlichs S. 88 ff., Stark S. 425 und 427 f£.)

D. in Theben.

No. 14. Athene Pronaia am Ismenion.
Pausan. IX. 10. 2 vgl. oben 766.
(Urlichs S. 75 f., wahrscheinlich aus Ol. 100. 3-—102. 2, Stark S. 425 f.)

No. 15. Artemis Eukleia.
1166. Pausan. IX. 17. 1. πλησίον δὲ Ἀρτέμιδος ναός ἐστιν Εὐ -
κλεέας" Σκόπα δὲ τὸ ἄγαλμα ἔργον.
(Urlichs S. ΤΊ f., etwa aus ΟἹ. 102. 2 oder 3, Stark S. 426 f.)

E. in Samothrake.

No. 16. Aphrodite und Pothos (Phaeton?)

1167. Plin. N. H. XXXVI. 25. is (Scopas) fecit Venerem et Pothon
qui Samothrace sanctissimis caerimoniis coluntur.
(Ueber die Lesarten (Pothon Bamb. photon Voss. Riccard. phetontem
Polling. Paris. 6801.) s. Silligs Ausg. und vgl. Welcker, Kunstblatt 1827
S. 326, Lobeck, Aglaoph. p. 1291 und Urlichs S. 99 ff., Stark S. 428 ff.
Vor Ol. 101.)
F. in Troas (Chryse).
No. 17. Apollon Smintheus.
1168. Strabon. XIII. p. 604. ἐν δὲ vj Χρύση ταύτῃ xoi τὸ τοῦ
Σμινϑέως Ἰπόλλωνός ἐστιν ἱερόν, xai τὸ σύμβολον τὸ τὴν
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste Ὁ. d. Gr. 05

226 Plastik.

ἐευμότητα τοῦ ὀνόματος σῶζον, ὃ μῦς, ὑπόκειται τῷ stodi τοῦ ξοάνου"
Σκόπα δ᾽ ἐστὶν ἔργα τοῦ Παρίου.

1109. Eustath. ad Il. p. 30. 16. φησὲ γὰρ 7) ἱστορία ὅτι ἐν τῇ Χρύσῃ
Σμινϑέως ἐστὶν ἱερύν, xai μῦς ὑπόκειται τῷ odi τοῦ ξοάνου,
Σκόπα ἔργον τοῦ Παρίου.

1170. Menand. Rhet. z. Σμινϑιακοῦ in Rhetores Graeci ed. Spengel
Vol. III. p. 445. ... τὰ μὲν γὰρ “Δαομέδοντος τείχη ““πόλλων xai
Ποσειδῶν κατασχευάσαι λέγονται, τὸν δὲ παρ᾽ ἡμῖν νεὼν Ἀπόλλων
καὶ Aynvä σὺν Ἡφαίστῳ, μᾶλλον δὲ ἐδημιούργησεν. ἐπὶ τούτοις ἐκ-
φράσεις τὸ ἄγαλμα τοῦ ϑεοῦ παραβάλλων τῷ Ὀλυμπίῳ Ari καὶ
Ἀίϑηνᾷ τῇ ἐν ἀκροπόλει τῶν 42“9ηναίων. εἶτα ἐπάξεις, ποῖος Φειδίας,
τίς Δαίδαλος τοσοῦτον ἐδημιούργησε ξόανον; τάχα που ἐξ οὐρανοῦ τὸ
ἄγαλμα τοῦτ᾽ ἐῤῥύη, καὶ ὅτι ἐστεφάνωται δάφναις, φυτῷ προρήκοντι
τῷ ϑεῷ κατὰ Ζελφους.

(Urlichs S. 108 f., etwa ΟἹ. 102, Stark S. 139.)

G. in Ephesos (Ortygia).

No. 18. Leto und Ortygia. -

1171. Strabon. XIV. p. 640. ὄνεων δ᾽ ἐν τῷ τόπῳ πλειόνων ναῶν, τῶν
μὲν ἀρχαίων τῶν δὲ ὕστερον γενομένων, ἐν μὲν τοῖς ἀρχαίοις ἀρχαῖά
ἐστε ξόανα, ἐν δὲ τοῖς ὕστερον Σκόπα ἔργα" ἡ μὲν 219 € σκῆπερον
ἔχουσα, ἡ δ᾽ Ὀρτυγία παρέστηκεον ἑκατέρᾳ τῇ χειρὶ παιδίον ἔχουσα.

(Urlichs S. 114 ff. Vor Ol. 106, Stark 8. 410.)

No. 19. Säule mit Relief im Artemistempel.

1172. Plin. N. H. XXXVI. 95. universo templo longitudo est CCCCXXV
pedum, latitudo CCXXV, columnae centum viginti septem ... LX
pedum altitudine, ex iis XXXVI caelatae, una a Scopa.

(Urlichs S. 238 f£. Nach Ol. 107.)

H. in Pergamos. (ἢ

No. 20. Ares, spüter in Rom.

1173. Plin. N. H. XXXVI. 26. nunc vero praeter supra dicta quaeque
nescimus Mars etiamnum est sedens colossiaeus eiusdem (Scopae)
manu in templo Brut Gallaeci apud circum eundem (Flaminium.)

(Urlichs S. 118 ἢ, aber s. Stark S. 434 f.)

No. 21. Aphrodite, spater in Rom.
1174. Plin. N. H. XXXVI. 26. praeterea (Scopae manu est) Venus in
eodem loco (templo Bruti Gallaeci ap. circum Flaminium) nuda Praxi-

teliam illam (Cnidiam; antecedens et quemcumque alium locum nobi-
litatura. 27. Romae quidem multitudo operum, etiam oblitteratio ac

Skopas. Werke. 297

magis officiorum negotiorumque acervi omnis a contemplatione tamen
abducunt cet.
(Urlichs S. 122 f., Stark S. 436 f. und Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1860
S. 51 f.)
I. In Bithynien.

No. 22. Grosse Achilleusgruppe, spüter in Rom.

1175. Plin. N. H. XXXVI. 26. sed in maxuma dignatione delubro Cn.
Domitii (Ahenobarbi) in circo Flaminio Neptunus ipse et Thetis
atque Achilles, Nereides supra delphinos et cete aut hippocam- -
pos sedentes, item Tritones chorusque Phorci et pistrices
ac multa alia marina, omnia eiusdem manu, praeclarum opus,
etiam si totius vitae fuisset.

(Urlichs S. 126 ff. von einem Poseidontempel entweder in Astakos-Olbia oder zwi-
schen Kios und Myrlea, Stark S. 415.)

K. in Knidos.
No. 23. Dionysos. No. 24. Athene.

1176. Plin. N. H. XXXVI. 22. sunt in Cnido et alia signa marmorea
inlustrium artificum, Liber pater Bryaxidis et alter Scopae et
Minerva.

(Urlichs S. 160 f.)
L. in Halikarnassos.
No 25. Sculpturen am Maussoleum. (Ol. 107. 2—108. oder 109.)
(Vgl. von neuerer Litteratur über das Maussoleum ausser Urlichs a. a. O. 8. 162 ff., Stark 8. 453 ff.

und die daselbst angeführten Schriften, Brunn, K.G. 1. 8. 323 und was dieser citirt, Stark, Eos I.
B. 345 ff., Chr. Petersen, Das Maussoleum, Hamb. 1866.)

1177. Plin. N. H. XXXVI. 30. Scopas habuit aemulos eadem aetate
Bryaxim et Timotheum et Leocharen, de quibus simul dicendum
est, quoniam pariter caelavere Mausoleum. sepulchrum hoc est ab
uxore Artemisia factum Mausolo Cariae regulo, qui obiit olympiadis
CVII. anno secundo. opus id ut esset inter septem miracula hi maxume 5
fecere artifices. patet ab austro et septemtrione (centenos) sexagenos
ternos pedes, brevius a frontibus, toto circumitu pedes CCCCXXXX,
attollitur in altitudinem XXXX cubitis, cingitur columnis XXXVI;
pteron vocavere circumitum. 31. ab oriente caelavit Scopas, a
septentrione Bryaxis, a meridie Timotheus, ab occasu Leocha- 10
res, priusque quam peragerent, regina obiit. non tamen recesserunt
nisi absoluto iam, id gloriae ipsorum artisque monumentum iudican-
tes, hodieque certant manus. accessit et quintus artifex. namque
supra pteron pyramis altitudine inferiorem aequat viginti quattuor
gradibus in metae cacumen se contrahens. in summo est quadriga 15
marmorea, quam fecit Pythis. haec adiecta centum quadraginta pe-
dum altitudine totum opus includit.

15*

298 | Plastik.

1178. Vitruv. VII. praefat. 12. de Mausoleo Satyrus et Phyteus
(Pythis?), quibus vere felicitas summum maximumque contulit munus
(volumen ediderunt. quorum enim artes aevo perpetuo nobilissimas
laudes et sempiterno ferentes habere iudicantur, et cogitatis egregias
operas praestiterunt. namque singulis frontibus singuli artifices sum-
serunt certatim partes ad ornandum et probandum, Leochares,
Bryaxis, Scopas, Praxiteles, nonnulli etiam putant Timo-
theum; quorum artis eminens excellentia coégit ad septem specta-
culorum eius operis pervenire famam.

(Vgl. die Zeugnisse, welche das Maussoleum zu den 7 spectacula rechnen im
Append. zu Philo Byzant. de 7 orb. spectacul ed. Orelli, Lips. 1816;
p. 141 sqq. und besonders p. 192 sqq., von denen, so wie von den bei Stark
a. 8.0. Note 6 No. 13 verzeichneten aber nicht eines kunstgeschiohtlich,
namentlich aber für die Sculpturen am Maussoleum auch nur die geringste
Bedeutung hat.)

1179. Lucian. Diall. mort. 24. 1. MAYZ. τὸ δὲ μέγιστον, ὅτι ἐν
uAuagvacoQ μνῆμα παμμέγεϑες ἔχω ἐπικείμενον, ἡλίκον οὐκ ἄλλος
νεχρός, ἀλλ᾽ οὐδὲ οὕτως ἐς κάλλος ἐξεσκημένον, ἵππων καὶ ἀνδρῶν
ἐς τὸ ἀχριβέστατον εἰκασμένων λίϑου τοῦ καλλίστου, οἷον οὐδὲ νεὼν
εἴροι τις ἂν δᾳδίως. -

Unsichere Werke des Skopas.

No. 1. Niobegruppe.

1180. Plin. N. H. XXXVI. 28. par haesitatio est in templo Apollinis
Sosiani, Niobae liberos morientis Scopas an Praxiteles

fecerit.

(Ueber die wahrscheinliche Herkunft aus Seleukia in Kilikien s. Urlichs a. &. O.
S. 155 ff., Stark S. 433 und: Niobe und die Niobiden 8. 134 ff. Ueber die
Frage, welchem der beiden Künstler diese Gruppe gehöre s. die ältere Litte-
ratur bei Stark, Niobe 8. 332, vgl. denselben das. S. 332 ff., Urlichs a. a. O.)

No. 2. ,,Ianus pater** d. i. Hermes Dikephalos.

1181. Plin. N. H. XXXVI. 28. item (par haesitatio Ianus pater in
suo templo dicatus ab Augusto ex Áegypto advectus utrius (Scopae an
Praxitelis) manus sit, iam quidem et auro occultatus.

(Vgl. Urlichs S. 57 f£., Stark S. 424. Ob in den bei Plin. folgenden Worten :
similiter in curia Octaviae quaeritur de Cupidine fulmen tenente; id demum
affirmatur, Alcibiaden esse principem forma in ea aetate ausgedrückt werden
soll, dass man zwischen Skopas und Praxiteles als Urhebern schwankte,
oder dass man überhaupt den Urheber nicht kannte, muss dahingestellt
bleiben. Auf einen blitztragenden Eros bezieht sich das Epigramm Anthol.
Planud. IV. 250: j

Ὁ nravóg τὸν πτανὸν ἴδ᾽ ὡς ἄγνυσι κεραυνόν,
. δεικνὺς ὡς χρεῖσσον πῦρ πυρός ἔστιν Ἔρως.
(vgl. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad artes spect. p. 68), während

Q

Skopas. Werke. Kunstcharakter. 999

Plut Alcibiad. 16 und Athen. XIII. p. 534 E. berichten, dass Alkibiades
einen blitztragenden Eros im Schilde geführt habe.)

No. 3. Artemis.

1182. Lucian. Lexiphan. 12. μῶν ἐχεῖνον, ἦν δ᾽ ἐγώ, φὴς Δίωνα
τὸν καταπύγωνα καὶ λακκοσχέαν, τὸν μύρτωνα καὶ σχινοτρώχταν vea-
vioxov, ἀναφλῶντα xai βλιμάζοντα, 79 τινα πεώδη καὶ πόσϑωνα
αἴσϑηται. βινητιῶν dxéivóg ye καὶ ληκαλέος. ἀλλά τοί γε τὴν ϑεόν,
ἢ δ᾽ ὃς ὁ Εὔδημος, ϑαυμάσας --- ρτεμιες γάρ ἔστιν αὐτοῖς ἐν μέσῃ 5
τῇ αὐλῇ, Σκοπάδειον ἔργον --- ταύτῃ προςπεσόντες ὅ ve Δαμασίας
χαὶ ἡ γυνὴ αὐτοῦ πρεσβῦτις ἤδη καὶ τὴν κεφαλὴν πολιὰς ἀχριβῶς
ἱκέτευον ἐλεῆσαι σφᾶς" ἡ δὲ αὐτίκα ἐπένευσε, καὶ σῶς ἦν, καὶ νῦν
Θεόδωρον, μᾶλλον δὲ περιφανῶς ““ρτεμίδωρον ἔχουσι τὸν νεανίσκον.
ἀνέϑεσαν οὖν αὐτῇ τά τε ἄλλα καὶ βέλη καὶ τόξα, ὅτι χαίρει τούτοις" 10
τοξότις γὰρ καὶ ἑκηβόλος καὶ τηλέμαχος ἡ "Moretus.

(Brunn, K.G. I. 324, N. Rhein. Mus. XI. S. 167, Urlichs S. 81, Blümner S. 27.)

Kusstcharakter. Allgemeines.

1183. Plin. N. H. XXXVI. 25. Scopae laus cum his (Praxiteles, Ke-
phisodotos d. j.) certat.

1184. Martial. IV. 39. 1.
Argenti genus omne comparasti, .. . -
solus Praxitelis manus Scopaeque, .. . habes.

1185. Schol. Lucian. Lexiphan. 12. τῶν περιωνύμων γὰρ xoi οὗτος
ἀγαλματοποιός. ᾿

1186. Cic. Divinat. I. 13. fingebat Carneades in Chiorum lapicidinis
saxo difisso caput exstitisse Panisci. Credo aliquam non dissimilem
figuram, sed certe non talem, ut eam a Scopa factam diceres.

(Vgl. ibid. Il. 21 unten unter Praxiteles.)
1187. Horat. Carm. IV. 8. 4.
neque tu pessima munerum
ferres: divite me scilicet artium,
quas aut Parrhasius protulit aut Scopas,
hic.saxo, liquidis ille coloribus
sollers nunc hominem ponere, nunc deum.

1188. Carm. Priap. 9. 2. (Priapus):
non me Praxiteles Scopasve fecit,
nec sum Phidiaca manu politus cet.

1189. Apollinar. Sidon. Carm. XXIII. 503.
post quas nos tua pocula et tuarum
muserum medius chorus tenebat,
quales nec statuas imaginesque

230 Plastik.

aere aut marmoribus coloribusque
Mentor, Praxiteles, Scopas dederunt,
quantas nec Polycletus ipse finxit,

nec fit Phidiaco figura caelo.

Praxiteles, Kephisodotos' Sohn (?) von Athen (Eresidai.)
(Von neuerer Litteratur vgl. Brunn, K.G. I. 335 ff., Friederichs, Praxiteles und die Niobegruppe,
Lpsg. 1855, meine Anzeige dieses Buchs in Fleckeisens Jahrbb. LXXI. 8. 675 ff., Brunn, N. Rhein.
Mus. XI. 8. 161 ff., meine kunstgeschichtl. Analekten No. 4. in der Ztschr. für die Alt. Wiss. 1856
No. 52 ff., Urlichs, Observationes de arte Praxitelis, Würsburg 1858, Bursian in Pleckeisens Jahrbb.
LXXVII. 8. 104 ff.)

A. Persönliches.

1190. Thespische Inschrift Corp. Inscr. gr. No. 1604. Aeyias
Θρασυμάχοϊυ | Θρασύμαχον Χαρμέδαο τοῖς [ϑεοῖς Πραξιτέλης
AInvarog [ἐποίησεν.

(Vgl. Stephani, N. Rhein. Mus. IV. (1846) 8. 18 ff.)
Attische Inschrift bei Ross, Arch. Aufss. I. S. 173 Note 33
s. unten unter Kephisodotos d. j. und Timarchos.

(Wegen Cedren. Ann. p. 322 (Aphrodite) ἔργον τοῦ Ksidfov Πραξιτέλους ; Pro-
pert. III. 7. 16: Praxitelem Parius (propria) vindicat urbe lapis s. Sillig, Cat.
artif. v. Praxiteles und Brunn, K.G. I. S. 336.)

1191. Plin. N. H. XXXIV. 50. CIIII. (olympiade floruerunt) Praxi-
teles, Euphranor.
1192. Pausan. VIII. 9.1. Πραξιτέλης δὲ τὰ ἀγάλματα (s. 1201.) εἰργά- |
σατο τρίτῃ μετὰ λκαμένην ὕστερον γενδᾷ.
Vitruv. VII. praefat. 12. s. oben 1178. (Ol. 107. 2 —108
oder 109.)
B. Werke.

(Da eine chronologische Anordnung wohl versucht ist, von Friederiche, Ztschr. für Alt. Wiss. 1856

No. 1., aber nicht mit Glück, s. Bursian a.a. O. 8. 106 f., auch eine geographische Anordnung durch

Urlichs a. a. O. (athenische Bildwerke) wohl angebshnt, aber noch nicht durchgeführt ist, so sind
hier die Werke systematisch geordnet.)

I. Góttergruppen.

No. 1. Die Zwölfgötter im Tempel der Artemis Soteira zu Megara.
1193. Pausan. I. 40. 3. ἐνταῦϑα καὶ τῶν δώδεκα ὀνομαζομένων
ϑεῶν ἐστιν ἀγάλματα, ἔργα εἶναι λεγόμενα Πραξιτέλους.
(Vgl. oben 877. lin. 14.)

No. 2. Hera zwischen Athene und Hebe in Mantineia.
1194. Pausan. VIII. 9. 3. xai Ἥρας πρὸς τῷ ϑεάτρῳ ναὸν ἐϑεασα-
unv Πραξιτέλης de τὰ ἀγάλματα αὐτήν ve καϑημένην ἐν ϑρόνῳ xai
παρεσεώσας ἐποίησεν ϑηνᾶν καὶ Ἥβην παῖδα Ἥρας.

Praxiteles. Persónliches. Werke. 981

No. 3. Demeter, Persephone und Iakchos im Demetertempel zu Athen.

1195, Pausan. I. 2. 4. ἐρελθόντων δὲ ἐς τὴν πόλιν οἰκοδόμημα ἐς
παρασκευήν ἐστι τῶν πομπῶν, ἃς πέμπουσι τὰς μὲν ἀνὰ πᾶν ἔτος,
τὰς δὲ καὶ χρόνου διαλείποντος. καὶ πλησίον vaog ἐστι Δήμητρ 0g:
ἀγάλματα δὲ αὐτή τὸ xai ἣ παῖς xai dde ἔ ἔχων "Iaxyog* γέγραπται
δὲ ἐπὲ τῷ τοίχῳ γράμμασιν Artınois ἔργα εἶναι Πραξ ἐτέλους.

1196. Clem. Alexandr. Protrept. 62. (p. 54 ed. Pott.) xai γὰρ δὴ
καὶ “ἀπηγόρευται ὑμῖν ἀναφανδὸν ἀπατηλὸν ἐργάζεσθαι τέχνην... U
πού y ἂν ἔτι τὴν Πραξιτέλους Anunrgav καὶ Κόφην καὶ τὸν

Ἴακχον τὸν μυστικὸν ϑεοὺς ὑπολάβοιμεν;
1197. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle) Athe-
. nienses, ut ex marmore Iacchum (amittant ἢ

No. 4. ,,Flora, Triptolemus, Ceres** (aus Athen) in Rom.

.1198. Plin. N. H. XXXVI. 23. Romae Praxitelis opera sunt Flora,
Triptolemus, Ceres in hortis Servilianis.
(Für Flora war schon bei Hermol. Barb. Cora oder Hora vermuthet, Cora oder
Kora nahmen an Stephani, Philol. V. S. 177, Urlichs, Chrest. Plin. p. 381,
ich in den Berichten d. k. s. Ges. d. Wiss. 1860 S. 190, neuerlich Stark,
Arch. Ztg. 1866 8. 219, Urlichs nimmt sein Votum zurück in den Obss. de
arte Pr. p. 13 und vermuthet ,, Horam (fuisse) floribus ornatam vel sertum
manibus aut veste tenentem, '* vgl. auch Welcker, Alte Denkm. V. 8. 119 £.;
für den athenischen Ursprung Urlichs a. a. O.)

No. 5. und 6. Raub der Persephone, Katagusa. (Athen.)

1199. Plin. N. H. XXXIV. 69. (fecit ex aere Praxiteles) Proserpinae
raptum, item Catagusum.
(Urlichs, Observatt. p. 12, aueh für die Bedeutung ; vgl. Stephani, Compte-rendu

dela comm. impér. arch. 1859 p. 71 sq., aber s. meine Gesch. der griech.
Plastik 1I. S. 23 und Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. 8. 458.)

No. 7. Apollon, Leto und Artemis im Apollontempel zu Megara.

1200. Pausan. I.44.2. ἐκ δὲ τῆς ἀγορᾶς κατιοῦσι τῆς ὁδοῦ τῆς Εὐϑείας
καλουμένης Τπόλλωνος ἱερόν ἐστιν ἐν δεξιᾷ Προστατηρίου" τοῦτο
ὀλίγον ἐκεραπέντα ἐστὶν ἐκ τῆς ὁδοῦ ἀνευρεῖν. ᾿ἀπόλλων δὲ ἐν αὐτῷ
κεῖται ϑέας ἄξιος καὶ Ἄρεεμις καὶ "fuso, καὶ ἄλλα ἀγάλματά ἐστι,
Πραξιτέλους ποιήσαντος Antw καὶ οἱ παῖδες.

No. 8. Leto mit Apollon.und Artemis in Mantineia.

No. 8a. Relief: Muse und Marsyas.

1201. Pausan. VIII. 9. 1. τὸ δὲ ἕτερον “ητοῦς ἐστιν ἱερὸν xai τῶν
παέδων: Πραξιτέλης δὲ τὰ ἀγάλματα εἰργάσατο τρίτῃ μετὰ
Mixauévgv ὕστερον γενεᾷ" τούτων πεποιημένα ἐστὶν ἐπὶ τῷ βάϑρῳ
Μοῦσα καὶ Μαρσύας αὐλῶν.

232 ὁ Plastik.

No. 9. Apollon und Poseidon (aus Athen) in Rom.

1202. Plin. N. H. XXXVI. 23. (Praxitelis opera sunt) in Pollionis
Asinii monumentis et Apollo et Neptunus. -
(Zusammengehörig als die ionischen Stammgötter, daher wohl aus Athen, s.
auch Urlichs, Observatt. p. 14.)

No. 10. Dionysos mit Staphylos (Satyr) und Methe (aus Athen) in Rom.

1203. Plin. N. H. XXXIV. 69. (fecit ex aere Praxiteles) et Liberum
patrem, Ebrietatem nobilemque una satyrum quem Graeci periboéton
cognominant. .

(Die griechischen Namen schlug Welcker vor £u Philostr. p. 212; über die
Gruppe s. die früheren kritischen Erörterungen bei Friederichs, Praxiteles
S. 12 fL, vgl. Stark, Archaeol. Studien 8. 19 ff., Urlichs in Fleckeisens
Jahrbb. LXX. S. 185, meine Anzeige des Friederichs'schen Buchs daselbst
LXXI. S. 679 ff., Bursian daselbst LXXVII S. 106 und Allg. Encyclop. I.
° LXXXII. S. 458.)

No. 11. Mainaden-Thyiaden, Karyatiden und Silene (aus Athen) in Rom.

1204. Plin.N. H. XXXVI. 23. (Romae Praxitelis opera sunt in Capitolio)
item et Maenades et quas Thyiadas vocant et Caryatides et Sileni.
(Maenad. quas et Th. voc. Urlichs, Observatt. p. 14, vgl. Stark, Arch. Ztg.
1866 S. 249 ff.)

1205. Anthol. Gr. II. 251. 2. (Palat. IX. 756.) Aiuudksavov.
Τέχνας εἵνεκα σεῖο xai ἃ λέϑος olde βρυάζειν,
Πραξίτελες " λῦσον, καὶ πάλι κωμάσομαι.
νῦν δ᾽ ἡμῖν οὐ γῆρας Er’ ἀδρανές, ἀλλ᾽ ὃ πεδητὰς
Σιληνοῖς κώμων βάσκανός ἔστι λίϑος.

No. 12. Danaé, Nymphen, Pan.

1206. Anthol. Gr. III. 91. 4. (Palat. VI. 317.)
Πραξιτέλης ἔπλασεν Aavanv xai φάρεα Νυμφῶν
λύγδινα καὶ πέτρης Πᾶνά ue Πεντελικχῆς.
(Πεντελικῆς ἐμὲ Πᾶνα πέτρης καὶ λύγδινα Νυμφῶν
φάρεα καὶ Ζανάην ἔπλασε Πραξιτέλης.)
1207. Anthol. Gr. IV. 186. 315. (Planud. IV. 262.)
Ὁ τραγόπους, ὃ τὸν daxóv ἐπηρμένος, αἵ τε γελῶσαι
Νύμφαι Πραξιτέλους 7) ve καλὴ Javan'
λύγδινα πάντα καὶ ἄκρα" σοφαὶ χέρες, αὐτὸς 6 Πῶμος
φϑέγξεται" ἄχρητος, Ζεῦ πάτερ, 7) σοφίη.

No 18. Thespiaden (aus Thespiai) in Rom.

1208. Plin. N. H. XXXIV. 69. (fecit ex aere Praxiteles) et signa
quae ante Felicitatis aedem fuere (Veneremque quae (et) ipsa aedis in-
cendio cremata est Claudii principatu.)

(Vgl. O. Jahn, Rhein. Mus. 1X. 8. 318.)

Praxiteles. Werke. | 238

1209. Cic. in Verr. IV. 2. 4. atque ille L. Mummius, cum Thespia-
das, quae ad aedem Felicitatis sunt, ceteraque profana ex illo oppido
"Thespiae) signa tolleret (marmoreum Cupidinem . . . non attigit.)

1210. Plin. N. H. XXXVI. 39. sitae fuere et Thespiades ad aedem
Felicitatis, quarum unam amavit eques Romanus Iunis Pisciculus, ut
tradit Varro, admiratur et Pasiteles, qui et quinque volumina scripsit
nobilium operum in toto orbe.

(Vgl. oben 880. ff. und s. Cic. a. a. O., Strabon. VIII. p. 381 und Cass. Dio
fragm. 10. Vol. I. p. 81 ed. Bekker über die Darleihung dieser Statuen an
L. Licinius Lucullus. Ueber ihre Bedeutung vgl. Benndorf, de Anthol. Gr.
epigr. quae ad artes spect. p. 67 und was derselbe anführt. Benndorf bezieht
auf die Thespiaden des Praxiteles das Epigramm des Antipater von Theasa-
lonike Anthol. Gr. II. 114. 70. (Palat. 1X. 603.)

Πέντε Διωνύσοιο Jeoanvides alde Zaren
ἐντύνουσι ϑοᾶς ἔργα χοροστασίας.

ἁ μὲν ἀερταζουσα δέμας βλοσυροῖο λέοντος,
ἁ δὲ Avxaovıov χαλλίχερων ἔλαφον"

& τριτάτα δ᾽ οἰωνὸν ἐὕπτερον" & δὲ τετώρτα
τύμπανον" ἃ πέμπτα χαλχοβαρὲς χρόταλον,

πᾶσαι φοιταλέαι TE, παρησριόν τε νόημα
ἐχπλαγέες λύσσᾳ δαίμονος εὐϊάδι.)

No. 14. Agathodaimon und Agathe Tyche (aus Athen) in Rom.

1211. Plin. N. H. XXXVI. 23. (Romae Praxitelis opera sunt) Boni
Eventus et Bonae Fortunae simulacra in Capitolio.

1212. Aelian. Var. hist. IX. 39. νεανίσκος δὲ 4ϑήνησι τῶν εὖ yeyo-
νότων πρὸς τῷ πρυτανείῳ ἀνδριάντος ἑστῶτος τῆς 4γαϑῆς Τύχης
ϑερμότατα ἠράσϑη. κατεφίλει γοῦν τὸν ἀνδριάντα περιβάλλων, εἶτα
ἐχμανεὶς καὶ οἰστρηϑεὶς ὑπὸ τοῦ πόϑου παρελϑὼν εἰς τὴν βουλὴν
καὶ λιτανεύσας ἕτοιμος ἦν πλείστων χρημάτων τὸ ἄγαλμα πρίασϑαι.
ἐπεὶ δὲ οὐκ ἔπειϑεν, ἀναδήσας πολλαῖς ταινίαις καὶ στεφανώσας τὸ
ἄγαλμα καὶ ϑύσας καὶ κόσμον αὐτῷ περιβαλὼν πολυτελῆ εἶτα ἕαυ-
τὸν ἀπέχτεινε μυρία rroogxAovoag.

(Vgl. Urlichs, Observatt. p. 4 sq.)

II. Götterbilder.

No. 15. Hera Teleia in Plataiai. No. 16. Rhea daselbst.

1213. Pausan. IX. 2. 7. Πλαταιεῦσι δὲ ναός ἔστιν Ἥρας, ϑέας ἄξιος
μεγέϑει τε καὶ ἐς τῶν ἀγαλμάτων τὸν κόσμον. ἐςελϑοῦσι μὲν Ῥέα τὸν
πέτρον κατειλημένον σπαργάνοις, οἷα δὴ τὸν παῖδα ὃν ἔτεχε, Κρόνῳ
κομέζουσά ἐστι" τὴν δὲ Ἥραν Τελείαν καλοῦσι" πεποίηται δὲ
ὀρϑὸν μεγέϑει ἄγαλμα μέγα" λέϑου δὲ ἀμφότερα τοῦ Πεντελησίου,
Πραξιτέλους δέ ἔστιν ἔργα.

(Zu No. 16. ναὶ. ἴῃ meinem Aufs. Berichte der k. sáchs. Ges. d. Wiss. 1866 8. 234 f.)

σι

284 Plastik.

No. 17. Leto, Tempelbild zu Argos (und Chloris ?)

1214. Pausan. II. 21. 8. τὸ de ἱερὰν vg Anvoüg ἔστε μὲν οὐ μακρὰν
τοῦ τροπαίου, τέχνη δὲ τὸ ἄγαλμα Πραξιτέλους. 9. τὴν dà εἰκόνα
παρὰ τῇ ϑεῷ τῆς παρϑένου Χλῶριν ὀνομάζουσι, Νιόβης μὲν ϑυγα-
τέρα εἶναι λέγοντες, ελίβοιαν δὲ καλεῖσϑαι τὸ ἐξ ἀρχῆς.

(Vgl. Stark, Niobe S. 333.)

No. 18. Artemis Brauronia, Tempelbild auf der Akropolis von Athen.
1215. Pausan. I. 23. 7. xai “ρτέμιδος ἱερόν ἐστι Βραυρωνίας,
Πραξιτέλους μὲν τέχνη τὸ ἄγαλμα.

No. 19. Artemis, Tempelbild zu Antikyra.

1216. Pausan. X. 37. 1. τῆς πόλεως δὲ ἐν δεξιᾷ, δύο μάλιστα προελ-
ϑόντι ἀπ᾽ αὐτῆς σταδίους, πέτρα τέ ἐστιν ὑψηλή, μοῖρα ὄρους f; πέ-
vga, καὶ ἱερὸν ἐπὶ αὑτῆς πεποιημένον ἐστὶν 24 ρτέμεδος" ἔργων τῶν
Πραξιτέλους, δᾷδα ἔχουσα ἐν τῇ δεξιᾷ καὶ ὑπὲρ τῶν ὦμων φαρέ-
τραν" παρὰ δὲ αὐτὴν κύων ἐν ἀριστερᾷ" μέγεϑος δὲ ὑπὲρ τὴν μεγίστην
γυναῖχα τὸ ἄγαλμα.

(Vielleicht von Praxiteles’ Söhnen s. Wieseler, Gótt. gel. Anzz. 1862 S. 579,
Litt. Centralblatt 1862 S. 516, aber vgl. Urlichs, Skopas ὃ. 82 Note f).

(Vgl. Petron. Satyr. c. 126. laterique applicat meo mulierem omnibus simulacris
emendatiorem cet. ... et osculum, quale Praxiteles habere Dianam credidit.)

No. 20. Apollon ,,Sauroktonos. **

1217. Plin. N. H. XXXIV. 70. fecit et (ex aere Praxiteles) puberem
Apollinem subrepenti lacertae cominus sagitta insidiantem, quem sau-
roctonon vocant.

1218. Martial. XIV. 172.

Sauroctonos Corinthius.
Ad te reptanti, puer insidiose, lacertae
parce, cupit digitis illa perire tuis.

(Nach Bursian, Allg. Encyol. 1. LXX XIlI. S. 458 Note 92 wäre mit den Versen
Martials eine Copie gemeint; über den Gegenstand vgl. Welcker, Alte
Denkm.I. S. 406ff., Stephani in Compte-rendu de la commis. impér. archéol.
1863 S. 166.)

No. 21. 'Tyche, Tempelbild zu Megara.
1219. Pausan. 1.43. 6. πλησίον δὲ τοῦ τῆς Agygodieng ναοῦ Τύχης
ἐστὶν ἱερόν, Πραξιτέλους καὶ αὕτη τέχνη.
No. 22. Trophonios, Tempelbild zu Lebadeia.
1220. Pausan. IX. 39.4. «à δὲ ἐπιφανέστατα dv τῷ ἄλσει Τροφωνίου
γαὸς xai ἄγαλμά ἐστιν, ““σκληπιῷ καὶ τοῦτο εἰκασμένον" ITgakırs-
Ans δὲ ἐποίησε τὸ ἄγαλμα.

(Vgl. Panofka, Arch. Ztg. 1843 S. 1 ff., mein Verzeichniss der Gypsabgüsse des
leipziger Museums S. 54 f., aber s. Michaelis, Arch. Ztg. 1866 8. 251.)

Praxiteles. Werke. 235

No. 23. Dionysos, Tempelbild zu Elis.

1221. Pausan. VI. 26. 1. ϑέατρον dà ἀρχαῖον μεταξὺ τῆς ἀγορᾶς xai

τοῦ Μηνίου τὸ ϑέατρόν τε καὶ ἱερόν ἔστε Φιονύσου" τέχνη τὸ ἄγαλμα
Πραξιτέλους.

No. 24. Dionysos ungewissen Standortes.

1222. Kallistr. Stat. 8. (vgl. 136.) ai da δὴ Πραξιτέλεεοι χεῖρες ζωτικὰ

διόλου κατεσκεύαζον τὰ τεχνήματα. ἄλσος ἦν xal Διόνυσος εἱστήκει,
ἠιϑέου σχῆμα μιμούμενος οὕτω μὲν ἁπαλὸς, ὡς πρὸς σάρκα uesaó-
ῥυθμίζεσθαι τὸν χαλκόν, οὕτω δὲ ὑγρὸν xai κεχαλασμένον ἔχων τὸ
σῶμα, ὡς ἐξ ἑτέρας ὕλης, ἀλλὰ μὴ χαλκοῦ πεφυκώς" ὃς χαλκὸς μὲν 5
ὧν ἠρυϑραίνετο, ζωῆς δὲ μετουσίαν οὐκ ἔχων ἐβούλετο τὴν ἰδέαν
δεικνύναι, ἁψαμένῳ δέ σοι πρὸς τὴν ἀχμὴν ὑπεξίστατο" καὶ ὄντως
μὲν ὃ χαλκὸς ἦν στεγανός, ὑπὸ δὲ τῆς τέχνης μαλαττόμενος εἰς σάρκα
ἀπεδίδρασκε τῆς χειρὸς τὴν αἴσϑησιν. ἦν δὲ ἀνθηρός, ἁβρότητος γέ-
μων, ἱμέρῳ ὁδξόμενος, οἷον αὐτὸς Εὐριπίδης ἐν Βάχχαις εἰδοποιήσας 10
ἐξέφηνε, κισσὸς δὲ αὐτὸν ἔστεφε περιϑέων ἐν κύκλῳ. ὡς κισσὸς ἦν 6
χαλκὸς εἰς κλῶνας καμπτόμενος, καὶ τῶν βοστρύχων τοὺς ἑλεικτῇρας
ix μετώπου κεχυμένους ἀναστέλλων, γέλωτος δὲ ἔμπλεως, ὃ δὴ καὶ
παντὸς ἦν ἐπέχεινα ϑαύματος, ἡ δονῆς ἀφιέναι τὴν ὕλην τεκμήρια καὶ
τὴν παϑῶν δήλωσιν ὑποχρίνεσϑαι τὸν χαλχόν. νεβρὶς δὲ αὐτὸν ἔσκε- 15
πεν, οὐχ οἵαν εἴευϑεν ὃ “ιόνυσος ἐξάπτεσϑαε, ἀλλ᾽ εἰς τὴν τῆς δορᾶς
μίμησιν ὃ χαλκὸς μετεβάλλετο. εἰστήχει δὲ τὴν λαιὰν ἐπεδρείδων τῷ
ϑύρσῳ, ὃ δὲ ϑύρσος ἠπάτα τὴν αἴσϑησιν ἐκ χαλκοῦ πεποιημένος,
χλοερόν τι καὶ τεϑηλὸς ἀποσείλβειν ἐδοξάζετο πρὸς αὐτὴν ἀμειβό--
uevog τὴν ὕλην. ὄμμα δὲ ἦν πυρὲ διαυγές, μανικὸν ἰδεῖν. καὶ γὰρ τὸ 20
βακχεύσιμον ὃ χαλκὸς ἐνεδείκνυτο καὶ ἐπιϑειάζειν ἐδόχει, ὥςπερ,
οἶμαι, τοῦ Πραξιτέλους καὶ τὸν βακχεῖον οἷσερον ἐγκαταμῖξαι δυνη-
Jévrog.

No. 25. Hermes mit dem Dionysoskinde im Heraion zu Olympia.

1223. Pausan. V. 17. 3. χρόνῳ δὲ ὕστερον xai ἄλλα ἀνέϑεσαν ἐς τὸ

Ἡραῖον, Ἑρμῆν λίϑου, Διόνυσον δὲ φέρει νήπεον, τέχνη δέ ἔστι
Πραξιτέλους.
(Vgl. oben Kephisodotos d. &. 1137.)

No. 26. Satyr in der Tripodenstrasse zu Athen.

1224. Pausan. 1. 20. 1. ἔστε δὲ ὁδὸς ἀπὸ τοῦ Πρυτανείου καλουμένη

Τρίποδες" ἀφ᾽ οὗ καλοῦσι τὸ χωρίον, vaoi ϑεῶν ἐς τοῦτο (οὐ) μεγάλοι
καί σφισιν ἐφεσεήχασι τρίποδες, χαλκοῖ μέν, μνήμης δὲ ἄξια μάλιστα
περιέχοντες εἰργασμένα. Σάτυρος γάρ ἐστιν, ἐφ᾽ ᾧ Πρφαξιτέλην λέγε-
ται φρονῆσαι μέγα" καί ποτε Φρύνης αἰτούσης, 0 τε οὗ κάλλεστον εἴη τῶν 5

236 Plastik.

ἔργων, ὁμολογεῖν μέν φασιν οἷα ἐραστὴν διδόναι, κατειπεῖν δ᾽ οὐκ
ἐθέλειν, ὅ τι κάλλιστον αὐτῷ οἵ φαΐνοιτο. ἐσδραμὼν οὖν οἰκέτης
Φρύνης ἔφασκεν οἴχεσϑαι Πραξιτέλει τὸ πολὺ τῶν ἔργων πυρὸς
ἐςπεσόντος ἐς τὸ οἴκημα, οὐ μὲν οὖν πάντα γε ἀφανισθῆναι. 2. Πραξι-
τέλης δὲ αὐτίκα ἔϑει διὰ ϑυρῶν ἔξω, καί ot καμόνει οὐδὲν ἔφασκεν 10
εἶναι πλέον, εἰ δὴ καὶ τὸν Σάτυρον ἡ φλὸξ καὶ τὸν Ἔρωτα ἐπέλαβε.
Φρύνη δὲ μένειν ϑαῤῥοῦντα ἐχέλευε, παϑεῖν γὰρ ἀνιαρὸν οὐδέν, τέχνῃ
δὲ ἁλόντα ὁμολογεῖν τὰ κάλλιστα ὧν ἐποίησε. Φρύνη μὲν οὕτω
τὸν Ἔρωτα αἱρεῖται. (Διονύσῳ δὲ ἐν τῷ ναῷ τῷ πλησίον Σατυρός
ἐστι παῖς, καὶ δίδωσιν ἔκπωμα Ἔρωτα δ᾽ ἑστηκότα ὁμοῦ καὶ ““όνυ-- 15
σον Θυμίλος ἐποέησε.)
(Vgl. zur Constituirung des Textes Schubart, Fleckeisens Jahrbb. LXXXIX. .
S. 45, zur Sache die in Anm. zu 1203. angeführten Schriften. Dass der in
den in () gesetzten Worten bezeichnete mit Dionysos und Eros gruppirte

Satyr derjenige des Praxiteles, ja überhaupt von Praxiteles war, ist mir sehr
zweifelhaft, vgl. auch Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. S. 458.)

1225. Athen. XIII. p. 591. B. ἐκλογήν ve αὐτῇ (Φρύνῃ) τῶν ἀγαλ-
μάτων ἔδωκεν (Πραξιτέλης), εἴτε τὸν Ἔρωτα ϑέλοι λαβεῖν εἴτε τὸν
ἐπὶ Τριπόδων σάτυρον" ἡ δὲ ἑλρμένη τὸν Ἔρωτα ἀνέϑηκεον αὐ--
τὸν ἐν Θεσπιαῖς.

No. 27. Satyr im Dionysostempel zu Megara.

1226. Pausan. I. 43. 5. ῳχοδόμησε δὴ xai τῷ Διονύσῳ τὸ ἱερὸν IIo-
Aveıdog, xai ξόανον ἀνέϑηκεν ἀποκεκρυμμένον ἐφ᾽ ἡμῶν, πλὴν τοῦ
προρώπου" τοῦτο δέ ἔστι τὸ φανερόν" Σάτυρος δὲ παρέστηχεν
αὐτῷ Πραξιτέλους ἔργον, Παρίου λίϑου.

No. 28. Aphrodite in Knidos.

1221. Plin. N. H. XXXVI.20. Praxitelis aetatem inter statuarios dixi-
mus, qui marmoris gloria superavit etiam semet. opera eius sunt
Athenis in’ Ceramico, sed ante omnia est non solum Praxitelis verum
in toto orbe terrarum Venus quam ut viderent multi navigaverunt
Cnidum. duas fecerat simulque vendebat, alteram velata specie,
quam ob id praetulerunt quorum condicio erat Coi, cum eodem pretio
detulisset, severum id ac pudicum arbitrantes; reiectam Cnidii eme-
runt immensa differentia famae. 21. voluit eam a Cnidiis postea mer-
cari rex Nicomedes, totum aes alienum, quod erat ingens civitatis dis-
soluturum se promittens: omnia perpeti maluere, nec immerito; illo 10
enim signo Praxiteles nobilitavit Cnidum. aedicula eius tota aperitur,
ut conspici possit undique effigies dea favente ipsa, ut creditur, facta.
nec minor ex quacumque parte admiratio est. ferunt amore quendam
captum, cum delituisset noctu, simulacro cohaesisse, eiusque cupidita-
tis esse indicem maculam. 22. sunt in Cnido et alia signa marmorea 15

e

Praxiteles. Werke. 237

inlustrium artificum, Liber Pater Bryaxidis et alter Scopae et Minerva,
nec maius aliud Veneris Praxiteliae specimen, quam quod inter haec
sola memoratur.

1228. Plin. N. H. VII. 127. Praxiteles marmore nobilitatus est Cni-
diaque Venere praecipue vesano amore cuiusdam iuvenis insigni, sed
et Nicomedis aestumatione regis grandi Cnidiorum aere alieno permu-
tare eam cona.

(Vgl. Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 4. cuius (Vulcani) coniugem Praxiteles in
marmore quasi spirantem in templo Cnidiorum collocavit, propter pulchritu-
dinem operis a libidinoso cuidam complexu parum tutam, und dieselbe Ge-
schichte weitláufigst bei Lucian. Amores 15 sq., Tzetz. Chil. VIII. 375 sqq.
S. auch Philostr. V. Apoll. Tyan. VI. 40.)

1229. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle) Cni-
dios, ut Venerem marmoream (amittant?)

1230. Lucian. Imagg. 4. ΑΚ. ἐπεδήμησάς ποτε, ὦ Πολύστρατε, τῇ
Κνιδίων; ΠΟΑ͂. καὶ μάλα. AYK. οὐκοῦν τὴν ᾿ἀφροδίέτην εἶδες πάν-
τως αὐτῶν; ΠΟΑ͂. νὴ Jia, τῶν Πραξιτέλους ποιημάτων τὸ xal-
λιστον. AYK. ἀλλὰ καὶ τὸν μῦϑον ἤκουσας, ὃν λέγουσιν οἱ ἐπιχώριοι
περὶ αὐτῆς, ὡς ἐρασϑείη τις τοῦ ἀγάλματος, καὶ λαϑὼν ὑπολειφϑεὶς
ἐν ἱερῷ συγγένοιτο, ὡς δυνατόν, ἀγάλματι.

1231. Lucian. Imagg. 6. AYK. καὶ μὴν ἤδη σοι ὁρᾶν παρέχει γιγνο-
μένην τὴν εἰκόνα ὧδε συναρμόζων, τῆς ἐκ Κνίδου ἡκούσης μόνον τὴν
χεφαλὴν λαβών" οὐδὲν γὰρ τοῦ ἄλλου σώματος γυμνοῦ ὄντος δεήρε-
ται" τὰ μὲν ἀμφὲ τὴν κόμην καὶ μέτωπον ὀφρύων τε τὸ εὔγραμμον
ἐάσει ἔχειν ὥςπερ ὃ Πραξιτέλης ἐποίησε, καὶ τῶν ὀφθαλμῶν δὲ τὸ
ὑγρὸν ἅμα τῷ φαιδρῷ καὶ κεχαρισμένῳ, καὶ τοῦτο διαφυλάξει κατὰ
τὸ Πραξιτέλει δοκοῦν"... τῆς ἡλικίας δὲ τὸ μέτρον, ἡλίκον ἂν γένοιτο,
κατὰ τὴν ἐν Κνίδῳ ἐκείνην μάλιστα καὶ γὰρ καὶ τοῦτο κατὰ τὸν
Πραξιτέλην μεμετρήσϑω (zur Musterschónheit Panthea).

1232. Lucian. de Imagg. 23. τάχ᾽ ἂν οὖν φαίης, μᾶλλον δὲ ἤδη εἴρη-
χας, ἐπαινεῖν μέν σοι ἐς τὸ κάλλος ἐφείσϑω" ἀνεπέφϑονον μέντοι
ποιήσασϑαι τὸν ἔπαινον ἐχρῆν, ἀλλὰ μὴ ϑεαῖς ἀπεικάζειν ἄνϑρωπον
οὖσαν. ἐγὼ δὲ --- ἤδη γάρ με προάξεται τἀληϑὲς εἰπεῖν --- οὐ ϑεαῖς
σε, ὦ βελτίστη, eixaga, τεχνιτῶν δ᾽ ἀγαϑῶν δημιουργήμασι λίϑου καὶ 5
χαλκοῖ ἢ ἐλέφαντος πεποιημένοις. τὰ δὲ ὑπ ἀνθρώπων γεγενημένα
οὐκ ἀσεβὲς οἶμαι ἀνθρώποις εἰκάζειν ἐχτὸς εἰ μὴ σὺ τοῦτο εἶναι τὴν
Ἀϑϑηνᾶν ὑπείληφας, τὸ ὑπὸ Φειδίου nenAacuévov, ἢ τοῦτο τὴν οὐρα -
γίαν Ἰφροδίτην, ὃ ἐποίησε Πραξιτέλης ἐν Κνίδῳ, οὐ πανυ πολ-
λῶν ἐτῶν. ἀλλ᾽ ὅρα μὴ ἄσεμνον 7 τὰ τοιαῦτα περὶ ϑεῶν δοξάζειν, ὧν 10
τάς τε ἀληϑεῖς εἰκόνας ἀνεφίχτους εἶναι ἀνθρωπένῃ μιμήσει ἔγωγε
ὑπολαμβάνω. .

1233. Lucian. Amores 11. xai δέξαν ἡμῖν Κνίδῳ προςορμίσαι κατὰ

οι

938 Plastik.

ϑέαν τοῦ Agyppodisng ἱεροῦ — ὑμνεῖται δὲ τούτου τὸ τῆς Πραξιτέλους
εὐχερείας ὄντως ἐπαφρόδιτον --- ἠρέμα τῇ γῇ προςηνέχϑημεν κελ.
1234. Lucian. Amores 13. ἐπεὶ δ᾽ ἱκανῶς τοῖς φυτοῖς ἐτέρφϑημεν,
εἴσω τοῦ νεὼ παρήειμεν. ἡ μὲν οὖν ϑεὸς ἐν μέσῳ καϑίέδρυται — Πα-
ρέας δὲ λίϑου δαίδαλμα κάλλεστον --- ὑπερήφανον καὶ σεσηρότι γέλωτε
μικρὸν ὑπομειδιῶσα. πᾶν δὲ τὸ κάλλος αὐτῆς ἀχάλυπτον οὐδεμιᾶς
ἐσθῆτος ἀμπεχούσης γεγύμνωται, πλὴν ὅσα τῇ ἑτέρᾳ χειρὲ τὴν αἰδῶ 5
λεληθότως ἐπικρύπεειν. τοσοῦτό γε μὴν 1) δημιουργὸς ἴσχυσε τέχνη,
ὥςτε τὴν ἀνείτυπον οὕτω καὶ καρτερὰν τοῦ λίϑου φύσιν ἑκάστοις μέ-
λεσιν ἐπιπρέπειν. ... ἔστι δ᾽ ἀμφίϑυρος ὁ νεὼς τοῖς ϑέλουσι xai
xarà νώτου τὴν ϑεὸν ἰδεῖν ἀκριβῶς, ἵνα μηδὲν αὐτῆς ἀϑαύμαστον ἢ"
... 14. δόξαν οὖν ὅλην τὴν ϑεὸν ἰδεῖν, εἰς τὸ κατόπιν τοῦ σηκοῦ ne- 10
οιήλϑομεν. εἶτ᾽ ἀνοιγείσης τῆς ϑύρας ὑπὸ τοῦ κλειδοφύλακος ἐμπε--
πιστευμένου γυναίου ϑάμβος αἰφνίδιον ἡμᾶς εἶχε τοῦ κάλλους. ὃ y
οὖν ᾿4ϑηναῖος ... ἀνεβόησεν, Ἥρακλεις, ὅση μὲν τῶν μεταφρένων
εὐρυϑμία, πῶς δ᾽ ἀμφιλαφεῖς ai λαγόνες, ἀγκάλισμα χειροπληϑές"
ὡς δ᾽ εὐπερίγραφοι τῶν γλουτῶν ai σάρκες ἐπικυρτοῦνται, μήτ᾽ ἄγαν 15
ἐλλιπεῖς αὐτοῖς ὀστέοις προρεσταλμέναι, μήτε εἰς ὑπέρογκον ἐχκεχυ--
μέναι πιότητα" τῶν δὲ τοῖς ἰσχίοις ἐνεσφραγισμένων ἐξ ἑκατέρων
εύπων, οὐχ ἂν εἴποι τις ὡς ἡδὺς Ó γέλως, μηροῦ τε καὶ κνήμης dr”
εὐθὺ τεταμένης ἄχρι ποδός ἠχριβωμένοι δυϑμοί.
(Vgl. Friederichs, Praxiteles S. 26 f., Blümner, Arch. Stud. zu Lucian S. 29.)
1235. Lucian. Iupp. tragoed. 10. ADP. οὐκοῦν, ὦ Ἑ,ρμῆ, κἀμὲ
λαβὼν ἐν τοῖς προεδρίοις που κάϑιζε' χρυσῇ γάρ εἰμι. EPM. οὐχ ὅσα
γε, ὦ Ἡφροδίτη, κἀμὲ δρᾶν, ἀλλ᾽ εἰ μὴ πάνυ λημῶ, λίϑου τοῦ λευχοῦ
Πεντέληϑεν, οἶμαι, λιϑοτομηϑεῖσα, εἶτα δόξαν οὕτω Πραξιτέλεε,
Ageodirm γενομένη Κνιδίοις παρεδόϑης.
(Vgl. Schol. (p. 174 ed. Jacobitz) Πραξιτέλης ἀγαλματοποιὸς ἄριστος, ὅςτις zar-
ἐσχεύασε vo ἐν Κνίδῳ τῆς Αφροδέτης ἄγαλμα.)
1236. Anthol. Gr. I. 104. 9. (Planud. IV. 160.) Πλάτωνος.
Ἢ Παφίη Κυϑέρεια di οἴδματος ἐς Κνίδον ἦλϑεν,
βουλομένη κατιδεῖν sixóva τὴν ἰδίην.
πάντῃ δ᾽ ἀϑρήσασα περισκέπεῳ dvi χώρῳ
φϑέγξατο" ποῦ γυμνὴν εἶδέ us Πραξιτέλης;
Πραξιτέλης οὐκ εἶδεν & un ϑέμις, ἀλλ᾽ ὃ σίδηρος
ἔξεσ᾽, dong οἵαν ἤϑελε τὴν Παφίην.
(Nachgebildet von Auson. Epigr. 56. Vgl. noch Anthol. Gr. IV. 168. 216.
(Planud. IV. 162.)
A Κύπρις τὰν Κύπριν ἐνὶ Kv(dq εἶπεν ἰδοῦσα"
φεῦ, φεῦ, ποῦ γυμνὴν εἶδέ με Πραξιτέλης;
Anthol. Gr. ibid. 247. (Planud. IV. 168.) ᾿Π»ντιπάτρου Σιδωνέου.
Γυμνὴν εἶδε Πάρις μὲ καὶ ᾿4γχίσης καὶ dois,
τοὺς τρεῖς οἶδα μόνους" Πραξιτέλης δὲ πόϑεν;

Praxiteles. Werke. 259

Anthol. Gr. III. 21. 3. (Planud. IV. 163.) 24ovxiavov.
Τὴν Παςέην γυμνὴν οὐδεὶς ἴδεν" εἰ δέ τις εἶδεν,
οὗτος ὁ τὴν γυμνὴν στησάμενος Παφίην.
Ibid. 2. (Planud. 164.) τοῦ αὐτοῦ.
Zo) μορφῆς ἀνέϑηχκα τεῆς περικαλλὲς ἄγαλμα,
Κύπρι, τεῆς μορφῆς φέρτερον οὐδὲν ἔχων.)
1237. Anthol. Gr. I. 97. 9. (Planud. IV. 166.) Εὐήνου.
Πρόσϑε μὲν ᾿Ιδαίοισι ἐν οὔρεσιν αὐτὸς 6 βούτας
δέρξατο τὰν κάλλευς πρῶτ᾽ ἀπενεγκαμέναν.
Πραξιτέλης Κνιδίοις δὲ πανωπήεσσαν ἔϑηκεν
μάρτυρα τῆς τέχνης ψῆφον ἔχων Πάριδος.

1238. Ibid. 8. (Planud. 165.) τοῦ αὐτοῦ.

Παλλὰς καὶ Koovidao συνευνέτις εἶπον ἰδοῦσαι
t)» Κνιδίην' ἀδίχως τὸν Φρύγα μεμφόμεϑα.

1239. Ibid. 104. 10. (Planud. IV. 161.) Πλάτωνος.

Οὔτε σε Πραξιτέλης τεχνήσατο, 009° ὁ σίδαρος,
ἀλλ᾽ οὕτως ἔστης, ὥς ποτε χρινομένη.
Ibid. 193. und IV. 168. 248. 8. oben Pheidias 762. f.

1240. Ibid. IV. 168. 245. (Planud. IV. 159.)

Τίς λίϑον ἐψύχωσε; τίς ἐν χϑονὲ Κύπριν dgeider ;
ἥμερον ἐν πέτρῃ τίς τόσον εἰργάσατο;
Πραξιτέλης χειρῶν ὅδε που πόνος, ἢ «ax Ὄλυμπος
χηρεύει, Παφίης εἰς Κνίδον ἐρχομένης.
Anthol. Gr. II. 14. 31. (Planud. IV. 167.) s. unten 1260.

1241. Athen. XIII. p. 590 sq. (Ogí»v) τῇ τῶν Ἐλευσινίων πανη-
γύρει xai τῇ τῶν Ποσειδωνίων dy ὄψει τῶν Πανελλήνων πάντων ἄπο-
τιϑεμένη ϑαἰϊμάτια καὶ λύσασα τὰς κόμας ἐνέβαινε τῇ ϑαλάττῃ" καὶ
dm αὐτῆς Andi τὴν Avadvoueınv Ageodizv ἀνεγράψατο" καὶ
Πραξιτέλης δὲ ö ἀγαλματοποιὸς ἐρῶν αὐτῆς τὴν Κνιδίαν 2goo-
δίτην ἀπ᾽ αὐτῆς ἐπλάσατο κελ.

1242. Clem. Alexandr. Protrept. 53. (p. 47. ed. Pott.) ὁ Πραξι-
zíAng δέ, wg Ποσείδιππος ἐν τῷ περὲ Κνίδου διασαφεῖ, τὸ τῆῇς
Ἀφροδίτης ἄγαλμα τῆς Κνιδίας κατασκευάζων, τῷ Κρατένης
τῆς ἐρωμένης εἴδει παραπλήσιον πεποίηκεν αὐτὴν κτλ.

(Vgl. Arnob. adv. gentes VI. 13. (p. 266. ed. Oehler) quis Praxitelem nescit,
Posidippi si relegat, ad formam Cratinae meretricis, quam infelix perdite
diligebat, os Veneris Cnidiae sollertiarum collegisse certamine? ... Phryna
illa Thespiaca, sicut illi referunt qui negotia Thespiaca scriptitarunt, cum in
acumine ipso esset pulehritudinis venustatis et floris, exemplerium fuisse

perhibetur eunctarum quae in opinione sunt Venerum sive per urbes Graias,
sive iste quo fluxit amor talium cupiditasque signorum cet.)

1243. Athenag. Leg. pro Christ. 14. (p. 61. ed. Dechair.) ἡ A goo-
δέτη ἐν Κνίδῳ ἑταίρα Πραξιτέλους τέχνη.

240 Plastik.

1244. Cedren. Comp. histor. p. 322 B. (ed. Paris.) xai ἡ Krıdıa
Ageodisn ix λέϑου λευκοῦ, γυμνή, μόνην τὴν αἰδῶ τῇ xeol περεστέλ-
λουσα, ἔργον τοῦ Kyıdlov Πραξιτέλους (habe im Lauseion gestanden .

1245. Constantin. Porphyrog. de Themat. I. 14. ἐπ᾽ ἄχρων δὲ
τοῦ κόλπου 5 ve πόλις Κνιδίων κατῴκισται καὶ τὸ τῆς Aypgodiris
τέμενος περιβόητον, ἐν ᾧπερ ἦν τὸ τῆς ἀφροδίτης ἄγαλμα, μνημεῖον
τῆς Πραξιτέλους τέχνης ἀπαραμίλλητον.

No. 29. Aphrodite in Kos.
Plin. N. H. XXXVI. 20 s. oben 1227. lin. 5 f.
Cic. Orat. 2. 5 s. oben 806. lin. 3.

No. 30. Aphrodite zu Thespiai.
1246. Pausan. IX. 27. 5. ἐνταῦϑα xai αὐτοῦ Πραξιτέλους Agyeo-
δίτη καὶ Φρύνης ἐστὶν εἰκών, λίϑου καὶ ἡ Φρύνη καὶ ἢ 960g.
Alciphron. Epist. frag m. 3 s. unten 1251.

No. 31. Aphrodite in Alexandreia in Karien.
1247. Steph. Byz. v. Als&avdoeıa- .... δεκάτη πρὸς τῷ Aasup τῆς
Καρίας, ἐν 7 Adwyıov ἦν ἔχον Πραξιτέλους φροδέτην.

No. 32. Aphrodite, später in Rom.

1248. Plin. N. H. XXXIV. 69. (fecit ex aere Praxiteles) Venerem
quae (fuit ante Felicitatis aedem et! (et) ipsa aedis incendio cremata est
Claudi principatu, marmoreae illi suae per terras inclutae parem.

(Wegen einer fragmentirten Gruppe der Aphrodite und des Eros mit der
Inschrift des Namens des Praxiteles, Clarac, Catal. No. 185, Mus. d. sculpt.
pl. 341. No. 1291 vgl. Brunn, K.G. 1. 8. 340.)

No. 33. Peitho und Paregoros in Megara.
Pausan. I. 43. 6 s. oben 1165.

No. 34. Eros in Thespiai.
(Ueber die Erosbildungen des Praxiteles vgl. besonders Stark in den Berichten der k. eáchs. Ges. d.
Wiss. 1866 8. 155 ff. und s. die von ihm Note 1 citirte &ltere Litteratur.)

1249. Pausan. IX. 27. 3. Θεσπιεῦσι δὲ ὕστερον χαλκοῦν εἰργάσατο
Ἔρωτα Avoınnog, καὶ ἔτι πρότερον τούτου Πραξιτέλης Aldor
τοῦ Πεντέλῃσι καὶ ὅσα μὲν εἶχεν ἐς Φρύνην καὶ τὸ ἐπὶ Πραξιτέλει
τῆς γυναικὸς σόφισμα, ἑτέρωϑι ἤδη μοι δεδήλωται. πρῶτον δὲ τὸ
ἄγαλμα κινῆσαι τοῦ Ἔρωτος λέγουσι Γάϊον δυναστεύσαντα & "Pour,
Κλαυδίου δὲ ὀπίσω Θεσπιεῦσιν ἀποπέμψαντος Νέρωνα αὔὖϑις δεύ-
vega ἀνάσπαστον ποιῆσαι" καὶ τὸν μὲν φλὸξ αὐτόϑι διέφϑειρε.
4. ... τὸν δὲ ἐφ᾽ ἡμῶν Ἔρωτα ἐν Θεσπιαῖς ἐποίησεν “ϑηναῖος My-
νόδωρος τὸ ἔργον τὲ Πραξιτέλους μιμούμενος.

(Zu lin. 4 δεθήλωται vgl. oben 1224., zu lin. 7 φλὸξ διέφϑειρε unter Titus,
80 n. Chr. s. Cass. Dio LXVI. 24.)

[21]

Praxiteles. Werke. 941

1250. Strabon. IX. p. 410. αἱ δὲ Θεσπιαὶ πρότερον μὲν ἐγνωρίζοντο
διὰ τὸν Ἔρωτα τὸν Πραξιτέλους, ὃν dye. μὲν ἐκεῖνος, ἀνέϑηκε
δὲ Γλυκέρα ἡ ἡ ἑταίρα Θεσπιεῦσιν, ἐκεῖϑεν οὖσα τὸ γένορ, λαβοῦσα dw-
gov παρὰ τοῦ τεχνίτου. πρότερον μὲν οὖν ὀψόμενοι τὸν Ἔρωτά τινες
ἀνέβαινον ἐπὲὶ τὴν Θέσπειαν, ἄλλως οὐκ οὖσαν ἀξιοϑέατον κελ.

(Vgl. Eustath. ad Il. 11. p. 215. 9. ἱστορεῖται δὲ xe) ὁ Πραξιτέλους Ἔρως ἐν
Θεσπιαὶς εἶναι, ὃν ἔγλυψε μὲν ἐκεῖνος xrÀ, πολλοὶ δὲ ἀνέβαινον ὀψόμενοι τὸν
Ἔρωτα. Glykera wird als die den Eros Weihende auch in einem Scholion zu
Lucians Amores 17. (Vol. IV. p. 162 Note 25 ed. Jacobitz) genannt.)

1251. Alciphron. Epist. fragm. 3. (ed. Meineke.) [Φρύνη Πραξιτέ-
Ast]. μὴ δείσῃς" ἐξείργασαι yàg πάγκαλόν τι χρῆμα, olov ἤδη τίς σοι
᾿τῶν παν.... οὐδεὶς τῶν κατὰ χειρῶν πονηϑέντων τὴν σεαυτοῦ ἑταίραν
ἱδρύσας ἐν τεμένει" μέση γὰρ ἕστηκα ἀπὸ τῆς Aggodieng καὶ vob
Ἔρωτος ἅμα τοῦ σοῦ. μὴ φϑονήσῃς δέ μοι τῆς τιμῆς" οἱ γὰρ ἡμᾶς͵ 5
ϑεασάμενοι ἐπαινοῦσι Πραξιτέλη, xai ὅτε τῆς σῆς τέχνης γέγονα οὐχ
ἀδοξοῦσί με Θεσπιεῖς μέσην κεῖσϑαι ϑεῶν.

1252. Plin. N. H. XXXVI. 22. eiusdem (Praxitelis) est et Cupido
obiectus a Cicerone Verri, ille propter quem Thespiae visebantur, nunc
in Octaviae scholis positus. eiusdem et alter nudus in Pario cet.

1253. Cic. in Verr. IV. 2. 4. idem opinor artifex (Praxiteles) eiusdem
modi (s. unten 1262.) Cupidinem fecit illum qui est Thespiis, propter
quem Thespiae visuntur; nam alia visendi causa nulla est.

1254. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere. velle) The-
spienses, ut Cupidinis signum (amittant), propter quod unum visuntur
Thespiae?

1255. Athen. XIII. p. 591 A. xai ἐν τῇ τοῦ Ἔρωτος βάσει τῇ ὑπὸ τὴν
σκηνὴν τοῦ ϑεάτρου ἐπέγραψε (Πραξιτέλης) (—Anthol. Gr. I. 75.
84. (90.) (Planud. IV. 204.))

Πραξιτέλης ὃν ὁ ὄπασχε διηχρίβωσεν ἔρωτα,
ἐξ ἰδίης ἕλχων ἀρχέτυπον κραδίης,

Φρύνῃ μισϑὸν ἐμεῖο διδοὺς ἐμέ" φίλερα δὲ βάλλω
οὐκέτ᾽ ὀϊστεύων, ἀλλ᾽ ἀτενιζόμενος.

(In der Anth. einem Simonides beigelegt. vs. 3 φίλερα δὲ τέκτω, vs. 4. οὐχέκι
τοξεύων; vgl. Stark S. 162 und 164 f. und s. Benndorf, de Anthol. graec.
epigr. quae ad artes spect. p. 25.)

1256. Anthol. Gr. 1. 164. 90. (Planud. IV..206.) 4fewvída Ταραντίνου.

Θεσπιέες τὸν Ἔρωτα μόνον ϑεὸν ἐκ ‚Kudegeins
ἅζοντ᾽, οὐχ ἑτέρου γραπεὺν dnm ἀρχετύπου,

ἀλλ᾽ ὃν Πραξιτέλης ἔγνω ϑεόν, ὃν περὶ Φρύνῃ
δερκόμενος, σφετέρων λύτρον ἔδωκ πόϑων.

1257. Ibid. II. 254. 1. (Planud. IV. 205.) Τυλλίου Γεμένου.

Arsi W ἔρωτος Ἔρωτα, βροτῷ ϑεὸν ὥπασε Φρύνῃ
Πραξιτέλης, μισϑὸν καὶ ϑεὸν εὑρόμενος.
D. ant. Schriftquellen x. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 16

249 Plastik.

ἮΝ '$ δ᾽ οὐκ je τὸν τέκεονα! δεῖσα γάρ οὗ qo»,
μὴ ϑεὸς ἀντὶ τέχνης σύμμαχα τόξα λάβῃ.
ταρβεῖ δ᾽ οὐχέτι που τὸν Κύπριδος, ἀλλὰ τὸν ἐκ σοῦν
᾿Πραξίτελες, τέχνη» μητέρ᾽ ἐπισιαμένη,
1258. Anthol. Gr. II. 256. 2. (Palat. VI. 260.) sot αὐτοῦ.
Φρύνη τὸν πτερόεντα, τὸν εὐτέχνητον Ἔρωτα,
μισϑὸν ὑπὲρ τέχνης, ἄνϑετο Θεσπιάσιν.
Κύπριδος ἡ τέχνη. ζηλούμενον, οὐχ ἐπιμεμφὲς
δῶρον, ἐς ἀμφοτέρους δ᾽ à ἔπρεπε μισϑὸς ’Evwg.
borjg ἐκ τέχνης αἰνέω βροτύν, ὕς γε καὶ ἄλλοις
δούς, ϑεὸν ἐν σπλάγχνοις εἶχε τελειότερον.

1259. Iulian. Imperat. Orat. II. p. 54 A. (ed. Spanh.) τὸν χρυσόν
φασι τοῦ Θεσπιάσιν Ἔρωτος voig πτεροῖς ἐπιβληϑέντα τὴν ἀχρίβειαν
|o ἀφαλεῖν τῆς τέχνης..
1200. Anthol. Gr. II 14.31. (Planud. IV. 167.) ᾿ἀντιπάτρου Σιδωνίου.
Ll. . Daasıg τὰν μὲν Κύπριν ἀνὰ χραναὰν K»ídov ἀϑρῶν,
: ὅδε που ὡς φλέξει καὶ ϑεὸς εὖσα λέϑον"
só» δ᾽ ἐπὶ Θεσπιάδαις γλυχὺν Ἵμερον, οὐχ ὅτε πέτρον,
Ä ἀλλ᾽ ὅτι χὴν ψυχρῷ πῦρ ἀδάμαντι βαλεῖ.
ὌΝ . φρίους Πραξιτέλης κάμε daiuorag, ἄλλον ἐπ᾽ ἄλλας
γᾶς, ἕνα μὴ διασῷ πάντα ϑέροιτο πυρί.
120]. Ibid. III. 198. 12. (Planud. IV. 203.) ἸΙουλιανοῦ τοῦ Aiyurösiev.
DEP Κλίνας αὐχένα γαῦρον dp’ ἡμετέροισι πεδίλοις,
χερσὶ με ληϊδίαις ἔπλασε Πραξιτέλης"
Vi αὐτὸν γὰρ τὸν Ἔρωτα τὸν ἔνδοϑι κευϑύμενόν ue
᾿ χαλκώσας, Φρύνῃ δῶκε γέρας φιλίης.
ἡ δέ μιν αὖϑις Ἔρωτα προςήγαγε" καὶ γὰρ ἐρῶντας
. δῶρον Ἔρωτι φέρειν αὐτὸν Ἔρωτα ϑέμις.
(Vgl. Stark S. 165.)

No. 34a. Copie des thespischen Eros zu Messana.

1202. Cic. in Verr. IV. 2. 4. erat apud Heium sacrarium magna cum
— dignitate in aedibus, a maioribus traditum, perantiquum, in quo
signa pulcherrima quattuor summo artificio, summa nobilitate, guae

“ non modo istum hominem ingeniosum et intellegentem, verum
etiam quemvis nostrum, quos iste idiotas appellat, delectare possent: 5
unum Cupidinis, marmoreum, Praxiteli; ... idem opinor artifex cet.
(8. oben 1253.)

(Vgl. ibid. 3. 6. C. Claudius (Pulcher)... usus est boc Cupidine tamdiu, dum
forum diis immortalibus populoque Romano habuit ornatum. 8. 18. habitasti
apud Helum Messanae; res illum divinas apud eos deos sacrario prope cotidie
facere vidis, und 6. 12. ‚‚haeo omnis signa Praziteli, M yronis, Polycliti

Praxiteles. Werke. 248

sestertium sex milibus quingentis Verri vendita ;'* sie rettulit: recila éx ta-
bulis. . . Cupidinem Praxiteli sestertium MDC! profecto, hine natum est:
malo emere quam rogare.) .

No. 35. Eros zu P&non an der Proponüs.

1263. Plin. N. H. XXXVI. 23. eiusdem (Praxitelis est) et alter (Cu-
pido) nudus in Pario colonia Propontidis, par Veneri.Cnidiae nobi-
litate et iniuria: adamavit enim Alcetas Rhodius atque in eo quoque
simile amoris vestigium reliquit.

1264. Anthol. Gr. III. 133. 94. (Planud. IV. 207.) Παλλάδα.

Γυμνὸς Ἔρως διὰ τοῦτο γελᾷ καὶ μείλιχός ἐστιν"
—. 00 γὰρ ἔχει τόξον καὶ πυρόενεα βέλῃ,
οὐδὲ μάτην πηλάμαις κατέχεν δελφῖνα καὶ &» Sog:
τῇ μὲν γὰρ γαΐαν, τῇ δὲ ϑάλασσαν ἔχει.
(Vgl. Stark S. 159 f. und Tzetz. Chil. V. 500.
ὡραῖρν νέον ut(Qex« τὸν Ἔρωτα ζωγράφῳ
τοξότην ζωγρᾳφοῦσί τε, σύναμα xq) πυρφόρον,
καὶ πτερωτόν, χατέχοντα δελφῖνά τε xal πόαν, :
τὴ μὲν γραφῇ τοῦ πτερωτοῦ, τῆς πόας, τοῦ δελφῖνος
χρατεῖν τοῦτον σημαίνοντες ἁέρος, γῆς, ϑαλάσσης κτλ.

No. 36. Eros unbekannten Aufstellungsortes.

1265. Kallistrat. Stat. 3. Kai ἕτερα dag τέχνης οἱ λόγοι προφη-
τεῦσαι βούλονται. οὐ yaa uot ϑεμιτὸν μὴ καλεῖν ἱερὰ τέχνης yev-
γήματα, Ἔρως ἦν Πραξιτέλους τέχνημα' ὃ Ἔρως αὐτός, παῖς
ἀνϑηρὸς xai νέος πτέρυγας ἔχων καὶ τόξα. χαλκὸς δὲ αὐτὸν ἐτύπου,
καὶ ὡς ἂν Ἔρωτα sunto» τύραννον ϑεὸν καὶ μέγαν καὶ αὐτὸς ἐδυ- 5
ναστεύετο. οὐ γὰρ ἠνείχετο χαλκὸς εἶναι τὰ πάντα, ἀλλ᾽ ὅσος ἦν,
Ἔρως ἐγένετο. εἶδες ἂν τὸν χαλκὸν ϑρυπτόμενον καὶ εἰς εὐσαρκίαν
ἀμηχάνως χλιδῶγτῳᾳ nei, ὡς βραχέως εἰπεῖν, τὰ ἀναγκαῖα πληροῦν
ἑαυτῇ τὴν τέχνην ἀρχοῦσαν. ὑγρὸς μὲν ἦν ἀμοιρῶν μαλακότητος,
χαλχῷ δὲ ἔχων συνῳδὸν τὴν χρόαν οὐανϑὴς ἑωρᾶτο" τῶν δὲ κινήσεως 10
ἔργων ἐστερημένος ἕτοιμος ἦν δεῖξαι κίγησιν. sig μὲν γὰρ ἕδραν ord+
σιμον ἴδρυεο, ἡπάτα δὲ ὡς καὶ τῆς μετεώρου κυριεύων φορᾶς. ἐγαυ-
ροῦτο δὲ εἰς γέλωτα, ἔμπυφόν τι xai μείλιχον ἐξ ὀμμάτων διαυγάζων,
καὶ ἦν ἰδεῖν ὑπαχούοντα τῷ πάϑει τὸν χαλχόν καὶ δεχόμενον εὐκόλως
φὴν γέλωτος μίμησιν. ἵδρυτο δὲ εἰς μὲν τὴν κορυφὴν τὸν δεξιὸν ἐπι- 15
κάμπτων καρπόν, τῇ δὲ ἑτέρᾳ μεεεωρίζων τὸ τόξον καὶ τὴν τῆς
βάσεως ἰσοῤῥοπέαν ἐπικλίνων àni τὰ λαιά" τὴν γὰρ τῆς ἀριστερᾶς λα-
γόνος ὄκσεασιν ἀνέστη, πρὸς τὴν εὐμαρότητα τοῦ χαλκοῦ τὸ στεγανὸν
ἐχκχλάσας. πλόκαμοι δὲ αὐτοῦ τὴν κεφαλὴν ἐσκίαζον ἀνθηροὶ καὶ ἔνου-
λ9ι νεοτήσιον ὑπολάμποντας ἄνϑος. καὶ ἦν ϑουμαστὸς οἷος ὃ χαλκός" 20
ἐδόνετι μὲν γὰρ ἔρουϑος ἀπέστιλβεν ἐξ ἄκρων βοσερύχων αἰρόμενον,
ἁψαμένῳ δὲ ἡ ϑοὶξ ὑπεξανίστατο, μαλϑακιζομένη πρὸς τὴν αἴσϑησιν.

165

944 Plastik.

ἐμοὶ μὲν δὴ ϑεασαμένῳ τὴν τέχνην ἐπήει πιστεύειν, ὅτε καὶ χορὸν
ἤσκησε κενούμενον Δαίδαλος, καὶ χρυσῷ παρεῖχεν αἰσϑήσεις, ὅ ὅπου xci |
Πραξιτέλης εἰς τὴν εἰχόνα τοῦ Ἔρωτος ἐνέϑηχε μικροῦ καὶ νοήματα, 25
καὶ πτέρυγι τὸν ἀέρα τέμνειν ἐμηχανήσατο.

(Vgl. Stark S. 167 ff.)

Eine Erosstatue des Praxiteles, ungewiss welche, gehn noch die
folgenden Epigramme an:
1266. Antliol. Gr. I. 6. 11. (Palat. XII. 56.) Μελεάγρου.
Eindsa μὲν Παρίην ζωογλύφος ἄνυσ᾽ [Ἔρωτος
Πραξιτέλης, Κύπριδος παῖδα τυπωσάμενος.
. Ψῦν δ᾽ ὁ ϑεῶν κάλλιστος Ἔρως ἔμψυχον ἄγαλμα,
αὐτὸν ἀπεικονίσας, ἔπλασε Πραξιτέλην᾽
5 ὕφρ᾽ ὁ μὲν ἐν ϑνατοῖς, 6 δ᾽ ἐν αἰϑέρι φίλερα βραβείῃ,
| γᾶς 9' ἅμα καὶ μακάρων σκηπτροφορῶσι Πόϑοι.
ὀλβίστη μερόπων ἱερὰ πόλις, ἃ ϑεόπαιδα
. καιϑὸν Ἔρωτα νίων ϑρέψεν ὑφαγεμόνα.
1267. Ibid. 12. (Palat. XIL 57.) τοῦ αὐτοῦ.
Πραξιτέλης 6 πάλαι ζωογλύφος ἅβρον Ἔρωτα
- ἄψυχον, μορφᾶς κωφὸν ἔτευξε τύπον
πέτρῳ ἐνὶ τρυφερῷ᾽" ὁ δὲ νῦν ἔμψυχα μαγεύων
: 5 τὸν τριπανοῦργον Ἔρωτ᾽ ἔπλασεν ἐν κραδέᾳ.
" 5 ἦ τάχα τοὔνομ᾽ ἔχει ταὐτὸν μόνον, ἔργα δὲ κρέσσων,
(0 57 06 M90», ἀλλὰ φρενῶν πνεῦμα μεταῤῥυθμίσας.
΄ ἵλαος πλάσσοι τὸν ἐμὸν τρόπον, ὄφρα ευπώσας
. ᾿ ἐνεὸς ἐμῆς ψυχῆς ναὸν Ἔρωτος ἔχῃ.

C. Aus menschlichem Kreise.

No. 37. Diadumenos (in Athen?)

1268. Kallistrat. Stat. 11. Τεϑέασαι τὸν (950v ἐπὶ ἀχροπόλει, ὃν
Πραξιτέλης ἵδρυσεν, ἢ δεῖ σοι τῆς τέχνης παραστῆσαι τὸ πρᾶγμα;
παῖς ἦν ἁπαλός τις καὶ νέος πρὸς τὸ μαλϑαχόν τε xai νεοτήσιον τῆς
τέχνης τὸν χαλκὸν μαλαττούσης, χλιδῆς δὲ ἦν καὶ ἱμέρου μεσεός, καὶ
τὸ τῆς ἥβης ἔφαινεν ἄνϑος. πάντα δὲ ἦν ἰδεῖν πρὸς τὴν τῆς τέχνης 5
βούλησιν ἀμειβόμενα. καὶ γὰρ ἁπαλὸς ἦν μαχομόνην τῇ ἁπαλόεητι
τὴν αὐσίαν ἔχων xai πρὸς τὸ ὑγρὸν ἤγετο ἐσταρημένος ὑγρότητος,

: καὲ ὅλος ἐξέβαινε τῆς αὑτοῦ φύσεως ὁ χαλκὸς τοὺς ὅρους, eig τὸν

- An τύπον μεϑισεάμενος. ἅμοιρος δὲ ὧν πνεύματος καὶ τὸ
an ὄμτενδυν ὑπεδύετο, ἃ γὰρ μὴ παρέλαβεν ὕλη" μηδὲ εἶχεν ἔμφυτα, lo
eo τούτων ἡ τέχνη τὴν ἐξουσίαν ἐπορίζετο. ἐχοινοῦτο δὲ τὰς magsıas

^ δρυϑδήματε, ὃ δὴ καὶ παράδοξον ἦν, χαλκὸν τικεόμενον ὄρευϑος, xai

Praxiteles, Werke. - 245

παϊδικῆς ἦν ἡλικίας ἄνϑος ἐχλάμπων, κόμης d? elys» ἕλικας ταῖς
ὀφῥύσιν ἐπιβαίνοντας. ὃ δὲ τῷ τελαμῶνι καταστέφων τὴν
χόμην καὶ ἐκ τῶν ὀφρύων ἀπωϑούμενος τῷ διαδήματι τὰς τρίχας, 15
γυμνὸν πλσκάμων ἐτήρει τὸ μέτωπον. ὡς δὲ καὶ κατὰ μέρος ἐξητάζο-
μὲν τὴν τέχνην καὶ τὰ ἐν αὐτῇ δαιδάλματα, ἀφασίᾳ πληγέντες εἰστήχει-
uev. ὃ τὸ γὰρ χαλκὸς εὐστραφῇ καὶ λιπῶσαν ἐπεδείκνυτο τὴν σάρκα,
xai πρὸς τὴν τῆς τριχὸς μίμησιν μεϑηρμόζετο, Óvà μὲν βοσερύχων οὔ--
λων πλοκαῖς συνεξελιττόμενος, ὁτὲ δὲ ϑελούσῃ τῇ τριχὶ ἐχτάδην κατὰ 20
γώτου χυϑῆναι συναπλούμανος, καὶ ὁτὲ μὲν ἐθέλοι τὸ πλάσμα xap-
φϑῆναι καὶ πρὸς τὴν καμπὴν ἀνιέμενος, ὁτὲ δὲ ἐπιτεῖναι τὰ μέλῃ πρὸς

. τὸ σύντονον μεϑιστάμενος. ὄμμα δὲ ἱμερῶδες ἦν. αἰδοῖ συμμεγές
ἀφροδισίου [ἐρωτεκοῦ γόμον χάριτος. καὶ γὰρ ἤδει ζηλοῦν ὁ χαλκὸς
τὸ ἐράσμιον, καὶ ὑπήκουεν ἐθέλοντι τῷ εἰδώλῳ γαυροῦσϑαι. ἀκίνη- 25
τος dà ὧν οὗτος ὃ ἔφηβος ἔδοξεν ἄν σοι χρήσεως μετέχειν καὶ sig
χορείαν εὐτρεπίζεσϑαι.. .

(Vgl. Stark S. 169 ff.)

No. 38. Phryne zu Thespiai s. oben 1246 , 1251., unten 1274. -

No. 39. Phryne zu Delphi.

1269. Pausan. X. 15. 1. Φρύνης δὲ εἰκόνα ἐπίχρυσον Πραξιτέλης
μὲν εἰργάσατο ἐραστὴς καὶ οὗτος" ἀνάϑημα δὲ αὐτῆς Φρύνης ἐστὶν ἡ
εἰκέν.

1270. Athen. XIII. p. 591 B αὐτῆς δὲ τῆς Dev νης οἱ περιχτίονες
ἀνδριάντα ποιήσαντες ἀνέϑηχαν ἐν Δελφοῖς χρύσεον ἐστὶ κέονος Πεντε-
λικοῦ" κατεσκεύασε δ᾽ αὐτὸν Πρ αξ ἐτέλης. | ὃν xai ϑεασάμενος Κράτης
ὁ Κυνικὸς ἔφη τῆς τῶν “Ελλήνων ἀχρασίας ἀνάϑημα. ἕστηκε δὲ καὶ ἡ
εἰχὼν αὕτη μέση τῆς Apxıdanov τοῦ “Τακεδαιμονίων βασιλέως καὶ
τῆς Φιλίππου τοῦ μύντου, ἔχουσα ἐπιγραφήν’ ΦΡΥΝΗ͂ EIII-
ΚΑΈΟΥΣ OEZIIIKH, ὥς φησιν “Ἰλχέτας ἐν δευτέρῳ περὶ τῶν ἐν
Δελφοῖς ἀναϑημάτων.

1271. Dio Chrysost. Orat. 37. 28. (p. 115. R. 529 Emper.) πολλὰ ἂν
τις ἔχοι εἰπεῖν ὑπὲρ τοῦ un δεῖν Γοργίαν τὸν σοφιστὴν ἐν Δελφοῖς
ἑστάναι, χαὶ ταῦτα μετέωρον καὶ χρυσοῦν. Γοργίαν λέγω; ὅπου γε
καὶ Φρύνην vr» Θεσπιακὴν ἔστιν ἰδεῖν, ἐπὶ κίονος κἀκείνην ὡς Γορ-
γέαν.

1272. Plut. de Pyth. oraoc. 15. ἀλλὰ Πραξιτέλης, ὡς ἔοικε, μόνος
ἠνίασε Κράτητα τῇ ἐρωμένῃ τυχὼν aürodı δωρεᾶς, ὃν ἐπαινεῖν (gea
Κράτης, ὅτι τοῖς χρυσοῖς βασιλεῦσι παρέστηκε χρυσῆν ἑταίραν, ἐξο-
νειδίζων τὸν πλοῦτον ὡς οὐδὲν ἔχοντα ϑαυμάσιον οὐδὲ σεμνέν.,

1273. Tatian. c. Graec. 53. (p. 115. ed. Worth.) Φρύνην ve τὴν Erai-
pav ὑμῖν Πραξιτέλης xai Ἡρόδοτος πεποιήκασι.

1274. Plut. Amator. IX.10. ἡ δὲ σύνναος μὲν ἐνεταυϑοῖ (in Thespiai)

eO

240 Plastik.

xai συνίερος τοῦ Ἔρωτος ἐν Δελφοῖς κατάχρυσος δ᾽ ὁστῶσα
μετὰ τῶν βασιλέων καὶ βασιλειῶν, ποίᾳ προικὶ τῶν ἐραστῶν ἐκράτη-
σεν; (vgl. 1201.)

1275. Plut. deAlexandr. s. virt. s. fort II. 3. ὅ μὲν οὖν Κράτης
ἰδὼν χρυσῆν εἰκόνα Φρύνης τῆς ἑταίρας ἑστῶσαν dv Δελφοῖς dvéxoa-
y&», ὅτι τοῦτο τῆς τῶν “Ἑλλήνων ἀκρασίας τρόπαιον ἕστηκεν.

(Vgl. Diog. Laert. VI. 60 von Diogenes dem Kyniker: Φρύνης "Aypodirnv χρυ-
σὴν ἀναϑείσης ἂν Δελφοῖς, τοῦτον ἐπιγρέψαι" τῆς ἀπὸ τῶν ᾿Βλλήνων ἀχραδέας.)

1276. Aelian. Var. hist. TX. 32. Φρύνην τὴν ἑταίραν ἂν Δελφοῖς
ἀνέστησαν οἱ “Ἔλληνες ἐπὶ κίονος εὖ μάλα ὑψηλοῦ. οὐκ ἐρῶ δὲ ἀπλῶς
τοὺς “Ἕλληνας, ὡς ἂν μὴ δοκοίην δὲ αἰτίας ἄγειν πάντας, οἷς φιλῶ
πάντων μάλιστα, ἀλλ᾽ οἱ τῶν “Ἑλλήνων ἀκρατέστεροι. τὸ δὲ ἄγαλμα
χρυσοῦν ἦν.

1271. Liban. IV. p. 444. 27. (ed. Reiske.) τὴν δὲ Φρύνην, ὡς δή τι
Iavuaorov λέγων, ἐν 4ελφοῖς ἔφης ἑστάναι χρυσῆν.

No. 40. und 41. Weinende Frau und lachende Dirne (aus Athen?)
1278. Plin. N. H. XXXIV. 70. spectantur et duo signa eius (Praxite-
lis) diversos adfectus exprimentia, flentis matronae et meretricis
gaudentis; hanc putant Phrynen fuisse deprehenduntque in ea
amorem artificis et mercedem in voltu meretricis.
(Vgl. Urlichs, Observatt. de arte Praxit. p. 14.)

No. 42., 43. und 44. Stephanusa, Pseliumene, Kanephora.
1279. Plin. N. H. XXXIV. 69. item (Praxiteles fecit ex aere) stepha-
nusam, pseliumenen, canephoram.

(Vgl. Urlichs, Chrestom. Plin. p. 324 und Observatt. de arte. Praxit. p. 11,
Jahn, Archaeol. Ztg. 1850 S. 192.)

1280. Tatian. c. Graec. 56. p. 122. (ed. Worth.) zu No. 43. σπιλσυμέ-
γον (l. ψελιοὐμενόν) τε γύναιον Πραξιτέλης ἐδημιούργησεν.

No. 45. Wagenlenker auf einém Gespann des Kalamis (in Athen).
Plin. N. H. XXXIV. 71 s. oben 525.
(Vgl. Urlichs, Observatt. de arte Praxit. p. 11.)
No. 46. Krieger neben seinem Ross, Grabmahl zu Athen.

1281. Pausan. I. 2. 3. ἔστι δὲ τάφος οὐ πόῤῥω τῶν πυλῶν, διτίϑημα
ἔχων στρατιώτην ἵππῳ παρεστηκότα' δντινὰ μὲν οὐκ οἶδα,
Πραξιτέλης δὲ καὶ τὸν ἵππον καὶ τὸν στρατιώτην ἐποίησεν.

No. 47. Porträtstatue zu Thespiai
(zu welcher die Inschrift oben 1190. gehört hat.)

Praxiteles. Werke. | 247

D. Unbestimmte, unsichere und dem Praxiteles unrichtig
beigelegte Werke.

a. Marmorne Werke im Kerameikos zu Athen.

1282. Plin. N. H. XXXVI. 20. opera eius (Praxiteles) sunt Athenis in

ceramico.
(Wohl nicht, wie Brunn, K.G. I. S. 344 und nach ihm Urlichs, Chrest. Plin.
p. 380 wollte, die unter 1195, f. aufgeführten, s. Urliche, Observatt. de arte
Praxit. p. 10.)

b. Reliefe(?) am Altar der Artemis in Ephesos.

1283. Strabon. XIV. p. 641. used δ᾽ οὖν τὸν vec» τὸ τῶν ἄλλων dva-
ϑημάτων πλῆϑορ δὑρέσϑαι τῇ ἐχτιμήσδι τῶν δημεουργῶν, và» δὲ δὴ
βωμὸν εἶναι τῶν Πραξιτέλους ἔργων ἅπαντα σχεδόν τι ràng

c. Arbeiten am Maussoleum.
Vitruv. VII. praef. 12 s. 1178.

d. Die Niobegruppe.

Plin. XXXVI. 28 s. oben 1180.
1284. Anthol. Gr. IV. 181. 298. (Planud. IV. 129.)

Ἐκ ζωῆς ue 960i τεῦξαν Aldor, ἐκ δὲ λίϑοισ

ζωὴν Πραξιτέλης ἔμπαλιν εἰργάσατο.
(Vgl. Auson. Epitaph. 28.

Vivebam, sum facta silex, quae deinde polita
Praxitelis manibus vivo iterum Niobe.

reddidit artificis manus oninia, sed sine setisu ;
hunc ego, cum laesi numina, non habui.)

e. ,,Ianus pater,'* Hermes Dikephalos.
Plin. N. H. XXXVI. 29 s. oben 1181.

f. Eros mit dem Blitze.
Plin. N. H. XXXVI. 29 s. oben Anm. zu 1181.

g. Giebelgruppen (Metopen !) am Herakleion in Theben.

1285. Pausan. IX. 11.6. Θηβαίοις δὲ τὰ ἐν τοῖς ἀετοῖς Πραξι-
eins ἐποίησε τὰ πολλὰ τῶν δώδεκα καλουμένων. ἄϑλων" καί σφισι
τὰ ἃς τὰς ὕρνιϑας ἐνδεῖ τὰς ἐπὶ Σευμφήλφῳ, καὶ. ὡς ἐχάϑηρεν “Heel
κλῆς τὴν Ἠλείαν χώραν" ἀνεὶ τούτων δὲ ἣ πρὸς Arsdiov πάλη πε-
ποίηται.
fies: ἐν τοῖς ἀετοῖς Πραξιτέλης ἐνοέηοε 555 τὰ πολλά zul. Vgl. tneine Gesoh. der
griech. Plastik I. S. 226 f. mit Note 23 und 24.)

248 Plastik.

h. Tyrannenmórder.

1286. Plin. N. H. XXXIV. 70. (Praxiteles fecit ex aere) Harmodium
et Aristogitonem tyrannicidas, quos a Xerxe Persarum rege captos
victa Perside Atbeniensibus remisit Magnus Alexander.

(Beseitigt durch Urlichs, Arch. Ztg. 1961 S. 144, vgl. oben Antenor Anm. zu 444.)
(Wegen des zweiten Kolosses auf Mte. Cavallo mit der Inschrift Opus Praxitelis
s. oben unter Pheidias Anm. zu 773.) .

C. Technik, Kunsteharakter und Allgemeines,

1287. Plin. N. H. XXXIV. 69. Praxiteles quoque marmor e felicior,
ideo et clarior fuit, fecit tamen et ex aere pulcherrima opera.

1288. Plin. N. H. XXXVI. 20. Praxitelis aetatem inter statuarios dixi-
mus, qui marmoris gloria superavit etiam semet.

* 1289. Plin. N. H. VII. 127. Praxiteles marmore nobilitatus est.

1290. Propert. III. 7. 16.

Praxitelem propria vindicat urbelapis. (Vgl.oben Anm.nach 1190.)

1291. Quintil. Inst. orat. II. 19. 3. et, si Praxiteles signum aliquod
ex molari lapide conatus esset exsculpere, Parium marmor mallem
rude ; at si illud idem artifex expolisset, plus in manibus fuisset quam
in marmore.

1292. Stat. Silv. IV. 6. 26.

. laboriferi vivant quae marmore caelo
Praxitelis .. .
1293. Phaedr. fab. V. prol.
ut quidam artifices nostro faciunt saeculo,
qui pretium operis maius inveniunt, novo
si marmori adscripserint Praxitelem suo cet.
Martial. IV. 39 s. oben 1184.

1294. Plin. N. H. XXXV. 133. hic est Nicias, de quo dicebat Praxite-
les interrogatus quae maxume opera sua probaret in marmoribus : qui-
bus Nicias:manum admovisset ; tantum circumlitioni eius tribuebat.

1295. Plin. N. H. XXXV. 122. ceris pingere ac picturam inurere quis
primus excogitaverit, non constat. quidam Aristidis inventum putant
postea consummatum a Praxitele cet.

Auctorad Herenn. IV. 6. 9 s. oben 604.
-1296. Quintil. Inst. Orat. XII. 10. 9. ad veritatem Lysippum ac
Praxitelem accessisse optime affirmant.
(Vgl. oben 721., 903, und 968.)

1291. Cic. de Divinat. II. 21. 48. Carneadem fingere dicis de capite
Panisci. quasi non potuerit id evenire casu, et non in omni marmore
necesse sit inesse vel Praxitelia capita. illa enim ipsa efficiun-
tur detraetione, nec quidquam illuc affertur a Praxitele cet. (Vgl.
oben 1186.) -

Praxiteles. Kunstoharekter. Leochares. $49

1298. Díod. Sioul. Fragm. 1. XXVI. zu Anfang (s. oben 780.) sure γὰρ
Φειδίας.. οὔτε Πραξιτέλης, ὁ καταμ ἐξας ἄκρωρ τοῖς λιϑίνοις
ἔργοις sa τῆς ψυχῆς πάϑη, οὔτε ᾿Απελλῆς ἢ Παῤῥάσιος vr.

(Vgl. oben 1199., 1204., 1221., 1255., 1265., 1278., 1279.)
Philostr. Vita Apoll. Tyan. VI. 19 s. oben 801. lin. 8.

1299. Gell. Noct. Att. XIII. 16. itaque verba posui Varronis e libro rerum
humanarum primo, cuius principium hoc est: Praxiteles qui propter
artificium egregium nemini est paullum modo humaniori ignotus cet.

1300. Himer. Orat. 18. 4. (p. 710 ed. Wernsd.) (Vgl. 700.) μικρὸν δὲ
τὸ (ἐργαστήρεον) Πραξιτέλους, ἀλλὰ πάντες εἰς Κνιδὸν ἀνήγοντο.

(Wegen der Zusammenstellungen des Praxiteles mit anderen Künstlern ersten
Ranges bei Lucian. Somn. 8 s. 606., de sacrif. 11 s. Anm. nach 971., Quom.
hist. conser. 51 s. 828. Anm., Gall. 24 s. Anm. zu 606., Colum. de Re rust.
I. praef, p. 21 s. 807.)

Die Genossen des Skopas am Maussoleum.
᾿ (Vgl. oben 1177. f.)

Leochares von Athen.

1301. Plin. N. H. XXXIV. 50. CII. (olympiade Aoruere) Polycles,
Cephisodotus, Leuchares, Hypatodorus,

1302. .Plat. Epist. 13. p. 361. (Διονυσίῳ τυράννῳ Συρακουσῶν, nach
Ol. 103. 2, Dionysios’ Regierungsantritt.) περὶ de ὧν ἐπέστελλές μοι
ἀποπέμπειν σοι, τὸν μὲν “πέλλω ἐπριάμην τε καὶ ἄγει σοι “επείνης,
γέου καὶ ἀγαϑοῦ δημιουργοῦ, ὄνομα δ᾽ ἔστιν αὐτῷ "4 8t y dete.
ἕτερον δὲ naQ αὐτῷ ἔργον ἦν πάνυ κομψόν, ὡς ἐδόκει. ἐπριάμην οὖν
αὐτὸ βουλόμενός σου τῇ γυναικὶ δοῦναι κελ.

(Zur Chronologie des Leochares vgl. 1307., 1312., 1313., Anm.zu No,4., wegen
der Inschrift Corp. Inscr. Gr. No. 6161 s Brunn, K.G. I S. 386.)

Werke.
À. Gótterbilder.
No. 1. Zeus, spüter in Rom.

1303. Plin. N.H. XXXIV. 79. (Leochares fecit uquilam . . .) Iovem-
que illum tonantem in Capitolio ante cuncta laudabilem.

No. 2. Zeus auf der Akropolis von Athen.

1304. Pausan. I. 24. 4. xai Διός ἐστιν ἄγαλμα (ayaluars,?) τό τὸ

᾿“Ιδωχάρους xai ὁ ὀνομαζόμενος Πολιεύς.
(Vgl. Jahn, Nuove memorie dell’ Inst. p. 21 sq.)
No. 3. Zeus und Demos im Peiraieus.

1305. Pausan. I. 1. 3 ἔστι δὲ τῆς στοᾶς τῆς μακρᾶς, ἔνϑα καϑέστηκχεν
ἀγορὰ τοῖς ἐπὶ ϑαλάσσης, καὶ γὰρ τοῖς ἀπωτέρω τοῦ λιμένος ἐστὶν
ἑτέρα, τεῆς δὲ ἐπὶ ϑαλάσσης στοᾶς ὄπισϑεν ἑστᾶσι Ζεὺς καὶ 4 ῇμορ,
Aswyagovg ἔργον.

200 Plastik.

No, 4. Apollon vot dem Tempel des Apollon Alexikakos zu Athen.

Pausan. I. 3. 4 s. oben 508.
(Vgl. Jahn, Naore memorie dell’ Inst. p. 23 und Wieseler, Apellon Stroganofl
S. 95 ff.)

No. 5. Apollon, später in Syrakus, s. 1302.

. No. 6. Apollon mit der Tainia (Athen?)

1306. Plin, ΝῊ XXXIV. 79. (Leochares fecit) Apollinem diadematum.
(Vgl. Pausan. I. 8. 4. περὶ. δὲ τὸν ναὸν (des Ares) ἑστᾶσιν Ἡρακλῆς καὶ Θησεὺς
xal πόλλων ἀναδούμενος ταινέᾳ τὴν χόμην. Der des Leochares 9)

No. 7. Ares in Halikarnassos.

1307. Vitruv. II. 8. 11. in summa arce media Martis fanum
habens statuam colossi, quam ἀχρόλιϑον dicunt, . nobili manu
Leocharis factam. hanc autem statuam ali Leocharis, alii Timothei

putant esse.
(Etwa Ol. 107, Vgl. noch Urlichs, Skopas 8. 163 Note **.)

No. 8. Der Adler des Zeus mit Ganymedes.
1308. Plin. N. H. XXXIV. 79. Leochares (fecit) aquilam sentientem

quid rapiat in Ganymede et cui ferat parcentemque unguibus
etiam per vestem puero.

(Vgl. O, Jahn, Archaeol. Beitr. S. 20 ff., meine Gesch. der Griech. Plastik 11.
8. 51; des Plinias Angaben passen nur auf die vaticanische Gruppe, auf
diese aber auch genau.)

1309. Tatian. c. Graec. 56. (p. 121. ed. Worth.) τέγος χάριεν διὰ
4scoxdgovg Γανυμήδη τὸν ἀνδρόγυνον, ὥς τι σπουδαῖον ἔχοντες
κτῆμα τετιμήχκατε;

(Vgl. Anthol. Gr. III. 82. 63. (Palat. XII. 221.) Στράτωνος Σαρδιανοῦ.

Στεῖχε πρὸς αἰϑέρα δῖον, ἀνέρχεο παῖδα χομέζων,
alcré, τὰς διφυεῖς ἐκπετάσας πτέρυγας.

στεῖχε τὸν ἁβρὸν ἔχων Γυνυμήδεα, μηδὲ μεοϑοίης
τὸν Διὸς ἡδίστων οἰνοχόον κυλίχων.

φεέίδεο δ᾽ αἴμάξαι κοῦρον γαμψώνυχι ταρσῷ,
μὴ Ζεὺς ἀλγήσῃ τοῦτο βαρυνόμενος.

Martial. I. 7.

Aetherias aquila puerum portante per auras,
illaesum timidis unguibus haesit onus cet.)

B. Aus mensehlichem Kreise.

No. 9. ,, Mango.* ec
1310. Plin. N. H. XXXIV. 79. (Leochares fecit) Leim ı mango-
nem, puerum subdolae ac fucatae vernilitatis,

Leochares. Werke. 251

1311. Martial. IX. 50. 5.
Nos facimus Bruti puerum, nos Langona vivum.
(Vgl. oben 880. ff., und siehe Sillig su der Stelle des Plin., Urliohs, Chrest.
Plin. p. 328, Observatt. de arte Praxit. p. 14, Jahn, N. Rhein. Mus. IX.
S. 319.)

No. 10. Alexandros' des Grossen Familie in Olympia.

1312. Pausan. V. 20. 9. ἔστε δὲ ἐντὸς τῆς “Ἄλτεως τὸ ητρῷον, xai
οἴχῃμα περιφερὲς ὀνομαζόμενον Φιλιππεῖον. ἐπὶ κορυφῇ δέ ἐστι
τοῦ Φιλιππείου μήκων χαλκῆ σύνδεσμος ταῖς δοκοῖς. 10. τοῦτο τὸ
οἴκημα ἔστι μὲν κατὰ τὴν ἔξοδον τὴν κατὰ τὸ Πρυτανεῖον ἐν ἀριστερᾷ,
πεποίηται δὲ ὀπτῆς πλένϑου, κίονες δὲ περὶ αὐτὸ ἑστήκασι" Φιλίππῳ 5
δὲ ἐποιήϑη μετὰ τὸ iy Χαιρωνείᾳ τὴν “Ελλάδα ὀλισϑεῖν (Ol. 110. 3).
κδένται δὲ αὐτόϑε Φίἧ λιππόρ τὸ καὶ ᾿4λέξανδρος, σὺν δὲ αὐτοῖς
AMuivzag ὃ Φιλίππου πατήρ. ἔργα δέ ἐστι καὶ ταῦτα Μ“εωχάρους
ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ, καϑὰ καὶ τῆς Ὀλυμπιάδος καὶ Εὐρυδίκης εἰσὶν
αἱ εἰχόνες. ᾿ 10

(Vgl. ibid. V. 17. 4. μετεκομίσϑη δὲ αὐτόσε (in das Heraion) x«l ἐχ τοῦ καλου-
μένου «Ριλιππείου χρυσοῦ xal ταῦτα καὶ ἐλέφαντος, Εὐρυδίκη ren Φιλίπ-
που * 99.) .

No. 10a. Alexandros auf der Lówenjagd s. unten unter Lysippos.

No. 11. Isokrates in Eleusis.

1313. Plut. Vita X orat., Isocrat. 27. ἀνάκειται δ᾽ αὐτοῦ xai ἂν
Ἐλευσῖνι εἰκὼν χαλχῇ ἔμπροσθεν τοῦ προστῴου, ὑπὸ Tiuo9éov vof
Κόνωνος, καὶ ἐπιγέγραπται"

Τιμόϑεος φιλίας τε χάριν, ξενίην τε προτιμῶν
᾿Ισοχράτους εἰκὼ τήνδ᾽ ἀνέϑηκε ϑεαῖς.
Aswydpovs ἔργον.
(Timotheos + Ol. 119. 8, vgl. Pausan. I. 18. 8. χεῖται δὲ ἐπὶ πίονος ᾿Ισοχράτους
ἀνδριάς bei dem Temenos der Ge Olympia, doch wohl aus dieser Zeit.)

No. 12. Statuen an dem Monumente einer athenischen Familie auf der
Akropolis von Athen. (1314. s. die folgende Seite.)

1315. Athenische Inschrift, Bull. dell’ Inst. 186t p. 138. Ag
χένεως ᾿Αρχεμάχου [Afva]yvod[otoc] || MiayóAog Ναυκράτου[ς Ko]A-
λυτε[ὑς) || Καλλικρατίδης Καλλικράτους Στειρι[ὁρ) || Νεκησίων Zwor-
στράτου [Σο)υνιεύς || “υσανίας “Τυσιστράτο[υ Θο]ρέκιος || ἸΠνησίστρατος
Ἰηνησιμάχου ᾿Αχαρ[νεύς] || Εὐθύδομος Δημητρίου Μελιτεύς || Ἐξήκε-
στος Ἐξηκίου Avaxaıevs || Bot9500c Διονυσίου Μαραϑών[ιορ] |
Εὔϑιππος Ἑὐϑίου Παλληνεύς || Χαιρέστρατος Φανοστράτου γραμμα-
[τεύς] || Ἰοφῶν Σοφοκλέους ἐκ Κολωνοῦ ὑπογραμμα[τεύρ] | Aswxa-
ρης ἐπόησε.

(Von einer Basis ohne Spur, dass sie für eine Statue gedient habe, die Schrift
aus der Mitte des 4. Jahrhunderts, s. Pervanoglu im Bull. a. a. O.)

or

252

e.

d. .
Τιμοστράτη Πανδαίτο

Προσπαλτίου ϑιγάτ

c.

1314. Inschrift von der Akropolis vori Athen s. Stephani, N. Rhein. Mus. IV: S. 20 ff., Taf. IH. No. 11.
4tv]aín ny ᾿Αλκιβιάδου

?

‚no

,

Iloreutov 9vyar

Πασικλέϊους

ριστομάχη
᾿Ἐχεχλέους (y|v(v]y.

3 9

A
avedinx[ar

v
"e

Herde |

ὠχεΐρης ἐϊπόησεν.

Πασικλέους yulvn
At

ἧς
ρων ὃς
ἅμιος ,
ς] ύρωνος
[ἐν

Πασικλῆϊ

Σϑέννις ἐπόησεν. εωχάρης ἔποη

Πασιχλ

M,
JIor

ὕρων
ασιχλέους
οτάμιος
,

Tauıog

M

|

H

Πασιχλέους IIo

I

— ----....

|

(Vgl. Ross, Archaeol. Aufse. I. 8. 180 ff. und N. Rhein. Mus. X. 8. 519.)

υγάτηρ

HIjavdatrov γυνή

Πανδαέτης

Σϑώννις ἐπόησεν

ΧοἸλλείδου 9

Plastik.

Bryexis von Athen.
Werke.

No. 1. Fünf kolossale Götterbilder in Rhodos.

1316. Plin. N. H. XXXIV. 42. sunt alii
centum numero in eadem urbe /Rhodo)
colossi minores hoc (Solis colosso), sed
ubicumque singuli fuissent nobilitaturi lo-
cum, praeterque hos deorum quinque
quos fecit Bryaxis.

No. 2. Zeus und Apollon nebst Lówen
in Patara.

1317. Clem. Alexandr. Protr. IV. 47.
p. 41. (ed. Pott.) ... μηδὲ τὰ iy Πατάροις
τῆς. Avnlag ἀγάλματα Jıög καὶ “1πόλλω-
νος, 8 Φειδίας πάλιν ἐχεῖνα va ἀγάλματα
καϑάπερ τοὺς λέοντας τοὺς σὺν αὐτοῖς 5
ἀνακειμένοις εἴργασται" εἰ δέ, ὥς φασί
τινες, Βρυάξιος ἦν τέχνη, οὐ διαφέρομαι,
ἔχεις καὶ τοῦτον ἀγᾳλματουργόν, ὁπάτε-
ρον αὐτοῖν βούλει, ἐπίγραφε.

No. 3. Dionysos in Knidos.

1318. Plin. N. H. XXXVI. 22. sunt in
Cnido et alia signa marmorea inlustrium
artificum, Liber pater Bryaxidis cet.

(Vgl. Urlichs, Skopas S, 161, Stark, Philol.
XXI. S. 442.) )

No. 4. Asklepios und Hygieia zu Megara.

1319. Pausan. I. 40. 6. μετὰ de τοῦ Διὸς
τὸ τέμενος ig τὴν ἀχρόπολιν ἀνελϑοῦσι
... ἐστὶ μὲν Διονύσου ναὸς Νυκχτελίου"

J A 3, ’ » ,
πεποίηταε δὲ Aggodiens Ἐπιστροφίας
ἱερόν, καὶ Νυκτὸς καλούμενόν ἔστι μαν- 5
τεῖον καὶ Διὸς Κονέου ναὸς οὐχ ἔχων
» αν ÀJ -Ἡ x»
0g0go0v. τοῦ δὲ “σκληπιοῦ τὸ ἄγαλμα
Βρίαξις καὶ αὐτὸ καὶ τὴν Ὑγίειαν
ἐποίησεν.

(Wegen zweier anderen auf der Akropolis gefundenen Inschriftenfragmente mit Leochares’ Namen s. Stephani a. a. U. 8. 24, wegen der In-
schrift aus Meier und Ross, Demen von Attika S. 93 bei Brunn, K.G. I. 8. 390 s, Rosa, Archaeol. Aufss. I. S. 177 f. Note 3.)

Bryaxis. Werke. 253

No. 4a. Asklepios (derselbe?)
1320. Plin. N. H. XXXIV. 73. Bryaxis Aesculapium . . . fecit.

No. 5. Apollon zu Daphue bei Aritiocbeia. '

1321. Cedren. Comp. Hist. p. 306. B. (ed. Paris.) διάγων δὲ 1ov-

λιανὸς ἐν Avrioyeia xai συνεχῶς ἐν “άφνῃ ἀνιὼν καὶ «0 τοῦ 543πόλ-

᾿λωνος ϑεραπεύων εἴδωλον — ἦν γὰρ ἐκεῖσε ϑαυμαστὸν ἔργον Βρύξι-
δος (1. Βρυάξιδος) ἀγαλματοποιοῦ, ὃ μήτις ἄλλος ἴσχυσεν ἐχμιμήσασϑαι
— περὶ αὐτοῦ χρησμὺν ἐζήτει κελ.

1322. Liban. Orat. 61. Πονῳδία ἐπὶ τῷ ἐν Δάφνῃ νεῷ TOU ““πόλλω-
vog κτλ. Vol. III. p. 334. (ed. Reiske.) . . . καέ uot πρὸ τῶν un
των ἵστησιν ὁ λογισμὸς τὸν τύπον, τὴν ἡμερότητα τῆς μορφῆς . .
φιάλην, τὴν κύϑαριν, τὸν ποδήρη χιτῶνα. . ἁπαλότητα δέῤῥης ἐν
λίϑῳ, ζωστῆρα περὶ τῷ στήϑει, συνάγοντα χιτῶνα χρυσοῦν, ὡς αὐτοῦ
τὰ μὲν ἐφιζάνειν τὰ δὲ ὑπανίσεασϑαι... . ἐῴκει ἄδοντι μέλος... καὶ
πού τις αὐτοῦ xal ἤχουσεν, dig. φασιν, ἐν μεσημβρίᾳ κιϑαρέξονεσᾷ, τὸ
δὲ ἄσμα ἦν ἔπαινος τῆς γῆς" ἦ μοι φαίνεται καὶ σπένδει» ἀπὸ. τῆς

᾿ς χρυσῆς κυάϑου, ὅτι τὴν κόρην ἔκρυψε δαγεῖσα καὶ συνελϑοῦσα κελι

1323. Ioh. Malal. Chronogr. X. p. 234. (ed. L. Dind.) δῥαύτως
δὲ καὶ Avsioyos ὁ βασιλεὺς πάλιν ὃ λεγόμενος Φιλάδελφος ἔχτισεν
ἔξω τῆς πόλεως (Antiocheia) πολλά" ὅςτις καὶ ἂν day ἔχτισεν à»
τῷ ἄλσει ἱερὰ δύο, 43πόλλωνος nai 4 gränıdo e; στήσας ἐν αὐτοῖς
ἀγάλματα δύο χρυσᾶ κτλ.

. (Vgl. O. Müller, Antiquitt. Antioch. I. 17. p. 478q.) -

1324. Theodoret. Hist. eccles. III. 10. (ed. Valesius.) TovMavög
δὲ Πέρσαις ἐπιστρατεῦσαι βουλόμενος ... τὸν II 910v τὸν 4α-
φναῖον ἱκέτευε δηλῶσαι αὐτῷ τὰ ἐσόμενα κελ. 11. σχηπτὸς γὰρ
οὐρανόϑεν καταπεμφϑεὶς τὸν σηκὸν ἐνέπρησεν ἅπαντα, καὶ αὐτοῦ τοῦ
Πυϑίου ἄγαλμα κόνιν λεπτοτάτην ἀπέφηνε. ξύλινον γὰρ ἦν,
ἔξωϑεν ἀληλιμμένον χρυσῷ: Θ᾽

(Auch Joh. Chrysost. Homil. de S. Babyla Vol. II. p. 639 (ed. Francof. 1698)

und Julian. Misop. Opp. ed. Spanh. p. 361 bezeugen die Existenz zu Julians
Zeit.)

No. 6. Sarapis.

1325. Clem. Alexandr. Protrept. IV. 48. p. 42sq. (ed. Pott.) ὃν
δὴ xaT ἐξοχὴν πρὸς πάντων σεβασμοῦ χατηξιωμένον ἀκούομεν, τοῦτον
ἀχειροποίητον εἰπεῖν τετολμήχασιν, τὸν Αἰγύπτιον Σάραπιν. οἱ μὲν
γὰρ αὐτὸν ἱστοροῦσι χαριστήριον ὑπὸ Σινωπέων Πεολεμαίῳ τῷ
Φιλαδέλφῳ τῷ «Αἰγυπτίων πεμφϑῆναι βασιλεῖ, ὃς λιμῷ τρυχομένους 5
αὐτούς, dm Αἰγύπτου μεταπεμψάμενος oizov ὅ Πτολεμαῖος, ἀνεχτή-
σατο" εἶναι δὲ τὸ ξόανον τοῦτο ἄγαλμ α Πλούτωνος, ὃς δεξάμενος
τὸν ἀνδριάντα καϑίδρυσεν ἐπὶ τῆς ἄκρας, ἣν νῦν Ῥακῶτιν καλοῦσιν, ἔνϑα
καὶ τὸ ἱερὸν τετίμηται τοῦ Σαράπιδος, γειτνιᾷ δὲ τοῖς τόποις τὸ χω-

954 Plastik.

elov... — ἄλλοι dá φασι Ποντικὸν εἶναε βρέτας τὸν Σάραπιν,
μετῆχϑαι δὲ εἰς ““λεξαάνδρδιαν μετὰ τιμῆς πανηγυφικῆφ. — Ἰσίδῳρορ
μόνος παρὰ Σελευκέων τῶν πρὸς Avsıoyeiav τὸ ἄγαλμα μεταχϑῆ-
ναὶ λέγει, ἐν σιτοδείᾳ καὶ αὐτῶν γενομένων καὶ ὑπὸ Πτολεμαίου δια-
τρσφέντων, p. 49. — ἀλλ᾽ ὅ γε ᾿Αϑηνόδωρος ὁ τοῦ Σαάνδωνος n ogat-
Le«» φὰν Σάραπιν βουληϑεὶς οὐκ old ὅπως περιρέποσεν

- ἐἀλάγξᾳς αὐτὸν ἄγαλμα εἶναι γενητόν: Ξέσωσερέκ φησι τὸν Alyv-
πειὸν βαδιλέα τὰ πλεῖστα τῶν rag Ἕλλησι παραστησάμενον ἐϑνῶν,
ἐπανελθόντα εἰς Αἴγυπτον ἐπαγαγέσϑα; τεχνίτας ἱκανούς" «óv οὖν
Ὄσιφιν τὸν προπάτορα τὸν αὐτοῦ δαιδαλϑῆναι ἐκέλδυσεν αὐτὰς πολυ--

10

τελῶς, κατασχευάζει δὲ αὐτὸν Βρύαξις ὃ δημιοηυργόρ, οὐχ ὁ 24 9 η- 20

»qíog, ἄλλος δέ τις ὁμώνυμος ἐχδίνῳ τῷ Βρυάξιδι" ὃς ὕλη κατα-
κέχρηται εἰς δημιουργίαν μικετῇ καὶ ποικίλῃ. δίνημα γὰρ χρυσοῦ ἦν
αὐτῷ καὶ ἀργύρου, χαλκοῦ τὸ καὶ σιδήρου καὶ μολύβδου, πρὸς δὲ καὶ
κασσιτέρου, λίϑῳων δὲ Alyurosiwy ἐνόδει οὐδὲ “εἷς, σαπφείρου καὶ αἷ-
μαείτου ϑραύσματα σμαράγδου τε, ἀλλὰ καὶ τοπαζίου. λεάνας οὖν τὰ
πάντα καὶ ἀναμέξας Syomoge κυάνῳ, οὗ δὴ χάρεν μελάνεδρον τὸ χρῶμα
τοῦ ἀγάλματος, καὶ τῷ ἐκ τῆς Ὀσίφιδος καὶ τοῦ Amıog κηδείας ὗπο-
λελειμμένῳ φαρμάκῳ φυράσας τὰ πάντα διέπλασεν τὸν Σάραπιν.
(Vgl. Brunn Ἐ Ο. I. 8. 984 f.)

No. 7. Pesiphe£.
1326. Tatian c. Graec. 54. p. 117. (ed. Worth.) Bevafıs Πασι-
φάην ἔστησεν, ἧς τὴν ἀσέλγειαν μνημονεύσαντες μονονουχὶ xai τὰς
γυναΐῖχας τὰς νῦν τοιαύτας εἶναι προῃρήσϑε.

No. 8, Porträt des Seleukos.

1327. Plin. N. H. XXXIV. 73. Bryaxis. . . Seleucum fecit.

(Seleukos Nikator, Kónig von Syrien. Ol. 117. 1, aber Plin. sagt nicht Seleucum
regem, also ist das Datum nicht massgebend.)

Wegen Colum. de Re rust. I. praef. p. 21. s. oben 807., wegen einer Inschrift
OPVS BRYAXIDIS Brunn, K.G. I. 8. 385.)

Timotheos.
Werke,

No. 1. Artemis (aus Attika) spüter in Rom.
1328. Plin. N. H. XXXVI, 32. Timothei manu Diena Bomae est in
Palatio Apollinis delubro, cui signo caput reposuit Avianius Euander.
Propert. II. 31. 158 oben 1160.
(Vgl, Urliche, Skopas S. 67 u. 70.)

25

Bryaxis. Timotheos. Pythis. Kephisodotos d. j. Timarchos. 255

No. 2. Asklepios in Troigen.

1399. Pausan. II. 32. 4. τυῦ δὲ MouAnnio? τὸ ἄγαλμα ἐποίησε μὲν
Tip dO soc, Τροιζήνιος dà οὐκ Αἰσκληπιόψ, ἀλλὰ eindve "ImnoAtvov
φασὶν εἶναι.

(Wegen einer Aresstatue in Malikarnassos s. oben 1307.)

1330. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores

sacrificantisque (fecerunt) Baton, Euchir cet. . . . Timotheus cet.

Pythis.
Plin. N. H, XXXVI. 31 und Vitruv. VII. praef. 12 s. oben
1177. und 1178,

Praxiteles Schüler.
Kephisodotos d.j. und Timarchos, Praxiteles’ Sóhne, von Athen (Eresidai.)

Persónliches.

1331. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXXI. (olympiade floruere) . . . Ce-
phisodotus, Timarchus cet.

1332. Plin. N. H. XXXIV. 87. Cephisodoti duo fuere; prioris est Mer-
euríus cet. s. oben 1197; sequens philosophos fecit.

(Vgl. für die persónliochen Verhältnisse der Künstler die folgenden Nummern,
die dieser wegen an die Spitze gestellt sind.)

Gemeinsame Werke beider Brüder.

No. 1. Portrüts des Redners Lykurgos und seiner Söhne.

1333. Plut. Vita X orat., Lycurg. 38. xai εἰκόνες ξύλεναι τοῦ τε
-iyxovQyov xai τῶν υἱῶν αὐτοῦ “Αβρωνος, “Ζυχούργον, «“υχάφᾳφνῃξ,
ἃς εἰργάσαντο Τίμαρφχορ καὶ Κηφισόδοτος οἱ Πραξιτέλους
vkeig, (nach Ol. 114, 2., Lykurgos' Todesjahr, nach Brunn.)

(Vgl. d. Inschrift von der Akropolis von Athen, b. Ross, Archäol. Aufss, S. 172f.,
Stephani, N. Rh. Mus. IV. S. 19, Bergk, Archäol. Ztg. 1850. S. 175... . ado.ıe
“τ. πε. Ἁ σιστρα,., Beriderli.. . ec Il.jAvevarov ’Eelxılelils (6)»69nxe ἢ
Κηφεσόδοζ]ος T(ua(oy]oc ?xo(naav.)

No. 2. Porträt ihres Oheims Theoxenidas.

1334. Attische Inschrift, siehe Boss, Archäol. Aufsätze S. 173,
Note 33. Κηφισόδοτος Tíuaoxoc Ἐρεσίδαι τὸν ϑεῖον |
Θευξενίδην ἀνέϑηχαν.

No. 3. Enyo im Arestempel zu Athen.

1385. Pausan. I. 8. 4. ἐνεαῦϑα καὶ Ἐνυοῦς ἄγαλμά ἐστιν, ἐποίησαν dé
oí παῖδες ol Πραξιτέλους.

250 Plastik. ΄

No. 4. Kadmos in Theben.

1336. Pausan. IX. 12.4. Kaduov δὲ πλησίον xai Aıovvcov dosi» ἀγάλ-
ματα, καὶ τοῦτο Ovaoıumdng . . . τὸν Kadpov δὲ οἱ παῖδες εἰργάσαντο

οἱ Πραξιτέλους.
(So nach der von Schubart im N. Rhein. Mus. V. B. 347 f. näher begründete
Lesart.) .

(Wegen der Artemis in Antikyra, Pausan. X. 37. 1 s. oben 1216. )

No. 5. Porträt des Menandros im Theater zu Athen.

1337. Inschrift aus dem Theater von Athen Hull. d. Inst. 1862.

: ^ p. 163. Μένανδρος | Κεφισόδοτος Τίμαρχος ἐἔπόησαν.

1338. Pausan I. 21. 1. εἰσὶ δὲ ““ϑηναίοις εἰκόνες ἐν τῷ ϑεάτρῳ xai
τραγῳδίας καὶ κωμῳδίας ποιητῶν, αἱ πολλαὶ τῶν ἀφανεστέρων. ὅτι
μὴ γὰρ Μένανδρος, οὐδεὶς 7» ποιητὴς κωμῳδίας τῶν ἐς δόξαν
ἡκόντων. τραγῳδίας δὲ κεῖνται τῶν φανερῶν Εὐριπίδης καὶ Σοφοκλῆς.

(Vgl. Pervanoglu im Bull. a. a. O., Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII.
S. 85 f.)

Werke des Kephisodotos.
4 No. 1. Symplegma in Pergamos.

à
1339. Plin. N. H. XXXVI. 24, Praxitelis filius Cephisodotus et
artis heres fuit. cuius laudatum est Pergami sympleg ma nobile
digitis corpori verius quam marmori impressis.
(Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 317., aber s. meine Gesch. d. griech. Plastik Il.
S. 56 f.)

No. 2—85. Leto (aus Athen), Aphrodite, Asklepios, Artemis,
| A sämmtlich später in Rom.

1340. Plin. N. H. XXXVI. 24. Romae eius (Cephisodoti) opera sunt
Latona in Palatii delubro, Venus in Pollionis Asini monumentis
et intra Octaviae porticus in Junonis aede Aesculapius ae Diana.

Propert. II. 31. 15. s. oben 1160.

No. 6. und 7. Porträts der Myro von Byzanz und der Anyte von Tegea.

1341. Tatian. c. Graec. 52. p. 114. (ed. Worth.) Mvow τὴν Βυζαν-
τίαν Κηφισόδοτος (ἐχαλκούργησεν) . . . τί γάρ ugs περὶ A γύτης
λέγειν, Τεολεσίλλης τε xai Mvoridog; τῆς μὲν γὰρ Εὐϑυκράτης τε καὶ
Κη φισόδ οτος, τῆς δὲ Νικήρατος, τῆς δὲ Αριστόδοεός εἰσιν οἱ δη-

μιουργοί.
(Myro blüht ΟἹ. 124.)

Papylos.
1342. Plin, N. H. XXXVI. 33. In his (Pollionis Asinii monumentis)
sunt... Juppiter hospitalis Papyli Praxitelis discipuli. — ... .

Kephisodotos d. j. "TTimarohos. Papylos. Sthennis. 357

3. Andere attische und in Attika hauptsächlich
thätige Künstler.

Sthennis von Olynthos.
(Vgl. oben 1314.)

1343. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXIII. (olympiade) fuit ... Sthennis.

Werke.
No. 1. Demeter, Zeus, Athene, später in Rom.

1344. Plin. N. H. XXXIV. 90. Sthennis Cererem, Jovem, Minervam
fecit, qui sunt Romae in Concordiae templo. (Eine Gruppe?)

No. 2. Autolykos, Gründer von Sinope, (aus Sinope) spüter in Rom.

1345. Strabon. XII. p. 546. dic ὅμως ἑάλω (Sinope) .. . ὕστερον δὲ
ὑπὸ Αευκόλλῳ ... xai τὸν μὲν ἄλλον κόσμον τῆς πόλεως διεφύλαξεν
ὃ AsunoAlog, τὴν δὲ τοῦ Βιλλάρου σφαῖραν ἦρε καὶ τὸν Αὐτόλυκον,
Σϑέννιδος ἔργον, ὃν ἐκεῖνοι οἰχιστὴν ἐνόμιζον καὶ ἐτίμων ὡς ϑεόν.

1346. Plut. Lucull. 23. καὶ τῆς πόλεως ἐπεμελήϑη μάλιστα διὰ τὴν
τοιαύτην ὄψιν. ἐδόχει τινὰ κατὰ τοὺς ὕπνους εἰπεῖν παραστάντα"
πρόελϑε, “Τούκουλλε, μικρόν ἥκει γὰρ «Αὐτόλυκος ἐντυχεῖν σοι βου-
λόμενος. ἐξαναστὰς δὲ τὴν μὲν ὄψιν οὐκ εἶχε συμβαλεῖν εἰς 0 τι φέροι"
τὴν δὲ πόλιν εἷλε κατ᾽ ἐκείνην τὴν ἡμέραν καὶ τοὺς ἐχπλέοντας τῶν 5
Κιλίκων διώκων ὁρᾷ παρὰ τὸν αἰγιαλὸν ἀνδριάντα κείμενον, ὃν ἐχκο--
μίζοντες οἱ Κίλικες οὐκ ἔφϑασαν ἐμβαλέσϑαι. τὸ δ᾽ ἔργον ἦν Z9 ἐν-
νιδος τῶν καλῶν. φράζει οὖν τις, ὡς Αὐτολύκου, τοῦ κτίσαντος
τὴν Σινώπην, ó ἀνδριὰς εἴη.

(Vgl. Appian. Mithrad. 83. “ούχυυλλος δὲ τὴν πόλιν (Sinope) εὐθὺς ἐλευϑέραν
ἠφίει δὲ ἐνύπνιον, ὃ τοιόνδε ἦν. «ὐτόλυχόν φασιν... ὑπὸ χειμῶνος ἐς Σι-
νώπην χαταχϑῆναι zul τῆς πόλεως χρατῆσαι ἀνδριάς τε σεβάσμιος τοῖς Σινω-
πεῦσιν ἔχρα, ὃν οἱ μὲν Σινωπεῖς οὐ φϑάσαντες ἐς φυγὴν ἐπαγαγέσϑαι, ὀϑόναις
καὶ καλωδίοις περιέδησαν. οὐδὲν δ᾽ ὁ “Ζούχουλλος εἰδὼς οὐδὲ προμαϑὼν ἔδοξεν 5
ὑπ᾽ αὐτοῦ χληϑεὶς δρᾶν αὐτόν, xal τῆς ἐπιούσης τὸν ἀνδριάντα τινῶν περιβε-

βλημένον παραφερόντων ἐκλῦσαι κελεύσας, εἶδεν οἷον ἔδοξε νυχτὸς ἑωραχέ-
var κτλ.)

No. 8. Weinende Frauen, Betende, Opfernde, spüter in Rom.
1347. Plin. N. H. XXXIV. 90. Idem (Sthennis fecit) lentis matronas
et adorantis sacrificantisque.
(Urlichs Chrest. Plin. p. 331. flentis: ,,wohl Troianerinnen mit Hecuba, wie

überhaupt die hier bloss von ihrer Geberde benannten Statuen grósstentheils
mytholog. Gegenstände darstellten.** ἢ)

No. 4. Pyttalos.

1348. Pausan. VI. 16. 8. Θεόδωρον δὲ λαβόντα ini πενεάϑλῳ νίκην,

xai Πύτταλον Aaunıdog πυγμῇ naldag κρατήσαντα͵ xai Νεολαΐδαν
D. aat. Schriftquellen sz. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 17

258 Plastik.

σταδίου vs ἀνελόμενον καὶ ὕπλου σεέφανον, Ἠλείους φφᾶς ὄντας ἴστω
τις. ἐπὶ δὲ τῷ Πυττάλῳ καὶ τάδε ἔτι λέγουσιν, ὡς γενομένης πρὸς
Aoxadas Ἠλείοις ἀμφισβητήσεως περὶ γῆς ὅρων εἶπεν οὗτος 6 Ilvz-
ταλος τὴν δίκην᾽ ὃ δέ οὗ ἀνδριὰς (in Olympia) ἔργον ἐστὶν Ὀλυνθίου
Σϑέννιεδος.

No. 5. Choirilos.

1349. Pausan. VI. 17. 5. τούτων δέ εἰσιν Ἠλεῖοι πλησίον πυγμῇ παῖ--
dag κρατήσαντες (in Olympia), 6 μὲν Σϑέννιδος ἔργον τοῦ
Ὀλυνϑίου Χοέριλος, κελ.

(Wegen einer Inschrift in der Villa Mattei in Rom s. Brunn K.@. I. S. 391.)

Bilanion von Athen.
1350. Plin. N. H. XXXIV. 5}. CXHI. (olympiade fuit) . . . Silanion,
— in hoc mirabile, quod nullo doctore nobilis fuit, ipse discipulum
habuit Zeuxiaden.

Werke.

No. 1. Achilleus.
1351. Plin. N. H. XXXIV. 82. (Silanion fudit) et Achillem nobilem.

No. 2. "Theseus in Athen.

1352. Plut. Thes. 4. τρεφόμενον δὲ (Θησέα) ὑπὸ xov Πιεϑέως,
ἐπιστάτην» ἔχειν καὶ παιδαγωγόν, ὄνομα Κοννίδαν, ᾧ μέχρι
νῦν ϑηναῖοι μιᾷ πρότερον ἡμέρᾳ τῶν Θησείων κριὸν
ἐναγίζουσι, μεμνημένοι καὶ τιμῶντες πολὺ δικαιότερον, ἢ Σ ελα -
νίωνα τιμῶσι καὶ Παῤῥάσιον, εἰκόνων Θησέως γραφεῖς xai
πλάστας γενομένους.

(Sollten sich mit lin. 2 die Worte bei Plin. a. a. O. idem epietaten exercentem
athletas verbinden lassen ?)

No. 3. Die sterbende Iokaste.

1353. Plut. de Aud. poét. 3. 30. τὸν δὲ Apıuoropwvrog Φιλοκτήτην
καὶ τὴν Zılaviwvog ἸΙοκάστην ὁμοίως Svjaxovos καὶ ἀποφϑί-
γουσι πεποιημένους ὁρῶντες χαίρομεν.

1354. Plut. Quaest. conviv. V. 1. 2 (s. oben 1129)... καὶ τὴν πε-
πλασμένην Ἰοκάστην, ἧς φασιν εἰς τὸ πρόσωπον ἀργύρηυ τε συμ-
μῖξαι τὸν τεχνίτην, ὅπως ἐχλιστόντος ἀνθρώπου καὶ, μαραινομένου
λάβῃ περιφάνειαν 6 χαλκός, ἡδόμεϑα καὶ ϑαυμάζομεν.

No. 4. Sappho, in Syrakus, später in Rom.

1355. Cic. in Verr. IV. 57. 125. nam Sappho, quae sublata de pry-
tanio est, dat tibi iustam excusationem, prope u$ concedendum atque

Sthennis. Silanion. 959

ignoscendum esse videatur. 126. Silanionis opus tam perfectum,
tam elegans, tam elaboratum quisquam non modo privatus sed popu-
lus potius haberet, quam homo elegantissimus atque eruditissimus Ver- 5
res? ... 127. atque haec Sappho sublata quantum desiderium sui reli-
querit dici vix potest. nam cum ipsa fuit egregie facta tum epigramma
graecum pernobale incisum est in basti eet.

1356. Tatian. e. Graec. 52. p. 114. (ed. Worth.) Σλανέων (ἐχαλ-
κούργησε) Σαπφὼ τὴν ἑταίραν.

No. 5. Korinna.

1357. Tatian. c. Graec. 52. p. 114. (ed. Worth.) Κορέννης Σιλα-
vic» (ἐστὲν ὁ δημιουργός)

No. 6. Porträt Platons.

1358. Diog. Laert. IH. 25. ὃν δὲ τῷ πρώτῳ τῶν ἀπομνημονευμάτων
Φαβωρίένου φέρεται, ὅτι Ῥιϑραδάτης 6 Πέρσης ἀνδριάντα Πλα-
τωνος ἀνέϑετο eis τὴν “καδημίαν καὶ ἐπέγραψε. Μιϑραϑάτης ὃ
“Ῥοδοβάτου Πέρσης ἸΠούσαις εἰκόνα ἀνέϑετο Πλάτωνος, ἣν Σιλανέίων
ἐποίησε

(Wegen der erhaltenen Porträts Platons vgl E. Braun Ann. dell’ Inst. XI.
p. 207 sq.)

No. 7. Portxät des Bildhauers Apollodoros.
1359. Plin. N. H. XXXIV. 81. Silanion Apollodorum fudit, fieto-

rem et ipsum, sed inter cunctos diligentissimum artis et iniquom suj
Iudicem, crebro perfecta signa frangentem, dum satiari cupiditate artis
‚non quit, ideoque insanum cognominatum; hoc in eo expressit nec
hominem ex aere fecit, sed iracundiam.
(Vgl. O. Jahn, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1850. 83. 118 und über die
Person des Apollodoros M. Hertz, Archäol. Ztg. 1858, Anzeiger No. 120.
S. 246 *f., Jahn, Abhandll. d. k. sächs. Ges. d. Wiss. VIII. S. 718. Note 50,
Hertz: de Apollodoro statuario ac philosopho commentatio, Breslau 1867.)

No. 8. Athlet Satyros.

1360. Pausan. VI. 4. 5. Σάτυρος de Ἠλεῖος “υσιάναχτος πατρός, γέ-
νους δὲ τοῦ ᾿Ιαμιδῶν, ἐν Νεμέᾳ πεντάκις ἐνίκησε πυχτεύων καὶ Πυϑοῖ
va δὲς καὶ δὶς ἐν Ὀλυμπέᾳ. τέχνη δὲ ϑηνα íov Σιλανίωνος 6
ἀνδριάς (in Olympia) ἔστι.

No. 9. Telestas.

1361. Pausan. VI. 14. 4. xai πληαίον τοῦ Vuzaev Τελέστας ἐστὶ
Meoonvıog, υρατήσας πυγμῇ παῖδας" Σιλανέωνος dà ἔργον ἐστὶν ὁ
Τελέστας.

17*

260 Plastik.

No. 10. Damaretas.

1362. Pausan. VI. 14. 11. Ζδαμαρέτου δὲ τὴν εἰκόνα in Olympia)
ἀιϑηναῖος Σιλανίω ν ἐποίησεν.

(Wegen des epistates exercens athletas bei Plin. N. H. XXXIV. 82 s. oben 1352.
Anm.)

1363. Vitruv. VII. praef. 12. praeterea minus nobiles multi prae-
cepta symmetriarum conscripserunt ut... Silanion... Euphranor.

Zeuxiades, Silanions Schüler von Athen [ἢ
Plin. N. H. XXXIV. 51 s. oben 1350.

(Wegen einer Inschrift, ehemals in der Villa Mattei in Rom, welche ihm, eine
Statue des Hypereides (+ Ol. 114. 3.) beilegt, s. Brunn, Καὶ Ὁ. I. S. 393.)

Apollodoros von Athen.

Plin. N. H. XXXIV. 81 s. oben 1359. mit Anm.
1364. Plin. N. H. XXXIV. 86. nunc percensebo eos qui eiusdem ge-
neris opera fecerunt, ut Apollodorus... philosophos.

Polyeuktos von Athen.

Portrát des Demosthenes.

1365. Plut. Vita X., orat. Demosth. 44. αἰτήσας τὸ γραμμα-
τεῖον (Δημοσϑένης) ἔγραψεν, ὡς μὲν 4“ημήτριος ὃ ωάήγνης quot, τὸ
ini τῆς εἰχόνος αὐτοῦ ἐλεγεῖον ἐπιγεγραμμένον ὑπὸ τῶν ““39ηναέων
ὕσεερον᾽"

εἴχεερ ἴσην δώμην γνώμῃ, Anuöodeves, ἔσχες,
οὔποτ᾽ ἂν Ελλήνων ἦρξεν Zone Μακεδών.
45 κεῖται δὲ ἡ εἰχὼν πλησίον τοῦ περισχοινίσματος καὶ τοῦ βωμοῦ
τῶν Δώδεκα Θεῶν, ὑπὸ Πολυεύκτου πεποιημένη.

1306. Plut. Demosth. 30. τούτῳ μὲν ὀλίγον ὕστερον 6 τῶν ᾿4ϑηναίων
δῆμος ἀξίαν ἀποδιδοὺς τιμήν, εἰκόνα τε χαλκῆν ἀνέστησε... καὶ τὸ
ἐπίγραμμα τὸ ϑρυλούμενον ἐπεγράφη τῇ βάσει τοῦ ἀνδριάντος " εἴτερ
ἴσην δώμην κελ. 31... στρατιώτης ἐπὶ κρίσιν τινὰ καλούμενος ὑφ᾽
ἡγεμόνος ὅσον εἶχε χρυσίδιον εἰς τὰς χεῖρας ἀνέϑηκε τοῦ ἀνδριάντος "
ἕστηκε δὲ τοὺς δακτύλους συνέχων di ἀλλήλων κελ.

1367. Pausan. I. 8. 2. μετὰ δὲ τὰς εἰχόνας τῶν ἐπωνύμων ἐστὶν ἀγάλ--
ματα ϑεῶν.... ἔστι δὲ καὶ Φημοσϑένης, ὃν ἐς Καλαυρίαν ἀϑη-
γαῖοι τὴν πρὸ Τροιζῆνος νῆσον ἠνάγκασαν ἀποχωρῆσαι, κτλ.

1368. Anthol. Gr. III. 162. Palat. II. Χριστοδώρου Ἔκφρασις "

23 xai Παιανιέων δημηχόρος ἔπρεπε σάλπιγξ,
δήτρης εὐκελάδοιο πατὴρ σοφός, 0 πρὲν ϑήναις
Πειϑοῦς ϑελξινόοιο νοήμονα πυρσὸν ἀνάψας...

Zeuxiades. Apollodoros. Polyeuktos. Polykrates. Kalliades. Thymilos. Telesias. 901

29 ἦ τάχα xev κοτέων τροχαλὴν ἐφϑέγγετο φωνήν,
ἅπνοον αὐδήεντα τιϑεὶς τύπον" ἀλλά & τέχνη
χαλκείης ἐπέδησεν ὑπὸ σφραγῖδα σιωπῆς.

(Vgl. O. Jahn, Zeitschr. für d. Alt. Wiss. 1844. S. 238 und über die im Vatican
erhaltene Statue des Demosthenes als wahrscheinliche Nachbildung dieser,
Wagner, Ann. d. Inst. VIII p. 159 sq., E. Braun, Ruinen und Mus. Roms,
S. 237., aber s. Michaelis, Archäol. Ztg. 1862 S. 239 f.)

1 Polykrates von Athen.
1369. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores

sacrificantesque . . . Polycrates (fecit.)

(Wegen der Inschrift Corp. Inser. Graec. N. 6117 Τιμόϑεος 40v... l| IToAvxQ...
vgl. Brunn, K.G. I. S. 399.)

+Kalliades (Kallides) von Athen {})

1370. Tatian. c. Graec. 55. p. 120 sq. (ed. Worth.) τί uot σπουδαῖον
μανϑάνειν Εὐάνϑην . . . καὶ πρὸς τὰ Καλλιάδου Νεαίρᾳ παρέχειν
votg ὀφθαλμούς; ἑταίρα γὰρ ἦν. .

(Bei Plin. N. H. XXXIV. 85. praeterea sunt aequalitate celebrati artifices, sed
nullis operum suorum praecipui Ariston, ... Callides, Ctesias cet. liest Ur-
lichs Chrest. Plin. p. 330. Callicles, wodurch jede Combination mit Kal-
liades, die Brunn Καὶ Ὁ. I. S. 399 für möglich hält, aufgehoben würde; über
einen Maler Kallides bei Lucian. Dial. meretr. 8. 3 s. Brunn, K.G. II. 8.311,
Blümner, Archàáol. Stud. zu Lucian S. 45.)

T Thymilos von Athen (ἢ)
Pausan. I. 20. 2 s. oben 1224. lin. 15.

1 Telesias von Athen.

1371. Clem. Alexandr. Protrept. IV. p.41. (ed. Pott.) xai μὴν τοῦ
Τελεσίου τοῦ Αϑηναίου, ὥς φησι Φιλόχορος, ἔργον εἰσὶν ἀγάλματα
ἐννεαπήχῃη Ποσειδῶνος καὶ Ἀμφιτρίτης ἐν Τήνῳ προςκυνούμενα.

(Philochoros um Ol. 136—140; also ist der Künstler älter, ob aber aus dieser
Periode, ist dadurch noch nicht erwiesen; vgl. noch Tacit. Annal. III. 63:
Smyrnaeos oraculum Apollinis... Tenios eiusdem carmen referre, quo sa-
crare Neptuni effigiem aedemque iussi sint; und Strabon. X. p. 487: Τῆνος δὲ
πόλιν μὲν οὐ μεγάλην ἔχει, τὸ δ᾽ ἱερὸν τοῦ Ποσειδῶνος μέγα ἐν ἄλσει τῆς πό-
λεως ἔξω ϑέας ἄξιον; aber auch diese Stellen beweisen nichts für das Datum.)

Ktesikles von Athen(t)

1372. Athen. XIII. p. 605. E. ... KAeícogog ὃ Σηλυμβριανός" οὗτος
τοῦ ἐν Σάμῳ Παρίου ἀγάλματος ἐρασϑεὶς κατέκλεισεν αὑτὸν ἐν τῷ
ναῷ, ὡς πλησιάσαι δυνησόμενος.... τῆς πράξεως ταύτης μνημονεύει
καὶ λεξις 6 ποιητὴς κτλ. p. 606. A, καὶ Φιλήμων τοῦ αὐτοῦ μνημο-

202 Plastik.

νεύων φησίν κελ. Κτησικλέους δέ ἔστιν ἔργον τὸ ἄγαλμα, ὥς φησιν
Adaiog ὁ Ἱπυτιληναῖος ἐν τῷ περὲ ἀγαλματοποιῶν.
(Vgl. Urlichs, Observatt. de arte Praxitelis p. 6sq., der für den von ihm als Athe-
ner betrachteten Ktesikles das Datum Ol. 104—114 berechnet.)

Euphrenor vom Isthmos s. unten unter den Malern.

Polymnestos und Kenchramos von Athen.
1373. Plin. N. H. XXXIV. 87. item Cleon et Cenchramis (l. Cen-
chramus) . . . (fecit philosophos).
1374. Attische Inschrift, s. Ἔφημ. ἀρχαιολ. 3366, Bull. d. Inst. 1859.
. 199.
, &e]ixóva τῇ ἀἄϑηνᾷ Κένχραμος Πολύμνηστος ἐποίησαν.
1375. Attische Inschrift, s. Ross, Archaeol. Aufss. I. S. 200.
Πηολύμνηστος Kév[xoouoc] || &roinoer.

Kaikosthenes und Dies.

1376. Athenische Inschrift, Bull. d. Inst. 1862. p. 165. Kaıxo-
σϑένης Ains ἀπολλωνίδοίυ ΦυλαΊσιοι ἐποίησαν.

1377. Inschrift von der Akropolis, Wordsworth Athens and At-
tica p. 121. 4ya]35 [τύχῃ | α'ππο]λλών[ιος ἢ ἀΠφιδναῖο[ς τὴν ἢ 9v-]
γατέρα Avdenial[v | καὶ ὁ ϑεῖος Οὐλ[ιάδης ἢ καὶ ἡ μήτηρ Aı-
φιλω.. | [ἐρρηφορήσασαϊν || ἀνέϑηκεν || ἐπ]ὶ ἱερείας Πεντετηρίδος |:
“ΙεἸροκχλέους Φλυέως | ΚαιἸκοσϑένης ἢ [καὶ « ding (1πολλωνέδου
Φυλασιοι) ]ànógoca».

(Vgl. Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. 88 f.)

1378. Inschrift von der Akropolis, Wordsworth. p. 122. Kaıs-
κοσϑένης ἐποίησεν.

1379. Athenische Inschrift, Bull. d. Inst. 1861. p. 139. Kaıxo-
σϑένης Enoinge.

1380. Plin. N. H. XXXIV. 87. Colotes philosophos ... Chalcosthe-
nes et comoedos et athletas (fecit).

(Cod. Calcostenes, lies Caecosthenes.)

1381. Plin. N. H. XXXV. 155. fecit et Chalcosthenes cruda opera

Athenis, qui locus ab officina eius Ceramicos appellatur.
(Cod. Bamb. u. Vict. Calchosthenes ; Caecosthenes ?)

1382. Athenische Inschrift Corp. Inscr. Gr. No. 412. ὁ δῆμος
A... L0» ἢ σερατιώτην ... ἃ Ἐπιφάνην. Ἐπιγένους | Εὐωνυμέα ἢ ding
ἐποίησεν.

(Β. Rochette, Questions de l'histoire de l'art p. 138sq. wollte ειδέης ergänzen,
ale Fragment galt der Name auch Brunn, K.G. I. S, 557.)

^ Polymnestos und Kenchramos. Inschriftlich bekannte Künstler. 203
4. Attische Künstler, welche nur aus Inschriften bekannt sind.

Exekestos (Exdkestides.)

1383. Inschrift von der Akropolis,'s. Ross, Archaeol. Aufss. I.
S. 178. A]dev ΑΙπολλ[οδ)ώρον Φρείαάῤῥιος ἢ “ϑηνᾷ Πολιάδι avé-
ϑη[κεν. N Ἐξήκεστος ἐπόησεν.

(Bei Schöll, Archaeol. Mittheil. aus Griechenland S. 128 ist von dem Namen nur
Binxe..... ggegeben, wonach Ἐξηχε[στέδη)ς zu ergänzen wäre; nach Ross aus
Ol. 105—115.)

Strabax.

1384. Inschrift von der Akropolis s. Ross, Archaeol. Ztg. II.
S. 243 f. ἡ βουλὴ ἡ ἐξ Agsiov || πάγου Σάμιππον MoAdooov Ἠλεῖον.
Il Στράβαξ ἐποίησεν.

(Mitte des 4. Jahrhunderts (Ol. 107—110) nach Ross.)

Nikomachos.
1385. Inschrift von der Akropolis s. Ross, Archaeol. Aufss. I.
S. 174.
...0}.... ἧς |]. .. γος ἢ... ;
ρωεῇ. .. & σαφὴς δηλοῖ ||. . . ade καὶ νοῦς
... ei παρὰ πᾶσι σαφήΪς] . . . σε]μνὴ δέ ue Μοῖρα δ
ἤγαγεν eis ναὸν περικάλλη ἢ Παλλάδος ἁγνῆς
xai] πόνον οὐκ ἀκλεᾶ τόνδ᾽ || ἐλάτρευσα ϑεᾷ.
Νικόμαχος ἐποίησεν.

(Vgl. Stephani, N. Rhein. Mus. IV. S. 25, Scholl, Mittheilungen 8. 128, nach

Ross um Ol. 120.)
Aristopeithes.

1386. Eleusinische Inschrift, Bull. d. Inst. 1860. p. 180. Anur-
τρι [καὶ] Kóog ἢ Ἐενοκλῆς Ἐείνιδος Σφήττιος ἢ ἀνέϑηκεν ἐπιμελη-
τὴς l| μυστηρί[ω]ν γενόμενος || 4 o«osozcec[9]nc [Κλεωνύμου Φυλά-
σιος ἐπόησεν. )

(Vorhanden auch das Fragment einer Wiederholung, vgl. ’Eynu. ἀρχαιολ.
3799, 3800, Lenormant, recherches archéol. à Eleusis, recueil des inscr. No. 1
und 2; der Künstler ist vor Ol. 113 datirbar, s. Bursian in Fleckeisens
Jahrbb. LX XXVII. S. 86.)

Sositheos.

1387. Eleusinische Inschrift, Lenormant, recherches archéol. à
Eleusis, receuil des inscr. No. 3. ϑηναίων οἱ τεταγμένοι ὑπὸ τοῦ
δήμου ἢ ἂν Ἐλευσῖνι καὶ Πανάπτῳ καὶ ἐπὶ Φυλῇ τὸν ἢ στρατηγὸν An-
μήτριον Φανοστράτου Φαληρέα || στεφανώσαντες 4“ήμητρι καὶ Κόρῃ
ἀνεϑήκχαν.ἢ

(in acht Krünzen der Vorder- und je zweien der Nebenseiten :)
AIıpalmv οἱ τεταγμένοι Ἐλευσῖνι | 4. ol ver. ἐν Πανάκεῳ || “1. οἱ τ. 5

-

204 Plastik.

ἐπὶ Φυλῇ || ἢ βουλὴ ὁ δῆμος ἱππαρχήσαντα || ἣ 8. 6 δ. στρατηγήσαντα
(3 Mal wiederholt.) || o£ ἱππεῖς ἱππαρχήσαντα || Παναϑήναια τὰ us-
γάλα ἅρματι || Ἐλευσίνιοι || 4ήλεα ἕρματι | Eouata ἅρματι | Zwoi-
ϑεος᾿4ϑηναῖος ἐποίησεν.
(Vgl. W. Vischer, Epigraph. und Archaeol. Beitr. "aus Griechenland 8. 59 ff.,
der das Datum 116. 4 begründet, 6. auch Bursian a. a. O. S. 87.)

Demetrios.
1388. AthenischeInschrift aus dem Theater, Bull. d. Inst. 1862.
p. 166. Ζιομήδης || “ημήτριος Πτελεάσιος || rotos».
(Vgl. Pervanoglu, Bull. a. a. O., der in Diomedes einen der geringeren drama-

tischen Dichter vermuthet, deren Statuen Pausan. 1 21. 1 (s. 1409.) im
Theater erwähnt.)

1389. Athenische Inschrift, Bull. d. Inst. 1861. p. 138. "foyatov
Aeyalov || Βατάχης Baraxov Πειραι[εὺς | ϑεραπευϑεὶς ἀνέϑηκε |!
Δημήτριος Dillw)vog Πτελεάσιος ἐποίησεν.

(Vgl. Bursian a. a. O. S. 88.)

Sostratos.
1390. Athenische Inschrift aus dem Theater, Bull. de Inst. 1862.
p. 166. Σώστρατος Εὐφράνορος ἐποέησεν.
(Nach Pervanoglu vielleicht in Verbindung mit der Künstlerfamilie bei Brunn,
K.G. I. S. 81 (oben 413 ff.). Aus dem Beginn der makedonischen Zeit.)

Timostratos.

1391. Athenische Inschrift, Bull. d. Inst. 1861. p. 139. Tıuo-
στρατος Φλυεὺς ἐποίησε.

e Demodoros.
1392. Athenische Inschrift, Stephani, N. Rhein. Mus. 1V. S. 25.
Δ)])ημόδωρος ΙΜελιτε[ὺς éxotnocy?
(Wegen einiger fragmentirten Namen in Inschriften s. Brunn, K.G. I. 8. 401 f.)

5. Attische Porträtstatuen nachweislich oder wahrscheinlich

dieser Periode.

(Vgl. Westermann, de publ. Atheniens. honorib. Lps. 1830 p. 14 sqq. und v. Köhler in den Denkschriften
der Münchener Akad. VI. 1816 und 17 8. 67 ff.)

1393. Demosth. c. Leptin. 70. p. 478. διόπερ οὐ μόνον αὐτῷ (dem
Konon, t Ol. 97. 2) τὴν ἀτέλειαν ἔδωκαν οἱ τότε, ἀλλὰ καὶ χαλχῆν
eixóva ὥςπερ ouodiov καὶ Apıoroyeizovog ἔστησαν πρώτου. (Vgl.
unten 1417 ff.)

1394. Demosth. c. Aristocrat. 196. p. 686. πρῶτον μὲν τοίνυν ἐχεῖ--
vou Θεμιστοκλέα τὸν τὴν ἐν Σαλαμῖνι ναυμαχίαν νικήσαντα καὶ Mi-
τιάδην τὸν ἡγούμενον αραϑῶνι καὶ πολλοὺς ἄλλους, οὐχ ἴσα τοῖς

Inschriftlich bekannte. Künstler. Attische Portrütstatuen. 265

νῦν σερατηγοῖς ἀγαϑὰ εἰργασμένους, οὐ χαλκοῦς ἵστασαν οὐδ᾽
ὑπερηγάπουν.
Solon in Salamis.

1395. Aeschin. c. Timarch. 52. εὖ γὰρ old’ ὅτι πάντες ἐχπεπλεύκατ᾽
eig Σαλαμῖνα xai τεϑέασϑε τὴν Σόλωνος εἰκόνα, xai αὐτοὶ μαρτυ-
ρησαιτ᾽ ἄν, ὅτι ἐν τῇ ἀγορᾷ τῇ Σαλαμινίων ἀνάχειται ὃ Σόλων ἐντὸς
τὴν χεῖρα ἔχων. 53. τοῦτ᾽ ἔστιν... ὑπόμνημα καὶ μίμημα τοῦ Σόλω-
vog σχήματος, ὃν τρόπον ἔχων αὐτὸς διελέγετο τῷ δήμῳ τῶν 329η-
ναίων.

1396. Demosth. de Falsa legat. 251. p. 420. (Ol. 109. 2.) ἔφη
(Aischines) τὸν Σόλωνα ἀνακεῖσϑαι τῆς τῶν τότε δημηγορούντων σω-
φροσύνης παράδειγμα, εἴσω τὴν χεῖρα ἔχοντα ἀναβεβλημένον . - . xaí-
τοι τὸν μὲν ἀνδριάντα τοῦτον οὔπω πεντήκοντα ἔτη (also seit
ca. Ol. 97.) φασὲν ἀναχεῖσϑαι ot Σαλαμίνιοι, ἀπὸ Σόλωνος δὲ ὁμοῦ
διακόσιά ἐστιν ἔτη καὶ τετταράκοντα εἰς τὸν νυνὶ παρόντα χρόνον,
ὧσϑ᾽ ὃ δημιουργὸς ὃ τοῦτο πλάσας τὸ σχῆμα οὐ μένον οὐκ αὐτὸς ἦν
xav ἐκεῖνον, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὃ πάππος αὐτοῦ.

1397. Diog. Laert. I. 62. ἐπὲ δὲ τῆς εἰκόνος αὐτοῦ ἐπιγέγραπται τόδε"

ἡ [Μήδων ἄδικον παυσασὶ ὕβριν, Nds Σόλωνα
τόνδε τεκνοῖ Σαλαμὶς ϑεσμοϑέτην ἱερόν.
(Vgl. Dio Chrys. Orat. 37. 7. (II. p. 103 R. 522. Emp.) ἀλλ᾽ ouws ἀνδριάντος οὐκ

ἔτυχεν (Solon): οὐ δήπου χαταφρονῶν ἀνδριάντος, ἀλλὰ xal τὸ ἐν Σαλαμῖνι
χαλχοῦς ἑστάναι μέγα ποιούμενος.)

Solon in Athen.

1398. Demosth. c. Aristogit.23. p. 807. wg navdsırdv ἔστε... τὸν
γράψαντα τοὺς νόμους Σόλωνα ἐψηφίσϑαβχαλκοῦν ἐν àyoo στῆ-
σαι, αὐτῶν δὲ τῶν νόμων ὀλιγωροῦντας φαίνεσϑαι xvÀ. .

1399. Pausan. I. 16. 1. ἀνδριάντες δὲ χαλκοῖ κεῖνται πρὸ μὲν τῆς
στοᾶς (Ποιχίλης) Σόλων ὃ τοὺς νόμους “39ηναίοις γράψας, ὀλίγον δὲ
ἀπωτέρω Σέλευκος κτλ.

1400. Aelian. Var. hist. VIII.16. xai ἀνέστησαν αὐτῷ χαλκῆν εἰκόνα
ἐν τῇ ἀγορ ᾷ᾽ ἀλλὰ καὶ ἔϑαψαν αὐτὸν δημοσίᾳ παρὰ τὰς πύλας πρὸς

ο΄ τῷ τεΐχει ἐν δεξιᾷ εἰςιόντων, καὶ περιῳκοδόμητο αὐτῷ ὁ τάφος.

1401. Liban. Orat. 52. (III. p. 54. 7. ed. Reiske.) ἔχει Θησεὺς τὰς
προφηχούσας τιμάς, ὡς δηλοῖ τὸ Θησεῖον, ἕστηκεν ἐν à yog à xaAxobg
ὁ Σόλων.
Kylon.

1402. Pausan. I. 28. 1. Λύλωνα δὲ οὐδὲν ἔχω σαφὲς εἰπεῖν, Ep ὅτῳ
χαλκοῦν ἀνέϑεσαν τυραννίδα ὅμως βουλεύσαντα. τεχμαίρομαι δὲ
τῶνδε ἕνεκα, ὕτι εἶδος κάλλιστος καὶ τὰ ἐς δόξαν ἐγένετο οὐκ dga-
vis, ἀνελόμενος διαύλου νίχην Ὀλυμπικὴν.

(Vgl. Herod. V. 71., Thucyd. 1. 126, und s. A. Schäfer, Archaeol. Ztg. 1866 S. 163 ἢ.)

or

266 Plastik.

Miltiades und Themistokles.

1403. Pausan. I. 18. 3. τὰς γὰρ Μιλτιάδου xai Θεμεσεοκλέους
εἰκόνας (im Prytaneion) ἐς Ῥωμαῖόν τε ἄνδρα καὶ Θρᾷκα μετέγραψαν.

(Wegen Miltiades! Statue in Delphi s. oben 633. lin. 3, wegen seines gemalten
Portráts in der Poikile 1099 f.)

1404. Corn. Nep. Themist. 10. 3. huius ad nostram memoriam mo-
numenta manserunt duo, sepulcrum prope oppidum in quo est sepul-
tus, statua in foro Magnesiae.

(Vgl. Pausan. I. 1. 2. χαὶ νεὼς καὶ ἐς ἐμὲ ἦσαν olxoı (im Peiraieus), xul πρὸς
τῷ μεγίστῳ λιμένι τάφος Θεμιστοχλέους * φασὶ yàp μεταμελῆσαι τῶν ἐς Θεμι-
στοχλέα ᾿4ϑηναίοις, καὶ ὡς ol προφζήκοντες τὰ ὀστᾶ χκομίσαιεν dx Mayvnolas
ἀνελόντες. φαίνονται δὲ οὗ παῖδες οἱ Θεμιστοχλέους zul χατελθόντες καὶ γρα-
φὴν ὃς τὸν Παρϑενῶνα ἀναϑέντες, ἐν ἦ Θεμιστοκλῇς ἐστι γεγραβιμένος.)

1405. Plut. Themist. 22. &xsıro δὲ καὶ τοῦ Θεμιστοχλέου ς eixó-
γίον ἐν τῷ ναῷ τῆς Agsoroßoring (ρτέμεδος in Melite) &« καϑ' ἡμᾶς"
καὶ paivsral τις οὐ τὴν ψυχὴν μόνην, ἀλλὰ καὶ τὴν ὄψεν ἡρωκὸς γενό-
μενος.

Xanthippos und Perikles.

1406. Pausan. I. 26. 1. ἔσει δὲ ἐν τῇ ᾿4ϑηναίων ἀκροπόλει καὶ IIco:-
κλῆς ( Ἐανϑίππου καὶ αὐτὸς Ξάνϑιππος, ὃς ἐναυμάχησεν ἐπὶ Mv-
κάλῃ Μήδοις. ἀλλ᾽ ὃ μὲν Περικλέους ἀνδριὰς ἑτέρωϑι ἀνάκειται.

1407. Pausan. I. 28. 2. δύο δὲ ἄλλα ἐστὶν ἀναϑήματα (auf der Akro- |
polis), Περικλῆς ὁ Ἐανϑίππου url.

(Wegen Perikles’ Statue von Kresilas s. oben 873.)

Tolmides.

1408. Pausan. I. 27.5, ἐπὶ de τοῦ βάϑρου (worauf auch Immarados
und Erechtheus im Kampfe, auf der Akropolis) xai dvdgıavssg εἰσὲν **
evsog, ὃς ἐμαντεύετο Τολμίδῃ xai αὐτὸς ToAuldng, ὃς ᾿1ϑηναίων
ναυσὶν ἡγούμενος ἄλλους τε ἐκάκωσε καὶ Πελοποννησίων τὴν χώραν,

, ὅσοι νέμονται τὴν παραλίαν, καὶ Aaxedauoviwv ἐπὶ Γυϑίῳ τὰ νεώ-
ρεα ἐνέπρησε κτλ.

Aischylos, Sophokles, Euripides, Menandros.

1409. Pausan. I. 21. 1. εἰσὶ δὲ A9mpaloıg εἰχόνες àv τῷ ϑεάτρῳ xai
τραγῳδίας καὶ κωμῳδίας ποιητῶν, αἱ πολλαὶ τῶν ἀφανεστέρων" ὅτι
μὴ γὰρ Μένανδρος, οὐδεὶς 79 ποιητὴς κωμῳδίας τῶν ἐς δόξαν
ἡκόντων. τραγῳδίας δὲ κεῖνται τῶν φανερῶν Εὐριπέδης καὶ Σο-
φοκλῆς. 2. τὴν δὲ sixóva τοῦ αΑϊσχύλου πολλῷ τι ὕστερον τῆξ 5 ——
τελευτῆς δοκῶ ποιηϑῆναι [καὶ] "») τῆς γραφῆς, ἣ τὸ ἔργον ἔχει τὸ ἐν
ἸΠαραϑῶνι. |
*) 2x Schubart, Ztschr. für Alt. Wiss. 1840 8. 610 f., Kayser daselbst 1848 |
S. 501, vgl. was Schubart weiter in der Praefat. der Teubner’schen Ausg.
anführt. Wegen Menandros' Statue vgl. 1337 f.

Attische Porträtstatuen. 267

1410. Diog. Laert. II. 43. καὶ 4osvóauavva πρῶτον μετὰ τῶν περὶ
AioyvAov ἐτίμησαν εἰκόνι χαλκῇ.
(Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 465.)
1411. Plut. Vita X orat.. Lyeurg. 10. eigveyxe δὲ καὶ vópovg. .
11. τὸν δὲ ὡς χαλχᾶς εἰκόνας ἀναϑεῖναι τῶν ποιητῶν, Αἰσχύλου,
Σοφοκλέους, Εὐριπίδου. (Um ΟἹ. 109.)

1412. Harpocrat. v. ϑεωριχά"... Φιλῖνος δὲ ἐν τῇ πρὸς Zogo-
κλέους καὶ Εὐριπίδου εἰκόνας περὶ Εὐβούλου λέγων φησίν κελ.
1413. Vita Sophocl. in Vitar. Scriptt. ed. Westerm. p. 28. ἔσχε de
xal τὴν τοῦ “ἥλωνος | ἱερωσύνην, ὃς 5 ἥρως ἦν ud ᾿Ἰσχληπιοῦ παρὰ

Χείρωνι, ἱδρυνϑεὶς ὑπὸ ἸΙοφῶντος τοῦ υἱοῦ μετὰ τὴν τελευτήν.
(Ol. 93. 4, vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 463f. Note.)

Pindaros (und Kalliades.)

1414. Pausan. 1. 8.4. περὶ δὲ τὸν ναὸν (des Ares) ἑστᾶσιν... ἀνδριάν-
τες δὲ Καλάδης" 419ηναίοις, ὡς λέγεται, νόμους γράψας, καὶ Πί»-
δαρος, ἄλλα τε εὑρόμενος παρὰ ᾿4ϑηναίων καὶ τὴν εἰκόνα, ὅτι σφᾶς
ἐπήνεσεν ἄσμα ποιήσας.

8) Καλλιεδης s. Kayser, Ztschr. für Alt. Wiss. 1848 S. 495.

1415. Aeschin. Epist. 4. p. 669. (ed. Reiske.) xai ὅτι Πινδάρου τοῦ
Θηβαίου τοῦτο τὸ ἔπος (ὦ ταὶ Aunapai xai ἀοίδιμοι “Ἑλλάδος ἔρεισμ᾽
«ϑᾶναι) ἐστί, λέγοντες, καὶ ὅτι. . . ok ἡμέτεροι πρόγονοι διπλῇν
αὐτῷ ζημίαν ἀπέδοσαν μετὰ τοῦ καὶ εἰκόνε χαλκῇ τιμῆσαι" καὶ ἦν
αὕτη καὶ εἰς ἡμᾶς ἔτι, πρὸ τῆς βασιλείου στοᾶς, καϑήμενος ἐνδύματι 5
καὶ λύρᾳ ὃ Πίνδαρος, διάδημα ἔχων xai dni τῶν γονάτων ἀνειλιγμέ-
γον βιβλίον.

(Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 473 f.)

Sokrates.
(8. unten unter Lysippos.)

1416. Tertull. Apolog. XIV. p. 88. (ed. Oehler.) tamen cum paeni-
tentia sententiae Athenienses et criminatores Socratis postea afflixe-
rnt etimaginem eius auream in templo collocarint, rescissa dam-
natio testimonium Socrati reddidit.

Platon s. oben 1358.

Konon und Timotheos.

Demosth. c. Leptin. 70. p. 478 s. oben 1393.

1417. Pausan. I. 3. 2. πλησίον δὲ τῆς (βασιλείου) asoäg Κόνων
Eosıme καὶ Tiu 09. eog υἱὸς Κόνωνορ.

208 Plastik.

1418. Pausan. I. 24. 3. ἐνεαῦϑα (auf der Akropolis) καὶ Τεμόϑεος
ὁ Κόνωνος καὶ αὐτὸς κεῖται K ὄνων.

(Konon t ΟἹ. 97. 2, Timotheos 110. 3.)

(Vgl. die Inschrift von der Akropolis bei Rangabé, Ant. hell. 1099. Korer
Tuo ϑέου Τιμόϑεος Κόνωνος und s. Bursian, N. Rhein. Mus. X. S. 521 und
das Fragment einer zweiten ebendaher Bull. d. Inst. 1860 p. 52 Κόνων
Tıu‘o9&ov (Avaylvorıos). Ausserdem vgl. Pausan. VI. 3. 14. Lysandros,
Alkibiades, Konon und Timotheos von Samos (und Ephesos) geweiht.
Aucavdoo» δὲ τὸν ᾿Αριστοχρίτου Σπαρτιάτην ἀνέϑεσαν ἐν ᾿Ολυμπίᾳ Za-
μιοι" καὶ αὐτοῖς τὸ μὲν πρότερον τῶν ἐπιγραμμάτων lacty :

Ἔν πολυϑαήτῳ τεμένει Ζιὸς ὑψιμέδοντος
ἔστηχ ἀνϑέντων δημοσίᾳ Σαμέων.
τοῦτο μὲν δὴ τοὺς τὸ ἀνάϑημα ἀναϑέντας μηνύει" τὸ δ᾽ ἐφεξῆς ἐς αὐτὸν ἔπαε--
voc ἐστι ““ύσανδρον"
"VO dvarov πάτρᾳ xal Ἀριστοχρέτῳ χλέος ἔργων,
«Ἱὐσανδρ᾽, ἐχεελέσας δόξαν ἔχεις ἀρετᾶς.
15. δῆλοι [οὖν] εἰσιν of τε Σάμιοι καὶ [ol) ἄλλοι Ἴωνες, κατὰ τὸ λεγόμενον σε
αὐτῶν ᾿Ιώνων, τοὺς τοέχους τοὺς δύο ἐπαλείέφοντες. ᾿Αλκιβιάδου μέν γε τρεή--
gea» ᾿4“ϑηναίων περὶ ᾿Ιωνίαν ᾿σχύοντος ἐϑεράπενον αὐτὸν ᾿Ιώνων οἱ πολλοέ-
xal εἰχὼν ᾿Αλκιβιάδου χαλχῆ παρὰ τῇ Hoq τῇ Σαμίων ἐστὶν ἀνάϑημα. ὡς
δὲ dr Alyos ποταμοῖς δάλωσαν al ναῦς αἱ Arrixel, Σάμιοι μὲν ἐς 'Olvunlar τὸν
Avouvdgoov, ᾿Ἔςφέσιοι δὲ ἐς τὸ ἱερὸν ἀνετέϑεσαν τῆς ᾿ρτέμιδος Τὐσαγνδρόν τε
αὐτὸν καὶ 'Ereoyıxov χαὶ «*bdgaxa καὶ ἄλλους Σπαρτιατῶν ἥκιστα ἔς γε τὸ
Ἑλληνικὸν γνωρέμους. 16. μεταπεσόντων δὲ αὖϑις τῶν πραγμάτων καὶ Κό-
yovog χεχρατηχότος τῇ ναυμαχίᾳ περὶ Κνέδον καὶ ὄρος τὸ ΦΖώριον ὀνομαζόμεε-
vov, οὕτω μετεβάλλοντο ol Ἴωνες, καὶ Κόνωνα ἀνακείμενον χαλχοῦν καὶ Τ᾽ ε -
μύόϑεον ἐν Σάμῳ τε ἔστιν ἰδεῖν παρὰ τῇ Ἥρᾳ, καὶ ὡςαύτως ἐν Ἐφέσῳ παρὰ
τῇ Ἐφεσίᾳ ϑεῷ. ταῦτα μέν ἔστιν ἔχοντα οὕτω τὸν ἀεὶ χρόνον, καὶ Ἴωσιν
ὡςαύτως οἱ πάντες ἄνϑρωποε ϑεραπεύουσι τὰ ὑπερέχοντα τῇ ἰσχύϊ.)

1419. Corn. Nep. Timoth. 2. 3. cuius laudis ut memoria maneret,
Timotheo publice statuam in foro posuerunt, qui honos huic uni
ante id tempus contigit, ut, cum patri populus statuam posuisset, filio
quoque daret. sic iuxta posita recens filii veterem patris renovavit me-
moriam.

Timotheos, Chabrias, Iphikrates.

1420. Aeschin. c. Ctesiph. 83. ἐπερώτησον δὴ org δικαστάς, εἰ
ἐγίγνωσχον Χαβρίαν xai Ἰφικράτην xai Τιμόϑεον, xai πυϑοῦ
παρ᾽ αὐτῶν, διὰ τί τὰς δωρεὰς αὐτοῖς ἔδοσαν καὶ τὰς εἰκόνας ἔστησαν.

Chabrias. .

1421. Corn. Nep. Chabr. 1. 2. namque in eo victoria fidente summo
duce Agesilao, fugatis iam ab eo conducticiis catervis, reliquam phalan-
gem loco vetuit cedere obnixoque genu scuto proiecta hasta
impetum excipere hostium docuit. id novum Agesilaus contuens pro-
gredi non est ausus suosque iam incurrentes tuba revocavit. 3. hoc us-
usque eo tota Graecia fama celebratum est, ut illo statu Chabrias

15

20

Attische Portrütstatuen. 969

sibi statuam fieri voluerit, quae publice ei ab Atheniensibus in foro
constituta est. ex quo factum est, ut postea athletae ceterique artifices

suis statibus in statuis ponendis uterentur, cum victoriam essent adepti.

(Vgl. zu diesem letzten Satze Müller, Handb. $. 87. 3.)

(Vgl. Diod. Sicul. XV. 32. Χαβρίας δὲ ὁ ᾿4ϑηναῖος τῶν μισϑοιφόρων ἀφηγούμενος
παρήγγειλε roig στρατιώταις δέχεσϑαι τοὺς πολεμίους χαταπεφρονηκύτως,
ἅμα καὶ τῇ τάξει μένοντας καὶ rag ἀσπέδας πρὸς τὸ γόνυ χλέναντας
ἐν ὀρθῷ τῷ δόρατι μένειν χτλ. 33... . ol δὲ Θηβαῖοι διὰ τὴν Χαβρίου στρα-
τηγίαν σωϑέντες, ἐδαύμασαν τἀνδρὸς τὴν ἐν τῷ στρατηγήματι ἀγχίνοιαν" ὁ
δὲ Χαβρίας, πολλῶν καὶ καλῶν αὐτῷ πεπραγμένων κατὰ πόλεμον, ἐπὶ τούτῳ
μάλιστα ἐσεμνύνετο τῷ στρατηγήματι, καὶ τὰς εἰκόνας τὰς ὑπὸ τοῦ ϑήμου do-
ϑείσας αὐτῷ χαϑίστανεν, ἐχούσας τοῦτο τὸ σχῆμα.)

Euagoras von Kypros (und Konon.)

1422. Pausan. I. 3. 2. πλησίον δὲ τῆς (βασιλείου) στοᾶς ἕστηκε...
καὶ βασιλεὺς Κυπρίων Εὐαγόρας, ὃς xai τὰς τριήρεις τὰς Φοινίσσας
ἔπραξε παρὰ βασιλέως ᾿Ἀρταξέρξου δοϑῆναι Κόνωνι κελ.

1423. Isocrat. Euag. 68. (p. 201. ed. Bekker.) ὑπὲρ ὧν ἡμεῖς μὲν
αὐτοὺς (Konon und Euagoras) ἐτιμήσαμεν ταῖς μεγίσταις τιμαῖς, καὶ
τὰς εἰχόνας αὐτῶν ἐστήσαμεν οὗπερ τὸ τοῦ Διὸς ἄγαλμα τοῦ Σωτῆρος,
πλησίον ἐχείνου τε καὶ σφῶν αὐτῶν, ἀμφοτέρων ὑπόμνημα καὶ τοῦ
μεγέϑους τῆς εὐεργεσίας καὶ τῆς φιλίας τῆς πρὸς ἀλλήλους.

| Iphikrates.
(Vgl. 1420.)

1424. Demosth. c. Aristocrat. 130. p. 663. ἔστε δήπου tobv,...
ὅτι χαλκῆς εἰκόνος οὔσης παρ᾽ ὑμῖν Ἰφικράτει xai σιτήσεως ἐν πρυ-
τανείῳ καὶ δωρεῶν καὶ τιμῶν ἄλλων, di ἃς εὐδαίμων ἐκεῖνος ἦν κελ.

1425. Pausan. I. 24. 7. ἐνταῦϑα eixóva ἰδὼν olda quaro? βασιλέως
μόνου, xai κατὰ τὴν ἔςοδον (des Parthenon) Ἰφικράτους ἀποδειξα-
μένου πολλά τε καὶ ϑαυμαστὰ ἔργα.

1426. Schol. Demosth. c. Mid. 62. p. 534. (ed. Dind.) πρῶτος γὰρ
Ἰφικράτης τιμῶν ἔτυχεν ὧν Aguodıog καὶ ᾿Τριστογείξτων: Κόνωνος
μὲν γὰρ πρώτου χαλχοῦς ἀνδριὰς ἔστη (oben 1393), ἀλλὰ
τούτῳ μόνῳ ἐτιμήϑη" ᾿Ιφικράτης δὲ καὶ τὰς ἄλλας δωρεὰς τὰς
ἐχείνοις ψηφισϑείσας ἔλαβε κελ.

Alkibiades s. oben 1145.
Kalhas, Lykurgos, Demosthenes.
1427. Pausan. I. 8.2. ἐνεαῦϑα (bei den Eponymen) “Τυκοῦργός τε
κδῖται χαλκοῦς ὁ "dvxóggovog, xai K αλλίας , ὃς πρὸς ““3ρταξέρξην
τὸν Ἐέρξου τοῖς Ἕλλησιν, ὡς “29ηναίων οἱ πολλοὶ λέγουσιν, ἔπραξε

τὴν eig) vn»* ἔστι δὲ καὶ 4“ημοσϑένης κτλ. s. 1367.
- (Vgl. 1365—1368.)

a

270 Plastik.

1428. Plut. Vita X orat. Lycurg. 31. ἐστεφανώϑη δὲ ὑπὸ τοῦ δή-
μου πολλάκις καὶ εἰκόνων ἔτυχεν: ἀνάκειται δ᾽ αὐτοῦ χαλχῇ eixwr
ἐν Καραμεικῷ κατὰ ψήφισμα, ἐπ᾿ ναξικράτους ἄρχοντος (Ol. 118. 2).
Ibid. Psephism. III. 8. ἀγαϑῇ τύχῃ᾽ δεδόχϑαι τῷ δήμῳ ἐπαινέσαι
μὲν A υκοῦργον Avxöggovas Βουτάδην ἀρετῆς ἕνεκα καὶ δικαιοσύνης
καὶ στῆσαι αὐτοῦ τὸν δῆμον χαλκχῆν εἰκόνα ἐν d ἀγορᾷ, πλὴν ei που é
νόμος ἀπαγορεύει μὴ ἱστάναε xvÀ.

(Ueber hölzerne Statuen des Lykurgos und seiner Söhne von den Söhnen des
Praxiteles s. oben 1333.)

1429. Plut. Vita X orat. Demosth. 55. x«i αὐκῷ reselsurmorı
τὴν εἰκόνα ἀνέϑεσαν ἐν ἀγορᾷ imi Γοργίου ἄρχοντος (Ol. 125. 1.)
αἰτησαμένου αὐτῷ τὰς δωρεὰς τοῦ ἀδελφιδοῦ “ημοχάρους.

(Vgl. ibid. Psephisma I.)

Isokrates (ὑ Ol. 110. 3.) in Eleusis s. 1313.

Isokrates in Athen.

1430. Pausan. I. 18. 8. χεῖται δὲ (beim Olympieion) eni xlovog "Iao-
κράτους ἀνδριας.

1431. Plut. Vita X orat. Isocrat. 41. ὃς (Aphareus, sein Adoptiv-
sohn) xai εἰκόνα αὐτοῦ χαλκῆν ἀνέθηκε πρὸς τῷ Okvunısip, ὡς ἐτεὲ
κίονος καὶ ἐπέγραψεν"

(Anth ol. Gr. IV. 234. 65. Palat. Append. 216.)
᾿Ισοχράτους ᾿Αφαρεὺς πατρὸς sixóva τήνδ᾽ ἀνέϑηχε
Ζηνί, ϑεούς τε σέβων καὶ γονέων ἀρετήν.
Ibid. 45 ἦν δ᾽ αὐτοῦ καὶ γραπτὴ εἰκὼν ἐν τῷ Πομπείῳ.

Homeros und anderer Dichter Statuen, geweiht von Theodektes
(T um OR. 111. 3.)

1432. Plut. Vita X orat. Isocrat. 10. ἐμαϑήτευσε δ᾽ αὐτῷ (Iso-
krates) .. . xai Θεοδέχτης 0 Φασηλίτης, 6 τὰς τραγῳδίας ὕστερον -
γράψας, od ἐστὲ τὸ μνῆμα ἐπὶ τὴν Κυαμῖειν πορευομένοις κατὰ τὴν
ἱερὰν ὁδὸν τὴν ἐπὶ Ἐλδυσῖκα, τὰ νῦν κακερηρειμένον" ἔνϑα καὶ τοὺς
ἐνδόξους τῶν παιητῶν ἀνέστησε qüy αὐτῷ, ὧν Ὅμηρος ὃ ποεη-
τὴς σώζεται. μόνος. .

Anakreon.

1433. Pausan. I. 25. 1. ταῦ δὲ τοῦ Ἐανϑίππου (oben 1406.) πλησέον
ἕστηκεν Mvaxgécw» ὁ Triog, πρῶτος μετὰ Σαπφὼ τὴν “εαβέαν τὰ
Ἂ,

Attische Portrütstatuen. 271

πολλὰ ὧκ ἔγραψεν ἐρωτικὰ ποιήσας" καί οὗ τὸ σχῆμώ Jovi» οἷον ζδον-
τος ἂν ἐν μέϑῃ γένοιτο ἀνϑρώπου.
(Vgl. Anthol. Gr. I. 163. 37. (Planud. IV. 306.) Aewvidov Ταραντίνου.
Πρέσβυν Avaxgslovta χύδαν σεσαλαγμένον οἴνῳ
ϑάεο, δινωτοῦ στρεπτὸν (P) ὕπερϑε λέϑου,
ὡς ὁ γέρων λέχνοισιν ἐπ᾿ ὄμμασιν ὑγρὰ δεδορχὼς
ἄχρι καὶ ἀσεραγάλων ἕλχεται duzttyóvay:
$ δισσῶν δ᾽ ἀρβυλίδων τὰν μὲν μίαν, οἷα μεϑυπλήξ,
ὥλεσεν" ἐν δ᾽ ὁτέρᾳ ῥδιχκὰν ἄραρε πόϑα.
μέλπει δ᾽ ἠὲ Βάϑυλλον ἐφέμδρον», ἠὲ Μεγιστέα,
αἰωρῶν παλάμᾳ τὰν δυςέρωτα χέλυν.
ἀλλὰ πάτερ Διόνυσε, φύλασσέ uy: οὐ γὰρ ἔοιχεν
10 ix Βάχχου πέπτειν Βαχχιαχὸν ϑέραπα.
Ibid. 38, (Planud. 307.) τοῦ αὐτοῦ.
"Id ὡς ὁ πρέαβυς ἐκ μέϑης Ἀνακρέων
ὑπεσχέλισται, καὶ τὸ λῶπος ἕλχεται
ἐςάχρι γυίων" τῶν δὲ βλαυτίων τὸ μὲν
ὅμως φυλάσσει, ϑάτερον δ᾽ ἀπώλεσεν.
8 μελέσδεται δὲ τὰν χέλυν διαχρέχων
ἤτοι Βάϑυλλον, ἢ χαλὸν Μεγιστέα.
φύλασσε, Ndxyt, τὸν γέροντα, μὴ πέσῃ.
]bid. III. 158. (Planud. 308.) Εὐγέγους.
Τὸν toic μελιχροῖς ἹΙμέροισι σύντροφον,
Avai’, ᾿ἀναχρεέοντα Τηΐον χύχνον,
ἔσφηλας ὑγρῇ νέχταρος μεληδόνι.
λοξὸν γὰρ αὐτοῦ βλέμμα, καὶ περὶ σφυροῖς
6 διφϑεῖσα λώπευς πέζα, xal μονοζυγὲς
μέϑην ἐλέγχει σάνδαλον" χέλυς δ᾽ ὅμως
τὸν εἰς Ἔρωτας ὕμνον ἀϑροΐζεται.
ἀπτῶτα τήρει τὸν γεραιόν, Evis.
und s. über erhaltene Darstellungen des Anakreon Brunn, Ann. d. Inst.
XXXI. p. 183 sqq. und Jahn, Abhandl. der k. sächs. Ges. d. Wiss. Phil.-
hist. Cl. S. 724 8.)

Phokion (+ Ol. 115. 4.)

1434. Plut. Phoc. 38. xai uévzos χρόνου βραχέος διαγενομένου xai vo»
nqoypdecv διδασκόντων, otov ἐπιστάτην καὶ φύλακα σωφροσύνης καὶ
ϑικαεοσύνῃης 6 δῆμος ἀπώλεσεν, ἀνδριάντα μὲκ αὐτοῦ χαλχοῦν ἀνέστη-
σαν, ἔϑαψαν δὲ δημοσίοις τέλεσιν τὰ ὀστᾶ κελ.

Olympiodoros in Athen und Delphi.

1435. Pausan. I. 25. 2. ἔστηχε δὲ (auf der Akropolis) xai OAvunıo-
δωρος, μεγέϑει ve ὧν ἔπραξε λαβὼν δόξαν, xai οὐχ ἥκιστα τῷ καιρῷ,
φρόνημα ἐν ἀνθρώποις παρασχόμενο: συνεχῶς ἐπταικόσι καὶ δι᾿’ αὐτὸ
οὐδὲ ἕν χρηστὸν οὐδὲ ἐς τὰ μέλλοντα ἐλπίζουσι.

1436. Pausan. 1.6.3. Ὀλυμπιοδώρῳ δὲ τοῦτο μὲν ἐν ᾿4ϑηναις εἰσὶν
ἔν τε ἀκροπόλει καὶ ἐν πρυτανείῳ τιμαί, τοῦτο δὲ ἐν Ἐλευσῖνι γραφή"

272 Plastik.

xai Φωκέων οἱ Ἐλάτειαν ἔχοντες χαλχοῦν Ὀλυμπιόδωρον ἐν Aehpois
ἀνέϑεσαν, ὅτι καὶ τούτοις ἤμυνεν ἀποστᾶσι Κασσάνδρου.

Demetrios Phalereus.

1437. Plin. N. H. XXXIV. 27. primus tamen honos coepit a Graecis,
nullique arbitror pluris statuas dicatas, quam Phalereo Demetrio
Athenis, siquidem CCCLX statuere, nondum anno hunc numerum
dierum excedente, quas mox laceravere.

1438. Diog. Laert. V. 75. 4“ημήτριος Φανοστράτου Φαληρεύς...
δημηγορῶν δὲ παρὰ ᾿4ϑηναίοις τῆς πόλεως ἐξηγήσατο Ern δέχα xai
εἰκόνων ἠξιώϑη χαλχῶν ἑξήκοντα πρὸς ταῖς τριακοσίαις,
ὧν αἱ πλείους ἐφ᾽ ἵππων ἦσαν καὶ ἁρμάτων καὶ συνωρέδων, συντελε-
σϑεῖσαι ἐν οὐδὲ τριακοσίαις ἡμέραις" τοσοῦτον ἐσπουδάσϑη.

1439. Strabon. IX. p. 398. ἐπέστησε γὰρ (Kassandros) τῶν πολιτῶν
Δημήτριον τὸν Φαληρέα... τὰς δὲ εἰκόνας αὐτοῦ πλείους ἢ
τριακοσίας κατέσπασαν οἱ ἐπαναστάντες καὶ κατεχώνευσαν, ἔνιοι
δὲ καὶ προςτιϑέασιν ὅτι καὶ ἐς ἀμίδας.

1440. Plut. Praec. ger. reip. 27.13. τῶν δὲ “ημητρίου τοῦ Φαληρέως
τριακοσίων ἀνδριάντων οὐδεὶς ἔσχεν ἰὸν οὐδὲ πίνον, ἀλλὰ πάντες
ἐτι ζῶντος προανῃρέϑησαν.

1441. Dio Chrysost. Orat.37.41. (II. p.122. R. 522. Emp.) οἶδα δ᾽
ἐγώ... καὶ Anunsoiov τοῦ Φαληρέως πεντακοσίους ἀνδριάντας xai
χιλίους ὑπὸ “ϑηναίων μιᾷ καὶ τῇ αυτῇ ἡμέρᾳ πάντας καϑῃρημένους.

Inschrift aus Eleusis, b. Lenormant, Recherclies archéol. à El.,
recueil des inscr. No. 3. p. 5 sq. s. oben 1387.

. A Antigonos und Demetrios Poliorketes (Ol. 118. 2.)

1442. Diod. Sicul. XX. 46. (vgl. 45.) τούτων δ᾽ ἐν ὀλίγαις ἡμέραις
κατευτυχηϑέντων ὃ μὲν “ημήτριος κατασκάψας τὴν ουνυχίαν Ölo-
xAngov τῷ δήμῳ τὴν ἐλευϑερίαν ἀποχατέστησε, καὶ φιλίαν καὶ συμ-
μαχίαν πρὸς αὐτοὺς συνέϑετο. οἱ δ᾽ “ϑηναῖοι, γράψαντος ψήφισμα
Σερατοχλέους, ἐψηφίσαντο χρυσᾶς μὲν. εἰκόνας ἐφ᾽ ἅρματος στῆσαι 5
τοῦ τὸ Aysıyövov καὶ Anunteiov, πλησίον “ρμοδέου καὶ Ζρι-
σεογεέτονος κελ.

Inschriftl. bekannte attische Künstler. Sikyon: Lysippos. Zur Biographie. 973

Sikyen.

Lysippos, seine Schule und Genossenschaft.
Lysippos von Sikyon.

Zur Biographie.

1443. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXIII. (olympiade) Lysippus fuit,
cum et Alexander Magnus.

(Zur Chronologie vgl. 1416. ff., 1449., 1478. ff., 1493., 1497., 1499., 1499.)

1444. Plin. N. H. XXXIV. 61. Lysippum Sicyonium Duris negat
ullius fuisse discipulum, sed primo aerarium fabrum audendi rationem
cepisse Eupompi responso. eum enim interrogatum, quem sequeretur
antecedentium, dixisse monstrata hominum multitudine, naturam ipsam
imitandam esse, non artificem. pluruma ex omnibus signa fecit, ut di-
ximus, fecundissimae artis, cet. s. unten: Kunstcharakter.

1445. Plin. N. H. XXXIV. 37. insignia maxume et aliqua de causa
notata voluptarium sit attigisse artificesque celebratos nominavisse,
singulorum quoque inexplicabili multitudine, cum Lysippus MD
opera fecisse prodatur, tantae omnia artis, ut claritatem possent dare
velsingula. numerum adparuisse defuncto eo, cum thesaurum effre-
gisset heres, solitum enim ex manipretio cuiusque signi denarios sepo-
nere aureos singulos.

1446. Plin. N. H. VII. 125. idem hic imperator (Alexander Magnus)
edixit, ne quis ipsum alius quam A pelles pingeret, quam Pyrgoteles
scalperet, quam Lysippus ex aere duceret, quae artes pluribus incla-
ruere exemplis. "

1447. Horat. Epp. II. 1. 239 sq.

idem rex ille...
edicto vetuit, ne quis se praeter Apellem
pingeret aut alius Lysippo duceret aera
fortis Alexandri voltum simulantia.

1448. Cic. Epp. ad famil. V. 12.13. neque enim Alexander ille gratiae
causa ab Á pelle potissimum pingi et a Lysippo fingi volebat, sed
quod illorum artem cum ipsis tum etiam sibi gloriae fore putubat.

(Vgl. noch: Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 2. quantum porro dignitatis a rege
Alexandro tributum arti existimamus, qui se et pingi ab uno Apelle et fingi
a Lysippo tantummodo voluit? Arrian. Anab. I. 16. 7. ᾿“λέξανδρον uovos
προχριϑεὶς ἐποέει s. unten 1486. Apul. Florid. p. 117. (ed. Bipont.) cum
primis Alexandro illud praeclarum, quod imaginem suam, quo certius poste-
ris proderetur, noluit a multis artificibus vulgo contaminari, sed edixit uni-
verso orbi suo, ne quis effigiem regis temere adsimilaret aere, colore, caela-

mine; (quin saepe) solus eam Polycletus (l. Lysippus) aere duceret, solus
Apelles coloribus deliniaret, solus Pyrgoteles caelamine excuderet.

σι

or

praeter hos tres multo nobilissimos in suis artificiis, si quis uspiam reperire- '

tur alius sanctissimae imaginis regis manus admolitus, haud secus in eum
D. ent. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 15

274 Plastik.

quam in sacrilegum vindicaturus. eo igitur omnium metu factum, solus
Alexander ut ubique imaginum suus esset utque omnibus statuis et tabulis 10,
et toreumatibus ideni vigor acerrimi bellatoris, idem ingenium maximi hono-
ris (l. imperatoris, eadem forma viridis iuventae, eadem gratia reclinae
frontis cerneretur.)

/Nach den Verbesserungen von H. Müller, N. Rhein. Mus. XXII. S. 463 f.)

(Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 322 und s. unten 1492.)

(Wegen Plut. Alex. 4 und de Alex. M. s. virt. s. fort. II. 2 und wegen Himer.
Orat. XIV. 14 und Ecl. XXXI. 2 s. unten unter den Werken 1478 ff.)

1449. Athen. XI. p. 784. (Vol. II. p. 1042 ed. Dind.) Avoınnos τὸν
ἀνδριαντοποιόν φασι Κασσάνδρῳ χαριζόμενον, ὅτε συνώχισε τὴν Kao-
σάνδρειαν (Ol. 116. 1.) φιλοδοξοῦντι καὶ βουλομένῳ ἴδιόν τι εὑρέσϑαε
κέραμον, διὰ τὸ πολὺν ἐξάγεσϑαι τὸν Merdaiov οἶνον ἐκ τῆς πόλεως,
φιλοτιμηϑῆναι, καὶ πολλὰ καὶ παντοδαπὰ γένη παραϑέμενον κερα-
μέων ἐξ ἑκάσεου ἀποπλασάμενον ἴδιον ποιῆσαι πλάσμα.

(Wegen einer auf Ol. 117. 1 hinweisenden, copirten Inschrift: Σέλευχος βασι-
λεὺς “ὐσιππος ἐποίει 8. Brunn, K.G. I. S. 359.)

Anthol. Gr. IV. 16. 35. (Planud. 1V.332) s. unten 1495. lin. 1.
1490. Petron. Satyr. 88. verum ut ad plastas convertar, Lysippum
statuae unius lineamentis inhaerentem inopia extinxit.

(Vgl. oben 1445. und s. Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. S. 462 Noté 14, der
Lysippum für eine Glosse hàlt, der richtige Name stecke vielleicht in
verum /?). inedia für inopia schlägt C. F. Hermann, über den Kunstsinn der
Römer S. 34 vor, vgl. Philol. III. S. 102.)

B. Werke.
I. Götterbilder.

No. 1. Zeus in Tarent.

1451. Lucil. bei Nonius v. cubitus.

Lysippi Iuppiter ista
transivit quadraginta cubita altu' Tarento.

1452. Strabon. VI. p. 278. ἔχει de (Tarent) γυμνάσιόν ze κάλλιστον
καὶ ἀγορὰν εὐμεγέϑη, ἐν ἡ καὶ 6 τοῦ Διὸς ἵδρυται κολοσσὸς χαλ-
κοῦς, μέγιστος μετὰ τὸν “Ῥοδίων.

1453. Plin. N. H. XXXIV. 40. talis (colossaeus est) et Tarenti (Iuppi-
ter) factus a Lysippo XL cubitorum. mirum in eo, quod manu, ut fe-
runt, mobilis — ea ratio libramenti est — nullis convellatur procellis.
id quidem providisse et artifex dicitur modico intervallo, unde maxume
flatum opus erat frangi, opposita columma. itaque magnitudinem pro- 5
pter difficultatemque moliendi non attigit eum Fabius Verrucosus, cum
Herculem, qui est in Capitolio, inde transferret.

No. 2. Zeus (und Artemis?) in Sikyon.
1454. Pausan. II. 9.6. τῆς δὲ ἀγορᾶς ἐστιν ἐν τῷ ὑπαίϑρῳ Zeig χαλ--
κοῦς, τέχνη Τυσίππου, παρὰ δὲ αὐτὸν Ἄρτεμις ἐπέχρυσορ.

Lysippos. Zur Biographie. Werke. 275

No. 3. Zeus Nemeios, Tempelbild in Argos.

1455. Pausan. Il. 20. 3. τούτων (der Reliefe des Kleobis und Biton)
δὲ ἀπαντικρὺ Νεμείου Zfióg ἔστιν ἱερόν, ἄγαλμα ὀρϑὸν χαλχοῦν,
τέχνη Avoinnov.

No. 4. Zeus und die Musen in Megara.
1456. Pausan. I. 43. 6. xai ἐν τῷ ναῷ τῷ πλησίον (am Tychetempel)
Movoag xai χαλκοῦν Jia ἐποίησε Avcınmos.

No. 5. Poseidon in Korinth.
1457. Lucian. Iupp. trag. 9. ἀλλὰ σὲ μέν, ὦ Ἐννοσίγαιε, χαλκοῦν ὁ AMü-
σιππος καὶ πένητα ἐποίησεν, οὐκ ἐχόντων τότε τῶν Κορινϑίων χρυσόν.

No. 6. Apollon und Hermes im Leierstreite (ἢ No. 7. Dionysos
auf dem Helikon.

1458. Pausan. IX. 30. 1. xai'dnóAAov χαλκοῦς ἐστιν ἐν Ἑλικῶνι καὶ “Ἑρμῆς
μαχόμενοι περὲ τῆς λύρας, καὶ Aıövvoog( μὲν Avoinnov κτλ. s. 538.
(Sillig, Cat. artif. p. 258 liest: χαὶ 4. --λύρας xal “1., οἱ μὲν Avalanov‘ τὸ δὲ

ἄγαλμα ἀνέϑηχε Σύλλας τοῦ A. — ἔργον τῶν Μύρωνος, aber s. Schubart,
praefat. editionis Pausan. p. XVIII.)

No. 7a. Dionysos unbekannten Aufstellungsortes,
(wenn nicht derjenige No. 7. auch hier gemeint ist.)

1459 Lucian. Iupp. trag. 12. ido) πάλιν ἄλλο δύσλυτον xai τοῦτο"
χαλκῶ μὲν γὰρ ἀμφοτέρα ἐστὸν καὶ τέχνης τῆς αὐτῆς, “υσίππου
ἑκάτερον τὸ ἔργον, καὶ τὸ μέγιστον, ὁμοτίμω τὰ ἐς γένος, ἅτε δὴ dıög
παῖδε, ὁ Δ εόνυσος οὑτοσὶ καὶ Ἡρακλῆς.

No. 8. Helios auf seinem Viergespann aus Rhodos, spüter in Rom.

1460. Plin. N. H. XXXIV. 63. nobilitatur Lysippus et temulenta tibi-
vina, et canibus ac venatione, in primis vero quadriga cum Sole
Rhodiorum ; 'fecit et Alexandrum Magnum multis operibus, a pueritia
eius orsus.] quam statuam inauran iussit Nero princeps delectatus
admodum illa, dein, cum pretio perisset gratia artis, detractum est 5
aurum pretiosiorque talis existumabatur etiam cicatricibus operis at-
que concisuris in quibus aurum fuerat remanentibus.

(Die in [ ] gesetzten Worte bezeichnete als einen an unrechter Stelle in den Text
gersthenen Zusatz Bergk, Exercitt. Plin. I. (1847) p. 4 sqq., dem auch
Brunn, K.G. I. 361 folgt, wie ich nicht zweifle, mit Recht; Urlichs, Chrest.
Plin. p. 321 sagt: ,,quam bezieht sich auf a—orsus, eine Statue, welche
Al. als beginnenden Epheben darstellte. Diese war nach Rom gekommen.“
Ihm folgt Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad artes spect. p. 70. Ueber

die Wahrscheinlichkeit, dass vielmehr der rhodische Helios nach Rom kam,
8. Bergk a. a. O.)

No. 9. Eros in Thespiai.
1461. Pausan. IX. 27. 3. Θεσπιεῖσι δὲ ὕστερον xalxoüv εἰργάσατο
Ἔρωτα «“ύσιπρτος, xai ἔτι πρότερον τούτου Πραξιτέλης xvÀ. (s.1249.)
15.»

276 Plastik.

No. 10. Satyr in Athen.
1462. Plin. N. H. XXXIV. 64. idem fecit. . . Athenis satyrum.

II. Allegorisch.

No. 11. Kairos aus Sikyon, spüter in Konstantinopel.
(Vgl. Welcker zu Kallistrat. Βίας. VI. in Philostrator. Imagg. cet. ed. Jacobs et Welcker p. 698 sq.,
Jahn, Berichte d. k. s&chs. Ges. d. Wiss. 1853 8. 49 ff., Benndorf, Archaeol. Ztg. 1863 8. 81 ff.)

1463. Anthol. Gr. 11.49.13. (Palat. App. 66.) Ποσειδίππου. (Ol. 130.)
Ὁππόϑεν ὃ πλάστης; Suxv o vcog. οὔνομα δὴ τίς;
Avoınnos. σὺ δὲ τίς; Καιρὸς ὃ πανδαμάτωρ᾽
tiere δ᾽ ἐπ᾿ ἄχρα βέβηκας; ἀεὶ τροχάω. τί δὲ ταρσοὺς
ποσσὶν ἔχεις διφυεῖς ; ἵπταμ᾽ ὑπηνέμιος.
ὅ χειρὶ δὲ δεξιτερῇ τί φέρεις ξυρόν; ἀνδρασι δεῖγμα
ὡς ἀχμῆς πάσης ὀξύτερος τελέϑω.
ἡ δὲ κόμη, τί κατ᾽ ὄψιν; ὑπαντιάσαντι λαβέσϑαι,
vn dia. τἀξόπιϑεν δ᾽ εἰς τί φαλαχρὰ πέλει;
τὸν γὰρ ἅπαξ πτηνοῖσι παραϑρέξαντά με ποσσὶν
10 οὗτις ἐϑ᾽ ἱμείρων δράξεται ἐξόπιϑεν.
τοῦνεχ ὃ τεχνίτας σε διέπλασεν ; εἵνεκα ὑμέων,
ξεῖνε, καὶ ἐν προϑύροις 9ixe διδασκαλίην. |
(Vgl. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad art. spect. p. 44.)

1464. Kallistr. Stat. 6. ἐθέλω δέ σοι καὶ τὸ Avainnov δημιούργημα |
τῷ λόγῳ παραστῆσαι, ὅπερ ἀγαλμάτων κάλλιστον ὃ δημιουργὸς τεχνη-
σάμενος Σικυωνίοις εἰς ϑέαν προὔϑηκε. Καιρὸς ἦν εἰς ἄγαλμα τετυ-
πωμένος ἔκ χαλκοῦ πρὸς τὴν φύσιν ἁμιλλωμένης τῆς τέγνης. παῖς δὲ
nv ὁ Καιρὸς ἡβῶν, ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἐπανορϑῶν τὸ τῆς ἥβης ἄνϑος. 5
nv δὲ τὴν μὲν ὄψιν ὡραῖος σείων ἴουλον καὶ ζεφίρῳ τινάσσειν, πρὸς
ὃ βούλοιτο, καταλείπων τὴν κόμην ἄνετον' τὴν δὲ χρόαν εἶχεν ἀνθηράν
τῇ λαμπηδόνι τοῦ σώματος τὰ ἄνϑη δηλῶν. ἦν δὲ Διονύσῳ κατὰ τὸ
πλεῖστον ἐμφερής" τὰ μὲν γὰρ μέτωπα χάρισιν ἔστιλβεν, ai παρειαὶ ὦ
δὲ αὐτῷ εἰς ἄνϑος ἐρευϑόμεναι νεοτήσιον ὡραίζοντο, ἐξιβάλλουσαι 10
τοῖς ὄμμασιν ἁπαλὸν ἐρύϑημα᾽ εἱστήκει δὲ ἐπί τινος σφαίρας, ἐπ᾽
ἄκρων τῶν ταρσῶν βεβηκώς ἐπτερωμένος τὼ πόδε. ἐπεφύκει δὲ οἱ
γενομισμένως ἡ ϑρίξ, ἀλλ ἡ μὲν κόμη κατὰ τῶν ὀφρύων ἐφέρπουσα,
ταῖς παρειαῖς ἐπέσειε τὸν βόστρυχον, τὰ δὲ ὄπισϑεν ἦν τοῦ Καιροῦ
πλοόκάμων ἐλεύϑερα, μόνην τὴν ἐκ γενέσεως βλάστην ἐπιφαίνο»τα τῆς 15
τριχός. ἡμεῖς μὲν οὖν ἀφασίᾳ πληγέντες πρὸς τὴν ϑέαν εἰστήχειμεν
τὸν χαλκὸν ὁρῶντες ἔργα φύσεως μηχανώμενον καὶ τῆς οἰκείας ἐκ-
Balvovra τάξεως. χαλκὸς μὲν yàg ὧν ἠρυϑραίνετο, σκληρὸς δὲ ὧν τὴν
φύσιν διεχεῖτο μαλακῶς, εἴκων τῇ τέχνῃ πρὸς ὃ βούλοιτο, onarilwv
δὲ αἰσϑύσεως ζωτικῖς ἔνοικον ἔχειν ἐπιστοῦτο τὴν αἴσϑησιν καὶ Ὁ

Lysippos. Werke. (Kairos.) 271

ὄντως ἐστήρικτο πάγιον τὸν ταρσὸν ἐρείσας, ἑστὼς δὲ ὁρμῆς ἐξουσίαν
ἔχειν ἐδείκνυτο καί σοι τὸν ὀφθαλμὸν ἠπάτα, ὡς καὶ τῆς elg τὸ
πρόσω κυριείων φορᾶς, καὶ παρὰ τοῦ οὐ" "ουογοῦ λαβὼν xai τὴν
ἀέριον πλῆξιν τέμνειν, εἰ βούλοιτο, ταῖς πτέρυξι. καὶ τὸ μὲν ἡμῖν
ϑαῦμα τοιοῦτον ἦν, εἷς δέ τις τῶν περὶ τὰς τέχνας σοφῶν καὶ εἰδό- 25
των σὺν αἰσϑήσει τεχνικωτέρᾳ τὰ τῶν δημιουργῶν ἀνιχνεύειν ϑαύματα
xai λογισμὸν ἐπῆγε τῷ τεχνήματι, τὴν τοῦ καιροῦ δύναμιν ἐν τῇ τέχνῃ
σωζομένην ἐξηγούμενος. τὸ μὲν yàg πτέρωμα τῶν ταρσῶν αἰνίττεσθαι
τὴν ὀξύτητα, καὶ ὡς τὸν πολὺν ἀνελίττων αἰῶνα φέρεται ταῖς ὥραις
ἐποχούμενος, τὴν δὲ ἐπανϑοῦσαν ὥραν, ὅτι πᾶν εὔκαιρον τὸ ὡραῖον 30

M [A ^ , A M] 2 A et PU
xai μόνος κάλλους δημιουργὸς ὁ καιρός. τὸ δὲ ἀπηνϑηκὸς ἅπαν ἔξω
τῆς καιροῦ φύσεως. τὴν δὲ κατὰ τοῦ μετώπου κόμην, ὅτι προςιόντος

\ 3 «Ψ [4 ’ ? € ev , 3 x
μὲν αὐτοῦ λαβέσϑαι ῥάδιον, παρελθόντος δέ ἡ τῶν πραγμάτων ἀχμὴ
συνεξέρχεται καὶ ovx ἔστιν ὀλιγωρηϑέντα λαβεῖν τὸν καιρόν.

1465. Himer Ecl. XIV. 1. (p. 240. ed. Wernsd.) δεινὸς δὲ ἦν ἄρα
οἱ χεῖρα μόνον, ἀλλὰ καὶ γνώμην ὃ Τὐσιππος. οἷα γοῦν ἐχεῖνος διὰ
τῆς ξαυτοῦ γνώμης τετόλμηκεν ; ἐγγράφει τοῖς ϑεοῖς τὸν Καιρὸν xai
μορφώσας ἀγάλματι τὴν φύσιν αὐτοῦ διὰ τῆς εἰκόνος ἐξηγήσατο.
ἔχει δὲ ὧδέ πως, ὡς ἐμὲ μνημονεύειν, τὸ δαίδαλμα. ποίει παῖδα τὸ ὅ
εἶδος ἁβρὸν τὴν ἀκμήν, ἔφηβον, κομῶντα μὲν τὸ ἐκ κροτάφων εἰς μέτ-
07:0», γυμνὸν δὲ τὸ ὅσον ἐκεῖϑεν ἐπὶ τὰ νῶτα μερίζεται, σιδήρῳ τὴν
δεξιὰν ὡπλισμένον, ζυγῷ τὴν λαιὰν ἐπέχοντα, πτερωτὸν τὰ σφυρά,
οὐχ ὡς μετάρσιον ὑπὲρ γῆς ἄνω κουφίζεσϑαι, ἀλλ᾽ ἵνα δοκῶν ἐτιι-
ψαύειν τῆς γῆς λανθάνῃ κλέπτων τὸ μὴ κατὰ γῆς ἐπερείδεσϑαι. 10

1466. Tzetz. Chil. VIII. 428.
ovrog ὁ Σικυώνιος ὁ «Τύσιππος ὃ πλάστης...

431 πανσόφως ἠγαλμάτωσε τοῦ Χρόνου τὴν εἰκόνα,
πάντας ἐντεῦϑεν νουϑετῶν, χρόνον μὴ παρατρέχειν,
κωφόν, ὀπισϑοφάλακρον, πτερόπουν ἐπὶ σφαίρας,
πρὸς τὸ κατόπιν μάχαιρᾶν τινι διδόντα πλάσας.

(Vgl. auch noch die Erwähnung daselbst X. 280, ferner: Phaedr. fab. V. 5.
cursu volucri, pendens in novacula,
calvus, comosa fronte, nudo corpore,
quem si occuparis, teneas, elapsum semel
non ipse possit Iuppiter reprehendere
occasionem rerum significat brevem cet.

und Auson. Epigr. 12. In simulacrum Occasionis et Poenitentiae.
Cuius opus? Phidiae, qui signum Palladis, eius
quique Iovem fecit, tertia palma ego sum.
sum dea, quae rara et paucis Oocasio nota.
quid rotulae insistis?,stare loco nequeo.
5 quid talaria habes? volucris sum. Mercurius quae
fortunare solet, tardo ego cum volui.

' 9178 Plastik.

crine tegis faciem. cognosci nolo. sed heus tu
occipiti calvo es. ne tenear fugiens.
quae tibi innota comes? dicat tibi. dic, rogo, quae sis.
10 sum dea, cui ngmen non Cicero ipse dedit.
Sum dea, quae facti non factique exigo poenas,
nempe ut poeniteat, sic Metanoia vocor.
tu modo dic, quid agat tecum. si quando volavi
haec manet, hanc retinent quos ego praeterii.
15 tu quoque, dum rogitas, dum percontando moraris
elapsam dices me tibi de manibus.)

1467. Gedren. Comp. histor. p. 322 C. (im Lauseion habe gestan-
den:) xai τὸ τὸν χρόνον μιμούμενον ἄγαλμα, ἔργον ΜΠυσίππου,
ὕπιϑεν μὲν φαλακρόν, ἔμπροσϑεν δὲ κομῶντα.

III. Heroenbilder.

No. 12. Sitzender Herakles aus Tarent, in Rom, dann in Constantinopel.
(Vgl. 8tephani, Der ausruhende Herakles, Petersb. 1954 8. 194 f.)

Plin. N. H. XXXIV. 40. s. oben 1453. lin. 6.

1468. Strabon. VI. p. 278. ... ἡ ἀχρόπολες (in Tarent) μικρὰ λεένψανα
ἔχουσα τοῦ παλαιοῦ κόσμου τῶν ἀναϑημάτων. τὰ γὰρ πολλὰ τὰ μὲν
κατέφϑειραν Καρχηδόνιοι λαβόντες τὴν πόλιν, τὰ δ᾽ ἐλαφυραγώγησαν
“Ῥωμαῖοι κρατήσαντες βιαίως" ὧν ἐστι καὶ ὁ Ἡρακλῆς ἐν τῷ Καστε-
τωλίῳ χαλκοῦς κολοσσικός, ““υσέππου ἔργον, ἀνάϑημα Παξίμου
Φαβίου τοῦ ἑλόντος τὴν πόλιν.

1469. Plut. Fab. Max. 22. ... οὐ μὴν τὸν κολοσσὸν τοῦ Ἡρακλέους
μεετακομίσας ἐκ Τάραντος ἔστησεν ἐν Καπιτωλίῳ κελ.

1470. Suid. v. βασιλική... ἔνϑα (bei der Basilika hinter dem Milium
in Byzanz) xai Ηρακλῆς ἐλατρεύϑη, πολλὰς 9volag δεξάμενος, ὃς ἐν
τῷ ἱπποδρόμῳ μετετέϑη" ἐπὶ δὲ ᾿Ιουλιανοῦ ὑπατικοῦ (unter Constan-
tinus, 322 n. Chr. ἢ ἀπὸ Ρώμης ἦλϑεν εἰς τὸ Βυζάντιον, καὶ εἰσήχϑη
ἐν ἀπήνῃ καὶ νηὶ καὶ στῆλαι δέκα.

(Vgl. Heyne, Commentatt. Soc. Gott. XI. (ad. ann. 1790 et 91) p. 11 sq.)

1471. Nicet. Choniat. de Alexio Isaacii Áng. l. III. p. 687.
(ed. Bonn.) xai τὸν καλλίνικον Ἡρακλῇν τοῦ Avaınazov (sic) ἔργων
τὲ κάλλιστον Ovra, χειρὶ βαλόντα τὴν κεφαλὴν τῆς λεοντῆς ὑπεσερω--:
μένης κοφίνῳ καὶ τὰς ἰδίας τύχας ὀλοφυρόμενον, πολλαῖς κατὰ νώτου
ξᾶναι διενοεῖτο (Euphrosyne, Alexios Gemahlin).

1472. Nicet. Choniat. deSignis Constantinop. 5. (p. 859. ed.
Bonn.) ἀλλ᾽ οὐδὲ τῶν ἐν τῷ ἱππικῷ ἑσταμένων ἀγαλμάτων ... τὴν
χαταστροφὴν παρῆκαν οἱ τοῦ καλοῦ ἀνέραστοι οὔτοι βάρβαροι, ἀλλά
κτλ... . κατήρειποτο τοίνυν Ἡρακλῆς Ó τριέσπερος μέγας ueyalwori
κοφίνῳ ἐνιδρυμένος, τῆς λεοντῆς ὑπεστρωμένης ἄνωϑεν, δεινὸν ὁρώσης
κἂν τῷ χαλκῷ καὶ μιχροῦ βρυχηϑμὸν apıelong καὶ διαϑροούσης τὸ 5

Lysippos. Werke. (Herakles.) - 279

ἐφιστάμενον ἐκεῖσε τοῦ πλήϑους ἀπάλαμνον. ἐκάϑητο δὲ un γωρυ-
τὸν ἐξημμένος, μὴ τόξον ταῖν χεροῖν φέρων, μὴ τὸ δόπαλον προβαλλό-
μενος, ἀλλὰ τὴν μὲν δεξιὰν βάσιν ἐκτείνων ὥσπερ καὶ τὴν αὐτὴν χεῖρα
εἰς ὅσον ἐξῆν, τὸν δὲ εὐώνυμον πόδα κάμπτων eig τὸ γόνυ καὶ τὴν
λαιὰν χεῖρα ἐπ᾿ ἀγχῶνος ἐρείδων, εἶτα τὸ λοιπὸν τῆς χειρὸς ἀνατεί- 10
νων, καὶ τῷ πλατεῖ ταύτης ἀϑυμίαρ πλήρης καϑοποκλίνων ἠρέμα τὴν
κεφαλήν, καὶ τὰς ἰδίας οὕτω τύχας ἀποκλαιόμδνος καὶ δυσχεραίνων
τοῖς ἄϑλοις, ὅσους αὐτῷ Εὐρυσϑεὺς . . . ἠγωνοΘθέτδε... ἦν δὲ τὸ
στέρνον etQUg, τοὺς ὥμους πλατύς, τὴν τρίχα οὗλος, τὰς πυγὰς πίων,
βοιαρὸς τοὺς βραχέονας xai εἰς τόσον προέχων μέγεϑος εἰς ὅσον,
οἶμαι, καὶ τὸν ἀρχέτυπον Ἡρακλῆν εἴκασεν ἂν ἀναδραμεῖν ὁ Avolua-
xos (sic) ὁ πρῶτον Gua xai ὕστατον τῶν ξαυτοῦ χϑιρῶν πανάριστον
φελοτέχνημα τουτονὶ χαλχουργήσας, καὶ οὕτω μέγιστον ὡς τὴν περιε-
λοῦσαν τὸν αὐτοῦ ἀντίχειρα μήρινϑον εἰς ἀνδρεῖον ζωστῆρα ἐκτείνε-
σϑαι καὶ τὴν xynunv τοῦ ποδὸς εἰς ἀνδρόμηκες. τοιοῦτον δ᾽ ὄντα τὸν 20
Ἡρακλῆν οὐ παρῆλϑον ἀκαϑαίρετον ot τὴν ἀνδρείαν τῶν συννόμων
ἀρετῶν διιστῶντες καὶ ταύτην ἑαυτοῖς οἰχειοῦντες καὶ περὶ πλείστου
τιϑέμενοι.

pae

5

No. 13. Herakles auf der Agora von Sikyon.

1473. Pausan. II. 9. 8. ἐνεαῦϑα Ἡρακλῆς χαλχοῦς ἐστι. “ύσιππος
ἐποέησεν αὐτὸν Σικυώνιος.

No. 14. Waffenloser Herakles unbekannten Aufstellungsortes.

1474. Anthol. Gr. II. 255. 4. (Planud. IV. 103.) Τυλλίου Γεμένου.

Ἥρακλες, ποῦ σοι πεόρϑος μέγας hrs Νέμδιος
χλαῖνα καὶ ἡ τόξων ἔμπλεος ἰοδόκη;

ποῦ σοβαρὸν βρίμημα; τί σ᾽ ἔπλασεν ὧδε κατηφῆ
Avoınnog, χαλκῷ τ᾽ ἐγκατέμιξ᾽ ὀδύνην;

ἄχϑῃ γυμνωϑεὶς ὅπλων σέο" εἰς δέ σ᾽ ἔπερσεν;
ὁ πτερόεις, ὕντως εἷς βαρὺς ἀϑλος, Ἔρως.

(Vgl. ibid. II. 209. 52. (Planud. 104.) «ῥιλέππου.

"Hoy τοῦτ᾽ ἄρα λοιπὸν ἐβούλετο πᾶσιν in ἄϑλοις
ὅπλων γυμνὸν ἰδεῖν τὸν ϑρασὺν Ἡραχλέα.

ποῦ χλαίνωμα λέοντος, ὃ v εὐροίζητος ἐπ᾿ ὦμοις
ἰὸς xal βαρύπους ὄζος ὃ ϑηρολέτης;

πάντα 0 Ἔρως ἀπέϑυσε' καὶ οὐ ξένον, εἰ Ala κύκνον
ποιήσας ὅπλων νοσφίσαϑ'᾽ Ἡρακλέα.) " .

No. 15. Herakles Epitrapezios, später in Rom.

1475. Martial. IX. 44. De statua Herculis.
Hic, qui dura sedens porrecto saxa leone
mitigat exiguo magnus in aere deus,

280

Plastik.

quaeque tulit, spectat resupino eidera vultu,
cuius laeya calet robore, dextra mero:

5 non est fama recens, nec nostri gloria coeli :

10

nobile Lysippi munus opusque vides.
hoc habuit numen Pellaei mensa tyranni,
qui cito perdomito victor in orbe iacet.
hunc puer ad Libycas iuraverat Hannibal aras:
iusserat hic Sullam ponere regna trucem.
offensus variae tumidis terroribus aulae,
privatos gaudet nunc habitare Lares:
utqüe fuit quondam placidi conviva Molorchi,
sic voluit docti Vindicis esse deus.

(Vgl. 45. De eadem statua.

Alciden modo Vindicia rogabam,

esset cuius opus laborque felix.

risit (nam solet hoc) levique nutu,
Graece numquid, ait, poeta, nescis?
Inscripta est basis, indicatque nomen.
"4 vaís zov lego: Phidiae putavi.)

1476. Stat. Silv. IV. 6. Hercules epitrapezios Nonii Vindicis.

32

35

40

45

50

55

Auf die Statue selbst beziehn sich folgende Verse:
haec inter, castae Genius tutelaque mensae
Amphitryoniades, multo mea cepit amore
pectora, nec longo satiavit lumina visu:
tantus honos operi finesque inclusa per arctos
maiestas! deus ille, deus; seseque videndum
indulsit, Lysippe, tibi, parvusque videri
sentirique ingens; et cum mirabilis intra
stet mensura pedem, tamen exclamare licebit,
si visus per membra feras: hoc pectore pressus
vastator Nemees, haec exitiale ferebant
robur, et Argoos frangebant brachia remos.
hoc spatio tam magna brevi mendacia formae!
quis modus in dextra, quanta experientia docti
artificis cruris, pariter gestamina mensae
fingere et ingentes animo versare colossos . . .
nec torva effigies epulisque aliena remissis,
sed qualem parci domus admirata Molorchi,
aut Aleae lucis vidit Tegeaea sacerdos ;
qualis ab Oetaeis emissus in astra favillis
nectar adhuc torva laetus Iunone bibebat ;
sic mitis vultus, veluti de pectore gaudens
hortetur mensas : tenet haec marcentia fratris

Lysippos. Werke. (Herakles. Alexandros.) 281

pocula, at haec clavae meminit manus, aspera sedes

sustinet, occultum Nemeaeo tegmine saxum.
(Folgt die ziemlich zweifelhafte Geschichte der wechselnden Besitzer: Alexan-
dros, Hannibal, Sulla, Nonius Vindex; vgl. Michaelis, Bull. d. Inst. 1860.
p. 122 sq. und Bursian, Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. 8. 101.)

No. 16. Die Arbeiten des Herakles, aus Alyzia in Akarnanien, später
in Rom.

1477. Strabon. X. p. 459. ἀπὸ de “ευκάδος ἑξῆς Πάλαιρος xai Ἄλυ-
ζία τῆς Anapvaviag εἰσὲ πόλεις, ὧν ἡ Δἀλυζία πεντεκαίδεκα ἀπὸ ϑα-
λάτεης διέχει σταδίους, xa9' ἣν ἐστι λιμὴν Ηρακλέους ἱερὸς καὶ τέμε-
vog, ἐξ οὗ τοὺς Ἡρακλέους ἄϑλους, ἔργα “υσίππου, μετήνεγκεν
εἰς Ρώμην τῶν ἡγεμόνων τις, παρὰ τόπον κειμένους διὰ τὴν ἐρημίαν.

(Vgl. Stephani a. a. O. S. 161 f. und Bursian N, Rhein. Mus. XVI. S. 438.)

(Wegen eines ehernen Herakles bei Lucian, Iupp. trag. 12 s. oben 1459; die bei
Brunn, K.G. 1. S. 383 erwühnte Inschrift in Florenz ist unzweifelhaft mo-
dern, s. Stephani a. a. O. S. 164.)

IV. Porträts Alexandros’ und seiner Umgebung.
(Vgl. oben 1446—1448. Die Zahl der Darstellungen des Alexandros durch Lysippos ist unbekannt, also kann
auch nur die in 1479—1484 gemeinte Hauptstatue unter den Werken des Meisters gezählt werden.)

1478. Plin. N. H. XXXIV. 63. fecit (Lysippus) et Alexandrum
Magnum multis operibus a pueritia eius orsus.

No. 17 Porträt Alexandros’ mit dem Speere.

1479. Plut. deAlexandr. M. seu virt. seu fortit. II.2. Avoin-
που δὲ τὸ πρῶτον MAÀébavÓOgov πλάσαντος ἄνω βλέποντα τῷ
προσώπῳ πρὸς τὸν οὐρανὸν, ὥςπερ αὐτὸς εἰώϑει βλέπειν ““λέξανδρος,
ἡσυχῆ παρεγκλίνων τὸν τράχηλον, ἐπέγραψέ τις οὐκ ἀπιϑάνως"

αὐδασοῦντι δ᾽ ἔοικεν ὁ χάλκεος εἰς Δία λεύσσων"
γᾶν ὑπ ἐμοὲ τίϑεμαι, Ζεῦ σὺ δ᾽ Ὄλυμπον ἔχε.
διὸ καὶ μόνον ““λέξανδρος ἐκέλευς “ύσιππον εἰκόνας αὐτοῦ δημιουρ-
γεῖν" μόνος γὰρ οὗτος, ὡς ἔοικε, κατεμήνυε τῷ χαλκῷ τὸ ἦϑος αὐτοῦ
xat ξυνέφερε, τῇ μορφῇ τὴν ἀρετήν᾽ οἱ δὲ ἄλλοι τὴν ἀποστροφὴν τοῦ
τραχήλου καὶ τῶν ὀμμάτων τὴν διάχυσιν καὶ ὑγρότητα μιμεῖσϑαι 9é-
λοντες o διεφύλαττον αὐτοῦ τὸ ἀῤῥενωπὸν καὶ λεοντῶδες.

1480. Plut Alex. M. 4. τὴν μὲν οὖν ἰδέαν τοῦ σώματος οἱ Avoin-
zt &,0L μάλιστα τῶν ἀνδριάντων ἐμφαίνουσιν, dp οἵ μόνου καὶ αὐτὸς
ἠξίου πλάττεσϑαι. καὶ γὰρ & μάλιστα πολλοὶ τῶν διαδόχων ὕστερον
καὶ τῶν φίλων ἀπεμιμοῦντο, τήν τ᾽ ἀνάτασιν τοῦ αὐχένος εἰς εὐώνυ-
μον ἡσυχῇ κεκλιμένου, καὶ τὴν ὑγρότητα τῶν ὀμμάτων, διατετήρηκεν
ἀχριβῶς ὃ τεχνίτης.

1481. Plut. de Is. et Osirid. 24. εὖ Τύσιππος ὃ πλάστης ἄπελ-
λῆν ἐμέμψατω τὸν ζωγράφον, ὅτε τὴν AlsEavdpov γράφων εἰ-

282 Plastik.

xóva κεραυνὸν ἐνεχείρισεν, αὐτὸς δὲ λόγχην, ἧς τὴν δόξαν οὐδὲ εἷς
ἀφαιρήσεται χρόνος ἀληϑινὴν καὶ ἰδέαν οὖσαν.

1482. Himer. Orat. XIV. 14. (p. 634 ed. Wernsd.) οὐ γὰρ δὴ Av-
σίππῳ ὄνομά ve ἐδίδου καὶ δόξαν “λέξανδρος ὑπ᾽ ἐκείνου πλαττό-
μδνορ, ὡς καὶ αὐτὴν τὴν ποίησιν σφόδρα ϑαυμάσαι τὸ φιλοτέχνημα ;
ἢ οὐκ ἀκούετε τὸ ἐπίγραμμα τὸ ἐπὲ εἰκόνος τῆς Akekavdgov λεγόμε-
γον; t€ (Anthol. Gr. II. 50. 14. (Planud. IV. 119.) Ποσειδίππου) 5

Avoınne, πλάστα Σικυώνιε, ϑαρσαλέη χείρ,
daie τεχνῖτα, πῦρ τοι ὃ χαλκὸς ὁρῇ,
ὃν κατ᾽ 4λεξάνδρου μορφᾶς χέες" οὐκέτι μεμπτοὶ
Πέρσαι" συγγνώμη βουσὶ λέοντα φυγεῖν.
καὶ ὅσα ἄλλα τῷ ποιητῇ πρὸς τούτοις elg τὸν τεχνίτην πεποίηται. 10

1483. Himer. Ecl. XXXI. 2. (p. 286 ed. Wernsd.) Γενέσϑαι μὲν xai
Aktsavögov λόγος ταῖς πάλαι τέχναις ἀγώνισμα" ὥστε δὴ καὶ νειμά-
μενοι τὴν μορφὴν αὐτοῦ “0 σιππος καὶ Ἀπελλῆς, ὃ μὲν φαρμάκχοις,

ὃ δὲ χαλκῷ τὴν φύσιν τοῦ βασιλέως ἡρμήνευσαν.

1484. Tzetz. Chil. XI. 100. |
ἦν δὲ xai σιμοεράχηλος xai παρατραχηλῶν dé, (Alexandros;
ὥστε δοκεῖν πρὸς οὐρανὸν ἐνατενίζειν τοῦτον.
τοιοῦτον καὶ ὃ “ύσιππος ἐχεῖνον ἐχαλκούργει.
καὶ τούτου δὲ Αλέξανδρος ἐπέχαιρεν εἰκόσιν,
ἢ Στασικράτους πλάσμασι ψευδέσι, τυφουμένοις.
105 ὅτε δ᾽ ἦν ὃ ἀλέξανδρος τοιοῦτος τὴν idea»,

δηλοῖ xai τὸ ἐπίγραμμα, ὅπϑρ τυγχάνει τόδε.

αὐδασοῦντι xtÀ.

(S. oben 1479. Mit zwei vorausgeschickten Versen kehrt dies Epigramm als von
Archelaos oder Asklepiades gedichtet wieder, Anthol. Gr. 11. 57. 1 (Planud.
IV. 120.)

Toluav diskárdoov xal ὅλαν ἀπεμάξατο μορφὰν
«Ἱύσιππος᾽ τίν᾽ 000 χαλκὸς ἔχει δύναμιν;
αὐδασοῦντι xTÀ.)

No. 18. Porträtgruppe Alexandros’ und seiner Gefährten am Granikos
in Dion, später in Rom.

1485. Plin. N. H. XXXIV. 64. (idem fecit; turmam Alexandri,
in qua amicorum eius imagines summa omnium similitudine expressit ;
hanc Metellus Macedonia subacta transtulit Romam.

1486. Arrian. Anab. I. 160... Μακεδόνων δὲ τῶν μὲν ἑταίρων
ἀμφὶ τοὺς εἴκοσι καὶ πέντε ἐν τῇ πρώτῃ προσβολῇ ἀπέϑανον, καὶ
τούτων χαλκαῖ εἰκόνες ἐν Δίῳ ἑστᾶσιν, Ἀλεξάνδρου κελεύσαντος
“ύσιππον ποιῆσαι, ὅςπερ καὶ Ἀλέξανδρον μόνος προχριϑεὶς ἐποίεε.

1487. Plut. Alex. M. 16. τῶ δὲ περὶ τὸν λέξανδρον Ἀριστόβουλές
φησι τέσσαρας καὶ τριάκοντα νεκροὺς γενέσϑαι τοὺς πάντας, ὧν ἐννέα

Lysippos. Werke. (Alexandros.) 283

πεζοὺς εἶναι. τούτων μὲν οὖν ἐκέλευσεν εἰκόνας ἀνασταϑῆναι χαλκᾶς,
ἃς Mainz og εἰργάσατο.

1488. Vell. Paterc. I. 11. 3. hic est Metellus Macedonicus, qui por-
ticus, quae fuere circumdatae duabus aedibus sine inscriptione positis,
quae nunc Octaviae porticibus ambiuntur, fecerat quique hanc tur-
mam statuarum equestrium, quae frontem aedium spectant
hodieque maximum ornamentum eius loci, ex Macedonia detulit. 5
4. cuius turmae hanc causam referunt: Magnum Alexandrum impe-
trasse a L y sippo, singulari talium auctore operum, ut eorum equitum,
qui ex ipsius turma apud Granicum flumen ceciderant, expressa simi-
litudine figurarum, faceret statuas et ipsius quoque iis interpo-
neret. 10

1489. Iustin. XI. 6. 13. de exercitu Alexandri novem pedites, centum
XX. equites cecidere; quos rex inpense ad ceterorum exemplum hu-
matos statuis equestribus donavit cognatisque eorum immunitates
dedit.

No. 19. Alexandros auf der Lówenjagd, in Delphi.

1490. Plin. N. H. XXXIV. 64. item (Lysippus fecit) Alexandri vena-
tionem, quae Delphis sacrata est. |

1491. Plut. Alex. M. 40. τοῦτο τὸ κυνήγιον Κρατερὸς εἰς 4eAgo)g
ἀνέϑηκδν, εἰκόνας χαλκᾶς ποιησάμενος τοῦ λέοντος (den A. erlegt
hatte) xai τῶν κυνῶν, καὶ τοῦ βασιλέως τῷ λέοντι συνεστῶτος, xai a-
τοῦ προσβοηϑοῦντος" ὧν τὰ μὲν Δ ύσιππος ἔπλασε, τὰ δὲ “εωχά-
enc. (S. oben S. 251.)

V. Andere Portrütstatuen.
No. 20. Hephaistion.
1492. Plin. N. H. XXXIV. 64. idem fecit Hephaestionem Alexandri
Magni amicum, quem quidam Polyclito adscribunt, cum is centum

prope annis ante fuerit.
(Wegen des Königs Seleukos s. Anm. zu 1449.)

No. 21. Sokrates.

1403. Diog. Laert. II. 43. ὃ μὲν οὖν (Sokrates) ἐξ ἀνθρώπων ἦν"
(Ol. 95. 2.) A9rvaloı δ᾽ εὐθὺς μετέγνωσαν, ὥστε κλεῖσαι καὶ πα-
λαίστρας καὶ γυμνάσια. καὶ τοὺς μὲν ἐφυγάδευσαν, ἸΠελίτου δὲ ϑάνα-
τὸν κατέγνωσαν. Σωκράτῃ δὲ χαλκῆς εἰκόνος ἐτιμήσαντο, ἣν ἔϑεσαν
ἐν τῷ Πομιπείῳ,͵, Avoinnov ταύτην ἐργασαμένου. (ἢ

No. 22. Praxilla.

1494. Tatian. c. Graec. 52. p. 113. (ed. Worth.) Πράξιλλαν (blüht
Ol. 82) “ύσιππος dyalxoveynos μηδὲν εἰποῦσαν διὰ τῶν ποιημάτων

χρήσιμον.

984 Plastik.

No. 23. Aisopos und die sieben Weisen.

1495. Anthol. Gr. IV. 16. 35. (Planud. IV. 332.) 2fya94ov.
Εὖγε ποιῶν, Avoınne γέρων, Σικυώνιξ πλάστα,
δείκελον Αἰσώπου στήσαο τοῦ Σαμίου
ἑπτὰ σοφῶν ἔμπροσϑεν, ἐπεὶ κεῖνοι μὲν ἀνάγκην
ἔμβαλον, οὐ πειϑώ, φϑέγμασι τοῖς σφετέροις"
5 ὃς δὲ σοφοῖς μύϑοις καὶ πλάσμαοι καίρια λέξας,
παίζων ἐν σπουδῇ, πεέϑει ἐχεφρονέειν.
φευτὸν δ᾽ 1) τρηχεῖα παραίνεσις" ἡ Σαμίου δὲ
τὸ γλυκὺ τοῦ μύϑου καλὸν ἔχει δέλεαρ.
(Vgl. noch Phaedr. Fab. II. epit. 1
Aesopo ingentem statuam posuere Attici
servumque collocarunt aeterna in basi,
patere honoris scirent ut cunctis viam,
nec generi tribui, sed virtuti gloriam.
und über die erhaltenen Darstellungen des Aisopos Ann. d. Inst. XII. 1840
p. 94 sq., Jahn, Archäol. Beiträge S. 434.)

No. 24. Pythes von Abdera

1496. Pausan. VI. 14. 12. Πύϑου δὲ τοῦ Ἀνδρομάχου, γένος ἀνδρὸς
ἐξ ᾿Τβδήρων, ἐποίησε μὲν “ύσιππος, ἀνέϑεσαν δὲ οἱ στρατιῶται δύο
εἰκόνας (in Olympia): εἶναι δὲ ἡγεμών τις ξένων ἢ καὶ ἄλλως τὰ πολε-
μικὰ ἀγαϑὸς ὃ Πύϑης ἔοικε.

VI. Athletenstatuen in Olympia.
No. 25. Polydamas.

1497. Pausan. VI. 5. 1. ὃ de ἐπὶ τῷ βάϑρῳ τῷ ὑψηλῷ Avcinnov
μέν ἔστιν ἔργον, μέγιστος δὲ ἁπάντων ἐγένετο ἀνθρώπων πλὴν τῶν
ἡρώων καλουμένων καὶ εἰ δή τε ἄλλο ἦν πρὸ τῶν ἡρώων ϑνητὸν γένος "
ἀνθρώπων δὲ τῶν xa9' ἡμᾶς οὗτός ἐστιν ὃ μέγιστος Πουλυδάμας
Νικίου. 2. Σκέτουσα δὲ 7 τοῦ Πουλυδάμαντος πατρὶς κελ. 7. ἔργων 5
δὲ τῶν κατειλεγμένων (in 8 2—7.) οἱ τὰ μὲν ἐπὶ τῷ βάϑρῳ τοῦ ἀνόρε-
ἄντος ἐν Ὀλυμπίᾳ, τὰ δὲ καὶ δηλούμενα ἐστιν ὑπὸ τοῦ ἐπιγράμματος.

(Pol. siegte im Pankration Ol. 93. Skotusa zerstört Ol. 102. 2. Pausan a.a. O. 3.)

No. 26. Troilos.

1498. Pausan. VI. 1. 4. πλησίον δὲ τοῦ Κλεογένους Δεινόλοχός τὰ
κεῖται Πύυῤῥου xai Τρωΐλος Alxivov. τούτοις γένος μὲν καὶ αὐτοῖς
ἐστιν ἐξ Ἤλιδος, γεγόνασι δέ σφισιν οὐ κατὰ ταὐτὰ ai νῖκαι, ἀλλὰ sq
μὲν ἑλλανοδικεῖν τὸ ὁμοῦ καὶ ἵππων ὑπῆρξεν ἀνελέσϑαι νίκας, τῷ
Τρωΐίλῳ, τελείᾳ Te συνωρίδι, καὶ πώλων ἅρματι" ὀλυμπιάδι δὲ δ
ἐκράτει δευτέρᾳ πρὸς ταῖς ἑκατόν. ἀπὸ τούτου δὲ καὶ νόμος

Lysippos. Werke. 985

ἐγένετο Ἤλείοις μηδὲ ἵππους τοῦ λοιποῦ τῶν ἑλλανοδικούντων xa-
ϑιέναι μηδένα. τούτου μὲν δὴ τὸν ἀνδριάντα ἐποίησε Τύσιππος.

No. 27. Cheilon.

1499. Pausan. VI.4. 6. Χείλωνε δὲ Ayaup Πατρεῖ δύο μὲν Ὀλυμπι-
καὶ νῖκαι πάλης ἀνδρῶν, uia δὲ ἐγένετο ἐν Δελφοῖς, τέσσαρες δὲ ἐν
᾿Ισϑμῷ, καὶ Νεμείων τρεῖς. ἐτάφη δὲ ὑττὸ τοῦ κοινοῦ τῶν Aya, καὶ
οἱ καὶ τοῦ βίου συνέπεσεν &v πολέμῳ τὴν τελευτὴν γενέσϑαι. μαρτυρεῖ
δέ μοι καὶ τὸ ἐπίγραμμα τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ" ὅ

μουνοπάλης νιχῶ δὶς Ὀλύμπια Πύϑιά T ἄνδρας,
τρὶς Νεμέᾳ, τετράκις δ᾽ ᾿Ισϑμῷ ἐν ἀγχιάλῳ,
Χείλων, Χείλωνος Πατρεύς, ὃν λαὸς ᾿Αχαιῶν
ἐν πολέμῳ φϑίμενον Jay ἀρετῆς ἕνεκεν.
7. τὸ μὲν δὴ ἐπίγραμμα ἐπὲ τοσοῦτο ἐδήλωσεν. εἰ δὲ Avoinscov τοῦ 10
ποιήσαντος τὴν εἰκόνα τεκμαιρόμενον τῇ ἡλικίᾳ συμβαλέσϑαι δεῖ με
τὸν πόλεμον ἔνϑα ὃ Χείλων ἔπεσεν, ἤτοι ἐς Χαιρώνειαν ᾿Αχαιοῖς τοῖς
πᾶσιν ὁμοῦ στρατεύσασϑαι (01.110.3) ἢ ἰδίᾳ κατ᾽ ἀρετήν τε καὶ τόλμαν
Ayawv μόνος Ἀντιπάτρου μοι καὶ ἸΠακεδόνων ἐναντία ἀγωνίσασϑαι
περὲ “αμίαν φαΐνεται τὴν ἐν Θεσσαλίᾳ (Ol. 114. 2.) ᾿ 15

No. 28. Kallikrates.

1500. Pausan. VI. 17. 3. ἀνάκειται δὲ xai πύκτης κρατήσας ἐν παισί,
Bovrag Πολυνείκους ΠΠιλήσιος, καὶ Καλλικράτη ς ἀπὸ τῆς ἐπὶ An-
ϑαίῳ Mayynolasg, ἐπὶ τῷ ὁπλίτῃη δρόμῳ στεφάνους δύο ἀνῃρημένορ᾽
“υσίππου δὲ ἔργον ἡ τοῦ Καλλικράτους ἐστὶν εἰχών.

No. 29. Xenarches.

1501. Pausan. VI. 2. 1. Παγχρατιαστοῦ δὲ ἀνδρὸς τὸν μὲν ἀνδριάντα
εἰργάσατο “ὐσιππορ" ὃ δὲ ἀνὴρ οὗτος ἀνείλετο ἐπὶ παγκρατιῴ νέχην
τῶν ἄλλων τε “Τ!Ικαρνάνων καὶ τῶν ἀξ αὐτῆς Σεράτου πρῶτος" [Ξε-
νάρχης] ve ἐκαλεῖτο Φιλανδρέδου.

VII. Athletisches Genre.

No. 30. Apoxyomenos.

1502. Plin. N. H. XXXIV. 62. pluruma ex omnibus signa fecit (Ly-
sippus), ut diximus (oben 1444. f.) fecundissimae artis, inter quae de-
stringentem se, quem Marcus Agrippa ante Thermas suas dicavit
mire gratum Tiberio principi. non quivit temperare sibi in eo, quam-
quam imperiosus sul inter initia principatus, transtulitque in cubi- 5
culum alio signo substituto, cum quidem tanta populi Romani contu-

286 Plastik.

macia fuit ut theatri clamoribus reponi apoxyomenon flagitaverit

princepsque quamquam adamatum reposuerit.
(Ueber eine erhaltene Copie vgl. Ann. d. Inst. XXII. 1550. p. 223 sqq.)

VIII. Genre.
No. 31. Trunkene Flótenspielerin.
Plin. N. H. XXXIV, 63. (s. oben 1460.)

IX. Vermischt.

No. 32. Jagd.
Plin. N. H. XXXIV. 63. (s. oben 1460.)

No. 33. Gefallener Löwe.

1503. Strabon. XIII. p. 590. ἐντεῖϑεν (aus Lampsakos) δὲ μετήνεγκεν
Aypinnag τὸν πεπτωκότα λέοντα, Avainnov ἔργον" ἀνέϑηκε
δὲ ἐν τῷ ἄλσει τῷ μεταξὺ τῆς λίμνης καὶ τοῦ εἰρίπου.

Δα. 1491., obwohl schwerlich derselbe Löwe gemeint ist.)

No. 34. Viergespanne.

1504. Plin. N. H. XXXIV. 64. fecit (Lysippus) et quadrigas multo-
rum generum.
No. 85. Ungezüumtes Pferd.

1505. Anthol. Gr. II. 229. 1. (Palat. IX. 777.) Φιλίππου.
"Io. ὡς ὃ πῶλος yalxodaıdaly τέχνᾳ
κορωνιῶν ἕστηκε" δριμὺ γὰρ βλέπων
ὑψαυχενίζει, καὶ διηνεμωμένας
κορυφῆς ἐϑείρας οὐρίωκεν ἐς δρόμον.
ὅ δοκέω, χαλινοὺς εἴ τις ἡνιοστρόφος
ἐναρμόσει γένυσσι κἀπεικεντρίσει,
ὃ σὸς πόνος, “ύσιππε, καὶ παρ᾽ ἐλπίδα
vay ἐκδραμεῖται" τῷ τέχνᾳ γὰρ ἐμπνέει.
‘Vgl. Ibid. IV. 97. (Palat. Append. 52.) Μιχαὴλ τοῦ Ψέλλου" eis τὸν Turo»
zalxoüv τὸν ἐν τῷ Inztodgoug (in Byzanz) ἀπηωρημένον τὸν πόδα ἔχοντα.
Ἔμπνους ὃ χαλχοῦς ἵππος οὗτος, ὃν βλέπεις,
ἔμπνους ἀληϑῶς, καὶ φριμάξεται τέχνᾳ.
τὸν πρόσϑιον δὲ τοῦτον ἐξαίρων πόδα
βαλεὶ σε καὶ λὰξ el παρέλϑοις πλησίον.
δραμεῖν καϑορμᾷ, στῆϑι μὴ προσεγγίσης,
μᾶλλον δὲ «εὖγε, μὴ λάβης τὸ τοῦ λόγον.
und s. Nicet. Choniat. de Signis Constant. p. 501. (ed. Bonn.) über dessen
Untergang 1202 n. Chr.)

Lysippos. Werke. Kunstcharakter. 287

X. Zweifelhafte Werke..

Hera, später in Constantinopel.

1506. Cedren. Comp. hist. p. 322. (ed. Paris.) καὶ ἡ Σαμέα Ἥρα,
ἔργον Μυσίππου xai Βουπάλου τοῦ Χίου (habe im Lauseion in
Constantinopel gestanden; Bupalos oben 314 ff.

Eherner Stier, später in Rom. .

1507. Procop. de Bello Goth. IV. 21. (p. 570 ed. Bonn.) ἔστι δέ

τις ἀρχαία πρὸ ταύτης δὴ τῆς ἀγορᾶς (ἣν φόρον Εἰρήνης καλοῦσι Ῥω-

μαῖοι) κρήνη, καὶ βοῦς ἐπὶ ταύτης χαλκοῦς ἕστηκε, Φειδίου, οἶμαι,

τοῦ Α'ϑηναίου ἢ vais zov ἔργον. ἀγάλματα γὰρ ἐν χώρῳ τούτῳ

πολλὰ τούτοιν δὴ τοῖν ἀνδροῖν ποιήματά ἐστιν. οὗ δὴ χαὶ Φειδίου
ἔργον ἕτερον, τοῦτο γὰρ λέγει τὰ ἐν τῷ ἀγάλματι γράμματα.

(Wegen eines Pferdes, welches auf dem Forum Cásars stand und von Stat.

Silv. 1. 1. 85 sq. dem Lysippos beigelegt wird, vgl. den Widerspruch in

andren Stellen (Sueton. Caes. 61, Plin. N. H. VIII. 155.) b. Brunn K.G. I.
S. 364.)

C. Kunstcharakter und Allgemeines.

Plin. N. H. XXXIV. 61 und 37 s. 1444. f.

1508. Plin. N. H. XXXIV. 65. statuariae arti (Lysippus) plurumum tradi-
tur contulisse capillum exprimendo, capita minora faciendo quam antiqui,
corpora graciliora siccioraque, per quae proceritas signorum maior vi-
deretur. non habet Latinum nomen sy mmetria quam diligentissime
custodivit nova intactaque ratione quadratas veterum staturas permu- 5
tando, volgoque dicebat ab illis factos quales essent homines, a se
quales viderentur esse. propriae huius videntur esse argutiae operum
custoditae in minumis quoque rebus.

Quintil. Inst. orat. XII. 10. 9 s. oben 1296.

1509. Plin. N. H. XXXIV.66. filios et discipulos reliquit (Lysippus) .. .
ante omnes Euthycratem, quamquam is constantiam potius imitatus
patris quam elegantiam austero maluit genere quam iucundo
placere.

Cic. Brut. 86. 296 s. oben 954.

1510. Varro de Ling. lat. IX.18. (ed. Müller)... neque enim Lys-
ippus artificum priorum potius est vitiosa secutus quam artem.

1511. Propert. III. 7. 9.

gloria Lysippi est animosa effingere signa.
Cic. Orator. III. 7. 26 s. oben 602.
Columella de Re rust. I. praef. 21 s. oben 807.

1512. Varro de Re rust. III. 2. tua haec villa) in campo Martio
extremo utilis et non deliciis sumptuosior, quam omnes omnium Rea-
tinae? cum et oblita tabulis est pictis nec minus signis ornata ; at mea,

288 Plastik.

vestigium ubi sit nullum Lysippi aut Antiphili, sed crebra satoris et
pastoris cet.

Lysistratos, Lysippos Bruder.
1513. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXIII (olympiade) Lysippus fuit . ..
item Lysistratus frater eius.

.1514. Plin. N. H. XXXV. 153. hominis autem imaginem gypso e
facie ipsa primus omnium expressit ceraque in eam formam gypsi in-
fusa emendare instituit Lysistratus Sicyonius frater Lysippi, de quo
diximus. hic et similitudines reddere instituit; ante eum quam pul-
cherrimas facere studebant. idem et de signis effigies exprimere inve- 5
nit, [crevitque res in tantum ut nulla signa statuaeve sine argilla

fierent].
(Vgl. Welcker in d. Vorrede zu s. Katal. des Bonner Gypsmuseums S. 5 und s.
Wustmann, N. Rhein. Mus. XXII. S. 16 f.)
1515. Tatian. c. Graec. 54. p. 117. (ed. Worth) Melavinsen tig

ἦν dog: διὰ τοῦτο ταύτην ὃ Avaiorgarog ἐδημιούργησεν.

ι Lysippos Schule.

1516. Plin. N. H. XXXIV. 66. filios et discipulos reliquit (Lysippus,
laudatos artifices Daippum et Boedan, sed ante omnis Euthycra-
ten. — 81, Phanis Lysippi discipulus. — 51. CXXI. (olympiade
fuit) Eutychides. — 41. Chares Lindius Lysippi supra dicti disci-
pulus.

Daippos.

1517. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXXI (olympiade fuit) Daippus.

1518. Pausan. VI. 12.6. Κάλλωνα δὲ τὸν Ἁρμοδίου, xai τὸν Mooxiw-
vog “Innöuaxov, γένος τε ᾿Ηλείους καὶ πυγμῇ κρατήσαντας ἐν παισί,
τὸν μὲν αὐτῶν ἐποίησε (in Olympia) Zdzzog, κτλ.

1519. Pausan. VI. 16. 5. Aoapwvog τε εἰκὼν ἐν ἀνδράσι πυγμῇ νενι-
κηχκίτος, ἡ δὲ Νικάνδρου, διαύλου μὲν dio ἐν Ὀλυμπίᾳ, Νεμείων
δὲ ἀναμὶξ ini δρόμῳ νίκας Ἐξ ἀνῃρημένου. ὁ δὲ σάμων καὶ ὃ Νί-
κανδρος Ἠλεῖοι μὲν ἦσαν" πεποίηκε dà τῷ μὲν 4 ἀΐπεπος τὴν εἰκόνα,
Aoduwvı δὲ Πυριλάμπης Μεσσήνιος.

1520. Plin. Ν. H. XXXIV. 87. Daippus (fecit) perixyomenon.

Boédas.
1521. Plin. N. H. XXXIV. 73. Boedas adorantem (fecit.)

Euthykrates.

1522. Plin. N. H. XXXIV. 66. (s.1516.) sed ante omnis Euthycraten,
quamquam is constantiam potius imitatus patris quam elegantiam austero

Lysistratos. Lysippos' Schule. Daippos — Eutychides. 289

. maluit genere quam iucundo placere. Itaque optume expressit No. 1.
Herculem Delphis et No. 2. Alexandrum Thespiis venatorem *; et

'* No. 3. proelium equestre,^) No. 4. simulacrum ipsum Trophonii 5
ad oraculum,*) No. 5. quadrigas conpluris, No. 6. equum cum
fuscinis,?) No. 7. canes venantium.*)

3) Vgl. oben 1490. f. b) Vgl. oben 1485—1489. c) Vgl. Jahn, N. Rhein.
Mus: IX. 1855. S. 318. d) Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 323 aber s.
Jahn *&. a. O. S. 317, der coquum cum fiscinis vermuthet. e; Vgl. Ur-
lichs a. a. Ὁ.

1523. Tatian. c. Graec. 52. p. 114. (ed. Worth) .. . τί ydQ μοι περὶ
No. 8. Avürng λέγειν... τὴν μὲν γὰρ Εὐϑυκράτης (dnolnoev ...
No. 9. νησαρχίδος τῆς Ἐφεσίας Εὐθυκράτης ... No. 10. Θα-
λιαρχίδος τῆς Aoyeiag Εὐθυκχράτης (ἐστὲν ὃ δημιουργός).

1524. Tatian. c. Graec. 53. p. 116. (ed. Worth.) No. 11. Παντευ-

xida*) συλλαμβάνουσαν ἐκ φϑορέως Εὐϑυκράτης ἐχαλκούργησεν.
a) Παννυχίδα Jahn, Archäol. Ztg. 1850. S. 239 f.

Tisikrates, Euthykrates' Schüler.

1525. Plin. N. H. XXXIV. 67. huius (Euthycratis) porro discipulus
fuit Tisicrates et ipse Sicyonius, sed Lysippi sectae propior, ut vix
decernantur complura signa, ceu No. 1. senex Thebanus et No. 2. De-
metrius rex,*) No. 3. Peucestes Alexandri Magni servator?), dignus
tanta gloria.

a) König seit Ol. 118. 2. + 124. 2. b) Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 323.

1526. Plin. N. H. XXXIV. 89. Tisieratis No. 4 bigae Piston mulie-
rem inposuit.

(Wegen einer Inschrift Τεισιχράτης ἐποίει 8. Brunn, K.G. I. S. 410.)

Xenokrates, Tisikrates’ oder Euthykrates Schüler.

1527. Plin. N. H. XXXIV. 83. Xenocrates Tisicratis discipulus, ut
alii Euthycratis, vicit utrosque copia signorum et de sua arte conpo-
suit volumina.

(Unter den Quellen seines XXXIV. Buches citirt Plin.: ex auctoribus externis :
Xenocrate qui de toreutice scripsit, und XXXV. 68 ein Urteil über Parrha-

sios aus Antigonus et Xenocrates qui de pictura scripsere (s. unten unter
Parrhasios) vgl. Brunn, K.G. I. S. 411.)

1528. Diog..Laert. IV. 15. γεγόνασι δὲ xai ἄλλοι Ἐενοκράτεις 85, . . .
πέμπτος ἀνδριαντοποιός.

Phanis.
1529. Plin. N. H. XXXIV. 80. Phanis Lysippi discipulus (fecit) epi-
thyusan.
'" Eutychides.

(Vgl. oben 1516.)
1530. Pausan. VI. 2. 6. παρὰ ds τοῦ Θρασυβούλου τὴν εἰκόνα Τιμο-
σϑένης ve Ἠλεῖος Eornxe (in Olympia) σταδίου νίλην ἐν παισὶν εἰλη-
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 19

288 IM—

ίνεα εἰργάσατο. . Εὐτυ-

290 No. - sovsos H9 » δὴ πὴ αϑαγμένος. ὁ δὲ Εὐτυχίδης οὗτος
MES. p παρὸ ui j ter Τύχης ἐποίησεν ἄγαλμα, μεγά-

“6: *ti
uni vo roger ἄν χα XI. p. 276. (ed. Bonn.) xai τὸ ϑέατρον
de ; Malal. ch "m ἀνεπλήρωσεν ἀτελὲς ὃ ov, στήσας ἐν αὐτῷ Uneg-
1531. «ἧς acti mr P μέσῳ τοῦ νυμφαίου τοῦ προσκηνίου τῆς
δε rt ρων 5 αὐτοῦ xógng στήλην χαλκῆν κεχρυσωμένην, καϑη-

σφαγ deir soU Ὀρόντου ποταμοῦ eis λόγον Τύχης 5

ri 2 MT σεεφανουμένην ὑπὸ Σελεύχου xai Aysıögov

pao Zar. ermutheter Nachbildungen dieses Werkes (No. 2) in erhaltenen Monu-
Wegen Y Mr Müller, Dissertt. Antioch. I. 14. p. 36 sq. Brunn, K.G. I. S. 412,
en ichaelis, Archäol. Ztg. 1866. S. 255 ff.)
plin.] N N. H. XXXIV. 78. Eutychides (fecit) No. 3. Eurotam,
1532. uo artem ipso amne liquidiorem plurimi dixere.
m 4 (Vgl. Anthol. Palat. IX. 709. «&bulinnov:
Εὐρώταν ὡς ἄρτι διάβροχον ἔν τε ῥεέϑροις
eMxvo’ ὁ τεχνέτης ἐν πυρὶ λουσάμενον"
πᾶσι γὰρ ἐν χώλοις ὑδατούμενος ἀμφινένευχεν
ix κορυφῆς ἐς ἄχρους ὑγροροτῶν ὄνυχας"
a δὲ τέχνα ποταριῷ συνεπήριχεν" ὦ τός ὃ πείσας
χαλκὸν χωμάζειν ὕδατος ὑγρότερον;
und s. Jahn, Berichte der k. süchs. Ges. d. Wiss. 1850. S. 123.)
1533. Plin. N. H. XXXVI. 34. eodem loco ‚unter den Monumenten
des Asinius Pollio) No. 4. Liber pater Eutychidis laudatur.
1534. Inschrift von der Akropolis von Athen, Egru. ἀρχαιολ.

No. 2236. Εὐτυχίδης à ἐποίησεν.

Eutychides als Maler.
1535. Plin. N. H. XXXV.:141. Eutychidis bigam regit Victoria.

Kantharos von Sikyon, Eutychides’ Schüler.

1536. Pausan. VI. 3. 6. Κρατῖνος δὲ ἐξ Αἰγείρας τῆς "xowv τότε
ἐγένετο κάλλιστος τῶν ἐφ᾽ ἑαυτοῦ καὶ σὺν τέχνῃ μάλεστα ἐπάλαεσε.
χαταπαλαίσαντε δὲ αὐτῷ τοὺς παῖδας, προςαναστῆναι καὶ τὸν παεδο-
τρίβην ὑπὸ Ἠλείων ἐδόϑη. τὸν δὲ ἀνδριάντα (in Olympia) ἐποέησε
Σικυώνιος Κάνϑαρος, ᾿Αλέξιδος μὲν πατρός, διδασχάλου δὲ ὧν
Εὐευχίδου.

(Alexis s. oben 975. lin. 2.)

1537. Pausan. VI. 17. 7. ἀνδριάντας δὲ ἀναμεμιγμένους οὐκ ἐπιφα--
γέσιν ἄγαν ἀναϑήμασιν, “Δλεξίνικόν τε Ἠλεῖον, τέχνην τοῦ Σιχυω-
» iov Kav3agov, πάλης ἂν παισὶν ἀνηρημένον νίκην, καὶ vCv Asor-
τίνον Γοργίαν ideiv ἔσειν in Olympia).

Eutychides. Kantharos. Chares (Koloss von Rhodos.) 291

1538. Plin. N. H. XXXIV. 85. praeterea sunt aequalitate celebrati
artifices, sed nullis operum suorum praecipui Ariston ... Cantharus
Sicyonius.

Chares von Lindos.

> Der Koloss von Rhodos.

1539. Plin. N. H. XXXIV. 41. Ante omnes autem in admiratione fuit
Solis colossus Rhodii, quem fecerat Chares Lindius Lysippi supra
dicti discipulus: LXX cubitorum altitudinis fuit hoc simulacrum, LVI.
post annum terrae motu prostratum, sed iacens quoque miraculo est:
pauci pollicem eius amplectuntur, maiores sunt digiti, quam pleraeque
statuae, vasti specus hiant defractis membris, spectantur intus magnae
molis saxa, quorum pondere .stabiliverat eum constituens. duodecim
annis tradunt effectum [M]CCC talentis, quae contigerant ex apparatu
regis Demetrii relicto morae taedio obsessa Rhodo.

(Die Belagerung von Rhodos aufgegeben Ol. 119. 2, das Erdbeben fällt Ol. 139.
2 oder 3 s. Clinton, Fasti Hell, nach andern Angaben 138. 2 (Chronic.

Alexandr.). Ueber die Chronologie neuerlich Bursian in Fleckeisens Jahr-
büchern LXXXVII. S. 91.)

1540. Strabon. XIV. p. 652. ἄριστα δὲ (der Anathemata in der Stadt
Rhodos) 8 ze τοῦ '"HAtov κολοσσός, 0v φησιν ὁ ποιήσας τὸ ἰαμβεῖον ὅτι
ἑπτάκις δέχα
Χάρης ἐποίει πηχέων ὁ Aivdıog.
κεῖται δὲ νῦν ὑπὸ σεισμοῦ πεσὼν περιχλασϑεὶς ἀπὸ τῶν γονάτων" οὐκ
ἀνέστησαν δ᾽ αὐτὸν κατά τι λόγιον. τοῦτό τε δὴ τῶν ἀναϑημάτων χρά-
τιστον (τῶν γοῦν ἑπτὰ ϑεαμάτων ὁμολογεῖται) κτλ.

‚Vgl. Eustath: ad Dionys. Perieg. 504. ἡ δὲ ἹΡόδος ἄλλα τε ἔσχε ϑαυμαστὰ xal τὸν
τοῦ Ἡλίου χολοσσόν, Χάρητος ἔργον ἀνδρὸς Awdlou, πηχέων ἑβδομήχοντα᾽
καὶ gv αὐτὸς ἐν τῶν ἑπτὰ ϑεαμάτων, ὃς ἔπεσε σεισμῷ χλασϑεὶς ἀπὸ τῶν γο-
νάτων» und Anthol. Gr. I. 75. 83. (Plan. IV. 82.) (Z«ovtdov).

Tov ἐν Ῥόδῳ x0100009 ὀχτάχις δέχα
Aayns (1. Χάρης) ἐποίει πηχέων ὃ ὃ 44tydios.)

1541. Schol. Lucian. Icaromen. 12. ó μὲν κολοσσὸς “Ῥόδιος ἀνδριὰς
ἦν χαλκοῦς, Ἡλίῳ ἀνακείμενος, καϑότι καὶ αὐτὴ ἡ νῆσος Ηλίῳ ἀνέ-
κείτο, ἑξήκοντα μὲν πηχῶν τὸ ὕψος, ἔργον δὲ Avainnov τοῦ ἀγαλμα-
τοποιοῦ.

1542. Festus b. Paul. Diacon. p. 58. (ed. Müller) Colossus ἃ Ca-
leto (1. Colote) artifice, a quo formatus est, dictus; fuit enim apud
Rhodum insulam statua Solis alta pedes centum et quinque.

Der Name des Künstlers ist schon von Orelli zu Philo Byzant. p. 99 richtig
erkannt, vgl. auch M. Hertz im N. Rhein. Mus. II. 1843 S. 479.)
41543. Suid. v. Κολοσσαεύς.... ot ‘Podıoı, οἵτινες ἀνέστησαν ἐν τῇ νήσῳ
χαλκοῦν ἀνδριάντα τοῦ Ἤλίου, ὃν διὰ τὸ μέγεϑος ἐκάλεσαν Κολοσσύν,
ἐπὶ Σελεύκου τοῦ Νιχάνορος Τιϊοῦ!, διαδόχου ᾿Ἰλεξάνδρου τοῦ Ma-

19*

eo

292 Plastik.

xedorog (t Ol. 124. 4) à» ἐπιγράμματι (Anthol. Gr. IV. 166. 238,
Palat. VI. 171.) j
«Αὐτῷ σοὶ πρὸς Ὄλυμπον ἐμακύναντο κολοσσὸν
τόνδε “Ῥόδου ναέται Δωρίδος, élu,
χάλχεον, &vixa κῦμα κατευνάσαντες "Evvobg
ἔστεψαν πάτραν δυσμενέων ἐνάροις"
5 οὐ γὰρ ὑπὲρ πελάγους μόνον ἄνϑεσαν, ἀλλὰ καὶ ἐν γᾷ,
. ἁβρὸν ἀδουλώτου φέγγος ἐλευϑερίας"
τοῖς γὰρ ap Ηρακλῆος ἀεξηϑεῖσι γενέϑλας
πάτριος ἐν πόντῳ κῆν χϑονὶ κοιρανία.

1544. Polyb. V. 88. Ῥόδιοι δὲ κατὰ τοὺς προδιρημένους καιροὺς ἐπει-
λημμένοι τῆς ἀφορμῆς τῆς κατὰ τὸν σεισμὸν τὸν γενόμενον παρ᾽ αὐτοῖς
βραχεῖ χρόνῳ πρότερον, ἐν ὦ συνέβη τόν τε κολοσσὸν τὸν μέγαν πεσεῖν
καὶ τὰ πλεῖστα τῶν τειχῶν xai τῶν νεωρίων, οὕτως ἐχεέρεζον νουνε-
χῶς καὶ πραγματικῶς τὸ γεγονός; ὡς κελ.

1545. Sext. Empir. adv. mathem. VII. 107. (p. 212 ed. Bekker)
'Ῥόδιοι γοῦν, ὡς φασίν, ἐπύϑοντο Χάρητος τοῦ ἀρχιτέχτονος πόσον
δαπανηϑήσεται χρῆμα πρὸς παρασκευὴν τοῦ χολοσσοῦ᾽ δρέσαντος δὲ
αὐτοῦ τι πάλιν ἐπερώτων, πόσον δέ, εἰ ϑέλοιεν διπλασίονα μετὰ μέ-
γεϑος αὐτὸν κατασκευάσαι" τοῦ δὲ τὸ διπλάσιον αἰτήσαντος. οἱ μὲν
ἔδοσαν, ὃ δὲ εἰς τὰς ἀρχὰς καὶ τὰ προχεντήματα δαπανήσας τὸ δοϑὲν
ξαυτὸν ἀνεῖλεν. 108 ϑανόντος δὲ αὐτοῦ συνεῖδον οἱ τεχνῖται, ὡς οὐ
διπλάσιον ἔχρην ἀλλ᾽ ὀχταπλάσιον αἰτῆσαι" οὐ γὰρ μῆκος μόνον, ἀλλὰ
καὶ πᾶσαν διάστασιν ἄφειλε μεγεϑοποιεῖν τοῦ δημιουργήματος.

1546. Lucian. Iupp. Tragoed. 11. KOAOZ2. Ἐμοὶ δὲ τίς ἂν ἐρίσαι
τολμήσειεν, Ἡλίῳ Te ὄντι, xoi τηλικούτῳ τὸ μέγεϑος; εἰ γοῦν μὴ
ὑπερφυᾶ μηδ᾽ ὑπέρμετρον οἵ Ῥόδιοι κατασκευάσασϑαΐ με ἠξίωσαν,
ἀπὸ τοῦ ἴσου τελέσματος ἑκκαίδεκα χρυσοῦς ϑεοὺς ἐπεποίηντο ἂν"
ὥςτε ἀνάλογον πολυτελέστερος à ἂν νομιζοίμην. καὶ πρόςεστιν 7) τέχνη,
καὶ τῆς ἐργασίας τὸ ἀκριβὲς ἐν μεγέϑει τοσούτῳ. ᾿

(Ausserdem erwähnt L. den rhod. Koloss ganz kurz noch Quom. hist, conser. 23
und Icaromen. 12.)

1547. Philo Byzant. de sept. mirac. mundi p. 14. (ed. Orelli;
Mirac. IV. ὃ ἐν Ρόδῳ xoloocóg ... ἐν ταύτῃ χολοσσὸς ἔστη πηχέων
ἑβδομήκοντα διεσκευασμένος εἰς Ἥλιον" ?) γὰρ εἰχὼν τοῦ ϑεοῦ μόνοις
ἐγιγνώσκετο τοῖς ἐξ ἐχείνου. τοσοῦτον δ' ὃ τεχνίτης ἐδαπάνησε χαλκόν,
ὅσος σπανίζειν ἔμελλε ga μέταλλα" τὸ γὰρ χώνευμα τοῦ κατασχευά-
σματος ἐγένετο χαλχούργημα τοῦ κόσμου... . τοῦτον ὃ τεχνίτης ἔσω- 5
Her μὲν σχεδίαις σιδηραῖς xai τετραπέδοις διησφαλίσατο λίϑοις, ὧν
οἱ διάπηγες μοχλοὶ Κυκλώπειον ἐμφαίνουσι δαιστηροκοπίαν, xai τὸ
χεχρυμμένον τοῦ πόνου τοῦ βλεπομένου μεῖζον ἐστίν"... ὑποϑεὶς δὲ
βάσιν ἐκ λευκῆς καὶ μαρμαρίτιδος πέτρας ἐπὶ αὐτῆς μέχρι τῶν ἀσερα-

r2

Chares. (Der Koloss von Rhodos.) . 993

γάλων πρώτους ἤρεισε τοὺς πόδας τοῦ κολοσσοῦ, νοῶν τὴν συμμετρίαν, 10
ἐφ᾽ ὧν ἔμελλε ϑεὸς ἑβδομηκοντάπηχυς ἐγείρεσϑαι" τὸ γὰρ ἴχνος τῆς
βάσεως ἤδη τοὺς ἄλλους ἀνδριάντας ὑπερέκυπτε. τοιγαροῦν οὐκ ἐνῆν
ἐτιϑεῖναι βαστάσαντα τὸ λοιπόν" ἐπιχωνεύειν δ᾽ ἔδει τὰ σφυρὰ καὶ
χαϑάπερ ἐπὶ τῶν οἰκοδομουμένων ἀναβῆναι τὸ πᾶν ἔργον ἐτε᾿ αὐτοῦ.
καὲ διὰ τοῦτο τοὺς ἄλλους ἀνδριάντας οἱ τεχνῖται πιλάσσουσι πρῶτον, 15
εἶτα κατὰ μέλη διελόντες χωνεύουσι xai τέλος ὅλους συνϑέντες ἔστη-
σαν" οὕτω δὲ τῷ τιρώτῳ χωνεύματι τὸ δεύτερον μέρος ἐπιπέπλασται
xai τούτῳ χαλχουργηϑέντι τὸ τρίτον ἐπιδεδώμηται καὶ τὸ μετὰ τοῦτο
πάλεν τὴν αὐτὴν τῆς ἐργασίας ἔσχηκεν ἐπίνοιαν" οὐ γὰρ ἐνῆν τὰ μέλη
τῶν ῥετάλλων κινῆσαι" τῆς χωνείας δὲ γενομένης ἐπὶ τῶν προτετε- 20
λεσμένων ἔργων αἵ τε διαιρέσεις τῶν μοχλῶν καὶ τὸ πῆγμα τῆς σχεδίας
ἐτηρεῖτο καὶ τῶν ἐπιϑεμένων τιέτρων ἡσφαλίζετο τὸ σήκωμα, ἵνα διὰ
τῆς ἐργασίας τηρήσῃ τὴν ἐπίνοιαν ἀσάλευτον, ἀεὶ τοῖς οὕτεω συντελε-
σϑεῖσι μέλεσι τοῦ κολοσσοῦ χοῦν γῆς ἄπλατον περιχέων, κρύπτων τὸ
πεπονημένον ἤδη, κατάγειον τὴν τῶν ἐχομένων ἐπιπέδων ἐποιεῖτο χω-
γδίαν. ἐκ δὲ τοῦ xav ὀλίγον ἀναβὰς ἐπὶ τὸ τέρμα τῆς ἐλτείδος καὶ
πενταχύσια μὲν χαλκοῦ τάλαντα δᾷπανήσας, τριακόσια δὲ σιδήρου τῷ
ϑεῷ τὸν ϑεὸν ἴσον ἐποίησεν, μέγα τῇ τόλμῃ βαστάσας ἔργον " Ἥλιον ᾿
γὰρ δεύτερον ἀντέϑηκε τῷ κόσμῳ.

1548. Hygin. fab. 223. septem opera mirabilia... Rhodi signum
Solis aeneum, id est colossus, altus pedibus XC.

1549. Vibius Sequester in Append. Philon. Byzant. ed. Orelli p.142.
Incipiunt septem mira . . . Colossus Rhodi altus pedum CV.

1550. Cassiod. Var. VII. 15. ferunt prisci saecli narratores fabrica-
rum septem tantum terris attributa miracula . . . Rhodi Solis aeneum
signum, quod Colossus vocatur. |

1551. Niceta, Τὰ ἑπτὰ ϑαύματα in Append. Philon. Byzant. ed.
Orelli p. 144. πέμπτον ὃ ἐν Ρόδῳ κολοσσός, εἴδωλον πόλλωνος μέ-
yıorov ἁπάντων" τινὲς δέ φασι, κίονα εἶναι τοῦτον χαλκοῦν, παμμε-
χέϑη, ὑψηλόν, πηχῶν κατ᾽ ᾿ριστοτέλη χ΄.

1552. Anonym. ibid. p. 145. I. ζ΄. ὃ ἐν Ῥόδῳ κολοσσὸς πηχῶν
ξ΄’, χαλκοῦ, ὃς ἑστήκει ἐπὶ Τιβηρίου Καίσαρος, κατὰ ᾿ριστοτέλην πη-
χῶν 19".

1553. Schol. Plat. Phileb. p. 140. C... . ἔκ τῆς παροιμίας... τὸ
un κινεῖν κακὸν εὖ κείμενον" μεετῆκται δὲ ἐκ τοῦ ἐν “Ῥόδῳ 'KoAoaoot,
ὃς πεσὼν πολλὰς οἰκίας κατέσεισϑε.

1554. Constantin. Porphyr. de admin. imper. 21. 3o» 0€ τῇ
Ῥόδῳ καϑεῖλε τὸν κολοσσὸν τὸν ἐν αὐτῇ ἱστάμενον" ἄγαλμα δὲ ἦν
Ἡλίου χαλκοῦν κεχρυσωμένον, ἀπὸ κεφαλῆς ἕως ποδῶν ἔχων ὕψος
πήχεις zx καὶ πλάτος ἀναλόγως τοῦ ἵψους, καϑὼς μαρτυρεῖ τὸ ἐπί-

994 . Plastik.

yoauua τὸ πρὸς τὴν βάσιν τῶν ποδῶν γεγραμμένον" τὸν ἐν Ῥόδῳ xo-
λοσσὸν ὀχτάκις dena “ἄχης ἐποίει πηχέων ὁ Ailvdıog.

(Derselbe 'erzühlt a. a. O. 20 von dem Verkauf des Erzes an einen Juden, der
dasselbe in 980 Kameellasten fortschaffte, ip Jahre 1360 nach der Auf-
stellung des Kolosses, eine Nachricht die Andere ühnlich wiederholen ; vgl.
Orellis Commentar zu Philon v. Byzanz und neuestens Lüders, Der Koloss
von Rhodos, Hamb. 1865, der eine Wiederaufrichtung des Kolosses in der
róm. Kaiserzeit zu erweisen sucht, ohne zu überzeugen, s. Schubart in Fleck-
eisens Jahrbb. 1865 S. 644 f.)

Kolossaler Kopf, spáter in Rom.

1555. Plin. N. H. XXXIV. 44. habent in eodem Capitolio admiratio-
nem et capita duo quae P. Lentulus cos. dicavit, alterum a Charete
supra dicto factum, alterum fecit **dicus*) conparatione in tantum
victus ut artificum minume probabilis videatur.

a) Pythodicus (b. Plin. N. H. XXXIV. 85.) vermuthet Urlichs Chrest. Plin.
p. 313.

1556. Auctor ad Herenn. IV. 6. 9. Chares a Lysippo statuas facere
non isto modo didicit, ut Lysippus caput ostenderet Myronium, bra-
chia Praxitelia, pectus Polyclitium, ventrem et crura ***, sed omnia
coram magistrum facientem videbat, ceterorum opera vel sua sponte
poterat considerare.

Andere Künstler dieser Periode.
Messene.
Damophon.
Werke.
Iu Messene. .

No. 1. Göttermutter.

1557. Pausan. IV.31.6. Μεσσηνίοις δὲ ἐν τῇ ἀγορᾷ Διὸς ἐστιν ἄγαλμα
Σωτῆρος... ϑεῶν δὲ ἱερὰ Ποσειδῶνος, τὸ δὲ ᾿φροδίτης ἐστί. καὶ
οὗ μάλιστα ἄξιον ποιήσασϑαι μνήμην, ἄγαλμα Ἰητρὸς ϑεῶν,
λίϑου Παρίου, Φαμοφῶντος δὲ ἔργον, ὃς καὶ τὸν Ala ἐν Ὀλυμπίᾳ,
διεστηκότος ἤδη τοῦ ἐλέφανξος, συνήρμοσεν ἐς τὸ ἀκριβέστατον" x14.
s. 745.

No. 2. Artemis Laphria.
1558. Pausan. IV. 31. 7. Δαμοφῶντος δέ ἐστι τούτου καὶ ἢ 4agpía

καλουμένη παρὰ Meoonvioıg . . . τὸ σχῆμα ἑτέρωϑι δηλώσω.
(Vgl. VH. 18. 10 oben 479. lin. 5.)

Chares. Damophon. 295

No. 3. Asklepios und seine Söhne, Apollon, die Musen und Herakles,
Theben, Tyche und Artemis Phosphoros.

1559. Pausan. IV. 31.10. πλεῖστα δέ σφισι xal ϑέας μάλιστα [ἀγαλ-
ματα) ἄξια τοῦ σκληπιοῦ παρέχεται τὸ ἱερόν. χωρὶς μὲν γὰρ τοῦ
ϑεοῦ καὶ τῶν παίδων ἐστὶν ἀγάλματα, χωρὶς δὲ Ἡπόλλωνος
καὶ Movad» καὶ Ἡρακλέους, Πόλιες ve) Θηβαίων καὶ Ἔπα-
μεινώνδας ὃ Πολύμνιδος, Τύχη τε καὶ Ἄρτεμις Φωσφόρος. τὰ
μὲν δὴ τοῦ λίϑου Aauopwvrog ὃς εἰργάσατο ἸΠεσσήνιων dé ὅτι μὴ
εοῦὔτον ἄλλον γε οὐδένα λόγου ποιήσαντα ἀξίως olda ἀγάλματα" ἡ δὲ
εἰκὼν τοῦ Ἐπαμεινώνδου ἐκ σιδήρου τέ ἔστι, xai ἔργον ἄλλου, οὐ
τούτου.

a

In Aigion in Achaia.
No. 4. EHeithyia

1560. Pausan. VII. 23. 5. 4iyiebat δὲ Εἰλειϑυίας ἱερόν ἐστιν ἀρχαῖον,
xai ἡ Εἰλείϑυια ἐς ἄχρους ἐκ κεφαλῆς τοὺς πόδας ὑφάσματι xexd-
λυπται λεπτῷ, ξόανον πλὴν προςώπου τε καὶ χειρῶν ἄχρων καὶ πο-
δῶν" 6 ταῦτα δὲ τοῦ Πεντελησίου λίϑου πεποίηται" καὶ ταῖς χερσὶ τῇ
μὲν ἐς evtl ἐχτέταται, τῇ δὲ ἀνέχει δᾷδα. Εἰλειϑυίᾳ δὲ εἰκάσαι τὶς 5
ἂν εἶναι δᾷδας, ὅτι γυναιξὶν ἐν ἔσῳ καὶ πῦρ εἰσιν αἵ ὠδῖνες. ἔχοιεν δ᾽
ἂν λόγον καὶ ἐπὶ τοιῷδε αἵ δᾷδες, ὅτι Εἰλείϑυιά ἐστιν ἡ ἐς φῶς ἄγοισα
tovg παῖδας. ἔργον δὲ τοῦ Meoonvlov Φαμοφῶντός ἐστι τὸ ἄγαλμα.

No. 5. Asklepios und Hygieia.

1561. Pausan. VII. 23. 7. τῆς Elàet9víag o) μακρὰν ᾿Ασχληπιοῦ τέ
ἐστι τέμενος xai ἀγάλματα "Yy «e lag xai Mox Annio?. laugeioy δὲ
ἐπὶ τῷ βάϑρῳ τὸν Μεσσήνιον Aauopürra εἶναι τὸν εἰργασμένον
φησίν. '

In Megalopolis. (nach Ol. 102.)

No. 6. Artemis, Asklepios und Hygieia (Relief. No. 7. Die grossen

Göttinnen (Demeter und Kora). No. 8. Kleinere Statuen (Athene und

Artemis). No. 9. Herakles der Daktyl. No. 10. Tisch mit Belief
(Horen, Pan und Apollon; die Kindheitspflege des Zeus (})

1562. Pausan. VIII. 31. 1. τὸ de ἕτερον πέρας τῆς σεοᾶς παρέχεται τὸ
πρὸς ἡλίου δυσμῶν περίβολον Θεῶν ἱερὸν τῶν μεγάλων». αἱ δέ εἰσιν αἱ
μεγάλαι Θεαὶ Δημήτηρ καὶ Κόρη, καϑότι ἐδήλωσα ἤδη καὶ ἂν τῇ
ἸΠεσσηνίᾳ συγγραφῇ" τὴν Κόρην δὲ Σώτειραν χαλοῦσιν οἱ “ρκάδες.
No. 6. ἐπειργασμένοι δὲ ἐπὶ εὐπων né τῆς ἐςύδον τῇ μὲν Z4 qve- 5
μὲς τῇ δὲ ᾿Ἡσκληπιός doti καὶ Ὑγιεία. 2. No. 7. Osai δὲ αἱ με-
γάλαι Δημήτηρ μὲν λέϑου διὰ πάσης, ἡ δὲ Σώτειρα τὰ ἐσθῆτος

996 Plastik.

ἐχόμενα ξύλου πεποίηται" uéys9og δὲ ξκατέρας πέντε xov καὶ δέχα
εἰσὶ πόδες. τά τὸ ἀγάλματα *** (lies “αμοφῶν ὁ Πεσσήνιος) καὶ πρὸ
αὐτῶν No. 8. κόρας ἐποίησεν οὐ μεγάλας, ἐν χιτῶσί ve καϑή- 10
χουσιν ἐς σφυρά, καὶ ἀνθῶν ἀνάπλεων ἑκατέρα τάλαρον ἐπὶ τῇ κε-
φαλῇ φέρει" εἶναι δὲ ϑυγατέῤες τοῦ ΖΦαμοφῶντος λέγονται" τοῖς δὲ
ἐπανάγουσιν ἐς τὸ ϑειότερον δοκεῖ σφᾶς M 9nvày τε εἶναι καὶ Ag-
τεμιν τὰ ἄνϑη μετὰ τῆς Περσεφόνης συλλεγούσας. 3. No. 9. ἔστι δὲ
καὶ Ἡρακλῆς παρὰ τῇ 4“ήμητρι μέγεϑος μάλιστα πῆχιν" τοῦτον τὸν 15
Ἡρακλὴν εἶναι τῶν ᾿Ιδαίων καλουμένων “4 ακτύλων Ὀνομάχριτός φη-
σεν ἐν τοῖς ἔπεσι: No. 10. κεῖται δὲ τράπεζα ἔμπροσϑεν, ἐπειργα-
σμέναι τε im αὐτῇ δύο τε εἰσὶν Ὧραι, καὶ ἔχων Πὰν σύριγγα καὶ
ἀπόλλων κιϑαρίζων. ἔστι δὲ καὶ ἐπίγραμμα ἐπὶ αὐτοῖς, εἶναι σφᾶς
ϑεῶν τῶν πρώτων. ἃ. Πεποίηνται δὲ ἐπὶ τῇ τραπέζῃ καὶ NO ugat 20
Νέδα μὲν Aia φέρουδα ἔτι νήπιον παῖδα, “Ινϑρακία δὲ νύμφη τῶν
“Ἱρκαδικῶν καὶ αὕτη δᾷδα ἔχουσά ἐστιν, “ἰγνὼ δὲ τῇ μὲν ὑδρίαν ἐν
δὲ τῇ ἑτέρᾳ χειρὶ φιάλην Agxıdböng δὲ καὶ υρτωέόσης εἰσὶν ὑδρίαι
τὰ φορήματα, καὶ ὕδωρ δῇῆϑεν ἀπ᾽ αὐτῶν κάτεισιν.

No. 11. Hermes und Aphrodite Mechanitis.

1563. Pausan. VIII. 31. 5. ἔστε δὲ ἐντὸς τοῦ περιβόλου τῶν μεγάλων
Θεῶν καὶ Ἀφροδίτης ἱερόν" πρὸ μὲν δὴ τῆς ἐσόδου ξόανά ἔστιν ἀρ-
χαῖα, Ἥρα καὶ ““πόλλων τε καὶ ἸΠοῦσαι" ταῖτα κομισϑῆναϊ φασιν à
Τραπεζοῦντος. 6. ἀγάλματα δὲ ἐν τῷ ναῷ “αμοφῶν ἐποίησεν, Eg-
μῇν ξύλου xai Φφροδίτης ξόανον' καὶ ταύτης χεῖρές εἰσι λίϑου 5
καὶ πρόςωπόν τε καὶ ἄκροι πόδες. τὴν δὲ ἐπίκλησιν τῇ ϑεῷ Magari-
τιν ὀρϑότατα ἔϑεντο, ἐμοὶ δοκεῖν. Ἀφροδίτης τε εἵνεκα καὶ ἔργων
τῶν ταύτης πλεῖστα μὲν γὰρ ἐπιτεχνήσεις, παντοῖα δὲ ἀνϑρώποις
ἀνευρημένα ἐς λόγους ἐσείν.

Bei Akakesion.

No. 12. Demeter und Despoina, Artemis und Anytos. Kureten und
Korybanten (Relief.)

1564. Pausan. VIII. 37. 1. ἀπὸ δὲ Axaxnoiov τέσσαρας σταδίοις
ἀπέχει τὸ ἱερὸν τῆς Δεσποίνης ... 3. ϑεῶν δὲ αὐτὰ τὰ ἀγάλματα,
Δέσποινα καὶ ἡ Δημήτηρ τε καὶ ὃ ϑρόνος ἐν ᾧ καϑέζονται, καὶ
τὸ ὑπόϑημα τὸ ὑπὸ τοῖς ποσίν ἐστιν ἑνὸς ὁμοίως λίϑου" καὶ οὔτε τῶν
ἐπὶ τῇ ἐσθῆτι οὔτε ὁπόσα εἴργασται περὶ τὸν ϑρόνον οὐδέν ἐστιν ἕτέ- 5
ρου λίϑου προςεχὲς σιδήρῳ καὶ κόλλῃ, ἀλλὰ τὰ πάντα ἐστὶν εἷς λί-
Sog. οὗτος οὐκ ἐρεχομίσϑη σφίσιν ὁ λίϑος, ἀλλὰ κατὰ ὄψιν ὀνείρα-
τὸς λέγουσιν αὐτὸν ἐξευρεῖν ἐντὲς τοῦ περιβόλου τὴν γῆν ὀρύξαντες.
τῶν δὲ ἀγαλμάτων ἐστὲν ἑκατέρου μέγεϑος κατὰ τὸ ϑήνησιν ἄγαλμα

. Damophon. Pyrilampes. 297
μάλιστα τῆς ητρός" 4. dauog d vtog δὲ καὶ ταῦτα ἔργα. ἡ μὲν 10
οὖν “ημήτηρ δᾷδα ἐν δεξιᾷ φέρει, τὴν δὲ ἑτέραν χεῖρα ἐπιβέβληκεν ἐπὶ
τὴν 4έσποιναν" ἣ δὲ Aeonoıwa σχῆπερόν ve καὶ καλουμένην κίστην ἐπὶ
τοῖς γόνασιν ἔχει" τῇ δὲ ἔχεται τῇ δεξιᾷ πίστης. τοῦ ϑρόνου δὲ ἑκατέ-
ρωϑεν A erenus μὲν παρὰ τὴν 4ήμητρα ἕστηκεν ἀμπεχομένη δέρμα
ἐλάφου καὶ ἐπὶ τῶν ὥμων qagergav ἔχουσα, ἐν δὲ ταῖς χερσὶ τῇ μὲν 20
λαμπάδα ἔχει, τῇ δὲ δράκοντας δύο" παρὰ δὲ τὴν Apreuıv κατάχειται
χύων, οἷαι ϑηρεύειν εἰσὶν ἐπιτήδειοι. 5. Πρὸς δὲ τῆς Δεσποίνης τῷ
ἀγάλματι ἕστηκεν “Ἄνυτος, σχῆμα ὡπλισμένου παρεχόμενος. φασὶ
δὲ o& περὲ τὸ ἱερὸν τραφῆναι τὴν Δέσποιναν ὑπὸ τοῦ Avvrov xai

εἶναι τῶν Τιτάνων καλουμένων xal τὸν Avvrov... 6. Δήμητρος δὲ 15;

Aorsuw ϑυγατέρα εἶναι καὶ οὐ “Τητοῦς, ὄντα Alyunriov τὸν λόγον
Atoyuhog ἐδίδαξεν Εὐφορίωνος τοὺς Ἕλληνας. τὰ δὲ ἐς Κούρητας,
οὗτοι γὰρ ὑπὸ τῶν ἀγαλμάτων πεποίηνται, χαὶ τὰ ἐς Κα ορύβαντας
ἐπειργασμένσυς ἐπὶ τοῦ βάϑρου, γένος δὲ οἵδε ἀλλοῖον καὶ οὐ Κούρη-
τες, τὰ ἐς τούτους παρίημι ἐπιστάμενος.

Pyrilampes. .

1565. Pausan. VI. 3. 18. ἐπὶ δὲ τῷ Aix» ἀνάκειται μὲν Ἐενοφῶν
ἹΜενεφύλου, παγχρατιαστὴς ἀνὴρ ἐξ Αἰγίου τῆς “χαιῶν" ἀνάκειται
δὲ Πυφιλάμπης Ἐφέσιος (in Olympia) λαβὼν δολιχοῦ νίχην. τοῦ
μὲν δὴ τὴν εἰκόνα ἐποίησεν Ὄλυμπος, Πυριλάμπει δὲ ὁμώνυμος
καὶ ὃ πλάστης, γένος δὲ οὐ Σικυώνιος, ἀλλὰ ἐκ ἹΠεσσήνης τῆς ὑπὸ τῇ
Ἰ᾿ϑώμῃ-

‚Also nach Ol. 102, als dem Datum der Wiederherstellung Messenes durch
Epameinondas.)

1566. Pausan. VI. 15. 1. τὸν δὲ παῖδα σταδιοδρόμον Ζήνωνα Kallı-
τέλους ἐκ “επρέου τοῦ à» τῇ Τριφυλίᾳ Πυριλάμπης Meoonvıog
(ἐποίησεν ἐν Ὀλυμπίᾳ).

1367. Pausan. VI. 16. 5. ὁ de ““σάμων καὶ ó Νίκανδρος Ἠλεῖοι μὲν
ἦσαν" πεποίηκε δὲ τῷ μὲν däinmog τὴν εἰκόνα, σάμωνι δὲ Πυρι-
λάμπης “Μεσσήνιος.

Theben.
(Vgl. oben 477 f.)

1568. Inschrift, Ann. dell’ Inst. 1848. p. 48. ‘Corp. Inscr. Graec.
No. 1578.) Aioınnog .. . ρραδιώνιος Ὑπατόδωρος Besıxida ...
' Νίκων Σωστρότιος ἢ Agıosoyirw» Ὁμολωίχιος || Θειβάδας Θεοζό--
τιος ἢ Γοργίδας Καφισοδώριος "Ἄνδρων Topyidao Φέτταλος Ἰσμει-
vinog ἢ Καφισίας ᾿Αριστήιος l| ᾿ἀντιφάνεις Χαρειείδαο || Δέξιππος
Ἡνασικράτιος N Anzıydveig Νικίηορ ll Τέμων Φιλέππιος || Aixdidac
ἹΜολώνιος ἢ Ie... υνίσχος Σ.

298 Plastik.

Hypatoderos und Aristogeiton.
1569. Inschrift, Corp. Inser. Graec. No. 25. ... | Βοιώτιος ἐξ Ἐρχο-
μ[ένου ἢ Ὑπατόδωρος κἀρισστογ[είτων | ἐπτοησάταν Θηβαῖοι.
1570. Plin. N. H. XXXIV. 50. ΟἿ]. (olympiade floruerej . . . Hypa-
todorus. cet. j

1571. Pausan. X. 10. 3. Πλησίον δὲ τοῦ ἵππου (des ‚‚hölzernen“ von
Antiphanes s. oben 1006., in Delphi) xai. ἄλλα ἀναϑήματα ἐστιν Ag-
γείων, οἱ ἡγεμόνες τῶν ἐς Θήβας ὁμοῦ Πολυνείκει orga-
τευσάντων, Α΄(δραατός τε Ταλαοῦ καὶ Τυδεὺς Οἰνέως καὶ οἱ ἀπό-
γονοι Προίτου Καπανεὺς “Ϊππόνου καὶ Ἐτέοκλος ὁ Ἴφιος, Πολυνείκης ὃ
ve καὶ 'Inzouédov ἀδελφῆς Adgaozov παῖς" ἀμφιαράου δὲ καὶ ἕρμα
ἐγγὺς πεποίηται καὶ ἐᾳεστηχὼς Βάτων ἐπὶ τῷ ἅρματι ἡνίοχός τε
τῶν ἵππων καὶ τῷ ἀμφιαράῳ καὶ ἄλλως προρήχων κατὰ οἰκειότητα"
τελευταῖος δὲ Αλιϑέρσης ἐστὶν αὐτῶν. 4. οὗτοι μὲν δὴ Ὑπατοδώ-
ρου καὶ “ριστογείτονὸός εἶσιν ἔργα, καὶ ἐποίησαν σφᾶς, ὡς αὐτοὶ 10
Ἀργεῖοι λέγουσιν, ἀπὸ τῆς νίκης, ἥντινα ἐν Οἰνόῃ τῇ Aoyelg αὐτοί τὸ
xai ϑηναίων ἐπίκουροι “ακεδαιμονίους ἐνίκησαν. ἀπὸ δὲ τοῦ ot-
τοῦ, ἐμοὶ δοκεῖν, ἔργου καὶ τοὺς Ἐπιγόνους ὑπὸ “Ἑλλήνων καλου-
μένους ἀνόϑεσαν οἱ Agyeioı. κεῖνται γὰρ δὴ εἰκόνες xai τούτων, Σϑέ-
veAog xai Ἰλχμαίων, κατὰ ἡλεικέαν, ἐμοὶ δοκεῖν, πρὸ μφελόχου τετι- |
μημένος" ἐπὶ δὲ αὐτοῖς Πρόμαχος καὶ Θέρσανδρος καὶ Alyıalzvs τε
καὶ Διομήδης" ἐν μέσῳ δὲ Διομήδους καὶ τοῦ Alyıaldug ἐστὶν Ei-
ούαλος.

(Dass die zweite Gruppe von Hypatodoros und Aristogeiton war, ist nicht ge-
gewiss, aber wahrscheinlich; wegen der Chronologie s. Brunn K.G. I.
S. 294 f.)

1572. Pausan. VIII. 26. 5. Ἔστι δὲ ᾿λίφηρα πόλισμα οὐ μέγα (in Ar-
kadien) . .. 6. ἱερὰ δὲ MaxÀgnio? vé ἐστι καὶ 49nvàg, ἣν ϑεῶν σέ-
βονται μάλιστα, γενέσϑαι καὶ τραφῆναι παρὰ σφίσιν αὐτὴν λέγοντες"

. 7. τῆς δὲ ΄1ϑηνᾶς τὸ ἄγαλμα πεποίηται χαλχοῦ, “Ὑπατοδώρου
τὲ ἔργον, ϑέας ἄξιον μεγέϑους τε εἵνεχα καὶ ἐς τὴν τέχνην.

1573. Polyb. IV. 78. ὁ δὲ βασιλεὺς (Philippos) ἧκε πρὸς τὴν ZAiga-
ραν" ἢ κεῖται μὲν ἐπὲ λόφου κρημνώδους πανεαχόϑεν, ἔχοντος πλεῖον
ἢ δέκα σταδίων πρόρβασιν. ἔχει δὲ ἄκραν ἐν αὐτῇ κορυφῇ τοῦ σίμ-
σαντος λόφου καὶ χαλκοῦν A ϑηνᾶ ς ἀνδριάντα κάλλει καὶ μεγέϑει
διαφέροντα. οὗ τὴν μὲν αἰτίαν, ἀπὸ πτοίας προϑέσεως ἢ χορηγίας δ
ἔλαβε τὴν ἀρχὴν τῆς κατασκευῆς, ἀμφισβητεῖσϑαι συμβαίνει xai παρὰ
τοῖς ἐγχωρίοις - οὔτε rag πόϑεν, οὔτε τίς ἀνέϑηκεν, εὑρίσκεται τρα-
vs. τὸ μέντοι γε τῆς τέχνης ἀποτέλεσμα συμφωνεῖται παρὰ πᾶσι,
διότι τῶν μεγαλομερεστάτων καὶ τεχνικωτάτων ἔργων ἐστίν, Ὕπατοη-
δώρου καὶ Σωστράτου κατεσευαχότων. 10

(Wahrscheinlich vor Ol. 102. 2, s. Brunn, K.G. I. 295, auch wegen des Sostratos.)

an

Künstler von Theben. 209

Anäron.

1574. Tatian. c. Graec. 55. p. 119. (ed. Worth.) ἐμοέχευσε δὲ Ἄρης
τὴν Ageodicıp, xai τὴν ἀπ αὐτῶν Aguoviav ᾿ἀνδρὼν ὑμῖν xars-
σχδύασε.

Kallistonikos (vgl. oben 1142. lin. 5.)
Kaphisias,
1579. Inschrift aus Tanagra, Corp. Inscr. Graec. No. 1582.
εἰκόνα τήνδ᾽ dvé9vxe Φορύστας || παῖς ὃ Τρίακος
κῆρυξ νικήσας καλὸν || ἀγῶνα Διὸς
ἄλλους τ᾽ αϑλοφόρους || πτανοῖς ποσὲν εἷλεν ἀγώνας ||
εὐόλβου δὲ πάτρας ἄστυ καλὸν στεφάνίῳ) ||
Καφισίας ἐπόεισε.

Theron.

1576.. Pausan. VL 14. 11. Γόργον δὲ τὸν Εὐκλήτου Meoonvıov ἀνελό-
μενον πεντάϑλου νίκην καὶ daudgerov καὶ τοῦτον Megonviov κρατή-
σαντα πυγμῇ παῖδας, τὸν μὲν αὐτῶν Βοιώτιος Θήρων (ἐποίησεν).

(Nach Ol. 103. S. Pausan. VI. 2. 10.; wegen Pausan. IX. 26. 8. ἃ. E. s. Brunn,
K.G. I. S. 297.)

Timon.
1577. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantesque (fecerunt) . . . Timon cet.
+ Xenokritos und Eubios. ü
1578. Pausan. IX. 11. 4. ἐνταῦϑα (in Theben) Ἡραχλειόν ἔστιν,
ἄγαλμα δέ, τὸ μὲν λίϑου λευκοῦ Πρόμαχος "αλούμενον, ἔργον δὲ
Ἐενοκρίτου καὶ Εὐβίου Θηβαίων.
t Theodoros.
1579. Diog. Laert. II. 103. Θεόδωροι δὲ γεγόνασιν εἴχοσε.... ἕνδέ-
κατος Θηβαῖος ἀνδριαντοποιός.
1 Onasimedes.
1580. Pausan. IX. 12. 4. (vgl. oben 1336.) Maduov δὲ πλησίον (in
Theben) xai Zftovócov ἀγάλματα, καὶ τοῦτο Ὀνασιμήδης ἐποίησε
δὲ ὅλου πλῆρες ὑπὸ τοῦ" χαλκοῦ:

a) διόλου ἐπιχώριος (statt πλῆρες ὑπὸ τοῦ) yalxov Kayser, N. Rhein. Mus. V.
1847 8. 348.)

+ Boiskos (von Theben?!) .
1581. Tatian. c. Graec. 52. p. 113. (ed. Worth.) Botexoc, Mvosida

(Axa Axovoynoe»).
(Vgl. Brunn, K.G. I. S. 297 f.)

Le
e ἈΝ

300 Plastik.

Sikyon.

Daitondas.

1582. Pausan. VI. 17. 5. τούτων δέ εἰσιν Ἠλεῖοι πλησίον πυγμῇ nai-
δας κρατήσαντες, ὃ μὲν Σϑέννιδος ἔργον τοῦ Ὀλυνϑίου. Χοίριλος,
Θεότιμος δὲ αιτὠώνδα Σικυωνίου. παῖς δὲ ὃ Θεότιμος ἦν Mo-
σχίωνος, ᾿(λεξάνδρῳ τῷ Φιλίππου τῆς ἐπὶ Ζαρεῖον καὶ Πέρσας στρα-
τείας μετασχόντος.

i Menaichmos.

1583. Plin. N. H. XXXVI. 80. Menaechmi vitulus genu premitur re-
plicata cervice; ipse Menaechmus scripsit de sua arte.

(Vgl. Plin. N. H. I. ind. auctor. lib. XXXIÍI. ex auctoribus. . .. Menaechmo
qui item (de toreutice scripsit) und lib. XXXIV. .. . Menaechmo qui de to-
reutice scripsit. Athen. IL. p. 65B. . . . loroosi Ἤξέναιχμος ἐν τῷ περὶ τεχνι-
τῶν, und X1V. p.635 B. Mévaiyuog δὲ ἐν τοῖς περὶ τεχνετῶν, daselbst 637 F.
τὴν δὲ ψιλὴν κιϑάρισιν πρῶτον φησι έναιχμος εἰςαγαγεῖν ᾿Αριστόνιχον τὸν
"Aoyeiov. Suid. v. Mavasyuos‘ Σικυώνιος. .. ἱστορικός, γέγονε δὲ ἐπὶ τὼν
διαδόχων κτλ. (derselbe Menaichmos ?)

Ulympes.
Pausan. VI. 3. 13 s. oben 1565. lin. 4.

Argos.

Theodoros.
1584. Inschrift aus Hermione Corp. Inscr. Gr. No. 1197... à πόλις &
τῶν Ἑ,ρμιονέῃ! ὧν Nix ᾿Ανδρωνίδα Δάμα ἢ τῥρι, Κλυμένῳ, Kóge |
Θεόδωιρος Πόρου Apyeiog ἐποίησε.

Phileas und Zeuxippos (von Argos?)

1585. Inschrift aus Hermione Corp. Inscr. Gr. No. 1229. Φιλέας xoi
Ζεύξιππος || Φιλέα ἐποίησαν.

e Xenophilos und Straton.

1586. Inschrift aus Merbakka bei Tirynth, Ross, Inscr. ined. ].
No. 58. EevógiAog xai Στράτων ll Loyeioı ἐποίησαν.

1587. Pausan. 11. 23. 4. τὸ δὲ ἐπιφανέστατον Agyeloıg τῶν Acrdı-
πιείων ἄγαλμα ἐφ᾽ ἡμῶν ἔχει χαϑήμενον ““Ἴσκληπεὸν λίϑου λευκοῦ,
καὶ παρ᾽ αὐτὸν ἕστηκεν ' Yyısia χάϑηνται δὲ καὶ οἱ ποιήσαντες τὰ
ἀγάλματα, Ξενόφιλος καὶ Στράτων.

- Andreas.

1588. Pausan. VI. 16. 7. μέσος de ἔστηχεν αὐτῶν (der Statuen des
Polypeithes und Kalliteles in Olympia) ““ύσιππος Ἠλεῖος, καταπα-

Künstler aus Sikyon, Argos, Arkadien, Olynthos, Antiochia, Herakleia. 301

λαίσας τοὺς ἐςελϑόντας τῶν παίδων" A4 νδρέας δὲ Moysiog ἐποίησε
τοῦ “υσίππου τὴν εἰκόνα.

(Weg'en eines Künstlers Emmochares in einer verdáchtigen Inschrift s. Brunn,
K.G. I. S. 420.)

Arkadien.

Aristoteles von Kleitor.

1589. Anthol. Gr. I. 130. 2. (Palat. VI. 153.) Avvrne.
Βουχανδὴς ὃ λέβης" ὃ δὲ ϑεὶς Ἐριασπίδα υἱὸς
Κλεύβοτος " & πάτρα δ᾽ εὐρύχορος Τεγέα"
τἀάϑάνᾳ δὲ τὸ δῶρον: “ριστοτέλης δ' ἐποίησεν
Κλειτόριος, γενέτᾳ ταὐτὸ λαχὼν ὄνομα.
(Anyte blüht um Ol. 120. Vgl. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad artes
apect. p. 37 sq.) j

Olynthos.

+ Herodotos.

1590. Tatian. adv. Gr. 53. p. 115. (ed. Worth.) ᾿Φρύνην ve τὴν ἑταί-
ραν ὑμῖν Πραξιτέλης xai Ἡρόδοτος πεποιήκασι.

1591. Tatian. ibid. 54. p. 117. Γλυχέραν τὴν ἑταίραν καὶ Agyslary
τὴν ψάλτριαν δ' Ὀλύνϑιος Ἡρόδοτος κατεσκεύασεν.

Antiochia.

Antiochos.

1592. Inschrift aus Eleusis, Lenormant, Rech. arch. à El., Rec. des
Inscr. No. 15. :/vriogog Δημητρίου "4vsiogevg ἐποίησεν.
(Auch 'E«gu. &gy. No. 2569. Vgl. Bursian, Archaeol. Ztg. 1856 S. 223 und in

Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. $7. Nach Lenormant wäre die Inschrift
aus dem letzten Jahrhundert vor unserer Zeitrechnung (?))

Weraklela (welches?)

Baton.

1593. Inschrift aus Athen, Bull. 1861 p. 139. Βάτων Ἡρακλειώτης
ἐποίησε.

1594. Plin. N. H. XXXIV. 73. Baton (fecit) Apollinem et Iunonem
qui sunt Romae in Concordiae templo.

1595. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantesque (fecerunt) Baton cet.

(Vgl. Pervanoglu, Bull. a. a. O.)

302 “Plastik.

+ Boéthos von Karohedon.

1596. Pausan. V. 17. 4. Παιδίον δὲ ἐπίχρυσον κάϑηταει γυμνὸν
πρὸ τῆς 4qoodírnc (im Heraion von Olympia): Βοηϑὸς δὲ ἐεόρευσεν
αὐτὸ Καρχηδόνιος.

(Für Καρχηδόνιος wollte O. Müller, Wiener Jahrbb. XXXIX. S. 149, Handb.
1590. 1 Xalxndövıos lesen, was vielen Anklang gefunden hat, aber s. Schu-
bart in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. 308 f. Zur Chronologie des
Boéthos s. Müller, Handb. a. a. O. und meine Gesch. d. griech. Plastik II.
8. 127 Note 147, Brunn, K.G. II. 8. 400. Vgl. unten unter den Toreuten.)

1597. Plin. N. H. XXXIV. 84. Boethi quamquam argento melioris
infans ex aere* anserem strangulat.

a) ex aere mit H. Stein, Archaeol. Ztg. 1863 S. 85; cod. Bamb. sex ann’,

andere Codd. sex annis; eximie Sillig, ex animo v. Jan, ulnis

“ Jahn, Berichte der k. süchs. Ges. d. Wiss. 1845 II. 8. 48. Haupt daselbst und

* Urlichs, Archaeol. Ztg. 1856 8. 256, Chrest. Plin. p. 330, vi annisus

Bücheler, These hinter der Dissertation de Ti. Claudio Caesare grammatico,

Elberf. 1856 und Michaelis, Archaeol. Ztg. 1862 S. 240: Ueber die erhalte-
nen Wiederholungen s. Jahn a. a. O.

1598. Anthol. Gr. III. 92. 9. (Palat. Append. 55.) Νικομήδους.
Τὰν παιδὸς καλλίσταν εἰχὼ τάνδε ϑεοῖο,
Παιᾶνος κούρου ματρὸς ἀπ ἀρτιτύχου,
δαιδάλλων μερόπεσσιν ἐμήσαο σεῖο, Βοη ϑ £,
εὐπαλάμου σοφίης μνᾶμα καὶ ἐσσομένοις.
ϑῆκε δ᾽ ὁμοῦ νούσων τε κακῶν ζωάγρεα Νικο-
μήδης, καὶ χειρῶν δεῖγμα παλαιγενέω».
1599. Anthol. Gr. ibid. 10. (Palat. ib. 56.) τοῦ αὐτοῦ.
Οιον ἐμαιώσαντο νέων τόχον Εἰλήϑυιαι
ἐκ Φλεγύου κούρης Φοέβῳ ἀκερσεκόμη,
τοῖόν τοι Παιὰν “ἀσκληπιὲ σεῖο Boy ϑὸς
χειρὸς ἄγαλμ᾽ ἀγαϑῆς τεῦξεν £a πραπείσιν.
δ νηῷ δ᾽ ἐν τῷδε ζωάγρια ϑῆκεν ὁρᾶσϑαι,
πολλάκι σαῖς βουλαῖς νοῦσον ἀλευάμενος,
σὸς ϑεράπων, εὐχῆς ὀλίγην δόσιν, οἷα ϑεοῖσιν
ἄνδρες ἐφημέριοι τῶνδε φέρουσι χάριν.
Menodotos und Diodotos, Boéthos' Söhne.
(Vgl. Schubart, Fleckeisens Jahzbb. LXXX VII. 8. 309.)
1600. Inschrift, Corp. Inscr. Gr. No. 6164. Ῥηνόδοτος xai || ziódo-
vog ot Βοηϑοῦ ἢ Νικομηδεῖς ἢ ἐποίουν.
(Wegen der Inschrift daselbst 6116 s. Brunn, K.G. I. S. 501.)

Künstler von unbekannter Herkunft, -
Euphron, Eukles, Sostratos, Ion.

1601. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXIII. (olympiade fuerunt) Lysippus
. Lysistratus . . . Sthennis, Euphron, Eucles, Sostratus,
Ion Silanion. (Sostratos der in 1573. lin. 10 genannte?)

Künstler aus Karchedon, Bithynien und von unbekannter Herkunft. 303

Chaereas.

1602. Plin. N. H. XXXIV. 75. Chaereas Alexandrum Magnum et
Philippum patrem eius fecit.

Philon.

1603. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantesque (fecerunt) . . . Philon cet.

1604. Tatian. e. Graec. 55. p. 121. (ed. Worth.) διὰ τέ τὴν 'Hgai-
στίωνος οὐκ αἰδεῖσϑε πορνείαν καὶ ei πάνυ Φίλων αὐτὸν ἐντέχνως
ποιεῖ;

{Wegen der Inschrift Corp. Inscr. Gr. 3797 s. Brunn, K.G. I. S. 421.)

Aristodemos.

1605. Piin. N. H. XXXIV. 86. Aristodemus (fecit) et luctatores bi-
gasque cum auriga, philosophos, anus*), Seleucum regem /Ol. 117.
1—124. 4); habet gratiam suam huius quoque doryphorus.

a) Cod. Bamb. annus, woraus Urlichs, Chrest. Plin. p. 330 einen (aramaeischen)
Künstlernamen Aunus hezstellen will (?)

1606. T atian. c. Graec. 55. p. 119 sq. (ed. Worth.) zai τὸν ψευδο-
λόγον «Αϊσωπὸν deipnozoy o) μόνον τὰ μυϑολογήματα, ἀλλὰ καὶ 1
κατὰ τὸν “Ἀριστόδημον πλαστικὴ περισπούδαστον ἀπέδειξεν. (Vgl.
. oben 1495.)

Piston.

1607. Plin, N. H. XXXIV. 89. Tisicratis (oben 1526.) bigae Piston
mulierem inposuit; idem fecit Martem et Mercurium qui sunt in Con-
cordiae templo Romae. | '

N

t Thrason.

1608. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantesque (fecerunt) . . . Thrason cet.

1609. Strabon. XIV. p. 641. ἡμῖν δ᾽ ἐδείκνυτο („era τὸν νεῶν". der
'rtemis in Ephesos) xai τῶν Θράσωνός τινα, οὗπερ xai τὸ 'Exa-
vngidy ἐστι καὶ ἡ anolvn, Πηνελόπη xai 7) πρεσβῦτις ἡ Εὐρύκλεια.

‚Ueber erhaltene Darstellungen der Penelope vgl. Brunn, K.G. I. S. 422.)

+ Menestratos.

1610. Plin. N. H. XXXVI. 32. in magna admiratione est Hercules
Menestrati et Hecate (vgl. 1609.) Ephesi in templo Dianae post
aedem, in cuius contemplatione admonent aeditui parcere oculis, tanta
marmoris radiatio est.

304 "Plastik.

1611. Tatian. c. Graec. 52. p. 113. (ed. Worth.) Aeapxida (unbe-
kannte Dichterin) ενέστρατος (ἐχαλκούργησεν).

Mentor. M

1612. Plin. N. H. XXXIII. 154. maxime tamen laudatus est Mentor
(als Toreut) . . . Varro se et aereum signum eius habuisse scribit.
(Mentor lebt vor Ol. 106. 1, s. unten unter den Toreuten.)

Gryllion. .
1613. Diog. Laert. V. 15. (aus dem Testamente des Aristoteles, + Ol.
114. 3) ἐπιμελεῖσθαι δὲ καὶ τῶν ἐχδεδομένων εἰκόνων παρὰ Γρυλ-
λίωνος, ὅπως ἐπιτελεσϑεῖσαι ἀνατεϑῶσιν.

Amphistratos.

1614. Plin. N. H: XXXVI. 36. in hoxtis Servilianis reperio laudatos
... Amphistrati Callisthenen historiarum scriptorem.
(Kallisthenes 4- Ol. 113. 3.)
1615. Tatian. c. Graec. 52. p. 114. (ed. Worth.) xai dugiosgarog
Κλειτώ (ἐχαλκούργησεϊ. |

(Unbekannte Dichterin, vielleicht KAszrrayóoe, 8. Jabn, Abhandl. d. k. sächs.
Ges. d. Wiss. Phil.-hist. Cl. III. S. 753.)

Hippias.

1616. Pausan. VI. 13.5. Xtóridog δὲ οὐ πόῤῥω τῆς ἐν Ὀλυμπέᾳ στήλης
Σχαῖος ἕστηχεν 6 Φούριος Σάμιος κρατήσας πυγμῇ παῖδας" τέχνη δὲ
ἡ εἰκὼν ἔστι μὲν Ἱππίου" τὴ δὲ ἐπίγραμμα δηλοῖ τὸ ἐπ᾽ αὐτῷ, vexi;-
σαι Σκαῖον ἡνίκα ὁ Σαμίων δῆμος ἔφευγεν ἐκ τῆς νήσου, τὸν δὲ και-

ρὸν Ἐπ" ἐπὶ τὰ οἰκεῖα τὸν δῆμον. '
(Wegen der Chronologie und der in dieser Stelle übrig bleibenden Schwierig-
keiten s. Brunn, K.G. I. S. 424. Ueber die drei historisch bekannten yuyed
der Samier, Ol. 92. 1 des Adels, Ol. 94. 1 des athenisch gesinnten Demos und

Ol. 103. 3— Ol. 114. 3 oder 2 der gesammten Bürgerschaft, vgl. neuestens
W. Vischer im N. Rhein. Mus. XXII. (1867) S. 318 ff.)

Pandeios.

1617. Theophr. Hist. plant. IX. 13. 4. γίγνονται δὲ τινες τῶν yÀv-
κειῶν αἱ μὲν Enorarızal καϑάπερ ἡ ὁμοία τῷ σχολύμῳ regi Téysav,
ἣν xai Πάνδειος ὃ ἀνδριαντοποιὸς φαγὼν ἐργαζόμενος ἐν τῷ ἱερῷ
ἐξέστη. (Theophrastos + Ol. 123. 2.)

Künstler unbekannter Herkunft. Bemerkenswerthe Porträtstatuen. 305

Einige bemerkenswerthe Portrütstatuen aus verschiedenen
Gegenden Griechenlands.

Gelon von Syrakus. (1 Ol. 75. 3.)

1618. Aelian. Var. hist. VI. 11. Γέλων ἐν "Info νικήσας Kapyndo-
v(ovg πᾶσαν ὕφ᾽ ἑαυτὸν τὴν Σικελίαν ἐποιήσατη. εἶτα ἐλθὼν εἰς τὴν
ἀγορὰν γυμνός ἔφατο ἀποδιδόναι τοῖς πολίταις τὴν ἀρχήν" οἱ δὲ οὐκ
ἤϑελον, δηλονότι πεπειραμένοι αὐτοῦ, καὶ δημοτικωτέρου, ἢ κατὰ τὴν
τῶν μονάρχων ἐξουσίαν. διὰ ταῦτά τοι καὶ ἐν τῷ τῆς Σικελίας Ἥρας 5
ναῷ ἕστηκεν αὐτοῦ εἰκών γυμνὸν αὐτὸν δεικνῦσα, καὶ ὡμολόγει τὴν
πρᾶξιν τοῦ Γέλωνος τὸ γράμμα.

(Vgl. daselbst XIII. 36. στασιώδεις δέ τινες ἐπεβούλευον αὐτῷ' ἃ πυϑόμενος ὁ
Γέλων εἰς ἐχχλησίαν συγχαλέσας τοὺς Συραχουσίους εἰσῆλθεν ὡπλισμένος ὃ
Γέλων, x«l διεξελϑὼν ὅσα ἀγαϑὰ αὐτοὶς εἰργάσατο χαὶ τὴν ἐπιβουλὴν ἐξεχά-
λυψε, καὶ ἀπεδύσατο τὴν πανοπλίαν, εἰπὼν πρὸς πάντας" ἰδοὺ τοίνυν ὑμῖν
ἐν χιτωνίσχῳ γυμνὸς τῶν ὅπλων πιιρέστηχα, καὶ δίδωμι χρῆσϑαι ὅτι βού-
λεσϑε. καὶ ἐθαύμασαν αὐτοῦ τὴν γνωμὴν of Συραχούσιοε' ol δὲ καὶ τοὺς ἐπι-
βουλεύοντας παρέδοσαν αὐτῷ χολάσαι, χαὶ τὴν ἀρχὴν ἔδωκαν. ὁ δὲ καὶ τούτους
εἴασε τῷ δήμῳ τιμωρχσασϑαι. χαὶ εἰχόνα αὐτοῦ οἱ Συραχούσιοι ἔστησαν ἐν
ἀζώστῳ χιτῶνι" καὶ ἣν τοῦτο τῆς δημαγωγίας αὐτοῦ ὑπόμνημα χτλ. S. Plut.
'Timol. 23. 4 und Dio Chrysost. Orat. 37. 21 (II. p. 111 R. 527 Emp.) über die
Verschonung dieser Statue, als die der anderen Tyrannen verkauft wurden.)

Pausanias von Sparta. (+ Ol. 77. 2.)

1619. Pausan. III. 17. 7. παρὰ δὲ τῆς XaAxioixov τὸν βωμὸν (in
Sparta) Zormxaoı δύο εἰκόνες Παυσανίου τοῦ sregi Πλάταιαν nynoa-
μένου * τὰ δὲ ἐς αὐτὰν ὁποῖα ἐγένετο εἰδόσιν οὐ διηγήσομαι.

(Vgl. Thucyd. I. 134. ὁ dà ϑεὸς ὁ ἐν “ελφοῖς τὸν τε τάφον ὕστερον ἔχρησε τοῖς
«Ταχεδαιμονίοις μετενεγχεῖν . .. xal ὡς ἄγος αὐτοῖς ὃν τὸ πεπραγμένον (die
Art, wie Pausanias umgekommen war), δύο σώματα av ἑνὸς τῇ Χαλχιοίχῳ

ἀποϑοῦναι" οἱ δέ ποιησάμενοι χαλχοῦς ἀνδριάντας δύο ὡς ἀντὶ IIavgayíou
ἀνέϑεσαν. Wiederholt bei Diod. Sicul. XI. 45 a. E)

Epicharmos (blüht Ol. 70—75.)

1620. Diog. Laert. VIII. 78. Ἐπίχαρμος Ἠλοϑαλοῦς, Kos‘ ... καὶ
αὐτῷ Erri τοῦ ἀνδριάντος ἐπιγέγραπται τόδε"
Εἴ τι παραλλάσσει φαέϑων μέγας ἅλιος ἄστρων
xai πόντος ποταμῶν μείζον᾽ ἔχει δύναμιν,
φησὶ τοσοῦτον ἐγὼ σοφίᾳ προέχειν Ἐπίχαρμον, δ
ὃν πατρὶς ἐστεφάνωσ᾽ ὅδε Συρακοσίων. Φ
(Vgl. Anthol. Gr. I. 199. 16. (Palat. 1X. 600.) Θεοχρέτον.
A τὲ φωνὰ ἐΙώριος, oro ὃ τών zwundlar
εὑρὼν ᾿Επίχαρμος.
ὁ Βάχχε, χάλκεον νιν ἀντ' ἀλαϑινοῦ
τὶν ὧδ᾽ ἀνέϑηχαν
D. ant. Echriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 30

306 . Plastik.
οὗ Συραχόσσαις ἐνέδρυνται πεδωριστᾷ πόλει,
ὡς ἀνδρὶ πολέτᾳ,
σωρὸν [yao] εἶχε ῥημάτων, μεμναμένοι
τελεῖν ἐπέχειρα.
πολλὰ γὰρ ποττὰν ζωὰν τοῖς πᾶσιν εἶπε χρήσιμα"

μεγάλα χάρις αὐτῷ.)
Gorgias. (Ol. 714—100.)
(Vgl. 1271.)

1621. Pausan. X. 18. 7. ἐπίχρυσος δὲ εἰκών, ἀνάϑημα Γοργίου τοῦ
ἐκ Asovsivov (in Delphi), αὐτὸς l'opytag ἐστίν.

1622. Plin. N. H. XXXIII. 83. hominum primus et auream statuam
et solidam LXX*). circiter olympiade Gorgias Leontinus Delphis in
templo posuit sibi. tantus erat docendae artis oratoriae quaestus.

a) LXXXX. Bergk, Exereitt. Plin. II. 7.

Aristomenes von Messene.

1623. Pausan. IV. 32. 6. ws δὲ ἐγένετο ἡ νίκη Θηβαίοις (in der leuk-
trischen Schlacht Ol. 102. 2), ἀποδιδόασιν αὖθις τῷ Τροφωνέῳ τὸ
ἀνάϑημα (den Schild des Aristomenes): Agıorou£vovg δὲ καὶ yal-

xobg ἀνδριάς ἐστιν ἐν τῷ Meoonvyiwv σταδίῳ.
(Nach der ansprechenden Vermuthung E. Brauns, Ruinen und Museen Roms
S. 548 wäre die gewöhnlich ,,Phokion'* genannte Statue in der Sala della
biga des Vatican Aristomenes zu nennen.)

Dionysios I. von Syrakus. (+ Ol. 103. 2.)

1624. Dio Chrysost. Orat. 37. 21. (II. p. 111. R. 527. Emp.) (Bei
der Verüusserung der anderen Tyrannenstatuen in Syrakus, 8. 1618.
Anm.) xai περιγίγνεται τῇ dien... . Γέλων ὃ ““εινομένους, οἱ δ᾽ ἄλλοι
πάντες κατεκόπησαν πλὴν ἄρα “ιονυσίου τοῦ πρεσβυτέρου τῶν τὸ
σχῆμα τοῦ Διονύσου περικειμένων.

Pelopidas. (+ Ol. 104. 1.)

1625. Corn. Nep. Pelop. 5. 5. quo facto omnes Thessaliae civitates
interfectum Pelopidam coronis aureis et statuis aeneis . . . donarunt.

Eparneinondas. (+ Ol. 104. 3.)

Pausan. IV. 31. 10 s. oben 1559. lin. 4.

1626. Pausan. IV. 32. 1. τὸ δὲ ὀνομαζόμενον παρὰ Μεσσηνίων "Itgo-
9010» ἔχει μὲν ϑεῶν ἀγάλματα, ὁπόσους νομίζουσιν Ἕλληνες, ἔχει δὲ
χαλχῆν εἰκόνα Ἐπαμεινώνδου.

1627. Pausan. ΙΧ. 15.6. τῷ δὲ ἀνδριαντι τοῦ Ἐπαμεινώνδου (in The-
ben, xai ἐλεγεῖα ἔπεστιν ἄλλα τε ἐς αὐτὸν λέγοντα, καὶ ὅτι Π εσσήνης

Portrütstatuen aus verschiedenen Gegenden Griechenlands. 307

γένοιτο οἰκιστὴς xai τοῖς Ἕλλησιν ὑπάρξειεν ἐλευϑερία di αὐτοῦ" καὶ
οὕτως ἔχει τὰ ἐλεγεῖα"
Ἡμετέραις βουλαῖς Σπάρτη μὲν ἐκείρατο δόξαν, δ
Meoonyn δ᾽ ἱερὴ τέχνα χρόνῳ δέχεται"
Θῇβης δ᾽ ὅπλοισι Μεγάλη πόλις ἐστεφάνωται,
αὐτόνομος δ᾽ Ἑλλὰς πᾶσ᾽ ἐν ἐλευϑερίῃ.
τούτῳ μὲν τοσαῖτα ἦν ἐς δόξαν.

Archidamos III. von Sparta. (+ Ol. 110. 2.)

1628. Pausan. VI. 4. 9. παρὰ δὲ Zoódua» “ ρχέδαμος ἕστηκεν (in
Olympia) Óó ZyyatAdov, ““ακεδαιμονίων βασιλεύς. πρὸ δὲ τοῦ AHoyı-
δάμου τούτου βασιλέως εἰκόνα οὐδενὸς ἔν γε τῇ ὑπερορίᾳ Aansdar-
μονίους ἀναϑέντας εὕρισκον. Ἀρχιδάμου δὲ ἄλλων τε καὶ τῆς τελευ--
τῆς, ἐμοὶ δοκεῖν, ἕνεκα ἀνδριάντα ἐς Ὀλυμπίαν ἀπέστειλαν, ὅτι ἐν 5
βαρβάρῳ τὸ ἐπέλαβεν αὐτὸν τὸ χρεών, καὶ βασιλέων μόνος τῶν ἐν
Σπάρτῃ δῆλός ἐστιν ἁμαρτὼν τάφου. ταῦτα μὲν δὴ καὶ ἔν τοῖς Znag-
'τιατικοῖς λόγοις ἐς πλέον ἡμῖν δεδήλωται. (Vgl. III. 10. 5.)

1629. Pausan. VI. 15. 7. ἀνάκχειξαι δὲ (in Olympia zum zweiten
Male) xai 4 oxídauog ὁ ᾿Αγησιλάου καὶ ἀνὴρ ὅςτις δὴ ϑηρείοντος
παρεχόμενος σχῆμα.

Diogenes der Kyniker. (+ Ol. 114. 2.)

1630. Diog. Laert. VI. 78. ἐπέστησάν ve (die Korinthier) αὐτῷ (Aıo-
γένει) κίονα xai ἐπὶ αὐτῷ λίϑου Παρίου κύνα. ὕστερον δὲ καὶ oi
“πτολῖται αὐτοῦ χαλκαῖς εἰκόσιν ἐτίμησαν αὐτὸν καὶ ἐπέγραψαν οὕτω"

(Anthol. Gr. II. 158.15, Planud. IV. 334, Ayripilov Βυζαντίου)
Tnocoxsı xoi χαλκὸς ὑπὸ χρόνου" ἀλλὰ σὸν οὔτι b
κῦδος ὁ πᾶς αἰών, Διόγενες, καϑελεῖ,
μοῦνος γὰρ βιοτῆς αὐτάρκεα δόξαν ἔδειξας
ϑνητοῖς, καὶ ζωῆς οἶμον ἐλαφροτάτην.

Aristoteles. ( Ol. 114. 3.)

1631. Pausan. VI. 4. 8. ἐφεξῆς δὲ τοῦ Χείλωνος [δύο] ἀνάκεινται (in
Olympia): τῷ μὲν MoAniwv ἐστὶν ὄνομα... τὸν δὲ ἕτερον, ὅτῳ under
ἔστιν ἐπίγραμμα, μνημονεύουσιν ὡς Ἱριστοτέλης ἐστὶν ὃ ἐκ τῶν
Θρᾳκίων Σταγείρων. καὶ αὐτὸν ἤτοι μαϑητὴς ἢ xal στρατιωτιχὸς
ἀνέϑηκεν ἀνὴρ ἅτε παρὰ ᾿Αντιπάτρῳ καὶ πρότερον ἰσχύσαντα παρὰ
«Ἄλεξάνδρῳ.

Aristonikos der Kitharoede (unter Alexandros.)

1632. Plut. de Alex. M. s. virt. s. fort. II. 2. χεϑαρῳδοὶ δ᾽ (ἦσαν)
ἄλλοι τε καὶ Agıarövınog, ὃς ἐν μάχῃ τινὲ προσβοηϑήσας ἔπεσε λαμ-
πρῶς ἀγωνισάμενος. ἐχέλευσεν οὖν ( Alexandros) αὐτοῦ γενέσϑαι καὶ

20 "

308 Plastik.

σταϑῆναι χαλκοῦν ἀνδριάντα Πυϑοῖ, κιϑάραν ἔχοντα xaé δέρυ
προβεβλημένον, οὐ τὸν ἄνδρα τιμῶν μόνον, ἀλλὰ καὶ μουσικὴν
κοσμῶν κελ. ᾿
Arsinoé,
1633. Pausan. IX. 31. 1. xai ρσινόης ἐστὶν ἐν Ἑλικῶνι εἰκών, ἣν
Πτολεμαῖος ἔγημεν ἀδελφὸς ὦν" τὴν δὲ Ζρσινόην σερουϑὸς φέρει
χαλκῇ τῶν ἀπτήνων.

Von unsieherem Datum, aber wahrscheinlich aus
dieser Periode.

Lykurgos von Sparta.

1634. Pausan. III. 14. 8. xoi χωρίον Πλατανιστᾶς ἔστιν (in Sparta)
ἀπὸ τῶν δένδρων" al δὴ ὑψηλαὶ καὶ συνεχεῖς περὲ αὐτὸ al πλάτανοι
πεφύχασιν. αὐτὸ δὲ τὸ χωρίον, ἔνϑα τοῖς ἐφήβοις μάχεσϑαι καϑέ-
στηχε, κύχλῳ μὲν εὔριπος περιέχει κατὰ ταὐτὰ καὶ εἰ νῆσον ϑάλασσα,
ἔφοδοι δὲ ἐπὶ γεφυρῶν εἰσι. γεφυρῶν δὲ ἐφ᾽ ἑκάτερα, τῇ μέν ἐστιν
PL € / [4 3 "» 3 x» x 2
ἄγαλμα Ἡρακλέους, τῇ δὲ εἰκὼν “υκούργου" νόμους δὲ ἔς va τὴν al-
λην πολιτείαν xai ἐς τὴν μάχην τῶν ἐφήβων ἔϑηκεν 0 “υκοῦργος.

Polydoros von Sparta.

1635. Pausan. III. 11.10. παρὰ δὲ τοῦ Ὀρέστου τὸν τάφον ἐστὶν εἰκὼν
Πολυδώρου τοῦ ““λχαμένους, ὃν βασιλέων ἐς τοσοῦτο τιμῆς προήχα-
σιν, ὥςτε ol τὰς ἀρχὰς ἔχοντες, ὁπόσα δεῖ σημαίνεσϑαι, τοῦ IIoAc-
δώρου σημαίνονται τῇ δἰκόνι.

Aristeas von Prokonnesos.

1636. Herod. IV. 15. τάδε δὲ olda Ηῖταποντίνοισι τοῖσι ἐν ᾿Ικαλέῃ
συγκυρήσαντα μετὰ τὴν ἀφάνισιν τὴν δευτέρην Agıorsw ἔτεσι τεσσε-
ράκοντα xai τριηχοσίοισι, ὡς ἐγὼ συμβαλλόμενος ἐν Προχοννήσῳ τε
καὶ Meranovsip εὕρισκον. Mesanovrivoi φασι αὐτὸν Agıornv φα-

[4 ? x L4 mu \ 3 , € $ A
γέντα σφι ES τὴν χώρην κελεῦσαι βωμὸν Anollwvı ἱδρύσασϑαι xai
Ἀριστέεω τοῦ Προχοννησίου ἐπωνυμέην ἔχοντα ἀνδριάντα παρ᾽ αὐτὸν
στῆσαι .. . καὶ νῦν ἕστηκε ἀνδριὰς ἐπωνυμίην ἔχων ρεστέεω παρ᾽

3 ew —- 239 U m 2 [4 , X 3 Ἂν" , € Led
αὐτῷ τῷ ἀγάλματι τοῦ 74nóAÀcvog: πέριξ δὲ αὑτὸν δάφναι ἑστᾶσι,
τὸ δὲ ἄγαλμα ἐν τῇ ἀγορῇ ἵδρυται.

Stesichoros von Himera.

1637. Cic. in Verr. II. 35. 86. erat etiam (in Himera) Stesichori poetae
statua senilis, incurva cum libro, summo, ut putant, artificio facta ;
qui fuit Himeraeus, sed et est et fuit tota Graecia summo propter
ingenium honore et nomine. haec iste (Verres) ad insaniam concu-
pierat cet.

Qt

οι

Portrütstatuen. Werke unbekannter Meister. 309

Eunomos von Lokroi.

1638. Strabon. VI. p. 260. ädsixvuro δ᾽ ἀνδριὰς ἐν “οχροῖς Εὐνόμου
τοῦ κιϑαρῳδοῦ τέττιγα ἐπὶ τὴνκιϑάραν καϑήμενον ἔχων. φησὶ δὲ
Τίμαιος Πυϑίοις ποτὲ ἀγωνιζομένους τοῦτόν τε xai 4oiotova 'Pryi-
»ov ἐρίσαι περὶ τοῦ * χλήρου,.. . νικῆσαι μέντοι τὸν Ἐδνομον καὶ ἄνω-
ϑεῖναε τὴν λεχϑεῖσαν εἰκύνα ἐν τῇ πατρίδι, ἐπειδὴ κατὰ τὸν ἀγῶνα 5
μμᾶς τῶν χορδῶν δαγείσῃς ἐπιστὰς τέττιξ ἐχπληρώσειε τὸν φϑόγγον.

(Vgl. Anthol. Gr. IV. 57. 48, Palat. VI. 54. Παύλου Σιλεντιαρίου.
Τὸν χαλκοῦν τέττιγα “υχωρέϊ Aoxpös ἀνάπτει
Eüvouos, ἀϑλοσύνας μνᾶμα φιλοστεφάνου.
ἣν γὰρ ἀγὼν φόρμιγγος᾽ ὁ δ᾽ ἀντίος ἵστατο Πάρϑης.
ἀλλ ὅχα δὴ nAdxreq Δοκρὶς ἔχρεξε χέλυς,
5 βραγχὸν τετριγυῖα λύρας ἀπεχόμπασε χορδά"
πρὶν δὲ μέλος σχάζειν εὔποδϑος ἁρμονίας,
ἁβρὸν ἐπιτρύζων κιϑέρας ὕπερ ἕζετο τέττιξ,
καὶ τὸν ἀποιχομέμου φϑόγγον ὑπῆλθδε μίτου᾽
τὰν δὲ πάρος λαλαγεῦσαν ἐν ἄλσεσιν ἀγρότιν εἰχὼ
10 πρὸς νόμον ἁμετέρας τρέψε λυροχτυπίας.
τῷ σέ, μάχαρ .nrQe, τεῷ τέττιγι γεραίρει,
χάλχεον ἱδρύσας ῳϑδὸν ὑπὲρ χιϑάρας.)

Werke unbekannter Meister dieser Periode.

1639. Pausan. V. 21.5. Εὐπώλου (vgl. 1007.) δὲ ὕστερόν φασιν “213η-
ναῖον Κάλλιππον ἀϑλήσαντα πένταϑλον ἐξωνήσασϑαι τοὺς ἀνταγω-
γιουμένους χρήμασι, δευτέραν δὲ ἐπὶ ταῖς δέκα τε καὶ ἑκατὸν
ὀλυμπιάδα εἶναι ταύτην. ἐπιβληϑείσης δὲ τῷ Καλλίππῳ καὶ τοῖς
ἀνταγωνισαμένοις ζημίας ὑπὸ Ἠλείων, ἀποστέλλουσιν Ὑπερίδην 5
Αιϑηναῖοι πείσονεα Ἠλείους ἀφεῖναί σφισι τὴν ζημίαν. ἀπειπόντων
δὲ Ἠλεέων τὴν χάριν, ἐχρῶντο ὑπεροψίᾳ τοιᾷδε ἐς αὐτοὺς οἱ M397-
ναῖοι, οὔτε ἀποδιδόντες τὰ χρήματα καὶ Ὀλυμπίων εἰργόμενοι, πρὶν
n σφεσιν ὃ ϑεὸς ἐν Δελφοῖς οὐ πρότερον ἔφησεν ὑπὲρ οὐδενὸς χρήσειν,
πρὶν ἢ τὴν ζημίαν ἀποδοῖεν Ἠλείοις. οὕτω δὴ ἀποδόντων Enoın3n10 -
τῷ dii ἀγάλματα, ἕξ μὲν καὶ ταῦτα. γέγραπται δὲ ἐπ᾽ αὑτοῖς
ἐλεγεῖα, οὐδέν τι δεξιώτερα ἐς ποίησιν, ἢ τὰ ἔχοντα τὴν ζημίαν τὴν
Εὐπώλου. |

1640. Pausan. VI. 16. 3. Tiuwvog δὲ οὐ πόῤῥω τῆς εἰκόνος (in Olym-
pia) Ἑλλάς ve δὴ καὶ Ἦλις παρὰ τὴν Ἑλλάδα, ἡ μὲν Mvviyovoy
τὸν ἐπιτροπεύσαντα Φιλίππου τοῦ Δημητρίου, τῇ δὲ ἑτέρᾳ τῶν χει--
ρῶν τὸν Φίλιππον στεφανοῦσα αὐτόν" ἡ δὲ Ἦλις Anunteıo» τὰν
σερατείσαντα ἐπὶ Σέλευκον xai Πτολεμαῖον τὸν “ἄγου στεφα-
votod ἐστιν.

310 Malerei.

Malerei.

Apollodoros von Athen.

1641. Plin. N. H. XXXV. 60. Nonagesima autem olympiade fuere
Aglaophon, Cephisodorus, Erillus, Euenor pater Parrhasii et prae-
ceptor maxumi pictoris de quo suis annis dicemus, omnes iam inlustres,
non tamen in quibus haerere expositio debeat festinans ad lumina artis,
in quibus primus refulsit Apollodorus Atheniensis LXXXXIII.
olympiade. hic primus species exprimere instituit primusque
gloriam penicillo iure contulit.

Werke. .

No. 1. eius est sacerdos adorans

No. 2. et Aiax fulmine incensus, quae Pergami spectatur hodie.
neque ante eum tabula ullius ostenditur quae teneat oculos. 61. ab
hoc artis fores apertas Zeuxis Heracleotes intravit cet.

(Vgl. Solin. cap. 27. zu No. 2. Basilisci reliquias amplo sestertio Pergameni
comparaverunt, ut aedem Apollinis?) manu insignem nec araneae intexerent
neque alites involarent, cadaver eius reticulo aureo suspensum ibidem
locarunt.)

8) Apellis conj. Salmasius, Apollodori, Dati: Vite dei pittori Apelles No. 24, vgl.
Brunn, K.G. II. S. 204.

1642. Schol. Arist. Plut. 385. Werke No. 3. γραφὴ μέντοι ἐσεὶν
οἱ Ἡρακλεῖδαι καὶ ““λκχμήνη xai HoaxAéovo ϑυγάτηρ Z4S15vatovc
ἱκετεύοντες, Εὐρυσϑέα δὲ δεδίοτες, ἥτις Παμφίλου (s. unten) οὐκ
ἔστιν, ὥς φασιν, ἀλλ Ἀπολλοδώρου. ὃ δὲ Πάμφιλος, ὡς ἔοικε,
καὶ νεώτερος ἦν “Ιριστοφάνους. |

1643. Schol. Il. X. 265. Werke No. 4. ... ζωγράφοι xai πλάσται πι-
Alov ἐπέϑεσαν Ὀδυσσεῖ. Ἵπολλόδωρος ὃ σκιαγράφος ἐντεῦ-
ϑὲν πρῶτος ἔγραψε πῖλον Ὀδυσσεῖ. ἀλλ᾽ οὐκ ἦν αὐτοῦ ἡ περικεφα-
λαία, κοινὸν τὲ πᾶσι τὸ ἔχειν. V.

1644. Hephaest. de Metr. 4. 7. καὶ πάλιν Νικομάχου τοῦ τὴν περὶ
ζωγράφων ἐλεγείαν πεποιηκότος"

Οὗτος δή σοι ὃ κλεινὸς ἀν Ελλάδα πᾶσαν ἤπολλό-
δωρος" γιγνώσχεις τοὔνομα τοῦτο κλύων.

1645. Plut. de Glor. Athen. 2. “πολλόδωρος ὃ ζωγράφος ἀν-
ϑοώπων πρῶτος ἐξευρὼν φϑορὰν καὶ ἀπόχρωσιν σκιᾶς
᾿Ιϑηναῖος ἦν, οὗ τοῖς ἔργοις ἐπιγέγραπται"

μωμήσεταί τις μᾶλλον ἢ μιμήσεται"
1646. Hesych. v. σχιά: σκέασις, ἐπιφάνεια τυῦ χρώματος

Apollodoros. Zeuxis. Biographisches. 911

ἀνείμορφος" σκιαγραφίαν, τὴν σχηνογραφίαν οὕτω λέγουσι" ἐλέγετο
δέ τις xai “]}Ππολλόδωρος ζωγράφος σκιαγράφος ἀντὶ τοῦ σκη-
γογράφος. οὗτος δὲ καὶ πῖλον ἐφόρει ὀρϑόν, καὶ ἐν τοῖς ἔργοις ἐπι-
γράφεται" μωμήσεται κτλ.

Die 1onische Malerschule.

Zeuxis von Herakleia.

A, Biographisches.

(Zur Chronologie vgl. 1647., 1651—1655., 1660., 1662., 1666., 1680.)

1647. Plin. N. H. XXXV. 61. ab hoc (Apollodoro) artis fores apertas
Zeuxis Heracleotes intravit olympiadis LXXXXV. anno IIIT.,
audentemque iam aliquid penicillum, de hoc enim adhuc loquamur,
ad magnam gloriam perduxit, a quibusdam falso in LXXXVIIII.
olympiade positus, cum ** fuisse necesse est Damophilum Hime-
raeum et Nesea Thasium, quoniam utrius eorum discipulus fuerit am-
bigitur. 62. in eum Apollodorus supra scriptus versum fecit, artem
ipsis ablatam Zeuxim ferre secum. opes quoque tantas adquisivit, ut in
ostentationem earum Olympiae aureis litteris in palliorum tesseris in-
textum nomen suum ostentaret. postea donare opera sua instituit, 10
quod nullo pretio satis digno permutari posse diceret.

(Wegen Zeuxis’ Lehrer Damophilos s. oben 616.)
(vgl. zu lin. 1 Babrios prooem. 2. 9:
ὑπ᾽ ἐμοῦ δὲ πρώτου τῆς 9Upac ἀνοιχϑείσης
εἰσῆλθον ἄλλοι.
und s. Schneidewin, N. Rhein. Mus. VII. 1850 S. 479.)

1648. Plin. N. H. XXXV. 63. fecit... et athletam adeoque in illo
sibi placuit ut versum subscriberet celebrem ex eo, invisurum aliquem
facilius quam imitaturum. (Vgl. 1615.)

1649. Plin. N. H. XXXV. 64. aequales eius et aemuli fuere 'T'iman-
thes, Androcydes, Eupompus, Parrhasius. 65. descendisse hic in cer-
tamen cum Zeuxide traditur et, cum ille detulisset uvas pictas tanto
successu ut in scaenam aves advolarent, ipse detulisse linteum pictum
ita veritate repraesentata ut Zeuxis alitum iudicio tumens flagitaret 5
tandem remoto linteo ostendi picturam atque intellecto errore conce-
deret palmam ingenuo pudore, quoniam ipse volucres fefellisset, Par-
rhasius autem se artificem. 66. fertur et postea Zeuxis pinxisse pue-
rum uvas ferentem, ad quas cum advolassent aves, eadem ingenuitate
processit iratus operi et dixit: uvas melius pinxi quam puerum; nam 10
si et hoc consummassem, aves timere debuerant.

(Vgl. Seneca Controv. X. 34. 27. (p. 335 ed. Burs.) traditur enim Zeuxin, ut

puto, pinxisse puerum uvam tenentem, et cum tanta esset similitudo uvae ut
etiam (aves advolare) faceret operi, quendam ex emptoribus dixisse, aves

οι

312 Malerei.

male existimare de tabula; non fuisse enim advolaturas (si) puer similis
esset. Zeuxin aiunt oblevisse uvam et servasse id quod melius erat in tabula,
non quod similius.)

1650. Tzetz. Chil. VIII. 388.

ὁ Ζεῦξις ἦν ζωγράφος μέν, δοχῶ καὶ ἐξ Ἐφέσου
τούτου δὲ εἰκονίσματα καϑέστηκε μυρία κτλ.

1651. Plat. Protag. p. 318. B. ... ἀλλ ὥςπερ ἂν εἰ airixa μάλα
μεταβαλὼν τὴν ἐπιϑιμίαν Ἵἱπποχράτης Ede ἐπιϑυμήσειε τῆς συνουσέας
τούτου τοῦ νεανίσκου τοῦ νῦν νεωστὶ ἐπιδημοῦντος, Ζευ-
ξίππου" τοῦ Ἡρακλεώτου, καὶ ἀφικόμενος παρ᾽ αὐτὸν κτλ.

8) Ζεύξιδος corrigirt Brunn, K.G. Il. S. 77, aber vgl. Bursian, Allg. Encycl I.
LXXKXII. S. 469 Note 33, der Ζεύξιππος für die eigentliche, später hypoko-
ristisch in Ζεῦξις abgewandelte Form des Namens erklärt. (?)

1652. Plat. Gorg. p. 453. C. ὥρπερ ἂν εἰ ἐτύγχανόν os ἐρωτῶν τίς
ἔσει τῶν ζωγράφων Ζεῦξις, εἴ μοι εἶπες ὅτι 0 τὰ ζῷα γράφων, ἀρ᾽ οὐκ
ἂν δικαίως σε ἠρόμην ὁ τὰ ποῖα τῶν ζῴων γράφων καὶ ποῦ;

Xenoph. Memorab. I. 4. 3 s. oben 972.
Xenoph. Oecon. X. 1 s. unten 1684.

1653. Xenoph. Sympos. IV. 63. ἔναγχος de δήπου καὶ πρὸς ἐμὲ
ἐπαινῶν τὸν Ἡρακλεώτην ξένον, ἐπεί ue ἐποίησας ἐπεϑυμεῖν
αὐτοῦ, συνέστησάς μοι αὐτόν. καὶ χάριν μέντοι σοὶ ἔχω" πάνυ γὰρ
καλὸς κἀγαϑὸς δοκεῖ μοι εἶναι.

(Alle Begegnungen des Sokrates mit Z. und Erwähnungen des Z. durch 8.
weisen auf vor Ol. 95. 2, als Sokrates’ Todesjahr hin.)

1654. Aelian. Var. hist. XIV. 17. Σωκράτης ἔλεγεν Moxéhaov εἰς τὴν
οἰκίαν τετρακοσίας μνᾶς ἀναλῶσαι, Ζεῦξιν μισϑωσάμενον τὸν
Ἡρακλεώτην, ἵνα αὐτὴν καταγράφοι, εἰς ἑαυτὸν δὲ οὐδέν. διὸ
πόῤῥωθεν μὲν ἀφιχνεῖσϑαι σὺν σπουδῇ πολλῇ τοὺς βουλομένους
ϑεάσασϑαι τὴν οἰχίαν" di αὐτὸν δὲ Ἀρχέλαον μηδένα εἰς Maxedörag 5
στέλλεσθαι, ἐὰν μή τινα ἀναπείσῃ χρήμασι καὶ δελεάσῃ, ὑφ᾽ ὧν οὐκ
ἂν αἱρεϑῆναι τὸν σπουδαῖον.

(Vgl. 1662. Archelaos regiert von Ol. 9]. 4—95. 2. Vgl. noch Welcker, Allg.
Litt. Ztg. 1836 October S. 216, aber s. Brunn, K.G. II. S. 82.)

1655. Isocrat. dePermut. 2. εἴ εἰς Φειδίαν... τολμώῃ καλεῖν xo-
ρόπλαϑον ἢ Ζεύξιδα xai Παῤῥάσιον τὴν αὐτὴν ἔχειν τέχνην φαίη
τοῖς τὰ πινάχια γράφουσιν.

(Vgl. Harpocrat. v. Ζεῦξις ' 'Ioexgarns zr. τ. ἄντ. ἄριστος τῶν κατ᾿ ἐχεῖνον τὸν
xoovov ζωγράφων. Phot. v. Ζεῦξις " ριστοτέλης (l. ἄριστος) κατὰ τὸν Too—
κράτους χρόνον ζωγράφος. Isokrates Rede zt. ἀντ. wurde gehalten Ol. 106.2,
8. Clinton. F. H. anno 355.)

Plut. Pericl. 13 s. oben 1121.
1656. Aelian. Var. hist. II. 2. Μεγαβύζου ποτὲ ἐπαινοῦντος γραφὰς
εὐτελεῖς καὶ ἀτέχνους, ἑτέρας δὲ σπουδαίως ἐχπεπονημένας διαψέ--
γοντος, τὰ παιδάρια τὰ τοῦ Ζεύξιδος τὴν μηλέδα τρέβοντα κατεγέλα.

Zeuxis. Biographisches. Werke. 913

ὁ τοίνυν Ζεῦξις ἔφατο, ὅταν μὲν σιωπᾷς, ὦ Meyaßvle, ϑαυμάζει σε
τὰ παιδάρια ταῦτα" ὁρᾷ ydo σου τὴν ἐσθῆτα καὶ τὴν ϑεραπείαν τὴν 5
περί 08. ὅταν γε μὴν τεχνεκόν τε ϑέλῃς εἰπεῖν, καταφρονεῖ σου. φύ-
᾿λατεῖ τοίνυν σεαυτὸν εἰς τοὺς ἐπαινουμένους κρατῶν τῆς γλώσσης
zai ὑπὲρ μηδενὸς τῶν μηδέν σοι προσηκόντωγ φιελοτεχνῶν.
(Vgl eine ähnliche Geschichte unten unter Apelles.)

1657. Aristid. II. τοῦ παραφϑέγματος p. 386. (II. p. 521. ed. Dind.)
ἄχουε δὴ καὶ ἑτέρου ζωγράφου, ὡς μὲν σὺ φαίης ἄν, ἀλαζονευομέόνου,
ὡς δὲ oi ταῦτα δεινοὶ λέγουσιν, οὐ μεῖζον ἢ προσῆκον φρονήσανεος"
λέγει δὲ τί; (vgl. Anthol. Palat. II. 823, 211.)

Ἡράκλεια πατρίές " Ζεῦξις δ᾽ 0vou - εἰ δέ τις ἀνδρῶν 5
ἡμετέρης τέχνης πείρατά quac Eye,
δείξας νικάτω"...
... δοκῶ δ᾽ (φησὲν) ἡμᾶς οὐχὶ va δείτερ᾽ ἔχειν.
xai τοῦτο τὸ ἐπίγραμμα οὔτ᾽ ἐχεῖνος ἀπώκνησεν ὡς ϑρασὺ οὔτε τις
αὐτῷ τῶν ἑταίρων ἀπολεῖψαι συνεβούλευσεν ἐπειδή γε ἐποίησεν. 10
(S. 1647. lin. 1 und lin. 7, und vgl. Benndorf, de epigr. gr. ad artem spect.
P. 28.)

1658. Festus v. pictor. p. 209 lin. 10. (ed. Müller.) pictor Zeuxis

risul mortuus, dum ridet effuse pictam a se anum, γραῦν.

B. Werke.
(Vgl. den Versuch einer chronologischen Anordnung bei Bursian, Allg. Encyclop. I. LXXXII. 8. 469 f.)
No. 1. Thronender Zeus von den Góttern umgeben.

1659. Plin. N. H. XXXV. 63. magnificus est et Iuppiter eius in
throno adstantibus dis.

No. 2. Rosenbekrünzter Eros in Athen.
1660. Arist. Acharn. 991.
πῶς ἂν ἐμὲ καὶ σέ τις Ἔρω ς ξυναγάγοι λαβών,
ὥςπερ ὁ γεγραμμένος, ἔχων στέφανον ἀνϑέμων;
Schol. Ζεῦξις ὁ ζωγράφος ἐν τῷ ναῷ τῆς Ἀφροδίτης ἐν ταῖς
ἀἀϑήναις ἔγραψε τὸν Ἔρωτα ὡραιότατον ἐστεμμένον ῥδόδοις.
(Wiederholt bei Suid. v. 499&uws. Aristophanes! Acharner wurden Ol. $8. 3
aufgeführt )
No. 3. Gebundener Marsyas, später in Rom.

1661. Plin. N. H. XXXV. 66. 'Zeuxidis manu Romae est) in Concor-
diae delubro Marsyas religatus.

No. 4. Pan.

1662. Plin. N. H. XXXV. 62. postea denare opera sua instituit . . .
sicuti... Pana Archelao. (Vgl. 1654. Anm.)

314 Malerei.

No. 5. Kentaurenfamilie.

1663. Lucian. Zeuxis 3. ἐθέλω γοῦν ὑμῖν xai τὸ τοῦ γραφέως διηγή-
σασϑαι. ὁ Ζεῦξις ἐκεῖνος, ἄριστος γραφέων γενόμενος, τὰ δημώδη καὶ
τὰ κοινὰ ταῦτα οὐκ ἔγραφεν, ἢ ὅσα πάνυ ὀλίγα, ἥρωας ἢ ϑεοὺς ἢ πο-
λέμους, dai δὲ καινοποιεῖν ἐπειρᾶτο, καί τι. ἀλλόκοτον ἂν καὶ ξένον
ἐπινοήσας, ἐπ᾽ ἐχείνῳ τὴν ἀχρίβειαν τῆς τέχνης ἐπεδείχνυτο" ἐν des

- » ἢ A 2, € , € a»
τοῖς ἄλλοις τολμήμασι καὶ ϑήλειαν Innoxtvsavgov ὃ Ζεῦξις
ἐποίησεν, ἀνατρέφουσάν γε προςέτι παεδίω Ἱπποκενταύρω δεδύμω,
κομιδῇ νηπίω. τῆς εἰκόνος ταύτης ἀντίγραφός ἔστι νῦν “41ϑήνησι,
πρὸς αὐτὴν ἐκείνην ἀκριβεῖ τῇ στάϑμῃ μετενηνεγμένη. τὸ ἀρχέτυπον
δ᾽ αὐτὸ Σύλλας, ὃ Ρωμαίων στρατηγὸς ἐλέγετο μετὰ τῶν ἄλλων εἰς 10
Ἰταλίαν πεπομφέναι, εἶτα περὲ Malte», οἶμαι, καταδύσης τῆς ὁλκά-
δος, ἀπολέσϑαι ἅπαντα καὶ τὴν γραφή». πλὴν ἀλλὰ τήν γε εἰκόνα τῆς

M 3 - * Dd 4
εἰκόνος εἶδον, καὶ αὐτὸς ὑμῖν, ὡς ἂν οἷός τε ὦ, δείξω τῷ λόγῳ, οὐ μὰ

^ , , 3 3 A U 3 M ^ ION
τὸν Jia ygaguxóg τις ὧν, ἀλλὰ πάνυ μέμνημαι ov πρὸ πολλοῦ ἰδὼν
ἐν τινὸς τῶν γραφέων ϑήνησι" καὶ τὸ ὑπερϑαυμάσαι τότε τὴν τέχνην y» 15
τάχ ἂν yoL καὶ νῦν πρὸς τὸ σαφέστερον δηλῶσαι συναγωνίσαιτο.
4. ἐπὶ χλόης εὐθαλοῦς ἢ Kévravgog αὕτη πεποίηται ὅλῃ μὲν τῇ ἵππῳ
χαμαὶ κειμένη, καὶ ἀποτέετανται εἰς τοὐπίσω οἱ πόδες, τὸ δὲ γυναι-
κεῖον 070» αὐτῆς ἠρέμα ἐπεγήγερται καὶ im ἀγκῶνός ἐσειν, οἱ δὲ

/ € » 3 * [4 3 , 29. ν" N
πόδες οἱ ἔμπροσθεν οὐκέτι xai οὗτοι ἀποτάδην, οἷον &ni πλευρὰν 30

; 3 3 € A} > , » ὯΝ , € m
κειμένης, ἀλλ ὃ μὲν ὀχλαζοντι Eoızev ὧν καμπύλος ὑπεσεαλμένῃ τῇ
€ Ld € 1» , M m , 4 3 [4
ὑπλῇ, ὃ δὲ ἔμπαλιν ἐπανίσταται καὶ τοῦ ἐδάφους ἀντιλαμβάνεται,
οἷόν εἰσιν ἵπποι σιεἰιρώμενοι ἀναπηδᾶν. τοῖν νεογνοῖν δὲ τὸ μὲν ἄνω
ἔχει αὐτὴ ἐν ταῖς ἀγκάλαις καὶ τρέφει ἀνϑρωπικῶς ἐπέχουσα τὸν

. γυναικεῖον μαστόν, τὸ δ᾽ ἕτερον ἐκ τῆς ἵππου ϑηλάζει ἐς τὸν πωλικὸν 25

τρόπον" ἄνω δὲ τῆς εἰκόνος οἷον ἀπὸ τινὸς σχοπῆς ἱπποκένταυρός

3.8 ) x mw 1 , 3 Ρ
τις, ἀνὴρ ἐκείνης δηλαδὴ τῆς τὰ βρέφη ἀμφοτέρωϑεν τιϑηνουμένης,
ἐπικύπτει γελῶν οὐχ ὅλος φαινόμενος, ἀλλ᾽ ἐς μέσον τὸν ἵππον, λέον-
τος σχύμνον ἀνέχων τῇ δεξιᾷ καὶ ὑπὲρ ξαυτὸν αἰωρῶν, ὡς δεδίξαιτο

4 - & , N L| 3 » L2 a 2 ς -
σὺν παιδιᾷ τὰ βρέφη. 5. τὰ μὲν ovv ἄλλα τῆς γραφῆς, ἐφ᾽ ὅσα τοῖς 30
ἐδιώταις ἡμῖν οὐ πάντη ἐμφανῇ ὄντα τὴν ὅλην ὅμως ἔχει δύναμιν τῆς
τέχνης, οἷον τὸ ἀποτεῖναι τὰς γραμμὰς ἐς τὸ εὐθύτατον καὶ τῶν χρω-
μάτων ἀχριβῇ τὴν κρᾶσιν καὶ εὔκαιρον τὴν ἐπιβολὴν ποιήσασϑαι καὶ
σχιάσαι ἐς δέον καὶ τοῦ μεγέϑους τὸν λόγον καὶ τὴν τῶν μερῶν πρὸς
τὸ ὅλον ἰσότητα καὶ ἁρμονίαν γραφέων παῖδες ἐπαινούντων, οἷς ἔρ- 35
γον εἰδέναι τὰ τοιαῦτα: ἐγὼ δὲ τοῦ Ζείξιδος ἐκεῖνο μάλιστα ἐπήνεσα,
ὅτι ἐν μιᾷ καὶ τῇ αὐτῇ ὑποϑέσει ποικίλως τὸ περιττὸν ἐπεδείξατο τῆς
τέχνης, τὸν μὲν ἄνδρα ποιήσας πάντη φοβερὸν καὶ κομιδῇ ἄγριον, σο-
βαρὸν τῇ χαίτῃ, λάσιον τὰ πολλά οὐ κατὰ τὸν ἵππον αὐτοῦ μόνον,

2 A A 3 - J [4 & f 3 ^v s 2»
ἀλλὰ καὶ καϑ' ἕτερον τοῦ ἀνθρώπου, καὶ ἐξάρας αὐτῷ τοὺς ὥμους 40
ἐπὶ πιλεΐστον, τὸ βλέμμα, καίτοι γελῶντος, ϑηριῶδες ὅλον xai δρειόν

Zeuxis. Werke. (Kentaurenfamilie.) 315

τι καὶ ἀνήμερον. 6. τοιοῦτον μὲν ἐκεῖνον" τὴν ϑήλειαν δὲ ἵππου ye
τῆς καλλίστης, οἷαι μάλιστα αἱ Θετταλαί εἶσιν, ἀδμῆτες ἔτι καὶ ἄβα-
τοι, τὸ δ᾽ ἄνω ἡμίτομον γυναικὸς πάγκαλον ἔξω τῶν ὦτων" ἐκεῖνα
δὲ μόνα σατυρώδη ἐστὶν αὐτῇ καὶ ἡ μῖξις δὲ καὶ ἡ ἁρμογὴ τῶν σω- 45
μάτων, xa9' ὃ συνάπτεται καὶ συνδεῖται τῷ γυναικείῳ τὸ ἱππατιικόν,
ἠρέμα καὶ οὐκ ἀϑρόως μεταβαίνουσα καὶ ἐκ προςαγωγῆς τρεπομένῃη
λανθάνει τὴν ὄψιν ἐκ ϑατέρου εἰς τὸ ἕτερον ὑπαγομένη" τὸ νεογνὸν
δὲ τὸ ἐν τῷ νηπίῳ ὅμως ἄγριον καὶ ἐν τῷ ἁπαλῷ ἤδη φοβερόν, καὶ
τοῦτο ϑαυμαστὸν οἷον ἔδοξέ μοι, καὶ ὅτι παιδικῶς μάλα πρὸς τὸν δ0
σκύμνον τοῦ λέοντος ἀναβλέπουσι, μεταξὺ τῆς ϑηλῆς ἑκάτερος ἐπει-
λημμένοι ἐν χρῷ τῇ μητρὶ προςιστάμενοι. 7. ταῦτα δ᾽ οὖν ἐπιδειξάμε--
γος ὃ Ζεῦξις αὐτὸς μὲν ᾧετο ἐκπλήξειν τοὺς δρῶντας ἐπὶ τῇ τέχνῃ,
οἱ δὲ αὐτίκα μὲν ἐβόων. ἢ τί γὰρ ἂν ἐποίουν καλλίστῳ ϑεάματι
ἐντυγχάνοντες ; ἐπήνουν δὲ μάλιστα πάντες ... τῆς ἐπινοίας τὸ ξένον, 55
καὶ τὴν γνώμην τῆς γραφῆς ὡς νέαν καὶ ταῖς ἔμιπροσϑεν ἠγνοημένην
οὖσαν. ὥςτε ὁ Ζεῦξις συνεὶς ὅτι αὐτοὺς ἀσχολεῖ ἡ ὑπόϑεσις καινὴ
οὖσα καὶ ἀπάγει τῆς τέχνης, ὡς ἐν παρέργῳ τείϑεσϑαι τὴν ἀχρίβειαν
τῶν πραγμάτων, ἄγε δή, ἔφη, ὦ Mixxiwv, πρὸς τὸν μαϑητήν, περί-
βαλε ἤδη τὴν εἰκόνα καὶ ἀράμενοι ἀποκομίζετε οἴκαδε" οὗτοι γὰρ 60
ἡμῶν τὸν πηλὸν τῆς τέχνης ἐπαινοῦσι, τῶν δ᾽, ἐφ᾽ ὅτῳ, εἰ καλῶς ἔχει
καὶ κατὰ τὴν τέχνην, οὐ πολὺν ποιοῦνται λόγον, ἀλλὰ παρευδοκιμεῖ
τὴν ἀκρίβειαν τῶν ἔργων. ἡ τῆς ὑποϑέσεως καινοτοπία. 8. ὃ μὲν οὖν
Ζεῦξις οὕτως, ὀργιλώτερον ἴσως.
(Vgl. Blümner, Archaeol. Studien zu Lucian 8. 36 ff.)

No. 6. Boreas(?) No. 7. Triton (?)

1664. Lucian. Timon. 54. ἀλλὰ τί τοῦτο; οὐ Θρασυκλῆς ὁ φιλόσοφος
οὗτός ἔστιν; οὐ μὲν οὖν ἄλλος" ἐχπετάσας γοῦν τὸν πώγωνα καὶ τὰς
ὀφρῦς ἀνατείνας καὶ βρενϑυόμενός τι πρὸς αὐτὸν ἔρχεται, τιτανῶδες
βλέπων, ἀνασεσοβημένος τὴν ἐπὶ τῷ μετώπῳ κόμην, Αὐτοβορέας
τις ἢ Τρίτων, οἵους ὁ Ζεῦξις ἔγραψεν.

No. 8. Herakleskind, die Schlangen würgend.
No. 8a. Alkmene.

1665. Plin. N. H. XXXV. 63. (magnificus est... eius; Hercules
infans dracones strangulans Alemena matre coram pavente et Am-
phitryone.

1666. Plin. N. H. XXXV. 62. postea donare opera sua instituit . . .
sicuti Alemenam Agragentinis. (Akragas zerstört Ol. 93. 3.)

(Nach Urlichs, Chrest. Plin. p. 348, nicht unwahrscheinlicher Vermuthung gehen
beide Erwähnungen auf ein Bild.)

316 | Malerei.

No. 9. Helena im Tempel der Hera Lakinia (später in Rom?)

1667. Plin. N. H. XXXV. 64. ... alioqui tantus diligentia (fait) ut
Agragemünis facturus tabulam quam in templo lunonis Laciniae
publice dicarent inspexerit virgines eorum nudas et quinque elegerit,
ut quod in quaque laudatum esset pictura redderet.

1668. Cic. de Invent. II. 1. 1. Crotoniatae quondam, cum florerent
omnibus coptis et in Italia cum primis beati numerarentur, templum
Iunonis, quod religiosissime colebant, egregiis picturis locupletare
voluerunt. itaque Heracleotem Zeuxin, qui tum longe ceteris excel-
lere pictoribus existimabatur, magno pretio conductum adhibuerunt. 5
is et ceteras complures tabulas pinxit, quarum nonnulla pers usque
ad nostram memoriam propter fani religionem remansit, et, ut excel-
lentem muliebris formae pulchritudinem muta in sese imago contine-
ret, Helenae pingere se velle dixit. quod Crotoniatae, qui eum mu-
lebnri in corpore pingendo plurimum aliis praestare saepe accepissent, 10
libenter audierunt. putaverunt enim, si, quo in genere plurimum
posset, m eo magno opere elaborasket, egregium sıbi opus ille tn fano
relicturum. 2. neque tum eos illa opinio fefellit. nam Zeuxis ilico
quaesivit ab eis, quasnam virgines formosas haberent. illi autem
statim hominem deduxerunt in palaestram atque ei pueros ostende- 15
runt multos, magna praeditos dignitate ... quum puerorumr igitur
formas et corpora magno hic opere miraretur, horum, inquiunt illi,
sorores sunt apud nos virgines; quare, qua sint illae dignitate, potes
ex his suspicari. praebete igitur mihi quaeso, inquit, ex istis virgi-
nibus formosissimas, dum pingo id quod pollicitus sum vobis, ut mu- 2
tum in simulacrum ex animali exemplo veritas transferatur. 3. tum
Crotoniatae publico de consilio virgines unum in locum conduxerunt
et pictori quam vellet eligendi potestatem dederunt. ille autem quin-
que delegit; quarum nomina multi poetae memoriae prodiderunt,
quod eius essent iudicio probatae, qui pulchritudinis habere verissi- 25
mum iudicium debuisset. neque enim putavit omnia, quae quaereret
ad venustatem, uno se in corpore reperiri posse ideo, quod nihil sim-
plici in genere omnibus ex partibus perfectum natura expolivit. ita-
que, tamquam ceteris non sit habitura quod largiatur, si uni cuncta
concesserit, aliud alii commodi aliquo adiuncto incommodo mune- 30
ratur.

1669. Dionys. Halicarn. de priscis script. cens. 1. (Vol. V.
p. 417. ed. Reiske.) Ζεῦξις ἦν ζωγράφος, xai παρὰ Κροτωνιατῶν
ἐθαυμάζετο" καὶ αὐτῷ τὴν Ἑλένην γράφοντι γυμνὴν γυμνὰς ἰδεῖν τὰς
παρ᾽ αὐτοῖς ἔπεμψαν παρϑένους. κἀκ πολλῶν μερῶν συλλογίσαντι
συνέϑηκεν ἡ τέχνη τέλειον καλόν.

1670. Valer. Maxim. III. 7. ext. 8. Zeuxis autem, cum Helenam

Zeuxis. Werke. (Helena.) 317

pinxisset, quid de eo opere homines sensuri essent expectandum non
putavit, sed protinus hos versus adiecit:

οὐ νέμεσις Τρῶας xal ἐϊκνήμιδας ““χαιοὺς

τοιῇδ᾽ ἀμφὶ γυναικὶ πολὺν χρόνον ἄλγεα πάσχειν. (Il. III. 156.)
adeone dextrae suae multum pictor adrogavit, ut ea tantum formae
comprehensum crederet, quantum aut Leda caelesti partu edere aut
Homerus divino ingenio exprimere potuit?

(Vgl. Aristid. I7. τοῦ παραφϑέγματος p. 386. (Il. p. 521 ed. Dind.) ποεήσας yao
αὖ τὴν Ἑλένης εἰχόνα προσπαρέγραψε τὰ τοῦ Ομήρου ἔπη᾽ οὐ νέμεσις χτλ.
ὥςπερ τὸ αὐτὸ ποιοῦν εἰκόνα τε Ἑλένης ποιῆσαε x«l τὸν Alu Ἑλένην αὐτὴν
γεννῆσαι.)

1671. Aelian. Var. hist. IV. 12. ὁ Ζεῦξις ὁ Ἡρακλεώτης, ὅτε τὴν 'EAÉ-
vn» ἔγραψε, πολλὰ ἐχρηματίσατο ἐκ τούτου τοῦ γράμματος" οὐ γὰρ
εἰχῇ καὶ ὡς ἔτυχε τοὺς βουλομένους ἀνέδην εἴα ὁρᾶν αὐτήν, ἀλλ᾽ ἔδει
ῥητὸν ἀργύριον καταβαλεῖν, εἶτα οὕτω ϑεάσασϑαι. ὡς οὖν μίσϑωμα
τοῦ Ἡρακλεώτου λαμβάνοντος ὑπὲρ τῆς γραφῆς, ἐκάλουν οἱ τότε Ἕλ-
ληνες ἐκείνην τὴν “Ἑλένην ἑταίραν.

1672. Plut. b. Stob. Floril. LXIII. 34. (II. p. 376 ed. Meineke)
xai yàg ὄψις ὄψεως xai ἀκοῆς dxor) φύσει τε μᾶλλον διήρϑρωται xoi
τέχνῃ συγγεγύμνασται πρὸς τὴν τοῦ καλοῦ διάγνωσιν, ἐν μὲν ἁρμονίαις
καὶ μέλεσιν ai τῶν μουσικῶν, ἐν δὲ μορφαῖς καὶ ἰδέαις ai τῶν ζωγρά-
qtv* ὥςπερ εἰπεῖν ποτε Νικόμαχον λέγουσι πρὸς ἄνϑρωπον ἰδιώτην 5
φήσαντα μὴ καλὴν αὐτῷ φανῆναι τὴν Ζεύξιδος Ἑλένην" λάβε, γὰρ
ἔφη, τοὺς ἐμοὺς ὀφθαλμούς, καὶ ϑεός σοι φανήσεται.

1673 Aelian. Var. hist. XIV. 47. ὅτι Ζεῦξις ὁ Ἡρακλεώτης ἔγραψε τὴν
Ἑλένην. Νικόμαχος οὖν δ' ζωγράφος ἐξεπλήττετο τὴν εἰκόνα, καὶ τεϑη-
πὼς τὸ γράμμα δῆλος ἦν. ἤρετο οὖν τις αὐτὸν προσελϑών, τί δὴ πα-
ϑὼν οὕτω ϑαιμάζοι τὴν τέχνην; ὃ δέ, οὐκ ἄν ue ἠρώτησας, εἶπεν, εἰ
τοὺς ἐμοὺς ὀφθαλμοὺς ἐκέκτησο. ἐγὼ δ᾽ ἂν φαίην τοῦτο καὶ ini τῶν 5
λόγων, ἀλλ᾽ εἴ τις ἔχοι πεπαιδευμένα ὦτα, ὡσπεροῦν οὗ yetgovoyol
τεχνικὰ ὕμματα.

1674. Plin. N. H. XXXV. 66. Zeuxidis manu Romae H elena est in
Philippi porticibus.

(,,Das Bild war von Pyrrhus aus dem Tempel der lacinischen Iuno oach Am-
braia, von dort durch Fulvius Nobilior nach Rom gebracht und von Philippus
aus dem Tempel (des Hercules Musarum) in die (von ihm erbaute) Säulen-
halle versetzt worden‘‘ (9) Urlichs Chrest. Plin. p. 350.)

1675. Eustath. ad. Il. p. 868. 37. ἦν γάρ, φασί, xai ἀλφίτων στοὰ ἐν
ἀιϑήναις, ἐν ἡ xai ἡ τοῦ Ζεύξιδος ἀνέκειτο Ἑλένη.

(Eine Copie oder Wiederholung von Zeuxis' Hand (Brunn)? Iunius de pict. vet.

p. 234 bringt mit dieser Notiz die Erzählungen in 1672, 1673 in nicht un-
wahrscheinliche Verbindung.)

σι

318 Malerei.

No. 10. Penelope.
1676. Plin. N. H. XXXV. 63. fecit et Penelopen in qua pinxisse
mores videtur.
No. 11. Menelaos.

1677. Tzetz. Chil. VIII. 390 (s. oben 1650. Ζευξιεδος)
αὐτός ve ὃ MevéAaog ἐν τόποις τοῖς Ἐφέσου
σπένδων χοὰς τῷ ἀδελφῷ, δάκρυσι βεβρεγμένος.

(Vgl. ibid. 401. ὄνπερ (Παῤῥασέου Μεγάβυζον)
ἰδὼν ᾿“λέξανδρος ὁ μέγας ὁ Φιλίππου
καὶ Ζεύξιδος Μενέλαον ὃν ἔφην χοηφόρον...
σύν δ' ἐχύϑη ψυχήν, πολους δέ μεν ἔσχ᾽ ὀρυμαγδός. "ἢ

No. 12. Ein Athlet (s. oben 1648.)
No. 13. Ein altes Weib (s. oben 1658.)
No. 14. Knabe mit Trauben (s. oben 1649.
No. 15. Trauben (s. oben 1649.)

Monochromata.

1678. Plin. N. H. XXXV. 64. pinxit et monochromata ex albo.
(Vgl. Quintil. Inst. orat. ΧΙ. 3. 46. ut; qui singulis pinxerunt coloribus, alia ta-
men eminentiora alia reductiora fecerunt, sine quo ne membris quidem suas
lineas dedissent.)

Plastische Werke von Thon.

1679. Plin. N. H. XXXV. 66. fecit et figlina' opera quae sola in Am-
bracia relicta sunt, cum inde Musas Fulvius Nobilior Romam trans-
ferret, .

€. Technik, Kunstcharakter und Allgemeines.

Cic. Brut. 18. 70 s. oben 1067.
Plin. N. H. XXXV. 61 s. oben 1647. lin. 3 f.

1680. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 4 (vgl. oben 614.) post Zeuxis
atque Parrhasius non multum aetate distantes, circa Peloponnesia
ambo tempora (nam cum Parrhasio sermo Socratis apud Xenophontem
invenitur*) plurimum arti addiderunt. quorum prio luminum
umbrarumque invenise rationem, secundus examinasse5
subtilius lineas traditur. nam Zeuxis plus membris corpo-
ris dedit, id amplius atque augustius ratus atque, ut existimant, Ho-
merum secutus, cui validissima quaeque forma etiam in feminis placet.

3) S. unten unter Parrhasios und vgl. oben 1651— 1653.)

1681. Plin. N. H. XXXV. 64. reprehenditur tamen ceu grandior
in capitibus articulisque, alioqui tantus diligentia, ut cet. (8.
oben 1667.)

Zeuxis. Werke. Kunstcharakter. 319

1682. Himer. Ecl. 13. 5. οὐκοῦν δότε μοι τὴν Ζεύξιδος τέχνην, τὰ Παρ-
ρασίου σοφίσματα"
(Vgl. Anthol. Gr. II. 170. 3. (Palat. IX. 776.) Ζιοδωώρου"
Εἰς χρυσταλλον ysylvuuévov ᾿
Ζεύξιδος ἡ χρο εή τε καὶ ἡ χώρις" ἐν δὲ μὲ μικρῇ
κρυστάλλῳ, τὸ καλὸν δαίδαλον, 460107
γράψας τοῦτ᾽ ἔπορεν Σατυρήιϊος" εἰμὶ d’ ἀνάσσης
εἰχών, xal μεγάλης λεέπομαι οὐδ᾽ ὀλέγον.)
Philostr. V. Apoll. Tyan. II. 20 s. oben 1074.
Plut. Pericl. 13 s. oben 1121. vgl. 1122.
Suid. v. Ἰάκωβος ἰατρός s. oben 800.

1683. Aristot. Poet. 25. πρός τε γὰρ τὴν ποίησιν αἱρετώτερον πιϑα-
νὸν ἀδύνατον ἡ ἀπέϑανον καὶ δυνατόν. καὶ πρὸς τὸ βέλτιον" τὸ γὰρ
παράδειγμα δεῖ ὑπερέχειν, τοιούτους εἶναι, οἵους Ζεῦξις ἔγραφεν.

(Vgl. oben 1663.)

1684. Xenoph. Oecon. X.1. ϑέλω σοὶ πάνυ μεγαλόφρονα αὐτῆς (der
Gattin des Ischomachos) διηγήσασθαι, & μου ἅπαξ dxojcaca ταχὺ
ἐπεέϑετο. và ποῖα; ἔφην ἐγώ, λέγε" ὡς ἐμοὶ πολὺ ἥδιον ζώσης ἀρετὴν
γυναικὸς χαταμανϑάνειν, ἢ εἰ Ζεῦξις μοι καλὴν εἰκάσας
γραφῇ γυναῖκα ἐπεδείκνυεν. (Vgl. 1668. lin. 9 f.)

Aristot. Poet. 6 s. oben 1077.
Xenoph. Memorab. I. 4. 3 s. oben 972. lin. 5.
Dion. Halicarn. de Thucyd. iud. 4. p. 817. (ed. Reiske)
s. oben 803.
Cic. Acad. prior. II. 47. 146 s. oben 797.
Cic. de Orat. III. 7. 26 s. oben 1131.
1685. Plaut. Poenul. V. 4. 101.
o Apella,.o Zeuxis pictor!
cur numero estis mortui? hinc exemplum ut pingeretis,
nam alios pictores nihil moror huiusmodi tractare exempla.

1686. Plaut. Epid. V. 1. 19.
ex tuis verbis meum futurum corium pulchrum praedicas,
quem Apelles atque Zeuxis duo pingent pigmentis ulmeis.
1687. Petron. Satyr. 84. in pinacothecam perveni vario genere
tabularum mirabilem. nam et Zeuxidos manus vidi, nondum vetus-
tatis iniuria victas et Protogenis rudimenta cum ipsius naturae veritate
certantia non sine quodam horrore tractavi. jam vero Apellis quam
Graeci monocnemon appellant etiam adoravi. tanta enim subtilitate 5
extremitates imaginum erant ad similitudinem praecisae, ut crederes
etiam animorum esse picturam.
1688. Lucian. Imagg. 3. οὐ κατὰ λόγων δύναμιν, xai μαλεστά ye τῶν

320 Malerei.

ἐμῶν, ἐμφανίσαε ϑαυμασέαν αὕτως εἰκόνα, πρὸς ἣν μόλες ἂν ἢ fnel-
λῆς ἢ Ζεῦξις ἢ Παῤῥάσιος ἱκανοὶ ἔδοξαν.
(Mit Aglaophon und Polygnotos stellt Zeuxis zusammen Dio Chrysost. Orat. 12.
45. p. 396. R. 239. Emp. oben 615.)

1689. Maxim. Tyr. diss. IX. 1. (p. 150 sq. ed. Reiske) xai εἰ μὲν
γραφεὺς ἦν ἢ δημιουργὸς ἀγαλμάτων, οἷον ἢ Ζεῦξις ἢ Πολύκλειτος T,
Φειδίας παρέπεμπεν ἂν τὰ ἔργα αὐτῶν μετ᾽ εὐφημίας ἡ τῆς τέχνης
δόξα. δρῶντες γοῦν ἐχεῖνα οἵ ἄνϑρωποι, μὴ ὅτι αἰτιᾶσϑαι, ἀλλ᾽ οὐδὲ
ἐξετάζειν τολμῶσιν, ἀλλ᾽ εἰσὶν αὐτεπαγγελτοι ἐπαενέται ϑεαμάτων ἐν-
δόξων.

1690. Cic. de Fin. II. 34. 115. sed quaero, num existimes, non dico
Homerum, Archilochum, Pindarum, sed Phidiam, Polycletum, Zeuxin
ad voluptatem artes suas direxisse?

1691. Maxim. T yr. diss. XXXII. 5. ἡ Ὁμήρου ποΐέησις τοιάδε τις
ἐστίν, οἷον εἰ καὶ ζωγράφον ἐννοήσαις φιλόσοφον, Πολύγνωτον ἢ Ζεῦ-
bv», μὴ γράφοντα eixij- καὶ γὰρ τούτων ἔσται τὸ χρῆμα διπλοῦν, τὸ
μὲν ἐκ τῆς τέχνης, τὸ δὲ ἐκ τῆς ἀρετῆς" κατὰ μὲν τὴν τέχνην τὰ σχή-
ματα καὶ τὰ σώματα εἰς ὁμοιότητα τοῦ ἀληϑοῦς διασώζοντε" κατὰ δὲ
τὴν ἀρετὴν εἰς μέμησιν τοῦ κάλλους τὴν εὐσχημοσύνην τῶν γραμμάτων
διατιϑέντι.

Gregor. Nazianz. Orat. 34 s. oben 805.
Plut. deMulierum virtute praef.s. unten unter Nikomachos.

Parrhasios, Euenors Sohn von Ephesos.
(Zur Chronologie vgl. 1619., 1680., 1694., 1701., 1703. (9)

A, Zur Biegraphie.

Plin. N. H. XXXV. 60 s. 1641. Euenor, Parrhasios’ Vater.

1692. Plin. N. H. XXXV. 67. Parrhasius Ephesi natus et ipse
multa contulit.

1693. Pausan. I. 28. 2... λέγουσι... Παῤῥάσιον καταγράψαι τὸν
Εὐήνορος.

1694. Harpocrat. v. Παῤῥάσιος" ᾿Ισοχράτης ἐν τῷ περὲ τῆς ἀντιδόσεως
(s. oben 1655. mit Anm.). ὅτε μὲν ζωγράφος Παῤῥάσιος παντὲ δλον"
Ἰόβας δὲ ἐν η΄ περὶ ζωγράφων διεξέρχεται và περὲ τὸν ἄνδρα, φησὶ δ᾽
αὐτὸν εἶναι υἱὸν καὶ μαϑητὴν Εὐήνορος, Ἐφέσιον δὲ τὸ γένος.

(Abgekürzt und ohne Quellenangabe wiederholt b. Phot., Suid. v. Παῤῥ.)

1695. Strabon. XIV. p. 642. ἄνδρες δ' ἀξιόλογοι γεγόνασιν ἐν αὐτῇ
(Ephesos) . . . xai Παῤῥδῥάσιος ὃ ζωγράφος καὶ ᾿4πελλῆς.

1696. Tzetz. Chil. VIII. 398.

xai οὗτος ὃ Παῤῥάσιος ζωγράφος BE Ἐφέσου κελ.

1697. Acron zu Horat. carm. IV. 8. 6. Parrhasius Athenien-

sis pictor erat.

os

Zeuxis. Kunstcharakter. Parrhasios. Biographisches. 321

1698. Seneca Controv. X. 34. (p.326. ed. Burs.) Parrhasius

pictor Atheniensis cet. (s. unten unter den Werken 1703.)
(Vgl. Plut. Thes. 4 oben 1352.)

1699. Plin. N. H. XXXV. 71. fecundus artifex, sed quo nemo in-
solentius usus sit gloria artis; namque et cognomina usurpavit habro-
diaetum se appellando aliisque versibus principem artis et eam ab se
consummatam, 72. super omnia Apollinis se radice ortum, et Hercu-
lem qui est Lindi talem a se pictum, qualem saepe in quiete vidisset. 5
ergo magnis suffragiis superatus a Timanthe Sami in Aiace armorum-
que iudicio herois nomine se moleste ferre dicebat, quod iterum ab
indigno victus esset.

1700. Athen. XII. p. 543. C. οὕτω δὲ παρὰ τοῖς ἀρχαίοις τὰ τῆς τρυ-
φῆς καὶ τῆς πολυτελείας ἠσκεῖτο ὡς καὶ Παῤῥάσιον τὸν ζωγράφον
πορφύραν ἀμπέχεσϑαι χρυσοῦν στέφανον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς € ἔχοντα, ὥς
ἱστορεῖ Κλέαρχος ἐν τοῖς βίοις. οὗτος γὰρ παρὰ μέλος ὑ ὑπὲρ τὴν γρα-
φικὴν τρυφήσας λόγῳ τῆς ἀρετῆς ἀντελαμβάνδτο καὶ ἐπέγραφε τοῖς 5
ὑφ᾽ αὐτοῦ ἐπιτελουμένοις ἔργοις (Anthol. Palat. Append. 59.)

ἁβροδίαιτος ἀνὴρ ἀρετήν ve σέβων τόδ᾽ ἔγραψα.

D. xai vig ὑπεραλγήσας ἐπὶ τούτῳ παρέγραψε

ῥαβδοδίαιτος ἀνήρ χτλ.
ἐπέγραψε δὲ ἐπὶ πολλῶν ἔργων αὑτοῦ καὶ τάδε’ 10
ἁβροδέαιτος ἀνὴρ ἀρετήν τε σέβων τόδ᾽ ἔγραψα
IIa Qód ovog, κλεινῆς πατρίδος ἐξ Ἐφέσου.
οὐδὲ πατρὸς λαϑόμην Εὐήνορος, ὅς δα μὴ ἔφυσε
γνήσιον, Ἑλλήνων πρῶτα φέροντα τέχνης.
E. ηυχησε δ᾽ ἀνεμεσήτως ἐν τούτοις (Anthol. Palat. Append. 61.) 15
el καὶ ἄπιστα χκλύουσι, λέγω τάδε" gui. yag ἤδη
τέχνης εὑρῆσϑαι τέρματα τῆσδε σαφῆ
χειρὸς ὑφ᾽ ἡμετέρηρ᾽ ἀνυπέρβλητος δὲ πέπηγεν
οὖρος" ἀμώμητον à. οὐδὲν ἔγεντο βροτοῖς.
ἀγωνιζόμενος δέ ποτε πρὸς καταδεέστερον ἐν Σάμῳ τὸν Αἴαντα xai 20
ἡττηϑεὶς συναχϑομένων αὐτῷ τῶν φίλων ἔφη, ὡς αὐτὸς μὲν ὀλίγον
φφρφοντίζοι, Alayzı δὲ συνάχϑοιτο δεύτερον ἡττηϑέντι.

F. ἐφόρει δὲ ὑπὲρ τρυφῆς πορφυρέδα καὶ σερόφιον λευχὸν ἐπὶ τῆς xsga-
λῆς εἶχε, oxinwvi se ἐσεηρίζετο χρυσᾶς ἕλικας ἐμπεπαεσμένῳ, χρυσοῖς

τὸ ἀνασπαστοῖς ἐπέσφιγγε Σῶν βλαυεῶν τοὺς ἀναγωγέας. ἀλλ᾽ οὐδὲ τὰ 25
καθὰ τὴν τέχνην ἀηδῶς ἐποιδῖτο, ἀλλὰ ῥᾳδίως, ὡς xai qe» γράφοντα,
ὡς ἱστορεῖ Θεόφραστος ἐν τῷ περὶ εὐδαιμονίας. τερατευόμενοςρ δὲ
ἔλεγεν, ὅτε τὸν ἐν /1ivóq Ἡρακλέα ἔγραφεν, ὡς ὄναρ αὐτῷ ἐπεφαινό-
Merog ὁ ϑεὸς σχηματίζοι αὐτὸν πρὸς τὴν τῆς γραφῆς ἐπιτηδειότητα.

. ὅἷϑεν καὶ ἐπέγραψε τῷ πίνακε (Anthol. Palat. Append. 60.) 80

D. aat. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 21

322 . Malerei.

οἷος δ᾽ ἐννύχιος φαντάζετο πολλάκε φοιτῶν
Παῤῥασίῳ di ὕπνου, τοῖος 00. ἐσεὶν ὁρᾶν.

(Zur Sache und zur Herstellung der Verse s. Benndorf de Anthol. graec. epigr.
quae ad art. spect. p. 29 sq., Hertz im Ind. Lect. in univ. Vratislav. per aest.
&. 1867 habend. p. 15.)

(Vgl. Athen. XV. p. 687. B. II«gódotog δὲ ὁ ζωγράφος, καίπερ παρὰ μέλος ὑπὲρ
τὴν ἑαυτοῦ τέχνην τρυφήσας, καὶ τὸ λεγόμενον ἐλευϑέρων ix ῥαβδίων τινῶν
ποτηρίων ἑλχύσας, λόγῳ γοῦν ἀντελάβετο τῆς ἀρετῆς, ἐπιγραψάμενος τοῖς ἐν
Δ δῳ πᾶσιν αὑτοῦ ἔργοις: ἁβροδέαιτος κτλ. ᾧ χομψός τις, ὡς ἐμοὶ doxti,
ὑπεραλγήσας ῥυπαένοντι τὸ τῆς ἀρετῆς ἁβρὸν καὶ καλόν, ἅτε φορτιχῶς μετα- δ
καλεσαμένῳ εἷς τρυφὴν τὴν δοθεῖσαν ὑπὸ τῆς τύχης χορηγίαν, παρέγραψε"
δαβδοδίαιτος κτλ. ἀλλ᾿ ὅμως διὰ τὸ τὴν ἀρετὴν φῆσαι τιμᾶν ἀνεκτέον * ταῦτα
μὲν ó Κλέκρχος und Aelian. Var. hist. IX. 11. Παῤῥάσιος ὁ ζωγράφος, ὅτι μὲν
πορφυρίδα ἐφόρει, καὶ χρυσοῦν στέφανον περιέχειτο, μαρτυροῦσι καὶ ἄλλοι,
καὶ τὰ ἐπιγράμματα δὲ ἐπὶ πολλῶν εἰχόνων αὐτοῦ. ἠγωνίσατο δέ ποτε ἐν 10
Σάμῳ, συνέτυχε δὲ ἀντιπάλῳ οὐ κατὰ πολὺ ἐνδεεστέρῳ αὐτοῦ, εἶτα ἡττήϑη.
τὸ δὲ ἐπίγραμμα ἦν αὐτῷ ὁ «Αἴας ὑπὲρ τῶν ὅπλων τῶν ᾿Αχιλλέως ἀγωνισάμενος
πρὸς τὸν Ὀδυσσέα. ἡττηϑεὶς δὲ εὖ μάλα ἀστείως ἀπεχρένατο πρὸς τὸν συ-
ναχϑόμενον αὐτῷ τῶν ἑταίρων ὁ Παῤῥάσιος᾽ ἔφη γὰρ αὐτὸς μὲν ὑπὲρ τῆς
ἥττης ὀλίγον φροντέζειν, συνάχϑεσϑαι δὲ τῷ παιδὶ τοῦ Τελαμῶνος, δεύτερον 15
τοῦτο ὑπὲρ τῶν αὐτῶν ἡεττηϑέντι. χατεῖχε δὲ καὶ σχίπωνα χρυσᾶς ἕλικας ἔχοντα
περιερπούσας, χρυσοῖς τε ἀνασπάστοις ἐπέσφιγγε τοὺς ἀναγωγέας τῶν βλαυ-
τῶν. φασὶ δὲ αὐτὸν μηδὲ ἄχοντα μηδὲ ἐπιπόνως τὰ ἐν τῇ τέχνῃ χειρουργεῖν,
πάνυ δὲ εὐθύμως καὶ ῥᾳδέως " xal γὰρ καὶ ἦδε, καὶ ὑποχινυρόμενος τὸν xapa-
τον τὸν 8x τῆς ἐπιστήμης ἐπειρᾶτο ἐπελαιρρύνειν. λέγει δὲ ταῦτα Θεόφραστος. 20
Zum dritten Male wird dieselbe Geschichte wiederholt von Eustath. ad Od.

p. 1698. 61.)
Plin. N. H. XXXV. 65 s. oben 1649.

1701. Xenoph. Memorab. III. 10. 1. eigeA9wuv μὲν γάρ ποτε πρὸς
Παῤῥάσιον τὸν ζωγράφον xai διαλεγόμενος αὐτῷ, apa, ἔφη, ὦ Παῤ-
ὁάσιε, 7 γραφική ἐστιν εἰκασία τῶν ὁρωμένων; τὰ γοῦν κοῖλα καὶ τὰ
ὑψηλὰ καὶ τὰ σχοτεινὰ καὶ τὰ φωτεινὰ" καὶ τὰ σκληρὰ καὶ τὰ μα-
λακὰ καὶ τὰ τραχέα καὶ τὰ λεῖα καὶ τὰ νέα καὶ τὰ παλαιὰ σώματα 5
διὰ τῶν χρωμάτων ἀπεικάζοντες ἐχμιμεῖσϑε. ἀληϑῆῇ λέγεις, ἔφη. καὶ
μὴν τά γε καλὰ εἴδη ἀφομοιοῦντες, ἐπειδὴ οὐ ῥάδιον Evi ἀνθρώπῳ
περιτυχεῖν ἄμεμπτα πάντα ἔχοντι, ἐκ πολλῶν συνάγοντες τὰ ἐξ Exd-
στον κάλλιστα, οὕτως ὅλα τὰ σώματα καλὰ ποιεῖτε φαίνεσϑαι; ποιοῦ-

[A P d 54 , , M A $ [4 ao
μὲν γάρ, ἔφη, οὕτως. τί γάρ; ἔφη, τὸ πιϑανώτατόν τὸ καὶ ἥδισεον 10
καὶ φιλικώτατον καὶ ποϑεινότατον καὶ ἐρασμιώτατον ἀπομιμεῖσϑε
τῆς ψυχῆς ἦϑος; ἢ οὐδὲ μιμητόν ἔστι τοῦτο; πῶς γὰρ ἄν, ἔφη, μιμη-
τὸν ein, ὦ Σώχρατες, ὃ μήτε συμμετρίαν μήτε χρῶμα μήτε ὧν σὺ εἶπας
ἄρτι μηδὲν ἔχει, μηδὲ ὅλως ὁρατόν ἐστιν; Ge οὖν, ἔφη, γέγνεται ἐν
ἀνθρώπῳ τό τὸ φιλοφρόνως καὶ τὸ ἐχϑρῶς βλέπειν πρός τινας; 15
ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη. οὐχοῦν τοῦτό γε μιμητὸν ἐν τοῖς ὄμμασιν; καὶ
μάλα, ἔφη. ἐπὶ δὲ τοῖς τῶν φίλων ἀγαϑοῖς καὶ τοῖς κακοῖς ὁμοέως
σοι δοκοῦσιν ἔχειν τὰ πρόρωπα οἵ τε φροντίζοντες καὶ οἱ μή; μὰ Ai,

Parrhasios. Biogrephisches. Werke. 323

οὐ δῆτα, ἔφη" ἐπὶ μὲν γὰρ τοῖς ἀγαϑοῖς φαιδροὶ, ἐπὶ δὲ τοῖς κακοῖς
σχκυϑρωποὶ γέγνονται. οὐκοῦν, égn , xai ταῦτα δυνατὸν ἀπεικάζειν; 20
καὶ μάλα, ἔφη. ἀλλὰ μὴν xai τὸ μεγαλοπρεπές ve καὶ ἐλευϑέριον xai
τὸ ταπεινόν τὸ καὶ ἀνελεύϑερον καὶ τὸ σωφρονικόν τὸ καὶ φρόνιμον
x«i τὸ ὑβριστικόν τε καὶ ἀπειρόκαλον καὶ διὰ τοῦ προςώπου καὶ διὰ
τῶν σχημάτων καὶ ἑστώτων καὶ κενουμένων ἀνϑρώπων διαφαένει.
ἀληϑῆ λέγεις, € ἔφη. οὐχοῦν καὶ ταῦτα μιμητά; καὶ μάλα, € ἔφη. 7tÓt6- 25
gov οὗν, ἔφη, νομίζεις ἥδιον ὁρᾷν τοὺς ἀνϑρώπους, δι ὧν τὰ καλά τε
xdya9à xai ἀγαπητὰ ἤϑη φαίνεται, ἢ di ὧν τὰ αἰσχρά τε καὶ πονηρὰ
καὶ μισητά; πολὺ νὴ 47, ἔφη, διαφέρει, ὦ Σώκρατες. (Vgl. 1653. Anm.)

B. Werke.

No. 1. Hermes.

1702. Themist. Orat. II. P 29a. φασὶ τὸν Παῤῥάσιον, ὅτι y γράφειν
τὸν Ἑρμῆν ἐγχειρήσαρ, τὴν ἑαυτοῦ μορφὴν τῷ πένακι ἐγκατέϑετο, καὶ
ἐξαπατᾷ τοὺς ἀνϑρώπους τὸ ἐπίγραμμα τοῦ εἰκόνος. οἴονται γὰρ ὅτι
Παῤῥάσιος αὐτὸν ἐτίμησέ τε καὶ ἐκύδῃνε τῷ ἀναϑήματι, πόῤῥω ὄντες
τῆς Lwygagpiag' ὃς ἵνα φύγῃ ἀπειροκαλίαν τε καὶ φιλαυτίαν, ἀλλοτρίῳ
ὀνόματι εἰς τὴν γραφὴν κατεχρήσατο.

No. 2. Prometheus.

1703. Seneca Controv. X. 34. (p. 326 ed. Burs.) Parrhasius pictor
Atheniensis, cum Philippus captos Olynthios venderet, emit unum ex
iis senem. perduxit Athenas, torsit et ad exemplar eius pinxit Pro-
methea. Olynthius in tormentis periit, ille tabulam in templo Miner-
vae posuit.

(Zur Sache vgl. Lange, Kunstbl. 1818 No. 14., Welcker, kl. Schriften IIL.[S. 492.)
No. 3. Herakles in Lindos s. oben 1699. 1. 4. 1700. 1.528.
No. 4. Theseus in Athen, später in Rom. ἢ
Plut. Thes. 4 s. oben 1352.

1704. Plut. de Glor. Athen. 2. Εὐφράνωρ τὸν Θησέα τὸν ἑαυτοῦ τῷ
Παῤῥασέου παρέβαλε λέγων, τὸν μὲν ἐκείνου ῥόδα βεβρωκέναι, τὸν δὲ
ἑαυτοῦ κρέα βόδια" τῷ γὰρ ὄντι γλαφυρῶς ὁ Παῤῥασίου γέγραπται, καὶ πε-
ποίέηται καὶ τι προσέοικε, τὸν δὲ Εὐφράνορος ἰδών τις εἶπεν οὐκ ἀφυῶς.

δῆμον Ἐρεχϑῆος μεγαλήτορος ὅν ποτ᾽ 4997] 5
ϑρέψε Ζιὸς Ivyarne.
(Vgl. Plin. N. H. XXXV. 129. unten unter Euphranor.)

1705. Plin. N. H. XXXV. 69. idem pinxit et Thesea quaellRomae in
Capitolio fuit.

No. 5. Meleagros, Herakles und Perseus in Rhodos.

1706. Plin. N. H. XXXV. 69. (idem pinxit) et in una tabula quae est
Rhodi Meleagrum, Herculem, Persea; haec ibi ter fulmine
ambusta neque oblitterata hoc ipso miraculum auget.

21*

324 Malerei.

No. 6. Telephos Heilung.

1707. Plin. N. H. XXXV.71. laudantur (et Aeneas Castorque ac Pollux
in eadem tabule), item Telephus, Achilles, Agamemnon, Ulixes.
(Vgl. Plin. N. H. XXV. 42. aeruginem . . . pingitur (Achilles) a cuspide decu-
tiens gladio in volnus Telephi und XXX1V.152. est et robigo ipsa in reme-
diis, et sic proditur Telephum sanasse Achilles, sive id aerea sive ferrea

cuspide fecit; ita certe depingitur ex ea decutiens gladio.)

No. 7. Odysseus’ erheuchelter Wahnsinn.

1708. Plut. de Audiend. poet. 3. γράφουσι δὲ x«i πράξεις ἀτόπους
ἔνιοι, xaSárreg.. . . xai Παῤῥάσιος τὴν Ὀδυσσέως προσποέητον
μανέαν κελ. :

No. 8. Odysseus und Aias im Streite um Achilleus’ Waffen s. oben 1699.,
1700 lin. 20, Anm. lin. 10.

No. 9. Philoktetes auf Lemnos.

1709. Anthol. Gr. II. 348. 5. (Planud. IV. 111.) Γλαύκου.
Καὶ τὸν ἀπὸ Τρηχῖνος ἰδὼν πολυώδυνον ἥρω,
τόνδε Φιλοχτήτην ἔγραφε Παῤδάσιος"
ἔν τε γὰρ ὀφϑάλμοις ἐσκληκόσι κωφὸν ὑποικεῖ
Ódxgv, καὶ ὃ τρύχων ἐντὸς ἔνεστι πόνος"
ζωογράφων, ὦ λῷστε, σὺ μὲν σοφός, ἀλλ᾽ ἀναπαῦσαι
ἄνδρα πόνων ἤδη τὸν πολύδακρυν ἔδει.
(Vgl. das. III. 200. 21. (Planud. 113.) Ἰουλιανοῦ «4ἰγυπτίου.
Olda Φιλοκτήτην ὁρόων, ὅτι πᾶσι φαείνει
ἄλγος ἐὸν καὶ τοῖς τηλόϑι δερχομένοις.
ἄγρια μὲν χομόωσαν ἔχει τρέχα᾽ δεῦρ᾽ ἴδε χόρσης
χαίτην τρηχαλέοες χρώμασιν αὐσταλέην"
5 δέρμα κατεσκληχὸς δὲ φέρει καὶ δικνὸν ἰδέσθαι,
καὶ τάχα zapyaldov χερσὶν ἐξαπτομέναις"
daxova δὲ ξηροῖσιν ὑπὸ Bleyapoıcı παγέντα
ἵσταται, ἀγρύπνου σῆμα δυηπαϑέίης.)

No. 10. Aineias, Kastor und Polydeukes s. oben 1707.
No. 11. Demos von Athen.
(Ueber die versuchten Beconstruetionen s. Paulys Bealensychop. unter Parrhesios.)

1710. Plin. N. H. XXXV. 69. pinxit (Parrhasius demon Athe-
niensium argumento quoque ingenioso ; ostendebat namque varium :
iracundum, iniustum, inconstantem, eundem exorabilem, clementem,
misericordem, gloriosum, excelsum, humilem, ferocem fugacemque et
omnia pariter.

No. 12. Archigallus.

1711. Plin. N. H. XXXV. 70. pinxit et Archigallum, quam picturum
amavit Tiberius princeps atque, ut auctor est Deculo, HS. LX aesti-
matam cubiculo suo inclusit.

Parrhasios. Werke. 325

No. 13. Priester und Knabe mit Weihrauchpfanne.

1712. Plin. N. H. XXXV. 70. (pinxit) item sacerdotem adstante
puero cum acerra et corona.

(Vgl. Tzetz. Ch3l. VIII. 399. (ὁ ZTagdaeıeg)
πολλὰς καὶ ἄλλας γράψας μὲν ἐντέχνως ζωγραφίας,
αὐτὸν τε τὸν εγάβυζον ἐν τόποις τοῖς Ἐφέσου χτλ. s. 1677. Anm.)

No. 14. Philiskos mit Dionysos und Arete.
1713. Plin. N. H. XXXV. 70. (pinxit) et Philiscum et Liberum
patrem adstante Virtute.

(Philiskos, Dichter der mittleren Komoedie, vgl. Welcker, Alte Denkm. 11].
S. 315, aber s. Urlichs Chrest. Plin. p. 351.)

(Vgl. Phot. u. Suid. v. οὐδὲν πρὸς τὸν Διόνυσον"... Θεαίτητος δὲ ἐν τῷ περὶ
παροιμίας Παῤῥάσιον φησὶ τὸν ζωγράφον ἀγωνεζόμενον παρὰ Κορινϑίοις
ποιῆσαι Διόνυσον καλλιστον᾽ τοὺς δὲ ὁρῶντας τά τε τῶν ἀνταγωνιστῶν ἔργα,
ἃ κατὰ πολὺν ἐλείπετο xal τὸν τοῦ Παῤῥασίου Διόνυσον ἐπιφωνεῖν" τί πρὸς
τὸν Ζιόνυσον ; nochmals wiederholt bei Apostol. XIII. 42. (II. p. 585. ed.
Leutsch. Aber s. unten unter Aristeides.)

No. 15. Schiffsführer.
1714. Plin.N. H. XXXV.69. (idem pinxit) et navarchum thoracatum.

No. 16.a. b. Zwei Hopliten (Hoplitodrome).

1715. Plin. N. H. XXXV. 71. sunt et duae picturae eius nobilissimae,
hoplites in certamine ita decurrens, ut sudare videatur; alter .
arma deponens, ut anhelare sentiatur.

No. 17. Thrakische Aime.

1716. Plin. N. H. XXXV. 70. pinxit et Thressam nutricem
infantemque in manibus eius.

No. 18. Zwei Knaben.

1717. Plin. N. H. XXXV. 70. (pinxit) et pueros duos in quibus
spectatur securitas et aetatis simplicitas.

No. 19. Unzüehtige Bilder.

1718. Plin. N. H. XXXV. 71. (72.) pinxit et minoribus tabellis libi-
dines, eo genere petulantis ioci se reficiens.
(Aus 72 in 71 umgestellt von Urliche, Chrest. Plin. p. 352.) .
1719. Suet. Tiber. 44. Parrhasi quoque tabulam, in qua Meleagro
Atalanta ore morigeratur, legatam sibi (Tiberio) sub condi-
cione, ut si argumento offenderetur decies pro ea sestertium accipe-
ret, non modo praetulit, sed et in cubiculo dedicavit.

826 Malerei.

No. 20. 21. Zeichnungen für toreutische Arbeiten des Mys. ^

1720. Pausan. I. 28. 2 (s. oben 637.) χωρὶς δέ ἢ ὅσα κατέλεξα, δύο
μὲν ᾿“ϑηναίοις εἰσὶ δεκάται πολεμήσασιν , ἄγαλμα AIwäs χαλκοῦν
ἀπὲ ήδων τῶν ἐς Παραϑῶνα ἀποβάντων, τέχνη Φειδίου " καὶ oi τὴν
ἐπὶ τῆς ἀσπίδος “απιϑῶν πρὸς Κενταύρους μάχην καὶ ὅσα
ἄλλα ἐστὶν ἐπειργασμένα λέγουσι τορεῦσαι Móy: τῷ δὲ Mvi ταῦτά 5
ve xai τὰ λοιπὰ τῶν ἔργων Παῤῥάσεον καταγράψαι τὸν
Εὐήνορος.

1721. Athen. XI. p. 782 B. ἔνδοξοι δὲ τορευταὶ . . . καὶ Μῦς, οὗ εἴδο-
uev σχύφον Ἡρακλεωτικὸν τεχνικῶς ἔχοντα Ἰλίου ἐφτετορευμένην
πόρϑησιν, ἔχοντα ἐπίγραμμα τόδε

γράμμα Παῤῥασίοιο, τέχνα Mvoc* iuui δὲ ἔργον
Ἰλίου αἰπεινᾶς, ἂν ἕλεν «“ἰακέδας..
(Wegen der Lesart vgl. Jahn: Pausan. arcis Ath. descript. p. 27.)

No. 22. Sonstige Zeichnungen.

1722. Plin. N. H. XXXV. 68. et alia multa graphidis vestigia exstant
in tabulis ac membranis eius, ex quibus proficere dicuntur artifices.

No. 23. Der Vorhang mit dem er-Zeuxis tüuschte s. oben 1649.

C. Technik, Kunstcharakter und Allgemeines.

1723. Plin. N. H. XXXV. 38. Eretria terrae suae habet nomen. hac
Nicomachus et Parrhasius usi.

1724. Plin. N. H. XXXV. 67. Parrhasius. . . et ipse multa contulit.
primus symmetrian picturae dedit, primus argutias voltus, elegantiam
capilli; venustatem oris, confessione artificum in liniis extremis
palmam adeptus. haec est picturae summa suptilitas; corpora
enim pingere et media reruni est quidem magni operis, sed in quo 5
multi gloriam tulerint, extrema corporum facere et desinentis picturae
modum includere rarum in successu artis invenitur. 68. ambire enim
se ipsa debet extremitas et sic desinere ut promittat alia post se osten-
datque etiam quae occultat. hanc ei gloriam concessere Antigonus et
Xenocrates qui de pictura scripsere, praedicantes quoque, non solum 10
confitentes. ... minor tamen videtur sibi conparatus in mediis oor-
poribus exprimendis . .. 71. fecundus artifex cet. s. oben 1699.

Himer. Ecl. 13. 5 s. oben 1682.

1725. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 4. (vgl. oben 1680.) post Zeuxis
atque Parrhasius ... plurimum arti addiderunt. quorum . . . se-
cundus examinasse subtilius linias traditur. 5. ita circum-
scripsit omnia, ut eum legum latorem vocent, quia deorum atque

Parrhasios. Werke. Kunstoharakter. Androkydes. 921

heroum effigies, quales ab eo sunt traditae, ceteri, tamquam ita ne-
cesse sit, sequuntur.
Plut. de Glor. Athen. 2 s. oben 1704.

1726. Fronto ad Verum 1. (p. 124 ed. Mai 19846) quid, si Parrha-
sium versicolora pingere iuberet, aut Apellem unicolora, aut Nealcen
magnifica, aut Nician obscura, aut Dionysium inlustria, aut lasciva
Kuphranorem, aut Pausiam proelia ?*)

s) Nach Mais Conjectur. .

1727. Diod. Sicul. Exc. ex l. XXVI. 1. (vgl. oben 780. 1298.) ϑνητῇ
δὲ φύσει, x&v ὅλως ἐπιτετευγμένη γένηται, οὐ δυνατὸν ἐφικέσϑαι τῆς
ἀμέμπτου πάντων εὐαρεστήσεωρ᾽ ... οὔτε “πελλῆς ἢ Παῤῥάσιος, oi
τοῖς ἐμπειρικῶς κεχραμένοις χρώμασι προάγοντες elg ἀχρότατον τὴν
ζωγραφικὴν τέχνην, οὕτως ἐπέτυχον ἐν τοῖς ἔργοις, ὥςτε κατὰ πᾶν
ἄμεμπτον ἐπιδείξασϑαι τὸ τῆς ἐμπειρέας ἀποτέλεσμα.

Lucian. Imagg. 3 s. oben 1688.

1728. Lucian. de Mercede conduct. 42. ἡδέως μὲν οὖν ἀπελλοῦ
τινος ἢ Παῤῥδῥασίου ἢ ᾿Αεδτίωνος ἢ xai Εὐφράνορος ἂν ἐδεήϑην ini
τὴν γραφήν" ἐπεὶ δὲ ἄπορον νῦν sógsiv τινα οὕτως γενναῖον καὶ
ἀχριβῆ τὴν τέχνην, ψιλὴν ὡς οἷόν τέ σοι ἐπιδείξω τὴν εἰκόνα.

Iuvenal. Sat. VIII. 102 s. oben 607.
Horat. Carm. IV. 8. 4 s. oben 1187.

1729. Panegyricus Maximiano et Constantino dict. 6. 3.
(in Panegyrici vett. ex edd. Schwarzii et Arntzeniorum, Lond. 1828.
Vol. III. p. 1329.) fortunatus pictor ille, quisquis fuit, et quamvis
Apellem ipsumque Parrhasium scientia vicerit, materia tamen ima-
ginis, quam arte felicior.

Columella de Re rust. I. praefat. p. 21 s. oben 807. lin. 3.

1730. Iustinian. Instit. 11. 1. 34. si quis in aliena tabula pinxerit,
quidam putant tabulam picturae cedere, aliis videtur picturam qua-
liscumque sit tabulae cedere; sed nobis videtur melius esse, tabulam
picturae cedere ; ridiculum enim est picturam Apellis vel Parrhasii
in accessionem vilissimae tabulae cedere.

Androkydes von Kyzikos.

Plin. N. H. XXXV. 64 s. oben 1649.

1731. Plut. Pelop. 25. 7. τῆς δὲ πρὸς Πλαταιὰς ἱππομαχίας, ἣν πρὸ
τῶν “Πευχεριαχῶν ἐνίκησαν (ot Θηβαῖοι) ἡγουμένου Χάρωνος, ἐπεχείρη--
σαν ἀνάϑημα τοιόνδε ποιῆσαι. 8. Ανδροκύδης ὁ Κυζικηνὸς
ἐκλαβὼν παρὰ τῆς πόλεως πίνακα γράψαι μάχης ἑτέρας ἐπετέλει τὸ
ἔργον ἐν Θήβαις. γενομένης δὲ τῆς ἀποστάσεως (Ol. 100. 2) xai τοῦ
πολέμου συμπεσόντος οὐ πολὺ τοῦ τέλος ἔχειν, ἐλλείποντα τὸν mi-
νακα παρ᾽ ἑαυτοῖς οἱ Θεβαῖοι κατέσχον. 9. τοῦτον οὖν ὁ Mevexksidng

328 | Malerei.

örcsıgev ἀναϑέντας ἐπιγράψαι τοὔνομα τοῦ Χάρωνος ὡς ἀμαυρώσων
τὴν Πελοπίδου καὶ Ἐπαμεινώνδου δόξαν.

1732. Athen. VIII. P- 341. A. xai Avdgaxdöngö Κυξικηνὸς ζωγρά-
gas φίλιχϑυς ὦν, gg ἱστορεῖ Πολόμων, ἐπὶ τοσοῦτον ἦλϑεν ἡδυπα-
ϑείας ὡς καὶ τοὺς περὶ τὴν Σκύλλαν ἰχϑῦς κατὰ σπουδὴν γράψαι.

1133. Plut. Sympos. IV. 2. 3. 8. ἐκεῖνος γὰρ ἰἀνἀροκύδης) ὧν
ἐποίησε πάντων ἐνεργέστατα καὶ κάλλισεα τοὺς περὶ τὴν Σκύλλαν
ἰχϑῦς ζωγρφήσας, ἔδοξε τῷ πάϑει μᾶλλον ἢ τέχνῃ κεχσῆσϑαι" φύσει
γὰρ ἦν φίλοψος.

(Vgl. Ibid. IV. 4. 2. 11. χαὶ τῷ ζωγράφῳ "Ardpwzudn (τούτων διαιτητῇ χρη-
στέον), ὃν φασι τὴν Σχύυλλαν ζωγραφοῦντα τοὺς περὶ αὐτὴν ἰχϑῦς ἐμπα-
ϑέστατα καὶ ζωτιχωτατα di ὀψοφαγέαν ἐξεργάσασϑαι.) .

Kolotes von Teos s. 'Timanthes 1735. lin. 4.

Timanthes von Kythnos oder Sikyon.

Plin. N. H. XXXV. 64 s. oben 1649.

Plin. N. H. XXXV. 72 s. oben 1699. vgl. 1700. lm. 20. Anm.
lin. 10.

1734. Plin. N. H. XXXV. 73. nam Timanthi vel plurumum ad-
fuit ingeni; eius enim est

Werke.
No. 1. Opferung der Iphigeneia.

Iphigenia oratorum laudibus celebrata, qua stante ad aras peri-
tura cum maestos pinxisset omnis praecipueque patruum et tristitiae
omnem imaginem consumpsisset, patris ipsius voltum velavit, quem
digne non poterat ostendere.

1735. Quintil. Inst. orat. IT. 13.12. quid f non in oratione operienda
sunt quaedam, sive ostendi non debent sive exprimi pro dignitate non
possunt? 13. ut fecit Timanthes, opinor, C ythnius in ea tabula,
qua Coloten Teium vicit. nam cum in Iphigeniae immolatione
pinxisset tristem Calchantem, tristiorem Ulixen, addidisset Menelao 5
quem summum poterat ars efficere maerorem : consumptis affectibus
non reperiens, quo digne modo patris vultum posset exprimere, ve-
lavit eius caput et suo cuique animo dedit aestimandum.

1736. Cic. Orat. XXII. 74. si denique pictor ille vidit, cum immo-
landa Iphigenia tristis Calchas esset, maestior Ulixes, maereret
Menelaus, obvolvendum caput Agamemnonis esse, quoniam summum -
ilum luctum penicillo non posset imitari; . . . quid faciendum ora-
tori putemus?

1737. Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 6. quid ille alter aeque nobilis pictor,
luctuosum im molatae Iphigeniae sacrificium referens, cum Cal-

re

Androkydes. Timanthes. j 329

chanta tristem, maestum Ulixen, [clamantem Aiacem,] lamentantem
Menelaum circa aram statuisset, caput Agamemnonis involvendo
nonne summi maeroris acerbitatem arte non posse exprimi confessus 5
est? itaque pictura eius haruspicis et amici et fratris lacrimis madet,
patris fletum spgetantis adfectu aestumandum reliquit.

1738. Lucil. iun. Aetn. 595. (fixos tengt oculos)

nunc tristes circa subiectae altaria cervae
velatusque pater.

1739. Eustath. ad. Il. p. 1343. 60. ὑπερβολήν φασι πένθους ἀξίαν
οὐχ εὑρίσκων ὃ ποιητὴς τῷ γέροντι (Priamos) περιϑεῖναι, καλύπτει
αὐτόν, καὶ οὐ μόνον σιγῶντα ποιεῖ, ἀλλὰ καὶ μὴ ἔτι βλεπόμενον. ἐν-
τεῦϑέν φασι ὃ Σικυώνιος γραφεὺς Τιμάνϑης τὴν ἐν Αὐλίδι
γράφων σφαγὴν τὴν Ipuyevetag ἐκάλυψε τὸν «Ἀγαμέμνονα.

(Vgl. noch Eurip. Iph. Aul. 1550 und s. zur Sache Lange Verm. Schriften
S. 169., auch meine Gall. heroischer Bildwerke 8. 316.)

No. 2. Odysseus und Aias im Streite um Achilleus’ Waffen
s. oben 1699., 1700. lin. 20. Anm. lin. 10. u. lin. 21.

No. 3. Palamedes' Ermordung.

1740. Tzetz. Chil. VIII. 403. (Alexandros sah)
Tıuav$ovg Παλαμήδη τε κτεινόμενον εἰκόνι xzÀ. (Vgl. 1677. Anm.)
1741. Ptolem. Hephaest. b. Phot. Bibl. I. p. 146. (ed. Bekker)
ἐφεξῆς δὲ regi Ἀλεξάνδρου τοῦ βασιλέως φησίν, ὡς ἐν Ἐφέσῳ ϑεασά-
μενος Παλαμήδην δολοφονούμενον ἐν πίναχι ἐϑορυβήϑη πτλ.

No. 4. Schlafender Kyklop.

1742. Plin. N. H. XXXV. 74. sunt et alia ingeni eius exempla, veluti
Cyclops dormiens in parvola tabella, cuius et sic magnitudinem
exprimere cupiens pinxit iuxta Satyros thyrso pollicem eius metientis.

*

No. 5. Heros.

1743. Plin. N. H. XXX. 74. pinxit et heroa absolutissimi operis artem
ipsam conplexus viros pingendi, quod opus nunc Komae in templo
Pacis est.

Technik und Kunsteharakter.
Cic. Brut. 18. 70 s. oben 1067.

1744. Plin. N. H. XXXV. 74. atque in unius huius operibus intelle-
gitur plus semper quam pingitur, et cum sit are summa, ingenium
tamen ultra artem est.

330 ᾿ Malerei.

Die sikyonische Malerschule.

Eupompos von Sikyon.
Plin N. H. XXXV. 64 s. oben 1649.

1745. Plin. N. H. XXXV. 75. Euxinidas hac aetate (des Parrhasios
und Timanthes) docuit Aristiden praeclarum sktificem (s. unten,
Eupompus Pamphilum Apellis praeceptorem. est Eupompi victor
certamine gymnico palmam tenens. ipsius auctoritas tanta fuit
ut diviserit picturam in genera: quae ante eum duo fuere, — Hel. ὁ
ladicum et Asiaticum appellabant, — propter hunc qui erat Sicyo-
nius diviso Helladico tria facta sunt, Ionicum, Sicyonium, Atticum.

Plin. N. H. XXXIV. 61 s. oben 1444.

Pamphilos von Amphipolis.

1746. Suid. v. Lneijg:... μαϑητὴς Παμφίλου τοῦ Augıno-
Alvov.

1747. Suid. v. Πάμφιλος' Augınokisng ἢ Σικυώνιος [ἢ Νικο-
πολέτης φιλόσοφος, ὁ ἐπικληϑεὶς Φιλοπράγματος. δἰκόνας κατὰ
στοιχεῖον. τέχνην γραμματικήν. σεδρὲ γραφικῆς καὶ ζωγράφων ἐνδόξων.
γεωργικά, βιβλία y xzÀ.]

(Vgl Urlichs, N. Rhein. Mus. XVI. S. 211 ff.)
Plin. N. H. XXXV. 75 s. oben 1745.

1748. Plin. N. H. XXXV. 76. .. . ipse Macedo natione, sed primus
in pictura omnibus litteris eruditus, praecipue arithmetica et geome-
tria, sine quibus negabat artem perfici posse, docuit neminem talento
minoris [IOOCIO denarüs*)] quam mercedem et Apelles et Melan-
thius dedere ei. huius auctoritate effectum est Sicyone primum, deinde 5
in tota Graecia, ut pueri ingenui omnia ante») graphicen [hoc est pictu-
ram] in buxo docerentur recipereturque ars ea in primum gradum
liberalium. semper quidem honos ei fuit ut'ingenui eam exercerent,
mox ut honesti, perpetuo interdicto ne servitia docerentur. ideo
neque in hac neque in toreutice ullius qui servierit opera celebrantur. 10

s so Urlichs, Chrest. Plin. p. 354. annuis X D v. Jan. vgl. Detlefsen in Fleck-
eisens Jahrbb. 1858 8. 671.

b) Nach €. F. Hermann, Griech. Privatalt. 35. 17 ist omnes artem zu lesen. Im
Uebrigen vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 354.

(Vgl. Aristot. Polit. VIII. 2. ἃ. ἔστι dà τέτταρα σχεδὸν, à παιδεύειν εἰώϑασι,
γράμματα καὶ γυμναστικὴν xol μουσικὴν xal τέταρτον ἔνιοε ypaquxür ...
6. δοκεῖ δὲ xal γραφικὴ χρήσιμος εἶναι πρὸς τὸ κρένειν τὰ τῶν τεχνιτῶν ἔργα
κάλλιον. — 3. 2. ὁμοίως δὲ xal τὴν γραφιχήν. .. ὅτε ποιεὶ ϑεωρητεκὸν τοῦ
περὶ τὰ σώματα χάλλους.)

1749. Plut. Arat. 12. ἐκ δὲ Καρίας χρόνῳ πολλῷ περαιωϑεὶς εἰς «ἴ-
γυπτον, αὐτόϑεν τε τῷ βασιλεῖ (Ptolemaios III.) δεακειμένῳ πρὸς
αὐτὸν οἰκείως ἐνέευχε καὶ τεϑεραπευμένω γραφαῖς καὶ πέναξιν ἀπὸ
τῆς Ἑλλάδος, ἐν οἷς κρίσιν ἔχων οὐκ ἄμουσον ὃ Aparog ἀεί τι τῶν

Eupompos. Pamphilos. . 331

τεχνικῶν xai περιτεῶν, μάλιστα δὲ Παμφίλου xai Ἰελάνϑου, ovva- δ
yo» καὶ κεώμενος ἐπέστελλεν. 13. ἤνϑει γὰρ ἔτι δόξα τῆς Σικυωνίας
μούσης καὶ χρηστογραφίας, ὡς μόνης ἀδιάφϑορον ἐχούσης τὸ καλόν.
(Vgl. Athen. V. cap. 25 f. besonders p. 196 E.), ὥστε καὶ ““πελλῆν
ἐκεῖνον ἤδη ϑαυμαζόμενον ἀφιχέσϑαι καὶ συγγενέσϑαι τοῖς ἀνδράσιν
ἐπὲ ταλάντῳ, τῆς δόξης μᾶλλον ἢ τῆς τέχνης δεόμενον μεταλαβεῖν. 10

1750. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 6. floruit autem circa Philippum
et usque ad successores Alexandri pictura praecipue sed diversis vir-
tutibus. nam ... ratione Pamphilus ac Melanthius ... prae-
stantissimus.

1751. Plin. N. H. XXXV. 123. Pamphilus quoque Apellis praeceptor
non pinxisse solum encausta sed etiam docuisse traditur Pausian
Sicyonium primum in hoc genere nobilem.

. Werke.
1752. Schol. Aristoph. Plut. 385 zu den Versen:

ὁρῶ τιν᾽ ἐπὶ τοῦ βήματος καϑεδούμενον

ἑχδεηρίαν ἔχοντα μετὰ τῶν παιδίων

καὶ τῆς γυναικός, xo) διοίσοντ᾽ ἄντικρυς

385. τῶν Ἡρακλειδῶν οὐδ᾽ ὁτιοῦν τῶν Παμφίλου. |

A. ὁ Π. οὗτος γραφεὺς ἦν" ἔγραψε δὲ τοὺς Ηρακλείδας ἱκετεύοντας 5
μετὰ κλάδων ἐλαΐνων, ὅτε ἐκ Πελοποννήσου ἀπηλάϑησαν. B. II.
ζωγράφος ἣν ὅρτις τοὺς Ἡρακλείδας ἔγραψεν ἱκετεύοντας τὸν τῶν
᾿ἀιϑηναίων δῆμον κελ. C. ταύτην τὴν ἱστορίαν ἔγραψε Il. τραγικός.
κατὰ δέ τινας ζωγράφος ἦν, ὃς τὴν τῶν Ηρακλείδων τύχην χαραχτῆῇρι
ὑφηγήσατο. Καλλίστρατος δὲ καὶ Εὐφρόνιος τραγῳδίων ποιητήν φασι 10
xai διδάξαι «Ἡρακλείδας. τὰ δὲ λίαν ἐπιτετηδευμένα ὑπομνήματα
διστάζει, πότερον τραγικὸς ποιητὴς ἢ ζωγράφος, ὃν καϑηγήσασϑαί
φασι “Ἵπελλοῦ. περικλυτὸς δὲ ζωγράφος 6 ““πελλῆς. ἐν μέντοι ταῖς
διδασκαλίαις πρὸ τούτων τῶν χρόνων Πάμφιλος οὐδεὶς φέρεται τρα-
γικός κελ. 15

(Vgl. oben unter Apollodoros 1642. und s. Fuhr im Rhein. Mus. V. 1837

S. 422 ff., Welcker, Griech. Tragoed. II. S. 710.)
1793. Plin. N. H. XXXV. 76. Pamphili cognatio*) et proelium ad
Phliuntem ac victoria Atheniensium ἢ), item Ulixes in rate‘).

a) Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 353 und Brunn, K.G. II. S. 133.

b) Vielleicht Ol. 102. 3. Vgl. Xenoph. Hell. VII. 2 und e. Tölken in d. Amal-
thea III. 8. 116.

ec) Etwa mit Leukothea ὃ

Melanthios.
Plin. N. H. XXXV. 76 s. oben 1748. lin. 4.
Quintil. Inst. orat. XII. 10. 6 s. oben 1750.
1754. Plin. N. H. XXXV. 50. quattuor coloribus solis immortalia illa
opera fecere, ex albis Melino, e silaciis Attico, ex rubris Sinopide

392 | Malerei.

Pontica, ex nigris atramento Apelles, Aé6on, Melanthius, Nico-
machus, clarissimi pictores, cum tabulae eorum singulae eppidorum
venirent opibus.

1755. Plin. N. H. XXXV. 80. fuit autem (Apelles non minoris sim-
plicitatis quam artis; Melanthio de dispositione cedebat, [Asclepio-
doro de mensuris] hoc est quanto quid a quoque distare deberet.

1756. Plin. N. H. 1. ind. auctor. lib. XXXV. ex auctoribus , . . ex-
ternis: Pasitele, Apelle, Melanthio cet.

1757. Vitruv. VII. praefat. 14. praeterea minus nobiles multi prae-
cepta symmetriarum conscripserunt, ut . . . Melampus {l. Melanthzus.)

1758. Diog. Laert. IV. 18. xai ὅλως ἦν (Polemon) εοεοῦτος οἷόν φησε
Ἱπμελάνϑιος ὁ ζωγράφος ἐν τοῖς περὶ Geyoaguxfjc* φησὶ yàg δεῖν
αὐϑάδειάν τινα xai σκληρότητα τοῖς ὄργοις ἐπιερέχειν, ὁμοέως δὲ κἂν
τοῖς ἤϑεσιν. . '

1759. Plut. Arat. 13. (vgl. oben 1749.) ... διὸ τὰς μὲν ἄλλας͵ εἰκόνας
τῶν τυράννων ἀνεῖλεν εὐϑὺς ὁ Aparog, ὅτε τὴν πτόλιν ἐλευϑέρωσε, nrepi
δὲ τῆς Agıosedrov τοῦ κατὰ Φίλιππον ἀκμάσανεος ἐβουλεύσατο
πολὺν χρόνον" ἐγράφη μὲν γὰρ ὑπὸ πάντων τῶν περὲ τὸν Mélay9o»
ἅρματι νικηφόρῳ παρεστὼς ὃ Aglorgasos, πελλοῦ συνεφαψαμένου 5
τῆς γραφῆς, ὡς Πολέμων ὃ περιηγητὴς ἱσεόρηκεν. ἦν δὲ τὸ ἔργον ἀξιο-
ϑέατον, ὥρτε γνάμπτεσϑαι τὸν Aparor ὑπὸ τῆς τέχνης, αὐϑίς τε μίσει
τῷ πρὸς τοὺς τυράννους ἐξαγόμενον κελεύειν καϑαιρεῖν. τὸν οὖν ζω-
γφάφον Νεάλκη (s. unten), φίλον ὄντα τοῦ Lfoaxov παραιτεῖσϑαί
φασι καὶ δακρύειν, ὡς δ᾽ οὐκ ἔπειϑεν εἰπεῖν ὅει τοῖς τυράννοις πολε- 10
μητέον, οὐ τοῖς «d» τυράννων" ἐάσωμεν οὖν τὸ ἅρμα καὶ τὴν Νέχην,
αὐτὸν δέ 00: παρέξω τὸν “ρίστρατον ἐγὼ παραχωροῦντα vot πένα-
xog. ἐπιτρέψαντος οὖν τοῦ Aoarov διήλειψεν 6 Νεάλκης τὸν Api-
στρατον, sig δὲ τὴν χώραν φοίνικα μόνον ἐνέγραψεν, ἄλλο δ᾽ οὐδὲν
ἐτύλμησε παραβαλεῖν. τοὺς δὲ πόδας ἐξαλειφομένου τοῦ Agıoredsov 15
διαλαϑεῖν ὑπὸ τὸ ἅρμα λέγουσιν.

- (Vgl. Preller, Polemonis perieg. fragmm. p. 47 sq.)

Pausias, Bryes' Sohn von Sikyon.

1760. Plin. N. H. XXXV. 123. Pamphilus quoque Apellis praeceptor
non pinxisse solum encausta sed etiam docuisse traditur Pausian
Sicyonium primum in hoc genere nobilem. Bryetis filius hic
fuit eiusdemque primo discipulus. pinxit et ipse penicillo parietes
Thespiis, cum reficerentur quondam a Polygnoto picti (vgl. oben 1062), 5
multumque conparatione superatus existimabatur, quoniam non suo
genere certasset. 124. idem et lacupnaria primus pingere instituit,
nec camaras ante eum taliter adornari mos fuit. parvas pingebat ta-
bellas, maxumeque pueros; hoc aemuli interpretabantur fäeöre
eum, quonaim tarda picturae ratio esset illa. quamobrem daturus 10

Melanthios. Pansias. Aristolaos. 333

et celeritatis famam absolvit uno die tabellam quae vocata est heme- _
resios puero picto. 125. amavit in iuventa Glyceram municipem
suam, inventricem coronarum, certandoque imitatione eius ad nume-
rosissimam florum varietatem perduxit artem illam. postremo pinxit
et ipsam sedentem cum corona, quae e nobilissimis tabula appellata 15
eet stephaneplocos, ab aliis stephbanopolis, quoniam Glycera
venditando coronas sustentaverat paupertatem. huius tabulae exem-
plar, quod apographon vocant, L. Lucullus duobus talentis emit Dio-
nysiis Athenis. 126. Pausias autem fecit et grandis tabulas,
aicut "epectatam in Pompei porticu boum inmolationem. eam 20
primus invenit picturam, quam postea imitati sunt multi, aequavit
nemo. ante omnia cum longitudinem bovis ostendi vellet, adversum
eum pinxit, non traversum, et abunde intellegitur. amplitudo.
127. dein cum omnes quae volunt eminentia videri candicanti faciant
colore, quae condunt nigro, hic totum bovem atri coloris. fecit umbrae- 25
que corpus ex ipsa dedit magna prorsus arte in aequo exstantia ἡ
ostendente et in confracto solida omnia. Sicyone et bic vitam egit,
diuque illa fuit patria picturae. tabulas inde e publico omnis propter
aes alienum civitatis addictas Scauri aedilitas Romam transtulit.

1761. Pausan. II. 27. 3. οἴκημα δὲ περιφερὲς λέϑου λευκοῦ, xaAov-
μενον Θόλος, Qxodóurvat πλησίον (am Asklepiostempel in Epidauros)
ϑέας ἄξιον. ἐν δὲ αὐτῷ Παυσίου γράψαντος βέλη μὲν καὶ τόξον
ἐστὶν ἀφεικὼς "Bow: c, λύραν δὲ ἀντ᾽ αὐτῶν ἀράμενος φέρει. γέγραπ-
ται δὲ ἐνταῦϑα καὶ M £91, Παυσίου xai τοῦτο ἔργον, ἐξ ὑαλώης δ
φιάλης πίνουσα᾽" ἴδοις δὲ κἂν ἐν τῇ γραφῇ φιάλην ve ὕαλου καὶ di
αὐτῆς γυναικὸς πρόσωπον.

Fronto δὰ Verum 1. p. 124. (ed. Mai 1846.) s. oben 1726.

1762. Athen. XIII. p. 567. B. οὐκ ἂν ἁμάρτοι δὲ τίς σε xai πορνογρά-
gov καλῶν, ὡς Agıorelöyv καὶ Παυσανίαν"), & δὲ Νικοφάνη τοὺς
ζωγράφους. μνημονεύδι δὲ αὐτῶν ὡς ταῦτα καλῶς γραφόντων Πολέ-
μων ἐν τῷ περὶ τῶν ἐν Σικυῶνι πινάκων.

a) Statt des gänzlich unbekannten Pausanias dachte schon Billig im Cat. artif.
p. 325 an Pausias, den auch Brunn, K.G. II. S. 152 annimmt.
1763. Horat. Sat. 1I. 7. 95.

vel cum Pausiaca torpes, insane, tabella.

Aristolaos, Pausias’ Sohn und Schüler.

1764. Plin. N. H. XXXV. 137. Pausiae filius et discipulus A risto-
laus e severissimis pictoribus fuit, cuius sunt Epaminondas, Pericles,
Media, Virtus, Theseus, imago Atticae plebis, boum inmolatio.

Nikophanes, Pausias' Schüler.

1705. Plin. N. H. XXXV. 137. sunt quibus et Nicophanes eiusdem
Pausiae discipulus placeat diligentia, quam intellegant soli artifices,

334 Malerei.

alias durus in coloribus et sile multus. [nam Socrates iure omnibus
placet*)]. tales sunt eius ^um Aesculapio filiae Hygia, Aegle, Pana-
cea, Iaso et piger qui appellatur Ocnos, spartum torquens quod asel-
lus adrodit.
5) Vgl. Wustmann im N. Rhein. Mus. XXII 8. 21.

1766. Plin. N. H. XXXV.111. adnumeratur his (den Malern dieser Zeit)
et Nicophanes elegans ac concinnus, ita ut venustate ei pauci conpa-
rentur; [cothurnus et gravitas artis multum a Zeuxide et Apelle abest.]

Athen. XIII. p. 567. B. s. oben 1762.

1767. Plut. de Audiend. poöt. 3. γράφουσι δὲ καὶ πράξεις ἀτόπους
ἔνιοι, καϑάπερ. .. Χαιρεφάνης") ἀκολάστους ὁμιλίας γυναικῶν πρὸς
ἄνδρας.

8) Schon Wyttenbach zu d. St. vermuthet Nikophanes, ihm stimmt bedingt
Sillig, Cat. artif. p. 145, unbedingt Brunn zu, K.G. II. 5. 157.

' Sokrates (von Athen!)

Plin. N. H. XXXV. 137 s. 1765.

Plin. N. H. XXXVI. 32 s. 915.

(Vgl. Bursian, Fleckeisens Jahrbb. LXXII S. 114, Urlichs, Chrest. Plin. p. 374,
Wustmann, N. Rhein. Mus. XXII 8. 21. f.

Eutychides s. oben 1535.
. Arkesilaos, Tisikrates' Sohn.
(Vgl. oben 1525 f.)
1768. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi... Arcesilas Tisicratis filius cet.
1769. Pausan. I. 1. 3. &vradda (im ‚Peiraieus) Awoderp, ὃς A9r-
yaloıs xai τοῖς πᾶσιν “Ἕλλησιν ἡγούμενος Μακεδόνας & ἔν ve Βοιωτοῖς
ἐκράτησε μάχῃ καὶ αὖϑις ἔξω Θερμοπυλῶν, xai βιασάμενος ἐς “1α-
μέαν κατέκλεισε τὴν ἀπαντικρὺ τῆς Οἴτης (Ol. 114. 2), τοῦτον τὸν
“Δεωσϑένην καὶ totg παῖδας ἔγραψεν MoxsoiAaog.
Thales.
1770. Diog. Laert. I. 38. γεγόνασι dà ἄλλοι Θαλαῖ, καϑά φησι Ar-
μήτριος ὁ άγνης ἐν τοῖς ὁμωνύμοις, πέντε... δεύτερος ζωγράφος
Σικυώνιος μεγαλοφυής . .. τέταρτος, οὗ μέμνηται Aoügıs ἐν τῷ περὶ

ζωγραφίας.
(Vgl. oben 789. und s. Brunn, K.G. II. S. 158.)

Die thebanisch-attische Malerschule.

(Vgl. besonders Brunn, K.G. II. 8. 159 ff.)
Aristiaios und Nikomachos.
(Zu Nikomschos vgl. O. Schuchardt: Nikomaghos, eine archaeol. Studie, Weimar 1867.)
1771. Plin. N. H. XXXV. 108. his (den Malern dieser Zeit) adnu-
merari debet et Nicomachus Aristiaei*) filius 'ac discipulus.

Nikophanes. Sokrates. Eutychides. Arkesilaos. Thales. Aristiaios. Nikomachos. 335

pinxit raptum Proserpinae, quae tabula fuit in Capitolio in
Minervae delubro supra aediculam Iuventatis, et in eodem Capitolio,
quam Plancus imperator posuerat, Victeria quadrigam in su- 5
blime rapiens. 109. pinxit et Apollinem ac Dianam deum-
que matrem in leone sedentem, item nobilis Bacchas obreptan-
tibus Satyris, Scyllamque quae nunc est Romae in templo Pacis.
Ulixi primus addidit pileum*). nec fuit alius in ea arte velocior;
tradunt namque conduxisse pingendum ab Aristrato Sicyoniorum 10
tyranno (Ol. 105.) quod is faciebat Telesti poetae (blüht Ol. 95.)
monumentum: praefinito die intra quem perageretur, nec multo ante
venisse tyranno in poenam accenso paucisque diebus absolvisse et
celeritate et arte mira.

3) So Sillig, cod. Bamb. Aristiaci, was v. Jan festhült, Aristidi (als des Gross-
vaters des berühmten), Urlichs, Chrest. Plin. p. 365.

b) Hieher versetzt mit Urlichs a. a. O., in den Handschrr. in 108 nach rapiens.
Vgl. noch Serv. ad Verg. Aen. II. 44. huic Ulixi primus Nicomachus pictor
pileo caput texisse fertur. Aber s. oben 1613.

1772. Plin. N. H. XXXV. 145. illud vero perquam rarum ac memoria
dignum est, suprema opera artificum. inperfectasque tabulas, sicut
lrim Aristidis, Tyndaridas Nicomachi, Mediam Timomachi et
quam diximus Venerem Apellis, in maiore admiratione esse quam
perfecta, quippe im iis liniamenta reliqua ipsaeque cogitationes artifi- 5
cum spectantur atque in lenocinio commendationis dolor est manus,
cum id ageret, exstinctae.

Plin. N. H. XXXV. 50 s. oben 1754.

Plin. N. H. XXXV. 38 s. oben 1723.

Cic. Brut. 18. 70 s. oben 1067.

Plut. Timol. 36 s. oben 1136.

Plut. bei Stob. Floril. LXLII. 34 s. oben 1672.
Aelian. Var. hist. XIV. 47's. oben 1673.

1773. Vitruv. III. praefat. 2. at qui non minori studio et ingenio
sollertiaque fuerunt ignobilibus et humili fortuna civibus non minus -
egregie perfecta fecerunt opera, nullam memoriam sunt assecuti, quod
hi non ab industria neque artis sollertia, sed a felicitate fuerunt
deserti ut .. .; non minus item pictores, uti Aristomenes Thasius, 5
Polycles Adramyttenus, Nicomachus ceterique, quos neque indu-
stria, neque artis studium, neque sollertia defecit, sed aut rei familia-
ris exiguitas, aut imbecillitas fortunae, seu in ambitione certationis
contrariorum superatie obstitit eorum dignitati.

1774. Plut. de Mulierum virtute praefat. φέρε ydo, ei λέγοντες
τὴν αὐτὴν εἶναι ζωγραφίαν ἀνδρῶν xai γυναιχῶν, παρεχόμεϑα τοιαύ-
τας γραφὰς γυναικῶν, οἵας ““πελλῆς ἢ Ζεῦξις ἢ Νικόμαχος κελ.

336 Malerei.

Nikomachos’ Schüler.

1775. Plin. N. H. XXXV. 110. discipulos habuit Aristonem fra-
trem et Aristiden filium et Philoxenu m Eretrium cet.

1776. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi .. . Coroebus Nicomachi discipulus cet.

Ariston und Koroibos sonst unbekannt.

Philoxenos von Eretria.

1777. Plin. N. H. XXXV. 110. discipulos habuit . . . Philoxenum
Eretrium, cuius tabula nullis postferenda Cassandro regi (Ol. 118. 3)
pieta continuit Alexandri proelium cum Dario; idem pinxit et la-
sciviam, in qua tres Sileni comissantur. hic celeritatem praeceptoris
secutus breviores etiamnum quasdam picturae conpendiarias invenit.

Aristeides, Nikomachos' Sohn, von Theben.
(Zur Chronologie s. 1778. 1779.)

Plin. N. H. XXXV. 110. s. oben 1775.
1778. Plin. N. H. XXXV. 74. Euxinidas hac aetate (des Parrhasios
und Timanthes) docuit Ari&tiden praeclarum artificem.

1779. Plin. N.H. XXXV. 98. aequalis eius (des Apelles) fuit Aristi-
des Thebanus. is omnium primus animum pinxit et sensus ho-
minis expressit, quae vocant Graeci ethe, item perturbationes,
durior paulo in coloribus. huius opera

Werke.

No. 1. oppido capto ad matris morientis ex volnere mammam
adrepens infans, intellegiturque sentire mater et timere ne emortuo
lacte sanguinem lambat, quam tabulam Alexander Magnus transtulerat
Pellam in patriam suam (Ol. 111, 2 nach der Eroberung Thebens).

No. 2. 99. idem pinxit proelium cum Persis centum homi-
nes tabula ea conplexus pactusque in singulos minas s denas & tyranno
Elatensium Mnasone.

(Etwa Ol. 110. 2 nach der Schlacht von Chaironeia.)
No. 3. pinxit et currentis quadrigas
No. 4. et supplicantem paene cum voce
(Hier lässt Urlichs, Chrest. Plin. p. 362 die Worte: propter fratris amorem, die
nach anapauomenen lin. 16. stehn, folgen und versteht die für ihren Bruder
bittende Frau des Intaphernes Herod. III. 119.)
No. 5. et venatores cum captura
No. 6. et Leontion Epicuri
(Vgl. Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXVII. 8. 115.)
No. 7. et ànapauomenen propter fratris amorem (ἢ
No. 8. item Liberum

$

10

15

Aristeides. Werke. 337

No. 9. et Artamenen spectatos Romae in aede Cereris,

(Artamenen Cod. Bamb., andere Handschriften: Ariadnen, arianen, mariannem.
Urlichs, Chrest. Plin. p. 362 will den ältesten Sohn des Dareios verstehn,
der dem nachgeborenen Xerxes den Thron überlassen musste, Plut. de frat.
amore 18, Herod. VII. 2 sq. (ἢ Artemonem Bursian, Fleckeisens Jahrbb.
LXXVII. S. 115. (?))

No. 10. 100. tragoedum et puerum in Apollinis, cuius tabulae
gratia interiit pictoris inscitia cul tergendam eam mandaverat M. Iu- 20
nius praetor sub die ludorum Apollinarium. 5

No. 11. spectata est et in aede Fidei in Capitolio imago senis
cum lyra puerum docentis.

No. 12. pinxit et aegrum sine fine laudatum,
tantumque arte valuit ut Attalüs rex unam tabulam eius centum ta- 25
lentis emisse tradatur.

1780. Anthol. Gr. II. 251. 1. (Palat. VII. 623.) 4fiutAtavot. zu No. 1.
"EÀxe, τάλαν, παρὰ μητρὸς ὃν οὐχέτι μαζὸν ἀμέλξεις,
ἕλκυσον ὑστάτιον νᾶμα καταφϑιμένης"
ἤδη γὰρ ξιφέεσσι λιπόπνοος - ἀλλὰ τὰ μητρὸς
φίλτρα καὶ εἰν “2|ἰδῃ παιδοκομεῖν ἔμαϑεν.

1781. Strabon. VIII. p. 381. zu Νο. 8. Πολύβιος δὲ τὰ ovußavıa περὶ
τὴν ἅλωσιν (Korinths durch Mummius) ἐν οἴκτου μέρει λέγων zrong-
τίϑησι καὶ τὴν σερατιωτικὴν ὀλιγωρίαν τὴν τιερὶ τὰ τῶν τέχνων ἔργα
καὶ τὰ ἀναϑήματα. φησὶ γὰρ ἰδεῖν παρὼν ἐῤῥιμμένους πίνακας ἐπ᾽
ἐδάφους, πεττεύοντας δὲ τοὺς στρατιώτας ἐπὶ τούτων. ὀνομάζει δ᾽ 5
αὐτῶν Agıoreidov γραφὴν τοῦ Διονύσου, ἐφ᾽ οὗ τινες εἰρῇσϑαί
φασι τὸ οὐδὲν πρὸς τὸν Ζιόνυσον,͵

zu No. 12 (!) καὶ τὸν Ἡρακλέα τὸν καταπονούμενον τῷ τῆς 4ηια-
νείρας χιτῶνι. τοῦτον μὲν οὖν οὐχ ἑωράχαμεν ἡμεῖς, τὸν δὲ Aıovvoor
ἐν τῷ 4“ημητρείῳ τῷ ἐν Ῥώμῃ κάλλιστον ἔργον ἑωρῶμεν" ἐμπρησϑέν- 10
tog δὲ τοῦ ver) συνηφανίσϑη καὶ ἡ γραφὴ νεωστί (unter Augustus).

1782. Plin. N. Η. XXXV. 24. zu Νο. 8. tabulis autem externis aucto-
ritatem Romae publice fecit primus omnium Lucius Mummius cui
cognomen Achaici victoria dedit; namque cum in praeda vendenda
rex Attalus XVI emisset tabulam Aristidis, Liberum patrem, pre-
tium miratus suspicatusque aliquid in ea virtutis quod ipse nesciret, 5 _
revocavit tabulam Attalo multum querente et in Cereris delubro
posuit, quam primam arbitror picturam externam Romae publicatam.

1783. Plin. N. H. VII. 126. zu No. 8. Aristidis Thebani pictoris unam
tabulam centum talentis rex Attalus licitus est.

Plin. N. H. XXXV. 145. No. 13. Iris s. oben 1772.

| Athen. XIII. p. 567. B. No. 14. Pornographien s. oben 1763.
D. ant. Schrifiquellen z. Gesch. d. bild. Küuste b. d. Gr. 32

338 Malerei.

Technik und Kunstcharakter.

1784. Plin. N. H. XXXV.122. ceris pingere ac picturam inurere quis
primus excogitaverit, non constat. quidam Aristidis mventum putant,
postea consummatum a Praxitele cet. (s. oben 1295.)

Plin. N. H. XXXV. 98 s. oben 1779. lin. 2.

Aristeides' Schüler.
1785. Plin. N. H. XXXV. 111. Aristidis Thebani discipuli fuerunt et
fili Niceros et Ariston, cuius et satyrus cum scypho coronatus,
discipuli Antorides*) et Euphranor, de quo mox dicemus.

a) Nach Letronne, Ann. d. Inst. 1845 p. 258 sehr wahrscheinlich richtiger
Antenorides, s. auch Urlichs, Chrest. Plin. p. 366.

Nikeros, Ariston, Antenorides sonst unbekaunt.

Euphranor vom Isthmos (Korinth).

À. Zur Blegraphie.

(Zur Chronologie vgl. 1787., 1791.)

1786. Plin. N. H. XXXV. 128. post eum (Pausian) eminuit longe
ante omnis Euphranor Isthmius olympiade CIIII., idem qu:
inter fictores dictus est nobis (vgl. 1787). fecit et colossos et marmorea
et typos scalpsit, docilis ac laboriosus ante omnis et in quocumque
genere excellens ac sibi aequalis.

1787. Plin. N. H. XXXIV. 50. centesima quarta (olympiade florue-
runt) Praxiteles, Eu phranor.

1788. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 6. Euphranorem admirandum
facit, quod et ceteris optimis studiis inter praecipuos et pingendi fin-
gendique idem mirus artifex fuit. — Daselhst 12. at M. Tullium non
illum habemus Euphranorum circa plurium artium species praestan-
tem sed in omnibus, quae in quoque laudantur, eminentissimum.

1789. Schol. Iuvenal. Sat. III. 217. ,,Euüphranoris et Polycleti*
(unten 1806.) Athenienses caelatores fuerunt.

Plut. de Glor. Athen. 2 s. oben 1109.

B. Faphraners Gemälde.

1790. Plin. N. H. XXXV. 129. opera eius sunt
No. 1. equestre proelium,
No. 2. duodecim dei,
No. 3. Theseus in quo dixit eundem apud Parrhasium rosa
pastum esse, suum vero carne. 5
No. 4. nobilis eius tabula Ephesi est, Ulixes simulata insania
bovem cum equo iungens et palliati cogitantes, dux gladium condens.
(Vgl. Bergk, Ann. d. Inst. 1946 p. 303.)

Aristeides und seine Schüler. Euphranor. Zur Biographie. Gemälde. 339

1791. Pausan. I.3.3. στοὰ δὲ ὄπισϑεν (der Stoa basileios im Keramei-
kos zu Athen) ὠκοδόμηται γραφὰς ἔχουσα zu No. 2. 960g τοὺς
δώδεκα καλουμένους" zu No. 3. ἐπὶ δὲ τῷ τοίχῳ τῷ πέραν Θησεύς
ἐστι γεγραμμένος, καὶ Δημοκρατία τὸ καὶ “ἢμος. δηλοῖ δὲ ἡ

. γραφή, Θησέα εἶναι τὸν καταστήσαντα ϑηναίοις ἐξ ἴσου πολι-
τεύεσϑαι. A. zu No. 1. ἐνεταῦϑά ἐστι γεγραμμένον καὶ τὸ περὶ
Μαντίνειαν ᾿Α4ϑηναίων ἔργον, ot βοηϑήσοντες “Τακεδαιμονίοις
ἐπέμφϑησαν (Ol. 104. 2). συνέγραψαν δὲ ἄλλοι τε καὶ Ξενοφῶν τὸν
πάντα πόλεμον, καταάληψίν τε τῆς Καδμείας καὶ τὸ πταῖσμα “ακεδαι-
μονίων τὰ ἐν “εύχτροις, καὶ ὡς ἐς Πελοπόννησον ἐσέβαλον Βοιωτοί,
καὶ τὴν συμμαχίαν “Τακεδαιμονίοις τὴν παρ᾽ “ϑηναίων ἐλθοῦσαν. ἐν
δὲ τῇ γραφῇ τῶν ἱππέων ἐστὶ μάχη, ἐν ἡ γνωριμώτατοι Γρύλλος ve ὃ
Ξενοφῶντος ἐν τοῖς “ϑηναίοις, καὶ xavà τὴν ἵππον τὴν Βοιωτίαν
Ἐπαμεινώνδας ὃ Θηβαῖος" ταύτας τὰς γραφὰς Εὐφράνωρ ἔγραψεν
“ϑηναίοις κελ.

(Vgl. A. Schäfer im N. Rhein. Mus. V. S. 58 ff.)

1792. Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 5. zu No. 2. ceterum natura,
quem ad modum saepenumero aemulam virium suarum artem esse
patitur, ita aliquando invitam fesso labore dimittit, quod summi arti-
ficis Euphranoris manus senserunt. nam cum Athenis XII deos
pingeret, Neptuni imaginem quam poterat excellentissimis maiesta-
tis coloribus complexus est, perinde ac Iovis aliquanto augustiorem
repraesentaturus. sed omni impetu cogitationis in superiore opere ab-
sumpto, posteriores eius conatus adsurgere quo tendebat nequiverunt.

1793. Eustath, ad Il. p. 145. 11. zu No. 2. φέρεται ἱστορία 6v. Ev -
φράνωρ ϑήνησι γράφων τοὺς δώδεκα ϑεοὺς καὶ ἀπορῶν πρὸς otov
ἀρχέτυπον γράψει τὸν Ala, παρήει ἐν διδασκάλου" καὶ ἀκούσας τῶν
ἐπῶν τούτων" ἀμβρόσιαι δ᾽ ἄρα χαῖται καὶ τὰ ἑξῆς, ἔφη ὅτι ἤδη ἔχει
τὸ ἀρχέτυπον" καὶ ἀπιὼν ἔγραψεν.

1794. Lucian. Imagg. 7. zu No.2. καὶ δὴ παρακεκλήσϑω Πολύγνωτος
καὶ Εὐφράνωρ ἐκεῖνος xai “πελλῆς xai Assiwv‘ οὗτοι δὲ διελό-
μενοι τὸ ἔργον ὃ μὲν Εὐφράνωρ χρωσάτω τὴν κόμην οἵαν τῆς Ἥρας
ἔγραψεν,

Plut. de Glor. Athen. 2. zu No. 3. s. oben 1704.

1795. Plut. de Glor. Athen. 2. zu No. 1. γέγραφε δὲ xai τὴν ἐν
Moavrıvsiga πρὸς Ἐπαμεινώνδαν ἱππομαχίαν ovx averdor-
σιάστως Εὐφράνωρ. τὸ δ᾽ ἔργον ἔσχεν οὕτως. Ἐπαμεινώνδας
Θηβαῖος ἀπὸ τῆς ἐν “εύκτροις μάχης ἀρϑεὶς μέγας, ἐπεμβῆναι τῇ
Σπάρτῃ πεσούσῃ, καὶ πατῆσαι τὸ φρόνημα καὶ τὸ ἀξίωμα τῆς πόλεως
ἠϑέλησε κτλ. τοῦτο τὸ ἔργον Εὐφράνωρ ἔγραψε, καὶ πάρεστιν ὁρᾶν ἐν
εἰκόνι τῆς μάχης τὸ σύῤῥαγμα καὶ τὴν ἀντέρεισιν ἀλκῆς καὶ ϑυμοῦ καὶ
πνεύματος γέμουσαν. ἀλλ᾽ οὐκ ἂν οἶμαι τὴν ζωγράφου κρίσιν πιρο-

22"

9

mb

0

15

σι

σι

310 Malerei.

Heine πρὸς τὸν στρατηγόν, οὐδ᾽ ἀνάσχοισϑε τῶν προτιμώντων τὸν
πίνακα τοῦ τροπαίου καὶ τὸ μίμημα τῆς ἀληϑείας. 10

1796. Pausan. VIII. 9. 8. zu No. 1. olxog δέ ἐστιν ἐν τῷ γυμνασίῳ
Μαντινεῦσιν ἀγάλματα ἔχων Avrivov,.... καὶ δὴ καὶ τῆς ἐν Κερα-
μειχῷ γραφῆς, ἣ τὸ ἔργον ἔχει τὸ “ϑηναίων ἐν Martıveig, καὶ ταύτης
αὐτόϑι ἐστὶ μίμημα.

1791. Lucian. de Domo 30. zu No. 4. (28. ταύτῃ ἕπεται παλαιά τις
ἄλλη γραφή) Οδυσσεὺς τὸ μετὰ τοῦτο δῆϑεν μεμηνώς, ὅτε συστρα-
τεύει τοῖς “Ττρείδαις μὴ ϑέλων" πάρεισι δὲ οἱ πρέσβεις ἤδη καλοῦν-
τες καὶ τὰ μὲν τῆς ὑποχρίσεως πιϑανὰ πάντα, 1) ἀπήνη, τὸ τῶν ὗπε-
ζευγμένων ἀσύμφωνον, ἄγνοια τῶν δρωμένων - ἐλέγχεται δὲ ὅμως τῷ 5
βρέφει- Παλαμήδης γὰρ 6 τοῦ Ναυπλίου συνεὶς τὸ γιγνόμενον, ἁρπά-
σας τὸν Τηλέμαχον ἀπειλεῖ φονεύειν πρόκωπον ἔχων τὸ ξίφος, καὶ
πρὸς τὴν τῆς μανίας ὑπόκρισιν ἐργὴν καὶ οὗτος ἀνθυποχρίνεται. ὃ δὲ
Ὀδυσσεὺς πρὸς τὸν φόβον τοῦτον σωφρονεῖ καὶ πατὴρ γίγνεται χαὶ
λύει τὴν ὑπόκρισιν. ιυ

C, Euphraners plastische Werke.
1798. Plin. N. H. XXXIV.77. No. !|. Euphranoris Alexander Pa-

ris est, in quo laudatur quod omnia simul intellegantur, iudex dea-
rum, amator Helenae et tamen Achillis interfector.

No. 2. huius est Minerva Romae quae dicitur Catuliana, infra
Capitolium a Q. Lutatio dicata, 5

No. 3. et simulacrum Boni Eventus, dextra pateram, sinistra
spicam ac papavera tenens,

No. 4. item Latona puerpera Apollinem et Dianam infan-
tis sustinens in aede Concordiae.

No. 5. 78. fecit et quadrigas bigasque | 10

No. 6. et cliduchon eximia forma,

No. 7. et Virtutem et Graeciam, utrasque colossacas,

No. 8. mulierem admirantem et adorantem,

No. 9. und 10. item Alexandrum et Philippum in quadrigis.

1799. Pausan. I. 3. 3. No. 11. xoi πλησίον (der Stoa mit den Gemäl-
den 1791.) ἐποίησεν (Εὐφράνωρ) ἐν τῷ ναῷ τὸν 24s 0AAw»a Πατρῷον
ἐπίκλησιν.

1800. Dio Chrysost. Orat. 37. 43. (II. p. 124. R. 533. Emp;
No. 12. εἰ yàg ἐκώλυε μέγαν εἶναι τὸν ἀνδριάντα (des Agesilaos); τί
γὰρ ἀρτίπουν, ὥςπερ τὸν Εὐφράνορος Ἥφαιστον;

1801. Inschrift auf dem Aventin gefunden, s. Brunn, K.G. I. S. 315
Note 2. No. 13.

Fecerat Eufranor Bacchum quem Gallus lionorat
fastorum consul carmine, ture, prece.

Euphranor. Plastische Werke. Kunstcharakter. Euphranors Schüler. 341

D. Technik, Kunstcharakter und Allgemeines.

1802. Plin. N. H. XXXV. 128. (vgl. oben 1786.) hic primus videtur
expressisse dignitates heroum et usurpasse symmetriam, sed fuit
in universitate corporum exilior et capitibus articulisque grandior.
129. volumina quoque conposuit de symmetria et coloribus.

Quintil. Inst. orat. XII. 10. 6 und 12 s. 1788.

1803. Vitruv. VII. praef. 14. praeterea minus nobiles multi praecepta

symmetriarum conscripserunt, ut... Leonides. . . Euphranor.
Fronto ad Verum I. p. 124 s. oben 1726.

1804. Plin. N. H. I. ind. auctor. lib. XXXV. ex auctoribus ...
externis Pasitele . . . Euphranore cet.

Philostr. Vita Apollon. T yan. II. 20 s. oben 1074.

1805. Varro de Vita P. R. fragm. 1. bei Charis. Inst. gramm. I.
p. 126. ed. Keil. neque ille Callicles quaternum digitum tabellis no-
bilis cum esset factus, tamen in pingendo adscendere (non) potuit ad
Euphranoris altitudinem.

Lucian. [upp. tragoed. 7 s. oben 828. Anm.

1806. Iuvenal. Sat. III. 217.

hic nuda et candida signa,
Hic aliquid praeclarum Euphranoris et Polyeliti.
Lucian. Imagg. 7 s. oben 1073.
Lucian. de Mercede conduct. 42 s. oben 1728.

Euphranors Schüler.

Charmantides.

1807. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi . . . Charmantides Euphranoris
(discipulus).

Leonidas von Anthedon.

1808. Steph. Byzant. v. Arsndwr' ... xai Ἰεωνίδης ζωγράφος,
Εὐφράνορος μαϑητής, νϑηδόνιος.

1809. Eustath. ad Il. II. p. 271. 38. xai Μεωνέδας δὲ ζωγράφος
ἀνϑηδόνιος ἦν, μαϑητὴς Εὐφράνορος.

Vitruv. VII. praef. 14 s. oben 1803.

Antidotos.
1810. Plin. N. H. XXXV.-:130. eodem tempore (wie Euphranor) fuere
. . . Euphranoris autem discipulus Antidotus. huius est clipeo

dimicans Athenis et luctator tubicenque inter pauca laudatus.
ipse diligentior quam numerosior et in coloribus severus maxume in-
claruit discipulo Nicia Atheniense cet.

342 Malerei.

Nikias, Nikomedes' Sohn von Athen, Antidotos’ Schüler.

A. Zur Biographie.

1811. Pausan. III. 19.4. Νικέας δὲ ὃ Νικομήδους περισσῶς δὴ
τι ἔργαψεν αὐτὸν (den Hyakinthos) ὡραῖον, τὸν ἐπὶ Yaxiv9q λεγόμε-
γον Anöllwvog ἔρωτα ὑποσημαίνων. (Vgl. 1820., 1826. lin. 12.)

1812. Aelian. Var. hist. III. 31. Νικέας ὃ ζωγράφος τοσαύτην
περὲ τὸ γράφειν σπουδὴν εἶχεν, ὡς ἐπιλαϑέσϑαι πολλάκις αὐτὸν τρο-
φὴν προσενέγκασϑαι προστετηχότα τῇ τἔχνῃ.

1813. Plut. An seni sit gerenda resp. 5. 4. ei γὰρ Νικίας 0
ζωγράφος οὕτως ἔχαιρε τοῖς τῆς τέχνης ἔργοις, Ogre τοὺς olxeras
ἐρωτᾶν πολλάκις, εἰ λέλουται καὶ ἠρίστηκεν.

(Wiederholt bei Stob. Floril. 29. 88.)
Plut. de Glor. Athen. 2 s. oben 1109.

1814. Plut. Non posse suav. vivi sec. Epic. 11. 2. ἑποῦ γὰρ oi
φιλογραφοῦντες οὕτως ἄγονται τῇ πιϑανότητι τῶν ἔργων, ὥςτε
Νικέαν, γράφοντα τὴν Nexviav ἐρωτᾶν πολλάκις τοὺς οἰχέτας, εἰ
neiownxe‘ Πτολεμαίου δὲ τοῦ βασιλέως ξξήκοντα τάλαντα τῆς γραφῆς
συντελεσϑείσης πέμψαντος αὐτῷ, μὴ λαβεῖν und ἀποδόσϑαι τὸ
ἔργον.

1815. Plin. N. H. XXXV. 132. ... necyomantea Homer; hanc
vendere Attalo (l. Ptolemaeo) regi noluit talentis sexaginta potiusque
patriae suae donavit abundans opibus. (Vgl. noch 1820.)

B. Werke.

1816. Plin. N. H. XXXV. 131. opera eius:

No. 1. Nemea advecta ex Asia Romam a Silano quam in curia
diximus positam,

No. 2. item Liber pater in aede Concordiae,

No. 3. Hyacinthus quem Caesar Augustus delectatus eo secum 5
deportavit Alexandrea capta, et ob id Tiberius Caesar in templo eius
dicavit hanc tabulam et

Νο. 4. Danae,

132. No. 5. Ephesi vero est Meg abyzi sacerdotis Ephesiae Dia-
nae sepulcrum, ι΄

No. 6. Athenis necyomantea Homeri (s. 1814., 1815.);
fecit et grandis picturas, in quibus eunt

No. 7. Calypso No. 8. et Io No. 9. et Andromeda, No. 10.
Alexander quoque in Pompei porticibus praecellens , No.ll.

.et Calypso sedens. b

133. huic eidem adscribuntur No. 12. quadrupedes; prosperrime

canes expressit.

1817 Plin. N. H. XXXV. 27. zu No. 1. super omnis divos Augustus

Nikias. Zur Biographie. Werke. Kunstcharakter. 343

..in euria quoque quam in comitio consecrabat duas tabulas in-
pressit parieti, Nemeam sedentem supra leonem. palmigeram i ipsam,
adstante cum baculo sene cuius supra caput tabula' bigae dependet.
28. Nicias scripsit se inussisse, tali enim usus est verbo.

. Pausan. III. 19. 4. zu No. 3. s. oben 1811.
1818. Anthol. Gr. II.21 53a. (Palat. IX. 792.) Arunargm. zuNo. 6.
Νικέεω πόνος οὗτος" ἀείζωος [de] Nexvia
ἤσχημαι πάσης ἠρίον ἡλικίης.
δώματα δ᾽ Alöwväog ἐρευνήσαντος Ὁμήρου.
ο΄ γέχραμμαι κδένου πρῶτον ἀπ᾽ ἀρχετύπου.

1819. Anthol. Gr. IL 157. 13. (Planud. IV. 147.) Ἀντιφίλου. (zu
No. 9.?)

εἰς Avdoousdar.

Aisıonav à βῶλος ὁ δὲ πτερόεις τὰ πέδιλα
Περσεύς" ἁ δὲ λίϑῳ πρόσδετος Avdgoueda -

& προτομά Γοργοῦς λιϑοδερκέος" ἀϑλον ἔρωτος
κῆτος" Κασσιόπας ἁ λάλος εὐτεχνία.

χὰ μὲν ἀπὸ σκοπέλοιο χαλᾷ πόδας nIadı νάρχᾳ
νωϑρόν")" ὃ δὲ μναστὴρ νυμφοκομεῖ τὸ γέρας.

a) ποδὸς ἔϑματα νάρχᾳ νωϑροῦ Jacobs.

(Vgl. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad art. spect. p. 62.)

1820. Pausan. I. 29. 15. zu No. 12. κεῖται δὲ xai Ζήνων ἐνταῦϑα (an
dem Wege nach der Akademie) ὁ Mvaoéov; xai Χρύσιππος 6 Σολεύς,
Νικίας τὸ ὁ Νικομήδους ζῷα ἄριστος γράψαι τῶν ἐφ᾽ αὑτοῦ.

1821. Pausan. VII. 22. 6. No. 13. πρὶν δὲ ἢ ἐς τὴν πόλιν (Triteia
in Achaia) ἐσελθεῖν μνῆμα ἐστι λευκοῦ Aidov, ϑέας καὶ ἐς τὰ
ἄλλα ἄξιον καὶ οὐχ ἥκιστα ἐπὶ ταῖς γραφαῖς, αἵ εἰσιν ἐπὶ τοῦ τάφου,
τέχνη Νικίου, ϑρόνος τε ἐλέφαντος καὶ γυνὴ νέα καὶ eldovg εὖ ἔχουσα
ἐπὶ τῷ ϑρόνῳ, ϑεράπαινα δὲ αὐτῇ προςέστηκε σκιάδιον φέρουσα" xai 5
vsavioxog ὀρϑὸς οὐκ ἔχων πω γένειά ἔστι χιτῶνα ἐνδεδυκὼς καὶ χλα-
μύδα ἐπὶ τῷ χιτῶνι φοινικῆν' παρὰ δὲ αὐτὸν οἰκέτης ἀκόντια ἔχων
ἐστί, καὶ ἄγει κύνας ἐπιτηδείας ϑηρεύουσιν ἀνθρώποις. πυϑέσθαι μὲν
δὴ τὰ ὀνόματα αὐτῶν οὐκ εἴχομεν" ταφῆναι δὲ ἄνδρα καὶ γυναῖκα ἐν
κοινῷ παρίστατο ἅπασιν εἰκάζειν. 10

C. Techuik, Kunstcharakter und Migemelnes.

1822. Plin. N.H. XXXV. 38. usta casu reperta est in incendio Piraeei
cerussa in orcis cremata; hac primum usus Nicias supra dictus .

, Sine usta non fiunt umbrae. ,

1823. Plin. N. H. XXXV. 130. ipse (Antidotus) . . maxume inclaruit
Nicia Atheniense, qui diligentissime mulieres pinxit. 131. lumen et
umbras custodiit atque ut eminerent e tabulis picturae maxume curavit.

1824 Plin. N. H. XXXV. 133. hic est Nicias, de quo dicebat Praxi-

314 Malerei.

teles interrogatus quae maxume opera sua probaret in marmoribus:
quibus Nicias manum admovisset; tantum circumlitioni eius tribue-
bat. non gatis discernitur, alium eodem nomine an hunc eundem qui-
dam faciant olympiade CXII.

Fronto ad Verum I. p. 124 s. oben 1720.

1825. Demetr. Phaler. de Elocut.76. Νεκέας ὁ ζωγράφος xai τοῦτο
εὐθὺς ἔλεγεν εἶναι τῆς γραφικῆς τέχνης οὐ μικρὸν μέρος, τὸ λαβόντα
ὕλην εὐμεγέϑη γράφειν καὶ μὴ κατακερματίζειν τὴν τέχνην εἰς μιχρὰ
οἷον ὀρνίϑια ἢ ἄνϑη (vgl. oben 1760.), ἀλλ᾽ ἱππομαχίας xai ναυμαχίας,
ἔνϑα πολλὰ μὲν σχήματα δείξειεν ἄν τις ἵππων, τῶν μὲν ϑεόντων, 5
τῶν δὲ ἀνθισταμένων, ἄλλων δὲ ὀχλαζόντων, πολλοὺς δὲ axovsilor-
τας, πολλοὺς δὲ καταπίπτοντας τῶν ἱππέων. ᾧετο γὰρ καὶ τὴν ὑπό-
ϑεσιν αὐτὴν μέρος εἶναι τῆς ζωγραφικῆς τέχνη;, ὥςπερ τοὺς μύϑοις
τῶν ποιητῶν.

Omphalion, Nikias' Schüler. |

1826. Pausan. IV. 31. 11. ἔστε δὲ (in Messene! xai ϊεσσήνης τῆς
Τριόπα ναὸς xai ἄγαλμα χουσοῦ καὶ λίϑου Παρίου" γραφαὶ δὲ κατὰ
τοῦ ναοῦ τὸ ὄπισϑεν οἵ βασιλεῖσαντές εἰσι Μεσσήνης, πρὶν μὲν ἢ στό-
λον ἀφικέσϑαι τῶν “ωριέων ἐς Πελοπόννησον, Agagsüs xai ot παῖ-
δες, κατελϑόντων δὲ Ηρακλειδῶν Κρεσφύντης ἐστίν, ἡγεμὼν καὶ οὗτος 5
τοῦ Awgıxod, τῶν δὲ οἰκησάντων ἐν Πύλῳ Νέστωρ, καὶ Θῳυασυμήδης
xai Avtiloyog, προτετιμημένοι παίδων τῶν Νέστορος ἡλικίᾳ καὶ ἐπὶ
Τροίαν μετεσχηκότες τῆς στρατείας. 12. Asuxınnog τὲ ᾿ἄφαρέως
ἀδελφὸς καὶ ᾿Ιλάειρά ἐστι καὶ Φοίβη, σὺν δέ σφισιν “ίρσινόη. γέγρα-
πται δὲ καὶ Ισχληπιός, Agowöns ὧν λόγῳ τῷ Μεσσηνίων, καὶ 10
Μαχάων καὶ Ποδαλείριος, ὅτι: ἔργου voi πρὸς "Ap καὶ τούτοις
μέτεστι. ταύτας τὰς γραφὰς ἔγραψεν Ὀμφαλέων Νικίου τοῦ Νικο-
μήδους μαϑητής᾽ οἱ δὲ αὐτὸν καὶ δουλεῦσαι παρὰ τῷ Νικίᾳ καὶ παι-
δικὰ γενέσϑαι φασὶν αὐτοῦ.

Die Malerei auf der Hóhe der Virtuositüt.

Apelles, Pytheas' Sohn von Kolophon.
| A. Zur Biographie.

(Vgl. Tölken, Amalth. III. 8. 113 ff.)

1827. Plin. N. H. XXXV. 79. verum omnis prius genitos futurosque

postea superavit Apelles Cous olympiade CXII.
(Koer auch sonst, s. 1851., 1859.)

1828. Suid. v. ““πελλῆς, Κολοφώνιος, ϑέσει δὲ Ἐφέσιος,
ζωγράφος, μαϑητὴς Παμφίλου τοῦ Ἵμφιπολίτου, πρότερον δὲ
Ἐφόρου τοῦ ᾿Εφεσίου, υἱὸς Πυϑέου, ἀδελφὸς Κτησιόχου (Κτησιλόχοι)
καὶ αὐτοῦ ζωγράφου.

Nikias. Omphalion. Apelles. Zur Biographie. 345

1829. Strabon. XIV. 642. καὶ Ἱππῶναξ δ᾽ ἐστὶν ὁ ποιητὴς i&'Eqé-
σου xai Παῤῥάσιοξ ὃ ζωγράφος καὶ ““πελλῆς.

1830. Lucian. Calumn. non tem. creda2. “΄“πελλῆς ὁ Ἐφέσιος.
6. κατὰ τὴν τοῦ "Eg ealov ζωγράφου τέχνην διέλθωμεν τὰ προςόντα
τῇ διαβολῇ κτλ.

1831. Tzetz. Chil. VIII. 392. |

ξωγράφος ἦν xai ᾿Απελλῆς, Ἐφέσιος τῷ γένει,
σύγχρονος Πτολεμαίῳ δέ κτλ. (vgl. unten 1837. ff.)

Apelles’ Lehrer.

Ephoros.
Suid. v. Anellüg s. 1828.

Pamphilos von Amphipolis ikyon. )

Suid. v. ““πελλῆς s. 1828.
Plin. N. H. XXXV. 76 s. oben 1745.
Plin. N. H. XXXV. 123 s. oben 1748.

1832. Plut. Arat. 13. (vgl. 1749.) ἤνϑει yàg ἔτι δόξα τῆς Σικυωνιας
μούσης καὶ χρηστογραφίας, ὡς μόνης ἀδιάφϑορον ἐχούσης τὸ καλόν,
ὥςτε καὶ “[ττελλῆν ἐχεῖνον ἤδη ϑαυμαζόμενον ἀφικέσϑαι καὶ συγγε-
νέσϑαι τοῖς ἀνδράσιν (Pamphilos und seiner Schule) dni καλάντῳ τῆς
δόξης ἢ τῆς τέχνης δεόμενον μεταλαβεῖν.

Melanthios.
Plut. Arat. 13 s. oben 1759.lin. 4.

Apelles und Alexandros.

1833. Plin. N. H. XXXV. 93. Alexandrum et Philippum quotiens pin-
xerit enumerare supervacuum est.
Plin. N. H. VII. 125 s. oben 1446.
Horat. Epp. II. 1. 239 sq. s. oben 1447.
Cic. Epp. ad famil. V. 12. 13 s. oben 1448.
Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 2, Apul. Florid. p. 117 s.
1848. Anm.
(Vgl. weiterhin unter den Werken 1875—1880.)

1834. Plin. N. H. XXXV. 85. fuit enim et comitas illi (Apelli), pro-
pter quam gratior Alexandro Magno frequenter in officinam venti-
tanti — nam, ut diximus, ab alio se pingi vetuerat edicto — sed in
officina inperite multa disserenti silentium comiter suadebat, rideri
eum dicens a pueris qui colores tererent. tantum erat auctoritati iuris
in regem alioqui iracundum.

(Vgl. Plut. de Adul. et amico 15. Anelins μὲν γὰρ ὁ ζωγράφος Μεγαβύζου

346 Malerei.

παραχαϑίσαντος αὐτῷ χαὶ περὶ γραμμῆς τι καὶ σχιᾶς βουλομένου λαλεῖν, ὁρᾷς,
ἔφη, τὰ παιϑάρια ταυτὶ τὰ τὴν uni(da refgorra ; πάνυ σοι προςεῖχε τὸν νοῦν
σιωπῶντι καὶ τὴν πορφύραν ἐθαύμαζε xal τὰ χρυσία νῦν δέ σου καταγελᾷ
περὶ ὧν oU μεμάϑηκας ἀρξαμένου λαλεῖν. Plut. de Tranquill. animi. 12. Me-
γάβυζον τὸν Πέρσην εἷς τὸ ζωγραφεῖον ἀναβάντα toU Anelloü xzri. dieselbe
Geschichte; vgl. dieselbe abermals, aber von Zeuxis erzählt b. Aelian. Var.
hist. II. 2 oben 1656.)

1835. Aelian. Var. hist. II. 3. ἀλέξανδρος ϑεασάμενος τὴν ἐν
Ἐφέσῳ einova Eavroü τὴν ὑπὸ Anelkloü γραφεῖσαν οὐχ ἐπήνεσε
κατὰ τὴν ἀξίαν τοῦ γράμματος. εἰσαχϑέντος δὲ τοῦ ἵτιπτου καὶ χρε-
μετίσαντος πρὸς τὸν ἵππον τὸν ἐν τῇ εἰκόνι, ὡς πρὸς ἀληϑινὸν καὶ
ἐκεῖνον, ὦ βασιλεῦ, εἶπεν ὁ “πελλῆς, ἀλλ᾽ ὃ ye ἵππος ἔοικέ σου γρα-
φικώτερος εἶναι κατὰ πολύ.

(Wiederholt Nat. anim. IV. 50 aber s. Plin. XXXV. 95. est et equus eius, sive
fuit, pictus in certamine, quo iudicium ad mutas quadrupedes provocavit ab
hominibus. namque ambitu praevalere aemulos sentiens singulorum pictu-
ras inductis equis ostendit, Apellis tantum equo adhinnivere, idque et postea
semper evenit, ut experimentum illud ostentaretur.)

1836. Plin. N. H. XXXV. 86. quamquam Alexander honorem ei cla-
rissimo perhibuit exemplo, namque cum dilectam sibi e pallacis suis
praecipue, nomine Pancaspen, nudam pingi ob admirationem formae ab
Apelle iussisset eumque dum paret captum amore sensisset, dono de-
dit ei magnus animo, maior imperio sui, nec minor hoc facto quam $
victoria aliqua ipse se vicit, nec torum tantum suum sed etiam adfec-
tum donavit artifici, ne dilectae quidem respectu motus, cum modo regis
ea fuisset, modo pictoris esset. sunt qui Venerem anadyomenen ab
illo pictam exemplari putent.

(Vgl. Aelian. ‚var. hist. All. 34. “Ἵπελλῆς δὲ χαὶ τῆς ““λεξάνδρου παλλα-
κῆς (ἤρα), ἧπερ ὄνομα ἣν Παγχάσπη, τὸ δὲ γένος Aagıooala mw. ταύτῃ xci
πρώτῃ, φασέν, ὁ ᾿4λέξανδρος ὡμέλησεν und s. unter den Werken 1865.)

Apelles und Ptolemaios I. .

1837. Plin. N. H. XXXV. 89. non fuerat ei gratia in comitatu
Alexandri cum Ptolemaeo, quo regnante Alexandream vi tempestatis
expulsus subornato fraude aemulorum plano regio invitatus ad cenam
venit, indignantique Ptolemaeo et vocatores suos ostendenti, ut diceret
a quo eorum invitatus esset, adrepto carbone exstincto e foculo imagi- 5
nem in pariete deliniavit, adgnoscente voltum plani rege inchoatum
protinus.

1838. Tzetz. Chil. VIII. 394. —

ὅπως ὑπ Ἀντιφίλου δὲ ζωγράφου διεβλήϑη
καὶ πῶς αὑτὴν 4ιαβολὴν ἔγραψεν ἐν εἰκόνι,
εἰκόνι πάμπαν τεχνικῇ, πολλοί φασι μὲν ἄλλοι
“ουχιανὸς ὃ ῥήτωρ FE τοῦτο πλατέως γράφει.

Apelles. Zur Biographie. 347

1839. Lucian. Calumn. non tem. cred. 2, οὗτος (Apelles) δεαβλη-
Jeig πρὲς τὸν Πτολεμαῖον ὡς μετεσχηκὼς Θεοδότᾳ τῆς συνωμοσίας ἐν
Τύρῳ, 6 δὲ ἀπελλῆς οὐχ ἐωράκχει ποτὲ τὴν Τύρον οὐδὲ τὸν Θεοδόταν,
ὅςτις ἦν, ἐγίγνωσκεν, ἢ καϑ' ὅσον Txovs Πεολεμαίου τινὰ ὕπαρχον
εἶναι τὰ κατὰ τὴν Φοινίχην ἐπιτετραμμένον, ἀλλ᾽ ὅμως τῶν ἀντιτέχ- 5
vov τις ἀντίφιλος τοὔνομα ὑπὸ φϑόνου τῆς παρὰ βασιλεῖ τιμῆς "καὶ
τῆς κατὰ τὴν τέχνην ζηλοτυπίας κατεῖπεν αὐτοῦ πρὸς τὸν Πτολεμαῖον
ὡς εἴη κεκοινωνηχὼς τῶν ὅλων καὶ ὡς ϑεάσαιτό τις αὐτὸν ἐν Φοινίκῃ
συνεστιώμενον Θεοδότᾳ καὶ παρ᾽ ὅλον τὸ δεῖπνον πρὸς τὸ οὖς αὐτῷ
κοινολογούμενον, καὶ τέλος ἀπέφηνε τὴν Τύρου ἀπόστασιν καὶ IIlelovotov 10
κατάληψιν ἐκ τῆς πελλοῦ συμβουλῆς γεγονέναι. 3. ὁ δὲ Πτολεμαῖος
ὡς ἂν καὶ τἄλλα οὐ κάρτα φρενήρης τις ὦν, ἄλλ᾽ ἐν κολακείᾳ δεσπο-
τικῇ τεϑραμμένος, οὕτως ἐξεκαύϑη καὶ συνεταράχϑη πρὸς τῆς παρα-
δόξου ταύτης διαβολῆς, ὥςτε μηδὲν τῶν εἰχότων λογισάμενος, μηδ᾽
ὅτι ἀντίτεχνος ἦν ὃ διαβάλλων μηδ᾽ ὅτι μρμκρότερος ἢ κατὰ τηλικαύτην 15
προδοσίαν ζωγράφος, καὶ ταῦτα εὖ πεπονϑὼς ὑπ᾽ αὐτοῦ καὶ παρ᾽ ὃν-
τινοῦν τῶν ὁμοτέχνων τετιμημένος, ἀλλ᾽ οὐδὲ τὸ παράπαν εἰ ἐξέπλευσεν
“ἀπελλῆς ἐς Τύρον ἐξετάσας, εὐθὺς ἕαδε μηνίειν καὶ βοῆς ἐνεπίμπλα τὰ
βασίλεια τὸν ἀχάριστον κεκραγὼς καὶ τὸν ἐπίβουλον καὶ συνωμότην.
καὶ εἴ ye μὴ τῶν συνειλημμένων τις ἀγανακτήσας ἐπὶ τῇ τοῦ Arsıgpi- 20
Aov ἀναισχυντίᾳ καὶ τὸν ἄϑλιον Anekkiv κατελεήσας & ἔφη μηδενὸς av-

TOig κεχοινωνηκέναι τὸν ἄνϑρωπον, ἀπετέτμητο ἂν τὴν κεφαλὴν καὶ
'παραπολελαύχει τῶν ἐν TQ κακῶν οὐδὲν αὐτὸς αἴτιος γεγονώς. 4. ὃ
μὲν οὖν Πτολεμαῖος οὕτω λέγεται αἰσχυνθῆναι ἐπὶ τοῖς γεγονόσιν,
ὥςτε τὸν μὲν “Ἱπελλῆν ὃ ἑκατὸν ταλάντοις ἐδωρήσατο, τὸν δὲ ΑΙντίφιλον 25
δουλεύειν αὐτῷ παρέδωκεν. ὁ δὲ Ὑπελλῆς ὧν παρεκινδύνευαε μεμνη-
μένος τοιᾷδέ τινι εἰκόνι ἠμύνατο τὴν διαβολήν κελ.

(5. unten unter den Werken 1874. Zu der hier berichteten Geschichte aber vergl.
Brunn, K.G. 11. S. 208 und was dieser anführt, auch Blümner, Archaeol.
Stadien zu Lucian S. 41.)

Apelles und Protogenes.

1840. Plin. N. H. XXXV. 87. Apelles et in aemulis benignus Proto-
geni dignationem primus Rhodi constituit. 88. sordebat suis, ut ple-
rumque domestica, percontantique quanti liceret opera effecta par-
vom nescio quid dixerat. at ille quinquagenis talentis poposcit famam-
que dispersit se emere ut pro suis venderet; ea res concitavit Rhodios
ad intellegendum artificem, nec nisi augentibus pretium cessit.

1841. Plin. N. H. XXXV. 81. scitum inter Protogenem et eum (Apellen)
quod accidit. ille Rhodi vivebat, quo cum Apelles adnavigasset avidus
cognoscendi opera eius fama tantum sibi cogniti, continuo officinam
petiit. aberat ipse, sed tabulam amplae magnitudinis in machina apta-

348 Malerei.

tam una custodiebat anus. haec foris esse Protogenen respondit 5
interroguvitque a quo quaesitum diceret. ab hoc, inquit Apelles, adrep-
toque penicillo liniam ex colore duxit summae tenuitatis per tabulam.
82. reverso Protogeni quae gesta erant anus indicavit. ferunt artificem
protinus contemplatum suptilitatem dixisse Apellen venisse, non enim
" cadere in alium tam absolutum opus, ipsumque alio colore tenuiorem 10
liniam in ipsa iHa duxisse abeuntemque praecepisse, si redisset ille,
ostenderet adiceretque hunc esse quem quaereret; atque ita evenit..
revertit enim Apelles et vinci erubescens tertio colore linias secuit,
nullum relinquens amplius suptilitati locum. 83. at Protogenes victum
se confessus in portum devolavit hospitem quaerens, placuitque sic 15
eam tabulam posteris tradi, omnium quidem sed artificum praecipuo
miraculo. consumptam eam priore incendio Caesaris domus in Palatio
audio, spectatam [nobis] ante spatiose nihil aliud continentem, quam
linias visum effugientis, inter egregia multorum opera inani similem
et eo. ipso adlicientem omnique opere nobiliorem. 2
(Vgl. die ältere Litteratur über diese Stelle b. Böttiger, Archaeol. d. Malerei.

S. 153 ff., u. s. Quatremére de Quincy, diss. sur diff. sujets de l'ant. Par.
1817. p. 388, Meyer, Gesch. d. Kunst. I. S. 181.)

Andere Züge aus Apelles’ Leben.

1842. Clem. Alexandr. Paedag. II.125. p. 246. (ed. Pott.) ἥπελλῆς
ὁ ζωγράφος ϑεασάμενός τινα τῶν μαϑητῶν Ἑλένην ὀνόματι πολύχρυ-
σον γράψαντα, ὦ μειράκιον, einer, un δυνάμενος γράψαι καλὴν πλου-
σίαν πεποίηκας.

1843. Plut. de Educat. pueror. 9. ζωγράφος, φασὶν, ἄϑλιος
"nel δείξας εἰκόνα, ταύτην, ἔφη, viv γέγραφα. ὃ δὲ, xai ἢν μὴ À&-
γῃς, εἶπεν, olda ὅτι ταχὺ γέγραπται, ϑαυμάζω δέ, πῶς ovyi τοιαύτας
πλείους γέγραφας.

1844. Plin. N. H. XXXV.84. idem (Apelles) perfecta opera proponebat in
pergula transeuntibus atque ipse post tabulam latens vitia quae notaren-
tur auscultabat, volgum diligentiorem iudicem quam se praeferens.
85. feruntque reprehensum a sutore quod in crepidis una pauciores
intus fecisset ansas, eodem postero die superbo emendatione pristinae 5
admonitionis cavillante circa crus, indignatum prospexisse denuntian-
tem ne supra crepidam sutor iudicaret, quod et ipsum (vgl. 1894., in
proverbium abiit.

(Vgl. Valer. Maxim. VIII. 12 ext. 3. mirifice et ille artifex, qui in opere suo
moneri se a sutore de crepida et ansulis passus, de crure etiam disputare in-
cipientem supra plantam ascendere vetuit.)

1845. Athen. XIII. p. 588. C. Ἀπελλῆς δὲ ὃ ζωγράφος ἔτι παρϑένον
οὖσαν τὴν “αΐδα ϑεασάμενος ἀπὸ τῆς Πειρήνης ὑδροφοροῦσαν xci
ϑαυμάσαρ τὸ κάλλος ἤγαγέ ποτε αὐτὴν εἰς φίλων συμπόσιον. χλευ-

Apelles. Zur Biographie. Werke. No. 1. Anadyomene. 349

σάντων δ᾽ αὐτὸν τῶν ἑταίρων ὅτι Av ἑταίρας παρϑένον sig τὸ συμ-
πόσιον ἀγάγοι, μὴ ϑαυμάσητε, εἶπεν, ἐγὼ γὰρ αὐτὴν εἰς μέλλουσαν
ἀπόλαυσιν μετ᾽ οὐδ᾽ ὅλην τριετίαν καλὴν δείξω.

1846. Athen. XIII. p. 590. F. τῇ δὲ τῶν Ἐλευσινίων πανηγύρει καὶ τῇ
τῶν Ποσειδωνίων ἐν ὄψει τῶν Πανελλήνων πάντων ἀποτιϑεμένη 9ai-
μάτια καὶ λύσασα τὰς κόμας. ἐνέβαινε (ἡ Dovvn) τῇ ϑαλάττῃ᾽ xai ἀπ᾽
αὐτῆς Anehlns τὴν Avadvousımv φροδίτην ἀνεγράψατο.

(S. unten unter den Werken 1847—1S63.)

B. Werke.
No. 1. Aphrodite Anadyomene in Kos, spáter in Rom.

1847. Strabon. XIV. p. 657. & de τῷ προαστείῳ (von Kos) τὸ
Aorınnısiov ἐστι, σφόδρα ἔνδοξον xai πολλῶν ἀναϑημάτων μεστόν,
ἐν οἷς ἐστι καὶ ὃ “πελλοῦ Avriyovog‘ ἣν δὲ xai ἣ ἀναδυομένη
ἀφροδίτη, ἣ νῦν ἀνάκειται τῷ ϑεῷ Καίσαρι ἐν Ρώμῃ, τοῦ Σεβαστοῦ
ἀναϑέντος τῷ πατρὶ τὴν ἀρχηγέτιν τοῦ γένους αὐτοῦ" φασὶ δὲ τοῖς ὃ
Κῴοις ἀντὶ τῆς γραφῆς ἕκατον ταλάντων ἄφεσιν γενέσϑαι τοῦ προς-
ταχϑέντος φόρου.

1848. Plin. N. H. XXXV.91. Venerem exeuntem e mari divos Au-
gustus dicavit in delubro patris Caesaris, quae Anadyomene vocatur,
versibus graecis tali opere, dum laudatur, victo sed inlustrato, cuius
inferiorem partem corruptam qui reficeret non potuit reperiri, verum
ipsa iniuria cessit in gloriam artificis. consenuit haec tabula carie,
aliamque pro ea substituit Nero principatu suo Dorothei manu.

(Vgl. Petron. Satyr. 81 oben 1667.)

1849. Anthol. Gr. II. 15. 32. (Planud. IV. 178.) Ayrınargov Σιδω-
γίου.

Τὰν ἀναδυομέναν ἀπὸ ματέρος ἄρτι ϑαλάσσας
Κύπριν ᾿Απελλείου μόχϑον ὅρα γραφίδος

ὡς χερὲ συμμάρψασα διάβροχον ὕδατι χαίταν
ἐκϑλίβει νοτερῶν ἀφρὸν ἀπὸ πλοχάμων.

αὐταὶ νῦν ἐρέουσιν ϑηταίη τε καὶ Ἥρη"
οὐκέτι σοὶ μορφᾶς εἰς ἔριν ἐρχόμεϑα.

(Vgl. Auson. Epigr. 1006.

Emersam pelagi nuper genitalibus undis
Cy prin Apellei cerne laboris opus,

ut complexa manu madidos salis aequore crines
humidulis spumas stringit utraque comis.

iam tibi nos, Cypri, Iuno inquit et innuba Pallas,
cedimus et formae praemia deferimus.)

1850. Anthol. Gr. II. 83. 16. (Planud. IV. 179.) Aexiorv.
αΑὐτὰν ἐκ πόντοιο τιϑηνητῆρος M πελλῆς
τὰν Κύπριν γυμνὰν εἶδε λοχευομέναν,

350 . Malerei.

xai vota» ἐτύπωσε, διάβροχον ὕδατος ἀφρῷ
ϑλίβουσαν ϑαλεραῖς χερσὶν ἔτι πλόκαμον.
1851. Anthol. Gr. III. 202. 32. (Planud. IV. 181.) Ἰουλεανοῦ Ai-
γυπτίου.
"ovi. ϑαλασσαίης Παφίη προὔκυψε λοχείης,
μαῖαν Anehkeinv εὑραμένη παλάμην,
ἀλλὰ τάχος χραφίδων arroyateo, μή σε διήνῃ
ἀφρὸς ἀποστάζων ϑλιβομένων πλοκάμων.
εἰ τοίη ποτὲ Κύπρις ἐγυμνώϑη διὰ μῆλον,
τὴν Τροίην ἀδίχως Παλλὰς ἐληίσατο.
1852. Anthol. Gr. I. 164. 41. (Planud. IV. 182.) ““εωνίδου Ταραν--
τίνου.
Τὰν ἐχφυγοῦσαν ματρὸς ἐκ κόλπων ἔτι
ἀφρῷ τὸ μορμύρουσαν εὐλεχῆ Κύπριν
ἰδὼν “πελλῆς, κάλλος ἱμερώτατον,
οὗ γραπιτόν, ἀλλ᾽ ἔμψυχον ἐξεμάξατο.
5 εὖ μὲν γὰρ ἄκραις χερσὶν ἐκϑλίβει κόμαν,
εὖ δ᾽ ὁ ὀμμάτων γαληνὸς ἐκλάμπει πόϑος,
καὶ μαζός, ἀκμῆς ἄγγελος, κυδωνιᾷ.
αὐτὰ δ᾽ ᾿4ϑάνα xai Διὸς ovvevverig
φάσουσιν, ὦ Ζεῦ, λειπόμεσϑα τῇ κρίσει.
1853. Anthol. Gr. II. 237. (Planud. IV. 180.) 4ημοκχρέτου.
Κύπρις ὅτε oralaovoa κόμας ἁλιμυρέος ἀφροῦ
γυμνὴ πορφυρέου κύματος ἐξανέδυ,
οὕτω που κατὰ λευκὰ παρήια χερσὲν ἑλοῦσα
βόστρυχον «Αἰγαίην ἐξεπίεζεν ἅλα,
στέρνα μόνον φαίνουσα, τὰ καὶ 9éuig* εἰ δὲ τοιήδε
κείνη, συγχείσϑω ϑυμὸς Ἐνυαλίου.
(Vgl. Benndorf de Anthol. Gr. epigr. quae ad artes aspect. p. 73 sq.)
1854. Ovid. Ex Ponto IV. 1. 29.

ut Venus artificis labor est et gloria Coi,
aequoreo madidas quae premit imbre comas.

1855. Ovid. Trist. 526.

sic madidos siccat digitis Venus uda capillos,
et modo maternis tecta videtur aquis. 9

1856. Ovid. A mor. I. 14. 35.

formosae periere comae, quas vellet Apollo, +
quas vellet capiti Bacchus inesse suo.
illis contulerim quas quondam nuda Dione

pingitur humenti sustinuisse manu.

Apelles. Werke. No. 1. Anadyomene. No. 2. Zweite Aphrodite. No. 3. Charis. 351

1857. Lucil. iun. Aetn. 592.
quin etiam Graiae fixos (oculos) tenuere tabellae
signaque: nunc Paphiae rorantes arte capilli cet.

1858. Propert. III. 7. 11.

in Veneris tabula summam sibi ponit À pelles.
1859. Ovid. Ars amand. IIT. 401.
si Venerem Cous numquam pinxisset Á pelles,
mersa sub aequoreis illa lateret aquis.

1860. Cic. de Divinat. I. 13. 23. quidquam potest casu esse factum
quod omnes habet in se numeros veritatis?.. . aspersa temere pig-
menta in tabula oris lineamenta effingere possunt. num etiam Veneris
Coae pulchritudinem effingi posse aspersione fortuita putas?

1861. Cic. ad Attic. II. 21. 4. nam, quia deciderat ex astris, lapsus
quam progressus potius videbatur et, ut Apelles si Venerem aut si
Protogenes Ialysum ilum suum coeno oblitum videret, magnum
credo acciperet dolorem, sic ego hunc omnibus a me pictum . . . de-
formatum non sine magno dolore vidi.

Cic. Orat. 2. 5 s. oben 806.

1862. Cic. de Nat. deor. I. 27. 75. dicemus igitur idem quod in Ve-
nere Coa, corpus illud non est, sed simile corporis, nec ille fusus et
candore mixtus robur sanguis est, sed quaedam sanguinis similitudo,
sic in Epicureo deo non res sed similitudines rerum esse.

1863. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle) ut
pictam (Venerem amittant) Coos? quid Ephesios, ut Alexandrum?

Plin. N. H. XXXV. 87 s. oben 1836. lin. 8.
Athen. XIII. 590. F s. oben 1846.

No. 2. Zweite Aphrodite für Kos.

1864. Plin. N. H. XXXV. 92. Apelles inchoaverat et aliam Venerem
Coi superaturus fama illam suam priorem ; invidit mors peracta parte,
nec qui succederet operi ad praescripta liniamenta inventus est.

Plin. N. H. XXXV. 145 s. oben 1772.

1865. Cic. Epp. ad famil. I. 9. 15. Veneris caput et summa pectoris po-
litissima arte perfecit, reliquam partem corporis inchoatam reliquit.

1866. Cic. de Offic. III. 2. 10. ut nemo pictor esset inventus qui V e-
neris eam partem quam Apelles inchoatam reliquisset absolveret,
oris « nim pulchritudo reliqui corporis imitandi spem auferebat.

No. 3. Charis im Odeion zu Smyrna.
1867. Pausan. IX. 35. 6. ὅςτις δὲ ἦν ἀνθρώπων ὃ γυμνὰς πρῶτος Xa-
ρίτας ἤτοι πλάσας ἢ γραφῇ μιμησάμενος, οὐχ οἷόν τε ἐγένετο πυϑέ-
σθαι us, ἐπεὶ τά γε ἀρχαιότερα ἐχούσας ἐσθῆτα οἵ τε πλάσται καὶ

392 — Malerei.

κατὰ ταὐτὰ ἐποίουν οἱ ζωγράφοι, καὶ Σμυρναίοις ToiTo μὲν ἐν τῷ
ἱερῷ τῶν Νεμέσεων ὑπὲρ τῶν ἀγαλμάτων χρυσοῦ Χάριτες ἀνάκεινται, 5
τέχνη Βουπάλου (s. oben 317), τοῦτο δέ σφισιν ἐν τῷ ᾿Ωιδείῳ Χάρι-
τός ἐστιν εἰκών, “πελλοῦ γραφή κτλ.

No. 4. Tyche.

1868. Stob. Floril. CV. 60. /melingö ζωγράφος ἐρωτηϑεὶς διὰ τί
τὴν Τύχην καϑημένην ἔγραψεν, οὐχ ἕστηκε ydo, εἶπε.

1869. Liban. 'Exgoao. E9', κάλλους. (Vol. IV. p. 1069 ed Reiske) τή-
pego» εἶδον κόρην dx ϑυρίδων ngox)nrovoav: .. . τίς yàg dv ἐχείνης
τὸ κάλλος ἐγγράψαιτο; τίς παραδοίῃ γραφῇ ; τίς διαμορφώσει τοῖς
χρώμασι; καλὸς Anellüg, καὶ λόγος τούτου πολύς. ἀλλὰ μέχρι ταί-
της καλός, καίπως ἐπιγραφέτω τῇ Τύχῃ καὶ Χάριτας, ὅτι πρὸ ταύτης
ἠρίστευσε, καὶ τῆς ζωγραφικῆς ἐδείκνυτα, ἔντεχνον κτλ.

No. 5. Artemis.

1870. Plin. N. H. XXXV. 96. peritiores artis praeferunt omnibus
eius operibus . .. Dianam sacrificantium virginum choro mixtam,
quibus vicisse Homeri versus videtur id ipsum describentis.

(Lessing, Laokoon S. 224 vermuthete venantium virg. und betrachtete Od. VI.
102 als die gemeinte Stelle; Nitzsch zu derselben schlug venantium oder sil-
vis vagantium oder saltantium vor; Bursian, Allg. Encycl. I. LX XXVII.
S. 474 Note 56 saltitantium mit Verweisung auf dieselbe Stelle der Od. oder
Hom. hymn. Il. 16f.; Welcker, Trilog. Nachtr. S. 158 und Ep. Cycl. 1.
S. 309 dachte an die Opferung der Iphigeneia in den Kyprien; Urlichs,
Chrest. Plin. p. 361 versteht ,,die ephesischen Priesterinnen als Nymphen
gebildet‘ und zieht ebenfalls Od. VI 102 an, ,,die Aehnlichkeit war zwar
nicht vollstándig, aber doch gross genug, um beide Darstellungen zu ver-
gleichen.'* — S. noch unten Werke No. 29.)

No. 6. Herakles.

1871. Plin. N. H. XXXV. 94. eiusdem arbitrantur manum esse et in
Antoniae*) templo Herculem aversum, ut, quod est difficillimum,
faciem eius ostendat verius pictura quam promittat.

8) Annae Bamb. aber vgl. Urlichs Chrest. Plin. p. 360.

No. 7. Nackter Heros.

1872. Plin. N. H. XXXV. 94. pinxit et heroa nudum eaque pictura
naturam ipsam provocavit.

No. 8. Bronte, Astrape, Keraunobolia.

1873. Plin. N. H. XXXV. 96. pinxit et quae pingi non possunt, toni-
trua, fulgetra, fulgura, quae Bronten, Astrapen, Ceraunobo-
lian appellant.

(Urlichs, Chrest. Plin. p. 361 denkt an Dionysos’ Geburt und den Tod der 8e-

Apelles. Werke. No. 4—10. (Alexandros' Porträt.) 353

mele und vergleicht Philostr. sen. Imagg. I. 14. Boorr? ἐν εἴδει σκληρῷ καὶ
Aorpenn σέλας ix τῶν ὀφϑαλμῶν ἱεῖσα, πῦρ δὲ ῥαγδαῖον ἐξ οὐρανοῦ rvgav-
| sixijg οἰχίας ἐπειλημμένον.)

No, 9. Die Verläumdung.

1874. Lucian. Calumn. non tem. cred. 4. (vgl. oben 1839.) ὁ de
᾿Ἡπελλῆς ὧν παρεκινδύνευσε μεμνημένος τοιᾷδέ τινι εἰχόνε ἠμύνατο
τὴν διαβολὴν. 5. ἐν δεξιᾷ τις ἀνὴρ κάϑηται «à ὦτα παμμεγέϑη
ὄχων μιχροῦ δεῖν τοῖς τοῦ Midevu προσεοιχότα, τὴν χεῖρα πρϑτοίνων
πόρρωϑεν ἔτι προσιούσῃ τῇ 4ιαβολῇ . περὲ δὲ αὐτὸν ἑστᾶσι δύο yv- 5
ναῖκες, Ayvoıd μοι δοκεῖ xai Ὑπόληψις" ἑτέρωθεν δὲ προρέρχε-
sot ἡ Διαβολή, γύναιον ὃς ὑπερβολὴν πάγκαλον, ὑπόϑερμον δὲ καὶ
παρακεκινημένον, οἷον δὴ τὴν λύτταν καὶ τὴν ὀργὴν ϑεικνύουσα, τῇ
μὲν ἀριστερᾷ δᾷδα καιομένην ἔχουσα, τῇ ἑτέρᾳ δὲ νεανίαν τινὰ
τῶν τριχῶν σύρουσα τὰς χεῖρας ὀρέγοντα εἷς τὸν οὐρανὸν καὶ μαρτυρό- 10
μενον τοὺς ϑεούςρ. ἡγεῖται δὲ ἀνὴρ ὠχρὸς καὶ ἄμορφος, ὀξὺ δεδορ-
xev καὶ δοικὼς τοῖς ἐν νόσου μαχρᾶς κατεσκληχόσι. τοῦτον οὖν εἶναι
sóv Φϑόνον ἂν τις εἰκάσειε. καί μὴν καὶ ἄλλαι τενὲς δύο πα-
φομαρτοῦσι προτρέπουσαι καὶ περιστέλλουσαι καὶ κατακοσμοῦσαι
τὴν Φιαβολήν. ὡς δὲ μοι xai ταύτας ἐμήνυσεν 6 περιηγητὴς τῆς εἰκό- 15
vog, 7] μέν τις Ἐπιβουλὴ ἦν, ἡ δὲ ᾿“πάτη. κατόπιν δὲ ἠκολούϑει
πάνυ πενϑικῶς τις ἐσχευασμένῃ, μελοανείμων καὶ κατεσπαραγμένη,
Μετάνοια οἶμαι αὕτη ἐλέγετο" ἐπεσερέφετο γοῦν εἰς τοὐπίσω δα-
κρύουσα καὶ μετ᾽ αἰδοῦς πάνυ τὴ» λήϑειαν προσιοῦσαν ὑπέβλε-
πᾶν. οὕτως μὲν Ἀπελλῆς τὸν ἑαυτοῦ κένδυνον ἐπὶ τῆς γραφῆς bu 20
μήσατο.

(Vgl. Blümner, Archaeol. Studien zu Lucian 8. 41 f.)

Alexandros.
Plin. N. H. XXXV. 93 s. oben 1833 und vgl. 1446—1448.

No. 10. Alexandros mit dem Blitze in Ephesos.

1875. Plin. N. H. XXXV. 92. pinxit et Alexandrum Magnum
fulmen tenentem, in templo Ephesiae Dianae viginti talentis auri.
digiti eminere videntur et fulmen extra tabulam esse — legentes
meminerint omnia ea quattuor coloribus facta —; manipretium 'eius
tabulae in nummo aureo mensura accepit, non numero.

1876. Plut. de Alexandr. M. s. virt.s.fort.2. ἦν de καὶ Ἀπελλῆς ὃ
ζωγράφος καὶ Avoınrog ὃ πλάστης xav Akdbardgor: ὧν ὁ μὲν
ἔγραψε τὸν κεραυνοφόρον οὕτως ἐναργῶς καὶ κεχραμένως, ὥςτε
λέγειν ὅτι δυοῖν λεξάνδροιν ὁ μὲν Φιλίππου γέγονεν ἀνέκητος, ὁ δ᾽
““πελλοῦ ἀμίμητος.

D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 23

354 Malerei.

Plut. de Is. et Osirid. 24 s. oben 1481.

(Vgl. Plut. ad princip. inerud. 3. τοιοῦτον ἐν πόλεσι μίμημα καὶ φέγγος (360v)
ἄρχων, ,001& ϑεουδὴς εὐδιχέκς ἀνέχησε" ““ τουτέστι ϑεοῦ λόγον ἔχων dia-
νοιαν, οὐ σχἥπερον, οὐδὲ χεραυνόν, οὐδὲ τρίαιναν, ὡς Py πλάτεουσεν
ἑαυτοὺς καὶ γράφουσι, τῷ ἀνεφέχτῳ ποιοῦντες ἐπέφϑονον τὸ ἀνόητον " νεμεσᾷ
γὰρ ὃ ϑεὸς τοῖς ἀπομιμουμένοις βροντὰς καὶ κεραυνοὺς xal ἀντιβολέας.

Himer. Ecl. XXXI. 2 s. oben 1483.

1877. Plut. Alexandr. 4. Anelliig δὲ γράφων τὸν κεραυνοφόρον
οὐκ ἐμιμήσατο τὴν χρόαν, ἀλλὰ φαιότερον καὶ πεπινωμένον ἐποίησεν.
ἦν δὲ λευκὸς ὥς φασιν" J δὲ λευχότης ἐπεφοίνισσεν αὐτοῦ περὲ τὸ
σεῆϑος μάλιστα καὶ τὸ πρόσωπον.

1878. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle)
Ephesios ut (amittant) Alexandrum?

No. 11. Alexandros mit den Dioskuren und Nike.
No. 12. Alexandros mit dem gefesselten Kriegsgotte.

1879. Plin. N. H. XXXV. 27. super omnis divos Augustus in foro
suo celeberrima in parte posuit tabulas duas quae Belli faciem pictam
habent et Triumphum. idem Castores ac Victoriam posuit.

1880. Plin. N. H. XXXV. 93. Romae (mirantur Apellis Castorem
et Pollucem cum Victoria et Alexandro Magno, item Belli ima-
ginem restrictis ad terga manibus, Alexandro in curru triumphante.
94. quas utrasque tabulas divos Augustus in fori sui celeberrimis parti-
bus dicaverat simplicitate moderata, divos Claudius pluris existimavit

utrisque excisa Alexandri facie divi Augusti imagines addere.
(Vgl. Panofka, Archaeol. Ztg. 1848 S. 100 *.)

No. 13. Alexandros zu Pferde in Ephesos.
A elian. Var. hist. II. 3s. oben 1835. u. Anm.

No. 14—23. Andere Portrüts.

1881. Plin. N. H. XXXV. 88. imagines adeo similitudinis indiscretae
pinxit, ut incredibile dictu Apio grammaticus scriptum reliquerit
quendam ex facie hominum divinantem, quos metoposcopos vocant,
ex iis dixisse aut futurae mortis annos aut praeteritae.

1882. Plin. N. H, XXXV. 93. pinxit et... Clitum cum equo ad
bellum festinantem, galeam poscenti armigerum porrigentem . ..
mirantur eius Habronem Sami et Menandrum regem Cariae
Rhodi, item Antaeum, Alexandreae Gorgosthenem tragoedum

. 96. fecit et Neoptolemum ex equo adversus Persas (*** ὁ
Archelaum cum uxore et filia, Antigonum thoracatum cum equo
incedentem. peritiores artis praeferunt omnibus eius operibus eun-
dem regem sedentem in equo.

Apelles. Werke No. 11—28. 355

1883. Plin. N. H. XXXV. 90. pinxit et Antigoni regis imaginem al-
tero lumine orbam primus excogitata ratione vitia condendi; obli-
quam namque fecit, ut quod deerat corpori picturae deesse potius vi-
deretur, tantumque eam partem e facie ostendit quam totam poterat
ostendere.

1884. Quintil. Inst. orat. II. 13. 12. habet in pictura speciem tota
facies; Apelles tamen imaginem Antigoni latere tantum altero
ostendit, ut amissi oculi deformitas lateret.

Strabon. XIV. p. 657 s. oben 1847. lin. 3.

No. 24. Pankapse (Pakate).
Plin. N. H. XXXV. 86. und Aelian. Var. hist. XII. 34 s.
oben 1836 u. Anm.
1885. Lucian. Imagg. 7. (vgl. 1053.) τὸ de ἄλλο σῶμα (der Muster-
schönheit Panthea) 6 “΄πελλῆς δειξάτω κατὰ τὴν Πακάτην μάλιστα
μὴ ἄγαν λευκὸν, ἀλλὰ ἔναιμον ἁπλῶς.

No. 25. Apelles! Selbstporträt.
1886. Anthol. Gr. IV. 185. 314. (Palat. IX. 595.)
Avrög ἑαυτὸν ἐν εἰκόνι yodwev ἄριστος d neAMs.

No. 26. Pompa des Megabyzos.
1887. Plin. N. H. XXXV. 93. pinxit et Megabyzi sacerdotis Dianae
Ephesiae pompam.
No. 27. Sterbende (ἢ
1888. Plin. N. H. XXXV. 90. sunt inter opera eius et exspiran-
tium imagines.
No. 28. Ein Pferd.
1889. Dio. Chrysost. Orat. 63. 4. (p. 325 R. 681. Emp.) ἄξιον δὲ

εἰπεῖν xai τὸ συμβὰν ἀπὸ τῆς τύχης 4πελλῇ τῷ ζωγράφῳ. ὡς yàp

λόγος, ἵππον oDxi ἐξ ἐργασίας, ἀλλὰ ἐκ πολέμου ἐποίει" ὑψηλὸς οὖν
τῷ αὐχένι καὶ ἐπανεστὼς καὶ τὰ ὦτα ὕρϑιος καὶ δριμὺς τὰς ὄψεις ὡς
ἐκ πολέμου παρών, τὸν ἐκ τοῦ δρόμου ϑυμὸν ἐ ἐν ταῖς ὄψεσιν ἔχων, οἱ
δὲ πόδες ἀνεφέροντο ἐν τῷ ἀέρι μικρὰ ψαύοντερ καὶ ἀνὰ μέρος τῆς
γῆς, καὶ 6 ἡνίοχος ἐκράτει τοῦ χαλινοῦ τὸ πολεμιχὸν σάλευμα τοῦ ἵπ-
που ἀπὸ ῥυτῆρος ἄγχων. ἅπαντα δὲ ἐχούσης τῆς εἰκόνος ἐοικότα ἔλει-
πεν ἀφροῦ χρῶμα, οἷον ἀν γένοιτο μιγέντος αἵματος καὶ ὑγροῦ κατὰ
συνεχῇ μῖξιν, διώκοντος μὲν τοῦ ἄσϑματος τὸ ὑγρὲν τῶν στομάτων,
ἀφρίζοντος δὲ τῇ κοπῇ τοῦ πνεύματος, αἷμα δὲ ἐπιῤῥαινούσης τῷ
ἀφρῷ εῆς Ex τοῦ χαλινοῦ ὕβρεως. οὐ δὴ εὐπόρει γράφειν ἵππου ἀφρὸν
χεχμηκότος ἐν ἀγῶνι. ἀπορῶν δὲ ἐπὶ πλέον τέλος. ἀπαλγήσας ἐνέ-
σεισε περὲ τοὺς χαλινοὺς τῇ γραφῇ τὴν σπογγιάν. πολλὰ δὲ αὕτη
ἔχουσα χρώματα ἐοικότα ἀφρῷ ὑἡμαγμένῳ ἐφήρμοσε τῇ γραφῇ τὸ
23*

eo

15

256 Malerei.

χρῶμα. “πελλῆς δὲ ἰδὼν ἐχάρη τῷ à» ἀπογνώσει τύχης ἔργῳ καὶ ἐτό-

λεσεν ov διὰ εῆς τέχνης, ἀλλὰ διὰ τῆς τύχης τὴν γραφήν.

(Vgl. Sext. Empir. Pyrrh. Hypoth. I. 28. (p. 8. ed. Bekker) ὅπερ οὖν περὶ
VinutlloU τοῦ ζωγράφου λέγεται, τοῦτο ὑπῆρξε TQ σχεπτικῷ. φασὶ γὰρ ὅτι
ἐχεῖνος ἵππον γράφων καὶ τὸν ἀφρὸν τοῦ ἵππου μιμήσασϑαι τῇ γραφῇ βουλη-
ϑεὶς δύτως ἀπετύγχανεν, ὡς ἀπειπεῖν xal τὴν σπογγιών, εἰς ἣν ἀπέμασσε τὰ
ἀπὸ τοῦ γραφείου χρώματα, προςρῖψαι τῇ εἰχόνι" τὴν dà προεταψαμένην ἵππου
ἀφροῦ ποιῆσαι μέμημα κελ. und siehe unten unter Protogenes und Nealkes.)

Aelian. Nat. anim. IV. 50 s. oben 1090.

No. 29. Ein Reh.
Aelian. Nat. anim. epil. s. oben 1135. (vielleicht zu No. 5.

gehórend.)
C. Technik, Kunstcharakter und Allgemeines.

1890. Plin. N. H. XXXV. 118. sed nulla gloria artificum est nisi qui
tabulas pinxere. . . . nulla in Apellis tectoriis pictura erut, nondum
libebat parietes totos tinguere.

Plin. N. H. XXXV. 50 s. oben 1754. und vgl. 1875.
Cic. Brut. 18. 70 s. oben 1067.
1891. Stat. Silv. I. 1. 100.
Apelleae cuperent te seribere cerae.
Fronto ad Verum. 1. p. 124 s. oben 1726.

1892. Plin. N. H. XXXV. 42. Apelles commentus est ex ebore com-
busto facere (atramentum), quod elephantinum vocatur.

1893. Plin. N. H. XXXV. 97. inventa eius ceteris profuere in arte;
unum imitari nemo potuit, quod absoluta opera atramento inlinebat
ita temui ut id ipsum repercussu claritatis eolorem alium excitaret
custodiretque a pulvere et sordibus (et) ad manum iutuenti demum
adpareret, sed et cum ratione magna, ne elaritas colorum aciem offen- 5

“ deret veluti per lapidem specularem intuentibus et e longinquo eadem
res nimis floridis coloribus austeritatem occulte daret.

1894. Plin. N. H. XXXV. 84. Apelli fuit alioqui perpetua consuetudo
numquam tam occupatum diem agendi ut non liniam ducendo exerce-
ret artem, quod ab eo in proverbium venit.

(Vgl. Apostol. XIV. 44 c.
Plin. N. H. XXXV. 81 s. oben 1841. lin. 6—14.
Plin. N. H. XXXV. 89 s. oben 1837. lin. 5.

1895. Plin. N. H. XXXV. 80, (vgl. 1755.) fuit autem (Apelles) non
minoris simplicitatis quam artis: Melanthio de dispositione cedebat,
hoc est quanto quid a quoque distare deberet, Asclepiodaro de mensuris.

(Nach der Copjectur Wustmanne, N. Rhein. Mus. XXI. 8.:13., in den Hand-
schriften steht hoc est — deberet nach mensuris.)

1896. Plin. N. H. XXXV. 107. eadem aetate fuit Asclepiodorus quem
in symmetria mirabatur Apelles.

Apelles. Werke. No. 29. Technik und Kunstcharakter. 357

1897. Plin. N. H. XXXV. 79. praecipua eius in arte venustas fuit,
cum eadem aetate maxumi pictores essent, quorum opera cum admira-
retur omnibus conlaudatis, deesse illam suam Venerem dicebat quam
Graeci Charita vocant, cetera omnia contigisse, sed hac sola sibi ne-
minem parem. 90, et aliam gloriam usurpavit, cum Protogenis opus 5
inmensi laboris ac curae supra modum anxiae miraretur, dixit enim
omnia sibi cum illo paria eese aut illi meliora, sed uno se praestare,
quod manum de tabula sciret tollere, memorabili praecepto nocere
saepe nimiam diligentiam.

1898. Quintil. Inst. orat. XII. 10. 6. ingenio et gratia, quam in
se ipse maxime iactat, Apelles est praestantisstmus.

Plut. Demetr. 22 s. unten 1921.
Aelian. Var. hist. XII. 41 s. unten 1922.

1899. Cic. Orat. XXII. 73. in omnibus rebus videndum est quatenus;
eisi enim suus cuique modus est, tamen magis offendit nimium quam
parum. in quo Apelles pictores quoque eos peccate dicebat, qui non
sentirent quid esset satis:

1900. Plin. N. H. XXXV. 79. picturae plura solus prope quam ceteri
omnes contulit voluminibus etiam editis quae doctrinam eam continent.

1901. Plin. N. H. XXXV. 111. Apellis discipulus Perseus, ad quem
de hac arte scripsit, huius fuerat aetatis.

1902. Plin. N. H. I. ind. auctor. l. XXXV. ex auctoribus . . exter-

. Apelle.

1903. Martial] XI. 9. De statua Memoris.
Clarus fronde Iovis, Romani fama cothurni,
spirat Apellea redditus arte Memor.

Plaut. Poen. V. 4. 101 s. oben 1685. vgl. 1686.
Diod. Sicul Exc. ex l. XXVI. 1 s. oben 1727.
Themist. Orat. XXXIV. 11. p. 41 s. oben 1113.
Epithalam. Maxim. et Const. dict. c. 6 s. oben 1729.
Iustinian. Inst. II. 1. 34 s. oben 1730.
Varro de Ling. lat. IX. 6. 12. s. oben 1093.
Columella de Re rust. I. praef. p. 21. s. oben 807.
Cic. de Orat. III. 7. 26 s. oben 1131.

1904. Theon Progymn. 1. τοῖς ζωγράφειν βουλομένοις οὐδὲν ὄφελος
κατανοϑῖν sa τὸ πελλοῦ καὶ Πρωτογένους καὶ ᾿Αντιφίλου ἔργα, ἐὰν
μὴ καὶ αὐτοὶ γράφειν ἐπιχερῶσιν.

Lucian. de Merc. conduct. 42 s. oben 1728.

1905. Lucian. de Saltat. 35. οὐκ ἀπήλλακται δὲ (jj ὄρχησις) xai yga-

φικῆς xai πλαστικῆς, ἀλλὰ xai τὴν ἐν ταύταις εὐρυϑμίαν μάλιστα μι-

358 — . Malerei.

μουμένῃ palvsrar, ὡς μηδὲν ἀμείνω μήτε Φειδίαν αἰτῆς μήτε ““πελλῆν
elvat δοχεῖν. .

1906. Fronto (Aurelius Caesar Frontoni VI.) p. 38. (ed. Mai 1846.)
facilius quis Phidian, facilius Apellen, facilius denique ipsum Demo-
sthenen imitatus fuerit aut ipsum Catonem, quam hoc tam effectum et
elaboratum opus.

Protogenes von Kaunos.

À. Tur Biegraphie.

1907. Plin. N. H. XXXV. 101. simul, ut dictum est, et Protogenes
floruit. patriaei Caunus, gentis Rhodiis subiectae. summa paupertas
initio artisque summa intentio et ideo minor fertilitas. quis eum do-
cuerit, non putant constare. quidam et navis pinxisse usque ad quin-
quagesimum annum. argumentum esse, quod cum Athenis .celeber- 5
rimo loco Minervae delubri propylon pingeret, ubi fecit nobilem Para-
lum et Hammoniada quam quidam Nausicaan vocant, adiecerit par-
volas navis longas in iis quae pictores parerga appellant, ut adpareret
a quibus initiis ad arcem ostentationis opera sua pervenissent. 102.
palmam habet tabularum eius Ialysus, qui est Romae dicatus in tem- 10
plo Pacis. cum pingeret eum, traditur madidis lupinis vixisse, quo-
niam simul et famem sustinerent et sitim nec sensus nimia dulcedine
obstruerent. huic picturae quater colorem induxit, contrahens subsi-
dia iniuriae et vetustatis, ut decedente superiore inferior succederet.
est in ea canis mire factus, ut quem pariter casus pinxerit. non iudi- 15
cabat se in eo exprimere spumam anhelantis, cum in reliqua parte
omni, quod difficillimum erat, sihi ipse satisfecisset. 103. .displicebat
autem ars ipsa nec minui poterat, et videbatur nimia ac longius a ve-
ritate discedere spumaque pingi, non ex ore nasci, anxio animi cru-
ciatu, cum in pictura verum esse, non verisimile vellet, absterserat 20
saepius mutaveratque penicillum , nullo modo sibi adprobans. po-
stremo iratus arti, quod intellegeretur, spongeam impegit inviso loco
tabulae, et illa reposuit ablatos colores, qualiter cura optaverat, fecitque
in pictura fortuna naturam. 104. hoc exemplo eius similis et Nealcen
successus spuma equi similiter spongea inpacta secutus dicitur, cum 25
pingeret poppyzonta retinentem par equum. ita Protogenes monstravit
et fortunam. propter hunc Ialysum, ne cremaret tabulam, Demetrius
rex, cum ab ea parte sola posset Rhodum capere, non incendit, parcen-
temque picturae fugit occasio victoriae. 105. erat tunc Protogenes in
suburbano suo hortulo, hoc est Demetrii castris, neque interpellatus 30
proeliis inchoata opera intermisit omnino nisi accitus a rege, interro-
gatusque qua fiducia extra muros ageret respondit scire se cum Rho-
diis illi bellum esse, non cum artibus. disposuit rex in tutelam eius

Protogenes. Biographisches. 359

stationes gaudens quod manus servaret quibus pepercerat, et ne sae-
pius avocaret, ultro ad eum venit hostis relictisque victoriae suae votis 35
inter arma et murorum ictus spectavit artificem, sequiturque tabulam
illius temporis haec fama, quod eam Protogenes sub gladio pinxerit ;
106. satyrus hic est quem anapauomenon vocant, ne quid desit tem-
poris eius securitati, tenentem tibias.

Protogenes Herkunft.

1908. Pausan. I. 3. 5. Πρωτογένης Kavvıog vgl. unten 1932.

1909. Plut. Demetr. 22. ὁ Kavvıog Πρωτογένης vgl. unten 1915.

1910. Suid. v. Πρωτογένης" ζωγράφος, Ξάνϑιος 2x Avxias, ὁ κατὰ
τὴν γραφικὴν περιβόητος ἐπιστήμην κτλ. vgl. unten 1917.

1911. Constantin. Porphyrogenit. de Themat. I. 14. ... δὑρή-
σεις... εἶτα AR dv Sov, τήν Πρωτογένους 2xeívov τοῦ ζωγράφου πα-
τρίδα, ὃς τὸ Διονύσιον τὸ ἐν Ῥόδῳ τοῖς ζωγραφικοῖς κατελάμπρυνε
σέναξιν.

Protogenes und Apelles.

1912. Plin. N. H. XXXV. 118. casa Protogenes contentus erat in

hortulo suo. (vgl. 1890.)
Plin. N. H. XXXV. 87 s. oben 1840.
Plin. N. H. XXXV. 81 s. oben 1841.

Protogenes und Aritoteles (um Ol. 111—114.)

1913. Plin. N. H. XXXV. 106. fecit et... matrem Aristotelis philo-
sophi, qui ei suadebat ut Alexandri magni opera pingeret propter
aeternitatem rerum.

Protogenes und Demetrios Poliorketes (Ol. 119.

1914. Plin. N. H. VII. 126. Rhodum non incendit rex Demetrius ex-
. pugnator cognominatus, ne tabulam Protogenis cremaret a parte ea
muri locatam.

(Vgl. Stark, Archaeol. Studien zu Müllers, Handb. S. 26 ff.)

1915. Plut. Demetr. 22. ἔτυχε τοῖς Ῥοδίοις ὃ Kavriog Πρωτογένης
γράφων τὴν περὶ τὸν Ιάλυσον διάϑεσιν, καὶ τὸν πείνακα μιχρὸν àzo-
λείποντα τοῦ τέλους ἔχειν ἔν τινι τῶν προαστείων ἔλαβεν ὁ Anur-
τριος. πεμψάντων δὲ κήρυκα τῶν Ῥοδίων καὶ δεομένων φείσασθαι
xci μὴ διαφϑεῖραι τὸ ἔργον, ἀπεκρίνατο τὰς τοῦ πατρὸς δἰκόνας ἐμ- δ΄
πρῆσαι μᾶλλον, ἢ τέχνης πόνον τοσοῦτον. ἑπτὰ γὰρ ἔτεσιν συντελέσαι
λέγεται τὴν γραφὴν ὃ Πρωτογένης κτλ. s. unten 1921.

(Vgl. Plut. Reg. et imperat. apophth. Demetr. 1. ἱΡοδίους δὲ πολιορχῶν o A.
ἔλαβεν ἔν τινῖ προαστείῳ πέναχα Πρωτογένους τοῦ ζωγράφου τὸν Ιάλυσον
γράφοντος. ἐπικηρυχευσαμένων δὲ τῶν Ῥοδίων καὶ φείσασϑαι τοῦ πέναχος
παρακαλούντων ἔφη, μᾶλλον τὰς τοῦ πατρὸς εἰχόνας ἡ τὴν γραφὴν ἐχεένην
διαφϑεῖραι)

360 Malerei. -

1916. Gell. Noct. Att. XV. 91. Rhodum insulam celebritatis anti-
quissimae oppidumque in ea pulcherrimum ornatissimumque obeide-
bat oppugnabatque Demetrius, dux aetatis suae inclutus, cui a peritia
disciplinaque faciendi obsidii machinarumque sollertia ad capienda
oppida repertarum cognomentum πολιορχηεξής fuit. tum ibi in obsi- 5
dione aedes quasdam publice factas, quae extra urbis muros eum parvo
praesidio erant, aggredi et vastare atque absumere igni parabat. in his
aedibus erat memoratissima illa imago Ialysi, Protogenis manu
facta illustris pictoris, cuius operis pulchritudinem praestantiamque ira
percitus Rhodiis invidebat. mittunt Rhodii ad Demetrium legatos cum 10
his verbis: quae malum, inquiunt, ratio est, ut tu imaginem istam
velis incendio aedium facto disperdere? nam si nos omnes superaveris
et oppidum hoc totum ceperis, imagine quoque illa integra et incolumi
per victoriam potieris; sin vero nos vincere obsidendo nequivéris, pe-
timus consideres, ne turpe tibi sit, quia non potueris bello Rhodios 15
vincere, bellum cum Protogene mortuo gessisse. hoc ubi ex legatis
audivit oppugnatione desita et imagini et civitati pepercit.

1917. Suid. v. Πρωτογένης (s. oben 1910.) ó τὸ à» “Ῥύδῳ diovéawr
ἱστορήσας τὸ ξένον xai ϑαυμαστὸν ἔργον, ὃ xai Φημήτριος ὃ Ilo-
λιορκητὴς μεγάλως ἐθαύμασεν, ὅτε τὴν Ῥύδον ἐπολιίρχησεν ὅλοις ἐν
δυσὲν ἔτεσιν, χιλίας ναῦς ἐπαγόμενος καὶ στρατὸν ὁπλίτην μυριάδας
ὑπὲρ τὰς €’ καὶ πεντακισχιλίους.

(Vgl. noch unten unter den Werken 1921—1924.)

B. Werke.

No. 1. Ialysos.
(Vgl. oben 1907. Μη. 10 ff., 1914—1917.)

1918. Strabon. XIV. p. 652. ἡ δὲ τῶν Ῥοδίων nóAg ... πολλοῖς
ἀναϑήμασιν ἐχοσμήϑη, ἃ κεῖται za μὲν πλεῖστα ἐν τῷ “ιονυσέῳ (vgl.
1911) καὶ τῷ γυμνασίῳ, ἄλλα δ᾽ ἐν ἄλλοις τόποις" ἄρισεα δὲ ὃ τοῦ
Ἡλίου κολοσσός (oben 1540.) .. . καὶ ai τοῦ Πρωτογένους γραφαί, 6 τε
Ιάλυσος καὶ ὃ Σάτυρος κελ.

1919. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle) Rho-
dios, ut Ialysum (amittant)?

Cic. ad Att. II. 21. 4 s. oben 1861.

1920. Cic. Orat. II. b. 11. nec solum ab optimis studiis excellentes
viri deterriti non sunt, sed ne opifices quidem se artibus suis remove-
runt, qui aut Ialysum, quem Rhodi vidimus, non potuerant . . .
imitari.

1921. Plut. Demetr. 22. (vgl. 1915.) ἑπτὰ yag ἔτεσι συντελέσαι λέγε-
ται τὴν γραφὴν ὁ Πρωτογένης" nal φησιν ὁ Ἀπελλῆς οὕτως ἐκπλαγῆ-
ναι ϑεασάμενος τὸ ἔργον, ὥρτε καὶ φωνὴν ἐπιλιπεῖν αὐτόν. ὀψὲ δὲ

Protogenes. Biographisches. Werke. $01

εἰπεῖν, μέγας ὃ πόνος καὶ ϑαυμαστὸν τὸ ὄργον, οὐ μὴν ἔχειν χάριτας,
δι’ ὃς οὐρανοῦ ψαύειν τὰ ὑπ᾽ αὐτοῦ γραφόμενα.

1922. Aelian. Var. hist. XII. 4t. Πρωτογένης ὃ ζωγράφος τὸν 1ά-
λυσόν φασιν ὅπεὰ ὄδτέσι διαζωγραφῶν ἐξετέλεσεν" ὃν ᾿Απελλῆς ἰδών
τὸ μὲν πρῶτον ἔστη ἄφωνος ἐκπλαγεὶς ἐπὲ τῇ παραδόξῳ Sg: εἶτα
ἐπιδὼν ὄφη" καὶ ὁ πόνος μέγας καὶ ὁ τεχνίτης" ἀπολείπεεαί γε μὴν
τῆς χειρουργίας ἡ xdágig, ἧς ὃ ἀνὴρ εἰ τύχοι ὃ πόνος αὐτοῦ τοῦ οὐρα--
νοῦ ψαύσει.

1923. Fronto ad M. Caes. II. 2. p. 31. (ed. Mai 1846) τὸν Πρωτο-
γένη τὸν ζωγράφον φασὶν ἕνδεκα ἔτεσιν τὸν "Id Avaov γράψαι μηδὲν
Ereoov ἐν τοῖς ἕνδεκα ἔτεσιν ἢ τὸν ᾿Ιάλυσον γράφοντα. —

No. 2. Satyr anapauomenos in Rhodos, später in Rom.
(Vgl. oben 1907. lin. 29 ff.)

1924. Strabon. XIV. p. 652. (vgl. oben 1918.) ai: τοῦ Πρωτογένους
γραφαί, 0 ze IdAvaog xai ὃ Σάτυρος παρεστὼς στύλῳ, ἐπὶ δὲ τῷ
στύλῳ πέρδιξ ἐφεστήκει, πρὸς ὃν οὕτως ἐκεχήνεσαν ὡς ἔοικεν οἱ ἄν-
ϑρωπὸοι νεωστὶ ἀνακειμένου τοῦ πίνακος, ὥςτ᾽ ἐκεῖνον ἐθαύμαζον, ὁ
δὲ Σάτυρος παρεωρᾶτω καίτοι σφόδρα κατωρϑωμένος " ἐξέπληττον δ᾽ δ
ἔτι μᾶλλον oí περδικοτρόφοι κομίζοντες τοὺς τιϑασοὺς καὶ τιϑέντες
καταντικρύ . ἐφϑέγγοντο γὰρ πρὸς τὴν γραφὴν οἱ πέρδικες καὶ ὠχλα-
γώγουν. ὁρῶν δὲ ὁ Πρωτογένης τὸ ἔργον πάρεργον γεγονὸς ἐδεήϑη τῶν
τοῦ τεμένους προεστώτων ἐπιτρέψαι παρελϑόντα ἐξαλεῖψαι τὸν ὄρνιν,
καὶ ἐποίησε.

1925. Eustath. ad. Dionys. Perieg. v. 804, εἰ δὲ χρὴ τὴν νῆσον
ταύτην (Rhodos) οὐ μόνον τῷ μεγίστῳ κολοσσῷ σεμνῦναι, ἀλλὰ καὶ.
σμικροτάτῳ τινὲ ἐπᾶραι ἀναϑήματι. ἐκεῖ γὰρ καὶ ὃ καλὸς πέρδιξ ἦν,
τὸ τοῦ Πρωτογένους ὑμνούμενον πάρεργον.

1926. Anthol. Gr. IV. 19. 45. (Planud. IV. 244.) ᾿4γαϑίου Σχολα--
στικοῦ.

αὐτομάτως, Σατυρίσκε, δόναξ τεὸς ἦχον ξάλλει,
ἢ τέ παρακλίνας οὗας ἄγεις καλάμῳ;

óg ds γελῶν σέίγησεν" ἴσως δ᾽ ἂν φϑέγξατο μῦϑον,
ἀλλ᾽ ὑπὸ τερπωλῆς εἴχετο ληϑεδόνι.

οὐ γὰρ κηρὸς ἔρυκεν ἑκὼν δ᾽ ἠσπάζετο σιγήν,
ϑυμὸν ὅλον τρέψας πηκείδορ ἀσχολίῃ.

(Vgl. O. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad art. spect. p. 69, doch scheint.
mir die Bezüglichkeit auf Protogenes' Satyrn keineswegs gewiss.)

No. 3 u. 4. Kydippe und Tlepolemos.
1927. Plin. N. H. XXXV. 106. fecit et Cydippen et Tlepolemum.

362 Malerei.

No. 5. Paralos und Hammonias in Áthen.

Plin. N. H. XXXV. 101 s. oben 1907. lin. 6.

1828. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle)
Athenienses, ut ex marmore Iacchum (oben 1197) aut Paralum
pictum (amittant) ?

(Vgl. Sillig zu Plin. N. H. a. a. O. und die von diesem angeführte ältere Litte-
ratur, Stark, Archäeol. Studien zu Müllers Handb. S. 28, Bursian, N. Rhein.
Mus. X S8. 507 und die richtigere Darstellung Brunns, K.G. 1I S. 238 f.)

No. 6. Ein Athlet.
1929. Plin. N. H. XXXV. 106. (fecit) et athletam.

No. 7. Alexandros und Pan.

1930. Plin. N. H. XXXV. 106. (Aristoteles) ei suadebat ut Alexandri
Magni opera pingeret propter aeternitatem rerum. impetus animi et
quaedam artis libido in haec potius eum tulere. novissime pinxit
Alexandrum ac Pana.

No. 8—10. Andere Porträts.

1931. Plin. N. H. XXXV. 106. fecit et... Philiscum tragoediarum
scriptorem meditantem . . . et Ántigonum regem, matrem Aristo-
telis philosophi. .

No. 11. Attische Thesmotheten in Athen.

1932. Pausan. I. 3. 5. καὶ πλησίον (am Metroon) τῶν πεντακοσίων
χαλουμένων βουλευτήριον, οἱ βουλεύουσιν ἐνιαυτὸν “ϑηναίοις" Βοι-
λαίου δὲ ἐν αὐτῷ κδῖται ξόανον Διός, καὶ πόλλων τέχνη Πεισίου,

xai Δῆμος ἔργον “ύσωνος" τοὺς δὲ ϑεσμοϑέτας ἔγραψε Πρω-
τογένης Καύνιος.

Protogenes als Bildhauer.

1933. Plin. N. H. XXXV. 106. fecit et signa ex aere, ut diximus.

1934. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) .. . Protogenes idem pictor e clarissimis,
ut dicemus.

C. Technik, Kunsteharakter und Allgemeines.
(Vgl. oben: 1897., 1899., 1907. lin. 3 u. 13, 1921—1923.)

1935. Quintil. Inst. Orat. XII. 10. 6. (s. oben 1725., 1750., 1898.)
nam cura Protogenes... (praestantissimus est).
Petron. Satyr. 84. (s. oben 1687.)

1936. Suid. v. Πρωτογένης"... περὲ γραφικῆς xai σχημάτων βιβλία β΄.

Protogenes. Werke. Kunstcharakter. Aétion. 363

Aötion oder Eötion.

(Vgl. besonders Stark, Archaeol. Studien zu Müllers Handb. 8. 40 ff. und Blümner, Archaeol.
Studien zu Lucian. 8. 43 f.)

1937. Plin. N. H. XXXV. 78. clari et CVII. olympiade exstitere
A tion et Therimachus. Aétionis sunt nobiles picturae No. 1. Liber
pater, No. 2. item Tragoedia et Comoedia; No3. Semira-
mis ex ancilla regnum apiscens, No. 4. anus lampadas praeferens
et nova nupta verecundia notabilis.

1938. Lucian. Herod. sive Aetion. 4. xai τέ σοι τοὺς παλαιοὺς
ἐκδίνους λέγω σοφιστὰς xai συγγραφέας καὶ λογογράφους, ὅπου xai
τὰ τελευταῖα ταῦτα καὶ Z4 ez (o νά φασι τὸν ζωγράφον, συγγράψαντα
No. 5. τὸν Ῥωξάνης καὶ ᾿λεξάνδρου γάμον, εἰς Ὀλυμπίαν
καὶ αὐτὸν ἀγαγόντα τὴν εἰκόνα ἐπιδείξασϑαι, ὥςτε Προξενίδαν, 'EÀ-
λανοδίκην τότε ὄντα, ἡσϑέντα τῇ τέχνῃ γαμβρὸν ποιήσασϑαι τὸν δ
Asılwva. 5. καὶ τί τὸ ϑαῦμα ἐνὴν τῇ γραφῇ αὐτοῦ, ἤρετό τις, ὡς
τὸν «Ελλανοδίκην δι᾽ αὐτὸ οὐκ ἐπιχωρίῳ τῷ ᾿Αετίωνι συνάψασϑαι τῆς
ϑυγατρὸς τὲν γάμον; ἔστεν ἡ εἰκὼν à» ᾿Ιταλίᾳ, κἀγὼ εἶδον, ὥςτε καὶ
σοὶ ἂν εἰπεῖν ἔχοιμι. ϑάλαμός ἔστι περικαλλής, καὶ κλίνη νυμφική"
καὶ ἡ Ῥωξάνη κάϑηται παγκαλὸν τε χρῆμα παρϑένου ἐς γῆν ὁρῶσα, 10
αἰδουμένη ἑστῶτα τὸν 4λέξανδρον. Ἔρωτες δέ τινες μειδιῶντες ὃ
μὲν κατόπιν ἐφεστὼς ἀπάγει τῆς κεφαλῆς τὴν καλύπτραν καὶ δείκνυσι
τῷ νυμφίῳ τὴν Ρωξάνην, 6 δέ τις μάλα δουλικῶς ἀφαιρεῖ τὸ oavda-
λιον ἐκ τοῦ ποδός, ὡς κατακλίνοιτο ἤδη, ἄλλος τῆς χλανίδος τοῦ
Αλεξάνδρου ἐπειλημμένος, Ἔρως καὶ οὗτος, ἕλκει αὐτὸν πρὸς τὴν 15
ἹΡωξάνην πάνυ βιαίως ἐπισπώμενος. ὃ βασιλεὺς δὲ αὐτὸς μὲν στέφα-
γόν τινα ὀρέγει τῇ παιδί, πάροχος δὲ καὶ νμφαγωγὸς Ἡφαιστίων
ovunagsorı δᾷδα καιομένην ἔχων, μειρακίῳ πάνυ ὡραίῳ ἐπερειδόμε-
γος" Ὑμέναιος οἶμαί ἐστιν" οὐ γὰρ ἐπεγέγραπτο τοὔνομα. ἑτέρωϑι
δὲ τῆς εἰκόνος ἄλλοι Ἔρωτες παίζουσιν Ev τοῖς ὅπλοις vot. 4λεξαν- 20
ὅρου, δύο μὲν τὴν λόγχην αὐτοῦ φέροντες, μιμούμενοι τοὺς ἀχϑοφό-
ρους, ὁπότε δοκὸν φέροντες βαροῖντο, ἄλλοι δὲ δύο ἕνα τινὰ ἐπὶ τῆς
ἀσπίδος κατακείμενον, βασιλέα δῆϑεν καὶ αὐτόν, σίρουσι τῶν ὀχάνων
τῆς ἀσπίδος ἐπειλημμένοι. εἷς δὲ δὴ ἐς τὸν ϑώρακα ἐςελθὼν ὕπτιον
κείμενον λοχῶντι ἔοικεν, ὡς φοβήσειεν αὐτούς, ὁπότε κατ᾽ αὐτὸν yé- 25
ψοῖντο σύροντες. 6. οὐ παιδιὰ δὲ ἄλλως ταῦτά ἐστιν, οὐδὲ περιδίρ-
γασται ἐν αὐτοῖς ὁ Astiwv, ἀλλὰ δηλοῖ τοῦ “231λεξάνδρου xai τὸν ἐς τὰ
πολεμικὰ ἔρωτα, καὶ ὅτι ἅμα καὶ Ῥωξάνης ἤρα καὶ τῶν ὅπλων οὐκ
ἐπελέληστο. πλὴν ἀλλ᾽ ἣ γε εἰκὼν αὐτὴ καὶ ἄλλως γαμήλιόν τι ἐπὶ
τῆς ἀληϑείας διεφάνη ἔχουσα, προμνησαμένη τῷ Astiovı τὴν τοῦ 30
Προξενίδου ϑυγατέρα" καὶ ἀπῆλϑε γήμας καὶ αὐτός, πάρεργον τῶν
ἄλεξάνδρου γάμων, ὑπὸ νυμφαγωγῷ τῷ βασιλεῖ, μισϑὸν εἰκασμένου
γάμου προςλαβὼν ἀληϑῆ γάμον.

364 Malerei.

1939. Lucian. Imagg. 7. καὶ δὴ παρακεκλήσϑω (zur Vollendung der
Musterschónheit Panthea) Πολύγνωτος καὶ Εὐφράνωρ ἐχεῖνος xai
Anesling καὶ 4 evíov. οὗτοι δὲ διελόμενοι τὸ ἔργον... τὰ χείλη δὲ
ola Ῥωξάνης 6 Asılwv ποιησάτω.

Lucian. de Merc. conduct. 42 s. oben 1728.
Plin. N. H. XXXV. 50 s. oben 1754.

᾿ €1c. Brut. 18. 70 5. oben 1067.

1940. Cic. Parad. V.2.37. Echionis (l. Eétionis) tabula te stupi-
dum detinet aut signum aliquod Polyeliti. mitto unde sustuleris et
quo modo habeas. intuentem te, admirantem, clamores tollentem cum
video, servum te esse ineptiarum omnium iudico.

Aétion als Bildhauer.

1941. Plin. N. H. XXXIV. 50. CVII. (olympiade floruere) A etion,
Therimachus.

Antiphilos von Aigypten. (Ktesidemos.)

Lucian. Calumn. non tem. cred. 2 sq. s. oben 1839. lin. 5 f.
u. lin. 25.

1942. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis proceribus in utro-
que genere (Tempera- und enkaustischer Malerei) non silebuntur et
primis proxumi: ... Antiphilus puero ignem conflante laudatur ac
pulchra alias domo splendescente ipsiusque pueri ore, item lanifieio in
quo properant omnium mulierum pensa, Ptolemaeo venante, sed
nobilissimo Satyro cum pelle pantherina quem aposcopeuonta appellant.

1943. Plin. N. H. XXXV. 114. utraque (kleine und grosse Bilder)
Antiphilus (fecit. nam et Hesionam nobilem pinxit et Alexan-
drum ac Philippum cum Minerva qui sunt in schola in Octaviae
porticibus, et in Philippi Liberum patrem, Alexandrum puerum,
Hippolytum tauro emisso expavescentem, in Pompeia vero Cadmum 5
et Europen. idem iocosis*) nomine Gryllum deridiculi habitus pinxit
unde id genus picturae grylli vocantur. ipse in Aegypto natus didi-
cita Ctesidemo.

*) jocosum Bursian, Allg. Encycl. I. LXXXII. S. 475 Note 61. Vgl. zur Sache
such Urlichs, Chrest. Plin. p. 367.
Theon Progymn. I. s. oben 1904.
Varro de Re rust. III. 2 s. oben 1512.

1944. Quintil. Inst. Orat. XII. 10. 6. floruit autem circa Philippum
et usque ad successores Alexandri pictura praecipue, sed diversis vir-
tutibus (s. oben 1725., 1750., 1898., 1935.) .. . facilitate Anti-
philus (praestantissimus est.) -

Aétion. Antiphilos. Ktesidemos. Theon (Theoros). 365

Ktesidemos.
(Vgl. 1943. lin. 7.) |

1945. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis proceribus in utro-
que genere (s. 1942.) non silebuntur et primis proxumi . . . 140. Cte-
sidemus (innotuit) Oechaliae expugnatione, Laodamia.

Theon (Theoros) von Samos.
(Vgl. wegen der Identität Beider Brunn, K.G. It. 8. 255.)

1046. Plin. N. H. XXXV. 138. haetenus indicatis cet. (s. 1942.)
144. Theorus (pinxit) se inunguentem, idem ab Oreste matrem et
Aegisthum interfici, bellumque Iliacum pluribus tabulis, quod est
Romse in Philippi porticibus et Cassandram quae est in Concordiae
delubro, Leontion Epicuri cogitantem, Demetrium regem. Theon
Orestis insaniam, Thamyran citharoedum.

1947. Plut. de Audiend. poet. 3. γράφουσι δὲ xai πράξεις ἀτόπους
ἔνιοι, ὡς Τιμόμαχος τὴν Myósiag τεκνοχτονίαν xai Θέων τὴν Ὀρέσεου
μητροχτονίαν.

1948. Aelian. Var. hist. II. 44. Εἰκόνος τοῦ Θέωνος ζωγράφον ἔκ-
φρασις. Θέωνος τοῦ ζωγράφου πολλὰ μὲν καὶ ἄλλα ὁμολογεῖ τὴν
χειρουργίαν ἀγαϑὴν οὖσαν, ἀτὰρ οὖν καὶ τόδε «ó γράμμα. ὁπλίτης
ἐστὶν ἐκβοηϑῶν, ἄφνω τῶν πολεμέων εἰςβαλλόντων xai δηούντων ἅμα
xai κειρόγτων τὴν γῆν. ἐναργῶς δὲ καὶ πάνυ ἐκϑύμως ὃ νεανίας ἔοι- 5
xsv ὁρμῶντι εἰς τὴν μάχην. καὶ εἶπες ἂν αὐτὸν ἐνθουσιᾷν ὥςπερ ἐξ
Ἄρεος μανέντα. γοργὸν μὲν αὐτῷ βλέπουσιν οἱ ὀφθαλμοί, τὰ δὲ ὅπλα
ἁρπάσας ἔοικεν fj ποδῶν ἔχει ἐπὶ τοὺς πολεμίους ζττειν. προβάλ-
Aera, δὲ ἐντεῦϑεν ἤδη τὴν ἀσπίδα, καὶ γυμνὸν ἐπισείει τὸ ξίφος
φονῶντι ἐοικὼς καὶ σφάττειν βλέπων καὶ ἀπειλῶν δι ὅλου τοῦ σχή- 10
ματος, ὅτι μηδενὸς φείσεται. καὶ πλέον οὐδὲν περιδίργασται τῷ
Θέωνι, οὐ λοχίτης, οὐ ταξίαρχος, οὐ λόχος, οὐχ ἱππεύς, οὐ τοξότης"
ἀλλ᾽ ἀπέχρησέν οἱ καὶ ὃ εἷς ὁπλίτης οὗτος πληρῶσαι τὴν τῆς εἰκόνος
ἀπαίτησιν. οὐ πρότερόν γε μὲν ὃ τεχνίτης ἐξεχάλυψε τὴν γραφήν, οὐδὲ
ἔδειξε τοῖς ἐπὶ ϑέαν συνειλεγμένοις, noiv ἢ σαλπιγκτὴν παρεστήσατο, 15
καὶ προσέταξεν αἰτῷ τὸ παρορμητικὸν ἐμπνεῦσαι μέλος, διάτορόν τε
καὶ γεγωνὸς ὅτι μάλιστα, καὶ οἷον εἰς τὴν μάχην ἐγερτήριον. ἅμα τε
οὖν τὸ μέλος ἠχούδτο τραχὺ, καὶ φοβερόν, xai οἷον εἰς ὁπλιτῶν ἔξοδον
ταχέως ἐκβοηϑούντων μελῳδούσῃ σάλπιγγε καὶ ἐδείκνυτο ἡ γραφή,
καὶ ὁ σερατιώτης ἐβλέπετο τοῦ μέλους ἐναργεστέραν τὴν φαντασίαν 20

. τοῦ ἐχβοηϑοῦντος ἔτι καὶ μᾶλλον παρασεήσανεος.

1949. Quintil. Inst. Orat. XII. 10. 6. floruit autem cet. (s. 1944.);
concipiendis visienibus, quas φαντασίας vocant, Theon Samius
(est praestantissimus.)

(Vgl. ibid. VI. 2. 29. quas φαντασίας Graeci vooant, nos sane visiones appelle-
mus, per quas imagines rerum absentium ita repraesentantur animo, ut eas

cernere oculis ac praesentes habere videamur. has quisquis bene conceperit,
is erit in affectibus potentissimus.)

366 Malerei.

Die weniger bedeutenden Maler dieser Periode.

ättiker.
Kallimachos.
(Siehe oben unter der Plastik 893 ff.)

1950. Plin. N. H. XXXIV. 92. hunc quidam et pictorem fuisse tra-

dunt. (Vgl. oben 532.)

Platon (der Philosoph, Ol. 87. 3—Ol. 108. 2.)

1951. Diog. Laert. III. 5. (eioi δ᾽ ot) καὶ γραφικῆς ἐπιμεληϑῆναι

(paci» τὸν Πλατωναὶ).
1952. Apul. de Dog m. Platon. 1. p. 568. picturae non aspernatus

est artem.

Kleisthenes und Menedemos, Platons Schüler.

1953. Diog. Laert. II. 125. Μενέδημος" οὗτος τῶν ἀπὸ Φαέδωνος
Κλεισϑένους, τοῦ τῶν Θεοπροπιδῶν καλουμένων vióg, ἀνδρὸς εὐγε-
νοῦς μέν, ἀρχιτέκτονος δὲ καὶ πένητος. οὗ δὲ καὶ σχηνογράφον αὐτὸν
εἶναε φασὶ καὶ μαϑεῖν ἑκάτερα τὸν Πενέδημον. ὅϑεν γράψαντος av-
sob ψήφισμά τι, κατήψατό τις ᾿4λεξίνειος εἰπὼν ὡς οὔτε σκηνὴν οὔτε
ψήφισμα προσήχει τῷ σοφῷ γράφειν.

Asklepiodoros.
Plut. de Glor. Athen. 2 s. oben 1109. lin. 6.

1954. Plin. N. H. XXXV. 107. eadem aetate (des Apelles und Proto-
genes) fuit Asclepiodorus quem in symmetria mirabatur Apelles ;
huic Mnaso tyrannus (von Elateia, s. oben 1779. lin. 10.) pro duo-
decim dis dedit in singulos minas tricenas.

Plin. N. H. XXXV. 80 s. oben 1895.

1955. Plin. N. H. L ind. auctor. 1. XXXV. ex auctoribus . . . ex-
ternis. . . Asclepiodoro.

1956. Plin. N. H. XXXIV. 86. nunc percensebo eos qui eiusdem generis
opera feeerunt ut... Asclepiodorus ... philosophos (statuarisch.)

Philochares.

1957. Demosth. de Falsa legat. p. 415. 237. (Ol. 109. 2.)
ἴσως τοίνυν ἀδελφὸς αὐτῷ (Aischines) ovvegei Φιλοχάρης «« καὶ σὺ
Φιλόχαρες, σὲ μὲν τὰς ἀλαβαστοϑήκας γράφοντα καὶ τὰ τύμπανα

. τῶν μεγίστων τιμῶν ἠξιώσαμεν.
(Vgl. Brunn, K.G. II. S. 258.)

1958. Schol. Demosth. 1. c. ἔδωχε δὲ ἡμῖν ϑεώρημα τὸ τὰ μέγιστα
πᾶσι κομιζόμενα ὡς μικρὰ καὶ φαῦλα διαβάλλειν. ἐπειδὴ γὰρ ὁ Φελο-
χάρης ζωγράφος ἦν κατὰ Ζεῦξιν ἢ ““πελλῆν γε ἢ Εὐφράνορα 7, τινα
τῶν ἐνδοξοτάτων, καϑελεῖν βουλόμενος αὐτοῦ τὴν τέχνην ἀλαβαστρο-
ϑηχῶν καὶ τυμπάνων γραφέα καϑεσεηκέναι φησίν, ἀπὸ τοῦ μείζονος 5.

Die weniger bedeutenden Maler. Attiker. 367

ἐπὶ τὸ ἔλαττον καταβάλλων τὸ ἐπιτήδευμα καὶ διασύρων τῇ Tansı-
vorm.

1959. Plin. N. H. XXXV. 27. idem (divos Augustus) in curia quoque
quam in comitio consecrabat duas tabulas inpressit parieti, Nemeam
cet. (s. oben 1817.) 28. alterius tabulae admiratio est puberem filium
seni patri similem esse aetatis salva differentia supervolante aquila
draconem complexa. Philochares hoc suum opus esse testatus est. 5
inmensam, vel unam si tantum hanc tabulam aliquis aestimet, poten-
tiam artis, cum propter Philocharen ignobilissimos alioqui Glaucio-
nem filiumque eius Aristippum senatus populi Romani tot saeculis

spectet.
Hippys oder Hippeus (von Athen!)

1960. Athen. XI. p. 474. D. Πολέμων δ᾽ ἐν τοῖς πρὸς Ἵντίγονον περὲ
ζωγράφων φησίν: “ϑήνησιν ἐν τῷ Πειρίϑου γαμῷ πεποίηκεν
Ἱππεὺς τὴν μὲν οἰνοχόην καὶ τὸ κύπελλον λίϑινα, χρυσῷ τὰ χείλη
περιτεραμνίσας, τὰς δὲ κλισίας ἐλατίνας, χαμᾶζε ποικίλοις στρώμασι
κεκοσμημένας, ἐχπώματα δὲ κεραμέους κανϑάρους, καὶ τὸν λύχνον
€ , ἂν 3 L4 2 » x
ὁμοίως &x τῆς ὁροφῆς ἐξηρτημένον ἀνακεχυμένας ἔχοντα τὰς φλόγας.

(Vgl. Preller, Polemonis fragmm. p. 105, der aber das Werk für ein statuari-
sches hält (?); nach Polemons Datum, Ol. 145. fällt der Maler früher.)

1961. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis cet. (s. 1942.)
141. Hippys Neptuno et Victoria (spectatur).

Alkimachos (von Athen!)

1962. Plin. N. H. XXXV. 138. .hactenus indicatis .cet. (s. 1942.)
139.... Alcimachus Dioxippum (pinxit) qui pancratio Olympiae
citra pulveris iactum, quod vocant aconiti, vicit.

(Dioxippos war Athener und besiegte den Makedonen Korragos unter Alexan-
dros’ Augen, Aelian. Var. hist. X. 22 u. A.) |
+ Peiraikos (von Athen? Peiraieus?)

1963. Plin. N. H. XXXV. 112. namque subtexi par est minoris pictu-
rae celebris in penicillo, e quibus fuit Piraeicus. arte paucis post-
ferendus proposito nescio an destruxerit se, quo iiam humilia quidem
secutus humilitatis tamen summam adeptus est gloriam. tonstrinas
sutrinasque pinxit et asellos et opsonia ac similia, ob hoc cognomina- 5
tus rhyparographos*), in iis consummatae voluptatis, quippe eae
pluris veniere quam maxumae multorum.

Δ) So die Ueberlicferung, an der Brunn, K.G. II. 260 festh&lt, Welcker zu
Philostr. Imagg. p. 397 und zu Müllers Handb. 163. 5 wollte mit Anderen
(s. Silligs Plinius a. a. O.) δωπογράφος ändern, Urlichs Chrest. Plin. p. 366
conj. rhopicographos.

1964. Propert. III. 9. 12.

Pireicus parva vindicat arte locum.

(Peira/kos' Zeitalter ist nicht überliefert; für die Ansetzung in diese Periode
vgl. die Analogie unter Antiphilos oben 1942.)

368 Malerei.

T Kallikles und Kalates.

1965. Plin. N. H. XXXV. 114. parva et Callicles fecit, item Cala-
tes comicis tabellis.
Varro de Vita P. R. fragm. 1 s. 1805.

(Herkunft und Zeit dieser Künstler sind ungewiss, sie sind hier nur wegen der
Verwandtschaft mit Peiraikos aufgenommen.)

Kleinasiaten.

Ktesiloehos, Apelles! (Bruder? und) Schüler.

Suid. v. Arrellng s. oben 1828.

1966. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis cet. (s. oben 1942.)
140. Ctesilochus Apellis discipulus petulanti pictura innotuit, Iove
Liberum parturiente depicto mitrato et muliebriter ingemescente inter
opstetricia dearum.

Persous, Apelles' Schüler.
Plin. N. H. XXXV. 111 s. oben 1901.

Kydias von Kythnos.

1967. Eustath. ad Dionys. Perieg. v. 526. (Κύϑνος) ἀφ᾽ ἧς Kv3-
γιὸς λέγεται τυρός" ἐξ ἧς καὶ ζωγράφος ὄνομα ἔχων Κυ δίας.

1968. Steph. Byzant. v. Κύϑνος.... ὁ νησεώτης Κύϑνιος" xai Κύϑ-
»tog ὃ τυρὸς καὶ Κύϑνιος ὁ ζωγρώφος.

1969. Plin.N. H. XXXV.130. eodem tempore (des Euphranor) fuere et
Cydias*), cuius tabulam Argonautas HS.CXXXXIIII Hortensius
orator mercatus est eique aedem. fecit in Tusculano suo, Euphranoris
autem discipulus Antidotus (s. oben 1810.)

) fuere in allen Codices, auf Kydias und Antidotos bezüglich; cydi et cydias
Bamb. u. A., Cydias Cythnius conj. Bergk, Exercit. Plin. II. 8.

(Vgl. Cass. Dio 1.111, 27. Myo(nrzac .. . τὸ ἄστυ τοῖς ἰδίοις τέλεσεν Érexooun-
σεν" τοῦτο μὲν γὰρ τὴν στοιὶν τὴν τοῦ Ποσειϑῶνος ὠνομασμένην καὶ ἐξῳχο-
ϑδϑόμησέν ἐπὶ ταῖς ναυχρατίαις καὶ τῇ τῶν ᾿“ργοναυτῶν γραφῇ ἐπελάμπρυνεν
und s. Panofka, Archaeol. Ztg. 1848. S. 102 * f.)

1970. Theophr. de lapid. 95. γέγνεται μίλτος xai dx τῆς ὥχρας χα-
κακαιομένης, ἀλλὰ χείρων" τὸ δὲ εὕρημα Κυδίου" avveide γὰρ ἐκεῖ-
vos ὡς φασι κατακαυϑέντος τινὸς πανδοχείου τὴν ὥχραν ἰδὼν ἡμί-
καυστον καὶ πεφοενιγμένον. |

(Wegen Gnathon von 'Thasos, den Brunn, K.G. II. 261 unter den Malern auf-
zählt, vgl. Bursian, Archaeol. Ztg. 1860 S. 47, der ihn als Walker

(γναφεύς, nicht γραφεύς in den Handschriften bei Hippokrat. Epidem. I. 2.9
ed. Littró) nachweist.)

Maler von weniger hervorragender Bedeutung. 369

Maler aus verschiedenen Gegenden und von unbekannter
Herkunft.

Iphion von Korinth.

1971. Anthol. Gr. I. 75.80. (86.) (Palat. IX. 757.) Zıuwvidov*) (ἄδηλον).
Ἰφίων τόδ᾽ ἔργαψε Κορίνϑιορ᾽ ovx ἔνι μῶμος
χερσίν, ἐπεὶ δόξας ἔργα πολὺ προφέρει.
3) Vgl. Benndorf de Anthol. Gr. epigr. quae ad artes speot. p. 12 und 27.
1972. Anthol. Gr. I. 74. 79. (85.) (Palat. XIII. 17.) ἄδηλον.
’Ipiwv ἔργαψεν EG χερί, τόν ποκα ὕδωρ
ϑρέψε Πειρήνης ἄπο.

Glankion von Korinth s. 1977. lin. 2.

Pyrrhon (der Skeptiker) von Elis. (Ol. 99— 123.)

1973. Diog. Laert. IX. 61. Πύῤῥων Ἠλεῖος Πλειστάρχου μὲν ἐν
υἱός... ὥς φησι δὲ AnoAlödwpog ἐν χρονικοῖς πρότερον ἦν ζωγρά-
φος. 62. Avziyovos δέ φησιν ὃ Καρύστιος ἐν τῷ περὶ Πύῤῥωνος τάδε
περὶ αὐτοῦ" ὅτι τὴν ἀρχὴν ἄδοξός τε ἦν καὶ πένης καὶ ζωγράφος"
cubtec9al τὸ αὐτοῦ ἐν Ἤλιδι ἐν τῷ γυμνασίῳ λαμπαδιστὰς
μετρίως ἔχοντας.

(Vgl. Suid. v. Πύῤῥδων" Πλειστάρχου, ᾿Ηλεῖος ... xal πρότερον μὲν ἦν ζωγρά-
φος und Lucian. Bis accus. 24. AIKH. τὸν Πύῤῥωνα κήρυττε. 25. EPM.ail ἡ
μὲν γραφικὴ πάρεστιν, ὦ Alan, ὁ Πύῤδων dà οὐδὲ τὴν ἀρχὴν ἀνελήλυϑε xr.)

Ismenias von Chalkis.

1974. Plut. Vita X Orat. Lycurg. 37. κατῆγον (Lykurgos’ Fa-
milie) τὸ γένος ἀπὸ Βούτου xai'Egey9éog ... 38. xai ἔστιν αὕτη ἡ
ἀναγωγὴ τοῦ γένους τῶν ἱερασαμένων τοῦ Ποσειδῶνος ἐν πίνακι
τελείῳ, ὃς avansıra ἐν Ἐρεχϑείῳ γεγραμμένος ὑπ᾽ Ισμηνίου τοῦ
Χαλκιδέως. 39... . τὸν δὲ πίνακα ἀνέϑηκεν “βρων ὃ παῖς αὐτοῦ δ
λαχὼν ἐκ τοῦ γένους τὴν ἱερωσύνην καὶ παραχωρήσας τῷ ἀδελφῷ
"tvxóggo»t* καὶ διὰ τοῦτο πεποίηται ὃ βρων προσδιδοὺς αὐτῷ τὴν
τρίαιναν.

Athenion von Maroneia in Thrakien.

1975. Plin. N. H. XXXV. 134. Niciae (s. oben 1811 ff.) comparatur
et aliquando praefertur Athenion Maronites Glaucionis Co-
rinthii discipulus, austerior colore et in austeritate incundior, ut in
ipsa pictura eruditio eluceat. pinxit No. 1. in templo Eleusine
phylarchum et No. 2. Athenis frequentiam quam vocavere 5
syngenicon (vgl. 1976. und s. unten unter Timomachos), item
No. 3. Achillem virginis habitu occultatum Ulixe deprehendente,
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 24

370 Malerei.

et No. 4. in una tabula VI signa, No. 5. quaque maxume inclaruit,
agasonem cum equo.

(Vgl. Pausan. I. 26. 3. (zu No. 1.) ᾿θλυμπιοδώρῳ δὲ τόδε μέν ἐστιν ἔργον μέ-
γιστον, χωρὶς τούτων ὧν ἔπραξε Πειραιᾶ xal ουνυχέαν ἀνασωσάμενος.
ποιουμένων δὲ Μαχεδόνων καταδρομὴν ἐς Ἐλευσῖνα, ᾿Ελευσινέους συντάξας
ἐνέίχα τοὺς Μακεδόνας. πρότερον δὲ. ἔτε τούτων, ἐςβαλόγτος ἐς τὴν ᾿4ττιχὴν
Κασσάνδρου πλεύσας Ὀλυμπιόδωρος ἐς Αἰτωλίαν 'βοηϑεῖν Αἰτωλοὺς ἔπεισε,
za) τὸ συμμαχικὸν τοῦτο ἐγένετο ᾿4ϑηναίοις αἴτιον μάλιστα διαφυγεῖν τὸν
Κασσάνδρου πόλεμον. 'Olvuztiodoiog dà τοῦτο μὲν ἐν ᾿ἡϑήναις εἰσὶν ἔν τε
ἀχροπόλει καὶ ἐν πρυτανείῳ τιμαέ, τοῦτο δὲ ἐν ᾿Ελευσῖνι γραφή und s.
wegen des Datums, vor Ol. 121. 1, Brunn, K.G. II. 8. 295.)

Helena, Timons Tochter aus Aigypten.

1976. Ptolem. Hephaest. bei Phot. Bibl. p. 482. (ed. Hoeschel.)
xai ἡ ζωγράφος "EAév τοῦ καταλόγου ἐστὲ τούτου (der Weiber des
Namens Helena!, Τίμωνος τοῦ Aiyunzlov ϑυγάτηρ, ἥτις τὴν ἐν Ἴσσῳ
μάχην ἐκείνοις ἀχμάζουσα τοῖς χρόνοις ἔγραψε. καὶ ἐν τῷ τῆς Elo -
γης τεμένει ἐπὶ Οὐεσπασιανοῦ ἀνετέϑη ἣ γραφή.

(Wegen der Zurückführung des berühmten pompejaner Mosaiks der Alexander-
schlacht auf dieses Bild s. mein Pompeji, 2. Aufl. II. S. 228.)

Polyeidos von?

1977. Diodor. Sicul. XIV. 46. ἤκμασεν δὲ κατὰ τοῦτον τὰν ἐνεαψτὸν
(Ol. 95. 3) οὗ ἐπισημότατοι διϑυραμβοποιοί, Φελάξεκος Κυϑήριος,
Τιμόϑεος Μιλήσιος, Τελέστης Σελινούντιος, IIloAvecdog, ὃς καὶ
ζωγραφικῆς καὶ μουσικῆς εἶχεν ἐμπειρίαν.

+ Elasippos von?
1978. Plin. N. H. XXXV. 122. ceris pingere ac picturam inurere quis
primus excogitaverit, non constat. quidam Aristidis inventum putant
. sed aliquanto vetustiores encausticae picturae exstitere, ut Poly-
gnoti et Nicanoris et Arcesilai Pariorum. Elasippus quoque
Aeginae picturae suae inscripsit &véxa&», quod profecto non fecisset,
nisi encaustica inventa.

Theomnestos von!

1979. Plin. N. H. XXXV. 107. eadem aetate (wie Protogenes) fuit
Asclepiodorus . . . huic Mnaso tyrannus (s. oben 1779. lin. 10.) pro
duodecim dis dedit in singulos minas tricenas, idemque Theomnesto
in singulos heroas vicenas.

Dikaiogenes von?
1980. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi ... Dicaeogenes qui cum Demetrio rege
vixit (gegen Ol. 120.) .

Nachblüthe der Kunst.

Aeltere Periode

von um Ol. 190 bis um Ol. 158.

24*

Einleitung.
Die Kunst ım Dienste fürstlicher Pracht.

Die Pyra des Hephaistion (Ol. 114. 1.)

1981. Diod. Sicul. XVII. 114. ἀπολύσας δὲ τὰς πρεσβείας (Alexan-
dros) περὲ τὴν ταφὴν ἐγίνετο τοῦ Ηφαιστίωνος" τοσαύτην δὲ σπουδὴν
ἐποιήσατο πρὸς τὴν τῆς ἐκφορᾶς ἐπιμέλειαν, ὥςτε μὴ μόνον τὰς προ-
γεγενημένας παρ᾽ ἀνθρώποις ταφὰς ὑπερβαλέσϑαι, ἀλλὰ καὶ τοῖς
ἐσομένοις μηδεμίαν ὑπέρϑεσιν καταλιπεῖν. 115. τῶν γὰρ ἡγεμόνων
καὶ φίλων ἕκαστος στοχα ὁμενος τῆς τοῦ βασιλέως ἀρεσκείας, κατε-
σχεύαζεν εἴδωλα di ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ καὶ τῶν ἄλλων
τῶν ϑανμαζομένων παρ᾽ ἀνθρώποις" αὐτὸς δὲ ἀρχιτέκτονας

ἀϑροίσας καὶ λεπτου er Qv πλῆϑος τοῦ μὲν τείχους καϑεῖλεν.

ἐπὶ δέκα σταδίους, τὴν ὀπτὴν πλέίνϑον ἀναλεξάμενος καὶ τὸν δε-
χόμενον τὴν πυρὰν τόπον ὁμαλὸν κατασκευάσας ᾧφκοδόμησε τετρά-
σελευρον πυράν, σταδιαίας οὔσης ἑκάστης πλευρᾶς. εἰς τριάχοντα δὲ
δόμους διελόμενος τὸν τόπον καὶ καταστρώσας τὰς ὀροφὰς φοινίκων
στελέχεσι τετράγωνον ἐποίησε πᾶν τὸ κατασχεύασμα. μετὰ δὲ ταῦτα
σπεριετέϑει τῷ περιβόλῳ παντὶ κόσμον. οὗ τὴν μὲν κρηπῖδα χρυσαῖ
πεντηρικαὶ πρῶραι συνετελήρουν, οὖσαι τὸν ἀριϑμὸν διακόσιαι τεσσα-
ράκοντα, ἐπὶ δὲ τῶν ἐπωτίδων ἔγουσαι δύο μὲν τοξότας εἰς
γόνυ κεκαϑικότας τετραπήχεις, ἀνδριάντας δὲ πεντα-
πήχεις καϑωπλισμένους. τοὺς δὲ μεταξὺ τόπους φοινικίδες
ἀνεπλήρουν nılmval- ὑπεράνω δὲ τούτων τὴν δευτέραν ἐπανεῖχον χώ-
ραν Jedes πεντεχαιδεκαπήχεις, κατὰ μὲν τὴν λαβὴν ἔχουσαι χρυσοῦς
στεφάνους, κατὰ δὲ τὴν ἐχῳφλόγωσιν ἀετοὺς διαπεπετακότας
τὰς πτέρυγας καὶ xdsw νεύοντας, παρὰ δὲ τὰς βάσεις δρά-
κοντας ἀφορῶντας τοὺς ἀετούς. κατὰ δὲ τὴν τρίτην περιφο-

5

ρὰν χατεσχεύαστο ζῴων παντοδαπῶν πλῆϑος κυνηγουμένων. 25
M]

ἔπειτα ἡ μὲν τετάρτη χώρα κενταυρομαχίαν χρυσῆν εἶχεν, ἡ de
πέμπτη λέοντας καὶ ταύρους ἐναλλὰξ χρυσοῦς. τὸ δ᾽ ἀνώτερον
μέρος ἐπεπλήρωτο Μακεδονικῶν καὶ βαρβαρικῶν ὅπλων ὧν μὲν τὰς
ἀνδραγαϑίας. ὧν δὲ τὰς ἥττας σημαινόντων. ἐπὶ πᾶσι δὲ ἐφειστήκει-

σαν Σειρῆνες du άκοιλοι, καὶ δυνάμεναι λεληϑότως δέξασϑαι 30

τοὺς ἐν αὐταῖς ὄντας καὶ ἄδοντας ἐπικήδιον ϑρῆνον τῷ τετελευτηκότι.
τὸ δ᾽ ὕψος ἦν ὅλου τοῦ κατασχευάσματος πήχεις πλείους τῶν ἑκατὸν
τριάκοντα. καϑόλου δὲ τῶν τε ἡγεμόνων καὶ τῶν στρατιωτῶν ἁπάντων
καὶ τῶν πρέσβεων, Erı δὲ τῶν ἐγχωρίων, φιλοτιμηϑέντων εἰς τὸν τῆς

ἐχφορᾶς κόσμον, paci τὸ πλῆϑος τῶν ἀναλωθέντων χρημάτων γεγονέ- 35

ται πλεέω τῶν μυρέων καὶ διςχιλίων ταλάντων.

374 Einleitung.

1982. Plut. Alexandr. M. 72. τύμβον δὲ xai ταφὴν αὐτοῦ καὶ τὸν περὶ
ταῦτα κόσμον ἀπὸ μυρίων ταλάντων ἐπιτελέσαι διανοούμενος, ὑὗπερ-
βαλέσϑαι δὲ τῷ φιλοτέχνῳ καὶ περιττῷ τῆς κατασχευῆς τὴν δαπάνην,
ἐπόϑησε μάλιστα τῶν τεχνιτῶν Στασικράτην, μεγαλουργίαν τινὰ καὶ
τόλμαν qoi κόμπον ἐν ταῖς καινοτομίαις ἐπαγγελλόμενον.

1983. Arrian. Anab. VII. 14. 15. xoi πυρὰν κελεῦσαι αὐτῷ ἕτοιμά-

eodu ἐν Βαβυλῶνι ἀπὸ ταλάντων μυρίων" οὗ δὲ καὶ πλειόνων
ἀνέργαψαν.

Der Sarg und der Leichenwagen Alexandros’ des Gr. (Ol. 114. 3.)

1984. Diod. Sicul. XVIII. 26. Aödıdatos ὃ κατασταϑεὶς ἐπὶ τὴν
καταχομιδὴν τοῦ Alsbavdgov σώματος συντετελεκὼς τὴν ἁρμάμαξαν͵
ἐφ᾽ ἧς ἔδει κατακομισϑῆραι τὸ βασιλικὸν σῶμα, σιαρεσχευάζετο τὰ
σερὸς τὴν κομεδήν. ἐπεὶ δὲ τὸ κατασχευασϑὲν ἔργον, ἀξιόλογον ὑπτάρ-

ον τῆς ᾿Αλεξάνδρου δόξης͵ οὐ μόνον κατὰ τὴν δαπάνην διήνεγκε τῶν"

λλων ὡς ἀπὸ πολλῶν ταλάντων κατασκευασϑὲν, ἀλλα καὶ τὴ
κατὰ τὴν τέχνην περιττότητι περιβόητον ὑπῆρξε" καλῶς
ἔχειν ὑπολαμβάνομεν ἀναγράψαι περὲ αὐτοῦ. πρῶτον μὲν γὰρ τῷ σώ-
ματι κατεσχευάσϑη χρυσοῦν σφυρήλατον ἁρμόζον, καὶ τοῦτ᾽ ἀνὰ μέσον

ἐπλήρωσαν ἀρωμάτων τῶν ἅμα δυναμένων τὴν εὐωδίαν καὶ τὴν δια- 10

μονὴν παρέχεσϑαι τῷ σώματι. ἐπάνω δὲ τῆς ϑήκης ἐπεεέϑετο xa-

λυπτὴρ χρυσοῦς, ἁρμόζων ἀχριβῶς καὶ περιλαμβάνων τὴν ἀνωτάτω
πδριφέρειαν. ταύτης Ó ἐπάνω περιέκειτο φοινικὶς διαπρεπὴς χρυσο-
ποίχιλτος, παρ᾽ ἣν ἔϑεσαν τὰ τοῦ μετηλλαχότος ὅπλα, βουλόμενοι

συνοικειοῦν τὴν ὅλην φαντασίαν ταῖς προκατειργασμέναις πράξεσι. 15

μετὰ δὲ ταῦτα παρέστησαν τὴν τοῦτο κομεοῦσαν ἁρμάμα ξαν, ἧς

χατεσχεύαστο κατὰ μὲν τὴν κορυφὴν καμάρα χρυσῇ ἔχουσα φολίδα
λιϑοκόλληττον, ἧς ἦν τὸ μὲν πλάτος ὀχτὼ πηχῶν τὸ δὲ μῆκος δώδεκα.
ὑπὸ δὲ τὴν ὑπωροφίαν παρ᾽ ὅλον τὸ ἔργον ϑρόνος χρυσοῦς, τῷ σχή-

ματι τετράγωνος, ἔχων τραγελάφων προτομὰς ἐχτύπους, ἐξ ὧν ἤρ- 0

τηντὸ χρίχοι χρυσοῖ διπάλαιστοι, δὲ ὧν κατακεχρέμασεο στέμμα

πομτεικόν, χρώμασι παντοδαποῖς διαπρεπῶς κατηνϑισμένον. ἐπὶ δὲ
τῶν ἄχρων ὑπῆρχε ϑύσανος δικτυωτός, ἔχων εὐμεγέϑεις χώδωνας,
ὥςτε ἐκ πολλοῦ διαστήματος προςπίπεειν τὸν ψόφον τοῖς ἐγγίζουσι.

ara δὲ τὰς τῆς καμάρας γωνίας ἐφ᾽ ἑκάστης 7» πλευρᾶς νίκη χρυσῇ 25

τροπαιοφόρος" τὸ δ᾽ ἐκδεχόμενον τὴν καμάραν περίστυλον χρεσοῦν

ὑπῆρχεν, ἔχον ᾿Ιωνικὰ xınvöxgavae. ἐντὸς δὲ τοῦ περιστύλου δίχτυον
» χρυσοῦν, τὸ πάχος τῇ πλοκῇ δακευλιαῖον, xai πίνακας παραλλή-

Aovc ζωοφόρους τέτταρας ἴσους τοῖς τοίχοις ἔχον.

27. τούτων δ᾽ ὁ μὲν πρῶτος ἦν ἔχων ἅρμα τορευτόν, καὶ χαϑήμενον 3)
ἐπὶ τούτου τὸν “2λέξανδρον, μετὰ χεῖρας ἔχοντα σχῆπερον διαπρεπές"
περὶ δὲ τὸν βασιλέα μέα μὲν ὑπῆρχε ϑεραπεία καϑωπλεσμένη Maxe-
δόνων, ἄλλη δὲ Περσῶν μηλοφόρων, καὶ πρὸ τούτων ὁπλοφόροι" ὁ δὲ
δεύτερος εἶχε τοὺς ἔπαχολουϑοῦντας τῇ ϑεραπείᾳ ἐλέφαντας κεχοσμη-
μένους πολεμικῶς, ἀναβάτας ἔχοντας ἐκ μὲν τῶν ἔμπροσϑεν ᾿Ινδούς, 35
ix δὲ τῶν ὄπισϑεν ϊακεδόνας, καϑωπλισμένους τῇ συνήϑει oxevij.
ὁ δὲ τρίτος ἱππέων ἴλας μιμουμένας τὰς ἐν ταῖς παρατάξεσε συναγω-
γάς" ὃ δὲ τέταρτος ναῦς κεχοσμημένας πρὸς ναυμαχέαν. καὶ παρὰ μὲν
τὴν εἰς τὴν καμάραν eisodor ὑπῆρχον λέοντες χρυσοῖ, δεδορχότες πρὸς

Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht. 375

«οὺς εἱρπορευομένουρ. ἀνὰ μέσον δὲ ἑκάστου τῶν κιόνων $roijgys yov- 40
σὸδς ἄχανϑος, ἀνατείνων ἐκ τοῦ καὶ ὀλίγον μέχρι τῶν κιονοχράνων.
ἐπάνιο δὲ τῆς καμάρας κατὰ μέσην τὴν κορυφὴν φοινιχίς ὑπῆρχεν
ὑπαέϑριος ἔχουσα χρυσοῦν στέφανον ἐλαίας εὐμεγέϑη, πρὸς ὃν ὃ
ἥλιος προσβάλλων τὰς axsivag κατεσκεύαζε τὴν αὐγὴν ἀττοστίλβουσαν
xai σειομένην, dcr ἐκ μακροῦ διαστήματος ὁρᾶσθαι τὴν πρόςοψιν 15
ἀσερῤραπῇ παρατιλησίαν. ἡ δ᾽ ὑπὸ τὴν καμάραν καϑέδρα δύο εἶχεν ἄξο-
γὰρ, οὔςπερ ἐδίνευον τροχοὶ Περσικοὶ τέτταρες, ὧν ὑπῆρχε τὰ μὲν
στλάγια καὶ al πνημῖδες κατακεχρυσωμέναι, τὸ δὲ προςπίέσπεον τοῖς
ἐδάφεσι μέρος σιδηροῦν. τῶν $ ἀξόνων τὰ προέχοντα χρυσᾶ κατε-
σκεύαστο, προτομὰς ἔχοντα λεόντων σιβήνην 0005 κατεχούσας. κατὰ 50
δὲ μέσον τὸ μῆκος εἶχον πόλον ἐνηρμοσμένον μηχανικῶς ἐν μέσῃ τῇ
καμάρᾳ, ὥςτε δύνασθαι διὰ τούτου τὴν καμάραν ἀσάλευτον εἶναι κατὰ
τοὺς σεισμοὺς καὶ ἀνωμάλους τόπους. τεττάρων δ᾽ ὄντων ῥυμῶν Exd-
στῳ τετραστοιχία ζευψῶν ὑπέζευκτο, τεττάρων ἡμιύνων ἑχάστῳ ζεύγει
προρδεδεμένων, dere τοὺς ἅπαντας ἡμιόνους εἶναι ἑξήκοντα καὶ τέσ- 55
oagas, ἐπιλελεγμένους ταῖς Te ῥώμαις καὶ τοῖς ἀναστήμασιν. ἕχαστος
δὲ τούτων ἐστεφάνωτο κεχρυσωμένῳ στεφάνῳ, καὶ παρ᾽ ἑκατέραν τῶν
σιαγόνων εἶχεν ἐξηρτημένον χώδωνα γρυσοῦν, περὶ δὲ τοὺς τραχήλους
χλιδῶνας λιϑοχολλήτους.
(Vgl. Plin. N. H. XXXIV. 48. Alexandri quoque Magni tabernaculum suatinere
traduntur solitae statuae, ex quibus duae ante Martis Ultoris aedem dicatae
sunt, totidem ante regiam mit Urlichs, Chrest. Plin. p. 315.)

Das Prachtschiff Hierons II. von Syrakus (um Ol. 137.)

1985. Athen. V. p. 206 d. 40. περὶ δὲ τῆς ὑπὸ ᾿Ιέρωνος τοῦ Zvgaxootov

κατασκευασϑείσης νεώς, ἧς καὶ ᾿ρχιμήδης ἣν ὃ γεωμέερης ἐπότσιτης,
οὐκ ἄδιον elvat κρένω ιωπεῆσαι, σύννραμμα ἐκδάντος Monxluvog τ
ψός, ᾧ οὐ παρέργως ἐνέτυχον ὑπογυίως. γράφει οὖν ὃ Mooylo» οὕτως
... 6 δ᾽ Ιέρων ὃ τῶν Συρακοσίων βασιλεύς, $ πάντα Ῥωμαίοις φίλος, 5
ἐσπουδάγει μὲν καὶ περὲ ἱερῶν καὶ γυμνασίων κατασκευάς, ἦν δὲ καὶ
περὶ ναυπηγίας φιλότιμος, πλοῖα σιτηγὰ κατασχευαζόμενος, ὧν ἑνὸς"
τῆς κατασχευῆς μνησϑήσομαι. ... συνήγαγδ δὲ καὶ ναυπηγοὺς καὶ τοὺς
ἄλλους τεχνίτας, καὶ καταστήσας ἐκ πάντων Aoylav τὸν Κορίνϑιον
ἀρχιτέκτονα παρεκάλεσε προϑύμως ἐπιλαβέσϑαι τῆς κατασχευῆς, 10
προσκαρτερῶν καὶ αὐτὸς τὰς ἡμέρας... .. ὡς δὲ περὲ τὸν καϑελκχυ-
σμὸν αὐτοῦ τὸν εἰς τὴν ϑάλασσαν πολλὴ ζήτησις ἦν, “Ἀρχιμήδης ὁ μη-
qavuxóg μόνος αὐτὸ κατήγαγε OU ὀλίγων σωμάτων. κατασκευάσας γὰρ
ἕλικα τὸ τηλικοῦτον σχάφος εἰς τὴν ϑάλασσαν κατήγαγε.... 41. ἦν δ᾽ ἡ
γαῦς τῇ μὲν κατασκευῇ εἰκοσήρης, τριπάροδος δέ, τὴν μὲν κατωτάτω 15
ἔχουσα ἐπὶ τὸν γόμον, ἐφ᾽ ἣν διὰ κλιμάκων πυκχνῶν ἡ κατάβασις ἐγί-
γετο" ἡ. δ᾽ ἑτέρα τοῖς εἰς τὰς διαίτας βουλομένοις εἰριέναι μεμηχά-
γητο" ue9' ἣν ἡ τελευταία τοῖς ἐν τοῖς ὅπλοις τεταγμένοις. ἦσαν δὲ
τῆς μέσης παρόδου “παρ᾽ ἑκάτερον τῶν τοίχων δίαιται τετράλλινοι τοῖς
ἀνδράσι, τριάκοντα τὸ πλῆϑος. ἡ δὲ ναυκληρικὴ δίαιτα κλινῶν μὲν ἦν 20
πεντεκαίδεκα, ϑαλάμους δὲ τρεῖς εἶχε τριχλίνους, ὧν ἦν τὸ κατὰ τὴν
πρύμναν ὀπτάνιον. ταῦτα δὲ πάντα δάπεδον εἶχεν ἐν ἀβα-
κιόκοις συγκείμενον ἐκ παντοίων λίϑων, ἐν οἷς ἣν κα-
τεσκδουασμένος πᾶς ὃ περὶ τὴν Ἰλιάδα μῦϑος ϑαυμα-
σίως" ταῖς τε κατασχευαῖς καὶ ταῖς ἀροφαῖς καὶ ϑυρώμασι δὲ πάντα 25

.
*

376 Einleitung.

ἦν ταῦτα πεπονημένα. κατὰ δὲ τὴν ἀνωτάτω πάροδον γυμνάσιον m
xai πεορέπατοι σύμμετρον ἔχοντες τὴν κατασχευὴν τῷ TOU πλοίου με-
γέϑει, ἐν οἷς κῆποι παντοῖοι ϑαυμασίως ἦσαν περιβάλλοντες ταῖς
φυτείαις διὰ κεραμίδων μολυβδινῶν κατεστεγανωμένοι. ἔτι δὲ σχηναὶ
κιττοῦ λευκοῦ καὶ ἀμπέλων, ὧν ai δίζαι τὴν τροφὴν ἐν πέϑοις εἶχον 30
γῆς πεπληρωμένοις, τὴν αἰτὴν ἄρδευσιν λαμβάνουσαι καϑάπερ καὶ οἱ
κῆποι. αὗται δὲ αἱ σκηναὶ συνεσχκέαζον τοὺς περιπάτους. ἑξῆς δὲ τού-
των ᾿Αφροδίσιον κατεσκεύαστο τρίκλινον, δάπεδον ἔχον ἐκ λίϑων
ἀχατῷν te καὶ ἄλλων χαριεστάτων, ὅσοι κατὰ τὴν νῆσον ἦσαν" τοὺς
τοίχους δ᾽ εἶχε καὶ τὴν ὀροφὴν κυπαρέττου, τὰς δὲ ϑύρας ἐλέφαντος 35
καὶ 9vov: γραφαῖς δὲ καὶ ἀγάλμασιν, ἔτι δὲ ποτηρέων xaza-
σχευαῖς ὑπερβαλλόντως κατεσκεύαστο κελ.

Das Prachtschiff Ptolemaios’ IV. (Ol. 139—144.)

1986. Athen. V. p.203 E. 37. ἐπεὶ δὲ περὶ νοῶν κατασχενῆς εἰρήκαμεν,
> » m , u (€ M ^- ,
φέρ᾽ εἴπωμεν, ἀχοῆς γάρ ἐστιν ἄξια, xal τὰ ὑπὸ τοῦ Φιλοπάτορος Ba-
σιλέως κατεσκευασμένα σχάφη" περὲ ὧν ó αὐτὸς Καλλίξενος Ἱστορεῖ
ἐν τῷ πρώτῳ περὶ ««λεξανδρείας οὑτωσὲ λέγων... .. -
p. 204 D. 38. ,,κκατεσκεύασε δ᾽ ὁ Φιλοπάτωρ καὶ ποτάμιον πλοῖον, 5
ὴν ϑαλαμηγὸν καλουμένην, τὸ μῆκος ἔχουσαν ἡμισταδίου, τὸ δ᾽
εὖρος N πλατύτατον τριάκοντα πηχῶν" τὸ δὲ ὕψος σὺν τῷ τῆς σκηνῆς
ἀναστήματι μικρὸν ἀπέδει τεσσαράκοντα πηχῶν. .... F. κατεσκεύαστο
αὐτῆς κατὰ μὲν μέσον τὸ τίτος τὰ συμπόσια xci οἱ κοιτῶνες xai τὰ
λοιπὰ τὰ πρὸς τὴν διαγωγὴν χρηστήρια. πέριξ δὲ τῆς νεὼς περέπατοι 10
κατὰ τὰς τρεῖς πλευρὰς ἐγεγόνεσαν διπλοῖ. ὧν ἡ μὲν περίμετρος ἦν
πέντε πλέϑρων οὐκ ἐλάττων, ἡ δὲ διάϑεσις-τοῦ μὲν καταγείου περι--
στύλῳ παραπλήσιος, 205 A. τοῦ δ' ὑπερώου χρύπτῃ φραγμοῖς καὶ ϑυ-
οἰσι περιεχομένῃ πάντοϑεν. πρώτη δ᾽ εἰςιόντι κατὰ πρύμναν ἐτέτακτο
προστὰς ἐξ ἐναντίου μὲν ἀναπεπταμένη, κύκλῳ δὲ περίπτερος" ἧς àv 15
τῷ καταντικρὺ τῆς πρῴρας μέρει προπύλαιον κατεσχεύαστο, di ἐλέ-
φαντος καὶ τῆς πολυτελεσετάτης ὕλης γεγονός. τοῦτο δὲ διελϑοῦσιν
ὡςανεὶ προσχήνιον ἐπεποίητο τῇ διαϑέσει, κατάστεγον ἄνω. πάλιν
ὁμοίως κατὰ μὲν τὴν μέσην πλευρὰν προστὰς ἑτέρα παρέκειτο Oni-
σϑεν, καὶ τετράϑυρος ἔφερεν εἰς αὐτὴν πυλών. B. ἐξ ἀριστερῶν δὲ καὶ 20
δεξιῶν ϑυρίδες ὑπέκειντο εὐαύγειαν παρέχουσαι. συνῆπτο δὲ τούτοις ὁ
μέγιστος οἶκος" περίπτερος δ᾽ ἦν εἴκοσι κλίνας ἐπιδεχέμενος. κατε-
σκευάσϑη δ᾽ αὐτοῦ τὰ μὲν πλεῖστα ἀπὸ κέδρου σχιστῆς καὶ κυπαρίσ-
σου Μιλησίας, αἱ δὲ τῆς περιστάσεως ϑύραι τὸν ἀριϑμὸν εἴκοσιν
οὖσαι ϑυΐναις κατεκεκόλληντο σανίσιν, ἐλεφαντίνους ἔχουσαι τοὺς 25
κόσμους. ἡ δ᾽ ἐνήλωσις 7) κατὰ πρόςωπον αὐτῶν καὶ τὰ ἑόπτρα ἐξ
ἐρυϑροῦ γεγονότα χαλκοῦ τὴν χρύσωσιν ἐκ πυρὸς εἰλήφει. C. τῶν δὲ
κιόνων τὰ μὲν σώματα ἣν κυπαρίσσινα, at δὲ κεφαλαὶ Κορινϑιουργεῖς,
ἐλέφαντι καὶ χρυσῷ διακεκοσμημέναι. τὸ δὲ ἐπιστύλιον &x χρυ-
σοῦ τὸ ὅλον' ἐφ᾽ οὗ διάζωσμα ἐφήρμοστο, περιφανῇ ζῴδια 30
ἔχον ἐλεφάντινα μείζονα πηχυαίων, τῇ μὲν τέχνῃ μέ-
τρια, τῇ χορηγέᾳ d ἀξιοϑαύμαστα. ἐπέκειτο δὲ καὶ στέγη
καλὴ τῷ συμποσίῳ τετράγωνος κυπαρισσίνη" γλυπτοὶ δ᾽ αὐτῆς ἤσαν
οἱ κόσμοι, χρυσῆν ἔχοντες τὴν ἐπιφάνειαν. παρέκειτο δὲ τῷ
συμποσίω τούτῳ καὶ κοιτὼν ἑπτάκλινος, D. ᾧ συνῆπτο στενὴ σῦριγξ 35

Li

A , ^ , 7 A E d
κατὰ πλάτος τοῦ κύτους χωρίζουσα τὴν γυναικωνῖτιν. ἐν δὲ ταύτῃ

’

Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht. 377

συμπόσιον dvyadxAwov ἦν παραπλήσιον τῇ πολυτελείᾳ τῷ μεγάλῳ,
καὶ κοιτὼν πεντάχλεινος. καὶ τὰ μὲν ἄχρι τῆς πρώτης στέγης κατε-
σχευασμένα τοιαῦτ᾽ ἦν.

39. ἀναβάντι δὲ τὰς παρακειμένας πλησίον τῷ προειρημένῳ 40
κοιτῶνι κλίμακας olxog nv ἄλλος πεντάκλενος, ὀρόφωμα δομβωτὸν
ἔχων, καὶ πλησίον αὑτοῦ ναὸς Agygodisng ϑολοειδής, ἐν ᾧ μαρ-
μάρινον ἄγαλμα τῆς 9600. E. κατεναντίον δὲ τούτου ἀλλο συμπό-
σιον πολυτελὲς περίπτερον" οἱ γὰρ κίονες αὐτοῦ ἐκ λίϑων ᾿Ινδικῶν
συνέχδιντο. παρὰ δὲ καὶ τούτῳ τῷ συμποσίῳ κοιτῶνες ἀχόλουϑον τὴν 45
κατασχευὴν τοῖς προδεδηλωμένοις ἔχοντες. προάγομει δὲ ἐπὶ τὴν
πρῷραν οἶκος ὑπέκειτο Βακχιχὸς τρισχαιδεκάκλινος περίπτερος, ἐπί-
χρυσον ἔχων τὸ γεῖσον ἕως τοῦ περιτρέχοντος ἐπιστυλίου" στέγη δὲ τῆς
τοῦ ϑεοῦ διαϑέσεως οἰκεία. F. ἐν δὲ τοίτῳ κατὰ μὲν τὴν δεξιὰν πλευ-
Qd» ἄντρον κατεσχευαστο, οὐ χρῶμα μὲν ἣν ἔχον τὴν πετρο- δ0
ποιέαν &x Αέϑων ἀληϑινῶν καὶ χρυσοῖ δεδημιουργημένον" idevro δ᾽ ἐν
αὐτῷ τῆς τῶν βασιλέων συγγενείας ἀγάλματα εἰκονικὰ
λέϑου λυχνέως. ἐπιτερπὲς δ᾽ ἱκανῶς καὶ ἄλλο συμπόσιον ἦν ἐπὶ
τῇ τοῦ μεγίστου οἴκου στέγῃ κείμενον, σχηνῆς ἔχον τάξιν, ᾧ στέγη μὲν
οὐκ ἐπῆν. διατόναια δὲ τοξοειδῆ διὰ ποσοῦ τινος ἐνετέταχτο διαστή- 55
ματος, 206. A. ἐφ᾽ ὧν αὐλαῖαι κατὰ τὸν ἀνάπλουν ἁλουργεῖς ἐνεπετάν-
γυντο. μετὰ δὲ τοῦτο αἴϑριον ἐξεδέχετο, τὴν ἐπάνω τῆς ὑποχειμένης
προστάδος τάξιν κατέχον" ᾧ κλϊμαξ τε ἑλικτὴ φέρουσα πρὸς τὸν κρυ-
πτὸν περίπατον παρέκειτο καὶ συμπόσιον ἐννεάχλινον τῇ διαϑέσει
τῆς κατασχευῆς «Αἰγύπτιον. οἱ γὰρ γεγονότες αὐτόϑι κίονες ἀνήγοντο 60
στρογγύλοι διαλλάττοντες τοῖς σπονδύλοις, τοῦ μὲν μέλανος τοῦ δὲ
λευκοῦ παράλληλα τιϑεμένων. B. εἰσὲ δ᾽ αὐτῶν καὶ ai κεφαλαὶ τῷ σχή-
ματι περιφερεῖς, ὧν ἡ μὲν ὅλη περιγραφὴ παραπλησία ῥόδοις ἐπὶ
μικρὸν ἀναπεπταμένοις ἐστίν. περὶ δὲ τὸν προςαγορευόμενον κάλαϑον
οὐχ ἕλικες, καϑάπερ ἐπὶ τῶν Ἑλληνικῶν, καὶ φύλλα τραχέα περίκει-- 65
ται, λωτῶν δὲ ποταμίων κάλυχες καὶ φοινίκων ἀρτιβλάστων καρπός"
ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ πλειόνων ἄλλων ἀνθέων γέγλυπται γένη. τὸ δ᾽ ὑπὸ
τὴν δίζαν, ὃ δὴ τῷ συνάπτοντι πρὸς τὴν χεφαλὴν ἐπίχειται σπονδύλῳ,
χιβωρίων ἄνϑεσι xai φύλλοις ὡςανεὶ καταπεπλεγμένοις ὁμοίαν εἶχε
τὴν διάϑεσιν. C. τοὺς μὲν οὖν κίονας οὕτως “ἰγύπτιοι κατασκευάζουσι, 70 .
καὶ τοὺς τοίχους δὲ λευκαῖς τε καὶ μελαίναις διαποικίλλουσι πλινϑί-
σιν, ἐνίοτε δὲ καὶ τοῖς ἀπὸ τῆς ἀλαβαστίτιδος προςαγορευομένης πέ-
τρας. πολλὰ δὲ καὶ ἕτερα κατὰ μέσον τῆς νεὼς τὸ κύτος ἐν κοίλῃ καὶ
χατὰ πᾶν αὐτῆς μέρος οἰκήματα ἦν. ὃ δὲ ἱστὸς ἦν αὐτῆς ἑβδομήκοντα
πηχῶν, βύσσινον ἔχων ἱστίον ἁλουργεῖ παρασείρω κεκοσμημένον. Ἰδ

(Vgl. Bötticher, Tektonik der Hellenen I. Exkurs 6. S. 68 ff.)

Das 'Tychaion von Alexandreia.

1987. Liban. Exgoag. β΄. Tvyatov. (Vol. IV. p. 1113 ed. Reiske.)
τέμενος iv μέσῳ τῆς πόλεως ἵδρυται, συγκείμενον μὲν ἐκ πλειόνων
ϑεῶν, Τύχης δὲ ἅπαν ὠνόμασται... . κατεσκεύασται δὲ ὁ χῶρος wöE
πως. ἤσκηται μὲν ἅπας ἐξ ἐδάφους εἰς ὀροφήν - διήρηται δὲ ἡ κατα-
σχευὴ κατὰ κύκλους ἡμίσεας" ip ἐκάστῳ δὲ παντοδαπαὶ προβέβλην-
ται χίονες. οἱ δὲ αὖ κύκλοι εἰσὶ πρὸς ἀγαλμάτων ὑποδοχὰς avıora-5
μενοι, καὶ μετρεῖν ἔξεστι τοὺς κύκλους μὲν τοῖς ἀγάλμασιν, ἐκ δὲ τῶν
ἀγαλμάτων παρεστήκασι κίονες. ϑεοὲ δὲ εἰσὲν ἀνεστηκότες οἱ πάντες"

878 Einleitung.

ἀλλ᾽ ὅσοι δύο ματὰ δέκατον ἀριϑμόν. xai κορυφὴ μὲν ἔχδι τὸν οἶχι-
ὁτὴν ἐξ ἑτέρων ἄκρων καὶ μέσων. ἀνέστηκε δὲ φέρων μὲν αὐτὸς soi
Σωτῆρος ὑπόμνημα. φερόμενος δὲ δι ὧν ἡ πόλις εἴωϑε τρέφεσθαι. t
καὶ σημαίνει τὴς Γῆς τὴν δόσιν ἡ Χάρις. κύχλοι δὲ κατὰ μέσον ἥμισυ
ὅσον ἀριϑμὸς ϑεῶν ὀνομάζεται, καὶ μέσον ἐκ μέσου Τύχης Kos»
ἄγαλμα, στεφάνῳ δηλοῦν ᾿4λεξάνδρου τὰς νίχας. καὶ στέφεται μὲν
ὑπὸ Τύχης ἡ Γῆ" στέφει δὲ αὐτὴ τὸν νικήσανεα. Νέκαι δὲ τῆς Τύχης
ἐκατέρωϑεν ἀνεστήχασιν, καλῶς τοῦ δημιουργοῦ τῆς Τύχης δηλοῦντος is
τὴν δύναμιν, ὡς πάντα νικᾶν oldev ἣ Τύχη. τελευτᾷ δὲ ἢ τοῦ χώρου
κατασχευὴ πρὸς ἡτοιμασμένον ἐξ ἀγάλματος ἐλάφειον στέφανον. χαὶ
φιλοσοφεῖ εἷς ἐπὶ καϑέδρας ἄχρου. γυμνὸς δὲ Frspog περὸς τὸ λοιπὸν
νέστηχεν, οὐρωνυῦ μὲν ἐπὶ τῆς λαιᾶς geeóuevoc πρόσχημα, τὴν δ' ci
δεξιὰν εἰς ἅπαντα πρόχειρον. γυμνὸς δὲ προκαλύμματος ἵσταται. xoi
στῆλαι yaÀxai κατὰ μέσον ἐστήκασιν ἔδαφος .ἐγκεκολαμμέναι τὰ τῆς
πόλεως νόμιμα. καὶ κατὰ μέσον al πύλαι τεαρὰ τῶν Μουσῶν ἄγουσαι
τέμενος. χαλκοὶ δὲ βασιλεῖς κατὰ μέσον ἑστήκασιν οὐχ ὅσους ἐκόμισε
χρόνος ἀλλ᾽ ὅσοι τῶν κομισϑέντων ἦσαν σεμνότεροι. ταῦτα ϑαῦμα μὲν
πῆρχεν ἰδεῖν, κέρδος δὲ μαϑεῖν, ἀδίχημα δὲ σιωπῇ καταχρύπτεσϑαι. 55

Das Homereion in Alexandreia.

1988. Aelian. Var. hist. XIII. 21. Πτολεμαῖος ὃ Φιλοπάτωρ κατα-
oxeváaag Ὁμήρῳ νεὼν αὐτὸν μὲν καλῶς ἐκάϑισε. κύκλῳ δὲ τὰς πόλεις
περιέστησε τοῦ ἀγάλματος, ὅσαι ἀντιποιοῦνται τοῦ Ὁμήρου. Γαλά-
των δὲ ὃ ζωγράφος ἔγραψε τὸν μὲν Ὅμηρον αὐτὸν ἐμοῦντα, τοὺς δὲ
ἄλλους ποιητὰς τὰ ἐμημεσμένα ἀρυομένους.

Die Adonisfeier Arisinoes II. Ptolemaios’ II. Gemahlin. (Ol. 124—133.

1989. Theocrit. Id. XV. 110.

& Βερενικεία ϑυγάτηρ Ἑλένῃ εἰκυῖα
Aooıwda πάντεσσι καλοῖς ἀτιτάλλει Ἄδωνιν.
πὰρ μὲν ὀπώρα κεῖται ὅσα δρυὸς ἄκρα φέρονται,
πὰρ δ᾽ ἁπαλοὶ κᾶποι πεφυλαγμένοι ἐν ταλαρίσχοις
ἀργυρέοις, Συρίω δὲ μύρω χρύσει᾽ ἀλάβαστρα.

115 εἴδατα δ᾽ ὅσσα γυναῖκες ἐπὶ πλαϑάνῳ πονέονται,
ἄνϑεα μίσγοισαι λευχῷ παντοῖα μαλεύρῳ,
ὅσσα Y ἀπὸ γλυκερῶ μέλιτος τά τ᾽ ἐν ὑγρῷ ἐλαίῳ,
πάντ᾽ αὐτῷ πετεηνὰ καὶ ἑρπετὰ τεῖδε πάρεστι.
χλωραὲ δὲ σχιάδες μαλακῷ BolSovrec ἀνήϑῳ

120 dédua»9"- οἱ δέ τε κῶώροι ὑπερπωτῶνται Ἔρωτες,
οἷοι ἀηδονιδῆες ἀεξομενᾶν ἐπὶ δένδρων
πωτῶνται πτερύγων πειρώμενοι ὄζον ἀπ᾽ ὕζω
ὦ ἔβενος, ὦ χρυσός. ὦ ἐκ λευκῶ ἐλέφαντος
αἰετοὶ οἰνοχόον Κρονίδᾳ Zi παῖδα φέροντες,

125 πορφύρεοι δὲ τάπητες ἄνω μαλακώτεροι ὕπνω.
à ἸΜίλατος ἐρεῖ χὡ τὰν Σαμίαν κάτα βόσκων"
»ἔστρωται κλίνα τῷ Adwrıdı τῷ καλῷ apa.“
τὰν μὲν Κύπρις ἔχει, τὰν δ᾽ ὁ δοδόπαχυς “δωτις,
ὀχτωκαιδεχέτης ἢ ἐννεακαίδεχ᾽ ὁ γαμβρός κτλ.

Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht. 379

Die grosse Pompa Ptolemaioe’ II. (Ol. 124—133.)

1990. Athen. V. p. 196 A. 25. ϑαυμασάντων δὲ τῶν δαιτυμόνων
τήν [τε] τοῦ βασιλέως διάνοιαν, ὡς οὐκ ἐπιφανὴς ἀλλ᾽ ὄντως ἐπεμανὴς
ὑπῆρχε, προςέϑηκεν ὁ Πασούριος περὶ τῆς ἐν 4“λεξανδρείᾳ γε-
γενημένης ὑπὸ τοῦ πάντ᾽ ἀρίστου Πτολεμαίου τοῦ Φιλαὺῦέλ-
gov καὶ βασιλέως πομπῆς Καλλίξενον τὸν Ῥόδιον ἱστοροῦντα ἐν τῷ 5

τετάρτῳ περὶ Alsbavdgelag, ὅς φησι

Das Pracht2elt.

πρὸ δὲ τοῦ ἄρξασϑαι τὴν κατασχευασϑεῖσαν σχηνὴν ἕν τῷ
τῆς ἄχρας περιβόλῳ χωρὶς τῆς τῶν στρατιωτῶν καὶ τεχνιτῶν xai
περεπτιδήμων ὑποδοχῆς ἐξηγήσομαι. καλὴ γὰρ εἰς ὑπερβολὴν ἀξία
τε ἀχοῆς ἐγενήϑη. B. τὸ μὲν οὖν μέγεθος αὐτῆς ἑκατὸν τριάκοντα 10
κλίνας ἐπιδεχόμενον χύχλῳ, διασκευὴν δ᾽ εἶχε τοιαύτην. κίονες
διεσεάϑησαν ξύλινοι, πέντε μὲν κατὰ πλευρὰν ἑχάστην τοῦ μή-
xovg, πεντεχονταπήχεις πρὸς ὕψος, ἑνὶ δὲ ἐλάττους κατὰ πλάτος" ἐφ᾽
ὧν ἐπιστύλιον καϑηρμόσϑη τετράγωνον, ὑπερεῖδον τὴν σύμπασαν
τοῦ συμποσίου στέγην. αὕτη δ᾽ ἐνεπετάσϑη χατὰ μέσον οὐρανίσκῳ 15
κοκχινοβαφεῖ περιλεύχκῳ, C. καϑ' ἑκάτερον δὲ μέρος εἶχε δοχοὶς με-
σολεύκοις ἐμπετάσμασι πυργωτοῖς κατειλημένας, ἐν αἷς φατνώματα
γραπτὰ κατὰ μέσον ἐτέτατο. τῶν δὲ κιόνων οἱ μὲν τέσσαρες ὠμοίωντο
φοίνιξιν, οἱ δ' ἀνὰ μέσον ϑύρσων εἶχον φαντασίαν. τούτων δ᾽ ἐχτὸς
περέστυλος ἐπεποίητο σῦριγξ ταῖς τρισὶ πλευραῖς χαμαρωτὴν ἔχουσα 20
στέγην, & A τὴν τῶν κατακειμένων ἀχκολουϑίαν ἑστάναι συνέβαινεν.
ἧς τὸ μὲν ἐντὸς αὐλαίαις περιείχετο φοινικέναις, ἐπὶ δὲ τῶν ἀνὰ μέσον
χωρῶν δοραὶ ϑηρίων παράδοξοι καὶ τῇ ποικιλίᾳ καὶ τοῖς μεγέϑεσιν
ἐχρέμαντο. D. τὸ δὲ περιέχον αὐτὴν ὕπαιϑρον μυρρίναις καὶ δάφναις
ἄλλοις τ᾽ ἐπιτηδείοις ἔρνεσιν ἐγεγόνει συνηρεφές. τὸ δ᾽ ἔδαφος πᾶν 25
ἄνθεσι κατεπέπαστο παντοίοις. ἡ γὰρ «ἴγυπτος καὶ διὰ τὴν τοῦ πε-.
ριέχοντος ἀέρος εὐκρασίαν καὶ διὰ τοὺς κηπεύοντας τὰ σπανίως καὶ
χαϑ᾽ ὥραν ἐνεστηκυῖαν ἐν ἑτέροις φυόμενα τόπηις ἄφϑονα γεννᾷ καὶ
διὰ παντός, καὶ οὔτε ῥόδον οὔτε λευκόϊον οὔτ᾽ ἄλλο ῥᾳδίως ἄγϑος
ἐχλιπεῖν οὐδὲν οὐδέποτ᾽ εἴωθεν. διὸ δὴ καὶ κατὰ μέσον χειμῶνα τῆς 30
ὑποδοχῆς τότε γενηϑείσης, παράδοξος ἢ φαντασία [τότε] τοῖς ξένοις
κατέστη. E. τὰ γὰρ εἰς μίαν εὑρεϑῆναι στεφάνωσιν οὐκ ἂν δυνηϑέντα ἐν
ἄλλῃ πόλει ῥᾳδίως, ταῦτα καὶ τῷ πλήϑει τῶν καταχειμένων ἐχεχορή-
yyto sig τοὺς στεφάνους ἀφϑόνως καὶ εἰς τὸ τῆς σχηνῆς ἔδαφος κατε-
πέπαστο χύδην, ϑείου τινὸς ὡς ἀληϑῶς ἀποτελοῦντα λειμῶνος πρός- 35
οψιν.".

26. ,,διέκειτο δὲ ἐπὶ μὲν τῶν τῆς σχηνῆς παραστάδων Loa
μαρμάρινα τῶν πρώτων τεχνιτῶν Exarov. ἐν δὲ ταῖς ἀνὰ
μέσον χώραις πίνακες τῶν Σικυωνικῶν ζωγράφων, ἐναλλὰξ δ᾽
ἐπίλεκτοι εἰκασίαι παντοῖαι καὶ χιτῶνες χρυσοῦφεϊς ἐφαπτίδες τε 40
κάλλισται, F. τινὲς μὲν εἰχόνας ἔχουσαι τῶν βασιλέων ἐνυφασμένας, ot
δὲ μυϑικὰς διαϑέσειρ. ὑπεράνω δὲ τούτων ϑυρεοὶ περιέκειντο ἐναλ-
λὰξ ἀργυροῖ τε καὶ χρυσοῖ. ἐν δὲ ταῖς ἐπάνω τούτων χώραις οὔσαις
ὀκεαπήχεσιν ἄντρα κατεσχεύαστο, κατὰ μὲν τὸ μῆχος τῆς σχηνῆς BE ἐν
ἑχατέρᾳ πλευρᾷ, κατὰ πλάτος δὲ τέτταρα: συμπόσια τὸ ἀντία ἀλλήλων 45
ἐν αὐτοῖς τραγικῶν TE καὶ κωμικῶν καὶ σατυρικῶν ζῴων ἀληϑινὸν ἐχόν-
των ἱματισμόν, 197. A. οἷς παρέκειτο καὶ ποτήρια χρυσᾶ. κατὰ μέσον

380 Einleitung.

δὲ τῶν ἄντρων νυμφαῖα ἐγλύφϑησαν, ἐν οἷς ἔκειντο Aehpıxoi χρυσοῖ

τρίποδες, ὑποστήματ ἔχοντες. κατὰ δὲ τὸν ὑψηλύτατον τόπον τῆς

ὀροφῆς ἀετοὶ κατὰ πρόζςωπον σαν ἀλλήλων χρυσοῖ, πεντεκαιδεχα-- 50
πήχεις τὸ μέγεϑος. ἔκειντο δὲ κλῖναι χρυσαῖ σφιγγόποδες ἐν ταῖς
δυσὶ πλευραῖς ἑκατόν" $ γὰρ κατὰ πρόςωπον ὄψις ἀφεῖτ᾽ ἀναπεπτα-
μένη. ταύταις δ᾽ ἀμφίταποι aAovoyetg ὑπέστρωντο τῆς πρώτης ἐρέας,
B. xai περιστρώματα ποικίλα διαπρεπῇ ταῖς τέχναις“ ἐπῆν. ψιλαὶ δὲ
Ilepoıxai τὴν ἀνὰ μέσον τῶν ποδῶν χώραν ἐκάλυπτον, ἀκριβῆ τὴν 55
εὐγραμμέαν τῶν ἐνυφασμέγων ἔχουσαι ζῳδέων. παρετέϑησαν δὲ καὶ
τρίποδες τοῖς καταχειμένοις χρυσοῖ διακόσιοι τὸν ἀριϑμόν, ὥςτ᾽ εἶναι
δύο κατὰ κλίνην, ἐπ᾽ ἀργυρῶν διέδρων. ἐκ δὲ τῶν ὄπισϑεν πρὸς τὴν
ἄποψιν. ἑκατὸν ἀργυραῖ λεκάναι καὶ καταχύσεις ἔσαι παρέκειντο.
C. &nennysı δὲ τοῦ συμποσίου καταντικρὺ καὶ ἑτέρα κλίνη πρὸς τὴν τῶν 60
κυλικείων καὶ ποτηρίων τῶν τε λοιπῶν τῶν πρὸς τὴν χρῆσιν ἀνηκόν-

' των κατασχευασμάτων ἔχϑεσιν" ἃ δὴ πάντα χρυσᾶ τε nv καὶ dida,
ϑαυμαστὰ ταῖς τέχναις. τούτων δὲ τὴν μὲν κατὰ μέρος κατασκευὴν
καὶ τὰ γένη μακρὸν ἐπεφαίνετό μοι δηλοῦν᾽ τὸ δὲ τοῦ σταϑμοῦ πλῆ-

S0g εἰς μύρια τάλαντ᾽ ἀργυρίου τὴν σύμπασαν εἶχε κατασχευήν."“ 65
(Vgl. Bötticher, Tektonik der Hellenen, I. Exkurs 6 S. 68 ff.)

Die Pompa.

27. ,,)ueig δὲ ἐπειδὴ τὰ κατὰ τὴν σχηνὴν διεληλύϑαμεν, ποι
σόμεϑα καὶ τῆς πομπῆς ἐξήγησιν. ἤγετο γὰρ διὰ τοῦ κατὰ τὴν
πόλιν σταδίου. D. πρώτη δ᾽ ἐβάδιζεν ᾿Ἑωςφόρου. καὶ γὰρ ἀρχὴ» εἶχεν ἡ
πομπὴ xaJ. ὃν ὃ προειρημένος ἀστὴρ φαίνεται χρόνον. ἔπειϑ᾽ ἡ τοῖς
τῶν βασιλέων γονεῦσι κατωνομασμένη. μετὰ δὲ ταύτας αἱ τῶν ϑεῶν 1ὸ
ἁπάντων, οἰκείαν ἔχουσαι τῆς περὶ ἑκάστων αὐτῶν ἱστορίας δια-
σκευήν. τὴν δὲ τελευταίαν '"Eonéoov συνέβαινεν εἶναι, τῆς ὥρας εἰς
τοῦτο συναγούσης τὸν καιρόν. τὰ δὲ κατὰ μέρος αὐτῶν εἶ τις εἰδέναι
βούλεται, τας τῶν πεντετηρίδων γραφὰς λαμβάνων ἐπισκχοπείτω. E. τῆς
δὲ Διονυσιακῆς πομπῆς πρῶτοι μὲν προήεσαν οἱ τὸν ὄχλον ἀνείργον- 15
τες Σειληνοὶ πορφυρᾶς χλανίδας, οἱ δὲ φοινιχέδας ἠμφιεσμένοι.
τούτοις ᾧ ἐπηκολούϑουν Σάτυροι καϑ'᾽ ἕκαστον τοῦ σταδίου μέρος
εἴχοσι, λαμπάδας φέροντες κισσίνας διαχρίσους. μεϑ᾽ οὺς Νῖκαι χρυ-
σᾶς ἔχουσαι πτέρυγας. ἔφερον δ᾽ αὗται ϑυμιατήρια ἑξαπήχη, κισσίέ-
γοις χρυσοῖς κλωσὲ διακεκοσμημένα, ζωωτοὺς ἐνδεδυκυΐαο χιτῶνας, 50
αὐταὶ δὲ πολὺν κόσμον χρυσοῦν περικείμεναι. F. μετὰ δὲ ταύτας εἵπετο
βωμὸς ἑξξάπηχυς διπλοῦς, κισσίνῃ φυλλάδι διαχρύσῳ πεπυκασμένος,
ἔχων ἀμπέλινον χρυσοῦν στέφανον, μεσολεύκοις μίτραις κατειλημένον.
ἐπηκολούϑουν δ᾽ αὐτῷ παῖδες ἐν χιτῶσι πορφυροῖς λιβανωτὸν καὶ
σμύρναν ἔτι δὲ κρόχον ἐπὶ χρυσῶν μαζονόμων φέροντες ἑκατὸν εἴχοσε 55
μεϑ᾽ οὗς Σάτυροι τεσσαράκοντα ἐστεφανωμένοι κισσίνοις χρυσοῖς στε-
φάνοις, τὰ δὲ σώματα οἱ μὲν ἐκέχριντο ὀστρείῳ, τινὲς δὲ μίλτῳ xai
ρώμασιν ἑτέροις. 198. A. ἔφερον δὲ καὶ οὗτοι στέφανον χρυσοῦν ἐξ
ἀμπέλου καὶ κισσοῦ εἰργασμένον. μεϑ'᾽ og Σειληνοὶ do ἐν πορφυραῖς
χλαμύσι καὶ κρηπῖσι λευκαῖς. εἶχε δ᾽ αὐτῶν ὃ μὲν πέτασον καὶ κηρύ- 90
x8109 χρυσοῦν ó δὲ σάλπιγγα. μέσος δὲ τούτων ἐβάδιζεν ἀνὴρ μείζων
τετράπηχυς Ev τραγικῇ διαϑέσει καὶ προρώπῳ, φέρων χρυσοὺν ἀϊμαλ-
ϑείας χέρας, ὃς προςηγορεύετο Ἔνιαυτός. ᾧ γυνὴ περικαλλεστάτη
καὶ τὸ μέγεϑος [μεγίστη] εἵπετο πολλῷ χρυσῷ καὶ διαπρεπεῖ [ἐσϑῆτι)

Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht. 381

κεχοσμημένη, B. φέρουσα τῇ μὲν μιᾷ τῶν χειρῶν στέφανον rregoaias, τῇ 95
δ᾽ ἑτέρᾳ ῥάβδον φοίνικος" ἐκαλεῖτο δὲ αὕτη Πεντετηρίς. ταύτῃ δ᾽ ἐπηχο-
λούϑουν Ὥραι τέσσαρες" διεσχευασμέναι καὶ ἑκάστη φέρουσα τοὺς ἰδίους
καρπούς. ἐχόμενα τούτων ϑυμιατήρια δύο κίσσινα ἐκ χρυσοῦ ἑξαπήχῃ
xai βωμὸς ἀνὰ μέσον τούτων τετραγωνος χρυσοῦ. καὶ πάλιν Σάτιροι
στεφάνους ἔχοντες κισσίνους χρυσοῦς, φοινικίδας περιβεβλημένοι" 100
ἔφερον ὃ᾽ οἱ μὲν οἰνοχόην χρυσῆν οἱ δὲ καρχήσιον. us ος ἐπο-
θεύετο Φιλίσχος ὁ ποιητὴς ἱδρεὺς ἀν Διονύσου C. καὶ πάντες οἱ περὶ
τὸν ΖΔεόνυσον τεχνῖται. τούτων δ᾽ ἐφεξῆς ἐφέροντο 4ελφικοὶ τρίπο-
dag, ἀϑλα τοῖς τῶν ἀϑλητῶν χορηγοῖς, ὁ μὲν παιδίσκων ἐννέα πηχῶν
τὸ ὕψος, ὁ δὲ πηχῶν δώδεκα 0 τῶν ἀνδρῶν." 105
28. „HErE τούτους τετράχυκλος πηχῶν τεσσαρεςχκαίδεκα, ὀκτὼ
δὲ τὸ πλάτος, ἤγετο ὑπὸ ἀνδρῶν ὀγδοήκοντα καὶ ἑκατὸν, ἐπὶ δὲ
ταύτης ἐπῆν ἄγαλμα Διονύσου δεχάπηχυ σπένδον ἐχ καρχησίου χρυ-
σοῦ, χιτῶνα πορφυροῦν ἔχον διάπεζον, καὶ ἐπὶ αὐτοῦ χροχωτὸν δια-
φανῆ" περιεβέβλητο δὲ ἵματιον πορφυροῦν χρυσοποίχιλον. D. προέκειτο 110
δὲ αὐτοῦ χρατὴρ Aaxwvırög χρυσοῦς μετρητῶν πεντεχαίδεκα καὶ τρί-
πους χρυσοῦς, ἐφ᾽ οὗ ϑυμιατήριον χρυσοῦν καὶ φιάλαι δύο χρυσαῖ
κασίας μεσταὶ καὶ κρόκου. περιέχειτο δ᾽ αὐτῷ καὶ σχιὰς ἐκ κισσοῦ καὶ
ἀμπέλου καὶ τῆς λοιπῆς ὀπώρας κεκοσμημένη" προσήρτηντο δὲ καὶ στέ-
φανοι καὶ ταινίαι καὶ ϑύρσοι καὶ τύμπανα xai μέτραι πρόρωπά τε σα- 115
τυρικὰ καὶ κωμικὰ καὶ τραγικά. E. τῇ δὲ τετρακύκλῳ [εποντο) ἱερεῖς
καὶ ἱέρειαι καὶ πέρσεις τελεταὶ (?) καὶ Saco sravzodarıoi καὶ τὰ λίκνα
φέρουσαι. μετὰ δὲ ταῦτα Maxdrar ai καλούμεναι Μιμαλλόνες καὶ
Βασσάραι καὶ “υδαί, κατακεχυμέναι τὰς τρίχας καὶ ἐστεφανωμέναι
τινὲς μὲν ὄφεσιν, αἱ δὲ μίλαξι καὶ ἀμπέλῳ καὶ κισσῷ" κατεῖχον dà 120
ταῖς χερσὶν αἱ μὲν ἐγχειρίδια ai δὲ ὄφεις. μετὰ δὲ ταύτας ἤγετο τε-
τράκυκλος πηχῶν ὀχτὼ πλάτος * ὑπὸ ἀνδρῶν ἑξήχοντα, ἐφ᾽ ἧς ἄγαλμα
Νύσης ὀχτάπηχυ καϑήμενον, F. ἐνδεδυχὸς μὲν ϑάψινον χιτῶνα χρυσο-
σοέκιλον, ἱμάτιον δὲ ἡμφίεστο “ακωνικόν. ἀνίστατο δὲ τοῦτο μηχανι-
κῶς οὐδενὸς τὰς χεῖρας προςάγοντος, καὶ σπεῖσαν ἐκ χρυσῆς φιάλης 125
γάλα πάλιν ἐκάϑητο. εἶχε δὲ ἐν τῇ ἀριστερᾷ θύρσον ἐστεμμένον μίτραις.
αὐτή δ᾽ ἐστεφάνωτο [στεφάνῳ) κισσίνῳ χρυσῷ καὶ βόερυσι διαλίϑοις
πολυτελέσι». εἶχε δὲ σχιάδα, καὶ ἐπὶ τῶν γωνιῶν τῆς τετρακύκλου κατε-
πεπήγεσαν λαμπάδες διάχρυσοε τέτταρες. 199. A. ἑξῆς εἵλκετο ἄλλη τε-
τράχυκλος μῆκος πηχῶν εἴκοσι, πλάτος ἑκκαίδεκα, ὑστὸ ἀνδρῶν τριαχο- 130
σέων. ἐφ᾽ ἧς κατεσκείαστο ληνὸς πηχῶν εἴκοσι τεσσάρων, πλάτος πεντε-
xaldexa, πλήρης σταφυλῆς. ἐπάτουν δὲ ἑξήκοντα Σάτυροι πρὸς αὐλὸν
ἄδοντες μέλος ἐπιλήνιον" ἐφειστήκει δ᾽ αὐτοῖς Σειληνός" καὶ δι᾽ ὅλης
τῆς ὁδοῦ τὸ γλεῦκος ἔρρει. ἑξῆς ἐφέρετο τετράκυκλος μῆκος πηχῶν
εἴκοσι πέντα, πλάτος τεσσαρεςκαίδεκα" ἤγετο δὲ ὑπὸ ἀνδρῶν ἕξακο- 135
σίων" ἐφ᾽ ἧς ἣν ἀσκὸς τρισχιλίους ἔχων μετρητάς, ἐκ παρδαλῶν [δερ-
μάτων») ἐρραμμένος: Β. ἔρρει δὲ καὶ οὗτος κατὰ μικρὸν ἀνιέμενος κατὰ
πᾶσαν τὴν ὁδόν. ἠχολούϑουν δ᾽ αὐτῷ Σάτυροι καὶ Σειληνοὶ ἑκατὸν
εἴχοσιν ἐστεφανωμένοι, φέροντες οἱ μὲν οἰνοχύας οἱ δὲ φιάλας οἱ δὲ
ϑηρικλείους μεγάλας, πάντα χρυσᾶ." 140
29. ,,ἐχομένως ἤγετο κρατὴρ ἀργυροῦς ἑξακοσίους χωρῶν με-
τρητὰς ἐπὶ τετρακύχλου ἑλκομένης ὑπὸ ἀνδρῶν δξακοσίων. εἶχε δὲ
ὑπὸ τὰ χείλη xat τὰ ὦτα καὶ ὑπὸ τὴν βάσιν ζῷα τετορευμένα, C. καὶ διὰ
μέσου ἐστεφάνωτο στεφάνῳ χρυσῷ διαλίϑῳ. ἑξῆς ἐφέρετο κυλικεῖα

382 Einleitung.

ἀργυρᾶ δωδεκαπήχη dvo, ὕψος πηχῶν ἕξ. ταῦτα δ᾽ εἶχεν ἄνω τε ἄπρεω- 115
τήρια xai iy ταῖς γάσεραις κύχλῳ, καὶ éni τῶν nodo» ζῷα τριημετεῖ χη
xat πηχυαῖα πλήϑες πολλά. καὶ λουτῆρες μεγάλοι δέκα καὲ 7
Éxxaidaxa, ὧν οἱ μείζους ἐχώφουν ἃς τριάχονεα, οἱ δ᾽ ἐλάχεστοε
πέντε. εἶτα λέβητες ἕξ βαλανωτοῦ," εἴχοσε τέσσαρες ἐπ᾽ ἐγγυθήκαες
πέντε xai ληναὶ doyvgat dio, ἐφ᾽ ὧν ἦσαν βῖχοιε εἴκοσι τέσσαρες, τρά- 150
πεζά τε ὁλάργυρος δωδεκάπηχυς, D.. καὶ ἄλλαι δξαπήχεις τρεάχοντα.
πρὸς δὲ τούτοις τρίποδες τέσσαρες, ὧν εἷς μὲν εἶχε τὴν περέμεερον
πηχῶν ἑκκαίδοχα, κατάργυρος ὧν ὅλος, οἱ δὲ τρεῖς ἐλάττονες ὄντες
διάλιϑοι κατὰ μέσον ὑπῆρχαν. μετὰ τούτους ἐφέροντο “ελφικαὲ τρέ-
ποδὲες ἀργυροῖ ὀγδοήχογεα τὸν ἀρεϑμόν, ἐλάττους τῶν πραδιρημένων, 155
ὧν αἱ γωνίαι " τετραμέερητοι ὑδρίαι εἴκοσι καὶ ἕξ, ἀμφαρεῖς Παναϑη-
vatxoi ἑκκαίδεκα, ψυκτῆρες ἑκατὸν ξξηκοντα΄ τούτων ὃ μέγιστος ἣν
μετρητῶν ἕξ, 6 δὲ ἐλάχιστος δύα. E. ταῦτα μὰν οὖν ἦν ἅπαντα ἀργυρᾶ."

30. ο,οὐχόμενοε δὲ τούτων ἐπόμπεναν οἱ τὰ γχρυσωματα φέρον-
Tag, κρατῆρας “ακωνικαὺς τέτταρας ἔχοντας στεράνους ἀμπελένοις" 160
τετραμέερητοι. ἕτεροι Κορινϑιουργεῖς δύο — αὗτοι δ᾽ εἶχον ἄνωϑεν
καϑήμενα περιφανῇ τετορευμένα ζῷα καὶ ἐν τῷ τραχήλῳ καὶ ἐν ταῖς
γάσεραις πρόςτυπα ἐπιμελῶς πεποιημένα" ἐχώρει δ᾽ ἕκαστος μεερη-
τὰς ὀχεώ --- ἐπ᾽ ἐγγυῚθύήκαις. καὶ ληνὸς ἐν jj ἦσαν Bixor δόκα' F. óÀxeta
δύο ἑκάτερον χωροῦν μεερητὰς πέντε κώϑωνος διμέερηκοε δίο " 165
ψυκεῆρες οἴχοσι δύο, ὧν ὁ μέγιστος ἐχώφει μεερηεὰς τριάκοντα, ὃ δὲ _
ἐλάχιστος μεερητήν. ἐπόμπευσαν δὲ τρέποδες χρυσοῖ μεγάλοι zésza-
Qeg^ xai χρυσωματοϑήχη χρυσῇ διάλιϑος πηχῶν δέκα ὕψος, ἔχουσα
βασμοὺς ἕξ, ἐν oig καὶ ζῷα τετραπάλαιστα ἐπιμελῶς πεποιημένα
πολλὰ τὸν ἀρεϑμόν' καὶ κυλικεῖα δύο, καὶ ὑάλεινα διάχρυσα δύο" ἐγγυθῆ- 170
καὶ χρυσαῖ τετραπήχεις duo, 200. A. ἄλλαι ἐλάττους τρεῖς, ὑδρέαι δέκα,
βωμὸς τρέπηχυς, μαζονόμεα εἴχοσι πέντα. μετὰ δὲ τοῦτα ἐπορεύοντο
παῖδες. χίλιοι καὶ ἑξακόσιοι ἐνδεδυκότες χιεῶνας λευκούς, ἐατεφανω-
μένοι οἱ μὲν κισσῷ οἱ δὲ πέευϊ" ὧν διακόσιοι μὲν καὶ πεντήκοντα
χοεῖς εἶχον χρυσοῦς, τετρακόσιοι δὲ ἀργυροῦς, ἕτεροε δὲ τριαχόσιοε 175
καὶ εἴκοσι ψυχτήρια ἔφερον χρυσᾶ, οἱ δὲ ἀργυρᾶ. μεϑ' οἣς ἄλλοι
παῖδες ἔφερον κεράμια πρὸς τὴν τοῦ γλυχισμοῦ χρεέαν" ὧν εἴκοσι μὲν
ἣν χρυσᾶ, πεντήκοντα δὲ ἀργυρᾶ, B. τριαχόσια δὲ κεκηρογραφημένα
χρώμασι παντοίοις. καὶ κερασϑέντων ἐν ταῖς ὑδρίαις καὶ πέϑοις πάν-
τες κοσμίως ἐγλυκάνϑησαν oi ἐν τῷ σταδέῳ.“" . 180

31. ἑξῆς τούτοις καταλέγει τετραπήχεις τραπέζας, dp ὧν
πολλὰ ϑέας ἄξια πολυτελῶς κατεσχευασμένα περιήγετο ϑεάματα.
„ev οἷς καὶ 6 τῆς Σεμέλης ϑάλαμος, ἐν ᾧ ἔχουσι χιτῶνας τινὲς δια-
χρύσους καὶ λιϑοχολλήτους τῶν πολυτιμήτων. οὐκ ἄξιον δ᾽ ἣν παρα-
λιπεῖν τήνδε τὴν τετράκυκλον, μῆχος οὖσαν πηχῶν εἴχοσι δύο, πλάτος [55
τεσσαρεςκαέδεκα, C. ὑπὸ ἀνδρῶν ἑξλχομόνην πεντακοσίων" ἐφ᾽ ἧς ἄντρον
ἦν βαϑὺ xa9' ὑπερβολὴν κισσῷ καὶ μέλεῳ." Ex τούτον περιστδραὲ καὶ
ἄάσσαι xai τρυγόνες xa9' ὅλην ἐξίπταντο τὴν ὁδόν, λημνίσκοις τοὺς
πόδας δεδεμέναι πρὸς τὸ ῥᾳδίως ὑπὸ τῶν ϑεωμόένῳων ἁρπάζεσϑαι.
ἀνέβλυζον δὲ ἐξ αὐτοῦ καὶ κρουνοὶ δύο, ὁ μὲν γάλαχτος, ὁ δὲ οἴνου." 190
πᾶσαι δ᾽ αἱ περὶ αὐτὸν Νύμφαι στεφάνους εἶχον χρυσοῖς, ὁ δὲ “Ἑρμῆς
καὶ κηρύκειον χρυσοῦν, ἐσϑῆτας δὲ πολυτελεῖς. ἐπὶ δὲ ἄλλης τεεραχύ-
. xÀov, ἣ ποροεῖχε τὴν ἐξ Ivówv κάϑοδον “ιονύσον, D. Διόνυσος ἦν do-
δεκάπηχυς, ἐπ᾿ ἐλέφαντος κατακείμενος, ἠμφιεσμένος πορφυρίδα καὶ

Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht. e 383

στέφανον κισσοῦ καὶ ἀμπέλου χρυσοῦν &yuv: εἶχε δ᾽ ἐν ταῖς χερσὶ ϑυρ- 195
cóÀoyyo» χρυσοῦν, ὑπεδέδοτα δ᾽ ἐμβάδας χρυσογραφεῖς. περαεκάϑητο

δ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ τῷ τραχήλῳ τοῦ ἐλέφαντος σατυρίσκος πεντάπηχυς,
ἐστεφανωμένος πέτυος asegáro χρυσῷ, τῇ δεξεᾷ αἰγεέῳ κέρατε χρυσῷ
σημαένων. ὃ δὲ ἐλέφας σκευὴν εἶχε χρυσῆν, καὶ περὶ τῷ τραχήλῳ κίσ-
σενον χρυσοῦν στέφανον. E. ἠκχολούϑουν δὲ τούτῳ παιϑέσχαι πεντακό- 200
σιαι κεκοσμημέναι χιτῶσε πορφυροῖς, χρυσῷ δζωσμόναι. ἐσετεφά-
yurso δὲ αὲ μὲν ἡγούμεναε ἑκατὸν εἴκοσι χρυσοῖς πετυΐνοις ατεφάνοις,
ἠκολούϑουν δὲ αὐταῖς Σάτυροι δκατὸν sixoci, mavonA(ag. oi μὲν
ἀργυρᾶς οὗ δὲ χαλκᾶς ἔχοντες. μεεὰ δὲ τούτους ἐπορϑύοντο ὄνων
Icı πόνεε, dp ὧν ἦσαν Σειληνοὶ καὶ Σάτυροι ἐστεφανωμένοι. τῶν 206
δὲ ὄνων οἱ μὲν χρυσᾶς οἱ δὲ ἀργυρᾶς προμετωπέδας καὶ σκευασίας
εὗχον. **

32. F. νμεεὰ δὲ τούτους ἐλεφάντων ἅρματα ἀφείϑη εἴκοσε τέσσαρα
καὶ συκωρέδες τράγων ἑξήκοντα, πώλων δώδεκα, ὀρύγων ἑπεά, Bor-
βάλων πεντεκαίδεκα, στρουϑῶν συνωρίδες ὀχτώ, ὀνελάφων ἑπεά, καὶ 210
συνωρέδες τέσσαρες ὄνων ἀγρέων, ἅρματα τέσσαρα. ἐπὲὶ δὲ πάντων
τούτων ἀναβεβήκει παιδάρια χιτῶνας ἔχοντα ἡνιοχειοὺς καὶ πετά-
σους. παραναβεβήκχεε δὲ παιδισκάρεα διεσχδυααμένα πεελταρίοις καὶ
ϑυρσολόγχοις, κεκοσμημένα ἱματίοις καὶ χρυσίοις. ἐστεφάνωτο δὲ τὰ
μὲν ἡνιοχοῦντα παιδάρια πίτυϊ, τὰ δὲ παιδισχάρια κισσῷ. ἐπῇσαν δὲ 15
καὶ συνωρίδες καμήλων ἐξ ἑκατέρου μέρους τρεῖς" 201. A. αἷς ἐπηκολού-
ϑοὺν ἀπῆναι ὕφ᾽ ἡμιόνων ἀγόμεναι. αὗται δ᾽ εἶχον σχηνὰς βαρβαρι-
χὰς, 5g ὧν ἐκάϑηντο γυναῖκες Ινδαὶ καὶ ἕτεραι, κεκοσμημέναι ὡς
αἰχμάλωτοι. κάμηλοι δ᾽ αἱ μὲν ἔφερον λιβανωτοῦ μνᾶς τριακοσίας,
σμύρνης τριαχοσίας, κρόκου καὶ κασίας καὶ κινναμώμου καὶ ἴριδος 220
καὶ τῶν λοιπῶν ἀρωμάτων διακοσίας. ἐχόμενοι τούτων ἦσαν 44i9(o-
πες δωροφόροι, ὧν οἱ μὲν ἔφερον ὀδόντας ἑξακοσίους, ἕτεροι δὲ ἐβέ-
νοῦ χορμοὺς δισχιλίους, ἄλλοι χρυσοῦς καὶ ἀργυροῦς κρατῆρας ξξή-
xovsa xai ψήγματα χρυσίου. B. μεϑ᾽ οἷς ἐπόμπευσαν κυνηγοὶ δύο ἔχον-
τὸς σιβύνας ἐπιχρύσους. ἤγοντο δὲ καὶ κύνες δισχίλιοι τεερακέσιοι, οἱ 225
μὲν ᾿Ινδοί, οἱ λοιποὶ δὲ '"Ygxavol xai Ἀϊολοσαοὶ - καὶ ἑτέρων γενῶν.
ἑξῆς ἄνδρες ἑκατὸν πεντήκοντα φέροντες δένδρα ἐξ ὧν ἀνήρτητο ϑηρία
παντοδαπὰ xai ὄρνεα. εἶτ᾽ ἐφέροντο ἐν ἀγγείοις ψιτταχοὶ καὶ Tay
καὶ μελεαγρέδες καὶ φασιανοὶ ὄρνιϑες καὶ αλλοι «ἰϑιοπιχοὲ πλήϑει
πολλοί." εἰπὼν δὲ καὶ ἄλλα πλεῖστα xai καταλέξας ζῴων ἀγέλας 230
ἐπεφέρει πρόβατα AlYıonıza ἑκατὸν τριάκοντα, Apaßıa τριακόσια,

C. Εὐβοϊκὰ εἴχοσι, ὁλόλευκοι βόες ἸΙνδικοὶ εἴχοσι 85, AlYıonınol ὀκτώ,
ἄρκτος ἰμὲν) λευκὴ μεγάλη ula, παρδάλξις τεσσαρερκαίδοχα, πάνϑηρες
ἑκκαίδεκα, λυγκέα τέσσαρα, ἄρχηλοι τρεῖς, καμηλοπάρδαλις uta, δινό-
x&gtog «Τἰϑιοπικὸς εἷς." 236

33. „ass ἐπὲ τετρακύκλου Διόνυσος περὶ τὸν τῆς Ῥέας βωμὸν
xavazreqgevyuc, ὅτε ὑπὸ Ἕϊρας ἐδεώκετο, στέφανον ἔχων χρυσοῦν, Πριά-
που αὐτῷ παρεσεῶτος ἐστεφανωμένου χρυσῷ κισσένῳ. τὸ δὲ τῆς Ἥρας
ἄγαλμα στεφάνην εἶχε χρυσῆν. D. MAsbdvdgov δὲ καὶ Πτολεμαίου
ἀγάλματα ἐστεφανωμένα στεφάνοις κισσένοις ἐκ χρυσοῦ. τὸ δὲ τῆς 210
Aosing ἄγαλμα τὸ παρεστὸς τῷ Πτολεμαίῳ στέφανον εἶχεν ἐλαίας

νυσοῦν. καὶ Πρίαπος δ᾽ αὐτοῖς συμπαρῆν ἔχων στέφανον κίσσινον
χρυσοῦ. Κόρινϑος δ᾽ ἡ πόλις παρεσεῶσα τῷ Πεολεμαίῳ ἐστε-
φάνωτο διαδήματι χρυσῷ. παρέκειντο δὲ πᾶσε τούτοις κυλεκεῖον με-

384 . Einleitung.

στὸν χρυσωμάτων κρατήρ TE χρυσοῦς μετρητῶν πέντε. τῇ dà τετρακύ- 245
κλῳ ταύτῃ ἠκολούϑουν E. γυναῖκες ἔχουσαι ἱμάτια πολυτελῆ καὶ xó-
σμον" προσηγορεύοντο δὲ πόλεις, αἵ v ἀπ ᾿Ιωνίας καὶ λοιπαὲ Eilr-
νέδες, ὅσαι τὴν σίαν καὶ τὰς νήσους κατοικοῦσαι ὑπὸ. τοὺς Πέρσας
ἐτάχϑησαν" ἐφόρουν δὲ πᾶσαι στεφάνους χρυσοῦς. ἐφέρετο καὶ ἐπὶ
ἄλλων τετρακύκλων ϑύρσος ἐνενηχοντάπηχυς χρυσοῦς καὶ λόγχη ἀρ- 250
γυρᾶ ἐξηχοντάπεηχυς, καὶ ἐν ἄλλῃ φαλλὸς χρυσοῦς πηχῶν Exaror
εἴχοσι, διαγεγραμμένος καὶ διαδεδεμένος στέμμασι διαχρύσοις, ἔχων
ἐπ᾽ ἄκρου ἀστέρα χρυσοῦν, οὗ ἦν ἣ περίμετρος πηχῶν £5.

»»πολλῶν οὖν καὶ ποιχίλων εἰρημένων ἐν ταῖς πομπαῖς ταύταις
μόνα ἐξελεξάμεϑα F. ἐν οἷς ἦν χρυσὲς καὶ ἄργυρος. καὶ γὰρ διαϑέσεις 255
πολλαὶ ἀκοῆς ἦσαν ἄξιαι καὶ ϑηρίων πλήϑη καὶ ἵππων καὶ λέοντες
παμμεγέϑεις εἴχοσι καὶ τέσσαρες. ἦσαν δὲ καὶ ἄλλαε τετράκυκλοι
οὐ μόνον eixóvag βασιλέων φέρουσαι, ἀλλὰ καὶ ϑεῶν πολλαί. μεϑ᾽
ἃς χορὸς ἐπόμπευσεν ἀνδρῶν ἑξακοσίων, ἐν οἷς κεϑαρισταὶ συνεφώ-
vovv τριαχόσιοι ἐπιχρύσους ἔχοντες ὅλας κιϑάρας καὶ στεφάνους χρυ- 200
σοῦς. 202. A. us” οὗς ταῦροι διῆλϑον δισχίλιοι ὁμοιοχρώματοι, χρυσο-
κέρῳ, προμετωπέδας χρυσᾶς καὶ ἀνὰ μέσον στεφάνους ὅρμους τε καὶ
αἰγίδας πρὸ τῶν στηϑῶν ἔχοντες" ἦν δ᾽ ἅπαντα ταῦτα χρυσᾶ."

34. ,,xai μετὰ ταῦτα Διὸς ἤγετο πομπὴ καὶ ἄλλων παμπόλλων
Sev, καὶ ἐπὶ πᾶσιν Alsbavdgm, ὃς ἐφ᾽ ἅρματος ἐλεφάντων ἀληϑι- 265 —
νῶν ἐφέρετο χρυσοῦς, Νίκην xai “9ηνᾶν ir ἑκατέρου μέρους ἔχων. ἐπόμ- ,Ὕ ᾿Ἠ
πευσαν δὲ καὶ ϑρόνοι πολλοὶ ἐξ ἐλέφαντος καὶ χουσοῦ κατεσχευασμέ- |
vor: B. ὧν ἐφ᾽ ἑνὸς ἔκειτο στεφάνη χρυσῆ, ἐπὶ ἄλλου δίκερας χρυσοῦν,

En’ ἄλλου δὲ ἦν στέφανος χρυσοῦς, καὶ ἐπ ἄλλου δὲ κέρας δλόχρυσον.

ἐπὶ δὲ τὸν Πτολεμαίου τοῦ Σωτῆρος θρόνον στέφανος ἐπέκδιτο ἔχ"
μυρίων κατεσκευασμένος χρυσῶν. ἐπόμπευσε δὲ καὶ ϑυμιατήρια.
χρυσᾶ τριαχόσια καὶ πεντήχοντα, καὶ βωμοὶ δὲ ἐπίχρυσοι, ἐσεεφανω-
μένοι χρυσοῖς στεφάνοις, ὧν ἑνὶ πααρεπεπήγεσαν δᾷδες χρυσαῖ δεκα-
πήχεις τέσσαρες. ἐπόμπευσαν δὲ καὶ ἐσχάραι “ἐπίχρυσοι δώδεκα, v —
7? μὲν δωδεχάπηχυς τῇ περιμέτρῳ τεσσαραχοντάπηχυς ὕψει, ἡ δὲ 15
πηχῶν πεντεκαίδεκα. ἡπόμπευσαν δὲ καὶ Ζελφικοὲ τρίποδες χρυσοῖ
δέκα, εἷς πηχῶν τεσσάρων, C. ἄλλοι ὀχτὼ πηχῶν EE, ἄλλος πηχῶν τριά-
κοντα, &p οὗ ἦν ζῷα χρυσᾶ πενταπήχη καὶ στέφανος κύχλῳ χρυσοῦς
ἀμπέλινος. παρῆλϑον δὲ καὶ φοίνικες" ἐπίχρυσοι ὀκεαπήχεις ἑπτά,

καὶ κερύκειον ἐπίχρυσον πηχῶν τεσσαράκοντα πέντε, καὶ κεραυνὸς 290
ἐπίχρυσος πηχῶν τεσσαράχοντα, ναός τε ἐπίχρυσος, οὗ 7) περέμετρος |
πηχῶν τεσσαράκοντα" δίχερας πρὸς τούτοις ὀχτάπηχυ. πολὲ δὲ xai
ζῴων πλῆϑος ἐπιχρύσων συνεπόμπευεν, ὧν ἦν τὰ πολλὰ δωδεκαπήχη

D. καὶ Inpia ὑπεράγοντα τοῖς μεγέϑεσι καὶ ἀετοὶ πηχῶν εἴκοσε. στέ-
φανοΐ τ᾽ ἐπίχρυσοι ἐπόμπευσαν τριςχίλιοι διακόσιοι, ἕτερός τε μυστι- 255
κὸς χρυσοῦς λίϑοις πολυτελέσι κεκοσμημένος, ὀγδοηκοντάπηχυς" οὗτος

δὲ περιετίϑετο τῷ τοῦ Bsosvixe(ov ϑυρώμαει, αἰγίς τε ὁμοίως χρυσῆ.
ἐπέμπευσαν δὲ καὶ στεφάναι χρυσαῖ πάνυ πολλαὶ ἃς ἔφερον παι-
δίσκαι πολυτελῶς κεκοσμημέναι, ὧν μία δίπηχυς εἰς ὕψος, τὴν δὲ
περίμετρον ἔχουσα íxxotdexa πηχῶν. E. ἐπόμπευσε δὲ καὶ ϑώραξ 2%
χρυσοῦς πηχῶν δώδεκα καὶ ἕτερος ἀργυροῖς πηχῶν ὀκτωκαίδεκα
ἔχων ἐφ᾽ ἑαυτὸν χεραυνοὺς χρυσοῦς δεκαπήχεις δύο καὶ στέφα-

vov δρυὸς διάλιϑον" ἀσπίδες χρυσαῖ εἴχοσι, πανοπλίαι χρυσαῖ ξξή-
κοντα τέσσαρες, κνημῖδες χρυσαῖ τριπήχεις δύο, λεκάναι χρυσαῖ δω-

Die Kunst im Dienste fürstlicher Pracht. 985

dexa, φιάλαι πολλαὶ πάνυ τὸν ἀριϑμόν, οἰνοχόαι τριάκοντα, ἐξά- 295
λειπερα μεγάλα δέκα, ὑδρίαι δώδεκα, μαζονόμια πεντήκοντα, τράπε-
ζαι διάφοροι, κυλικεῖα χρυσωμάτων πέντε, κέρας ὁλόχρυσον πηχῶν
τριάχοντα. ταῦτα δὲ τὰ χρυσώματα ἐχτὸς ἦν τῶν ἐν τῇ τοῦ Διονύσου
πομπῇ διενεχϑέντων. εἶτ᾽ ἀργυρωμάτων ἅμαξαι τετρακόσιαι καὶ χρυ-
σωμάτων εἴχοσι, ἀρωμάτων δὲ ὀχτακόσιαι."“ 800
35. „erri δὲ πᾶσιν ἐπόμπευσαν at δυνάμεις αἱ ἱπηικαὶ καὶ πεζικαΐ,
χεῶσαι καϑωπλισμέναι ϑαυμασίως. πεζοὶ μὲν ἐς πέντε μυριάδας
καὶ ἑπτακισχιλίους καὶ ἑξακοσίους, 203. A. ἑππεῖς δὲ διςμύριοι τρις-
χέλιοι διαχόσιοι. πάντες δ᾽ οὗτοι ἐπόμπευσαν, τὴν ἁρμόζουσαν ἑκάστῳ
ἡμφιεσμένοι στολὴν xai τὰς προσηχούσας ἔχοντες πανοπλίας. ἐχτὸς 305
ὧν πάντες οὗτοι εἶχον πανοπλιῶν καὶ ἄλλαι πλεῖσται ἤσαν ἀπο-
κείμεναι, ὧν οὐδὲ τὸν ἀριϑμὸν ἀναγράψαι ῥάδιον.“ κατέλεξε δ᾽ av-
τὸν ὁ Καλλίξενος. ,, ἐστεφανώϑησαν δ᾽ ἐν τῷ ἀγῶνι καὶ στεφάνοις
χουσοῖς εἴκοσι" Πτολεμαῖος δὲ ὁ πρῶτος καὶ Βερενίκη εἰκόσι τρισὶν
ἐφ᾽ ἁρμάτων χρυσῶν καὶ τεμένεσιν ἐν Ἴωὡδώνῃ. καὶ ἐγένετο τὸ δαπά- 310
νημα τοῦ νομίσματος B. τάλαντα διοςχίλια διαχόσια τριάκοντα ἐννέα,
poat πεντήχοντα, καὶ ταῦτ ἠριϑμήϑη πάντα παρα τοῖς οἰκονόμοις,
διὰ τὴν τῶν στεφανούντων προϑυμίαν, πρὸ τοῦ τὰς ϑέας παρελϑεῖν.
ó δὲ Φιλάδελφος Πτολεμαῖος, υἱὸς αὐτῶν, εἰκόσι χρυσαῖς, δυσὶ μὲν
ἐφ᾽ ἁρμάτων χρυσῶν, Eri δὲ κιόνων ἑξαπήχει μιᾷ, πενεταπήχεσι, 315
revss, τετραπήχεσιν ἕξ.

Die Pompa Antiochos’ IV. Epiphanes (Ol. 151—154.)

1991. Athen. V. p. 194 C. 22. ὁ δ᾽ αὐτὸς οὗτος βασιλεὺς ἀκούσας τοὺς
ἐν τῇ Maxedovia συντετελεσμένους ἀγῶνας ὑπὸ Αἰμιλίου Παύλου τοῦ
“Ῥωμαίων στρατηγοῦ βουλόμενος τῇ μεγαλουργίᾳ [δωρεᾷ) ὑπερᾶραι
τὸν Παῦλον ἐξέπεμψε πρέσβεις καὶ ϑεωροὺς εἰς τὰς πόλεις͵ καταγγε-
λοῦντας τοὺς ἐσομένους ἀγῶνας ὑπ᾽ αὐτοῦ ἐπὶ Τάφνης"... 23. 194 F. τὴν 5
δ᾽ ἄλλην πομπὴν λέγειν ἐστὲ δυσέφικτον" ὡς ἐν κεφαλαίῳ δὲ λεκτέον.
ἔφηβοι μὲν γὰρ ἐπόμπευσαν εἰς Ὀκταχοσίους, 195 A. χρυσοῦς ἔχοντες
στεφάνους, βόες δ᾽ εὐτρεφεῖς περὶ χιλίους, ϑεωρία δὲ βραχὺ λείσουσαι
τριαχοσίων, ἐλεφαντων δὲ ὀδόντες ὀκτακόσιοι. τὸ δὲ τῶν ἀγαλμάτων
πλῆϑος οὐ δυνατὸν ἐξηγήσασϑαι- πάντων γὰρ τῶν παρ᾽ ἀνϑρώποις 10
λεγομένων ἢ νομιζομένων ϑεῶν ἢ δαιμόνων, προςέτι δὲ ἡρώων, εἴδωλα
denyero, «à μὲν κεχρυσωμένα, và δ᾽ ἠμφιεσμένα στολαῖς διαχρύσοις.
καὶ πᾶσι τούτοις OL προσέχοντες μῦϑοι κατὰ τὰς παραδεδομένας
ἱστορίας ἐν διασχευαῖς πολυτελέσι παρέκειντο. B. εἵπετο δ᾽ αὐτοῖς καὶ
Νυκτὸς εἴδωλον καὶ Ημέρας Γῆς τε καὶ Οὐρανοῦ xai Ἠοῦς καὶ Me- 15
σημβρέας. τὸ δὲ τῶν χρυσωμάτων καὶ ἀργυρωμάτων πλῆϑος οὕτως ἂν
τις ὑπονοήσειεν ὅσον ἦν. ἑνὸς γὰρ τῶν φίλων, Διονυσίου τοῦ ἐπιστο-
λιαγράφου, χίλιοι παῖδες ἐπόμπευσαν, ἀργυρώματ᾽ ἔχοντες ὧν οὐδὲν
ἔλαττον ὁλκὴν εἶχε δραχμῶν χιλίων. βασιλικοὲ δὲ παῖδες παρῆλϑον
ἑξακόσιοι χρυσώματα ἔχοντες. ἔπειτα γυναῖκες ἐκ χρυσῶν καλπίδων 29
μύροις ἔῤῥαινον εἰς διακοσίας. C. ταύταις δ᾽ ἑξῆς ἐπόμπευον ἐν χρυσό-
7tO0L μὲν φορείοις ὀγδοήκοντα γυναῖκες, ἀργυρόποσι δὲ πεντακόσιαι
καϑήμεναι, πολυτελῶς διεσκευασμέναι. καὶ τῆς μὲν πομπῆς τὰ ἐπι-
φανέστατα ταῦτα ἦν.

(Aus Polybios, XXXI. 3. 13. (IV. p. 495 ed. Schweigh.))
D. ant, Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 25

386 Einleitung. Plastik.

Sikyonischer Kunsthandel nach Alexandreia.
Plut. Arat. 13 s. oben 1749. und 1990. lin. 39.

Ambrakıas Kunstreichthum unter Pyrrhos.

1992. Polyb. XXII. 13. ὁ δὲ Μάρκος (Fulvius Nobilior) καταλαβὼ;
τὴν Außgaxiav τοὺς &y Αἰτωλοὺς ἀφῆκεν ὑποσπόνδους" τὰ ὁ.
ἀγάλματα καὶ τοὺς ἀνδριάντας καὶ τὰς γραφὰς ἀπήγαγεν &
τῆς πόλεως ὄντα xal πλείω διὰ τὸ γεγονέναι βασίλειον Πύῤῥου τὴ;

Ἀμβρακίαν.
1993. Liv. XXXVIII. 9. 13. Ambracienses coronam auream consuli (M.

Fulvius Nobilior) centum et quinquaginta pondo dederunt. sign:
aenea marmoreaque et tabulae pictae, quibus ornatior Am
bracia, quia regia ibi Pyrrhi fuerat, quam ceterae.regionis eius urbe:

erant, sublata omnia avectaque.
(Vgl. Strabon. VII. p. 325. μαάμστα δ᾽ ἐκόσμησεν αὐτὴν (Αμβρακέαν) IIUdóo,

βασιλεέῳ χρησάμενος τῷ τόπῳ.)

Antiocheias und Daphnes Kunstscaütze.
Die zahlreichen Zeugnisse sind in O. Müllers Antiquitates Antio-
chenae Commentat. I. zusammengestellt, kónnen aber ohne verbin-
denden Commentar hier nicht wiederholt werden.

Plastik. |

Die Kunstschule von Pergamon. ;
(Vgl. ausser Brunn, K.G. I. S. 442 ff. besonders Urlichs in Fleckeisens Jahrbb. 1854 8. 383 f.)

1994. Plin. N. H. XXXIV. 84. plures artifices fecere Attali et Eurne-
nis adversus Gallos proelia, Isigonus, Phyromachus, Stra.
tonicus, Antigonus qui volumina condidit de sua arte.

(Attalos I. besiegte die Gallier Ol. 137, Eumenes II. Ol. 153.)

1995. Pausan. I. 25.2. πρὸς δὲ τῷ τείχει τῷ νοτίῳ (der Akropolis von
Athen) Γιγάντων, ot περὶ Θράκην ποτὲ xai τὸν ᾿Ισϑμὸν τῆς IoA2;-
uns ᾧκησαν, τούτων τὸν λεγόμενον πόλεμον, καὶ μάχην πρὸς
Ἀμαζόνας ϑηναίων, καὶ τὸ ϑαραϑῶῦνι πρὸς Μήδους ἔργον,
καὶ Γαλατῶν τὴν ἐν Mvoia φϑορὰν ἀνέϑηκεν Ἄτταλος,
ὅσον γε δύο πηχῶν ἕκαστον.

1996. Plut. Anton. 60. καὶ τῆς “5“323ϑήνησι γιγαντομαχίας ὑπὸ
πνδυμάτων ὃ Διόνυσος ἐκσεισϑεὶς εἰς τὸ ϑέατρον κατενέχϑη.

(Für Reliefe hielten diese Darstellungen u. A. Visconti Mus. Pio-Clem. IV.
15. Note f, Leake, Topogr. v. Athen, Uebers. 8. 112 (aber s. 8. 250), Schu-
bart in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. 301 £., C. Wachsmuth in v. Sy-
bels histor. Ztschr. 1563 Hft. 3 S. 17; als Statuengruppen erkannten
sie dagegen u. A. Gerhard, Auserl. Vasenbb. I. S. 21 Note τ, Beulé, l'Acro-
pole d'Athénes I. p. 94, Il. p. 211, Bötticher, Bericht über die Untersuchun- -
gen auf der Akropolis von Athen 8.68, Bursian, Allg. Encyclop. 1l. LXX XII.

D

|

Die Kunstschule von Pergamon. 387

S. 483. Beulé a. a. O. II. 212 und Bötticher a. a. O. glauben das Bathron
der Gruppen, Brunn eine Reihe von Statuen aus denselben in Venedig,
Rom, Neapel und Paris wiedergefunden zu haben.)

‚ Thüren des palatinischen Apollotempels.
1997. Propert. Il. 3t.
et valvae Libyci nobile dentis opus,
altera deiectos Parnassi vertice Gallos,
altera maerebat funera Tantalidos.

{Wegen der Verbindung dieser Werke mit der pergamenisehen Schule s. Brunn,
K.G. I. S. 144. Ueber die Zurückführung der erhaltenen Gallierdarstellun-
gen im capitolin. Museum und in der Villa Ludovisi (Müller, Denkm. d. a.
Kunst I. No. 217 und 2153) auf dieselbe Schule s. Brunn a. a. O. Wegen
eines auf die pergamen. Galliersiege bezüglichen Gemäldes s. Pausan. I. 4. 6:
Περγαμηνοῖς dà ἔστι μὲν σχῦλα ἀπὸ Γαλατῶν», ἔστι di γραφὴ τὸ ἔργον πρὸς
Γαλάτας ἔχουσα.

I Phyromachos,

Asklepios in Pergamon.

1998. Polyb. XXXII. 25. Προυσίας μετὰ τὸ νικῆσαι τὸν “Ἄτταλον xai
τὸ παρελ 'eiv πρὸς τὸ Πέργαμον παρασχευασάμενος ϑυσίαν πολυτελῆ
χεροσήγαγε πρὸς τὸ τέμενος τοῦ Ἀσκληπιοῦ... τὸ δὲ τελειταῖον καὶ
τὸ τοῦ “σκληπιοῦ ἄγαλμα βαστάσας, περιττῶς ὑπὸ Φυλομάχου
(1. Φυρομάχου) κατεσκευασμένον, ἀπήνεγκεν ὡς αὐτόν.

1999. Diod. Sicul. Exc. l. XXXI. fr. 46. (ed. Bekker.) ὅτε Προυσίας
6 Bi9«và» βασιλεὺς ἀποτυχὼν τῆς ἐπιβολῆς τῆς περὶ τὸν Arralov
τὸ πρὸ τῆς τιόλεως τέμενος τὸ καλούμενον Νικηφόριον διέφϑειρε, καὶ
τὸν νεὼν ἐλυμήνατο. ἐσύλησε δὲ καὶ τοὺς ἀνδριάντας, καὶ τὰ τῶν ϑεῶν
ξόανα, καὶ τὸ περιβόητον ἄγαλμα τοῦ ᾿Ασκληπιοῦ, δοκοῦν ἔργον εἶναι
Φυρομάχου, περιττῶς κατεσκευασμένον.

Priapos.
2000. Anthol. Gr. II. 120. 9. (Planud. IV. 239.) Arrollwvidor.
νϑετ᾽ Avabaydong us, τὸν ovx ini ποσσὶ Πρίέηπον,
ἐν χϑονὶ δ᾽ ἀμφοτέρῳ yovvarı κεκλιμένον."
τεῦξε δὲ Φυλόμαχος (l. Φυρόμαχος). Χαρίτων δέ μοι ἀγχόϑι καλὴν
ἀϑρήσας, δίζευ μηκέτι πῶς ἔπεσον.

Phyromachos als Maler (Lehrer eines Malers.)
2001. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi . . . Milon Soleus Phyromachi statuari
discipulus.

(Wegen der Datirung eines Phyromachos aus Ol. 121 bei Plin. N. H. XXXIV.
51 s. Brunn, K.G. I. S. 443 und oben 921.)

25*

988 Plastik.

Stratonikos von Kyzikos.

2002. Plin. N. H. XXXIV. 90. Simon canem et sagittarium fecit,
Stratonicus caelator ille philosophos, scopas uterque.

- (caelator ille s. unten unter der Toreutik, wegen scopas, σχῶπας Petersen,
Archaeol. Ztg. 1854 S. 187 f. und Urlichs, Chrest. Plin. p. 331; copas wollte
Gerhard lesen N. Rhein. Mus. IX. S. 146, dem Preller, Archaeol. Ztg. 1956
S. 189 und v. Jan beistimmen.)

2003. Plin. N. H. XXXIV. 85. praeterea sunt aequalitate celebrati
artifices, sed nullis operum suorum praecipui . . . item e caelatoribus
Stratonicus cet.

Antigonos.

2004. Plin. N. H. I. Ind. auct. lib. XXXIII. und lib. XXXIV. ex
auctoribus . . . externis. . . Antigono qui de toreutice scripsit.
2005. Athen. XI. p. 474C. Πολέμων δ᾽ ἐν τοῖς πρὸς Mvvíyovov περὶ

ζωγράφων φησίν xzà.

(Vgl. Preller, Polemonis perieg. fragmm. p. 97.)

Isigonos sonst unbekannt.

Die rhodische Kunstschule.
Chares von Lindos vgl. oben 1539 ff.

Auf Rhodos thätige Künstler, welche hauptsächlich nur

inschriftlich bekannt sind.

(Vgl. Rosas, N. Rhein. Mus. IV. (1846) 8. 161 ff.: „Inschriften von Lindos auf Rhodos, welcher

S. 165 bemerkt, dass die Urkunden wohl s&mmtlich (2024. und 2028. ausgenommen) vor die Zeiten

der röm. Herrschaft zu setzen seien und zum grösseren Theile selbst ziemlich weit im die make-
donischen Zeiten zurückgehn.)

Timocharis vor Eleutharna auf Kreta.

2006. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a. a. O. No. 3. Νικασίδα-
poc . . . ||leparevoag Ayavalas || «Ζινδίας Διὸς Πολιέως | Tıuoxa-
eıs Ἐλευϑερναῖος ἐποίησε.

2007. Inschrift bei. Ross, Hellenika S. 108 No. 87. ὁ δεῖνα Ἐξενο-
gar]zov || xa9' ὑοϑεσίαν δὴ)ὲ Arızuovolg || xai τὸ ᾿Ερατ)ιδείων κοινὸν ;
Ἐε]νόφαντον Aysorgazov || ϑεοῖς. ||

οὗτος] Ayeorearov υἱὸς ἐν ἀστοῖσι[»] Ἐενόφαντος
κἀν) ξείνοις ἀρετᾶς ἄξια πόλλ᾽ ἔκαμε.

φ)αντὲ xai οἱ ταύταν, νόστου χάριν, eixova ϑέντες
τ]αῦτα καὶ εὐκλει[ᾷᾳ] γράμματα Πιερίδων.
Τιμέχαρις Ἐλευϑερναῖος ἐποίησε.

2008. Inschrift s. Corp. Inscr. Gr. II. Add. No. 2491. b. Z4gxeugridas ;
A]ot9utov | ᾿Ισκλαπιῷ | Tıuöoyagızg ᾿Ἐλευϑερναῖος ἢ ἐποίησε.

Die rhodische Kunstschule. 389

Pythokritos, Timocharis' Sohn.

2009. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a. a. O. No. 4. Apıosölo-
xoc 4oioodopov || xa9'" ὑοϑεσίαν δὲ Φιλεία || ἱερατεύσας ϑαναίας
Auvdias | xai Διὸς Πολιέως || καὶ Aprauırog τᾶς ἐν Κεκοίᾳ || ϑεοῖς ||
Πυϑόκριτος Τιμοχάριος *Pódioc | ἐποίησε.

2010. Inschrift bei Ross, Hellenika S. 109... κα... p... etg...
Πυϑ]όπρετος Τιμ[οχάριος 'Ῥύδιος | ἐποίησε.

2011. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . . . Pythocritus cet.

Phyles aus Halikarnassos.

2012. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus.a.a. O. No. 7. Teiowv Kal-
λικλεῦς || ἱερατεύσας ᾿ἀϑανᾷ || Awölg Ari Πολιεῖ | πόλλωνι Πυ-
ϑίῳ || dorso Ποσειδᾶνι Inno | O A76 ““λικαρνασσεὺς ἐπόησε.

2013. Inschrift s. Corp. Inscr. Gr. II. Add. No. 2283. c. (von Delos.)
τὸ κοινὸν τῶν || νησιωτῶν || Ἀιγαϑόστρατον || Πολυαράτου ἢ Ῥόδιον ||
ϑεοῖς πᾶσι | Φ]ύ λης “1λικαρνασσεὺς Eros (sic; ἐποέει ἢ

2014. Inschrift s. Corp. Inscr. Gr. II. Add. No. 2488. c. ὁ δᾶμος | ó
““στυπαλαίων ἐτίμασε || Πολύευκτον Melnointov ἐπαίνῳ || χρυσέῳ
στεφάνῳ || προεδρέᾳ ἐν || τοῖς ἀγῶσιν εἰκόνι χαλκέᾳ ἀρετᾶς ὃ || vexa καὶ
εὐνοίας ἂν ἔχων διατελεῖ || εἰς τὸ πλῆϑος τὸ ᾿σετυπαλαίων | Φύλης
Alınagvaooedg àmónoe.

2015. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. ἃ. a. O. No.6. (b.) Εὐφρ[αν-
zidas ...]|| καϑ᾽ ὑοϑεσ[ίαν de... || ἱερατεύϊσας Adavalag Auvdiag ||
l| καὶ Δι[ὸς Πολιέως | Ov [Anc “1λικαρνασσεὺς ἐπόησε.

(Vgl. unten Mnasitimos und 'l'eleson 2029. f.)

Protos von Kydonia auf Kreta.

2016. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a. a. O. No. 8. ... a Mv-
vícvoc ἢ xa9' ὑοϑεσιάν δὲ Τιμοϑέου ἢ Γορ]γὼ xai Εὐμαχία καὶ MÀc-
ξιὰς || τὸν πατέρα | “λεξιὰς Τιμαχράτευς καὶ ϑυγατρὸς || «4ἰν]ήτορος
τὸν ἄνδρα ἱερατεύσαντα ᾿4ϑανᾶς “ινδίας καὶ Διὸς ΠΙίολιέως || καὶ
ΑἈρτέμιτος τᾶς ἐν Κεκοίᾳ || ϑεοῖς || Πρῶτος [Κ)ύδων ἐποίησε.

Sosipatros und Zenon aus βο]οὲ (in Kilikien).

2017. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a. a. O. No. 2. ... Zwoi-
m atgog xai Ζήνων Σολεῖς ἐποίησαν.

Epicharmos aus Soloi und sein Sohn Epicharmos aus Rhodos.
2018. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a.a. O. No. 1. Alydıoı ἐτί-
μασαν | ἹΠοιραγένῃ oxoxodvevg || xa9' ἑοϑεσίαν δὲ “Τυσιστράτου |
ἐπαίνῳ χρυσέῳ στεφάνῳ || εἰκόνι χαλκέᾳ προεδρίᾳ || ἐν τοῖς ἀγῶσι σι-

390 Plastik.

τήσει ἢ ἐν ἱεροϑιτείῳ ἢ ἀρετᾶς ἕνεκα xai εὐνοίας ἢ καὶ φελοδοξίας ἂν
ἔχων διατελεῖ ἢ εἰς τὸ πλῆϑος τὸ “ενδίων ἢ Ἐπέχαρμος Σολεὺς o
& ἐπιδαμέα δέδοται ἢ xai Ἐπέχαρμος Ἐπιχάρμου Ῥόδεος ἐποίησαν.

Simos aus Selamis 'anf Kypros?:

2019. Inschrift s. Corp. Inscr. Gr. No. 2465. Kearirıxog ἢ “νϑε ...c
y Θεάνορος || τὸ; ἀνδριάντα ἢ Διονίσῳ ἢ Ziuoc Θεμιστοκράτοις
Σαλαμίνιος ἐποίησε.

2020. Inschrift bei Ross, Inscr. ined. III. p. 32. No. 279. “Irsnouayor
Στρατίππου | ἀγωνοθετήσαντα || xai χορηγήσαντα | Zuéxv9oc AI-
γαῖος ἢ ϑεοῖς | Σῖμος Θεμιστοχράτευς Σαλαμί νιος) ἢ ἐποέῃσε.

Simos als Maler.
2021. Plin. N. H. XXXV.143. Simus /pinxit. iuvenem requiescentem,
officinam fullonis (vgl. oben 1942), quinquatrus celebrantem idem-
que Nemesin egregiam.

Andragoras aus Rhodos.

2022. Inschrift s. Corp. Inscr. Gr. No. 2488. ὁ δᾶμος Aorunalaıwr
ἐτέ | μασε Σερατοκλῆν Καιρογένευς || χρυσέῳ στεφάνῳ προεδρίᾳ ἐν
τοῖς ἀγῶσι εἰκ[όνι)] χαλκέᾳ àvdoa || γαϑίας ἕνεχεν καὶ δικαιοσύνας | καὶ
τᾶς εἰς τὸ [πλῇϑ]ος εὐνοίας I| “'νδραγόρας Agıareida Ῥόδιος ἐποίει.

Peithandros.
2023. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus a. a. O. No. 10. /ylor za-
ens ... ῃ A ynotxods (eve παῖδες (ἢ)... || πατρὸς ἱερ[ατεύσαντος || A9a-
vaíq Aw[di« Aut Πολιεῖ | Πείϑανδρος |... ἐποίησε.)

Eupeithes aus Rhodos.

2024. Inschrift bei Ross, Hellenika S. 107. No. 36. ὁ d&pog ὃ |'Po-
diw)v xai & BovAa | Πόπλιον... [ἀΠγέσερατον || Εὐφρανέδ[α Neon!o-
Aeiva[»] ε[ὑ] I »(o£o]c || $»[exa καὶ πα]ραϑυμέας] | τᾶς eic s[ovg yorleis
αὐτοῦ | Eüneidng...g ἀπὸ Avuov || ó xai Ῥόδ[ιος ἐποέησε.

Aristonidas und Mnasitimos.

2025. Plin. N. H. XXXIV. 140. Aristonidas artifex cum expri
mere vellet Athamantis furorem Learcho filio praecipitato reeidentem
paenitentia, aes ferrumque miscuit ut robigine eius per nitorem aeris
relucente exprimeretur verecundiae rubor. hoc signum exstat hodie
Rhodi.

(Vgl. meine Geschichte der griech. Plastik 11. S. 211 Note 23.!
2026. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a. a. Ὁ. No. 11. ...2g0-

Die rhodische Kunstschule. | 391

tidag Nix... |... || HoAvxAgg ...]|| M]vaoizıuos Ὑριστω[νί-
δου ἐποίησς.

2027. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transeursu tamen dicendi (unter den Malern) . . . Mnasitimus
Aristonidae filius et discipulus.

T Ophelion, Aristonidas' Sohn.
2028. Inschrift an dem Panzer einer römischen Marmorstatue im
Louvre Clarac Catal. No. 150. Ὀφελέων || [ἀΠρισστωνίδα.
(Die Identität dieses Aristonidas mit dem Vater des Mnasitimos scheint mir sehr
zweifelhaft, die Statue ist frühestens aue den 150er Oll. Ueber den Maler
Ophelion s. unten unter der Malerei.)

Mnasitimos und Teleson.

2029. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. a. a. O. No. 5. Ὀνόμαστος
Πολυαράτου || ἱερατεύσας || 249avotag Awdiag || xai Διὸς Πολιέως
| ΗΠ νασίτεμος Τελέσωνος Ῥόδιος ἐποίησε.

2030. Inschrift bei Ross, N. Rhein. Mus. ἃ. ἃ. Ο. No. 6. (a.) Καλλε-
κράτης Εὐφραντίδα || ἱερατεύσας 4ϑαναίας Awdias || xai Διὸς Πο-
λεέως | καὶ “ρτάμιτος Κεκοίας Ινασέτιμος καὶ Τελέσων 'Pó-
ϑεοι ἐποίησαν.

Auf Rhodos thütige Künstler, welche auch anderweit
bekannt sind.

Agesandros, Polydoros und Athenodoros von Rhodos.

2031. Plin. N. H. XXXVI. 37 (38.) nec deinde multo plurium (artifi-
cum) fama est, quorundam claritati in operibus eximiis obstante nu-
mero artificum, quoniam nec unus occupat gloriam nec plures pariter
nuncupari possunt, sicut in Laocoonte qui est iu Titi imperatoris
domo, opus omnibus et picturae et statuariae artis praeferendum. ex
uno lapide eum ac liberos draconumque mirabiles nexus de consilii
sententia fecere summi artifices Agesander et Polydorus et
Athenodorus Rhodii.

(Die sehr stark angewachsene Litteratur über den Laokoon ist am vollständig-
sten verzeichnet in den Verhandlungen der 16. (Stuttgarter) Philologenver-
sammlung, Stuttgart 1857 S. 165 Note 12; neuerlich sind hinzugekommen:
Hückermann, über die Laokoongruppe, Greifswald 1857, W. Henke: die
Gruppe des Laokoon oder über den kritischen Stillstand trag. Erschütterung,
Leipzig und Heidelberg 1862. Vgl. dazu das Cotta'sche Morgenblatt für ge-
bildete Leser 1562 S. 1167 ff., L. Gerlach, über das wahrscheinliche Alter
der Laokoongruppe im N. Rhein. Mus. XVII. S. 443 f., J. J. Bernoulli,
über die Laokoongruppe, Basel 1963, endlich Bursian in Fleckeisens Jahrbb.
LXXXVII. 8. 92 f. und Allg. Encyclop. I. LXXXII. S. 500. — Zur Kritik
der Stelle des Plinius ist zunächst zu bemerken, dass die in den Handschrif-
ten auf das Wort Rhodii folgenden Worte : similiter Palatinas domos Caesarum

392 Plastik.

replevere cet. — propter altitudinem loci minus celebrata, welche gewöhnlich
den $. 3S bilden, von Urlichs Chrest. Plin. p. 387 mit augenscheiplichem
Rechte vor den oben ausgezogenen $. gesetzt sind. Was sodann die meist
umstrittenen Worte de consilii sententia fecere anlangt sind nach und
nach die folgenden Stellen nachgewiesen worden, welche darthun, dass jene
Worte sich nicht auf das consilium principis beziehn müssen, sondern
den weiteren Sinn: ,,nach Beschluss der Berathung'* haben kónnen, nàm-
lich Seneca Epist. moral. VII. 5. 11. quidquid honeste fit, una virtus facit, sed
ex consilii sententia; quod autem ab omnibus virtutibus comprobatur,
etiamsi ab una fieri videtur, optabile est, nachgewiesen von Conze, Philol.
1861 S. 369, Seneca Quaest. natur. II. 41. fulmen a Iove dicunt mitti et tres
ili manubrias dant: prima, ut aiunt, monet... secundam mittit Iuppiter
quidem, sed ex consilii sententia: duodecim deos advocat. Plin. iun.
Epist. V. 1. 5. adhibui in consilium duos, quos tunc civitas nostra specta-
tissimos habuit, Corellium et Frontinum. his circumdatus in cubiculo meo
sedi. 6. dixit Curianus quae pro se putabat. respondi paucis ego, neque enim
aderat alius qui defunctae pudorem tueretur: deinde secessi et ex consilii
sententia videtur, inquam, Curiane, mater tua iustas habuisse causas ira-
scendi tibi. Cic. Brut. $6. causam pro publicanis accurate, ut semper solitus
esset eleganterque dixisse Laelium; cum consules re audita amplius de con-
silii sententia pronunciavissent, paucis interpositis diebus iterum Lae-
lium multo diligentius meliusque dixisse cet.)

2032. Plin. N. H. XXXIV. 86. nunc percensebo eos qui eiusdem ge-
neris opera fecerunt, ut... Athenodorus feminas nobilis.

(Dass dieser der rhodische Athenodoros sei lässt sich freilich nicht erweisen.)

2033. Inschrift aus Capri, s. Corp. Inscr. Gr. No. 5870. b. “9ϑανό-
δο(ἢ ρος Aygoavógov || Ῥόδιος ἐποίησε.

2034. Inschrift aus Antium s. Corp. Inscr. Gr. No. 6133. 4 3a»ó-
δωρος Aynoavdeov || Ρύδιος Erroinge.

2035. Inschriftfragment im Louvre, s. Corp. Inscr. Gr. No. 6134.

. δωρος "Pódtog ἐποίησε.
2036. Inschrift in Trastevere gefunden, s. Bull. d. Inst. 1867. p. 143.
. 06 Aynoavdgov || ἐποίησε.
(Vgl. Helbig im Bull. a. a. O.; nach Massgabe der Inschriften 2033 und 2031 ist
hier doch wohl eher ’4$avodw]pos als Πολύδωρος zu-ergänzen.)

2037. Inschrift von Lindos bei Ross, N. Rhein. a. a. O. No. 21.
ὃ δᾶμος xal 7 βουλὴ τῶν Awdiwv Eriuaoe) 24S3avóócoorv Ayı-
[σ᾽ ἀνδίρου |xa9° ὑοθεσίαν dà Διονυσίου || ἐπαίνῳ, χρυσέῳ στε-
φάνῳ || καὶ εἰκόνι χαλκέᾳ || δεδώκαντι δὲ αὐτῷ καὶ ἀναγόρευσιν || τᾶνδε
τᾶν τιμᾶν εἰς τὸν ἀεὶ χρόνον || καὶ προεδρέαν ἐν τοῖς ἀγῶσε || καὶ σί-
τησιν ἐν ἱεροϑυτείῳ καὶ στεφανοφορίαν || ἐν ταῖς πανεγύρεσι, καϑ' 5
ἕχαστον ἐνιαυτὸν || αἷς ἄγοντι “ἰνδιοι || εὐσεβείας ἕνεκα τᾶς ποτὶ τοὺς
ϑεοὺς || καὶ ἀρετᾶς καὶ εὐνοίας καὶ φιλοδοξίας || ἂν ἔχων διατελεῖ εἰς
τὸ πλῆϑος τῶν Audio ἢ καὶ εἰς τὸν σύμπαντα δᾶμον.

(Der fragmentirte Künstlername . . . vasodwpov Ῥόδιος ἐποίησε am Schluss der
langen Insohrift No. 9. bei Ross a. a. O., welchen dieser selbst sehr sweifelnd

Die rhodische Kunstschule. 398

᾿ϑαναιοϑώρου ergänzt, darf um so weniger mit dem in Rede stehenden
Künstler Athenodoros combinirt werden, da nicht allein in anderen Inschrif-
ten constant, sondern in dieser selbst lin. 3 der Name “2ϑ9ηνόδωρος lautet.)

Philiskos von Rhodos s. die folgende Periode.

Apollonios und Tauriskos aus Tralles.

2038. Plin. N. H. XXXVI. 33. Pollio Asinius, ut fuit acris vehemen-
tiae, sic quoque spectan monumenta sua voluit. in his sunt...
Hermerotes Taurisci, non caelators illus sed Traliani . . .
34. Zethus et Amphion ac Dirce et taurus vinculumque ex
eodem lapide, a Rhodo advecta opera Apollonii et Taurisci. 5
parentum hi certamen de se fecere, Menecraten videri professi (xo.9"
ὑοϑεσίαν), sed esse naturalem Artemidorum.

(Ueber die erhaltene Gruppe, den s. g. Toro Farnese vgl. besonders Welcker,
Alte Denkm. I. S. 352 ff., über andere Darstellungen desselben Gegenstan-
des Jahn, Archaeol. Ztg. 1853 No. 36 f.))

Teuriskos als Maler.

2039. Plin. N. H. XXXV. 144. Tauriscus (pinxit) discobolum, Cly-
taemnestram, Paniscon, Polynicen regnum repetentem et Capanea.

+ Periklymenos (von Tralles!)

2040. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . . . Periclymenus.

2041. Tatian. c. Graec. 55. p. 118 sq. (ed. Worth.) τέ μοι διὰ τὸν
Περικλύμενον, γύναιον, ὅπερ ἐκύησε τριάκοντα παῖδας, ὡς ϑαυ-
μαστὸν ἡγεῖσϑε τὸ κατανοεῖν ποίημα;

2042. Plin. N. H. VII. 34. Pompeius Magnus in ornamentis theatri

mirabilis fama posuit effigies ob id diligentius magnorum artificum
ingeniis elaboratus, inter quas legitur Eutychis a XX liberis rogo
inlata Trallibus enixa XXX partus.
(Die Zeit des Künstlers ist zweifelhaft, s. Brunn, K.G. I. S. 473.)

Aphrodisios von Tralles s. in der folgenden Periode.

Alkon (von Rhodos? Mylai!)

2043. Plin. N. H. XXXIV. 141. est in eadem urbe (Rhodi) et ferreus
Hercules, quem fecit Alcon laborum dei patientia inductus.

(Ueber Alkon als Toreuten (wenn dieser identisch ist) s. unten unter der Toreu-
tik. Zur Chronologie vgl. Brunn, K.G. I. S. 466.)

Hermokles von Rhodos (um Ol. 120.) ΄
2044. Lucian. de Syria dea 26. ἔδωκε δέ οἱ (Κομβαάβῳ) βασιλεὺς
(Σέλευκος Νικάτωρ) ἀρετῆς τὸ καὶ εὐεργεσίης εἵνεκα ἐν τῷ ἱρῷ (der

Ἢ

394 | Plastik.

Hera zu Hierapolis) &oravaı ydÀxeov* καὶ ἔτι ἐς τιμὴν ἐν τῷ ἱρῷ
Κομβάβος χάλκεος 'EguoxAéovg τοῦ Ῥοδίου ποίημα μορφὴν
μὲν ὁχοίη γυνή, ἐσθῆτα δὲ ἀνδρηίην ἔχει.
(Die Geschichte dieses Kombabos, der sich selbst entmannt hatte, erzáhlt Lucian
ausführlich a a. O. 19—25.)

Das übrige Griechenland.

Bithynien.

Daidalos.

2045. Eustath. ad Dionys. Perieg. 793. καὶ δημιουργόν τινα ioso-
oei παρὰ Βιϑυνοῖς 4 αΐδαλον καλούμενον, od ἔργον ἐν Nixo-
μηδείᾳ (gegründet Ol. 129. 1.) γενέσϑαι ϑαυμαστὸν ἄγαλμα Στρα-
τίου Διός.

(Vgl. oben 987—991. und s. Stark, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1560
S. 19; mag Grund vorhanden sein, diesem Daidalos die sich badende Aphro-
dite bei Plin. N. H. XXXVI. 35 (s. oben 994. mit der Anm.) abzusprechen,
so sehe ich doch keinen, dieser Stelle gegenüber den Künstler selbst zu
láugnen und ihm die Statue des Zeus Stratios streitig zu machen.)

Sardes.

Theomnestos (und Dionysios).

2046. Pausan. VI. 15. 2. Χαρῖνος de Ἠλεῖος ἐπὶ διαύλου τε ἀνάκειται
καὶ ὅπλου νίκῃ (in Olympia). παρὰ δὲ αὐτὸν MyéAgg Χῖος κρατήσας
πυγμῇ παῖδας, Θεομνήστου Σαρδιανοῦ τέχνη.

(Wegen der Zeit s. Brunn, K.G. I, S. 520 f. und vgl. wegen des vielleicht iden-
tischen Malers Theomnestos oben 1979.)

2047. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . .. Theomnestus.

2048. Inschrift bei Muratori II: p. 1014. 11. Θεόμνηστος Gcosi-
gov xai Δεονύσιος Aoriov || ἐποίησαν.

Herakleia (am Pontes !)

Makedon.
2049. Inschrift aus Halikarnassos, s. Corp. Inscr. Gr. No. 2660.
..gaunc ex ακεδὼν || Διονυσίου Ἡρακλεώτης.

Byzanz.
i Bedas s. unten 2053.

Phekala.

Apollodoros.
2050. Inschrift aus Erythrai bei R. Rochette, Lettre à M. Schorn
p. 433. AnoAlddwgos Ζήνωνος Φωκαιεὺς ἐποέησεν.

Künstler u. Kunstwerke aus verschiedenen Gegenden Griechenlands. 395

+ Herakleides.
2051. Diog. Laert. V. 94. γεγόνασι δὲ 'HoaxAsidat τεσσαρεςκαίδεκα...
ἑνδέκατος ἀνδριαντοποιός, Φωχαεύς.

+ Myagros.
2052. Plin. N. H. XXXIV. 91. "athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) .. . Myagrus.

2053. Vitruv. III. praef. 2. at qui non minori studio et ingenio sol-
lertiaque fuerunt . . . sed a felicitate fuerunt deserti, ut Hellas Athe-
niensis, Chion(is) Corinthius (oben 480f.) Myagrus Phocaeus, Pha-
rax Ephesius, Bedas Byzantinus etiamque alii plures.

Miletes.
Dionysikles.

2054. Pausan. VI. 17. 1. Δημοκράτης Tevedıog ... ἀνδρῶν πάλης
(λαβὼν νίκην ἡ ἀνδριάντας δὲ τοῦ μὲν ἸΠιλήσιος Διονυσικλῆς....
ἐστιν ὁ ἐργασάμενος.

(Wegen der Zeit vgl. Brunn, K.G. I. S. 520.)

Eötion (von Miletos!)
2055. Anthol. Gr. I. 196. 7. (Palat. V]. 337.) Θεοκρέτου.
Ἦλϑε xai ἐς Milarov é τοῦ Παιήονος ὑιός,
ἰητῆρι νόσων ἀνδρὶ συνοισόμενος,
Νικίᾳ, 0c μιν ἐπ᾿ ἀμαρ ἀεὶ ϑυέεσαιν ἱκνεῖται,
καὶ τόδ᾽ ἀπ᾽ εὐώδους γλύψατ'᾽ ἄγαλμα κέδρου,
Ἠετίωνι χάριν γλαφυρᾶς χερὸς ἄκρον ὑποστὰς
μισϑόν" ὃ δ᾽ εἰς ἔργον πᾶσαν ἀφῆκε τέχναν.
(Theokritos von Ol. 130—140.)

Ephesos.
7 Pharax s. 2053.

- Halikarnassos.

Talestes, Artemidoros' Sohn (von Halikarnassos })
2056. Inschrift aus Budrun bei Newton, a History of discoveries at
Halicarnassus cet. Pl. LXXXVIII No. 9. Vol. II. II. p. 599 sq.

. . σαντες Aivtas 71a093évo|vg
. . TL ἱερέως καὶ Tıuöxıov Παμφίλο[υ
. τίμησαν τὸν υἱὸν ““ασϑένην
. . μὸν Alveov ϑεοῖς.
. γραμματέα
MIX...
. 1108100

Ταλέστης Alolrleuıdugov [ἐποέησεν.

396 Plastik.

Kreta.

Damokrates.

2057. Inschrift von Hierapytna, 8. Corp. Inscr. Gr. No. 2602. Ja-
μοκράτης Agıoroundeog || Iravıog ἔποικος E[noimoer.

Chies und Knides.
Zenodotos und Menippos.

2058. Inschrift aus Knidos bei Newton a. a. O. Pl. XCV. No. 75.
Vol. II. II. p. 770. Zwotftov Auooxovoldov || λεξανδρέα N Δγαϑό-
βουλος Νέωνος | ᾿Αλεξανδρεὺς || ϑεοῖς || Ζη]ν ὁ ὃ org xai Mävın-
πος Χῖοι ἐποίησαν.

2059. Inschrift ebendaher, das. Pl. XC. No. 28. Vol. II. II. p. 745.
Acuarpia Εἰρηναίου || τὸν τὰς ϑυγατρὸς ὑὸν | Jiwva Ἐενόφωνος |
Ἀρτάμιτι Ζακυνϑοτρόφῳ || ἐπιφανεῖ | Ζηνόδοτος Meviznov || Κνί-
διος ἐποίησε.

2060. Inschrift ebendaher, das. No. 29. Vol. II. II. p. 771. Ayiac
"Eoswio|v | γραμματεύων || BovAG || 43Savà Νικαφόρῳ ἢ καὶ ἙἝστιᾷ
Βουλαίᾳ || ΖΙην ὁ δοτ οἰς] ενίππου || Κνέδιος ἐποίησε.

(Bei der wahrseheinlichen Identit&t der hier als Chier und Knidier genannten

Künstler ist an Uebereiedelung nach Knidos zu denken, τὸ der Sohn Bür-
gerrecht erhielt.)

Epijrates (von Knidosf)

2061. Inschrift ebendaher, das. Pl. XCII. No. 43, Vol. II. II.
p. 757 sq. l'Àvxivrav ὁ πατὴρ “Innöxgırog || Πολυστράτου xai à μά-
vno Φιλίτιον | Βουλαχράτευς xai τοὶ ἀδελφοὶ || Βουλαχράτης xai IIo-
λύσερατος || Movoaug Ἐπικράτης Anollwv[ijov dnoinoe.

Bukedeonien.
Lysos.

2062. Pausan. VI. 17. 1. Ἠλεῖος Κριάννιος, οὗτος μὲν ὅπλου λαβὼν
νίκην... τοῦ δὲ Κριαννίου Μακεδὼν Αὔσὸός ἐστιν ὁ ἐργασάμενος.

Akarnanlen (!)
Machatas.

2063. Inschrift aus Vonitza in Akarnanien, s. Corp. Inscr. Gr.
No. 1794. a.
Maxyacvag nócos.
Τὸν 4ióg ““λχμήνης ve γόνον τιμαῖσιν &éEcv
υἱὸς “ασϑένεος στῆσεν ἄγαλμα τέδε,
μνήμην. ἀϑάνατον σώζων πατρός τε xul αὐτοῦ
Aagaveos, νῴκλει AnElov ἐν τεμένξι.

Künstler u. Kunstwerke aus verschiedenen Gegenden Griechenlands. 397

2064. Inschrift ebendaher, s. das. No. 1794b. “αἸφάνης ““]ασϑένεος
“Ἰσχλαπιῷ y ἀνέϑηχε. Maxarag ἐπόησε.

Patral in Achaia.

Apollonstatue aus Gallierbeute.

2065. Pausan. VII. 20. 6. ἔχεταε δὲ τῆς ἀγορᾶς τὸ Wösior, καὶ
Ἄπόλλων ἐνταῦϑα ἀνάκειται ϑέας ἄξιος" ἐποιήϑη δὲ ἀπὸ λαφύ-
ρων, ἡνίχα ἐπὶ τὸν στρατὸν τῶν Γαλατῶν οἱ Πατρεῖς ἤμυναν
«Αἰτωλοῖς χαιῶν μόνοι.

Sikyon.
Aiginetes (von Sikyon?)
Plin. N. H. XXXV. 145 s. unten 2106.

Kolossalstatue und goldene Statue Attalos' I.

2066. Polyb. XVII. 16. ὃ βασιλεὺς Arralog ἐτιμᾶτο μὲν xoi πρότε-
gov ὑπὸ τῆς τῶν Σικυωνίων πόλεως διαφερόντως, ἐξ οὗ τὴν ἱερὰν χώ-
ραν τοῦ πόλλωνος ἐλυτρώσατο χρημάτων αὐτοῖς οὐκ ὀλίγων. arg’
ὧν καὶ τὸν κολοσσὸν αὐτοῦ τὸν δεχάπηχυν ἔστησαν παρὰ τὸν ᾿4πιόλ-
λωνα τὸν περὶ τὴν ἀγοράν. τότε δὲ πάλιν αὐτοῦ δέκα τάλαντα δόντος 5
καὶ μυρίους μεδίμνους πυρῶν πολλαπλασίως ἐπιταϑέντες ταῖς &v-
νοίαις, εἰχόνα τὸ χρυσῆν ἐψηφίσαντο xai ϑυισίαν αὐτῷ συντελεῖν xat
ἔτος ἐνομοϑέτησαν.

Athen.
T Hellas, s. oben 2053.
+ Attalos.

2067. Pausan. II. 19. 3. AYoysioıg δὲ τῶν ἐν τῇ πόλει τὸ ἐπιφανέστα-
τόν ἐστιν πόλλωνος ἱερὸν Avxiov. τὸ μὲν οὖν ἄγαλμα τὸ ἐφ᾽ ἡμῶν
Arrahov ποίημα ἦν Adıyaiov κελ.

(Ueber eine Inschrift aus Argos mit vielleicht Attalos' Namen s. Brunn, K.G. I
S. 558.)

+ Peisias und Lyson.
Pausan. I. 3. 5 s. oben 1932.
2068. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . . . Lyson.

Telesarchides.
2069. Eustath. ad. Il. p. 1353. 8. Ἑρμῆς τεερακέφαλος ἐν Κεραμειχῷ,
Τελεσαρχέδου ἔργον, Q ἐπεγέγραπεο"
Ἑρμῆ τετρακχάρηνε, καλὸν Τελεσαρχίέδου Sero»
πάνϑ᾽ δράᾳς κελ.
(Vgl. Hesych. v. Ἑρμῆς τριχέφαλος" ᾿Τριστοφάνης ἂν Τριφάλητε « τοῦτο ἔφη παί-

398 Plastik.

ζων χομικῶς, παρόσον' τετραχέφ αλος Ἑρμῆς ἐν τὴ τριόδῳ r$ (ἐν) Κεραμειχῳ
ἵδρυτο und s. Brunn. K.G. I. S. 559.)
2070. Phot. v. Ἑρμῆς τετρακέφαλος" ἐν Κεραμειχῷ, Τελεσαρχίδοι
ἐργον.
Timon.
2071. Inschrift aus Athen, s. Bull. d. Inst. 1860. p. 211. Εὐϑύφρίωϊν
Neonöunov Τειϑρασιοΐς || Τίμων ànógoe.
2072. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . . . Timon cet.

Praxiteles II. (*) (von Athen?)

2073. Theokrit. Id. V. 105.
ἔστε δέ μοι yavkög κυπαρίσσινος, ἔστι δὲ κρατήῤ,
ἔργον Πραξιτέλευς.

Schol. (ed. Dübner). ἀντὲ τοῦ εἰπεῖν ϑαυμάσιον λέγει τὸ ὄνομα
τοῦ τεχνίτου, ὡς ἐξάκουστον" δύο δέ φασι Πραξιτέλεις, τὸν μὲν
ἀρχαιότερον ἀνδριαντοποιόν, τὸν δὲ νεώτερον ἀγαλματοποιόν'
οὗτος δὲ ἦν ἐπὶ Δημητρίου βασιλέως, περὶ οὗ φησιν ὃ Θεύχριτος. —
Πραξιτέλους" οὗτος ἑρμογλύφος ἦν ἄριστος. gl. M. (Aber s. Brunn,
K.G. 11. S. 410.)

Kerinth.
+ Chionis s. 2053.

Kythera.
i Hermogenes.

2074. Pausan. II. 2. 8. ἔστι de (auf der Agora in Korinth) xai Anol-
λων ἐπίχλησιν Κλάριος χαλκοῦς" ἔστι xai ἄγαλμα Appodieng, Ἕριιο-
γένους Λυϑηρίου ποιήσαντος.

(Vgl. das. 8. 6: λόγου δὲ ἄξια ἐν τῇ πόλει τὰ μὲν λειπόμενα ἔτι τῶν ἀρχαίων
ἐστίν, τὰ δὲ πολλὰ αὐτῶν ἐπὶ τῆς ἀχμῆς ἐποιήϑη τῆς ὕστερον und s. über die

Wahrscheinlichkeit, dass die Aphrodite des Hermogenes zu den älteren
Werken gehört, Brunn, K.G. I. S. 522.)

Sicilien.
Mikon, Nikeratos' Sohn von Syrakus.

2075. Pausan. VI. 12. 4. τοὺς ἀνδριάντας δὲ τοῦ “Ιέρωνος (8. lcgo-
xÀ£ovg) ἐν Ὀλυμπίᾳ, ἐφ᾽ ἵππου τὸν ἕτερον, τὸν δὲ αὐτῶν πεζόν, ἀνέ-
ϑεσαν μὲν τοῦ "Iégwvog οἱ παῖδες, ἐποίησε δὲ M (xev Νικηράτου Σευ-
ρακόσιος. (Hieron. II. 4 Ol. 141. 1.)

(Vgl. Pausan. VI. 15. 6. Συρακούσιοι dà dvo μὲν "Iéowrog εἰκόνας δημόσιον, τρί"
την» δὲ ἀνέϑεσαν ol τοῦ ᾿Ιέρωνος παῖδες.)

2016. Τα δα. c. Graec. 54. p. 116 sq. fed. Worth. ) γελῶ dé τὴν
ΜΜίᾷἔκωνος ἐπιστήμην ποιήσαντος μόσχον, ἐπὲ δὲ αὐτοῦ Νίκην, ὅτι τὴν

Künstler u. Kunstwerke aus verschiedenen Gegenden Griechenlands. 399

Ἀγήνορος ἁρπάσας ϑυγατέρα μοιχείας xai ἀχρασίας βραβεῖον ἀπη-
γνέγκατο.

(Vgl. Jahn, Archaeol. Ztg. 1850. S. 207 und Bursian, Allg. Enoyclop. I. LX XXII.
S. 435. Note 22.)

Hierons II. goldene Nike.

2077. Liv. XXII. 37. 1. per eosdem dies ab Hierone classis Ostia
cum magno commeatu accessit. legati in senatum introducti nuntia-
runt... 5. iam omnium primum ominis causa Victoriam auregm
pondo ducentum ac viginti adferre sese, acciperent eam tenerentque

et haberent propriam et perpetuam.
(Ol. 140. 4, A. U. C. 538.)

Anhang.

Künstler unbekannter Herkunft und ungewisser Periode.

(Ausser den schon früher durch vorgesetztes + ale ungewiseen Datums bezeichneten. Ueber die
Gründe für die Wahrscheinlichkeit, dass die hier folgenden Künstler nicht später als aus dieser
Periode sind vgl. Brunn, K.G. 1. 519 ff.)

2078. Pausan. VI. 14.13. ... οὗτός τὸ δὴ ᾿Ιερώνυμος ἀνάκειται (in
Olympia) xai παρ᾽ αὐτὸν παλαισεὴς παῖς, Avdgıog καὶ οὗτος, Προ-
κλῆς 6 “υκαστίδα. τοῖς πλάσταις δὲ οἱ τοὺς ἀνδριάντας ἐποίησαν,
τῷ μὲν Στόμιός ἐστιν ὄνομα, τῷ δὲ τὸν Προκλέα εἰργασμένῳ
Σῶμες.

(Ueber Stomios s. Brunn, K.G. I. 8. 117.)

Asterion, Aischylos' Sohn.

2079. Pausan. VI. 3. 1. Χαιρέᾳ δὲ Σικυωνίῳ πύχτῃ παιδὲ ἐπέγραμμά
ἐστιν, ὡς νικήσειεν ἡλικέαν νέος καὶ ὡς πατρὸς εἴη Χαιρήμονος. γέ-
γραπται δὲ καὶ ὁ τὸν ἀνδριάντα εἰργασμένος στερίων «Αἰσχύλου.

(Vgl. Brunn, K.G. I. S. 277.)

Musos.

2080. Pausan. V. 24. 1. παρὰ δὲ τοῦ Aaoira Διὸς xai Ποσειδῶνος
"aoíta, παρὰ τούτων τὸν βωμὸν (in Olympia) Ζεὺς ἐπὶ χαλκοῦ
βάϑρου δῶρον μὲν τοῦ Κορινϑέων δήμου, Movoov δέ ἐστι
ποίημα, ὕςτις δὴ οὗτός ἐστιν ὁ Ποῦσος.

Phylakos und Onaithos und deren Sóhne. |
2081. Pausan. V. 23. 5. 4ióg δὲ ἄλλο ἄγαλμα παρὰ τὸ ἅρμα
ἀνάκειται τὸ Κλεοσϑένους (in Olympia): τούτου μὲν δὴ ἡμῖν xai à»
τοῖς ἔπειτα ἔσται μνήμη. τὸ δὲ ἄγαλμα τοῦ Διὸς Μεγαρέων μέν
ἔστιν ἀνάϑημα' ἀδελφοὶ δὲ αὐτὸ Φύλακός" τε καὶ Ὄναιϑος καὶ

400 Plestik.

oi παῖδες ot τούτων εἰργάσαντο. ἡλικίαν δὲ αὐτῶν ἢ πατρίδα,
2^ » t , >» » e
ἢ παρ᾽ ᾧτινι ἐδιδάχϑησαν, οὐκ ἔχω δηλῶσαι.
a) Die Handschriften schwanken zwischen ύλαχος und Θύλαχος; Φύλαχος ist
von Dindorf und Schubart adoptirte Conjectur Claviers.

Tisagoras.

2082. Pausan. X. 18. 6. ἔστιν ἐνταῦϑα (in Delphi) xai ἄϑλων τῶν
Ἡρακλέους τὸ ἐς τὴν ὕδραν, ἀνάϑημα ve ὁμοῖ Τισαγόρον
xai τέχνη, σιδήρου xai ἡ ὕδρα xai ὃ «Ἡρακλῆς. σιδήρου δὲ ἐργασίαν
τὴν ἐπὶ ἀγάλμασι χαλεπωτάτην καὶ πόνου συμβέβηκεν εἶναι πλείστου"
ϑαύματος μὲν δὴ καὶ τοῦ Τισαγόρου τὸ ἔργον, ὅςτις δὴ ὁ Τισαγόρας, 5
ϑαύίματος δὲ οὐκ ἐλαχίστου xai ἐν Περγάμῳ λέοντός τε καὶ ὑὸς ἀγρίου
χεφαλαί, σιδήρου καὶ αὗται" Διονύσῳ τε ἀναϑήματα σφᾶς ἐποιή-
σαντο.

(Vgl. oben 1559. lin. 8 und 2043.)
Lesbothemis.

2083. Athen IV. p. 182. Εὐφορίων δὲ C ἐποποιὸς ἐν τῷ περὶ Ισϑμίων
.. xai τὰς σαμβύκας ἀρχαῖα εἶναι (φησί). ἐν γοῦν Ἰϊυτιλήνῃ μέαν
τῶν ἸΠουσῶν πεποιῆσϑαι ὑπὸ 4160809 éuidog ἔχουσαν σαμβύκην.
(Vgl. Ibid. XIV. p. 635. Εὐφορέων χτλ. παλαῖον μέν φησι τὸ ὄργανον εἶναι τὴν
nayadır, μετασχενασϑῆναι d' ὀψέ ποτε καὶ σαμβύχην μετονυμεσϑῆναι" πλεῖ-
στον J' εἶναι τοῦτο τὸ ὄργανον ἐν Μυτιλήνῃ, ὡς μέαν τῶν Μουδσὼν ἔχυυσαν
αὐτὸ ὑπὸ Δεσβοϑέμιδος ποιηϑῆνγαι ἀρχαίου ἀγαλματοποιοῦ" (Eupho-
rion Bibliothekar unter Antiochos d. Gr. Ol. 139. 1. — 1118. 2. Das Alter

dieses ‚‚alten‘‘ Lesbothemis ist unbestimmbar.))

Menippos.

2084. Diog. Laert. VI. 101. γεγόνασι δὲ ένιπποι ἕξ"... sé-
ταρτος ἀνδριαντοποιός.

Aischines.
2085. Diog. Laert. II. 64. γεγόνασι δ᾽ Aloyivaı ὀχτώ".... ὄγδοος
ἀνδριαντοποιός.
Hermokreon.

2086. Strabon. X. p. 487. ὑπὸ δὲ Παρίων ἐχτίσϑη Θάσος xai Πάριον
ἐν τῇ Προποντίδι πόλις" dv ταύτῃ μὲν οὖν ὃ βωμὸς Adyesaı Has
ἄξιος, ἀταδεαέας ἔχων τὰς πλευράς.

2087. Strabon. XIII. p. 588. ἡ μὲν οὖν πόλις (Mógdorete) μεταξὺ
Πριάπου xai Παρίου, ἔχουσα ὑποκείμενον πεδίον ὁμώνυμον, ἐν ᾧ καὶ
μαντεῖον ἦν ἀπόλλωνος Αἰκταίου καὶ ᾿Ιρτέμιδος κατὰ τὴν ** Πυχά-
την" εἰς δὲ Πάριον μετηνέχϑη πᾶσα 7) κατασκευὴ καὶ λεϑεία κατασπα-
σθϑέντος τοῦ ἱεροῦ, καὶ wxodoundn ἐν τῷ Παρίῳ βωμὸς, Ἕρμο- 5
χρέοντος ἔργον͵ πολλῆς μνήμης ἄξιον κατὰ τὸ μέγεϑος xai
χάλλος.

Künstler unbekannter Herkunft und ungewisser Periode. 401

Isidotos und Isidoros.
2088. Plin. N. H. XXXIV. 78. (vgl. oben 456.) (laudatur) Isidoti
buthytes.
(Geringere Handschriften haben Isidori.)
2089. Inschrift aus Cumae, s. Corp. Inscr. Gr. No. 5858.
Ἰσίδωρος Novu[nvíov

2.6 Zéxuog "Etog Πακίου JIagıog Ense.

Gomphes/?) und Aristodotos.

2090. Tatian. c. Graec. 52. p.114 (ed. Worth.) l'óug og Πραξαγο-
οἶδα (ἐχαλκούργησεν) ... Τελεσίλλης ve καὶ Μυσείδος (Νοσσίδος 1),
τὴν μὲν γὰρ Εὐθυχράτης. .. τὴν δὲ Agıoröodorög εἶσιν οἱ δη-
μεουργοί.

(Wegen der Namen s. Jahn, Abhh. d. k. sáchs. Ges. d. Wiss. Phil. hist. Cl. III.
S. 154.)
Naukeros (Naukleros ἢ

2091. Plin. N. H. XXXIV. 80. Naucerus Juctatore anhelante (cen-

setur).
Sokrates.

2092. Plin. N. H. XXXVI. 32. non postferuntur et Charites in pro-
pylo Atheniensium quas Socrates fecit (vgl. oben 907. f.), alius ille
quam pictor (S. 334); idem ut aliqui putant, nam Myronis (l. Maro-
nis) ilius (Socratis) qui in aere laudatur, anus ebria, est Smyr-
nae in primis incluta.
(Vgl. Anthol. Gr. I. 177. 87. (Palat. VII. 455.) «Ἱεωνίδα Ταραντίνου.
Maqwvlg ἡ φίλοινος, ἡ πίϑων σποδός,
ἐνταῦϑα κεῖται γρῆῦς, ἧς ὑπὲρ τάφου
γνωστὸν πρόχειται πᾶσιν Attızn χυλιξ.
στένει δὲ χαὶ γᾶς νέρϑεν, οὐχ ὑπὲρ τέχνων,
οὐδ᾽ ἀνδρὸς, ove λέλοιπεν ἐνδεεῖς βίου"
Ey δ' ἀντὶ πάντων, οὕνεχ᾽ ἡ κυλιξ χενή.
Anthol. Gr. IT. 32. 90. (Palat. VII. 353.) „Artınargov Σιϑωνίου.
Τῆς πολιῆς τόδε σῆμα Muguvidos, ἧς ἐπὶ τύμβῳ
γλυπεὴν ἔχ πέτρης αὐτὸς ὁρῇς χύλιχα.
ἡ δὲ φιλάχρητος χαὶ ἀεὶ λάλος οὐκ ἐπὶ τέχνοις
μύρεται, οὐ τεχέων ἀχτεάώνῳ πατέρε"
ἕν δὲ τόδ᾽ αἰάζει xol ὑπ᾽ zofov, ὅττι τὸ Βάχχου
ἄρμενον οὗ Βάχχου πλῆρες ἔπεστι τάφῳ.
und s. A. Schöne, Archaeel. Ztg. 1962 8. 333 ff., und Wustmann, N. Rhein.
Mus. XXII. S. 22 ff)

2093. Plin. N. H. XXXIV. 85. praeterea sunt aequalitate celebrati
artifices, sed nullis operum suorum praecipui Ariston qui et argentum
caelare solitus est (s. unten unter den Toreuten), Callicles (oben
1035. f., Ctesias, Cantharus Sicyonius (1536. ff), Diodorus Cri-

D. ant. Schriftquellen g Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 26

402

Plastik.

tiae discipulus (469.), Deliades, Euphorion, Eunicus et He- 5

cataeus argenti caelatores (unten, Toreuten), Lesbocles, Prodo-
rus, Pythodicus, Polygnotus idem pictor e nobilissimis (1042. ff.),
item e caelatoribus Stratonicus (1994., 2002. f. unten, Toreuten!,
Scymnus Critiae discipulus (469.)

(aequalitate ,,wegen ihrer Gleichzeitigkeit‘‘ Urlichs Chrest. Plin. p. 330. (?)
gleichmüssige Tüchtigkeit‘‘ übersetzt Brunn.)

2094. Plin. N. H. XXXIV. 86. nunc percensebo eos qui eiusdem generis

opera fecerunt, ut Apollodorus (1359.,1364.), Androbulus, Ascle-
piodorus (1954. ff.), Aleuas philosophos, Apellas (1020. f.) et adorantis
feminas, Antignotus (folgende Periode) et perixyomenum tyrannicidas-
que supra dictos (Harmodios und Aristogeiton), Antimachus,
Athenodorus (2031. ff.) feminas nobilis, Aristodemus '(1605. f.) et
luctatores cet.

2095. Plin. N.H. XXXIV.87. Colotes. .. fecit philosophos, item Cleon

(1007. 8.) et Cenchramis (os. 1373. f.) et Callicles (1035. ff.) et Ce
pis, Caecosthenes (1376. ff.) et comoedos et athletas, Daippus (1516. ff.)
perixyomenon, Daiphron et Damocritus (466.f.) et Daemon philo-
sophos. 88. Epigonus omnia fere praedicta imitatus praecessit in
tubicine et matri interfectae infante miserabiliter blandiente. Eubuli
mulier admirans laudatur, Eubulidis (s. folgende Periode) digitis con-
putans. Micon (1088. f.) athletis spectatur, Menogenes qaadngis.
{Zu Epigonos' tubicen vgl. Plut. Praecept. gerend. reip. 27. 4. dió μὴ
δεῖσθαι γραφομένων τιμῶν 5 πλαττομένων 7 χαλχοτυπουμένων, ἐν αἷς χα: τὸ
εὐδοκιμοῦν ἀλλοτριόν ἐστιν" ἐπαινεῖτχε yap οὐχ ᾧ γέγονεν, all ὑφ᾽ ov γέγο-
»ty ὁ σαλπιγκχτὴς χαὶ ὁ δορυφόρος. Ist das der tubicen des E. und

ist der δορυφόρος der des Polykleitos? nnd lässt sich daraus irgendwie auf
die Periode schliessen P) "

2096. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores

sacrificantisque(fecerunt) Baton (s. 1593. f.) Euchir (s. unten), Glau-
cides, Heliodorus, Hicanus, Iophon (oder Leophon), Lyson
(2068.), Leon, Menodorus (s. unten), Myagrus (2052. f.), Polycrates
(1369.) Polyidus, Pythocritus (2009. ff.), Protogenes idem pictor e
clarissimis, ut dicemus (1907. ff.), Patrocles (1041.), Pollis, Posi-
donius qui et argentum caelavit nobiliter, natione Ephesius (aus der
folgenden Periode, s. unten, Toreuten), Periclymenus (2040. f.), Phi-
lon (1603.f.), Symenus, Timotheus (1328. ff.), Theomnestus /1979.),
Timarchides (folgende Periode), Timon (2071. f.), Tisias, Thrason
(1608. f.).

2097. Plin. N. H. XXXVI. 35 Pana et Olympum luctantis eodem

loco (der Porticus der Octavia in Rom) Heliodorus (fecit), quod
est alterum (1339.) in terris symplegma nobile.
(Vgl. Ibid. 8. 29. nec minor quaestio est in saeptis Olympum et Pana, Chironem

$

v

Künstler unbekannter Herkunft und ungewisser Periode. 403

cum Achille qui fecerint, praesertim cum capitali satisdatione fama iudicet
dignos.)
2098. Vitruv. VII. praef. 14. praeterea minus nobiles multi praecepta
symmetriarum conscripserunt ut . . . Pollis.
2099. Plin. N. H. XXXVI.35. Venerem lavantem sese (fecit) Daedalus
(987.ff.) aliam stantem Polycharmus (in der Porticus der Octavia).

(Vgl. Stark, Berichte der k. sáchs. Ges. d. Wiss. 1860 S. 78 ff. Wenn derselbe
mit der Annahme Recht hat, dass diese beiden Statuen zu einander in Be-
ziehung stehen (?) so würde auch Polycharmos in die frühere Periode zu
setzen sein.)

2100. Plin. N. H. XXXVI. 36. ex honore adparet in magna auctori-
tate habitum Lysiae.opus, quod in Palatio super arcum divos Au-
gustus hanori Octavi patris sui dicavit in aedicula columnis ador-
nata; id est quadriga currusque et Apollo ac Diana ex
uno lapide.

(Silligs Annahme, dass der Künstler in Augustus’ Zeit gelebt habe, liegt schwer-
lich so fern, wie Brunn, K.G. I. S. 528 meint.)

"2101. Plin. N. H. XXXVI. 36. in hortis Servilianis reperio laudatos
Calamidis Apollinem illius caelatoris (unten, Toreuten), Dercyli-
dis pyctas cet.

ia Malerei.

Slkyonier.
i e

Timanthes II.
2102. Plut. Arat. 32. 3. ὁ de 7/garog .. . φησὶ τρεψάμενος τοὺς Al-
τωλοὺς xal φεύγουσι συνειςπεσὼν εἰς τὴν πόλιν (Pellene) ἐξελάσαι
κατὰ χράτος, ἑπτακοσίους δὲ ἀποκτεῖναι. τὸ δὲ ἔργον ἐν τοῖς μεγί-
στοις διεβοήϑη, καὶ Τιμάνϑης ὁ ζωγράφος ἐποίησεν ἐμφατικῶς τῇ
διαϑέσει τὴν μάχην ἔχουσαν.

(Die Schlacht wurde Ol. 135. 1 geschlagen.)

Nealkes.
Plut. Arat. 12 s. oben 1759. lin. 9.

Plin. N. H. XXXV. 104 s. oben 1907. lin. 94.

(Vgl. Plut. de Fortuna 4. ἕνα μέντοι φασὶν ἵππον ζωγραφοῦντα τοῖς μὲν ἄλλοις
χατορϑοῦν εἴδεσι χαὶ χρώμασι, τοῦ δὲ ἀφροῦ τὴν παρὰ τῷ χαλινῷ κοπτομένην

ες χαυνότητα χαὶ συνεχπίπτουσαν τῷ ἄσϑματι μὴ ἀρεστὴν ἔτι αὐτῷ γράφοι" τα
πολλάχις γοῦν ἐξαλείφειν, τέλος δ᾽ ὑπ᾽ ὀργῆς προςβαλεῖν τῷ πίναχι τὸν σπόγ-
γον, ὥςπερ εἶχε τῶν φαρμάχων ἀνάπλεοιν " τὸν δὲ προςπεσόντα ϑαυμαστῶν 5
ἐναπομάξαι καὶ ποιῆσαι τὸ δέον. Valer. Maxim. VIII. 11. ext. 7. atque ut
eiusdem studii adiciam exemplum, praecipuae artis pictor equum ab exerci-
tatione venientem modo non vivum labore industriae suae comprehenderat.
cuius naribus spumas adicere cupiens tantus artifex in tam parvula materia
multum ac diu frustra terebatur. indignatione deinde accensus spongeam 10
omnibus imbutam coloribus forte iuxta se positam adprehendit et veluti cor-

26 *

404 Malerei.

rupturus opus suum tabulae inlisit: quam fortuna ad ipsas equi nares di-
rectam desiderium pictoris co@git explere. itaque quod ars adumbrare non

/ valuit casus imitatus est. Dio Chrysost. Orat. 63. 4. (p. 325 R. 681 Emp)
s. oben 1859, Sext. Emp. Pyrrh. Hypoth. I. 2S. (p. S ed. Bekker) das. Anm.) 15

2103. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis proceribus in utro-
que genere (oben 1942.) non silebuntur et primis proxumi . . . 142.
Nealces /pinxit) Venerem, ingeniosus et sollers in arte, siquidem
cum proelium navale Persarum et Aegyptiorum pinxisset,
quod in Nilo cuius est aqua maris similis factum volebat intellegi, ar- 5
gumento declaravit quod arte non poterat: asellum enim bibentem in
litore pinxit et crocodilum insidiantem ei.

Fronto ad Verum I. p. 124. (ed. Mai 1846) s. oben 1726.

Anaxandra, Nealkes' Tochter.

2104. Clem. Alexandr. Strom. IV. 124. (p. 620. Pott.) παραπέμ-
rouaı τοίνυν τὰς ἄλλας διὰ τὸ μῆχος τοῦ λόγου, μήτε τὰς ποιητρίας
καταλέγων Κόρινναν καὶ Τελέσιλλαν. .. ἢ τὰς ζωγράφους καϑάπερ
Εἰρήνην τὴν Κρατίνου ϑυγατέρα καὶ ναξάνδραν τὴν Νεάλκους, ὥς
φησι Aidvuog ἐν τοῖς συμποσιακοῖς.

(Brunn, K.G. II. S. 291 vergleicht Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non
ignobiles quidem, in transcursu tamen dicendi Aristocydes, Anaxander
cet. mit der Frage, ob nicht statt des unbekannten Anaxandros Anaxandra
zu verstehen sei.!

Erigonos, Nealkes' Schüler.

Pasias, Erigonos' Schüler.

2105. Plin. N. H. XXXV. 145. non omittetur inter hos (den primis
proximi) insigne exemplum. namque Erigonus tritor colorum Neal-
cae pictoris in tantum ipse profecit ut celebrem etiam discipulum reli-
querit Pasian, fratrem Aeginetae fictoris. |

Xenon, Neokles’ (Nealkes'?) Schüler.

2106. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi ... Xenon Neoclis discipulus Sicyonius.

Leontiskos.

2107. Plin. N. H. XXXV. 141. (hactenus indicatis cet. s. 1942.)
Leontiscus (pinxit; Aratum victorem cum tropaeo, pealtriam.

Mnasitheos.

2108. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,

in transcursu tamen dicendi . .. Mnasitheus Sicyonius.
(Ob dieser Mnasitheos derselbe ist, der bei Plut. Arat. 1 als unter Aratos an der
Befreiung Sikyons betheiligt vorkommt, wie Brunn, K.G. II. 8. 292 vermv-
thet, muss doch wohl ganz dahinstehn.)

Sikyonier. Kleinasiaten. 405

Pytheas aus Bura.

2109. Steph. Byzant. v. Βοῦρα, πόλις χαίας ... ἐκ ταύτης ἦν Πυ-
ϑέας ζωγράφος, οὗ ἐστιν ἔργον ὁ ἐν Περγάμῳ ἐλέφας, ἀπὸ τοιχογρα-

φίας ὧν ὡς Φίλων. .
Kleinasiaten.
Artemon.

2110. Plin. N. H. XXXV. 139. (bactenus indicatis cet. 8.1942.) Arte-
mon (pinxit) No. 1. Danaen mirantibus eam praedonibus,*) No. 2.
reginam Stratonicen, No. 3. Herculem et Deianiram, nobi-
lissimas, autem quae sunt in Octaviae operibus, No. 4. Herculem
ab Oeta monte Doridos exusta mortalitate consensu deorum 5
in coelum euntem, No. 5. Laomedontis circa Herculem et
Neptunum historiam.

8) ein Cod. (K.) piscatoribus, vgl. mein Pompeji (2. Aufl.) II. S. 211 u. Note 74.
Wegen der Stratonike s. Brunn, K.G. 11. S. 281.)

Ktesikles.
2111. Plin. N. H. XXXV. 140. (hactenus indicatis cet. s. 1942.) Cte-

sicles (innotuit) reginae Stratonices iniuria. nullo enim honore ex-
ceptus ab ea pinxit volutantem cum piscatore quem reginam amare
sermo erat, eamque tabulam in portu Ephesi proposuit ipse velie
raptus. regina tolli vetuit utriusque similitudine mire expressa.

Milon von Soloi, Phyromachos' Schüler s. 2001.

Aristomenes von Thasos.

Polykles aus Adramyttion.

2112. Vitruv. III. praef. 2. at qui non minori studio sollertiaque fue-
runt cet. (oben 2053.) nullam memoriam sunt assecuti quod hi...a
felicitate fuerunt deserti ut (a. a. O.); non minus item pictores, uti
Aristomenes Thasius, Polycles Adramyttenus, Nicomachus
(1771. ff.) ceterique.

2113. Anthol. Gr. II. 100. 22. (Palat. VI. 208.) ἀντιπάτρου.

'H τὰ πέδιλα φέρουσα Mevexoavig * ἡ δὲ τὸ φᾶρος
Φημονόη" Πρηξὼ δ᾽ ἣ τὸ κύπϑλλον ἔχει.
τῆς Παφίης δ᾽ ὁ νεὼς καὶ τὸ βρέτας" ἄνϑεμα δ᾽ αὐτῶν
ξυνόν Σερυμονίου δ᾽ ἔργον ριστομάχου 1. A4 ριστομένου ς)
5 πᾶσαι δ᾽ ἀσταὶ ἔσαν καὶ ἑταιρίδες " ἀλλὰ τυχοῦσαι
Κύπριδος εὐκρήτου, νῦν ἑνός εἰσι μία.
(Vgl. Benndorf de Anthol. Gr. epigr. quae ad art. spect. p. 50 mit Note 1.)

406 Malerei.

Theodoros von Samos (Ephesos ?)

Stadieus von? Nikosthenes’ Schüler.
2114. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,
in transcursu tamen dicendi ... Theodorus Samius et Stadieus

Nicosthenis discipuli.
(Wegen Stadieus s. Brunn, K.G. II. S. 285.)

2115. Diog. Laert. II. 103. Θεόδωροι de γεγόνασιν εἴχοσι"... 104.

τεσσαρεφχαιδέκατος Ἑ φέσιος ζωγράφος, οὗ μέμνηται Θεοφάνης ἐν

τῷ περὶ γραφικῆς.
Theophanes der συγγραφεύρ von Mytilene, Pompeius' d. Gr. Freund, b. Stra-
bon. XII. 617. 93) »

Ὁ Anaxenor aus Magnesia.

2116. Eustath. ad. Od. p. 1622. 38. “ναξήνορος γοῦν τοῦ Mayrm-
rog γραπτή τίς φασιν ἦν εἰκὼν ἔχουσα elg ἀοιδόν τινα ἐπίγραμμα τὰ
ἐνταῦϑα ἐπιφωνηϑέντα τῷ ἀοιδῷ ἔπη" ἤγουν τὸ

ἡ τοι μὲν τόδε καλὸν ἀχουέμεν ἐστὶν ἀοιδοῦ

τοιοῦδ᾽ οἷος ὅδ᾽ ἐστί, ϑεοῖς ἐναλίγκιος αὐδήν (Od. ΙΧ. 3.!
ὅ ve φασὶ διὰ τὴν στενοχωρίαν τοῦ ὑποχειμένου πίνακος γράψας ὃ
τεχνίτης" ϑεοῖς ἐναλίγκιος αὐδή, γέλων ὥφλησε τοῖς ἀναγιγνώσκουσιν.

Apaturios aus Alabanda.

2117. Vitruv. VII. 5. 4. etenim etiam Trallibus cum Apaturius
Alabandeus eleganti manu finxisset scenam in minusculo theatro,
quod &xxÄmoıaozngıov apud eos vocitatur, in eaque fecisset pro co-
lumnis signa Centaurosque sustinentes epistylia, tholorum rotunda

tecta, fastigiorum prominentes versuras coronasque capitibus leoni- 5

nis ornatas, quae omnia stillicidiorum e tectis habent rationem:
praeterea supra eam nihilominus episcenium, in quo tholi, pronai, se-
mifastigia omnisque tecti varius picturae fuerat ornatus; itaque cum
adspectus ejus scenae propter asperitatem eblandiretur omnium visus

et iam id opus probare fuissent parati, tum Licinius (l. Licymnius) !!

mathematicus prodiit et ait cet. .. . itaque Apaturius contra respon-
dere. non est ausus, sed sustulit scenam et ad rationem veritatis com-
mutatam postea correctam approbavit.

(Zur Zeitbestimmung s. Sillig, Catal. artif. v. Apaturius u. Brunn, K.G. II.

S. 286.) *
t Dionysodoros aus Kolophon.

t Aristobulos aus Syrien.
2118. Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles quidem,

in transcursu tamen dicendi... Aristobulus Syrus. . . Diony-
sodorus Colophonius.

Kleinasiaten. Timomachos von Byzanz. 407

Timomachos von Byzanz.

(Vgl. Müller Handb. $. 208 und was er anführt, R. Rochette Peintures ant.
inéd. p. 232, Welcker, kleine Schriften III. S. 457 f., Brunn, K.G. II.
S. 276 ff., Bursian in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. 104 f.)

2119. Plin. N. H. XXXV. 136. Timomachus Byzantius Caesaris
dictatoris aetate.
No. 1. u. 2. Aiacem et Mediam pinxit ab eo in Veneris Ge-
netricis aede positas, octoginta talentis venundatas; talentum Atticum
X VI taxat M. Varro. ὅ
No. 3. Timomachi aeque laudatur Orestes, Iphigenia in Tauris
No. 4. et Lecythion agilitatis exercitator,
No. 5. cognatio nobilium, palliati quos dicturos pinxit,
alterum stantem, alterum sedentem.
No. 6. praecipue tamen ars ei favisse in Gorgone visa est. 10

(Caesar geb. 99 v. Chr. Ol. 170. 2, der Tempel der Venus Genetrix dedicirt 46
v. Chr., Caesar f 44 v. Chr.)

2120. Plin. N. H. VII. 126. octoginta (talentis) emit duas (tabulas)
Caesar dictator, Mediam et Aiacem Timomachi, in templo
Veneris Genetricis dicaturus.

2121. Plin. N. H. XXXV. 26. sed praecipuam auctoritatem publice
fecit Caesar dictator Aiace et Media ante Veneris Genetricis aedem
dicatis.

. Werke.
No. 1. u. 2. Aias und Medeia.

2122. Plin. N. H. XXXV. 145. illud vero perquam rarum ac memo-
ria dignum est, suprema opera artificum inperfectasque tabulas,
sicut... Mediam Timomachi ... in maiore admiratione esse
quam perfecta, quippe in iis liniamenta reliqua ipsaeque cogitationes
artificum spectantur, atque in lenocinio commendationis dolor est ma-
nus cum id ageret exstinctae.

2123. Cic. in Verr. IV. 60. 135. quid (arbitramini merere velle), Cy-
zicenos, ut Aiacem aut Mediam (amittant)?

(Verres? Process fällt τὸ v. Chr.)
(Vgl. Plin. N. H. XXXV. 26. (s. 2121.) post eum (Caesarem) M. Agrippa, ru-
sticitati propior quam deliciis . .. verum eadem illa torvitas tabulas duas
Aiacis et Veneris (? Mediae) mercata est a Cyzicenis HS. XIL)
2124. Ovid. Trist. II. 525.
scilicet in domibus vestris ut prisca virorum
artifici fulgent corpora picta manu; ...
525. utque sedet vultu fassus Telamonius iram
inque oculis facinus barbara mater habet,
sic madidos siccat digitis Venus uda capillos cet.

408 Malerei.

2125. Philostr. Vita Apollon. Tyan. II. 22. οὐδ᾽ à» τὸν Alarıa
τις τὸν Τιμομάχου ἀγασϑείη, ὃς δὴ ἀναγέγραπται αὐτῷ μεμηνώς,
εἰ μὴ ἀναλάβοιε τι ἐς τὸν νοῦν Αἴαντος εἴδωλον xai ὡς sixóg αὐτὸν
ἀπεκτονότα τὰ ἔν τῇ Τροίᾳ βουκόλια καϑῆσϑαι ἀπειρηκχότα,
βουλὴν ποιούμενον καὶ &avróv κτεῖναι.

2126. Anthol. Gr. IV. 180. 295. iPlanud. 1V. 83.)
Eig Atavrog εἰκόνα.
Ailav, Τιμομάχου πλέον ἢ πατρός. ἥρπασε τέχνα
τὴν φύσιν. 6 γράψας εἶδέ σε μαινόμενον,
xai συνελυσσήϑη χεὶρ ἀνέρι, xai τὰ κεραστὰ
δάχρυα τοὺς λύπης πάντας ἔμιξε πόνους.
2127. Plut. de Audiend. poet. 3. γράφουσι δὲ καὶ πράξεις ἀτόπους
ἔνιοι, καϑάπερ Τιμόμαχος τὴν Mndsiag τεκνοχτον αν.
2128. Anthol. Gr. II. 159. 20. (Planud. IV. 136.) “Ἀντιφίλου.
Τὰν ὀλοὰν M δειαν ὅτ᾽ ἔγραφε Τιμομάχου χείρ,
ζάλῳ καὶ τέχνοις ἀντιμεϑελκομέναν,
μυρίον ἄρατο μόχϑον, iv’ ἤϑεα δισσὰ χαράξῃ,
ὧν τὸ μὲν εἰς ὀργὰν νεῦε, τὸ δ᾽ εἰς ἔλεον.
5 ἄμφω δ᾽ ἐπλήρωσεν" ὅρα τύπον. ἐν γὰρ ἀπειλᾷ
δάχρυον, ἐν δ᾽ ἐλέῳ ϑυμὸς ἀναστρέφεται.
ἀρκεῖ δ᾽ à μέλλησις, ἔφα σοφός" αἷμα δὲ τέκνων
ἔπρεπε Mndein, xo) χερὶ Τιμομάχου.
(Vgl. Auson. epigr. 129.
Medea m vellet cum pingere Timomachi mens
volventem in natos crudum animo facinus,
immanem exhausit rerum in diversa laborem,
fingeret affectum matris ut ambiguum.
5 ira subest lacrimis, miseratio non caret ira,
alterutrum videas, ut sit in alterutro;
cunctantem satis est, nam digna est sanguine mater
natorum, tua non dextera, Timomache.)

2129. Anthol. Gr. III. 201. 29. (Planud. IV. 139.) Ἰουλιανοῦ 4i-
γυπτίου.
Τιμόμαχο ς Mnd éLa v ὅτ᾽ ἔγραφεν, εἰκόνι μορφᾶς
ἀψύχου ψυχὰς ϑήκατο διχϑαδίας.
ζᾶλον γὰρ λεχέων, τεκέων 9' ἅμα φίλερα συνάψας,
δεῖξεν ἐν ὀφθαλμοῖς ἀντιμεϑελκομέναν.
2130. Anthol. Gr. II. 206. 42. (Planud. IV. 137.) Φιελύτπου.
Τίς σου Κολχὶς ἄϑεσμε συνέγραφεν εἰχόνι ϑυμόν;
τίς καὶ ἐν εἰδώλῳ βάρβαρον εἰργάσατο;
ad αἰεὲ διψᾷς βρεφέων φόνον; 7 τις Ἰήσων
δεύτερος, ἢ Γλαύχη τις πάλε σοι πρόφασις;

Timomachos von Byzanz. 409

ἐῤῥε xai ἐν κηρῷ παιδοκτόνε, σῶν γὰρ ἁμέτρων
ζήλων εἰς ἃ ϑέλεις καὶ γραφὶς αἰσϑάνεται.
(Vgl. Auson. epigr. 130.
Quis te pictorum simulavit, pessima Colchis,
in natos crudum volvere mente nefas?
usque adeone sitis puerorum haurire cruorem,
ut ne picta quidem parcere caede velis?
5 numnam te pellex stimulat? numne alter lason,
altera vel Glauce sunt tibi causa necis?
quin ne picta quidem sis barbara; namque tui vim
cera tenax geli concipit immodicam,
laudo Timomachu m, matrem quod pinxit in ense
10 cunctantem, prolis sanguine ne maculet.!
(Vgl. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad art. spect. p. 64 Note 1.)

2131. Anthol. Gr. IV. 181. 299. (Planud. IV. 135.)

Τέχνη Τιμομάχου στοργὴν καὶ ζῆλον ἔδειξε
Mnöeing, τέκνων εἰς μόρον ἑλκομένων,

τῇ μὲν γὰρ συνένευσεν ἐπὶ ξίφος, ἡ δ᾽ ἀνανεύει, .
σώζειν καὶ κτείνειν βουλομένη véxea.

2132. Ibid. No. 300. (Planud. 138.)

Δεῦρ᾽ 10e παιδολέεειραν ἐν εἰκόνι, δεῦρ᾽ 10. ἄγαλμα,
Κολχίδα, Τιμομάχου χειρὶ τυπωσαμένου"

φάσγανον ἐν παλάμᾳ, ϑυμὸς μέγας, ἄγριον ὄμμα,
παισὶν ἐπ᾽ οἰκτίστοις δάκρυ κατερχόμενον"

πάντα δ᾽ ὁμοῖ συνέχευεν, auınzörar εἰς ἕν ἀγείρας,
αἵματι μὴ χρῶσαι φεισάμενος παλάμαν.

2133. Ibid. 182. 301. (Planud. 140.)

Δεῦρ᾽ ἴδε, καὶ ϑάμβησον ὑπ᾽ ὀφρύσι κείμενον οἶχτον
καὶ ϑυμόν, βλεφάρων καὶ πυρόεσσαν ἴτυν,

καὶ μητρὸς παλάμην ἀλόχοιό τε πικρὰ παϑούσης
ὁρμῇ φειδομένῃ πρὸς φένον ἑλκομένην.

ζωγράφος εὖ δ᾽ ἔκρυψε φόνου τέλος, οὐκ ἐθελήσας
ϑάμβος ἀπαμβλῦναι πένϑεϊ δερχομένων.

2134. Ibid. 103. 31. (Planud. 143.) Ayrırargov Maxedovoc.

Mndeing τύπος οὗτος" ἴδ᾽ ὡς τὸ μὲν eis χόλον αἴρει
ὄμμα, τὸ δ᾽ εἰς παίδων ἔκλασε συμπαϑίην.
(Die Epigramme Palat. IX. 346 und Planud. IV. 141 sind blosse Spielerei.)

2135. Lucil. iun. Aetn. 594. (vgl. oben 1738.)

sub truce nunc parvi ludentes Colchide nati.

2136. Lucian. de Domo 31. (vgl. oben 1797.) ὑστάτη den Μήδεια
γέγραπται τῷ ζήλῳ διακαής, τὼ παῖδε ὑποβλέπουσα καὶ τι δεινὸν
évvoobga * ἔχει γοῦν ἤδη τὸ ξίφος, τὼ δ᾽ ἀϑλίω καϑῆσϑον γελῶντε
μηδὲν τῶν μελλόντων εἰδότε, καὶ ταῦτα ὁρῶντε τὸ ξίφος ἐν ταῖν
χεροῖν.

(Vgl. Panofka, Ann. d. Inst. I. p. 244, Welcker a. a. O., Friederichs, Die Phi-

410 Malerei.

lostratischen Bilder u. s. w. S. 17 f. Note, Benndorf, de Anthol. Gr. epigr.
quae ad art. spect. p. 14 sq.)

No. 3. Orestes und Iphigeneia.
2137. Anthol. Gr. IV. 183. 306. (Planud. IV. 128.)
Maívesau Ἰφιγένεια" nalıy δέ uv εἶδος Ὀρέστου
> ἐς γλυκερὴν ἀνάγει μνῆστιν ὁμαιμοσύνης"
τῆς δὲ χολωομένης καὶ ἀδελφεὸν εἰςοροώσης
οἴκτῳ καὶ μανίῃ βλέμμα συνεξάγεται.
(Vgl. Heyne, Priscae artis opp. ex epigr. ill. p. 114, Sillig, Cat. art. v. Timo-
machus, Welcker, Griech. Tragoedien III. S. 1161, aber s. Jahn, Ann. d.
Inst. 1818 p. 206 und W. Helbig, Ann. d. Inst. 1865 p. 330 sq. Monum.

VIII. 22.) -
er.

Simos s. oben 2021.
Mnasitimos s. oben 2027.
Tauriskos 3. oben 2039.

1 Ophelion.
(Vgl. oben 2028.)
2138. Anthol. Gr. III. 91.2. (Palat. VI. 315.) Νικομήδους ἩΗραχλεώ-
του. (ἀναχυχλικόν.)
Τὸν τραγόπουν ἐμὲ Πᾶνα φίλον Βρομίοιο καὶ υἱὸν
Aexados ἀντ᾽ ἀλχὰς é ἔγραφεν Ὠφελὶ LU Y.
2139. Ibid. No. 3. (Palat. 316.) τοῦ αὐτοῦ.
Aeporıng ddxQuo» διερῆς. καὶ λείψανα δείπνων
δύςνομα, καὶ ποινὴν ἔγραφεν Ὦ φελ ίων.
(Die Identitát dieses Malers mit dem Bildhauer und die Periode sind ungewiss.)

Algypter.

Galaton.
Aelian. Var. hist. XIII. 21 s. 1988.
-(Ptolemaios Philopator Ol. 139. 4 — 144. 1.)
(Die Notiz, soweit sie Galaton betrifft, wird wörtlich wiederholt beim Schol.
Lucian. Charon 7, Vol. IV. p. 81. ed. Jacobitz.)

Dionysios (der Grammatiker), aus Thrakien (t)

2140. Schol. ad Dionys. Thrac. (Anecd. Gr. ed. Bekker Vol. II.
p. 672. 25.) ἐκεῖνος (Dionysios 'Thrax) μὲν γὰρ μαϑητὴς nv Aguorag-
yov ὃς xai τὸν ἑαυτοῦ διδάσκαλον ζωγραφήσας ἐν τῷ gend αὐτοῦ
τὴν τραγῳδίαν ἐζωγράφησε διὰ τὸ ἀποστηϑίζειν αὐτὸν πᾶσαν τὴν
τραγῳδίαν.

(Wiederholt im Etym. M. v. .fioréeio; ὃ Θρὰξ und ohne den Dionysios zu
nennen bei Eustath. ad Il. XIV. p. 974. 7. Vgl. M. Schmidt, Philol. XIV.
S. 363. Ob Dionysios wirklich selbst Maler war, ist wohl fraglich, das Bild
aber verdient hier seine Stelle.)

Kleinasisten, Rhodier, Aigypter. 411

Demetrios.

2141. Valer. Maxim. V. 1. 1. ne Aegyptus quidem Romanae huma-
nitatis expers fuit. rex eius Ptolemaeus (Philometor Ol. 149. 4—
158. 4) a minore fratre regno spoliatus petendi auxilii gratia cum
paucis admodum servis squalore obsitus Romam venerat ac se in ho-
spitium Alexandrini pictoris contulerat cet. |

2142. Diod. Sicul. Exc. 1l. XXXI. p. 534. (ed. Vales. II. II. p. 122. ed.
Dind.) ὅτι τοῦ Πτολεμαίου τοῦ βασιλέως ἐχπεσόντος xai πεζῇ ἀπερ-
χομένου εἰς Ῥώμην, ἐγνώρισεν αὐτὸν ὁ “ημήτριος 6 τοῦ Σελεύκου,
καὶ Javuacag τὸ παράδοξον ἐποίησέ τι βασιλικὸν καὶ μεγαλοπρεπὲς
δεῖγμα τῆς ἑαυτοῦ προαιρέσεως xzÀ.

(Vgl. Id. Exc. Vat. III. p. 96 ed. Dind. ... πεπυσμένος δὲ xarà τὴν πορείαν
τὸ χατάλυμα τὸ ToU “ημητρίου τοῦ TONOYP«Y.ov πρὸς τοῦτον ζητήσας
κατέλυσε πεφιλοξενημένον ὑπ αὐτοῦ πλεονάχις ἐν τῇ κατὰ τὴν ᾿Αλεξάνδρειαν
ἐπιδημίᾳ.

+ Polemon.

2143. Plin. N. H. XXXV.146. sunt etiamnum non ignobiles, in trans-

cursu tamen dicendi... Polemon Alexandrinus.

2 Euanthes.

2144. Achill. Tat. Erot. III. 6. (ed. Jacobs.) κατὰ δὲ τὸν ὀτιισϑό-
douov (des Tempels des Zeus Kasios in Pelusion) ὁρῶμεν εἰκόνα
διπλῆν" καὶ ὁ γραφεὺς ἐγέγραπτο: EvayIng ὃ γραφεύς. ἡ δὲ εἰκὼν
ἀνδρομέδα καὶ Προμηϑεύς, δεσμῶται μὲν ἄμφω" διὰ τοῦτο γὰρ
αὐτούς, οἶμαι, εἰς ἕν συνήγαγεν ὁ ζωγράφος. ἀδελφαὶ δὲ καὶ τὴν ὅ
ἄλλην τύχην αἱ γραφαί. πέτραι μὲν ἀμφοῖν τὸ δεσμωτήριον, ϑῆρες
δὲ xav ἀμφοῖν οἱ δήμιοι, τῷ μὲν ἐξ ἀέρος, τῇ δὲ ἐκ ϑαλάττης"
ἐπίκουροι δὲ αὐτοῖς “«Ἰργεῖοι δίο συγγενεῖς, τῷ μὲν Ηραχλῆς, τῇ δὲ
Περσεύς" ὁ μὲν τοξεύων τὸν ὄρνιν τοῦ Διός, ὃ δὲ ἐπὶ τὸ κῆτος τοῦ
Ποσειδῶνος ἀϑλῶν. ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἵδρυται τοξαζόμενος ἐν γῇ, ὁ δὲ ἐξ 10
ἀέρος κρέμαται τῷ πτερῷ.

7. ὀρώρυκται μὲν οὖν εἰς τὸ μέτρον τῆς κόρης ἡ πέτρα᾽ ϑέλει δὲ τὸ

ὄρυγμα λέγειν, ὅτι μή τις αὐτὸ πεποίηκδ χείρ, EL ἔστιν αὐτόχϑων ἡ
γραφή. ἐτράχυνε γὰρ τοῦ λίϑου τὸν κόλπον Ó γραφεύς, ὡς ἔτεχεν αὐτὸν

ἡ γῆ. ἡ δὲ ἐνίδρυται τῇ σκέπη" καὶ ἔοιχε τὸ ϑέαμα, εἰ μὲν εἰς τὸ κάλλος 15
ἀπίδοις, ἀγάλματι καινῷ, εἰ δὲ εἰς τὰ δεσμὰ καὶ τὸ κῆτος, αὐτοσχεδίῳ
τάφῳ. ἐπὶ δὲ τῶν προςώπων αὐτῆς κάλλος κεκέρασται καὶ δέος ἐν μὲν
γὰρ ταῖς παρειαῖς τὸ δέος κάϑηται, ἐκ δὲ τῶν ὀφθαλμῶν ἀνϑεῖ τὸ
κάλλος. ἀλλ᾽ οὔτε τῶν παρειῶν τὸ ὠχρὸν τέλεον ἀφοίνικτον ἦν,

ἠρέμα δὲ τῷ ἐρεύϑει βέβαπται" οὔτε τὸ τῶν ὀφθαλμῶν ἄνϑος ἐστὶν 20

ἀμέριμνον, ἀλλ᾽ ἔοιχε τοῖς ἄρτι μαραινομένοις ἴοις. οὗἶτως αὐτὴν

᾿ἐχόσμησεν Ö ζωγράφος εὐμόρφῳ φόβῳ. τὰς δὲ χεῖρας εἰς τὴν πέ-

Toav ἐξεπέτασεν. ἄγχει δὲ ἄνω δεσμὸς ἑκατέραν συνάπτων τῇ πέ-

Tor‘ OL καρτιοὶ δὲ ὥςπερ ἀμπέλου βότρυες κυέμανται. καὶ αἱ μὲν

ὠλέναι τῆς κύρης ἄκρατον ἔχουσαι τὸ λευχὸν εἰς τὸ πελιδνὸν μετέ- 25

412 Malerei.
βαλον, καὶ ἐοίκασιν * ἀποϑνήσχϑιν οἱ δάχτυλοι. δέδεται μὲν οὕτω
τὸν ϑάνατον ἐχδεχομένη" ἕστηχε δὲ νυμφικῶς ἐστολισμένη, ὥςπερ
Αδώνιδι νύμφη κεκοσμημένη" ποδήρης χιτών, λευκὸς ὃ χιτών, τὸ
ὕφασμα λεπτόν, ἀραχνίων ἐοικὸς πλοχῇ, οὐ κατὰ τὴν τῶν προβα-
seio» τριχῶν, ἀλλὰ κατὰ τὴν τῶν ἐρίων, τῶν πτηνῶν, οἷον àró δέν- 30
ὅρων ἕλκουσαι νήματα γυναῖκες ὑφαένουσιν ᾿Ινδαί. τὸ da κῆτος ἀν-
τιπρόςωπον τῆς κόρης κάτωθεν ἀναβαῖνον ἀνοίγει τὴν ϑαάλατταν.
καὶ τὸ μὲν πολὺ τοῦ σώματος περιβέβληται τῷ κύματι, μόνῃ δὲ τῇ
κεφαλῇ τὴν ϑάλατταν ἀποδίεται. ὑπὰ δὲ τὴν ἅλμην τοῦ κύματος
ἡ τῶν νώτων ἐγέγραπτο φαινομένη σχιά, τὰ τῶν φολιδων ἐπάρματα, 35
τὰ τῶν αὐχένων κυρτώματα, ἡ λοφιὰ τῶν ἀχανϑῶν, οἱ τῆς οὐρᾶς
ἑλιγμοί. γένυς πολλὴ καὶ μαχρά" ἀνέῳκτο δὲ πᾶαα μέχρε wis τῶν
duco» συμβολῆς, xai εὐθὺς ἡ γαστήρ. μεταξὺ δὲ τοῦ κήτους xoci
τῆς κόρης 6 Περσεὺς ἐγέγραπτο καταβαίνων ἐξ ἀέρος - καταβαίνει
δ᾽ ini τὸ ϑηρίον γυμνὸς τὸ πᾶν" χλαμὺς ἀμφὶ τοῖς ὦμοις μόνον, 1
καὶ πέδιλον περὶ τὼ πόδε πλησίον τοῦ πτεροῦ" πῖλος δὲ αὐτοῦ τὴν
κεφαλὴν καλύπτει" ὃ πῖλος δὲ ὑπῃνίττετο τὴν HAidog κυνέην" τῇ
λαιᾷ τὴν τῆς Γοργοῦς κεφαλὴν κρατεῖ, καὶ προβέβληται δίκην ἀσπι-
dog. 1$) δέ ἐστι “φοβερὰ καὶ ἕν τοῖς χρώμασι" τοὺς ὀφϑαλμοὺὶς
ἐξεπέτασεν, ἔφριξε τὰς τρίχας τῶν κροτάφων, ἐγείρει τοὺς δράκον- 45
vag* οὕτως ἀπειλεῖ κἂν τῇ γραφῇ. ὅπλον μὲν τοῦτο τῇ λαιᾷ τῷ
Περσεῖ" ὥπλισται δὲ xai τὴν δεξιαν διφυεῖ σιδήρῳ, εἰς δρέπανον
καὶ ξίφος ἐσχισμένῳ. ἄρχεται μὲν γὰρ ἣ κώπη κάτωϑεν ἀμφοῖν
ἐκ μιᾶς, καί ἔστιν ἐφ ἡμέσει τοῦ σιδήρου ξίφος, ἐντεῦϑεν δὲ ἀποῤ»
ὁαγέν, τὰ μὲν ὀξύνεται, τὸ δὲ ἐπικάμπτεται. καὶ τὸ μὲν ἀπωξυσμέ- 90 -
vov μένει ξίφος, ὡς ἤρξατο" τὸ δὲ καμπτόμενον δρέπανον γίνεται,
ἵνα μιᾷ πληγῇ τὸ μὲν ἐρείδῃ τὴν σφαγήν, τὸ δὲ χρατῇ τὴν τομήν.
τὸ μὲν τῆς .fvügouédag δρᾶμα τοῦτο. 8. ξξῆς δὲ ra τοῦ Προμη- ^
ϑέως ἐγεγήνει. δέδεται μὲν ὁ Προμηϑεὺς σιδήρῳ καὶ πέτρᾳ, ὦπλι-
σται δὲ Ηραχλῆς τόξῳ καὶ δόρατε' ὄρνις ἐς τὴν τοῦ Προμηϑέως ὃ
γαστέρα τρυφᾷ. ἕστηχε γὰρ αὐτὴν ἀνοίγων, ἤδη μὲν ἀνεῳγμένην"
ἀλλὰ τὸ ῥάμφος ἐς τὸ ὄρυγμα κεῖται καὶ ἔοικεν ἐπορύττειν τὸ
τραῦμα καὶ ζητεῖν τὸ ἧπαρ' τὸ δὲ ἐκφαίνεται τοσοῦτον, ὅσον ἀνέῳ-
ξεν ὃ γραφεὺς τὸ διόρυγμα τοῦ τραύματος. ἐρείδει δὲ τῷ μηρῷ τῷ
τοῦ Προμηϑέως τὰς τῶν ἐνύχων ἀχμάς. ὃ δὲ ἀλγῶν πάντῃ συνέσταλ- 60
ται, καὶ τὴν πλευρὰν συνέσπασται, καὶ τὸν μηρὸν ἐγείρει καϑ᾽ αὖ-
τοῦ - εἰς γὰρ τὸ ἧπαρ συνάγει τὸν ὄρνιν. ὁ δὲ ἕτερος αὐτῷ τοῖν
ποδοῖν τὸν Onanuov ὄρϑιον ἀντιτείνει " κάτω, καὶ εἰς τοὺς δαχτύ-
λους ἀποξύνεται. τὸ δ᾽ ἄλλο σχῆμα δείκνυσι τὸν πόνον. κεχύρτευ-
ται τὰς ὀφρῦς, συνέσταλται τὸ χεῖλος, φαίνει τοὺς ὀδόντας. ἡλέη- δ
σας ἂν ὡς ἀλγοῦσαν τὴν γραφήν. ἀναφέρει δὲ λυπούμενον Ἡρακλῆς.
ἕστηκε γὰρ τοξείων τοῦ Προμηϑέως τὸν δήμιον" ξνήρμοσεαι τῷ τόξῳ
βέλος. τῇ λαιᾷ προβέβληται τὸ χέρας ὠθῶν" ἐπὶ μαζὸν ἕλχει τὴν
δεξιάν, ἕλχων τὸ νεῦρον κεκχύρτωται κατόπιν τὸν ἀγκῶνα. πάντα
οὖν ὁμοῦ πιτύσσεται" τὸ τόξον, τὸ νεῦρον, τὸ βέλος, ἡ δεξιά. συνά- τὸ
γεται μὲν ἱπὸ τοῦ νεύρου τὸ τόξον' διπλοῦται δὲ ὑπὸ τῇς χειρὸς
τὸ νεῦρον, κλίνεται δὲ ἐπὶ μαζὸν ἡ χείρ. ὁ δὲ Προμηϑεὺς μεστός
ἐστιν ἐλπίδος ἅμα καὶ φόβου. πῇ μὲν γὰρ εἰς τὸ ἕλκος, πῇ δὲ εἰς
τὸν Ἡρακλέα βλέπει" καὺ ϑέλει μὲν αὐτὸν ὅλοις τοῖς ὀφϑαλμοῖς
ἰδεῖν, ἕλκει δὲ τὸ ἥμισυ τοῦ βλέμματος ὁ πόνος. 5

e
«^

Aigypter. Maler aus verschiedenen Gegenden Griechenlands. 413

Maler im übrigen Griechenland.

Olbiades von Athen.

2145. Pausan. I. 3.5. Ὀλβιάδης δὲ Κάλλιππον (ἔγραψε im Buleute-
rion), ὃς ““3ϑηναίους ἐς Θερμοπύλας ἤγαγε φυλάξοντας τὴν ἐς τὴν
“Ἑλλάδα Γαλατῶν ἐςβολήν.

(Ol. 125. 2. Pausan. X. 23. 5.)

t Heliodoros von Athen.

2146. Pausan. I. 37. 1. μετὰ δὲ vot. Κεφισοδώρου τὸ μνῆμα τέϑαπται
μὲν Ἡλιόδωρος Ἅλις (1): τούτου γραφὴν ἰδεῖν ἔστι xai à» τῷ
yaQ τῷ μεγάλῳ τῆς ““9ηνᾶς. (identisch mit dem Bildhauer 2096. f. ?)

(Vgl. Schubart in Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. 301.)

Herakleides von Makedonien.

Metrodoros von Athen.

2147. Plin. N. H. XXXV. 135. est nomen et Heraclidi Macedoni.
initio navis pinxit captoque Perseo rege (Ol. 153. 1) Athenas conmi-
gravit, ubi eodem tempore erat Metrodorus pictor idemque philo-
sophus, in utraque scientia magnae auctoritatis. itaque cum L. Paulus
devicto Perseo petiisset ab Atheniensibus ut sibi quam probatissimum 5
philosophum mitterent ad erudiendos liberos, item pictorem ad trium-
phum excolendum, Athenienses Metrodorum elegerunt professi eun-
dem in utroqne desiderio praestantissimum, quod ita Paulus quoque

iudicavit.
2148.: Plin. N. H. XXXV. 146. sunt etiamnum non ignobiles, in
transcursu tamen dicendi... Heraclides Macedo.

t Theodoros von Athen.

t Theodoros von unbekannter Herkunft.

2149. Diog. Laert. II. 103. Θεόδωροι δὲ γεγόνασεν εἴκοσι... δωδέ-
xatog ζωγράφος, οὗ μέμνηται Πολέμων" τριςκαιδέκατος ζωγράφος
“Ιϑηναῖος, ὑπὲρ οὐ γράφει Mnvo6dorog.

(Polemon von Ol. 114—150, Menodotos, der Samier? Athen. XIII. 655. a.;
nach Brunn, K.G. 1]. S. 255 wären der Athener und der Samier Theodoros,
oben 21165. vielleicht identisch.)

t Menippes I. und II.
2150. Diog. Laert. VI. 101. γεγόνασι δὲ ἸΠένιπποι EE- ... πέμπτος
καὶ Excog ζωγράφοι" μέμνηται δ᾽ ἀμφοτέρων Anokködmgos.
(Apollodoros von Athen? bis Ol. 156. 4.)

414 Malerei.

t Aristokleides. + Androbios.
2151. Plin. N. H. XXXV. 138. hactenus indicatis proceribus . . .

(s. 1942.) non silebuntur primis proxumi: Aristoclides qui pinxit
aedem Apollinis Delphis. 139. Androbius pinxit Scyllum (Scyllinj
ancoras praecidentem Persicae classis.

(Vgl. Herod. VIII. 8. u. Pausan. X. 19.1. παρὰ dà τὸν l'opy(ay ἀνάϑημαά ἐστεν (in
Delphi) μῳιχτυόνων Σχιωναῖος Zx (A Aic, ὃς καταδῦναι xal ἐς ra βαϑύτατα
ϑαλάσσης πάσης ἔχει φήμην ἐδιϑάξατο δὲ χαὶ Ydvay τὴν ϑυγατέρα δύεσϑαι.
2. οὗτοι περὶ τὸ ὄρος τὸ Πήλιον ἐπιπεσόντος ναυτιχῷ τῷ Ξέρξου βιαίου χει-
μῶνος προςεξειργάσαντό σφισιν ἀπόλειαν, Tac τε ἀγχύρας καὶ εἰ δή τι ἄλλο 9
ἔρυμα ταῖς τριήρεσιν ἣν ὑφέλχοντες. ἀντὶ τούτου μὲν ol ᾿Αμφικτυόνες χαὶ αὖ-
τὸν Σχύλλιν χαὶ τὴν παῖδα ἀνέϑεσα».) 4f

+ Koinos. + Kratinos.

2152. Plin. N. H. XXXV. 139. Coenus stemmata (pinxit). 140. . ..
Cratinus comoedus (l. comoedos) Athenis in Pompeio pinxit.
(Vgl. Brunn, K.G. 11. S. 299.)

+ Eirene, Kratinos Tochter. + Timarete, Mikons Tochter. + Kalypso.
t Aristarete, Nearchos' Tochter. t Olympias.

2153. Plin. N. H. XXXV. 147. pinxere et mulieres (oben 1976):
Timarete Miconis filia Dianam quae in tabula Ephesi est antiquis-
simae picturae, Irene (oben 2104.) Cratini pictoris filia et discipula
puellam quae est Eleusine, Calypso senem et praestigiatorem 'Theo-
dorum, Alcisthenem saltatorem, Aristarete Nearchi (2154.) filia 5
et discipula Aesculapium . .. 148. .... pinxit et quaedam Olym-
pias, de qua hoc solum memoratur, discipulum eius fuisse Auto-
bulum. . .

(Zu lin. 4: puellam quae est Eleusine vgl. Brunn, K.G. II. S. 299.)

1 Eudoros, t Habron, t Leon, t Nearchos. t Oinias, f Philiskos,
+ Phalerion, t Simonides.

2154. Plin. N. H. XXXV. 141. Eudorus scaena spectatur — idem et
ex aere signa fecit — Hippys (1960. f.) Neptuno et Victoria, Ha-
bron Amicitiam et Concordiam pinxit et deorum simulacra, Leon-
tiscus (2107.) Aratum victorem cum tropaeo, psaltriam; Leon Sappho;
Nearchus (s. 2153.) Venerem inter Gratias et Cupidines, Herculem 5
tristem insaniae poenitentia. 142. Nealces Venerem cet. (2103.)
143. Oenias syngenicon, Philiscus officinam pictoris, ignem con-
flante puero; .. . Phalerion Scyllam, Simonides Agatharchum
et Mnemosynen.

(Zu lin. 6: Seyllam vgl. R. Rochette, Peint. inéd. pl. 3., Archaeol. Ztg. 1566
Taf. 212 und s. Helbig das. 8. 196 ff.)

Maler aus verschiedenen Gegenden Griechenlands. Mosaikmalerei. 415

+ Aristokydes, + Euthymides, | Nessos.

2155. Plin. N. H. XXXV.146. sunt etiamnum non ignobiles quidem, in
transcursu tamen dicendi: Aristocydes, Anaxander (2104. Anm.),
Aristobulus (2118.), Arcesilas (1072.), Coroebus (1776.), Charmanti-
des (1807.), Dionysodorus (2118.), Dicaeogenes (1980.), Euthymides,
Heraclides (2147.), Milon (2001.), Mnasitheus (2108.), Mnasitimos 5
(2026. ἢ), Nessus Habronis (2154.) filius, Polemon (2143.), Theodo-
rus (2114.), Stadieus (2114.), Xenon (2106.)

+ Timainetos.

2156. Pausan. I. 22. 7. τῶν δὲ γραφῶν (in dem linken Flügelgebäude
der Propylaeen in Athen) παρέντι τὸν παῖδα τὸν τὰς ὑδρίας φέροντα,
καὶ τὸν παλαιστήν, ὃν Tiuatvevog ἔγραψεν, ἐστὶ Πουσαῖος. -

| Phasis.

2157. An thol. Gr. II. 184. 2. (Planud. IV. 117.) Κορνηλίου.
Εἰς Κυνέγειραν"
Οὔ σε, μάκαρ Κυνέγειρ᾽, ἐτύμως Κυνέγειρον ἔγραψε
Φᾶσις, ἐπεὶ βριαραῖς ἄνϑετο σὺν παλάμαις"
ἀλλὰ σοφός τις ἔην ὁ ζωγράφος, οὐδέ σε χειρῶν
νόσφισε, τὸν χειρῶν οὕνεκεν ἀϑαάνατον.
(Vgl. Herod. VI. 114.)

Anhang.

Mosaikmalerei.
(Vgl. was bei Bursian, Allg. Encycl. 1. LXXXII. 8. 486 Note 92 angefübrt ist.)

+ Sosos von Pergamon.

2158. Plin. N. H. XXXVI. 184. pavimenta originem apud Graecos
habent elaborata arte picturae ratione donec lithostrota expulere eam.
celeberrimus fuit in hoc genere Sosus qui Pergami stravit quem vo-
cant asaroton oecon, quoniam purgamenta cenae in pavimentis,
quaeque everri solent velut relicta fecerat parvis e tessellis tinctisque 5
in varios colores. mirabilis ibi columba bibens et aquam umbra capitis
infuscans. apricantur aliae scabentes sese in canthari labro.

2159. Stat. Silv. I. 3. 53.

nam splendor ab alto
defluus et nitidum referentes aéra testae
monstravere solum, varias ubi picta per artes.
gaudet huinus superare novis asarota figuris.
(Ueber die erhaltenen Nachahmungen, deren eine mit der Inschrift : "HoaxAtiToc

ἠργάσατο (Corp. Inscr. Gr. No. 6153) versehen ist, vgl. Brunn, K.G. 11.
S. 312.)

416 Malerei.

2160. Apollinar. Sidon. carm. 23. 55.
non si quas eboris trabes refractis
rostris Marmarici dedere barri,
figis moenibus, aureasque portas
exornas asaroticis lapillis cet.

Mosaiken in Hierons Prachtschiffe s. oben 1985. lin. 22.

Mosaiken in Demetrios Phalereus' Palaste.

2161. Athen. XII. p. 542. D. (Δημήτριος δὲ ὁ Φαληρεύς, ὥς φησι
Δοῦρις ἐν τῇ ἑνδεκάτῃ τῶν loropiwr) .. . δάσματά ve μύρων ἔπιπτεν
ἐπὶ τὴν γῆν, ἀνϑινά ve πολλὰ τῶν ἐδαφῶν ἐν τοῖς ἀν δρῶσι κατε-

σκευάζετο διαπεποικιλμένα ὑπὸ δημιουργῶν.

Mosaiken in Rom.

2162. Plin. N. H. XXXVI. 189. lithostrota coeptavere iam sub Sulla,
parvolis certe crustis exstat hodieque quod in Fortunae delubro
Praeneste fecit. pulsa deinde ex humo pavimenta in camaras trans-
lere e vitro, novicium et hoc inventum. Agrippa certe in thermis quas
Romae fecit figulinum opus encausto pinxit in calidis, reliqua albario 5
adornavit, non dubie vitreas facturus cumaras, si prius inventum id
fuisset aut a parietibus scaenae, ut diximus, Scauri pervenisset in ca-
maras.

(Vgl. Plin. N. H. XXXVI. 114. in aedilitate hic (M. Scaurus) sua fecit opus
maxumum omnium quae umquam fuere humana manu facta . . . theatrum
hoc fuit.... ima pars scaenae e marmore fuit, media e vitro, inaudito
etiam postea genere luxuriae, summa e tabulis inauratis cet. und s. Müller,
Handb. $ 322. 4 und 3.

Dioskurides von Sames.

2163. Inschriften an zwei Mosaiken aus Pompeii, Corp. Inser. Gr.
No. 5866. b. Διοσκουρίδης Σἅμιος || ἐποίησεν.
(Vgl. Brunn, K.G. II. S. 312.)

P. Aelius Harpokration, gen. Proklos.

2164. Inschrift aus Perinthos, Corp. Inscr. Gr. No. 2024. ᾿4γαϑῇ
Τύχῃ | ἣ βουλὴ καὶ ὁ δῆμος ij ἐτείμησεν IId. Alkıov Ἵρποκρα-
τίωνα τὸν καὶ || Πρόκλον, τὸν τὸ Τύχαιον || κατασχευασαντα.
“λεξαν δρεῖς οἱ πραγματευόμενοι ἢ ἐν Περίνϑῳ τὸν ἀνδριάντα ||
ἀνέστησαν τειμῆς χάριν.

2165. Inschrift ebendaher, das. No. 2025.

Πάσαις à» noJAisooı τέχνην [σκησα ττρὸ παντ[ων)
ψηφοδ[έ]τ[η]ς, δώροις Παλλάδος [εὑρ)]άμενος,

Mosaikmalerei. Toreutik. 417

via Aınav βουλῆς σύνεδρον Πρύκλον ἰσότεχνόν μοι
ὀγδ[ω]κοντούτης [τοῦδε τάφοιο λαχών».
(Vgl. Brunn, K.G. Il. S. 313.)

T. Flavius und Ariston.

2166. Inschriften an Mosaiken, welche an der Via Appia gefunden
sind, s. Brunn, K.G. II. S. 312. T. Flavius (faciebat). Aristo
fac[iebat].

(Wegen einiger zweifelhaften und mit Unrecht hieher bezogenen Zeugnisse
s. Brunn a. a. O. S. 313 ff.)

Toreutik.

(Ueber die Bedeutung vgl. Brunn, K.G. Il. 8. 397 ff. Eine eigentliche Geschichte der Toreutik lässt
sich nach den vorhandenen Nachrichten nicht darstellen ; sie wäre ganz unmöglich, wenn in der
unten folgenden Stelle des Plin. N. H. XXXIII. 154 ff. die Claesen der Toreuten als nur nach deren
Werthschätzung nicht in chronologischer Folge geordnet wären, wie dies ausser Brunn a. a. O.
S. 400 Urlichs, Chrest. Plin. p. 300, Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad artes spect. p. 53 Note
u. A. annehmen; ich glaube dagegen, was freilich hier nicht näher begründet werden kann, wie
auch Bursian, Allg. Encycl. I. LXX XII. S. 464 Note 20, dass Plinius seine fünf Gruppen der Zeit-
folge nach geordnet habe, wodurch wir mindestens eine annähernde Periodenglíederung erhalten.
Die Folge reicht von der zweiten Blüthezeit der Kunst, etwa Ol. 90 oder 95 bis nachweisbar in
Neros Zeit. Im Folgenden stehm alle Nachrichten zusammen.)

2167. Plin. N. H. XXXIII. 154. mirum auro caelando neminem incla-
ruisse, argento multos. maxume tamen laudatus est Mentor, de quo
supra diximus (s. 2169); quattuor (vasa)®) paria ab eo omnino facta
sunt, ac iam nullum exstare dicitur Ephesiae Dianae templi (Ol. 106. 1.)
aut Capitolini incendiis. Varro se et aereum signum eius habuisse scrip- 5
sit. proxumi ab eo in admiratione Acragas et Boethus et Mys
fuere. 155. exstant omnium opera hodie in insula Rhodiorum, Boethi
apud Lindiam Minervam, Acragantis in templo Liberi patris in ipsa
Rhodo Centauros Bacchasque caelati scyphi, Myos in eadem aede Si-
lenos et Cupidines. Acragantis et venatio in scyphis magnam famam 10
habuit. post hos celebratus est Calamis. Antipater) quoque Saty-
rum in phiala gravatum somno conlocavisse verius quam caelasse dictus
est. 156. Stratonicus mox Cyzicenus, Tauriscus item, Ariston
et Eunicus Mitylenaei laudantur et Hecataeus et circa Pompei
Magni aetatem Pasiteles, Posidonius Ephesius, Hedystrachi- 15
des‘), qui proelia armatosque caelavit, Zopyrus qui Areopagitas et
iudicium Orestis in duobus scyphis HS. XII aestimatis. fuit et Pytheas
cuius duae unciae XX venierunt. Ulixes et Diomedes erant in phia-
lae emblemate Palladium subripientes. 157. fecit idem et cocos magi-
riscia appellatos parvolis potoriis, e quibus ne exemplaria quidem li- 20
ceret exprimere, tam opportuna iniuriae subtilitas erat. habuit et
' Teucer crustarius famam subitoque ars haec ita exolevit, ut sola iam

D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 21

418 Toreutik.

vetustate censeatur usuque attritis caelaturis, ne figura discerni possit,
auctoritas constet.

a) S. Bursian a. a. O. Note 22. b) Richtiger Diodoros, s. unten No. 2187.

€) hedys trachides Cod. Bamb. Lysistratides conj. Thiersch, Epochen S. 295,

Hedystratides Sillig u. Urlichs, Telesarchides Dilthey bei Benndorf, de Anthol.

gr. epigr. quae ad art. spect. p. 53, vielleicht ist Hedystachides das Richtige.

2168. Athen. XI. p. 782. B. (Vol. II. p. 1037. ed. Dindorf.) ἔνδοξοι

δὲ τορευταὰὶ ϑηνοκλῆς, Κράτης, Στρατόνικος, Mvgurxi-

dns ὃ Μιλήσιος, Καλλικράτης ὁ “άχων, καὶ Müg, οὗ εἴδομεν
σκύφον Ηρακλεωτιχὸν κελ. (s. oben 1721.)

A. Erste Gruppe. (Alte Zeit und ültere Blüthezeit der Kunst.)

Ueber Theodoros d. j. von Samos s. oben 284. ff.

Ueber M yrons toreutische Arbeiten s. oben 593. ff.

Ueber Pheidias’ angebliche toreutische Arbeiten s. oben 775. ff.
Ueber Polykleitos' desgl. s. oben 974.

Mentor.
(Nach dem Datum des ephesischen Tempelbrandes fällt Mentor vor Ol. 106. 1.)

Plin. N. H. XXXIII. 154 s. oben 2167. lin. 2.

2169. Plin. N. H. VII. 127. Mentori Capitolinus et Diana Ephesi, qui-
bus fuere consecrata artis eius vasa (cotidie testimonium perhibent.)
2170. Plin. N. H. XXXIII. 147. Lucius vero Crassus orato» duos scy-
phos Mentoris artificis manu caelatos HS. C*) (emptos P ' ‘t); con-

fessus") tamen est numquam iis uti propter verecundiam'. s & U

a) mit Urlichs Chrest, Plin. p. 298 ,,— 1 Million'' (richtiger 10$ , uie Codd.
C 2100.

b) Urlichs a. a. O. und v. Jan confessum est = constat.

2171. Cic. in Verr. IV. 18. 38. Melitensis Diodorus est... . is Lily-
baei multos iam annos habitat ... de hoc Verri dicitur, habere eum
perbona toreumata, in iis pocula quaedam, quae Thericlia nomi-
nantur, Mentoris manu summo artificio facta. quod iste ubi audivit,
sic cupiditate" inflammatus est non solum inspiciendi, verum etiam
auferendi, ut Diodorum ad se vocaret ac posceret cet.

(Ueber Therikleische Becher vgl. Welcker, Kleine Schriften Ill. 499 ff,
Schwenk, Philolog. XXIV. S. 552 ff.)

2172. Lucian. Lexiphan. 7. ποτήρια δὲ ἔχειτο παντοῖα ἐπὶ τῆς δελ-
φινίδος τραπέζης, ὁ κρυψιμέτωπος xai τρυηλὲς μενεορουργὴς εὐλαβῆ
ἔχουσα τὴν κέρκον κτλ.

Schol. Vol. IV. p. 184. (ed. Jacobitz): μενεορουργὴς δὲ ἀπὸ
Me vzoQ óc τινος ὑαλοψοῦ *) τούτῳ καταχρησαμένου τῷ εἴδει τῶν
ποτηρίων, ἃ ἡ ἤσαν πρὸς τῷ πυϑμένι μεγάλην ἔχοντα τὴν λαβήν, ἀφ᾽ οὗ
καὶ εὐλαβῆ αὐτὰ xéxAnxe.

a) lies: δαλέψου = ὑαλουργοῦ.

2173.

2174.

2175.

2176.

2177.

2178.

2179.

1. Gruppe. Aeltere Blüthezeit der Kunst. 419

Mártial. III. 41.
In lacertam caelatam.
Inserta phialae Mentoris manu ducta
lacerta vivit, et timetur argentum.
Martial. IV. 39. 1. (vgl. oben 593., 778., 1184.)
Argenti genus omne comparasti . . .
5. solus Mentoreos habes labores.
Martial. IX. 59. 15.
expendit veteres calathos, et si qua fuerunt:
pocula Mentorea nobilitata manu.
Martial. XIV. 93.
Pocula archetypa.
Non est ista recens, nec nostri gloria caeli:
primus in his Mentor, dum facit illa, bibit.
Propert. III. 7. 12.
argumenta magis sunt Mentoris addita formae,
at Myos exiguum flectit acanthus iter.
Propert. I. 14. 1.
Tu licet abiectus Tiberina molliter unda
Lesbia Mentorea vina bibas opere. |
Varro fragm. bei Nonius p. 69. (p. 261. ed. Bipont.)
num nam caelatus in manu dextra scyphus,
^aelo dolitus artem ostentat Mentoris?

218^ "P! " anal. Sat. VIII. 104.

2181.

"arae sine Mentore mensae.
Unsicher ob von Mentor.
Martial. VIII. 51.
De phiala Instantii Rufi.
Quis labor in phiala? docti Myos anne Myronos?
Mentoris haec manus est, an, Polyclite, tua?
livescit nulla caligine fusca, nec odit
exploratores nubila massa focos.
5 vera minus flavo radiant electra metallo,
et niveum felix pustula vincit ebur.
materiae non cedit opus: sic alligat orbem,
plurima cum tota lampade luna nitet.
stat caper Aeolio Thebani vellere Phrixi
10 cultus: ab hoc mallet vecta fuisse soror.
hune nec Cinyphius tonsor violaverit, et tu
ipse tua pasci vite, Lyaee, velis.
terga premit pecoris geminis Amor aureusaläs:
Palladius tenero lotos ob ore sonat cet.

21*

420 Toreutik.

(Nach der Chronologie des Par asien lebt Mys ia den 90er Oll.)
Plin. N. H. XXXIII. 154 sq. s. oben 2167. lin. 6.
Pausan. I. 28. 2 s. oben 637. lin. 3. vgl. 1720.
Athen. XI. p. 782. B. s. oben 2168. vgl. 1721.
Propert. III. 7. 13 s. oben 2177.

2182. Martial. VIII. 34.

Archetypum M yos argentum te dicis habere.
quod eine te factum est, hoc magis archetypum est.

2183. Martial. XIV. 95.

Phiala aurea caelata.
Quamvis Callaico rubeam generosa metallo,
glorior arte magis: nam M yos iste labor.
Martial. VIII. 51. 1 s. oben 2181.
Akragas.
Plin. N. H. XXXIII. 154 sq. s. oben 2167. lin. 6.
| Boéthos.
(Ueber Boethos als Bildhauer s. oben 1596 ff.)
Plin. N. H. XXXIII. 154 sq. s. oben 2167. lin. 6.
Plin. N. H. XXXIV. 84. s. oben 1597.

2184. Cic. in Verr. IV. 14. 32. memini Pamphilum Lilybaetanum, ami-
cum et hospitem meum, nobilem hominem, mihi narrare, cum iste
(Verres) ab sese hydriam Boethi manu factam praeclaro opere et
grandi pondere per potestatem abstulisset, se sane tristem et contur-
batum domum revertisse, quod vas eiusmodi, quod sibi a patre et 5
maioribus esset relictum, quo solitus esset uti ad festos dies, ad hospi-
tum adventus, a se esset ablatum cet.

B. Zweite Gruppe. (Jüngere Blüthezeit der Kunst.)

Ueber Skopas' angebliche toreutische Arbeiten s. oben 1184.
Leber Praxiteles' desgl. s. daselbst.

Kalamis.
Plin. N. H. XXXIII. 155 s. oben 2167. lin. 11.

2185. Plin. N. H. XXXIV. 47. duo pocula Calamidis manu
caelata, quae Cassio Salano avonculo eius praeceptori suo Germani-
cus Caesar adamata donaverat, aemulatus est (Zenodorus s. unten), ut
vix ulla differentia esset artis: quanto maior in Zenodoro praestantia
fuit, tanto magis deprehenditur aeris oblitteratio.

Kalamis als Bildhauer.

2186. Plin. N. H. XXXVI. 36. in hortis Servilianis reperio laudatos
Calamidis Apollinem illius caelatoris, Dercylidis pyctas cet.

2. Gruppe. Jüngere Blüthezeit. 3. Gruppe. Diadochenperiode. 421

Antipatros, richtiger Diodoros.
(Vgl. Benndorf, de Anthol. Gr. epigr. quae ad art. spect. p. 52 aq., der nachweist, dass Plinius N.H.
XXXIII. 155 (oben 2167.) den Namen des Dichters eines Epigramms auf einen Becher für den des
Toreuten genommen hat.)

Plin. N. H. XXXIII. 155 s. oben 2167. lin. 11.

2187. Anthol. Gr. I. 106. 16. (Planud. IV. 248.) Πλάτωνος (ἄντι-
πάτρου.) Εἰς Σάτυρον (τετορευμένον.)
Τὸν Σάτυρον Διόδωρος ἐκοίμισεν, οὐκ ἐτόρευσεν.
ἢν νύξῃς, ἐγερεῖς, ἄργυρος ὕπνον ἔχει.

C. Dritte Gruppe. (Diadochenperiode.)

Stratonikos von Kyzikos.
(Nach eeinem Datum als Bildhauer um Ol. 140—155. )

Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 13.
Athen. VI. p. 782. B. s. oben 2168.

Plin. N. H. XXXIV. 85 s. oben 2003.

Plin. N. H. XXXIV. 90 s. oben 2002.

Plin. N. H. XXXIV. 84 s. oben 1994.

Tauriskos von Kyszikos.

Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 13.
Plin. N. H. XXXVI. 33 s. oben 2038.

Ariston und Éunikos von Mytilene, Hekataios.

Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 13 f.
Plin. N. H. XXXIV. 85 s. oben 2093. lin. 5.

Alkon (von Mylai, Rhodos t)

Plin. N. H. XXXIV. 141 s. oben 2043.
2188. Athen. XI. p. 468. F. ἐλέφας" οὕτως ἐκαλεῖτο ποτήριόν τι, ὡς
Janötevög φησιν ἐν «ὑτὸν πενϑοῦντι"
εἰ δ᾽ οὐχ ἱκανόν σοι τὸν ἐλέφανϑ᾽ ἥκδι φέρων
ὃ παῖς. B. τὶ δ᾽ ἐστὶ τοῦτο, πρὸς ϑεῶν; A. δυτὸν
δίκρουνον, ἡλίκον τε τρεῖς χωροῦν χόας,
Ahxwvog ἔργον. προῦπιεν δέ μοί ποτε
ἐν Κυψέλοις «4δαῖος.
μνημονδύει τοῦ ποτηρίου τούτου καὶ ᾿Ἐπίνιχκος ἐν “Ὑποβαλλομέναις κελ.
(Damoxenos, Adaios und Epinikos sind Dichter der neueren Komoedie.)
2189. Pseudo-Verg. Culex (ed. Ribbeck) 62.
si non Assyrio fulgent bis lauta colore
Attalicis opibus data vellera, si nitor auri
sub laqueare domus animum non augit avarum

422 Toreutik.

65 picturaeque decus, lapidum nec fulgor in ulla
cognitus utilitate, manet nec pocula graiam
Alconis referent Rhoecique toreuma, nec Indi
conchea baca maris pretio est cet.

2190. Ovid. Metam. XIII. 679.
prosequitur rex et dat munus ituris,

680 Anchisae sceptrum, chlamydem pharetramque nepoti,
craterem Aeneae, quem quondam miserat illi
hospes ab Aoniis Therses Ismenius oris.
miserat hunc illi Therses, fabricaverat Alcon
Myleus, et longo caelaverat argumento.
urbs erat, et septem posses ostendere portas cet.

(Vgl. Brunn, K.G. II. S. 403.)

Apelles.

(Zeitgenoss des Asklepiades von Myrlea unter Ptolemaios Epipbanes, Ol. 144. 1 — 147. 4.)

Nachbildung von Nestors Becher (Il. XI. 632.)

2191. Athen. XI. p. 488. C. Aneiing μὲν οὖν ὁ τορευτὴς ἐπεδείχ-
»v&, φησὶν (ὃ Mvolsavög “Ισχληπιάδης), ἡμῖν ἔν τισι Κορινϑιακοῖς
ἔργοις τὴν τῶν ἥλων ϑέσιν, ἐξοχὴ δ᾽ ἦν ὀλίγη τοῖς κολαπεῇρσιν ἐπηρ-
μένη καὶ οἱονεὶ κεφαλίδας ἥλων ἀποτελοῦσα.... D.... ὃ δὲ Anel-
λῆς ἐντέχνως ἄγαν ὑπέδειξε τὴν τῶν τεσσάρων ὦτων σχέσιν ἔχουσαν 5
ὧδε. ἐκ μιᾶς οἱονεὶ ῥίζης, ἥτις τῷ πυϑμένι προρκυρεῖ, xa9' ἑκάτερον
τὸ οἷς διασχιδεῖς εἰσι ῥάβδοι ἐπ᾽ ἀμφοῖν, οὐ πολὺ ἀπ᾽ ἀλλήλων διε-
στῶσαι διάστημα. E. αὗται μέχρι τοῦ χείλους διήκουσαι τοῦ ποτη-
ρίου καὶ μικρὸν ἔτι μετεωριζόμεναι, κατὰ μὲν τὴν ἀπόστασιν τοῦ
ἀγγείου φυλάττουσι τὴν διάσχισιν, κατὰ δὲ τὸ ἀπολῆγον πρὸς τῆν τοῦ 10
χείλους εἴρεσιν πάλιν συμφυεῖς. καὶ γίνεται τὸν τρόπον τοῦτον τέτ-
ταρα ὦτα.

Kallikrates von Lakedaimon und Myrmekides von Athen (Milet.)
(Aus ungewisser Zeit, aber schwerlich früher als aus dieser Periode, vgl. auch Brunn, K.G. II. 8. 407.)
Athen. XI. p. 782. B. s. oben 2168.

2192. Aelian. Var. hist. I. 17. zaira ἄρα ἐστὲ τὰ ϑαυμαζόμενα
Mvgunxidov τοῦ Μιλησίου xai Καλλικράτους τοῦ Aaxsdaı-
μονίου, τὰ μικρὰ ἔργα. τέϑριππα μὲν ἐποίησαν ὑπὸ μυέας καλυπτό-
μενα, xai ἐν σησάμῳ δίστιχον ἐλεγεῖον χρυσοῖς γράμμασιν ἐπέγραψαν.
ὧν, ἐμοὲ δοκεῖν, ὁ σπουδαῖος οὐδέτερον ἐπαινέσεεαε᾽ τί γὰρ ἄλλο ἐσεὶ
ταῦτα, ἢ χρόνου παρανάλωμα;

2193. Galen. Προτρεπτ. Aoy. sr. τεχν. cap. 9. (p. 20. ed. Kühn,) καὶ
srepi μὲν τῶν ἄλλων ὑμᾶς καὶ πάνυ πέποιϑα γιγνώσκειν, ὅτι under
τούτων ἐστὶ τέχνη, οἷον τό τε πεττευριπτεῖν καὶ βαδίζειν ἐπὶ σχοινίων

3. Gruppe. Diadochenperiode. 423

λεπτῶν, ἐν κύχλῳ τε περιδινεῖσϑαι μὴ σκοτούμενον, οἷα τά τε IM vg-
μηκίδου τοῦ Adnvaiov xai Καλλικράτους τοῦ Aaxsdar-
μονίου.

2194. Choroebosc. ap. Scho]. Dionys. Thrac. (in Bekkers Anecd.
II. p. 651. 30.) μεχροτεχνία ἐστὶν ἧς τὸ ἀποτέλεσμα βραχύτατόν ἐστιν,
ὡς Ἐπιμιρχίδου (l. Μυρμηκίδου) τοῦ “3'ϑηναίου καὶ Καλλικρά-
τους τοῦ “Τακεδαιμονίου" οὗτοι γὰρ ἐποίησαν σιδηροῦν ἅρμα ὑπὸ
μυίας ἑλκόμενον καὶ τῷ πτερῷ τῆς μυίας καλυπτόμενον.

2195. Plut. adv. Stoicos XLIV. 5. οἱ δὲ περὶ Καλλικράτη καὶ
Mvgunxidn λέγονται δημιουργεῖν ἅρματα vlog πτεροῖς καλυπτό-
μενα καὶ διατορεύειν ἐν σησάμῳ γράμμασιν ἔπη τῶν Ὁμήρου.

2196. Plin. N. H. VII. 86. Callicrates ex ebore formicas et alia
tam parva fecit animalia, ut partes eorum a ceteris cerni non possent;
Myrmecides quidam in eodem genere inclaruit quadriga ex
eadem materia, quam musca integeret alis, fabricata et nave
quam apicula pinnis absconderet.

2197. Plin. N. H. XXXVI. 43. sunt et in parvolis marmoreis fa-
mam consecuti Myrmecides cuius quadrigam cum agitatore operuit
alis musca, et Callicrates cuius formicarum pedes atque alia mem-
bra pervidere non est.

Apul. gramm. de Orthogr. p. 139. ed. Mai. s. oben 293.

2198. Cic. Acad. prior. II. 38. 120. negatis haec tam polite tamque
subtiliter effici potuisse sine divina aliqua sollertia. cuius quidem vos
maiestatem deducitis usque ad apium formicarumqe perfectionem, ut
etiam inter deos Myrmecides aliquis minutorum opusculorum fabri-
cator fuisse videatur.

2199. Varro de Ling. lat. VII. 1. facilius obscuram operam M yr-
mecidis ex ebore oculi videant, si extrinsecus admoveant nigras
setas.

2200. Iulian. Imperat. Orat. III. p. 208. (ed. Spanh.) xai εἰ μετὰ
πλείονος τὰ τοιαῦτα διηγεῖται, λέξει δὲ ἡδίστη κοσμῶν xai ἐπιλεαί-
γων τὸ φαῦλον xai ἀγενές, γελοιότερον γομίζει τῶν ἀποτορεύειν τὰς
χέγχρους ἐπιχειρούντων" καϑάπερ, οἶμαι, φασὶ τὸν υρ unxid nv.
ἀντιπραττεόμενον τῇ Φειδίου τέχνῃ.

(Wiederholt von Suid. v. Γέλοιος und abgekürzt v. Φειδέας.)

2201. Theodos. gramm. p. 54. (ed. Göttling.) ψευδοτεχνία δέ ἐστιν
ἡ τῶν τερατοποιῶν ὡς ἐπί τινος ποιήσαντος χαλκοῦν ἅρμα xai ἀναβά-
την ἑλχόμενον ὑπὸ μυίας" τοῦτο yàg ψευδοτεχνία" οὐ γὰρ ἀπὸ τέχνης
ἀλλ᾽ ὑπὸ ἐνεργείας δαιμόνων ταῦτα ἐργάζεται.

(Ueber ein ähnliches Kunststückchen angeblich des jüngeren Theodoros von

Samos s. oben 292. und über Pheidias' angebliche Arbeiten dieser Art
116., 777.)

424 Toreutik.

D. Vierte Gruppe. (Pompeius' Zeit.)

(Pompeius geb. 106 v. Chr. = Ol. 168. 2, T 45 v. Chr. = Ol. 183. 3.) |

Pasiteles.

Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 15.
2202. Cic. de Divinat. 1. 36. 79. ... qui (Roscius) cum esset in cu-
nabulis educareturque in Solonio, qui est campus agri Lanuvini, noctu
lumine apposito experrecta nutrix animadvertit puerum dormientem |
circumplicatum serpentis amplexu . .. atque hanc speciem Pasiteles

caelavit argento οὖ noster expressit Archias versibus.
(Ueber Pasiteles als Bildhauer s. die folgende Periode.)

*

Poseidonios von Ephesos.

Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 15.
Plin. N. H. XXXIV. 91 s. oben 2096. lin. 5.

Hedystachides. .
Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 15.

Zopyros.
Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 16.
(Ueber eine erhaltene Darstellung des Urteils des Orestes s. Winckelmann,
Mon. ined. No. 151. und jetzt Michaelis, das Corsinische Silbergefäss,
Leipzig 1859 )

E. Fünfte Gruppe. (Rómische Kaiserzeit.)

Zenodoros.
(Unter Nero, s. die Bildhauer der folgenden Periode.)

Plin. N. H. XXXIV. 47 s. oben 2185.

Pytheas.
Plin. N. H. XXXIII. 156 sq. s. oben 2167. lin. 17.

(Eine erhaltene Darstellung zweier Scenen des Palladienraubes in toreutischer
Arbeit an zwei Silberkannen aus Bernay s. bei R. Rochette, Mon. inéd.
pl. 52 und 53.)

Teukros.

Plin. N. H. XXXIII. 157 s. oben 2167. lin. 21.

Alkimedon (ἢ)
2203. Verg. Ecl. III. 36.
Menalc. pocula ponam
fagina, caelatum divini opus Alcimedontis:
lenta quibus torno facili superaddita vitis

4. Gruppe. Pompeius! Zeit. 5. Gruppe. Röm. Kaiserzeit. 6. Gruppe. 425

diffusos hedera vestit pallente corymbos.

40 in medio duo signa: Conon et quis fuit alter,
descripsit radio totum qui gentibus orbem,
tempora quae messor, quae curvus arator haberet ?
necdum illis labra admovi, sed condita servo.
Damoet. et nobis idem Alcimedon duo pocula fecit,

45 et molli circum est ansas amplexus acantho,
Orpheaque in medio posuit silvasque sequentes.

(Vgl. Brunn, K.G. II. 8. 402. Ueber ähnliche Gefässe s. Müller, Handb. 311. 4.)

C. Avianius Evander.
Schol. Porphyr. Horat. Sat. I. 3. 90 s. unten 2227.

F. Sechste Gruppe. (Toreuten unbekannter Zeit.)

Krates, Kimon, Athenokles.
Athen. XI. p. 782. B. s. oben 2168.
2204. Athen. XI. p. 781. E. (II. p. 1035. ed. Dind.) ὅτε διὰ σπουδῆς
εἶχον ot ἀρχαῖοι ἐγκόλαπτον ἱστορίαν ἔχειν ἐν ἐκπώμασιν. ἐν ταύτῃ δὲ
τῇ τέχνῃ εὐδοχίμησαν Κίμων καὶ 4 ϑηνοκλῆς.

Parthenios.
2205. Iuvenal. Sat. XII. 43.
ille nec argentum dubitabat mittere, lances

Parthenio factas cet.
(Schol. Parthenius caelatoris nomen.)

Nachblüthe der Kunst.

es 0}

Jüngere Periode.

Die griechische Kunst unter römischer Herrschaft und die
griechisch-römische Kunst.

von um Ol. 156. bis zum Verfalle der Kunst.

Plastik.

. Die Uebersiedelung der Kunst nach Rom und ihre Restauration.

(Zur Geschichte des mit Marcellus? Einnahme von Syrakus A. U. C. 542. = Ol, 142. 1 beginnenden
Kunstraubes römischer Feldherrn und Beamten in Griechenland vgl. L. Völkel: über die Weg-
führung der Kunstwerke aus den eroberten Ländern nach Rom, Lpz. 1798, Sickler: Geschichte
der Wegnahme und Abfübrung vorzüglicher Kunstwerke aus den eroberten Ländern in die Länder
der Sieger. Erster Theil. Gotha 1803 (ungenau und von Völkel abbáüngig), besonders: F. C. Peter-
sen, Allg. Einleitung in das Studium der Archaeol., aus d. Dänischen von Friedrichsen, Lpz. 1829.
II. Abschnitt, 8. 19 ff.: Uebersicht üb. das Schicksal der klass. Kunstwerke im Alterth. u. s. w. —
Ueber den von dem Besitze dioser griech. Kunstwerke angeregten oder bestimmten Kunsteinn der
Bömer: L. Friedlaender: über den Kunstsinn der Römer in der Kaiserzeit, Königsberg 1852
und C. F. Hermann: Gber den Kunstsinn der Römer and deren Stellung in der Geschichte d. a.
Kunst, Gótting. 1955 nebst Friedlaenders Eptgegnuug in Fleckeisens Jahrbb. 1856..8. 391.

2206. Plin. N. H. XXXIV. 51. CXXI. (olympiade fuere) Eutychides
cet. 52. cessavit deinde ars ac rursus olympiade CLVI. re-
vixit, cum fuere longe quidem infra praedictos, probati tamen An-
taeus, Callistratus, Polycles Athenaeus, Callixenus, Py-
thocles (P yXhias, Timocles®)].

a) Die beiden letzten Namen in mehr oder weniger entstellter Form stehen nur
in geringeren Handschriften.

. (Vgl. Vell. Patercul. I. 16. 2. quis enim abunde mirari potest, quod eminentie-
sima cuiusque professionis ingenia in eandem formam et in idem artati tem-
poris congruerunt spatium cet. 17. 4. hoc idem evenisse grammaticis, plastis,
pietoribus, scalptoribus quisquis temporum institerit notis reperiet, eminen-
tiam cuiusque operis artissimis temporum claustris circumdatam.)

2207. Plin. N. H. XXXVII. 34. eodem loco (unter den Monumenten
des Pollio Asinius.) Liber pater Eutychidis (oben 1533.) laudatur. ad
Octaviae vero porticum Apollo Philisci Rhodii in delubro suo, item
Latona et Diana et Musae novem, et alter Apollo nudus. 35. eum
qui citharam in eodem templo tenet Timarchides fecit, intra Octa- 5
viae vero porticus in aede Iunonis ipsam deam Dionysius et Po-
lycles aliam, Venerem eodem loco Philiscus, cetera signa Pasite-
les*; idem Polycles et Dionysius Timarchidis filius Iovem, qui
est in proxuma aede, fecerunt.

a) Die meisten Handschriften haben Praxiteles, aber s. Brunn, K.G. I. S. 595f.
(Ueber die Erbauung dieser spüter nach der Octavia genannten Porticus durch
Metellus Macedonicus und die Gleichseitigkeit der hier genannten Künstler
e. Brunn, K.G. I. 8. 539 f.)
Antaios, Kallixenos, Pythokles und Pythias sind sonst unbekannt.

430 Plastik.

Polykles (Stadieus), Timokles, Timarchides, Dionysios.

(Ueber das verwandtschaftliche Verhältniss dieser Künstler zu einander vgl. die
verschiedenen Ansichten Bergks, Zeitschr. für Alt. Wiss. 1845. S. 787 ff.,
Brunns, K.G. I. S. 540, Bursians, Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII. S. 99.)

2208. Pausan. VI. 4. 5. πλάστης δὲ ἄλλος τῶν 2Itsixv Πολυκλῆς,
Σταδιέως μαϑητὴς AInvalov, πεποίηχε παῖδα Ἐφέσιον παγκρα-
τιαστήν, “μύνταν ᾿Ελλανίχου.

(Vgl. Pausan. V. 8. 11. πέμπτῃ δὲ ἐπὶ ταῖς τεσσαράχοντα χαὶ ἑχατὸν ἀϑλα
ἐτέϑη παγχρατέου παισί, καὶ ἐνίχα «beídiuog Alolsvs Ix πόλεως Τρῳάδος.)

2209. Cic. ad Att. VI. 1. 17. atqui nihil habuit aliud inscriptum nisi
CENS. ea statua (des Scipio, quae ab Opis parte posita in excelso
est : in illa item, quae est ad Πολυκλέους Herculem inscriptum
est CENS. .

(Nach den Verbesserungen von Mommsen, Zeitschr. für Alt. Wiss. 1845. 8. 767.

Ueber eine Inschrift JZoivoc (?) Maxedwy Πολυχλῆς ἐποίει 8. Brunn, K.G. I.
S. 541.)

2210. Pausan. VI. 12. 8. 4yroaoxo» δὲ τὸν Atuoorgarov Τριταιέα
κρατῆσαι μὲν πύχτας ἄνδρας ἐν Ὀλυμπίᾳ καὶ Νεμέᾳ τε xai Πυϑοῖ
xai ἐν ᾿Ισϑμῷ μαρτυρεῖ τὸ ἐλεγεῖον. '4oxddag δὲ τοὺς Τριταιεῖς εἶναι
τοῦ ἐλεγείου λέγοντος ἀληϑεῦον οὐχ εὕρισκον «... 9. ... τοῦ Ayyode-
xov δέ ἐστιν 7) εἰχὼν τέχνη τῶν Πολυκλέους παίδων. τούτων μὲν
δὴ ποιησόμεϑα μνήμην καὶ ἐν τοῖς ὑστέροις τοῦ λόγου.

2211. Pausan. X. 34. 6. τῷ δὲ “᾿σχληπιῷ ναὸς wxoddumar (in Ela-
teia), xai ἄγαλμα γένεια ἔχον ἐστέ τοῖς δὲ ἐργασάμένοις τὸ ἄγαλμα
ὀνόματα μὲν Τιμοκλῆς καὶ Τιμαρχίδης, γένους δέ εἶσι τοῦ
Artıno.

2212. Pausan. X. 34. 7. ᾿Ελατείας δὲ ὅσον σταδίους εἴκοσιν ἀφέστηχεν
ἀἰϑηνᾶς ἐπίκλησιν Κραναίας ἱεράν... 8... . τὸ δὲ ἄγαλμα ἐποίησαν
μὲν xai τοῦτο οἱ Πολυκλέους παῖδες" ἔστι δὲ ἐσκευασμέ; Dig
ἐς μάχην, καὶ ἐπείργασται τῇ ἀσπίδι τῶν 'ϑήνησι μίμημα Vni τῇ
ἀσπίδι τῆς καλουμένης ὑπὸ “2“9ηναίων Παρϑένου. (Vgl. obed 667 f.)

2213. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . : . Timarchides cet.

(Wegen des Dionysios s. 2207. lin. δ.)

Athenische Künstler in Rom und Italien.

(Etwa aus dem letzten Jahrhundert der Republik und dem ersten der Kaiserherrschaft. Ueber die
aus der Buchstabenform der Inschriften zu erschliessenden genaueren Daten der einzelnen Werke
vgl. Brunn, K.Q. I. 8. 542 ff.)

Apollonios, Nestors Sohn.

2214. Inschrift am s. g. Torso vom Belvedere im Vatican AroAAw-
νεὸς || Νέστορος || 2497vaioc || ἐποίει.

(Wegen der ülteren Litteratur über das Werk selbst s. Müller Handb. $. 411.

Anm. 3, von neyerer vgl. L. Stephani, Der ausruhende Herakles, Petersb.

Die griech. Kunst in Rom u. Italien. Athenische Künstler. 431

1854. S. 149 f,, A. Haakh, Verhandll. der Philol. Vers. in Stuttg. 1856.
S. 158 ff., Archaeol. Ztg. 1856. S. 239 ff., A. Michaelis, Bull. d. Inst. 1860.
p. 125, Bursian, Fleckeisens Jahrbb. LXXXVII.'S. 100 f. und Allg. Ency-
olop. I. LXXXII. S. 497, Note 55.)

(Wegen der Wiederholung dieser Inschrift angeb). an zwei anderen Werken s.
Brunn a. a. O. S. 512.)

2215. Chalcid. in Timaeum Platon. p. 440. (ed. Meurs.) ut enim
in simulacro Capitolini Iovis est una species eboris, est item
alia, quam Apollonius artifex auxit animo, ad quam directa men-
tis acie speciem eboris poliebat cet.

(Vgl. Osann, Kunstblatt 1830. S. 331., Lersch, Bull. d. Inst. 1847. p. 107. Der
capitolin. Juppitertempel brannte unter Sulla A.U.C. 670. (84 v. Chr.) ab, s.
Beckers Handb. d. Róm. Alterth. 1. S. 399 und wurde A.U.C. 695. (69 v. Chr.)
geweiht, s. Cassiod. Chron. ad A.U.C. 655. Qu. Metellus. Qu. Hortensius.
his consulibus a Qu. Catulo reparatum dedicatumque Capitolium est und
Phlegon b. Phot. Bibl. p. 268. (ed. Hoesch.) τῷ dà τετάρτῳ ἔτει (Ol. 177.)
...xX6b τὸ Ακπιτώλιον ἐν Paun Karlog χαϑιέρωσε. Liv. Epit. 98. Vgl.
noch Varro de Vita P. R. 1. 1. b. Nonius p. 162. 17, quid inter hos loves
intersit et eos qui ex marmore, ebore, auro nunc fiunt; potes animo advertere
et horum temporum divitias et illorum paupertates. Arnob. adv. nat. VI. 16.
p. 270. ted. Oehler. O utinam liceret in simulacri alicuius medias introire
pendigines! immo utinam liceret Olympiacos illos et Capitolinos loves
diducere in membra resolutos omnesque illas partes, quibus summa concludi-
tur corporum, discretas ac singulas contueri cet. und s. Suphan, de Capito-
lio Romano commentarii specimen, Halis Sax. 1866. p. 14 sq., der zum wei-
teren Bew8ise, dass der Juppiter von Goldelfenbein war, auf das verweist,
was Cass. Dio LIX. 26. 5 von Caligula sagt: Ζεύς re εἶναι ἐπλάττετο und
Suet. Calig. 52 vergleicht: plerumque vero aurea barba fulmen tenens
. .. Conspectus est.)

Archias und Apollonios.

2^" Inschrift aus dem Theater zu Athen, Bull. d. Inst. 1862.

p. '65. “ρχίας Ἀπολλωνίου Magall$wrıog ἐποίησεν.
(Vgl. über die Buchstabenformen Pervanoglu im Bull. a. a. O.)

2217. Inschrift an einer Bronzebüste aus Herculanum (einer Copie
des Kopfes des Polykleitischen Doryphoros) Mus. Herculan. I.
tab. 45 sq. ““πολλώνιος Ἀρχίου “ΖΖθηναῖος ἐπόησε.

2218. Inschrift vom s. g. Buleuterior in Athen, Ἔφημ. ἀρχαιολ.
No. 2476. ... ἀπολλώνιος Ἀρχίου ἸΜαραϑώνιος ἐποίησεν.

(Den Buchstabenformen nach scheint diese Inschrift bedeutend ülter zu sein, s.
Bursian, Archaeol. Ztg. 1856. S. 222.)

*,

Apollonios (ohne nühere Bestimmung.)

2219. Inschrift an einer Satyrstatue der Sammlung des Lord Lecon-
field in Petworth-House. 244 z0AAw»10g. -

(S. O. Müller Amalth. 111. S. 252, der ᾿““πολλώνιος ἐποίει giebt, Conze, Archaeol.

Ztg. 1863. Anz. S. 239* ,,das ἐποέει habe ich nicht gefunden''.)

NI

432 Plastik.

2220. Inschrift an einer Apollonstatue der Sammlung Despuig auf
Majorca, Hübner, die ant. Bildwerke in Madrid S. 297 f. Anollu-
νιὸς ἐποίει.

(Vgl. Hübner, Bull. d. Inst. 1561. p. 109, Bursian, Centralblatt 1561. S. 552,
1863. S. 404, Allg. Encycl. I. LXXXII. S. 497. Note 55)

Antiochos. -
2221. Inschrift an einer Athenestatue in der Villa Ludovisi, Corp.
Inscr. Gr. No. 6135. 4»]1véoyoc ἢ 24£9]:yvaiog ἢ ξἸποίει.
(Vgl. Welcker, Alte Denkm. I. S. 432.)
2222. Plin. N. H. XXXVI. 33. in his (den Monumenten des Pollio
Asinius) sunt . . . Oceanus et Juppiter Antiochi cet.
(Vgl. Urlichs, Chrest. Plin. p. 355. Cod. Bamb. eniochi; Victor. u. Riccard.
enthochi, andere entochi, hentoci, enchonchi, woraus Sillig und v. Jan He-
niochi gemacht haben.)

Kleomenes, Apollodoros' Sohn.

2223. Inschrift an der mediceischen Venus in Florenz, Corp. Inscr.
Gr. No. 6157. Κλεομένης Anollodwgov ἢ ᾿4ϑηναῖος ἐπαάησεν.

. Kleomenes, Kleomenes' Sohn.

2224. Inschrift am s. g. Germanicus im Louvre, Corp. Inscr.
Gr. 6158. KAeouévngl| Κλεομένους || 4ϑηναῖος ἐϊποίησεν.

Kleomenes (ohne nähere Bestimmung).

2225. Inschrift an der Iphigenienara in Florenz, Corp. Inscr. Gr.
No. 6159. Κλεομένης ἐποίει.
(Der von O. Müller, Feuerbach, Jahn u. A. (s. Jahns Archaeol. Beitr. S. 380.
Note 2) ausgesprochene Verdacht gegen die Echtheit dieser Inschrift schien
mir bei genauer Prüfung des Originals unbegründet.)
2226. Plin. N. H. XXXVI. 33. in his (den Monumenten des Pollio
Asinius) sunt . . . Thespiades Cleomenis.
(Die ältere Litteratur über die Künstler des Namens Kleomenes s. in Müllers
Handb. 160 (158) und in Brunns K.G. I. S. 545 f.)

C. Avianius Evander.
(Vgl. Bergk, Zeitechr. für Alt. Wiss. 1847. 8. 171.)

2227. Horat. Sat. I. 3. 90.
comminxit lectum potus mensave catillum
Evandri manibus tritum deiecit.
Schol. Porphyr. qui de personis Horatianis scripserunt aiunt Euan-
drum hunc caelatorem ac plasten statuarum quem M. Antonium ab
Athenis Alexandriam transtulisse, inde inter captivos Romam per-
ductum multa opera mirabilia fecisse.
2228. Plin. N. H. XXXVI. 32. Timothei (oben 1328.) manu Diana

Athenische Künstler in Rom und Italien. 433

Romae est in Palatio Apollinis delubro, cui signe caput reposuit Avia-
nius Evander.

(Vgl. Cic. ad. fam. XIII. 2. C. Avianio Evandro, qui habitat in tuo sacrario, et
ipso multum utor et patrono eius M. Aemilio familiarissime. — Ibid.
XIII. 27. 6. C. Avianius igitur Hammonius incredibiles mihi gratias per lit-
teras egit et suo et Aemilii Avianiani, patroni sui, nomine cet, Ibid.
XIII. 21. M. Aemilius Avianianus ab ineunte adolescentia me obser-
vavit semperque dilexit und Ibid. VII. 23. ab eodemque accepi Avianii lit-
teras, in quibus hoc inerat liberalissimum cet.)

Diogenes.

2229. Plin. N. H. XXXVI. 37 (38.) Agrippae Pantheum decoravit
Diogenes Atheniensis; in columnis templi eius Caryatides proban-
tur inter pauca operum, sicut in fastigio posita signa sed propter alti-
tudinem loci minus celebrata.

(37 statt 38 nach der Umstellung von Urlichs, Chrest. Plin. p. 387. s. oben
Anm. zu 2031.; das Pantheon wurde A.U.C. 729 e 25 v. Chr. géweiht; über
die Karyatiden des Diogenes vgl. Stark, Archaeol. Ztg. 1666. S. 249. ff.
Wegen einer fragmentirten Inschrift mit wahrscheinlich Diogenes’ Namen s.
Brunn K.G. I. 8. 548.)

Glykon.

2230. Inschrift an dem s. g. Farnesischen Herakles in Neapel, Corp.
Inscr. Gr. No. 6142. TAvxw» || Analog || ἐποίει.

(Ueber die Zeit des Werkes vgl. nächst Brunn, K.G. I. 8. 549 u. 559 ff. Ste-
phani, der ausruhende Herakles, Petersb. 1854. S. 156 ff., Bursian, Allg.
Encycl. 1. LXX XII. S. 501 und meine Bemerkungen in d. Berichten der k.
sächs. Ges. d. Wiss. 1865. S. 47 ff.)

(Wegen verschiedener, meist verdächtiger Inschriften mit Glykons Namen s.
Brunn a. a. O. S. 549.)

Kriton und Nikolaos.

2231. Inschrift an einer s. g. Karyatide in der Villa Albani, Corp.
Inscr. Gr. No. 6160. Κρίτων xai || Νικόλαος! Aynvaioı ἐποί ||
ουν.

Salpion.

2232. Inschrift an einem Marmorkrater mit bakchischem Relief in
Neapel, Corp. Inscr. Gr. N0.6186. Σαλπέων || AIyvaiog || ἐποίησε.

2233. Inschrift an einem Relief in Privatbesitz in Mailand, s. Welcker,
N. Rhein. Mus. VI. 8. 403. Σαλπέων ἐποίησε.

Sosibios.

2234. Inschrift an einer Marmorvase mit bakchischem Relief im Lou-
vre, Corp. Inscr. Gr. No. 6170. Σωσέβιεος ἢ “4“ϑηναῖος || dno...
D. sat. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Or. 48

434 Plastik.

Attische Künstler in Griechenland.

Eubulides und Eucheir.

2235. Plin. N. H. XXXIV. 88. Eubulidis digitis conputans (lau-
datur).

2236. Plin. N. H. XXXIV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque /fecerunt) ... Euchir cet.

2237. Pausan. VIII. 14. 10. ϑεῶν δὲ τιμῶσιν Ἑρμῆν Φενεᾶται ua-
λιστα, xai ἀγῶνα ἄγουσιν Ἕρμαια, xai ναός ἐστιν Ἑρμοῦ σφίσι xai
ἄγαλμα AíSov: τοῦτο ἐποίησεν ἀνὴρ ϑηναῖος, Εὔχειρ Εὐβου-
λίδου.

2238. Pausan. I. 2. 5. ἡ δὲ ἑτέρα τῶν στοῶν (vom Thore nach dem
Kerameikos in Athen) ἔχει μὲν ἱερὰ 950v, ἔχει δὲ γυμνάσιον Ἕρμοῦ
καλούμενον" ἔστι δὲ ἂν αὐτῇ Πολυτίωνος οἰκία, xa9' ἣν παρὰ τὴν
Ἐλευσῖνε δρᾶσαι τελετὴν “ϑηναίων φασὶν οὐ τοὺς ἀφανεστάτους. ἐπ᾽
ἐμοῦ δὲ ἀνεῖτο Ζιονύσῳ. Διόνυσον δὲ τοῦτον καλοῦσι Πελπόμενον
ἐπὶ λόγῳ τοιῷδε ἐφ᾽ ὁποίῳπερ πόλλωνα ῆουσηγέτην. ἐνταῦϑά 5
ἐστιν ᾿4ϑηνᾶς ἄγαλμα Παιωνίας καὶ Διὸς καὶ Μνημοσύνης xai
Movowv, Ἀπόλλων τε ἀνάϑημα καὶ ἔργον Εὐβουλίδου, καὶ
δαίμων τῶν ἀμφὶ Διόνυσον ἄκρατος" πρόρωπόν ἐστίν οἱ μόνον ἐνῳ-
κοδομημένον τοίχῳ.

(Vgl. zu dieser und den folgenden Nummern Ross, Le monument d’Eubulides
Ath. 1937., Stephani N. Rhein. Mus 1V.8. 32, Schubart, Fleckeisens Jahrbb.
LXXXVII. S. 306 f. und was daselbst und bei Brunn, K.G. 1. S. 551 ange-
führt ist.)

2239. Inschrift aus Athen, aus der Nähe der Akropolis, im Louvre,
Corp. Inser. Gr. I. Add. p. 916. No. 666.

Παλλὰς Ἐρεχϑειδᾶν dgyay;éra σὸϊν κατὰ ναὸν
ἅδε τοι ᾿δρύϑη φιλτέρα [Ἡ]ρ[ακχλέ]ος,

Βουταδέων ἐτύμων ἐξ] αἵμ[ατος), ἃς [γ]ενέτωρ μὲν
τα[γὸς] ἔφυ στρατιᾶς πεντάχι παυσίμαχος,

5 τοὶ [πρ]όγονοι δ᾽ ἀνέϑησαν ἐν Alysidaısı “υκοῦργος

χὠ χϑονὶ τιμάεις 1259] τι Διογένης,

ὧν τῷ μ[ὲν] δητ[ὸς ἢ) λόγος ἄνδανεν, οὗ δὲ di ἔργα
ἔδρακεν ἀρχαίαν πατρὶς ἐλευϑερίαν.

[Εὔ]χειρ καὶ Εὐβουλίδης Kownldar ἐποέησαν.

2240. Inschrift aus Athen, aus der Gegend des Dipylon, Ross a. a. O.
Stephani a. a. O. S. 32. Εὐβουλίδης ἘΕὔϊχειρος Κρωπέδης
ἐποίησεν.

(Die Ergänzung nach Rose’ von Brunn u. A. gebilligter Vermuthung.)

2241. Inschrift vom Peiraieus, Bull. d. Inst. 1860. p. 212; Verzeich-

Attische Künstler in Griechenland. 435

niss von Eigennamen als ἐπιμεληταί, darunter: Εὐβουλίδης Ev-
455006 Κρωπίδης.
(Vgl. Brunn in der Note im Bull. a. a. O.)

2242. Inschrift aus Athen, Bull. d. Inst. 1859. p. 199 sq. Εὔχειρ
xai Εὐβουλίδηϊς K]o(vn]idot ἐποίησαν.

2243. Inschrift aus Athen, Bull. d. Inst. 1861. p. 43 sq. Εὔχειρ
[καὶ Εὐβουλίδης) Kownlider) ἐποίησαν.

2244. Inschrift aus Athen, Bull. d. Inst. 1862. p. 86. Εὐχεερ καὶ
Eißoviiönls ἐποίησαν.

Hephaistion, Myrons Sohn.

2245. Inschrift von Delos, Corp. Inscr. Gr. No. 2284. Auivrals;
“Τυσιμάχο[υἹ Κνίδιος ἀίφροδίσιος ᾿Αμύντου Σολεὺς || εὐεργεσίας ἕνεκεν
τῆς εἰς ἑαυτοὺς || ᾿Αἀπόλλωνι Apresudı Amsoi. | Ἡφαιστίων Migw-
vog Ιϑηναῖος ἐποίει.

2246. Inschrift vom Berge Kynthos daselbst, Corp. Inscr. Gr. No. 2293.

* ot μελαν[ηφόροι xai οἱ Ingarrevraiil... e[v]a ᾿Ε[ρ]οχράτου Ze...
ἐπιμελητὴν 4ήλου [γενόμενον || ἀρετῆς ἕνεκεν καὶ εὐσε[βείας ἀνέϑη-
xay] Σαράπιδι [Πσι[δι] Arovpıdı “Ἵρποίκρατει || ἐπὲ ἱερέως | 4ημο--
σίου [τ]οῦ Πολικχλε[ ἤἥτου ll “λωπε[ζχ)ῆϑεν. Ἡφαιστίων Mipwvog
͵ἀιϑηναῖος || ἐπτοίει.

(Nach Bóckh aus der Zeit der Unterwerfung Griechenlands unter Rom, viel-
leicht aber auch erst aus Augusteischer Zeit.)

Hephaistion, Demophilos’ Sohn.
2247. Inschrift von Delos, Mem. de l'Acad. XLVII. p. 297. ‘Brunn,
K. G. I. S. 554) von einer Portrütstatue: Ἡφαιστίων Inuogikov
᾿ἀΙϑηναῖος ἐποίει.

Dionysodoros, Mosschion und Adamas, Adamas' Sóhne.

2248. Inschrift von Delos, Corp. Inscr. Gr. No. 2298. Aoxeiaoc
Διονυσίου ἸΠαραϑώνιος τὸ ἄγαλμα || ἀνέϑηκεν ὑπέρ τε ἑαυτοῦ xai τῆς
γυναιχὸς || καὶ τῶν véxvov κανηφορούσης ΖΦΙωροϑέας || τῆς ἑαιτοῦ 9vya-
τρὸς Ἴσιδι ἐπὶ ἱερέως | Φημητρίου τοῦ Ζημητρίου Avaykvoriov, ἐπι-
μελητοῦ δὲ τῆς νήσου ΖΔ]ονυσίου τοῦ 4Ζημητρίου Ἀναφλυστίου. || Ζ' το - 5
γυσόδωρος καὶ ] οσσχίων ἢ καὶ ' δάμας οἱ ἀδάμαντος 149z-
vaioı || ζακορεύοντος Παραϑῶνος ἐποίουν.

(Aus der Zeit nach Ol. 152, vielleicht beträchtlich später.)

Antignotos und Eumnestos,

2249. Inschrift von der Akropolis von Athen, Stephani, N. Rhein.
Mus. IV. S. 35. [ὁ δῆμος || βα]σιλέα ἹῬασχούποριν Κότυος || ἀρετῆς
Evexev τῆς eig ἑατόν (sic). Svriyvwrog ἐποί[η]σε.

(Rhaskuporis II. + Ol. 191. 3 = 13 v. Chr., vgl. Brunn, K.G. I. S. 553.)
25 *

436 Plastik.

2230. A. Inschrift von der Vorderseite einer Statuenbasis in Athen,
Corp. Inscr. Gr. Add. p. 911. No. 359., richtiger N. Rhein. Mus.
IV. S. 34. ὁ δῆμος ἢ βασιλέα Κούτυν Baci [v] ἹΡαισχουπόριδος
ὑὸν ἀρετῆς || ἕνεκεν καὶ εὐνοίας τῆς εἰς αὑτόν. ἢ Εὔμνησε o[c] Zw-.
cuxgavtóov Παιανιεὺς [ἐποίησεν].

(Die letzte Zeile steht auf dem Kopfe.)

B. Inschrift von der Rückseite derselben Basis, Corp. Inscr.
Gr. I. Add. p. 911 No. 370. B. ὁ δῆμος Παῦλλον Φάβιον άξιμον κα
ἀρετῆς ἕνεχεν τῆς εἰς ἑαυτόν. || Α ντέγνωτος ἐποίησεν.

(Auch hier steht die letzte Zeile auf dem Kopfe; vergl. darüber Brunn, K.G. I.
S. 553 und über die Personen noch Stephani a. a. O.; Antignotos ist aus
Augustus’, Eumnestos aus Traians Zeit.)

Hermippos.
2251. Inschrift eus Athen, Bull. d. Inst. 1861. p. 44. Ἕρμιππος
Διομένου Zovvievg ἐποίησεν.

Sophron.

2252. Inschrift von der Akropolis von Athen, Stephani, N. Rbein.
Mus. IV. S. 33. à» τῷ ieog] || AY9nväg Πολ[ιάδος | Agıo]sorixan Nı-
xavógov | Meiılrews ϑυγάτηρ τὸν ἢ... τρέδουν K... || ᾿Ισϊαγόρου
ΠΙαραϑώνων | ἀνέϑηκεν | Z à q ow v Σ[ουν]ειεὺς [ἐποῖησεν.

Timokrates.

2253. Inschrift (in 2 Stücken) aus Athen, Bull. d. Inst. 1860. p. 212
und 1861. p. 44. Τεμοκράτης Adnvaiols ἢ ἐποίησεν.

Xenokles.
2254. Inschrift aus Athen, Bull. d. Inst. 1859. p. 200. Zevoxdeng
ἐπόησεν | ἡ βουλὴ . . . v ὃ δῆϊμος || l'atov Außißiov Bao .

Mnasias.
2255. Inschrift von der Akropolis von Athen b. Rangabé Ant. hell. II.
No. 1020. von einer Statuenbasis aus schwarzem Marmor. Πύῤῥος
Νεοχλείδου || ἀνέϑηκεν 397v Πολιάδι || νασέίας ἐπόησε.

Kephisodoros.

2256. Inschrift aus Athen, Corp. Inscr. Gr. No. 364. ὁ δῆμος ἢ Πό-
πλιον Κορνήλιον Ποπλίου υἱὸν Σχιπίωνα | ταμέαν καὶ ἀντισεράτη-
γον || ἀρετῆς ἕνεκα | Κ ἡ φ ἐσ ὁ δξω)ρος ἐποίησεν.

(P. Cornelius Scipio Consul A.U.C. 737 zs ΟἹ. 191. 2.)

. Leochares II.

2257. Inschrift aus Athen, Stephani, N. Rhein. Mus. IV. S. 31. ó
d]zu[os || Μάρκον ᾿Αντώνιον .. .|| 4vo&iwrvog υἱὸν ἀρ[ετ]ῆς Evexa '|

“Ἰεωχάρη καὶ ἐποίησεν.

Attische Künstler in Griechenland. Pasiteles. 437

2258. Inschriftfragment aus Athen, Bull. d. Inst. 1860. p. 212....
δὺς ||... αἸνέϑηκεν || 2282 &o[n c I| &rroino]elv.

t Menodoros.

2259. Pausan. IX. 27. 4. vgl. oben 1249. lin. 8) τὸν δὲ ἐφ ἡμῶν
Ἔρωτα ἐν Θεσπιαῖς ἐποίησεν “ϑηναῖος Πηνόδωρος τὸ ἔργον τὸ
Πραξιτέλους μιμούμενος.

2260. Plin. N. Η. XXXV. 91. athletas autem et armatos et venatores
sacrificantisque (fecerunt) . . . Menodorus cet.

Kallisthenes, Kallisthenes' Sohn.

2261. Inschrift aus Athen, Bull. d. Inst. 1861. p. 43. Καλλισϑέ-
νης Καλλισϑένους Σφήττιος ἐποίει.
(Aus der späteren Kaiserzeit, wohl erst dem 3. Jahrh.)

(Wegen einiger Inschriften, deren Bezüglichkeit auf Künstler zweifelhaft ist,
und einiger fragmentirten Namen s. Brunn, K.G. 1. S. 556 f.)

Pasiteles und seine Schule.—— — —
I ases 1
Plin. N. H. XXXIII. 156 s. oben 2167. lin. 15.
Plin. N. H. XXXVI. 35 s. oben 2207. lin. 7.
Cic. de Divinat. I. 36. 79. s. oben 2202.

2262. Plin. N. H. XXX VI. 39. admiratur (Thespiadas, 1210.) et Pasi-
teles qui et quinque volumina scripsit nobilium operum in toto orbe.
40. natus hic in Graeca Italiae ora et civitate Romana donatus cum iis
oppidis Iovem fecit eboreum in Metelli aede [qua campus petitur].
accidit ei, cum in navalibus, ubi ferae Africanae erant, per caveam 5
intuens leonem caelaret, ut ex alia cavea panthera erumperet non levi
periculo diligentissfmi artificis. fecisse opera conplura dicitur, quae
fecerit nominatim non refertur.

2263. Plin. N. H. XXXV. 156. laudat (Varro) et Pasitelen, qui pla-
sticen matrem caelaturae et statuariae sculpturaeque dixit et, cum
esset in omnibus his summus, nihil umquam fecit antequam finxit.

2264. Plin. N. H. I. Ind. auctor. 1. XXXIII. ex auctoribus . . . ex-
ternis . . . Pasitele qui mirabilia opera scripsit.

(Wiéderholt im Ind. auctor 1. XXXIV. während in demjenigen von l. XXXV.
u. XX XVI Pasiteles’ Name ohne Zusatz genannt wird.)

Stephanos, Pasiteles' Schüler.

2265. Inschrift an einer athletischen Figur in der Villa Albani, Corp.
Inscr. Gr. No. 6169. Στέφανος Πασιτέλους ἢ μαϑητὴς ἐπόει.

(Die Figur ist abgeb. Ann. d. Inst. 1565. tav. d'agg. D. und im Zusammen-
hange mit stilverwandten Werken von Kekulé besprochen das. p. 55 ff.)

438 Plastik.

2266. Plin. N. H. XXXVI. 38. in his (den Monumenten des Pollio
Asinius) sunt . . . Appiades Stephani.

(Vgl. Ovid. Ars amat. 1. 19.
et fora conveniunt — quis credere possit? — Amori,
flammaque in argpto saepe reperta foro,
subdita qua Veneris facto de marmore templo
Appias expressis aéra pulsat aquis.;

Menelaos, Stephanos' Schüler.

2267. Inschrift an einer Gruppe in der Villa Ludovisi, Corp. Inscr.
Gr. No. 6166. Meve&|lAaog || Στεφάνου || μαϑη τὴς I| ἐποίει.
(Die Gruppe ist abgeb. b. Clarac, Mus. d. sculpt. pl. 836. No. 2094., zu ihrer

noch immer nicht ganz genügenden Erklärung vgl. besonders Jahn, Archaeol.
Ztg. 1954. S. 234 ff.)

Einzelne Künstler einer eigenen Richtung.

Arkesilaos.

2208. Plin. N. H. XXXV. 155. idem (Varro) magnificat Arcesi-
laum L. Luculli familiarem, cuius proplasmata pluris venire solita
artificibus ipsis quam aliorum opera. 156. ab hoc factam Venerem
Genetricem in foro Caesaris et priusquam absolveretur festinatione de-
dicandi positam, eidem a Lucullo HS. LX signum Felicitatis locatum,
cui mors utriusque inviderit. Octavio equiti Romano cratera facere
volenti exemplar e gypso factum talento.

(Der Tempel der Venus Genetrix geweiht A.U.C. 708 = 46 v. Chr., L. Lucullus
f vor A.U.C. 698 = 56 v. Chr. sein Sohn (ὃ Lucius) + A.U.C. 712 = 42 x.
Chr.)
2269. Plin. N. H. XX XVI. 33. in his (den Monumenten des Pollio

Asinius) sunt Centauri Nymphas gerentes Arcesilae cet.

2210. Plin. N. H. XXXVI. 41. Arcesilaum quoque magnificat Varro,
cuius se marmoream habuisse leaenam aligerosque ludentis cum ea
Cupidines, quorum alii religatam tenerent, alii cornu cogerent bibere,
alii calciarent soccis, omnis ex uno lapide.

ων

Coponius.

2271. Plin. N. H. XXXVI. 41. idem (Varro) et aCoponio XIV na-
tiones quae sunt circa Pompeii theatrum factas auctor est.

(Vgl. Sueton. Nero 46. terrebatur (Nero) ad hoc evidentibus portentis somnio-
rum et auspiciorum et omnium, cum veteribus tum novis. numquam antea
somniare solitus oocisa demum matre vidit per quietem . . . modo a simula-
cris gentium ad Pompeii theatrum dedicatarum (se) circumiri arcerique pro-
gressu. Und s. Brunn, K.G. I. 8. 602.,

Pasiteles’ Schule. Künstler einer eigenen Richtung. 439

Decius (?)

2212. Plin. N. H. XXXIV. 44. habent in eodem Capitolio admiratio-
nem et capita duo quae P. Lentulus consul dicavit, alterum a Charete
supra dicto (oben 1555.) factum, alterum fecit Decius (?) conparatione
in tantum victus ut artificum minume probabilis videatur.

(P. Lentulus Spinther Consul A.U.C. 697 257 v. Chr. Der Künstlername De-
cius ist sehr zweifelhaft, Cod. Bamb. hat... dicus mit einer Rasur vor d,
Codd. Vict. Riccard. decus, so dass füglich ein auf —dikos ausgehender
griechischer Künstlername hier gestanden haben kann. Speciell an Pytho-
dikos bei Plin. N. H. XXXIV. 85 (2093.) zu denken, wie Urlichs Chrest.
Plin. p. 313 frageweise vorschlägt, sehe ich keineu entscheidenden Grund.)

Zenodoros.

2273. Plin. N. H. XXXIV. 45. verum omnem amplitudinem statua-
rum eius generis (der kolossalen; vicit aetate nostra Zenodorus
Mercurio facto in civitate Galliae Avernis. per annos decem HS. CCCC?*)
manipreti, postquam satis artem ibi adprobaverat, Romam adcitus a
Nerone, ubi destinatum illius principis simulacro colossum fecit 5
CXIX pedum longitudine, qui dicatus Soli venerationi est damnatis
sceleribus illius principis. 46. mirabamur in officina non modo ex
argilla similitudinem insignem, verum et de parvis admodum surculis
quod primum operis instaurati fuit. ea statua indicavit interisse fun-
dendi aeris scientiam, cum et Nero largiri aurum argentumque para- 10
tus esset et Zenodorus scientia fingendi caelandique nulli veterum
postponeretur. 47. statuam Avernorum cum faceret provinciae Dubio
Avito praesidente, duo pocula Calamidis (oben 2185.) manu caeluta
cet. s. oben a. a. O.

a) So die Codd. Nach Urlichs, Chrest. Plin. p. 314 und v. Jan wäre CCCC -ε
quadringenties zu lesen.

2214. Sueton. Nero 31. vestibulum eius (domus aureae) fuit, in quo
colossus CXX pedum staret ipsius effigie cet.

2215. Ael. Spartian. Hadr. 19. 12. transtulit et colossum stan-
tem atque suspensum per Decrianum architectum de eo loco in quo
nunc templum Urbis est ingenti molimine, ita ut operi etiam elephan-
tos viginti quattuor exhiberet. 13. et cum hoc simulacrum post Nero-
nis vultum, cui antea dicatum fuerat, Soli consecrasset, aliud tale
Apollodoro architecto auctore facere Lunae molitus est.

2276. Herodian. I. 15. 9. (ed. Bekker) τοῦ δὲ μεγίστου ἀγάλματος
χηλησσιαίου, ὅπερ σέβουσι Ῥωμαῖοι εἰκόνα φέρον Ἡλίου, v?»
κεφαλὴν ἀποτεμὼν ἱδρύσατο ξαυτοῦ (Commodus), ὑπογράψας τῇ
βάσει [ovy] ἃς εἰώϑασι βασιλικὰς καὶ πατρῴους προρηγορίας κτλ.

(Vgl. Ael. Lamprid. Commod. 17. 10. ornamenta sane quaedam colosso ad-

didit, quae postea cuncta sublata sunt. colossi autem caput dempsit, quod
Neronis esset, ac suum inposuit et titulum more solito subscripsit cet.)

440 Plastik.

Kleinasiatische Künstler.

Agasias, Menophilos' Sohn von Ephesos.

2277. Inschrift aus Delos, Corp. Inser. Gr. No. 2285. b. von der
Ehrenstatue eines Legaten C. Billienus C. f. mit der Unterschrift:
Ayaciag Μηνοφίλου Ἐφέσιος Enolsı | Aeiozavdeog Σκόπα Πάριος
ἐπεσχεύασεν.

(Nach Bóckhs Vermuthung aus um Ol. 165.)

Agasias, Dositheos' Sohn von Ephesos.

2218. Inschrift an dem s. g. Borghesischen Fechter im Louvre, Corp.
Inscr. Gr. No. 6132. Ayaolag | AwoıdEov ἢ Ἐφέσιος || ἐποίει.

Herakleides, Hagnos’ Sohn von Ephesos und f
2219. Inschrift an einer ergänzten Aresstatue im Louvre, Corp. Inscr.
Gr. No. 6152, richtiger in meiner Gesch. der griech. Plastik II.
S. 313 Note38. Ἡρα[κλεέ]δης ἢ “1γνοῦ Ἐφέσιος ἢ καὶ 24. ..au)-
verog || ἐποίουν.

!Vgl. noch was Brunn, K.G. I. S. 572 anführt und Bursian in Fleckeisen:
Jahrbb. LXXXVII. S. 103.)

Aulus Pantuleius, Gaius’ Sohn aus Ephosos.

2280. Inschrift aus Athen, Corp. Inscr. Gr. No. 339, von einer dem
Hadrian in Athen von Milesiern errichteten Statue mit der Unter-
schrift: ἀνδριαντοποιὸς Αὖλος Παντουλήϊος Γαΐου ἢ Ἐφέσιος 6
καὶ Ἤπειλήσιος ἐποίει.

Eutychides, Zoilos’ Sohn von Milet.

2281. Inschrift von einem Grabstein mit Relief in Venedig, Corp.

Inscr. Gr. 710. Εὐτυχέδης Ζωΐλου Πελήσιος.
(Darunter die Figur des Künstlers in Relief, und das Epigramm (Anthol. Gr.
IV. 274. 719, Palat. Append. No. 305.)
Πραξιτέλους ἤνϑουν λασξόος oU τι χερεέων,
ἐς δ᾽ ἐτέων δισσὰς ἤλυϑον ὀγδοάδας'
οὔνομα δ᾽ Εὐνυχέϑης ψευϑώγυμον, ἀλλά uc δαίμων
ϑῆχεν ἀφαρπάξας wxurar εἰς fida.)
Artemas, Demetrios' Sohn von Milet.

2282. Inschrift an einem Relief im Hause Giustiniani sulle Zattere in
Venedig ; Valentinelli, Catal. dei marmi scolpiti cet. della Marciana,
Venez. 1963 p. 121 giebt "4oreuog Anunsgıog Meıknorog, nach Rinck,
Kunstbl. 1828 No. 43 und Corp. Inscr. Gr. No. 694 ist zu lesen
A ρτεμᾶς Δημητρίου ἸΜειλήσιος.

Kleinasiatische Künstler. 441

e

Anaximenes, Eurystratíos Sohn von Milet.
2283. Inschrift von einer Proconsularstatue aus Gortys auf Kreta,
Corp. Inscr. Gr. No. 2588. ναξιμένης Εὐρυσεράτου Μιλήσιος
(scil. ἀποέει.)
"Nach Bóckh aus der Zeit der Antonine.)

Alexandros (ἢ, Menides' Sohn von Antiocheia.

2284. Inschrift von der Plinthe der Aphrodite von Melos im Louvre,
Corp. Inser. Gr. No. 2435. b. £24é£]avógog Mmidov | Ayrjıo-
χεὺς ἀπὸ Ἰαιάνδρου || ἐποέησεν.

(Vgl. Wieseler im Text zu den Denkm. d. a. Kunst II. No. 270 S. 143.)

Archelaos, Apollonios’ Sohn von Priene.

2285. Inschrift an der s.g. Apotheose Homers im brit. Museum, Corp.
Inscr. Gr. No. 6131. ρχέλαος 'Inollwviov || &roinos Πριηνεύς.
(Ueber das Relief selbst s. neuestens A. Kortegarn, De tabula Archelai, Berlin
1862.)
Aristeas und Papias von Aphrodisias.

2286. Inschriften an den Plinthen zweier Kentaurenstatuen im capi-
tolinischen Museum, Corp. Inscr. Gr. No. 6140. “ρεστέας xai
Παπίας Ageodstoeis.

(Aus Hadrians Zeit.)

Zenon, Attinas' Sohn von Aphrodisias.
2287. Inschrift von einer Herme, Corp. Inscr. Gr. No. 6233.
9. K.
Πατρὶς ἐμοὶ Ζήνωνι μακαρτάτη ἔστ᾽ “Ιφροδισίας,
πολλὰ δὲ ἄστεα πισ[τὸς] ἐμαῖσε τέχναισι διελϑὼν
xal τεύξας Ζήνωνι νεῷ προτεϑνηκόει παιδὶ
τύμβον, xai στήλην καὶ εἰκόνας αὐτὸς ἔγλυψα,
5 ταῖσιν ἐμαῖς παλάμαισιν τεχνασσάμενος κλυτὸν ἔργον»,
ἔνϑα φίλῃ ἀλόχῳ Κλυϊ μένῃ καὶ παισὶ φέλοισ[ι»
τεῦξα τάφον κτλ.
2288. Inschrift an einer Portrütstatue in der Villa Ludovisi, Corp.
Inscr. Gr. No. 6151. Ζήνων ἢ Arsıvloö || 449900e(u|oretg l| ἐποέδι.
2289. Inschrift an einer weiblichen Statue aus Syrakus, Corp. Inscr.
Gr. No. 5374. Ζήνων ἢ Ageodsuoıllsug ἐποίει.
'Etwa aus dem 2. Jahrhundert.)

{Wegen einer vierten Inschrift mit dem Namen Zenon s. Brunn, K.G. I.
S. 574 f.)

Menestheus, Menestheus' Sohn von Aphrodisias.
2290. Inschrift an einem Statuenfragment in Pesaro, Corp. Inscr. Gr.
No. 6167. ενεσϑεὺς ἢ Ἡενεσϑέως l| Agygodıcıevg 1 éxoles.

442 Plastik.

Atticianis von Aphrodisias.
2291. A. Inschrift an einer Musenstatue in Florenz, Mus. Florent.
Stat. I. 18. Opus Atticianis Afrodisiensis.
B. Inschriftenfragment an dem Scrinium einer Consular

Statue daselbst, Mus. Flor. Stat. I. 88. Atticianfi...
(Nach Visconti, Opere varie I. 91 aus dem 4. Jahrhundert.)

Eutyches von Bithynien.

2202. Inschrift an einem Athletendenkstein im capitolin. Museum,
Corp. Inscr. Gr. No. 5923. Εὐτύχης Βειϑυνὸς ἢ τεχνείτης ἐποίει.

(Wegen einiger weiteren, zweifelhaften Inschriften s. Brunn, K.G. I. S. 575.)

Künstler von verschiedener oder unbekannter Herkunft.

Philiskos von Rhodos s. oben 2207. lin. 3 und 7.

(Dass Philiskos erst in der Zeit der Uebersiedelung der griechischen Kunst nach
Rom gelebt habe steht freilich nicht fest, die Art aber wie sein Name a.a. O.
erwáhnt wird, macht es wahrscheinlich, dass er wie die anderen daselbst
erwähnten Künstler für Metellus Macedonicus thätig war.)

Archidamos, Nikomachos' Sohn von Halikarnassos (1)

2293. Inschrift an einer grossen Basis in Halikarnassos, Corp. Inscr.
Gr. No. 2657. Τιβερίου ᾿Ιουλίου || Καίσαρος xai Agovoor || ᾿Ιουλίου
Καίσαρος || 4oxídauog Nixoudyov ἐποίησεν.

(Nach Böck waren die dargestellten Personen die A.U.C. 75723 n. Chr. von
Augustus adoptirten Ti. Julius Caesar und Drusus Julius Caesar.)

Polyanthes, Sokrates’ Sohn von Melos (1)

2294. Inschrift von der Basis einer Statue der Roma auf Melos, Hull.
d. Inst. 1860 p. 56. ὁ δῆμος τῶν αλίων ἐτίμασεν || τὰν Ῥώμαν ci-
κόνι χαλκέᾳ | καὶ σεεφάνῳ χρυσέῳ ἢ ἀρετῆς ἕνεκα xai εὐεργεσίας εἰς
ἑαυτόν. Πολυνϑης Σωχράτευς || ἐποίησεν.

Antiphanes, Thrasonides' Sohn von Paros.
2295. Inschrift an einer Hermesstatue in Berlin, Corp. Inscr. Gr.
No. 2435. ντιφάνης ἢ Θρασωνίδου || Πάριος ἐποίει.
(Vgl. Gerhard, Berlins ant. Bildwerke S. 75 No. 100. Gute Arbeit der Kaiser
zeit.)
Xenophantos, Chares' Sohn von Thasos (ἢ
2296. Inschrift aus Athen, Corp. Inscr. Gr. No. 336 von einer dem
Hadrian in Athen von Thasiern errichteten Statue mit der Unter-
schrift: διαπρεσβευτοῦ xai || τεχνείτου Eevog avtov || τοὺ Χαρητος!
ἐπὶ ἱερέως Κλ. ᾿4ττικοῦ.

Künstler verschiedener oder unbekannter Herkunft. 443

Demetrios, Demetrios' Bohn von Sparta (1)

2297. A. Inschrift von einer rómischen Ehrenstatue in Sparta, Corp.
Inscr. Gr. No. 1830. Δημήτριος || Δημητρίου || àxoter.
B. Inschrift an einem Relief, das ein spartanisches Müdchen
weihte, Corp. Inser. Gr. No. 1409. Δημητρίου τοῦ Anumseiov
γλυφή.

Aurelius Nikephoros, Nikephoros' Sohn von Sparta (1)

9998. Inschrift von einer Ehrenstatue in Sparta, Corp. Inscr. Gr.
No. 1402. Avo. Νικηφόρος Νικηφόρου ἐποίει. .

Thrason von Pellene.

2299. Inschrift aus Buthroton in Epeiros, Corp. Inscr. Gr. No. 1823. .
Φλάβιος | ἀιϑηναγόρας || tege? || ς Agoodi ἢ! της ἂν || &EIme | Og a-
a c v || Πελληνεὺς (scil. ἐποίησεν.)

Krateros und Pythodoros, Polydeukes und Hermolaos, Pythodoros und
Artemon von unbekannter Herkunft und Aphrodisios von Tralles.

2300. Plin. N. H. XXXVI. 37. (38.) similiter Palatinas domos Caesa-
rum replevere probatissimis signis Craterus cum Pythodoro,
Polydeuces cum Hermolao, Pythodorus alius cum Arte-
mone et singularis Aphrodisius Trallianus.

(Nach derUmstellung von $37 und 38 in Urlichs' Chrest. Plin. p. 387 ,, Similiter
wie die servilianischen Gärten mit Kunstwerken angefüllt waren‘‘ Urlichs.
Vgl. 2031. Anm. Dass die Künstler erst in der Kaiserzeit lebten lässt sich
nicht beweisen, das Gegentheil aber eben so wenig. Ein Inschriftfragment
von dem nórdlichen Theile der Propylaeen in Athen, Bull. d. Inst. 1560 p. 51
εν ."dorl&uwr Φλειάσιοῖς ἐποίησεν oder ἐποίεε lässt sich, wie auch Brunn
im Bull. a. a. O. bemerkt, mit dem hier genannten Artemon in nur sehr
unsichere Verbindung bringen.)

Menophantos von?

2301. Inschrift an einer Aphroditestatue im Palast Chigi in Rom
Corp. Inscr. Gr. No. 6165. ἀπὸ τῆς || ἐν Towadı || ἀφροδίτης || M7 -
γνόφαντος | ἐποίει.

Marcus Cossutius Cerdo.

2302. A. Inschrift von einer Satyrstatue im britischen Museum Corp.
Inscr. Gr. No. 5155. ααρκος || Koooovljrıog ἢ Maagxov ||
ἀπελεὺ || ϑερος Κέρδων || ἐποίει.

B. Inschrift an einer gleichen Statue daselbst Corp. Inscr. Gr.
No. 5156. Maaoxogl Κοσσού!ειος! Κέρδων ἢ! ἐποίει.

(Aus der Periode A. U. C. 620-650 = 131—74v. Chr? Vgl. Brunn, K.G. I.
S. 609.)

444 Plastik.

Protys aus Aigyptent
2303. Inschrift an einem Cippus mit Figuren aus Oberaigypten in
Turin, Corp. Inscr. Gr. No. 4968. Πρωτύτος τέχνη ἢ ὀργαστηφεαρχοῦ.

Phidias und Ammonios, Phidias’ Söhne aus Aigypten (!)

2304. Inschrift an einem Affen aigyptischen Stils im aigypt. Museum
des Vatican, Corp. Inscr. Gr. No. 6174. Φιδέας xai Auuwvıog
ἀμφότεροι | Φιδίου ἐποίουν.

(Wahrscheinlich aus dem Jahre 159 n. Chr.)

Philumenos Yon?

2305. Inschrift an einer knieenden Statue in der Villa Albani (f), Corp.
Inscr. Gr. No. 6175. Φιλούίμενος ἐποίει.
(Etwa aus Hadrians Zeit.)

Eraton vonf

2306. Inschrift von einer fragmentirten Statue der Aphrodite (ἢ in der
Villa Albani (ἢ, Corp. Inscr. Gr. No. 6145. b. Ἐράτων ἐποίει.

Zenas, Alexandros' Sohn von!
2307. A. Inschrift an einer Büste im capitolinischen Museum, Corp.
Inscr. Gr. No. 6150. Ζηνᾶς “4λεξάνδρου dnoler.
B. Inschrift an einer Büste des Clodius Albinus oder Macrinus
daselbst, Corp. Inscr. Gr. No. 6149. Ζηνᾶς βεποίει.

(Wegen einiger anderen zweifelhaften oder schlecht überlieferten, oder fragmen-
tirten Künstlernamen s. Brunn, K.G. I. S. 605 ff.)

Kaiserliche Dilettanten.

Nero.
2308. Sueton. Nero 52. habuit (Nero) et pingendi fingendique non
mediocre studium.

(Vgl. Dio Chrysost. Orat. 71. 9. (1I. p. 351. ed. Reiske, 728 ed. Emper.) χαέτοι
τῶν νῦν βασιλέων τις ἐπεϑύμει σοφὸς εἶναι τὴν τοιαύτην σοφίαν, ὡς πλεῖστα

ἑπιστάμενος". .. φασὶ δὲ xad γράφειν xol πλάττειν ἱκανὸν αὐτὸν cire
χαὶ αὐλεῖν τῷ τε στόματι χτλ.)
Hadrian.

2309. Aurel. Vict. Epit. de Caes. 14. 2. Atheniensium studia
moresque hausit, potitus non sermone tantum sed et ceteris discipli-
nis, canendi, psallendi medendique scientia, musicus, geometra,
pictor fictorque ex aere vel marmore proxime Polycletos et
Euphranoras.

(Wiederholt bei Paulus Diacon. Hist. Miscell. X. 9, vgl. Suid. v. 4dpiroc . . -

Künstler verschiedener Herkunft. Kaiserliche Dilettanten. 445

φελοτιμίᾳ τε γὰρ ἀπλήστως ἐχρῆτο, xal wurd τοῦτο χαὶ τἄλλα πάντα καὶ τὰ
βραχύτατα ἐπετήδευε. zul yag ἔπλασσε καὶ ἔγραψε καὶ οὐδὲν ὃ τι οὐ χαὶ
εἰρηνιχὸν χτλ. εἰδέναι ἔλεγεν. und Ael. Spartisn. Hadrian. 14. 8. fuit enim
poematum et litterarum nimium studiosissimus, arithmeticae geometriae
picturae peritissimus.)

2310. Cass. Dio LXIX. 4. Adgıavog δὲ ... τὸν Αἰπολλόδωρον τὸν

ἀρχιτέχτονα. .. τὸ μὲν πρῶτον ἐφυγάδευσε, ἔπειτα δὲ xai ἀπέκτεινε

. αὐτὸς (Hadrianus) γὰρ τοῦ τῆς ἀφροδέτης τῆς τε “Ῥώμης ναοῦ τὸ
διάγραμμα αὐτῷ (dem Apollodoros) πέμψαρ, δὲ ἔνδειξιν ὃ ὅτι καὶ ἄνευ
ἐκείνου μέγα ἔργον γίγνεσϑαι δύναται, ἤρετο εἰ εὖ ἔχοι τὸ κατασχεύ- 5
agua. ὃ δ᾽ ἀντεπέσεειλε περὶ τοῦ ναοῦ... καὶ περὶ τῶν ἀγαλμά-
των ὅτι μείζονα ἢ κατὰ τὸν τοῦ ὕψους τοῦ μεγάρου λόγον ἐποιήϑη.
ἂν γὰρ αἱ ϑεαὶ, ἔφη, ἐξαναστήσασϑαί ve καὶ ἐξελθεῖν ἐθελήσωσιν, οὐ
δυνηϑήσονται κελ.

(Vgl. noch Tsetz. Chil. IL. 82 844.)

M. Aurel. Antoninus Philosophus.

2311. Iul. Capitolin. M. Ant. Philos. 4. 9. operam praeterea pin-
gendo sub magistro Diogneto dedit.

Antoninus Heliogabalus.

2312. Ael. Lamprid. Anton. Heliogab. 30. 1. pinxit se ut cup-
pedinarium, ut seplasiarium, ut popinarium, ut tabernarium, ut le-
nonem idque domi semper et exercuit.

2313. Herodian. V. 5. ὁ δὲ (Heliogabalus) . . . βουλόμενος ἐν ἔϑει ye-
νέσϑαι τῆς τοῦ σχήματος ὄψεως τήν ve σύγκλητον καὶ τὸν δῆμον Ῥω-
μαίων, ἀπόντος τε αὐτοῦ πεῖραν δοϑῆναι πῶς φέρουσι τὴν ὄψιν τοῦ
σχήματος, εἰχόνα μεγίστην γράψας παντὸς ἑαυτοῦ οἷος
προϊών τε καὶ ἱερουργῶν ἐφαίνετο, παραστήσας v6 ἐν τῇ γραφῇ τὸν 5
τύπον τοῦ ἐπιχωρίου ϑεοῦ, ᾧ δὴ καλλιερῶν ἐγέγραπτο, πέμψας τε εἰς

τὴν Ῥώμην ἐκέλευσεν... τὴν eixóva . . . ἀνατεϑῆναι κτλ.

Alexander Severus.

2314. A el. Lamprid. Alex. Sever. 27. 7. geometriam fecit, pin-
xit mire, cantavit nobiliter, sed numquam alio conscio nisi pueris
suis testibus.

Valentinian.

2315. Aurel. Vict. Epit. de Caes. 45. 7. pingere venustissime,
meminisse, nova arma meditari, fingere cera seu limo simulacra cet.

2316. Ammian. Marcellin. XXX. 9. 4. sribens decore venuste-
que pingens et fingens et novorum inventor armorum cet.

446 Plastik.

Bemerkenswerthe plastische Werke der Kaiserzeit.

Korinths neue Kunstschütze.
2317. Pausan. II. 1: 2. Κόρινϑον δὲ οἰχοῦσι Κορινϑίων μὲν οὐδεὶς ἔτι
τῶν ἀρχαίων, ἔποικοι δὲ ἀποσταλέντες ὑπὸ Ῥωμαίων.
(Korinth, Colonia Laus Iulii Corinthus, durch Iul. Caesar neu gegründet, durch
Hadrian verschónert, vgl. Müller, Handb. $. 252. Anm. 3.)
Pausan. II. 2. 6 s. oben 2074. Anm.

Isthmisches Heiligthum. Herodes Atticus! Weihgeschenke.

(Herodes lebte zur Zeit der Antonine.)

2318. Pausan. II. 1. 7.. dA9óvri δὲ ἐς τοῦ 9500 τὸ ἱερὸν τοῦτο μὲν
ἀϑλητῶν νικησάντων τὰ Ἴσϑμια ἑστήκασιν eixóveg, τοῦτο δὲ πιτίων
δένδρα ἐστὶ πεφυτευμένα drei στοίχου, τὰ πολλὰ ἐς εὐθὺ αὐτῶν ἀνή-
κοντα. τῷ ναῷ δὲ ὄντι μέγεϑος οὐ μείζονι ἐφεστήκασι Τρίτωνες χαλ-
xoi. xai ἀγάλματά ἐστιν ἐν τῷ προνάῳ, δύο μὲν Ποσειδῶνος, τρίτον
de Augıreiing, καὶ Θάλασσα καὶ abs χαλκῆ. τὰ δὲ ἔνδον Ep ἡμῶν
ἀνέϑηχεν Ἡρώδης Ἀϑηναῖος, ἵππους τέσσαρας ἐπιχρύσους πλὲν
τῶν ὁπλῶν" ὅπλαὲ δέ σφισίν εἶσιν ἐλέφαντος. 8. καὶ Τρίτωνες δύο
παρὰ τοὺς ἵππους εἰσὲ χρυσοῖ, τὰ μετ᾽ ἰξὺν ἐλέφαντος καὶ οὗτοι" τῷ
δὲ ἅρματι Ἀμφιτρίτη καὶ Ποσειδῶν ἐφεστήχασι, καὶ παῖς ὀρϑές ἐσειν
ἐπὶ δελφῖνος ὁ Παλαίμων" ἐλέφαντος δὲ καὶ χρυσοῦ καὶ οὗτοι πεποί-
ηνται. τῷ βάϑρῳ δὲ, ἐφ᾽ οὗ τὸ ἅρμα, μέση μὲν ἐπείργασται Θάλασσα
ἀνέχουσα φροδίτην παῖδα, ἑκατέρωϑεν δέ εἰσιν αἱ Νηρηΐδες καλοίύ-
μεναι... 9. τοῦ Ποσειδῶνος δέ εἰσιν ἐπειργασμένοι τῷ βάϑρῳ καὶ ot
Τυνδάρεω παῖδες, ὅτι δὴ σωτῆρες καὶ οὗτοι νεῶν καὶ ἀνϑρώπον εἰσὶ
ναυτιλλομένων. τὰ δὲ ἄλλα ἀνάχειται Γαλήνης ἄγαλμα καὶ Θαλάσσης,
xai ἵππος εἰκασμένος κήτει τὰ μετὰ τὸ στέρνον, "Ivo) τε xai Βελλερο-
φόντης, καὶ 6 ἵππος ὃ Πήγασος.

Palaimonion.
2319. Pausan. II. 2. 1. τοῦ περιβόλου (des Poseidontempels) δέ ἐστιν
ἐντὸς Παλαίμονος ἐν ἀριστερᾷ ναός, ἀγάλματα δὲ ἐν αὐτῷ Ποσειδῶν
xai “ευκοϑέα καὶ αὐτὸς ὁ Παλαίμων.

Kenchreai.

2320. Pausan. II. 2. 3. ἐν δὲ Keyyoéaig .Ageodirng vé ἐστι ναὸς καὶ
ἄγαλμα λίϑου" μετὰ δὲ αὐτὸν ἐπὶ τῷ ἐρύματι τῷ διὰ τῆς ϑαλάσσης
Ποσειδῶνος χαλκοῦν. κατὰ δὲ τὸ ἕτερον πέρας τοῦ λιμένος Αἴσκλη πεοῦ
καὶ Ἴσιδος ἱερά.

Korinth.
(Agora.)

2321. Pausan. II. 2. 8. ἔστε δὲ xai Τύχης ναός, ἄγαλμα ὀρϑὸν Παρίοι

λέϑου. παρὰ δὲ αὐτὸν ϑεοῖς πᾶσίν ἐστιν ἱερόν. πλησίον δὲ ἠκοδόμτται

ῳν

n

0

Bemerkenswerthe plastische Werke der Kaiserzeit. Griechenland. 447

xonvn, xai Ποσειδῶν ἐπ᾽ αὐτῇ χαλκοῦς, καὶ δελφὶς ὑπὸ τοῖς ποσίν ἐστι
τοῦ Ποσειδῶνος ἀφιεὶς ὕδωρ. καὶ ἀιπέλλων ἐπίκλησιν Κλάριος χαλ-
xovg ἐστί καὶ ἄγαλμα φροδίτης, “Ἑρμογένους Κυϑηρίου ποιήσαντος 5
(oben 2074.) “Eguoü τέ ἐστιν ἀγάλματα χαλκοῦ μὲν καὶ ὀρθὰ ἀμφό-
vega, τῷ δὲ ἑτέρῳ καὶ ναὸς πειτοίηται. τὰ δὲ τοῦ Διός, καὶ ταῦτα ὄντα
ἐν ὑπαέϑρῳ, τὸ μὲν ἐπίκλησιν οὐκ εἶχε, τὸν δὲ αὐτῶν Χϑόνιον, καὶ
τὸν τρίτον καλοῦσιν Ὕψιστον.

2322. Pausan. II. 3. 1. ἐν μέσῳ δὲ τῆς ἀγορᾶς ἐστιν ᾿ϑηνᾶ χαλχῇ"
τῷ βάϑρῳ δὲ αὐτῆς ἐστι Movaó» ἀγάλματα ἐπειργασμένα. ὑπὲρ δὲ
τὴν ἀγοράν ἐστιν Ὀχταβίας ναὸς ἀδελφῆς «Αὐγούστου βασιλεύσαντος
“Ῥωμαίων μετὰ Καίσαρα τὸν οἰχιστὴν Κορίνϑου τῆς νῦν.

(Weg nach Lechaion.)

2323. Pausan. II. 3. 2. ἐκ δὲ τῆς ἀγορᾶς ἐξιόντων τὴν ἐπὲ “εχαίου
προπίλαιά ἔστι, καὶ ἐπὶ αὐτῶν ἅρματα ἐπίχρυσα, τὸ μὲν Φαέϑοντα
Ἡλίου παῖδα, τὸ δὲ Ἥλιον αὐτὸν φέρον. ὀλίγον δὲ ἀπωτέρω τῶν
προπυλαίων εἰσιοῦσιν ἐν δεξιᾷ ἐστιν «Ηρακλῆς χαλκοῦς. μετὰ δὲ αὖ-
τὸν ἔςοδός ἐστι τῆς Πειρήνης ἐς τὸ ὕδωρ... 98.... ἔτι γε δὴ καὶ ὅ
Ἀπόλλωνος ἄγαλμα πρὸς τῇ Πειρήνῃ καὶ περίβολός ἐστιν" ἐν δὲ
αὐτῷ γραφὴ τὸ Ὀδυσσέως ἐς τοὺς μνηστῆρας ἔχουσα τόλμημα.

2324. Pausan. II. 3. 4. αὖϑις δ᾽ ἰοῦσιν ἐπὶ Asyalov τὴν εὐθεῖαν χαλ-
χοῦς χαϑήμενός ἐστιν Ἑρμῆς, παρέστηκε δέ ot κριός, ἕτε Ἑρμῆς μά-
λιστα δοκεῖ ϑεῶν ἐφορᾶν καὶ αὔξειν ποίμνας, . .. τὸν δὲ ἂν τελετῇ
Mnreög ixi Ἑρμῇ λεγόμενον καὶ τῷ κριῷ λόγον ἐπισεάμενος οὐ λέγω.
μετὰ δὲ τὸ ἄγαλμα τοῦ ἙἭ, μοῦ Ποσειδῶν xai “ευκοϑέα καὶ ἐπὶ δελ-- 5
φῖνός ἐστιν ὁ Παλαίμων. 5. λουτρὰ δὲ ἔστι μὲν πολλαχοῦ Κορινϑίοις
καὶ ἄλλα, τὰ μὲν ἀπὸ τοῦ κοινοῦ, τὸ δὲ βασιλέως Adpıavod κατα-
σκευάσαντος' τὸ δὲ ὀνομαστότατον αὐτῶν πλησίον τοῦ Ποσειδῶνος.
... ἐν ἀριστερᾷ δὲ τῆς ἐφόδου Ποσειδῶν καὶ pev αὐτὸν “ρτεμις
ϑηρεύουσα ἕστηκε. χρῆναι δὲ πολλαὶ μὲν ἀνὰ τὴν πόλιν πεποίηνται 10
πᾶσαν, ἅτε ἀφϑόνου óéovróg σφισιν ὕδατος, καὶ ὃ δὴ βασιλεὺς
Adgıavög ἐςήγαγεν ἐκ Στυμφήλου" ϑέας δὲ μάλιστα ἀξία ἡ παρὰ τὸ
ἄγαλμα τὸ τῆς Apreuıdog, καὶ ὁ Βελλεροφόντης ἔπεστι, καὶ τὸ ὕδωρ
οἱ δὲ ὁπλῆς ἵππου δεῖ τοῦ Πηγασου.

(Weg nach Sikyon.)

2325. Pausan. II. 3. 6. ἑτέραν δὲ ἐκ τῆς ἀγορᾶς τὴν ἐπὲ Σικυῶνα ἐρχο-
μένοις ἔστιν ἰδεῖν ἐν δεξιᾷ τῆς ὁδοῦ ναὸς καὶ ἄγαλμα χαλκοῦν Andi-
λωνος"

2326. Pausan. II. 4.1. τοῦ μνήματος (der Kinder der Medeia) δέ ἔστιν
οὐ πόῤδω Χαλινίτιδος ἰϑηνᾶς ἱερόν... τὸ δὲ ἄγαλμα οἱ τοῦτο ξόα-
νόν ἐστι, πρόςωπὸν τε καὶ χεῖρες καὶ ἄχροι πόδες εἰσὶ λευκοῦ λίϑου.

(Aus ülterer Zeit? So nahm Winckelmann an G. d. K. X. 3. 21.)

448 Plastik.

2327. Pausan. II. 4. 5. ὑπὲρ δὲ τὸ ϑέατρόν ἐστιν ἱερὸν Διὸς Kane-
τωλίου φωνῇ τῇ Pouato»: κατὰ Ἑλλάδα δὲ γλῶσσαν Κορυφαῖος óvo-
μάζοιτ᾽ ἂν... πρὸς τούτῳ τῷ γυμνασίῳ ναοὲ ϑεῶν εἶσιν, ὁ μὲν Διός,
ὁ δὲ Αἰσχληπιοῦ. τὰ δὲ ἀγάλματα, Ἰσκληπιὸς μὲν καὶ ὙὙγέεια λευχοῦ
λίϑου, τὸ δὲ τοῦ Διὸς χαλκοῦν ἐστιν.

(Nach Akrokorinth.)

2328. Pausan. II. 4.6. dg δὴ τὸν ἰκροκόρινϑον τοῦτον d»xeobaiv ἐστιν
"Ioıdog τεμένη" ὧν τὴν μὲν Πελαγέαν τὴν δὲ «ἐγυπείαν asso» éno-
γνομάζουσιν. καὶ δύο Σαράπιδος, ἐν Κανώβῳ καλουμένου τὸ ἕτερον.
μετὰ δὲ αὐτὰ Ἡλίῳ πεποίηνται βωμοί, καὶ νάγκης καὶ Βίας ἐστὶν
ἱερύν" ἐςιέναι δὲ ἐς αὐτὸ οὐ νομίζουσιν. ὑπὲρ τοῦτο ἸΠητρὸς ϑεῶν ναύς
ἐστι [καὶ στήλη] καὶ ϑρόνος" λίϑων καὶ ἀυτὴ καὶ ὁ ϑρόνος.

2329. Pausan. II.5. 1. ἀνελϑοῦσι δὲ ἐς τὸν ᾿ἩΙκροχόρινϑον ναός ἐστιν
ΦΙφροδίτης" ἀγάλματα δὲ αὐτή τε ὡπλισμένη καὶ Ἥλιος καὶ Ἔρως
ἔχων τόξον.

Athen.

Zeus Eleutherios und Hadrian.

2330. Pausan. I. 3.2. ἐνεαῦϑα (im Kerameikos) ἔστηκε Ζεὺς ὀνομαζό-
μενος Ἐλευϑέριος καὶ βασιλεὺς Mógiavóg, ἐς ἄλλους τε ὧν ἦρχεν
εὐεργεσίας καὶ ἐς τὴν πόλιν μάλιστα ἀποδειξάμενος τὴν ᾿41ϑηναίων.

(Beide Statuen gehören wahrscheinlich zusammen.)

Tempel und Bild des Zeus Olympios von Hadrian. Statuen Hadrians.
2331. Pausan. 1. 18. 6. πρὲν de ἐς τὸ ἱερὸν ἰέναι τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυιμ-
πίου — ““δριανὸς 6 Ρωμαίων βασιλεὺς τόν TE ναὸν ἀνέϑηκε xai τὸ
ἄγαλμα ϑέας ἄξιον, οὗ μεγέϑει μέν, ὅτι μὴ Ῥοδίοις καὶ Ῥωμαίοις
εἰσὶν ot xoAoccoí*), τὰ λοιπὰ ἀγάλματα ὁμοίως ἀπολείπεται, nt-
ποίηται δὲ ἔκ τε ἐλέφαντος καὶ χρυσοῦ, καὶ ἔχει τέχνης εὖ πρὸς τὸ
μέγεϑος δρῶσιν — ἐνταῦϑα εἰχόνες δριανοῦ dio μέν εἶσι Θασίου
λίϑου, δύο δὲ Miyvztiov: χαλκαὶϊ δὲ ἑστᾶσι πρὸ τῶν χιόνων, ἃς 449:-
vaio. καλοῦσιν ἀποίχους πόλεις. ὃ μὲν δὴ πᾶς περίβολος σταδίων
μάλιστα τεσσάρων ἐστίν, ἀνδριάντων δὲ πλήρης" ἀπὸ γὰρ πόλεως ἔχά-
στης εἰχὼν “δριανοῦ βασιλέως ἀνάχειται, καὶ σφᾶς ὑπερεβάλοντο 10
ἀψϑηναῖοι, τὸν κολοσσὸν ἀναϑέντες ὄπισϑε τοῦ ναοῦ ϑέας ἄξιον.
7. ἔσει δὲ ἀρχαῖα ἐν τῷ περιβόλῳ κελ.

a) ὅτε μὴ ὅσοι Podío xai Ῥωμαίοις εἰσὶ χολοσσοί Schubart, Ztschr. für Alt.
Wiss. 1846 S. 196, ebenso Kayser, daselbst 1816 S. 500, der aber noch nach
Ἀδριανὸς lin. 2 γὰρ einschieben will. Westermann in den N. Jahrbb. f.
Philol. XXV. 8. 6 f. wollte vor ᾿δριανὸς eine Lücke statuiren.

(Vgl. Ael. Spartian. Hadrian. 13. 6. . . . statim ad orientem profectus per
Athenae iter fecit (Hadrianus) atque opera, quae apud Athenienses coeperet,
dedicavit, ut Iovis Olympii aedem et aram sibi cet.)

σι

Bemerkenswerthe Kunstwerke der Kaiserzeit. Griechenland. 4419

2332. Pausan. I. 18. 9. Aogıavög δὲ κατεσκευάσατο μὲν xci ἄλλα
A 95vatoig, ναὸν Ἥρας καὶ Διὸς Πανελληνίου xai ϑεοῖς τοῖς
πᾶσεν ἱερὸν κοινόν: τὰ δὲ ἐπιφανέστατα ἑκατόν εἰσι κίονες Φρυγίου
λίϑου. πεποίηνται δὲ καὶ ταῖς ατοαῖς κακὰ τὰ αὐτὰ οἷ τοῖχοι. καὶ
οἴκημα ἐνταῦϑά ἐστιν ὀρόφῳ τε ἐτειχρύσῳ xai ἀλαβάστρῳ λίϑῳ,
πρὸς δὲ ἀγάλμασι κεχοσμημένον καὶ γραφαῖς" κατάκειται δὲ ἐς
αὐτὸ βεβλέα" καὶ γυμνάσιόν' ἐστιν ἐπώνυμον Adguaro ' κέονός δὲ καὶ
ἐνταῦϑα. ἑχατὸν λεϑοτομίας τῆς “ιβύων. :

Heraion bei Argos.

2393. Pausan. II. 17. 6.. χρυσυῦ δὲ καὶ. λέϑων λαμπόντων Aögıe-
νὸς. βασιλεὺς tac v ἀνέθηκεν' ἀνέϑηχε δέ, ὅτι τὴν Ὀρνιϑαὰ ἱερὰν τῆς
"H gag »ομίζουσι. .

Olympia.

2334. Pausan. .V.:21. 8. τῶν δὲ κατειλεγμένων vg 1639. ) τὰ | ipei
ἀγάλματα δύο (des Zeus) μέν ἐστιν ἀριϑμόν, ἀνετέϑη δὲ ἐπιτεϑεί-
σης παλαισταῖς ἀνδρασι ζημίας" [οἵξινες δὲ ἐκαλοῦντο, ἐμέ γε ἢ τοὺς
λείων λέληϑεν ἐξηγητάς.) ἐπιγράμματα μὲν [γὰρ] xai ἐπὲ τούτοις

"TOig ἀγάλμασιν ἔπεστι. λέγει δὲ κελ.... 9. τὰ δὲ ἐπίλοιπα ἐς. τοὺς
ἀϑλητὰς “τούτους οἱ ἐξηγηταὶ λέγουσιν οἱ Ἠλείων, ὀγδόην μὲν ἐπὶ
ταῖς ἑβδομήκοντᾳ καὶ ἑκατὸν ὀλυμπιάδα εἶναι, λαβεῖν de Ev-
δηλὸν παρὰ Φιλοστράτου χρήματα κτλ.

(Vgl. Pausan. VI. 23. 4.)

2335. Pausan..V. 21. 16.. ϑαῦμα μὲν δὴ καὶ ἄλλως ἐν οὐδενὸς λόγῳ
τὸν ϑεὸν ϑέσϑαι τὸν ἐν Ὀλυμπίᾳ χαὶ δέξασϑαί τινα ἢ δοῦναι δῶρα
ἐπὶ τῷ ἀγῶνι" μείζονος δὲ ἔτι ϑαύματος, εἴ γε καὶ αὐτῶν ἐτόλμησεν

ἤδη τίς Ἠλείων. λέγεται δὲ" ὡς Aayövınog τολμήσειεν Ἠλεῖος δευ-

τέρᾳ πρὸς ταῖς ἑκατὸν καὶ ἐνενήκοντα ὀλυμπιάδι κτλ. 17.
ἀπὸ ταύτης τῆς ξημέᾳς dyd λιατα (d es Zeus) ἐποιήϑη" καὶ τὸ μὲν
ἐν τῷ Ἠλείων à ανάχδιται γυμνασίῳ, τὸ δὲ τῆς ᾿Ἄλτεως πρὸ τῆς IIoıxi-
Ang στοᾶς καλουμένης, ὅτι ἦσαν ἐπὶ τῶν τοίχων γραφαὶ τὸ ἀρχαῖον.

2336. Pausan. V. 21. 16. ἔστι δὲ καὶ ἄλλα δύα τὰ χ νης τῆς ἐφ᾿ ἡμῶν
ἀγάλματα. ἕκτῃ γὰρ ἐπὶ ταῖς εἴκοσι xai διακοσίαις ὀλυμ-
nııddı πύκτας ἄνδρας ὑπὲρ αὐτῆς μαχομένους τῆς νίκης ἐφώρασαν
συνθεμένους ὑπὲρ λήμματος. ἀντὶ τούτων μὲν ἐγένετο ζημία ^ ποιη-
ϑέντων δὲ ἀγαλμάτων Διὸς τὸ μὲν ἐν ἀρεστερᾷ τῆς àg τὸ oradıov ἐςό-
δου, τὸ δὲ ἕτερον αὐτῶν ἕστηκεν ἐν δεξιᾷ. τοῖς δὲ πύκταις τούτοις
Jidag τὸ ὄνομα ἦν, καὶ τῷ τὰ χρήματα δόνει αὐτῷ Σαραπάμμων'
νομοῦ δὲ ἦσαν τοῦ αὐτοῦ, νεωτάτου τῶν ἐν Αἰγύπτῳ, καλουμένου δὲ
“Μρσινοΐτου.

2337. Pausan. V. 24. 4. Μόμμιος δὲ ἀπὸ λαφύρων ἀνέϑηκε uv ἐξ
Aycdas dia ἐς Ὀλυμπίαν χαλκοῦν. οὗτος ἔσεηχεν ἐν ἀριστερᾷ τοῦ
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 29

σι

5

5

Q

450 Plastik.

Aaxsdaruoviwv ἀναϑήματος, παρὰ τὸν τιρῶτον ταύτῃ τοῦ ναοῦ κίονα.
(Ol. 158. 2.)

2338. Pausan. V. 24. 8. ἔστι δὲ xai πρὸς τῷ τείχει τῆς Alzewg Ζεὺς
ἐπὶ ἡλίου vesgoupiévog δυσμάς, ἐπίγραμμα οὐδὲν παρεχόμενος. ἐλέ-
yero δὲ καὶ οὗτος Mouniov τε καὶ ἀπὸ τοῦ Mxyauiv elvat πολέμου.

2339. Pausan. VI. 21. 1. τὸ δὲ ἕτερον τοῦ ἱπποδρόμου μέρος οὐ χῶμα
γῆς ἐστίν, ὅρος δὲ οὐχ ὑψηλόν. ἐπὶ τῷ πέρατε τοῦ ὄρους ἱερὸν πεποί-
prat Δήμητρι ἐπίκλησιν Χαμύνῃ.... 3. ἀγάλματα δὲ ἀντὶ τῶν ἀρ-
χαίων Κόρην xai Δήμητρα λίϑου τοῦ Πεντέλῃσιν 4ϑηναῖος
ἀνέϑηκεν Ηρ ώδης.

2340. Pausan. V. 25. 1. τοσαῦτα ἐντὸς τῆς Alzewg ἀγάλματα εἶναι
Διὸς ἀνηριϑμησάμεϑα ἐς τὸ ἀχριβέστατον. τὸ ἀνάϑημα γὰρ τὸ πρὸς
τῷ μεγάλῳ ναῷ ὑπὸ ἀνδρὸς Κορινϑίου τεϑέν, Κορινϑέων δὲ
οὐ τῶν ἀρχαίων, ἀλλ᾽ ot παρὰ βασιλέως ἔχουσιν εἰληφότες τὴν πόλιν,
τοῦτο τὸ ἀνάϑημα Ἀλέξανδρός ἔστιν ὃ Φιλίππου Διὶ cixa-
σμένος δῆῇϑεν.

Mantineia.

2341. Pausan. VIII. 9.6. τοῦ ϑεάτρου δὲ 0rtia9&» vaot τε Aypeondi-
της ἐπίκλησιν Συμμαχίας ἐρείπια καὶ ἀγάλματα ἐλείπετο" vo δὲ àni-
γραμμα ἐπὶ τῷ βάϑρῳ τὴν ἀναϑεῖσαν τὸ ἄγαλμα ἐδήλου ϑυγατέρα
εἶναι Πασέου Νικίππην. τὸ δὲ ἱερὸν κατεσχευάσαντο τοῦτο oí αντι-
νεῖς, ὑπόμνημα ἐς τοὺς ἔπειτα τῆς ὁμοῦ Ῥωμαίοις En’ Ἀκτίῳ vav-
μαχέας.

2342. Pausan. VIII. 9.7. ἐνομίσϑη δὲ καὶ Mvríivovg σφίσιν εἶναι ϑεός"
γαῶν δὲ ἐν Μαντινείᾳ νεώτατός ἔστιν 6 τοῦ Ἀντίνου ναός. οὗτος
ἐσπουδάσϑη περισσῶς δή τι ὑπὸ βασιλέως Ἡ δριανοῦ. ἐγὼ δὲ uev
ἀνθρώπων μὲν ἔτι αὐτὸν ὄντα ovx εἶδον, ἐν δὲ ἀγάλμασιν εἶδον καὶ ἐν
“γραφαῖς. ἔχει μὲν δὴ γέρα καὶ ἑτέρωϑι, καὶ ἐπὶ τῷ Νείλῳ πόλις Al- 5
γυπτίων ἐστὶν ἐπώνυμος Ἀντίνου: τιμὰς δὲ ἐν ἸΪαντινείᾳ κατὰ
τοιόνδε ἔσχηκε. γένος ἣν ὃ 2vrlvovg dx (Βιϑυνίου πόλεως) Βιϑυνίας
τῆς ὑπὲρ Σαγγαρίου ποταμοῦ" οἱ δὲ Βιϑυνιεῖς Agxades τέ εἶσι καὶ
"Μαντινεῖς τὰ ἄνωϑεν. 8. τούτων ἕνεχα ὁ βασιλεὺς κατεστήσατο αὐτῷ
καὶ ἐν Marsıveig τιμάς, καὶ τελετή τὸ κατὰ ἔτος ἔχαστον καὶ ἀγών 10
ἔστιν αὐτῷ διὰ ἔτους πέμπτου. οἶχος δέ ἐστιν ἐν τῷ γυμνασίῳ Mor-
τινεῦσιν ἀγάλματα ἔχων νείνου καὶ ἐς τὰ ἄλλα ϑέας ἄξιος, λί-
ϑων ἕνεκα οἷς κεκόσμηται, καὶ ἀπιδόντι ἐς τὰς γραφάς" αἱ δὲ Arzi-
γου εἰσὶν αἱ πολλαί, ιονύσῳ μάλιστα εἰκασμέναι.

2343. Pausan. VIII. 10.2. παρὰ δὲ τοῦ ὄρους (Alesion!.rd ἔσχατα vot
Ποσειδῶνός ἔστι τοῦ “Ιππίου τὸ ἱερόν, o) πρόσω σταδίου Mavzi-
veiag. τὰ δὲ ἐς τὸ ἱερὸν τοῦτο ἐγώ τε ἀκοήν γράφω καὶ 5001 μνήμην
ἄλλοι περὶ αὐτοῦ πεποίηνται. τὸ μὲν δὴ ἱερὸν τὸ ἐφ᾽ ἡμῶν φκχοδομή-
σατο ᾿Α δριανὸς βασιλεύς κτλ.

Bemerkenswerthe Kunstwerke der Kaiserzeit. Griechenland. 451

Koroneia.

2344. Pausan. IX. 34. 1. ἀνέϑεσαν δὲ καὶ Χαρίτων ἀγάλματα ἐπ᾽ ἐμοῖ
(in dem Tempel dor Xthene Itonia.)

' Orchomenos.

2345. Pausan. IX. 38. 1. Ogxouerioıg... τὸ δὲ ἀρχαιότατον Xa-
ρέτων ἐστὶν ἱερόν..,. τὰ δὲ ἀγάλματα τὰ σὺν κόσμῳ πεποιημένα
ἀνετέϑη μὲν ἐπ᾽ ἐμοῦ, λίϑου dé ἐστι xai ταῖτα.

Kaisareia.

, Kolossaler Augustus-Juppiter und Roma von Herodes d. Gr. geweiht.
2346. Ioseph. Bell. Iud. I. 21. 7. ... xoi τοῦ στόματος ἄντικρυς
ναὸς Καίσαρος ἐπὶ γηλόφου, χάλλει καὶ μεγέϑει διάφορος" ἐν δὲ αὐτῷ
κολοσσὸς Καίσαρος, οὐχ ἀποδέων τοῦ Ὀλυμπίασι Διός, Q
xai προςείκασται, Ῥώμης δὲ ἴσος Ἥρᾳ τῇ xav fgyog. ἀνέϑηκε
δὲ τῇ μὲν ἐπαρχίᾳ τὴν πόλιν, τοῖς ταύτῃ δὲ πλοϊζομένοις τὸν λιμένα,
Καίσαρι δὲ τὴν τιμὴν τοῦ κτίσματος" Καισάρειαν γοῦν ὠνόμασεν
3 7!
αὑτήν.
(Vgl. Antiquitt. XV. 9. 6. περίκεινται δ᾽ ἐν χύχλῳ τὸν λιμένα λειοτάτου λέϑου
χατασχευῇ συνεχεῖς οἴχήσεις, xav τῷ μέσῳ χολωγός τις, ἐφ᾽ οὗ νεὼς παρ τος

ἄποπτος τοῖς εἰςπλέουσιν, ἔχων ἀγάλματα τὸ μὲν Ῥώμης τὸ δὲ Καίσαρος"
TE πόλις καὐτὴ Καισάρεια χαλεῖται xrÀ.)

Melissa in Phrygien.

- Alkibiades’ Statue von Hadrian.

2348. Athen. XIII. p. 574. F. εἴδομεν δὲ xai ἡμεῖς τὸ ἐν MeA(ooy τοῦ
AlkxıBßıadov μνῆμα ἐκ Συνάδων εἰς Μητρόπολιν ἀφικνούμενοι" ἐν ᾧ
καὶ xav ἔτος ϑύεται βοῦς, διαχελευσαμένου τοῦτο τοῦ πάντ᾽ ἀρίστου
A δριανοῦ βασιλέως, ὃς καὶ ἀνέστησεν ἐπὲ τῷ μνήματι Παρίου
λίϑου εἰκόνα τὸν ““λκιβεα δὴν.

Lugdunum.

Heiligthum und Altar des Augustus.

2349. Strabon. IV. p. 192. τό ve ἱερὸν τὸ ἀναδειχϑὲν ὑπὸ πάντων
κοινῇ τῶν Γαλατῶν Καίσαρι τῷ Σεβαστῷ πρὸ ταύτης ἵδρυται τῆς nó-
λεως ἐπὶ τῇ συμβολῇ τῶν ποταμῶν" ἔστι δὲ βωμὸς ἀξιόλογος ἐπιγρα-
φὴν ἔχων τῶν ἐθνῶν ἑξήχοντα τὸν ἀριϑμὸν καὶ εἰκόνες") τούτων éxa-
στου uia καὶ ἄλλος [ἀνδριὰς] μέγας Ὁ).

3| Kramer nach Coray: εἰχόνας---μέαν.

Ὁ) Toup: ἄλσος μέγα. Vgl. zu beiden Vermuthungen Jahn, Berichte der k.
sächs. Ges. d. Wiss. 1851 S. 125.

29*

ων

452 mE Plastik.

Rom.
.

Zur Geschichte der Portrütbildnerei in Rom.

2350. Plin. N. H. XXXIV. 17. excepta deinde (nachdem Athen vor-
angegangen) res (die Aufstellung von Statuen) est a toto orbe terra-
rum humanissima ambitione, et in omnium municipiorum foris statuae
ornamentum esse coepere prorogarique memoria hominum et honores
legendi aevo basibus inseribi, ne in sepulcris tantum legerentur. mox
forum et in domibus privatis factum atque in atriis honos clientium
instituit sic colere patronos. 18. togatae effigies antiquitus ita
dicabantur ; placuere et pudae tenentes hastam ab epheborum
e gymnasiis exemplaribus, quas Achilleas vocant. Graeca res nihil
velare, at contra Romana ac militaris thoraces addere. Caesar!
quidem dictator loricatam sibi dicari in foro suo passus est. nam -
Lupercorum habitu tam noviciae sunt quam quae nuper prodiere
paenulis indutae. Mancinus (Consul A.U.C. 617.) eo habitu sibi
statuit quo deditus fuerat,

(Vgl. zu lin. 14. Vell. Paterc. 2. 1. per Fetiales nudus ac post tergum, religatis
manibus.)

19. notatum ab auctoribus et L. Attium poetam (A.U.C. 584— 5
651.) in Camenarum aede maxuma forma statuam sibi posuisse,
cum brevis admodum fuisset. equestres utique statuae Romanam
celebrationem habent orto sine dubio a Graecis exemplo, sed ill
celetas tantum dicabant in sacris victores, postea vero et qui bigis
vel quadrigis vicissent. unde et nostri currus nati ni iis qui *
triumphavissent. serum hoc et in his non nisi a divo Augusto |
seiuges, sicut elephanti.

(Vgl. zu lin. 17. unten lin. 44. Cass. Dio LIII. 22.1. unten 2354. Stat. Silv. I.

1 unten 2359. Martial. IX. 68. 5 {ed. Schneidewin.)

tam grave percussis incudibus aera resultant,

causidico medium cum faber aptat equum.

und s. O. Müllers Handb. $. 199. Anm. 4. — Zu lin. 22. vgl. Liv. XXXVIII.
35. eo anno (A.U.C. 535.) in aede Herculis signum dei ipsius ex decemviro-
rum responso et seiuges in Capitolio aurati (dem Jupiter) a P. Cornelio
positi ; consulem dedisse inscriptum est und s. Urlichs, Chrest. Plin. p. 305;
Iuvenal. Sat. VII. 124.

Aemilio dabitur quantum licet, et melius nos

egimus : huius enim stat currus aeneos, alti

quadriiugis in vestibulis atque ipse feroci

bellatore sedens curvatum hastile minatur

eminus et statua meditatur proelia lusca.
Apul. Florid. III. 16. (p. 136. Bip., II. p. 74 ed. Hildebr.) ad summam pol-
licitus est (Aemilianus Strabo, vir consularis), se mihi Carth@ini de suo
statuam positurum, vir cui omnes provinciae quad riiuges et seiuges
currus ubique gentium ponere gratulantur und s. Müller a. a. O.)

[#77

Zur Geschichte der Portrütbildnerei in Rom. 459

20. non vetus est bigarum celebratio in tis qui praetura functi
curru vecti essent per circum, antiquior columnarum, sicuti C.
Maenio qui priscos devicerat Latinos, quibus ex foedere tertias prae- 25
dae populus Romanus praestabat, eodemque in consulatu in suggestu
rostra devictis Antiatibus fixerat anno urbis CCCCXVI. item
Gaio Dnilio qui primus navalem triumphum egit de Poenis, quae
est etlam nunc in foro, 21. item L. Minucio praefecto annonae
extra portam 'Trigeminam unciaria stipe collata — nescio an primo ho- 30
nore tali a populo, antea enim a senatu erat — - praeclara res, nisi
fr ivolis. coepisset initiis.

(Vgl. Plin. N. H. XV. 77 und Urlichs, Chrest. Plin, p. 194.) |

namque et Atti Navi statua fuit ante curiam, — basis eius con-

flagravit curia incensa Publi Clodi funere —

(Vgl. Liv. I. 36. atatug Atti capite velato, quo in loco res acta est, (in comitio)
in gradibus ipsis ad laevam curiae fuit cet. Dion. Hal. Arch. Rom. 111. 71.
o δὲ. Ταρκύνιος. . αὐτὸν τὸν Νέβιον. . . ἄλλαις τέ πολλαῖς φιλανϑρωπίαις
ὑπηγάγετο xol ἵνα μνήμης αἰωνίου τυγχάνῃ παρὰ τῶν ἐπιγενομέν ων Exov«
᾿χατασχευάσας αὐτοῦ χαωλχὴν ἀνέστησεν ἐν ἀγορᾷ, 5 x«à εἰς ἐμὲ ἡ nv ἔτι πρὸ τοῦ
βουλευτηρίου χειμένη πλησίον τῆς ἱερᾶς συχῆς ἐλάττων ἀνδρὸς μετρίου τὴν
περιβολὴν ἔχουσα χατὰ τῆς κεφ αλῆς.)

fuit et Hermodori Ephesii in comitio, legum quas decemviri
scribebant interpretis, publice dicata. 22. alia causa, alia auctoritas
Horati Coclitis statuae quae durat hodieque, cum hostis a ponte
sublicio solus arcuisset. .

. (Vgl. Gell. Noct. Att. IV. 5. statua Romae in comitio posita Horatii Coclitis
fortissimi viri de caelo tacta est. ob id fulgur piaculis luendum haruspices
ex Etrüría acciti inimico atque hostili in opulum Romanum animo institue-
rant eam rem contrariie religionibus procurare. atque illam statuam sua-
‚serunt in inferiorem locum perperam transponi, quem sol oppositu circum
undique aliarum aedium numquam illustraret. quod cum ita fieri persuasis-
sent, delati ad populum proditique sunt, et cum de perfidia confessi essent,
necati sunt. constititque eam statuam, proinde ut verae rationes post com- .
pertae monebant, in locum editum subducendam atque ita in area Volcani
sublimiori loco statuendam. S. noch Festus v. statua.) - 10

equidem et Sibyllae ruxta rostra esse non miror, tres sint licet :

una quam Sextus Pacuvius 'l'aurus aed. pl. restituit (A.U.C. 723.) , duae 40

quas M. Messala (unter Augustus). primas putarem has et Atti Navi

positas aetate Tarquini Prisci, ni regum antecedentium essent in Ca-
pitolie. 23. ex his Romuli et ἜΔΕΙ sine tunica, sicut et Camilli
in rostris ét ante aedem Castorum fuit G. Marci Tremuli eque-
stris togata, qui Samnites bis devicerat captaque Anagnia popu- 45
jum stipendio liberaverat (A.U.C. 448.).
(Vgl. Cic. Philipp. VI. 5. in foro L. Antonii statuam videmus sieut illam Q. Tre-
muli, qui Hernicos devicit, ante Castoris. Liv. IX. 43. 22. Cornelius in

Qt

454 Plastik.

Samnio relictus, Marcius de Hernicis triumphans in urbem rediit statuaque

" equestris in foro decreta est, quae ante templum Castoris posita est.)

inter antiquissimas sunt et Tulli Cloeli, L. Rosci, Spuri Nauti,
C. Fulcini in rostris, a Fidenatibus in legatione interfectorum (A.U.C.
316 oder 328.)

(Vgl. Liv. IV. 17, Diod. Sicul. XII. $0 und Cic. Philipp. IX. 2.)

24. hoc a re publica tribui solebat iniuria caesis, sicut aliis et
P. Iunio, Ti. Coruncanio, qui a Teuta Illyriorum regina interfecti 50
erant. non omittendum videtnr quod annales adnotavere, tripeda-
neas iis statuas in foro statutas. haec videlicet mensura honorata
tunc erat. non praeteribo et Cn. Octavium ob unum S.C. verbum.
hic regem Antiochum daturum se responsum dicentem virga quam
tenebat forte circumscripsit priusque quam egrederetur circulo illo 55
responsum dare coegit. in qua legatione interfecto (A.U.C. 592.)
senatus statuam poni iussit quam oculatissimo loco, eaque est in
rostris. |

(Vgl. Cic. Philipp. IX. 2. reddita est ei (Cn. Octavio) tum a maioribus statua
pro vita quae multos per annos progeniem eius honestaret, nunc ad tantae
familiae memoriam sola restaret.)

25. invenitur statua decreta et Taraciae Gaiae sive Fufetiae
virgini Vestali, ut poneretur ubi vellet, quod adiectum npn minus 60
honoris habet quam feminae esse decretam. meritum eius ipsis po-
nam annalium verbis: quod campum Tiberinum gratificata esset ea
populo.

(Vgl. Gell. Noct. Att. VI. Τ᾿ und Plut. Poplic. 8.) |

26. invenio et Pythagorae et Alcibiadi in cornibus comitii positas,
cum bello Samniti Apollo Pythius iussisset fortissimo Graiae gentis et 65
alteri sapientissimo simulacra celebri loco dicart eae stetere do-
nec Sulla dictator ibi curiam faceret. mirumque est, illos patres
Socrati cunctis ab eodem deo sapientia praelato Pythagoran praetu-
lisse, aut tot aliis virtute Alcibiaden et quemquam utroque Themi-
stocl. 27. columnarum ratio erat attolli super ceteros τὸ
mortalis, quod et arcus significant novicio invento. primus
tamen honos coepit a Graecis, nullique arbitror pluris statuas dica-
tas, quam Phalereo Demetrio Athenis cet. (s. oben 1437. ff.)

28. pedestres sine dubio Romae fuere in auctoritate longo tem-
pore, et equestrium tamen origo perquam vetus est, cum feminis
etiam honore communicato Cloeliae statua equestri, ceu parum esset
toga eam ciugi, cum Lucretiae ac Bruto, qui expulerant reges, pro-
pter quos Cloelia inter obsides fuerat, non decernerentur. 29. hanc
primam cum Coclitis publice dicatam crediderim — Atto enim ac Si-
byllae Tarquinium ac reges sibi ipsos posuisse verisimile est — nisi so
Cloeliae quoque Piso traderet ab iis positam qui una obsides fuissent,

an

Zur Geschichte der Porträtbildnerei in Rom. 455

redditia a Porsina in honorem eius, e diverso Annius fetialis eque-
strem, quae fuerit contra Iovis Statoris aedem in vestibulo Superbi do-
mus, Valeriae fuisse Publicolae consulis filiae eamque solam refugisse
Tiberimque transnatavisse, ceteris obsidibus qui Porsinae mittebantur 85
interemptis Tarquini insidiis.

(Vgl. Plut. Poplic. 19. avaxsıras dà τὴν ἱερὰν ὁδὸν πορευομένοις elg Παλάτιον
ἀνδριὰς αὐτῆς ἔφιππος, ὃν τινες oU τῆς KAoiag alla τῆς OvaAnolag
εἶναι λέγουσιν. Seneca Consol. ad Marciam 16. equestri insidens statuae
in eacra via celeberrimo loco Cloelia exprobrat iuvenibus nostris pulvinum
escendentibus in ea illos urbe sic ingredi, in qua etiam feminas equo donavi-
mus, Dion. Halic. Arch. Rom. V.35. KAoidM(q dà τῇ παρϑένῳ στάσιν εἴχόνος
χαλχῆς ἔδοσαν, ἣν ἀνέϑεσαν ἐπὶ τῆς ἱερᾶς ὁδοῦ τῆς εἰς τὴν ἀγορὰν φερούσης
οὗ τῶν παρϑένων πατέρες. ταύτην ἡμεῖς οὐκέτι χειμένην εὕρομεν, ἐλέγετο δὲ
ἐμπρήσεως περὶ τὰς πλησίον olxíeg γενομένης ἠφανίσϑαι. )

30. Lucius Piso prodidit, M. Aemilio C. Popilio iterum coss. a
censoribus P. Cornelio Scipione M. Popilio statuas circa forum
eorum qui magistratum gesserant sublatas omnis prae-
ter eas quae populi aut senatus sententia statutae essent, eam vero 90
quam apud aedem Telluris statuisset sibi Sp. Cassius qui regnum ad-
fectaverat etiam conflatam a censoribus. nimirum in ea quoque re
ambitionem providebant illi viri. 31. exstant Catonis in censura vocife-
rationes, mulieribus statuas Romanis in provinciis poni. nec
tamen potuit inhibere quo minus Romae quoque ponerentur, sicuti 95
Corneliae Gracchorum matri quae fuit Africani prioris filia.. sedens
huic posita soleisque sine ammento insignis in Metelli publica por-
ticu, quae statua nunc est in Octaviae operibus.

(Vgl. Plut. C. Gracch. A. καὶ ὁ δῆμος ἠγάσϑη χαὶ συνεχώρησε τιμῶν τὴν Κορνη-
λίαν οὐδὲν ἧττον ἀπὸ τῶν παίδων ἡ τοῦ πατρός, ἧς yt καὶ χαλκῆν εἰκόνα στή-
σως ὅστερον ἐπέγραψε Κορνηλέαν μητέρα Γράχχων.)

32. publice autem ab exteris posita est Romae C. Aelio tr. pl. lege
perlata in Sthennium Stallium Lueanum qui Thurinos bis infestaverat. 100

. ob id Aelium. Thurini statua et corona aurea donarunt. idem postea
Fabricium donavere statua liberati obsidione passimque gentes in
clientelas ita receptae, et adeo discrimen omne sublatum ut Ἡ anni-
balis etiam statuae tribus locis visantur in ea urbe cuius intra muros
solus hostium emisit hastam. 105

Einige bemerkenswerthe Kunstwerke.
(Es sind nur solche Werko aufgenommen, an welche sich aus verschiedenen Gründen ein besonderes
Interesse knüpft; die gewöhnlichen Porträtstatuen aus Erz und Marmor aber sind ganz ausgeschlossen.)

Kolossalstatuen von Sp. Carvilius und von Augustus geweiht.
2351. Plin. N. H. XXXIV. 49. fuctitavit colossos et Italia : videmus certe
Tuscanicum Apollinem in bibliotheca templi Augusti quinqua-
ginta pedum a pollice, dubium aere mirabiliorem an pulchritudine.

456 Plastik. ' -

fecit et Sp. Carvilius Iovem qui est in Capitolio victis Samnitibus
sacrata lege pugnantibus (A.U.C. 461.) e pectoralibus eorum ocreis- 5
que ac galeis. amplitudo tanta est ut conspiciatur a Latiari Iove.

e reliquiis limae suam statuam fecit, quae est ante pedes simulacri
eius. :
Augustus’ Porticus ad Nationes (ἢ

2352. Serv. ad Verg. Aen. VIII. 720. porticum enim Augustus fece-
rat in qua simulacra gentium collocaverat, quae porticus appellabatur
ad Nationes.

(Vgl. oben 2271., und s. Thiersch’ Epochen S. 296 Note.)

Silberne Statuen von Augustus cassirt.

2353. Monum. Ancyran. IV. 51. statuae pedestres et equestres et in
quadrigis argenteae steterunt in urbe XXC circiter, quas ipse sustuli
exque ea pecunia dona aurea in aede Apollinis meo nomine et illorum
qui mihi statuarum honorem habuerunt posui.

'Vgl. Plin. N. H. XXXIII. 151. argenti usum in statuas primum divi Augusti
temporum adulatione transisse falso existimatur; iam enim triumpho
Magni Pompei reperimus translatam Pharnacis qui primus regnavit in Ponto
argenteam statuam, item Mithridatis Eupatoris et currus aureos argenteos-
que. Vgl. ausserdem oben 1271, 1410.)

Augustus' Reiterstatuen.
2354. Cass. Dio LIII. 22, 1. à» μὲν yàg τῷ προειρημένῳ ἔτει τὰς
^. ῥδοὺς τὰς ἔξω τοῦ τείχους δυσπορεύτους bm ἀμελείας ὁρῶν οὔσας
τὰς μὲν ἄλλας ἄλλοις τισὶ τῶν βουλευτῶν ἐπισχευάσαι τοῖς οἰκείοις
τέλεαι προςέταξε, τῆς δὲ Diayıriag αὐτὸς (Augustus), ἐπειδήπερ ἐκχ--
σερατεύσειν δὲ αὐτῆς ἤμελλεν, ἐπεμελήϑη. καὶ ἡ μὲν εὐθὺς τότε ἐγέ-
vero, καὶ διὰ τοῦτο καὶ εἰκόνες αὐτῷ Ep ἁψέδων ἔν τὸ τῇ τοῦ
Τιβέριδος γεφύρᾳ καὶ ἐν Agunirp ἀποεήϑησαν.

Schriftstellerportraits in Bibliotheken.

2356. Plin. N. H. XXXV. 9. non est praetereundum et novicium
inventum, siquidem nunc ex auro argentove aut certe ex aere in
bibliothecis dicantur illis quorum inmartales animae in locis isdem
loquuntur, quin immo etiam quae non sunt finguntur pariuntque
desideria non traditos voltus, sicut in Homero id evenit. 5
10. quo maius ut equidem arbitror nullum est felicitatis specimen, quam
semper omnis scire cupere qualis fuerit aliquis. Asini Pollionis
hoc Romae inventum, qui primus bibliothecam dicando ingenia ho-
minum rem publicam fecit. an priores coeperint Alexandreae et Per-
gami reges, qni bibliothecas magno cestamine iostituere, non facile 10
dixerim.

v

Bemerkenswerthe Kunstwerke der Kaiserzeit. Rom. 451

Caligulas goldene Statue.

2356. Sueton. Calig. 22. templum etiam numini suo proprium et sa-
cerdotes et excogitatissimas hostias instituit. in templo simulacrum
stabat aureum iconicum, amiciebaturque cotidie veste quali ipse
uteretur.

Kolossaler Juppiter von Claudius geweiht.

2357. Plin. N. H. XXXIV. 39. audaciae innumera sunt exempla : mo-
lis quippe excogitatas videmus statuarum quas colossaeas' vocant turri-
bus paris. .. talis (est) in campo Martio Iuppiter a Claudio Cae-
sare dicatus qui devoratur Pompeiani theatri vicinitate.

Britannicus! goldene und elfenbeinerne Statue ıvon Titus geweiht.

2358. Sueton. Tit. 2. erant autem adeo familiares (Britannicus und
Titus) ut de potione, qua Britannicus hausta perit, Titus quoque
iuxta cubans gustasse credatur gravique morbo afflictatus diu. quo-
rum omnium mox memor etatuam ei auream iu Palatio posuit et
alteram ex ebore equestrem, quae circenei pompa hodieque prae-
fertur, dedicavit prosecutusque est..

Domitians Reiterstatue.
2359. Stat. Silv. I. 1. |

Equus maximus Domitiani.
1 Quae superimposito moles geminata colosso
stat Latium complexa forum? caelone peractum
fluxit opus? . . .
5 an te Palladiae talem, Germanice, nohis
effinxere manus, qualem modo frena-tenentem
Rhenus et attoniti vidit domus ardua Daci?! . ;.-
32 ipse autem puro celsum caput aere septus
templa superfulges et prospectare videris,
an hova contemptis surgant pallatia flammis
35 pulchrius, an tacita vigilet face 'roicus ignis,
'atque exploratas iam laudet Vesta ministras.
dextra vetat.pugnas, laevam Tritonia virgo
: Aon gravatetsectae praetendit colla Medusae,
. ceu stimulis accendat equum .
46 at sonipes, habitus animosque imitatus equestres,
acrius attollit vultus eursumque minatur;
an rigidis stant colla iubis vivusque per armos :
impetus ; et tantis calcaribus ilia late
50 suffectara patent. vacuae pro caespite terrae
aerea captivi crinem terit umgula Rheni. —

4

498 Plastik.

Domtitian als Hercules.

2360. Martial. IX. 67.
De statua Caesaris Domitiani.
Herculis in magni voltus descendere Caesar
dignatus Latiue dat nova templa viae,
qua Triviae nemorosa petit dum regna viator,
Octavum domina marmor ab urbe legit.
9 ante colebatur votis et sanguine largo,
maiorem Alciden nunc minor ipse colit. *
hunc magnas rogat alter opes, rogat alter honores,
ill securus vota minora facit.
(Vgl. 65. Ad Herculem, de eadem statua.
Alcide, Latio nunc agnoscende Tonanti, |.
postquam pulchra dei Caesaris ora geris,
8i tibi tunc isti vultus habitusque fuissent,
cesserunt manibus cum fera monstra tuis,
9 Argolico famulum non te servire tyranno
vidissent gentes, saevaque regna pati,
sed tu iussisses Eurysthea, nec tibi fallax
portasset Nessi perfida dona Lichas.
Oetaei sine lege rogi seourus adissea
10 — astra patris summi, quae tibi poena dedit;
Lydia nec dominae traxisses pensa superbae,
nec Styga vidisses Tartareumque canem.
nunc tibi Iuno favet, nune te tua diligit Hebe:
nunc te si videat nympha, remittet Hylan.;

Domitians goldene und silberne Statuen.

2361. Ioann. Antiochen. rr. ἀρχαιολ. fragm. 106. (Hist. Graec.
fragmm. ed. Müller. Vol. IV. p. 579.) .. . oöx ὑπέμεινεν (Domitian'
ἑτέρων αὐτῷ yivsodaı κατὰ τὸ Καπετώλιον ἀνδριάντων στάσιν, ἢ ἐκ
χρυσοῦ τε καὶ ἀργύρου πεποιημένων.

Domitians Statue nach seinem Tode gemacht.

2363. Procop. Histor. arcana 8. ... ἀλλὰ δόγμα ἐγεγόνει τῆς 0v;-
xAntov βουλῆς μηδὲ ὄνομα τοῦ βασιλέως τούτου ἐν γράμμασιν εἶναι
und εἰκόνα ἡντιναοῦν αὐτοῦ διασώωζεσϑαι .. . ἦν τῷ Δομετιανῷ γυνὶ
ἐλευϑέριος καὶ ἄλλως xoouta ... ἡ δὲ τοῖτο μόνον ἱκέξευε, τό τε 4o-
μετιανοῦ σῶμα λαβοῦσα ϑάψαι καὶ μέαν αὐτῷ ἀναϑεῖναι εἰκόνα χαλ- 5
xiv ὁποίαν ἐθέλοι. καὶ ἡ μὲν βουλὴ ξυνδχώρει ταῦτα" ἡ δὲ γυνὴ τῆς
ἀπανϑρωπίας τῶν τὸν ἄνδρα κρεουργησάνεων ἀπολεῖψαι βουλομένη
μνημεῖα τῷ ὄπισϑεν χρόνῳ ὑπενόει τάδε. τὰ Joustiavou συλλεξαμένη
κρέα ξυνϑεῖσαά τε αὐτὰ ἐς τὸ ἀκριβὲς καὶ ἐναρμοσαμένη ἐς ἄλληλα
κατέῤῥαψε μὲν τὸ σῶμα ὅλον, τοῖς δὲ πλάσεαις ἐνδοξαμένη ἐν εἰχόνι τὺ
χαλκῇ τὸ πάϑος ἀπομιμεῖσϑαι τοῦτο ἐκέλουεν. οἱ μὲν οὖν τεχνῖται

Bemerkenswerthe Kunstwerke der Kaiserzeit. Rom. 459

τὴν εἰκόνα εὐθὺς ἐποίουν. λαβοῦσα δὲ ἡ γυνὴ ἔστησεν Ani τῆς elc τὸ
Καπετώλιον φερουσης ἀνόδου ἐν δεξιᾷ ἐκ τῆς ἀγορᾶς ἐνταῦϑα ἰόνει,
εἶδος τὸ τὸ Δομετιανοῦ καὶ τὸ πάϑος δηλοῦσαν ἐς τόδε τοῦ χρόνον."

Hadrians kolossale Statue auf einem Viergespann.

2364. Ioann. Antiochen. fragm. 114. (Hist. graec. fragmm. ed.
Müller Vol. IV. p. 581.) ἐγένετο δὲ μετὰ ϑάνατον Adguavp τηλι-
κοῦτον ἄγαλμα μετὰ τεϑρίππου, ὥςτε διὰ τοῦ ὀφθαλμοῦ
ἑκάστου ἵππου παχύτατον ἄνδρα διιέναι. οἱ δὲ ἐν γῇ βαδίζοντες àx
τῆς ὑπερβολῆς τοῦ ὕψους τοῦ κείσματος αὐτούς re τοὺς ἵππους βρα-
χυτάτους xai τὸν Adgıavör νομίζουσι.

Kolossalstatuen des Helius Verus von Hadrian gesetzt.

2365. Ael. Spartian. Hel. Ver. 7. 1. statuas sane Helio Vero per
totum orbem colossas poni iussit (Hadrianus), templa etiam in non-
nullis urbibus fieri. :

Goldene und silberne Statuen der Faustina.

2366. Iul. Capitolin. Antonin. Pius 6. 7. tertio anno imperii sui
Faustinam uxorem perdidit, quae a senatu consecrata est delatis cir-
censibus atque templo et flaminicis et statuis aureisatque ar-
genteis; cum etiam ipse hoc concesserit, ut imago eius cunctis circen-
sibus poneretur. statuam auream delatam a senatu positam suscepit.

Aphroditestatue von Herodes Atticus geweiht,

2367. Damasc. bei Phot. Bibl. p. 1046. (ed. Hoeschel) örı ὁ συγγα-
φεὺς ἄγαλμα τῆς 4 φροδίτης ἰδεῖν ἱδρυμένον Ἡρώδου τοῦ σοφιστοῦ
ἀνάϑημα. τοῦτο οὖν φησὶ ϑεασάμενος, ἕδρωσα μὲν ὑπὸ [τοῦ] ϑάμ-
βους τε καὶ ἐχπλήξεως, οὕτω δὲ τὴν ψυγὴν διετέϑην ὑπὸ τῆς εὐφροσύ-
γης, ὥςτε οὐχ οἷος ἣν οἴχαδε ἐπανίεναι" πολλάκις δὲ ἀπιὼν ἐπανα- 5
στρέφειν ἐπὶ τὸ ϑέαμα. τοσοῦτον αὐτῷ κάλλος ἐνεχέρασεν ὃ τεχνίτης,
οὐ yÀvxó τι καὶ ἀφροδίσιον, ἀλλὰ βλοσυρὸν τε καὶ. ἀνδρεξόν. ἔνο-
zt Àov μέν, οἷον δὲ ἀπὸ νίχης ἐπανερχομέγης καὶ t0 γεγηθὸς ἐπεφα-
νούσης.

Goldene und silberne Statuen des M. Aurel. Antonin. Philosophus
und der Faustina.

2368. Cass. Dio LXXI. 31. τῷ de Magxq xai τῇ Davorivn ἐψηφί-
σατο ἡ βουλὴ ἔν ve τῷ Ἡφροδισίῳ τῷ τε Ῥωμαίῳ εἰκόνας ἀργυρᾶς
ἀνατεϑῆναι καὶ βωμὸν ἱδρυϑῆναι.. . . καὶ ἐς τὸ ϑέατρον χρυσῆν εἰ-
κόνα τῆς Φαυσείνης ἐπὶ δίφρῳ ἀεί, ὁσάκις γ᾽ ἂν ἐκεῖνος ϑεωρῇ, ἐςφέ-
ρεσϑαί τε καὶ ἐν τῇ προεδρίᾳ ἐξ ἧς ζῶσα ἐϑεᾶτο τίϑεσθϑαι κτλ.

460 n .. — . Plastik.

Statuen aller geistigen Grössen in Alexander Severus Lararium.

2309. Ael Lamprid.: Alex. Sever. 29. 2. usus vivendi eidem
hic fuit: primum.... matutinis horis: in larario suo,in quo et divos
principes sed optimos electos et animos sanctiores, in quis

, Apollonium et, quantum scriptor suorum temporum dicit, Chri-
stum, Abraham et Orfeum et huiuscemodi ceteros habe:
τ bat, ac maiorum effigies," ^m diviriam faciebat.:

‘Vgl. ibid. 31. 4. Vergilium autem Platonem poetarum vocabat eiusque ima-
ginem cum Ciceronis simulacro in secundo larario habuit, ubi et Achil-
- ls et magnorum virorum. Alexandrum vero Magnum inter optimos et
divos in larario maiore consecravit und ibid. 43. 6. Christo templum fa-
cere voluit eumque inter deos recipere, quod et Hadrianus cogitasse fertur,
qui templa in omnibus civitatibus sine simulacris iusserat fieri, quae hodie-

que ideirco quia non habent numina dicuntur Hadriani cet.) E

Kolossalstatuen von Alexander Severus gesetzt.

2370. Ael. Lamprid. Alex. Sever. 25. 8. statuas colossas in urbe
multas locavit artificibus undique conquisitis.

(Vgl. ibid. 28, 6. statuas colossas vel pedestres nudas vel equestres divis impe-
ratoribus iis foro divi Nervae, quod Trensitorium dicitur, locavit omnibus
cum titulis et columnis aereis, quae gestorum ordinem continerent, exemplo
Augusti, qui summorum virorum statuas in foro suo e marmore conlocavit
additis gestis.)

Akrolith der Calpurnia, Titus’ (Tyrannus) Gemahlin,
2371. Trebell. Poll. Tyrann, triginta, Titus. 32. 5. huius uxor
Calpurnia fuit, sancta et venerabilis femina cet. . . . cuius statuam in
templo Veneris adhuc vidimus aerolitham sed auratam.

Malerei. |
Fabius Pietor (A.U.C. 450 25 Ol. 119. 1, 304 v. Chr.)

2372. Plin. N. H. XXXV. 19. apud Romanos quoque honos mature
huic arti contigit, siquidem cognomina ex ea Pictorum traxerunt F ἃ -
bii clarissimae gentis, princepsque eius cognominis ipse aedem
Salutis pinxit anno urbis conditae CCCCL., quae pictura duravit ad
nostram memoriam aede ea Claudi principatu exusta.

2373. Valer. Maxim. VII. 14. 6. illa vero (gloria) etiam a claris viris
mterdum ex humillimis rebus petita est. nam quid sibi voluit €. Fa-
bius, nobilisaimus eivis, qui cum in aede Salutis, quam C. Iunius
Bubulcus dedicaverat, parietes pinxisset, nomen iis suum adscripsit ?

2374. Dionys. Halicarn. Arch. Rom. Exc. 1l. XVI. 6. ei ἐνεσίχιοε

Malerei in Rom. 461

γραφαὶ (im Salustempel) ταῖς te γραμμαῖς πάνυ ἀκριβεῖς ἦσαν καὶ τοῖς
μέγμασιν ἡδεῖαι, παντὰς ἀπηλλαγμένον E, ἔχουσαι τοῦ καλουμένου δώπου

τὸ ἀνϑηρόν.
Cic. Tuscul. I. 2. 4 s. oben Anm. nach 1079.

Paenvius (der Tragiker, A.U.C. 534—624.) aus Brundnsium.
2375. Plin. N. H. XXXV. 19. proxume nach der Malerei des Fabius
Pictor oben 2372.) celebrata est in foro boario aede Herculis Pacu-
vi poetae pictura. Enni sorore genitus hic fuit clarioremque artem
eam Romae fecit gloria scaenae. postea non est spectata honestis ına-
nibus, nisi forte quis Turpilium équitem Romanum: e.V enetía nostrae
aetatis velit referre cet.

| ! Aeltestes Historienbild in Rom.

2376. Plin. N. H. XXXV. 22. dignatio autem (picturae) praecipua
Romae increvit, ut existimo, a Μ᾽. Valerio Maxumo Messala, qui prin-
ceps tabulam picturam proeli.quo Carthaginiensis οἵ Hieronetn
in Sicilia vicerat propoauit in latere curiae Hostiliae anno ab urbe con-
dita CCCCLX X XX.|I). Ä

(A.U.C. 491 = Ol. 129. 1=v. Chr. 205.

Spätere Historienbilder.

2371. Plin. N. H. XXXV. 22. fecit hoc idem (s. 2376.) et L. Seipio
tabulamque victoriae suae Asiaticae (A.U.C. 564 τε v. Chr. 194.) i
Capitolio posuit, idque aegre tulisse fratrem Africanum tradunt, hand
inmerito, quando filius eius illo proelio captus fuerat.

(Vgl. Liv. 37. 24, Valer. Maxim. II. 10. 2.)

23. .non dissimilem offensionem et Aemiliani subiit Lucius Hosti-
lius Mancinus, qui primus Carthaginem inruperat (A.U.C. 608=v.
Chr. 146) situm eius oppugnationesque depictas proponendo in foro
et ipse adsistens populo spectanti.singula enarrando, qua comitate
proxumis comitiis consulatum adeptus est.

Marcus Plautius (Lykon) aus Kleinasien.

2378. Plin. N. H. XXXV. 115. decet non sileri et Ardeatis templi
pictorem, praesertim civitate donatum ibi et carmine quod est in ipsa
pictura his versibus:

Dignis digna. Loco*) picturis condecoravit
reginae Iunoni' supremi coniugi' templum
Plautiu' Marcu’, cluet Asia lata esse oriundus,
quem nunc et post semper ab artem hanc Ardea laudat,
eaque sunt scripta antiquis litteris Latinis.
. 8) == Avxar.
(Vgl. zur Constituirung des viel behandelten Textes und zur Sache: M. Hertz,

or

402 Malerei

de M. Plautio poeta ac pietore commentatio, im Ind. Lect. in Univ. litt. Vra-
tisl. per aest. LX VII. habend., besonders p. 11 sqq. Als Datum ergiebt sich
die Periode zwischen ca. 570 und 665 A.U.C., vgl. auch Mommsen, Röm.
Gesch. (1. Ausg.) 1. S. 955.)

Theodotos aus ?

2379. Naevius b. Fest. v. penis. (p. 230 ed. Müller) Naevius in
Tunicularia:

: = Theodotum
compiles, [nuper] qui aras Compitalibus
sedens in cella circumtectus tegetibus
Lares ludentes peni pinxit bubulo

significat peniculo grandi, id est coda.

'S. Brunn, K.G. II. S. 303. u. Panofka, Archaeol. Ztg. 1815. S. 46, N. Rhein.
Mus. IV. S. 133 f. Jordan, Vesta u. d. Laren, Berl. 1865. S. 18.)

Jaia (Laia) aus Kyzikos. ᾿

2380. Plin. N. H. XXXV. 147. Jaia*) Cyzicena perpetua virgo Marci
Varronis iuventa (geb. A.U.C. 638.) Romae et penicillo pinxit et
cestro in ebore imagines mulierum maxume et Neapoli anum in grandi
tabula, suam quoque imaginem ad speculum, 148. nec ullius velocior
in pictura manus fuit, artis vero tantum ut multum manipretiis ante-
cederet celeberrimos aetate imaginum pictores Sopolim et Dionyeium,
quorum tabulae pinacothecas inplent.

a) Laia nach Schneidewin, Gótt. gel. Anz. 1949. S. 1820.)

Dionysios. Serapion.
Plin. N. H. XXXV. 147 s. 2380. |
2381. Plin. N. H. XXXV. 113. (vgl. oben 1963.) e diverso Maeniana,
inquit Varro, omnia operiebat Serapionis tabula sub Veteribus.
hic scaenas optume pinxit, sed hominem pingere non potuit. conträ
"Dionysius nihil aliud quam homines pinxit, ob id anthropographos
cognominatus.
(Vgl. oben 1136. Anm.)

Sopoliw Antiochus Gabiníus.

Plin. N. H. XXXV. 147 s. 2380.

2382. Cic. Epist. ad Att. IV. 16. 12. quid aliud novi? et tamen, ab-
soluto Gabinio stomachantes alii iudices hora post Antiochum Ga-
binium nescio quem e Sopolidis pictoribus, libertum, accen-
sum Gabinii, lege Papia condemmarunt (A.U.C. 700.)

Arellius.

2383. Plin. N. H. XXXV. 119. fuit et Arellius Romae celeber
paulo ante divom Augustum, ni flagitio insigni corrupisset

in Rom. 403

artem, semper ei lenocinans cnius feminae amore flagraret et ob id

deas pingens, sed dilectarum imagine. itaque in pictura eius scorta

numerabantur. (7
(Zur Constituirung des Textes s. Silligs Note und Urlichs, Chrest. Plin. p. 368.)

Ludius (Sextus Tadius?)

2384. Plin. N. H. XXXV. 116. non fraudando et Ludio*): divi
Áugusti aetate, qui primus instituit amoenissimam parietum pictu-
ram, villas et porticus ac topiaria opera, lucos, nemora, collis, piscinas,
euripos, amnis, litora, qualia quis optaret, varias ibi obambulantium
species aut navigantium terraque villas adeuntium asellis aut vebicu- 5
lis, iam piecantis, aucupantis aut venantis aut etiam vindemiantes.
117. sunt in eius exemplaribus nobiles palustri accessu villae succol-
latis sponsione mulieribus labantes trepidis quae feruntur, plurumae
praeterea tales argutiae facetissimi salis. idem subdialibus maritimas
urbis pingere intituit, blandissimo adspectu minumoque inpendio.

8) Cod. Bamb. studio, Urlichs, Chrest. Plin. p. 367. und v. Jan S. Tadio (?)

(Vgl. Vitruv. VII. 5. ceteris conclavibus, id est vernis, autumnalibus, aestivis,
etiam atriis et peristyliis constitutae sunt ab antiquis ex certis rebus cer-
tae rationes picturarum. namque pictura imago fit eius quod est seu potest
esse, uti hominis, aedificii, navis reliquarumque rerum. e quarum formis
certisque corporum finibus figurata similitudine sumuntur exempla. ex eo 5
antiqui, qui initia expolitionibus instituerunt, imitati sunt primum cet ...
ambulationes vero propter spatia longitudinis varietatibus topiarum
ornabant ab certis locorum proprietatibus imagines exprimentes ; pinguntur
enim portus, promontoria, litora, flumina, fontes, euripi, fana,
luci, montes, pecora, pastores; nonnullis locis item signorum megalo- 10
graphiam habentem deorum simulacra seu fabularum dispositas explicatio-
nes, non minus Troianas pugnas seu Ulixis errationes per topia ceteraque
quae sunt eorum similibus rationibus ab rerum natura procreata. sed haec,
quae à veteribus ex veris rebus exempla sumebantur, nunc iniquis mo-

rbus improbantur. nam pinguntur tectoriis monstra potius quam ex rebus 15
finitis imagines certae cet.)

Turpilius aus Venetia.

2385. Plin. N. H. XXXV. 20. postea (nach Pacuvius s. 2375.) non
est spectata honestis manibus (pictura), nisi forte quis Turpilium
equitem Romanum e Venetia nostrae aetatis velit referre, pulchris
eius operibus hodieque Veronae exstantibus. laeva is manu pinxit,
quod de nullo ante memoratur.

Titidius Labeo.

2386. Plin. N. H. XXXV. 20. parvis gloriabatur tabellis exstinctus
nuper in longa senecta Titidius Labeo praetorius, etiam
proconsulatu provinciae Narbonensis functus, sed ea re in risu etiam
contumeliae erat. '

464 Malerei.

Quintas Pedius,

2381. Plin. N. H. XXXV. 21. fuit et principum virorum non omitten-
dum de pictura celebre consilium. cum Qu. Pedius nepos Qu. Pedi
consularis triumphalisque et a Caesare dictatore coheredis Augusto
dati natura mutus esset, in eo Messala orator, ex chius familia pueri
avia fuerat, picturam docendum censuit, idque etiam divos Augustus
conprobavit; puer magni profectus in ea arte obiit.

Fabullus (Amulius). _

2388. Plin. N. H. XXXV. 120. fuit et nuper gravis ac severus idem-
que floridus*) pictor Fabullus". huius eret Minerva spectantem
spectans quacumque adspiceretur. paucis diei horis pingebat, id' quo-
que cum gravitate, quod semper togatus quamquam in machihis. car-
cer eius artis domus aurea (des Nero) fuit, et ideo non exstant exem-
pla alia magnopere. ;

a) Cod. Bamb. floridus umidus pictor, welches umidus in anderen Handschrif-
ten als umidis, humidis, humidus, humilis rei wiederkehrt ; nach: Sillig in-
terpolirt, nach v. Jan b. Sillig et tumidus, nach Urliche Chrest. Plin. p. 365.
u. v. Jan in s. Ausgabe: floridissimus.

b) Codd. Famulus, Famulis; ed. princ. Fabullus und so Urlichs, Chrest. Plin.
u. v. Jan. Sillig, dem Brunn folgt, Amulius.

: n Dorotheos. B
Plin. N. H. XXXV. 91 s. oben 1848.
(Ob D. zu Neros Zeit lebte oder sein Bild àlter war, steht dahin.)

Neros Kolossalporträt.

2389. Plin. N.H. XXXV. 51. et nostrae. aetatis insaniam in pictura
non omittam.. Nero princeps iusserat colosseum se pingi CX X pedum
in linteo, incognitum ad hoc tempus. ea pictura cum peracta esset in
Maianis hortis, accensa fulmine cum bptuma hortorum parte confla-
gravit..

Gladiatorenbilder. ΝΣ

2390. Plin. N. H. XXXV. 52. libertus eius (Neronis) cum daret. Anti
munus gladiatorum, publicas porticus occupavit pictura, ut constat,
gladiatorum ministrorumque omnium veris imaginibus redditis. hic
multis iam saeculis summus animus in pictura. pingi autem gladiato-
ria munera atque in publico exponi coept& a C. Terentio Lucano. is 5
àvo Suo, ἃ quo adoptatus fuerat, triginta paria in foro per triduum
dedit tabulamque pictam in nemore Dianae posuit.

(Im 6. Jahrhundert der Stadt.)

Malerei. 465

Gornelius Rinus und Atfiys Frigous.

2391. Plin. N. H. XXXV. 120. post eum (Fabullum s. 2388.) fuere in
auctoritate Cornelius Pinus et Attius Priscus qui Honoris et
Virtutis aedes imperatori Vespasiano Augusto restituenti pinxe-
runt, Priscus antiquis similior.

t Alexandros aus Athen.

2392. Inschrif t auf einem Monochrom auf Marmor aus Resina, Corp.

Inser. Gr. 5863. 4 λέξανδρος ll Asyvalog I| ἔγραφεν.
(Vgl. Brunn, K.G. IH. S. 308.)

Diognetos s. oben 2311.

Rermogones.

2393. Tertull. c. Hermog. 1. Hermogenis autem doctrina tam no-
vella est. . . . praeterea pingit illicite, nubit assidue, legem dei in
libidinem defendit, in artem contemnit, bis falsarius, et cauterio et

(H. erat pictor. pingebat autem illicite, quia post susceptum Christiani nomen

nihilominus pingehat simulacra deorum, utique falsorum. Bigalt.)

7 Eumelos und Aristodemos aus Karien.

2394. Philostr. sen. Imagg. prooem. (p. 397 ed. Kayser; ὅσοι
μὲν οὖν κράτος ἤραντο τῆς ἐπιστήμης (der Malerei) καὲ ὅσαι πόλεις
καὶ ὅσοι βασιλεῖς ἔρωτι ἐς αὐτὴν ἐχρήσαντο, ἄλλοις τε εἴρηται καὶ
A θέστο δήμῳ τῷ ἐκ Καρίας, ὃν ἐγὼ ἐπὶ ζωγραφίᾳ ξένον ἐποιησά-
um ἐτῶν τεττάρων, ἔγραφε δὲ κατὰ τὴν Εὐμήλου σοφίαν πολὺ τὸ
ἐπίχαρι ἐς αὐτὴν φέρων.

(Philostrat um 200 n. Chr.)

2395. Philostr. Vita Sophist. II. 5. (p. 246 ed. Kayser) Z/Ae£a»-
ὅρῳ δέ, ὃν Πηλοπλάτωνα οἱ πολλοὶ ἐπωνόμαζον ... μήτηρ περιττὴ
τὸ εἶδος, ὡς ai γραφαὶ ἑρμηνεύουσι, καὶ προςφερὴὶς τῇ τοῦ Εὐμή -
λου Ἑλένῃ" Εὐμήλῳ γάρ τις “Ἑλένη γέγραπται οἵα ἀνάϑημα εἶναι
τῆς Ῥωμαίων ἀγορᾶς.

Karterios.

2396. Porphyr. Vita Plotini 1. ὅϑεν ἀπαγορεύοντος (Plotinos, sich
malen zu lassen) καὶ καϑεδεῖσθϑαι Evexa τούτου ἀρνουμένου, ἔχων φί-
λον ὁ Ἀμέλιος Καρτέριον, τὸν ἄριστον τῶν τότε γεγονότων ζωγρά-
φων, εἰςιέναι καὶ ἀπαντᾶν εἰς τὰς συνουσίας ποιήσας... τὰς ἐχ τοῦ
ὁρᾶν φαντασίας πληχεικωτέρας λαμβάνειν, διὰ τῆς ἐπὶ πλέον προςο- ὃ
χῆς συνείϑισεν. ἔπειτα γράφοντος ἐκ τοῦ τῇ μνήμῃ ἐναποχειμένου ἰν-
δάλματος τὸ εἴχασμα καὶ συνδιορϑοῦντος εἰς ὁμοιότητα τὸ ἴχνος τοῦ
D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 39-

466 Malerei.

Auckiov, εἰκόνα αὐτοῦ γενέσϑαι ἡ εὐφυΐα τοῦ Kagseolov παρέσχεν,
ἀγνοοῦντος τοῦ Πλωτίνου, ὁμοιοτάτην.
(Mitte des 3. Jahrhunderts.)

Hilarius aus Bithynien.

2397. Eunap. Vitae philos. et sophist. Priscus p. 67. (ed.
Boissonade) λάρεον dà καὶ ὁ. ταῦτα γφάφων ἠπίστατο ἄνδρα Bi-
ϑυνὸν μὲν τὸ γένος, 'ϑήνησι δὲ καταγηράσαντα, πρὸς δὲ τῷ καϑαρῷ
τῆς ἄλλης παιδείας, κατὰ γραφικὴν οἴτω φιλοσοφήσαντα, ὥςτε οὐκ
ἐτεϑνήχει ἐν ταῖς ἐχείνου χερσὶν ὃ Εὐφράνωρ. καὶ ὁ ταῦτα γράφων
διὰ τοῦτο αὐτὸν εἴδεσι καλὸν ἐϑαύμαζε καὶ ὑπερηγάπα.

Lucillus.

2398. Symmach. Epist. II: 2. taceat prodiga laudis vetustas, quae
Apellem, Zeuxim vel horum similes, ut quemque aetas tulit, volumi-
num honore dignata est. mihi erga Lucilli praedicationem sermo
parcior fides maior est. quid enim iuvat indulgere verbis cum rem li-
ceat experiri? sit igitur de hoc tua existimatio, qui bonarum artium
spectator semper fuisti cet.

2399. Id. Epist. IX. 50. quantum domui meae cultum Lucillus
quondam pictor adiecerit cum potissimis amicorum nosse te certum
est cet.

(Wegen einer Reihe von Namen, welche als diejenigen von Künstlern ernstlich
nicht gelten können s. Brunn, K.G. 1L 8. 310 ἢ)

2400. Plin. N. H. XXXV. 29. hactenus dictum sit de dignitate artis

morientis.

Verbesserungen und Nachtráge.

31. lies: Clem. Alexandr. Strom. I. 16. p. 362. (ed. Potter. Ké4-
μις Te αὖ nat αμναμενεὺς ot τῶν ᾿Ιδαίων “4ἀἄκτυλοι πρῶτοι
σίδηρον εὗρον ἐν Κύπρῳ, Atlas δὲ ἄλλος δὲ Ἰδαῖος ees χαλκοῦ
κρᾶσιν, ὡς δὲ Ησίοδος Σκύϑης. .

45. hes: Nikol. Damasc. bei Stob. Floril. 38. 56.

68. lies: Themist. Orat. XXVI. p..316.a.

99. lin. 4. lies: No. 2. xoi παρὰ “εβαδεῦσιν ὃ Τροφώνιος (vgl. 108.),
«τοσαῦτα δὲ ἕτερα ξόανα ἐν Κρήτῃ,

103. füge bei:

(Aber s. Stark, Berichte der k. sächs. Ges. d. Wiss. 1860. S. 79, der diese Ar-
temis dem Bithynier Daidalos zuschreibt.)

117. am Ende füge bei: ἐποέησεν.

135. lies: Themist. Orat. XXVI. p. 316. a. und füge bei:

(Vgl. Orat. XXVIII. p. 342. ^ dà ἀληϑὴς εὐφημία οὕτως ἄρα ἔμπνους ἐστὶ καὶ
τῶν Δαιϑάλου ἔργων ἐμψυχοτέρα ὥςτε xrÀ.)

137. lies: Philostr. Vita Apoll. Tyan. VI. 3.

145. lies: Clem. Alexandr. Protrept. IV. $. 47. p. 41. (ed. Potter.)

203. füge bei:

Helm der Athene.

203. a. Il. V. 743. xgari δ᾽ En’ ἀμφίφαλον κυνέην ϑέτο πετραφάληρον

χρυσείην, ἑκατὸν πολίων πρυλέεσσ᾽ ἀραρυῖαν.

(S. d. Erklärung G. Hermanns, Opuscull. IV. p. 287 f., Nägelsbach, Homer.
Theologie. 2. Aufl. S. 15.)

210. Zu der Bemerkung unter der Ueberschrift füge bei:
vgl. Kiene, Philol. XXV. 8. 577 ff., besonders 581—589.
213. Ebenso zu der Ueberschrift :
Kiene, Philol. XXV. 8. 595— 599.
331. füge bei:
(Die Vulgata ἁπλᾶ lin. 3 vertheidigt Schubart im Philol. XXIV. 8. 574 gestützt
auf Plut. Poplic. 19: ἀνδρεὰς ἁπλοῦς xol ἀρχαϊκὸς τῇ ἐργασίᾳ. Aber vgl.
Kayser im N. Rhein. Mus. V. S. 349.)
356. füge bei:
Gorgias. .
356.a. Athenische Inschrift, s. Bull. d. Inst. 1859. p. 196. 4y7-
ροχος ... o || δὐξάμενος δεχάτην ἢ Γοργίας ἐποίησε.
(Die von Brunn im Bull. a. 8. O. vermuthete Identitát dieses Gorgias mit dem
30*

468 Verbesserungen und Nachträge.

bei Plin. N.H. XXXIV. 49 offenbar fälschlich O1. 87 datirten Gorgias Lacon
ist möglich, aber nicht gewiss.)

Horn der Amaltheia, Weihgeschenk des Miltiades in Olympia
(nach Ol. 55.)

356.b. Pausan. VI. 19. 6. xeivzaı de καὶ ἄλλα ἐνεαῦϑα (im 'Thesauros
der Sikyonier) ἄξια ἐπιμνησθῆναι, μάχαιρα ἡ Πέλοπος χρυσοῦ τὴν
λαβὴν πεποιημένη, καὶ δἰργασμένον ἐλέφαντορ κέρας τὸ
Αμαλϑείας, ἀνάϑημα ἹΠιλτιάδου τοῦ Κίμωνος,") ὃς τὴν ἀρχὴν
ἔσχεν ὃν χεῤῥονήσῳ τῇ Θρακίᾳ πρῶτος τῷς οἰχέας ταύτης" καὶ ἐπέ- 5
γραμμα ἐπὶ τῷ κέρατί Jose» ἀρχαίοις Mavixotg γράμμασι"

Zi μ᾽ ἄγαλμ᾽ ἀνέϑηκαν Ὀλυμπίῳ à χερονήσου
τεῖχος ἑλόντες Agarov, ἐπῆῇρχε δὲ Πιλειάδης σφέν.

a) Richtiger τοῦ Κυψέλου, e. Herod. VI. 34 aq.

363. lin. 3u. 4 lies: . . . Branchidae Pl. XCVII. 67 u. 68, Text Vol. IT.
II. p. 781 sind auch zwei Küastlernamen Terpsikles und E...de-
mos [Eche-Euthy-demos] erhalten u. a. w. und füge bei:

(Vgl. Monatsberichte d. Berl. Akad. 1859. S. 661 f.]

375. füge bei: .

(zu lin. 5 vgl.: Quintil. Inst. orat X. 2. 7. non esset pictura, nisi quae lineas
modo extremas umbrae, quam corpora in sole fecissent, circumsoribeset, und
zu lin. 6 Philostr. Vite Apollon. Tyan. U. 22, οὴν dà δὴ ζωγραφέαν αὐξὴν
οὔ μοι δοκεῖς μόνον τὴ» διὰ τῶν χρωμάτων ἡγεῖσϑαι, καὶ yag Er χρῶμα ἐς
αὐτὴν ἤρχεσε τοῖς γε ἀρχαιοτέροις τῶν γραι(έων καὶ προϊοῦσα τεττάρων εἶτα
πλειόνων Nıyaro, ἀλλὰ καὶ γραμμὼν καὶ τὸ ἄνευ χρώματος, 6 δὴ exige τε
ξύγχειται xol q 006, ζωγραφέαν noosmxeı καλεῖν κτλ.)

319. Aum. tilge die Worte:

Jahn, d. Polygnot. Gemälde S. 6$.

401. füge bei:

(Vgl. Pausan. ibid. ὃ. 6. πλησίον δὲ τῶν» μειζόνων ἀναϑηματων MixuSov, τέχνης
δὲ τοῦ ᾿ργείου Γλαύχου xrÀ. und 8. 7. πρὸς δὲ τοῖς ἐλάσσοσιν ἀναϑήμασιε
τοῦ Mixi9ov, ποιηϑεῖσι δὲ ὑπὸ Διονυσίου κτλ.)

428. lin. 1. lies: τὸ ἀνέκαϑεν ὄντες, καὶ ἐκ Τύρου u. s. w.

Anm. 4 füge bei: ὠχύτητι δὲ ἅπαντα ra Inpla ὑπερήρχασι und vgl. Friederichs,
Nationum graecar. diversitates cet. p. 21.

443. füge bei: 443.a. Plin. N. H. XXXIV. 17. (vgl. 370.) Athenien-
ses nescio an primis omnium Harmodio et Aristogitoni tyrannicidis
publice posuerint statuas; hoc actum est eodem anno, quo et Romae
reges pulsi (A.U.C. 244 = Ol. 67. 2.)

443 b. Aristot. Rhet. I. 9. (p. 33. ed. Bekker) χρηστέον δὲ καὶ τῶν
αὐξητικῶν πολλοῖς, οἷον εἰ μόνος ἢ πρῶτος ἢ uev. ὀλίγων ἢ xai ὁ μά-
λιστα πεπϑέηκεν".... xci sig ὃν πρῶτον ἐγκώμιον ἐποιῴϑη, alor εἰς
"InnóAoyor καὶ “άρμόϑεον καὶ Ἡρισεογείτονα τὸ ἐν ἀγορᾷ σταϑῆῦναι.

(Vgl. Lucian Parasit. 48. ri δέ; οὐχὶ καὶ ᾿Αριστογεέτων δημοτεχὸς ὧν χαὶ πένης,

Verbesserungen und Nachträge. 469

ὥςπερ Θουχυδίδης φησί, napassres ἦν ᾿Αρμοδίου; τέ δέ; οὐχὶ xal ἐραστής;

. οὗτος τοίνυν πάλιν ὁ παράσιτος τῆν ᾿4“ϑηναίων πόλιν τυραννουμένην εἰς
ἐλευϑερέαν ἀφείλετο, καὶ νῦν ὕστηχε χαλχοῦς ἐν τῇ ἀγορᾷ μετὰ τῶν παι-
δικῶν.) j

456. lin. 3. lies: in Pario colonia Hercules.
469. füge bei:

Altathenisches Weihgeschenk von den Boiotern und Chalkideern
nach dem Siege Ol. 68. 3.

469 a. Herod. V, 77. xai τῶν λύτρων τὴν δεκάτην ἀνέϑηκαν ποιησάμε-
vou τέϑριππον χάλκδον" τὸ δὲ ἀριστερῆς χειρὸς ἕστηκε πρῶτα
ἐςιόντι ἐς τὰ προπύλαια τὰ ἐν τῇ ἀκροπόλει" ἐπιγέγραπται δέ οἱ vade
(Anthol. Gr. IV. 149. 159, Palat. VI. 343.)

ἔϑνεα Βοιωτῶν xai Χαλκιδέων δαμάσαντες
παῖδες ἀϑηναίων ἔργμασιν ἐν πολέμου
δεσμῷ ἐν ἀχλυάεντι") σιδηρέῳ ἔσβεσαν ὕβρῃν"
τῶν ἵππους δεκάτην Παλλάδι ταάςδ᾽ ἔϑεσαν.
a) ἀχνυϑέντι Jacobs. Nach Aristid. Orat. XLIX. p. 616. (Canter.) von Simo-
nides.

469. b. Pausan. I. 28. 2. χωρὶς δὲ ἢ 00a κατέλεξα, δύο μὲν MÀSmvaloug
εἰσὶ δεκάται πολεμήσασιν, ἄγαλμα ϑηνᾶς χαλκοῦν κτλ. (s. 637.) xai
ἅρμα κεῖται χαλκοῦν ἀπὸ Βοιωτῶν δεκάτη xai Χαλκιδέων τῶν ἐν
Εὐβοίᾳ.

469.c. Diod. Sicul. X. 55. ὅτε ϑηναῖοι δεξιῶς τῇ νέκῃ χρησάμενοι
xai νικήσαντες Βοιωτούς τὸ καὶ Χαλκιδεῖς εὐδὺς ἀπὸ τῆς μάχης Χαλ-
κίδος ἐχυρίευσαν' ἐκ vfjg δεκάτης τῆς τῶν Βοιωτῶν ὠφελείας ἅρμα
χαλκοῦν εἰς τὴν ἀχρόπολιν ἀνέϑεσαν τόδε τὸ ἐλεγεῖον γράψαντες"
ἔϑνεα κελ.

(Vgl. Schol. Aristid. Panath. p. 120. C. (Vol. III. p. 119. Dind.) ᾿“ϑηναῖοι δὲ
Βοιωτοὺς ἐπελθόντες ὕπως αὐτοὺς νιχήσαντες ... xal Χαλχιδέας τῆς αὐτῆς
ἡμέρας. .. καὶ χαλπεῖς τεθρίππου ἀπότισιν τῶν λύτρων)

480. füge bei:

(Vgl. Herod. VIII. 27. ἡ δὲ dexarn ἐγένετο τῶν χρημάτων dx ταύτης τῆς μάχης
οἱ μεγάλοι ἀνδριάντες ol περὶ τὸν τρίποδα συνεστεῶτες
ἔμπροσϑεν τοῦ νηοῦ τοῦ ἐν εἸελφοῖσι, καὶ ἕτεροι τοιοῦτοι ἐν “ἄβῃσι ἀναχέαται.)

481. füge bei:

Kolossaler Poseidon, gesammthellenisches Weihgeschenk auf dem
Isthmos nach der Schlacht von Plataiai (Ol. 75. 2.)

481.2. Herod. IX. 81. συρμφορήσανεες δὲ τὰ χρήματα καὶ δεκάτην
ἐξελόντες... καὶ τῷ ἐν ᾿Ισϑμῷ Oui, an’ ἧς ἑπτάπηχυς χάλκεος
Ποσειδέων ἐξεγένετο, ταῦτα ἐξελόντες τὰ λοιπὰ διαιρέοντο κτλ.

470 Verbesserungen und Nachträge.

Delphi.

Schlangendreifuss, gesammthellenisches Weihgeschenk nach der
Schlacht von Plataiai.

481. b. Herod. IX. 81. συμφορήσαντες δὲ τὰ χρήματα καὶ δεκάτην ἐξελόν-
τὲς τῷ ἐν Δελφοῖσι ϑεῷ, dm ἧς ὁ τρίπους ὃ χρύσεος ἀνετέϑη ὁ
ἐπὶ τοῦ τρικαρήνου ὄφιος τοῦ χαλκέου ἐπεστεὰὼς Ayyı-
στα τοῦ βωμοῦ... ταῦτα ἐξελόντες τὰ λοιπὰ διαιρέοντο χτλ.

481.c. Pausan. X. 13. 9. ἐν χοινῷ δὲ ἀνέϑεσαν ἀπὸ ἔργου τοῦ Πλα-
ταιᾶσιν 0t Ἕλληνες χρυσοῦν τρίποδα δράκοντι ἐπεκεέμενον
χαλκῷ. ὅσον μὲν δὴ χαλχὸς ἦν τοῦ ἀναϑήματος, σῶον καὶ ἐς ἐμὲ ἔτι
jw οὐ μέντοι κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ τὸν χρυσὸν oí Φωκέων ὑπελίποντο
ἡγεμόνες.

481.d. Hermias Sozom. Hist. eccles. II. 5. «à δὲ ἐνχαλκῷ ϑαυ-
μασίως εἰργασμένα πάντοϑεν & ἰς τὴν ἐπώ γυμον πόλιν τοῦ at-
τοχράτορος μετεκομί os πρὸς κόσμον * xai εἰρέτι γῦν δημοσίᾳ
ἕδρυνται κατὰ τὰς ἀγυιάς, ἱπποδρόμον᾽ καὶ τὰ βασίλεια" τὰ μὲν
τοῦ Πυϑίας ἦν μαντείου πόλλωνος xai οῦσαι at Elıxwvsddeg καὶ
οἱ ἐν Δελφοῖς τρίποδες καὶ ὁ Πὰν" ó βοώμενος, ὃν Ilor-
σανίας ὃ “αχεδαιμόνιος καὶ αἱ Ἑλληνίδες πόλεις ἀνέϑεντο
μετὰ τὸν πρὸς ἥήδους πόλεμον.

a) ύϑων conj. Wieseler in Fleckeisens Jahrbb. LXXXIX. S. 250.

(Vgl. noch Nikephor. Kallist. Hist. eccles. VIII. 33. ὅση δὲ ἐν χαλπῷ εἰς zal-
Aog ἐξείργασεο χόσμου χάριν εἰς τὴν κέαν τοῦ αὐτοχράτορος πόλιν ἤγετο
καὶ ἀνὰ τὰς ayusag τόν τε ἱπποδρόμον xol ἁπανταχοῦ χαϑιδρύετο.
ἤγετο οὖν ᾿4πόλλων τε ἐκ Πυϑίας καὶ ἐξ Ελιχῶνος al Moücm καὶ ὁ σεμ-
νὸς ἐχ Δελφῶν τρέπους καὶ ὁ διαβόητος Ilcv5),80» Παυσανίας
μετὰ τὸν ηδιχὸν ἀνέϑετο πόλεμον, und Schol. Thucyd. 1. 132.
(ρέποδ aj) οὐκ ἐν ᾧ ἐμαντεύετο ὁ ᾿Απόλλων, ἀλλ᾽ ἕτερόν τινα, ὃν ἔλαβον οἱ
Ῥωμαέων βασιλεῖς καὶ μετέϑηχαν ἐπὶ τὸν ἱπποδρόμον tov
Βυζαντέον, und 5. über die auf dieses Weihgeschenk zurückgeführte s. g.
Schlangensáule auf dem Atmeidan in Constantinopel die bei Bursian, Allg.
Encyclop. LXX11. S. 414 verzeichnete Litteratur, nebst Welcker, Götter-
lehre II. S. $11 ff. — Dieses Weihgeschenk und den Poseidon 481.a. dem

Anaxagoras von Aigina (oben 433) mit Bursian a. a. O. zuzuschreiben ist
kein Grund vorhanden.)
a‘ ,χύϑων nach Wieseler a. a. O.

un

Apollonstatue, gesammthellenisches Weihgeschenk nach den Siegen
bei Salamis und Artemision.

481. e. Pausan. X. 14. 5. Ἕλληνες δὲ οἷ ἐναντία βασιλέως πολεμήσαν-
τες ἀνέϑεσαν μὲν Ala ἐς Ὀλυμπέαν χαλκοῦν (s. 493 f.), ἀνέϑεσαν δὲ
καὶ ἐς Δελφοὺς ΄ πέλλωνα ἀπὸ ἔργων τῶν ἐν ταῖς ναυσὲν ἐπί τε
Agrenıoip καὶ ἐν Σαλαμῖνε.

Verbesserungen und Nachtrüge. 471

484. füge bei:
Sicilien.

Zeusstatue. Weihgeschenk der Hyblaier in Olympia.

484.a. Pausan. V. 23. 6. πρὸς δὲ τῷ ἅρματι τῷ Γέλωνος (s. 429 f.)
Ζεὺς ἕστηκεν ἄρχα tog, ἔχων σχἥπερον" Ὑβλαίων δέ φασιν εἶναι
ἀνάϑημα. αἱ δὲ ἦσαν ἐν Σικελίᾳ πόλεις ci ἐ Ὕβλαι, Γ᾿ ἐρεᾶτις ἐπέκλη-
σιν, τὴν δέ, ὥςπερ γε xai ἦν, ἐκάλουν μείζονα. ἔχουσι δὲ καὶ xov ἐμὲ
ἐτι τὰ ὀνόματα ἐν τῇ Καταναΐᾳ, ἡ μὲν ἔρημος ἐς ἅπαν, 7) δὲ κώμη ve 5
Καταναίων ἡ Γερεᾶτις, καὶ ἱερόν σφισιν Ὑβλαίας ἐστὲ ϑεοῦ, παρὰ
Σικελιωτῶν ἔχον τιμάς. παρὰ τούτων δὲ κομισϑῆναι τὸ ἄγαλμα ἐς
Ὀλυμπίαν ἡγοῦμαι. τεράτων γὰρ σφᾶς καὶ ἐνυπνίων Φίλιστος ὃ Ae-
χομενέδου") φησὲν ἐξηγητὰς εἶναι, καὶ μάλιστα εὐσεβείᾳ τῶν ἐν δικο-
λέα βαρβάρων προςκχεῖσϑαι.

a) Vgl. I. 13. 9. Philistos lebte am Hofe Dionysos’ I. von Syrakus um Ol. 93
—103.

488. füge bei: Stomios von?

488.a. Pausan. VI. 14. 13. (xsivsat δὲ xai (in Olympia) ... Meve-
ntóAsuog ... καὶ Φίλων, ἐπὶ δὲ αὐτοῖς ᾿Ιερώνυμος “νδριος, ὃς τὸν
Ἠλεῖον Τισαμενὸν πενταϑλοῦντα ἐν Ὀλυμπίᾳ κατεπάλαισε, τὸν (dv)
Ἕλλησιν ὕσεερον τούτων ἐναντία Ἰϊαρδονίου xai Ἰ]Πήδων Πλαταιᾶσι
μαντουσάμενον (O1. 75. 3). οὗτός τε δὴ ὃ “ερώνυμος ἀνάκειται καὶ παρ᾽ 5
αὐτὸν. : Προκλῆς .. . τοῖς πλάσταις δὲ ot τοὺς ἀνδριάντας ἐποίη-
σαν, τῷ μὲν Σ τόμιός ἐστιν ὅ ὄνομα, τῷ δὲ τὸν Προκλέα εἰργασμένῳ
Zouıs.

(Vgl. HI. 11. 6 und Herod. IX. 33.)

496. Anm. füge bei:

8. Panofka, Archaeol. Ztg. 1848. 8. 254 f.

499. Anm. d. füge bei:
vgl. noch Pausan. IX. 85. 71 καὶ πρὸς τῷ ὀνορμειζομένῳ Ho$ío Χάριτες xal
ἐνταῦϑά εἶσι, Πυϑαγόρον γράψαντος Παρίου" und s. Sillig, Catal.
artiff, p. 402, Brunn, K.G. I. S. 116.
501. Anm. lin. 1. lies:
499 lin. 14 statt 501. lin. 14.
531. lies: Dionys. Halicarn. de Isocrate c. 3. p. 541. (statt 522) u. füge
am Schluss bei: vgl. 795.
658. lin. 6 lies: HH! 444 statt HHFAA A.

130. füge bei: 730.a. Dio Chrysost. Orat. 12. 62. p. 406. (R. 244.
Emp.) ei δὲ ὑμῖν ἐπαίτιός εἶμι (Pheidias) sad σχήματος, οὐχ ἂν φϑα-
voıze Ὁμήρῳ πρότερον χαλεπῶς ἔχοντες. ἐχεῖνος γὰρ οὐ μόνον μορφὴν
ἐγγύτατα τῆς δημιουργίας ἐμιμήσατο, χαίτας τε ὀνομάζων τοῦ ϑεοῦ,

a Verbesserungen und Nachtrüge.

ἔτι δὲ avdegeuva εὐθὺς ἐν ἀρχῇ τῆς ποιήσεως, ὅτε φησὶν ἱλεξεύειν ἑὴν
Θέτιν ὑπὲρ τιμῆς τοῦ παιδός.

111. füge bei: 774.. Cedren. Comp. hist. p. 296a. (ed. Paris.)
ἔλαμψεν (eine Statue Constantins) HA íov δίκην, ὃς ἔργον ἣν Φειϑίοο,
ἤχϑη δὲ ἐξ ϑηνῶν.. y

. (Vgl. F. W. Unger, Allg. Encycl. I. LX XXIV; S. 365 Note 88.)

805. füge bei: 805. a. Themist. Orat, XXI. p. 248.a. ido) yàg ai-
σϑάνομαι, ὦ paxdgiot, τὸ στῆϑος ὑποπειμπλάβενορ, καί μοι ξυῤῥεῖ
ἐξαίφνης ἔνϑεν καὶ ἔνϑεν τῷ νῷ ἐξευρημένα βασανιστήρια, οἷς ἐκά-
Inge τοὺς φιλοσόφους ἐν τῇ καλλεπόλει καὶ ἀπειργάσατο τελειότε-
eo» ἢ Φειδέας τὰ ἀγάλματα.

858. lin. 2 liés: ἀ,ϑήνησεν statt ϑήνῃσειν. Und so noch mehrfach.

854. füge bei: 854. a. Cic. Nat. deor. III. 34. 88. 4deinque (Diony-
sios I. von Syrakus) Aesculapii Epidauri bafbam aure&m demi
iussit, neque enim convenire barbatum esse filium, cum in omnibus
fanis pater imberbis esset.

891. lin. 2 lies: dir) τῶν [παραδόξων xai] ϑάαυμαζομένων u. s. w.

927. füge bei:

VI. Kunstwerke unbekannter Meister.

Statue des Pan von Miltiades nach dem marathonischen Siege geweiht
(Ol. 72. 3.)

927. a. Anthol. Gr. I. 63. 21. (27.) (Planud. IV. 232.) Σιμωνέδου.
Τὸν τραγόπουν ἐμὲ Πᾶνα τὸν Ζρκάδα, τὸν κατὰ ήδων
τὸν μετ᾽ 2“9ηναίων στήσατο ἹΜΠιλτιάδης.
927. b. Anthol. Gr. IV. 172. 264. (Planud. IV. 259.)
Eig τὸ ἐν 4d91jvaig ἄγαλμα Πανός.
Πέτρης ἐκ Παρίης ue πόλιν κατὰ Παλλάδος ἄχρην
στῆσαν 4ϑηναῖοι Πᾶνα τροπαιοφόρον.

(Vgl. Pausan. I. 28. 4. ... ὡς πεμφϑείη Φιλιππίδης ἐς Μακεϑαίμονα ἄγγελος
ἀποβεβηχότων Μήδων ἐς τὴν γῆν, . . . τὸν dà ITàyn ὁ Φιλιππίϑης ἔλεγε περὶ
τὸ ὄρος ἐντυχόντα ol τὸ Παρδένιον φάναι τε ὡς εὔνους ᾿Αϑηναίοις εἴη xai ὅτε
ἐς Μαραϑῶνα ἥξεε συμμμαχήσων. οὗτος μὲν οὖν ὁ ϑεὰς ἐπὶ ταύτῃ τῇ
ἀγγελέᾳ τετίμηται. Herod. VI. 105. xal ταῦτα (was Phílippides erzühlt hatte)
μὲν ᾿41ϑηναῖόε xurkavtvroy σφίσι εὖ ἤδη τῶν πραγματων πιστεύσαντες ναι
ἀληϑέα Ἰδρύσαντο ὑπὸ τῇ ἀκροπόλε Πανὸς ἱρὸν καὶ αὐτὸν ἀπὸ ταύτης τῆς
ἀγγελέης ϑυσέησι ἐπετέῃσε καὶ λαμπάδε ἱλάσχονται. Auch bei Lucian. Bis
accusat. 9.)

Hydrophore von Themistokles geweiht.
991. c. Plut. Themist. 31. Ug ἦλθεν εἰς Xtpüng ... εἶδὲ kai ἐν Mr-
τρὸς (60 τὴν καλουμένην ὑϑροφόρον κόρην χαλχῆν, μέγεθος ϑέπηχυν,

Verbesserungen und Nachträge. 274

ἣν αὐτόξ, ὅτε «div ᾿ιϑήνησιν ὑϑδάξων ἐπιότάτης ἦν, εὑρὼν τοὺς ὕφῃρφη-
μένους τὸ ὕδωρ καὶ πὰροχετεύσωντας ἀνέϑηκχεν 6 ἐκ τῆς ζημίας πϑιὴσά-
μένος κτλ.

Athenisches Weihgeschenk in Delphi von dem Siege am Eurymedon
(ΟἹ. 77. 4.)

927.d. Plut. Nicias 13. 4. ἐν δὲ Ζελφοῖς Παλλάδιον ἔστηχε χρυσοῦν
ἐπὶ φοίνιχος χαλκοῦ βεβηκὸς ἀνάϑημα τῆς πόλεως ἀπὸ τῶν Mndı-
κῶν ἀριστείων. τοῦτ ἔκοπτον ip ἡμέρας πολλὰς προςπετόμενοι κόρακες

«καὶ τὸν χαρπὸν ὄντα χρυσοῦν τοῦ φοΐνιχος ἀπέτρωγον καὶ χἀτέβαλλον.

927.e. Pausan. Χ. 15. 4. τὸν δὲ φοίνικα ἀνέϑεσαν “Αϑηναῖοι τὸν χαλ-
χοῦν, καὶ αὐτὸν καὶ 4 ϑηνᾶς ἄγαλμα ἐπίχρυσον ἐπὶ τῷ φοίνικι,
ἀπὸ ἔργων ὧν ἐπ᾿ Εὐρυμέδοντι ἐν ἡμέρᾳ τῇ αὐτῇ τὸ μὲν πεζῇ, τὸ δὲ
ναυσὶν ἐν τῷ ποταμῷ κατώρϑωσαν». τούτου τοῦ ἀγάλματος ἐνιαχοῦ τὸν
ἐπὶ αὐτῷ χρυσὸν ἐϑεώμην λελυμασμεένον. 5. ἐγὼ μὲν δὴ τὸ ἔγκλημα ἐς 5
καχούργους τὸ ἦγον καὶ φῶρας ἀνθρώπουρ" Κλειτόδημος δέ, ἁπόσοι
τὰ Aral ἐπιχώρια ἔγραψαν ὁ ἀρχαιότατος, οὗτος ἐν τῷ λόγῳ

φησὶ τῷ ““τειχῷ, ὅτε ϑηναῖζοι ταρεσκενάζοντο ἐπὲ Σεκελίᾳ τὸν στό-
λον, ὡς ϑνὸς τὶ reioov ἀοράχκων x&zfjoe τότε ἐς Δελφούς, καὶ περι-
ἐχοπτόν τὸ τοῦ ἀγάλματορ τούτου καὶ ἀπέῤῥῃόσον τοῖς ῥάμφεσιν ἀπ᾿ 10
αὐτοῦ τὸν χρυσόν" λέγει δὲ καὶ ὡς τὸ δόρυ καὶ τὰς γλαῦκας καὶ ὅσας
καρπὸς imi τῷ φοίνικι ἐπεποέῃτο ἐς μίμησιν τῆς ὀπώρας, κατακλά-
σαιεν καὶ ταῦτα οἱ xógaxeg.

(Vgl. E. Curtius, Gött. gel. Ansa. 1861 δ. 871 und Schubert, Archaeol. Ztg.
1862 S. 233 f.)

928. füge bei:

Nike, Weihgeschenk auf der Akropolis von Athen wegen des Biepes
bei Sphakteria. (Ol. 88. 4.)

928. a. Pausan. IV. 36.6. 49vaioı δὲ καὶ Νίκης ἀνέϑηκαν ἄγαλμα
ἐν ἀχροπόλει χαλκοῦν ἐς μνήμην τῶν ἐν τῇ Σφακτηρίᾳ.
(Vgl. oben 852.)
1038. füge bei:

Apollon, Weihgeschenk der Megarer in Delphi nach dem Siege bei
Nisaia (Ol. 83. 3.)

1038.a. Pausan. X.15.1. rà δὲ ἐφεξῆς ταύτῃ (Phryne des Praxiteles),
τὰ μὲν ἀγάλματα τοῦ Anölkwmvos, Ἐπιδαύριοι τὸ ἕτερον oi ἐν τῇ
Aeyolidı ἀπὸ Πήδων, τὸ δὲ αὐτῶν Μεγαρεῖς ἀνέϑεσαν 4ϑηναί-
ovg μάχῃ πρὸς Νισαέΐᾳ κρατήσαντες.

(Vgl. Thucyd. 1. 114.)

1038. b. Plut. de Pythiae oracul 16. αἰεεώῶμαε δὲ Meyageic, ὅτι

uovor σχεδὸν ἐνεαῦϑα (in Delphi) λόγχην ἔχοντα τὸν 960v

414 Verbesserungen und Nachträge.

- (Apollon) ἔσξησαν ἀπὸ τῆς μάχης, ἣν ϑηνᾳίους μετὰ τὰ Περσικὰ
τὴν πόλιν ἔχοντας αὐτῶν nınnoavzeg ἐξέβαλον.
1041. füge bei:
Sieilien.

Zeus in Olympia, Weihgeschenk Gelons von Syrakus nach dem Siege
über die Karthager (Ol. 75. 2.)
1041. a. Pausan. VI. 19. 7. ἐφεξῆς δὲ τῷ Σικυωνίων ἐστὶν ὃ Καρχηδο-
᾿γέων ϑησαυρός, Ποϑαΐου τέχνῃ xai. Ἀντιφίλου τε καὶ Ἰεγαχλέους.
ἀναϑήματα δὲ ἐν αὐτῷ Ζεὺς μεγέϑει μέγας κἀὶ ϑώρακες λενοῖ
τρεῖς ἀριϑμόν, Γέλωνος δὲ ,ἀνάϑημα xat Συρακοσίων Φοίνιχας
ἤτοι τριήρεσιν ἢ καὶ πεζῇ μάχῃ κρατησάντων.
(Vgl. Brunn, K.G. Il. 8. 339.) '
1041. b. Cic. Nat. deor. III. 34. 83. qui (Dionysios I. von Syrakus)
‘cum ad Peloponnesum classem appulisset et in fanum venisset
Iovis Olympii aureum: ei detraxit amiculum grandi pondere, quo

Iovem ornarat e manubiis Carthaginiensium tyrannus Gelo cet.
(Aber vgl. Ael. Var. hist. I. 20. διονύσιας ἐξ dorsivty τῶν iv Συραχούσαι ς
ἑερῶν ἐσύλησε τὰ χρήμωτα. τοῦ δὲ ἀγάλματος τοῦ “λὸς περιεῖλε τὴν ἐσθῆτα

za) τὸν χόσμον, ὃς ἣν, φασί, χρυφίαυ πέντε xa) ὀγδούχοντα ταλάντων.)

LO T

Dionysos, Weihgeschenk vor Selinus in Olympia.
1041. c. Pausan. VI. 19. 10. Σιεχελεώτας δὲ Σελινουντίους ἀνέστησαν
μὲν Καρχηδόνιοι πολέμῳ (Ol. 92.3)* roiv δὲ ἢ τὴν συμφορὰν γενέσϑαι
σφίσι, ϑησαυρὸν τῷ ἐν Ὀλυμπίᾳ di ἐποέησαν. Διόνυσος δέ ἔστιν
ἐνταῦϑα πρόςωπον καὶ ἄχρους πόδας καὶ τὰς χεῖρας ἐλέφαντος εἰρ-
γασμένος.
1068. lin. 4 lies: συμφϑαρέντων statt συμφαϑαρέντων. Daselbst lin. 6:
. διϑόσχων statt διδάσνων.
Seite 211 Anm. zu No. 4. lies:
wegen vermutheter Wandgemälde u. s. w.
Seite 273 im Columnentitel lies :
Attische Porträtstatuen statt: Inschriftlich bekannte attische Künstler.
1495. v. 5. lies: πλάσμασι statt πλάσμαοι.
1571. Anm. füge bei:
Vgl. noch Pausan. II. 20. 5. ἀπωτέρω dà ὀλέγον (vom Tempel der Tyche in Ar-
gos) «Ὡρῶν ἑερόν ἐστιν. ἐπανιόντι dà ἐχεῖϑεν ἀνδριάντες ἑστήχασι ITolvytéxovg
τοῦ Οἰδίποδος καὶ ὅσοι σὺν ἐχεένῳ τῶν ἐν τέλει πρὸς τὸ τεῖχος μαχόμενοι τὸ
Θηβαῖον ἐτελεύτησαν. τούτους τοὺς ἄνδρας ἐς μύγων ἑπτὰ ἀριϑμὸν χατύγαγεν
Aloyulog πλειόνων. ἔχ τὸ Ἄργους ἡγεμόνων καὶ Ἥεσσήνης καί τινων χαὶ ᾿4ρ-δ΄᾽ὁ
κάϑων στρατευσαμένων. τούτων δὲ τῶν ἑπτά, ἐπηχολουϑήκασι γὰρ καὶ .41ρ- |
γεῖοι τῇ Αἰσχύλου ποιήσει, πλησίον χεῖνταε καὶ ol τὰς Θήβας ἑλόντες, Alyıa-
λεὺς Αδράστου, καὶ Πρόμαχος ὁ Παρϑενοπαίου τοῦ Ταλαοῦ, χαὶ ΤΠ] ολύϑωρος
Ἱππομέδοντος, καὶ Θέρσανδρος, καὶ ol Muquagdov παῖδες 'Alxunioy τε χαὶ |
Aupllogos, chounfns τε καὶ Σϑένδλος᾽" παρὴν δὲ Fre xol. ἐπὶ τούτων Εὺρύα- 10
λος Myxtorénc καὶ Πολυνείχους 44dQaasvoc xa) Τιμέας,

Verbesserungen und Nachträge, 415
1581. füge bei:

Herakles, thebanisches Weihgeschenk in Delphi nach dem heiligen
Kriege. (Ol, 108. 3.)
1881.a. Pausan. X. 13. 6. τὸ de ἄγαλμα τοῦ Ἡρακλέους ἀνάϑημαά

ἐστι Θηβαίων, ὅτε Φωκεῦσιν ἐπολέμησαν τὸν ἱερὸν καλούμενον πέλεμον.
(S. Pausan. X.2. und 3, 1.)

Der Lówe von Chaironeta. (OL. 110. 3.)

1581. b. Pausan. IX. 40. 10. προριόντων δὲ τῇ πόλει (Chaironeia) πο-
Avavdgıov Θηβαίων ἐστὶν ἐν τῷ πρὸς Φίλιππον ἀγῶνι ἀποϑανόντων"
ἐπιγέγραπται μὲν δὴ ἐπίγραμμα οὐδέν, ἐπίϑημα δὲ ἔπεστιν αὐτῷ
λέων" φέροι δ᾽ ἂν ἐς τῶν ἀνδρῶν μάλισεα τὸν ϑυμόν' ἐπίγραμμα δὲ
ἄπεστιν, ἐμοὶ δοκεῖν, ὅτι οὐδὲ ἐοικότα τῇ τόλμῃ σφίσι τὰ àx τοῦ dai-
μονος ἠκολούϑησε.

(Ueber die vorhandenen Fragmente und den Plan ihrer Restauration vgl. Wel-
cker, Alte Denkm. V. 8, 62 &., Taf. IV.)

1583. lies Plin. N. H. XXXIV. 80 und füge bei:

(Vgl. Jahn, Archaeol. Ztg. 1850 S. 207, der Victoriae genu premitur liest.)

1588. füge bei:

Lakedaimen.

+ Ariston und Telestas.

1588. a. Pausan. V. 23. 7. πλησίον δὲ τοῦ “Ὑβλαίων ἀναϑήματος (in
Olympia) βάϑρον τε πεποίηται χαλκοῦν, καὶ ἐπ αὐτῷ Zeug" τοῦτον
ὀχτὼ μάλιστα εἶναε ποδῶν xai δέκα εἰκάζομεν. οἵτενες δὲ αὐτὸν ἔδο-
σαν τῷ ϑεῷ, καὶ ὧντινών ἐστιν ἔργον, ἐλεγεῖον γεγραμμένον σημαένθε"

Κλειτέριοι τόδ᾽ ἄγαλμα ϑεῷ δεκάταν ἀνέϑηκαν
πολλᾶν ἐκ πολίων χερσὲ βιασάμενοι.
καὶ δ" μετρεῖτ᾽ Aglorwv ἠδὲ Τελέστας
αὐτοκασίγνητοι καλὰ “ἄκωνες ἔϑεν.
τούτους οὐκ ἐς ὅπαν τὸ Ἑλληνικὸν ἐπιφανεῖς νομίζῳ γενέσθαι" εἶχον
γὰρ ἂν τι xai Hisioi περὶ αὐτῶν λέγειν, καὶ πλέονα ἔτι “Ἰακεδαιμό- 10
yıoı πολιτῶν γε ὄντων.

(Vgl. Brunn, K.G. I. 8. 115. Obgleich die Zeit der Künstler unbekannt ist, sind
sie doch schwerlich sp&ter als in die vormakedonische Periode anzusetzen.)

1589. füge bei:
Elis (Olympla.)
Kolossaler Zeus, eleisches Weihgeschenk nach dem Siege von Ol. 104.
1589. a. Pausan. V.24.4. ὃ δὲ ἐν τῇ “Ἵλτει μέγιστον τῶν χαλκῶν ἐστιν
ἀγαλμάτων τοῦ Διός, ἀνετέϑη μὲν ὑπὸ αὐτῶν λείων ἀπὸ τοῦ
πρὸς ρκάδας πολέμου" μέγεϑος δὲ ἑπτὰ καὶ εἴκοσι ποδῶν ἐστι.
1599. v. 1 lies: Οἷον statt Oro».

416 Verbesserangen und Nachträge.

1639. vorher füge bei:

Kolossaler Apollon, amphiktyonisches Weihgeschenk in Delphi aus
Strafgeldern def Phokaier. (Ol. 105—108.)

1639. a. Pausan. X. 15.1. καὶ αὖϑις dio “πόλλωνος [ἀγαάλματεὶ, τὸ
μὲν... τὸ δὲ A ugixtvóvoy ἐσείν, ὅτε Φωκεῦσιν ἐπεργαζομένοις τοῦ
ϑεοῦ τὴν χώραν ἐπέβαλον χρημάτων ζημίάν. δ᾽ δὲ Anollwv οὗτος
καλεῖται μὲν ὑπὸ “ελφῶν Σιτάλχας,) μέγεϑος δὲ πέντε πηχῶν xci
τριάκοντά ἔστι. (Vgl. X. 2. 1.)

(Vgl. Plut. de Pythiae oracul. 15. 6évót οἰχτείρεις τοὺς Elisa ἐπὶ τῶν xalur
ἀναϑημάτων πὶσχίστας ἀνογνγνώσχων Bruygagds.. . zul ᾿Αμῳιχτίύονες ἀπὸ
Pops.)

1677. Anm. letzte Zeile lies:

πουλὺς atatt noilovc.

1700. lin. 15 lies: ηὔχησε statt noynoe.

1760. lin. 10 lies: quoniam statt quonaim.

2031. Anm. Zur Litteratur des Laokoon füge bei :

Justi, Winckelmann I. δ. 430 ff.

2064. füge bei:

Delphi.
Feldherren und Götterbilder, Weihgeschenk der Aitoler nach dem
Gallierzuge. (Ol. 185.) |

2064. à. Pausan. X. δ. 2. στφαεηγοὶ δὲ ot «Αἰκωλοὲ xai A9sé-
M tO o0gc, τὸ de 49nväs, δύο ἐς Ἡπόλλωνος ἀγάλματά ἐστιν 4li-
zwiäv, ἡνέκα σφίσιν ἐξειαγάσϑη τὰ ἐς Γαλαάταρ.

2006. füge bei;

Sparta.

+ Kratihos.
2066. a. Pausan. VI. 9. 4. Dilin» δὲ Ἠλεῖον χρατήσαντα παῖδας
πάλῃ Σπαρτιάτης Κρατῖνος ἐποίησε (in Olympia. )
. 2083. Anm. vorletzte Zeile lies:
! Ol. 139. 1— 148. 2 statt 1118. 2.
2152. lies: .. . 140... . Cleon Cadmo (innotuit) . . . Cratinus u. 5. w.
2353. füge bei:

(Vgl. Cass. Dio LIII. 22. 3. ... ὁ Abyovorog xai ἀνδριάντας τινὰς ἑαυτοῦ ἀργυ-
ροῦς πρός τε τῶν φίλων xel πρὸς ϑύμων τινῶν γεγονότας ἐς νόμισμα xatt-
χοψε x14.)

Ausserdem sind aus Versehen die Nummern 2847 und 2362 übersprungen
worden.

— ——À——— .-...- o — À— -

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

(B. bedeutet Bildhauer, M. Maler, Mos. Mossikmaler, 7. Toreuf. S&mmttiche griechische Künstler-
namen sind in ihsar griechischen Form gegeben.) .

A..

Adamas, Adamas’ S. v. Athen, BJ. s.
Dionysodoros.

Aétion od. Eétion (fälschlich Eehion.)
M.n. B. 1067.1073.1728,2. 1754.
1937 — t'94f.

Agamedes s. Trophonios.

Agasias, Menophilos' S. v. Ephesos,
B. 2271.

—— ————— Dositheos’ S, y. Ephesos,
B. 2278.

Agatharchos, Eudemos' S. v. Samos,
M. 1118—1125.

Ageladas (Geladas, Eladas) v. Argos,
B. 389 — 399. 419. 422,17. 533.
622. 929. 1016,2.

Agesandros v. Rhodos, JB. 2031.
2033—2037.

Aglaophon I. vw. Tbasos, M. 315.
455. 614 f. 1042 f, 1046—1049.
1641.2.

IY. Aristophons S.(?) v.
Thasos, M. 591,2. 865,2. 1130—
1135. 1641.

Agorakritos v. Paros, B. 808 Anm.
829—843.

Aiginetes y. Sikyen? B. 2106.

Aiklidas v. Theben, B. 1568.

Aischines v.? B. 2085.

Akesas (Akeseus) v. Salamis auf Ky-
pros, Tepptchweber 385 f.

Akestor v. Knossos, B. 464 u. Ann.

Akmon, idaiischer Daktyl 28,13. 39.

Akragas v.* T. 2167,6.

Aleuas v.? B. 2094.

Alexander Severus, Kaiser, M. Di-
lettant 2314.

Alexandros v. . Athen, A. 2392.
Alexlandros, Meniées S. v. Anti-
oobeia am Maiendros, B. 2284.

Alexis.s.? B. 978.

Alkamenes v. Lemnos (Athen), B.
535,8, 608 Anm. 772. 808—828.
834. 1192. ,

Alkimachos v. Athen? M. 1962.

Alkimedon? T. 3209.

Alkon x. Rhodos? Mylei?. D. u. T.
2043. 2188—2190.

Alypos, v. Sikyon, B. 79,20. 1002£,

Ammonios, Phidiass S. v, Aigypteh,
B. 3304.

Amphikrates v. Athen, B. 448-—-451.

Amphion, Akestore 8. v. Knoseos, 2.
463 f.

Amphistratos. v.? B. 1614 f.

Amulius, M. a. Fabullus.

Amyklalos v. Korinth, B. 480.

Anaxagoras y. Aigina, B. 433—436.

Anaüxaudra, Neaikes’ Tochter v. Si-
kyon, AT. 2104.

Anaxandros! M 2104 Anm.

ABaxenor v. Magnesia, M. 2116.

᾿ Anazimenes, Eurystratos S. v. Milet,

B. 2283. ἃ
Andragoras, Artsteides' 8. v. Rhodos,

B. 2022.
Andreas v. Argos, B. 1588.
Androbios v.? Mf. 215].
Androbulas νυ, 8, 2094.
Androkydes v. Kyzikos, M. 1649,2.

1731-—-1733,
Andron v. Theben, B. 1568,3. 1574.
Anthrosthenes v. Athen, B. 857,6.
Angelion v.? B. 334. 336 f. 417,4.
Antnios, Telchin 52.

v. Athen? B. 2208.

478

Antenor v. Athen, 8. 443—447.

Antenorides(Antorides)v.? M.1785,3.
u. Anm.

Antidotos v.? M. 1810.

Antigenes v. Theben, B. 1568,5.

Antignotos v. Athen, B. 2249 f.

Antigonos v.? B. 1994. 2004 f.

Antimachos v.? ,B. 2094.

Antiochos, Demetrios' S. v. Anti-
ocheia, B. 1592.

—— — —— v. Athen, B. 2221 f.

Antiochus Gabinius v.? M. 2382.

Antipattos s. Diodoros, 7.

Antıphanee der Keramíer, B. 860,4.

v. Argos, B. 979,8. 985,8.
993,10. 1006.
————- -- v, Theben, B. 1568,4.
Thrasonides S. v. Paros,
B. 2295.

Antiphilos v. Aigypten, M. 1512,4.
1838,1. 1839,6,20,25. 1904,2. 1942
—1944.

Antoninus, M. Aurel. Philosophus,

' Kaiser, M..Dilettant 2311.
Heliogabalus, Kaiser, M.
Dilettant 2312 f.

Antorides.s. Antenorides.

Ap... v.? B. 2279.

Apaturios v. Alabanda, M. 2117.

Apellas v.? B. 1020 f.

Apelles, Pytheas' S. v. Kolophon
(Ephesos), M. 591,3. 610. 780,8.

^ 181,9. 189,2. 802 f. (806,3.) 807.
1067,5. 1073,8. 1090,2,4. 1093,4.
1113,2. 1131.1138. 1446—48 mit

Anm. 1481. - 1488. 1685—-87.
1695,2. 1726-30. 1745 f. 1748.
1751. 1752,13. 1259,56. 1766.

1772,3. 1774. 1827— 1906. 1921 f,
1939,2. 1958,3. 2398,2.

— ————— 1?T. 2191.

Aphrodisios v. 'Tralles, B. 2309.

Apollodoros v. Athen, B. 1359,1.
1364.

v. Athen, M. 1109,5. 1641

—1646. 1647,71. ᾿

— Zenons 8. v. Phokaia, 8.
2050.

Apollonios, Artemidoros' 8. v. Tral-
les, B. 2038.

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

Apollonios, Nestors S. v. Athen, 8.

2214 f.
Archias S. v. Athen (Ma-

rathon), B. 2217 f.

— ————— v. Athen? B. 2219 f.

Archelaos, Apollonios’ S. v. Priene,
B. 2285.

Archermos, Mikkiades 8. v. Chios,
DB. 314 f.

Archias, Apollonios’ 8. v. Athen (Ma-
rathon), B. 2216.

Archidamos, Nikomachos' S. v. Ha-
likarnassos? B. 2293.

Aregon v. Korinth, M. 382.

Arellius v. Rom, M. 2383.

Argyron, Telchin 48.

Artdikes v. Korinth, M. 375,9.

Arimnes (Arimenes) s. Aristomenes.

Aristandros v. Paros, B. 942,4.

Aristarete v.? M. 2153.

Aristeas v. Aphrodisias, B. 2286.

Aristeides v.? B. 978. 981 f. 1031.

—— — —— Nikomachos' S. v. Theben,
M. 1295,2. 1745. 1762,2. 1772,53.
1775. 1778—1785.

Aristiaios v. Theben, M. 1771.

Aristion v. Athen, B. 354. 3560}

Aristobulos v. Syrien, M. 2118.

Aristodemos v.? B. 1605 f.

— ———— aus Karien, M. 2394.

Aristodotos v.? .B. 1341,4. 2090.

Aristogeiton (Aristogiton) v. Theben,
D. 1568 f. 1571.

Aristokleides ν. M. 2151.

Arıstokles I. v. Athen, B. 355 f.

II. v. Athen, 2. 680,2.
v. Sikyon, B. 395,3. 410 f.
4434
v. Kydonia, B. 483.
(Kleoitas S.) v. Elis, 2.
1031. 1038.
Aristokydes v.? M. 2155.
Aristolaos, Pausias' S., v. Sikyon, M.
1764.
Aristomachos, M.. s. Aristomenes.
Aristomedes v. Theben, D. 478.
Aristomedon v. Argos, B. 400.
Aristomenes (Arimnes, Arimenes), v
Thasos, M. 1093,6. 1773,5.21 12 f.
Ariston v. Lakedaimon, JB. 1588. a

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

Ariston, Aristiaios’ S; v. Theben, M.
1775,1.
Aristeides' S. von Theben,
M. 1785,23. “ "u
v. Mytilene, 7. 2167,13.
— —— — νυ Mos. 2166.
Aristonidas v: Rhodos? B. u. Mf.
2025 — 26827. |
Aristonoos v. Aigina, B. 439.
Aristopeithes, Kleonymos’ 3. v.
Athen (Phyla), B. 1386.
Aristophon, Aglaophons 8. v. "T'hasos,
M. 1046,1. 1127—1129. -
Aristoteles v. Kleitor, B. 1589.
Arkesilaos, Aristodikos' S. v. Paros,
B. 482. .
v. Paros, M. 1072,4.
Tisikrates S. v. Sikyon,
M. 1768 f.
v.? B. 2268— 2270.

Artemas, Demetrios S. v. Milet, B.

2282.

Artemon v.? B. 2300.
aus Kleinasien, M. 2110.

Askaros v. Theben, Z. 477.
Asklepiodorös v. Athen, B. u. M.

1109,6. 1895 f. 1954— 56.
Asopodoros v. Argos, B. 978.
Asterion,: Aischylos’ 8. v.? B. 2079.
Atabyrios, Telchin 51.
Athenion v. Maroneia, M. 1975.

Athenis, Archermos' S. v. Chios, 8.

314 f. 318.
Athenodoros v. Kleitor, B. 978.
979,10,11.

Agesandros' 8. v. Rhodos,

B. 2031—2037.
Athenokles, v.? 7. 2168. 2204.
Attalos v. Athen, P. 2067.
Atticianis v. Aphrodisias, B. 2291.
Attius Priscus v. Rom? M. 2391.
Aurelius Nikephoros, Nikephoros' S.
v. Sparta? B. 2298.
Autobulos v.? M. 2153.

B.
Bathykles v. Magnesia, B. 360 f.

Baton v. Herakleia, B. 15931595.

Bedas v. Byzanz, B. 2053.

479

Bion v. Milet (Klazdmenei, Chios), B.
362. '

'Boédas, Lysippos' 8. v. 'Sikyon, 8.

1516. 1521.

Boéthos v, Karchedon, B. à. T". 1596.
— 1600. 2167,6. 2184. t

Boiskos v. Theben? 2. 1581. ^

Bryaxis v. Athen, B. 807. 1176,2.
1177,2,10. 1178,7. 1227,16. 1316
—1327. ) '

— — —— v? B. 1325,21.

Bryes, M.? s. Pausias. "

Bularchos v.? M. 377,8.

Bupalos, Archermos' S. v. Chios, B.
314—319. 1508.

Butades v. Sikyon, TAonbildner 259
—261.

Byzes v. Naxos, B. 320.

C.
Chaireas v.? B. 1602.
Chairephanes s. Nikophanes 1767.
Chalkon, Telchin 48.
Chalkosthenes s. Kaikosthenes.

Chares v. Lindos, B. 1516. 1539
1556.

Charmadas v.? M. 377,17.

Charmantides v.? M. 1807.

Chartas v. Sparta, 8. 333. 490,8.

Cheirisophos v. Kreta, B. 345.

Cheirogastoren, Kyklopen Arch. u.
B. 5—1.

Chionis (Chion) v. Korinth, B. 480 f.
2053.

Chryson, Telchin 48.
Chrysothemis v. Argos, B. 388.
Coponius v.? B. 2271.

Cornelius Pinus von Rom ? M. 2391.

D.

Daidalos, Eupalamos', (Metions, Pa-
lamaons) S. v. Athen, B. 67 f. 70
— 142. 261.332. 340. 345. 348f.
428,11. 901,3. 1016,1.

Patrokles' 8. v. Sikyon, B.

987—994.

v. Bithynien, B. 2045.

480

Baimon (Da&mon?) v.? B. 2095.
Daiphron v.? 2. 2095.
Daippos, Lysippos S. v. Sikyon, B.
—1520.
Daitondas v. Sikyon. B. 1582.
Daktylen, idaüsche, B. 27— 39.
Dameas v. Kroton, B. 484.
————— (Demeas) v. Kleitor, JB.
978. 979,10.
Damnameneus, idaiischer Daktyl,
28,15. 30 f..33. Telchin 47.
Damokrates, Aristomedes’ 8. v. Ita-
nos, B. 2057.
Damokritos (Demokritos) v. Sikyon,
B. 463. 466—468.
Damophilos v. Himers, M. u. 7Àon-
bsldner 616. 1647.
Damophon v. Messene, B. 745,2.
1557—1564.
Decius? v.? B. 2272.
Deinias v.? M. 371,17.
Deinomenes v.? B. 922—926. 983.
Deinon? v.? B. 978.
Delas, idaiischer Daktyl, 31 Nachtr.
38.
Deliades v.? B. 2093.
Demetrios v. Athen (Alopeke), B.
897—903.
Philons S. v. Athen (Ptelea),
B. 1388 f.
aus Aigypten? M. 2141f.
—— — ——- Demetrios S. v. Sparta?
B. 2291.
Demodoros v. Athen (Melite), B
1392.
Derkylidas v.? B. 2101.
Dexippos v. Theben, B. 1568,4.
Dies, Apollonides' S. v. Athen (Phyla),
. B. 1376 f. 1382.
Dikaiogenes v.? M. 1980.

Diodoros (Diodotos? Dionysiodoros?)

v.? B. 469. mit Anm. 835. mit
Anm.
——— —— v? T. 2167,11. 2187.
Diodotos, Boéthos' S. v. Nikomedeia,
B. 1600.
Diogenes v. Athen, B. 2229.
Diognetos v.? M. 2311.
Dionysikles v. Milet, B. 2054.

Alphabgtiaches Verzeichniss der Künstler.

Dionysios v. Argon, B. 481 f.
—————— «x. Kolophon, M. 1076,3.
1078,4. 1186. 1726.
Astios S. v. Bardest B.
3048. —
aus Thrakien, M. 2140.

nV Athen, B. 3207,6,8.

v.? M. 1136. Anm. 2380,6.
2381.
Dionysodoros v. Kolopbon, M. 2118.
—— ———— Mosschion und Adamas,
Adamas’ Söhne νυ. Athen, 8. 2248.
Diopos v. Korinth? Thouttildner 262.
Diores ? v.? M. 1093,6,
Dieskurides x. Samos, Mos. 2163.
Dipoinos v. Kreta, B. 321—327.
329—332. 334,
Diyllos v. Korinth, B. 480.
Dontas v. Lakedaimon, Β. 3980. 381.?
Dorotheos v. Argos, D. 1019.
—— ———— x.? M. 1848.
Dorykleidas v. Lakedaimon, B. 331.

E.
E(che-Eythy-?jdemos v. Milet? 2.
363.

Echion s. A&tion.

Eéton, M. s. Astion.

— — r. Milet? ἢ. 2055.

Eirene, Kxatinos T. v.? M. 2104.
2158.

Ekphantos v. Korinth, M. 375,12.

Eladas s. Ageladas.

Elasippos v.? M. 1978.

Endotios v. Athen, B. 348—353.

Engasterocheiren, Kyklopen 3. 4.

Epeigs, Panopeus' S., 8. 224—226.

Ephoros v. Ephesos, M. 1828.

Epicharmos v. Soloi, B. 2018.

— — —— Epicharmos’ 8. v. Rhodos,
BH. 2918.

Epigonos v.? B. 2095.

Epikrates, Apollonios' 8. v. Knidos?
B. 2061.

Eraton v.? B. 2309.

Erginos v.? Arch.? 57. 64.

Engonos v. Sikyon? M. 2106.

Erillos v.? M. (130. 1641.

Evander, C. Aviapius, 8. u. 7.2227 f.

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

Euanthes aus Aigypten, M. 2144.
Eubios v. Theben, B. 1578.
Eubulides, Eucheirs S. v. Athen, BJ.
2335—2244.
Eubulos v.? B. 2095.
Eucheir v. Korinth, TAÀonbildner, 262.
v. Athen, M. 380.
Eubulides S. v.
B. s. Eubulides.
Eucheiros v. Korinth, B. 333. 490f.
Eudoros v.? B. u. M. 2154.
Euenor v. Ephesos, M. 637. 1130.
1641,2. 1694,41. 1700,13.
Euergos, Byzes' S. v. Naxos, B.?320.
Eugrammos v. Korinth, Thonbild.
ner u. M.? 262.
Eukadmos v.? B. 857,7.
Eukleides v. Aigina, 8. 340,7. 311.
v. Athen, B. 1147 f. mit

Athen,

Anm

Eukles v.? B. 1601.

Eumaros v. Athen, M. 377,18.

Eumelos aus Karien, M. 2394 f.

Eumnestos, Sosikratides' S. v. Athen
(Paiania), B. 2249 f.

Eunikos v. Mytilene, B. u. 7.2167,11.

Eupalamos v. Athen, B.? 75—82.

84 f. 87. 346 f.

Eupeithes v. Rhodos, B. 2024.

Euphorion v.? B. 2093.

Euphranor v. Korinth (Athen 1109,5),
B. «. M. 606 Anm. 975. 1073 f.
1109,5. 1191. 1704,1,4. 1726 f.
1785—1810.1939,2.1958,3. 2396.

Euphron v.? B. 1601.

Eupompos v. Sikyon,
1649,2. 1745.

Euripides, Mnesarchos' S. v. Athen,
M. 1116 f.

Eutelidas v. Argos, B. 388.

Euthykrates, Lysippos' 8. v.Sikyon, Β.
1341,3. 1509. 1516. 1522— 1525.

Euthymides v.? M. 2155.

Eutyches aus Bithynien, B. 2292.

Eutychides v. Sikyon, B. u. M.
1516,4. 1530— 15386.

Zotlos' S. v. Milet, B. 2281.

Euxeinidas v.? M. 1778.

Exekestos (Exekestides?) v. Athen,
B. 1338.

M. 1444.

481

F.

Fabius Pictor v. Rom, M. 2372—
2374.

Fabullus (Amulius) v. Rom, M. 2388.

Flavius, T. v.? Mos. 2166.

G.

Galaton v. Alexandreia? M. 1988,3.

Gasterocheiren, Kyklopen 1. 3.

Geladas s. Ageladas.

Gitiadas v. Sparta, B. 357 f.

Glaukias v. Aigina, B. 429—432.

Glaukides v.? B. 2096.

Glaukion v. Korinth, M. 1975,2.

Glaukos v. Chios (Samos?), 3. 263
—272.

— r Argos, B. 401.

Glykon v. Athen, B. 2230.

Gomphos? v.? B. 2090.

Gorgasos v.? M. u. TÀhonbildner 616.

Gorgias v. Athen !? Lakedaimon?).
B. 3568. mit Anm.

Gorgidas v. Theben, B. 1568,3.

Gryllion v. Athen? B. 1613.

Habron v.? M. 2154.

Hadrian, Kaiser, B. u. M. Dilettant
2309 f.

Haltimos v. Aigina, B. 438.

Harmonides v. Troia, Tekton, 182.

Harpokration P. Ael. gen. Proklos.
Mos. 2164 f.

Hedystachides (Hedystrachides) v.?
T. 2167,15.

Hegias (Hegesias, Hagesias) v. Athen,
B. 420. 422,16. 452— 456. 530.

Hegylos v. Lakedaimon, B. 328 f.

Hekataios v.? 7. 2167,14.

Helena, Timons T. aus Aigypten,
M. 1976.

Heliaden auf Rhodos, B. 56.

Helikon v. Salamis auf Kypros, Tep-
pichweber 385—381.

Heliodoros v. Athen, M. 2146.

— ———- v.? B. 2096 f.

Hellas v. Athen, B. 481, 2053.

D. ant. Schriftquellen z. Gesch. d. bild. Künste b. d. Gr. 31

482

Hephaistion, Myrons S. v. Athen, B.
2215 f.

— '

Demophilos 8. v. Athen,
B. 2241.

Herakleides v. Phokaia, B. 2051.
- ---.-- aus Makedonien, M. 2147 f.

Hers[klei]des, Hagnos' S. v. Ephe-
sos, B. 2279.

Herakleitos v.? Mos. 2159 Anm.

Hermippos, Diomenes’ S. v. Athen,
2251.

Hermogenes v. Kythera, B. 2074.
2321,5.

- v.? M. 2393.

Hermokles v. Rhodos, B. 2044.

Hermokreon v.? E. 2086 f.

Hermolaos v.? B. 2300.

Hermon v. Troizen, B. 486.

Herodotos v. Olynthos, B. 1590 f.

Hikanos v.? 8. 2096.

Hilarius aus Bithynien, M. 2397.

Hippias νυ. B. 1616.

Hippys (Hippeus) v.
1960 f.

Athen? 4M.

Hormenos, Telchin 52.

Hygiainon v.? M. 377,17.

Hypatodoros v. Theben, 2.
1573.

1568—

[aia (Laia) v. Kyzikos, M. 2380.
Jasos v. Athen (Kolyttos), B. $60,11.
Ikmalios v. Ithaka, Tekton, 170.
Ion v.? B. 1601.

Iophon (Leophon) v.? B. 2096.
Iphion v. Korinth, M. 1971 f.
Ir...yniskos v. Theben, B. 1565,6.
Isidoros (Isidotos), B. 2088 f.
Isigonos v. Pergamon? B. 1994.
Ismenias v. Chalkis, M. 1974.

K.

Kaikosthenes (Chalkosthenes), Apol-
lonides' S. v. Athen (Phyla), B.
1376—1381.

Kalamis v. Athen? B. 409,3. 420,2.
508—532. 795 f. 857,4. 1155 f.
——-—- - -,? B. u. T. 2161,11. 2185f.

Kalates v.? M. 1965.

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

Kalliades (Kallides) v. Athen? B.
1370.

Kallikles, Theokosmos' S. v. Megara.

B. 1035—1038. 1370 Anm.
v.* M. 1805. 1965.

.Kallikratides v. Lakedaimon, T. ?93.

3168. 2192 —2197.
Kallimachos v. Athen, B. u. M.
531 f. 795. 893—896. 1950.
Kalliphon v. Samos, M 612f. 1050.

127.

Kallisthenes, Kallisthenes' S. v. Athen,
B. 2261.

Kallistonikos v. Theben, B. 1142.5.

Kallistratos v.? B. 2206

Kalliteles (Kalynthos?)_ OC-4tas S.*
B. 426,3. 427,5,6. ΓΕ -

Kullixenos v. ?. B. 2206.

Kallon v. Aigina, B. 334. 358. 411
—420. 454. 530.

— — — —- v. Elis, B. 475 f.

Kalynthos s. Kalliteles.

Kalypso v.? M. 2153.

Kanachos I. v. Sikyon, B. 395,1.
403—410. 418. 477 Anm. 529,1.
796,2.

-— —— II. v. Sikyon, B. 979,».
983 f.

Kantharos, Alexis’ S. v. Sikyon. B.
1536 —1538.

Kaphisias v.
1575.

Karterios v.? M. 2396.

Kelmis, idaiischer Daktyl 28,15. 30—
33. Telchin 47.

Kenchramos (Kenchramis) v. Athen.
B. 1313—1375.

Kephisodoros v. Athen, B. 2256.

- — v. *? M. 1130. 1641.

Kephisodotos I. v. Athen, B. 878,23.
1137—1143.

——— —— H., Praxiteles' S. v. Athen,
B. 1160. 1331—1341.

Kepis v.? B. 2095.

Kerdon, M. Cossutius v.? B. 2302.

Kimon v. Kleonai, M. 377,20. 378.
379? s. 1091 Anm. 1087?

—-— v. ? T. 2204.

Theben, B. 1568,1.

Alpbabetisches Verzeichniss der Künstler.

Kleanthes v. Korinth, M. 375,8.

381,4. 382 f.

Klearchos v. Rhegion, B.
490 f.

Kleisthenes, Menedemos' S. v. Athen,
M. 1953.

Kleiton v. Athen, B. 927.

Kleoitas, Aristokles S. v. Elis? B.
982. 1031—1033.

Kleomenes, Apollodoros' S. v. Athen,
B. 2223.

Kleomenes' S. v. Athen, B.

332 f.

2224.
-— v. Athen? B. 2225 f.
Kleon v. Sikyon, B. 985,1,3. 1007 —

1013.

x ? M. 2152. ἃ.
Koinos v. ἡ 44. 2152.
Kolotes v. Herakleia, 8. 844—859.
—— ——— v. Teos, M. 1735,1.
Koroibos v.? M. 1776.
Krateros v. ? B. 2300.
Krates v. ἢ T. 2168.
Kratinos v. Sparta, 8, 2066.a.
— — ——- v. ? M. 2152f.
Kraton v. Sikyon, M. 381,3,6.
Kresilas v. Kydonia, B. 870— 876.
946,6.
Kritios v. Athen, D. 443. 452f. 457
— 463. 469. 900,11.
Kriton v. Athen, B. 2231.
Ktesias v.? B. 2093.
IKtesideinos v. ? M. 1943,8. 1945.
Ktesikles v. Athen? B. 1372.
—— —— aus Kleinasien, M. 2111.
Ktesilochos (Ktesiochos), Pytheas' S.
v. Ephesos? M. 1828. 1966.
Kydias v. Kythnos, M. 1967 —1979.
Kyklopen, Architekten u. B. 1—26.

L.

Laia s. Iaia.

Laphaés v. Phlius, B. 487 f.

Leochares I. v. Athen, 2.
1177,2,10. 1178,6.
1491,14.

508.
1301—1314.

II. v. Athen, B. 2257 f.
Leon v. ? B. 2096.
v. ? M. 2154.

483

Leonidas v. Anthedon, M. 1803.
1808 f.

Leontiskos v. Sikyon? M. 2107.

Leophon s. Iophon.

Lesbokles v.? B. 2093.

Lesbothemis v.? B. 2083.

Lokros v. Paros, B, 818,4.

Lucillus v.? M. 2398 f.

Ludius (Sextus Tadius) v.? M. 2384.

Lykios, Myrons 8. v. Eleutherai, B.
861—867.

Lykon, M. s. Plautius, Marcus.

Lykos, Telchin 47. 52.

Lysias v.? B. 2100.

Lysimachos s. Lysippos v. Sikyon.

Lysippos (Lysimachos 1471,2. 1472,
16.) v. Sikyon, B. 602,2. 604.
609,5. 804. 807,5. 903,1. 954.
1296. 1443—1514. 1516. 1556,2.
1876,2.

v. 'Theben, B. 1568,1.
Lysistratos v.Sikyon, B.1513—1515.
Lyson v.? B. 1932,4. 2068.

Lysos aus Makedonien, B. 2062.

Machatas aus Akarnanien? B. 2063 f.
Makedon, Dionysios’ S. v. Herakleia,
B. 2049.

Mandrokles v. Samos, M. 611.

Medon ? s. Dontas 331.

Megalesios, Telchin 52.

Melauthios (Melanthos) v. Sikyon, M.
1748,4. 1749,5. 1750,3. 1754—
1759. 1895.

Melas v. Chios, 8. 314.

Menaichmos v. Naupaktos, B. 479.

- v. Bikyon? B. 1583 mit
Anm. u. Nachtr.

Menedemos v. Athen, M. 1953.

Menelaos v.? B. 2267.

Menestheus, Menestheus' S. v. Aphro-
disias, B. 2290.

Menestratos v. ? B. 1610 f.

Menippos v. Chios (u. Knidos), B.
2058—2060.

ν. B. 2084.
v.? M. 2150.

31*

184

Menodoros v. Athen? B.
2259 f.

Menodotos, Boéthos S. v. Nikome-
deia, B. 1600.

Menogenes v. ? B. 2095.

Menophantos v.? B. 2301.

Mentor νυ. T. 607. 1189,4. 1612.
2167,2. 2169— 2181.

Metion v. Athen, B.? 75 f. 86—88.

Metrodoros v. Athen, M. 2147.

Mikkiades, Melas' 8. v. Chios, B. 314.

Mikkion v.? M.? 1663,59.

Mikon v. Aigina, B. 421,23. 422,14.
425,20. 428,8.

Phanochos' S. v. Athen, M.

u. B. (1054,11,21.) 1058,5. 1070f.
1080 —1093.

Nikeratos' S. v. Syrakus, B.

1249,8.

2075 f.

Milon v. Soloi, M. 2001.

Mnasias v. Athen, B. 2255.

Mnasitheos v. Sikyon, M. 2108.

MnasitimosI., Aristonidas’ S. v. Rho-
dos? B. u. M. 2026 f.

II., Telesons S. v. Rhodos,
B. 2029 f.

Mnesarchos v. Samos, Gemmenschnei-
der 307 f.

Mosschion, Adamas' S. v. Athen, B.
s. Dionysodoros v. Athen.

Musos v.? B. 2080.

Myagros v. Phokaia, B. 2052 f.

Mylas, Telchin 50.

Mynnion v. Athen (Argyle), B. 860,6.

Myrmekides v. Athen (Milet), 7. 293.
2168. 2192—2201.

Myron v. Eleutherai (Athen 546 f.),
B. u. T. 489. 499. 533—610.
803,5. 861 mit Anm. 862,11. 863,2.
861. 900,8. 1135,3. 1262 Anm.
1536,2.

Mys v.? T. 595. 637,5. 1720f. 2167,
6,9. 2168. 2181. 2183.

N.

Naukeros (Naukleros?) v.? B. 2091.
Naukydes, Mothons 5. v. Argos, B.
932,10. 983. 995— 1002. 1004.
Nealkes (Neokles) v. Sikyon, M. 1726.

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

1759,9. 1907,24. 8. 403.
2103 f. 2106.

Nearchos v.? M. 2154.

Neokles s. Nealkes.

Nero, Kaiser, B.u.M., Dilettant 2308.

Neseas v. Thasos, M. 1647,6.

Nesiotes v. Athen, B. 452 f. 457.
460—862. 900,11.

Nessos v.? M. 2155.

Nikanor v. Paros, M. 1072,4.

Nikeratos, Euktemons S8. v. Athen,
B. 917—920. 1341,4.

Nikeros, Aristeides' S. v. Theben, M.
1785.

Nikias, Nikomedes' S. v. Athen, M.
1109,6. 1294,1. 1726.1810—1826.

Nikodamos v. Mainalos, B. 1026—
1030.

Nikolaos v. Athen, B. 2231.

Nikomachos, Aristiaios' S. v. Theben,
M. 1067,4. 1672 f. 1723,2. 1754.
1771—1778.

— — — — s, Athen, B. 1385.

Nikon, Telchin 49. 52.

— —— —— v. Theben, B. 1568, 2.

Nikophanes (Chairephanes 1767.) v.
Sikyon? M. 1762,2. 1765—1767.

Nikosthenes v.? M. 2114.

vgl.

0.

Oinias ν. M. 2154.

Olbiades v. Athen, M. 2145.

Olympias v.? M. 2153.

Olympiosthenes v.? B. 878,5.

Olympos v. Sikyon, B. 1565,4.

Omphalion v. Athen? M. 1826.

Onaithos v.? B. 2081.

Onasijas v.? M. 1059,7.

Onasimedes v. Theben, B. 1580.

Onatas, Mikons S. v. Aigina, B. 421
— 428. 524,7.

Ophelion, Aristonidas’ S. v. Rhodos?
B. 2028.

— v.? M. 2138 f.

P.

Pacuvius v. Brundusium, M. 2375.
Paionios v. Mende, B. 825,2. 851 f.

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

Palamaon v. Athen, B.? 74.

Pamphilos v. Amphipolis, M. 1642,4.
1745—1753. 1828.

Panainos v. Athen, M. 696,34,46.
698,9,12. (1054,21.) 1094— 1108.
1109 Anm.

Pandeios v.? B. 1617.

Pantias, Sostratos’ S. v. Chios, Δ.
413—415.

Pantuleius, Aulus v. Ephesos (Milet),
B. 2280.

Papias v. Aphrodisias, B. 2286.

Papylos v. Athen? B. 1342.

Parrhasios, Euenors S. v. Ephesos
(Athen 1697 f.), M. 607. 637.
780,3. 805.807. 828,7. 1079 Anm.

1130. 1187. 1352,5. 1649,2,7.
1655,2. 1680,2. 1682. 1688,3.
1692—1730.

Parthenios v.? T. 2205.

Pasias v. Sikyon? M. 2105..

Pasiteles v.? B. 845,3.

— aus Unteritalien, Βιν u. T.
1210,3. 2167,15. 2202. 2201,
2262— 2265.

Patrokles v. Sikyon, 2.979,29. 983.
986—988.

Katillos S. v. Kroton, 8.

—

1041.
Pausanias v. Apollonia, B. 993,8.
v.? M.? s. Pausias v. Sikyon.
Pausias (Pausanias 1762.), Bryes' 8.

v. Bikyon, M. 1062. 1726. 1760
—1765.

Pauson v. Athen? M. 1078 f. 1110
—1115.

Pedius, Quintus v, Rom, M. 2387.

Peiraikos v. Athen, M. 1963 f.

Peirasos v. Argos, B. 143—146.

Peisias v.? B. 1932.

Peithandros v.? B. 2023.

Periklymenos v. Tralles? B. 2040 ---
2042.

Periklytos (Perikleitos) v. Argos, B.
985. 995?

Perillos (Perilaos) aus Sicilien ? B. 364
—367. 369.

Perseus v.? M. 1901.

Phalerion v.? M. 2154.

Phanis v.? B. 1516,3. 1529.

485

Pharax v. Ephesos, B. 2053.

Phasis v.? M. 2157.

Pheidias, Charmides' S. v. Athen, B.
393. 398 f. 531,3. 589 Anm: 606 u.
Anm. 607. 609,4. 618—719. 720
—730. 730a. 731. 731a. 732—
805. 8054.—808. 810. 812,3.
827—829. 832 f. 835—844. 847.
849. 854.855,9.931. 933,4. 936,2.
938,2. 946,6. 981. 984. 1090. 1094
—1097. 1099,1. 1109,6. 1170,6.
1188 f. 1317,4. 1466 Anm. 2.
1.6. 1507,5. 1689 f. 1905f. 2200.

Phettalos v. Theben, B. 1568,3.

Phidias, Phidias' S. v. Aigypten? B.
2304.

Phileas (Philaios) v. Samos, B. 273.
275—211.

_— v. Argos? B. 1585.

Philesias v. Eretria, B. 442,2.

Philiskos v.? M. 2154.

—————— y, Rhodos, B. 2207,3,7.

Philochares, Atrometos' S. v. Athen,
M. 1957—1959.

Philokles v. Aigypten? M. 375,8.

Philon v.? B. 1603 f.

Philotimos v. Aigina, B. 415,5.

Philoxenos v. Eretria, M. 1776 f.

Philumenos v.? B. 2305.

Phradmon v. Argos, B. 489. 534.
946, T. 1015 —1018.

Phrynon v.? B. 978,2.

Phylakos v.? B. 2081.

Phyles v. Halikarnassos, B. 2012—
2015.

Phylomachos s. Phyromachos III.

Phyromachos I. v. Kephisis, B.
860,1,5,9. 921?

—— ———— ].? Pyromachos) v.? B.
921.

III. (Phylomachos) v. Perga-

mon, B. u. M.? 1994. 1998—2001.

Pison v. Kalaureia, B. 463. 465.
979,9.

Piston v.? B. 1526. 1607.

Platon, Aristons S. v. Athen, M.
1951 f.

Plautius, Marcus (Lykon) aus Klein-
asien, M. 2375.

486

Pleistainetos? v. Athen, M. 1109.
vgl. Panainos.

l'olemon v. Alexandreia, M. 2143.

Pollis v.? B. 2096. 2098.

Polyanthes, Sokrates' S. v. Melos?
B. 2294.

Polycharmos v.? B. 2099.

Polydeukes v.? B. 2300.

Polydoros v. Rhodos, B. 2031.

Polycidos v.? M. 1977.

— — - vw.? B. 2096.

Polyeuktos v. Athen, B. 1365— 1368.

Polygnotos, Aglaophons S. v. Thasos
(Athen), M. u. B. 380,3. 455,3.
614 f. 805. 828,6. 977 mit Anm.
1012—1079. 1083 mit Anm. 1091.
1691,2. 1939,2.

Polykleitos I. v. Sikyon (Argos;, B.
4S9. 531,3. 533 f. 598,3. 602,2.
604. 606 mit Anm. 607--610.
782,3. 786 f. mit Anm. 795—797.
(801.) 802f. (806,4.) 807,5. 827 f.

900,10. 929—978. 1061. 1064.
Anm. nach 1079. 1189,6. 1262
Anm. 1448 Anm. 1.5. 1492,2.

1556,3. 1689 f. 1940,2.
II., Mothons S.? v. Argos,
B. 995,3. 1004 f.
Polykles I. v. Athen? B. 1138. 1145 f.
-— H. v. Athen, B. 2206.
2207,6,8. 2208— 2210. 2212.
v. Adramyttion, M.1773,6.

2112.

Polykrates v. Athen? B. 1369.

Polymnestos v. Athen, B. 1373—
1375.

Polystratos v. Ambrakia, B. 339.

Poseidonios v. Ephesos, 7. 2167,15.

Praxias I. v. Athen, B. 857.

—— I1.? v. Athen (Melite, 8.
560,3.

Praxiteles I., Kephisodotos’ S.? v.
Athen (Eresidai), 8. 525. 539 Anm.
597. 604,3. 606 mit Anm. 640.
180,3. 801,5,8. 807,5. 877,16.
903,2. 1072,3. 1165,4. 1174.
1178,7.1180. 1181 mit Anm. 1184.
1188 — 1300. 1333,3. 1335 f.
1339,1. 1461,2. 1556,93.

II.? v. Athen? B.u. T. 2073.

Alphabetisches Verzeichniss der Künstler.

Prodoros v.? B. 2093.

Protogenes v.Kaunos (Xanthos1910f. ,
M. u. B. 803,2. (506,3. 507.3.
1067,4. 1093,14. 1657,3. 1540f.
1897,5. 1904,2. 1907—1936.

Protos v. Kydonia, B. 2016.

Protys v. Aigypten? B. 2303.

Ptolichos, Synnoons S. v. Aigina, B.
411 f.

— — —— v, Kerkyra, B. 463,3.

Pyrilampes v. Messene, B. 1565-

1567.

Pyromachos s. Phyromachos Il.
Pyrrhon, Pistokrates' S. v. Elis, M
1973.
Pyrrhos v. Athen, B. 904—906.
Pythagoras v. Rhegion, B. u. M.
333. 489—507. 534.
v. Samos? B. u. M, 19.
13. 507,5.
Pytheas v. Bura, M. 2109.
- v? T. 2167,17.
Pythias v.? B. 2206.
Pythis v.? B. 1177,16. 1178,2.
Pythodikos v.? B. 2093.
Pythodoros v. Theben, B. 165.
—— I v.? B. 2300.
II. v.? B. 2300.

Pythokles v.? B. 2206.

Pythokritos, Timocharis’ S. v. Rbo-
dos, B. 2009—2011. 2096.

Rhoikos, Phileas S. v. Samos, B.
262. 273. 275—271. 219. 2821.

S.

Salpion v. Athen, B. 2232 f.
Samolas aus Arkadien, B. 993,10.
Saurias v. Samos, M. 381,3,5.
Serambos v. Aigina, 2. 440.
Serapion v.? M. 2381.
Silanion v. Athen, B. 1128. 1/50— 3
14633
Sillax v. Rbegion, M. 617.
Simmias? Eupalamos’ 8. v. Athen.
B. 346 f. '
Simon, Telchin 19. 52.
v. Aigina, B. 402,10. 437.

Alphabetisches Verseichniss der Künstler.

Simonides v.? M. 2154.

Simos, Themistokrates' S. v. Salamis,
B. u. M.? 2019 f.

v.? (? gleich dem vorigen),
M. 2021.

Skopas, Aristandros' S.? v. Paros, B.
489. 534. 755 7. 766,3. 955,2.
1149—1189. 1227,16.

Skyllis v. Kreta, B. 321. 323—327.
329 -- 332. 334.

Skymnos v.? B. 469.3.

Smilis, Eukleides S. v. Aigina, 8.
283. 331,5. 310—343.

Soidas v. Naupaktos, B. 479.

Soklos v. Athen /Alopeke) 860,8.

Sokrates v. Theben, B. 478. ᾿

——— —l.,Sophroniskos’S. v. Athen,
B. 907—916.

— — — II. v. Athen? M.
1765,3.

v.? B. 2092.

Somis v.? B. 2078.

Sophron v. Athen (Sunion), B. 2252.

Sopolis v.? M. 2380. 2382.

Sosibios v. Athen, B. 2234.

Sosipatros v. Soloi, B. 2017.

Sositheos v. Athen 1387.

Sosos v. Pergamon, Mos. 2158—
2160.

Sostratos v. Chios, B. 414. 1573,10.
1601,2?

v. Rhegion, B. 1040.

—— — — - Euphranars S. v. Athen, 8.
1390.

Stadieus v.? M. 2114.

v. Athen, B. 2208.
Stephanos v.? B. 2265 f.
Sthennis.v. Olynthos, B. 1314. 1343

—1349.

Stomios v.? B. 488.a.

Strabax v. Athen, B. 1384.

Straton v. Argos, B. 1586 f.

Stratonikos v. Kyzikos, B. u. T.
1994. 2002 f. 2167,13. 2168.

Strongylion v.? B. 877—892.

Styppax v. Kypros, B. 868 f.

Syadras v. Sparta, B. 333. 490,8.

. Symenos v.? B. 2096.

Synnoon v. Aigina, M. 411,3.

— — —

915.

487
T.
Talestes, Artemidoros' S. v. Halikar-
nassos, 8. 2056.
Tauriskos, Artemidoros' S. v. Tralles,
B. uv. M. 2038 f.
— — — — v. Kyzikos, T. 2167,13.
Tektaios v.? B. 334. 336 f. 417,3.
Telekles v. Samos (Khoikos' S.? 279.!,
B. 275. 211. 279 f. 285. 311.
Telephanes v. Sikyon, M. 375,9.
-— ——. vw. Phokis, B. 1039.
Telesarchides v. Athen, B. 2069 f.
Telésias v. Athen, B. 1371.
Teleson v. Rhodos, B. 2029 f.
Telestas v.? B. 1588. ἃ.
Terpsikles v. Milet? B. 363.
Teukros v.? 7’. 2167,22.
Thales v.? B. 789.
--- v. Bikyon, M. 1770.
Thebadas v. Theben, 2. 1568,2.
Theodoros I., Telekles' S. (Rhoiko«
S.? 279. 282.) v. Samos (Milet).
B. 225. 261 f. 274—283.
II. (Telekles' S.? 311.) v.
Samos, B. 284—293. 311.
v. Theben, 7. 1579.

Poros S. v. Argos, B.
1584.
— v. Samos ‚Ephesos), MM.
2114 f.
v. Athen, M. 2149.
-—— —. «.? M. 2119.

Theodotos v.? M. 2379.

Theokles, Hegylos' S v. Lakedaimon,
B. 328 f.

Theokosmos v. Megara, B. S55.
979,7. 1035,10.

Theomnestos v.? M. 1979.

————--—- 'Theotimos' S. v. Sardes, B.
2046— 2048.

Theon (Theoros) v. Samos, M. 1946
—1949.

Theopropos v. Aigina, B. 141 f.

Theoros s. Theon.

Therimachos v.? B. 1937,2. 1941.9.

Theron aus Boiotien, B. 1576.

Thrason v.? B. 1608 f.

:— v, Pellene. 3. 2299,

488

Thrasymedes, Arignotos' S. v. Paros,
M. 853. 854. 854.a.

Thymilos v. Athen? B. 1224,16.

Timainetos v.? M. 2156.

Timagoras v. Chalkis, M. 1098,3.

Timanthesl. v. Kythnos ;Sikyon), M.
$28,6. 1067. 1619. 1699. 1700,20,
Anm. l. 10. 1734—1744.

—— MH. v. Sikyon, M. 2102.

Timarchides v.? B. 2207,5. 2211.
2213.

Timarchos, Praxiteles’ S. v. Athen
(Eresidai), B. 1331.—1338.

Timarete v.? M. 2153.

'Timnocharis v. Eleutherna, B. 2006
—2008.

Timokles v. Athen, B. 2206. 2211.

'l'imokrates v. Athen, B. 2253.

Timomachos v. Byzanz, M. 1772,3.
2119 - 2137.

Timon v. Theben, B. 1568. 1577.

v. Athen, B. 2071 f.

Ti imostratos v. Athen (Phlya), B. 1391.

Timotheos v. Athen, B. 1160.1177,
2,10. 1178,7. 1307. 1328— 1330.

Tisagoras v.? B. 2082.

Tisandros v.? B. 979,20.

Tisias v.? B. 2096.

Tisikrates v. Sikyon, B. 1525 —1527.

Titidius Labeo v. Rom, M. 2386.

Trophonios u. Agamedes, Architek-
ten Si - 66.

Turpilius v. Venetia, M. 2355.

e

* OF CLA
Ὁ! So
ARCHAT. "QU OGY

Alphabetische Verzeichniss der Künstler.

V.

Valentinian, Kaiser,
lettant 2315 f.

X.

Xenokles v. Athen, B. 2254.
Xenokrates v.? B. 1527 f.
Xenokritos v. Theben, B. 1578.
Xenon v. Sikyon? M. 2106.
Xenophantos, Chares’ S, v. Thasos?
B. 2296.
Xenophilos v. Argos, B. 1586 f.
Xenophon v. Athen (Paros), B. 1140,6.
1142,4. 1144.

2.

Zenas, Alexandros' S. v.? B. 2307.

Zenodoros v.? B. u. T. 2185. 2273
— 2216.

Zenodotos v.
2058 —2060.

Zenon v. Soloi, D. 2017.

Attinas S. v. Aphrodisias,
B. 2281—2289.

Zeuxiades v. Athen? B. 1350,3.

Zeuxippos, Phileas' S. v. Argos? 2.
1585.

Zeuxis (Zeuxippos?) v. Herakleia, M.
u. Thonbildner 615. 797,2. 800,4.
802 f. 805. 972,6. 1067,2. 1071.
1077.1113,2.1121f.1131.1641 11.
1647 —1691. 1766. 1774. 1958,3

Zopyros v.? T. 2167,15.

B. u. M. Di-

Chios (Knidos). B.

Druck von Breitkopf und Härtel in Leipzig.

u