Skip to main content

Full text of "Die Lieder der Edda. 1. Bd., Text"

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 


Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 


public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 





We also ask that you: 


* Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual 
personal, non-commercial purposes. 





and we request that you use these files for 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


* Maintain attribution The Google “watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 






About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
alhttp://books.google. com) 














Google 


Úber dieses Buch 


Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Regalen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im 
Rahmen eines Projekts, mit dem die Búcher dieser Welt online verfiigbar gemacht werden sollen, sorgfáltig gescannt wurde. 

Das Buch hat das Urheberrecht úberdauert und kann nun öffentlich zugánglich gemacht werden. Ein öffentlich zugángliches Buch ist ein Buch, 
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zuginglich ist, kann 
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugingliche Bicher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles 
und wissenschaftliches Vermögen dar, das háufig nur schwierig zu entdecken ist. 

Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei — eine Erin- 
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat. 


Nutzungsrichtlinien 


Google ist stolz, mit Bibliotheken in partnerschaftlicher Zusammenarbeit öffentlich zugingliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse 
zugönglich zu machen. Öffentlich zugingliche Búcher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Húter.  Nichtsdestotrotz ist diese 
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfúgung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch 
kommerzielle Parteien zu verhindern. Dazu gehören technische Einschránkungen fiir automatisierte Abfragen. 

Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien: 


* Nutcung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche fiir Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese 
Dateien nur fr persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden. 


* Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen 
iber maschinelle Úbersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchfiúhren, in denen der Zugang zu Text in groBen Mengen 
nútælich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zuginglichen Materials fir diese Zwecke und können Ihnen 
unter Umstánden helfen. 





* Beibehaltung von Google-Markenelementen Das "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information iber 
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material úber Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht. 


* Bewegen Sie sich innerhalb der Legalitát Unabhángig von Ihrem Verwendungszweck miissen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein, 
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafúrhalten fúr Nutzer in den USA 
öffentlich zugánglich ist, auch fr Nutzer in anderen Lindern öffentlich zugánglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist 
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulássig 
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und úberall auf der 
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben. 





Úber Google Buchsuche 


Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugánglich zu machen. Google 
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bicher dieser Welt zu entdecken, und unterstiitzt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppen zu erreichen. 
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unterfhttp://books.google. com durchsuchen. 

















GERMANISTISCHE HANDBIBLIOTHEK. 


Begrindet von JULIUS ZACHER. 





and. — Walther vonder Vogelweide. 
Horausgegeben und erklárt 


von 
W. Wilmanns. 
Zweite vollstándig umgearbeite Ausgabe. 
XII u. 5008. geh. # 10,—. 


I. Band. Kudrun. 
Herausgegeben und erklirt 
. Ernst Martin. 


Lweite durchgcsehene Auflage. 
LX u. 3728. geh. #7, —. 


Im.Bad. Vulfila oder die gotische Bibel. 


Mit dem entsprechenden griechischen Text und 
mit kritischem und erklárendem Commentar nebst dem Kalender, 
der Skeireins und den gotischen Urkunden, 


herausgegeben 
von 
Ernst Bernhardt. 
LXXI u. 6548. geh. „4 13,50. 
IV. Band. Heliand. 
Herausgegeben 


von 
Eduard Sievers. 
XLIV u. 6428. geh. #8,—. 


vm.  Otfrids Evangelienbuch. 


Herausgegeben und erklárt 


von 
Oskar Erdmann. 
LXXVII u. 4398. geh. „4 10,—. 


VI. Band. Lamprechts Alexander. 


Nach den drei Texten mit dem Fragment des Alberi: von Besangon 
und den lateinischen Quellen 
herausgegeben und erklárt 


von 
Karl Kinzel. 
LXXX u. 5438. geh. #8,—. 


NIÐRI UUU 
„Veriag aer Buehhandlung dos Wsisenhausos in 8. 8 





GERMANISTISCHE HANDBIBLIOTHEK. 


Begrindet von JULIUS ZACHER. 





VII. Band, 18. Teil, Die Lieder der Edda. 
Herausgegeben und erklárt 





von 
B. Sijmons und H. Gering. 
Erster Band: Text. 
Herausgegeben 


von 
B. Sijmons. 
1. Teil. Götterlieder. XVI u. 2228. geh. #5—. 
2. Teil. Heldenlieder. 223—4978S.  geh. 4 5,60. 
3. Teil. Einleitung. 


VII. Band, 4. u. 5. Teil. Zwelter Band: 


Vollstándiges Wörterbuch 


zu den 


Liedern der Edda 


Hugo "Gering. 
XIIIS. u. 14048p. geh. Æ 24, —. 








VIII.Band. Hartmann von Aue. 


o 
Iwein. 
der Ritter mit dem Löwen. 
Herauagegeben 
von 
Ernst Henrici. 
I. Teil: Text. 3888. goh. #8, —. 
Il. Teil: Anmerkungen. XXXIX u. 389—5268. geh. Æ 4,50. 





IX, Band. Wolframs von Eschenbach 


Parzival und Titurel. 
Herausgegeben und erklárt 
von 
Ernst Martin. 
I. Teil: Text. LIl u. 3158. geh. 4 5, —. 
II. Teil: Commentar. Unter der Pressc. 


X. Band. Das Nibelungenlied. 
Herausgegeben und erklört 


R. Henning. 
In Vorbereitung. 


GERMANISTISCHE HANDBIBLIOTHEK 


BEGRÚNDET von JULIUS ZACHER. 


VII. 4, 5. 


DIE LIEDERK DER EDDA 


HERAUSGEGEBEN 
VON 


B. SIJMONS unn H. GERING. 


ZWEITER BAND: 


WÖRTERBUCH. 


HALLE a. 8. 
VERLAG DER BUCHHANDLUNG DES WAISENHAUSES 
1903 


VOLLSTÁNDIGES 
WÖRTERBUCH 


LIEDERN DER EDDA 


HUGO GERING. 


HALLE a.sS. 
VERLAG DER BUCHHANDLUNG DES WAISENHAUSES 


1903. 


Alle Rechte vorbehalten. 


AO 


EDUARD SIEVERS 


UND 


HERMANN SUCHIER 


FREUNDSCHAFTLICHST 


LUGBEIGNET 


Vorwort. 


Indem ich das vor 18 jahren zuerst angekiindigte Wörterbuch hiermit 
endlich der öffentlichkeit úbergebe, hoffe ich, dass es als ein brauchbares 
hilfsmittel fr die weitere forschung sich erweisen und för sprachliche, 
metrische und stilistische untersuchungen eine sichere grundlage bieten möge 
— untersuchungen, deren wir dringend bedirfen, wenn wir öber die wich- 
tigsten fragen, besonders tber heimat, ursprung und alter der eddischen 
lieder, zu bleibenden ergebnissen gelangen sollen. 

Unbedingte vollstándigkeit der belege ist erstrebt und hoffentlich auch 
erreicht, wenn ich auch nicht dafir einstehen kann, dass von den rund 
50 000 zetteln, die aus technischen grtinden nur eine winzige grösse haben 
durften, nicht der eine oder andere, obwol ich es an vorsicht und sorgfalt 
nicht habe fehlen lassen, sich verkrúmelt hat. Auch die vom texte der 
Sijmons'schen ausgabe abweichenden lesarten sind aufgenommen, mit aus- 
nahme der sinnlosen schreibfehler (var þa st. verþa Vsp 413R, mingnis Vm 534R, 
móþgjprnum Hym 3724 u. a.), die das Wörterbuch nicht nochmals zu ver- 
ewigen brauchte.  Volle búrgschaft kann ich dagegen dafðr úbernehmen, 
dass die citate zuverlássig sind, da jede stelle bei der correctur nach- 
geschlagen wurde. 

Trotz der vielen möhe und arbeit, die das buch erfordert hat, ist es 
leider weit davon entfernt, vollkommen zu sein, und ich bin mir seiner 
mángel sehr wol bewusst. Es ist dem werke nicht zum vorteil gewesen, 
dass die schlussredaction und die correctur in eine zeit fielen, in der ich 
durch amtsgescháfte mehr als je in anspruch genommen war — die úber- 
mássig lange liste der Nachtráge und berichtigungen redet eine deutliche 
sprache. För diese nachtráge leferte mir Ferd. Holthausen zahlreiche 
von mir öbersehene altsáchsische und angelsáichsische belege; ausserdem 
sind sehr wertvolle bemerkungen Sophus Bugges, die er mir nach dem 
erscheinen des ersten halbbandes freundlichst tibersandte, sowie briefliche 
mitteilungen von Eugen Mogk dankbar benutzt. Auch die vergleichungen 
aus den anderen altgermanischen sprachen (die neueren sind nur herangezogen, 


VIII Vorwort. 


wenn ein wort aus der fröheren periode noch nicht bezeugt war) werden 
der ergánzung bedirfen, nicht zum wenigsten die aus den nordischen; ich 
bedauerte schmerzlich, dass das treffliche werk Söderwalls (Ordbok öfver 
Svenska medeltidsspráket, Lund 1884 ff.) ebensowenig vollendet vorliegt wie 
das fleissige, aber unúbersichtliche buch Kalkars (Ordbog til det ældre 
danske sprog, Kgbhvn 1881 ff), und dass ich för das færðische auf die 
ausgezeichneten, aber nattirlich nicht erschöpfenden sammlungen von Jakob 
Jakobsen beschránkt war: die reichen handschriftlichen schátze, welche die 
Kopenhagener bibliotheken bergen, harren ja leider noch der publication. 
Die eile und hast, in der die correctur erledigt wurde, hat es auch ver- 
schuldet, dass ich, als ich mich nachtráglich entschloss, die ánaé Aeyóueva 
durch einen stern kenntlich zu machen, nicht bedachte, dass dasselbe zeichen 
auf den ersten zwölf bogen bereits zu einem anderen zwecke, námlich zur 
bezeichnung der nur erschlossenen formen, verwandt worden war; bei kun- 
digen benutzern wird diese incunsequenz schwerlich schaden stiften. 

Die múhe der correctur haben B. Sijmons, Finnur Jónsson und 
(vom 34. bogen ab) Ferd. Holthausen mit mir geteilt, wofir ich ihnen 
zu herzlichstem danke verpflichtet bin. 


Kiel, februar 1903. 


Hugo Gering. 


Erklárung der abkúrzungen. 


I. Namen der Eddalieder und selbstándigen prosastilcke. 


Akv: Atlakviþa. HH (1. Il): Helga kviþa Hundingsbana. 
Alv: Alvissmál. HHv: Helga kviþa Hjorvarþssonar. 
Am: Atlamól. Hir: Helreiþ Brynhildar. 
Bdr: Baldrs draumar. Hm: Hamþesmál. 
Br: Brot af Sigorþarkviþo. Hrbl: Hárbarþsljóþ. 
Dr: Dráp Niflunga. Hym: Hymeskviþa. 
FH: Fragmente von heldenliedern (s.495 Hýo: Hývamál. 
—497 des textbandes). Ls: Lokasenna. 
Fy: Fjalsvinsmál. Od: Odrúnargrátr. 
FM: Fragmente mythologischer lieder Rm: Regensmál. 
(s.214—222 des textbandes). Rþ: Rígsþula. 
Fm: Fáfnesmál. Sd: Sigrdrifomál. 
Gg: Groogaldr. Sf: Frá dauþa Sinfjgtla. 
Ghv: Guþrúnarhvat. Sg: Sigorþarkviþa en skamma. 
Grm: Grimnesmál. Skm: Skirnesmál. 
Grp: Gripesspó. Vkv: Vólundarkviþa. 
Grit: Gróttasgngr. Vm-: Vafþrúþnesmál. 
Gþr (1 Il. LI); Guþrúnarkviþa. Vsp: Valospá. 
Hdl: Hyndloljóþ. Þrk: Þrymskviþa. 


Die zahlen hinter diesen abkirzungen bezeichnen in der regel strophe und 
zeile (z.b. Vsp 3?); folgt hinter der abkiúrzung nur éine zahl, so bezieht sich das 
citat auf prosaische sticke oder auf die prosaische einleitung eines liedes (in den un- 
strophischen Hárbarþsljóþ — Hrbl — auf die durchgezáhlten zeilen). Prosaische ein- 
schibe innerhalb oder am ende der lieder sind durch das sigel pr kenntlich gemacht, 
dem die ziffer der unmittelbar vorhergehenden strophe vorausgeht und die zeilenzahl 
des prosastickes nachfolgt (z.b. HHvó pr3 = 3. zeile des prosastúckes, das in der 
Helga kviþa Hjorvarþssonar zwischen der 5. und 6. strophe eingeschoben ist). Das 
sigel tíð. bedeutet úberschrift (einer strophe oder zeile). 


II. Handsehriften, ausgaben, commentarc usw. 


A: Codex Arnamagnæanus (748 qu.) der Lieder- Edda (facsimile-ausgabe von Finnur 
Jónsson: Hándskriftet nr. 748, 4!e, bl. 1—6 .. i fototypisk og diplomatisk gen- 
givelse. Udgivet .. ved F.J. Kobenhavn 1896. 4.). 

Aarb.: Aarbggor for nordisk oldkyndighed og historie. Kgabhvn 1866 ff. 

Aasen: Norsk ordbog med dansk forklaring af Ívar Aasen. Christ. 1873. 

Ap: Fragment der Snorra Edda (á hesti) in cod. Arnam. 748 qu. 


x Erklárung der abkörzungen. 


Ant. tidskr. f. Sver.: Antiqvarisk tidskrift för Sverige. Stockholm 1884 ff. 

Anx. f.d.a.: Anzeiger för deutsches altertum und deutsche litteratar. Berlin 1876 ff. 

Ark.: Arkiv for (för) nordisk filologi. Christ. 1883—88. Lund 1889 ff. 

ASB: Altnordische saga - bibliothek herausg. von Gust. Cederschiöld, Hugo Gering und 
Eugen Mogk. Halle 1892 ff. 

Band. saga: Bandamanna Saga udgivet .. ved H. Friðriksson. Kgbhvn 1850. 

Beitr.: Beitráge zur geschichte der deutschen sprache und litteratur. Halle 1874 ff. 

Bj. Hald.: Lexicon islandico -latino-danicum Biðrnonis Haldorsonii. Havniae 1814. 4. 

Bj. Magnússon Ólsen, Runerne: Runerne i den oldislanske literatur ved Björn 
Magnússon Ólsen. Kabhvn 1883. 

Bugge, Bidr.: Bidrag til den ældste skaldedigtnings historie af Sophus Bugge. Christ. 
1894. 

Bugge, Erpr og Eitill: Erpr og Eitill. Et lidet bidrag til den nordiske heltedigtnings 
historie af Sophus Bugge. Krist. 1898. 

Bugge, Fkv.: Norræn fornkvæði, islandsk samling af folkelige oldtidsdigte om nordens 
guder og heroer, almindelig kaldet Sæmundar Edda hins fróða, udg. af Sophus 
Bugge. Christ. 1887. 

Bugge, Helgedigt.: Helgedigtene i den ældre Edda, deres hjem og forbindelser af 
Sophus Bugge. Kobhvn 1896. 

Bugge, NI: Norges indskrifter med de ældre runer. Udgivne .. ved Sophus Bugge. 
Christ. 1891 ff. 

Bugge, Norr. skr.: Norröne skrifter af sagnhistorisk indhold, udgivne af Sophus 
Bugge. Christ. 1863—73. 

Bugge, Stud.: Studier over de nordiske gude- og heltesagns oprindelse af Sophus 
Bugge. Christ. 1881—89. — Die deutsche ausgabe (Minchen 1889) ist durch 
einen beigefigten stern bezeichnet. 

Cpb: Corpus poeticum boreale, the poetry of the old northern tongue .. edited by 
Gudbrand Vigfusson and F. York Powell. Oxford 1883. 2 voll. 

DA: Deutsche altertumskunde von Karl Millenhoff. Berlin 1870—1900. 5 bde. 

DLZ: Deutsche litteratur-zeitung. Berlin 1880 ff. 

E: Codex Arnam. 62 fol. 

Egils saga: Egils saga Skallagrímssonar .. herausg. von Finnur Jónsson. Halle 1894. 
(A8B III.) 

Engl. stud.: Englische studien. Organ fir englische philologie. Heilbronn (Leipzig) 
1874 ff. 

Eyrb.: Eyrbyggja saga herausg. von Hugo Gering. Halle 1897. (ASB VI.) 

F': Flateyjarbók (pergamenthandschrift der Kónigl. bibliothek zu Kopenhagon — (Gl. 
kgl. sml. 1005 I. II fol.). 

Fas: Fornaldar sögur Norðrlanda eptir gömlum handritum útgefnar af C. C. Rafn. 
Kaupm. 1829—30. 3 bade. 

Finn Magnusen: Den ældre Edda .. oversat og forklaret ved Fiun Magnusen. Kgbhvn 
1821—23. 4 bde. 

Finsen, Instit.: Om den oprindelige ordning af nogle af den islandske fristats insti- 
tutioner af V. Finsen. Kgbhvn 1888. 4. 

FJ, Eddal. (auch citiert: FJ, 1. II); KEddalieder. Altnordische gedichte mythologi- 
schen und heroischen inhalts herausg. von Finnur Jónsson. Halle 1888—90. 
2 bde. 

FJ, Kræt. stud.: Kritiske studier over on del af do ældste norske og islandske skjalde- 
kvad ved Finnur Jónsson. Kgbhvn 1884. 

FJ, Latt. híst.: Den oldnorske og oldislanske litteraturs historie af Finnur Jónsson. 
Kobhvn 1894—1902. 3 bde. 

Fritkner ?: Ordbog over det gamle norske sprog af Johan Fritzner. 2.udg. Krist. 
1883—96. 3 bde. 


Erklirung der abkiirzungen. XI 


Gen. (d.i. Genesis): Bruchsticke der altsichsischen bibeldichtung ans der Bibliotheca 
Palatina herausg. von K. Zangemeister und W. Braune. Heidelberg 1894. 

Germ.: Germania. vierteljahrsschrift fúr deutsche altertumskunde. Stuttg. 1856—58. 
Wién 1859—92. | 

Gísla s.: Tvær sögur af Gísla Súrssyni udgivne .. ved Konr. Gíslason. Kgbhvn 1849. 

Grág. Kgsb.: Grágás, Islændernes lovbog i fristatens tid udgivet efter det kongl. 
bibliotheks haandskrift og oversat af Vilhj. Finsen. Kgobhvn 1852—1870. 4 bde. 

Grdte.: Sæmundar Edda hins fróða. Den ældre Edda. Kritisk hándudgave ved Svend 
Grundtvig. 2.udg. Kgabhvn 1874. 

Grettis s.: Grettis saga Ásmundarsonar herausg. von R. C. Boer. Halle 1900. 
(ASB VIII.) 

Grundr.: Grundriss der germanischen philologie herausg. von Herm. Paul. Strassb. 
1889—93. — Zweite aufl., Strassb. 1900 ff. 

GV, Dtet. (oder einfach: GV): An icelandic-english dictionary .. by Gudbrand Vig- 
fusson. Oxford 1874. 4. 

GV, Sturl.: Sturlunga saga .. ed. by Gudbr. Vigfusson. Oxford 1878. 2 voll. 

H: Hauksbók udgiven efter de Arnamagn. hándskrifter no. 371, 544 og 675, 4? samt 
forskellige papirshándskrifter af det Kongelige nordiske oldskrift-selskab (ved Eiríkr 
Jónsson og Finnur Jónsson}. Kgabhvn 1892—96. 

Hálfs s.: Saga af Hálfi ok Hálfsrekkum (in Bugge, Norr. skr.). 

Háttatal: Háttatal Snorra Sturlusonar herausg. von Th. Möbius. Halle 1879— 1881. 
2 bde. 

Haustl.: Haustlgng (Carmina norræna ed. Theod. Wisén, Lundae 1886, s.9—11). 

Heimskr. (Hkr) FJ: Heimskringla. Nóregs konunga sogur af Snorri Sturluson, udg. 
-< Ved Finnur Jónsson. Kgsbhvu 1893—1901. 4 bde. 

Hél.: Heliand herausg. von Eduard Sievers. Halle 1878. 

Herv. saga: Hervarar saga ok Heiðreks (in Bugge, Norr. skr.). 

Hkr: s. Heimskr. 

Hofjory, Eddastud.: Eddastudien von Julins Hoffory. Berlin 1889. 

Hafoþl.: Hafoþlausn Egils Skallagrímssonar (Egils saga s. 296 ff.). 

Hugsv.: Hugsvinnsmál .. útgefin af H. Schéving. Videyjar klaustri 1831. 

Hz (d.i. Haupts zeitschrift): Zeitschrift fúr deutsches altertum. Leipz. 1841—53. 
Berlin 1856 ff. 

IF': Indogermanische forschungen. Strassb. 1891 ff. 

Jiricxek, Heldens.: Deutsche heldensagen von QO. L. Jiriczek. 1. band. Strassb. 1898. 

Jord.: Jordanis De origine actibusque Getarum ed. Alfred Holder. Freib. u. Tib. 1882. 

JÞ: Jón Þorkelsson. 

Kalkar: Ordbog til det ældre danske sprog (1300—1700) af Otto Kalkar. Kabhvn 
1881 ff. 

Keyser, Efterl. skr.: Efterladte skrifter af R. Keyser. Christ. 1866—67. 2 bde. 

Keyser, Saml. afh.: Samlede afhandlinger af R. Keyser. Christ. 1868. 

KG, Efterl. skr.: Eftorladte skrifter af Konráð Gíslason. Kgabhvn 1895—97. 2 bde. 

KG, Njála: Njála udgivet .. af det Kongl. nordiske oldskrift-selskab {ved E. Jónsson 
og K. Gíslason). Kgabhvn 1875—89. 2 bde. 

Kop: Edda Sæmundar hins fróða. Hafniae sumptibus legati Magnæani et Gyldendalii. 
1787— 1828. 3 bde. 4. 

Korm. saga: Kormaks saga herausg. von Th. Möbius. Halle 1886. 

Kx (d.i. Kuhns zeitschrift): Zeitschrift fúr vergleichende sprachforschung. Berlin 
(Gútersloh) 1852 ff. , 

Laæd.: Laxdæla saga herausg. von Kr. Kálund. Halle 1896. (ASB IV.) 

Ler. poet.: Lexicon poeticum antiquae linguae septentrionalis conseripsit Sveinbjörn 
Egilsson. Hafniae 1860. 

Land, Ordföjn.: Oldnordisk ordföjningslære af Q. F. V. Lund. Kabhvn 1862. 


XII Erklárung der abkúrzungen. 


Isining: Die Edda .. herausg. von Herm. Löning. Zirich 1859. 

Maurer, Ísland: Ísland von seiner ersten entdeckung bis zum untergange des frei- 
staats von Konrad Maurer. Minchen 1874. 

Mhff: Millenhoff (s. DA). 

Mhff, Beorulf: Beovulf. Untersuchungen úber das angelsöchsische epos und die 
álteste geschichte der germanischen seevölker von Karl Millenhoff. „Berlin 1889. 

Morkinsk.: Morkinskinna (Pergamenthandschr. der königl. bibl. in Kopenhagen — 
Gl. kgl. saml. 1009 fol.) .. udgiven af C. R. Unger. Christ. 1867. 

Myth.“: Deutsche mythologie von Jacob Grimm. 4. ausg. Berlin 1875—78. 3 bde. 

NgL: Norges gamle love indtil 1387 .. udgivne ved R. Keyser, P. A. Munch, G. Storm 
og E. Hertzberg. Christ. 1846—1895. 5 bde. fol. 

Njála: s. KQ, Njála. 

Noreen *: Altislándische und altnorwegische grammatik von Ad. Noreen. 2. aufl. 
Halle 1892. 

Noreen, Svenska etymol.: Svenska etymologier af Ad. Noreen. Upsala 1897. (Skrifter 
utgifna af K. humanistiska vetenskaps samfundet í Upsala V, 3.) 

Nyare bidr.: Nyare bidrag till kánnedom om de svenska landsmálen och svenskt 
folklif. Stockh. 1879 ff. 

Nygaard: Eddasprogets syntax fremstillet af M. Nygaard. Bergen 1865—67. 2 bde. 

Nþ: Söguþáttr af Norna-Gesti (in Bugge, Norr. skr.). 

Q. v. Friesen, Bidrag: Till den nordiska sprákhistorien. Bidrag af Otto von Friesen. 
Upsala 1901. (Skriftor utgifna af K. humanistiska vetenskaps - samfundet í Upsala 
VII, 2.) 

Parx.: Parzival (in: Wolfram von Eschenbach herausg. von Karl Lachmann. 2. ausg. 
Berl. 1854). 

Paul, Princ.?: Principien der sprachgeschichte von Hermann Paul. 2.aufi. Halle 
1886. 

Phot.: s. R. 

OF: Quellen und forschungen zur sprach- und culturgeschichte der german. völker. 
Strassb. 1874 ff. 

R: Codex regius (Gl. kgl. saml. 2365 qu.) der Lieder-Edda (facsimile-ausgabe von 
Ludv. Wimmer und Finnur Jónsson: Hándskriftet nr. 2365 4!* — Codex regius 
af den ældre Edda — i fototypisk og diplomatisk gengivelse udg. .. ved L. W. 
og F.J. Kgabhvn 1891). Diese ausgabe ist mit Phot. bezeichnet. 

r: Codex regius (Gl. kgl. saml. 2367 qu.) dor Snorra Kdda. 

Raniseh: Zur kritik und metrik der Hamþismál von W. Ranisch. Berlin 1888. 

Rask: Edda Sæmundar hinns fróða .. ex recensiono Erasmi Christiani Rask curavit 
A. A. Afzelius. Holmiae 1818. 

Richert: Försök till belysning af mörkare och oförstádda stillen i den poetiska Eddan 
af M. B. Richert. Upsala 1877. 

Rsetx: Svenskt dialekt-lexikon .. af Joh. Ernst Rietz. Lund 1867. 

Ross: Norsk ordbog af Hans Ross. Cbrist. 1890—95. 

S: Sijmons. 

Saxo: Saxonis grammatici Gesta Danorum herausg. von Alfr. Holder. Strassb. 1886. 

Sehade: Altdeutsches wörterbuch von Óskar Schade. 2. aufi. Halle 1872—82. 

Sterers, Proben: Proben einer metrischen herstellung der Pddalieder von Ed. Sievers. 
Halle 1885. 

Skíþar.: Die Skíða-ríma von Konrad Maurer. Minchen 1869. 4. (Abhandl. der k. 
bayer. akad. der wiss. Í. cl. XII, 1.) A 

Sn. E.: Edda Snorra Sturlusonar. Hafniae, sumptibus legati Arnamagnæani 1848— 
87. 8 bde. 

Spbj. Egilsson: s. Lex. poet. 

So. landsm.: s. Nyaro bidr. 


Erklárung der abkiúrzungen. XI 


Taalk. bydr.: Taalkundige bijdragen. Haarlem 1876—79. 2 voll. 

Tidskr. f. fil.: Nordisk tidskrift for filologi. Ny række. Kgabhvn 1874—92. Tredie 
række 1892—1902. 20 bde. 

Tidskr. f. phil.: Tidskrift for philologi og pædagogik. Kabhvn 1860—73. 10 bde. 

Tímarit: Tímarit hins íslenzka bókmentafólags. Reykjavík 1880 ff. 

l- Cod. Upsaliensis (Delagard. 11) der Snorra Edda. 

Falt. Guðmundsson, Prívatbol.: Privatboligen pá Ísland í sagatiden samt delvis i det 
gvrige norden af Valtýr Guðmundsson. Kgbhvn 1889. 

Fs (Vals.): Volsunga saga (in Bugge, Norr. skr.). 

W: Cod. Wormianus (Arnam. 242 fol.) der Snorra Edda. 

Weinh.: Altnordisches leben von Karl Weinhold. Berlin 1856. 

Wilda: Das strafrecht der Gormanen von W. Ed. Wilda. Halle 1842. 

IWimmer, DR: De danske runemindesmærker undersggte og tolkede af Ludv. F. A. 
Wimmer. Ksbhvn 1895 ff. gr. 4. 

Wimmer, Lb“ (Læseb.*): Oldnordisk læsebog med anmærkninger og ordsamling af 
Ludv. F. A. Wimmer. 4. udg. Kabhvn 1889. 

Wisén, EK: Emendationer och exegeser till norröna dikter af Theodor Wisén. Lund 
1886—91. (Universititsprogramme.) 

Wisén, Hjeltes.: Hjeltesáogerne í Símunds Edda, förklarade af Theodor Wisén. 
Lund 1865. 

Wrede: Úber die sprache der Ostgoten in Italien von Ferd. Wrede. Strassb. 1891. 
(QF 68.) 

Wrede, Wand.: Úber die sprache der Wandalen .. von Ferd. Wrede. Strassb. 1886. 
(QF 59.) 

WSB: Sitzungsberichte der phil.-hist. classe der kaiserl. akademie der wissenschaften 
zu Wien. 

Ynglingatal: Ynglingatal Þjóþólfs ens hvinverska (in: Heimskr.). 

Ær (d.i. Zachers veitschrift): Zeitschrift fr deutsche philologie. Halle 1869 í. 

Zxe: Ergánzungsband zur Zeitschrift fúr deutsche philologie. Halle 1874. 

lefi: Cod. Arnamagnæanus 1 fol. (Sggubrot). 

757: Cod. Arnamagnæanus 757 qu. (enthaltend teile der Snorra Edda u. a.). 


A. 


1. -a, enklit. negat. (got. aiw: Noreen? 
S121, 1) nicht, 1) an verbalformen (allein 
oder *usammen mit dem personalpro- 
momen) stek anlehnend, und *war an 
a) prs. ind. sg.1.: ek Ákka Fm 23, ákkak 5 
Am 13'!, bíþka ek Vkv 19', emkak Am 85, 
forþomka Am 26', hykkak Skm 5! Hm 29', 
kallegak Gþr IIT 6', kannka Am 66'!, knákak 
Hym 33? Am 51“, ek kveþka Ls 18}, 
mákak Qþr 1130! Amöl?, monkak Ls36? 
HHr 23" Gþr 1135?, monka ek Sd21', 
sékak Gþr 11I6?, sékka ek Vke 195, sitka 
HH 1135', veitkak Am 293, vilkak Ls 18% 
Hdl 5“ Grp 26! Am 13?, ek þikkak 
Skm 22', þoregak Vkv 274, þykkjomka 
Sd3rð?; b) prs.and.sg.2.: ggrra Grp 204, 
hlæra þú $g 317, kallara þú Akv 40', mona 
þú Góþr 1203, söra þú Akv 407, skaltatu 
Ls 15!, veizta þú Ls42*; ce) prs. and. 
sg. 3.: esa Hýv 12' 224 1234 Skm 223 
Ls30? 36* Vkvl7“ HHvo233 HHII2* 
40' Grp 23! Rm 129 Fm40? Sd95, 
flýgra Jlýv 1503, frýra Sg 33', hnígra 
Hv 158*, kamra Qþr 111 6!, lifera Akv 
28? Am 57f, mona Alv8! HH I52* 
IT17! Sgó2? Ort 173, riþra Sg 277, skala 
Hóv 30! 35! 38! 52! Grp 19%, vegra 
Hór 11, verþra Hrbl4 Rm 6?, veita Hóv 
275 319 74!, þykkjómka HH II 22*; 
d) prs. ind. pl. 1.: vitoma SgIS!; e) prs. 
end. pl.3.: þykkjömka HHI48! 11 27'!; 
f) prs. opt. sg. 1.: bjargegak Hýv 152}, 
stoþvegak Hýo 1503; g) prs. opt. sg. 2.: 
þú .. kveþera Ls 167; h) prs. opt. sg. 3.: 
bitea HH 1131?, letea Sg 45?, rinnea HH 3 
1130, skriþea HHII30'; #) imper.sg.2.: 
gest þú né geyja Hýv 134“, gráta þú Sg 25, 
hirþa þú Gþr 1129! 321 Am 37?, láta 


20 


25 


90 


þú Sd28?;  k) ímper. pl. 2.: segeþa 
Vkv 223. |) prt. ind. sg. 1.: fankak Hýv 40 


40! Fm 164 Am 907, gorþegak Gþr II 11', 
máttegak Od 30% Ghv 123, nautka ok 
FM5', sákak Prk 25?, vildegak Hr 133, 


Gering, Edda -Wörterbuch. 


varþka Sg 343, vaskak Alv4?, vaska FM2 
HHIl11!; mm) prt. ind. sg. 2.: máttera 
Ls 624, mæltera Vkv 39!, þótteska þú 
Hrbl 78 Ls60“; n) prt. and. sg. 3.: fóra 
Am 44?, helta Am 58!, kvama Ls 56}, 
kvaþa Od15 ?% léta Sg 44*%, nama HH II 14', 
varþa Am 873 vasa Sg 47! Od 17? 
Hm 2! Grt14*; o) prt. opt. sg. 1.: mynd- 
ega HHv42?; p) prt. opt. sg.3.: kómea 
Grt 10!, værea Br9!; q)prt. opt. pl. 1.: 
ættema Ákv 6“; 

2) ausserdem findet sich -a nur noch 
tn den adverbits æva und ævage (s. d.). 
— Vgl. -at. 

2. á, praepos. u. adv. (norw. áa, fær. 
á, asehwed. adiin. a; got. ahd. ana, alts. 
afrís. an, ags. on). Í. praepos. c. dal. ú. 
ace. A. c. dat. bexetchnet es 1. local, auf 
dte frage w0? den ort auf, án od. an 
dem eine person od. eim gegenstand stch 
befindet, 100 et. vorgeht od. ausgeftihrt 
wird; a) nach verbis der ruhe: afhvarf 
miket es til ils vinar þót á brauto bue Hýv 
34?, býr fordæþa .. á vege Sd26?; ek 
hekk .. á þeim meiþe Hóv 138*; látt á 
viþom úte HH I43?, orm .. þanns grýþogr 
liggr á Gnitaheiþe Grp 11?, Fáfnir lá á 
Gnitaheiþi Rm 14 pr 2, eitre fnástak es á 
arfe lák miklom mins fgþor Fm 18', gull- 
hringr .. lá.. viþ þjóþveg á Jalangrsheiþi 
Grt 13, (hjarta) es á bjóþe liggr Akv 2.4* 
26!, á því lande es ek liggja veit fæsta 
feiknstafe Grm 12?; sat þar á hauge .. 
gýgjar hirþer Vsp 42!, Þrymr sat á hauge 
Þrk 5*, féhirþir sat á haugi Skm 10 pr 3, 
segþu þat hirþer es þú á hauge sitr Skm 11', 
hann (Helgi) sat á haugi HHv óð pr 14, 
hann (Hati) sat á bergi ngkkuru Hlfv 11 
pr 5, Granmars synir sátu á bjargi ngkk- 
uru HH II 16 pró, kráka sat á kvisto 
Rþ 473, hrafn .. sat á hým meiþe HH 15a', 
á asklimom erner sitja HH II 49“, fugl sat 
á húsinu lív 5 pró, sat á berfjallo 


1 


8 á 


-. alfa ljóþe Vkv 12!, sat hann (Knefroþr) 
á bekk hývom Akv 2, hann (Ötr) sat á 
árbakkanum Æm 11, vit á beþ bæþe sýtom 
Ghv 20?, saztu á beþjom Hm 6“, Guþrún 
-. gekk treglega á tae sitja Ghv 9?, site 
hann (Fróþe) á auþe Grt 5?, þeim hétomk 
- < þjóþkonunge es meþ golle sat á Grana 
bógom Sg 36?, sitjom feiger á mgrom Hm 
10*; sefr á fjalle fylkes dótter Grp 16', 
veitk á fjalle folkvitt sofa Fm 43!, sofa 
hann (Fróþe) á dúne Grt5?, manna nekkvat 
þats (þat manna es) knege á Menglaþar 
svásom arme sofa Fy41? 42!, þú á arme 
ólifþom sefr HH II 47*, því brá mér 
Guþrún .. at Sigverþe svæfak á arme 
Hlr13?*; koma meyjar .. þriar ór þeim 
sal es á þolle stendr Vsp 20?H, stóþ á 
Niþavgllom salr Vsp 37!, annarr (salr) 
stóþ á Ókólne Vsp 37*, sal sér standa 
„. á Gimlee Vsp 64?, maþr stóþ á berginu 
Rm 15 pr 3, á bjarge stóþ (Hróptr) 
Sd14!, á jarufgstom steine stóþk Gg 15}, 
greppar standa á borg enne húvo Akv 14?, 
hann (Viþofner) stendr .. á meiþs kvistom 
Mima #) 18?, (stgndom) sem erner á kviste 
Hm 30?, kvýn Níþaþar stóþ á golfe Vko 
17?, tvaa þú litr á tae standa hróþrfúsa 
hale Æm 21? esa þat karls ætt es á 
kvernom stendr HH II2?, standom á val 
Gotna Hm 30!; úbertr. buþlungr .. sás 
hildingom á halse stóþ „der seinen fuss 
den fúrsten auf den nacken setxte' HH 
11285; fimm hundroþ dura .. hykk á Val- 
hollo vesa Grm 23? (vgl. 24? A), horn's 
á lopte Vsp 463, vask á Vallande Hröl 70, 
vas skær skokols skakr á beine Hym 38, 
hurþ vas á gætte (skiþe) BP 2? 14?, eldr 
vas á golfe Rp2? 14? vas á hgndom 
hrokket skinn Æ}p 8', aurr vas á iljom 
Rþ 103, skokr vas á golfe Ip 15“, sveigr 
vas á hgfþe #5 167, smokr (kinga) vas á 
bringo K#}p 16? 28?% dúkr vas á halse, 
dvergar á gxlom #}p 16“, þat er á fjallum 
ngkkorum FM 23, goll vas eige á Grana 
leiþo Vkv 15 ', brúþr Grana á Brávello vast 
HHI44!, værer vargr á viþom úte HH 
1132 ?, Sigmundr var konungr á Frakklande 
Sf 1, Fróþi var allra konunga ríkastr á norþr- 
lgndum Grt 8, litom vixleþ es á leiþ eroþ 
Grp 379, hví skolom skipta litom ok lýtom 
es á leiþ erom? Grp 38?, hér'o vér Sigvgrþr 
á sætreom Fm 17}, salr's á hývo Hindarfjalle 
Fm 42!, hvat's frægst á foldo? Od 4d!; 


5 


10 


15 


20 


25 


90 


85 


40 


áð 


50 


á 4 


b) nach verbis der bewegung: svá's 
friþr kvenna .. sem ake jó óbryddom á 
íse hólom Hóv 89?; árna skalt viljalauss 
á vegom Gg 7?; hann (Lýr salr) lenge 
mon á brods odde bifask #)32?; á fjalle 
eþa firþe ef þik fara tíþer Hóv 115*, ek 
fer .. á Hófvarpne FM 4'?; létk gamlan á 
Gotþjóþo Hjalmgunnar næst Heljar ganga 
Hlr 8'; geirnjgrþr hnigenn á Gotþjóþo 
Ghv 83; mærr of lék á mars bake Hm 
14?; reiþ á varge fljóþ HHo35!, riþo.. 
á hestom þjóþkonungar $g 35?; þeir reru 
á báti Orma3; (skal) á íse skríþa Hýo 
82!; á Svíþjóþo í folk stigom Grt13'; 
sprutto á tae tregnar íþer Hm 1'; ek sé 
á tré uppe váfa virgelná Hóv 157'; 

ce) nach anderen tnlfrans. u. passtiz. 
ausdrticken: byrþosk Sigarr ok Siggeirr 
suþr á Fíve Gpr 1117?; mon á beinom 
brinna yþrom fære eyrer Sg 51', loge 
brinne þér á bake Ls 655; emjoþo ulfar 
á endom býþom Am 22*; finnask æser 
á Iþavelle Vsp 60'; (askr Yggdrasels) 
á hliþo fúnar Grma35'; fylgþak þér á 
fjrgynjo Od10?; hittosk (hittask) æser 
á Iþavelle Vsp 7* 60'H; hlæra þú .. gloþ 
á golfe Sg 319; hræþask aller á helvegom 
Vap 473; á kné kalenn Hýv 3?; igþur 
klokuþu á hrísinu Fm 31 pr 6; lifa mon 
þat epter á lande hverjo Am 99?; bróþor- 
bana sínom þót á brauto móte Hýv 88!; 
á hælom hringar skullo Hym 35“; skinn 
sverþ á linda Vkv 19', heldr an á hgndom 
goll skine Húna bgrnom Akv 29“; á Herkjo 
hendr sviþnoþo Gþr 1I110?; upp óx þar 
Jarl á fletjom Rþ35!, vaxe þér á baþme 
barr HHo 16“; verþrat íss á á Vm 16“, 
ymr varþ á bekkjom Ákv 41!, óvist es at 
vita nær verþr á vegom úte geirs of þgrf 
guma Hýv 38?; 

d) nach trans. terbis: nio áttom vit 
á nese Sógo ulfa alna HH I41'; Oþen 
knátte (hestr) á bake bera FM 108U; 
bjarga fare á flote Hýv 154?, á lande ok 
vatne borget's oþlings flota HHv 29% þú 
vill borget hafa á sunde seglmgrom Sd 9?; 
blóta á stallhelgom staþ #) 40?; brend 
mont á bále Am 82!; ek báte .. brest á 
golle Vkv28!; dró .. Hymer.. hvale.. 
á gngle upp ..tvaa Hym 227, á baste bauga 
dregna „aufgeretht' Vkv 93; vas á lege 
litt steikt etet HH II 89; (skal feita) 
hund á bue Hýv 822; æser fundo á lande 


á 


isk ok Emblo Vsp 173 fundu þeir á 
trondu konur þrjár Vkv 6, þat ræþk 
-- at þú ngom bjarger hvars þú á 
o fiþr Sd 33? fundo á stræte stór- 
þóttan Hm 12!, (fundo) systorsun 
n á meiþe Hm 17?; mjok es bráþr sás 
rgndom skal sins of freista frama 
' an feuerbránden seim glick ver- 
en will! Hýv 23, segþu .. alz þú á 
, vill þíns of freista frama Vm 11' 13! 
17!; þér vilmeger á viþar rótom geita 
d gefe Skma36!; þik geldo .. þursa- 
jar á Þórsnese HHI42*; gorþi Sig- 
grgf mikla á veginum Fm 3; meis 
r á bake Hröl4, hafþe (Hróptr) sér 
fþe hjalm Sd I4?, hafa skalk Sigvgrþ 
á arme Sg 6“; lét Sigrún ambótt 
la vgrþ á hauginum HH II48 pr 2; 
hét konungr .. er Helga hafþi voll 
„aþan á Sigarsvelli HHv 34 pr 4; þú 
ernom kyster þýjar HHI36*; lát 
breiþa borg á velle Sg 64?; þau á 
vindr of lék Gþr16?; leitk þik á 
skipom HH I112!, þót mér á brjóste 
ar líte HHII45“, eld á jgfre orm- 
litom Gþr124%, (Brynhildr) sár of 
á Sigverþe GQþr 1 254, vas á heste 
r drengr litenn Gþr 11 36!; fjalþ 
om fear á fegenslúþre Grtó?; þeir 
markat (merkt hafa) á Moensheimom 
ug hafa hjorom at bregþa HH 148? 
(9; þik úte nemr nátt á niflvege 
132; mono syner Gjúka á sifjungom 
ar rjóþa? Grp 503 á Fáfne rautt 

enn frána mæke Fm 1? á Fáfno 
k minn enn hvassa hjar Fm 26!; á 
inu sá hann ljós mikit Sd2; segþu 
pte lgng tíþinde Érk 9?; á hverfanda 
e vóro þeim (konom) hjarto skgpoþ 
83?; hrafnar skolo þér á húm galga 
a sjóner ór Fy 45!; siklingar snóro 
viþ tré vefnistingom á Varensfirþe 
1275; þik fiandr standa ( bedringen 
') á galgvege Gg 9? allir synir 
; stóþuz (, rertrugen') eitr á hgrund 
„ Sf13; Sigurþr tók Fáfnis hjarta ok 
ikþi á teini Fm 31 pr 1, tókk þeira 
to ok á teine steikþak Am 78!; mik 
er þegn á rótom rás viþar Hóv 151? 
særa); þik sókja kæmr frost á fjalle 
Ag 122; skjaldom 's tjaldat á skipom 
mm HHv 12?; Jgrmonrekr yþra systor 
om of tradde á hervege Ghv 25, Svan- 


6 


þa 
a 


20 


25 


30 


85 


4b 


45 


50 


á 


hildr .. sús Jgrmonrekr joom of tradde .. 
á hervege Hm 39; bróþer .. es vit á braut 
vágom Hm 287, hón visse þat at vegenn 
munde Sigrlinnar sunr á Sigarsvgllom HHv 
35“; gm .. sás á fjalle fiska veiþer Vsp 
69%; á valbgsto verpr naþr hala HHv 9*; 
visse sér á hgndom hgfgar nauþer Vkv 13 *, 
mik veitk á moldo munarlausasta Gþr 14?, 
vitoma á moldo menn in sælle .. né in 
mætre mægþ á foldo Sg 18!“, goll vissak 
etke á Gnitaheiþe Akv 6?; á þér muno þau 
þerra þat Ls4“, þú þerrer Gram á grase 
Fm 25?; unpersönl. mara þraut óra á 
megenfjalle HHvó?; varþka til sngþ ne 
ofþrungen .. á flete bróþor Sg 34“; — 
hserher wol auch: á brjóste breiþa steina 
(seil.festom, festo? s. FJ x. st.) Þrk16*19?; 

dem casus nachfolgend: (a) ek hekk 
vindga meiþe á Hóv 138!; ljúfr verþr leiþr 
ef lenge sitr annars fletjom á Hóv 35“, 
ara þúfo á skaltu ár sitja Skm27!, sá 
einn áss es innar sitr, Brage, bekkjom á 
Ls 11*, lenge ek sat Lyfjaberge á FY 49'; 
Billings mey ek fann beþjom á sólhvíta 
sofa Hóv 96!, sofa ek né mákat sævar 
beþjom á FM 21S* sal sá standa .. 
Nástrondo á Vsp 38?, hrgrmar þoll sús 
stendr þorpe á Hóv50!, Valgrind heiter 
es stendr velle á Grm 22!, Heiþrún heiter 
geit (Eikþyrner heitor hjartr) es stendr hallo 
á Grm 25! 26!; (b) vápnom sínom skala 
maþr velle á fete ganga framarr Hýv 38'; 
ek sé túnriþor leika lopte á Hýv 165?; 
(e) mál es at þylja þular stóle á Hóv 
110'; (d) grey eitt ek.. fann... bundet 
beþjom á Hóv 1004; Gunnlgþ ggfomk 
gollnom stóle á drykk ens dýra mjaþar 
Hóv 105'!; vind ek kyrre váge á Hóýr 
1543; þóttu fagrar seer brúþer bekkjom 
á Sd28?; 

der dat. durch dte partikel es ver- 
treten: jatonn es ór steine vas hgfoþet á 
„auf dem ein stetnerner kopf war' Hrbl 
34, bjarg es ek sé brúþe á þruma „auf 
dem teh die jungfrau weilen sehe' FY 35 ?; 

2) den wohnsitx od. die hetmat einer 
person: nú mátt kalla karl á berge Am 
18? Nþ; 

3)dieunternehmung oder bescháftigung, 
en der md. begriffen íst (in, bet, auf): 
æser 'o á þinge Vsp 47?U 48?, eyrinde 
mín viljak gll vita .. nær þú á þinge mont 

„ nenna Njarþar syne Skin 399, senn 


1* 


7 á 

varo æser aller á þinge ok ásynjor allar 
á mále Þrk 13! ? Bdr 1! ?, (málrúnar) setr 
allar saman á því þinge es þjóþer skolo í 
fulla dóma fara Sd 119; hykk á for vesa 
heiman Hlórriþa Ls óó', heill þú á sinnom 
sér Vm 4?, Urþar lokor halde þér gllom 
megom, es þú á sinnom sér Gg 7“, dagr 
vas á sinnom Kp 31“, á vegom allr hykk 
at ek verþa muna Ggö?; hjón .. heldo 
á sýslo Wp I5!; nátt þú rísat nema á 
njósn sér Hýv lll“; hvers þú á leitom 
est? Þy 2!; dem casus nachgestellt: þat 
ræþk þér .. at þú þinge á deilet viþ 
heimska hale Sd 24?; 

4) den gegenstand, an dem man sich 
festhált, den man fest mit der hand 
umschliesst: haldet maþr á kere „der 
mann halte nicht (bestándig) den becher 
fest, bleibe nicht am becher kleben' Hóýv 
19! (vgl. halda); 

ö) auf dte frage wohin? die person 
oder den gegenstand, nach dem man 
greift oder fasst, den gegenstand, auf 
den man etwas stickt, sehnitxt oder ritxt, 
auf den man etwas legt oder bindet, den 
ort, wohin man kommt, die person, auf 
die man losschlágt: faþer Móþa fekk á 
þreme Hym 35', (Hlórriþe) greip á stafne 
Hym 28!, áþr þeir mætte .. á horskom 
hal hendr of leggja Br 4*, Ullar hylle 
hefr .. hverrs tekr fyrstr á funa Grm 42', 
tgkom á mgndle skarpara Grt 20, vér á 
Þjaza þrifom Ls50*, ér á Þjaza þrifoþ 
Ls 51?; hafþom á skriptom þats skatar 
léko ok á hannyrþom hilmes þegna Qþr 
II 15**; (skal) merkja á nagle Nauþ Sd 7}, 
nú's blóþogr grn .. bana Sigmundar á bake 
ristenn Rm 267, (sigrúnar þú skalt) rista 
á hjalte hjors, sumar á vétrimom, sumar 
á valbgstom Sd6?*3 á horne skal þær 
(glrúnar) rísta ok á handar bake Sd 7}, 
á lófom þær (bjargrúnar) skal rista Sd 83, 
á stafne skal þór (brimrúnar) rista ok á 
stjórnarblaþe Sd 9?% á berke skal þær 
(limrúnar) rista ok á barre viþar $Sd103, 
á skildo kvaþ ristnar (rúnar), á eyra 
Árvakrs ok á Alsvinz hófe, á því hvéle 
es snýsk und reiþ Hrungnes bana, á 
Sleipnes tgnnom ok á sleþa fjatrom, á 
bjarnar hramme ok á Braga tungo, á ulfs 
kloom ok á arnar nefe, á blóþgom vængjom 
ok á bruar sporþe, á lausnar lófa ok á 
líknar sporo, á glere ok á golle ok á 


6 


25 


90 


85 


40 


45 


50 


á 8 
gumna heillom .. á vilesesse, á Gungnes 
odde ok á Grana brjóste, á nornar nagle 
ok á nefe uglo Sd l5!—17*“, skýro á skiþe 
Vsp 20%; þik (mik) á hjorve skolo ens 
hrímkalda magar ggrnom binda goþ Ls 
49? 501; (visse sér) á fótum fjotor of 
spentan Vkv 13*; þaþan's á foldo flagþ 
hvert komet Hdl 43%; þú á konom 
barþer Hrbl 101; hterher wol auch: vel 
ek, kvaþ Vylundr, verþak á fitjom „wol 
mar, wenn tch wider auf (gesunde) fuss- 
sehnen komme' Vkv 30?; 

6) die person od. den gegenstand, der 
ber md. neigung, tnleresse od. aweifel 
erweckt (an, xu): forvitne mikla kveþk 
mér á fornom stofom Vm 1?, eromk if á 
því at aptr komak HHv 33“, varþ hilme 
hugr á vife HH II 13“; 

7) dte person, an der man ein geistiges 
od. körperliches merkmal erblickt: þat es 
á sjalfom sýnst (s. sýnn) Hýv 41?; þursa 
líke þykkjomk á þér vesa Alv2?; hví's 
hermþarlitr á Hniflungom? HH1I50“; á 
mono þériþrar „rewe wird bei dir sichtbar 
werden' Am 65?; 

8) dte lage oder gemtilsverfassung, tn 
der ;md. sich befindet: haf þú á hófe þik 
„halte dich am masse (tiberhebe dich 
nteht)' Ls 36!; mein ggresk á miínom 
hag Grp 22“; vas á hvorfon hugr minn 
Sg 38!; 

9) dte xeit, in od. wihrend der etu. 
gescheht: fjlþ of viþrer á fimm dggom 
en meira á mánaþe Hýv 73“ ', mon ek 
taka þangat á dege? Hröl 140 A, á þriþja 
morne Hdl 46?, á þriggja nátta fresti 
HHv 34 pr 4, hleypr úte á nýttom Hdl 
47? 483, verþa gflgare aller á núttom 
dauþer dolgar HA I150', á lesta „xuletzxt' 
Am 63?; 

10) das mattel oder werkxeug (mit, 
durch): vilda ek .. hrafna seþja á 
hráom þínom HH I 46?, hefþer matke 
nema á hræom sprynger „durch das 
genossene leichenflersch platxtest' HH 
1132“; 

11) dte stelle Sg 41% (fín einer liicken- 
haft tiberlteferten strophe) þú mon á 
hefndom harma minna st stcher verderbt; * 
Bugge (Fkv 4219) ándert: þat mon at 
hefndom; 

12) úber die verbindung á mille s. unter 
mille; 


á 


B. c. ace. bexeichnet es 1) local, auf 
die frage wohin? die richtung oder das 
xtel einer bewegung oder tötigkeit (auf, 
24, nach, an, hinein tn), a) nach 
den rerbis des kommens, gehens, laufens, 
springens, fahrens, reitens, fliegens, 
fallens u. á.: Oþrórer es nú upp komenn 
á alda vés jaþar Hóv 106“, komr sól á 
enn slétta himen Vm 46}, (jgtonn) sá 
gýgjar gróte á golf komenn Hym 14}, 
þróttaflogr kvam á þing goþa Hym 40', 
ef þú á sjó komr Gg 11!, Þórr kom á 
miþja ána FM 6*, þeir kómu upp á fjall 
HHe 5 pr 2, monat mætre maþr á mold 
koma Grp 53?, hér'o vér á sjá komner 
Rm 17'EF, hjartblóþ Fáfnis kom á tungu 
honuin Fm 31 pró, at it á bekk kómeþ 
Akr3?; gengo regen gll á rokstóla Vsp 
6! 91 231 25!', gakk þú áland HH 22', 
(hann gekk) suþr á lond HHr30 pr 14, 
ganga fimtán folk upp á land HH 1515, 
gekk karl á skip ÆmI8 pri, Guþrún 
gekk .. á eyþimerkr Gþr 125 pr 1, þau 
Guþrún ganga á beþ Sg 8“, hersar (oss) 
á hgnd gengo „gtengen uns an die hand, 
fralen in unseren dienst' Am 937, gekk 
hon út á séinn Q4v 2, gekk ek á beþ.. 
þjóþkonunge Ghv 14!; hann hljóp upp á 
land Grm 10, engi hundr var svá ólmr 
at á hann mundi hlaupa Grm 24, Guþ- 
mundr hljóp á hest HH 11 16 pr 6; 
(Sigrún) rann á hals honum HH II 12 
pr9; áþr á bál stige Vm ó4?, Sigurþr 
steig á bak honum Fm 44 pr 7, stiga ek 
á land HHv21?* R; far þú á bekk jotons 
Vm 19', Helgi fór á herskip HH II 4 pr21, 
Sigurþr ok Reginn fóru upp á Gnitaheiþi 
Fm 1, þeir á brú fara Fm 15?, þat mon 
á holþa hvert land fara Od 18*; Brynhildr 
ók .. á helveg Hilr 4; Veorr kvazk vilja 
á vág roa Hym 17!, (skal) veþre á sjó 
roa Hóýv 81'; (Guþmundr) reiþ á bergit 
HH II 16 pr 7, Sigurþr reiþ upp á Hind- 
arfjall Sdr 7; tibertr. (Guþmundr) reiþ á 
njósn „auf kundschaft' HH II 16 pr7; 
dse lúckenhaft tiberlteferte stelle HH I16? 
wird von Bugge ergánzt: (sá þá mildingr 
meyjar ríþaj) .. á himinvanga; (fló) á 
hræ Munenn FM 9?; draup eitrit á loka 
Ls 65 pr 7; hvert (tár) fellr blóþogt ú 
brjóst grame HH II44%; hniga á heljar 
sjat Fy 25“, hendr ok haufoþ hné á annan 
veg Sg 23'?, hné viþ bolstre hón á annan 


5 


þa 
ot 


20 


25 


80 


85 


40 


3 
or 


60 


á 10 
veg Sg d7ð; hrynja hýnum á h:él þeygo 
hlunnblik hallar Sg 68'; (Þórr) lét sígask 
á stólinn FM 6!8; gnaper .. grn á aldenn 
mar Hýo 62?; faþer Móþa .. stóþ niþr á 
sal „érat in den saal' Hymð5? A; þriar 
rótr standa á þria vega „erstrecken sich 
nach drer seiten' Grm 31'; hundraþ rasta 
hann (Vigríþr) es á hverjan veg „erstreckt 
steh hundert meilen ett nach allen rich- 
tungen' Vm 183; ek ræþ á vág at vaþa 
Hrbl 119, láttu á flet vaþa gollskáler 
Akv 10'; buste blóþ á brimes eggjar 
HHII9*; óx svá mjok áin at uppi braut 
á axl honum FM 65 Ir; der accus. durch 
die partikel er vertreten: þann mann er 
eigi vildu hundar á ráþa „den die hunde 
ntcht anfallen acollten' Grm 26; 

b) nach den verbis des bringens, legens, 
setxens, hebens, tragens, sendens, wer- 
fens u. á.: hrópe ok róge ef þú eyss á 
holl regen La4d?; (Vále) á bál of bar 
(berr) Baldrs andskota Vsp 34? Bdr 11*, 
þót ek á lopt berak (loþa) Grm 17, á seyþe 
-. býro (þjór) Hym 15?, af hans aldne skal 
á eld bera FY 16!, Sigmundr bar líkit út 
á skipit Sf21, (teiner) borner á bekko 
Gþr I141*; (Sigurþr) bindr gullspora á 
fótr sér FH2?; brá nipt Nera á norþr- 
vega einne feste HH I4?; byrþoin á 
borþa þats þeir bgrþosk Sigarr ok Siggeirr 
Gþr II17!; sqo þeir á bast bauga dregna 
Vkv 9%R, bjartr steinn á band dregenn 
Gþr 1173; hende drap á kanpa Hm 20!; 
tibertr.: draptu á vétt „befasstest dich 
mit xauberet' Ls24!; egnde á gngol.. 
orms einbane uxa hofþe Hym 23'; fá á 
horskan es á heimskan né fá lostfagrer 
liter „fesseln thn nicht, nehmen thn nacht 
gefangen' Hýv 923; Gunnar á galga festcþ 
Am 553, (mundak) born Guþrúnar festa á 
galga Hm 21; máls ok manvits sé þér á 
munn ok hjarta gnóga of gefet Gg l4?; 
grýteþ ér á gumna Hm 263: hófsk á 
hofoþ upp hver Sifjar verr Hym35?; 
hengþo (fórner) á súlo Am 5“; hlóþosk 
móþger á mara bógo ("hv í*: (þú mont) 
golle hlóþa á Grana bógo Grp 139; hrittu 
á hurþer #)}43'; gest þú .. né á grind 
hrgkkver Hýv 134*: jatonn á vas lúþr 
of lageþr Vm 35“, hann á Sleipnc sgþol 
of lagþo Bdr 2?, (logþosk) á hliþ hvára 
hjón salkynna Fþ ö* 19 324, sú mon 
gipt lageþ á grams æve Grp 53, (Udrún) 


11 á 

á svartan jó sgþol of lagþe Od 2*, á bjóþ 
logþo (bjarta) Akv 23*, blóþogt þat (hjarta) 
á bjóþ lagþo Akv25*; reistu (æsir otr- 
belginn) á fétr Rmó pr 2; unpersönl. 
rak hana á land Jónakrs Ghv3; reis á 
knó hafra dróttenn Hym 32'; (rúnar vóro) 
sendar á viþa vega Sd18?; (settosk) 
á hliþ hvára hjón salkynna Wp 3717? 29), 
(Edda) sette á bjóþ (bolla) Wp 4“, (Móþer) 
sette skutla .. á bjóþ #}p31', þær (val- 
kyrjor) á sévarstrond settosk Vko 1*, hann 
(Níþoþr) á salgarþ settesk Vkv 329; 
prögnant: hverr mon .. Baldrs bana á 
bál vega „durch totschlag auf den schea- 
terhaufen bringen' Bdr 10*; meyjar es 
á himen verpa halsa skautom Bdr 12% 
(vgl. skaut), ek þér verp á austrvega Ls 
593, ek varp augom Allvalda sonar á þann 
enn heiþa himen Hröl 52; dem casus 
nachfolgend: þeir hoggvask orþom á (d. 2. 
hgggva á sik orþom) „befehkden steh mit 
worten' Rm a“; qllom ýsom þat skal inn 
koma (,hineinbrangen') Æges bekko á 
Grm 45“; ok skal þegn ungan verpa vatne 
á Hóv 158?, hvats þat manna .. es verp- 
omk orþe á (d.i. verpr orþe á mik) „der 
mir ein wort xuwirft, mich anredet' 
Vm 7?, urposk á orþom (d. 2. urpo orþom 
á sik) „sehleuderten stch (schelt -) worte xu' 
Am 40!; 

c) nach den verbts des schetnens, sehens, 
hörens, rufens u.ö.: þat biþja mon þér 
læs hvers á liþo „wird fúr deine glieder 
alles böse erbitten' Hóýv 135“; þú lózk 
mér á beþ þínn boþet „ludest mich ein 
auf dein bett' Lsö52?; á þik Hrimner 
hare Skm 28!; hvi mynem hér vilja 
heyra á þá skrækton? Am60“; hlýddak 
á Hýva mól Hýv1l0*; kallaþe seggr á 
annan, bróþer á bróþor Vkv 233*, Hreiþ- 
marr kallaþi á dótr sinar Æm 9 pr 3; 
lit á ljúfan Gpr 1129; lýgr á mik lofsæl 
kona ok á sjalfa sik „öringt liigenhafte 
beschuldigungen gegen mich und stch 
selber vor' Grp 4834, ósaþra orþa hverra 
á annan lýgr Im 4?; emk í holl komenn 
á þik sjalfan at sea Vm 6?, valtívar á 
hlaut sgo Hym 1?, á þat sumbl at sea 


6 


20 


25 


85 


40 


45 


Ls3? 4?, gakk á gest sea Fj4dd?, drifo 


unger á dýr sea Vkr 203, (Jgrmonrekr) 
sá á skjold hvítan Hm 203; sól skein.. 
á salar steina Vsp 4?; á þik hotvetna 
stare Skm 28?; úbertr.: teygþak á 


50 


á 12 
flærþer fljóþ „terlvekte es xur unxucht' Hýo 
101*; vísar augom á oss þaneg Hdl 6*; 

d) xuweilen wird auch á c. acc. gesetxt, 
um die richtung anxudeuten, wo tm 
deutschen nach anderer auffassung der 
dat. gebraucht wird (vgl. meine anm. 24 
Eyrd. 11, 4 und K. Gislason, Efterl. skr. 
II, 8 fg.): (þeir) sá á Svávaland landsbruna 
HHvó pr 2; lit þar Sigvorþ á suþrvega 
Gþr l118!; á viþ lesa varga leifar Gþr II 
11?; tálardíser standa þér á tvær hliþar 
Rm 247; brenne mér enn húnska á hliþ 
aþra Sg 65“, brenne enum húnska á hliþ 
aþra mína þjóna Sg 66'; 

2) in úibertr. sinne bexeichnet á den 
gegenstand, auf den steh die gedanken 
od. plöne jmds. richten: meyjar fýstosk 
á myrkvan viþ Vkv4t; (Guþrún) hugþe 
á harþræþe Am 46?, (Hniflungr) hugþa á 
stórræþe Am 83? hyggja á þerf hverja 
Am 97!, anders: ef á griþ hygþe „tenn 
er wtder den frieden (auf treubruch) sönne' 
Am 30!; (æser) minnask þar á megen- 
dóma ok á Fimboltýs fornar rúnar Vsp 
60%%; á trúþe Óttarr á ásynjor Hal 
10*, konungr .. á gram trúþe Grp 47; 
vgl. auch: á skip skal skriþar orka on á 
skjold til hlífar „vom sehiffe, vom schilde 
soll man fordern' Hýv 81?; 

3) verschiedene andere bextehungen: 
(Guþrún) skar á hals báþa „sehnttt beiden 
tn den hals (sehnitt beiden die köpfe ab)" 
Am 74?; mólu þær her á hendr Fróþa 
„mahlten ein heer wder Fr. Grt 26; á 
manz tungo mæla hverja „#2 jeder sprache 
reden' Grp 173; mikels es á mann hvern 
vant es manvits es „jedem manne fehlt 
vtel, wenn der verstand thm fehlt' Hm 
275; þau sættusk á þat „verglichen sich 
darauf hin' FM2S9; óstr á ímo „hitzag 
sum kampfe' HH 1559; á enge hlut „in 
ketner weise' Sg 36*; á margan veg „auf 
manntgfache art' Ghv 9%; á laun heim- 
hch' HHII9 Sgö7ð Ama3?; áskeiþ „ím 
laufe, bald' Fm 5“; tiber die verbin- 
dungen á braut, á meþal, á vit s. das 
xscetle torl; 

4) temporal, auf de frage wann? die 
xett, in der elias geschteht oder geschehen 
soll: á hverjan dag „táglieh' Grm 14ðr; 
gær á morgon „gestern frúh' HHILII1?, 
á morgon „heute fríih' Hrbl3; á vár sm 
fríihling' Hrbl97; 


13 ab - binde 

IT. ade. darauf, daran, daber: á sér 
ausask darauf (auf den baum) steht ste 
sich ergtessen' Vsp 27? (vgl. Aarb. 1869 
s.249); ife es mér á „sch bexweifle es" 
Hóv 107!; (Fulla) sagþi þat mark á „gab 
das als kennxetchen dafúr an' Grm 24; 
hirter þeirs af hefingar á .. gnaga Grm 
33'; svá ek þat af ríst sem ek þat á reist 
Skm 37?; vaska þar lenge á FM2!''; var 
einn stóll at sitja á FM6'!“; þeir af tóko 
ok þeir á léto Vkv10!; jofrar þeir es á 
lagþo bestesíma Vkv 14!; logþu menn þar 
á hendr sínar HHv 30 pr ll; var þar skip 
eitt lítit ok maþr einn á Sf 20; tók hann 
á fingri sínum „ftéálte daran mit seinem 
finger' Fma3l pra3; allar (rúnar) výro af 
skafnar þærs vóro á ristnar Sd 18'; á leit 
Guþrún eino sinne Gpr113!; svá vas á 
vísat „in der 1ce1se war darauf hinge- 
deutet', derart war die andeutung' Am 
123; á sér þatilla „das stekt man kaum 
an euch, das 1st kaum xu merken' Am 


20 


41?; á mon nú góþa „das wird nun noch 


cachsen, xunehmen' Am 67?; þat mólz 
á Grt19; á gengosk eiþar „wurden xer- 
treten, wurden xu nichte' Vsp 26?. 
Compossta : á - borenn, á-fram, á -gæte, 
á-gætr, á-lit, á-mátlegr, á-monr, 
á-mæle, á-máttogr, á-nauþr, á- 
nauþogr, á-vanr, á- þekr. 
ab-binde, n. (d. s. af-binde; vgl. 
asehwed. bindning „verstopfung') stuhl- 
zreang (tenesmus): sg. dat. eik (tekr) viþ 
abbinde „die etche nimmt den st. auf, 
heslt den st." Hóv 1369 (vgl. x.b. Mann- 
hardt, German. mythen s. 135). 
á-borenn, part. prt. angeboren: n. sq. 
dat. áborno skjór á skeiþ „angeborne an- 
lage xetgt stch bald' Fm 5“ (Rtchert 
s. 40 fg.; s. aber FJ x. st. u. á 26, 26). 
áe, m. (vgl. got. awð) vöterchen (2): sq. 
voc. gjaróttr er drykkrinn, ái! Sf70. Áls 
eigenname Rþ 2. 
af, praep. u. adv. (norw. fær. av, aschwed. 
adán. af; got. alts. af, ags. afres. of, ahd. 
aba, ab). Í. praep.e.dat. Áls solche be- 
xeichnet af 1) local, auf die frage woher? 
den ort, von dem elw. stch entfernt, von 
dem eine beiegung oder töligkest aus- 
geht (von, aus): hvi þú mælesk af golfe 
fyrer „vorn vom estrich aus' Vm9'; af 
heste „rom pferde herab' HH I 18'; at 
Tronoeyre „von T. aus' HHI25?; af 


25 


85 


40 


45 


60 


af 14 
Vallande Hlr 2!; sunr sás vit vættom af 
vege lgugom „den wir von einer langen 
reise xurúick erwartet haben' Hym 11?; 
— bes. nach verbis der bewegung und 
frennung: á sér ausask af veþe Val- 
fgþor Vsp 274; brá hón af stalle stjórn- 
bitloþom Od 23, (unpersönl.) brá ljóma af 
Logafjllom „es gieng ein lichtglanz aus" 
HH I15!; feldrinn brann af Grímne „der 
manlel verbrannte dem Gr.' (etgentl. von 
G. fort') Grm 35; braut af þjóra þars 
ráþbane hóýtún ofan horna tveggja Hym 
19?; láte hann .. jaton .. af baugom bua 
Fm 38?; drekr mjoþ Mimer .. af veþe 
Valfgþor Vsp 29*; af hans hornom drýpr 
í Hvergelme Grm 269; fórk af fjalle 
Gþr LI 14!, fórom af lande Am 92?; hverr 
felde af mér fglvar nauþer? Sd 1?, þú 
felder mér fár af hgndom Od 83; æsir.. 
flógu belg af otrinum Æm 14; flugo 
hrafnar tveir af Hnikars gxlom FM9', 
hugþak mér af hende hauka fljúga Gþr 
1142'; ganga (hjarþer) af grase Hýo 21', 
hann gekk af hestinum FH 29; hófsk 
(Þórr) af herþom hver Hym 37!; hnófk 
hofoþ af Hniflungom Ghv 124; hnigo 
heilgg vatn af himenfjollom HH II:; 
hratt (Brynhildr) af halse hveim þar sér 
Sg 443; hverfa af himne heiþar stjgrnor 
Vsp 57?; Sigurþr hjó hofuþ af Regin 
Fm 39 pr 1; nú emk af gongo komenn 
Vm 8!, Njgrþr kom aptr .. af fjallinu 
FM 29, mór es af viþe komr FM 2 '%, kvam 
af veiþe .. skyte Vkvó! 1I1!, af ljómom 
leiptrar kvýmo HH 115?, komsktu heill 
af hafe Sd 9%, vóro (virþar) af heiþe 
komner Akv35“f, kvamtat af þinge Am 
95'; lát þér af hondom hringa rauþa 
Þrk 29? mogr læzk af mars bake Gm 
173; hugþak mér af hende hvelpe losna 
Gþr 1143'; ey lýser mon af mare Vm 
12*; sem fyr ulfe óþar rynne geitr af 
fjalle HH 1136*, Grane rann af þinge 
Gþr 1I4!; reiþ konungr af fjallinu HHo 
ö prð; mon (Guþrún) Svanhildo senda 
af lande Sg 627; þat hefr eik es af ann- 
arre skefr Hröl 62; skinn af sverþe 
sól valtiva Vsp 52?; grom at skjóta af 
ýboga Gþr I1199; Fáfnir skreiþ af gull- 
inu Fm 4; Fenrisulfr sleit hond af honum 
Ls6; sprettr mér af fótom fjgtorr en 
af hgndom hapt Hýv 1495; stóþ af 
mgnom þeira dogg HHv 283, af geirom 


15 af 


geislar stóþo HH I16*; maþrs.. stigenn 
af mars bake Skm 15'!, stigak land af lege 
HHv 21?, sté hón land af lege HHv 26“; 
Sigurþr strauk blóþ af sverþinu Fm 22 
pr 2; stukko átta .. (hverar) af þolle 
Hym 13?, stakkr láss af limom en af 
fótom fjatorr fg 105; svipte (Gollrgnd) 
blæjo af Sigverþe Gþr 1 12', svipte hón 
(Odrún) sgþle af svongom jó Oda“; tak 
ulf þínn einn af stalle Hdl5', gullhring 
þann er hann tók af bastinu Vkv 17 pr 2, 
esat maþr svá hór at þik af heste take 
Vkv 393, tók Loki þann (hring) af honum 
Rm 4 pr 3, hann tók hjalminn af hafþi 
honum Sd 6, tók hann brynju af henni 
Sd9; áþr þú verper sgþle af mar Skm 
41'; varþ af meiþe harmflaug bætleg 
Vsp 33!; þú hefr af hgndom manz blóþ 
þveget Hir 24; dem casus nachfolgend: 
hofoþ hoggva monk þér halse af Skm 23%, 
herþaklett drepk þér halse af Ls57?; 
slitask af (d. 2. slita af sér) brynjor Ám 48“; 

2) dze heimat od. den wohnsatx einer 
person: Ólrún Kjárs dóttir af Vallandi 
Vkv 9, Borghildr af Brálundi HH II 1, 
karl af berge Rm 18?; 

3) die person, von der jemand ettvas 
empföngt oder erwirbt: heilla au þet verþr 
þér af hjalmstgfom Æm 229; af illom 
manne fær þú aldrege gjald ens góþa 
hugar Hóv 1169, af hraunbua hann laun 
of fekk Hym 39?, fær fátt af mér fríþra 
kosta Hdl 47?; vildu af hýnom .. gótt 
geta Hýv 44? 45?, af illom manne mondu 
aldrege góþs laun of geta Hýv 122'; hefr 
snót af mér svarna eiþa („hat empfangen') 
Grp 463; fimbolljóþ nio namk af .. syne 
Balþorns Hóv 140!; vgl. auch þú hlýtr af 
hamre hogg Hrbl 121, þess vænter mik 
at þér myne ggn af uxa auþfeng vesa 
Hym 18%; hæerher ferner: illra orþa 
eromk výn af yþrom syne (,teh ftirchte, 
eine böse antwort xúe erhalten') Skm 2! A, 
es mér fangs vón af frekom ulfe Iem 13“F'; 

4) eine person oder einen gegenstand 
als teil eines grösseren ganzen: verþr af 
þeim gllom einna nekkverr tungls tjúgare 
Vsp 40}, einn af þeim hverr Hym 13', 
einnhverr af ásum Æ$1, þann monk 
kjósa af konungom Gþr II34!; út af hans 
aldne skal á eld bera / etwas ton seiner 
frueht') F) 16!, Heiþrún (Eikþyrner) bítr 
af Læráþs limom (rm 25? 267, át hólo 


þá 


Í 


af 16 


skær af hugens barre HH 156“, GQuþrún 
hefþe etit af Fáfnis hjarta Br 20 pr 12, 
sumer Gotþorme af gera deildo Br 4?; 
5) die person, von der jmd. abstammt, 
den gegenstand, von dem elwas seinen 
ursprung hat: hykk at orþner sé aller af 
einom mér Grm 549 R (vgl. jedoch at), 
af hverjo vastu undre alenn? Fm a3?; 
brandr af brande brinn .. fune kveykesk 
af funa „ein schest, ein feuer entxiindet 
stch am andern' Hývö7!, mange veit 
hvers hann (meiþr) af rótom rinn Hýv 
1385 Fj 14?, af hans (Hræsvelgs) vængjom 
kveþa vind koma Vm 37?; orþ mér af 
orþe orþs leitaþe, verk mér af verke verks 
leitaþe „ein wort erfand aus sich ftir 
mich das andere wort, ein werk aus steh 
fr mich das andere werk' (d.h. „ein 
wort, ein werk brachte mich auf das 
andere') Hýv 1419: 
at den stoff, aus dem etwas gemacht 
" dúk hvítan af hgrve #$30?, hleifa 
. hvíta af hveite Rp 30“, hurþir af járni 


"Fm 44 pr 2, af járni váru ok allir timbr- 


stokkar Fm 44 pr2; hiæerher auch wol: 
af heilom hvat varþ húnom minom? 
(„was tat aus meinen söhnen gemacht 
worden') Vkv 34d'; 

7) den beweggrund einer handlung od. 
die ursache eines ereignisses (aus, in 
folge von): hón ágþe mér af afbrýþe 
Gþr I9'; af fáre skotenn flein Hóo 150}, 
mér af Íáre flest orþ of kvazt Od 10?; 
görþu nú Guþrún af gózko þinne Am 96?; 
lét mik af harme .. und eik bua lr 7! 
Nþ, hon var búin til at springa af harmi 
Br 20 pr 10, Sigrún varþ skammlíf af 
harmi ok trega HH 1150 pr1l; nam af 
þeim heiptom hvetjask at víga Sg 10'; 
hugþak af heitom at være hamr Atla Am 
18*; af hræzlo ok hugbleyþe vas þér í 
hanzka troþet Hrbl 77; gaftattu af heilom 
hug Im 7?, gengo .. ýmser af heilom 
hug hana at letja Sg 447, verþk mik góla 
af grimmom hug $g9“, hgnom Guþrún 
grýmer á beþ .. af sýrom hug $g595%; 
af hyggjande .. kona .. orþ viþr of kvaþ 
Sg 50!; drepr (ormr) af móþe miþgarþs 
veor Vsp 56!, kvadde þá Gunnarr .. af 
móþe stórom Akv 9“; mon fyr reiþe . 
brúþr viþ þik né af oftrega allvel skipa 
Grp 497; svaraþe Hogne .. trauþr góþs 
hugar af trega stórom Gþr II10?, nam.. 


17 af 

sorgmóþ kona at tolja bgl af trega stórom 
Od 12*, (frák) trauþmáól taleþ af trega 
störom Ghv1?; af trygþom Týr Hlórriþa 
ástráþ miket einom sagþe Hym 4?; berr 
(Regenn) af reiþe rgng orþ saman Fm 33; 
hléra þú af því .. at þér góþs vite Sg 31}, 
bnékak af því til hjalpar þér at værer 
þess verþ aldrege Od9'; 

8) die art und wesse, in der etwas 
gesehteht: snoro (norner) af afle grlogþótto 
HH 13'; (Atle) af bragþe boþ sende Am 2, 
mon herr koma hineg af bragþe Grt 19?; 
lézk (Sigrún) unna af gllom hug syne 
Sigmundar HH 11 14?, ítr konungr af gllom 
hug .. á gram trúþe Grp 47}, hló þá 
Brynhildr .. eino sinne af gllom hug Br 
10? Sg30?; risto af magne mikla hello 
Sigmundr hjarve ok Sinfjotle FH 19; mælte 
(Guþrún) af manvite („in verstándiger 
cetse') Am 457; þeir af ríke rinna léto 
Svipoþ ok Sveggjoþ HH I49!; þar af 
stríþom strenger mælto (, redeten schmerx- 
lick') Od 228*; þar af stundo ór Stafns- 
nese beit prúþ skriþo HHI24!; (4) þyte 
af þjóste Am 247; 

9) das mittel od. werkxeug (durch): 
maþr manne verþr af mále kuþr en til 
dólskr (verþr kuþr) af dul Hývö7*“; 
sumr es af sunom sæll, sumr af fréndom, 
sumr af Íó órno, sumr af verkom vel 
Hýv 69?*; margr verþr af auþe of ape 
Hóv 74?; ggrþer þik frægjan af firen verkom 
HH 1I43?; (sjá mon) frægr of lond qll af 
lofa síno Rm 14“ E; þær of réþ, þær of 
reist, þær of hugþe Hróptr af þeim lege 
(„durch die xauberkraft des nasses') es 
leket hafþe ór hause Heiþdraupnes Sd 13?; 
af niþjóm nauþog „gextwungen durch die 
rerwandlen' Gþr II 34?; huerher auch 
wwol: varþ Ioptr kviþogr af kono illre 
„sektwanger durch das weib (durch den 
genuss des verkohlten wesberherxens)' 
Hdl 43?; 

10) die náhere bestimmung od. begren- 
xung einer eigenschaft (tn bexug auf): 
(þú mont maþr vesa) .. gjgfoll af golle 
(eigentl. wol „bereit von seinem golde 
fortzugeben') Grp 7}; 

11) die person od. den gegenstand, den 
ein anderer an wert tibertrifft: bar Helge 
af hildingom ( tíberragte sie', eigentl. wol 
„trug von thnen fort, schmaálerte ste') sem 
ítrskapaþr askr af þyrne HH II37*?; 


5 


10 


20 


30 


3ð 


Jö 


50 


áfa 18 

12) verschtedene andere bextehungen : 
af þínom munom „rofa detnem wunsche" 
Skm 36*; einn ek veit .. hór ok af Hlór- 
riþa „;md der durch ehebruch dem H. 
abbruch, schaden getan hat' Ls 54“; 
voll lézk ykr ok gefa mundo .. af geire 
gjallanda ok af gyldom stgfnom „ausser 
speeren und schiffen' (9) Akvö?; unver- 
stöndlich í1st die stelle FY 159: hvat af 
móþe verþr ens mæra viþar, es hann fellr 
eldr né jarn? 

13) xeitliche bestinmungen: af méle 
„binnen kurxem' Sg 43%, vasa langt af 
því „von jener xeit her, nach jener xeit' 
Od17?; 

II. adv. 1) ab, herunter: opner heimar 
verþa of ása sunom þás hefja af hvera 
Grm 42!; átta 'ro jafnhgfger (baugar) es 
af drjúpa Skm 219; svá ek þat af rist sem 
ek þat á reist Skm 377; þeir af tóko 
(bauga) Vkv 10!; þeir af léto (baug) Vkv 
10?; sneiþ (sneiþk) af haufoþ húna þeira 
Vkv 24* 363; brá stýrer stafntjoldom af 
HHI27'; allar (rúnar) výro af skafnar 
Sd 18!; af væri nú haufoþ Hm 28!; 
2) davon, daraus: fá fognoþ af Hýv 1295; 
þaþan af alder alask Vm 45“; (hirter) þeirs 
af hefingar á .. gnaga Grm 33!; sverþit 
stóþ í gegnum hann ok fekk þar af bana 
Grm öd pr 6 A; (Freyr) sá þar mey fagra 
- „ þar af fekk hann hugsóttir miklar Sem 4; 
armar lýsto en af þaþan alt lopt ok logr 
Skm 63; Agnarr gekk at Grimni ok gaf 
honum horn .. Grimnir drakk af Grm 234, 
hann tók viþ horni ok drakk af Ls öð 
pr 1, Sigmundr tók hormit ok drakk af 
Sf 11, bar hon honum hornit ok þó ámæl- 
isorþ meþ, ef hann drykki eigi af Sf 16; 
kiptiz hann (Loki) svá hart viþ, at þaþan 
af skalf jorþ gll Ls 65 pr 8; Sigurþr gekk 
til stóþs Hjálpreks ok kaus sór af hest 
einn Jim 1; á fjallinu sá hann (Sigurþr) 
ljós mikit .. ok ljómaþi af til himins 
Sd3; naut výro óren, nutom af stórom 
Am 88?. 

Compostta: ab-binde, af-brýþe, af- 
glape, af-hvarf, af-kárr, af-lima, 
af-rúþ, af-rek, gf- und. 

áfa, f. hass, feindseltgkert (?): sg. ace. 
joll ok úfo fórek ása sunom Ls 33, litt 
sésk Atle áfo þína Sg 33? (óvo Á, vgl. 
auch Bugge, Fkv 421*; anders B. M. 
Ólsen, Ark. 9, 232). 


19 af - brýþe 

al<brýþe, f. eifersucht: sg. dat. hón 
ágþe mér af afbrýþe Gþr 19!. 

afe, m. (fær. avi; got. aba) 1) gross- 
valer: sg. nom. Þrúþgelmer vas þess 
(Bergelmes) faþer, en Aurgelmer afe Vm 
29%; 2) mann: sg. nom. gakk (gengk).. 
þess at fregna, hveim enn fróþe sé ofreiþe 
afe Skm 1“ 24, þykkjomk ek til ungr afe 
Ggö!f; pl. gen. ormar fleire liggja und 
aske Yggdrasels an of hygge hverr ósviþra 
afa Grm 34? Wr. 

af=glape, m. tor, dummkopf: sg. nom. 
kóper afglape es til kynnes kamr Hv 17}. 

af=hvarf, n. abschweifung, umweg: 
sg. nom. afhvarf miket es til ils vinar 
Hóv 34! 

af=kárr, adj. ungewöhnlich, das mass 
tiberschrettend; wild, trot:ig : m. sg. nom. 
afkárr songr virþa „Akv 41'; f. sg. nom. 
afkór dis jofre ok glkráser valþe Akv 38}, 
afkýr áþr þóttak Am 67?. 

1. afi, n. (noruw. dán. avl, asehtwed. afl) 
kraft, störke: sg. ace. afl gól hann (Þjóþ- 
rgrer) ásom Hýv 1609, Þórr á afl óret 
Hrbl 76, afl ok eljon átta manna FR} 45}, 
Sigmundr ok allir synir hans váru langt 
umfram alla menn aþra um afl ok vgxt 
ok hug ok alla atgervi Sf 31, hann mon 
-. % bera afl et meira Sg 33“; gen. (æser) 
afls kostoþo Vep 7? H; dat. Atle! gakk á 
land ef afle treystesk HHv 22!, marggollen 
mær mér þótte afle bera HHv 26? (vgl. 
bera, 6), snoro (norner) af afle ( kráftig ') 
orlogþótto HH I3', afle míno attak viþ 
orms megon Fm 267. mon oll yþor ætt 
Niflunga afle gengon Br 17* (vgl. ganga, 6), 
kaust þú (man) at afle ok at álitom 
Grí 8?. 

2. afl, m. (norw. avl) esse, herd: pl. 
ace. (æser) afla logþo „legten herde an' 
Vsp 7?. 

afla (aþ; nor. avla, aschwed. afla, 
adin. aflæ) durch anwendung von kraft 
elias xu twege bringen; erwerben, ver- 
schaffen (ehs): nf. sendu þeir (æsir) 
Loka at afla gullsins Æm 17. 

af=lima, ad). tndecl. wer des gebrauches 
seiner glteder nicht fáhig íst, kraftlos, 
daher auch nicht tauglich xu helfen und 
au niitxen: f. pl. ace. ek kveþ aflima orþnar 
þér díser Am 25. 

afr, adj. (got. abrs) stark, fest: m. sg. 
nom. afr í tvau áss brotnaþe Hym 12“ 


6 


20 


25 


80 


|} 


85 


FS 
on 


50 


akarn 20 
(conyecfur von Grdio. statt des hand- 
schraftl. áþr). 

Compositum: afr - (h)ende. 

á=fram, ado. nach vorn, vorntiber: 
konungr drap fæti ok steyptiz áfram Grm 
ód prö. 

af=ráþ, n. (asehwed. af- raþ) abgabe, tri- 
but: sg. ace. skyldo æser afráþ gjalda Vap23?. 

af<rek, n. (fær. av-rek sn: avreks- 
kappi, avreks-verk 1. a.) aussergewökhn- 
liche kraft, heldenkraft: sg. dat. sæll es 
hverr síþan es slíkt getr fóþa jóþ at afreke 
„der ein kind von solcher heldenkraft er- 
xeugt' Am 997. 

afrende, f. (d.s. afr-hende, egl. afr- 
hendr, adj. Morktnsk. 2139; Grdto193*fg. ; 
Bugge, Fkv 399%) stárke, körperkraft: 
sg. ace. jatonn of afrende .. viþ Þór sente 
Hym 29!. 

agn, n. (nor. fær. adin. agn) köder: 
sg. dat. gein viþ agne .. umbgjorþ .. allra 
landa Hym 239; pl. nom. vænter mik at 
þér myne ogn af uxa auþfeng vesa Hym Is. 

á-gæte, n. (fær. á-giti) ehre, ruhm: 
sg. gen. gorþu nú, Guþrún! af gózko þinne 
okr til ágætes, es mik út hefja Am 964. 

á-gætr, ad). (vgl. norw. aa-gjeten) 
beriihmt, trefflich, ausgexetehnet: m. sq. 
nom. Geirrgþr .. varþ maþr ágætr Grm 
14; pl. nom. Hrafn ok Sleipner hester 
ágæter FM 103: n. pl. dat. monk þik hugga 
mætom ágætom Ám 66}. 

aka (ók; norto. fær. aschwed. aka, adán. 
akæ) fahren (xu wagen oder schlatten): 
ænf. vit skolom aka tvau (tvær) í joton- 
heima Þrk 11* 209; prs. énd. sg. 1. mik 
veizt verþa vergjarnasta ef ek ek meþ þér 
í jotonheima Þrk 125; sg. 3. Hrymr ekr 
austan Vsp 50'!'; opt. sg. 3. svá's friþr 
kvenna .. sem ake jó óbryddom á íse 
hýlom Hýv 89?; pri. ind. sg. 3. ók Oþens 
sunr í jatonheima Érk 21“, Brynhildr ók 
meþ reiþinni á helveg Hlr 4; pl. 3. heim 
óko þá hangenluklo #$ 23!, óko ærer 
úrgar brauter #}p 40!, býþo hennar ok 
heim óko Fþ4I!. 

akarn, mn. (norw. aakorm, asehwed. 
akarn, adán. akern, ageru; got. akran, 
ags. æcern) oilde baumfrucht (eichel, buch- 
ecker): pl. nom. výro þeim bjóre bal morg 
saman, urt alz viþar ok akarn brunnen 
Gþr 1124?. 

Composstum: móþ-akarn. 


21 akr 

akr,m. (nor:10.aaker, fær. akur, asehwed. 
aker, adán. akær, got. akrs, alts. accar, 
ags. æcer, frís. ekker, ahd. achar) 1) acker, 
sum gelreidebau geeitgnetes feld: pl. acc. 


akra tgddo RP 12*; 2) úbertr. die darauf 5 


gesáte frucht: sg. dat. akre ársýnom true 
enge maþr Hýv 87!, veþr ræþr akre Hóv 
873; pl. nom. mono ósáner akrar vaxa 
Vsp 62!. 

al- (rgl. ags. æl- im: æl-wiht, æl- 
þéod, got. aljis) fremd; in: al- vitr. 

ala (ól; nor. fær. aschwed. ala, adán. 
alæ; got. alan) J) xeugen (vom manne): 
prs. ind. sg. 1. hann (Agnarr) elr born viþ 
gýgi í hellinum Grml7; prt. tnd. sg. 3. 
ól ulf Loke viþ Angrboþo Hdl 42!, sæll 
es hverr síþan es slíkt getr fóþa jóþ at 
afreke sem es ól Gjúke Am 99?; (von 
mann und frau): prt. ind. pl. 3. barn ólo 
þau (Þræll ok Þír) RP 12!, born ólo þau 
(Karl ok Sngr) #p 24!, (Halfdanr ok Alm- 
veig) ólo ok útto átján suno Hdl 15*; 
part. pri. m. pl. ace. nio áttom vit (Sin- 
fjatli ok Guþmundr) .. ulfa alna HH 141?; 
2) gebören: tnf. ala mon sér (Guþrún) 
jóþ Sg 62!; prs. opt. sg. 2. riþra þeim 
síþan, þót sjau aler, systorsunr slíkr at 
þinge Sg 27!; part. prs. f. sg. voc. VÁ 
alande „unheslgebárerin' Hlr 2! Nþ; prt. 
end. sg. Í. mit suf. pron. ólk mér jóþ 
Ghv 147; ag. 3. jóþ ól Edda (Amma) Rþ 
7! 21', svein ól Móþer #P34!; tmper. 
sg. 2. al þó dóttor, dis ulfhugoþ! Æm 11'; 
part. prí. m. sg. nom. vasat hann ýsom 
alenn Vm 385, sunr es betre þót sé síþ of 
alenn Hóýo 72!, af hverjo vastu undre 
alenn? Fim 37, þat's óvist at vita .. hverr 
es óblauþastr alenn Fm 24?; acc. þik 
kveþk óblauþastan alenn Fm 23*; f. sg. 


20 


25 


80 


36 


ace. kvaþa ena óþre alna myndo mey í 40 


heime Od15?; 3) aufxsehen: nf. skalat 
ulf ala ungan lenge Sg12?; part. prt. f. 
sg.nom. vask upp alen í jofra sal Od 18'; 
ace. hefr dýrr konungr dóttor alna Fyn 41?; 
pl.nom. vér vetr nio vórom leikor oflgar 
alaar fyr jorþ neþan Gré 11?, erom ár 
alnar í valdreyra(?) Grt 204; n. pl. nom. 
alen vit upp várom í eino húse Am 68', 
grey norna þaus grýþog ero í auþn of 
alen Hm 29*; 4) náhren, sáttigen: part. 
prt. n. pl. ace. hvar hefr, hilmer! .. gægl 
alen Gunnar systra? HHII7*; auch mn 
ibertrag. sinne: prs. tínd. pl. 3. milder, 


45 


50 


aldr 22 
frákner menn .. sjaldan sút ala „*egen 
selten sorge' Hýv 48?; 5) alask geboren 
werden: prt. índ. pl. 3. ólosk í ætt þar 
ózter kappar Hdl 18?;  aufwachsen, 
leben: (meyjar Mogþrases) hamingjar einor 
þærs í heime ero, þó þær meþ jotnom 
alask Vm 49“; sich náhren: prs.ind.pl.3. 
þaþan af (af morgendoggom) aldar alask 
Vm 454, faer vito viþ hvat einherjar alask 
Grm 184. 

alda, f. (norw. fær. asehwed. alda, 
adin. alde) woge: sg. nom. rekr þik alda 
hver illrar skepno „jede welle des schlim- 
men schicksals freibt dich" ( stets 104rst 
du rom sehtcksal daxu getrteben, um un- 
gliick xu stiften') Gþr 123 (FJ 11, 1289). 

al-dauþr, adj. gönxlich tot: m. pl. gen. 
hyggsk (fylker) aldauþra arfe ráþa HHv 11}. 

alden, n. (fær. aldin, aldan, asehwed. 
aldin, adán. alden; egl. morw. alda, f.) 
baumfrucht: sg. dat. út af hans aldne 
skal á eld bera fyr kelisjúkar konor F) 16 !. 

alden-falda, adj. sndecl. mtt altmoda- 
schem kopfputx gesehmiickt: f. sg. nom. 
Ae ok Edda aldenfalda Kþ 2. 

aldenn, adj. (vgl. got. alþeis, alts. ald, 
ags. eald, afræs. ald, old, ahd. alt) alt: 
m. sg. mom. Óþenn, aldenn gautr Bdr 2* 
13?; (s1c.) enn aldne yggjungr ása Vsp 28}, 
enn aldne jgtonn Skm 259; ace. aldenn 
mar Hýr 62?, gflgan ok aldenn ás kunn- 
egan RP I*; (sw.) enn aldna jgton Hóýv 
103! Grm 50? Fm27?; f. sg. mom. (sto.) 
austr sat en aldna í Ísarnviþe Vsp 40'; 
ace. (s10.) (Þórr) drap ena gldno jgtna 
systor Prk 32!; pl. ace. þann baþ eignask 
óþalvgllo .., aldnar bygþer Rþ 36%; n. sg. 
nom. (sæw.) ymr et aldna tré Vsp 47?. 

Commposttum: alden - falda. 

aldr, m. (norw. aschwed. alder, fær. 
aldur, adán. aldær; alts. aldar, afris. 
alder tn: alder-long, ahd. altar; rgl. got. 
alds, f., ags. ieldu) 7) das relative alter, 
das jemand erreicht hat oder erreichen 
soll: sg. nom. eino dógre vgromk aldr of 
skapaþr Skm 133; ace. norner kvýmo þærs 
aþlinge aldr of skópo HHI2?; dat. kona 
ung at aldre Sg 50?, systor unga at aldre 
Ghv 2*; 2) hohes lebensalter: sg. nom. 
hann (Atla) skalt eiga unz þik aldr viþr 
GþrII31*; 3) leben: sg. ace. lifa átlak 
mér langan aldr Ls 62', eig of aldr þat 
„besttze es dein leben lang' Gþr 1133“, 


23 aldr- dagar 
þar of aldr alask Vm 45*U, iþgnóga heill 
skaltu of aldr hafa Gg 16?, auþrans þess 
mono of aldr hafa frétt eina firar #)32?; 
gen. ætter jóko ok aldrs nuto ÆR} 41“, 
Hundings syner þeirs Eylima aldrs synj- 
oþo Æm 15?, gþrom (bróþr) hefr aldrs of 
synjat Fn 36“; dat. hverr (hann) mon 
-. Óþens sun aldre ræna Bdr 8“ 9*, vit 
slíta skolom æve ok aldre saman F#) 50“, 
vit skolom okrom aldre slíta Sigvgrþr 
saman Hér 14?, þeyge skal þunngeþ kona 
annarrar ver aldre leiþa Sg 41?, vilkat 
mann trauþan né torbónan of óra sgk aldre 
týna „Sg 50%, hón eige mon of óra sok 
aldro týna Sg 61?, monkak létta áþr lifs- 
hvatan eggleiks hvotoþ aldre næmek Gpþr 
1135, unþak aldre og eign fgþor Od 13?. 
Compossta: aldr-dagar, aldr-lag, aldr- 
lok, aldr-nare, aldr-rúnar, ald - rónn 
(d. í. aldr-rónn), aldr-stamr, aldr- 
trege. 
aldr-dagar, m. pl. (aschwed. alder- 
daghar) ewtge xeiten: acc. þar (á Gimlee) 
skolo dyggvar drótter byggva ok of aldr- 
daga ynþes njóta Vsp 64*, open rinna hón 
(Ifing) skal of aldrdaga Vm 16?. 
aldre, adv. (verkirxt aus aldre-ge, s. 
d.; norw. aldri, fær. aldri, aldrin, asehwed. 
aldre, adán. aldræ) niemals: ek veit einn 
at aldre deyr: dómr umb dauþan hvern 
Hóv 77?, attak jofrom en aldre sættak 
Hrbl 71, hvar namtu þesse en hnófelego 
orþ es ok heyrþa aldre in hnófelegre? Hrbl 
112, ek þat veit at þér verþr aldre mein- 
blandenn mjaþr Sd 79Vs, þat ræþk þér 
et tionda at þú truer aldre (aldrege 4ss.) 
vgrom vargdropa Sd 35', monk una aldro 
meþ gþlinge Sg 10*%, letea maþr hana 
langrar gongo þars aptrboren aldre verþe 
Sy 453, slíks skyle synja aldre maþr fyr 
annan Od 223, ilz gengsk þér aldre nema 
ek ok deyja Am 65“; aldre síþan „nie 
mehr': þú aldre mont siþan sumbl of ggra 
Ls 65', (Óþinn) kvaþ hana aldri skyldu 
síþan sigr vega í orrostu Sd 4 pr 8. 
aldre-ge, adv. (%us. gesetxt aus dem 
dat. von aldr und der negat. part. -ge; 
aschwed. aldrigh, adán. aldrigh, aldrik) 
niemals (eigentl. nie im leben', vgl. ahd. 
nio in altere): óbrigþra vin fær maþr 
aldrege an manvit miket Hýe 65, orþstirr 
deyr aldrege Hýe 76?, metnaþr hgnom 
þroask en manvit aldrege Hýo 793, annars 


5 


10 


15 


20 


25 


30 


3 


40 


45 


50 


aldr-lag 24 
kono teygþu þér aldrege eyrarúno at Hýv 
114*, illan mann láttu aldrege óhgpp at 
þér vita Hóv 116*, af illom manne fær þú 
aldrege gjald ens góþa hugar Hóýv 116“, 
vin þínom ves þú aldrege fyrre at flaum- 
slitom Hóýv 1203, orþom skipta þú skalt 
aldrege viþ ósvinna apa Hýv 121%, af illom 
manne mondu aldrege góþs laun of geta 
Hóýv 122!, illo fegenn ves þú aldrege Hýv 
1274, at háþe né hlátre hafþu aldrege gang- 
anda nó gest Hóýo 131“, at hórom þul 
hléþu aldrege Hýv 133“, eins drykkjar þú 
skalt aldrege betre gjold geta Grm 35, 
eino nafne hétomk aldrege Grm 48?, eple 
ellifo ek þigg aldrege Skm 20', ánauþ þola 
ek vilja aldrege Skm 24!, áþre drykkjo 
fá þú aldrege Skm36?, hafþak þat ætlat 
at myndak aldrege unna vaningja vel 
Skm 387, Asaþóre hugþak aldrege mundo 
glepja farhirþe farar Hrðl 129, sessa ok 
staþe velja þér sumble at æser aldrege 
Ls 87, þú kunner aldrege deila víg meþ 
verom ls 22', grlggum ykrom skyleþ 
aldrege segja seggjom frá Ls 25!, þú 
kunner aldrege bera tilt meþ tveim Ls 38', 
gln né penning hafþer þú þess aldrege 
vanrétteas Ls 403, þú kunner aldrege deila 
meþ mgnnom mat Js 46', austrfgrom 
þinom skaltu aldrege segja seggjom frá 
Ls60', í eino brjóste ek sák aldrege fleire 
forna stafa Alv 35', innan garþa þú kamr 
aldrege Fy 4, viþr þú góþre grand aldrege 
Grp 493, þat ræþk þór .. at þú truer 
aldrege vórom vargdropa Sd 35 ', oomk ek 
aldrege þót vér ógn fregnem Am 13“, 
bana mont mér bróþra bóta aldrege Am 
68*%; xuw. noch durch vorausgehende 
negat. verstörkt: ástar firna skyle enge 
maþr annan aldrego Hóýv 92?, hnékat af 
því til hjalpar þér at værer þess verþ 
aldrege Od 9?, Atle kvazk eige vilja mund 
aldrege at mege Gjúka Od 204. 
aldr-lag, n. /) das leben, wte es nach 
der bestímmung des sehtcksals stch legt 
oder fúigt: sg. dat. hón sér at lifo lgst ne 
visse ok at aldrlage etke grand Sgð?; 
2) ntederlegung des lebens, tod (auch tm 
plur.): sg. dat. hvat verþr Oþne at aldr- 
lage? Vmö52?, Atla þóttesk þú striþa at 
Erps morþe ok at Eitels aldrlage Hm 8?; 
pl. gen. þik dvalþa hefr Atle til aldrlaga 
Hlív 307, svá skyldo hverr gþrom verja 
til aldrlaga .. at sér né striddet Hm ð8?. 


25 aldr-lok 

aldr-lok, n. pl. lebensende, tod: dat. 
vaska fjarre .. grams aldrlokom „tek war 
nicht weil enlfernt, als der fúirst den tod 
fand', d. h. „teh war bes seiner tölung 
betesligt' HHI1I?. 

aldr-nare, m. lebenserhalter, d.a. feuer: 
sg. nom. geisar eime ok aldrnare Vep ó7? 
(so H, geisar eime viþ aldrnara R; vgl. 
Mhff DA V, 154; anders Bugge Fkv 391*). 

aldr-rúnar, /. pl. lebensrunen, runen, 
deren 2auberkraft das leben sehtitxt und 
erhált: acc. Konr ungr kunne rúnar, bven- 
rúnar ok aldrrúnar Rp 44?. 

aldr-stamr, adj. des lebens beraubt 
(etgentl. bekindert am leben'): f. pl. nom. 
brunno ok skjaldmeyjar inne aldrstamar 
Akv 45?. 

aldr-trege, m. lebensschádigung, krank- 
heit: sg. acc. grýþogr halr.. etr sér aldr- 
trega „isst sich krankheit an' Hóv 207. 

ald-rónn (d. $. aldr-rónn), adj. alt, be- 
jahrt: m. pl. dat. nam ek (en hnófelego 
orþ) at monnom þeim enom aldrónom 
Hrbl 113. 

alf-kunnegr, adj. dem geschlechte der 
elbenentsprossen : Í. pl. nom. sumar(norner) 
"o áskungar, sumar alfkungar Fm 13?. 

alf-kuþr, ad). dass.: f. pl. nom. (norner) 
alfkunnar Fn 139 r. 

alf- kyndr, ad).dass.: f.pl.nom. (norner) 
alfkyndar Fm 139U. 

alfr, m. (nor. alv, fær. álvur, asehteed. 
álf, f, adán. elv; ags. ælf, mhd. alp) elbe, 
elfe: pl. nom. alfar (kalla jorþ) groande 
Alv 102, alfar (kalla himen) fagra réfr 
Alv 12?, kalla alfar (mána) ártala Alv 14*, 
alfar (kalla sól) fagra hvél Alv 16?, alfar 
(kalla ský) veþrmegen Álv 183, alfar (kalla 
vind) dynfara Alv 203, alfar (kalla logn) 
dagsefa Álv 223, alfar (kalla sæ) lágastaf 
Als 242, alfar (kalla viþ) fagrlima Alv 283, 
alfar (kalla nótt) svefngaman lv 303, 
alfar (kalla bygg) lágastaf Ale 32?; gen. 
ása ok alfa ek kann allra skil Hývo 159}, 
ása ok alfa þat vil enge maþr at vit samt 
seem Sk 77, hvat's þat alfa né ása suna? 
Skm 17!, emkat ek alfa né ása suna Skm 
18', mart var þar ása ok álfa Ls9, ása 
ok alfa es hér inne ero mange's þér í orþe 
vinr Ls2? ása ok alfa es hér inne ero 
þú'st viþ víg varastr Lg 133 ása ok alfa 
es hér inne ero hverr hefr þinn hórr veret 
Ls30?, bauga talþe alfa ljóþe (Vólundr) 


ot 


15 


20 


25 


30 


36 


40 


45 


60 


all- mikell 26 
Vkv 12?, Vólundr vise alfa Vkv 14“ 34'!, 
gróte alfa „der elben kummer', d.a. der 
tag Hm 1?; dat. hvat's meþ ýsom, hvat's 
meþ glfom? Vsp 48! Þrk 6!, Óþenn (reist 
rúnar) meþ som, en fyr glfom Daenn 
Hóv 143', afi gól hann (Pjóþrgrer) ásom, 
en glfom frama Hýv 1603, land es heilakt 
es ek liggja sé Qsom ok gifom nær Grm 4?, 
ilt's meþ ásom, ilt's meþ glfom Prk63, 
þær (rúnar) 'o meþ som, þær 'o meþ 
alfom Sd 18. 

Compossta: alf- kunnegr, alf-kuþr, alf - 

kyndr, alf- rgþoll. 

alf-rgþoll, m. elbenstrahl, d. t. sonne: 
sg.nom. alfrgþoll lýser of alla daga, ok 
þeyge at minom munom Skm 4?. 

al-gollenn, adj. 1) ganx von gold: 
n. pl. ace. eple ellifo hér hefk algollen 
Skm 19'; 2) ganx in gold gekleidet: 
Í. sg. nom. gnnor gekk algollen fram brún- 
hvit bera bjórveig syne Hym 8?. 

al-grónn, adj. ganz griin: m.pl. ace. 
vróko þeir vandstyggva vgllo algróna 
Akv 13“ — Das fem. als anselname 
Hrbl 38. 

ál<heimr, m. heimat der aale (poet. 
bexeichnung des meeres): sg. acc. (kalla 
sæ) álheim jotnar Alv 24?. 

al-hugaþr, part. prt. (4 hyggja) fest 
beschlossen: n. sg. nom. gll montu lemjask, 
ef mér's alhugat HHv21?. 

á=lit, n. (nor. aa-lit, asehwed. a-lit) 
das ansehen, das iussere (auch im plur.) : 
sg. dat. hann (Sigvgrþr) 's itarlegr at álite 
Grp 42, (þú mont maþr vesa) ítr álite 
Grp í%, mær .. fogr álite Grp 287, fogr 
álite fóstra Heimes Grp 29?; pl. dat. 
fljóþ's at Heimes fagrt álitom Grp 27', 
vasat hann (Sigvorþr) í augo yþr of glíkr 
nó á enge hlut at álitom $g 364, kaust þú 
(man) at afle ok at álitom Grt 8}. 

alkunna (kunna) vollstöndagerfahren: 
prs. opt. sg. 1. þik vilk fregna unz alkunna 
Bdr 8? 10? 122. 

áll, m. (nor. dán. sal, fær. álur, 
asehwed. al; ags. él, ahd. ál) aal; m: 
ál - heimr. 

all -fegenn, adj. hocherfreut: f.sg. nom. 
hitti hon (Sigrún) Helga ok varþ allfegin 
HH Il17 prl. 

all-mikell, ad). sehr gross, gewaltag : 
m. sg. nom. Helgi konungr var allmikill 
hermaþr 170 30 pr Í. 


27 all - ókátr 
all-ókátr, adj. sehr mtssvergnigt: m. 
ag.nom. Atli var .. allókátr Gpr 1113. 
allr, ad). (nor. all, fær. allur, asehwed. 
alder, adán. al; got. alls, alts. ahd. al, 
ags. eal, afris. al, ol) I) ganz, gesamt, 
voll, vollstöndig: m. sg. nom. gnýr allr 
jetonheimr Vsp 48?, versnar vinskapr allr 
Hóv 51“, allr ása salr under bifþesk Þrk 
12?, allr hann (hane) viþ goll gloer FY 17*, 
allr es víse valdogg slegeun HH II 43“, 
allr es (salr) útan elde sveipenn Fm 42}, 
bór allr dunþe Br 10!, loge allr légþesk 
FH 2; gen. mont .. alz harms reka 
Grp 9?, mey .. e8 alz hugar ( von ganzem 
herxen') unna þóttomk Grp 32!; dat. 
snýk hennar gllom sefa Hóv 161“, Alfr 
mon sigre gllom ráþa HHv 39? af gllom 
hug „von ganzem heren' HH II 14? 
Grp 47? Br10? Sg 30?; ace. segja ein- 
hverjom (einom) allan hug „sen ganxes 
annere offenbaren' Hóv 120' 123 '*, svæfek 
allan sé Hýv 154*, mæke liggja ek sé... 
allan í dreyra drifenn Grm 52“, þik hafe 
allan gramer Hrbl 145, svelgr hann (ulfr) 
allan Sigfgþor Ls 58“, sendu æsir um allan 
heim grindreka FM5?, enn átta (vetr) 
allan þrýþo Vkv 4?, sat of allan dag Sg 13}, 
gefk þér .. arsal allan Gþr II 264, Augustus 
keisari lagþi friþ of heim allan Grt 7; 
pl. ace. vask meþ Fjolvare fimm vetr alla 
Hrbl 37, hann varþe mey varmre bl:éjo 
fimm vetr alla Od 55; f. sg. nom. vas 
vigdrótt oll of vaken Hóv 99?, ásbrú brinn 
all loga Grm 295, fór en forna fold all 
saman Hym 25?, gll estu deigja driten 
Ls56“*, eiga þín gll es hér inne es leike 
yfer loge (anakoluth!) Ls 65?, skalf jorþ 
all Ls 65 pr 8, all þótte átt sú meþ yfer- 
monnom Hdl 13*, gll montu lemjask HHv 
217, mon gll yþor tt .. afle gengen Br 
17? þá's oll faren ætt Sigvarþar Sy 63“, 
hristesk oll Húnmgrk Akv 13? es und 
einom mér gll of folgen hodd Niflunga 
Akv 28'; dat. faret hafþe (Helge) allre 
ætt geirmimes HH I 14“, deyja frá... allre 
grkosto Am óð“; ace. þær hofþo.. vilta 
þjóþ alla Ffrbl 100, lemþa alla (meinkróko) 
í liþo Le 43*, ef gþlask vill .. alla hylle 
Þrk 29*, leit (Brynhildr) of alla eigo 
sína Sg 46?%, (Guþrún) brendi .. hirþina 
alla Akv3, vógo (Niflungar) .. ótto alla 
Am 49?, var honum (Fróþa) kendr friþrinn 
um alla danska tungu Grt9; pl. acc. ek 


5 


20 


öl 


30 


36 


40 


én 


5 


60 


allr 28 
hekk vindga meiþe á nætr allar nío Hóo 
1387; n. sg. nom. armar lýsto en af þaþan 
alt lopt ok lggr Skm 6“, mona yþvart far 
alt í sunde Sg52?, lauf hans (Glasis) alt 
er gull rautt FM 7*, er þat meira vert en 
alt ríki Gunnars konungs FH3?; gen. 
segja monk .. til alz sþles Hrðl 21, eino 
sinne neyttak alz megens FM6*; dat. 
einn veldr Óþenn gllo bglve HH II33S, 
veldr einn Atle ollo bylve Gþr 124?, ein 
veldr Brynhildr gllo bolve Sg 27%, gllo 
golle þá kná (Sigvorþr) einn ráþa Fm 34?; 
ace. hverr hefþe lopt alt læve blandet 
Vsp 259; pl. ace. þér býþr bróþer .. gll 
Vandelsvé HH II34?, gleymþak .. bgl oll 
jefors Gþr 11 25?; 

2) jeder: m. sg. nom. tré ok allr málmr 
grétu Baldr FM 55; gen. lét (Óþenn) of 
sal minn .. brinna her alz viþar Hlr 10?, 
urt alz viþar Gþr 1124?; f.sg. acc. Sig- 
mundr okallirsynir hans váru langt umfram 
alla menn aþra um afl ok voxt ok hug ok 
alla atgervi Sf32; n.sg.gen. bols mon 
alz batna Vsp 627, auþs andvane ok alz 
gamans HH II 32), fjolþ alz fearGþr I126?; 
ace. hitt ek hugþa at ek hafa mynda geþ 
hennar alt ok gaman „dass ch jegliche 
wonne und lust bes thr gensessen toiirde' 
Hóv 98“, ek vil ens svinna manz hafa geþ 
alt ok gaman Hýo 161?, hatþak geþ þeira 
(systra) alt ok gaman Hrðl 48; 

3) all, a) mit subst.: m. pl. nom. fifl- 
meger .. aller Vspöól? haler aller Vsp 
56? aller menn Hgvö3ð? Hrbl54 Sf33, 
aller einherjar Vm 41', einherjar aller HH 
1403, aller .. garþar Gymes Skm 14}, 
aller gramer Hröl 145 4, Hrópts meger 
aller Ls45*, áser aller Prk13! Bdr1', 
vitkar aller Hdl 35?, jotnar aller Hdl 35“, 
allir Granmars synir HH 1116 pr 15, allir 
-- hgfþingjar HH II16 pr 15, aller eiþar 
HH 11 29', aller.. dauþer dolgar HH 1150}, 
allir synir hans Sf12. 30, aller .. sigtíva 
syner Fm 24!, allir timbrstokkar Fn 44 
pr2; gen. dverga allra Vsp 10? ása ok 
alfa .. allra Hýo 1593, allra óskmaga Ls 16, 
allra baldriþa Ls 37!, harma mínna allra 
Vkv 293 allra manna Grp 2, manna allra 
Gþr 1 16?, allra eiþa Br 2*, allra Húna 
Akv 79, allra konunga Grt 8; dat. gllom 
ósom Grm 452, gllom einherjom Grm ól“, 
allom megom Gg 7%, gllum heimum Sd 4 
pr 12, ollom haufoþniþjóm Gþr II 5%, 


29 allr 

jarlom gllom Ghv 221; ace. alla menn 
Vm 374 Sf 33, heima alla Grm 16 Skm 2, 
of alla daga Grm 7? Skm4!, alla vega 


Skm 11*, hraunhvale.. alla Hym 37, heima 


alla nio Alv8b? (s. 152 anm.), alla hluti 
FM 5', alla lindbauga Vkv 7?, eiþa .. alla 
Vke 35!, alla eiþa Grp 31!, fiandr sína 
alla HH II 36?, alla menn aþra Sf 31, 
segge .. alla Sg 43?, flesta alla menn sína 
„fast alle se leute' Dr 18, alla .. garþa Od 
299; f. sg. mom. drótt oll HH II 49*; 
pl. nom. ásynjor allar Árk 13? Bdr 1', 
volor allar Hdl 35, vætter allar Hdl 35*U, 
allar glrúnarSd19', órar ætter .. allar saman 
VFma31*%; gen. allra kvenna Ls 17', allra 
á FM6!; dat. snótom gllom Ghv 22}; 
ace. allar helgar kinder Vsp I', gátter allar 
Hóe Í', of allar nætr Hóv 23', allar sakar 
Grm 15*, kráser allar Áyk 24*, rúnar .. 
allar Grp 177, þær vélar .. allar Od 17“; 
n. sg.nom. alt líf Skm 13*; acc. alt gull 
Rm 4 pr 1, gullit alt Rm ll pr il Dr; 
pi. nom. regen gll Vsp 6* 91 23! 25!, goþ 
all Vsp 234 Las 45?, ll... goþ Fm 15', mál 
gll megenleg Vsp 264, veþr gll válynd 
Fsp 41“, vatn gll Grm 264, ský gll Grm 
41%, gll ginnheilog goþ La 11?, fjall gll 
Ls 55', ógogn gll HHI43?, gll kvikvendi 
Rm I4 pr 3, gll.. mein Sd 204, gll.. sgþ- 
oldýr Gþril4?; gen. allra goþa Vm 423 
43! Grm 42!, allra landa Hym 23“; dal. 
allom atkvæþom HHo 7%, gllom dýrom 
HH II37*, llum hervápnum Sdó; ace. 
tíva rok gll Vm 38? 427, eyrinde mín .. oll 
Skm 39', fjorg all Ls 19%, aldar grlog .. all 
Ls21?, grlog .. gll Le 293, gll.. grlog Grp 
281, goþ all L855!, ll goþ Hdl 51“, gll.. 
rok fira Alv9! 11! 13! 15" 17! 19! 21' 
23! 25' 27! 291 31! 33', gll.. orþ Hdl 
467, lond gll #) 13}, all lgnd Em 14*, ástrýþ 
þín .. gll Sd2/?; 

b) met dem pron. demonstr.: m.pl. nom. 
þeir allir só pr 2, þeir .. aller Am27?; 
ace. þá alla Akv 45'; f.pl.dat. þeim... 
allom Hrbl 46; ace. þær .. allar saman 
Sd1l“; n. sg. nom. þat .. alt Vmal“, 
alt .. þat Hdl 16? 179 20% 214 239 245 
26* 275 295 305 HHv 28'; gen. alz þess 
Gþr ll13'; dat. þesso .. gllo Hýv 88“: 
ace. alt þat Alv 8* Am 98? alt .. þat 
Sg 40?, þat alt GprI7?; 

e) mit dem pron. person.: m. pl. nom. 
ér .. aller Grp37!'; dat. gllom yþr 


5 


15 


20 


25 


80 


45 


60 


allr 80 
Hym 3*; n. pl. nom. vör gll Od 18?; 
dat. oss gllom Sg 6.f“; ace. oss gll Am 
18? all oss Ghv 8“; 

d) mit annarr: nm. sg. nom. ace. alt 
annat FM 5'%. Am4ð?; 

e) absolut od. mit ellipse eines kurz 
vorher stehenden subst.: m.pl. nom. hræþ- 
ask aller á helvegom Vsp 47?, hykk at 
orþner sé aller at einom mér Grmö4ó, 
ef aller (jotnar) lifþe Hröl 67, aller borner 
Jarmonrekke Hdl 257, allir goarþu þat 
FM 5? sofnoþo aller Br12?, þagþo aller 
Br 15! Sg 49', þat segja allir einnig Br 20 
pr 7, gengo aller .. hana at letja Sg 44', 
allor senn andsvor veitto Sg 49?R, héto 
mik aller.. Hilde Hir6!, urposk á orþom 
allor Am 40', aller ni kvýþo Am 45}, 
knættem aller .. Jyrmonrekke systor hefna 
Ghv ö?; gen. sjau hundroþ allra (bauga) 
Vkv 9“, Sigurþr var þó allra framastr 
Sf 32, þann hefk allra ætgofgastan fylke 
fundet Gþr 1131', allra flester „die aller- 
meisten' HH II20!; dat. verþr af ollom 
(þeim gllom Áss.) einna nekkverr tungls 
tjúgare Vsp 40?, tré es ríþa skal gllom at 
uploke Hýv 135?, gllom es nytsamlekt at 
nema Hýv 153', gllom veita (auþ) kp 39}, 
varþ einn borenn gllom meire Hdl40', 
ollom ellre HH 142?, einn rammaro hugþ- 
omk gllom vesa Fm 16, einn vakþe 
Gunnarr gllom lengr Br 12!, einn þótte 
þar gllom betre Hir 11%, ættak ver gllom 
fremra Gþr113?, einn vas mér Sigvgrþr 
allom betre Ghv 10?; ace. ósnotr maþr 
hyggr sér alla vesa viþhlæjendr vine „alle 
die ihn anlachen' Hór 24! 25!, (mér hefr 
Sigvorþr) alla (eiþa) logna Br2?; f. pl. 
nom. allar (rúnar) výro af skafnar Sd 18', 
allar senn andsvar veitto Sg 49%, allar 'o 
ilúþgar Am 13!; gen. Sváfnir .. átti 
dóttur allra fegrsta „eine allerschönste 
tochter' IHlHv 6; dat. ein's mér Brynhildr 
gllom betre „eber als alle (andern) 
frauen' Sg lö'; n. sg. nom. alt es vil sem 
vas Hýv 23*, alt es betra an sé brigþom 
at vesa Hýv 123, alt es betra es einn of 
kann Hýv 163?, fór alt sem fyrr S/ 14, 
lagt's alt fyrer Grp 243, alt es feigs foraþ 
Fm 11“, alt os vant ef þú viþ þeger Sd 25', 
svalt alt í sal Br16?, alt vas ítarlekt of 
órar ferþer Am 88'!; gen. alz freistoþo 
Vsp 7?H, hann (hón) þat orþa alz fyrst 
of kvaþ „sprach das 1cort als das aller- 





3l allra 

erste' Þrk 2! 3? 85 11? Br6? Od35, 
þar átte hann alz fulltrúa „einen 1n allem 
(in jeder bextehung) treuen freund' Sg 16? ; 
dat. enn ríke .. sás gllo ræþr Vsp 65', 
bauþ Óþinn honum (Helga) gllu at ráþa 
HH 1II37 pr 2, einn munde Sigvgrþr ollo 
ráþa Br 8?, nú mátt einn Atle gllo hér 
ráþa Am 69“, át Sifjar verr .. einn meþ 
allo („mat haut und haar') yxn tvá Hymes 
Hym 15“, esat þér at gllo .. gefet „du 
hast nicht ín allem glúick' HH III8', 
þóttomk gllo betra Gpr IT 13?, þá's gllo 
skipt til jafnaþar Sg 66“, fláræþe .. atalt 
meþ gllo „ein an allem (in jeder bexte- 
hung) sehlimmer anschlag' Grp 38“; 
ace. ósnotr maþr þykkesk alt vita Hýv 26', 
hefr honom alt (þat alt Æ) illo launat 
Br 183 ef alt reyner Am 65?, lézt þér 
alt þykkja sem etke være Am90'; gl. 
nom. hgfom gll skarþan Am 96?; gen. 
eitt þótte skars allra feiknast „das aller- 
verderblichste' Hdl 429; dat. eitt es þeira 
(sverþa) gllom betra HHv 8?; 

4) fertig, xw ende: m. sg. nom. á vegom 
allr hykk at ek verþa muna „#e4 beftirchte 
auf der reise umxukommen' ( alle xu 
werden') Gg 5?; n. sg. nom. alt es senn 
ef hann (afglape) sylg of getr „alles 1tst 
plötxlieh uw ende' Hýv 179 (J. upttza, 
Zx 4, 450 fg.). — Vgl. Íslendingadrápa ed. 
Th. Möbeus (Ktel 1874) str. 9: þollr varþ 
allr enn ellre atgeirs í fgr þeire; pros. belege 
bei Fratxner? I, 40}; 

5) tiber die adverbtal gebrauchten casus 
allra, alt, alz s. die besond. artikel; vgl. 
auch of-valt (d.a. of alt). 

Composita: al-dauþr, al-gollenn, al- 
grónn, al-hugaþr, al-kunna, al-skir, 
al-skjótr, al-snotr, al-svartr, al- 
sviþr, al-sæll; all-fegenn, all- mikell, 
all-ókátr, all-trauþr, all-valdr, all- 
vel, all- vígmóþr, all-þarfr, all- þurr, 
alz-kyns; gorv- allr. 

allra, adv. (n. pl. gen. Á allr; norw. 
allra, aschwed. aldra, adán. aldræ, tiberall 
wte im wesltgerm. nur xur verslörkung 
des superl.) ganx und gar, vollstándag: 
fórþesk (Þórr) allra í ásmegen Hym 32?. 

all-trauþr, ad). selir unwillig, sehr 
wenag genetgt xu etw. (ehs): m. sg. nom. 
ey vas Helge .. alltrauþr flugar FH 1 55". 

all-valdr, 2. herscher: sg.nom. senda ro 
allvaldr þaþan of land ok of log HH 122". 


þa 
or 


20 


25 


90 


85 


40 


45 


50 


pr8 


al-sviþr 32 


all-vel, adv. (fær. all-væl, aschwed. 
al- vál) sekr col, sekr gut: mon fyr reiþe 


rík brúþr viþ þik ne af oftrega allvel skipa 


Grp 49?. 

all- vígmóþr, ad). sehr miide vom 
kampfe: m. sg. nom. var hann (Helgi) all- 
vígmóþr ok sat undir Arasteini HH II 12. 


all þarfr, ad). sehr nútalich: n. pl. nom. 
nú 'ro Háýva mól kveþen hallo í, allþerf 
ýta sunom, óþerf jgtna sunom Fóo 137 ?. 

all-þurr, adj. sehr trocken: n. sg. dat. 
brann hríse allþurro fúrr (allþur fura Á) 
Vkv 11*. - 

almr, m. (norw. alm, fær. almur sw: 
alm-viður, aschwed. almber, dán. alin, 
ælm; ags. ahd. elm) 1) ulme; poet. be- 
xeichnung eines helden: sg. nom. nam at 
vaxa fyr vina brjóste almr ítrborenn ynþes 
ljóma HH 19? (vgl. jedoch FJ I, 124u. 
Ark.14, 200); 2) der aus ulmenholz gefer- 
tigte bogen: sg. ace. húsgumo .. alm of 
bende Rþ 274, (Jarl nam) alm at beygja #} 
35%; pl.gen. þrymr vas alma HH II7*. 

alptar = hamr, n2. sehvanenhaut, sehwa- 
nenhemde, dse hiille sn die dse walkiiren 
schliipfen um sich ín schwöne Áu ver- 
wandeln (Myth. Í*“ 354): pl. nom. fundu 
þeir (Slagfiþr, Egill ok Vælundr) á vaz- 
strgndu konur þrjár ok spunnu lin, þar 
váru hjá þeim alptarhamir þeira Vkv 7. 

al-skír, f. „due ganx reine', poet. be- 
xetchnung der sonne: sg. ace. (sól kalla) 
alskír ása syner ÁAlv 164. 

al-skjótr, ad). vollkommen schnell, an 
schnelligkeit untiibertrefflich: m. sg. dat. 
heste alskjótom Hýv SS?. 

al-snotr, ad). vollkommen teeise: m. 
sg. nom. snotrs manz hjarta verþr sjaldan 
glatt ef sá es alsnotr es á Hývóð“; pl. 
nom. jarlar alsnotrer Gþr 12'; f. sg. nom. 
(sw.) en alsnotra ambýtt fyk 26! 281. 

al-svartr, adj. ganx schwarx: m. aq. 
nom. uxoe .. alsvartr Hym19?; pl. nom. 
gxn alsvarter Þrk 237. 

Álsvinns-mól, n. pl. das red von Al- 
snþr: dat. þessir (hestar) eru onn talþir 
í Alsvinnsmálum FM 12? (r lep). 

al-sviþr, ad). vollkommen wetse: m. sq. 
nom. hitt viljak fyrst vita ef þú fróþr sér 
eþr alsviþr, jatonn! Pm 6*, þú est alsviþr, 
Jgtonn! Vm 4*;  voe. (stw.) enn alsvinno 
jatonn! Fm 42!; gen. (stw.) fór þá Uþenn 


33 al - sæll 

at freista orþspeke þess ens alsvinna 
jgtons Vmö?; ace. (sto.) forvitne mikla 
kveþk mér á fornom stgfom viþ þann enn 
alsvinna joton Vm I“. — Als name etnes 
rosses (der vtollk. schnelle') Grm 37' 
Sd 15?, eines rtesen Hór 143}. 

al-sæll, adj. vollkommen gliicklich : 
m. sg. ace. mglom (Fróþa) alsæélan Grt 5. 

alt, adr. (n. sg. ace. xu allr, norw. fær. 
asehwed. adán. alt) 1) durchaus: alt veitk, 
Óþenn! hvar auga falt Vsp 281, alt ero 
óskop nema einer vite slíkan lost saman 
Hór97?; 2) ganz, völlig: fór (Guþrún) 
alt til Danmarkar Gpr 125 pr 2. 

Alvíss-mói, n. pl. das lied von Alvíss: 
mom. Ále. tíb. 

al-vítr, f. (vgl. ags. æl-wiht) „twesen 
aus einer anderen welt', bexeichnung der 
schtcanenjungfrauen od. walkiiren: sg.voc. 
esat þér at ollo, alvítr! gefet HH II18'; 
pl. nom. alvitr ungar Vko í? 45 (vgl. 
Sterers, Beitr. 12, 488 fg.). 

alz (n. sg. gen. von allr, fær. alls, 
aschwed. alz, adán. als, alz), adv... con). 
Í. adv. 1) durchaus, ganx ú. gar, gánx- 
lich: esat maþr alz vesall þót hann sé 
illa heill Hgýo 69'!', sakar 'o alz gugvar 
Hrbl 83; 2) mel, sehr: alz til lenge 
Hir 14', margs vas alz beino „beeirtung 
mit scehr vielem, tiberaus reiche bewir- 
tung' Am 8', margs vas alz sóme manna 
tigenna „eine (dem hofe) xu ehrc gerer- 
ehende sehr grosse schar auserlesener 
mánner' Am 88?; 

II. con). da, teeil (stets Um nachstlehen- 
den begriindenden satxe): ráþ þú mér nú, 
Frigg! alz mik fara tíþer at vitja Vaf- 
þrúþnes Vm 1', segþu .. Gagnráþr! alz 
þú á golfe vill þíns of freista frama Pm 11' 
13! 15! 17!, segþu þat .. alz þik svinnan 
(fróþan) kveþa Vm 24! 26! 281 301 32! 
34! 36! 40! Fm 12! 14', segþu þat .. 
alz þú tíva rók oll, Vafþrúþner! viter 
Vm 38!, heill skaltu, Agnarr! alz þik 
heilan biþr Veratýr vesa Grm .3', vísa þú 
mér nú leiþena alz þú vill mik eige of 
vágenn ferja Hrbl 134, skamt mon nú mál 
okkat alz þú mér skótingo einne svarar 
Hrbl 143, freista máttu .. alz þú frekr est, 
dvergs at reyna dug Álv 8b' (s. 152 anm.), 
vaxat þú nú, Vimor! alz mik þik vaþa 
tíþer FM 6,', hvat lætr fylgja Helga nafne, 
brúþr bjartlitoþ! alz bjóþa ráþr? HHv 7, 

Gering, Edda - Wörtorbuch. 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


amma 34 
nú skal Sigverþe segja gorva alz þengell 
mik til þess neyþer Grp 25?, segþu mér 
þat, Hnikarr! alz þú hvórtveggja veizt 
goþa heill ok guma Rm 19', nú skaltu 
kjósa alz þér 's kostr of boþenn Sd20', 
hann visse þat vilge gorla hvat hgnom 
være vinna sómst .. alz sik Vglsung visse 
firþan Sg 139, hvat ræþr þú okr .. alz 
vit slíkt heyrom? Akv 6?, forþomka furþo 
alz þó 's fara ætlat Am 267, grýteþ ér á 
gumna alz geirar né bíta .. Jónakrs suno 
Hm 26?. 
alz-kyns (d. t. alz kyns; norw. alls- 
kyns, fær. als-kyns, ascehaæed. alls-köns, 
adán. als- kens) erstarrter genetiv, aller- 
hand: smiþaþi hann (Vælundr) konungi 
alzkyns ggrsimar Vkv 18 pr 3. 
á-mátlegr, ad). lástig, beschwerlich, 
æwtderwirtig: f. sg. nom. þú vast .. val- 
kyrja gtol, ámátleg at Alfgþor HHI-40?. 
ambótt, /. (asehwed. ambot; egl. nor. 
embætte, fær. embæti, aschiwed. ámbiti, 
adán. embede, n. dzenst, gescháft', nor. 
ambætta „stalldienst', fær. ambæta „stall- 
drenst verrtchten', norn. embætta „dae- 
nen'; got. andbahts, ahd. ambaht, m. 
„diener', got. andbahti, alls. ambaht, ad. 
ambahti, anbaht 2. drenst, amt', got. and- 
bahtjan, ad. ambahtan dtenen') magd : sg. 
nom. monk auk meþ þér ambýtt vesa 
Þrk 20?, sat en alsnotra ambátt fyrer 
Þrk 26! 28!, ambótt kvaþ Skm 15 ið. 
HH 1138 pr2. 50 úib. Od 4 tib. 5 úib., 
ambótt Sigrúnar gekk um aptan hjá haugi 
Helga HH 1II38 pr 1, heim gekk ambótt 
IH IT40 pr1, Herkja hét ambótt1Atla 
Gþr 1111; gen. (Helgi) tók klæþi ambóttar 
ok gekk at mala HHIII prð; ace. lét 
Sigrún ambótt halda varþ á bauginum 
HHII48 pr 2; pl. nom. hynom (Sigverþo) 
fylgja fimm ambótter Sg 69!; gen. hét 
(Fróþe) hváregre hvilþrné ynþe áþr hann 
heyrþe hljóm ambátta Grt2*; acc. hon 
(Brynhildr) lét drepa þréla sína átta ok 
fimm ambóttir Gþr 125 pr 4, baþk am- 
bátter búnar verþa Od 29', keypti hann 
(Fróþi) ambáttir tvær er hétu Fenja ok 
Menja Grt 15, mit suf. art. Fróþi .. lét 
ambáttirnar leiþa til kvernarinnar Grt 21. 
— Als weibl. eigenname Rþ 13?. 
amma, f. (#07. ascheed. amma, din. 
amme „amme'; ahd. amma dass.) gross- 
multer: sq. ace. magr fann gmmo mjok 


2 





31 án 


fyrr en lokit er at rísta FHI'?, Sigurþr 
vá at Fáfni ok er þat meira vert en alt 


ríki Gunnars konungs FH3?; als wenn: 
verk þykkja þín verre miklo .. an kyrr 


siter Hym 207, als bis: faer sea nú fram 
of lengra an Oþenn mon ulfe móta Hdl 45“; 
okne torausgang etnes comparattren be- 
griffes (= heldr an: FJ II, 1290): þitt 
skyle hjarta hrafnar slíta víþ lond yfer 
an viter manna (s. vita) Gþr II9“; 

b) nach annarr: hykk at eigem aþrar 
sýslor an meþ baugbrota bjór at drekka 
HH1I18*, Helgi mátti eigi forþaz annan 
veg en tók klæþi ambóttar ok gekk at 
mala HH IT 1 pr3, aþra felde horgefn hale 
an (Óþenn) hafa vilde Fm 43}. 

2. án (álter án; norw. on; ahd. alts. 
áno) praepos. (ec. gen. dat. oder accus.) 
ohne: árlega verþar skyle maþr opt fá, 
né án (seal. verþ) til kynnes kome Hóv 33? 
(Æ lest nema statt nó án); c.tnf. án 
viþ lost at lifa Hóv 68*; án vesa 1) „ohne 
ef. sein', entbehren (eht): eiga viljak 
heldr an án vesa þat et mjallhvita man 
Ale 73; 2) unterbleiben: orþ kvaþ þá 
Vinge þats betr án være „das er besser 
ungesprochen gelassen hátte' Am 35. 

ánauþogr, ad). (adán. an-nsþoghær) 
sm sklarenstande befindlich: m. sg. dat. 
gættesk þess Hogne .. at árna ánauþgom, 
at undan genge Am60?. — Vgl. Hugsv.33* 
(K.Gíslason, 14 prover s.552): ánauþgan 
mann hygg ek opt vera frjálsum fróþara; 
Grág. Kgsb. ce. 229 (ll, 165'%): þar er 
kostr at stefna um stuld þann til þrældóms, 
ef hann hefir þjóflaunum leynt, svá sem 
þræll væri faþir hans, en ambótt móþir, 
ok felli hann ánauþigr á jorþ („als wenn 
er im sklavenstande geboren wáre'). 

á-nauþr, f. (vgl. got. ana-nauþjan) 
xæang: sg. ace. ánauþ þola ek vilja aldrege 
at manzkes munom Skm 24!. 

and-, praefir (norw. fær. aschwed. 
adán. and-; got. and-, anda-, alfs. and-, 
ahd. ant-) „entgegen', tn: and-fang, and- 
lit, and-skote, and-spille, and-spjall, 
and-svar, and- vanr, and - Æres, gnd- uge, 
gnd-urþr. — Vgl. end-. 

andaþr, part. prt. (norw. aschwed. 
anda „hauchen, aushauchen', din. aande) 
ausgehaucht habend, tot: m. sg. nom. 
faþir hans (Geirrgþar) var þá andaþr 
Grm 13. 


5 


20 


2 


30 


35 


40 


50 


and - vanir 38 
ande, m. (nor. aschwed. ande, fær. 
andi, dán. aande) haueh, atem: sg. dat. 
ór fisks anda .. vas Gleipner gorr FM 8". 
and-fang, n. (akd. ant-fang) empfang, 
aufnahme: pl. gen. laþar þurfe hefk lenge 
faret ok þinna andfanga, jotonn! Vm 8“. 
and-lát, n. (norw. and-laat) aufgeben 
des atems, tod: sg. ace. kendi hann (Atli) 
Gjúkungum vald um andlát Brynhildar Dr3. 
andlit, ann-lit, n. (norw. fær. and - 
lit, asehwed. an-lit, an-lite, adán. and- 
led; gl. ags. and-wlita, and-wlite wnd 
got. anda - wleizn) antlatx: sg. nom. fúllegt 
andlit RP 8?; ace. Skaþi tók eitrorm ok 
festi upp yfir annlit Loka Ls 65 pr d. 
and-skote m. (norw. and-skote) wer 
als schútxe jmd. gegeniiber steht, gegner, 
feind: sg. nom. fylger hýnom (Tý) Hróþrs 
andskote (d. á. Þórr) Hym 11*; ace. þó 
(Vále) áva hendr né hgfoþ kembþe áþr á 
bál of bar Baldrs andskota (d. t. Hoþ) 
Vsp 3-4?, úhnl. hand of þværat né hgfoþ 
kember áþr á bál of berr Baldrs andskota 
Bdr 11*, forn jatonn sjónom leidde sinn 
andskota Hym 13“; pl. gen. eggjar ek deyfe 
minna andskota Hóv 148 ?. 
and-spille, n. 1)gesprách, unterredung : 
sg. gen. andspilles vanr þú skalt á vesa 
gúþrar meyjar Gymes Skm 123; dat. segþu 
þat, hirþer! .. hvé ek at andspille komomk 
ens unga mans? Skm 11!, hvarf sér óhróþ- 
ogr andspille frá „Sg 46!, hvarfk ein 
þaþan andspille frá Gþr Il11'; 2) nach- 
richt: sg. nom. inn kvam andspille hvat 
úte drýgþo hvater fyr hallo Am 43!. 
and=spjall, mn. 7) gesprách, unter- 
redung: sg. dat. út gekk Sigvgrþr and- 
spjalle frá FH4?; 2) ím plur. tröstende 
xusprache: ace. fó kant, fóstra! þót fróþ 
seer, ungo vife andspjall bera Gþr I1I?. 
and=svar, 7. (nor. fær. aschwed. 
adán. and -svar; alfs. ant-swor, ags. and - 
swaru) antwort: pl. dat. auþogr verþa 
monk í andsvgrom, ef þú mælor til mart 
Lsöð; ace. einn (eino) því Hogne and- 
svgr veitte Br 7! Sg 17! dö!, allar senn 
andsvgr veitto Sg 49?. 
and-vanr, ad). entblösst von et. (ehs), 
verlustig: m. sg. nom. hrafn .. andvanr 
óto HH l5a?; (sw.) auþs andvane ok alz 
gamans HH 11 323, glaums andvane Br 16}; 
pl. acc. hvelpa .. glaums andvana Gr 
II43?% 


PA 


39 and - bres 
and-æres, ado. (norw. and-æres) ur- 
sprúngl. ol ein schifferausdruck, ange- 
wandt auf eine fahrt bei der wind oder 
strom den rudernden enlgegen tst, daher 
widrig, ungliicklich: ganga mon ykr and- 
æres „es wird fúr euch einen unglick- 
 lhchen ausgang nehmen' Am 14?*. 

angan, 7. wvonne, lust: sg. nom. æ vas 
(volva) angan illrar brúþar Vsp 22*, þar 
mon Friggjar falla angan (d. 2. Oþenn) 
Vsp 53 !. 

angr, n. (nor. aschwed. anger, fær. 
angur, adán. angær) 1) sehmerx, kummer 
strangt vas angr ungre ekkjo nafn hljóta 
Am 94*; ace. veizt ofmiket angr Sigverþe 
Grp 203; dat. eitt vas at angre Ylfioga 
niþ HHI5!'; 2) sehaden: (jgfrar) angr 
viþ þik etke ggrþo HHo 104. 

Compostta: angr-lauss, angr- ljóþ. 

angra (aþ; #0rw. aschwed. angra, adán. 
angre) beingstigen (ehm): prt. opt. pl. 3. 
fullkvæne þá fylker være, ef moeintregar 
mér angraþet Grp 34“. 

angr-lauss, ad). (norw. anger-laus, 
adán. angær-los) kummerlos, frtedlich: 
f. sg. ace. hefk þér, Helge! hvilo gorva 
angrlausa mjok HH II 46?. 

angr=ljóþ, n. pl. trauerlied: ace. skal 
enge maþr angrljóþ kveþa, þót mér á 
brjóste benjar líte HH II45?. 

annarr, num. ord. u. adj. (norw. annan, 
fær. aschwed. annar, adán. annær; got. 
anþar, alts. áðar, öðar, ags. óðer, afris. 
óther, ahd. andar) 1) num. ord. der xavette, 
der andere: m. sg. nom. stóþ .. á Niþa- 
vallom salr .., en annarr stóþ á Okólne 
Vsp 373, gól of som Gollenkambe .. en 
annarr gelr fyr jorþ neþan Vsp 433, þá 
komr Hlínar barinr annarr fram „et x:ce1- 
ter kummer' Vsp 53', Skoll heiter ulfr.. 
en annarr Hato Grm 393, Sinfjatli var 
elztr hans (Sigmundar) sona, annarr Helgi 
Sf2; einn .. annarr „der eime .. der an- 
dere': einn vita né annarr skal Hgr 63}, 
hét einn Slagfiþr, annarr Egill Vkr 3, hét 
einn Hgþbroddr, annarr Guþmundr HH 
IT12 pr 2; dat. ungr konungr gþrom 
sagþe HHI25!; ace. þann (galdr) gelk 
þér annan Gg 7!, sá þá hvárr annan Fn 8, 
hné viþ bolstre hón á annan veg „nach 
der anderen seite' Sg 47?, þeir ór Hogna 
hjarta skóro, en í ormgarþ annan (d. í. 
Gunnar) logþo Od 26%, dótter lét Gjúka 


5 


þa 
(=) 


þá 
.t 


20 


35 


50 


annarr 40 
drenge tvá hniga: bróþor hjó Atla .. annan 
réþ hoggva Am 474; pl. gen. drápu hvárir 
annarra frændr „die verwandten der gegen- 
partei' HH II 7; dat. gþrum megum 
sundsins „auf der entgegengeselzxten seite 
des sundes' Hrbl etnl. 1; ace. þau skyldu 
vera níu vetr í Þrymheime, en þá aþra 
níu at Nóatúnum FM 25r, vér sjau daga 
svalt land riþom, en aþra sjau unner 
kníþom Gþr 1136“; f. sg. nom. Skuld 
helt skilde, en Skogol gnnor Vsp 313, lgng 
es nýtt, long es gnnor Skm 43! Sn. E., 
stund es til stokksens, gnnor til steinsens 
Hrbl 136, magr fann gmmo mjgk leiþa 
sór .. en gnnor gekk algollen fram Hym 8, 
gnnur (igþa) kvaþ Fm 33 tib.; ein .. gnnor: 
Ving heiter ein, gnnor Vegsvinn Grm 28'!, 
Hlíf heiter ein, gnnor Hlifþrasa #)38', 
ein nam þeira Egel at verja .. gunor vas 
svanhvit Vkr 3', ein hét Alfhildr .. onnur 
hét Særeiþr HHo 2; dat. einn .. annarre: 
Hel býr und einne (rót), annarre Hrim- 
þursar Grm 313; ace. á hliþ aþra „aur 
der andern sette' Sg 6ö“ 66!; eina .. 
aþra: Urþ héto eina, aþra Verþande Vsp 
203; n.sg.nom. Burr vas enn elzte, en 
Barn annat Rp 42', þat es annat (heill) 
„das xweite gúinstige rorxetchen' Rm 21'; 
dat. sér upp koma gþro sinno jarþ ór ége 
„rum Átcetten male' Vspó9!, Ægir er 
gþru nafni hét Gymir Lsl; ace. þat kann 
ek annat Hýv í47', segþu þat annat Vm 
22, konungr baþ at þeir skyldu fara 
annat sinn „aum Xtceilen male' HHrs 
pr 1, Borghildr bar annat horn Siufjotla 
Sf13, þat ræþk þér annat Sd 23', hvártko 
knátte hand of aunat .. okkart leggja 
„tiber den andern von uns berden' Hlr 123, 
— mit dem superl., um eine person 3u 
bexeichnen, die nur von einer einx1gen 
anderen ín einer bestimmten eigenschaft 
tíbertroffen teird: vas Mótsogner m:éztr 
of orþenn dverga allra, en Durenn annarr 
(sel. mæztr: der xweittrefflichste') Vsp 
10?; sem annarr ste ein ebenbild der ge- 
nannten person od. sache : (Heimdallr) visse 
vel fram sem vaner aþrer „wie sonst die 
vanen' Þri 14? (vgl. Frat:ner ? 1, 59> fg. 
u. Stjmons, Taalk. bydr. II, 308 ff). — 
annarr .. annarr „der eine .. der andere': 
m. sg.nom. Hrauþungr .. átti tvá sonu, 
hét annarr Agnarr, en annarr Geirreþr 
Grm 1.2, Gifr heiter annarr, en Gere 


41 annarr 
annarr F) 20!, annarr of nætr sefr, en 
annarr of daga #22? tveir konungar 
byrþusk, hét annarr Hjálmgunnarr.. annarr 
het Agnarr Sd4 pr2.5; n.sg. nom.dat. 
eptir dauþa Brynhildar váru gor bál tvau, 
annat Sigurþi .. en Brynhildr var á gþru 
brend Hir1.2; das erste annarr est xu- 
etlen mtcht ausgedriickt: m. sg. nom. 
maþr es auþogr, annarr óauþogr Hóov 74?; 
dat. esat .. horskr hildemeiþr.. ef bróþor 
létr á braut komask, en gþrom hefr aldrs 
of synjat Fm 364, svá kvazk (Erpr) veita 
mundo fulting fréndom sem fótr gþrom 
Hm 13*; ace. at augabragþe skala maþr 
annan hafa Hýo 30', snimma kallaþe seggr 
á annan Pkc 237, steypþom stille, studdom 
annan Gril4!; f. sg. dat. hvat mege fótr 
fóte veita né holdgroen hgnd annarre? 
Hm 13*, þat hefr eik es af annarre skefr 
Hrbl62; das xweite annarr fehlt: m.sq.acc. 
hendr ok haufoþ hné á annan veg, en fóta- 
hlutr fell aptr í staþ Sg 23“; 

2) adj. ein anderer: a) absolut oder 
mit ellipse eines kurz vorher stehenden 
subst.: m. sg. gen. þanns annars glepr 
eyrarúno Vsp 397, ódælla es vit þat es 
maþr eiga skal annars brjóstom í Hóv 8*, 
ill róþ hefr maþr opt þeget annars brjóstom 
ór Hór 9', ljúfr verþr leiþr ef lenge sitr 
annars fletjom á Hóv 35“, ár skal risa sás 
annars vill fé eþa fjgr hafa Hýv 58'!, 
annars kono teygþu þér aldrege eyrarúno 
at Hór 114*, ves þú viþ gl varastr ok viþ 
annars kono Hýv 1305, þú verþr .. fyr 
svikom annars Gp 33', margr es sá hvatr 
es hjor né rýþr annars brjóstom í Fm 24}, 
olrúnar skaltu kunna, ef þú vill, annars 
kvæn vélet þik í trygþ Sd 7!; dat. mon 
enge maþr gþrom þyrma Vsp 459, orþa 
þeira es maþr gþrom seger opt hann gjold 
of getr Hýv 65', esa sá vinr gþrom cs 
vilt eitt seger Hýv 123“, ek skal mérrar 
meyjar biþja gþrom til handa Grp 36}, 
skylde hverr gþrom verja til aldrlaga 
Hm 8?, engi maþr grandaþi gþrum Grt 11, 
hér skyle enge gþrom granda Grt 6'; 
ace. ef þú átt annan (vin) þanns þú illa 
truer Hór 45', auþogr þóttomk es ek annan 
fann Hóýv 47?, ástar firna skyle enge maþr 
annan aldrege Hýv 92?, eyvitar firna es 
maþr annan skal Hóo 93!, forkunnar sýn 
mon flestan glaþa hverrs hefer viþ annan 
ýst FP) 481, ósaþra orþa hverrs á annan 


15 


20 


25 


30 


85 


40 


ö0 


apaldr 42 
lýgr oflenge leiþa limar Rm 43 slíks 
skyle synja aldre maþr fyr annan Od 22*; 
pl. nom. vant es stafs vife eþa valda aþrer 
Am 125; dat. nema .. jgforr gþrom óþre 
verþer Sg 115; ace. slókþer aþra Am 95?; 
f. sg. gen. þeyge skal .. kona annarrar ver 
aldre leiþa Sg 417, betr semþe þér borþa 
at rekja heldr an vitja vers annarrar 
Hlr 1*; 

b) mit adj. od. pron.: m. sg. nom. þá 
kgmr annarr enn mótkare Hdl 45!, annarr 
-. grár (hestr) hvarfaþe FM 12! n. sq. 
nom. (æsir) biþja hana (Þokk) gráta som 
alt annat VMó5' ace. goll vissak etke 
á Gnitaheiþe þats vit ættema annat jafn- 
miket Akv 6*; brá of alt annat es unno 
björn Gjúka Am 48?; pl. nom. gnnor þau 
latto Am 27?; 

ce) mat subst.: m. sg. nom. niþjarge 
hvgtto né ngungr annarr Akv 9'; gen. 
annars dags „an etnem andern tage' Sd 
259, né annars manz aura vildak Sg 39*; 
ace. Helgi mátti eigi forþaz annan veg 
„auf andere weise' HH III pr 2, jafor 
annan eiga vildak HH II 15?; pl. ace. 
Sigmundr ok allir synir hans váru langt 
umfram alla menn aþra Sf31; aþra felde 
hgrgefn hale an (Óþenn) hafa vilde Fm43?; 
f- pl. nom. hon (Guþrún) grét eigi sem 
aþrar konur Br 20 pr 9, gorþet (gorþegak) 
„. kveina umb sem konor aþrar Qþpr 11“ 
II11*; ace. hykk at eigem aþrar sýslor 
HHIIS?; n. sg. nom. þar mon fláræþe 
fylgja annat Grp 383; gen. veifþe (Hymer). 
róþe veþrs annars til Hym 26!; ace. 
finnomsk í sinn annat „eim ander mal' 
Hröl 144, í annat sinn HH T.453, far í 
sinn annat Am 117, dó (Guþrún) í sinn 
annat Am 98%*, sék til ráþ annat Am 66}, 
friþra vilk dauþa fara í ljós annat Am 82%; 
pl. dat. enn héto svá gþrom ngfnom Rp 
25!; — anders beschaffen: f. pl. nom. 
aþrar výro okrar spekjor Gjþr Ill4?; — 
der níiehstfolgende: m. sg. gen. komeþ 
annars dags Pkv 22!; dat. at apne gþrom 
Hym 163; ace. annan aptan HH IL48 pr2. 

ann lit, =. s. undelit. 

ant, %. adj. (norw. ant) nur in der 
verbindung aut es ehm „es ltegt ;md. am 
herren': sg. nom. hvat's nú ant minom 
einga syne? Gg?! 

apaldr, 2. (nor2w. aschwed. apald, adán. 
apæld, abikl; ags. apulder, apuldre; ahd. 





45 ár 

2. ár, n. begtnn, anfang: sg. nom. ár 
vas alda þars Ymer bygþe Vsp 3!, ár vas 
alda þats arar gullo HHII'. 

3. ár, adr. (nor. aar in: aar- vak v.a.; 
got. air, akd. alls. afris. ör, ags. ær) 
lí ehkemals, ror seiten: ek man jotna ár 
of borna Vsp 2!, ár valtívar veiþar nýmo 
Hym 1', ár (at W) kvóþo ganga grónar 
brauter .. Rig RBB I', ár vas þats Guþrún 
gorþesk at devja Gþr I 1', ár vas þats 
Sigvorþr sótte Gjúka Sg 1', Atle sende ár 
til Gunnars kunnan segg at riþa Akov l!, 
þú viþ Gunnar átter eiþa opt of svarþa 
ok ár of nefnda Akv 32*, erom ár alnar 
í valdreyra Grt 20*; 2) frihxeittig, in 
der fruhe: ár skal rísa sás annars vill fé 
eþa fjor hafa Hór58'!, ár skal rísa sás á 
yrkjendr fá ok ganga sins verka á vit Hýv 
5ö9!, ara þúfo á skaltu ár sitja Skm27', 
sitka svá sæl at Sevafjallom ár né of nætr, 
at unak life J{H 1135', ár morgen „fríhe 
am morgen' Am 82?, ár of morgen dass. 
Hm 1?; 3) sehnell: ár brann hríse all- 
þarro fúrr Pko 11*. 

Composita: ár-dagar, ár-sáenn. 

árar, adv. compar. %ú ár 3, (ags. æror) 
frúher, rormals: þat vas eige árar titt, 
at frá konungdóm kváner genge Sg 14?. 

ara-steinn, m. adlerfels, felsen auf 
dem adler horsten: sq. dat. settesk vise, 
þás veget hafþe Alf ok Eyjolf, und ara- 
steine HH TI 14? (doch ast das wort vaell. 
her we HH 11 12 pr 8 als eigenname 
%u fassen, vgl. RMuch, Hx 33, Í anm.). 

ár-bakke, m. hohes flussufer: hann 
(Otr) hafþi tekit einn lax ok sat á árbakk- 
anum ok át blundandi Æm 12. 

ár-dagar, m. pl. tage der urxeit, an- 
fang der tage; nur tm ace. ín der ver- 
bindung í árdaga „im grauer vorzeit' 
Vsp 61? Vm 28t 55! Grmó? 6! 43! 
Skmöð7? Ls9!25348! Hdl 37! Rm 23. 

are, m. (norw. are, aschwed. ari; got. 
ara, ahd. aro) adler: sg. mom. are hlakkar 
Vspö0?; gen. ara þúfo á skaltu ár sitja 
Skm27!; pl. nom. arar gullo HHII'; 
gen. ætt ara oddom saddak HITIIS!. — 
Vgl. orm. 

Compositum: ara - steinn. 

aren-greypr, ad). den herd umgebend 
(Bugge, Norr. skr. 362; FJ xu Akv 1'): 
m. pl. dat. at ggrþom kvam hann (Knefrgþr) 
Gjúka ok at Gunnars hello, bekkjom aren- 


oe 


20 


30 


35 


40 


60 


argr 46 
greypom ok at bjóre svýsom Akv 1*, Atle 
mik sende .. at biþja ykr .. at á bekk 
kómeþ meþ hjolmom arengreypom (aren- 
greypan? s. GV, CpblI, 45) Akv3*, betr 
hefþer þú, bróþer! at þú í brynjo fórer 
sem hjolmom arengreypom (?) Akv 17. 

arenn, 7. (fær. árnur, aschwed. arin, 
árin, adán. armæ; ahd. arin, erin, m. 
„fussboden, tenne'; vgl. ags. are a courl- 
yard') herd: sg. gen. umbdggg arens „den 
herd umgebender tau',d.1. russGþr I124?; 
dat. hjón sýto þar hór at arneRp2*; pl.ace. 
þria vissak elda, þría vissak arna Q%v 10!. 

Compositum : aren-greypr. 

arfe, m. (fær. arvi, aschwed. adán. 
arve; got. arbja, akd. erbjo, erbo) der 
erbe: sg. nom. Gjúka arfo Grp 47*, hilmes 
arfe Rm 26*; pl. nom. Gunnarr ok Hogne, 
Gjúka arfar Hdl 27!, Gjúka arfar Hlr5? 
Od 26?. 

arfr, m. (norw. arv, fær. arvur, 
aschwed. arver, adán. arf; egl. got. ahd. 
arbi, ags. ierfe, yrfe, n., afris. erf am: 
erf-noma, erf-skip, und tiber dze urspráúingl. 
bedeutung vaeh' Stevers, Beitr. 12, 174 ff.) 
das erbe: sg. gen. bróþor kveþja skaltu 
bliþlega arfs ok áþra hugar Rm 12?; dat. 
hyggsk (Hróþmarr) aldauþra arfe ráþa 
HH 11*, eitre fnóstak es á arfe Ják miklom 
mins fgþor Fm 18', værea þat sómt, at 
(Sigverþr) svá réþe Gjúka arfe ok Gota 
menge Br 9?, þás oþlingar arfo skipto 
Od 95, ulfar mono ráþa arfe Niflunga Akv 
11', Rin skal nú ráþa .. á svinn áskunna 
arfo Niflunga Akv 297; acc. hann (Helge) 
hefr gþle ættar þinnar, arf Fjorsunga, und 
sik þrunget HH 1I23*, Gunnarr ok Hogni 
tóku þá gullit alt, Fáfnis arf Dr Í. 

Compostta: arf- þege; fgþor-arfr. 

arf<þege, m. (egl. norw. arf -takar, 
adán.arf- taki; got. arbi-numja, afrts. erf - 
noma, ags. ierfe-numa, akd. arpi-noma) 
erbnehmer, erbe: sg. nom. Ketell.. Klyps 
arfþege ld! 19', vas Baldrs faþer Burs 
arfþege Hdl 31". 

arga, /. tcollust (2); in: ggor-stund (?). 
— Vgl. erge. 

argt, adj. (nor. adán. arg, fær. argur, 
aschwed. argher, ags. earg, ahd. arg) 
unmáinnliueh, weibisch, um weib ge- 
worden: m. sg. gen. átta vetr vastu fyr 
jerþ neþan kýr molkande ok kona ok hefr 
þú þar born of boret, ok hugþak þat args 





49 arþr 
arþr, m. (norw. ard, asehwed. arþer; 
egl. adán. ardagh „playning') pflug: sg. 
„ace. oxn nam (Karl) at temja, arþr at 
garva Rþ 22?. 
ás-brú, f. „asenbriicke' (der regen- 
bogen): sg. nom. ásbrú brinn gll loga 
Grm 293. 
ask-limar, /. pi. eschenxwetge: pl. dat. 
á asklimom erner sitja HH 11 49“, þat's 
et þriþja (heill), ef þú þjóta heyrer ulf 
und asklimom Æm 22?. 
askr, m. (norw. dán. ask. aschwed. 
asker; ags. æsc, ahd. asc) 1) esche: sg. 
nom. skelfr Yggdrasels askr standando 
Vsp 47', askr Yggdrasels drýger erfiþe 
meira an menn vite Grm a35!, askr Ygg- 
drasels hann es óztr viþa Grm 44!', svá 
bar Helge af hildingom sem ítrskapaþr 
askr af þyrme HH II 37?; dat. hann 
(Þórr) dóma ferr at aske Yggdrasels Grm 
293, þeir (æser) dóma fara at aske Ygg- 
drasels Grm 30“, þriar rótr standa á þría 
vega und aske Yggdrasels Grm 31', 
Ratatoskr heiter íkorno es rinna skal at 


aske Yggdrasels Grm 32?, ormar fleire : 


liggja und aske Yggdrasels an of hygge 
hverr ósviþra apa Grm 34'; mit suf. 
pron. ef þú þjóta heyrer ulf und askonom 
Rm 22? EF; ace. ask veitk standa, heiter 
Yggdrasels Vsp 19!; 2) der aus eschen- 
holz gefertigte speer: pl. acc. Jarle borner 
-- skelfþo aska Rp 43*, skjoldo knegoþ þar 
velja ok skafna aska Ákv 4!. 
Compositum: ask -limar. 
ás-kunnegr, adj. vom geschlechte der 
asen: f. pl. nom. sumar (norner) 'o ás- 
kungar, sumar alfkungar Fm 13?. 
ás-kuþr, adj. von den asen herstam- 
mend: m. sg. dat. (sie.) Rín skal nú ráþa 
- áskunna arfe Niflunga Akv 29?; f.pl. 
nom. sumar (norner) 'o áskunnar Fm 13 9r. 
ás-kyndr, adj. dass.: f. pl. nom. ús- 
kyndar Fm 13?U. 
ás-liþar, m. pl. dte zur genossenschaft 
der asen gehöragen, die asen: nom. heyre 
- sjalfer ásliþar Skm 34?. 
ás-megen, n. asenslárke, asenkraft: 
sg. nom. ef þú vex, þá vex mér ásinegen 
jafnhátt upp sem himenn FM6?; acc. 
hafra dróttenn fórþesk allra í úsmegen 
Hym 32?. 
ás-meger, m.pl. die söhne der asen, 
dse asen selbst (KQíslason, Efterl. skr. 


það 


0 


þe 
o 


20 


30 


35 


40 


45 


öð 


-at 50 
1, 125; anders, aber kaum richtag, Hi. 
Falk, Aarb. 1891 s.288): nom. ásmeger 
í ofvæne Bdr 7%; gen. hverr þat gorþe, 
es ek fyr garþ sák innan, ásmaga? F) 33. 
áss (ölter Qss?), m. (norto.dán. aas, fær. 
ásur, asehwed. as; got. ans) guerbalken: sq.. 
nom. afr í tvau áss brotnaþe Hym 12“. 
ásta-lauss, adj. des gegenstandes der 
líebe (der geliebten person) beraubt: f. 
sg. acc. garþo mik Gjúka arfar ástalausa 
ok eiþrofa Hír ö*. 
ást=gjaf, f. geschenk durch das man 
seine xuneigung xu erkennen gibt, das 
auf freundliche gesinnung  schliessen 
lasst: pl. ace. gjafar þú gaft, gaftattu ást- 
gjafar Rm ?7!. 
ást = kkynne, n. ltebevoller empfang, 
freundschaftliche bewirtung: sg. nom. ykr 
mon ástkynne eige í sinn þetta Am 14?. 
ást=ráþ, nm. freundschaftlicher rat: 
sg. acc. Týr Hlórriþa ástráþ miket einom 
sagþe Hym 4!, en fríþa frilla kende ást- 
ráþ miket eitt es visse Hym 31?, horskr 
þótte mér, ef hafa kynne ástráþ miket 
yþvar systra Fn 35?; pl. ace. ástrýþ þín 
vilk oll hafa Sd 219 (vgl. jedoch Mhff, DA 
V, 162 und Symons, 4 24, 20). 
ásynja, f. tweibliche gottheit aus dem 
geschlechte der asen, asin: sg. nom. hin 
fjugrtánda ásynja er Gná FM 4!'; pl. nom. 
heiler æser, heilar ásynjor LS ll! Sd3', 
vreiþer 'o þér æser ok ásynjor Ls 3153, 
senn voro æser aller á þinge ok ásynjor 
allar á mále Þrk 13? Bdr 1?; dat. hvats 
meþ ýsom, hvat meþ ásynjom Vsp 48'U; 
ace. æ trúþe Óttarr á ásynjor Hdl 10%. 
1. eat, enklat. negat. (got. ainata: Kock, 
Om nagra atona s.16 ff.; Noreen? $57,4): 
nteht, an verbalformen (allein oder Áu- 
sammen mit dem personal-pron.) sich 
anlehnend, 1) unvcerkirxt, an a) prs. 
and. sg. Í. emkat ek Skm IS! Hrbl 97 
Grp 212 (omka ek KR) Sd 21? Vs, knákat 
ek Hym 33?RA, ek né mákat FM2'S, 
mákat ek Am 12', monkat Sd 2l' Vs, 
monkat ek Gpr I135%Kk, veitkat ek Am 
29?R, vilkat ek Ls IS*R. Grp 26! R. 
Sgó0ðR. Im9?; b) prs. ind. sg. 2. nó 
áttat Fm 3!, áttattu F) 2*, estattu Alo 2, 
estat (estattu /s.) Bdr 133 HHo 10', 
þú .. né færat Hm 9*, gárat (gáraþu %s.) 
Grp 299, getrat Hm 11?, lezkattu Ls47?, 
mantat (mantattu %s.) Grp 31“ Br 18', 





53 at 

heiter íkorne es rinna skal at aske Ygg- 
drasels Grma32?; vilda ek at Frekasteine 
hrafna soþja á hræom þíinom HH I46'; 
Geirrgþr. . er konungr ok sitr nú at landi 
Grm 18, hjón sýto þar hýr at arne ÆR} 2*, 
sitka svá sæl at Sevafjollom HH Il35'; 
sogresk ramlega Rón ór hende gjalfrdýr 
konungs at Gnipalundo HH1I3I*; þík at 
bróþr þínom stóþo bliþ regen „tiberrasch- 
ten dich bet deinem bruder' Ls 32?; 
stigo ór sgþlom at salar gafle Vkv9'; 
hón lét sveltask at Sigverþe Od 18*; 
fimm hundroþ dura .* hykk at Valhgllo 
vesa Grm23?R, at eyrom Freys montu 
æ vesa Ls 44?, þrjár (nætr skyldu þau 
vesa) at Nóatúnum FM2SWr, Helgi var 
þá at Iogafjollum HH II 12 pr 6, nú 
kveþk enskes grvænt vesa .. at Seva- 
fjöllom HH I 47?; haglegar Hjorvarþs 
konor gumnom þykkja at Glaseslunde 
HHrv 1*; tibertr. sömþ vas at sliko „hterin 
lag ehre, htermit konnte man ehre ein- 
legen' Am 89*%, hón sér at life lgst né 
visse ok at aldrlage etke grand Sgö'?; 
dem casus nachfolgend: byrþe betre berr- 
at maþr brauto at an sé manvit miket 
Hór 10* 11'; váþer mínar gafk velle at 
trémganom tveim Hýv 49'; vegnest verra 
vegra hann velle at an sé ofdrykkja gls 
Hýv 11?; né of rýþom þegþo Hóva hgllo 
at Hýv 1109; mál es at þylja .. Urþar 
brunne at Hýv 110?; 

2) die handlung oder den vorgang, bes 
dem md anwesend tst, wáhrend dessen 
er etc. ausfúhrt od. erleidet: þess skaltu 
gjalda at bragarfulli „beim kreisen des 
bechers' HHr 30 pr 9, strengþu menn þá 
heit at bragarfulli #H030 pr 11, ek hef 
korna .. brúþe þína at bragarfulle HHo 
324; at erfinu bar Borghildr gl Sf7; 
fyrstr ok gfstr vask (vastu) at fjorlage, 
þars vér (þá ér) á Þjaza þrifom (þrifoþ) 
Ls50? ól1'; vin þínom ves þú aldrege 
fyrre at flaumslitom Hóv 1205; seinn estu 
at fyr þinne Hrðl 126; hóg vasat (Guþrún) 
at hjaldre Am 46'; esat þér at gllo .. 
gefet „nicht bei allen dingen hast du 
glúck' HH II18'; at ongo verþr ynþe 
síþan vitro vife Grp ól?; maþr af manne 
verþr at mále kuþr Hýv ö7ðlt; stóþom 
meyjor at megenverkomf Grt 11?;, hafa 
fullstaþet fljóþ at meldre Grt 24*; ef 
þyrftak at mólunge mat Hýv 6r?; segþu 


þe 
|=) 


þe 
æt 


20 


|) 
Gt 


3 


35 


= 
(=) 


áð 


60 


at öd 
mór þat, Hnikarr! .. hver bgzt ero .. 
heill at sverþa svipon? Æm 19*, morg ero 
góþ .. heill at sverþa svipon “Km 20?; 
(hétomk) Viþorr at víigom Grm 49“; 
gumnar marger erosk gagnholler, en at 
virþe vrekask Hýo 32?; nær þú at þinge 
mont .. nenna Njarþar syne? Skm a39?; 
dem casus nachfolgend: sessa"ok staþe 
veleþ mér (velja þér) sumble at Ls 79 8'!'; 
(hétomk) Prór þingom at Grm 49'; 

3) auf dse frage wohin? den ort, die 
person od. den gegenstand, der das xtel 
einer beiegung íst (4u, nach, in): 
mér fyrþar bera bgnd at boglimom Hóv 
149?, þör fjtorr verþr borenn at boglimom 
Gg 107, ber Ottare bjór at hende Hdl 503; 
nema at liþe lofþungs ljóma brogþe HH 
1135?; dró .. Pórr orm eitrfaan upp at 
borþe Hym 24?; hann (Þórr) dóma ferr 
at aske Yggdrasels Grm 293, dóma fara 
(æser) at aske Yggdrasels Grm 307, stóll- 
inn fór .. upp at ræfre FM6'SWr; grn 
hugþak inn fljúga at endlgngo húse Am 
18'; hverr's landreke (hverr es fylker) 
sás „. feiknaliþ fórer at lande? HH133? 
1116 pr10; Agnarr gekk at Grimni 
Grm 32, gauga at garþe gollhyrndar kýr 
Þri 23!, gekk Reginn at Fáfni Fon 30 
pr 1; Vólundr hófsk at lopte Vkv 31! 40', 
né hann kono kyssa gorþe né hunskr 
konungr hefjask at arme $g4*; Grani 
hleypr framm at eldinum FH2?; varþ 

- Hundingr konungr hníga at velle 
HHII9?, mona þér Sigrún .. hníga at 
armoe HHII17?; hurfo at hallo Hym 7*; 
kvýmo .. æsor at húse Vsp 17? at hallo 
hann kvam Vm 53, Þórr .. kom at sundi 
einu Ffrðl einl.1, es at hondom kvam 
(kalkr) Hym 30', svá kvam Oþens sunr 
endr at hamre k 325, hann kva at 
hQvo Heljar ranno Bdr 3*, (Heimdallr) 
kom at einum húsabæ #53, kvam hann 
at húse J?þ 2?, kvam at garþe gengelbeina 
hþ 10', kvam hann at hgllo Rp 14?, kvam 
hann at sal /26 267, at hallo kvam Æ}6 37, 
kvemo at hello /?þ 407, (Sigmundr) kom 
at firþi einum Sf79, at hóre kvam 
(Odrún) hall standando 0d3?, at ggrþom 
kvam hann Gjúka ok at Gunnars, hgllo, 
„. ok at bjóre svýsom Akv 1*!; þær 
(meyjar) at lúþre leiddar vóro Gt 2'!; 
alfrgþoll lýser .. þeyge at minom munom 
„lewchtet nicht auf meine wiinsche (steht 





57 at 

vega) .. at Surte Vsp 537, kömr.. Viþarr 
vega at valdýre Vsp ó4?, þeir fara at vitne 
at vega Grm 23“R, være þá at þór vreiþom 
veget Ls2r“, þeir .. vógu at honum 
liggjanda Br 20 pr 7, Sigurþr vá at Fáfni 
FH3', Sigorþr vá at orme FH3?, grem- 
attu goþ at þér Ls 12*; dregr (Grímhildr) 
vél at gram Grp 33“; eige hann jotnar 
ef at yþrlyge „tvenn er lúgen wider euch 
rorgebracht, euch angelogen hat' Am30?; 
æsir .. æpþu at Loka „sehkrien wider L.' 
Lslí; þat ræþk þér .. at þú viþ illo 
seer hvern veg at vinom „dass du dach 
vor falschheit gegen deine freunde hútest' 
Sd3c?; gestr at gest hæþenn Hýval?; 
ver ok From at vere Lsöd?; hterher 
aueh hrafn kvaþ at hrafne „ein rabe 
sprach den andern an' HH sa! (vgl. 
Jedoch Cpb 1, 490, two diese verbindung 
als ungrammatisch bexetchnet und statt 
der hsl. lesart hrafn kvadde hrafn ver- 
mulet wird); 

8) de bestimmung xu der eine person 
od. ein gegenstand dent: himen hverfa 
þau (máne ok sól) skolo hvorjan dag gldom 
at ártale Vm 23*, ný ok niþ skópo nýt 
regen gldom at ártale Fm 25*; at auga- 
bragþe verþr („aum gegenstand des spottes 
dient') sás etke kann Iývo óð at auga- 
bragþe skala maþr annan hafa Hó030'; 
hvat mon at bótom brúþr sú taka? Grp 
46'; at háþe nó hlátre hafþu aldrege 
ganganda né gest Hórv 131“; skópo hann 
(Njerþ) vís regen ok seldo at gislingo 
goþom Vm 39?; haf halfan heim harms 
at gjoldom HH II34?; (rúnar) at heillom 
hafa Sd 195, snót fiþr vélar sér at hefndom 
„stnnt auf líst um stch xu ráchen' Grp 
45%; Hymes meyjar hgfþo þik at hland- 
troge Is 34?; hann (hamar) enge maþr 
aptr of heimter, nema fóre mér (hanom 
fóre) Freyjo at kván /yk 7* 104, nú fóra 
mér Freyjo at kvýn Prk 229; hónom vas 
-. brúþr (ek vas þér) at kvýn of kveþen 
Fj 42! 46%; þær 'o .. múýtkar meyjar at 
mane hafþar Grt I“, erom .. at mane 
hafþar Grt16?; morgendgggvar þau (Lif ok 
Lifþraser) sér at mat hafa Vm 45?; vas 
þér þat skapat at þú at róge rikmenne 
vast HHII20*; (trollkona) hafþi orma at 
taumum HHv 30 pró; Alfheim Frey gáfo 
í árdaga tívar at tannfee Grm ö*; fimm 
suno at folkræþe..(Gjúke) getna hafþi Br9?; 


et 


20 


4 


„ 


85 


at 58 
ramt es þat tré es ríþa skal gllom at uploke 
Hóv 135?; hvat hér inne hafa at glmólom 
sigliva syner? ls 1?; hausa veizt þeira 
(maga) hafþa at glskýlom Am “7?; eta 
(manna valbráþor) at glkrýsom Akr 39“; 
dem casus nachfolgend: hvars þú bgl 
kant, kveþu þat bglve at „rechne es als 
scháidagung' Hýv 126“; annars kono teygþu 
þer aldrege eyrarúno at Hóýv 114}; 

9) dte tibereinstimmung, de xwtschen 
handlungy ú. wtllen (dem eigenen od. dem 
eines fremden) obwaltet (gem áss, nach): 
arkoþom at auþno „nach dem willen des 
schacksals' Am 92“; eple ellifo ek þíkk 
aldrege at manzkes munom Skm 203, 
ánauþ þola ek vilja aldrege at manzkes 
munom Skm 24?, ek þik temja mon, mær! 
at mínom munom Skm 267, óþra drykkjo 
fá þú aldrege .. mær! at minom munom 
Skm 365, maþr hverr lifer at sinom munom 
Od32?% hverjar 'o meyjar es at mune 
gráta Bdr 123; mæler þú at munz ráþe 
Hrbl 124, vask upp alen .. at fira ráþe 
Od 18?, skeikar .. Skuldar at skgpom 
Gg 4*; monat at vilja versæl gefen Sg 553, 
veitkak ef verþ launeþ at vilja ossom Am 
299 vake hann at vilja Grtö'“; 

10) die sache, xu der man jmd ver- 
fúhrt, verleitet, lockt, bewegt: þú fær 
þér Gefjon at greme „treranlasst G. um 
xorn gegen dich) Ls21*; vit skolom 
Gotþorm gorva at víge $g20!, (diser) 
gorþomk (d. 2. garþo mik) at vige Hm 28*; 
þess monk nú geta, hverr þik glapþe at 
geþe Ls 207; nam af þeim heiptom 
hvetjask at vige Sg 10', hvatte at vige 
-. Guþrún suno Ghv 1?, hefr okr hvatta 
at hjorþinge Qhv 6*; ef þú vilt þór góþa 
kono kveþja at gamanrúnom Hóýv 129*; 
góþan mann teygþu þér at gamanrúnom 
Hýv 119*, teygjattu þér at kosse konor 
Sd 28%, tíkr .. teyger (teygja) at solle 
HH135? 46?; 

11) die person od. sache, nach der 


45 jmd fragt: (maþr) kann fregna at fó 


Gl 


"„ 


Húýv 33*, frá .. doglingr at því diser .. 
ef vilde heim meþ hildingom .. fara HH 
117?, frá góþborenn Goþmundr at því 
HH 133', lenge hvarfaþak .. áþr of frægak 
folkvyrþ at gram Gór II 6?; hón frétte 
at því, hverr fara vilde Gþr IT19?; þú 
at rúnom spyrr Hýo “8!, at Bglverke 
þeir spurþo Hýr 1084, spurþe Helge 





61 at 


drekke (maþr).. at hófe mjgþ „mtt massen' 
Hór 19'; ek bóte svá brest á golle, at 
feþr þínom fegre þykker .. ok sjalfre þér 
at sama höfe „tm demselben xustande (in 
dem er friiher war)' Vkv 28; 

23) das mittel od. werkxeug (durch): 
góþr maþr mon þik gorva mega líknfastan 
at lofe „beltebt durch setn lob' Hv 122%; 
Atla þóttesk þú stríþa at Erps morþe ok 
at Eitels aldrlage Hm 8'!?; (Jarmonrekr) 
boþvaþesk at vine Hm 20?; at koppom 
vit kendar výrom „bekannt durch unsere 
kimpfe' Grt 15?; 

24) das mass, tn das eine sache ver- 
mehrt od. verringert wird : þverþo þeir þrótt 
sinn at þriþjunge „em ein drittel' In 15?; 

25) auf die frage tann? die xett ín 
od. töhrend der etu. geschieht: monom 
at apne gþrom verþa viþ veiþemat vér 
þrir lifa Hym 163, ósýnt es hvar at apne 
komr Rm 253; at kvelde skal dag leyfa 
Hóv 80!; at dagsetri HH II 48 prð; 
kemþr ok þvegenn skal kónna hverr ok 
at morne metr Æm.95?; at miþri nótt 
Grt 29; at vári fekk karl þeim skip Grm 7; 
at upvesande sólo „ber sonnenaufgang 
Hrbl 142; mjotgþr kyndesk at eno gamla 
Gjallarhorne „beim tone des hornes (wenn 
das horn ertönt)' Vsp 46?; 

26) den xeitpunkt, der wiihrend eines 
xuslandes od. einer handlung erreicht 
tcird (xu): þá es móþr es at morne kamr 
Hóe 23?, vas þar at kvelde of komet 
snimma Árk 24'; 

27) das ereignis oder den xustand, 
maech dem ein anderer eintrailt: Móþo ok 
Magne skolo Mjollne hafa Vingnes at 
vigþrote Vm 51“, grát at gamne skaltu í 
goga hafa Skma30?% 

28) als dat. sind auch die anfinitive 
au betrachten, neben denen at (xuc. tn 
der verbindung til at) im stnne des nhd. 
au (um 2) verwendet wird, und war 
a) an stelle eines abstchtssatzes, ce) nach 
verbis der bewegung, des sendens, holens, 
bringens u.á.: (skaltu) fara at finna opt 
(vin) Hóv 44*, ferr þú sorgafullr at sofa 
Hóe 113*, farþu at finna opt (vin) Hóo 
118%, mik fara tíþer at vitja Vafþrúþnes 
Vm 1?, fór þá 
-. Jgtons Vmó!, þeir (einherjar) fara viþ 
vitne at vega Grm 234, þú fórt oss óljúfan 
at bjóþa Hrðl108, þeir (æsir) fóru at 


(ág | 


9 ek kum 


hí } 


þenn at freista orþspeke ' 


at 62 


drekka Ls 15, fór (Atli) at biþja Sigrlinnar 
HHr 7, hóu frétte at því, hverr fara vilde 
vigg at soþla, vagn at beita, .. grom at 
skjóta af ýbogn Gór 1119**, betr hefþer 
þú, bróþer! at þú í brynjo fórer .. at sea 
heim Atla Akv 17?, ferrat svá síþan brúþr 
í brynjo bróþra at hefna Akv 46?, fór ek 
heiman at biþja þín, Guþrún! Am 87!, 
vilde Guþrún fara sér at spilla Am 983; 
flugu þær (valkyrjur) at vitja viga Fko 12; 
vár þik enge maþr, at þú gangor snimma 
at sofa Hýv 19*, gengo hrimþursar Hýva 
ráþs at fregna Hóo 1087, Ivalda syner 
gengo .. Skíþblaþne at skapa Grm 43}, 
gakk at beiþa okkarn mála mog ok þess 
at fregna .. Skm 1!%, ef gengk at mæla 
viþ mog ok þess at fregna Skm 2723, til 
holz ek gekk .. gambantein at geta Skm 
327, inn skal ganga (ef inn gengr) .. á 
þat sumbl at sea ls 3? 4? gengo fagra 
Freyjo at hitta ÞrkIl!', (Helgi) gekk at 
mala HH III pr3, mon gramr viþ mik 
ganga at méla? Grp 27, ekk Geiter Grípe 
at segja Grp 4', monk .. Guþrúno ganga 
at eiga Grp 34}, til gengu bæþi konur ok 
karlar at hugga hana Br 20 pr 11, gengo 
allor .. hana at letja Sg 44?, gekk mild 
fyr kné meyjo at sitja Od6?, út gekk þá 
Guþrún .. at reiþa gjald rogne Akv 367, 
genger at hanga Am 21', Guþrún .. gekk 
treglega á tae sitja Glhv9?; omk í hall 
komenn á þik sjalfan at sea Vm 6?, hví 
þú eiun of kvamt (þó ek einn of kvamk) 
-. ör (yþor) salkynne at sea? Skm 174 181, 
-. áso at biþja £s6? est einn 
komenn oss at finna HHc3l*, þás fram 
komeþ .. mín at vitja Sg ól“, á bekk 
kómeþ .. at sókja heim Atla Akv3“*, ef 
þeir hans vitja kvéme .. at vekja gram 
hilde Akv 15*%, svá komsk meirr aptr 
móþor at vitja geirnjgrþr Ghv 8?; liþo 
þá unger .. morþs at hefna Hm 11*; reiþ 
hon .. at leita Helga HH III? pró, riþet 
hafþe móþogr á vit mín at biþja Br 19?, 
ríþa oyrindo .. at biþja ykr Akva3?; þær 
(valkyrjor) á sævarstrgnd settosk at 
hvílask F4v 73, hann (Níþaþr) á salgarþ 
settesk at hvilask Vkv 329, nam at setjask 
sorgmóþ kona at telja bl Od 12*; skreiþ 
Egill at leita Ólrúnar Vkv 13; skævaþe 
en skírleita .. veigar þeim at bera Ákv 
387; — bereþ inn hamar brúþo at vígja 
Þr 30:; fórþe mér Grímhildr full at 





65 at 


hingat görþesk.. geir at rjóþa Hrbl 107, 
grátande (Brynhildr) ggrþesk at segja 
Br 15, Guþrún görþesk at deyja Qór I1'; 
(Þrym) lyste at kyssa Þrk27!, hvert 
(austr) lyster yþr (oss) leiþ at kanna 
HH Il5* 6*, lyst vgromk þess lenge at 
lyfja ykr elle Am 73'?; tyggja munar at 
sókja hringa rauþa Æm 15?; áþr hón 
(Sinmara) som telesk vápn til vigs at lea 
Fy 30*; trauþr emk, systerl trega þer at 
segja HHII28'; hvi tregrat ykr teite 
at mæla? Ghv 2?; vile mér enn være 
at vega þik sjalfan Am 8l'; — baþ 
(Uþenn) einn þegn yfer at ríþa Hér 103; 
beþet mik at tyggva Gór 1141“; eggjaþe 
Regenn Sigurþ (til) at vega Fáfni Æm 14 
pr 7. 26 pr2; hvi hvetjask lózt mino 
fjorve at fara Fm ó?, þik hefr Brynbildr 
bol at ggrva heiptar hvattan, harm at 
vinna Br3', hveteþ eþa leteþ mik .. 
sorg at segja Brld“, hvatta Guþrún .. 
suno sína unga at hefna Svanhildar Hm 
2*%; (vér) lggþom þeim fjorlausn at 
fylla ortrbelginn meþ gulli Rm 16; varaþe 
(Gollrgnd) at hylja of hrgr fylkes Gþr 1 11*; 
— bauþ Óþinn honum (Helga) gllu at 
ráþa HH II37 pr2; hon (Guþrún) játti 
at giptaz Atla Drö; Hjorvarþr .. hafþi 
þess heit strengt at eiga þá konu er 
hann vissi vænsta HHo 4, ek strengþak 
heit .. at giptaz sngum þeim manni er 
hræþaz kynni Sd4pr10; y) nach den 
ausdriicken, welche die nottvendaigkeit 
einer sache betonen (múissen, nötigen, 
xæingen): mik nauþr of stendr at bjarga 
fare míno á flote Hóv 154?; urþo þeir 
mik .. friþar at biþja rðl88, þat varþ 
hon (Borghildr) at þiggja S/ 7, verþr at 
skiljask Sigorþr viþ fylko Grp 24!, verþat 
salkonor sómþ at vinna Sg 49%, (Hogne) 
hugþe litt vægja, varr at vettoge es varþ 
at reyna Am 37?; þeir (Hundings syner) 
átto jafre at gjalda fjárnám miket ok 
ígþor dauþa HH I1I?, átt slíkt at frétta 
Am 76“; hefk harþara harm at segja 
Gþr 16?; ber minnesgl mínom gelte, svát 
gll mune orþ at tína Hdl46?; ð) nach 
den ausdrúcken des wagens, versuchens, 
stch bemúhens: freista máttu, Vingþórr! 
-. dvergs at reyna dug Alv 8b?; hug 
hafa (Granmars syner) hjorom at bregþa 
HHI48* H27*; fár treystesk þar 
fylkes rokka eld at ríþa FH 2!'; þorok 
Gering, Edda -- Wörterbuch. 


40 seint kvaþ (konungr) at telja 


at 66 


eige þann at nefna Hdl 45?, engi maþr 
þorþi at fara til hans Vkv 18 pr 4, þore- 
gak at segja nema þér einom Vko 27*, 
þetta þorþi engi at göra fyrr FH 2, hlýre 


6 þinn hvárke þorþe eld at ríþa né yfer 


stíga FH 39; leitaþak í líkna at letja ykr 
heiman Am 45!; gættesk þess Hogne .. 
at árna ánauþgom Am 60?; e) nach den 
verbis des verstehens u. könnens: þann 


10 kannk galdr at gala Hóýo 152“, hverr 


kann of þat goþmálogra gorr at skilja? 
Hym 39?, þú ór heime kant hverjom at 
segja alt þats viljak vita Alo8?, Rígr 
kunne þeim róþ at segja R63' 5! 17! 


15 79! 29! 32'!, þeir kunno vel kjól at riþa, 


egg at kenna RS 493“, kannat hann viþ 
svikom at sea Fn 37“, kunna sór at sea 
Sd 10?; vér þar knýttom .. margs at 
freista, mans at kosta Hrbl40, hvártke 


20 knátte hond of annat átta nýttom enn at 


leggja Hlr 12* Nþ, knáttu, móþogr! manna 
valbráþer .. ór gnduge at senda Ákv 39“; 
grimm vastu, Guþrún! es ggrva svá 
mátter („dass du daxu tmstande warst') 


25 barna þínna blóþe at blanda mér drykkjo 


Am 80?; Ö) nach den verbis des lassens, 
gebens, erlangens: skamt lét vise vigs 
at biþa HH1I10'!, fetom léto frókner of 
fjall at þyrja mare Ako 13'!; (gaf Oþenn) 


30 Sigmunde sverþ at þiggja Fldl 2*, (Gjúk- 


ungar) gáfu henni (Guþrúnu) óminnisveig 
at drekka Dr4, gefk þér, Guþrún! goll 
at þiggja Qþr II 26!, hóa (Guþrún) beþjom 
brodde gaf blóþ at drekka Akv 44!; eiga 


85 gat (Konr) Rigr at heita #}p 46}, hann 


getr svást at sea #75?, Gunnare gatk at 
unna Od19!; nm) nach den ausdrtiicken : 
„etwas fiir leicht od. sehærerag erklören" 
(wo also at c. 1nf. den 2. aceus. vertritt): 
.. langhgfþoþ 
skip HH 1I25?, fyrer kveþk mér minna at 
fremja leik þenna Am 60?; 4) nach ad- 
Jectiris, twelche ausdrúicken dass jmd 216 
et. passend od. tauglich sei: sómra 


45 væro syster ykkor frumver sínom at fylgja 


dauþom Sg 607, þess lézk Vále verþr at 
hefna Hdl 303, mggr of læzk af mars bake 
frókn at (ok RA) hefna fgþor „erklirt vom 
ricken des rosses herab, dass er beherxt 


50 Set den vater xu richen' Grm 174 (Bugge, 


Aarb. 1869 s. 258); 
g) an stelle des subjects, nach unper- 
sönl. ausdricken: þat bíþr at verþa vel 


3 











73 at 

Fjósner Rþ 12?, hykk at (móþer) héte 
Hlédis gyþja Hdi 13?, á vegom allr hykk 
at ek verþa muna Gg 5, hykk at Svipdagr 
sé Fj 44*%, hugþe hann at (baug) hefþe 
Hlgþvés dótter Vke 123, aptarla hjarta 
hykk at þítt, Atle! see HHo 207, hykk 
at eigem aþrar sýslor HH1II8*%, sundr- 
bornar mjok hykk at normer sé Fm 13'!, 
fjor sitt láta hykk at Fáfner myne Fm 22}, 
hann (Sigurþr) hugþi at fullsteikt væri 
(hjartat) Fmn31 pr, hykk at feig Sseer 
Sg 319, hykk at hón (Guþrún) vornoþ 
byþe Akv 87, hugþak af heitom at (grn) 
være hamr Atla Am 18“; ife es mér á 
at værak enn komenn jotna ggrþom ór 
Hóe 107!, eromk if á því at aptr komak 
HHv33*; oomk ek of Hugen at hann 
aptr né kome Grm 203, ek hitt oomk at 
hér úte sé minn bróþorbane Skm 16?; 
viltu at ek, Valfaþer! vel fyr telja forn 
spjöll fira Vsp I?, Hrist ok Mist viljak at 
mér horn bere Grm 36!, þat vill enge 
maþr at vit samt seem Skm 7“, vilkak at 
it vreiþer vegesk Ls 18“, vill þú, Frigg! 
at ek fleire telja mína meinstafe Ls 28', 
málrúnar skaltu kunna, ef þú vill at 
mange þér heiptom gjalde harm Sd ll', 
né vildak þat at mik verr ætte $g35!, 
vilda at réþak (spó) Gpr I139?; vilnomk 
ek þess nú, at viþ Vólund dómak Vkv 33*; 
þess vænter mik at þér myne ogn af 
uxa auþfeog vesa Hym i8?; hafþak þat 
ætlat at myndak aldrege unna vaningja 
vel Sím 38? ð) nach den verbis des 
wissens, verslehens, stch erinnerns: þat 
kann ek et sjautjánda at mik mon seint 
firrask et manunga man Hór 162'; ef þú 
þat mant, at þú þinn mog bæþer til 
kumbldysjar koma Gg 1? mank at vér 
meire mæte áttom es vér heil hio heima 
„ vórom Vkv 15?; hitke hann (vesall maþr) 
veit .. at hann esa vamma vanr Hóv 22, 
enge þat veit at hann (ósnotr maþr) etke 
kann nema hann mæle til mart Hóv 27}, 
veitk at ek hekk vindga meiþe á Hóv 138', 
björg ok brim veitk at brinna skolo Grm 
38? ek veit at þú vegr Las 64*, veiztu, 
ef þú vex, at þá vex mér ásmegen FM 
6?, hón visse þat at vegenn munde Sigr- 
Íinnar sunr á Sigarsvollom HHv 35?, hvat 
visser þú at vér seem .. es sefa hefndom? 
HH II 10', mont vist vita at vætke lýgr 
Grp 25?, ek þat veit at þér verþr aldre 


5 


20 


25 


30 


50 


at 74. 
meinblandenn mjgþr Sd 7'anm.; e) nach 
verschtedenen anderen ausdriicken: mér 
fyrmunþo míner bróþr at ættak ver 
gllom fremra Gþr 113?; þess átt, Guþrún! 
gróte at fleire, at hjarta mitt hrafnar 
slite (das wirst du beweinen miissen 
dass ..') Gþr II 10*; (goþ) of þat gættosk, 
at skylde dverga drótt of skepja Vsp 9?r, 
gættesk þess Glaumvgr at være grand 
svefna Am 207; þeir hafa markat (merkt 
hafa) at Moensheimom, at hug hafa hjorom 
at bregþa HHI48* 11279; aumleg norn 
skópomk í árdaga at skyldak í vatne 
vaþa Æm 24; sums est sjalfskapa at 
hafe svá genget Am 64“; þau sættask 
á þat, at þau skulu vera níu nætr í Þrúþ- 
heimi FM 29; hon baþ konung varask 
at eigi fyrggrþi honum fjolkunnigr maþr 
Orm 22; (ves þú varastr) viþ þat.. 
at þik þjófar né leike Hóv 1309; þú værer 
þess verþost kvenna / háttest es verdient') 
at fyr augom þér Atla hjaggem Sg32!; 

2) damit (ín finalsátxen, stets mit dem 
opt.): þau (eple) monk þér, Gerþr! gefa, 
friþ at kaupa, at þú þér Frey kveþer 
óleiþastan lifa Skm 193, liþs þíns værak 
þá þurfa, Þórr! at ek helda þeire enne 
línhvíto mey Hrbl 94, biþk þik, Brage! 
barna sifjar duga .. at þú Loka kveþera 
lastastgfom Es 16?, þann gelk þér (galdr) 

„ at þú of gxl skjóter þvís þér atalt 
þykker Gg 6?, þann gelk þér (galdr) .. 
at því firr mege þér til meins ggrva kristen 
dauþ kona Gg 13?%, buþom vit þegnom 
bauga rauþa, at þeir eige til Atla segþe 
Od 24?, gættesk þess Hogne .. at árna 
ánauþgom, at undan genge Am 60?; 

3) wweil (in causalsátren; ím haupt- 
satxe steht því, af því, fyr því): því emk 
hér hróþogr, at drekka Hrópts meger aller 
Ql saman Ls45?, því land of sték, at lifa 
skyldak Ghv 13*; hlæra þú af því, heipt- 
gjarn kona! .. at þér góþs vite Sg31}, 
hnékat af því til hjalpar þér, at værer 
þess verþ aldrege Od9?; Sigurþr dulþi 
nafns síns fyr því, at þat var trúa þeira 
í forneskju, at orþ feigs manns mætti mikit 
Fm I pr 1; einmal test fyrir því 2n den 
nebensatx getreten, wáhrend der haupt- 
salta mit þá eingelettet wird: fyrir því at 
Fróþi var allra konunga ríkastr .. þá var 
honum kendr friþrinn Grt 8; ein vorauf- 
gegangenes þvíat wird durch þat at wider 





EK | át 
8) so lange bis (in temporalsölxen; 
im vordersalzxe steht svá): sat hann 
(Vólundr) svá lenge at hann sofnaþe Vko 
13! (egl. unter svá); 

9) bastceslen vertrastt at de stelle erner 
relatswpartikel: ek veit einn at ( einen 
der') aldro deyr Hgv 77? (doch könnte 
man Áser auch einen olyjectssatx sta- 
tusren), Guþrúno gorla leyndo því at heldr 
vita holfo skylde Od25*Rk, gengo svá 
gorver at ( gtengen so gertistet dorthin 
wo') var garþr mille Am 39?. 

Compossta: þó-t (þó-at), þvit (þvi- at). 


5. át, n. (norsw. aat; alls. át, ags. æt,. 


afrss. ét) speise, nahrung; im: át-frekr. 

áta, f. (norw. aata, asehwed. ata, adán. 
atæ) dass.: sg.gen. hrafn .. andvanr áto 
HH ÍSa?. 

atall, ad). (norw. atall; ags. atol) feind- 
selig, grimmig, verderblich: m. sg. nom. 
Atlie ek heite, atall skalk þér vesa (twort- 
sptel) HHvl5!; f. sg. nom. valkyrja gtol 
HH I40?, qtol vas þá Guþrún Am 43?; 
n. sg. nom. þvi's þat (das rtesengesehlecht) 
æ alt til atalt Vma3l!*, fláréþe .. atalt 
Grp38?, of gxl skjóter þvís þér atalt þykker 
Gg 6?; pl. nom. gtol váro augo sem yrm- 
linge Rp 34; ace. hefr gtol augo Ylfinga 
man HHII4'. 

at-burþr, m. (norte. aat- burd, fær. at - 
burður; rgl. aschied. at-byrdh, f.; Bugge, 
Kr 19, 442) ereignis, begebenhett: pl. dat. 
hann (Reginn) sagþi Sigurþi frá forellri 
sínu ok þeim atburþum, at Óþinn ok Hænir 
ok Loki hofþu komit til Andvarafors Km 7. 

át-frekr, ad). (vgl. nor. mat- frek) 
gterig nach speise: m. pl. nom. átfreker 
Óþens haukar HH II 42?. 

at-gorve, /. tiichtigkest, fertigkest, ge- 
wandthest : sg. ace. Sigmundr ok allir synir 
hans váru langt umfram alla menn aþra um 
afi ok voxt og hug ok alla atgervi Sf 32. 

átján, num. card. (norw. adán. attan, 
fær. átjan, ascArced. attartan; alts. ahtotian, 
ahtetehan, ags. eahtatýne, afris. achtatine, 
ahd. ahtozehan) achtxehn: (Jarl) réþ einn 
at þat átján buom Rþ 39', (Halfdanr ok 
Almveig) ólo ok átto átján suno Hdil 15“, 
átján .. efre þeir urþo Am 49“. 

átjándo, num. ord. (nor. attande, fær. 
átjandi, ase/nved. attartande) der achti- 
xehnte: n. sg. ace. þat kann ek et átjánda 
Hóýv 163". 


5 


þe 
> 


20 


80 


85 


40 


45 


ö0 


átte 18 

at=kvæéþe, n. (asehwed. at-qvidho) 
ausspruch: pl.dat. hygg fyr gllom at- 
kvæþom vel HHo7?. 

Atla-kviþa, f. das gedtcht vom Atle: 
sg.nom. Atlakviþa en grænlenzka Akv tíð. 

Atla-mól, n. pl. das led von Atle: 
dat. enn segir glöggra í Atlamálum enum 
grænlenzkum Akv 46 pr Í. 

áteniþr, m. verwandter: sg. voe. átniþr 
jtna Hym 9!. 

át=runnr, m. sprössling, nachkomme: 
sg. ace. átrunn apa (, den rtesen') Hym 21 ?. 

át=rðnn, ad). wer mit einem andern 
etnes geschlechtes tst (2): m.sg.nom. átránn 
apa Hym 21?4. 

at=seta, f. wohnort, wohnsttx: sg. acc. 
hann (Skjaldr) hafþi atsetu ok réþ lgndum 
þar sem nú er kglluþ Danmgrk Grt 3. 

át-stafr, m. sprössling, nachkomme: 
sg. voc. átstafr Yngva (d. s. Helge) HH 
157?. 

átta, num. card. (norw. aatte, fær. átta, 
aschwed. atta, adán. attæ; got. ahtau, alts. 
ahd. ahto, ags. eahta, afrts. achta) acht: 


5 Geirrgþr (var) átta vetra Grm 3, sat hann 


(Grimnir) þar átta nætr Grm 30, átta nætr 
satk mille elda hér Grm 2'!, átta (baugar) 
'ro jafnhofger Skm 219, stukko átta (hverar) 
Hym 13!, átta vetr vastu fyr jgrþ neþan 
Ls 23?, ek hef .. hamar of folgenn átta 
rgstom fyr jorþ neþan Þk7?, (Þórr át) 
átta laxa Prk 24? svaf vætr Freyja átta 
nóttom Árk 283, afl ok eljon átta manna 
Rþ 45“, (goll skal verþa) gþlingom átta at 
róge Rm 5“, hefk .. fjorspell beþet .. átta 
bróþra Gþr I 4%, hon (Brynbildr) lét drepa 
þræla sína átta Gþpr 125 pr 4, hónom 


fylgja .. átta þjónar Sg 69?, lét hame 
vára .. konungr átta systra und eik boret 
Hlr 7?, hvártke knátte hgnd of annat átta 


nýttom okkart leggja Hlr 12*; átta hundroþ 
achthundert Grm 23?. 

átte, num. ord. (vgl. norw. aattande, 
fær. áttundi, aschwed. attunde, adán. 
atændæ, ottende; got. ahtuda, alts. ahd. 
ahtodo, ags. eahtoða) der achte: m. sg. 
nom. miner sjau syner, verr enn átte, í 
val fello Gþr16*; dat. sjau hjó Hogne 
„ en enum átta hratt hann í eld heitan 
Akv 20?; acc. þann gelk þér enn átta 
(galdr) Gg 13!, súto síþan sjau vetr at þat, 
en enn átta allan þrúþo Vkv 4?; n. sg. ace. 
þat kann ek et átta Hýo 153!, segþu þat 





81 auga 
AUSA (jóS; Mor0. ausa, aSchwed. Ösa, 
adán. osæ) 1) gtessen, begtessen: prt. ind. 
pl. 3. jóþ ól Edda (Amma), jóso vatne 
Rþ 7! 21!, svein ól Móþer .. jóso vatne 
Rþ34?; part. prt. m. sg. nom. hár baþmr 
ausenn hvíta aure Vsp 19?; acc. ask veitk 
ausenn .. hvita aure Vsp 19! Wr; 2) tibertr. 
jmd. (á ehn) mtt et10. (ehu) tiberschútten : 
prs. ind. sg. 2. hrópe ok róge ef þú eyss 
á holl regen, á þér mono þau þerra þat 
Ls4?; 3) sehöpfen: part. prt. m. ag. acc. 
ek drykk of gat ens dýra mjaþar ausenn 
Oþrsre „geschöpft aus (2) Q.' Hýo 140“; 
4) ausask „steh ergtessen': nf. á sér 
ausask aurgom forse af veþe Valígþor 
Vsp 27?. 

austan, ad. (nortw. austan, fær. eystan, 
aschwed. östan, adán, gstæn; alts. ahd. 
östana, ags. eastan) rom osten her: á fellr 


5 


austan of eitrdala Vsp 36!, Hrymr ekr 2%0 


austan Vsp 50', kjóll ferr austan Vsp ól! 
hss., hvé sá jór heiter es austan dregr 
nýtt of nýt regen? Vm13?, sá (Þórr) ór 
hreysom meþ Hyme austan folkdrótt fara 
Hym 36?, seg þat í aptan .. atsé Ylfingar 
austan komner HH 135? mon hregg 
austan Am 17?, fyr austan, praep. c. ace. 
ostæörts von: býr fyr austan Élevága 
hundviss Hymer Hym ó!, reiþ Oþenn fyr 
austan dyrr Bdr4!', eld sék brinna fyr 
austan borg Grt 19!. 

1. austr, m. (norw. auster, fær. eystur) 
das tcasser das sich am boden eines fahr- 
reuges sammelt, eigentl. „das auszu- 
schöpfende' (<u ausa): sg. dat. (Hlórriþe) 
vatt meþ austre upp logfáke Hym 28?. 

Vgl. aust-skota. 

2. austr, adv. (norw. aust, auster, fær. 
eystur, aschwed. öster, adán. ostær; alts. 
akd. óstar) 1) sm osten: austr sat en aldna 
í Ísarmviþe Vep 40!, ek vas austr ok jatna 
barþak (ána varþak) Hrbl 65. 85, ek vas 
austr ok viþ einhverja dómþak Hrðl 90, 
þeir í Bolm austr borner vóro Arngríms 
syner ok Eyfuro Hdl24!, þær (norner) 
austr ok vestr enda fýlo HHI4!; 2) nach 
osten: þú (Njgrþr) vast austr heþan gísl 
of sendr at goþom Ls3f!, annarr (hestr) 
austr und Abþilse .. hvarfaþe FM 12'*, 
austr skreiþ EÉgell at Qlrúno Vkv 6', líttu 
nu austr, Hrimgerþr! HHo 29', austr 
lyster oss leiþ at kanna HH II 6“, á berke 
skal þær (limrúnar) rísta ok á barre 


25 


30 


85 


40 


50 


auþogr 82 
viþar þess's lúta austr limar Sd 70“, 
arkoþom at auþno, unz vér austr kvómom 
Am 927. 

Composita: austr-fgr, austr- vegr. 

austr = for, f. retse nach osten, ostfahrt : 
pl. dat. austrfgrom þínom skaltu aldrege 
segja seggjom frá Ls60!. 

austr=vegr, m. dass.: sg. dat. Þórr fór 
ór austrvegi Ffrðl einl. 1, han (Þórr) var 
í austrvegi Ls d; pl.acc. á austrvega 
„Ostwirts': upp ek þér verp ok á austr- 
vega Ls59?. 

aust=skota, f. schöpfgefiss: sg. dat. 
einn meþ órom ok austskoto bar (Þórr) 
til bójar brimsvín jgtons Hym 28?. 

auþenn, part. prt. (eines verlorenen 
redupl. verbums *auþa; noree. auden, fær. 
eyðeð, n., asehwed. ödhin; alts. ödan, ags. 
éaden) was jmd (eigentl. durch die gunst 
des schtcksals) xufállt od. verltehen wird: 
n. 89. mom. heilla auþet verþr þér af hjalm- 
stgfom, ef þú sér þá fyrre fara Km 22?; 
gen. mér Atle þat .. sagþe, at hvárke 
lézk hofn of deila .. ok enge hlut auþens 
fear Sg 37“. 

auþ-<fengr, ad). leicht xu erlangen: 
n. pl. nom. þess vænter mik at þér myne 
Qgn af uxa auþfeng vesa Hym 18. 

nuþ = kendr, ad). (nor10. aud -kjend, fær. 
eyð-kendur, aschwed. öþ-kánder) leicht 
au erkennen: m. sg. nom. Sigurþr var 
auþkendr Grp 3; n. sg. nom. mjgk es 
auþkent þeims til Óþens koma salkynne 
at sea Grmð9! 10!. 

nuþn, f. (nor. audn, rgl. aschwed. 
öþkn, adán. gdk; got. auþida) ödes, unbe- 
bautes land; etnöde, wildnis: sg. dat. 
grey norna (dze wwölfe) þaus grúþog ero í 
auþn of alen Hm 29“. 

auþna, f. (nor. audn, fær. eyðna. 
aschwed. öþna) sehzeksal: sg. dat. grkoþom 
at auþno Am 92*. hí 

auþogr, adj. (got. audags, alls. ödag, 
ahd. ótag, ags. éadig) retch „mm. sg. nom. 
auþogr þóttomk es ek annan fann Hóv 47}, 
maþr es auþogr, annarr óauþogr Hýo 74}, 
auþogr verþa monk í andsvgrom (,€s wird 
mir nicht an antworlen fehlen'), ef þú 
mælir til mart Ls5ð?; gen. óauþogr maþr 
es til auþogs komr mæle þarft oþa þege 
Fm 10'; dat. eld sák upp brinna auþgom 
manne fyrer Hýo 70?. 

Composttum: ó-auþogr. 





85 áþr 

Skm 397, segþu mér þat, Skirner! áþr þú 
verper sgþle af mar Skm 41!, ljósan ljá 
skaltu í lúþr bera .. Sinmgro at selja áþr 
hón som telesk vápn til vigs at lea FY 303, 
þú skalt, Hundingr! .. gefa svinom soþ 
áþr sofa ganger HH II38“, grætr, goll- 
vareþ! grimmom tórom .. áþr sofa ganger 
HH IL 44*, skalk fyr vestan vindhjalms 
bruar áþr Salgofner sigrþjóþ veke HHlI 
48%, laug skal gorva þeims liþner 'o .. 
áþr í kisto fare Sd 34? mona hgndom 
hvilþ vel gefa áþr fullmalet Fróþa þykke 
Grt17*%; e) e. ind. prt. þó (Vále) æva 
hendr né hgfoþ kembþe áþr á bál of bar 
Baldrs andskota Vsp 34?, át ek í hvílþ 
áþr ek heiman fór sildr ok hafra Hrbló, 
fórot lenge áþr líta nam aptr Óþens sunr 
Hym 36!, fórot lenge áþr liggja nam hafr 
Hlórriþa Hym 38!, vega þorþe (mær) sem 


6 


10 


víkingar áþr hana Helge hapto ggrþe HH 20 


1149, né vildak þat at mik ver ætte, áþr 
Gjúkungar riþo at garþe Sg 35 ?, gollbrynjo 
smó (Brynhildr) .. áþr miþlaþesk mækes 
eggjom Sg 47?, gáfu (Gjúkungar) henni 
(Guþrúnu) óminnisveig at drekka, áþr hon 
játti at giptaz Atla Dró, sofa nó máttot 
né of sakar dóma áþr þeir Sigvgrþ svelta 
léto Gþr 113*, kvýmo konungar fyr kné 
þrenner áþr hón sjalf mik sótte at mále 
Gþr 1125“, hliþverþer hárar borgar grind 
upp luko áþr í garþ riþom Gþpr 1137, 
hon (Borgný) mátti eigi fóþa byrn áþr til 
kom Oddrún 0d3, rengþe þær (rúnar) 
Vinge .. áþr hann fram selde Am 4?, 
átján, áþr fello, sfre þeir (Gjúkungar) urþo 
Am 49*, máttegak balva bótr of vinna áþr 


bak. n. (norw. fær. aschwed. baker, m., 
adán. bak; alts. bac, ags. bæc, afris. bec, 
ahd. bah; vgl. Bugge, Beitr. 13, 185 fg.) 
1) riieken: sg. dat. mogr of læzk af mars 
bake frókn at hefna fgþor Grm 17, maþr's 
hér úte stigenn af mars bake Skm 15, Óþen 
knátte (hestr) á bake bera FM 10SU, mærr 
of lék (Erpr) á mars bake Hm 14?, meis 
hefk á bake Hról 4, aurgo bake þú mont 
á vesa Ls483, (loge) brinne þér á bake 
Ls 659, nú's blóþogr grn .. bana Sigmundar 
á bake ristenn Rm26?; ace. Sigurþr 


25 


30 


36 


40 


áð 


bakke 86 
hnófk hafoþ af Hniflungom Go 12*, (haler) 
til gota etke garþot heyra, áþr halr hug- 
fullr í horn of þaut Hm 18?, þær (Menja 
ok Fenja) mólu litla hriþ áþr niþr sukku 
skip Grt31; d) ce. opt.prt. grófe vetra, 
áþr være jorþ of skgpoþ, þá vas Bergelmer 
borenn Vm 29! 35!, hvat mælte Oþenn, 
áþr á bál stige, sjalfr í eyra syne? Vm 54}, 
ár valtívar veiþar nýmo .. áþr saþer yrþe 
Hym 1?, át Sifjar verr, áþr sofa genge, .. 
yxn tvá Hymes Hym 15}, áþr hann (Loki) 
drykki, kvaddi hann ásuna Ls JÓ pr, 
þetta var áþr Atli færi HHv4 pr 1, þik 
kvazk hilmer hitta vilja, áþr itrborenn 
ando týnda HHv 37*%, sumer Gotþorme af 
gera deildo, áþr þeir mætte .. á horskom 
hal hendr of leggja Br 4?, lenge huger 
deildosk, áþr of frægak folkvgrþ at gram 
Gþr 11 6?, sjau hundroþ manna í sal gengo, 
áþr kvén konungs í ketel tóke Gþr III 7*, 
þat nam at mæla .. sjá móþr konungr, 
áþr hann sylte Od 14?, hón (Guþrún) hefr 
þriggja þjóþkonunga banorþ boret .. áþr 
sylte Ákv 46, sqosk til síþan áþr í sundr 
hyrfe Am 33!, garþot far festa áþr þeir 
frá hyrfe Am 344, ápþe illþræle áþr ods 
of kende Ám 59 ?, góddak (Svanhilde) golle 
-. áþr hana gæfak Gotþjóþar til Ghv 167, 
áþr létti kvæþinu, mólu þær (Fenja ok 
Menja) her á hendr Fróþa Grt 25, hét 
(Fróþe) hváregre hvilþ né ynþe, áþr hann 
heyrþe hljóm ambátta Grt 2*, vasa kyrr- 
seta áþr Knue felle Grt 14*; — eige áþr 
„. áþr „nteht frúher .. als bis': kömk 
eige áþr Rogheims á vit nó Rgþolsfjalla, 
áþr hefnt hefek Hjgrvarþs sonar HHv 43 '?. 


B. 


steig á bak honum (Grana) Fm 44 pr 7; 
2) die rickenfláche der hand: sg. dat. á 
horne skal þær (glrúnar) rísta ok á handar 
bake Sd 73. 

Composita: bak- fall; hús- bak. 

bakefall, n. das rtickwártsfallen, die 
riickwiirtsbewegung des oberkörpers beim 
angestrengten rudern: dat. pl. beysto bak- 
fyllom „ste ruderten aus voller kraft" 
Am 347. 

bakke, m. (norw. bakke, fær. bakki, 
adán. banke, bakke, asehwed. bakke; vgl. 

















97 bera 

„haben lange zett das ktirxere sltroh ge- 
xogen' HHII24*; besttxen: nf. hann 
(Atle) mon .. æ bera afl et meira Sg 33* 
(egl. Bj. Magnússon Ólsen, Ark. 9, 231); 
b. fjarre fortfragen: part. prt. m. sg. nóm. 
sás mér fránn mæker æ fjarre borenn 
Vkv 19“; b. fram auftragen: part. prt. 
n. sg. nom. (vas) fyr jotna gl fram boret 
Þrk 24?; b. saman xusammentragen : 
prs. ind. sg. 3. (Regenn) berr af reiþe rgng 
orþ saman „„sammelt falsche beschul- 
digungen' Fma33?; prt. and. sg. 2. bart 
skrok saman „örachtest lúgen xusammen', 
„maechtest ein lúigengewebe' HH 1 39?; 
b. upp vortragen, aufröhlen: part. prt. 
f. pl. ace. lát .. upp bornar ætter manna 
Hdl1l*; b. út hínaustragen: pri. and. 
sg. 3. er munnlaugin var full, bar hon 
(Sigyn) út eitrit Ls 65 pr 6, Sigmundr bar 
líkit út á skipit Sf 21; 

2) bringen: inf. gekk algollen fram .. 
bera bjórveig syne Hym 8“, verþat svá 
rík skop, at Regenn skyle mitt banorþ 
bera Fm 39? (s. banorþ), skævaþe þá en 
skirleita .. veigar þeim at bera Akr 38}, 
fó kant, fóstra! .. ungo vife andspjall 
bera „rermagst ntchi tröstende worle xu 
sagen' Qþr 111?;  prs. ind. sg.3. (mit 
negat.) byrþe betre berrat maþr brauto at, 
an sé manvit miket Hývl0' 11'; pl.3. 
þær (valkyrjor) bera einherjom gl Grm 
36*, ef mér fyrþar bera bond at boglimom 
„mir fesseln an dte glieder legen' Hóv 
149!; opt. sg. 1. (mit suff. pron.) þót ek 
á lopt berak (feld) Orm 1?; pl.3. Hrist 
ok Mist viljak at mér horn bere Grm 36'; 
imper. sg. 2. ber minnesgl mínom gelte! 
Hdl 46!, ber Óttare bjór at hende Fldl 503; 
prt. ind. sg. 3. bar (Edda) meirr at þat 
miþra skutla örachte ferner noch (speisen) 
auf die mitte der tísche' Rþ 4?, bar (Baþ- 
vildr) hann (baug) Vólunde es brotet hafþe 
Vkv 279 (pap. hss.), at erfinu bar Borg- 
hildr gl Sf 7, hon tók eitr mikit horn fult 
ok bar Sinfjotla Sf8, Borghildr bar annat 
horn Sinfjotla S/13, et þriþja sinn bar 
hon honum hornit Sf15; pl.3. býro .. 
heilan (kalk) fyr Hyme Hym 30“, bóro 
þat (hjarta) fyr Gunnar Akv 23“ 25!, bóro 
mjgþ mærar Am 8!; part. prt. m. sg. nom. 
ef þér fjatorr verþr borenn at boglimom 
„eine fessel an die glieder gelegt' Gg 107; 
n. sg. nom. qlve bergja léztu eige mundo, 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


25 


80 


bera 08 
nema okr være býþom boret Ls 9*; ace. 
hón (Guþrún) hefr þriggja þjóþkonunga 
banorþ boret Akv46* (s.banorþ); b.fram 
herbeibringen: imper. pl. 2. bereþ hnosser 
fram Húnkonunga (fhv 6?; b.inn htnein- 
bringen:. tmper. pl. 2. bereþ inn hamar 
brúþe at vigja Þr 30?; b. eht moþ 
tveimr 220tsehen xwes etw. bringen: ínf. 
þú kunner aldrege bera tilt meþ tveim 
„konntest nie xwischen xweien einen ver- 
gleich xustande bringen' Ls 38?; prt. 
and. ag. 3. (Óþenn) meþ sifjungom sakrúnar 
bar „ entzweite die verwandten' HH II 33“; 
b. ofan herabbringen: inf. arnar orþ hann 
(Ratatoskr) skal ofan bera Grm 32?; 
unpers. bar sókn saman „es erhob sich 
streat' HH II9S: 

3) xtehen: part. prt. m. sg. ace. blóþgan 
hugþak mæke borenn ór serk þínom Am 22'; 

4) emporheben: part. prt. m. sg. nom. 
hæstr borenn hverjom jafre „hock erhaben 
tiber jeden fiirsten' Grp 7? (anders Paul, 
Princ.? 135); 

5) jmd (ehn) mat etw. (ehu) begaben 
od. ausslatten: part. prt. n. sg. ace. hverr 
hefr þik baugom boret? Alv 5“ (vgl. jedoch 
£x 29, 49 ff.);  m. sg. nom. Yggdrasell 
hár, borenn, heilagr, hvíta aure „der hohe, 
heilige, mit gliinxendem nass begabte Y. 
Vsp 19?U; : 

6) md (ehn) dureh etw. (ehu) úiber- 
willigen: inf. marggollen már mér þótte 
aflo bera „sekien mir an kraft tiberlegen 
xu sem' (das objekt fehlt) HHv26?; 


85 pré. ind. sg. 3. bar hann hana bjóre Fkv 


sm 
o 


45 


50 


29!; part. prt. f. sg.nom. hér liggr Borgný 
of boren verkjom Od4?: 

“) md (af ehm) tibertreffen: prt. ind. 
sg.3. svá bar Helge af hildingom, sem 
ítrskapaþr askr af þyrne HHII37'; 

8) gebáren: prs. ind. sg. 2. eina dóttor 
berr Alfrgþoll Vm 47!, Rindr berr Vála í 
vestrsglom Bdr1l'; prt. ind. sg. 3. hann 
(Heimdall) Gjalp of bar, hann Greip of 
bar, bar hann Eistla ok Eyrgjafa, hann 
bar Ulfrún ok Angeyja, Imþr ok Atla ok 
Ísarnsaxa Hdl 38!-*; pl. 3. nio bóro þann 
-. Jttna meyjar Hdl 379; part. prt. m. 
sg. nom. Baldrs bróþer vas of borenn 
snimma Vsp 33?, grófe vetra .. vas Ber- 
gelmer borenn Vm 29? 35?, estattu til brúþar 
borenn „fúir die braut geschaffen' Alv 2%, 
þú est, Ottarr! borenn Innsteine Hdl 12', 

4 











105 binde 
pr 2; f- pl. dat. bundnom rgndom „mit 
fest <usammengeftigten schilden' Akv 14* 
íanders, aber kaum rtchtig Wisén EE 128, 
da bundr „bunt' sm nord. sonst nicht 
nachwetsbar st); n.sg. ace. grey eitt... 
bundet beþjom á Hóv 100; b. yfer ver- 
binden: tnf. under dreyrgar knætter yfer 
binda Sg32“; 2) fesseln (ehn ehu od. 
meþ ehu): sn/. þik (mik) á hjgrve skolo 
ens hrímkalda magar gornom binda goþ 
Ls 49% 50? bure mundak binda meþ 
boga strengjom Hm 217, megot tveir menn 
einer tio hundroþ Gotna binda eþa berja 
Hm 233; prt. ind. pl. 3. hvorer 'o jgfrar 
þeir es á logþo bestesima ok mik bundo? 
Fkr 14?, í fjotor setto vin Borgunda ok 
bundo fastla Ako 19%; part. prt. m. sq. 
nom. Fenrisúlfr sleit hand af honum (Tý) 
þá er hann var bundinn /“s 6, montu 
næst, nema þú nú þeger, bundenn, bolva- 
smiþr' Le 41*, hann (Loki) var bundinn 
meþ þermum sonar síns Nara Ís 65 pr 2; 
ace. engi maþr grandaþi gþrum, þótt hann 
hitti fyrir sér fgþurbana eþa bróþurbana 
lausan eþa bundinn Grt 12, hér skyle enge 
oþrom granda .. þót bana bróþor bundenn 
finne Grt 6*; 3) mat etuw. (ehu) beklerden : 
ímper. sg. 2. bitt þik, Freyja! brúþar líne 
Þrk 11*; pl. 1. bindom Þór þá þrúþar 
line Érk 14?;  prt. índ. pl. 3. bundo Þór 
þá brúþar líne Prk18!; nf. e. refi. mik 
mono æser argan kalla, ef bindask lætk 
brúþar líne Árk 16?. 

binde, n. gebðundenhest; in: ab- binde. 

birkenn, adj. (nor. birkjen, berkjen) 
abgeschált, der rinde beraubt, daher 
trocken: m. sg. acc. þóttomk gllo betra, ef 
léte mik life týna eþa brende mik sem 
birkenn viþ Gór IT 13“. 

birtr, adj. (part. prt. von birta, fær. 
birta) glánxend; in: kyn -birtr. 

bit, n. (norw. fær. aschiwed. bit, adán. 
bid; afris. bit, ahd. biz, m.) biss; an: 
bit - sótt. 

bíta (beit; norw. aschwed. bita, fær. 
bita, adán. bitæ, bide ; got. beitan, alts. bitan, 
ags. bitan, afris. bita, ald. bizan) 1) betssen, 
essen, fressen: inf. hvar sátt brúþer bita 
hvassara? Þrk 25?, sákak brúþer bíta 
breiþara Þrk 2593; prs. ind. sg. 3. (Heiþrún 
geit) bitr af Læráþs limom Grm 25?, hjortr 
bitr ofan Grm 353, birner .. bita þrof- 
tynnom Ákv 11*; 2) sehnetden (von 


i5 


20 


25 


30 


36 


40 


45 


54 


- 


bíþa 106 
waffen): prs. ind. sg. 3. sverþit bítr helluna 
FHI?; pl. 3. geirar né bita eggjar né 
ísarn Jónakrs suno Hm 26?, (mit negat.) 
bítat þeim výpn né veler Hóv 148*; opt. 
sg. 3. (mit negat.) bitea þat sverþ es þú 
bregþer HH II31?; prt. ind. sg. 3. ef hann 
.< sverþ of beit HHv 38 *, hvat beit brynjo? 
Sdl'; 3) verletxen, schádigen, verder- 
ben: nf. ofarla bíta ek sá einom hal orþ 
illrar kono Hýv 117!, þik skyle aller eiþar 
bíta þeir es Helga hafþer unna HH II 29', 
hana (Svanhilde) mono bita Bikka róþ 
Sg 63! 

bitla (aþ) 2ðumen, aufráumen: part. 
prt. n. pl. nom. rinne rgkn bitloþ til Regen- 
þinga HH1I53!. 

Composita des part. prt.: goll- bitlaþr, 

stjórn - bitlaþr. 

bitoll, m. (norw. bitel; ags. bitol) ge- 
biss: sg. gen. bitols .. skókr „der erschtit- 
terer des gebisses', d. 1. das pferd Ákv 33". 

Compositum: goll- bitoll. 

1. bitr, adj. (nor. bitter, fær. bitur, 
aschwed. biter; alts. ald. bittar, ags. biter) 
1) scharf, schneidend: m. sg. dat. bitrom 
hjorve Em 26'!; 2) schnetdig, kúhn: m. 
sg. ace. þú átter fgþor bitran Fm 5?; 
3) kröftig, wirksam: m. pl. ace. ramt gól 
Odrún bitra galdra at Borgnýjo Od 6'*; 
4) sehmerxlich: superl. m. sg. acc. hver 
sagþe þeira sínn oftrega þanns bitrastan 
of beþet hafþe Gþr 13“. 

2. bítr, m. beisser; in: hæl- bitr. 

bit-sótt, /f. krankhest beim vieh die 
dureh den biss von ungextefer erxeugt 
wird: pl. dat. beite (tekr viþ) bitsóttom 
Hóýv 136}. 

bíþa(beiþ; nor:o. bida, fær. biða, aschwed. 
biþa, adán. bithæ. bide; got. beidan, 
alts. bidan, ags. bidan, afris. bidia, ahd. 
bitan) J/ warten: a) absol. inf. titt vasat 
bíþa Hm 17!; tmper. pl. 2. heþan bíþeþ 
meþan hökk yþr galga Am 36“; prt. end. 
sg. 8. þaþan beiþ þengell, unz þinig kvýmo 
haler HHI23?; b) warten auf ýmd od. 
auf etiw. (ehs): nf. (ulfr) es í byndom 
skal biþa ragna rokrs Ls 39%, hér monk 
standa uk þin heþan biþa £f7ðl 31, skamt 
lét vise vígs at bíþa HH I10', glaþr monk 
þess biþa Am ö6!, vas þess skamt biíþa 
Am 84?; prs. ind. pl. 1. bíþom byrjar í 
Brunavýgum HH II69; pl. 2. hvers biþeþ 
ör í Brunavggom? Hl Il5?;  prt.ind. 











113 bjaþ 
í Bragalunde HHII8?“. — Áls mánnl. 
eigenname FM 12! 

Compositum: hvita - bjorn. 

bjaþ, /. erdflöche, land: pl. dat. Bors 
syner bjoþom of ypþo Vsp 4!. Vgl. Engla 
bjaþ „ Ængland' Hgfoþl. 2“ (ASB 3, 296), 
bjoþ sokkvesk Korm. saga str. 61“ Möb. 
(Bugge, ÁAarb. 1889 s. 6); Mogk, Bettr. 
í, 231; KG, Njála ll, 178; Bugge, 
Stud. s.6 anm.3; Bj. Magnússon Ólsen, 
Tímarit 15, 37). 

blá-fár, ad). blau gesprenkelt: m. sq. 
acc. serk bláfaan Rþ 28“. 

blá-hvítr, ad). blöultek weiss: f. pi.nom. 
(sar.) bókr .. enar bláhvito Ghv 4% Hm 7!. 

blak-fjallr, adj. mit schwarxem fell: 
m. pl. nom. birner blakfjaller Akv 11}. 

blakr, adj. (norw. blakk, aschwed. 
blakker, adón. blak; ags. blæc; gl. 
akhd. blach „atramentum') dunkelfarbig, 
schwarx: m. sq. ace. (sto.) enn blakka mar 
Ghv 19!. — Áls pferdename FM 108 12??. 

Compositum : blak - fjallr. 

1. blanda (blett; got. alts. ags. blandan, 
ahd. blantan) vermischen (eht ehu); 7) im 
etgentl. sinne: inf. grimm vastu, Guþrún! 
es ggrva svá mátter, barna þinna blóþe at 
blanda mér drykkjo Am80?; prt. ind. 
sg. Í. (mit suff. pron.) dreyra blettk þeira 
(drykkjo) Am 77“; part. prt. m. sg. ace. 
bjór .. magne blandenn ok megentire 
Sd5?; n. sg. ace. (goþ) of þat gættosk, 
hverr hefþe lopt alt læve blandet Vsp 25; 
bl. saman ehu efio. vermischen: prs. ind. 
pl. 3. hvé sá holmr heiter, es blanda 
hjorlege Surtr ok æser saman? Fm 14?; 
prt. tnd. pl. 1. vit í árdaga blendom blóþe 
saman Ls9?: blandask sich vermischen: 
prs. ind. pl. 3. ský .. es skúrom blandask 
Alv17?; 2) tibertr.: inf. geþe skaltu viþ 
þann blanda „snnige seelengemeinschaft 
mtt thm eingehen' (Lining) Hýv 44}; 
prs. ind. sg. Í. (mit suff. pron.) blentk 
þeim svá meine mjoþ „vergálle thnen den 
met' Ls3?; part. prt. f.sg. nom. þú 'st 
.- meine blanden mjok „du bist stark 
mit bösem gemischt', d. h. bei dir úiber- 
tctegen dte bösen eiyenschaften die guten 
Ls32? 56?. 

Compostta des part. prt.: eitr- blandenn, 

læ - blandenn, mein - blandenn. 

2. blanda (aþ; norw. fær. aschued. 
blanda, adán. blande, blænde) mischen, 


6 


þm 
Gu 


20 


25 


80 


35 


40 


59 


bleyþe 114 
tereinigen: parl. prl. n. ag. nom. sifjom 's 
þá blandat „das est snnige freundschaft" 
Hóv 123'; ace. þú hefr .. meine blandat 
manz blóþ gefet Hir 2%E. 

blár, adj. (norw. blaa, fær. bláur, 
aschtwed. blár, adán. blá; afrís. bláw, 
bláu, ahd. bláo) sehwarablau, schwarx: 
m. sg. dat. sá (Óþinn) var í feldi blám 


Grm 27; f.pl.nom. blaar unner Sd 9?. 
Compostta: blá-fár, blá-hvítr, blá- 
svartr. 


blása (blés; nor. blaasa, fær. blása, 
aschtwed. blasa, adán. blæse; got. blésan 
1nm: uf- blésan, ahd. blásan) 7) blasen (auf 


ó einem inslrumente): prs. ind. sg. 3. hátt 


blæss Heimdallr Vsp 463; #2) ett. (ehu) 
ausscknauben: prí. ind. sg. 3. blés hann 
(Fáfnir) eitri Fm 4. 

blá-svartr, adj. (nor. blaa - svart) 
schtearx tete kohle, rabenschwarzx: n. pl. 
nom. brimdýr blásvort HH I52?. 

blautr, adj. (norw. blaut, fær. bleytur, 
aschwed. blöter, adán. blat; ags. bléat, 
afris. blát, ahd. blöz) weich; weichltch, 
terxagt, furchtsam: m. sg. nom. Íár es 
hvatr es hroþask tekr, ef í barnósko es 
blautr Fm 6* (v.l.). 

blauþogr, adj. (aschteed. blödhogher, 
adán. blodig) weichherxig, sanft, un- 
krtegertseh: m. sg. dat. Baldre, blauþgom 
tivor Vep 32' (conjeetur von Mhff). 

blauþr, ad). (norte. blaud, aschtced. 
blödher, adán. blod; alts. blöði, ags. bléaðe, 
ahd. blödi; vgl. got. blauþjan) blöde, furcht- 
sam, feig: m.sg.nom. fár es hvatr es 
hroþask tekr, ef í barnósko es blauþr 
Fm 6“; gen. (sw.) Hjalla ens blauþa Ako 
24? 263; dat. ilt's blauþom hal brauter 
kenna Hm 143. 

Composita: hug- blauþr, ó- blauþr. 

blaþ, n. (nor:e. adán. blad, fær. blað, 
asehwed. blaþ; alts. blad, ags. blæd, ahd. 
blat) blatt; in: stjórnar- blaþ. 

bleikr, adj. (norw. bleik, fær. bleikur, 
aschtwed. bleker, dán. bleg; alts. blek, ags. 
blác, blæc, ahd. bleih) gelblich glánzend : 
m. pl. dat. bleikom skjoldom Ako I4?; n. 
sg.nom. bleikt vas hár #534?. 

bleyþe, f. (alts. blóði, ahd. blödi) færcht- 
samkeit: sg. dat. emka ek meþ bleyþe 
borenn Sd 21?, ef þú viþ þeger, þá þvkker 
þú meþ bleyþe borenn Sd 25?. 

Compositum: hug- bleyþe. 





117 blóþ - rekenn 
blóþ-rekenn, adj. ölutbespretxi: f. sg. 
acc. sparþet  hilmer hodd blóþrekna 


(blóþrekenn R) HH 19* (£x 29, 543 anm.). 

blunda (aþ; asehwed. blunda, adán. 
blunde; egl. nor. blundra) dze augen 
schliessen: part. prs. m. sg. nom. hann 
(Otr) hafþi tekit einn lax ok sat á ár- 
bakkanum ok át blundandi Æm 12. 

blundr, m. (nor. blunder, fær. blundur, 
dán. schwed. blund) schlummer; im: 
blund - stafer. 

blund - stafer, m. pl. einschlöfernde 
runen, runen de die wirkung haben ;md 
in rauberschlaf xu versenken: pl. dat. 


Óþenn því veldr, es ek eige máttak bregþa 15 


blundstgfom Sd 4“. 

blæja, /f. (norw. blæja, fær. blæa, 
aschaed. blea, adán. ble; vgl. mhd. blahe, 
nhd. (dsal.) blahe, bláhe) 7) betttuch, bett- 
decke: sg. dat. hann (Vilmundr) varþe mey 
varmre blæjo Odö“; acc. ek gef hverre 
- bók ok blæjo Sg 484, breiddom vit 
blæjo eina Od 23“, blæjo hugþak þína 
brinna í elde Am 15 ', þau (linklæþe) mono 
brátt brinna þars bl:éjo hugþer Am 15}; 
pl. ace. (hjón) breiddo blæjor RP 23'; 
2) leichentuch: sg. dat. svipte (Gollrgnd) 
blajo af Sigverþe Gþr112'; ace. (mon 
ek) vexa vel blæjo at verja þitt like 
Am 97?. 

blóþa (dd; nor. bloda, fær. blaða, 
aschtced. blöþa, dán. blade; ags. blédan; 
egl. ahd. bluoten) blten: inf. tea buþlunge 
blóþa under HHv 40?. 

boge, m. (nor20. boge, fær. bogi, aschwed. 
bughi, adán. buge; alts. ahd. bogo, ags. 
afrís. boga) krúmmung; gekrimmter 
gegenstand; ins besond. der bogen xum 
schiessen: sg. gen. bure mundak .. binda 
meþ boga strengjom Hm 21?; dat. brestanda 
boga Hýr 84!; pl. ace. boga bekksóma 
Akv 7“. 

Compossta: bog-limer; ý- boge. 

bog-limer, m. pi. gebogene gheder: 
dat. ef mér fyrþar bera bond at boglimom 
Hár 149?, ef þér fjgtorr verþr borenn at 
boglimom Gg 10?. 

bógr, m. (nor. bog, fær. bógvur, 
aschiced. bogher, adán. bov; ags. bóg, 
ahd. buog) bug (eines pferdes): sg. dat. 
eiþa skaltu mér.. vinna .. at mars bógo 
Vkv35?; pl. dat. und þeira (Árvakrs ok 
Alsvinns) bógom fýlo .. æser iísarn kól 


1 


20 


=) 


25 


" 


35 


40 


öl 


„ 


borg 118 
Grm 372, þeim hétomk þá þjóþkonunge 
es meþ golle sat á Grana bógom Sg 36?; 
ace. (þú mont) golle hlóþa á Grana bógo 
Grp 133, hlóþusk móþger á mara bógo 
Ghv 7. 

bók, f. (norw. aschuwed. bok, fær. bók, 
adin. bog; got. böka, ags. bóc, ahd. 
buohha) 1) buche; 2) mat figuren oder 
xetchen versehener buchenstab; 3) tiber- 
haupt ein mit figuren versehener gegen- 
stand, íns besond. ein mit stickereien 
versehener tepptch: sq. ace. ek gef hverre 
„. bók ok blæjo Sg 48%; pl. nom. bókr 
vóro þínar enar bláhvíto roþnar í vers 
dreyra (roþnar valundom) Ghv 4% Hm í!. 

Compositum : bók - rúnar. 

bóka (aþ) stieken; an: goll- bóka. 

bók-rúnar, /. pl. auf buchenholx ge- 
rtltxte runen: nom. þat ero bókrúnar Sd 19!. 

ból, n. (nor20. asehired. adin. bol, fær. 
ból) wohnstátte; in: nátt- ból. 

bolle, m. (norn. adán. bolle, fær. holli, 
aschwed. bulle; ags. bolla; vgl. ahd. bolla. 
f) bauehiges gefáss, krug: sg. dat. soþ 
vas í bolla RP 4?*. 

bolr, m. (nor20. bul, addin. bul, asehwed. 
bol, bul) rumpf: sg. nom. barþesk bolr, 
vas á braut hofoþ HH IL 19. 

bolstr, m. (norzc. adán. bolster, asehtced. 
bulster; ags. ahd. bolster) ktssen: sg. dal. 
hné Guþrún holl viþ bolstre Gjr Í 14', 
hné viþ bolstre hón (Brynhildr) á annan 
veg Sg 47}. 

bónde, m. (norw. aschwed. adán. bonde, 
fær. bóndi) bauwer; in: kot-bónde. 

borg, /. (nore. fær. adán. borg, aschied. 
borgh; got. baúrgs, alts. ags. ahd. burg, 
afris. burch, burich) 7) befestigter wokn- 
sitr, burg: sg. nom. (vas) borg broten sús 
Brynhildr átte Od17?; gen. brotenn vas 
borþveggr borgar ása Vsp 24?, hliþverþer 
hórar borgar grind upp lÍuko Gr 1137', 
æster, Jgrmonrekr! okkarrar kvýmo .. 
innan borgar þínnar Hm 25?; dat. Buþla 
greppar standa á borg enne hývo Akv 14}, 
í borg enne hývo Hm 23?; ace. jgrþ 
dúsaþe ok uphimenn, þás bano Fáfnes 
borg of þátte Od 16“, eld sék brinna fyr 
austan borg Grt19'; pl. ace. þás borger 
braut í Brálunde HH I3?, hverr byggver 
hér borger þessar? Grp 1'; 2) der hoch- 
getiirmle scheiterhaufen (vgl. Bugge, Bettr. 
22,126): sg. acc. lát svá breiþa borg á 





121 branga 
afrís. brand, brond, ahd. brant) 1) bren- 
mendes holischeit, fewerbrand: sg. nom. 
dat. brandr af brande brinn unz brunnenn 
es Hývóc!'; dat. hratt fyr hallar dyrr 
. brande brúþr heitom Akv 44*; pl. dat. 
mjok es bráþr es á brgndom skal síns of 
freista frama „der muss hurlig sein der 
„nit feuerbrúnden sein gliick versuchen 
erill! Hór 29 (Richert s. 1 fg.); eine andere 
erklörung, wonach b. = skíþ, von Eiríkr 
Magnússon, Cambridge phálol. soc. proc. 
1884 s.21 ff. 1887 s. 13 fg.; noch anders 
FJ 1, 116 u. Bj. Magnússon Ólsen, Ark. 9, 
223 fg.; 2) ein teil des rordersehtffes, 
u. war tahrsch. der vordersteven der 
in dem gallionbild (hqgfoþ) sn abschluss 
findet: pl. dat. fellr bratr breko brgndom 
hære Rm 17?; 3) schwert: sg. ace. brand 
ruþom Grt 15“. 

branga, /. schaden (vgl. norw. brank, 
n. „schaden', „abnutxung', branka „be- 
schádigen', brankutt „beschúdigt', „ab- 
genulzt'): sg. dat. (Jgrmonrekr) beiddesk 
at brongo „totinschte (es) stch um schaden 
Hm 20?, vgl. H. Falk in Akad. afhandl. til 
S. Bugge (Christ. 1889) s. 13 fg.; anders 
Bugge, Za 7, 404, vgl. Æx 26, 30. 

bráss, m. koclh (2): sg. ace. tóko brúás 
Buþla Am öð!. 

bratr, adj. (norw. bratt, fær. brattur, 
aschwed. branter, adán. brant; ags. brant, 
bront) 7) steil, senkrecht aufsteigend: 
Í. pl. ace. mont, Guþmundr! .. bergskorar 
brattar klífa HH IT25?; auch von hoch- 
gehenden wellen: m. sg. nom. fellr bratr 
breke brgndom hære Æml7?% esa svá 
bratr breke né svá blaar unner $Sd95; 
n. sg. ace. (adverbial) fellr bratt breke 
Rm17?EF; 2) beschwerlich, sehlimm: 
m. sg. ace. reynt hefk fyrr brattan (brattara 
R), seil. kost, Amö56? (FJII, 131). 

Compositum: brat- steinn. 

brat- steinn, m. stetl aufragender stein, 
söule: sg. acc, Hlórriþe .. lét bresta brat- 
stein glere Hym 30?. 

braukun(??) Hdl 24?. 

braut, /.(#0r:0. braut, fær. breyt, asehwed. 
bröt) 7) weg, strasse: sg. gen. gekk (Rigr) 
meirr at þat miþrar brautar Æp 2' 6? 20? 
33'; dat. byrþe betre berrat maþr brauto 
at an sé manvit miket Hýv 10' 11', afhvarf 
miket es til ilz vinar þót á brauto bue 
Hóv 34', sjaldan bautarsteinar standa brauto 


6 


þá 
> 


1 


en 


20 


2ð 


30 


8: 


- 


40 


50 


bráþlega 122 


nær nema reise niþr at niþ Hv 723, bróþor- 
bana sinom þót á brauto móte Hýv 88', 
opt bglvísar konor sitja brauto nær Sd 27, 
bróþer okkarr .. es vit á braut vógom 
Hm 28?; pl. nom. liggja til Gjúka grónar 
brauter Fy 41', fram lógo brauter Hm 
17!; ace. sú (dótter Alfrgþols) skal ríþa 
. móþor brauter mr Vin 471, mon hón 
(Fjorgyn) kenna hýnom (Þór) úttunga 
brauter til Óþons landa Hrbl 139, kvóþo 
ganga grónar brauter .. Rig Hó 1', gekk 
Rígr at þat (þaþan) réttar brauter Rþ 14' 
26', óko ærer úrgar brauter þ 40', úrgar 
brauter árnaþu aptr heþan #) 23, máls 
mer at ríþa roþnar brauter HH II 48', 
ilt's blauþom hal brauter kenna Fm 14}; 
2) der ace. sg. (mat oder ohne die praepp. 
á und í) bedeutet ín adverb. verwendung 
8.v.a.weg, fort: æsir .. eltu hann (Loka) 
braut til skógar Ls 15, snuþu braut heþan 
Hdl47', (Atli) hafþi þær báþar (Sigrlinn 
ok Álgfu) braut meþ sér HHvó pr 8, em 
braut þaþan buenn at ríþa Grp 167; hann 
(Heþinn) gekk á braut villistigu JHv 30 
pr 13, vas á braut hofoþ HH II19*, ef 
þú st út of komenn ok est á braut buenn 
Im 21?, ef bróþor lætr á braut komask 
Fm 36*, Guþrún gekk þaþan á braut til 
skógar Gr 125 prl; verkiirxte formen 
stnd brot, brott, burt (norw. burt, fær. 
burt, burtur, asehuwed. adín. bort): eige 
kgmsk á burt heþan Hdl 49?F, baþ Borg- 
hildr hann (Sinfjatla ) fara á brot Sf6, 
Bilrgst brotnar es þeir á brot fara Fm 15*f, 
Reginn var á brot horfinn Fm 22 prl; 
Helgi fór í brott HH Il1I, Sigurþr gekk 
í brott FH4d!. 
Composttum : braut - ferþ; regen - braut. 
braut = fer, f. (or. burt- ferd, asehtwed. 
bort-fárþ) abmarsch, abreise: sg. gen. til 
brottferþar buenn Fm 21? EF. 
brautinge, m. herumtretber, land- 
stretcher: pl. gen. berbeinn þú stendr ok 
hefr brautinga görve Hróbl 11. 
bráþa<lauss, ad). der fleischnahrung 
entbehrend: m.pl. ace. hauka .. bráþalausa 
Gþr II42?. 
bráþla, adv. sehnell, bald: ef bráþla 
kvæmeþ Am 12, urþo þér bráþla (feklt R) 
bróþra hefnder slíþrar ok sárar Gkvó!. 
bráþlega, adv. (fær. brádliga, aschwed. 
braþlika) dass.: biþ (Svávo) bráþlega búna 
verþa HHv 36?, þeir báþer bróþr skolo 











129 brjótr 


2) ntederbrechen, xerstören: part. prl. 
m.sg. nom. brotenn vas borþveggr borgar 
asa Vsp 243; f. sg. mom. (vas) borg broten 
es Brynhildr átte Od17?; unpersönl. þús 
íræs) borger braut í Brálunde HH 13? 
(Bugge, Fkr 4080); br. upp nteder- 
reissen: pré. opt. sg. 3. (bjórn) bryte upp 
stokka Am 16'; 

3) u nichte machen, vereitteln: part. 
pri. n. sg. ace. hefk mins fgþor munráþ 
brotet HH II 15. 

brjótr, m. (nor. brjot) xerbrecher, 
rernichter: sg. voc. brjótr bergdana (d. 2. 
Þórr) Hym 18?. 

brodr, m. (nor10. brodd, fær. broddur, 
asehtced. brodder; ags. brord, ahd. brott) 
sptt: xulaufender gegenstand; 1) sehwert- 
spttze, speerspttxe: sg. gen. hann (Lýr 
salr) lenge mon á brods odde bifask 
Fy32?; dat. hón (Guþrún) beþjom brodda 
gaf blóþ at drekka Akv 44!; 2) der ror- 
derste teil (die spilxe) einer heeresabter- 
lung od. flotte: sg. dat. þykkjomka friþr 
1 farar brodde HH 11 22?; vgl. Laxd. 24,14-: 
var þá ferðarbroddrinn (die spitxe etner 
sehafherde) kominn á þenna bæ enn nýja. 

brók, /. (nor. aschtced. adán. brok, 
fær. brók; ags. bróc, afris. brök, ahd. 
bruoch) hose ( Weinh. 163): pl. gen. skua 


ok bróka skammesk enge maþr Hóv6l?; í 


ace. þatke at þú hafer brókr þínar Hrbl 12. 

1. brot, brott, adv. s. braut. 

2. brot, n. (norte. fær. brot, aselhueed. 
adán. brut; ags. brot) verlelxung, ver- 
nichlung; tn: jar - brot. 

brote, m. „brecher'; im: baug- brote, 
hring- brote. 

brotna (aþ; nortw. fær. brotna) bersten, 
rerbrechen: inf. svá vas at heyra .. sem 
bjórg viþ brim brotna mundo HI11293; 
prs. ind. sg..3. drepk þik Hrungnes bana, 
svát þér brotnar beina hvat Ls 61“, þá's 
jór ónýtr, ef einn fótr brotnar Hóv 88, 
Bilrgst brotnar es þeir (goþ) á brú fara 
Fm l5*; prt. ind. sg.3. afr í tvau áss 
brotnaþe Hym 12'; pi. 3. bjarg brotnoþo 
Þk21 ?, haer brotnoþo Am 34}. 

bróþer, m. (norw. broder, fær. bróðir, 
aschtwed. broþir, -adán. broþær, broder; 
got. bröþar, alts. bróðar, ags. bróðor, 
afris. brother, ahd. bruoder) brader: sq. 
nom. Baldrs bróþer (Vále) vas of borenn 
snimma Vsp 337, bróþer Býleipts (Lokoe) 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


þm 


{ei | 


an 


ið 


ST! 


- 


(=) 


oo 


bróþer 130 


Vsp öl*, Meila bróþer (Þórr) Hrbl 22, 
(Gotþormr) vas bróþer beggja þeira (Gunn- 
ars ok Hogna) Hdl 273, kallaþe .. bróþer 
á bróþor Vko 233, þér býþr bróþer bauga 
rauþa HH IT34!, Gripir hét son Eylima, 
bróþir Hjordísar Grp 1, Otr hét bróþir 
várr Æm 10, Agnarr Auþo bróþer Sd4 
prö, Atle.. of borenn Buþla, bróþer minn 
Gþr 1243 Sg 555, bróþer míun Sg 15?R, 
svófom ok unþom í sæing einne, sem 
bróþer mínn of borenn være Hlr 12? vas 
bgrr skjaldar(Orkningr) bróþer hans( Hogna) 
kvánar Am 28? Bero tveir sveinar ok 
bróþer hennar Am 495, Erpr .. bróþer 
okkarr enn boþfrókne Hm 28?, sá (Yrso 
sunr, d. 2. Hrólfr krake) mon hennar 
heitenn verþa' burr ok bróþer Grt 22; 
toc. betr hefþer þú, bróþer! at þú í brynjo 
fórer Akv í7', byl vant þú, bróþer! es þú 
þann belg leyster Hm 27?; gen. sins 
bróþor sló (Vále) handbana Hdl 30, Heþinn 
strengþi heit til Svávu .. unnustu Helga, 
bróþur síns Ho 30 pr 13, vill bylvasmiþr 
bróþor hefna Fm 33}, varþk .. fullgódd 
fee á flete bróþor Sg 34%, vas á hvorfon 
hugr minn of þat, hvárt skyldak vega cþa 
val fella .. of bróþor sgk Sg 383, hér 
skyle enge gþrom granda .. þót bana 
bróþor bundenn finnc Grt 6?; dat. þik at 
bróþr þínom stóþo blíþ regen Ls 323 gaf 
(Sigmundr) blóþorm buenn bróþr Sinfjatla 
(Helga) HH 1S!, þú hefr .. bróþr þínom 
at bana orþet JÆH1I38S? bróþr þinom 
brjóst raufaþer HITT43!, ór est, syster! 


5 ok grvita, es bróþr þínom biþr forskapa 


HH 1I133?, þú værer þess verþost kvenna, 
at .. sæer bróþr þínom blóþokt sár Sg 323, 
buþo þeir .. bróþr míinom bótr ósmaar 
Od 19?; (sonr Geirraþar) hét Agnarr eptir 
bróþur hans Gym 32, þat (skars) vas 
bróþor frá Býleipts komet Hdl:42%, gafk 
ungom sigr Auþo bróþor Hlr8?; acc. 
kallaþe .. bróþer á bróþor Fkv 231, (Heþinn) 
fann Helga, bróþur sinn Hv 30 pr 14, 
Borghildr .. átti bróþur er hét (der name 
fehlt) Sf 3, Fúfnir ok Reginn krofþu 
Hreiþmar niþgjalda eptir Otr bróþur sinn 
Rm 9 pr 2, bróþor kveþja skaltu bliþlega 
arfs ok óþra hugar Æm 12', bróþor minn 
hefr þú benjaþan Fm 253, esat svá horskr 
hildemeiþr, sem hers jaþar hyggja mundak, 
ef bróþor ltr á braut kumask, en gþrom 
hefr aldrs of synjat #36? vit skolom 


9 


131 bróþer 

Gotþorm ggrva at vige, yngra bróþor 
ófróþara Sg 202, gýgjar bróþor Hlr 8!F, 
viljak eige .. Brynhildar bróþor eiga Gþr 
11 28?, bróþor bjó (Guþrún) Atla Am 
47?; pl.nom. bróþr mono berjask ok at 
banom verþask Vsp 45!, bræþr váru þrir 
synir Finnakonungs Vkv 2, þá's Guþrúno 
grimt of hjarta, es bróþr hennar þér til 
bana ráþa Grp $1?, þar fell Lyngvi ok 
þeir þrír bræþr Æm 25 pr 2, þeir báþer 
bróþr skolo bráþlega fara til heljar heþan 
Fm 393, faþer ok móþer, fjórer bróþr, 
þau á váge vindr of lék Gþpr16%, gráta 
þú, Guþrún! .. þér bróþr lifa Sg25!, 
mér fyrmundo miner bróþr, at ættak ver 
allom fremra Gþr Il3', syster fann þeira 
snemst at þeir í sal kvýmo bróþr hennar 
báþer Akv 167, bróþr vér fimm výrom es 
Buþla mistom Am ö5l', bgrþosk bróþr 
unger Am 913, einn vas mér Sigvgrþr 
allom betre, es bróþr míner at bana urþo 
Ghv 10*, Íþe ok Qrner (vro) okrer niþjar, 
bróþr bergrisa, þeim erom bornar Grt 9“; 
gen. burer byggva bróþra Tveggja vind- 
heim víþan Vsp 63?, hefk fimm vera for- 
spell beþet .. átta bróþra, þó enn lifek 
Gþr 145, (Sigvgrþr) tók viþ trygþom 
tveggja bróþra Sg 1?%, verþr eige mér verr 
at ynþe né bgl bróþra at bura skjóle Gþr 
1134%, Guþrún .. hefndi bræþra sinna svá 
sem frægt er orþit Ako1, þau lét hón 
(Guþrún) gjöld bróþra Akv £4}, ferrat svá 
síþan brúþr í brynjo bróþra at hefna Akv 
46?, (á) bryte fótr ykra bróþra hér tveggja 
Am 247, bana mont mér bróþra bóta aldrege 
Am 68!, brá þá barnósko bróþra en kap- 
svinna (Guþrún) Am 74', hennar (Svan- 
hildar) mundoþ hefna leita, ef móþ ætteþ 
minna bróþra (Ghvo 3*, urþo þér bráþla 
bróþra hefnder sliþrar ok sárar Ghvö', 
æster, Jormonrekr!  okkarrar kvýmo, 
bróþra sammóþra Hm 253; dat. þat skal 
goll es Gustr átte bróþrom tveim at bana 
verþa Fm 5 ?, uunak vel bróþrom Gr II 1?, 
hnoggt mik at bróþrom ok at brynjoþom 
Gþr 1I15?, fylgþak þér á fjorgynjo, sem 
vit bróþrom tveim of bornar várem 
Od10*; ace. Sigurþr átti orrostu mikla 
viþ Lyngva llundingsson ok bræþr hans 
Rm 25 pr 2, sékak síþan svása bróþr Gr 
1116?, hón (Guþrún) æva grét bróþr sína 
berharþa Akr 41“, óxte (Guþrún) gldrykkjor 
at erfa bróþr síua Am 71', vakþer vó 


þa 
|=} 


þm 
. 


20 


to 
(óli 


30 


35 


í 


o 


sm 
| ð, 


60 


brúþ- fé 132 
mikla es vátt bróþr mina Am 75“, bróþr 
grætr þú þína ok bure svása Hm 10!. 
s Composilta: bróþor-bane; hnit- bróþer, 
móþor - bróþer. 

bróþor - bane, 72. (aschtced. broþor - bani) 
jmd der den bruder eines andern er- 
schlagen hat: sg. nom. ek hitt oomk at 
hér úte sé minn bróþorbane Skm 16, þat 
ræþk þér .., at þú truer aldre výrom 
vargdropa hverstu est bróþorbane eþa 
hafer þú feldan fgþor Sd 353; dat. bróþor- 
bana sinom þót á brauto móte .. verþet 
maþr svá tryggr at ..true Hýoó8!; ace. 
arma þína lagþer ítrþvegna umb þínn 


ó bróþorbana Ls 17“, engi maþr grandaþi 


gþrum, þótt hann hitti fyrir sér fgþurbana 
eþa bróþurbana Grt 11. 

brú, /. (#oræ. bru, fær. brúgv, aschwed. 
adán. bro; egl. ahd.bráwa braue') briicke: 
sg. gen. skalk fyr vestan vindhjalms bruar 
áþr Salgofner sigrþjóþ veke HH II 48}, 
(rúnar ristnar) á bruar sporþe Sd 16?; 
ace. Bilrgst brotnar es þeir (goþ) á brú 
fara Fm 15?; pl. gen. Bilrgst (es ózt) 
brua Grm 44!. 

Compositum: ás- brú. 

brullaup, 2. (asszm. aus brúþ-hlaup; 
norw. brud-laup, bryllaup, fær. brúd- 
leyp, asehwed. bruþ-löp, adán. brud - lop; 
vgl. ahd. brút-louft) brautlauf, hochxeit: 
pi. nom. saman mono brullaup bæþe drukken 
Sigorþar ok Gunnars í sylom Gjúka Grp 41'. 

brún, /. (norze. brun, fær. brún, ascktced. 
brun, bryn, adán. bryn) augenbraue: sg. 
nom. brún bjartare .. hreinne mjollo Rþ 
285; pl. ace. síga lætr þú brýnn fyr 
braar ( xtehst die stirn tn falten') HHv19?. 

Compostita: brún-hvitr; dags- brún. 

brune, m. (norw. brune, aschwed. 
bruni, broni, adán. brun) brand; tn: 
lands - brune. 

brún -hvítr, ad). mit weissen (glán- 
xenden) augenbrauen: f. sg. mom. gnnor 
gekk algollen fram brúnhvít bera bjórveig 
syne Hym S!. 

brúnn, ad). (norw. asehwed. adán. brun, 
fær. brúnur; ags. brún, afrts. ahd. brún) 
braun: f. sg. gen. gekk ( Vólundr) brúnnar 
bero hold steikja Fko 11? (conjectur). 

brúse, m. (nor. bruse als bocksname) 
bock; im: flot-brúse. 

brúþ=fé, n. brawtgeschenk, geschenk 
das von der braut den verwandten des 


133 bruþr 

bráutigams dargebracht wird: sg. gen. 
Jotna syster (systor) hins (hinas) brúþfear 
biþja þorþe (of beþet hafþe) Érk 29? 32?. 

1. bruþr, m. (nor. brunn, brynn, fær. 
brunnur, aschaced. brunder, bronder, adáin. 
brand; egl. got. brunna, alts. ad. brunno, 
ags. afris. burun) qwelle: sg. dat. stendr 
(askr Yggdrasels) á of grónn Urþar brunne 
Vsp 19*, veit hón Óþens auga folget í 
enom m:éra Mimes brunne Vsp 297, mál 
es at þylja .. Urþar brunne at Hóv 110?. 

2. brúþr, /. (norw. addin. brudð, fær. 
brúður, aschiced. bruþ; got. brúþs, alts. 
brúud, ags. brýd, afriís. breid, ahd. brút) 
1) verlobtes od. jungvermíhltes weib: sq. 
nom. bekke breiþa nú skal brúþr meþ mér 
Ale 1', þú brúþr Grana á Brávelle goll- 
bitloþ vast HH I44', þót hafe þriar nætr 
þegns brúþr hjá mér .. sofet Grp 42}, 
Brynhildr þykkesk brúþr vargefen Grp 453; 
eoc. brúþr jgtons (Hyndla) Hdl 51?, brúþr! 
grátattu HHo4l'; gen. bitt þik, Freyja! 
brúþar líne Ærk 113, bindom (bundo) Þói 
þá brúþar line Þrk 14? 18', mik mono 
æser argan kalla, ef bindask lætk brúþar 
líne Árk 163, estattu til brúþar borenn 
Ale 2%, ek brúþar á flest of róþ sem faþer 
Ale 4!, nú berr Boþvildr brúþar minnar 
-.- bauga rauþa Vkv 199; dat. eiþa skaltu 
mér .. vinna, .. át þú kveljat kvón 
Vólandar né brúþe minno at bana verþer 
Vkv35*; ace. bereþ inn hamar brúþe 
at vígja Þrk 30?, ek hef kgrna .. brúþe 
þína at bragarfulle HHv 32!*, monk segja 
þér lífs orvæna ljósa brúþe Sgö2??; pl. 
nom. þursa brúþer Vsp 17'H, sóto ítrar 
jarla brúþer .. fyr Guþrúno Gþr 13'; 
ace. jatna barþak brúþer bglvísar Hról 66, 
brúþer berserkja barþak í Hléseyjo Hrbl 
99, hvar sátt brúþer bíta hvassara? sákak 
brúþer bíta breiþara Árk 25 *-3, þó's hgnom 
(Þór) ótítt viþ jatons brúþer Hdl 4*, kjósat 

- enar fogro fylkes brúþer, eige brúþer 
þærs buþlungr á Hva“; 

2) teeib im allgem.: sg. nom. Skaþe .. 
skír brúþr goþa Grm 113, hýnom (Svip- 
dage) vas sú en sólbjarta brúþr at kvón 
of kveþen #yY 42}, brúþr (Brynhildr) m:éla 
tekr Grp 16', hvat mon at bótom brúþr 
sú taka? Grp 46', mon fyr reiþe rík brúþr 
viþ þik né af oftrega allvel skipa Grp 49', 
hratt fyr hallar dyrr .. brando brúþr 
(Guþrún) heitom Akv 44*, ferrat svá síþan 


ot 


tð 
a 


8 


- 


= 
= 


“. 
Et 


50 


bryvja 134 
brúþr í brynjo bróþra at hefna Akv 467, 
bergrisa brúþr orþ of kvaþ Grt24!; voe. 
brúþr bjartlitoþ He 7?, brúþr baugvareþ 
HH II 34}, brúþr frumunga $g 25*, brúþr 
ór steine Hlra3'; gen. á vas (Heiþr) 
angan illrar brúþar Vsp 223, brúþar beþ- 
mólom .. verþet maþr svá tryggr at .. 
true Hýv85?; ace. sá (Hate) skal fyr 
heiþa brúþe himens Grm 39%, hvat þat 
bjarg heiter es ek sé brúþe á þjóþmæra 
þruma? #) 35?, vildak eige vélom beita 
jefra brúþe Grp £0*%, hvat hyggr þú brúþe 
bendo þás hón okr baug sende? Akv8'; 
pl. nom. nú '10 brúþer byrgþar í hauge 


ö (es ast nur Sigrun gemeint, vgl. KG, 


Njála 11, 562 fg.) HH II-455; acc. margar 
brúþer hann (Hate) lét frá bue teknar, 
unz hann Helge hjó HHv 173, þóttu fagrar 
seer brúþer bekkjom á, sifja silfr láta þú 
þínom svefne ráþa Sd 28?. 

Composita: brúþ - fé, brullaup (d. 2. 

brúþ - hlaup). 

brydda (dd; norw. brydda, egl. adán. 
brodde) mit scharfen spitxen (broddar) 
versehen: part. prt. brydr zm: ó-brydr. 

*bryggva (norw. brygga, fær. bryggja, 
aschwed. bryggia, adán. brygge; ugs. bréo- 
wan, afris. briuwa, mid. briuwen) brauen: 
part. prt. m. sg. mom. hér stendr Baldre of 
bruggenn mjoþr Bdr 7!. — Von dem st. 
vbm. tst tm altnord. nur das part. prt. 
gebráuchlich, due iibragen formen werden 
ron dem sic. brugga gebaldetl. 

brynja, /. (norce. fær. brynja, aschwed. 
brynia, brónia, adán. brynje; got. brunjó, 
ags. byrne, akd. brunja, brunna) brtinne, 
panxer: sg. nom. hvis brynja þín blóþe 
stokken? HIf II í*, broten es brynja Grp 
16', e. art. brynjan var fost, sem hon 
væri holdgróin Sd 7; dat. stendr í brynjo 
burr Sigmundar dógrs eins gamall /H1I6', 
seg Hæminge at Helge man, hvern í 
brynjo bragnar feldo HH ITI?, fyrr vilk 
kyssa konung ólifþan, an blóþogre brynjo 
kaster HH 11:43? sefr á fjalle fylkes dótter 
bjrt í brynjo Grp 15? vas á hvorfon 
hugr minn of þat, hvárt skyldak vega 
eþa val fella byll í brynjo Sg 383? ræser 
„ - ballr í brynjo Hm 26?; ace. gaf (Herja- 
faþer) Hermóþe hjalm ok brynjo Hdl 23, 
þú mont .. brynjo rista meþ bana Fáfnes 
Grp 15!, tok hann (Sigurþr) brynju af 
henni (Brynhildi) Sd 9, hvat beit brynjo? 


> 


135 brynjaþr 
Sd 1', betr hefþer þú, bróþer! at þú í 
brynjo fórer AkvIr!', ferrat svá síþan 
brúþr í brynjo bróþra at hefna Akv 46', 
ec. art. reist hann (Sigurþr) meþ Gram frá 
hgfuþsmátt brynjuna í gagnum niþr ok 
svá út í gögnum báþar ermar $d8; pl. 
nom. negldar váro brynjor Vkv 83, brynjor 
váro blóþe stoknar HH I16?; dat. brynjom 
(es) of bekke straet Grm 9%; acc. (liþar 
hofþo) stuttar brynjor Ggr 11203, brynjor 
ór golle Ako 7*, flykþosk þeir Atle ok 
fóro í brymjor Am 39'!, kváþo Niflunga .. 
slitask af brynjor Am 48“, (Guþrún) ór 
kerom valþe síþar brynjor ok sunom fórþe 
Ghv 73, sneiddom brynjor Grt 13?. 

Compositta: bryn -þing; goll - brynja. 

brynjaþr, adj. mat einer briinne be- 
kleidet: m. sg. ace. segg brynjaþan HHI 
39; pl.dat. hngggt mik at bróþrom ok 
at brynjoþom Gþr 1I15?. 

bryn- þing, n. „panxerversammlung 
d. 1. kampf: sg. gen. brynþings apaldr 
Sdö5!; pl. gen. brynþinga valdr Sd 5' Vs. 

bryte, m. (aschwed. bryti, adán. bryti, 
brydje, bryde; ags. brytta) haushofmeister : 
Beite þat mælte, bryte vas hann Atla 
Am 57". 

*brýþe, n.; im: af-brýþe. 

bró, f. (nor. braa, aschwed. bra, adtin. 
brá; alts. ahd. bráwa, ags. bréaw, bræw, 
afris. br) augenwimper: pl. dat. ór hans 
({mes) bróm ggrþo bliþ regen miþgarþ 
manna sunom Grm4l'; ace. siga lætr 
þú brýnn fyr braar HHo 19?. 

Compositum : brá-hvitr. 

brogþóttr, adj. (norw. brogdutt) sehlau, 
verschlagen; in: stór - brogþóttr. 

bróþ, /. (fær. bráð, aschwed. braþ, 
adiin. brad; ags. brád, ahd. brát) fleisch 
insofern dass. menschen od. tieren xur 
nahrung daent: pl. ace. Oþens haukar es 
val vito, varmar bráþer HH II 423. 

Composita:  bráþa-lauss; val - bróþ, 

væng - bróþ. 

bú, 2. (nortw. bu, fær. búgv, aschwed. 
bu, bo, adán. bo; alts. ags. ahd. bú) 
1) gehöft nebst *<ugehörigem landbesitx: 
sg.mom. bú es betra þót litet sé Igor 36' 
3c'!; dat. monk kjósa .. gollhyrndar kýr 
frá grams bue HHo 4? margar brúþer 
hann (Hate) lét frá bue teknar HHv 17?, 
þú hefr Gjúka of glatat byrnom ok bue 
þeira brugþet góþo Hlr.4*; acc. (Karl ok 


ot 


þei 
et 


20 


30 


40 .. 


úm 
st 


50 


búa 136 


Sngr) breiddo blæjor ok bú ggrþo Rp 23*; 
pl. dat. réþ (Jarl) einn at þat átján buom 
Rþ39'!'; ace. þeyge es sem þú þrjú bú 
góþ eiger Hrbl 10, bauþ hann (Gunnarr) 
enn viþ mér bú fimtán Od 20'; 2) abbau, 
vorwerk: sg. dat. (skal) heima hest feita, 
en hund á bue Ho 82?. 

Compositum: bú -staþr. 

búa (bjó; nor. bua, bu, fær. búgva, 
aschiwed. boa, bo, addin. bo; got. bauan, 
alts. ahd. búwan, búan, ags. búwan, afrts. 
buwa, bowa) J) xtberetten (eht): prt. end. 
sq.3. Sigrún bjó sæing í hauginum HH II45 
prl; part. prt.n. sg. ace. Ægir .. hafþi 
búit ásum gl Lsl; 2) bes. einen tcohn- 
sttx xubereiten, ein hauswesen griinden: 
prt. tind. pl. 3. bjoggo hjón Rp 23*; daher 
3) bewcohnen (cht): tnf. mono jatnar ásgarþ 
bua Þrk17?; prs. índ. pl.3. bua Hoþr 
ok Baldr Hropts sigtopter Vsp 62?; part. 
prl.n. sg. ace. úrgan stafn ek hef opt buet 
HHov 153; 4) antrans. sn aufenthalt 
haben, hausen, wohnen, verweilen: tnf. 
móþor orþ .. lát þér í brjóste bua Gg 16', 
í fggrom.. beits stafne bua HHo 14“, lét 
mik af harme hugfullr konungr Atla svstor 
und eik bua Hir 7?Nþ; prs. tínd. sg. 1. 
(mit suf. pron.) býk fyr jarþ neþan Alo 
3!; sg. 2. vako .. Hyndla syster! es í 
helle býr Hdll*; sg. 3. austr býr en 
aldna í Ísarnviþe Vsp 40'H.SnE, hugr .. 
es býr hjarta nær Hýv 94', þar (í Þrym- 
heime) nú Þjaze býr Grm 11'U, Hel býr 
und einne (rót) Grm 31? Hildolfr .. es 
býr í Ráþseyjarsunde Hrbl 16, býr fyr 
austan Elevága hundvíss Hymer at himens 
enda Hym 5!, Loþenn .. sá býr í Þoll- 
eyjo þurs Hv 25 ?, býr forda:þa vammafull 
á vego Sd26!; pl. 3. nam ek at mynnom 
es bua í heimes haugom ról 114; 
opt. sg. 3. afhvarf miket es til ilz vinar 
bt á brauto buc HMýr 34?; prt. ind. sg. 3. 

rymheimr heiter enn sétte (salr) es Þjaze 


bjó Grm 11', æÆrer .. kvýmo at hollo þars 


5 Herser bjó 7 40?, Granmarr hét ríkr 


konungr er bjó at Svarinshaugi HH II 12 
pr 1, Brynhildr .. fór um tún þar er gýgr 
nokkur bjó Hlrö; pl.3. (Præll ok ir. 
Karl ok Snor) bjoggo ok unþo Rþ 12! 24!, 
saman bjoggo þau (Jarl ok Erna) ok sér 
unþo Jéþ 41?, þau (Vólundr und seine 
brúder nebst íhren frauen) bjuggu sjau 
vetr tvolhnten í winter xusammen' Vkv li, 


137 búe 


fórn .. sendemenn Atla fjorþ Lima yfer 
þars frókner bjoggo Am 4*; 5) mit praepp. 
b. af ehu sick etmer sache entledigen, 
tlwas aufgeben, verlieren: nf. hafþe 


skemra láte hann þann enn hrímkalda : 


Jaton (Regen) ok af baugom bua Fn 38?; 
b. of eht seek mit et. befassen: prt. 
tmd.sg. 3. bjóat of hverfan hug menskogol 
„ussle ntchls ton wankelmut' Sg -40?; 


buþlungr 138 


(Sigvorþr) Sd 13, sá (Hrólfr krako) mon 
hennar (Yrso) heitenn verþa burr ok bróþer 
Grt 224; gen. ek Miþvitnes vask ens 
mæra burar (d. 2. Sgkmimes?) orþenn 
einbane Grm 507, burar Sigmundar (Sig- 
varþar) $g 399; dat. Frey, nýtom Njarþar 
bur Grm48?; acc. ef ek inno ættak 
Ages hollom 1 Baldro glikan bur, út þú 
né kvæmer frá ása sunom Ls 27?, Óttar 


b. til ehs etze. vorbereiten, die vorarbeiten 10 unga, Innsteins bur Hdl 6*, Sigmundar 


zu eltc. treffen: tnf. til bols bua Grt 6?; 
pr. ind. sg. 3. kona sveigþe rokk, breidde 
íaþm, bjó til váþar Rp 16?; 

part. prt. Í) ausgeristet, geschmiickt 


bur (Helga) HHIII' II1I?; pl. nom. 
burer .. bróþra Tveggja (d.i. Óþens) Va sp63?, 
haf halfan heim harms at gjldom, brúþr 
baugvareþ! ok burer þíner HHII34*; 


(ehu): m. sg. ace. blóþorm buenn ein schön 15 gen. verþr eige mér verr at ynþe nó bgl 


rerxterles sehwert HH IS“; pl. acc. rekka 
búna gertistete krieger Gþr IL16'; f. pl. 
nom. jarla brúþer golle búnar Gþr13?, 
(konor) vart búnar Am 25?; a. pl. nom. 
beit prúþ .. 
blásvort ok buen golle HHI52?; 2) bereit 
xu eltz.: m. sg. mom. em braut þaþan buenn 
at ríþa (Grp 18?, ef þú'st út of komenn ok 
est á braut buenn Rm21?; pl. acc. biþeþ 


buen golle HH 1I24?, brimdýr 20 bolva vætto Gþr 1133?; 


bróþra at bura skjóle Gpr IT 34*; dat. 
sende ýro allvaldr .. ógnar ljóma brognom 
bjóþa ok burom þeira HH 122*, grátande 
Grimhildr greip viþ orþe es burom sínom 
ace. (Grímhildr) 
bure heimte Gþr IT 18', (Guþrún) æva 
grét bróþr sína berharþa ok bure svása 
Akv 41%, bróþr græétr þú þína ok bure 
svása Hm 10', bure muudak þá binda meþ 


(bragna) skjótlega til skipa ganga ok ór 25 boga strengjom Hm 21?. 


Brandeyjo búna verþa „stick bereit 24 
halten von B. auszulaufen' HH 1 23?; 
f- sg. nom. hon (Guþrúa) var búin (/ nahe 
daran') til at springa af harmi Br 20 
pr 10; 
verþa HHva36?; pl. ace. baþk ambátter 
búnar verþa Od 29". 

Composita: fagr- búenn, ó- búenn, síþ- 

búenn. 


*burstr, adj. mit borsten versehen; in: 
gollen - burstr. 

burt, adv. s. braut. 

burþr, m. (nor. adíin. burd) tragung, 


acc. biþ (Svývo) bráþlega búna 30 das gefragen werden, gelragener gegen- 


stand; in: at-burþr. 

bú=staþr, mm. (norw. bu-stad, fær. 
bú - staður, ascktwed. bo - staþer, adán. 
bo-sted) acohnort: sg. ace. hon (Skaþi) 


búe, m. (norw. bue, asekwed. boe, din. 35 vildi hafa bústaþ þann er faþir hennar 


bo im: na-bo, gjen-bo) bewohner; tn: 
berg-búe, hraun - búe. 

bugr, 2. (noriw. bug, fær. bugur) bze- 
qgung, kriimmung; gekrimmter gegen- 


hefir átt FM2?. 

buþlungr, m. (fær. buðlungur) mann 
der von einem gebteler (* buþle) abstammi, 
könig, fúirst: sg. mom. monk (fleira m:tla) 


stand, ring: pl. dat. fimm hundroþ golfa 40 ef mik buþlungr blóta vilde FFHv 23, kjósat 


ok of fjórom tegom svá hykk Bilskirne 
meþ bugom (= meþ hringom, GV 285*) 
ganxlich, alles ín allem, wenn man alles 
mætxáhlt Grm 24? (FJ 1, 118*). 
hár, n. (norw. aschwed. adán. 
ags. búr, ahd. búr) frauengemach: sg. dat. 
mær vask meyja .. bjart í búre Gþr II 1?, 
Brynhildr í búre borþa rakþe Od 16". 
burr, m. (nan bur; ; g0l. baúr, ags. byrc) 
sohn: sg. nom. 
56 *, Jarþar burr (Þórr) Ls58! Þrk 1*, burr 
Sigmundar (Helge) HH I6', Sigmundar 
burr (Helge) HH II49*, Sigmundar burr 


bur; 45 varþs sunar es buþlungr 


„ brúþer þærs buþlungr á FHv 33, fell í 
morgon at Frekasteine buþlungr sás vas 
baztr und sólo Hllv 39?, komk eige áþr 
Rogheims á vit .. áþr hefnt hefek Hjor- 
vas baztr und 
sólo Hlle 43, létat buþlungr bóter uppe 
HIT 19!, fell í morgon und Fjgtorlunde 
buþlungr sás vas baztr í heime HI/ II 28%; 
voc. þér, buþlungr! samer bæþoe vel, rauþer 


Fjorgvnjar burr (Þórr Vsp 50 baugar ok en rkja mær HH1I658'!', heill 


skalt, buþlungr! bæþe njóta Hogna dóttor 
ok lHringstaþa HH 158? hvc skalk þér, 
buþlungr! þess bot of vinna? HI II 43S; 


139 bygg 
gen. ek eige mák buþlungs mgnnom bana 
HHv 26'; dat. tea buþlunge bléþa under 
HHv 403, mon herr .. brenna bó fyr buþ- 
lunge Grt 19*; pl.gen. býþo fylke frægstan 
verþa ok buþlunga baztan þykkja HH I 2*. 

bygg, n. (norw. bygg, fær. bygg an: 
bygg-korn, aschwed. adán. biug; ags. 
béow, alls. beo, afris. bé) getreide, bes. 
gerste: sg. nom. bygg heiter (sáþ) meþ 
mgnnom ÁAlv 32!. 

Composttum: val- bygg. 

byggva (gþ; nor. fær. asehwed. byggja, 
adán. bygge; ags. búwian, búgian) Í) tn- 
trans. wohnen, hausen: ínf. þar (á Gimlee) 
skolo dyggvar drótter byggva Vsp 64}; 
prs.ind. sg. 3. þar (í Glitne) Forsete byggvor 
flestan dag Grm 15?; pl. 1. né vit Freyr, 
meþan okkart fjor lifer, byggom bæþe 
saman Skm20!; prt. índ. sg.3. ár vas 
alda þars Ymer bygþe Pepa!: 2) trans. 
berrohnen (eht): prs. tnd. sg. 3. Skaþe 
byggver .. fornar topter fgþor Grm 11}, 
hverr bvyggver hér borger þessar? Grp Í'; 
pl. 3. burer byggva bróþra Tveggja vind- 
heim víþan Vsp 633, Víþarr ok Vále byggva 
vé goþa Vmöl!'; prét. ind. sg. 2. þú bygþer 
blóþga stafna HH I112?. 

bygþ, /. (nor. fær. adin. bygd, asehwed. 
byglþ) coknsitx, besitrung : pl. ace. (Rigr) 
baþ(Jarl) eignask óþalvgllo .., aldnar bygþer 
Rþ 365, lózt eld eta jofra bygþer HHo 103, 
þú mont hitta Heimes bygþer Grp 19". 

byrgja (gþ; fær. byrgja, ags. byrgan) 
einsehliessen: part. prt. f. pl. mom. nú 'ro 
brúþer byrgþar í haugo HH II 45?. 

byrla (aþ; ags. byrlian) 20 frinken 
geben, eredenxen: prt. ind. sg. 3. gekk Sif 
fram ok byrlaþi Loka í hrimkalki mjoþ 
Ls 52? prl. 

byrr „on. (nor2o. byr, fær. byrur, aschrced. 
byr, bör, adán. bor) gtinstiger wind, fahr- 
wind: sg. nom. es oss byrr gefenn viþ 
bana sjalfan Pm 17?; gen. bíþom byrjar 
1 Brunavógom HHII6?; dat. svá 's friþr 
kvenna .. sem .. í byr óþom beite stjörn- 
lauso Hýv89!; ace. þeir ( Agnarr ok 
Geirrgþr) fengu byr ok kómu til stoþva 
fgþur sins Grm 9;  pl.ace. byre gefr 
(Herjafaþer) brggnom Hdl 33. 

Compositum: óska- byrr. 

byrþa (rþ) ceben: prt. ind. pl. 1. byrþom 
á borþa þats þeir byrþosk Sigarr ok Siggeirr 
suþr á Fíve Gþr II17'. — 4u borþe. 


10 


þa 
or 


20 


80 


35 


40 


bóta 140 

byrþr, /f. (nor. byrd, fær. byrði, 
aschwed. byrþe, adán. byrde; rgl. got. 
baúrþei, ags. byrðen, akd. burdi) btirde, 
last: sg. ace. byrþe betre berrat maþr brauto 
at an sé manvit miket Hýv 10' 11'; pl.ace. 
(Þræll nam) byrþar ggrva Rþ 9?. 

bysja (busta; s#0orw. bysja) strömen: 
prt. ind. sg. 3. buste blóþ á brimes eggjar 
HHII9! 

bægenn, ad). (norzw. bægjen) störrtsck, 
miirriseh; in: orþ-bægenn. 

bóle, n. (norw. adán. bole, asehteed. 
böle) teoknstíitte; lager (eines drachen): 
sg. gen. Sigurþr reiþ eptir slóþ Fáfnis til 
balis hans Fm 44 pr1l; ace. þú mont 
finna Fáfnes bóle Grp 13". 

bón, f. (nor. fær. adin. ben, aschwed. 
bön) bitte: sg. nom. þót tvær geitr cige 
ok taugreptan sal, þat es þó betra an bón 
Hóýv 36*, sú mon í heime hinzt bón vesa 
Sg 64?; gen. biþja monk þik bónar einnar 
Sg 6d!. 

*bánn, adj. bitten xugönglich; an: 
tor- bónn. 

bór, mw. (nor. bo, fær. bgur, asehired. 
byr, adán. by) anxahl xusammengehöriger 
gebáude, gehöft: sg. nom. bór es sá enn 
þriþe (Válaskjalf) es blíþ regen silfre þekþo 
sale Grm 6!, bór allr dunþe Br 10!, bór 
brann Buþlunga Akv dö*; gen. Geirrgþr 
gekk upp til bæjar Grm 13, heim hvale 
haf til bójar Hym 273, bar (Þórr) til bójar 
brimsvín jgtons Hym 28%, þær (Sigrún ok 
ambátt) fóru heim til bæjar HH II-48 pr 1, 
fundo (Sgrle ok Hamþér) .. vargtró vindkgld 
vestan býjar fm 17?; dat. nýtt varþ í 
bó HH1I2'; ace. bú sqo þeir (Niflungar) 
standa es Buþle átte Am 357, mon herr 
-. breuna bó fyr buþlunge Grt19%; pl. 
gen. bæja Grm 13 A. 

Compositum: húsa- bór. 

bóta (tt; nor. fær. bata, aschwed. bóta, 
adíiin. bode; got. alts. botjan, ags. bétan, 
afrís. beta, ahd. buozan) 1) besser machen, 
rerbessern; ausbessern: prs. tnd. sg. 1. ok 
bóte .. brest á golle Pke28'; 2) sehlichten: 
enf. hvars hatr vex meoþ hildings sunom, 
þat mák bóta brátt Hýe 153*, gorr lézk 
Gunnarr goll at bjóþa, sakar at bóta Gþr 
IT19?; 3) md (ehm od. viþ ehn) ftir 
etur. (oht) durch xahlung einer busse (ehu) 
schadenersat: leisten: tnf. bóta skal þér 
þat þá munda baugo FZrbl 109, bure heimte 


141 bol 
(Grímbildr) .. þess at spyrja, hverr vilde 
sun systor bóta Gþpr 1118? bana mont 
mer bróþra bóta aldrege Am 68“; prs. 
ind. sg. Í. ek bóte harma þér HHv27'; 
sg.3. bóter þér svá bauge Brage Ls12?; 
ímper. sg. 2. vake þú, Helge! ok bót viþ 
Hrimgerþe es þú lézt hoggvenn Hata 
HHr24!'; 4) bótask steh bessern: nf. 
htt mon viþ bótask hlute hváregra Am 96 !. 
bql. n. (alts. balu, ags. bealo, akd. balo, 
ofris. balu, bale, bal; egl. got. balweins, 
balwa- wesei, balwjan) sekaden, ungliick : 
sg.nom. handar emk vanr, en þú Hróþ- 
vines, bol es beggja þrú Is 39? (egl. 
þrú), vignesta bol „verderben der speere', 
poel. bexeichnung des schwertes Hllv 8}, 
verþr eige mér verr at ynþe né bol bróþra 
at bura skjóle Gpr 1134“; gen. bols mon 
alz batna Vsp 627, skór es skapaþr illa 


eþa skapt sé rangt, þá 's þér bols beþet : 


Hýe 125', bals margskonar Hdl 24?, til 
byls bua Grt6?; dat. ace. hvars þú bal 
kant, kveþu þat bolve at Hr 126!; dat. 
viþ bolve (taka) rúnar Hýv 1369, orþheill 
þín skal ongo ráþa, þót, brúþr jatons! 
bolve heiter Hdl 517, hverjo estu nú bolve 
borenn ? Gg 2, einn veldr Óþenn qllo bglve, 
þvít meþ sifjungom sakrúnar bar HH 11335, 
valda meger Gjúka mino belve Gþr 1193, 


veldr einn Atle gllo bylve Gþpr124?, ein x 


veldr Brynhildr gllo bolve $g 274, monk 
þik viþ bolve (,gegen ein áusserliches 
lerden') brenna ganga Gþr I1403; acc. 
þik hefr Brynhildr bgl at gorva heiptar 
hvattan Br3', nam .. sorgmóþ kona at 
telja bol af trega stórom Od 124, bol 
vantu, bróþer! es þú þann belg leyster 
Hm 2r?; pl.nom. výro þeim bjóra bogl 
mgrg saman „schadenbringende xusát:e' 
Gþr II 24'; 
(Hrímgerþr) hjá jofre sofa, þá hefr hón 
bolva bátr HHo 24“, grátande Grimhildr 
greip viþ orþe es burom sinom bylva 
vætte Gþr 1133?, máttegak bolva bótr of 
vinna, áþr huóík hgfoþ af Hniflungom 
Gher 123, fjalþ mank bylva Ghv 183, úr of 
morgen manna bolva súter hverjar sorg 
of kveykva Hm l?; ace. gleymþak.. bal 
oll jefors Gþr IL 25? (conycetur). 


gen. eina nótt kná hón: 


þu 
Gt 


tz 


| 
én 


= 
= 


95 


tm 
u 


bgþvask 142 
Compostta: byl-rann, bgl-stafer, bal- 
viss, bolva-fullr, bylva-smiþr. 
bolerann, n. ungliickshaus: pl. gen. 
hugþak mér af hende hauka fljúga bráþa- 
lausa bolranna til Gþr 11 42?. 
bylestafer, m. pl. verderben bringende 
runen, wmheil: dat. sennor ok gl hefr 
seggjom veret .. sumom at bglstofom 
Sd 30 ?. 
bolva (aþ) verfluehen (ohm): pré. opt. 
sg. 3. þat var trúa þeira í forneskju, at 
orþ feigs manns mætti mikit, ef hann 
bolvaþi óvin sinum meþ nafni Fim Í pr 2. 
bolra=fnllr, adj. 1) unheilvoll: f. pl. 


ö acc. hirþaþu bjóþa belvafullar þrágjarnlega 


þær kinder mér Gþr I(32'; 2) kummer- 
voll, ungliicklich :; n. sg. ace. mege brenna 
brjóst bolvafult eldr Ghv 21?. 

bolva-smiþr, m. unheillssehmted: sg. 
nom. vill bolvasmiþr bróþor hefna Fm 33“; 
voe. montu næst, nema þú nú þeger, 
bundenn, bglvasmiþr! ls 41*. 

bal=víss, adj. geneigt oder geschickt 
schaden *u stiften: m. sg. mom. (st0.) 
Blindr enn bglvise HHII2'; f. pl. nom. 
opt bolvísar konor sitja brauto nær þærs 
deyfa sverþ ok sefa Sd27?; ace. jatna 
barþak brúþer bglvísar Hrðl 66. 

borkr, 2. (norw. bork, asehwed. barker, 
borker, börker, adán. bark) borke, rinde: 
sg.mom. hrörnar þell sús stendr þorpe á, 
hlýrat henne bgrkr né barr Hýv 50?; 
dat. á berke skal þær (limrúnar) rista 
Sd 103. 

barr, m. baum: sg. nom. barr skjaldar 
„sehildbaum', poet. bexeiehnung etnes 
kriegers Am 283; dat. hitt herglgtoþr 
hvggja téþe, hvat þeir í bgþve báþer 
sogþo hrafn ey ok grn Br13? (Noreen? 
$203 anm. 2). 

bast, f.(?) tn: val-bost. 

baþ, f. (ags. beadu) kampf; tn: baþ- 
frókn. 

boþefrókn, adj. kiihn tm streite: m. 


ö sg. nom. (ste.) bróþer okkarr enn baþfrókno 


Hm 28?. 

boþvask (aþ) kampflustig werden: prt. 
end. sg. 3. (Jormonrekr) boþvaþesk at vine 
Hm 207. 


143 dafna 


dafna(aþ; ags. dafenian tn: go-dafenian; 
vgl. got. daban an: ga-daban) zu kráften 
kommen, heranwachsen : inf.hann (Þræll; 
Karl) nam at vaxa ok vol dafna #p 9! 22! 

daga (aþ; norw. daga, aselnwed. daghas, 
adán. dage; ahd. tagén) tagen, tag werden; 
part. prt. m. sg.nom. uppo estu, dvergr! 
of dagaþr „vom tage tiberraseht' Alv 35“. 

dag-mogr, mw. „sokn des tages', d. 2. 
mann: pl. nom. hló þá Hogae, heyrþo 
dagmeger Am 61?*. 

dagr, m. (nor. adán. dag, fær. dagur, 
aschuwed. dagher; got. dags, alts. dag, ags. 
dæg, afriís. di, dei, ahd. tag) tag: sg. 
nom. segþu þat .. hvaþan dagr of kvam 
sás ferr drótt yfer Fm 24? dagr vas á 
sinuom Æþp 31*, dagr's nú, Hrimgerþr! 
HHv 30' nú's dagr komenn (prign.: 
„unser tag úst angebrochen') HH 16, 
heill dagr! $Sd2'!, sú mon hvitaro an enn 
heiþe dagr Svanhildr vesa Sg 54“; gen. 
morg 'ro dags augo Hýv 81?, ens hindra 
dags gengo hrímþursar Hóva ráþs at fregna 
Hóv 108'!, kalla dvergar (logn) dags vero 
Alv 224, komeþ annars dags Fkv 22', fce 
ráþa skal fyrþa hverr æ til ens eina dags 
Fm 10?, heiler dags syner! Sd .2', annars 
dags láttu hans gndo faret Sd 255, ein sat 
(Brynhildr) úte aptan dags Sg6', dags 
vas heldr snimma Am63'; dat. á dego 
„heute' HrbMIAO A; ace. morgon héto 
(goþ) ok miþjan dag Vsp 6, at kveldoe 
skal dag leyfa Hýv 80', hvó sá hestr 
heiter es hverjan dregr dag of drótmogo? 


Vím 11*, Skinfaxe heiter es onn skira dregr gq: 


dag of drótmogo Fn 127, himen hverfa 
þau (máne ok sól) skolo hverjan dag Vm 
23), hvar ýtar túnom í.. hoggvask hverjan 
dag? Vm 403, aller einherjar Oþons túnom 


í hoggvask hverjan dag Pm 4I?, þar (í. 


Valhgll) Hróptr kýss hverjan dag vápn- 
dauþa vera Grm 83, halfan val hón (Freyja) 
kýss hverjan dag Grm 14?, þar (á Glitne) 
Forsete byggver flestan dag Grm 153, 
Hugenu ok Munenn fljúga hverjan dag 
Jermongrund yfer Grm 20', Kormt ok 
Qrmt ok Kerlaugar tvær, þær skal Þórr 
vaþa dag hverjan Grm 29}, Glaþr ok 
Gyller .. þeim tíþa æsor jóm dag hverjan 
Grm 305, Freyr .. hafþi einn dag sez í 
Hliþskjalf Ske 1, tramar gneypa þik skolo 


10 pr 2, vaknaþo Brynbildr 


þe 
Gt 


ær 


im 


et 


. 


dalr 144 


gerstan dag Skm 30'!, til hrímþursa hallar 
þú skalt hverjan dag kranga kostalaus 
Skm 35?, mon ek taka þangat í dag 
(,heute') Hrbl 140, fóro (Þórr ok Týr).. 
dag þann framan Hym 7!, bar (Præll) 
heim at þat hrís gerstan dag FB 9“, Atli 
. stóþ einn dag viþ lund ngkkurn HHo 
ÍI, einn dag er hann (Sigurþr) kom til 
húsa Regins, var honum vel fagnat Em 12 
-. fyr dag litlo 
Br 14?, sat (Gunnarr) of allan dag Sg 13?, 
þeir (hvitiugar) mono Íeiger fára nátta fyr 
dag litlo Gþr IT44*, morgen mest vógo 
unz miþjan dag lídde, ótto alla ok gndurþan 
dag Am 49'!?, (Hjalle lét) sínn dag dapran 
at deyja frá svinom Am 58“, (emk) vaþen 
at vilja sem viþr at laufe, þás en kvist- 
skóþa komr of dag varman Hm4d“; pl. 
dat. fjalþ of viþrer á fimm dggom Hóýo 
739; ace. eldo heitare brinur meþ illom 
vinom friþr fimm daga Jýv 51?, þar (á 
Sokkvabekk) þau Oþenn ok Sága drekka 


of alla daga glgþ ór gollnom kerom Grm 7, 


hví þú einn sitr ondlanga sale, drótteun 
minn! of daga? Skm 3%, alfrgþoll lýser of 
alla daga ok þeyge at mínom munom 
Skm 43, annarr (garmr) of nætr sefr, en 
annarr of daga FY 22?, beiþk þín dógr ok 
daga FY 49?, verþa gflgare aller á nýttom 
dauþer dolgar an of daga ljósa HH II50*, 
vér sjau daga svalt land riþom (Gþr 
1136, sæter þú í sgþlom sólheiþa daga 
Akv Í7?. 

Composita: dag-mogr, dag-sefe, dag - 

sotr, dags - brún; aldr- dagar, ár - dagar. 

dags-brún, /. ("orze. dags - brun) tages- 
anbruch: sg. ace. dgglingar dagsbrún sea 
HH127?, (Uþens haukar) doggliter dags- 
brún sea HH II 42?. 

dag-sefe, m. „milderer des (heissen) 
tages', poet. bexeichnung der luft: sq. ace. 
alfar (kalla logn) dagsefa Alv 227. 

dag -setr, n. (nor. dag-set, vgl. 
aschwed. dagh-sat, adj. n., adan. dag- 
sætning „abendstunde') tagesende, abend: 
sg. dat. at dagsetri er Sigrún kom til 
haugsins HIf II 48 pr 3. 

dalr, mm. (nor2e. asehwed. adíin. dal, 
fær. dalur; got. dals? dal?, alts. dal, ags. 
dæl, afris. del, deil, akd. tal, n.) tal: 
sg. dat. (konor) úr dale djúpom grund of 


145 daner 
grófo Hröld5;  pl.ace. þaþan (af aske 
Tggdrasels) koma doggvar þærs í dala 
falla Psp 193, méldropa feller hann (Hrim- 
faxe) morgon hverjan, þaþan komr dogg 
of dala Vm 14*, þeir (Granmars syner) af 
ríke rinna léto Svipoþ ok Sveggjoþ .. dala 
dgggótta HH 1493, stóþ af mgnom þeira 
(mara) dogg í djúpa dale HHv 28!. 

Composttum : eitr- dalr. 

daner, m. pl. eagentl. Dánen (s. Daner 
tm namenregtsler), dann poet. s. v. a. 
menschen tiberhaupt; in: berg-daner. 

danskr, adj. (norw. adán. dansk, fær. 
danskur, aschwed. dansker) dántsch: m. 
pl. ace. svaue danska Gþprlllö?; f.sg. 
ce. var honum (Fróþa) kendr friþrinn um 
alla danska tungu (/ tiberall 100 eine nor- 
disehe mundart geredet wird', „im 
ganxen skand. norden') Grt 9. 

dapr, adj. (norw. daper, fær. dapur) 
lraureg: m. sg. ace. (Hjalle lét) sínn dag 
dapran at deyja frá svinom Am öð8“!; 
f. pl. ace. hefr kunn kona (Guþrún) viþ 
konunge daprar minjar at dauþan ver 
Sg 54?; nm. sg.nom. daprt's at Fróþa 
Grti6*; pl. nom. dapr ero þin heim- 
kynne Hröl 8. 

dár, adj. unangenehm, lástig: n. sg. 
ace. dátt (norw. daatt, fær. dátt) 2zn 
lástiger, schádlicher weise: þeir sér hafa 
svárt ok dátt en nær numet nýleg róþ 
Sg 263. 

darrgþ, /. (tcol entlehnt aus ags. daroð, 
m.) speer: pl. acc. dafar ok darraþar Akv 
4*. Vgl. vefr darraþar „speergewebe', d. 2. 
kampf Hgfoþl. 5? (4SB 3, 297), Njála 
Jó7'%; skúrer darraþar „speerschauer', 
d. t. schlachten Háttatal 52!?; stong 
darraþar „speerschaft' Orvar- Odds saga 
str 52? (ASB2, 84). Ein noman. darraþr 
isl nur belegt an der offenbar verderbten 
stelle Sn. E. II, 494. 

daufr, adj. (norw. dauv, fær. deyvur, 
aschwed. dóver, adán. dsv; got. daufs, 
altnfrk. douf, ags. deaf, afrís. dáf, ahd. 
toub) taub: m. sg. nom. daufr vegr ok 
duger Hóýo 71?. 

dauþe, m. (norw. daudo, fær. deyði, 
asehted. dóþe) tod: sg. nom. dógr eitt es 
þér dauþe ætlaþr Grp 25!, dauþe Atla 
Ako tíb.; gen. þá væro hefnt þér Helga 


dauþa, ef værer vargr á viþom úte HÆ 
1132'; dat. frá dauþa Sinfjatla S/ tíð., 


þe 
ot 


20 


25 


30 


35 


10 


50 


dauþr 146 
þú felt hefer .. jgfor þanns olle óges dauþa 
HH157*, Sigrún.. hitti Hgþbrodd at kominn 
dauþa HH II1I6 pr17; frá dauþa Fáfnis 
Fm 1 tib., frá dauþa Sigorþar Br 20 pr tib., 
hér er sagt í þessi kviþu frá dauþa Sigurþar 
Br 20 pr1, sapþe mér Hogne frá Sig- 
varþar sgrom dauþa Gþr II “?; ace. þeir 
(Hundings syner) útto jafre at gjalda 
fjárnám miket ok fgþor dauþa HHI1I*, 
eptir dauþa Brynbildar váru gor bál tvau 
Hlr 1, fríþra vilk dauþa fara í ljós annat 
Am 82}. 

1. dauþr, ad). (norzo. daud, fær. deyður, 
aschæed. döþer, 'adán. dod; got. dauþs, 
alts. död, ags. dead, afris. dád, dáth, 
ahd. töt) tot, getötet: m. sy. nom. úte vas 
(enn auþge maþr) dauþr fyr durom Fóv 
70*, fyrr mon dolga dynr .. nema dauþr 
seak JFIHI291!*, Sinfjatli drakk ok varþ 
þegar dauþr Sf 18, dauþr varþ enn hunske 
(d. 1. Sigvorþr) Am 94!; gen. kviks né 
dauþs nautka ek karls sonar (Baldrs) FM 
ö'é; dat. gnaper æ grár jór of gramo 
dauþom Br 7% Guþrún sat yfir Sigurþi 
dauþum Br 20 pr9, sömre være syster 
ykkor frumver sinom at fylgja dauþom 
Sg 607, svalt þá Sigvorþr, saztu of dauþom 
Hm 73; acc. ok veit einn at aldre deyr: 
dómr umb dauþan hvern Hóo 77*, fantattu 
mann enn harþara at Hrungne dauþan 
Hrbl 32, vas hón (Guþrún) móþog at mog 
dauþan Gþr 15? 10? nú 'mk svá líitel 
sem lauf see opt 1 jolstrom atjgfor dauþan 
(þr 1 18%, hefr kunn kona .. daprar minjar 
at dauþan ver Sg 5d?, gefk þór, Guþrún! 
- - fjalþ alz fear at fyþor dauþan Gþr 11 26?; 
pl. nom. ríþa menn dauþer HH 1/ 393, 
verþa oflgare allor á nýttom dauþer dolgar 
an of daga ljósa HHll50!; gen. vekk 
þik dauþra dura (,teh aeceke dich heraws 
aus den tiiren der toten, rufe dtch heraus 
aus der untertwelt') Gg 1?; dat. síþr þú 
hefner þót þeir (fréndr) sakar gorve, þat 
kveþa dauþom duga Sd22!; ace. sofna 
ek minæt síz mina suno dauþa Fkv 33, 
vesa þóttomk full ilz hugar at frændr 
dauþa Gýr II38*; f. sg. nom. dauþ hykk 
at þin móþer sé Hröl 8, þat seger þú nú 
es hverjom þykker mest at vita, at min 
móþer dauþ sé Hrbl9, dauþ vask lenge 
Bdr 5*%, gelk þér enn átta (galdr) 
at því firr mege þér til meins gorva 
kristen dauþ kona Gg 13“; pl. ace. 


147 dauþr 
konor hugþak dauþar koma í nátt hingat 
Ám 25!. 

Composita: al-dauþr, half-dauþr, sót- 
dauþr, sé-dauþr, vápn-dauþr; skap - 
dauþe. 

2. danþr, m. (nor. daud, aschwed. 
döþer, adán. dad; alís. döð, ags. déað, 
afrís. dád, dáth, ahd. töd; vgl. got. dauþus) 
tod: sg. gen. bitols dolgrggne dró til dauþs 
skókr Akv 33 *. 

dáþ=rakr, adj. schnell bereit xue kiihner 
tat: m. sg. nom. dáþrakr Þórr Hym 24!. 

deigja, f. (nor. deigja, aschwed. deghia, 
adíin. deje) dtenstmagd: sg. voc. gll estu, 
deigja! driten Ls 56“. 

deila (ld; ,0720. fær. deila, asehwed. 
dela, adán. dele; got. dailjan, alts. dólian, 
ags. dælan, afris. déla, ahd. toilan) 
Í) tetlen, trennen: prs. índ. sg. 3. segþu 
þat, Gagnráþr! .. hvé sú á heiter es deiler 
meþ jgtna sunom grund ok meþ goþom 
Vm 153, Ifing heiter á es deiler .. grund 
Vm 16!;  deilask stek teilen: prt. and. 
pl.3. lenge hvarfaþak, lenge huger deildosk 
(„mein sinn war schwankend') Gþr II 6!; 
2) xuleilen: inf. mér Atle þat einne sagþe, 
at hvárke lézk hgfn of deila ( dass er mir 
metnen besttx nicht cerde xuteilen lassen') 
Sg37?;  pré. nd. pl. 3. sumer Gotþorme 
af gera deildo Br 4?; deilask xuerteilt 
(beschteden) werden: 1nf. mon oss drjúgt 
deilask Am 18? (vgl. aber auch FJ x. st); 
3) verteilen (eht od. eho): ínf. þú (Oþenn) 
kunner aldrego deila vig meþ verom 
Ls 22?, þú (Byggver) kunner aldroge deila 
meþ monnom mat Ls46?; — prt. tnd. 
sg. 3. mork menja meiþmom deilde Sg 
46?; pl.3. (Karl ok Sngr) bauga deildo 
Rþ23%; 4) mit md (viþ ehn) tn einer 
sache (eht) xu fun haben, sich mit etu. 
abgeben, auf etw. einlassen:  prs. 2nd. 
sg. 2. ef þú sakar deiler viþ hugfulla 
hale Sd31';  opt.pl.3. þót hringbrotar 
(hildingar) heipter deile HIHI47* II264; 
prt. ind. sg.1. (mit suff. pron.) viþ Óþen 
deildak mina orþspeke Pmöðð?;  sg.3. 
hann (Konr) viþ Rig Jarl rúnar deilde 
Rþ46'; 5) streiten met jmd (viþ ehn): 
nf. drukua deila skalattu viþ dolgviþo 
Sd 293; prs. opt. pl. 3. deile gram 
viþ þik FH I 464;  imper. sg. 2. (mit 
negal.) þat ræþk þér .. at þú þinge á 
deilet viþ heimska hale Sd24?; prt. and. 


10 


20 


80 


3ð 


50 


dimmr 148 
pl. 1. vit Hrungner deildom Hröl 33; 
6) gewalt haben tiber ett. (eht), mat et. 
schalten ú. tvalten können: nf. esa mér 
golz vant í gorþom Gymes, at deila fé 
fgþor Skm 224, hug skalt deila (,be- 
herrsche dein gemiúit') HHv 40' (álnl. 
FJx. st.; anders Bugge, Fke 407%); prs. 
end. sg. 3. þars munúþ deiler „#00 dze ltebe 
waltet' Od 224. 

deiler, m. verteiler: sg.roc. sverþa deiler 
Akv 39!; dat. bauga deile Od 19?, sverþa 
deile Od31?. 

deyfa (fþ; norw. doyva, fær. doyva, 
aschwed. döva, adán. dsve; got. daubjan 
in: ga - daubjan, md. touben, töuben) 
1) stumpf machen: anf. kunne hann 
(Konr) .. eggjar deyfa M}þ 444; prs. ind. 
sg. Í. eggjar ek deyfe mínna andskota 
Hýv 1483; pl. 3. bglvísar konor .. þærs 
deyfa sverþ ok sefa Sd 274; 2) beschwich- 
igen: prt. ind. sg. 3. svins lifr soþen (var 
in das bter getan) þvít sakar deyfþe Gþr 
11 24. 

deyja (dó; norw. dgya, fær. doyggja, 
aschwed. döia, adíin. da; alts. dóian, döan, 
ahd. touwan, teuwan; evgl. got. diwans 
„sterblich') sterben: inf. Guþrún gorþesk 
at deyja Gþr I1', deyja frá svinom „von 
den sehwetnen fortsterben' Am 58, fjarre 
monom deyja Hm 104, þót skylem nú eþa 
í gær devja Hm30?R;  prs.ind. sg. 3. 
pl. 3. deyr fé, deyja fréndr, deyr sjalfr 
et sama Hóv 76'? 77!?; sg. 3. orþstirr 
deyr aldrege hveims sér góþan getr Hýo 
763, ek veit einn at aldre deyr: dómr 
umb dauþan hvern Hýe 77?; pl. 1. góþs 
fengom tírar, þót nú eþa í gær deyjom 
Hm 309 (önderung ton Rantsch, der es 
aber tibersehen hat, dass nach þót der 
opt. stehen muss); pl. 3. hineg (í Niflhel?) 
deyja ór heljo halor Vm 435, sú (dótter 
Alfrgþols) skal ríþa, þás regen deyja, 
móþor brauter mær Fn 473; opt. sg. 1. 
ilz gengsk þér aldre, nema ek ok deyja 


5 Am65ö*; prt. ind. sg. 3. þá dó Hreiþmarr 


Rm 11 pri, dó (Guþrún) í sinn annat 
Am 98“; pl.3. doo þá dýrer Am63". 

digr, ad). (norw. adán. diger, fær. 
digur, asehwed. digher, mhd. tigore, ado.; 
egl. got. digrei) dick: m. pl. nom. Íiugr 
digrer #8}. 

dimmr, adj. (nor. dinm, fær. dinmur, 
aschwed. dimber, adán. dim; ags. dim, 


149 dis 
ohd. timber) dunkel: m. sg. mom. (sto.) 
kömr enn dinme dreke fljúgando Vsp 66!. 
dís, /. (asehaced. dis tn: disa- þing; vgl. 
alls. ahd. idis, ags. ides: s. Koegel, Bertr. 
16,502 ff.) 1) teeib, bes. eins von hoher 
geburt (doch wird auch dre Lyngheiþr von 
threm vater Hreiþmarr mtt dis angeredet) : 
sg.nom. dís skjoldunga (Brynhildr) Br 14}, 
afkýr dís (Guþrún) Akv 383;  voe. dis 
skjoldunga(Sigrún) HH 11 50?, dis ulfhugoþ 
(Lyngheiþr) Rm 11'; pl. nom. lofþa diser 
(eg ist nur Sigrún gemeint, egl. brúþr) 
HHIl459; 2) 10eib von tibermensch- 
líeher natur; schtcksalsjungfrau, wal- 
kiire: ag. dat. ek þóttak ok þjóþans rekkom 
hverre hære Herjans dise Gpr IIS?; pl. 
nom. úfar 'o diser Grm 533% attomk at 
{sur ermordung des Erpr) diser Hm 283; 
ace. díser suþrónar HH I 17?, (skal) biþja 
diser duga Sd $S*, ek kveþ aflima þór orþnar 
diser Am 25“. 
Compostlum: tálar- dís. 
djarflega, ado. (aschwed. diárflika, 
adán. djærvelige) mach der art eines 
tapfern; kíihn, keck: dró djarflega .. Þórr 
orm eitrfaan upp at borþe Hym 24'. 
djarfr, adj. (norvo. djerv, fær. djarvur, 
asehawed. diárver, adán. djærv; alls. derbi, 
afris. derve) fapfer, ktihn; am: folk- 
djarfr, sókn-djarfr, vig- djarfr. 
djúpr, adj. (nor. djup, fær. djúpur, 
asehtweð. diuper, adán. diub, dyb; got. 
diups, alts. diop, ags. dóob, afris. diap. 
diep, ahd. tiuf, tiof) ref: m. sg. dat. (konor) 
ór dale djúpom grund of grófo Hrbl45; 
ace. rúmbrugþenn hver rastar djúpan 
Hym 5“, djúpan mar Alo 24*; pl. acc. 
djúpa dale HHv28!*;  f. pl. acc. hliþ- 
skjalfar djúpar (?) Akv I4'. 
Compositum: djúp - úþegr. 
djúp = úþegr, adj. bedachtsam, ver- 
slándig: f. sg. nom. (sw.) Auþr djúpúþga 
Hdl 29?. 
dolg,n. (got. dulgs,m.? dulg,n.? sehuld', 


ags. afriís. dolg, m. „twunde', ad. dolg, . 


tolg, m. n. dass.) feindschaft, kampf (KG, 
Efterl. skrifler I, 169): sg. gen. dolgs 
sjtol „den beileger des kampfes', d. í. die 
miihle Grotte, auf der frieden gemahlen 


wurde Grtl6!; pl. gen. fyrr mon dolga 80 


dynr .. nema dauþr seak HH127?. 
Compostta: dolg - rggner, dolg - spor, 
dolg - viþr. 


þu 
($) 


20 


ta 
ér 


30 


35 


40 


f 
SA 


dótter 150 

dolgr, m. (nor. dolg „miisstggiinger" 
dass. wort?) feind: pl. nom. dauþer dolgar 
„widergánger', „gespenster' HH 1150. 

Compositum: of-dolgr. 

dolg = rogner, m. „sehlachtgott', poet. 
bereichnung eines kraegers: sg. ace. bitols 
dolgrggne dró til dauþs skókr Akv 33?. 

dolg-spor, 2. kampfspur', d. 1. wunde : 
pl.nom. dolgspor dreyra HH 11 41* (Bugge, 
Helgedigt. 120). 

dolg-viþr, m. „kampfbaum', poet. be- 
xetchnung eines kriegers: pl. acc. drukna 
deila skalattu viþ dolgviþo Sd 293. 

dómr, 7. (nor. adán. dom, fer. dómur, 
asclnced. domber; got. dóms, alls. afris. 
dóm, ags. dóm, akd. tuom) etgentl. tun' 
(abstraktbildung von der german. verbal- 
wurxel dö), gescháft, verrichtung, wirk- 
samkett, besonders gertehtltche, daher 
1) urteil: sg. nom. dómr umb dauþan 
hvern Hýv í7*; 2) entschetdung: sq. 
ace. norna dóm þú mont fyr nesjom hafa 
(die entscheidung der nornen', d.1. den 
tod) Fm 1l'; pl. mom. brimes dómar 
„entscheidung durch das sehwert', d. 2. 
kampf HH IL25*; 3) gertehtstersamm- 
lung: pl. ace. á því þinge es þjóþer skolo í 
fulla dóma fara Sd 11 (Finsen, Instít s. 23). 

Composita: hór-dómr, konung -dómr, 

megen-dómar, regen- dómr. 

dorg. f. (norw. fær. dorg) angelschnur: 
pl. ace. þeir (Agnarr ok Geirroþr) reru tveir 
á báti meþ dorgar sinar at smáfiski Gm 3. 

dótter, /f. (norw. dotter, fær. dóttir, 
asehwed. dottir, adán. datter; got. daúhtar, 
alts. dohtar, dohtor, ags. dohtor, afris. 
dochter, akhd. tohter) tochter: sg. nom. 
Nauna .. Nokkva dótter Hdl 20', Auþr 
djúpúþga Ívars dótter „Hdl 297, (Gerþr) 
vas Gymes dótter Hdl32', (Þjaza) vas 
Skaþe dótter Hdl 32, Skaþi .. dóttir 
Þjaza jotuns FM 2', Qlrún Kjárs (Kiars) 
dóttir Pkv 9. 167, Hlgþvés dótter (Hervor) 
Vkv 123, dóttir hans (Fránmars)- hét Algf 
HHv 9, dóttir hans (Eylima) var Sváva 
HHv9 pr 1, Hrimgerþr Hata dóttir HHo 
11 pr 7, Hogua dótter (Sigrún) HH I18', 
ógorleg Ages dotter (dte woge) HH 130}, 
Imþar dotter totroghypja HH I-.45?, hans 
(Hogna) dóttir var Sigrún HHII4 pr4, 
Kára Halfdanar dóttir HH 1150 prö, fylkes 
dótter (Brynhildr) Grp l5!, dótter Buþla 
(Brynhildr) Grp 273, Guþrúa Gjúka dótter 


151 draga 
Bró! 11! Gþr 115!" Hlr 18! Ako1l Ghv 
9!, Brynhildr Buþla dótter Br 8! 14! 
Gþr 124! Sg 30', Gollrgnd Gjúka dótter 
Gþr í11' 16! 23', Svanhildr var Sigurþar 
dóttir ok Guþrúnar Dr 6, dóttir hans 
(Heiþreks) hét Borgný Od Í, dótter Gjúka 
(Guþrún) Am 47!,  dótter Grímbhildar 
(Guþrún) Am 75? 86', Svanhildr Sigurþar 
dóttir Ghv 5, sitr eige hér sngr né dóttor 
sús Guþrúno gæfe hnosser Gho 193; roe. 
Hogna dótter (Sigrún) HHII47*, Bryn- 
hildr Buþla dótter Hir 4', eig of aldr þat 
ok une, dótter Gþr 1133S, Guþrún Gjúka 
dótter Gþr I1393 1112'; gen. Skúrhildar 
Skokkels dóttor Hdl21?, Svafnes dóttor 
(Sigrlinnar) HHv ö*, hann (Helgi) kom til 
Eylima konungs ok baþ Svávu dóttur hans 
HHv 30 pr 2, Svávu Eylima dóttur HHo 
30 pr 12, Hogua dóttor (Sigrúnar) HH 
15st, Hjordiísar dóttur Eylima konungs 
Sf 27, Gjúka dóttor (Guþrúnar) Sg 30}; 
dat. Niþuþr .. gaf dóttur sínni Baþvildi gull- 
hring Vko 17 pr 1, Brynhilde Buþla dóttor 
Gþr 1252, Þóru Hákonar dóttur Gþr 125 
pr 2, Heiþreks dóttor (Borgnýjo) Od 1*, 
Þóro .. dótr Ilákonar Gþr Il14*; ace. 
eina dóttor berr Alfrgþoll áþr henne Fenrer 
fare Vm 47', Gymes dóttor (Gerþe) ls 42', 
Freyjo .. Njarþar dóttor Þrk 224, hann 
(Niþuþr) átti tvá sonu ok eina dóttur, hon 
hét Bgþvildr Pkv 2, Sváfnir konungr átti 
dóttur allra fegrsta, sú hét Sigrlinn F7Ho 6, 
Sigrlinn Sváfnes dóttor HHol', Sigrlinn 
konungs dóttur HHvo 5 pr 7, Sigrúnu llogna 
dóttur HH II 12 pr 4, eua fogro fylkes 
dottor (Brynhilde) Grp 30% mon (Grím- 
hildr) bjóþa þér bjarthaddat man, dóttor 
sína Grp 33“, al þó dóttor, dis ulfhugoþ! 
ef getrat sun viþ siklingo Jém 11', hefr 
dýrr konungr (Gjúke) dóttor alna Fm 41}, 
Guþrúno ungo Gjúka dóttor Sg 2?; gl. 
nom. dótr vóru þær Drumba ok Kumba 
-. Kþ13!, dætr Geirraþar Gjálp ok Greip 
FM 6?, Gjalp ok Greip, dótr Gecirraþar 
FM6*“, þar váru tvær datr Hloþvess 
konungs, Hlaþguþr Svanhvít ok Hervor 
Alvitr Fko 8, sumar (norner ero) dótr 
Dvalens Fn 13“; gen. hefk finm vera 
forspell beþet, tveggja dýtra, þriggja systra 
Gþr 14}; ace. Hreiþmair kallaþi á dattr 
sinar Jfn 9 prð. 

draga (dro,;nor. ferr. draga, aschwed. 
dragha, adán. drage; gol. alts. ags. dragan, 


þe 
et 


20 


tv 
er 


30 


45 


4) 


draum - njoron 152 
afris. draga, drega, ahd. tragan) 1) xtehen: 
nf. Árvakr ok Alsviþr þeir skolo upp 
hcþan svanger sól draga Grma37?; prs. 
ind. sg. 3. segþu mér, Gagnráþr! .. hvé 
sá hestr heiter, es hverjan dregr dag of 
drótmogo Væm 11?, Skinfaxe heiter es onn 
skira dregr dag of drótmogo Vm 12', 
segþu þat, Gagnráþr! .. hvé sá jór heiter 
es austan dregr nátt of nýt regen Vm 13}, 
Hrímfaxe heiter es hverja dregr nýtt of 
nýt regen Vml4'!, skýtr Sinfjotli blóþ- 
reflinum fyrir ofan helluna ok dregr fast 
FH1I?; prt. ind. sg.1. (hétomk) Kjalarr 
eð ek kjalka dró Grm49?; sg. 3. Þórr 
dró (,angelte') miþgarþsorm Hynm tib. R; 
pl. 3. drógo þeir (Sgrle ok Hamþér) ór skiþe 
skiþeisarn Hm 15'!; part. prt. m. sg. nom. 
bjartr steinn á band dregenn Gþr I 17?; 
pl.acc. sqo þeir á baste bauga dregna Vkv 9?; 
2) drehen: prs. ind. pl.1. drggom dolgs 
sjotol Grt 16*; part. prt.n. sg. ace. í þann 
tíma fannz í Danmgrk kvernsteinar tveir 
svá miklir, at engi var svá sterkr at 
dregit gæti Grt 18; 3) dr. vél ránke 
spinnen: prs. ind. sg. 3. (Grímhildr) dregr 
vél at gram Grp33!; 4) tragen: prt. 
tnd. sg. 3. (Hlaþguþr) svanfjaþrar dró Vko 
3', bitols dolgrogne dró til dauþs skókr 
Akv33?; 5) mtt praepp. út. adov.: Ár. 
fram herrorxiehen: prt. ind. sg. 3. dró 
Oþinn fram hringinn Andvaranaut Rm 5 
pr4d; dr. ofarr aufxichen: tnf. draga 
baþ Helge hýsegl ofarr HH1I30'; dr. 
upp eraufxtehen: prt. índ. sg. 3. dró .. 
Hymer .. hvalo einn á gngle upp senn 
tvaa Hym 221, dró djarflega .. Þórr orm 
eitrfaan upp at borþo Fyn 24!. 

dráp. =. (nor. draap, fær. drúp,. 
aschwed. adán. drap) totsehlag, mord: 
sg.nom. dráp Niflunga Dr tíð. 

drasell, mm. pferd (Bugge, Stud. 394 
anm. 8; 395 anm.32): pl. dat. dynr vas 
í garþe, dryslum of þrunget Akv 357; 
ace. drysla mélgreypa ÁAkv !. 

draug hús, n. „totenhaus', d. 1. grab- 
hiiyel: pl. gen. vesattu svá ór, at ein farer 
-. draughúsa til YH1II50?. 

draugr, m. (nor. draug, fær. dreygur, 
adíin. drog) toter, gespenst; in: draug - hús. 

draum =njoron, f. fraumwebertn', poet. 
bexctehnung der macht: sg. ace. kalla 
dvergar (nýtt) draumnjyrun Ale 30*( Noreen, 
Svenska elymol. s. 23). 


153 draumr 
drsumr, n. (norz0. draum, fær. dreymur, 
asthwed. drömber, adán. drgm; alts. dróm, 
ags.dréam, afris. drám, akd.truum) fraum : 
sg.gen. draums ætlak þér „du bíst im 
lraume tete ich meine' Hdl í', draums 
kveþk þér vesa JfHv 19'!; pl. nom. 

Baldrs draumar Bdr tíb., of þat réþo riker 

tivar, hví være Baldre baller draumar 

Bdr 1*. 
Compostta - draum - njgron, draum - þing. 
draum-þing, mn. „versammlung der 
fráume', d. 2. machtruhe, sehlaf: pl. gen. 
drifr drótt oll draumþinga til HH 1149?. 

dreifa (fþ; norw. fær. dreiva; got. 
draibjan, ags. dræfan, ahd. treiben) be- 
spritten (ehn eho): pré. opt. sg. 3. (garn) 
dreifþe oss gll blóþe Am 18?. 

dreke, m. (fær. dreki; entlehnt aus lat. 
draco) drache: sg. nom. kömr enn dimme 
dreke fljúgande Vsp 66 !. 

1. drekka. /. (norw. adin. drikke, n., 
fær. drekka, n.) 1) trunk: sg. acc. Gunnare 
gorþak drekko Od1I?; 23) trinkgelage: 
sg. dat. gllom ýsom þat skal inn koma 
Æges bekke á, Æges drekko at Grm d5?*. 

Compositum: Æges- drekka. 

2. drekka (drakk; norw. aschawed. drikka, 
fær. drekka, adán. drikke; got. drigkan, 
alts. ags. drincan, afras. drinka, ald. 
trinkan) frinken: ínf. viþ eld skal gl drekka 
Hýe S2', Agnarr gekk at Grimni ok gaf 
honum horn fult at drekka Grm 33, inn 
biþ þú hann ganga í okkarn sal ok drekka 
enn mæra mjgþ Skm 16?, vear .. skolo 
drekka glþr at Æges Hym 40}, þeir (æsir) 
fóru at drekka Ls 15, sákak .. enn meira 
mjaþ mey of drekka Þrk 254, hann (Óttarr) 
skal drekka dýrar veigar Jldl 51?, hykk 
at eigem aþrar sýslor an meþ baugbrota 
bjór at drekka HIT I IS*, vel skolom drekka 
dýrar veigar HI 11 45', Borghildr bar 
annat horn Sinfjotla ok baþ drekka S/ /4, 
(Gjúkungar) gáfu henni (Guþrúnu) óminn- 
isveig at drekka Dr 4, fórþe mór Grím- 
hildr full at drekka Gpr II 22', hón 
(Guþrún) beþjom brodde gaf blóþ at rokka 
Akv44!;  prs. ind. sg.2. hvars þú gl 
drekr, kjós þú þér jarþarmegen Hýv 136'*; 
sg. 3. drekr mjoþ Mimer morgon hverjan 
af veþe Valfgþor Vsp 29? færa veit es 
fleira drekr síns til geþs gume Flgv 123, 
verþr goþa drekr í væro ranne glaþr enn 
góþa mjoþ Grm 13?; pl. 3. Óþenu ok 


ts 
ot 


30 


85 


PSR 
=) 


45 


5( 


- 


drengja - móþer 154 
Sága drekka of alla daga glgþ ór gollnom 
kerom Grm 7?, því emk hér hróþogr, at 
drekka Hrópts meger aller ol saman Ls 
dö ?, segþu mér þat, Alvíss! .. hvé þat 
gl heiter es drekka alda syner heime 
hverjom í Alr 33?; opt. sg. 2. svá kamsk 
meirr aptr móþor at vitja geirnjorþr hnigenn 
á Gotþjóþo, at þú erfo at gll oss drekker 
Ghv 8!; sg. 3. haldet maþr at kere, drekke 
þó at hófe mjuþ Fór 19'; prt. ind. sg. 3. 
Grimnir drakk af (horninu) Grm 34, hann 
(Loki) tók viþ horni ok drakk af Ls 53 
pr 1, drakk Sifjar verr séld þriu mjaþar 
Þrk 245, Sigmundr tók hormit ok drakk 
at Sf1I, Sinfjytli drakk ok varþ þegar 
dauþr SfI$S, drakk hann (Reginn) blóþ ór 
undinni Fm 30 pr 2, (Sigurþr) drakk blóþ 
þeira beggja Regins ok Fáfnis Fm 39 
pr 2, drakk Atlc.. vin í valhgllo Akv lö'; 
pl. 3. (Faþer, Móþer ok Rigr) drukko ok 
dómþo R$þ 314, drukko ok dómþo dógr 
mart saman Sigvgrþr unge ok syner Gjúka 
Sg 23, Sigvarþar sárla drukko hr:égifr (ok) 
hugenn hjartblóþ saman Gþr IT.30*, drukko 
þar drótmeger .. vin í valhgllo Akv2', 
opt. sg. 3. áþr hann (Loki) drykki, kvaddi 
hann ásuna Ls 10 pr Í, it þriþja sinn bar 
hon (Borghildr) honum (Sinfjatla) hornit 
ok þó ámælisorþ meþ, ef hann drykki eigi 
af Sf16; part. prt. n. sg. mom. gl vas 
drukket Hór 663, ol (skal leyfa) es drukket 
es Hóv 803, fjúlþ vas drukket Br 12'; 
ace. óvarr hafþe Atle óþan sik drukket 
Akv 43!; pl.nom. saman mono brullaup 
b:fþe drukken Sigorþar ok Gunnars í sglom 
Gjúka Grp4l!; part. prt. drukkenn be- 
trunken: m. sg. mom. drukkenn deila skal- 
attu viþ dolgviþo Sd299 (ov. 1); pl. ace. 
drukna deila skalattu viþ dolgviþo Sd 293; 
f. sg.nom. bjóro vas hón (Guþrún) litt 

drukken Ako 16?. 
Composita des part. prt.: 

of-drukkenn. 
drekkja (kþ, asehwed. dránkia, adán. 
drænke; got. dragkjan, alts. drenkian, ags. 
drencan, afrís. drenka, drinka, drinsa; 
ahd. trenkan) ertránken (ehm): prt. end. 
sg. 3. ek drekþa Hloþvarþs sunom í hafe 
HlHv 19*; pl. 3. hófomk nó drekþo hývar 
„heldenmutter ', 


báror Ghv 13?. 
f. 
sg. ace. Dagr átte 


drengja = móþer, 
Þóro drengjamóþor Hdl iS!. 


full- drukkenn, 


beiname einer ftirstin: 


155 drengr 

drengr, m. (norw. adön. dreng, fær. 
drongur, aschwed. dringer) tiichtager mann, 
held: sg. nom. senn vas á heste hverr 
drengr litenn Gþr 1136'; pl. ace. dótter 
lét Gjúka drenge tvá hniga Am 47'. 

Compositum: drengja - móþer. 

drepa (drap; nor. fær. drepa, aschwed. 
dripa, adán. dræbe; ags. drepan, akd. 
trefan, treffan) I) mat etw. (eho) ezne be- 
wegung ausfúhren; strecken, streichen : 
prt. ind. sg. 3. (Grane) drap í gras hofþe 
Gþr 153, hendo drap (Jgrmonrekr) á 
kanpa Hm 20!; 2) sehlagen: prs. and. 
sg. Í. tamsvende ek þik drep Skm 26', 
(mit suff. pron.) hendo enne hógro drepk 
þik Hrungnes bana Ls61?; sg.3. drepr 
af móþe miþgarþs veorr Vsp 56! (FJ, Ark. 
4,37); úmper. sg. 2. drep (kalke) viþ 
haus Hymes Hyma31?; dr. í hel tot- 
schlagen: inf. ek munda þik í hel drepa 
Hrbl 81; prt. ýnd. pl. 3. hrundo þeir Vinga 
ok í hel drýpo Am38'; 3) abschlagen, 
abhauen (eht af eho): prs. únd. sq. Í. (mit 
suf. pron.) herþaklett drepk þér halse af 
Lsö7?; 4) töten: ínf. hon (Brynhildr) 


lét drepa þræla sina átta ok fimm am-" 


bóttir Gþr 125 pr4; prt. and. sg. 1. ek 
drap Þjaza Hrbl 50; sg. 3. hraunhvale 
hann (Þórr) alla drap Hym 37%*, drap hann 


(Loki) Fimafeng (Ís 13, Þrym drap (Hlór- : 


riþe) fyrstan Þrk 313, drap (Þórr) ena 
oldno jatna systor Þrk 32 !, hann (Hróþ- 
marr) drap Svávakonung HHv ó pr 11, 
hann (Helgi) drap Hata jaton HHv 11 pr ö, 
drap Sinfjotle hann (bróþur Borghildar) 
Sf 5, hon (Guþrúu) drap fyrst sonu Atla 
en eptir drap hon Atla Akv 2, drap hann 
(Mýsingr) Fróþa Grt 27; pl. 1. konung 
drýpom fyrstan Am93';  pl.3. drápu 
hvárir annarra frændr HH 116; opt. pl. 3. 
víkr hér svá til sem þeir dræpi hann 
(Sigurþ) úti, en sumir segja svá at þeir 
dræpi hann inni í rekkju sinni sofanda, 
en þýþverskir menn segja svá at þeir 
dræpi hann úti í skógi Br20 pr2—4; 
part. pré. m. sg. nom. svá segir í Guþrúnar- 
kviþu .. at Sigurþr ok Gjúka synir hefþi 
til þings riþit þá er hann var drepinn 
Br 20 pr6; n.sg. acc. Guþrún gekk þá 
til sævar er hon hafþi dropit Atla Ghv Í; 
ö) dr. fóte mit dem fusse amstossen, 
straucheln: prs. ind. sg. 2. þat's fár miket 
ef þú fóte drepr þars þú at víge veþr 


(9>) 
Er 


40 


út 


- 


drifa 156 


Rm 24!;  prt. ind. sg. 3. konungr drap 
fæti ok steypþiz áfram Grmöd prö; 
6) dr. kostom od. koste ehs de lage jmds 
verschlechtern: prs. and. sg. 3. kostom 
drepr kvenna karla ofrike Am69!'; prt. 
and. sg. 3. drap þá brátt koste Am 94'; 
“) dr. á eht stek mat elw. abgeben: prt. 
and. sg. 2. (mit suff. pron.) draptu á vétt 
sem valor „befasstest dich mat xauberei' 
Ls24? (Bugge, Stid.*143, anm. 5). 

dreyma (mþ; norw. drgyma, fær. 
droyma, aschwed. dröma, adán. dræmme; 
alts. drömian, ags. dróman, drýman, akd. 
troumen) I) von etw. (eht) tráumen: prs. 
and. sg. 3. opt's þat fyr gxnom es grno 
dreymer „enn man von adlern tráumt' 
Am 19?; pl. 3. þat's fyr elde es iarn 
dreyma GþrIl40'; 2) unpersönl. es 
tráumt md (ehn): prs. tnd. sg. 3. heill es 
hugr Atla hvatkes þik dreymer Am 193; 
prt. ind. sg. 3. dreymþe drótláta Am 10}, 
dreymþe mik, Hogne! Am 14}. 

dreyra (rþ; gof.drausjan 27: ga-drausjan, 
ahd. tröran) öluten (eigentl. etw. fallen 
lassen): prs. and. pl. 3. dolgspor dreyra 
HHII4I?. 

dreyre, m. (fær. droyri; vgl. alts. drör, 
ags. dréor, m/hd. trör) blut (KG, Efterl. 
skrift. 1, 254): sg. gen. eiskgld ek vil eten 
láta ept þenna dreyra drykk Fm 31*; 
dat. (tungls tjúgare) rýþr ragna sjgt rauþom 
dreyra Fsp 41?, mæke liggja ek sé mins 
vinar allan í dreyra drifenn Grm 52“, sá 
(Guþrún) dgglings skgr dreyra runna Gþr 
113?, (Guþrún) vaknaþe vilja firþ es Freys 
vinar flaut í dreyra Sg 24*, drýgþak þér 
svá drykkjo, dreyra blettk þeira (maga 
þinna) Am 77}, bókr .. roþnar í vers dreyra 
Ghv 45, bókr .. fluto í vers dreyra Hm 7?. 

Composita: dreyr-fáþr, sonar-dreyre, 

val-dreyre. 

dreyr-fáþr, part. prt. blutbefleckt: m. 
sý.nom. ormr dreyrfaeþr Hllv 9?. 

dreyrogr, ad). (alts. drörag, ags. dréo- 
rig, mhd. trörec) bluttg: f. pl. ace. under 
dreyrgar Sg 328. 

Compostta : hræ-dreyrogr, val-dreyrogr. 

1. *drifa, f. „spenderin'; in: sigr - drifa. 

2. drífa (dreif; nor. asrhwed. driva, 
fær. driva, adíin. drive; got. dreiban, alts. 
driban, ags. drífan, ahd. triban) 7) sich 
hastig vortíirls beregen, etlen: prs. ind. 
sg.ð. drifr drótt gll draumþinga til HÆ 


157 *drife 
II493; tmyper. sg. 2. drif þú (,freibe dich 
umher') nú vargr at vegg #) 4*; yprt. 
end. pl. 3. drifo unger tveir á dýr sea 
Vko 203; 2) benetxen, beströmen: part. 
prt.m. sg. ace. mæke liggja ek sé mins 
vinar allan í dreyra drifeun Grm 62“; 
f.sg. nom. drifen doggo Bdr 5“. 

*drife, mi. „spender'; in: hring-drife. 

dríta (dreit; „norw. drita, fær. drita, 
dún. dritte) bescheissen: part. prl. f. sy. 
nom. gll estu, deigja! driten Ls56?. 

drjúgr, adj. (norw. drjug, fær. drúgvur, 
asehiæed. drygher, adán. drog, drug, dru) 
reichlich: n. sg. acc. drjúgt (adverb.) gar 
sehr: fram gengr hann (ósnotr maþr) 
drjúgt í dul Hýo 79*; in reichem masse: 
grn hugþak inn fjúga at endlgngo húse, 
mon oss drjúgt deilask Am 18?; pl. dat. 
(adverb.) drjúgom tfiichtag, rúistig: fóro 
drjúgom dag þann framan Hym 7!. 

Composittum: Íriþ - drjúgr. 

drjúpa (draup; norw. drjupa, fær. 
drúpa, aschied. drypa, adán. drybe; alts. 
driopan, ags. dréopan, afris. driapa, ahd. 


triofan) fropfen: prs. tnd. sg. 3. af hans : 


(Eikþyrnes) hornom drýpr í Hvergelme 
Grm 263; pl. 3. átta (baugar) 'ro jafn- 
hofger es af drjúpa ena niundo hverja 
nýtt Skm 217; prt. ind. sg. 3. draup þar 
ór (eitrormi) eitr Ls 65 pr 4, draup eitnit 
á Loka Ls 65 pr 7. 

drjúpr, ad). triefend : m. sq. acc. dvergar 
(kalla himen) drjúpan sal Alo 12*. 

drope, m. (norw. drope, fær. dropi, 
aschrwed. drupi, dropi, adán. drábe; ays. 
dropa, ahd. tropho, troffo) tropfen: sq. 
nom. rogns drope raun niþr of knéGpr I 14}. 

Composita: eitr-drope, mél - drope, 

sár-drope, varg -drope. 


drós, /. (norw. adán. dros, fær. drós). 


weib: sg. gen. þat's fyr elde es íarn dreyma, 
fyr dul ok vil drósar reiþe Gór II 40?; 
pl.nom. dróser suþrónar (die talkiren) 
dýrt lin spunno kv I}. 

drót-látr, adj. leutselig: f. sg. ace. 
dreymþe drótláta (Kostbero) Am 10}. 

drót-meger, m. pl. 1) gefolgsleute: 
nom. drukko þar drótmeger .. vín í val- 
bollo Akv2!; 2) söhne des volks, men- 
schen: acc. hvé sá hestr heiter es hverjan 
dregr dag of drótmogo? Vm 11“, Skin- 
faxe heiter es enn skira dregr dag of 
drótmogo Vm 12?. 


| #0 


þa 
ut 


20 


3) 


JJ 


drýgja 158 

drotning, /. (norw. fær. drottning, 
aschied, adán. drotning) köngin: sg. 
nom. drotning kvaþ Vko 17 pr 3, Herborg 
Hunalands drotning Gpþr 16'. 

drótt, /. (alts. druht, ags. dryht, driht, 
afrís. dracht, drecht, ahd. truht; eyl. got. 
ga -draúhts, mm. soldat, draúhti - witöþ 
kregsdienst) 1) krtegerschar (KG, Efterl. 
skr. Í, 208 fg.); gefolge eines ftirsten: sg. 
nom. drótt mon bergja (hvitingom) Gþr 
II 44! (conjeetur); dat. drótt þótte sá 
(Helge) doglingr vesa HH I7'; 3) schar, 
volk tberhaupt: sg. mom. drifr drótt all 
draumþinga til HH II495; acc. (goþ) of 
þat gættosk, hverr skylde dverga drótt of 
skepja Vsp 9%, hvaþan dagr of kvam sás 
ferr drótt yfer? Vm 243; pl. nom. þar 
(á Gimlee) skolo dyggvar drótter byggva 
Vsp6d?; ace. hverer skyldo dvergar 
drótter skepja Vsp 994. 
Composita: drót-látr, drót - meger; 
folk-drótt, hjalm-drótt, hjor-drótt, 
sal-drótt, vig-drótt. 
dróttenn, or. (nor. drott, fær. drottur, 
aschwed. drotin, adíán. drotten, drot; alts. 
drohtin, ags. dryhten, drihten, afres. 
drochten, ahd. truhtin) háuptling, féirst, 
könig: sg. nom. hafra dróttenn (Pórr) 
Hym 21! 32!, Þrymr þursa dróttenn 
Þrköt 102 221 251 30?, Níþoþr Niara 
dróttenn Vkv 8! 143 41', skatna dróttenn 
(Gríper) Grp ö', Sigvorþr seggja dróttenn 
Br 63, Gunnarr gumna dróttenn Akv 24'; 
voc. dróttenn minn (Freyr) Skm 3, Niþgþr 
Niara dróttenn Vkv 32*; dat. Gunnare.. 
Gotna drotno Grp 353; ace. Prym.. 
þursa drótten Þrk 31. 

drukna (aþ; vor. fær.drukna, asehed. 
drunkna, drukna, adán. drukne; ags. 
druncuian) erfrinken: prs. ind. sg. 2. í 
vatne þú druknar ef í vinde rór Fm 11?. 

drúpa (pt; or. drupa) héingen, schwe- 
ben: prs. and. sg. 3. vargr hanger fyrr 
vestan dyrr (Óþens) ok drúper grn yfer 


s Grm 103. 


drýgja (gþ; nor. drygja, fær. drýggja; 
vgl. got. driugan, ags. dréogan) 1) ver- 
rtchten, ausfúhren, betreaben: nf. þann 
mondu þrek drýgja Hrbl 123, meyjar 
flugo sunnan myrkviþ í gognom, alvitr 
ungar, orlog drýgja („das krægshandwerk 
xu betreiben') Vkv 1?, meyjar fýstosk á 
myrkvan viþ, alvitr ungar, örlgg drýgja 


159 drykkja 


Vkv 45: prt. ind. pl. 2. hvat it æser tveir 
drýgþoþ í árdaga, firresk á forn rok firar 
Ls253; pl. 3. inn kvam andspille, hvat 
úte drýgþo hvater fyr hollo Am 43'; 
part. prt.n. sg. ace. drýgt þú fyrr hafþer 
þats dýme vissot Am 8l?; 2) beretten: 
prt. tnd. sg. 1. (mit suf. pron.) drýgþak 
þér svá drykkjo Am 77*; 3) letden, er- 
lragen: prs. ind. sg. 3. askr YÝggdrasels 
drýger erfiþe meira an menn vite Grm 35 '. 
drykkja, /. (#0720. drykkja, fær. drykkja 
en: drykkju - kar, drykkju -steyp, aschaed. 
drykkia, adán. drikke) I) das trinken; 
2) trank, getriink, bes. bier: sg. gen. lagat 
vas drykkjo Am 71'; ace. $þro drykkjo 
fá þú aldrege Skm 363 (s. Ihot. s. 117), 
vask.. faren .. tilGeirmundar gorva drykkjo 
Od 28?, drýgþak þér svá drykkjo Am 77}, 
grimm vastu, Guþrún! es gorva svá mátter, 
barna þínna blóþe at blanda mér drykkjo 
Am S0?; 3) trinkgelage: sg. dat. gllom 
ósom þat skal inn koma .. Æges drykkjo 
at rm Áö*A. 
Composita: of-drykkja, ol-drykkja. 
drykkr, m. (nor. drykk, fer. drykkur, 
asehwed. drykker, adán. drik; ags. drync, 
drinc, ahd. trunc) frank, trunk: sg. nom. 
(ec. art.) gjaróttr er drykkrinn Sf10; gen. 
eins drykkjar þú skalt aldrego betre gjald 
geta Grm 33; 
drykk ens dýra mjaþar Hýr 105, ek drykk 
of gat ens dýra mjaþar Hýv 1407, m:éran 
drykk mjaþar ls 6}, eiskgld ek vil eten 
láta ept þenna dreyra drykk Fm 31!. 
duga (gþ; noræ. fær. duga, aschwed. 
dugha, adán. duge; got. alts. ags. dugan, 
afrís. duga, ahd. tugan) I) wert haben, 
von guler beschaffenheit sein, taugen: 
prs.nd. sg. 3. ef þitt óþe duger Fm 20! 
22); opt. sg.3. (esat maþr) svá illr at 
einoge duge (dass er 3u ntchts laugt') 
Hýv 132*; prt. opt. sg. 3. (kvýþo Niflunga) 
hoggva svá hjalma sem þeim hugr dvgþe 
Am485> 2) steh als tichtig erweisen: 
prs. ind. sg. 3. daufr vegr ok duger Hýv 
c1?; 3) ernfluss austiben, bewirken: 
nf. biþk þik, Brage! barna sifjar duga 
ok allra óskmaga, at þú Loka kveþera 
lastastgfom Ls16'; 4) helfen: nf. biþk 
Úttare oll goþ duga Hdl51*, (skal) biþja 
diser duga Sd8S!; 5) nutxen bríngen, 
niilren: anf. síþr þú hefner þót þeir 
(Íréndr) sakar gorve, þat kveþa dauþom 


tv 


ace. Gunnlgþ gyfomk .. 


- 


dvelja 160 


duga $Sd22!;  prs. opt. sg.3. óþe þér 
duge, hvars þú skalt, Aldafaþer! orþom 
mæla joton Pm 4d?; 6) gextemen: prs. 
ind. sg. 3. duger siklingom satt at mala 
HH 148? 1127?. 

dugr, m. (nor. dug, fær. dugur) ftich- 
tigkeit: sg. ace. freista máttu, Vingþörr. 
.. dvergs at reyna dug Álo Sa? (S.s. 152 
anm.). 

dúkr, m. (n0r:0. duk, fær. dúkur, ascheced. 
duker, adán. dug; afris. dok, ahd. tuoh) 
tuch, getcebter stoff: sg. mom. dúkr vas 
á halse #6 16*; ace. tók Móþer merkþan 
dúk Jffþ 30', hón (Móþer) tók at þat hleifa 
þunna, hvíta af hveite, ok hulþe dúk 
Rþ 30. 

dul, /. (vgl. fær. duli, dulur, m., asehwed. 
dul, 22.) J) x<urtickhalltung, blödigkeat: sg. 
dat. maþr manne verþr af mále kuþr, en 
til dólskr af dul Hývöcr*; 2) durch 
selbsttiuschung entstandene tiberhebung, 
hochmut: sq. dat. fram gengr hann (ósnotr 
maþr) drjúgt í dul Hýv 79*, þat's fyr elde 
es larn dreyma, fyr dul ok vil drósar reiþe 
Gþr 1140?. 

dúnn, m. (nor. dun, f.n., fær. dún, n., 
asehwed. dun, „., adán. dun am: dun- 
stryger; nnd. dune, engl. down) daune, 
flaumfeder: sg. dat. sofe hann (Fróþe) á 
dúne Grt 5. 

dúsa (aþ; egl. aschwed. dus, m. „lörm', 
„geráusch', sehwed. dial. dus, n. dass.; 
Bugge, Fkr 427) fg.) erdröhnen: prt. ind. 
sg. 3. jarþ dúsaþe ok uphimenn, þás bane 
Fáfnes borg of þátte Od 16. 

dvala (aþ; aschrced. dvala, adán. dvale) 
verxögern, aufschieben: nf. mona nú 
Helge hjorþing dvala HH 152! 

dvelja (dvalþa; nor2c. dvelja, fær. dvölja, 
aschared. dvilia, adtin. dvælge; alts. dweljan 
an: bi-dweljan, ags. dwellan, akd. twaljan) 
1) aufschteben, rerxögern: nf. vas kostr 
engo rekkom rakklýtom ráþ enn lengr 
dvelja Am6l?; 2) aufhalten: part. prt. 
m. sg. ace. Hárbarþr enn rage! heldr hefr 
þú nú mik dvalþan Hrðl128; f. sg. ace. 
dagr 's nú, lrímgerþr! en þik dvalþa hefr 
Atle til aldrlaga (hat dadurek dass er 
dich aufhtelt deinen tod herbetgefúhrt') 
HHra30'; n.sg.acc. dvalet Hrbl 128 A; 
dveljask sick aufhalten, rerweilen: prl. 
ind. sg. 3. hann ( Atli) dvalþiz vetrlangt 
meþ Sváfni konungi J/Hv 8, Sigmundr 


161 dvergr 
konungr dvalþiz lengi í Danmgrk Sf24; 
3) md (ehn) durch untötigkeit verloren 
gehen: prs. ind. sg. 3. mart of dvelr þanns 
of morgon sefr Hóv 59?. 

dvergr, m. (nor. dverg, fær. dvörgur, 
aschtwed. dvárgher, adán. dværg; ags. 
dweorg, dweorh, afras. dwirg, ahd. twerg) 
I} aeerg: sg. nom. Þjóþrgrer dvergr Hýo 
160?, hann (Reginn) var hverjum manni 
hagari ok dvergr of vgxt Æm d, einn 
dvergr hét Andvari Æm 8, c. art. dvergrinn 
(Andvari) gekk í steininn Rmd4 pr3; 
roc. gll of rgk fira vgromk, dvergr! at 
viter Alr 9? 11? 13? 16? 17? 199 219 23? 
25* 272 297 317 33), uppe estu, dvergr! 
of dagaþr Alo35*; gen. freista máttu, 
Vingþórr'! .. dvergs at reyna dug Álv Sa? 
(S.s.152 anm.); pl. nom. þeir manlíkon 
myrg of gorþo dvergar í jgrþo Vsp 105, 


stynja dvergar fyr steindurom Vsp 48}, : 


dvergar (kalla himen) drjúpan sal Alv 12*, 
skin (kalla mána) dvergar ÁAlv 14? kalla 
dvergar (sól) leiko Dvalens Alv 16?, kalla 
dvergar (logn) dags vero ÁAlv 22', kalla 
dvergar (sæ) djúpan mar Alv 24“, (kalla 
eld) forbrenne dvergar Alv 263, kalla 
dvergar (nýtt) draumnjoron Alv 30*, goltr 
-- Hildesvíne es .. hager gorþo dvergar 
tveir, Daenn ok Nabbe Hdl 7*; gen. goþ 
-- of þat gættosk, hverr skylde dverga 
drútt of skepja ór Brimes blóþe ok ór 
Blaens leggjom Vsp 93, þar vas Mótsoguer 
mæztr of orþenn dverga allra en Durenn 
amarr Psp 10?; dat. Dvalenn (reist rúnar) 
dvergom fyrer Hýv 143*; acc. dverga 
sp 10%H, nú hefk dverga .. rétt of talþa 
Fap 123, mál es dverga í Dvalens liþe 
ljóna kindom til Lofars telja Vsp 14'; 
é) spange, nadel (?): pl. nom. dvergar á 
gxlom RB 16. 
dvgl, n. pl. (vg. norw. dvale, m., dvel, 
n., fær. dvali, m., asehwed. dval, n., 
adin. dvale; egl. got. dwals, dwaliþa, dwal- 
món, dwala - waúrdei, ags. dwala, ad. 
twála) aufenthalt. aufsehub: nom. urþo 
dvol dógra Am 98“. 
dyggr, adj. (norw. dygg, fær. dyggur) 
freu, xuverlássig: f. ag. acc. dyggva fylgjo 
hykk ens dokkva vesa at hrottameiþe hrafns 
Rm20?; pl. nom. þar (á Gimlee) skolo 
dyggvar drótter byggva Vsp 64}. 
dýja (dúþa) 7) sehiitteln: inf. skyr nam 
(Þórr) at dýja Érk 17; 2) sekwingen: tn. 
Gering, Edda -Wörterbuch. 


30 


35 


40 


dýr 162 
(Jarl nam) frgkkor dýja R}p 35!, skapt nam 
at dýja ÆP38!. 

dylgja, f. feindschaft: pl. nom. ófriþr 
ok dylgjur váru á milli þeira Hundings 
konungs ok Sigmundar konungs HH II 5. 
— Vgl. dolg, dolgr. . 

dylja (dulþa; nor. fær. dylja, aschwed. 
dylia, dölia, adán. dyljo) ymd (ehn) ber 
etw. (ehs) ín unwissenhett erhalten, eltu. 
vor thm verhehlen oder verliáugnen: 1nf. 
dylja monk þik eige dótter Grimhildar 
Am 75? 86!; prt. and. sg. 1. (mit suf. 
pron.) dulþak þann enn aldna jaton Grm 
50?; sg.ð. Sigurþr dulþi nafns síns F'm 1 
pr 1, dreymþe drótláta (Kostbero), dulþe 
þess vætke Am 10?; part. prt. duleþr 2n 
untwissenheit erhalten, dumm, törtcht: 
m. sg. nom. duleþr estu nú, Atle! Hlfo 19'; 
f. sg. nom. duleþ est, Hyndla! Hdl 7'; 
part. prs. (subst.) dyljande verhehler, ver- 
riter: m. pl. nom. dyljendr þagþo Akv 2'; 
dyljask ste verláugnen: inf. uú vill 
dyljask doglingr fyr mér HHILI12*; sach 
etuo. (eht) verhehlen: prs. ind. sg. 1. dyljomk 
þat eige Ám 14?. 

dýna, /f. (nor. aschwed. dyna) feder- 
kissen; kissen, polster: sg. ace. Fúfnes 
dýno (das polster des F.', d.1. das gold) 
Hlr 10%F. 

dyn-fare, m. „der mat brausen dahin- 
fáhrt', poet. bexetehnung des windes: 
sg. acc. alfar (kalla vind) dynfara Ale 207. 

dynja (dunþa; 0720. fær. aschwed. dynja, 
adán. dunne, dgnne; alfs. dunian, ags. 
dynian) erlönen, erklingen: prt. and. sq. 3. 
fjaþrhamr dunþe Þrkö! 8!, foldvegr dunþe 
Bdr 33, bór allr dunþe Br 10?. 

dynr, m. (nor. aschwed. dyn, adán. 
dun; gs. dyne, dyn) lárm, geríiusch: sg. 
nom. dolga dynr „lörm von kámpfen', 
„kampf“ HH 121?, dynr vas í garþe Ake 
3ö?; dat. ör kattar dyn .. vas hann 
Gleipuer gorr FM SS. 

Compositum : dyn-fare. 

dýr, 7. (norw.dyr, fær. dýr, asehwed. 
adán. diur; got. dius, ags. dor, afr2s. 
diar, dier, alfnfrk. dier, ad. tior) 1) tter 
am allg.: sg. nom. gyfukt dýr heitek Fm2'; 
pl. gen. inuleiþ dýra Gþr 11 23!; dat. 


dýrkalfr .. es ofre ferr ollom dýrom Hl 
1137!; ace. þeir (Vælundr ok bræþr 


hans) skriþu ok veiddu dýr Fkvd, drifo 
unger tveir á dýr(?) sea syner Niþaþar 
6 





165 


Grp 29? 4) riekten, urteil sprechen: 
inf. dóma ferr (Þórr) at aske Yggdrasels 
Grm 293, (æser) dóma fara at aske Ygg- 
drasels Grm 30?. 

dóme,n. (nor. dame, fær. dómi, agchtved. 
dóme, adán. damme) 1) rede, unterhal- 
tung: sg. nom. vas þar sams dóme es war 
ton dem námlichen gegenstande de rede 
Am 20'; 2) das dem menschen vom 
sckicksal xugesprochene loos: pl. acc. hefr 
herþ dóme hildingr þeget, es víse skal 
valbygg mala HHI3!; 3) vorbild: sg. 
ace. ulfa dóme hykkak okr vesa, at vit 
mynem sjalfer of sakask (dass wir uns 
die wölfe xum vorbild nehmen sollen') 
Hm 29'; 4) beisptel: kvaþat slíks dóme 
síþan mundo meyjo verþa nema mér einne 
Od 11?, drýgt þú fyrr hafþer þats dóme 
vissot Am 81?; pl.nom. slíks erot dóme 
Orp 42. 

dgf, f. sptess: pl. acc. dafar ok darraþar 
Aker 4“. 

dogg, /. (norw. dogg, fær. dögg, adán. 
dug. aschwed. dagg, dogg; ags. déaw, ahd. 
tou) fau: sg. nom. méldropa feller hann 
(Hrímfaxe) morgon hverjan, þaþan kömr 
dogg of dala Vm 14“, stóþ af mgnom þeira 
(mara) dggg í djúpa dale HHv28*; dat. 
vask .. drifen doggo Bdrö!, dýrkalfr dgggo 


dáme 


=J! 


ef 166 
aure ausnom á Yggdrasels ask) koma 
doggvar þærs í dala falla Vsp 19?. 
Composita: dogg -litr; harm - dogg, 
morgon-dggg, umb-dogg, val-dggg. 
dogg-litr, ad. durch tau gefíirbt, tau- 
benetzt: m. pl. nom. Óþens haukar .. dogg- 
liter HH II42?*. 
doggóttr, adj. (norw. doggutt) betaut: 
m. pl. acc. dala doggótta HH 149?. 
doglingr, m. (fær. döglingur) köntg, 
first (KG, Efterl. skr. 1, 241 fg.) sg. nom. 
drótt þótte sá (Helge) dgglingr vesa HH 
I7', frá .. dgglingr (Helge) at því diser 
suþrónar, ef vilde heim meþ hildingom 
þá nótt fara HH I17?, vill dyljask doglingr 
(Hel;.e) fyr mér HH II 12*, doglingr (Helge) 
baþ þik at sárdropa svefja skylder HH 
Il41*; gen. sá (Guþrún) doglings (Sig- 
varþar) skor dreyra runna G/r Í 13?; 


2 pl. nom. dgglingar (Helges gefiihrten) dags- 


25 


brún sea FH 127*. 

dóþ, f. (nor. dán. daad, fær. dáð, 
aschwed. dadh; got. döþs an: ga-döþs, 
alts. dád, ags. dæd, afris. dede, ahd. tit) 
werk, tat: sg. ace. lítt munder þú leyfa 
dýþ Hogna þás Sigvorþ vekþo svefne ór 
Ghv 4?, lítt munder þú þá, Guþrún! leyfa 
dýþ Hogna es þeir Sigvorþ þínn svefne ór 
vokþo Hm 6?*. 


slungenn HHII37?; pl.nom. þaþan (af 9 Compositum: dáþ-rakr. 


ef, con. (vgl. norw. ev, n., eve, m. 
„xweifel', eva „xtweifeln', fær. ivi, m. 
„xteeifel', ivast „mveifeln', adán. eve, 
„xweifeln'; got. íbai, ahd. ibu, ubi, oba, 
alts. ef, of, ags. gif, gyf, afras. gef, jef, 
ef, of) A. wenn, falls, in conditionalen 
nebensíitren die entweder dem bedingten 
satxe nachfolgen (a) oder ihm roraus- 
gehen (8) oder in thn eingeschoben sind (y): 
sellener ist es, dass der bedangte salts 
xæwtschen xvet durch ef eingeleiteten be- 
dingungssátzen steht (ð) oder dass er 
gönzlach fehlt (e); 1) cum praes. índ., 
um dte als wirklich, wahrscheinlich oder 
möglich gedachte vorausselxung als bereits 
vorhanden oder als berorstehend xu be- 
xestchnen; a) tm bedingten salxe steht 
ebenfalls der and. praes.: () ósnjallr maþr 


E. 


36 


40 


a 
(9) 


hyggsk mono ey lifa, ef hann viþ vig 
varask Hóv 16?, alt es senn, ef hann (af- 
glape) sylg of getr Hýv 17?, hitke hann 
(ósnotr maþr) fiþr, þót þeir of hann fár 
lese, ef hann meþ snotrom sitr Hóv 24}, 
ósnotr maþr þykkesk alt vita, ef hann á 
sér í vQ vero Hýv 267, hitke hann veit, 
hvat hann skal viþ kveþa, ef hans freista 
firar Flór 264, margr þá fróþr þykkesk, 
ef hann fregenn esat Hóýv 303, ljúfr verþr 
leiþr, ef lenge sitr annars fletjom á Hýo 
35 ?, viþrgefendr ok endrgefendr erosk 
lengst viner, ef þat biþr at verþa vel Jýv 
41*, snotrs manz hjarta verþr sjaldan 
glatt, ef sá es alsnotr es á Hóv ó5!, þjóþ 
veit, ef þrir 'o Hýr 63*, eldr es baztr meþ 
ýta sunom ok sólar sýn, heilynde sitt ef 
maþr hafa naer Fór 68?% þá hefr hann 
G* 





169 ef 

Fm 367, mjok 's ósviþr, ef hann onn 
sparer fianda enn folkskaa Fr:37 !, sigrúnar 
þú skalt kunna, ef þú vill sigr hafa Sd 6', 
glrúnar skaltu kunna, ef þú vill, annars 
kvæn vélet þik í trygþ Sd 7!, bjargrúnar 
skaltu kunna, ef þú bjarga vill ok leysa 
kind frá konom Sd8'!, brimrúnar skaltu 
kunna, ef þú vill borget hafa á sunde 
seglmgrom Sd 9', limrúnar skaltu kunna, 
ef þú vill lékmer vesa ok kunna sór at 
sea Sd 10'!, málrúnar skaltu kunna, ef þú 
vill at mange þér heiptom gjalde harm 
Sd 11', hugrúnar skaltu kunna, ef þú vill 
hverjom vesa geþsvinnare guma Sd 12', þat 
ræþk þér et fjórþa, ef býr fordæþa vamma- 
full á vege Sd 26!, þat ræþk þér et 
sjaunda, ef þú sakar deiler viþ hugfulla 
hale Sda31!', hrynja hýnom (Sigverþe) á 
hæl þeyge hlunnblik hallar .. ef hýnom 
fylger ferþ min heþan Sg 683, monk segja 
þér .. ef vita lyster, hvé gorþo mik 
Gjúka arfar ástalausa ok eiþrofa Hlró', 
svá skalt láta, sem life báþer Sigverþr ok 
Sizmundr, ef suno fóþer Gþr 11 29*, lond 
gefk enn þér, lýþa sinne, Vinbjorg, Val- 
bjorg, ef vill þiggja Gþr 11 33%, ulfar 
mono ráþa arfe Niflunga .. ef Gunnars 
misser Ákv 11?, birner .. bita þreftgynnom 
samna greystóþe, ef Gunnarr nó kamrat 
Ake 11*, stopalt monoþ ganga, ef it stundeþ 
þangat Am 14!', glöpr es gests kváma, ef 
í goresk nekkvat Am 29'!, á mono þér 
iþrar, ef þú alt reyner Am65?, í kné 
gengr hnefe, ef kvister þverra Am 69', 
tré tekr at hniga, ef hoggr tóg undan 
Am 69?, skomm mon ró reiþe, ef reyner 
garva Ám 73“, glaþa mon þik minzt, ef 
gorva reyner Ám 7ð?; 

(8) ósnotr maþr ef eignask getr fó cþa 
fljóþe munugþ, metnaþr hónom þroask en 
manvit aldrege Hýv 79!, ef þú inn gengr 
Æges haller í .. hrópe ok róge ef þú 
eyss á holl regen, á þér mono þau þerra 
þat Ls4'-?, veiztu ef þú vex, at þá vex 
mér ásmegen jafnhótt upp sem himenn 
FM6*“, ef þú viþ þeger, þá þykker þú 
meþ bleyþe borenn Sd 25!, ef þú eykr 
orþe, ilt mont þér lengja Am 37“; 

(7) morg es góþ mær, ef gorva kannar, 
hugbrigþ viþ hale Hóv 101'!, heil verþr 
hver, þót hafe árs sótt, ef þat (bjarg) 
klifr, kona F) 364, hver bgzt ero, ef berj- 
ask skal, heill at sverþa svipon? Em 193; 


ot 


20 


40 


35 


iði 
on 


5( 


—“ 


ef 170 

(ð) ef vit einer skolom sáryrþom sakask, 
auþogr verþa monk í andsvgrom, ef þú 
mæler til mart Lsö'*; 

(e) ef, vinr! vélar vit görvom til (xu 
ergiinxen 1st aus dem vorhergehenden: 
monom þiggja logvello) Hym 6 ?, ef þat verþr 
at þú þínn vilja biþr Gg 43 (zu ergánxen 
tst etwa: „erfreulich wird es — ftir dich? 
fúr mich? — sein'; anders S. Á. st.); 
hterher auch die formeln ef þú vill þat 
vita, ef vita lyster, 22 denen ein salx 
wie monk segja þér au ergánxen ist: 
Gífr heiter annarr (garmr), en Gero annarr, 
ef þú vill þat vita #) 20? vængbráþer 
tvær liggja í Viþofnes liþom, ef þú vill 
þat vita #) 247, þat vann nást nýs niþr 
Ylfinga fyr vestan ver, ef vita lyster, 
es ek bjorno tók í Bragalunde HH II8?, 
þú hefr, vár golz! ef vita lyster, mild af 
hgndom manz blóþ þveget Hlr 23, vask 
vetra tolf, ef vita lyster, es ungom gram 
eiþa seldak Hlr 7?; 

b) im bedingten satxe, der selber ab- 
híingig ast, steht der opt. praes.: (a) flýgra 
hann (fleinn) svá stint, at ek stoþvegak, 
af ek hann sjónom of sék Hýo 150, ljóþa 
þessa mondu, Loddfáfnor! lenge vanr vesa, 
þót só þér góþ, ef þú getr, nýt, ef þú 
nemr, þorf, ef þú þiggr Hóe 1625%, Hár 
segir, at hann (Gylfi) komi eigi heill út, 
ef hann (Hár) er fróþari FM /!, olrúnar 
skaltu kunna, ef þú vill annars kvæn 
vélet þik í trygþ, ef þú truer Sd 7?; 
(8) ek hins get, ef it Gymer finnesk, vigs 
ótrauþer, at ykr tiþe voga Skm 247; 

e) tm bedangten satxe steht der tnperal. 
oder die íhn vertretende umschreibung 
mit skal: (æ) segþu til nafns þins, ef þú 
vill of sundet fara Hrbl19, hverf til 
hjarþar, ef hug truer Hym 18', lát þer af 
hgndom hringa rauþa, ef oþlask vill ástor 
mínar Prk 294 vake þú, Groa! .. ef þú 
þat mant, at þú þinn mog bæþer til kumbl- 
dysjar koma Gg 1%, Atlo!l gakk þú á land, 
ef afle treystesk HHv 22!, út gakk, Sigrún 
frá Sevafjollom! ef folks jaþar finna lyster 
HH II 41?, seg mér, ef veizt, móþorbróþer! 
hvé mon Sigverþe snúna bve Grp 6}, 
seg, gegn konungr! gorr an spyrjak, snotr, 
Sigverþe, ef sea þykkesk Grp 8?, leiþ 
vísa þú .. mér, mærr, ef vilt, móþor- 
bróþer! Grp 24*, seg, Gríper! þat, ef sea 
þykkesk Grp 307, segþu þat, Andvare! 





173 ef 

hug hefr þú, Hamþér! ef þú hefþer hygg- 
janda Hm 27“ (fín den beiden letxten bet- 
sptelen tst jedoch wol ein xwischensatx 
zu supplieren, Á. b. sæll værer þú); 
(;) vats es þorf þeims til verþar komr, 
þerro ok þjóþlaþar, góþs of áþes ef sér 
seta máætte orþ, ok endrþogo (vgl. Eir. 
Magnússon, Cambridge phtlol. soc. proc. 
1887 s.5) Hóv 43, morg ero góþ, ef gumar 
visse, heill at sverþa svipon Æm 20'; 

b) am bedingten satxe steht der opt. 
praes.: (a) eige hann jotnar, ef at yþr 
lyge, galge gorvallan, ef á griþ hygþe 
í fælls er euch belogen haben sollte' usw.) 
ám 30%4; (fankak mann) síns fear sváge 
(svá gjoflan?} at leiþ sé laun ef þæége Hóv 
40%R (der bedingte satr 1st abhángag); 

ce) der bedingte satx 1st ein acc. c. anf.: 
(a) Veorr kvazk vilja á vág roa, ef ballr 
jatonn beitor gæfe Hym 17?, biþr (Sigurþr) 
hana kenna sér speki, ef hon vissi tiþindi 
ór gllum heimum Sd 4 pr 12, (Hjalle lézk) 
vinna et vergasta, ef hann viþ rétte Am 
5ö9*%; hterher auch wol: (Guþrún) talþe 
happ hýnom (sel. vesa mono), ef hann 
hefnt ynne (dass es ein glúek fúr hn 
sein tcerde, wenn er sich ráchen könne') 
Am 84?; den bedingten sat vertratt at 
e.inf.: verþer sto úte at varþa þeim 
Gunnare, ef þeir hans (Atla) vitja kvæme 
Ake 15?; 

d) im bedingten satxe steht der ind. 
praet.: (a) sparkar áttom vér konor, ef 
oss at spokom yrþe; horskar áttom vér 
konor, ef oss hollar være ( tváren ste nur 
klug ber. wolgesinnt gewesen'; xu er- 
gönxen tsl ein xt1otschensatx, eiwa: „und 
eir hátten xufrteden sein können') Hrbl 
42. 43, ræses rekka es þú vilder Rón 
gefa, ef þer kvæmet í þverst þvare HHo 
18“, bar hon (Borghildr) honum (Sinfjatla) 
hornit ok þó ámælisorþ meþ, ef hann 
drykki eigi af Sf16, þóttomk ollo betra, 
ef léte mik life týna eþa brende mik sem 
birkenn viþ Gþr 1113? bauþ hann enn 
viþ mér bú fimtán, hliþfarm Grana of hafa 
vildet Od 20?, buþo þeir heim Hogna, ef 
þá heldr fóre Am 7!, sýn vas svipvíse, ef 
þeir (hann) sín gæþe Am 7? 707, hét þá 
ferþ Gunnarr, ef Hogne vilde Am 7?; 

e) im bedsngten satxe steht der opt. prt. 
oder due úhn vertretende umschreibung 
mist skolo oder mono: (a) hér ok hvar 


20 


25 


80 


35 


45 


ef 174 
munde mér heim of boþet, ef þyrftak at 
mólunge mat Hýv 67*, mikel munde átt 
jetna, ef aller lifþe Hról 67, ójafnt skipta 
es þú munder meþ ýsom liþe, ef þú ætter 
vilge mikels vald Hrð! 75, ek munda þik 
í hel drepa, ef ek mætta seilask of sund 
Hröl 82, ek munda þér þá þat veita, ef 
ek viþr of kvæmomk /frbl 95, langt munder 
þú nú komenn, Þórr! ef þú liþ of fóror 
Hrbl 127, ein þú værer (vammalaus), ef 
þú svá værer vor ok grgm at vere Ls54!, 
gneggja mynder þú, Atle! of þú geldr né 
værer HHo 20', þá være hefnt þér Helga 
dauþa, ef værer vargr á viþom úte HH 
1132?, fullkvæne þá fylker være, ef mein- 
tregar mér angraþet Grp 34“, fljótt mynder 
þú fríþre segja mína ve, ef mætter þat 
Grp 52, lenge liggja léter þú lyngve í 
þann enn aldna joton, ef þú sverþs né 
nyter Fm 273, spakr þótte mér spiller 
bauga, ef fjorsega fránan æte Fm 32', 
horskr þótte mér (Sigvorþr), ef hafa kynne 
ástráþ miket yþvar systra Fm 35!, einn 
munde Sigvgrþr gllo ráþa, ef lengr litlo 
life helde Br 8*%, hann (Sigvorþr) of ætte 
(Brynhildo), ef eiga knátte Sg 3*, sómre 
være syster ykkor frumver sínoi at fylgja 
dauþom, ef henne gæfe góþra ráþa eþa 
ætte hug ossom glikan Sg 603, mundak 
fleira (segja), ef meirr mjotoþr málrúm 
gæfo Sg 707, sæll ek þá þóttomk, ef ek 
sea knættak Hamþé ok Sgrla í hallo minne 
Hm 21', af være nú haufoþ, ef Erpr lifþe 
Hm 28', kómea Grótte ór grea fjalle .. 
nó móle svá mær bergrisa, ef vissem vit 
vætr til hennar (?) Grt 104; fjgrve yþro 
skyldoþ ér firþer vesa, ef vissak þat fár 
fyrir Km 7!, hennar (Svanhildar) mundoþ 
hefna leita, ef móþ ætteþ minna bróþra 
Ghv 3“; — der bedingte satr ist abhán- 
gig: ife es mér á, at værak enn komenn 
jatna ggrþom ór, ef ek Gunnlaþar né nytak 
Hóv 107}, þat var trúa þeira í forneskju, 
at orþ feigs manns mætti mikit, ef hann 
bolvaþi óvin sínum meþ nafni F%m Í pr 2, 
hón (Odrún) mon þer unna, sem ek skyldak, 
ef okr góþ of skop ggrþe verþa $Sg5?7%, 
svá vas á vísat, sem under være bane 
ykkarr beggja, ef bráþla kvæmeþ Am 
12*; (8) ef fyr útan værak .. hofoþ þitt 
bærak í hende mér Ls 14!, ef ek inne 
ættak .. Baldre glíkan bur, út þú né 
kvæmer frá ása sunom ok være þá at þér 





177 egg - hvass 

Sd 14', ykr mon Atle eggjar rjóþa Br 5}, 
drógo þeir (Hamþér ok Sorle) ór skiþe 
skiþeisarn, mækes eggjar Hm 15?. 

Compostta: egg-hvass, egg-leikr, egg - 

móþr. 

egg -hvrass, ad). mil scharfer schneide: 
n. sg. nom. egghvast ísarn Sg 67. 

eggja (aþ; nor. eggja, sehwed. ágga, 
dán. ægge; ags. ecgan, afris. eggia) etgentl. 
„scharf machen', dann tbertr. 1) an- 
tretben, aufreizen: anf. dælt vas at eggja 
óbilgjarnan Sg2I'; prs. ind. sg. Í. (mit 
suff. pron.) eggjak yþr, jarlar! auka harm 
stórom vífs ens veglega Am 54'; pr. 
end. sg. 3. eggjaþi Reginn Sigurþ at (til 
at) vega Fáfni Rm 14 pr“. 26 pr2; 
2) %u et. (ehs) verftúhren: ímper. sg. 2. 
mey þú teygjat né manz kono né eggja 
ofgamans Sd 32?. 

egg-leikr, m. waffensptel', d.i. kampf : 
ag. gen. lífshvatan eggleiks hvatoþ (Atla) 
Gþr 1135?. 

egg-móþr, adj. durch waffen ermiidet 
oder miirbe gemacht, d. á. verwundet oder 
gelötet: m. sg. dat. styndom á val Gotna 
ofan eggmóþom Hm 30?; ace. eggmóþan 
val nú mon Yggr hafa Grm ó3!. 

egna (nd; norw. fær. egna) etw. (eho) 
als köder (agn) anbringen: prt. ind. sq. 3. 
egnde á gngol .. orms einbane (Þórr) uxa 
hafþe Hym 23". 

ei, negat. nicht Hóv 40?R; s. ey. 

I. eiga, f. (norw. eiga, adán. ego; ags. 
áge) eigenfum, habe: sg. nom. eiga þin 
gll es hér inne es leike yfer loge Is 65; 
ace. (Brynhildr) leit of alla eigo sina Sg 46. 

2. eiga (átta; nor. fær. eiga, aschwed. 
ágba, adán. oge; got. aigan, ahd. eigan, 
alts. egan, ags. ágan, afris. ága) 1) haben, 
besitxen: inf. gilde eiga Vsp 23“, ódælla 
es vit þat es maþr eiga skal annars brjóstom 
i Hór 83 sun kvezk (Rígr) eiga K6 365, 
(Konr) eiga gat Rigr at heita / gelangte 
in den besttx des namens R.') Rb 46}, 
ógn's í oddo þeims eiga getr (sverþ) HHv 
9?, segþu þat, Andvare! ef þú eiga vill 
líf í lýþa sglom Æm 3!, þás (Atle) mér 
Jóþungre eiga selde (fé) Sg 375, tóm lézk 
(Hjalle) at eiga teþja vel garþa Am 59?; 
prs. ind. sg. 1. ek brúþar á flest of rýþ 
sem faþer Álv 4!, ek á fróþan sefa FY 4!, 
(mit suf. pron.) fjalþ ák meiþma, fjalþ 
ák menja Pyk23?, ák und steine staþ 


10 


20 


25 


30 


35 


áð 


öd 


-„ 


eiga 178 
Ale 3?, ák til ungan erfenytja Sg 26', 
(mit suf. pron. ú. negat.) fgþor ek ákka 
Fm 23, ákkak þess kynne Am l13'; sg. 2. 
of þú vin átt Hýv 44! 1184, ef þú átt 
annan Fór 45!, ætt átt, en góþal es eige 
seomk HH I116*, þess átt, Guþrún! gróte 
at fleire Gr 1110?, (mit negat.) ef fgþor 
nó áttat Fm 3!, (mit sufj. pron. u. negat.) 
áttattu hér, verndarvanr! vero #) 2“; 
sg. 3. sá es sæll es sjalfr of á lof ok vit 
meþan lifer Hóv 9', hann (ósnotr maþr) á 
formælendr fá Hóv 25“, snotrs manz hjarta 
verþr sjaldan glatt, ef sá es alsnotr es á 
Hývó5*, ár skal rísa sás á yrkjendr fá 
Hóv 59!', svá (erne glikr) es maþr es meþ 
mgrgom kgmr ok á formælendr fá Hóv 
624, halfan val hón (Freyja) kýss .. en 
halfan Oþenn á Grm 14%, hverr á skipet 
es þú heldr viþ landet? Hról 14, Oþenn 
á jarla þás í val falla, en Þórr á þræla 
kyn Hrbl 72. 73, Þórr á afl óret en etke 
hjarta Hrðl 76, Sif á hór heima Hrbl 122, 
á minn faþer móþogr ketel Hym 5, á 
Danr ok Danpr dýrar haller R$49', vill 
vist vita .. hvat á sýnt Sigvgrþr sér fyr 
handom (egl. hand) Grp 26, hon (Gná) 
á hest þann er rennr lopt ok lyg #M4?; 
pl. 1. eigom heima í Hléseyjo HHII6?, 
sjau eigom vit salhús Ákv 7'!; pl. 2. hvar, 
hermeger! heima eigoþ? HH Il5?; pl. 3. 
þaþan (ór Hvergelme) eigo vatn gall vega 
Grm 26, aptr mon koma sás epter ferr .. 
ef þat fórer sem faer eigo eire aurglases 
Fj 283, (mit negat.) eigot þær (norner) 
ætt saman Fm 13?; opt. sg.1. þót ek 
sakar eiga Hrbl27; sg.2. þeyge es sem 
þú þrjú bú góþ eiger Hról 10, hvat skaltu 
of nafn hylja, nema þú sakar eiger Hrðl 26; 
sg. 3. hraþmælt tunga, nema haldendr eige, 
opt sér ógótt of gelr Fóe 293, þót tvær 
geitr eige ok taugreptan sal, þat es þó 
hetra an bón Hýr36*; pl.1. þót vér 
kvýn eigem þás ér kunneþ eþa jóþ eigom 
innan hallar Vkv 3587, hykk at eigem 
aþrar sýslor an meþ baugbrota bjór at 
drekka HHII83; pl. 3. eige hann (Atla) 
jetnar, ef at vþr lygo Am.309; tmper. 
sg. 2. cig of aldr þat ok une, dótter! Qþr 
1133*; prt. ind. sg. 2. móþor átter menjom 
gefga Hdl13', þú átter fgþor bitran Fm 5?; 
sg. 3. sól né visse hvar sale átta, máne 
ne visse hvat megens átte Vsp 5? at 
hollo hann (Óþeun) kvam ok átte Íms 





IS1 eigande 
settom þann sælan es sér né áttet 
Am 93*; 


4) rorhaben, betreiben: prt. and. ag. Í. 
(mit suff. pron.) þér monk alz þess eiþa 
vinna .. at viþ Þjóþmars sun þatke áttak 
es vorþ né verr vinna knátte Gþr II13?; 

5) eiga ce. tnf. mtissen, die pflicht haben: 
prs. ind. sg.1. (mit suff. pron.) margs ák 
minnask Sg56'; sg.2. átt slíkt at frétta 
Am 76*“; opt. sg.2. rinnea sá marr e8 
und þér rinne, þót fiandr þína forþask 
eiger HHII30*; ypl.1. vilkak l:és leita, 
nema launa eigem Am 13?; prt.ind.pl.3. 
þeir (Hundings syner) úýtto jafre at gjalda 
fjárnám miket HH I1I?; mögen: prs. opt. 
sq. 3. fæst eige því nita Am 31“*; 

6) als htilfsverbum e. pari. prt. (zur 
umschreibung des plusgmpf.): prt. tnd. 
sg. 2. þú viþ Gunnar átter eiþa opt of 
svarþa ok ár of nefnda Akv32'; pl. 1. 
nio ýttom vit... ulfa alna HHl4I'. — 
Zur etymol. vgl. Bugge, Bettr. 24, 449 fg. 

eigande, m. (part. prs. von eiga) be- 
sttxer: pl. nom. jór þat visse: eigendr né 
lifþot (Sigverþr allein íst gemeint: KG, 
Njála 11, 563) Gþr 1I5*. 

eige, negat. (aus *eyv-ge; norw. fær. 
schwed. dán. ei, vgl. got. ni iw, ahd. alts. 
ni 60, ags. ná, afris. ná) micht: a) beim 
rerbum: hón (fjolkunneg kona) svá gorer, 
at þú gaer eige þings né þjóþans máls 
Hóv 113', hon (Fulla) baþ konung varaz, 
at eigi fyrgerþi honum fjolkunnigr maþr 
Grm 22, lætr hann (Geirrsþr) handtaka 
þann mann, er eigi vildu hundar á ráþa 
Grm 27, vísa þú mér nú leiþina, alz þú 
vill mik eige of vágenn ferja Hrðl 134, 
Þórr kom eigi Ls 4, Loki mátti eigi heyra 
þat Ls13, glve bergja lézktu eige mundo 
Ls 93, eige vas Gotþormr Gjúka áttar 
Hdl 273, þorek eige þann at nefna Hdl 45?, 
eige ek flýg FM 4''U, þær (valkyrjur) .. 
kómu eigi aptr Vkv 12, goll vas þar eige 
á Grana leiþo Vkov 15!, (kjós) eige brúþer 
þærs buþlungr á HHv 3*, þikk eige þat 
HHo 7*, ek eige mák buþlungs mgnnom 
bana HHv 269, sakask eige þú HHv33', 
ugge eige þú Ísungs bana HHI21', þeir 
leituþu ok fundu eigi Helga HH II Í pr 4, 
hirþ eige þú Hogna reiþe HH II 16', átt 
átt, en góþa!l es eige seomk HH II16*, 
var Helgi eigi gamall HH II27 pr1, bar 
hon (Borghildr) honum (Sinfjgtla) hornit 


6 


1 


ot 


20 


25 


30 


85 


"m 


45 


50 


eige 182 
ok þó ámælisorþ meþ, ef hann drykki 
eigi af Sf 16, vildak eige vélom beita 
Jefra brúþe Grp 403, eige emk haptr 
Fm 8?, eige máttak bregþa blundstgfom 
Sd 43, glrúnar skaltu kunna, ef þú vill, 
at annars kvæn véle þik eige trygþ Sd /?Vs, 
hon (Guþrún) grét eigi sem aþrar konur 
Br 20 pr 9, Brynhildr vildi eigi lifa eptir 
Sigurþ Gþr Í 25 pr 3, samer eige okr 
slíkt at vinna Sg 17?, þik Atle mon eige 
láta (eiga Odrúno) Sg 57?, hón (Guþrún) 
eige mon of óra sgk aldre týna Sg61', skalt 
Í gögnom ganga eige .. garþa mina Hir 1', 
bregþ eige mér .. þót værak fyrr í víkingo 
Hlr3!', varþk þess vís eg vilda eige Hlr 
132E, Guþrúa .. sendi meþ rúnum orþ, 
at þeir skyldu eigi koma Dr 9, Gunnarr 
hafþi beþit Oddrúnar .. ok gat eigi Dr 11, 
baþ Guþrún sonu sina at þeir bæþi Gjúk- 
ungum lifs, en þeir vildu eigi Dr 15, 
Sigvgrþr sjalfr eige kvam Gór 114?, viljak 
eige meþ vere ganga Gþr 1128', samer 
eige mér viþ sun Buþla ætt at auka Gr 
1128*, verþr eige mér verr at ynþe Gþr 
11 34?, hon (Borgný) mátti eigi fæþa born 
Od 2, Atle kvazk eige vilja mund aldrege 
at mege Gjúka Od 207, mik Atlo kvaþ 
eige myndo lýte ráþa Od 22', buþom vit 
þegnom bauga rauþa, at þeir eige til Atla 
segþe Od 2.4?, bjart (Guþrún) hefr þér 
eigo boþet í sinn þetta Am 11%, ykr mon 
ástkynne eige í sinn þetta(setl.vesa) Am 14?, 
dyljomk þat eige Am I4?, dylja monk þik 
eige Ám 75? 86!, hon (Guþrún) mátti eigi 
sokkva Ghv 2, sitr eige hér sngr né dótter 
Ghe 192, gaf hann (Fróþi) þeim (ambáttum) 
eigi lengri hvíld né svefn, en meþan gaukr- 
inn þagþi Grt 23, spurþu þær, ef eigi 
leiddiz Mýsingi salt Grt 30; b) bei ad- 


0 jeetiris: varan biþk þik vesa ok eige of- 


varan Hóv 130*, þat var inn mesti hégónii, 
at Geirrgþr konungr væri eigi matgóþr 
Grm 26, ek slæ elde of íviþjo, svát eige 
komsk óbrend heþan Hdl49?, Hár segir 
at hann (Gylfi) komi eigi heill út FMT', 
þat var eigi auþvelt Br 20 pr 11, þat vas 
eige árar titt, at frá konungdóm kváner 
gengo Sgl4?; ce) bet adverbas: komk 
eige áþr Rogheims á vit né Rgþolsfjalla, 
áþr hefnt hefek Hjorvarþs sunar H/lv 43', 
Helgi mátti eigi forþask annan veg, en 
tók klæþi ambáttar FH III pr2, mon 
(Brynhildr) Gunnaro ggrva segja, at eige 





185 ein - mæle 

ein- mæle, n. (nor. ein - mæle, aschwed. 
en-mále) gesprách unter vier augen: sy. 
ace. mælti karl einmæli viþ Geirrgþ Grm 9; 
pl. ace. (segger) óxto einmæle Am 1?. 

einn, num. ú. pron. índef. (nor. fær. 
ein, aschwed. adán. en; got. ains, ahd. 
ein, alfs. én, ags. án, afris. én, án) 
1) als einfaches xahltcort, einer: m. sg. 
ace. einn át (Þórr) oxa, átta laxa Þrk 243; 
gen. tveir 'o eins herjar Hýv í3'R (wo 
jetrt mit Mhff allgem. gelesen wird: 
tveir 'o einherjar); f. sg. nom. vas sú ein 
vætr es barg gþlings skipom, eþa fóro 
þér fleire saman? HHv27?; acc. hann 
(Níþuþr) átti tvá sonu ok eina dóttur 
Vkv 2; n. sg. gen. stendr í brynjo burr 
Sigmundar dógrs eins gamall HHI6'?; 
n. sg. ace. (munde mér heim of boþet ef) 
tvau lær henge at ens tryggva vinar, þars 


ek hafþa eitt etet Hýv 67*, gekk Hreiþ- : 


marr fram ok sá eitt granahár ok baþ 
hylja Rmö pr3; in aufröhlungen = 
fyrstr: m. sg. ace. (sw.) segþu þat et eina 
Pm 20'; 2) einer, als teil oder ange- 
höriger einer grösseren anxahl: m. sq. 
nom. stukko átta, en einn af þeim hverr 
harþslegenn heill, af þolle Hym 13', 
Kundr hét einn (sona Jarls) Rp43!, þá 
mælti einn (af vonum) FM4'Wr; gen. 
bauga talþe alfa ljóþe, eins saknaþe V%v 
12?; ace. hgfom einn feldan .. liþs vas 
sá yþvars Am 41? tak ulf þinn einn af 
stalle eimen von detnen wölfen Hdl5'; 
Í. sg. mom. hann (Helgi) sá ríþa valkyrjur 
niu, ok var ein gofugligust HHv 5 pr 15, 
þrinnar niunder meyja, þó reiþ ein fyrer 
HHr28!; n. sg. nom. hjalp heiter eitt 
(ljóþa) Hýe 146?, eitt þótte skars allra 
feiknast Hdl 427: bes. ín aufráhlungen: 
m. sg. nom. bræþr váru þrir .. hét einn 
Slagfiþr, annarr Egill, þriþi Vælundr 
Vkr 3, hann (Granmarr) átti marga sonu: 
hét einn Hgþbroddr, annarr Guþmundr, 
þriþi Starkaþr HH II12 pr2; f. sg. nom. 
Víng heitor ein (4), gnnor Vegsviun, þriþja 
Þjóþnuma Grm 28!, Hlíf heiter ein (mær), 
onnor Hlífþrasa, þriþja Þjóþvara Fj 38', 
ein nam þeira Egel at verja .. gnnor vas 
svanhvit .. en en þriþja .. varþe hvitan 
hals Vólundar Vkov 2? hann (Hjgrvarþr) 
átti fjórar konur: ein hét Alfhildr .. 
gnnur hét Særeiþr .. in þriþja hét Sin- 
nóþ HHr 1; dat. Hel býr und einne (rót), 


einn 186 
annarre Hrímþursar, þriþjo mensker menn 
Grm 319; — ace. Urþ héto eina, aþra 
Verþande .. Skuld ena þriþjo Vsp 203; 
3) ein und derselbe: m. sg. dat. skala 
gestr vesa ey í einom staþ Hýv 35?; 
ace. vit bæþe beþ einn stigom Sg 67?; 
f. sg. gen. báþu einnar konu báþir Sf 4; 


“ dat. sváfom ok unþom í sæing einne Hir 


ið 


12!; acc. þeir kvýmo .. þás breiddom 
vit blæjo eina Od23!; mn. sg. dat. eino 
nafne hétomk aldrege Grm 483, alen vit 
upp várom í eino húse Am 68!; 4) irgend 
einer: m. sg. dat. sifjom 's þá blandat, 
hverr es segja ráþr einom allan hug Hýo 
123?; — matt subst. verbunden fast xur 
bedtg des unbest. artikels abgeschwácht : 
m. sg. nom. svipr einn vas þat es saman 
kvýmo fglver oddar at Frekasteine HH 155', 
maþr einn Sf 20 Rm Íó pr 3, einn dvergr 
Rm 8, gullhringr einn Grt 13, einn stóll 
FM6'; dat. einom hal Hýo 117'!, einom 
húsabæ Æ#$3, firþi einum Sf19; ace. 
einn dag Skm I HHv ll Rm 12 pr, kot- 
bónda einn Grm 5, hólm einn Vkv IS 


25 pr2, hest einn Æm 2, einn lax Rmll; 


80 


35 


40 


45 


50 


Í. sg. dat. einne feste HHI4*; acc. eina 
dóttor Vm 47!, á eina HHvóS pr4; n. sg. 
nom. fljóþ eitt FlHv 35?, skip eitt Sf 20; 
dat. eino sinne „ einmal" Hymn 36? FM 6* 
Od 28', sundi einu Hrðl etnl. Í; acc. grey 
eitt Hýv 1003, ástráþ miket eitt Hym 31, 
alþr .. eitt (?) Hym 40%, eitt sinn „emmal' 
FM 4*, eitt hús HHvó pró; 6) em 
bestimmler, ein gewtsser: m. sg. nom. 
varþ einn borenn í árdaga rammaukenn 
mjok ragna kindar Hdl37!', varþ einn 
borenn gllom meire Hdl40';  sg.gen. 
(sw.) fee ráþa skal fyrþa hverr æ til ens 
eina dags Fm 107; dat. einom ekka þryngr 
hann (Viþofner) grófsaman Surt ok Sinmgro 
Fjy18?; f.sg. acc. mey veitk eina miklo 
fegrsta Fm 403; n.sg. mom. eitt es þeira 
(sverþa) gllom betra HHvS?, eitt vas at 
angre Ylfinga niþ HHI5'; dat. eino 
dógre vgromk aldr of skapaþr Sem 133, 
eino sinne skal alda hverr fara til heljar 
heþan Fm 10'; ace. dógr eitt es þér 
dauþe ætlaþr Grp 25“, eitt ek mest undromk 
Am 12!; 6) einzag, allein (als einxiger 
unter einer grösseren anxahl, mit aus- 
schluss von allen od. bestimmten anderen): 
m. sg. nom. Þórr einn þar vá þrungeun 
möþe Psp 26', sá einn veit es víþa ratar.. 





189 einn 

andsvor veitte Sg I?! 45!> acc. miket 
eitt skala manne gefa „es tst nicht nötig 
dass man ymd nur grosse geschenke 
maeht' Hóvó52!, esa sá vinr gþrom es 
vilt eitt seger Hýv 123“, viþ vín eitt vápn- 
gofogr Óþenn æ lifer Grm 193, ek þér satt 
eitt segek Fm9?, satt eitt sagþak Sg 70“, 
(sofeþ eige lengr) an svá ljóþ eitt kveþak 
Grt 7!; pl.nom. ero þat svik ein es Sea 
þvkkjömk? HH II39!, esa þat svik ein es 
sea þykkesk HHII40!; ace. heiptyrþe 
ein telr þú þér í hvívetna Fm 9', þat alt 
of beiþk ein missere „tn etnem einxigen 
halbjahr' Gþr17*; 7) allein (ohne ge- 
sellsehaft oder begleitung): m. sg. nom. 
hví þú einn sitr endlanga sale? Skm 3, 
hví þú einn of kvamt eikenn fúr yfer? 
Skm 173, einn of kvamk eikenn fúr yfer 
Skm 187, hvi'st einn komenn í jotonheima? 
Þrk 6?, einn Vólundr sat í Ulfdglom Vke 
6? 87, (hvi) est einn komenn oss at finna? 
HHr 31“, einn Gunnarr .. hgrpo henda 
kniþe Akv 34?; pl. nom. komeþ einer tveir 
Frv 221; f.sg. nom. ein sat (volva) úte 
Vsp 281, (kráka) sat á kviste ein RB 47}, 
vesattu svá ór, at ein farer .. draughúsa 
til HHII50!, ein sat (Brynhildr) úte 
aptan dags Sg 6!, hvarfk ein þaþan and- 
spille frá Gór II1l'; dat. mer Atle þat 
einne sagþe (, umter vter augen') Sg 37'; 
einn saman dass.: m.sg.nom. fórk einn 
saman Hýo47', Heþinn fór einn saman 
heim ór skógi HHov 30 pr 6, Sigurþr reiþ 
einn saman Grp3, > gengk einn saman 
Fm 2“; 
oder leistungsfáhigkett, ohne hilfe oder 
tnterstiilxung anderer): m. sg. nom. varþk 
þeim (konom) einn gllom gfre at róþom 
Hrbl 46, át Sifjar verr .. einn meþ allo 
yxn tvá Hymes Hym 15“, dró mærr 
Hymer .. hvale einn á ongle upp senn 
tvaa Hym 227, einn meþ órom ok aust- 
skoto bar (Þórr) til bójar brimsvín jatons 
Hym 287, mont einn vega orm enn frána 
Grpll!; pl. nom. megot tveir menn einer 
tio hundroþ Gotna binda eþa berja Hm 
237; 9) ím plur. einer wie der andere, 
sömtlteh (vgl. Hildebrand Zxe 90): f. nom. 
hamingjor einar þærs í heime ero (die 
meyjar Mogþrases) Vm 49?; bes. im genet. 
vor dem pron. indef. und vor superlativen 
in sinne von allra (ur hervorhebung od. 


sleigerung des begriffes): m. gen. verþr 


8) allein (durch eigene kraft í 


20 


80 


40 


50 


eitr 190 
af ollom (Fenres kindom) einna nekkverr 
(„vornehmlich einer') tungls tjúgare Vsp 
403, enge eg einna hvatastr Hóv 64“ 
Fm 17“ (vgl. sedoch Ark. 14, 354 fg.). 
Compostta: ein-bane, ein-hendr, ein- 
here, ein-hverr, ein -mæle, ein -nætr, 
ein-stóþr, ein-valde, einneg (d. 1. 
einn veg), enge (d.1. einn-ge). 
einneg (d. 1. einn veg; vgl. fær. eisini, 
eisinni, d.i. einn veginn) adv. auf die- 
selbe weise: þat segja allir einnig, at þeir 
(Gjúkungar) sviku hann (Sigurþ) í trygþ 
Br 20 pr 7. 
ein-nætr, ad). (norw. ein-nætt) etme 
nacht alt: m. sg. nom. nam (mon) Óþens 
sunr einnætr vega Vsp 33“ Bdr11?; dat. 
íse einnættom (verþet maþr svá tryggr at 
true) Hóýv 85?. 
ein-stáþr, adj. (norw. ein-stod) alleim 
stehend, einsam: f. sg. nom. einstóþ emk 
orþen sem gsp í holte Hm 4!. 
ein- valde, m. (vgl. aschiwed. en - valder, 
adj.) alleinbesitxer: sg. nom. munde hann 
(Sigvorþr) fear þess es Fáfner réþ einvalde 
vesa Fi 38%. 
eir, f. eigentl. name einer göttin, dann 
s.0. a. göttin tiberhaupt: sg. dat. eire aur- 
glases „der göttin des goldes', d.h. der 
frau (Sinmara) Fy 28%. 
eira (rþ; norw. fær. eira; vgl. ahd. alts. 
érön, ags. árian, got. aistan) sehonen: tnf. 
sér réþ (Vinge) lítt eira („er war durch- 
aus nteht xurickhaltend') Am 30'. 
elsa (aþ) stek reissend schnell vorwdirts 
bewegen: part. prs. m. sg. nom. eisande 
gekk und gþlingom lofþungs flote lgndom 
fjarre HHI28?. 
elskra (aþ; 072. eiskra) sehnauben (vor 
xorn od. aufregung): tnf. gengo ór garþe 
gorver (, mahe daran') at eiskra Hm 11". 
eiskgld, n. pl. herx: ace. eiskold ek vil 
eten láta ept þenna dreyra drykk Fm 31?. 
eitr, n. (norw.eiter, fær. eitur, asehwed. 
eter, adíin. edder; ahd. eitar, alfnfrk. eitir, 
ags. átor) gift: sg. nom. draup þar ór 
(eitrorminum) eitr Ls 65 pr 4, skilþi hann 
(Sinfjotli) at eitr var í (horninu) Sf9, 
hvárki mátti honum (Sigmundi) eitr granda 
utan né innan Sf 12, (ec. art.) draup eitrit 
á Loka Ls 65 pr 7; dat. bjór.. eitre bland- 
enn Hdl50*F (S. lest mit Bugge eitr- 
blandenn), er Fáfnir skreiþ af gullinu, 
blés hann eitri Fm 4, eitro fnóstak es á 





193 ek 
Hrbl 30, ek kveþ Alvo 35? Am 25“, ek 
kyrre Hóe 154? Ls 18? ek kam Ls6', 
ek kvæmomk Hrbl 95, ek life Rm 9? Fm 
St Sd 21%, ek má Hóv 1493, ek man Vsp 
2! Vm 353 ek mon Skm 26! 293 Hrbl 13 
Alr4' Bdr6? 7! 91 11' 18! 16! 17! 
19' 21" 23' 25' 27! 29' 31' 381 35! 
31' 39' 417 Rml4' Fm21' 31' Hlr 33, 
ek muna Ggó? HH 1I42?*, ek munda 
m 2! Hrbl 81. 95. 96, ek mynda Hór 
98?, ek mæle Hýv 90! Þrk 2, ok máætta 
Hrbl 82, ek oomk Skm 16', ek reist Hýv 
113“ Skma3r?, ek reynda Hýv 95! 101' 
Vm 3? 44? 46? 48? 502 52? 543, ek ríst 
Hýe 1573 Skm37?, ek ríþa Skm 39?, ek 
ræþ Hrbl 119 8283, ek sá Vep 32! Hýv 
117! Skm 6!, ek sat Hýv 95! FY 49! QGþr 
ÍI11SR, ek sé (video) Hór 150! 152' 
155! 157! Grm4! 523 #35? ek só 


(sim) Hröl 27, ek skal Hóv 156' 158': 


159! Grp 363, ek slæ Hdl 49', ek sótta 
Hór 103', ek telja Ls28', ek tók HH IS? 
ek undromk Am 12', ek varp Hrðbl5l, ek 
varþ Hýv 14!, ek vas Hýv 100' Hrbl 65. 
85.90 Fy 46*, ek veit Hóv 7390! Grm 
123 Ls54? 64“ HHlóa? Sd7' (æ.l) 
Sg 19' 27? ek vélta Hrbló7. 60, ek verp 
Is 59? ek vil Hýv 161! Fm 31?, ok vilja 
Skm 3? 24' (vil RA) Fy7? 9? 11? 18? 15? 
17? 19? 21? 23? 25? 27? 29? 31? 33? 
ðö? 377 39? 41?, ek vita Grm 24}, ck 
þigg Skm 20!, ek þykkjöomk Ls54? HH 
1139'R, ek þóttomk Grp 32R Gþr 11 
38?R Od3l?R, ek þóttomk Hm 2l'; 

2) dem verbum nachfolgend; a) un- 
rerkiirxt: át ek Hrbl5, dóme ek Jfrbl 
11, fekk ek Hórö2“, fell ek Iýv 139“, 
fór ek Am 87!, galt ek Am89!, gat ek 
Am 517, gekk ek Gþr I15'IR Ghv,13' 14', 


hét ek Am 76?, hugþa ek Br 16'f, kann 


ek Hóv 147' 148! 149' K0! 151' 152" 
153' 154! 155! 156! 157! 158' 159! 160' 
161' 162' 163', kvam ek Hýv990', lék 
ek Hröl 91, mon ek Hrbl 140 Am97), 
nam ek Hrbl 113, nýsta ek Hóv 139), 
oomk ek Grm 203 Am 13', réþ ek Am 
11%, sagþa ek Sg 70', sleit ek Am67', 
sofna ek Vkr 33?, svaf ek Am 70'!, vake 
ek Fkv 33!, veld ek Am /9?, 'vilda ek 


HH 1I46!', vilnomk ek Vkr 33*, þykkjomk ; 


ek Ggö*; b) enklit., mit synkope des o, 

der verbalform angehingt (bragarmál); 

ec) das bragarmál tst hal. tiberltefert: 
Gering, Edda -Wörterbuch. 


(0) 


AJ 


| 


-. 


36 


FS 
=) 


ód | 


ð 


ek 194 
barþak Hrbl 65. 99, dómþak Hrbl90, efndak 
0Od93% emk Vmð8! Ls ld! Grp8S“, ták 
Hór 157?, fylgþak Hrbl 70, gladdak Hröl 
92, háþak Hrbl91, hefk AlvSa? Fm4S*, 
heyrþak FM 105, hugþak Hýv 110? Am 
25! Ghvl4!R, hykk (d.1. hygg ek) Od 
6!, hylk Hrðl 25, kveþak Grt í*%, lagþak 
Vko 36%, monk Grp 40! Am ö56! “5? 
86', myndak Skm 38? mæltak Sgt'!, 
neyttak FM 6, næmek Gbr 1135, 
saddak HH II 8“, sagþak Bdr 7*% 95 116 
Sg 704 Am 78'?, seak (sim) Fm 8!, segjak 
Skm 4', skylak HHva33“, skyldak Ghv 
13, steikþak Am r8!, svæfek Hóv 154, 


ó sættak Hrbl 71, vank Sg 287, varþak Hröbl 


85, vask Sgö6“ Ghv13!, vildak HHII 
15? Gþr II 45!, værak Ls 14! Sg 28“, 
vættak Hóv 95?, þagþak Hóv 110}, þreyjak 
Skm 43?, þyrftak Ilýv 67?, ætlak Hdl 7!; 
B) das bragarmál tst aus metr. griinden 
gegen die has. hergestellt: ák Þrk 23: 
(bis) Alr3? Sg26! 56!, attak Hról 71 
Fm 263, bark Fm 16', baþk Od29' Am 
36?, beiþk #) 49? Gþr 17), biþk Vepl' 
Hýo 130 Ls 16! Hdl51“ HHv41', blentk 
Lsa3“, blettk Am 77*, brák Sd l', býk 
Alv 3', bærak Js 143, drepk Lsöcð 61?, 
drýgþak Am 77*, dulþak Grm 507, dómak 
Vke 33*, eggjak Am ó4', emk Hýv 103" 
Vm 6' Hrbl6 1,s39' 45? Alv6? Bdr6' 
Fji? FM3% HHol5? HHII2S'! Grp 
143 Fm 8? Gþr III8* Hm 4', nú'ímk HH 
II42' Gþr 118? fannk Gþr 19? Akv 83, 
fnóstak Fm 18', fórk Hýv dr! Gþr II 14'!, 
frák Gþr 115? Ghel', fórek Ls.39 Sdó!, 
fóþek Hrbl 3, gafk ýr 49! Hlr8*, gatk 
Hóv 103?, gefk Ls 12! Gþr1196' 33', 
gelk Gg6! #'St9tJ01 119 199131 14), 
gengk Skm 2? Grp 143 Fm 2! Sg 93, 
góddak Ghv 16', gorþak Fm 273, hafak 
HHr í*, hafþak Hóv 1016 Skm 38? Hrbl 
48 lHv42' HH 144? hefk Vsp 123 
Hóýr 106' Ym8s? 432 Grm dö! Skm 19! 
Hrbl4 Þrk 10! Fj 128 48! FMII9 Vke 
299 HHII15' 28? 46! Ifim2? Gþr 149 
62 248 J131' Ako 24? 26? Am 36? 56? 
10? Grt lc“, heitak Hym.3!, heitek Grm 
ö4' Bdr6'! Grpð? Fm 2! 43, heltk Od 
21, hétk Grm 54! Od 9? Ghv 127, heyrþak 
Hóv110%* Od 1', hlýddak Hóv 110*, hnófk 
Ghrv 12*, hræfþak Am 67“ hugþak Hröl 
58. 129 L9239 24% (þr 11393 41' 42'3 
4313 Am lö' 16! 18'4 911 2217 241 
! 





197 ek 

ö) das enklit. angeftigte pron. 1st mat 
der negal. -a oder -at rerbunden, táh- 
rend a) das unverkiirxle pronomen noch- 
mals nachfolgt : biþka ek Pko 19 ', emka(t) 
ek Skm 18! Hrbl 97 Grp 81? Sd21;?, 
monka ek Sd 21', nautka ek FM 5 '*, sekka 
ek Fkr 19%, vilkat ek Hm 9?; das nach- 
folgende ek ist gestrichen: hnékat Od', 
kannka Am 66'. mákat Am 12', sákat 

Ghe11', sitka HH 1II35!, varþka Sg 34}, 

vaska FM 217 HHIIII', vilkat Sg50S, (mat 
erweichung des k xu g): myndega HHr42?; 
b) das unrerkirxte pron. nochmals vor- 
ausgeht: ek ákka Fm 2%, ek kveþka Ls 
18', (gegen dse hass.) ek né mákat FM 216. 
ej hinter der negat. das pron. nochmals 
enklit. angehángt 1st: mákak Am 515, 
{mit ertweirhung des ersten k Áu g): 
máttegak hv 123; die synkopterung des 
e ist gegen dae hs. hergestelli: ákkak 
Am 13', emkak Am Só“*, fankak Hór 40! 
Fm 16“ Am 905, hykkak (ekki hygg ek 7?) 
Hm 29', knákak Hym 33? Am 51*, mákak 
Gþr 11 30', monkak Ls 36? HHv 23' Gþr 
1135?, sákak Árk 253, sékak Gr III6?, 
vaskak Alv 43 veitkak Am 293 vilkak 
Ls 18“ Hdl5“ GOrp 26! Am 13?, (mat er- 
setchung des ersten k xu g): gorþegak 
Gþr Í1 11*, kallegak Gþr 1116', þoregak 
Fkv 274; d) das pron. xweimal enklat. 
angefiigt und ausserdem unverkiirxt der 
rerbalform vorausgesetxt tel: ek þikkak 
Skm 22', (mit erweichung des ersten k 
xu g): ek bjargegak Hóv 152?, ek staþ- 
vegak Hóv 150?; das rtorausgehende ek 
tst gestrichen : máttegak Od 30*, vildegak 
Hilr 13?; 

B. ek steht ohne verbindung mat etnem 
verðum: aldar grlog hykk at hóa (Gefjon) 
all of vite jafngorla sem ek (sezl. veit) 
La 21*, vel ek heil mar!'' Vkn 303, vake 
ek ofvalt, vilja ek lauss „204 der freuden- 
leere' Vkv 33'R (S. streicht das ek und 
schresbt viljalauss), kvýn 's hans Guþrún, 
en ek (setl. um kvýn) Gunnars $g 7“, 


minnsk þú, Sigvorþr! hvat vit mæltom' 


„ at mynder mín móþogr vitja halr ór 
heljo, en ór heime ek (seti. mynda vitja) 
þin (Ah 20; 

sg. gen. min (fær. min, aschwed. min, 
adáin. myn; gof. meina, ahd. alts. afris. 
min, ags. mín): hví freisteþ min? Psp 
28?, fló est, Freyja! es freistar min Hdl 6', 


30 


50 


ek 198 
riþet hafþe móþogr (Sigvgrþr) á vit min at 
biþja Br 19?, min at vitja Sg5l“, sende Atle 
óro sína of myrkvan viþ mín at freista 
Od 237, mynder mín móþogr vitja halr ór 
heljo Ghv 207; 

dat. mer, enbetont mer (nor. mer, me, 
fær. mær, asehwed. már, má; got. mis, ahd. 
mir, alts. afras. mi, ags. me): a) abhángag 
von einem verbum: ólk mér jóþ Ghv 143; 
ef meintregar mér angraþet Grp 34“; 
Hrist ok Mist viljak at mér horn bere 
Grm 36!; hér ok hvar munde mér heim 
of boþet Hór 6 7', mér mange mat né bauþ 
Grm 2*, þú lézt mér á beþ þinn boþet 
Lsö2?, hirþaþu bjóþa .. þær kinder mér 
Gþr 1132?; blanda mér drykkjo Am 80?; 
því bregþr þú nú mér, Fáfner! Fm8'!, 
bregþ eige mér .. þót værak fyrr í vikingo 
Hlr 3!', því brá mér Guþrún .. at Sigverþe 
svæfak á arme Hlr 13'; bana mont mér 
bróþra bóta aldrege Am 68“; fekk ek mér 
félaga Hóv 521, fár mór ekka orþ Grp 20'; 
finn mér lindar loga Rm 1*; þú frýþer mér 
hvats hugar Fm 30*; hendr mér fulltýþo 
Fm 6!; unz mer fyrmundo míner bróþr 
at á:ttak ver gllom fremra þr I13'; hann 
(hamar) enge maþr aptr of heimter, nema 
fére mér Freyjo at kvæn Órk 7*, nú fóra 
mér Freyjo at kvón frk 223, þegn .. 
þanns mer fórþe goll lr 10}, fórþe mer 
Grimhildr full at drekka Gr 1122); galdra 
þú mér gal Gg5!; gefenn Oþne, sjalfr 
sjalfom mér Hór 138, mar gef þú mér 
þá Skm 8!, gaf hann mér gambantein 
Hrbl 59, ek köm .. úso at biþja at mér 
einn gefe mæran drykk mjaþar Is 6“: 
goltr .. es mer hager gorþo dvergar tveir 
Hdl 7*, horg (Óttarr) mér gorþe Hdl 10'; 
húna hvassa hétk mer at rúnom Ghv 12*:; 
þóttu hóter hamre mér Ls62?; kenneþ mér 
konungs nafn Hllv 12; es mer af fáre 
flest orþ of kvazt Od 10?; þú skalt .. láta 
míno lande ok mér sjalfre Sg 103 mér 
lætr ok sjólfom millom ilz litet Am 80*; 
mont mér, Freyja! fjaþrhams lea? Þrk 3*; 
lond .. es mér leifþe Buþle Am 90}; 
hýþungar hverrar leitaþe mér et horska 
man Hór 1017, orþ mér af orþe orþs lei- 
taþe, verk mér af verke verks leitaþe Hýr 
14134, mér's harþlega harma leitat HH 
38 ?, mér mange munar leitaþe Gjr I 7“; 
ráþ þú mér nú, Frigg! Fm 1', mon 
Gunnare til gamans ráþet síþan verþa eþa 


{ 





201 ek 
mer Áke 28', viþ mér Ls40? Od 20'; 
d) das pron. ist durch herstellung der 
referiven verbalform besertigt: eromk (er 
mer RA) Skm 2!, (ero mér R) Vkr 333, 
(er mér R) HHr33*, ggfomk (mér of gaf ÁR) 
Hýv 105', hugþomk (hugþa ek mér Á) 
Br16', (hugþak mér R) Ghv 14!, hgfomk 
(mér hefir 4, R) Bdr5? HHr 404, vgromk 
(mer var RA) Skm 133, þóttomk (þótti mér 
R) Hóe 963, (mér þótti hass.) FM2' 
Vo 192, þykkjomk (þykki mér R) Prk 27* 
Ale2? (mér þykkir R) Brk 23“ Am 53“, 
þykkjömka (þykkjat (þykkit) mér R) HH 
I48! 1127!', (þykkja mér K) HHII22?; 
mér ist gestrichen: HH II8S* Grp 50? 
Sg 0?: 
ace. mik (nor2o. mek, me, fær. meg, 
asehwed. adán. mik, mek, mig, meg; got. 
mik, als. mik, mi, ags. mec, me, afris. 
mi, ahd. mik) a) abhángig von etnem 
verðum: mar .. þanns mik .. bere Skm 
8S!; grjóte þeir mik bgrþo Jrbl 87; mik 
-- skolo .. binda goþ Ls350!, jafrar þeir 
es .. mik bundo Vkol4?; (Hildolfr) mik 


balda baþ Ffrðl 15, urþo þeir mik.. friþar í 


at biþja #rbl 88, baþ hón mik koma Gg 
3', hugþak .. beþet mik at tyggva Qór 
II41*; ef mik buþlungr blóta vilde HHv2?; 
brende mik sem birkenn viþ Gþr 1113“; 
dreymþe mik Am 14?; hefr þú nú mik 
dvalþan Hrbl 128; nó vildak þat at mik 
verr ætte Sg3ö!'; þann eta mein heldr 
an mik Hývlól“; forþu mik of sundet 
Hröl 3, þú vill mik eigo of vágenn ferja 
Hrbl 134; at it mik fyndeþ Vkr 224; 
firþan mik fréndom Am 52? mik mon 
seint firrask et manunga man Hýr 162'; 
hvers fregneþ mik? Vsp 283; jytna .. þás 
forþom mik fódda bofþo Vsp 2?, móþer 
mik fódde Gprlll'; mik oþlingar Atla 
géfo Ghv 11*; verþk mik góla Sg 9*: gorþo 
mik Gjúka arfar ástalausa Hliróð; mik 
baþ hann góþa golle rauþo Od 149; Gjalp 
ok Greip .. vildo hefja mik til himens 
FM6'?, es mik út hefja Am 96!; heiteþ 
mik heþan Le 7!, Hoikar héto mik /fm 
18', béto mik aller .. Hilde JIllr6!'; 
hngggt mik at bróþrom Gr I115?, hnoggt 
mik at gllom haufoþniþjöm (Gógr Il15'; 
mik hvatte hugr Ls 64?, hugr mik hvatte 
Fm 6'; mik mono æser argan kalla Érk 
16?; (herses kvýn) hgrþom mik hgggom 
keyrþe Gþr 19?; þann hal es mik heipta 


6 


þ= 
(=) 


= 
ot 


20 


ts 
Gr 


30 


36 


40 


50 


ek 202 
kveþr Hgv 1517, mik bráþan kveþa goþ 
Ls 15'; kyss mik, Sváva! HHr 43'; ef léte 
mik life týna Gr II113?; hveteþ eþa leteþ 
mik Br14?; (Oþenn) lauk mik skjoldom Hr 
9!; sofalyster mik Hdl 47', nálgask þú mik! 
Grm 53“; fitjom þeims mik Níþaþar nómo 
rekkar Vkv 30!; þengell mik til þess 
neyþer Grp 257; Regenn mik réþ Fm 22'; 
mik Gjúke golle reifþe Gþr Il1?; at.. 
mik sæer (Gór lll 1“; mik hefr Helge 
hingat sendan HHv.37', Atle mik hingat 
sende Akva!; viþ hleife mik séldo Hýo 
139'; mik sára svikna hafþoþ Sg ö6?; 
mik sótto þeir Svárangs syner Hrbl 86; 
áþr hón sjolf mik sótte at mále Gr 1125“; 
mik nauþr of stendr Hýo 154'; mik særer 
þegn Hóv 161'; mik fara tíþer Vm 1', 
mik þik vaþa tíþer FM6'; þat mál es 
mik meirr trege Pkv 39!, tregr mik .. 
þats mer í hallo Herkja sagþe Qþr III 2'; 
mik vekr .. mór FM 2'S, vakþe mik Atle 
Gþr 1138, mik nýla nornor vekja Gór 
1I39*; nema þú mik í trygþ vélter Hrbl 
96, (Sigvgrþr) vélte mik Br 23, vólto mik 
í verfange Hlr13*; þeirre einne es mik 
arme verr Jlýv 163%; þót mik feigjan viter 
Sd 21', mik veitk á moldo munarlausasta 
Gþr I4?; þess vænter mik Hym 183; 
hvat's mik at því „was gehts mtch an?" 
Grp 28';  b) abhángig von pripp.: á 
mik Grp 48? fyr mik Gg3! Gþrlll6' 
Grt17?, mik í gognom Gþrll39“, viþ 
mik Hýv löt“ Hym2c! Grp 2? Sgö6!; 
ce) das pron. íst subj. des acc. c. inf.: 
satt hykk mik segja Hrðl 126, rauþo golle 
hykk mik ráþa mono Km 9', hugþe mik 
til hjalpar sér kynrikr konungr of koma 
mundo Od 273, mik veizt verþa vergjarn- 
asta Þrk 12*, :tterne mítt kveþk þér 
ókunnekt vesa ok mik sjalfan et sama Fm 
4?, mik Atle kvaþ eigu myndo lýte ráþa 
Od22!; d) gegen de hs. íst die enklit. 
synkopterte form hergestellt: hófomk (hófo 
mik 7?) Ghe 13%, hgfomk (mik hefir Á) 


5 Hlle32', Kolomk (kell mik ff) Fkr33?; 


mik est gestrtchen Br 14?; 

dual. nom. vit (norw. mid — nur 2 
plur. bedtg. —, fær. vit, aschwed. vit, 
vith; got. alts. ags. wit) a) dem verbum 
torausgehend: vit blendom La ð9!, vit 
ættema ÁAkv6!*, vit finnomsk Hrbl 144, 
vit gorvom Hym 6?, vit heyrom Akv6)?, 
vit litom Gþr124*, vit máttom Od29l', 


203 ek 

vit mynem Hm 29?, vit mæltom Ghv 20', 
vit seem Skm 7*, vit skolom Vin 199 Hdl 
1? #j503 HHI6! Sg 20'!, vit vágom 
Hm 28?, vit vrom Am68! Grtlö', vit 
værem Od10*% Am 971, vit vættom Hym 
11?; vit einer ( wer beide allein') skolom 
Lsö!', báþer vit komomk $Skm10!, vit 
báþer vitom Skm 42', vit b:éþe stigom 
Sg 67, vit bæþe sýtom Ghv 207, vit bæþe 
vitom „Skm 40!, vit tveir lifþom Akv 28}, 
vit skolom aka tvær Érk 203 vit tvær 
stigom Grt 13', vit skolom aka tvau Þrk 


11*, vit tvau hnigom Gr Il14*; vit Freyr 


((F. und tch') byggom Skm 203, vit 
Hrungner deildom /fról 33, vit skolom 
okrom aldre slíta Sigvorþr saman Hlr 14?; 
b) dem verbum nachfolgend: buþom vit 
Od 24!, breiddom vit Od23*, eigom vit 
Akv 7', úttom vit JHT4I', hofom vit 
Hm 30', skorþom vit Grt 153, slangþom 
vit Grt 123, vissem vit Grt 10*; sýtom 
vit Vólundr („V. und teh') Vko 43?; 
c) vit ést gestrtchen: IHdls'! (bis) Grp 
10? Sg18' Hlr 12! Gpþr 1115? 1c'; 


gen. okkar (nortw. okkar, okka — nur =: 


in plur. bedtg. —, fær. okkara, aschwed. 
okar; got. ugkara, als. unkero, ags. uncer, 
ahd. unchar): benvgnd of lét .. margdýrr 
konungr á meþal okkar Br 207, ligge okkar 
enn í mille egghvast isarn Sg 6“'; 

dat. okt (nor. okker, okke — nur tn 
plur. bedtg. —, frer. okkum, okkun, aschuwed. 
oker; got. ugkis, alls. unk, ags. unc): 
mál kveþk okr fara Skm 10', samer eigc 
okr slíkt at vinna Sg 17?, ef okr góþ of 
skop gorþe verþa Sgór?, hvat ræþr þú 
okr? Akv (;?, hón okr baug sendc Akv 8}, 
garþu nú, Guþrún .. okr til ágætes Am 
96*, hvé mon jarpskamr okr fultingja? 
Hm 12! ulfa dóme hykkak okr vesa 
Hm 29'; glve bergja léztu eige mundo, 
nema okr være býþom beret Ls 9%, hanu 
mon okr verþa býþom at bana Fn 22?, 
mál ok manvit gefeþ okr mrom tveim 
Sd 33; 

acc. okr (norw. fær. wie dat.; got. 
ugkis, alfs. unk, ags. uncit, unc): jafn- 
endr .. þeirs okr vilja sætta Hrðbl 110, 
vigoþ okr saman Várar hende! Prk 30}, 
óreiþom augom líteþ okr þinig Sd 23, vildu 
okr fylke til fear véla? (acc. ce. tnf.) Sg 16}, 
okr mon gramr gollo reifa Am 13, gódde 
okr Grimbildr golle Am 68, hefr okr hvatta 


þá 
(9, 


20 


ð 


- 


35 


áð 


50 


ek 204 
at hjorþinge Ghv 6*; okr báþa tekr enn 
ámátke jgtonn Skin 10*, skaltu auk, Guþrún! 
okr gráta báþa Hm 103, kvýþosk okr hafa 
orþet bæþe Od2l'!; 

plur. nom. vér (nor. vi, me, my, mg, 
fær. vær, aschwed. vir, vi, vy, adán. vi; 
got. weis, akd. wir, alls. wi, we, ags. 
we, afris. wi): a) dem verbum voraus- 
gehend: vér eigem Vív 358, vér úttom 
Vkv 159, vér fregnem Am 13, vér frægem 
Am 95', vér fáþom Sg 183, vér garþom 
Grp 46?, vér hgfom Gþr 1129? Od18?. 
vér hyggjom Hóv 903, vér knóttom Hrbl 
39, vér kvýmom Am 92*, vér létom Am 
923, vér mílom Hóo 903, vér rýþom Sg 
18?, vér reyndom Á 873, vér riþom Gþr 
1I36?, vér seem HH 1I110', vér skolom 
Ls 523, vér yrþem Am 167, vér výrom Vke 
15! Grit 1l', vér þrifom Ls50!; b) dem 
verbum nachfolgend: áttom vér Hrbl 42. 
43, monom vér Hym 16', tokom vér Am 
ör, tóku vér Im 15, hér 'o vér Sigvarþr 
((teh und SJ) mlc'; das pron. ast 
gestrichen: Þrk 149 Hllv5“ HHIISS I 
24! 407 Am 16? 57?; 

dal. oss (norte. asehtwed. uss, uss, frer. 
osum, adún. os; got. unsis, uns, alfs. 
afris. ús, ags. ús, ahd. uns): ef oss 
(konor) at spgkom yrþe Hrbl 42, ef uss 
hollar v:öre Hrðl 43, þú fort oss óljúfan 
at bjóþa Hrbl 108, getet verþr oss slíks 
Ls 52), vas oss synjat Sváfnes dóttor 
Ifl{v ;', knegot oss fglor fara HHv 13“, 
Hildr hefr þú oss veret HILII21', nú 'ro 
brúþer byrgþar í haugo .. hjá oss liþnom 
HH II 458, nú's Yogva konr meþ oss 
komenn Fim 14“, cs oss byrr gefenn viþ 
bana sjalfan Pm 17, ljótar norner skópo 
oss langa þrú Sy “*, lát svá breiþa borg 
á velle, at und 058 gllom jafnrúmt see 
Sg 64', mon oss drjúgt deilask Am 18?, 
fylgþe oss herr manna Am 87*; das 
pron. 1st durch herstellung der reflextven 
verbalform beseitigt: skópomk (skóp oss 
BR) Hm 2?; oss st gestrichen Am 93?. 

acc. oss (fær. 058, os, morw. aschwed. 
adán. tie dat., ebenso got. alts. ags. 
afris., ahd. unsih): siþr oss Ioke kveþe 
lastastyfom Ls 103, vísar augom á 088 
Hdl 6?, est einn komenn oss at finna 
Hv 31*, austr lyster oss leiþ at kanna 
HH IT6*. þót oss liter HHII40?, (bjorn) 
muunc oss morg hefþe Am 16? (yrn) 


205 ekke 

dreifþe oss gll blóþe Am 18?, hirþa oss 
hræþa! Am 37?, at þú erfo at gll oss 
drekker Ghv Sí. 

ekke, m. (noruw. ekkje, n., fær. ekki, 

m.; ags. inca, Mm.) frawer, betriibnis, 
kummer: sg. gen. fær mér ekka orþ þats 
mælter Grp 20!; dat. einom ekka þryngr 
hann (Viþofner) grófsaman Surt ok Sin- 
mgro Fy 18*, brjóst .. ekka þrunget HH 
Ilt4S; ace. gtol vas þá Guþrún es ekka 
beyrþe Am 43?. 

ekkja, f. (norw. enkja, ekkja, fær. 
einkja, agchwed. inkia, adán. enke) witwe: 
sg.nom. leyfþ vastu ekkja Am 87?; gen. 
strangt vas angr ungre ekkjo nafn hljóta 
Ám 947. 

él, n. (nortc. adín. el) regen-, schnee - 
od. hagelschauer, unwetter; im: nadd-él. 

elde, n. (norw. elde) nahrung, unter- 
kalt (náml. des feuers); poet. bexeichnung 
des waldes: sg. ace. (viþ kalla) elde jotnar 
Ale 283. 

eldr. m. (nor. adín. eld, fær. eldur, 
aschiced. elder, ilder; ægs. æled, alts. 
eld; egl. L. F. Leffler, So. landsomn. 1, 271 ff.) 
feuer: sg. nom. oldr es baztr meþ ýta 
sunom Hóýe 68!, eldr (tekr) viþ sóttom 
Hóv 136*, þykkjomk ór augom (Freyjo) eldr 
of brinna Árk 274, segþu mér þat, Alvíss! 
.. hvé sá eldr heiter .. heime hverjom 
i? Ale 253, eldr heiter meþ mgnnom Álv 
26', eldr vas á golfe R$ 2? I4?, feller 
bann (Mimameiþ) eldr né jarn #) 14, 
hann feller eldr né jarn #) 15*, á fjallinu 
sá hann (Sigurþr) ljós mikit, svá sem eldr 
brynni Sd 2, braun Brynhilde .. eldr ór 
augom Gpþr I 25}, mege brenna brjóst 
bylvafult eldr Gkr 219, eldr nam at ósask 
FH 2*, eldr sloknaþe fyr gþlinge FH2', 
(e. art.) var eldrinn svá kominn, at feldrinn 
brann af Grimni Grm 34, eldrinn tók at 
æsaz FH 23, lægþiz eldrinn FH2*%; gen. 
elds es þerf þeims inn es komenn ok á 
kné kalenn Hýv3!, þar (í holl Ægis) var 
lýsigull haft fyrir elds ljós Lsil; dat. 
elde heitare brinnr meþ illom vinoi friþr 
fimm daga Hýv 51', ek slæ elde of iviþjo, 
svát cige kamsk óbrend heþan Hdl 49', 
allr (salr á Hindarfjalle) es útan elde 
sveipenn Fyn 42?, (skal) leggja elde (eld *ss.) 
í ár (brímrúnar) „mit feuer íns ruder ein- 
brennen'(?) Sd 9*, elde vgro eggjar (sverþs) 
útan gyrvar Br 203, þat's fyr elde es iarn 


5 


20 


30 


36 


40 


15 


50 


5 nætr satk mille elda hér Grm 2!'; 


ellifte 206 
dreyma Góþr I140', elde gaf hón (Guþrún) 
þá alla es inne výro Akr 45!. (Kostbera) 
inte orþstafe at elde ljósom Am 9?, blæjo 
hugþak þína brinna í elde Am 15!, (e. art.) 
stóþ hann (Geirrgþr) upp ok vildi taka 
Óþin frá eldinum Grm 54 pr3, Grani 
hleypr framm at eldinum FH 2?; acc. 
eld sák upp brinna auþgom manne fyrer 
Hóýv #03, viþ eld skal gl drekka Hýv 82', 
út af hans (Mimameiþs) aldne skal á eld 
bera fyr kelisjúkar konar FY 16!, lézt eld 
eta jafra bygþer HHv 103? eld á jafre 
ormbeþs litom (das feuer des schlangen- 
lagers', d.i. gold) Gþr 124%, enom átta 
hratt hann (Hogne) í eld heitan Akv 20', 
(skjaldmeyjar) hnigu í eld heitan Akv 455, 
hgndom sér þú þinom, Jgrmonrekr! orpet 
í eld heitan Hm 95? eld sék brinna fyr 
austan borg Grt 19', fár treystesk þar 
fylkes rekka eld at ríþa né yfer stíga 
FH 21, hlýro þínn hvárke þorþe eld at 
ríþa né yfer stiga FH 3S; pl. gen. konungr 
(Geirrgþr) lét hann (Oþin) pína til sagna 
ok setja milli elda tveggja Grm 30, átta 
acc. 
(Konr nam) kyrra elda Rþd5', olværer 
urþo ok elda kyndo Amó', þria vissak 
elda, þria vissak arna (G%v 10'. 

eljon, f. (egl. got. aljan, n., ahd. elljan, 
ellen, alts. ellean, ellan, ags. ellen) kraft, 
stárke: sq. ace. (?) afl ok eljon átta manna 
Hþ 45. 

Compositum: eljon-frókn. 

eljon - frókn, ad. tatkráftig: m. pl. 
nom. seldosk eiþa eljonfrókner Sg Í}. 

ella, com. u. adv. (fær. ella; got. alja) 
anderesfalls, sonst: ganga mon ykr and- 
æres, eþa ella hræþomk Am 14*, fareþ 
firr húse .. ella hoþan bíþeþ, meþan hakk 
yþr galga Am 36. 

elle, /. (fær. elli; ags. ieldu, yldu, alés. 
eldi, ahd. alti, elti) 1) alter: sg. nom. 
elle gefr hýnom (ósnjollom manne) enge 
friþ, þót hónom geirar gefa Hýv 169; 
2) leben: sg. acc. lyst vgromk þess lenge 
at lyfja ykr elle Am 73?. 

ellifo, næm. card. (norw. elleve, fær. 
ellivu, aschwed. állivu, adán. ellave; got. 
ainlif, ald. einlif, alts. elef, elevan, ags. 
endleofan, ellefan, afrís. andlova, elleve) 
elf: Skm 19! 20! Hdl30!' Amö50“. 

ellifte, mum. ord. (norw. ellevte, fær. 
ellifti, asehwed. állipti, addn. ellgvte; ahd. 


207 ellre 

einlifto, alts. ellifto, ags. endleofoða, afrts. 
andlofta, ellefta) der elfte: n. sg. ace. þat 
kann ek et ellifta Hýv 156!', segþu þat et 
ellifta Vm 40!, þat ræþk þér et ellifta Sd 
37!; pl. nom. Noatún ero en ellifto 
Grm 16'. 

1. ellre, adj. compar. (nor. eldre, fær. 
eldri, asehwed. áldri, adán. ældre; gol. 
alþiza, alts. aldiro, ags. ieldra, yldra, afrts. 
aldera, akd. altiro, eltiro) der áltere: m. 
sg. nom. unn ellre vas Alfr of getenn 
Hdl19*F; pl.gen. faþer vastattu fenre- 
sulfa gllom ellre HHI42?; superl. m. sq. 
nom. segþu þat .. hverr jotna elztr .. 
yrþe í árdaga Vm 283, Sinfjtli var elztr 
hans (Sigmundar) sona Sf2, (stw.) Burr 
vas enn elzte Rþ 42!. 

2. ellre, n., in: for-ellre. 

elska (aþ; store. fær. elska. schwed. 
álska, adán. elske) lteben: pré. ind. sq. 3. 
Reginn veitti Sigurþi fóstr ok elskaþi hann 
mjok Æm ö. 

elta (lt; norw. fær. elta) forttretben: 
prt. ind. pl. 3. (brúþer berserkja) elto Þjalfa 


Hrbl 104, (æsir) æpþu at Loka ok eltu 2: 


hann braut til skógar Js lö. 

emja (aþ; 70rw. emja) heulen: prt. 
ind. pl. 3. emjoþo ulfar Am 22}. 

en, conj. (nor. fær. enn, asehwed. 
án, adán. æn; die rtchligere schretbung 
tst vtelleicht enn, s. Jón Þorkelsson, 
Skýringar á vísum í Njálssógu, Ækok 
I870 s. 9 und Sterers, Á. 21, 108) 
1) aber, dagegen, jedoch: gap vas ginn- 


20 


30 


unga, en gras hverge Vsp 3“, gumnar > 


marger erosk gagnholler, en at virþe 
vrekask Hýv32?, veþr ræþr akro, en vit 
syne Hóv 87}, Þórr á afl óret, en etka 
hjarta Hröl 76; Vep 10! 343 373 421H{ 
433 533 Hýv í? 163 219 343 499 433 
45? 483 519 571 66? 73' 763 98 8153 
821?3 JJ! 1121 114! 115! 116! 118! 
119* 120' 121! 1283 124! 125! 126! 
127'35 1281 129! 1801 131" 133! 134! 
136! 143! 1495 1569 1603 Vm 21? 
25? 273 208 Jöl 4ð1A Grm 2 (bis). 6. 
12. 17. 25. 26 A. 43 119 14* 187 193 
223 263 287 298U 353 378 399 40%% 
41'3 44?%48 4928 591 54 pr 9. 5. 6. 
Skm 29? Hrbl 22. 27. 60. 71. 73. 102. 
104. Hym 8? 104 129 18'3213 223 30! 
324 351 39' 403 Lsl5. öprl. lÓprl. 
24! 39! 483 46! 589 643 65!. 6öprl. 


tm 
(=) 


tm 
et 


50 


en 208 
3. 6 Prk 153 199 27? Alvl0! 121 14'% 
16' 18! 207 22! 24! 26!3 281 30! 
32! 34!3 Bdr í% Rþ3ð? 5% 173 199 28! 
293 32“ 421 44! Hdl at 313 1234 133 
15? 19* 263 287 29% 353 427 44? 50! 
Gg 8“ 105 Þjd!t St JO! 127 I4t 18! 
203 229 26! 321 36! 433 50? FM 259 
5!'Wr á 7Wr 8 anm. 9? 1234.6.1.8 
129U 19'012:13.14.16 Vks 9. 11 (bas). 13. 
14. 33 4?3 6?3 134 17 pr2. 3. 2515 
26' 323 3713 381 407 HHoll. 14. 4 
prl. öpr2. 6. 12. 9% 109 11! 13! 29! 
30! 30pr4. HHI16* 18Y 199 251 31! 
323 453 539 1110. Ipr2. 125 I2pr4. 
15? 19!? 27prö. 37 pr ll. 48 pr1.2. 50 
pr2.4 Sf3. 5. 6. 7. 8. 12. 21. 28 Gmp 
351 7327337? 453 464 Rm 19. Aprl. 
6' Qpr2. llpr1l.2. 133F. Fmað. 5. 9? 
20' 21'3 31! 3l pr4. 44pr6 Sd3. 10. 
4pr4. 7. 9 Bra“ 163 204 20pr2.3. 6. 
10. 11. Gr 19“ Sg 7? 239 249 291 35% 
ör? 61' Hlr2 Dró6. 12. 13. 14. 15. 16 
Gþr 114? 25! 36%*5 383 Od 103 16! 
19! 203 2213 243 253 261 Akv2 2! 
(34 151 178 20? 348 384 429 Am“ 
öl? ör? 863 953 Ghv8. 9. löt 17'3 
18' 20% Hm'6! 31? Grt4d. 18. 7? 8í 
133 163 24! FH 2%S8 335. on 1st aus 
metrischen grúnden gestrichen: Vsp 37? 
Hym 38“; 

2) und: festr man slitna en freke rinna 
Vsp 44? 492 58? ymr et aldna tré en 
jetonn losnar Vsp 4, grjótbjörg gnata en 
gifr hrata Vsp 52, hjolp heiter eitt (ljóþ), 
en þat þér hjalpa mon viþ sorgom ok 
sgkom Hýv 146?, hann (Geirrsþr) hljóp 
upp á land en hratt út skipinu Grmll; 
Vsp 31? 46! 503 51752% Hýv (0! Grm 
8. 71 89 191 181 141 153 167 179 Skm 
67 149 261 409 423 Hym2öð! Ls6öpr6 
Þrk32! FM5SWr. HHIl5! Rmöprð 
Fm?! 15! 44pr3 Gþr 114! Sg28?; 

3) uw. scheint die part. causale od. 
concessive bedtg. anxunehmen: þik skal 
Freyr fiask .. en þú fenget hefr gamban- 
vreiþe goþa „da du der götter xorn auf 
dich geladen hast' Skm 3382R (S. tindert 
mitt Niedner en im es), kannat (erfenyte 
minn) firrask ór fiandgarþo: þeir sér hafa 
svárt ok dátt en nær numet nýleg róþ 
„ste haben ja soeben .. neue pláne ge- 
schmtedet' (?) Sg 26*; osat ... horskr hilde- 
meiþr .. ef bróþor lætr á braut komask, 


209 end - 


en gþrom hefr aldrs of synjat „obwol er 

den anderen getölet hat' Em 36“. 
end =, untrennd. práfir (got. and -, anda-, 

alls. and-, afris. ags. and-, ond-, afd. 
ant-, int) entgegen; in: end-langr. — 

Fgl. and -. 

ende, m. (nort0. adán. eude, fær. endi, 

ascheed. ándi; vgl. got. andeis, alts. endi, 
ags. ende, afris. enda, einde, ahd. anti, 
enti) ende: sg. dat. Hræsvelgr heiter es 
sitr á himens enda jotonn í arnar ham 
Fm 37, býr .. Hymer at himens enda 
Hymö?;  pl.dat. emjoþo ulfar á endom 
býþjom Am 22*; ace. þær (norner) austr 
ok vestr enda (simna) fólu HHI4!. 

end-langr, adj. (vgl. nor. adán. endo- 
langs, ende-langt; alfs. and-lang, ays. 
and-lang, ond-long, afris. ond-ling, ond- 
leng, adr.) entgegen gewendet, vor jmd 
hegend (Sterers, Festgruss an Böktlingk, 
Stuttg. 18S8, s. 110 f.; Ehrismann, Bettr. 
18, 233 fg.): m. sg. ace. (Prymr) útan stokk 
endlangan sal Þrk 27*, (segger) gengo inn 
þaþan endlangan sal Vkv 9? hón (kvýn 
Níþaþar; Odrún) inn of gekk endlangan 
sal Vkvir? 32? Od3?; pl.ace. hví þú 
einn sitr enodlanga sale? Skm 37; nm. sg. 
dat. grn hugþak inn fljúga at endlgngo 
húse Am 18', á hugþak inn rinna at end- 
lango húse Am 24'. 

endr, adv. (noric. ender; ogl. got. andiz- 
uh) 7) tetderum: svá kvam Öþens sunr 
endr at hamre Þrk32?, ligge okkar enn 
í mille egghvast ísarn svá endr laget, þás 
vit bæþe beþ einn stigom Sg 67?; 2) ehe- 
mals: frétt hefr old ófg þás endr of gorþo 
segger samkundo Am Í'. 

Compostla : endr - borenn, endr - gefande, 

endr - þaga. 

endr-borenn, part. prt. wtdergeboren : 
m. pl. nom. þat var trúa í forneskju, at 
menn væn endrbornir HH I 50 pr; 
f. sg. nom. hon (Sigrún) var Sváva endr- 
borin HHIl4 pr6; n. pl. nom. Helgi ok 
Sváva er sagt at væri endrborin JlHo 43 
pr 1, Helgi ok Sigrún er kallat at væri 
endrborin HH 150 prð. 

endr-gefande, m. wer ein geschenk 
durch ein gegengeschenk erwidert: pl. 
nom. viþrgefendr ok endrgefendr erosk 
lengst viner Hóv 41?*. 

endr-þaga, /. teiderholte einladung, 
von neuem gewáhrie gaslfreundschaft 


10 199433 613 87! 921 Skm í 


15 manni Sd 4 pr ll; 


60 steht es? Vsp 26 29! 34S 35? 


enn 210 
(E. Magnússon, Cambridge phtlol. soc. 
proc. 1887 s.1f.): sg.gen. orþs ok endr- 
þego (es manne þerf) Hgo 4}. 

enge (d.1. einn-ge) pron. tndef. (noru. 


5 ingjen, ingen, fær. eingin, aschwed. öngin, 


ingin, adán. engen, ingen) ketner: Í) attra- 
butiv mit einem nomen verbunden: nm. 
sg. nom. engi hundr Grm 24. kostr enge 
Am 6l', enge (engi) maþr Vsp 459 Hýo 
Þrk 73 103 
Fj47ð Vkv 18 pr 3 HH II 45? Grt 10, 
maþr enge Gjór I “*R, engi þjófr Grt 12; 
gen. manz æn(s)kis „Skm 20*A 24'*A; 
dat. manne gngom Vkv 224, gngum þeim 
ace. enge friþ Hýv 16, 
enge hlut $g 36? 37, enge jgton Vm 2, 
enge mann HH 139? 53%, mann enge 
Grp22!; pl.acc. enga (eiþa) Grp 46'!; 
f. sg. nom. enge brúþr Akv 46'R, ón enge 


20 Ám 6r!', enge (týja) Akv 284, vætr enge 


Sd 4 pr 6; ong sótt Hýv 94?; ace. ván 
onga Ám 8ö!, þorf onga Am8ö?; pl. nom. 
sakar ongvar Hrbl 83; mn. sg. nom. ekki 
nafn HHvö pr 14; dat. einoge fete Lsl'; 


25 acc. angt etke HHv 10*, ekki fleira Grm 


28, goll etke Akv 6", etke grand Sgö“, 
grand etko Sg 287, etke hjarta Hrðl 76, 
etko lyf Km 9', etko orþ Od 7“ Grt7?, 
vápn etko Akv 43?, etke eyrinde HHvö'; 


30 2) mat abhángigem genet.: m. sg. nom. 


engr (enge EF) gumna Im 23'; n. sq. 
ace. þess etke Am 66%; 3) absolut (nur 
im m. und mn. sg.); m. sg. nom. engo 
Hóv 27? 563 64* Þrkað Alo3“ Fml7* 


35 Od I! Grtl7.6' FH2%, gngr Rm 26?R; 


dat. einunge Fm 17', engom FH 3; 
n. sg.nom. etke michts' Hv 967 Am 90'; 
gen. enskes HH II47!; dat. einoge Hýv 
132, gngo Hyv 94% Hdl ól! Grpöl?; 


40 acc. etke Hývö? 273 Ilym 463 Ls óð? 


Am 16* (8? Hm 18*; auch als negal. 
partikel, micht': Akv 42! Am 459“ 79? 
Hm 29'R 30% Grt8!. 

1. enn, adv. (norw. fær. enn, aschwved. 


45 án, addn. æn) 1) das fortbestehen eines 


fríiheren xustandes bexetehnend, a) auf 
die gegenwart oder vergangenhett bexogen, 
noch, immer noch: vitoþ enn eþa hvat? 
„könnt hr noch verstehen oder we 
395 
41* 48% 624 631, þrysvar brendo þrysvar 
borna .. þó enn lifer Vsp 21%, þat vas 
enn folkvig fyrst í heime „das war 


211 enn 

immer noch der erste volkskrieg', d. h. 
„atch dies geschah noch tm ersten volks- 
krsege' Vsp 24?, át ek í hvild, áþr ek 
heiman fór, sildr ok hafra: saþr emk enn 
þess Ærbl 6, ok enn jotonn of afrende .. 
viþ Þór sente Hym 29'!, enn vill þú, Frigg! 
at ek fleire telja mina meinstafe Ls 28', 
var Sváva valkyrja enn sem fyrr HHev 30 
pr ó, jafra óborna hykk þá enn vesa es 
þat's til hatrs hugat Æm 8% hefk fimm 
vera forspell beþet .. þó enn lifek Gþr 
145, mank hvat mælter enn of aptan 
Od 11 'R (um die allit. herxustellen, indert 
S. enn tn mein), mákat enn hyggja ( tek 
kann immer noch nicht verstehen'), hvat 
þá varþ vitre Am 12!, enn eroþ óbúner 
Am 41?, morgen mér sagþer, mank enn 
þann gorva Am 76, orþs þykker enn 
vant ykro hvýroge „immer noch fehlt es 
keimem ton euch beiden an tworten' 
Hm 9?, baþ hann (Fróþe) enn meyjar, 
at mala skyldo Grt 3%;  b) auf die 
ukunft bexogen, noch, ferner noch: 
enn ef vex ( wenn du noch wetter xu- 
nimmst'), þá vex mér ásmegen FM 69, 
mjak's ósviþr, ef hann enn sparer fjanda 
enn folkskaa Fm 37', (vilk) vita ef meine 
morþfgr kono, unz af méle enn mein kome 
Sg 435 (ich verstehe den satx nicht und 
rermule, dass entiweder ín unz oder in 
mein en fehler steckt; ist st. mein etta 
mýkþ Á lesen?), órnar soltnar, monom 
enn lifa Sg 49); 2) <ur bexeichnung, 
dass xu eimem beretts erwiihnten noch 
etwas anderes hinxukommt; a) noch, 
ferner, ausserdem : þat's enn of þann „das 
ist ferner von dem xu sagen' Hóv.4b', 
Ving heiter enn „een weiterer fluss hezsst 
V. (doch bessert schon Rask mit recht enn 
nm ein) Grm28!RA, vilk enn vita „teh 
ttll noch weileres erfahren' Bdr 8* 10? 
127, enn héto (bgrn) svá gþrom ngfnom 
Rþ 25!, ok enn seger (Heimdallr) í sjálfum 
Heimdallar galdri FM 3', þessir (hestar) 
eru enn talþir í 
12'“rleg, enn it þriþja sinn bar hon honum 
hornit Sf 74, hvat mon enn vesa æve 
minnar? (Grp 12! 14*, enn seg, Griperl! 
Grp 38! 50%, ok enn kvaþ hann fm 13 
pr 1F, þetta er enn kveþit um Quþrúnu 
Br 20 pr 13, land gefk enn þér Gþr 1133, 
bauþ hann enn viþ mér bú fimmtán (d 20', 
Orkning þann héto es þeim enn fylgþe 


15 


20 


enn 212 
Am 28?, enn fretto Atle, hvert farner 
være sveinar hans Am 743, vilo mér enn 
være at vega þik sjalfan Am 81!, nú hefr 
enn auket þats áþan frógom Am 81*; 
b) auch: er þat enn ritat HH 1116 pr ll; 
e) beim compar., noch: vilt enn lengra? 
„totllst du noch ausftihrlicheres (wissen)? 
Hdl 17! 185 33? 36? 41?, þá komr annarr 
enn mótkare Hdl 45', enn skalt hilme .. 
fleira segja Grp 14!, onn es verra — þat 
vita þykkjöomk — niþja striþ of nept Æm 8', 
enn segir glaggra í Atlamálum Ákv 46 pr 1, 
vas kostr enge rekkom rakklótom ráþ enn 
lengr dvelja Am 61?, þat vas þér eun 
verra Hm 87, molom enn framarr! (rt 
alt 22'; 3) wider, xuriick: ok nær 
mornme, es ek vas enn of komenn, þá vas 
saldrótt of sofen Hór 100', ife es mér á, 
at værak enn komenn jotna gorþom ór 
Hýv107!; 4) wider (dae widerholung 
einer handlung bexeichnend): ok enn it 
þríþja sinn bar hon (Borghildr) honum 
(Sinfjatla) hornit Sf 14, ligge okkar enn í 
mille .. egghvast ísarn Sg 67!', vask 
enn faren eino sinne til Geirmundar gorva 
drykkjo Od 28!. 

2. enn, jéinger inn, hinn, pron. demonstr. 
(norw. fær. schwed. dán. nur als suffig. 
artikel erhalten; got. jains, ags. geon, ahd. 


30 Jenör, enér)dzeser,der (bestimmter artikel) ; 


85 


40 


Alsvinnsmálum FM 45 


50 


I. als selbstíind. wort, 1) mit etnem ad). 
dem substant. vorausgehend, a) ohne an- 
dere pronomina: m. sg. nom. enn aldne 
-. Yggjungr ása Vsp 287, enn mikle mggr 
Sigfgþor Vsp ö-4', enn mære mogr Hlóþynjar 
Vsp 55 ', enn dimme dreke Vsp 66', enn 
vare gestir lýv 7', enn gamle þulr Vm 9}, 
eun fróþe jatonn Pm 30, enn baldne jatonn 
Vm 32*, inn mesti hégómi Grm 25, enn 
fróþe .. afe Skm 17 23, enn úmátke jgtonn 
Skm 10*%, enn fráne ormr Skm 27*, enn 
lóvise Ioke Hymn 38*, enn móþorlause mogr 
Fm 2?, inn mesti hermaþr Sd 4 pr 3, 
enn heiþe dagr Sg 54*, enn óre erfevgrþr 
Hogna Akv 1232, enn hofgo hallr Grt 23*; 
toc. enn fróþe jytonn Vín 201, onn alsvinne 
jatonn Vm 425, enn itro .. gþlingr Grp 
23? enn fráneyge sveinn Fm ö“, enn 
fráne ormr Fm 10'; gen. ens fróþa Fjalars 
Hóv 14?, ens tryggva vinar Hýv 67}, ens 
dýra mjaþar Hóv 105? 140}, ens hindra 
dags Hór 108', ens góþa hugar Hóv 116', 
ens hrímkalda jotons Vm 21“, ens fróþa 


213 - enn 


jatons Pm 33, ens skira mjaþar Grm 25}, 
ens mæra burar Grm 503, ens hrímkalda 
magar Ls 49? 50!, ens dgkkva .. hrafns 
Rm 203 ens eina dags Fm 107; dat. enom 
mæra Mimes brunne Vsp 29?, enom frægja 
syne Bolþorns Hóo 140!, enom þroska .. 
Njarþar syne Skm 397, enom hýva viþe 
Fj17?% enom hvita lit Sg 3/*, enum hvita 
helga steine Gþr II13?; acc. enn aldna 
Jeton Hór 103', enn skíra .. dag Vin 12', 
enn mæra .. fimbolvetr Vm 443, enn slétta 
himen Vm 46*, enn góþa mjoþ Grm 13}, 
enn mæra mjgþ Skm 16?, enn þrúþmóþga 
joton Hrbl 50, enn meira mjoþ Þrk 25 % 
enn nadgofga .. joton Gy 14!, enn skarþa 
mána Vkr 8“, inn fyrra hlut HHv 11 pr 6, 
enn flugartrauþa jofor HH 157? cnn hára 
þul Fm 34', enn helga mjoþ Sd 18?, enn 
blakka mar Ghv 19'; f. sg. nom. en horska 
mær Hóe 95, en nýta .. vigdrótt Hóv 99', 
in mesta lygi Gr 20, en gollbjarta Val- 
ball Grm 8!, en forna fold Hym 25', en 
friþa frilla Hym 31', en alsnotra ambýtt 
k 261 281, on arma jotna syster bk29!, 

en lævisa kona Gg 3!, en fylva gýgr FY 
291. hin fjugrtánda ásynja FM 4', en ríkja 
mær HH1I58? en arma .. móþer Atla 
Od 307, en gaglbjarta kona Akv 42'; 
roc. en firenilla mær Skm 83?; yen. 
ennar góþo kono Hýv 100? 107*; ace. 
ena gldno jgtna systor /yk 32!, ena úþre 
„ mey Od15?; pl. acc. enar fogro fylkes 
bruþer HHe3?; n. sg. mom. et aldna tré 
Vep 47?, et horska man Hór 1015, et man- 
unga man Hóýv 162', et ljóta lif Ls4s?, 
et gjalla goll Fm 9? 207, et glöþrauþa fó 
Fm 9? 203; voe. et skóþa skars HH TI-40'; 
gen. ens ljósa mans Hýv 91*, ens svinna 
mans Hýv 161', ens unga mans Sk 11?; 
dat. eno gamla Gjallarhorne Vsp 467, eno 
skírleita goþe Grm 39', eno mikla meno 
Brísinga Þrk 18*, eno ljósa Leiptrar vatne 
HHII29?; acc. et ráþspaka .. fljóþ Hýv 
1017, et mikla men Brísinga Prk 14'!, ct 
meira Íoraþ #7 9* 11, it þriþja sinn Sf 14, 
et fyrsta orþ Sdi4*; pl.nom. en sváso 
goþ Fm 17! 18?; 6) mit andern prono- 
minibus verbunden: m. sg. nom. sá enn 
máýtke munr Hýv 93“, sá enn fróþe jatonn 
Vm 35?, sá enn ámátke jotonn Grm 11?, 
sá enn aldne jotonn Skm 25) sá enn 
stórúþge jotonn Hrbl 34, sá enn lævíse 
ILoke Ls54*, sá enn fráne ormr Fm 30}, 


enn 214 


sá enn hunske herbaldr $g 18, sá enn harþe 
hallr Grt 102, minn enn hvasse hjorr 
Fm 6?; gen. þess ens alsvinna jgtons 
Vm 5?, þess ens mæra viþar #) 15, síns 


5} ens heila hugar Hýo 105*, sins ens svára 


sefa Hýv 105%, þins ens hvassa hjors Fn 
27%; ace. þann enn alsvinnajoton Vi 1}, 
þann enn aldna joton Grmö50? Fm 27), 
þann enn heiþa himeu Hrbl 52, þann enn 


10 hrimkalda joton Fm 38', þann enn hvita 


hadd Svanhildar Ghv 16*, þínn enn frána 
mæko Fm 1? minn enn hvassa bjor Fm 
26?; f. sg. nom. sú en sólbjarta brúþr 
Fj 42“, sjá en fjalnýta fold Sd3*; dat. 


15 þeire enne linhvíto mey FHrbl94; ace. 


þá ena fygro fvlkes dóttor Grp 303, ena 
konungborno brúþe þína FfHv 32!*, ena 
niondo hverja nátt Skm 211; n. sg. nom. 
þat et mikla men Brísinga Prk 12"; ace. 


20 þat et uuga man Álv 6*, þat et mjallhvita 


man Alv í*; pl. nom. þau en harþmóþgo 
ský Grm 41*; acc. þesse en hnófelego orþ 
Hrbl 111; 

2) mat etnem adj. dem subst. nachfol- 


25 gend, a) ohne andere pronomina: m. sq. 


nom. þengell enn meinsvane Grm 163, matr 
enn betre Hrðl 4 (wo aber víell. in betre 
xt lesen æst), rekr enn ráþsvinne Hröl 
16, sveinn enn hvite £s 203 skate enn 


30 unge dl 9', Alfr enn gamle Hdli8'“, 


viþr enn vindþurre Vír 11“, Blindr enn 
boylvise HH IT 2', seggr enn snarráþe Am 
13?, seggr enn suþróne Sg4d' Akv2!, 
konungr enn hunske Sg 9?, Atle enn rike 


35 Ákv #1', Hamþér enn hugomstóre Ghv 


4! ST Hmó6!' 25! 271, ræser enn regen- 
kunge Hm 26', verr enn viþfræge Hm 
28“, gume enn gunnhelge Hm 28}; roe. 
Hárbarþr enn rago Hrbl 81. 128, halr enn 


40 hugblauþe Hrbl 125, seggr enn unge Sk 


4', halr enn ámótko HHr 14', seggt enn 
óre Ako6?, gen. Hrolfs ens gamla Hdl 
224, Hjalla ens blauþa Akv 24? 263, 
Hogna ens frókna ÁAkv 243 26?; dat. 


45 Alfe enum gamla Hdl 12? HH 1I54', Svan 


enom rauþa Hd! (2', mar enom mélgreypa 
Akr 3?, Jormunrekk inum rikja G%v 6; 
ace. mann enn harþara #rðl32, ketel 
inn mikla £s 2, Helga oun hugomstóra 


60 HH TI“, orm enn frána Grp Il', auþ enn 


fagra Grp 13?, fianda enn folkskaa Fm 
372, hest eun hraþfóra Ghr19*; pl. acc. 
mare ena mélgreypo Akv l3'; f.sg. gen. 


215 enn 
handar ennar hógre Ls38?; dat. hende 
enne hógre 361? Volsungakviþu inni 
fornu HH 1112 pr 10, Guþrúnarkviþu inni 
fornu Br 20 prö, Sigurþarkviþu inni 
skommu Gpr 125 prö, borg enne hývo 
Akv 14? Hm 239; ace. mey ena bráhvito 
Vkv 41?, mey ena fegrsto HHv I?; pl. dat. 
rúnom .. enom regenkunnom Hýv 76?; n. 
sg. gen. fljóþs ens fagrgloa Alv 5 ?, veþrs ens 
mikla HHI12?, vífs ens vegloga Am ö4?; 
acc. afl et meira Sg 33*, mál et efsta Od 
14!; pl. nom. born en blíþo Od 7?, gróte 
alfa en glýstgmo Hm 1? Hamþismál in 
fornu Hm al pri; dat. Atlamálum enum 
grænlenzkum Aker 46 pr 1; acc. (mit pron. 
statt adj.) vamm en (vomin Á) vór „unsere 
fehler' Lsö2*“; b) mit andern pronoma- 
ntbus verbunden: m.sg.nom. bór .. sá enn 
þriþe Grm 6', bróþer okkar enn bgþfrókne 
Hm 28?; voe. þræll minn enn bazte Vkv 
41?; dat. orme þeim enom frána Vkv 18!'; 
f- sg. nom. sú nátt .. en Ngrve kenda Álo 
2937; pl. nom. bókr.. þínar enar bláhvito 
Ghv 4* Ilm 7'!; n.sg.acc. hrís þat et mæra 
Akv 5}, etke (..) orþ et fyrra Od í% Grt 7?; 
3) ohne substantto (das jedoch oft letcht 
xu erginxen tsl): m. sg.nom. enn rike 
Vsp 65!, enn seétte (dagr) Hýv öl? enn 
betre Hóv 1243, enn verre Hóv 1248, enn 
snotrare Vm 7!, enn fjórþe (bór) Grm 7', 
enn fimte Grm8!, enn sette Grm Íl', 
enn nionde Gr Í4', enn tionde rm 15', 
enn elzte Rþ 42!, enn yngsto K}þ 43', enn 
átte (maþr) Gþr 16*, enn hunske Am 94', 
enn sundrmóþre Hm 13'; dat. enom 
hunska Sg 66', enom átta (manne) Ákv 
207; ace. enn þriþja (galdr) Gg 8', eun 
fjórþa Gg 9'!, enn fimta Gg 10', enn sétta 
Gg 11', enn sjaunda Gg 12', enn átta Gy 
13, enn nionda Gg I4', enn átta (vetr) 
Vkv 4?, enn nionda Vko 4? enn hunska 
Sg 65ö?; pl. dat. enom slævorom Ls 22% 
23'; ace. ena þriþja sjau (daga) Gþr ll 
36%; f. sg. nom. en aldna Vsp 40'!, en 
þriþja (mér) Vko 3?, in þriþja (kona) 
HHv 3, in þriþja (igþa) Fm 34 tið., in 
fjórþa (fimta, sétta, sjaunda) Fm 33 tid. 
36 tib. 37 tib. 38 tib., en skirleita Akv 38', 
en kapsvinna Am 7-4', en kvistskóþa Hm 4 '; 
voe. en góþa HH II 16', en konungborna 
HHII473; ace. ena þriþjo (norn) Vsp 
20*, ena linhvito Hrbl 91, ena gollbjorto 
Hrbl92; n. sg. nom. þat et litla Ls 44', 


10 


20 


2 


or 


30 


35 


40 


45 


50 


enn 216 
et þriþja (heill) Km22'; ace. et þriþja 
Hóv 1305 148', et fjórþa (— et átjánda) 
Hóv 149! 150! Jöl'! 152! 153' 154! 155! 
156! 157! 158! 159! 160! 161' 162! 
163', et eina Vm20!, et þriþja (— et 
tolfta) Vm 24! 26! 28! 301 32! 341 36! 
38! 401 42, et sama ( án glercher weise', 
„ebenso') Hýv 28? 76? 71? Vm22t 23? 
Orm 15? Hdl27* HHv29% Fm4? Gbþr 
IT 19? Am Í*, et sannasta Von 42! Am 
8ó?, et næsta HHv40!, et fyrsta Sd 
22), et fjórþa (— et ellifta) Sd 26! 
ast 291 31! 32! 331 35! 371, et 
vergasta Ám ö9i; pl. nom. en sjaundo 
Grm 12!, en átto Grm 13!, en ellifto 
Grm 16". 

NB. Das pron. íst aus melrtschen 
grinden gestracehen: Vsp 5? Br 19% Ako 
3? 13? 323. 

Il. als enclitica (suffigterter artikel), 
nur in Hrbl u. den prosastticken; vgl. 
Grdtv 201* und S. xu Ls 524; m. sg. nom. 
bátrinn Sf22, drykkrinn Sf 70, dvergrinn 
Rm 4 pr 3, eldrinn Grm 34 FH23S, 
feldrinn Gm 35, ferjukarlinn Hrðl etnl. 2. 
2 tib. 7 tíb. 10 tib. 15 úib. 25 tib., fjturrinn 
FM 8!, friþrinn Grt 9, fuglinn HHo 14, 
gaukrinn Grt 23, hestrinn Fn 44 pr 6, 
Jarlinn HHvo 10, loginn FH 2“. stóllinn 
FM 6'%, sveitinn Fm 31 pr 2, særinn Grt 
32; gen. haugsins HI/1(38 pr2. 48 
pr 3, sporans FIJI 2“, steinsens Hrðl 136, 
stoksens Frbl 136, veysens Hröl 137; dat. 
árbakkanum Æn 12, bátenom Hróbl 131, 
blóþrefliinum FH 1', eldinum Grm ö4d pr 3 
FH29?, fiugrinum Fm 31 pr 4, forsinum 
Km 9, hauginum HH IT 45 pr Í. 48 pr 2, 
hellinum Grim 17, hernom Hrbl 106, hernum 
Hlvö pr 9, hestinum FH 28, otrinum 
Em 14, stafnum FM6!'S, stólinum FM 
6?, varginum HHv 34 pr 3, veginum 
Fm 3, verþenom Hröl 7; ace. blóþrefilinu 
FH1?, fjyrþinn Sf21. 23 Ghv 3, forsinn 
Im 11, fuglinn HHvö pr 6, hauginn HH 
II4I pr1, hestinn „Sím 10 tb., hjálminn 
Sd 6, hringinn Jém 5 pr 4 Dr 10, hrygginn 
FM6??, lagþinn fm 14 pr 6, otrbelginu 
Rm 16. öprl, saliun FH 2%, steininn 
Rm 4 pr 3, stólinn FM 6'*, storminn 
HH II 16 pr 4, sæinn Ghr 2, vágenn Hrbl 
2. 28. 134, vetrinn Grm 6; pl. nom. 
menninir FM 5?Wr, steinarnir FM 5*Wr, 
æsirnir mó pr?; acc. ásuna Ls 10 


217 enne 
pr 2, ormana Dr 16, raptana FM 6'' Hr; 
f.sg.nom. brynjan Sd“, gýgrin Hlr , 
igþan Fm 31 pr 6, jgrþin FM5“Wr, 
mannlaugin Ls65 pr6; gen. kvernar- 
iínar Grt 21, nætrinnar HHvo ll pr; 
dat. eikjonne Hröl 13, grofinni Fm “, 
bollinni Grp 4, orrostunni Sd 4 pr í, 
reiþinni Hér £, undinni Fm 30 pr2; ace. 
brynjuna Sd 8, gedduna Rm 19, grofna 
Fmó, helluna FHI**2 hirþina Akv 3, 
hofnina HH II 16 pr 7, hollina Lsó pr 1. 
ákv 3, konuna HHv 34 pr3, kvernina 
Grt 20, leiþena Hröl 134, skjaldborgina 
Sd 4, stgþna Hröl 13, ána Hrbl 85; pl. 
dat. limunum HHv 12, kvernunum Gt 
IS; ace. ambáttirnar Grt 21; n.sg. nom. 

eitrit Ls 65 pr 7, hafoþet Hról 34, sverþit 
Grmöd pr4.5 FH 1I?; gen. gullsins 

Rm 18, sundsins Hrbl einl. 2; dat. bastinu 
Pkv 17 pr 2, berginu Æm 15 pr 3, erfinu 

Sf í, fjallinu HHvó práð Sd 2, gullinu 

Rm 5 pr 2 Fm 4, hafinu Grt 32, hjartanu 

Fm 31 pr 2, hrísinu Fm 31 pr 6, húsinu 

HHo5 prö. 7 Fm 44 pr 3, kvæþinu Grt 

25, loptinu FM4S HHII16 pr 3, netinu 

Rm 19, skipinu Grm ll Sf23, sverþinu 

Fm22 pr2; ace. bergit HHII16 pr, 

eitrit Ls 65 prö. 6, feit Rmö pr 1, gullit 

Rmdpr 2. Ilpr1 Dril, hárit Rmöópró, 

hornit Sf9. 10. 15, kveldit HHv 30 pr9, 

kvernaraugat Gr! 32, landet Hról 14, 

kit Sf21, netit Bn 20, ráfit FM6!1, 

skipit Grm 12 Hrbl einl. 2 Sf 21, skipet 

Hrbl 14, sundet Hrbl 1. 3. 19. 30, sverþit 

Vkv lí pr 2 HHoll pr 2 Fm4d pró, 

vatnit Æm 14 pr6, veþrit Mm I8 pr2; 

pl. nom. guþin FMö5'S, hjaltin Grm 54 

pr 4, kykvendin FM 5t}lVr, skipin HH 

II16 pr6 Grt3l. 

enne, n. (norw.enne, fær. enni, aschwed. 
ánni) stirne: sg. dat. skyr vas fyr enne 

RÞ 15?. 

eple, n. (nor. eple, fær. epli, asehwed. 
ápli, dán. æble; egl. ag. æpl, æppel, ahd. 


aphol, m.) apfel: pl. acc. eple ellifo hér - 


hefk algollen, þau monk þér, Gerþr! gefa 
Skm 19', eple ellifo ek þigg aldrege at 
manzkes munom Sím 20'!. 

ept, praep. (run. aft, ift; got. afta, ags. 


æft, eft, alfs. eft, afris. efta, eft) a) e. dal. : 


hinter .. her, nach: sende Helge Sigar 
at ríþa ept Eylima einga dóttor (tem ste 
herberxuholen') HHv 36?; b) c. acc. nach 


20 


2 


40 


35 


dd 


4{ 


fn 
wt 


epter 218 
(temporal): ept gengenn guma nach dem 
tode des mannes' Húýv (2?, ept nætr nio 
Skm 403 427, ept (eptir F) frændr sína 
„nach dem tode sr verwandten' Hdl 9*, 
ept (eptir ÆR) bana Helga Grp 15?, eiskgld 
ek vil eten láta ept (eptir ÆR) þenna dreyra 
drykk Fm 31', kveld lifer maþr etke ept 
(eptir Æ) kviþ norna „nachdem der spruch 
der nornen ergangen ist' Hin 304. (Úber 
das verháltnis von ept xu epter, das dem 
von fyr xu fyrir analog ást, s. unter fyr). 
— Vgl. at (4) und epter. 

epter, adv. ú. praep. (nor. efter, fær. 
eftir, asehwed. æptir, æftir, adán. æftir, 
æftæ; alts. ahd. aftar, ags. æfter, afras. 
efter) A) adv. Í) spáter, hainterher, 
darauf: svgrt verþa sólskin of sumra epter 
Vsp 41', þar mono epter undrsamlegar 
gollnar tgflor í grase finnask V'sp 61!, hvé 
mon at ynþe epter verþa mægþ meþ 
mgnnom? Grp 44!, drakk hann (Reginn) 
blóþ ór undinni eptir Fm 30 pr 3, orþ 
mæltak nú, iþromk epter þess $g 7*?, alt 
mon þat Atle epter finna Sg 407, undromk 
þat hví epter mák .. lífe halda Od31', 
hon (Guþrún) drap fyrst sonu Atla, en 
eptir drap hon Atla Ákv2, var þar eptir 
svelgr í hafinu, er særinn fellr í kvernar- 
augat Grt 32; 2) dahenter (ráumlhch): 
skriþea þat skip es und þér skríþe, þót 
óskabyrr epter leggesk HH II30?; 3) én 
verbindung mit verbs: e. fara „ausxtehen 
um etw. xu holen': hvárt aptr kamr (aptr 
mon koma) sás epter ferr ok vill þann 
tein taka #27? 28!;  e. hafa xurtick- 
behalten: ill iþgjald létk hana (Gunnlgþo) 
epter hafa sins ens heila hugar Hýv 105, 
hafþi hann (Andvari) eptir einn hring Ron 4 
pr2; e.lifa íberleben, fortdauern: epter 
lifa ellifo Am 501, lifa mon þat epter á 
lande hverjo Am 99";  e. líta dærch- 
forschen: lá mér of ósko æve þinnar 
ljósast fyrer lita epter Grp21'; e. sitja 
(sttxend) xuríickbleiben: ókátr Níþaþr sat 
þá epter Pke 40, láteþ enge mann epter 
sitja es benlogom bregþa kunne HH f53*; 
e. spyrja nachfragen: spyreþ litt epter 
Am 73!; e. verpa nachwerfen: réþ til 
hefnda hergjarn (Sigvgrþr) í sal ok epter 
varp óbilgjarnom Sg 22?; e. vesa xurtick- 
bleiben: sú mon erfþ epter (seal. vesa) 
Am 65?; e. þryngva zuriickdringen: epter 
es þrunget ykr þjóþkonunga „eir, die hr 





21 es 
ísa HHr 22*, sæll es hverr síþan, es slikt 
getr fóþa jóþ at afreke sem es (sems Á) ól 
Gjúke (te deren, wse solche G. xeugte) Ám 
99' (anders, aber kaum rechtag, erkliirt 
duse sötre M. Nygaard, Ark. 12, 1lí ff.); 
2)dtent es xur anknúipfung eines relatiren 
nebensatxes, uw. xwar bexogen a) auf ein 
subst, dem keinerlei pron. besttimmungen 
zur setle stehen: færa veit, es fleira drekr, 
sins til geþs gume der mann der zu viel 
trinkt, weiss %u wenig ton sn sinnen 
(e mehr er frainkt, desto wentger 1st er 
æiner sinne máchlig) Hóv 127, kóper at- 
glape es til kynnes kgmr Hóvl?!, opt 
íær hlóges, es meþ horskom komr, manne 
heimskom mage dem törichten manne 
der 3u klugen kommt Hóo 20*, snaper 
ok gnaper, es til sévar kömr, grn á aldenn 
mar Hór 62', svá es maþr es meþ mgrgom 
kgmr Hór 623, (skal leyfa) kono es brend 
es. mæke es reyndr es, mey e8 gefen es, 
is es yfer kömr, ol es drukket es Hýr 
80'?3 opt fú á horskan, es á heimskan 
ne fá, lostfagrer liter Hóv 92', hríse vex 
ok hývo grase vegr es vætke troþr Hór 
li8', stafe es fáþe fimbolþulr Hgv 142', 
ósuþogr maþr, es til auþogs kamr, mæle 

þarft eþa þege Vm 10', Skinfaxe heiter 

(hestr) es enn skíra dregr dag of drótmggo 
Vm 12!, Vigríþr heiter vollr es finnask 

víge at Surtr ok cn svýso goþ (das feld 

auf tcelehem) Vm 18', Vakr ok Skilfingr 

-- es hykk at orþner sé aller at einom 

mér (VF. und S.... von wwelchen tch glaube ..) 

Grm 545, ása ok alfa es hér inne ero þú 

'st viþ víg varastr von den asen ú. elben 

dte her drinnen sind Is 13? hann 

(Fáfnir) átti ægishjálm er gll kvikvendi 

hrædduz viþ vor dem sich alle wesen ent- 

setxten Km Í4 pr 3, kvamtat af þinge, es 
vér þat frégem, at þú sok sótter du kamst 
von keiner versammlung, úber die wir 

das vernahmen Am 95'; vgl. Vsp 33! Vim 

J4' 16* 37! Grm4d! 6? 22! 25! 26! 

32' 39' Skmal" 35' 40' 42! Hrbl66 

Hym í' 109 394 Ls1l. 29 303 39? Bdr 

2% 1973 Hdll? 6'* 74 251 300 FM8601' 

J0" Vkpó. 219 HHv cr. 5% 149 25! 34 

pr4. 43! HHIII* 12 pr I. 16 42' 

Sf3 Grp 36! 407 Rmld pr 4 Fm 30 

pr2.37% SdAápr6 Br9ðGþr 115" Sgl? 

Gþr 1133? Akv 248 26) Am I! 5? 67 29! 

35? Ghvlöó? Gt 2. 5. 15;  b/ auf ein 


R 


- 


þa 
(= 


20 


25 


40 


40 


50 


eg 222 
subst. mal suffigtertem artikel: hverr á 
skipet es þú heldr viþ landet? Hrbl 14, ek 
vask í hernom es hingat gorþesk Hröl 106, 
fjgturinn'{heitir Gleipnir er honum heldr 
FMR? hann (Níþuþr) sjálfr bar sverþit 
er Valundr átti Vko IC pr 3, sótti Helgi 
sverþit er Sváva vísaþi honum til das 
Svava thm angewtesen hatte Hr 11 pr2; 
c) auf ein subst. mit allr: á gengosk.. 
mál gll megenleg es á meþal fóro Vsp 26}, 
sjau hundroþ allra (bauga) es sá seggr 
átte ko 9*, rúnar .. allar es alder eignask 
vildo Grp 1'?, gleymþak es getet hgfþo 
bol oll jafors Gþr 11 25', deyja frá .. allre 
orkosto es hann áþr hafþe Am J8*; 
d) auf ein subst. mit einn od. enge: mér 
mange mat né bauþ nema einn Agnar, 
es einn skal ráþa .. Gotna lande Grm 2}, 
en friþa frilla kende ástráþ miket eitt es 
visse Hym 31', þeir af tóko ok þeir á léto 
fyr einn (baug) útan, es þeir af léto Pkv 
10?, (Vælundr var) settr í hólm einn er 
þar var fyr landi, er hét Sævarstaþr Vkv 
18 pr 2, láteþ enge mann epter sitja es 
benlggom bregþa kunne HH I53*; egl. 
HHv35?* Rm2 Ghvl0!; ee) auf ein 
subst. mat poss. pron.: fear síns es fenget 
hefr skylet maþr þerf þola Hýv 39', (konor) 
skeldo skip mitt es ek skorþat hafþak Hrbl 
103, eiga þin oll, es hér inne es, leike 
yfer loge Las 65', Otr hét bróþir várr er 
opt fór í forsinn í otrs líki Am 10; 
f) auf das demonstr. pron. sá, sú, þat 
(mat od. ohne nomen) welches entweder 
a) durch xwaschenstehende örter ton 
dem es getrennt íst oder B) demselben 
unmittelbar vorausgeht: (c) þeim sal es 
und þolle stendr Fsp 20?, þess viþar es 
vinnask mege mýl ok missere Hýv 60", 
þat tró es ríþa skal Hýv 135', ljóþ ek þau 
kann es kannat þjóþans kona Hóv 146', 
þann hal es mik heipta kveþr Hýo 151, 
þeire einne (kono) es mik arme verr Hór 
1635, sá hestr .. es hverjan dregr dag 
Pm 11*, sú gq .. es deiler meþ jotna 
sunom grund ok meþ goþom Vm 15*, sá 
vallr es („auf welchem'} finnask vige at 
Surtr ok en svýso goþ Fm 117, þær meyjar 
es líþa mar yfer Pm 48', býr es sá enn 
þriþe, es blíþ regen silfre þgkþo sale der 
pallast úst der dritte, dessen dach dte 
gölter deckten Grm 6', á því lande es 
(,„%n acelchem') ek liggja veit fæsta feikn- 





295 es 


aldre en hnófilegre Hrðl 112; 3) auf das 
demonstr. pron. hinn (ohne nomen): hinn 
es sæll es sér of getr lof ok líknstafe 
Hýrs', hitke hann (vesall maþr) veit es 
hann vita þyrfte Hór 223, hina vilt heldr, 
Helge! es réþ hafner skoþa HHv 26'; 
k) auf dve pronn. tndef. hverr u. einhverr 
ímit und ohne nomen): þær (ár) skal 
Þórr vaþa dag hverjan es hann dóma ferr 
at aske Yggdrasels Grm 29?, þeim riþa 
æser Jóm dag hverjan es dóma fara 
at aske Yggdrasels Grm 305, fjatorr fastr 
verþr viþ faranda hverjan es hana hefr 
frá hliþe #) 10%, mikels es á mann hvern 
vant es manvits es Hm 275; héto mik 
aller í Hlymdglom Hilde und hjalme, 
hverr es kunne Hlr6', sæll es hverr 
sþan es slíkt getr fóþa jóþ at afreke Am 
99'; einhverr durch sá wader aufgenom- 
men: eibhverr af ásum sá er Heimdallr 
hét RP 2; l) auf das tnterr. pron. hverr: 
hvers biþr þú nú, Guþrún! es þú at gráte 
ne færat? Hm9“;  m) auf das pron. 
hvat: heyr nú, Ioke!' hvat ek nú mæle, 
es enge veit PÞrk2', hvat mon snót at 
heldr viþ Sigorþ mæla es at farnaþe fvlke 
verþe? Grp 16“; — n) auf das ungesehl. 
pers. pron., das xw0. dem es vorausgeht, 
metst aber thm nachfolgt: draums ætlak 
þér, es kveþr ver mínn í valsinne Hdl í? 
hvat visser þú. at vér seem .. es sefa 
hefndom “ HH 11 107, þeir mono þér baugar 
at bana verþa, es Sigverþe svarþer eiþa 
Gþr 1205, skaltu auk, Guþrún! okr gráta 
báþa, es hér sitjom feiger á morom Hm 
I0*R; segþu þat, birþer! es þú á hauge 
sitr Skm 1l', þik skal Freyr fiask, en 
firinilla mær! es þú fenget hefr gamban- 
reiþe goþa Skm 33? órr estu, Loke! .. 
es þú fær þér Gefjon at greme I#21', 
(þú) hefr á vergjorn veret, es þá Vea ok 
Vilja léztu þér. Viþres kvæn! báþa í baþm 
of teket Is 267, órr estu, Loke! es þú 
yþra telr ljóta leiþstafe Les 29', Sigvorþr 
heitek .. es hefk þik výpnom veget Fm 
4*, undromk þat, hví epter mák .. Lfe 
halda, es ek ógnhvgtom unna þóttomk 
sverþa deile Od3l?R, egl. HHI5í? Fm 
I? 25? Br IO%R Am “5%R Hm 27'; 
o) auch das gesckl. pers. pron. hann folgt 
dem es nach: ein Guþrún es hón æva 
grét Akv4dl?, vgl. Hym 39%k;  p) auf 
andere pronn. od. ady.: alt es betra es 
Gering, Edda - Wörterbuch. 


15 mína Am c5'; 


as 226 


einn of kann #gv 163?, sofnoþo aller es 
í sæing kvámo Br 123, fár es hvatr es 
hrgþask tokr Fm 6“. varr at vettoge es 
varþ at reyna Am .3i?; gq) es steht an 


6 der spatre des relat. satxes ohne jede be- 


rtehung auf ein nomen od. pron.: lifna 
mundak nú kjósa es (dzejentgen welche) 
liþner o HHII21*, þá þat fiþr es (der- 
Jentge telcher) meþ fleirom kömr, at enge 


10 eg einna hvatastr Fim 1c“, lenge njóteþ 


landa ok þegna es (thr die thr) fróknan 
gram falla létoþ Br 10*, hetk ok efndak 
cs (dasjentge was) hinig mæltak Od 93, 
vakþer vá mikla es (der du) vátt bróþr 

(ö!;  r) es bexteht sich auf 
das localadverb þar (/dort wo, dorthin 
"wo, von dort wo): farþu nú þar er smyl 
hafi þik Grm 11, hann (Skirnir) reiþ at 
þar er féhirþir sat á haugi Skm 10 pr 3, 


20 þar skaltu ganga, es þik gumna syner 


síþan æva sea Skm 26', þar baþ hón mik 
koma es kvæmtke veit Gg 3', þat er á 
fjllum ngkkorum þar er heitir Þrúþheimr 
FM 24, þar 's mér ulfs vón es eyro sék 


% Fm 35}, (Brynhildr) fór um tún þar er 


gýgr nokkur bjó Hlr4. var þar eptir 
svelgr í hafinu, er særinn fellr í kvernar- 
augat Grt 32, vgl. rm I2'Snk. Hlr 3*E: 

ÞB. als conjunction; I) mit anderen 


30 artikeln verbunden, a) mit þá, welches 


gewöhnlich dem es vorausgeht, seltener 
thm nachfolgt: e) auf die xukunft hin- 
eeisend (dann wenn, sobald als): þá 
kgmr Hlinar harmr annarr fram, es Oþenn 


35 ferr viþ ulf vega Vsp ó3?, þá es (maþr) 


móþr, es at morne komr Hór 233, þá þat 
fiþr (maþr), es at þinge kamr, at hann á 
formælendr fá Hór 253. þá sloknar (friþr) 
es enn séttc (dagr) kamr Hgo 513, þá hann 


40 þat fiþr, es meþ fróknom komr. at enge 


es einna hvatastr Hór 643, þat es þá reynt, 
es þú at rúnom spyrr Hýe 78', þá vér 
fegrst máælom es vér flást hvggjom Hór 
902, þá þorer þú etke, es þú skalt viþ 


45 ulf vega Is 58?, þá litom víxleþ es á leiþ 


eroþ Grp 379. þá hgmom víxleþ es heim 
komeþ Grp 41*. þás Guþrúno grimt of 
hjarta, es bróþr hennar þér til bana ráþa 
Grp 5l*; es Múspelz syner ríþa Myrkviþ 


60 yfer, veizta þú þá, vesall! hvé þú vegr 


Ls423: B) auf due vergangenhett xurtick- 
wersend (damals als, wihrend): þat ek 
þá reynda, es ek í reyre sat Hýv 95', þá 


8 





29 eg 
en sumo sunr Hogna es þik sýr móþa 
Am 86*3?- sá (es mér harmr) sárastr, es 
Bigvorþ minn .. í sæing vógo, en sá 
ginmastr, es Gunnare fráner ormar til 
fors skriþo Ghr I''*, egl. Ls9! 207R 
dð?R FY 503 HHv 269 HHIIS? Pm 30! 
Sd4? Br 18? I8%R OdI8% Am 19? 535 
Ghe1S!; B) ohne solehe anknúipfung: 
íAgnarr) sagþi at konungr ggrþi illa, er 
bann lét pína hann (Grimni) saklausan 
Grm 33, ofdrykkja veldr alda hveim, es 
sína mælge né manat Led“*, bót viþ 
Hrímgerþe, es (daftir dass) þú lézt 
hoggvenn Hata HHr 24?; brá of alt annat 
es unno born Gjúka Am ff'?, gnótt vas 
gunnýþge es gramr því trúþe Am “v'; 
gl HHII44* Grp46? Bris! Amö?; 

II. met verlust des e ín der enklise 

(dieyenigen stellen, an denen die enklit. 
form hsl. tiberltefert ist, sind ín eckige 
klammern eimgeschlossen); Á. als relat. 
partskel, Í) angehöngt an das demonstr. 
pron. sá, sú, þat, met (q) oder ohne 
nomen (B): ce) fagrrauþr hane sás Fjalarr 
heiter Fsp 424. orm .. sás á fjalle fiska 
veiþer Vsp 59!, enn ríke .. sás ollo ræþr 
Vsp 65 ?, óminnes hegre .. sás of glþrom 
þrumer Hór 13', rgl. Hývilg8t* 31! 503 
63? Vm 223 249 363 Skm3l! Hymlis 
23" Ale 13? HHv 39? HH1I33? 34* 
lll6 pr9. 22! 28% Grp 1% Rmð6'; á 
barre viþar þesss (etus cuius) lúta austr 
limar Sd 10*Vs; manne .. þeims hefr of 
fjall faret Hóv 3*, á skilde .. þeims stendr 
fyr skinanda goþe Sd 15', gl. Hýr 133" 
Ls22323' FM4' Sd36“; vin... þanns 
þú vel truer Hór 44' (118*. annan þanns 
þú illa truer Hór 45'|, baug þanns brendr 
vas meþ ungom Úþens syne „Skm 21', 
(hver þanns (den kessel in irelchem) gllom 
vþr ol of heitak Hym 3!, hver þanns 

Hymer átte Hym 40?, þegn .. þanns mér 

férþe goll Hlr 10%, ilt es vin véla þanns 

þér vel truer Am 865), vgl. Skm St Ls 

35? #Y30?% HHI10* 57% Grp ll? 22? 
Fma33? Sd23? Gþr 13“ Akv34'; æser 
-< þeirs horg ok hof hýtimbroþo Vsp 7, 
ýta syner þeirs vilja læknar lifa Fór 147, 
|hirter .. þeirs af hefingar á gaghalser 

gnaga Grm 33'|, vgl. Hrólll0 Rm 4? 15 
Qþr 12?; jtna .. þás forþom mik fódda 
hgfþo Vsp 23, jarla þás í val falla Hröl 
(2, vgl. Ggö' Gþrll41? Akv4lS: þall 


{ 


-„ 


= 


20 


5 Am 915; eyvito 


30 


35 


4 


. 


". 


45 


hn | 


„ 


eg 230 


sús stendr þorpa á Hóvð0!, sús goþ 


fia umbgjorþ allra landa Hym 233, 
borg .. sús Brynhildr átte Od17', rgl. 


Qg3* Gþr III9* Ghr 199 Hmöð?; til 
smiþjo þeirars þú gorþer Vke 36', hjor- 
stefno til þeirars lagþo at Logafjgllom 
HHI13*; kvgn .. þás ér kunneþ Vír 
35, mey .. þás frá vige Vingekorne reiþ 
Fm 44?, þás endr of gorþo segger sam- 
kundo (die xusammenkunft welche ehe- 
mals mánner veranstalteten) Am 1'; 
(doggvar þærs í dala falla Vsp 192, gollnar 
toflor .. þærs í árdaga áttar hofþo Vsp 61}, 
hamingjor einar þærs í heime ero Vm 493 
fol als hauptsat. <u fassen, 1n dem 
die part. anaphortseh steht), egl. HHv 3“ 
HH 1I2?56? SdI8! 278; rúnom.. þeims 
gorþo ginnregen Hýr 8, fitjom þeims 
mik Niþaþar nýmo rekkar Vkr 30%; kráser 
allar þærs konor (eta) skyldo Þrk 24, 
hunskar mevjar þæ:rs hlaþa spjoldom Gþr 
1127'; manna nekkvat þats mege inn 
koma FY 21*, (orþ þats milter Grp 20!) 
rgl. Fy 239 253 293 4J9 Vkv 19? Sg 69! 
„. þvis gengr of guma 
Hór 283: Fgoll þats und Fáfne lá Hir 10}, 
orþ .. þats betr án væra Am 35}, alt þats 
réþ heita Am 98%, vgl. Aloe 8* Sgóð 
Akv 6*; þau ero merke mest minna verka 
þaus aller menn síþan of sé Hrbló4, 
fræg voro folkvig þaus framr gorþe Hal 
14“, rgl. Am 15? Hm 293; form spjall 
fira þaus fremst of man Vsp /', laughafþoþ 
skip .. þaus Jgrvasund útan fóro HH I 25}, 
snor brogþ .. þaus hæst fara Grp 10*; — 
(8) mjok es bráþr sás á brondom skal 
sins of freista frama Hýv 2*, at auga- 
bragþe verþr sás etke kann Hór 5“, hvárt 
aptr kamr sás epter ferr #23, sitja skal 
Sás |segor FM 1*, rgl. Hýr 29! 319 58! 
59! 33 91? 1025 1379 (bis) 1379 Fý 
28); {elds es þerf þeims inn es komenn 
Hór 3'}, hann (Þórr) rúþr ró þeims róger 
hér goþ oll ok guma /s 553, ógn's í odde 
þeims eiga getr (sverþ) HHv 9?, vyl. Hór 
4' 5! 368; {sá þar vaþa .. þanns annars 
glepr evrarúno Vsp 299. mart of dvelr 
þanns of morgon sefr Hór 59}, |vógom ór 
skóge þanns vildóm svknan Am 93*|; opt 
vito ógorla þeirx sitja inne fyrer, hvers 
þeir 'o kyns es koma Hóv 132', {heiler 
þeirs hlýddo Hór 137“, niþjarge hvatto 
Gunnar .. né þeirs ríker vóro Akv9'; 


Bs 





233 eske 
„enst war es, dass GQ. nahe daran war 
1 sterben' Gþr11'}, (ár vas þats Sig- 
vorþr sótte Gjúka Sg 1!|. — Úber unz 
(d. #. und es) s. d. artskel. 

eske, n. (ogl. norw. oskja, fær. eskja, 
dán. æske, schiwed. ask) gefáss aus eschen- 
hol; truhe; im: esko- mær. 

eske - mær, /. jungfrau welche die truhe 
einer vornehmen herrin ín verwahrung 
hat , kammermádchen: sg. acc. Frigg sendi 
eskimey sína Fullu til Geirrsþar Grm 21. 

eta (át; norw. fær. eta, asehwed. æta, 
adán. ætæ; got.itan, alts. ags. etan, afrts. 
ita, eta, ahd. ozzan) Í) essen, fressen: 
nf. hrátt kjot eta HH IT 7*, (manna val- 
bráþor) eta at glkrýsom Akv 39%; prs. 
ind. sg. 3. aurr etr iljar Grt 16?; pl.3. 
(menn) blaupe inn, meþan þeir (garmar) 
eta FW23“ 244; prt. ind. sg. Í. át ek í 
hvild .. sildr ok hafra Hrölö; sg.3. át 
Sifjar verr .. einn meþ gllo yxn tvá 
Hymes Hym 15*, einn át (Þórr) oxa, átta 
laxa, kráser allar þæérs konor skyldo Érk 
243, át vætr Freyja átta nóttom Árk 26}, 


át hólo skær af hugens barre HH 156“, : 


hann (Otr) hafþi tekit einn lax ok sat á 
árbakkanum ok át blundandi Æm 12, át 
hann (Sigurþr) Fáfnis hjarta Fm 39 pr 1; 
pl. 3. (Helgi) hafþi þar strandhggg, ok átu 
þar rátt HHII4 pr4; 
þótte mér spiller bauga, ef fjyrsega fránan 
æte Fma32*; pl. 3. áte þik ormar Am 
21?*; part. pri. f. pl. acc. þú hefr etnar 
ulfa kráser HHI38!'; n.sg.nom. vas á 
lege lítt steikt etet HH II8S?; ace. tvau 
lær henge at ens tryggva vinar þars ek 
hafþa eitt etet Hóv 67“, þat er sggn manna, 
at Guþrún hefþi etit af Fáfnis hjarta Br 
20 pr 12; pl. ace. eiskgld ek vil eten 
láta Fyn31?; 2) e. sér eht stch etw. an- 
exsen: prs. ind. sg. 3. grúþogr halr, nema 
geþs vite, etr sér aldrtrega Hóv 207; 
3) verzehren: ínf. lózt eld eta jafra bygþer 
HHv 10?; 4) an etw. (eht) nagen: prs. 
ind. sg. 3. sorg etr bjarta Hýv 1209; 
3) ;md (ehn) verletzen, schádigen: pres. 
end. pl. 3. þann hal es mik heipta kveþr, 
þann eta mein heldr an mik Hýo 151“. 
etja (atta; norw. etja; got. atjan am: 
fra-atjan, ahd. azzen, ezzen) esgentl. essen 
machen, um essen od. beissen antreiben, 
daher hetxen (vom hunde) und tiberhpt 
jmd (ehm) aufreizen oder anspornen: 


opt. sg. 3. spakr í 


eyra - rúna 234 
prt. end. sg. Í mtt suff. pron. attak jafron 
en aldre sættak Hrbl 71, aflo mino attak 
viþ orms megen Fm 26?; pl. 3. (mtt suf. 
pron.) gttomk (hvattomk R) at díser / reixten 


ó uns daxu') Hm 289. 


1. ey, f. (norw. oy, fær. oy, oyggi, 
aschwed. ö, adin. o; ags. ieg, ig, ahd. 
ouwa) ansel: sg. dat. vask .. í eyjo þeire es 
Algrón heiter Hrbl 38, grátande Bgþvildr 
gekk ór eyjo Vkv3l?; acc. fara Viþres 
grey valgjorn of ey HH I13“. 

2. ey, adv. (aschwed. adán. a; got. aiw, 
alts. ahd. 60, io, ags. á, Ó, afris. á mn: 
á-hwedder, ná w.a.) 1) immer: ósnjallr 
maþr hyggsk mono ey lifa, ef hann viþ 
vig varask Hóv 16', skala gestr vesa ey 
í einom staþ Fóv35?, ey getr kvikr kú 
Hóv 70?, ey sér til gildes gjof Hóv 145?, 
ey lýser mgn af mare Vm 12“, rant at 
Oþe ey þreyjande Hdl 48!, brá nipt Nera 
á norþrvega einne feste, ey baþ halda 
HHI4*, ey vas Helge .. fyrstr í folke 
HH 155“, hitt herglgtoþr hyggja téþe, 
hvat þeir í boþve báþer sogþo hrafn ey 
ok orn Br 13*, þeirar sýnar sgomk ey 
Gþr 124', ey vas mér týja meþan vit 
tveir lifþom Akv 287; 2) nicht: ey manne 
þat veit „ntemandem tst das bekannt' 
Vm 55!, ey svá hútt foraþ kómr at holþa 
sunom, hverjan þær ór nauþom nema 
F) 103. — Vgl. á ú. tiber das verháltnis 
der beiden formen *u einander Noreen, 
Gramm.? $57,3 u. anm. 2. 

Compossta: ey-gló, ey-vit. 

ey=gló, f. „die immer glúhende', poet. 
bexeichnung der sonne: sq. acc. (kalla sól) 
eygló jotnar Álv 16?. 

„eygr, adj. „augen habend', im: frán- 
eygr, veþr- eygr. 

eyra, n. (norw. gyra, fær. oyra, asehwed. 
öra, adán. græ, got. ausö, alts. ahd. Öra, 
ags. éare, afris. áre, ár) ohr: sg.dat. kvaþ 
ristnar (rúnar) .. á eyra Arvakrs Sd 15?; 
ace. hvat mælte Oþenn .. sjalfr í evra 
syne? Vm 54“, ey manne þat veit, hvat 
þú í árdaga sagþer í eyra syne Vmóöð?; 
pl.dat. eun vare gestr .. eyrom hlýþer 
Hóv 7?, at eyrom Freys montu æ vesa 
Ls44?; ace. þar's mér ulfs výn es eyro 
sek Fyn 35“. 

Composttum: eyra - rúna. 

eyra-rúna, f. (vgl. ahd. ör-rúno, m. 
„auricwlarsus') frau di ymd im die 


Pi 





237 eþa 
sendi Vinga eþa Knefrgþ Dr 7, hennar 
mundoþ hefna leita, ef móþ ætteþ minna 
bróþra eþa harþan hug Húnkonunga Ghv 
35, engi maþr grandaþi gþrum, þótt hann 
hitti fyrir sr Eðurbana  eþa bróþurbana 
lausan eþa bundinn Gt ll. 12; 2) den 
gegensalx xtwischen verschtedenen ad- 
verbia: nú eþa í gær Hm 30}; 3) den 
gegensatx xtwischen verschiedenen verbs : 
sú mon rinna eþa ríþa regenbrauter mær 
Van 473U, megot tveir menn einer tio 
hundroþ Gotna binda eþa berja Hm 23}; 
TI. eþa bexetchnet den gegensats xwi- 
schen vollstöndigen sátxen, 1) ín der 
doppelfrage, a) in der directen, a) ohne 
esnleitende partikel sm ersten gliede: 
vitoþ enn eþa hvat „könnt shr noch ver- 
stehen oder wie steht es?" Vsp 27% 34* 
35* 399 41 48% 624 631, vas sú ein 
vætr es barg gþlings skipom eþa fóro 
þær fleire saman? HHo 27!, ero þat svik 
ein es sea þykkjomk .. eþas hildingom 
heimfor gefen? HH II 39*, monk saþr vesa 
at sago þeire eþa lýgr á mik lofsæl kona? 
Grp48?; B) das erste glied wird durch 
hvárt eingeleitet: hvárt estu feigr eþa 
estu framgengenn? Skm 12!; yy) de 
doppelfrage wird (bes gleichem subject 
sn beiden gliedern) durch ein pron. anter- 
rog. oder durch ein interrog. adv. etn- 
geleitet: hverr mon heiptar Heþe hefnt of 
vinna eþa Baldrs bana á bál vega? Bdr 
10*, hvers þú leitar eþa hvers þú á leitom 
est eþa hvat viltu, vinlauss! vita? #9 2'?, 
hverjom estu, sveinn! of borenn eþa hverra 
estu manna mogr? #)6', hvat þar flýgr 
(eþa add. U) hvat þar ferr eþa at lopte 
liþr? FM4?S, hvar hefr, hilmor! hilde 
vakþa eþa pogl alen Gunnar systra? HH 
II 7?, hvat's frégst á foldo .. eþa hvat's 
hléz Húnalands? Od4?;  ö) ín der ín- 
dsrecten, a) das erste glied wird durch 
hvárt esngeleitet: ginnheilog goþ .. of þat 
gættosk, hvárt skyldo æser afráþ gjalda 
eþa skyldo goþ gll gilde eiga Vsp 23“, 
þá vas á hverfon hugr minn of þat, hvárt 
skyldak vega eþa val fella Sg 38?; B) das 
erste glied wird durch ef eangeleitet: at 
Bglverke þeir spurþo, ef hann være meþ 
bgndom komenn eþa befþe hánom Suttungr 
of soet Hóv 108%; y) die doppelfrage wird 
durch ein inteyrog. pron. eingeleitet: ginn- 
heilog goþ .. of þat gættosk, hverr hefþe 


20 


26 


30 


40 


45 


60 


eþa 238 
lopt alt iæve blandet eþa ætt Jptons Óþs mey 
gefna Vsp 25“, segþu þat et átta .. hvat þú 
fyrst of mant eþa fremst of veizt Vm 34}, 
haun visse þat vilge gorla, hvat hgnom 
viðre vinna sómst eþa hgnom være vinna 
bazt „Sg 135, (Grimhildr) bure heimte .. 
þess at spyrja, hverr vilde sun systor 
bóta eþa ver vegenn vilde gjalda Gr II 
18%; 2) tm concessiwen doppelsatze (das 
erste glied wird durch hvárz etngelealet) : 
þat ræþk þér .. at þú ngom bjarger .. hvárz 
ero sótdauþer eþa ero sædauþer eþa ero 
vápndauþer verar $Sd33?!; 3) an an- 
deren sátxen: þylsk hann (afglape) umb 
eþa þrumer Hr 17?, (maþr) mæle þarft 
eþa þege Hóýv 19?, hér ok hvar munde 
mér heim of boþet, ef þyrftak at mýlunge 
mat, eþa tvau lær henge at ens tryggva 
vinar, þars ek hafþa eitt etet Hýv 67“, 
svá's friþr kvenna .. sem ake jó óbryddom 
á íse hólom .. eþa í byr óþom beite stjórn- 
lauso, eþa skyle haltr henda hrein í þá- 
fjalle Hýv S9“5, nótt þú risat nema á 
njósn sér eþa þú leiter þér innan út staþar 
Hóv 111*, skór es skapaþr illa eþa skapt 
sé rangt, þá's þér bols beþet Hór 125, 
ek æva kennek (ljóþ) mey né manz kono 
. nema þeire einne es mik arme verr eþa 
min syster sé Hýv 1639, óauþogr maþr .. 
mæle þarft eþa þege Vm 107, báþer vit 
komomk eþa okr báþa tekr enn ámáýtke 
jatonn Skm 10*, meþ þurse þrihgfþoþom 
þú skalt æ nara eþa verlaus vesa Skm 
31?, sessa ok staþe veleþ mér sumble at 
eþa heiteþ mik heþan Ls 7*, eiþa skaltu 
mér .. alla vinna .. at þú kveljat kvýn 
Vólundar .. þót vér kván eigem þás ér 
kunneþ eþa jóþ eigem innan hallar Vko 
35', ef hann sær of lék eþa sverþ of 
beit, þeim skalk gumna grand of vinna 
HHv 383, kgmr fylker fára nátta .. nema 
hgnom víser valstefno til eþa mey nemer 
frá mildinge HH 120“, fyrr vilda ek... 
hrafna seþja á hræom þinom an tikr yþrar 
teygja at solle eþa gefa gyltom HH 146, 
svá bar Helge af hildingom, sem itr- 
skapaþr askr af þyrne eþa sá dýrkalfr .. 
es gfre ferr gllom dýrom HH I 37}, 
nú'mk svá fegen .. sem átfreker Óþens 
haukar, es val vito .. eþa doggliter dags- 
brún sea HH II42*, skaltat leyna, þót 
ljótt see, eþa mein göresk á minom hag 
Grp 221, þeir sigr hafa es sea kunno, 





241 fá 

hvers biþr þú nú, Guþrún! es þú at gráte 
ne færat Hm 9* (s. x. st.); sg. 3. óbrigþra 
vin fær maþr aldrege an manvit miket 
Hór 6%, sá fær es friar Hóv9l'; pl.ð. 
hver gjald faa gumna syner, ef þeir hoggv- 
ask orþom á? Hm 3“, ofrgjold faa gumna 
syner þeirs Vaþgelme vaþa Rm 4'; tmper. 
sg. 2. óþre drykkjo fá þú aldrege Skm 36?; 
prt. ind. sg. 3. fekk (valva) spjall spakleg 
ok spg ganda (ste hatte erhalten, ste 
besass') Vsp 30%, fekk hann (Geirrgþr) 
bana Grm 54 pr 6, ér heyrt hafeþ .. 
hver af hraunbua hann (Þórr) laun of 
fekk Hym 39? þar af fekk hann (Freyr) 
hugsóttir miklar Skm 4, fekk þar Helgi 
banasár HHv 35 pr 1, Dagr Hognason 
fekk grþ HH II16 pr 16, hann (Loki) 
kom til Ránar ok fokk net hennar Km 18; 
pl. 3. þeir (Agnarr ok Geirrgþr) fengu byr 
Grm 9, fengu (þeir Helgi) í hafi ofviþri 
mannhætt HHII16 pra, þeir (Sigurþr) 
fengu storm mikinn Rmlö pr2; part. 
prí.n. sg. ace. þú fenget hefr gambanreiþe 
goþa Skm 33?, hann (Ægir) hafþi búit 
ásum gl, þá er hann hafþi fengit ketil inn 
mikla Ls2; fá e. part. prt.: ínf. bjarg- 
rúnar skaltu kunna, ef þú vilt borget fá 
t,wenn du eine entbindung xtustande 
bringen twillst') Sd8!'Vs; 5) jmd (ehm) 
et. (eht od. ehs) verursachen: prs. ind. 
sg. 3. fær mér ekka orþ þats mælter Grp 
20'; prt.ind.sg.3. gnn fekk jotne orþ- 
bægenn halr Hym 3!; 6) jmd (ehm) 
ett. (eht) geben: nf. vaskak heima, þús 
þér heitet vas, at fá einn þér gjaforþ meþ 
goþom Alv-4*, Hjorvarþr svarar at hann 
mundi fá lþ Helga HHvll prI; prs. 
tnd. sg. 3. sá einn es gjaf fær (gia:fer ks.) 
meþ goþom Alv 4%R;  imper. sg. 2. fá 
meyjo mann Rmll?; prt. ind. sg. 3. fekk 
karl þeim skip Grm 7, Hjálprekr .. fokk 
Sigurþi skipaliþ til fgþurhefnda Æm 15 
prl; 7“) mit praepp.: fá á ehn ymd 
fesseln, gefangen nehmen (baldi.): prs. 
end. pl. 3. opt fá á horskan, es á heimskan 
né fá, lostfagrer liter Hýv 92?; fá á eho ett. 
ergreifen, erfassen: prt. ind. sg. 3. faþer 
Móþa fekk á þreme Hym 35'; fá sér ehn 
at greme jmd in xorn gegen sich bringen 
(anders FJ, Ark. 14, 201): prs. ind. sq. 2. 
órr estu, Loke! ok ervite, es þú fær þér 
Gefjon at greme Ls21?; fásk at eho stch 
mil efw. versehen: imper. sg. 2. (mil suf. 


20 


2 


Es) 


30 


4l 


í 
ot 


5 


-— 


fagr 242 
pron.) á fjalle eþa firþe ef þik fara tiþer, 
fásktu at virþe vel Hýv llöð; fá í eht m 
elti. yretfen: prt. ind. pl. 3. forþoþo fingrum 
ok fengo í snóre Am 427; fá til nach et. 
greifen: prt. ind. pl. 3. þar vas fjalþ fear, 
fengo til marger „væele griffen danach, 
beretcherten stch damat' Am 88“ (anders, 
doch kaum rtehtig, FJ, Árk. 14, 201). 

2. fá (aþ; nor. faa; ags. fægean, ahd. 
féhen in: pi - féhen) bunt machen, fúrben : 
enf. veiztu hvé fá skal?“ Hóe 144?; prs. 
and. sg. Í. (mit suff. pron.) ek rist ok í 
rúuom fák Hýv lör?ð;  prt. and. sg. ð. 
rúnom enom regenkunnom þeins gorþo 
ginnregen ok fáþe fimbolþulr Hýo “85, 
stafe es fáþe fimbolþulr Hór 142“ (egl. 
Stevers, Grundr. I?*, 251 u. Bugge, NI 
85); part. prt. f. sg. nom. valaript vel fýþ 
Sg 6ö*;  pl.nom. eggjar .. eitrdropom 
ianan fáþar Br20%. 

Compositum des part. prt.: dreyr- fáþr. 

fáenn, adj. (norw. faaen) bunt, ge- 
sprenkelt: n. pl. ace. fleske faen (faan HW') 
angebráunte (?) speckscheiben Rþ 31. 

Fáfnes- mól, n. pl. das led von Fáfner : 
nom. Em úb. (Ípaptæerhss.) 

fagna (aþ; norw. fær. fagna, aschwed. 
faghna, adán. fagne; got. faginön, alts. 
fazanön, faginún, fagonön, fagnön, ags. 
fægniau. ahd. faginón, feginön) /) stek 
freuen, seimer freude ausdruck geben: 
prs. ind. pl. 3. hundar fagna #} 44?; pri. 
ind. sg. 3. flestr fagnaþe Od13?; 2)jmd 
(ehm) freundlich aufnehmen, ihn bewill- 
kommnen: tnf. knegak grame fagna HH 
II355;  prt. and. sg. 3. út gekk hón 
(Guþrún) síþan .. ok fagnaþe komnom 
Am 44?; part. prt. n. sg. nom. Geirroþr 
gekk upp til bæjar, honum var þar vel 
fagnat Grm 13, einn dag er hann (Sigurþr) 
kon til húsa Regins, var honum vel fagnat 
Rm 12 pr 3. 
< fagr, adj. (morw. adán. fager, fær. 
fagur, aschwed. fagher, got. fagrs, alts. 
ahd. fagar, ags. fæger, fæger) 1) glanzend, 
leuchtend, schön (KG, Efterl. skr. Í, 61. 
280): m. sg. mom. mær ok mjok fagr 
mistelteinu Vsp 32*; dat. fygrom.. beits 
stafne HHo 14*; ace. (sw.) auþ enn fagra 
Grp 137; f. sg. nom. fggr mær fira Vko 2*, 
mér .. fogr álit Grp 28% fogr álite 
fóstra Heimes Grp 29?; acc. mey fagra 
Skm 3, fagra Freyjo Þrk 11', ($w.) ena 





245 fambe 
orrosto dass.: prt. ind. sg. 3. Sigmundr 
konungr fell í orrostu fyr Hundings sonum 
Sf28; tf. í val dass.: prs. ind. pl. 3. 
Oþenn á jarla þás í val falla Hröl 72; 
prt. ind. pl. 3. míner sjau syner sunnan- 
lands, verr enn átte, í val fello G6r (6*; 
3) strömen, sich ergiessen: prs. tnd. sq. 3. 
4 fellr austan of eitrdala Vsp 36!', fellr 
bratr breke brgndom hære Km 17?, var 
þar eptir svelgr í hafinu, er særinn fellr 
í kvernaraugat Grt 32;  pl.3. þær (ár) 
falla gumnom nær, en falla til Heljar 
heþan Grm 289, þér þjóþár falla at fjor- 
lokom Gg 8?, (mit suf. negat.) fallat svá 
bratr breke né blaar unner, þó kómsk 
heill af hafe Sd 9%Vs; part. prs. f. sq. 
dat. fallande báro (true enge maþr) Hýv 
8Sö!; 4) falla yfir úberfallen: prs. ind. 
pl.3. þriar þjóþar — falla þorp yfer — 
meyja Mogþrases (s. Á. st.) Vm 49'; 
5) part. prt. f. sg. nom. (emk) fallen at 
fréndom sem fura at kviste 2ch bin der 
- verwandten beraubt wte die föhre der 
s=weige Hm 4?; 6) fallask gebrechen, ab- 
gehen, im stache lassen (ehm): prs. ind. 
pl. 3. opt sitjanda sogor of fallask Þri 93; 
prt. ind. sg. 3. (mit suff. negat.) fellskat 
saþr sviþre der verstöndagen fehlte es nicht 
an anstand Ám 6“. 

fambe, m. (vgl. norw. faame, fume 
„dummkopf', din. dral. fjambe dass.); in: 
fimbol - fambe. 

fane, m. (nora0. aschteed. fana, f., adán. 
fane, f.; got. ags. fana, alts. ahd. fano, 
afrís. fana, fona, m.) fuch, fahne; tn: 
gunn - fane. 

íÍang, n. (norw. fær. aschwed. adán. 
fanv; ags. ahd. fang, afrts. fang, feng, 
m.) 1) das nehmen, fassen, ergreifen, 
sowte auch das was genommen, gefasst, 
ergriffen wird (fang, bewte); 2) die aus- 
gebreiteten arme und der raum der durch 
dteselben  umschlossen wird: sg. dal. 
Sigmundr bar hann (Sinfjgtla) langar leiþir 


í fangi sér Sf19; 3) ringkampf, kampf 4: 


im allgem.: sg. gen. es mér fangs výn at 
frekom ulfe Æm 13“. 

Compostla : and-fanp, her-fung, ver-fang. 

1. far, n. (norw. fær. aschwed. adán. 
far; ags. fær; ahd. far „landeplatx') 
1) fahrzxeug, schiff, boot: sg. nom. mona 
yþvart far alt í sunde, þót ek hafa ondu 
látet Sg52?; dat. bjarga fare .. á flote 


ö 


tw 
æt 


30 


85 


"„ 


40 


N. 


50 


fár 246 
Hóýv 154?, þeim sjalfom Sigrun .. of barg 
ok fare þeira HH1I31?; ace. létom fljóta 
far sund yfer Od.2293, gorþot far festa áþr 
þeir frá hyrfe Am.34!; 2) beförderung 
xu wasser, fahrt, úberfahrt: sg. gen. þér 
skal fars synja Hrbl 133; ace. hann 
(ferjukarlinn) bauþ Sigmundi far of fjgrþinn 
Sf21, far vilk þiggja Em I8*%; 3) be- 
schaffenheit eines dinges, sachlage, sache: 
sg. acc. svá dóme ek of slíkt far Hrbl 117. 

Composttum: far - hirþer. 

2. fár, n. (nor. faar. fær. fár; egl. 
asehwed. Íare. m., fara, f., adán. fár, n., 
fare, f.m.; alts. fár, ags. fær, n., ahd. 


ó fára,fári, f., vgl. got. férja, m. „nachsteller ') 


1) hass, feindschaft: sg. dat. ór est, Údrún! 
ok orvita, es mér af fáre /, aus feindschaft ' ) 
flest orþ of kvazt Od10?, ek sé af fáre 
(„in feindseliger abstcht') skotenn flein í 
folke vaþa Hýv 150'; acc. hitke hann 
fiþr, þót þeir of hann fár lese „gehásstges 
tiber íhn áussern' Hýv 243; 2) unhedl, 
verderben: sg. gen. fárs vas (Vinge) flýt- 
ande „war förderer des unheils' Amd?; 
dat. full skal signa ok viþ fáre sea Sd 7%; 
ace. þú felder mér fár af handom Od8?; 
3) böses vorxeichen: sg. nom. þat's fár 
miket, ef þú fóte drepr, þars þú at vige 
veþr Æm 24!; unhealvolle prophexeruny : 
sg. ace. fjyrve yþro skyldoþ ér firþer vesa, 
ef vissak þat fár fyrer Km 7“. 

Compositum-: fár- hugr. 

3. fár, ad. (norw. faa, fær. fáur, asehwed. 
far, adán. fat, =. „fehlend'; got. faus, 
alts. fá, fo, ags. féð, afras. fé, ahd. Íao, 
fö) wenig (háufig úm sg. gebraueht, wo 
am deulschen der pl. angewendet werden 
muss): m. sg. nom. fár kann ósnotr svá 
„wentge verstehen das s0, wenn ste ntcht 
klug sínd' Hóýv 159“, fár vas fremre sás 
fold ryþe Æm 263, fár es hvatr es hrþask 
tekr, ef í barnósko es blauþr Fm 6“, fár 
kunne þeim fjóþa lýtom Br 15?, fár es 
fullrýnenn Am 11?, biþr sér fár verra Am 
79!, fár treystesk þar fylkes rekka eld 
at riþa né yfer stiga FH2'; acc. augna 
gamans fýser aptr fán #75! (doch ast fán 
haer sicherlich falseh und vell. durch 
flestan xw ersetxen, vgl. Fj48ð%); f. aq. 
nom. Íg mon syster, þót fgþor misse, hefna 
hlýra harms Æm 102;  compar. m. 89, 
nom. mon á beinom briuna yþrom fære 
eyrer („wemger kostbarketten') Sg 5l?; 

















251 fé - bétr 


slúþrauþa fé, þér vorþa þeir baugar at bana 


Fm 9? 203; gem. fjalþ malom fear á 
fegenslúþre Grt 5 ?. 
Composita: fé- bótr, fé- hirþer, fé- 


lage; fjár-nám; brúþ-fé, tann- fé. 

fé-bétr, f. pl. (aschwed. fá- bot) geld- 
busse: acc. Sigmundr bauþ henni (Borg- 
hildi) febætr, ok þat varþ hon at þiggja 
Sf 7. 

fegenn, ad). (norw. fegen, fær. fegin, 
aschwed. fágbin; alfs. fagan, fagin, ags. 
fægen) froh, erfreut (tiber etiw.; ého): 
Mm. sg. nom. nótt verþr fegenn sás neste 
truer Hýv 73?, illo fegenn ves þú aldrege 
Hór 127}, glaþr estu nú, Sigvgrþr! ok 
gagne fegenn, es þú þerrer Gram á grase 
Fm 25', fegenn lézk þó Hjalle, at hann 
fjor þæge Am 595, fegenn estu, Atle! ferr 
þú vig lýsa Am 65!; pl. nom. gagne urþo 
þeir (Svarangs syner) þó litt fegner Hról 
sc; ace. heyrer þú .. grno gjalla æzle 
fegna Gþr1lI8?;  f. sg. nom. hvárt sé 
mæta nekkvat þats menn hafe ok verþr 
því en folva gýgr fegen #) 29*, nú 'mk 
svá fegen funde okrom sem átfreker Oþens 
haukar es val vito HH II42!. 

Compostta: all-fegenn;, fegens -lúþr(?). 

fegens -lúþr, m. erfreuende miihle, 
gliúcksmúhle (vgl. den higelnamen Fegins- 


brekka, Fratxner Í, 398): sg. dat. auþ : 


molom Fróþa, mglom alsælan, fjölþ mglom 
fear á fegenslúþre Grt 5 ?. 

fé - hirþer, m. (aschwed. fi - hirdhe, 
adán. fæ - hjurde, fæ-hyrde) hirt: sg. nom. 
hann (Skirnir) reiþ at þar er féhirþir sat 
á haugi Skml0 pr3; acc. féhirþi Hróbl 
I30RA. 

feigr, adj. (norw. feig, fær. feigur, 
aschwed. fegher, adán. feg, fcj; als. fögi, 
ags. fæge, ahd. feigi) 1) dem tode ver- 
fallen, dem tode nah: m. sg. nom. hvárt 
estu feigr eþa estu framgengenn? Skm 12', 
verþr þinn feigr faþer Sk 25*, monk 
forþa fjarve mino .. nema ek feigr sé Hrbl 
2; gen. alt es feigs foraþ Fm 1l*; 
dat. feigom munne mæltak mína forna 
stafe Vmö5ð?; acc. monka ek flója þót 
mik feigjan viter Sd2l'; pl. nom. (syner 
Gjúka) skyldo fara feiger Am 2', sitjom 
hér feiger á mgrom Hm 10*; f. sg. nom. 
hykk at feig seer Sg 319; 2) sterbend: 
m. sg.gen. þat var trúa þeira í forneskju, 
at orþ feigs manns mætti mikit, ef hann 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


þm 


sn 
- 


fela 258 


bglvaþi óvin sinum meþ nafni Fm I pr 2; 
3) eben getölet, tot: m. pl. nom. þeir 
(hvítingar) mono feiger fára nátta Gþr 
Il 44?*; gen. (tungls tjúgare) fyllesk 
fjarve feigra manna Vsp 41' (Mhff, DA 
V, 126). — Sur etymol. vgl. Bugge, Bettr. 
24, 455. 

feigþ, /. (nor20. fær. feigd) mahe bevor- 
stehender tod: sg. ace. hann (Helgi) grunaþi 
um feigþ sína HHv 34 pr 1, (mær) feigþ 
fira fjölmargra sá Grt 21?. 

1. feikn, n. (alts. fkn, ags. fácen, ahd. 
feihhan) unheil: pl. gen. feikna fáþer „un- 
healsstafterin' Sg 31?. 

Compostta: feikna-liþ, feikn - stafer. 

2. feikn, ad). (alts. fékni, ags. fæcne, 
ahd. feihban) verderblich: superl. n. sq. 
nom. eitt þótte skars allra feiknast, þat 
vas bróþor frá Býleipts komet Hdl 423. 

feikna -liþ, nm. fúrchterliches (xahl- 
loses?) kriegsheer: sg. acc. hverr 's land- 
reke sás liþe stýrer ok feiknaliþ fórer at 
lande? HH I33?, hverr es fylker sás flota 
stýrer ok feiknaliþ fóror at lande? HH 
II 16 pr 10. 

feikn=stafer, on. pl. etgentl. verderben 
bringende runen, dann tiberhpt verderben, 
unheil, frevel: pl. acc. Baldr hefr sér of 
gorva sale á því lande es ek liggja veit 
fæsta feikustafe Gm 19!. 

feita (tt; nor. feita; mehd. veizen) fett 
machen, fíittern: nf. (skal) heima hest 
feita, en hund á bue H#gv 82". 

fela (fal; fær. fjala, aschtwed. fiála, adán. 
filalæ; got. filhan, alts. felhan 12: bi- 
felhan, ags. fcolan, afris. fela im: bi- 
fela, ahd. folahan) 1) terbergen, ver- 
stecken: prt. ind. sg. 2. alt veitk, Oþenn! 
hvar auga falt Vsp 28*; pl. 3. und þeira 
(hesta) bógom fglo blíþ regen, æser ísarn 
kól Grm 373, þær (uorner) austr ok vestr 
enda fýlu HHI4'; part. pré. m. sg. ace. 
hefr Hlórriþa hamar of folgonn? Þrk 6}, 
ek hef Hlörriþa hamar of folgenn átta 
rystom fyr jorþ neþan Þrk 7: Í. sq. 
nom. es und einom mér yll of folgen hodd 
Niflunga Akr2s!> n.sg. acc. veit Heim- 
dallar hljóþ of folget und heiþvynom helgom 
baþme Vsp 27', veit hón Oþens auga folget 
í enom mæra Mimes brunne Vsp 29'; 
felask stch bergen, stch verstecken: nf. 
knættak þó þér í faþme felask HH II 21“; 
prt. ind. sg. 3. falsk Loki í Fránangrs forsi 

9 


259 fé -lage 
í lax líki Ls65 prl; 2) eintauchen in 
etv. (í eho), tránken mit etio.: part. prt. 
f. pl. nom. bókr vóro þínar enar bláhvito 
roþnar í vers dreyra, folgnar í valblóþe 
Ghv 45. 3) etw. ftir md (ehm) au/- 
heben, fúr md bestimmen: part. prt. m. 
sg.nom. nú's sá ormgarþr ykr of folgenn 
Akv17'; n. pl.ace. ek sá Baldre .. grlog 
folgen Vsp 32?; 4) ýmd (ehm) eta. (eht) 
úbergeben: prt. ind. sg. 3. mey frumunga 
fal (Sigvorþr) mege Gjúka Sg 4?. 

fé-lage, m. (aschwed. fá -laghi „ehe- 
mann') eigentl. md der als matglied 
einer gesellsehaft am die gemeinsame 
kasse einen geldbeitrag entrtehtet, dann 
tiberhpt genosse, gefáhrte: sg. ace. meþ 
holfom hleife ok meþ hollo kere fekk ek 
mér félaga Hóv52*;  pl.dat. var þeim 
félggum vísat fyrst í gestahús til herbergis 
FM 6". 

feldr, m. (norw. feld, fær. feldur, 
aschwed. fálder; ahd. vald) vtereckuges 
fell od. tueh xum schutxe des oberkörpers, 
tiberwurf, plaid (Weinh. 166, Keyser, 
Efterl. skr. 1I*, 61): sg. nom. brinnomk 
feldr fyrer Grm 1*, (mit suff. art.) feldrinn 
brann af Grimni Grm 35; dat. sá (maþr 
er eigi vildu hundar á ráþa) var í feldi 
blám ok nefndiz Grimnir (rm 27. 

fella (ld; nor. fær. fella, aschwed. 
fölla, adán. fællæ; alts. fellian, ags. ahd. 
fellan, afrís. falla, fella) 7) fallen lassen: 
prs. ind. sg. 3. méldropa feller hann (Hrím- 
faxe) morgon hverjan Vm 14?; 2) fallen 
machen, umstirxen, xum falle bringen: 
prs. ind. sg. 3. feller hann (Mimameiþ) eldr 
nó jarn FY 14*, hann feller eldr né jarn 
Fy 1l5*; prt. ind. sg. 3. (Atle) felde stoþ 
stóra Am2?; 3) erschlagen, töten: tnf. 
vega vér þar knáttom ok val fella Hröl 
39, val nam (Jarl) at fella #6.38%, heldr 
mætteþ ér .. her fella Rþ 48*, þú mont 
harþa Hundings suno snjalla fella Grp 9*, 
vas á hvgrfon hugr minn of þat, hvárt 
skyldak vega eþa val fella Sg38?; prt. 
end. sg. 3. hann (Helgi) feldi Hunding 
konung HH II4 pr 1, feldi hann (Helgi) 
þá Álf ok Eyjólf, Hjorvarþ ok Hervarþ 
HH IT12 pr 7, aþra folde hgrgefn hale an 
(Oþenn) hafa vilde Fm 43?, Sigrdrifa feldi 
Hjálmgunnar í orrustunni Sd 4 pr 7; 
pl. 3. fór hann (Helgi) ok Atli ok feldu 
Hróþmar HHr 11 pr 3, Helge man, hvern 


5 


25 


30 


36 


40 


45 


50 


ferþ 260 
í brynjo bragnar feld HHIII?; part. 
prt.m. sg. ace. þat ræþk þér et tionda, at 
þú truer aldre výrom vargðropa hverstu 
est bróþorbane eþa hafer þú feldan fgþor 
Sd 35 *, hgfom einn feldan Am 41?; n. sg. 
ace. þú felt hefer enn flugartrauþa jofor 
HHIö7?; 4) vonymd (af ohm, af handom 
ehm) et. (eht) fortnekmen, ahn darvon be- 
freten: prt. ind. sg. 2. svá hjalpe þér hollar 
vætter .. sem þú felder mér fár af handom 
Od83?. prt. and. sg. 3. hverr felde af mér 
folvar nauþer? Sd I?. 

Compositum des part. prt.: hriþ- feldr, 

ný - feldr. 

fen, 2. (norw. fær. schwed. dtal. adán. 
fen; got. fani, ags. fen, afras. fenne, ahd. 
fanna, fenni, f.) moor, kot, schlamm; 
schlammige grube unter d. blasebalge (9?) - 
sg. ace. und fen fjators fétr of lagþe (lagþak) 
Vkv 244 364. 

„fenglegr, ad. fúhag etw. aufxunehmen ; 
an: slíþr- fenglegr. 

„fengr, ad). fangbar; in: auþ-fengr. 

fenres = ulfr, m. eigentl. name des 
mythischen wolfes der betm weltunter- 
gang den Odin versehlingen wird, dann 
bexeichnung eines gefákrlichen wolfes 
tiberhpt: pl. gen. faþer vastattu fenresulfa 
HHI42!. 

ferell, m. (norw. ferel) „twanderer', 
mame eines trinkgefisses das tm kreise 
der xechgenossen von hand xu“ hand geht; 
en: vin-ferell. 

1. ferja, f. (norte. ferja, asehwed. fária, 
adán. færje; mhd. fere) fakrxeug um 
tibersetxen tiber ein wasser, föhre; an: 
ferjo - karl. 

2. ferja (farþa; nor. ferja; got. farjan. 
alts. ags. Íerian, ahd. ferjen, ferren) 21 
schiff befördern, tibersetzen: inf. vísa þú 
mér nú leiþena, alz þú vill mik eige of 
vágenn ferja Hrbl 134; tmper. sg. 2. (mit 
suff. pron.) ferþu mik of sundet Hrbl 3. 

ferjo-karl, m. (aschwed. fário - karl) 
fáhrmann, ferge: sg. nom. (mit suf. art.) 
gþrum megum sundsins var ferjukarlinn 
meþ skipit Ffrðl einl. 2, ferjukarlinn kvaþ 
Hrbl 2 tib. 7 tib. 10 tib. 15 tib. 25 tib. 

ferþ, f. (norw. ferd, fær. ferð, asehwed. 
firþ, adán. færd;, alts. fard, ags. færd, 
ahd. fart; vgl. got. us-farþö) 7) vorwdirts- 
bewegung, fahrt, reise: sg.dat. hét þá 
ferþ Gunnarr Am 7?; ace. vanr nokkorr 


261 festa 
sá hana (Gná) ok ferþ hennar er hon reiþ 
í loptinu FM4*; 2) weg: sg. gen. (Heim- 
dallr) fór ferþar sinnar #2; 3) am 
plur. lebensbahnen, lebensverháltnisse : 
ace. alt vas ítarlekt of órar ferþer Am 
S8!> 4) gefolge: sg. nom. hrynja hýnom 
(Sigverþe) á hæl þeyge hlunnblik hallar .. 
ef hgnom fylger ferþ min heþan Sg 68'; 
dat. þeim (fiflmogom) es bróþer Býleipts 
í ferþ Psp 51*H. 

Compositum: braut-ferþ. 

festa (st; norw. fær. festa, asehwed. 
fásta, adán. fæstæ; alts. festian, ahd. 
fastan, festan; ogl. got. fastan) Í) be- 
festigen, anbinden: inf. gorþot (þeir 
Gunnarr) far festa áþr þeir frá hyrfe Ám 
34*; pre. opt. sg. 2. mondu of vinna verk 
halft viþ mik, at flotbrúsa fester okkarn ? 
Hym 27?; prt. ind. sg.3. Skaþi tók eitrorm 
ok festi upp yfir annlit Loka Ls6ð pr 4; 
pl. 3. þær (norner) of greiddo gollen símo 
ok und mánasal miþjan festo HH I3'}, 
(Hambþér ok Sorle) skalmer festo Hm 16 '; 
f. ehn á galga ýmd an den galgen hángen: 
snf. bure mundak þá binda meþ boga 
strengjom, góþ bgrn Guþrúnar festa á gal:a 
Hm 21*; amper. pl. 2. Gunnar grimm- 
úþgan á galga festeþ Amóð?; festask 
viþ ehn jmd angehángt werden: prt. ind. 
sq.3. ekki nafn festiz viþ hann (Helga) 
HHv5 pr 14; 2) festa hendr die háinde 
anlegen, die hánde rúihren (im kampfe): 
prt. ind. sg. 3. hág vasat at hjaldre, hvars 
hón (Guþrún) hendr feste Am 46*; 
3) stchern, schútxen: pri. ind. sg. 3. hér 
sté hón (Sváva) land af lege ok feste svá 
vþvarm flota HHv 26%. 

festr, f. (norw. fest, fær. festi, aschwed. 
fást; egl. ahd. fasti) fessel, kette: sg. nom. 
festr Dion slitna en freke rinna Vsp 44? 
49? 58?; dat. brá nipt Nera á norþrvega 
einne feste, ey baþ halda HHI4S*. 

fet, n. (norw. fær. fet, aselwed. fiát, 
adán. fjed) sehritt: sg. dat. výpnom sínom 
skala maþr velle á fete ganga framarr 
Hóv 38?, segþu mér þat, Skirner! áþr .. 
þú stiger fete framarr Skm 417, segþu þat, 
Elder! svát þú einoge fete ganger framarr 
Ls1?; pl. dat. fetom (d.. fullom fetom 
„2m tollem lauf") léto frókner of fjall at 
þyrja mare ena mélgreypo Akv 13'; acc. 
gengr Íet nio Fjorgynjar burr nepr frá 


naþre Vsp 56? 


> 


1 


15 


2 


ot 


80 


85 


40 


45 


öð 


fimbol - ljóþ 262 

feþr-muner, m. pl. váterliches erbteil: 
dat. þvi bregþr þú nú mér, Fáfner! at 
til fjarre seak minom feþrmunom Fo 8?. 

fla (aþ? got. fijan, ahd. fien, ags. féon) 
hassen: prs. ind. sg.3. Loka þat veit at 
hann leikenn es ok hann fjorg oll fiar 
(fria /€) ls 19*%, ek mog gat þanns mange 
far /s35?;  pl.3. gein viþ agne sús 
goþ fia umbgjorþ neþan allra landa Hynm 
237; fiask dass.: tnf. þik skal Freyr fiask 
Skm 33? 

flande, m. (part. prs. xawn vor.; nor. 
adíin. flende, fær. fíandi, asehtwed. fiande; 
got. fjands, alts. fiond, fiund, ags. féond, 
afrís. fiand, fiund, ad. fijant, fiant) 
fernd: sg. acc. fianda enn folkskaa (Regen) 
Fm 372; pl. nom. þann (galdr) gelk þér 
enn fjórþa, ef þik fiandr standa gorver á 
galgvege Gg 9'; gen. sleit Fróþa friþ 
flanda á mille HH I13?, þú, gramr! riþer 
. í fianda liþ Br 16“; dat. gefat þinom 
figndom friþ #60 1265, þer es sómra sverþ 
at rjóþa an friþ gefa figndom þínom HHr 
34*, svá skal frókn verjask figudom sinom, 
sem Hogne varþe hendr .. Akv 203; ace. 
rinnea sá marr cs und þér rinne, þót fiandr 
þína forþask eiger HH II30*, svá hafþe 
Helge hrædda gorva fiandr sína alla ok 
frændr þeira, sem fyr ulfe óþar rynne 
geitr af fjalle HA IL36*. 

Composttum: fiand - garþr. 

fland-garþr, m. haus des feindes: sq. 
dat. ák til ungan erfenytja, kannat firr- 
ask ór fiandgarþe Sg 26?. 

fífli, n. (ags. fifel) rtese, unhold: sg. 
gen. fara fifls meger meþ freka aller 
Vsp 512R. 

Compositum : fifl - meger. 

fífi-meger, me. pl. folle, blindlangs fol- 
gende leute (Mhf, DA V, 150): nom. fara 
fiflmeger meþ freka aller Fsp 51?. 

fimbol, 2.(?) ungeheuer, riese; in: 
fimbol-fambe, fimbol-ljóþ, fimbol- vetr, 
fimbol- þulr. — Úðer das verhiltnis von 


fifl : fimbol rgl. Noreen. Gramm.? $ 238, 2. 
251, 1. 
fimbol = fambe, „nm. „erxtropf“ (Mhf, 


DA V, 265): sg. mom. fimbolfambe heiter 
Sás fátt kann segja Hgr 1023. 
fimbolaljóþ, 22. gerraltages (rauberkráf- 
tiges) lted ( hauptlied', Mhff, DA V, 270): 
pl. ace. fimbolljóþ nio namk af enom frégja 
syne Bolþorns Hýr 140!. 
gs 


263 fimbol - vetr 

fimbol-vetr, mm. „der grosse, furcht- 
bare winter', bexeichnung des langen 
winlers der dem tceltuntergange toraus- 
geht (Sn. E.1, 186): sg. acc. hvat lifer 
manna þás enn mæra líþr fimbolvetr meþ 
firom? Vm 44. 

fimbol-þulr, m. „hauptdichter , be- 
xetchnung Odins als des „patrons und 
tdealen reprásentanten' der þuler (Mhfj, 
DA V, 292): sg. nom. rúnom enom regen- 
kunnom þeims ggrþo ginnregen ok fáþe 
fimbolþulr Hýv 78*, stafe es fáþe fimbol- 
þulr ok ggrþo ginnregen Hýv 142. 

fimm, num. card. (norw. adán. fem, 
fær. fimm, aschwed. fám; got. fimf, ahd. 
fimf, finf, als. afris. fif, ags. fif) fúnf: 
elde heitare brinnr meþ illom vinom friþr 
fimm daga Hóv51?, fjlþ of viþrer á fimm 
dogom Hýv 73, vask meþ Fjglvare fimm 
vetr alla Hröl 37, fimm suno Br 93 Sg 185, 
hefk fimm vera forspell beþet Gór I 4}, 
fimm ambóttir Gór 125 pr 4 Sg 69', fórk 
af fjalle fimm dógr taleþ Gr IT14', hann 
(Vilmundr) varþe mey varmre blæjo fimm 
vetr alla Od5%, unþak aldre ok eign fgþor 
fimm vetr eina Od 13“, fóro fimm saman 
Am 279, bróþr vér fimm výrom es Buþla 
mistom Ám ól'; fimm hundroþ fún/ 
hundert Grm 23! 24!; fimm tager fúnf 
dekaden, fiinfxig: acc. sverþ .. fjórom 
fære an fimm tego HHvS?. 

Composttum: fim-tán. 

fim -tán, num. card. (norw. adán. femtan, 
fær. fim-tan, asehwed. fámtan; got. fimf- 
taihun, ags. fifteon, afris. filtine, fif- 
téne, ahd. finfzehen, finfzén) fúnfxehn: 
fylker vas fimtán vetra HH I10?, ganga 
fimtán folk upp á land HH 151%, bauþ hann 
(Gunnarr) enn viþ mér bú fimtán Od 20. 

imtánde, num. ord. (norw. adán. fem- 
tande, fær. fimtandi, asckwed. fúmtande; 
got. fimftataíhunda, ags. fíftéoða, afriís. 
fiftinda, ahd. finftazehento, finftazöndo) 
der fúnfxehnte: n. sg. acc. þat kann ek et 
fimtánda Hóv 160". 

fimte, num. ord. (norw. adán. femte, 
fær. fimti, asehwed. fömte; ahd. fimfto, 
finfto, alts. fifto, ags. fífta, afris. fifta) 
der finfte: m. sg. nom. Glaþsheimr heiter 
enn fimte (bór) Grm 8!; ace. þann (galdr) 
gelk þér enn fimta Gg 10'; f. sg.nom. 
en fimta (igþa) kvaþ Fm 36 tib.; n.sg. 
ace. þat kann ek et fimta Hýv 150!, segþu 


20 


25 


30 


85 


50 


finna 264 
þat et fimta Vm 28!, þat ræþk þér et 
fimta Sd 28!. 

fingr, m. (norw. aschwed. finger, fær. 
fingur, adán. fingær; got. figgrs, alts. ahd. 
fingar, ags. afrís. finger) finger: sg. dal. 
tók hann (Sigurþr) á fingri sinum Fm 31 
pr 3, (mit suf. art.) hann (Sigurþr) brann 
ok brá fingrinum í munn sér Fm 3l pr 4; 
pl.nom. fingr digrer R6 8?; dat. sýto 
hjón, sqosk í augo, Faþer ok Móþer fingrom 
at leika Rþ 27?, (Húnar) forþoþo fingrom 
ok fengo í sngre Am 42“. 

Composttum: mæ-fingr (mjó-fingr). 

fingraþr, adj. mit fingern versehen, 
fingrig; tn: mjó-fingraþr. 

finna (fann; norw. aschwed. fær. finna, 
adán. finnæ; got. finþan, ags. ahd. findan, 
alts. fithan, findan, afras. finda) 1) inden, 
antreflen: nf. (mono æser) gollnar taflor 
i grase finna Vsp 61?H, þik í flets strae 
fiuna né mátto Ls46?, biþ (Svývo) bráþ- 
lega búna verþa, ef vill finna fylke kvikvau 
HHr 36!, mon Hgþbrodr Helga finna .. 
í flota miþjóm HH I36', út gakk, Sigrún 
frá Sevafjollom! ef folks jaþar finna lyster 
HH II 41?, vilk fljótlega finna Gripe Gr 2, 
þú mont finna Fáfnes bále Grp13!; prs. 
and. sg. 2. þar (í smiþjo) fiþr þú belge 
blóþe stokna Vkv 36?, þat ræþk þér .. at 
þú ngom bjarger hvars þú á foldo fiþr Sd 
33?; pl. 3. guþin finna gýgi í helli 
ngkkorum FM5*, finna þeir (sendimenn) 
í helli ngkkorum hvar gýgr sat FM 5*Wr; 
opt. sg. 3. hér skyle enge gþrom granda .. 
þót bana bróþor bundenn finne (Grt 6*; 
prt. ind. sg. 1. auþogr þóttomk es ek annan 
fann Hóv 47*, Billings mey ek fann beþjom 
á sólhvita sofa Hýv 96!', grey eitt ek þá 
fann ennar góþo kono bundet beþjom á 
Hóv 1003, (mit suf. pron.) fannk hús- 
guma hverge in betra Gór 19, hár fannk 
heiþingja vriþet í hring rauþom Akv 8; 
(mit suff. negat. u. pron.) fankak mildan 
mann eþa svá matargóþan, at været þiggja 
þeget Hóv 40!, fankak svá marga mogo 
ch fand nacht so vtele leute (denen ich 
nicht úberlegen gewesen wáre) Fm 16%, 
fankak í hug heilom hjóna vætr siþan 
Am 905; sg.2. (mit suf. negat. u. pron.) 
fantattu mann enn harþara at Hrungne 
dauþan Hrbl 32; sg. 3. mogr fann gmmo 
njgk leiþa sér Hym 8', (Loke) fann half- 
sviþenn hugstein kono Hdl 43?, hann 


265 finna 

(Atli) fann eitt hús HHvó pró, í húsinu 
fann hann (Atli) Sigrlinn konungs dóttur 
ok Algfu jarls dóttur HH 5 pr 7, (Heþinn) 
fann trollkonu HÆv 30 pr “, Dagr faun 
Helga mág sinn þar sem heitir at Fjotur- 
landi HH II 27 pr3, Sigurþr reiþ eptir 
slóþ Fáfnis til bælis hans ok fann þat opit 
Fi 44 pr 1, þar fann Sigurþr stórmikit 
gull Fr 44 pr3; pl.3. (áser) fundo á 
lande .. Ask ok Emblo Vsp 17*, (Geirroþr 
uk Agnarr) fundu kotbónda einn Grmð, 
(valtivar) fundo at Æges grkost hverjan 
Hym 1“, fundu þeir (Vælundr ok bræþr 
hans) á vazstrgndu konur þrjár V%o 6, 
sale fundo auþa Vkvó?, þeir (menn Hund- 
ings) leituþu ok fundu eigi Helga HH III 
pr 4, (Sorle ok Hamþér) fundo á stræte 
stórbrogþóttan (Erp) Hm 12', fundo vá- 
stigo ok systurson sáran á meiþe Am 17'; 
2) aufsuchen, besuchen: tnf. (vin skaltu) 
fara at finna opt Hóo 44“, farþu at finna 
opt (vin) Hóv 1185, hví 's þér, stiller! 
stokt ór lande ok est einn komenn oss at 
finna? HHva3l*; prt. ind. sg. 3. (Heþinn) 
fann Helga bróþur sinn HHva30 prld; 
opt. pl. 2. segeþa meyjom né salþjóþom, 
manne gngom, at it mik fyndeþ Vkv 224; 
3) verschaffen: wmper. sg. 2. finn mér 
lindar loga Rm I“; 4) erfahren: nf. alt 
mon þat Atle epter finna, es mína spyrr 
morþfgr gorva Sg 40;  prs. ind. sg. 3. 
þat fiþr (ósnotr maþr) es at þinge kamr, 
at hann á formælendr fá Hóv 25?, þá hann 
(hann om. Fm) þat fiþr es meþ fróknom 
(leirom) kamr, at enge es einna hvatastr 
Hóv 64? Fm 179; prt. ind. sg. 2. þú fant 
at ek lauss life Fm 8*; sg. 3. syster fann 
þeira snemst at þeir í sal kvýmo Akv I6'; 
ö) erkennen: pari. prí. n. sg. ace. þann 


hefk allra ætgofgastan fylko fundet ok: 


framast nekkve Gprll31?; 6) merken: 
prs. ind. sg. 3. hitke hann (ósnotr maþr) 
fiþr, þót þeir of hann fár lese, ef hann 
meþ snotrom sitr Hýv24?; 7) anerkennen: 


nu hefr hgnom (Sigverþe) alt illo launat, . 


es fremstan þik finna vilde Br 18*; 
8)deuten : inf. rúnar mont þú finna ok ráþna 
stafe Hóvl42'; 9) erfinden, ersinnen: 
prs. ind. sg. 3. snót fiþr vélar (snnt auf 
líst) sér at hefndom Grp 45“; prt. ind. 
sg. 3. sat en alsnotra ambátt fyrer es orþ 
of fann viþ jotons mále (die eine ant- 
sort fand') Þrk26? 28?; 10) finnask 


20 


30 


35 


fu 
Gt 


50 


firen -illr 266 
a) gefunden werden, sich finden: nf. 
þar mono epter undrsamlegar gollnar tgflor 
í grase finnask Vsp6l?;  prt. ind. sg. 3. 
jerþ fanzk æva né uphimenn Vsp a“, í 
þann tíma fannz í Danmgrk kvernstoinar 
tveir Grt 17 (s.xur Eyrb.c.4, 2); b) steh 
treffen, xusammenkommen, auf etnander 
stossen: prs. ind. pl. Í. launa monk þér 
farsynjon ef vit finnomsk í sinn annat 
Hrbl 141; pl. 2. ek hins get, ef it Gymer 
finnesk .. at ykr tíþe vega Skm 24}; 
pl. 3. finnask æser á Iþavelle Vsp 60!R, 
hvé sá vgllr heiter es finnask vige at 
Surtr ok en svóso goþ? VmiI“?, Vigríþr 
heiter vgllr es finnask vige at Surtr ok 
en svýso goþ Vmi8';  prt. ind. pl.3. 
mæla nýmo ok mart hjala þás ráþspaker 
rekkar fundosk Grp 6?. 

firar, m. pl. (alts. firihos, ags. firas, ahd. 
firihi) mensehliche od. tibermenschliche 
wesen, lewute: nom. hitke hann (ósnotr maþr) 
veit, hvat hann skal viþ kveþa, ef hans freista 
firar Hóýv 264, firresk æ forn rgk firar Ls 
254, auþrans þess mono of aldr hafa frétt 
eina firar #32“, cy vas Helge .. fyrstr 
1 folke þars firar borþosk HH155*; gen. 
viltu, at ek, Valfaþer! vel fyr telja forn 
spjall fira þaus fremst of man Vsp 1“ 
(hter sand menschen und götter gemernt : 
Mhff, DA V, 89), hvat's þat fira? Alr 2', 
bregþe enge fgsto heite fira Alv3!, gll of 
rgk fira vgromk, dvergr! at viter Alv9' 
11*' 13" 15' 17! 191 21' 23! 25! 27! 
29! 31! 33', fggr mær fira (Qlrún) Vkv 2%, 
fgþor ek ákka sem fira syner Fn 23, fgþor 
né áttat sem fira syner Fm 3', fornjósnar 
augo þurfo fira syner, hvars skolo vreiþer 
vega Sd27!, vask upp alen í jofra sal.. 
at fira ráþe Od13?, feigþ fira fjýlmargra 
sá (mær) Grt 21?; dat. hvat lifer manna 
þás enn mæra líþr fimbolvetr meþ firom? 
Vm 444, matr sé þér leiþare an manna 
hveim enn fráne ormr meþ firom Skm 27}, 
(Herjafaþer gefr) manvit firom Hdl 3', 
hina vilt heldr, Helge! es réþ hafner 
skoþa fyrre nýtt meþ firom HHv 26?, vits 
ok vápna vant's jgfre at faa þeims skal 
fremstr meþ firom Sd 36“, ace. fjalþ's 
þats fira tregr Sd 30%, svá skal golle frókn 
hringdrife viþ fira halda Akv 34}. 

firen=illr, ad). úberaus böse: f. sg. voc. 
(stw.) þik skal Freyr fiask, en firenilla 
mær! Skm 339. 


267 *firenn 

*firenn, ad). frevlerasch; tn: firen-illr, 
firen - verk. 

firen-verk, 2. (vgl. aschiwed. firnar- 
várk; alts. firin-werc, ags. firen- weorc) 
freveltat: pl. dat. gorþer þik frægjan af 
firenverkom HH I43?. 

firna (aþ; #norw. firmast „saek verwun- 
dern', fær. firnast „blöde oder sehiichtern 
seim"; got. faírinun, ags. firnian, ald. 
firinön) Jmd (ehn) wegen ett. (ehs) tadeln : 
nf. ástar firna skyle enge maþr annan 
aldrege Hóv 92', eyvitar firna es maþr 
annan skal þess es of margan gengr guma 
Hóv 93!. 

firnur, f. pl. (gl. got. fairina, alts. ald. 
firina) frevelhafte worte: ace. mjak mæler 
þú miklar firnar Br 11?. 

firr, s. fjarre. 

firra (rþ; nor. fær. firra; ahd. firren) 
entfernen; 1) í. ehn eho jond einer sache 
berauben: tnf. fyrr vgrom fullráþa at firra 
yþr lífe Am 40?;  prs. ind. sg. 2. hón 
(Brynhildr) firrer þik flesto gamne Grp 
29!; part. prt. m. sg. ace. sik Valsung 


visse firþan(*) $g 138, firþan mik frændom : 


Am 523; pl. nom. fjarve yþro skyldoþ ér 
firþer vesa, ef vissak þat fár fyrer Fn 7?; 
f. sg. mom. (Guþrún) vaknaþe vilja firþ 
Sg24*: 32) firrask, a) fléehen (ór eho): 
enf. kannat (erfenyte) firrask ór flandgarþe 
Sy 26?; b) mewuen (ehn): enf. þat kann 
ek ot sjautjánda, at mik mon seint firrask 
et manunga man Jýv 162'; e) steh von 
etv. (eht) fernhalten: ínf. þat ræþk þér 
et átta, at þú skalt viþ illo sea ok firrask 
tlærþarstafo Sd .32?; prs. opt. pl. 3. firresk 
æ forn rgk firar ( ste mögen unercálhnt 
lassen') Ls 254. 

físa (feis; more. sehuced. dral. fisa, fær. 
físa „blasen') furxen: inf. hvárke þú þá 
(í hanzka) þorþer fyr hræzlo þinne físa 
nó hnjósa, svát Fjalarr heyrþe Hrbl 80. 

fiske. /. (norw. aschwed. adán. fiske, 
fær. fiski) fisehfany, fischerei; in: smá- 
fiske. 

fiskr, „. (nor. adán. fisk, fær. fiskur, 
aschied. fisker; got. fisks, alts. ahd. afris. 
fisk. ags. fisc, fix) fisek: sg. mom. uner 
Þjóþvitnes fiskr flóþe í Grm 21, sokþesk 
síþan sá fiskr (der miþgarþsormr) í mar 
Hym 25*; gen. ór fisks anda .. vas hann 
Gleipner ggrr #MS'; pl. gen. í þeim 
forsi var fjýlþi fiska Æm 8, hvat's þat 


þe 
c 


20 


| 


30 


 } 


35 


40 


í 
cn 


óð aschwed. fiál, 


fjarg 268 
fiska es rinn flóþe í? Rm I'; ace. gm 
. sás á fjalle fiska veiþer Vsp 59%. 

Composita: lyng-fiskr, viþ-fiskr. 

fit, f. (norw. fit, n.; fær. fit tn: fit- 
fuglur, vgl. auch fitja, fita, f. „pfote eines 
seehundes') haut xtetschen den xehen der 
sehwimmvögel; pfote (beim seehund); fuss 
úberhaupt: pl. dat. vel ek, kvaþ Vólundr, 
verþak á fitjom „hezl mir, wenn tch (wider) 
auf die frisse kime' Vkv 30. 

„fjalgr, ad). (norw. fjelg, fjaag „carm, 
feurig', fær. fjálgur) hetss, gliihkend; tn: 
inn -fjalgr. 

1. fjall, =. (norw. fjell, fær. fjall, 
adán. flæld mm: fjæld- 
skræpper, fjæld-stavn) berg, gebirge: sq. 
dat. grn .. sás ú fjalle fiska veiþer Vsp 
59“, á fjalle eþa firþe ef þik fara tíþer, 
fásktu at virþe vel Hýv 115*, þann (galdr) 
gelk þér enn sjaunda, ef þik sókja komr 
frost á fjalle hý Gy 12?, sem fyr ulfe óþar 
rynne geitr af fjalle HH II 36“, sefr á 
fjalle fylkes dótter Grp 15', veitk á fjalle 
folkvitt sofa Fim 43', fórk af fjalle fimm 
dógr taleþ Gjr II 14', kómea Grótte ór 
grea fjalle Grt 10', (mat suffig. art.) Njarþr 
kom aptr til Nóatúna af fjallinu FM 2}, 
reiþ konungr af fjallinu fram í landit 
HHoö5 pr3a, á fjallinu sá hann (Sigurþr) 
ljós mikit Sd2; ace. matar ok váþa es 
manne þorf þeims hefr of fjall faret Hýv 3*, 
þeir kómu upp á fjall HHvóð prð; pl. 
nom. fjall gll skjalfa s55!, leiþ eromk 
fjöll FM2!- dat. hon (Skaþi) vildi hafa 
bústaþ þann er faþir hennar hefir átt, þat 
er á fjollum ngkkorum FM 2}, fjarre hykk 
várt land fjallom Rínar Vkvls?; acc. 
fara úreg fjall yfer Skin 107, liþo þá unger 
úreg fjall yfer Hm 11}, reiþ (Jarl) .. hélog 
fjöll R5 371, þú því rétt es ek riþa skyldak 
heilog fjall hinig Fm 30?, fetom léto 
frókner of fjll at þyrja mare Akv 13!. 

Compostta:  hg- fjall,  megen - fjall, 

rgsmo=fjall, þá- fjall. 

2. fjall, n. (asehwed. fiöl „fisehhaut': 
got. fill án: þrúts-fill, alts. ags. afris. 
ahd. fel) fell, hat; in: ber-fjall. 

efjallr, adj. mat haut versehen; m: 
blak-fjallr, þurr- fjallr. 


50  fjarg, 2. göttlrches wesen, gott: pl. ace. 


hann (Loke) fjorg oll fiar „s19* (andersGrdte. 
196 fg.). 
Compositum: fjarg - hús. 


269 fjarg - hús 
fjarg-hús, nm. gotteshaus, tempel: pl. 
nom. fjarghús ruko Akv45?; gen. dva fljóþ 
(Guþrún) etke gáþe fjarghúsa Akv 424. — 
Die von KG (Efterl. skr. Í, 175) angesetxte 
bedeutung „domus vitae vel antmae, í. e. 
peclus, corpus', dae dem ags. feorh-hús 
allerdings xukommt, passt fúr keine der 
betden stellen, an denen ganzx xweifellos 
eon wairklichen gebáuden die rede 1íst, 
und xwear Ákv 42% von gebáuden, dte xur 
aufbewahrung von schátxen dienten, und 
hterzu mögen auch tm german. altertum 
die tempel benutxt worden setn. 
fjár-nám, n. forfnahme des vermögens, 
beraubung an geld und gut: sg. ace. þeir 
(Hundings syner) átto jafre (Helga) at 
gjalda fjárnám miket ok fgþor dauþa 
HH 11“. 
fjarra-fleinn, on. (nor. fara - flein, far- 
flein) eigentl. pfesl der weithin geflogen 
est", daher herumstreicher, landstrercher : 
sg. acc. fjarraflein (fjarrafleina F) þik mono 
faer kunna Alvó?. — Das wort begegnet 
sonst nur noch in den neueren Landslag 
des köntgs Magnús Hákonarson (NgL 11, 
1564 anm.) ín der form fira-fleinn als 
earsante xu einhleypr maþr; vgl. Bugge, 
Fkv 129), Richert s. 30 u. Ebbe Hertxberg 
s.v. (NgL V, 191“). 
fjarre, adv. (nor. fjerr, aschwed. fire, 
adán. fjær; got. fairra, alts. fer, ags. feorr, 
afrís. fir, fer, ad. ferro) I) fern von 
etc. (oho): sal sá (vglva) standa sólo fjarre 
Vsp 38!, fjarre hykk várt land fjollom 
Rinar Vko 15?, gekk .. lofþungs flote 
londom fjarre HHI28“, vaska fjarre .. 
grams aldrlokom HHIl1l', því bregþr 
þú nú mér, Fáfner! at til fjarre seak 
minom feþrmunom Fm 8', svá skaltu, 
Atle! augom fjarre, sem mont menjom 
verþa Akv27?; 2) weit weg, fort: sás 
mér fránn mæker æ fjarre borenn Vkv 19}, 
fjarre þú gekt, meþan ek á Fáfne rauþk 
minn enn hvassa hjor Fm 26!'; 3) ín 
der ferne: fjarre monom deyja Hm 10“; 
compar. firr 1) aveiler weg (von elw.: 
eho): ggngomk firr, fune! gehen wir 
tcetter auseinander Grm 1?, farþu firr 
sunde Hröl 133, fareþ firr húse Am 36'; 


2) in due ferne, fort: til góþs vinar liggja 50 


gagnveger, þót hann sé firr farenn /lýv 
34*; 3) at því firr guominus, ne: þann 
(galdr) gelk þér enn átta, ef þik úte nemr 


5 


10 


20 


25 


30 


36 


40 


ta 
|) 


fjal - kunnegr 270 
nýtt á niflvege, at því firr mege þér til 
meins gorva kristen dauþ kona Gg 13?. 

Composttum: fjarra - fleinn. 

fjaþr = hamr, m. (nor. fjader-ham, 
aschwed. fjádhra - hampn, adán. feder- 
ham; alts. feðer-hamo, ags. feðer - hama) 
federgewand: sg. nom. fjaþrhamr dunþe 

kö! 8!; gen. mont mér, Freyja! fjaþr- 
hams lea? Ærk 33. 

fjogrtánde, num. ord. (norw. adán. 
fjortande, fær. fjúrtandi. aschwed. fiughur- 
tande; ags. féowerteoða, afris. fiowertinda, 
ahd. fiordo zehanto) der vierxehnte: f. sq. 
nom. hin fjugrtánda ásynja er Gná FM 4'; 


5 m. sg. ace. þat kann ek et fjogrtánda 


Hóv 159'. 

fjórer, num. card. (nor. fjore, fær. 
fýra, aschwed. fiurir, adán. fyræ; got. 
fidwör, alts. fiuwar, fior, ags. féower, 
féor, afrís. iuwer, fiowor, fior, ad. fior, 
fiar) vter: m.nom. hirter .. fjórer Grm 
33', fjórer bróþr Gþr 165, fjórer vér Sg 
18?> f.aec. fjórar konur HHHvl; n. dat. 
sverþ .. fjórom fære an fimm togo HHv 8?; 
fjórer tager vær dekaden, vterxig: dal. 
fimm hundroþ dura ok of fjórom tegom 
svá hykk á Valhgllo vesa Grm 23', fimm 
hundroþ golfa ok of fjórom tegom, svá 
hykk Bilskirne meþ bugom Gm 24'!; 
acc. fjóra tugo Grm 23!U. 

fjórþe (álter fjorþe: KG, Efterl. skr. 
I, 274) num. ord. (norw. fjorde, fær. 
fjórði, asehwed. fiárþe, adán. fiarthi;, alts. 
fiortho, ags. feowerða, féorða, ahd. fiordo, 
fiardo) der vaerte: m. sg. nom. Sokkvabekr 
heiter enn fjórþe (bór) Grm 7!; ace. 
þann (galdr) gelk þér eun fjórþa Gg9'!'; 
f. 89. nom. in fjórþa (igþa) kvaþ Fm 235 tíð. ; 
n. sg. acc. þat kann ek et fjórþa Hóv 149', 
segþu þat et fjórþa Vm 26!, þat ræþk þér 
et fjórþa Sd 26!. 

fjol=, adv. (norw. fjal-, fær. fjöl-; got. 
alts. ahd. filu, ags. fela, afras. fel, ful) 
viel; in: fjal-hofþaþr, fjol- kunnegr, fjal - 


5 kynge, fjol-margr, fjl-nýtr. 


fjol=hafþaþr, adj. vele köpfe habend 
Í. sg. ace. sá Þér ór hreysom meþ Hyme 
austan folkdrótt fara fjölhgfþaþa Hym 36. 

fjol-kunnegr, adj. „ttelwissend', d. h. 
xauberkundig: m. sg. nom. hon (Fulla) 
baþ konung varaz, at eige fyrggrþe honum 
fjlkunnigr maþr Grm 23, hann (Reginn) 
var vitr, grimmr ok fjolkunnigr And; 


271 fjal- kynge 
f. sg. dat. fjlkunnegre kono skalattu í 
faþme sofa Hýv 112}. 

fjl-kynge, f. *auberet: sg. dat. ax 
(tekr) viþ fjolkynge Hóv 1369, Fránmarr 
jarl hafþi hamaz í arnar líki ok varit þær 
(Sigrlinn ok Álgfu) fyr hernum meþ fjgl- 
kyngi HHvö pr 10. 

fjöl-margr, adj. úberaus viel: m. pl. 
gen. feigþ fira fjalmargra sá (mær) Grt 21“. 

fjol-nýtr, ad). vielfachen nutxen brin- 
gend, segenspendend: m. sg. ace. þann 
(galdr) gelk þér fyrstan, þann kveþa fjal- 
nýtan Gg6';  f.sg. nom. (sw.) heil sjá 
en fjýlnýta fold! Sd3?*. 

Fjolsvins= mól, „. pl. das led von Fýgl- 
sviþr: nom. Fj tib. 

fjolþ, f. (fær. fjöld) eine menge, væl 
(gewöknl. mit abhing. genet.): sg. nom. 
fjalþ vas þar menja Vko 213, fjalþ's þats 


fira tregr Sd 30?, fjúlþ vas drukket Br 12}, : 


fór þar fjolþ horna Am $? þar vas fjalþ 
fear Am 88!; dat. (mit neutr. pron.) 
gllo golle .. kná hann (Sigvgrþr) einn 
ráþa, fjolþ því es und Fáfne lá Fm 34“; 
acc. fjalþ veit fróþa Fsp 44? 49* 5853, 
fjlþ ek þér sagþak, en þú fátt of mant 
Grm 52!, fjolþ ák meiþma, fjylþ ák menja 
Þrk 233, (jgtua syster hlaut) hogg hamars 
fyr hringa fjalþ Þri 324, fjlþ nam 
(Gunnarr) at spjalla Br 13', mey buþo 
hónom (Sigverþe) ok meiþma fjalþ Sg 2', 
gefk þér, Guþrún! .. fjolþ alz fear at 
fgþor dauþan G/r If26*, mund galt ck 
mærre (Guþrúno), meiþma fjalþ þiggja 
Am 89!, fjölþ mank bylva Gkv 183, fjolþ 
mglom fear á fegenslúþre Grt ö?; adcer- 
bial: vtel, vielfach, oft: sá einn veit es 
víþa ratar ok hefir fjúlþ of faret, hverjo 
geþe stýrer gumna hverr Hýe 18?, fjalþ 
of viþrer á fimm dggom Hóýe 39, fjalþ 
ek fór, fjolþ ek freistaþak, fjolþ ek of 
reynda regen Vmöð'!? 44? 46! 48!3 
50? 0212 öd 12 

fjolþe, mi. menge: sg. nom. í þeim forsi 
var fjolþi fiska Fm 8. 

fjor, n. (fær. fjör, adán. Íjor; got. 
fairlvus, m., alfs. ald. ferah, ferh, ays. 
feorh; eyl. nor. fjörug „lebkaft', „feurtg') 
1) fleiseh und blut als sttx der lebens- 
kraft: sg. dat. (tungls tjúgare) fyllesk 
fjyrve feigra manna Vsp 41' (Mhff, DA V, 
126); 32) leben: sg. nom. meþan okkart 
fjgr lifer Skm .20?; gen. Gunnare fráner 


þá 
Gt 


= 


2 


M 


- 


8 


-„ 


40 


6U 


fjar- sege 22 
ormar til fjors skriþo graffen sein leben 
an Ghv 1'*; dat. monk forþa fjgrve mino 
Hrbl 27, verþr þá þino fjorve of faret Ls 
ört, fjrve yþro skyldoþ ér firþer vesa, 
ef vissak þat fár fyrer Jfm 7?, hví hvetjask 
lézt míno fjorve at fara? Fm ó?, fee ok 
fjorve réþe sá enn fráne ormr, nema þú 
frýþer mér hvats hugar Fm 309 (die allit. 
formel fjor ok fæ auch im altdin.: Kalkar 
1, 555), hvat hefr Sigvorþr til saka unnet, 
es Íróknan vill fjorve næma? Br 1*, fyrr 
skalk míno fjgrve láta an þeirar meyjar 
meiþmom týna Sg 15? kona varp gndo, 
en konungr fjyrve Sg 29!, vildak fylkes 
fjyrve bjarga Od 29?; acc. ár skal risa 
Sás annars vill fé eþa fjar hafa Hóv 58?, 
fjor sitt láta hykk at Fáfner myne Fm 
22*, frógo fróknan, ef fjgr vilde Gotna 
þjóþann golle kaupa Akv 213, (Guþrún) 
niþja fjyr varþe Am 463, fegenn lézk þó 
Hjalle, at hann fjor þæge Am 59?. 
Compostta: fjyr-brot, fjor-lag, fjor- 
lausn, fjr-lok, fjr-sege, fjyr- sjúkr. 
fjor-brot, n. pl. todeskampf: dat. þú, 
Fáfner! ligg í fjyrbrotom þars þik Hel hafe 
Em 21?. 
fjorgyn, f. (vgl. got. faírgumi „berg', 
ags. firgen am: firgen-béam, firgen - gát, 
firgen-stream Ú. a., ahd. Fergunna, name 
von waldgebiryen; II. Hirt, IF 1, 479 fg.) 
erde: sg. dat. fylgþak þér á fjorgynjo, sem 
vit bróþrom tveim of bornar værem Od 
103. — Das wort tst ursprl. eigenname 
der erdgöttin (Vsp 56" Hrbl138; Fjorgynn 
m. Ls26'). 
fjór<lag, n. stoss der das leben ver- 
ntchtet, mord: tlárgþ tunga varþ hýnom 
at fjorlage Hóýv 117?, fyrstr ok gfstr vask 
at fjorlage þars vér á Þjaza þrifom Ls 50}, 
þr ok ofstr vastu at fjyrlage þars ér á 
jaza þrifoþ Ls ól". 
fjor-lausn, /. lebenslösung, erkaufung 
des lebens durch löseyeld: sg. acc. verþa 
flester fjorlausn þola Hdl 50?, tóku ver þá 
(ásuna) hondum ok lggþum þeim fjyrlausn 
at fylla otrbelginn meþ gulli ok hylja utan 
ok meþ rauþu gulli #ne 16. 
fjor<lok, 7. pl. beendagung des lebens, 
tod: dat. þann (galdr) gelk þér enn þriþja, 
ef þér þjóþár falla at fjgrlokom (fjarlotom 
hss.) Gg 8?. 
fjor=sege, m. „lebensmuskel', poet. be- 
xeichnung des herxens: sg. ace. spakr þátte 


273 fjor - sjúkr 


mér spiller bauga, ef fjgrsega fránan (das 
kerz des Fáfner) æte Fm 32%. 
fjor-sjúkr, ad;. todkrank: f. sg. nom. 
(se.) nam at mæla mær fjorsjúka (Borgný) 
Od 73. 
fjorþr, m. (norw. fjord, fær. fjörður, 
aschied. fiordher, adíin. fiorth) meerbusen, 
förde: sg. nom. fóro fagrbúnar unz þau 
fjorþr skilþe Am 284; gen. þú vast, hála! 
fyr hildings skipom ok látt í fjarþar mynne 
fyrer HHviS'; dat. á fjalle eþa firþe ef 
þík fara tíþer, fásktu at virþe vel Hóv 
115*, (Sigmundr) kom at firþi einum 
mjóvum ok langum S/19; ace. fóro.. 
sendemenn Atla fjorþ Lima yfer Am 4, 
(mit suffig. artikel) hann (ferjukarlinn) 
banþ Sigmundi far of fjgrþinn Sf 21, 
karl mælti at Sigmundr skyldi fara fyr 
innan fjorþinn Sf 23, rak hana (Guþrúnu) 


yfir fjorþinn á land Jónakrs konungs 20 Hm lö?; 


Gís Í. 

fjatorr, m. (fær. fjötur, asckwed. fiátur, 
adán. fjæder; vgl. norw. fjetra, f., alts. 
feteros, pl. m., ags. fetor, feter, f., ahd. 


6 berr ser í fjgþrom 


flaumr 2íd 


fjoþr, f. (nor. fjader, fær. fjöður, 
aschiwed. fládher, adán. feder, fejr; alts. 
fethara, fethera, ags. feðer, ahd. fedara, 
federa) feder; pl. fjaþrar gefieder: dat. 
-. Niþhoggr nae Vsp 
66?, þess fogls fjgþrom ek fjotraþr vask 
Hóv 189. 

- Composita: fjaþr-hamr; svan - fjaþr. 

flá (fló; nor. flaa, ascluced. tla, flaa, 


10 adán. flá; ags. fléan) abxtehen, abháuten, 


schinden: prt. ind. pl. 3. (æsir) flógu belg 
af otrinum Am 13. 

flagþ, n. (fær. flagd) wesen von úber- 
menschlicher grösse, rtese, rtesin: sg. 


15 nom. varþ Loptr kviþogr af kono illre, 


þaþan's á foldo flagþ hvert komet Hdl 43; 
dat. drógo þeir (Sgrle ok Hamþér) ór skíþe 
skíþeisarn, mækes eggjar at mun flagþe 
(der risin, d. 1. der Hel, xur freude) 
pl. gen. hvat's þat flagþa es 
stendr fyr forgorþom (forgarþe)? #y1' 3!. 

flár, ad). (nor. flaa; ags. fláh; vgl. got. 
ga-þláihan, akd.fléhan, fléhön ; Osthoff, Beitr. 
13, 399 ff.) 1) falseh, betriigerisch, hínter- 


fezzera, f.) 1) fessel, bes. fussfessel: sg. 2% listig: f. sg. nom. flý's þér tunga Ls31', 


nom. spretr mér af fótom fjotorr Hór 
149%, þann (galdr) gelk þér enn fimta, ef 
þér fjgtorr verþr borenn at boglimom Qy 
10', stokr þá láss af limom, en af fótom 


flú est, Freyja! es freistar min Hdl6'; 
n. sg. nom. fagrt baþk ykr kvýmo, Ílátt 
vas þó under Am 36?; ace. fagrt .. mæla 
en flátt hyggja Hóv 453, svá's friþr kvenna 


fjotorr Gg 103, fjatorr fastr verþr (Þrym- 30 þeira es flátt hyggja, sem ake jó óbryddom 


gjall) viþ faranda hverjan #) 103, (mit 
suffig. art.) fjgturriun heitir Gleipnir er 
dat. þú, 
-. fjatre fatlaþr í fianda liþ 
acc. (Vólundr) visse ser á hyndom 85 lek ast es hæneinrugehen Am 36'. 


honum (Fenrisúlfi) heldr FM 8'; 


gramr! riþer 
Br 16“; 


hofgar nauþer, en á fótom fjator of spentan 
Vkr 13*, fengo þeir Gunnar ok í fjotor 
pl. nom. 
ggrvir váru tveir fjotrar til hans (Fenris- 


setto vin Borgunda Akr 199; 


á íse hýlom Hóýv 89';  superl.n. sg. acc. 
(adv.) þá vér fegrst mælom es vér flást 
hyggjum Hýv 90?; 2) unsicher, gefáhr- 
lieh: n. sg. nom. tlátt es til sókja gefáhr- 


Composita: flá-ráþr, flá- ræþe. 

flásráþr, adj. henterlistige ratsehlage 
erteilend: f. sg. nom. flárgþ tunga varþ 
hýnom at fjórlage Hóv 117?. 


úlfs) fyrst þeir Drómi ok Iæþingr ok helt 4  flá<ræéþe, n. hinterlistiger anschlag : 


hvárgi FMS, 


2) eisernes band durch 
ecelches der schlitten auf den kufen be- 
festugt wird: pl. dat. sleþa fjtrom Sd 15*; 
3) nach Svby. Egilsson (180)) dze beiden 


sg. nom. þar mon flárðþe fylgja annat 
atalt meþ ollo Grp 38?. 

flaug, f. (nor. tlaug, n., adán. flg), n.) 
das flúeyen; flug, sehuss; an: harm- 


senkrechten holxstútxen auf denen der 45 tlaug. 


untere tetl des blasebalges ín der sehmtede 
ruht: sg. gen. und fen fjotors fótr of lagþe 


(lagþak) Vkv 24* 36. 


fjotra (aþ; nor. fjetra, fjatra, aschuved. 


flangon, f. das flieyen: sg. dat. opt 
verþr glaumr hunda fyr geira flaugon 
(,„hundegebell xeigt bevorstehenden kampf 
an') Am 23“. 


fátra, adán. fjædre; ags. feterian, afrís. 60 —flaumr, we. (#07. flaum; ags. fléam 


fitera) fesseln: part. prt. m. sg. nom. þess 
fogls (óminnes hegra) fjgþrorn ek fjatraþr 


vask í garþe Gunnlaþar Hýo 13}. 


„ftueht', akd. floum „oberste sehveht erner 
fltisstgkeit') brausende strömung; lirm, 
geráuschvolles treiben, gesellage ver- 





277 fljóta 
flougen) J) fliegen lassen: nf. hauke 
fleygja Gþr II 195; 2) sehleudern, 
schtessen : inf.(Jarl nam) flein (lzes: fleini ?) 
at fleygja R535'; prt. ind. sg. 3. fleygþe 
Oþenn ok í folk of skaut Vsp 24', (Konr) 
kolfe fleygþe R6 47. 

fljóta (flaut; norw. fljota, fær. tlóta, 
aschiced. flyta, adán. flytæ; alts. fliotan, 
ags. fléotan, afrís. fliata, ad. fliozan, 
tliazan) J) im wasser stch bewegen, 
sehutmmen (vom schiffe): nf. í Una- 
vógom flaust fagrbuen fljóta knótto HH 
132?, hverr (Hamall) lætr fljóta fley viþ 
bakka HH II5' 6!, létom fljóta far sund 
vfer Od293. 2) úibertr. gebadet sein, 
seheimmen (im blut): pri. ind. sg. 3. 
(Guþrún) vaknaþe vilja firþ, es Freys vinar 
flaut í dreyra Sg2d?; pl.3. bókr váro 
þínar enar bláhvito roþnar valundum, fluto 
í vers dreyra Hm í?. 

fljótla, adv. schnell, bald; berestwallag : 
heitr fljótla (fljótliga KR) for fylkes móþor 
Grp 35!. 

fljótlega, adv. schnell, bald: vilk fljót- 
lega finna Gripe (rp 2. 

fljótr, adj. (nor. tljot, fær. fljótur) 
rasch, schnell, hurtig: n. sg. ace. (ado.) 
fljótt (,bereitwtllig') mynder þú fríþre 
segja mina æve, ef mætter þat Grp 52}. 

fljóþ, n. (fær. fljóð; mach Bugge ent- 
lehnt aus ags. fléd em wetbl. etgennamen 
ecie Eanfléd, Ælfléd, Æðeltléd; s. Ark. 4, 
118 fg.; Stud. 5 anm. 3 u. 390; Badr. 30; 
Helgedigt. 300) weib: sg. nom. reiþ á 
varge .. fljóþ eitt HHov .35', fljóþ 's at 
Heimes fagrt álitom, hana Brynhilde bragnar 
nefna Grp27', æva fljóþ (Guþrún) etke 
gáþe fjarghúsa Ákv 42%; gen. ósnotr 
maþr ef eignask getr fé eþa fljóþs munugþ, 
metnaþr hýnom þroask, en manvit aldrege 
Hóv 79?, fagrt skal mæla ok fé bjóþa sás 
vill fljóþs ást fá Hóv 91? hvat's þat 
rekka es í rýþom telsk fljóþs ens fagrgloa“ 
Aloe 5?; ace. et ráþspaka teygþak á flærþer 
fljóþ Hýv 101*; pl. nom. hafa fullstaþet 
fljóþ at meldre Grt 24!; gen. fár kunne 
þeim fljóþa lýtom Br 15?. — Als frauen- 
name Rþ 25?. 

fijúga (tló; nor. fljuga, fær. fljúgva, 
aschwed. flygha, adán. flyghæ; ags. tléogan, 
afres. fliaga, aðd. fliugan, fliogan, fliagan) 
I) fliegen: nf. hugþak mer af hende 
hauka fljúga Gór 11 42!, grn hugþak 


20 


30 


35 


45 


50 


flótte 278 
inn fljúga at endlgngo húse Am 18'!; 
prs. end. sg. 1. nó ek flýg, þó ek fer ok at 
lopte liþ FM4!'; sg.3. falla forsar „sflýgr 
yrn yfer Vsp 593, (dreke) flýgr vall yfer 
Vsp 663, hvat þar flýgr, hvat þar ferr 
eþa at lopte líþr? FM4S, (mit suffig. 
negat.) flýgra hann (fleinn) svá stint, at 
ek stoþvegak Hóv150?;  pl.3. Hugenn 
ok Munenn fljúga hverjan dag jyrmon- 
grund yfer Grm 20!; part. prs.m. sg. 
nom. kómr enn dimma dreke fljugande 
'sp 66'; dat. fljúgauda fleine (skyle 
mange trua) Hýv 85';  f.pl. nom. gifr 
fljúgande Vsp 455H; prt. ind. sg. 3. ló þá 
Loke, fjaþrhamr dunþe Þrkö! 8!, fló til 
Gotþorms Grams ramlega kynbirt ísarn ór 
konungs hende Sg 223; pl. 3. flugo hrafnar 
tveir af Hnikars gxlom FM 9', flugu þær 
(valkyrjur) at vitja viga Vkv 12, meyjar 
flugo sunnan myrkviþ í gognom Vkvo 1', 
sárvitr flugo (fluga KR) HH 156?; 2) flíessen 
(von trihnen): prt. ind. pl. 3. tór flugo 
tresk í gognom Gþr 1 15?. 

flóa (óþ; nor0. tlo) 1) úberfltessen: prs. 
ind. pl. 3. heilgg vatn tlóa Grm 298U; 
2) úiberströmt sein mat etw. (eho): prt. 
and. sg. 3. flóþe vallr blóþe Am 49?. 

flopta (pt?): prs. ind. sg. 2. hví flopter 
þú, Loptr? Ls47?U Q?). 

flot, 22. (norw. flot, aschwed. tlut, adán. 
flot, flod; ags. tlot) 1) sehwimmender od. 
fltegender gegenstand; 2) beieyte fliissig- 
keit; fahrwasser: sg. dat. þat kann ek et 
nionda, ef mik nauþr of stendr, at bjarga 
fare mino á flote Hýr 154?. 

Composita: flot-bruse; vind(s) - flot. 

flot=brúse, 72. seebock', poet. bexerch- 
næg des schifles: sg. acc. mondu of vinna 
verk halft viþ mik, at flotbrúsa fester 
okkarn? Hymn 24“. 

flote, m. (norae. tlote, fær. floti, asehwed. 
luti, adún. fláde; ags. flota) flotte: sg. 
nom. eisande gekk und gþlingom lofþungs 
tlote londom fjarre HH 128}; dat. á lande 
ok á vatne borget's gþlings flota HHv 293, 
mon (má) Hoþbrodr Helga finna (kenna) .. 
í flota miþjom HH 136? 11 23), hverr es 
fylker sás flota stýrer? HH II16 pr9; 
ace. ísarnborger cro of gþlings flota HHv 
13? sté hón (Svava) land af lege ok feste 
Svá yþvaru flota HHr 26. 

flótte, „. (vgl. alts. ahd. fluht, afras. 
flecht) flueht: sg. gen. má Hgþbrodr Helga 


279 flóþ 
kenna flótta trauþan í flota miþjon HH 
1123?; ace. fróþr þykkesk sás flótta tekr 
gestæ at gest hæþenn Hv 31?. 

flóþ, n. (nor. adán. flod, f., fær. flöð, f., 
aschwed. floþ, f.; got. flödus, m., ags. 
flód, m. n., alts. flöd, m. f., ahd. fluot, m. 
f) 1) flut: sg. dat. uner Pjóþvitnes fiskr 
flóþe í Grm21?, hvat's þat fiska es rinn 
flóþe i? Rm1'; 2) eine krankhert (der 
fluss: vgl. adán. kold flod): sg. dat. fold 
skal viþ flóþe taka Hóv 136?(*). 

flugar-trauþr, ad). wer nicht gewillt 
ast xu fltehen: m. sq. acc. (sw.) enn flugar- 
trauþa jgfor HH 157. — Vgl. flugtrauþr. 

flugr, m. (vgl. nor. adán. flug, asehwed. 
flugh, n.; ahd. flug, m., ags. flyge, m., 
got. þlauhs) 7) flug; 2) flucht: sg. gen. 
vas Helge .. alltrauþr flugar HH I55*, þú 
mont maþr vesa mæztr und sólo .. gjgfoll 
af golle, en gloggr flugar Grp 7}. 

Composita: flug -stigr, flug - trauþr, 

flugar -trauþr. 

flug -stígr, nz. „flegtweg', veg durch de 
luft: sg. ace. mál's mer at ríþa roþnar 
brauter, láta fylvan jó flugstig troþa HH 
1148? 

flug-trauþr, adj. wer nicht gewallt íst 
xu fliehen: m. sg. acc. Helga .. flug- 
trauþan gram HH 1 36?. — Vgl. flugartrauþr. 

flykkjask (kþ;, nor. fær. flykkjast, 
aschiced. flykkias) sick xusammenscharen, 
sich sammeln: prt. ind. pl. 3. flykþosk 
þeir Atle ok fóro í brynjor Am 39". 

flýta (tt; norzc. flyta) fördern, beschleu- 
nugen (anders KG, Njála 11, 59): part. 
prs.m. sg. mom. fárs vas (Vinge) flýtande 
Am 4?. 

flytja (flutta; nor. flytja, fær. flyta, 
flytja, asehtced. flytia, adán. flyttæ) jmd 
(ehn) dbersetxen (iiber ein wasser): nf. 
baþat hann (Hildolfr) hlennemenn flytja 
eþa hrossa þjófa Hrðl 17. 

flérþ, /. (aschwed. flörþ, adán. flærd) 
falschheit, falsches (d. h. unsattliches) 
benehmen: pl. ace. teygþak á flærþer fljóþ 
Hóv 101“. 

Compositun: flærþar- stafer. 

flérþar-stafer, m. pl. xur falschhett 
verleitende runen; falschhett, unstttlich- 
keit: acc. þat ræþk þér .. at þú skalt viþ 
illo sea ok firrask flærþarstafe Sd 32?. 

1. flója (þ, ogl. nor. flya, fær. flýggja, 
aschwed. flyia, adán. fly; got. þliuhan, 


10 


20 


30 


35 


40 


45 


50 


fold 280 
alts. ahd. fliohan, ags. fléon, afras. flia) 
fltehen: ínf. monka ek flója þót mik feigjan 
viter Sd 21'. 

2. flója (óþ; norw. fær. floa) schicht- 
wetse belegen: part. prt. n. pl. nom. hveim 
ero bekker baugom sáner, flet fagrlega 
floeþ golle? Bdr 6“ (s. Bugge =. st.). 

fnása (aþ; ogl. ags. fnæst, mhd. phnásen) 
schnauben: prt. ind. sq. 3. vreiþ varþ Freyja 
ok fnásaþe k 12!. — Vgl. Stevers, 
Proben s. 35, anm.; Ær 21, 109. 

fngsa (st; norw. fngsa, adán. fngse) 
ausschnauben, ausblasen (ebo): prét. ind. 
sg. 1. (mit suf. pron.) eitre fnóstak es á 
arfe lák miklom mins fgþor Fm I8!; 
sg. 3. (Brynbildr) eitre fnóste es sór of 
leit á Sigverþe Gþr 125?. 

fogl, fugl, m. (sorw. adán. fugl, fær. 
fuglur, asehwed. fughl; got. fugls, alts. 
fugal, fugl, ags. fugol, afris. fugel, ahd. 
fogal) vogel: sy. nom. fugl sat í limunum 
HHo 12, fugl mikill sat á húsinu HHv5S 
pro, (mat suffig. art.) fuglinn kvakaþi 
HHo 14, fuglinn kvaþ HHv 23 tib. 4! tib.; 
voc. fogl fróþhugaþr! Hv 2?; gen. þess 
fogls (óminnes hegra) ek fjotraþr vask í 
garþe Gunnlaþar Hýv 13? sofa ek né 
mákat sævar beþjom á fogls jarme fyrer 
FM2!", er hjartblóþ Fáfnis kom á tungu 
honum (Sigurþi), ok skilþi hann fugls rgdd 
Fm 31 pr 5, þat er sogn manna, at Guþrún 
hefþi etit af Fáfnis hjarta ok hon skilþi 
því fugls rgdd Br20 pr13; acc. (mtt 
suffig. art.) Atli skaut spjóti fuglinn til 
bana HHvö pr 6; pl. nom. mærer foglar 
(gæss) Gþr 115“; gen. klgk nam (Konr) 
fogla M} 45!, ór fogla mjolk .. vas hann 
Gleipner gorr FM8'; acc. fogla steikþa 
Rþ31?, (Konr) kyrþe fogla R6 47?, hvat 
skalt, Konr ungr! kyrra fogla? Rb 47“. 

fold, f. (nor. fold, foll en ortsnamen, 
sonst nur noch in alten volksltedern 
nachuweisbar, fær. fold; alts. folda, ags. 
folde) 17) erde: sg.nom. sigr fold í mar 
Vsp ö7'!, fold skal viþ flóþe taka Hýv 136?, 
fór en forna fold gll saman Hym 26', 
Jerþ heiter meþ mgnnom, en meþ ásom 
fold Alv 10', heil sjá en fjolnýta fold Sd 3?, 
veltom grjóte of garþ risa, svát fold fyrer 
fór skjalfande Grt12?; dat. varþ Loptr 
kviþogr af kono illre, þaþan's á foldo flagþ 
hvert komet Hdl 43“, þat ræþk þér .. at þú 
ngom bjarger hvars þú á foldo fiþr Sd 33', 


281 fold - vegr 
vitoma á moldo menn in sælle .. né in 
mætre mægþ á foldo Sg 18“, hvat's frægst 
á foldo? Od4!'; ace. fár vas fremre sás 
fold ryþe Rm 26"; 2) land: sg. dat. fastre 
-. foldo Grpl“. 
Compositum : fold - vegr. 
fold-vegr, m. (ags. fold- weg) dae gang- 
bare er che, erde: sg. nom. fram 
reiþ Óþenn, foldvegr dunþe Bdr 3}. 
folk, n. (norw. aschwed. adán. folk, 
fær. fólk; alts. ags. ahd. folc, afris. folk) 
1) krnegerschar, heerhaufe: sg. gen. folks 
odvite HHvl0? HHII1I'; dat. ey vas 
Helge .. fyrstr í folke HHI55!; acc. 
fleygþe Oþenn ok í folk of skaut Vsp 24'; 
pi. nom. ganga fimtán folk upp á land 
HH1Iöl“; dat. Sigurþar .. folkom grims 
Hdl 25; 2) kampfgedrönge, schlacht- 
getummel: sg. dat. þat kann ek .. ef ek sé 
af fáre skotenn flein í folke vaþa Hýv 150?; 
ace. monat hann (þegn ungr) falla þót hann 
í folk kome Hýv 158}, vit síþan á Svi- 
þjóþo framvísar tvær í folk stigom Grt 13?; 
3) tolk als polit. verband: sg. gen. folks 
jaþar HH II41*; dat. meþan fjórer vér 
folke róþom Sg 18?; 4) menschen tiberhpt: 
pl. dat. eino nafne hétomk aldrege siz ek 
meþ folkom fór Grm 484. 
ta: folk-djarfr, folk- drótt, 
folk-liþande, folk-ræþe, folk-skár, 
folk-valde, folk-vig, folk- vitr, folk- 
varþr. 
folk-djarfr, ad). mutig un kamp(e, 
tapfer: m. sg. ace. ek mon fóþa folkdjarfan 
gram (Sigvorþ) Km 14?; f. sg. nom. þeim 
sjalfom Sigrún ofan folkdjorf of barg ok 
fare þeira HH I31?. 
folk-drótt, f. (ags. folc-dryht) volks- 
schar: sg. ace. sá (Þórr) ór hreysom .. 
folkdrótt fara fjglhgfþaþa Hym 36. 
folk-líþande, m. wer unter den men- 
schen umherxseht, wanderer: pl. dat. fram 
vísa skop folkliþgndom Fm 41?. 
folk-ráþe, n. herschaft úber ein volk: 
ag. dat. (Gjúke) fimm suno at folkræþe 
.. getna hafþe Br 9? (Bugge, Fkv 418). 
folk-skár, ad). menschenvernichtend : 
m. sg. ace. (stw.) fianda enn folkskaa (Regen) 
Fm a37?. 
folk-valde, m. volksbekerscher, first : 
sg. voc. Freyr, folkvalde goþa! Skm 3!. 
folk-víg, n. krseg: sg. nom. þat vas 
enn folkvig fyrst í heime Vsp 24?; ace. 


Ort 


þa 
o 


20 


36 


dv 


m 
fs) 


for - ellre 282 
þat man folkvig fyrst í heiine es Gollveigo 
geirom studdo Vsp 21'; pl.nom. fræg voro 
folkvig þaus framr (Halfdanr) ggrþe Hdl 14*. 

folk = vítr, f. sehlachtjungfrau, walktire : 
sg.acc. veitk á fjalle folkvitt (Brynhilde) 
sofa Fm 43!. 

folk-varþr, mm. volkshúter, fúrst: sg. 
ace. lenge huger deildosk áþr of frégak 
folkvorþ (Gunnar) at gram (Sigverþe) 
Gþr II6*. 

for=, untrennbare partikel (nor. fær. 
aschwed. adán. for-) a) lokal, de rechtung 
von oben nach unlen oder von hinten 
nach vorn bexeicknend, m: for-berge, 


ö for-garþr, for-njósn, for-streyme; 6) tem- 


poral, auf die vergangenhett xurick- 
weisend, in: for-ellre (vgl. xt a und b 
got. faúr, faúra, ad. alts. fora, ags. fore, 
afras. fara, Íore); ec) modal, 24 jmds 
nutxen od. vorteil, tn: for-mælande (vgl. 
ahd. alts. fur),  d) modal, den begriff 
des 2. compostttonsglredes steigernd, in: 
for-kuþr, for-spell, for-vitne; e) modal, 
an pejorterender functton, tn : for-brenner, 


2 for-dæþa, for-skop (vgl. %u d und e got. 


fra, fair, ahd. fra, far, fir). 

foraþ, nm. gefáhrliche stelle, gefáhr- 
licher gegenstand; gefahr: sg. nom. far 
þú nú æva þars foraþ þykker Gg 15!', ey 
svá hótt foraþ kömr at holþa sunom, 
hverjan þær (meyjar) ór nauþom nema 
Fy 403, alt es feigs foraþ Fm ll; acc. 
hvat sú grind (sá garþr) heiter, es meþ 
goþom sýat menn et meira foraþ? FY 9' 11. 
— Æur etymol. vgl. A. Kock, Ark. 14, 
263 fg. 

for-berge, nm. abhang eines beryes; 
nur gebraucht im sg. gen. (adv.) bergab- 
hafþak þér móþre mart skeiþ riþet svangre 
und sgþle, simol! forberges HH I 44!. — 
Úber dieses u. áhnl. wörter vgl. Grimm, 
Gramm. 3, 132 fg. 

for-brenner, m. „verbrenner', poet. 
bexeichnung des feuers: sg. ace. (kalla eld) 


5 forbrenne dvergar Alv 26". 


for-dæþa, f. (norw. for-dæda) úibel- 
táterin, xauberin: sq. nom. Freyja! þú'st 
fordæþa ok meine blanden mjok Ls32', 
býr fordéþa vammafull á vege Sd 26'. 

forsellre, %. (nor. for-eldre, fær. 
for-eldur, asehawed. for-áldre, adán. for - 
ældre) vorvöter, ahnen: sg. dat. hann 
(Reginn) sagþi Sigurþi frá forellri sínu én 6. 


283 for-garþr 

for -garþr, 7. (0720. for - gard) vorhof : 
sg.dat. hvat's þat flagþa es stendr fyr 
forgarþe? Fj3!; pl. dat. hvat's þat flagþa 
es stendr fyr forggrþom? #1}. 

for-kuþr, f. verlangen, begterde; be- 
gehrenswerter gegenstand: sg. gen. for- 
kunnar sýn (der anblck der geliebten 
person') mon flestan glaþa #) 48?. 

for- mæélande, m. (part. praes.; adán. 
for-mælende) ftirsprecher: pl. ace. þat 
fiþr (ósnotr maþr) es at þinge komr, at 
hann á formælendr fá Hóv 25“, svá (sem 
orn) es maþr es meþ mgrgom kgmr ok á 
formælendr fá Hóv 62}. 

1. forn, adj. (norw. aschwed. adán. forn, 
fær. fornur; got. fairneis, ahd. firni, alts. 
fern, ags. firn, fyrn) alt: m. sg. nom. 
hælbítr sem húþskór forn á vár Hrbl 97, 
forn jatonn Hym 133; gen. forns mjaþar 
Skm 38? La53?; pl. dat. fornom stgfom 
Vm I?; ace. forna stafe Vmöó? Alv 35?, 
forna niþja „die vorfahren' Hdl 11'; 
f.sg.nom. forn .. grind Grm 22? (s20.) 
en forna fold Hym 25?; dat. (sto.) Vgls- 
ungakviþu inni fornu HH II 12 pr 11, 
Guþrúnarkviþu inni fornu Br 20 pr 5; 
pl. dat. fornum sggum Á} Í V'kv 15, sagom 
fornom Odl' Grt18*; ace. Fimboltýs 
fornar rúnar Vsp 60“, fornar topter fgþor 
Grm 11“; n. pl. nom. forn timbr Akv 45}, 
(sw.) Hamþismál in fornu Hm 31 pr 1; 
gen. fornra spjalla HHI3r'; ace. forn 
spjgll fira Vsp 1“, forn rok „s25!; compar. 
n. sg. nom. eg fátt fornara Hm 2. 

Compositum : forn - fróþe. 

2. fórn, f. (noric. forn) gabe, geschenk: 
pl. ace. tóko þeir fórner es þeim friþr 
sende Am ö?. 

forneskja, f. torxeit, bes. die heid- 
mische; heidentum: sg. dat. þat var trúa 
í forneskju, at menn væri endrbornir 
HH 1II50 pr 2, þat var trúa þeira í forn- 
eskju, at orþ feigs manns mætti mikit 
Fm Í pr 2. 

forn-fróþe, n. alte sage: pl. dat. hann 
(Sigurþ) kalla allir menn í fornfraþum 
um alla menn fram ok gofgastan her- 
konunga Sf.33. 

for-njósn, f. spáhendes umhersehen, 
wmstceht: sg. gen. fornjósnar augo þurfo fira 
syner hvars skolo vreiþer vega Sd 27!. 

fors, m. (nor. fors, foss, fær. fossur. 
asehwved. adán. fors) wasserfall: sg. dal. 


ot 


10 


20 


2 


Gv 


30 


fóstr 


á (d.t. á baþm) sér ausask aurgom 
af veþe Valfgþor Vsp 27?, falz Í 
Fránangrs forsi Ls 65 pr 1, í þeim 
var fjolþi fiska Æm 8, ce. art. hann 
vari) var lgngum í forsinum í gedd 
Rm 9; ace. margan hefk fors of 
Rm 2? e.art. Otr hét bróþir várr 
opt fór í forsinn í otrs líki Æm lI 
nom. falla forsar Vsp 59?. 
for-skop, n. pl. ungliekliches sehuc 
gen. ór est, syster! ok orvita, es 
þinom biþr forskapa HH 11 33?. 
for=spell, n. verlust: sg. acc. hefk 
vera forspell beþet Gr I 4?. 
for-streyme, n. der lauf eines fi 
von einem beliebigen unterhalb der 
belegenen punkte bis xur mtindung 
and “streymo); sg. gen. (adv.) strc 
eáirts: (Þórr) studdiz forstreymi! 
Gríþarvol FM 6?. — Vgl. for-berge. 
for-vitne, f. (vgl. fær. for- vitin 
gterig') wissbegter, neugter: sg. acc 
vitne mikla kveþk mér á fornom s 
viþ þann enn alsvinna joton Vm 1?*. 
forþa (aþ; norw. forda, fær. 
asehwed. forþa) 1) etiw. (eho) beu 
regen: prt. ind. pl. 3. (Húnar) fo 
fingrom ok fengo í snóre Am42?; 2)be 
schtitxen, retten (ehm, eho): tnf. 
forþa fjarve mino Hrbl 27; prs.ind, 
forþa sér Hym 12?; 3) verschonen (í 
amper. pl. 1. tgkom vér Hjalla, en Í 
forþom Amóc?; 4) forþask steh be: 
prs. end. pl. 3. svá forþask Hym Í 
steh retten: inf. Helgi mátti eigi Í 
annan veg en tók klæþi ambóttar ok 
at mala HH III pr2; f. eht einer, 
entgehen: prs. tnd. sq. Í. mit suffig. 1 
forþomka furþo Am 26"; f. ehn see 


40 7md bergen, vor ýmd fliehen: tnf. r 


> | 


4. 


50 


sá marr es und þér rinne, þót fiandi 
forþask eiger HH 1130. 

forþom, ado. (got. faúr þamma: No: 
$127; norte.fordom, fær. forðum, asc, 
forþom, adíin. fordum) ehemals: ek 
Jotna ár of borna þás forþom mik 
hafþo Vsp 27, ungr vask forþom Hót 

íóstr, n. (norw. addin. asehwed. Í 
fær. fostur tm: fostur-dóttir, fostur. 
u. a.; ags. tóstor, fóster) erxseh 
sg. ace. Reginn veitti Sigurþi fóstr ok k 
Hm 5. 

Compositum : fóstr- man. 


285 fóstra 

1. féstra (aþ; norw. fær. fostra, aschtved. 
fostra, folstra, adán. fostra) aufxtehen, 
erstehen“ pri. ind. sg. 3. kerling fóstraþi 
Agnar, en karl fóstraþi Geirrgþ Grm 6, 
Helga fóstraþi Hagall HH II 3. 

2. fóstra, f. (nor. fær. fostra, aschwed. 
folstra) 7) pflegemutter: sg. voc. fá kant, 
fóstra! .. ungo vife andspjall bera (Gór 
Í11?; 2) pflegetochter: sg. nom. Íogr 
álite fóstra Heimes Grp 29?; aco. horska 
Heimes fóstro Grp 31*, framlundaþa fóstro 
Heimes Grp 39“. 

fóstre, m. (fær. fostri, aschwed. fostre) 
I) pflegerater: sg. nom. Fránmarr .. jarl, 
fóstri Sigrlinnar HHv 9, fóstre minn Hir 
li; 2) pflegesohn: sg. nom. Geirrgþr 
fóstri minn er konungr Gm 17; ace. 
Agnar fóstra þinn Grm 16. 

fóstr-man, n. sklaven die mit den 
kindern des herrn aufgewachsen sind: 
sg.nom. fóstrman mitt Sg 69?. 

fóta-hlutr, m. dae untere hilfte des 
körpers (unterleib und bene): sg. nom. 
hendr ok haufoþ hné á annan veg, en fóta- 
hlutr fell aptr í staþ Sg 23}. 

fót-laug, f. (noric. fot-laug) fuss- 
waschung: sg. ace. þú skalt, Hundingr! 
hverjom manne fótlaug geta HH II.38?. 

fótr, m. (nor. fot, fær. fótur, asehwed. 
foter, adán. fod; got. fötus, alts. afris. 
föt, ags. fót, ahd. fuoz) 1) bein: sg. nom. 
þá's jór ónýtr, ef einn fótr brotnar Hóv 
88? fótr viþ fóte gat ens fróþa jatons 
sexhofþaþan sun Vm 333, svá kvazk (Erpr) 
veita mundo fulting fréndom sem fótr 
gþrom Hm 13?, hvat mege fótr fóte veita? 
Hm 13?; dat. fóte Vm 33? Hm 13?; 
ace. fót nam (Gunnarr) at hróra Br 13', 
(Guþrún) skelde fót undan Amd:?; pl. 
dat. spretr mér af fótom fjgtorr Hóv 


5 


40 413; handar .. 


149*, stokr þá láss af limom en af fótom ' 


fjtorr Gg 105, (visse sér Vólundr) á fótom 
fjgtor of spentan Vkv 13“, fótom sér þú 
þinom .. Jormonrekr! orpet í eld heitan 
Hm 25“; ace. (Vólundr) und fen fjotors 
fétr of lagþe Vkv 244, und fen fjators fétr 
of lagþak Vko 36%, (4) bryte fótr ykra 
Am 24?, fótr.. þína Hm 25*R; 2) fuss: 
sg. dat. konungr drap fæti ok steyptiz 
áfram Grm 54 pró, þat's fár miket ef þú 
féte drepr Km 24'; pl. dat. konungr lét 
-- troþa Svanhildi undir hrossa fótum 
Ghr 9, þann enn hvíta hadd Svanhildar 


á5 besonnenen plan' Hóv 98?; 


aure trgddo und joa fótom hv 16%> 


frá 286 
acc. 
æsir .. trúþu upp otrbelginn ok reistu á 
fætr Rm 5 pr 2. (Sigurþr) bindr gullspora 
á fætr sér FH2?. 

Composita: fóta- hlutr, fót-laug. 

frá, praep. ce. dat. (norw. fra, fær. frá, 
aschwed. adán. fran, fra; got. alts. ags. 
ahd. fram: A. Koek, Bidrag till svensk 
etymologi s. 10 ff.) 1) von, fort von, enl- 


10 fernung od. trennung von etwas bexetch- 


nend, bes. nach verbis der bewegung: 
farþu frá sunde Hrbl 1334; gengr fet nio 
Fjorgynjar burr nepr frá naþre Vsp 56“, 
þat vas eige árar títt at frá konungdóm 


16 kváner genge (dass ein weib die könags- 
wiirde aufgab') Sg 14?; 


Atle lét rinna 
„. JÓ eyrskaan aptr frá morþe Akv35?; 
(mey) þás frá víge Vingskorne reiþ Fim 
44?: skip Sigmundar skriþo frá lande Gr 


20 I1169; stukko stórar steþr frá lúþre Grt 


217; út þú né kvæémer frá ása sunom 
Ls279; fjatorr fastr verþr viþ faranda 
hverjan es hana (Þrymgjoll) hefr frá hliþe 
H 104; kjósa frá móþrom mogo Fm 12}, 


25 leysa kind frá konom Sd S?; kamr fylker 


fára nátta, nema .. mey nemer frá mild- 
inge HH 120“; (Geirrgþr) vildi taka 
Óþin frá eldinum Grmöó4 pr 3, margar 
brúþer hann (Hate) lét frá bue teknar 


90 HHv17?; ek vélta þær (myrkriþor) frá 


verom (f machte ste durch list thren 
mínnern alspenstig') Hrbl 57; deyja frá 
svinom Am ö8*; dem regierten dativ 
nachfolgend: (þeir fara) heiler hilde frá 


85 Hóv 1565; morg veitk máte mér gengen 


frá Hym 33', út gekk Sigvgrþr andspjalle 
frá FH4?; hvarf ser óhróþogr andspille 
frá Sg 46', hvarfk ein þaþan andspille frá 
Gþr II11'; (einherjar) ríþa vige frá Vm 
es þér sleit Fenrer frá Ís 
38', Suttung svikenn hann (Oþenn) lét 
sumble frá (,beraubte thn durch trug des 
metes') Hóv 1093; út þú né komr órom 
hallom frá Pm í%; visom vilja frá „ohne 
2) von, von 
— aus, den ausgangspunkt einer bewe- 
gung od. handlung anxeigend: hon (Gerþr) 
gekk frá skála foþur sins til skemmu 
Skm 3; komr.. dreke fljúgande .. neþan 


50 frá Niþafjgllom Vsp 66?, frá veom mínom 


ok vongom skolo þér æ kgld rýþ koma 
Lsó1?, komenn være nú, ef koma hygþe, 
Sigmundar burr frá sglom Oþens HH 11 49?, 


287 frá 

frá morþe þeira Gunnars kvámo ór Myrk- 
heime Akv 45?; (Rígr) reis frá borþe R5 
19?; þeir (dvergar) es sótto frá salar steine 
aurvanga sjat til jgrovalla Vsp 14?; reist 
hann (Sigurþr) meþ Gram frá hgfuþsmátt 
brynjuna í gggnum Sdé; þeir (Granmars 
syner) .. frá Svarenshauge .. her kgnnoþo 
HH 132?; sagþer, Helge! at Heþenn være 
góþs verþr frá þér ok gjafa stórra „dass 
er werl wire gutes von dir xu empfangen ' 
HHv 34?; dem regterten datin nach- 
folgend: tóro (Þórr ok Týr) .. Ásgarþe 
frá unz til Egels kvýmo Hym í?; gape 
þú grindom frá! Skm 285; út þú né kömr 
órom hgllom frá Vm r?; 3) von, den 
ort angebend, wo eine person thre heimat 
hat oder wohin ein gegenstand gehört: 
Sigrún frá Sevafjollom HH II17' 41' 44!; 
(monk kjósa) gollhyrndar kýr frá grams 
bue HHv4?; 4) von, dte abstammung 
oder herkunft einer person bexetchnend: 
(skolom) of jafra ætter dóma, gumna þeira 
es frá goþom kvýmo Hdl 8? (gumnar) 
borner frá Jgrmonreke Hdl 25?F, sá vas 
viser frá Volsunge ok Hjordis frá Hrauþ- 
unge, en Eylime frá Qþlingom Hdl 26'3, 
ero valor allar frá Viþolfe, vitkar aller frá 
Vilmeiþe, en seiþberendr frá Svarthofþa, 
jetnar aller frá Yme komner Hdl 35'*; 
nachgestellt: þat (skars) vas bróþor frá 
Býleipts komet Hdl42*; der dat. wird 
durch die relativpart. vertreten: Skjoldr 
hét sonr Óþins er Skjoldungar eru frá 
komnir Grt2; 5) von, dte person oder 


sache bexeichnend, ton der erxákhlt oder : 


gesprochen wird: frá jotna rúnom ok allra 
goþa seger þú et sannasta (ek kann segja 
satt) Vm 42? (3!, (Grímnir) sagþi ekki 
fleira frá sér Grm 28, hann (Reginn) sagþi 
Sigurþi frá forellri sínu ok þeim atburþum, 
at Oþinn ok Hænir ok Loki hgfþu komit 
til Andvarafors Æm 6, hér er sagt í þessi 
kviþu frá dauþa Sigurþar Br 20 pr 1, 
sagþe mer Hogne frá Sigvarþar sýrom 
dauþa Gór il í?; bes. tn tiberschriften, 
de den inhalt des nachfolgenden ab- 
schnatts angeben: frá Hrauþungi konungi 
Grm tib. A, frá Ægi ok goþum Ls tib., 
frá hestum FM 12'U, frá Vælundi PX tið., 
frá Níþaþi konungi Vko tíð. ( A), frá Vælundi 
ok Níþaþi Vko 1' úib., frá Hjorvarþe ok 
Sigrlinn HHo tib., frá dauþa Sinfjatla Sf téb., 
frá Sigurþi Æm tib. (R), frá dauþa Fáfnis 


20 


30 


40 


si 
vu 


60) 


fram 288 
Fm 1' úib., frá dauþa Sigorþar Br 20 pr tib., 
frá Borgnýjo ok Odrúno Od tib., frá 
Guþrúno GQhv tib.; nachgestellt: srlggom 
ykrom skyleþ aldrege segja seggjom frá 
Ls 257, austrfgrom þínom skaltu aldrege 
segja seggjom frá Ls60?; 6) adverbtal 
steht frá nur Am 34“: áþr þeir frá hyrfe 
„ehe ste fort gtengen'. 

Composttum: í - frá. 

frakka, f. (ags. franca, m.) speer: pl. 
ace. frgkkor dýja Rþ 35“. 

frálega, adv. schnell, hurtig: 
drjúgan dag þann frálega Hym 7' 4. 

fram, adv. (norw. fær. aschwed. adin. 


foro 


ö fram; ags. from) 1) vorwárts (ráumlich) : 


gátter allar, áþr gange fram, umb skoþask 
skyle Hóv 1', fram gengr hann (ósnotr maþr) 
drjúgt í dul Hýv79*, fóro drjúgom dag þann 
fram Hym 7!R, (Þórr) veifþe Mjollne morþ- 
gjarnom fram Hym 37*, fram reiþ Óþenn 
Bdr 3*, (Heimdallr) fór ferþar sinnar ok 
fram meþ sjóvarstrondu ngkkorri #} 2, 
reiþ konungr af fjallinu fram í landit HHv 5 
pr 3, fram vísa skap folkliþgndom Fm 
41?, hestrinn vildi eigi fram ganga fyrr en 
Sigurþr steig á bak honum Fm 44 pr 7, fram 
lógo brauter Hm 1“', Grani hleypr fram at 
eldinum FH2?; vorn: Geirrgþr var fram 
í skipi Grm 10; bera fr. herbetbrangen: 
(vas) fyr jotna gl fram boret Þrk 24?, 
bereþ hnosser fram Húnkonunga Ghv 6'; 
draga fr. hervorxtehen: dró Oþinn fram 
hringinn Andvaranaut Km 5 pr 4; ganga 
fr. henxugehen: gekk algollen fram .. 
bera bjórveig syne Hym 83, fram gengo 
þeir Hym 18? þá gekk Sif fram Ís 52 
pr 1, gekk Hreiþmarr fram Am ó pr 3, 
gengo jarlar alsnotrer fram Gþr 12'; 
hafa fr. rorbringen: haf þat fram sjaldan ! 
Am 379; — koma fr. herankommen: þá 
komr Hlínar harmr annarr fram, es Oþenn 
ferr viþ ulf vega Vsp 53'; reiþa fr. heraus- 
riicken, úiberltefern : hann (Andvari) hafþi 
fram reitt gullit En 4 pr2; selja fr. heraus- 


5 geben, iibergeben: rengþe þær (rúnar) 


Vinge .. áþr hann fram selde Am 4?; 
setja fr. aufselxen: fram sette hón (Amma) 
fulla skutla /#5 1S?; standa fr. vortreten: 
stattu fram moþan þú fregn FM 1I'; 
2) vorwiirts (xettlich): fram sék lengra 
unrb ragna rok sp 447 49" 58“, faer sea 
nú fram of lengra an Oþenn mon ulfe 
móta Hdl 453, fram of sér, fylker! lengra 


framan 


Grp 207, mann veitk enge fyr mold ofan 
þanns fleira sé fram an þú, Gríper! Grp 
227; in sukunfi, spáter: mon á beinom 
brinna yþrom fære eyrer þás fram komeþ 
„min at vitja Sgöl?; fram vas kvelda 
„es tar spöt am abend' Br1l2'; halda 
fr. fortsetren: fram heldom því þau missere 
Grt15!; telja fr. der reihe nach au/- 
röhlen, herxihlen: viltu, at ek, Valfaþer! 
vel fram telja forn spjall fira Vsp 1%H, 
fram telk lengra Hdl 209; vita fr. die 
rukunft voraus wissen: (Heimdallr) visse 
vel fram sem vaner aþrer Þrk 14?; 3) auf 
das eth. gebtet tibertragen: hann (Sigurþ) 
kalla allir menn í fornfræþum um alla 
menn fram „kervorragend vor allen 
mánnern" Sf 33. 
Compostta: fram -gengenn, fram -leiþa, 
fram -lundaþr, fram -lyndr, fram- 
víss; á-fram, umb-fram. 
framan, adv. (norw. aschwed. Íraman, 
fær. framman) ton vorn, vorn: sá (hvelpr) 
vas blóþogr of brjóst framan Bdr 3'; 
fóro (Þórr ok Týr) .. dag þann framan (fram 
R) „den ganzen tag von setnem anbruche 
an" Hym 7! (FJ 1, 1200 ú. S.x. st). 

framarr, adv. compar. 1) weiter vor- 
wörts (local): vápnom sínom skala maþr 
velle á fete ganga framarr Hóv 38?, segþu 
mér þat, Skirner! áþr .. þú stiger fete 
frsmarr Skm 41?, segþu þat, Elder! svát 
þú einoge fete ganger framarr Ls Í*; 
2) wetter, ferner (temporal): malom enn 
framarr Grt21“ 22!; 3) superl. þann 
(Atla) hefk allra étgofgastau fylke fundet 
ok framast nekkve „tn gewisser bextehung 
an erster stelle' Gþr I131? (FJ, Ark. 
14, 203). 

frame, m. (fær. frami) 7) túchtagkeit: 
#g.gen. mjok es bráþr sás á brondom skal 
sins of freista frama Hóv 2%, segþu mér, 
Gagnráþr! alz þú á golfe vill þíns of 
freista frama Vm ll? 13? 15? 17?; aee. 
afl gól hann ( Þjóþrarer) ásom en glfom 
frama Hóe 160?; 2) nutzen: sg. ace. 
morgom orþom mæltak í minn frama í 
Sattungs sglom Hóv 103. 

fram-gengenn, part. prt. „ fortgegan- 
gen'. d. a. gestorben, tol: m. sg. non. 
hvárt estu feigr eþa estu framgengenn? 
Skm 12!; pl. ace. só Níþhoggr nae fram- 
gengna Vsp 39“ (vgl. véxvec xerereHvnöres 
Od. 11, 37). 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


 ð 


0 


Þa 


5 


30 


35 


50 


fregna 290 

fram-leiþa (dd, asekwed. fram -leþa, 
adán. fram-lede) herbetfúhren: part. prt. 
m. ag. nom. var framleiddr sonargoltr HHo 
30 pr 10. 

fram =lundaþr, ad). mutig, kihn: f. sg. 
ace. framlundaþa fóstro Heimes Grp 393. 

fram-lyndr, ad). dass.: m. sg. voc. 
framlyndr jaforr! Grp 14?. 

framr, ad). (aschwed. framber; ags. from) 
1) hervorragend, ausgexezchnet: compar. 
m. sg. ace. mer fyrmunþo míner bróþr at 
ættak ver gllom fremra Gþpr I13?; superl. 
m. sg. nom. vits ok vápna vant's jofre at 
faa þeims skal fromstr meþ firom Sd 36}, 
Sigurþr var þó allra framastr Sf32; ace. 
hefr hýnom alt illo launat, es fremstan 
þik finna vilde Br18*%; 2) mutig, kiihn: 
m. sg. nom. fræg voro folkvíg þaus framr 
ggrþe Hdl 143; compar. m. sg. nom. fár 
vas fremre sás fold ryþe Rm 269; 3) weit 
in der xeit xuriickliegend, alt (nur ím 
compar. v. superl.): superl. n. sg. ace. 
segþu þat .. hvat þú fyrst of mant eþa 
fremst of veizt Vma34?;  pl.acc. forn 
spjall fira þaus fremst of man Vsp 1*. 

fram = víss, ad. (norw. fram- vis) dze 
xukunft kennend: m. sg. nom. (Gripir) 
var allra manna vitrastr ok framvíss Grp 2, 
rétt emkat ek ráþspakr taleþr ne in heldr 
framvíss Grp 21“; f. pl. nom. ero komnar 
til konungs húsa framvísar tvær Fenja ok 
Menja Grt 1?, vit síþan á Svíþjóþo fram- 
vísar tvær í folk stigom Grt13?. 

frán-eygr, ad). met glönxenden augen : 
m. sg. voc. enn fráneyge sveinn! Fm 5?. 

fránn, ad). (vgl. nor. fraanon #rot- 
wangag ') glinrend: m.sg. nom. naþr fránn 
Vsp 66?, fráun mæker Víkr 194, (s20.) enn 
fráne ormr Skm 27“ Fma30ð; voc. (so.) 
enn fráne ormr! Fm 19'; dat. (ste.) orme 
þeim enom frána Pke 18'; ace. fjarsega 
fránan Fm 32*, (sw.) orm enn frána Grp 
11', enn frána mæke Fm 1?; pl. nom. 
fráner ormar Ghv l7!; f.pl. ace. fránar 
sjóner Gjpr 113?. 

Compositum: frán - eygr. 

frata (aþ; nor. frata; mikid. farzen) 
furxen: nf. þik at bróþr þínom stóþo 
blíþ regen, ok munder þú þá, Freyja! 
frata Ls 32. 

fregna (frá; norw. frega. fær. fregna, 
asehwed. frághna, adán. fregne; got. 
fraíhnan,  alts. fregnan, ags. frignan) 


10 





293 freyja 
frétte Atle, hvert farner være sveinar 
hans leika Am 74?; pl. 3. (sveinar) frétto 
hvat skylde Am 725; 2) von et. (eht) 
hören, el. erfahren: anf. átt slíkt at 
fretta Ám 76!; part. prt.n. sg. acc. frétt 
hefr gld ófg þás endr of gorþo segger 
samkundo „rahlreiche leute haben von der 
susammenkunft gehört die . Aml!. 
freyja. f. (fær. frúgv; ahd. frouwa, 
afris. Írowa; egl. got. frauja „herr') 
herrin, in: hús-freyja. — Als name 
einer asin Þrk3! ú. 0. 

freyþa (dd; „or. frgyda, vgl. fær. 
froyður, m., asched. frödha, f. „schawm ') 
schöumen: prét. ind. sg. 3. freyddi sveitinn 
ór hjartanu Fm 31 pr 2. 

fría (aþ; norw. aschwed. fria, adín. 
fri; got. frijön, ags. fréon) 1) lieben: 
prs. ind. pl. 3. hann (Loka) fjorg gyll fria 
Ls19“R; 
sina Sg 9?; 3) sehmeicheln, sich lhebens- 
soiirdig machen: prs. ind. sg. 3. sá fær es 
friar Hóv 91*. 

fríe, m.(?) geltebter: sg. nom. es minn 
frie morgo sinne gloggr viþ geste Hym 9?. 

frilla. /. (álter friþla; nor. fær. frilla, 
aschwdd. friþla, frilla, adán. fridle, frille) 
geliebte, beisehlöferin: sg. nom. frilla 
kvaþ Ffym 11 úb., en fríþa frilla Hym 31', 
Herkja hét ambótt Atla, hon hafþi verit 
frilla hans Gr ÍIT1. 

friþ-drjúgr, adj. frtedevoll, frtedlich: 
f. eg. gen. (lopt ok logr) lé þér á friþ- 
drjúgrar farar (g 11*. 

friþell, m. (ahd. friudil) geltebter, buhle: 
sg. nom. Vilmuudr hét sá er var friþill 
hennar (Borgnýjar) Od 2; gen. (Baþvildr) 
tregþe for friþels Vkv 31}. 

1. friþr, n. (norw. adán. frid, fred, fær. 
friður, aschwed. friþer; alts. frithu, ags. 
friðu, afris. fretho, ahd. fridu, egl. got. 
ga-friþön, Friþa-reiks) J) freundschafi, 
liebe: sg. nom. elde heitare briunr meþ 
illom vinom friþr fimm daga Hýv öl?, 
svá s friþr kvenna þeira es flátt hyggja, 
sem ake jó óbryddom á íse hýlom Húýv 
89!; ace. (eple ellifo) monk þér, Gerþr! 
gefa, friþ at kaupa, at þú þér Frey kveþer 
óleiþastan lifa Skm 199; 2) friede: sq. 


2) liebkosen: anf. kvón fria : 


30 


40 


nom. þykkjomka friþr í farar brodde HH 50 


1122*, þá lagþiz Fróþa friþr Grt 28, (mit 
sufj. art.) var honum (Fróþa) kendr friþrinn 
um alla danska tungu Gré9; gen. urþo 


fróþr 2ð4. 
þeir (Svarangs syner) mik fyrre friþar at 
biþja Hrbl 88; ace. elle gefr hýnom 
(ósnjallom maune) enge friþ, þót hýnom 
geirar gefe Hóv 16?, gefat þíuom figndom 
friþ! Æýv 1269, þér es sómra sverþ at 
rjóþa an friþ gefa figndom þínom HHo 
34, sleit Fróþa friþ fianda á millo HH 
1133, Augustus keisari lagþi friþ of heim 
allan Grt 7, kalla menn þat Fróþa friþ 
Grt 10, (Fróþi) baþ þær (ambáttir) mala 
gull ok friþ ok sælu Gt 22. 

Composita: friþ --drjúgr; ó- friþr. 

2. fríþr, ad). (or. frid, fær. fríður, 
aschwed. friþer) trefflich, gut, sehön: 
m. sg. mom. tóko þeir (Gjúkungar) fórner 
es þeim fríþr (Atle) sende Am 53; pl. gen. 
fær fátt af mer friþra kosta Hdl4dr?; 
f. sg. nom. (see.) en friþa frilla Hymn a3l'; 
compar.m. sg. ace. friþra vilk dauþa fara 
í ljós annat Am 82*%; f. sg. ace. fljótt 
mynder þú fríþre segja mina ve, ef 
mætter þat Grpöð?. 

frjósa (fraus; norw. frjosa, asehwed. 
frysa, adán. fryse, egl. fær. frosin „ge- 
froren, erfroren'; ags. fréosan, ahd. 
friosan; vgl. got. frius) frteren: part. prl. 
m. sg.nom. vas karls es kvam kinnskógr 
frgrenn Hym 104. 

frost, n. (norw. fær. aschwed. adán. 
frost; alts. ahd. frost, ags. afris. forst) 
frost, kíilte: sg. nom. þanu (galdr) gelk 
þér enn sjaunda, ef þik sókja komr frost 
á fjalle hú Gy 12?. 

fróþ-geþjaþr, ad). klug, verstöndag : 
f. pl. nom. hverjar 'o þær meyjar es líþa 
mar yfer fróþgeþjaþar fara? Vm 48S. 

fróþ-hugaþr, adj. dass.: m. sg. voc. 
fogl fróþhugaþr! HHvo 2?. 

fróþlegr, adj. nach art eines verstön- 
digen: m. sg. acc. (udo.) mælte Mims 
hgfoþ .. fróþlekt et fyrsta orþ Sd 14. 

fróþr, adj. (nor. frod, fær. fróður, 
aschwed. froþer; got. fröþs, alts. ags. 
afris. fröd, ahd. fruot) klug, verstándag, 
weise: m. sg. nom. fróþr sá þykkesk es 
fregna kann ok segja et sama go 48!, 
margr þá fróþr þykkesk, ef hann fregenn 
esat Hýr 303, fróþr þykkesk sás flótta 
tekr gestr at gest hæþenn Hýo 31', namk 
frævask ok fróþr vesa Hýv I41', hitt 
viljak fyrst vita, ef þú fróþr sér Vm6?, 
fróþr estu nú, gestr! Von 19', (sw.) sá enn 
fróþe jgtonn Vm 35?, enn fróþe .. afe 

1Q* 





297 fróknla 

fróknla, ado. nach art eines tapfern: 
fróknla láteþ HHv 12? (fróknlega Á). 

fróþa (dd; ahd. fruoten) klug machen, 
unterrichten: nf. ek mon fróþa folk- 
djarfan gram Rm 14!'EF. 

fróþe, n. (fær. froði gedtcht', aschwed. 
frydhe; egl. got. frödei, f., ahd. fruoti) 
kenntnis, kunde: pl. nom. numen ero 
fróþe Grp 18!; gen. fjalþ veit fróþa Vsp 
44? 499 583. 

Compositum : forn - fróþe. 

fugi, m. s. fogl. 

1. full, n. der gefúllte becher: sg. acc. 
full skal signa ok viþ fáre sea ok verpa 
laake í log Sd 7*, fórþe mér Grímhildr 
full at drekka svalt ok sárlekt Gþr 
1r 22! 

Composstum: bragar - full. 

2. fúll, adj. (nor10. aschwed. adán. ful, 
fær. fúlur; got. fúls, ags. ahd. fúl) faul, 
stinkend: f. sg. ace. leiddo þá mey ( Herkjo) 
i mýre fúla Gþr III 10?. 

full-drukkenn, part. prt. tollgetrunken, 
genug gelrunken: n. sg. nom. fór þar fjolþ 
horna unz þótte fulldrukket Am 8“. 

fállegr, adj. garstig. hásslich: n. sg. 
nom. fúllegt andlit Ró 8?. 

full-fastlega, adv. im sehr bindender 
sceise: it monoþ alla eiþa vinna fullfastlega 
Grp 31?. 

full-gorva, adv. ganz genau: þege þú, 
Freyja! þik kannk fullggrva Ls30!. 

fall - gédr, part. prt. reich begabt, 
retch ausgestattet mit et. (eho): f. sg. 
mom. fullgódd fee Sg 34“. 

fall-hyggja (hugþa) lseben: prt. ind. 
sg. 1. (mit suffig. pron.) umb Svanhilde 
sóto þýjar es barna minna bazt fullhugþak 
Ghv 15?. 

fnll-illa, adv. sehlimm genug: fátt es 
fullilla faret viþ gram slíkan Am 81*. 

full-kvæne, adj. wer ein gutes weib 
hat, wolbeweibt: m. sg. nom. fullkvæne 
þá fylker være, ef meintregar mér augraþet 
Orp 34?. 

full -malenn. part. prt. genug gemahlen: 
n. sg. nom. mona hondom hvilþ vel gefa, 
áþr fullmalet Fróþa þykke Grt 174. 

full-mikell, ad). sehr gross: m. sg. 
nom. þótte hórom Hrungues spjalla verþr 
Hlórriþa vel fullmikell Hym 16?. 

fullr, adj. (norw. full, fær. fullur, 
aschwed. fulder, adán. fuld; got. fulls, 


10 


20 


full -trúe 298 
alts. ags. afrís. ful, akd. fol) 1) voll: 
m. sg. nom. fullr es (bjórr) ljóþa ok líkn- 
stafa Sd óð; — dat. tak viþ hrímkalke 
fullom forns mjaþar Skm 38? Las 53?; 
pl. acc. fram sette hón (Amina) fulla skutla 
Rþ1I8?;  f. sg. mom. er munnlaugin var 
full, bar hon (Sigyn) út eitrit Ls 65 pr 6, 
vesa þóttomk full ilz hugar at frændr 
dauþa Gr 1138“; pl. ace. fullar grindr 
sák fyr Fitjungs sunom Hóv 75!'; n. sg. 
ace. Ágnarr gekk at Grimni ok gaf honum 
horn fult at drekka Prm 33, hon (Borg- 
hildr) tók eitr mikit horn fult ok bar 
Sinfjotla Sf8, hon (Brynhildr) tók horn 
fult mjaþar ok gaf honum (Sigurði) minnis- 
veig Sdl pr2; pl.ace. sjau eigom vit 
salhús sverþa full hverjo Akv 7*; 2) voll- 
zðhlig: m. pl. ace. á því þinge es þjóþer 
skolo í fulla dóma fara Sd 118 (s. dómr, 3). 
Compostta: full-drukkenn, full-fast- 
lega, full-gorva, full- gódr, full- 
hyggja, full-illa, full-kvæne, full- 
malenn, full- mikell, full-ráþa, full- 
rýnenn, full-ródr, full-spakr, full- 
staþenn, full-steikþr, ful-ting (ful- 
tingja), full-trúe, full-týja, full- 
vegenn; bglva- fullr, geiska - fullr, 
hróþr-fullr, hug-fullr, sorg-fullr, 
sorga-fullr, vamma- fullr. 
full-ráþa, ad). tndecl. festentschlossen : 
m. pl. nom. fyrr vgrom fullráþa at firra 
yþr life Am 40?. 
full-rýnenn, adj. vollstöndig vertraut 
mail den runen: m.sg.nom. fár es full- 
rýnenn Ám ÍÍ?. 
full-rgdr, part. prt.xu ende gesprochen: 
n. sg. nom. fullrótt's of þetta Akv 46!. 
full-spakr, adj. gentigend klug: m. sg. 
nom. vastat, Fróþe! fullspakr of þik .. es 
man keypter Grt 8'. 
full-staþenn, part. prt. (nor. full- 
staden) lange genug gestanden: n. sg. ace. 
hafa fullstaþet fljóþ at meldre Grt 24. 
full-steikþr, part. prt. gar gebralen: 
n. sg.nom. hann (Sigurþr) hugþi at (bjartat) 
fullsteikt væri Fm 31 pr 2, (Sigurþr) 
skynjaþi hvárt (hjartat) fullsteikt væn 
Fm 31 pr 3. 
full-trúe, m. (ogl. norw. full-tru, adj.) 
treuer freund, vertrauler: sg. nom. þá 
vélte (Sigvarþr) mik, es vesa skylde allra 
eiþa einn fulltruo (/,frew an bexug auf 
alle eide') Br 2*; ace. nam hann (Gunnarr) 





301 fylgþ 
þann héto es þeim (Gjúkungom) enn fylgþe 
Am 28?, fylgþe saþr slíko „hterbei xeigte 
stek volle aufrichtigkeit' Am 44*, fylgþe 
oss herr manna Am 87“, sú náttúra fylgþi 
kvernunum (/ diese eigenschaft hatte dte 
máihle'), at þat mólz á er sá mælti fyrir 
er mól Grt18;  pl.1. fórom af lande, 
fylgþom Sigverþe Am 92?. 

fylgþ, /. (nor. fylgd, fær. fylgd tn: 
fylgdar -sveinur, aschwed. fylghþ; ahd. 
folgida) beglettung: sg. acc. (trollkona) 
bauþ fylgþ sína Heþni HHo 30 pr 8. 

fylker, m. ordner des heeres, first 
(KG, Efterl. skr. 1, 213): sg. nom. sá sésk 
fylker (Hróþmarr) fæst at life HHv 11, 
fylker þér truer es þik í fogrom lætr beits 
stafne bua HHo 14?, skamt lét vise vígs 
at bíþa, þás fylker (Helge) vas fimtán 
vetra HH110', komr fylker (Hgþbrodr) 
fára nátta .. nema hgnom viser valstefno 
tl HH I 20'!, hverr es fylker sás flota 
stýrer? HH II 16 pr 9, fullkvæne þá fylker 
(der sprechende Sigvgrþr selbst) være, ef 
meintregar mér angraþet Grp 34?; voe. 
fátt mant, fylker (Sinfjotle)! fornra spjalla, 
es gþlingom ósgnno bregþr HH 1I37', 
seomk, fylker (Helge)! frænda reiþe HH 
1115?, vilk þer í faþme, fylker (Helge)! 
sofna, sem lofþunge lifnom myndak HH 
1I46?, hérs maþr úte ókuþr komenn .. 
sá vill, fylker (Gríper)! fund þinn hafa 
Grp 4*, fyrst mont, fylker (Sigvorþr)! 
fgþor of hefna Grp 9', fram of ser, fylker 
(Griper)! lengra Grp 20?; gen. (kjósat) 
enar fogro fylkes(Hjorvarþs) brúþer HHv 3?, 
sefr á fjalle fylkes dótter (Brynhildr) Grp 
16', þá ena fggro fylkes dóttor (Brynhilde) 
Grp 30“, heitr fljótla fyr fylkes móþor 
(Grimbilde) Grp 35*, (Guþrún vas) harþ- 
hugoþ of hror fylkes (Sigvarþar) Gþr 15? 
10?, varaþe (Gollrgod) at hylja of hror 
fylkes (Sigvarþar) Gór 111“, (Guþrún sá) 
fránar sjóner fylkes (Sigvarþar) liþnar 
Gþr 113*, vildak fylkes (Gunnars) fjgrve 
bjarga Od 29?, fár treystesk þar fylkes 
(Gunnars) rekka eld at ríþa né yfer stíga 
FH 2'9; dat. hvat mon snót at heldr viþ 
Sigorþ mæla es at farnaþe fylke (d. h. mér) 
verþe? Grp16*; ace. biþ (Svývo) bráþ- 
lega búna verþa, ef vill finna fylke (den 
sprecher Helge selbst) kvikvan HHr 36*, 
mælt hafþak þat: .. myndega losteg at 
liþenn fylke (Helga) jgfor ókunnan arme 


20 


25 


30 


35 


45 


50 


fyr 302 
verja HHv 42?, (norner) býþo fylke (Helga) 
frægstan verþa HH I2?, verþr at skiljask 
Sigorþr viþ fylke (Grípe) Grp 247, vildu 
okr fylke (Sigvgrþ) til fear véla Sg 163, 
þann (Atla) hefk allra ætgofgastan fylke 
fundet Gpr 1131?. 

fylkja (kþ; asehwed. fylkia) Ín schlacht- 
ordnung aufstellen: tnf. þeir sigr hafa es 
sea kunno .. eþa hamalt fylkja Æm 23*. 

fylla (ld; nortw. fær. aschwed. fylla, 
adán. fulde, fylde; got. alts. ahd. fulljan, 
ags. fyllan, afris. fullia) ftillen, anfúillen 
(eht ehs od. meþ eho): tmf. skapker fylla 
hón (Heiþrún) skal ens skira mjaþar Grm 
25', fylla otrbelginn meþ gulli Rm 16; 
prt. ind. sg. 3. fann Sigurþr stórmikit gull 
ok fyldi þar tvær kistur Fm 44 pr 4; 
part. prt. f. sg. nom. opt gengr (Brynhildr) 
innan ilz of fyld, ísa ok jokla, aptan 
hverjan Sg8!; fyllask stck féillen, stck 
máislen (eho): prs. índ. sg. 3. (ulfr) fyllesk 
fjarve feigra manna Vsp 41!. 

fyr (fyrer) (norw. for, fy', fg, fær. fyri, 
asehwed. for, fyr, för, adán. for; got. 
faúr, alts. ahd. fora, furi, ags. for, fore, 
afris. fori, fore, for) praep. ec. dat. und 
ace. (fyr, álter fur, tst ursprúngl. allein 
als praepos. verwendet worden, wáhrend 
dre lingere form fyrer aussehltesslich 
als postpos. ú. adverð. gebraucht ward; 
doch wird die auch von der metrik be- 
stöltgle und in unserer ausgabe durch- 
geftihrte regel von den hss. nicht mehr 
strenge befolgt. Ebenso 1st das verhált- 
n2s xtctschen ept und epter, of und yfer, 
und ænd under; vgl. Stevers, Beitr. 5, 
4t9f.; KG, Efterl. skr. 11, 45 fg.). 

I. ce. dat. 1) vor, an localem stnne, auf 
die frage "wo?: geyr (nú) Garmr mjok fyr 
Gnipahelle Vsp 44! 49! 581, stynja dvergar 
fyr steindurom Vsp 48?, úte vas dauþr 
fyr durom Hór 70, (ljóþ) es gól Þjóþrgrer 
dvergr fyr Dellings durom Hóýv 160?, 
(Valgrind) stendr velle á heilog fyr helgom 
durom rm 22 ?, (hundar) bundnir fyr skíþ- 
garþs hliþiSkm10 pr ?, skor vas fyr enne R} 
15, Horn ok Ruþr (zwei fliisse) .. þverre 
æð fyr þér Gg 8“, standet þér mein fyr 
munom „ken hindernis stehe vor deiner 
lrebe, stelle sich deiner liebe entgegen' 
Gg 15?, hvat's þat flagþa es stendr fyr 
forggrþom (forgarþe) ? #Y 1' 3!, fyrir durum 
Valhallar stendr lundr sá er Glasir er 





305 fyr 

fyr geira flaugon Am 23?, vesa mon þat 
fyr nekkve „das wird etwas xu bedeuten 
haben" Am 24*- 

II. e. ace. Í) vor, % localem sinne, 
auf dse frage wohin?: sá (Hate) skal fyr 
heiþa bruþe himens (,soll thr voraus- 
laufen') Grm 394, býro .. heilan (kalk) 
fyr Hyme Hym 30*%, (vas) fyr jotna ol 
fram boret Árk 24?, bóro þat (hjarta) fyr 
Gunnar Akv 23* 25!, ljóto leikborþe skaut 
fyr mik en lævísa kona Gg3!, siga lætr 
þú brýnn fyr braar HHv 19?, (Loki) kastaþi 
netinu fyr gedduna Æm 19, þeir .. beittu 
fyr bergsngs nokkura Æm 15 pr 2, hón 
(Brynhildr) krgng of kvamsk fyr kné 
móþor Sg 45“, kvýmo konungar fyr kné 
þrenner (,beugten steh um flehend metne 
knie %u umfassen') Qþr 1125, (Odrún) 
gekk mild fyr kné meyjo at sitja (,l2e8s 
stch vor thren knien nieder') Od 6', 
hratt fyr hallar dyrr .. brande brúþr 
heitom Akv 44?; 2) an stelle von: var 
lýsigull haft fyrir elds ljós Ls 17, hón 
(Ugtna syster) skell of hlaut fyr skillinga, 
en hogg hamars fyr hringa fjolþ Þrk 3234, 
3) in bexug auf: slíks skyle synja aldre 
maþr fyr annan Od22%, malet hefk fyr 
mik „was mich betrafft, so habe ach 
(fertig) gemahlen' Grt 17?; 4) ftir 
(bexahlung od. lohn bexeichnend): hqfoþ 
þítt bærak í hende mér, létak þér þat fyr 
lyge Les 14*; 5) wegen: fyr þá sok 
(,„deswegen') drap Sinfjotli hann Sfó; 
6) fúr (au ýmds nutxen): leysegaldr 
lætk þér fyr legg of kveþenn Gg 10}, út 
af hans (Mimameiþs) aldne skal á eld bera 
fyr kelisjúkar konor #)16?, verþk sjolf 
fyr mik synja lýta Gþr IIl6*; 7) mehr 
als: mér unne mær fyr mann hverjan 
Sg28'; 8) vor (temporal): svá Þundr 
of reist fyr þjóþa rok Hýv 1453, hétomk 
Þundr fyr þat Grmö4?, vaknaþe Bryn- 
hildr .. fyr dag lítlo Br14?, þeir (hvit- 
ingar) mono feiger fára nátta fyr dag litlo 
Gpþr II 44*; 

III. mit advv.: f. austan ostæwáðrts (c. acc.): 
býr fyr austan Élevága hundvíss Hymer 
Hym 5!, reiþ Óþenn fyr austan dyrr Bdr 
4!, eld sék brinna fyr austan borg Grt 19'; 
f. norþan nordwárts: stóþ fyr norþau á 
Niþavgllom salr ór golle Vsp 37!; f. vestan 
tcesteeðirts (0. ace.): vargr hanger fyr vestan 
dyrr Grm 10}, þat vann næst nýs niþr 


þá 


0 


20 


80 


88 


40 


dö 


60 


fyr - banna 306 
Ylfinga fyr vestan ver HH II8?; (e. gen.): 
skalk fyr vestan vindhjalms bruar HH 
II483; f. handan senseats (c. acc.): hverr 
es Sá sveinn sveina es stendr fyr sundet 
handan? Hröl1, liggr of hoggvenn fyr 
handan ver Gotþorms bane (Gr II 79; 
f. Innan #nnerhalb (e. ace.): fyr innan emk 
Æges holl of komenn Ls 14', (Ioke) fyr 
innan kvam jgtna heima Érk5?, (I,0ko) 
fyr innan kvam ása garþa Prk 83, hverr 
þat ggrþe es ek fyr garþ sák innan? FY 
33, karl mælti at Sigmundr skyldi fara 
fyr íonan fjorþinn Sf23; Í. neþan unter- 
halb (ce. ace.): (mank) mjgtviþ mæran fyr 
mold neþan Vsp 2%, annarr gelr fyr jorþ 
neþan sótrauþr hane at sglom Heljar Vsp 
437, nio kvamk heima fyr Niflhel neþan 
Vin 43*, Hrímgrimner heiter þurs es þik 
hafa skal fyr nágrindr neþan Skm35?, 
átta vetr vastu fyr jorþ neþan kýr molkande 
ok kona Ls 23% Hrungnes bane (d. 2. 
Mjollner) mon þér í hel koma fyr nágrindr 
neþan Ls 63“, ek hef Hlórriþa hamar of 
folgenn átta rgstom fyr jgrþ neþan brk7?, 
býk fyr jorþ neþan Alv 3', hann (Lævatein) 
garþe Loptr rúnom fyr nágrindr neþan 
Fy 26*, vér vetr nio výrom leikor gflgar 
alnar fyr jorþ neþan Grt 11?; f. ofan von 
oben herab auf (ec. ace.): hraut þat (eitr) 
fyr ofau hofuþ Sigurþi Fm 4; oberhalb, 
auf (ec. ace.): mann veitk euge fyr mold 
ofan þanns fleira sé fram an þú, Gríper! 
Grp 22!, ykkar vissak áster mestar manna 
allra fyr mold ofan Gr 1163, enge mátte 
fyr jarþ ofan Heiþreks dóttor hjalper vinna 
Od 1?, skýtr Sinfjgtli blóþrefliuum fyr ofan 
helluna FHI'; ff. útan ausserhalb (e. 
acc.): ef fyr útan værak (Æges hall) Ls 
14', fyr útan kvam (Loke) ása garþa Brkö', 
fyr útan kvam (Loke) jatua heima Þrks?, 
hann (Gotþormr) vas fyr útan eiþa svarna 
(„war nicát durch einen eid gebunden ') 
Sg 202; mat ausnahme von (c. acc.): 
þeir á leto (bauga) fyr einn útan es þeir 
af léto Vkv 102. — Vgl. fyrer. 
Compostta: fyr- banna, fyr- bjóþa, fyr- 
ggrva, fyr-muna, fyr-nema, fyr- 
telja. 
fyr<banna (aþ, norw. aschwed. for- 
banna, adán. for-bandne; mhd. ver-bannen) 
versagen, verwehren (ehm eht): prs. ind. 
sg. 1. ek fyrbanna manna glaum mane, 
manna nyt mane Skm 34}. 





309 fyrr 

ereignele steh noch frúher' (?) Vsp 24?H, 
var Sváva valkyrja enn som fyrr HHv 30 
pr 5, fyrr mon dolga dynr .. nema dauþr 
seak HH 1I21', leitk þik of sinn fyrr á 
langskipom HH IT 12!, kvaþ Guþmundr 
svá sem fyrr er ritat í Helgakviþu HH 
1116 pr8, því fyrr („um so eher') skolo 
.. Sátter saman of sakar dóma HH IT 24', 
fyrr mont, Goþmundr! geitr of halda HH 
1125!, fór alt sem fyrr Sf 14. hann mælti 
enn sem fyrr viþ Sigmund Sf /6, være 
sémra fyrr „es wáre besser, wenn es friher 
geschehen wire' Grpó?, heilla auþet verþr 
þér af hjalmstofom, ef þú litr þá fyrr fara 
Rm 22%F, brann þat (bál) fyrr Hlr 2, 
bregþ eige mér .. þót værak fyrr í víkingo 
Hir3?, fyrr vas fullveget „schon xurvor 
war genug gekimpft' Ám 49?, reynt hefk 
fyrr brattan Am 56?, drýgt þú fyrr hafþer 
þats dóme vissot Am 817, hugþomk fyrr 
betra „tch hatte frúher ein besseres loos 
erwartet' Ghv 14!, þetta þorþi engi at 
ggra fyrr FH2%; í. an frúher als: þar 
vas Fróþe fyrr an Káre Hdl 19*, fyrr lézk 
(Sigrún) unna .. syne Sigmundar, an sét 
hafþe HHII14?, fyrr vilk kyssa konung 
ólifþan, an blóþogre brynjo kaster HH 
II 43'!, hestrinn vildi eigi fram ganga fyrr 
en Sigurþr steig á bak honum Fn 44 
pr 7, fyrr skalk míno fjorve láta, an þeirar 
mevjar meiþmom týna Sg 15“, (Sigmundr 
ok Sinfjgtli) létta eigi fyrr, en lokit er at 
rista FHI?; 2) £. an lseber als: fyrr 
vilda ek .. hrafna seþja á hræom þínom, 
an tiíkr yþrar teygja at solle HHI46!; 
3) löngst: fyrr vgrom fullráþa at firra yþr 
life Am 40?; superl. fyrst (norw. aschwed. 
fyrst, adán. forst; ags. fyrst) 1) xuerst: hitt 
viljak fyrst vita, ef þú fróþr sér Vm6!, 
hvaþan jorþ of kvam eþa uphimenn fyrst“ 
Vm 20*, hvaþan vetr of kvam eþa varmr 
sumarr fyrst meþ fróþ regen? Vm 26*, 
hvaþan Aurgelmer kvam meþ jotna sunom 
fyrst? Vm 30*, var þeim (Þór ok I.oka) 
visat fyrst í gestahús til herbergis FM 
6'?, gorvir váru tveir fjotrar til hans 
(Fenris) fyrst FM 8% hvat mon fyrst 
ggrask til farmaþar? Grp 8?, fyrst mont. 
fylker! fgþor of hefna Grp 9', hann 
(Sigurþr) tók fyrst hjálminn af hafþi 
honum Sd6, hon (Guþrún) drap fyrst sonu 
Atla, en eptir drap hon Atla Akv2; alz 
fyrst 23 allererst: hann (Þórr, Loke) þat 


5 


þu 
(=) 


þu 
ot 


20 


90 


40 


45 


50 


fyrþar 310 
orþa alz fyrst of kvaþ Þrk2! 3? 85 115, 
hón (Guþrún, Odrún) þat orþa alz fyrst 
of kvaþ Br6? Od35; 2) am anfang: 
þat man folkvig fyrst í heime (,etnen krzeg 
am anfange der welt') es Gollveigo geirom 
studdo Vsp 21', þat vas enn folkvig fyrst 
i heime Vsp 24? (FJ 1, 115). 

1. fyrre, ado. compar. frúher, xuvor : 
urþo þeir (Svarangs syner) mik fyrre 
friþar at biþja rðl 88, Halfdanr (vas) 
fyrre hæstr Skjóldunga Hdl 14?, heilla 
auþet verþr þér af hjalmstafom, ef þú sér 
þá fyrre fara (wenn du sie frúiher er- 
blickst — náml. als sie dieh') Rm 22), 
(Sigvorþr) reynde þat .. hvé herglgtoþr 
hafþe fyrre eiþom haldet viþ ungan gram 
Br 19%, ver hgfom valdet fyrre Gþr II 293, 
ggrþer svá fyrre Am 53". 

2. fyrre, adj. compar. (norw. asehwed. 
fyrro, fær. fyrri, adán. forre; ahd. furiro) 
1) der friinere: m. sg. nom. ves þú aldrege 
fyrre at flaumslitom Hýr 1205; ace. Atli 
helt varþ inn fyrra hlut nætrinnar HHv 
ll pr7; f.sg. ace. fyrre nýtt „%n der 
vorigen nacht' HHv 26?; n. sg. ace. hóu 
etke kvaþ (hann kvaþ etke) orþ et fyrra 
Od7* Grt7?; 2) der vordere: m. pl. 
nom. hvar's nú Sigvgrþr, .. es frændr 
míner fyrre riþa? Br 6*; superl. fyrstr 
der erste: m. sg. nom. Ullar hylle hefr ok 
allra goþa hverrs tekr fyrstr á funa Grm 
42?, fyrstr ok sfstr vask at fjorlage þars 
vér á Pjaza þrifom Ls 503, fyrstr ok gfstr 
vastu at fjorlage þás ér á Þjaza þrifoþ Ls 
öl!, ey vas Helgo .. fyrstr í folke þars 
firar bgrþosk HH Í ööð; ace. Þrym drap 
(Þórr) fyrstan Þrk31*, þann (galdr) gelk 
þér fyrstan Gg 6', konung drápom fyrstan 
Am 93!; n.sg. acc. segþu þat .. hvat þú 
fyrst of mant Fm 34? þat ek fyrst of 
man, es sá enn fróþe jgtonn á vas lúþr 
of lageþr Vm 35, (ste.) mælte Míms hofoþ 
.. fróþlekt et fyrsta orþ Sd 14*, þat ræþk 
þér et fyrsta, at þú viþ fræéndr þína 
vammalaust veser Sd 22!. — Dve scher- 
dung Áteischen adv. und adj. tst nicht 
tmmer stcher. 

fyr-telja (talþa; norze. for-telja, aschtced. 
for-tália, adán. for-tælje) erxáhlen: prs. 
opt. sg. 1. viltu, at ek, Valfaþer! vel fyr- 
telja forn spjoll fira Vsp 1?. 

fyrþar, m.pl. (egl. ags. fyrd, f.) mánner, 
menschen: nom. þat kann ek et fjórþa, ef 


Jll fýsa 
mér fyrþar bera bgnd at boglimom Hóv 
149!; gen. þeim es fyrþa fegrst at lifa 
es vel mart vito Hývó4?, þat kann ek 
et fjogrtánda, ef ek skal fyrþa liþe telja 
tíva fyrer Hóv 159!, fee ráþa skal fyrþa 
hverr æ til ens eina dags Fm 10!. 

fýsa (st; norw. fysa, fær. fýsa; alts. 
fúsjan, ags. fýsan) antreiben, reixen: nf. 
mon (Grímhildr) Brynhildar biþja fýsa 
Gunnare til handa Grp 35?;  prs. and. 
sg.3. (unpersönl.) augna gamans fýser 
aptr fán (lies: flestan?), hvars hann getr 
svást at sea F#75!';  fýsask verlangen 
haben, stch sehnen nach etw. (á eht): 
prt. ind. pl. 3. meyjar fýstosk á myrkvan 
viþ Vkv 44. 

fýse, /f. bereitwilligkeit, lust: sg. ace. 
sá jgtonn sína talþe litla fýse lengra at 
róa Hym 21“. 

fælt, adv. (norw. fælt, vgl. adán. fæl 
„furchtsam') furchtsam: (Guþrún) fóra 
fælt þeyge „G. benalm sich durchaus 
nicht furchtsam' Am 44?. 

féra (rþ; norw. fær. Ísra, aschwed. 
föra, adán. fore; alts. förjan, ahd. fuoren) 
1) heranfúhren, herbetfiihren (ehn): prs. 
and. sg.3. hverr's landreke (hverr es fylker) 
sás liþe (flota) stýrer ok feiknaliþ fórer at 
lands? HH 133? II 16 pr10; pl.3. nú 
fóra (fóreþ HK) mér Freyjo at kvón Þrk 
227; opt. sg.3. hann (hamar) enge maþr 
aptr of heimter, nema fóre mér (bgnoin 
fóre) Freyjo at kvá án Þrk7i 105; 2)bringen, 
herbeibringen (eht): nf. baþ (jatonn) Sifjar 
ver sér fóra hver Hym 3}, sjalfr gekk 
víse ór vigþrimo ungom fóra itrlauk grame 
HHI7*; prs. and. sg. 1. (mat suf. pron.) 
joll ok áfo fórek ása sunom Ls 33 bjór 
fórek þér Sd5!; sg. 3. aptr mon koma 
sás epter ferr .. ef þat fórer, sem faer 
eigo, eire aurglases FY 283; prt. ind. sg.3. 
þar baþ (Óþenn) einn þegn yfer at ríþa 
þauns mér fórþo goll þats und Fáfne lá 
Hlr 10*, fórþe mer Grímhildr full at drekka 
Gþr 1122', (Guþrún) kumbl konunga ór 
korom valþe, síþar brynjor ok sunom fórþe 
Ghr 73; útar f. hinausbringen, auf die 
hohe see bringen (ein fahrxeug): tnf. baþ 
hlunngota hafra dróttenn átrunn apa útar 
fóra Hym 21?; í. ór staþ von der stelle 
bringen, verriicken: prt. ind. pl. 1. tórþom 
sjalfar setberg ór staþ Grt 11“; 3) fórask 


í eht ste4 mal elw. ausrtisten: prt. ind. — II48?; 


20 


to 
o 


Si 


40 


45 


50 


fglr 312 
sg. 3. (Þórr) fórþesk allra í ásmegen 
Hym 32?. 

fórr, adj. (norw. adán. for, fær. Ígrur, 
aschuwed. för; vgl. ahd. ga-fuori) beweg- 
ich, in: hraþ- fórr. 

fóþa (dd; norw. fgda, fær. faða, aschwed. 
föþa, adán. fode; got. alts. födjan, ags. 
fédan, afrís. fóda, féda, ahd. fuoten) 
1) mtt speise versehen, fúittern: prs. ind. 
sq. Í. (mit suffig. pron.) fóþek þik á morgon 
Hrbl3; 2) aufrtehen: ínf. ek mon fóþa 
folkdjarfan gram Rm 14!; prs. ind. sg. 3. 
harþúþekt man Heimer fóþer Grp 27%, 
móþer fóþer (mey) Sg 543; prí. ind. sg.3. 
móþer mik fódde Gþrll1'; part. prt. f. 
sg. nom. hvat's mik at því, þót mær see 
. fódd at Heimes Grp28?; fóþask upp 
aufgexogen werden: prt. ind. sg. 3. þar 
fæddiz upp Svanhildr Sigurþardóttir Ghv5; 
3) erxeugen (vom manne): inf. sæll es 
hverr síþan es slíkt getr fóþa jóþ at 
afreke Am 99!;  prs. ind. pl.1. ef vér 
fimm suno fóþom lenge, átt of góþa óxla 
knættem Sg 189; part. prt. f. sg. ace. ek 


ö man jotna ár of borna þás forþom mik 


fódda hgfþo Vsp 2?; 4) gebáren: tnf. hon 
(Borgný) mátti eigi fæþa bgrn, áþr til 
kom Oddrún Atla systir Od2; prs.ind. 
sg. 2. svá skalt láta sem life báþer Sig- 
verþr ok Sigmundr, ef suno fóþer Gþr 
II29*; praet. ind. sg.3. austr sat (býr 
HSnE) en aldna í Ísarnviþe ok fódde 
(fðþer HSnE) þar Fenres kinder Vsp 40?, 
eitt vas at angre Ylfinga niþ ok þeire 
meyjo es munúþ fódde HHI5?; fóþask 
geboren werden: inf. mono viþ ofstríþ 
alz til lenge konor ok karlar kvikver 
fóþask Hlr 14?. 

fóþer, m. (vgl. aschwed. födhare) er- 
xeuger, urheber: sg. voc. feikna fóþer! 
(Brynhildr) Sg 31?. 

fognoþr, m. (norw. fagnad, aschwed. 
faghnaþer, adán. fagned) freude, genuss 
sg.acc. ef þú vilt þér góþa kono kveþja 
at gamanrúnom ok fá fognoþ af, fggro 
skaltu heita ok láta fast vesa Hóo 129. 

folr, adj. (alts. falu, ags. fealo, ahd. 
falo; vgl. fær. föliu „verwelkt', fölna „ver- 
welken', norw. tal, n. asche', folna ver- 
dorren', aschwed. falna, adáin. falne, falme) 
fahl, bleich: m. sg. nom. hví 'stu svá fglr 
umb nasar? Ale2'; ace. fglvan jó HH 
pl. nom. Íglver oddar HHI55?; 


813 Ígr 
Í. sg. nom. (s1w.) en Íglva gýgr F) 29'; 
pl. ace. fglvar nauþer Sd 1?. 

Compostta: nauþ-fglr, nef-fglr, niþ- 

flr. 

for, /. (aschwed. far; ags. fær, mhd. 
var) J) fahrt, reise: sg. nom. fgr Skirnes 
Skm ið. (R), long es for, langer 'o far- 
vegar Gg 4!, þeira for þorfge være Sg 
35, þeyge mon ór fgr aumleg vesa Sg 


6 


gagn 314 
seimes schiffes due krteysfahne aufge- 
pflanxt hat) HHII22?. 

Compostta: far-synjon, far - vegr; 
austr-fgr, bál-fgr, heim - for, hel -fgr, 
logn-fgr, morþ-fgr, viþ- fgr. 

fqþor=arfr, m. (norw. fader-arv) vater- 

erbe, váterliche erbschaft: sg. ace. beiddiz 
Reginn at hafa fgþurarf sinn Æm 11 pr 2, 
leitaþi Reginn ráþa viþ Lyngheiþi systur 


68“; gen. lopt ok lggr gange þér í lúþr 10 sína, hvernig hann skyldi heimta fgþurarf 


saman ok lé þér á friþdrjúgrar farar Gg 
11*; dat. þeim es bróþer Býleipts í for 
„mt thnen befindet sich B.'s bruder auf 
der fahri' Vsp 51“, seinn estu at fgr þinne 
Hrbl 126, hykk á fgr vesa heiman Hlór- 
riþa Lsöð!; ace. hvaþan þú fórt, hvaþan 
þú for ggrþer? #y 46!, (Boþvildr) tregþe 
for friþels Pkv 31*, heitr fljótla for fylkes 
móþor Grp3ó*; pl. gen. kostor 'o betre 
heldr an at klokkva sé hveims fúss es fara 
Skm 13?; ace. Ásaþóre hugþak aldrege 
mundo glepja farhirþo farar Hröl 130; 
2) auf der fahrt befindliche heerschar: 
sg. gen. þykkjomka friþr í farar brodde 
„dte spiltxe eures xuges scheint mir nicht 
frieden anxudeuten' (da Helge ím steven 


sinn Æm ll pr 4. 

fgþor=bane, m. (aschwed. faþur- bani) 
jmd der den valer eines anderen er- 
sehlagen hat: sg. ace. engi maþr grandaþi 


15 gþrum, þótt hann hitti fyrir sér fgþur- 


bana eþa bróþurbana lausan eþa bundinn 
Grt 11. 

fgþor= hefnd, f. rache féir den getöteten 
vater: pl. gen. Dagr Hognason blótaþi Oþin 


20 til fgþurhefnda HHII27 pr 2, Hjálprekr 


konungr fekk Sigurþi skipaliþ til fgþur- 
hefnda Em Í5 pr l. 

fqþor=leifþ, f. hinterlassenschaft des 
vaters: sg. ace. skylt's at veita, svát skato 


25 enn unge fgþorleifþ hafe ept fræéndr sína 


Hdl9* 


G.. 


sá (þ; nor. gaa; vgl. got. ahjan: 
A. Torp, Sproglig-hist. studter tilegnede 
prof. C. R. Unger, Christ. 1893, s. 186; 


anders Noreen, Árk. 3, 17) 1) acht geben 30 


auf et. (ehs), steh um etw. kiimmern: 
prs. ind. sg. 2. (mat suffig. negat.) gárat 
manna, nema mey of sér Grp29!; opt. 
sg. 2. hón (fjlkunneg kona) svá ggrer, at 
þú gaer eige þings né þjóþans máls Hóýo 
113'; prt. ind. sg. 2. glýja þú né gáþer 
Hm 7*; 2) gá sin ssckh vorsehen: prt. opt. 
sg. 3. sýn vas svipvíse, ef hann (Atle) sin 
gæþe Am 70?; pl.3. sýn vas svipvise, 
ef þeir (Gjúkungar) sin gæþe Am7?; 
3) etw. (ehs) sehonen: prt. ind. sg. 3. æva 
fjóþ etke gáþe fjarghúsa Akv 42. 

safi, m. (norw. adán. gavl, aschwed. 
gafl; vgl. got. gibla, ahd. gibil) gvebeleand : 
sg.dat. séþu hvar sitja und salar gafle! 
Hym 12'!, (seggor) stigo ór sgþlom at salar 
gafle Vkv 9!, fell Sgrle at salar gafle 
Hm 31! 


35 


40 


45 


gag-hals, adj. mit xuriickgebogenem 
halse (Bugge, Tidskr. f. phal. 6, 87 fg.): 
m. pl. nom. hirter 'o ok fjórer þeirs af 
hefingar á gaghalser gnaga Grm 33?. 

gagl, n. (nor. pagl) kleine gans; rogel 
úiberhpt: pl. ace. hvar hefr, hilmer! hilde 
vakþa eþa gogl alen Gunnar systra (,dse 
vögel der walkúren', d. h. aasvögel) HH 
II 7?. 

Composita: gagl-bjartr, gagl- viþr. 

gagl-hjartr, adj. tess we eine gans: 
f. sg. nom. (ste.) golle sgre Guþrún, en 
gáglbjarta kona Akr 42!. 

gagl -viþr, m. vegelwald, wald mn 
dem rögel nisten: sg. dat. gól of hýnom 
(Eggþó) í gaglviþe fagrrauþr hane sás 
Fjalarr heiter Vsp 423 (rgl. jedoch Bugge, 
Fko 3909). 

I. gagn, n. (nor. fær. adíin. gagn, 
aschwed. gaghn) erfoly, steg: sg. dat. 
grjóte þeir (Svarangs svner) mik bgrþo, 
gagne urþo þeir þó lítt fegner Hrbl 87, 





317 gáman 
alts. gi-gamalod) alt: m. sg. nom. stendr 
í brynjo barr Sigmundar dógrs eins gamall 
HH I6?, var Helgi eigi gamall HH IT 27 
pr 2, móþ hefr (Sigvgrþr) meira an maþr 
gamall Æm 13?, hann (Hjálmgunnarr) var 
þá gamall Sd4 pr3a, (sw.) enn gamle 
þalr (Vafþrúþner) Vm 9*, Alfr enn gamle 
Hdi18*; gen. (svo.) Hrolfs ens gamla Hdl 
229; dat. (svo.) Alfe enom gamla Hdl 12? 
HH I54?; ace. Geirrsþr konungr átti þá 
son tiu vetra gamlan Gr 31, gamlan .. 
Hjalmgunnar Hér 8!; pl. nom. opt's gótt 
þats gamler kveþa Hóv 1335, ulfar mono 
ráþa arfe Niflunga gamler, gránvarþer 
Akvil?; gen. gamalla gxna ngfn hefk 
gorla freget FM1I?; n.sg.dat. mjatoþr 
kyndesk at eno gamla Gjallarhorne Vsp 46 ?. 
gaman, 2. (70re0. aschved. fær. gaman, 
adön. gammen; got. ga-man: Kluge, Kx 
26, (0; ags. gamen, gomen, afrts. game, 
gome, f., alts. ahd. gaman) 1) gesellschaft, 
verkehr: sg. acc. mat þú villat né manzkes 
gaman Hýv 113?; 2) gesehlechtlicher 
verkehr, ltebesgenuss: sg.gen. mon Njarþar 


syno Gerþr unna gamaus Skm 40“ 42*, : 


þrár hafþar es ek hef til þíns gamans, en 
þú til míns munar #)y50'!'; dat. gamne 
mær unþe Hrbl92; ace. hitt ek hugþa, 
at ek hafa mynda geþ hennar alt ok gaman 
Hgýv 98!, þat kann ek et sextánda (ljóþ), 
ef ek vil ens svinna manz hafa geþ alt 
ok gaman Hóýv 161*, hvé sa born of gat 
enn baldne jotonn, es hann hafþet gýgjar 
gaman? Vm 32*, hvíldak bjá þeim systrom 
sjau ok hafþak geþ þeira alt ok gaman 
Hrbl 48, vita far, ef vilja mune Menglgþ 
mitt gaman F)43*; 3) freude, lust im 
allgem.: sg.nom. maþr es manz gaman 
Hóv 47*, (gefk þér) hunskar meyjar þærs 
hlaþa spjoldom ok ggra goll fagrt, svát 
gaman þykke Gprll27?; gen. augna 
gamans fýser aptr fán (lzes: flestan?) 
„nach augenweide' Fy 6!, auþs andvane 
ok alz gamans HH II32?; dat. grát at 
gamne skaltu í gagn hafa Sk 303, ganga 
at garþe .. gxn alsvarter jotne at gamne 
Þrk 23*, hón firrer þik flesto gamne, fogr 
álite fóstra Heimes Grp 29', hón (Þóra) 
mer at gamne gollbókaþe sale suþróna ok 
svane danska Gpr II 15'; 4) vorteil, 
mufzen, heil: sg. nom. þat ( Lyfjaberg) 
hefr lenge veret sjúkom ok sýrom gaman 
Fj36?*; gen. mon Gunnare til gamans 


þe 
= 


það 
oo 


20 


30 


aa 


- 


40 


gánga 318 
ráþet síþan verþa eþa sjalfom mér? 
Grp 44. 

Composita : gaman - rúnar, gaman -ráþa; 

of-gaman, svefn - gaman. 

gaman-rúnar, f. pl. Í) runen durch 
deren anwendung man die lrebe jmds 
gewinnt, lhebesxauber: gen. fullr es (bjórr) 
ljóþa ok líknstafa. góþra galdra ok gaman- 
rúna Sdó*; 2) freundschafts- od. liebes- 
verhiltnis: dat. góþan mann teygþu þér 
at gamanrúnom Hóo 119“, ef þú vilt þér 
góþa kono kveþja at gamanrúnom ok fá 
fggnoþ af, fggro skaltu heita ok láta fast 
vesa Hóo 1294. 

gaman=róþa, f. heilsamer spruch: pl. 
gen. fullr es (bjórr) .. góþra galdra ok 
gamanróþna Sd ó* Vs. 

gamban, 2.(?) wort von unbekannter 
bedeutung (kraft? macht?); egl. gambra 
„grosstun, prahlen'; in: gamban-reiþe, 
gamban-sumbl, gamban -teinn. 

gamban-reiþe, f. heftiger *orn: sg. 
acc. þú fenget hefr gambanreiþe goþa 
Skm 33. 

gamban-sumbl, 2. grosses feterliches 
gelage: sg. ace. æsor vito hveim þeir alda 
skolo gambansumbl of geta Ls 8!. 

gamban =teinn, =. Áquberrute: sg. 
ace. til holz ek gekk ok til hrás viþar, 
gambantein at geta gambantein ek 
gat Skm 3274, gaf hann (Hlébarþr) mér 
gambantein, en ek vélta hann ór vite 
Hrbl 59. 

gamna (aþ) md (ehm) erfreuen: tnf. 
gamna groystóþe (77) Ako 1I?. 

gandr, mm. (nor. gand, fær. gandur) 
stock, stab, bes. der stab den die hexen 
xu threr xauberet benutsten, auf dem 
sie thre níichtlichen rilte (d1e gandreiþer) 
ausfíihrten; dann xaubermiltel, xaube- 
risches ding od. wesen tiberhpt: pl. gen. 
(volva) fekk spjóll spakleg ok spó ganda 
„die seherkraft die xauberwesen eigen 
ast' Vsp 30?; — ace. (Heiþr) vitte ganda 


ö „treeb xauberet' Vsp 22?. 


Compositum: jyrmon -gandr. 

1. ganga, f. (ascliced. ganga) fahrt, 
reise: sg. gen. (Brynhildr) léta sik letja 
langrar gongo „tess stch nicht von der 
wetten fahrt (ins jenseits) xurtickhalten ' 
Sg 44*, leteu maþr hana langrar gongo 
Sg 4ö?; dat. emk af gongo komenn þyrstr 
til þíuna sala Vm 8}. 





321 ganga 


Fáfne rauþk mínn enn hvassa hjor Fm 
26'; g. fram vortwártsgehen, hinxugehen : 
tmf. hestrinn vildi eigi fram ganga fyrr en 
Sigurþr steig á bak honum Fm 44 pr7; 
prs. ind. sg. 3. fram gengr hann (ósnotr 
maþr) drjúgt í dul Hóv79*; opt. sg. 3. 
gátter allar, áþr gange fram, umb skoþask 
skyle Hýel'; prt. ynd. sg. 3. gnnor gekk 
algollen fram brúnhvit bera bjórveig syne 
Hym 8*%, gekk Sif fram ok byrlaþi Loka 
í hrímkalki mjoþ Lsó2 pr 1, gekk Hreiþ- 
marr Íram ok sá eitt granahár ok baþ 
ia Rmó pr3; gpl.3. fram gengo þeir 
(Þórr ok Týr) Hym 13? gengo jarlar 
alsnotrer fram Gpr 12';  g. framarr 
wetter vorwirls gehen (von elu. eho): 
inf. vápnom síuom skala maþr velle á 
fete ganga framarr Hýv 38?;  prs. opt. 
sg. 2. segþu þat, Elder! svát þú einogo 
fete ganger framarr Lsl?; g. heim nach 
hause gehen: prt. ind. sg. 3. heim gekk 
ambótt HH II40 prl; g.í gögnom eht, 
durch etw. hindurehgehen, etw. durch- 
sehreiten: inf. skalt í gagnom ganga eige 
grjóte studda garþa mína Hér l'; pt. 
tnd. pl. 1. gengom í gögnom gráserkjat liþ 
Grt 13*; g. í htneangehen: prt.ind.sg.3. 
gekk Sigurþr þar í (í grgfina) Fma3; auf 
etur. losgehen und dadurch ín bewegung 
selxen: prs. opt. pl. 3. lopt ok lagr gange 
þér í lúþr saman Gg 11? (vgl. lúþr; man 
erwarlete aber, falls die deutung richlag 
wáre, eher gango á);  g. inn hinein- 
gehen: tnf. inn biþ þú hann ganga í 
okkarn sal Skm 16', inn skal ganga Æges 
haller í Ls3!, inn nam at ganga (Rigr) 
Rþ2? 14?;  prs.ind. sg.2. ef þú inn 
gengr Æges hallerí Ls4!'; prt.ind.sg.3. 
inn gekk Yggr þegar Pm 5“, gekk (Hymer) 
inn í sal Hym 10?, gekk Loki inn í hgllina 
Ls5 pr í, gekk (Rigr) inn at þat #26, 
hón (kvýn Niþaþar; Odrún) inn of gekk 
eudlangan sal Pko17? 32? Od3?, dvergriun 
gekk inn í steininn Æm 4 pr 3, hann 
(Sigurþr) gekk af hestinum inu í salinn 
FH2S; pl.3. gengo út ok inn ok umb 
sgosk Vkv ó*, (segger) gengo inn þaþan 
endlangan sal Vkv9?, inn gengo þá .. 
langbarþs liþar Góþr 11 203 geugo inn 
hvater Akv37?; g. innan hinausgehen: 
prs. tnd. sg. 3. opt gengr (Brynhildr) innan 
ilz of fyld Sg 8!; g. til hinxugehen: 
prt. tind. pl. 3. til gengu bæþi konur ok 
Gering, Edda - Wörterbuch. 


6 til bæjar Gm 12; 


10 Sevafjollom! HH IT4I'; 


40 Sg 4d'; 


ganga 322 
karlar at hugga hana (Guþrúnu) Br 20 
pr 10; g. upp hinaufgehen: prs. tnd. 
pl. 3. ganga fimtán folk upp á land HH 
1515; prt. ind. sg.3. Geirroþr gekk upp 
pl. 3. í náttmyrkri 
brutu þeir (Agnarr ok Geirrgþr) viþ land 
ok gengu upp Grmó; g. út hinaus- 
gehen: ínf. fyr þér einom monk út ganga 
Ls64?; imper. sg. 2. út gakk, Sigrún frá 
prt. tnd. sg. 3. 
út gekk þá Guþrún Atla í gögn Ákv 36', 
út gekk hón síþan .. ok fagnaþe komnom 
Am 44', gekk hon (Guþrún) út á sæinn 
Ghv 2, út gekk Sigvgrþr andspjalle frá 


15 FH4?; pl. 3. gengo út ok inn Fkvö!; 


2) sich vorwúirts bewegen (von leblosen 
gegenstinden): prs. ind. sg. 3. haf gengr 
hriþom viþ himen sjalfan „steigt um 
himmel' Hdl44!; prt. ind. sg. 3. eisande 


20 gekk und gþlingom lofþungs flote lgndom 


fjarre HHI28?; 3) steh anschteken od. 
bereit machen etw. xu tun (es folgt ínf. 
mit od. ohne at): inf. monk .. Guþrúno 
ganga at ciga Grp 34?, hana (Guþrúno) 


25 mon ÁAtle eiga ganga $g 55“, monk þik 


viþ bglve brenna ganga Gjr II 40*; prs. 
ind. sg. 3. gengr Óþens sunr viþ ulf 
vega Vsp 54!IVFr, gengr Oþens sunr orme 
móta Vsp óð“; tmper. sg. 2. vega þú gakk, 


30 ef þú vreiþr seer! Ls15?; prt. ind. sg. 3. 


eiga gekk (Halfdanr) Almveigo Hdl 15?F, 
(Vólundr) gekk brúnnar bero hold steikja 
Vkv 11*, (Helgi) tók klæþi ambóttar ok 
gekk at mala HHIII pr 3, (Odrún) gekk 


85 mild fyr kné meyjo at sitja Od 6?, (Guþrún) 


gekk treglega á tae sitja Ghv 97; pl.3. 
Ívalda syner gengo í árdaga Skíþblaþne 
at skapa Gm 43!, gengo aller ok þó ýmser 
af heilom hug hana (Brynhilde) at letja 
opt. sg. 2. ggrvan hugþak þér 
galga, genger at hanga Am2l!'; 4) un- 
persönl. ergehken (ehm): tf. ganga mon 
ykr andres Am 14“;  prs. ind. sg. 3. 
mart gengr verr an varer Jlýr.39!; opt. 


áð sg. 3. svá gange þér, Atle' sem þú viþ 


Gunnar átter eiþa opt of svarþa Akv 32'; 
part. prt.n. sg. mom. sums est sjalfskapa, 
at hafo svá genget Am 0d!; 5) tn tiber- 
trag. sínne mit advv. u. praepp.: g. at 


50 eho auf et. folgen: prs.ind. pl. 3. grimmar 


limar ganga at trygþrofe Sd 23?; folge 
leisten, machgeben: nf. mon horskr 
Gunnarr at hvgton hennar, Gotþormr ok 


11 





325 gát 
grasplatz in der nöhe des gehöftes: pl. ace. 
tóm lézk (Hjalle) at eiga teþja vel garþa 
Amö9?; 4) ám plur. der ganxe complex 
der zu einer anstedlung gehörtgen wohn - 
und wirlschaflsgebíáude, gehöft: pl. nom. 
jorþ bifask, en aller fyrer skjalfa garþar 
Gymes Skm 14*; gen. Skirnir reiþ í 
jotanheima til Gymis garþa Skm 10 pr 1, 
(Loke) mótte Þóre miþra garþa Þr s “ 
utan garþa sá hann (Fjglsviþ) upp of koma 
þursar þjóþar sjgt #) 7%, innan garþa þú 
komr aldrege F#) 4?; dat. ife es mérá, at 
værak enn komenn jatna gorþom ór, ef ek 
Gunnlaþar né nytak Hýv 107?, heima letja 
ek munda Herjafgþor í ggrþom goþa Vin 
27, Freyr es baztr allra baldriþa ása gorþom 
í Ls3a7?, í Gymes ggrþom ek sá ganga 
mér tíþa mey Skm 6!, esa mér golz vant 
í ggrþom Gymes Skm 223, tramar gnevpa 
þik skolo ggrstan dag jatna gorþom í 
Skm 307, (garmar) es gifrer rata ggrþom 
fyr(er) #y 19%, eino sinne neyttak alz 
megens jotna ggrþom í FM 6?%, at gorþom 
kvam hann (Knefrgþr) Gjúka Akv 19; 
ace. fló þá Loke .. unz fyr útan (innan) 
kvam ása garþa Prkó? 8% vaxat þú 
nú, Vimor! alz mik þik vaþa tíþer jatna 
garþa í FM 69, skalt í gagnom ganga eige 
grjóte studda garþa mina Hlr 1?, létom 
fjóta far sund yfer, unz alla sák Atla 
garþa Od 291. 

Composita: fiand- garþr, for- garþr, 
heimes - garþar, miþ-garþr, orm- 
garþr, sal-garþr, skiþ-garþr. 

gát, n. nahrung, tn: mun-gát. 

gaukr, m. (norw. gauk, aschwed. göker, 
adin. gag; ags. géac, ahd. gouh) kukuk: 
eg. mom. (mit suffig. artikel) gaf hann 
(Fróþi) þeim (ambáttum) eigi lengri hvild 


né svefn, cn meþan gaukrinn þagþi Grt : 


23; pl. nom. sofeþ eigi lengr an of sal(?) 
gaukar Grt 7?. 

gautr, m. redner, sprecher (2): sg. nom. 
upp reis Óþenn, aldenn gautr Bdr 2', 
estat Vegtamr, sem ek hugþa, heldr est 
Óþenn, aldenn gautr Bdr 13?. 

„ge (nach harlten consonanten -ke; 
nor. -gi, -gje, -kje in: ingi, inkje, 
ikkje, korgje, korkje; fær -gi in: einki, 
ikki w. a., asehwed. -ghi, -ki, -gh an: 
eighi, eigh, ekki, hvarghi, þovgi, aldrigh; 
adán. -gi, -ki tn: ængi, ækki; lat. -que) 
parl. negal. el indefin.: ulfge (ftir ulfr- ge) 


Í að 


0 


20 


2 


(s1) 


35 


ni 
Fn 
- 


áð 


50 


gefa 326 
hefr ok vel „auch der wolf nicht befindet 
steh wol' Ls39%, þetta sinn þorfge være 
„dtesmal wire daxu kein bediirfnis ge- 
wesen' HHo 39*, þeira fgr þorfge være 
„teiire nicht notwendig gewesen' Sg 35“, 
(ef) hefþer matke (hefþer eigi mat Á) 
„wenn du nicht spetse háttest' HH II32*, 
niþjarge hvgtto „mzeht de verwandten 
trieben (daxu) an' Akv 9!, þar baþ hón 
mik koma es kvæmtke veit „2 dem orte 
den ste als nzeht erreichbar kennt' Gg 3? 
(econjectur von Bugge), þót viltke sé 
„wenn es auch nicht erfreulich st' Grp 
267 (conj. ron Bugge; das hsl. vilket vird, 
ecie már seheint, von Rachert mit unzu- 
reichenden grinden verteidigt), þatke at 
þú hafer brókr þínar „micht sortel (ast vor- 
handen), dass du deine hosen hast (du 
hast nicht einmal hosen)' Hrbl 12, viþ 
Þjóþmars sun þatke áttak „mieht soviel 
(nzcht das allermandeste)' Gþr II13?, þær 
hykk mælto þviget (d. *. þvi-ge-at) fleira 
„sprachen nicht mehr als das' Od 6'; 
heill es hugr Atla, hvatkes þik dreymer 
„was auch ámmer du tráumen magst' 
Am 193, huggezk it, horskar! hvéges þat 
gorvesk „te auch immer das ablaufen 
mag' Am 32? — S. aldre-ge, enge, 
hvár-ge, hver-ge, man-ge, svá-ge, væt- 
ke, þey-ge, þvi-get, æva- ge. 

gedda, f. (norw. gjedda, asehwed. gádda, 
adán. gedde) hecht: sg. gen. hann (And- 
vari) var longum í forsinum í geddu líki 
Rm 9; ace. (mit suffig. art.) (Loki) 
kastaþi netinu fyr gedduna Æm 19. 

gefa (gaf; nor. aschwed. giva, fær. 
geva, adán. give; got. giban, alts. geban, 
ags. gifan, afris. geva, java, ahd. geban) 
1) geben (als gesehenk od. leihireise): anf. 
miket eitt skala manne gefa Hór 52', þau 
(eple) monk þér, Gerþr! gefa Skm 197, 
mundak gefa þér (fjaþrham), þót være ór 
golle Prk 49, vall lézk (Atle) ykr ok gefa 
mundo víþrar Gnitaheiþar Akvö!'; prs. 
end. sg. 1. mar ek þér þann gef es þik of 
myrkvan berr vísan vafrloga Sím 9!, baug 
ek þér þá gef þanns brendr vas meþ ungom 
Oþens syne Skm 21', ek gef hverre of 
hroþet sigle Sg 483 (mit suffig. pron.) 
mar ok mæke gefk þér mins fear Ls 12', 
gefk þér, Guþrún! goll at þiggja Gþr II 26', 
land gefk enn þér Gþr 11 33*;  sg.3. 
hann (Herjafaþer) geldr ok gefr goll verþ- 

1 





320 gefande 


HHI46*;  praes. ind. sg.2. seg þat í 
aptan, es svinom gefr HHI35'; 7) eine 
frau eimem manne xur ehe geben, ste 
rermöhlen: nf. gefa mont Guþrúno . 
ngkkorom skeyte $g5ð!', mik baþ hann 
góþa golle rauþo ok suþr gefa syne Grím- 
hildar OdI4*; prt. ind. sg. 3. mik Gjúke 
golle reifþe .. gaf Sigverþe G5r II 1*; 
p.3. mik oþlingar Atla gófo Ghvll'*; 
opt. sg. 1. (mit suffig. pron.) géddak golle 
ok goþvefjom, áþr hana (Svanhilde) gæfak 
Gotþjóþar til Ghv 16?; part. pri. f. sg. 
nom. (skal leyfa) mey es gefen es Hóu 
80?, monat at vilja versél gefen $Sgö5', 
ein skalt ráþa auþe Buþla, golle ggfgoþ 
ok gefen Atla Gpr 1127“; gefask sich 
ermáhlen (von der frau): inf. mér Atlo 
þat einne sagþe, at hvárke lézk hgfn of 
deila, goll né jarþer, nema gefask létak 
Sg 377. 

Compositum des part. prl.: 

gefenn. 

gefande, m. (part. prs. um vor.) geber : 
pi.nom. gefendr heiler! Hóýv 2'!. 

Composita: endr-gefande, viþr-gefande. 

sefn, /. Beiname der göttin Frewa; 
dann s.v.a. göltin tiberhaupt; tn: hor- 


var - 


gegn, adj. (norw. gjegn, aschwed. gen) 
terstöndig, wesse (KG, Efterl. skr. 1, 87): 
m. sg. voc. gegn konungr! Gp 8!. 

gegna (nd; norw. gjegna, fær. gegna; 
ahd. gaganen) begegnen; an xahl oder 
grösse etnem anderen gleich sein, mal 
tím tibereinstimmen: prs. ind. sg. 3. hví 
gegner þat? wie stimmt das xusammen, 
was hat das xu bedeuten? Grp 38!, ek 
veit gorla, hví gegner nú teh wetss genau 
sie die augenblickl. sachlage zu erkláren 
sst Sg 27?. 

geir-laukr, m. „speerlauch' (eine art 
knoblauch?): sg. nom. svá vas minn Sig- 
vorþr hjá sunom Gjúka, sem være geir- 
laakr ór grase vaxenn Gþr Il7?. 

geir-mimer, m. „Mimer (d. 1. gott) 
des speeres', poet. bexetehnung eines 
kelden: sg. gen. faret hafþe (Helge) 
allre ætt geirmimes (d. 2. Hundings) 
HH 114*. 

geir -niflungr, m. „Nifúmg (d. 1. 
held) des speeres', poet. bexeichnung des 


Gunnarr: sg. nom. Gunnarr geirniflungr 


Akv 26!. 


20 Am 223; 


geisle 330 

geir-njorþr, m. „Nýgrpr (d. 3. gott) 
des speeres', poet. bexeichnung eines 
helden: sg. nom. geirnjorþr hnigenn á 
Gotþjóþo (so nennt Hamþér sich selbst) 


5 Ghrð8?. 


geirr, m. (norw. Geir als eigenname; 
got. gais tn: Gaisa-reiks: Wrede, Wand. 
56 fg.; alts. ahd. gér, ags. gár) speer: 
sg. gen. óvist es at vita, nær verþr á 


10 vegom úte geirs of þorf guma Hóv 38', 


Óþinn lóþi Dag geirs síns HH II27 pr 3; 
dat. ek hekk vindga meiþe á .. geire 
undaþr ok gefenn Óþne Hýv 138?, annarr 
(hestr) austr und Aþilse grár hvarfaþe 


15 geire undaþr FM12!', geire gjallanda Akv 


ö? 15%, (mit suffig. art.) hann (Dagr) 
lagþi í gögnum Helga meþ geimum HH 
1127 pri; ace. geir at rjóþa Hrbl 107, 
geir hugþak standa í gognom þik miþjan 
pl. nom. elle gefr hýnom 
(ósnjollom manne) enge friþ, þót hýnom 
geirar gefe Hóv 16*, grýteþ ér á gumna, 
alz geirar né bíta, eggjar né ísarn Jónakrs 
suno Hm 263; gen. vón kvaþ (Helge) 


25 mundo veþrs ens mikla grára geira HH 


112*, óx geira gnýr HH1I56?, opt verþr 
glaumr hunda fyr geira flaugon Am 23?; 
dat. þat man folkvíg fyrst í heime, es 
Gollveigo geirom studdo Vsp 21*, af geirom 


30 geislar stóþo HH 116*, þar (á Oskopne) 


gll skolo geirom leika goþ Fn 15 ?, skorþom 
vit skorpom geirom blóþ ór benjom Gt 
15?; ace. séra þú síþan í sete miþjo golz 
miþlendr geira skepta Akv 40. 
Composita: geir-laukr, geir - mimer, 
geir -niflungr, geir - njorþr. 
gelsa (aþ; norw. fær. geisa; vgl. got. 
us-gaisjan, uS-geisnan) sfirmen, rasen: 
prs. tnd. sg. 3. geisar eime ok aldrnare 


40 Pspör?. 


gelska-fullr, ad). sehreckerftillt, er- 
sehrocken: f. pl. nom. sva hafþe Helge 
hrædda gyrva fiandr sina alla ok frændr 
þeira, sem fyr ulfe óþar rynne geitr af 


45 fjalle geiskafullar HH II 36!. 


gelske, m. schreck; in: geiska- fullr. 

gelsle, m. (nor. geisle, fær. geisli 
„rtickenwirbel', asehwed. gisle in: sol- 
gisle) strahl: sg. mom. svá vas Svanhildr 


50 í sal míuom, sem være sómleitr sólar 


geisle Ghvlö*; dat. sú mon hvítare an 
enn heiþe dagr Svanhildr vesa, sólar geisla 
Sgö45; pl.nom. af geirom geislar stóþo 


331 geit 
HH 1164, kvámu leiptr yfir þá ok stóþu 
geislar í skipin HH II 16 pr. 

geit, f. (norw. fær. geit, aschwed. get, 
adán. ged; got. gaits, ags. gát, ahd. geiz) 
geiss, xtege: sg.mom. Heiþrún heiter geit 
es stendr hollo á Herjafgþor Grm 25'; 
pl.nom. geitr .. geiskafullar HH II36“*; 
gen. geita hland Skm 36?, (byrn Þræls) 
geita gætto RS 12'; acc. þót tvær geitr 
eige ok taugreptan sal, þat es þó betra an 
bón Hóv36% sveinn þótter þú siþlauss 
vesa, þás þú Gollnes geitr molkaþer HH 
145?, mont, Goþmundr! geitr of halda 
HH II 25". 

Compostta: geita-hús, geita - kyrtla. 

geita-hús, n. *zegenstall: sg. ace. var 
þeim félggum vísat fyrst í geitahús FM 
6!SWr. 

geita-kyrtla, f. frau die ein gewand 
aus xtegenfell triögt: sg. dat. heim óko 
þá hangenluklo, geitakyrtlo, gipto Karlo 
Rþ 23?. 

gelda (ld; #02. gjelda, fær. gelda, 
aschwed. gálda, dán. gilde; vgl. mhd. galt 
„unfruchtbar') entmannen, castrieren : 
prt. ind. pl.3. þik geldo fyr Gnipalunde 
þursameyjar á Þórsnese HHI42?; part. 
prét. m. sg. nom. gneggja mynder þú, Atle! 
ef þú geldr né værer HHv 20". 

genge, 7. (nor20. gjenge, aschwed. gánge, 
adán. gænge; got. gaggi in: faúra- gaggi) 
begleitung ; beistand, hilfe, unterstilxung: 
sg. dat. miklo estu hnuggenn, es þú 'st 
mino genge (rm öl“. 

gengel-beina, f. eið mit krummen 
beinen (etgentl. mit beinen wie teregen- 
kufen'): sg. nom. kvam at garþe gengel- 
beina (Þír) RJ 10!. 

gengell, m. (adán. gængel „wtegen- 
kufe'; ahd. gengil in: náh-gengil; vgl. 
norw. gjengla, aschwed. gingla) eigentl. 
„der gúnger', „der bewegliche'; daher 
name der beiden krummen querhölxer, 
an welche die fúisse der waege einyelassen 
snd, twtegenkufe, twtegengángel; mn: 
gengel - beina. 

gere, m. „der gterige', name eines 
raubtters (nach Sn. E. 11, 488. ör1 des 
raben): sg. gen. sumer Gotþorme gáfo 
gera hold Br 4 anm. (s. 358); dat. 
sumer Gotþorme af gora deildo Br 4d?. 
Als eigenname (von Odins tcolf) 
Grm 19". 


þa 
et 


20 


A 
("1 


30 


35 


S 
or 


50 


geta 332 

gesta-hús, nm. gebáude das ur auf- 
nahme von gíisten bestimmt ist: sg. ace. 
var þeim (Þór ok Loka) vísat fyrst í 
gestahús til herbergis FM 6'!?. 

gestr, m. (norw. gjest, fær. gestur, 
aschwed. göster, adán. gæst; got. gasts, 
alts. ahd. gast, ags. gæst) fremdling, 
gast: sg. nom. gestr's inn komenn Hóýv 2', 
enn vare gestr es til verþar kamr þunno 
hljóþe þeger Hóv 7!, fróþr þykkesk sás 
flótta tekr gestr at gest hæþenn Hóv 31?, 
órer gestr viþ gest Hóv32*, skala gestr 
vesa ey í einom staþ Hýv 35', skal freista 
hvaþarr fleira vite, gestr eþa enn gamle 
þulr Vm 9*, gestr emk Gjúka Grp 14}, 
þú mont .. glaþr vesa gestr þjóþkonungs 
Grp 19!, veret hefr Gjúka gestr eina 
nýtt Grp31?; voe. fróþr estu nú, gestr! 
Vm 19!, hqfþe veþja vit skolom hallo í, 
gestr! of geþspeke Pm 19%, vise gestr! 
AlvS?% gen. glöpr es gests kváma Ám 
29%; dat. gest Hýv 31? (s.o.);  aee. 
órer gestr viþ gest Hýv32!, at háþe né 
hlátre hafþu aldrege ganganda né gest 
Hóýv 1315, gest þú nó geyja nó á grind 
hrokkver Hóýo 134“, gakk þú á gest sea 
Fj.td?; pl.gen. (Glaumvgr) sýste of þarf 
gesta Am0!?; ace. gume .. viþ geste 
reifr Hóv 102', hann (Geirrgþr) er mat- 
niþingr sá, at hann kvelr gesti sína Grm 
19, es minn frio myrgo sinno gloggr viþ 
geste Hym 9}. 

Compositum: gesta - hús. 

geta (gat; morw. fær. aschwed. gita, 
adán. gide; got. gitan in: bi-gitan, ags. 
gitau, getan, afris. jeta in: ur-jeta, for- 
jeta, alts. getan am: bi-getan und far- 
getan, ahd. gezzan tr compp.) Í) erlangen 
(eht), 2m den besitx von et. gelangen, 
bekommen: nf. ef þú vin átt þanns þú 
vel truer, ok vildu af hýnom gótt geta, 
geþe skaltu viþ þaun blanda ok gjgfom 
skipta Hóo 44?, ef þú átt annan þanns þú 
illa truer, vildu af hýnom þó gótt geta, 
fagrt skaltu viþ þann mæla en flátt hyggja 
Hóv 45?, af illom manne mondu aldrege 
góþs laun of geta Hýv 122, eins drykkjar 
þú skalt aldrege betre gjald geta Grm 3, 
til holz ok gekk ok til hrás viþar gamban- 
tein at geta Skm 3272, at ósátt minne 
skaltu þat et unga man hafa ok þat gjaforþ 
geta Alv 6*, sátter þínar es viljak snimma 
hafa ok þat gjaforþ geta Alv 7?, mey veitk 


3 geta 


eina miklo fegrsta, golle gódda, ef geta 
mætter Fm 404, hann (Buþle) Brynhilde 
baþ hjalm geta Od 15!; prs. ind. sg. 2. 
þér mono (róþ) góþ, ef þú getr Hóv 1113 
1127 114? 1159 116? 1189 1199 1203 121 
124! 1259 1263 1273 1289 1293 1303 
131? 1333 184? 1363, ljóþa þessa mondu, 
Lodláfner! lenge vanr vesa, þót sé þér 
góþ, ef þú getr Hóv 1625; sg. 3. alt es 
senn, ef hann (afglape) sylg of getr Hóv 
I7*, sjaldan liggjande ulfr lær of getr nó 
sofande maþr sigr Hóýo58?, orþa þeira es 
maþr gþrom seger opt hann gjald of getr 
Hór 65!, ey getr kvikr kú Hóv 70?, leiþesk 
mange gótt ef getr Hóv129'; prt. índ. 
sg.1. ek drykk of gat ens dýra mjaþar 
Hóe 1403, gambantein ek gat Skma32', 
mægþ gat ek mikla Am öl? (mit suffig. 
pron.) fátt gatk þegjande þar Hóv 103?; 
sg. 2. enn fráne ormr! þú ggrþer fræs 
mikla ok gazt harþan hug Fm 19?R, (mit 
suffig. pron.) hvar gaztu, Vólundr' .. 
óra aura í Ulfdglom? Vkv l4*; sg. 8. 
Gunnarr hafþi beþit Oddrúnar systur Atla 
ok gat eigi Drll; 2) xustande bringen, 
ausfúhren: nf. né þat mátto mærer tivar 
ok ginnregen of geta hverge Hym 4?; 
part. pré. n. sq. ace. þá gleymþak es getot 
hafþo(bróþr míner)Gþr11 25'(?); mat part. 
pri.: prt. opl. sg. 3. engi var svá sterkr, at 
dregit gæti (kvernsteina) Grt 18; 3) mit 
naechfolg. tnf. etv. vom schteksal erlangen : 
prs. ind. sg. 3. ósnotr maþr ef eignask getr 
{tenn thm beschteden wird') fé eþa 
fljóþs munugþ, metnaþr hýnom þroask, en 
manvit aldrege Hýv 79!, augna gamans fýser 
aptr fán (les: flestan?), hvars hann getr 
svást at sea #)5?, ógn's í odde (sverþs) 
þeims eiga getr HHv 9?, sæll es hverr síþan 
es slíkt getr fóþa jóþ at afreke, sem es ól 
Gjúke Am 99!; prt. ind. sg. Í. (mit suffig. 
pron.) Gunnare gatk at unna Od19'; 
sg.3. þá sþlaþesk ok eiga gat Rígr at 
heita, rúnar kunna RP 46!; 4) erxeugen 
(ein kind mit einem weibe: barn viþ ehe): 
pri. ind. sg. I. ek mog gat þanns mange 
fiar Ls35?; sg.3. hvé sá born of gat 
enn baldne jotonn, es hann hafþet gýgjar 
gaman? Vma32?, fótr viþ fóte gat ens 
fróþa jotons sexhgfþaþan sun Vm 333, ek 
fer ok at lopte liþ á Hófvarpne þeims 
Hamskerper gat viþ Garþrofo FM 4'; 
prt. tind. sg.2. (mit suffig. pron.) viþ systor 


10 syne #) 8!, Guþrún .. 


geta 334 
þínne gaztu slíkan mog Ls 36?; part. 
prt. m. pl. ace. (Gjúke) fimm suno at folk- 
ræþe gunnarfúsa getna hafþe Br 9*%; von 
einem manne (viþ ehm) ein kind be- 


5 kommen: prs.ind.sg. 2. (mit suffig. negat.) 


al þó dóttor, dís ulfhugoþ! ef getrat sun 
viþ siklinge Em 11?; prt. ind. sg. 3. Sleipne 
gat (Loke) viþ Svaþelfera Hdl 427, hana 
(Menglgþo) móþer of gat viþ Svafrþorens 
æva grét .. buro 
svása .. þás hón viþ Atla gat Akv 415; 
part. prt. „geboren': m. sg. nom. Hilde 
(„von Hildr') vas Hgalfr of getenn Hal 
19%, þar vas okGyller of getenn FM 10!r; 


15 5) ýmd (ehm) ettw. (eht) verschaffen, ge- 


wáhren, beretten: ínf. vats es þorf þeims 
til verþar komr, þerro ok þjóþlaþar, góþs 
of óþes ef sér geta mætte orþ, ok endr- 
þego Hóv 4?, æser vito hveim þeir alda 


20 skolo gambansumbl of geta Ls 8í, þú 


skalt, Hundingr! hverjom manne fótlaug 
geta HHII38?; prs. ind. sg. 3. hinn es 
sæll es sér of getr lof ok líknstafe Hýo 8', 
orþstirr deyr aldrege hveims sér góþan 


25 getr Hýv 76*; opt. sg. 3. hætr es heimes- 


kviþr, nema sér góþan gete Sd 255; g. vel 
ehm md woltaten erweisen: tmper. sg. 2. 
set þú vóloþom vel Hóv 1345; 6) einer 
sache (ehs) erwáknung tun, von etw. 


30 sprechen: ínf. opt skal góþs geta Hóýv 


102!, hins vildu nú geta, es vit Hrungner 
deildom Hrbl 33, þess vildu nú geta, es 
þú fórt oss óljúfan at bjóþa Hröl 108, 
þess monk nú geta, hverr þik glapþe at 


35 geþe Ls 20!, handar ennar hógre monk 


hinnar geta, es þér sleit Fenrer frá Ls 
38?; prs.ind. sg. 2. getr þú þess, Atle! 
gorþer svá fyrre Amöó53!; tmper. sg. 2. 
hvárt's þá, Gríper! get þess fyr mér Grp 


40 32! 48!; prt. ind. sg. 3. (Hniflungr) gat 


fyr Guþrúno at være grimmr Atla Am 
83!; part. prt.n. sg. nom. getet verþr oss 
slíks Ls 62? þar vas ok Gylles of getet 
FM10'; acc. getet heyrþak Sóta FM 


45 105, svá heyrþak Fáks of gotet FM 10?; 


7) vermuten (ehs): prs. and. sg. Í. ok hins 
get, ef it Gyrner finnesk vigs ótrauþer, at 
ykr tíþe vega Skm 24), es ek get „we 
teh vermute', nach meiner vermutung' (2) 


60 Hrbl142; pl.3. þess geta menn, at þar 


hafi verit Loki Laufeyjarson FM 5'!Wr; 
8) unpersönl. g. illa tíbel ablaufen: prs. 
opt. sg. 3. ofrmælge mikel hykk at illa gete 


335 geyja 
hveims viþ kaldrifjaþan kamr Væm 103; 
part. prt. n. sg. ace. lát þér at góþo 
getet „„lass dir das gute wolgefallen' 
Hóv 127}. 

geyja (gó; norw. göya, fær. goyggja, 
aschwed. göla, dán. go; xur etymol. vgl. 
A. Kock, Ark. 11, 344) I) bellen (von 
hunden): ínf. rakkar þar rinna, ráþask 
mjok geyja Am 23!; prs. tnd. sg. 3. geyr 
(nú) Garmr mjgk fyr Gnipahelle Vsp 44! 49! 
ö8!; 2) anbellen (ehn): prt. ind. sg. 3. 
(hvelpr) galdrs fgþor gó of lenge Bdr 3? 
(vgl. jedoch JHoffory, Eddastud. 94 fg.); 
gibertr. anfahren, ansehnauxen: imper. 
sg. 2. (mit suffig. negat.) gest þú né geyja 
né á grind hrokkver Hóv 134. 

geymenn, adj. (aschwed. gömin;, %u 
geyma „acht geben', norw. geyma, fær. 
goyma, asehwed. göma, adán. gomme; 
got. gaumjan, ahd. goumjan, alls. gömjan, 
ags. gieman, gýman) sorgsam, vorstehtig: 
m. sg. nom. gætenn ok geymenn skyle 
gumna hverr ok varr at vintrauste Hýv 
65! (nur in papterhss.). 

geþ, n. (norw. gjed) I) sann, sínnes- 
art, gesinnung, verstand, úiberlegung : 
sg. nom. alt es senn, ef hann (afglape) 
sylg of getr, uppe es þá geþ guma Hóýv 
I7*; gen. færa veit es fleira drekr síns 
til geþs gume Hýv 124, gráþogr halr, nema 
geþs vite, etr sér aldrtrega Hýv 20'; dat. 
at hyggjande sinne skylet maþr hrósenn 
vesa, heldr gætenn at geþe Hóv 6?, hann 
(óminnes hegre) stelr geþe guma Hóv 13}, 
sá einn veit es víþa ratar ok hefr fjalþ 
of faret, hverjo gcþe stýrer gumna hverr 
sás vitando es vits Flóv 18? ef þú vin átt 
þanns þú vel truer ok vildu af hýnom 
gótt geta, geþe skaltu viþ þann blanda ok 
gjgfom skipta Hóv 44? (s. blanda), þat's 
enn of þann es þú illa truer ok þér es 
grunr at hans geþe: hlæja skaltu viþ þeim 
ok of hug mæla Hóýv46?, ace. því es 
alþr bazt, at aptr of heimter hverr sitt 
geþ gume Hýv 14*; pl. nom. lítel ero geþ 
guma Hóýr53?; 2) sinnliches verlangen, 
wollust, liebesgenuss: sg. nom. þik geþ 
gripe! Skm 319; dat. þess monk nú geta, 
hverr þik glapþe at geþe Ls20?; ace. 
hitt ek hugþa, at ek hafa mynda geþ 
hennar alt ok gaman Hór 98*, þat kann 
ek .. ef ok vil ens svinna manz hafa geþ 
alt ok gaman Fýv 161?, hvildak hjá þeim 


20 


30 


35 


gina 338 
systrom sjau ok hafþak geþ þeira alt ok 
gaman Hrbl 48. 

Compostta : geþ - horskr, geþ -leyse, geþ- 

speke, geþ -sviþr. 

geþ-horskr, ad). von scharfem ver- 
stande, scharfsinnig : compar. m. sg. nom. 
hugrúnar skaltu nema, ef þú vill hverjom 
vesa geþhorskare guma Sd 12?Vs. 

geþjaþr, ad). terstöndig; in: fróþ- 
geþjaþr. 

geþ=leyse, f. oder n.? (vgl. ahd. geti - 
lósi, f.) charakterlosigkeit, tankelmut: 
sg. ace. sér geþleyse í grams skape? 
Grp 327. 

„geþr, adj. gesinnt; in: þunn -geþr. 

geþ-speke, f. wetsheit, klugheit: ag. 
ace. hgfþe veþja vit skolom hallo í, gestr! 
of geþspeke Pm 19}. 

geþ=sviþr, ad). von scharfem ver- 
stande, klug: compar. m. sg. nom. hug- 
rúnar skaltu kunna, ef þú vill hverjom 
vesa geþsvinnare guma Sd 12?. 

1. gífr, n. (fær. givur) raesenweib: pl. 
nom. gifr fljúgande Vsp 455H, gifr hrata 
Vspö2?; dat. mjok emk gifrom gramastr 
HHvo 15?. | 

Compositum: hræ - gifr. 

2. gífr, ad). (egl. ags. gifre) gterig, 
blutdúrstig: m. pl. nom. hvat þeir garmar 
heita es gifrer rata ggrþom fyr(er)? 
Fj 193. 

gilde, n. (noræ. fær. aschwed. adán. 
gilde; vgl. got. gild, n., alts. geld, ags. 
gield, afris. geld, jeld, ahd. gelt) 7) ver- 
gellung, gegengeschenk: sg. gen. ey sór 
til gildes pjof Hóv 145?; 2) tribut (opfer): 
sq. acc. ginnheilog goþ .. of þat gættosk: 
hvárt skyldo æser afráþ gjalda eþa skyldo 
goþ oll gilde eiga Vsp 23“ (anders Bj. 
Magnússon Ólsen, Tímarit 15, 33 fg.). 

gimr, mw. (vgl. asehwed. gim -sten, adíin. 
gem-ston) edelstein: sg. ace. hann (Vólundr) 
sló goll rautt viþ gim fastan Vke 7!. Nach 
Bugge (Stud. 4. 416) entlehnt aus ags. gim 
(lat. gemma). 

gína (gein; mnorto. gina; vgl. ags. ginian, 
ahd. ginen, ginön, geinön) gáhnen, den 
rachen aufsperren: prs. ind. sg. 3. ginn 
lopt yfer gjorþ jarþar Vgpó5?; part. prs. 
m. sg. nom. Vlfr ginaude „der gáhner' (als 
spoltname) Hdl 22?> dat. gínanda ulfe 
HónS4?; prt. ind. sg. 3. gein viþ agne .. 
umbgjorþ neþan allra landa Hym 23?. 


að ginn- heilagr 
ginn-heilagr, adj. hochhealig: n. pl. 
nom. ginnheilog goþ Vsp 6? 9? 23? 25? 
Les 1l?. 
ginn-regen, n. pl. dre hohen od. hei- 
gen gölter: nom. (rúnom) þeims görþo 
ginnregen Hóe 78?, (rúnar es) gorþo ginn- 
regn Hýv 142*, né þat mátto mærer tívar 
ok ginnregen of geta hverge Hymn 4', 
kalla (vind) gneggjoþ ginnregen ÁAlv 207, 
kalla (nótt) grímo ginnregen Alo 30?. 
ginnung, f. (9) kluft: pl. gen. jorþ fanzk 
æva né uphimenn, gap vas ginnunga, en 
gras hverge Fsp 3* (vgl. jedoch E. Mogk, 
Baitr. S, 153 fg., der Ginnunga als gen. sg. 
eines nom. propr. Ginnunge, m. auffasst). 
gipt, f. (nortw. adán. gift, aschæed. 
gipt; got. gifts an: fra-gifts, ags. ald. 
gift) vom sehtcksal verliehene gabe, gliick : 
sg.nom. sú mon gipt lageþ á grams ve 
Grp 53?. 
gipta (pt; norw. fær. gifta, aschwed. 
gipta, adán. gifte; ags. giftian, axd. giften 
in: gi-giften, far-giften) ezne frau (eha) 
eimem manne (ehm) vermíhlen: tf. 
þat var til sætta, at þeir (Gjúkungar) 
skyldu gipta honum (Atla) Guþrúnu Dr 4; 
prt. ind. pl. 3. heim óko þá hangenluklo, 
geitakyrtlo, gipto Karle #6 237, býþo 
hennar (Erno) ok heim óko, gipto Jarle 
Rþ41?; part. prt. f. sg. mom. hon (Svan- 
hildr) var gipt Jgrmunrekk inum ríkja 
Ghr 6; giptask steh etnem manne (ehm) 
rermáhlen: ínf. (Oþinn) kvaþ hana (Bryn- 
hildi) giptaz skyldu Sd 4 pr 9, ek strengþak 
heit þar í mót, at giptaz öngum þeim 
manni er hræþaz kynni Sd 4 pr 10, 
(Gjúkungar) gáfu henni (Guþrúnu) óminn- 
isveig at drekka, áþr hon játti at giptaz 
Atla Drö; prt. ind. sg.3. Hjordís giptiz 
þá Álfi syni Hjálpreks konungs Sf 29. 
*girne, f. (adán. girna; got. gairnei, and. 
gerni) begserde; in: þrá - girne. 
gísl, m. (norw. aschued. gisl, dán. 
gissel; ags. gísel, ahd. gisal) geissel (obses) : 
sg.nom. þú (Njgrþr) vast austr heþan gísl 
of sendr at goþom Ls3-4?, ek vask langt 
heþan gísl of sendr at goþom Ls35?. 
gísling, f. (norw. aschwed. gisling) 
getsselschaft: sg. dat. í Vanaheime skópo 
hann (Njorþ) vís regen ok seldo at gíslinsro 
goþom Vm 39?. 
gista (st; norw. fær. gista, aschwed. 
gásta, adán. gæsto) bei ymd als gast ein- 


5 


10 


ið 


gjalda 338 
kehren: tnf. þat ræþk þér .. ef býr for- 
dæþa vammafull á vege: ganga's betra an 
gista see, þót þik nátt of neme Sd 26?. 
gisting, /. (nor. gisting, vgl. aschwed. 
gástning, adán. gæstning, mhd. gastunge) 
herberge: sg. ace. þat sama kveld sóttu 
þeir (æsir) gisting til Hreiþmars Am 14. 
*giþr, ad). (ags. gin) gross, getcaltig ; 
an: ginn-heilagr, ginn -regen. 
gjaf-orþ, n. eheliche verbindung der 
frau mit dem manne: sg. ace. vaskak 
heima þás þór heitet vas, at fá einn þér 
gjaforþ meþ goþom (?) Alv 4*, at ósátt 
minue skaltu þat et unga man hafa ok þat 
gjaforþ geta Alo 6!, sátter þínar es viljak 
snimma hafa ok þat gjaforþ geta Alo 7?. 
gjalda (galt; norw. gjelda, fær. gjalda, 
asehwed. giölda, adán. gjalde; got. gildan, 
alts. geldan, ags. gieldan, afris. gelda, 


20 jelda, ald. geltan) /) féir etw. empfan- 


genes (viþ eho) etne gegenleistung (cht) 
gewihren: ínf. vin síinom skal maþr vinr 
vesa ok gjalda gjof viþ gjgf Hóv 427, 
gjalda lausung viþ lyge Hóv45*; 2) xahlen, 


25 ausxahlen (chm eht): znf. ginnheilog goþ 


80 prt. and. sq. Í. 


„ of þat gættosk: hvárt skyldo áser afráþ 
gjalda eþa skyldo goþ gll gilde eiga Vsp 
233, prt.ind. sg. Í. mund galt ek mærre 
meiþma fjolþ þiggja Am 89'; 3) erwidern : 
beiddiz Reginn at hafa 
fgþurarf sinn, en Fáfnir galt þar nei viþ 
Im ll pr2; 4) fúir einen erschlagenen 
(ehn) bussgeld xahlen: nf. hón (Grim- 
hildr) brá borþa ok bure heimte, þrá- 


85 gjarnlega þess at spyrja, hverr vilde sun 


systor bóta eþa ver vegeun vilde gjalda 
Gþr IT18*; etuw. (eht) als bussgeld geben: 
prt. tind. sg. 3. bæþe galt (braunbúe) born 
sín fvrer Hym 39*; 5) búissen fíir etw. 


40 (ehs): znf. þess skaltu gjalda at bragar- 


45 síþan Gpr 124%; 


fulli HHv 30 pr 9, mont Grímhildar gjalda 
ráþa Grp33?, vesall lézk (Hjalle) vigs 
þeira, es skylde váss gjalda Am 58?; 
part. prt. n. sg. ace. þess hefk gaugs goldet 
6) imd (ehm) et. (eht) 
heimxahlen, rergelten : inf. þeir (Hundings 
syner) átto jofre at gjalda fjárnám miket 
ok fgþor dauþa HH 1113, hirþaþu halþom 
heipter gjalda Gþr 1129'; prs. opt. sq. 3. 


50 málrúnar skaltu kunna, ef þú vill at mange 


þér heiptom gjalde harm Sd1I?; 7)jmd 
(ehm) ett. (eht) verlethen: prs. ind. sg. 3. 
haun (Herjafaþer) geldr ok gefr goll verþ- 





41 *glape 
of verþe glisser, þót hann meþ gremom 
glame Hóv 31“. 

*glape, m. (vgl. noriæ. glaap) mensch 
ron unangemessenem betragen, tölpel; 
in: af-glape. 

*glase, sæ. adj. glánxend; in: veþr- 
ylase. 

*glaser, m. glanx; in: aur-glaser. 

glata (aþ, norw. aschwed. glata) xu 
grunde richlen, verntchten: part. prt. n. 
sg. ace. þú hefr Gjúka of glatat bgrnom 
Hir 4?. 

glaumr, m. (norw. plöym, fær. gleimur, 
aschiced. glömber; ags. gléam) I) lárm; 
geheul, gebell: sg. nom. opt verþr glaumr 
hunda fyr geira flaugon Am 23?; 29) lár- 
mender jJubel: sg. nom. glaumr vas í hgllo 
Hm 18'; 3) freude, fröhlichkeit: sg. gen. 
(gramr) glaums andvane Br 167, hvelpa 

- glaums andvana Gjþr Il 43?; dat. 
mákak, Grimhildr! glaume bella Gþr II 
30'; ace. ek fyrbanna manna glaum 
{ den fröhl. verkehr mat menschen') mane 
Skm 349. — Als pferdename FM 12' 
ákv 31'. 

Compositum: val-glaumr. 

glaþa (aþ; aschwed. gladha) erfreuen 
(ehn): nf. forkunnar sýn mon flestan 
glaþa #9 483, glaþa orno HH I47? 1126), 
glaþa mon þik minzt, ef gorva reyner 
Am 75?. 

glaþr, adj. (nor. adíin. glad, fær. glaþur, 
aschiwed. glaþer; alts. glad in: glad- möd, 
ags. glæd, afrís. gled, ahd. glat) hetter, 
froh: m.sg. nom. sat þar á hauge ok sló 
harpo gýgjar hirþer, glaþr Eggþér Vsp 42?, 
laþr ok reifr skylo gumna hverr, unz 
sinn bíþr bana #60 15%, heima plaþr gume 
ok viþ geste reifr sviþr skal of sik vesa 
Húe 102'!, vorþr goþa drekr í væro ranne 
glaþr enn góþa mjgþ Grm 13*, glaþr 
konungr Grp 3!, þú mont hitta Heimes 
bygþer ok glaþr vesa gestr þjóþkonungs 
Grp 19?, glaþr estu nú, Sigvorþr! ok gagno 
fexenn, es þú þerrer Gram á grase Fm 25 ', 
þiggja knáttu, þengell! í þínuc hallo glaþr 
at Guþrúno gnadda niflfarna Akr 36*, gor 
sem til lyster, glaþr monk þess bíþa Am 
56!; dat. glgþom's betra an sé glúpnanda, 
hvats at hende komr Fm 293; acc. sótte 
Sigrún sikling glaþan HITII13'; pl. nom. 
glaþer Ylfingar HH I5I*; f. sy. nom. 
hlæra þú af því, heiptgjgrn kona! glgþ á 


ot 


þ 
(sl 


Fl) 


25 


30 


N 


35 


40 


| að 
fð 


 ena gollbjorto Ffrbl 92; 


50 


gleþja 342 
golfe, at þér góþs vite Sg 31? gloþ vas 
ok Glaumvgr Am6?; n. sg. nom. snotrs 
manz hjarta verþr sjaldan glatt, ef sá es 
alsnotr es á Hóv5öð; pl. nom. Oþenn 
ok Sása drekka of alla daga glgþ ór gollnom 
keromGrm7!.— Als pferdename Orm 30 !. 

Composita: hróþr-glaþr, Men -glgþ. 

glepja (glapþa) 7) ýnd (ehm) etuw. (eht) 
terderben, íhn an ett. verhindern: nf. 
Ásaþóro hugþak aldrege mundo glepja far- 
hirþe farar Hröl 130; 2) eine frau (eha) 
verfiihren: prs. ind. sg. 3. sá (vglva) þar 
vaþa þunga strauma menn meinsvara ok 
morþvarga oþ þanns annars glepr eyra- 
rúno Vsp 303;  prt. ind. sg.3. þege þú, 
Gefjon! þess monk nú geta, hverr þik 
glapþe at geþe Ls 20?. 

*glepsa, f. bissige rede, sticheler; tn: 
Loka-glepsa. 

gler, n. (norw. gler, m., fær. gler, n. 
„klares eis', aschwed. adin. glar; alts. 
gles, ags. glæs, glær, ahd. glas) glas: sg. 
dat. Hlórriþe, es at hyndom kvam, brátt lét 
bresta bratstein glero (den krystallkeleh) 
Hym 30?, horg (Ottarr) mér gorþe of 
hlaþenn steinom, nú es grjót þat at glere 
orþet „mun sind diese steine (durch das 
fewer der xahlretchen opferbránde ge- 
schmolxen und s0) au glas geworden' 
IHdl 107 (Noreen miindl.; anders FJ im 
der Festsehrift f. Weinhold, Strassb. 1896, 
s. 16), (rúnar kvaþ ristnar) á glere ok á 
solle Sd I7!. — Als pferdename Grm 30!. 

gleyma (mþ; nor.e. gloyma, fær. gloyma, 
aschwed. glöma, adin. glomme) vergessen : 
vrt.end.sg.1. (mit suffig. pron.) þá gleymþak 
es getet hgfþo, bgl gll jafors, bjórbjúg í 
sal Gþr 1125". 

gleypa (pþ; nor. glaypa, fær. gloypa) 
verschlingen: tnf. ulfr gleypa mon Alda- 
fgþor Vm 53!;  prs. índ. sg. 3. Surtar 
hann (Oþen) sofe of gleyper Vsp 47* (so 
mit Much, Hx 37, 417). 

gleþja (gladda;*nor:e. gledja, fær. gleða, 


5 aschwed. gláþia), adán. glæde; vgl. ags. 


gladian) frok machen, erfrewen (ehn): 
pré. end. sg. 1. (mat suffig. pron.) gladdak 
sg. 3. þás hugen 
gladde „als man .. erfreute' Rm 18', fár 
vas fromre sás fold ryþe, hilmes arfe, ok 
hugen gladde Pm 26'; opt. sg. 3. horskr 
þótte mér, ef (Sigvorþr) hafa kynne ástráþ 
miket yþvar systra: hygþe umb sik ok 





345 gnaga 
„du kannst hier gelölele junge wesen 
(ur speise) erhalten' (2) Akv 364. 

gnaga (aþ; norw. gnaga, fær. gnaga, 
naga, aschwed. gnagha, adán. gnave; ags. 
gnagan, ahd. nagan) magen: nf. rata 
munn létomk rúms of fá ok of grjót gnaga 
Hóývr 104?;  prs. ánd. pl. 3. hirter 'o ok 
fjórer þeirs af hefingar á (d. 3. á aske Ygg- 
drasels) gaghalser gnaga Grm 33?. 

gnapa (pþ) den kopf hángen lassen: 
prs. ind. sg.3. snaper ok gnaper, es til 
sævar kamr, grm á aldenn mar Hýv 62', 
gnaper æ grár jór of grame dauþom Br 7. 

gnata (aþ) <usammenstiirxen: prs. ind. 
pl. 3. grjótbjorg gnata Vsp 52?. 

gneggja (aþ; nor. kneggja, aschwed. 
gniggia) wiehern: tnf. gneggja mynder þú, 
Atle! ef þú geldr né værer HHo 20!. 

gneggjoþr, m. „wteherer', poet. be- 
retchnung des windes: sg. acc. kalla (vind) 
gneggjoþ ginnregen Alv 20?. 

gneypa (pþ) ntederbeugen, quilen: tnf. 
tramar gneypa þik skolo garstan dag jatna 
gorþom í Skm 30!. 

gnóga, adv. (norw. nog, nogo, fær. 
nógv, aschtwed. nogh, nogha, adán. nog, 
nok) 2n gentigender menge, genug: máls 
ok manvits sé þér á munn ok hjarta gnóga 
of gefet Gg 14?*. 

gnógr, adj. (norw. nog, fær. nógvur, 
aschiced. nogh; got. ga-nöhs, alts. gi- 
nóh, ags. ge-nóh, ahd. gi- nuog) gentigend; 
in: iþ- gnógr. 

gnótt, f. menge, tiberfluss: sg. nom. 
gnótt vas grunnýþge Ám 70!. 

gný=fare, m. der mat brausen einher- 
fahrende', poet. bexeichnung des windes : 
eg. acc. alfar (kalla vind) gnýfara Alv 20 *:. 

gnýja (gnúþa; norw. goya) láirmen, 
tosen: prs. and. sg. 3. gnýr allr jatonheimr 
Vsp 48?. 

gnýr, m. (norw. aschwed. gny, fær. 
gný, gnýggj, n.) getöse, lirm: sg. nom. 
óx geira gnýr HH I56?, gnýr vas at heyra 
Gþr I14!, ymr varþ á bekkjom, afkárr 
sgogr virþa, gnýr und goþvefjom Akv 417, 
nú verþr gnýr mikill, er eldrinn tók at 
æsaz, en jgrþ tók at skjálfa FH2?. 

Composttum: gný - fare. 

gnæfa (aþ) J) trans. erheben, wehen 
lassen: nf. ek vask í hernom es hingat 
gerþesk gnæfa gunnfana, geir at rjóþa 
Hrbl 107 (s. Grdtv. x. st.; anders Bugge, 


5 


Í 


er 


a 


20 


t 


25 


80 


40 


45 


50 


goll 346 
Fkv 399); 2) tntr. sich erheben: ínf. 
eldr nam at ósask, en jgrþ at skjalfa, ok 
hár loge viþ himen gnæfa FH 2?. 

golf, n. (norw. golv, fær. gólv, aschwed. 
golf, adán. gulv) 1) fussboden, estrich; 
xuwealen (te ín Hym) auch ein erhöhter 
tetl desselben (estrade, podium): sg. nom. 
golf vas straet Kó 26!; dat. hvi þú þá, 
Gaguráþr! mælesk af golfe fyrer? Vm 9', 
segþu mér, Gagnráþr! alz þú á golfe vill 
þíns of freista frama Vm 11! 13! 15! 17', 
eldr vas á golfe RÞþ 2? 143, skokr vas á 
golfe Rþ 15*, (kvýn Níþaþar) stóþ á golfe 
Vkv 173, hlæra þú af því, heiptgjorn 
kona! glgþ á golfe, at þér góþs vite Sg 
317; ace. sagþet hónom (Hyme) hugr 
vel þás sá gýgjar gróte á golf komenn 
Hym 14}, faþer Móþa fekk á þreme ok í 
gognom sté golf niþr í sal Hym 35?; 
2) ximmer, gemach: pl. gen. fimm hundroþ 
golfa ok of fjórom tegom svá hykk Bil- 
skirne meþ bugom Grm 24!. 

goll, gull, n. (norz. fær. gull, asehwed. 
gul, adán. guld; got. gulþ, alts. ags. afris. 
ahd. gold) gold: sg. nom. hví er gull 
kallat barr Glasis eþa lauf hans? FM7!, 
lauf hans (Glasis) alt er gull rautt FM 7*, 
goll vas þar eige á Grana leiþo Vke 15', 
fjalþ vas þar menja es þeim mggom sýndesk 
at være goll rautt ok gorsimar Vkv 21', 
þat skal goll es Gustr átte bróþrom tveim 
at bana verþa ok gþlingom átta at róge 
Rm 5!, goll's þér nú reitt Rm6!, et 
gjalla goll ok et glóþrauþa fé, þér verþa 
þeir baugar at bana Fm 9? 203, svá vas 
Sigvarþr of sunom Gjúka, sem være gróun 
laukr ór grase vaxenn .. eþa goll glóþrautt 
of grgo silfre Gþr I12*, í veltanda vatne 
lýsask valbaugar, heldr an á hgndom goll 
skíne Húna bgymom Akv 294, hví er gull 
kallat mjgl Fróþa? Ort 1; gen. esa mér 
golz vant í ggrþom Gymes Skm 223 ek 
ríþa mon til þess golz es í lyngve liggr 
Fm 21?, mona þú, Gunnarr! golz of njóta 
Gþr 1203 vár golz (,göttin des goldes', 
d. 1. frau) Hlr 23, golz miþlendr „dte 
spender des goldes', d. a. die jungen 
féirsten Akv 40, (mit suffig. art.) sendu 
þeir (æsir) Loka at afla gullsins Æm 18; 
dat. vas þeim (ásom) vætterges vant ór 
golle Vsp 87, stóþ fyr norþan á Niþa- 
vallom salr ór golle Sindra ættar Vsp 377, 
sal sér standa sólo fegra golle þakþan á 


347 goll 

Gimleo Vsp 64?, Glitner .. es golle studr 
ok silfre þakeþr et sama Grm 15', golle 
keypta léztu Gymes dóttor ok selder þitt 
svá sverþ Ls 42!, mundak gefa þér (fjaþr- 
ham) þót være ór golle Prkd', hveim 
ero bekker baugom sáner, flet fagrlega 
floeþ golle? Bdr 6*, ek bóte svá brest á 
golle, at feþr þínom fegre þykker Vkv 28', 
eitt es þeira (sverþa) gllom betra vígnesta 
bol ok varet golle HHv 8“, beit prúþ .. 
buen-golle HH I24?, (Sinfjatle) slang upp 
viþ ró rauþom skilde, rgnd vas ór golle 
HH 1I34?, brimdýr blásvart ok buen golle 
HH1I52?, þú mont maþr vesa .. gjofoll 
af golle Grp 7%, (þú mont) golle hlóþa á 
Grana bógo Grp 13?, tóku vér þá (ásuna) 
hgndum ok lggþum þeim fjorlausn at fylla 
otrbelginn meþ gulli ok hylja utan ok meþ 
rauþu gulli Æm 16. 17, rauþo golle hykk 
mik ráþa mono svá lenge sem ek life 
Rm 9'!, qllo golle þá kná hann (Sigvgrþr) 
einn ráþa Fm 34?, mey veitk eina miklo 
fegrsta, golle gódda, ef geta mætter Fm 
40*, (rúnar kvaþ ristnar) á glere ok á 
golle Sd 17!, opt es ulfr í ungom syne, 
þót see hann golle gladr Sd 35“, benvgnd 
of lét brugþenn golle margdýrr konungr 
á meþal okkar Br 20', jarla brúþer golle 
búnar Gr 13?, þeim hétomk þá þjóþ- 
konunge es meþ golle sat á Grana bógom 
Sg 367, mik Gjúke golle reifþe, golle 
reifþe, gaf Sigverþe Gþr II 1**, ein skalt 
ráþa auþe Buþla, golle ggfgoþ ok gefen 
Atla Gþr I127%, mik baþ hann (Buþle) 
góþa gollo rauþo ok suþr gefa syne Grím- 
hildar Od 147, sjau eigom vit salhús sverþa 
full hverjo, hver ero þeira hjalt ór golle 
AÁkv í?, brynjor ór golle Akv 7*, frúgo 
fróknan, ef fjor vilde Gotna þjóþann golle 


kaupa Akv 21*, svá skal golle frókn hring- - 


drife viþ fira halda Av 34%, golle sore 
Guþrún Akv 42!, okr mon gramr golle 
reifa glóþrauþo Am 133, gódde okr Grím- 
hildr golle ok halsmenjom Am 68?, góddak 
golle ok goþvefjom, áþr hana (Svanhilde) 
gáfak Gotþjóþar til Ghv 16', (mit suffig. 
art.) skyldu æsirnir hlaþa upp gullinu ok 
hylja (otrbelginn) mó pr 2, er Fáfnir 
skreiþ af gullinu, blés hann eitri Fm 4; 
ace. hann (Herjafaþer) geldr ok gefr goll 
verþungo Hdl2?, allr hann (hane) viþ 
goll gloer #y 17*, hann (Vólundr) sló goll 
rautt viþ gim fastan Vkn 7', ykr lætk þat 


5 


10 


20 


2ð 


85 


nm 
> 


45 


50 


goll - brynja 348 
goll of gefet verþa Vkv 227, hann (Helge) 
galt ok gaf goll verþungo HHI9?, Loki 
sá alt gull þat er Andvari átti Æm 4 pr 1, 
fann Sigurþr stórmikit gull ok fyldi þar 
tvær kistur Fm 44 pr4, mer Atle þat 
einne sagþe, at hvárke lézk hgfn of deila, 
goll né jarþer, nema gefask létak Sg 37, 
nú skolo ganga þærs goll vile ok minna 
því at mér þiggja Sg 48!, þar baþ (Óþenn) 
einn þegn yfer at ríþa, þanns mér fórþe 
goll þats und Fáfne lá Hír 10*, ggrr lézk 
Gunnarr goll at bjóþa, sakar at bóta G5r 
1119', gefk þér, Guþrún! goll at þiggja 
Gþr 11 26!, hunskar meyjar þærs hlaþa 
spjaldom ok ggra goll fagrt Gþr 1127), 
goll vissak etke á Gnitaheiþe þats vit 
ættema annat jafnmiket Akv 6*, (Fróþi) 
baþ þær (ambáttir) mala gull ok friþ ok 
sælu Fróþa Grt 22, (mit suffig. art.) er 
hann (Andvari) hafþi fram reitt gullit, þá 
hafþi hann eptir einn hring Em 4 pr, 
þá dó Hreiþmarr, en Fáfnir tók gullit alt 
Rm 11 pr 1, Gunnarr ok Hogni tóku þá 
gullit alt, Fáfnis arf Dr 1. 
Composita: goll- band, goll- bitlaþr, 
goll-bitoll, goll - bjartr, goll- bóka, 
goll-brynja, goll-hringr, goll-hroþ- 
enn, goll-hvitr, goll-hyrndr, goll- 
miþlande, goll-skál, goll-spore, goll - 
vareþr; lýse- goll. 
goll-band, #. (norzc. fær. gull- band) 
band (halsband) aus gold: pl. ace. (Prymr) 
greyjom sinom gollbgnd sngre ÞPrk 5?. 

goll-bitlaþr, ad). mit goldenem gebiss 
versehen: f. sg. nom. þú brúþr Grana á 
Brávelle gollbitloþ vast gor til rásar HH 
I 44?. 

goll-bitoll, m. goldenes gebiss: sg. dat. 
rinne und vísa Vígblér þinig gollbitle 
vanr HHII35?. 
goli = bjartr, adj. (ags. gold-beorht) 
glinxend ron gold: f.sg.nom. (st0.) Glaþs- 
heimr heiter enn fimte (bór) þars en goll- 
bjarta Valhgll víþ of þrumer Grm 8!; sg. 
ace. (sw.) gladdak ena gollbjorto Hrbl 92. 

goll-bóka (aþ) mit gold sticken: prt. 
ind. sg. 3. hón (Þóra) mer at gamne goll- 
bókaþe sale suþróna ok svane danska 
Qþr 1115. 

goll-brynja, f. goldener panxer: sg. 
acc. tók hann (Sigurþr) ægishjálm ok gull- 
brynju Fm 44 pr ö, gollbrynjo smó (Bryn- 
hildr) Sg 47!. 


349 gollegr 

gollegr, adj. golden: n. sg. dat. Glaser 
stendr meþ gollego laufe FM 79U. 

gollen-burste, sz. ad. mat goldenen 
borsten: m. sg. nom. gaqltr gloar gollen- 
bursti Hdl 7?. 

gollenn, ad). (aschwed. gyllene, adán. 
gylden- én compp.; got. gulþeins, alts. 
ahd. guldin, ags. gylden, afris. golden, 
gulden, gelden) 7) golden, vergoldet: m. 
sg. dat. Gunnlgþ ggfomk gollnom stóle á 
drykk ens dýra mjaþar Hóv 105!; f.pl. 
nom. þar mono epter undrsamlegar gollnar 
toflor í grase finnask Vsp 61?; n. sg. dat. 
Glaser stendr meþ gollno laufe fyr Sigtýs 
solom FM79; acc. lét hann (Jgrmon- 
rekr) sér í hende hvarfa ker gollet Hm 
20; pl.dat. Óþenn ok Sága drekka of 
alla daga gloþ ór gollnom kerom Grm 7“; 
ace. þær (norner) of greiddo gollen símo 
ok und mánasal miþjan festo HH I3?*; 
2) goldglánxend: m. sg. ace. (hverr) lætr 
gunnfana gollenn fyr stafne? HHII2?2?, 
pl. ace. garþar gloa þykkjomk of gollna 
sale #5?. 

Composita: gollen-burstr; al-gollenn, 

hóf-gollenn, marg-gollenn. | 

goll-hringr, m. (nor. gull-ring, fær. 
gull-ringur, asehwed. gul-ringer, adán. 
guld-ring) goldener ring: sg. nom. gull- 
bringr einn lá þrjá vetr viþ þjóþveg á 
Jalangrsheiþi Grt 13; ace. Níþuþr .. gaf 
-. Boþvildi gullhring þann er hann tók af 
bastinu at Vælundar Vko 17 pr 1. 

goll- hroþenn, adj. (part. prt.; ags. 
gold-hroden) mast gold úiberxogen: m. pl. 
ace. hjalma gollhroþna Akv 4? (Bugge, 
Beitr. 22, 117). 

goll-hvítr, adj. leuchtend wie gold: 
Í. sg. ace. (sw.) gladdak ena gollhvito 
Hrbl 924. 

goll-hyrndr, adj. mat vergoldeten hir- 
nern: f. pl. nom. acc. gollhyrndar kýr 
Þrk23!; HHo4?. 

goll- miþlande, m. (part. prs.) gold- 
spender: sg. nom. reiþ góþr Grana goll- 
miþlande Hlr 11}. 

goll-skól, f. (aschwed. gul-skal) gol- 
dene sehale: pl. ace. láttu á flet vaþa 
greppa gollskáler meþ gumna hondom 
Akv 10?. 

goll-spore, m. goldener sporn: pl. 
ace. (Sigurþr) bindr gullspora á fætr sér 
FA 2? 


ot 


20 


30 


35 


goþ 350 

goll-vareþr, part. prt. goldgesehmiickt : 
Í. sg. voc. grætr, gollvareþ! grimmom tárom 
HH II 44?. 

gómr, m. (norw. gom; vgl. aschwed. 
gome, fær. gómi, addin. gáne, ags. góma, 
ahd. guomo) ktefer: pl. acc. gáta varþ 
(Kostbera) tungo í góma báþa „ste musste 
dte xunge im munde festhalten, íhr stockte 
die rede' Am 9?. 

gote, m. hengst: pl. gen. til gota etke 
ggrþot heyra Hm 18?. — Als name eines 
pferdes FM 103 12}. 

Composttum : hlunn - gote. 

gotneskr, adj. (vgl. got. Gut-þiuda) 
gotiseh: f. sg. nom. Grímhildr gotnesk kona 
Gþr 1117. 

goþ, guþ, n. (nor. fær. adán. gud, 
asehwed. guþ; got. guþ, alís. ags. afris. 
god, ahd. got) gott: sg. dat. Svalenn heiter, 
hann stendr sólo fyrer, skjoldr, skínanda 
goþe Grm 387, Skoll heiter ulfr es fylger 
eno skirleita goþe til Ísarnviþar Grm 39, 
á skilde kvaþ ristnar (rúnar) þeims stendr 
fyr skínanda goþe Sd 15!; pl. nom. ginn- 
heilog goþ .. nýtt ok niþjom nafn of gófo 
Vsp 6?, ginnheilog goþ .. of þat gættosk, 
hverr skylde dverga drótt of skepja Vsp 
97, ginnheilog goþ .. of þat gættosk, hvárt 
skyldo æsor afráþ gjalda eþa skyldo goþ 
all gilde eiga Vsp 237“, ginnheilog goþ .. 
of þat gættosk, hverr hefþe lopt alt læve 
blandet Vsp 25?, hvé sá vgllr heiter es 
finnask víge at Surtr ok en svýso goþ? 
Vm 17%, Vígríþr heiter vgllr, es f. v. at 
S. ok en svýso goþ Vm 18?, gein viþ agne 
sús goþ fia, umbgjorþ neþan allra landa 
Hym 233, heiler æser, heilar ásynjar ok 
all ginnheilog goþ! £s11?, Byggver ek 
heite, en mik bráþan kveþa goþ oll ok 
gumar Js45?, þik (mik) á hjorve skolo 
ens hrímkalda magar ggrnom binda goþ 
Is49“ 50?, þar (á Úskópne) gll skolo 
geirom leika goþ Fm 15?, svá hjalpe þér 
hollar vætter, Frigg ok Freyja ok fleire 
goþ, sem þú felder mér fár af hgndom 
Od 8?, (mat suffig. art.) goþen gll Vsp 
23*RH, báþu guþin alla hluti gráta Baldr 
ór helju FM5!, guþin finna gýgi í helli 
ngkkorum FM59; voc. hví þegeþ ér svá, 
þrungen goþ! at ér mæla né megoþ? Ls 7'; 
gen. heima letja ek munda Herjafgþor í 
gerþom goþa Pm 2?, frá jgtna rúnom ok 
allra goþa seger þú et sannasta (ek kann 





353 góþr 

Sg 47!; gen. es þorf þeims til verþar 
komr .. góþs of óþes Hýr 4?; dat. góþo 
silfre Sd 17!*Vs, þú hefr Gjúka of glatat 
bernom ok bue þeira brugþet góþo Hlr 4}; 
ace. þá gefr þú gótt nafn dysjom, es þú 
kallar þær heimes hauga Hrðl 115; pl. ace. 
þeyge es sem þú þrjú bú góþ eiger Hrbl 
10, góþ áttoþ ér mankynne þar þá Hrbl 
93, (mundak) góþ born Guþrúuar festa á 
glga Hm 21“; substantivtert, das gute: 
sg. gen. af illom manne mondu aldrege 
góþs laun of geta Hóo 122?, sagþer, Helge! 
at Heþenn være góþs verþr frá þér ok 
gafa stórra HHv34?, hlæra þú af því .. 
elgþ á golfe, at þér góþs vitae Sg 31*; 
dat. illo fegenn ves þú aldrege, en lát þér 
at góþo getet Hýv 1275, má at góþo ggrask 
slíkt, ef skal HHo 339, hafnom opt góþo 
Am 66?; ace. ef þú vin átt þanns þú 
vel truer ok vildu af hýnom gótt geta, 
geþe skaltu viþ þann blanda ok gjofom 
skipta Hóv 44?, ef þú átt annan þanns þú 
illa truer, vildu af hónom þó gótt geta, 
fagrt skaltu viþ þann mæla en flátt hyggja 
Hór 45 ?, leiþesk mange gótt ef getr Hýv 
129'; 2) niifxlich, ersprtesslich: n. sg. 
nom. esa svá gótt sem gótt kveþa ol alda 
sunom Hýo 12!, opt's gótt þats gamler 
kveþa Hóýv 133*, gótt's at ráþa Rínar 
malme Sg 16“; acc. Hýv 12! (s.o.); pl. 
nom. þér mono (róþ) góþ, ef þú getr Hór 
Í1I? 1123 1149 1159 1163 1183 1193 1203 
121* 1243 1253 1263 1279 1283 1295 
130* 1313 133? 1343 136*, ljóþa þessa 


mondu, Loddfáfner! lenge vanr vesa, þót : 


sé þér góþ, ef þú getr Hýo162*; gen. 
sémre være syster ykkor frumver sínom 
at fylgja dauþom, ef henne gpæfe góþra 
ráþa Sg 603; ace. vilkak reiþe ríks þjóþ- 
konungs, góþ róþ at heldr Gripes þiggja 
Grp 26?; 3) teirksam: m. pl. nom. galdra 
þú mér gal þás póþer 'o Gg 5!; gen. fullr 
es (bjórr) .. góþra galdra ok gamanrúna 
Sdö“; 4) glicklich: n. pl. nom. hón 
(Odrún) mon þer unna sem ek skyldak, 
ef okr góþ of skop ggrþe verþa Sgö7*; 
gen. ant Guþrúno góþra ráþa Grp 45}, 
fyrman ( Brynhildr) Guþrúno góþra ráþa 
Br3*; ace. kvýþo meþ gumnom góþ ór 
komen HHI7?; glickverheissend: n. pl. 
nom. mgrg ero góþ, ef gumar visse, heill 
at sverþa svipon Km 20'; 5) freundlich, 
tcolwollend: m. sg. gen. opt skal góþs geta 
Gering, Edda- Wötorbuch. 


þe 
ot 


20 


tv 
ör 


30 


A 
> 


45 


50 


gramr 354 
Hóv 102*, svaraþe Hagne .. trauþr góþs 
hugar „nacht geneigt xur sanftmut' Gbr 
11 107, (ste.) af illom manne fær þú aldrege 
gjald ens góþa hugar Hóv 116'; pl. dat. 
ves heill, Hymer! í hugom góþom Hym 
11'; n.sg. ace. (Hggne) hugþe gótt nýnom 
Am a32!; 6) von gutem (d. h. vornehmem) 
geschlechte: m. pl. nom. þjónar gsþlom 
góþer Sg 69?; 7) n. pl. subst. scháilxe, 
vermögen: nom. Menjo góþ Sg 61“. 

Composita:  góþ - borenn; mat - góþr, 

matar-góþr, ó-góþr, þjóþ- góþr. 

goþ=speke, f. götterlehre, mythologte : 
sg. ace. hgfþe veþja vit skolom hgllo í, 
gestr! of goþspeke (geþspeke R ú. ím text) 
Vm 19% (conjeetur von Wimmer). 

goþ=vefr, m. (alts. godo-webbi, ags. 
gode- web, god- wob, afris. god-wob, ahd. 
gota- webbi) etgentl. „gottgewebe', d. 1. ge- 
webe xu gottesdienstl. xvecken (O. Schade) ; 
xeug oder gewand aus kostbarem stoffe 
(seide?): pl. dat. var hon (Brynhildr) í 
reiþ þeiri er guþvefjum var tjolduþ lr 3, 
(varþ) gnýr und goþvefjom Akv 41?, góddak 
(Svanbilde) golle ok goþvefjom Ghv 16'; 
ace. góþborner (Hamþér ok Sgrle) smugo 
í goþvefe Hm 16?. 

goþ =vegr, m. götterweg (weg nach 
Valhall): sg. ace. seinn es goltr minn 
oþveg troþa Hdl5?. 

grafa (gróf, #07. fær. ascheed. grava, 
adáin. grave; got. alhd. graban, alts. graban, 
ags. grafan, afris. growa, grewa) I)graben : 
prt.ind. pl. 3. þær (konor) .. ór dale djúpom 
grund of grófo Hrbl 45, (bgrn Þræls) grófo 
torf Kþ12'; gr. niþr eingraben: pari. 
prt. n. sg. nom. af járni váru .. allir timbr- 
stokkar í húsinu, en grafit í jorþ niþr Fm 
44 pr3 (vgl. Bugge, Norr. skr. 196); 
gr. under ænfermínteren, 1m geheimen 
etne verderbl. tiitigkeit entfalten: prt. tínd. 
sg. 2. (mat suffig. pron.) gróftu svá under 
Am 90*; 2) sehnitxen: part. prt. m. pl. 
nom. grafner stafnar Gþr I116*; 3) nagen, 
stechen: prt. ind. sg. 3. þá kvam en arma 
út skævande móþer Atla .. ok Gunnare 
gróf til hjarta Od30?. 

1.gramr. ad).(norze. gram, fær. grammur, 
aschiwed. gramber, adán. gram an: gram - 
skab „4orn'; alts. ahd. gram, ags. gram, 
grom) 0rmg, feindlich: m. sg. nom. 
gramr (hestr) FMI2NA; pl. dat. veita 
sorla sás of verþe glisser, þót hann meþ 


12 





357 grá - serkjaþr 
grúnende pflanxe, kraut, gras: sg. nom. 
gap vas ginnunga, en gras hverge Vsp 3*; 
dat. mono epter .. gollnar toflor í grase 
finnask Vsp 61?, hjarþer þat vito nær þær 
beim skolo, ok ganga þá af grase Hóv 21', 
hrise vex ok hývo grase vegr es vætke 
treþr Hóe 118%, hrise vex ok hávo grase 
Víþars land Viþe Grm 17!, þú þerrer 
Gram á grase Fm 25?, geirlaukr (grónn 
laukr) ór grase vaxenn Gjpr ll“? 112}; 
ace. (Grane) drap í gras hofþe Gór I15?. 

grá-serkjaþr, adj. mat grauen waffen- 
röcken ausgerústet: n. sg. acc. gengom í 
gognom gráserkjat liþ Grt 13“. 

gráta (grét; norw. graata, fær. gráta, 
asehiced. grata, adán. græde; got. grétan, 
alts. grátan, mhd. grázen) I) weitnen: 
nf. báþu guþin alla hluti gráta Baldr ór 
helju FM 5!, (æsir) biþja hana (Pokk) 
gráta .. Baldr ór helju FMó!“, þeyge 
Guþrún gráta mátte G5 12? 5! 10!; 
prs. ind. sg. 2. græétr, gollvareþ! grimmom 
tórom HH I 44?. pl. 3. hverjar 'o meyjar 
es at mune gráta? Bdr 123; imper. sg. 2. 
ímtf suffig. pron. u. negat.) brúþr, grátt- 
attu! HHo 41'!, (mtt suffig. negat.) gráta 
þú, Guþrún! $Sg 25? part. prs. m. pl. 
nom. leiddo landrggne lýþar óneiser grát- 
endr gunnhvatan ór garþe Niflunga ÁAkv 
21; f.sg. nom. grátande Boþvildr gekk 
ór eyjo Vkv 31*, (Brynhildr) grátande 
garþesk at segja þats hlæjande hglþa beidde 
Br 15?, gekk grátande viþ Grana róþa 
Gþr 115', grátande Grímhildr greip viþ 
orþe Gþr 1133!, grátande Guþrún .. gekk 
treglega á tae sitja Ghv 9!; prt. ind. sg. 3. 
grét Sigrún HH IT20 pr 1, hon (Guþrún) 
grét eigi sem aþrar konur Br 20 prð, 
grét Guþrún .. svát tór flugo tresk í 
gsgnom Gþrllö!; pl. 3. gréto byrn Húna 
Akv 41?, slá hann (Gunnarr) svá kunne, 
at snóter gréto Am 62?, glúpnoþo grimmer 
(syner Atla) ok gréto þeyge Am 72“; 
part. prt. m. sg. nom. sendu æsir um allan 
heim grindreka at biþja, at Baldr væri 
grátinn ór helju FMóðlWr; 2) beweinen 
(ehn, eht): enf. Þokk mon gráta þurrom 
týrom Baldrs bálfarar FM 5'?, nár(?) nauþ- 
folva léter norner gráta Akv17*, skaltu 
auk, Guþrún! okr gráta báþa Hm 103; 
prs. tnd. sg. 2. bróþr grætr (grát R) þú 
þína ok bure svása Hm 10';  prt. ind. 
sg. 3. Frigg of grét í Fensglom vg Val- 


5 


þe 


0 


þa 
ot 


20 


25 


30 


85 


grey 358 
hallar Vsp 343, hón (Guþrún) áva grét 
bróþr sína berharþa ok bure svása Akv 
419; pl.3. tré ok allr málmr grétu Baldr 
FM5*%; 3) part. prt. grátinn verweint: 
f. sg. ace. sværo lézt þína sitja opt grátna 
Am 903. 

grátr, m. (norw. graat, fær. grátur, 
aschwed. grater, adán. græd; got. grets) 
weinen, wehklagen, jammer, klage: sq. 
nom. nú's of gengenn grátr Odrúnar Od 
32“; gen. van sé sú vætr vers ok barna, 
es þik, Guþrún! gráts of beidde Gór 122?; 
dat. valda meger Gjúka mino bolve ok 
systr sínnar sórom gráte Gþr 119*, hvers 
biþr þú nú, Guþrún! es þú at gráte né 
færat? Hm 9“; acc. grát at gamne skaltu 
í gogn hafa Skm 303, (Brynhildr) til hvilo 
heyra knátte gjallan grát Gjúka dóttor 
Sg 307. 

Composttum : Odrúnar -grátr. 

greipa (pþ; norw. fær. greipa) dz 
hánde nach etw. ausstrecken, daher stch 
mit etw. befassen, etw. vertiiben: parl. 
prt.n. sg. ace. nú hefr enn auket þats áþan 
frógom, greipt glóp stóran Am 81?. 

grelþa (dd, nor. greida, fær. grei a; 
got. ga-raidjan) ausetnanderwtekeln: pr. 
end. pl. 3. þær (norner) of greiddo gollen 
simo HH 1I3?. — Vgl. reiþa. 

greme, f. (vgl. norw. gremme, n.; ahd. 
gremi) zorn: sg.gen. vn kvaþ (Helge) 
mundo veþrs ens mikla, grára geira ok 
greme Óþens HHI12*; dat. órr estu, 
Loke! ok grvite, es þú fær þér Gefjon at 
greine Ls 21?. 

gremja (gramþa, morw. fær. gremja, 
adán. gremme; got. gramjan, ags. gremian, 
gremman, ahd. gremman) jmd (ehn) gegen 
einen andern (at ehm) *ornig machen, 


40 Jmd twtder etnen andern aufreixen: tmper. 


60 


sg. 2. (mit suffig. negat. u. pron.) gremattu 
(les: gremjattu) goþ at þér Ls 12*. 

grepr, m. (fær. greppur) held, kraeger: 
pl. nom. Buþla greppar standa á borg enne 
hývo Ákv 14?; gen. láttu á flet vaþa greppa 
gollskáler Akv 10}. 

grey, n. húndin, hund: sg. acc. grey 
eitt ek þá fann ennar góþo kono bundet 
beþjom á Hóv 1003; pl. nom. Viþres grey 
„ Odins hunde', d. h. die wölfe HH 1I13*, 
grey norna dass. Hm 293; dat. segþu 
þat, hirþer! .. hvé ek at andspille komomk 
ens unga mans fyr greyjom Gymes 


12* 


359 greypr 


Skm 11*, (Prymr) greyjom sínom gollbynd 
sngre Prkö?. 

Composttum: grey - stóþ. 

greypr, ad. (vgl. fær. greipt, f. „verbin- 
dung, verschntirung ') drickend, pressend; 
an: aren-greypr, mél-greypr, of-greypr. 

grey=stóþ, n. schar ton hunden: sq. 
dat. gamna greystóþe (??) Akv 11}. 

gríma, f. (norw. aschwed. grima, fær. 
gríma, adán. grime; ags. gríma, mn.) 
I) maske, hiille (poet. bexeichnung der 
nacht): sg. nom. (nátt) kollgþ es gríma 
meþ goþom Alv30?U; acc. (nátt) kalla 
griino ginnregen Alv30?; 2) geschnitxtes 
bild am vordersteven des schiffes, gallion- 
bild: pl. nom. gyldar grímor Gþr IT 163. 

Compositum : haust - gríma. 

grimmlega, ad. bitterlich: gráta þú, 
Guþrún! svá grimmlega Sg 25?. 


grimmr, adj. (nor20.grim, fær. grimmur, í 


aschwed. grymber, adán. grem; alts. ags. 
ahd. grim) I) græmmag, trotxag: m. sg. 
mom. hann (Reginn) var vitr, grimmr ok 
fjölkunnigr Km 4; dat. hefr minn faþer 
meyjo sinne grimmom heitet Granmars 
syne HH 119, verþk mik góla af grimmom 
hug $Sg9*; pl. nom. glúpnoþo grimmer 
(syner Atla) ok gréto þeyge Am 72*; 
n. pl. dat. hvatte at vige grimmom orþom 


Guþrún suno Qhv1*; 2) feindlich gesinnt : 


(gegenýjmd: ehm): m. sg. nom. (Hniflungr) 
gat fyr Guþrúno, at være grimmr Atla Am 
83%; gen. Sigurþar 
25! (vgl. jedoch Bugge, Ark. 1, 252); f.pl. 
nom. gengo á mille grimmar urþer Sg 5?; 
3) grausam: f. sg. nom. grimm vastu, 
Guþrún! es ggrva svá mátter Am 80'; 
pl.nom.grimmar limar ganga attrvgþrofeSd 
233; 4) bitter: n.pl.dat. grétr, gollvareþ ! 
grimmom týrom HH II 449; 5) sehmerx- 
lich:n. sg. nom. þá'sGuþrúno grimtof hjarta, 
es bróþr hennar þér til bana ráþa Grp öl'; 
superl. m. sg. mom. sá (es mér harmr) 
grimmastr, es Gunnare fráner ormar til fjors 
skriþo Glhv 17?; 6) sehrecklich: n.sý.acc. 
hugþomk, Gunnarr! grimt í svefne Br 16 '. 
— ur etym. vgl. E Schröder, Ilx 42, 66. 
Compositum: grimm - úþegr. 
grimm -úþegr, adj. kúhnen, trotxigen 


mules: m. sg. ace. Gunnar grimmúþgan á 50 


galga festeþ Amóö?; superl. m. sg. ace. 
þann sák gylfa grimmúþgastan, es barþesk 
bolr, vas á braut hgfoþ HH II19?. 


-- folkom grims Hdl 


t 


grjót 360 


Grimnes = mól, n. pl. das lied von 
Grímner: nom. Grm tib. 

grind, f. (norw. fær. asehwed. adáin. 
grind; vgl. ags.grindel, ahd. grintil r2egel') 
1) gitterwerk, gehege, (bes. fúr vteh): pl. 
dat. gape þú grindom frá Skm 283; ace. 
fullar grindr sák fyr Fitjungs sunom Hó 
öl; 2) eingehegler ankerplatx fúr 
schiffe, hafen: pl. dat. liggja í grindom 
fyr Gnipalunde brimdýr blásvort HH 152! 
(anders Bugge, Norr. skr. 195); 3) gttter- 
tiir: sg. mom. forn es sú grind (Valgrind), 
en þat faer vito, hvé hón's í lás of loken 
Grm 223, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. 
hvat sú grind heiter, es meþ goþom sgat 
menn et meira foraþ #)9?; acc. gest þú 
né geyja né á grind hrakkver Hýv 134“, 
hliþverþer hórar borgar grind upp luko 
Gþr 1137?; pl. nom. hútt hrikþo grinder 
(grindr R) Am 35?. 

Composttum: ná - grindr. 

grípa (greip; norw. aschwed. gripa, fær. 
gripa, addn. gribe; got. greipan, alís. 
gripan, ag8s. gripan, afrtis. gripa, ahd. 


ó grifan) greifen, ergreafen: prs. opt. sg. 3. 


þik geþ gripe Skma31?; prt. end. sg. 3. 
(Hlórriþe) greip á stafne Hym 28', Grím- 
hildr greip viþ orþe „graf“ das wort auf, 
vernahm das wort' Gþr 11 33!. 

gripr, m. (norw. grip, n., fær. gripur, 
aschwed. griper) kostbarkett, kleinod; in: 
dýr-gripr. 

1. gríþ, /. (norw. gridd) heftigkeat; tn: 
hríþ - gríþ. 

2. griþ, n. pl. (norw. grid, gred, fær. 
grið, f., griður, me., aschwed. griþ, gruþ, 
adin. grith, gruth; ags. grið) frtede, 
schonung und sícherung des lebens (s. ur 
Eyrb. c. 9, 10): ace. Dagr Hognason fekk 
griþ ok vann eiþa Vglsungum HH II 16 
pr 16, (eige) galge gorvallan (Atla), ef á 
griþ hygþe Am 30!. 

Compositum: griþa- staþr. 

griþa=staþr, me. frtedensstátte : sg. nom. 
þar (at Ægis) var griþastaþr mikill 1,s 12. 

gríþr. f. resin: sg. gen. opt naer hræve 
gránstóþ gríþar HH II 17. 

grjár, adj. grau: n. sg. gen. (sto.) grjóts 
grea Grt 2?; dat. (sw.) grea fjalle Grt 10'. 

grjót, n. (norw. grjot, fær. grót; alts. 
griot, ags. gréot, afrts. grét, ald. grioz) 
gestein, steine: sg. nom. hgrg mér ggrþe 
(Úttarr) of hlaþenn steinom, nú es grjót 


361 grjót - bjarg 
þat at glere orþet Hdl 107; gen. grjóts 
grea (der miúhlsteine) Grt 2?; dat. grjóte 
þeir (Svarangs syner) mik byrþo Hðl 87, 
grjóte stadda garþa Hlr 1?, brend mont á 
bále ok bareþ áþr grjóte Am 82'!, veltom 
grjóte of garþ risa Grt12'; ace. rata munn 
létomk rúms of fá ok of grjótgnaga Hýv104?. 

Compostta: grjót- bjarg, regen - grjót. 

grjót-bjarg, n. steinberg, felsen: pl. 
nom. grjótbjorg gnata Vsp 52?. 

gróa (grora; nor. adán. gro, fær. gróa, 
grógva, aschwed. groa; ags. grówan, afris. 
growa, groia, ahd. gruoan; Áur elymol. 
egl. Bugge, Beitr. 13, 312 ff.) acachsen, 
griinen: part. prs. f. sg. ace. alfar (kalla 
jerþ) groande Alv10?; part. prt. f.sg. nom. 
vas grund groen (/, bewachsen') gróunom 
lauke Vsp 4}. 

Composttum des part. prt.: hold-gróenn. 

Gróo=galdr, m. „Groas xaubergesang ', 
name eines gedichles: sg. mom. Gg tib. 

Grótta -songr, m. das líed von Grotte: 
sg. nom. þat er sagt, at þá kvæþi þær 
(ambáttir) ljóþ þau er kallat er Gróttasongr 
Grt 25. 

gruna (aþ; nor. fær. gruna) unpersönl. 
mufmassen, ahnen (ehn of eht): pré. ind. 
sg. 3. hann (Helga) grunaþi um feigþ sina 
HHve 34 pr 1. 

grund, /f. (n0r:0. grunn, fær. aschwed. 
adán. grund; gof. grundus 7": grundu- 
waddjus, alfs. ags. grund, ahd. grunt, m.) 
ebene fliiche, erdboden, erde: sg. nom. vas 
gruid groen grónom lauke Vsp 4*; ace. 
hvé sú á heiter (lfing heiter á) es deiler 
meþ jgtna sunom grund ok meþ goþom? 
Vm 15* 16?, þær (konor) ór dala djúpom 
grund of grófo Hrbl 45; pl. nom. grunder 
gjalla Vsp 45%H. 

Composttum : jgrinon - grund. 

grunn-ýþge, f. „flachsinnigkeit'; 
leichtgláubigkeit, arglostgkeit: sg. gen. 
gnótt vas grunnýþge Ám 70!. 

grunr, m. (norw. grune, asehtwed. grun, 
adán. grund; vgl. ahd. grun, grunni 
Jammer, elend') xweifel, misstrauen : 
sg.nom. þér es grunr at hans (vinar) geþe 
Hór 46?. 

gruþr, adj. (norto. grunn, fær. gruunur, 
adán. grund) flach; in: grunn- ýþge. 

grýma (mþ?) eta. (á eht) besudeln (2): 
prs.end. sg. 3. hgnom (Atla) Guþrún grýmer 
á beþ Sg59“ (Bugge, Fkv 422). 


10 


20 


30 


35 


40 


50 


gron 362 

grýta (tt; norw. gryta, fær. grýta) md 
(á ehn) met steinen werfen, thn stei- 
migen: tmper.pl. 2. grýteþ ér á gumna 
Hm 26}. 

græénask (nd?) graw werden, sich ver- 
diistern: tnf. kveþk grams þinig grænask 
váner f,dass d2e hofnung den fúirsten 
hter xu sehen sich verdiistere, sckwácher 
werde') HH II 49? (KG, Aarb. 1866 
s.383 ff.; Bugge, Fkv 200). 419).. 

grón =lenzkr, ad). grönlándisch: n. pl. 
dat. enn segir gloggra í Atlamálum enum 
grænlenzkum Akv 46 pr 1. 

grónn, ad. (norw. adin. grön, fær. 
grönur, asehwed. grön; alts. gróni, ags. 
gréne, afr2s. gréne, ahd. gruoni) grin: 
m. sg. mom. (askr Yggdrasels) stendr æð of 
grónn Urþar brunne Vsp 19*, grónn laukr 
ór grase vaxenn (Gjprll2'; dat. vas 
grund groen grónom lauke Vsp 4*; f.pl. 
nom. liggja til Gjúka grónar brauter Fm 
41'; ace. ár kvýþo ganga grónar brauter 
-. Rig stiganda RBI!. 

Composita: al-grónn, í-grónn, iþja- 

grónn. 

gróta (tt; norw. fær. grota, asehwed. 
gröta; ags. grétan) befriiben: prs. ind. sg. 3. 
mey hann (Freyr) né gróter nó manz kono 
Ls37?; part. prt. f. sg. ace. Suttung 
svikenn hann (Oþenn) lét sumble frá ok 
grótta Gunnlgþo Fóvo 109!, hefk nauþogr 
nipte grótta HH II 28?. 

gróte, n. pl. kummer : nom. ero Guþrúnar 
gróte at fleire Sg 63!, gróte alfa en glý- 
stomo „der traurtge kummer der elben', 
d. í. der tagesanbruch Hm 1?; ace. þess 
átt, Guþrún! gróte at fleire, at hjarta mitt 
hrafnar slite Gþr II10?. 

gróter, 7. betrúber, mer IL GEr í 
feind: sg. ace. gýgjar gróte (d. 2. Þór) 
Hym 14?. 

grof, f. (nor. grov, fær. gröv; got. 
graba) grube: sg. dat. (mat suffig. art.) 
Sigurþr hljóp ór grgfinni Fm 7; ace. 
gorþi Sigurþr grgf mikla á veginum Fm 3, 
(mit suffig. art.) Fáfnir skreiþ yfir grofna 
Fm 5. 

gron, f. (nor. fær. gron „seknauxe'; 
ahd. grana) die auf der oberlippe wach- 
senden haare, sehnurrbart: sg. ace. láttu 
gron sía (drykkinn) Sf 17, legg munn viþ 
grgn (þr 112?. 

Composita: gran-siþr, grana - hár. 











369 ggrva 

samkundo Am l'; 7) ausfúhren, be- 
gehen, durchfiihren: nf. þik hefr Bryn- 
hildr bol at ggrva heiptar hvattan Br 3', 
mik Atle kvaþ eige myndo lýte ráþa né 
lost gorva Od 22', þetta þorþi engi at ggra 
fyrr FH29; prs. opt. pl. 3. síþr þú hefner, 
þót þeir (frændr þiner) sakar ggrve Sd 223; 
prt. ind. sg. 2. hvaþan þú for ggrþer? F) 
46', enn fráne ormr! þú ggrþer fræés 
mikla Fm l9!;  sg.3. fræg varo folkvig 
þaus framr (Halfdanr) garþe Hdl 14?; 
8) verúben, erheben: pri. and. pl. 3. þjarko 
þar ggrþo Am48!; 9) et. (eht) gegen 
umd (ehm) anwenden: prt. ind. sg. 3. vél 
sorþe hann (Vólundr) heldr hvatt Niþaþe 
Vkr20?;  pl.1. vélar vér vife gorþom 
Grp46?; 10) absol. handeln, verfahren : 
inf. snjallr estu í sesse, skalattu svá gora, 
Brage bekskrautoþr! Le 15!, grimm vastu, 
Guþrún! es gorva svá mátter Am 80'!; 
prs. ind. sg. 3. hón (fjalkunneg kona) svá 
ægrer, at þú gaer eige þings né þjóþans 
máls Hóor 113'; pl. 3. gorva svá fære 
Am 60'; imper.sg. 2. gör sem til lyster 
Am 56!, (mtt suffig. pron.) gorþu nú, 
Guþrún! af gózko þínne okr til ágætes, es 
mik út hefja Am 96?;  prt.ind. sg. 2. 
gorþer svá fyrre Am óö3!; opt. sg. 3. 
(Agnarr) sagþi, at konungr gorþi illa, er 
hann lét pina hann (Grimni) saklausan 
Grma33; 11) %u etw. machen (mit dopp. 
aee.): inf. góþr maþr mon þik görva mega 
líknfastan at lofe Hýv 1223; prs. and.sg.3. 
heimska ór horskom ggrer holþa suno sá 
enn mótke munr Hýv93?; pl. 3. hunskar 
meyjar þærs .. gora goll fagrt Qþr 1127?; 
prt. tnd. sg. 2. gorþer þik frægjan af firen- 
verkom HHI43*%; sg.3. hana (Hagals 
þýjo) Helge hapto gorþe HHIL4?; pl. 3. 
gorþo mik Gjúka arfar ástalausa ok eiþ- 
rofa Hlrö?; 12) als hilfsrerb mit nach- 
folg. tnf. tun (te engl. to do): prs. ind. 
sg. 2. (mit suffig. negat.) veizt ofmiket 
angr Sigverþe, því, Griper! þat gorra 
segja Grp 20; prt. ind. sg. Í. (mit suffig. 
negat. u. pron.) görþegak hjúfra né hondom 
slaa Gþr II11*, (mit suffig. pron.) nó trua 
gorþak Gþr II21*; sg. 3. nó hann (Sig- 
varþr) kono kyssa gorþe Sg 4?, (mit suffig. 
negat.) görþet (Guþrún) hjúfra né hgndom 
slaa Gór 1I?;  unpersönl. (mit suffig. 
negat.) ggrþet hlut þiggja „man empfieng 
michts' Am 90% (Bugge, Fkr 436%); 


20 


2 


ot 


30 


85 


40 


60 


görva 370 
pl. 3. (mit suffig. negat.) gorþot far festa 
Am 34, til gota etke gorþot heyra Hm 
18?; opt. sg. 3. beiþ hann (Vólundr) sinnar 
ljóssar .. kvánar, ef hýnom.of koma gorþe 
Vkv 74, (mit suffig. negat.) gorþet vatn 
vægja Am 241; pl. 3. hón (Odrún) mon þer 
unna sem ek skyldak, ef okr góþ of skap 
gorþe verþa Sgó7ð; 13) mit adev. ú. 
praepp.: g. ehn at eho ymd woxu bringen, 
veranlassen: ínf. vit skolom Gotþorm 
gorva at vige Sg 20!'; prt. ind. pl. 3. 
(mit suffig. pron.) (diser) ggrþomk (d. í. 
gorþo mik) at vige Hm 28!t; g. til etw. 
(eht) gegen ymd (ehm) xur anvendung 
bringen: nf. þann (galdr) gelk þér enn 
átta .. at því firr mege þér til meins gorva 
kristen dauþ kona Gg 13?; prs. ind. pl. 1. 
(þiggjom þann logvelle), ef .. vélar vit 
gorvom til Hym6?; g. eht viþ ehn ymd 
etw. antun: prt. end. pl. 3. (jafrar) angr 
viþ þik etke gorþo HHv10'!;  g. hleyte 
viþ ehn 24 ýmd ín verwandtschaftl. be- 
xtehungen treten, sek mit íhm ver- 
schwágern: nf. monk viþ þá Gunnar 
gorva hleyte Grp34!; g. sér létt szeh 
heiter stellen: prt. índ. sg. 3. létt hón 
(Guþrún) sér gorþe Am 70*; 

vorvask I) szch bereit machen, stch 
anschzeken, steh ín bewegung selxen: 


prs. ind. sg. 2. heiman goresk, Hygne! du 


bist im beyriffe abxuretsen' Am 1l'; 
prt. ind. sg. 3. ek vask í hernom es hingat 
ggrþesk gnæfa gunnfana, geir at rjóþa 
Hrbl 106, (Brynhildr) grátande gorþesk at 
segja þats hlæjande hglþa beidde Br 15}, 
ár vas þats Guþrún gorþesk at deyja 
Gþr11'; 2) such ereignen, eintreten: 
anf. hvat mon fyrst ggrask til farnaþar, 
es ór garþo emk gengenn þinom? Grp 8?; 
prs. opt. sq. 3. skaltat leyna, þót ljótt see 
eþa mein ggresk á mínom hag Grp 22!; 
prt. opt. pl. 3. gorþesk rok ragna Am 21*; 
í gorvask dass.: prs. tínd. sg. 8. glópr es 
gests kváma, ef í goresk nokkvat „wenn 
stelh tnfolge dessen ett. (d.h. ettas un- 
healrolles) ereignet Am 29!; 3) werden, 
entstehen: prs. ind. pl.3. svá ek þat af 
rist, sem ek þat á reist, ef görvask þarfar 
þess Skm 37}, hvárt þær (meyjar) bjarga 
þeims blóta þær, ef gorvask þarfar þess? 
Fj39'; prt. ind. pl. 3. nú es sagt, mær! 
hvaþan sakar gorþosk HI IL SSR (egl. 
aber gyrja); 4) ablaufen: prs. opt. sq. 3. 





373 ggrva hafa 374 


Fy 423, gorvan hugþak þer galga Am 21'; vér ggrva skolom telja vamm enn vór Ls 
pi. nom. gorvir váru tveir fjotrar til hans —ó2% nu skal Sigverþe segja ggrva Grp 
(Fenris) FM8?; ace. Ýdaler heita þars 25!, þat skalt, Gríper! gorva segja Grp 
Ullr hefer sér of ggrva sale Grmóö? 283 þik mon Grímhildr gorva véla Grp 
Breiþablik ero en sjaundo, en þar Baldr 6 35', mon (Brynhildr) Gunnare gorva segja, 
hefer sér of gorva sale Grim 127, Noatún at eige vel eiþom þyrmþer Grp 47', 
ero en ellifto, en þar Njorþr hefer sér of — mantat, Gunnarr! til gorva þat, es blóþe 
gorva sale Grm 16?, hafþe Helge hrædda í spor báþer rendoþ Br 18!, alt mon þat 
garva flandr sina alla HHII36'; f.sg.  Atle epter finna, eg mina spyrr morþfgr 
ace. hefk þér, Helge! hvílo ggrvá HH 10 gorva $g 404, þat mank gorva Gór 1145, 
II46!; pl.nom. elde vgro eggjar útan — skomm mon ró reiþe, ef reyner gorva 
gorvar Br20?; n.sg.nom. svá var ggrt, — Am 73“, glaþa mon þik minzt, ef gorva 
at skornar váru sinar í knésfótum Vkv 18 — reyner Am 753, morgen mér sagþer, mank 
pr1l, er þat var ggrt, gekk Hreiþmarr enn þann gorva Am 76?. 

fram Rmö pr3; ace. Loke Laufeyjarson 16  Composatum: full-gorva. 

er flest hefir ilt gort meþ ásum FM 5 Hr, gorv=allr, adj. 1) all: f. pl. dat. þat 
gert hefr þitt erfe Am81*%; n.pl.nom. þér hjalpa mon viþ .. sútom gorvollom 
váru gor bál tvau Hirl; b) gehandelt: — Hýóv146*; n. pl. dat. þann kveþa stille 
n. sg. ace. nu hefr, Gríper! vel gort sem stórúþgastan, Sif sifjaþan sjgtom gorvallom 
beiddak Grp ó2?; ec) geriistei: m. pl. 20 Hdl 40*, (halsmenjom Guþrún) hreytte 
nom. þann (galdr) gelk þér enn fjórþa, ef — gorvallom Am 43*; 2) gana, vollstindag : 
þik fiandr standa gorver á galgvege Gy 9?, — m.sg. ace. (eige hann) galge gorvallan, ef 
gengo (þeir Atle) svá gorver, at vas garþr á griþ hygþe Am 30. 

mille Ama39?; 4) superl. gorstr, nur gós, f. (norw. gaas, fær. gás, aschwed. 
im ace. sg.m. in der verbindung ggrstan 25 gas, adán. gás; ags. gós, ahd. gans) gans: 
dag den ganxen, ausgeschlagenen tag: pl.nom. gullo .. gæss í túna Gþr 115? 
tramar gneypa þik skolo ggrstan dag jgtna = Sg 29*. 

gorþom í Skm 30!, (Præll) bar heim at gótt, f. (norw. gaatt, fær. gátt; got. 


þat hrís gorstan dag R/ 9“. gáhts an: fram-gáhts, innat-gáhts) etn- 
Compostta: gyrv-allr; harþ-ggrr, svá- 80 gang, tiir: pl. acc. gátter allar, áþr gange 
gert. fram, umb skoþask skyle Hóýv I'. 


gorva, ado. völlag, vollstöndig; genau, gotva (aþ) begraben: nf. sjalf skyldak 
umstöndlich: morg es góþ mær, ef gorva — ggtva .. hrgr þeira Gór1?7!. 
kannar, hugbrigþ viþ hale Hóv 101', (baþ gqtvaþr, m. mörder (2): sg. acc. gramer 
Hildolfr flytja) góþa eina ok þás ek gorva 35 hafe Gunnar, gotvaþ Sigvarþar Br J/* 
kunna Hrðl18, getet verþr 088 slíks, ef — (vgl. Mhff, DA V, 369 anm.). 


H. 


*haddaþr, adj. mit haaren versehen; dat. ek drekþa Hloþvarþs sunom í hafe 
in: bjart - haddaþr. HH 19*, (þeir Helgi) fengu í hafi ofviþri 

hadr, m. haar (einer frau; vgl. Mhff, — mannhætt FHHII16 pr2, kömsktu heill 
Hr 12, 347): sg. nom. hadr (Guþrúnar) 40 af hafe Sd9S, (mit suffig. art.) var þar 
losnaþe Gþr 114?; ace. þat's mér harþast = eptir svelgr í hafinu, er særinn fellr í 
harma minna of þann enn hvíta hadd  kvernaraugat Grt32; acc. vindr rak þá 
Svanhildar, aure trgddo und joa fótom (Agnar ok Geirroþ) í haf út Grm 4, skipit 
Ghv 16%. rak í haf út Grm 12, hverer ríþa þar 

haf, n. (norw. fær. adán. hav, aschwed. 45 Rævels hestom hóývar unner, haf (hafe F') 
haf; afris. hef, mnd. haf, mhd. hap) —glymjanda? Em 16?. 
meer: sg. nom. haf gengr hríþom viþ hafa (fþ; norw. fær. asohwed. hava, 
himen sjalfan, líþr lgnd yfer Hdl4d';  adán. have; got. haban, alts. habbian, 





317 hafa 


þú hefþer hyggjande Hm 27*; sg. 3. 
hugþe hann (Vólundr) at hefþe (hring) 
Hlgþvés dótter Vko 123; part. prt. f. pl. 
ace. þrár hafþar es ek hef til þíns gamans, 
en þú til míns munar #)50'; 

2) ýmd xur ehe haben oder erhalten 
{tom manne toie vom weibe): inf. Hrím- 
grimner beitcr þurs es þik hafa skal fyr 

- tágrindr neþan SXm 36', at ósýtt míune 
skaltu þat et unga man hafa ok þat gjaforþ 
geta Álv 6?, vas oss synjat Svafnes dóttor 
-. es hafa vildom HHv 5? þann monk 
kjósa af konungom ok þó af niþjom nauþog 
hafa Gþr 11 34*; prs. opt. sg. 1. (mit 
suffig. pron.) þikk eige þat (nafn), nema 
þik hafak HHo 7*; 

3) tragen (von kleidungsstúcken oder 
vaffen): ænf. (mont) hafa þer í hende 
heslekylfo HHII25?; prs. ind. sg. 1. sér 
þú þenna mæke, mær! .. es ek hef í 
hende hér? Skm23? 25?;  sg.3ð. síþan 
nþr Sigurþr ok hefir Gram í hendi FH2'; 
pri. ind. sg. 3. (Hroptr) hafþe sér á hofþe 
hjalm Sd 14?; 
rauþa Gþr 1120'; 

4) erhalten, erlangen, ín se gewalt 
bekommen: anf. ár skal rísa sás annars 
vill fé eþa fjor hafa Hývöð?, hitt ek 
hugþa, at ek hafa mynda geþ hennar 
(Billings meyjar) alt ok gaman Hóýv 983, 
þat kann ek et sextánda, ef ek vil ens 
svinna manz hafa geþ alt ok gaman Hýv 
161?, grát at gamne skaltu í gögn hafa 
Skm 307, sátter þínar es viljak snimma 
hafa Alo 7', hafa kvazk (Sigrún) Helga 
hylle skyld HH I I4?, hér's maþr úte 
ókuþr komenn .. sá vill, fylker! fund 
þinn hafa Grp 4*, mont sigr hafa Grp 9}, 
norna dóm þú mont fyr nesjom hafa ok 
grlog ósvinz apa Fim 1I', sigrúnar þú 
skalt kunna, ef þú vill sigr hafa $d6!'; 
prs.and. sg.3. Ullar hylle hefr ok allra 
goþa hverrs tekr fyrstr á funa Grm 42', 
þat hefr eik es af annarre skefr Hröl 62; 
pl. 3. þeir sigr hafa es sea kunno hjor- 
leiks hvater eþa hamalt fylkja Em 233; 
opt. sg. 3. skylt's at veita, svát skate eun 
unge fgþorleifþ hafe ept frændr sína Hdl 
9“, þú, Fáfner! ligg í fjorbrotum þars þik 


Hel hafe Fm 21“; pl. 3. farþu nú þar er ö0 


smyl hafi þik Grm 12, farþu nú þars 
þik hafe allan gramer Hrðbl 145, gramer 
hafe Gunnar Br11?; prt. tnd. sg. 1. (mit 


þe 


pl.3. (liþar) hefþo loþa 


et 


hafa 378 
suffiy. pron.) hýþungar hverrar leitaþe 
mér et horska man ok hafþak þess vætke 
vifs Hóv 1019; sg. 2. qgln né penning 
hafþer þú þess aldrege vanréttes, vesall! 
Ls40ð; 

ö) annehmen: anf. horskr þótte mér, 
ef hafa kynne ástráþ miket yþvar systra 
Em 35'; 

6) verwenden, benutxen (ehn, eht ant 
eho): nf. at augabragþe skala maþr annan 
hafa Hóv 30', (þat ero) mætar megen- 
rúnar hveims þær kná óviltar ok óspiltar 
sér at heillom hafa Sd 193; prs.ind.pl.3. 
morgendoggvar þau (Lif ok Lifþraser) sér 
at mat hafa Vm 45?, segþu þat, Elder! 
„. hvat hér inne hafa at glmálom sigtiva 
syner Ls1?;  mper. sg. 2. (mit suffig. 
pron.) at háþe né hlátre hafþu aldrege 
ganganda né gest Hýv 131*;  prt. ind. 
sg. 3. sú (trollkona) reiþ vargi ok hafþi 
orma at taumum HHv30 pr7; pl.ð. 
Hymes meyjar hgfþo þik at hlandtroge 
Ls34?; part. prt. m. pl. ace. hausa veizt 
þeira (maga) hafþa at glskólom Am 77?; 
f.pl.nom. þær 'o at Fróþa .. mútkar 
meyjar at mane hafþar Grt1f, nú erom 
komnar til konungs húsa miskunnlausar 
ok at mane hafþar Grt 16?; et. (eht) an 
stelle von etu. (fyr eht) anwenden: part. 
prt. n. sg. nom. var lýsigull haft fyrir 
elds ljós Ls 11; etzo. (eht) gegen gmd (viþ 
ehn) amwenden: prt. ind. sg. Í. miklar 
manvélar ek hafþa viþ myrkriþor Hrbl 56; 

7) gebrauchen: nf. rtíke sitt skyle 
ráþsnotra hverr í hófe hafa Hýv 64?; 

8) etw. fortbewegen, wohin bringen: 
immer. sq. 2. heim hvale haf til bójar ok 
holtriþa hver í gognom Hym27?; prt. 
end. sg. 3. í heljo (Guþrún) þann hafþe 
Am 475, Mýsingr hafþi meþ sér Grótta ok 
svá Fenju ok Menju Grt 28; opt. sg. 3. 
(bjrn) munne oss morg hefþe „sehleppte 
uns im maule fort' (2) Am 163; 

9) xulassen: anf. aþra felde horgefn 
hale an (Yggr) hafa vildo Fm 43'*; 

10) ín der lage sein (mit nachfolg. at 
ce. nf.) prs. ind. sg. 1. (mit suffig. pron.) 
hefk harþara harm at segja Gþr 16'; 

11) betreiben, ausftihren: prt. ind. sq.3. 
hann (Helgi) lá meþ her sinn í Bruna- 
vágum ok hafþi þar strandhogg HH II 4 
pr3; xustande bringen: inf. brimrúnar 
skaltu kunna, ef þú vill borget hafa á 











385 hafr halda 386 


hafr, m. (ags. hæfer; nhd. dial. haber — prt. end. sg. 1. (mit suffig. pron.) heltk 
in: haber-geiss, haber-malch) bock: sg. — hgfþe viþ hringbrota „lehnte den kopf an 
nom. liggja nam hafr Hlórriþa halfdauþr den féirsten' Od21?;  sg.3. Skuld helt 
fyrer Hym 38?; dat. hafre unnar „auf — skilde Vap 31? (Sigyn) helt munnlaug 
dem wellenbock', d.h. auf dem schiffe Km 5 undir eitrit Ls65 pr5; 2) festhalten 
Í$?EF; pl. nom. senn vgro hafrar heim  (ehm): prs. ánd. sg. 3. fjturrinn heitir 
of rekner Þrk 21!; gen. hafra dróttenn Gleipnir er honum (Fenrisúlfi) heldr FM8?; 
(di. Þórr) Hym 21 32'; dat. hleypr, — steh festhalten: prt. ind. sg. 3. Loki helt 
eþlvina! úte á náttom, sem meþ hgfrom undir megingjarþar FM 69; stand halten: 
Heiþrún fare Hdl 47“ 48; ace. (Egell) 10 nf. vilder ofvalt væégja, en vætko halda 
hirþe hafra horngofgasta Hym 7 ?. Am 95?; 3) behalten, ín sm besttzxe er- 
hafre, m. (norw. adán. havre, fær. halten (eho, ehm): anf. montat halda 
havri, asehtwed. hafre; alts. havoro, ahkd.  Hleiþrar stóle, rauþom hringom né regen- 
habaro) hafer; tm pl. hafergrútxe: ace. — grjót Grt20'; prs. opt. sg. 3. halde Hel 
it ek í hvílþ, áþr ek heiman fór, sildr ok 15 þvís hefer FM 5'5; art opt. sg. 1. liþs 
hafra Hrbi 6. þíns værak þá þurfe, Pórr! at ek helda 
hage, m. (norw. adin. hage, fær. hagi, — þeire enne línhvíto mey Hrbl 94; h. eho 
aschwed. haghi; ags. haga) etngefrædigter  viþ ehn ett. gegen ýmd behaupten: tnf. 
platz, koppel; in: heim - hage. — Vgl. hogr. svá skal golle frókn hringdrife viþ fra 
hagl. n. (noric. fær. adán. hagl, aschwed. % halda Akv 349; h. rúme an einer stelle 
haghl; ags. ahd. hagal) hagel: sg. nom.  ausharren: prt. ind. sg. 3. (mit suffig. 
stóþ af mgnom þeira (mara) dogg í djúpa — negat.) hrédr vas hvergæter, helta in 
dale, hagi í hýva viþo HH 289. lengr rúme Amö8!; h. life das leben 
haglega, adv. (nor. haglege) auf ge-  frísten: inf. opt undromk þat, hví epter 
sckickte, xserliche wetse: haglega of hgfoþ 25 mák .. life halda Od31?; prt. opt. sg. 3. 
typpom (typþo) Þrk 15“ 19. einn munde Sigvarþr allo ráþa, ef lengr 
haglegr, ad). (nori0. hagleg) von gefálla-  litlo life helde Br8*; 4) etw. verspro- 
gem öusseren, hiibsch: f. pl.nom. haglegar — chenes od. gelobtes (eht, eho) halten: tnf. 
Hjorvarþs konor gumnom þykkja HHv 19. it monoþ alla eiþa vinna fullfastlega, fá 
1. hagr. m. (nor. adán. hag, aschwed. 3 monoþ halda Grp 31?; part. prt. n. sq. 
hagher) 7) stellung, lage, verháltnisse: — acc. reynde þat .. hvé herglgtoþr hafþe 
sg.dat. skaltat leyna, þót ljótt see eþa fyrre eiþom haldet viþ ungan gram Br 19*; 
mein ggresk á minom hag Grp 22“; 5) im raume hallen: part. prs. m. pl. 
á) nutxen, vortesl: sg. gen. hrolde hot- — ace. hraþmælt tunga, nema haldendr eige, 
vetna þats til hags skylde Am 91?*. 85 opt sér ógótt of gelr Hýv 29?; 6) húten, 
2. hagr, adj. (norw. hag, aschwed.  wetden: inf. fyrr mont, Goþmundr! geitr 
hagher) geschtekt, kunstfertig: m. pl.nom. ofhalda HHII25'; 7) stchern, schtitxen : 
hager .. dvergar tveir Hdi 7*; compar. prs. ind. pl. 3. halda (Lævatein) njarþlásar 
m. sg. nom. hann (Reginn) var hverjum nio #y26*; opt.pl.3. Urþar lokor halde 
manni hagari ok dvergr of vext Em 4; 40 þér gllom megom Gg 7?; 8) etw. (eho) 
superl. m. sg. nom. hann (Vælundr) var = fér den gebrauch ám stande und ín be- 
hagastr maþr, svá at menn viti í fornum  rettsehaft halten: nf. Hildolfr sá heiter 
sggum Vkv ld; n. sg. ace. (ado.) sverþ .. es mik halda baþ (skipe) Hrðllð; prs. 
þats ek hvesta sem hagast kunnak Vkv 19?. — and. sg. 2. hverr á skipet es þú heldr 
hála, f. riesin: sg. voc. hála nágróþog! 45 viþ landet? Hrbl 14; 9) h. varþ ewache 
HHe 16', þú vast, hála! fyr hildings halten: inf. monkak ganga, áþr gumnar. 
skipom HHoi8'; gen. hólo skér „der — vakna, ok halda of vísa vorþ HHvr 23}, 
rtesin ross', poet. bexeichnung des wolfes — annan aptan lét Sigrún ambótt halda varþ 
HH 156. á hauginum HH II48 pr 2; pri. ind. 
halda (helt; nortw. fær. aschwed. halda, 50 sg. 3. Atli helt vorþ HHvð pr4, Atli 
adin. holde; got. alts. haldan, ags.healdan, — helt vorþ inn fyrra hlut nætrinnar HHv 
afrís. halda, ahd. haltan) 1) halten: imper. ll pr6; 10) sich wenden (KG, Efterl. 
sg. 2. halt Fáfnes hjarta viþ funa Fma3l?*; skr.1, 205 fg.): tmper.sg. 2. (mit suffig. 
Gering, Edda - Wörterbuch. 13 





299 hala hamingja 300 


mætte .. á horskom hal hendr of leggja Am43'*, gódde okr Grimhildr golle ok 
Br4*, ilt's blauþom hal brauter kenna — halsmenjom Am 68}. 
Hm'14?;  aee. þann hal es mik heipta haltr, adj. (norw. dán. halt, asehwed. 
kreþr, þann eta mein heldr an mik Hóv halter, got. halts, alts. afrís. halt, ags. 
151; pl.nom. upp líta skalattu í orrosto 5 healt, ahd. halz) lahm: m. sg. nom. haltr 
„. sir þik of heille haler Hóv 128, beiþ — ríþr hrosse Hýo 71', svá's friþr kvenna 
þengell unz þinig kvámo haler hundmarger þeira es flátt hyggja, sem .. skyle haltr 
ór Heþenseyjo HH 123“, þann (sal) hafa — henda hrein í þáfjalle Hóv 89?. 
borsker haler of gorvan Fm 42?, haler hamalt, ado. én keilförmiger schlacht- 
(výro) glreifer Hm 18!, svá slangþom vit 10 ordnuny: þeir sigr hafa es sea kunno 
súþga steine, hgfga halle, at haler tóko hjorleiks hvater eþa hamalt fylkja Æm 23. 
Grt12%; — ace. morg es góþ mær, ef hamarr, 2. (norw. fær. aschwed. hamar, 
gorva kannar, hugbrigþ viþ hale Hóv 101?, — adán. hammer; alts. hamur, ags. hamor, 
traa þú litr á tae standa hróþrfúsa hale = afris. hamer, ad. hamar) I) hammer: 
Rm 21*, aþra felde horgefn hale, an (Yggr) 15 sg. gen. vreiþr vas þá Vingþórr, es vakn- 
hafa vilde Fm 43“, þat ræþk þér þriþja, — aþe ok síns hamars of saknaþe Ærk 1?, 
at þú þinge á deilet viþ heimska hale Sd  hón (jgtna syster) skell of hlaut fyr 
24?, ef þú sakar deiler viþ hugfulla hale — skillinga, en hogg hamars fyr hringa fjalþ 
Si31?; 2) herr: sg.nom. halres heima —Þrk32*; dat. ulfe hæra hykk þik ópn 
hverr Hóvr 36? 37?; 3) mensch: pl. nom. 0 mono, ef þú hlýtr af hamre hogg Hrbl 
toþa haler helveg Vsp 52!, mono haler 121, hamre kníþe (Þórr) hófjall skarar 
aller heimstoþ ryþja Vsp 56?, hinig (í — ofljótt ofan ulfs hnitbróþor Hym 24}, lifa 
Niflhel) deyja ór heljo haler Vm 432 ætlak mér langan aldr, þóttu bóter hamre 
(viþ) kalla hlíþþang haler Alv 28? — mér Ls62?, ýss's stolenn hamre Þr 2, 
Als eigenname Rþ 24?. 25 sva kvam Óþens sunr endr at hamre Érk 
hals, m. (nor. aschwed. adáin. hals, 325, hann (Válundr) sló hamre Vkv 20'; 
fær. hálsur; got. alts. afrts. ahd. hals, — acc. mont mér, Freyja! fjaþrhams lea, ef 
ags. heals) 1) hala: sg. nom. hals hvítare = mínn hamar mættak hitta? Þrk3*, hefr 
hreinne mjollo Ró28%; ace. en þriþja.. Hlórriþa hamar of folgenn? Þrk 6*, ek 
varþe hvítan hals Vólundar Vkv 3!, hitti 30 hef Hlórriþa hamar of folgenn Þrk í, 
Sigrún hann (Helga) ok rann á háls honum  PÞrymr hefr hamar Þrk 10?, of þat réþo 
ok kysti hann HHII12 pr9, (Gunnarr) ríker tivar, hvé Hlórriþa hamar of sétte 
of hals kono hendr of lagþe Sg 427, (Guþrún) — Prk13*, þegar mono jgtnar ásgarþ bua, 
skar á hals báþa (sveina) Am 74?; dat. — nema þínu hamar þér of heimter Þrk 17*, 
hofoþ hoggva monk þér halse af Skm 2372, 35 bereþ inn hamar brúþe at vigja Þrk 30?, 
herþaklett drepk þér halse af Lsó7?% hló Hlórriþa hugr í brjóste, es harþ- 
dúkr vas á halse Rp 16*, (fell) buþlungr hugaþr hamar of þekþe Þrk31?; 2) felsen- 
sás vas baztr í heime ok hildingom á klippe: pl.dat. hymrom Rm 17?E. 
halse stóþ HH IT 285, (Brynhildi) hratt Compostta:  Hamars-heimt; þrúþ- 
af halse hveim þar sér Sg 443; 2) xipfel 40 hamarr. 


am segel: pl. gen. hverjar 'o meyjar es at * Hamars - heimt, f. „die heimholung 
mune gráta ok á himen verpa halsa des hammers', name eines gedachles: 
skautom? Bdr 12“ (vgl. skaut). nom. Þrk íib. (pap. hss.). 

Composita: hals-men; gag- hals. hamask (aþ; norw. hamast; vgl. got. 


halsa (aþ; noric. halsa, adán. halse; 45 hamön ín: ga-hamön w. a.) sich verwan- 
alts. helsian, ad. halsen, halsön) wum- deln ín etw. (í eht oder í eho?): part. 
halsen, umarmen: prt. ind. sg. 1. ek hals- — prt.n. sg. ace. Fránmarr jarl hafþi hamaz 
aþa herja stille, jgfor óneisan eino sinne — í arnar líki HHvð prð. 
Gþrlll4*;  sg.2. legg munn viþ grgn, hamingja, /. schutzgeist ( RKeyser, 
sem halsaþer heilan stille Gpr 112}. 50 „Saæml. afh. 308 fg.; Grimm, Myth.t 11,730. 

hals-men, n. (alts. hals-meni, ags. 111, 266): pl. nom. hamingjor einar þærs 
heals - mene) halssekmuck, halsband: (meyjar Mogþrases) í heime ero, þó þær 
pl. dat. Guþrún .. hlaþen halsmenjöm meþ jatnom alask Vm 493. 


13* 





393 hann 


prá.3.6, (Gotþormr) $g 203, (Granmarr) 
HHII12 pr 2, (Grimner) Grim 28. 30. 
ð, (Griper) Grp I, (Gunnarr) Sg 133 
16** 43! Dr 11. 16 Od20' Am 62?, 
(Gylfe) FM 1'-?, (Haraldr) Hdl 29?, (Hate) 
AEv ll pr ö. 179, (Helge Hjorvarþsson) 
Ale 11 pr 1. 3. 5. 30 pr 1, (Helge Hun- 
dngsbane) HHI93 109 IT 11. 4 pr1.3. 
lípr 7.8. 17 prl. 20pr1. 239 37 prl. 
ö0pr 4, (Herjafaþer) Hdl 2?, (Herser) RB 
40, (Heþenn) HH 30 pr 8. 13. 34 pr 2, 
(Hildolfr) Hról 17, (Hjalle) Am 579? 585 
ógt5, ( Hjalmgunnarr) Sd 4 pr 2, (Hjor- 
varþr) HHv 1. 5 (bis) öpr 1. 1lpr 1, (Hlé- 
tarþr) Hrbl 59, (Hniflungr) Am 84}, 
(Hreiþmarr) Em 9pr 2, (Hróþmarr) HHv 
öpr 10, (Hundingr) HH II 4, (Hogne 
Gjúkason) Akv 20? 25? Am 6l“, (Hoþ- 
brodr) HH II 12 pr3, (Haþr) Bdr 93, 
(Jónakr) Ghv 4, (Jarmonrekr) Hm 209, 
(Karl) Rp 22!, (Knefrgþr) Akv 18 2%, 
(Konr) Ró 44* 46!, (Loke) Ls 14. 10 pr 1. 
2. 19%% 53pr1. 65 pr2.7 Þrk1l* Rm 
IR, (Mundelfóre) Vm 23', (Mýsingr) Gzt 
27. 30, (Niþgþr) Vkv 1. 17 pr 2 (bis) 323, 
(Njorþr) Pm 38*5 393 FM 29, (Óttarr) 
Hdl51*, (Otr) Rm 11, (Óþenn) Hýv 109? 
Vm 5? Bdr 2734 4? Hlr 10!1EF, (Regenn) 
Km 3. 4. 6. l1pr4. I3prl1F. l4prl 
Fm 22!? 30 pr2, (Rigr) K5 2? 3? 63 
14? 17? 193 26? 29? 32?3, (Saxe) Gþr 
ITI 7?, (Sigmundr) Sf 17. 25. 26 (bis), 
(Sigvorþr) Grp 4 Km 12 pr 2. 14 pr4.8 
Fm prð. 31 prl. 3. 4. 5. 6. 34! 
37'4 38! 39 pr 1. 44 pró. Sd 2. 3. 5. 
6.8.9. Ipr1.4pr1l Br20pr6 Sg3“4? 
36" FH 258, (Sinfjatle) Sf 5. 9 (bis) 16 
(bis), (Skirner) Skm 10 pr3, (Skjaldr) 
Grt 3, (Sorle) Hm 9!, (Týr) Ls5, (Vil- 
mundr) Od5“, (Vindsvalr) Vin 27', (Vinge) 
Am 4?, (Víþarr) Vm 533% (Vólundr) Vko 
14. 7'*-3 193 13! (beg) 13? 183 18 pr 3. 
20! (ter) 20? 25?4 26? 29! (bis), (Þjóþ- 
rgrer) Hýv 1603, (Þórr) Grm 293 Hym 
31“ 393 Ls4. 553 
6151, (Þrælj) Rp9!, (Þundr) Hýv 
1459 (bis), (Æger) Hyma3? Ls1.2; gen. 
þar var Njorþr ok kona hans Skaþi Ls 7, 
lít hefr Gunnars ok læte hans Grp39', 
Sif á hór heima, hans mondu fund vilja 
Hrbl 122, vgl. ferner (Agnarr) Grm 33 A, 
(Atla Húnakonungr) Gpr III1 Akv 153 
Am 74“, (Atle Iþmundarson) HH 13, 


hann 394 
(Brage) Ls 5, (Eylime) HHv 9 pr 1. 30 
pr 2, (Fáfner) Fm 44 pr 1, (Fránmarr) HHv 
10, (Geirrgþr) Grm 13. 32, (Gunnarr) 
Sg 281, (Halfdanr) Hdl 14!, (Heiþrekr) 


6 OdI1, (Helge Hjorv.) HHv 34 pr 2, (Hjgr- 


varþr) HHv 7. 3!, (Hrungner) Grt9', 
(Hræsvelgr) Vm 379, (Hogne faþerSigrúnar) 
HH II 4 pr 4. 16 pr 14, (Hagne Gjúkason) 
Am 283, (Iþmundr) HH 7, (Loke) Ls 65 


10 pr 3, (Lyngve) Em 25 pr 2, (Óþenn) Hóýv 


109? Ls3, (Sigmundr) HH IT. Sf2. 18. 
30, (Sigverþr) Sg 7? 23'!, (Vólundr) Vkv 
IS pr 4, (Ymer) Grm 40?* Ag völ. 41'8> 
dat. karl fóstraþi Geirrgþ ok kendi honum 


15 ráþ Grm 7, vætr es þat manna es knege 


á Menglaþar svýsom arme sofa: nema 
Svipdagr einn, hánom vas sú en sólbjarta 
brúþr at kvýn of kveþen #) 423, ofarla 
bíta ek sá einom hal orþ illrar kono, 


20 flárýþ tunga varþ húnom at fjorlage Hóv 


117, (Sigurþr) sá at þar lá maþr ok svaf 
meþ gllum hervápnum, hann tók fyrst 
hjálminn af hgfþi honum Sd 6, vgl. ferner 
(Andvare) Em 4 pr 3, (Atle Húnakonungr) 


25 Sgöðt Dr 4, (Atle lIþmundarson) HHo 12, 


(Bolverkr) Hóv 1085, (Eggþér) Vsp 423, 
(Fáfner) Fm 30 pr 1, (Fróþe) Grt 9, 
(Geirrgþr) Grm 13.19.22. 54 pr 4,(Grimner) 
Grm 32, (Gunnarr) Sg 13“, (Helge Hjorv.) 


go HHvYpra. Ilprð, (Helge Hund.) HH II 12 


pr 9.10.37 pr, (Hjalmgunnarr) Sd4 pr 3, 
(Hjorvarþr) HHv 4}, (Hniflungr) Am 84?, 
(Hymer) Hym 14', (Hgþbrodr) HH 1203, 
(Jgrmonrekr) Ghv 6, (Oþenn) Sd 4 pr 10, 


85 (Regenn) Fm 337, (Sigmundr) Sf 12, (Sig- 


verþr) Em 12 pr2 Fm3l pró Sdipr2 
Bri8?% 20pr8 Sg 2! 68!3 691, (Sin- 
fjatle) Sf 15, (Týr) Hym 11“ Ls 6, (Válundr) 
Vkv7* 18? 43%5, (Þjóþrekr) Dr 19, (Þórr) 


40 Hröl 139 Þrk 15! 19! Hdld* FM6*Wr 


6!5, (Þrymr) Þrk10*; ace. hvaþan Njgrþr 
of kvam meþ ása sunom? — í Vanaheime 
skópo hann vís regen Vm 39!, (Fulla) 
sagþi þat mark á (inum fjolkunga manni) 


Þrk 2! 3? 85 FM 45 at engi hundr var svá ólmr, at á hann 


mundi hlaupa Grm 24, hann (Skírnir) 
reiþ at þar er féhirþir sat á haugi ok 
kvaddi hann Sk 10 pr 4, maþr's hér úte 
stigenn af mars bake .. inn biþ þú hann 


50 ganga í okkarn sal Skm 16!, nio báro þann, 


nadgofgan mann (d. e. Heimdall) jgtna 
meyjar viþ jarþar þrgm: hann Gjolp of 
bar, hann Greip of bar, bar hann Eistla 





97 hann 


vega þorþe sem víkingar, áþr hana Helge 
hopto gorþe HH 11 4%, hon (kona) vaknaþi 

„- Sigurþr settiz niþr ok spurþi hana nafns 
lpr1, s. ferner (Alfrgþoll) Vm 47?R, 
(Brynhildr) Sg 44? 45? Od 15?, (Boþvildr) 
Fke 29'!, (Gollveig) Vsp 217, (Gnó) FM 4', 
(Gunnlgþ) Hýv 105, (Guþrún) Br 20 pr 11 
Gþr12? Sg 8% 554 619 Ghv 3, (Menglaþ) 
B8!, (Sigrdnifa) Sd 4 pr 7. 8. 9. 12, 
(Svanhildr) Ghv 7. 16?, (Þokk) FM5!; 
ð/ auf unbestimmte (maþr, gume, halr, 
enga, margr, fár wstw.): m. nom. byrþe 
betra berrat maþr brauto at an sé manvit 
miket, vegnest verra vegra hann velle at 
an sé ofdrykkja ols Hóv 11?, veita maþr 
hinns vætke veit, þót hann móæle til mart 
Hýv 27% (s. ferner Hóv 50“ 61**% 65% 
69! 78% (bis)); — ósnjallr maþr hyggsk 
mono ey lifa, ef hann viþ víg varask Hýóv 
16*, ósnotr maþr es meþ alder komr, þat's 
bazt at hann þege Hóýv 27? (s. ferner 
Hór 24** 254 26? 263 (bis) 2734 7994. 
vesall maþr ok illa skape hlær at hvívetna: 
hitke hann veit es hann vita þyrfte, at 
hann esa vamma vanr Hýv 22? (bis) 224; 
þat var trúa þeira í forneskju, at orþ feigs 
manns mætti mikit, ef hann bglvaþi óvin 
sínum meþ nafni Fm Ipr 2; heima glaþr 
gume ok viþ geste reifr sviþr skal of sik 
vesa, minnogr ok málogr, ef hann vill 
margfróþr vesa Hýv 1023; þat kann ek et 
þrettánda, ef ek skal þegn ungan verpa 
vatne á: monat hann falla þót hann í folk 
kome Hóýo 1589 (bas); opt es ulfr í ungom 
syne, þót see hann golle gladr $Sd35?; 
til góþs vinar liggja gagnveger, þót hann 
sé firr farenn Hýv34*, kóper afglape es 
til kynnes kömr, þylsk hann umb eþa 
þrumer, alt es senn ef hann sylg of getr 
Hýv 17*?; veita gorla sás of verþe glisser, 
þót hann meþ grgmom glame Hóv 31*; 
rike sitt skyle ráþsnotra hverr í hófe hafa, 
þá hann þat fiþr es meþ fróknom komr, 
at enge es einna hvatastr Hóv 64?; engi 
maþr grandaþi gþrum, þótt hann hitti fyrir 
sér fgþurbana eþa bróþurbana (Grt 11; 
margr þá fróþr þykkesk, ef hann fregenn 
esat ok nae hann þurrfjallr þruma #6v30?!; 
augna gamans fýser aptr fán (les: flestan ?), 
hvars hann getr svást at sea FY 5?, fár es 
hvatr es hroþask tekr, of hann í barnósko 
es blauþr Fin6“Sv; gen. hitko hann 
(ógnotr maþr) veit, hvat hann skal viþ 


5 hale.. 


hann 398 
kveþa, ef hans freista firar Hóv 264, þat's 
enn of þann es þú illa truer ok þér es 
grunr at hans geþe Hýv 46?, þat ræþk 
þér þriþja, at þú þinge á deilet viþ heimska 
annars dags láttu hans gndo faret 
Sd 259; dat. ósnjallr maþr hyggsk mono 
ey lifa, ef hann viþ vig varask, en elle 
gefr hónom enge friþ, þót býnom geirar 
gefe Hýóv 16**, ósnotr maþr ef eignask 


10 getr fé eþa fljóþs munugþ, metnaþr hýnom 


þroask Hóv 79%, veiztu ef þú vin átt... 
ok vildu af húnom gótt geta, geþe skaltu 
viþ þann blanda Hóv 447, ef þú átt annan 
þanns þú illa truer, vildu af hónom þó 


15 gótt geta, fagrt skaltu viþ þann mæla en 


flátt hyggja Hóv 45?; ace. hitke hann 
(ósnotr maþr) fiþr, þót þeir of hann fár 
lese Hýv 243; f. mom. fjalkunnegre kono 
skalattu í faþme sofa, svát hón lyke þik 


20 liþom Hýv 1123, hón svá ggrer, at þú gaer 


eige þings né þjóþans máls Hóo 113!'; 
gen. huge ek hverfe hvitarmre kono ok 
snýk hennar gllom sefa Hóv 161“; 

2) auf organtsche wesen ntederer art 


25 (ttere, báume usw.): m. nom. Skinfaxe 


heiter es enn skira dregr dag of drót- 
mogo, hesta baztr þykker hann meþ Hreiþ- 
gotom Væm 123, hvat sá hane heiter es sitr 
í enom hóýva viþe, allr hann viþ goll gloer? 


90 Fjý 17*, fuglinn kvakaþi, en Atli hlýddi 


hvat hann sagþi, hann kvaþ HHo 14. 15; 
askr Yggdrasels hann es óztr viþa Grm 
44', (ek hekk) á þeim meiþe es mange 
veit, hvers hann af rótom rinn Hýv 138; 


36 s. ferner (Fenresulfr) Ls 6. 5ö8?, (Grane 


hestr) FH2? (Hrímfaxe hestr) Vm 14}, 
(Hugenn hrafn) Grm 203, (Ratatoskr 
íkorne) Grm 32?, (Viþofner hane) Fy 18' 
(bis) 183; (Glaser lundr) FM 7?, (Mima- 


40 meiþr barr) #) í4'?3 16*(9)- gen. Eik- 


þyrner heiter hjortr .. af hans hornom 
drýpr í Hvergelme Grm 26*, Mimameiþr 
hann heiter .. út af hans aldne skal á 
eld bera Fy 16', s. ferner (Fenresulfr) 


45 FM 8? (Glaser lundr) FM 7! 7*Wr; 


dat. fjgturinn heitir Gleipnir er honum 
(Fenrisúlfi) heldr FA 8? hestrinn (Grani) 
vildi eigi fram ganga fyrr en Sigurþr 
steig á bak honum Fm 44 pr 7; aco.nú 


50 tak ulf þínn einn af stalle, lát hann rinna 


meþ runa minom Hdl 5?, Mimameiþr hann 
heiter .. feller hann eldr né járn FY 14}, 
hvat af móþe verþr þess ens mæra viþar, 


399 hann 

es hann feller eldr né jarn? F) 15“; 
f. nom. Heiþrún heiter geit .. skapker 
fylla hón skal ens skira mjaþar Grm 25}, 
(Loki) kastaþi netinu fyr gedduna, en hon 
hljóp í netit Æm 19; dat. hrörnar þall 
sús stendr þorpe á, hlýrat henne borkr né 
barr Hóv 50?; 

3) auf leblose gegenstönde: m. nom. 
þat kann ek et fimta, ef ek sé af fáre 
skotenn flein í folke vaþa: flýgra hann 
svá stint, at ek stoþvegak Hóv 150%, drep 
viþ haus Hymes! hann's harþare .. kalke 
hverjom Hym 319, s. ferner (Gastropner 
garþr) F#) 12*, (Glitner salr) Grmló', 
(Lýr salr) FY 32! (bis), (Lævateinn) FY 26 '-?, 
(Óskópner holmr) Fm 15 !, (Svalenn skjaldr) 
Grm 38 !-<, (Vígríþr vallr) Vmi8?; dat. 
brinnrat (salr') svá breitt, at ek hánom 
bjargegak Hóv 152?; acc. flýgra hann 
(fleinn) svá stint, at ek stoþvegak, ef ek 
hann sjónom of sék Hóv 150“, ek hef 
Hlórriþa hamar of folgenn .. hann enge 
maþr aptr of heimter Þrk 7 3, egl. 103; 
s. ferner (Gastropner garþr) F) 12!, (Læva- 
teinn) #)Y 26'; f.nom. brynjan var fost, 
sem hon væri holdgróin Sd 7, s. ferner 
Ífing á) Vm 163, ( Valgrind) Grm 22*, 
(Þrymgjoll grind) FY 10!; ace. Þrymgjall 
hón heiter, en hana þrir gorþo Sólblinda 
syner #) 10', vgl. 10%; 

4) auf abstracte begrtffe: m. nom. svá 
es auþr sem augabragþ, hann es valtastr 
vina Hóv 75*; hugr einn þat veit es býr 
hjarta nær, einn's hann sér of sefa Hóv 
94?; óminnes hegre heiter sás of glþrom 
þrumer, hann stelr geþe guma Hóv 13?; 

B. dem eigennamen unmittelbar vor- 
ausgehend: m. nom. ór kattar dyn ok ór 
kono skegge .. ór því vas hann Gleipner 
gerr FM8?; 

Nachtráge. I. hann durch sjalfr ver- 
stirkt: m. nom. (Ála) enn segir hann 
sjálfr ( Heimdallr) í Heindallargaldri FM 
3'Wr; ace. (43) hvaþan vindr of kömr? 

. $ menn hann sjalfan of sea Vm 36“; 
f. nom. (Ála) kvámo konungar fyr knó 
þrenner, áþr hón sjalf (Grímhildr) mik 
sótte at mále Gþr 1125“; 

II. weweilen vertratt hann, hón geradexu 
das pron. pers. der Í. person: m. acc. eige 
hann (d. #. mik) jatnar, ef at yþr lyge 
Am 303; f. nom. eina nýtt kná hán (d. 1. 
ek) hjá jafre sofa, þá hefr hýn (d.2. ek) 


6 


þa 
= 


> 
o 


85 


á 


= 


á5 


50 


hann 


bylva bótr HHv 24**“> ace. heill 
nú, Loke! ok tak viþ hrímkalke. 
þú hana eina (d. í. mik) láter n 
sunom vammalausa vesa Ls öð 
Bugge, Fkv 121*; 

III. an folgenden stellen 1st de 
aus metrischen griinden gestruchen 
m. nom. (Atle Húnakonungr) Sg á 
1119? Od 207 Akv43! Amð? t 
85?, (Buþle) Od 15? (Egell). 
39*, (Gotþormr). Hdl 274, (Gunn 
14! Od27% Am 7'!, (Halfdanr) H 
(Heimdallr) Árk 14?, (Helge Hun 
1123 14* 333, (Herjafaþer) Hdi 2 
(Hjalle) Am ö7*%, (Hniflungr) Á 
(Hymer) Hym 264, (Hogne) 
(Hoþbrodr) HH 150?, (Jarl) R5 3 
(Ketell) Hdl 19?, (Loke) Þrk8“ | 
(Óttarr) Hdl 10', (Óþenn) Bdr 
Hilr 9'? 103, (Rigr) Rþ 2! 5? 6! 
264 33! 361, (Sigmundr) HHIé 
vorþr) Fm 32“ 353 3634 Br2ð 
913 18% Sg3* 4% Hlr 119 127, ( 
Sigvarþar) Sg 26?, (Vále) Vap a 
304, (Vinge) Am 4? 303 (an der 
beiden stellen hann = ek, s. wi 
(Víþarr) Vsp 543, (Þórr) Vsp í 
Hym 28“ 303 369 3712 ÞK! 
32! Hdl 4? (Þrymr) Þk 27), 
Rþ 9?*, (Æger) Hym 3?; gen. 
Hdl 32; dat. (Vólundr) Vkv 18?; 
(Borgný) Od5?, (Brynhildr) Grp 
Br3ð 153 Gþr 125!“ Sg 6! 
453 469 Od18!, (Edda) R5 43, 
RP 41?, (Freyja) Þrk 264 284 Hdi 
(an den letxten beiden stellen hó 
s. unter II), (Gerþr) Hdl 32!, (Gl 
Am 297, (Gollrond) Gþr Í 11* 12 
veig) Vsp 215, (Grímhildr) Grp 3 
(Guþrún) Gþr 11?* 24 13? Sg 2. 
29? 60! 623 Gþr 1lI8? Oda 
3? 434 44* 465 47*3.4.6 é 
721?3 74? Q98t Ghv 9?% (Hei 
22? 293 (ter) 224, (Kostbera) . 
(Odrún) Od 3', (Sigrún) HHII3 
(Sváva) HHv 36“; (móþer) Hdl lá 
konungs) HH II4S, (bipt Nera) | 
(volva) Vsp 21! 2713 281 309. 
3st 39! 59! 64! 66*; dat. ( 
Am 47%, (vglva) Vsp30!; ace. 
Vsp22'; (42) m. nom. (Hate ul 
393 (goltr) Hdl 46?, (orm) 4 
(43) m. nom. (bjórr) Sd 5 ?, (máne 


401 hann-yrþ 
(salr) Fm 42?; — f. nom. (sól) Vapó?, 
(svins lifr) Gþr 11 24*; 

IP. (formelles). m. dat. lautet ín ilterer 
form hýnom, das aus meir. griinden zu 
hgnom verkúrxt werden kann (brk 10% 
Hdl 44 Vkp 18? HHv 4? HH 1209 Sg13*%5 
69 683 691), tn ytingerer honum; f. nom. 
hat tm álterer xeit die form hón, 2n 
Hingerer die form hon; ff. acc. heisst 
srsprl. hána (doch wird diese form nur 
Fsp 213 und Gþr 12? durch das metrum 
gfordert), spáter hana. 

hanneyrþ, /. (norw. hand-gjerd: 7. 
Falk, Ark. 3, 89 fg.) handarbeit: pl. dat. 
hgfþom á skriptom þats skatar léko ok á 
bannyrþom hilmes þegna Gþr 1115“. 

hanzke, m. (norw. aschwed. handske, 
fær. hanski, adán. hándske) handschuh : 
sg.gen. í hanzka þumlunge hnúkþer þú, 
einhere! Ls60?; ace. af hræzlo ok hug- 
bleyþe vas þér í hanzka troþet Hrbl 77. 

happ, n. (norw. fær. happ) erspriess- 
liehes, ehrenvolles werk: sq. acc. (Guþrún) 
talþe happ hýnom (Hniflunge), ef hann 
hefnt ynne Am 84?. 

Compositum: ó-happ. 

hapt, n. (norw. fær. adán. hatt, asehwed. 
hapt; ahd. haft, ags. hæft, m.) fessel: 
sg. nom. spretr mér af fótom fjotorr, en 
af hondom hapt Hóv 1493; gen. þat kann 
ek et þriþja, ef mér verþr þorf mikel 
hapts viþ mína heiptmogo Hóv 148'; 

pl.nom. heldr vgro harþgor hgpt ór þgyrmom 
Vap 35?H; dat. (Freyr) leyser ór hgptom 
hvern Ls 37“. 

hapta, /. gefangene: sg. nom. þá varþk 
hapta ok hernuma sams misseres síþan 
verþa Gþr1I8!'; acc. hana Helge hopto 
gorþe HH II 4?*. 

haptr, m. (aschwed. hapter;, got. hafts, 
alts. ahd. haft, ags. hæft) gefangener: 
sg. nom. nú estu haptr ok hernumenn 
Fm 7%, eigo emk haptr, þót værak her- 
nume Fm 83, haptr's nú í bgndom ÁAkv 
30'; ace. hapt sá liggja und hvera lunde 
Vsp 35!. 

1. hár, m. (norvo. haa, aschwed. har) 
ruderpflock, dolle: pl. nom. haer brotnoþo 
Am 34?. 

2. hár, n. (norw. haar, fær. hár, asehwed. 
har, adán. hár; alfs. ahd. hár, ags. hær, 
afris. hér) haar: sg. nom. bleikt vas hár 
Rþ34', hár's þitt, Helge! hólo þrunget 


10 


20 


30 


85 


40 


45 


50 


harmr 402 
HH Il43?; dat. ór Ymes holde vas jgrþ 
of skgpoþ .. baþmr ór háre Grm 403; 
ace. hár fannk heiþingja vriþet í hring 
rauþom ÁAko 83, (mtt suffig. art.) dró Oþinn 
fram hringinn Andvaranaut ok hulþi hárit 
Rm óð prð. 

Composita: grana-hár, vargs- hár. 

*hara (aþ? sorw. hara „staa taus og 
meningslost gloende': Ross 2984) md (á 
ehn) anstarren: prs. opt. sg. 3. á þik 
Hrímner hare Skm 28?. 

„*Hárbarþs-ljóþ, n. pl. das hed von 
Hárbarþr: nom. Hrbl tid. 

*harm=brogþ, n. pl. kummerbereatende 
anschláge: dat. hvat montu, ríkr! vinna 
viþ Húna harmbrogþom? Akv 16}. 

*harm-dogg, /. „kummertau', poet. be- 
xetchnung der tröhnen: sg. dat. ein veldr, 
Sigrún frá Sevafjallom! es Helge es harm- 
dogg slegenn HH II44?. 

*harm =flaug, f.  wngliicksgeschoss 
(„sehmerxenspfeil' Mhff): sg. nom. varþ 
af meiþe es mær sýndesk harmflaug 
hætleg Vsp 33?. 

harmr, m. (norw. adin. harm, fær. 
harmur, asehwed. harmber; alts. ahd. 
harm, ags. hearm, afris. herm 1m: hermi - 
skere) Í) kummer, sorge, sehmerx, leid: 
sg. mom. þá komr Hlínar harmr annarr 
fram, es Oþenn ferr viþ ulf vega Vsp 53', 
gen. haf halfan heim harms at gjaldom 
HH I134*, mont, fylker! .. alz harms 
reka Grp 9, fú mon syster, þót fgþor 
misse, hefna hlýra harms ZÆm 10! fá 
meyjo mann í megenþarfar, þá mon þeirar 
sunr þíns harms reka Æm 11“, sverþe 
munde Hogne slíks harms reka Gþr IIT16?; 
dat. Sigrún varþ skammlíf af harmi ok 
trega HH IT50 pr 1, hon (Guþrún) var 
búin til at springa af harmi Br 20 pr 10; 
acc. harm ljótan mér þykker í því at vaþa 
of vágenn til þín Hrbl 28, málrúnar skaltu 
kunna, ef þú vill at mange þér heiptom 
gjalde harm „Sd 11?, sakar ok heipter 
hyggjat svefngar vesa né harm in heldr 
Sd 36?, hefk harþara harm at segja Gjr 
16?, hlóglekt þat þykkjomk, es þínn harm 
tíner Amó53“*, eygjak yþr, jarlar! auka 
harm stórom vifs ens veglega Am 54!; 
pl. gen. nú hefk hefnder harma mínna 
Vkv 293, mórs harþlega harma leitat 
HHvo 38 ?, þá mon á hefndom harma mínna 
Sg 41*, svá þá hefnd Guþrún harma sínna 





405 harþ- ráþr 


móþakarn HHI55?; compar.m. sg. acc. 

fantatta mann enn harþara at Hrungne 

dasuþan Ffrðl 32. 

Compossta: harþ-gorr, harþ-hugaþr, 
harþ- móþogr, harþ - ráþr, harþ - ræþe, 
harþ -skafr, harþ-slegenn, harþ- 
úþegr; ber-harþr. 

harþeráþr, adj. (ags. heard-ræd; vgl. 
norw. hard-raadug) rauh, streng: m. sg. 
nom. harþráþr Hymer Hym 10?. 

harþ-ræþe, n. J) kúhne tat: sg. ace. 
(Guþrún) hugþe á harþræþe Am 46?; 
á) untat, verbrechen: sg. ace. drýgt þú 
fyrr hafþer þats dóme vissot heimsko, 
harpræþe (-ræþes R) Am 81!. 

*harþ -skafr, adj. (vgl. norw. hard- 
skaving, f. „kraft- oder mutprobe') ab- 
gehörtet, im gefahren erprobt (anders 
FJ, Ark. 14, 203): m. sg. nom. (sw.) Grimr 
barþskafe Hdl 22!. 

harþ-slegenn, part. prt. hartgehim- 
mert, durch hömmern hart od. fest ge- 
macht: m. sg. nom. hverr harþslegenn 
Hym 13?. 

harþ -úþegr, adj. (d. 1. harþ- hugþegr: 
Bugge, Bestr. 13, 508; vgl. norw. hard - 
ugen) vom festem stnne, unerschrocken, 
kiikn: n. sg. ace. harþúþekt man Heimer 
Ísþer Grp 27. 

hasla (aþ) den platx (vall) auf dem 
en wetkampf stattfinden soll mit hasel- 
rulen abstecken (Kormakssaga ed. Möbrus 
20 fg.); daher vall hasla ehm md xum 
rwetkampf herausfordern: pari. prt. m. 
sg.ace. Álfr hét konungr .. er Helga hafþi 
voll haslaþan á Sigarsvelli á þriggja nátta 
fresti HHv 34 pr 4. 

hatr, n. (norw. fær. aschwed. hat, adán. 
had; got. hatis, alts. heti, ags. hete, afres. 
hat, ahd. haz) hass: sg. nom. hvars hatr 
vex meþ hildings sunom, þat mák bóta brátt 
Hýv 153?; gen. jafra óborna hykk þá enn 
vega es þat (striþ) 's til hatrs hugat Æm 84. 

haugr, m. (norw. haug, fær. heygur, 
asehwed. högher, adán. hag) hiúigel, bes. 
grabhúgel: sg. nom. haugr var gorr eptir 
Helga HH IT37 pr 1, upp's haugr lokenn 
HHIl41?; gen. (mit suffig. art.) sá 
(ambótt) at Helgi reiþ til haugsins meþ 
marga menn HHII38 pr 2, Sigrún kom 
til haugeins HH II48 pr3; dat. sat þar 
á hauge ok sló horpo gýgjar hirþer Vsp 
42', hann (Skírner) reiþ at þar er féhirþir 


15 Helga HHII4I pri; 


40 13“; 


háþ 406 
sat á haugi Skm I0 pr 3, segþu þat, 
hirþer! es þú á hauge sitr ok varþar alla 
vega Skm 11!, PÞrymr sat á hauge, þursa 
dróttenn Prk 5“, hann (sonr Hjorvarþs) 


6 sat á haugi HHvó pr 14, ambótt Sigrúnar 


gekk um aptan hjá haugi Helga HH 1138 
pr 1, nú 'ro brúþer byrgþar í hauge, 
lofþa díser hjá oss liþnom HH 1II45*, þú 
á arme ólifþom sefr, hvit, í bauge, Hogna 


10 dótter! HHII47*, (mit suffig. art.) Sigrún 


bjó sæing í hauginum HH 1146 pr |, 
annan aptan lét Sigrún ambótt halda varþ 
á hauginum HH ll48 pr2; ace. (mit 
suffig. art.) Sigrún gekk í hauginn til 
pl. dat. nam ek 
(en hnófelego orþ) at mgnnom þeim enom 
aldrónom es bua í heimes haugom Hrðl 
114; ace. þá gefr þú gótt nafn dysjum, 
es þú kallar þær heimes hauga Hrðl 116. 


20  haukr, m. (norww. hauk, fær. heykur, 


aschwed. höker, adán. hag; ags. hafoc, 
ahd. habuh) habicht: sg. dat. hauke fleygja 
Gþr 1193; pl. nom. nú'mk svá fegen funde 
okrom, sem átfreker Oþens haukar es val 


25 vito HHII42?, brinne enom húnska á 


hliþ aþra .. tveir haukar Sg 66?; gen. 
Hóábrók (es áztr) hauka Grm 445; ace. 
hugþak mér af hende hauka fljúga bráþa- 
lausa bglranna til Gþr I142!. 


80 — haull, mw. bruch (hernta): sg. dat. viþ 


haulve (tekr) hýroge Hóýv 136 ' (2). 
hauss, m. (norw. haus, fær. heysur, 

aschwed. hös, adán. has) schádel: sg. dat. 

ór Ýmes holde vas jorþ of skopoþ .. 


85 himenn ór hause ens hrímkalda jotons 


Vm 213, ór Ymes holde vas jorþ of skgpoþ 
. en ór hause himenn Grm 404, þær 
(hugrúnar) of hugþe Hróptr af þeim lege 
es leket hafþe ór hause Heiþdraupnes Sd 
acc. drep (kalke) viþ haus Hymes! 
Hym 319; pl. ace. hausa veizt þeira 
(bróþra) hafþa at glskýlom Am 77?. 
haust, n.(norw.haust, fær.heyst,aschwed. 
höster, m., adán. host; ags. hærfest, ahd. 


45 herbist) *erbst; tn: haust-grima. 


* haust = gríma, f. herbstnacht: sg. nom. 
hverf es haustgrima Hóýv 73?*. 

hauþr, n. erde: sg. acc. hyr sék brinna 
en hauþr loga Hdl50!. 


60  háþ, n. (norw. haad, fær. háð, asehwed. 


haþ, adán. hád) hokn, spott: sg. dat. at 
háþe né hlátre hafþu aldrege ganganda 
nó gest Hýv 131“. 





409 héögóme 

ul hefnda hergjarn (Sigvorþr) í sal Sg 22'; 
dat. hugþe at hefndom (hefnd Á) bann 
(Æger) næst viþ goþ Hym 3?, snót (Bryn- 
hildr) fiþr vélar sér at hefndom Grp 45}, 
þá mon á hefndom harma minna Sg 41“; 
ace. nú hefk hefnder (hefnt Æ) harma 
minna Vkv 297, þess lét (Brynhildr) harþar 
hefnder verþa Od 18!. 

Compostta: fgþor- hefnd, ofr - hefnd. 

hégóme, m. (asehwed. hágome) nich- 
hges gesehwátr; unwahrheit, lige: sq. 
nom. þat var inn mesti hégómi, at Geir- 
þr konungr væri eigi matgóþr Grm 25. 

hegre, m. (norw. adön. hegre, aschwed. 
ligher; ags. higere, ahd. hehara, f.) 
háher: sg. nom. óminnes hegre heiter sás 
of glþrom þrumer, hann stelr geþe guma 
Hýv 13*. 

heilaglega, adv. auf heilige werse 
(durch ein gottesurtesl): sykn emk orþen 
heilaglega Gr III 8. 

heilagr, ad). (norw. heilag, fær. heilagur, 
aschiced. helagher; adán. hellug, alts. 
hélag, ags. hálig, afris. hélech, aðd. 
heilag) 1) helg, gehealigt: m. sg. nom. 
hór baþmr heilagr hvíta aure (Yggdrasels 
askr) Vsp 19?Sn.E.; dat. (sw.) monk.. 
eiþa vinna at enom hvíta helga steine 
Gþr 1L13?; ace. (sw.) allar (rúnar) výro 
af skafnar þærs váro á ristnar ok hverfþar 
viþ enn helga mjoþ Sd18?;  f.pl.ace. 
hljóþs biþk allar helgar kinder „dze dem 
heiligen tempelfrteden unterworfenen ge- 
sehlechter' (Mhff) Vsp 1'; —n. sg. nom. 
land es heilakt es ek liggja sé ýsom ok 
lfom nær Grm4!; gen. ríþa vit skolom 
tl Valhallar, til vés heilags Hdl 1“; 
2) ehrfurcht gebtetend, erhaben, gewaltig : 
m. sg. dat. veit Heimdallar hljóþ of folget 
und heiþvgnom helgom baþme Vsp 27'; 
Í. sg. nom.; pl. dat. Valgrind heiter es 
stendr velle á heilgg fyr helgom durom 
Grm22?; nm. pl.nom. heilgg vatn hloa 
Grm 299, hnigo heilgg vatn af himen- 
fjollom HHII?; ace. þú því rétt es ek 
ríþa skyldak heilog fjoll hineg Fm 30?. 

Composita: ginn-heilagr, gunn-heilagr, 

stall - heilagr. 

heile, m. (norto. heile, fær. heili) gehirn : 
ag.dat. ór hans (Ymes) heila váro þau en 
harþmóþgo ský gll of skgpoþ Grm 41*. 

1. heill, f. (aschwed. hel) 1) gliíck- 
eke schickung, glúck (bes. im plur.): 


20 


25 


30 


35 


40 


60 


heill 410 
sg.dat. ilt's fyr heill at hrapa Æm 25!; 
ace. iþgnóga heill skaltu of aldr hafa Gg 
16?; pl. gen. heilla auþet verþr þér af 
hjalmstofom, ef þú sér þá fyrre fara Rm 
223; dat. (þat ero) mætar megenrúnar 
hveims þær kná óviltar ok óspiltar sér at 
heillom hafa Sd 195; 2) vorxeichen 
(= heill, 2): pl. nom. hverjar ero beztar, 
ef berjask skal, heiller at sverþa svipan? 
Rm 19%EF; 3) amulet (vgl. H. Petersen, 
Om nordboernes gudedyrkelse og gudetro 
2 hedenold, Kbh. 1876, s. 74): pl. dat. 
(rúnar kvaþ ristnar) á glere ok á golle ok 
á gumna heillom Sd 17!. 

Composttum: orþ - heill. 

2. heill, n. (norw. heil, adán. hel, 
held; ahd. heil) 7) gliick, hetl (= heill, 1): 
sg. dat. illo heille, versto heille aum un- 
heil, zum verderben: ber Óttari bjór at 
hende eitrblandenn mjgk, illo heille Hdl 
ö0*, Brynhildar biþja fóro, armrar vættar, 
illo heille Gór 121*, þú vast, Brynhildr! 

„ heille versto í heim boren Hlr4?; 
2) vorxeichen: pl. nom. hver bgzt ero, ef 
berjask skal, heill at sverþa svipon? Em 
19!, morg ero góþ, ef gumar visse, heill 
at sverþa svipon fm 20?; acc. þú hvór- 
tveggja veizt goþa heill ok guma Æm 19?. 

3. heill, adj. (norw. heil, fær. heilur, 
aschtced. adán. hel; got. hails, alts. afras. 
hél, ags. hál, ahd. heil) 7) heal, ganz, 
ohne bruch: m. sg. nom. stukko átta, en 
einn af þeim hverr harþslegenn heill, af 
þolle Hym 13?, heill vas karle hjalmstofn 
ofan Hym 323; acc. bóro .. heilan (kalk) 
fyr Hyme síþan Hym 304; 2) unge- 
schödtgl, unverletxt, gesund: m. sg. nom. 
svalzt þú þá hungre heill „du wurdest 
bet gesundem leibe vom hunger verxehrt' 
Ls62%, Hár segir, at hann (Gylfi) komi 
eigi heill út, ef hann er fróþari FMI', 
esa svá bratr breke né svá blaar unner, 
þó kamsktu heill af hafe Sd 99; illa heill 
„von angegriffener gesundheit' : esat maþr 
alz vesall, þót hann só illa heill Hóv 69'; 
ace. legg munn viþ grgn, sem halsaþer 
heilan stille Gþr 112; pl. nom. und 
rander ek gel, en þeir (langviner) meþ 
ríke fara heiler hildar til, heiler hilde frá, 
koma þeir heiler hvaþan Hóo 156“, lægþi 
storminn ok kvámu þeir heilir til lands 
HH II 16 pró, hgfþoþ .. hnekking meþan 
heiler výrom, nú 'rom svá sárer, at mátt 





413 heima 

at sókja heim Atla Akva*; sókja h. 
hond ehs ýmds hand ergreifen: heim 
nam (Sigrún) Helga hgnd at sókja HH 
II 13?*. 

heima, adv. (nor. heima, heime, 
fær. heima, aschwed. hema, adán. heme, 
hemme; ahd. heime) dahkeim, xu hause: 
dælt es heima hvat Hór 5?, halr es heima 
hverr Hóv 36? 37? (skal) heima hest 
feita, en hund á bue Hýv 827, heima glaþr 
gume ok viþ geste reifr sviþr skal of sik 
vesa Hóýv 102!', heima letja ek munda 
Herjafgþor í gorþom goþa Vm 2'!, Sif á 
hór heima #rbl122, heima skalat hvild 
nema ÁAlv 1“, vaskak heima þás þér heitet 
vas Álo 4? mank at vér meire mæte 
áttom, es vér heil hio heima výrom Vkv 
15“, Sváva var heima meþ feþr sínum 
HHe 30 pr 4, Heþinn var heima meþ 
fgþur sínum HHo 30 pró, stjúpr vast 
Siggeirs, látt und stgþom heima HH I43', 
Hæmingr son Hundings konungs var 
heima HH II 10, es horskr konungr heima 
í lande? Grp 2!. 

heiman, adv. (norw. fær. heiman, 
aschwed. heman) von hause, von hause 
fort: át ek í hvild, áþr ek heiman fór, 
sildr ok hafra H7rbl5, hykk á for vesa 
heiman Hlórriþa Ls55?, heiman ggresk, 
Hogne! Am 11', morgom ræþr litlo, hvé 
verþr leiddr heiman Am 32“, leitaþak í 
líkna at letja ykr heiman Am 45', beiddr 
fór ek heiman at biþja þín, Guþrún! 
Am 87! 

heim - boþ, %. (norw. heim-bod, aschwed. 
hem-buþ) einladung: sg. ace. Fróþi konungr 
sótti heimboþ í Svíþjóþ til þess konungs 
er Fjolnir er nefndr Gt 14. 

* Heimdallar-galdr, m. das led von 
Hewmdall: sg. dat. enn segir (Heimdallr) 
í sjálfum Heimdallargaldri FM 3?. 

heime, n. (aschwed. heme) heimat: sg. 
gen. nam ek (en hnófelego orþ) at mynnom 
þeim enom aldránom es bua í heimes 
haugom Hrbl 114, þá gefr þú gótt nafn 
dysjom, es þú kallar þér heimes hauga 
Hröl 116. 

Compostta: heimes-garþar, heimes- 

kviþr. 

*heimes = garþar, m. pl. heimatliches 
gehöft: gen. þás horskr ok þogoll kamr 
heimesgarþa til, sjaldan verþr víte varom 
Hóýn 6?*. 


5 


10 


20 


25 


80 


85. 


40 


45 


50 


heimr 414 

heimes-kviþr, m. machrede die tiber 
Jmd tn seiner heimat ín umlauf 1st: sg. 
nom. hætr es heimeskviþr nema sér góþan 
gete Sd 25%. 

heimefgr, f. heimkehr: sg. nom. ero 
þat svik ein es sea þykkjomk .. eþa's 
hildingom heimfgr gefen? HH 1139“, esa 
þat svik ein es sea þykkesk .. né's hild- 
ingom heimfgr gefen HH 11 403. 

heim-hage, m. heimstítte: pl. gen. ek 
svá vinnk, at þær (túariþor) villar fara .. 
sinna heimhaga (heim huga R) „nach 
threr hetmstlátte sich nicht xuriickfinden ' 
Hóvo 155. 

* heim = hamr, m. dze etgentl. od. natiir- 
liche haut, tím gegensatx xu der durch 
xauberkunst angenommenen: pl. gen. ek 
svá vinnk, at þær (túnriþor) villar fara 
sinna heimhama „dass ste die natiir- 
ltche, thnen angeborene hiille nicht wider- 
finden' (also de angenommene gestalt 
behalten missen) Hóo 155. 

heim-kynne, n. pl. (nor. heim - kynne, 
aschwed. hem-kynni) hkeimwesen: nom. 
dopr ero þin heimkynne Hrðl 8. 

heimr, m. (norw. heim, fær. heimur, 
aschwed. hember, adán. hem; got. haims, 
fs alts. höm, ags. hám, afrts. höm, hám, 
ahd. heim) 17) hetmat, heimatland: sg. 
acc. haf halfan heim harms at gjoldom, 
brúþr baugvareþ! ok burer þíner HH IT 34}, 
betr hefþer þú, bróþer! at þú í brynjo 
fórer sem hjolmom arengreypom at sea 
heim Atla Akv17?; pl. ace. fló þá Loke 
„ unz fyr innan (útan) kvam jotna heima 

k 53 8? hvar, hermeger! heima eigoþ? 
HH1II5*, eigom heima í Hlóseyjo HH 
II6*; 2) welt: sg. dat. þat man folkvig 
fyrst í heime, es Gollveigo geirom studdo 
Vsp 21!, fleygþe Óþenn ok í folk of skaut: 
þat vas enn folkvig fyrst í heime Vsp 24, 
hart's í heime, hórdómr mikell Vsp 463, 
hamingjor einar þærs (meyjar Mogþrases) 
í heime ero, þó þær meþ jotnom alask 
Vm 497, meyjar ústom mona þér verþa, 
víse gestrl of varet, ef þú ór heime kant 
hverjom at segja alt þats viljak vita Alv 83, 
segþu mér þat, Alvíss! .. hvé sú jorþ 
heiter es liggr fyr alda sunom heime 
hverjom í? Alv 9!, vgl. 11% 13* 154 17% 
19“ 219 234 25% 274 29% 319 33*, sjá 
mon í heime hinztr fundr vesa HHv 40?, 
fell í morgon und Fjgtorlunde buþlungr 





417 heipt- móþr 
Bril*; f. sg. voe. hléra þú af því, heipt- 
gjarn 


kona! gloþ á golfe, at þér góþs vite 
Sg 312. 

*heipt-móþr, ad). zornig, erbitlert: 
m. sg. mom. heiptmóþr (Gunnarr) hgrpo 
hende kniþe Akv 34. 

*heipt-mogr, m. feind: pl. ace. þat 
kann ek et þriþja, ef mér verþr þarf mikel 
hapts viþ mína heiptmogo Hýv 148?. 

heipt-yrþe, n. pl. feindliche worte: 
acc. heiptyrþe ein telr þú þér í hvívetna, 
en ek þér satt eitt segek Fm 9!, (Atle ok 
Guþrán) hendosk heiptyrþe Am 83?. 

heit, n. (got. hait in: ga-hait, ags. hát 
sn: ge-hát, ahd. heizin: ga-heiz) 1) ge- 
liibde: sg. dat. bregþe enge fgsto heite fira 
Alv 3“; ace. Hjorvarþr konungr hafþi þess 
heit strengt at ciga þá konu er hann vissi 
vænsta HHv4, Heþinn strengþi heit til 
Svávu Eylima dóttur HHv 30 pr 12, ek 
strengþak heit þar í mót at giptaz engum 
þeim manni er hræþaz kynni Sd4 pr 10; 
pl. ace. strengþu menn þá heit at bragar- 
fulli HHv30 prll; 2) drohung: pl. dat. 


þa 
ot 


20 


hugþak af heitom, at (grn) være hamr 25 


Atla Am 18“. 

Composttum: heit-strenging. 

1. heita (hét; norw. fær. heita, aschwed. 
heta, adán. hode; got. haitan, alts. hötan, 
ags. hátan, afrts. heta, aid. heizan) Í) ver- 
sprechen, xusichern (ehm eho): 2nf. fggro 
skaltu heita ok láta fast vesa Hór 1298, efnde 
ítrboren (Guþrún) alt þats réþ heita Am 
98?; prs.snd. sg. 2. heitr fljótla for fylkes 
móþor Grp 35“; pl. 3. því at þat heita at 
hlýþege myne(?) Hm 23!; prt. ind. sg. 1. 
(mast suffig. pron.) hétk ok efndak es hinig 
mæltak, at hvívetna hjalpa skyldak Od 9?; 
sg.3. hét þá ferþ Gunnarr, ef Hogne vilde 
Am 7*, (Fróþe) hét hváregre hvilþ né 
ynþe, áþr hann heyrþe hljóm ambátta 
Grit 23; pari. prt. n. sg. nom. vaskak 
heima þás þér heitet vas („als dir das 
versprechen gegeben wurde') Alo 4?; acc. 
hafþi Óþinn honum (Hjálmguunari) sigri 
heitit Sd4 pr4d; 2) ýmd (ehm) eine 
frau (ehe) verloben: prt. ind. sg. Í. (mit 
suffig. pron.) þeim hétomk (d.2. hét ek 
mér) þá þjóþkonunge es meþ golle sat 
á Grana bógom Sg36'; part. pri. n. sq. 
ace. hefr mínn faþer meyjo sínne grimmom 
heitet Granmars syne HH I19?; 3)ýmd 
(ehm) mit etio. (echo) drohen: prs. opt. 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


30 


85 


40 


50 


heita 418 
sg. 2. orþheill þín skal sngo ráþa, þót, 
brúþr jatons! bglve heiter Hdl5l?*; prt. 
and. sg. 1. hét ek þér hgrþo Am 76?; 
4) md (ehn) xu eta. (at eho) herbeirufen : 
enf. nam hann (Gunnarr) ser Hogna heita 
at rúnom Sg 16! 43'!;  prt. and. sg. 1. 
(mit suffig. pron.) húna hvassa hétk mer 
at rúnom Ghv12?; 5) hetssen, befehlen: 
tmper. pl. 2. heiteþ mik heþan (setl. ganga) 
Ls7*; 6) nennen, benennen (mtt dopp. 
ace.): prs. ind. pl. 3. heita (nýtt) dvergar 
draumnjgron Álv 30%4A;  prt. ind. pl. 3. 
(goþ) nátt ok niþjom ngfn of gófo, morgon 
héto ok miþjan dag Vsp 6*, Urþ héto eina 
(mey), aþra Verþande Vsp 202 Heiþe 
héto, hvars til húsa kvam, vglo velspaa 
Vsp 22!, Grimne mik héto at Geirrgþar 
Orm 49!RA, jóþ ól Kdda, jóso vatne.. 
héto Præl Rþ 73, mey átte hann (Herser) 
mjófingraþa, hvíta ok horska: héto Erna 
Rþ 40! (s. Sx. st.), hvé þik héto hjú? FY46?, 
þau (Sigmundr ok Borghildr) hétu son sinn 
Helga, ok eptir Helga Hjorvarþssyni HH 
112, Hnikar héto mik, þás hugen gladde, 
Velsungr unge! ok veget hafþe Æm 18', 
héto mik aller í Hlymdglom Hilde und 
hjalme Hlr 6!, Orkning þann héto es þeim 
(Gunnare ok Hogna) enn fylgþe Am 28?; 
part. prt. m. sg. nom. fregna ok segja skal 
fróþra hverr sás vill heitenn horskr Hýo 
63?, vandr mook heitenn Sigorþr meþ 
seggjom Grp 40', þyrmþak sifjom, svgrnom 
eiþom, síþr værak heitenn hans (Gunnars) 
kvánar vinr Sg 28*, Atle sende ór til 
Gunnars .. Knefrgþr vas sá heitenn Akv 1}, 
lgskr mon (Hjalle) á heitenn Am ö?“, 
mon Yrso sunr vigs Halfdanar hefna 
Fróþa: sá mon hennar heitenn verþa burr 
ok bróþer Grt 227; f. sg. nom. syster vas 
ykkor Svanhildr of heiten Hm a3'; 7) be- 
nannt sein, heissen: nf. svein ól Móþer, 
silke vafþe, jóso vatne, Jarl léto heita 
Rþ 34?, (Konr) eiga gat Rigr at heita 
Rþ 46“; prs. ind. sg 1. Gagnráþr ek heite 
Vm 8!, Hárbarþr ek heite Hrðl 25, Bygg- 
ver ek heite Ls 45!, Alviss ek heite 
Alv3!, Vingþórr ek heito Alv6!', Fjal- 
sviþr ek heite #)y 4!, Vindkaldr ek heite 
F) 6? Svipdagr ek heite #) 47!', Atle ek 
heite HHv 15!, Hrimgerþr ek heite HHov 
17!, Andvare ek heite Rm 2', (mtt suffig. 
pron.) Óþenn nú heitek Grm 64!, Vegtamr 
heitek Bdr 6', Sigvorþr heitek Grp 3? 
ld 





421 heita 
F32!, s. m. þ. F. hvat þat bjarg heiter 
„.? #35? Lyfjaberg þat heiter FY 36!, 
Hlíf heiter ein (mær), gnnor Hlifþrasa F) 
38', Njorþr átti þá konu er Skaþi heitir 
FM 2!, hon (Skaþi) vildi hafa bústaþ 
þann er faþir hennar hefir átt: þat er á 
fjallum nokkorum þar er heiter Þrúþheimr 
FM 24, hon (Gná) á hest þann er rennr 
lopt ok log ok heitir Hófvarpnir FM 4}, 
kom Þórr til ár þeirar er Vimur heitir 
FM 6!, fjoturinn heitir Gleipnir er honum 
(Fenrisúlfi) heldr FM 8!, Sægr heitir sár, 
en Simul stong FMS note, þar (í Úlí- 
dglom) er vatn er heitir Úlfsjár V%v 5, 
Helge hann (konungr) heiter HHo13', 
Loþenn heiter es þik skal eiga HHv 26', 
Dagr fann Helga .. þar sem heitir at 
Fjoturlundi HH 27 pr3, Griper heiter 
gumna stjóre Grp I? segþu mér þat, 
Fáfner! .. hvé sá holmr heiter es blanda 
Ag Sartr ok æser saman? Fn 14}, 
ópner hann heiter Fm 16', gekk Reginn 
at Fáfni ok skar hjarta ór honum meþ 
sverþi er Riþill heitir Fm 30 prð, Vil- 
mundr heiter vinr hogstalda Od 5}; 
pl.3. Ýdaler heita þars Ullr hefr sér of 
gorva sale Grmó!, Breiþablik heita þars 
Baldr hefr sér of gorva sale Grm 12'Wr, 
Himenbjorg heita, en þar Heimdall kveþa 
valda .. veom Grm 13'Wr, segþu mér þat, 
Alvíss! .. hvé þau ský heita .. heime 
hverjom i? Alv17?, ský heita meþ mgnnom, 
en skúrvýn meþ goþom Alv 18!, segþu 
mér þat, Fjolsviþr! .. hvat þeir garmar 
heita es gifrer rata ggrþom fyr? #) 195, 
s. m. þ. F. hvat þær meyjar heita es fyr 
Menglaþar kneom sitja sáttar saman? FP} 
373;  prt.tnd. sg. 1. Sviþorr ok Sviþrer 
es ek hét at Sgkmimes Grmö0!, (mit 
suff. pron.) Yggr áþan hétk Grm ö4d', 
hétomk Grímr, hétomk Ganglere Grm 46!, 
eino nafne hétomk aldrege siz ek meþ 
folkom fór Grm 48*, Grimner hétomk at 
Geirrsþar, en at Ásmundar Jalkr Grm 
49!, hétomk Þundr fyr þat Grm 54? 
(sur form vgl. Jón Þorkelsson, Ark. 8, 
34 ff.; Noreen ? $ 458 anm. 2, $ 461 
anm.3, $463 anm. 1); sg. 3. Hrauþungr 
konungr átti tvá sonu, hét annarr Agnarr, 
en annarr Geirrgþr Grm 1, Geimgþr 
konungr átti þá son tíu vetra gamlan ok 
hét Agnarr eptir bróþur hans Grm 31, 
Skirnir hét skósveinn Freys Skm 4, Ægir 


10 


15 


20 


25 


30 


85 


heita 429 
er gþru nafni hét Gymir Ls Í, einnhverr 
af ásum sá er Heimdallr hét fór ferþar 
sinnar ÆR 2, born ólo þau (Karl ok Sngr), 
bjoggo ok unþo: hét Halr ok Drengr .. 
Rb 24?, Kundr hét einn R643!', Ketell 
hét vinr þeira Hdl 19'F, Várkaldr hét 
minn faþer #) 6?, Sólbjartr hét minn faþer 
FyY47!, Blóþoghófe hét hestr FM10!, 
Níþuþr hét konungr í Svíþjóþ; hann átti 
tvá sonu ok eina dóttur, hon hét Bgþvildr 
Vkvi. 2, bræþr váru þrir .. hét einn 
Slagfiþr, annarr Egill, þriþi Vælundr Vko 3, 
(Vælundr var) settr í hólm einn er þar 
var fyr landi, er hét Sævarstaþr Vkv 18 
pr 2, Hjgrvarþr hét konungr, hann átti 
fjórar konur: ein hét Álfhildr, sonr þeira 
hét Heþinn; gnnur hét Særeiþr, þeira 
sonr hét Humlungr; in þriþja hét Sinrjóþ, 
þeira sonr hét Hymlingr HHv 1—3, Sváfnir 
konungr átti dóttur allra fegrsta, sú hét 
Sigrlinn HHo 6, Iþmundr hét jarl hans 
(Hjorvarþs) HHo 7, Fránmarr hét þar jarl 
-. dóttir hans hét Álgf HHv 9. 10, Hróþ- 
marr hét konungr HHvó pr 10, Eylimi 
hót konungr HHv9 pr 1, Hate hét minn 
faþer HHv 17', Álfr hét konungr HHv 34 
pr 3, Hundingr hét ríkr konungr HH II 3, 
Hamall hét son Hagals HH III pr, 
Hogni hét konungr HH 114 pr 4, Gran- 
marr hét rikr konungr HH II 12 pr1, 
hann (Granmarr) átti marga sonu: hét 
einn Hgþbroddr, annarr Guþmundr, þriþi 
Starkaþr HH IT12 pr 2, Helgi ok Sigrún 
er kallat at væri endrborin; hét hann þá 
Helgi Haddingjaskati, en hon Kára Hálf- 
danardóttir HH 1150 pr 4, Borghildr kona 
Sigmundar átti bróþur er hét .. $f3, 
Grípir hét son Eylima Grp Í, einn dvergr 
hét Andvari Em 8, Otr hét bróþir várr 
Rm 10, Oenn hét minn faþer Rm2', 
Reginn ggrþi Sigurþi sverþ er Gramr hét 
Rm 14 pr 4, Sigmundr hét minn faþer 
Fm 4?, tveir konungar borþuz: hét annarr 
Hjálmgunnarr .. annarr hét Agnarr Sd 4 


45 pr 2.5, Herkja hét ambótt Atla Gór lI1, 


50 


Heiþrekr hét konungr, dóttir hans hét 
Borgný, Vilmundr hét sá er var friþill 
hennar Od í. 2, Skjgldr hét sonr Oþins 
Grt 2, Skjoldr átti þann son er Friþleifr 
hét .. sonr Friþleifs hét Fróþi Grtó, 
kvern hét Grótti Grt 19, á þeiri nótt kom 
þar sá sækonungr er Mýsingr hét Grt 27; 
pl. 1. vit béþe beþ einn stigom ok hétom 


l4* 











429 her- baldr 

eige hér sngr né dótter Ghv 193, sitjom 
hér feiger á mgrom Hm 10%, hér skyle 
enge gþrom granda Grt6!; hér ok hvar 
hter und da: hér ok hvar munde mér 
heim of boþet, ef þyrftak at mólunge mat 
Hýv 67'; 2) hterher (bei verbs der 
bercegung): undr's at áss ragr es hér inn 
of komenn Ls33?, Jarþar burr es hér nú 
inn komenn Ls58!, ganga hér at garþe 
gollhyrndar kýr Þrk 231R, hér's maþr 
komenn F) 44!, horsker hrafnar skolo þér 
á hóm galga slíta sjóner ór, ef þú þat 
lýgr, at hér sé langt komenn mogr til 
minna sala FY 453, snuask hér at sande 
snæfger kjólar HH I5I'K, hér kvam 
Þjóþrekr meþ þria togo Gþr 1I15', verþer 
sóto úte at varþa þeim Gunnare, ef þeir 
hér vitja kvéme Akv l5?R, bjorn hugþak 
hér inn komenn Am 16'R, orm hugþak 


1 


o 


ið 


hér inn fljúga Am 18!R, á hugþak hér 20 


inn rinna Ám 24'R, skoloþ þó hér komner 
Am 45?. 

her-baldr, m. (vgl. ahd. Hari-bald, 
n. pr.) heerftihrer, kriegsfúrst: sg. nom. 
sá enn hunske herbaldr (d. *. Sigvgrþr) 
Sg 18?. 

her-berge, n. (norw. her-byrge, asehwed. 
hár- bárghe, adán. hær-bærghe, her- berg: 
ags. here-beorga, f., afris. her-berge, 
ahd. alts. heri-berga) herberge: sg. gen. 
var þeim (Þór ok Loka) vísat fyrst í 
gestahús til herbergis FM 6'?. 

„here, m. káömpfer, in: ein- here. 

her-fang, n. (norw. her-fang) kriegs- 
beute: sg. ace. drap hann (Mýsingr) Fróþa 
ok tók þar herfang mikit Grt 27. 

* her-gjarn, ad). kampfbegtertg : m. sg. 
mom. réþ til hefnda hergjarn (Sigvgrþr) í 
sal Sg 22!. 

her-glgtoþr, m. heervernichter: sq. 
mom. hitt herglatoþr (Gunnarr) hyggja 
téþe, hvat þeir í bgþve báþer sogþo hrafn 
ey ok orn Br 13?, þá reynde þat, es riþet 
hafþe móþogr á vit min at biþja, hvé 


herglatoþr (Sigvgrþr) hafþe fyrre eiþom á 


haldet viþ ungan gram Br 19?. 

her-konungr, m. heerköntg, köntg der 
krsegsxtige unternimmt: pl. gen. hann 
(Sigurþ) kalla allir menn í fornfræþum 
um alla menn fram ok gofgastan her- 
konunga Sf 34. 

her-maþr, m. (ort. her-mann, aschwed. 
hár-mann, adán. hær-mand;, akd. hari- 


30 


35 


> 
ot 


50 


berr 430 
man, ags. here-man) krsegsmann: sg. nom. 
Helgi konungr var allmikill hermaþr HHv 
30 pr 1, hann (Hundingr) var hermaþr 
mikill HH IT 4, hann (Hjálmgunnarr) var þá 
gamall ok inn mesti hermaþr Sd 4 pr 3. 
hermþ, f. (ahd. hermida) erbttterung, 
xorn; tn: hermþar-hugr, hermþar- litr. 

*hermþar-hugr, m. erbittertes gemiit : 
dat. sg. þeir sjalfer (Granmars syner) frá 
Svarenshauge meþ hbermþarhug her kgnnoþo 
HH 132. 

*hermþar-litr, m. „xornesfarbe', (d. í. 
röte?): sg. nom. hvi's hermþarlitr á Hnifl- 
ungom? HH I50?. 

*her-mogr, m. (vgl. ags. here- mæcg: 
Bugge, Helgedigt. 118) krteger: pl. voc. 
hvar, hermeger! heima eigoþ? HH II5?. 

hernaþr, m. (nor. hernad, fær. hern- 
aður) krzegsxug: sg. dat. Sváva var heima 
meþ feþr sínum, en Helgi í hernaþi HH 
30 pr 4, (Hundingr) átti marga sonu þá 
er í hernaþi váru HHII5. 

*her -numa, f. *rtegsgefangene: sq. 
nom. varþk hapta ok hernuma sams 
misseres síþan verþa Gþr 18'!. 

her-nume, m. krtegsgefangener: sg. 
nom. eige emk haptr, þót værak hernume 
Fo 8?. 

her=numenn, part. prt. krtegsgefangen: 
m. sg. nom. estu haptr ok hernumenn 
Fm 7}. 

herr, m. (0720. her, fær. herur, aschwed. 
háir, adán. hær; got. harjis, alls. ahd. 
heri, ags. afris. here) Í) versammlung 
der freien volksgenossen (= þing): sg. 
dat. vask Hgþbrodde í her fgstnoþ HH 
Il15!'; 2) das um kraege aufgebotene 
volk, krtegerschar, heer: sg. nom. fylgþe 
oss herr manna Am 87“, mon herr koma 
hinig af bragþe ok brenna bó fyr buþlunge 
Grt 199; gen. hers odvite (Sigvarþr) Grp 
43! 53!, hers jaþar (Sigvorþ) Fm 36?; 
dat. (mit suffig. art.) ek vask í hernom 
es hingat gorþesk gnæfa gunnfana, geir 
at rjóþa Hröl 106, Fránmarr jarl hafþi 

. varit þær (Sigrlinn ok Álgfu) fyr hernum 
meþ fjolkyngi HHvöó pr 9; ace. her fella 
Rþ 48*, þeir sjalfer (Granmars syner) frá 
Svarenshauge .. her konnoþo HHI32*, 
hann (Helgi) lá meþ her sinn í Bruna- 
vágum HH lIl4 pr3, sgmnuþu Granmars 
synir her HH II I6 pr 13, mólu þær 
(Fenja ok Menja) her á hendr Fróþa Grt26; 























445 hjor- drótt 

*hjor-drótt, f. mit schwertern bewaf- 
mele schar, kriegerschar: sg. acc. hgfþom 
á skriptom .. hjordrótt, hjalmdrótt (ór 
1 16?*. 

hjor-leikr, m. schwertspzel, kampf: 
sq. gen. þeir sigr hafa es sea kunno hjor- 
leiks hvater eþa hamalt fylkja Æm 23}. 

*hjor-logr, m. „sehwertnass', poet. be- 
aetchnung des blutes: sg. dat. hvé sá holmr 
heiter es blanda hjorlege Surtr ok æser 
saman? Fy 14?*. 

hjorr, m. (got. hairus, alts. heru tm: 
heru- bendi we. a., ags. heoru) 1) sehwert : 
sg. nom. hgfomk hjorr komet hjarta et 
næsta HHv 40“, styndomk til hjarta hjorr 
Fm 1*, hendr mér fulltýþo ok minn enn 
hvasse hjorr Fm 6?, sleit fyr skgmmo 
hrafns hrælunder hjorr Sigvarþar $Sd1“*, 
stóþ til hjarta hjorr Sigverþe Sg 21“; 
gen. lenge liggja léter þú lyngve í þann 
enn aldna jaton. ef þú sverþs né nyter.. 
ok þíns ens hvassa hjors Fm 27“, hugr 
es betre an sé hjors megen, hvars skolo 
vreiþer vega Fim 28!, sigrúnar þú skalt 
kunna, ef þú vill sigr hafa, ok rista á 
hjalte bjors Sd 6?; dat. (Jarl) heste 
hleypþe ok hjorve brá #5 387, esa þat 
hóft, at þú hjorve skyler kveþja Fáfne 
fear Rm 127, nú's blóþogr grn bitrom 
hjorve bana Sigmundar á bake ristenn 
Rm 26!, (sá Guþrún) hugborg jafors hjarve 
skorna Gpr 113“, risto af magne mikla 
hello Sigmundr hjorve ok Sinfjotle FH IS, 
hugþak þik, Guþrún! .. léblgndnom hjar 
leggja mik í gagnom Gprll39“; acc. 
(Víþarr) lætr mege hveþrungs mund of 
standa hjor til hjarta Vsp 54*, margr es 
sá hvatr es hjor né rýþr annars brjóstom 
i Fm 24?, fjarre þú gekt, meþan ek á 
Fáfne rauþk minn enn hvassa hjgr Fm 
26?;  pl.dat. hnigra sá halr fyr hjarom 
Hóv 158“, þeir (Granmars syner) hafa 
markat (merkt hafa) á Moensheimom, at 
hug hafa hjorom at bregþa HH I 48* 
1127“; 2) scharfe felskante (2): sg. dat. 
þik (mik) á bjórve skolo ens hrímkalda 
magar ggrnom binda goþ Ls 493 50!. 

Composita: hjor-drótt, hjor-leikr, hjor- 

logr, hjor-stefna, hjor-undaþr, hjor- 


ing. 

*hjor-stefna, f. sehwerterbegegnung, 
kampf: sg.gen. fara hildingar hjorstefno 
tl HHI13'. 


a 


þa 
(=) 


þa 
or 


hlaupa 446 

hjortr, m. (norw. adán. hjort, fær. 
hjörtur, aschtwed. hiorter; ags. heorot, ahd. 
hiruz) htrseh: sg. mom. Eikþyrner heiter 
hjortr es stendr hgllo á Herjafgþor Grm 
26!, hjortr bitr ofan Grma3ð?, svá vas 
Sigvgrþr of sunom Gjúka, sem være gránn 
laukr ór grase vaxenn eþa hjortr hýbeinn 
of hvossom dýrom Gþprll2?; pl. nom. 
hirter 'o ok fjórer þeirs af hefingar á gag- 
halser gnaga Grm 33'!. 

Composttum : rakka- hjortr. 

*hjor-undaþr, part. prt. vom schwerte 
verwundet: f. sg. mom. (Brynhildr) hjor- 
undoþ hugþe at ráþom Sg 47“. 

hjarþ, f. (aschwed. hiorþ, adán. hjord; 
got. hairda, ags. heord, ahd. herta) herde: 
sg. gen. hverf til hjarþar, ef hug truer, 
brjótr bergdana! beitor sókja Hym 18'; 
ace. hjorþ rekr handarvanr Hýv 71!'; 


20 pl. mom. hjarþer þat vito, nær þær heim 


25 


85 


40 


skolo, ok ganga þá af grase Hýv 21!. 
Compositum: hjarþar - sveinn. 
hjar<þing, n. sekwerterversammlung, 

kampf: sg. dat. hefr okr hvatta at hjor- 

þinge Ghv 6“; ace. mona nú Helge hjor- 
þing dvala HHI52*. 

hlakka (aþ) sehreten, kreischen: tnf. 
arn mon hlakka Vspó0ð%r; prs.ind.sg.3. 
are hlakkar Vsp 50 ?. 

hland, n. (norw. fær. land, aschwed. 
land am: bukka-land, geta-land; ags. 
hland) *arn, urin: sg. ace. þér vilmeger 

á viþar rótom geita hland gefa! Skm 36 ?. 
Compositum : hland - trog. 
*hland=trog, n. harntopf, nachtgeschirr: 

sg. dat. Hymes meyjar hgfþo þik at hland- 

troge ok þér í munn migo Ls34?. 
hlátr, m. (norw. laatt, laatter, fær. 
látur, aschwed. later, adán. latter, ladder; 
ags. hleahtor, ahd. hlahtar) geláchter: 
sg. dat. at háþe né hlátre hafþu aldrege 
ganganda né gest Hýv 131*; aco.u. dat. 
hlátr viþ hlátre skyle hglþar taka, en 

lausung viþ lyge Hóv 42?. 
hlaup, n. (norew. laup, aschwed. löp, 

adán. löb; ags. hlýp, m., afrts. hlép, 

ahd. louf) lauf, in: brul-laup (d. 2. brúþ- 
hlaup). 

hlaupa (hljóp; norw. laupa, fær. leypa, 
aschwed. löpa, adán. labe; got. hlaupan 
1n: us- hlaupan, alts. hlópan, ags. hléapan, 
afris. hlápa, ahd. hlaufan) laufen, springen: 
nf. engi hundr var svá ólmr, at á hann 





449 hliþ 

1. hliþ, /f. (nor. lid, led, fær. lið, 
asehtced. lidh) sette: sg. dat. (askr Ygg- 
drasels) á hliþo fúnar Grm.35?, ace. 
meirr settesk hann (Rígr) miþra fletja, en 


á hliþ hvára hjón salkynna Rþ 3 17? 29, í 


meirr lagþesk hann (Rigr) miþrar rekkjo, 
en á hliþ hvára hjón salkynna Ap ö* 19? 
Já!, brenne mer enn huuska á hliþ aþra 
Sg 65%, brenne enom hunska á hliþ aþra 
mina þjóna menjom gofga Sg 66'; pl. acc. 
tálardíser standa þér á tvær hliþar ok 
vilja þik sáran sea Æm 24}. 

Composttum : hliþ - farmr. 

2. hliþ, n. (nor. lid, fær. lið, asehred. 
liþ, adán. lid, li; ags. afrís. hlid, ahd. 
lit) toröffnung, tor: sg. dat. váru hundar 
vlmir ok bundnir fyr skíþsgarþs hliþi þess 
erum sal Gerþar var Skm 10 pr 2, fjatorr 
str verþr viþ faranda hverjan, es hana 
(Þrymgjall) hefr frá hliþe #Y10*; pl. ace. 
hrittu á hurþer, láttu hliþ rúm! #43". 

Composita: hliþ - skjalf, hliþ- vorþr; 

tún - hliþ. 

3. hlíþ, /. (norw. lid, fær. lið, aschwed. 


liþ, adán. lið, li; ags. hlið; gl. got. hleid- : 


uma, akd. lita) abhang, berghalde: pl. 
ace. þeir (Granmars syner) af ríke rinna 
léto Svipoþ ok Sveggjoþ Sólheima til dala 
lyggótta, dokkvar hlíþer HH 149. 

Composstum: hlíþ- þang. 

*hliþ-farmr, m2. settenlast, last dte an 
den seiten des pferdes herabhiángt: sg. 
aee. hliþfarm Grana „dae btúirde Granes', 
d. 1. gold Od 20. 

hliþ-skjolf, f. fensterbank (R Henning, 
DLÆZ 1890 sp. 229; anders Bugge, Erpr 
og Ettill s. 3): pl. acc. hliþskjalfar (liþ- 
skjalfar Æ) djúpar Akv Í4'. — Als namc 
ron Odins hochsit: Grm 15 Skm 1. 

*hliþ<vgrþr, m. torwiehter: pl. nom. 
hliþverþer hárar borgar grind upp luko 
(þr 1137". 

*hlíþ-þang, n. „fang der berghalde 
poet. bexeichnung des waldes: sg. ace. 
kalla (viþ) hlíþþang haler Alz 28?. 

hljómr, m. (n0rt0. ljom; vgl. got. hliuma, 
m. „gehör') lörm, geráuseh: sg. acc. 
(Fróþe) hét hváregre hvilþ né ynþe, áþr 
bann heyrþe hljóm ambátta Grt 22. 

hljóta (hlaut; norw. ljota, fær. ljóta, 
aschaced. liuta; alts. hliotan, ags. hléotan, 
ahd. hliozan) erlangen, erhalten: in/. 
strangt vas angr ungre (Guþrúno) ekkjo 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


G 


20 


tz 
- 


MM 


- 


35 


45 


50 


hlutr 450 
nafu hljóta Am94?; prs. ind. sg. 2. ulte 
hæra hykk þik ópa mono, ef þú hlýtr af 
hamre hogg Hröbll21;  prt. tínd. sg. 3. 
hón (jatna syster) skell of hlaut fyr skill- 
inga Þrk 323. 

hljóþ, n. (nor. liod, fær. ljóð. asehwed. 
liuþ, adán. ljud, lyd; got. hliuþ? hliuþs?) 
1) gehör, aufmerksamkeit, schwetgen : 
sg. gen. hljóþs biþk allar helgar kinder 
Fsp1!; dat. enn vare gestr, es til verþar 
kömr, þunno hljóþe þeger Hýv í*; 2) tö- 
mendes instrument, horn (in dteser be- 
deutung sonst tm altn. nicht, wol aber 
am adán. nachgewtesen, s. Kalkar 11,816%): 


ö sg. acc. veit Heimdallar hljóþ of folget 


und heiþvenom helgom baþme Pspac!; 
3) gesang; in: Hyndlo-hljóþ (F). 

hljóþr, ad). (asehawed. liudher) sehawezg- 
sam, ruhig : n. sg. ace. hljótt ýttom sjaldan, 
siz kvamt í hendr ossar „ruhages behagen 
hatten wir nte' Amöð2?!. 

*hlóa (aþ ?) 207 stedextestande sein, kochen 
(KG, Efterl. skr. 1, 123 anm.): prs. ind. 
pl. 3. heilgg vatn hloa Gm 299. 

*hlunn-blik, 22. pl. glánxende tiirfliigel(?) 
die steh in rollen bewegen (vgl. jedoch Bugge, 
Beitr. 22, 127): nom. hrynja hýnom (Sig- 
verþe) á hæl þeyge hlunnblik hallar hringa 
litkoþ, ef hgnom fylger ferþ mín heþan $g68?. 

hlunn-gote, mw. „rollenhengst', poet. 
bexeichnung des schiffes: sg. ace. baþ 
hlunngota hafra dróttenn átrunn apa útar 
fra Hym 21". 

hlunn-vigg, 2. „rollenross'. poet. be- 
xetchnung des scehiffes: pl. nom. hlunn- 
vigg hrapa Æm Í. 

hlute, „.. (nore. lute) los, sehteksal: 
sg. mom. litt mon viþ bótask hlute hváregra 
Am 967. 

hlutr, 2. (2070. lut, fær. lutur, asehwed. 
luter, adíin. lod; ags. hlot, ahd. hluz) 
1) teil: sg. dat. hlut veld ek minom „26h 
habe meinen tel daran' (habe antezl an 
dem verbrechen) Am 19?; ace. Atli helt 
vorþ inn fyrra hlut nætrinnar Hllv 11 pr í, 
mál es, Hgþbrodr! hefud at vinna, ef lægra 
hlut lenge býrom (f,atenn ur lange den 
kúiirseren gexogen haben') HH Il 24}, á 
enge hlut 7 kerner æezse, durchaus ntcht 
Sg 36*, enge hlut auþens fear ntehts von 
dem mer suyefallenen rermögen Sg 3, 
gorþet hlut þiggja „nielts konnte man 
erhalten' Am 907; pl. gen. hné hans 


- 


lö 


451 hluþr 
(Sigvarþar) ofdolgr til hluta tveggja „fel 
sn xwet hálften ausetnander' Sg 23'; 
2) ding, sache: pl. dat. var Gleipnir síþan 
gorr ór sex hlutum FMS8S; acc. báþu 
guþin alla hluti gráta Baldr ór helju FM5', 
þessa hluti sagþi Reginn Sigurþi JÆm 12 
pr 1, sumer Gotþorme gófo gera hold viþ 
mungáte ok marga hlute aþra í tyfrom 
Br4b? (s. 353 anm.). 

Composttum: fóta - hlutr. 

hluþr, m. (nor. lunn, fær. lunnur, 
aschwed. lunnar, m. pl., adin. lunde; ald. 
lun) sehiffsrolle, eimes der walxenförmigen 
hölxer, auf denen die schiffe ans land 
gexogen und Áu twasser gebrachl wurden, 
an: hlunn-blik, hlunn-gote, hlunn- vigg. 

hlý, n. (aschwed. adán. ly, vgl. nor. 
lya, f.; ags. hléo, afrís. hli, alts. hlea, 
Í, vgl. got. hlija, f.) wirme, sehiwtile, in: 
of - hlý. 

hiýja (hlýþa; nor. lya, adán. ly; ags. 
hlýwan, hlöowan) ymd (ehm) schutx ge- 
wtihren : prs. ind. sg. 3. (mit suffig. negat.) 
hrgrnar þell sús stendr þorpe á, hlýrat 
henne bgrkr né barr Hór 50?. 

hlymja (hlumþa) 7) ertönen, erklingen : 
anf. hvat's þat hlym hlymja, ek ek hlymja 
heyre nu til ossom rgnnom 1? Skm 14'R; 
2) heilen: prt. ind. pl. 3. hreingolkn 
hlumþo Hym 25' (doch ist des metrums 
wegen due lesart von A: hruto an den 
text xu setxen, vgl. Bugge, Aarb. 1895 
s. 129 anm. 1). 

hlymr, =. lörm, getöse (KG, Efterl. 
skr. 1, 151): sg. mom. hlymr vas at heyra 
hófgollenna, þás í garþ riþo Gjúka arfar 
Od 26!; pl. gen. hvat's þat hlymja (hlym 
hlymja ÆA) es ek heyre til ossom rgnnom 
i? Skm 14!. 

hlynr, 72. (#orw0.lon, asehwed. lön, adáin. 
lan) ahorn; baum im allgem.: sg. voc. 
hvassa vápna hlynr! „baum der scharfen 
waffen', d.a. held Sd 20?. 

hlýr, 2. (alts. hleor, ags. hléor; egl. 
nor. lyra, f.) eange: sy. nom. hlýr roþ- 
naþe GjrI14?. — Sur etym. vgl. Bugge, 
Ark. 2, 216. 

<hlýra, adj. andecl. 
trog -hlýra, úrog-hlýra. 

hlýre, m. bruder: sg. nom. hlýre þinn 
hvárke þorþe eld at ríþa né yfer atiga 
FH3*; dat. fg mon svster, þót fgþor 
misse, hefna hlýra harms #9 10*. 


„-teangig', mn: 


5 


1 


(<=) 


he 
ov 


4) 


3ð 


50 


hlæja 45 

hlyrner, m. himmel: sg. nom. himenn 
heiter meþ mgnnom, en hlyrner meþ 
goþom Alv 12!. 

hlýþa (dd; nor. lyda, fær. lýða, 
asehwed. lyþa, adán. ljude) 7) hören (aur 
etw.: eho oder á eht): nf. biþk þik, 
Sváva!l .. ef vill míno mále hlýþa, at þú 
Heþne hvílo ggrver HHv4l?, vake þú, 
Fróþe! ef vill hlýþa sangom okrom ok 
sogom fornom Grt 183; tmyper. sg. 2. hlýþ 
sggo minne! Hdl 25?;  prt. and. sg. Í. 
(mit suffig. pron.) hlýddak á Hóýva mál 
Hóv 110*; sg. 3. fuglinn kvakaþi, en Atli 
hlýddi hvat hann sagþi HHv ld; pl.3. 
heiler þeirs hlýddo! Hóv 137*; 2) horchen. 
lauschen: prs. ind. sg. 3. (enn vare gestr) 
eyrom hlýþer, en augom skoþar Hóv í?; 
prt. ind. sg. 2. sazt ok hlýdder, meþan sagþak 
þér morg ill of skop mín ok þeira Od 32". 

*hlýþe, f. gehorsam (?): sg. nom. (mit 
suffig. negat.) þviat þat heita at hlýþege 
myne (7) Hm 23". 

hlæja (hló; nor. læja, fær. læa, læga. 
asechwed. leia, adán. le; got. hlahjan, alts. 
hlahan, ags. hlehhan, axd. hlahhan) lachen : 
anf. þat's enn of þann es þú illa truer ok 
þér es grunr at hans geþe: hlæja skaltu 
viþ þeim ok of hug mæla Hýv 46?, hútt 
mono hlæja Hundings syner þeirs Eylima 
aldrs synjoþo, ef meirr tyggja munar at 
sókja hringa rauþa an hefnd fgþor Pm 15'; 
prs.ind. sg. 2. hví hlær æva? Gþr III 1?, 
(mit suffig. negat.) hlæra þú af því, heipt- 
gjarn kona! glgþ á golfe, at þér góþs vite 
Sg 31?; sg. 3. vesall maþr ok illa skape 
hlær at hvívætna Hýv 227; imper. sg. 2. 
(mit suf. pron.) at hórom þul hlæþu aldrege 
Hóv 133*; part. prs. m. sg. nom. hlæjande 
Vólundr hófsk atlopte Vkv 31! 40!'; f. sg. 
mom. fár kunne þeim fljóþa lýtom. esgrátande 
gorþesk at segja þats hlæjande hglþa beidde 
Br 15%, hlæjande Guþrún hvarf til skemmo 
Ghv 7'; prt. ind. sg. 3. hló Hlórriþa hugr 
í brjóste, es harþhugaþr hamar of þekþe 
Þrk 31', hló þá Brynhildr .. eino sinne 
af gllom hug Br10' Sg30!, hló þá Atla 
hugr í brjóste, es heilar sá hendr Guþrúnar 
Gþr I1L9!, hló þá Hogne, es til hjarta 
skýro kvikvan kumblasmiþ 4kv 25', hló 
þá Hogne .. keppa svá kunne Am 61?, 
hló þá Jgrmonrekr, hende drap á kanpa 
Ifm 20'; pl.3. banar hlógo Hm 6“. 

Composttum des part. prs.: viþ-hlæjande. 


453 hlóge 


hláge, n. (nor. logje, asehwed. löghe, 
adin. lgje) verlachung, verspottung: sg. 
gen. opt fær hlóges, es meþ horskom 
komr, manne heimskom mage Hóýv 20?. 
hlóglegr, adj. (nor. lagleg, fær. lögi- 
ligur, aseheed. löghliker, adiin. lgjlig) 
licherlich: n. sg. nom. hafnarmark þykker 
hlóglekt vesa, þars þú í steins líke stendr 
HH 30*, hlóglekt þat þykkjomk, es þinn 
harm tíner Am 53“. 
hlóþa (dd; norzc. lada, asehered. lödha) 
l}imd(ehn) beladen; (tibermiissig) belasten: 
if. vilkak mar mínn mætan hlóþa Hdl 5'; 
é) etiæ. (eho) auf jmd (á ehn) laden: inf. 
(mont) golle hlóþa á Grana bógo Grp 13?. 
*hlymmoþr, m. „der brausende', poet. 
bereichnung des windes: sg. nom. (vindr) 
heiter í heljo hlgminoþr Alv 204Ar. - 
*hnafa (hnóf) absekneaden (2): prt. ind. 
sg. 1. (mit suffig. pron.) máttegak bglva 
bétr of vinna, áþr hnófk hgfoþ af Hnifl- 
ungom (Ghv 12!. 
hnefe, m. (nor. nove, fær. nevi, aschwed. 
návi, adán. næve; mhd. neve in: neve- 
mez) faust; baumkrone (2): sg. nom. í kné 
gengr hnefe, ef kvister þverra Am 69“. 
hnekking, f. (norw. nekkjing) awider- 
stand: sg. ace. hqfþoþ .. hnekking (,2r 
fandet widerstand') meþaun heiler vórom 
Am 56?. 
hníga (hné; norw. niga, fær. niga, 
aschiwed. nigha; got. hneiwan, alls. ahd. 
hnigan, ags. hnigan, afras. hniga) 1) sæel 
neigen, stch lehnen: nf. tré tekr at 
hníga, ef haggr tóg undan Am 697, mona 
þér Sigrún .. Haþbrodr konungr! hníga 
at arme (sich an deine brust lelnen, 
dteh umarmen') HH II1(?;  prt. índ. 
sg. Í. (mat suffig. pron. und negat.) hnékat 
af því til hjalpar þér (,biickte mich um 
dir %u helfen'), at værer þess verþ, 
aldrege Od9';  sg.3. váro ellifo æser 
talþer, Baldr es hné viþ banaþúfo Hdl 
30? (s. bana- þúfa), hné Guþrún hgll viþ 
bolstre Qór I 14', hné viþ bolstre hón 
(Brynhildr) á annan veg Sg4dr?;  pl.1. 
vit hormog tvau hnigom at rúnom „nezgten 
uns Xu emander um ein verlraules ge- 
spröch xu fúhren' Gþr III 4*; part. prt. 
Í. sg. nom. vas hurþ hnigen angelelnt, 
halb offen Rþ 26?; 2) stnken, fallen 
(bes. von sterbenden): ínf. varþ fyr Helga 
Hundingr konungr hnisa at velle HH II9?, 


hnoss 454 
dótter lét Gjúka drenge tvá hníga Am 
47!, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. hvárt 
sé vápna nekkvat, þats knege Viþofner 
fyr hniga á Heljar sjgt? #) 25“, (Hamþér 


ó ok Sorle) léto mog ungan (Erp) til moldar 


hniga Hm 15*; prs.and.sg.3. fyr þessom 
eggjom hnígr sá enn aldne jytonn Skm 
253, (mit suffig. negat.) hnígra sá halr 
fyr hjprom Hóv 158*;  prt. índ. sg. 3. hné 


lu hans (Sigvarþar) ofdolgr til hluta tveggja 


„ftel in xtei hílften aus einander' Sg 
23!, hendr ok haufoþ hné á annan veg 
Sg 233, Hamþér hné at húsbake Fm 31?; 
pl. 3. (skjaldmeyjar) hnigo í eld heitan 


ið Akv 455, hnigo heilog vatn af himenfjgllom 


„strömten herab' HH1II?; part. prt. m. 
sg.nom. svá kömsk meirr aptr móþor at 
vitja geirnjorþr hnigenn á Gotþjóþo Ghv 83; 
hn. fyrer dahin sínken, umkommen: tnf. 


20 létk hann (Hrungne) falla ok fyrer hniga 


Hrbl 35. 

hnipenn, adj. (norw. nipen, fær. nipin 
„duekmiuserig') biegsam, poet. epttheton 
des gefreides: m. sq. ace. kalla (sáþ) í heljo 


25 hnipenn Alv 32. 


hnipna (aþ; zgl. norw. nipa, ags. hni- 
pian, mid. nipfen) den kopf hángen lassen, 
fraurig werden: prt. ind. sg. 3. hryggr 
varþ Gunnarr ok hnipnaþe Sg 13', hnipn- 


30 aþe Grane, drap í gras hofþe Ggr 1153, 


hnipnaþe Gunnarr Gþr II 7', út gekk Sig- 
verþr andspjalle frá, hollvinr lofþa, ok 
hnipnaþe FH 4?. 

hnit, =. (noræ. nit) xusammenstoss, 


30 kampf; tm: hnit-bróþer. 


* hnit bróþer, nv. kampfgenosse (?): sg. 
dat. (Þórr) hamre kniþe hófjall skarar 
ofljótt ofan ulfs hnitbróþor (d. 2. der Mid- 
gardssehlange) Hym 24. — Vgl. jedoch 


40 Bj. MagnússonÓlsen, Aarb. 1888, s. 22. 


hnjósa (hnaus; mor. njosa, fær. njósa, 
aschwed. niusa, adán. nyse; ahd. niosan) 
mtesen: nf. hvárke þú þá þorþer fyr 
hræzlo þinnc físa né hnjósa, svát Fjalarr 


45 heyrþe Hrbl 80 (egl. jedoch E. Stevers, 


/x 21, 109, der fúir hnjósa das synon. 
fnjósa einsetxen möchte). 

hnoss. f. (norw. noss, #. „kntrps', 
adán. nos schátxchen') kostbarkeit, klei- 


öð mod: pl. gen. móþor tókt mina ok myrþer 


til hnossa Am ö83*; aec. hverr vilde mór 

hnosser velja, hnosser velja ok hugat 

mæla Gþr 1121'*, bereþ hnosser fram 
155 


455 hnúka 

Húnkonunga Ghv 6%, sitr eige hér sngr 
né dótter sús Guþrúno gæfe hnosser 
Ghv 19}. 

*hnúka (kþ; 2070. nuka) <usammen- 
gekauert sttxen: prí. ind. sg. 2. í hanzka 
þumlunge hnúkþer þú, einhere! ok þótteska 
þú þá Pórr vesa Ls 603. 

hnófelegr, adj. anxtiiglich, höhniseh : 
n. pl. acc., comp. n. pl. ace. hvar namtu 
þesse en hnófelego orþ, es ek heyrþa aldre 
in hnófelegre? Hröl 111. 112. 

hneggva (bnogg; norw. nggga) md 
(ehn) von etw. (eho od. at eho) trennen, 
thn einer sache berauben: pré. and. sg. 2. 
hngggt mik at bróþrom ok at brynjoþom, 
hngggt mik at ollom haufoþniþjom Gþr 
III5%*. part. prt. m. sg. nom. miklo estu 
hnuggenn, es þú 'st mino genge, gllom 
einherjom ok Oþens hylle Grmöl?. 

hodd, /. (got. huzd, n., alts. ags. hord, 
ahd. hort, m.) I) sehatx: sg. nom. es und 
einom mér gll of folgen hodd Niflunga 
Akr 28?; ace. sparþet hilmer hodd blóþ- 
rekna HHI9*; 2) eingeschlossener raum, 
bextrk: sg. ace. þær (ár) hverfa of hodd 
goþa Grm 25 (rgl. Bugge =. st.). 

1. hof, n. (nor. hov, fær. hóv, aschwed. 
hof, adán. hof, hov; alfs. ags. afrís. ahd. 
hof) 1) wohnung: sg. dat. þat's til kostar, 


ef koma mætteþ út ór óro glkjól hofe : 


Hym 34?; 2) tempel: sg. ace. hittosk 
æsor á Iþavello þeirs horg ok hof hátim- 
broþo Vsp 7?, hof monk kjósa, horga 
marga HHvd!; pl. dat. hofom ok horgom 
hann (Njorþr) ræþr hundmorgom Vm 38. 

2. hóf. n. (nor. adán. hov, fær. hógv, 
aselhwed. hof) mass: sg. dat. haldet maþr 
ú kere, drekke þó at hófe („mit massen ') 
mjgþ Hýv 19! (vgl. jedoch Wisén, EEK 
105 f.), ríke sitt skyle ráþsnotra hverr í 
hófo hafa (,möge mit mássigung seine 
macht gebrauchen') Ilýv 64?, hættu nú, 
Njorþr! hafþu á hófe þik! Ls 36', ek 
bóte svá brest á golle, at feþr þínom 
fegre þykker ok móþr þínne miklu betre, 
ok sjalfre þér at sama hófe („in dem- 
selben masse', d. h. ebenso gut were fríiher) 
Pkr 283. 

Composttum : gr-(h)óf. 

* hóf<gollenn, adj. vergoldete hufe ha- 
bend: m. pl. gen. hlymr vas at heyra hóf- 
gollenna (d. h. der pferde), þús í garþ riþo 
Gjúka arfar Od 26!. 


3 


LS 


50 


holmr 


hófr, nr. (norw. adán. hov, fær. h 
aschwed. hof; alts. afrís. höf, ag: 
ahd. huof) huf: sg. dat. (rúnar 
ristnar) á Alsvinz hófe Sd 15?. 

Composttum: hóf - gollenn. 

hóglegr, adj. passend: compar. 
ace. sék til ráþ annat halfo hæ 
Am 66?. 

hold, n. (nor. fær. hold, asehwed. 
huld; ags. hold) fletseh: sg. nom. Í 
hjarta vas mér en horska mær H 
(s. hjarta); dat. ór Ymes holde vi 
of skopoþ Vm 21! Grm 40!, þau ( 
Iifþraser) leynask mono í holde 
mimes (í Mimes holde U) Vm 4. 
hrævakulþe meget þíno holde fara ( 
(rúnar kvaþ ristnar) í guma hol 
I17'Vs; acc. (Vólundr) gekk brúnn: 
hold steikja Pkv 113, hold hugþak 
(hvelpa) at hræom orþet Gþr 1143}, 
Gotþorme gófo gera hold Br 4b? í 
anm.). 

Composttum: hold -gróenn. 

hold - gróenn, part. prt. ans 
gewachsen: f. sg. mom. brynjan va 
sem hon væri holdgróin Sd 7, hvat 
fótr fóte veita nó holdgroen hand an 
Hm 139. 

holir, ad. (nor. holl, fær. 
aschwed. hulder, dán. huld; got. 
alts. ags. afris. ahd. hold) hold, fi 
lich, acoltollend: m. pl. gen. mis 
þér hollra Am 64?;  f. pl. nom. h 
áttom vér konar, ef oss hollar vær 
453, hjalpe þér hollar vætter, Fri 
Freyja Od 8S'; mn. pl. nom. (mc 
hyggja á þorf hverja, sem vit holl 
Am 97!; ace. holl regen Ls4?. 

Composita: holl-vinr; gagn - hol! 

hollevinr, om. verfrauter freun 
nom. Sigvgrþr .. hollvinr lofþa F!Z 

holmr. „m. (norw. addn. holm. 
hólmur, asehwed. holmber; alts. ags. 
Í) tmsel: sg. dat. sútoþ it Vólundr 


5 í holme? VPkr 424, sótom vit V 


saman í holme Pkv 43?;  aee. (V 
var) settr í hólm einn er þar ví 
landi, er hét Sævarstaþr Pr 18 
2) kampfplatx (da xittetkimpfe ger. 
nseln ausgefoehlen wurden): sg. 
segþu mér þat, Fáfner! .. hvé sa 
heiter, eg blanda hjorlege Surtr ok 
saman? Fm 14?. 


457 holt 


holt, ". (norzo. adán. fær. holt, asehwed. 
hult; alts. ags. afrts. holt; ahkd. holz) 
ychölk, wald: sg. gen. til holz ek gekk 
uk til hrás viþar gambantein at geta Skon 
321; dat. þau (Lif ok Lifþraser) leynask 
mono í holte Hoddmimes Pm 457, esa sá 
nu hýrr es ór holte ferr Vkv 17*, einstóþ 
emk orþen sem osp í holte etc dze espe 
im (nadel-)alde Hm 4! (Bugge, £x 
1, 387). 

Composttum: holt-riþ. 

*holteríþ, #2. berwaldeter beryriicken: 
pl. gen. heim hvalc haf til bójar ok holt- 
ríþa hver í gognom Hym 27. 

hór-dómr, 7. (aschwed. hor- domber, 
adin. hur-dom; afris. hor-dom) hærerei, 
ehebrueh: sg. mom. hart's í heime, hór- 
dumr mikoll Vsp 45. 

horfa (fþ;, morw. fær. horva, adán. 
horf, horve) /) gertehtei sein: prs. ind. 
pl.3. sal sá standa .. norþr horfa dvrr 
Fep 382. — prt. ænd. pl. 3. kvam hann 
(Rigr) at sal, suþr horfþo dyrr KB 26*; 
2) sehauen, blicken: inf. ara þúfo á skaltu 
ar sitja, horfa heime ór (,deine blicke 
ton der welt abkehren'), snugga heljar til 
Skm 27?. 

horn, 2. (norzc. fær. aschwed. adíin. 
horn; got. haúrn, alts. ags. afrís. ald. 
horn) 7) horn eines tieres: pl. nom. horn 
(dýrkalfs) gloa viþ himen sjalfan HH IT 
375; gen. braut af þjóre þurs ráþbane 
hótún ofan horna tveggja Hym 19*; dat. 
af hans (Eikþyrnes) hornom drýpr í Hver- 

gelme Grm 267; 2) aus dem horn etnes 
lteres verfertigter gegenstand, und war 
a) trínkhorn: sg. dat. hann (Loki) tók 
viþ horni ok drakk af Ls53 pr 1, á horne 
skal þær (glrúuar) rísta Sd 7%, þær (hug- 
rúnar) of hugþe Hróptr af þeim lege es 
leket hafþe ór hause Heiþdraupnes ok ór 
horne Hoddrofnes Sd 135, vóro í horne 
hverskyns stafer ristnor ok roþner Gpþr 
1123', (mit suffig. negat.) viþ hleife mik 
sældo né viþ hornege Hóýv139'; ace. 
Agnarr gekk at Grimni ok gaf honum 
horn fult at drekka Grm 32, Hrist ok 
Mist viljak at mér horn bere Grm 36', 
bon (Borghildr) tók eitr mikit horn fult 
ok bar Sinfjatla Sf8, Borghildr bar annat 
horn Sinfjatla ok baþ drekka Sf13, hon 
(Sigrdrifa) tók þá horn fult mjaþar ok gaf 
honum (Sigurþi) minnisveig Sd / pr 1, 


25 eþa hvárs Ls33?; 


50 lostfagrer liter Hýv 923; 


horskr 458 
(mit suffig. art.) er haun (Sinfjatli) sá í 
hornit, skilþi hann at eitr var í „Sf9, 
Sigmundr tók hornit ok drakk af Sf10, 
enn it þriþja sinn bar hon (Borghildr) 
honum (Sinfjatla) hornit Sf15;  pl.gen. 
fór þar fjolþ horna, unz þótte fulldrukket 
Amóð?;  b) horn um blasen: sg. nom. 
hótt bléss Heimdallr, horn's á lopte Fsp 
46?; acc. (haler glreifer) til gota etko 


10 gorþot heyra, áþr halr hugfullr í horn of 


þaut Hm 18?. 
Compositum: horn - gofogr. 
*horn=gofogr, adj. mit hörnern ye- 
schmuickt: superl. m. pl. ace. (Egell) hirþe 


15 hafra horngofgasta Hym 7". 


hornungr, „æ. (afres. horning, ags. 
hornung 27: hornung-sunu) ém wtnkel 
(horn) erxeugtes kind, bastard: sg. ace. 
(Hamþér ok Serle) kvóþo harþan mjok 


2 (Erp) hornung vesa Hm 14?. 


hórr, om. (got. hörs) ehebrecher, buhle 
sý.mom. ása ok alfa cs hor inne oro hverr 
hefr þínu hórr veret Ls 301; gen. þat's 
vá litel, þót sér vers fac varþer, hóss 
acc. Sif á hór heima 
Hrbl 122, einn ek veit, svát ok vita 
þykkjomk, hór ok af Hlórriþa, ok vas þat 
sá enn l:bvise Loke Ls 54}. 

Composttum: hór-dómr. 

horsklega, adr. freimiitig, offen: seg, 
itr konungr! ættingo! mér heldr horsklega, 
es hugat mælom Grp 10?. 

horskr, ad). (alts. ald. horsk, ays. 
horse; vgl. got. and -hruskan) klug, wetse, 


35 rerstándig: m. sg. nom. þás horskr ok 


þegoll komr heimesgarþa til, sjaldan verþr 
vita vgrom Hór 63, fregna ok segja skal 
fróþra hverr sás vill heiteun horskr Hóv 
63?, (ck þér gef) þat sverþ es sjalft mon 


40 vegask, ef sá's horskr es hofr Skm 9“, 


horskr þótte mér (Sigvorþr), ef hafa kynnc 
ástráþ miket yþvar systra Fm 35!, esat 
svá horskr hildemeiþr, sem hers jaþar 
hyggja mundak, ef bróþor lætr á braut 


45 komask, en gþrom hefr aldrs of synjat 


Fm 36 ', horskr konungr (Gríper, Gunnarr) 
Grp 2! Od 27', horskr Gunnarr Grp 50'; 
dat. horskom hal (Sigverþe) Br 4!; ace. 
opt fú á horskan, es á heimskan né fá, 
pl. nom. horsker 
hrafnar skolo þér á hým galga slíta 
sjóner ór Fj dö! (s. S x. st.), þann (sal á 
Hindarfjalle) hafa horsker haler of ggrvan 


459 hót 

ór ódgkkom ógnar ljóma Fm 423, heiler 
fareþ nú ok horsker, hvars ykr hugr 
teyger! Akv12*%; dat. opt fær hlóges, es 
meþ horskom kömr, manne heimskom 
mage Hóv 203, heimska ór horskom gorer 
halþa suno sá enn mátke munr Hýv 93?; 
acc. þá vér fegrst mælom, es vér flást 
hyggjom, þat tæler horska huge Hóv 904; 
f. sg. nom. horsk vas húsfreyja (Guþrún), 
hugþe at manvite Am 3', sagþe horsk 
(Kostbera) hilme, þegars hón réþ vakna 
Am 10%, (svo.) hold ok hjarta vas mér en 
horska mær Hýv 95?; dat. (Atle) horskro 
(Guþrúno) harm sagþe Am 64?; ace. mey 
átte hann (Herser) mjófiugraþa, hvita ok 
horska (hvitre ok horskre I), hóto Erna 
Rþ 404, horska Heimes fóstro (Brynlhilde) 
Grp 31“; pl. voc. huggezk it, horskar! 
Am 327; acc. horskar áttom vér konor, 
ef oss hollar være Hrb!l 43; n. sg. nom. 
(sto.) hóþungar hverrar leitaþe mér et 
horska man (Billings mær) Hýve 101. 

Compositum: gcþ - horskr. 

1. hót, n. (nor. aschæwed. hot, fær. 
hót; got. lvöta, f., vgl. alts. hóti „feind- 
lieh') drohung: pl. acc. hót þin hræþomk 
etke lyf Em 93. 

2. hót, =. etwas: sg. dat. Hake vas 
Hveþno hóte baztr suna „vm etwas" (d. h. 
um eim bedeutendes, bet wettem) der 
trefflichste Hdl 28!. 

hot=vetna (d. 2. hvat-vetna: Noreen ? 
$ #2, 10) n. pron. jegliches, alles: sg. 
nom. á þik hotvetna stare Skm 283, hroldo 
hotvetna þats til hags skylde Am 91; 
dat. vesall maþr ok illa skape hlær at 
hvivetua Hóv 227, ósviþr maþr vaker of 
allar nætr ok hyggr at hvívetna Ilóv 23, 
heiptyrþe ein telr þú þér í hvívetna Fn 9', 
vas hvivetna („auf yegliche weise') vil- 
mál talet Br 12?, hétk ok efndak es hinig 
mæltak, at hvívetna (Jedem twesen') 
hjalpa skyldak Od9*; ace. ósnjallr maþr 
ugger hotvetna Hýv 487, hræfþak of hot- 
vetna, meþan Hogne lifþe Am 67}. 

hrafn, =. (nor. aschwed. ramn, fer. 
ravnur, adán. rafn; ags. hræfn, ahd. 
hraban) rabe: sg. nom. hrafn kvaþ at 
hrafne HH Íóa', hrafn at meiþe hátt 
kallaþe Br ö?, hitt herglgtoþr hyggja téþe. 
hvat þeir í byþve báþer sogþo, hrafn ey 
ok grn, es heim riþo Br i3!; gen. dyggva 
fylgjo hykk ens dgkkva vesa at hrotta- 


þa 
u 


20 


2 


30 


35 


45 


g 
= 


hraun 


meiþe hrafos In 20}, sleit fyr s 
hrafns hrælunder hjerr Sigvarþar 
dat. hrafne HHlöóa'; pl. nom. | 
hrafnar skolo þér á hým galga slit: 
ór F)45', flugo hrafnar tveir af | 
axlom, Hugenn til hanga, en 
Munenn FAM9', þitt skyle hjarta 
slita víþ lond yfer, an viter mani 
119?, þess átt, Guþrún! gróte at 
at hjarta mítt hrafnar slite Gþr 
ace. fyrr vilda ek .. hrafna seþja á 
þínomn, an tíkr yþrar teygja at solle H 
heyrer þú hrafna gjalla, grno gjal 
fegna, varga þjóta of vere þínom 6 

hrammr, on. (norw.ram, fær. tí 
asehæwed. ramber; gl. ags. t 
„krampf') klaue, tat:e: sg. dat. 
kvaþ ristnar) á bjarnar hramme 
ace. (bjaru) hrista svá hramma, 
hrédd yrþem Am 16?. 

*hrap, 7. (nor. rap) ausgleate: 
sturx: sg. dat. hrottameiþahrapeRm. 

hrapa (aþ; nor. fer. aschtwec 
1) stíirxen, eilen: nf. ilt's fyr 
hrapa „es 2st sehlimm am glúcke 
xu etlen' (2) Mm 25!; 2) ver: 
prs. and. pl. 3. hlunnvigg hrapa Æ; 

hrár (spáter rár) adj. (noree. d 
fær. ráur, asehwed. rar; alts. lu 
ags. hreaw, ahd. ráo) 1) feucht: 
gen. til holz ek gekk ok til hrá 
Skm 32!; 2) saftfrisch: m.sg.s 
(ljóþ) kann ek et sétta, ef mik sær 
á rótom rás viþar Ho 151?; 
ungebraten: n. sg. ace. (þeir Hel 
þar rátt (setl. kjöt) HHIH4 pr 4, | 
und hjölmom hrátt kjt eta? HHI 
áur elymol. vgl. Bugge, Beitr. 2 

hrata (aþ; spáter rata; norw. 
rata) 1) fallen, <u fall komme 
ind. sg. 3. ratar gorlega ráþ Sigvarj 
30?; pl. 3. grjótbjorg guata, 
hrata Vsp ö??; 2) sich tiberstirx 
beelen: part. prt. n. sg. mom. hral 
mæge mon hverjom þykkja „jede 
es schetnen, dass teh mich um í 
schtwágerung sehr beeilt, íhr efri 
gestrebt habe' Alo I?*. 

hraun, =. (fr. reyn, vgl. di 
ortsnamen Röuna, Röun'n) tetldna 
(auf Ísland bexeichnung der dur 
ströme verheerten landstrecken)in. 
búe, hraun - hvalr. 


461 hraun - búe 
hraun-búe, m2. „bewohner der wildnis', 
d.1. ræse: sg. dat. ér heyrt hafeþ .. hver 
af hrauubua (d.. Agle) hann (Þórr) laun 
of fekk Hym39?; pl. gen. Loþenn .. 
hundviss jgtonn, hraunbua verstr HHv 25?. 
*hraun= hvalr, „2. „tvalfisch der wild- 
ns , poet. bexeichnung des rtesen: pl. acc. 
hraunhvale hann (Þórr) alla drap Hym 37“ 
tegl. jedoch EHadstein, Ark. 15, 162). 
hraþ-fðrr, ad). (norw. rad-fgr) hurtiy 
laufend, schnell: m. sg. acc. (sw.) hest 
un hraþfóra lát hinig rinna G%o 197. 
hraþ = mæltr, adj. (norw. rad- mælt) 
sehnell bereat xum reden: f. sg. nom. 


10 


hraþmælt tunga, nema haldendr eige, opt 15 


ser ógútt of gelr Hóýv 29}. 

hraþr, ad). (norze. rad, aschwed. raþer; 
ags. hræd, aðd. hrat) sehnell, hurtig, in: 
hraþ-fórr, hraþ -mæltr. 

hregg, %. sfurm, tauveller: sg. nom. 
mon hregg austan (sel. koma) Am 17?. 

hrein = galkn, n. „wngeheuer (d. h. 
sthúdager, feind) der rennliere', poet. 
beteichnung des wolfes (Bugge, Aarb. 
1895 s. 129): pl. nom. hreingglkn hlumþo 
(hruto A) Hym 25!. 

1. hreinn, ma. (norw. rein, aschwed. 
ten; ags. hrán) renntter: sg. acc. svá's 
fríþr kvenna þeira es flátt hyggja, sem .. 
style haltr henda hrein í þáfjalle Hýo 
83 — Zur etymol. vgl. Bugge, Bettr. 
24, 434 fg. 

Compositum : hrein - galkn. 

2. hreinn, ad). (norto. rein, fær. reinur, 
aschwed. adán. ren;, got. hrains, alts. 
hrén, hréni, akd. hreini) rein, hell: m. 
sg. ace. (ste.) (gl kalla) hreina log jotnar 
dln 343. f. sg. dat. hals hvítare hreinne 
mjgllo Æp 257. 

hreyse, mn. (norw. rvys, f, aschwed. 
Mo, dán. rgs) steinhaufe: sg. acc. hefr 
1 hreyse hvarleiþr skriþet HHI3S*; pl. 
dat. sá (Þórr) ór hreysom meþ Hyme 
ðustan folkdrótt fara fjölhgfþaþa Hym 36 ?. 

hreyta (tt; norw. rgyta, fær. royta; ags. 
hrýtan) /) fortsehleudern (eho): prt. ind. 
%.3. (Guþrún) hreytte gorvallom (hals- 
henjom) Am 43“; 2) verschleudern, ver- 
Shenken: prt. ind. sg. 3. (Jarl) hringom 
hreytta, hjó sundr baug Rþ 39. 

*hrikja (kþ) *narren: prt. índ. pl. 3. 
býtt hrikþo grinder, os Hogue kníþe 
Am 353. 


20 


25 


30 


Jð 


40 


öl 


Að 


hring- brote 462 

hrím, x. (#0rw. adán. rim, fær. rím, aschd. 
rim 2: rimfrost; ags. hrím, amhd. ríme) 
reif; in: hrím-kaldr, hrím-kalkr, hrím- 
þurs. — Zur etymol. s. ESchröder, Hx 42,67. 

hrím -kaldr, ad). (ags. hrim -ceald) kalt 
wie reif, eiskalt: m. sg. gen. (st0.) þik 
(mik) á hjorve skolo ens hrímkalda magar 
gornom binda goþ Ls 49? 50', himenn (vas 
skapaþr) ór hause ens hrímkalda jatons 
Vm 212; ace. (sw.) hqfþe skemra láte 
hann (Sigvgrþr) þann enn hrímkalda jgton 
(Regen) ok af baugom bua Fn 38. 

hrím-kalkr, m. Xrystallkelch (Bugge, 
Stud. 4): sg. dat. tak viþ hrimkalke fullom 
forns mjaþar! Skm 38! Lsö3!, gekk Sif 
fram ok byrlaþi Loka í hrimkalke mjoþ 
Ls52 prl. 

hrím=þurs, mm. retfrrese: sg. dat. und 
hende vaxa kvýþo hrimþurse (Yme) mey 
ok mog saman Vma33!'; pl. nom. ens 
hindra dags gengo hrímþursar Hýva ráþs 
at fregna Hóva hallo í Hóv108!, Hel 
býr und einne (rót Yggdrasels), annarre 
hrimþursar Grm 319, heyre jatnar, heyre 
hrímþursar Skm 34!; gen. til hrimþursa 
hallar þú skalt hverjan dag kranga kosta- 
laus, kranga kostavgn Skm 35 ?. 

hrinda (hratt; vor. fær. aschwed. rinda,; 
ags. hrindan) 7) stossen, fortstossen (eh, 
eho, á eht): zmper. sg. 2. (mit suffig. 
prom.) hrittu á hurþer „stosse ans tor, 
stosse das tor auf“ Fjd3!';  prt. ind. 
sq. 3. (Brynhildr) hratt af halse hveim 
þar sér $g44?, sjau hjó Hygne sverþe 
hvgsso, en enom átta hratt hann í eld 
heitan Akv 207, hratt fyr hallar dyrr.. 
brande brúþr heitom Akv 44?; pl. 3. 
hrundo þeir Vinga ok í hel drýpo Am 38!'; 
part. pré. n. sg. ace. morg veitk mæte mér 
gengen frá, es kalke sék ór kneom hrundet 
Hyma33?; hr. út hínausstossen: prl. 
end. sg. 3. haun (Geirrgþr) hljóp upp á 
land, en hratt út skipinu Grm 11, karl 
hratt út skipinu ok hvarf þegar Sf23; 
2) abwerfen, einer sache (eho) eim ende 
machen: ínf. gryin vask nornom, vildak 
hrinda vreiþe þeira Ghv 13?. 

hring-=brote, „v. „ringbrecher', d. 2. 
schátxespender, fiirst: sg. dat. heltk hyfþe 
viþ hriugbrota (Gunnar) Od 21?; pl. nom. 
ykr's, Sinfjgtle! sómra miklo gunne at 
heyja .. an óuýtom orþom at bregþask, 
þót hringbrotar heipter deile HH I47*. 


463 hring -drife 

*hring-drife, “. „*erstrewer der ringe', 
d.h. schátxespender, ftirsl: sg. nom. svá 
skal gollo frókn hringdrife viþ fira halda 
Akv 349. 

hring-legenn, part. prt. im kreise ye- 
lagert, sich ringelnd: m. sg. dat. ormo 
hringlegnom Hóv 85?. 

hringr, 7. (norw. adán. ring, fær. ringur, 
aschwed. ringer; alls. ags. afrís. ahd. 
hring) 1) ring, bes. der goldene armring, 
em plur. oft s.v. a. schátxe, kostbarkciten 
tiberhpt: sg. dat. (eiþa svarþa) at hringe 
Ullar Akv 32%, hár fannk heiþingja vriþet 
í hring rauþom Akv8?; ace. er hann 
(Andvari) hafþi fram reitt gullit, þá hafþi 
hann eptir einn hring, ok tók Loki þann 
af honum Æmd4 pr2, (mit suffig. art ) 
dró Óþinn fram hringinn Andvaranaut ok 
hulþi hárit Æm 5 pr 4, til jartegna sendi 


hon (Guþrún) Hogna hringinn Andvaranaut : 


ok knýtti í vargshár Dr 10; pl. gen. hón 
(jetna syster) skell of hlaut fyr skillinga, 
en hogg hamars fyr hringa fjalþ Þrk 323, 
kvgddo siþan Sigmundar bur auþs ok 
hringa Hundings syner HHI1I?; 
(Jarl) hringom hreytte #5 39%, vas uss 
synjat Sváfnes dóttor hringom gódrar, es 
hafa vildom HHv 5%, síþ mont, Helge! 
hringom ráþa .. ef æð þeger HHv6', 
Hróþmarr skal hringom ráþa þeim es átto 
órer niþjar HHo 11', hringom rauþom reifþe 
hón (Guþrún) húskarla Ako 427, montat 
halda Hleiþrar stóle, rauþom hringom nó 
regengrjóte Grt 207; ace. valþe Herfaþer 
hringa ok men Vsp 30', lát þér af handum 
hringa rauþa, ef Óþlask vill áster mínar 

rk 293, mælt hafkak þat í munarheime, 
þás mér Helge hringa valþe: myndega 
losteg at liþenu fylke jgfor ókunnan arme 
verja HHv 42?, hótt mono hlæja Hundings 
syner .. ef meirr tyggja munar at sókja 
hringa rauþa an hefnd fgþor Æm 15?, getk 
þér, Guþrún! goll at þiggja .. hringa 
rauþa Gþr 1126?; 2) rang an der tiir: 


sg. mom. hringr vas í gætte Rþ 26?;. 


3) ring am sehwertknopf: sg. nom. hringr s 
í hjalte HHv9!; 4) ringförmeger griff 
am kessel, henkel: pl. nom. hófsk á hgfoþ 
upp hver Sifjar verr, en á hælom hringar 
skullo Hym 35“; 5) panxerring: pl. 
gen. hrynja hónom (Sigverþe) á hæl 
þeyge hlunnblik hallar hringa (hringe 1?) 
litkoþ, ef hgnom fylger ferþ min heþan 


dat. vr 


tz 
= 


4) 


- 


36 


0 


hríþ - feldr 


Sg 68? (vgl. jeduch Bugge, Bettr. 2: 
— Als mánnlicher eigenname Hi 
Compostta: hring-brote, hring 
hring-legenu, hring - vareþr; 
hringr. 
* hring=vareþr, part.prt. renggesch 
m. sg. nom. malmr hringvareþr Sg 
hrípoþr, me. (egl. neuesl. hripa Á 
bes. beim schreiben, fær. ripa 
reissen od. sehleudern') „der hi 
poet. Dexeieknung des feuers: 
heitr estu, bripoþr! ok heldr til 
gangomk firr, fune! Grm 1. — PV 
11, 305 (str. 14 v.1.): viþ lopte léto 


5 heitan hripoþ í hrgom viþe, end 


11, 486. ö“0. 

hrís, 2. (sori. aschwed. adá 
ags. hrís, ahd. hris) 1) buschce 
stráuch, gehölx: sg. dat. hriso 
hývo grase vegr es v:étke troþr Hí 
hríse vex ok hývo grase Viþars la 
Urm 17), (mat suffig. art.) hann (£ 
hevrþi at igþur klokuþu á hrísinu 
pr6; aee. (Atle) lézk ykr ok gefa 
„ hrís þat et mtra ex meþr 
kalla AAv ö?; 2) reisiy: sq. 
branu hrise allþurro fúrr Vko 1f* 
(Præll) bar heim at þat hrís gors! 
Rþ 93. 

hrista (st; or. fær. asehtce 
din. ryste; egl. got. hrisjan tn: af - 
us - hrisjan, gys. ælls. hristan) 1) 
teln: tnf. skegg nam (Vingþórr) a 
Þrk ið; prt. ind. sg. 3. Fáfnir hi 
ok barþi hofþi ok sporþi Fin6; 
( valtívar) hristo teina ok á hlé 
Hym 1*; opt. sy. 3. (bjorn) hri 
hramma, at vér hrædd vrþem Á 
2) hristask, a) stek sehtitteln: p 
pl. 3. marer hvistosk HHo 289; 
schtittert werden, erbeben: prt. tn. 
hristesk gll Húnmgrk ÁAko 13?. 

hríþ, f. (vor. rid, fær. rið, a 
ridh; ags. hrið) Í) witndstoss, bö, 
voriibergehendes unwetter: pl. d 
sengr hríþom viþ himen sjalfan £ 
2) dauer eines windslosses, xetl 
tiberhpl: sg. ace. þær (ambáttir) m 
hríþ Grt 31. 

Composita: hriþ-feldr, hriþ- gt 
hríþ = feldr, part. part. vom 
xusamunen gelrteben: n. pl. nom. | 

hriþfeldo ský Grm 41“ AB 757. 


465 hríþ -griþ 

*hríþ=gríþ, á. sttirmisehe ut, yrim- 
miger hass: sg. dat. vildak hrinda hriþ- 
gríþ (stríþgríþ Æ) þeira (norna) Gho 18? 
(eonjeetur von Bugge). 

hrjóta (braut; norw. rjota, fær. rjóta, 
róta, asehewed. riuta) 7) brechen: prt. opt. 
sy. 3. hryte hór loge hús min í gognom 
„durehbráche memm haus' Am 15'?; 
2) bersten: prt. ind. sg. 3. hraut enn hofge 
hallr sundr itvau Gr#23'; pl. 3. (Guþrún) 
slungþe svá silfre, at í sundr hruto baugar 
Am43%; 3) herabfallen: prt. ind. sg. 3. 
bles hann (Fáfnir) eitri ok hraut þat fyr 
ofan hofuþ Sigurþi Fen 4; 4) losbrechen, 
nufbriillen: prt. ind. sg. 3. opt. 3. hraut 
viþ ræser enn regenkunnge, ballr í brynjo, 
sem bjorn hryte Ibn 26'3. prt. ind. pl.3. 
hreingolkn hruto Hym 25! A. 

hrjóþa (hrauþ; norze. rjúda) leer maclen, 
frei machen; hrjóþask stek fret machen : 
prt. ind. sg. 3. (Guþrún) hrauzk ór skikkjo 
arf den mantel ab Ám 46?. 

hrolia (ld) xtltern, tanken: prt. tnd. 
ag.3. hrolde hotvetna þats til hags skylde 
dm 91%. 

hróp, nt. (norw. aschwed. rop, fær. róp, 
dáin. raab; got. hröps, m., ays. hróp, and. 
ruof) geschrer; tadel, terleumdung: sy. 
dat. hrópe ok róge ef þú oyss á holl regen, 
á þér mono þau þerra þat ls 4}. 

hróptr, m. redner, sprecher (2); sq. 
nom. rúnar mont þú finna .. es fáþe 
ímbolþulr ok gorþo ginnregen ok reist 
rwgna hróptr (d. 7. Oþenn) Hýo 1425. — 
Als beiname Odins Vsp 623 ú.ö. (s. das 
register). 

hrósa (aþ, „nor. aschwed. rosa, fær. 
rósa, dáin. rose) loben, rúihmen (cho): nf. 
nam Boþvildr baugc at hrósa PAr 263; 
prs. ind. sg. 2. árlegom verkom hrósar þú 
verþenom Hrbl 7. 

hross, n. (nor. hors, fær. hors, ross, 
tsehted. ros, dán. hors, ros; alts. ahd. 
hros, ags. afris. hors) ross: sg. dat. haltr 
rþr hrosse Hóe 71'; pl. gen. baþat hann 
(Hildolfr) hlennemenn flytja eþa hrossa 
þjófa Hröl 17. konungr (Jyrmunrekr) lót 
hengja Randvé en troþa Svanhildi undir 
hrossa fótum Gkv 7; pl. dat. (Jarmonrekr 
Svanhilde) joom of tradde .. 
tamom Gotna hrossom Ghv 29 Hm 3}. 

hrot, n. gebriill, geheul (2); in: hrot- 
garmr. 


grgom, gang- í 


sj 


a 


Á 


- 


- 


. 
“ 


= 


. 
ux 


du 


nm 
cn 


- 


hryggr 466 

hrot-garmr, m. „heidender hund" (?): 
sý. ACC. (Óþenti) lét of sal minn sunnan- 
verþan hóvan brinna hrotgarm viþar (d. 2. 
das fewer) Hlr 10?Nþ. Vgl. Fas 11, 305: 
viþ lopte létum leika hývan ok rauþan 
hrotgarm viþar. 

* hrotta-meiþr, ov. sekwertbaum', poet. 
bes etchnung eines kriegers: sg.dat. dyggva 
fylgjo hykk ens dökkva vesa at hrotta- 
meiþo hrafns on 20). 

hrotte, 702. name ton Fáfners sehwert 
(Em 44 pr 5), dann selicert tiberhpt; in: 
hrotta - meiþr. 

*hroþenn, part. prt. (ags. hroden) mtt 
metall tiberxogen: n. sg. ace. ek gef 
hverr of hroþet sigle Sg 48? (Bugye, 
Beitr. 22, 117). 

Composttum: goll - hroþenn. 

hróþogr, adj. (got. hröþeigs, ays. hréðig) 
I) rukmeoll: m. sg. nom. gunntameþr 
hróþogr Herjafaþer Grm 19?; 2) des 
ruhmes froh, stolx: m. sg. mom. því emk 
hér hróþogr, at drekka Hrópts meger aller 
ol saman Ls 457, heim riþ, Oþenn! ok 
ves hróþogr Bdr 14?'. 

Compositum: ó-hróþogr. 

hróþr, m. (ahd. hruod ?n etgennamen, 
ays. hréð) ehre, ruhm; in: hróþr- baþnnr, 
hróþr-fullr, hróþr-fúss, hróþr- glaþr. 

*hróþr-baþmr, #e. „bauem des ruhmes', 
poet. bexeiehnung eines helden: sg. ace. 
Hoþr berr hývan hróþrbaþm (d. é. Baldr) 
þinig Ber 9! (es ist aber wol mt JÞ 
(brtefl.) su lesen: Húýva hróþrbarn/. 

*hrópr=fullr, ad. ruhmrvoll, bertihmt 
m. pl. acc. hróþrfulla hale Rm 21*EF. 

*hróþr<fúss, adj. ruhmbegierig: m. pl. 
ace. tvaa þú litr á tao standa hróþrfúsa 
hale Æm 21}. 

*hróþr-glaþr, ad. des ruhmes froh: 
f. sq. nom. hitt kvaþ þá hróþrælaþ (Guþrún) 
Ilm 22" 

1. hryggr, mm. (nor. adán. rygg, fær. 
ryggur, sckwed. rygger; ays. hrveg, ald. 
hrucki) réicken: sg. mom. lotenu hryggr 
RþS!; ace. (mit suffig. art.) hafþi verit 
undir stólinum dætr Geirroþar .. ok hafþi 
hann (Þórr) brotit hryggiun í þeim báþum 
FM 6? pl. dat. sá's undenn salr (á 
Nástryndo) orma hryggjom Vsp 38. 

2. hryggr, adj. (fer. ryggur, asehwed. 
rygh tn: rygh-leker; egl. norw. rygd, f. 
„grauen', ryggja „schawdern', ryggjeleg 


467 hrynja 
„furehtbar') betrúbt, traurig: m. sg. nom. 
hryggr montu heim fara Ls31*, hryggr 
varþ Gunnarr ok hnipnaþe Sg l3'; 2. sy. 
nom. es þér hrygt í hug Gþr lII1?. 

hrynja (hrunþa; #orw. rynja, aschwed. 
rynia) Álerrend herabfallen: nf. lótom 
(léto) und hónom (Þóre) hrynja lukla 1; 
15!" 19'; prs. end. pl. 3. hrynja hýuom 
(Sigverþe) á hæl þeyge hlunnblik hallar, 
hringa litkoþ, ef hgnom fylger ferþ mín 
heþan Sg 68!. 

hræ, n. (noruw. fær. ræ; got. hraiw 20: 
hraiwa-dúbó, alfs. ald. hréo, ags. hráw, 
hræw, afris. hré zm: hrö-ráf u. a.) 
1) leiche: sg. dat. opt naer hræve grán- 
stóþ gríþar HH I17%; 9) ím plur. 
letchenfleisch, aas: dat. fyrr vilda ek .. 
hrafna seþja á hræom þinom, an tikr 
yþrar teygja at solla HHI-46?, hefþer 
matke nema á hræom sprynger HH 1132, 
hold hugþak þeira (hvelpa) at hrgom orþet 
Qþr 1143? acc. flugo hrafnar tveir af 
Hnikars gxlom, Hugenn til hanga, en á 
hræ Munenn FM 9? — Zur etymol. vgl. 
Bugge, Bestr. 24, 427 fg. 


Eg 


tv 
(il 


Composita: hrá-dreyrogr, hrð-gifr, 


hræ-lunder, hræva-kulþe; vitnes-hræ. 

* hræ - dreyrogr, adj. matt leichenblut 
bespritxt: n. pl. ace. suna hefr þíuna, 
sverþa deiler! hjrto hrádreyrog viþ hunang 
of tuggen Akv 39". 

hræéfa (fþ) etw. (of eht) ertragen: pri. 
end. sg. 1. (mit suffig. pron.) hræfþak of 
hotvetna, meþan Hogne lifþe Am 67“. 

*hrð = gífr, 7. „leichenræstn', d. h. 
wölfin: sg. nom. Sigvarþar sárla drukko 
hrægifr (ok) hugenn bjartblóþ saman Gr 
IT .30% (der metr. fehler wiirde besettagt, 
wenn man umstellte: hugenn ok hrægifr). 

*hræelunder, /. pl. letchenfletsch (Bugge, 
Fkv 4162): ace. sleit fyr skommo hrafn 
(hrafns #) hrælunder Sd Í* (vgl. jedoch 
S x. st.). 

* hræva=kulþe, m. letchenkiilte, tölende 
kíilte: sg. nom. hrævakulþe meget þino 
holde fara Gg 12?*. 

hræzla, f. (norw. rædsla, fær. ræðsla, 
aschtwed. rödsla, adán. rædsle) furcht: 
sg. gen. hersar á hynd gengo, hræzlo þat 
visse Am 03*; dat. af hrææzlo ok hug- 
bleyþe vas þér í hanzka troþet Hröl 77, 
hvárke þú þá þorþer fyr hræzlo þinne físa 
né bnjósa, svát Fjalarr heyrþe Hrðl 79. 


30 


60 


brörna 468 

hræþa (dd; norw. ræda, fær. ræða, 
uschuwcd. rádda, dán. ræddes „sich ftirch- 
ten', ræd „furchtsam') 1) ersehrecken, in 
furcht setxen: inf. hirþa oss hræþa' Am 
312; part. prét. m. sg. nom. hræddr vas 
hvergæter (Hjalley Amöð!; pl. acc. sva 
hafþe Helge hrædda gorva fiandr sína alla 
ok fréndr þeira, sem fyr ulfe óþar rynne 
geitr af fjalle geiskafullar HH II 36'; 
n. pl. nom. (bjyrn) hriste svá hramma, at 
vér hrædd yrþem Am 16?; 2) hræþask 
an fureht geraten, stch fúirchten (vor et. : 
eht; viþ eht): znf. ek strengþak heit .. at 
giptaz angum þeim manni er hræþaz kynni 
Sd4 pr 11, þaun baþ (Óþenn) slíta svefne 
minom, es hverge lands hræþask kynne 
Hlr 9*; prs. ind. sg. 1. hót þín hræþomk 
ctke lyf Æm 93, ganga mon ykr andæres, 
eþa ella hræþomk Am 14*; pl. 3. hræþask 


) aller á helvegom Vsp £7?; prt. md. pl. 3. 


hann (Fáfnir) átti ægishjálm, er gll kvikv- 
endi hrædduz viþ Æm 14 prð. 

1. hrokkva (hrgkk) falten, <usammen- 
legen: part. prt. n. sg. nom. vas þar á 
hgndom hrokket skinn (de haut faltay, 
runxlig) Rþ S!. . 

2. hrokkva (kþ) forttretben: prs. opl. 
sg. 2. gest þú nó geyja nó á grind hrokkver 
Hóo 134. 

hror, 2. (vgl. ags. hryre, m. „verfall', 
„tod'; xuretymol. s. Bugge, Fkv 243, Bettr. 
24,428) leiche: sg. ace. vas hón (Guþrún) 
móþog at mog dauþan ok harþhugoþ of 
hror fylkes Gþr 15? 103, (Gollrgnd) varaþe 
at hylja of hrör fylkes Gjþr I11*; pl. ace. 
sjylf skyldak gofga, sjglf skyldak gotva, 
sjalf skyldak hgndla hror þeira Gþr 17“. 

hróra (rþ; norw. fær. rgra, asehwed. 
röra, dán. rgre; alts. hrorian, ags. hréran, 
ahd. hruorjan) bewegen, ín bewegung 
setxen, ton der stelle bringen: anf. Týr 
leitaþe tysvar hróra, stóþ at hvóro hverr 
kyrr fyrer Hym 34?, fót nam (Gunnarr) 
at hróra Brl3';  prs. and. sg. 3. þat's 


ó lítel vó, þót lúþr þrume, es mær konungs 


mondol hrórer HHII4?; pri. and. sg. 3. 
hgrpo tók Gunnarr, hrórþe ilkvistom Am 
62'; part. prt. f. pl. ace. (rúnar) hrórþar 
viþ enn helga mjgþ „mit dem heil. mete 
verrúhrt' Sd IS? (conjeetur von Bugge). 

hrorask, s. hroþask. 

hrorna (aþ) J) sehtwach werden, alt 
tcerden: ínf. fár es hvatr, es hrorna tekr, 


469 hrósenn 

ef í barnósko es blautt Fm 6?F, 2) ver- 

gehen, eingehen, absterben: prs.ind. sq. 3. 

hryrnar þgll sús stendr þorpe á Iýv 50)!. 
hrósenn, ad). (nor. rysen) prahlend 


tm etze.: at ehu): m.sg.nom. at hyggj- 


ande sínne skylet maþr hróseun vesa, 
heldr gætenn at geþe Hýv 6!. 

*hroþask (rþ?) sekwach werden, alt 
acerden: inf. fár es hvatr, es hroþask 
(hrorask ce. 1.) tekr, cf í barnósko es blauþr 
Fm 6. 

hronn, f. woge: pl.dat. varþat hrynnom 
hgfn þingloga (s.d.) HH T30!. — Als 
name etmes flusses Girm 287. 

hroþoþr, mm. „der seknelle', poet. be- 
seicknung des feuers: sy. ace. kalla (eld) 
í heljo hrgþoþ Ale 264 (Sn. E. 11, 486). 

hugall, adj. (norao. hugall) verstándig, 
besonnen: n. sg. nom. þagalt ok hugalt 
skyle þjóþaus barn ok vigdjarft vesa 
Hýo 15". 

hugaþr, ad). (nor. hugad. fær. hugaður, 
asehed. hughaþer) gesinnt, gesonnen; 
rerstándig, beherxt; an: hugaþs-róþa; 
al-hugaþr, fróþ-hugaþr, harþ - hugaþr, 
ramm - hugaþr, stór - hugaþr, svinn - hugaþr, 
ulf- hugaþr. 

*hugaþs-róþa, f. terstándage rede: sq. 
dat. enn skalt hilmo í hugaþsróþo, fram- 
lyndr joforr! fleira Begja Grp I4!. 

hug-blauþr, ad). verxagten sumnes, 
mutlos, feig: m. sg. vor. (sw.) halr enn 
hugblauþe! Hröl 125. 

*hug-bleyþe, f. verragtheit, feigheat: 


sg.dat. af hrézlo ok hugbleyþe vas þér í : 


hanzka troþet Hrðl 77. 

*hug-borg, /f. „bærg od. wohnort des 
geistes', poet. bexeicknung der brust: sg. 
ace. (Guþrún sá) hugborg jgfors hjorve 
skorna Gþr 113. 

*hug-brigþr, adj. von schæankender 
gesinnung, wankelmiitig : f. sg. nom. morg 
es góþ mær, ef gorva kannar, hugbrigþ 
viþ hale Hýv 101?. 

huge, m. (nor. huge, fær. hugi, aschwed. 
hughi) 7) gesinnung: sg. dat. illom huga 
launaþer þú þá góþar gjafar Hrðl 61; 
2) aufmerksamkeit: sq. ace. leiþ at huga 
„rtehte deine aufmerksankeit darauf" 
Grp 12? 189. 

hugenn, m. „der verstándige', name 
tonOdins einem raben (Grm20'3 FM9?), 
daher bexeichnung des raben tiberhpt: 


| 


2 


30 


sm 
Ort 


60 


hugr 470 
sg. nom. Sigvarþar sárla drukko hrægifr 
(ok) hugenn hjartblóþ saman Gpþr I130!; 
gen. át hýlo skær af hugens barre (s. barr) 
IHI56!; ace. Hnikar héto mik, þás 
hugen gladde .. ok veget hafþe Rm1S', 
fár vas fremre sás fold ryþe, hilmes 
arfe, ok hugen gladde fn 263, (Sigvarþr) 
hygþe umb sík ok hugen gleddo Fm 35. 

hug-fullr, adj. wmatcoll, beherxt: m. 


, sg. mom. hugfullr konungr (Agnarr) Hlr 7', 


halr hugfullr JmlS?%; pl. acc. ek viljak 
vkr hugfulla tvá (d. z. Þór ok Tý) und 
hvera sotja Hym 9?, þat réþk þér et 
sjaunda, ef þú sakar deiler viþ hugfulla 
halo: berjask 's betra an brinna see inne 
auþstafom Sd 31?. 

hugga (aþ; #0re0. hugga, adán. huge) 
trösten: inf. til gengu bæþi konur ok 
karlar at hugga hana (Guþrúnu) Br 20 


20 pr Í1, maune monk þik hugga, mætom 


ágætom, silfre snæhvito, sem þú sjalf 
viler Am 667; huggask (aschwed. hughas) 
steh trösten: tnf. því skal huggask (hugga 
þik Æ) hers oddvito Grp53!;  umyper. 
sg.2. huggask þú, Sigrún! HH 1II?I'; 
pl. 2. huggezk it, horskar! Am 32?. 

hug =lelkenn, adj. sinnbetörend (*): 
sg. ace. (Heiþr) seiþ hvars kunne seiþ 
hugleikenn „ste trteb sinnbetörende xau- 
beret' (2) Vsp 229. 

hugom estórr, adj. vom grossem mule, 
beherxt, tapfer: m. sg. nom. (sw.) Hamþér 
enn hugumstóro Ghv 4! S! Hmó6! 25! 
27!; ace. (sw.) Helga enn hugomstóra 
HHII?. 

hugr, on. (norw. adán. hug, fær. hugur, 
asehwed. hugher; got. hugs, alts. hugi, 
ags. hyge, afrís. hei, ahd. hugu) 1) her, 
gemiit, sttnmung, xuneigung, verlangen, 
gesinnung, tiberxeugung: sg. nom. brigþr 
es karla hugr konom Hgýe 90%, hugr einn 
þat veit es býr hjarta nær, einn's hann 
sér of sefa JIlýo 04!, kvaþk fyr ása sunom 
þats mik hvatte hugr ls 64?, hló Hlórriþa 
hugr í brjóste, es harþhugaþr hamar of 
þekþe Érk 31', hló þá Atla hugr í brjóste, 
es heilar sá hendr Guþrúnar Gór II19', 
hugr þeim (figndom) hverfe til handa þér 
Gg 93, varþ hilme hugr á vife HH II 13*, 
heiler faroþ nú ok horsker, hvars ykr 
hugr teyger Akv 12, heill es hugr Atla, 
hvatkes þik dreymer Am 199; gen. 1ll 
iþgjald létk hana (Gunnlgþo) epter hafa 


471 hugr 

sins ens heila hugar, síns ens svára sefa 
Hóv 105*, skalk viþ mey þá mólom slíta 
es alz hugar unna þóttomk? Grp 32', 
heiptgjarns hugar hefnt skal verþa Br 11*; 
dat. fyrr lézk (Sigrún) unna af gllom hug 
syne Sigmundar an sét hafþe HHITI4S, 
ítr konungr af gllom hug .. á gram (Sig- 
verþ) trúþe Grp 473 hló þá Brynhildr.. 
eino sinne af gllom hug Br10? Sg 30?, 
wjafar þú gaft, gaftattu ástgjafar, gaftattu 
af heilom hug Æwm 7?, gengo aller, ok þó 
Ýmser af heilom hug, hana (Brynhilde) at 
letja Sg 447, fanukak í hug heilom hjóna 
vætr síþan 4 903, gollbrynjo smó (Bryn- 
hildr), vasa gótt í hug, áþr miþlaþesk 
mækes eggjom „Sg 47', hýnom (Atla) 
(ruþrún grýmer á beþ sngrpom eggjom af 
sgrom hug Sg 59%, es þór hrygt í hug 
þr ÍIL1?, Bera kvaþ at orþe blíþ í hug 
sínom Am 3l'; ace. hlæja skaltu viþ 
þeim (es þú illa truer) ok of hug mæla 
(teider deine tiberxeugung sprechen, deime 
cahre gesinnung im gespriiche verleugnen) 
Hýv 46, nama Hogna mær of hug m:éla 


HITIT14', kropp vas þá Guþrún, kunne : 


of hug mæla Am 703, sorg etr hjarta, ef 
þú segja né naer einhverjom allan hug 
Hár 1207, sifjom's þá blandat, hverr es 
segja ræúþr einom allan hug Hýo 123?, 
heil ves, Sváva! hug skalt deila (/,be- 
herrsehe den gemiit') IHHov-10!, sómre 
væro syster ykkor frumver sinom at fylgja 
dauþom, ef hennc gæfe góþra ráþa, eþa 
ætte hug ossom glikan $g60%; pl.dal. 
biþjom Herjafgþor í hugom sitja (/ ste 
wolwollend su verhalten') Ildl2'; ace. 
huge ek hverfe hvítarmre kono ok snýk 
hennar gllom sefa Flóv 1613;  góþr h. 
woltwollen: sg. gen. af illom manne fær 
þú aldrege gjald ens góþa hugar Hóe 116'; 
pl. dat. ves heill, Hymer! í hugom góþom 
Hym 11';  frohsinn: sg. gen. svaraþe 
Hagne sinne eino, trauþr góþs hugar 
(„unmutsvoll') af troga stórom Gþr II 10?; 
grimmr h.aorn: sg. dat. verþk mik góla af 
grimmom hug Sg 9%; harþr h. betéiubung 
(trtimenloser schmerx): sg. gen. gcugo 
jarlar alsnotror fram þeirs harþs hugar hána 
((Guþrúno) latto Gþr12?; hverfrh. ean- 
kelmut: sg. ace. bjóat of hverfan hug men- 
skogol (d. #. Brynhildr) Sg 402; illr h. 
feindseliykett: sy. gen. cs minn frio morgo 
sine gloggr viþ geste, gorr ilz hugar 


þa 
c 


þa 
et 


30 


3ð 


búum 


15 


50 


ö soll" 


hug - rúnar 472 
Hym 9*, vesa þóttomk full ilz hugar at 
fréndr dauþa Gþpr I138*; ace. hirþ eige 
þú Ilogna reiþe né illan hug ættar þinnar 
HH I116*; óþroh. giinstigere gestnnung: 
sg. gen. bróþor kveþja skaltu blíþlega arfs 
ok óþra hugar Fm 12'; 

2) sinn, gedanke, verstand, tiberlegung : 
sg. mom. sagþet hýnom (Hyme) hugr vel 
( seim sinn tceissagte thm nichts yutes'), 
þás sá gýgjar gróte á golf komenn Hynm 
14', vas á hvgrfon hugr minn of þat, 
hvárt skyldak vega eþa val fella Sg 38'; 
dat. sagn cþa þegn hafþu þér sjalfr í hug 
„tiberlege ob teh sprechen oder sehtceigen 
Sd 203 (Gunnarr) sveip sínom 
hug „bewegte seine gedanken hin und 
her' Sg 13?; ace. kvýmo í hug henne 
(Guþrúno) Hogna viþfarar Am 84'; pl. 
nom. lenge hvarfaþak, lengo huger deildosk 
(„metin sinn car schwankend ') Gþr IT6'; 
ace. þá vér fegrst mælom es vér flást 
hyggjom, þat tæler horska huge Hár 90!; 

3) mut, tapferkeit: sg. nom. hugr's í 
miþjo (sverþe) „mt verleihender xauber 
HHv 9', hugr mik hvatte Fn 6', hugr es 
betre an sé hjors megen, hvars skolo 
vreiþer vega Fn 28!, (kvóþo Niflunga) .. 
hoggva svá hjalma, sem þeim hugr dvgþe 
Am48*%; gen. fee ok fjorve róþe sá enn 
fráne ormr, nema þú frýþer mér hvats 
hugar Fn 30*; dat. hverf til hjarþar, of 
hug truer, brjótr bergdana! beitor sökja 
Hym IS'; ace.siþ mont, Helge! hringom 
ráþa .. ef:é þeger, þót harþan hug, hilmer! 
gjalder HHo 6*, enn fráne ormr! þú gorþer 
fræés mikla ok galzt harþan hug Fn 19?. 
hennar (Svanhildar) mundoþ hefna leita, 
ef móþ ætteþ mínna bróþra eþa harþan 
hug Húnkonunga Ghe 35, þeir (Granmars 
syner) hafa markat (merkt hafa) á Moens- 
heimom, at hug hafa hjorom at bregþa 
HHI4S* II27*, Sigmundr ok allir synir 
hans váru langt umfram alla menn aþra 
um afl ok voxt ok hug ok alla atgervi 
Sf 31, hug hefr þú, Hamþér! ef þú hefþer 
hvggjando Hm 27!. 

Composita: hug-blauþr, hug- bleyþe. 
hug-borg, hug - brigþr, hug - fullr. 
hug-leikenn, hug-rúnar, hug-sótt, 
hug-steinnu, hugom-stórr; fár- hugr, 
hermþar- hugr. 

*hug=rúnar, f. pl. sceishett verlethende 

runen: ace. hugrúnar skaltu kunna, ef 


473 hug - sótt 
þú vill hverjóm vesa geþsvinnare guma 
Sd 12! 

hug=sótt, /. (norw. hug-sott) gemiits- 
krankheit, liebeskummer: pl. ace. hann 
(Freyr) sá í jytunheima ok sá þar mey fagra 
-. þar af fekk hann hugsóttir miklar SÆm 4. 

*hug - steinn, me. „stein des sinnes', 
poet. bexetchnung des herxens: sg. acc. 
(loke) fann halfsviþenn hugstein kono 
Hdl 43? (vgl. Sn. E. 1, 540). 

hugþ, /. (got. hugds 2n: ga- hugás, alts. 
hugd tn: gi- hugd, ags. hygd tn: ge-hygd, 
ofer-hygd, wan-hygd;, vgl. nor. hugdeleg 
„gleichmditig, vertrauensvoll') sinn, ge- 
sínnung; in: ill-úþ, mun-ugþ (mun - úþ); 
s. Bugge, Bestr. 13, 508. 

hugþegr, adj. (alts. -hugdig, húidig #0 
compp., ags. hygdig, hýdig) „gesmnt', 
in: djúp-úþegr, grimm -úþegr, ill- úþegr, 
stór - úþegr. 

hunang, 2. (nor. huning, asehwed. 
hunagh, adán. honnig; alts. honeg, ags. 
afrís. hunig, ahd. honag) honig: sg. acc. 
hjorto hugþak þeira (hauka) viþ hunang 
tuggen Gr IT 427, suna hefr þinna, sverþa 
deiler! hjorto hrædreyrog viþ hunang of 
tuggen Ákv 39?. 

hund=, verstárkendes praefir (nor. 
hund- an: hund-gamall, hund - kjend, 
hund-klok, hund-rik, hund-sterk; addi. 
hund- 28: hund-gde; zr elym. vgl. Falk, 
Akad. afhandl. til Bugge s. 15) tiberaus, 
sehr; in: hund-margr, hund - viss. 

Hundings-bane, m. „töler des hending ', 
beimame des Helge Sigmundarson: nom. 
ey vas Helge Hundingsbane fyrstr í folke 
þars firar borþosk HH 155? hann (Helgi) 
feldi Hunding konung ok var síþan kallaþr 
Helgi Hundingsbani HH II4 pr 2. 

hund-margr, adj. tíberaus aahlretch : 
m. pl. nom. kvýmo haler hundmarger or 
Heþenseyjo HHI23*; dat. hofom ok 
hyrgom hann (Njorþr) réþr hundmorgom 
Pm 38. 

hundr, m. (norw. adin. hund, fær. 
hundur, asehwed. hunder; got. hunds, alts. 
ags. afrts. hund, ahd. hunt) hund: sq. 
nom. engi hundr var svá ólmr, at á hann 
(Grimni) mundi hlaupa Grm 24; ace. 
(skal) heima hest feita, en hund á buo 
Hór82?; pl. nom. lætr hann (Geirróþr) 
handtaka þann mann er eigi vildu hundar 
á ráþa Grm 27, þar (at Gymis) váru 


1( 


2 


ð 


æt 


-— 


hunskr 474 
hundar ólmir ok bundnir fyr skíþgarþs 
hliþi Sæm 10 pr 2, hundar fagna Fj 443, 
gen. askr Yggdrasels hann es óztr viþa 
-. Hábrók hauka, en hunda Garmr Grm 
445, opt verþr glaumr hunda fyr geira 
flaugon Am 23?; dat. (Jarl nam) hestom 
ríþa, hundom verpa Fþ 355; ace. þú 
skalt, Hundingr! .. hunda binda, hesta 
gæta HHII3S*. 

hundraþ, n. (nor. hundrad, fær. 
hundrað, asehwed. hundraþ, adán. hund- 
rætb, hundred; alts. hunderod, ags. 
hundred, ahd. hundert) hundert (d. 2. 
12 >< 10): sg. ace. hundraþ rasta hann 
(Vígriþr) es á hverjan veg Pm 1I8?; gl. 
nom. átta hundroþ einherja ganga ór einom 
durom Grm 23“, tolf hundroþ tryggra 
manna HH 1I26?, sjau hundroþ manna | 
sal gengo Gþr Ill í*; ace. fimm hundroþ 
dura ok of fjórom tegom svá hykk á 
Valhoallo vesa Grm 23', fimm hundroþ 
golfa ok of fjórom tegom svá hykk Bil- 
skirne meþ bugom (sezl. eiga) Grm 24', 
(amma) hafþe hgfþa hundroþ nio Hym $?, 
sqo þeir (segger) á baste bauga dregna, sjau 
hundroþ allra es sá seggr átte Vír 9", 
megot tveir menn einer tio hundroþ Gotna 
binda eþa berja í borg enne hývo Hm 23?. 

hund -víss, ad). sehr weise: m. sý. 
mom. hundvíss Hymor Hym ö?, Toþenn 
-. hundviíss jatonn Hv 25?. 

hungr, „me. n. (nor. aschwved. adíin. 
hunger, fær. hungur; alfs. ald. hungar, 
ags. hungor, afrís. hunger, honger; egl. 


85 got. húihrus) hunger: sg. dat. máttera þú 


tf 
= 


ið 


.t 


- 


þá neste naa ok svalzt þú þá hungre heill 
Ls62?. 

hún <lenzkr, adj. nus Hunnenland, 
hunniseh: m. pl. dat. morom húnlenzkom 
Hm 11. 

húnn, . (vor. hun „gunger búr ) 
Junges ter, welf; bursche, junger mann : 
pl. gen. húna Aker 12? (sehreibfehler?), 
sneiþ (sneiþk) af haufoþ húna þeira (þínna) 
Pkvr 24? 363; dat. af heilom hvat varþ 
húnom minom? Pkv 34*; ace. húna 
hvassa hétk mér at rúnom (hv 12?. 

hunskr, ad). (fer. hunskur; ald. húnisc) 
hunntseh: m. sg. nom. hunskr konungr 
(Sigvgrþr) Sg 4?, (sir.) konungr enn hunske 
(Sigvorþr) Sg 97, sá enn hunske herbaldr 
(Sigvorþr) Sg IS? dauþr varþ enn hunske 
(Sigvgrþr) Am 94'; dat. (se.) brenna 


475 hurþ 
enom hunska (Sigverþe) á hliþ aþra mina 
þjóna menjom gafga Sg 66'; ace. brenne 
mér enn hunska (Sigvorþ) á hliþ aþra 
Sg 65*; f. sg. gen. hunskrar þjóþar (fr 
I24*; pl. ace. hunskar meyjar Gór 11 27'. 

hurþ, f. (norw. hurd, fær. hurð; got. 
haúrds, akd. hurt) túr: sg. nom. hurþ 
vas á gætte Rp 27, hurþ vas á skiþe #6 
14?, vas hurþ hnigen Rþ 26'; pl. dat. 
út gekk hón (Guþrún) síþan, vpþet lítt 
hurþom Am 44'; ace. hrittu á hurþer, 
láttu hliþ rúm! #) 43', (Sigurþr) fann þat 
(bæli Fáfnis) opit ok hurþir af járni ok 
vætti Fm 44 pr 2. 

hús, n. (norac. fær. aschwed. adán. hus; 
got. hús in: gud-hús, alts. afrís. ahd. hús, 
ags. hús) haus: sg. nom. hús hefr upp 
lokezk FjY44?:; gen. sat hjá henne (Þír) 
sunr húss #6 1I?; dat. kvýmo .. oflger 
ok ústker æser at húse Vsp 17?, húse 
halfbrunno, heste alskjótom verþet 
maþr svá tryggr, at þesso true Hýv 88?, 
kvam hann (Rígr) at húse #6 2? ora 
hugþak inn fljúga at endlgngo húso 
Am 18!, á hugþak inn rinna at end- 
longo húse Am 24!, fareþ firr húse! Am 
236!, alen vit upp výrom í eino húse Am 
68, halft gekk til heljar ór húse þíno 
Am 91*, vask þrimr verom vegen at húse 


(ho 102, (mit suffig. art.) fugl mikill sat : 


á húsinu ok gætti HHvó pró, í húsinu 
fann hann (Atli) Sigrlinn konungs dóttur 
ok Álgfu jarls dóttur HHv 5 pr 7, af járni 
váru ok allir timbrstokkar í húsinu Fm 44 
pr3; ace. Afe ok Amma útto hús A} 
14*, þeir (Vælundr ok bræþr hans) kómu 
í Ulfdali ok görþu sér þar hús kv 5, hann 
(Atli) fann eitt hús HHvö pr, kval 
þótte kvikre (Guþrúno) at koma í hús 
Atla Am 947; pl. gen. Heiþe héto, hvars 
til húsa kvam. valo velspaa Vsp 22', einn 
dag, er hann (Sigurþr) kom til húsa 
Regins, var honum vel fagnat Em 12 pr 2, 
hvat skalt vitja .. húsa minna? Hl 2?, 
nú ero komnar til konungs húsa framvísar 
tvær Fenja ok Menja Grt 1', nú erom 
komnar til konungs húsa miskunnlausar 
ok at mane hafþar Grt 16'; acc. (Karl 
nam) arþr at gorva, hús at timbra /?6 
229, hryte hýr loge hús mín í gognom 
Am 15?. 
Composita : hús- bak, hús- freyja, hús- 
gume, hús-karl, hús-kona, húsa- 


Pl 


to 
óð | 


S 


'* 


35 


hvá 476 
bór; draug-hús, fjarg-hús. geita- 
hús, gesta-hús, sal- hús. 

húsa-bór, m. gehöft: sg. dat. (Heim- 
dallr) kom at einum húsabæ ok nefndiz 
Rigr R5 3. 

hús-bak, n. htntere seste eines hauses : 
sq. dat. Hamþór hné at húsbake Hm 31?. 

hús-freyja, f. (nor. hus-breia, hus- 
prei, fær. hús-frú, hús-frúgv, asehwed. 
hus-frua, hus-frugha, adán. hus-fro, 
hus-fru; mhd. hús-frouwe) hausfrau: 
sg. mom. horsk vas húsfreyja (Guþrún) 

Ama3'; acc. fannk húsguma hverge in 

betra, en húsfreyjo hverge verre Gjr I9*. 

hús-gume, m. hausherr: sg. nom. sat 
húsgume ok sngre streng Rb27?; ace. 

fannk húsguma hverge in betra Gþr 19?. 

húsekarl, „. (norw. hus-kall, fær. 
hús-kallur; afrís. hús-kerl) k*necht: pl. 
nom. fóro fimm saman, fleire til véro holfo 
húskarlar Am 27*; ace. hringom rauþom 

reifþe hón (Guþrún) húskarla Akv 42}, 

(Guþrún) húskarla vakþe Akv 44}. 

hús - kona, f. (nor. asehtced. hus- 
kona, adán. hus- kone) hausfrau: sg. 
nom. húskona hugþe at grmom, strauk of 

ripte, sterte ermar J?þ 28. 

húþ, f. (norw. adin. hud, fær. húð, 
asehwed. huþ; alts. húd, ags. hýd, afras. 
híd, héd, ahd. hút) haut, leder; í: 
húþ- skór. 

* húþe-skór, mn. (noric. hud- sko, asehzred. 
hudh-sko) ledersehuh: sg. nom. emkat 
ek sá hælbitr sem húþskór forn á vár 
Hrbl 97. 

(hvá), hvat, pron. stng. tant. (nor. —, 
kvat, fær. —, hvat, asehwed. hva, hvat, 
adin. hva; hvo; hvat, hvad; gof. lvas, 
Wa, alts. hwé, hwat, ags. hwá, hwæt, 
afrís. hwá, hwet, alhd. hwer, hwaz) 
A. tnlerrogat. ter? was? 1) alletnstehend, 
a) ín direkter frage: m. dat. hveim ero 
bekker baugom sáner? Bdr 6?;  n. nom. 
hvat's meþ ósom, hvat's meþ glfom? Fsp 


5 48! Þrk6!, hvat verþr Óþne at aldrlage? 


Vm 523, hvat's þat et lítla es ek þat 
lgggra sék? Ls 44', hvat's Skjoldunga, 
hvat's Skilfinga, hvat's Qþlinga, hvat's 
Ylfinga (was gehört út ..), hvat's hglþ- 
borot, hvat's hersboret Hdl11%%, hvat's 
nú ant mínom einga syne? (g2!, hvat 
af móþe(7) verþr þess ons mæra viþar? 
Þj 15, hvat þar flýgr, hvat þar ferr eþa 


477 hvá 

(hvat add. U) at lopte líþr? FM49*, af 
heilom hvat varþ húnom minom? Vkv 34}, 
hvat varþ Helga Hjorvarþs syne? HHo 
381, hvat mon fyrst ggrask til farnaþar? 
frp 8%, hvat mon enn vesa áve minnar“ 
(rp 12* 14%, hvat mon meirr vesa minnar 
ve? Grp 18“, hvat's mik at því /eas 
geht das mich an), þót mær see fogr 
iite fédd at Heimes? Grp 28'!, hvat mon 
til líkna lagt Sigverþe? Grp 30', hvat 
heit brynjo? Sd 1', hvat's þór, Atle? Gþr 
IIT1*. hvat's frægst á foldo .. eþa hvat's 
hléz Húnalands? Od 4'?; ace. vitoþ enn, 
eþa hvat“ habt hr bis hterher noch folgen 
u. rerstehen können, und was (ertwartet 
thr noch aeiteres)? Vsp 27! 294 344 
95! 395 419 48% 624 631, hvat þú fyrst 
of mant eþa fremst of veizt? Vmad', 
hvat mælte Oþenn, áþr á bál stige, sjalfr 


í eyra syne? Vm 54, hvat vantu (þá) meþan, * 


Hárbarþr? Hröl 36. 55. 69. 89. 105, hvat 
vantu þá meþan (v. meþan, v. þá) Þórr? 
Hrbl 49. 64. 84. 98, hvat hér inne hafa at 
olmólom sigtíva syner? Is 13, hvat viltu, 
vinlauss! vita? #9 2? hvat lætr fylgja 
Helga nafne? HHv 7!, hvat mon snót at 
heldr viþ Sigorþ mæla, es at farnaþe fylke 
verþe? Grp 167, hvat mon at bótom brúþr 
sú taka“ Grp 46!, hvat hefr Sigvorþr til 
saka unnet, es fróknan vill fjyrve næma? 
Br 1*, hvat ræþr þú okr, seggr enn óre! 
al, vit slíkt heyrom? Akv 6?, hvat hyggr 
þú bráþe bendo þás hón okr baug senda 
varenn ulfs výþom? Akv 8', hvat montu, 
ríkr! vinna viþ Húna harmbrogþom? Ak 
16?, hvat mege fótr fóte veita né hold- 
groen hgnd annarre? Hm 13?; b) án ín- 
direkter frage: m. dat. (gakk, gengk) þess 
at fregna, hveim enn fróþe sé ofreiþe afe 
San 1? 23. n. nom. ósýnt es, hvat es 
at apne kamr Rm 253F, hann (Gunnarr) 
visse þat vilge gorla, hvat hgnom være 
vnna sémst eþa hgnom være vinna bazt 
Sg 13*, mákat enn hyggja, hvat þá varþ 
vitre, es skylde vilt rísta Am 12?, ráþ, 
hvat þat være Am 21“; acc. hitke hann 
(ósnotr maþr) veit, hvat hann skal viþ 
kveþa, ef hans freista firar Fóv 263, ey 
manne þat veit, hvat þú í árdaga sagþer 
í eyra syne Vm 56!, heyr nú, Iokel hvat 
ek nú mále Þrk 2?, Atli hlýddi, hvat 
hann (fuglinn) sagþi HHv 14, vill vist 
vita, þót vilket sé, hvat á sýnt Sigvorþr 


20 


3ð 


40 


=n 


50 


hvá 478 
sér fyr hgndom Grp 264, hitt herglgtoþr 
hvggja téþe, hvat þeir í boþve báþer sagþo 
hrafn ev ok rn Br 13“, mank hvat mælter 
enn of aptan Od 11'R, lag heyrþe (Guþrún) 
orþa, hvat á laun mælto Am 3?, inn kvam 
andspille, hvat úte drýgþo hvater fyr hallo 
Am 43', (litler) frétto, hvat skylde Am 
(25, minnsk þú, Sigvorþr! hvat vit m:éltom, 
þás vit á beþ bæþe sótom (Ahe 20!; viþ 
hvat woron: þat faer vito, viþ hvat ein- 
herjar alask Grm 18*; 2) mit nachfolg. 
gen. a) tn direkter frage: n. nom. hvat's 
þat manna es í mínom sal verpomk orþe 
á? Vm c'!, hvat lifer manna þás enn mæra 
líþr fimbolvetr meþ firom? Von 443, hvat's 
þat hlymja, es ek heyre til ossom rgnnom 
1? Skm 14', hvat's þat fira? Ale 2', hvat's 
þat rekka es í rýþom telsk fljóþs ens fagr- 
gloa? Alvö!, hvat's manna þat mér ókunnra 
es hgfomk auket erfett sinne? Bdr5', 
hvat's þat flagþa es stendr fyr forggrþom 
(forgarþe)? Fy I! 3!, hvat's þat fiska es 
rinn flóþe í? Æm 1'; ace. hvat þú árnaþer 
í jatonheima þíns eþa míns munar? Skor 
413, hvat kant segja nýra spjalla ór Nórege? 
HHval'; b) an índirekter frage: m. dat. 
æser vito, hveim þeir alda skolo gamban- 
sumbl of geta Ls8?% nm. ace. máne né 
visse, hvat megens átte Vspóf, mank, 
hvat mælter meins of aptan Od ÍÍ' (mein 
S, was grammataseh kaum möglich ast); 
3) der nom.bex. ace. des neutr. dent háufig 
aweh als frageparttkel; a) etwa: hvat's 
þat alfa né ása suna né víssa vana? gehört 
der eta xu den elben od. xu den asen od. 
xu den wanen? Skm 17';  b) arum, 
weshalb: hvat skal hann (maþr sás mangc 
ann) lenge lifa“ Hór 50, hvat skaltu of 
nafn hylja, nema þú sakar eiger? Hrbl 
26, hvat skylder þú of sund seilask, es 
sakar 'o alz ongvar? Hrðl 83, hvat skalt, 
Konr ungr! kyrra fogla? R}þ 47*, hvat 
skalt vitja af Vallande, hvarfúst hgfoþ! 
húsa minna? Hlr2'; ec) wie: hvat skal 
hans (Óþens) trygþom trua? Hóv 109), 
hvat sú grind (sá garþr) heiter, es meþ 
goþom súat menn et meira foraþ? #) 93 
1I*, hvat þat barr heiter es breiþask of 
land all limar? #yY 133, hvat sá hane heiter, 
os sitr í enom hýva viþe? #) 17, hvat þeir 
garmar heita, es gifrer rata gorþom fyr(er)? 
FJ 193, hvat sá salr heiter, es slungenn 
cs vísom vafrloga? #/ 31?, hvat þat bjarg 


479 hvalr 

heiter, es ek sé brúþe á þjóþmæra þruma? 
Fy 35?, hvat þær meyjar heita, es fyr 
Menglaþar kneom sitja sáttar saman? 
37, hvat visser þú, at vér seem, snót 
svinnhugoþ! es sefa hefndom? HH 11 10', 
hvat þjóþkonung þegnar nefna? Gop 1'; 
an indirekter frage: hins viljak nú spyrja, 
hvat þú heiter? Hrbl 24; d) ob fín indir. 
frage): frá Grímhildr .. hvat ek væra 
hyggjoþ .. Gór II 17“R; 

B. andefin. 1) trgendeiner: m. dat. 
mær's mér tíþare an man manne hveim 
ungom í árdaga Skm 7!, matr sé þér 
leiþare an manna hveim enn fráne ormr 
meþ firom Skm 273; 2) was nur immer, 
gewöhnl. mat anftigung eaner enklat. (es, 
ge): n. nom. glgþom's betra an sé glúpn- 
anda, hvats at hende kgmr Fm 295, 
heill es hugr Atla, hvatkes þik dreymer 
Am 197; ace. hvat it æser tveir drýgþoþ 
í árdaga, firresk æ forn rgk firar Ls 25; 
3) jeder; jedes, jegliches, alles; a) allein- 
stehend: m. dat. orþstirr deyr aldrego 
hveims sér góþan getr Hýr #6}, ofrmælge 
mikel hykk at illa gete hveims viþ kald- 
rifjaþau kamr Vm 10%, koster 'o betre heldr 
an at klokkva sé hveims fúss es fara Skm 
13?, (þat ero) mátar megenrúnar hveims 
þær kná óviltar ok óspiltar sér at heilom 
hafa Sd 197, (Brynhildr) hratt af halse 
hveim þar sér Sg 44?; mn. nom. dált es 
heima hvat Hgv ö?;  b) mit nachfolg. 
gen. pl.: m. dat. ofdrykkja veldr alda 
hveim, es sína miélge né manat Ls4c?, 


hveim verþr holþa hefnd léttarc síþan til : 


sátta, at sunr lifet Sg 12"; n. nom. hendc 
enne hógre drepk þik Hrungnes bana, 
svát þér brotnar beina hvat ls 01?; ace. 
heima alla nio hefk of faret ok vitat vætna 
hvat Alr Sb!; 
es Sótt verre hveim snotrom manne an 
sér gngo at una Hór 94?*. 

Cumposttum: hot-vetna (d. 7. hvat- 

vetna). 


hvalr, m. (norew. kval, fær. hvalur, - 


asclured. adín. hval; ags. hwal, akd. wal) 
æalfiseh: pl. ace. dró mærr Hymer móþogr 
hvale einn á gngle upp senn tvaa Fyn 
22, heim hvale haf til býjar Mym2c?. 

Composttum: hraun - hvalr. 

hvar, adv. (norw, kvar, fær. asehrwed. 
addn. hvar; got. Írar, alls. hwar, ags. 
hwær, afras. hwer, ald. hwár) Á. anter- 


e) altrabutir: m. dat. gng . 


1 


þm 
tt 


t 


A 


=> 


-„ 


-' 


40) 


-.- 
4 


M 


-! 


- 


st 


„ 


hvar 480 
rogat. 1) wo? a) ín darekt. frage: gestr's 
inn komenn, hvar skal sitja sjá? Hóo 2*, 
hvar ýtar túnom í... hoggvask hverjan dag “ 
Vim 403, hvar namtu þesse en hnófelego 
orþ? Hról 111, hvar sátt brúþer bíta 
hvassara? Árk 25?, hvar gaztu, Vólundr, 
vise alfa! óra aura í Ulfdglom? Fkr 14', 
hvar, hermeger! heima eigoþ? HH IIS?, 
hvar hefr, hilmer! hilde vakþa? HH II ;', 
hvar's nú Sigvgrþr, seggja dróttenn, es 
fréndr míner fyrre ríþa? Br 6ð;  b) an 
andarekt. frage: sól né visse hvar sale 
átte Vsp ö?, stjornor né visso hvar staþe 
átto Vsp öf, alt veitk, Oþenn! hvar auga 


5 falt Psp 281, óvist es at vita, hvar óviner 


sitja á flete fyrer Hýv I*, sér þú Agnar 
-. hvar hann elr bgrn viþ gýgi í hellinum 
Grm 16, séþu hvar sitja und salar gafle! 
Hym 12', finna þeir (sendimenn) í helli 
ngkkorum hvar gýgr sat FM5?, heyrþi 
Sigurþr hvar igþur mæltu Fm 39 pr: 
2) wohin? mn andirekt. frage: ósýnt es 
hvár at apne kamr Rm 25?, frá Grímhildr 
-. hvar værak komen Gpþr II17*; 

B. índefin. 1) tiberall: hglf es gld hvar 
Hóv 53'; hér ok hvar (h?er und da) 
munde mér heim of boþet, ef þyrftak at 
móýlunge mat Hýr 67'; 2) hvars (d.1. 
hvar es) a) 220 tnmer, tiberall wo: Heiþe 
héto, hvars til húsa kvam, vglo velspaa 
Vsp 22', seiþ hvars kunne Vap 223 hvars 
þú bgl kant, kveþu þat bglve at Hór 
26*, hvars þú gl drekr, kjós þú þér 
jarþarmegen ýr 136', hvars hatr vex 
meþ hildings sunom, þat mák bóta brátt 
Hóýv 153?, óþe þér duge, hvars þú skalt, 
Aldafaþer! orþom mæla jaton Van 47, augna 
gamans fýser aptr fán (lzes: flestan ?), hvars 
hann getr svást at sea F/5?, bjarga svinnar 
hvars menn blóta þær #) 40! (conjectur 
von Bugge), skalf Mistar marr hvars 
meger fóro HITI49!% ægeshjalmr bergr 
einunge, hvars skolo vreiþer vega Fm 
17?, hugr es betre au sé hjyrs megen, 
hvars skolo vreiþer vega Fm 287, for- 
njósnar augo þurfo fira syner, hvars skolo 
vreiþer vega $d 277, þat ræþk þér et 
nionda, at þú ngom bjarger, hvars þú á 
foldo fiþr Sd 33? ek mon okkor óþre 
þykkja, hvars oþle menn okkart kunno 
Hlr 34, hóg vasat (Guþrún) at hjaldre, 
hvars hún hendr feste Am 46*; hvarges 
(d. 2. hvar-ge es) dass.: lifa mon þat 


481 hvarf 

epter á lande hverjo þeira þrámæle, hvarges 
þjóþ heyrer Am 991; 6) wohin unmer: 
heiler fareþ nú ok horsker hvars ykr 
hugr teyger! Akv 12. 

Composita: hvar - fúss, 

hver- ge. 

hvarf, n. (norw. kvarv, asehæed. hvarf, 
alts. hwarf, ags. hwearf, afris. werf, ahd. 
warb) wendung; tn: af-hvarl. 

hvarfa (aþ, got. Warbön, alts. hwarbön, 
ags. hwearfian, akd. warbón) steh hin und 
her bewegen, schwanken: tnf. lét hann 
(Jgrmonrekr) sér í hende hvarfa ker gollet 
Hm 20“; pri. ind. sg. 1. (mit suffig. pron.) 
lenge hvarfaþak, lenge huger deildosk, áþr 
of frægak folkvorþ at gram Gr 1l6'; sg.3. 
annarr (hestr) austr und Aþilse grár 
hvarfaþe, geire undaþr FM 12''. 

hvarfla (aþ) 7) stck hin und her be- 
scegen: prs. ind. sg. 3. hvat's þat flagþa es 
stendr fyr forggrþom ok hvarflar umb 
hættan loga? Fjl*; 4) sich verbreiten, 
kund werden: prt. ind. pl. 3. hvgrfloþo 
(hvarfla þótto F) háns (Halfdanar) verk 
meþ himens skautom Hdl 14}. 

* hvar-fúss, ad). tiberall hin verlangend, 
unbeslándig: n. sg. voc. hvat skalt vitja 
af Vallande, hvarfúst hgfoþ! húsa minna? 
Hlr 2?. 

hvár-ge, pron. andef. (norw. korgje, 
aschwed. hvarghi, adán. hværki, hverken) 
keiner von been: m. sg. nom. ggrvir 
váru tveir fjotrar til hans (Fenrisúlfs) 
fyrst þeir Drómi ok Læþingr, ok helt 
hvárgi FM8“;  f. sg. dat. (Fróþe) hót 
hváregre (Fenjo né Menjo) hvilþ né ynþe, 
áþr hann heyrþe hljóm ambátta Grt 2?; 
n. sg. nom. hvártke (Sigvgrþr né Bryn- 
hildr) knátte hgnd of annat átta nýttom 
okkart leggja Hlr 12% hvártke (Atle né 
Guþrún) sér unþe Am 83?; dat. orþs 
þykker enn vant ykro hvároge (conyeetur 
von S, hváro R) — d.2. Guþrúno né Hamþé 
— Hm 9?; pl. gen. litt mon viþ bótask 
hlutehváregra „ftir keinen von uns (eigentl. 
fíir keine von betden parteien) wird die 
lage steh bessern' Am 96?; hvárke (d. 1. 
hvárt-ke) .. né wseder .. noch: hvárke þú 
þá þorþer fyr hræzlo þínne físa nó hnjósa 
Hrbl 79, hvárki mátti honum (Sigmundi) 
eitr granda utan né innan Sf 12, unþer 
hvárke úte né inne, syster min! neina hjá 
Sigverþe Gór 116“, mér Atle þat einne 

Gering, Edda-Wörterbuch. 


hvar - leiþr, 


6 


| 


0 


20 


4 


0) 


85 


40 


45 


60 


hvárr 482 
sagþe, at hvárke lézk hofn of deila, goll 
né jarþer Sg 37?, hlýre þínn hvárke þorþe 
eld at ríþa né yfer stíga FH 3?*. 

*hvar-leiþr, adj. tiberall verhasst: mn. 
sg. mom. hefr í hreyse hvarleiþr skriþet 
HH 138. 

hvárr, pron. (norw. kvar, aschwed. 
adán. hvar, got. hvaþar, alts. hweðar, ags. 
hwæðer, afras. hweder, ahd. hwedar) 
Á. tnterrogat. twer von beiden? 1) ín 
direkt. frage: mn. sg. nom. hvárt's þá? 
Gríperl Grp 32! 48!; 2) ín indirekt. 
frage: m. sg. nom. skal freista, hvárr fleira 
vite, gestr eþa enn gamle þulr Pm 9%R; 


ó 3) das neutr. hvárt dúent als fragepar- 


ttkel; a) ob (in andtr. frage): segþu mér 
þat, Fjolsviþr! .. hvárt sé manna nekkvat 
þats mege inn koma #21, s. m. þ. F. 
- hvárt sé matar nekkvat þats þeim menn 
gefe FY 23), s. m. þ. F. .. hvárt sé vápna 
nekkvat þats knege Viþofner fyr hníga á 
Heljar sjot #) 253, s. m. þ. F.... hvárt 
aptr komr sás epter ferr ok vill þann tein 
taka #Y 27? s. m. þ. F. .. hvárt sé mæta 
nekkvat þats menn hafe ok verþr því en 
fglva gýgr fegen F) 29%, s. m. þ. F.. 
hvárt þær bjarga þeims blóta þær #) 393 
s. m. þ. F. .. hvárt só manna nekkvat 
þats knege á Monglaþar Svýsom arme sofa 
F) 413, (Sigurþr) skynjaþi, hvárt (hjartat) 
fullsteikt væri Pm 31 pr 3, veitkak hvárt 
verþ launeþ at vilja ossom Am 29?R; 
U) doppelfragen werden eingelettet durch 
hvárt .. eþa, ee) tn direkt. frage: hvárt 
estu feigr eþa estu framgengenu? „Skm 
12', hvárt ero þat svik ein es sea 
þykkjomk eþa ragna rok HH II 39'R; 
B) tn indarekit. frage (ob .. oder): (ginn- 
heilog goþ) of þat gættosk, hvárt skyldo 
æser afráþ gjalda eþa skyldo goþ oll gildo 
eiga Vsp 237, vas á hvgrfon hugr minn 
of þat, hvárt skyldak vega eþa val fella 
Sg 38?; 

B. endefin. jeder von beaden: m. sq. 
nom. þá hgmom víxleþ, es heim komoþ, 
hefr hvárr fyr því hyggjo sína Grp 4l“*, 
Fáfnir hristi sik ok barþi hgfþi ok sporþi. 
Sigurþr hljóp ór grgfinni, ok sá þá hvárr 
annan Fmóð; gen. þat's vá lítel, þót sér 
vers fae varþer, hóss eþa hvárs eznen 
mann, einen buhlen od. jedes von betdem 
(d. h. meben dem gatten moch ernen lieb- 
haber) Ls33?; f. sg. ace. meirr settesk 


IG 





485 hvaþarr 

hvaþarr, pron. ínterr. welcher von 
beiden: m. sg.nom. skal freista, hvaþarr 
(hvárr ÆR) fleira vite, gestr eþa enn gamle 
þulr Vm 93. — NB. Due júingere, ín den 
Edda - hss. allein bexeugte form ast 
hvárr, s. d. 

hvé, ado. (norw. kve; got. hrö) Á. ín- 
terrog. wie; 1) in díreki. frage: hvé sá 
hestr heiter es hverjan dregr dag of drót- 
mogo? Vm 11*, hvé sá jór heiter es austan 
„dregr nútt of nýt regen? Vm 13? hvé sú 
á heiter es deiler meþ jgtna sunom grund 
ok meþ goþom? Vm 153 hvé sá vallr 
heiter es finnask vige at Surtr ok en 
svóso goþ? Vm 17? hvé sá born of gat 
enn baldne jgfonn, es hann hafþet gýgjar 
gaman? Vm 323 hvé ek at andspille 
komomk ens unga mans fyr greyjom 
Gymes? Skm 113, lang es nátt, langar 'o 
tvær, hvé umb þreyjak þriar? Skm 43}, 
hvé sú jorþ heiter es liggr fyr alda sunom? 
Ale 9?, hvó sá himenn heiter? Álv 11, 
hvé sú sól heiter? Alv15?, hvé þau ský 
heita? Aloe 17? hvé sá vindr heiter? Álv 
19*, hvé þat logn heiter? Alv 21?, hvé 
sá marr heiter? Alv 23% hvé sá eldr 
heiter? Alv 25?, hvé sá viþr heiter? Alo 
273 hvé sú nótt heiter? Alv 297, hvé þat 
sáþ heiter? Alv 31, hvé þat gl heiter? 
Alv33*, hvé þik héto hio? #y46', hvó 
þú heiter, halr enn ámátke! hvé þik kalla 
koner? HHv 14'*, hvó þú heiter, hála 
nágróþog? HHv 16!, hvó skalk þér, buþl- 
ungr! þess bót of vinna? HHII43*, hvé 
mon Sigverþe snúna ve? Grp 6“, hvé 
mon at ynþe epter verþa mægþ meþ 
mgnnom? Grp 44'!, hvé sá holmr heiter 
es blanda hjorlege Surtr ok æser saman? 
Fm 14*, hvé mon jarpskamr okr fultingja ? 
Hm 12“; 2) tn endir. frage: veiztu hvé 
rista (ráþa, fá, freista, biþja, blóta, senda, 
soa) skal? Hóýv 144'“, hitt viljak vita, 
hvé Vafþrúþnes salakynne sé Vm 3*, þat 
faer vito, hvé hón (Valgrind) 's í lás of 
loken Grm 22“, heyra jatnar .. hvé ek 
fyrbýþ, hvó ek fyrbanna manna glaum 
mane Skm 34“, es Muspelz syner riþa 
Myrkviþ yfer, veizta þú þá, vesall! hvé 
þu vegr Ls42“, of þat réþo ríker tívar, 
hvé Hlórriþa hamar of sétte Zrk13*, þá 
reynde þat, es riþet hafþe móþogr á vit 
min at biþja, hvé herglgtoþr hafþe fyrre 
eiþom haldet viþ ungan gram Br 19}, 


5 


15 


20 


ID 
ot 


30 


35 


40 


ES 
(4 


50 


hverfa 486 
segja mon 'k þér .. hvé ér snimma til 
saka róþoþ Sg 34?, margs ák minnask, 
hvé viþ mik fóro, þás mik sára svikna 
hafþoþ $g 56!, monk segja þér .. hvé 
ggrþo mik Gjúka arfar ástalausa ok eiþrofa 
Hlr 53, sáat maþr armlekt hverrs þat sáat, 
hvé þar á Herkjo hendr sviþnoþo (Gr 
1IT10?, heyrþak segja í sggom fornom, 
hvé mær of kvam til Mornalands Od1?, 
namk at heyra ór Hléseyjo, hvé þar af 
stríþom strenger mælto Od 28%, morgom 
ræþr lítlo, hvé verþr leiddr heiman Am 
324; B. índefin. wie auch immer: sykn 
emk orþen heilaglega, hvé hverr velle 
Gþr lI18*; mit suffig. - ges (d.1. - go e8): 
huggezk it, horskar! hvéges þat garvesk 
Am 327. 

hveiti, n. (norw. kveite, fær. hveiti, 
aschwed. hvele, adön. hvede; got. lyaiteis, 
m., alts. hwéti, ags. hwæte, aid. hweizi) 
weixen: sg. dat. hleifa þunna hvita af 
hveite ÆR 307. 

hvél, n. (or10. kvel, adán. hvel „achse 
em spinnrade'; ags. hwéol) rad: sg. dat. 
á hverfanda hvéle výro þeim (konom) 
hjarto skgpoþ Hóv 83 ?, (rúnar kvaþ ristnar) 
á því hvéle es snýsk und reiþ Hrungnes 
bana Sd 15?; acc. kalla (mána) hverfanda 
hvél heljo í Alv 14?, (sól kalla) alfar fagra 
hvél Alv 163. 

Compositum: hvél- vagn. 

hvelpr, m. (nor. kvelp, fær. hvölpur, 
aschwed. hválper, adán. hvælp; alts. ags. 
hwelp, akd. welf) junger hund, hund 
tiberhpt: sg. dat. (Óþenn) mótte hvelpe es 
ór heljo kvam Bdr 2*%; pl. acc. hugþak 
mer af hende hvelpa losna Gþr 1143', 
(Guþrún) hvelpa leyste Akv 44?. 

*hvél= vagn, m. met rádern versehener 
wagen: pl. dat. ýkveþ ér hvélvggnom 
Akv 30". 

1. hverfa (hvarf; „or. kverva, fær. 
hvörva, asehwed. hvörva; got. lvaírban, 
alts. hwerban, ags. hweorfan, afris. hwerva, 
ahd. hwerban) /) steh bewegen : ínf. himen 
hverfa þau (máne ok sól) skolo hverjan 
dag „den himmel umkretsen' Vm 233; 
prs. únd. pl. 3. hverfa af himne heiþar 
stjrnor „fallen herab' Vsp 57?, þær (ár) 
hverfa of hodd goþa „wmströmen' Grm 
275; part. prs.n. sg. dat. á hverfanda 
hvéle („auf rollendem rade') výro þeim 
(konom) hjorto skopoþ Hýv 83%; ace. 

16* 


487 hverfa 

kalla (mána) hverfanda hvél heljo í Alv 
14?; 2) steh wohin begeben (til ehs, til 
ehs staþar, at ehm staþ): prs. opt. sg. 3. 
hugr þeim (figndom) hverfe til handa þér 
„netge steh dir xu' Gg 93; imper. sg. 2. 
hverf til hjarþar Hym 18!; prt. and. sg.1. 
(mit suffig. pron.) hvarfk ein þaþan and- 
spille frá á viþ lesa varga leifar Gr II11'; 
sg. 3. (Guþrún) hvarf til Niflunga Am 44}, 
hlæjande Guþrún hvarf til skemmo Ghv 7'; 
pl. 3. (Þórr ok Týr) hurfo at hgllo es 
Hymer átte Hym 7*; 3) steh fortbegeben, 
verschwinden: prt. and. sq. 3. Óþinn hvarf 
þá Grm 54 pr 6, karl hratt út skipinu ok 
hvarf þegar Sf23; hv. sér sich fort- 
begeben: prt. ind. sg. 3. hvarf sér óhróþogr 
(Gunnarr) andspille frá Sg 46'; 4) mit 
advv.: hv. aptr awriekkehren: prt. tnd. 
sg.1. aptr ek hvarf Hýv 98'; sg. 3. Ioki 
hvarf aptr Ls 16; hv. á brot sek fort- 
begeben: part. prt. m. sg. nom. Roginn var 
á brot horfinn, meþan Sigurþr vá Fáfni 
Fm 22 pr1; hv. frá dass.: prt. opt. 
pl. 3. garþot (Gjúkungar) far festa, áþr 
þeir frá hyrfe Am 34%; hv. í sundr 
stch trennen: prl. opt. sg. 3. sqosk til 
siþan, áþr í sundr hyrfe „ehe man sich 
trennte' Am 38'; hv. útar steh hínaus 
begeben: prs. ind. pl. 3. útar hverfa þess 


þeir (þeirs?) innar skyle (skyldo?) #) 163. 
Composttum des part. prt.: þagn- 
horfenn. 


2. hverfa (fþ; norw. kverva, adán. 
hverve; alts. hwerbian 272: gi- hworbian, 
ags. hwerfan, ahd. hwerben) machen 
dass elo. stch bervegt: prs. ind. sg. Í. huge 
ek hverfo hvitarmre kono „ich wandle hr 
den sínn' Hýv 1617; part. prl. f. pl. nom. 
(rúnar) hverfþar viþ enn helga mjgþ „ver- 


quirlt, vermiseht mit' Sd 18?. 

hverf-lyndr, ad). wankelmiitig: n. sq. 
nom. hverflynt (hvarflynt Æ) hafoþ 
Hlr 2?EF. 


hverfr, adj. (norw. kverv; got. lvairbs 
an: ga-lvairbs) beweglich, tandelbar, 
unbestindig: m. sg. acc. bjóat of hverfan 
hug menskogol (Brynhildr) Sg 40*; f.sg. 
nom. hverf es haustgríma Hýe 73?*. 

Composttum: hvorf-lyndr. 

hver-ge, ado. (asehwed. hvarghi, hvar- 
ghin; alts. hwargin, ags. hwergon, ahd. 
hwargin) nergendas: gap vas ginnunga, en 
gras hverge Vsp 3*, né þat múýtto mærer 


15 


25 


40 


á 


40 


60 


hverr 488 
tívar ok ginnregen of geta hverge Hym 4?, 
þú hverge mátt vinna grand grame HH 
13', fannk húsguma hverge in betra, en 
húsfreyjo hverge verre Gþr 19?!, frétte 
Atle, hvert farner være sveinar hans 
leika, es sá þá hverge Am 74*; e. gen. 
loci: heyr nú, Loke! hvat ek nú mæle, 
es enge veit jarþar hverge né uphimens 
Þrk 22, þann baþ (Óþenn) slíta svefne 
minom, es hverge lands hræþask kynne 
Hlr 9%. 

*hver-gæter, m. kesselhtiler, koch: sq. 
nom. hræddr vas hvergæter Am 58!. 

hvernig (d. t. hvern veg) adv. auf 
welche tceise: leitaþi Reginn ráþa viþ 
Lyngheiþi systur sína, hvernig hann skyldi 
heimta fgþurarf sinn Æm II pr 3. 

1. hverr, m. (ags. ahd. hwer) 1) kessel: 
sg. nom. hverr harþslegenn Hym 13?, Týrr 
leitaþe tysvar hróra, stóþ at hvýro hverr 
kyrr fyrer Hym 34!, sykn emk orþen 
heilaglega, hvé hverr velle Gþr III8'“; 
gen. nú skal Horkja til hvers ganga Gþr 
III9?3; ace. baþ (Æger) Sifjar ver sér 
fóra hver Hym 3?%, á minn faþer móþogr 
ketel, rúmbrugþenn hver, rastar djúpan 
Hym 5*, hófsk á hofoþ upp hver Sifjar 
verr, en á hælom hringar skullo Hym 
353, (Þórr) hófsk af herþom hver stand- 
anda Hym 37!, þróttaflogr (Þórr) kvam á 
þing goþa ok hafþe hver þanns Hymer átte 
Hym 407, sentu at Saxa sunnmanna gram, 
hann kann helga hvor vellanda Gþr lll 7?; 
pl. gen. fundo (valtívar) at Æges grkost 
hvera Hym l*R; acc. ek viljak ykr hug- 
fulla tvá und hvera setja Hym 9?, opner 
heimar verþa of ása sunom, þás hefja af 
hvera Grm42'“; 2)gebirgskessel, sehlucht: 
sg. ace. heim hvale haf til bójar ok holt- 
riþa hver í gognom Hym 27*; 3) spring- 
quelle, sprídel (Jessen, Æx 3, 37; Mhfl, 
DA V,9): pl. gen. hapt sá liggja und hvera 
lunde lægjarnlike, Loka óþekkjan Vsp 36 !. 

Compostltum: hver-gæter. 

2. hverr, pron. (norw. kver, kvar, fær. 
hvör, asehwed. hvör, hvar, addn. hver, 
hvar; got. lrarjis) Á. anterrogal. teer, 
tcelcher (von mehreren); 1) in dsrekt. 
frage, a) alleinstehend: m. sg. nom. hverr 
e8 Sá Sveinn Sveina, es Stondr fyr sundet 
handan? Hrbl 1, hverr es sá karl karla, 
es kallar of vágenn? Hrbl2, hverr á 
skipet es þú heldr viþ landet? Hröl 14, 


189 hverr 

hverr hefr þik baugom boret? Alv 5“, 
hverr mon Baldre at bana verþa? Bdr 83, 
hverr mon heiptar hefnt of vinna? Bdr 
103, hverr hér réþr .. eign ok auþsglom? 
F3 7?, hverr's landreke sás liþe stýrer? 
HH 133?, hverr lætr fljóta fley viþ bakka? 
HH If5', hverr es fylker sás flota stýrer? 
HH 1116 pr 9, hverr es skjoldungr sás 
skipom stýrer? HH II 22!, hverr byggver 
hér borger þessar? Grp 1', hverr spyrr 
at þvi? Em 17*, hverr þik hvatte? Fmö5!, 
hverr felde af mér fglvar nauþer? Sd 1?, 
hverr hefr vifo vamms of leitat? Od5', 
hverr vá sun Buþla? Am 853; gen. hvers 
þú leitar eþa hvers þú á leitom est? #Y 2'; 
dat. hverjom estu, sveinn ! of borenn? #) 6! 
Fm 1'; pl. nom. hverer 'o jafrar þeir es 
á lagþo bestesima ok mik bundo? Vkv 14', 
hverer 'o hglþar í Hatafirþe? HHo 12', 
hverer láta fljóta fley viþ bakka? FF 115! R, 
hverer ríþa þár Rævels hestom hóývar 
unner? Em 16!;  f. pl. nom. hverjar 'o 
þær meyjar es líþa mar yfer? Vm 483, 
hverjar 'o meyjar es at mune gráta? Bdr 
12?, hverjar 'o baztar .. heiller at sverþa 
svipon? Rm 19?EF, hverjar 'o þær norner 
es nauþgonglar 'o? Fm 12?  n.sg. gen. 
hvers (wonach?) fregneþ mik? Vsp 283, 
hvers (worauf?) bíþeþ ér í Brunavógom? 
HHIr5?, hvers (um was?) biþr þú nú, 
Guþrún! es þú at gráte né færat? Hm 9*; 
ace. hvert (wohin?) lyster yþr leiþ at 
kanna? HH II5“; pl. nom. hver byzt 
ern, ef berjask skal, heill at sverþa svipon? 
Rm 199;  b) mit abháng. genet.: m. sq. 
nom. hverr kann of þat goþmólogra gorr 
at skilja? Hym39!', hverr þat gorþe, es 
ek fyr garþ sák innan, ásmaga? #) 339; 
e) attributio: m. sg. dat. hverjom estu 
sveine of borenn? Fm 1'R; pl. nom. hverer 
ráþa æser eignom goþa, þás sloknar Surta 
loge? Vmö50?; gen. hverra estu manna 
mogr? F; 6? Fm 1?;  n.sg.dat. hverjo 
estu nú bolve borenn? (Gg 2?, af hverjo 
vastu undre alenn? Fm3?; pl. ace. hver 
gjald faa gumna syner, ef þeir haggvask 
orþom á? Rma3?; 2) tn índir. frage; 
a) allein stehend: m. sg. nom. (regen) of 
þat gættosk, hverr skylde dverga drótt of 
skepja Vsp 9? (regen) of þat gættosk, 
hverr hefþe lopt alt láve blandet Vsp 25', 
segþu þat et fimta .. hverr jotna elæztr 
eþa Ymes niþja þyrþe í árdaga! Vm 283, 


ur 


1 


o 


20 


2 


ot 


35 


4 


a 


áð 


60 


hverr 490 
er þeir sá er fyrir váru, hverr inn var 
kominn, þognuþu þeir allir Ls óð pr 2, 
þess monk nú geta, hverr þik glapþe at 
geþe Ls 207, þess mon glaþr konungr 
Geite spyrja, hverr sá maþr sé, es máls 
kveþr Grípe Grp 3*, þat's óvist at vita .. 
hverr es óblauþastr alenn Fm 247, (Grím- 
hildr) bure heimte .. þess at spyrja, hverr 
vilde sun systor bóta Gþr Il 183, hón 
frette at því, hverr fara vildo vigg at 
soþla Gþr I119?; gen. (ek hekk) á þeim 
meiþe, es mange veit, hvers hann af 
rótom rinn Fgýv 1389, Mimameiþr heiter, 
en þat mange veit, hvers hann af rótom 
rinn Fjld?; ace. seg Hæminge, at Helge 
man, hvern í brynjo bragnar feldo HH 
II1*; n.sg.ace. frétte Atle, hvert (wohtn) 
farner være sveinar hans leika Am 743; 
b) attributio: pl. mom. (regen) of þat 
gættosk, hverer skyldo dvergar drótter 
skepja Vsp 99H; nm. sg. gen. opt vito 
ógorla þeirs sitja inne fyrer, hvers þeir 
'o kyns es koma Hýo 132?; dat. sá einn 
veit es víþa ratar .. hverjo geþe stýrer 
gumna hverr Ho 18*; pl. ace. ér heyrt 
hafeþ .. hver af hraunbua hanu (Þórr) 
laun of fokk Hymn 39?; 

B. tndefin. 1) verbunden mit der part. 
eg, wer tmmer: m.sý. nom. sifjom's þá 
blandat hverr es segja ræþr einom allan 
hug Hóýe 123', Ullar hylle hefr ok allra 
goþa hverrs tekr fyrstr á funa Grm 427, 
forkunnar sýn mon flestan glaþa, hverrs 
hefr viþ annan ást F) 48%, ósaþra orþa, 
hverrs á annan lýgr, oflonge leiþa limar 
Rm 4?, héto mik aller í Hlymdglom Hildo 
und hjalme, hverr es kunne Jllr 6?, sáat 
maþr armlekt, hverrs þat sáat hvó þar á 
Herkjo hendr sviþnoþo Gþr llI10'; gen. 
þat ræéþk þér et tronda, at þú truer aldre 
výrom vargdropa hverstu (d.2. hvers es 
þú?) est bróþor bane eþa hafer þú feldan 
fgþor Sd 35" (eonjectur von S); 2) jeder, 
Jegltcher, ím plur. alle; a) alleinstehend: 
m. sg.mom. halr es heima hverr Ilýo 36? 
ar ?, of sik es hverr í sliko „Jeder sorgt 
an solchem falle féir steh' Hrbl 63, hefr 
hverr fyr því hyggjo sina Grp 41 *R, hverr 
vilde mér hnosser velja .. ok hugat mæla 
Gþr 1121', sæll es hvorr síþan, es slíkt 
getr fóþa jóþ at afreke, som es ól Gjúko 
Am 99', svá skylde hverr gþrom verja 
til aldrlaga sverþe sárbeito, at sér nó 


491 hverr 

striddet Hm 8?; dat. þat seger þú nú 
es hverjom þykker mest at vita, at min 
móþer dauþ sé Hrbl 9, hratat umb mæge 
mon hverjom þykkja Alv 13, (þat ero) 
mætar megenrúnar hverjom es þær kná 
óviltar .. sér at heillom hafa Sd 19*%Vs; 
ace. hverjan þær (meyjar) ór nauþom 
nema F}Y 40“, (Freyr) leyser ór hgptom 
hvern Ls37*; f.sg.dat. ek gef hverre 
of hroþet sigle Sg 483;  b) mit abháng. 
genel.: m. sg. nom. alda hverr Fm 103, 
fyrþa hverr Fm10'!, gumna hverr Hóv 15? 
183 65! (papterhss.), manna hverr Hóv ód! 
65! 56!, fróþra hverr Hóo7* 63', ráþsnotra 
hverr Hóýv 64!, kánna hverr Em 25', ása 
ok alfa .. hverr Ls30!; f. sg. nom. hver 
sagþe þeira (jarla brúþa) sinn oftrega Gþr 
13?; ce) attributio: m. sg. nom. hverr .. 
gume Hóov 14%, hverr drengr Gpr 1I136', 
maþr hverr Od32?; dat. kalke hverjom 
Hym 31}, heime hverjom Alo8? 94 11% 
13* 15% 17% 19% 21* 234 254 274 291 
31“ 334, hverjom manne HH II 38" Km 3, 
hverjom guma „Sd 12', hverjom jofro 
Grp 7?; ace. morgon hverjan Vsp 203 
Vm 149 (hvern R) FM 2", hverjan morgon 
Gþr IS! hverjan dag Vm 11? 233 40% 
41? Grm 831492 20! Skm 853, dag hverjan 
Orm 29? 305, á hverjan veg Væm 183, 
hverjan (hvern RA) heim Pm 433, grkost 
hverjan Hym 1*, hverjan (hvern K; seal. 
þjór) Hym 15', hverjan hormeiteþ (?) Hym 
40), faranda hverjan FY 103, aptan hverjan 
(hvern ÆR) Sg 87, mann hverjan (hvern /?) 
Sg 28!; hoþen hvern Hýo 737, dauþan 
hvern Hýv 77“, hvern veg Sd 377, mann 
hvern Hm 275. f.sg. mom. hver kona 
Fj 36? alda hver Gþr 1234, hver róþa 
Am 194; gen. háþungar hverrar Hýo 1015; 
dat. hverre Herjans dise Gþr I 18?; 
ace. vergld hverja Vsp 30, hverja nótt 
Vm 14', á manz tungo hverja Grp 173, 
ró hverja Am 58? þorf hverja Am 97}, 
(sw.) ena niondo hverjo nýtt Skm 21'; 
pl. nom. súter hverjar Hm 1*; n. sg. nom. 
flagþ hvert Hdl 43*, hvort (tár) HIT II 443, 
hvert várt „jeder von uns' Am 929; gen. 
læs hvers Hóo 135“; dat. á lande hvorjo 
Am 993; acc.1 málhvert Hóv 37“, hvert 
land Od I8?; pl. nom. hver hjalt 
Akv f?; ace. (sw.) sjau eigom salhús 
sverþa full hverjo Akv 7'; 3) trgend 
etner, jemand (mat abháng. genet.): m. 


80 


85 


50 


hveþrungr 492 
sg. mom. ormar fleire liggja und aske 
Yggdrasels, an of hygge hverr ósviþra apa 
Grm 34?. 

Composita: ein-hverr; hvers-kyns. 

hvers-kyns (d. 2. hvers kyns „egusque 
gener1s'), adj. indecl. (aschwed. hvars- 
kyns) allerhand: výro í horne hverskyns 
stafer ristner ok roþner Gr 1123'. 

hverso, part. ínterr. (fær. hvörsu, 
hvössu, hvursu, hvussu) „wte? 1) in direkt. 
frage: hverso snúnoþo yþr konar yþrar? 
Hrbl 41, hverso máne heiter .. heime 
hverjom i? Alve13?; 2) án tndir. frage: 
menn lofuþu mjok hversu góþir þjón- 
ustumenn Ægis váru Ls 12. 

hvessa (st; norw. kvessa, fær. hvessa, 
aschwed. hvássa, dán. hvæsse) schárfen : 
prs.tnd. sg. 38. (burr Sigmundar) hvesser 
augo (, lásst seime scharfen augen fun- 
keln') sem hildingar HH I6?; prt. ind. 
sg. 1. skínn Níþaþe sverþ á linda þats ek 
hvesta sem hagast kunnak Vkv 19?. 

hvetja (hvatta, norze. kvetja, fær. hvötja, 
aschwed. hvátia, adán. hvætte; got. hratjan 
an: ga-lvatjan, ags. hwettan, ahd. hwazzan, 
wezzen) antreiben, aufretxen (ehn at eho 
oder mit at ec. anf.): ínf. nam hann 
(Gunnarr) sér Hogna hvetja at rúnom 
Sgd3!R; umper. pl. 2. hveteþ eþa leteþ 
mik .. sorg at segja Brl4?;  prt. ind. 
sg. 3. kvaþk fyr ásom, kvaþk fyr ása 
sunom þats mik hvatte hugr Ls 64?, hverr 
þik hvatte? Fn 5!, hugr mik hvatte Fm 6', 
hvatte at vige grimmom orþom Guþrún 
suno Ghv Í*, hvatte Guþrún .. suno sína 
unga at hefna Svanhildar Hm 29, malet 
hgfom, Fróþel sem munr of hvatte Grt 
242;  pl.3. niþjarge hvgtto Gunnar né 
ngungr annarr Ákv 9'!, (mil suf. pron.) 
hvettomk at („uns reixten daxu') diser 
Hm 283R; part. prt. m. sg. ace. þik hefr 
Brynhildr bol at gorva heiptar hvattan, 
harm at vinna Br3?;  pl.acc. hofr okr 
hvatta at hjorþingo Gho 6!;  hvetjask 
sich aufretxen: nf. hvi hvetjask lézt 
mino fjorve at fara? Fmö!, (Brynhildr) 
nam af þeim heiptom hvetjask at vige 
Sg 10". 

hveþrungr, 7. rtese: sg. gen. (Víþarr) 
lætr mege hveþrungs (d.1. dem Fenres- 
wolfe) mund of standa hjgr til hjarta Vsp 
643 — Vygl. Ynglingatal str.36: Ok til 
þings þriþja jafre hveþrungs mær (d. s. 


493 hvi 

Hel) ór heime bauþ. nr den nafnaþulur 
der Sn. Edda erscheint Hv. unter den 
Jetna heiti (1, 549), aber auch unter den 
heiti Oþins (17, 472). 

hví, part. anterrog. (eigentl. dal. sg. n. 
des pron. hvá; norw. kvi, fær.hvi, asehied. 
adán. hvi) 1) -w1e? a) tn drrekt. frage: 
hvi gegner þat vie stimmt das <usammen? 
Grp 38';  b) an mdir. frage: ek veit 
gorla hví gegner nú $g 27? opt undromk 
þat, hví epter mák .. lífe halda Od31'; 
2) warum? a) ín direkt. frage: hví 
freisteþ min? Fsp 287, hví þú þá, Gagn- 
ráþr! mælesk af golfe fyrer? Vm 9!, hví 
þegeþ ér svá, þrungen goþ! at ér mæla 
né megoþ? Ls 7', hví it áser tveir skoloþ 
inne hér sáryrþom sakask? Ls 19', hví né 
lezkattu, Loke? Ls47?, hví þraser þú 
svá, Þórr? Ls58?, hví þú einn sitr end- 
langa sale, dróttenn minn! of daga? 
Skm 3?%, hvi of segjak þér, seggr enn 
unge! mikenn móþtrega? Skm 4'!, hví þú 
einn of kvamt eikenn fúr yfer ór salkynne 
at sea? Skm 17? hví 'st einn komenn í 
jgtonheima? Þrk 6 * hví er gull kallat 
barr Glasis eþa lauf hans? FM 7!, hvi's 
þér, stiller! stakt ór lando? HHv 31, 
hvi's hermþarlitr á Hniflungom? HH 150“, 
hví skal und bjolmom hrátt kjat eta? 
HH II 7*, hví skolom skipta litom ok 
lýtom es á leiþ erom“ Grp 38', hví hvetj- 
ask lézt míno fjorve at fara? Fmö!, hví 
hafnar þú enom hvita lit? Sg 31“, hví 
mér, Hogne! harma slika viljalausse vill 
of segja? Gþr 119', hví hlær æva? G/r 
IlT1?, hví mynem hér vilja heyra á þá 
skrækton? Am 60%, hvi siteþ kyrrer? hví 
sofeþ life? hví trograt ykr teite at mæla? 
Ghv 2'!?, hví er gull kallat mjol Fróþa? 
Grtl;  b) tn indir. frage: of þat réþo 
ríker tívar, hví være Baldre baller draumar 
Bdr 1*; 3) woher? wodurch? a) tn direkt. 
frage: hví 'ro gndótt augo Freyjo? Zrk 
273, hvi 'stu svá fglr umb nasar? Alv 2', 
hví's brynja þin blóþe stokkcn? HHII7?, 
hví brák svefne? Sd 1', hvi 'ro Borgnýjar 
bráþar sótter? Od5?; b) ín índir. frage: 
segþu þat et tolfta, hví þú tíva rgk ll, 
Vafþráþner! viter Vm 42'. 

1. hvíla, /. (norw. kvila, fær. hvila, 
aschwed. hvila, adán. hvile; got. lveila, 
alis. ahd. hwila, ags. hwil, afrís. hwilo) 
rukestátte, beti: sg. gen. hló þá Brynhildr 


þu 
|= 


= 
Et 


20 


25 


30 


35 


40 


áð 


50 


hvitr 494 

. es til hvilo heyra knátte gjallan grát 
Gjúka dóttor Sg 30? — ace. biþk þik, 
Sváva! .. at þú Heþne hvilo ggrver HHv 
41?, hefk þór, Helge! hvílo gorva angr- 
lausa mjok HHII46!, hio ggrþo hvílo 
sem þeim hógst þótte Am 84. 

2. hvíla (ld; norw. kvila, fær. hvila, 
aschwed. hvila, adán. hvile; got. treilan, ags. 
hwilan, akd. wilön) ruhen, schlafen: 1nf. 
þú mont hvíla .. hjá meyjo, sem móþer sé 
Grp43!; prt. and. sg. 1. (mit suffig. pron.) 
hvildak hjá þeim systrom sjau Hröl 47; 
hvilask steh ausruhen: inf. þær (meyjar) 
á sævarstrgnd settosk at hvilask Vkv 1*, 
hann (Niþaþr) á salgarþ settesk at hvilask 
Vkv 323, hendr skolo hvilask Grt 17!. 

Compositum : hvíl- beþr. 

*hvíl-beþr, m. rahebett: sg. gen. (eiþa 
svarþa at) holkve hvilbeþjar „beim rosse 
des ruhebettes', d. h. beim schlafgemach 
Akv 32! Vgl. skaldische umscehretbungen 
wie veggjar vigg (Sn.K. 1, 290), golf- 
holkver (Sn. E. 1, 372), golfhjortr (Lex. 
poet. 259>), fletvargr (Sn. E. 11, 196), flet- 
bjarn (Sn. E. 1, 302) ú. a. 

hvílþ, f. (noræ. kvild, fær. hvild) ruhe: 
sg. dat. út ok í hvílþ, áþr ek heiman fór, 
sildr ok hafra IHrbló; ace. heima skalat 
hvilþ nema Alv 1“, gaf hann (Fróþi) þeim 
(ambáttum) eigi lengri hvild né svefn, en 
meþan gaukrinn þagþi eþa ljóþ mátti 
kveþaGrt 23, hét (Fróþe) hváregre (ambátt) 
hvílþ né ynþe, áþr hanu heyrþe hljóm 
ambátta Grt 23 nú mona hgndom hvilþ 
vel gefa, áþr fullmalet Fróþa þykke Grt 17? 

hvinr, m. (norew. kvin, asehwed. adán. 
hvin) lárm, gesehrei, klage, jammer; in: 
hy-nátt (< *hvin- nátt). 

hvíta-bjorn, m. (norw. kvite- björn, 
fær. hvita - björn, adán. hvide- björn) ets- 
biir: sg. acc. hvítabjörn hugþer, þar mon 
hregg austan Ám 17?. 

*hvítsarmr, ad). weissarmag : f. sg. dal. 
huge ek hverfe hvítarmre kono Flóv 161“. 

hvítingr, 2. (norc. kviting acetssfisch', 
fær. hvítingur) fer von weisser furbe 
(xum opfer bestimmt?): pl. ace. mono 
segger of soing dóma ok hvitinga hgfþe 
næma Gþr Il 44?. 

hvítr, adj. (norw. kvit, fær. hvitur, 
aschwed. hviter, adán. hvid; got. hreits, 
alts. ags. afrís. hwit, ahd. hwiz) wetss, 
glöinxend: m. sg. nom. (sw.) sveinn enn 


495 hví- vetna 
hvíte þér sigle gaf ok þú lagþer lær yfer 
Ls 203; dat. (sw. hýr baþmr ausenn 
hvíta aure Vsp 197, hví hafnar þú enom 
hvíta lit? Sg 31%, eiþa vinna at enom 
hvíta helga steine Gþr Ill3?; ace. tók 
Móþer merkþan dúk hvítan af hgrve #6 
307, en þriþja (drós) .. varþe hvítan hals 
Vólundar Vkv 3“, (Jgrmonrekr) sá á skjald 
hvitan Hm 203, (sw.) þann enn hvíta hadd 
Svanhildar „das wetssblonde haar' Ghv 
16*; pl.dat. (Oþenn) lauk mik skjoldom 
„ rauþom ok hvítom Hlr 9?, Jrimonrekr 
yþra systor .. joom of tradde hvítom ok 
svortom Ghv 25, Svanhildr .. sús Jgrmon- 
rekr joom of tradde hvítom ok svgrtom 
Iþn 3?; ace. hón (Móþer) tók at þat 
hleifa þunna hvita af hveite Rþ 30; 
f. sg. nom. reiþ ein fyrer hvít und hjalme 
mær HHv 28? þú á arme ólifþom sefr 
hvít í hauge, Hogna dótter! HH II47'; 
ace. mey átte hann (Herser) mjófingraþa, 
hvíta ok horska (hvitre ok horskre W) 
Rþ 40!; compar.m. sg. nom. hals hvitare 
hreinne mjallo #5 289,  f.sg. nom. sú 
(mær) mon hvítaro an enn heiþe dagr 
Svanhildr vesa, sólar geislaSgöd*; superl. 
m. sg. mom. Heimdallr hvítastr ása rk 
Id!; ace. (minn veitk) hjalm ok skjold 
hvitastan Akv 7?*. 

Composita: hvit-armr, hvita - björn; 
blá-hvitr, brá-hvítr, brún- hvitr, 
goll-hvítr, lín-hvitr, mjall - hvitr, 
snæ-hvítr, sól-hvíitr, svan-hvitr. 

hví-vetna, s. hot- vetna. 

*hviþoþr, m. „der stiirmtsche' (vgl. 
hviþa, f. „teindstoss'), poet. bexeichnung 
des twindes: sg. ace. kalla (vind) í heljo 
hviþoþ Alo 201. 

*hvarfon, f. sehwanken, xtwerfel: sg. 
dat. vas á hvgrfon hugr minn of þat, hvárt 
skyldak vega eþa val fella Sg 38!. 

hvat, /. (norw. kvot, n. „schárfung ') 
aufreixung; lockspetse (?): sg. nom. trgno 
hvat „dae lockspetse des krantchs', d. í. 
de sehlange (?) Hm 17? (s. jedoch S Á. st.). 

Composilum: Guþrúnar- hvat. 

*hvgton, f. aufreixung: sg. dat. mon 
horskr Gunnarr at hvgton hennar (Bryn- 
hildar), Gotþormr ok Hogne, ganga síþan? 
Grp 50". 

hvatoþr, m. anstifter: sg. ace. monkak 
létta áþr lifshvatan eggleiks hvatoþ (, streit- 
stifter", d. ú. Atle) aldre næmek Gór 1135*. 


20 


hyggja 496 
hý(?) tn: hý-roge. 

1. hyggja (hugþa; norw. fær. hyggja, 
aschwed. hyggia, adán. hygge; got. hugjan, 
alts. huggian, ags. hycgan, afris. hugia, 
ahd. hukkan) 1) metnen, glauben, wöknen, 
vermulen; a) absolut: prt. ind. sg. Í. estat 
Vegtamr, sem ek hugþa Bdr 13'; b) mtt 
ace. e. inf.: prs. ind. sg. Í. (mit suffig. 
pron.) fimm hundroþ dura ok of fjórom 
tegom svá hykk á Valhgllo vesa Grm 
23?, fimm hundroþ golfa ok of fjórom 
tegom svá hykk Bilskirne meþ bugom 
(sedl. eiga) Grm 24?, ulfe hæra hykk þik 
ópa mono Hról 120, satt hykk mik segja 
Hrbl 126, hykk á for vesa heiman Hlór- 
riþa Ls 5ó!, fjarre hykk (hugþa ek R) 
várt land (seil. vesa) fjollom Rínar Vko 
15?, fátt hykk yþr seask HHo12?, jofra 
óborna hykk þá enn vesa Æm 83, rauþo 
golle hykk mik ráþa mono Em 9!, dyggva 
fylgjo hykk ens dgkkva vesa at hrotta- 


 meiþe hrafns Æm 203, þær hykk mælto 


25 


3 


u 


40 


45 


þvíget fleira Od6!, þá hykk skop skipto 
Am 337, (mit suffig. pron. ú. negat.) mune 
þína hykkak svá mikla vesa Skm 5!, ulfa 
dáme hykkak okr vesa Hm 29';  sg.2. 
hvat hyggr þú brúþe bendo? Akv 8!; 
sg. 3. ósnotr maþr hyggr sér alla vesa 
viþhlæjendr vine Hýv 24! 25!;  tmper. 
sg. 2. (mit suffig. negat.) sakar ok heiptor 
hyggjat svefngar vesa Sd36!; prt. ind. 
sg. Í. enge jaton ek hugþa jafnramman 
sem Vafþrúþne vesa Vm 23, (mit suffig. 
pron.) harþan jaton hugþak Hlébarþ vesa 
Hrbl 58, Ásaþóre hugþak aldrego mundo 
glepja farhirþe farar Hrðl 129; pl. 3. (mit 
suffig. negat.) hugþot þat varþa Amöó“; 
opt. sg. 3. hón (Brynhildr) ser at life lyst 
né visse ok at aldrlage etke grand, vamm 
þats være eþa vesa hygþe Sgóö?; e) mit 
at c. opt. prs. ind. sg. 1. (mat suffig. pron.) 
baugeiþ Óþenn hykk at unnet hafe Hýo 
109', ofrmælge mikel hykk at illa gete 
hveims viþ kaldrifjaþan köomr Vm 103, 
Ofner ok Svafner hykk at á skyle meiþs 
kvisto maa Grm 345, hykk at orþner sé 
aller at einom mér Grmö4?, dauþ hykk 
at þín móþer sé Hról 8, hykk at þú ljúger 
Hrbl 125, aldar grlgg hykk at hón (Gefjon) 
all of vite Ls21%, grlog Frigg hykk at 
oll vite Ls 293 hykk at þér fremr myne 
(tunga) ógótt of gala Ls.31', hykk at 
(barn) héte Hreimr ok Fjósner R$ 12}, 


497 hyggja 

hykk at (móþer) héte Hlédis gyþja Hdl 
13', á vegom allr hykk at ek verþa muna 
Gg 5?, hykk at Svipdagr só F) (4}, aptarla 
hjarta hykk at þitt, Atle! seo HHv 2053, 
hykk at eigem aþrar sýslor HHI183, 
sundrbornar mjok hykk at nornor sé Fm 
13', fjar sitt láta hykk at Fáfner myne 
Fm 227, hykk at feig seer Sg 315, hykk 
at hón (Guþrún) varnoþ byþe Akv 8?; 
prt. ind. sg. 1. (mit suffig. pron ) hugþak 
af heitom at (orn) være hamr Atla Am 
18“; sg. 3. hugþe hann (Vólundr) at (baug) 
hefþe Hlgþvés  dótter Vkv 123, hann 
(Sigurþr) hugþi at fullsteikt væri (hjartat) 
Fma3lpr2; d) mit objeetsacc.: prt. ind. 
sq. 3. ér ulf graan inne hofþoþ, þars Hamal 
hugþe Hundingr konungr „í ttelehem Hund. 
den Hamall rermutete' HHILI*; 2) hoffen, 
erwarlen; a) absolul: prs. opt. sg. 2. sótt 


monoþ it Guþrún snemr an hygger Sg 53'!; : 


b) mat obj. ace.: pré. ind. sg. 1. (mit suffig. 
pron.) hugþomk (hugþak mér R) fyrr betra 
Ghv 14!; e) mit acc. ce. tnf.: prs.ind. aq. 3. 
(mit suffig. pron.) ósnjallr maþr hyggsk 
mono ey lifa, ef hann viþ víg varask 
Hórv 16!, (fylker) hyggsk aldauþra arfe 
ráþa HHv1ll*; prt. ind. sg. 3. hugþo mik 
til hjalpar sér kynrikr konungr of koma 
mundo Od27?;  d) mit at c.opt.: prt. 
ind. sg. 1. hitt ek hugþa, at ek hafa mynda 
geþ hennar alt ok gaman Hýv 9S?; 3) arg- 
scöhnen (eht): hugþo vætr véla es vóro 
komner Amö5?; 4) xu sehen glauben 
(im traume); a) mil ace. ce. inf.: prl. 
ind. sg. Í. (mit suffig. pron.) hugþak þik, 
Guþrún! .. léblandnom hjor leggja mik í 
gsgnom Gþr 1139? hugþak mór af henda 
hauka fljúga Gór I142!', hugþak mór af 
hende hvelpa losna (þr IT 43!, blæjo 


hugþak þína brinna í eldo Am 15!, on: 


hugþak inn fljúga Am 18S'!, geir hugþak 
standa í gógnom þik miþjan 4m22?, á 
hugþak inn rinna Am 24', konor hugþak 
dauþar koma í nótt hingat Am 25'!; 
b) mit part. prí. an stelle des inf.: prt. 
and. sg. 1. (mit suffig. pron.) hugþak hér 
í túne teina fallna (Gjr IT4I', hjorto 
hugþak þeira (hauka) viþ hunang tuggen 
Gþr 11 42*, hold hugþak þeira (hvelpa) at 
hræom orþet Gþr 1143? bjorn hugþak 
inn,komenn Am 16', gorvan hugþak, þér 
galga Am 21', blóþgan' hugþak mæke 
borenn ór serk þínom Am22!; o) hyggja 


53 


25 


Næ 


35 


60 gedacht, 


hyggja 498 
(sór) oht: pré. ind. sg. Í. (mit suffig. pron.) 
hugþomk (hugþa ek mér R) .. grimt í svefno 
„ch hatte böse tráume' Br 16!; sg.2. 
þau (línklæþe) mono brátt brinna, þars 
blæjo hugþer Am 15}, hvitabjorn hugþer 
Am 17?; 5) denken, im sínne haben, 
beabsiehtigen; a) mit obj. ace.: 1nf. ef þú 
átt annan (vin) þanns þú illa truer, vildu 
af hónom þó gótt geta, fagrt skaltu viþ 
þann mæla en flátt hvggja Hóo45?; prs. 
ánd. pl. 1. þá vér fegrst mælom es vér 
flást hyggjom Hýv 903; pl.3. svás friþr 
kvenna þeira es flátt hyggja, sem ako jó 
óbryddom á íse hýlom Hóv 89!; b) e. mf.: 


5 prt. ind. sg. 3. klokkva hann (Hogne) siz 


hugþe Akv 25 ?, (Hogne) hugþe htt vægja 
Am 37!; opt. sg.3. komenn være nú, ef 
koma hygþe, Sigmundar burr frá sglom 
Óþens HH IL49'; 6) sich vorstellen 
(ehn, eht): tnf. osat svá horskr hildemeiþr, 
sem hers jaþar hyggja mundak Fm 36?; 
prs. opt. sg. 3. ormar fleiro liggja und asko 
Yggdrasels an of hygge bverr ósviþra apa 
Grm 34?; 7) fúir etw. halten (mit dopp. 
ace.): prt. tnd. sg. Í. (mit suffig. pron.) 
hugþak þat args aþal „3239 24!; 8) nach- 
denken, tiberlegen: prt. and. sg. Í. (mat 
suffig. pron.) súk ok hugþak Fór 1109; 
9) begreifen: inf. mákat enn hyggja, hvat 
þá varþ vitre, es skylde vilt rista Am 12'; 
10) bedenken, tiberdenken (eht): tf. hitt 
herglatoþr hyggja téþe, hvat þeir í baþvo 
báþer sogþo hrafn ey ok orm Br 13?; 
prt. tind. sg. 3. (Gunnarr) ýmest hugþo 
jafnlanga stund Sg I4!; 11) beobachten: 
prt. ind. sg. 3. (Hoþbrodr) hugþe jóreiþ 
ættar sinnar (, hatte beobachtet') HH I50?; 
12) ersinnen: prt. énd. sg. 3., þær (hug- 
rúnar) of réþ, þær of reist, þær of hugþe 
Hróptr Sd 13?; 13) h. verst eho mit 
etiw. durchaus nicht xufrteden sein: prs. 
and. sg. 1. verst hyggjom því Grp 24! 40! 
(ur form vgl. Jón Þorkelsson, Ark. 8, 
46 uw. Noreen? $ 458 anm. 2); h. gétt 
ehm ymd teolgesinnt sein: pré. ind. sq. Ö. 
(Hogne) hugþe gótt nýnom Ám 32'; 
14) part. prt. a) gestinnt: m. pl. nom. 
urþoat glíker þeim Gunnare né in heldr 
hugþer sem vas Hygne Ghv3?; b) au- 
bestimmt: n. sg. nom. jafra 
óborna hykk þá enn vesa, es þat's til 
hatrs hugat Æm $*; acc. opt sparer (maþr) 
leiþom þats hefr ljúfom hugat Hýv 39?; 


499 hyggja 

e) tiberlegt: n. sg. nom. hugat vas því illa 
„das war micht wol tiberlegt' Am 27!; 
ace. hugat mælom „teir reden teol tiber- 
legt, verstándag' Grp 10?; d) freundlich, 
tröstlieh: n. sg. acc. hverr vilde mér .. 
hugat mæla Gþr II21?; 15) mit praepp. 
h. á eht an eta. denken, etao. bedenken: 
anf. mon ek .. hyggja á þorf hverja Am 
97!; auf etu. snnen: pri. ind. sg. 3. 
(Guþrún) hugþe á harþræþo Am 46?, 
(Hniflungr) hugþe á stórréþe Am 83?; 
h. á griþ aodder den frieden (auf treu- 
bruch) sinnen: prt. opt. sg. 3. eige hann 
(d. *. mik) jotnar, ef at yþr lyge, galge gorv- 
allan, ef á griþ hygþe 4Am30!; h. at 
eho setne aufmerksamkett auf etio. richten, 
elw. betrachten: prt. tínd. sg. 3. húskona 
hugþe at ormom Rpþ 28'!; an etw. denken, 
etiw. bedenken, tiberlegen: prs. ind. sq. 3. 


ot 


ósviþr maþr vaker of allar nætr ok hyggr 20 


at hvivétna Hóv 23?; imper. sg. 2. hygg 
þú at rýþom Am ll'; auf etw. sínnen: 
prt. ind. sg. 3. hugþe at hefndom hann 
(Æger) næst viþ goþ FHym 3?, hjarundoþ 
(Brynhildr) hugþe at rgþom Sg 47*, horsk 
vas húsfreyja (Guþrún), hugþe at manvite 
Am 3!;  pl.3. þegþo aller, hugþo at 
rýþom Sg 49!R;  h. vel fyr eho etw. 
gehörig erwigen: tmper. sg. 2. hygg fyr 
allom atkvæþom vel! Hlly7?; h. umb 
sik an steh denken, fúir sich sorgen: prt. 
opt. sq. 3. (Sigverþr) hygþe umb sik ok 
hugen gledde Fm.353; 16) hvggjask glau- 
ben, meinen: prt. tínd. sg. Í. einn rammare 
hugþomk ek ollom vesa Fn 167; hyggjask 
fyrer auf etic. riicksteht nehmen: prs.índ. 
sg. 1. hyggsk vætr hvatr fyrer Ls 15“. 

Compositum: full- hyggja; compos. des 

part. prs.: sam- hyggjande. 

2. hyggja, /f. (norw. fær. asehwed. 
hyggja) 7) due gesamten geistes- und 
gemtilskriifle des menschen am gegensalx. 
xu der körperlichen hiille: sg. ace. þá 
hgmom vixleþ es heim komeþ, hefr hvárr 
fyr því hyggjo sína Grp 41“; 9) ein- 
steht, verstand: sg. ace. afl gól hann 
(Þjóþrorer) osom, en glfom frama, hvgægjo 
Hroptatý go 1609, illa rézk Atla, átte 
þó hyggjo Am 2? svinna hafþe hann 
(Sorle) hyggjo Fm 9". 

Cumpositum : megen - hyggjor. 

hyggjande. /f. J) naehdenken, tiber- 
legung: sg. dat. af hyggjando ( tnfolge 


25 


Hyndlo- ljóþ 500 
reiflicher tiberlegung') hgrskrýdd kona 
(Brynhildr) .. orþ viþr of kvaþ $g50'!; 
2) verstand: sg.dat. at hyggjande sinne 
skylet maþr hrósenn vesa Hóv 6'; ace. hug 
hefr þú, Hamþér! ef þú hefþer hyggjande 
(„es fehlt dir nicht an mut, wol aber an 
verstand') Hm 27}. 

hyggjaþr, adj. gesonnen, gewillt: f. sg. 
nom. hyggjoþ Gr 11 17*(?). 

hylda (ld; ags. hyldan) das fletseh 
aufschneiden, den leib öffnen: tmper. 
pl. 2. takeþ ér Hogna ok hyldeþ meþ knife 
Am 55!. 

hylja (hulþa; n#or10. fær. asehwed. hylja, 
adíin. hyljo; got. ahd. huljan, alts. hullean 
an: bi-hullean) J) eta. (eht, of eht) rer- 
hiillen, xudecken, bedecken: anf. tóku ver 
þá (ásu) hondum ok lggþum þeim fjgrlausn 
at fylla otrbelginn meþ gulli ok hylja 
utan ok meþ rauþu gulli Æm 17, skyldu 
æsirnir hlaþa upp gullinu ok hylja Rm ó 
pr 2, (Hreiþmarr) sá eitt granahár ok baþ 
hylja Emóð pr 4, (Gollrgnd) varaþe at 
hylja of hrör fylkes Gþrlll*t; prt. and. 
sg. 3. tók Móþer merkþan dúk, hvítan af 
horve, hulþe bjóþ #4 307, hón tók at þat 
hleifa þunna, hvita af hveite ok hulþe 
dúk Rþ 304, dró Oþinn fram hringinn 
Andvaranaut ok hulþi hárit Rmó prö; 


30 part. prt. m. sg. gen. (ský) kalla í heljo 


35 


á 


á 


> 


(ð2) 


hjalm huleþs (,den helm des verhiillten, 
des wunstehtbaren', d.h. den unstehtbar 
machenden helm) Ale 18“; 2) et. (of 
eht) verheimlichen: nf. hvat skaltu of 
nafn hylja, nema þú sakar eiger? Ærðl 26; 
prs. ind. sg. Í. (mit suffig. pron.) hylk of 
nafn sjaldan Jrðl 25. 

hylle, f. (norw. hylle, n., aschwed. 
adán. hylla, f.; alts. ahd. huldi, ags. 
hyldu) huld: sg. dat. miklo estu hnuggenn, 
es þú 'st míno genge, gllom einherjom ok 
Oþens hylle Grmöl!; ace. Ullar hylle 
hefr ok allra goþa hverrs tekr fyrstr á 
funa Grm 42'!, lát þér af hondom hringa 
rauþa, ef oþlask vill ástor mínar .. alla 
hylle Prk 295, hafa kvazk (Sigrún) Helga 
hylle skyldo HH II 14?. 

Hymes=kviþa, f. das lted von Hymer: 
sg.mom. Hym tid. (A). 

Hyndlo -ljóþ, mn. pl. das led von 
Hyndla: nom. Hdl tib. (F hat: Hyndlu- 
hljóþ: hér hefr upp Hyndluhljóþ kveþit 
um Úttar heimska). 


ö0l hý - nátt 

*hý-nótt, f. (d.1. *hvin-nótt: Kock, Hz 
40, 197 fg.; Ark. 14, 270) jammernacht, 
seknsuchlsnacht: sg.nom. opt mór mónoþr 
minne þótte an sjá holf hýnátt Sem 434. 

„hypja, /. (zu hjúpr, m. „kleid') mit 
eimem gewande bekletdete frau; an: 
totrog- hypja. 

hyrndr, ad). (nor. hyrnt; rgl. aschwed. 
hyrnadher; alts. hurnid nm: höh-hurnid, 
ags. hyrned, mhd. ge-húrnet) mat hörnern 
versehen; in: goll-hyrndr. 

*hý-roge, m. (?) das mutterkorn tm 
roggen (2): sg. nom. (tekr) viþ haulve 
hýroge Hóv 136". Vgl. GV s.v. hanll a. 
Cpb 1, 15, aber auch FJ, Ark. 14, 201. 

I. hyrr, m. (norw. hyr „ fiinkchen', 
sehtwed. dial. hyr „glimmende asche'; 
egl. got. haúrja, n. pl. kohlenfeuer') fewer : 
sg. acc. hyr sék brinna en hauþr loga 
Hdl 50!. 

2. hýrr, adj. (ogl. nor. hyr, m. lust, 
etfer', hyra, f. „lebhaftigkeit', hyrad auf- 
gelegt xu etuw.', fær. hýrur „stönmung, 
humor'; alts. ahd. hiuri an: un-hiuri, 
ags. héore, hýre) sanft, freundlich: m. 
sg.nom. esa sá nú hýrr es ór holte ferr 
Vkv 17“. 

*hæl-bítr, m. „fersenbeisser', wer jmd 
(hinterriicks) an der ferse verwundet: 
sg. nom. emkat ek sá hæólbitr sem húþskór 
forn á vár Hröl 97. 

hæll, m. (norw. adán. hæl, fær. hælur, 
aschwed. hál; vgl. ags. hela, hæla, m., 
afris. héla, heila) ferse: sg. acc. hrynja 
hánom (Sigverþe) á hæl þeyge hlunnblik 
hallar, hringa litkoþ, ef hgnom fylger ferþ 
min heþan Sg 68!; pl. nom. langer hælar 
Rþ 8t; dat. hófsk á hgafoþ upp hver 
Sifjar verr, en á hælom hringar skullo 
Hym 35. 

Composttum: hæl - bitr. 

hætlegr, ad). (fær. hættiligur, hættu- 
ligur) gefáhrlich: f. sg. nom. varþ af 
meiþe es mær sýndesk harmflaug hætlog 
Vsp 33?. 

hætr, adj. (nor. hætt) 1) gefáhrlich: 
m. sg. acc. hvat's þat flagþa es stendr fyr 
forggrþom ok hvarflar umb hættan loga? 
Fj1?; 2) unstcher, xweifelhaft: m. sq. 
nom. hætr es heimeskviþr, nema sér góþan 
gete Sd2ö!; n.sg. nom. veþr réþr akre, 
en vit syne, hætt es þeira hvárt Hó 87. 

Compositum: mann - hætr. 


25 


30 


35 


sm 
- 


50 


hótingr 502 

1. hætta (tt; aschwed. hátta, adán. 
hætte) aufhören (mat etiw.: eo): umper. 
sq. 2. (mit suffig. pron.) hættu nú, Njorþr! 
Ls36'; pl. I. hættom hýtinge! Hrðl 132. 

2. hætta (tt; nor. fær. hætta, asehwed. 
hátta, adán. hætte) wagen: prt. ind. sq. 1. 
svá hættak hofþe til „so setxte 2eh meinen 
kopf aufs sptel' Hýv 104}. 

3. hætta, /f. (nortc. hætta, f., hætt, m., 
adiin. hætte; xer etymol. vgl. Kluge, Engl. 
stud. 9, 312) gefahr: sg. nom. því's þar 
hætta at hlýþege myne „in dem falle íst 
gefahr, wenn kein schweagen beobachtet 
wird' Hm 23! (conjectur von Bugge). 

* hæþenn, adj. (vgl. norw. hæde, n. 
„spott', hædeleg „spöttiseh') geneigt aum 
spott gegen jmd (at eim): mm. sg. nom. 
fróþr þykkesk sás flótta tekr gestr at gest 
hæþenn Hóýo 31?. 

hófr, adj. norw. hav 1n: mein-hgv, 
viss-hgv) passend, gextemend: n. sg. nom. 
esa þat hóft, at þú hjorve skyler kveþja 
Fáfne fear Æm 12. 

hógr, adj. (noræw. hag, aschwed. adin. 
nur 1m compar. höghre, hogre) Í) sanft, 
mild: f. sg. mom. hóg vasat (Guþrún) at 
hjaldre Am 46*, vask hóg sjaldan Am 91?; 
2) geschiekt: compar. f. sg. gen. handar 
ennar hágre (der gesehtekteren, d. h. der 
rechten hand') monk hinnar geta es þér 
sleit Fenrer frá Ls 38?; dat. sól varp 
sunnan, sinne mána, hende hýgra umb 
himenjgþor F'sp5 ?, hende enne hógro drepk 
þik Hrungnes bana Ls 61*; 3) passend, 
geeignel: superl. n. sg. ace. (adr.) horþak 
(svorþ) sem hógst þóttomk VAe 193, hio 
gorþo hvílo sem þeim hógst þótte Am 8. 

hólask (ld; nor. hola „sehmetcheln' ; 
ahd. huoljan „fðuschen', rgl. got. hölön 
„betrigen') sich rihmen: prs. ind. sg. Í. 
hlut veld ek minom, hólomk þó etke 
Am (9? 

helzte adv. (d. í. helzt til; more. helste, 
fær. helsti) gar sehr: oro hildingar holzte 
snjaller HH II 27?. 

hóta (tt; norw. hota, fer. hotta, hótta, 
aschwed. höta, adián. hode; got. hótjan) 
Jmd (ehm) mat eltu. (eho) drohen: prs. 
opt. sg. 2. lifa tlak mér langan aldr, þóttu 
hótor hamre mér Ls 62?. 

* hótlngr,m. (adíin. höding, vgl. asehwed. 
hötning) sekmihung, gexink: sg. dal. 
hættom hótinge (lies: hótingo 7) Hrbl 132. 


503 hó 

*hó, f. (neuzsl. há) fell: pl. dat. opt ór 
skgrpom belg skilen orþ koma, þeims 
hanger meþ hám ok skoller meþ skrým ok 
váfer meþ vilmggom Hýv 133 '. 

hó-beinn, ad. (vgl. nor. hag - beinad) 
hochbeinig: m. sg. mom. hjartr hýbeinn 
Gþr 11 2?. 

hó=fjali, n. (norw. hag-fjell) koher 
berg: sg. ace. háfjall skarar ofljótt „den 


féirchterlichen haarberg', d. h. den kopf 10 


(der Midgardsehlange) Hym 24?. 
hofn, f. (norw. asehwed. hamn, fær. 
hövn, adán. havn) 1) besttx, habe: sg. 
ace. mer ÁAtle þat einne sagþe, at hvárke 
lézk hefn of deila, goll né jarþer, nema 
gefask létak Sg37?; 2) hafen: sg. acc. 
e. art. Guþmundr hljóp á hest ok reiþ á 
njósn á bergit viþ hofnina HH ÍI 16 pr; 
pl. ace. hina vilt heldr, Helge! es réþ 
hafner skoþa fyrre nýtt meþ firom HHv26!; 
3)sehiffsmannschaft(=skipshgfn):sg.nom. 
varþat hrgnnom hgfn þingloga HH 130?. 
Compositum (von 2): hafnar- mark. 
hgfogr, ad. (egl. alts. hebig, ags. hefig, 
ahd. habig) gewtehtag, sehaer : m. sg. nom. 
(stw.) hraut enn hgfge hallr sundr í tvau 
Grt 234; dat. (swo.) svá slöongþom vit 
snúþga steine, hofga halle, at haler tóko 
Grt 124; f.pl. acc. (Vólundr) visso ser á 
hgndom hgfgar nauþer Vko 13?. 
Composita: jafn-hafogr, vin - hafogr. 
hofoþ, haufoþ (dtese áltere form wird 
an mehreren stellen durch das metrum 
gefordert) n. (norw. hovud, fær. hövuð 
— dies nur Ín compositis —, hövur, 
asehrwred. hovuþ, adán. hoved; got. haubiþ, 
alts. hóbid, ags. héafod, afrzs. háwed, ahd. 
houbit) haupt, kopf: sg. nom. barþesk 
bolr, vas á braut hofoþ HIT 11 19', mælte 
Míms hofoþ.. fróþlekt et fyrsta orþ ok sagþe 
sanna stafe Sd 149, hendr ok haufoþ hné 
á annan veg, en fótahlutr fell aptr í staþ 
Sg 232 af være nú haufoþ, ef Erpr lifþe 
Hm 28', (mit suffig. art.) Hrungner .. 
sá enn stórúþge jotvun, es ór steine vas 
hofoþet á Hrbl 34; voe. hvat skalt vitja 
af Vallande, hvarfúst hafoþ! húsa minna 
Illr 2?, vélgjarnt hofoþ! Hlrö?ðNj; gen. 
tunga es hofoþs bano Hóo 73', þú gjald 
hefr mikel haufoþs míns fn 6?; dat. 
hættak hafþe til Hýo 104*, hafþo veþja 
vit skolom hgllo í, gestr! of geþspeke 
Vm 193, hverjan (þjór) léto hgfþe skomra 


20 


25 


35 


—„ 


hgfoþ - smátt 504 
Hym 15', egnde á gngol sás gldom bergr 
orms einbane uxa hofþe Hym 23?, sveigr 
vas á hafþe R}p 163, bítea þat sverþ es 
þú bregþer, nema sjolfom þér syngve 
of hgfþe HH 1II31!*, Fáfnir hristi sík ok 
barþi hgfþi ok sporþi Fm 7, hofþe skemra 
láte hann (Sigvorþr) enn hára þul fara 
til heljar heþan Fm 34!, hgfþe skemra 
láte hann þann enn hrímkalda jgton ok af 
baugom bua Fm 38!, hann (Sigurþr) tók 
fyrst hjálminn af hafþi honum Sd 6, 
(Hróptr) hafþe sér á hgfþe hjalm Sd 14?, 
(rúnar kvaþ ristnar) á Alsvinz hofþe Sd 
15?Vs, hnipnaþe Grane, drap í gras hofþe 
Gþr 115, mono segger of séing dóma ok 
hvítinga hgfþe næma (Gór 1144? heltk 
hgfþe viþ hringbrota Od 221?, hafþe vatt 
þá Gunnarr Akv6!; ace. (Vále) þó áva 
hendr né hgfuþ kembþa, áþr á bál of bar 
Baldrs andskota Psp 34!, (Vále) hgnd of 
þværat né hgfoþ kember, áþr á bál of 
berr Baldrs andskota Bdr 113, mæler Óþenn 
viþ Mims hafoþ Vsp 46*, hófsk á hafoþ 
upp hver Sifjar verr Hym 35?, haglega of 
hgfoþ typpom (typþo) Þrk 154 194, er 
Fáfnir skreiþ af gullinu, blés hann eitri ok 
hraut þat fyr ofan hgfuþ Sigurþi Fm 5, 
Sigurþr hjó hgfuþ af Regin Fm 39 pr 1, 
laug skal ggrva þeims liþner 'o, þvaa 
hendr ok hgfoþ Sd 34?, haufoþ hoggva 
monk þér halso af Skm 23? ef fyr útan 
værak, svá sem fyr innan emk Æges hall 
of komenn, haufoþ þítt bærak í hende 
mér Ls 143, kglomk í haufoþ Vkv 33}, 
haufoþ þitt leystu heljo ór Æm 1?; pl. gen. 
(amma) hafþe hofþa hundroþ nio Hym 8?; 
dat. tveir (þjónar brinne) at hgfþom (,2t 
háupten' ton Sigurds leiche; der sehetn- 
bare dat. pl. íst tcol ern alter tmstr. sg. auf 
-mi: egl. Kluge,Grundr. 1?, 454 fg.) Sg66?; 
ace. máttegak bolva bótr of vinna, áþr 
hnófk hofoþ af Hniflungom Gho 12'*, 
(Vólundr) sneiþ af haufoþ húna þeira Vík 
243, sneiþk af haufoþ húna þinna Vko 36}. 

Composita: hafoþ-niþjar, hgfoþ - smátt. 

hgfoþ=niþjar, m. pl. die náehsten ver- 
wandten: dat. hnoggt mik at ollom haufoþ- 
niþjom Gr III 5. 

hofoþ=smótt, f. (egl. norw. hovud- 
smotta, adán. hoved-smátt, hoved-smug) 
dte kopföffnung ín etnem gewande oder 
einer riistung: sg. dat. reist hann (Sigurþr) 
meþ Gram frá hgfuþsmátt brynjuna í 


505 -hgfþaþr 

gögnum niþr ok svá út í gögnum báþar 
ermar Sd8. — Zur etymol. vgl. Hj. Falk, 
Ark. 5, 124. 

„hofþaþr, ad). (nor. hovda) -köpfig; 
in: fjal-hofþaþr, lang - hgfþaþr, sex- 
hefþaþr, þri - hgfþaþr. 

hofþinge, m. (norw. hovding, fær. 
hövdingi, asehwed. höfþinge, adán. hof- 
thing; afras. havding) háuptling, edler: 
pt. nom. fellu allir Granmars synir ok allir 
þeira hgfþingjar HH II 16 pr 15. 

hogg, nm. (norw. hogg, fær. högg, 
aschwed. adán. hug) htieb: sg. gen. (skal 
orka) mæko hoggs Hýv 8S1*; ace. ulfe 
hæra hykk þik ápa mono, ef þú hlýtr af 
hamre hogg Hrbl 121, hón (jatna syster) 
skell of hlaut fyr skillinga, en hogg hamars 
fyr hringa fjalþ Prk32*; pl. dat. hón 
(herses kvón) ógþe mér af afbrýþe ok 
herþom mik hoggom keyrþe Gór 19?. 

Composttum: strand - hogg. 

hoggta (hjó; nor0. hogga, fær. högga, 
aschwed. hugga, adán. hugge; alts. hauwan, 
ags. héawan, afris. hawa, howa, ald. 
houwan) /) hauen, schlagen: nf. í vinde 
skal viþ hgggva „den baum fíillen' Hóýv 
81', haufoþ hgggva monk þér halse af 
Skm 233, þú mont hoggva hvosso sverþe 
Grp 15?, hér skylo enge gþrom granda .. 
né hoggva því hvosso sverþe, þót bana 
bróþor bundenn finne Grt6ð;  prt. ind. 
sg. 3. Sigurþr hjó hgfuþ af Regin Fm 39 
pr 1; 2) xerhauen: nf. haggva .. hjalma 
Am 485; 3) ntederhauen, erschlagen, 
löten: nf. annan réþ (Guþrún) hoggva, 
svát sá upp reisat Am 47“; tmper. pl. Í. 
hoggom halfyrkjanl Am ó7?  prt. and. 
sg. 3. margar brúþer hann (Hate) lét frá 
bue teknar, "unz hann Helge hjó HHo 17}, 
sjau hjó Hogne sverþe hvosso Akv 20', 
bróþor hjó (Guþrún) Atla Am 47?; opt. 
pl. 1. þú værer þess verþost kvenna, at 
fyr augom þér Atla hjaggem „Sg 327; 
part. pri. m. sg. nom. liggr of hgggvenn 
fyr handan ver Gotþorms bane ok gefenn 
ulfom Gþr II7?; acc. bót viþ Hrímgerþe 
es þú lézt hgggvenn Hata! HHv 24:; 
pi.nom. bragþs skoloþ haggner Am 367, 
hgggner tveir liggja Amöl?; 4) xuhauen, 
durch hauen xurtchlen, ximmern: prs. 
ánd. sg. Í. (mt suffig. pron.) heþan bíþeþ 
meþan hskk (ek hogg Æ) yþr galga Am 
36“; 5) mit adev.: h. sundr zerhauen: 


ot 


þa 
æt 


20 


30 


3ð 


3 
(ð4. 


50 


holl 506 
prt. ind. sg. 3. (Jarl) hjó sundr baug #} 
39*; part. prt. m. sg. acc. sundr hgfom 
Sigvgrþ sverþe hoggvenn Br 7?; h. undan 
weghauen: prs. índ. sg. 3. tré tekr at 
hniga, ef hgggr tóg undan ( wenn man 
weghaut') Am 693; 6) hoggvask szch 
schlagen, kámpfen: prs. ánd. pl. 3. hvar 
ýtar túnom í .. hgggvask hverjan dag? Pm 
40%, aller einherjar Óþens túnom í hoggv- 
ask hverjan dag Vm41?; hver gjald faa 
gumna syner, ef þeir hoggvask orþom á 
„wenn ste mil tworten auf einander los- 
schlagen', d. h. sehmáhreden gegen ein- 
ander gebrauchen Rm 3*. 

hogr, 7. (norto. dán. hag, n., ascheed. 
hagh, n., ahd. hag, m.m.) etngehegter 
plat; abbau, nebengut; an: hyg-staldr. 
— Vgl. hage. 

hog-staldr, 2. (wrnord. Hagu -staldar 
als eegenname nm der ínschrift von Vals- 
fjord, moriw. u. schwed. dral. hog-stall 
„tettwer'; alts. haga-stold, ags. hagu- 
steald, akd. haga-stalt, hagu-stalt) zm 
„hag', d.h. auf einem kleinen nebengut 
oder abbau wohnender, bexeteinung der 
júngeren söhne eines grundbeszixers, dze 
auf den haupthof, der dem erstgebornen 
als erbe xufiel, keinen anspruch hatten, 
mithin gewölhnlich auch keinen eagenen 
hausstand griinden konnlen und daher 
oft gexacungen tearen als söldner an her- 
rendienst Áu treten; das ort erhtelt 
daher geradexu dre bedig krreger, held: 
pl. gen. Gunnarr gramr hogstalda Sg 31', 
Vilmundr .. vinr hogstalda Od5?. 

holkn, n. (norw. hækn ín ortsnamen: 
Fritxner 11?, 153) steinager grund, fels- 
boden: pl. nom. hreingglkn hlumþo en 
halkn þuto Mym 25". 

holkver, m.ross(ursprl.eigenna me eines 
pferdes, FM 12'%): sg. dat. (eiþa svarþa at) 
hylkve hvílbeþjar Akv 32“ (s. hvil- beþr). 

hall, f. (norzc. hall, fær. höll, asehwed. 
dán. hal; alts. akd. halla, ags. heall) halle: 
sg. gen. til hrímþursa hallar þú skalt 
hverjan dag kranga kostalaus Skm 35*, 
þyrstr ek kom þessar hallar til Ls6', 
(þót) jóþ eigem innan hallar Vko 35', 
(Sigurþr) kom til hallar Grípis Grp ð, 
hlunnblik hallar Sg 68?, hratt fyr hallar 
dyrr .. brande brúþr heitom Akvd4?; 
dat. í hgllo Hórs hana (Gollveigo) brendo 
Vsp 212, gengo hrímþursar Hýva ráþs at 


507 holl 

fregna Hýva hgllo í Hóv 1087, né of rýþom 
þegþo Hóva hallo at, Hýva hollo í Hóo 
1108", nú 'ro Húva mál kveþen hgllo í 
Hóv 137', at hello hann (Oþenn) kvam 
ok átte Íms faþer Vm 53, hgfþe veþja vit 
skolom hallo í, gestr! of geþspeke Vm 19}, 
Heiþrún heiter geit es stendr hallo á 
Horjafgþor Grm 25!, Eikþyrner heiter 
hjartr es stendr hollo á Herjafgþor Gm 
26!, (Þórr ok Týr) hurfo at hallo es 
Hymer átte Hymn 7%, lát ulfs fgþor sitja 
sumble at, síþr oss Loke kveþe lastastafom 
Æges hollo í Ls 10%, biþk þik, Brage! .. 
at þú Loka kveþera lastastgfom Æges 
hgllo í Ls16?, Loka ek kveþka lasta- 
stofom Æges hallo í Ls 18? kvam hann 
(Rigr) at hallo RÆ 14?, (Jarl reiþ) hélog 
fjall unz at hgllo kvam Jþ 37!, kvýmo 
at hallo þars Herser bjó /þ 40?, mer í 
hgllo Herkja sagþe, at it Þjóþrekr und 
þake svæfeþ Gþr II12?, at gorþom kvam 
hann (Knefrgþr) Gjúka ok at Gunnars hallo 
Akr 17, þiggja knáttu, þengell! í þinna 
hallo glaþr at Guþrúno gnadda niflfarna 
Akv 363, inn kvam andspille, hvat úto 
drýgþo hvater fyr hgllo Am 43?, glaumr 
vas í hollo Hm 18!, sæll ek þá þóttomk, 
ef ek sea knættak Hamþó ok Sorla í hgllo 
minne Hm 21?; vit í hgll húnskrar þjóþar 
eld á jafre ormbeþs litom Gþr Í 24, 
(Odrún) lét mar fara moldveg sléttan, unz 
at hýre kvam hgll standande Od 37, (minn 
veitk) hjalm ok skjold hvítastan komenn 
ór holl Kiars Akv 75, hell gakk þú ór 
snimma! Akv 16, umþo glskáler Atla 
vinhofgar, þás í hgll saman Húnar tolþosk 
Akv37?; (mat suffig. art.) hann (Sigurþr) 
hitti mann at máli úti fyr hgllinni Grp 4; 
ace. nú emk í hæll komenn á þik sjalfan 
at sea Vm 6!, fyr innan emk Æges hall 
of komenn Ls I4?, fórk af fjalle fimm 
dógr taleþ, unz hall Hgalfs hýva þekþak 
Gþr IL 14?, (mit suffig. art.) gekk Loki 
inn í hyllina Lsó pr 1, (Guþrún) brendi 
hgllina ok hirþina alla Akva; pl. dat. 
út þú nó komr órom hgllom frá, nema þú 
enn snvtrare sér Fm 7*, hvat's þat hlymja 
es ek heyre til ossom hollom í? Skom 1474, 
ef ek inne ættak Æges hallom í Baldre 
glikan bur, út þú né kvæmer frá ása 
sunom Ls 273; ace. inn skal ganga 
Æges haller í á þat sumbl at sea (s 3', 
ef þú inn gengr Æges haller í á þat sumbl 


20 


2ð 


85 


50 


hond 508 
at sea .. Ls4!, á Danr ok Danpr dýrar 
haller RB 49!. 

Compostta: val-holl, þys- hgli. 

holþ = borenn, part. prt. dem stande 
der erbbawern entsprossen: n. sg. nom. 
hvat's holþboret, hvat's hersboret? Hdl 115, 
þaþan hglþboret, þaþan hersboret Hdl 16 ?. 

holþr, m. (aschtwed. hálath, hálith; alts. 
helið, ags. hæleð, ahd. helid; vgl. KG, 
Aarb. 1866 s. 264 f., Bugge, Fko 144); 
tiber das verhiiltnis von halþr : halr — ags. 
hæleð : hæle s. Platt, Bestr. 9, 368) 
1) mann, mensckh tiberhpt: pl. nom. hlátr 
viþ hlátre skyle holþar taka, en lausung 
viþ lyge Hóv 423, hverer 'o hglþar í Hata- 
firþe? HHv12!; gen. heimska ór horskom 
ggrer holþa suno sá enn móýtke munr 
Hóv 93?, ey svá hátt foraþ kamr at hglþa 
sunom, hverjan þær (meyjar Menglaþar) 
ór nauþom nema #) 403, heipt at meiro 
verþr holþa sunom, at þann hjalm (æges- 
hjalm) hafe Fy 19% hveim verþr holþa 
hefnd léttare síþan til sátta, at sunr lifet 
Sg 12*, þat mon á holþa hvert land fara, 
es hón (Brynhildr) lét sveltask at Sigverþe 
Od 183; dat. hart's meþ hglþom Vsp 
45?Wr, hirþaþu holþom heipter gjalda 
Gþr 11 29';  aee. gól of ásom Gollen- 
kambe, sá vekr holþa at Herjafgþor Vsp 
43?, fár kunne þeim fljóþa lótom, es grát- 
ande gorþesk at segja þats hlæjande hglþa 
beidde Br 15“; 2) erbbawer. — Als 
ménnl. eigenname Rþ 24?. 

Composttum (2): hglþ- borenn. 

hond, f. (norw. aschtwed. adin. hand, 
fær. hond; got. handus, alfs. ags. afras. 
hand, ald. hant) hand: sg. nom. hvat 
mege fótr fóte veita né holdgroen hgnd 
annarre? Hm 13“; gen. es mér í heþen 
hvern handar væne Hóv 73, handar ennar 
hógre monk hinnar geta es þér sleit 
Fenrer frá Ls 383 handar omk vanr Ls 
39', á horne skal þær (glrúnar) rísta ok 
á handar bako $d 73; dat. sól varp 
sunnan .. hende hógre umb himenjgþor 
Vsp 5? und hende ( wnter dem arme') 
vaxa kvóþo hrimþurse mey ok mag saman 
Vm 33!, sverþit slapp ór hendi honum 
(Geirryþ) Grm 54 pr 4, sér þú þenna 
mæko, mær! .. es ek hef í hende hér? 
Skm 23? 257, haufoþ þitt bærak í henda 
mér Ís 14“, hende enne hógre drepk þik 
Hrungnes bana Js 61?, vígeþ okr saman 


509 hgnd 

Várar hende! Érk 304, snoresk ramlega 
Rán ór henda gjalfrdýr konungs HH 131, 
heldr es sémre hende þeire meþalkafle an 
mondoltré HH II3*, mont, Goþmundr! .. 
hafa þer í hende heslekylfo HH 1125, 
fló til Gotþorms Grams ramlega kynbirt 
ísarn ór konungs hende Sg 22%, hugþak 
mér af hende hauka fljúga Gþr 1142', 
hugþak mér af hende hvelpa losna Gr 
IT43', hjarta skal mér Hgogna í hende 
liggja Akv 22!, Gunnarr heiptmóþr hgrpo 
hende kníþe Akv 34*, hón (Guþrún) beþjom 
brodde gaf blóþ at drekka hendo helfússo 
Akv 44?, hló þá Jgrmonrekr, hende drap 
á kanpa Hm 20', lét hann (Jgrmonrekr) 
sér í hende hvarfa ker gollet Hm 203, 
síþan ríþr Sigurþr ok hefir Gram í hendi 
FH2!; ber Óttare bjór at hende „reiche 
thm bier' Hdl 503, glgþom's betra an sé 
glúpnanda, hvats at hende kömr „was 
thm auch xustossen möge' Fm 29*, kvýmo 
þér ógogn gll at hende „jegliehes unheil 
traf dieh' HH I43?; ace. Fenrisúlfr 
sleit hand af honum (Tý) Ls 6, (Vále) 
hond of þværat né hgfoþ kember, áþr á 
bál of berr Baldrs andskota Bdr 119, heim 
nam (Sigrún) Helga hond at sókja HH 
11 13?, hvártke knátte hgnd of annat átta 
nóttom okkart leggja Hlr 12"; hersar á 
hand gengo „gsengen (uns) an dte hand', 
„letsteten dzenste' Am 93?; pl. nom. 
hendr (ero) úrsvalar Hogna mágo HH 
1143%, hugr mik hvatte, hendr mér full- 
týþo ok minn enn hvasse hjerr Fm 6!, 
hendr ok haufoþ hné á annan veg, en 
fótahlutr fell aptr í staþ Sg 237, sáat maþr 
armlekt hverrs þat sáat, hvé þar á Herkjo 
hendr sviþnoþoGþr LII10?, þeyge(Guþrúno) 
hendr skulfo Am 475, hendr skolo hvilask 
Grt 17', hendr skolo hgndla harþar trjónor, 
vópn valdreyrog Grt 18'; gen. Atli... 
fór at biþja Sigrlinnar til handa konungi 
„um ftir den könig um S. xu werben' 
HH 8, (Grímhildr) mon Brynhildar biþja 
fýsa Gunnare til handa Grp 36? ratar 
gorlega ráþ Sigvarþar, ef ek skal mærrar 
meyjar biþja gþrom til handa es unnak 
vel Grp 36“; hugr þeim hverfe til handa 
þér „tár sinn neige stch dir xu' Gg 9?; 


6 


þu 
or 


20 


to 


30 


35 


{3 
et 


dat. spretr mér af fótom fjotorr, en af 50 


hondom hapt Hóýo 1493, Hlórriþe, es at 
hgndom kvam, brátt let bresta bratstein 
glere Hym 30!, lát þér af hgndom hringa 


hór öl0 
rauþa Þrk 29 ?, vas þar á hondom hrokket 
skinn #/ 8', Niþuþr konungr lét hann 
(Vælund) hgndum taka Vkv 16, (Vólundr) 
visso ser á hondom hofgar nauþer V%v 13}, 
tóku vér þá (ásu) hgndum Zm 15, gorþet 
(gorþegak) hjúfra né hgndom slaa Gþr 11? 
IT11?, þú hefr .. af hgndom manz blóþ 
þveget Hlr 24, láttu á flet vaþa greppa 
gollskáler meþ gumna hgndom Akv 107, 
í veltanda vatne lýsask valbaugar heldr 
an á hgndom goll skine Húna barnom 
Akv 29!, fótom sér þú þíinom, hgndom 
sér þú þínom, Jgrmonrekr! orpet í eld 
heitan Hm 25%, mona hgndom hvilþ vel 
gefa, áþr fullmalet Fróþa þykke Grt 173; 
fyr hgndom nahe bevorstehend: hvat á 
sýnt Sigvgrþr sér fyr hgndom? Grp 26', 
mein's fyr hgndom Grp36'; þú felder 
mér fár af hgndom „errettetest mich aus 
der gefahr' Od8?; acc. (Vále) þó æva 
hendr nó hofoþ kembþe, áþr á bál of bar 
Baldrs andskota Vsp 34!, var framleiddr 
sonarggltr, lggþu menn þar á hendr sínar 
ok strengþu menn þá heit at bragarfulli 
HHv 30 pr 11, laug skal gorva þeims 
liþner 'o, þvaa hendr ok hgfoþ Sd 34?, 
sumer Gotþorme af gera deildo, áþr þeir 
m:ætte meins of lyster á horskom hal 
hendr of leggja Br 4*, sló (Guþrún) sváran 
sínar hendr „selklug heftig die húnde xu- 
sammen' Sg 25? 297, (Gunnarr) of hals 
kono hendr (dze arme) of lagþe Sg 42?, hló 
þá Atla hugr í brjóste es heilar sá hendr 
Guþrúnar Q/r III 9?, svá skal frókn verjask 
figndom sinom, sem Hogne varþe hendr 
-. Akv 20', hóg vasat (Guþrúa) at hjaldre, 
hvars hón hendr feste Am 46*, hljótt 
óttom sjaldan, siz kvamt í hendr ossar 
Am 52!; mólu þær (ambáttir) her á hendr 
Fróþa „makhlten ein heer wider F.' Grt 26. 


Compostta: hand-bane, hand -taka, 
hann - yrþ, handar- vanr; læknes- 
hand. 


hgndla (aþ; nor. fær. aschwed. handla, 
adán. handle; ahd. hantalön) dze hand an 
etw. (eht) legen, behandeln, mitt et. 
hantreren: nf. sjalf skyldak gofga, sjylf 
skyldak gotva, sjolf skyldak hgndla hrgr 
þeira Gr I 7?, hendr skolo hendla harþar 
trjónor, výpn valdreyrog Grt 18!. 

hór, ad). (noraw. adán. hog, fær. háur, 
högur, asehzced. högher; got. hauhs, alts. 
ahd. hóh, ags. héah, afris. hách, hág) 


511 hór 

1) hoch, hoehgetwachsen, hoch empor- 
ragend: m. sg.nom. hár baþmr (Yggdrasels 
askr) Vsp 19?, esat svá maþr hór, at þik 
af heste take Pkv 393; dat. horsker 
hrafnar skolo þér á húm galga slíta sjóner 
ór FY 45!, hrafn .. sat á hým meiþe 
HH lIóa!', sat hann (Kuefrgþr) á bekk 
hóvom Akv 2*, (sto.) hvat sá hane heiter 
es sitr í enom háva viþe? #y17?%; ace. 
ek sé hývan loga sal of sessmggom Hýo 
152', Moþr berr hývan 'hróþrbaþm þinig 
Bdr 9'; pl. ace. stóþ af mgnom þeira 
(mara) dggg í djúpa dale, hagl í hýva 
viþo HHv 28%; f.sg. gen. hliþverþer 
hýrar borgar grind upp luko Gþr II37'; 
dat. (Odrún) lét mar fara moldveg sléttan, 
unz at hýre kvam hgll standande Od 37, 
(sw.) Buþla greppar standa á borg enne 
hývo Akv 147, megot tveir menn einer tio 


hundroþ Gotua binda eþa berja í borg í 


enne hývo Hm 23?; ace. fórk af fjalle 
fimm dógr taleþ, unz hell Hgalfs háva 
þekþak Gjr 11 14?; pl. ace. (meyjar?) 
hóvar und hjölmom HH I16?; n. sg. dat. 
hríse vex ok hývo grase vegr es vætke 
traþr Hýv 1188, hrise vex ok hývo grase 
Víþars land Viþo Grim 17', hann (Oþeun) 
kvam at hývo HMeljar ranno Bdr 3?, salr's 
á hgvo Hindarfjalle Pm 42', þann (galdr) 
gelk þér enn sjaunda, of þik sókja komr 
frost á fjalle hú Gg 12?; acc. (adv.) ek.. 
at lopte líþ á IHófvarpno þeins hótt strýkr 
„ler tn der höhe dahinfáhrt' FM4'!U; 
compar.m. sg.mom. stóþ of vaxenn vallom 
hære mær ok mjok fagr mistolteinn Vsp 
323; superl. m. sg. ace. hlaþeþ ór, jarlar! 
eikekoste, láteþ und himno hæstan verþa 
Ghv 21?; mn. sg. ace. (adv.) sér Sigvarþar 
sngr brogþ fyrer þaus hæst fara ( d?e 
hoch emporstergen') und himens skautom? 
Grp 10*%; 2) hoch emporsehlagend (von 
wogen und flammen): m. sg. nom. leikr 
hór hite viíþ himen sjalfan Vsp ó7$%, hryto 
hýr loge hús mínn í ggguom Am 15?, 
nam .. hýr logo viþ himen gnæfa FH 9?; 
ace. (Uþenn) lét of sal minn sunnanvorþan 
hývan brinna her alz viþar lr 10; 
f- pl. nom. hana (Guþrúno) mono hefja 
hgvar bóýror til Jónakrs óþaltorfo Sg 61, 
hófomk né drekþo hgvar býror Ghv 133; 
ace. hverer ríþa þar Rævels hestom hývar 
unner? Iim16?; compar.m. sg. nom. follr 
bratr broke brgndom hære (hærra F') nl 7*: 


2 


ð 


30 


85 


" 


= 


hgr- meiteþr 512 
3) im tibertr. sínne, schwer, drohend, 
furchtbar: n. sg. nom. ey svá hóýtt foraþ 
kgmr at hglþa sunom, hverjan þær (meyjar 
Menglaþar) ór nauþom nema Fj 403; 
4) erhaben, herrlich: compar. f. sg. nom. 
ek þóttak ok þjóþans rekkom hverre hære 
Herjans díse Gþr118?;  superl. m. sg. 
mom. vas .. Halfdaur fyrre hæstr Skjold- 
unga Hdl14?, þú mont maþr vesa mæztr 
und sólo ok hæstr borenn hverjom jgfre 
Grp ??; 5) laut: n. sg. ace. (adv.) hátt 
blæss Heimdallr Vsp 46?, hýtt mono hlæja 
Hundings syner Em 15', hrafn at meiþe 
hýtt kallaþe Br 5?, hótt hrikþo grinder, 
cs Hogne kniþe Am 353, hátt fyr hello 
heyrþo þræl segja Am 43?R;  compar. 
n. sg. acc. (adr.) ulfe hæra hykk þik 
ópa mono, ef þú hlýtr af hamre hogg 
Hrbl 120. 

Composita: hQ-beinn, hgQ-fjall, hq- 

segl, hý-timbra, hý-tún; jafn - hýr. 
hor-gefn, f. „göttin des flachses', 
poet. bexeichnung einer frau: sg. nom. 
aþra felde hyrgefn (d. 2. Brynhildr) hale 
an (Óþenn) hafa vilde Fm 43“. 

horgr, m. (norw. horg „felsspitxe', 
aschwed. hargher; ags. hearg, ald. harug) 
hetdnisches hetligtum (tempel od. altar?) : 
sg. dat. manna þeugell (d. t. Njorþr) enn 
meinsvane hýtimbroþom horgo ræþr Grm 
16“; ace. hittosk æser á lþavelle þeirs 
horg ok hof hýtimbroþo Vsp 7?, horg mér 
(Freyjo) gorþe (Ottarr) of hlaþenn steinom 
— nú es grjót þat at glere orþet —, rauþ 
í nýjo nauta blóþe Hdl10';  pl.dat. 
hofom ok hgrgom hann (Njorþr) ræþr 
hundmgrgom Vm 38!; ace. hof monk 
kjósa, hgrga marga HHv 4!. — Vgl. tiber 
dte bedeutung des wortes Myth. “ Í, 54. 
111,32; R. Keyser, Saml. afh. 324; Seg. 
Vigfússon, Árbók hins ísl. fornleifa félags 
I (1880— 81) s. 89 f.; KG, Efterl. skr. 
I, 214 fg.; FJ tn der (Strassb.) Festsehrtft 
ftir Weinhold s. 13 ff. 

*hor-meiteþr, m. flachsernte (92): sq. 
ace. vcar hverjan vel skolo drekka glþr 
at Æges eitt hyrmeiteþ Hym 40!. — Die 
stelle íst sicherlich verderbt; JÓ schlagt 
(brtefl.) vor, das hsl. eitt haærmeitiþ (KR), 
eitt hgrmeit (4) %m eitr-hgr-meite 24 
bessern: „eitr-hgrr = eitr-þvengr, ormr; 
meita = skera, saxa, drepa; eitr-hgr- 
meiter (nomen agentis) = orms bani, 


513 hgrmogr 

orms galli, vetr; vear skolo drokka glþr 
at Æges hverjan eitrhgrmeite — guðirnir 
skulu drekka glör hjá Ægi hvern vetr. 
Eine andere conjectur (en vetr hverjan 
vel skolo drekka glþr at Æges eitt harm- 
heitet) haf neuerdings E.Wadstein, Ark. 
15, 162 ff. xu begrinden versuchl. 

* hormogr, adj. kummervoll, bekimmert : 
n. pl. nom. aþrar váro okrar spekjor, es 
vit hgrmog tvau hnigom at rúnom (fr 
ÍlI 4*. 

horr, m. (nor2o. horr, asehwed. hör, adán. 
hgr; ahd. haro) flachs, lein: sg. dat. hgrve 
RÞ 7?, tók móþer merkþan dúk, hvítan 
af horve, hulþe bjóþ #5 30?. 

Composita: hgr- gefn, hgr - meiteþr, 

hgr-skrýddr. 

*hor-skrýddr, part. prt. mtt leinwand 
beklerdet: f. sg. nom. hgrskrýdd kona 
(Brynbildr) Sg 50!. 

horund, /. (norw. horong, horold, 
aschwed. harund, adán. harend) haut: sg. 
dat. svá er sagt at Sigmundr var harþ- 
gerr, at hvárki mátti honum eitr granda 


1. í, praepos. u. adv. (norw. aschwed. 
adán. i, fær. í; got. alts. ags. afris. ahd. 
in) Í praepos. e. dat. u. ace. Á. c. dat. 
bexetchnet es 1) local auf die frage wo? 
den ort gn dem od. den raum ínnerhalb 
dessen eine person oder ein gegensltand 
stch befindet, wo ett. vorgeht oder aus- 
gefúhrt wird; a) nach verbis der ruhe: 
ulfge hefr ok vel es í bgndom skal biþa 
ragna rökrs Ls 39? hvers biþeþ ér í 
Brunavógom? HH 115? bíþom byrjar í 
Brunavógom HHIIl6?; austr býr en 
aldna í Ísarnviþe Vep 40 !H Sn. E., rekr enn 
ráþsvinne es býr í Ráþseyjarsunde Hrói 
16, nam ek at monnom þeim enom ald- 
rónom es búa í heimes haugom Hrbl 114, 
vake, mín vina! Hyndla syster, es í helle 
býr Hdi 1?, móþor orþ .. lát þér í brjóste 
bna Gg 16?, fylker þér truer es þik í 
fegrom lætr beits stafne bua HHv 14?, sá 
býr í Þolleyjo þurs (Ioþenn) Hv 25'; 
Sigmundr konungr dvalþiz lengi í Dan- 
mork í ríki Borghildar Sf/24;  ósnotr 
maþr þykkesk alt vita, ef hann á sér í 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


15 


I. 


25 


80 


35 


40 


í 514 


utan né innan, en allir synir hans stóþuz 
eitr á horund utan S/ 13. 

hó-=segl, n. topsegel (?): sg. ace. draga 
baþ Helge hósegl ofarr HH 1I30!. 

hqss, adj. (ags. hasu, heasu) gelbgrau, 
fahl: m. sg. ace. hqsvan ok svartan R}p 7? 
(conjectur). 

hýó-timbra (aþ) %och aufbauen: prl. 
ind. pl. 3. hittosk æser á Iþavelle þeirs 
hgrg ok hof hótimbroþo Vsp 7?; part. 
prt. m. sg. dat. (Njgrþr) hýtimbroþom horge 
ræþr Grm 16. 

hó=tún, n. „hochburg': sg. ace. hátún 
-- horna tveggja „dte hochburg der betden 
hörner', d.h. den stterkopf Hym 199. — 
Als ortsname HH IS? 26?. 

Hóva-mól, n. pl. „die spriiche des er- 
habenen', d. h. Odens: nom. Hóýv tib. (egl. 
Hóv 110% 137). 

hóþung, f. (nor. haading, aschwed. 
hadhing zm: hadhings-ord, adán. háding) 
verhöhnung, beschimpfung: sg. gen. háþ- 
ungar hvorrar leitaþe mér et horska man 
Hóv 1015. 


vrú vero Hýv 26?; í hanzka þumlunge 
hnúkþer þú, einhere! Ls60?%;  væng- 
bráþer tvær liggja í Viþofnes liþom Fj 
24!, í segiarns kere liggr hann (Lbvateinn) 
hjá Sinmgro #) 26?, ljóþan ljá skaltu í 
lúþr bera þanns liggr í Viþofnes vglom 
Fj 30?, sverþ veitk liggja í Sigarsholme 
HHv 8', Helgi ok Atli lágu skipum í 
Hatafirþi HH 11 pr 6, látt í fjarþar mynne 
fyrer HHv 18}, liggja í grindom fyr Gnipa- 
lunde brimdýr blásvgrt HH I62'!, hann 
(Helgi) lá meþ her sinn í Brunavágum 
HH I4 pr3, ek riþa mon til þess golz 
es í lyngve liggr Fm 21?, þú í lyngve 
látt Fm 264, lægak síþan .. þrágjarn í 
kor Gþr 1145?, hjarta skal mér Hogna í 
hende liggja Akv 22!, (hjarta) bifþesk 
holfo meirr (b. sváge mjok) es (þás) í 
brjóste lá Akv 245 267, í blóþe bragnar 
lógo Hm 24%R; austr sat en aldna í 
sarnviþe Vsp 40', ek í reyre sat Hóýv 95', 
Óþinn ok Frigg sátu í Hliþskjálfua Grm 
15, hvat sá hane heiter es sitr í enom 
hýva viþo? Fy 173, Vælundr sat í Úlfdglum 


17 





51? í 


flóþe í Grm 21?; hafþe veþja vit skolom 
hgllo í Pm 193; né of róþom þagþo.. 
Hýra hgllo í Hýv 110'; 

d) nach tfransitiven verbis: hann 
(Agnarr) elr born viþ gýgi í hellinum 
Grm 17, vask upp alen í jofra sal Od13', 
(Buþle) kvaþa ena óþre ala myndo mey 
í heime Od 15, alen vit upp vórom í 
eino húse Am 68'!, grey norna þaus gróþog 
er í auþn of alen Hm 29*, erom ár alnar 
í valdreyra (?) Grt# 20*; berr sér í 
fjyþrom .. Níþhgggr nae Vsp 66?, haufoþ 
þitt bærak í hende mér Ls 14?, Sigmundr 
bar hann (Sinfjtla) langar leiþir í fangi 
sér Sf19, Rindr berr Vála í vestrsglom 
Bdr11', þeir í Bolm austr borner vóro 
Arngríms syner ok Eyfuro Hdl 24!, hafþe 
Helga .. Borghildr boret í Brálunde HH 
ÍI*; brúþer berserkja barþak í Hlés- 
eyjo Hröl 99;  megot tveir menn einer 
to hundroþ Gotna binda eþa berja í borg 
enne hývo Hm 23*; í hallo Hórs hana 
(Gollveigo) brendo Vsp 21?; borger braut 
í Brálunde HH I3?, hafþi hann (Þórr) 
brotit hrygginn í þeim báþum (Gjálp ok 
Greip) FM 6??; Sigrún bjó sæing í haug- 
um HH II45 pr 1; nú 'ro brúþer 
byrgþar í hauge HH II459, (Sif) 
byrlaþi Loka í hrímkalki mjoþ Ls 52 pr 1; 
"þr goþa drekr í væro ranne glaþr 
enn góþa mjoþ Grm 13% saman mono 
brullaup bæþe drukken Sigorþar ok Gunnars 
Í slom Gjúka Grp 417, drukko þar drót- 
meger .. vin í valhgllo Akv2?, drakk 
Atle.. vín í valhollo 4kv 15?; ek drekþa 
Hlgþvarþs sunom í hafe HHv 19“; sumir 
Segja svá, at þeir dræpi hann (Sigurþ) 
inni í rekkju sinni sofanda, en þýþverskir 
Menn segja svá, at þeir dræpi hann úti í 
skógi Br 20 pr3. 4; drýgt þú fyrr 


þessom Am 81*; eigom heima í Hlés- 
eyjo HH II 6*, segþu þat, Andvare! ef 
þú eiga vill líf í lýþa sglom Rm3?; 
(þeir Helgi) fengu í hafi ofviþri mannhætt 
HH I116 pr 2; veit hón Oþeus auga 
folget í enom mæra Mímes brunne Vsp 
29?, bókr vóro þínar .. folgnar í valblóþe 
Ghv 45; þik í flets strae finna né métto 
Ls46', guþin finna gýgi í helli ngkkorum 
FM 5', finna þeir (sendimenn) í helli 
ngkkorum hvar gýgr sat FM 5SWr, í 
húsinu fann hann (Atli) Sigrlinn konungs 


6 


þa 
> 


þa 
ot 


20 


80 


35 


40 


50 


Í 518 


dóttur HHvö pr 7, mon Hgþbrodr Helga 
finna .. í flota miþjom. HH I36?; þess 
fogls fjgþrom ek fjotraþr vask í garþe 
Gunnlaþar Hóov 13“; móþer mik fódda 
bjort í búre Gþr Il1?; hvar gaztu, 
Vólundr! .. óra aura í Ulfdglom? Vkv 
145; Frigg of grét í Fensglom vá Val- 
hallar Vsp 343;  manlikon mgrg of görþo 
dvergar í jorþo Vsp 10%, Baldr hefr sér 
of ggrva sale í því lande Grm 12?r, aptr 
í skut .. Veorr .. vaþ ggrþo sér Hym 
223; sér þú þenna mæke, mær! .. es 
ek hef í hende hér? Skm 23? 25?, mont 
-. hafa þer í hende heslekylfo HH 11 25', 
í heljo (Guþrún) þann hafþe Am 47%, 
(Sigurþr) hefir Gram í hendi FH 2'; héto 
mik aller í Hlymdglom Hilde und hjalme 
Hlr6!; svá's friþr kvenna, sem .. skyle 
haltr henda hrein í þáfjalle Hóv 89?; 
lét hann (Jgrmonrekr) sér í hende hvarfa 
ker gollet Hm 20“; kalla (ský) í heljo 
hjalm huleþs Ale 18“, kalla (vind) í heljo 
hviþoþ Alo 20%, kalla (eld) í heljo hrgþoþ 
Alv 26!, kalla (bygg) í heljo hnipenn 
Alv 321, (kalla gl) í heljo mjgþ Alv34?; 
má Hoþbrodr Helga kenna.. í flota miþjóm 
HH1II23?; kvadde þá Gunnarr .. mæérr 
í mjgþranne Akv 9*%; heima lotja ek 
munda Herjafgþor í ggrþom goþa Vm 2?; 
vit í holl húnskrar þjóþar eld á jofre orm- 
beþs litom Gpr 124*; lauk (Óþenn) 
mik skjoldom í Skatalunde Hlr 9'!, mgrgom 
orþom mæltak .. í Suttungs sglom Hóv 
103*, mælomsk í Sesse saman! Væm 19%, 
mælt hafþak þat í munarheime HHo 
42!;  Brynhildr í búre borþa rakþe 
Od 16!; (rúnar kvaþ ristnar) í guma 
holde Sd 17'Vs, (rúnar kvaþ ristnar) í 
vine ok í virtre Sd 17', výro í horne 
hverskyns stafer ristner ok roþner Gr 
1123!'; rauþ (Óttarr horg) í nýjo nauta 
blóþe Hdl 103, (teinar) roþner í blóþe Gþr 
II41?, bókr vóro þínar .. roþnar í vers 
dreyra Ghv 45; saknak í sesse ok í 
sæingo mins málvinar Gþr I19'; í eino 
brjóste ek sák aldrege fleire forna stafe 
Alv 35!, drifo unger tveir á dýr sea 
syner Niþaþar í Sævarstgþ Vkv 204, sæll 
ek þá þóttomk, ef ek sea knættak Hamþé 
ok Sgrla í hgllo minne Hm 21?; hitt 
herglgtoþr hyggja téþe, hvat þeir í bgþve 
báþer sogþo hrafn ey ok grn Br 13}, 
tregr mik, Guþrún! .. þats mér í hgllo 
17* 





2l Í 


vaþa of vágenn til þín Hr6l28, þá's í 
ríþe, at regen of þrjóte Hdl 44*, sér 
geþleyse í grams skape? Grp 32?, heipt- 
yrþe ein telr þú þér í hvivetna Fm9!', 
sign eþa þegn hafþu þér sjalfr í hug Sd 203, 
vasa gótt í hug Sg 47!, á, Buþla sunr! 
es þér hrygt í hug Gór IIIT1?, Bera kvaþ 
at orþe blíþ í hug sínom Am 31!, lék mér 
meirr í mun meiþmar þiggja Sg 39?; 

ö) die gesamthett, von der ymd einen 
leil ausmaeht: dverga í Dvalens liþo Vsp 
H', ek vask í hernom es hingat gorþesk 
Erbl 106, vóro þeir í hirþ Hrolfs ens 
gamla Hdl 22%, ey vas Helge .. fyrstr í 
folke HH I55?, einn þótte þar gllom betre 
víkingr Dana í verþungo Hir 11“; 

6) die unternehmung od. bescháftigung, 
in der jmd begriffen ist: þeiin es bróþer 
Býleipts í fgr Vsp 51*, hann (Þórr) var 
í austrvegi Ls 4, hefr ver þínn (kveþr 
ver minn) í valsinne Hdl 6? 7?, Helgi 
(var) í hernaþi HHv 30 pr 4, (Hundingr) 
átti marga sonu þá er í hernaþi váru 
HH II5, þeim Sigverþr reiþ í sinne Sg 3?, 
bregþ eige mér .. þót værak fyrr í víkingo 
Hlr 3?; 

7) die gerstes- od. gemtilsverfassung, 
tn der jmd æst: snýsk jgrmougandr í 
Jtonmóþe Vsp 50?, vóro ungar í joton- 
móþe Grt 28?, ek munda þér þá trúa, 
ema þú mik í trygþ vélter wenn du 
mtek nicht in meinem vertrauen liusch- 
lest Hrbl 96, glrúnar skaltu kunna, ef þú 
vill, annars kvæn vélet þik í trygþ Sd 7}, 
þeir sviku hann (Sigurþ) í trygþ Br 20 
pr 7, ves heill, Hymer! í hugom góþom 
Eym 11', biþjöm Herjafgþor í hugom sitja 
Hdl 21, fannkak í hug heilom hjóna vætr 
siþan Am 905, ásmeger (ero) í ofvæne 
Bir 74; fram gengr hann (ósnotr maþr) 
ljúgt í dul Hóýo 79“; 

8) dte lage od. den xustand, ín dem 
md sich befindet: át ok í hvílþ, áþr ek 
heiman fór, sildr ok hafra Hrðl5, of sik 
ts hverr í slíko jeder sorgt fúir sich selbst 
í solcher lage Hrbl 63, hvat's þat rekka 
í róþom telsk fljóþs ens fagrgloa? der 
im besitre der macht iiber das miidchen 
%u sein vorgibt Alv 5!, hugþomk, Gunnarr! 
gnimt í svefne Br 16'; 

9) die natur- od. witlterungsverháltnisse, 
dte iihrend einer handlung od. begeben- 
heit herrschen: í vinda skal viþ hoggva 


6 


þa 
or 


20 


30 


35 


4o 


50 


í 522 


Hóv 81', svá's friþr kvenna .. sem .. í 
byr óþom beite stjórnlauso Hýv 89*, í 
náttmyrkri brutu þeir (Agnarr ok Geirrgþr) 
viþ land Grm 4, í vatne þú druknar, ef 
í vinde rðr Fm 11%, var sem hann (Sigurþr) 
riþi í myrkva FH 2?; 

10) dre xeat od. gelegenhett xu od. ber 
welcher etw. gesehieht (temporal): upp 
líta skalattu í orrosto Hóýv 128%, (Sváva) 
hlifþi honum (Helga) opt síþan í orrostom 
HHv 9 pr 3, Sigmundr konungr fell í 
orrostu fyr Hundings sonum Sf 28, Sigr- 
drifa feldi Hjálmgunnar í orrostunni Sd 4 
pr 7, (Uþinn) kvaþ hana (Brynhildi) aldri 
skyldu síþan sigr vega í orrostu Sd 4 pr 9, 
vask Haþbrodde í her fgstnoþ bet ezner 
heeresversammlung HH II15', þat var 
trúa í forneskju, at menn væri endrbornir 
HH II50 pr 2, þat var trúa þeira í forn- 
eskju, at orþs feigs manns mætti mikit 
Fm 1 pr 2, óx Sigurþr þar upp í barn- 
æsku Sf 30, fár es hvatr, es hroþask tekr, 
ef í barnósko es blauþr P%n 6*, vélto mik 
í verfange bei der vermíihlung Hlr 13*; 

11) den gegenstand auf den der begraff 
etnes worles beschránkt íst od. sich vor- 
rugswetse bexteht (in bexug auf): mange's 
þér í orþe vinr Ls 2%, auþogr verþa monk 
í andsvgrom Ls 5%, léttara í mólom vastu 
viþ Laufeyjar sun þás þú lézt mér á beþ 
þinn boþot Ls52', í orþom spakr Grp 7“; 

12) das mittel durch welches man 
etiw. errewcht: opt kauper sér í litlo lof 
Hóv ö2?; 

13) die art und weise wie eltu. an- 
gewandt wird, de náheren umslánde 
emer handlung od. eines xustandes: ríke 
sitt skyle ráþsnotra hverr í hófe hafa mit 
mass gebrauchen Hóýv 64?, í rúnom fák 
schretbe mat runen Hóv 157, í valrúnom 
vigspjoll segor gabst tn kampfrunen (in 
poet. umschreibung des kampfes) von der 
sehlacht nachraeht HH IT 1I*, skalt hilme 
í hugaþsróþo (mt tröstlicher rede) .. fleira 
Begja Úrp I4!, þú, Fáfner! ligg í fjgr- 
brotom, þars þik Hel hafe Fm 21?; 

B. c. acc. ín, nach, xu; es bexetchnet 
1) local, auf dze frage twohin? due rich- 
tung oder das xtel einer bewegung oder 
táttykett, a) nach den verbs des kommens, 
gehens, fahrens, fallens u.á.: vit skolom 
aka tvau (tvær) í jtonheima Érk 11* 203, 
mik veizt verþa vergjarnasta, ef ek ek 





525 í 


(Þórr) stakk Gríþarveli upp í raptana 
FM6'Wr; þá Vea ok Vilja léztu þér, 
Viþres kvéni báþa í baþm of tekot Ls 
26!, sjau hundroþ manna í sal gengo, 
áþr kvæn konungs í ketel tóke Gþr IIL7*; 
af hrézlo ok hugbleyþe vas þér í hanzka 
troþet Hrbl 77; (skal) verpa lauke í 
log Sd 79, fótom sér þú þínom, hgndom 
sér þú þínom, Jgrmonrekr! orpet í eld 
heitan Hm 255; var þeim (Póre ok Loka) 
vísat fyrst í gestahús til herbergis FM 

6"; ves þú sem þistell sás vas þrungenn 

í ofanverþa gnn Skm 315; 

e) nach den verbis des bekleidens u. á.: 
betr hefþer þú, bróþer! at þú í brynjo 
Íórer Akv 17', ferrat svá síþan brúþr í 
brynjo Akv 46?, flykþosk þeir Atle ok 
óro í brynjor Am 39!; (Þórr) fórþesk 
allra í ásmegen „riistele sich aus mit der 
asenkraft' Hym 32?; Fránmarr jarl hafþi 
hamaz í armar líki HHvó pr 9; góþ- 
borner smugo í goþvefe Hm 16?; hana 
(Guþrúno) Sigvgrþr sveipr í ripte Sg 8“; 

d) nach dem verbis des sehens und 
sagens: ein sat (volva) úte, es enn aldne 
kram yggjungr ása ok í augo leit Vsp 28?, 
leit í augo Yggs barn í þrú Hym2?; 
hann (Freyr) sá í jotunheima Sem 2, sóto 
hjón, sgosk í augo Rp 27!, hann (Sin- 
fjotli) sá í hornit Sf9; hvat mælte Óþenn, 
íþr á bál stige, sjalfr í eyra syne? Vm 
dt; ey manne þat veit, hvat þú í 
árdaga sagþer í eyra syne Vmöö?; 

e) nach verschiedenen andern verbis 
und ady.: afr í tvau áss brotnaþe Hym 
l*; (hús var) grafit í jgrþ niþr Fm 
4 pr3; gæta varþ (Kostbera) tungo í 
góma báþa Am 9?; hraut enn hgfge 
hallr sundr í tvau Grt 23*; merge smára 
melþak þá meinkróko ok lem þa alla í liþo 
ls43*; þat faer vito, hvé hón (Valgrind) 
Sí lás of loken Grm 22*, Hymes meyjar 

þér í munn migo Ls34!; blóþe í 
Spor báþer rendoþ Bri8?; skinn sól í 
le Alv 359; halr hugfullr í horn of 
þaut Hm 183; át (svaf) vætr Freyja 
átta nýttom, svá vas óþfús í jgtonheima 
Ák 264 284; 

f) endlich wird xuweilen í c. acc. ge- 
telat, wo am deutschen nach anderer 
Guffassung der dat. gebraucht wird: es 
mér í heþen hvern handar véne Hýóv 73', 
hvat þú árnaþer í jgtonheima þíns eþa 


6 


10 


20 


25 


80 


36 


40 


45 


50 


Í 526 


mins munar? Skm 41, kglomk í haufoþ 
Vkv 333, ólosk í ætt þar ózter kappar 
Hdl18?, þú vast, Brynhildr! .. heille 
versto í heim boren Hlr 4?; 

2) temporal (wo tm deutschen ebenfalls 
meist der dat. angewandt wird): í árdaga 
„in den tagen der urxeit' Vsp 61% Vm 
284 56! Grmöð 6€ 48! Skmöð 7? Ls 
9! 253 48! Hdl 37! Rm2%, í aldar rgk 
„beim weltuntergang' Vm 393, í ragna 
rgk dass. Bdr 14*, í þann tíma Grt 16, 
í þann tiþ Grt 6, í dag „heute' Hrbl 140, 
í morgon „heute morgen' HHva39' HH 
II18* 283 Gþr 122!, í morgon hverjan 
„Jeden morgen' Vsp 29%r, í aptan „heute 
abend' HH 135!, í nátt „heute nacht" 
Alv 2? Am 25', í sinne „sogletch' Alv1?, 
í sinn þetta „dtesmal' Am 11* 14?, í annat 
sinn „ein andermal' HH I 45? í sinn 
annat Hröl 144 Am 11? 983 í mál hvert 
„Jedesmal' Hóv 37*; 

3) dre ursache oder den xweck einer 

handlung bexeichnend: margom orþom 
mæltak í minn frama Hóv 1039, fá meyjo 
mann í megenþarfar „um einem drin- 
genden bedirfnisse abxuhelfen' Km 11}, 
Oþinn stakk hana (Brynhildi) .. í hefnd 
þess „um sich daftir %u ráchen' Sd4 
pr 8; 
4) die náhere bestiímmung oder etn- 
schrinkung eines adj. angebend: vasat 
hann í augo yþr of glikr „in bexug auf 
die augen' Sg 36?; 

5) die art und wetse, in der ýmd etu. 
tut: leit í augo Yggs burn í þrú „trotzig" 
Hym 2?; 

C. tn betreff der adverbralen ausdrúcke 
í brot (brott), í gær, í gagn, í gagnom, 
í mille, í mót, í senn, í Sundr s. das 
xwetle worl; 

II. adv. 1) darin: er hann (Sinfjatli) 
sá í hornit. skilþi hann at eitr var í Sf9, 
glópr es gests kváma, ef í ggresk nekkvat 
Am 291, oxar at logþo, meþan í (29 Venges 
körper) ond hixte Am 387, leitaþak í líkna 
„teh suehte rettung darim' Am 45'; 
2) hinein: open vas illúþ es þeir (syner 
Níþaþar) í sqo (lito) Vkv 21? 242, gorþi 
Sigurþr grgf mikla á veginum ok gekk 
Sigurþr þar í Fm 3, til jartegna sendi hon 
(Guþrún) Hogna hringinn Andvaranaut ok 
knýtti í vargshár Dr 10. 

Compostta: í-frá, í- viþe, í- viþja. 





529 ill-úþ 
hende eitrblandenn mjok illo heille Hdl50!, 
hefr hýnom alt illo launat Br 18? Bryn- 
hildar biþja fóro, armrar vættar, illo heille 
Gþr 121, þik mon Atle illo beita Sg58'; 
ace. Loki Laufeyjarson er flest hefir ilt 
ggrt meþ ásum FMó!Wr; pl. gen. illra 
orþa eromk ón at ykrom syne Skm2'; 
ace. ill rýþ hefr maþr opt þeget annars 
brjóstom ór Hóv 93, ill iþgjgld létk hana 
(Gunnlgþo) epter hafa síns ens heila hugar 
Hóv 1053, sazt ok hlýdder, meþan sagþak 
þér morg ill of skgp min ok þeira Od 32'*; 
das ner. substantivtert, 1) unheil: sq. 
gen. mér lætr ok sjolfom millom ilz lítet 
„ðu lásst mir wenig raum xtwischen dem 
unhetl', d. h. du lásst ein unheil dem 
andern unmittelbar folgen Am 80*%; ace. 
ef þú eykr orþe, ilt mont þér lengja Am 
ati; 2) boshett: sg. gen. opt gengr (Bryn- 
hildr) innan ilz of fyld Sg 8'; dat. þat 
ræþk þér et átta, at þú skalt viþ illo sea 
Sd32!, þat ræþk þér et ellipta, at þú viþ 
illo seer hvern veg at vinom Sd37!. 

Composita: ill-úþ, ill-úþegr, ill-þræle; 

firen - illr. 

ill-úþ, f. (d.s. ill-hugþ, vgl. norw. 
ill-hug, ill-huge) boshezt, túckischer an- 
schlag: sg.nom. open vas illúþ Vkv 21? 
24? (vgl. x. st. Wisén, Hjeltes. 36). 

ill-úþegr, adj. (d. 2. ill-hugþegr) arg- 
wöknisch, misstrautsch: f. sg. nom. allar 
o illúþgar Am 13'. 

*ill-þræle, n. elender sklave: sg. nom. 
ópþe illþræle (Hjalle) áþr ods of konde 
Am 59?. 


íma, f. (vgl. norw. imen „erxtirnt', 
imast „heftig werden') streit, kampf: sg. 
ace. ey vas Helge .. ástr á ím0 HH 155“. 

in, adv. (nur vor comparativis nach 
vorausgegangener negal.) noch: skua ok 
bróka skammesk enge maþr, né hests in 
heldr („noch weniger aber des pferdes'), 
þót hann hafet góþan Hýv 61“, létat buþl- 
ungr bóter uppe né niþja in heldr nef- 
gjald faa HH I 12?, rétt emkat ek ráþspakr 
taleþr né in heldr framviss Grp 21*, 
sakar ok heipter hyggjat svefngar vesa 
né harm in heldr $Sd36?, urþoat glíker 
þeim Gunnare, né in heldr hugþer sem 
vas Hogne Ghv3?, hvar namtu þesse en 
bnófelego orþ es ek heyrþa aldre in hnóf- 
elegre? Hról 112, fannk húsguma hverge 
in betra, en húsfreyjo hverge verre (pr 


= 


20 


2 


ot 


30 


Á 


40 


áð 


50 


innan 530 
193, vitoma á moldo menn in sælle .. nó 
in mætre mægþ á foldo Sg 18'“, hræddr 
vas hvergæter, helta in lengr rúme An58!. 

inn, adv. (norw. fær. inn, asehwed. in, 
adán. ind; got. ags. inn, alts. afrís. ahd. 
in) “tnein, herein: fello eitrdropar inn of 
ljóra Vep 383, gestr's inn komenn Hýv 2', 
elds es þerf þeims inn es komenn Hóýv 3', 
inn gekk Yggr þegar Vm ós“, gllom ásom 
þat skal inn koma Æges bekke á Grm 
45?, inn biþ þú hann ganga í okkarn sal 
Skm 16', inn skal ganga Æges haller í 
Ls 3', ef þú inn gengr Æges haller í Ls 4', 
gekk Loki inn í hgllina £„sö pr Í, þeir sá 
er fyrir váru, hverr inn var kominn Lsö 
pr 2, undr's at áss ragr es hér inn of 
komenn Ls33?, Jarþar burr es hér nú 
inn komenn Lsóð8'!, (Hymer) gekk inn í 
sal Hym 103, inn kvam en arma jotna 
syster Árk 29!, bereþ inn hamar brúþe at 
vígja frk 307, inn nam (Rigr) at ganga 
Rþ 2 14}, gekk (Rigr) iun at þat #5 264, 
segþu mér þat .. hvárt só manna nekkvat 
þats mege inn koma Fy 219, (menn) hlaupe 
inn, meþan þeir (garmar) eta FY 23“ 24', 
(Slagfiþr ok Egell) gengo út ok inn ok 
umb sgosk Vkv öf, (segger) gengo inn 
þaþan endlangan sal Vkv 9? hón (kvýn 
Níþaþar, Odrún) inn of gekk endlangan 
sal Vkv 17? 32? Od 33, dvergrinn gekk 
inn í steininn Æm 4 pr 3, inn gengo þá 
- „ langbarþs liþar Gþr 11 203, gumar gran- 
síþer gengo inn Akv 373 bjorn hugþak 
inn komenn Am 16', grn hugþak inn 
fljúga (á hugþak inn rinna) at endlgngo 
húse Am 18! 24', inn kvam andspille 
Am 43', hann (Sigurþr) gekk af hestinum 
inn í salinn FH2?. 

Composita: inn- fjalgr, inn-leiþ. 

inna (nt; nor. fær. aschwed. inna) 
hersagen: prt. ind. sg. 3. (Kostbera) into 
orþstafe at elde ljósom Am 9?. 

innan, adv. u. praepos. (norw. fær. 
aschwed. innan, adán. inden; got. ahd. 
innana, alfs. ags. innan, afrís. inna) Á. adv. 
von innen, von innen her: nútt þú rísat 
nema á njósn sér eþa þú leiter þér innan 
út staþar Hóv 1115, hvárki mátti honum 
(Sigmundi) eitr granda utan né innan Sf 
12, elde vgro eggjar útan gorvar en eitr- 
dropom innan fáþar Br 204, opt gengr 
(Brynhildr) innan ( hínaus', „ins fre1e') 
ilz of fyld Sg 81, lifanda gram lagþe í garþ 





533 itr-laukr 

*ítr-laukr, m. edler lauch: sg. ace. 
sjalfr gekk víse ór vigþrimo ungom fóra 
itrlauk grame HH I?7*. 

*ítr-skapaþr, part. prt. von stattliehem 
"wuchs: m.sg.nom. itrskapaþr askr HH 113 7?. 

*ítr-þvegenn, part. prt. durch waschen 
glinxend geworden: m. pl. ace. arma .. 
itrþvegna Ls17?. 

í=viþ, n. (? alts. in-wid, ags. in-wid, 
in-wit; vgl. got. in-windiþa) bosheit; an: 
íviþ -gjarn. 

*í<viþe, 9. raum ím weltbaum (? Mhf, 
DA V,89): pl. ace. nio mank heima, nio 
iviþe (iuidiur H) Vsp 23. 

*íviþ-gjarn, adj. (ogl. alts. inwiddeas 
gern Hél. 4628) auf bosheit sinnend, 
boshaft: f. sg. dat. nú hefk hefnder harma 
minna allra nema einna íviþgjarnre (iviþ 
gianra KR) Vkv 294. 

íeviþja, /. waldbewohnerm, rtesin: 
sg. ace. ek slæ eldo of íviþjo Hdl 49". 

1. íþ, /. (norw. adíin. id, aschtwed. idh, 
rgl. fær. iðin „fletssig, strebsam', idni, 
f. „fletss') work, tat: pl. nom. sprutto á 
tae tregnar íþer Hm Í!. 

2. iþ=, praefia (got. id-, ags. ed-, ahd. 
it-,ita-) a) æurtick, in: iþ-gjald; b) sehr, 
úberaus, m: iþ-gnógr. — Vgl. iþja-. 

iþ=gjald, n. pl. ersatx, vergeltung, 


5 


= 
o 


20 


jafn - hór 534 
lgþo) epter hafa sins ens heila hugar 
Hóv 105 *. 

iþ-gnógr, adj. reichlch: m. sg. acc. 
sende óro allvaldr . . iþgnógan ógnar ljóma 
brognom bjóþa ok burom þeira HH I22?; 
f. sg. ace. iþgnóga heill skaltu of aldr hafa 
Gg 16?. 

iþja=, praefiz, waderum; tn : iþja-grónn. 
— Vgl. iþ-. 

*iþja-grðnn, ad). von neuem griinend: 
sg. acc. (vglva) sér upp koma gþro sinne 
jarþ ór áge iþjagróna Vsp 59?. 

iþrar, f. pl. (aschwed. idhrar; vgl. got. 
idreiga) 1) eingeweide: nom. iþrar blotnar 
Gþr 1243; 2) reue: nom. á mono þér iþrar, 
ef þú alt reyner Am 65?. — Zur bedeu- 
tungsentwicklung vgl. gruech. onldyyva. 

iþrask (aþ; nor. irast, fær. iðra seg, 
aschwed. iþras; vgl. got. idreigön) ett. (ehs) 
bereuen: prs. ind. sg. Í. orþ mæltak nú, 
iþromk epter þess Sg 7'!; prt. ind. sg. 3. 
Heþinn strengþi heit til Svávu, .. unnustu 
Helga bróþur síns, ok iþraþiz svá mjok, 
at hann gekk .. ok fann Helga HHv 30 
prl3.. 

*í-þrótte, m. (asehwed. íþrát f., adán. 
idræt, .) fúchtigkeit, heldentugend: sg. 
acc. (?) léto á leste lifa íþrótta Am 63}. 
— Altn. ist sonst nur das f. íþrótt nach- 


busse: acc. ill iþgjold lótk hana (Gunn- 30 gewaesen. 


jafn, adj. (norw. jamn, fær. javnur, 
aschwed. iamn, iámn, adán. javn, jamn, 
jævn; got. ibns, alts. eban, ags. efen, 
afris. ivin, even, ahd. eban) eben, gleick, 
gletchartig, ebenso beschaffen; in: jafn- 
gorla, jafn-hgfogr, jafn-hýr, jafn-langr, 
jafn - mikell, jafn -rammr, jafn - rúmr, jafn - 
spakr; ó-jafn. 

Jafna (aþ; norw. jamna, fær. javna, 
asehwed. júmna, jamna, adán. jævne, 
jæmne; ahd. ebanön, vgl. got. ibnjan 20: 
ga-ibnjan, ags. efnan) ebnen, glatt machen, 
schlichten: prt. ind. sg. 3. (Þrymr) mgrom 
sínom mgn jafnaþe Þrkó?; part. prs. 
(subst.) Jjafnande, mm. 
pl. nom. bóta skal þér þat þá munda bauge, 
sem jafnendr unno þeirs okr vilja sætta 
Hrbl 110. 


J. 


35 


40 


jafnan, adv. (nor. jamnan, fær. javnan, 
adán. Jjævne; vgl. alfs. efno, ags. efne, 
ahd. ebano) gewöhnlich, bestöndag: Sigurþr 
var þá jafnan meþ Regin Rm 14 pr l. 

jafnande, s. jafna. 

Jafnaþr, m. (nor. jamnad, aschwed. 
lámnaþer, adán. jævned) raehtiges ver- 
háltnis, bælligkeit: sg. gen. þá's qllo skipt 
til jafnaþar Sg 664. 

jafn-gorla', ado. ebenso genau: aldar 
srlog hykk at hón (Gefjon) gll of vite 
Jafngorla sem ek Ls 21“. 

jafn = hgfogr, adj. ebenso sehwer: m. pl. 
mom. baug ek þér þá gef þanns brondr vas 


„sehtedsrichter': 45 meþ ungom Oþens syne; átta 'ro jafnhgfger 


es af drjúpa ena niondo hverjo nátt Skm 213. 
jafn=hór, adj. ebenso hoch: n. sg. ace. 
(adv.) vex mér ásmegen jafnhátt upp sem 





537 jarþar- megen 
vargshár Dr 9. — Úber die form vgl. 
Bugge, Beitr. 13, 179. 

jarþar-megen, n. dze der erde ínne- 
tcohnende hewlkraft: sg. ace. hvars þú al 
drekr, kjós þú þér jJarþarmegen, þvít jorþ 
tekr viþ gldre Hóv 136?. 

jarþ- fastr, ad). fest ín der erde ruhend: 
m. sg. dal. á jarþfgstom steine stóþk innan 
dura, meþan ek þér galdra gól Qg 15?. 

játa (tt; norw. jatta, fær. játta, asehwed. 
latta, látta) Ja sagen, xustimmen: pri. ind. 
sg. 3. gáfu henni (Guþrúnu) óminnisveig at 
drekka, áþr hon játti at giptaz Atla Drö. 

jaxl, m. (norw. jaksle, fær. jaxlur) 
backenxahn: pl. dat. taggtu tíþlega, trúþer 
vel joxlom Am 784. 

jaþarr, m. (norw. jadar, fær. jaðar, 
asehwed. iaþur, iáþur, adán. jæder; alts. 
edor, ags. eodor, ahd. etar) Í) rand, 
kante: sg. ace. Oþrgrer es nú upp komenn 
á alda vés jaþar Hýv 106“ (s. Bugge x. st., 
aber auch £x 29,51); 2) dze höchste 
sptixe eines gegenstandes, daher poet. 
8. v. a. der erste, der first: sg. nom. 
þykker sá (Freyr) ása jaþarr Js 35“; 
ace. út gakk, Sigrún frá Sevafjgllom! ef 
folks jaþar (Helga) finna lyster HH II41', 
hers jaþar (Sigvorþ) Fm 36 ?. — Vgl. jqþorr. 

Jól, n. pl. (norw. jol, f., fær. jól, n. pl., 
asehwed. iul, n. pl. ú. f, adán. jul an 
compos.; ags. geohol, géol; vgl. got. jiuleis, 
Julmonat') tulfest, fest der wintersonnen- 
wende; nm: jóla-aptann. — Zur etymol. 
vgl. Engl. stud. 9,311; Ark. 4, 135 fg. 

jóla-aptann, m. (norw. jol-aftan, fær. 
jóla- aftan, asehwed. iula - aptan, dán. jule- 
aften) der abend des julfestes: sg. ace. 
Heþinn fór einn saman heim ór skógi jóla- 
aptan ok fann trollkonu HHv 30 pr í. 

*joll, n. (? vgl. sehwed. joller plauderea ') 
lárm, streit: sg. ace. joll ok áfo fórek 
ása sunom ok blentk þeim svá meine mjoþ 
Ls3?. Oder íst ein n. jól „besudelung', 
„beschimpfung' anzusetxen? vgl. sehwed. 
(dtal.) jola, f. „unreinlichkeat', sehmutx', 
„unordnung', verwirrung' (Rictx 297) 
und ssl. jola „besudeln', „beschmutxen' 
(Bj. Hald. 1, 433*). 

jór, m. (nor. jo 2n eigennamen; got. 
ailys em: ailva-tundi, alfs. ehu tn: ehu- 
skalk, ags. eoh) pferd: sg. nom. þá's jór 
ónýtr, ef einn fótr brotnar Hýr 88%, hvé 
sá jór heiter es austan dregr nýtt of nýt 


#2. 


( 
> 


þa 
ot 


20 


25 


80 


85 


45 


50 


jaforr 538 
regen? Vm 13?, gnaper > grár jór of 
grame dauþom Br 7“, jór þat visse: eigendr 
né lifþot Gþr Ilö*; gen. jós ok armbauga 
mondu á vesa beggja vanr, Bragel Ls 13'; 
dat. svá's friþr kvenna, .. sem ake jó 
óbryddom á íse hólom Hóv 89?, svipts 
hón (Odrún) sgþle af svangom jó Od3“; 
ace. maþr's hér úte stigonn af mars bake, 
jó lætr til jarþar taka Skm 15?, mál's mer 
at ríþa roþnar brauter, láta fglvan jó flugstig 
troþa HH II 48?, gekk grátande viþ Grana 
róþa, úroghlýra, jó frák spjalla Gþr 115?, 
(Odrún) á svartan jó sgþol of lagþe Od 2*, 
Atle lét rinna lands sins á vit jó oyrskaan 
aptr frá morþe Akv35?; pl. gen. joa 
($ztr es) Sleipner Grm 44?, þat's mér 
harþast harma minna of þann enn hvíta 
hadd Svanhildar, aure trgddo und joa 
fótom Ghv 163; dat. Glaþr ok Gyller.. 
þeim ríþa æser jóm Grm 30, Jgrmonrekr 
yþra systor .. joom of tradde hvitom ok 
svortom á hervege Ghv 2!, syster vas 
ykkor Svanhildr of heiten sús Jgrmonrekr 
joom of tradde hvitom ok svertom á her- 
vege Hm 3?; ace. joa yþra oddom 
keyreþ HH II 39? þót joa óra oddom 
keyrem HH II40?. 

Compostta: jó-reiþ, jó-reykr; himen- 

jó-dyrr. 

*jó-reiþ, /f. rett: sg. ace. (Haþbrodr) 
hugþe jóreiþ ættar sínnar HH I50?. 

jó-reykr, m. staubwolke die von pferden 
aufgewirbelt wird: pl. ace. (þeir Hjorvarþr) 
sá á Svávaland landsbruna ok jóreyki 
stóra HHvó pr. 

jóþ, n. kind: sg. ace. jóþ ól Edda 
(Amma) Rp 7! 21!, kveljat kvýn Vólundar 
„. þót .. jóþ eigem innau hallar Vkv 35', 
sæll es hverr síþan es slíkt getr fóþa 
jóþ at afreke sem es ól Gjúke Am 99?; 
pl. acc. ala mon sér (ólk mér) jóþ, erfe- 
varþo, orfevgrþo Jónakrs sunom Sg 62! 
Ghv 14%. — Als eigenname Rþ 42?. 

Composttum : jóþ - ungr. 

jóþ=ungr, adj. ganx jung, bljung: 
f. sg. dat. (Atle) mér jóþungre eiga selde 
ok mér jóþungre aura talþe Sg 37. 

Jaforr, m. (ags. eofor, ahd. ebur) eber; 
helm mit einem eberbildnis; tráger eines 
solchen helmes, daher kriegsherr, fúrst 
(Bugge, NI 248): sg. nom. þar (meþ 
niþjóm mínom) mouk sitja ok sofa life, 
nema þú Sigvgrþ svelta láter ok jgforr 





641 jgton - heimr 
(rglva) sér upp koma gþro sinne jarþ ór 
æge iþjagróna Vsp 59?, átta vetr vastu 
fyr jgrþ neþan kýr molkande ok kona 
Ls 23, ek hef Hlórriþa hamar of folgenn 
átta rgstom fyr jarþ neþan Þrk 7?, Alvíss 
ek heite, býk fyr jgrþ neþan 4lv3', 
báþu guþin alla hluti gráta Baldr ór helju, 
menn ok kykvendi, jgrþ ok steina FM5}*, 
(húsit var) grafit í jorþ niþr Fm 44 pr 3, 
enge mátte fyr jgrþ ofan Heiþreks dóttor 
hjalper vinna Qd 1}, vér vetr nio výrom 
leikor gflgar alnar fyr jyrþ neþan Grt 11?; 
2) plur. landbesitx: ace. mer Atle þat 
einne sagþe, at hvárke lézk hgfn of deila, 
goll né jarþer Sg 37?. — Als name einer 
göttin (Þórs muttler) Þrk 1. 
Composita: jarþar-megen, jarþ- fastr. 
Jaton-heimr, m. (gewöhnl. tm plur.) 
rtesenwelt, wohnsttx der rtesen: sg. nom. 
gnýr allr jotonheimr Vsp 48?; pl. dat. 
þriar kvámo þursa meyjar, ámótkar mjak, 
ór Jatonheimom Vsp 8*; ace. hann (Freyr) 
sá í jgtunheima Skm 2, Skirnir reiþ í 
jgtunheima Skm 10 pr 1, segþu mér þat, 
Skirner! .. hvat þú áruaþer í jgtonheima 
þíns eþa mins munar Skm 41?, hvist 
einn komenn í jgtonheima? Þrk 6?, vit 
skolom aka tvau (tvær) í jatonheima Þrk 
11“ 203, mik veizt verþa vergjarnasta, 
ef ek ek meþ þér í jgtonheima Þrk 127, 
ók Óþens sunr í jgtonheima Þrk 21*, át 
(svaf) vætr Freyja átta nóýttom, svá vas 
óþfús í jgtonheima Brk 264 28!. 
Jaton-móþr, m. ræsenxorn: sg. dal. 
snýsk jarmongandr í jgtonmóþe Vsp 
50? váro ungar (meyjar) í jgtonmóþe 
Grit 23?. 
jetonn, m. (nor. jotul, fær. jötun, 
aschwed. iátun, adán. Jætten, jætte; ags. 
eoten) riese: sg. nom. jqtonn (Fenrer) 
losnar Vsp 47?, ór Élevógom stukko eitr- 
dropar, svá óx unz ór varþ jgtonn Vm 
31?, hvé sá born of gat enn baldne jgtonn 
(Aurgelmer), es hann hafþet gýgjar gaman? 
Vm 322, þat ek fyrst of man, at sá enn 
fróþe jqtonn (Bergelmer) á vas lúþr of 
lageþr Vm 35? Hræsvelgr heiter es sitr 
á himens enda jgtonn í arnar ham Vm 
37*, Þrymheimr heiter enn sétte (bór), 
es Þjaze bjó, sá enn ámýtke jgtonn Grm 
11?, báþer vit komomk eþa okr báþa tokr 
enn ámótke jotonn (Gymer) Skm 105, fyr 
þessom eggjom hnigr sá enn aldne jatonn 


15 


20 


25 


30 


a 


40 


4b 


jatonn 542 
(Gymer) Skm 253 Hrungner .. sá enn 
stórúþge jgtonn Hrðl 34, forn jotonn 


(Hymer) sjónom leidde sinn andskota 
Hym 133, vgro þjórar þrír of tekner, baþ 
senn jgtonn (Hymer) sjóþa ganga Hymn 
14%, Veorr kvazk vilja á vág roa, ef ballr 
jetonn (Hymer) beitor gæfe Hym 17}, 
sá jatonn (Hymer) sína talþe lítla fýse 
lengra at roa Hym 219, óteitr jgtonn, es 
aptr rgro, svát at ár Hymer etke mælte 
Hym 26?, enn jatonn (Hymer) of afrende 
þógirne vanr viþ Þór sente Hym 29', 
jaze .. skautgjarn jgtonn Hdl 32*, Loþenn 
-. hundvíss jgtonn HHv 253;  voe. hitt 
viljak fyrst vita, ef þú fróþr sér eþa 
alsviþr, jatonn! Vm 6“, laþar þurfe hefk 
lenge faret ok þinna andfanga, jgtonn! 
Vm 8“, enn fróþe jatonn! Vin 204 30%, 
enn alsvinne jatonn! Væm 425, þú est 
alsviþr, jgtonn! Vm 34“; gen. goþ .. of 
þat gættosk, hverr hefþe lopt alt læve 
blandet eþa ætt jatons Öþs mey gefna 
Vsp 25*, stóþ á Úkólne bjórsalr jotons 
Vsp 374, fór þá Óþenn at freista orþspeke 
þess ens alsvinna jgtons ( Vafþrúþnes) 
Vm 5?, far þú á bekk jotons Vm 19', 
himenn (vas skapaþr) ór hause ens hrím- 
kalda jatons (Ymes) Vm 21*, fótr viþ fóte 
gat ens fróþa jatons (Aurgelmes) sexhgfþ- 
aþan sun Vm 337, sundr stokk súla fyr 
sjón jotons (Hymes) Hym 123, (Þórr) bar 
til bójar brimsvín jotons Hym 28%, drep 
viþ haus Hymes! hann's harþare kost- 
móþs jgtons kalke hverjom Hym 31“, 
(Loke) orþ of fann viþ jgtons (Pryms) 
mále Þrk 26? 287, Þrym drap (Þórr) 
fyrstan .. ok ætt jatons alla lamþe Prk 
31*, þó's hgnom (Þór) ótítt viþ jatons 
brúþer Hdl 4*, brúþr jatons (Hyndla) Hdl 
51?, Skaþi .. dóttir Þjaza jgtuns FM 2?; 
dat. gun fekk jatne (Ægo) orþbægenn halr 
(Þórr) Hym 3', ganga at garþe gollhyrndar 
kýr, exn alsvarter, jgtne (Þrym) at 
gamne Þrk 237; ace. enn aldna jgton 
(Suttung) ek sótta Hóv 103!, forvitne 
mikla kveþk mér á fornom stgfom viþ 
þann enn alsvinna jaton ( Vafþrúþne) Vm 1}, 
enge jgton ek hugþa jafnramman sem 
Vafþrúþne vesa Vm 29, áþe þér duge, 
hvars þú skalt, Aldafaþer! orþom mæla 
jeton Pm 4*, dulþak þann enn aldna jaton 
(Sgkmíme) Grm 50?, ok drap PÞjaza enn 
þrúþmóþga jgton Hrðl 50, harþan jgton 





545 kalfr 

kalfr, m. (norw. adán. kalv, fær. kálvur, 
aschiwed. kalver; ags. cealf, ahd. kalb, 
vgl. got. kalbö junge kuh') kalb: m. sg. 
nom. vas kalfr soþenn krása baztr Ip 45 
18*; gen. tókk þeira (maga) hjarto ok á 
teine steikþak, seldak þér síþan, sagþak 
at kalfs være Am 78?; dat. sjúkom kalfe, 
sjalfráþa þræle .. verþet maþr svá tryggr 
at þesso true Hóo 86!. — Auch als mánnl. 
eigenname gebraucht (s. den folg. art.). 

Composttum: dýr- kalfr. 

Kalfs= vísa, f. das hed des Kalfr (FJ, 
Latt. hist. LI, 1, 171): sg. dat. þessir hestar 
eru talþir í Kálfsvísu FM 12'4. 

kalkr, m. (norw. adán. kalk, asehwed. 
kalker; alts. kelik, ags. calic, cælic, ad. 
kelih, alle aus lat. calix) kelch: sg.dat. drep 
viþ haus Hymes, hann's harþare .. kalke 
hverjom Hym 31%, morg veitk mæte mér 
gengen frá, es kalko sék ór kneom hrundet 
Hym 33?, út gekk þá Guþrún Atla í gögn 
meþ gyldom kalke at reiþa gjald rggne 
Akv 36*; ace. (Hymer) kvaþat mann (Þór) 
ramman .. nóma kalk bryte Hym 29'; 
pl. nom. vín vas í konno, varþer kalkar 
Rþ 31', svá sló (Guþrún) sváran sínar 
hendr, at kvóþo viþ kalkar í vý Sg 29?. 

Composttum : hrím - kalkr. 

kalla (aþ; norw. fær. asehwed. kalla, 
adán. kallæ; ags. ceallian, ahd. kallön) 
1) rufen: prs. ind. sg. 1. (mtt suffig. negat. 
uw. pron.) kallegak Hgogna Gr III 6'; 
sg. 2. þú þá móþor kallar es til moldar es 
komen Gg 2?, (mit suffig. negat) kallara 
þú síþan til knea þinna Erp né Eitel Akv 
10'; sg. 3. hverr es sá karl karla es 
kallar of vágenn? Hrbl2; prt. ind. sg. 3. 
Þórr kallaþi Hröl Í úið., kallaþe nú Níþaþr 
Fkv 143, hrafn at meiþe hátt kallaþe Br 5 ?, 
kallaþe þá Knefrgþr kaldre rgddo Akv 23; 
2) $md (á ehn) anrufen: prt. ind. sq. 3. 
snimma kallaþe seggr á annan, bróþer á 
bróþor: gangom baug seal Vkv 237, Hreiþ- 
marr kallaþi á dætr sínar Rm 9 pra; 
3) nennen: 1nf. mik mono ser argan 
kalla, ef bindask létk brúþar líne Érk 16, 
nú mátt kalla karl af berge Feng eþa 
Fjglne Rm18?;  prs. ind. sg. 2. þá gefr 
þú gótt nafn dysjom, es þú kallar þær 
heimes hauga Hrbl 116; pl. 3. kalla 
(Garþ) vega vaner, .. kalla aur upregen 
Aloe 10*%, kalla (himen) vindofne vaner 
Alyv 12?, kalla (mána) hverfanda hvél heljo 

Gering, Kdda- Wörterbuch. 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


60 


kangenn 546 
i, -. kalla alfar ártala Alv 14?“, kalla (sól) 
dvergar leiko Dvalens Ale 167, kalla (ský) 
vindflot vaner, .. kalla í heljo hjalm 
huleþs Alv 18?*, kalla (vind) gneggjoþ 
ginnregen, .. kalla í heljo hviþoþ Ale 20?:*, 
kalla (logn) vindslot vaner, .. kalla dvergar 
dags vero Alv 227“, kalla (sæ) vág vaner, 
-. kalla dvergar djúpan mar Alv24*“, 
kalla (eld) vægen vaner, .. kalla í heljo 
hrgþoþ Alv 26?*, kalla (viþ) hlíþþang 
haler, .. kalla vond vaner Alv 28?:%, kalla 
(nátt) grímo ginnregen, .. kalla dvergar 
draumnjgron Álv 307“, kalla (bygg) voxt 
vaner, .. kalla í heljo hnipenn Alv32*, 
kalla (gl) veig vaner, .. kalla sumbl 
Suttungs syner Álv 347“, hvé þik kalla 
koner? HHv 14?, hann (Sigurþ) kalla allir 
menn í fornfræþum um alla menn fram ok 
gqfgastan herkonunga Sf 32, hris þat et 
mæra es meþr Myrkviþ kalla AXv ó*, var 
honum (Fróþa) kendr friþrinn um alla 
danska tungu, ok kalla menn þat Fróþa- 
friþ Grt 10; prt. ind. pl. 3. jóþ ól Amma, 
jóso vatne, kglloþo Karl #} 21“, hans 
(Atla) menn kglluþu vænstar konur þær 
er Hjarvarþr konungr átti HHv 13; part. 
prt.m. sg. nom. í Ásgarþi .. stendr lundr 
sá er Glasir er kallaþr FM 7*Wr, (Helgi) 
var síþan kallaþr Helgi Hundingsbani HA 
II4 pr 2, Sigurþr... kaus sér .. hest einn 
er Grani var kallaþr síþan Æm 2, eld sék 
brinna .. þat mon vite kallaþr Grt 197; 
pl. nom. kiptiz hann (Loki) svá hart viþ, 
at þaþan af skalf jorþ gll, þat eru nú 
kallaþir landskjálptar Ls 65 prð; f. sg. 
nom. kolloþ es (nátt) gríma meþ goþom 
Alv30?U, þat var trúa í forneskju, at 
menn væri endrbornir, en þat er nú 
kolluþ kerlinga villa HH II 50 pr %, 
(Skjoldr) réþ lgndum þar sem nú er kglluþ 
Danmgrk Grt3; n. sg. nom. hví er gull 
kallat barr Glasis eþa lauf hans? FM 7', 
hví er gull kallat mjgl Fróþa? Gzt 1, 
(Danmgrk) var kallat Gotland Grt4, þat 
er sagt, at þá kvæþi þær (Fenja ok Menja) 
ljóþ þau er kallat er Gróttasgngr Grit 25; 
pl. nom. þetta eru kolluþ Hamþismál ín 
fornu mal pri; 4) erxiihlen: part. 
prt.n.sg.nom. Helgi ok Sigrún er kallat 
(„von H. und S. heisst es') at væri endr- 
borin HH 1150 pr3. 

kangenn, adj. (? vgl. selnced. dial. 
kangs „mutwillig, ausgelassen', kangas 


18 





549 keisa 

sg. 2. vastat, Fróþe! fullspakr of þik .. 
es man keypter Grt8?;  sg.3. keypti 
hann (Fróþi) ambáttir tvær Grt 15; part. 
prt. m. sg. gen. vel keypts litar hefk vel 
notet Hýv 106'; f.sg. ace. golle keypta 
léztu Gymes dóttor ok selder þitt svá 
sverþ Ls42'; 2) handeln: ímper. pl. Í. 
kaupom vel saman! „*andeln wir ehrlich 
mal einander' HlHov 3“. 

*keisa (st) aufstecken, aufrichten (?)- 
part. prt. m. sg. nom. keistr vas faldr 
(keiste fald W) Rþ 283. 

keisare, m. (nor. keisar, fær. keisari, 
asehaced. kesare, adán. kejsoro) karser: 
sg. mom. Augustus keisari lagþi friþ of 
heim allan Grt 7. 

kele= (?) zn: kole-sjúkr. 

*kele=sjúkr, ad).: f. pl. ace. út af hans 
(Mimameiþs) aldne skal á eld bera fyr 
kelesjúkar konor #) 167. Nach Bugge, 
Fko 3472 wire kille-sjúkar 24 lesen: 
kille-sjúk kona „eine frau ín kindes- 
nölen'; vgl. got. kilþei „mutterleib', in - 
kilþó „sehtwanger', ags. cild „kind“. 

kemba (bþ; norwo. kjemba, fær. kemba, 
asehiced. kúmba, adán. kæmme; ags. 
cemban, ahd. kemben) kúmmen: tnf. laug 
skal gorva þeims liþner 'o, þvaa hendr ok 
hofoþ, kemba ok þerra, áþr í kisto fare 
Sd 343; prs. ind. ag. 3. (Vále) hand of 
þværat né hgfoþ kember, áþr á bál of 
berr Baldrs andskota Bdr ll“; prt. ind. 
sg.3. (Vále) þó æva hendr nó hgfoþ kembþe, 
áþr á bál of bar Baldrs andskota Vsp 34!; 
part. prt. m. sg. nom. kemþr ok þvegenn 
skal kónna hverr ok at morne metr Jim 25 '. 

kenna (nd; n0rw. kjenna, fær. kenna, 
aschuæed. kúnna, adán. kænnæ, kende; 
got. kannjan, alts. kennian, ags. cennan, 
afrts. kanna, kenna, ahd. kennan) 1) kennen: 
prs. ind. sg. 3. Hogna mær Holga kenner 
HH 1II12*; part. prt. f.pl.nom. at kgppom 
vit kendar výrom ( bekannt, beriihmt') 
Grt 157; 2) erkennen: prt. ind. pl. 3. 
þeir sá í loptinu at valkyrjur níu riþu ok 
kendu þeir Sigrúnu HH II 16 pr 4; 
3) kennen lernen: inf. hér má Haþbrodr 
Helga kenna flótta trauþan í flota miþjom 
HHII23'; 4) priifen, erproben: nf. 
þeir (Danr ok Danpr) kunno vel kjól at 
ríþa, egg at kenna Kp 494; 5) féihlen, 
empfinden (ehs): prs. tnd. sg. Í. (mat suffig. 
prom.) slíks ek mest kennomk (sur form 


|) 
et 


30 


36 


40 


50 


keppa 550 
vgl. Jón Þorkelsson, Ark. 8, 46) Am 52“: 
prt. end. sg. 3. ópþe illþræle (Hjalle) áþr 
ods of kende Am 59?, (Atle) kende brátt 
benja Am 85? Grane hleypr fram at 
eldinum, er hann kendi sporans FH 2}; 
6) md (ehm) etw. (eht) angeben, an- 
xeigen, bexetehnen: tnf. stýrþu hingat 
eikjonne, ek mon þér stgþna kenna Ffrbl 
13, mon hón (Fjorgyn) kenna hgnom 
(Þóre) úttunga brauter til Óþens landa 
EHrbl 139, ilt's blauþom hal brauter kenna 
Hm 143> 7) md (chm) eta. (eht) lehren: 
enf. (Brynhildr) mon ríkjóm þér rúnar 
kenna Grp 17', (Sigurþr) biþr hana (Bryn- 
hildi) kenna sér speki Sd4 pr12; prs. 
and. sg. Í. (met suffig. pron.) þat kann ck 
et átjánda es ek æva kennok mey né 
manz kono Hýv 163'!;  yprt. ind. sg. 3. 
þeir mannlíkon mgrg of görþo dvorgar í 


Jerþo, sem þeim Dyrenn kende sp 10*U, 


karl fóstraþi Geirroþ ok kendi honum ráþ 
Grm 7, cn fríþa frilla kende ástráþ miket 
eitt es visse FHym 31', Rigr .. rúnar 
kende Rþ 36?; part. prt. f. sg. nom. kend 
(„erfahren', weise') vas Kostbera, kunne 
skil rúna Am9!'; 8) ymd (chm) etw. 
(eht) nennen: tmper. pl. 2. kenneþ mér 
konungs nafn Hlv12*; 9) eta. (eht) 
nach ýmd (viþ ehn) benennen: part. prt. 
n. sg. nom. Hundingr hét ríkr konungr, 
viþ hann er Hundland kent Hl II4; 
10) ýmd (ehm) etaw. (eht) anrechnen, Áu- 
schreiben: part. prt.m. sg. nom. var honum 
(Fróþa) kendr friþrinn um alla danska 
tungu ok kalla menn þat Fróþa-friþ Grt 9; 
11) ýmd (ehm) etw. (eht) sur last legen: 
anf. ilt es umb litask, yþr es þat kenna 
Am 50?; prt. ind. sg. 3. kondi hann (Atli) 
Gjúkungum vgld um andlát Brynhildar 
Dra; 12) gebáren: part. prt. f. sg.nom. 
(sw.) hvé sú nótt heiter en Norve kenda 
heime hverjom í? Alv 29?. 

Composttum des part. prt.: auþ- kendr. 

kensla, /f. (nor. kjonsla, fær. kensla, 
aschwed. kinsla, adán. kendsel) wnter- 
wetsung, unterrtcht: sg. ace. Reginn veitti 
Sigurþi fóstr ok kenslu fm 5. 

keppa (pþ; orr. kjeppa, adán. kæppe; 
ahd. kempfan) 1) eta. mit eifer erstreben : 
anf. kosteþ svá keppa, at klokkve Guþrún 
Am öð4dð; 2) etw. mit ausdauner ertragen : 
anf. (HHagne) keppa svá kunne, kvöl hann 
vel þolþo Am 61“. 

IS* 


551 ker 

ker, n. (norw. kjor, fær. kor, aschwed. 
adán. kar; got. kas, alts. ahd. kar) 1) be- 
hálter, schrein: sg. dat. í segiarns (?) kere 
liggr hann (Lævateinn) hjá Sinmgro FY 
263; pl. dat. (Guþrún) kumbl konunga 
ór kerom valþe Ghv 7?; 2) trinkgefáss, 
becher: sg. dat. haldet maþr á kere Hóo 
19', meþ hglfom hleife ok meþ hallo kere 
fekk ek mér félaga Hóv 523; acc. let 
hann (Jgrmonrekr) sér í hende hvarfa ker 
gollet Hm 20*; pl. dat. Óþenn ok Sága 
drekka of alla daga gloþ ór gollnom kerom 
Grm 7. 

Composttum: skap - ker. 

kerling, /. (norw. kjerring, fær. kelling. 
aschwed. kárling, dán. kælling) altes weib : 
sg. nom. kerling (Frigg) fóstraþi Agnar, en 
karl (Óþinn) fóstraþi Geirrgþ Grm 6, þau 
kerling leiddu þá til strandar Grm 8; 
pl. gen. þat var trúa í forneskju, at menn 
væri endrbornir, en þat er nú kglluþ 
kerlinga villa HH II50 pr3. 

ketell, m. (norw. kjetel, fær. ketil, 
aschwed. kátil, adán. kedel; got. katils, 
alts. ketil, ags. cytel, afrís. ketel, ahd. 
kezzil; alle aus lat. catillus) kessel: sg. dat. 
vaxande váge, veallanda katle.. verþet maþr 
svá tryggr at þesso true Hóv 8d!: ace. 
á minn faþer móþogr ketel, rúmbrugþenn 
hver, rastar djúpan Hym 5?, hann ( Ægir) 
hafþi búit ásum gl, þá er hann hafþi fengit 
ketil inn mikla /s 2, sjau hundroþ manna 
í sal gengo, áþr kvæn konungs í ketel 
töke Gþr III 7“. — Der eigenname Ketell 
(Edl 197) vst wol mit dem appell. nicht 
tdentiseh, s. Bugge, Bidr. s. 98 fg. 

keyra (rþ, norw. koyra, fær. koyra, 
aschwed. köra, adán. kore) 1) antreiben, 
bes. von pferden: inf. mara keyra Akv 
405; prs. and. pl. 2. joa yþra oddom 
keyreþ HH II 39*; opt. pl. 1. þót joa 
óra oddom keyren HIfIT408. pt. 
ind. sg. 3. Sigvgrþr Grana sverþe keyrþe 
HIH2!;  ernen menschen (xur arbeit) 
amtreiben: prt. tínd. sg. 3. hón (horses 
kvýn) ógþe mér af afbrýþe ok hgrþom 
mik hgggom keyrþe Gþr 19?; 2) ín be- 
vegung setaen: nf. (Karl nam) karta at 
gorva ok keyra plóg MS 22“. — Zur 
etymol. vyl. Bugge, Beitr. 21, 448 fg. 

kind, /. (norw. fær. sehawed. dial. adán. 
kind, m.n. múr én der bedtg „infans'; 
adts. afrés. ahd. kind, n. „tnfans', ags. 


5 


20 


25 


30 


35 


(3 
. 


50 


kjóll 552 
cynd, n. „natura', „genus') 1) lesbes- 
frucht: sg. ace. bjargrúnar skaltu kunna, 
ef þú bjarga vill ok leysa kind frá konom 
Sd 8?; 2) nachkommenschaft, geschlecht : 
sg. gen. Heiþr ok Hrossþjófr (váro) Hrimnes 
kindar Hdl34!, varþ einn borenn í árdaga 
rammaukenn mjok ragna kindar Hdl37?; 
pl. dat. mál es dverga í Dvalens liþe ljóna 
kindom (d. 2. den menschen) til Lofars 
telja Vsp 14?; ace. hljóþs biþk allar helgar 
kinder Vsp 1', austr sat en aldna í Ísarn- 
viþe ok fódde þar Fenres kinder Vsp 407, 
hirþaþu bjóþa bglvafullar þrágjarnlega þær 
kinder mér Gr 1132?. 

kinga, /. (norw. kjenga, kinga „frink- 
gefiss mit henkeln') henkelmtinze (von 
frauwen als sehmuck getragen): sg. nom. 
keistr vas faldr, kinga á bringo R5 28?*. 

kinn, /. (nor. fær. kinn, aschtwed. kin, 
adíin. kind; vgl. got. kinnus, f., alts. kinni, 
f.n., ahd. kinni, n., ags. cin, afrís. kin, 
ken) wange, in: kinn-skógr. 

*kinn-skógr, m. „wangenwald', poet. 
bexeichnung des bartes: sg. nom. vas karls 
es kvam kinnskógr frgrenn Hym 10*. 

kippa (pþ; pt; nor. fær. aschwed. kippa, 
adin. kippe) ruekwetse xtehen; kippask 
xusammenxucken: prt. ind. sg. 3. kiptiz 
hann (Loki) svá hart viþ, at þaþan af 
skalf jorþ gll £s 65 pr 7. 

kista, f. (norw. fær. aschwed. kista, 
adán. kiste; akd. kista) I) keste, lade: 
sg. gen. (syner Níþaþar) kvómo til kisto, 
krafþo lukla Vkv dl! 24'; pl. ace. fann 
Sigurþr stórmikit gull ok fyldi þar tvær 
kistur Fondd pr4d; 2) sarg: sg. ace. 
laug skal ggrva þeims liþner 'o, þvaa 
hendr ok hgfoþ, kemba ok þerra, áþr í 
kisto fare Sd 342, knorr mon ek kaupa ok 
kisto steinda Am 97?. 

kjalke, m. (norw. kjelke, asehtwed. 
kiilke) kletner schlitten: sg. ace. þá (hétomk) 
Kjalarr es ek kjalka dró Grm 49?. 

kjaptr, m. (nor. kjeft, fær. kjaftur, 


5 asehteed. kiöpter, adán. kæft) ktefer: pl. 


ace. kalda kjapta / den feindseltgen rachen') 
hann (Víþarr) klyfja mon vitnes vige at 
Vm 539. 

kjarr, n. (norw. kjarr, kjerr, aschswed. 
kiár, adán. kær) dachtes gebtisch, dicktckt : 
pl. ncc. reiþ Konr ungr kjarr ok skóga Rþ 47". 

kjóll, m. (ags. ceol, akd. kiol) sehiff: 
sg. nom. kjóll ferr norþan, koma mono 


553 kjósa 
Heljar of log lýþer, en Loke stýrer Vsp 
öl'; ace. þeir (Danr ok Danpr) kunno 
vel kjól at riþa #5 493; pl. nom. snuask 
at sandc snæfger kjólar HH l5l!; gen. 
kjóla valde (Hymer) Hym 20?. 

Composttum: ql- kjóll. 

kjósa (kaus, #0rw. kjósa, fær. kjósa, 
aschwed. kiusa, adán. kjuse; got. kíusan, 
alts. ahd. kiosan, ags. céosan, afras. kiasa) 
I) twáhlen, erwihlen, austwáhlen: nf. þá 
kná Hóner hlautviþ kjósa Vsp 63!, hof 
monk kjósa, horga marga, gollhyrndar kýr 
frá grams bue, ef hynom Sigrlinn sefr á 
arme HHod!', nú skaltu kjósa, alz þór 's 
kostr of boþeun Sd 20', þann monk kjósa 
af konungom (Gór I134!', konor hugþak 
dauþar koma í nátt hingat, være vart 
búnar, vildea þík kjósa Am 257; prs. ind. 
sq. Í. (mat suffig. pron.) monk (fleira mæla) 


ef mik buþlungr blóta vilde ok kýsk þats : 


vilk ór konungs garþe HHo2!; tmper. 
sg. 2. hvars þú gl drekr, kjós þú þór 
jarþarmegen Hýo 1364, (mat suffig. negat.) 
kjósat Hjorvarþ nó hans suno, vé enar 
fogro fylkes brúþer, eige brúþer þærs 
buþlungr á HHva!; prt. and. sg. 2. kaust 
þú (man) at afle ok at álitom, en at ætt- 
erne etke spurþer Grt8?; sg.3. Sigurþr 
gekk til stóþs Hjálpreks ok kaus sér af 
hest einn, er Grani var kallaþr síþan 
Rm 1; part.prt. f. sg. ace. ek hef korna 
ena konungborno brúþe þina at bragar- 
fulle HHva32?; 2) steh el. xweignen: 
prs. ind. sg. 3. þar (í Valhgllo) Hróptr kýss 
hverjan dag vápudauþa vera Grrm S*, halfan 
val hón (Freyja) kýss hverjan dag, en 
halfan Oþenn á Grm l4?; pl. 3. val þeir 
(einherjar) kjósa ok riþa vige frá Vm 41; 
prt. ind. pl. Í. konung drýpom fyrstan, 
kurom land þaþra Am 93'; 3) ene ent- 
scheidung tiber etv. (eht) treffen: prt. and. 
pi. 3. þær (norner) líf kuro alda bgrnom 
Vsp 205; 4) zaubern (we m dán.): 
snf. lifna mundak nú kjósa es liþner 'o 
„durch xauber ins leben xurickrufen' 
HH II 21* (Grundr. III*, LOS anm.; Bugge, 
Helgedigt. 182 anm. 1); pers. ind. pl. 3. 
hverjar 'o þær norner es nauþggnglar 'o ok 
kjósa frá móþrom mogo? (,xaubern die 
kiender von den mtittern los', d.h. bewtrken 
durch zaubermittel die entbindung) Fm12?. 

kjalr, m. (norw. dán. kjöl, fær. kjölur, 
aschwed. kiöl) ktel; synekdoch. sehiff: sq. 


o' 


10 


þa 
o 


30 


36 


= 
= 


% 
Et 


50 


klæke öð4 
ace. roa nýmo nke, rfo kjól halfan Am 
34!; pl. nom. svá vas at heyra, es saman 
kvýmo Kolgo syster ok kiler langer, sem 
bjorg viþ brim brotna munde HHI29?. 

kjat, n. (nor. kjot, fær. kjöt, aschwed. 
kiöt, adán. kad) fleiseh: sg. ace. hví skal 
und hjolmom hrátt kjot ota? HHIITS. 

klaka (aþ) seknattern, kráchzen (von 
vögeln u. menschen): nf. at eyrom Freys 
montu æ vesa ok und kvernom klaka Ls 
44*; prt. ænd. pl. 3. igþur klgkuþu á hris- 
inu Fm3l pr 6. 

kletr, m. (norw. klett, fær. klettur, 
asehwed. klinter, dán. klint) fels; tn: 
her þa - kletr. 

klífa (kleif; noree. aschwed. kliva, adán. 
klyve) etæw. (eht; í eht) erklunmen: nf. 
fyrr mont, Goþmundr! geitr of halda 
ok bergskorar brattar klífa HHII25?; 
prs. ind. sg. 3. heil verþr hver, þót hafe 
árs sótt, ef þat (Lyfjaberg) klifr, kona 
Fj36!; prt. ind. sg. 3. (Hjalle) kleif í rá 
hverja Am 58? (s. enter tú). 

kljúfa (klauf; norw. kluva, fær. klúgva, 
aschwed. klyva, adán. klove; alts. clioban, 
ags. elöofan, ahd. klioban) spalten: prt. 
tind. sg. 3. því sverþi klauf Sigurþr í sundr 
steþja Regius fm Í4 pr6; part. prt. m. 
pl. nom. skilder 'o klofner Vsp 45. 

kló, f. (norw. aschwed. adán. klo, fær. 
klógv; alts. kláwa, ags. cláwu, cléo, ahd. 
kláwa, klóa) klaue, tatxe: pl. dat. (rúnar 
kvaþ ristnar) á ulfs kloom ok á arnar nefe 
Sd 16?. 

klofna (aþ; norw. fær. klovna, aschwed. 
klufna, adán. klovne) bersten: prs. ind. 
sg. 3. himenn klofnar Vsp ó2!; pl.3. 
skilder klofna Vsp 45*U. 

1. klyfja (klufþa; asehwed. klyfia) 
spalten: anf. kalda kjapta hann (Víþarr) 
klyfja mon vitnes vige at Vmö5ð?. 

2. klyfja (aþ; nor. klyvja, asehwed. 
klyfia, adán. kluve) belasten, bepacken: 
prt. ind. sg. 3. þar (í bæli Fáfnis) tók hann 
(Sigurþr) ægishjálm ok gullbrynju ok sverþit 
Hrotta ok marga dýrgripi ok klyfjaþi þar 
meþ Grana Fm 44 pr 6. 

klæéke, fn. sehande, schandtat: sq. 
ee. klæke vantu þá, Þórr! es þú á konom 
barþer Hról 101. — Vgl. Hrólfs saga 
Gautrekssonar ce. 13 (Fas. 111, 1019); þat 
er en mesta klæki at særa kvennmann 
meþ vápnum. 


555 klæþe 

kléþe, n. (norw. adán. klædo, fær. 
klæði, aschwed. kláþe; ogl. ags. cláð, m., 
afrís. kláth, ahd. kleit, n.) kleid: pl. acc. 
Helgi mátti eigi forþaz annan veg, en tók 
klæþi ambóttar ok gekk at mala HHIII 
prð. — ur etymol. vgl. Bugge, Bettr. 
24, 458 fg. 

Compostla: lín -klæþe, sgþol - klæþe. 

klokkva (klokk; nor. klokka, schwed. 
klácka — det klakk í mig „teh erschrak' —) 
1) eingeschiichtert werden: ínf. klokkva 
hann (Hogne) siz hugþe Akr 25?; 2) jam- 
mern, klagen: nf. koster 'o betre heldr 
an at klgkkva sé hveims fúss es fara 
Skm 13'; prs. opt. sg. 3. kosteþ svá keppa, 
at klokkve Guþrún Am 5d?;  prt. and. 
pl. 3. klukko þeir karlar es kunno gorst 
heyra Am 62}. 

klokr, adj. (nor. klok, fær. klökkur) 
mutlos, verxagt: m. sg. nom. ( Hjallo) 
kunne klokr verþa Am 58?. 

*klok, 7. pl. gexwitscher, gekrichxe: 
acc. klak nam (Konr) fogla R6 45". 

kné, 72. (nor0. kné, aschwed. kná, fær. 
adin. knæ; got. kniu, alts. kneo, ags. 
cnéow, cné0, afrts. ahd. kniu) knte: sg. 
dat. á knó kalenn Hýv 3?; pl. gen. kallara 
þú síþan til knea þínna Erp né Eitel Akv 
40'; dat. mgrg veitk mæte mér gengen 
frá, es kalke sék ór kneom hrundet Hym 
337, hvat þær meyjar heita es fyr Men- 
glaþar kneom sitja sáttar saman? #) 373, 
(Gollrgnd) svipte blæjo af Sigverþe ok 
vatt vengo fyr vifs kneom Gþr 112?; 
ace. Geirroþr konungr sat ok hafþi sverþ 
um kné sér Grm ö4 pr1, harþr reis á 
knó hafra dróttenn Hym 32', lýtom (léto) 
und hónom (Þóre) hrynja lukla ok kvenn- 
váþer of kné falla Prk15? 197, leggeþ 
Mjollno í meyjar knó Érk 303, rogns dropo 
rann miþr of kné Qjr I/I4}, hón (Bryn- 
hildr) krong of kvamsk fyr knó móþor 
(ber der geburt) Sg 45%, kvýmo konungar 
fyr kné þrenner „tvarfen sich xu meinen 
ftissen' Gþr II 253, (Odrún) gekk mild 
fyr kné meyjo at sitja Od 6*, í knó gengr 
(,„stnkt xusammen, verkiimmert') hnefe, 
cf kvístor þverra Am 69?. 

Composttum : knés- fót. 

knés=fót, /. (d. 7. knós-bót, s. bót, 2; 
mor2o. knes- bot, ferr. knæs- bót, vyl. adín. 
knæ-bugt) knzegelenk: pl. dat. skornar váru 
sinar ( Veælundar) í knæsfótum Vko 18 pr 1. 


20 


25 


80 


85 


3 


60 


ron.) nú knáttu 
„ Þ 


Anýtto 


knífr, m. (nor. adin. kniv, fær. knivur, 
aschwed. kniver; ags. cnif) messer: sg. 
dat. takuþ ér Hogna ok hyldeþ meþ knifa, 
skercþ ór hjarta Am 55!, tóko brás Buþla 
ok brugþo til knife Amóð9!. 

knúe, m. (norw. knue, fær. knúpvi) 
knöchel (am finger): pl. nom. kropner 
knuar .. fingr digrer #5 8?. 

knýja (kníþa; fær. knýggja, vgl. nor. 
knua, adán. kny) sehlagen: prs. ind. sq. 3. 
ormr knýr unner Vsp50?; pri. ind.sg.3. 
hamre kníþe (Þórr) hófjall skarar ofljótt 
ofan ulfs hnitbróþor Hym 242, Gunnarr 
heiptmóþr hgrpo hendo kniþe Ako 34}, 
hótt hrikþo grinder es Hogne kníþe Am 
35; pl. 1. vér sjau daga svalt land riþom, 
en aþra sjau unner kniþom (Gr II 36*. 

knýta (tt; norie. aschwed. knyta, fær. 
knýta, vgl. adán. knudo) kntipfen: prt. 
and. sg. 3. til jartegna sendi hon (Guþrún) 
Hogna hringinn Andvaranaut ok knýtti í 
vargshár Dr 10. 

kngrr, nm. (nor. knorr, knurr tn alten 
volksliedern, fær. kuörrur, adán. knar; 
ags. cnear — entleknt aus dem dön.? —) 
schiff: sg. ace. kngrr mon ek kaupa ok 
kisto steinda Am 97?. 

knótto (knátta; vgl. alts. knögan in: 
bi-knögan, ags. cnáwan, ahd. knáan nm: 
int - knáan, bi- knáan) 7) können, ver- 
mögen, tm stande sein, gelegenheit haben, 
an der lage sem: prs. tnd. sg. 1. (mit 
suffig. negal. u. pron.) knákak segja aptr 
ævago: þúst, olþr! of heitt! Myma33“, 
(gat ek) kono válega, knákak þess njóta 
Am öl“; sg.2. reine monk þór þykkja, 
ef þú reyna kvátt HHv 21', knátt, mogr! 
sea mey und hjalme Fm d4!, (mit suf. 
Óþen sea Grmó33, viþ 

ór knáttu hér dóma dl 23, þiggja 
knáttu, þengell! í þinne hallo glaþr at 
Guþrúno gnadda niflfarna Akv 36*, melta 
knáttu, móþogr! manna valbráþer Akv 39? ; 
sq. 3. þá kná Vála vígband snua Vsp 35' 1, 
þá kná Hóner hlautviþ kjósa Vsp 63', ollp 
golle þá kná hann (Sigvorþr) einn ráþa 
Hm 349, (mit suffig. negat.) knaat sú veig 
vanask Grm 251; pl. 2. skjaldo knegoþ 
þar velja ok skafna aska Akod'; pl.3. 
(mit suffig. negat.) knegot oss fýlor fara 
Hllv 13*; opt. sg.1. (mtt suffig. pron.) 
knegak grame fagna. HH 11359%;  sg.3. 
segþu mér þat, Fjolsviþr! .. hvárt só 


556 


óð! kolfn 


vápna nekkvat þats knege Viþofner fyr 
huga á Heljar sjot? #y 253;  prt. end. 
sg.3. þegn knátte Blakr bera FM 105, 
hló þá Brynhildr .. es til hvílo heyra 
knátte gjallan grát Gjúka dóttor Sg 303, 
hvártke knátte hond of annat átta nýttom 
okkart leggja Hlr 123, knátte mær ok mogr 
moldveg sporna QOd7!'; pl. 1. vega vér 
þar knýttom ok val fella Hrðl39; pl. 3. 
knýtto vaner vigský vallo sporna Vsp 24*; 
opt. sg. Í. (mat suffig. pron.) hfna mundak 
nú kjósa es liþner 'o ok knættak þó þér í 
faþne felask HH IT21*, sæll ek þá þóttomk, 
ef ek sea knættak Hamþé ok Syrla í hgllo 
minne Hm 21';  sg.2. þú værer þess 
verþost kvenna, at .. sæer bróþr þínom 
blóþogt sár, under dreyrgar knætter yfer 
binda Sg 32*;  pl.1. ef vér fimm suno 
fsþom lenge, átt of góþa áxla knættem 
Sg 18%, knættem aller Jgrmonrekke sam- 
hyggjendr systor hefna Qhv öð; 2)dirfen. 
prs.ind. sg. 3. eina nýtt kná hón (Hrim- 
gerþr) hjá jafre sofa, þá hefr hón bglva 
bótr HHv24?; opt. sg. 3. segþu mér þat, 
Fjalsviþr! .. hvárt sé manna nekkvat þats 
knege á Menglaþar svósom arme sofa? 
F41?, vætr es þat manna es ku. á M. 
sv. arme sofa #}42!; prt. and. sg. 3. viþ 
Þjóþmars sun þatke áttak, es vorþ né 
verr vinna knátte (Gr Ill 3; opt. sq. 3. 
baun (Sigvgrþr) of ætte (Brynhilde), ef 
eiga knætte „wenn das schicksal thm 


thren besilx gegönnt hátte' Sg3*; 3) ver- 
stehen: prs. ind. sg. 3. þat ero .. mætar 


megenrúnar, hveims þær kná óviltar ok í 


óspiltar sór at heillom hafa Sd 19?; )als 
pleonast. hilfsverb: prs. ind. pl. 3. Sokk- 
vabekr heiter enn fjórþe (bór), en þar 
svalar kunego unner glymja yfor rm 7'; 
prt. ind. pi. 3. þar of aptan í Unavýgom 
flaust fagrbuen fljóta knótto HI 132?. 
kolfr, m. (norw. kolv, asehwed. kolver, 
adán. kolv, kulv; vgl. akd. kolbo) pfetl- 
„dat. (Konr) kolfo fleygþo Fþ 47?. 
*kóll, adj. (ags. cól; vgl. ahd. kuoli) 
kihl: n. pl. ace. und þeira (hesta) bógom 
fólo bliþ regen, æser, ísarn kól Grm 37 
(vgl. jedoch FJ, Ark. 14, 197 fg.). 
koma (kvam; nor. fær. aschied. koma, 
adin. kumæ, kommo; got. qiman, alts. 
ags. cuman, afrts. kuma, ahd. queman, 
koman) J) kommen: nf. koma mono 
Heljar of lgg lýþer Vsp öl', mon Baldr 


— 


— 


En 


þó 


öð úsnotr maþr, 


koma 558 
koma Vsp 62?, nær aptne skaltu, Óþenn! 
koma, ef þú vilt þér mæla man Hýv 97', 
af hans (Ilræsvelgs) vængjom kveþa vind 
koma alla menn yfer Væm 373 hann 
(Geirrgþr) er matniþingr sá, at hann kvelr 
gesti sína, ef honum þykkja ofmargir 
koma Grm 20, frá veom minom ok vyngom 
skolo þér æ kgld róþ koma Lsól*, vake 
þú, Groa! .. ef þú þat mant, at þú þínn 
mog bæþer til kumbldysjar koma Gg 1“, 
þar baþ hón mik koma, es kvámtke veit, 
móte Menglgþo Gg 3?, beiþ hann (Vólundr) 
sínnar .. ljóssar kvánar, ef hýnom of koma 
ggrþe Vkv 7!, mér hefr stiller stefnt til 
eyrar, þriggja nátta skylak þar koma HHv 
33*, komenu være nú, ef koma hygþe, 
Sigmundar burr frá sglom Óþens HHII49', 
monat mætre maþr á mold koma und sólar 
sjat, an Sigorþr þykke Grp 53? Guþrún 
- sendi meþ rúuum orþ, at þeir (bræþr) 
skyldu eigi koma Dr 9, þeir (æror Atla) 
kvýmo þars koma né skyldot Od 233, 
hugþe mik til hjalpar sér kynríkr konungr 
(Gunnarr) of koma mundo Od27!, Atla 
sjalfan léter þú í ormgarþ koma Akv 173, 
konor hugþak dauþar koma í nótt hingat 
Am 25!, kval þótto kvikre (Guþrúno) at 
koma í hús Atla Am 947, mon herr koma 
hinig af bragþe Grt 193;  prs. and. sg. Í. 
þyrstr ek kom þessar hallar til Ls6'; 
sg. 2. þann (galdr) gelk þér enn setta, of 
þú á sjó kamr meira an menn vite Gg 11', 
innan garþa þú kamr aldrege #) 43, rifja 
rétte es þú mont, rekr! faa, of þú mér í 
krymmor komr HHv 22 sg. 3. komr 
enn mikle mogr Sigfgþor, Viþarr, vega at 
valdýre Vsp öd!, komr enn mæro mggr 
Hlóþynjar Vsp 55', kgmr enn rike at 
regendóme Vsp 65 ', kymr enn dimme dreke 
fljúgande Vsp 66', vats es þerf þeims 
til verþar kömr Hóo 4', gætenu at geþo 
(skyle maþr vesa) þás horskr ok þogoll kömr 
heimesgarþa til Jlýv 6?, enn varo gestr, 
es til verþar komr, þunno hljóþe þeger 


- 


15 Hóýv 7!, kóper afglape, es til kynnes kömr 


Hóv 17', opt fær hlóges, es meþ horskom 
kgnr, manno heimskom mage Hór 203, 
þá þat fiþr (ósnotr maþr), es at þinge 
kömr, at hann á form:ælendr fá Hóv 253, 
es meþ aldor kamr, þat's 
bazt at hann þege Mýv 27', sloknar (friþr), 
es enn sétto (dagr) komr Hýv 613, snaper 
ok gnaper, es til sævar kumr, grn á 


öð9 koma 

aldenn mar; svá es maþr es meþ mgrgom 
komr ok á formælendr fá Hóýv62'*, þá 
(hann) þat fiþr, es meþ fróknom (fleirom) 
kömr, at enge es einna hvatastr Hýv 64? 
Fm 179, óauþogr maþr, es til auþogs 
kamr, mæle þarft eþa þege Vm 10!, ofr- 
mælge mikel hykk at illa gete hveims viþ 
kaldrifjaþan kamr Vm 10*, méldropa feller 
hann (Hrimfaxe) morgon hverjan, þaþan 
komr dogg of dala Vm 14*, hvaþan vindr 
of komr sás ferr vág yfer? Vm 365, 
hvaþan komr sól á eun slétta himen, þás 
þesse hefr Fenrer faret? Vin 463, þá komr 
annarr enn mótkare Jldl 45!, þann (galdr) 
gelk þér enn sjaunda, ef þik sókja komr 
frost á fjalle hg Gg 12!', ey svá hútt foraþ 
kymr at hglþa sunom, hverjan þær (meyjar 
Menglaþar) ór nauþom nema #) 403, sá 
mik vekr, es af viþo komr, morgon hvorjan 
mór FM2'S, stóþ af manom þeira (mara) 
dogg í djúpa dale, hagl í hýva viþo, þaþan 
kömr meþ gldom ár HHv 28*%, komr fylker 
fára nátta HHH 120', ósýnt es hvar (maþr) 
at apne kginr Rm 253 (emk) vaþen at 
vilja, sem viþr at laufe, þás en kvistskóþa 
kgmr of dag varman Hm 4*, (mit suffig. 
negat.) komra nú Gunnarr Gór III 6', 
birner blakfjaller bita þroftgnnom gamna 
greystóþe, ef Gunnarr nó komrat Ako 11“; 
pl. 2. þá hgmom vixleþ es heim komeþ 
Qrp41?; pl.3. ask veitk standa, heiter 
Yggdrascls, hýr baþmr ausenn hvíta aure, 
þaþan koma doggvar þérs í dala falla 
Vsp 193, þaþan koma meyjar margs vitanda 
þriar ór þeim sal es und þolle stendr 
Vsp 20', opt vito óggrla þeirs sitja inno 
fyror, hvers þeir 'o kyns es koma Hýo 
1327, opt ór skyrpom belg skilen orþ 
kuma Hýo 1339, opt ór belg orþgom bgll 
róþ koma Flm 273 und rander ok gol, en 
þeir (langvincr) meþ ríke fara heiler hildar 
til, heiler hilde frá, koma þeir heiler 
hvaþan Hóv 1569, mjok es auþkont þeims 
til Oþens koma salkynne at sea Grm 9! 
10', í ragna rgk rjúfendr koma Bdr 14}, 
haf gengr hríþom viþ himen sjalfan, liþr 
lgnd yfer, en lopt bilar, þaþan koma 
snjóvar ok snarer vindar Hdl44?; opt. 
sg. 3. at augabragþe skala maþr annan 
hafa, þót til kynnes kome Hýv 30, árlega 
verþar skyle maþr opt fá, né án til 
kynnes komo! 1g0 337, þat kann ek et 
þrettánda, ef ek skal þegn ungan verpa 


þu 
o 


þa 
or 


20 


25 


90 


85 


{3 


60 


koma 560 


vatne á: monat hann falla, þót hanu í 
folk kome Hóv 158?, segge vilk alla í sal 
ganga .. vita ef meine morþfgr kono, unz 
af méle enn mein kome Sg 435; amper. 
sq. 2. kom heill, Heþenn! „set tetillkommen' 
HHva31'; pl. 2. komeþ einer tveir, komeþ 
annars dags Vkvr 22!; prt. ind. sg. Í. svá 
kvam ek næst, at en nýta vas vigdrótt 
all of vaken Hýv 99', (mit suffig. pron.) 
mikelste snimma kvamk í marga staþe, en 
til síþ í suma Hóv 66!, ek einn of kvamk 
cikenn fúr yfer yþor salkynna at sea Skm 
1S?; sg.2. hví þú einn of kvamt cikenn 
fúr yfer ór salkynne at sea? Skml7?, 
hljótt óttom sjaldan, siz kvamt í hendr 
ossar Am öð2!, (mat suf. negat.) kvamtat 
af þinge, es vér þat frægem, at þú sok 
sótter nó slókþer aþra Am95!';  ag.3. 
Heiþe héto, hvars til húsa kvam, vglo 
velspaa Vsp 22!, ein sat (volva) úte, es 
enn aldue kvam yggjungr ása ok í augo 
leit Fsp 28', at hallo hann (Oþenn) kvam 
ok átta Íms faþer Vm 5ð% hvaþan jorþ of 
kvam eþa uphimenn fyrst? Fm 203, hvaþan 
máne of kvam sás ferr menn yfer eþa sól 
ot sama? Von 223, hvaþan dagr of kvam 
sás ferr drótt yfer eþa nýtt meþ niþom? 
Vim 243, hvaþan vetr of kvam eþa varmr 
sumarr fyrst meþ fróþ regen? Vm 26', 
hvaþan Aurgelmer kvam meþ jgtna sunom 
fyrst? Vin 307, hvaþan Njorþr of kvam 
meoþ ása sunom? Vm.383% vas karls es 
kvam kinnskógr frorenn Hym 10“, Hlör- 
riþe, es at hgndom kvam, brátt lét bresta 
bratstein gloro Ilym 30', þróttyflogr (Þórr) 
kvam á þing goþa Hym 40', fló þá Loke 
„ unz fyr útan kvam ása garþa ok fyr 
innan kvam jotna heima Þrk5 22, fló þá 
Loko .. unz fyr útan kvam jotna heima 
ok fyr innan kvam ása garþa Þrk 83, 
(Uþenn) mótte hvelpe es ór heljo kvam 
Bdr 24, hann (Oþenn) kvam at hývo Heljar 
ranue Bdr 3*%, kvam hann (Rigr) at húse 
(hallo, sal) Æp2? 14? 26?, þar kvam at 
gatrþe gengelbeina (Þir) #5 10', kvam þar 
ór runue Rigr gangando R/ 36', (reiþ 
Jarl) hólog fjall, unz at hello kvam Jfþ 
34, kvam þar af veiþe veþreygr skyte. 
Vólundr, líþande of langan veg Vkvó' 
11', Grane raun af þinge .. en þá Sig- 
vorþr sjalfr eigo kvam Gþr II 4?, hér 
kvam Þjóþrekr meþ þria togo Gþr ILI5', 
heyrþak segja í sggom fornom, hvé mær 


561 koma 

of kvam til Mornalands Od1?, (Odrún) 
lét mar fara moldveg sléttan, unz at hóre 
kvam holl standande 0d3?, þá kvam en 
arma út skævande móþer Atla Od30', 
at gorþom kvam hann (Knefroþr) Gjúka 
ok at Gunnars hallo Akv 1% kvam þá 
Kostbera .. ok kvaddo þá báþa Am6'!; 
(Þórr) kom at sundi einu Hrðl einl. 1, 
til þeirar veizlu kom Oþinn ok Frigg kona 
hans Ls3, Þórr kom cigi, þvíat hann var 
í austrvegi Ls 3, (Heimdallr) kom at einum 
húsabæ #53, kom Þórr til ár þeirar er 
Vimur heitir FM6!, Þórr kom á miþja 
ána FM6*, Þórr kom til Geirraþar FM 
6'', er hann (Atli) kom heim ok konungr 
spurþi hann tíþinda, hann kvaþ HHo 4 
pr 1, hann (Helgi) kom til Eylima konungs 
HHo30 pr1, er hann (Helgi) kom til 
Valhallar, þá bauþ Oþinn honum gllu at 
ráþa meþ sér HHII37 pr 1, at dagsetri, 
er Sigrún kom til haugsins, kvaþ hon 
HH IT4S pr 3, er hann (Sinfjatli) kom 
heim, þá baþ Borghildr hann fara á brot 
Sf ö, (Sigmundr) kom at firþi einum 
mjóvum ok lyngum Sf19, Sigurþr reiþ 
einn saman ok kom til hallar Gripis Grp 3, 
hann (Loki) kom til Ránar ok fekk net 
hennar Æm 18, einn dag or hann (Sigurþr) 
kom til húsa Regins, var honum vel fagnat 
Rm 12 pr 2, er hjartblóþ Fáfnis kom á 
tungu honum (Sigurþi), ok skilþi hann fugls 
rgdd Fma3l pró, á þeiri nótt kom þar sá 
sækonungr er Mýsingr hót Grt 26; (mit 
suffig. negat.) ókynjan meira kvama meþ 
ása sunom W356?; pl Í. grkoþom at 
auþno, unz vér austr kvýmom Am 924; 
pl. 3. þriar kvámo þursa meyjar ámótkar 
mjgk ór jgtonheimom Vsp 83, þrír kvómo 
ór því liþe gflger ok ýstker æáser at húse 
Vsp 17', ór Elevágom stukko eitrdropar, 
svá óx unz ór varþ jatonn; þar órar :ttter 
kvýmo allar saman Vm 313, (Þórr ok Týr) 
fóro drjúgom dag þann framan .. unz til 
Egels kvýmo Hym 7?, óko brer úrgar 
brauter, kvýmo at hallo þars Herser bjó 
Rþ 40?, (skolom) of jgfra æétter dóma, 
gumna þeira es frá goþom kvómo Hdl 83, 
(syner Niíþaþar) kvýmo til kisto, krofþo 
lukla Vkv 21' 24', nýtt varþ í bó, norner 
kvýmo þærs gþlinge aldr of skópo HH I2', 
brá ljóma af Logafjollom, en af ljómom 
leiptrer kvómo HH1I15?, beiþ þengell, 
unz þinig kvómo haler hundmarger ór 


þa 
> 


30 


35 


á 


|=} 


á 


S 


50 


koma 562 
Heþenseyjo HH 123? kvýmo ór himne 
hjalmvítr ofan .. þærs grame hlifþo HH 
156!, sofnoþo aller es í sæing kvýmo 
Br 123, þeir (Æror Atla) kvýmo þars koma 
né skyldot Od 233, syster faun þeira snemst 
at þeir í sal kvýmo bróþr hennar báþer 
AÁkv 16', elde gaf hón (Guþrún) þá alla es 
inne výro ok frá morþe þeira Gunnars 
kvýmo ór Myrkheimo Akv 45 ?, kvýmo í hug 
henne (Guþrúno) Hogna viþfarar Am 84'; 
þeir (Agnarr ok Geirrgþr) fongu byr ok 
kómu til stoþva fgþur sins Grm 9, þeir 
(Vælundr ok bræþr hans) kómu í Úlfdali 
ok görþu sér þar hús Pko 4, kómu leiptrar 
yfir þá (Helga) ok stóþu geislar í skipin 
HH II 16 pr 2, lægþi storminn ok kómu 
þeir (Helgi) heilir til lands HH II 16 pró, 
kómu þar margir konungar HH II 16 pr 13, 
er Gjúkungar kómu til Atla, þá baþ Guþrún 
sonu sína at þeir bæþi Gjúkungum lífs, 
en þeir vildu eigi Dr13; opt. sg. 3. (mit 
suffig. megat.) ræses rekka es þú vildor 
Rán gefa, ef þér kvómet í þverst þvare 
HHo 18!“ kómea Grótte ór grea fjalle né 
sá enn harþe hallr ór jorþo rt 10'; 
pl. 2. Atle mik hingat sende .. at biþja 
ykr, Gunnarr! at it á bekk kómoþ .. at 
sókja heim Atla Akv 33, svá vas á vísat, 
sem under være bane ykkarr beggja, ef 
bráþla kvæmeþ Am 12%; pl. 3. verþer 
sóto úte, at varþa þeim Gunnare, ef þeir 
hans vitja kvæme Ako 163, ( Atlo) af bragþe 
boþ sende, at kvómo brátt mágar Am 2!; 
nf. prt. sagþo stríþla stilla kvomo HH 
1495 (s. FJx.st.); part. prt. m. sg. nom. 
at Bolverke þeir (hrímþursar) spurþo, ef 
hann være meþ bandom komenn Hýo 1083, 
nú emk í holl komenn á þik sjalfan at sea 
Vm 6!, nú emk af gyngo komenn þyrstr 
til þínna sala Vm 8!', hon (Fulla) baþ 
konung varaz, at eigi fyrgorþi honum 
fjlkunnigr maþr sá er þar var kominn í 
land Grm 23, var eldrinn svá kominn, at 
feldrinn brann af Grímni Grm 35, hann 
(Geirrgþr) heyrþi, at Oþinn var þar kominn 
(irm 54 pr 3, langt munder þú nú komenn, 
Þórr! of þú liþ of fórer Ifrbl 127, nú's 
sunr komenn til sala þinna Jfym 11}, ef fyr 
útan værak, svá sem fyr innan emk Æges 
hgll of komenn, haufoþ þítt bærak í hendo 
mór Ls 14?, hvi'st einn komenn í jaton- 
heima? Érk 6?, hér's maþr komenn Fy 44}, 
horsker hrafnar skolo þér .. slíta sjóner 


563 koma 

ór, ef þú þat lýgr, at hér sé langt kom- 
enn mogr til minna sala F) 45?, nú þat 
varþ, es ek vætt hefo, at þú'st komonn. 
mogr! til minna sala #) 494, hvi's þér, 
stiller! stakt ór lande ok est einn komenn 
oss at finna? HHo31', nú's dagr komenn 
J1H I6?, komenn es Helge HH II4I*, 
komenn væro nú, ef koma hygþe, Sig- 
mundar burr frá sglom Oþens HH II 49', 
hér's maþr úte ókuþr komenn Grp 4?, þá 
var kominn Reginn til Hjálpreks Im 2, 
komenn es hingat konr Sigmundar .. til 
sala várra Jöm 13', nú's Yngva konr meþ 
oss komenn Km 14?; vel þú nú komenn! 
„set willkommen!' FE} 48!; dat. gengr 
ór skála skatna dróttenn ok heilsar vel 
hilme komnom Grp 5?; — ace. sagþet 
hýnom (Hyme) hugr vel, þás sá gýgjar 
gróte (Þór) á golf komenn Hym 14? 
(minn veitk) hjalm ok skjold hvítastan 
komenn ór hall Kiars Akv 79; pl. nom. 
ero vglor allar frá Víþolfe, vitkar aller 
frá Vilmeiþe, en seiþberendr frá Svart- 
hofþa, jtnar aller frá Yme komner Hdl 
35', seg þat í aptan .. at só Ylfingar 
austan komner HH1I353, hér 'o vér Sig- 
vorþr á sjá komner Am 17'EF, (virþar) 
váro af heiþe komner Akv 35'!, frá morþe 
þeira Gunnars komner výro ór Myrkheime 
Akv 45?R, (Gjúkungar) hugþo vætr véla, 
es (sendemenn Atla) výro komner Am 5?, 
skoloþ þó hér komner Am -45?, ríker 'o 
komnor Elm 193, Skjaldr hét sonr Oþins, 
er Skjoldungar eru frá komnir Grt 2; 
dat. út gekk hón (Guþrún) síþan .. ok 
fagnaþe komnom Am 44?;  f. sg. nom. 
móþor .. es til moldar es komen „de 
begraben 1st' Gg 23, frá Grímhildr .. 
hvar værak komen hyggjoþ .. (þr 1117, 
(Menja) vas til meldrs komen Grt 4}; 
pl. nom. þaþan (at Préle ok Pir) ero 
komnar þræla <tter #6 135, þaþan (af 
Karle ok Sngr) eru komnar karla átter 
Iþ 25% nú ero komnar til konungs húsa 
framviísar tvær Fenja ok Menja Grtl', 
nú erom komnar til konungs húsa mis- 
kunnlausar ok at mano hafþar Grt 16'; 
acc. (valva) sá valkyrjor vitt of komnar, 
gyrvar at ra til Gotþjóþar Vsp 31'; 
n. sg. mom. eitt þótt skars allra fviknast, 
þat vas bróþor frá Býleipts komet Hdl 12}, 
varþ Loptr kviþogr af kono illro, þaþan's 
á foldo flagþ hvert kumet Hdl 43*, hgfomk 


ot 


20 


25 


30 


85 


50 


koma 564 
hjorr komet hjarta et næsta HHo 40“, 
(blóþ) komet ór brjósta Gotna Hm 24; 
ace. Oþinn ok Hænir ok Loki hgfþu komit 
til Andvarafors Æm 7; pl. ace. kvóþo 
meþ gumnom góþ ár komen HH I7?; 
unpersönl.: prs. ind. sg. 3. þá es (ósviþr 
maþr) móþr, es at morne kómr (,wenn es 
sum morgen kommt', wenn der morgen 
nahe ast") Hýn 23?; part. prt. n. sg. nom. 
vas þar at kvelde of komet snimma „es 
war xeitig abend geworden' Þr 24!; 
prt. tind. sg. 3. komsk þá vætr, ef þá kvam 
F) 224 (s. unten 5); 

2) etw. (eht) durehstreafen, durch- 
wandern: prt. ænd. sg. 1. nio kvamk heima 
fyr Niflhel neþan Vm 43“; part. prt. n. sg. 
acc. hverjan hefk heim of komet Vm 43?; 

3) mit pröpp. u. adverb. ausdrúcken : 
k. aptr wderkommen, xurtickkehren: inf. 
í aldar rok hann (Njgrþr) mon aptr koma 
heim meþ visom vgnom Vm 39? aptr 
mou koma Sás epter ferr ok vill þann 
tein taka FY 28';  prs.ind. sg.3. hvárt 
aptr kamr sás epter ferr ok vill þann tein 
taka? #) 273; opt. sg. Í. (mat suff. pron.) 
eromk if á því, at aptr komak Hllv 335; 
sg. 2. heill þú aptr komer! Vmd!, svá 
komer manna meirr aptr á vit, es lauss 
Loke líþr ór bgndom Bdr 14?;  sg.3. 
oomk ek of Hugen, at hann aptr né kome 
(komr U) Grm 203; prt. ind. sg.3. þar 
hann (Þundr) upp umb reis, es hann aptr 
of kvam Hýr 1458, er Njorþr kom aptr til 
Nóatúna af fjallinu, þá kvaþ hann þetta 
FM 29, (Reginn) kom þá aptr, er Sigurþr 
strauk blóþ af sverþinu Fm 22 pr Í; 
pl. 3. flugu þér (valkyrjur) at vitja viga 
ok kómu eigi aptr Vkv 12; part. prt. m. 
sg. mom. nú emk aptr of komenn Hóv 
103'; f. sg.mom. hugþe hann (Vólundr) 
at hefþe (baug) Hlgþvés dótter, alvítr 
unga, være hón aptr komen Vkv 12!; 
k. at cho én den besttx von etw. kommen: 
prt. end. sg. 3. sva kvam Oþens sunr endr 
at hamro Prk325; k. at herbeikommen, 
herankommen: prt. ind. sg. 3. þá kom 
Þórr at ok kvaþ Ls56 pr 1, er hann 
(Sigurþr) kom at, þá stóþ þar skjaldborg 
Sd3; part. prt. m. sg. ace. (Sigrún) hitti 
Haþbrodd at kominn dauþa „dem tode 
nahe' IH1I16 pr 17;  k. enn wotder- 
kommen : part. prt. m. sg. nom. nd:r morne, 
es ek vas enn of komenn, þá vas saldrótt 


565 koma 
of sofen Hóv 100'!, ife es mér á, at værak 
enn komenn jgtna ggrþom ór, ef ek Gunn- 
laþar nó nytak Hýv107'; k. fram her- 
beikonmen, sich nihern: prs. ind. sg. 3. 
þá kamr Hlínar harmr annarr fram, 
es Óþenn ferr viþ ulf vega Vsp 53!; 
pl. 2. mon á beinom brinna yþrom fáre 
eyrer, þás fram komeþ .. neit Menjo góþ, 
mín at vitja Sgöl?; k. at hende stch 
ereignen: prs. ind. sg. 3. glgþom's betra 
an só glúpnanda, hvats at hende kgmr 
Fm 29*; prt. ind. pl. 3. kvýmo þér ógogn 
ll at hende, þás bróþr þinom brjóst rauf- 
aþer HHI43?, k. illa ehm jýmd tibel 
bekommen: inf. orþkringe þin mon þér 
illa koma, ef ek ræþ á vág at vaþa Hrðl 
18; k. inn hineinkommen: nf. segþu 
mér þat, Fjolsviþr! .. hvárt só manna 
nekkvat, þats mege inn koma, moöþan 
sókndjarfer (garmar) sofa #J21?; pri. 
md. sg. 3. inn kvam en arma jotna syster 
Þrk 291, inn kvam andspille, hvat úto 
drýgþo hvater fyr hallo Am43!; part. 
prt. m. sg. nom. gestr's inn komenn Hóv 2', 
elds es þorf þeims inn es komenn ok á 
kné kalenn Hóv 3', er þeir sá er fyrir 
váru, hverr inn var kominn, þegnuþu 
þeir allir Ls5 pr 2, undr's, at áss ragr 
eg hér inn of komenn ok hefr sá born of 
boret Ls 333, Jarþar burr es hér nú inn 
komenn Lsö5öð'; ace. bjarn hugþak inn 
komenn Am 16'; k. fyr knó fussfállig 
bitten: prt. ind. pl. 3. kvýmo konungar fyr 
kné þrenner Gþr 1125?; k. saman Áu- 
sammenkommen: prs. ind. pl. Í. þat's 
óvist at vita, þás komom aller saman 
sigtíva syner, hverr es óblauþastr alenn 
Fm 24!; prt. ind. pl. 3. svá vas at heyra, 
es saman kvómo Kolgo syster ok kiler 
langer, sem bjorg viþ brim brotna mundo 
HH129'!, svipr einn vas þat, es saman 
kvómo fglver oddar at Frokasteine HH 
l55'; kk. til hinaukommen: pri. ind. 
sq. 3. hon (Borgný) mátti eigi fæþa born, 
áþr til kom Oddrún Atla systir 0Od3; 
k. upp *eraufkommen: nf. (valva) sór 
upp koma gþro sinne jorþ ór :bge Vsp 59', 
útan garþa sá hann (Svipdag) upp of koma 
þursa þjóþar sjot („man sah íhn herauf- 
kommen %um sitxe des riesenvolkes') 
Fjy1?; prs. opt. sg. 2. esa mér orvænt, 
nær óro komer, skars! upp und skipe 
HHv23?; prt. ind. pl. 3. cr þeir kómu 


20 


30 


Fe 


#. 
(<=) 


50 


5 þó koömsktu heill af hafe Sd9*; 


koma 566 
upp á fjall, ok sá á Svávaland landsbruna 
ok jóreyki stóra MMHvó pr2; part. pr. 
m. sg. nom. Úþrorer es nú upp komecnn á 
alda vés jaþar Hýo 1067; k. út hinaus- 
kommen: prs. ind. sg. 2. út þú né kgmr 
órom hgllom frá, nema þú cun snotrare 
sér Vin 7*%, at undrsjónom þú verþor, es 
þú út komr Skm 28!; opt. sg.3. Hár 
segir, at hann (Gylfi) komi eigi heill út, 
ef hann er fróþari FM I'; prt. opt. sg. 2. 
ef ok inne ættak Æges hollom í Baldre 
glikan bur, út þú nó kvæmer frá ása 
sunom ok være þá at þér vreiþom veget 
Ls279?; part. prt. m. sg. nom. þat es annat 
(heill), ef þúst út of komenn ok est á 
braut buenn, tvaa þú litr á tae standa 
hróþrfúsa hale Km 21'; k. á vit ehs zw 
jmd (xu einem orte) gelangen: prs. and. 
sg. Í. (mat suffig. pron.) kömk eige áþr 
Rogheims á vit nó Rgþolsfjalla, áþr hefnt 
hefek lHjorvarþs sonar Hr 43!; opt. 
sg. 2. svá komer (komt Á) manna meirr 
aptr á vit Bdr14?; part. prt. m. sg. nom. 
vagna vers ek em á vit komenn Alv3?, 
k. yfer heniiberkommen: prs. ind. sg. ð. 
(unpersönl.) ís (skal leyfa) es yfer komr 
„wenn man hinúibergelangt' Lv 8S0?; 

4) bringen (ehm í oht): nf. Irungnes 
bane mon þér í hel koma fvr nágrindr 
neþan Ls63?; k. ehm inn ymd hinern- 
bringen: enf. gllom ýsom þat skal inn 
koma Æges bekke á Grm 459,  k. eho 
út etw. hinausbrangen: inf. þat's til 
kostar, ef koma m:tteþ út ór óro glkjól 
hofe Hym 34'!'; 

ö) komask seek wohin bringen, wohin 
gelangen: prs. ænd. sg. 1. segþu þat, hirþer! 
-. hvó ek at andspille komomk ens unga 
mans fyr groyjom Gymes? Skm 119, skyldak 
launa kogorsveino þinom kangenyrþe, of 
ck komomk of sundet Hrbl 30; sg. 2. 
ek slæ eldo of íviþjo, svát eige komsk 
óbrend heþan Hdl 497, (antt suffig. pron.) 
esa svá bratr broke né svá blaar unner, 
sg. ð. 
komsk þá vætr, ef þá kvam „es fördert sich 
ntehl (es wird nichls erreteht'), wenn 
man auch dorthin kam' #)22%; pl.1. 
báþer vit komomk / sver beide entrannen') 
eþa okr báþa tekr enn ámátke jótonn Sko 
10; stch auf eine retse begeben: prt. 
and. sg. 3. (mat suffig. negat.) (Ærer Atla) 
skyldo of sé sigla, en sjolf (Guþrún) nó 


567 kona 
kvamskat Am a3!; mit praepp. od. adv. 
k. aptr wrickkehren: prs. ind. sg. 3. 
svá kgmsk meirr aptr móþor at vitja geir- 
njorþr hnigenn á Gotþjóþo, at þú erfe at 
all oss drekkor Gho 8?; k. a braut szeh 
fortbegeben, entflichen: tnf. esat svá 
horskr hildemeiþr, sem hers jaþar hyggja 
mundak, ef bróþor lætr á braut kornask, 
en gþrom hefr aldrs of synjat Fn 365; 
k. fyr kné móþor geboren werden: prt. 
and. sg. 3. hón (Brynbildr) krong of kvamsk 
fyr knó móþor Sydöf; k. undan enl- 
kommen: prt. tind. sg. 3. undan komz 
Helgi ok fór á herskip HH II4 pr 1; 
k. viþr 2e0xu tm stande sein: prt. opt. 
sg. 1. ek munda þór þá þat veita, ef ek 
viþr of kvémomk Hrðl 95. 

kona, f. (norw. fær. aschwed. kona, 
adán. kunæ, kone, got. gin, alts. ahd. 


quena) 202, frau: sg. nom. meyjar orþom 


skyle mange trúa nó þvís kveþr kona 
Hýv 837, ljóþ ek þau kann cs kannat 
þjóþans kona ok manzkes megr Hóo 146', 
til þeirar veizlu kom (þinn ok Frigg kona 
haus Ls3, Sif var þar, kona Þórs, Bragi 
ok Íþunn, kona hans /s 4. 5, þar var 
Njorþr ok kona hans Skaþi £s 7, átta 
vetr vastu fyr jgrþ neþan kýr molkaude 
ok kona Ls 233, Sigyn kona Toka sat þar 
ok helt munnlaug undir eitrit Ls 65 pr ö, 
estat volva né vís kona, heldr est þriggja 
þursa móþer Bdr 13, sat þar kona, sveigþe 
rokk /%/ 16', kona sveip ripto rauþan ok 
rjóþan (Karl) #$ 21*, ljóto leikborþe skaut 
fyr mik en lévísa kona sás faþmaþe minn 
foþor Gg 3!', þann (galdr) gelk þér enn 
átta .. at því firr moge þér til meins 
gorva kriston dauþ kona Gg 13“, heil 
vorþr hver, þót hafo árs sótt, ef þat 
(Lyfjaberg) klifr, kona #/ 36', Borghildr 
kona Sigmundar átti bróþur $f 3, monk 
saþr vesa at sygo þeire eþa lýgr á mik 
lofsæl kona ok á sjalfa sik? Gop 48}, 
hann (Sigurþr) tók fyrst hjálmiun af hgfþi 


honum, þá sá hann at þat var kona Sd “, : 


kona (Guþrún) varp gndo, en konungr 
fjörve Sg 29!, þeyge skal þunngeþ koua 
annarrar ver aldre leiþa Sg 41', harskrýdd 
kona (Brynhildr) Sg 50', hefr kunn kona 
(Guþrún) .. daprar minjar at dauþan vor 
Sy 54, Grimhildr gotnesk kona Gþr I 17}, 
nam at setjask sorgmóþ kona (Odrún), at 
telja byl af trega stórom Od 123 goll 


10 


Að 


35 


öl 


- 


kona 568 
sgrg Guþrún, en gaglbjarta kona Akv 42', 
kona kapps gáleg (Kostbera) Am 6?; voe. 
vake þú, Groa! vake þú, góþ kona! Gg Í', 
þú vast vglva í Varonseyjo, skollvís kona! 
HH 139?, mundo einherjar aller berjask, 
svóvís kona! of sakar þinar HHI40*, 
hlæra þú af því, heiptgjorn kona! glgþ á 
golfe, at þér góþs vito Sg 31?; gen. grey 
eitt ck þá faun ennar góþo kono bundet 
beþjon á Hóo 1003, ife es mér á, at 
værak enn komenn jatna ggrþom ór, ef 
ek Gunulaþar né nytak, ennar góþo kono 
Hýv 1073, ofarla bíta ek sá einom hal orþ 
illrar kono Jlýo 117?, (I,oko) fann half- 
svíþonn hugstein kono Hdl 43?, ór kattar 
dyn ok ór kono skegge .. ór því vas hann 
Gleipner ggrr FM SS, Sinfjatlo .. ok... báþu 
einnar konu báþir Sf 4; dat. fjýlkunnegre 
kono skalattu í faþme sofa, svát hón lyke 
þik líþom Hýo 112, huge ek hverfe hvit- 
armro kono ok snýk hennar gllom sefa 
Hýo 161*, þat kann ok et átjánda, es ek 
æva konnek mey né manz kono .. nema 
þeire einne es mik arme verr eþa mín 
syster só Hýv 1637, þege þú, Týr! þat 
varþ þinne kono, at hón átto mog viþ 
mér Ls40', varþ Loptr kviþogr af kono 
illre dl 437, leysa kind frá kono Sd 8? Vs, 
upp reis Gunnarr .. ok of hals kono 
(Brynhilde) hendr of lagþo Sg 427, sogge 
vilk alla í sal ganga þína meþ minom .. 
vita ef moino morþfor kono (Brynhilde) 
Sg 43*; acc. at kveldo skal dag leyfa, 
kono es brend cs Hýo 80'!, aunars kono 
teygþu þér aldrogo eyrarúno at Hýo 114}, 
of þú vilt þér góþa kono kveþja at gaman- 
rúnom ok fá fygnoþ af, fggro skaltu heita 
ok láta fast vesa Jlýv 1294, ves þú viþ gl 
varastr ok viþ annars kono Hóýv 1305, 
mey hann (Freyr) nó gróter né manz 
kono Ls37?, Njorþrrátti þá konu er Skaþi 
heitir FM 2', ljorvarþr konungr hafþi 
þess heit strengt at eiga þá konu er hann 
vissi vænsta {Hv ö, mey þú teygjat né 
manz kono né eggja ofgamans Sd 323, 
nó haun (Sigvorþr) kono (Brynhilde) kyssa 
gorþe, né hunskr konungr hefjask at arme 
Sg 43, mégþ gat ok mikla, .. kono válega, 
knákak þess njóta Am ól“, (mit suffig. 
art.) fylgjur hans (Helga) hgfþu vitjat 
Ileþins. þá er hann sá konuna ríþa varg- 
inum HHoðd pr3; pl. mom. hverso 
snúnoþo yþr konor yþrar? Hrðl 41, varg- 


569 konr 

Wnjar výro þær (brúþer berserkja), en varla 
konor Hrbl 102, einn át (Þórr) oxa, átta 
laxa, kráser allar þérs konor skyldo Érk 
24*%, haglegar Hjorvarþs konor gumnom 
þykkja HHv 1?, opt bglvísar konor sitja 
brauto nær þærs deyfa sverþ ok sefa Sd 


273, hon (Guþrún) grét eigi sem aþrar. 


Konur, en hon var búin til at springa af 
tíarmi Br 20 pr 10, til gengu bæþi konur 
ok karlar at hugga hana (Guþrúnu) Br 20 
ær 11, gorþet (gorþegak) hjúfra né hgndom 
slaa, né kveina umb sem konor aþrar þr 
Æ 1“ 11 11*, mono viþ ofstriþ alz til lenge 
Konor ok karlar kvikver fóþask Hir 14?; 
gen. svá's friþr kvenna þeira es flátt 
hyggja. sem ake jó óbryddom á íse hálom 
Hýv 89', þege þú, Íþunn! þik kveþk 
allra kvenna vergjarnasta vesa /s Í7', 
(Halfdanr) átte Almveigo ózta kvenna Hdl 
153, hón (Brynhildr) 's bragr kvenna Sg 
15?, þú værer þess verþost kvenna, at fyr 
augom þér Atla hjóggem Sg32!, kostom 
drepr kvenna karla ofrike Am 69'; dat. 
brigþr es karla hugr konom Hóýv 90', 
kláke vantu þá, Þórr! es þú á konom 
barþer Hrbl 101, bjargrúnar skaltu kunna, 
ef þú bjarga vill ok leysa kind frá konom 
Sd8?; ace. sparkar áttom vér konor, ef 
oss at spgkom yrþe; horskar áttom vér 
konor, ef oss hollar være Hrbl 42. 43, 
út af hans (Mimameiþs) aldne skal á eld 
bera fyr kelesjúkar(?) konor #} 16 ?, snemma 
of morgin fundu þeir (Vælundr ok bræþr 
hans) .. konur þrjár ok spunnu lín, þar váru 
hjá þeim álptarhamir þeira, þat váru val- 
kyrjur Vko 6, Hjorvarþr hét konungr, hann 
átti fjórar konur HHo 1, (fugl) hafþi heyrt 
til, at hans (Atla) menn kglluþu vænstar 
konur þær er Hjorvarþr konungr átti HHv 
13, teygjattu þér at kosse konor Sd 28*, 
konor hugþak dauþar koma í nótt hingat, 
være vart búnar, vildo þik kjósa, byþe 
þér bráþlega til bekkja sínna Am 25!. 

Compossta: kvenn- výþ; hús- kona, sal - 

kona, troll- kona. 

1. konr, m. geschlecht, art (nur der 
gen. sg. kommi in adverd. verbindungen 
vor); in: margs-konar. 

2. konr, m. (vgl. got. kuns 27: alja- 
kuns, sama-kuns, akd. kunni an: ein- 
kunni, himil-kunni) 7) sprössling, sohn : 
ag.nom. konr Sigmundar (Sigvgrþr) lem 13', 
Yngva konr (Sigvorþr) Æm 14?; 2) mann: 


þu 
o 


st 


20 


2 


30 


85 


40 


50 


konungr 570 
pl. nom. hvé þik kalla koner? HHo 14?; 
ace. hofr kannaþa kone óneisa? HH 124. 
— Als mánnl. eigenname Kþ 13! uú.ö. 

konunga - stefna, f. x<usammenkunft 
von köntgen, könagsversammlung : sg. dat. 
Hoþbroddr var í konungastefnu, hann 
fastnaþi sér Sigrúnu Hognadóttur HH 1 
12 pr. 

konung-borenn, part. prt. von köntg- 
licher abstammung: f. sg. voc. (sw.) þú á 
arme ólifþom sefr .. ok estu kvik, en 
konungbornal (Sigrun) HH 479. ace. 
(sto.) ok hef korna ena konungborno brúþe 
þína at bragarfulle HHv 32?. 

konung-dómr, m. (asehwed. konungs- 
domber, adán. kuning-dom; alts. cuning- 
döm, ags. cyning-dóm) r2ehterlache ge- 
walt des königs; könagliche wiirde und 
macht, köntgsherrschaft: sg. dat. þat vas 
eige árar titt, at frá konungdóm kváner 
gengo Sg 149 (vgl. jedoch Bestr. 22, 120); 
ace. sonr Friþleifs hét Fróþi, bann tók 
konungdóm eptir fgþur sinn (Gt 6. 

konunglegr, adj. (norw. dán. kongelig, 
fær. kongaligur, asehwed. konungliker; 
afris. konenglik, ahkd. kuninglih) könag- 
lich: nm. sg. nom. esa konunglekt kviíþa 
mgrgo Fm 40?. 

konungr, m. (norw. kong, fær. kongur, 
aschwed. konunger, adán. konung, koning, 
kong; alts. cuning, ags. cyning, afris. 
kining, keneng, ahd. kuning) könag: sq. 
nom. lrauþungr konungr átti tvá sonu 
Grm 1, Geirrgþr fóstri minn er konungr 
ok sitr nú at landi Grm ÍS, þat var inn 
mesti hégómi, at Geirrgþr konungr væri 
eigi matgóþr Grim 25, lætr konungr hand- 
taka þann mann, er eigi vildu hundar á 
hlaupa Grm 26 A, konungr lét hann 
(Grimni) pína til sagna ok setja milli elda 
tveggja Grm 29, Geirrgþr konungr átti þá 
son tíu vetra gamlan Grm 31, (Agnarr) 
sagþi at konungr górþi illa, er hann lét 
pína hann saklausan Grm 33, Geirrgþr 
konungr sat ok hafþi sverþ um kné sér 
ok brugþit til miþs Grm 54 pr 1, konungr 
drap fæti ok steyptiz áfram Grm 54 pr 4, 
Agnarr var þar konungr lengi síþan Grm 
64 pr 7, Niþuþr hét konungr í Sviíþjóþ 
Vkv 1, Níþuþr konungr lét hann (Vælund) 
hondum taka V%ko 15, Niþuþr konungr gat 
dóttur sinni Bgþvildi gullhring Vko 17 pr 1, 
engi maþr þorþi at fara til hans ( Vælundar) 





573 kópa 
Menja Grt 1', nú erom komnar til konungs 
húsa Grt 16', Sigurþr vá at Fáfni ok er 
þat meira vert en alt ríki Gunnars konungs 
ÆH3?; dat. frá Hrauþungi kunungi 
Crm tib. A, frá Níþaþi konungi Vko ið. A, 
smiíþaþi hann (Vælundr) konungi allskyns 
gorsimar Vko IS pr 3, (Atli) fór at biþja 
íSigrlinnar til handa konungi HHv 8, hann 
dvalþiz vetrlangt meþ Sváfni konungi 
ÆHr 9, Heþinn var heima meþ fgþur 
sinum, Hjorvarþi konungi, í Nóregi HHv 
30 pr 6, hefr kunn kona (Guþrún) viþ 
konunge ( Atla) daprar minjar at dauþan 
ver Sg óí!', þat sagþi Bikki konungi 
Ghv S, Hengikjaptr er sá nefndr, er Fróþa 
Konungi gaf kvernina Grt 20; ace. hon 
(Fulla) baþ konung varaz, at eigi fyrgorþi 
honum fjollkunnigr maþr Grm 22, ok hef 
-. Hgþbrodd kveþenn konung óneisan sem 
kattar sun HITI 19*, hann (Helgi) feldi 
Hunding konung HH II4 pr, (Sigrún) 


kyste ok kvadde konung und bjalme HH 


IT13?, fyrr vilk kyssa konung ólifþan, an 
blóþogre brynjo kaster HH II 43, konung 
drýpom fyrstan Am 93!, sá (vas harmr) 
hvassastr, es hjarta til konung óblauþan 
(Hogna) kvikvan skýro Gho 18?; pl. nom. 
kómu þar margir konungar HTI II 16 pr 13, 
tveir konungar bgrþuz, hét annarr Hjálm- 
gunnarr .. en annarr hét Agnarr Sd 4 
pr2, kvýmo konungar fyr kné þrennor 
Gþr11253; gen. rekr þik alda hver 
illrar skepno, sorg sára sjau konunga 
Gþr 1235, (Guþrún) kumbl konunga ór 
kerom valþe Ghv 7?, Fróþi var allra 
konunga ríkastr á norþrlondum rt 8; 
dat. þann monk kjósa af konungom (pr 
1I34?. 

Compostta: konung-borenn, konung- 
dómr, konunga -stefna; her - konungr, 
Sváva-konungr, sæ-konnngr, þjóþ - 
konungr. 

*kópa (pt; norw. kopa) stæeren, gaffen: 
þrs. ind. sg. 3. kóper afglapc es til kynnes 
kgmr, þylsk hann umb eþa þrumer Jlýo 17}. 

koss, m. (noruw. kyss, fær. kossur, 
aschwed. kus, adín. kys; alts. cus, cos, 
ags. coss, ahd. kus) kuss: sg. nom. fylgja 
skal kveþjo koss Fy48?; dat. teygjattu 
þér at kosse konor! Sd 284; 
skip skal skriþar orka, en á skjold til 
hlífar, mæke hgggs, en mey til kossa 
Hón 81. 


pl. gen. á 5 


5 


þu 
|=) 


þm 
þ 


20 


2 


æt 


30 


35 


“ 
= 


" 


áð 


= 
> 


kostr 574 

1. kosta, f. (akd. kosta) vorrat an speise; 
un: gr- kosta. 

2. kosta (aþ; nor20. fær. aselved. kosta, 
adin. kosta; alts. ahd. kostön) 1) an- 
wenden, einsetxen (ehs): ínf. (Þrællj nam 
meirr at þat megens of kosta #} 9*?; 
prt. and. pl. 3. (æser) afls kostoþo, alls 
freistoþo Vsp 7?H, mólo meyjar, megens 
kostoþo Grt 23!; - á) stch bemúhen: 
vmper. pl. 2. kosteþ svá keppa, at klakkve 
Guþrún Am 549; 3) ýmd (ehs) nach- 
stellen: anf. (knýttom) margs at freista, 
mans at kosta Hrbl 40. 

* kosta=baztr, adj. superl. der ausge- 
xetchnetste: m. sg. dat. Folkvangr heiter 
(bór), en þar Freyja réþr kostabyztom 
sal Grm 14?U. 

kosta-lauss, adj. (nor. kosto-laus, 
kost-laus) wnvermögend nach eigener 
wahl xu handeln, der freten selbstbe- 
stimmung beraubt: f. sg. nom. til hrím- 
þursa hallar þú skalt hverjan dag kranga 
kostalaus, kranga kostavgn Skm 35. 

* kosta = vanr, adj. dass.: f. sg. nom. 
kostavgn Skm 355 (s. den vorhergehenden 
artikel). 

* kost-móþr, adj. miide od. triige 1nfolge 
des essens (2): m. sg. gen. drep viþ haus 
Hymes! hann's harþare, kostmóþs jatons, 
kalke hvorjom Hym 31“ (anders E.Wad- 
stein, Ark. 15, 161 fg.). 

kostr, m. (nor. adíín. kost, fær. kostur, 
aschwed. koster, got. kustus, alts. ahd. 
kust, ags. cyst, afras. kest) Í) wahl: sq. 
mom. nú Skaltu kjósa, alz þér 's kostr of 
boþenn $d20'; 2) entseheidung, be- 
stimmung: pl. dat. Folkvangr es enn 
niondo (bór), en þar Freyja ræþr sessa 
kostom í sal „frafft die entscheidung tiber 
dre sitxe' Grm 14?, 3) ertwtillter, daher 
erwiinschter gegenstand: pl. gen. fær fátt 
af mér fríþra kosta „ges das detnem 
wunsche entspricht' Hdl47?. 4) gele- 
genheat, mögliehkeit: vas kostr enge 
rekkom rakklótom ráþ enn lengr dvelja 
Am 6l?; 5) bedingung: þat's til kostar, 
ef koma mætteþ út ór óro glkjól hofo 
Hym 34'; 6) lage, umstinde: sg. dal. 
drap þá brátt koste „dte lage gestaltele 
sich bald sehlimmer' Am 904'; pl. dal. 
kostom drepr kvenna karla ofrike Am 69'; 
€) entsehluss: pl. nom. koster ( ent- 
sehlossenheat') 'o betre heldr an at klokkva 





T kunna 
mono faer kunna Álvó?; prs.ind. sg. Í. 
ása ok alfa ek kann allra skil (s. skil) 
Hýv 159%, (mit suffig. pron.} þege þú, 
Freyja! þik kannk fullggrva Ls 30!'; 
ag. 3. ósviþr maþr kann ævage síns of 
mál maga Hýv 217, þurra skíþa ok þakenna 
næfra, þess kann maþr mjot Hóv 60}, fár 
kann ósnotr svá Hóv 159“; pl.2. eiþa 
skaltu mér áþr alla vinna .. at þú kveljat 
kvýn Vólundar .. þót vér kvýn eigem þás 
ér kunneþ Vkv 35*; pl. 3. ek mon okkor 
óþre þykkja, hvars sþlo menn okkart kunno 
Air 3*E (kunna RF); prt. ind. sg. 1. (mit 
tuff. pron.) kunnak báþa Brodd ok Hgrve 
Adl223; sg.3. héto mik aller í Hlymdglom 
Hilde und hjalme, hverr es kunne Hir 6?, 
kend vas Kostbera, kunne skil rúna (s. skil) 
Am9!';  opt.sg.1. baþat hann (Hildolfr) 
hlennemenn flytja .. góþa eina ok þás ek 
gorva kunna Hröl 18; 2) bemerken: 
prs.ind. sg. 2. hvars þú bgl kant, kveþu 
þat blve at Hóv 126*; 3) verstehen, 
kundig sein, a) ce. ace.: inf. (Konr) eiga 
gat Rigr at heita, rúnar kunna R}p 46“, 
Sigrúnar þú skalt kunna, ef þú vill sigr 
hafa Sd 6', olrúnar skaltu kunna, ef þú 
vill annars kvæn vélet þik í trygþ, ef þú 
ter Sd 7!, bjargrúnar skaltu kunna, ef 
þú bjarga vill ok leysa kind frá konom 
Sd 8!, brimrúnar skaltu kunna, ef þú vill 
borget hafa á sunde seglmgrom Sd 9', 
limrúnar skaltu kunna, ef þú vill lékner 
Vesa Sd 10!, málrúnar skaltu kunna, ef 
þú vill, at mange þér heiptom gjalde harm 
ód 1l', hugrúnar skaltu kunna, ef þú vill 
hverjom vesa geþsvinnare guma Sd 12'; 
Pr3. ind. sg. 1. ljóþ ek þau kann es kannat 
þjóþans kona ok manzkes mogr Hýv 146', 
t kann ek annat, es þurfo ýta syner 
þeirs vilja læknar lifa Hýo 147', þat kann 
ek et þriþja (fjórþa, fimta est. bis 
öjánda) Hór 148' 149! 150! 151! 152! 
3! 541 155! 156! 157! 158! 159! 
160! yg71 1621 163!; sg. 3. at auga- 
bragþa verþr sás etke kann ok mcþ snotrom 
sitr Hóp 57, enge þat veit, at hann (ósnotr 
maþr) etke kann, nema hann mæle til 
mart Hóp 273, heill sás kann Hóv 1373, 
alt eg betra es einn of kann Hýv 163}, 
ímit suffig. negat) ljóþ .. es kannat 
þjóþans kona Hóv146!; prt. ind. sg. 3. 
Konr ungr kunne rúnar RP 44'; ) ce. dat. 
prt. ind. sg. 3. fár kunne þeim fljóþa lýtom 
Gering, Edda - Wörterbuch. 


bu 
ot 


kunna 578 
Br 15? (vgl. jedoch Bugge, Norr. skr. 44); 
e) mit nachfolg. nf. (der xuw. supplert 
werden muss): tnf. kunna sár at sea Sd 
10?;  prs.nd.sg.1. (mit suffig. pron.) 
þann kannk galdr at gala Hýr 152“; sg. 2. 
fó kant, fóstra! .. ungo vife andspjall 
bera Gþr111?; sg.3. fróþr sá þykkesk 
es fregna kann ok segja et sama Hóv 28', 
(maþr) kann fregna at fg Hýv 33“, fimbol- 
fambe heiter sás fátt kann segja Hýr 102%, 
hverr kann of þat goþmólogra ggrr at 
skilja? Hym 39'!', hann (Saxo) kann helga 
hver vellanda Gpþr IIL7?, (mtt suffig. 
negat.) (fiskr) kannat sér viþ víte varask 
Rm 1?, kannat hann (Sigvgrþr) viþ svikom 
at sea Fm 37*; pl. 3. þeir (Danr ok 
Danpr) kunno vel kjól at ríþa, egg at 
kenna, under rjúfa #% 493, þeir sigr hafa 
es sea kunno .. eþa hamalt fylkja Em 233; 


20 pré. ind. sg. 1. (mit suffig. pron.) skinn 


25 


— 


4 


35 


45 


50 


Níþaþe sverþ á linda þats ek hvesta sem 
hagast kunnak (sel. hvessa) Vkv 197, ek 
vætr hýnom ( Vólunde) vinna kunnak 
Vkv 43“; sg. 2. þege þú, Óþenn! þú 
kunner aldrege deila víg meþ verom Ls 
22', þege þú, Týr! þú kunner aldrege 
bera tilt meþ tveim Ls38!, þege þú, 
Byggver! þú kunner aldrege deila meþ 
mgnnom mat Ls46'; sg.3. Rigr kunne 
þeim róþ at segja K53' 5! 17! 19' 29! 
32', meirr kunne hann (Konr) mannom 
bjarga, eggjar deyfa, æge lægja I} 44}, 
hann (Konr) viþ Ríg Jarl rúnar deilde, 
brogþom beitte ok betr kunne (sczl. beita) 
Rþ 46?, bar hann (Vólundr) hana (Baþ- 
vilde) bjóre, þvíat hann betr kunne (setl. 
bera) Vko 29', þar vas sundvgrþr sás 
svara kunne ok viþ gþlinga orþom skipta 
HH1I34*, þeim Sigvgrþr reiþ í sinne, 
Valsungr unge, ok vega kunne $g3}*, 
slá hann (Gunnarr) sva kunne, at snóter 
gréto Am 627, (Guþrún) kunne of hug 
mæla Am 70?;  opt.sg.3. horskr þótte 
mér (Sigvorþr), ef hafa kynno ástráþ miket 
yþvar systra Fm 35!; 4) können, ver- 
mögen, 1 stande setn (ec. inf.): prs. 
end. sg. Í. frá jatna rúnom ok allra goþa 
ek kann segja satt Vm 43', sú mon erfþ 
epter, ek kann þér segja: ilz gengsk þér 
aldre, nema ek ok deyja Am65?, (mit 
suffig. pron. u. negat.) kannka sliks synja 
Am 66'; sg. 2. meyjar ástom mona þér 
verþa .. of varet, ef þú ór heime kant 
19 


579 kunnegr 

hverjom at segja alt þats viljak vita Alv8, 
hvat kant segja nýra spjalla ór Nórege? 
HHva3l'; sg.3. kann (les: kannat) sú 
veig vanask Grm 25%4, (mat suf. negat.) 
kannat (erfenyte) firrask ór fiandgarþe 
Sg 26?; opt. sg. 3. láteþ enge mann epter 
sitja es benlogom bregþa kunne! HH 153*; 
prt. end. sg. 3. (Heiþr) seiþ hvars kunne 
(setl. siþa) Vsp 2232, keppa (Hogne) svá 
kunne, kvgl hann vel þolþe Am 61“; 
pl. 3. klukko þeir karlar es kunno ggist 
heyra Am 62?, svárra sára sákat né kunno 
. Ghv ll! (s. xur stelle); opt. sg. 3. 
(Hymer) kvaþat mann ramman, þót roa 
kynne krgptorlegan, nema kalk bryte 
Hym 29?, ek strengþak heit þar í mót at 
giptaz öngum þeim manni er hræþaz kynni 
Sd4 pr 11, þann baþ (Óþenn) slíta svefne 
minom, es hverge lands hræþask kynne 
Hlr9*; 5) ursache haben (c.tnf.): prt. 
and. sg. 3. (Hjalle) kunne klgkr verþa Am 
ö8?; 6) auf ýmd (ehn) erxtirnt sein; 
vgl. kunn, f. tn: mis-kunn. 

Compositum : al- kunna. 

kunnegr, ad). (norw. kunnig, fær. 
kunnigur, kunnugur, aschwed. kunnogher, 
adin. kundig; ahd. kundig, afres. kundich, 
kondich) 7) kundag, klug: m. sg. acc. qgflgan 
ok aldenn ás kunnegan (Rig) RBI?; f. sg. 
nom. kunneg kvýn Níþaþar Vkv 17! 32'; 
dat. kunnegro kvýn Níþaþar Vkv 254 374; 
2) verwandt (in compostitis). 

Compostta : (1) fjal-kunnegr, ó-kunnegr; 
(2) alf-kunnegr, ás-kunnegr, regen - 
kunnegr. 

1. kuþr, ad). (norw. kunn, fær. kunnur, 
aschwed. kunder, adán. kund; got. kunþs, 
alls. kúð, ags. cúð, afras. kúth, ald. kund) 
1) bekannt: maþr manns verþr af mále 
kuþr Hýv 573;  f. sg. nom. kunn vas 
QÓlrún Kiars dótter Vkv 16?; 2) klug, 
verstöndig: m. sg. ace. Atle sende úr til 
Gunnars, kunnan segg at ríþa Akvl?; 
f. sg. nom. hefr kunn kona (Guþrún) viþ 
konunge daprar minjar at dauþan ver Sg 
ó4!'; 3) verwandt (in compostt1s). 

Composita : (1) ó-kuþr, víþ- kuþr, þjóþ - 
kuþr; (3) alf-kuþr, ás-kuþr, regen- 
kuþr. 

2. skuþr, /. (ogl. got. -kunþs an: ga- 

kunþs); em: for-kuþr. 

kvaka (aþ; vorw. kvakka, adán. kvakko) 
amwtschern, kráchxen: príl. ind. sg. 3. 


s). 


þá 
(=) 


þe 
ot 


25 


30 


Si 


40 


sm 
Gr 


50 


kvern 


fuglinn kvakaþi, en Atli hlýddi hv 
sagþi HHo 14. 

kváma, /. (norw. aschwed. komi 
komme) ankunft; besuch: sg. nun 
es gests kváma, ef í ggresk nekk' 
29%; gen. fagrt baþk ykr kvón 
36?, æster, Jgrmoprekr! okkarrar 
Hm 25 ?. 

kveina (aþ; norw. kveina; got. 
ags. cwánian) klagen, jammen 
gorþet (gorþegak) hjúfra nó handom 
kveina umb sem konor aþrar G 
II 1I%. 

kveld, n. (norw. kveld, fær. 
aschwed. qváld, adán. kvæld; ví 
cwyld nm: cwyld-hreðe „fledermau 
kwilt an: kwilti- werk „abendarbeit 
kilt am: kilt-gang „náchtlicher bes 
burschen bei setnem schatr'; zur 
s. A. Kock, Ark. 7, 175 fg.) abend: 
at kvelde skal dag leyfa Hóo 80', 
at kvelde of komet snimma > 
ace. þat sama kveld sóttu þeir (æsir) 
til Hreiþmars Æm 14, kveld life 
otke ept kviþ norna Hm 30%, (mit 
art.) um kveldit váru heitstronging: 
30 pr9;  pl.gen. fram vas kve 
war spit am abend' Br 12". 

Compositum: kveld - riþa. 

kveld-riþa, f. „nachtrettertn', 
pl. acc. úrgan stafn ek hef opt b 
kvalþar kveldriþor HHo 15. 

kvelja (kvalþa; norw. kvelja, a. 
qvölia, adán. qvælje, qvæle; alts. q 
ags. cwellan, ald. quellen) 7) 
plagen: prs. ind. sg. 3. kvelr N 
nae framgengna Vsp 39%Sn. E., hani 
rgþr) er matniþingr sá, at hanr 
gesti sina, ef honum þykkja o. 
koma Grm 19; 2) 3u tode m 
töten: imper. sg. 2. (mit suffig. 
eiþa skaltu mér .. vinna .. at þú 
kvýu Vólundar Vkv35!; part. pr 
acc. úrgan stafn ek hef opt buet ok. 
kveldriþor ITHo 15. 

kvenn = vóþ, f. frawenklerd: : 
lýtoin (léto) und hýnom (Þóre) 
lukla ok kvennváþer of kné fall 
15? 19?. 

kvern, f. (norw. kvern, fær. 
aschwed. qvárn, adán. kværn; got. í 
mm: asilu-qairnus „miklstein', alts 
quern, ags. cwcorn, ald. quirn, Í 


óð! kvernar- auga 


quirna) mdihle: sg. nom. sú kvern hét Grótti 
Grtl9; gen. (mit suffig. artikel) Fróþi 
konungr lét ambáttirnar leiþa til kvernar- 
innar ok baþ þær mala gull ok friþ ok 
sælu Fróþa Grt 21; 
art.) Hengikjaptr er sá nefndr er Fróþa 
konungi gaf kvernina Grt 20; pl. kvernar 
dass.: dat. at eyrom Freys montu æð vesa 
ok und kvernom klaka Ls 44%, opt hefr 


(Helge) grno sadda, meþan þú á kvernom 10 


hyster þýjar HH 136“, esa þat karls ætt 
og á kvernom stendr HH II 2? (mit suf. 
art.) sú náttúra fylgþi kvernunum, at þat 
mólz á er sá mælti fyrir er mól Gt 18. 


Compostita: kvern-steinn, kvernar-auga. 15 


*krernar - auga, 2. (norw. kvern - auga) 
loch im miihlstein: sg. ace. (mit suffig. 
art) var þar eptir svelgr í hafinu, er 
særinn fellr í kvernaraugat Gt 32. 


kvern steinn, m2. (norw. kvern -stein, 20 


aschiced. qvárn-sten, adán. kværn -sten) 
miihlstein: pl. nom. í þann tíma fannz í 
Danmgrk kvernsteinar tveir svá miklir, 
at engi var svá sterkr, at dregit gæti 
Grt 17. 

kveykva (kþ; aschwed. qvekia, fær. 
kveikja, vgl. got. ga-qiujan, alfs. quicön 
im: a-quicón, ags. cwician #2: a-cwician, 
ahd. quicken) 1) beleben, lebendig machen: 


prs. ind. pl. 3. ár of morgen manna bglva 30 


súter hverjar sorg of kveykva Hm 1'; 

á) kveykvask sich entxiinden: prs. ind. 

$g.3. fune kveykesk af funa Hýv5r?. 
kveþa (kvaþ; norw. kveda, fær. kvöða, 


asehwed. qvöáþa, adán. kvæde; got. qiþan, 35 


alts. queðan, ags. cweðan, afris. quetha, 
ahd. quedan) 1) sagen, sprechen, reci- 
tren, sangen (kv. ljóþ), a) absolut, bes.e 
%r einleitung direkter rede, daher háufiy 


8 den strophentiberschriften: prt. ind. 40 


%.3. Óþinn kvaþ Vm 1 úib. 3 úib. Gíib. Súib. 
ÍÓtöð, 79 gib. 14 úib. 16 tib. 18 úib. 20 íib. 
áð tið, 94 úib. 26 úib. 28 íib. 30 íib. 32 íib. 
Hlið. 36 gb. 38 úib. 40 úib. 42 úib. 44 úib. 


4ðtib, 48 úib. 50 úid. 52 úib. 54 úib. Ls 45 


I0 ti, 27 jjb. 23 íib. Bdr 6 úib. 8 tib. 10 tib. 
latið, 133 úb., Frigg kvaþ Vm 2 íib. 4 úib. 
1325 úb. 27 tib., Vafþrúþnir kvaþ Vím 
í tib. 9 gib. II tíð. 13 tib. 15 úib. 17 úib. 


Mið. 21 tib. 23 úib. 25 úib. 27 tib. 29 tib. 50 


ðl tíð. 33 tib. 35 áib. 37 úið. 39 úib. 41 úib. 
áð tib. 45 úib. 47 úib. 49 úib. 51 úib. 53 til. 
óð tíð., Skirnir kvaþ Skm 2 úb. 3 tib. 5 úíl. 


ace. (mit suffig. 5 


kveþa 582 
8 úib. 13 úib. 18 úib. 21 úib. 23 tib. 25 íib. 
39 úib. 42 tib., Freyr kvaþ Skm 4 úib. 6 íib. 
Q tib. 43 úib. Ls 41 tib., hirþir kvaþ „Skm 
12 tib., Gerþr kvaþ Skm 14 úib. 16 úib. 17:ib. 
20 úib. 22 úib. 24 tib. 38 tib. 40 tib.. ambótt 
kvaþ Skm 15 tíð. HH LI 50 úib. Od 49 tib. 
5* úib., ferjukarlinn kvaþ Hrðl 2 tib. 7 íib. 
10 úib. 15 úib. 25 úib., Þórr kvaþ Hröbl 
ð úib. Qúib. 13 úib. 20 úib. 26 tib. 28 tib. 
33 tib. 41 úib. 50 íb. 61 úib. 65 tib. 74 íib. 
81 tib. 85 úib. 93 úib. 95 tib. 97 ti. 99 úib. 
102 úib. 108 úib. 111 úib. 115 úib. 118 tib. 
124 iib. 128 úib. 131 tib. 134 tib. 140 tid. 
143 tib. Hym 6 tib. Ls 59 tib. 61 tib. 63 úið. 
Ale 2 úib. 4 úib. 6 tib. Súib. 11 úib. 13 tib. 
15 úib. 17 úib. 19 tib. 21 úib. 23 úib. 25 tid. 
21 tib. 29 úib. 31 úib. 33 tid. 35 tib., Hár- 
barþr kvaþ Hrðl 27 tib. 31 tib. 37 tib. 42 tib. 
56 úib. 62 tib. 70 tib. 76 úib. 83 tib. 90 úib. 
94 tib. 96 úib. 98 úib. 101 tib. 106 úið. 
109 tib. 113 úib. 117 úib. 122 úib. 126 úib. 
129 tib. 133 tib. 135 úib. 141 úib. 145 úb., 
Týr kvaþ Hym 6? tb. Ls 37 úib. 39 úib., 
frilla kvaþ gym 11 tib., Hymir kvaþ Hym 
IS úib. 20 tib. 27 úib. 33 tib., Eldir kvaþ 
Ls 2 tib. 4 tib., Loki kvaþ Ls 3 ið. 5 tib. 
6 úib. 9 úib. 13 úib. 15 úib. 17 tib. 20 tid. 
28 úib. 24 úb. 26 tib. 28 tid. 30 tid. 32 tib. 
34 úib. 36 iib. 38 tib. 40 vib. 42 tib. 44 íb. 
46 úib. 48 úb. 50 úib. 52 tid. 56 tid. 58 tib. 
60 úib. 62 tib. 64 tib. Þrkóðtib. 10ib. 
Rm 3 íib. 8 tib., Bragi kvaþ Ls 8 ti. 12 tib. 
I4 úib., Íþunn kvaþ Ls 16 úib. 18 tib., Gefjun 
kvaþ Ls 19 tib., Freyja kvaþ Ls 29 úib. 
31 úib. Þrk 4 tib. Hdl 1 úib. 7 úib. 46 úib. 
49 tib. 51 tib., Njorþr kvaþ Ls 33 tíð. 35 úib., 
Byggvir kvaþ Ls 43 tíb. 45 tib., Heimdallr 
kvaþ ls 47 úib., Skaþi kvaþ ls 49 tib. ólíib., 
Beyla kvaþ Ls 55 tíb., Þrymr kvaþ Þrk 
Gúib. 7 úib., Alvíss kvaþ Alv Í úib. 3 íib. 
ö úib. í úib. 10 tib. 12 úib. 14 úib. 16 tib. 
18 tib. 20 tíb. 22 tíð. 24 úib. 26 tib. 28 tid. 
30 tib. 32 íib. 34 úib., valva kvaþ Bdr 7 til. 
Qsib. 11 úib. 13 úib. 14 úib., Hyndla kvaþ 
Hdl 6 úib. 12 tib. 47 úb. 50 tib., Svipdagr 
kvaþ Gg lúib. 3 úib. 5 úib. Fj lúib. 3 tib. 
ö tib. 63 úib. 9 úib. 11 úib. 13 íib. 15 úib. 
17 tib. 19 úb. 21 úib. 23 tib. 25 úib. 27 tib. 
29 úib. 31 tid. 33 úb. 35 úib. 37 úib. 39 tib. 
41 tib. 43 tib. 47 tib., Gróa kvaþ Gg 2 úib. 
d úib. 6 tíb., Fjolsviþr kvaþ #) 2 ið. 39 úib. 
6 tib. S úib. 10 úib. 12 tib. 14 tib. 16 úib. 
I8 úb. 20 úb. 28 úib. 24 úib. 26 tib. 28 íib. 
19* 


583 kveþa 

30 úib. 32 úib. 34 úib. 36 úib. 38 úib. 40 tib. 
42 tib. 44 tib., Menglgþ kvaþ #) 45 tib. 
48 íib., Vælundr kvaþ V%kv 14 úib. 15 tib. 
22 íib. 28 tib. 35 tib., Níþuþr kvaþ Vko 
33 íib. 39 tib., Boþvildr kvaþ Vkv 43 tíb., 
Atli kvaþ HHo 2 tíb. 3 úib. 13 tib. 15 tib. 
18 úib. 19 úb. 21 tib. 23 úib. 29 tib. Gþr 
III 2 úib. Akv 30 úb. Am 54 úib. 66 úb. 
80 tib. 82 tid. 86! úb. 96 tíb., fuglinn kvaþ 
HHo 23 úib. 4 úb., Helgi kvaþ HHo 7 íib. 
25 tib. 27 tib. 30 íib. 33 íib. 40 úb. HH 
121 úib. 47 úb. IT 6 úb. 8 úib. 10 úib. 16 úib. 
26 íib. 40 tib. 44 tib. 47 úib., valkyrja kvaþ 
HHvo 8 tib. HH II 7 tib. 9 tib. 11 tíb., Hrím- 
gerþr kvaþ HHo 14tib. 17 ti. 19 tib. 20 tib. 
22 iib. 24 úb. 26 úb. 28 tib., Heþinn kvaþ 
HHv 32 tib. 43 tib., Sigarr kvaþ HHo 
37 úib. 39 tib., Sváva kvaþ HHv 38 úb. 
42 tib., Guþmundr kvaþ HH 137 úib. 42 tib. 
46 úib. IT 24 tib., Sinfjatli kvaþ HH 139 tib. 
45 tib. 1123 úib. 25 tib., Haþbroddr kvaþ 
HH 153 íib., Sigrún kvaþ HH II 219 ið. 
29 úib. 35 úib., Dagr kvaþ HH IT 33 úb., 
Geitir kvaþ Grp 19 úib. 3 tib., Sigurþr kvaþ 


Grp 2 úib. 3 %tib. 63 úib. 8 tib. 10 íb. 12%ið. 2 


14 tib. 16 úib. 18 tib. 20 úib. 22 tib. 24 úib. 
26 úib. 28 úib. 30 tib. 32 iíb. 34 tib. 36 ið. 
38 tib. 40 úib. 42 tib. 44 úib. 46 úið. 48 úib. 
öð íib. 52 íib. Fm 4 úib. 6 úib. 8 tib. 10 úib. 
12 tib. 14 tib. 17 úb. 19 úb. 2lúib. 24 úib. 
26 tib. 28 tib. 30 úib. 39 tib. Sd 21úib., 
Grípir kvaþ Grp 7 úib. 9 úib. 11 úib. 13 tib. 
15 tib. 17 úib. 19 tíð. 21 úib. 23 tib. 25 úib. 
27 tib. 29 tib. 31 tib. 33 tib. 35 úb. 37 úb. 
39 tib. 41 tib. 43 úib. 45 úib. 47 úib. 49 úib. 
öl tib. 53 úib., Andvari kvaþ Æm 2 ti. 
4 tib., Hreiþmarr kvaþ Æm 9 tíð. 11 úib., 
Hnikarr kvaþ Æm 18 úb. 20 úb., Fáfnir 
kvaþ Fm 3 íb. 5 úib. 7 úib. 9 tib. 11 úib. 
13 tib. 15 tib. 18 tib. 20 tib. 22 tíb., Regiun 
kvaþ Pin 25 tib. 27 tib., gunur (igþa) kvaþ 
Em 33 tíb., en þriþja (fjórþa, fimta, sétta, 
sjaunda) kvaþ Fim 34 íib. 35 tib. 36 tib. 
37 úib. 38 tib., Sigrdrifa kvaþ Sd 22 úb., 
Hagni kvaþ Br 1 tíð. 3 úib. Ako 8 tib. Am 
13 tib. 159 tib. 17 tib. 19 tib., Gunnarr kvaþ 
Br 2 úib. Sg 20 tib. Akv 22 tib. Am 219 úb. 
23 úib. 242 úb. 26 tíb., Brynhildr kvaþ Br 
16 úib. Sg 33 úib. Hlr 3 úib. 5 tib., Guþrún 
kvaþ Gór 117 tib. 1113 úb. ÁAkv 32 tib. 
Am 53 úb. Gó úd. 67 tib. 73 tíb. 75 tib. 
81 tib. 823 úb. 86 iib. 91 tíb. 97 tib., gýgr 
kvaþ Hlr 4 íib., Odrún kvaþ Od 5 tib. 9 til. 


20 


ið 
si 


30 


35 


" Gþr IIL3; 


sm 
= 


4 


(4. 


50 


kveþa 


11 tib., Borgný kvaþ Od 10 tib., Ki 
kvaþ Am 14 úb. 16 úib. 18 iið., Gle 
kvaþ Am 21 tib. 22 úib. 24 tið. . 
Sorli kvaþ Hm 274 úib., Hamþi 
Hm 28 tib.; hann (Grimnir) kvaf 
85, þá kom Þórr at ok kvaþ Ls5 
þá kvaþ Skaþi FM 2'%, þá kval| 
FM 69? drottning kvaþ Vko 17 
Vælundr kvaþ Vkv 18 pr 4, vel ek 
Vólundr Vkv 303, hann (fuglinn 
HHv 15, hann (Atli) kvaþ HHo. 
hon (valkyrja) kvaþ HHvö5 pr 1ó, 
kvaþ FHHHo 9 pr 3. 30 pr 14 HHII3 
Hrímgerþr Hatadóttir kvaþ HHo 1 
þá kvaþ Helgi HHv 34 pró, S 
kvaþ HH I34!, hitti hann (Helgi) h 
svein ok kvaþ HHIIII, Hagall 

ok kvaþ HH II3 pr 1, Sigrún | 
skipum Helga ok kvaþ HHII4 p 
kvaþ Guþmundr HH I 1I6 pr 8 
(Sigrún) kvaþ HH II 16 pr 18, hann 
kvaþ HH II17 pr 1. 20 pr 1, ambó 
HH 1II38 pr 3, Sigrún gekk í hau 
Helga ok kvaþ HH II4I pri, kv 
(Sigrún) HH II48 pr 3, Otr hét 
várr, kvaþ Reginn fm 10, þá kva 
Rm 5 prö, hon (Lyngheiþr) kvaþ 
pr 4, Reginn kvaþ Æm 12 pr3. 
pr 2. 30 pr 3, ok enn kvaþ hann (Í 
Rm 13 pr 1 F, maþr einn stóþ á | 
ok kvaþ Æm 15 pr 3, Sigurþr kvaþ 
pr 2, eptir orrostu kvaþ Reginn 

pr 8, Fáfnir kvaþ Fm 8, hann (S 
kvaþ Fm Í pr3, igþan kvaþ Fm á 
Sigrdrifa kvaþ „Sd 4 pr 13, gýgri 
Hilr 5, hon (Guþrún) sagþi honum 
reki) ok kvaþ Dr 19, þá kvaþ ' 
heill sás kvaþ! Hýe 
pl. 3. sveinarnir kváþu Am 73? tíð 
ni kvoþo Amdö!“, part. prt.n. sí 
lauf hans (Glasis) alt er gull rau 
sem her er kveþit FM 7*, hét h 
Helgi Iladdingjaskati en hon Kára 
danardóttir, svá sem kveþit er í 
ljúþum HIT1T50 pr 5, (Sigmundr 
fjatli) létta eigi fyrr en lokit er a 
sem kveþit er FIL1*, svá er kveþit. 
svá sem kveþit er FI3'; 

l) ce. acc., der bet pass. construei 
den nom. verwandelt wird: nf. sk 
maþr angrljóþ kveþa, þót mer á 
benjar lite JIHlI45?, gaf hann 
þeim (ammbáttum) eigi lengri hvild né 


585 kveþa 
en meþan gaukrinn þagþi eþa ljóþ mátti 
kveþa Ort 24;  prs. ind. sg. 3. meyjar 
orþom skyle mange trua né þvís kveþr 
kona (der ace. wird durch dte part. es 
tertrelen) Hóv 83?; pl. 3. opt's gótt 
þats gamler kveþa Fgv 1335; opt. sg. 1. 
(mit suffig. pron.) sofeþ eige lengr .. an 
svá ljóþ eitt kveþak Grt 7*%;  prt. ind. 
sg. Í. (mat suffig. pron.) kvaþk fyr ásom, 
kvaþk fyr ása sunom þats mik hvatte hugr 
Ls64'; sg.3. karl orþ of kvaþ Hym 33*, 
hann (Þórr, Loke) þat orþa alz fyrst of 
kvaþ Árk 21 3? 86 11?, hón (Guþrún, 
Odrún) þat orþa alz fyrst of kvaþ Br 6? 
Od3*, þá kvaþ þat Heimdallr Þrk 14', 
þá kvaþ þat Þórr Brk16!, þa kvaþ þat 
loks Þrk 17! 201, þá kvaþ þat Þrymr 
Ák22! 251 301, (volva) nás orþ of kvaþ 
Bdr 4*, þá kvaþ þat kráka #5 473, kvaþ 
bann (Njorþr) þetta FM 29, þá kvaþ Skaþi 
þetta FM 21SWr, þá kvaþ Þórr þetta 
FM6*Wr, þá kvaþ þat Níþgþr Vkv 41', 
þat kvaþ Helgi HHv 34 pr 1, þá kvaþ þat 
Sigrún HH I56?, þá kvaþ þat Blindr 
HHII2!, þetta kvaþ Guþnundr HH IT 21 
pr1, þá kvaþ þat Brynhildr Br8' Gþr 
1221 24!, þá kvaþ þat Guþrún Br17', 
þá kvaþ þat Gjaflaug Qþr 14!, þá kvaþ 
þat Herborg Gör 16!, þá kvaþ þat Goll- 
md Gþr III! 16! 23!, hitt kvaþ þá 
Gunnarr Sg 31', hón (Borgný) etke kvaþ 
orþ et fyrra Od 7“, hann (Fróþe) kvaþ 
elke orþ et fyrra Grt 7?, þá kvaþ þat 
un áre erfevgrþr Hogna Akv 123, þá 
kvaþ þat Gunnarr Akv 24!, mærr kvaþ 
þat Gunnarr Akv 26!, orþ kvaþ þá Vinge 
þats betr án være Am 35“, orþ kvaþ hitt 
Hogne Am 377, þá kvaþ þat Hamþér Ghv 
£' 81, hitt kvaþ þá Hamþér Hm 6' 25! 
27, hitt kvaþ þá Sorlo Hm 9!, þá kvaþ 
þat Erpr Hm 14!, hitt kvaþ þá hróþræloþ 
(Guþrán?) Hm 22!, þá kvaþ þat Menja 
Ört 42, bergrisa brúþr orþ of kvaþ Grt 
2!; opt. pl.3. þat er sagt, at þá kvæþi 
þær (Fenja ok Menja) ljóþ þau or kallat 
er Gróttasongr Grt 24; part. prt. n. sg. 
acc. Hyndluhljóþ kveþit um Óttarr heimska 
Hdliip. (Fy; pi. nom. nú 'ro Hóva mál 
kveþen hallo í Hýo 137!; ace. ósviþr 
Mar létr opt kveþen verre orþ an vite 
0044!: kv. ehm eht eft0. 2 ýmd sprechen: 
nf. (Óþenn) nam vittogre valgaldr kveþa 
4?;  prt. ind. sg.2. ár est, Odrún! 


20 


30 


35 


50 


kveþa 586 
ok grvita, cs mer af fáre flest orþ of kvazt 
Od 107; 

ce) mit ace. c.inf.: prs. ind. sg. Í. fimm 
hundroþ dura .. svá kveþ ek á Valhollo 
vesa Grm23?A, (met suffig. pron.) mál 
kveþk okr fara úreg fjall yfer Skm 10'!, 
þege þú, Íþunn! þik kveþk allra kvenna 
vergjarnasta vesa Ís 17', draums kveþk 
þér vesa (xu draums st ein regterendes 
nekkvat zw“ ergánzen) HHv 19', kveþk 
nekkve norner valda HH IT18?, nú kveþk 
enskes grvænt vesa HH II 47', kveþk 
grams þinig grænask váner HH 1149}, 
ætterne mitt kveþk þér ókunnekt vesa 
Fm4!; pl.3. af haus (Hræsvelgs) véngjom 
kveþa vind koma alla menn yfer Vm 37?, 
Hímeubjorg ero en átto, en þar Heimdall 
kveþa valda .. veom Grm 13', æð kveþa 
bandingja bifask Pm 7*, síþr þú hefner. 
þót þeir (frændr) sakar gorve, þat kveþa 
dauþom duga Sd22%,  opt.sg. 2. (eple) 
monk þér, Gerþri gefa, friþ at kaupa, at 
þú þér Frey kveþer óleiþastan lifa Sem 
193; prt. ind. sg. 2. kvaþat slíks dómo 
síþan mundo meyjo verþa nema mér einne 
Od1l*; sg.3. výn kvaþ (Helge) mundo 
veþrs ens mikla, grára geira ok greme 
Óþens HIT 1 123, (Oþinn) kvaþ hana (Bryn- 
hildi) aldri skyldu síþan sigr vega í orrostu 
ok kvaþ hana giptaz skyldu Sd 4 pr 8. 9, 
hana(Brynhilde) kvaþ(Buþle) óskmey verþa 
skyldo Od 15?, mik Atle kvaþ eigo myndo 
lýte ráþa né lost gorva Od 22', (mit suffig. 
negat.) kvaþa ena óþre alna myndo mey í 
heime Qd15?; pl.3. und hende vaxa kvýþo 
hrímþurse mey ok mog saman Vm 33', 
þik siþa kvýþo Sámsoyjo í Ls 24!, ár 
kváþo ganga grónar brauter .. Rig stiganda 
Rþ 1', Blóþoghófe hét hestr es bera kvýþo 
efgan Atriþa FM10N, svá kvaþo Nifl- 
unga, meþan sjalfer lifþo, skapa sókn 
sverþom, slítask af brynjor, hoggva svá 
hjalma, sem þeim hugr dygþo Am 483, 
(Hamþér ok Sorle) kvýþo harþan mjok 
(Erp) hornung vesa Hm ͣ!; met suffig. 
pron. pers.: prs. ind. sg. 3. sun kvozk 
(dicit so) eira Jéþ 363; kvazk (dixisti te) 
enge mann eiga vilja .. nema Sinfjgtla 
HH1393; sg.3. Veorr kvazk (dixit se) 
vilja á vág roa Hym 17', þik kvazk (dixit 
se) hilmer hitta vilja HHv 373 nama 
Hogna mær of hug mæla, hafa kvazk 
(dixit se) Helga hylle skyldo HH II 14}, 


kyn -ríkr 


'ríkr, adj. hochgeboren: m. sg. nom. 
' konungr (Gunnarr) Od 27*. 

Í- (norw. kyr, ku, fær. kúgv, 
3. adán. ko; alts. kö, ags. cú, afrts. 
id. kuo) kuh: sg. mom. átta vetr 
fyr jgrþ neþan kýr molkande ok 
s23“ (Weinhold, Hr 7, 11); acc. 
kvikr kú Hóv 70?; pl. nom. ganga 
e gollhyrndar kýr, gxn alsvarter 
1> ace. hof monk kjósa, hgrga 
gollbyrndar kýr frá grams bue 
 } 


ja, f. „twöhlerin'; in: val-kyrja. 
, adj. (norw. kjörr, fær. kyrrur, 
i. qvar, adán. kvær; got. qairrus, 
úrre) ruhig, unbeweglich: m. sq. 
erk þykkja þín verre miklo kjóla 
an kyrr siter Hym 20?, Týr leitaþe 
hróra, stóþ at hvóro hverr kyrr 
lym 344; — m. pl. nom. hví siteþ 
hví sofeþ life? Ghv 2!; n.sg. 
iv.) vilder ofvalt vægja, en vætko 
kyrt of því láta .. Am 954. 
sosttum: kyrr- seta. 
r (rþ; nor. kjorra, nhd. kirren) 
hegen, beschwichtigen: nf. (Konr 
yrra elda, sefa of svefja, sorger 
25D45!;  prs. ind. sg. 1. vind ek 
Áge á ok svæfek allan séð Hýv 154}, 
k kyrre bjórreifan Ls18?; 2) locken, 
teken suchen: anf. hvat skalt, 
ngr! kyrra fogla? Kþ 47*; pri. 
3. reiþ Konr ungr kjerr ok skóga, 
sygþe, kyrþe fogla R5 47?. 
„seta, f. (aschwed. qvar-sáta, adán. 
æde) das ruhige daheimsitzen, 
saæstand, friede: sg. mom. vasa 
a, áþr Knue felle Grt 14}. 
tla, f. mit einem rock (kyrtell) be- 
frau; m: geita-kyrtla. 
b (st; norw. fær. aschwed. kyssa, 
(ysse; ags. cyssan, ahd. kussen) 
- ánf. (Þrymr) laut und líno, lysto 
1 Bk27 !, fyrr vilk kyssa konung 


„ s. 16. 

n. (nor. fær. lag, aschiwed. lagh, 
lag, lav; alts. lag em: aldar-lag, 
or-lag, ahd. lag, m. an: ur-lag; 
. lagu, f.) 1) mtederlegung, ab- 
ag, Edda - Wörterbuch. 


5 


ot 


20 


25 


30 


d 


= 


L. 


45 legung, verlust (in composatis); 


lag“ 594 
ólifþan, an blóþogre brynjo kaster HHII 
43!, né hann (Sigvgrþr) kono (Brynhilde) 
kyssa ggrþe, né hunskr konungr hefjask 
at arme Sg4d?;  tmper.sg. 2. kyss mik, 
Sváva! HHv43!'; prt. ind. sg. 2. sá (Helge) 
es opt hefr grno sadda, meþan þú á kvernom 
kyster þýjar HHI36“; sg. 3. hitti Sigrún 
hann (Helga) ok rann á háls honum ok 
kysti hann HH II 12 pr 9, (Sigrún) kyste 
ok kvadde konung und hjalme HH II 13?*. 

kæra (rþ; norw. kjæra, fær. kæra, 
aschwed. kára, adán. kære; vgl. got. alts. 
ahd. karðn, ags. cearian) klagen: prt. and. 
pl. 3. Þjóþrekr ok Guþrún kærþu harma 
sin á milli „4*lagten steh gegensettig thr 
leid' Dr 18. 

kðnn, ad). (norw. kjön, fær. könur, 
aschwed. kön, adán. kon; ags. céne, ahd. 
kuoni) klug, verstöndag: m. pl. gen. kemþr 
ok þvegenn skal kónna hverr ok at morne 
metr Km 25!. 

kggorr, m. decke, windel; in: kagor- 
sveinn. 

kogor-sveinn, m. knabe der noch ín 
den twindeln lhegt, knirps: sg. dat. skyldak 
launa kagorsveine þinom kangenyrþe, ef 
ek komomk of sundet Hröl 29. — Vgl. 
kggor-barn, n. (norw. kogge- barn) „twin- 
delkind', verichtliche bexeichnung der 
menschen bei den rtesen, x. b. Fas. 11, 
232?; s. F. Detter, Hx 42,56. 

kor, f. dett: sg. dat. lágak síþan, nó 
sofa vildak, þrágjarn í kgr Gr I145?. 

* Kóro= ljóþ „ n. pl. das led von Kara: 
dat. sem kveþit er í Káruljóþum HHIT 
50 prð. 

kostr, m. (norw. kost, fær. köstur) 
scheaterhaufen; an: eike-kgstr. 

kgtr, m. (norw. katt, fær. köttur, 
aschwed. katter, adán. kat; ags. cat, vgl. 
ahd. kazza, f.) katxe: sg. gen. ór kattar 
dyn ok ór kono skegge .. vas hann Gleipner 
gorr FM 89, ek hef .. Hgþbrodd kveþenn 
konung óneisan sem kattar sun HH I19*. 


2) be- 

schaffenheit, tnhalt: sg. ace. lag heyrþe 

(Guþrún) orþa, hvat á laun mælto Am 3; 

3) plur. log (adán. log, lov) satrungen, 

gesetxe: ace. þær (norner) log lagþo, 
20 





589 kvikr 
Ls 16, áþr hann drykki, kvaddi hann 
(Loki) ásuna Ls JÓ pr 2, (Sigrún) kyste 
ok kvadde konung und hjalme HH II 133, 
kvadde þá (die tn der halle anwesenden 
helden) Gunnarr sem konungr skylde Akv9?, 
kvam þá Kostbera .. ok kvadde þá báþa 
(die boten Átles) Am6?, er þat spurþi 
Guþrún, þá kvaddi hon sonu sína Ghv 
10; ýmd (ehn) anrufen: ínf. heiptom 
(„ber tobsucht'?) skal mána kveþja Hóo 
136'; 2) md (ehn) um etw. (ehs oder 
at eho) ansprechen, etiw. von thm fordern : 
enf. ef þú vilt þér góþa kono kveþja at 
gamanrúnom ok fá fognoþ af, fggro skaltu 
heita ok láta fast vesa Hýv 129“, Njorþr 
baþ hann (Skirni) kveþja Frey máls Skm 5, 
bróþor kveþja skaltu bliþlega arfs ok óþra 
hugar Bm 12!, esa þat hóft, at þú hjorve 
skyler kveþja Fáfne fear Rm 124; prs. 
tnd. sg. 3. þess mon glaþr konungr Geite 
spyrja, hverr sá maþr sé es máls kveþr 
Gripe Grp 3'*; pri. tind. sg. 3. kvaddi 
Sigurþr hann (Geiti) máls ok spyrr Grp ö; 
pl. 3. kvqddo síþan Sigmundar bur auþs 
ok hringa Hundings syner HH III'; 
3) ymd (ehn) 24 etuw. (ehs) herausfordern, 
etto. beit thm hervorrufen: prs. ind. sg. 3. 
þat kann ek et sétta, ef mik særer þegn á 
rótom rás viþar, ok þann hal es mik heipta 
kveþr, þann eta mein heldr an mik Hýv 151?. 

kvíkr, ad). (norw. adán. kvik, fær. 
kvikur, aschwed. qvikker; got. qius, alts. 
afrís. quik, ags. cvic, ahd. quek) leben- 
dig: m. sg. nom. ey getr kvikr kú Hóo 
707; gen. kviks né dauþs nautka ek 
karls sonar (Baldrs) FMóS'; ace. biþ 
(Svývo) bráþlega búna verþa, ef vill finna 
fylke kvikvan HHo 36*, hló þá Hogne es 
til hjarta skýro kvikvan kumblasmiþ AXo 
25?, gorvan hugþak þér galga, genger at 
hanga, éte þik ormar, yrþak þik kvikvan 
-- Am 21?, sá (vas harmr) hvassastr, es 
hjarta til konung óblauþan kvikvan skóro 
Ghv 18?; pl. nom. mono viþ ofstríþ alz 
til lenge konor ok karlar kvikver fóþask 
Hir14?; f.sg.nom. þú á arme ólifþom 
sefr hvít í hauge, Hogna dótter! ok estu 
kvik, en konungborna! HH II47*: dat. 
kvol þótte kvikre (Guþrúno) at koma í hús 
Atla Am 94?. 

kvíkvende, n. s. kykvende. 

kvistr, m. (norw. adán. kvist, fær. 
kvistur, asehwed. qvister; ogl. aldd. questa,f., 


þan 
(1! 


20 


30 


85 


40 


im 
.t 


kvæþe 880 
quast, #2. „laubbiischel') xweig: sg. dal. 
kvaþ þat kráka, sat á kviste ein #47}, 
(omk) fallen at frændom sem fura at kviste 
Hm 4?, stondom á val Gotna ofan egg- 
móþom sem erner á kviste Hm 30?; 
pl. nom. í kué gengr hnefe, ef kvister 
þverra Am 697; dat. hann (Viþofner) 
stendr veþrglase á meiþs kvistom Mima 
F)18?; ace. Ofner ok Svafner hykk at 
á skyle meiþs kvisto (kvistom Wr) maa 
Grm 348. 

Compostta: kvist-skóþr; il- kvistr. 

*kvist-skóþr, adj. den xweigen schád- 
lieh: f. sg. nom. (sw.) (emk) vaþen at vilja 
sem viþr at laufe, þás en kvistskóþa (dze 
sonne) kömr of dag varman Hm 4}. 

1. kviþa, f. (vgl. ahd. queta rede' in: 
widar - queta) gedteht: sg. nom. kviþa 
Sigurþar Sg tið. (Æ), kviþa Guþrúnar Q/ór 
1lÍ tib. (I), um þetta er sjá kviþa ort 
Akvd; dat. hér er sagt í þessi kviþu 
frá dauþa Sigurþar Br 20 pr 1, 

Composita: Atla-kviþa, Guþrúnar-k viþa, 

Helga - kviþa, Hymes- kviþa, Sigurþar - 
kviþa, Vegtams- kviþa, Vglsunga- 
kviþa, Þryms- kviþa. 

2. kvíþa (dd; noræ. kvida, fær. kvíða, 
aschwed. qviþa, adíin. kvide; alts. quiðean, 
ags. cwiðan „wehklagen') fúrehten (eho): 
anf. esa konunglekt kvíþa mergo Forn 40?. 

kvíþenn, ad). (norw. kviden) xwer furcht 
geneigt; in: Ó-kvíþenn. 

kviþogr, adj. (zu kviþr „uenterleib', 
got. qiþus) sekhwanger: m. sg. nom. varþ 
Loptr kviþogr af kono illro Hdl 433. 

kviþr, m. (vgl. ags. cwiðe, m. „aus- 
spruch') 1) gerede, leumund; 2) sehick- 
salsspruch: sg. acc. kveld lifer maþr etke 
ept kviþ norna Hm 30}. 

Composatum: (1) heimes- kviþr. 

kvémr, adj. (norw. kvæm, aschwed. 
qvámber, adán. kvem; ahkd. quámi an: 
bi- quámi) wohin man leicht kommen 
kann, bequem xuginglich : n. sg. acc. (mit 
suffig. negat.) þar baþ hón (en lævísa 
kona) mik koma, es kvæmtke veit / eohin 
man, wie ste weiss, nte gelangen kann!) 
Gg 3?. 

kvón, f. s. kvón. 

„kvæne, adj. bewebt; in: full-kvæne. 

kvæþe, n. (norw. kvæde, fær. kvæði, 
aschwed. qváþi) 1) gedicht: sg. mom. eptir 
þeiri sogu er kvæþi þetta RP 4; dat. (mit 


591 kval 
suffig. art.) áþr létti kvæþinu mólu þær 
(ambáttar) her á hendr Fróþa Grt25; 
2) spruch. 

Composttum: (2) at-kvæþe. 

kval, f. (fær. kvöl, asehwed. qval, 
m.n., adán. kval; egl. alts. ahd. quála) 
qual, marter: sg. nom. kval þótte kvikre 
(Guþrúno) at koma í hús Atla Am 
94%. ace. kval hann (Hogne) vel þolþe 
Am 61. 

kvón, kvæén, /. (aschwed. qván an: 
broþor-qván, sona-qván; got. qöns, alts. 
quán, ags. cwén) frau, ehefrau: sg. nom. 
þege þú, Beyla! þú'st Byggves kvæn ok 
meine blanden mjgk Ls56!, kunneg kván 
Níþaþar Vkv 17! 32!, glrúnar skaltu kunna, 
ef þú vill, annars kvæn vélet þik í trygþ, 
ef þú truer Sd 7', kvýn's hans (Sigvarþar) 
Guþrún, en ek Gunnars Sg 7? sjau 
hundroþ manna í sal gengo, áþr kvæn 
konungs í ketol tóke Gþr III 7*, kvam þá 
Kostbera, kvæn vas hón Hggna Am 6'; 
voc. þá Vea ok Vilja léztu þér, Viþres 
kvæn! báþa í baþm of teket Ls 263; 
gen. beiþ hann (Vólundr) sinnar .. ljóssar 
kvánar, ef hónom of koma gorþe Vkv 7%, 
þyrmþak sifjom, svarnom eiþom, síþr 
værak heitenn hans kvánar vinr $g 28, 
vas bgrr skjaldar (Orkningr) bróþer hans 
(Hogna) kvánar Am 287; dat. hann 
(hamar) enge maþr aptr of heimter, nema 
fáre mér (hgnom fóre) Freyjo at kvæn 
(kvón) Érk 7% 10%, nú féra mér Freyjo 
at kvón Þrk 227, hónom (Svipdage) vas 
sú en sólbjarta brúþr at kvýn of kveþen 
Fy 42', at ætt ok nafne skalk jartogn vita, 
ef ek vas þér at kvýn of kveþen F) 46}, 
ór augom jarknasteina sendo hann (sendak) 
kunnegre kvýn Niþaþar Vkv 25! 37, 
skyldak skreyta ok skua binda horses kvgn 
hverjan morgon Gpr ÍS?; ace. eiþa skaltu 
mér .. vinna .. at þú kveljat kvýn Vól- 
undar .. þót vér kvýn eigem þás ér kunncþ 
Vkv 35%8, mon góþa kvýn Gunnarr eiga? 
Grp 42', kvýn fria sína Sg 9?; pl. nom. 
þat vas eige árar títt, at frá konungdóm 
kváner gengo Sg 14" (nur eine frau, 
niml. Brynhild íst gemeint, egl. Bugge 
Á. st.). 

kykvende, kvikvende, n. (norw. kvik- 
inde, asehwed. kvighandi) lebendes wesen, 
geschöpf, tter: pl. nom. hann (Fáfnir) átti 
ægishjálm or gll kvikvendi hrædduz viþ 


10 


þm 
st 


25 


40 


50 


kynne 592 


Rm 14 pr3; ace. báþu guþin alla hluti 
gráta Baldr ór helju, menn ok kykvendi 
(kykvendin Wr) FM 5. 

kylfa, f. (norw. kylla, asehwed. kylva, 
adán. kglve; vgl. ahd. kolbo) knattel. 
stecken; in: hesle- kylfa. 

kyn, 2. (nor. fær. aschwed. kyn, adán. 
kon; got. kuni, als. ahd. kunni, ags. cyn, 
afras. kin, ken) 1/ geschlecht: sg. gen. 
opt vito óggrla þeirs sitja inno fyrer, hvers 
þeir 'o kyns es koma Hýv 132?; ace. 
Óþenn á jarla þás í val falla, en Þórr á 
þræla kyn Hról 73; 2) sprössling, nach- 
komme: sg. voc. sgkksk, gýgjar kyn! ( rse- 
senbrut') lllr14*; 3) art; 4) als erstes 
glied ín adjectiv-composatis dent das 
worl als tnltensiv - praefix, um den begriff 
des adj. xu verstárken. 

Compostta: (4) kyn-birtr, kyn-ríkr; 
(1) mann-kyn; (3) alz-kyns, hvers- 
kyns. 

*kyn-birtr, ad). (part. prt. von birta) 
wunderbar glönxend: n. sg. nom. Grams 
-. kynbirt ísarn Sg 224. 

kynda (nd;, fær. kynda, sehwed. dral. 
kinda; mhd. kúnten) anztinden: inf. þú 
skalt, Hundingr! hverjom manne fótlaug 
geta ok funa kynda HHII38?; prt. ind. 
pl. 3. glværer urþo ok elda kyndo Ams'; 
kyndask anbrechen, eintreten (Mhff, DA 
V, 144 fg.): prs. ind. sg. 3. mjatoþr kyndesk 
at eno gamla Gjallarhorne Vsp 46. 

kyndr, adj. entstammt, entsprossen; 
in: alf-kyndr, ás-kyndr. 

kynge, f. erfahrenhett (bes. in der 
aauberkunde); in: fjal-kynge. 

<kynjan, 2., en: ó-kynjan. 

kynne, 2. (nor. aschwed. kynne, adán. 
kynde) 1) beschaffenhett, art, eegenschaft : 
sg. mom. kaupom vel saman, þat's vina 
kynuc JIHv 3“; ace. allar 'o illúþgar, 
ákkak þess kynne („das ast nicht merne 
art') Am 13'; 2) bewtrtung, gastliche 
aufnahme, gastmahl: sg. gen. kóper af- 
glape, es til kynnes komr, þylsk hann 
umb eþa þrumer Hýv 17!, at augabragþe 
skala maþr annan hafa, þót til kynnes 
kome Hýv 30?, árlega verþar skyle maþr 
opt fá, nó án til kynnes kome Hóv33?; 
3) verkehr, umgang. 

Compostta: (1) heim-kynne, ó-kynne, 

sal-kynne, sala-kynne; (2) ást-kynne; 
(3) man-kynne. 


593 kyn -ríkr 

kyn-ríkr, adj. hochgeboren: m. sg. nom. 
kynrikr konungr (Gunnarr) 0d 27“. 

kýr, f. (norw. kyr, ku, fær. kúgv, 
aschwed. adán. ko; alts. kö, ags. cú, afras. 
kú, ahd. kuo) kuh: sg. nom. átta vetr 
vastu fyr jarþ neþan kýr molkande ok 
kona Ls 23“ (Weinhold, Hr 7, 11); acc. 
ey getr kvikr kú Hóv 70; pl. nom. ganga 
at garþe gollhyrndar kýr, sxn alsvarter 
Þrk 231; ace. hof monk kjósa, horga 
marga, gollhyrndar kýr frá grams bue 
HH 4?. 


=kyrja, f. „twáhlerin'; im: val-kyrja. 

kyrr, adj. (norw. kjórr, fær. kyrrur, 
aschwed. qvar, adán. kvær; got. qairrus, 
mhd. kiúrre) ruhig, unbeweglich: m. sq. 
nom. verk þykkja þín verre miklo kjóla 
valde, an kyrr siter Hym 20?, Týr leitaþe 
tysvar hróra, stóþ at hváro hverr kyrr 
fyrer Hym 34“;  m. pl. nom. hví siteþ 
kyrrer? hví sofeþ life? Ghv 2!; n.sg. 
acc. (adz.) vilder ofvalt vægja, en vætke 
halda, kyrt of því láta .. Am 95“. 

Composstum: kyrr - seta. 

kyrra (rþ; norw. kjorra, nhd. kirren) 
1) beruhigen, beschwachtigen: tnf. (Konr 
nam) kyrra elda, sefa of svefja, sorger 
lægja RB45!;  prs. ind. sg.1. vind ek 
kyrre váge á ok svæfek allan sé Hýv 154}, 
Braga ek kyrre bjórreifan Ls18?; 2) locken, 
au bericken suchen: inf. hvat skalt, 
Konr ungr! kyrra fogla? Kþ47!; pr. 
ind. sg. 3. reiþ Konr ungr kjorr ok skóga, 
kolfe fleygþe, kyrþe fogla RB 47?. 

kyrr seta, f. (aschwed. qvar-sáta, adán. 
kvær-sæde) das ruhige daheimsatxen, 
frsedenszustand, frrede: sg. nom. vasa 
kyrrseta, áþr Knue felle Grt 14*. 

=kyrtla, f. mit einem rock (kyrtell) be- 
klesdete frau; in: geita-kyrtla. 

kyssa (st; nor. fær. aschwed. kyssa, 
adán. kysse; ags. cyssan, ahd. kussen) 
kiissen: ínf. (Þrymr) laut und líno, lyste 
at kyssa Þr 271, fyrr vilk kyssa konung 


lá, f. s. 16. 

lag, n. (norto. fær. lag, aschiwed. lagh, 
adán. lag, lav; alts. lag am: aldar-lag, 
gi-lag, or-lag, ahd. lag, m. tn: ur-lag; 
rgl. ags. lagu, f) 1) niederlegung, ab- 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


6 


20 


30 


40 


L. 


45 


lag 594 
ólifþan, an blóþogre brynjo kaster HH II 
43}, né hann (Sigvgrþr) kono (Brynhilde) 
kyssa ggrþe, né hunskr konungr hefjask 
at arme Sg4d?;  amper.sg. 2. kyss mik, 
Sváva! HHv 43!'; prt. ind. sg. 2. sá (Helge) 
es opt hefr grno sadda, meþan þú á kvernom 
kyster þýjar HHI36*; sg. 3. hitti Sigrún 
hann (Helga) ok rann á háls honum ok 
kysti hann HHII12 pr 9, (Sigrún) kyste 
ok kvadde konung und hjalme HH IT13?*. 

kæra (iþ; #norw. kjæra, fær. kæra, 
aschwed. kára, adán. kære; vgl. got. alts. 
ahd. karðön, ags. cearian) klagen: prt. and. 
pl. 3. Þjóþrekr ok Guþrún kærþu harma 
sín á milli „4lagten stch gegenseitig hr 
leid' Dr 18. 

kðnn, ad). (norw. kjon, fær. kgnur, 
aschwed. kön, adán. kan; ags. céne, ahd. 
kuoni) klug, verstándig : m. pl. gen. kemþr 
ok þvegenn skal kónna hverr ok at morne 
metr Æm 25!. 

kggorr, m. decke, wandel; tn: kggor- 
sveinn. 

kogor=sveinn, m. knaðe der noch an 
den teindeln lhegt, knirps: sg. dat. skyldak 
launa kggorsveine þínom kangenyrþe, ef 
ek komomk of sundet Hrbl 29. — Vgl. 
kggor-barn, n. (nor. kogge- barn) „twin- 
delkind', veriichtliche bexeichnung der 
menschen ber den rtesen, x. b. Fas. 11, 
232?; s. F. Detter, Hx 42, 56. 

kor, f. bett: sg. dat. légak siþan, nó 
sofa vildak, þrágjarn í kgr Gþr I145?. 

* Kóro= ljóþ „ n. pl. das led von Kara : 
dat. sem kveþit er í Káruljóþum HHI 
ö0 prð. 

kgstr, m. (nor. kost, fær. köstur) 
schetterhaufen; in: eike-kostr. 

kgtr, m. (norw. katt, fær. köttur, 
aschwed. katter, adán. kat; ags. cat, vgl. 
ahd. kazza, f.) katxe: sg.gen. ór kattar 
dyn ok ór kono skegge .. vas hann Gleipner 
gorr FM SS, ek hef .. Hyþbrodd kveþenn 
konung óneisan sem kattar sun HH 119*. 


legung, verlust (án compositis); 2) be- 
schaffenheit, tnhalt: sg. ace. lag heyrþe 
(Guþrún) orþa, hvat á laun mælto Am3?; 
3) plur. lag (adán. log, lov) satxungen, 
geselxe: ace. þær (norner) lyg lggþo, 


20 











601 láta 

hefna fgþor Grm 173 (Bugge, Aarb. 1869 
s.258); pri. ind. sg. 3. þess lézk Vále 
verþr at hefna Hdl 303, gorr lézk Gunnarr 
goll at bjóþa, sakar at bóta Gr II119', 
vesall lézk (Hjalle), vigs þeira es skylde 
váss gjalda Am 58?, fegenn lézk þó Hjalle, 
at hann fjor þæge Am 595, (Guþrún) áxte 
oldrykkjor at erfa bróáþr sína, samr lézk 
ok Atle at sína ggrva Ám 71?*; pl. 3. 
létosk þeir fúser aller upp rísa Am 27!; 
8) lassen (mit nachfolg. nf. oder part. 
prt.) und %war a) s.v.a. xulassen, ge- 
statten: prs. ind. sg. Í. (mit suffig. pron.) 
mik mono æser argan kalla, ef bindask 
lætk brúþar líne Árk16?; sg.3. jó lætr 
(maþr) til jarþar taka Skm 15?, fylker þér 
truer, es þik í fogrom lætr beits stafne 
bua HHv 14?, esat svá horskr hildemeiþr 
sem hers jaþar hyggja mundak, ef bróþor 
lætr á braut komask, en gþrom hefr aldrs 
of synjat Fm 369; opt. sg. 2. tak viþ 
hrímkalke .. heldr þú hana eina (Sif) 
láter meþ ása sunom vammalausa vesa 
Lsó3?; tmyper. sg. 2. lát ulfs fgþor sitja 
sumble at Le 10', móþor orþ .. lát þér í 
brjóste bua (Gg 16?, lát, enn itre, þat, 
aþlingr! nemask Grp 23?, (mit suffig. 
negat.) sifja silfr látaþu þínom svefne 
ráþa Sd28?; pl. 1. lýtom því þarfar ráþa 
Sg 439; pl. 2. láteþ enge mann epter sitja 
es benlogom bregþa kunne HH 153“; 
prt.ind. sg.2. hví hvetjask lézt mino fjorve 
at fara? Fmó5!, lézt þér alt þykkja sem 
etke være Am 90'; sg. 3. skamt lét vise 
vigs at bíþa HH I10!, (met suffig. negat.) 
(Brynhildr) léta sik letja langrar gongo 
Sg 44*%; pl.3. (mit suffig. negat.) létoat 
heldr segjask Am 283; opt. sg. 1. (mit 
suffig. pron.) nema gefask lótak Sg 37?; 
sg. 2. lenge liggja léter þú lyngve í þann 
enn aldna joton, ef þú sverþs né nyter 
Fm 27!; mat ellipse des ínf.: inf. mont 
Odrúno eiga vilja, en þik Atle mon eige 
láta (sel. eiga hana) Sg ö7?; betde constr. 
verbunden= pri. md. sg. 3. (mit suffig. 
negat.) létat buþlungr bóter uppe (seal. 
vesa) nó niþja in heldr nefgjold faa HH 
I12'; látask steh auf etw. einlassen: 
prt. ind. sg. 3. mer Atle þat einne sagþe, 
at hvárko lézk hgfn of deila, goll né jarþer 
Sg37?; b) machen oder bewirken dass 
etc. yeschteht, a) c. inf.: ínf. fggro skaltu 
heita ok láta fast vesa Hýv 1299, mál's 


10 


15 


20 


25 


30 


85 


40 


45 


láta 602 
mer at ríþa roþnar brauter, láta folvan 
jó flugstig troþa HH I48?;  prs. ind. 
sg. Í. (mat suffig. pron.) ykr lætk þat goll 
of gefet verþa Vkv 227; sg. 2. hvat lætr 
fylgja Helga nafne? HHv 7!, siga lætr 
þú brýnn fyr braar HHv19?; sg. 3. 
(Víþarr) lætr mege hveþrungs mund of 
standa hjor til hjarta Vsp 54?, hverr lætr 
(hverer láta ÆR) fljóta fley viþ bakka? 
HH I15!, Hamall lætr fljóta fley viþ bakka 
HHIl6'; opt.sg. 2. þar monk sitja ok 
sofa lífe, nema þú Sigvorþ svelta láter 
Sgll*;  sg.3. hqfþe skemra láte hann 
(Sigvgrþr) enn hára þul (Regen) fara til 
heljar heþan Fm 34!; umper. sg. 2. lát 
hann (ulf þinn) rinna meþ runa minom 
Hdl5?, hest enn hraþfóra lát hinig rinna 
Ghv 19?, (mat suffig. pron.) illan mann 
láttu aldrege óhgpp at þér vita Hóv 116*, 
láttu grgn sía þá, sonr! Sf 17, láttu á 
flet vaþa greppa gollskáler meþ gunna 
hgndom Akv 10'; pl. 1. látom und hýnom 
(Þóre) hrynja lukla ok kvennváþer of kné 
falla ÞPrk 15!, lýtom Velsunga viþrnám 
faa HHI54%*, lýtom sun fara feþr í sinne 
Sg 12!; pl. 2. láteþ (eikekgst) und hilme 
hæstan verþa Ghv 217;  prt. and. sg. 1. 
(mit suffig. pron.) ill iþgjald létk hana 
(Gunnlgþo) epter hafa síns ens heila hugar 
Hýv 1053, letk hann (Hrungne) falla ok 
fyrer hníga Hröl 35, létk gamlan .. 
Hjalmgunnar næst heljar ganga Hir8'!; 
sg. 2. lózt eld eta jafra bygþer HHo 103, 
sværo lézt þína sitja opt grátna Am 90*; 
sg. 3. Hlórriþe .. brátt let bresta bratstein 
glere Hym 307, (Sigurþr) lét reka ullar- 
lagþ fyr straumi Rm 14 pró, (Þórr) lét 
sígask á stólinn fast FM6'*, (Óþenn) lét 
of sal minn sunnanverþan hóvan brinna 
her alz viþar Hir 10', (Odrún) lét mar 
fara moldveg sléttan Od 3', þess lét (Bryn- 
hildr) harþar hefnder verþa Od 18!, hón 
(Brynhildr) lét sveltask at Sigverþe Od 
18“, Atle lét rinna lands sins á vit jó 
eyrskaan aptr frá morþe Akv 35!, skop 
lét hón (Guþrún) vaxa en skíran malm 
vaþa Akv 423, dótter lét Gjúka drenge 
tvá hniga Am 47!, lét hann (Jgrmonrekr) 
sér í hende hvarfa ker gollet Hm 20%; 


60 pl. Í. létom siga sáttmól okkor Sg 39'!, 


létom fljóta far sund yfer Od 293, skæva 
vér létom Am 923; pl. 2. lenge njóteþ 
landa ok þegna, es fróknan gram falla 





605 laun 

skr. 194); dat. full skal signa ok viþ fáre 
sea ok verpa lauke í log Sd 79; 2) kraut 
tiberhpt: sg. dat. vas grund groen gránom 
lauke Vsp 4*. (Bj. Magnússon Ólsen, Tí- 
mart 15, 37 fg.). 

Compossta: geir-laukr, itr-laukr. 

1. laun, f. (asehwed. lön, fær. loyn, 
adán. lón, vgl. got. ana-laugns, ana- 
laugnei, akd. lougin, m., lougna, f.) ver- 
borgenhest, heimlichkest, nur ím sg. acc. 
in der verbindung á laun heimlzeh: Helgi 
fór ok njósnaþi til hirþar Hundings konungs 
á laun HH 10, it monoþ lúta á laun 
saman Sgó“?, lag heyrþe (Guþrún) orþa, 
hvat á laun mælto Am 3?. 

Compositum : laun - þing. 

2.laun, #2. pl. (nor. fær.lon, f., aschwed. 
lön, n. pl. u. f., adán. logn, n. f.; got. laun, 
ags. léan, alts. lön, afras. lán, n., ahd. 
lön, m.n.) lokn, vergeltung, gegengabe: 
mom. fankak mildan mann .. eþa sins fear 
sváge .. at leiþ sé laun þegen Hýv40!; 
ace. af illom manne mondu aldrege góþs laun 
of geta Hóv 122?, ér heyrt hafeþ .. hver af 
hraunbua haun (Þórr) laun of fekk Hym 393. 

launa (aþ; norw. fær. lona, aschwed. 
löna, adán. lanne; ags. léanian, alts. ahd. 
lönön) 1) md (ehn) oder etw. (eht) mat 
etur. (eho) beloknen: prs. ind. pl. 2. veitkak 
ef verþ launeþ at vilja ossom Am 293; 
prt. ind. sg. 2. illom huga launaþer þú þá 
góþar gjafar Hról 61; part. pré.n. sg. acc. 
hefr hýnom alt illo launat Br i8?; 2) imd 
(ehm) etzo. (eht) vergelten od. heimxahlen, 
etw. an thm ráchen: nf. skyldak launa 
kogorsveine þínom kangenyrþe, ef ek 
komomk of sundet Hrbl 29, launa monk 
þér farsynjon, ef vit finnomsk í sinn annat 
Hrbl 144, vilkak læs leita, nema launa 
eigem Am l3'; Imper. sg. 2. launa svá 
leiþom lyge Sd 25". 

laun-þing, n. *eimliche xusammen- 
kunft: sg. acc. lék ek viþ ena linhvíto ok 
launþing háþak Hrbl 91. 

„lausa, f. das fretsein von etw.; tn: 
staþ - lausa. 

lausn, f. (norw. laysn, asckwed. lösn, 
adin. lasn; vgl. got. lauseins 2m: us- 
lauseins, ad. lösani tn: á-lösani) lösung, 
erlösung: sg. gen. (rúnar kvaþ ristnar) á 
lausnar lófa auf der erlösenden hand',d.h. 
auf der hand der geburtshelferin Sd 16}. 


Composttum: fjar- lausn. 


= 


þu 
o 


15 


20 


25 


30 


35 


40 


50 


leggja 606 

lauss, adj. (norw. laus, fær. leysur, 
aschwed. lös, adán. los; got. laus, alts. 
ahd. lös, ags. léas, afris. lás) ledag, frei: 
m. sg. mom. svá komer manna meirr aptr 
á vit, es lauss Loke liþr ór bgndom Bdr 
14?, þú fant at ek lauss life Fm 8%, 
sómþarorþa lauss hefr þú, seggr! of lifat 
Fy 3?; dat. monattu lenge svá leika 
lausom hala Ls49?; ace. engi maþr 
grandaþi gþrum, þótt hann hitti fyrir sér 
fgþurbana eþa bróþurbana lausan eþa 
bundinn Grt 12. 
Compossta: angr-lauss, ásta - lauss, 
bráþa-lauss, kosta-lauss, miskunn - 
lauss, móþor-lauss, munar - lauss, 
rót-lauss, sak-lauss, siþ -lauss, sorga - 
lauss, stjórn -lauss, vamma - lauss, 
ver-lauss, vilja-lauss, vin - lauss, 
vit-lauss, grlog -lauss. 
lausung, /. (and. lösunga) unzurerlás- 
stgkeit, trug: sg. ace. hlátr viþ hlátre skyle 
halþar taka en lausung viþ lyge Hóv 42, 
skalt .. gjalda lausung viþ lyge Hór 45. 

lax, m. (nor. laks, fær. laxur, asechwed. 
adin. lax; ags. leax, akd. lahs) lachs: 
sg. gen. falz Loki í Fránangrs forsi í lax 
líki Ls65 pr 1; ace. hann (Otr) hafþi 
tekit einn lax Fm ll; pl. ace. einn át 
(Þórr) oxa, átta laxa Érk 243. 

lé, m. (norzc. ljaa, asckwtd. adán. le; 
mnd. lehe, le) stehel; stchelförmage feder 
am schwanzxe des hahnes: sg. ace. ljósan 
lea skaltu í lúþr bera þanns liggr í Viþofnes 
valom #) 30! 

léa (léþa; asokwed. láa, adán. læ; vgl. 
got. leihran, alts. ahd. Mhan, ags. léon, 
afris. la) jmd (ehm) etw. (ehs) lehen: 
anf. mont mér, Freyja! fjaþrhams lea, ef 
mínn hamar mættak hitta? Érk3?, vápn 
til vigs at lea #)30*; opt. pl. 3. lopt ok 
lagr gange þér í lúþr saman ok lé þér æ 
friþdrjúgrar farar Qg ll*; prt. and. sq. 3. 
Óþinn léþi Dag geirs síns HH II 27 pr 8. 

leggja (lagþa; nor. fær. leggja, aschwed. 


5 lággia, adán. læggiæ, lægge;, got. lagjan, 


alts. leggian, ags. lecgan, afrís. lega, ahd. 
leggan) 1) eine person oder eine sache 
(ehn, eht) an ernen bestímmten ort brangen 
(legen, werfen): imper. sg. 2. legg munn 
viþ grgn Gþr 1123; pl. 2. leggeþ Mjallne 
í meyjar kné Þrk30?;  prt. ind. sg.1. 
(mit suffig. pron.) und fen fjators fátr of 
lagþak Vkv 36!; sg.3. hann (Óþenn) á 





609 leit 

leif, f. (norw. leiv, asehwed. lef, adán. 
leve; got. laiba, alts. léba, ags. láf, afris. 
láva, ahd. leiba) úberbleibsel: pl. acc. 
hvarfk ein þaþan andspille frá á viþ lesa 
varga leifar was die wölfe (von Sigurds 
leiche) tibrig gelassen hatten Gþr II 11?. 

leifa (fþ; norw. fær. leiva, aschwed. 
leva; got. laibjan an: bi-laibjan, alts. 
lébian sn: far-löbian, ags. læfan, afris. 
lávia, léva, ad. leiben) 7) tibrag lassen, 
aurúcklassen: nf. etko rétt leifa Am 78?; 
2) als erbe hinterlassen: pri. and. sg. 3. 
lgnd .. es mér leifþe Buþle 4m 90*. 

sleifp, f. nachlass, erbe; in: fgþor- leifþ. 

1. leika, f. (norw. fær. leika „spael- 
seug', schwed. leka, adán. lege „gespte- 
lin') gesptelin: sg. ace. (sól) kalla dvergar 
leiko (leika R) Dvalens Ale16? (ogl. jedoch 
Wimmer, Aarb. 1875 s. 197 fg.; DR II, 
104); pl.nom. vér vetr nio výrom leikor 
qflgar alnar fyr jorþ neþan Grt 11}. 

2. leika (lék; nor. fær. leika, asehtved. 
leka, adán. lege; got. laikan, ags. lácan, 
mhd. leichen) 7) steh rasch bewegen, hin 
und her fahren: tnf. þat kann ek et tionda, 
ef ek sé túnriþor leika lopte á Hýv 155', 
monattu lenge svá leika lausom hala Ls 
49?; prs. ind. pl. 3. leika Mims syner 
„sind tn lebhafter bewegumg' Vsp 46!; 
prí. ind. sg. 3. mærr (Erpr) of lék á mars 
bake „twtegte sich auf dem riicken des 
rosses' Hm l4?; pl.3. úrsvalar unner 
léko HHII12?; bes. von der xtingelnden 

der flammen: prs. ind. sg. 3. 
leikr hór hite viþ himen sjalfan Vsp ö7“, 
veitk á fjalle folkvitt sofa ok leikr yfer 
lindar váþe Fm 43?; opt. sg. 3. eiga þin 
all, es hér inne es, leike yfer loge Is 
65“; 2) spselen: nf. frétte Atle, hvert 
farner véro sveinar hans leika Am 74*; 
prt. ind. pl. 1. lókom leik margan Am 68?; 
pl. 3. sá þá sælboren (Guþrún), at þeir 
(Gjúkungar) sárt lóéko „dass ste em 
schlimmes spsel spselten', d. h. dass ste 
sn geföhrlicher lage waren Am 46'; 
part. prt. m. sg. nom. emkak litt leikenn 
„mtr sst ntekt wenig (d. h. sehr schlimm) 
mitgesptelt' Am 85*%; |. eho mat etuw. 
sptelen: nf. sáto hjón, sqosk í augo, 
Faþer ok Móþer, fingrom at leika R6 27, 
þar (á Óskópne holme) gll skolo geirom 
leika goþ („mit speeren sptelen', d. í. 
kömpfen, vgl. geir-leikr, m. „kampf') 


5 


20 


25 


30 


36 


40 


45 


50 


leit 610 
Fm 15?; prt. ind. sg. 3. lék hón (Guþrún) 
tveim skjoldom „sptelte mit x10ea schilden', 
d.1. trieb eim doppelspæl, verbarg thre 
wahre gesinnung . heuchelte eine andre 
Am 70%; |. viþ ehn mat ymd sptelen: 
prt. ind. sg. 1. lék ek viþ ena línhvito ok 
launþing háþak Hrðl 91; 3) scherxen, 
spotten: part. prt. m. sg. nom. Loka þat 
veit at hann leikenn es „das st Lokes 
etgentúmlichkeit, dass er xum spolt ge- 
metgt íst' (vgl. Grdte. 196*, E. Kölbang, 
Germ. 21, 27; anders FJ I, 1200) Ls 193; 
4) 1. ehm í mun ýmd locken, reixen: 
prt. ind. sg. 3. lék mer meirr í mun 
meiþmar þiggja Sg 39?; 5) etw. (eht) 
ausfúhren: prt. ind. pl. 3. hgfþom á 
skriptom þats skatar léko Gór Il 15?; 
6) jmd (ehn) siberlisten: prs. opt. pl. 3. 
ves þú viþ gl varastr ok viþ annars kono 
ok viþ þat et þriþja, at þik þjófar né leike 
Hóv 1309; prt. ind. sg. 3. ef hann (Helga) 
sær of lék eþa sverþ of beit, þeim skalk 
gumna grand of vinna HHv 383, þau á 
váge vindr of lék Gþr 16?. 

Compositum des part. prt.: hug-leikenn. 

leik -borþ, n. sptelbrett, brett auf 
welchem ein brettsptel (tafl) gesptelt wird : 
sg. dat. ljóto leikborþe skaut fyr mik en 
lævisa kona (,schob mir ein böses sptel- 
brett vor', d.h. stellte mir eine gefáhr- 
lhche aufgabe) Gg 3!. 

leikr, m. (norw. leik, fær. leikur, 
aschwed. leker, adán. leg; got. laiks, ags. 
lác, ahd. leih) spæel, sport: sg. nom. opt 
vas sá leikr betre, þás þau lint skyldo 
optarr umb faþmask fyr gþlingom Akv 433; 
dat. bjarnar leike eþa barne konungs .. 
verþet maþr svá tryggr at þesso true 
Hóv 85*; ace. fyr kveþk mér minna at 
fremja leik þenna Am 603, lékom leik 
margan Am 68?; pl. ace. (Jarls syner) 
nýmo leika .. sund ok tafl f%p42?. 

Compostta: leik-borþ; egg-leikr, hilde- 

leikr, hjor- leikr. . 

1. leiptr, f. blitx: pl. nom. brá ljóma 
af Logafjllom, en af ljómom leiptrer 
kvýmo HH I 15? — Als name etnes 
flusses Grm 28% HH II 29?. 

2. leiptr, n. dass.: pl. mom. kómu leiptr 
yfir þá ok stóþu geislar í skipin FH 1116 pr 2. 

leit, f. (norw. leit) suche: pl. dat. 
hvers þú leitar eþa hvers þú á leitom est? 


Fj2!. 





613 leiþe 

„ leiþe, n. (fær. leiði) grab: ag. ace. reiþ 
Óþenn fyr austan dyrr þars hann visse 
volo leiþe Bdr 4?. 

leiþr, adj. (nor. leid, fær. leiður, 
aschwced. leþer, adán. led; alts. léth, ags. 
láð, afrts. léd, ahd. leid) leid, unbeliebt, 
verhasst, toiderwirtig: m. sg. nom. ljúfr 
verþr leiþr, ef lenge sitr annars fletjom 
á Hóv35?, sjaldan hitter leiþr í liþ Ho 
66“, monk þik viþ bglve brenna ganga, 
líkna ok lækna, þót mér leiþr seer Gr 
II40“; dat. opt sparer leiþom þats hefr 
ljúfom hugat Hóv 393, launa svá leiþom 
((lydom' BR) lyge Sd25'; f. sg. nom. leiþ 
estu mannkyne HHv 25!; ace. mggr fann 
gmmo mjok leiþa sér Hym8!; n. sg. nom. 
alt vas mér þat leitt es ek leitk HHv 28'; 
pl.nom. fankak mildan mann .. eþa síns 
fear sváge .. at leiþ sé laun þegen Hóv 
40%, leiþ eromk fjall FM2'; compar. 
m. sg. nom. matr sé þér leiþare (leiþr Á, 
meirr leiþr Á) an manna hveim enn fráne 
ormr meþ firom Skm 27}. 

Compossta: leiþ -stafer; hvar - leiþr, 

ó-leiþr, þjóþ- leiþr. 

*leiþ -stafer, m. pl. dinge dze abscheu 
erregen, schandtaten: pl. ace. órr estu, 
Loke! es þú yþra telr ljóta leiþstafe 
Ls 29?. 

leka (lak; norw. fær. leka, aschwed. 
láka, adán. lække; ags. leccean, mhd. 
lechen) lecken, tropfen: part. prt. n. sq. 
acc. þær (hugrúnar) of hugþe Hróptr af 
þeim lege es leket hafþe ór hause Heiþ- 
draupnes ok ór horne Hoddrofnes Sd 13 ?. 

lemja (lamþa; norw. fær.lemja, asehwed. 
lámia, adán. læmje; ags. lemian, afris. 
lema, akd. lemjan) 7) sehlagen: pri. opt. 
sg.1. ef ek sþle ættak sem Ingunar- Freyr 

- merge smæra mólþak þá meinkróko ok 

lemþa alla í liþo „twúrde ste ganx ín 
atiicke schlagen' Ls 43“; part. pri. m. 
sg. acc. hqgfom einn feldan, lamþan til 
heljar „totgesehlagen' Am 4l*; 2) er- 
schlagen, xerschmettern: pri. ind. sg. 3. 
(Þórr) ætt jatons alla lamþe Þrk 31; 
lemjask zersehmettert werden: nf. qll 
montu lemjask HHvo 21?. 

lenge, adv. (norw. lenge, fær. leingi, 
asehwed. lánge, adán. længe) 1) lange, 
lange xest: ljúfr verþr leiþr, ef longe sitr 
annars fletjom á Hýv 35? hvat skal hann 
(maþr sás mange ann) lenge lifa? Hýo 


5 


bn 
ot 


20 


25 


30 


85 


40 


áð 


50 


lengja 614 
50, ljóþa þessa mondu, Loddfáfner! lenge 
vanr vesa Hóýv 162*%, hefk lenge faret 
Vm 83% Agnarr var þar konungr lengi 
síþan Grm 54 pr 7, fórot lenge, áþr líta 
nam aptr Óþens sunr eino sinne Hymn 
36', fórot lenge, áþr liggja nam hafr 
Hlórriþa halfdauþr fyrer Hym 38, monattu 
lenge svá leika lausom hala Ls 49!, (hvelpr) 
galdrs fgþor gó of lenge Bdr3?, dauþ 
vask lenge Bdr ö*, hann (Lýr) lenge mon 
á brods odde bifask #) 32!, þat (Lyfjaberg) 
hefr lenge veret sjúkom ok sýrom gaman 
F7 36', lenge ek sat Lyfjaborge á Fy 49', 
leiþ eromk fjall, vaska þar lenge á FM 2, 
sat hann (Vólundr) svá lenge, at hann 
sofnaþe Vkv 13', hann (Helge) harþan lét 
Hunding vegenn þanns lenge réþ lgndom 
ok þegnom HH 1I10*, lægra hlut lenge 
bórom HH II 24*, Sigmundr konungr 
dvalþiz lengi í Danmgrk Sf 24, rauþo golle 
hykk mik ráþa mono svá lenge sem ek 
life Rm 9?, lenge liggja léter þú lyngve 
í þann enn aldna joton, ef þú sverþs nó 
nyter Fm 27!, lenge svafk, lenge sofnoþ 
vask Sd4!, ástrýþ þín vilk gll hafa svá 
lenge sem ek lifo Sd 21*, lenge njóteþ 
landa ok þegna Br 103 skalat ulf ala 
ungan lenge $g 127, mono viþ ofstríþ alz 
til lenge konor ok karlar kvikver fóþask 
Hír 14!, lenge hvarfaþak, lenge huger 
deildosk Gór IT 6', (Hjalle) lifera svá 
lenge, lgskr mon æ heitenn Am 57“, lyst 
vgromk þess lenge at lyfja ykr elle Am 
(3? 2) an xukunft (2): ef vér fimm 
suno fóþom lenge, átt of góþa óxla knættem 
Sg 185 (vgl. Jedoch Bugge, Beitr. 22, 121); 
compar. lengr lánger: monkak því leyna 
lengr Ls36 ?, einn mundeSigvgrþr gllo ráþa, 
ef lengr lítlo life helde Br 8*, einn vakþe 
Gunnarr gllom lengr Br 124, hræddr vas 
hvergæter, helta in lengr rúme Am 58', 
vas kostr enge rekkom rakklýtom ráþ enn 
lengr dvelja Am 61?, hann (Mýsingr) baþ 
þær (ambáttir) mala lengr Grt 31, sofeþ 
eige lengr an of sal gaukar, eþa lengr an 
svá ljóþ eitt kveþak Grt 7%%;  superl. 
lengst am lingsten: viþrgefendr ok endr- 
gefendr erosk lengst viner Hóv 41?. 

Compositum: of-lenge. 

lengja (gþ; norw. lengja, fær. leingja, 
aschwed. lángia, adán. længe; ags. ahd. 
lengan) verlángern: ínf. ef þú eykr orþe, 
ilt mont þér lengja Am 37“. 





617 leyna 

leyna (nd; norw. lsyna, fær. loyna, 
aschtwed. löna, adán. lanæ, lane; got. 
laugnjan, alts. lögnian, ags. lígnian, ahd. 
louganen) efso. (eho) verbergen, verheim- 
lichen, verschwesgen (vor jmd: ehn): nf. 
eyvito leyna mega ýta syner þvís gengr 
of guma Hýo 28*, monkak því leyna lengr 
Ls36?, skaltat leyna, þót ljótt see eþa 
mein ggresk á minom hag Grp 223, mákak 
því leyna Amól?; prt. ind. sg. 3. hann 
( Vilmundr) varþe mey varmre blæjo fimm 
vetr alla, svát sinn fgþor leynde Od 5“; 
pl. 3. (ærer) Guþrúno gorla leyndo þvís 
heldr vita holfo skylde Od25?; leynask 
stch verbergen: inf. þau (Lif ok Lifþraser) 
leynask mono í holte Hoddmimes Vm 45 !. 

leysa (st; nor. lgysa, fær. loysa, 
aschwed. lösa, adáin. losæ, lase; got. 
lausjan, alfs. lósian, ags. lýsan, lísan, 
afris. lésa, ahd. lósjan) 17) lösen, los- 
machen, losbinden: nf. bjargrúnar skaltu 
kunna, ef þú bjarga vill ok leysa kind 
frá konom (,frauen entbinden') Sd8?; 
prs. ind. sg. 3. (Freyr) leyser ór hgptom 
hvern Ls37“;  prt.amd. sg. 2. bol vant 
þú, bróþer! es þú þann belg leyster „den 
sehlauch öffnetest', d.h. den mund xum 
reden auftatst Hm 27?; sg. 3. (Guþrún) 
hvelpa leyste Akv 44?; 2) loskaufen: 
emper. sg. 2. (mit suffig. pron.) haufoþ þitt 
leystu heljo ór Rm Í*. 

Composttum: leyse- galdr. 

„leyse, n. mangel; in: geþ-leyse. 

*leyse-galdr, m. lösender od. befretender 
xauber : sg. acc. leysegaldr lætk þér fyr legg 
of kveþenn, ok stækr þá láss af limom(Gg 10?. 

líf, n. (norsw. adán. liv, fær. liv, aschwed. 
lif; alts. afrss. hf, ags. lif, ahd. lib) 
leben: sg. mom. eino dágre vgromk aldr of 
skapaþr ok alt líf of laget Sem 13!, þege 
þú, Heimdallr! þér vas í árdaga et ljóta 
líf of laget Ls48?; gen. monk segja þér 
lífs srvæna ljósa brúþe Sg 52, baþ Guþrún 
sonu sína, át þeir bæþi Gjúkungum Lífs 
Dr 14, lífs telk výn gnga Am 85“; dat. 
sá sésk fylker (Hróþmarr) fæst at life 
HH 11*, heill skalt, vísel virþa njóta .. 
ok una lífe HHIS7?, sitka svá sæl at 
Sevafjollom ár né of nætr, at unak life 
HH II 35', samer eige mér viþ sun Buþla 
ætt at auka nó una life Gór 1128}, viteþ 
mino life faret Æm 10', einn munde Sig- 
verþr gllo ráþa, ef lengr litlo life helde 


en 


10 


þa 


5 


20 


25 


80 


of sték, at lifa skyldak Gho 13*; 


85 


“m 
= 


46 


50 


lifa 618 
Br 8% hón (Brynhildr) sér at life lgst né 
visse Sg 5, monk sitja ok sofa life Sg 11?, 
hví siteþ kyrrer, hví sofeþ life? Ghv2', 
Atlo mon gndo týna, sælo sinne ok sona 
life Sg 593, þóttomk gllo betra, ef léte 
mik lífe týna Gór I113*, undromk þat, 
hví epter mák .. lífe halda Od31?, fyrr 
verom fullráþa at firra yþr life Am 40?; 
ace. þær (norner) líf kuro alda bgrnom 
Vsp 205, þitt veitk lif of liþet Grmö53?, 
segþu þat, Andvare! ef þú eiga vill líf í 
lýþa sglom Æm 3?, langt líf þykkjomka 
lofþungs vita Sd 37. — Als wetbl. eigen- 
name Vm 4ð!. 

Compositum: lifs- hvatr. 

lifa (íþ; norw. fær. aschwed. liva, adán. 
livæ, live, leve; got. liban, alfs. libbian, 
ags. libban, afras. libba, akd. lebén) 
1) leben, am leben sein, ein leben fúhren : 
enf. ósnjallr maþr hyggsk mono ey lifa, 
ef hann viþ vig varask Hýv 16', hvat 
skal hann (maþr sás mange ann) lenge 
lifa? Hóv 50“, þeim es fyrþa fegrst at lifa 
es vel mart vito Hýv 54? þat kann ek 
annat es þurfo ýta syner þeirs vilja læknar 
lifa Hýv 1477, (eple) monk þér, Gerþr! 
gefa, friþ at kaupa, at þú þér Frey kveþer 
óleiþastan lifa „Skm 19%, órnar soltnar, 
monom enn lifa Sg 49?, doo þá dýrer .. 
léto á leste lifa íþrótta Am 63?, því land 
prs. 
end. sg. 1. rauþo golle hykk mik ráþa mono 
svá lenge sem ek life Æm 97, ástrýþ þín 
vilk gll hafa svá lenge sem ek life Sd 
21!, þú fant at ek lauss life Fm 8*, (mit 
suffig. pron.) hefk fimm vera forspell 
beþet .. þó enn lifek Bór 145, nú's mér 
enge (týja), es ek einn lifek Ákv 28; 
sg. 2. góþan mann teygþu þér at gaman- 
rúnom ok nem líknargaldr, meþan þú lifer 
Hýv119%; sg.3. (Gollveigo) þrysvar brendo 
-. þó enn lifer Vsp 215, sá es sæll es sjalfr 
of á lof ok vit meþau lifer Hýv 9? hvat 
lifer manna þás enn mæra liþr fimbolvetr 
meþ firom? Vm 443, vitoma á moldo menn 
in sélle, meþan fjórer vér folke rýþom 
ok sá enn hunske herbaldr lifer Sg 183. 
hana (Svanhilde) mono bita Bikka róþ, 
þvít Jormourekr óþarft lifer Sg 63?, maþr 
hverr lfer at munom sinom Od32*, (mit 
suffig. negat.) lifera nú Hggne Akv 287, 
(Hjalle) lifera svá lenge, lgskr mon > 
heitenn Ám ö7?;  pl.1. mál ok manvit 





át liggja 
liggja und aske Yggdrasels, an of hygge 
hverr ósviþra apa Grm 34!, vængbráþer 
trér liggja í Viþofnes liþom #} 24', liggja 
í grindom fyr Gnipalunde brimdýr blásvort 
HH 152!, liggja at jorþo allra flester niþjar 
þíner at ngom orþner HH 11 20', liggja 
línklæþe þaus ér litt rókeþ Am 15?, hoggner 
tveir (bróþr) liggja Am 51?; opt. sg. 3. 
ligge okkar enn í mille .. egghvast ísarn 
Sg 67!; wmper. sg. 2. þú, Fáfner! ligg í 
fjorbrotom Fim 219; part. prs. m. sg. nom. 
sjaldan liggjande ulfr lær of gotr Hóvöð?, 
opt .. liggjande lyge of beller Þrk 9; 
dat. (þeir) vógu at honum (Sigurþi) liggj- 
anda ok óbúnum Br20 pr8; pri. ind. 
sg. 1. (mit suffig. pron.) ágeshjalm bark 
of alda sunom, meþan ek of menjom lák 
Fm 16?, eitre fnástak es á arfe lák miklom 
míns fgþor Fm I8!; sg. 2. látt und stgþom 
heima HH 143'!, afle mino attak viþ orms 
megen, meþan þú í lyngve látt Fm 26; 
sg. 3. móþer mín lá fyr mildings skipom 
HHo 199, hann (Helgi) lá meþ her sinn í 
Brunavágum HHlI4 pr 3, Fáfnir lá á 
Gnitaheiþi Em 14 pr 2, gllo golle .. kná 
hann (Sigvgrþr) einn ráþa, fjglþ því es 
und Fáfne lá Fm 34“, Sigurþr .. sá at 
þar lá maþr ok svaf Sdó, goll þats und 
Fáfne lá Hlr 104, (hjarta) bifþesk hglfo 
meirr (sváge mjok) es (þás) í brjóste lá 
Akv 24% 265, gullhringr einn lá þrjá vetr 
viþ þjóþveg á Jalangrsheiþi Grt 13; pl. á. 
Helgi ok Atli lágu skipum í Hatafirþi 
HHo li pr 6, blóþe í bragnar lógo Hm 
24*R; opt. sg. 1. (mit suffig. pron.) lægak 
síþan .. þrágjarm í kgr Gýr 11 45'; 
2) steh erstrecken, sich ausdehnen: ínf. 
land es heilakt es ek liggja sé ýsom ok 
alfom nær Grm4!; prs.ind. sg. 3. hvé 
sú jorþ heiter, es liggr fyr alda sunom, 
heime hverjom í? Alv9?; pi. 3. til góþs 
vinar liggja gagnveger, þót hann sé firr 
farenn Hóv 34, liggja til Gjúka grónar 
branter Fm 41'; 3) praegn. daliegen 
ohne nutxen xu gewihren: prt. ind. pl. 3. 
lond þau lógo es mér leifþe Buþle Am 
90*> 4) vorhanden seim: ínf. Baldr hefr 
sér of ggrva sale á því lande es ek liggja 
veit fæsta feiknstafe Grm12?; 5) mit 
Praepp. ú. advv.: |. fram nach vorwiirts 
stch erstrecken: prt. ind. pl. 3. fram lógo 
branter Hm 17!; |. fyrer vorne egen: 
pri. ind. sg. 2. þú vast, hálal fyr hildings 


20 


25 


35 


40 


áð 


ö0 


líkn 622 
skipom ok látt í fjarþar mynne fyrer HHv 
18?; da legen: nf. liggja nam hafr 
Hlórriþa halfdauþr fyrer Hym 38!; |. ehm 
fyrer ymd vor augen liegen, erkennbar 
seim: prt. ind. sg. 3. lá mer of ásko æve 
þinnar ljósast fyrer líta epter Grp 21'; 
l yfer dariiber liegen: prs. ind. sy. 3. 
hér stendr Baldre of bruggenn mjoþr, 
skírar veigar, liggr skjoldr yfer Bdr 7?. 

Compositum des part. prt.: hring- 

legenn. 

lík, n. (norw. fær. asehwed. lik, adán. 
lig; got. leik, alts. afrís. lík, ags. líc, n., 
ahd. líh, f.) 7) gestalt: sg. dat. vitka líke 
fórtu verþjóþ yfer La 243, falz Loki í 
Fránangrs forsi í lax líki 7265 pr 1, hafnar- 
mark þykker hléglekt vesa, þars þú í 
steins líke stendr HHo 30*, hann (And- 
vari) var longum í forsinum í geddu líki 
Em 9, Otr hét bróþir várr .. er opt fór 
í forsinn í otrs líki Æm II, Fáfnir lá á 
Gnitaheiþi ok var í orms líki Æm ldpr2; 
2) körper: sq. nom. halde ( es möge un- 
versehrt bleiben') þér lík at liþom Gg 12; 
3) leiche: sq. ace. (mat suffig. art.) Sig- 
mundr bar líkit út á skipit Sf2/; 4) ge- 
schöpf, person: sg. ace. jarls ynþe þóttomk 
etke vesa nema viþ þat lík at lifa Hýv 96*. 

„líkan, n. (nor. likan) *etchen, bild; 
an: mann-líkan. 

líke, n. (fær. líki, got. leiki an: ga- 
leiki) 7) gletehhett, áknlachkeit: sg. nom. 
þursa like (, etwas rtesenáhnliches') þykkj- 
omk á þér vesa Alv 23; 2) áusseres, 
úussere schönheit: sg. ace. (skal) líke leyfa 
ens ljósa mans Hýv9l?; 3) gestalt: sg. 
ace. (?) Fránmarr jarl hafþi hamaz í arnar 
líki HHvöð prð; 4) leiche: sq. ace. 
(mon ek) vexa vel blæjo at verja þitt líke 
Am 977. 

Composttum: lægjarn - líke. 

líkn, f. I) entschádigung, trost: sg. 
nom. sú eromk líkn es ek vask langt heþan 
gísl of sendr at goþom: þá ek mog gat 
þanns mange fiar Ls35'; pl. gen. hvat 
mon til líkna lagt Sigverþe? Grp 30!'; 
2) hetlung, halfe, rettung: sg. gen. (rúnar 
ristnar) á líknar spore (?) Sd 16“; pl. gen. 
leitaþak í líkna (,darin suchte ich ret- 
tung') at letja ykr heiman Am 45!; 
3) gnade, gunst (in: líkn- fastr). 

Compostla: líknar-galdr, líkn-fastr, 

líkn - stafer. 











629 liþe 

(Guþrún sá) fránar sjóner fylkes liþnar 
(„erlosehen') Gþr 113?;  n.sg. ace. þitt 
veitk líf of liþet Grmóa3?; 3) sterben: 
part. prí. m. sg. acc. myndega losteg at 
liþenn fylke jgfor ókunnan arme verja 
HHv 429; pl. nom. lifna mundak nú kjósa 
es liþner 'o HHIIT21?%, laug skal górva 
þeims liþner 'o Sd34!; dat. nú 'ro brúþer 
byrgþar í hauge, lofþa diser hjá oss liþnom 
HH II459; 4) unpersönl. xu ende fiihren, 
aufhören machen: prs. ind. sg. 3. hvat 
lifer manna, þás enn mæra líþr fimbolvetr 
meþ firom? „wenn der winter vortiber 
tst' Vím 44*, lýtomk því valda, es líþr 
þína áve „dass es mit deinem leben xu 
ende geht' Am 86?; prt. tind. sg.3. morgen 
mest vógo unz miþjan dag lídde „bis der 
miltag voriiber war' Am 49!, lídde 
randa rym „der schildlirm hörte auf" 
HH I18?. 

Compositum des part. prs.: 

líþande. 

liþe, m. 7) gefolgsmann, krieger: pl. 
nom. Grafvitnes liþar Grm 3420, lang- 
barþs (Atla) liþar Gþr I120*; 2) mann 
úberhpt. 

Composita: ás-liþar, ver- liþar. 

1. liþr, m. (nor. lid, fær. liður, asehtced. 
líþer, adán. lid, led; got. liþus, alts. afrís. 
líth, ags. lið, akd. lid) glied: pl. dat. 
fjölkunnegre kono skalattu í faþme sofa, 
svát hón lyke þik liþom Hóv 1125, halde 
þér lík at liþom Gg 12*, vængbráþer tvær 
liggja í Viþofnes liþom Fy 24!; acc. baug 
þú gef, eþa þat (tré) biþja mon þér læs 
hvers á liþo Hóo 135“, á lófom þær (bjarg- 
rúnar) skal rísta ok of liþo spenna Sd 83; 
2) teil eines grösseren ganxen, bruckhstiick, 
stick: pl. ace. ef ek gþle ættak sem 
Ingunar - Freyr .. merge smára mglþak 
þá meinkróko ok lemþa alla í liþo „toiirde 
sie ganx in stúicke schlagen' Ls 43*. 

2. liþr. m. gtinstiger augenblick: sg. 
ace. sjaldan hitter leiþr í liþ „der ean- 
beltebte trifft nie den geeigneten xeitpunkt, 
kommi immer ungelegen' Hór66*(Hj. Falk, 
Ark. 5, 112; anders FJ, Ark. 14, 202). 

3. liþr, m. (norw. adán. lind zm: lind- 
orm, asehwed. lind an: lind-ormber; ahd. 
lint) sehlange; tn: linn - venge. 

*liþ-skjalfr, adj. ver das volk ín 
tchrecken, in verwirrung setxt (2): m. sq. 
nom. liþskjalfr Loke #) 34*. 


folk - 


25 


86 


40 


3 
si 


ljóss 630 
liþeskjalf, f. (Akv 14!) s. hliþeskjalf. 
ljóma (aþ; morw. ljóma, fær. ljóma) 

leuchten: prt. ind. sg. 3. á fjallinu sá hann 

(Sigurþr) ljós mikit, svá sem eldr brynni, 

ok ljómaþi af til himins Sd 3. 
ljóme, m. (norw. ljome, fær. ljómi; 

alts. liomo, ags. léoma) glanx, strahl, 

licht: sg. dat. brá ljóma af Iogafjallom 

HHT15', nema at liþe lofþungs ljóma 

bregþe HH 11 35?, þann (sal) hafa horsker 

haler of ggrvan ór ódskkom ógnar ljóma 

(„aus stromglanzx', d. h. aus gold) Fm42“; 

ace. sende óro allvaldr þaþan .. iþgnógan 

ógnar ljóma brognom bjóþa ok burom þeira 

HH1I22?; pl. dat. af ljómom leiptrer 

kvómo HHI15?; baildi. sg. dat. nam at 

vaxa fyr vina brjósta almr itrborenn 

(Helge) ynþes ljóma „tm glanze des gliieks ' 

HHI9?. 
ljónar, m. pl. menschen: gen. mál es 

dverga í Dvalens liþe ljóna kindom til 

Lofars telja Vsp 14?. — Zur etymol. vgl. 

Bugge, Ark. 2, 218, "wo auch belege fúir 

das anderwettige vorkommen des wortes 

gegeben werden. 

ljóre, m. (norw. ljore, fær. ljóari, 
aschwed. liuri, adán. lyre) öffnung ím 
dache durch die der rauch hinaus xtcht 

sg. acc. fello eitrdropar inn of ljóra Vsp 38?. 
ljós, n. (nor. ljos, fær. ljós, asehwed. 

lius, adán. ljus) J) heht, glanx: sg. ace. 

þar (at Ægis) var lýsigull haft fyrir elds 
ljós Las 11, á fjallinu sá hann (Sigurþr) 
ljós mikit, svá sem eldr brynni $Sd2, 
fríþra vilk dauþa fara í ljós annat (,1n 
ein anderes licht', d. h. íns jensetts) 

Am 82%; 2) fackel: pl. dat. meþ brinn- 

andom ljósom ok bornom viþe svá vas 

mér vilstigr of vitaþr Hóv 99?. 
Composttum: ó -ljós. 
ljóss, adj. (norw. ljos, fær. ljósur, 

aschwed. lius, adán. ljus) 1) lewehtend, 

glinxend, hell: m. sg. dat. (Kostbera) inte 
orþstafe at elde ljósom Am 97; ace. ljósan 
lea skaltu í lúþr bera #) 30'; pl. ace. 
verþa gflgare aller á nýttom danþer dolgar 
an of daga ljósa HHII50“; n.sg. dat. 

(sw.) þik skyle aller eiþar bíta þeir es 

Helga hafþer unna at eno ljósa Leiptrar 

vatne HH1II293; 32) von glinxender od. 

weisser haulfarbe: m. sg. dat. ein nam 

þeira (valkyrja) Egel at verja .. faþme 

ljósom VPkv 2*; f.sg. gen. beiþ hann 
21* 





633 lof- gjarn 
die innenseite der hand, hand úiberhpt: 
sg.dat. (rúnar ristnar) á lausnar lófa Sd 
16*, brá hón (Guþrún) til bots bjortoni 
lófa Gþr III8!; pl. dat. á lófom (lófa Vs) 
þær (bjargrúnar) skal rísta Sd 83. 

Hlof-gjarn, adj. ruhmbegterig: m. sq. 
dat. loge allr légþesk fyr lofgjgrnom (Sig- 
verþe) FH 2!. 

lof-sæll, adj. durch ruhm begliickt, 
ruhmresch: f. sg. nom. lofsæl kona (Bryn- 
hildr) Grp 48?. 

lofþar, m. pl. mánner: gen. lofþa díser 
HHII45S*, Sigvarþr .. hollvinr lofþa FH4?. 

lofþungr, m. first, köntig: sg. nom. 
þær (norner) austr ok vestr enda fólo, 
átta lofþungr land í mille HHI4?; gen. 
eisande gekk und gþlingom lofþungs flote 
lgndom fjarra HH I28“, sitka svá sæl at 
Savafjallom ár nó of nætr... nema at liþe 


lofþungs ljóma bregþe HHII35?, langt * 


lif þykkjomka lofþungs vita Sd 373; dat. 

vilk þer í faþme, fylker! sofna, sem lofþ- 

tuge lifnom myndak HH II 46. 

loga (aþ; norw. fær. loga, aschwed. 

lugha, adán. loge) lodern, brennen: tnf. 
þat kann ek et sjaunda, ef ek só hóvan 
loga sal of sessmggom Hóv 152', hyr sék 
brinna en hauþr loga Hdl 50!. 

1. loge. m.(norw.loge, fær. logi, aschwed. 
lagi, adán. logo, love; mhd. lohe) lohe, 
great: sg. nom. hverer ráþa áser eignom 
Boþa, þás sloknar Surta loge? Vm 50}, 
Víþarr ok Vále byggva vé goþa, þás 
sloknar Surta loge Vm51?, eiga þín all, 
6s hér inne es, leike yfor logo Ls 65“, 
of lond ok of log sem loge fóre Hdl 24', 
blæjo hugþak þína brinna í elde, hryte 

Qr loge hús mín í gögnom Am 15?, eldr 
nam, at ósask .. ok hýr loge viþ himen 
fnæfa FH 2? loge allr lægþesk fyr lof- 
Blornom FH 2! (mit suffig. art.) loginn 
stóþ viþ himin FH2*; dat. brestanda 
boga, brinnanda loga .. verþet maþr svá 
tryggr at þesso true Hýv 8S4', ásbrú brinn 
Wlloga Grim 295, brann jarþ loga Þrk 213; 
ace. hvats þat flagþa es stendr fyr for- 
Brþom ok hvarflar umb hættan loga? 
Fj1?, finn mér lindar loga „acogenglut', 
d.s. gold Rm 1*. 
Composita: ben-loge, vafr-loge. 
2. sloge, m. (alls. logo nm: treu-logo, 
wár-logo, ags. loga in: áð-loga, tróow - 
loga té. a.) liigner; in: þing- loge. 


þ=á 
| 


35 


áð 


50 


lopt 634 

logn, n. (norw. fær. logn, asehwed. 
lughn, adán. lugn, lun) sehkweigen; wind- 
stille: sg. nom. hvó þat logn heiter, es 
liggja skal, heime hverjom í? Alv 213, 
logn heiter meþ mgnnom, en læge meþ 
goþom Alv 22', logn ok lggr Gg 113 (v.1.). 

Compositum : logn - fgr. 

logn-fgr, f. heimliche fahrt, heim- 
liche begegnung: pl. gen. Barre heiter, es 
vit bæþe (báþer) vitom, lundr lognfara 
Skm 40? 427? 

lok, n. (norw. fær. lok, aschwed. luk; 
got. luk mn: us-luk, ags. loc, ahd. loh) 
ende, schluss: sg. ace. lok monk þess 
segja Ama35'; pl.dat. þat fylger ljóþa 
lokom Hóýv 163*. 

Composita: aldr-lok, fjor-lok, Sin- 

fotla-lok, up - lok. 

loka, f. (nor. fær. loka, aschwed. 
luka, dán. láge; mnd. luko) ding xum 
schlæessen, pforte, decekel; sehloss, rtegel 
pl. nom. Urþar lokor haldo þér (, U's 
rtegel mögen dich schútxen'?) gllom 
megom, es þú á sinnom sér Gg 73. 

* Loka-glepsa, f.  lokes stichelet', name 
eines gedichtes: nom. Ls tib. (pap. hss.). 

*Loka-senna, f. Jokes gexink', name 
eines liedes: nom. Ls tib. 

lokka (aþ; #nortw. fær. asehwed. lokka, 
adán. lokke; ahd. lokkön, lokkén) locken, 
herbeilocken: prt. ind. sg. 3. (Guþrún) 
lokkaþe lítla Am 723. 

lopt, 7. (norw. sekwed. adán. luft, f., 
fær. loft, n.; got. luftus, altse ahd. luft, 
m., ags. lyft, f) luft: sg. nom. armar 
(Gerþar) lýsto, en af þaþan alt lopt ok 
lægr Skm 6!, lopt bilar Hdl 44?, lopt ok 
lagr gange þér í lúþr saman ok lé þér á 
friþdrjúgrar farar Gg 117; dat. hótt blæss 
Heimdallr, horns á lopte Vsp 46?, þat 
kann ek et tionda, ef ek só túnriþor loika 
lopte á Hóýv 155?, segþu á lopte long 
tíþende Érk 9?, hvat þar flýgr, hvat þar 
ferr eþa at lopte líþr? FM 4?, né ek flýg, 
þó ek fer ok at lopte liþ FM 4'?, hlæjande 
Vólundr hófsk at lopte Vke 31! 40', (mat 
suffig. art.) vanr ugkkorr sá hana (Gná) 
ok forþ hennar er hon reiþ í loptinu 
FM 48, þeir (Helgi) sá í loptinu, at val- 
kyrjur níu ríþu UH IlI6 pr3; ace. ginn- 
heilog goþ .. of þat gættosk, hverr hefþe 
lopt alt læve blandet Vsp 253 ginn lopt 
yfer gjorþ jarþar Vsp 55?, loþe sviþnar, 





637 lyf 
lúþre jarne varþar QGrt 21?; pl. acc. 
leggjom lúþra, lóttom steinoml Grt 33; 
2) truhe, kiste (?): sg. acc. ljósan lea 
skaltu í lúþr bera þanns liggr í Viþofnes 
volom #y 30!; 3) boot(?): sg. ace. þat 
ek fyrst of man, es sá enn fróþe jgtonn 
(Bergelmer) á vas lúþr of lageþr Vm 35“, 
lopt ok lggr gange þér í (á?) lúþr saman 
„end und flut mögen xugleich auf derin 
boot einwirken', d. h. die fahrt deines 
booles möge durch wind und strömung 
begiinstigt sein (2) Gg 11?. 
Composttum: (1) fegens-lúþr. 
lyf, n. (norw. sehwed. dial. lyv; gol. 
lubi im: lubja-leis, lubja-leisei, ægs. lyb, 
ahd. luppi) *ráftiges mittel (gift oder 
artnei): pl. ace. lyf meþ lækning heil- 
kráftige míttel Grp 17“; sg. ace. hót 
þin hræþomk etke lyf „nicht ám gering- 
ten" Rm 99; vgl. Bugge, Fkv. 413> und 
4. 0. Freudenthal in: Fínlindska bidrag 
(ll svensk sprák- och folklifsforskning 
(Helsingfors 1894) s.5l ff. 
lyfja (aþ; norw. lyvja, sehwed. dial. 
lyva; ahd. luppón) ymd (ehm) von et. 
(eht) neilen: ínf. lyst vgromk þess lenge 
at lyfja ykr elle „eueh vom leben 24 
Men', d.h. euch des lebens au berauben 
Ama 731, 
„lyge, f. (ahd. lugi, f, aga. lyge, m) 
lige: sg. nom. Óþinn segir at þat er in 
Mesta lygi Grm 20, varþa výn lyge „die 
Fteartung ward nicht xur lige, wurde 
NecAt getiiuscht' Am 872; dat. hlátr viþ 
blátre skyle holþar taka, en lausung viþ 
lyge Hýv 42*, (skalt) gjalda lausung viþ 


lyge Hýo 45*, liggjande lyge of beller ri 


“; acc. haufoþ þítt bærak í hende mér, 
letak þór þat fyr lyge Ls 14*, annars dags 
láttu hans ondo fart ok launa svá leiþom 
lyge Sd 257. 

lykell, =. (nor. lykel, nykel, fær. 
lykil, asekwed. lykil, nykil, adán. lykæl 
lygel, nggel, dtal. noch laggel, logel) 
schliissel: pl. gen. (syner Níþaþar) kvýmo 
tl kisto, krgfþo lukla Vkv 21' 24'; ace. 
ltom (léto) und hónom (Þóre) hrynja 
lakla Þrk 15! 19!. 

lykja (lukþa; norw. lykja, asehted. 
lykkia, adán. lykke, lukke) wmsehlingen 
(ehn, eht eho): prs. opt. sg. 3. fjjlkunnogre 
kono skalattu í faþme sofa, svát hón lyko 
þik liþom Hýo 112*; prt. ind. sg. 3. lukþe 


5 


10 


15 


lystr 638 
hann (Vólundr) alla lind bauga vel „wm- 
sehlang alle ringe mat dem bastseil, 
rethle ste an dem seile auf? Vkv 7?. 

„lyndr, adj. von einer gewissen sinnes- 
art, gesinnt; am: fram -lyndr, hverf- 
lyndr, snar-lyndr, vá-lyndr. 

lyng, n. (norw. lyng, aschwed. liung, 
n., adán. |jung, m. n., fær. lyngur, m.; 
engi. ling) hetdekraut: sg. dat. ek ríþa 
mon til þess golz es í lyngvo liggr Fm 
21*, afle míno attak viþ orms megen, 
meþan þú í lyngve látt Fm 26“, lenge 
liggja léter þú lyngve í þann enn aldna 
jaton, ef þú sverþs né nyter Fm 27 !. 

Composttum: lyng - fiskr. 

*lyngefiskr, m. „fisch des heidekrautes', 
poet. bexetchnung der sehlange: sg. nom. 
lyngfiskr lagar eine meerschlangeGþr1123?. 

lýsa (st; norw. aschtwed. lysa, fær. lýsa, 


20 addn. ljuse) 1) glánzen, leuchten: prs. 


end. sg. 3. ey lýser mqn af mare (Skin- 
faxa) Vm 124, alfrgþoll lýser of alla daga, 
ok þeyge at minom munom Skm4?; prt. 
end. pl. 3. armar (Gorþar) lýsto, en af 


25 þaþan alt lopt ok logr Skm 62; lýsask 


dass.: prs. ind. pl. 3. í veltanda vatne 
lýsask valbaugar Akv 299; 2) hell machen, 
erhellen: prt. ind. sg. 3. (unpersönl.) lito 
es lýste Am 27! (s. litr, 2); 3) offen- 


30 baren, verkiindagen (eht): nf. ferr þú 


vig lýsa Am 65!; prs. ind. sg.2. vig lýser 
þú HHII9'. 

Compositum: lýse- goll. 

lýse = goll, n. lexchtendes gold: sg. nom. 


35 þar (at Ægis) var lýsigull haft fyrir elds 


ljós Ls 11. 

lysta (st; nor. fær. aschwed. lysta, 
adin. luste, lyste; alts. ahd. lustjan, ags. 
lystan, vgl. got. lustön) geltisten (chn): 


40 prs. ind. sg. 3. sofa lyster mik Hdld?!, 


hvert lyster yþr leiþ at kanna? HH 15, 
austr lyster oss leiþ at kanna HH II6*, 
ef (þik) vita lyster HHIIS? Hlr295?73 
út gakk, Sigrún frá Sevafjgllom! ef (þik) 


45 folks jaþar finna lyster HHII4dI?*; yprt. 


ind. sg. 3. (Prymr) laut und líno, lyste 
at kyssa frk 271; 1.til dass.: prs. tnd. 
sg. 3. gor se til lyster Amö56!. 

lystr, ad). (nor. lyst) begterig nach 


60 eltw. (ehs): m. pl. nom. sumer Gotþorme 


af gera deildo, áþr þeir mætte meins of 
lyster á horskom hal hendr of leggja 
Br 4?; f. sg.nom. lyst vgromk þess lenge 





641 lg mágr 642 


leikborþe skaut fyr mik en lævísa kona — signa ok viþ fáre sea ok verpa lauke í 


sus faþmaþe minn fgþor Gg 3'. lag Sd78. 
l6, f. lebenswirme (Noreen, Tidskr. f. Composita: laga-stafr, log-fákr, log- 
hl. 4, 31 fg.): sg. ace. gud né áýtto (Askr veller; hjor-logr. 


o 


uk Embla), óþ né hgfþo, 14 né læte né *log = veller, m. „der die fliissigkett 

lito góþa; gnd gaf Óþenn, óþ gaf Hóner, —allen maeht', poet. bereichnung des 

|| gaf Lóþorr ok lito góþa Vsp 18?. kessels: sg. acc. veiztu ef þiggjom þann 
*lgg=fákr, m. „meerross', poet. bexeieh- — lagvelle? Hym 6!. 

nung des sehiffes: sg. dat. gekk Hlórriþe, Igskr, adj. (gl. norw. losken) far, 

greip á stafne, vatt meþ austre upp log- 10 fráge: m. sg. nom. (Hjalle) lifera svá lenge, 


fáke Hym 28}. lgskr mon æ heitenn Ámö7?. 

*loggra (aþ; dán.logre) wedeln, sehin- lqstr, m. (nor. last, aschced. laster, 
ein: inf. hvat's þat et litla es ek þat — adán. last, lest, fær. lost, n.; egl. alts. 
lægra sék ok snapvíst snaper? Ls 44!. lastar, ags. leahtor, ahd. lahstar, lastar) 


1 
ól 


logr, m. (nor. log, fær. lögur, asehwed. 15 1) fehler: Urþar orþe viþr enge maþr, þót 
lagher; alts. lagu, lago án: lagu-ström þat sé viþ lqst of laget „dem spruche der 
t.a., ags. lagu) 1) meer: sg. mom. armar Urd kann niemand trotx btelen, wenn 
(Uerþar) lýsto, en af þaþan alt lopt ok  erauelh xu unrecht verhingt wvar' Ey 47; 
hgr Skm 6*, lopt ok logr gange þér í 2) sehande, schandtat: sg. acc. eldr es 
lúþr saman Gg 113 (egl. lúþr); gen. lyng- 20 baztr meþ ýta sunom ok sólar sýn, heil- 
iskr lagar Gþr 1123?; dat. stígak land — yndo sitt ef maþr hafa naer, án viþ lost 
af lege HHo 21*, hér sté hón (Sváva) land — at lifa Æýv 68*, alt ero óskgp, nema einer 
af lege HHv 26!, vas á logo lítt steikt — vite slíkan lqst saman Hýv 97*, mik Atle 
etet HH II8*%; ace. koma mono Holjar — kvaþ eige myndo lýte ráþa nó last gorva 
ot log lýþer Vsp öl?, of land ok of lag 25 Od22?; pl. dat. esa meþ lgstom logþ 
sem loge fóre Hdl 24*, hon (Gná) á hest — æve þér Grp23!'; 3) schádigung, krán- 
þann er rennr lopt ok log FM43?, hon kung: sg. ace. hón (Brynhildr) sér at lifo 
Sváva, Sigrún) var valkyrja ok reiþ lopt — lgst nó visso ok ataldrlage otke grand „hatte 
ok lg HHo9 pr2 HHII4 pró, sende ám leben weder kriinkung noch anderes 
ro allvaldr þaþan of land ok of log leiþar 30 wngliiek erfahren' Sg 5!. 
át biþjá FH I22?, reiþ hon (Sigrún) meþ Compositum: lasta -stafer. 
Valkyrjur um lopt ok um log at leita lgþ, /. (egl. got. laþöns, atd. ladunga) 
Helga HH II 12 prö; 2) fliissigkeit, — einladung: sg. gen. laþar þurfo hefk lenge 
Jélrönk: sg. dat. þær (hugrúnar) of hugþo faret ok þínna andfanga, jatonn! Vm 83; 
Htóptr af þeim lege es leket hafþe ór 35 ace. hvat's þat flagþa es stendr fyr for- 
hauge Heiþdraupnes Sd 133; ace. (gl garþe ok býþrat líþondom lgþ? Fy 3?. 
kalla) hreina leg jatnar Alv 349, full skal Compositum: þjóþ -lgþ. 


M. 


má (þ; nor. maa, fær. máa, schiwed. magn, 7. s. megen. 

dig), máa; ags. máwan, ald. májan, mian) 1. magr, adj. (norw. adán. mager, 
beschúdigen, benagen: anf. Grábakr ok 40 aschæwed. magher; ags. mæger, ahd. magar) 
Srafvalloþr .. hykk at > skyle meiþs mager: m. sg. ace. (skal) magran mar 
(Ýggdrasels) kvisto maa Grm 34. kaupa, en mæke saurgan Flýo 82?. 

Mage, m. (norw. adán. mage, fær. 2. mágt, mi. (nor. maag, fær. mágur, 
Magi, aschwed. maghi; ags. afris. maga, — aschwed. magher, adán. mág; got. mögs, 
akd. mago) magen: sg. nom. opt fær 45 alls. ahd. mág, ags. mæg, afris. möch) 
hlóges, es meþ horskom kamr, manne — veræandter (durch heirat): sg.nom. vas 
beimskom mage Hýo 20*; gen. ósviþr — mggr hennar (Ngnno) mágr þíns fgþor 
maþr kann bvage síns of mál maga Hýv21“. — Hdl20?; dat. Jyrmonreke Sigurþar máge 

Compositum: vil- mage. (schwtegersokn) Hdl 25?, hendr (ero) 





645 mál - fár 
Grt29, hann (Mýsingr) baþ þær mala 
lengr Grt 31, baþ hann (Fróþe) enn meyjar, 
at mala skyldo Grt3*; imper. pl. 1. auþ 
mglom Fróþa, mglom alsælan, fjalþ mglom 
fear á fegenslúþre Grit 5!:?, molom enn 
framarr Grt 21* 22!; prt. ind. sg. 3. sú 
háttúra fylgþi kvernunum, at þat mólz á 
er sá mælti fyrir er mól Grt 19, mól míns 
þor mær ramlega Grt 21'; pl.3. áþr 
letti kvæþinu, mólu þær (Fenja ok Menja) 
her á hendr Fróþa Grt 25, þær mólu litla 
hnþ, áþr niþr sukku skipin Grt 31, mólo 
meyjar, megens kostoþo Grit 23!; opt. 
#g.3. né móle svá mær bergrisa, ef vissem 
vit() vætr til hennar Grt 102; part. 
pr. n. sg. mom. þá's vel malet Grt5t; 
ace. malet hefk fyr mik Grt17?, malet 
hfom, Fróþe! sem munr of hvatto Grí 
4?; malask gemahlen werden: prl. ind. 

#9.3. mólz Grt 19 (8. o.). 
Composttum des part. prt.: full-malenn. 
mál-fár, adj. mit eingelegten orna- 
menlen rerxtert (com schwerte): m. sg. 
ice. sér þú þenna mæke, mær! mjóvan, 
málfáin Skm 23! 25!, seggr enn suþróne 
lagþe sverþ ngkkvit, máke málfán, á meþal 
þeira Sg 4?. — Vgl. ags. mál -sweord, 
Sveord fýrmælum fág (Bugge, Beitr.22, 131). 
malmr, „2. (vor. adin. malm, fær. 
málmur, asehwed. malmber; egl. got. 
A, ags. mealm, alts. ahd. melm) 
Í) metall: sg. mom. tró ok allr malmr 
Kttu Baldr FM55; dat. þeir hafa veþjat 
Vála malme (um „tcelsehes metall', d. í. 
gold) Óttarr unge ok Angantýr Hdl9', 
Röttg at ráþa Rínar malmo (,metall des 
Rheins', d.í. gold) Sg 16*, skop lét hón 
(Guþrún) vaxa, en skíran malm („glán- 
tettdes metall', d.ú. gold) vaþa Akv 42*; 


%) metallene waffe, sehwert: sg. nom. 


halmr hringvareþr Sg 67!. 
Compositum : róg - malmr. 

Mmál-rúm, sn. *ett od. gelegenheit xum 
'Prechen: sg. acc. mart sagþa ok, mundak 
Íeira, ef meirr mjatoþr málrúm gæfe Sg 70?. 

Mál-ránar, f. pl. runen deren xauber- 

ft ýmd rum reden geschickt macht: 
lc, málrúnar skaltu kunna, ef þú vill 
“ mange þér heiptom gjaldo harm Sd 11}, 
Ta sé sú vætr vers ok barna, es þik, 
Guþrán! gráts of beidde ok þer í morgon 
málrúnar gaf („dich veranlasste dass du 
% reden beganmst') Gþr 122. 


30 


35 


öð 


máne 646 

mál-vinr, ne. (fær. mál- vinur) freund 
der xu vertraulicher unterredung geneigt 
isl: sg.voc. málvinr manna (Fróþe) Grt 8?; 
gen. saknak í sesse ok í sæingo mins mál- 
vinar (Sigvarþar) Gr 1 19?. 

man, „. (aschwed. man) Í) collect. 
sklaven, leibeigene: sg. nom. Fróþa man 
flest sofnaþe Grt 4?; dat. mane monk 
þik hugga, mátom ágætom Am 66}, þær 
'o at Fróþa .. mútkar meyjar at mane 
hafþar Grt 1*, nú erom komnar til konungs 
húsa miskunnlausar ok at mane hafþar 
Grt16?; ace. vastat, Fróþe! fullspakr of 
þik .. es man keypter Grt8?; 2) magd, 
sklavin: hefr gtol augo Ylfioga man HH 
II4'; 3) mad, jungfrau: sg. nom. 
hóþungar hverrar leitaþe mér et horska 
man (Billings már) Hýe 1015, þat kann 
ek ot sjautjánda, at mik mon seint firrask 
et manunga man Jlýo 162? mærs mér 
tíþare an man manno hveim ungom í ár- 
daga Skm 7'; gen. (skal) líke leyfa ons 
ljósa mans Fýo 919, þat kann ek et sex- 
tánda, ef ek vil ens svinna mans hafa 
geþ alt ok gaman Hýv 16l', sogþu þat, 
hirþer! .. hvé ek at andspillo komomk 
ons unga mans (Gerþar) fyr greyjom 
Gymes Skm 11?, (knáttom) margs at freista, 
mans at kosta Hról-40; dat. (heyre) ásliþar, 
hvó ek fyrbýþ, hvé ek fyrbanna manna 
glaum mane, manna nyt mane Skm 3458; 
ace. (skal) myrkre viþ man spjalla Fýo 81?, 
nær apne skaltu, Oþenn! koma, ef þú vilt 
þér mála man #60 97? at ósýtt minne 
skaltu þat et unga man hafa Alv 6, eiga 
viljak heldr an án vesa þat et mjallhvíta 
man Álv 7“, harþúþekt man (Brynhilde) 
Heimer fóþer Grp 27*, (Grímhildr) mon 
bjóþa þér bjarthaddat man, dóttor sina 
Grp 33}. 

Composita: (1) fóstr-man; (3) man- 

kynne, man-ungr, man - vél. 

*mána-salr, mn. „mondessaal', poet. be- 
xeichnung des himmels: sg. ace. þær 
(norner) of greiddo gollen símo ok und 
mánasal miþjan festo HH 13“. 

máne, m. (nortw. manne, fær. máni, 
asehwed. mane, adán. máno; got. móna, 
ælts. ahd. mino, ags. móna, afras. möna) 
mond: sg. nom. Máne nó visse, hvat 
megens átte Psp 5“, hvaþan máne of kvam 
sás ferr menn yfer? Vm 223, hverso máne 
heiter, sás menn sea, heime hverjom í? 

















657 maþr 
Hóv 57*, eld sák upp brinna auþgom manno 
fyrer Hýo 703, gng es sótt verre hveim 
snotrom manno an sér gngo at una Hýv 
943, af illom manne fær þú aldrege gjald 
ens góþa hugar Hýv 1169, af illom manna 
mondu aldrege góþs laun of geta Hóv 122', 
mær's mér tíþare an man mannc hveim 
ungom í árdaga Skm 7!, þú skalt, Hund- 
ingr! hverjom manne fótlaug geta HH 
II38'!', hann (Reginn) var hvorjum manni 
hagari Rm 3, ek strengþak heit þar í mót 
at giptaz öngum þeim manni er hræþaz 
kynni Sd 4 pr ll; ace. fankak mildan 
mann eþa svá matargóþan, at været þiggja 
þeget Hýv 40', illan mann láttu aldroge 
óhgpp at þér vita Hýv 116!, góþan mann 
tevgþu þér at gamanrúnom Hóv 119}, 
þrimr orþom senna skalattu viþ þér verra 
mann Hóv 124*, lætr hann (Geirroþr) taka 
þann mann er eigi vildu hundar á ráþa 
Grm 26, (Agnarr) sagþi, at faþir hans gorþi 
(illa), er hann pindi þenna mann saklausan 
Grm 34 A, fantattu mann enn harþara at 
Hrungne dauþan Hrbl 32, (Hymer) kvaþat 
mann ramman, þót roa kynne krgptorlegan, 
nema kalk bryte Hym 293, nio bóro þann, 
nadggfgan mann (Heimdall), jgtna meyjar 
viþ jarþar þrem Hdl 373 kvazk enge 
mann eiga vilja .. nema Sinfjotla HH 
1393, láteþ enge mann epter sitja es ben- 
logom bregþa kunne HH 153“, hann 
(Sigurþr) hitti mann at máli úti fyr hgllinni 
Grp 4, mann veitk enge fyr mold ofan, 
þanns fleira sé fram an þú, Gríper! Grp 

27, hvatan mann sák harþla vega meþ 
slævo sverþe sigr Fm 283 mér unne 
mær (Brynhildr) fyr mann hverjan Sg 28 ', 
mikels es á mann hvern vant, es manvits 
es Hm 275; 

pl. nom. milder frókner menn bazt lifa 
Hýv 48', aller menn urþot jafnspaker Jlýn 
53, var framleiddr sonarggltr, lagþu menn 
þar á“bendr sinar ok strengþu menn þá 
heit at bragarfulli fv 30 pr 10. 11, riþa 
menn dauþer HH 1139? á því þinge, es 
menn skolo í fulla dóma fara Sd 1/%Vs, 
þýþversker menn segja svá, at þeir dræpi 
hann (Sigurþ) úti í skógi Br 20 pr 4, megot 
tveir menn einer tio hundroþ Gotna binda 
eþa berja Hm 23?; gen. (tungls tjúgaro) 
fyllesk fjorve feigra manna Vsp £1', meþ- 
alanotr skyle manna hverr Hývðd' 55! 
56', hvat's þat manna, es í mínom sal 

Gering, Edda - Wörtorbnch. 


þé 


þm 


20 


to 


ut 


30 


35 


40 


sn. 


.' 


maþr 658 
verpomk orþe á? Vm 7! hvat's manna þat 
mér ókunnra, es hqfomk auket erfett sinna ? 
Bdr 5', manna þengell (Njorþr) .. hýtimbr- 
oþoin hgrge ræþr Grm 163, afl ok eljon 
átta manna RS 45, Ále vas áþr gflgastr 
manna Hdl 14', efldosk viþ Eymund, áztan 
manna Hdl 15', segþu mér þat, Fjolsviþr! 
-. hvárt sé manna nekkvat, þats knege á 
Menglaþar svýsom arme sofa? #) 413, vætr 
es þat manna es knege wsw. Fj 42', tolf 
hundroþ tryggra manna HH 1 26?, (Grípir) 
var allra manna vitrastr Grp 2, manna 
þeira es mold troþa þik kveþk óblauþastan 
alenn Fm 237, málvinr manna (Fróþe) 
Grt 8?; dat. fyr mátkom mgnnom hafeþ 
ér mey of tradda Fm 19%; ace. Sigmundr 
ok allir synir hans váru langt umfram 
alla menn aþra um afl ok vext Sf3I, 
hann (Sigurþ) kalla allir menn í forn- 
fræþum um alla menn fram ok gofgastan 
herkonunga Sf33, vitoma á moldo menn 
in sælle, meþan fjórer vér folko rýþom ok 
sá enn hunske herbaldr lifer Sg I8'!; 

3) ehemann, gatte: sg. nom. hjón sáto 
þar, heldo á sýslo: maþr telgþe þar meiþ 
til rifjar $ 15?, Loþenn .. hundvíss 
Jatonn, hraunbua verstr, sás þér mak- 
logr maþr HHv25*; ace. fá meyjo mann 
í megenþarfar Fm 11?; 

4) gefolgsmann, dienstmann, unter- 
gebener: pl. nom. hans (Atla) menn kglluþu 
vænstar konur þær er Hjyrvarþr konungr 
átti HHv 13; gen. hér kvam PÞjóþrekr 
meþ þria togo, lifa nó einer þriggja tega 
manna Gpr 1IT5?, sjau hundroþ manna í 
sal gengo Gpr III 7? fylgþe oss herr 
manna Am 87*; dat. hón (Sváva) ein því 
veldr, es ek eige mák buþlungs mgnnom 
bana Hllv 26', borget's gþlings flota ok 
siklings mgnnom et sama HHv 294; ace. 
Hundingr konungr sendi menn til Hagals 
at leita llelga J/HIII pr 1, lelgi reiþ 
til haugsins meþ marga menn HH (38 
pr 2, Pjóþrekr konungr vas meþ Atla ok 
hafþi þar látit flesta alla menu sína Þr 18; 

9) einmal steht m. sehon in der ab- 
geschætiehten bedeutung des nhd. man: 
sg. nom. ef þú vaxa ntþer fyr þínna 
vina brjóste, sæe maþr þik vreiþan vega 


50 Fm í? 


Composita : man-ge, mann-hætr, mann- 
kyn, mann-likan, man-seme, man- 
vit; heklo-maþr, her-maþr, hlenne- 


22 


659 mega 
maþr, nauþ-maþr, ráns-maþr, sende- 
maþr, sunn-maþr, tró-maþr, yfer- 
maþr, þjónosto-maþr, át- maþr. 
mega (mátta; norw. moga, maa, fær. 
mega, aschwed. magha, mogha, adán. muge, 
moge; got. ags. magan, alts. mugan?, ahd. 
magan, mugan) Í) können, vermögen, ím 
stande oder ín der lage sein etw. xu tun: 
nf. góþr maþr mon þik ggrva mega líkn- 
fastan at lofe Hóv 1223; prs. ind. sg. Í. svá 
ek gel, at ek ganga má Hóv 1493, (mat suf. 
pron.) hvars hatr vex meþ hildings sunom, 
þat mák bóta brátt Hóv 153“, hón (Sváva) 
ein því veldr, es ek eige mák buþlungs 
monnom bana HHv 269, mein's fyr hondom, 
mák líta þat Grp 36!, opt undromk þat, 
hví epter mák .. lífo halda Od31', (mit 
suffig. pron. u. negat.) sofa ek nó mákat 
sævar beþjom á fogls jarme fyrer FM 2'S, 
mákat enn hyggja, hvat þá varþ vitre, es 
skylde vilt rista Am 12', mákak .. glaume 
bella né vigrisnom váner telja Gþr 1130', 
mægþ gat ek mikla, mákak því leyna 
Amöl?; sg. 2. þú hverge mátt vinna 
grand grame HHo 13!, nú 'rom svá sárer, 
at mátt sjalfr valda Am56!, nú mátt 
einn, Atlel gllo hér ráþa Am 69!, (mit 
suffig. pron.) her máttu Svipdag sea FY 
43?; sg.3. má at góþo ggrask slikt, ef 
skal {Hv 339, hér má Hgþbrodr Helga 
kenna .. í flota miþjom HIT I123', (mit 
suffig. negat.) mát sigrdrifa svefna bregþa 
„. fyr skopom norna Fmdd?; pl. 2. hvi 
þegeþ ér svá, þrungen goþ! at ér mála 
né megoþ? Ls7?; pl. 3. eyvito leyna 
mego ýta syner þvís gengr of guma Flýv 
283, (mit suffig. negal.) megot tveir menn 
einer tio hundroþ Gotna binda cþa berja 
Hm 23?; opt. sg. 1. (mat suffig. pron.) 
lang es nátt, lang es gnnor, hvó megak 
þreyja þriar? Sk 43?SnE; sg. 2. nálgask 
þú mik, ef þú meger Grm ö3*; sg.3. 
kann maþr mjot þess viþar es vinnask 
mege mól ok missere Fýv 607, þann (galdr) 
gelk þér enn átta .. at því firr mego þér 
til meins gorva kristen dauþ kona Gg 13, 
segþu mer þat, Fjlsviþr! .. hvárt so 
manna nekkvat þats mege inn koma # 
217, mege brenna brjóst bglvafult eldr 
(hv 218, hvat mege fótr fóto veita nó 
holdgroen hgnd annarre? Hm 13? (mit 
suffig. negat.) hrævakulþe meget þíino holde 
fara (ig 123; prt.ind. sg. 1. (mat suffig. 


20 


25 


30 


35 


50 


5 Grp 


mega 680 
pron.) ek vætr hýnom (Vólunde) vinua 
máttak Vkv 43*, Óþenn því veldr, es ek 
eige máttak bregþa blundstgfom Sd 4}, 
vóro í horne hvorskyns stafer ristner ok 
roþner, ráþa nó máttak Gjr 1123?, (mit 
suffig. pron. u. negat.) móþer Atla .. 
Gunnare gróf til hjarta, svát máttegak 
mærom bjarga Od 30, máttegak bglva 
bótr of vinna Gho 12?; sg. 2. grimm 
vastu, Guþrún! es ggrva svá mátter Am 
80!, (mit suffig. negat.) máttera þú þá 
neste naa Ls62*;  sg.3. menn lofuþu 
mjgk hversu góþir þjónustumenn Ægis 
váru; Loki mátti eigi heyra þat, ok drap 
hann Fimafeng ls 13, þegn mátte Blakr 
bera FM 103 v.l:, Helgi mátti eigi forþaz 
annan veg en tók klæþi ambóttar ok gekk 
at mala HHIII pr2, svá er sagt at Sig- 
mundr var harþggrr, at hvárki mátti 
honum eitr granda utan né innan Sf 12, 
þeyge Guþrún gráta mátte Gór 12?5! 
10', hvártke mátte hgnd of annat átta 
náttom enn at leggja Hlr 1223F, hon 
(Borgný) mátti eigi fæþa born, áþr til 
kom Oddrún QOd 2, enge mátte fyr jarþ 
ofan Heiþreks dóttor hjalper vinna Od 1}, 
hon (Guþrún) mátti eigi sokkva Ghe á, 
gaf hann (Fróþi) þeim (ambáttum) eigi 
lengri hvild né svefn, an meþan gaukrinn 
þagþi eþa ljóþ mátti kveþa Grt 24; pl. 1. 
þeyge vit máttom viþ munom vinna Od 
21'; pl.3. nó þat mátto mærer tívar ok 
ginnregen of geta hverge Hym 4', þik í 
flets strae finna né mátto, þás vógo verar 
Ls 463, (mit suffig. negat.) sofa né máýttot 
ne of sakar dóma, áþr þeir Sigvorþ svelta 
löto Gþr 113?; opt. sg. 1. ek munda þik 
í hel drepa, ef ek mætta seilask of sund 
Hrbl 82, (mit suffig. pron.) mont mér, 
Freyja! fjaþrhams lea, ef minn hamar 
m:éttak hitta? Örk 3“, kosteþ svá keppa, 
at klokkve Guþrún, sea þat máttak, at 
sér né ynþet Amöd!; sg.2. fljótt mynder 
þú fríþro segja mína æve, ef mætter þat 
524, mey veitk eina miklo fegrsta, 
golle gódda, ef geta máætter Fm 40'!; 
sg. 3. vats es þorf þeims til verþar komr, 
þerro ok þjóþlaþar, góþs of áþes, ef sér 
geta mæátte, orþs ok endrþogo Hóýv 4?; 
pl. 1. vel mættem tveir truask Skímó“; 
pl. 2. þat's til kostar, ef koma mætteþ út 
ór óro glkjól hofe Hym 34!, heldr m:ítteþ 
ér hestom ríþa .. RJ 48'; pl. 3. sumer 


661 megen 

Gotþorme af gera deildo, áþr þeir mætte 
-. á horskom hal hendr of leggja Br 4}, 
hverr vilde mér .. hugat mála, ef mtte 
mér margra súta trygþer vinna Gr IT 219; 
m. miket grosse kraft od. wirkung be- 
stízen: prí. opt. pl.3. þat var trúa þeira 
í forneskju, at orþ feigs manns mætti 
mikit, ef hann bglvaþi óvin sínum meþ 
nafni Fm I pr2;  m. litt wenig kraft 
haben: part. prs. m. pl. ace. (æser) fundo 
á lande lítt megande Ask ok Emblo orlog- 
lausa Vsp 17?: m. etke machtlos seim: 
prt. opt. pl. 1.(bjarn) munne oss morg hefþe, 
svát mættem etko Am 163; 

2) dirfen: prs. tínd. sg. 2. nú mátt 
kalla karl af bjargo Feng eþa Fjglne Fm 
183, (mit suf. pron.) freista máttu, Ving- 
þórr! alz þú frekr est, dvergs at reyna dug 
Ale 8b!. 

megen, n. (norw. megn, fær. megin, 
aschwed. mághin; ags. mægen, ahd. magan, 
megin, alfs. megin) 1) kraft, störke, tich- 
tigkeit: sg. nom. þitt varþ nú meira megen 
Fm 224, hugr es betre an sé hjors megen 
Fm 28!; gen. Máne nó visse hvat 
megens átte Vsp 5*, (Þræll) nam meirr at 
þat megens (magns It') of kosta KB 9?, mólo 
meyjar, megens kostoþo Grt 23 ', eino sinng 
neyttak alz megens jatna ggrþom í FM6?*; 
dat. sníþeþ ér hann sinva magne Vkv IS*, 
rsto af magne (mit macht, kráftig') 
mikla hello Sigmundr hjorve ok Sinfjatle 
FH1I*; ace.afle mino attak viþ orms megon 
Fm26?; 2)xauberkraft: sg. dat. bjór fórck 
þér .. magne blandenn ok megentire Sd 5?, 
þat (full) vas of auket jarþar magne (þr 
1122?; sá (Heimdallr) vas aukenn jarþar 
megne Hdl 39! 40? — Vgl. megn. 

Compostta: megen - dómar, megen - 

fjall, megen-gjarþar, megeu - hyggjor, 
megen-rúnar, megen-tirr, megen- 
verk,  megen- þarfar, ás - megcn, 
jarþar-megen, veþr - megen. 

*megen-dómar, m. pl. grosse, gewal- 
tige ereignisse: ace. finnask æser á Iþavclle 
- - ok minnask þar á megendóma Vsp 60. 

*megen-fjall, n. hockgebirge: sg. dat. 
mara þraut óra á megenfjalle FHv 5?. 

megen-gjarþar, /. pl. kraft terleihender 
gúrtel (des Þórr): dat. acc. spenti hann 
(Þórr) sik megingjgrþum ok studdiz for- 
streymis viþ Gríþarval, en Loki helt undir 
megingjarþar FM 6*. 


20 


25 


85 


mein 662 

*megen -hyggjor, /. pl. grosse umsicht, 
klarer verstand: ace. lit hefr Gunnars ok 
læte hans, mælsko þína ok megcnhyggjor 
Grp 39?. 

*megenlegr, ad). feterlich: n. pl. nom. 
á gengosk eiþar, orþ ok sýre, mál gll 
megenleg es á meþal fóro Vsp 26}. 

*megen = rúnar, f. pl. *auberkráftage 
runen: nom. mætar megenrúnar Sd 19?. 

*megen -tírr, m. erhabener ruhm: sg. 
dat. bjór fórek þér .. magno blandenn ok 
megentire Sd ö?. 

megen=verk, n. (ags. mægen - weorc) 
gewaltige tat: pl. dat. stóþom meyjar at 
megenverkom Grt 11?. 

*megen-þarfar, f. pé. drangende not, 
dringendes bediirfnis: acc. fú meyjo mann 
í megenþarfar Fm 11?. 

megn, n. (fær. megn) kraft: sg. ace. 
megn hefr (Sigvgrþr) miket Im 13?EF. 
— Vgl. megen. 

megom = vegom, s. VegT. 

mein, n. (norw. fær. mein, aschwed. 
adin. men; alts. mén, ags. mán, add. 
mein, afrís. mön an: meén-éth; vgl. got. 
ga- mains „unrein') 1) hinderms: sg. nom. 
seggo vilk alla í sal ganga .. vita ef meine 
morþfgr kono, unz af méle enn mein 
kome Sg 435; 2) unglúckliches ereagns, 
unheil, sehaden, verderben, leid: sg. nom. 
standet þér mein fyr munom Gg 15}, 
mein's fyr handom Grp 36'; gen. þann 
(galdr) gelk þór enn átta .. at því Íirr 
mege þér til meins gorva kristen dauþ 
kona Gg 13?; dat. joll ok úfo fórek ása 
sunom ok blontk þeim svá meine mjgþ 
Ls3t, þú hefr vgrgom .. meine blandat 
manz blóþ gefet Jllr 24Nþ; pl. nom. 
þann hal, es mik heipta kveþr, þann eta 
mein heldr an mik Hýv 151*, all ero mein 
of meten $Sd20*; gen. grútande Grim- 
hildr greip viþ orþe, es burom sínom 
bglva vætte ok magom sinom meina stórra 
Gþr 1133?, 3) unrecht, frevel, schand- 
tat: sg. mom. skaltat leyna. þót ljótt see 
eþa mein gorcsk á míinom hag Grp 22“; 
gen. sumer Gotþorme af gera deildo, áþr 
þeir m:étto meins of lyster á horskom hal 
hendr of leggja Br4?; dat. þege þú, 
Freyja! þú 'st ford:tþa ok meine blanden 
mjok ls 327, þego þú, Beyla! þú 'st 
Byggves kván ok meine blanden mjgk 
Ls ö6?; 4) frevelhafte rede: sg. ace. 


29 * 


663 meina 
mánk, hvat mælter mein (enn Á) of aptan 
Od 11! (conjeetur von S). 

Composita : mein-blandenn, mein-kráka, 
mein-stafer, mein-svare, mein-trege, 
meins - vanr. 

meina (aþ; norw. fær. meina, asehwed. 
mena, adán. mene; got. mainjan nm: ga- 
mainjan „wnrein machen', ahd. meinjan 
an: far-meinjan „profanare') ýmd (ehm) 
an elw. (oht) verhindern: prs. opt. pl. 3. 
seggo vilk alla í sal ganga .. vita ef meine 
morþfgr kono Sg 43. 

*mein-blandenn, part. prt. (egl. alts. 
ménu gimengið Gen. 127) mit schúdlichen 
stoffen vermischt, vergiftet: m. sg. nom. 
meinblandenn mjoþr Sd 79Vs. 

*mein-kráka, f. unhetlvolle, unselige 
kráhe (sehimpfwort): sg. ace. ef ek oþle 
ættak sem Ingunar - Freyr .. merge smæra 
mglþak þá meinkróko (d. 3. Loka) ok lemþa 
alla í liþo Ls43?. 

*mein-stafer, m. pl. kránkende reden : 
ace. enn vill þú, Frigg! at ek fleire telja 
mina meinstafe Js 28?. 

*meins-vanr, ad). fehlerlos, ohne makel, 
m. sg. nom. (st.) manna þengell enn 
meinsvane (Njorþr) hótimbroþom horge 
réþr Grm 16?. 

mein-svare, sto. ad). (aschwed. men- 
svári; ags. mán-swara, akd. mein -swero) 
metneidig: pl. nom. menn meinsvarar 
Vsp 39?U; „ace. (vqlva) sá þar (á 
Nástrgndo) vaþa þunga strauma menn 
meinsvara ok morþvarga Vsp 39. 

mein-trege, m. kummer wegen began- 
genen unrechts, rewe: pl. nom. fullkvæno 
þá fylker vire, ef meintregar mér angraþet 
Grp 34?. 

meire, adj. compar. (norw. meir, fær. 
meiri, dsehted. mer, adán. mere; got. 
maiza, alts. ahd. möro, ags. mára, afris. 
mára) 1) grösser, míichtiger, höher, be- 
deutender: m. sg. nom. varþ einn borenn 
allom meire FHdl £ti', hgfumk miklo glópr 
meire sóttan HHva32!; ace. þann (galdr) 
gelk þér enn sétta, ef þú á sjó kömr 
meira an menn vite Ggll?; pl. ace. 
hljóþs biþk allar helgar kinder, meire ok 
minne mggo Heimdallar Fsp 1?; f.sg.nom. 
heipt at meire verþr hglþa sunom, at þann 
hjalm (ægeshjalm) hafo Fn 19, opt vas 
í túne teite meire, þás minn Sigvgrþr 
sgþlaþe Grana (pr 121'; nm. sg. nom. 


25 


80 


85 


5 


(92 


5 


meirr 664 
ókynjan meira kvama meþ ása sunom 
Ls56?, þitt varþ nú meira megen Fm 224; 
acc. hvat sú grind (sá garþr) heiter, es 
meþ goþom sýat menn et meira foraþ? 
F7 9“ 11%, hann (Atle) mon ykkar gnd 
síþare ok á bera afl et meira Sg33“; 
4) mehr, xahlreicher: m. sg. ace. sákak 
brúþer bíta breiþara ne enn meira mjgþ 
mey of drekka Brk 25%, móþ hefr (Sig- 
verþr) meira an maþr gamall Æm 13}; 
n.sg.nom. silfr vas þó meira Am 89'*; 
acc. askr Yggdrasels drýger erfeþe meira 
an menn vite Grm 35?, (adverbtal) fjalþ 
of viþrer á fimm dggom, en meira á 
manaþe Hóo 73', Sigurþr vá at Fáfni ok 
er þat meira vert en allt ríki Gunnars 
FH3!'; pl. ace. mank at vér meiro má:te 
áttom, es vör heil hio heima výrom kv 15?; 

superl. mestr (nor10. adán. mest, aschiwed. 
máster; got. maists, alfs. mést, ags. mæst, 
afrís. mást, ahd. meist) J) der grösste, 
máchtigste: m. sg. nom. (s1e.) þat var enn 
mesti hégómi, at Geirróþr konungr væri 
eigi matgóþr Grm 25, hann (Hjalmgunnarr) 
var þá gamall ok inn mesti hermaþr Sd 4 
prð; f. sg. nom. Vimur .. allra á mest 
FM 6?; (sw) Óþinn segir at þat er 
in mesta lygi Grm 20; pl. ace. ykkar 
vissak áster mestar manna allra fyr mold 
ofan Gþr Í 16?; n. sg. nom. (hvat's) 
mest manna val und Miþgarþe? Hdl!1*, 
(þaþan) mest manna val und Miþgarþe Hal 
16*; ace. ranna þeira es ck rept vita, 
mins veitk mest magar Grm 24%, rekr þik 
alda hver illrar skepno, sorg sára sjau 
konunga ok vinspell vífa mest Gþr 123“, 
(adrerbtal) morgen mest vágo („am hef- 
tigsten, sehr heftig') Am 49!; pl. nom. 
þau (Þjaza augo) ero merke mest minna 
verka HMrbl53; 2) der metsle, Áahl- 
reichste: nm. sg.mom. þar (fyr Gnipalundo) 
's miklo mest meonge þeira HHI52?*; 
acc. (adverbtal) „am meisten' eitt ek 
mest undromk Am 12', slíks ek mest 
konnomk Am ó2*; 3) der schwerste, 
schmerxlichste: n. sg.nom. þat seger þú 
nú es hverjom þykker mest at vita, at 
min móþer dauþ sé Frðl 9. 

meirr, adv. compar. (nor. fær. meir, 
aschred. adiin. mer, got. mais, alls. ahd. 
mér, aggs. má, mæ, afris. mér, már) 
I) mehr: oomk ek of Hugen, at hann 
aptr né kome, þó seomk meirr of Munen 


665 meis8 
Grm 204, mæltera þú þat mál, es mik 
meirr trege Vkv 39', hútt mono hlæja 
Hundings syner .. ef meirr tyggja munar 
(ef mik tregar meirr Nó) at sókja hringa 
ranþa an hefnd fgþor Æm 15?, lék mér 
meirr í mun meiþmar þiggja Sg 39, mjok 
bifask (hjarta Hjalla) es á bjóþe liggr, 
bifþesk hglfo meirr es í brjóste lá Akv 
245, meirr þóttosk mér of stríþa, es mik 
aþlingar Atla gófto Ghv11*; 2) darauf, 
sodann: val þeir (einherjar) kjósa ok ríþa 
víge frá, sitja meirr of sátter saman Vm 
41*, meirr settesk hann (Rigr) miþra fletja 
Rþ 3? 17? 297, meirr lagþesk hann (Rigr) 
miþrar rekkjo #6 5*19?323, meirr settesk 
hón (Þír) miþra fletja #6 11', (Jarl) reiþ 
meirr þaþan myrkvan viþ #5 37?, meirr 
þaþan menverþ bitols, dolgrogne, dró til 
dauþs skókr Akvr33';  m. at þat dass.: 
(Rigr) gekk meirr at þat miþrar brautar 
Rþ2! 6? 207 337, (Edda) bar meirr at 
þat miþra skutla Æg 4?, liþo meirr at þat 
mýnoþr nio Rp6* 203 33, (Þræll) nam 
meirr at þat megens of kosta lþ 97; 
3) ferner, fernerhin: Konr ungr kunne 
rúnar .. meirr kunne hann mqunom bjarga 
Rþ 442, hvat mon meirr vesa minnar bve? 
Grp 18*, mart sagþa ek, mundak fleira, 
ef meirr mjatoþr málrúm gæfo Sg 70?; 
4) spáter, in xukunft: svá komer manna 
meirr aptr á vit Bdr 14? svá komsk 
meirr aptr móþor at vitja geirnjgrþr 
hnigenn á Gotþjóþo, at þú erfe at gll oss 
drekker Ghv 8?. 

meiss, m. (norw. meis, asehtwed. adán. 
mes; vgl. ahd. meisa) korb: sg. ace. mois 
hefk á bake Hrbl 4. — Zur etymol. vgl. 
ElLadén, Bestr. 15, 512 fg. 

meita (tt; norw. meita; got. maitan, 
ahd. meizan, red. verb.) beschneilen: nf. 
séra þú síþan .. golz miþlendr geira skepta, 
manar meita ná mara keyra Akv 407. — 
Zur eltymol. vgl. Bugge, Beitr. 24, 437. 

„meiteþr, m. ernte(?); in: har-meiteþr. 

melþmar, /. pl. (vgl. got. maiþms, alts. 
méthom, ags. máðum) kostbarkeaten, klet- 
node: gen. fjalþ ák meiþma, fjolþ ák 
menja Þrk 23?, mey buþo hánom (Sig- 
verþe) ok meiþma fjalþ Sg 2', mund galt 
ek mærre (Guþrúno), meiþma fjólþ þiggja 
Am 89!; dat. fyrr skalk míno fjgrve 
láta an þeirar meyjar (Brynhildar) meiþmom 
týna Sg 15!%, mgrk menja ( Brynhildr) 


a 


þa 
("2 


20 


30 


Dd 
3: 


- 


melta 666 
meiþmom deilde Sg 46?; ace. auþ nam 
(Jarl) at skipta, gllom veita, meiþmar ok 
mgsma, mara svangrifja RB 399, lék mér 
meirr í mun meiþmar þiggja Sg 39}, (Atle) 
lézk ykr ok gefa mundo .. stórar meiþmar 
ok staþe Danpar Akvö?. 

meiþr, m. (noriw. meid „sekltttenkufe', 
adán. med, egl. sehwed. mede) 1) baum- 
stamm, baum: sg. gen. Goenn ok Moenn.. 
hykk at á skyle meiþs (meiþar Á) kvisto 
maa Grm 348, hann (Viþofner) steudr veþr- 
glase á meiþs kvistom Mima #y J8?; dat. 
varþ af meiþe es mær sýndesk (mistel- 
teine) harmflaug hætleg Vsp 33!', veitk at 
ek hekk vindga meiþe á nætr allar nio .. 
á þeim meiþe es mange veit, hvers hann 
af rótom rinn Hýv 138'5, (hrafn) sat á 
hám meiþe andvanr áto HH ISa', hrafn 
at meiþe hátt kallaþe Brö?; ace. maþr 
telgþe þar meiþ til rifjar #5 15?; 2) galgen: 
(Sgrle ok Hamþér) fundo vástigo ok systor- 
sun Sáran á meiþe Hm 17?. 

Composita: hilde- meiþr, hrotta - meiþr, 

sess- meiþr. 

mél, n. (nor2o. mel; ags. midl: vgl. 
Bugge, Fkv. 4215) „mittelstiick, mattel- 
glied', und xwar 1) verbindungsglied 
xtwischen den beiden xiumen, gebiss; 
2) xwischenraum, xeiltraum, xeit: sg. dal. 
segge vilk alla í sal ganga .. vita ef 
meine morþfgr kono, unz af méle (, mit 
der xeit, allmáhlich') enn mein kome 
Sg 437. 

Compostta: (1) mél-drope, móél-greypr. 

meldr, m. (nor... melder, fær. meldur, 
aschiwed. miilder) das mahlen: sg. gen. 
(Menja) vas til meldrs (meldr r| komen 
Grt 42; dat. hafa fullstaþet fljóþ at meldre 
Grt 241. 

mél-drope, m. „gebisstropfen', sehaum 
der am gebiss der pferde herabtrveft: 
pl. ace. móldropa feller hann (Hrimfaxe) 
morgon hverjan Vm 14?. 

mél-greypr, ad). am gebtsse kauend, 
betaeort der pferde: m. sg. dat. (sw.) mar 
enom mélgreypa Akv 3?; pl. ace. drgsla 
mólgrevpa Akv 4}, (sw.) mare ena mél- 
greypo Akv 13?. 

melta (lt; „2orw. melta, sehwed. daal. 
miillta; ags. meltan, sé. v., ahd. smelzan; 
vgl. got. ga-malteins „auflösung') ver- 
dauen: inf. melta knáttu, móþogr! manna 
valbráþer Ákv 39 ?. 


667 men 

men, æ. (alfs. meni am: hals-meni, 
ags. mene, ahd. menni) 1) kalssehmuck: sq. 
nom. stgkk þat et mikla men Brísinga 
Þrk12*; dat. bundo Þór þá brúþar líno 
ok eno mikla mene Brísinga Þrk 187; 
ace. bindom Þór þá brúþar líne, hafe et 
mikla men Brísinga Þrk14*; 9)ím plur. 
kostbarkeiten, kleinode úberhpt.: gen. 
fjalþ ák meiþma, fjalþ ák menja Þrk 233, 
fjalþ vas þar (í kisto) menja, es þeim 
mqgom sýndesk, at være goll rautt ok 
gorsimar Vkv 212, myrk menja „dze erde 
der kleinode', d.1. dte frau (Brynhaldr) 
Sg 46?; dat. móþor átter menjom gafga 
Hdl 13', ægeshjalm bark of alda sunom, 
meþan ek of menjom lák Fm 16?, þjóna 
menjom ggfga Sg 66?, svá skaltu, Atle! 
augom fjarre, sem mont .. menjom verþa 


Akv 27?; ace. valþe Herfaþer hringa ok 
men Vsp 30!. 
Compostta: men-skogol, men-vgrþr; 
hals - men. 


menge, n.(adán. mænge; got. managei, f., 
alls. menigi, ags. mengu, menigo, ahd. 
managi, menigi, f.) menge: sg. nom. þar 
(fyr Gnipalunde) 's miklo mest menge þeira 
IH 152? vala menge Sg 653, skatna 
menge Ákv 34?; dat. værea þat sómt, 
at (Sigvgrþr) svá réþe Gjúka arfo ok Gota 
menge Br 9?, Guþrúno góþra .. skóþa 
skatna menge Sgóö*; ace. svá brá stýrer 
stafntjaldom af, at mildinga menge vakþe 
HH1I27?, skjóldo knegoþ þar velja ok 
skafna aska, hjalma gollhroþna ok Húna 
menge Ákv d?*. 

„menne€, 72. (norw. menne) anxahl von 
menschen; in: rik-monne. 

menskr, adj. (fær. menskur, asehwed. 
mánsker; got. mannisks, alls. ahd. mennisk, 
ags. mennisc) mensehlich: m. pl. nom. 
Hel býr und einne (rót Yggdrascls), ann- 
arre hrímþursar, þriþjo mensker menn 
Grm 31*, þær (rúnar) 'o meþ gsom, þér 
'o meþ glfom, sumar meþ víisom vgnom, 
sumar hafa mensker menn Sd ÍS$. 

*meneskogol, f. „twalktiire des hals- 
bandes', poet. bexeteknung einer frau: 
sg. nom. bjóat of hverfan hug menskagol 
(Brynhildr) Sg 40)?. 

*men=vorþr, nm. „húiter der kletnode 
poet. bexeteknung etmes fiirsten: sq. ec. 
menvgrþ (Gunnar) bitols, dolgrogne, dró 
til dauþs skókr Akv 33". 


2 


- 


ið) 


30 


meþ 668 

mergr, m. (norw. merg, fær. mergur, 
aschwed. márgher, adán. marg; alts. marg, 
ags. mearg, mearh, akd. mark) mark, di 
fette masse tn den hölhlungen der knochen : 
sg.dat. ef ek oþle ættak sem Ingunar- 
Freyr .. merge smæra mglþak þá mein- 
króko (d.2. Loka) ok lemþa alla í liþo 
Ls 43?. 

merke, 2. (nor. merke, fær. merki, 
aschiwed. möárke, adán. mærke; alts. ahd. 
merki #2: gi- merki) 7) kennzetchen, merk- 
mal: pl. nom. þau (Þjaza augo) ero morke 
mest minna verka Hróðló3; 2) feld- 
xetchen, banner: sg. nom. stóþ þar skjald- 
borg ok upp ór merki Sd 4 (anders Vali. 
Guðmundsson, Priratbol. 154). 

merkja (kþ; vor. fær. merkja, asehwed. 
márkia, adán. mærke; ags. mearcian, ahd. 
merken) 1) mat xeichen od. mustern ver- 
sehen: part. prté. m. sg. ace. tók Móþer 
merkþan dúk, hvitan af hgrve 16 30', 
2) ein xeichen anbríngen (bes. vom ein- 
rifxen der runen: Bj. Magnússon Ólsen, 
Runernc s. 30): tnf. (skal) merkja á nagla 
Nauþ Sd 7*; 3) xeigen, bewetsen: part. 
prt.n. sg. ace. þeir (Graumars syuer) merkt 
hafa á Moensheimom, at hug hafa hjgrom 
at bregþa HH 1127?. 

meta (mat; norw. fær. meta, aschwed. 
máta, adán. mæde; got. mitan, alls. ags. 
metan, afris. meta, ahd. mezzan) ab- 
messen, xumessen: part. prt. n. pl. nom. 
gll ero mein of meten Sd 203. 

metnaþr, 2. (asehwed. mátnaþer) ehr- 


35 gefiihl, stolx: sg. mom. ósnotr maþr, ef 


= 


ið 


eignask getr fó eþa fljóþs munugþ, metn- 
aþr hgnom þroask, cn manvit aldrege 
Igv 79?. 

metr, ad). (norw. mett, fær. mettur, 
aschwed. mátter, dún. mæt) gesáttigt, satt - 
m. sg.mom. þvegenn ok metr ríþe maþr 
þinge at Hýv 6l', kemþr ok þvegenn 
skal kónna hverr ok at morne metr 
Im 25 ?. 

meþ, praepos. u. adv. (nor. fær. adán. 
med, asehæed. máþ; got. miþ, alts. ags. 
mid, afrís. mith, ad. mit) Í. praepos. 
c. dat. un. ace. Á. ec. dat. beretchnet es 
1) person, geschöpf oder personitficiterte 
sache ín dercn gesellschaft od. begleitung 
ein lebendes wesen etv. ausfúhrt, unter- 
mum od. erletdet (mit): fara fiflmeger 
meþ freka aller Fsp öl, (Þórr) sá ór 


669 meþ 
hreysom meþ Hyme austan folkdrótt fara 
fjolhofþaþa Hym 36*, mik veizt verþa 
vergjarnasta, ef ek ek meþ þér í jgtonheima 
Þrk 123, monk auk meþ þér ambátt vesa 
Þrk 20*, lát hann (ulf þínn) rinna meþ 
runa mínom Hdló?, hleypr, eþlvina! úto 
á nýttom, sem meþ hgfrom Heiþrún fare 
Hdl 474 484, þeir (Vælundr ok bræþr 
hans) hgfþu þær (valkyrjur) heim til skála 
meþ sér Vkv 10, í húsinu fann hann (Atli) 
Sigrlinn konungs dóttur ok Álgfu jarls 
dóttur ok hafþi þær báþar braut meþ sér 
HHró pr 8, Mýsingr hafþi meþ sér Grótta 
ok svá Fenju ok Menju Grt 28, hina vilt 
heldr, Helge! es réþ hafner skoþa fyrre 
nýtt meþ firom HHv 26?, frá .. doglingr 
at því díser suþránar, ef vilde heim meþ 
hildingom þá nátt fara HH I17*, hykk at 
eigem aþrar sýslor an meþ baugbrota bjór 
at drekka HHI18*, bauþ Oþinn honum 
(Helga) gllu at ráþa meþ sér HHII37 
pr 2, segge vilk alla í sal gauga þina meþ 
minom Sg 43}, lát svá breiþa borg á velle, 
at und oss gllom jafnrúmt see, þeim es 
sulto meþ Sigverþe Sg 64?, viljak cige 
meþ vere ganga Gþr I128'; 2) den 
gegenstand der als tel od. xubehör eines 
andern das mit diesem vorgenommene 
milmacht, der als eigentum einer person 
das schicksal derselben teilt ú. á. (mtt, 
miltsamt, sugletch mat): hvaþan dagr 
of kvam .. eþa nátt meþ niþom? Vm 24}, 
baug ek þér þá gef þanns brendr vas meþ 
ungom Óþens syno Skm 217, baug ek 
þikkak, þót brendr sé meþ ungom Óþens 
syne Skm 227, (Hlórriþe) vatt meþ austre 
upp logfáke, einn meþ árom ok austskoto 
(meþ austsk. RÆ) bar til bójar brimsvin 
jatons Hym 28 *-?, (teiner) rifner meþ rótom 
Gþr II 41?; 
fjórom tagom, svá hykk Bilskirne meþ 
bugom Grm 24? (s. bugr), át Sifjar vorr 
. einn meþ gllo („mit allem was daru 
gehört, ohne etwas úibrig Áu lassen') 


yxn tvá Hymes Hym 15}, mon flártþe : 


fylgja annat atalt meþ gllo „etin ansehlag 
der in allen setnen einxelheiten, der 
durch und durch verderblich íst' Grp 
381; 3) den gegenstand, den ymd (als 
waffe, kleidung, gerát usw.) mit sich 
féihrt od. bei steh hat (mit): Surtr ferr 
sunnan meþ sviga ldve Vsp 52!, lá maþr 
ok svaf meþ ollum hervápnum Sd 5, þeim 


þa 
(=) 


20 


30 


3ð 


fimm hundroþ golfa ok of 40 


sé 
(94 


50 


meþ 670 
hétomk þá þjóþkonunge, es meþ gollo sat 
á Grana bógom Sg 36? Atle mik hingat 
sende .. at biþja ykr, Gunnarr! at it á 
bekk kómeþ meþ hjolmom arengreypom 
Akv 3%, út gekk þá Guþrún Atla í gagn 
meþ gyldom kalke at reiþa gjald rggne 
Akv 367; 4) ein charakterast. kennxeichen 
od. eine hervorstechende eagentiimlichkett 
eines dinges (mit): Glaser stendr meþ 
gollno laufa fyr Sigtýs solom FM 76, lyf 
meþ lækning ( heilkráftige mittel') Grp 
17%; 5) dve person xue der jmd ín feindl. 
od. freundl. bextehungen tritt (mit): 
veita ggrla sás of verþe glisser, þót hann 
meþ grgmom glame Hýv 31*, (einherjar) 
fara meþ vitne at vega Grm 23%r, auþr 
mon órenn, ef eflek svá vig meþ virþom 
Grp 12?, hvé mon at ynþe epter verþa 
mæégþ meþ mgnnom? Grp44?; 6) cha- 
raktereigenschaften mit denen jmd be- 
haftet 1st: emka ek meþ bleyþo borenn 
Sd 217, alt es vant: of þú viþ þeger, þá 
þykker þú meþ bleyþe borenn Sd25?, 
esa meþ lgstom lggþ ve þör Grp 23'; 
“) art uú. weise, begleitende umstánde 
einer handlung ú. á. (mit, unter): und 
rander ek gel, en þeir (langviner) meþ rike 
( unter máchtigem schutx'; andersFJ, Ark. 
14, 203) fara heiler hildar til, heiler hilde 
frá Hóv 1563, vaxe þér týr meþ trega Skm 
297, (skaltu) leiþa meþ tgrom trega Skn30!, 
þeir (Guþmundr) sjalfer .. meþ hermþarhug 
her kgnnoþo HHI32*, þat var trúa þeira í 
forneskju, at orþ feigs manns mætti mikit, 
ef hann bglvaþi óvin sinum meþ nafni 
(„mat nennung des namens') Pm Í pr3ð; 
8) das mattel od. werkxeug dessen sich 
ymd bedient (mit): meþ halfom hleifo 
ok meþ hgllo kere fekk ek mér félaga 
Hýv 523 meþ brinnondom ljósom ok 
bornom viþe, svá vas mér vilstigr of 
vitaþr Hóv 993, hann (Loki) var bundinn 
meþ þermum sonar síns Nara Ls 65 pr 2, 
bure mundak þá binda meþ boga strengjom 
Hm 21? Sigtrygg sló (Halfdanr) meþ 
svælom eggjom Hdl 15?, hann (Dagr) lagþi 
í gögnum Helga meþ geirnum HH II 27 
pr4, (þú mont) brynjo rista meþ bana 
Fáfnes Grp 15*%, Toki laust hann (Otr) 
meþ steini til bana Fm 12, lagþi Sigurþr 
hann (Fáfni) meþ sverþi til hjarta Fm 6, 
hvatan mann sák harþla vega meþ slævo 
sverþe sigr Fm 28, (Reginn) skar hjarta 


671 meþ 

ór honum (Fáfni) meþ sverþi Fm 30 pr 1, 
reist hann (Sigurþr) meþ Gram frá hgfuþ- 
smátt brynjuna í gögnum niþr ok svá út 
í gognum báþar ermar $Sd8, meþ geire 
gjallanda at vekja gram hilde ÁAko 15“, 
takeþ ér Hogna ok hyldeþ meþ knife Am 
öð!, (þú hefr) opt sár sogen meþ svglom 
munne HH 138}, tóku vér þá (ásu) hgndum 
ok lggþum þeim fjgrlausn at fylla otr- 
belginn meþ gulli ok hylja utan ok meþ 
rauþu gulli Æm 16. 17, Brynhildr ók meþ 
reiþinni á helveg Hlr 4, Guþrún .. sendi 
meþ rúnum orþ „sandte botsehaft ver- 
mittelst der runen' Dr 8, Fránmarr jarl 
hafþi .. varit þær (Sigrliun ok Álgfu) fyr 
hernum meþ fjolkyngi HHvöpr9; 9) die 
ursache durch welehe etiw. veranlasst 
wird: sjá mon ræser (Sigvgrþr) .. frégr 
of land gll meþ lufe síno Æm 14!F'; 
10) auf dae frage wo? eine mehrxahl von 
personen (seltener eine einxelne person), 
bei der od. ín deren umgebung steli ymd 
aufhíilt, bei der etw. sich befindet, steh 
ereignet oder geschieht (ber, unter, 
xwischen): harts meþ hglþom Vsp 
45*Wr, hvat's meþ ásom, hvat's meþ 
glfom? Vsp (8! Þrk 6!, ilt's meþ ásom, 
ilt's meþ glfom Þrk 6? at augabragþe 
verþr sás etke kann ok meþ snotrom sitr 
Hóv 5*, hitke hann (ósnotr maþr) fiþr, þót 
þeir of hann fár lese, ef hann meþ snotrom 
sitr Hýo 2.4*, eldr os baztr meþ ýta sunom 
ok sólar sýn Hýv 68!, Oþenn (reist rúnar) 
meþ ásom Zlýo 143!, hesta baztr þykker 
hann (Skinfaxe) meþ Hreiþgotom Vm 12%, 
hamingjor einor þærs (meyjar Mygþrases) 
í heime ero, þó þær meþ jgtnom alask 
Vm 49*, (hétomk) Ggndler ok Hárbarþr 
(Gautr ok Jalkr) meþ goþom Gm 498 
54, matr só þer leiþare an manna hveim 
enn Íráne ormr meþ firvm Skm 271, viþ- 
kunnare þú verþer an vyrþr meþ goþoni 
Skm 284, tak viþ hrimkalke .. heldr þú 
hana eina (Sif) láter meþ ása sunom 
vammaálausa vesa Ls5o39% vaskak heima, 
þás þór heitet vas (meyjo), at fá eiun þér 
gjafurþ meþ goþum Alv £%, jarþ heiter 
meþ mqunom, en meþ ásom fold Alo 10', 
himenn heiter meþ mynnom, en hlyrner 
moþ guþom Ale 12), máno heiter meþ 
mgunum, en mylenn meþ guþum „lr /4', 
sol heiter meþ mynnöom, en sunna meþ 
soþom Ale 16', ský heita meþ mgnnom, 


ot 


1 


lö 


20 


2 


JU 


85 


= 


sm 
ís) 


Öl 


(=) 


(03. 


meþ 672 
en skúrvýn meþ goþom Alvi8!, vindr 
heiter meþ mgnnom, en výfoþr meþ 
gvþom Alv 20!, logn heiter meþ mgunonn, 
en láge meþ goþom Alv22!, sær hoiter 
meþ mgqnnom, en sílægja meþ goþom Alo 
24!, eldr heiter meþ mgnnom, on meþ 
ósom fune Alv 26 ', viþr heiter meþ mgnnom, 
en vallar fax meþ goþom 4lv28'!, nátt 
heiter meþ mqnuom, en njól meþ goþom 
Alv 30', bygg heiter meþ mgnnom, eu 
barr meþ goþom Alo 32', ql heiter meþ 
mgnnom, en meþ som bjórr Alv 34!, 
hvat sú grind (sá garþr) heiter, es meþ 
goþom sgat menn et meira foraþ? #9? 
11?, sás hann (Mimameiþr) meþ mgnnom 
mjótoþr F) 164, þess gota menn at þar 
hafi verit Loki Laufeyjarson, er flest hefir 
ilt gyrt meþ ásum FMö'', sá (Glasir) er 
viþr frægr meþ guþum ok mgnnum FM “*, 
Gollfaxc ok Jór (výro) meþ goþom FM 10'*, 
vandr monk heitenn Sigorþr meþ seggjom 
at svággro Grp 40? mon góþa kvýn 
Gunnarr eiga mærr meþ mgnuom? Grp 
42?, þær (rúnar) 'o meþ ásom, þær 'o 
meþ glfom, sumar meþ vísom vgnom Sd 
18*%, vits ok vápna vaut's júfre at faa 
þeims skal fremstr meþ firom Sd 36“; 
meþ þurse þríhgfþoþom þú skalt æ nara 
Skm 31', vask meþ Fjglvare fimm vetr 
alla frbl37, bekko breiþa nú skal brúþr 
meþ mér AlvI', vastu í nótt meþ nae? 
Alv 2? Mór ok Lungr (vas) meþ Mare 
FM 10*, Vigg ok Stúfr vas meþ Skævaþe 
FM10', haun (Atli) dvalþiz vetrlangt meþ 
Sváfni konungi Hlle 8, Sváva (Heþinn) 
var heima meþ foþr sínum HHo 30 pr 4. 5, 
Sigurþr var þá jafnan meþ Regin Jém 14 
Er 1, (Guþrún) var þar (í Danmgrk) meþ 

óru Hákonardóttur sjau misseri Gpr I 25 
pr 2, monk una aldre meþ gþliuge Sg 10*, 
Þjóþrekr konungr var moþ Atla Dr 17, 
satk meþ Þóro sjau missere Gpr IL143, 
Valdarr Dgnom meþ Jarizleifo, Eymóþr 
þriþe meþ Jarizkaro (?) Gjr 1120'?, meþ 


ó honum (Jgrmunrekk) var Bikki Ghv6; 


auf unpersönl. bexogen: opt ór skyrpom 
belg skilen urþ koma þeims hanger meþ 
hæm ok skoller meþ skrým ok váfer meþ 
vilmggom Flgv 133 ' *, liggr meþ eggjo (, an 
der sehnetde entlang') ormr dreyrfaeþr 
llllv9ð; 1) die gemeinschaft %ú der 
md gerechnet wird: gll þótte ætt sú meþ 
yfermgunom FHdl 13; 2) die betden 


673 meþ 
(oder mehr) parteien, xwischen denen 
geteilt, gestrstten oder vermattelt wird: 
hvé sú á heiter (Ífiug heitor á) es deiler 
meþ jgtna sunom grund ok meþ goþom 
'm löð! 16'?, ójafnt skipta es þú munder 
meþ ásom liþe, ef þú ætter vilge mikels 
vald Hrbl 74, þego þú, Oþenn! þú kunner 
aldrege deila vig meþ verom Ls 22?, þoge 
þú, Bvggver! þú kunuer aldrege deila moþ 
mgunom mat Ls46?, þege þú, Týr! þú 
kunner aldrege bera tilt meþ tveim Ls 
38*;  ihnl.: clde heitare briunr meþ 
illom vinom friþr fimm daga Hóv öl', 
hvars hatr vex meþ hildings sunom, þat 
mák bóta brátt Hóýe 153? einn voldr 
Óþeun gllo bylve, þvít meþ sifjungom 
sakrúnar bar HH 1II33*, þót meþ soggjom 
faro glþringl til gfog Sd 29'; 13) due 
grenxen tnnerhalb deren sveh etc. beivegt : 
hverfloþo haus (Halfdauar) verk meþ 
himens skautom HdlI4*“; 14) nach vbs 
der betcegung die personen ín deren matle 
oder 3u denen sich ymd begibt oder etw. 
gebracht wird (xu): opt fær hlóges, es 


meþ horskom kgmr, manne heimskom : 


mage Hýv 203, svá (sem grn) es maþr es 
meþ mgrgom kemr ok á formblendr fá 
Hýv62?, þá (hann) þat fiþr, es meþ fróknom 
(feirom) kómr, at enge es einna hvatastr 
Hór 64? Fm 173, at Balverke þeir (hrím- 
þursar) spurþo, ef hann være meþ bondon 
komenn Hýv108%, hvaþan Aurgelmer kvam 
meþ jgtna sunom fyrst? Vm 303, hvaþan 
Njarþr of kvam meþ ása sunom? Vn as“, 
í aldar rok hann (Njorþr) mon aptr koma 
heim meþ vísom vgnom Vm 39*, ókynjan 
meira kvama meþ ása sunom Ls 56), 
þaþan kömr meþ gldom ár HHv 286, 
kvýþo meþ gumnom góþ ýr komeu HA 
17?, nús Yngva konr meþ oss komenn 
Im 14?; hvat lifer manna, þás cun mæra 
líþr fimbolvetr meþ firom? Vin 44*; eino 
nafne hétomk aldrege, síz ek meþ folkom 
fór Grm 484, monk aptr fara, þars áþan 
vask, meþ nábornom niþjóm mínom Sg 
11?; öknl. láttu á flet vaþa greppa goll- 
skáler meþ gumna hgndom „tn die húnde 
der lewte' Akv 10?; 15) löngs, entlang: 
(Heimdallr) fór ferþar sinnar ok framm meþ 
sjóvarstrgndu ngkkorri #2; 

B. c. acc. 1) mit (= A 1); hann (Helgi) 
lá meþ her sinn í Brunavágum Hl I/4 
pr 3, reiþ hon (Sigrún) meþ valkyrjur un 


= 
et 


20 


tu 
Gt 


3 


Et 


meþan 674 
lopt ok um log HHILI2 pr, Helgi reiþ 
til haugsius meþ marga menn J/H 1138 
pr 2, hór kvam Þjóþrekr meþ þria togo 
Gþr lll5!; 2) mat (== A3): þeir (Agnarr 
ok Geirroþr) reru tveir .. meþ dorgar sínar 
at smáfiski Gm 3, gþrum megum sunds- 
ins var ferjukarlinn meþ skipit Arðl 2, 
á bjarge stóþ (Hróptr) meþ Brimes oggjar 
Sd I4'; auf unkörperl. tibertr.: Guþ- 
mundr reiþ heim meþ hersggu HH 116 
pr 12; 3) uw (= A 14): ósnotr maþr 
es meþ alder kumr, þats bazt at hann 
þeze lýv 27', hvaþau vetr of kvam eþa 
varmr sumarr fyrst meþ fróþ regeu? 
Vm 201; 

Il. adverb. 1) dabei: ok enn it þriþja 
sinn bar hon (Borghildr) honum (Siu- 
fjatla) hornit, ok þó ámælisorþ meþ, ef 
hann drykki eigi af Sf15; 2) þar meþ 
„dumit'- (Sigurþr tók) marga dýrgripi ok 
klyfjaþi þar meþ Grana Fn 44 pr 6. 

meþal, 7. (2072. medel, midel, fær. 
meðal, miðjal, æsehtwed. miáþal, miþal #2 
compp., tdiin. medol, middcl; ægs. middcl, 
n. und adj., ahd. mittil medius') mitte; 
nur in der verbindung á meþal, praepos. u. 
adv. I. praepos. c.gen. xwischen: beuvgnd 
of löt .. margdýrr konungr (Sigvorþr) á 
meþal okkar Br 207, seggr enn suþróne 
lagþo sverþ nokkvit .. á meþal þeira 
Sg 4?; I. adv. daxwischen, ín der 
matte: á geugosk eiþar, urþ ok sóre, mól 
all megonleg es á meþal fóro „die ver- 
tráge die unler thnen errichtel waren' 
Vsp 268. 

Composita: meþal- kafle, meþal - snotr. 

mcþal-kafle, oe. sekwertyrtff (eagentl. 
der teil xacischen knopf ú. parterstange) : 
sg. nom. heldr es sómre hende þeire meþal- 
kafle an mendoltré HH II3?. 

meþal=snotr, adj. mittelmássig klug : 
m. sg. mom. meþalsnotr skyle manna hverr, 
æva til sunotr sé Hýv öl! Söt 56!. 

meþan, con. uw. adv. (nor. medan, 
fær. meðan, aschwed. máþan, addn. meden, 
got. miþþan) I con. wáhrend, so lange 
als, a) ce. ind. praes.: þat mon æ uppe, 
moþan gld lifer, langniþja tal Lofars hafat 
Vsp 16*, sá es sæll es sjalfr of á lof ok 
vit meþan lifer Zlór 97, nem líknargaldr 
meþan þú lifer Hgýe 119%, né vit Freyr, 
meþan okkart fjor lfer, byggom bæþe 
saman Skm 203, iþgnóga heill skaltu of 


675 meþan 

aldr hafa, meþan þú min orþ of mant 
Gg 16*, svá hefk studdan, at hann 
(Gastropner) standa mon á meþan old 
lifer #) 124, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. 
hvárt só manna nekkvat þats mege inn 
koma, meþan sókndjarfor (garmar) sofa? 
Fj 21!, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. hvárt 
sé matar nekkvat, þats þeim menn gefe, 
ok hlaupe inn meþan þeir eta? #) 23, 
þat eitt es svá matar, at þeim monn of 
gefe, ok hlaupe inn, meþan þeir eta Fj 
24*, stattu fram, meþan þú fregn FM 1}, 
uppe mon, meþan gld lifer .. nafn þitt 
vesa Grp 23*, mon uppe, meþan gld lifer 
-. þitt nafn vesa Grp 437, mál ok manvit 
gefeþ okr mærom tveim ok lækneshendr, 
meþan lifom Sd 3*, vitoma á moldo menn 


in sælle, meþan fjórer vér folke rýþom 


ok sá enn hunske herbaldr lifer Sg 18?, 
heþan bíþeþ, meþan hokk yþr galga Am 
36“, þat síþan mon engom fyrnask, meþan 
ald lifer FH3*; b) e. ind. praet.: á jarþ- 
fgstom steine stóþk innan dura, meþan ek 
þer galdra gól Gg 15}, (Helge) opt hefr 
orno sadda, meþan þú á kvernom kyster 
þýjar HI 1364, ægeshjalm bark of alda 
sunom, meþan ek of menjom lák Fm 16}, 
Reginn var á brot horfinn, meþan Sigurþr 
vá Fáfni Fm 22 pr 1, fjarre þú gekt, 
meþan ek á Fáfne rauþk minn enn hvassa 
hjar Fm 26!, afle mino attak viþ orms 
megcn, meþan þú í lyngvo látt Fm 26}, 
vaþen at vilja vask, meþan lifþak Sg 564, 
sazt ok hlýddor, meþan sagþak þér morg 
ill of skop min ok þeira Od.32'!, ey vas 
mér týja, meþan vit tveir lifþom Ako 283, 
gxar at logþo, meþan í ond hixte Am 38, 
svá kvýþo Niflunga, meþan sjalfer lifþo, 
skapa sóku sverþom .. sem þeim hugr 
dygþe Am 483, hafþoþ .. hnekkiug. meþan 
heiler výrom Am 563, hræfþak of hot- 
vetna, moþan Hygne lifþe Am 67*, lézt 
þér alt þykkja, sem etke være, meþan 
land þau lógo es mér leifþe Buþle Am 
90)?%, gaf hann (Fróþi) þeim (ambáttum) 
eigi lengri hvild né svefn, en meþan 
gaukrinn þagþi eþa ljóþ mátti kveþa Grt 
23; HH. adv. tnstoischen, wíhrend dessen: 
hvat vantu (þá) meþan, Hárbarþr (Þórr)? 
Hrbl.36. 49. 55. 64. 69. 81. S9. 98. 105, 
er munnlaugin var full, bar hon (Sigyn) 
út eitrit, en meþan draup eitrit á Loka 
Ls 65 pr 6. 


10 


20 


tv 


30 


35 


40 


5€ 


ha d 


mikell 676 

míga (mé. meig; noro. miga, fær. miga, 
asehwed. migha, adán. mige; ags. mígan, 
mnd. migen) pissen: pré. ind. pl. 3. Hymes 
meyjar hgfþo þik at hlandtroge ok þér í 
munn migo Ls 34}. 

mikell, ad. (norw. myken, fær. mikil, 
asehwed. mykil, adin. mikel, megel; got. 
mikils, alts. mikil, ags. micel, mycel, ahd. 
mihhil) 7) gross, das gewwöhnliche mass 
tiberstetgend, getwaltig, erhaben usw.: 
m. sg. nom. hart's í heime, hórdómr mikell 
Vsp 459, heitr estu, hripoþr! ok heldr til 
mikell Grm 1', þar (at Æges) var griþa- 
staþr mikill £s12, skrækr mikill FM6' 
6?%r, brestr mikill FM 6'*IYr, fugi mikill 
sat á húsinu Ho 5 pr ó, hann (Hundingr) 
var hermaþr mikill HH II4, nú verþr 
gnýr mikill FH? (s20.) enn mikle mggr 
Sigfgþor, Víþarr Vsp öt!; dat. eitre 
fnóstak es á arfe lák miklom míns fgþor 
Fim 18?; ace. hví of segjak þér .. mikenn 
móþtroga? Skm 43, Hjgrvarþr ok Sigrlinn 
áttu son mikinn ok vænan HHo5 pr 13, 
þeir (Sigurþr) fengu storm mikinn Æm Jö 


5 pr 2, (Gunnarr visso) at Sigvorþ sgknoþ 


mikenn $Sy 13', (s2e.) hann (Ægir) hafþi 
búit ásum gl, þá er hann hafþi fengit 
ketil inn mikla /s 2; pl. nom. í þann 
tíma fannz í Danmgrk kvernsteinar tveir 
svá miklir, at engi var svá sterkr at 
dregit gæti Grt 17; ace. muno þína 
hykkak svá mikla vesa, at þú mér, seggr! 
nó Seger Skm 5'; f.sg. nom. þorf mikel 
Hýv 148! Sg 433 ofrmælge mikel hvkk 
at illa gete hveims viþ kaldrifjaþan komr 
Fn 103, orrosta mikil HHr 35 prl HH 
II1I6 pr lf; ace. forvitne mikla kveþk 
mér á fornom stofom viþ þann enn al- 
svinna jgton Fm 13, Sigurþr átti orrostu 
mikla viþ Lyngva Hundingsson Jém 25 
pr 1, gorþi Sigurþr grgf mikla á veginum 
Fm 3, enn fráno ormr! þú gorþer fræs 
mikla Fm 19', mægþ gat ek mikla Am 
öl? vakþer vý mikla, es vátt bróþr mina 
Am (5*, risto af magne mikla hello Sig- 
mundr hjorve ok Sinfjtle FH 19; pl. nom. 
þær (Fenja ok Menja) váru miklar ok 
sterkar (rt 16; dat. tólom miklom ek 
kveþ téldan þik Alo35?; ace. fekk hann 
(Freyr) hugsóttir miklar Skm 4, miklar 
manvélar ek hafþa viþ myrkriþor Hrbl 
56, mjók mæler þú miklar firnar Br 17, 
þat frá Odrún .. at sú mær (Borgný) 


677 mikell 

hafþe miklar sótter Od2?;  n.sg.nom. 
byrþe betre berrat maþr brauto at au só 
manvit miket Hýo 10? 11?, afhvarf miket 
es til ilz vinar, þót á brauto bue Hýv 34', 
missvefne miket vas þeim (ggrmom) mjgk 
of laget #7 22), þat's fár miket, ef þú 
fóte drepr þars þú at vige veþr Am 24!', 
(sw.) stakk þat et mikla men Brísinga 
Þr 129; gen. (sw) ván kvaþ (Helge) 


mundo veþrs ens mikla grára geira HH 10 


1123; dat. (sw) bundo Þór þá brúþar 
líne ok eno mikla mene Brísinga Prk 18S?; 
acc. óbrigþra vin fær maþr aldrege an 
manvit miket Hóv 6% miket eitt skala 
manne gefa Hóv5a', Týr Hlórriþa ástráþ 
miket einom sagþe Llym 4}, cn fríþa frilla 
kende ástráþ miket eitt es visse Hym 31, 
þeir (Hundiugs syner) átto jýfro at gjalda 
fjárnám miket ok fgþor dauþa JÆHTI1I', 
hon (Borghildr) tók eitr mikit horn fult 
ok bar Sinfjutla Sf 8, megn hefr (Sigvgrþr) 
miket Rm 13?EF, horskr þótte mér (Sig- 
verþr), ef hafa kynne ástráþ miket yþvar 
systra Fm 35?, á fjallinu sá hann (Sig- 
urþr) ljós mikit Sd 2, drap haun (Mýsingr) 
Fróþa ok tók þar herfang mikit Grt 28, 
(sto.) hafe (Þórr) et mikla men Brísinga 
Þrk14*; adverbíal (= sehr): þau Helgi 
ok Sváva veittuz várar ok unnuz furþu 
mikit HHv30 pr3; pl.ace. þú gjald 
hefr mikel haufoþs mins Æm 6?; 2) gross 
an Áakhl, xahlreich, viel: m. sg. dal. 
Helgi samnaþi þá miklum skipaher HH 
II16 prl; f.sg. nom. mikel mundo átt 
jetna, ef aller lifþe Hröl 67; n. ag. gen. 
ójafnt skipta es þú munder meþ ýsom liþe, 
ef þú ætter vilge mikels vald „wenn du 
úber sehr vteles gewalt háttest' Hrbl íð, 
mikels es á mann hvern vant, es manvits 
es Hm 275; dat. miklo estu hnuggenn, 
es þú'st mino genge Grm 5l?; (adverb.) 
beim compar. „um vteles': verk þykkja 
þín verre miklo kjóla valdo, an kyrr 
siter Hym 20!, ek bóte svá brest á golle, 
at feþr þínom fegre þykker ok móþr þíinne 
miklo betro Vkv 283, hqfomk miklo glópr 
meire sóttan HHva32!, ykr's (þér's) Sin- 
fjatlel sémra miklo gunne at heyja ok 
glaþa grno, an ónýtom orþom at bregþask 
(bregþa) HHI47! 1126!; beim superl. 
„bei weitem': þar's miklo mest menge 
þeira HH 152, mey veitk eina miklo 
fegrsta Fm 407; acc. þat var trúa þeira 


þa 
(11 


20 


25 


30 


35 


40 gegenseitig') Dr 18; 


þm 
Et 


GA 


— 


millom 678 
í forneskju, at orþ feigs manns mætti 
mikit For Í pr3. “ 

Composita: mikels-te; all -mikell, full- 

mikoll, jafn-mikell, of-mikell, stór- 
mikell. 

*mikels=te (d. 2. mikels til) adv. allxusehr: 
mikelste snimma (,vtel xx friih') kvamk 
í marga staþe, en til síþ í suma Flyo 66". 

mildingr, m. (fær. mjolingur?) „frea- 
gebiger mann', ehrende bexeichnung der 
ftirsten: sg. gen. móþer min lá fyr mild- 
ings (Helga) skipom HHo 19?; dat. komr 
fylker fára nátta .. nema .. mey nomer 
frá mildingo (Hgþbrodde) HH 1I20*; gl. 
gen. svá brá stýrer stafntjöldom af, at 
mildinga menge vakþe HIT 127?. 

mildr, adj. (norw. adán. mild, fær. 
mildur, æsehteed. milder; got. milds nm: 
un-milds, ælfs. mildi, ags. afrís. milde, 
ald. milti) eeoltwollend, freigebig: m. sq. 
nom. þeyge emk míns mildr matar #) 4?; 
ace. fankak mildan mann eþa svá matar- 
góþan, at været þiggja þeget Llýv 40'; 
pl. nom. milder frókner menn bazt lifa 
Hýv4s'; f.sg.mom. (Odrún) gekk mild 
fyr knó meyjo at sitja Od6?;  voe. þú 
hefr, výr golz .. mild! af hgndom manz 
blóþ þveget br 22. 

mille, praepos. vé. ade. (asehwed. málle, 
adin. melle) I. praepos. ce. gen. xtwtschen: 
konungr lét hann (Grimni) pína til sagna 
ok setja milli elda tveggja Grm 30, átta 
nætr satk mille elda hér Grmð!, ófriþr 
var þá milli Gjúkunga ok Atla Dr2; 
á m. dass.: sleit Fróþa friþ fianda á mille 
HH 113?, ófriþr ok dylgjur váru á milli 
þeira Hundings konungs ok Sigmundar 
konungs HH II 6, Þjóþrekr ok Guþrún 
kærþu harma sín á milli ( enter einander, 
í. m. dass.: ligge 
okkar enn í mille egghvast ísarn Sg 67', 
(Sigmundr ok Sinfjatli) ristu nú 1 milli 
sin helluna FHI*; 

II. ado. daxwischen: vas garþr mille 
Am 39?, býrosk róg mille Am 91?; ám. 
dass.: þær (norner) austr ok vestr onda 
fólo, átte lofþungr land á mille HHI4?, 
gengo á mille grimmar urþer $g 5“. 

millom, praepos. ce. gen. (norw. millom, 
fær. millum, millun, millin, asehkwed. 
mállom, adán. mellum) 2w2schen: átta 
nætr satk millom elda her Grm 214, mér 
lætr ok sjolfom millom ilz litet Am 80!. 


679 mimer 

mimer, m. tm: geir-mimer, s. Mimer 
am regisler. 

minjar, f. pl. erinnerung: ace. hefr 
kunn kona (Guþrún) viþ konuuge daprar 
minjar at dauþan ver Sg ó4?. 

minka (aþ; #orw. fær. minka, adán. 
minke) stek vermindern: prs. opt. pl. 3. 
jerlom gllom óloþ batne, snótom gllom 
sorger minke, at tregróf þat of talet være 
Ghv 227. 

mínn, pron. poss. (nor. asehwed. adán. 
min, fær. min; got. meins, alts. ahd. 
afris. min, ags. min) men; a) dem nomen 
vorausgehend: m. sg. nom. minn bróþor- 
bane Skm 16*, minn faþer Hymó? Fj 6? 
47! HHoll' HHII9!' Rm2!' Fm 43 
Od 13%, mínn frie Hym 93, mínn þrúþ- 
hamarr Lsó7! 59! 61' 63'!, mínn Sig- 
varþr Gór 117! 21?, minn enn hvasse 
hjrr Fm6?; voe. minn dróttenn „Skm 
JA; gen. míns munar Hýr 95? Skm 
41* FE; 50? míns .. magar Gm 24*, 
mins vinar Gm 523, míns... matar #Y4?, 
mins fyþor HH IIIS“ Fn 18? Grt 21', 
mins málvinar Gþr I 19?; dat. míuom 
sal Von 7!, minom gelte Hdl-46', mínom 
hag Grp 223, mínom einga syne Gg?ð'; 
ace. minn frama Hóv 1033, mínn hamar 
Þrk 3*, mínn fgþor Gg 32, mínn vilja F) 
4S', mínn..mar Ákv 73, minn enn hvassa 
hjar Fn 26?; pl. mom. míuer bróþr G/r 
II3', míner sjau syner Gþr Í6?, marger 
míner niþjar Od21?; gen. minna and- 
skota MHýv 1483, mínna sala #) 45! 495, 


minna bróþra Ghv 3*; dat. minom munom : 


Skm 4! 267 365, minom feþrmunom 
Fm 8?; ace. mina heiptmago LHóe 148?, 
mina þjóna $g 66, mina forna stafe Vm 
55 % fleiro .. mína meinstafe Ls 28?, 
mina suno dauþa Vkov 337;  f. sg. nom. 
min syster Fýo 1638, min móþer Frðl 0; 
voe. min vina HdlI'; gen. minnar ævo 
Grp 1S?%; ace. mina orþspeke Fm 557, 
mina ævoe Grp 52%, mina .. morþfyr Sg 
40); nm. sg. gen. mins fear ls 19!" Rm5t, 
míns haufoþs fé 6?R; dat. mino senge 
(rm 519, mino mále HHv -41?, mino life 
Im 10), mino fjgrve Fn 5? Sy 153, mino 
bolve (fr 1 199, míno land Sg 103; ace. 
mitt gaman #4 43, mitt banorþ Fm 397; 
pl. gen. minna verka Ffrbl 58, minna barna 
Ghv l5?IP; dat. minom veom hsöl?l; 
acc. min orþ Gy 16*; 


(3) 


10 


þ= 
er 


20 


minna 680 

b) dem nomen nachfolgend: m. sg. nom. 
fóstri minn Grmil7 Hlr11?, goltr minn 
Hdl5?, bróþer mínn Gpr 124? Sg lö?R 
óðð Hlr 127, hugr minn Sg38'!; roe. 
dróttenn mínn Skm 3*, þræll minn enn 
bazte Vkv 41?; dat. runa minom Hdl5?, 
svefne mínom Híir 93, bróþr mínom Od 
19%, hlut .. mínom Am 79?, sal minom 
Qhv 153; acc. ggor minn Hrbl 29, mar 
minn Jldl5*, ver mínn Hdl 7?, bróþor 
minn Fyn 253, sal mínn lr 10', Sigvgrþ 
minn Ghr17'; pl. nom. frændr miner 
Br 6“, bróþr míner Ghr 104; gen. harma 
minna Vkr 299 Sg 4l“ Ghr 16?; dat. 
heilom húnom minom Vkr 34*, ná- 
bornom niþjom; minom Sg 11?; ace. bróþr 
mina Am 75*, grjóte studda garþa mina 
Hlr1?; f.sg.nom. móþer min HHo 193, 
ferþ mín Sg 683;  #oe. syster min Gr 
116*; gen. brúþar minnar Vkr 199, æve 
minnar Grp 124 14%, áttar minnar Hm 5'; 
dat. sótt minne Alr 63, sago minne Hdl 
253, brúþe minno Fkr 355, hgllo mínne 
Im 217;  aec. móþor .. mina Amö3'?; 


25 pl. ace. váþor mínar Hýo 49!, ástor minar 


30 


áð 


á } 


45 


5 


Þrk29t5. mn. sg. nom. fóstrman mítt Sg 
693; gen. nafns míns Hrbl 20, haufoþs 
míns Fn 6?; dat. fare mino Hór lö4?, 
fjrvo mino Hrbl 27, afle mino Fm 263; 
ace. skip mitt Hröl 103, ætterne mitt 
Fn 4'!, oþle mítt Hlr 3%F, hjarta mitt 
Gþr 1110*%; pl. gen. húsa minna FHlr 2?; 
ace. orinde mín Skm 39', hús min Am 
15?, morg ill .. skap min Od3??; 

e) das subst. 1st xu ergánzen: m. sq. 
mom. einn es minn (skjaldr) betre an see 
allra Húna Akr 79; pl. dat. segge vilk 
alla í sal ganga þína meþ míinom (seggjom) 
Sg 433; mn. sg. nom. mitt (erfeþe?) of létte 
Grt 17?. 

minna (nt; „ort0. ferr. aschwed. minna, 
adiin. minnæ, minde) ýmd (ehn) erinnern : 
part. prt. m. sg. ace. hét ek þér hgrþo, 
hefk þik nú mintan Am 76?; unpersönl. 
steh erinnern: prs. ind. sg. 3. minner þik 
eiþa de erinnerst dich der sehtwúire Grp 
d5';  minnask szek an etiw. (ehs od. á 
eht) ernnern: nf. margs ák minnask, 
hvé viþ mik fóro, þás mik sára svikna 
hofþoþ Sg ö6!;  prs. and. pl. 3. (æser) 
minnask þar (á Íþavelle) á megendóma ok 
á Fimboltýs fornar rúnar Vsp 60%; imper. 
sg. 2. minnsk þú, Sigvgrþr! hvat vit 


681 minne 
mæltom, þás 
Ghe 20". 

1. minne, “. (n070. aschwed. minne, 
fær. minni, adán. minnæ, minde; got. 
minþi tn: ga- minþi) gedáchtnis, erinne- 
rung; in:  minneS- veig, minnes-gq|; 
ó-minne. 

2. minne, adj. compar. (nor. mindre, 
fær. minni, asehwed. minne, mindre, 
adán. minna, mindre; got. minniza, ahd. 
mioniro, afris. minnira, minra) wentger, 
geringer: m. sg. nom. opt mér múýnoþr 
minne þótte an sjá hglf hýnátt Sím 433; 
pl. ace. hljóþs biþk allar helgar kinder, 
meiro ok minne mggo Heimdallar Vsp 1?; 
Í. sg. nom. sorg at minne Ghv 227}; 
pl.nom. sleit ek þá sátter, es výro sakar 
minne Am 67?; n. sg. acc. nú skolo ganga 
þærs goll vile ok minna því at mér þiggja 
Sg 48?, fyr kveþk mér minna at fromja 
leik þenna Am 609;  superl. n. sg. ace. 
(adverb.) minzt am wenigsten, so qut 
te gar nicht: sofna ek minzt siz mina 
suno dauþa Vkv 337, glaþa mon þik minzt, 
ef ggrva reyner Am 75). 

minnes-veig, /. erinnerungstrank, trank 
der das gedáchtms stárkt: sg. acc. hon 
(Brynhildr) tók þá horn fult mjaþar ok 
gaf honum (Sigurþi) minnisveig Sd Í pr 2. 

*minnes = gl, mn. „erinnerungsbæer" 
(= minnes-veig): sg. ace. ber minnesql 
minom gelto, svát gll munc orþ at tína 
Hdl 46!. 

minnogr, ad). (norw. minnug, aschwed. 
minnogher) mat starkem gedáchtnis begabt: 
m. sg. nom. (gume skal vesa) minnogr ok 
mólogr, ef hann vill margfróþr vesa 
Hóv 1023. 

mískor (7) én: miskor- blindr. 

*miskor-blindr, ad). (?): m.sg.dat. (s2o.) 
sat bergbue (Æger) barnteitr fyrer mjok 
glikr mege miskorblinda Hymn 2 ?. — Rask ú. 
Finn Magnusen vermuteten mistorblinda 

Mebelblind" (egl. Bugge u. Grdtr. x. st. 
sowte GV, Cpb 1, 512). 

mis-kunn, f. (norw. fær. mis-kunn, 
asehwed. mis-kun, adán. mis-kund) au/- 
gabe desgrolls; barmherxigkeit, erbarmen; 
tn: miskunn -lauss. 

miskunn-lauss, adj. er keine barm- 

herxigkeit findet, des mitleids verlustig: 
Í pl.nom. nú erom komnar til konungs húsa 
miskunnlausar ok at mane hafþar Gzt 16?. 


vit á beþ bæþe sátom 


20 


t9 
Gt 


80 


85 


45 


50 


miþ - garþr 682 

miss, „3. (norw. aschwed. miss, fær. 
missur, adán. mis 2n compos.; vgl. got. 
misso, adr. „wechselseitiy', akd. missi 
„verschtedenartig', missa-, misso-, missi - 
„miss-", alts. ags. afrís. mis-) verschteden- 
heit; fehlgraff, verkehrtes oder nutxloses 
unternehmen; in: mis-kunn, mis-svefne. 

missa (st; 70720. fær. missa, aschwed. 
mista, adán. miste; ags. ahd. missan, 
afris. missa) 1) rerfehlen, fehlgreifen: 
prs. end. sg. 3. misser þó stórom man greaft 
doch gewaltag fehl, hat schweres unglick 
(trotx der guten wiinsche, die emem auf 
den tveg gegeben werden) Am 32?; 2) rer- 
leren (ehs): prs. opt. sg. 3. fú mon syster, 
þót fyþor misse, hefna hlýra harms Rm 
103; prt. ind. pl. 1. bróþr vér fimm výrom, 
es Buþla mistom Amöl!; part. prt.n. 
sg. ace. vel skolom drekka dýrar veigar, 
þót mist hafem munar ok landa HH II45?, 
mist hefr þér hollra Am 64?, maga hefr 
þú þinna mist Am 77'; wunpersönl.: 
prs. end. sg. 3. ulfar mono ráþa arfe Nifl- 
unga .. ef Gunnars misser wenn man Q. 
verltert Akv lI?. 

misser, m. verlust: sg. nom. kval þótte 
kvikre (Guþrúno) at koma í hús Atla, átte 
áþr kappe, illr vas sá misser Am 94“. 

missere, 7. (ags. missare, missere) 
halbjahr: sg. gen. varþk hapta ok hernuma 
sams misseres síþan verþa G/ór I8?; 
pl. ace. kann maþr mjot þess viþar es 
vinnask mege mál ok missere Hór 60}, 
þat alt of beiþk ein missere Gþr 17}, 
(Guþrún) var þar (í Danmgrk) meþ Þóru 
Hákonardóttur sjau misseri Gþr 125 pr 3, 
satk meþ Þóro sjau missero dótr Hákonar 
í Danmgrko Gþr 1114, fram heldom því 
þau missere, at at kgppom vit  kendar 
várom Grt löð!. 

*mis = svefne, 2. sehlaf %u verschic- 
denen xeilen: sg. nom. missvefne miket 
vas þeim (ggrmom) mjgk of laget .. annarr 
of nætr sefr on annarr of daga F) 22'. 

mistell, mm. (adán. schiæwed. mistel; ags. 
mistel, akd. mistil) westel (viscum album); 
an: mistel -teinn. 

mistel -teinn, m. (adán. mistel-ten; 
ags. mistel -tán) mistelxweig: sg. nom. 
stóþ of vaxenn vallom hære mær ok mjgk 
fagr mistelteinn Vsp 32. 

miþ-garþr, m. (nor. mid-gard, rgl. 
adán. mid-gærde; got. miþ-garþs an: 


683 miþgarþs -ormr 
miþgarda - waddjus 2. midjun-garþs, als. 
middil-gard, ags. middan - geard, ahd. 
mitti-gart, mittil-gart, mittin-gard) „grenx- 
aoall', der dse avohnsitxe der menschen 
umgebende u. gegen die riesen schiitxende 
burgwall; dann twohnsitx der menschen 
tiberhpt, erde: sg. gen. miþgarþs veor 
(Þór) Vsp 56!; dat. mikel munde ætt 
jetna, ef aller lifþe, vætr mundo manna 
und miþgarþe Jf;'ðl 68, mest manna val 
und miþgarþe Hdl1i* 16*%; ace. Bors 
syner bjgþom of ypþo þeir es miþgarþ 
mæran Skópo Vsp 4?, ór hans (Ymes) 
bróm ggrþo blíþ regen miþgarþ manna 
sunom Grm 41?. 

Composttum: miþgarþs- ormr. 

miþgarþs-ormr, m. die midgards- 
schlange, d. 1. dve rtiesenschlange Jgrmon- 
gandr, die im meere versenkt um die 
ganxe erde stch schlingt (Sn. E. 1, 104 fg.): 
sg. ace. Þórr dró miþgarþsorm Fym tib. 

miþla (aþ; norw. midla, asehwed. 
midhla, adán. midlo, ags. midlian *m: 
ge- midlian) 7) verterlen: part. prs. m. pl. 
acc. séra þú síþan í sete miþjo golz miþl- 
endr geira skepta Akv40*%; 2) miþlask 
stch mit elt. (eho) lurehbohren: prt. ind. 
sg. 3. gollbrynjo sm ; (Brynhildr), vasa gótt 
í hug, áþr miþlaþesk mækes eggjom Sg 4 7?. 

Compositum des part. prs.: goll- miþl- 

ande. 

miþr, ad). (norw. adán. mid, fær. 
miður, asehwed. miþer; got. midjis, alts. 
middi, ags. midd, afris. midde, ahd. 
mitti) milten, ín der mitte befindlich: 
m. sg. dat. mon (ma) Haþbrodr Helga finna 
(kenna) .. í flota miþjom HH 136? 1123?; 
ace. þær (norner) of greiddo gollen símo 
ok und mánasal miþjan festo HHI3*, 
geir hugþak standa í gögnom þik mia 
Am 223; pl. gen. (Loke) móétto Póro 
miþra garþa Þrk Sé, (Edda) bar meirr at 
þat miþra skutla „metten auf die tische' 
kþ4'; f.sg.gen. (Rigr) gekk meirr at 
þat miþrar brautar #2! 6? 20? 33? 
meirr lagþesk hann (Rigr) miþrar rekkju 
Rþ 5? 199 323. ace. Þórr kom á miþja 
ána FM6*;  n.sg. gen. (Geirrogþr) hafþi 
sverþ um knó sér ok brugþit til miþs (sezl. 
sverþs) Grm 54 pr2; dat. hugr's í miþjo 
(sverþe) Jflle 9', séra þú síþan í sete 
miþjo golz miþlendr geira skepta Akv 403; 
pl.gen. meirr sottesk hann (Rigr) miþra 


ot 


10 


15 


20 


25 


30 


35 


ið 
> 


öð .. 


5 hviílo 


mjok 684 
fletja RS3? 17? 29? meirr settesk hón 
(Þír) miþra fletja BR 1l!;  miþr dagr 
mittag: sq. acc. (æser) morgon héto ok 
miþjan dag Vsp 6*, morgen mest vógo 
(Niflungar) unz miþjan dag lidde Am 49'; 
miþ nótt matternacht: sg. dat. at miþri 
nótt spurþu þær (ambáttir), ef eigi leiddiz 
Mýsingi salt Gt 29. 

Compositum: miþ-garþr. 

*mjall-hvítr, ad). (20rw. mjgll-kvit) 
weiss we schnea: n. sg. ace. (sto.) eiga 
viljak heldr an án vesa þat et mjallhvita 
man ÁAlov 7“. 

*mjó-fingraþr, adj. mit schlanken fin- 
gern: f. sg. ace. mey átte hann (Herser) 
mjófingraþa Rp 40. — Vgl. mæ-fingr. 

mjolk, f. (norw. mjalk, fær. mjólk, 
aschwed. miolk, adán. mjælk; got. miluks, 
ags. meolc, afrís. melok, akd. miluh) maleh: 
sg. dat. ór fisks anda ok ór fogla mjolk .. 
ór því vas hann Gleipner ggrr FM 8". 

mjór, ad). (noreo. mjaa, mjo, fær. mjáur, 
aschwed. mior, adán. mjg) dúnn, sehmal: 
m. sg. nom. mjór .. mistelteinn Vsp 32%R; 
dat. (Sigmundr) kom at firþi einum mjóvum 
ok lgngum Sf19; acc. sér þú þenna 
mæke, mær! mjóvan, málfán, es ek hef 
í hende hér? Skm 23! 251. Eine 
nebenform 1st mær, s. d. 

Composttum-: mjó - fingraþr. 

mjgk, adv. (asehwed. miok) sehkr; a) bei 
adjj.: þursa meyjar ámátkar mjok Vsp 8*, 
mjok fagr mistelteinn Vsp 32*, mjok es 
bráþr sás á brgndom skal síns of freista 
frama Hýr 29, mjok stóra stafe, mjok 
stinna stafe Hýr 1427, mjgk es auþkent 
þeims til Oþens koma salkynne at sea 
Grm 9' 10', bergbuc .. mjgk glikr mege 
miskorblinda Hym 2?, mogr fann gmmo 
mjak leiþa sér Fym 8!, varþ einn borenn 
í árdaga rammaukenn mjok ragna kindar 
Hal 37?, bjór .. eitrblandenn mjok di 
50“, missvefne miket .. mjok #22', 
mjgk emk gifrom gramastr JHHv 15?, 
-. angrlausa mjok HH II 467, þóttuz 
æsir mjgk hepnir verit hafa Æm 13, sundr- 
bornar mjok hykk at norner sé Fm 13', 
mjok's (Sigvgrþr) ósviþr, ef hann enn 
sparer fianda enn folkskaa Fm 37', mjok 
miklar firnar Br 11?, monk segja þér 

„ vitlausse mjgk lr 5? mart es mjok 
glíklekt, at munem skammæer (s. glíklegr) 
Am 263, kvýþo harþan mjgk hornung 


685 mjol 
vesa Hm I4*;  b) bet advv.: svaf ek 
mjok sjaldan Am 76!'; ce) bet verbis: geyr 
(nú) Garmr mjok Vsp 44' 49! 58'!, menn 
lofuþu mjok hversu góþir þjónustumenn 
Ægis váru Ms 12, þege þú, Freyja! 
(Beyla!) þúst .. meine blanden mjok Ís 
32? 56?, óx svá mjok áin, at uppi braut 
á oxl honum (Þór) FM 6%Wr, (Heþinn) 
iþraþiz svá mjok, at hann gekk á braut 
HHr 30 pr 13, (Reginn) elskaþi hann 
(Sigurþ) mjok Æm 6, mjgk bifask (hjarta) 
es á bjóþe liggr Akv 24*, (hjarta) bifþesk 
sváge mjok þás í brjóst lá Akv 265, 
(rakkar) ráþask mjok geyja Am 23!. 

mjal, n. (nor. mjgl, fær. mjöl, asekwed. 
miol, adán. mjel; alts. mel, ags. melu, 
melo, afrís. mel, ahd. melo) mehl: sg. 
nom. hví er gull kallat mjol Fróþa? Grt 1. 

mjall, /. (#or20. mjöll, fær. mjöll) frésch- 
gefallener schnee: sg. dat. hals hvitare 
hreinne mjollo Æ} 28?. 

Composttum : mjall -hvitr. 

mjat, 7. pl. (egl. alts. gi-met, ags. ge-met, 
ahd. mez, n.) rechies mass: ace. þurra 
skíþa ok þakenna næfra þess kann maþr 
mjot Hýo 60?. 

Composttum: mjgt- viþr. 

mjotoþr, m. (alts. metod, ags. meotod; 
vgl. got. mitaþs, f. „mass', mitadjö, /. 
dass.) 1) xumesser, ordner, bestimmer : 
sg. mom. sás hann (Mimameiþr) meþ 
mgnnom mjgtoþr „ein derartiger bestim- 
mer st er unler den menschen', d. h. 
diese bestímmung hat er ber den men- 
schen FY 16“; 2) dze alles entscheidende 
und bestimmende macht, sehtcksal, ver- 
hángnis: sg. nom. mjgtoþr (das rerhiing- 
nts, das weltende) kyndesk at eno gamla 
Gjallarhorne Vsp 46'; 3) das letxte 
schicksal des menschen, der told: sg. nom. 
mart sagþa ek, mundak fleira, ef meirr 
mjgtoþr málrúm gæfe Sg 707, (Buþle) 
kvaþa ena óþre alna myndo mey í heime, 
nema mjatoþr spilte („wenn der tod ste 
nteht hinwegraffte') Od 15. 

*mjot-viþr, m. nach wolbedaehtem 
plane erschaffener baum, bexeichnung 
der esche Yggdrasell, des symbols des 
planmássig eingerichleten weltganxen: 
sg. acc. nio mank heima, nio íviþe, mjatviþ 
mæran fyr mold neþan Vsp 2. 

mjaþr, m. (norw. adin. mjod, fær. 
mjöður, aschwed. mioþer; ags. medu, 


20 


Sá 


30 


35 


40 


45 


ö0 


mold 686 
afris. mede, akd. metu) met: sg. nom. 
hér stendr Baldre of bruggenn mjgþr, 
skirar veigar Bdr 7', meinblandenn mjoþr 
Sd 73 (v.l); gen. Gunnlgþ ggfomk 
gollnom stóle á drykk ens dýra mjaþar 
Hóv 105?, ek drykk of gat ens dýra 
mjaþar ausenn Oþrere Hór 140, skapker 
fylla hón (Heiþrún) skal ens skíra mjaþar 
Grm 253, tak viþ hrímkalke fullom forns 
mjaþar Skm 38? Ls53?, ek kom .. ýso 
at biþja, at mér einn gefe mæran drykk 
mjaþar Ls 6%, drakk Sifjar verr sóld þriu 
mjaþar Prk 245, hon (Brynhildr) tók þá 
horn fult mjaþar ok gaf honum (Sigurþi) 
minnisveig SdI pr2; acc. drekr mjoþ 
Mimer morgon hverjan af veþe Valfgþor 
Vsp 293, haldet maþr á kere, drekke þó 
at hófe mjgþ Hór 19!, vgrþr goþa drekr 
í væro ranne glaþr enn góþa mjoþ Grm 
13“, inn biþ þú hann ganga í okkarn sal 
ok drekka enn mæra mjoþ Skm 16?, joll 
ok úfo fðrek ása sunom ok blentk þeim svá 
meine mjgþ Ls 3, gekk Sif fram ok byrlaþi 
Loka í hrímkalki mjgþ 462 pr 1, sákak 
brúþer bíta breiþara né enn meira mjgþ mey 
of drekka Þrk 25, (kalla gl) í heljo mjaþ 
Alr 343, (rúnar výro) hverfþar viþ enn helga 
mjoþ Sd 18?, býro mjoþ márar Am 8!. 

Compostum : mjgþ - rann. 

*mjoþ =rann, “. (ags. meodu - ærn) 
melhaus, trinkhalle: sg. dat. kvadde þá 
Gunnarr sem konungr skylde, mærr í 
mjgþranne Akv 91. 

mold, f. (norw. fær. mold, aschwed. 
adin. muld, mold; got. mulda, ags. afris. 
molde, ald. molta) erde: sg. gen. þú þá 
móþor kallar es til moldar es komen Gg 27, 
(Hamþér ok Sgrle) leto mag ungan (Erp) 
til moldar hniga Hm lö*; dat. mik veitk 
á móldo munarlausasta ór I4?, vitoma 
á moldo menn in stælle, meþan fjórer vér 
folkc rýþom ok sá enn hunsko herbaldr 
lifer nó in mætro mægþ á foldo (moldo FK) 
Sg IS'*; ace. nio mank heima, nio 
iviþe, mjgtviþ mæran fyr mold ncþan 
Vsp 2%, mann veitk enge fyr mold ofan 
þauns fleira sé fram an þú, Gríper! Grp 
22!, monat mætre maþr á mold koma und 
sólar sjt an Sigorþr þykke (Grp 633, 
manna þeira es mold troþa þik kveþk 
óblauþastan alenn #%n 237, ykkar vissak áster 
mestar manna allra fyr mold ofan Gr Í 16?. 

Composzta: mold-vegr, mold - þinorr. 


687 mold - vegr 

mold-vegr, m. (ags. mold-weg) aeeg auf 
der erde: sg. ace. (Odrún) lét mar fara 
moldveg sléttan Od 3', knátte mær ok 
mggr moldveg sporna Od 7'. 

*mold-þinorr, m. „erdgtirtel', poet. be- 
xetchnung der madgardsehlange: sg. ace. 
finnask æéser á lþavelle ok of moldþinor 
móýtkan dóma Vsp 60?. 

molka (aþ, 0720. mjólka, fær. mjólka, 
aschwed. molka, adán. mjælke; rgl. ags. 
melcan, afris. meolka, ahd. melchan) 
1) milch geben: part. prs. f. sg. nom. átta 
vetr vastu fyr jgrþ neþan kýr molkande 
ok kona Ls23“; 2) melken: pri. and. 
sg.ð. sveinn þótter þú siþlauss vesa, þás 
þú Gollnes geitr molkaþer HH I45?. 

mono (munda; nor10. muna, fær. munna, 
munnu, asehwed. mona, adán. monne) 
halfsverb ec. anf. 1) werden, a) xur um- 
schreibung futur. ausdriicke: nf. ósnjallr 
maþr hyggsk mono ey lifa, ef hann viþ 
vig varask Hýo 16'!, ulfe hæra hykk þik 
ápa mono, ef þú hlýtr af hamre hogg 
Hrbl 120, rtauþo  golle hykk mik ráþa 
mono svá lenge sem ek life Pm9!; ín/. 
prt. Ásaþóre hugþak aldrege mundo glepja 
farhirþe farar Hrðl 129, glve bergja lóztu 
eige mundo, nema okr være býþom boret 
Is 9% kvaþat slíks dóme síþan mundo 
meyjo verþa, nema mér einne Od 11, 
hugþe mik til hjalpar sér kynrikr konungr 
of koma mundo Od.27*, vgll lözk (Atle) 
ykr ok gefa mundo viþrar Gnitaheiþar 
Akv 5!, svá kvazk (Erpr) veita mundo 
fulting frændom sem fótr gþrom Hm 13', 
kvaþa (Buþle) ena óþro alna myndo mey 
í heime Od 153, mik Atle kvaþ eige myndo 
lýte ráþa né last gorva 0Od22!'; prs. ind. 
sg. 1. ek þik temja mon, mær! at minom 
munom Skm 26', mon ek taka þangat í 
dag? Hrbl 140, Þór mon blóta, þess mon 
biþja, at % viþ þik einart láte Hdl 4'!, ek 
mon okkor óþre þykkja, hvars gþlo menn 
okkart kunno lr 33, (mit suffig. pron.) 
haufoþ hoggva monk þér halse af, nema 
þú mer sætt seger Skm 233% monk forþa 
fjyrve mino fyr slíkom sem þú est J/rðl 
27, auþogr verþa monk í andsvgrom, ef 
þú mæler til mart Ls 5? reine monk þér 
þykkja, ef þú reyna knátt HHv 21', monk 
mey naa munde kaupa? Grp 303, monk 
viþ þá Gunnar gorva hleyta ok Guþrúno 
ganga at eiga Úrp 34', monk saþr vesa 


það 
a 


20 


35 


40 


4ð 


mono 688 
at sogo þeire? Grp 48?, monk una aldre 
meþ gþlinge Sg 10*%, þann monk kjósa af 
konungom ok þó af niþjöm nauþog hafa 
Gþr 1134!, monk þik viþ bglve brenna 
ganga, líkna ok lækna Gr 1140? rgskr 
monk þér reynask Am ö56?, (mit suffig. 
pron. u. negat.) monkak létta, áþr lífs- 
hvatan eggleiks hvatoþ aldre næmek Gþr 
1I35?; sg.2. þú aldre mont síþan sumbl 
of gora ls 65?, siþ mont, Helge! hringom 
ráþa HHo 6', rifja rétte es þú mont, rekr! 
faa, ef þú mér í krummor kömr HHv 22*, 
þú mont maþr vesa mæztr und sólo Grp 7', 
fyrst mont, fylker! fgþor of hefna ok 
Eylima, alz harms reka Grp 9!', þú mont 
harþa Hundings suno snjalla fella, mont 
sigr hafa Grp 9*!, mont einn vega orm 
enn frána Qrp 11', þú mont býþom at 
bana verþa Regen ok Fáfne Grp 11', þu 
mont finna Fáfnes bóle ok upp taka auþ 
enn fagra Grp 13'!, þú mont hoggva 
hvgsso sverþe, brynjo rista meþ bana 
Fáfnes Grp 15?, þú mont hitta Heimes 
bygþer ok glaþr vesa gestr þjóþkonungs 
Grp 19', mont Grímhildar gjalda ráþa 
Grp 33?, mont fastna þér framlundaþa 
fóstro Heimes Grp 393, þú mont hvila, 
hers odvite mærr! hjá meyjo, sem móþer 
sé Qrp 43!, minner þik eiþa, mont þegja 
þó Grp 45!, norna dóm þú mont fyr 
nesjom hafa Fm 1l', hefr dýrr konungr 
dóttor alna, þá mont, Sigvgrþr! munde 
kaupa Fm 41“, gefa mont Guþrúno .. 
ngkkorom skeyte Sg 55!, mont Odrúno 
eiga vilja Sg 57', svá skaltu, Atlel augom 
fjarre, Bem mont.. menjom verþa Akv 27, 
ef þú eykr orþe, ilt mont þér lengja Am 
37*, bana mont mér bróþra bóta aldrege 
Am 681, (mit suffig. pron.) njóta mondu 
(ráþa) ef þú nemr Hóv 111? 112? 114? 115? 
116? 118? 119? 120? 121? 124? 125? 126? 
127? 1287 1292 130? 131? 133? 134? 136?, 
af illom manne mondu aldrege góþs laun 
of geta Hýv 122', ljóþa þessa mondu. 
Loddfáfner! lenge vanr vesa Hóýv 162}, 
jós ok armbauga mondu æ vesa beggja 
vanr, Brage! Ls13', hryggr montu heim 
fara Le 31*, gll montu lemjask HHv21?, 
(mit suffig. negat.) mona þú, Gunnarr! 
golz of njóta Gþr 1203 montat halda 
Hleiþrar stóle Grt 20', (mit suffig. pron. 
we. negnt.) monattu lenge svá leika lausom 
hala /s49'; sg.3. festr mon slitna en 


689 monð 

freke rinna Vsp 44? 49? 58?, mon enge 
maþr gþrom þyrma Vsp 45%, grn mon 
hlakka Vsp 503r, mon Friggjar falla angan 
Vsp 53“, sól mon sortna Vsp ö7 'Sn.E., 
mon Baldr koma Vsp 62?, nú mon (Niþ- 
hoggr) sekkvask Vsp 66“, aldar róg þat 
mon æ vesa, órer gestr viþ gest Hóv 32}, 
góþr maþr mon þik ggrva mega líkafastan 
at lofe Hýv 122?, baug þú gef (tré), eþa 
þat biþja mon þér læs hvers á liþo Hóo 
135?, hjalp heiter eitt (ljóþ), en þat þér 
hjalpa mon viþ sorgom ok sgkom ok sútom 
gorvollom Hóe 146*, þat kann ek et sjau- 
tjánda, at mik mon seint firrask et manunga 
man Hóýo 162', í aldar rok hann (Njorþr) 
mon aptr koma heim meþ vísom vanom Pm 
397, sú mon rinna eþa ríþa regenbrauter 
mær Vm 473U, ulfr gleypa mon Aldafgþor, 
þess mon Víþarr vreka Vin 53'?, kalda 
kjapta hann (Víþarr) klyfja mon vitnes 
vige at Vm 53? eggmóþan val nú mon 
Yggr hafa Grm 53!, (ek gef þér) þat sverþ 
es sjalft mon vegask, ef sá's horskr es 
hefr Skm 93, orþkringe þin mon þér illa 
koma Hröl 118, þar (í Verlande) mon 
Fjorgyn hitta Þór sun sínn ok mon hón 
kenna hýuom úttunga brauter til Óþens 
landa Hröl 138. 139, Hrungnes bane mon 
þér í hel koma Ls 63?, hverr mon Baldre 
at bana verþa ok Óþens sun aldre ræna? 
Bdr 83, hann (Hgþr) mon Baldre at bana 
verþa Bdr 93, hverr mon heiptar hefnt of 
vinna eþa Baldrs bana á bál vega? Bdr 
10', Rindr berr Vála í vestrsglom, sá 
mon Öþens sunr einnætr vega Bdr 11}, 
faer sea nú fram of lengra, an Óþenn 
mon ulfe móta Hdl 45*, hann (Gastropner) 
standa mon æ meþan gld lifer #) 123, aptr 
mon koma sás epter ferr ok vill þann tein 
taka #) 28!, hann (Lýr) lenge mon á 
brods odde bifask #Y32'!, Alfr mon sigre 
gllom ráþa HHv 39? sjá mon í heime 
hinætr fundr vesa HHo 407, mon Hgþbrodr 
Helga finna .. í flota miþjóm HH I36', 
þess mon glaþr konungr Geite spyrja, 
hverr sá maþr sé es máls kveþr Gripe 
Grp 3!, hvé mon Sigverþe snúna æve? 
Grp 6*, hvat mon fyrst ggrask til farn- 
aþar, es ór garþe emk gengenn þinom? 
Grp 83, hvat mon enn vesa æve minnar? 
Grp 12! 14%, hvat mon snót at heldr viþ 
Sígorþ mæla? Grp 167, mon ríkjom þér 
rúnar kenna Grp 17!, hvat mon meirr 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


20 


2ð 


80 


35 


40 


50 


mono 690 
vesa minnar æve? GrpI8*, uppe mon, 
meþan gld lifer, naddéls boþe! nafn þitt 
vesa Grp 233, mon uppe, meþan gld lifer, 
þjóþar þengell! þítt nafn vesa Grp 433, 
(Grímhildr) mon bjóþa þér bjarthaddat 
man, dóttor sína Grp 33?, þik mon Grím- 
hildr ggrva véla, mon Brynhildar biþja 
fýsa Gunnare til handa Grp 35'?, mon 
góþa kván Gunnarr eiga? Grp 42'!, hvé 
mon at ynþe epter verþa mægþ meþ 
mgnnom? Grp 44!, hvat mon at bótom 
brúþr sú taka? Grp 46!, (Brynhildr) mon 
Gunnare ggrva segja, at eige vel eiþom 
þyrmþer Grp 47!, mon fyr reiþe rík brúþr 
viþ þik ne af oftrega allvel skipa Grp 
49!, mon horskr Gunnarr at hvaton hennar, 
Gotþormr ok Hogne, ganga síþan ? Grp 50', 
mon mins fear mange njóta Æmó5“, fá 
meyjo mann í megenþarfar, þá mon þeirar 
sunr þíns harms reka Æm 11*, Regenn 
mik réþ, hann þik ráþa mon, hann mon 
okr verþa býþom at bana Fm 22'7, ykr 
mon Atle eggjar rjóþa Bró? hann (Atle) 
mon ykkar gnd siþare ok % bera afl et 
meira Sg 33?, alt mon þat Atle epter 
finna Sg 403, mon á beinom brinna yþrom 
fære eyrer Sg ól!', sú mon hvitaro an 
enn heiþe dagr Svanhildr vesa, sólar geisla 
Sg 54*, hava (Guþrúno) mon Atle eiga 
ganga Sg öð“, þik Atle mon eige láta 
(eiga Odrúno) Sg 57? hón (Odrún) mon 
þer unna sen, ek skyldak $g 57!, þik mon 
Atle illo beita Sg ó8!, þat mon ok verþa 
þviget lengra, at Atle mon gndo týna Sg 
ö9!:?, hón (Guþrún) eige mon of óra sok 
aldre týna $g 61', ala mon (Guþrún) sér 
Jóþ, erfovgrþo, erfevgrþo Jónakrs sunom 
Sg 62!, (Guþrún) mon Svanhilde senda af 
laude Sg 62*, sú mon í heime hinzt bón 
vesa Sg 6:4?, þeyge mon ór fgr aumleg 
vesa Sg 68!, hann (Atle) mon Gunnar 
grande beita ok ór Hggna hjarta slita 
Gþr 11323, drótt mon bergja G/þr II 44}, 
þat mon á hylþa hvert land fara, es hón 
(Brynhildr) lét sveltask at Sigverþe Od 
183, ulfr mon ráþa arfe Niflunga Ak 11'k, 
okr mon gramr golle reifa glóþrauþo Am 
13?, veþr mon þar vaxa Am 17', mon 
oss drjúgt deilask Am 18?, lifa mon þat 
epter á lande hverjo þeira þrámæle, hvarges 
þjóþ heyrer An 993, mon herr koma hinig 
af bragþe ok brenna bó fyr buþlungo Grt 
193, mon Yrso sunr vígs Halfdanar hefna 


23 











697 morn 
sás vas baztr í heime HHII28?, skyldak 
skreyta ok skua binda herses kvýn hverjan 
morgon Gpr 18*, van sé sú vættr vers 
ok barna, es þik, Guþrún! gráts of beidde 
ok þér í morgon málrúnar gaf Gpr 122, 
morgen mest vógo (Niflungar) unz miþjan 
dag lídde Am 49', morgen mér sagþer, 
mank enn þann gorva, nú es auk aptann 
Am 76?, seg þú þér slíkar sorger ár 
morgen Ám 823 ár of morgen manna 
bolva súter hverjar sorg of kveykva 
Hm 1?; snemma of morgin fundu þeir 
(Vælundr) á vazstrgndu konur þrjár Vk 5. 
— Als eigenname FM 123. 

Composttum : morgen - dogg. 

*morn, /. (aus morkn) abzekrung: sq. 
mom. þik morn morne! Skma31?. 

morna, álter morkna (aþ; 0720. morkna) 

1) hinschwinden, verwelken, verdorren : 

ænf. hón (móþer Atla) skyle morna! Od 

30; 2) verdorren machen, verxehren: 

ærs. opt. sg. 3. þik morn morne Skm 313 
(ænders Bugge, Fkv. 95%). 

morþ, n. (nor. adán. mord, fær. morð, 
aschwed. morþ; got. maúrþr, alts. afris. 

Emorth, ags. morð, morðor, ahd. mord) 

ssRord, ermordung: sy. gen. líþo þá unger 

(Hamþér ok Sgrle) úreg fjall yfer mgrom 

húnlenzkom morþs at hefna Hm 11*; dat. 

A tle lét rinna lands síns á vit jó eyrskaan 

aptr frá morþe Akv 35?, elde gaf hón 

(Guþrún) þá alla es inne vóro ok frá 

Ymorþe þeira Gunnars kvámo ór Myrkheime 

Áiv45?, Atla þóttesk þú stríþa at Erps 

Ynorþe ok at Eitels aldrlage Hm 8!. 

Compostta: morþ- fgr, morþ - gjarn, 
morþ - vargr. 
morþ-<fgr, f. todesfahrt, tod: sg. acc. 

Alt mon þat Atle epter finna, es mína 

Spyrr morþfgr gyrva Sg 40*, segge vilk 

Alla í sal ganga þína meþ mínom .. vita 

ef meine morþfgr kono Sg 43. 

morþ - gjarn, ad). (rgl. adán. mord- 

Kerig, mhd. mort-gir, mort-giric) nord- 

Erastig: m. sq. dat. (Þórr) veifþe Mjollne 

Enorþgjornom fram Hym 37 *. 

morþinge, m. mörder: pl. nom. menn 

Yneinsvarar ok morþingar Vsp 39?U. 

morþ-vargr, m. mörderischer wol|, 

Forörder: pl. nom. skolo þar (á Nástrgndo) vaþa 
Þunga strauma menn meinsvara ok morþ- 
Vargar Vsp39?Wr; ace. (volva) sá þar vaþa 
 „ menn meinsvara ok morþvarga Vsp 39. 


móþer 698 

mót, n. (nor. asehwed. mot, adán. 
mod; ags. mót an: folk-mót, mót-ærn, 
mót- bell, mót-geréfa, mót-hús; vgl. md. 
möte, muote, /.) begegnung, nur 1n adverb. 
ausdriicken; sg. dat. móte, praep. c. dat. 
entgegen: þar baþ hón mik koma, es 
kvæmtke veit, móte Menglgþo Gg 3“; 
í móte, adv. entgegen: Reginn kvaþ í 
móti „entgegnete' Rm 16 pr1Nþ; ace. 
þar í mót „dagegen': ek strengþak heit 
þar í mót at giptaz ongum þeim manni er 
hræþaz kynni Sd 4 pr 10. 

móþa, f. fluss: sg. dat. Bilrgst brotnar 
es þeir (goþ) á brú fara ok svima í móþo 
marer Fm lóð“. — Das wort begegnet 
öfter ín skald. dichtungen, aber auch ín 
der prosa; nach Bugge (Stud. 389) twáiire 
es entlehnt aus ags. múða „míiindung'. 

*móþ=akarn, n. „ecker des getstes', 


20 gehíiuse das den getst ín stick schlsesst, 


30 


35 


40 


50 


wte die frucht den samen, poet. bexeich- 
nung des herxens: sg. acc. sa hafþe hilmer 
(Helge) hart móþakarn HH 155? (vgl. ver- 
wandte ausdriicke wie hnot huga, akarn 
dolgs, eple hugar ú. a.). 

móþer, f. (norw. adán. moder, fær. 
móðir, asehaced. moþir; alts. móödar, ags. 
módor, afris. möder, ahd. muoter) mutter : 
sg. nom. dauþ hykk at þín móþer sé Hrbl 8, 
þat seger þú nú, es hverjom þykker mest 
at vita, at mín móþer dauþ sé H7ðl9, 
estat vglva né vis kona, heldr est þriggja 
þursa móþer Bdr 137, Fróþe vas faþer 
(Hlédísar) en Friaut móþer Hdl 13?, vas 
Hildeguþr hennar (Almveigar) móþer Hdl 
17!, hana (Menglgþo) móþer of gat viþ 
Svafrþorens syne Fy 8!, móþer min lá fyr 
mildings skipom HHv 193 Hjordís es 
hilmes (Sigvarþar) móþer Grp 3%, þú mont 
hvila, hers odvite mærr! hjá mevjo, sem 
móþer sé Grp 43?, faþer ok móþer, fjórer 
bróþr, þau á váge vindr of lék Gr 165, 
þar's mær boren, móþer fóþer Sg54?, 
mær vask meyja, móþer mik fódde bjort 
í búre Gpr ITI', kvam en arma út skæv- 
ande móþer Atla 0Od 30?; voc. bjarg 
þú, móþer! mege Ggó?; gen. sú (dótter 
Alfrgþols) skal rþa, þás regen deyja, 
móþor brauter mær Vm £7!, (Ketell) vas 
móþorfaþer móþor þínnar Hdl 19?, móþor 
orþ ber þú, mggr!i heþan ok lát þér í 
brjóste bua Gg 16', hón (Brynhildr) krgug 
of kvamsk fyr kné móþor Sg 45, (sveinar) 











105 myrþa 
myrþa (rþ; nor. myrda, aschwed. 
myrþa, adán. myrde; vgl. got. maúrþrjan, 
ags.myrðrian, afras. morthia, ahd. murdran, 
murdjan) ermorden: prt. ind. sg. 2. móþor 
tókt mína ok myrþer til hnossa Am 53?, 
urþo þér bráþla bróþra hefnder slíþrar ok 
sárar, es suno myrþer Ghv5?. 
*mæáe-fingr, adj. mat schlanken fingern : 
f.sg.nom. mæfingr (Guþrún?) mælte viþ 
mg þenna Hm 22? (Bugge, Tidskr. f. phil. 
6,96). — Vgl. mjó-fingraþr. 
mége, n. verschwigerung: sg. acc. 
hratat umb mæge mon hverjom þykkja 
Ale 13. 
mæégþ, /. (ags. mægð) semvagerschaft, 
vercandtschaft: sg. nom. fyrnd es sú 
mágþ Hdl 203, hvé mon at ynþe epter 
verpa mægþ meþ mgnnom? Grp 44?; 
Gce. vituma á moldo menn in sælle meþan 
fjórer vér folke rýþom ok sá enn hunske 
herbaldr lifer né in mætre mægþ á foldo, 
ág 18*, mægþ gat ek mikla Amól?. 
méker, m. (fær. mæki; got. mékeis, 
alts. máki, ags. méce; vgl. norw. mækja, 
tdán. mæge „schwertlilie') schwert: sg. 
nom. fránn mæker Vkv 19*; gen. eiþa 
skaltu mér .. vinna .. at mars bóge ok 
át mækes egg Vkv 353, gollbrynjo smó 
(Brynhildr) .. áþr miþlaþesk mækes eggjom 
Sg 472, drógo þeir (Hamþér ok Sgrle) ór 
Skíþe skíþeisarn, mækes eggjar at mun 
flapþe Hm 15*; ace. (skal leyfa) mæko 
ES reyndr es Hór 80?, á skip skal skriþar 
Orka, en á skjold til hlífar, mæke hoggs, 
9n mey til kossa Hóv 81*, (skal) magran 
Mar kaupa, en mæke saurgan Hýv 82', 
Mæke liggja ek só míns vinar allan í 
eyra drifenn Grm 52?, sér þú þenna 
Mákg, mær! mjóvan, málfán, es ek hef 
1 hende hér? Sk 23! 251, mar ok mæke 
Befk þér míns fear, ok báter þér svá 
bangg Brage Le 12!, þú á Fáfne rautt 
Inn enn frána mæke Fm 13, seggr enn 
Suþróne lagþé sverþ ngkkvit, mæke málfán 
* meþal þeira „Sg 4?, minn veitk mar 
baztan en mæéke hvassastan Akv 73, blóþgan 
ugþak mæke borenn ór serk þíinom Am 
22 % ngkþan tók (Guþrún) mæke ok niþja 
tr varþe Am 46?. 
mæla (it; norw. fær. mæla, aschwed. 
la, adin. mæle; got. maþljan, ags. 
Mæðlan, alts. mahlian, akd. mahalen) 


Y Þeden, sprechen; a) absolut: ínf. hvi 


fs) 


þu 


20 


t* 
Or 


30 


35 


áð 


940) 


mæla 106 
þegeþ ér svá, þrungen goþ! at ér mæla 
né megoþ? ls 7?, mæla nýmo ok mart 
hjala, þás ráþspaker rekkar fundosk Grp 6', 
brúþr mæla tekr Grp 16!; prt. ind. sg. 3. 
(Geirroþr) mælti: Farþu nú þar er smyl 
hafi þik Grm 11, Óþinn mælti: Sér þú 
Agnar fóstra þinn? Grm 16, þá mælti 
Skaþi: Rístu nú, Skirner! Sem 5, þá gekk 
Sif fram .. ok mælti: Heill ves þú nú, 
Loke! Ls 52 pr 2, bann (vanr) mælti: 
Hvat þar flýgr? FM4*, þá mælti Loki: 
Hvat's þat fiska? Æm 20, dvergrinn gekk 
inn í steininn ok mælti: þat skal goll, es 
Gustr átte, bróþrom tveim at bana verþa 
Rm 4 pr 3, þá mælti in þriþja (igþa) 
Fm 34 tib.Vs, þá mælti in fjórþa (fimta, 
sétta) Fm 35 úb. 36 tib. 38 tib., settiz 
hon (Brynhildr) upp ok sá Sigurþ ok mælti: 
Hvat beit brynjo? Sd 10, þá mælti hon 
(Sigrdrifa) Sd 22 úb.Vs; pl.3. þá heyrþi 
Sigurþr, hvar igþur mæltu Fm 39 pr 3, 
mælto marger míner niþjar, kváþosk okr 
hafa orþet bæþe Od21*; b) mit objectsacc. : 
nf. fagrt skal mæla ok fé bjóþa sás vill 
fljóþs ást fá Hýv 91', duger siklingom satt 
at mæla HH I48? I127?, hverr vilde 
mer hnosser velja .. ok hugat mæla G/6r 
1121?, þat nam at mæla mær fjorsjúka 
(Borgný) Od 7%, þat nam at mæla mál et 
efsta sjá móþr konungr (Buþle), áþr hann 
sylte QÚOd 14', hví tregrat ykr teite at 
mæla? Ghv 2?;  prs. tínd. sg. 1. bert ek 
nú mæle Hóv 90!, heyr nú, Loko! hvat 
ek nú mæle Þrk 27, (mit steffig. pron.) 
ógrt mælek Sg6l'; sg.2. auþogr verþa 
monk í andsvgrom, ef þú mæler til mart 
Ls 5!, mjok mæler þú miklar firmar Br 
11?*;  sg.3. ára mæler sás æva þeger 
staþlauso stafe Hóv 29';  pl.1. þá vér 
fogrst mælom es vör flást hyggjom Hóv 
903, seg, ítr konungr, ættinga! mér heldr 
horsklega, es hugat mælom Grp 10?; 
pl. 3. mæla þat marger, misser þó stórom 
Am 3293; opt. sg.3. (maþr) mæle þarft 
eþa þege Hóv 19? Vm 107, enge þat veit, 
at hann (ósnotr maþr) etke kann, nema 
hann mæle til mart Hór 27*, veita maþr 
hinns vætke veit, þót hann mæle til mart 
Hóv2rS. prt. ind. sg. 1. (mit suff. pron.) 
orþ mæltak nú Sg 7'; hétk ok efndak es 
(= þat es) hinig mæltak Od9?;  sg.2. 
fær mer ekka orþ þats mælter Grp 20', 
mank hvat mælter mein of aptan Odll', 











#13 móta 
merge smæra mglþak þá meinkráko (Loka) 
ok lemþa alla í liþo £„s43?. 
móta (tt; norw. fær. mgta, aschwed. 
möta, adán. motæ, mode; got. mötjan in: 
ga- mótjan, alls. mótian, ags. métan) enf- 
gegen gehen, begegnen (ehm): 2nf. gengr 
þens sunr orme móta Vsp 55“, faer 
sea nú fram of lengra, an Óþenn mon 
ulfe móta Hdl 45“; prs. opt. sg. 3. 
bróþorbana sínom, þót á brauto móte .. 
verþet maþr svá tryggr at þesso true Hóv 
88!;  prt. ind. sg. 3. (Loke) mótte Þóre 
miþra garþa Érk 8*, (Óþenn) mótte hvelpe 
es ór heljo kvam Bdr2*“;  pi.3. (Gran- 
mars syner) mótto tyggja í túnhliþe 
HH 149?. 
móþa (dd; nor. mgda, fær. moða, 
aschwed. möþa, adán. made; ahd. muoden) 
ermtiden, entkráflen: prs. and. pl. 3. lót- 
omk því valda, es líþr þína $ve, en sumo 
sunr Hogna, es þik sér móþa Am 86?. 
„móþre, st. adj. eine mutter habend; 
an: sam-móþre, sundr-móþre. 
mOgT, m. (gol. magus, alts. ags. magu) 
knabe, junger mann, sohn: sg. nom. 
kömr enn mikle mogr Sigfgþor, Víþarr, 
vega at valdýre Vsp 54!, kamr enn mære 
mogr Hlóþynjar (Þórr) Vsp 55!, ljóþ ek 
þau kann, es kannat þjóþans kona ok 
manzkes mogr Hýv 146?, þar mggr (Víþarr) 
of læzk af mars bake frókn at hefna fgþor 
Grm 173, magr (Týr) fann gmmo mjok 
leiþa sér Hym 8!, vas mggr hennar (Ngnno) 
mágr þíns fgþor Hdl 207, hverra estu 
manna mogr? #) 6? Fm 1?, horsker hrafnar 
skolo þér .. slíta sjóner ór, ef þú þat 
lýgr, at hér sé langt komenn mggr til 
minna sala FY 45“, nio emk meyja mogr, 
nio emk systra sunr FM3?, ek genget 
hefk enn móþorlause mogr Fm 27, knátte 
mær ok mggr moldveg sporna Od?7'!; 
voe. móþor orþ ber þú, mogr! heþan ok 
lát þér í brjóste bua Gg 16!, nú þat varþ, 
es ek vætt hefe, at þúst komenn, mogr! 
til minna sala #) 49!, knátt, mogr! sea 
mey und hjalme Fm 44!: gen. ranna 
þeira es ek rept vita míns veitk mest 
magar (Þórs) Grm 24*, þik (mik) á hjrve 
skolo ens hrímkalda magar (Nara) ggrnom 
binda goþ Le 497 50!; dat. (Víþarr) lætr 
Mege hveþrungs (Fenresulfe) mund of 
Standa hjor til hjarta Vsp 543, sat bergbue 
teitr fyrer, mjok glíkr mege miskor- 


1 


> 


1 


|=. 


20 


t* 
ot 


30 


36 


45 


50 


rof 714 
blinda Hym 2?, bjarg |þþú, móþer! mego 
Gg 5?, mey frumunga fal (Sigvgrþr) mege 
Gjúka Sg 45, Atle kvazk eige vilja mund 
aldrege at mege Gjúka Od20“; acc. und 
hende vaxa kvýþo hrímþurse mey ok mg 
saman Vm 33? rístu nú, Skirner! ok 
gakk at beiþa okkarn mála meg Skm1?, 
illra orþa eromk án at ykrom syne, ef 
gengk at mæla viþ mog Skm 27, ek mog 
of gat þanns mange fiar Ls 35, viþ systor 
þinne gaztu slíkan mog Ls 36? þege þú, 
Týr! þat varþ þínne kono, at hón átto 
mgg viþ mér Ls40? vake þú, Groal.. 
ef þú þat mant, at þú þinn mog bæþer 
til kumbldysjar koma Gg 1?, (Regenn) vill 
tæla mog (Sigvorþ) þanns truer hýnom 
Fm 33?, vas hón (Guþrún) móþog at mag 
dauþan Gór 15? 10?, hafa skalk Sigvgrþ. 
eþa þó svolte, mgg frumungan mér ú 
arme Sg 6*, (Hamþér ok Sgrle) léto mog 
ungan (Erp) til moldar hniga Hm 15“, 
mæfingr mælte viþ mog þenna Hm 22?; 
pl. nom. fifls meger Vsp 5l%R, drekka 
Hrópts meger aller gl saman Ls 453, 
skalf Mistar marr hvars meger (Granmars 
syner) fóro HH1I49*, valda meger Gjúka, 
valda meger Gjúka mino bylve Gr I 19?**> 
gen. maga hefr þú þinna mist Am 77'; 
dat. fjlþ vas þar menja es þeim mggom 
(sunom Niþaþar) sýndesk, at væra goll 
rautt ok görsimar Vkv 213, grátande Grim- 
hildr greip viþ orþe, es burom sinom 
bolva vætte ok mggom sinom meina stórra 
Gþr 1133?; ace. hljóþs biþk allar helgar 
kinder, meire ok minne mggo Heimdallar 
Vsp 1?, hverjar 'o þær norner es nauþ- 
gonglar 'o ok kjósa frá móþrom mogo 
(móþr frá mogom R)? Fim 12*, einn ramm- 
are hugþomk ek gllom vesa, fankak svá 
marga mogo Fm 16}. 
Compostta: dag -mogr, heipt- mogr, 
her-mogr, ósk-mggr, sess-mggr, 
vil-mogr; ás-meger, drót-meger, 
fifl - meger. 
mólogr, adj. (norw. maalug) redegewandt: 
m. sg. nom. (gume skal vesa) minnogr ok 
mólogr, cf hann vill margfróþr vesa 
Hýv 102?. 

Compositum: goþ - mólogr. 

mon, f. (norw. maan, aschwed. adin. 
man; aengl. mane, afrts. mona, m., ahd. 
mana, f.) málhne: sg. nom. ey lýser mon 
af mare (Skinfaxa) Vm 12*; ace. (Þrymr) 





717 nagl 
ags. Dama, afri8. noma) name: sg. nom. 
bann (sonr Hjorvarþs ok Sigrlinnar) var 
þegull, ekki nafn festiz viþ hann HHvó 
pr 14, uppe mon (mon uppe) meþan gld 
lifer, naddáls boþe (þjóþar þengell)! nafn 
þitt (þitt nafn) vesa Grp 23“ 43!; gen. 
segþu til nafns þíns, ef þú vill of sundet 
fara Hrbl 19, segja monk til nafns míns, 
þót ek sekr seak, ok til alz gþles Hröl 20, 
Sigurþr dulþi nafns síns Fm Í pr, (Sigurþr) 
spurþi hana (valkyrju) nafns Sd Í pri; 
dat. eino nafne hétomk aldrege siz ek 
meþ folkom fór Grm 48? Ægir, er gþru 
nafni hét Gymir L„sí, at ætt ok nafne 
skalk jartegn vita, ef ek vas þér at kvýn 
of kveþen #y 46?, hvat lætr fylgja Helga 
nafne, brúþr bjartlitoþ! alz bjóþa ræþr? 
HHe 7!, þat var trúa þeira í forneskju, 
at orþ feigs manns mætti mikit, ef hann 
bolvaþi óvin sínum meþ nafni Fmlpr3, 
vit bæþe beþ einn stigom ok hétom þá 
hjóna nafne Sg 67*; ace. Hárbarþr ek 
heite, hylk of nafn sjaldan Hrbl 25, hvat 
skaltu of nafn hylja, nema þú sakar eiger 
Hrbl 26, þá gefr þú gótt nafn dysjom, 
es þú kallar þær heimes hauga Hrðl 115, 
hon (Sváva) gaf Helga nafn þetta HHv 9 
pr 2, kenneþ mér konungs nafn HHv 12*, 
(Sigmundr) gaf Helga nafn ok Hringstaþe 
-- HHI8', strangt vas angr ungre(Guþrúno) 
ekkjo nafn hljóta Am94?; pl. dat. enn 
héto (barn Karls) svá gþrom ngfnom: Snót, 
Brúþr, Svanne .. R525!'; ace. (regen) 
nátt ok niþjom nafn of gáfo Vsp 6?, gamalla 
gxna ngfn hefk gorla freget FM 11?. 

nagl, m.(norw.nagl, fær.naglur, aschtwed. 
naghl, adán. negl; alts. ahd. nagal, ags. 
nægel, afrts. neil. nil) nagel (am finger) : 
sg. dat. á horne skal þær (glrúnar) rísta 
ok á handar bake ok merkja á nagle Nauþ 
Sd 7 *, (rúnar ristnar) á nornar nagle Sd 17“. 

ná-grindr, f. pl. gehege das dae tolen- 
wwelt einschliesst: acc. Hrimgrimner heiter 
þurs, es þik hafa skal fyr nágrindr neþan 
Skm 35, Hrungnes bane mon þér í hel 
koma fyr nágrindr neþan Js63“, hann 
(Lævatein) ggrþe Loptr rúnom fyr nágrindr 
neþan #) 26?. 

*ná-gróþogr, ad). hungrig nach letchen: 
f- sg. voc. hvé þú heiter, hála nágróþog? 
HHvo 16!. 

nálgask (aþ; aschwed. nalkas, adán. 
nalkæs) stek md (echo) náhern: imper. 


1 


or 


20 


30 


35 


v 


4. 


" 


50 


naut 718 
sg. 2. nálgask þú mik, ef þú meger 
Grm 53. 

nám, 7. (nor. naam, aschwed. nam an: 
af-nam, aker-nam; gof. nem 2m: anda-nöm; 
vgl. ags. nám, ahd. náma, f.) fang, fort- 
nahme, annahme; in: fjár-nám, viþr-nám. 

nanna, /. name einer göltin (der gattin 
Baldrs), dann s. v. a. göttin, göttliches 
weib tiberhaupt: pl. nom. nú 'ro talþar 
ngnnor Herjans, ggrvar at ríþa grund val- 
kyrjor Vsp 315. — Als eigenname Hdl 20!. 

nár, m. (nor. naae; got. naus) foter, 
leiche: sg. nom. nár varþ þá Atle Am 98'; 
gen. blindr es betre an brendr sé, nýtr 
mange nás Hýv 71*, (Óþenn) nam vittogre 
(valo) valgaldr kveþa, unz nauþog reis, 
nás orþ of kvaþ Bdr4f; dat. hví 'stu 
svá fglr umb nasar? vastu í nýtt meþ 
nae? Alv2?; pl. dat. liggja at jgrþo allra 
flester niþjar þíiner at ngom orþner HH 
1120?, þat ræþk þér et nionda, at þú 
ngom bjarger, hvars þú á foldo fiþr Sd 33'; 
ace. só Niþhoggr nae framgengna Vsp 39“, 
slítr nae niþfglr (are) Vsp 50*, berr sér í 
fjgþrom .. Níþhoggr nae Vsp 66“, nauþogr 
nae nýta skyldak G/r 1143“. — De 
stelle Akv 17*: nár nauþfglva léter norner 
gráta st verderbt und nur durch con- 
Jeclur xu heilen, s. 2 29, 61 fg. — Als 
name eines xwerges Vsp 11?. 

Composita: ná - grindr, ná - grýþogr; 

virgel - nár. 

nara (rþ) das leben xubringen, leben: 
enf. meþ þurse þrihgfþoþom þú skalt > 
nara eþa verlaus vesa Skm 31'. 

„nare, m. „náhrer'; im: aldr-nare. 

nátt- ból, n. (asehwed. nat-bol) nacht- 
quartier: sg. ace. (konungr) tók náttból 
viþ á eina HHvó pr 4. 

nátt-myrkr, n. (nor. natt- myrker) 
dunkel der nacht: sg. dat. í náttmyrkri 
brutu þeir (Agnarr ok Geirroþr) viþ land 
ok gengu upp Gm 4. 

náttúra, f. (norw. nattur, aschwed. 
natura, natur, adán. natur) etgenschaft, 
nalfur: sg. nom. sú náttúra fylgþi kvern- 
unum, at þat mólz á er sá mælti fyrir 
er mól Gt Í8. 

naut, 7. (vor20. naut, aschwed. nöt, 
adán. ngd; ags. neat, afris. nát, ahd. nöz) 
hornvteh, rind: pl. nom. naut váro óren, 
nutom af stórom Am 88?; gen. (horg 
Óttarr) rauþ í nýjo nauta blóþe Hdl 10?. 





721 né 

mteht: einn vita, né annarr skal Hóv 63?, 
of rúnar heyrþak dóma, né of róþom 
þegþo Hýva hgllo í Hýv 1109, sat hann 
(Vólundr) né hann svaf ofvalt Vkv 20', 
mon fyr reiþe rík brúþr viþ þik ne af 
oftrega allvel skipa (d. h.: rík brúþr mon 
fyr reiþe ok af oftrega eige allvel viþ 
þik skipa) Grp 497, lék mér meirr í mun 
meiþmar þiggja, bauga rauþa burar Sig- 
mundar, né annars manz aura vildak Sg 
39!, unna einom né ýÝmisom Sg 40', 
hverr vilde mer hnosser velja .. ok hugat 
mæla, ef mætte mér margra súta trygþer 
vinna, nó trua ggrþak Gþr 1121“, fórþe 
mer Grímbildr full at drekka svalt ok sár- 
lekt, né sakar mynþak Gór 1122? (s. z. 
st.), lægak síþan, né sofa vildak, þrágjorn 
í kgrGþr I145!, né(nema R) ek halsaþa herja 
stille, jgfor óneisan eino sinne Gr III4', 
hófomk, né drekþo, hývar býror Ghv 139; 
3) in disjunctiver periode, a) né — né 
weder — noch: sól né visse hvar salo 
átte, máne né visse hvat megens átto, 
stjgrnor né visso hvar staþe ótto Vsp öð5, 


gnd né útto (Askr ok Embla), óþ né hgfþo, : 


1g né læte né lito góþa Vsp 18'?, gest þú 
né geyja né á grind hrakkver Hýv 134}, 
mey hann (Freyr) né gróter né manz kono 
Ls373?, né hann (Sigvgrþr) kono kyssa 
gorþe né hunskr konungr hefjask at arme 
Sg 43%, grýteþ ér á gumna, alz geirar nó 
bíta, eggjar né ísarn Jónakrs suno Hm 
26“; das erste né durch -at verstárkt: 
svefn né sefrat né of sakar dómer Grp 
29*, sofa né máttot né of sakar dóma 
Gþr 1I3?; b) -a (-at) — né, dass.: 
vasa sandr né sær né svalar unner Vsp 3?, 
sákak brúþer bíta breiþara ne enn meira 
mjgþ mey of drekka Þrk 255, segeþa 
meyjom né salþjóþom, manne gngom, at 


it mik fyndeþ Vkv 223, máltera þú þat 


mál es mik meirr trege, né þik viljak, 
Vólundr! verr of nita Vkv 39?, sitka svá 
sæl at Sevafjollom ár né of nætr, at unak 
lííe HH 1II35?, esa þat svik ein es sea 
þykkesk né aldar rof .. né's hildingom 
heimfgr gefen HH II40?“ esa svá bratr 
breke né svá blaar unner, þó kginsktu heill 
af hafe Sd 95, vitoma á moldo menn in 
sælle .. néin mætre mægþ á foldo Sg 18*, 
varþka til sngþ né ofþrungen fullgódd fee 
á flete bróþor Sg 34?, gorþegak hjúfra nó 
hgndom slaa né kveina umb sem konor 
Gering, Edda - Wörterbuch. 


10 


30 


3 


áð 


() 


né #22 
aþrar Gór IT 11**, mákak, Grímhildr! 
glaume bella nó vigrisnom váner telja 
Gþr 1130?, kallara þú síþan til knea þínna 
Erp né Eitel glreifa tvaa Akv40?, séra 
þú síþan .. golz miþlendr geira skepta, 
manar meita né mara keyra Akv 405, vasa 
þat nú né í gér Hm 2!, kómea Grótte ór 
grea fjalle, né sá enn harþe hallr ór jarþo, 
né móle svá mær bergrisa, ef vissem vit 
vætr til hennar Grt10?3; hrörnar þall 
sús stendr þorpe á, hlýrat henne bgrkr né 
barr Hýv 507, mat þú villat né manzkes 
gaman Hóv 113?, esat maþr svá góþr, at 
galle né fylge, né svá illr, at einoge duge 
Hór 132*, eggjar ek deyfe mínna and- 
skota, bitat þeim vópn nó veler Hýv 148*, 
emkat ek alfa né ása suna né víssa vana. 
Skm 18 '*?, (Vále) hgnd of þværat (þvær Á) 
nó hgfoþ kember., áþr á bál of berr Baldrs 
andskota Bdr 119, estat vylva né vis kona 
Bdr 13?, eiþa skaltu mér .. vinna, at þú 
kveljat kvýn Vólundar né brúþe miune at 
bana verþer Vkv. 355, esat svá maþr hór 
at þik af heste take, nó svá gflogr at þik 
neþan skjóte kv 391, kjósat Hjgrvarþ né 
hans suno né enar fogro fylkes brúþer 
HHv 3'?, létat buþlungr bóter uppe né 
niþja in heldr nefgjld faa HH 112), rétt 
emkat ek ráþspakr taleþr ne in heldr fram- 
viss Grp 21%, mey þú teygjat nó manz 
kono né eggja ofgamans $d.32?*, sakar 
ok heipter hyggjat svefngar vesa nó harm 
in heldr Sd 367, (Guþrún) gorþet hjúfra 
né hgndom slaa nó kveina umb sem konor 
aþrar Gþr 11**, vasat bann (Sigverþr) í 
augo yþr of glíkr né á enge hlut at álitom 
Sg 36“, vilkat mann trauþau né torbónan 
of óra sgk aldre týna $g50% urþoat 
gliker þeim Gunnare né in heldr hugþer 
sem vas Hggne Ghov 37, svárra sára sákat nó 
kunno .. (2) Ghv 11', montat halda Hleiþrar 
stóle, rauþom hringom né regengrjóte Grt 
20?; e) -ge — né, dass." niþjarge hvatto 
Gunnar né ngungr annarr, rýnendr nó 
ráþendr nó þeirs ríker výro Akv 9'?; 
d) eige — né, dass.: hón (fjýlkunneg 
kona) svá gorer, at þú gaer eige þings né 
þjóþans máls Hór 113?, komk eige áþr 
Rogheims á vit né Rgþolsfjalla, áþr hefnt 
hefek Hjorvarþs souar HHv 437, hirþ eige 
þú Hogna reiþe né illan hug ættar þínnar 
HH 1Il16?, viljak eige meþ vere ganga né 
Brynhildar bróþor eiga Gr 1128, samer 
24 





725 nefna 
uppe né niþja in heldr nefgjold faa HH 
112? (Maurer, Ísland s. 335). 
nefna (nd; norw. nemna, fær. nevna, 
asehiwed. námna, adán. næfnæ, nævne; 
got. namnjan, alfs. nemnian, ags. ahd. 
nDemmnan, afris. namna) I) nennen: tf. 
þá kómr annarr enn mútkare, þó þorek 
eige þann at nefna Hdl 45, (þú skalt sig- 
rúnar) rísta á hjalte hjors, sumar á vét- 
rimom, sumar á valbgstom, ok nefna tysvar 
Tý Sd6“; prs. ind. pl. 3. hvat þjóþkonung 
þegnar nefna? Grp 1?, fljóþ 's at Heimes 
fagrt álitom, hana Brynhilde braguar nefna 
Grp27?. tmper. sg. 2. (mit suf. pron.) 
nefndu þinn, fála! fgþor HHv 16?; part. 
prt. m. sg. nom. Fróþi konungr sótti heim- 
boþ í Svíþjóþ til þess konungs er Fjglnir 
er nefndr Grt 15, Hengikjoptr er sá nefndr 
er Fróþa konungi gaf kvernina Grt 20; 
pl. ace. Silfrtopr ok Siner, svá heyrþa ek 
þá (hesta) nefnda FM 109w.l.;  nefnask 
stch nennen: prt. índ. sg. 3. sá (maþr) var 
í feldi blám ok nefndiz Grimnir Grm 28, 
(Heimdallr) kom at einum húsabæ ok 
nefndiz Rigr #53, kvam at garþe gengcl- 
beina .. nefndesk Pír RÞ 10*, guþin finna 
gýgi í helli ngkkorum er Þokk nefndiz 
(hon nefndiz Pgkk Wr) FM5', hann 
(Sigurþr) hitti mann at máli úti fyr hgll- 
inni, sá nefndiz Geitir Grp 4, hon nefndiz 
Sigrdrifa ok var valkyrja Sd 4 pr; 
2) aussprechen: part. prt. m. pl. acc. svá 
gange þér, Atle! sem þú viþ Gunnar átter 
eiþa opt of svarþa ok ár of nefnda Akv 32?. 
negla (ld; norw. fær. negla, aschwed. 
nághla, got. nagljan in: ga-nagljan, alts. 
neglian, ags. næglian, axd. nagalen) nageln, 
benageln: part. prt. f. pl. nom. negldar váro 
brynjor „dze lederkoller waren mit metal- 
lenen knöpfen oder schuppen versehen' 
(Weinh. 210; DA IV, 170) Vkv SS. 
nel, negal. tntery. (norw. fær. nei, 
aschwed. ne, nei, adán. nej; got. ni aiw: 
AKock, Ark. 14, 266) nein: (trollkona) bauþ 
fylgþ sína Heþni. Nei, sagþi hann HHo 
30 pr 8, Fáfnir ok Reginn krgfþu Hreiþmar 
niþgjalda eptir Otr bróþur sinn; hann kvaþ 
nei viþ Æm 9 pr 2, beiddiz Reginn at hafa 
fgþurarf sinn, en Fáfnir galt þar nei viþ 
Rm 11 pr 2. 
„ "neisa, adj. (vgl. nor. neisa „beleidigen, 
ern', fær. neisa „sehimpf, possen', 
aschwed, nesa, adin. nese, f. dass.; mhd. 


5 


10 


80 meþ sjóvarstrgndu ngkkorri #þ 3; 


áð nekkvat Am 29!- 


nekkverr 126 
neisen „plagen, verderben') beschimpft, 
entehrt; verachtet: m. sg. nom. neiss es 
ngkkviþr halr Hóýv 49“. 

Composttum : ó - neiss. 

*neit, con. (ahd. nöowiht?) und nicht, 
auch nicht, noch (??): mon á beinom brinna 
yþrom fære eyrer, þás fram komeþ .. 
neit Menjo góþ, min at vitja $Sgól“ 
(s. x. st. und Bugge, Bertr. 22, 124). 

nekkverr, ngkkorr, pron. índef. (aus 
*ne veitk hverr „nescio quis'; norw. 
nokon, fær. nakar, aschwed. nakvar, nokor, 
adán. nokær, noger; vgl. ags. nát-hwá, 
nát-hwilc, nát-hwæt, ahd. ni weiz hwer, 


15 ni weiz hwaz) vrgend einer, jemand; im 


plur. trgend welche, einige: m. sg. nom. 
verþr af gllom (Fenres kindom) einna 
nekkverr tungls tjúgare í trolz hame Fsp 
403 vanr ngkkorr sá hana (Gná) FM4S*; 


20 dat. þat er sagt, at guþin finna gýgi í 


helli ngkkorum FMS, finna þeir (sendi- 
menn) í helli ngkkorum hvar gýgr sat 
FM 59}, gefa mont Guþrúno .. ngkkorom 
skeyte Sgóð!; ace. Atli jarls sonr stóþ 


25 einn dag viþ lund nokkurn HHv ll; 


pl. nom. vanir ngkkorir sá hana (Gná) 
FM45lPr; f. sg. nom. (Brynhildr) fór um 
túna þar er gýgr nokkur bjó Hiró; dat. 
(Heimdallr) fór ferþar sinnar ok framm 
acc. 
(þeir Sigurþr) beittu fyr bergsngs ngkk- 
ura Æmlö pr3; n. sg. nom. segþu mér 
þat, Fjolsviþr! .. hvárt sé manna nekkvat 
(d. í. *né veitk hvat) þats mege inn koma? 


85 FY 21?, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. hvárt 


sé matar nekkvat þats þeim (ggrmom) 
menn gefe? #) 23? s. m. þ. F. .. hvárt 
sé vápna nekkvat, þats knege Viþofner 
fyr hníga á Heljar sjt? #9 25?, s.m. þ. F. 


40 .. hvárt sé mæta nekkvat þats menn hafe, 


ok verþr því en folva gýgr fegen? #) 29}, 
s. m. þ. F. .. hvárt sé manna nekkvat 
þats knego á Menglaþar svýsom arme sofa? 
FE} 41?, glópr es gests kváma, ef í ggresk 
dat. hann (Helgi) drap 
Hata jatun, er hann sat á bergi ngkkuru 
HHv 11pr ó, Granmars synir sátu á bjargi 
ngkkuru HH Il 16 pr 6; kveþk nekkve 
(d. 7. * né veitk hví) norner valda HH II 18?, 


50 þann (Atla) hefk allra ætgofgastan fylke 


fundet ok framast nekkve („am wettesten 

Jegliches tiberragend') Gþr 1131?, vesa 

mon þat fyr nekkve Am 24!; ace. ek 
VAR 





2 nema 
gunnarfúsom sundr of síþor serkr járn- 
ofenn FH 4“, (mtt suffig. negat.) nama 
Hggna mær of hug mæla HHIII4'!'; 
pl. 3. mæla nýmo ok mart hjala, þás ráþ- 
spaker rekkar fundosk Grp 6', roa nómo 
ríke Am 34 !. 

Composttum: fyr-nema; composttum 

des part. prt. her-numenn. 

2 nema, con). (aschwed. adin. num; 
gol. nibai, niba, alts. neba, nebo, ags. 
vefne, nemne, akd. nibu, niba, nuba) 
Í)teenn nicht, es sei denn dass: a) ec. opt. 
praes. gróþogr halr, nema geþs vite, etr 
sér aldrtrega Hýv 20', enge þat veit, at 
hann (ósnotr maþr) etke kann, nema hann 
méle til mart Hýv 27“, hraþmælt tunga, 
nema haldendr eige, opt sér ógótt of gelr 
Hýv 29*, árlega verþar skyle maþr opt fá, 
nema til kynnes kome Hýv 33*k, sjaldan 
bautarsteinar standa brauto nær, nema 
reis niþr at niþ Hýv 72*, alt ero óskap, 
nema einer vite slíkan lgst saman Fóv 
97, nótt þú rísat, nema á njósn sér eþa 
þú leiter þér innan út staþar Hýo 111*, 
skósmiþr þú veser né skeptesmiþr, nema 
þú sjalfom þér sér Hór 125%, út þú nó 
kemr órom hgllom frá, nema þú enn 
Snotrare sér Vim 7“, haufoþ hoggva monk 
þér halse af, nema þú mór sætt seger 
Skm 234, hvat skaltu of nafn hylja, nema 
þú sakar eiger? Hról 26, monk forþa fjgrve 
mino fýr slíkom sem þú est, nema ek 
Íeigr sé Hrðl 27, því montu næst, nema 
þú nú þeger, bundonn, bglvasmiþr! Ls 413, 
hann (hamar) enge maþr aptr of heimter, 
tema fóre mér (hgnom fóre) Freyjo at 
krén (kvón) Þrk 7* 10*, þegar mono 
Mtnar ásgarþ bua, nema þínn hamar þér 
of heimter Þrk 17*, Hár segir, at hann 
(Gylfi) komi eigi heill út, nema hann só 
fróþari FM I*Wr, þikk eige þat, nema 
þik hafak HHv 7*, þó komr fylker fára 

-. nema hgnom víser valstefno til 
eþa mey nemer frá mildinge HHI20?, 
fyrr mon dolga dynr .. nema dauþr seak 
HH121*, bítea þat sverþ es þú brogþer, 
lema sjolfom þér syngve of hgfþe HH 
1131*, gitka svá sæl at Sevafjollom ár nó 
of nætr, at unak lífe, nema at liþe lofþ- 
Ungs ljóma bregþe, rinne und visa Vig- 

t þinig gollbitle vanr, knegak gramo 
agna HH IL 35, gárat manna, nema mey 
sér Grp 294 hætr es heimeskviþr, 


þa 
en 


20 


30 


35 


40 


45 


50 


nema 730 
nema sér góþan gete Sd25%, þar (meþ 
niþjom míinom) monk sitja ok sofa lífe, 
nema þú Sigvgrþ svelta láter ok jgforr 
gþrom óþre verþer Sg 11*, hann (Atla) 
skalt eiga, unz þik aldr viþr, verlaus vesa, 
nema viler þenna G/ór 1131*, vilkak læs 
leita, nema launa eigem Am 13?, ilz 
gengsk þér aldre, nema ek ok deyja Am 
65*;  b) ce. opt. praet. ek munda þér þá 
trúa, nema þú mik í trygþ vélter Hröl 
96, (Hymer) kvaþat mann ramman, þót 
roa kynno krgptorlegan, nema kalk bryte 
Hym 294, glvo bergja léztu eige mundo, 
nema okr være býþum boret Ls 9*, þá 
være hefnt þér Helga dauþa, ef .. hefþer 
matke, nema á hræom sprynger HH 1132'*, 
fee ok fjgrve réþe sá eun fráne ormr, 
nema þú frýþer mér hvats hugar Fm 30“, 
mér Atlo þat einne sagþe, at hvárke lózk 
hafn of deila, goll né jarþer, nema gefask 
létak Sg 377, (Buþle) kvaþa ena áþre alna 
myndo mey í heime, nema mjgtoþr spilte 
Od 15“; 2) nur: fellu allir Granmars 
synir ok allir þeira hgfþingjar, nema Dagr 
Hognason fekk griþ HH II 16 pr 15, þér 
monk alz þess eiþa vinna .. at viþ Þjóþ- 
mars sun þatko áttak es vgrþ né verr 
vinna knátte; nema ek halsaþa herja stille 
„ eino sinne GþrllT4'R; 3) sondern: 
þeyge vit mýttom viþ munom vinna, nema 
heltk hofþe viþ hringbrota Od 21?; 4) aus- 
genommen, ausser: jarls ynþe þóttomk 
etke vesa, nema viþ þat lík at lifa Hóv 
96*, þat kann ek et átjánda es ek æáva 
kennek mey né manz kono .. nema þeire 
einne, es mik arme verr eþa mín syster 
sé Hóv 1635, mér mange mat né bauþ, 
nema einn Ágnarr Grm 23, heiler æser, 
heilar ásynjor ok gll ginnheilog goþ, nema 
Sá einn áss es innar sitr, Brage, bekkjorn 
á Ls11?%, vætr es þat manna, es knege á 
Menglaþar svýsom arme sofa, nema Svip- 
dagr einn #) 423, engi maþr þorþi at fara 
til hans (Vælundar) nema konungr einn 
Vkv 18 pr 4, þoregak at segja nema þér 
einom Vkv 27*, nú hefk hefnder harma 
minna allra nema einna íviþgjarnre Vkv 
29% kvazk onge mann eiga vilja .. nema 
Sinfjotla HH 139“, þat ræþk þér annat, 
at þú eiþ nó sverer, nema þanns saþr see 
Sd 23?, unþer hvárke úto né inne, syster 
min! nema hjá Sigverþe Gþr 1 167, kvaþat 
slíks dóme siþan mundo meyjo verþa, 





13 niond 

veitk at ek hekk vindga meiþe á nætr 
allar nio Hýv 138?, fimbolljóþ nio namk 
af enom frægja syne Balþorns Hóv 140', 
nio kvamk heima fyr Niflhel neþan Vm 
43!, ept nætr nio .. mon Njarþar syne 
Gerþr unna gamans Skm 403 423, (amma) 
bafþe hgfþa hundroþ nio Hym 8?, heima 
alla nio hefk of faret Alv 853, liþo meirr 
at þat mónoþr nio Rþ 63 203 333, nio 
bóro þann (Heimdall) .. jatna meyjar viþ 
Járþar þrgm Hdi 373, (Lóvatein) halda 
njarþlásar nio F) 264, þau (Njgrþr ok 
Skaþi) sættaz á þat, at þau skulu vera 
níu nætr (vetr r) í Þrúþheimi, en þrjár 
(en þá aþra níu r) í Nóatúnum FM2S, 
leiþ eromk fjall, vaska þar lenge á, nætr 
einar nio FM 27?, nio emk meyja mogr, 
nio emk systra sunr FM 3**, hann (sonr 
Hjorvarþs) sá ríþa valkyrjur níu HHvó 
prló, nio rgstom es þú skyldor neþarr 
vessa HHv 163, nio áttom vit á nese Sógo 
ulfa alna HHI4I', þeir (Helgi) sá í 
loptinu at valkyrjur níu riþu HH II 16 pr 4, 
vér vetr nio vórom leikor gflgar alnar fyr 
Jrþ neþan Grt 11}. 

*nfond, f. amxahl von neun, enneade: 
Þi.nom. þrinnar nionder meyja HHv 28 !. 

níonde, num. ord. (norw. niande, fær. 
higgjundi, asekwed. nionde, adin. niunde; 
got. niunda, alts. nigundo, ags. nigoða, 
afrís. niugunda, ad. niunto) der neunte: 
m. sg. nom. Folkvangr es enn nionde (bór) 
Grm14!; ace. þann (galdr) gelk þér enn 
tinda Gg 14', enn nionda (vetr) nauþr of 
skilþe Vkv 43; — f. sg. ace. ena niondo 
hverjo nótt Skm 21*; — n. sg. acc. þat 
kann ek et nionda Hóv 154!, segþu þat et 
hionda Vm 36!, þat ræþk þér et nionda 
ód 331. 

tipt. f. (ahd. nift, vgl. got. niþjö) ver- 
tandte: sg. nom. nipt Nera (eine norne) 
HHI4*, heil nótt ok nipt! Sd 2? (egl. 
Joh Bugge u. FJ x. st); ace. hefk 
lauþogr nipte (d. h. meine schwester Sigrun) 
stétta HH II 28?. 

histing, /. (vgl. norrc. nesting) xusam- 
Menheftung;  xusammengeheftetes; in: 
vef - nisting. 

l. níta (tt) nein sagen; verhindern, 
Perweigern (ehu): ínf. fæst eige því níta 
Mtehts möge das verhindern' Am 31}, 
á vilk því níta Am67!; prt. ind. sg. 3. 

ne því nitte Am 7íR. 


20 


2 


or 


80 


35 


46 


60 


niþr 134 

2. *níta (tt? vgl. got. naitjan mw: ga- 
naitjan, akd. neizan) lástern, tadeln: nf. 
né þik viljak, Vélundr! verr of níta Pkv 
39? (es íst aber wol mit Bugge neita xu 
lesen). 

1. niþ, /. (got. nidwa) rost; an: niþ- fglr. 

2. niþ, 2. pl. (aschtwed. niþ) neumond: 
dat. (goþ) nýtt ok niþjom ngfn of gófo 
Vsp 67; ace. ný ok niþ skópo nýt regen 
oldom at ártale Vm 257. — Vgl. niþar. 

Compositum : niþ- myrkr. 

3. níþ, %. (norw. adán. nid, aschwed. 
nidh; got. neiþ, alts. afras. nith, ags. nið, 
ahd. nid) I) hohn, beschimpfung, schmá- 
hung: sg. ace. (Guþrún) níþ sagþe Atla 
Akva38“; 2) schandtat: sg. gen. gengr 
fet nio Fjorgynjar burr nepr frá naþre 
níþs ókvíþnom Vsp ö6* (vgl. jedoeh FJ, 
Ark.-4, 37 und Eddal. 1, 1166). 

niþar, f. pl. (norw. nedar, aschwed. 
niþar, náþar, adán. næde, næ) neumond: 
dat. hvaþan dagr of kvam .. eþa nútt 
meþ niþom? Vm 24. 

*niþefolr, ad). rostgelb: m. sg. nom. 
slitr nae niþfglr (are) Vsp 50“ (1f;. Falk, 
Ark. 5, 111; anders FJ, Ark. 4, 35). 

niþ-gjold, n. pl. busse fúir einen er- 
schlagenen  verwandten, wergeld: gen. 
Fáfnir ok Reginn krgfþu Hreiþmar niþ- 
gjalda eptir Otr bróþur sinn Æm 9 pr 1. 

níþingr, m. (nor20. adán. niding, fær. 
niðingur, aschwed. niþinger; ags. niðing, 
mhd. nidinc, nidung) getxhals; in: mat- 
niþingr. 

niþ -myrkr, ad). (vgl. fær. niða-myrkur, 
n.) dunkel wie xur xeit des neumondes, 
stockfinster: f. sg. nom. nátt þótte mér 
niþmyrk (niþmyrkr Æ) vesa, es sárla satk 
of Sigverþe Gr II 12!. 

1. niþr, m. (aschwed. niþjar, m. pl.; 
got. niþjis) verwandter von mánnl. sette, 
sehtwertmage: sg. nom. sjaldan bautar- 
steinar standa brauto nær, nema reise niþr 
at niþ Hóv 724, niþr Ylfinga (Helge) HH 
II8S!;  voe. Ylfinga niþr! (Helge) HH 
1146 ?, skjoldunga niþr! (Sigvgrþr) Fm 44!; 
dat. Ylfinga niþ (Sigmunde) HH 1I5!; 
ace. niþ Hýv 72! (s.o.); pl. nom. Hróþ- 
marr skal hringom ráþa þeim es átto órer 
niþjar HHv 11?, liggja at jarþo allra flester 
niþjar þíner at ngom orþner HHII20?, 
mælto marger míner niþjar, kvýþosk okr 
hafa orþet bæþe Od 21?, lþe ok Qrner, 





137 njgrþr 

njarþr, m. gott (ursprl. eigenname, 
s. das register); in: geir-njgrþr. — Áls 
ersles glsed von compositis drent das 
tort (wie regen) daxu, den begriff des 
rweilen glsedes xu verstörken, so an: 
njarþ - láss. 

norn, /. (vgl. fær. norna) schteksals- 
göllin, norne: sg. nom. aumleg norn 
skópomk í árdaga, at skyldak í vatne 
vaþa Rm 29; gen. (rúnar ristnar) á nornar 
nagle Sd 17“; pl. nom. norner kvýmo 
þérs gþlinge aldr of skópo HH I 2', hverjar 
0 þær norner es nauþggnglar 'o ok kjósa 
frá móþrom mogo? Fm 123, sundrbornar 
mjok hykk at norner sé Fm 13!, ljótar 
norner skópo oss langa þrú Sg 7“, svá 
mik nýla norner vekja Gpr 1139!'; gen. 
norna dóm þú mont fyr nesjom hafa Fm 
11! (s. dómr, 2), mát sigrdrifa svefne 
bregþa .. fyr skgpom norna Fm 44*, grey 
Dorna dze hunde der nornen', d.h. dze 
wölfe Hm 29?, kveld lifer maþr etke ept 
kviþ norna Hma30*; dat. grgm vask 
nornom Ghv 13'; ace. kveþk nekkve 
horner valda HH 11 18?, sundrbornar hygg 
ek norner vesa Fm 13!U, nár nauþfglva 
léter norner gráta Akv 17* (s. nár). 

horþan, adr. (norw. nordan, fær. norðan, 
öschiwed. norþan, adán. norden; ags. norðan, 
ahd. nordana) von norden her: kjóll ferr 
horþan (austan %ss.) Vsp 5l'!; fyrn. nord- 
várts: stóþ fyr norþan á Niþavgllom salr 
ór golle Sindra ættar Vsp 37 !. 

horþr, adv. (norw. nord, fær. norður, 
úschwed. norþ, adán. ngr; alts. afris. 
torth, ags. norð) nach norden: norþr 
horfa dyrr (salar á Nástrgndo) Vsp 38?. 

Composita: norþr-land, norþr- vegr. 

norþr-land, n. (nor20. nord - land, adán. 
torder-land, nord-land; ags. norð-land) 
im norden gelegenes land, im pl. die 
nordischen lande, Skandinamen: pl. dat. 
Fróþi var allra konunga ríkastr á norþr- 
lindum Grt 9. 

*norþr-vegr, m. (ags. norð- weg) nach 
torden fúhrender weg: pl. acc. brá nipt 
Nera á norþrvega (, nordwárts') einne 
Íeata, ey baþ halda HHI4?*. 

hú, adv. (norw. nu, no, fær. nú, aschwed. 
tdön, nu; got. alts. ags. afris. ahd. nú, nu) 
Mun, jetxt. Das ort íst Á. reines tem- 
Þoraladverb und bexeichnet 1) mit nach- 
folg. praes. dass ín der gegenwart eine 


mm 
gt 


20 


25 


30 


85 


45 


50 


nú 138 
handlung geschteht oder ein xustand fort- 
dauert, dass fíir den gegenwiirtigen augen- 
black eine handlung mögltch od. unmöglich 
ast; a) ohne bextehung auf eine andere 
„eit: Geirrgþr fóstri minn er konungr ok 
sitr nú at landi Grm 18, þar (í Prúþ- 
heime) nú Þjaze býr Grm 11'U, nú knáttu 
Óþen sea Grm 533, hvat's þat hlymja es 
ek heyre nú til ossom rgnnom í? Skm 
14'!R, hins vildu nú geta, es vit Hrungner 
deildom Hrðl 33, þess vildu nú geta, es 
þú fórt oss óljúfan at bjóþa Hrbl 108, 
heyr nú, Loke! hvat ek nú mæle Þrk 2}, 
nú vill dyljask doglingr fyr mér HH 11 12*, 
nú 's rgkr rgkra Hdl 1?, faor sea nú fram 
of lengra an Óþenn mon ulfo móta Hal 
45?, nú berr Boþvildr brúþar minnar .. 
bauga rauþa Vív 198, vilnomk ek þess nú, 
at viþ Vólund dómak Vkv 33“, nú gengr 
Bgþvildr barno auken Vkv 38, duleþr estu 
nú, Atle! HHv 19'!, dagr's nú, Hrimgerþr! 
HHv 30', nú 'mk svá fegen funde okrom 
sem átfreker Óþens haukar HH II42', 
nú "ro brúþer byrgþar í hauge HH 1145, 
nú kveþk enskes grvænt vesa .. es þu á 
arme ólifþom sefr HH L47'!, nú fær mér 
ekka orþ þats mælter Grp 20'R, nú vill 
yist vita, þót vilket sé, hvat á sýnt Sig- 
verþr sér fyr hgndom? Grp 262R, nú 
mátt kalla karl af berge Feng eþa Fjalne 
Rm 187, því bregþr þú nú mér, Fáfner! 
at til fjarre seak mínom feþrmunom Fn 8}, 
glaþr estu nú, Sigvgrþr! ok gagne fegenn, 
es þú þerrer Gram á grase Fm 25'!, ek 
veit gorla, hví gegner nú Sg 273 (s. gegna), 
ógrt mælek nú „Sg 6l'K, seinat 's nú, 
syster! at samna Niflungom Ákv 18'?, 
morgenn 'snú, Guþrún! Am 64?, lýgr þú 
nú, Atle! Am91', lýgr þú nú, Guþrún! 
Am 96'; b) tm ausgesprochenen gegen- 
satx xur vergangenheit: fullar grindr sák 
fyr Fitjungs sunom, nú bera þeir vánarval 
Hóv 75*, Þrymheimr heiter en sétte (bór), 
es Þjaze bjó .. en nú Skaþe byggver .. 
fornar topter fgþor Grm 113, Óþenn nú 
heitek, Yggr áþan hétk Grm 54!, kiptiz 
hann (Loki) svá hart viþ, at þaþan af 
skalf jorþ oll: þat eru nú kallaþir land- 
skjálptar ls 6ö pr 8, nauþog sagþak, nú 
monk þegja Bdr 75 95 115, horg (Ottarr) 
mér ggrþe of hlaþenn steinom, nú es 
grjót þat at glere orþet Hdl 107, þat var 
trúa í forneskju, at menn væri endrbarnir, 





141 nú 

sur belebung der rede (nun, denn, freilich, 
in der tat, werklich), bes. aber ber ím- 
peralims und smperat. ausdricken xur 
slörkeren hervorhebung des befehls (nun, 
denn, doch u.ú.): fróþr estu nú, gestr 
Vm19!, þat seger þú nú /, das gerade 
sagst du') es hverjom þykker mest at vita, 
at min móþer dauþ sé Hrbl 9, órr estu nú 
(nú orþenn U) Loke (om. UJ! .. es þú fær 
þér Gefjon at gremo Ls21'WU, hvat's 
nú ant mínom einga syne, hverjo ostu 
nú bolve borenn? Gg 2!:?, esa sá nú hýrr 
es ór holta ferr Vkv 17%, nu hefr hgrþ 
dóme hildingr þeget, es víse skal valbygg 
mala HH IT3!, lifna mundak nú kjósa es 
liþner 'o, ok knættak þó þer í faþme folask 
HHII21*, hvar 's nú Sigvorþr .. es 
fréndr míner fyrre ríþa? Br 6%, hvers 
biþr þú nú, Guþrún! es þú at gráte ná 
íðrat? Hm 9*; ráþ þú mér nú, Frigg! 
al. mik fara tíþer at vitja Vafþrúþnes 
Vm1!, heill þú nú, Vafþrúþaer! Vm 6', 
heill ves þú nú heldr, sveinn! ok tak viþ 
hrímkalke Skm 38!, heill ves þú nú, 
Loke! ok tak viþ hrímkalke Ls53!, heill 
þá nú, Sigvgrþr! Fm 23!, farþu nú þar 
er smyl hafi þik! Grm 11, farþu nú þars 
þik hafe allan gramer Hröl 145, rístu nú, 
Skirner! ok gakk at beiþa okkarn mála 
mg Skm Í', ristu nú, Fjorner! Akv 10', 
vísa þú mér nú (nú om. A) leiþena, alz 
þú vill mik (nú add. A) eige of vágenn 
ferja Hrbl 134, hættu nú, Njgrþr! hafþu 
á hófa þik La 36!. heyr nú, Loke! hvat 
ek nú mæle rk 2?, nú tak ulf þínn einu 
af stalle Hl 5!', nú lát forna niþja talþa 
Rdl11!, far þú nú æva þars foraþ þykker 
0g 15!, vel þú nú komenn! #) 48!, heyrþu 
nú, Hrímgerþr! HHo 27'!, líttu nú austr, 
Hrímgerþr! HHv 29', sit þú nú, Sigvarþr! 
Fm 311, saksk þú nú, rag (rog om. F') gýgr! 
Hlr 14*Nþ, heiler fareþ nú ok horsker Akv 
12, görþu nú, Guþrún! af gózko þinne okr 
tl ágátes, es mik út hefja Am 963, nú 
Skaltn kjósa, alz þór 's kostr of boþenn 
Sd 201, nú skolo ganga þærs goll vile ok 
Minna því at mér þiggja Sg 48!, sé nú 

Ségger, sykn emk orþen (þr I1I8*; 
C. zuweilen wird durch nú an stelle 
xettltchen gegensafxes der sachliche 
(statt dessen): veitk ef þú vaxa 
néþer fyr þínna vina brjósta, sæe maþr 
Vreiþan vega: nú estu haptr ok her- 


20 


25 


35 


50 


nýr 142 
numenn, á kveþa bandingja bifask Pm 7', 
Atla sjalfan lóter þú í ormgarþ koma, nú's 
sá ormgarþr ykr of folgenn Akv 17'; 

D. öfter wird durch nú nur der fort- 
sehratt der handlung angedeutet (nun, 
dann, darauf): kallaþe nú Níþgþr Vko 14, 
nú skýtr Sinfjgtli blóþrefliinum fyrir ofan 
helluna ok dregr fast FH I', Sigmundr 
tekr nú blóþrefilinn, ok ristu nú í milli 
sin helluna FH I??, nú verþr gnýr mikill, 
or eldrinn tók at æsaz FII23; 

E. an einigen stellen 1st dze temporale 
bedeutung von nú bereits tm begriffe ín 
dte causale iberxugehen: ves heill, Hymer! 
í hugom góþom: nú's sunr komenn til 
sala þinna („denn dein sohn Íst gekom- 
men') Hym 11?, standeþ upp, jgtnar! ok 
straeþ bekke: nú fóra mér Freyjo at kvýn 
Þrk 22*, uppe estu, dvergr! of dagaþr: 
nú skinn sól í sale Alv355, fjar sitt láta 
hykk at Fáfner myne: þitt varþ nú meira 
megen Fm 224, heill þú nú, Sigvgrþr! 
nú hefr þú sigr veget Fm 23!, segge vilk 
alla í sal ganga þina meþ minom: nú's 
þerf mikel Sg 433, es und einom mér qll 
of folgen hodd Niflunga: lifera nú Hogue 
Akv 287, ýkveþ ór hvélvegnom, haptr 's 
nú í bgndom Akv 30!, seinat 's at segja, 
svá es nú ráþet Am 26!, kostom drepr 
kvenna karla ofrike .. nú (,daher') mátt 
einn, Atle! gllo hör ráþa Am 69*. 

numa, /. gefangene; in: her-numa. 

nume, 7“. gefangener; tn: her-nume. 

ný, n. (norw. asehwed. ny „neumond') 
vollmond: sg. acc. ný ok niþ skópo nýt 
regen gldom at ártale Vm 25?. 

*ný-feldr, part. prt. júingst gefállt: m. 
sg. dat. valo vilmæle, val nýfeldom .. 
verþet maþr svá tryggr at þesso true 
Hóv 86?. 

nýla, adv. soeben: svá mik nýla norner 
vekja Gþr 1139!. 

nýlega, adv. (nor. nylege, fær. nýliga, 
aschwed. nyliga, nylika, vgl. adán. ny- 
ligens) dass.: Gþr I139'R. 

nýlegr, ad). neu: n. pl. ace. þeir (fiandr) 
sér hafa svárt ok dátt en nær numet nýleg 
rúþ Sg 264. 

nýr, ad). (nor. adán. ny, fær. nýggjur, 
aschwed. nyr; got. niujis, alts. akd. niuwi, 
ags. níwe, afris. nie) Í) neu: n. sg. gen. 
þat vann næst nýs niþr Ylfinga fyr vestan 
ver, ef vita lyster, es ek bjqtng tók í 





145 ngkkorr 
naeki: m. sg. nom. neiss es ngkkviþr halr 
Hór 49*; ace. nókþan tók (Guþrún) mæke 
ok niþja fjgr varþe Am 46?; n. sg. acc. 
. seggr enn suþróna lagþe sverþ ngkkvit, 
mæke málfán, á meþal þeira $g 4!. 
mgokkorr, s. nekkverr. 
m08, f. (nor20. aschwed. adán. nos, fær. 
DÖS; ag8. nASU, nOSUu, afris. noSi, nO8e, 
akd. nasa) 1) nasenloch; ím plur. nase: 
pé. ace. hví 'stu svá fglr umb nasar? 
Alv 2'; 2) vorspringende klippe. 
Composttum: bergs - ngs. 
mótt, f. (norw. natt, nott, fær. nátt, 
aschwed. adán. nat; got. nahts, alts. ahd. 
naht, ags. niht, afræs. nacht) macht: sg. 
norn. hvaþan dagr of kvam, sás ferr drótt 
yfer, eþa nótt meþ niþom? Vm 24*, long 
es mótt, langar 'o tvær, hvé umb þreyjak 
þriar? Skm 43!, segþu mér þat, Alvíss! 
-- hvé sú nátt heiter en Norve kenda 
heime hverjom í? Alv 293, nótt heiter 
meþ mgnnom, en njól meþ goþom Alb 
30', þann (galdr) gelk þér enn átta, ef 
þik úte nemr nátt á niflvege Gg 13?, nótt 
varp í bó HHI2', heil nútt ok nipt! 
Sd 2?, þat ræþk þér et fjórþa, ef býr 
ford$þa vammafull á vege: ganga's betra 
an gista see, þót þik nýtt of neme Sd 26, 
nátt þótte mér niþmyrk vesa, es sárla 
satk of Sigverþe GQórIl12'; gen. (mit 
suffig. art.) Atli helt vorþ inn fyrra hlut 
hætrinnar HHv ÍÍ pr 7; dat. nátt ok 
niþjom (æser) ngfn of gófo Vsp 69, nátt 
Verþr fegenn sás neste truer Hóv 73}, 
nýtt þú rísat, nema á njósn sér eþa þú 
leiter þér innan út staþar (oder íst nútt 
hier ace.9) Hýo 111*, á þeiri nótt kom þar 
sá sækonungr er Mýsingr hét Grt 26, at 
miþri nótt spurþu þær (ambáttir), ef eigi 
leiddiz Mýsingi salt Grt30; acc. sogþu þat, 
Gagnráþr .. hvé sá jór heiter es austan dregr 
nýtt of nýt regen? Vm 13“, Hrímfaxe heiter 
es hverja dregr nótt of nýt regen Vm 14?, 
átta 'ro (baugar) .. es af drjúpa ena niondo 
hverjo nótt Skm 21*, eina nótt kná hón 
(Hrímgerþr) hjá jgfre sofa HHv 243, hina 
vilt heldr, Helge! es réþ hafnor skuþa 


20 


2 


Gt 


30 


ii 
ot 


ngungr 146 
fyrre nýtt meþ firom HHv 26?, frá.. 
doglingr at því díser suþrónar, ef vilde 
heim meþ hildingom þá nótt fara HH I17*, 
veret hefr Gjúka gestr eina nátt, mantat 
horska Heimes fóstro Grp 3l?; í nátt 
heute nacht: vastu í nýtt meþ nae? 
Alv 27, konor hugþak dauþar koma í nátt 
hingat Am 25!; pl. gen. mér hefr stiller 
stefnt til eyrar, þriggja nátta (nach drei 
náichten') skylak þar koma HHv 33*, Álfr 
hét konungr .. er Helga hafþi vgll haslaþan 
-. á þriggja nátta fresti HHo 34 pr 4, þó 
komr fylker fára nátta („nach wenigen 
náchten') HH I20', þeir (hvitingar) mono 
feiger fára nátta Gþr II 44?; dat. át 
(svaf) vætr Freyja átta nýttom, svá vas 
óþfús í jgtonheima Þrk 26: 283, hleypr, 
eþlvina! úte á nýttom, sem meþ hgfrom 
Heiþrún fare Hdl 47? 489, náttom (,bei 
nacht') fóro segger Vkr 8%, verþa aflgare 
aller á nýttom dauþer dolgar an of daga 
ljósa HHII50? hvártke knátte hond of 
annat átta nýttom okkart leggja Hlr 12“; 
ace. ósviþr maþr vaker of allar nætr ok 
hvggr at hvívætna Hóv 23'!, veitk at ek 
hekk vindga meiþe á nætr allar nio Hóo 
138?, sat hann (Grimnir) þar átta nætr 
Grm 30, átta nætr satk mille elda hér 
Grm 2', ept nætr nio þar mon Njarþar 
syne Gerþr unna gamans Skm 403? 42}, 
þar vas (Rígr) at þat þriar nætr saman 
Rþ 6! 20! 331, annarr (garmr) of nætr 
sefr, en annarr of daga #) 223, þau 
(Njorþr ok Skaþi) sættaz á þat, at þau 
skulu vera níu nætr í Þrúþheimi, en þrjár 
í Nóatúnum FM 25, leiþ eromk fjall, vaska 
þar lenge á, nætr einar nio FM 2'?, sitka 
svá sæl at Sevafjollom ár né of nætr, at 
unak life HH 1135? mon góþa kván 
Gunnarr eiga .. þót hafe þriar nætr þegns 
brúþr hjá mér .. sofet? Grp 422 — 
Personatfic. Vm 25 ?. 

Composita: nátt- ból, nátt-myrkr; hý- 

nútt. 

nóungr, m. verwandter: sg. nom. niþj- 
arge hvgtto Gunnar né ngungr annarr 
Akv 9'. 





149 ó-dskr of 750 


*ó-dakr, adj. nteht finster, hell: m. sg. 
dat. þann (sal á Hindarfjalle) hafa horsker 
haler of gorvan ór ódgkkom ógnar ljóma 
Fm 424. 

1. of, praepos. u. adv. (got. uf, ags. of, 
ahd. oba) I praepos. c. ace. und dat. 
Á. e. acc. bexeichnet es 1) den ort oder 


niþr of kné Gór 114“, fetom léto frókner 
of fjall at þyrja mare ena mélgreypo Akv 
13', langt es at leita lýþa sinnes til of 
rgsmofjgll Rínar Ako 18“, skyldo of sæ 
6 sigla Ám 3“, (Q) þeystesk of bekke Am 
247, (Atle) sté of þá báþa Am 64!, 
Augustus keisari lagþi friþ of heim allan 
gegenstand tiber welchen oder oberhalb Grt 7, veltom grjóte of garþ risa Grt 12'!; 
dessen etw. sich bewegl oder erstreckt tibertr. auch nach verbis des sehens und 
(úber, iiber — hin, hinweg úiber, entlang): 10 rufens: (vglva) sá vítt ok umb vítt of 
koma mono Heljar of log lýþer Vspói?, — vergld hverja Vsp 30“, (Brynhildr) leit of 
matar ok váþa es manne þorf þeims hefr — alla eigo sina Sg 463, hverr es sá karl 
of fjall faret Hóv 3“, segþu mér, Gagn- karla es kallar of vágenn? Hrbl2; 2) den 
ráþr! .. hvé sá hestr heiter es hvorjan ort od. gegenstand an dem etw. geschieht 
dregr dag of drótmogo? Vm 11*, Skinfaxe 15 od. stch befindet: haglega of hgfoþ typpom 
heiter es enn skíra dregr dag of drót-  (typþo) Þrk 154 19*, sá (hvelpr) vas blóþogr 
mogo Vm 12?, segþu þat, Gagnráþr! .. of brjóst framan vorn an der brust Bdr 3', 
hvé sá jór heiter es austan dregr nótt of = þrunget of hjarta þiþne sorger dte sorgen 
nýt regen? Vm 13!, Hrímfaxe heiter es  Ím dem bekimmerten herxen mögen 
hverja dregr nótt of nýt regen Vm 14?, 20 schwinden (2) Ghv 21, ganga nam .. 
þaþan komr dogg of dala Vm 14*, brynjom — sundr of síþor serkr jarnofenn FH4*; 
(es) of bekke straet Grm 9! Siþ ok Viþ 3) die person oder den gegenstand um 
-- þér hverfa of hodd goþa Grm 275, — den sich etw. bewegt oder erstreckt (um, 
mar gefþu mér þá þanns mik of myrkvan um — herum): garþar gloa þykkjomk of 
berg vísan vafrloga Skm 8!, mar ek þér 25 gollna sale #Y 53, ísarnborger ero of gþlings 
þann gef, es þik of myrkvan berr .. vafr- — flota HHv 13, (Gollrgnd) varaþe at hylja 
loga Skm 9!, ferþu mik of sundet! Hrðl 3, — of hror fylkes Gpr 111*, (Gunnarr) of hals 
Segþu til nafns þíns, ef þú vill of sundet — kono hendr of lagþe Sg 42?, tjalde of borg 
Ísra Hrbl 19, skyldak launa kogorsveine = þá tjoldom ok skjaldom Sg 65', (Óþenn) 
þínom kangenyrþe, ef ok komomk of sundet 30 lét of sal mínn .. hývan brinna her alz 
Hrbl30, ek munda þik í hel drepa, ef — viþar Hír 10!, hvártke knátte hond of 
ek mætta seilask of sund Hrðl 82, hvat — annat átta nóttom okkart leggja Hl 12? 
skylder þú of sund seilask? Hrbl 83, vísa — hafþe hón (Brynhildr) lýþe ok lgnd of sik 
þú mér nú leiþena, alz þú vill mik eige — Od16?; þá's Guþrúno grimt of hjarta íhr 
of vágenn ferja Hrbl 134, þyrstr ek kam 35 æst sehmerxlich ums herx Grpöl'; 4) den 
þessar hallar til, Loptr, of langan veg ort durch welchen sich et. bewegt: á 
Ls6!, lýtom (léto) und hónom .. kvenn- „ fellr austan of eitrdala sgxom ok sverþoin 
váþer of kné falla Brk 15? 197, (húskona) Vsp 36!, fello eitrdropar inn of ljóra Vsp 
Srank of ripte RB 28?, of land ok of log — 383 rata munn létomk .. of grjót gnaga 
Sem loge fóre Hdl 24“, ek slá elde of 40 Hór 104?, harm ljótan mér þykker í því at 
viþjo Hal 49!, þann (galdr) gelk þér fyrstan — vaþa of vágenn til þin Hrbl 28, send 
"* at þú of oxl skjóter þvís þér atalt þykker — Atle óro sina of myrkvan viþ Od 23?; 
Gg gs, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. hvat 5) die eit, ín der etw. geschzeht (an, 
þat barr heiter, es breiþask of lgnd gll am, bez): snemma of morgin fréh am 
limar Fj 133, kvam þar .. Vólundr líþande 45 morgen Vkv 5, ár of morgen dass. Hm 1}, 
langan veg Vkvöó? 11?, fara Viþres of aptan am abend HH 132" Odll'; 


frey valgjarn of ey HHII13*, sende óto 
ilvaldr þaþan of land ok of log leiþar at 
*þja HHI22?, verpr vígroþa of víkinga 


svort verþa sólskin of sumra epter én den 
darauf folgenden sommern Vsp 413, ann- 
arr (garmr) of nætr sefr, en annarr of daga 


ÆI 1I22*, hann (ferjukarlinn) bauþ Sig- 60 FJ 223, sitka svá sæl at Sevafjollom ár 
Mundi far of fjrþinn SÝ21, þrymr of gll — né of nætr, at unaklífe HHIL35?, verþa 
na grlogsimo Æm 14“, (bjargrúnar skal) = gflgare aller á nóttom dauþer dolgar an 
of liþo spenna Sd 8', regns drope rann — of daga ljósa HHII50*, on kvistskóþa 





253 of 


art. umb, Á 7), gól of ýsom Gullenkambe 
Vsp 43!, óminnes hegre heiter sás of 
glþrom þrumer Hóv 13!, veita gorla sás 
of verþe glisser, þót hann meþ grgmom 
glane Hóv 31%, þat kann ek et sjaunda, 
ef ek sé hývan loga sal of sessmggom 
Hýo 152 ?, opner heimar verþa of ása sunom, 
þás hefja af hvera Grm 423, bitea þat 
sverþ eg þú bregþer, nema sjolfom þér 
syngve of hofþe HHII3I*“, ægesbjalm 
bark of alda sunom, meþan ek of menjom 
lák Fm 16!-?, gnaper á grár jór of gramo 
dauþom Br 7*, Guþrún ggrþesk at deyja, 
es sorgfull sat of Sigverþe Gpr11?, sat 
(ek) solten of Sigverþe Gr II11%, sárla 
satk of Sigverþe Gór II 12?, saztu of 
dauþom (Sigverþe) Hm 72, (heyrer þú) 
varga þjóta of vere þinom (Qór 118%*, (sá 
þeir) sal of suþrþjóþom slegenn sessmeiþom 
Akv14?, (hróþrglgþ) stóþ of hléþom (?) 
Hm 22!, sofeþ eige lengr an of sal gaukar(?) 
Grt7?*; 2) den gegenstand den ein 
anderer an grösse, umfang oder wert 
úbertrifft (höher, hervorragender, wert- 
eoller als): svá vas mínn Sigvgrþr .. 
of gþlingom so sehr tiberragte S. die 
edelinge Gþr I 17*, svá vas Sigvgrþr 
of sunom Gjúka, sem være grónn laukr 
Ór grase vaxenn, eþa hjgrtr hóbeinn of 
hvsom dýrom, eþa goll glóþrautt of 
E7q0 silfre Gþr Il2!S*. 3) dúe person 
dte ín schutx oder obhut einer andern 
sleht: monkak ganga áþr gunnar vakna 
ok halda of vísa vorþ HHr23?; 4) eine 
rahl die einer andern xuaddiert werden 
toll: fimm hundroþ dura ok of fjórom 
tegom, svá hykk á Valhgllo vesa (svá 
bykk Bilskirne meþ bugom) Grm 23! 24!; 
0) den gegenstand der eine gefiihls- od. 
Meinungsáusserung bet ymd veranlasst 
(úber): þar sitr Sigyn þeyge of sínom 
Ver velglýjoþ Vsp 85 (oder gehört of xu 
str? das umb im texte ist ín jedem falle 
fehlerhaft, s. den art. umb, 432), ná of 
rÝþom þegþo Hóáva hallo at Hóýv 1105, 
(rilder) kyrt of því láta Am 95“; 
Z1. als adv. mit dem verbum verbunden 
ehnete of ursprl. (wie ga- im got. 
“- ægestgerm.) die vollendung od. dureh- 
fák 
te diese perfective bedtg allmihlich ab 
es wurde sehliesslich rein pleo- 
tisch, sogar bei nicht verbalen formen, 
Goring, Edda - Wörterbuch. 


á5 of gefet verþa VPkv 227, liggr 


of 754 


xur versfúillung verwendet. Naturgemáss 
fand es 1) setne hauptverwendung vor 
dem part. prt.: sunr es betro, þót sé siíþ 
of alenn ept gengenn guma Hóv 72!, grey 


5 norna þaus gróþog ero í auþn of alen 


Hm 294; þat (full) vas of auket jarþar 
magne Gþr 1122?; þær (Fenja ok Menja) 
at lúþre leiddar výro ok grjóts grea gangs 
of beiddar Grt 2?; (Þórr) drap ena gldno 


10 jgtna systor hinas brúþfear of beþet hafþe 


Þrk32?, hver sagþe þeira (jarla brúþa) 
sínn oftrega, þanns bitrastan of beþet hafþe 
Gþr 13“; ek man jatna ár of borna Vsp 2, 
Baldrs bróþer vas of borenn snimma Vsp 


15 333, hefr þú þar bora of boret Ls 23%, 


hefr sá born of boret Ls33*, hverjom 
estu, sveinn! of borenn? #) 6! Fm l!, 
Atle .. of borenn Buþla Bór 124? Sg 555, 
Brynhildr .. of boren Buþla Sg 15 ?, sváfom 


20 ok unþom í sæing einne, sem bróþer 


minn of borenn være Hlr 12?, fylgþak þér 
á fjorgynjo, sem vit bróþrom tveim of 
bornar værem QOd 101, hér liggr Borgný 
of boren verkjom QOd 43; hér ok hvar 


25 munde mér heim of boþet, ef þyrftak at 


mýlunge mat Hóv 67!, þór's kostr of 
boþenn „Sd 20!; hér stendr Baldre of 
bruggenn mjaþr Bdr 7!; uppe estu, dvergr! 
of dagaþr Alv 35“; sá einn veit es víþa 


30 ratar ok hefr fjolþ of faret, hverjo geþe 


stýrer gumna hverr Hýv 18?, heima alla 
nio hefk of faret Alv8b?ð margan hefk 
fors of faret Em 2?, verþr þá þíno fjgrve 
of farot Lsó7*, nú hefr þú sigr veget ok 


85 Fáfne of faret Fm 23?; (valva) veit Heim- 


dallar hljóþ of folget und heiþvgnom 
helgom baþme Vsp 27!, hefr (ek hef) 
Hlórriþa hamar of folgenn Þrk6“ 7', 
nú's sá ormgarþr ykr of folgenn Akv 17', 


40 es und einom mér gll of folgen hodd 


Nifluuga Akv 28'; gengr (Brynhildr) .. ilz 
of fyld, ísa ok jokla, aptan hverjan Sg 8!; 
máls ok manvits sé þér á munn ok hjarta 
gnóga of gefet Gg 14%, ykr lætk þat goll 
-. Gotþorms 
bane of gefenn ulfom Gpr ll7“; nú's of 
gengenn grátr Odrúnar 0Od32*; Hilde vas 
Hgalfr of getenn Hdl19*, heyrþak Fáks 
of getet FM 109, þar vas ok Gylles ot 


ung einer handlung, doch sehwichte 50 getet FM10!S; þú hefr Gjúka of glatat 


bgrnom Hlr 49; Ydaler heita þars Ullr 
hefr sér of gorva sale Grm 5?, Breiþablik 
ero en sjaundo (Noatún ero en ellifto) en 


FAN) 


155 of 

þar Baldr (Njorþr) hefr sér of ggrva sale 
Grm 12? 16?, þann (sal á Hindarfjalle) 
hafa horsker haler of gorvan ór ódgkkom 
ógnar ljóma Fm 429; syster vas ykkor 
Svanhildr of heiten Hma!'; þúst, glþr! 
of heitt Hym 33“; horg (Óttarr) mér gorþe 
of hlaþenn steinom Hdl 10!; ek gef hverre 
of hroþet sigle Sg 489; liggr of hoggvenn 
fyr handan ver Gotþorms bane Gór II 7?; 
(volva) sá valkyrjor vitt of komnar Vsp 
31', ek vas enn of komenn Hóv100!', 
nú emk aptr of komenn Hýv 103', hverjan 
hefk heim of komet Vm 43?, fyr innan 
emk Æges holl of komenn La 14? undr's 
at áss ragr es hér inn of komenn Ls33?, 
vas þar at kvelde of komet snimma Árk 
24!, þú'st út of komenn Em 21!; leyse- 
galdr lætk þér fyr legg of kveþenn Gg 103, 
hánom (Svipdage) vas sú en sólbjarta 
brúþr at kvýn of kveþen Fy 424, ek vas 
þér at kvýn of kveþen Fy46*; (konom 
vas) brigþ í brjóst of lageþ Hóv 83“, sá 
enn fróþe jgtonn á vas lúþr of lageþr 
Vím 354, eino dógre vgromk .. alt líf of 
laget Skm 13“, þér vas í árdaga et ljóta 
lif of laget Ls48?, missvefne miket vas 
þeim (ggrmom) mjok of laget # 22'; 
hverr hefr vife vamms of leitat? Od5'!; 
sómþarorþa lauss hefr þú, seggr! of lifat 
Fy3?; þitt veitk lif of liþet Grm 53?; 
þat faer vito, hvé hón (Valgrind) 's í lás 
of loken Grm 22*; gll ero mein of meten 
Sd 20*; (eiþa) ár of nefnda Akva2?; 
vas Mótsogner mæztr of orþenn dverga 
allra Vsp 10!; vgro hafrar heim of rekner 
Þyk 4l'; rgmm ero róg of risen Sd37“*; 
(einherjar) sitja meirr of sátter saman 
Vm 4l*; þú vast austr (ek vask langt) 
heþan gísl of sendr at goþom Ls 34? 35?; 
ór Ymes holde vas jorþ of skgpoþ Vm 21!* 
Grm 40!, grófe vetra áþr være jorþ of 
skopoþ, þá vas Bergelmer borenn Vm 29! 
35', ór hans (Ymes) heila vóro þau en 
harþmóþgo ský gll of skgpoþ Grm4l“*, 
eino dóágre vgromk aldr of skapaþr Skm 
13?; vas saldrótt of sofen Hóv 100?; at 
Balverke þeir (hrímþursar) spurþo, ef .. 
hefþe hýnom Suttungr of soet Hýv 1085; 
(Vólundr visse sér) á fótom fjator of 
spentan Vkv 13*; eiþa opt of svarþa Ákv 
32*; (bróþr) gþrom hefr (Sigvgrþr) aldrs 
of synjat Fm 36*; nú hefk dverga .. rétt 
of talþa Vsp 12*, jrlom gllom óloþ batne 


20 


25 


30 


85 


40 


60 


of 756 
. at tregróf þat of talet være Ghv 227; 
vóro þjórar þrir of tekner Hym14?, þá 
Vea ok Vilja léztu þér, Viþres kvæn! 
báþa í baþm of teket Ls 26*; fyr mýtkom 
mgnnom hafeþ ér mey of tradda Hm 19“; 
suna hefr þinna .. hjorto hrædreyrog viþ 
hunang of tuggen Akv 397; en nýta vas 
vígdrótt oll of vaken Hóv 99?; vqro sqþol- 
dýr .. of vaneþ váse und veggndom Gr 
II4*; meyjar ástom mona þér verþa, víse 
gestr! of varet Alv8?; stóþ of vaxenn 
vallom hære mær ok mjok fagr mistelteinn 
Vsp 323; vas mér vilstigr of vitaþr Hóv 
99“; dynr vas í garþe, drgslom of þrunget 
Akv 353; 2) demnáchst vor anderen 
praeteritalformen: (Vále) á bál of bar 
Baldrs andskota Vsp 34?, hann (Heimdall) 
Gjalp of bar, hann Greip of bar Hdl38'; 
þeim sjalfom Sigrún ofan folkdjarf of barg 
ok fare þeira HHI3I?; van sé sú vættr 
vers ok barna, es þik, Guþrún! gráts of 
beidde Gþr 1223; hann (Helga) .. sverþ 
of beit HHv 383; þat alt of beiþk ein 
missere Gr I 7?; (húsgume) alm of bende 
Rþ 27%; (ambátt) orþ of fann viþ jatons 
mále Þrk 26? 287; af hraunbua hann 
(Þórr) laun of fekk Hym 39?; lenge huger 
deildosk, áþr of frégak folkvgrþ at gram 
Gþr 116?; langt munder þú nú komenn, 
Þórr! ef þú liþ of férer Hrbl 127; ek 
drykk of gat ens dýra mjaþar Hýo 140}, 
hvé sá bgrn of gat enn baldne jgtonn? 
Vm 32?, hana (Menglgþo) móþer of gat viþ 
Svafrþorens syne FY8!; hón (kvýn Níþaþar; 
Odrún) inn of gekk endlangan sal Vke 17* 
32? Od3?; þær (norner) of greiddo gollen 
símo HHI3?*; Frigg of grét í Fensglom 
vá Valhallar Vsp 34?; (konor) ór dale 
djúpom grund of grófo Hrbl 45; þeir 
manlíkon morg of ggrþo dvergar í jorþo 
Vsp 103, endr of ggrþo segger samkundo 
Am 1!'; (goþ) nátt ok niþjöm ngfn of gófo 
Vsp 6?; hón (jatna syster) skell of hlaut 
fyr skillinga Érk 32*; þær (hugrúnar) of 
hugþe Hróptr Sd 137; malet hgfom, Fróþe! 
sem munr of hvatte Grt 24*, ópþe illþræále 
áþr ods of konde Am 59?; þar hann (Þundr) 
upp of (nteht umb!) reis es hann aptr of 
kvam Hóv 1459, hvaþan jorþ (máne, dagr, 
vetr) of kvam? Vm20? 223 243 263 
hvaþan Njorþr of kvam meþ ása sunom? 
Vím 383, hví þú einn of kvamt (þó ek 
einn of kvamk) eikeun fúr yfer Skm 17? 


257 of 


18', ek munda þér þá þat (liþ) veita, ef 
ek viþr of kvæmomk Hról 95, hón (Bryn- 
hildr) krgng of kvamsk fyr kné móþor 
Sg 454, mær of kvam til Mornalands 
Od1?; karl orþ of kvaþ Hym 33*, hann 
(Þórr) þat orþa alz fyrst of kvaþ Prk2! 
3? 85 112, hón (Guþrún, Odrún) þat orþa 
alz fyrst of kvaþ Br 6? Od35%, (vglva) 
nás orþ of kvaþ Bdr 4“, (Brynhildi) orþ 
viþr of kvaþ Sg 50?, mér af fáre flest 
orþ of kvazt Od10?, bergrisa brúþr orþ 
of kvaþ Grt 24!; hann (Óþenn) á Sleipne 
sgþol of lagþe Bdr 2?, (Odrún) á svartan 
JÓ soþol of lagþe Od 2*, (Vólundr) und 
fen fjators fótr of lagþe Vkv 24*, und fen 
Íjgtors fétr of lagþak Vkv 36*, (Gunnarr) 
of hals kono hendr of lagþe Sg 42?; 
(Brynhildr) eitre fnásta, es sór of leit á 
Sigverþa Gpr 125“; hann (Helga) sér of 
lék HHv 383, faþer ok móþer, fjórer bróþr, 
þan á váge vindr of lék Gþpr16*, mærr 
(Erpr) of lék á mars bake Hm 14*?; ben- 
vond of lét .. margdýrr konungr á meþal 
okkar Br 201; mitt (starf?) of létte Grt 
17); því enn læávíse Loke of olle Hym 
38*; svá Þundr of reist fyr þjóþa rok 
Hóv 1455, þær (hugrúnar) of reist .. 
Hróptr Sd 13!; fjolþ ek of reynda regen 
Yma3' 44? 46? 48? 50? 527 542, varþa 
vn lyge, es vér of reyndom Am 873; 
þér (hugrúnar) of réþ .. Hróptr Sd 
13', Hogne því hlítte, es hinn (Gunnarr) 
of réþe Am 7*; vreiþr vas þá Vingþórr, 
es vaknaþe ok síns hamars of saknaþe 
Ák 11, fleygþe Óþenn ok í folk of skaut 
Vap 241 ; enn nionda (vetr) nauþr of skilþe 

43; norner kvýmo þærs gþlinge aldr 
of skópo HHI2?; hón (Baþvildr) í sesse 
of sofnaþe Vko 297; því land of sték, at 
lifa skyldak Qhv 13*; of þat réþo ríker 
ívar, hvó Hlórriþa hamar of sótte Þrk 
3“; (Guþrún) upp of tók jarknasteina 
Gþr 111 8?; Jarmonrekr yþra systor .. 


Mom of tradde Ghv 2*, syster vas ykkor 
45 í orrosto .. 


Svanhildr of heiten, sús Jgrmonrekr joom 
of tradde Hm 37; svá ér lýþom lande í 
Yþeþ, sem of unnoþ eiþa svarþa Gþr 
1201, Bors syner bjaþom of ypþo Vsp 4!, 
Wrþ dúsaþe ok uphimenn, þás bane Fáfnes 
Fæ of þátte Od 16*; halr hugfullr í horn 
ot þaut Hm 18*; hló Hlórriþa hugr í 
FJóst, es harþhugaþr hamar of þekþe 
k:31?; hann (Sigvgrþr) of ætte (Bryn- 


10 eldr of brinna 


ot 758 


hilde), ef eiga knætte (S. hátte Br. wirk- 
lích erlangt, wenn es áhm beschteden 
gewesen tcðre, ste xu besitxen) Sg3“; 
3) aber auch bet formen des prisens- 


6 stammes: sá es sæll es sjalfr of á lof ok 


vit meþaa lifer Hýv9'; sigleþ ér sæler 
ok sigr of árneþ! Am 31?; liggjande lyge 
of beller Æri:9*; (Vále) á bál of berr Baldrs 
andskota Bdr 11*; þykkjómk ór augom 
k 274; mér Atle þat 
einne sagþe, at hvárke lézk hgfn of deila 
Sg 37?; sákak .. enn meira mjgþ mey 
of drekka Þrk 25*; mart of dvelr þanns 
of morgon sefr Hóv 59?; rata munn létomk 


15 rúms of fá Hór 104!; opt sitjanda sggor 


of fallask Prk9?; hann (Þórr) sjaldan 
sitr es slíkt of fregn Vsp 267; mjok es 
bráþr sás á brgndom skal sins of freista 
frama Hóv 2“, þú á golfe vill þins of 


20 freista frama Vin 11? 13? 15? 17?; mono 


viþ ofstríþ alz oflenge konor ok karlar 
kvikver of fóþask Hlr 14?F; þat eitt 
es svá matar, at þeim (ggrmom) menn 
of gefe Fj 242: hraþmælt tunga, nema 


25 haldendr eige, opt sér ógótt of gelr Hóýv 


294, hykk at þér (tunga) fremr myne 
ógótt of gala Ls 31?; hinn es sæll es sér 
of getr lof ok liknstafo Hýv8'!, alt es 
senn, ef hann (afglape) sylg of getr Hóv 


30 173, sjaldan liggjande ulfr lær of getr 


Hóv58*, orþa þeira es maþr gþrom seger 
opt hann gjald of getr Hóv 65“, af illom 
manne mondu aldrege góþs laun of geta 
Hóv 122, né þat mátto mærer tívar ok 


85 ginnregen of geta hverge Hym 4?, æser 


vito hveim þeir alda skolo gambansumbl 
of geta La8*; mar ok mæke gefk þér 
mins fear .. síþr þú ásom gfund of gjalder 
Ls 123: Surtar hann (Óþenn sefe of 


40 gleyper Vsp 47“; þú aldre mont síþan 


sumbl of ggra Ls 65?; ástróþ þín vilk gll 
of hafa Sd 213Vs; mont, Goþmundr! geitr 
of halda HHII25!; fyrst mont, fylker! 
fgþor of hefua Grp 9'; upp líta skalattu 
síþr þik of heille haler Hýv 
1288; því es glþr bazt, at aptr of heimter 
hverr sitt geþ gume Hóv 143, hann (hamar) 
enge maþr aptr of heimter Þrk 73 103, 
þegar mono jatnar ásgarþ bua, noma þínn 


ö0 hamar þér of heimter Þrk 17*; (Æger) baþ 


Sifjar ver sér fóra hver: þanns gllom yþr 

al of heitak Hym 3“; Menglgþ of heiter 

-. hón hér ræþr #y8'; ormar fleire liggja 
25 





261 óf 


of-viþre, of- væne, of-þrungenn. — Vgl. 


oft. 
9. óf, n. (im: gr-óf), s. hóf. 

ofan, adv. (noruw. aschwed. ovan, adán. 
> wen; als. oban, obana, ald. obana, ags. 
man, ufane) J/) ron oben herab, von oben: 
E gmr enn rike at regendóme qflogr ofan sás 
ÞM lo réþr Vsp 65?, arnar orþ hann (Rata- 
<mekr) skal ofan bera ok segja Niþhoggve 
m mþr Grm 323, braut af þjóre þurs ráþbane 
m. eýtún ofan horna tveggja Hym 19*, hamre 
s míþe (Þórr) hófjall skarar ofljótt ofan 
m Hfs hnitbróþor Hym 24, þeim sjalfom 
Sigrún ofan folkdjarf of barg ok fare þeira 
F AH 131', kvámo ór himne hjalmvítr ofan 
HAH I56', hann (Sigurþr) brá því (sverþi) 
> fan í Rin Rm ld pró, skauzk lúþr ofan 
Csri 23?; 2) oben: hjortr bitr ofan, en 
á bliþo fúnar (askr Yggdrasels) Grm 35}, 
heill vas karle hjalmstofn ofan Hym 32}, 
stondom á val Gotna ofan eggmóþom Hm 
30', aurr etr iljar, en ofan kulþe Grt 163; 
3) fyr (fyrer) — ofan, fyr(er) ofan, praep. 
ce. ace. a) von oben herab auf: blés hann 

{ Fáfnir) eitri ok hraut þat fyr ofan hgfuþ 
Sigurþi Fm 4; b) oberhalb, auf: mann 

veitk enge fyr mold ofau þanns fleira sé 

fram an þú, Gríper! Grp 22', ykkar vissak 
áster mestar manna allra fyr mold ofan 

Gþr116*, enge mátte fyr jgrþ ofan Heiþ- 

reks dóttor hjalper vinna Od /%, skýtr 

Sinfjgtli blóþreflinum fyrir ofan helluna ok 

Áregr fast FHI!. 

Compositum: ofan - verþr. 

ofan-verþr, adj. (vgl. norw. ovanvert, 
adv, aschwed. ovanvart, adin. ovenvard) 
olen befindlich: f.sg. ace. vosþu sem þistell 

ás vas þrungenn í gnn ofanverþa (so R) 

in den oberen raum des vorhauses Skin 315 

(tgl. jedoch F. Detter, IF, Anx. XI, 114). 

Ó-fár, adj. „haud paucus': f. sg. nom. 
rétt hefr gld ófó þás endr of gerþo segger 

Simkundo Am Í". 

ófarla, adv. (nor. ovarlege, aschwed. 

Orarla) och oben: ofarla bíta („den kopf 

Merleixen') ek sá einom hal orþ illrar 
long Hýo 117}. 

„Ofarr, adv. vompar. (von of), höher 
hingf. draga baþ Helge hýsegl ofarr 
ER 1301. 

* of-blótenn, part. prt. xu viel geopfert : 
29. nom. betra es óbeþet an sé ofblótet 


gu 1451, 


30 


of- reiþr 762 
of-dolgr, m. todfeind: sg. nom. hnó 
hans (Sigvarþar) ofdolgr (vm dolgr R) til 
hluta tveggja Sg 23'!. 
of-drukkenn, part. prt. Áu viel ge- 
6 frunken: n. sg. ace. glr estu, Geirrgþr! 
hefr þú ofdrukket Grm 51!. 
of-drykkja, f. túbermássiges trinken: 
sg. mom. vegnest verra vegra hann (maþr) 
velle at, an sé ofdrykkja gls Hóv 11*, of- 


10 drykkja veldr alda hveim es sína mælgo 


né manat Ls 47?. 

*of-gaman, n. verbotener ltebesgenuss : 
sg. gen. mey þú teygjat né manz kono né 
eggja ofgamans Sd 32“. 


15  *of-greypr, adj. tiberaus 'ergrimmt 


(auf md: ehm): m. sg. nom. varþ mér 
Óþenn ofgreypr fyrer Hlr 8*N. 

*of<hlý, n. tíbermássag ruhige, schwiile, 
driickende luft: sg. ace. (logn kalla) ofhlý 


20 jatnar Alv 223. 


of-lenge, ade. (norw. ovlenge, fær. 
ovleingi, asehwed. oflinge) allxu lange, 
sehr lange: ósaþra orþa hverrs á annan 
lýgr, oflonge leiþa limar Æm 4!, mono 


25 viþ ofstríþ alz oflenge konor ok karlar 


kvikver of fáþask Hr 14!F, (hvelpr) galdra 
fgþor gó oflenge (golv længi A) Bdr 3?. 

* ofeljótr, ad). tiberaus furchtbar: n. sg. 
ace. hófjall skarar ofljótt Hym 24. 

*of-margr, adj. allxu rtel: m. pl. nom. 
hann (Geirrgþr) er matniþingr sá, at hann 
kvelr gesti sína, ef honum þykkja of- 
margir koma Grm 19. 

of- mikell, adj. (fær. ovmikil, asehwed. 


35 ofmykil) allu gross: m. sg. nom. ár- 


straumr þykker ofmikell valglaume at vaþa 
Grm 213;  f.sg.ace. vas samkunda viþ 
svarfon ofmikla Am 71“; n.sg. acc. veizt 
ofmiket angr Sigverþe Grp 203; pl. nom. 


40 ero Brynhildar brek ofmikel Sg 19?. 


ofner, m. weber'; an: vind-ofner. — 
Als schlangenname Grm 34?, als beiname 
Odins Grm 54?. 

ofr=, untrennbares praefir (= of) 24 


45 sehr, au væel; in: ofr-gjald, ofr-hefnd, 


ofr-mælge, ofr-glve. 

of-reiþr, ad). tibermásstg erxtirnt (auf 
jmd: ehm): m. sg. nom. varþ mér Oþenn 
ofreiþr of þat Hir 8“, (sw.) gakk .. þess 


50 at fregna, hveim enn fróþe sé ofreiþe afe 


Skm 1*, illra orþa eromk án at ykrom 
syne, ef gengk .. þess at fregna, hveim 
enn fróþe sé ofreiþe afa Skm 4“. 


163 ofr-gjald 

*ofr-egjald, n. pl. harte strafe: ace. ofr- 
gjald faa gumna syner þeirs Vaþgelme 
vaþa Em 4!. 

*ofr-hefnd, f. furchtbare rache: pl. acc. 
(Guþrún) vilde ver sínom vinna ofrhefnder 
Am 72?. 

of-ríke, n. íbermacht: sg. nom. kostom 
drepr kvenna karla ofrike Am 69!. 

ó-friþr, m. (norw. dán. u-fred, fær. 
ó-friður, aschwed. o-friþer; ags. un-frið, 7., 
afris. un-fretho, ald. un-fridu) wnfrtede, 
feindschaft: sg. nom. ófriþr ok dylgjur 
váru á milli þeira Hundings konungs ok 
Sigmundar konungs HHIIS, ófriþr var 
þá milli Gjúkunga ok Atla Dr. 

*ofr-mælge, f. geschwátxtgkeit: sq. nom. 
ofrmælge mikel hykk at illa gete hveims 
viþ kaldrifjaþan kamr Pm 103. 

ó=fróþr, adj. (got. un-fróþs, ags. un- 
fród, ahd. un-vruot) wnklug, unrerstándig : 
m.pl. ace. hón (Guþrún) æva grét bróþr sína 
berharþa ok bure svása, unga, ófróþa þás 
hón viþ Atla gat Akv 41*; compar.m. 
sg.acc. vit skolom Gotþorm ggrva at vige, 
yngra bróþor, ófróþara Sg 20?. 

*ofr<glve, að. allxu sehr berauscht: 
sg.nom. lr ek varþ, varþ ofrglve at ens 
fróþa Fjalars Hóvo 14}. 

*of=sóenn, part. prt. xuwotel verdorben, 
vergeudet: n. sg. nom. betra er ósent an 
sé ofsoet Hóv 145}. 

*of-stríþ,n. sehwer driickender kummer: 
sg. ace. mono viþ ofstríþ alz til lenge konor 
ok karlar kvikver fóþask Hlr 14!. 

of<trege, m. tibermássager kummer: 
sg. dat. mon fyr reiþe rík brúþr viþ þik 
ne af oftrega allvel skipa Grp 49?; acc. 
hver sagþe þeira (jarla brúþa) sínn oftrega 
þanns bitrastan of beþet hafþe Gór 13?. 

of-valt (d.s. of alt; ÆR schreibt stets 
avalt), adv. fortwáhrend, unauf hörlich : 
sat hann (Vólundr), né hann svaf, ofvalt 
Vkv 20!, vake ek ofvalt Vkv 33', latto 
ofvalt ljósar Am 283, vilder ofvalt vægja 
en vætke halda Am 95}. 

*of-varr, adj. allxu rorstehtig: m.sg.acc. 
varan biþk þik vesa ok eigeofvaran Hór 130“. 

of-viþre, n. unwetter: sg. ace. (þeir 
Helgi) fengu í hafi ofviþri mannhætt HH 
II 16 pr 2. 

* of<ræne, n.(2) hoffnungslostgkeit, ver- 
xtweiflung: sg. dat. ásmeger (ero) í ofvæne 
Bdr 7. 


5 


10 


20 


25 


30 


36 


im 
a 


50 


ó-hvatr 764 

*of<þrungenn, part. prt. tibermásssg 
gedrángt: f. sg. nom. varþka til angþ né 
ofþrungen Sg 34?; (vgl. jedoch Detter, IF, 
Anx. KI, 114). 

Óó-gagn, n. (norw. u-gagn) schade, 
unheil: pl. nom. kvýmo þer ógggn gll at 
hende, þás bróþr þínom brjóst raufaþer 
HH I43?. 

ó-glíkr, ad). (nor. u-lik, fær. ó- líkur, 
asehwed. o-liker, dán. u-lig, ags. un- 
geliíc, akd. un-galih; egl. alts. un - gilico) 
ungleieh: n. sg. ace. hér hefk hjarta Hjalla 
ens blauþa (Hogna ens frókna), óglikt 
hjarta Hogna ens frókna (Hjalla ens blauþa) 
Akv 243 263. 

ógn, f. (norao. ogn) 1) furcht, schrecken : 
sg.nom. ógn 's í odde (sverþs) HHv9?; 
2) sehrecken erregende nachricht, sehreck- 
nis: sg. ace. oomk ek aldrege, þót vér 
ógn fregnom Am 13“; 3) poet. berxeich- 
nung ftir fluss (Sn.E. 1, 5767), daher 
sg. gen. ógnar ljóme „stromglanz', d. í. 
gold: sende ýro allvaldr þaþan .. iþgnógan 
ógnar ljóma brognom bjóþa ok burom þeira 
HH 1223, þann (sal á Hindarfjalle) hafa 
horsker haler of gorvan ór ódökkom ógnar 
ljóma Fm 42“ (gl. jedoch Bugge, Helge- 
dagt. IS anm. 4). 

Compositum : ógn- hvatr. 

*ógn-hvatr, adj. sehnell bereit aum 


kampfe: m. sg. dat. ógnhvgtom .. sverþa 
deile (Gunnare) Od31?*. 
ógorlegr, adj. (norw. ogeleg, fær. 


ógvuligur) furehtbar: f. sg. nom. ógorleg 
Æges dótter stagstjórnmgrom steypa vilde 
HH1I30?. 

ó=góþr, ad). (ags. un-gód, ahd. un- 
guot) micht gut, sehlimm: n. ag. ace. 
hraþmælt tunga, nema haldendr eige, opt 
ser ógótt of gelr Hór 29“, f4's þér tunga, 
hykk at þér fremr myne ógótt of gala Ls 31?. 

ó=gorla, adv. ungenau: opt vito ógorla 
þeirs sitja inne fyrer, hvers þeir 'o kyns 
es koma Hýv 132!. 

ó=happ, n. (nor10. u-happ, fær. ó- happ) 
unheil, unfall: pl. ace. illan mann láttu 
aldrege óhgpp at þér vita Hóv 116?. 

ó=hróþogr, ad). ntedergeschlagen, miss- 
mutig: m. sg. mom. hvarf ser óhróþogr 
(Gunnarr) andspille frá Sg 46'. 

*óehvatr, adj. mutlos, fetge: m. sg. dat. 
hvatom 's betra an sé óhvgtom í hildeleik 
hafask Fm 29'!. 


765 ó-jafn 

ó6-jafn, adj. (now. u-jamn, fær. 
ó-javnur, aschwed. o-jámn, adön. u-javn, 
u-jævn; ags. un-efen, ahd. un-eban) 
ungleich: n. sg. ace. (adv.) ójafnt skipta 
es þú munder meþ ýsom liþe, ef þú ætter 
vilge mikels vald Hröl 74. 

ok, com. und adv. (schwach betonte 
nebenform von auk, s. d.; norto. fær. adán. 
og, aschwed. ok) Í. com. xur verbindung 
von wörlern und sátren, und: Á. xur 
rerbindung von xwei oder mehreren wör- 
tern, die ntcht selten auch noch durch 
alliteratton oder endreim als xusammen- 
gehörig gekennzeichnet sind; 1) von 
substantivis, die a) weder alliterieren 
noch reimen: orþ ok sére Vsp 26?, hringa 
ok men Vsp 30', á megendóma ok á 
Fimboltýs fornar rúnar Vsp 60“, matar ok 
váþa Hór 3?, horskr ok þogoll (substan- 
tinterte adj.) Hóv 6*, lof ok vit Hývð', 
skua ok bróka Hór 61?, eldr .. ok sólar sýn 
Hóv 68?, þjóþans kona ok manzkes mogr 
Hór 146?, laþar .. ok þinna andfanga 
Vm 8“, meþ jtna sunom .. ok meþ 
goþom Vím l5“ 167, mar .. ok þat sverþ 
Skm 83 93, tjasoll ok óþole Skm 29', 
sváran súsbreka ok tvinnan trega Sk 
295, sildr ok hafra Hröbl 6, til nafns 
míns .. ok til alz oþles Hröl 21, mærer 
tívar ok ginnregen Hym 4?, frá Ægi ok 
goþum Ls úib., Loki .. ok þjónustumenn 
Freys Ls 8, hrópe ok róge Is4?, sessa 
ok staþe Ls 7? 8!, ásynjor ok gll ginn- 
heilog goþ Ls 11*, barna .. ok allra ósk- 
mága Ls16?, gþle .. ok svá sællikt setr 
Ls43?, brúþar líne ok eno mikla mene 
Brísinga Þrk 18?, sund ok tafl RP 42, 
kjorr ok skóga Rb 47!, hjalm ok brynjo 
Hdl 2? munn ok hjarta Gg 14?, at ætt ok 
nafno Fy 46?, menn ok kykvendi FMS“, 
jorþ ok steina FM 5“, tré ok allr malmr 
FMó*%, meþ guþum ok monnum FM7?, 
tvá sonu ok eina dóttur Vív 1, lands- 
bruna ok jóreyki stóra HHvö pr3a, á 
lande ok á vatne HHv29*, Ylfinga niþ 
ok þeire meyjo HH I 5'?, londom ok þegnum 
HH 110“, landa ok þegna Br 103, auþs ok 
hringa HH III', sigrs oklanda HH I58;, 
ófriþr ok dylgjur HH 1II5, Sigmundr 
konungr ok hans ættmenn HH II 7, Hogni 
- ok synir hans HH 1I 16 pr 14, allir 
Granmars synir ok allir þeira hgfþingjar 
HH ll 16 pr 15, at eno ljósa Leiptrar 


6 


(a 
oo 


20 


30 


85 


= 
Or 


50 


ok 106 
vatne ok at úrsvalom Unnar steine HH 
1129% munar ok landa HH II 45?, af 
harmi ok trega HHII50 pr, skip eitt 
lítet ok maþr einn á Sf20, Sigmundr ok 
allir synir hans Sf30, fastre .. foldo ok 
þegnom Grp 1“, fgþor .. ok Eylima Grp 9}, 
fóstr ok kenslu Rm 5, frá forellrí sínu ok 
þeim atburþum Æm 6, Lyngva .. ok bræþr 
hans Km ðð pr 1, Lyngvi ok þeir þrír 
bræþr Rm 25 pr 2, hgfþi ok sporþi Fm 7, 
norna dóm .. ok grlgg ósvinz apa Fm 11?*, 
Surtr ok áser Fm 14*, sverþs .. ok þíns 
ens hvassa hjors Fm 274, hurþir .. ok 
gætti Fm 44 pr, skjaldborg ok upp ór 
merki Sd 4, meþ glfom ok meþ vísom 
vgnom Sd 1853, sennor ok gl Sd30', 
sakar ok heipter Sd 36', vápna ok landa 
Br 87, hrafn .. ok grn Br 13“, faþer 
ok móþer G6r 165, mino balve ok systr 
sinnar sórom gráte Gþr 119“, vers ok 
barna Gþr 122?, sorg sára sjau konunga 
ok vinspell vífa mest Gþr 123, þræla .. 
átta ok fimm ambóttir Q6r 125 pr 4, Sig- 
varþr unge ok syner Gjúka Sg 2*, lgst .. ok 
-. etke grand Sg 57, mina þjóna .. ok tveir 
haukar (?) Sg 663, dul ok vil Gpr II40?, 
hjalm ok skjold Akv 75, golle ok hals- 
menjom Am 68? vástigo ok systorsun 
sáran Hm 177, Hruugner ok hans faþer 
Grt 9', gera hold .. ok marga hlute aþra 
Br4b?; Norþre ok Suþre Vsp 11', Austre 
ok Vestro Vsp 11?%, Viggr ok Gandalír 
Vsp 12', Frégr ok Lóne Vsp 13%, Fiþr ok 
Ginnarr Vsp 167, Haþr ok Baldr Fsp 62?, 
Óþinn ok Frigg Grm 15 Ls3, þau Óþenn 
ok Sága Grm 7?, Gera ok Freka Grm 19'!, 
Hugenn ok Munenn Grm 20!, Sval ok 
Gunnþró Grm 27, Þyn ok Vin Grm 27$, 
Gjall ok Leiptr Grm 288, Gler ok Skeiþ- 
brimer Grm30' FM 10!8, Gísl ok Fal- 
hófner Grm 309 FM 10'%, Golltopr ok 
Letfete Grm 30 3, Ofner ok Svafner Grm 345 
545, Hildr ok Prúþr Grm 36?, Atriþr ok 
Farmatýr Grm 48 ?RA, Jafnhór ok Biflinde 
Orn 495RA, Ggndler ok Hárbarþr Grm 
49%, Vakr ok Skilfingr Grm 543, Váfgþr 
ok Hróptatýr Grm 542, Gautr ok Jalkr 
Grm 54*, Bragi ok Íþuun Lsó, Nijgrþr 
ok kona hans Skaþi ls 7, Fimafengr ok 
Eldir Ls 10, Hreimr ok Fjósner R$ 12?, 
Dratr ok Hqsver #5 124, Halr ok Drengr 
RP 24?, Þegn ok Smiþr RB 24?, Sprund 
ok Vif Ró25?, Faþer ok Móþer RP 27}, 


167 ok 

Daenn ok Nabbe Hdl 7%, Qlmóþs .. ok 
Skúrbildar Hdl 21?, Brodd ok Harve Hdl 
223 Barre ok Reifner Hdl 23?, Gunnarr 
ok Hogne Hdl 27! Grp 37? Dr 1, Gunn- 
ari ok Hggna Dr 7, Gymes.. ok Aurboþo 
Hdl 32?, Horn ok Ruþr Gg 83, þeir Drómi 
ok Læþingr FM 8“ Hrafn ok Sleipner 
FM 109, Valr ok Létfete FM 10*, Mór ok 
Lungr FM108%, Vigg ok Stúfr FM1I0', 
Gollfaxe ok Jór FM 10'%, Rauþs ok Hæfes 
FM 11“, Regenn ok Kýrr FM 11“, Himen- 
hrjótr ok Aple FM1I9%, frá Vólunde ok 
Níþaþe Fko 1 íib., Slagfiþr ok Egell Vkv 5', 
frá Hjorvarþe ok Sigrlinn HH íib., Hjor- 
varþr ok Sigrlinn HHvó pr 13, Sigrlinn 
konungsdóttur ok Álgfu jarls dóttur HHv 
ö pr 7, Helgi ok Atli HHrll pr6, þau 
Helgi ok Sváva HHr30 pr 2, Helgi ok 
Sváva HHv43 pr 1, þeira Hundings konungs 
ok Sigmundar konungs HH II 6, Vglsungar 
ok Ylfingar HH II8, þeira Sigars ok 
Hogna HH II4S%, Bragi ok Dagr HHII 16 
pr 14, Brage ok Hogne HH II18*, Helgi 
ok Sigrún HH II50 pr 3, Sinfjatle .. ok 
(der á. name ast ín der hs. ausgelassen) 
Sf 4, Regen ok Fáfne Grp 11*, Fáfnir ok 
Reginn Æm 9 pr 1, Regins ok Fáfnis 
Fm 39 pr 2, Sigorþar ok Gunnars Grp 
41?, Gotþormr ok Hggne Grp 507, Sigurþr 
ok Reginn Fim Í, Sigurþr ok Gjúka synir 
Br 20 pr á, Gjúkunga ok Atla Dr 2, 
Sigurþar .. ok Guþrúnar Dr 6, Þjóþrekr 
ok Guþrún Dr18, Þjóþrek ok Guþrúnu 
Gþr 1112, frá Borgnýjo ok Odrúno Odtið., 
Hamþé ok Sgrla Hm 217, Fonja ok Menja 
Grt 16. 1?, Fenju ok Menju Gt 29; drei 
oder mehr substantíva (polysyndeton) 
menninir ok kykvendin ok jgrþin ok stein- 
arnir ok tré ok allr málmr FMS*SWr, 


þm 
o 


þm 
(#11 


20 


30 


85 


afl ok vgxt ok hug ok alla atgervi S/f 40 


31, ægishjalm ok gullbrynju ok sverþit 
Hrotta ok marga dýrgripi Fn 44 pr 5, mál 
ok manvit .. ok lækneshendr $d 33“, 
bjargrúnar ok allar glrúnar ok mætar 
megenrúnar Sd 19?*, goll né jarþer .. ok 
enge blut $g37*, gull ok friþ ok sælu 
Grt 22; Óþinn ok Hænir ok Loki Row 7, 
Sólarr ok Snævarr ok Gjúki Dr /2. 13, 
þeir Sgrli ok Erpr ok Hamþir Ghv 4; 
xuw. tst ok noch durch andere partikeln 
(svá, svá et sama, et sama, meþ) ver- 
störkt: Mána .. ok svá Sólar et sama 
þm 237, Gunnarr ok Hogne .. ok et sama 


50 


ok 768 
Guþrún Hd!27?, gþlings flota ok siklings 
mgnnom et sama HHv 294, Gunnarr .. 
ok et sama Hggne Gór 1119? Grótta ok 
svá Fenju ok Menju Grt 29, bar hon 
(Borgný) honum (Sinfjatla) hornit ok þó 
ámælisorþ meþ Sf15; 6) von alliterie- 
renden substantaeas: undorn ok aptan 
Vsp 67, eime ok aldrnare Vsp 57? orþs 
ok endrþggo Hóýv4t*, viþ gl .. ok viþ 
annars kono Hór 1303, ása ok alfa Hór 
159? Skm í? Ls9. 23 133 303, ásom ok 
glfom Grm 4?, jtna .. ok allra goþa Vm 
423 43', Ullar .. ok allra goþa Grm 42', 
gllom einherjom ok Oþens hylle Grm 51“, 
vil ok erfiþe Hröl 141, meþ árom ok 
austskoto Hym 283, joll ok áfo Ls3?, jós 
ok armbauga Ls 13'!, æser ok ásynjor Ls 
31?, erfiþe ok eyrinde Bk10!, áser aller 
. ok ásynjor allar Þrk 13? Bdr 11, erfiþe 
ok etke eyrinde HHvó'R, æfenrúnar ok 
aldrrúnar Rb 44?, afl ok eljon R5 45“, 
eign ok auþsglom F) 7“ 84, æþve ok aldre 
Fj 50“, auþs .. ok alz gamans HH II 32; 
arfs ok óþra hugar Rm 12?, á eyra Árvakrs 


5 ok á Alsvinz hófe Sd 15? á ulfs kloom 


ok á arnar nefe Sd 167, ísa ok jokla Sg 8?, 
urt alz viþar ok akarn brunnen Qþr IT 24?, 
aldre ok eign fgþor Od 133, jarþ .. ok 
uphimenn Od16*, ótto alla ok gndurþan 
dag Am 497, at aflo ok at álitom Grt 8}; 
meþ brinnandom ljósom ok bornom viþe 
Hóv 993, bjorg ok brim Grm 383, ór bergs 
rótom ok ór bjarnar sinom FM 8*, brggnom 
-* ok burom þeira HH I 22“, á berke .. ok 
á barre viþar Sd10?% á bjarnar hramme 
ok á Braga tungo Sd 16', á blóþgom 
vængjom ok á bruar sporþe $d 16? bók 
ok blæjo Sg 48*, bekkjom arengreypom ok 
at bjóre svýsom Akv 1*, Bero tveir sveinar 
ok bróþir hennar Am 495, bróþr sína ber- 
harþa ok buro svása Akv41*, bréþr .. 
þína ok bure svása Hm 10!, burr ok bróþer 
Grt 224; dógr ok daga Fy 49*, dafar ok 
darraþar(7) Akr 4%; fimm hundroþ .. ok of 
fjórom tegom Grm 23! 24!, ór fisks anda 
ok ór fogla mjolk FM 8', for friþels ok fgþor 
reiþe Vkv 31*, fjárnám miket ok fgþor 
dauþa HH I11*, fiandr sina alla ok frændr 
þeira HHII36?, foe ok fjrve Fma30?, 
fóstrmann mítt ok faþerne Sg 69?; geþ 

- ok gaman Hór 98“ 161? Hrbl 48, goþ 
ll ok gumar Ls45?, goþ all ok guma 
Lsöö!, goþa .. ok guma Rm19', goll 


769 ok 

rautt ok gorsimar Vko 21“, góþs .. ok 
gjafa stórra HHv 34? grára geira ok 
greme Óþens HH112“, et gjalla goll ok 
et glóþrauþa fé Fyn 9? 203, góþra galdra 
ok gamanrúna Sd 5“, á Gungnes odde ok á 
Grana brjóste Sd 17, at ggrþom .. Gjúka 
ok at Gunnars hgllo Akv 1% af geire 
gjallanda ok af gyldom stgfnom ÁAkv 5}, 
golle ok goþvefjom Ghw 16'; hgrg ok hof 
Vsp 7?, hofom ok horgom Vm 384, meþ 
holfoin hleife ok meþ hallo kere Hóv 52}, 
hold ok hjarta Hóv 953, hríse .. ok hgvo 
grase Hórli8* Grm 17'!, til holz .. ok 
til hrás viþar Skm 32!, af hrézlo ok hug- 
bleyþe Hrbl 77, hendr .. ok mínn enn 
hvasse hjorr Fm 6? á horne .. ok á 
handar bakke Sd 7?, ór hause Heiþdraupnes 
ok ór horne Hoddrofnes Sd 13“, hapta ok 
hernuma QBr 1 8'!', hendr ok hafoþ (haufoþ) 
Sd 34? Sg 233, hgllina ok hirþina alla 


5 


10 


ba 
or 


20 


Akr 3, hjalma gollhroþna ok Húna menge 9 


Ake 4?, holkve hvilbeþjar ok at hringe 
Ullar Akv32*; kýr molkande ok kona 
Ls 23*, ór kattar dyn ok ór kono skegge 
FM 8%, Kolgo syster ok kiler langer HH 
129? konor ok karlar Hlr 14?, kngrr.. 
ok kisto steinda Am 97?; 14 .. ok lito 
góþa Vsp 18“, lof ok líkastafe Hýo8', 
lopt ok lggr Skm 6“ Gg11?, lopt ok log 
FM 4? HHo9pr 2 HHII4 prö, um lopt 
ok um log HHII12 pró, of lgnd (land) 
ok of lg Hdl 24! HH1I22?, litom ok 
lýtom Grpa38?, lit .. ok léte Grp3a9', 
ljóþa ok líknstafa Sd5?, á lausnar lófa 
ok á líknar spore Sd 16*, lýþe ok lgnd 
Od 16?, land .. ok liþskjalfar djúpa ÁAko 
14!; morgun .. ok miþjan dag Vsp 6}, 
mýl ok missere Hýv 60, mey ok mog 
Vm 33?, mær ok mogr Od 7!', mar ok 
mæke Ls12', at mars bóge ok at mækes 
egg Vkv 357, meiþmar ok mgsma R5 393, 
mælsko .. ok manvit Hdl 3?, máls ok 
manvits Gg 14?, mælsko þina ok megen- 
hyggjor Grp 397, magne .. ok megentire 
Sd 5? mey .. ok meiþma fjolþ $Sg2'; 
nátt ok niþjom Vsp 6?, ný ok niþ Vm 25, 
nótt ok nipt Sd2?, á noruar nagle ok á 
nefe uglo Sd17“; rúnar .. ok ráþna stafe 
Hóv 142', rakkahirter ok rár langar HH 
151?, rauþer baugar ok en ríkja mær 
HHI58'; sgxom ok sverþom Vsp 36?, 
Surtr ok en svýso goþ Vm 17“ 18?, sval- 
kgldom sæ ok sonardreyra Hdl 39? Gþr 


2ð 


30 


3ð 


iðn 


5 


50 


ok 170 
11 22*, snjóvar ok snarer vindar Hdl 44}, 
sjúkom ok sýrom (substantivterte ady.) 
F) 36, sveinn ok sveinn! Fm 1', á Sleipnes 
tgnnom ok á sleþa fjtrum Sd 15“, sverþ 
ok sefa Sd 27%, í sesse ok í sæingo Gþr 
119', soltnar þýjar ok salkonor Sg 46“, 
sælo sinne ok sona life Sg 59? sale 
suþróna ok svane danska Gþpr 1115? at 
sólo suþrhgllo ok at Sigtýs berge Akv 32', 
sunr .. Hogna ok sjalf Guþrún Am 84“, 
at Svanhilde ok suno þina G4v 83, sgngom 
okrom ok sggom fornom Grt 18*%; at 
skips borþe ok at skjaldar rgnd Vkv 35?, 
skjaldo .. ok skafna aska Akv 4!; spjall 
spakleg ok spá ganda Vsp 30?; á stafno 
-- ok á stjórnarblaþe Sd 97, stórar meiþmar 
ok staþe Danpar Akv5?; tvær geitr .. 
ok taugreptan sal Hýv 36?; výpnom ok 
véþom Hóv 41', of výpn sín .. ok of 
vigrisne Ls 2'!, frá veom minom ok vgngom 
Ls ö1?, til Valhallar ok til vés heilags 
Hal SF, á vétrinom ok á valbqstom 
Sd 6*Vs, vits ok vápna Sd36'?, vilja ok 
vers $g 93, valaript vel fóþ ok vala menge 
Sg 65ö?; þerro ok þjóþlaþar Hór £?, þurra 
skiþa ok þakenna næfra Hýv 60', þurs .. 
ok þria stafe Skm 37'; Ánn ok Ónarr 
Vsp 11%, Alfr ok Yngve Vsp 16', Ask ok 
Emblo Vsp 17%, Árvakr ok Alsviþr Grm 
37'!, Oske ok Ome Grm 495, Ao ok Edda 
Iþ 2a!, Ökkvenkalfa ok Arennefja #6 13?, 
Ýsja ok Ambýtt Æ6 13? Afe ok Amma 
RÞ 14*, Jóþ ok Aþal Ró 42?, Óttarr unge 
ok Angantýr Hdl 9, Ámr ok Jaformarr 
Hdl 18*, Ísolfr ok Qsolfr Hdl 21', Arn- 
grims .. ok Eyfuro Hdl 247, Eistla ok 
Eyrgjafa Hdl 38?, Ulfrún ok Angeyja Hdl 
383 Une ok Íre Fy 34!, Eir ok Aurboþa 
£738%, Arfr ok Arfune FM11S, Alf ok 
Eyjolf HHI 14? 1112 pr 7, Atla ok Yngva 
HHI54?, Erpr ok Eitill Dró, at Erps 
morþe ok at Eitels aldrlage Hmð8?; ór 
Brimes blóþe ok ór Blaens leggjom Vsp 9*, 
Bildr ok Bure Vsp 13?*H, Byggvir ok 
Beyla Ls 9, Bue ok Bodde K/5 24*, Bue 
ok Bráme Hdl 23?, Bjart ok Bleik #) 383; 
Draupner ok Dolgþraser Vsp 15!, Daenn 
ok Dvalenn Grm 33? Duneyrr ok Dyra- 
þrór Grm 33? Danr ok Danpr #649'; 
Fjalarr ok Frosto Vsp 16, Fjorm ok Fimb- 
olþul Grm 27?, Freyr ok Freyja Le 7; 
Ggndol ok Geirskogol Vsp 31*, Gipol ok 
Ggpol Grm 27% Ggmol ok Geirvimdl 


171 ok 

Grm 27%, Grýþ ok Gunnþoren Grm 27', 
Glaþr ok Gyller Grm 30!, Grábakr ok 
Grafvalloþr Gr 34*, Ggll ok Geirgnol 
Grm 36“, Grimr ok Ganglere Grm 46! 
ASnE, Grímr ok Grimner Grm 47*, Gjalp 
ok Greip FM 6?*8, Golltopr ok Gote 
FM 105, Gjúka arfe ok Gota menge Br9?; 
Hlokk ok Herfjgtor Grm 362, Herjan ok 
Hjalmbere Grn 46?, Helblinde ok Hór 
Grm 46%, Herteitr ok Hnikarr Grm 47?, 
Heiþr ok Hrossþjófr Hdl34!, Hlaþguþr 
Svanhvít ok Hervgr Alvitr Vkv 8, Hlaþ- 
guþr ok Hervgr Vkv 16!, Helga nafn ok 
Hringstaþe HHI8!, Hátún ok Himen- 
vanga HHI8*, Hjorvarþ ok Hávarþ HH 
1142, Hogna ok Hrings sunom HH 154! 
Hogna dóttor ok Hringstaþa HH 158“, 
Hjorvarþ ok Hervarþ HH II 12 pr?; 
Klúrr ok Klegge R5 123; Lif ok Lif- 
þraser Pm 45!, Lútr ok Leggjalde KR} 
1251, Lyngheiþr ok Lofnheiþr Æm 10!; 
Móþe ok Magne Vm 519, Mélner ok Mýlner 
HH1I53?; Nye ok Niþo Vsp 11', Nár ok 
Naenn Vsp 113, Nýr ok Nýráþr Vsp 12, 
Nyt ok Not Grm 283, Niþr ok Niþjungr 
Rþ42?;  Regenn ok Ráþsviþr Vsp 12, 
Rin ok Rinnande Grm 279; Silfrentopr 
ok Siner Grma30? FM10?, Sviþorr ok 
Sviþrer Grm 50!, Sunr ok Sveinn #6 
424, Svývo .. ok Sækonungs Hdl 17}, 
Surt ok Sinmgro #) 18%, Snæfjgll ok 
Sigarsvollo HH IS? Svipoþ ok Sveggjoþ 
HH1I49?*, Sigarr ok Siggeirr Qþr Il 17?, 
Sigvgrþr ok Sigmundr Gór 11 294, Snævarr 
ok Sólarr Am 28', Sigmundr .. ok Sinfjatle 
FH 1*; Skegggld ok Skogol Grm 36?; 
Totroghypja ok Trgnobeina Rþ 13*; Víþarr 
ok Vále Vmól!, Víþ ok Vón Grm 285, 
þá Vea ok Vilja Ls 26?, Varr ok Veg- 
drasell #34? Vandelsvé ok Vigdale HH 
II34?; PÞrór ok Þraenn Vsp 127, Þekr ok 
Þriþe Grm 463, Þræll ok Þír R511“; 
dret od. mehr substantiva (polysyndeton) : 
erge ok óþe uk óþola Skm 37?; fán(?) ok 
fleske ok fogla steikþa #5 31?IV, Frigg ok 
Freyja ok fleire goþ Od8?; á glere ok á 
golle ok á gumna heillom Sd17'; viþ sorgom 
ok sgkom ok sútom gorvgllom Hóv 146*; 
í vine ok í virtre ok á vilesesse Sd I7?; 
Imþr ok Atla ok Ísarnsaxa Hdl 38“; 
Fraþmarr ok Gyrþr ok Frekar báþer Hdl 
18?; Randgríþ ok Ráþgríþ ok Regenleif 
Örm 365; Saþr ok Svipall ok Sanngetall 


| 


6 


% 


80 


35 


40 


jm 
| 


50 


ok 712 
Grm 47!; Tindr ok Tyrfingr ok tveir 
Haddingjar Hdl23?F; ec) von reimenden 
substantiris: viþrgefendr ok endrgefendr 
Hóv 419, tópe ok ópe Skm 29!, ára ymr 
ok arna glymr (rem und alltt.) HH I28', 
tjaldum ok skjaldom Sg 65ö'*; Litr ok Vitr 
Vsp 12?, Síþ ok Viþ Grm 27!, Sæken ok 
Æken Grm 271, Þoll ok Holl Grm 275, 
Ngnn ok Hronn Grm 283, Slíþ ok Hriþ 
Grm 284 Sylgr ok Ylgr Grm 28%, Vand 
ok Strgnd (rm 285, Goenn ok Moenn 
Grm 342, Hrist ok Mist Grm 361, Þuþr 
ok Uþr Grm 46}, Glapsviþr ok Fjolsviþr 
Grm 47%R A, Drumba ok Kumba Ap 13!, 
Bratskeggr ok Seggr Rþ 24*, Bare ok Jare 
Fj 34!, Dóre ok Óre Fj 34, Blíþ ok Fríþ 
Fy 382; drei substantiva (die ersten 
beiden reimend, das dritte mit dem 
ersten alliterterend): Kgrmt ok Qrmt ok 
Kerlaugar tvær Grm 29'; 

2) das 1weite (bex. dratte) subst. ist 
erselxt a) durch einen mit dem artikel 
eingeletteten objekts- oder relatsrsatz : 
menn meinsvara ok morþvarga ok þanns 
annars glepr eyrarúno Vsp 39??, viþ ql 
-- ok viþ annars kono ok viþ þat et þriþja, 
at þik þjófar né leike Hýe 130%*, góþa 
(menn) eina ok þás ek ggrva kunna Hröl 
18, haun (Helga) grunaþi um feigþ sína 
ok þat, at fylgjur hans hofþu vitjat Heþins 
HHva34 pr1;  b) durch ee praepos. 
verbindung: feigom munne mæltak mina 
forna stafe ok of ragnargk Vm 55“; 
c) durch einen inf.: (snót) mon ríkjom 
þér rúnar kenna .. ok á manz tungo mæla 
hverja Grp 17?; 

3) ton subst. und adjeetiv (oder part. 
prt.): þú'st fordéþa ok meine blanden 
mjok Ls 32? þúst Byggves kván ok 
meine blanden mjok 1s 56 ?, hann (Reginn) 
var hverjum manni hagari ok dvergr of 
voxt Fm 4, hann (Hjálmgunnarr) var þá 
gamall ok inn mesti hermaþr Sd 4 pr 3, 
goll .. ok minna því $g 487, at bróþrom 
ok at brynjoþom (Gór IlI15?; 

4) von subst. und pronomen: þeim ok 
þess vin go 43? hana ok ferþ hennar 
FM 43, hann ok Atli HHvll pr3, þeim 
sjalfom .. ok fare þeira HHI31?, þú... ok 
burer þíner HH IT34“R, Gunnarr ok þú 
Grp 37“, ætterno mitt .. ok mik sjalfan 
et sama Fm 4?, mino lande ok mér 
sjalfre Sg 10?, sína mey ok Sigvarþar 


173 ok 
Sg 62*, þeim .. 
Am Í*; 

ö) von adjectivis (oder part.), dze ent- 
tceder als attrabute bex. apposita %u einem 
subst. oder pron. gehören (a) oder als 
praedicate fungteren (b) und ím beaden 
fállen háufig mit einander allitericren: 
a) hundar ólmir ok bundnir fyr skiþgarþs 
hliþi Skm 10 pr 2, son mikinn ok vænan 
HHvó pr 13, qllom betra vignesta bgl ok 
varet golle Hffv 8*, beit prúþ .. ok buen 
golle HH I24?, firþi einum mjóvum ok 
langum Sf19, maþr .. mæztr und sólo 
ok hæstr borenn Grp 7?, (Gjúka synir) 
vógu at honum (Sigurþi) liggjanda ok 
óbúnum Br 20 pr 8, skjoldom .. rauþom 
ok hvitom Hík 9?, joom .. hvitom ok 
svgrtom Gho 235 Hma?; (allit.:) qflger 
ok ástker æser Vsp 17?, gflgan ok aldenn 
ós RpI?, (maþr) ítr álite ok í orþom 
spakr Grp 7*; brimdýr blásvort ok buen 
golle HHI52'; ek hekk vindga meiþe 
á .. geire undaþr ok gefenn Oþne Hóýv 
1383; (mey) hvíta ok horska #540!; 
meire ok minne mggo Heimdallar Psp I*, 
mær ok mjok fagr mistelteinn Vsp 32*; 
ramman ok rgskvan Rig Æ#}p I? (Karl) 
rauþan ok rjóþan ÆRpþ21?; full... svalt 
ok sárlekt Gþr1122?; hleif þungan ok 
þykkvan RP 4?; das 2. adj. íst durch 
einen adverb. ausdruck od. durch einen 
nebensatz erseixt: (a) vesall maþr ok illa 
skape Hýo 22!, jó .. teitom tvévetrom ok 
sé tamr illa Hýv 893;  (b) Heiþe hana 
héto ok vglo velspaa Vsp 22?H, glaþr ok 
reifr skyle gumna hverr Hóv 15?, þvegenn 
ok mettr ríþe maþr þinge at Hóv 61', 
hann (Glitner) es golle studr ok silfre 
þakeþr et sama Grm 15?, þú'st viþ vig 
varastr ok skjarrastr viþ skot /s 135, fyrstr 
ok gfstr vask (vastu) at fjorlage Ls 50? 
ó1', ef þú svá værer vor ok grom at vere 
Lso54'?, marger 'o hvasser hildings syner 
ok ámoner ossom niþjóöm HI II 10*, 
(Grípir) var allra manna vitrastr ok fram- 
viss Grp 2, hann (Reginn) var vitr, grimmr 
ok fjýlkunnigr Km 4, vas hón (Guþrún) 
móþog at mag dauþan ok harþhugoþ of 
hror fylkes Gr 15? 103, qll vgro sgþoldýr 
sveita stokken ok of vaneþ váse Gr 114}, 
þær (ambáttir) váru miklar ok sterkar 
Grt16; 3 ady. (polysyndeton): þagalt 


ok et sama sunom Gjúka 


5 


10 


20 


25 


30 


35 


45 


60 


ok 774 
vesa Hór 15!?, kemþr ok þvegenn skal 
kónna hverr ok at morne metr Em 25'?; 
das eine adj. ist durch einen adv. aus- 
druck ersetxt: hann (Sigurþ) kalla allir 
menn .. um alla menn fram ok gofgastan 
herkonunga $Sf 33, þann (Atla) hefk allra 
ætgnfgastan fylke fundet ok framast nekkve 
GþrI131?; (allit.:) érr estu, Loke! ok 
grvite Ls 21!', ár est, syster! (Odrúnl) 
ok grvita JTH1II33! Od10', varan biþk 
þik vesa ok eige ofvaran Hór 130“, hveims 
þær (rúnar) kná óviltar ok óspiltar sér at 
heillom hafa (allit. und reim) Sd19%, 
garþo mik Gjúka arfar ástalausa ok eiþ- 
rofa Hirö“; heima glaþr gume ok viþ 
geste reifr sviþr skal of sik vesa Hýv 
102!; glaþr estu nú, Sigvgrþr! ok gagne 
fegenn Fm 25!, ein skalt ráþa auþe Buþla 
golle ggfgoþ ok gefen Atla Gþrll27“; 
heitr estu, hripoþr! ok heldr til mikell 
Grim 1', nú estu haptr ok hernumenn 
Fm 73?, heiler fareþ nú ok horsker! Ákv 
12“;  minnogr ok málogr (skal gume vesa) 
Hör 1023; výro í horne hverskyns stafer 
ristner ok roþner Gþr 1123?; urþo þér 
bráþla bróþra hefnder sliþrar ok sárar 
Ghv ö?; 3 ady. (von denen nur dte 
ersten betden allilterteren): gætenn ok 
geymenn skyle gumna hverr ok varr at 
vintrauste Hýv 65! (nur ím papterhss.); 

6) von pronominibus: á mik .. ok á 
sjalfa sik Grp 48*, mín ok þeira Od 32?; 

“) von adrerbtis oder adverbtal. aus- 
dricken (meist alliterterend): svárt ok 
dátt Sg 263; vitt ok umb vítt Vsp 30, 
yfer ok under Hóo 1043, upp .. ok á austr- 
vega Lsó9% út ok inn Vkvó“, austr ok 
vestr HH I4!, (Heimdallr) fór ferþar 
sinnar ok fram meþ sjóvarstrgndu ngkkorri 
Iþ 2, hér ok hvar Hýv67!; 

8) von xwet praepos. rerbindungen : 
heim hvale haf til bójar ok holtriþa hver 
í gggnom Hym 27; 

B. xur rerbindung von xtcet od. meh- 
reren siilxen, besonders a) solchen, die 
ein gemeinsames subject haben (das 
jedoch tm 2. satxe oft durch ein pron. 
wtder aufgenommen wird): gengo regen 
all á rokstóla .. ok of þat gættosk Vsp 6', 
9? 23? 25?, (æser) tanger skópo ok tól 
ggrþo Vsp 7%, Gollveigo geirom studdo ok 
í hallo Hórs hana brendo Vsp 21?, fleygþe 


ok hugalt skyle þjóþans barn ok vígdjarft — Óþenn ok í folk of skaut Vsp 24', enn 





77 ok 

ggrve Hrbl lí, harm ljótan mér þykker í 
því at vaþa of vágenn til þín ok væta 
ogor minn Hról 29, hér monk standa ok 
þín heþan bíþa Hrbl 31, vega vér þar 
knýttom ok val fella Hrðl 39, þær (konor) 
ór sande síma undo ok ór dale djúpom 
grund of grófo Hröl 45, hvildak hjá þeim 
systrom sjau ok hafþak geþ þeira alt ok 
gaman Hröl48, ek vas austr ok jotna 
barþak brúþer bglvísar Hról 65, vask á 
Vallande ok vígom fylgþak Hról 70, ek 
vas austr ok ána varþak Hról 85, ek vas 
austr ok viþ einhverja dómþak Hrbl 90, 
lék ek viþ ema linhvíto ok launþing háþak 
Hrbl 91, mon Fjorgyn hitta Þór .. ok 
mon hón kenna hýnom áttunga brauter 
Hrbl 139, ár valtívar veiþar nýmo ok 
sumblsamer (sctl. váro) Hym 1?, hristo 
teina ok á hlaut sgo Hym 1? hverjan 
(þjór) léto hgfþe skemra ok á seyþe síþan 
býro Hym 15?, faþer Móþa fekk á þreme 
ok í gögnom sté golf niþr í sal Hym 35, 
(Þórr) veifþe Mjollne morþgjgrnom fram 
-- ok hraunhvale hann alla drap Hym 37*, 
þróttgflogr kvam á þing goþa ok hafþe 
hver Hym 40?, Loki mátti eigi heyra þat 
ok drap hann Fimafeng Ls 13, Loki hvarf 
aptr ok hitti úti Eldi Ls 16, joll ok áfo 
fórek ása sunom ok blentk þeim svá 
meine mjoþ Ls 3“, rístu þá, Viþarr! ok 
lát ulfs fgþor sitja sumble at ls 10', stóþ 
Víþarr upp ok skenkþi Loka Ls /0 pr Í, 
mar ok mæke gefk þér mins fear ok bóter 
þér svá bauge Brage (Brage = ck) Ls 127, 
hann (Loke) leikenn es ok hann fjorg gll 
fiar Les 19*%, vastu fyr jorþ neþan kýr 
molkande ok kona ok hefr þú þar born of 
boret Ls23?, þú'st Fjorgyns mær ok hefr 
æ vergjorn veret Ls 267, áss ragr es hér 
inn of komenn ok hefr sá born of boret 
Ls 33*, Hymes meyjar hafþo þik at hland- 
troge ok þér í munn migo Ls 3d', mey 
hann (Freyr) né gróter né manz kono ok 
leyser ór hoptom hvern Ls37!, golle 
keypta lóztu Gymes dóttor ok selder þitt 
svá sverþ Ls 427, merge smæra molþak 
þá meinkráko ok lemþa alla í liþo Ls 43}, 
at eyrom Freys montu > vesa ok und 
kvernom klaka Ls 44“, aurgo bake þú 
mont á vesa ok vaka vorþr goþa Ls 48}, 
hann (Loki) tók viþ horni ok drakk af 
Ls53 pr1, kom Þórr at ok kvaþ Ls56 
pr 1, í hanzka þumlunge hnúkþer þú, 


5 


20 


30 


“ 


35 


40 


45 


60 


ok 78 
einhere! ok þótteska þú þá Þórr vesa 
Ls 60, máttera þú þá neste naa ok svalzt 
þú þá hungre heill Ls 62%, eiga þín gll 
es hér inne es leike yfer loge ok brinne 
þer at bake Ls 65“, Skaþi tók eitrorm ok 
festi upp yfir annlit Loka Ls 65 pr4, 
Sigyn .. sat þar ok helt munnlaug undir 
eitrit Ls65 próö, vreiþr vas þá Vingþórr, 
es vaknaþe ok sins hamars of saknaþe 
Þrk1?, þó mundak gefa þér (fjaþrham), 
þót være ór golle, ok þó selja, at være ór 
silfre.brk 4*, (Loke)fyr útan kvam ása garþa 
(ugtna heima) ok fyr innan kvam jotna heima 
(ása garþa) Þrkö? 83 (Prymr) greyjom 
sínom gollbgnd sngre ok mgrom sínom 
mon jafnaþe Érk5*, vreiþ varþ Freyja ok 
fnasaþe Prk 12!, senn vgro æser aller á 
þinge ok ásynjor allar at mále ok of þat 
réþo riker tívar, hvé Hlórriþa hamar of 
sótte (hví være Baldre baller draumar) 
Þrk 13? Bdr 13, látom (léto) und hónom 
hrynja lukla ok kvennváþer of kné falla 
Þrk 15? 19?, á brjóste (seil. setjom oder 
festom, bex. setto oder festo: s. FJ %. st.) 
breiþa steina ok haglega of hgfoþ typpom 
(typþo) Þrk 15 19, standeþ upp, jgtnar! 
ok straeþ bekke Prk 227, Prym drap 
(Þórr) fyrstan .. ok ætt jgtons alla lamþe 
Br 31*, at ósátt minne skaltu þat et unga 
man hafa ok þat gjaforþ geta Álv 6}, 
sátter þínar es viljak snimma hafa ok þat 
gjaforþ geta Alv 7?, heima alla nio hefk 
of faret ok vitat vætna hvat Alv 8b“, upp 
reis Oþenn .. ok hann á Sleipne sqþol of 
lagþe Bdr 2?, sá (hvelpr) vas blóþogr of 
brjóst framan ok galdrs fgþor gó oflenge 
Bdr 3", hverr (hann) mon Baldre at bana 
verþa ok Oþens sun aldre ræna Bdr 8“ 
9“ hverjar 'o meyjar es at mune gráta 
ok á himen verpa halsa skautom? Bdr 12}, 
heim ríþ, Oþenn! ok ves hróþogr Bdr 14}, 
(Heimdallr) kom at einum húsabæ ok 
nefndiz Rígr Rp3, hann (Præll, Karl) 
nam at vaxa ok vel dafna #59! 22', 
(Þræll ok Þír, Karl ok Sngr) bjoggo ok 
unþo #5 12! 24!, (Karl nam) hús at 
timbra ok hlgþor smíþa, karta at görva 
ok keyra plóg RP 223“, (Karl ok Snor) 
breiddo blæjor ok bú ggrþo K623*, sat 
húsgume ok sngre streng Rþ27?, hón 
(Móþer) tók at þat hleifa þunna .. ok hulþe 
dúk #6 301, (Jarl) heste hleypþe ok hjrve 
brá R6 387, (ærer) býþo hennar (Erno) 





281 ok 

und mánasal miþjan festo HH 13“, skamt 
lét víse vigs at bíþa, þás fylkor vas fimtán 
vetra ok hann harþan lét Hunding vegenn 
HHTII0?R, biþeþ (bragna) skjótlega til 
skipa ganga ok ór Brandeyjo búna verþa 
HH123?, hverr's landreke (hverr es fylker) 
sás liþe (flota) stýrer ok feiknaliþ fórer at 
lande? HH I33? 1116 pr 10, þar vas 
sundvgrþr sás svara kunne ok viþ gþlinga 
orþom skipta HHI34*, seg þat í aptan, 
es svínom gefr ok tíkr yþrar teyger at 
sole HHI35', þú hefr etnar ulfa kráser 
ok bróþr þíinom at bane orþet HHI38?, 
ykr's (þér's), Sinfjotle! sémra miklo gunne 
at heyja ok glaþa orno an (an sé) ónýtom 
orþom at bregþa(sk) HH 147? 1126? heill 
skalt, víse! virþa njóta .. ok una lífe HH 
157 ?, hann (Hundingr) var hermaþr mikill 
ok átti marga sonu HH II4, Helgi fór ok 
njósnaþi til hirþar Hundings HH 119, 
hitti hann (Helgi) hjarþarsvein ok kvaþ 
HH II11, (Helgi) tók klæþi ambóttar ok 
gekk at mala HHIII pr3, þeir (menn 
Hundings) leituþu ok fundu eigi Helga 
HH I 1 pr 4, Hagall svaraþi ok kvaþ 
HHU3 pr 1, hon (þý Hagals) skævaþe 
skýjom ofre ok vega þorþe sem víkingar 
HH IT4*, undan komz Helgi ok fór á 
herskip HH II 4 pr 1, hann feldi Hunding 
- ok var síþan kallaþr Helgi Hundings- 
bani HH II 4 pr 2, Sigrún reiþ at skipum 
Helga ok kvaþ HHII4 pr6, ek bjgrno 
tók í Bragalunde ok ætt ara oddom 
saddak HHII8S* bar sókn saman .. ok 
buste blóþ á brimes eggjar HH I19*, Helgi 
var þá at Logafjgllum ok hafþi bariz viþ 
Hundings sonu HH 11 12 pr 6, þeir (Helgi) 
sá í loptinu at valkyrjur níu riþu ok kendu 
þeir Sigrúnu HH 16 pr4, Guþmundr 
hljóp á hest ok reiþ á njósn HH II 16 pr 6, 
Dagr Hognason fekk griþ ok vann eiþa 
Velsungum HH II 16 pr 16, Sigrún gekk 
í valinn ok hitti Hgþbrodd HH II 16 pr 17, 
hitti hon (Sigrún) Helga ok varþ allfegin 
HH 17 pr, lifna mundak nú kjósa es 
liþner 'o ok knættak þó þér í faþme felask 
HH I 21*, fyrr mont, Goþmundr! geitr 
of halda ok bergskorar brattar klifa HH 
1125?, Dagr reiþ til Sevafjalla ok sagþi 
Sigrúnu tíþindi HH 27 pró, fell. 
buþlungr sás vas baztr í heime ok hild- 
ingom á halse stóþ HHII28*, þú skalt, 
Hundingr! hverjom manne fótlaug geta ok 


ok 282 
funa kynda HH II38? ambótt Sigrúnar 
gekk .. hjá haugi Helga ok sá at Ielgi 
reiþ til haugsins HH II 38 pr 1, 'heim 
gekk ambótt ok sagþi Sigrúnu HHII40 


5 pr 1, Sigrún gekk í hauginn til Helga ok 


þa 
|=) 


15 


25 


30 


35 


40 


45 


„ 60 


kvaþ HHII4I pri, þú á arme ólifþom 
sefr .. ok estu kvik, en konungborna! 
HHII47%, (Sigrún hét þá) Kára Hálf- 
danar dóttir .. ok var hon valkyrja HH 
1150 pró, hon (Borghildr) tók eitr mikit 
horn fult ok bar Sinfjgtla Sf8, skilþi 
hann (Sinfjatli) at eitr var í ok mælti til 
Sigmundar Sf 9, Sigmundr tók hornit ok 
drakk af Sf 17, Borghildr bar annat horn 
Sinfjgtla ok baþ drekka Sf 14, Sinfjatli 
drakk ok varþ þegar dauþr $S/ 18, Sig- 
mundr bar hann (Sinfjatla) langar leiþir .. 
ok kom at firþi einum Sf 19, karl hratt 
út skipinu ok hvarf þegar Sf23, hann 
(Gripir) réþ lgndum ok var allra manna 
vitrastr Grp 2, Sigurþr reiþ einn saman 
ok kom til hallar Gripis Grp 3, kvaddi 
Sigurþr hann (Geiti) máls ok spyrr Grp ó, 
gengr ór Skála skatna dróttenn ok heilsar 
vel hilme komnom Grp 5?, mæla nýmo 
ok mart hjala, þás ráþspaker rekkar fuud- 
osk Grp 6!, leiþ at huga ok lengra seg 
Grp 123 18% þú mont finna Fáfnes bóle 
ok upp taka auþ enn fagra Grp 13?, gestr 
emk Gjúka ok gengk þaþan (frp 14?, þú 
mont hitta Heimes bygþer ok glaþr vesa 
gestr þjóþkonungs Grp 197, monk viþ þá 
Gunnar gorva hleyte ok Guþrúno ganga at 
eiga Grp 34?, Sigurþr gekk til stóþs Hjálp- 
reks ok kaus sér af hest einn fm 1, Reginn 
veitti Sigurþi fóstr ok kenslu ok elskaþi hann 
mjok Em ö, hann (Andvari) var longum í 
forsinum í geddu líki ok fekk sér þar matar 
Rm 9, þóttuz æsir mjok hepnir verit hafa 
ok flógu belg af otrinum Æm 13, sóttu 
þeir gisting til Hreiþmars ok sýndu veiþi 
sína Æm lö, tóku vér þá hgndum ok 
lggþum þeim fjarlausn, at fylla otrbelginn 
meþ gulli ok hylja utan ok meþ rauþu 
gulli Æm 15. 16, dvergrinn gekk inn í 
steininn ok mælti Æm 4 pr3, þat skal 
goll, es Gustr átte, bróþrom tveim at 
bana verþa ok gþlingom átta at róge Em 5?, 
skyldu æsirnir hlaþa upp gullinu ok hylja 
Rm 5 pr 2, dró Oþinn fram hringinn 
Andvaranaut ok hulþi hárit Æm ó pr4, 
Fáfnir lá á Gnitaheiþi ok var í orms líki 
Rm 14 pr 2, (Sigurþr) brá þvi (sverþi) 





185 ok 

þar látit flesta alla menn sína Dr 17, hon 
(Guþrún) sagþi honum (Þjóþreki) ok kvaþ 
Dr 19, hgfþom á skriptom þats skatar léko 
ok á hannyrþom hilmes þegna Gr II 15“, 
hón (Grimhildr) brá borþa ok bure heimte 
Gþr LI 18, (liþar) hgfþo loþa rauþa .. ok 
hgfþo skarar jarpar Gþr 11208Vs, hverr 
vilde mér hnosser velja, hnossor velja ok 
hugat mæla Gþr 1121?, hunskar meyjar 
þærs hlaþa spjaldóm ok ggra goll fagrt 
Gþr 11 27?, hann (Atle) mon Gunnar 
grande beita ok ór Hggna hjarta slita 
Gþr 1L32*, grátande Grímhildr greip viþ 
orþe es burom sinom bolva vætte ok 
mggom sinom meina stórra Gþr 1133, 
eig of aldr þat ok une, dótter! ór 1133*, 
þann monk kjósa af konungom ok þó af 
niþjöm nauþog hafa (Gór II 34?, mono 
segger of sæing dóma ok hvitinga hofþe 
næma Gþr Il 44?, hitt munde óþra jgrlom 
þykkja, at viþ menn mælter ok mik sæer 
Gþr III 1*, Herkja sagþe, at it Þjóþrekr 
und þake svæfeþ ok léttlega line verþesk 
Gþr I112%, brá hón (Guþrún) til bots 
bjartom lófa ok upp of tók jarknasteina 
Gþr LlI8?, brá bón (Odrún) af stalle 
stjórnbitloþom ok á svartan jó sgþol of 
lagþe Od 2*, (Odrún) lét mar fara moldveg 
sléttan .. ok hón inn of gekk endlangan 
sal Od 33, svipte hón soþle af svyngom 
Jó ok hón þat orþa alz fyrst of kvaþ Od 3?, 
hétk ok efndak es hinig mæltak 0Od9', 
mik baþ hann (Buþle) góþa golle rauþo 
ok suþr gefa syne Grimhildar Od 14“, 
buþo þeir Atla bauga rauþa ok bróþr 
minom bótr ósmaar Od 19“, þeir (þegnar) 
hvatlega heim skundoþo ok ólega Atla 
sagþo Od 24%, kvam en arma út skævande 
móþer Atla .. ok Gunnare gróf til hjarta 
Od 30? sazt ok hlýdder Od32!', drap 
hon (Guþrún) Atla ok brendi hgllina Akv 3, 
hofþe vatt þá Gunnarr ok Hogna til sagþe 
Akv 6!, blóþogt þat (hjarta) á hjóþ logþo 
ok býro fyr Gunnar Akv 25“, þú viþ 
Gunnar átter eiþa opt of svarþa ok ár of 
nefnda Akv 327, skævaþe þá en skirleita 
- - ok glkráser valþe Akv 387, melta knáttu, 
móþogr! manna valbráþer, eta at glkrýsom 
ok ór gnduge at senda Ákv 39%, hón 
(Guþrún) beþjom brodde gaf blóþ at drekka 
henda helfússe ok hvelpa leyste Akv 447, 
hratt fyr hallar dyrr — ok húskarla vakþe 
— brande brúþr heitom Akv 443, elde 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


1 


o 


20 


25 


30 


35 


40 


50 


ok 786 
gaf hón (Guþrún) þá alla es inne váro ok 
frá morþe þeira Gunnars kvómo ór Myrk- 
heime Akv 457, glværer urþo ok elda 
kyndo Amóö!, kvam þá Kostbera .. ok 
kvadde þá báþa Am 6?, sigleþ ér sæéler ok 
sigr of árneþ! Am 312, hrundo þeir Vinga 
ok í hel drápo Am .38', flykþosk þeir Atle 
ok fóro í brynjor Am 39!, forþoþo fingrom 
ok fengo í snóre Am 42?, skuto skarplega 
ok skjoldom hlifþosk Am 42?, út gekk hón 
(Guþrún) síþan .. ok fagnaþe komnom 
Am 44?. (Guþrún) hugþe á harþræþe ok 
brauzk ór skikkjo Am 46?, nakþan tók 
mæke ok niþja fjgr varþe Am 46, móþor 
tókt mina ok myrþer til hnossa dm 53, 
takeþ ér Hogna ok hyldeþ meþ knife Am 
öð!, vesall lézk (Hjalle), vígs þeira es 
skylde váss gjalda, ok (lét) sínn dag dapran 
at deyja frá svinom Ámöð“, tóko brás 
Buþla ok brugþo til knife Am 59', (Atle) 
horskre harm sagþe ok réþ heldr at bregþa 
Am 64?, lékom leik margan ok í lunde 
óxom Ám 68?, (Guþrún) lokkaþe litla ok 
lagþe viþ stokke Am 727, glúpnoþo grimmer 
ok gréto þeyge Am 724, tókk þeira bjorto 
ok á teine steikþak Am 78'!, brend mont 
á bále ok bareþ áþr grjóte Am 82!, gekk 
hon (Guþrún) út á sæinn ok vildi fara sér 
Qhv 2, (Guþrún) kumbl konunga ór kerom 
valþe .. ok sunom férþe Ghv í %, (Guþrún) 
gekk treglega á tae sitja ok at telja .. 
móþog spjall Ghv 9% skalmer festo ok 
góþborner smugo í goþvefe Hm 167, haler 
(výro) glreifer ok til gota etke ggrþot 
heyra Hm 18?, hann (Skjoldr) hafþi atsetu 
ok réþ lgndum þar sem nú er kglluþ 
Danmgrk Grt 3, Fróþi .. lét ambáttirnar 
leiþa til kvernarinnar ok baþ þær mala 
Grt 21, Mýsingr hafþi meþ sér .. Fenju 
ok Menju ok baþ þær mala salt Grt 29, 
þær (Fenja ok Menja) at lúþre leiddar 
váro ok grjóts grea gangs of beiddar 
Grt 2?, skorþom vit skgrpom geirom blóþ 
ór benjom ok brand ruþom Grt15!, nú 
erom komnar til konungs húsa miskunn- 
lausar ok at mane hafþar Grt 16?, mon 
herr koma hinig af bragþe ok brenna bó 
fyr buþlunge Grt 197, skýtr Sinfjatli blóþ- 
reflinum fyrir ofan helluna ok dregr fast 
FH 1', (Sigmundr ok Sinfjgtli) ristu nú í 
milli sín helluna ok létta eigi fyrr, en 
lokit er at rista FHI*, út gekk Sigvgrþr 
andspjalle frá .. ok hnipnaþe FH4?; 
25 


787 ok 

falls dze beiden praedikatsverba durch 
ok verbunden unmittelbar neben einander 
stehen, sind ste öfter durch alliteration 
oder endreim verknipft: (allit.) (maþr) 
sitr ok snóper Hóo 33 *, létk hann (Hrungne) 
falla ok fyrer hníga "Bró 35, róddo ok 
rýndo .. Þréll ok Þír #5 113, (Rígr ok 
hjón) drukko ok dámþo #5 31*, drukko ok 
dómþo dógr mart saman Sigvgrþr ungo ok 
syner Gjúka „Sg 23, hann (Herjafaþer) 
geldr ok gefr goll verþungo Hdl 2?, hann 
(Helge) galt ok gaf goll verþungo HH 195, 
(Halfdanr ok Almveig) ólo ok átto átján 
suno Hdl 15“, (Sigrún) kyste ok kvaddo 
konung und hjalme HH 1II13%, þar monk 
sitja ok sofa life Sg 113, (monk þik) líkna 
ok lækna Gþr I140!; (endreim) snaper 
ok gnaper .. grn á aldenn mar Hóv6?'; 
(endreim und allater.) (Fenja ok Menja) 
sungo ok slungo snúþga steine Grt 4'; 
drei oder melhr sötxre mil gemeinsamem 
subjekt sind durch ok verbunden (poly- 
syndeton): finnask æser á lþavelle ok of 
moldþinor móýtkan dóma ok minnask þar 
á megvndóma Vsp 6073 opt ór skgrpom 
belg skilen orþ koma þeims hanger meþ 
hým ok skoller meþ skróm ok váfer meþ 
vilmggom Hóv 133, namk frævask ok 
fróþr vesa ok vaxa ok vel hafask Hýo 
141'?, sá (maþr) var í feldi blám ok nefndiz 
Grimnir ok sagþi ekki fleira frá sér Grm 
27. 28, Agnarr gekk at Grimni ok gaf 
honum horn fult at drekka ok sagþi Grm 
32. 33, Freyr stóþ úti ok kvaddi hann 
(Skirni) ok spurþi tíþinda Skm 40 pr, 
skóku æsir skjóldu sína ok æpþu at Loka 
ok eltu hann braut til skógar Ls 14. 15, 
gekk Sif fram ok byrlaþi Loka í hrímkalki 
mjgþ ok mælti Ls 52 pr 1, vask sniven 
snjóve ok slegen regne ok drifen doggo 
Bdr 53%*, sgo þeir (segger Níþaþar) á 
baste bauga dregna .. ok þeir af tóko ok 
þeir á léto Vkv 10', ek bóte svá brest á 
golle, at foþr þínom fegre þykker ok móþr 


þíinne miklo betre ok sjalfro þér at sama - 


hófo Vkv 2833, fugl mikill sat á húsinu 
ok gætti ok var sofnaþr HlHvó prö. 6, 
hann (Hróþmarr) drap Svávakonung ok 
hafþi rænt ok brent landit Hllr5 prli, 
fór hann (Helgi) ok Atli ok feldu Hróþmar 
ok unnu morg þrekvirki Ho Í pr. 4, 
sú (trollkona) reiþ vargi ok hafþi orma at 
taumum ok bauþ fylgþ sina Heþni Hllo 


25 


80 


35 


40 


að 
þa 
a 


ok 788 
30 pr í. 8, hann (Helgi) lá meþ herr sinn 
í Brunavágum ok hafþi þar strandhogg ok 
átu þar rátt HHII4 pr3ð. 4, feldi hann 
(Helgi) þá Álf ok Eyjólf .. ok var hann 
allvígmóþr ok sat undir ÁArasteini HH 
1112 pr 8, hitti Sigrán hann (Helga) ok 
rann á háls honum ok kysti hann ok sagþi 
honum erendi sitt HH 1II12 pr 9, Helgi 
samnaþi þá miklum skipaher ok fór til 
Frekasteins ok fengu Í hafi ofviþri mann- 
hætt HH II1I6 pri. 2, hann (Otr) hafþi 
tekit einn lax ok sat á árbakkanum ok át 
blundandi Fm 11. 12, hann (I,oki) kom til 
Ránar ok fekk net hennar ok fór þá til 
Andvarafors ok kastaþi netinu fyr gedduna 
Rm 18. 19, æsir reiddu Hreiþmari féit ok 
tráþu upp otrbelginn ok reistu á fætr 
Km 5 pr1, gekk Hreiþmarr fram ok sá 
eitt granahár ok baþ hylja Rmó pr 3. 4, 
gekk Reginn at Fáfni ok skar hjarta ór 
honum .. ok þá drakk hann blóþ ór undinni 
eptir Fm 30 pr 1. 2, Sigurþr hjó hgfuþ 
af Regin ok þá át hann Fáfnis hjarta ok 
drakk blóþ þeira beggja Fm 39 pr 1. 2, 
Sigurþr reiþ eptir slóþ Fáfnis til bælis 
hans ok fann „þat opit ok hurþir af, járni 
Fm 44 pr 1. 2, hon (Sigrdrifa) vaknaþi ok 
settiz hon upp ok sá Sigurþ ok mælti 
Sd 10, Óþinn stakk hana (Sigrdrifu) svefn- 
þorni .. ok kvaþ hana aldri skyldu síþan 
sigr vega í orrostu ok kvaþ hana giptaz 
skyldu Sd4 pr8.9, sigrúnar þú skalt kunna 

. ok rísta á hjalte hjors .. ok nefna 
tysvar Tý Sd6?*, full skal signa ok viþ 
fáre sca ok vorpa lauke í log Sd í5:8, á 
lófom þær (bjargrúnar) skal rísta ok of 
liþo spenna ok biþja díser duga Sd 8*!, 
(skal) kemba ok þerra (mann liþenn) .. 
ok biþja sælan sofa Sd 34*!, Guþrún gekk 
þaþan á braut .. ok fór alt til Danmarkar 
ok var þar meþ Þóru Hákonardóttur sjau 
misseri Gþr 125 prl. 2, gótt's at ráþa 
Rínar malme ok unande auþe stýra ok 
sitjande sælo njóta Sg 165, Guþrún vissi 
vélar ok sendi meþ rúnum orþ, at þeir 
skyldu eigi koma, ok til jartegna sendi 
hon Hogna hringinn Andvaranaut ok 
knýtti í vargshár Dr 8— 10, fengo þeir 
Gunnar ok í fjator setto vin Borgunda ok 
bundo fastla Ake 1933. skóro þeir hjarta 
Hjalla ór brjóste blóþokt ok á bjóþ legþo 
ok býro þat fyr Gunnar Akr 23, kom þar 
sá sækonungr er Mýsingr hét ok drap 


189 ok 

hann Fróþa ok tók þar herfang mikit Grt 
27, síþan ríþr Sigurþr ok hefir Gram í 
hendi ok bindr gullspora á fætr sér FH2'; 
suwetlen haben xwar beide sátxe gram- 
matiseh verschtedene subjekte, dzeselben 
bexerchnen jedoch als synonyma daeselbe 
person oder sache: senn vgro æser aller 
á þinge ok ásynjor allar á mále, ok of þat 
réþo ríker tivar (=- æser ok ásynjor), hvé 
Hlórriþa hamar of sótte (hví være Baldre 
baller draumar) Þrk 133 Bar 1 8, hugr 
þeim hverfe til handa þér ok snuesk til 
sátta sefe Gg 9%, kómu leiptr yfir þá ok 
stóþu geislar í skipin HH II 16 pr3; 
öfter íst das sub. des einen satxes 2n 
dem des andern enthalten: far þú á bekk 
jatons ok mælomsk í sesse saman Vm 19?, 
gengo (Þórr ok Loke) fagra Freyjo túna 
(Fr. at hitta) ok hann (Þórr) þat orþa alz 
fyrst of kvaþ Þrk3? 11?, lauss Loke líþr 
ór bgndom ok í ragna rgk rjúfendr koma 
(L. 1st selber einer der rjúfendr) Bdr 14}, 
Atle! gakk þú á land, ef afle treystesk, 
ok hittomk í vik Varens HHv 22?, Helgi 
fekk Sigrúnar ok áttu þau sonu HH II27 
pr Í, opt vas í túne teite meire, þás 
minn Sigvgrþr sgþlaþe Grana ok Bryn- 
hildar biþja fóro Gþr 1217, Sigmundr tekr 
nú blóþrefilinn ok ristu nú (Sigmundr ok 
Sinfjgtli) í milli sín helluna ok létta eigi 
fyrr en lokit er at rista FH I? (polysyn- 
delfon); ton den xwei subjekten des ersten 
satxes 1st das etne auch im xtceiten salxe 
subjekt „ wáhrend das andere hter als objekt 
fungiert: Sinfjatli .. ok.. (der name fehlt 
tn der hs.) báþu einnar konu báþir ok fyr 
þá sgk drap Sinfjgtli hann „Sf5, þau 
Guþrúa ganga á beþ ok hana Sigvorþr 
sveipr í ripte Sgð8t;  b) das sub. des 
einen satfxes tst ín dem andern núheres 
oder entfernteres objekt oder von einer 
praepos. abhángig: þat's enn of þann es 
þú illa truer ok þér es grunr at hans 
geþe Hóo 46, hýþungar hverrar leitaþe 
mér et horska man ok hafþak þess vætke 
vifs Hóe 1019, segþu þat .. alz þik fróþan 
(svinnan) kveþa ok þú, Vafþrúþver! viter 
Vm 26? 287 30? 32? 34? 367? 40? 
konungr lét hann (Grimni) pína til sagna 
ok setja milli elda tveggja, ok sat hann 
(Grimnir) þar átta nætr Grm 30, sverþit 
stóþ í gegnum hann (Geirrgþ) ok fekk 
hann bana Grmód pr6, af hræzlo ok 


1 


SA! 


30 


FS 


40 


Dí 


—„ 


ok 190 
hugbleyþe vas þér í hanzka troþet ok 
þótteska þú þá Þórr vesa Hrbl 78, sveinn 
enn hvíte þér sigle gaf ok þú lagþer lær 
yfer Ls 201, þik síþa kvóþo Sámseyjo í 
ok draptu á vétt sem vglor Ls 24?, út þú 
né kvæmer frá ása sunom ok være þá at 
þér vreiþom veget Ls27!, þik at bróþr 
þínom stóþo blíþ regen ok munder þú þá, 
Freyja! frata Ls 321, ek mog gat þanns 
mange fiar ok þykker sá ása jaþarr Ls 35}, 
viþ systor þinne gaztu slíkan mog ok esa 
þó óno verr Is 36*, hvats þat et lítla es 
ek þat loggra sék ok snapvíst snaper Ls 
44?, þege þú, Byggver! þú kunner aldrege 
deila meþ mgnnom mat ok þik í flets strae 
finna né mátto þás vógo verar Ls 463, 
þá þorer þú etke, es þú skalt viþ ulf vega 
ok svelgr hann allan Sigfgþor Ls óð*, 
skarpar álar þótto þér Skrýmes vesa ok 
máttera þú þá neste naa Ls 62*, (Loke) 
métte Þóre miþra garþa ok hann (Þórr) 
þat orþa alz fyrst of kvaþ Prk 85, opt 
sitjanda sogor of fallask ok liggjande lyge 
of beller Þrk9*, í segiarns kero liggr 
hann (Lævateinn) hjá Sinmgro ok halda 
njarþlásar nio #) 264, segþu mér þat, 
Fjolsviþr! .. hvárt sé mæta nekkvat þats 
menn hafe ok verþr því en fglva gýgr 
fegen? Fy 293, þar hafþi verit undir stól- 
inum dætr Geirraþar, Gjálp ok Greip, ok 
hafþi hann (Þórr) brotit hrygginn í þeim 
báþum FM 6?, (Niíþuþr) átti tvá sonn ok 
eina dóttur, ok hét hon Bgþvildr Vkv 2 A, 
tenn hgnom (Vólunde) teygjask, ef téþ es 
sverþ ok hann Boþvildar baug of þekker 
Vkr 183, skornar váru sinar (Vælundi) í 
knésfótum ok settr í hólm einn Pkc 18 
pr 1, monk (fleira mæla), ef mik buþlungr 
blóta vilde ok kýsk þats vilk ór konungs 
garþe HHr 21, er hann (Atli) kom heim 
ok konungr spurþi hann tíþinda, hann 
kvaþ Hlv 4 pr 1, nio rgstom es þú skylder 
neþarr vesa ok vaxe þór á baþne barr 
HH 16*, hvi's þér, stiller' stokt ór lande 
ok est einn komenn oss at finna? HHvo 
31', brá stýrer stafntjyldom af, at mild- 
inga menge vakþe ok dgglingar dagsbrún 
sea HH 1273, Sigmundr bauþ henni (Borg- 
hildi) febætr ok þat varþ hon at þiggja 
Sf í, Sigurþr var þó allra framastr ok 
hann kalla allir menn í fornfræþum um 
alla menn fram Sf32, hafþi hann (And- 
vari) eptir einn hring ok tók Loki þann 
20 


#91 ok 

af honum Æm 4 pr 2, móþ hefr (Sigvgrþr) 
meira an maþr gamall ok es mér fangs 
ván at frekom ulfe (d. é. Sigverþe) Em 
13*R, Sigurþr var þá jafnan meþ Regin 
ok sagþi hann (Reginn) Sigurþi, at Fáfnir 
lá á Gnitaheiþi Æm 14 pri, blés hann 
(Fáfnir) eitri ok hraut þat fyr ofan hgfuþ 
Sigurþi Fm 4, er hann (Sigurþr) hugþi, 
at (hjartat) fullsteikt væri ok freyddi 
sveitinn ór hjartanu, þá tók hann á fingri 
sínum Fyn 31 pr 2, hann (Hjálmgunnarr) 
var þá gamall .. ok hafþi Oþinn honum 
sigri heitit Sd 4 pr 3, sende Atle ýro sína 
„. ok þeir kvýmo þars koma né skyldot 
Od 23? leitaþak í líkna at letja ykr 
heiman .. ok skoloþ þó hér komner Am 
45?R, var honum (Fróþa) kendr friþrinn 
um alla danska tungu ok kalla menn þat 
Fróþa-friþ Grt 10, (Mýsingr) baþ þær 
(Fenju ok Menju) mala salt, ok at miþri 
nótt spurþu þær, ef eigi leiddiz Mýsingi 
salt Grt 29; das subjekt des einen satxes 
ast tm dem objekt des anderen enthalten: 
hann (Helgi) sá ríþa valkyrjor níu ok var 
ein gofugligust HHvö pr lö5; das objekt 
des ersten satxes íst mit dem subjekt des 
awetlen synonym: svá brá stýrer stafn- 
tjaldom af, at mildinga menge vakþe .. 
ok siklingar sngro upp viþ tré vefnistingom 
HHI27“; c) dze beiden sátxe haben 
ein gemeinsames objekt: (rúnom) þeins 
garþo ginnregen ok fáþe fimbolþulr Hýv 
783, á hverfanda hvéle vóro þeim (konom) 
hjarto skgpuþ ok brigþ í brjóst of lageþ 
Hýv 83, (stafe) es fáþe fimbolþulr ok 
gorþo ginnrogen ok reist rögna hróptr 
Hór 142*5 (polysyndeton), eino dógre 
vgromk aldr of skapaþr ok alt líf of laget 
Skm 13}, (Sigurþr) lét reka ullarlagþ fyr 
straumi ok tók í sundr lagþinn sem vatnit 
Rm 14 pró, veitk á fjalle folkvitt sofa ok 
leikr yfer lindar váþe Fm 43?, á fjallinu 
sá hann (Sigurþr) ljós mikit .. ok ljómaþi 
af (ljósinu) til himins $Sd3; das objekt 
des ersten satxes wird im xweilen durch 
einen anderen ausdruck umschrieben : 
þá's Guþrúno grimt of hjarta .. ok at ongo 
verþr ynþe síiþan vitro víle Grpöl?; 
d) dze beiden síitre haben ein gemein- 
sames praedikat: Oþenu (reist rúuar) meþ 
ýsom .. Dvalenn ok dvergom fyrer Hýv 
143?R, sá vas víser (Sigvyrþr) frá Vgls- 
unge ok Hjordis frá Hrauþunge Hdl 26? 


20 


30 


fr 


85 


40 


50 


ok #92 
þýþverskir menn segja svá, at þeir dræpi 
hann (Sigurþ) úti í skógi, ok svá segir í 
Guþrúnarkviþu inni fornu, at Sigurþr ok 
Gjúka synir hefþi til þings riþit, þá er 
hann var drepinn Br 20 pr 4, eldr nam 
at ósask, en jgrþ at skjalfa, ok hýr loge 
viþ himen gnæfa FH 2?; dae praedikate 
snd synonym: vargr hanger fyr vestan 
dyrr ok drúper grn yfer Grm 10*, ór hans 
(Ymes) bróm gorþo blíþ regen miþgarþ 
manna sunom ok ór hans heila váro þau 
en harþmóþgo ský gll of skopoþ Grm 413U, 
senn vgro æser aller á þinge ok ásvnjor 
allar á mále Þrk13? Bdr1?; e) die beiden 


ó sátxe haben weder subj. noch obj. noch 


praed. gemetmsam, hángen aber logisch, 
rhetorisch od. chronologaseh xusanmen, 
und xwar a) der xweite satx vartert 
den ím ersten ausgesprochenen gedanken : 
þá sloknar (friþr), es enn sétte (dagr) kamr 
ok versnar vinskapr allr Hóv ól“, segþu 
þat .. ef þitt áþe duger ok þú, Vafþrúþner! 
viter Vm 207 22? hrævakulþe meget þíno 
holde fara ok halde þér lík at liþom Gg 


5 124, far þú nú æva þars foraþ þykker, ok 


standet þér mein fyr munom Gg 15?; 
B) der xweite satx enthált dre náheren 
umstánde xu dem im ersten matgeteilten 
oder fúgt ene erklárung oder ergönxung 
hinxu (ok kann hier háufig durch und 
xwar úibersetxt werden): (Geirrsþr) hafþi 
sverþ um kné sér ok brugþit til miþs 
Grm 54 pr 1, sverþit slapp ór hendi honum 
ok vissu hjaltin niþr Grmöd pr 4, einn 
ek veit .. hór ok af Hlórriþa, ok vas þat 
sá enn læávíse Loke /s 545, þau (Sigmundr 
ok Borghildr) hétu son sinn Helga, ok 
eptir Helga Hjorvarþssyn HH II2, Sin- 
fjatli .. svaraþi, ok er þat enn rtat HH 
II16 pr 11, gfre ferr (dýrkalfr) gllom 
dýrom, ok horn gloa viþ himen sjalfan 
HH II37*, þetta þorþi engi at gera fyrr, 
ok var sem hann (Sigurþr) riþi í myrkva 
FH 2%, hvat mælte Óþenn, áþr á bál stige, 


ó ok sjalfr, í eyra syne? Pm ódtA (hter- 


her?), váru ggr bál tvau, annat Sigurþi, 
ok brann þat fyrr Hlr2; ;) der inhalt 
des xweiten salxes wird xu dem des 
erslten in gegensatx gestellt (meist tst in 
diesem falle das adv. þó hinzugeftigt): 
flárgþ tunga varþ bánom at fjorlage, ok 
þeyge of sanna sgk Hóv 117*, þat var inn 
mesti hégómi, at Geirrgþr konungr væri 


793 ok 

eigi matgóþr, ok þó lætr hann handtaka 
þann mann er eigi vildu hundar á ráþa 
Grm 26, alfrgþoll lýser of alla daga, ok 
þevge at minom munom Skm 4*, long es 
fyr .. ef þat verþr at þú þinn vilja biþr, 
ok skeikar þó Skuldar at skgpom Gg4', 
bróþor minn hefr þú benjaþan, ok veldk 
þó sjalfr sumo Fm 25“, gengo aller — 
ok þó ýÝýmser af heilom hug — hana at 
letja Sg 44?, enn eroþ óbúner, ok hgfom 
einn feldan (,ahr seid noch unrorbereatet, 
wir dagegen haben beretts einen von 
euren leuten gelötet') Am 4l?;  ð) der 
xweile salx gibt am, was die handlung 
des ersten xur folge hat: herþaklett drepk 
þér halse af, ok verþr þá þíno fjgrve of 
faret Ls57*, leysegaldr lætk þór fyr legg 
of kveþenn, ok stokr þá láss af limom 
Gg 10*%, annarr (garmr) of nætr sefr, en 


annarr of daga, ok kómsk þá vætr, ef þá „ 


kvam #) 224, niþr sukku skipin, ok var 
þar eptir svelgr í hafinu, er særinn fellr 
í kvermaraugat Grt 32;  e) der xteile 
satr enthált ein urteil úber das ím ersten 
erxiihlte faktum : hefr þú þar born of boret, 
ok hugþak þat args aþal Ls 239, vitka líke 
fórtu verþjóþ yfer, ok hugþak þat args 
aþal Ls24!, Sigurþr vá at Fáfni, ok er 
þat meira vert en alt ríki Gunnars konungs 
FH3';  Ö) dze beiden sátxe stehen nur 
in echronol. <usammenhang, índem ste 
xtvei gleichxestige oder kurx nach ein- 
ander eintrelende begebnasse matteilen : 
þá kná Hóner hlautviþ kjósa .. ok burer 
byggva bróþra Tveggja vindheim víþan 
Vsp 63?, vas þar at kvelde of komet 
snimma ok fyr jotna gl fram boret Þrk 
24?, varþ þá skrækr mikill ok fylgþi brestr 
FM 6'9, jarlinn réþ at meyjar var synjat, 
ok fór Atli heim HHv 10, þar var orrosta 
mikil ok fekk þar Helgi banasár HHv 35 
pr 1, leitk þik of sinn fyrr á langskipom, 
þás þú bygþer blóþga stafna ok úrsvalar 
unner léko HH 1112*, lægþi storminn ok 
kómu þeir heilir til lands HH II 16 pr, 
þar var orrosta mikil ok fellu allir Gran- 
mars synir HH III6 pr 15, kveþk grams 
þinig grænask váner, es á asklimom erner 
sitja ok drifr drótt oll draumþinga til HH 
11 493, Borghildr bar annat horn Sinfjotla 
ok baþ drekka, ok fór alt sem fyrr Sf 14, 
(Sigmundr) kom at firþi einum .. ok var 
þar skip eitt lítit S/19, numen ero fróþe 


| 
ot 


80 


35 


50 


ok 04 
ok em braut þaþan buenn at riþa frp 18?, 
Sigurþr hljóp ór grgfinni ok sá þá hvárr 
annan Fm 7, Bilrgst brotnar, es þeir á 
brú fara, ok svima í móþo marer Fm 15}, 
tór flugo tresk í gagnom ok gullo viþ gæss 
í túne Gþpr 115? kvóþo viþ kalkar í vó 
ok gullu viþ gæss í túne Sg 29!, vitoma 
á moldo menn in sælle, meþan fjórer vér 
folke rýþom ok sá enn huuske herbaldr 
lifer Sg 183% vas víg veget volsko sverþe 
ok borg broten Od 17?; drei durch ok 
verbundene síitxe (polysyndeton): var þeim 
félggum visat fyrst í gestahús til herbergis, 
ok var einn stóll at sitja á, ok sat Þórr 
þar FM 6'!S'“, þeir viku at landi ok gekk 
karl á skip ok lægþi þá veþrit Æm 18 pr 1; 
n) andere verbindungen; (ok verknipft 
amwer bedingungssátxe): reine monk þér 
þykkja, ef þú reyna knátt ok stígak land 
af lege HHv21?; (ok vor einem befehls- 
satxe, mat dem der sprechende sich selber 
unterbricht und seine rede schliesst): hót 
þín hræþomk etke lyf — ok haldeþ heim 
heþan Æm 9“; (ok ern eitat einfiihrend) : 
Hár segir, at hann (Gylfi) komi eigi heill 
út, ef hann er fróþari, ok “stattu fram, 
meþan þú fregn, sitja skal sás seger? 
FM1I?*; (ok pleonastaseh): þat kann ek 
et sétta, ef mik særer þegn á rótom rás 
viþar: ok þann hal, es mik heipta kveþr, 
þann eta mein heldr an mik Hóo 161?, er 
þeir kómu upp á fjall, ok sá á Sváva- 
land landsbruna HHv 5 pr 2, er hjartblóþ 
Fáfnis kom á tungu honum (Sigurþi), ok 
skilþi hann fugls rgdd Fm 31 prö; f) ok 
lettet eine selbstöndige pertode ein, um 
den eintritt eines neuen moments tn der 
erxiihlung oder rede xu bexerehnen (háufig 
am strophenanfang): ok nær morne, es 
ek vas enn of komenn, þá vas saldrótt 
of sofen Hýv 100', ok enn jatonn of af- 
rende .. viþ Þór sente Hym 29', ok hann 
(Þórr) þat orþa alz fyrst of kvaþ Árk2!, 
ok enn segir (Heimdallr) í sjálfum Heim- 
dallargaldri FM 3', ok þá er Þórr kom á 
miþja ána, óx áin FM 6“, ok þar af stundo 
ór Stafnsnese beit prúþ skriþo HH I24', 
ok þér, buþlungr! samer bæþe vel HH 
158!, ok enn it þriþja sinn bar hon 
(Borghildr) honum (Sinfjatla) hornit Sf 14, 
ok enn kvaþ hann Æm 13 pr 1F, ok mer 
Atle þat einne sagþe Sg 37', ok lét gamlan 
-. Hjalmgunnar næst heljar ganga Hlr 8! É, 


795 ó - kátr 

ok gáfu henni (Guþrúnu) óminnisveig at 
drekka Dr 4, ok meirr þaþan menvgrþ 
bitols .. dró til dauþs skókr 4kv 33', ok 
fyrir því at Fróþi var allra konunga ríkastr 
á morþrlgndum, þá var honum kendr 
friþrinn um alla danska tungu Grt 8, ok 
áþr létti kvæþinu, mólu þær (ambáttir) 
her á hendr Fróþa Grt 25; ok zxtwtschen 
xtwei Áusammengehörtge twörler einge- 
schoben: litlo ok lengra .. bó sqo þeir 
standa es Buþle átte Am 35!; 

C) bæþe — ok sotol — als auch: til 
gengu bæþi konur ok karlar at hugga hana 
(Guþrúnu) Br 20 pr 11; 

D) xuwealen scheint ok die stelle einer 
relatiopartikel xu vertreten: at hallo hann 
(Óþenn) kvam ok átte Íms faþer Vm 53, 
Geirrgþr .. átti þá son .. ok hét Agnarr 
Grm 31, segþu þat, Freyr! .. ok ek 


vilja vita Skm 37, Blóþoghófc hét hestr : 


ok bera kvóþo gtflgan Atriþa FM 10''r, 
fundu þeir (Vælundr) .. konur þrjár ok 
spunnu lín Vkv 6, þeim Sigvgrþr reiþ í 
sinne .. ok vega kunne $Sg3?; 

Il. adv. auch: hirter 'o ok fjórer þeirs 
af hefingar á gaghalser gnaga Grm33', 
ulfge hefr ok vel Ls39?, einn ek veit... 
hór ok af Hlórriþa /£sö4*, heyrþa ek ok 
Fáks getet FM 109 o.l., þar vas ok Gylles 
of getet FM 10', lggþum þeim fjorlausn 
at fylla otrbelginn meþ gulli ok hylja utan 
ok meþ rauþu gulli Æme Í, af járni váru 
ok allir timbrstokkar í húsinu Fn 44 pr 2, 
ok þóttak ok þjóþans rekkom hverre hæro 
Herjans dise (þr 118', þat mon ok verþa 
þvíget lengra, at Atle mon gndo týna 
Sg 59!, vall lézk (Atle) ykr ok gefa mundo 
víþrar Gnitaheiþar Akv 5!, brunno ok 
skjaldmeyjar Akv 45*, gloþ vas ok Glaum- 
vor Ám6?, þar vas ok þrymmon þeyge 
svá lítel Am 16}, ila gengsk þér aldre, 
nema ek ok deyja Am 65!, (Guþrún) óxte 
aldrykkjor at erfa bróþr sína, samr lézk 
ok Atle at sina gorva Am 71?, mér ltr 
ok sjlfom millom ilz litet Am 80*%, þá 
var ok engi þjófr nó ránsmaþr Gt 12. 

Ó-kátr, adj. unfroh, traurig: m. sq. 
nom. hlæjande Vólundr hófsk at lopte, en 
ókátr Niþoþr sat þá epter Vkv 40?. 

Compositum: all- ókátr. 

okkarr, pron. poss. (nortw.okkar,aschwed. 
okar, ukar; got. *ugkar, alts. unka, ags. 
uncer) unser (uns beiden gehörtg): m. aq. 


tu 
(=) 


28 


30 


85 


40 


4 


et 


50 


ó- kynjan 796 


nom. ylfskr es vegr okkarr Akv 8“, Erpr 
-. bróþer okkarr enn bgþfrókne Hm 287; 
dat. nú mk svá fegen funde okrom sem 
átfreker Oþens haukar HHII492!, vit 
skolom okrom aldre slíta, Sigvorþr! saman 
Hlr14?; ace. gakk at beiþa okkarn mála 
mog Skm 1?, inn biþ þú hann ganga í 
okkarn sal Sk 167, mondu of vinna verk 
halft viþ mik, at flotbrúsa fester okkarn? 
Hym 27?; pl.nom. Íþo ok Qrner, okrer 
niþjar Grt9?; dat. vake þú, Fróþe! ef 
vill hlýþa sgngom okrom ok sggom fornom 
Grt18*; f.sg. nom. ek mon okkor óþre 
þykkja lr3?; gen. æster, Jýrmonrekr! 
okkarrar kvýino Hm25?; pl.nom. aþrar 
vóro okrar spekjor Gþr III 4?; n.sg.nom. 
meþan okkart fjgr lifer Skm 207, skamt 
mon nú mál okkat Hrbl 143, hvártke 
knátte hand of annat átta náttom okkart 
leggja (hvártke okkart Xetner rom uns 
beiden) Hlr12%; ace. sþle .. okkart 
Hlr 3!; pl. nom. glmýl .. okkor beggja 


HHr33?R; ace. létom síga sáttmóýl okkor 
Sg 391. 
ó=kunnegr, adj. (norw. u- kunnug, 


o-kunnig, fær. ó- kunnigur, aschwed. 
o-kunnogher, adán. u-kundig; mid. un- 
kindic) wnbekannt: m. sg. nom. máls es 
þarfe maþr ókunnegr Grp2?; n.sg. acc. 
ætterno mitt kveþk þér ókunnekt vesa 
Fm 4!. 

ó-=kuþr, ad). (fær. ó-kunnur, asehtced. 
o-kunder, adán. u-kund; got. un-kunþs, 
ags. un-cúð, ald. un-kund) 7) unbekannt : 
m. sy. mom. hér's maþr úte ókuþr komenn 
Grp 4?; dat. auþe betra þvkker þat 
(manvit) í ókunnom staþ Hýol0?; ace. 
Myrkviþ ókunnan (enn ókunna R) Akr 3? 
13?; — pl. gen. hvat's manna þat mér 
ókunnra Bdrö!'; 2) prágn. unbertihmt: 
m. sg. ace. myndega losteg at liþenn fylke 
jefor ókunnan arme vera HHr 42* 
(Edxardi, Germ. 23, 164). 

ó=kvíþenn, adj. nteht furehtsam, nicht 
xuriickschreckend vor etw. (ohs): m. eg. 
dat. gengr fet nio Fjorgynjar burr nepr 
frá naþre níþs ókvíþnom Vsp 56“ (rgl. 
jedoeh Á.st. FJ, Ark. 1, 37 u. Eddal. 1. 116, 
sowte KG, Efterl. skr. 1, 279). 

*ó=skynjan. n. person die eine schande 
ahres geschleehtes tst, austcurf: sg. nom. 
ókynjan meira (als Beyla) kvama meþ 
ása sunom Ls 56}. 


#97 ó-kynne 

ó-kynne, n. (norw. u-kynde, aschwed. 
o-kynne; got. un-kunþi) ensehzekliches be- 
mehmen: sg.gen. ókynnes þess vár þik enge 
maþr, at þú ganger snimma at sofa Hýo 19?. 

*6.lagaþr, part. prt. (norw. u-lagad) 
micht fertig gebraut: n. sg.nom. gl vas 
drukket, sumt vas ólagat Hór 66?. 

ólega (d. 2. óþlega: Noreen * $ 232 
anm.; anders QO. v. Fræsen, Till den 
nord. sprákhist. { Ups. 1901} s. 11 anm.) 
eifrig: þeir (ærer Atla) hvatlega heim 
skundoþo ok ólega Atla sogþo Od 242. 

ó=leiþr, adj. micht verhasst, leb: 
superl. m. sg. ace. eple ollifo .. monk þér, 
Gerþr! gefa, friþ at kaupa, at þú þer Frey 
kveþer óleiþastan lifa Skm 19}. 

ó=lifþr, ad. leblos, tot: m. sg. dat. 
betra es lifþom an sé ólifþpom Hóýv 70', 


nú kveþk enskes grvænt vesa .. es þu á 
arme ólifþom sefr HHIL47?; ace. fyrr 


vilk kyssa konung ólifþan, an blóþogre 
brynjo kaster HH II 43!. 

ó=ljós, n. lichtlostgkeit, dunkel, poet. 
bexeiehnung der nacht: sg. ace. (nátt kalla) 
óljós jatnar Ale 303 (Sn. E. 11, 485). Vgl. 
Jedoch FJ, Ark. 14, 190. 

ó-ljúfr, adj. (asehæed. o-liuver, got. 
un-liufs, ags. un-leof, afras. un-iliaf, 
ahd. un-liub) emlzæeb, verhasst: m. sy. 
dat. þú fórt oss óljúfan (seal. kost?) at 
bjóþa „uns unannehmlichkeiten xu be- 
reilen' Hrbl 108. 

olmr, adj. (norw. adán. olm) böse, bissig 
(ton hunden): m. sg. nom. engi hundr var 
svá ólmr, at á hann (Grimni) mundi hlaupa 
Grm 24; pl.nom. hundar olmir ok bundnir 
fyr skíþgarþs hliþi Sím 10 pr 2. 

óloþ (he 22'), s. válaþ. 

ó-minne, 72. (norw. u-minne, fær. 
ó-minni, asehiwed. o-minne, adán. u-minde) 
rergesslichkett, gedankenlosigkcit (Itichert 
s. 4): sg. gen. óminnes hegre heiter sás of 
glþrom þrumer Hóýv 13". 

Composttum : óminnes - veig. 

*óminnes-veig, f. frank der die erin- 
nerung an friiher geschehenes auslöscht, 
vergessenhettstrank: sq. acc. (Gjúkungar) 
gáfu henni (Guþrúnu) óminnisveig at drekka 


ómon, f. (gl. norw. oma „lönen, 
schreten') stimme: sg. nom. ómon þverr 
Sg 707 — Vgl. Sn. E. 1, 541: (mál) heitir 
ok rgdd, hljómr, rómr, ómun .. 


þ= 
ot 


20 


3 


- 


35 


" 


4ð 


50 


opt #98 

ón, f. (nebenform von vón, s.d.) 1) er- 
earltung: sg. nom. illra orþa eromk ón at 
ykrom syne, ef gengk at mæla viþ mog 
Skm 2!; dat. viþ systor þinne gaztu 
slíkan mog ok esa þó úno verr „sellech- 
ter als es xu erwarten war' Ls 36'!; 
2) hoffnung: sg. mom. ón es þess enge 
Am 67! 

ó-nauþogr, ad). (nor. u- naudig, adíin. 
u-nodig) ungexwungen, freiwallig: f. sg. 
mom. hof monk kjósa .. ef honom (Hjor- 
varþo) Sigrlinn sefr á arme ok ónauþog 
jefre fylger HHo 4. 

Ó-neiss, adj. ohne schande, makellos 
(anders Bugge, Helgedagt. 47 anm. 3): 
m.sg.ace. ek hef, Ilelgo! Hgþbrodd kveþenn 
konung óneisan sem kattar sun HIII19%, 
né ek halsaþa herja stille, jofor óneisan 
(óneisinn F) eino sinne Gþr 1114?; pl.nom. 
leiddo landrggne lýþar óneiser grátendr 
gunnhvatan ór garþe Niflunga Akv 12'; 
gen. langt es at leita lýþa sinnes til, of 
rosmofjall Ríuar rekka óneissa Akv 184; 
ace. hefr kannaþa kone óneisa? HH 124. 

ó=nýtr, adj. (norw. u-nyt, aschwed. 
o-nyter; rgl. got. un-nuts, ags. un-nyt, 
ahd. un-nuzzi) wnbrauekbar, unniitx: 
m. sg. mom. þá's jór ónýtr, ef einn fótr 
brotnar Hýr 883; n. pl. dat. ykr (þér) 's, 
Sinfjatle! sémra miklo gunne at heyja ok 
glaþa grno, an ónýtom orþom at bregþask 
(bregþa) HH I4c? II 963. 

*ópe, m. abneigung (2): sg. nom. tópe 
ok ópe, tjgsoll ok óþole, vaxe þér tór meþ 
trega Skm 29!. 

openn, adj. (norw. open, fær. aschwed. 
opin, adán. opæn, áben; alfs. opan, ags. 
open, afris. open, epen, ahd. offan) 
1) geöffnet, offen: f. sg. nom. open rinna 
hón (lfing) skal of aldrdaga, verþrat iss 
á Q Fm 169; n. sg. acc. Sigurþr reiþ eptir 
slóþ Fáfnis til bælis hans ok fann þat opit 
Fm 44 pr2; 2) stehtbar: m. pl. nom. 
opner heimar verþa of ása sunom, þás 
hefja af hvera Grm 423; 3) klar, deutlich: 
f- sg. mom. open vas illúþ es þeir (syner 
Níþaþar) í (kisto) sqo (lito) Pko 21? 24?. 

opt, adv. (norw. fær. ofta, aschwed. 
opt, opta, adán. vftæ, ofte; got. ufta, 
alts. ahd. ofto, ags. oft, afrís. ofta, ofte) 
1) húufig, oft: þrysvar brendo þrysvar 
borna (Gollveigo), opt, ósjaldan Vsp 21*, 
ill róþ hefr maþr opt þeget annars brjóstom 





801 ór 
ife es mér á, at værak enn komenn 
jtna ggrþom ór Hýr 107?; b) nach den 
verbis des fúhrens, sendens, brangens, 
%tehens, stossens tú. á.: blóþgan hugþak 
mæke borenn ór serk þínom Am 22'!'; 
drógo þeir (Hamþér ok Sgrle) ór skiþe 
skíþeísarn Hm 15!; alt veitk, Óþenn! 
hvar auga falt ( heimlich fortbrach- 
test'?) ór þeim enom mæra Mímes 
brunne Vsp 29?r; fórþom sjalfar setberg 
ór staþ Grté 11*; morg veitk mæte mér 
Bengen frá, es kalke sék ór kneom 
hrundet Hym 33?; þat's til kostar, ef 
koma mætteþ út ór óro glkjól hofe Hymn 
34?: leiddo landragno lýþar óneiser .. 
ór garþe Niflunga Akv 127; knáttu, móþogr! 
Manna valbráþer eta at glkrýsom ok ór 
Qnduge at senda Ákv 39“, hví's þór, 
stiller! stækt ór lande? HHv31?; ce) nach 
den verbis des losmachens, 
u. á.: (erfenyte) kannat firrask ór fiand- 
garþe Sg 26?; báþu guþin alla hluti gráta 
Baldr ór helju FM5!, sendu æsir .. 
$rindreka at biþja, at Baldr væri grátinn 
or helju FMö?Wr, (sendimenn) biþja 
hana (Þokk) gráta sem alt annat Baldr ór 
helju FM 5!?; (Guþrún) hrauzk ór skikkjo 
Am 46?; (Freyr) leyser ór hgptom 
hvern ls 37*; hverjan þær (meyjar Men- 
Blaþar) ór nauþom nema F) 40*; sngresk 
Tamlega Rýn ór hende gjalfrdýr konungs 
ÁR 1 313; nachgestellt: haufoþ þítt leystu 
heljo ór Rm 19; d) nach den rerbís des 
frabens, reissens, schneidens: (konor) ór 
dala djúpom grund of grófo Hrbl 45; 
Bekk Reginn at Fáfni ok skar hjarta ór 
honum Fn 30 yr 1, hjarta var skorit ór 
Harpa Dr 15, þeir ór Hogna hjarta skóro 
Od 263, hjarta .. ór brjóste skoret baldriþa 
Áku 227, skóro þeir hjarta Hjalla ór brjóste 
Ákv 233; skorþom vit skgrpom geirom 
blóþ ór benjom (rt 15%; hann (Atlc) mon 
ór Hogna hjarta slita (Gþr Il 32“; 
€) nach den verbis des brennens, tropfens, 
Vachsens u.ú.: þykkjomk ór augom eldr 
of brinna Þrk 27“, brann Brynhilds .. 
eldr ór augom Gþpr 125*; freyddi sveit- 
nn ór hjartanu Fmðl pr2; þær (hug- 
'únar) of hugþe Hróptr af þeim lege es 
leket hafþe ór hause Heiþdraupnes ok ór 
horne Hoddrofnes Sd 13*5; geirlaukr 
(srónn laukr) ór grase vaxenn Gpr 117? 
12. ;) nach den verbis des sprechens 


befrerens ' 


25 


80 


85 


50 


ór 802 
und fragens: Í rá árlega ór ulfiþe dgglingr 
at því díser suþrónar HHII7!; monk 
segja þér .. ór reiþo Hlrö!; sennom 
vit ór soþlom Hdl8!F;  g) nach ver- 
schiedenen anderen verbis: biþeþ (bragna) 
skjótlega til skipa ganga ok ór Brandeyjo 
búna verþa (,steh bereit %u machen 
von B. ausxulaufen') HHI23?; hinig 
(í Niflhel?) deyja ór heljo haler Vm 435; 
Óþenn ok Sága .. drekka .. ór gollnom 
kerom Grm 7*, drakk hann (Reginn) blóþ 
ór undinni Fox 30 pr2; kýsk þats vilk 
ór konungs garþe HHo 2*; (Guþrún) 
kumbl konunga ór kerom valþe Ghz 7?; 
vágom ór skóge þanns vildom syknan 
„kömpften aus dem walde heraus' (be- 
freiten aus der terbannung) Am 93?; 
nachgestellt: skaltu .. horfa heime ór 
Skm27?.  h) nach nommibus und no- 
mtnalen ausdricken: þrir kvýmo ór því 
liþe qflger ok ýstker æser at húse „dret 
asen aus diesem (götter-)geschlecht' (2) 
Vsp 17!, Freyjo .. Njarþar dóttor ór Noa- 
túnom Þrk 22*, meyjar ástom mona þér 
verþa, víse gestr! of varot, ef þú ór heime 
kant hverjom at segja alt þats viljak vita 
Alv 83 hvat kant segja nýra spjalla ór 
Nórege? HHv 31?, hon (Sigrdrifa) vissi 
tíþindi ór gllum heimum Sd 4 pr 12, brúþr 
ór steine! „frau dze tm felsen ahre twoh- 
nung hat' Hlr 3!, namk at heyra ór 
Hléseyjo, hvé þar af stríþom stienger 
mælto (der andzr. fragesatx vertritt her 
den objects-ace.) Od 283, halft gekk til 
heljar ór húse þino (,dte hálfte detner 
hausgenossen od. angehöragen') Am 91“; 
mit ellipse des nomens: seg mer (seal. 
tíþende) ór heljo, ek mon ór heimo 
Bdr 6?; 1) tm túibertr. stnne: vaknaþo 
vif ór svefne Grp 16?, (Atle) rakþesk ór 
svefne Am 85', ek vélta hann (Hlébarþ) 
ór vite „brachte thn durch st um sn 
verstand' Hrbl 60; nachgestellt: Sigvorþ 
vokþo svefne ór Ghv 43, þeir Sigverþ þinn 


ö svefne ór vakþo Hm 6?, ill róþ hefr maþr 


opt þeget annars brjóstom ór Hór 9“; 

2) bexeichnet es den stoff aus dem 
etv. gemaeht ist: þeir mannlikon morg 
of ggarþo dvergar ór jgrþo Vsp 10%k, 
heimska ór horskom ggrer holþa sunu sá 
enn mótke munr Hóv 93?, ór hans (Ymes) 
bróm ggrþo blíiþ regen miþgarþ manna 
sunom Grm 41', Gastropner heiter (garþr), 


803 óra 

en ek hann gorvan hefk ór Leirbrimes 
limom #) 127, var Gleipnir síþan gorr ór 
sex hlutum FMS, ór kattar dyn ok ór 
kono skegge, ór fisks anda ok ór fogla 
mjolk, ór bergs rótom ok ór bjarnar sinom, 
ór því vas hann Gleipner gorr FMS“, 
þann (sal á Hindarfjalle) hafa horsker 
haler of gorvan ór ódgskkom ógnar ljóma 
Fm 42%; ór Ymes holde vas jorþ of 
skopoþ, en ór beinom bjorg, himenn ór 
hause ens hrímkalda jotons, en ór sveita 
sær Vi 21'-%, ór Ymes holde vas jorþ of 
skopoþ, en ór sveita sér, bjorg ór beinom, 
baþmr ór háro, en ór hause himenn Gr 
40'-*, ór hans (Ymes) heila výro þau en 
harþmóþgo ský gll of skgpoþ Grm 41*; (goþ) 
of þat gættosk, hverr skylde dverga drótt 
of skepja ór Brimes blóþe ok ór Blaens 
leggjom Vsp 9%; ór tonnom tveggja þeira 
sló hann (slók) brjóstkringlor Vkv 26? 
38!; þá kná Vála vígbgnd snua .. ór 
þermom Vsp 35?H; þær (konor) ór sande 
síma undo Hrbldd; jatonn es ór steine 
vas hofoþet á Hrbl 34, þó mundak gefa 
þér (fjaþrham), þót være ór gollo, ok þó 
selja, at være ór silfre Prk.494, rond 
(skjaldar) vas ór golle HH I34?, hvor ero 
þeira (sverþa) hjalt ór golle Akv 7?, vas 
þeim (ásom) vætterges vant ór golle Vsp 83, 
salr ór golle Vsp 37?, ór augom jarkna- 
steina sendo hann (sendak) kunnegre kvón 
Níþaþar Vkv 253 373, brynjor ór golle 
Akv 7*; 

II. adv. 1) heraus: draup þar ór (ór 
eitrormi) eitr /s 65 pr 4, horsker hrafnar 
skolo þér á hým galga slíta sjóner ór 
Fy 45*, stóþ þar skjaldborg ok upp ór 
(„oben heraus') merki Sd4, ór es þar 
brunnet „da úst etiw. herausgebrannt' (da 
tst eine licke enltstanden) Am 50!, skereþ 
ór (ór Ilggna) hjarta Am 55?; 2) daraus: 
svá óx ung ór (ór eitrdropom) varþ jgtonn 
Vm 31? 

*óra (rþ; nor20. aschwed. ora) veran- 
lassung xum streit suchen, hadern: prs. 
end. sg. 3. órer gestr viþ gest Hór 32 
(Rrchert s. ö fg.). 

Ó-reiþr, adj. nacht Áornig, malde, 
gniidig: nm. pl. dat. óreiþom augom liteþ 
okt þinig Sd 23. 

orka (aþ; „or. fær. aschwed. orka, 
adíin. orkc) 1) ett. (til ehs) se stande 
au bringen suchen, etw. planen, auf etu. 


ormr 804 
stnnen : tnf. hér skyle enge gþrom granda, 
til bols bua nó til bana orka Grt 6?; 
2) von jmd (á ehn) etw. (ehs od. til ehs) 
verlangen: inf. á skip skal skriþar orka, 

5 en á skjold til hlifar, mæko hoggs, en 
mey til kossa ýv 81?. 

orm=beþr, m. „seklangenlager': sg. 
gen. vit í hall hunskrar þjóþar eld á jafre 
ormbeþs litom „das fewer des schlangen- 

10 lagers', d.1. gold þr 1245. 

orm-garþr, „2. (adán. orme-gárd; ags. 
wyrm-geard) sehlangenhof, *winger in 
dem sehlangen gehalten, terden: sg. nom. 
nú's sá ormgarþr ykr of folgenn Ake 17'; 

15 cc. mont í angan ormgarþ lageþr Sg 58?, 

(var) Gunnarr settr í ormgarþ Dr 15, þeir 

ór Hogna hjarta skýro, en í ormgarþ annan 

lagþo Od 26%, Atla sjalfan léter þú í orm- 

garþ koma Akv 17?. 
ormr, m. (nor. adán. orm, fær. 

otmur, asekwed. ormber; got. wauúrms. 

ags. wyrm, weorm, alfs. ahd. wurm, afris. 
worm) schlange: sg. nom. ormr (jgrmon- 
gandr) knýr unner Fep 50? matr sé þér 

25 leiþare an manne hveim enn fráne ormr 
meþ firom Skm 274, liggr meþ eggjo 
(sverþs) ormr dreyrfaeþr HHo 93, fee ok 
fjyrve róþe sá enn fráne ormr (Fúfner). 
nema þú frýþer mér hvats hugar Forn 30%; 

30 Zoc. enn fráne ormr! (Fáfner) Fo 19'; 
gen. orms (d. 2. jarmongands) einbane 
(Þórr) Hym 23?, Fáfnir lá á Gnitaheifsi 
ok var í orms líki fm If pr 2, afle minor 
attak viþ orms (Fáfnes) megen Fm 269 = 

35 dat. gengr Oþens sunr (Þórr) orme ( Jrna — 
ongande) móta Vsp 55*, ise einnætton - 
orme hringlegnom .. verþet maþr sv æð 
tryggr at þesso true Hýv 85? ámon er<— 
augo orme þeim enom frána (Vólundææ 

ao Vkv 18!, Sigorþr vá at orme (Fáfne .. 
FH3?, ace. dró djarflega dáþrakr Þórr 
orm eitrfaan (jgrmongand) upp at borð 
Hym 24?, mont einn vega orn enn frán 
(Fáfne) Grp 11', sumer ulf sviþo, same“ 

45 orm sniþo Brd!; pl. nom. ormar fleir? 
liggja und asko Yggdrasels an of hvege? 
hverr ósviþra apa Grm 3:4', gyrvan hugþals 
þer galga, genger at hanga, æte þik orma“ 
Am 21?, sá (harmr vas) grimmastr, es 

50 Gunnare fráner ormar til fjors skriþo Gher 
17*; gen. sá's undenn salr (á Nástrondo?) 
orma hryggjom Vsp 38“; dat. lifandæ 
gram (Gunnar) lagþe í garþ þanns skriþenrs 


20 


805 orrosta 


vas, skatna menge, innan ormom Ákv 34, 
bjóþeþ tilormom Am 55!; ace. (trollkona) 
reiþ vargi ok hafþi orma at taumum 
HHr 30 pr 8, (mit suffig. art.) hann 
(Gunnarr) sló hgrpu ok svæfþi ormana 5 
Dr 16. 
Composita: orm -beþr, orm - garþr; 
blóþ- ormr, eitr-ormr, miþgarþs-ormr. 
orrosta, /. (fær. órusta, orrusta, aschared. 
oresta, orásta) sehlaeht: sg. nom. þar var 10 
orrosta mikil HHv Söpr1 HI II 16 pr 14; 
gen. þat kann ek et ellifta, ef ek skal til 
orrosto leiþa langvine Hór 156!; dat. 
upp líta skalattu í orrosto Hýr 128", Sig- 
mundr konungr fell í orrostu fyr Hund- 
ings sonum Sf 28, (Úþinn) kvaþ hana 
(Sigrdrifu) aldri skyldu síþan sigr vega í 
orrostu Sd 4 pr 9, (mit suffig. art.) Sigr- 
drifa feldi Hjálmgunnar í orrostunni Sd 4 
pr“; ace. Sigurþr átti orrostu mikla viþ 24 
Lyngva Hundingsson Rm 25 pr 1, eptir 
orrostu kvaþ Reginn fn 2öpr2; pl. dat. 
(Sráva) hlífþi honum (Helga) opt síþan í 
orrostum HHv 9 prð. 
orþ, 2. (norw. adan. ord, fær. orð, 25 
aseltced. orþ; got. waúrd, alls. ags. afris. 
Word, ahd. wort) Í) wort, rede: sy. nom. 
rþ mér af orþe orþs leitaþe Fýv 1413 
(s. sp. 16 '%), fær mér ekka vrþ þats mælter 
Grp20!; gen. orþs Hýv 141? (s. o.), orþs 3 
Þykker cnn vant ykro hvóroge Hm 93; dat. 
orþe Hýo 141? (s.o.), hvat's þat manna, es 
1 mínom sal verpomk orþe á? Von 7?, ása 
ok alfa es hér inno ero mange's þér í 
Orþe vinr Ls 2*, Urþar orþe viþr enge 35 
Maþr Fy 473 þagþo aller viþ því orþe 
Br 15! Sg 491, grátande Grímhildr greip 
Viþ orþe es burom sínom bglva vætte 
Gr 1133!, Glaumvgr (Bera) kvaþ at orþe 
Ám 29! 31!, ef þú eykr orþe, lt mont 
ér lengja Amðr'; ace. karl orþ of 
kvaþ Hym 33?, (ambátt) orþ of fann viþ 
Ítons mále Érk 26! 282, mælto Minis 
hotoþ fróþlekt et fyrsta orþ Sd 14*, orþ 
Mmæltak nú, iþromk epter þess Sg 7'!, 15 
horskrýdd kona (Brynhildr) .. orþ viþr of 
kvaþ $g50?, nam at mæla mær fjorsjúka 
(Borgný), svát hón etke kvaþ orþ ot fyrra 
Odt 7*, hann kvaþ etkc orþ et fyrra Grt 7?, 
orþ kvaþ þá Vinge þats betr án være 60 
Ám 35“, orþ kvaþ hitt Hoguo Am37', 
óþer þá urþo es þat orþ heyrþo Am 42', 
bergrisa brúþr orþ of kvaþ Grt 24!; 


þm 
Gt 


— 


- 


sé 
= 


æ 
- 


orþ 806 


pl. nom. á gengosk eiþar, orþ ok sóro 
sp 267, opt ór skgrpom belg skilen orþ 
koma Hýr 1338, þat var trúa þeira í 
forneskju, at orþ feigs manns mætti mikit, 
ef hann bglvaþi óvin sínum meþ nafni 
Fm 1 pr2; gen. otþa þeira, es maþr 
gþrom seger, opt hann gjald of getr Hýv 
65, illra orþa eromk ón at ykrom svne 
Skm 21, hann (Þórr) þat orþa alz fyrst of 
kvaþ Prk 21 3? 85 117, hón (Guþrún, 
Odrún) þat orþa alz fyrst of kvaþ Br 6? 
Od 35, þege þú, Þórr! þeira orþa Þrk17, 
þege þú, þjóþleiþ! þeira orþa G}r 1233, 
ósaþra orþa, hverrs á annan lýgr, oflenge 
leiþa limar Æm 4, lag heyrþe (Guþrún) 
orþa Am 3?; dat. meyjar orþom skyle 
mange trua Hgv S3', mergom orþom 
mæltak í minn frama í Suttungs sglom 
Hóv 103, orþom skipta þú skalt aldrogc 
viþ ósvinna apa Hýv 121}, þrimr orþom 
senna skalattu þér viþ verra mann Hýe 
124*, þe þér duge, hvars þú skalt, Alda- 
faþer! orþom mæla joton Fim 4, þann 
(galdr) gelk þér enn nionda, ef þú viþ 
enn nadgofga orþom skipter joton Gg 14}, 
þar vas sundvgrþr sás svara kunne ok viþ 
gþlinga orþom skipta AH 134), ykrs 
(þér's), Sinfjatle! sémra miklo, gunne at 
heyja ok glaþa grno, an ónýtom orþom 
at bregþask (bregþa) {lf 1473 11963, þú 
mont maþr vesa .. itr álite ok í orþom 
spakr Grp í}, hver gjald faa gumna synor, 
cf þeir hgggvask orþom á? Rm 3*, urposk 
á orþom aller senn reiþer Aw 40'!, hvatte 
at vigo grimmom orþom Guþrún suno 
Ghv l'; ace. ofarla bita ek sá einom 
hal orþ illrar kono Fgo 17", arnar orþ 
hann (Ratatoskr) skal ofan bera ok segja 
Niþhgggve niþr Grm 324, hvar namtu 
þesse en hnófelego orþ, es ek heyrþa 
aldre in hnófelegre? MHrbl 111, (valva) 
nauþog reis, nás orþ of kvaþ Bdr 4*, ber 
minnesgl minom gelte, svát gll mune orþ 
at tína Hdl-46?, móþor orþ ber þú, mogr! 
heþan ok lát þér í brjóste bua Gg16', 
iþgnóga heill skaltu of aldr hafa, meþan 
þú min orþ of mant (Gg 16}, (Regenn) 
berr af reiþe rong orþ saman Fm 333, 
ósviþr maþr lætr opt kveþeu verre orþ 
an vite Sd 2.4%, (Guþrún) sendi meþ rúnum 
orþ, at þeir (bræþr) skyldu eigi koma 
Dr 8, ór est, Odrún! ok grvita, es mer 
af fáre flest orþ of kvazt Od 10'; 2) ruf, 


807 orþ- bægenn 

riikhmende anerkennung: sg. ace. vats es 
þerf þeims til verþar kamr, þerro ok þjóþ- 
laþar, góþs of áþes ef sér geta mætte orþ 
(orþs R), ok endrþogo Hóv 4* (vgl. Etríkr 
Magnússon, Cambridge phil. soe. proc. 
1887 s.1f). 

Compostta : orþ - bægenn, orþ-heill, orþ - 
kringe, orþ-speke, orþ-stafr, orþs- 
tirr; ámæles-orþ, ban-orþ, gjaf- orþ, 
sómþar - orþ. 

*orþ- bæégenn, ad. xum wortstreit ge- 
neigt, xanksichtig: m. sg. nom. gnn fekk 
jatne (Æge) orþbægenn halr (Þórr) Hym 3". 

orþ heill, f. dze einem wunsche oder 
fluehe innewohnende xauberkraft: sg. 
nom. orþheill þín skal sngo ráþa „dein 
böser wunsch soll nekt in erftillung 
gehn' Hdlöl'. 

*orþ-kringe, /. (vgl. fær. orð - kringur, 
adán. ord-kreng „gewandt tm reden') 
x„ungenfertigkeit: sg. nom. orþkringe þin 
mon þér illa koma, ef ek ræþ á vág at 
vaþa Hröl 118. 

orþogr, adj. (aschwed. ordhoghor; vgl. 
ags. wordig) wortreich, gesehwátxig: m. 
sg. dat. opt ór belg orþgom (ór þeim belg R) 
ball ráþ koma Hm 27?. 

orþ=speke, f. gabe weise und ver- 
stöndig xu reden: sg. gen. fór þá Óþenn 
at freista orþspeke þess ens alsvinna jotons 
Vm 5!; ace. nú ek viþ Úþen deildak 
mína orþspeke Vm 55. 

*orþ-stafr, m. schriftxeichen, rune: 
pl. acc. (Kostbera) inte orþstafe at elde 
ljósom Ám 9?. 

orþs=tírr, m. guter ruf, ruhm: sq. 
nom. ortþstirr deyr aldrege hveims sér 
góþan getr Hóv 76. 

Ó=sáenn, part. prt. (ags. un-sáwen) 
ungestiit: m. pl. nom. mono ósánor akrar 
vaxa Vsp 62!. 

ó=saþr, ad). (aschwed. o-sander, adán. 
u-sandær, u-sand; ags. un-sóð) unwahr: 
n. sg. dat. fátt mant, fylker! fornra spjalla, 
es gþlingom ósgnno bregþr HH I37'*; 
pl. gen. ósaþra orþa hverrs á annan lýgr 
oflenge leiþa limar Jen 4?. 

*ó=sendr, part. prt. nicht geopfert (El). 
Falk, Ark. 5, 111): n. sg. nom. betra es 
ósent an só ofsoet Hóv 145?. 

ó-sjaldan, adv. nicht selten, háufig: í 
hallo Hárs hána (Gollveigo) brendo, þrysvar 
brendo þrysvar borna, opt ósjaldan Vsp 21“. 


10 


ó-spiltr 


ósk, f. (aschwed. osk in: oska - ba 
dán. goske, n.; ags. wýsc, akd. wui 
wunsch, erwiinsehter gegenstanc 
óska-byrr, ósk-mær, ósk- mogr. 

*óska-byrr, m. erwiinschter, gúi 
wind: sg. nom. skríþea þat skip, 
þér skríþe, þót óskabyrr epter 
HHII30?. 

ósk -mær, f. „vunsehmidchen 
kiire (Myth.“ 347): sg. ace. hana 
hilde) kvaþ (Buþle) óskmey verþa 
Od 15?. 

ósk-mogr, m. „wunschsohn', a 
sohn (anders H). Falk, Ark. 5, 1i 


15 gen. biþk þik, Brage! barna sifjar ( 


allra óskmaga, at þú Loka kveþer 

stofom Æges hgllo í Ls 16?. 
ó-skorenn, part. prt. (fær. ó- 

aschiæed. v-skurin; ags. un -8core 


20 geschnitten: n. sg. nom. ax óskor 


öl 


30 


11 23. 

ó=skop, n. pl. (ogl. norw. u-sl 
„missgestalt') ungehörigkeit, un 
lichkeit: nom. alt ero óskgp, nem 
vite slíkan lgst saman Hóv 973. 

ó-smár, adj. nirht gering, bed 
f.pl.ace. buþo þeir (Gjúkungar) Atl: 
rauþa ok bróþr minom bótr ósmaar 

ó-snjallr, ad). (aschwed. ó-s 
mutlos, feig: m. sg. nom. ósnjall 
hyggsk mono ey lifa, ef hann 
varask Hóv 16!, ósnjallr maþr ugg 
vetna Hór 48?. 

ó-snotr, ad). (ags. un-snotor) : 
unverstándig, törtchl: m. sg. nom 
maþr hyggr sér alla vesa viþhlæjen 
Hóv 24! 25!, ósnotr maþr þykkesk ; 
ef hann á sér í vQ vero Hýr 26', 
maþr, es meþ alder komr, þat's 
hann þege Hýv 27!', Ósnotr m: 
eignask getr fé eþa fljóþs munugþ. 
aþr hónom þroask, en manvit 
Hóv 79', ása ok alfa ek kann all 
fár kann ósnotr svá Hóo 159“; 
fimbolfambe heiter sás fátt kann sey 
es ósnotrs aþal Hóv 1029. 

*ó=sorg, f. kummæerlosigkett: 
(nátt kalla) ósorg jotnar Alr 309e 

ó-spiltr, part. prt. (noruw. v 
aschwed. ó-spilter) unversehrt, 
dorben : f. pl. ace. þat ero .. mætar 
rúnar, hveims þær kná óviltar ok 
sér at heillom hafa Sd 19“. 


809 óss 

óss. m. (nor. os, m., asehwed. os, n.) 
mindung; in: ár-óss. 

OSSAr, OSSOM, 8. VÁrT. 

ó-sviþr, adj. unklug, töricht: m. sg. 
mom. ósviþr maþr kaun ævage síns of mál 
maga Hóýv 213, ósviþr maþr vaker of allar 
nætr ok hyggr at hvivæétna Hýv 23', 
mjok 's (Sigvgrþr) ósviþr, ef hann enn 
sparer fianda enn folkskaa Fm 37', ósviþr 
maþr lætr opt kveþen verre orþ an vite 
Sd 243; gen. norna dóm þú mont fyr 
nesjom hafa ok grlog ósvinz apa Fm 11?; 
pi. gen. ormar fleire liggja und aske Ygg- 
drasels, an of hygge hverr ósviþra apa 
Grm 34?; acc. orþom skipta þú skalt 
aldrege viþ ósvinna apa Hóv 121}. 

ó-sýnn, ad). (norw. u-synt, n. „un- 
klar") ungewiss, unsicher: n. sg. nom. 
ósýnt es, hvar at apne kamr Rm 259. 

ó=sótt, f. michteinwilligung: sg. dat. 
at ósýtt minne ( ohne meine einwilligung ') 
Skaltu þat unga man hafa Alv 6?. 

*ó-teitr, adj. unfroh, múrrtsch: m. sq. 
mom. óteitr jotonn (Hymer) Hym 26?. 

ó-tíþr, adj. (vgl. ags. un-tidlic, ahd. 
un-zitlich) ungewohnt: n. sg. nom. þó's 
hgnom (Þóre) ótítt viþ jatons brúþer „hat 
mNteht gerne Áu schaffen mit .. Hdldt. 

otr, m. (norw. aschwed. oter, adán. 
Odder; ags. otor, ahd. ottar) fischotter: 
8g. gen. Otr hét bróþir várr .. er opt fór í 
forsinn í otrs líki Rm Il; dat. (mit suf. 
art.) æsir .. flógu belg af otrinum Jo 14. 
— Als mánnl. eigenname Rm 10. 9 pr 1. 

Composstum: otr- belgr. - 

ó-trauþr, ad). nicht trige, letcht berett 
íta etiw. (ehs): m. pl. nom. ek hins get, ef 
it Gymer finnesk vígs ótrauþer, at ykr 
þe vega Skm 24}. 

otr-belgr, m. otterbalg, fell von einem 
Rschotter: sg. ace. (mit suffig. art.) vér 
"e logþum þeim (ásunum) fjorlausn, at 
Íylla otrbelginn meþ gulli Rm 16, æsir .. 
tráþu upp otrbelginn ok reistu á fætr 
Rm 5 pr 1. 
„ ótta, /. (norw. aschwed. otta, fær. 
Otta, adán. otte; got. úhtwö, alts. úhta, 
aga. úhte? úhta?, ahd. úhta, uohta) der 
letxte teil der nacht vor dem eintritt 
der morgendámmerung: sg. ace. morgen 
Mest výgo (Gjúkungar), uns miþjan dag 
ídde, ótto alla ok gndurþan dag 
Ám 49? 


þ= 
o 


lö 


20 


80 


85 


40 


b{ 


-— 


óþal 810 

óÓ-varr, ad). (norw. u- var, fær. ó-varur, 
aschwed. o- var; ags. un- wær) wnvorsich- 
tig: m. sg. nom. óvarr hafþe Atle óþan sik 
drukket Akv 43!. 

Ó=vlle, m. (norw. u-vilje, aschwed. 
o- vili; alts. un - willeo, ags. un - willa, ahd. 
un-willo) freudloszgkeit, elend: sg. gen. 
hón (Brynhildr) 's $ boren óvilja til Sg 45 %. 

ó-viltr, part. prt. unverfálseht: f. pl. 
acc. (megenrúnar) óviltar ok óspiltar Sd 199. 

ó-vinr, m. (norw. adán. u-vin, fær. 
ó-vinur, aschwed. o-vin; ags. un- wine) 
feind: sg. gen. óvinar síns skyle enge 
maþr vinar vinr vesa Hóv43?; dat. þat 
var trúa þeira í forneskju, at orþ feigs 
manns mætti mikit, ef hann bglvaþi óvin 
sínum meþ nafni #ml pr3; pl.nom. 
óvist es at vita, hvar óviner sitja á flete 
fyrer Hóv 1“. 

ó-viss, ad). (norw. u-viss, fær. ó- vist, 
n. adj., aschwed. o-vis, dán. u- vis; got. 
un-wis, vgl. ahd. un-gawis) wngewiss: 
n. sg.nom. óvist es at vita, hvar óviner 
sitja á flete fyrer Hýv 1*, óvist es at vita, 
nær verþr á vegom úte geirs of þyrf guma 
Hóv 383, úvist es hvar at apne kamr 
Rm 253E, þat's óvist at vita .. hverr es 
óblauþastr alenn Fm 24!. 

Ó=væégenn, adj. nicht ur nachgibig- 
keit geneigt, trotxig, eagenwillig: n. pl. 
nom. þriu vgrom systken, þóttom óvægen 
Am 92'. 

oxe, uxe, m. (norw. ukse, fær. oxi, 
aschwed. adán. oxe; got. aúhsa, als. ahd. 
ohso, ags. afrts. oxa) mánnl. rind, stter, 
ochse: sg. nom. uxe .. alsvartr Hym 19?; 
gen. ognde á gngol .. orms einbane (Þórr) 
uxa hgfþe Hym 23?; dat. þess vænter 
mik, at þér myne ggn af uxa auþfeng 
vesa Hym1St; ace. einn át (Þórr) oxa, 
átta laxa Þrk 24*, pl. nom. gxn alsvarter 
Þrk 23?; gen. gamalla sxna ngfn hefk 
gorla freget FM 117; dat. opt's þat fyr 
axnom, es grno dreymer Am 19?; ace.át 
Sifjar verr .. einn meþ gllo yxn tvá Hymes 
Hym 15*, gxn nam (Karl) at temja 22 ?. 

Composttum : oxna- heite. 

óþal, =. (norw. addin. odel, fær. óðal, 
aschwed. oþol; alts. öðil, ags. éðel, afras. 
ethel, ahd. uodal) ererbtes besttrtum, erb- 
gut: sg. ace. á Danr ok Danpr dýrar haller, 
óþra óþal an ér hafeþ (6 49?. 

Compostta: óþal-torfa, óþal- vgllr. 


811 óþal- torfa ragT 


óþal-torfa, f. (vgl. ags. éðel-turf) er- — ace. þurs rístk þér ok þria stafe 
erbter landbesitx: sg. gen. hana (Guþrúno) óþe ok óþola Skm 37. 
mono hefja hývar býror til Jónakrs óþal- 1. óþr, m. (ags. wód, ahd. 
torfo Sg 61“. 1) erregtheit, wildheit; 2) gets 
*óþal-vgllr, „. dass. pl. ace. þann (sun) 6 samkett, vernunft (de sjæleei 
baþ (Rígr) eignask óþalvallo, óþalvallo, — ædmærke mennesket fremfor dy 
aldnar bygþer Æþ 36**. Efterl. skr. 1, 187): sg. ace. qnd 
ó = þarfr, adj. (asehwed. ó-þarver; —(Askr ok Embla), óþ né hafþo 
ags. un- þearf) J) unniitx: n. pl. nom. gnd gaf Oþenn. óþ gaf Hóner Vs 
nú 'ro Hýva mól kveþen hgllo í, allþorf 10 Als mánnl. eigenname Vsp 25 
ýta sunom, óþerf jotna sunom Hóv 137?; Compositum : óþ- fúss. 
2) sehidlich: n. sg. ace. (adv.) Jyrmonrekr 2. óþr, adj. (norw. adíin. sehi 
óþarft (aum schaden, xum verderben') od, fær. óður; got. wöþs, ags. v 


lifer Sg 63 ?. wuot) 7) wild, heftig: m.ag.a 

ó=þekr, adj. (norw. u-tekk, aschwed. 15 friþr kvenna .. sem .. í byr ól 
ó-thákker)  wtderwiirtig: Om. sg. acc. — stjórnlauso Hóv S9!; f. pl. nom. 
Loka óþekkjan Vsp 35? (vgl. aber auch Helge hrædda gorva fiandr sín: 
á - þekr). frændr þeira, sem fyr ulfe óþ 


óþ-fúss, adj. heftig verlangend, be- geitr af fjalle HH 1II36%; n 
gterig: f. sg. nom. át (svaf) vætr Freyja % veþr mon þar vaxa, verþa ótt 
átta nóttom, svá vas óþfús í jgtonheima Aml“'; 2) xornig: m. pl. nom 
Þr 264 284. urþo (Húnar) es þat orþ heyrþo 

ó-þole, m. (vgl. norw. u-tol, n., fær. 3) snnlos: m.sg. ace. óvarr hi 
ó-tol, n., ó-tolni, f, aschwed. o-thol, m.) — óþan sik drukket Akv 43! 
ungeduld: sg. nom. tópe ok ópe, tjgsoll %  *ó=grr, adj. langsam: n. sg. a 
ok óþole, vaxe þér tór meþ trega Skm 292; — ógrt mæélek Sgó6l!. 


P. 

penningr, =. (norw. pening, fær. gorþi illa, er hann lét pína hann ; 
peningur, aschwed. pánninger, adáin. Grm 34; prt. and. sg. 3. hann | 
penning; alts. pendinc, ags. pending, pen- — píndi þenna maun saklausan Gr. 
ning, afrís. panning, penning, ahd. pfen- 30  plógr, mn. (norw. adán. plog, fí 
ting, pfenning) miimxe, pfennig: sg. ace. — f.m., tsehed. plogher; ags. pló 
olu né penning hafþer þú þess aidroge  plöch, ald. pfluog) pflug: sg. a 
vanréttes, vesall! ls (03. nam) karta at gorva ok keyra plóg 

pína (nd, aþ; nor. aschwed. pina, fær. prúþr, ad). (norw. adán. pr 
pína, addn. pine; ags. pínan, afrís. pingia, 35 prúður, aschwed. prudher; ags. pt 
ahd. pinön, phinön) petnigen, martern: — lich, práchtig: n. pl. nom. þar : 


tnf. konungr lét hann (Grimni) pína til ór Stafusnese beit prúþ (hans út 
sagna Grm 29, (Agnarr) sagþi, at konungr ok buen golle FIIf124*. 


R. 


ráf, nm. (norw. raav; cgl. ahd. rtáfo) ragr, adj. (durel metathesis er 
dach: sg. aee. (mit suffiy. art.) stóllinn 40 aus argr. s. d.; aschwed. ragher) : 
fór undir honum (Þóri) upp undir ráfit — lich, sweibiseh; insbes. bexeichn 
FM6'*, Þórr stingr þá stafnum Gríþar-  jenigen, der stek su teiderna 
veli upp undir ráfit FM 67. — Vgl.  unxucht gebrauchen lásst: m. 
ræfr. undr's, at ýss ragr es hér inn of 


813 rakka - hjortr 
ok hefr sá born of boret Ls 33?; voc. (sw.) 
Hárbarþr enn rage! Hrbl SI. 128; f.sq. 
voc. þege þú, rog vætr! Ls ö7!59! 61' 63'. 
*rakka-hjortr, m. „hirsch des mast- 
ringes', poet. bexetchnung des schiffes 
(od. des mastes? vgl. Bugge, Helgedagt. 115 
anm. 3): m. pl. nom. snuask atsandesnæfger 
kjólar, rakkahirter ok rár langar HHI5I?. 
rakke, m. (norw. asehwed. rakke, fær. 
rakki, adán. rakki, rakke; ags. racca) 
1) hund: pl. nom. rakkar þar rinna, ráþask 
mjok geyja Am 23!; 2) um den mast 
gelegter ring (aus ketten oder tawwerk), 
an dem die rahe befestagt st, rack. 
Composttum (2): rakka -hjortr. 
*rakk-látr, ad. von kúihner handlungs- 
tcetse, entschlussen, mutig: m. pl. dat. 
rekkom rakklýtom (Húnom) Am 61?. 
rakr, adj. (norw. fær. sehwed. rak, 
adíin. rank; ags. ranc) gerade, aufrecht, 
hoch aufgerichtet, daher auch selbst- 
bewusst, kiihn, unerschrocken; in: rakk- 
látr, dáþ- rakr. 
ramlega, adc. kröftig: sngresk ramlega 
Rún ór hende gjalfrdýr konungs at Gnipa- 
lunde HHI31?, fló til Gotþorms Grams 
Tamlega kynbirt ísarn ór konungs henda Sg 
223, mól míns fgþor mær ramlega Grt 21 !. 
Famm=aukenn, adj. mat ungewölnl. 
Stöirke ausgeristet: m. sg. nom. varþ einn 
(Heimdallr) borenn í árdaga rammaukenn 
Mjok ragna kindar Hdl 37?. 
*ramm-hugaþr, ad). seelenstark: m. sg. 
Mom. svá sló (Guþrún) sváran sínar hendr, 
at rammhugaþr (Sigverþr) reis upp viþ 
beþ Sg 25?. 
rFammr, ad).(nor20. adin. ram, fær. ramur, 
Aschwed. ramber) stark, kráftig, máich- 
tig, gewaltig: m. sg. voc. (sw.) eun ramme 
Ormr! Fm IgIR; acc. (Hymer) kvaþat 
hann ramman, þót roa kynne kroptor- 
Egan, nema kalk bryte Hymn 29, ramman 
ok roskvan Ríg RPI*; mn. sg. mom. ramt 
Es þat tró es ríþa skal gllom at uploke 
ðv 135!'; ace. (ado.) ríkt gól Odrún, 
ramt sól Odrún bitra galdra at Borgnýjo 
Öd gs. pl. nom. rgmm ero róg of risen 
Sd 374; ace. fram sék lengra winb ragna 
rok rgmm  sigtiva Vsp 44* 49! $ðt; 
Compar. m. sg. nom. einn rammare hugþ- 
mk ek gllom vesa For 16}. 
Composita:  ramm - aukenn, 
hugaþr; jafna -rammir. 


ramm - 


20 


25 


30 


3ð 


= 
= 


ER 
t 


ö€ 


v—. 


rate 814 

rán, n. (n0rw. aschwed. adáin. ran, fær. 
rán; egl. ahd. bi-rahanen?) raub; an: 
ráns - maþr. 

rangt, ad). (álter vrangr; norw. vrang, 
rang, fær. rangur, sehwed. vráng, dáin. 
vrang; ags. wWrang, n. „unrecht', ahd. 
rank, adj.) unrtehtig, verkehrt, falsch, 
schtef: n. sg. nom. skór es skapaþr illa 
eþa skapt sé rangt, þá's þer bols of beþet 
Hóv 1259; pl. acc. (Regenn) berr af reiþe 
rong orþ saman Fm 333 (s. sp. 97'%). 

rann, 72. (70r20. ran(n) 27: ran-saka, 
ran-sakning, fær. rann, aschaæed. ran(n) 
im: ran-sak, ran-saka a. a., adíin. rann, 
rand 2n: ran-sakæ, rand-sage, ran -sak, 
rand-sagelse; got. razn, ags. ærn) haus: 
sg. mom. skyptom es rann (Óþens) rept 
Grim 93; dat. varþr goþa drekr í væro 
ranne glaþr eun góþa mjgþ Grm 13}, 
styrr varþ í ranne Hm24!; pl. gen. 
ranna þeira es ek rept vita mins veitk 
mest magar (Þórs) Grm 243, vitja várra 
ranna Hlirl*kF; dat. hvat's þat hlymja, 
es ek heyr til ossom rgnnom i? Skm 14?. 

Composita - auþ-rann, bol-rann, mjaþ- 

rann. 

ráns-maþr, 72. (fær. ráns - maður, adán. 
rans-mand) rðuber: sg.mnom. þá var ok 
engi þjófr né ránsmaþr, svá at gullhringr 
einn lá þrjá vetr viþ þjóþveg á Jalangrs- 
heiþi Grt 12. 

rapér, m. (norw. adán. raft, vgl. ags. 
ræfter) 7) dachsparren: pl. ace. (mit suf. 
art.) hann (Þórr) stakk Gríþarveli upp 
í raptana FM 6'"Wr; 32) pl. raptar 
die nach art der sparren 1n einem 
spttxenwinkelxusammenlaufenden setten- 
hölxer der harfe (?): mom. raptar sundr 
brusto Am 62!. 

rár, adj., áller hrár, s. d. 

1. rata (aþ), álter hrata, s. d. 

2. rata (aþ; álter vrata, got. wratön) 
umherwandern: prs. ind. sg. 3. vits es 
þerf þeims víþa ratar Hývó!', sá einn 
veit es víþa ratar ok hefr fjalþ of faret, 
hverjo geþe stýrer gumna hverr Hýo 18!; 
pl. 3. segþu mér þat, Fjolsviþr! .. hvat 
þeir garmar heita, es gifrer rata ggrþom 
fyr .. £#J 195; part. pré.n. sg. ace. Ving- 
þórr ek heite, ek hef viþa ratat Alv6'!. 

*rnte, m. bohrer: sg. gen. rata munn 
létomk rúms of fá ok of grjót gnaga 
Hóv 104". 


815 raufa 

raufa (aþ; got. raubön zm: bi-raubón, 
alts. röbön, ags. réafian, ahd. roubön) 
durchbohren: prt. ind. sg. 2. kvámo þer 
ógagn gll at hende, þás bróþr þinom 
brjóst raufaþer HH I 43*. 

raun, /. (aschtwed. rön) erfahrung: pl. 
ace. þess lét (Brynhildr) harþar hefnder 
verþa, svát ver gll hgfom árnar rauner 
(„te twir es xur genúige erfahren haben ') 
Od18?;  sg.gen. (ado.) raunar wte de 
erfahrung lehrte, tatstichlich: þar var 
Loki raunar FM5'. 

rauþr, ad) (norw. raud, fær. reyður, 
asehwed. röþer, adán. roth, rod; got. 
rauþs, alfs. ród, ags. réad, afræs. rád, 
ahd. röt) rot: m. sg. dat. (ulfr) rýþr ragna 
sjat rauþom dreyra Vsp 41?, (Sinfjatle) 
slang upp viþ rg rauþom skilde HHI34'?, 
hár fannk heiþingja vriþet í hring rauþom 
ÁAkv 8%, (sw.) Svan enom rauþa Hdl 12“; 
ace. kona sveip ripto rauþan ok rjóþan 
(Karl) Ró21'; pl. nom. rauþer baugar 


HH158?; dat. skjoldom .. rauþom ok 
hvítom Hlr 9?, hringom rauþom Akr 42?, 
rauþom hringom Grt 20'; ace. hringa 


rauþa Þrk 293 Rm 15* Gþr 11 263, bauga 
rauþa Vkv 197 HHII34' Fm 40! Sga39ð 
Od 19? 24!', loþa rauþa Gþr II 20'; 
f- pl. ace. rander rauþar Qþr I116'; n. sg. 
nom. gull (goll) rautt FM 7* Vkvalt; 
dat. rauþu gulli (rauþo golle) Rm 17. 9', 
golle rauþo Od 1-4?; ace. goll rautt Vkv 7}. 

Composita: fagr-rauþr, glóþ-rauþr, 

sót-rauþr, val- rauþr. 

ráþ, n. (norze. raad, fær. ráð, asehtced. 
raþ, adán. raþ, rád, alts. rád, ags. rád, 
afris. réd, ahd. rát) 1) rat, ratschlag: 
sg. nom. ráþs þér ráþet Fm 21'; dat. 
mæler þú at munz ráþe Hrbl 124; acc. 
ráþ monk þér nú ráþa Hrðl 131, ræþk þér 
nú. Sigvgrþr! en þú ráþ nemer Fm 20'; 
pl. nom. frá veom minom ok vgngom 
skolo þér æ kgld rýþ koma Lsó1*, kgld 
eromk róþ þin Vkv 333, hana (Svanhilde) 
mono bita Bikka rgþ Sg 63', opt ór belg 
orþgom byll róþ koma Hm 273; gen. 
leitaþi Reginn ráþa viþ Lyngheiþi Jém 11 
prð, sómre være syster ykkor frumver 
sínom at fylgja dauþom, ef henne gæfe 
góþra ráþa Sg 60? (das hal. ráþ 1st me- 
tráseh unmöglich); dat. nó of rtýþom 
þegþo Hóva hyllo at HMýr 1105; ace. ill 
rýþ hefr maþr opt þeget annars brjóstom 


10 


2 


2 


35 


40 


50 


ráþa 


ór Hýv 93, rúþomk þér, Lodfáfner! 
rúþ nemer! njóta mondu, ef þú ner 
mono góþ, ef þú getr Hýv 111' 112 
115! 116! 118! 119! 1201 12! 124 
126' 127! 128! 129! 130! 131 
134! 136!', karl fóstraþi Geirrgþ ol 
honum ráþ Grm í. Rigr kunne þe 
at segja Mó3' ö! I7! 19! 29 
vilkak reiþe ríks þjóþkonungs, góþ 
heldr Gripes þiggja Grp 267, (Gr 
ríkre róþ sagþe Am 62“; 2) ents 
ratsehluss, plan, ansehlag: sg. de 
í ráþe, at regen of þrjóte Hdl 44“ 
upp alen í jofra sal.. at fira ráþe ( 


5 ace. vas kostr enge rekkom rak 


ráþ enn lengr dvelja Am 61?, sék 
annat Ám 66', róþeþ ér of ráþ! H 
pl. gen. mont Grimhildar gjalda rál 
33?; dat. hjýrundoþ (Brynbildr) 
at rýþom Sg 47“, þogþo aller, hu 
rúþom Sg 49!R, hygg þú at rýþo 
1I'; ace. þeir (Gjúkungar) sér hal 
ok dátt en nær numet nýleg róþ “ 
3) verstáöndige tiberlegung, klughe 
nom. ratar gorlega ráþ Sigvarþar Gr 
pl.dat. varþk þeim einn gllom ( 
gfre at rýþom Hrbl 46; 4) recl 
entscheidung xu treffen, macht, g 
pl. dat. hvat's þat rekka es í rýþot 
fljóþs ens fagrgloa? Alvó!; a 
brúþar á flest of ráþ sem faþer . 
5) lage, umstánde, befinden: sg. g 
hindra dags gengo hrimþursar Hýt 
at fregna Hýva hyllo í Hýv 108?; 

eheliche verháltnis, partie, ehe: Í 
ant Guþrúno góþra ráþa Grp 45?, 

hildr) fyrman Guþrúno góþra ráþa 

Composita: ráþ-bane, ráþ- snoti 

spakr, ráþ-sviþr; af-ráþ, á 
mun -ráþ. 

1. -ráþa, ad). endecl. entsch 
an: full- ráþa. 

2. ráþa (réþ;, nor. raada, fær 
aschwed. raþa, adán. raþæ, rádi 
rédan, alfs. riádan, ags. Tédan, 
réda, akd. rátan) 1) eta. (eht, selt: 
anraten, jmd (ehm) etnen rat (e 
teilen: anf. ráþ monk þér nú ráþ; 
131; prs. ind. sg. Í. (mat suffig. 
ræþk þór nú, Sigverþr! en þú ráþ 
Fm 20', þat ræþk þér et fyrsta 
þriþja, et fjórþa, et fimta, et sét 
sjaunda, et átta, et nionda, et tio1 


817 ráþa ráþa 818 


ellifta) Sd22' 23! 24! 26! 28! 29!  (, bewáhrt seine macht an') Hóv87?, sifjom 
31 * 32! 33! 35! 371; rýþomk þér, Lod-  's þá blandat, hverr es segja ræþr (falls 
fáfmer, en þú róþ nemer Hóo 111! 1127 ymd ín der lage íst au sagen') einom 
IF Æ' 115! 116! 118! 119! 120! 121! 124! — allan hug Hóv 123', hofom ok hgrgom 
I25' 126' 127! 128! 129! 130! 131! 6 hann (Njorþr) réþr hundmgrgom Vm 38, 
133' 134! 136! (xur form vgl. sp. 4219); — Freyja ræþr sessa kostom í sal / hat die 


sg. 2. hvat ræþr þú okr, seggr enn órel befugnis die plátxe im saale anxu- 
Akv 6?;  tmper. sg. 2. ráþ þú mér nú, — weisen') Grm 14', manna þengell (Njorþr 
Frigg! Vmi!; part. prs. m. pl. nom.  .. hótimbroþom horge ræþr Grm 16', 
ráþendr „die ratgeber': niþjarge hvatto 10 hverr (hón, náml. Menglaþ) hér réþr — 


Gunnar né nqungr annarr, rýnendr nó ok ríke hefr — eign ok auþsglom #y 7? 
ráþendr né þeirs ríker výro Akv 9?; 83 Gríper heiter gumna stjóre sás fastre 
pré. ind. sg. 2. þú því rétt, es ek ríþa — ræþr foldo ok þegnom Grp I“ margom 
skyldak heilog fjall hinig Fma30'; sg.3.  ræþr litlo (bei vielen hat das wenig, 
jarlinn réþ at meyjar var synjat HHv 10, 16 d. h. gar keinen, einfluss'), hvé verþr 
hann (Bikki) réþ þat, at Randvér konungs leiddr heiman Ama32*;  pl.1. vitoma á 
Son skyldi taka hana (Svanhildi) Ghv 7;  moldo menn in sælle, meþan fjórer vér 
Part.prt.n.sg. nom. ráþ's þér ráþet Fm21!; — folke róþom Sg 18?;  pl.3. hverer ráþa 
2) macht oder gewalt úber etw. (eho)  æser eignom goþa, þás sloknar Surta loge? 
haben, macht gewinnen úber etw., tiber 20 Vm 509; pri. ind. sg. 3. (Jarl) réþ einn 
efzo. herrschen, einer sache walten, herr at þat átján buom R$ 39'!, haun (Helge) 
oder besttxer von etw. sein u. ú.: inf. — harþan lét Hunding vegenn þanns lenge 
einn skal ráþa Geirrsþar sunr Gotnalande — réþ lgndom ok þegnom HH 110“, hann 
Grm 2*, orþheill þín skal ango ráþa „soll — (Grípir) réþ lyndum Grp 2, munde hann 
ketnen einfluss ausiiben' Hdl 51', síþ 25 (Sigvorþr) fear þess es Fáfner réþ einvalde 
mont, Helge! hringom ráþa HHov 6', — vesa Fm 383, (Skjaldr) réþ lgndum þar 
Hróþmarr skal hringom ráþa HHo 11! sem nú or kglluþ Danmark Grt 3. Skjaldr 
hyggsk aldauþra arf ráþa HHo1l*“, Alfr — átti þann son er Friþleifr hét, er lgndum 
Mon sigre gllom ráþa HHv 39? bauþ réþ eptir hann Grtó; opt. sg.3. fee ok 
þinn honum (Helga) gllu at ráþa meþ 80 fjgrve réþe sá enn fráne ormr, nema þú 
ser HH 1II37 pr 2, rauþo golle hykk mik  frýþer mér hvats hugar Fm 303 værea 
ráþa mono svá lenge sem ek life Rm9!', þat sémt, at (Sigvgrþr) .. réþe Gjúka arfe 
fee ráþa skal fyrþa hverr á til ens eina — ok Gota menge Br9'; #3) beschliessen, 
dags Fn 10!, gllo golle þá kná hann (Sig- einen entschluss fassen: prs. ind. sg. 1. 
Verþr) einn ráþa, fjalþ því es und Fáfne 85 (mit suffig. pron.) yfer rúþomk ganga 
lá Fma34?, sifja silfr látaþu þínom svefne = (,teh beschliesse mich xu tiberwinden' 9) 
ráþa(?) Sd 283, einn munde Sigvgrþr gllo Atla til segja Am 75!';  prt. opt. sg. 3. 
ráþa, ef lengr lítlo lífe helde Br 83, gótt'is — Hogne því hlitte, es hinn (Gunnarr) of 
át ráþa Rínar malme Sg 16*, lótom því  réþe (,wenn jener sich daxu entschliessen 
Þarfar ráþa „lassen wir das schicksal 40 wollte') Am7“*; part.prt.n.sg.nom. svá 
dariiber entscheiden' Sg 439, ein skalt — es nú ráþet Am26!; ace. á sér þatilla, 
ráþa auþe Buþla Gþr 1127? ulfar mono — ef hgfþoþ áþr ráþet (, wenn íhr vorher den 
ráþa arfe Niflunga Akv 11', Rin skal nú plan geschmiedet hattet') Am4l?; 4)imd 
ráþa rógmalme skatna Akv 29!, nú mátt (ehm) etw. (eht) bereiten: prs. ind. sq. 3. 
einn, Atle! gllo hér ráþa Am 69*; prs. 45 hann (Þórr) réþr ró (,sehafft thm ruhe, 
ind. sg. 1. ek því ræþ („ich bín schuld — bringt íhn xur ruhe') þeims róger hér 
daran') es þú ríþa sérat síþan Baldr at — goþ gll ok guma Lsöö?; 5) sich auf 
%lom Ls 28?; sg. 2. hvat lætr fylgja  etw. (eho) einlassen: ínf. mik Atle kvaþ 
Helga nafno, brúþr bjartlitoþ! alz bjóþa — eiga myndo lýte ráþa (dass ieh mich 
réþr („da du ýmstande búist es au ge- 50 keines fekltritts wiirde schuldig machen ') 
tvöhren') HHv 7?; sg. 3. kamr enn ríke 0122?. 6) sich anschicken etw. xu tun, 
tt rogendóme gflogr ofan, sás gllo ræþr mit nachfolg. tnf. (mit und ohne at), oft 
Vap 65?, veþr ræþr akre, en vit syne — rein pleonast. tie engl. to do: prs. ind. 
Gering, Edda - Wörterbuch. 27 


|) 
ot 





821 regen - braut 

(garmar) varþa, unz rjúfask regen Fy 20', 
njóttu, ef þú namt (rúnar), unz rjúfask 
regen Sd'19', bór es sá enn þriþe, es 
blíþ regen silfre þgkþo sale Grm 6!, und 
þeira (Árvakrs ok Alsvinz) bógom fóálo 
bliþ regpn, æser, ísarn kól Grm 373, ór 
hans (Ymes) brúm ggrþo blíþ regen miþ- 
garþ manna sunom Grm 41!, þik (Freyjo) 
at bráþr þínom stóþo blíþ regen Ls 32?; 
gen. ragna sjot Vsp 41?, ragna rgk Vsp 
44* 49% 58% Vmóöðt! Bdr 14“ HH1I39?, 
rgk ragna Ám 21“ (vgl. rgk), ragna rokrs 
Ls 39! (s. rgkr), varþ einn borenn í ár- 
daga rammaukenn mjok ragna kindar Hdl 
37?, rggna hróptr (Óþenn) Hóv 1425 (iiber 
den umlaut vgl. Noreen ?, $ 297 anm. 2); 
ace. fjalþ ek of reynda regen Vm 3? 44? 
46? 48? 50? 52? 54?, nýt regen Vm 13* 
14?, fróþ regen Vm 26“, holl regen Ls 4}, 
þá's í ráþe, at regen (regn F) of þrjóte 
Hdl 44%. 

Compostta: regen- braut, regen - dómr, 
regen-grjót (in diesen wörtern fun- 
gtert r. nur als verstárkendes práfix); 
regen-kunnegr, regen-kuþr; ginn- 
regen, up-regen. 

*regen-braut, /. gerðumiger weg, heer- 
strasse: pl. ace. sú (dótter Alfrgþols) mon 
rinna eþa ríþa regenbrauter mær Vm 474U. 

regen=dómr, m. erhabenes, gewaltiges 
gerteht: sg. dat. komr enn ríke at regen- 
dóme Vep 65! „um wte kein anderer mit 
unverglerchlicher macht und autorttát 
geraeht xu halten' (Mhff, DA V, 35). 

*regen-grjót. n. máchtages gestein (d.1. 
die mtihle Grótte): sg. dat. montat halda 
Hleiþrar stóle rauþom hringom né regen- 
grjóte Grt 20?. 

*regen=kunnegr, adj. mast den göttern 
verwandt, von göttlicher abkunft: m. sq. 
nom. (#1w.) ræser enn regenkunnge (Jgrm- 
onrekr) Hm 26!. 

*regen-kuþr, adj. von göttlichem ur- 
sprung (von etner gotthett erfunden): f. pl. 
dat. rúnom .. enom regenkunnomn Hóv 78?. 

regn, n. (nt0rt0. fær. adán. regn, aschwed. 
rághn; gof. rign, alts. ahd. regan, ags. 
regn, afris. rein) regen: sg. gen. regns 
drope (ein tráhnentropfen) rann niþr of 
kné Qþrll4*; dat. vask sniven snjóve 
ok slegen regne ok drifen dgggo Bdr ó?. 

reifa (íþ; vgl. norw. fær. reiva „ein- 
tickeln'; ags. ráfan) ;md (ehn) mat et. 


15 


20 


2 


æt 


30 


85 


40 


45 


50 


reiþa 822 
(eho) begaben, beschenken: tnf. okr mon 
gramr (Atle) golle reifa glóþrauþo Am 13*; 
prt. ind. sg. 3. mik Gjúke golle reifþe, 
golle reifþe, gaf Sigverþe Gþr II 1**, 
hringom rauþom reifþe hón (Guþrún) hús- 
karla Akv 42?. — Akv 36? hat schon dse 
Kop. quartausgabe das tiberlteferte reifa 
matt recht ín reiþa geándert (Zx 26, 28). 

reifr, adj. munter, leutselig: m. sg. 
nom. glaþr ok reifr skyle gunna hverr 
unz sinn bíþr bana Hýv 16?, heima glaþr 
gume ok viþ geste reifr sviþr skal of sik 
vesa Hýv 102!. 

Compossta: bjór-reifr, gl-reifr. 

reine, m. (áller vreine: Bugge, Fkv. 
407 und Helgedigt. 243, Noreen? $ 228 
anm.3; afránk. waranjo, akd. wrenno, 
reino; vgl. aschwed. vrenskas „wiehern', 
schwed. dzal. vrinsk „hengst', vrinska wte- 
hern', dán. vrinske) hengst: sg. nom. 
reine (remi R) monk þér þykkja, ef þú 
reyna knátt, ok stigak land af lege HHv 
21'; gen. aptarla hjarta hykk at þitt, 
Atle! see, þót þú hafer reina (hreina R) 
rgdd HHv 204. 

reisa (st; norw. fær. reisa, aschwed. 
resa, adán. resæ; gol. raisjan an: ur- 
raisjan, ags. ræran, akd. réren) au/- 
rtchten: prs. opt. sg. 3. sjaldan bautar- 
steinar standa brauto nær, nema reise niþr 
at niþ Hýo 72*;  prt. ind. sg. 3. (æsir) 
tráþu upp otrbelginn ok reistu á fætr 
Rm ð pr 2. 

reiþ, /. (norw. reid, fær. reið, asehwed. 
redh; ags. rád, ahd. reita) 1) rett: sg. 
ace. vanir ngkkorir sá reiþ hennar (Gnár) 
í loptinu FM4SWr; 2) geföhrt, wagen: 
sg. dat. var hon (Brynhildr) í reiþ þeire 
er guþvefjum var tjolduþ H/r 3, monk 
segja þér svinn ór reiþo Hi 5!, (mit 
suffig. art.) Brynhildr ók meþ reiþinni á 
helveg Hlr 4. 

Compositum: jó - reiþ. 

reiþa (dd; nor. reida, fær. reiða, 
asehiwed. reþa, adíin. reþæ, rede; got. raidjan, 
ags. rædan, mhd. reiten) 1) darretehen: 
nf. út gekk þá Guþrún Atla í gögn meþ 
gyldom kalke at reiþa (reifa ÆR) gjald rogne 
(rggnes R) Akv 36? (£x 26, 28); 2) ent- 
richten, ausxahlen: prt. ind. pl. 3. æsir 
reiddu Hreiþmari féit Bmó prl; pari. 
pré.n. sg. mom. goll's þér nú reitt Am 6!. 

Composistum : fram -reiþa. 

at 





825 reynd 
gerva Ám 73“; prt. sind. sg. 1. fjalþ ek of 
reynda regen Vm 3? 44? 46? 48? 503 
ö2? 64?; pl. 1. varþa vón lyge, es vér 
of reyndom Am 87?; 2) erfahren, kennen 
lernen: prs. ind. sg. 2. á mono þér iþrar, 
ef þú alt reyner Am 65?, glaþa mon þik 
minzt, ef gorva reyner Ám 76?; pri. 
ind. sg. 1. þat ek þá reynda, es ek í reyre 
sat ok vættak míns munar Hýv9ó', þá 
ek þat reynda, es et ráþspaka teygþak á 
fiærþer fljóþ Hýv 101*; part. prt.n. sg. 
acc. reynt hefk fyrr brattan Am 56?; 
3) durch priúfung bewáhren: pri. tnd. 
sg. 3. þá reynde þat, es riþet hafþe móþ- 
ogr á vit min at biþja, hvé herglgtoþr 
hafþe fyrre eiþom haldet viþ ungan gram 
Br19!'; part. prt. m. sg. nom. (leyfa skal) 
mæóke es reyndr es Hýv 80?; n.sg. nom. 
þat es þá reynt, es þú at rúnom spyrr..: 
þá hefr hann bazt, ef hann þeger Hóýv 
78!; reynask steh bewðhren: tnf. rgskr 
monk þér reynask Am 56?. 

reynd, f. (nortw. rgynd, fær. roynd) 
bestötigung; twakrheit, wirklichkeit: sg. 
gen. (ade.) reyndar in wirklichkeit, tat- 
söchlieh: (Óþenn) lauk mik skjóldom í 
Skatalunde rauþom ok hvitom reyndar 
svæfþa Hlr 9?Nþ. 

reyrr, m. (noru. rgyr, f. n., aschwed. 
rör, f., dön. rr, n.; got. raus, ahd. rör, n.) 
rokr: sg. dat. þat ek þá reynda, es ek í 
reyre sat Hýv95!. 

rif, n. (norw. fær. riv, aschwed. rif, 
adán. riv, rev; ags. afris. rib, ahd. rippi) 
rippe: pl. gen. rifja rétte es þú mont, 
rekr! fan, ef þú mér í krummor kömr 
HHv 22?. 

rífa (reif; norw. aschwed. riva, fær. 
riva, adán. rivæ; afris. riva) Í) zer- 
reissen, zerbrechen: prt. ind. pl. 3. (Gjúk- 
ungar) rifo kjol halfan Ama34!; 2) aus- 
reissen: part. prt. m. pl. nom. (teinar) 
rifner meþ rótom Gór II41?. 

„rifjaþr, adj. mit rippen versehen; 
un: kald-rifjaþr. 

rifna (aþ; norw. fær. rivna, aschwed. 
rifna, dán. revne) #n stiicke gehen, xer- 
brechen: prs. ind. pl. 3. steinar rifna HH 
I12*; prt. ind. sg. 3. vínferell valr rifn- 
aþe Hym 32. 

1. rifr, m. (norw. riv) webebaum: 
sg. gen. maþr telgþe þar meiþ til rifjar 
RÞ 15?. 


þa 
oo 


20 


25 


30 


85 


40 


4 


or 


60 


ríkr 826 

2. erifr, ad). „dte rippen betreffend'; 
sn: svang-rifr. 

Rígs=mól, n. pl. das hed von Rígr: 
nom. Rþ tib. (papterhss.). 

Rígs-þula, f. das gedicht von Rígr: 
sg. nom. Rb úib. 

ríke, n. (nor. asehwed. rike, fær. 
nki, adán. riki, rikæ; got. reiki, alts. 
ríki, afris. ríke, ags. rice, ahd. rihhi) 
1) macht, gewalt, herrschaft: sg. dal. 
roa nýmo ríke (, mtt macht, gewaltig') 
Am 34!, þeir af ríke (,gewaltig') rinna 
léto Svipoþ ok Sveggjoþ Sólheima til HH 
149'; ace. ríke sítt skyle ráþsnotra 
hverr í hófe hafa Hýóv 64!', hverr (hón, 
d.t. Menglgþ) hér réþr — ok ríke hefr 
— eign ok auþsglom # 7? 83; 2) reich, 
königreich: sg. gen. fór Sigmundr þá suþr 
í Frakkland til þess ríkis er hann átti þar 
Sf26; dat. Sigmundr .. dvalþiz lengi í 
Danmgrk í ríki Borghildar Sf24; 3) an- 
sehen, ruhm: sg. nom. Sigurþr vá at 
Fáfni, ok er þat meira vert en alt ríki 
Gunnars FH 3?; dat. þeir (langviner) 
meþ ríke fara heiler hildar til, heiler hilde 
frá Hóv 156?. 

Composttum (1): of-rike. 

rík-menne, n. coll. angesehene, vor- 
nehme leute: sg. dat. vas þer þat skapat, 
at þú at róge ríkmennoe vast HH 1I120%. 

ríkr, ad). (norw.rik, fær. rikur, aschwed. 
ríker, adán. rikær; got. reiks, alts. ríki, 
ags. rice, afris. rike, ahd. ríhhi) máchtig, 
kráftig, gewaltag, herrlich: m. sg. nom. 
Hundingr (Granmarr) hét ríkr konungr 
HH II3. 12 pr 1, (sw.) kamr enn ríke at 
regendóme Vsp 65', Atle enn rike Akv 31'; 
voc. rikr rógapaldr (Helge)! HHv 6?, hvat 
montu, ríkr (Gunnarr)! vinna viþ Húna 
harmbrogþom? Akv 16?; gen. ríks þjóþ- 
konungs (Gripes) Grp 26!'; dat. (Bryn- 
hildr) mon ríkjom þér rúnar kenna Grp 
17', (stw.) Jarmunrekk inum ríkja G%v 6; 
pl. nom. ríker tívar Brk 13? Bdr1?, niþj- 
arge hvgtto Gunnar nó nqungr annarr, rýn- 
endr né ráþendr né þeirs ríker výro Akvg', 
ríker 'o komner Hm 19?; f.sg. nom. rík 
brúþr (Brynbildr) Grp 49', (st0.) en ríkja 
mær (Sigrún) HHI58?; dat. (Gunnarr) 
rikre (Guþrúno) róþ sagþe Am 62“; n. sq. 
acc. (adv.) ríkt ( gewaltig') gól Odrún 
Od 6?; pl.nom. verþat svá rík skop, at 
Regenn skyle mitt banorþ bera Fm 39'; 





829 rista 

seknetden: prt. ind. sg. 3. reist hann 
(Sigurþr) meþ Gram frá hgfuþsmátt brynj- 
una Í gógnum niþr ok svá út í gagnum 
báþar ermar Sd 7; part. prt. m. 89. nom. 
nú's blóþogr grn bitrom hjorve bana Sig- 
mundar á bake ristenn Æm 26?; bes. 
vom ritxen od. einschnetden der runen: 
tnf. veiztu hvé rista skal? Hóv 144', 
sigrúnar þú skalt rísta Sd 6'R, rísta 
(sigrúnar) á hjalte hjors Sd6?, á horne 
skal þær (glrúnar) rísta ok á handar bake 
Sd 73, á lófom þær (bjargrúnar) skal rista 
Sd 8?, á stafne skal þær (brimrúnar) rísta 
ok á stjórnarblaþe Sd 9?, á berke skal þær 
(limrúnar) rista ok á barre viþar Sd 103, 
rúnar nam (Guþrún) rísta Am 4!, mákat 
enn hyggja, hvat þá varþ vitre (Guþruno), 
es skylde vilt rista Am 12?;  prs.ind. 
sg. Í. svá ek rist ok í rúnom fák, at sá 
gengr gume (virgelnár) ok mæler viþ mik 
Hýv 157?, (mit suffig. pron.) þurs ristk 
þér ok þria stafo Skma37!; umper. sg. 2. 
rist (sigrúnar) á hjalte bjors Sd 6?Vs; 
pri. ind. sg. Í. ek reist sjalfr sumar (rúnar) 
Hór 143“; sg. 3. (rúnar) es fáþe fimbol- 
þulr .. ok reist rggna hróptr Hóv 1427, 
svá Þundr of reist fyr þjóþa rak Hóv 145, 
þær (rúnar) of réþ, þær of reist, þær of 
hugþe Hróptr Sd 13!, réþ ek þær rúnar 
es reist þín syster Am II?*; part. prt. m. 
pl. nom. váro í horne hverskyns stafer 
ristner ok roþner Gþr1123?; f.pl. acc. 
á skilde kvaþ ristnar (rúnar) Sd Jó!'; 
r. á einschneiden: pri. ind. sg. Í. svá ek 
þat af ríst, sem ek þat á reist, ef gorvask 
þarfar þess Skm 37?; part. pri. f. pl. 
nom. allar (rúnar) vóro af skafnar þærs 
vóro á ristnar Sd I8!'; r. af wegsehneden: 
svá ek þat af rist (s. o.) Skma37?. 

2. rista (st) xersohneiden: tnf. þú mont 
hoggva hvqsso sverþe, brynjo rista meþ 
bana Fáfnes Grp 15“, (Sigmundr ok Sin- 
fiotli) létta eigi fyrr en lokit er at rista 
FH I“; prt. ynd. pl. 3. (Sigmundr ok Sin- 
fjotli) ristu nú í milli sín helluna FHI}, 
risto af magne mikla hello Sigmundr hjarve 
ok Sinfjotle FHI?*. 

rita, öller vrita (aþ; norw. fær. schwed. 
rita; ahd. rizz0n) schreiben: part. prl. n. 
sg. mom. þá kvaþ Guþmundr svá sem fyrr 
er ritat í Helgakviþu HH II 16 pr 8, Sin- 
fjgtli Sigmundarson svaraþi, ok er þat 
enn ritat HH II 16 pr ll. 


20 


riþa 830 
riþ, #. (#orw. rid) bergriicken; in: 
holt- rip. 

1. eriþa, f. retterin; in: kveld-riþa, 
myrk-riþa, tún -riþa. 

2. ríþa (roiþ; mor. rida, fær. ríða, 
aschwed. riþa, adán. rithæ, ags. rídan, 
afrts. rída, ahd. ritan) 1) reiten: ínf. val- 
kyrjor .. ggrvar at ríþa til Gotþjóþar Vsp 
31?, þú riþa sérat síþan Baldr at sglom 
Ls 283, ríþa vit skolom til Valhallar, til 
vés heilags Hdl1?, hann (Helgi) sá ríþa 
valkyrur níu HHr 5 pr 15, sende Helge 
Sigar at ríþa ept Eylima eingadóttor HHv 
36', em braut þaþan buenn at ríþa Grp 
18?, ek ríþa mon til þess golz es í lyngve 
Hægr Fm 21', (Óþenn) lét of sal minn .. 
brinna her alz víþar; þar baþ einn þegn 
yfer at ríþa þanns mér fórþe goll þats und 
Fáfne lá Hlr 103, Atle senda ár til Gunnars 
kunnan segg at ríþa Akvl?; prs. ind. 
sg. 2. ríþr til Gjúka, gramr vigrisenn! 
Grp13*; sg. 3. síþan ríþr Sigurþr FH 2', 
(mit suffig. negat.) ríþra þeim síþan, þót 
sjau aler. systorsunr slíkr at þinge Sg 27'; 


25 pl.3. val þeir (einherjar) kjósa ok riþa 


80 


vigo frá Vm 41*%, Múspelz syner ríþa 
Myrkviþ yfer Ls 423, ríþa mean dauþer 
HH II 39?, hvar's nú Sigvgrþr .. es frændr 
míner fyrre ríþa? Br 6“; opt. sg. Í. grindo 
mín viljak gll vita, áþr ek ríþa heim 
heþan Skm 39?; sg.3. þvegenn ok metr 
ríþe maþr þinge at Hýo 6l'; smper. sg. 2. 
heim ríþ, Óþenn! Bdr 14!, ríþ heim heþan ! 
Fm 20?; prt. ind. sg. 3. Skirnir reiþ í 


85 jtunheima til Gymis garþa Skm 10 pr 1, 


45 


60 


hann (Skirnir) reiþ at þar er féhirþir sat 
á haugi Skm 10 pr 3, þá reiþ Skirnir 
heim Skm 40 pr 1, (Oþenn) reiþ niþr 
þaþan Niflheljar til Bdr 23, fram reiþ 
Óþenn Bdr 33, þá reiþ Óþenn fyr austan 
dyrr Bdr4!, þat var eitt sinn er hon 
(Gná) reiþ, at vanr ngkkorr sá hana ok 
ferþ hennar er hon reiþ í loptinu FM 4“, 
reiþ konungr af fjallinu fram í landit 
HHv 5 pr 3, reiþ ein fyrer hvít und 
hjalme mær HHv 98!', Sigrún reiþ at 
skipum Helga HH II4 pr6, Guþmundr 
hljóp á hest ok reiþ á njósn á bergit viþ 
hofnina HHII16 pr 7, Guþmundr reiþ 
heim meþ bhorsggu HH 16 pr 12, Dagr 
reiþ til Sevafjalla HHIL27 pró, Helgi 
reiþ til haugsins meþ marga menn HH 
1138 pr 2, Sigurþr reiþ einn saman ck 





833 rjóþr 

Rm 26?; part. prt. m. pl. nom. vóro í 
horne hverskyns stafer ristner ok roþner 
Gþr 1123?, (teinar) roþner í blóþe Gþr 
II41?; f.pl.nom. bókr váro þínar enar 
bláhvito roþnar í vers dreyra (roþnar 
valundom) Ghv 4? Hm 7?; pl. ace. mál's 
mér at ríþa roþnar brauter (den tm morgen- 
rot glánxenden wolkenpfad) HH 1I 48". 


rjóþr, ad). (nor. rjod an: rjod-leitt; 


got. riuds an: ga-riuds „ehrbar', etgentl. 
„rot vor seham', ags. réod) rötlich; von 
friéseher gesichtsfarbe: m. sg. acc. kona 
sveip ripte rauþan ok rjóþan (Karl) #5 21?. 

rjúfa (rauf; norw. r"uva, aschwed. 
riuva, addán. ryfæ; ags. réofan) reissen: 
tnf. under rjúfa „wunden schlagen' Rþ 
49%; part. prs. m. pl. nom. í ragna rgk 
rjúfendr (,dte xerstörer') koma Bdr 14“; 
part. pri. m. pl. ace. samer eigo okr slíkt 
at vinna, sverþe rofna (seti. vinna: „xer- 
rissen xu machen') svarna eiþa Sg 17? 
(Mhf, DA V, 377 anm.); tjúfask ver- 
ntehlet werden, unlergehen: prs. ind. pl. 3. 
hvat verþr Oþne at aldrlage, þás of rjúfask 
regen? Vm 52“, í Þrúþheime skal Þórr 
vesa unz of rjúfask regen Grm 4“, ulf 
sek liggja áróse fyrer unz of rjúfask regen 
Ls 41?, þeir (garmar) varþa unz rjúfask 
regen FY 204, njóttu, ef þú namt (rúnar), 
unz rjúfask regen Sd 19". 

rjúka (rauk; norw. rjuka, fær. rúka 
aschwed. riuka, dán. ryge; ags. réocan, 
ahd. riohhan) rauchen: prt. tnd. pl. 3. 
fjarghús ruko Akv 45?. 

ró, f. (norw. aschwed. adán. ro, fær. 
TOgV, ags. rów, ahd. ruowa) ruhe: sg. 
mom. skomm mon ró reiþe Am 73“; ace. 
hann (Þórr) ræþr ró (,bringt xur ruhe') 


þeims róger hér goþ gll ok guma Lsó5?. 


róa (rgra, norw. aschwed. roa, fær. 
rógva, dán. ro; ags. rówan, mhd. riejen) 
rudern: nf. (skal) veþre á sjó roa Hóv 
81', Veorr kvazk vilja á vág roa Hym 
17', sá jatonn sína talþe lítla fýse lengra 
at roa Hym 21“, (Hymer) kvaþat mann 
ramman, þót roa kynne kroptorlegan, nema 
kalk bryte Hym 293, roa nýmo rike Am 
34!; prs. Md. sg. 2. í vatne þú druknar, 
ef í vinde rór Fm 11?; pl.3. hvé sá 
marr heiter es menn roa? Alv 23?; tmyper. 
sg. 2. ró þú hingat bátenom! Hröl 131; 
praet. md. pl. 3. þeir reru tveir á báti 
meþ dorgar sínar at smáfiski Grm 3, óteitr 


- 


þm 
on, 


20 


1 


40 


áð 


60 


. 


rót 834 
Jgtonn, es aptr rgro Hym 26?, rgro vík- 
ingar HH I28?. 

1. rof, n. (nor10. rov) ræss, bruch; xerstö- 
rung, unlergang: sg.nom. esa þat svik ein, 
es sea þykkesk, né aldar rof HH II40?. 

Compositum: trygþ - rof. 

2. eróf, n. reihe(9); in: trog-róf (Bugge 
bei Fritzner ?%, III, 1108%). 

rofa, ad). endecl. brúchig; in: eiþ-rofa. 

róg, n., álter vróg (vgl. got. wröhs, m.; 
mhd. rúege, f.) 1) anschuldigung, verdiich- 
tigung: sg. dat. hrópe ok róge ef þú eyss 
á holl regen, á þér mono þau þerra þat Ls 4?; 
pl. nom. býrosk róg mille Am91?; 2) feind- 
schaft, streit: sg. dat. niþja náborna leidda 
nær róge Hm 10?; pl. nom. römm ero róg 
of risen Sd37*; 3) gegenstand des strettes, 
veranlassung xum streit: sg. nom. aldar 
róg þat mon æ vesa: órer gestr viþ gest 
Hóýv 323; sg.dat. vas þer þat skapat, at 
þú at róge rikmenne vast HH II 20“, þat 
skal goll, es Gustr átte, bróþrom tveim at 
bana verþa ok gþlingom átta at rógc Em 5?. 

Composita: róg - apaldr, róg - malmr, 

róg - þorn. 

*róg -apaldr, m. „baum (wörtl.: apfel- 
baum) des kampfes', poet. bexciehnung 
etnes helden: sg. voc.rikr rógapaldr (Helge)! 
HHv 6? (vgl. Bugge, Helgedagt. 316). 

„roge, m.(?); in: hý-roge. 

róg -malmr, m. „kampferx', metall 
das veranlassung Áxum streite gibt, d. a. 
gold: sg.dat. Rín skal nú ráþa rógmalme 
skatna Akv 29!. 

*róg-þorn, n. „kampfdorn', poet. be- 
retchnung des schwertes: pl. dat. Atle .. 
slegenn rógþornom Akv 31?. 

rokr, m. (norw. rokk, fær. rokkur. 


„ aschwed. rokker, dán.rok; vgl. ahd. roccho) 


spinnrocken: sg.ace. sat þar kona, sveigþe 
rokk, breidde faþm, bjó til váþar R/5 16!. 
róma, /. (fær. róma und rómur) lárm, 
streil: sg. gen. van erom rómo HH I26* 
(KG, Efterl. skr. 1, 195). 
rosma, f. röte (2); tn: rosmo- fjall. 
erosmo = fjall, n. pl. rote felsen (9): 
pl. ace. langt es at leita lýþa sinnes til, 
of rosmofjgll Rínar rekka óneissa Akv 18“. 
rót, f. (norw. aschwed. adán. rot, fær. 
rót; vgl. got. waúrts, alts. wurt, ags. wyrt, 
ahd. wurz: Bugge, Ant. tidskr. f. Sver. 
10,266, anders KG, Njála 11, 157) wurxel: 
pl. nom. þriar rétr standa á þríia vega und 





837 -rýnenn 
„rýnenn, adj. runenkundig; in: full- 
rýnenn. 


rýta (tt; norw. ryta; vgl. ahd. rúzen) 
grunzen (vom schweine): part. prs. n. sg. 


rðþa 838 


ok of ragna rgk Vmöó“, firresk > forn 
rgk firar „von alten geschichten soll man 
steh fernhalten' (vergangenes soll man 
nicht aufriihren) Ls 25“, qll of rgk fira 


dat. rýtanda svíne, rótlausom viþe .. verþet 5 ( úíðer alles was die lebenden betrifft') 


mmaþr svá tryggr at þesso true Hóv 84?. 
ryþja (rudda; norw. rydja, fær. ryðja, 
aschwed. ryþia, adán. ryþiæ; vgl. ahd. 
niutan) ráumen, verlassen: tnf. mono 
haler aller heimstgþ ryþja Vsp 56?. 
réfr, n. (fær. rævur; vgl. asehwed. rif 
„dach', nor. ræve „dachraum') dach: 
sg. dat. varþ hann (Þórr) þess varr, at 
stóllinn fór undir honum upp at ræfri 


veromk, dvergr! at viter Alvg9! II! 18! 
15' 17! 197 21! 23" 25! 27! 29! 31! 
33!; 2) ansbes. das letxte schteksal, der 
untergang: nom. ero þat svik ein, es sea 


10 þykkjomk, eþa ragna rgk (der untergang 


der götter, das weltende') HH 11 39), 
gorþesk rok ragna Am 21“; ace. fram 
sék lengra umb ragna rgk romm sigtiva 
Vsp 444 494 58%, svá komor manna meirr 


FM6'*Wr; ace. (himen kalla) alfar fagra 15 aptr á vit, es lauss Loke líþr ór byndom 


röfr Alv12?; pl. ace. ranna þeira es ek 
réfr vita, míns veitk mest magar Grm 
249Ur. — Vgl. rát. 

ræna (nd; norw. fær. ræna, aschwed. 


Hna, adán. rænæ; vgl. ahd. rahanen tn: 20 


bi-rahanen) 1) berauben (ehn eho): nf. 
hverr mon Baldre at bana verþa ok Óþens 
Sum  aldre ræna? Bdr 8*, (Hoþr mon) 
þens sun aldre ræna Bdr 9*; part. prt. 


M. sq. acc. sá (barmr vas) sárastr, es Sig- 25 ér lítt rókeþ Am 15?; 


vor mínn sigre réndan í sæing vógo 
Gm 17?; 2) ausrauben, plindern: part. 
þré. n. sg. acc. (Hróþmarr) hafþi rænt ok 
brent landit HHvó pr 11. 


Fifser, m. (vgl. ags. ræswa: Bugge, 90 finsternis' Hdl1?; 


Helgedigt. 33) fiirst: sg. nom. sjá mon 
ser (Sigvgrþr) ríkstr und sólo Rm Í4?, 
IÐser enn regenkunge (Jgrmonrekr) Hm 
61. gen. ráses (Helga) rekka es þú 
vilder Rón gefa HHv 189; 
lótter .. ræse (Helga) sagþe HHI18?. 

= réþe, n. 1) gewalt, herrschaft; 2) an- 
lag, unternehmung; in: folk-ræþe (1); 
fá - ræþe, harþ-ræþe, stór - réþe (2). 


Eðgja, álter vrógja (gþ; norw. rogja, 40 


Boked. röghia; got. wröhjan, ags. wrégan, 
afræg. wrögja, ahd. ruogen) anklagen; ver- 
Ð en: prs. ind. sg. 3. hann (Þórr) ræþr 
0 þeims réger hér goþ gll ok guma Ls 55 ?. 


ok í ragna rok rjufendr koma Bdr 14*, í 
aldar rgk („am ende der welt') hann 
(Njorþr) mon aptr koma heim meþ vísom 
vonom Vim 39 ?. 

Composttum : rok- stóll. 

rókja (kþ; norw. fær. rokja, aschwed. 
rökia; alfs. rökian, ags. récan, ahd. ruochen) 
auf etw. (eht) achten, steh um etc. kiim- 
mern: prs. ind. pl. 2. liggja linklæþe þaus 
opt. sg. 1. (mit 
suffig. pron.) lýgr þú nú, Atle! þót þat 
lítt rókjak Am 91!. 

rokr, n. (got. riqis) finsternas, dunkel: 
sg. nom. pl. gen. nú's rgkr rokra „daehte 
sg. gen. ulfge hefr ok 
vel es í bondom skal bíþa ragna rokrs 
„auf die götterfinsternis, den untergang 
der gölter' Ls 39“ (ber den ursprung 
des ausdruckes s. Mhff, Hx 16, 146 fg.). 


dat. Hogna 35  rekestóll, m. „staki der entseheidung ' 


stuhl von dem herab entschetdende ur- 
tetle ausgesprochen werden, richterstuhl: 
pl. ace. gengo regen gll á rókstóla Vsp 6' 
91 231 257. 

rokva (praet. unbelegt; vgl. got. riqizjan) 
dunkel werden: part. prt. n. sg. nom. reiþ 
á vargo, es rgkvet vas, fljóþ eitt es hann 
(Heþen) fylgjo beidde HH 35!. 

„rénn, adj. (alts. ahd. -röni im: öst- 


„Tek, n. pl. 1) entwickelung od. verlauf 45 röni we. a.) entsprossen, entstammt; in: 


begebenhest (ton anfang bis Áu 
Mæ) begebenheiten, schicksale: ace. fyr 
óþa rgk „ehe man ron völkergeschick 
wusste' (in der urxett, vor er- 


ald-rónn, át-rónn, suþ - ránn. 

1. róþa, f. (norw. rada, fær. roða) ge- 
spröch, rede: sg. nom. lidde hver röþa 
Am 19*; acc. ber minnesgl minom gelte, 


ffung der menschen) Hóv 1453, segþu 50 svát gll mune orþ at tína, þessa ráþo, á þriþja 


þat et tionda (tolfta), alz (hví) þú tíva 
tek | Vafþrúþner! viter Vm38! 421, 
Ílæom munne móltak mína forna stafe 


morne, þás þeir Angantýr ætter rekja Hdl 
46, monk segja þér sanna róþo Hlr 5 !N. 
Compostta: gaman -róþa, hugaþa- tök. 





841 sá 
(der vorher erwöknte þegn ungr) Hór 158}, 
sá jotonn (der kurz xuvor erwáhnte átruþr 
apa, d.i. Hymer) Hymn 21?, sá fiskr (der 
miþgarþsormr) Hym 25“, sá seggr (Vóál- 
undr) Vkv 9“, Atla .. léter þú í ormgarþ 
koma; nú's sá ormgarþr ykr of folgenn 
Akv 17', illr vas sá misser (der verlust 
des Sigvgrþr) Am 94“; gen. þess fogls 
(begra óminnes) Hýv 13?; dat. í þeim 
forsi ( Andvaraforsi) Rm 8, þeim bjóre 
Gþr1124!, þeim belg Hm 27?R; ace. 
þann logvelle (vorher hverr ú. ketell ge- 
nannt) Hym 6!, þann hjalm (Ægeshjalm) 
Fm 194, þann tein (Lævatein) Fy 27* 287, 
í þann tíma (zw der eit von der wir 
sprechen, an der die von uns erxáhlien 
begebenhetten sich abspielen) Grt 16; 
Þ. nom. þeir Svarangs syner Hröl 86, 
þeir baugar Fm 9* 204; dat. þeim félggum 
FM 6!*Wr, þeim mggom Vkv 21?; f. sg. 
tom. sú grind GQrm22?, sú veig Grm 
25*, sú mægþ Hdl 20?, sú mér Od2?, 
sú kvern Grt19; gen. til þeirar veizlu 
Ls 3, þeirar sýnar Gpr 124', þeirar meyjar 
Sg 15*; dat. eptir þeiri sogu R64, á 
þeiri nótt Grt 26; acc. þá meinkróko Ls 
439, þá nótt HHII7“, fyr þá sgk Sfð, 
þá skrækton Am 60*; dat. af þeim heiptom 
Sg 10!; ace. þær kinder Gþr 1132?; 
n.sg. dat. ór því liþe Vsp 17!, því sverþi 
Rm 14 pr6, viþ því orþe Brlö! Sg 49! 
því bragþe Am óó“; ace. viþ þat lík 
He 964, á þat sumbl Lg 3? 4?, þat gjaforþ 
dle 6é 72, þat goll Vko 22?, þat fár Rm?“, 
þat orþ Am42!; pl.gen. þeira orþa Þrk 
178 Gjr123?; acc. þau missere Grt15'; 
923. sg. nom. sa nan (mon) Oþens sunr 
(d. æ. Baldrs bróþer = Vále) einnætr vega 
VpÐ 334 Bdr 11?, sá .. salr (salr á 
Nástpondo) Vsp 384, sá .. gume Hýv 157, 
„> Vollr Pm 18“, sá .. víser Hdl 26', 
a hann (Mimameiþr) meþ mgnnom 
BJEtoþr (d. h. sá mjotoþr es hann meþ 
Mnnom) #16“, sá .. viþr FM7?, sá.. 
er HHv ll?“ sá .. þurs HHvd5?, sa 
; hölmer HHI65?; gen. þess .. gangs 
Gþæ 7 249; ace. þann .. galdr Hýv 152*, 
-. þrek Hrðl 123, þann .. stille 
und 40?; pl. nom. þeir .. dvergar Vsp 
103, þeir .. Arngríms syner ok Eyfuro 
Hæ 2941, þeir .. gumnar Hál 25!, þeir .. 
tengar Gr 1204; gen. þeira .. sigtíva 
Ákæ 31s. gat. þeim .. jóm Grm 30“; 


16 


20 


80 


85 


40 


50 


sá 842 
f. sg. nom. sú .. mér Vm 47?, sú.. Svan- 
hildr Sgó4?%, sú .. samkunda Am 71'*; 
n. sg.nom. þat .. langniþja tal Lofars 
Vsp 16?, þat .. þrámæle Am 99?; gen. 
þess .. vifs Hóv101S, þess .. vanréttes 
Ls40?;  pl.ace. þau .. gjold Akv 44*; 
2) vorwörts wetsend auf einen nachfol- 
genden satx, der náhere mitteilungen od. 
angaben úber das subst. enthált, und 
xwar a) auf einen durch es (er) ein- 
geleiteten relatirsatx: m. sg. nom. hvé sá 
hestr heiter es hverjan dregr dag of drót- 
mogo? Vím 11?, hvé sá jór heiter es austan 
dregr nótt of nýt regen? Vm 133, hvé sá 
vallr heiter es finnask vige at Surtr ok 
en sváso goþ? Vm 17}, hverr es sá sveinn 
Sveina es stendr fyr sundet handan? Hrbl 1, 
hverr es sá karl karla, es kallar of vágenn? 
Hrbl 2, sá vindr.. es viíþast ferr Alv 19}, 
sá marr .. es menn roa Álv 23“, sá eldr 
. es brinn fyr alda sunom ÁAlv 25? sá 
viþr .. es vex fyr alda sunom ÁAlv27', 
sá garþr .. es meþ goþom sýat menn et 
meira foraþ FY 11*, sá hane .. es sitr í 
enom hýva viþe #7 17? sá salr .. es 
slungenn es visom vafrloga #)31?, sá 


marr .. es und þér rinne HHII30?, sá 
maþr .. es máls kveþr Gripe Grp 3?, sá 
holmr .. es blanda hjorlege Surtr ok ser 


saman Fm 14?, sá sækonungr er Mýsingr 
hét Grt 26; gen. þess viþar es vinnask 
mege mól ok missere Hýv 60*, þess konungs 
er Fjalnir er nefndr Grt14; dat. þeim 
sal es und þolle stendr Vep 207, þeim 
meiþe es mange veit, hvers hann af rótom 
rinn Hýv 138%, þeim lege es leket hafþe 
ór hause Heiþdraupnes Sd13? þeim .. 
þjóþkonunge es meþ golle sat á Grana 
bógom Sg 36!; ace. þann hal es mik 
heipta kveþr Hýv 151*, þann mann er eigi 
vildu hundar á ráþa Grm 26, þann hest 
er rennr lopt ok log FM 4?Wr, þann son er 
Friþleifr hét Grt 4, þann tíþ er Augustus 
. - lagþi friþ of heim allan Grt6; pl. nom. 
þeir garmar es gifrer rata gorþom fyr(er) 
Fj 193, þeir karlar es kunno ggrst heyra 
Am 6ð?;  f.sg.nom. sú á .. es deiler 
meþ jotna sunom grund ok meþ goþom 
Vm 15?, sú jgrþ es liggr fyr alda sunom 
Alv 93, sú sól .. es sea alda syner Alv 15*, 
sú vætr .. eg þik .. gráts of beidde Gr 
1227, sú .. líkn es ek vask langt heþan 
gísl of sendr at goþom Ls 35!, sú grind... 





845 


(GQ. u. Stgvgrþr) Sg 8%, þau Hogne (H. 1. 
Kostbera) Am 10'; II. dem subst. nach- 
folgend, 1) xurtickweisend: m. sg. acc. 
fóro drjúgom dag þann framan Hym 7'; 
gen. (Vólundr) sneiþ af haufoþ húna þeira 
(die vorher erwihnten söhne des Níþaþr) 
Vkv 242;  f.sg.mom. brúþr sú (dte tn 
der vorhergehenden str. genannte Bryn- 
hildr) Grp 46'; dat. hende þeire HH 
413?, sogo þeire Grp 48?; acc. borg þá 
Sg65!;  n.sg.nom. grjót þat Hdl10', 
tregróf þat Ghv 227; gen. auþrans þess 
(Lýs) #Y32?; acc. grlog .. þau 8 293; 
4) vorwirts wetsend, und war a) auf 
einen durch es (or) eingeleiteten relativ- 
sali: m. sg. nom. lundr sá er Glasir er 
kallaþr FM 7?; gen. fyr skíþsgarþs hliþi 
þess er um sal Gerþar var Sem 10 pr2; 
ace. mar .. þann .. es þik of myrkvan 
berr vísan vafrloga Skm 9', bústaþ þann 
ér faþir hennar hefir átt FA 27, gullhring 
þann er hann tók af bastinu Vkv 17 pr 1; 
plLnom. Bors syner .. þeir es miþgarþ 
mæran skópo Vsp 4?, jafrar þeir es á lggþo 
bestesíma Vkv 14!; gen. gumna þeira es 
Íra goþom kvómo Hdl 8*, manna þeira es 
mold troþa Fm23?; dat. hringom .. 
þeim es útto órer niþjar HHvll?; ace. 
fra .. þá .. es þat's til hatrs hugat 
Rm 8?;,  f.sg.gen. ár þeirar er Vimur 
heitir FM 6!; dat. eyjo þeire es Algrón 
heiter Hrbl38, reiþ þeiri er guþvefjum 
Var tjolduþ Hir 3; ace. mey þá .. es 
hugar unna þóttomk Grp32?, slóþ 
Fáfnis þá er (auf der er) hann skreiþ til 
"iæ Fm 2; pl. gen. kvenna þeira es 
látt hyggja Hóv 89'; ace. konur þær er 
Jervarþr konungr átti HHvl3; n. sg. 
nossa, ádælla es vit þat es maþr eiga skal 
ilnarg brjóstom í Hýv8?; gen. eyvitar 
es of margan gengr guma Hóýv 
sverþs .. þess es sjalfr gorþak Fm 
> þess es Fáfner réþ Fm 383; 
da€. (auf ein weibl. subst. bexogen) fjalþ 
því eg und Fáfne lá Fm 34*; pl. nom. 
knd þau .. es mér leifþe Buþle 4m 90}, 
rtiþe þau es Regenn átte FH2'S; gen. 
þeira es maþr gþrom seger Hýv 65', 
'ina þeira es ek rept vita Grm 24*; 
900. Jjóþ .. þau .. es kannat þjóþans kona 
Ho 1461, ljóþ þau er kallat er Grótta- 
Mhær Grt24; hiufiger mit enklise des 
8 an das pron.: m.sg. mom. grun .. sás 


sá 


5 


10 


ið 


20 


25 


30 


35 


40 


50 


sá 846 
á fjalle fiska veiþer Vsp 59*%, maþr sás 
mauge ann Hýv50ð% máne .. sás ferr 
menn yfer Vm 223, dagr .. sás ferr drótt 
yfer Vm 247, vindr .. sás ferr vág yfer 
Vm 36?, þistell sás vas þrungenn í ofan- 
verþa gnn Skm 31*, sunr .. sás vit vættom 
af vege lgngom Hym ll? máne .. sás 
menn sea Ale (87, buþlungr sás vas baztr 
und sólo HHv 39?, landreke sás liþe stýrer 
HH 133?, sundvgrþr sás svara kunne 
HH134?, fylker sas flota stýrer HH II 16 
pr 9, skjoldungr sás skipom stýrer HH 
11 22!, buþlungr sás vas baztr í heime 
HH II 28*, gumna stjóre sás fastre ræþr 
foldo Grp 1*; dat. manne .. þeims hefr 
of fjall faret Hýv 3“, Hófvarpne þeims 
Hamskerper gat viþ Garþrofo FM 4'*, 
barre viþar þeims lúta austr límar (es 
muss jedoch entiw. mit Vs þess's od. þvís 
gelesen werden) Sd 10*, skilde .. þeims 
stendr fyr skínanda goþe Sd 15!, jafre 
-. þeims skal fremstr meþ firom Sd 36“; 
ace. vin .. þanns þú vel truer Hýv 44! 
118*, mar .. þanns mik of myrkvan bere 
vísan vafrloga Skm 8!', baug .. þanns 
brendr vas meþ ungom Oþens syne Sím 
21', mog .. þanns mange fiar Ls 35}, 
hver þanns gllom yþr gl of heitak Hym 3“, 
hver þanns Hymer átte Hym 407, mog 
þanns truer hýnom Fm 33?, garþ þanns 
skriþenn vas .. innan ormom Ákv 34}, 
vin .. þanns þér vel truer Am 86?; 
pl.nom. æser.. þeirs horg ok hof hýtimbr- 
oþo Vsp 7?, ýta syner þeirs vilja læknar 
lifa Hýo 147?, jafuendr .. þeirs okr vilja 
sætta Hról 110, gumna syner þeirs Vaþ- 
gelme vaþa Rm 4?, Hundings syner þeirs 
Eylima aldrs synjoþo Æm 15?; acc. jarla 
þás í val falla Hrðl 72, galdra .. þás 
góþer 'o Gg 5!, teina .. þás ek vildak 
vaxna láta Górll4l?; f. sg. nom. þall 
sús stendr þorpe á Hór 50!, Herkja .. 
sús Guþrúno grande vænde (ór III 9%, 
borg .. sús Brynhildr átte Od 17?, sngr 
né dótter sús Guþrúno gæfo hnosser Ghr 
19*%; gen. smiþjo þeirars þú ggrþer Vkv 
36', hjorstefno .. þeirars logþo at Loga- 
fjllom HH I 13*; ace. kván þás ér 
kunneþ Vkv 35%, mey .. þás frá vige 
Vingskorne reiþ Fm 44?; pl.nom. doggvar 
þærs í dala falla Vsp 197, norner .. þærs 
aþlinge aldr of skópo HH 1I2?, hjalmvítr 
-. þærs grame hlifþo HHlöð6?; dat. 





849 sá sÁ 850 


pl. nom. undrsamlegar gollnar taflor.. þæérs — n.sg.ace. þat ráþk þér annat, at þú eiþ 
í árdaga (áser) áttar hgfþo Vsp 613, bgl- — né sverer Sd 23!, þat ræþk þér þriþja, at 
vísar konor .. þærs deyfa sverþ ok sefa — þú þinge á deilot viþ heimska hale Sd 24!; 
Sd27%; dat. rúnom.. enom regenkunnom # mit beifiigung des pron.onn: n.39. ace. (ves 
þeims gorþo ginnregen Hýv 783; ace. 5 þú varastr) viþ þat et þriþja, at þik þjófar 
kúser allar þærs konor (eta) skyldo Érk nó leike Hýv 1305, þat kann ek et sjau- 
24!, hunskar meyjar þærs hlaþa spjoldom  tjánda, at mik mon seint firrask et manunga 
Gþrilðc!;  m.ag.ace. goll .. etko .. man Hýo162', þat ráþk þér et fyrsta, at 
þats vit áttema annat jafnmiket Akv 6*; þú viþ frændr þína vammalaust veser Sd 
pl.nom. merke mest mínna verka þaus 10 22', þat ræþk þér et átta, at þú skalt viþ 
allr menn síþan of sé Hrblöd; acc.  illosea Sd32!, þat ræþk þér et nionda, at 
forn spjll fira þaus fremst of man Fsp I*, — þú ngom bjarger $d33', þat ræþk þér et 
langhyfþoþ skip .. þaus Jgrvasund útan — tionda, at þú truer aldre várom vargdropa 
fóro HHI25*, sngr brogþ .. þaus hæst — Sd35!, þat réþk þér et ellipta, at þú viþ 
Íara und himens skautom Grp 10*; der 15 illo seer Sd37!; ce) auf einen nachfolg. 
relat. satx xwischen adj. ve. subst. ein- — hauptsatx od. índir. fragesatx: n. sg. ace. 
geschoben: m. sg. mom. fár vas fremre sás — segþu þat annat ..: hvaþan máue of kvam? 
fold ryþe hilmes arfe Rm 26?; das pron. Vm22!: mit beifigung des pron. enn: 
enn hsmzgeftigt: m. pl. dat. mgnnom m.sg. ace. þat kann ek et þriþja ..: eggjar 
þeim enom aldrónom es búa í heimes *% ek deyfe Hýv 148!, þat kann ek et fjórþa ..: 
haugom Hrbl 113; n.sg.ace. hrís þat et — svá ek gol at ek ganga má Hýv 149!, þat 
mæra es meþr Myrkviþ kalla AXv 5“; kann ek et fimta ..: flýgra hann (fleinn) 
C. mit adj., prom. od. xahlieort; I. den- svá stint at ek stoþvegak Hýv 150!, þat 
selben vorausgehend, 1) xuriickweisend: — kann ek et sétta ..: ok þann hal es mik 
m. pl. nom. þeir .. tveir (Agnarr ok Geir- % heipta kveþr, þann eta mein heldr an mik 
reþr) Grm 3, þeir allir (æsir) Ls5 pr2,  Hóvlðl!', þat kann ek et sjaunda ..: 
þeir sjalfer (die söhne des Granmarr)  (salr) brinnrat svá breitt, at ek hónom 
HH132*, þeir .. aller (die Gjúkungar) — bjargegak Hóv 152', þat kann ek et nionda 
Ama7!; dat. þeim sjalfom (Helge und —..: vind ek kyrro váge á Hýv 154!, þat 
% mannen) HH 1I31'; acc. þá báþa 30 kann ek et tionda ..: ek svá vinnk, at 
Ídie beiden boten Atles) Am 6?, (Gunnar — þær (túnriþor) villar fara sínna heimhama 
und Hogne) Am 64!; f.pl.dat. þeim .. Hývlö5', þat kann ok et ellipta ..: und 
allom (konom) Hröl 46, þeim báþum rander ek gel Hóýv 156!, þat kann ek et 
den töehtern des Getrroþr ) FM6*, tolfta ..: svá ek ríst ok í rúnom fák, at 
1cc. þær báþar (Stgrlinn ú. Algf) HHv 5 35 sá gengr gume Hóýo 157', þat kann ek et 
Pr 8, þær .. allar saman (rúnar) $Sd1I*“; — þrettánda ..: monat hann (þegn ungr) falla 
'.8g. nom. þat eitt FJ 247; ace. þat alt — Hóo 158', þat kann ek et fjogrtánda ..: 
Gþr 1 73;  %j voriwdrls weisend, und ása ok alfa ek kann allra skil Hóv 159', 
Mar a) auf einen durch ese eingelei- þat kann ek et sextánda ..: huge ek hverfo 
; relativsatx: m. sg. nom. sá eiun .. es 40 hvítarmre kono Hóo 161', segþu þat et 
víþa ratar Hóv 18', sá einn es *giæfor' — eina ..: hvaþan jorþ of kvam? Vm20!, 
meþ goþom AlvdiR; pl. ace. þá alla — segþu þat et þriþja ..: hvaþan dagr of 
S inn výro Akedö!;  f.sg.dat. þeire —kvam? Vm24!, segþu þat et fjórþa ..: 
Anne eg mik arme verr Hýr 163*; n.sg. — hvaþan vetr of kvam? Fm 26!, segþu þat 


ec. t .. annat es þurfo ýta syner 45 et fimta ..: hverr jýtna elztr .. yrþe í 
Hó= 147 !; mit beiftigung des pron. enn: — árdaga? Vin 28!, segþu þat et sétta ..: 


. æg. nom. þat et lítla es ek þat loggra — hvaþan Aurgelmer kvam meþ jgtna sunom? 
Ls44!; acc. þat kann ek et áttaes — Vm30!, segþu þat ct sjaunda ..: hvé sa 

Mom eg nytsamlekt at nema Hýv lö3', born of gat enn baldne jgtonn? Vma32!', 
kann ek et fimtánda es gól Þjóþrorer 50 segþu þat et átta ..: hvat þú fyrst of mant? 

frergr Hór 160!, þat kann ek et átjánda — Vmðd!, segþu þat et niunda ..: hvaþan 
ek va kennek mey né manz kono  vindr of komr? Vma36!, segþu þat et 

Hðs 163';  b) auf einen satx mit at:  tionda ..: hvaþan Njorþr of kvam meþ 
Goring, Edda -Wörterbuch. 28 


851 sá 

ása sunom? Vm 38'!, segþu þat et ellifta 
„.: hvar ýtar túnomí.. hoggvask hverjan 
dag? Vm 40!, segþu þat et tolfta, hví þú 
tíva rgk gll .. viter? Fm 42!, þat ræþk 
þér et fjórþa ..: ganga's betra an gista see 
Sd26!', þat ræþk þér et fimta ..: sifja 
silfr látaþu þínom svefne ráþa Sd 28', 
þat ræþk þér et sétta ..: drukna deila 
skalattu viþ dolgviþo Sd 29!, þat ræþk þér 
et sjaunda ..: berjask 's betra an brinna 
See inne auþstgfom Sd31!';  d) auf die 
nachfolgende apposttion: m. pl. nom. hitt 
herglgtoþr hyggja téþe, hvat þeir í bgþve 
báþer sogþo, hrafn ey ok grn Br13?; 
gen. (Sigurþr) drakk blóþ þeira beggja, 
Regins ok Fáfnis Fm 39 pr 2; IL nach- 
folgend, 1) xurtickwersend: m. pl. gen. þó 
vas(Gotþormr) bróþer beggja þeira (Gunnars 
ok Hogna) Hdl 274, ór tgnnom tveggja 
þeira (húna) sló hann (slók) brjóstkringlor 
Vkv 26! 381; n.sg.nom. alt's þat ætt 
þín, Óttarr heimske! Hal 165 17? 204 21% 
23% 245 264 275 295 305. acc. alt... 
þat Sg 403;  pi.nom. gnnor þau latto Am 
27?; 2) vorwáörls weisend, und xcar 
a) auf einen durch es eingeletleten relatir- 
safx: m.sg. nom. margr e8 Sá hvatr es hjor 
né rýþr annars brjóstom í Fm 242; n. sg. 
nom. alt vas mér þat leitt es ek leitk HHv 
28';  pl.dat. und oss gllom .. þeim es 
sulto meþ Sigverþe Sg 645; metst mit 
enklise des es: m.sg.nom. qflogr .. sás gllo 
réþr Vsp 65*; acc. annan (vin) þanns þú 
illa truer Hývdö!'; f. pl. nom. allar (rúnar) 
výro af skafnar þærs vóro á ristnar Sd 18'; 
n. sg. nom. hotvetna þats til hags skyldo 
Am 915; acc. alt þats viljak vita Alv $S*, 
alt þats réþ heita Am98?; einmal geht 
das es dem pron. roraus: n. sg. nom. 
hvat's þat et lítla, es ek þat loggra sék 
Ls44'; das pron. hat öfter einen ab- 
hángagen genet. bei steh: m. sg. nom. 
gumna hverr sás vitande es vits Hór I8*, 
fróþra hverr sás vill heitenn horskr Hýv 
637;  m.sg.nom. manna nekkvat þats 
mege inn koma #) 21*, matar nekkvat þats 
þeim menn gefe #; 233, vápna nekkvat 
þats knege Viþofner fyr hníga á Heljar 
sjot FJ 253, mæta nekkvat þats menn hafe 
Fj 297. manna nekkvat þats knege á Men- 
glaþar svýsom arme sofa Fy 419; vgl. auch: 
m. sg. mom. einnhverr af ásum sá er Heim- 
dallr hét RP 2;  Þ) auf einen salts mit 


2( 


2 


—„ 


ot 


30 


ga 


41 


Et 


" 


- 


-! 


- 


sá 


at: n. sg. gen. þér monk alz þ 
vinna .. at viþ Þjóþmars sun þa 
Gþr l1I3!;  e) auf einen ha 
n. sg. dat. eino því Hogne andsví 
samer oige okr slikt at vinna Sg 17 
Saæu Br 7), eiuo því Hogne audsv. 
letea maþr hana langrar pongo í 

D. neben sá steht en abhángtg 
plur.; 1) das pron. íst xurick 
m. sg. dat. ef hann (Helga) sær c 
sverþ of beit, þeim skalk gumna 
vinna HHva38*“;  n.sg.nom. h 
fira? Alv 2!; 2) vorwárts wetsen 
einen durch es etngelesteten rel 
m. pl. dat. þeim es fyrþa fegrst í 
vel mart vito Hýv54?; n. sg. no 
þat manna es í mínom sal verpc 
á? Vím 7!, hvat's þat hlymja es í 
til ossom rgnnom 1? Skmld', h 
rekka es í rýþom telsk fljóþs e 
gloa? Alv ö', hvat's manna 
ókunnra es hgfomk auket erfet 
Bdr5', hvat's þat flagþa es st 
forggrþom (forgarþe) #1' 3}, 
þat manna es knege á Menglaþan 
arme sofa FY 42'!, hvat's þat fisk 
flóþe i? Am 1'; ) auf einen ha 
n. sg. acc. hann (hón) þat orþa : 
of kvaþ (folgt direkte rede) Írk 2 
II? Br6? Od3*; 

E. neben sá steht eine adveri 
stimmung: m. pl. gen. trúa þeira 
eskjo Fn Í pr 1, hamingjor eina 
heime ero (meyjar) Vin 49?R; 

F. sá steht absolut, 1) auf et 
gegangenes Áxurickweisend: m. 
sá (bjórsalr) Brimer heiter Vsp 
(Gollenkambe) vekr hglþa at H 
Fsp 13?, sá (maþr) var í feldi bli 
27, sá (late) skal fyr heiþa brú 
ens Grm 39, Vcorr heiter sá (vim 
Hym 11, hefr sá (Qss) born of | 
33*, þykker sá (mogr) ása jaþarr 
sá (hvelpr) vas blóþogr of brjóst 
Bdr 3', sá (maþr; einn gllom m 
aukenn jarþar megne Jdl 39! 
(hraunbue) 's þér maklegr maþr £ 
sá (burr Sigmundar) 's varga vinr. 
drótt þótte sá (burr) dyglingr vesa. 
sá (maþr) nefndiz Geitir Grp 4, s 
vill .. fund þínn hafa Grp 4“. 
vas sá (seggr) heitenn Ako1?, li 
(enn felde) vþvars Am 41%, an 


853 sá 
(Guþrún) hoggva, svát sá upp reisat Am 
41! sá (Yrso sunr) mon hennar heitenn 
verþa burr ok bróþer Grt 223; gen. þess 
(vinar) vin Hóo 43?, Þrúþgelmer vas þess 
(Bergelmes) faþer Vm 299, þess ( Várkalds) 
vas Fjolkaldr faþer FY 6*; dat. þeim (vin 
snom) Hýov 43?, hlæja skaltu viþ þeim 
(es þú illa truer) Hóv 463, þeim (es eige 
veit grlog sín fyrer) 's sorgalausastr sefe 
Hýv56*; ace. Surtar þann (Óþen) sefe 
of gleyper Vsp 47* (s. gleypa und hleypa), 
þann (sal á Gimlee) skolo dyggvar drótter 
byggva Vap 64?W, geþe skaltu viþ þann 
(vin þínn) blanda Hóv 44? fagrt skaltu 
viþ þann (es þú illa truer) mæla Hóv 45, 
skylet þann (enn óauþga) vætkes vá Hó 
í4!, þann (hal es mik heipta kveþr) eta 
mein heldr an mik Hóv 161*, þann (Jarl) 
baþ (Rígr) eignask óþalvallo R6 36*, varþ 
einn borenn í árdaga .. nio bóro þann .. 
Jtna meyjar Hdl 373, kgmr annarr enn 
mýtkare, þó þorek eige þann at nefna Hdl 
45, þann (galdr) kveþa fjlnýtan, þann 
göl Rindr Rane Gg 6'?, sékka ek þann 
{mæke) Vólunde til smiþjo borenn Vkv 197, 
þann (Hata) vissak ámótkastan joton HHv 
17', þann (Starkaþ) sák gylfa grimmúþg- 
stan HH II 192, tók Loki þann (hring) 
af honum (Andvara) Æm 4 pr 3, þann (sal) 
hafa horsker haler of ggrvan Fm 423, þann 
(Sigvorþ) hefk allra æétgofgastan fylko 
fnndet Gþr I131!, þann (Atla) monk kjósa 
af konungom Gþr 1134!, bera varþ þann 
(bróþor Atla) síþan Am 47?, í heljo 
(Guþrún) þann (enu hoggna) hafþe Am 
#7", mank enn þaun (morgen) gorva Am 
(63; pi. nom. hitke hann (ósnotr maþr) 
þr, þót þeir (viþhlájendr) of hann fár 
leso Hóýv 243, rekkar þat þóttosk es þeir 
(témenn) ript hqfþo Hýv 493 nú bera 
(Fitjungs syner) vánarval Hýo 75?, 
tt Bolverke þeir (hrímþursar) spurþo Hór 
184, þeir (langviner) meþ ríke fara heilor 
ar til Hór 156?, koma þeir heiler hvaþan 
Hýo 1565, val þeir (einherjar) kjósa Von 
r, í náttmyrkri brutu þeir (Agnarr ok 
Geir rgpr) viþ land Grm 4, þar váru þeir 
Un vetrinn Gm 6, þeir fengu byr Gm 9, 
hundroþ einherja ganga ór einom 
darom 
Grm 234 þeim ríþa æser jóm .. es þeir 
óma fara Grm J05R, Goenn ok Moenn 
F 20 Grafvitnes svner Qrm 343, Árvakr 


5 


þm 
= 


= 
æt 


t2 


að 
|} 


90 


ge 


, þás þeir fara viþ vitne at vega 60 


sá 854 
ok Alsviþr þeir skolo upp heþan svanger 
sól draga Grm 37!', opner heimar verþa 
of ása sunom, þás þeir hefja af hvera 
Grm 424 A, grjóte þeir (Svarangs syner) 
mik borþo, gagne urþo þeir þó lítt fegner, 
urþo þeir mik fyrre friþar at biþja #70! 
87. 88, fram gengo þeir (Þórr ok Týr) 
Hym 13?, þeir (æsir) fóru at drekka 1Ls 
15, æser vito, hveim þeir alda skolo 
gambansumbl of geta Ls 8?, þeir (Danr 
ok Danpr) kunno vel kjól at ríþa #5 495, 
vóro þeir (Brodr ok Hgrver) í hirþ Hrolfs 
ens gamla Hdl 224, þeir (garmar) varþa 
unz rjúfask regen #)j20% meþan þeir 
(garmar) eta FY 23“ 24, þá or sendimenn 
fóru heim .. finna þeir í helli ngkkorum . 
hvar gýyr sat FMóSlVr, þeir biþja hana 
gráta Baldr ór helju FMó?HWr, þeir 
(Vælundr ok bræþr hans) skriþu ok veiddu 
dýr Vkv 3, þeir kómu í Úlfdali Vkr 4, 
fundu þeir á vazstrgndu konur þrjár 
Vkv 6, þeir hgfþu þær heim til skála meþ 
sér Vkv 10, sqo þeir (segger Níþaþar) á 
baste bauga dregna Fír 93, þeir af tóko 


ó ok þeir á léto fyr eiun útan, es þeir af 


léto Vkv 10'?, kvýmo þeir (syner Níþaþar) 
til kisto Vkv 21!, open vas illúþ es þeir 
í sqo (lito) Vkv 21? 24?, konungr baþ at 
þeir (Atli ok hans menn) skyldu fara annat 
sinn HHvó pri, þeir kómu upp á fjall 
HHv5 pr 2, þeir (Hundings syner) átto 
Jefre at gjalda fjárnám miket HHIII', 
þeir (Granmars syner) hafa markat (merkt 
hafa) .. at hug hafa hjorom at bregþa 
HHI48? 1127*, þeir af ríke rinna léto 
Svipoþ ok Sveggjoþ Sólheima til HH I49', 
þeir (Hrings syner) 'o gjarner gunne at 
heyja HHI54%, þeir (menn Hundings) 
leituþu ok fundu eigi Helga HH II I pr 3, 
þeir (Helgi) sá í loptinu at valkyrjur níu 


riþu ok kendu þeir Sigrúnu HH II 16 pr3ð. 


4, kómu þeir heilir til lands HH II16 
pr 5, sóttu þeir (æsir) gisting til Hreiþ- 
mars Fm 14, þá sendu þeir Loka at afla 
gullsins Æm 17, hver gjald faa gumna 
syner, ef þeir haggvask orþom á? Am 34, 
þeir (Sigurþr) fengu storm mikinn Jfm 15 
pr 2, þeir viku at landi Æm 18 pr, 
Bilrgst brotnar es þeir (goþ) á brú fara 
Fm 15}, síþr þú hefner, þót þeir (frændr) 
sakar gorvo Sd 227, sumer ulf sviþo, sumer 
orm sniþo, sumer Gotþorme af gera deildo, 
áþr þeir mátte .. á horskom hal hendr of 


28 


855 sá 

leggja Br 4*, víkr hér svá til, sem þeir 
(Gjúkungar) dræpi hann úti, en sumir 
Segja svá at þeir dræpi hann inni í rekkju 
sinni sofanda; en þýþverskir menn segja 
svá at þeir dræpi hann úti í skógi Br 20 
pr 2.3.4, þat segja allir einnig at þeir 
sviku hann í trygþ Br 20 pr“, þeir 
(Gjúkungar) sér hafa svárt ok dátt en 
nær numet nýleg róþ $g 263, þat var til 
sætta, at þeir (Gjúkungar) skyldu gipta 
honum (Atla) Guþrúnu Dr 3, Guþrún .. 
sendi meþ rúnum orþ, at þeir (bræþr) 
skyldu eigi koma Dr 9, baþ Guþrún sonu 
sína at þeir bæþi Gjúkungum lífs, en þeir 
vildu eigi Dr 14, sofa né móttot (bróþr 
míner) né of sakar dóma, áþr þeir Sig- 
vorþ svelta léto Gór 113}, þeir (hvitingar) 
mono feiger fára nátta Gpr II44?, buþo 
þeir (Gjúkungar) Atla bauga rauþa Od 193, 
þeir (ærer Atla) kvýmo þars koma né 
skyldot Od 233, buþom vit þegnom bauga 
rauþa, at þeir eige til Atla segþe, en þeir 
hvatlega heim skundoþo Od 24??, þeir 
(Húnar) ór Hogna hjarta skýro Od 263, 
vreiþe sgosk þeir (drótmeger) Húna Akv 2%, 
vróko þeir (Gjúkuugar) vandstyggva vallo 
algróna Akv 133, land sqo þeir Atla Áko 
14', verþer sýto úto at varþa þeim 
Gunnare, ef þeir hans vitja kvéme Akv 
15?, fengo þeir (Húnar) Gunnar Akv 193, 
skýro þeir hjarta Hjalla ór brjóste Ákv 
237, tóko þeir (Gjúkungar) fórner Am 5, 
buþo þeir (sendeinenn Atla) heim Hogna 
Am 7', sýn vas svipvise, ef þeir (Gjúk- 
ungar) sín gæþe Am 7?, gorþot far festa 
áþr þeir frá hyrfe Am 34*, bó sqo þeir 
standa es Buþle átto Am 35? hrundo 
þeir Vinga ok í hel drýgpo Am 38', sá þá 
sælboren, at þeir sárt léko Am 46', þrifo 
þeir (Húnar) þjóþgóþan Am 61', svaf ek 
mjók sjaldan siþaus þeir (bróþr) fello Am. 
76', lítt munder þú þú, Guþrún! leyfa 
dýþ Hygna, es þeir Sigvarþ þinn svefn 
ór vokþo lím 6? drógo þeir (Syrle ok 
Hamþér) ór skiþe skíþeisarn Hm 15', þverþo 
þeir þrótt sínu at þriþjunge Hm 15?; gen. 
und þeira (Árvakrs ok Alsvinns) bógom 
fálo blíþ regen, æser, ísarn kól Gm 373, 
Ketell vas vinr þeira Hdl 197F, Gunnarr 
ok Iygne .. ok et sama Guþrún syster 
þeira dl 272, vas Þjaze þeira (Gymes ok 
Aurboþu) frænda Hdl 329, náttom fÍóro 
segger .. skildor bliko þeira viþ enu skarþa 


or 


þó 
ot 


20 


to 
Et 


30 


85 


sm 
c 


50 


sá 856 


mána Vkr 8, marer hristosk, stóþ af 
mgnom þeira dogg HHv28?, brggnom .. 
ok burom þeira HHI22*, þeim sjolfom 
Sigrún .. of barg ok fare þeira HHI31?, 
þar's miklo mest menge þeira (der feinde) 
HH152?, fellu allir Granmars synir ok 
allir þeira hgfþingjar HH II 16 pr 15, fello 
„. Brage ok Hogne, varþk bane þeira HH 
1118, hafþe Helge hrædda garva fiandr 
sína alla ok frændr þeira HH 1136?, sjolf 
skyldak hondla hrgr þeira (des gatten und 
der söhne: 65 sind snterpoltert) Gþr 17, 
þeira (þjóþkonunga) for þerfge være Sg 35“, 
þú hefr Gjúka of glatat byrnom ok bue þeira 
brugþet góþo Hlr 4*, hjorto hugþak þeira 
(hauka) viþ hunang tuggen Gþr 1142*, 
hold hugþak þeira (hvelpa) at hræom orþet 
Gþr 11 433, syster .. þeira (Gunnars) Ak 
16', vesall lézk (Hjalle), vigs þeira (der 
fúirsten) es skylda váss gjalda Am 58), 
hausa veizt þeira (maga) hafþa at glskólom 
Am 773, dreyra blettk þeira Am 77*, tókk 
þeira hjorto Am 78!, lifa mon þat epter 
„. þeira (Gjúkunga) þrámæle Am 99“; 
dat. vas þeim (ýsom) vætterges vant ór 
golle Vsp 8?, þeir mannlíkon morg of garþo 
dvergar í jarþo, sem þeim Durenn kende 
Vsp 103, þeim (fiflmogom) es bróþer 
Býleipts í fgr Fspól“, eggjar ek deyfe 
míuna andskota, bitat þeim vópn né vele r 
Eýv 14S*, sá's þeim (Surte ok ýsom) vylir 
vitaþr Pm 18“, fekk karl þeim (Hrauþungæs 
sonum) skip Grm 7, armar lýsto en æmf 
þeim alt lopt ok logr Skm 674, stuklk 0 
átta (katlar), en einn af þeim hverr harjfs- 
slegenn heill, af þolle Hym13!, joll -k 
ófo fórek ása sunom ok blentk þeim swrá 
meine mjgþ Ls3“, hugr þeim (figndormra) 
hverfe til handa þér Gg 9% missvefgmé 
miket vas þeim (ggrmom) mjok of lagæt, 
síþans þeim vas varzla vitoþ #22'- * 
segþu mér þat .. hvárt só matar nekkv æðt 
þats þeim menn gefe #;23% þat eitt æð 
svá matar, at þeim menn of gefe Fy24 * 


5 lygþum þeim (ásum) fjorlausn Rm lE, 


(syner Gjúka) Brynhildar biþja fóro, svæað 
þeim Sigvgrþr reiþ í sinne Sg 3?, rþæð 
þeim síþan .. systorsunr slíkr at þioæs “9 
Sg 27!, skævaþe þá en skirleita .. veigaæ-T 
þeim at bera Akv38?, yggt vas þeiið 
(seggjom) síþan Am 13, (Guþrún) vik 8 
þeim (bróþrom) bjalpa Am 37, tóko þe: 
fórner es þeim fríþr sende Amó? Orkæ “ 


857 sá 
ing þann héto es þeim enn fylgþe Am 28', 
svá kvýþo Niflunga .. skapa sókn sverþom 
. sem þeim hugr dygþe Am 483, harþr 
vas Hrungner ok hans faþer, þó vas Þjaze 
þeim gflgare Grt 97, Íþe ok Qrner .. 
þeim erom bornar Gt 9*%; acc. vindr rak 
þá (Hrauþungssonu) í haf út Gm 4, þau 
kerling leiddu þá til strandar Grim 8, 
heyrþa ek þá (hesta) nefnda FM 109 r.l., 
kómu leiptr yfir þá (Helga) HH IT 16 pr 3, 
tóku vér þá (ásu) hgndum Rm 15, heilla 
auþet verþr þér af hjalmstgfom, ef þú sér 
þá fyrre fara Rm 224, frétte Atle, hvert 
farner være sveinar hans leika, es sá þá 
hverge Am 74“; f.sg.nom. Slíþr heiter 
sú (6) Vsp 36?, heim óko þá hangenluklo 
-- Sngr heiter sú RB 233, Sváfnir .. átti 
dóttur .. sú hét Sigrlinn HHr 6, (Heþinn) 
fann trollkonu, sú reiþ vargi HHr 30 
pr7, biþja monk þik bónar einnar, sú 
mon í heime hinzt bón vesa Sg 64?, gorþo 
Segger samkundo, sú vas nýt fæstom 
Am 1?, (Guþrún) hvarf til Niflunga, sú 
vas hinzt kveþja Am 443; gen. Ketell 


vas vinr þeirar (Hildegunnar) Hdl 19', fá 25 


meyjo mann .. þá mon þeirar sunr þíns 
harms reka Rm 11*; dat. þjarko þar gorþo, 
þeiro vas viþ brugþet Am 48!'; acc. hefr 
dýrr konungr dóttor alna, þá mont. Sig- 
vorþr! munde kaupa Fm 41*; pl. nom. 
þaþan koma meyjar .. þær log logþo, þær 
líf kuro alda bgrnom Vsp 203, hjarþer þat 
to, nér þær heim skolo Hór 21', ek 
Bvá vinnk, at þær (túnríþor) villar fara 
sinna heimhama Hór 155?, þó þær (meyjar 
Mogþrases) meþ jatnom alask Fm 49%, Siþ 
ok Víþ .. þær hverfa of hodd goþa Grm 
eð, Víng .. Vegsvinn .. þær falla gumnom 
lær Orm 288, Skeggold ok Skogol .. þær 
ra einherjom gl Grm 369, þær (konor) 
Or sande síma undo Hról 44, brúþer ber- 
Serkja barþak í Hlósevjo, þær hgfþo verst 
Unnet Hrðl 100, vargynjor výro þær Irbl 
102, segþu mér þat .. hvárt þær (meyjar 
Menglaþar) bjarga þeims blóta þær #) 393, 
hverjan þær ór nauþom nema #) 405, 
flugu þær (valkyrjur) at vitja víga Vír 
12, þér (meyjar) á sævarstrond settosk 
st hvílask Vko 19, vas sú ein vætr eg 
irg gþlings skipom eþa fóro þær fleire 
man? HHo 27!, þær (norner) of greiddo 
Bollen símo HHI 32 þær austr ok vestr 
enda fól HH I4!, þær (Sigrún ok ambótt) 


mm 


þe 
(=) 


20 


tu 
J 


ið 
= 


45 


50 


sá 858 
fóru heim til bæjar HH ISS pr, cigot 
þær (norner) ætt saman Fm 13? þær 
(rúnar) 'o meþ ásom, þær 'o meþ glfom 
(die einen .. die andern') Sd 18*%, þær 


- (Fenja ok Menja) váru miklar ok sterkar 


Grt 16, þat er sagt, at þá kvæþi þær ljóþ 
Grt 24, mólu þær her á hendr Fróþa 
Grt 25, at miþri nótt spurþu þær, ef eigi 
leiddiz Mýsingi salt Grt 30. þær mólu 
litla hríþ Grt31, þær at lúþre leiddar 
vóro Grt 2!, þær þyt þulo þegnhorfeunar.. 
Grt3!; gen. hvildak hjá þeim systrom 
sjau ok hafþak geþ þeira alt ok gaman 
Hrbl 48, álptarhamir þeira (kvenna) Vír 7, 
ein nam þeira (drósa) Egel at verja Vkv 23, 
en þriþja. þeira syster, varþe hvítan hals 
Vólundar Vke 33, hver sagþe þeira (jarla 
brúþa) sínn oftrega Gýr 13%, grgm vask 
nornom, vildak hrinda vreiþe þeira Gho 
13?; dat. á hverfanda hvéle výro þeim 
(konom) hjarto skgpoþ Hóv 83% váru hjá 
þeim (konum) álptarhamir þeira V%o 7, 
gaf hann (Fróþi) þeim (ambáttum) eigi 
lengri hvild ne svefn, on meþan gaukrinn 
þagþi Grt 22; ace. Kgrmt ok Qrmt ok 
Kerlaugar tvær, þær skal Þórr vaþa Gr 
29?, ok vólta þær (myrkriþor) frá verom 
Hrbl 57, gefr þú gótt nafn dysjom, es þú 
kallar þær heimes hauga Hröl 116, segþu 
mer þat, Fjolsviþr! .. hvárt þær (nom.) 
bjarga þeims blóta þær (meyjar Menglaþar) 
Fj 393. menn blóta þær á stallhelgom staþ 
Fy 40', þeir (Vælundr ok bræþr hans) 
hofþu þær (valkyrjur) heim til skála meþ 
ser Fkr 10. Fránmarr jarl hafþi .. varit 
þær (Sigrlinn ok Álgfu) meþ fjalkyngi 
HHr5 pr 9, á horne (á lófom. á stafne, 
á berke) skal þær (glrúnar, bjargrúnar, 
brimrúnar, limrúnar) rista Sd 78 83 93 
103, þær (málrúnar) of vindr, þær of vefr, 
þær of setr allar saman Sd 11?*, þær 
(hugrúnar) of réþ, þær of reist, þær of 
hugþe Hróptr Sd 13'?, þat ero Þókrúnar 
-. hveims þær kná óviltar ok óspiltar sér 
at heillom hafa Sd 193, þær (Odrúno ok 
ambótt) hykk mælto þvíget fleira Od 6'!, 
rúnar nam (Guþrún) rista. rengþe þær 
Vinge Am 4!, (Fróþi) baþ þær (ambáttir) 
mala gull ok friþ ok sælu Grt 22, (Mýs- 
ingr) baþ þær mala salt Grt 29, hann baþ 
þær mala lengr (rt 31; n. sg. mom. flexgþe 
Oþenn ok í folk of skaut, þat vas enn 
folkvig fyrst í heime Vsp 247, auþe betra 





861 Sá 

betruges) lét harþar hefnder verþa Od 18', 
dreymþe drótláta (Kostbero), dulþe þess 
vætke Ám 103, allar 'o illúþgar, ákkak 
þess kynne Am 13', vilkak þess leita Am 
13?R, lítlo ok lengra — lok monk þess 
segja — bó sqo þeir standa Am 35', 
mægþ gat ek mikla .. kono válega: knákak 
þess njóta Amöl*, getr þú þess, Atle! 
Am 53', skereþ ór hjarta, skoloþ þess 


ggrver Amöðó?, gor sem til lyster, glaþr 10 


monk þess bíþa Am 56!, ón es þess enge 
(dass teh mich, wie du hoffst, begutigen 
lasse) Am 67!, vegenn vas þá Atle, vas 
þess skamt bíþa Am 84? hví er gull 
kallat mjgl Fróþa? til þess er saga sjá 
Grt 1; colleet. auf einen plur. bexogen: 
þurra skíþa ok þakenna næfra, þess kann 
maþr mjot Hóo 60?; dat. vas skær skgkols 
skakr á beine, þvi enn lævíse Loke of olle 
Hym 38*, segþu mér þat, Fjolsviþr! .. 
hvárt sé máta nekkvat þats menn hafe 
ok verþr því en fglva gýgr fegen? F) 29}, 
ór kattar dyn ok ór kono skegge .. ór því 
vas hann Gleipner ggrr FM 89, nú's því 
loket Grp 18', verst hyggjom því Grp 24! 
40!, mont fastna þér .. fóstro Heimes, 
ser vætr fyr því Grp 39“, at gngo verþr 
ynþe síþan vitro vife (Guþrúno), veldr 
því Grímhildr Grp 51*, þat (sverþ) var svá 
hvast, at hann brá því ofan í Rin Em 
l4 pró, hverr spyrr at því? Rm lr“, 
lýtom því þarfar ráþa Sg 43%, nú skolo 
ganga þærs goll vile ok minna því at mér 
þiggja Sg 48?, vasa langt af því („nach 
Jener xeit dawerle es nicht mehr lange') 
- „ unz (Brynhildr) þær vélar visse allar 
Od17?, Hogne því hlítte „erklirte sich 
dæmit (mit dem entschlusse Áu reisen) 
einterstanden' Am 7*, loket því léto Am 
19: 713, hugat vas því illa Am 27“, fare 
Sem fyrer mælek! fæst eige því niíta! 
Ám3l“, mægþ gat ek mikla, mákak því 
leyna Am 517, á vilk því (dem vorschlage 
etner versöknung) nita Am 67!, gnótt vas 
Krunnýþge, es gramr því trúþe Am 70', 
Sinn þú því (dem tode der söhne) oller 
Ám 782, vilder ofvalt vægja en vætke 
halda, kyrt of því láta Am 95“, fram 
eldom því (die kriegerische tíitigkett) 
missere Grt lö'; mit suffig. negat.: 

t mon ok verþa þvíget lengra „nicht 
*Púler als des, nicht lange danach?' 
Sgög!, þór hykk mælto þvíget fleira „nicht 


ot 


am 
=? 


50 


5 broddr) fastnaþi sér Sigrúnu 


sá 862 
mehr als das' Od6'; fyr því trotadem: 
hefr hvárr fyr því (frotx des gestalten- 
tausches) hyggjo sína Grp 41*; því næst 
demntichst: því montu næst, nema þú nú 
þeger, bundenn, bolvasmiþr! Ls41?, því 
næst sendu æsir um allan heim grindreka 
FM5!'Wr; ace. þat (dass dze líebe tceise 
xu toren verwandelt) ek þá reynda, es ek 
í reyre sat ok vættak míns munar Hóv 
95!, morg es góþ mær .. hugbrigþ viþ 
hale: þá ek þat reynda, es et ráþspaka 
teygþak á flærþar fljóþ Hóv 101, hvars 
þú bol kant, kveþu þat balve at go 126, 
hvars hatr vex meþ hildings sunom, þat 
mák bóta brátt Hóv 153“, svipom hefk nú 
ypt fyr sigtiva sunom, viþ þat skal vil- 
bjorg vaka Grm 45?, Yggr áþan hétk, 
hótomk Þundr fyr þat Grm 54?, þurs rístk 
þér ok þria stafe .. svá ek þat af rist 
sem ek þat á reist Skm 372, ek munda 
þér þá þat (liþ) veita Hrbl 95, bóta skal 
þér þat (dze úible behandlung) þá munda 
bauge Hrbl 109, né þat (die beschaffung 
des kessels) máýtto mærer tívar ok ginn- 
regen of geta hverge Hym 4', hverr kann 
of þat goþmálogra ggrr at skilja? Hym 
39', Loki mátti eigi heyra þat (das lob 
der diener) Ls 13, hrópe ok róge ef þú 
eyss á holl regen, á þér mono þau þerra 
þat £s.4?, hafoþ þitt bærak í hende mér, 
létak þér þat fyr lyge Ls 14*, hefr þú þar 
barn of boret, ok hugþak þat args aþal 
Ls 239, vitka líke fórtu verþjóþ yfer, ok 
hugþak þat args aþal Ls 24', Gifr heiter 
annarr, en Gere annarr, ef þú vill þat 
vita #) 207, vængbráþer tvær liggja í 
Viþofnes liþom, ef þú vill þat vita #) 247, 
heil verþr hver .. ef þat (bjarg) klifr, 
kona F) 367, sendu æsir um allan heim 
grindreka at biþja at Baldr væri grátinn 
ór helju, en allir gorþu þat FM591Fr, 
þikk eige þat (nafn) HHr 7*, þat (de 
str. 33) kvaþ Helgi, þvíat hann grunaþi 
um feigþ sína HHv 34 pr 1, hann (Hgþ- 
-. en er hon 
spyrr þat, þá reiþ hon .. at leita Helga 
HH II 12 pr 4, Sigmundr bauþ henni 
(Borghildi) febætr, ok þat varþ hon at 
þiggja Sf 7, veizt ofmiket angr Sigverþe, 
því, Gríper! þat gorra segja Grp 20, esa 
meþ lgstom lagþ æve þér, lát, enn ítre, 
þat, oþlingr! nemask Grp 237, hvat's mik 
at því, þót mær see .. fódd at Heimes? 


863 sá 


þat skalt, Gríper! ggrva segja Grp 283, 
hvat mon til líkna lagt Sigverþe? seg, 
Gríper! þat Grp 307, mein's fyr handom, 
mák líta þat Grp 36', lýgr á mik lofsæl 
kona ok á sjalfa sik? seg, Griper! þat 
Grp 48*, mynder þú fríþre segja mína 
æve, ef mætter þat Grp 52*, enn es verra 
— þat vita þykkjömk — niþja stríþ of 
nept Æm 8'!, Sigurþr reiþ .. til bælis haus 
(Fáfnis) ok fann þat opit Fm 44 prð, 
siþr þú hefner, þót þeir (fræudr) sakar 
gorve, þat kveþa dauþom duga Sd 22*, 
gafk ungom sigr Auþo bróþor, þar varþ 
mér Óþenn ofreiþr of þat Hr 8“, lgnd 
gefk enn þér, lýþa sinne .. eig of aldr 
þat Gór 1133%, lægak síþan .. þrágjarn 
í kor, þat mank gorva Gþr II 45*, (hjarta) 
á bjóþ lagþo ok báýro þat fyr Gunnar Akv 
23*, blóþogt þat (hjarta) á bjóþ logþo ok 
býro fyr Gunnar Akv 25!, tóko þeir (Gjúk- 
ungar) fórner es þeim friþr (Atle) sende, 
hengþo á súlo, hugþot þat varþa Amöð', 
dreymþe mik, Hogne!' dyljomk þat eige Am 
143, mæla þat (derartiges, námi. segens- 


wiinsche) marger Ám 32*, hirþa oss hræþa, 2 


haf þat fram sjaldan! Am 373, ilt es umb 
lítask, yþr es þat kenna Am 50?, eggjak 
yþr, jarlar! auka harm stórom vifs ens 
veglega, viljak þat líta Am ö4?, blótt sem 
vilt byrnom, bannar þat mange Am 73}, 
lýgr þú nú, Atle! þót þat lítt rókjak Am 
91', þat (eine mitteilung tiíber Randvír 
u. Svanhildr) sagþi Bikki konungi G%v í, 
konungr lét .. troþa Svanhildi undir hrossa 
fótum; en er þat spurþi Guþrún, þá kvaddi 
hon sonu sína GA: 9, var honum (Fróþa) 
kendr friþrinn um alla danska tuugu, ok 
kalla menn þat Fróþa-friþ Grt 10), sá (Yrso 
sunr) mon hennar heitenn verþa burr ok 
bróþer: vitom báþar þat Grt 224; coll. 


auf einen plur. bexogen: á horne skal þat. 


(dze glrúnar) rista Sd 7?Ps; at þat darauf: 
(Rígr) gekk meirr at þat miþrar brautar 
Rb2! 6? 20? 33? (Edda) bar meirr at 
þat miþra skutla 725 43, þar vas (Rigr) at 
þat þriar nætr saman f/6' 20! 33', 
liþo meirr at þat mónoþr nio J?56? 203 
33?, (Þræll) nam meirr at þat megens of 
kosta f$9*, bar heim at þat hrís gorstan 
dag #/ U*, gekk Rigr at þat réttar brauter 
Kþ14', gekk (Rigr) inn at þat #26), 
hón (Móþer) tók at þat hleifa þunna 
303, reis hann (Rigr) at þat J?$32?, réþ 


" 
(Sl 


4) 


36 


= 
Gt 


0) 


sá 8 = 
(Jarl) einn at þat átján buom RA63S' 
(valkyrjor) sóto síþan sjau vetr at þat 
Vkv 4!; eptir þat dass.: eptir þat eggjææ==sþi 
Reginn Sigurþ at vega Fáfni Æm 14 pr 7; 
pl.nom. himen hverfa þau (máne ok samm=-ól) 
skolo hverjan dag Vm 233 þau (Lif ok 
Lifþraser) leynask mono í holte Hod „lld- 
mimes Væm 45!, morgendoggvar þau sér at 
mat hafa Vm 45?, þau (Óþinn ok Fri=—2g) 
veþja un þetta mál Grm 20, upp ek varp 
augom Alvalda sunar á þann enn hei æssðþa 
himen: þau ero merke mest mínna ver ka 
Hrbl 53, hrópe ok róge ef þú eyss á h “moll 
regen, á þér mono þau þerra þat Ls=——f' 
born ólo þau (Þræll ok Pir, Karl ok Snc == 97) 
Rþ 12" 24!, saman bjoggo þau (Jarl ok 
Erna) Rþ £1*, þau (Njgrþr ok Skaþi) sætt —iðærtaz 
á þat, at þau skulu vera níu nætr í Þrúmæ— jþ- 
heimi, en þrjár í Nóatúnum FM 258, þ <ðaU 
(Vælundr und seine brúder nebst thr- —"€n 
fraven) bjuggu sjau vetr Vkr 11, þau (Su 6 
mundr ok Borgbildr) hétu son sinn Hel Millga 
HH II 2, Helgi fekk Sigrúnar ok áttu þ- <=aú 
souu FH II27 pr 1, opt vas sá leikr betmæ— '€, 
þás þau (Atle ok Guþrún) lint skyldo optammirr 
umb faþmask 4Xo 433, liggja línklæþe 
þau mono brátt brinna Am lö*; gen. ver 
ræþr akre, en vit syne, hætt es þei sta 
hvárt Jlýv 87!, sonr þeira (Hjgrvarþs — ok 
Alfhildar) hét Heþinn HHv 2, þeira (Hjjsska!“ 
varþs ok Særeiþar) sonr hét Humlun. # 
HHv 2, þeira (Hjervarþs ok Sinrjóþams“") 
sonr hét Hymlingr HHva3, eitt es þei 4 
(sverþa) gllom betra HHoS?, þeira (Si 
mundar ok Hjordísar) son var Sigurk 
Sf 27, seggr enu suþróne (Sigvorþr) laglK 
sverþ nokvet .. á meþal þeira (xwwisch 

sich und Brynhildr) Sg 4?, þeira (HograTð 
ok Kostberu) synir váru þeir Sólarr fn tað 
Snævarr ok Gjúki Dr 12, sagþak þór mom— 
ill of skgp min ok þeira (meiner u d 
meiner angehörigen) Od 32?, hver eg "7 
þeira (sverþa) hjalt ór golle Akoe 7?, skilþosss 
veger þeira (der fortreisenden und 
aurtickbleibenden) Am 33?, þeira (Jónak- B 
ok Guþrúnar) synir váru þeir Sgrli — 
Erpr ok Hamþir Ghv 4; dat. Rigr kun“ 
þeim (bjónom) róþ at segja Rb3' 5! Í. 7 
19! 291 321, hio ggrþo hvílo, sem þeir" 
hógst þótt Am 8*; ace. eple ellifo ham“ 
hefk algollen, þau monk þér, Gerþr! ge Í 
Skm 19?, faþer ok móþer, fjórer bróþ=r í 
þau á vágo vindr of lók Gpr16*, fó? 


sá 


nar unz þau (dte fortztehenden hel- 
nd die xurtiekblerbenden frauen) 
skilþe Am 28%; neben sá steht 
en noch die anaphor. partikel es: 
nom. þar mon Haþbrodr Helga finna 
ota miþjom: sá es opt hefr grno 
HH 1I36?; pl.nom. mál es dverga 
ens liþe ljóna kindom til Iofars 
þeir es sótto frá salar steine aur- 
sjot til jrovalla Vsp 147; f. pl. nom. 
jóþar .. meyja Mggþrases: hamingjor 
Jærs í heime ero Vm49?; 39) vor- 
wetsend, a) auf etnen durch es (er) 
„telen relalivsatx: m. sg. mom. sá 
Í es sjalfr of á lof ok vit meþan 
lóv 9', fróþr sá þykkesk es fregna 
Tór 28', snotrs manz hjarta verþr 
í glatt, ef sá es alsnotr es á Hýv 
á fær es friar Hór 91*, esa sá vinr 
es vilt eitt seger Hór 123*, bór es 
, þriþe (d. 2. bór enn þriþe es sá) 
, regen silfre þokþo sale Grm 6', 
þér) þat sverþ es sjalft mon vegask, 
| horskr es hefr Skm 9“, Hildolfr 


er es mik halda baþ ról 5, esa : 


hýrr es ór holte terr Vkv 17*, Vil- 
hét sá er var friþill hennar (Borg- 
Od 2, þat mólz á (kvernunum) er 
lti fyrir er mól Grt 19, Hengikjoptr 
nefndr er Fróþa .. gaf kvernina 
'; ace. þat's enn of þann es þú 
er Hór 46', þann baþ (Óþenn) slíta 
minom, es hverge lands hræþask 
Hlr 93, Orkning þann héto es þeim 
lgþe Am 28?, settom þann sælan 
né áttet Am 93“; pl. nom. þeir.. 
la Fóv132?, þeir .. er fyrir váru 
1, þeir sigr hafa es sea kunno 
'3; dat. ek mon okkar óþre þykkja 
as eþle mitt of kunna Hlr3*F; 
om. vas sú ein vætr es barg gþlings 
? HHv273;  n.sg.nom. nú þat 
s ek vætt hofe #49", es þat satt, 
ir! es sogþo mér? Pkv 423, satt's 
íþaþr! es sagþe þér Vkv43', esa 
ls ætt es á kvernum stendr JIII IF 23, 
t svik ein es sea þvykkjömk? HI 
esa þat svik ein es sea þykkesk 
40', þat mólz á (kvernunum) er 
lti fyrir er mól Got 19; ace. hugr 
at veit es býr hjarta nr Hóe 94', 
er þú nú es hverjom þykker mest 
Hrbl9, þat hefr vik os af annarre 


þh 
(bi | 


20 


tn 
(el! 


30 


35 


40 


45 


Út 


= 


sá 866 
skefr Hról 62, segþu mér þat, Fjolsviþr! 
es ek þik fregna mon #7! 9! 11' 13! 
löt! 17' 191 211 231 251 271 291 31! 
33! 36! 37! 39! 41', viþ þat hann 
(Mimameiþr) fellr es fæstan varer #) 14, 
hverr þat gorþe es ek fyr garþ sák innan 
ásmaga? FY 339, (mit suffig. negat.) viþ 
Þjóþmars sun þatke áttak es vgrþ nó verr 
vinna knátte Gþr lll3?; oft mit enklise 
des es an das pron.: m.sg. nom. mjok 
es bráþr sás á brndom skal síns of freista 
frama Hýv 23, at augabragþe verþr sás 
etke kann Hór 5%, óminnes hegre heiter 
sás of glþrom þrumer Hóv 13', órna mæler 
sás æva þeger staþlauso stafa Hóv 29', 
fróþr þykkesk sás flótta tekr Hóýr 31', 
veita gorla sás of verþe glisser, þót haun 
meþ grgmom glame Hóv 31?, ár skal rísa 
Sás annars vill fé oþa fjor hafa Hóv ó8'!, 
ár skal rísa sás á yrkjendr fá Hóvóð9'!, 
nýtt verþr fegenu sás neste truer Hór 73}, 
fagrt skal mæla .. sás vill fljóþs ýst fá 
Hóv 91?, fimbolfambe heiter sás fátt kann 
segja Hóv 102%, heill sás kvaþ, heill sás 
kann, njóte sás nam Hóv 137“, hvárt 
aptr kgmr sás epter ferr? #7 27?, aptr 
mon koma sás epter ferr #28', sitja 
skal sás seger FMI*; dat. elds es þerf 
þeims inn es komenn Hýv3!, vats es 
þerf þeims til verþar komr Hóv 4', vits 
es þorf þeims víþa ratar Hóv 5', blóþogt 
es hjarta þeims biíþja skal sér í mál hvert 
matar Hóv 377, hann (Þórr) ræþr ró þeims 
rðger hér goþ gll ok guma Lsóð?, ógn's 
í odde þeims eiga getr HHr9?; ace. 
þanns annars glepr eyrarúno Vsp 395, 
mart of dvelr þanns of morgon sefr Hóv 
592, þat ræþk þér .. at þú eiþ nó sverer 
nema þanns saþr see Sd23?, vógom ór 
skóge þanns vildóm syknan Am 93?; 
pl. nom. þeirs sitja inne fyrer Hóv 132', 
heiler þeirs hlýddo Hóo 137}, þeirs innar 
skyldo #) 167 (2), þeirs riker výro Akv 9?; 
dat. mjok es auþkent þeims til Oþens 
koma salkynne at sea Grm 9! 10', hvárt 
þær bjarga þeims blóta þær? #) 393, laug 
skal gorva þeims liþner 'o Sd3d!'; ace. 
góþa eina ok þás ek gorva kunna Hrðl 18; 
f. pl. nom. nú skolo ganga þærs goll vile 
-. at mér þiggja Sg.48!; n. sg. nom. opt's 
gott þats gamler kveþa Hóv 133?, faret 
es, Sigvgrþr! þats fyrer vissak Grp 193, 
faret þats vissak Grp 41*, marta Íeks 





sá 


Sikki) réþ þat, at Randvér ... skyldi 
ana (Svanhildi) Ghv 7, þvíat þat 
at hlýþege myne (29) Hm 23'!; 
"at e.1nf.: n. sg. gen. Hjgrvarþr .. 
less heit strengt, at eiga þá konu 
im vissi vænsta HHv 4, géættesk 
qgne .. at Árna ánauþgom Am 60!, 
romk þess lenge at lyfja ykr elle 
P2> dat. harm ljótan mér þykker 
tt vaþa of vágenn til þín Hról 28; 
einen nebensalx mit es (com.): 
nom. sá (vas harmr) sárastr, es 
Sigvorþ minn .. í sæing vógo, en 
nmastr, es Gunnare fráner ormar 
s skriþo, en sá hvassastr, es hjarta 
mag óblauþan kvikvan skýro Gho 
(8!; n.sg.mom. nú's þat satt, es 
a skolom æve ok aldre saman # 
vipr einn vas þat, es (als) saman 
fglver oddar at Frekasteine HH 
þats fyr elde, es (wenn) iarn 
1 Gprl140!, opt's þat fyr axnom, 
> dreymer Am 19?, þat mon á hglþa 
and fara, es (dass) hón lét sveltask 
erþe Od 183, hlóglekt þat þykkjomk, 
a harm tiner Am53!, vasa þat nú 
ær, þat hefr langt liþet síþan. 
vas þat holfo, es hvatte Guþrún .. 
ína unga at hefna Svanhildar Hm 
gen. þess vildu nú geta, es þú 
is óljúfan at bjóþa Hrðl 108, þess 
nú geta, es þik glapþe at geþe 
enn hvíte Ls20'R; dat. ek þvi 
es þú ríþa sérat síþan Baldr at 
Ls 287, hón ein (Sváva) því veldr, 
eige mák buþlungs mgnnom bana 
6*, þú því rétt, es ek ríþa skyldak 
Hall hinig Fm 30 ', Óþenn því veldr, 
eige máttak bregþa blundstofom 
lótomk því valda, es líþr þina áve 
3, ace. þat man folkvig fyrst í 
es (als) Gollveigo geirom studdo 
(2, þat ek fyrst of man, es (dass) 
fróþe jgtonn á vas lúþr of lageþr 
5%, mantu þat, Oþenn! es vit í 
blendom blóþe saman? Is 9', þat 
æst nýs niþr Ylfinga .. es ek bjrno 
Tagalunde HH IT8', mantat, Gunn- 
| gorva þat, es blóþe í spor báþer 
Br 18', goþom þat þakkak, es þér 
illa Am53s; mit enklise des es: 
lom. ár vas alda þats (dass) arar 
IH I1', ár vas þats Guþrún ggrþesk 


sá 870 
at deyja Gpr IÍ', ár vas þats Sigvgrþr 
sótte Gjúka Sg 1'; ace. hgfþom á skriptom 
þats (101e) skatar léko Q6r 11 153, byrþom 
á borþa þats þeir bgrþosk Sigarr ok Siggeirr 
GþrIll?'; f) auf einen nebensatx mit 
þót: . sg. nom. þat's vá litel, þót sér vers 
fae varþer Le 33', þat's lítel vá. þót lúþr 
þrume HHII4'; dat. hvat's mik at því. 
þót mær see .. fódd at Heimes? Grp 28!; 


10 g) auf de nachfolgende apposition: m. 


2 


30 


35 


en 
|) 


sg.nom. hve sá barn of gat, enn baldne 
jatonn? Vm 323; pl. nom. þeir hafa veþjat 
Vála malme, Óttarr unge ok Angantýr 
Hdl 9', þeir byrþosk, Sigarr ok Siggeirr 
Gþr II 17', átján, áþr fello, afro þeir 
urþo. Bero tveir sveinar ok bróþer hennar 
Am 49!; dat. opt þú gaft þeims þú gefa 
nó skylder, enom slævorum, sigr 3 22%, 
ek gaf þeims gefa né skyldak. enom 
slæévorom, sigr Ls23'; f.pl. nom. þær 
'o at Fróþa .. mátkar meyjar, at mane 
hafþar Grt 1?; kh) auf einen praepos. 
ausdruck: n. sg. nom. þat's mér harþast 
harma minna of (vas anbetrifft) þann enn 
hvita hadd Svanhildar Gkv 16“; a) auf 
einen andir. fragesatx: mn. sg. mom. ey 
manne þat veit, hvat þú í árdaga sagþer 
í eyra syne Von 5ö!, þat's óvist at vita.. 
hverr es óblauþastr alenn Fm 2d'; gen. 
þess at fregna, hveim enn fróþe sé ofreiþe 
afe Skm 1? 27, þess mon glaþr konungr 
Geite spyrja, hverr sá maþr sé, es máls 
kveþr Grípe Grp 3', (Grimhildr) bure 
heimte .. þess at spyrja, hverr vilde sun 
systor bóta Gjr IIIS?; dat. frá .. dggl- 
ingr at því díser suþrónar, ef vilde heim 
meþ hildingom þá nýtt fara HH I17?, hón 
(Grímhildr) frétte at því, hverr fara vilde 
vigg at soþla Gór I1193; acc. (goþ) of þat 
gættosk, hverr skylde dverga drótt of 
skepja Vsp 9?, (goþ) of þat gættosk, hvárt 
skyldo æser afráþ gjalda eþa skyldo goþ 
all gilde eiga Vsp 23?, (goþ) of þat gættosk, 
hverr hefþe lopt alt láve blandet Vsp 25}, 
hjarþer þat vito, nær þær heim skolo 
Hóv 21', þat faer vito, viþ hvat einherjar 
alask Grm 18? þat faer vito, hvé hón 
(Valgrind) 's í lás of loken Grm 223, of 
þat réþo ríker tivar, hvé Hlórriþa hamar 
of sótte Þrk13?, of þat réþo riker tívar, 
hví væro Baldre baller draumar Bdr 1?, 
þat mange veit, hvers hann (Mimameiþr) 
af rótom rinn #) 14!, þá reynde þat (Sig- 


871 sá 

varþr) .. hvé herglgtoþr hafþe .. eiþom 
haldet Br 19', hann (Gunnarr) visse þat 
vilge gorla, hvat hgnom være vinna sömst 
Sg 133, vas á hvgrfon hugr minn of þat, 
hvárt skyldak vega cþa val fella Sg 38', 
saat maþr armlekt hverrs þat saat, hvé 
þar á Herkjo hendr sviþnoþo Gr III 10', 
opt undromk þat, hví epter mák .. Mfe 
halda Od31';  k) auf einen durch ef 
etngeleileten conditionalsatx: n. sg. nom. 
þat's til kostar, ef koma mætteþ út ór 
óro glkjól hofe Hym 34', þat es annat, 
ef þú 'st út of komenn .. tvaa þú lítr á 
tac standa hróþrfúsa hale Æm21', þats 
et þriþja, ef þú þjóta heyrer ulf und ask- 
limom Æm 22', þat's fár miket, ef þú fáto 
drepr Æm 24!, á sér þat illa, ef hafþoþ 
áþr ráþet Am 41?; Í) auf einen haupt- 
salx: þann (galdi) gelk þér annan ..: 
Urþar lokor halde þér yllom megom Gg 7', 
þann gelk þér enn þriþja: .. Horn ok 
Ruþr snuesk til heljar heþan Gg 8', þann 
gelk þér enn fjórþa: .. hugr þeim (figndom) 
hverfe til handa þér Gg 9', þann gelk þér 
enn fimta: .. leysegaldr lætk þér fyr legg 
of kveþenn Gg 10!, þann gelk þér enn 
sétta: .. lopt ok logr gange þér í lúþr 
saman (Gg ÍI', þann gelk þér enn sjaunda: 
-. hrævakulþe meget þino holdc fara Gg 
2!, þann gelk þér enn nionda: .. máls 
ok manvits sé þér a munn ok hjarta gnóga 
of gefet Gg l4d';  m.ag.nom. þat's enn 
of þann es þú illa truer ..: hlæja skaltu 
viþ þeim ok of hug mæla lýv 46', þat es 
þá reynt es þú at rúnom spyrr ..: þá 
hefr hann bazt ef hann þeger Hór 78'; 
dat. monkak því leyna lengr: viþ systor 
þíune gaztu slíkan mag Ls 36?, spurþe 
Helge Hjorleif at þvi: hefr kannaþa kone 
óneisa? HH 124?, frá góþborenn Goþ- 
mundr at því: hverr“s landreke sás liþe 
stýrer? HH I33'!, því skal huggask, hers 
odvite! sú mon gipt lageþ á grams æve 
Grp ö3', einn því Hogne andsvgr veitte: 
sundr hgfom Sigvgrþ sverþe hoggvenn 
Brú'; ace. (goþ) of þat gættosk: nútt 
ok niþjóm ngfn of gúfo Fsp 6?, segþu þat, 
Gagnráþr! .. hvé sá jór heiter es austan 
dregr nátt of nýt regen? Vm 13!', segþu 
þat, Gagnraþr! .. hvó sú á heiter es 
deiler meþ jgtna sunom grund ok meþ 
goþom? Fm 15', segþu þat, Gagnráþr! .. 
hvé sá vgllr heiter es finnask vige at 


30 


35 


45 


60 


SÁ 872 
Surtr ok en svýso goþ? Vm 17!, segþu 
þat, Freyr! .. hví þú einn sitr endlanga 
sale .. of daga? Skm 3', segþu þat, hirþer! 
„. hvé ek at andspille komomk ens unga 
mans? Skm 11', segþu mér þat, Skirner! 
„ hvat þú ármaþer .. þíns eþa mins 
munar? Skm 41', segþu þat, Elder!. 
hvat hér inne hafa at glmálom sigtiva 
syner? La l', veiztu þat, Elder! .. auþogr 
verþa monk í andsvgrom Lsö!, þá kvaþ 
þat Heimdallr ..: bindom Þór þá brúþar 
líne Þrk 14!, þá kvaþ þat Þórr ..: mik 
mono éser argan kalla Brk 16', þá kvaþ 
þat Loke ..: þego þú, Þórr! þeira orþa Ærk 
17!, þá kvaþ þat Loke ..: mook auk 
meþ þér ambýtt vesa Þrk 20!, þá kvaþ 
þat Prymr ..: standeþ upp jgtnar Þrk 
22', þá kvaþ þat Þrymr ..: hvar sátt 
brúþer bíta hvassara? Þrk 25', þá kvaþ 
þat Þrymr ..: bereþ inn hamar rk 
30', segþu mér þat, Alvíss! .. hvé sú 
jarþ heiter (hvé sá himenn heiter, hverso 
máne heiter, hvé sú sól heiter, hvé þau 
ský heita, hvé sá vindr heiter, hvé þat 
logn heiter, hvé sá marr heiter, hvó sá 
eldr heiter, hvé sá viþr heiter, hvé sú 
nýtt heiter, hvé þat sáþ heiter, hvé þat 
Ql heiter) Alv9' II' 18" 15! 17! 19! 
21' 231 25" 271 291 31' 33', þá kvaþ 
þat kráka ..: hvat skalt, Konr ungr! kyrra 
fugla? RS 47?, seg þú mér þat, Vólundr..: 
af heilom hvat varþ húnom minom? Vke 
34', mælt hafþak þat ..: myndega losteg 
at liþenn fylke jgfor ókunnan arme verja 
HHo 42', þá kvaþ þat Sigrún ..: heill 
skalt, víse! virþa njóta HH I56?, þá kvaþ 
þat Blindr ..: hvqss ero augo í Hagals 
þýjo HHIL2!, segþu þat, Andvare! .. 
hver gjold faa gumna syner, ef þeir 
hoggvask orþom á? Rm 3!', segþu mér 
þat, Hnikarr! .. hver bgzt ero .. heill at 
sverþa svipon? Mm 19', segþu mér þat, 
Fáfner! .. hverjar 'o þær norner es nanþ- 
genglar '0? Fm 12', segþu mér þat, Fáfner! 
-- hve sá holmr heiter es blanda hjorlege 
Surtr ok ser saman? Fm 14', þá kvaþ 
þat Brynhildr ..: vel skoloþ njóta vápna 
ok landa BrS', þá kvaþ þat Guþrún ..: 
mjok mæler þú miklar firnar Br 1I', þá 
kvaþ þat Gjaflaug ..: mik veitk á moldo 
munarlausasta Qbr 14', þá kvaþ þat Her- 
borg ..: hefk harþara harm at segja Gþr 
16', þá kvaþ þat Gollrgnd ..: fó kant, 


873 sá 
fóstra! .. ungo vife andspjoll bera Gjr 


I 11', þá kvaþ þat Gollrgnd ..: ykkar 
vissak áster mestar Gór116!', þá kvaþ 
þat Brynhildr ..: ven sé sú vættr vers 
ok barna es þik, Guþrún! gráts of beidde 
Gpr 122', þá kvaþ þat Gollrgnd ..: þege 
þú, þjóþleiþ! þeira orþa Gór123!', þá 
kvaþ þat Brynhildr ..: veldr eiun Atle 
allo bolve Gr 124', jór þat vísse: eigendr 
né lifþot Gr 115*, þat nam at mæla mær 
fjrsjúka (Borgný) ..: svá hjalpe þér hollar 
vætter .. sem þú felder mér fár af hgndom 
Od 73, þat nam at mæla .. sjá móþr kon- 
ungr (Buþle) ..: mik baþ hann góþa golle 
rauþo Od14', þá kvaþ þat enn óre erfe- 
verþr Hogna: heiler fareþ nú ok horsker 
Akv 123, þá kvaþ þat Gunnarr ..: hér hefk 
hjarta Hjalla ens blauþa Akv 24!, mærr 
kvaþ þat Gunnarr ..: hér hefk hjarta 
Hegna ens frókna Ákv 26!, Beite þat 
mælte ..: tgkom vér Hjalla Amó7!, þá 
kvaþ þat Hamþér ..: lítt munder þú leyfa 
dýþ Hegna þás Sigverþ vakþo svefne ór 
Ghov 4', þá kvaþ þat Hamþer ..: svá 
kgmsk meirr aptr .. geirnjorþr .. 
erfe at gll oss drekker G%v8', þá kvaþ 
þat Þrpr ..: ilt's blauþom hal brauter 
kenna Hm 14', þá kvaþ þat Menja ..: auþ 
mglom Fróþa Grt 4?; 

G. einzelne casus des neutr. werden 
als adro. oder conjunettonen gebraucht; 
sg. gen. þess dadurch, infolge dessen: 
útar hverfa þess þeirs innar skyldo (?) 
Fy 16?; dat. því, a) daher, deshalb: 
þar (ór eitrdropom) órar ætter kvýmo 
allar saman, því's þat æ alt til atalt Væ 
31}, syster's þeira Sigars ok Hogua, þvi 
hefr gtol augo XYlfnga man HH lII4', 
nú es sagt, mær! hvaþau serkr gurþesk, 
því vas á lege litt steikt etet HHIIS“, 
veizt ofmiket angr Sigverþe, því, Gríper! 
þat ggrra segja Grp 20}, þú mont hvíla 
= hjá meyjo, sem móþer sé: því mon 
uppe, meþan gld lifer .. þitt nafn vesa 
Grp 43?, þat er sggn manna, at Guþrún 
hefþi etit af Fáfnis hjarta, ok hon skilþi 
því fugls rgdd Br 20 pr 13; darob, des- 
weegen: gafk ungom sigr Auþo bróþor, því 
varþ mér Oþenn ofgreypr fyror Hlr S*E; 
b) neben dem compar. desto: þann (galdr) 
gelk þér enn átta, .. at því firr mege þér 
til meins ggrva kristen dauþ kona (fg 13?, 
því fyrr skolo at Frekasteine sátter saman 


at þú : 


20 


30 


2 


40 


50 


saga 874 
of sakar dóma HH II24'; ce) því — at 
deswegen — weil: því emk hér hróþogr, 
at drekka lHrópts meger aller gl saman 
Ls45?, því land of sték, at lifa skyldak 
Ghv 13!; unter der bedangung — dass: 
því es glþr bazt, at aptr of heimter hverr 
sitt geþ gume Hýold?; d) því — þót 
an dem falle — dass: hér skyle enge 
gþrom granda .. né hoggva þvi hvgsso 
sverþe, þót bana bróþor bundenn finne 
Grt6?;  e) fyrir því at — þá weil — 
so: fyrir því at Fróþi var allra konunga 
ríkastr á norþrlgndum, þá var honum 
kendr friþrinn um alla danska tungu Grt 8; 
tiber því — at (þvit) s. diesen art. 

NB. An folgenden stellen sind formen 
von sá aus melraschen grúnden gestrichen: 
m.sg.nom. sá Skm 105 Grp2?; gen. 
þess Hdl25* HHo43*; dat. þeim Vsp 


33! Bdr 2*; acc. þan HHI29 Grpl? 
Ghv 217; pl.nom. þeir Vsp 62? Hym 1* 


15' 26* Þrk 3! 11' 13* 18! HHo 10% 
HHI49% Br 13! Gþr121* Sg3t Gbr 
1139 133 219 293 IlI5? QOd 233 253 
Ama? 5? 28! 59! 63? Gholr'ð: gen. 
þeira HHI4I? 535; dat. þeim Vsp 403 
HH I15?;,  f.sg.gen. þeirar Hdl 139 
Grp36!;  pl.nom. þær Vspö“ Bdr 12? 
HHI3' 173; gen. þeira HHI16? ace. 
þær Grp17?; n.sg. nom. þat Gjr ILI2' 
Am 18? 48?; gen. þess Sgö“; dat. 
því Am 95'; ace. þat Vsp öðt5 Grm 
34? Grp 16“ Br18?;  pl.nom. þau Vsp 
18S' (bis) Hdl 15“ Hlr 13 Od7?; dat. 
þeim Am 43?. 

2. sá (8gra; noru. saa, fær. sáa, aschwed. 
adán. sa; gol. saian, als. sáian, ags. 
sáwan, afris. séa, ahd. sáen) Í) sáen, 
ausstreuen (echo): prs. tnd. pl. 3. hvó þat 
sáþ heiter, es sá alda syner, heime hverjom 
i? Alv3l?; prt. and. sg. 3. golle sore 
Guþrún Akr 42'; 2) bestreuen: part. prt. 
m. pl. mom. hveim ero bekker baugom 
sáner? Bdr 6?*. 

Composita des part. prt.: ár - sáenn, 

Ó = Sáenn. 

saga, Á. ("orw. saga, soga, fær. söpa, 
aschwed. sagha; ags. sagu, ad. saga) 
rede, erxtihlung, bericht: sg. nom. hví er 
gull kallat mjgl Fróþa? til þess er saga 
sjá .. Grt I; dat. eptir þeiri sogu er 
kvæþi þetta Æp 4, hlýþ sago minne! Hdi 
25? monk saþr vesa at sogo þeire eþa 


875 sakask 

lýgr á mik lofsæl kona? Grp48?; ace. 
um þessa sggu er hér kveþit Od 4; 
pl. nom. opt sitjanda sggor of fallask Þrk9%; 
dat. svá segja menn í fornum sggum #6) |, 
hann (Vælundr) var hagastr maþr, svá at 
menn viti í fornum sogum Vo 15, heyrþak 
Segja í sggom fornom, hvi mær of kvam 
til Mornalands Od 1', vake þú, Fróþel ef 
vill hlýþa sgngom okrom ok sagom Íornom 
Grt 183. 

Compositum : her- saga. 

sakask (aþ; 0rw. fær. aschwed. saka; 
got. sakan, alts. ags. sacan, ahd. sahhan) 
1) sich anklagen: tmper. sg. 2. sakask 
eige þú! HHv33'; 2) mit einander 
streilen: anf. ef vit einer skolom sár- 
yrþom sakask, auþogr verþa monk í and- 
svgrom Lsö?, hví it æser tveir skoloþ 
inne hér sáryrþom sakask? Ls19'*, ulfa 
dóme hykkak okr vesa, at vit mynem 
sjalfer of sakask sem grey norna Hm 29?. 

sak-lauss, adj. (norw. sak-laus, fær. 
sak-leysur, asehwed. sak-lös, adán. sak- 
las; ags. sac-léas) sckuldlos, unsehuldag : 
m. sg. acc. (Agnarr) sagþi, at konungr 
ggrþi illa, er hann lét pína hann (Grimni) 
saklausan Grm 34. 

sakna (aþ; norw. fær. aschwed. sakna, 
dán. savne) etw. (ehs) vermissen: prs. 
end. sg. 1. (mat suffig. pron.) saknak í 
Sesse ok í sæingo mins málvinar Gjr 1 19'; 
pri. ind. sg. 3. vreiþr vas þá Vingþórr, 
es vaknaþe ok síns hamars of saknaþe 
Þrk 1?, bauga talþe alfa ljóþe, eins saknaþe 
kv 12". 

*sak=rúnar, f. pl. runen die hass und 
streit xu erregen vermögen: ace. einn 
veldr Óþenn gllo bglve, þvít meþ sifjungom 
sakrúnar bar HH 1II33?. 

*sala-kynne, n. pl. hauswesen, wohn- 
stlx nom. hitt viljak vita, hvó Vafþrúþnes 
salakynne sé Fm 34. -- Vgl. sal-kynne. 

sáld, 2. (nor20. adán. saald, aschwed. 
sald) mass fíir getreide ú. fliissigkerten, 
eimer, lonne: pl. acc. drakk Sifjar verr 
sóld þriu mjaþar Érk 2452. 

"sal-drótt, /. h*ausvolk, gestnde: sq. 
nom. ok nr morne, es ek vas enn 
of komenn, þá vas saldrótt of sofen 
Hóýv 100 ?. 

sal-garþr, 2. hauswand: sg. ace. hann 
(Níþgþr) á salgarþ settesk at hvílask 
Vkv 32?. 


6 


10 


80 


40 


„ 


salr 876 

*sal-hús, n. (adán. sal- hus) semmer: 
pl. ace. sjau eigom vit salhús, sverþa full 
hverjo Áko 7!. 

sal=kona, f. hausmagd: pl.nom. verþat 
salkonor sómþ at vinna $y49*“; ace. 
(Brynhildr) leit of alla eigo sína, soltnar 
þýjar ok salkonor Sg 464. 

sal-kynne, n. pl. hauswesen, tvohnsttz, 
haus: gen. meirr settesk hann (Rígr) miþra 
fletja, en á hliþ hvára hjón salkynna R/ 
33 173 293 meirr lagþesk hann (Rigr) 
miþrar rekkjo, en á hliþ hvára hjón sal- 
kynna Rþó* 194 324; ace. mjok es auþ- 
kent þeims til Óþens koma salkynne at 


5 sea Grm 9? 107, hví þú einn of kvamt 


eikenn fúr yfer ór salkynne at sea? Skm 
17*, ek einn of kvamk .. yþor salkynne 
at sea Skm 184. — Vgl. sala-kynne. 
salr, —. (norw. aschwed. adán. sal, 
fær. salur; alts. seli, m., ags. sæl, n., 
sele, m., ahd. sal, n.) 1) halle, saal 
(sowol das ganxe gebáude, dessen innen- 
raum eine einzxige halle bildet, als dieser 
annenraum selbst, daher háufig einfach 
durch „haus' xu tiberselxen): sg. nom. 
stóþ fyr norþan á Niþavgllom salr ór golle 
Sindra ættar Vsp 37, sá's undenn salr (á 
Nástrgndo) orma bryggjom Vsp 38“, 
skjoldom es salr (Óþens) þakeþr Grm 93, 
Glitner heiter salr, hann es golle studr 
ok silfre þakeþr et sama Grm 15'Sn.E., 
allr ása salr under bifþesk Brk12?, hvat 
sá salr heiter es slungenn es vísom vafr- 
loga? FY 31%, salr 's á hývo Hindarfjalle, 
allr es útan elde sveipenn Fm 42'; gen. 
seþu hvar (Þórr ok Týr) sitja und salar gafle 
Hym 12', (segger Níþaþar) stigo ór soþlom 
at salar gafle Vkv 9!, fell Sgrle at salar 
gafle Hm 31'!; dat. koma meyjar .. þriar 
ór þeim sal es und þolle stendr Vsp 207, 
hvat's þat manna, es í minom sal verp- 
omk orþe á? Vmr!, farþu í sess í sal 
Vm 9?, þar (í Folkvange) Freyja ræþr 
sessa kostom í sal Gron 14? kvam hann 
(Rigr) at sal 6 267, svalt alt í sal Br 16?, 
réþ til hefnda hergjarn (Sigvorþr) í sal 
Sg 22!, þá gloymþak es getet hafþo, bal 
all jafors, bjórbjúg í sal Gþr 11 25?, vask 
upp álen í jofra sal Od 13!', svá vas Svan- 
hildr í sal mínom, sem være sémleitr 
sólar geisle Qhv 157, sofoþ eige lengr an 
of sal gaukar(?) Grt7?; ace. sal sá 
standa sólo fjarre Nástrgndo á Vsp 38', 


st salr 

sal sér standa sólo fegra golle þakþan á 
Gimlee Vsp 64!, þót tvær geitr eige ok 
taugreptan sal, þat es þó betra an bón 
Hýv 36?, þat kann ek et sjaunda, ef ek 
sé hývan loga sal of sessmggom Hóýv 152, 
váru hundar .. bundnir fyr skiþgarþs hliþi 
þess er um sal Gerþar var Skm JÓ pr á, 
inn biþ þú hann ganga í okkarn sal Skm 
16', (Hymer) gekk inn í sal Hym 10}, 
(Þórr) í gagnom stó golf niþr í sal Hym 
35?, (Þrymr) útan stokk endlangan sal 
Þrk 27, (himen kalla) dvergar drjúpan 
sal Ale 12*, (segger Níþaþar) gengo inn 
þaþan endlangan sal Vkv 9?, hón (kvón 
Níþaþar, Odrún) inn of gekk endlangan 
sal Fkvi7? 32? Od3?, segge vilk all aí 
sal ganga Sg 43?, (Uþenn) lét of sal minn 
sunnanverþan hóvan briuna her alz viþar 
Hlr 10!, sjau hundroþ manna í sal gengo 
Qþr III 7?, (Gjúkungar 890) sal of suþr- 
þjóþom  slegenn sessmeiþom Akv 14}, 
syster fann þeira snemst at þeir í sal 
kvómo bróþr hennar báþer Akr 16', (met 
suf. art.) hann (Sigurþr) gekk af hestinum 
inn í salinn FH29; pl.ace. hví þú einn 
sitr endlanga sale, dróttenn mínn! of daga? 
Skm 33, hón (Þóra) mer at gamne goll- 
bókaþe sale suþróna ok svane danska (jr 
II15?; 2) ím plur. gewöhnl. die ge- 
samlheit der xu einem gehift gehirenden 
gebáude, gehöft, wohnsitr, herrschersitx : 
gen. emk af ggngo komenn þyrstr til þínna 
sala Vm 8? nus sunr komenn til sala 
þinna Hym 11?, hrafnar skolo þér .. slíta 
sjóner ór, ef þú þat lýgr, at hér só langt 
komenn mogr til minna sala #y 45', nú 
þat varþ, es ek vætt hefe, at þú st komenn, 
mogr! til minna sala #) 49%, komenn es 
hingat konr Sigmundar .. til sala várra 
Km 13?; dat. annarr gelt .. 
hane at sglom Heljar Vsp 43}, mgrgom 
orþom mæltak í mínn frama í Suttungs 
solom Hóýv 103*, ek því ræþ, es þú ríþa 
sérat síþan Baldr at sglom 7s 28*, Glaser 
stendr meþ gollno laufe fyr Sigtýs solom 
FM 7', komenn væro nú, ef koma hygþe, 
Sigmundar burr frá slom Oþens HH 1149, 
saman mono brullaup bæþe drukken Sig- 
orþar ok Gunnars í solom Gjúka Grp 41, 
segþu þat, Andvare! ef þú eiga vill líf í 
lýþa sglom Rm 3?, ace. sól nó visse 
hvar sale átte Vsp 5?%, Ydaler heita þars 
Ullir hefr sér of ggrva sale Grmö'*, bór 


sótrauþr - 


saman 878 
es sá enn þriþe, es blíþ regen silfre þgkþo 
sale Grm 6?, Breiþablik ero en sjaundo, 
en þar Baldr hefr sér of gorva sale Grm 
127, Noatún ero en ellifto, en þar Njorþr 
hefr sér of gorva sale Grm 16?, nú skinn 
sól í sale 4Alc357, garþar gloa þykkjomk 
of gollna sale Fy5? Slagfiþr ok Egell sale 
fundo auþa Vkv 5? gefk þér, Guþrúnl .. 
Hlgþvés sale G5r 1126?; 3) boden, erd- 


10 grund (9), s. J. Hoffory, Eddastad. s. 24 fg. : 


20 


25 


80 


36 


5 


tt 


5 


ag. gen. Sól skein sunnan á salar steina 
Vsp 4?, þeir (dvergar) es sótto frú salar 
steine aurvanga sjat til jgrovalla Vsp 14?. 
Composita: sal-drótt, sal-garþr, sal- 
hús, sal-kona, sal-kynne, sala - 
kynne, sal- þjóþ; auþ-salr, bjór - salr, 
mána-salr, vestr- salr. 

salt, n. (norw. fær. aschwed. adán. 
salt; got. alts. salt, ags. sealt, ahd. salz) 
salx: sg. nom. at miþri nótt spurþu þær 
(ambáttir), ef eigi leiddiz Mýsingi salt 
Grt 30; ace. Mýsingr hafþi meþ sér 
Grótta ok svá Fenju ok Menju ok baþ þær 
mala salt Grt 29. 

saltr, adj. (norw. salt, fær. saltur, 
asclwed. salter; ags. sealt, afris. salt) 
salxiy: m. sg. nom. þá varþ sær saltr 
Grt 33. 

*sal-þjóþ, /. hausvolk, gestnde: pl. dat. 
segeþa meyjom né salþjóþom, manne 
angom, at it mik fyndeþ Vkv 229. 

sams, praefir (norw. fær. aschwed. 
adán. sam-; got. ahd. sama-, ags. sam-) 
ausammengehörtgkeit oder gemeinschaft 
bexetehnend; in: sam-hyggjande, sam- 
kunda, sam-méóþre, sam-týnes. 

sama (mþ; #orw. sama, fær. sáma; 
vgl. got. samjan) gestemen: prs.ind. sg. 3. 
þér, buþlungr' samer bæþe vel rauþer 
baugar ok en rikja mær HH I58', samer 
eige okr slíkt at vinna Sg 17?, samer eige 
mér viþ sun Buþla ætt at auka né una 
life Gþr 11283?; prt. opt. sg... betr semþe 
þér borþa at rekja, heldr an vitja vers 


5 annarrar Hlr Í?. 


SAMAN, adv. (nor. fær. asehtwed. saman, 
adin. samæn; got. samana, alts. ald. 
saman, ags. SAmen, afris. samin, semin) 
1) ausammen: bart skrok saman „brach- 
test igen xwsammen, machtest ein liigen- 
gewebe' HH 139?, (Regenn) berr at reiþe 
ryng orþ saman „sammelt falsche be- 
sehuldigungen' Fm 339, bar sókn saman 


879 saman 
(unpersönl.) „es erhob sich streit' HH 
II9?; vit .. blendom blóþe saman „wir 
vermtschten unser blut' (beim sehltessen 
der blutbriiderschaft) Ls 9?, hvé sá holmr 
heiter es blanda bjorlege Surtr ok æser 
saman „tr blut vermischen' (indem ste 
mil einander kámpfen) Fm 14“; nó vit 
Freyr, meþan okkart fjor lifer, byggom 
bæþe saman „leben xusammen' (als ehe- 
lewte) Skm 20, saman bjoggo þau (Jarl 
ok Erna) ok sér unþo R641?; drekka 
Hrópts meger aller gl saman ls 45“, Sig- 
varþar sárla drukko hrægifr hugenn hjart- 
blóþ saman Gór 11 303; því fyrr skolo 
at Frekasteine sátter saman of sakar dóma 
„gemetnsam den streit enlscheiden' HH 
1124? drukko ok dómþo dágr mart 
saman Sigvorþr unge ok syner Gjúka 
„franken uú. plauderten ausammen' Sg 23; 
fóro þær fleire saman? „ratten mehrere 
mtt etnander?' HHv 27*, fór en forna 
fold gll saman „fur xusammen, erbebte' 
Hym 25?; lopt ok logr gange þér í 
lúþr saman „mögen xusammen (xugleich) 
auf dein boot einwirken' (?) Gg 11?; 
kaupom vel saman „kandeln rir ehrlich 
mat etnander' HHv 3“; saman kvýmo 
Kolgo syster ok kiler langer HHI29', 
saman kvýmo folver oddar at Frokasteine 
HH1I55!', þat's óvist at vita, þás komom 
aller saman sigtíva syner, hverr es óblauþ- 
astr alenn Fm 24'; it monoþ lúta á laun 
saman „werdet euch heimlich xu einander 
neigen, traulichen verkehr pflegen' Sg57?; 


m:élomsk í sesse saman Vm 19?; (ein- 


herjar) sitja meirr of sátter saman Pm 
41*, meyjar .. eg fyr Menglaþar kneom 
sitja sáttar saman F) 37}, sútoþ it Vólundr 
saman í holme? Vkv 423, sátum vit Vólundr 
saman í holme Vkv 43?; vit slíta skolom 
æve ok aldre saman „werden gemeinsam 
sett und leben rerbringen' FE) 50%, vit 
skolom okrom aldro slita Sigvorþr saman 
Hir14*; í holl saman Húnar tolþosk 
Akv37?; unger saman výrom í árdaga 
Skin 5?, váro þeim bjóre bol morg saman 
„€8 traren dem burere schiidliche ausátxe 
beigemiseht' Gþr 1124"; vigoþ okr saman 
Várar hende „gebt uns %nsammen durch 
die geweihte hand der Vór' Þrk 30:; 
eigot. þær (norner) átt saman „sind nicht 
von gleicher abstammung Fm 13?; einn 
saman etnsam, allein: fórk einn saman 


samr 880 
Hóv 47!, Heþinn fór einn saman heim ór 
skógi HHr30 pr6, Sigurþr reiþ einn 
saman Grp 3, á gengk einn saman Fm 2“; 
einer saman ur xtvet, ntehl mehr als 
awet: alt ero óskap, nema einer vite 
slíkan lost saman Hór 97“; bæþe saman 
beide vereinigt: hon (Herkja) sagþi Atla, 
at hon hefþi sét Þjóþrek ok Guþrúnu bæþi 
saman Gþr 1113; aller saman alle íns- 


10 gesamt: þar (ór eitrdropom) órar ætter 


15 


2 


4“ 


ið 


—- 


.„ 


kvýmo allar saman Po: 31?, þær (rúnar) 
of setr allar saman á .. þinge Sd1I'*; 
2) xu gleicher xeit, gletchrxettig: und 
hende vaxa kvýþo hrímþurse mey ok mog 
saman Pm 337, saman mono brullaup bæþe 
drukken Sigorþar ok Gunnars Grp 41'; 
3) ím ganzxen: þar vas (Rigr) at þat þriar 
nætr saman Rpþ 6' 20! 33!', fóro fimm 
saman Ám 27?. 

sam=hyggjande, part. prs. ton dem 
gleichen entschlusse beseelt, %u derselben 
tat entschlossen: m. pl. mom. knættom 
aller Jgrmonrekke samhyggjendr systor 
hefna Ghv ó!. 

sam=kunda. f. 7) 2usammenkunft 2 
gemeinsamer beratfung: sg. ace. frótt hefr 
gld ófá þás endr of ggrþo segger sam- 
kundo Am 1?; 2) festliche rereinigung. 
gelage: sg. mom. lagat vas drykkjo, sú 
vas samkunda viþ svgrfon ofmikla Am “Í*. 

„samlegr, ad). „nach etic. aussehend, 
den anschein ron etw. habend'; tn: nyt- 
samlegr, undr-samlegr. 

sam =móþre, sw. adj. von derselben 
mutler geboren, óuounrpLos (opp. sundr- 
móþre): m. pl. gen. æster, Jormonrekr! 
okkarrar kvýmo, bróþra sammóþra, innan 
borgar þínnar Hm 25?. 

samna (aþ; nor2c. aschwed. samna, fær. 
savna, adín. samnæ; alts. samnön. aga. 
samnian, afrís. samena, ahd. samanön) 
sammteln (eho): tnf. seinat's nú, syster! 
at samna Niflungom Akri8?; prt. and. 
sg. 3. Helgi samnaþi þá miklum skipaher 
HIITI6 prl; pl. 3. sgmnuþu Granmars 
synir her HJ IT 16 pr 12. 

samr, pron. ad). (nor. sam, fer. samur, 
aschwed. samber, addn. samæ; got. sama, 
ahd. samo) 1) derselbe, der glerche: n. ag. 
gen. varþk hapta ok hernuma sams misseres 
síþan verþa Gór (8?, vas þar sams dóme 
(s. dóme) Am 20'!'; dat. (sw.) at sama 
hófe Vkv 28: ace. samt (adr.) <usammen: 


881 sam -týnes 

ása ok alfa þat vill enge maþr, at vit 
samt seem Skm 7“; (szz.) þat sama kveld 
„an demselben abend' Rm 14; et sama 
sn gleicher wetse, ebenso : fróþr sá þykkesk 
es fregna kann ok segja et sama Hóýv 287, 
deyr fé, deyja frændr, deyr sjalfr et sama 
Hóv 76? 77?, hvaþan máne of kvam sás 
ferr menn yfer eþa sól et sama? Vm 22}, 
bann (Mundelfere) 's Mána faþer ok svá 
Sólar et sama Vm 23?, hann (Glitner) es 
golle studr ok silfre þakeþr et sama G7m 
15?, Gunnarr ok Hogne, Gjúka arfar, ok 
et sama Guþrún syster þeira Hdl27?, á 
lande ok á vatne borget's gþlings flota ok 
siklings mgnnom ot sama HHo 291, ætterne 
mitt kveþk þér ókunnekt vesa ok mik 
sjalfan et sama Fm 4?, gorr lézk Gunnarr 
goll at bjóþa, sakar at bóta, ok et sama 
Hogne Gór IT 19?, yggt vas þeim síþan 
ok et sama sunom Gjúka es vóro sann- 
ráþner Am 1*; 2) geneigt oder bereil- 
votllig xu etiw.: m. sg. nom. (Guþrún) áxte 
aldrykkjor at erfa bróþr síná, samr lézk 
ok Atlo at sína gorva Am 71*; f.sg.nom. 
ljósan lea skaltu í lúþr bera .. Sinmgro 
at selja, áþr hón sgin telesk vápn til vígs 
at lea FY 30?. 

Composita: sumbl-samr, gróf-samr. 

sam =týnes, adv. in demselben gehege', 
xusammen: (Atle ok Guþrún) sýto sam- 
týnes Am 83'!. 

sandr, m. (norw. adán. sand, fær. 
sandur, aschwed. sander; alts. ags. sand, 
ahd. sant) I) sand: sg.mom. vasa sandr 
né sér Vsp 3?; dat. þær (konor) ór sanda 
síma undo Hröl 44; 2) sandiger strand: 
sg. dat. snuask at sande snæfger kjólar 
HHISI';  pl.gen. litella sanda, lítella 
sæva „klein sind die ufer von kleinen 
seen' Hóv 53“ (vgl. Grdtv. u. FJ x. st.) 

sannr, adj. s. saþr 2. 

sann-ráþenn, part. prt. 19 wahrheit 
verralen: m. pl. nom. yggt vas þeim 
(seggjom, d.3. Atle u. sn ratgebern) síþan 
ok et sama sunom Gjúka es výro sann- 
ráþner Am Í“. 

1. sár, n. (nor. saar, fær. sár, aschwed. 
adán. sar; got. sair, ags. sár, alts. afris. 
ahd. sér) wunde: sg. acc. þú værer þess 
verþost kvenna, at .. sæer bróþr þínom 
blóþokt sár, under dreyrgar Sg 32?; 
pl nom. sumo (veldr) sunr Hogna, es þik 
sór móþa Am 86?; gen. ór hans (Ymes) 

Gering, Edda - Wörterbnch. 


0 


10 


20 


80 


35 


45 


50 


sárr 882 
sára sveita (vas skapaþr) sér Grm 40? v.l., 
svárra sára sákat Ghv1l'; ace. (þú hefr) 
opt sár sogen meþ svglom munne HH 
138“, límrúnar skaltu kunna, ef þú vill 
lækner vesa ok kunna sár at sea Sd10?, 
(Brynhildr) eitre fnáste, es sór of leit á 
Sigverþe Gþr 125. 

Composita: sár-beitr, sár-drope, sár- 

vitr, sár-yrþe; bana- sár. 

2. sár, m. (norw. dún. saa, aschwed. 
sar) ezmer: sg. nom. Sægr heitir sár 
FM 8 anm. — ur etymol. egl. E. Ládén, 
Uppsalastudter (1892) s. 81 fg. 

sár beitr, adj. durch biss od. sehnitt 


ö sehmerxen rerursachend: n. sg. dat. sverþe 


sárbeito Hm 8%. 

*sár<drope, m. wundentropfen, bluts- 
tropfen: pl. ace. dgglingr baþ þik, at sár- 
dropa svefja skylder HH II41S. 

sárla, adv. Í) mit sehmerxen: nótt 
þótte mér niþmyrk vesa, es sárla satk of 
Sigverþe Gþr 1112?; 2) heftig, mit 
gter (2): Sigvarþar sárla drukko hrægifr 


hugenn bjartblóþ saman Gþr 1130. 


sárlegr, adj. (norw. saarleg, aschwed. 
sarliker) herb: n. sg. ace. full .. svalt ok 
sárlekt Gþr 1122?. 

Sárr, ad). (nor2o. saar, fær. sárur, aschwed. 
adán. sar; alls. ahd. ser, ags. sár) 1) wund, 
rerwundet: m. sg. acc. tálardíser .. vilja 
þik sáran sea Fm 24*, (Sgrle ok Hamþér 
fundo) systorsun sáran(?) á meiþe Hm 17?; 
pl. nom. hafþoþ .. hnekking meþan heiler 
výrom, nú 'rom svá sárer, at mátt sjalfr 
valda Amö6*; dat. þat (Lyfjaberg) hefr 
lenge veret sjúkom ok sórom gaman Fj 
367; 2) sehmerx erregend, sehmerxlich : 
m. sg. dat. valda meger Gjúka mino balve 
ok systr sinnar sýrom gráte Gpr 119', 
sagþe mér Hogne frá Sigvarþar sýrom 
dauþa Gr Il 7?; f. sg. ace. rekr þik alda 
hver illrar skepno, sorg sára sjau konunga 
ok vinspell vifa mest Bór 1235; pl. nom. 
urþo þér bráþla bróþra hefnder slíþrar ok 
sárar Ghv5?; superl. m. sg. nom. sá (vas 
harmr) sárastr, es Sigvgrþ mínn .. í sæing 
vógo Ghv17!; 3) sehmerxerfúilli: m. sg. 
dat. hgnom (Atla) Guþrún grýmer á beþ 
sngrpom eggjom af sgrom hug Sg59?; 
f. sg. ace. margs ák minnask, hvé viþ mik 
fóro, þás mik sára svikna hqfþoþ Sg 56?; 
4) sehlimm: n. sg. ace. (adv.) sá þá sælboren 
(Guþrún) at þeir (bróþr) sárt léko Am 469. 


PA 


883 sár - vitr 


*sár = vítr, f. „wunden schlagendes 
wesen' (Grdte. 215} fg.), poet. bexetehnung 
einer walkiire: pl. nom. sárvitr flugo 
HH 156?. 

sár = yrþc, 7. pl. verlelxende reden, 
sehmáhungen: dat. cf vit einer skolom 
sáryrþom sakask, auþogr verþa monk í 
andsvgrom Lsó?, hví it æser tveir skoloþ 
inne hér sáryrþom sakask? Ls 19?. 

sátr, adj. (fær. sáttur, asehwed. satter, 
adíán. sattær) 1) versöknt: m. pl. nom. 
(einherjar) sitja .. of sátter saman Pm 41}, 
því fyrr skolo at Frokasteinc sátter saman 
of sakar dóma (?) J1HII24?; n. pl. nom. 
sýtt monoþ it Guþrún snemr an hygger 
Sgöð!; 2) friedleh: f.pl.nom. hvat 
þær meyjar heita es fyr Menglaþar kneom 
sitja sáttar saman? #) 37}. 

sátt mól, 2. pl. rergleich: acc. létom 
siga sáttimól okkor Sg 39!. 

saurogr, ad). (asehwed. sörogher) 
sehmulxag, rostig : m.sg. acc. (skal) magran 
mar kaupa en mækce saurgan Jlýv 82?. 

SAX, 72. (/#0r#. SAX, M., SOX, Í, fær. 
Ssaxur, 72., asclhced. din. sax, f.; ags. 
seax, afris. sax, ahd. sahs, nm.) kurxes 
sclhwert: sg. dat. hjarta .. ór brjóste skoret 
baldriþa saxe sliþrbeito Akv 223; pl. dat. 
á fellr austan of eitrdala sgxom ok sverþom 

'sp 36 ?. — ur elymol. egl. F. Detter, 
Hx 48, 54. 

sáþ, 72. (90or2c. saad, fær. sáð, asclnced. 
sáþ, f. n., adíin. sæth, f.; got. seþs, f. an: 
mana-söþs, alls. sád, m., ags. sáð, n., 
afris. séd, ahd. sát, f) saat, gelreide: 
sg. mom. hvó þat sáþ heiter, es sá alda 
syner, heime hverjom í? Ale3l?. 

1. saþr, adj. (got. saþs, alts. sad, ags. 
sæd, ald. sat) satt, gesiiltigt (ron elu.: 
eli8): mn. sg. mom. át ek í hvíld .. sildr ok 
hafra, saþr emk enn þess rbl 6; pl. nom. 
ár valtívar veiþar nýmo ok sumblsamer, 
áþr saþer yrþe Hym 1?. 

2. saþr, adj. (nor. sann, fær. sannur, 
aschtwed. sander, adán. sandær; alts. söð, 
ags. sóð) 1) tealir, der wahrheil yemiiss: 
m. sg. mom. þat ræþk þér annat, at þú eiþ 
nó sverer, nema þanns saþr sec Sd 23?; 
pl. ace. mtlte Mims hgfoþ .. fróþlekt ct 
fyrsta orþ ok sagþe sanna stafe Sd 14F; f.sg. 
ace. flárýþ tunga varþ hgnom at fjarlage, 
ok þeyge of sanna sgk Hór 117*, monk 
segja þér sanna róþo Hlr 5'Nþ; n. ag. 


Í Í 


v 


æt 


séa 884 


nom. nú's þat satt, es vit slíta skolom 
æve ok aldre saman #y503% es þat satt, 
Baþvildr! es sagþo mér? Vkr 42?, satt's 
þat, Níþgþr! es sagþe þér Vkr 43'; dat. 
alt es vant, ef þú viþ þeger, þá þykker 
þú meþ bleyþe borenn eþa sgnno sagþr 

252; acc. frá jatna rúnom ok allra 
goþa ek kann segja satt Pm 437, hafoþ 
hqggva monk þér halse af, nema þú mér 
satt seger Skm 23“A, satt hykk mik segja 
Hrbl 126, duger sikliugom satt at mæla 
HH1I48? 1127? ek þér satt citt segek 
Fm 9?, satt eitt sagþak Sg 70*; pl. nom. 
sgnn mono verþa glmál, Heþenn! ykkor 
beggja Mlv33'; superl.n. sg. ace. (ste.) 
frá jatna rúnom ok allra goþa seger þú et 
sannasta Vm 421, segeþ et sannasta! Ám 
Söð; 2) der wahrheit gemáss beschuldigt, 
schuldig: m. sg. nom. monk saþr vesa 
at sogo þeire eþa lýgr á mik lofsél kona? 
Grp 48?. — Als beiname Odins Grm 47". 

Composita: sann -ráþenn; ó- saþr. 

3. saþr, mn. (or. fær. sann, f., aschiwred. 
sander, m.; alts. suð, ags. söð, n.) 1) tcalr- 
heit, trexc, aufrichtegkeit: sg. nom. íylgþe 
saþr sliko Am44!; 2)passendes benehmen, 
anstand: sg. nom. fellskat saþr sviþre 
(Glaumvgro) Am 6?. 

séa (sá; norw. sjaa, fær. sjá, jelal 
síggja, asehied. sea, adán. se; got. sailran, 
alls. ahd. sehan, ags. séon, síon, afris. 
sia) 7) sehen, blicken, schauen, erblicken, 
wahrnehmen, betrachten; a) absolut: tnf. 
seg, gegn konungr! .. ef sea þykkesk: hvat 
mon fyrst gorask til farnaþar, es ór garþe 
emk gengenn þinom? Grp 8? hvat mon 
til líkna lagt Sigverþe? seg, Gríper! þat, | 
ef sea þykkesk Grp 30?, þeir sigr hafa es 
sea kunno Rm 23*;  prs. opt. pl. 3. $ 
nú segger: sykn emk orþen heilagleg 
GþrIlIS?;  prt. ind. sg.1. (mit suf Á: 
pron.) Urþar brunne at sák ok þag 
sák ok hugþak Hýv 110?; b) mit obj álit“ 
aeceus.: ínf. mjgk es auþkent þeim=zss * 
Oþens koma salkynno at sea Grm 9? 0 
nú knáttu Óþen sea Grm 53?, hví þú am! 
of kvamt (þó ek einn of kvamk) eikenn — Í 
yfer ór (yþor) salkynne at sea Skm 17“ j 
augna gamans fýser aptr fán (flestan?) h— 7? 
hann getr svást at sea FY5'?, hér m | 
Svipdag sea F) 43?, gangom baug sea 
23*, ero þat svik ein es sen þykkjosr # 
HH II 39', esa þat svik ein es sea þyklkk €ð 


885 Sé 


HH1lI40', knátt, mggr! sea mey und 
hjalme Fm 44', betr hefþer þú, bróþer! 
at þú í brynjo fðror sem hjglmom aren- 
greypom at sea heim Atla Akv17?, sæll 
ek þá þóttomk, ef ek sea knættak Ilamþó 
ok Sorla í hallo minne Hm 2l'; prs. 
ind. sg. Í. (mit suffig. pron.) flýgra hann 
(fleinn) svá stint, at ok stoþvegak, ef ek 
hann sjónom of sék Hýv 150', þar's mér 
ulfs vn es eyro sék Fm 364, (mit suf. 
pron. ú. negat.) sékak síþan svása bróþr 
Gþprlll6*;  sg.2. sér þú Agnar fóstra 
þinn? Grm 16, sér þú þenna mæéko, mær! 
mjóvan, málfán ? Skin 23! 25', ser geþleyso 
í grams skape? Grp 327; sg.8. upp ck 
þér verp ok á austrvega, síþan þik mange 
sér Is59*; pl.1. slýtrom sýslega, seom 
þá roþro Am 19'; pl. 3. á monn bann 
(vind) sjalfan of sea Vm 36*, þar skaltu 
ganga es þik gunna syner síþan æva sea 
(sé R) Skm 26%, hvorso máne heiter sás 
menn sea? Alv 13? hvá sú sól heitor es 
sea alda syner? Alv 153, dgglingar dags- 


G 


= 


bn 
ot 


20 


brún sea HH I27?, (haukar) doggliter ' 


dagsbrún sea HH II42*; opt. sg. 2. gárat 
manna nema mey of sér Grp 294, þóttu 
fagrar seer brúþer bekkjom á, sifja silfr 
láta þú þínom svefue ráþa Sd28!; pl. 3. 
þau (augo Þjaza) cro morkc mest mínna 
verka, þaus aller menn síþan of sé FIrðl 
54, rgl. Skm 26* (s.o.);  prt. ind. sg. 1. 
(mit suffig. pron.) fullar grindr sák fyr 
Fitjungs sunom Jlýv 75', í eino brjóste ek 
sák aldrege fleire forna stafe Alv 35', 
hverr þat ggrþe, es ek fyr garþ sák innan. 
ásmaga? F 33“, létom fljóta far sund 
yfer, unz alla sák Atla garþa Od29!; 
sg. 2. þau (línklæþe) mono brátt brinna 
þars þu blæjo sátt Am löðlt, (mat suffig. 


pron.) sáttu Sigrlinn Svafnes dóttor? 
HHril'; sg.3. (Freyr) sá þar mey fagra 


Skm 2, vanr ngkkorr sá hana (Gná) ok 
ferþ hennar FM 4}, Loki sá alt gull þat 
er Andvari átti Æm4 pr1, gekk Nreiþ- 
marr fram ok sá eitt granahár Am ó pr 3, 
sá þá hvárr aunan Fm 7, á fjallinu sá 
hann (Sigurþr) ljós mikit Sd 2, settiz 
hon (Brynhildr) upp ok sá Sigurþ Sd 10, 
frétte Atle, hvert farner væro sveinar 
hans leika, es sá þá hvergo Am 74*, mól 
míns fgþor mær ramloga, þvít feigþ fira 
fjjlmargra sá Grt 217, (mt suffig. negal.) 
sáat maþr armlekt hverrs þat sáat, hvé 


Að 
(i 


áð 


v 


3 


3 
Gr 


50 


SA 886 
þar á Herkjo hendr sviþnoþo Gþr III 10'; 
pl. 3. vanir ngkkorir sá reiþ hennar (Gnár) 
FM 4S1Vr, er þeir (Hjgrvarþr) kómu upp 
á fjall, ok sá á Svávaland landsbruna ok 
jóreyki stóra JfHr 5 pr 2, land sqo þeir 
(Gjúkungar) Atla ok liþskjalfar djúpa Akr 
14!, (mat suffig. negat.) hvat sú grind (sá 
garþr) heiter, es meþ goþom sgat menn 
et meira foraþ? #7 99 113; opt. sg. 2. hitt 
mundo óþra jrlom þykkja, at viþ menn 
mælter ok mik sæer Gþr TI“; pari. 
prt.m.pl.nom. segja fóro ærer Jgrmon- 
rekke, at séner výro segger und hjolmom 
Ilm 19?; mn. sqg.ace. fyrr lézk (Sigrúnu) 
unna .. syne Sigmundar an sét hafþe HZ 
II14*, hon (Merkja) sagþi Atla, at hon 
hefþi sét Þjóþrek ok Guþrúnu bæþi saman 
Gþr III2; ce) mat dopp. ace. (des obj. ú. 
praed.): nf. tálardíser .. vilja þik sáran 
sea Rm24!; prt.ind. sg. 1. (mil suffig. 
pron.) þaun sák gylfa grimmúþgastan 1H 
I119*; sg.3. hló þá Atla hugr í brjóste, 
os heilar sá hendr Guþrúnar Gþr 1119?; 
d) mit genel.: pot. ind. sg. 1. (mit suffig. 
pron. u. negat.) svárra sára sákat sehmerx- 
lichere tunden habe íeh me (eigentlich 
wol: von schmerxlicheren wunden habe 
tch nichts) gesehen' GQholl', (mit suf. 
pron.) þeirar sýnar sgomk ey „von dvesem 
anbliek wandte ích stets metnen blek 
ab' Gþr124' (Richert s. 49 f., anders 
FJx.st.); e) mat acc. ú. part. prt.: prs. 
and. sg.1. (mil suffig. pron. u.negat.) sókka 
ek þann (mæke) Vólunde til smiþjo borenn 
Fkr 195;  prt. ind. sg. 1. ek sá Baldre. 

orlog folgen Psp32!; sg. 8. sá valkyrjor 
vitt of komnar Vsp 31', (Hymer) sá gýgjar 
gróte á golf komenn FHym 14', (Guþrún) 
sá doglings skgr dreyra runna Qþr 113?; 
pl. 3. sqo þeir (segger Niþaþar) á basto 
bauga dregna Vkr 9?;  f) mat dat. und 
part. prl.: prs. ind. sg. 1. (mat suf. pron.) 
kalkc sék ór kneom hrundet Hym 33'; 
sg. 2. fótom sér þú þínom, hendom sér þú 
þíuom, Jgrmonrekr! orpet í eld heitan 
Iim25*;  g) mit ace. und ínfin.: prs. 
and. sg. 1. ek só af fáre skotenn flein í 
folke vaþa Hór 150', ek sé hývau loga 
sal of sessmggom Hóv 152', ek sé túnriþor 
leika lopte á Hóv lö6', ek sé á tró uppe 
váfa virgelná ÆHýv lör', land es heilakt 
es ek liggja sé ýsom ok glfom nær Grm 4', 
mæke liggja ek sé míns vinar allan í 


FA 


887 séa 

dreyra drifenn Grm 523, hvat þat bjarg 
heiter es ek sé brúþe á þjóþmæra þruma? 
Fj353% (mit suffig. pron.) ulf sök liggja 
áróse fyrer Ls4l', hvat's þat et lítla es 
ek þat lgggra sék ls 44', hyr sék brinna 
en hauþr loga Hdl 50', eld sék brinna fyr 
austan borg Grt 19'; sg.2. heilla auþet 
verþr þér af hjalmstgfom, ef þú sér þá 
fyrre fara Wm 223, (mit suffig. negat.) 
ek því ræþ es þú ríþa sérat síþan Baldr 
at sglom Ls 283 séra þú síþan í sote 
miþjo golz miþlendr geira skepta Akv 403; 
sg.3. sér (vglva) upp koma .. jorþ ór 
æge iþjagróna Vsp 59!, sal sér standa .. 
á Gimlee Vsp 64!, gl. 38!H 39'!H; 
prt. tínd. sg. 1. ofarla bíta ek sá einom hal 
orþ illrar kono Hýo 117', í Gymes ggrþom 
ek sá ganga mér tiþa mey Skm 6', (mit 
suffig. pron.) eld sák upp brinna auþgom 
manno fyrer Hóv 703, hvatan mann sák 
(ek só JP) harþla vega meþ slævo sverþe 
sigr Fm 283, (mat suffig. pron. u. negat.) 
sákak brúþer bita breiþara ne enn meira 
mjQþ mey of drekka Þrk 253; sg. 2. hvar 
sátt brúþer bíta hvassara? Árk 25?; sg. 3. 
hapt sá (vglva) liggja und hvera lunde 
Vsp 35', sal sá standa .. Nástrgndo á 
Psp 38', sá þar vaþa þunga strauma menn 
meinsvara ok morþvarga Vsp 39', (Þórr) 
sá ór hreysom .. folkdrótt fara fjolhgfþaþa 
Hym 363, útan garþa sá hann upp of koma 
þursa þjóþar sjot #13 hann (Helgi) sá 
ríþa valkyrjur níu HHv5 pr1lð, hann 
(Heþinn) sá konuna ríþa varginum HHr 
34 pr2; pl.3. bó sqo þeir (Gjúkungar) 
standa es Buþlo átte Ama35?; opt. sg. 3. 
ef þú vaxa næþer fyr þínna vina brjóste, 
sæe maþr þík vreiþan vega Fm 7?; h) mit 
dat. ú. inf.: prs.ind. sg. 3. á sér ausask 
aurgom forso af veþe Valfgþor Vsp 273; 
2) séa ehm eht elæas an jmd erblicken: 
prt. opt. sg. 2. þú værer þess verþost 
kvenna, at .. sæer bróþr þínom blóþokt 
sár $g329; k) mit at e.7nd.: prt. ind. 
sg. 3. (ambótt) sá at Helgi reiþ til haugsins 
meþ marga menn J/H 1138 pr 2, (Sigurþr) 
sá at þar lá maþr $Sdó, sá hann at þat 
var kona S$d6, sá þá sælboren (Guþrún) 
at þeir (bróþr) sárt léko Am46!; pl.ð. 
þeir (llelgi) sá í loptinu at valkyrjur níu 
ríþu JHII6 pr3;  l) mit at e. opt.: 
tnf. sea þat mættak, at sér né ynþet Am 
ödð; om) mil indir. fragesatx: imper. 


það 
o 


ba 
ot 


20 


80 


35 


á 
> 


á 
(ó) 


50 


Séa 888 
sg. 2. (mit suffig. pron.) seþu hvar sitja 
und salar gafle Hym 12!; prt. ind. pl. 3. 
er þeir sá er fyrir váru, hverr inu var 
kominn, þggnuþu þeir allir Lsó pr 1; 
2) priifen, umtersuchen, beurteilen (eht): 
inf. limrúnar skaltu kunna, ef þú vill 
lækner vesa ok kunna sór at sea Sd 10*; 
3) mit adrv. ú. praepp.: s. á elt auf etc. 
blieken: "nf. emk í hall komenn á þik 
sjalfan at sea Vin 6?, iun skal ganga (ef 
þú inn gengr) Æges haller í á þat sumbl 
at sea Ls3? 4? gakk þú á gest sea! 
Fj44?, drifo unger tveir á dýr sea Vír 
203;  prt.ind.sg.3. (Jgrmonrekr) sá á 
skjöld hvítan Hm 209; pl. 3. (valtívar) á 
hlaut sgo Hym1?;  unpersönl. prs. ind. 
sg.3. á sér þat illa „das 1st an euch 
kaum Áxu bemerken' Am 41?; s. fram 
in die xukunft blicken: prs. ind. sg. Í. 
(mit suffig. pron.) fram sék lengra umb 
ragna rok romm, sigtiva Psp 419 499 583. 
sg. 2. fram of sér, fylker! lengra Grp 20?; 
pl. 3. faer sea nú fram of lengra, an 
Óþenn mon ulfe móta Hdl 45*; ette. (eht) 
coraussehen: opt. sg. 3. mann veitk enge 

-. þanns fleira sé fram an þú, Gríper! 
Grp22?;  s. fyrer etw. (eht) roraus- 
sehen: prs. ind. sg. 2. sér Sigvarþar sngr 
brogþ fyrer? Grp 103, gll of sér srlog 
fyrer Grp 28“; s. fyr eho ette. rerhtilen: 
prs. ind. sg. 3. sér vétr fyr því Grp 39'; 

s. í eht 74 etwas hineinsehen: prt. ind. 
sg. 3. hann (Freyr) sá í jgtunheima Sk á, 
hann (Sinfjatli) sá í hornit Sf9; pl.ð. 
open vas illúþ es þeir (syner Níþaþar) í 
(kisto) sgo Vkv 21?; s. of eht tíber etc. 
hinwegsehen: prt. ind. sg. 3. (valva) sá Va 
ok umb vitt of vergld hverja Vsp 3læ =, 
mtit ettw. bescheid twtssen (2): prs. ind. eg. í 
hugr einn þat veit es býr hjarta nær, einn 

hann sér of sefa Hóv 94? (vgl. 1. sef 2 
s. til ehs mach etiw. ausschauen, ef Sa 
erwarten: prs. ind. sg. 3. ey sér til pil> 
gjf Hýv145?; s. ráþ til etnen rat fs "6 
etv. tcissen: prs. ánd. sg. 1. (mit suff Ææ 
pron.) sék til ráþ annat Am 66!'; s. um 
eht tiber elite. hintwegblicken: prt. tre 
sg.ð. (Freyr) sá um heima alla Skm.- 1 
pl. 3. Oþinn ok Frigg .. sá um heima a æð 
Grm 15 (dagegen 1st Pm 364 um æs5 
nur part. erpl.); s. viþ echo sich vor eft“ 
hiilen: nf. kannat hann (Sigvorþr) 
svikom at sea Fn 37*, full skal signa = 


889 sefe 
viþ fáre sea Sd 7*, þat ræþk þer et átta, 
at þú skalt viþ illo sea Sd32!'; prs. opt. 
sg. 2. þat ræþk þér et ellipta, at þú viþ 
illo seer Sd37!; 4) séask eht steh vor 
etw. fíirehten: inf. fátt hykk yþr seask 
HHv12?; prs. ind. sg. 1. seomk, fylker! 
frænda reiþe HH IT15?, ætt átt, en góþa! 
es eige seomk HH II16*; sg.3. litt sésk 
Atle ófo þína Sg 33?;  prt. ind. pl. 3. 
vreiþe sgosk þeir Húna Ako2?; mtt 
adrv. u. praepp. séask at eho ftir etw. 
ftirehten: prs. ind. sg. 3. sá sesk fylker 
(Hróþmarr) fæst at lífe HHo 11?; seask 
í augo steh 1n die augen sehen: pré. ind. 
pl. 3. sáto hjón, sqosk í augo FB 27'; 
seask of ehn besorgt sein um pmd: prs. 
end. sg. 1. oomk ek of Hugen, at hann 
aptr nó kome, þó seomk meirr of Munen 
Orm 209;  seask til mach enander 
blicken, sich gegenseilig anschauen: prt. 
ind. pl. 3. sqosk til síþan, áþr í sundr 
hyrfe Am 33';  seask umb sich wm- 
schauen: prt. ind. pl. 3. (Slagfiþr ok Egoll) 
gengo út ok inn ok umb sgosk Fkv 5“. 
1.sefe, m. (alls. sebo, ags. sefa) 1) sinn, 
gemiil: sg. nom. grlog sin vite enge Ívrer, 
þeim's sorgalausastr sefe Hýv 56*, hugr 
þeim (figndom) hverfa til handa þér ok 
snuesk til sátta sefe Gy9!; gen. ill iþgjald 
létk hana (Gunnlgþo) epter hafa sins ens 
heila hugar, sins ens svára sofa Hýv 105, 
sorgmóþs sefa „mat betriiblem herxen' 
Gþr 1142; dat. huge ok hverfe hvít- 
armre kono ok snýk hennar gllom sefa 
Hóv 161“; ace. hugr einn þat veit es býr 
hjarta nær, einn es hann sér of sefa „da 
er allein mit dem xustande des gemiits 
bescheid weiss' (9) Hýv 94?, (Konr nam) 
sefa of svefja, sorger lægja Kþ 45?, ek á 
fróþan sefa FY4!; 2) verstand: sg. acc. 
opt bglvísar konor sitja brauto nær þærs 
deyfa sverþ ok sefa Sd 27*. 

2. sefe, m. (aschwed. sivi en: guþ- 
sivi; egl. got. sibjis zn: uu-sibjis, ags. 
sib, akd. sippi „tertvandt', sippo ter- 
wandter ') verwandter: sg.nom. Surtar sefo 
(der Fenreswolf) Vsp 47*; gen. bar sókn 
saman es sefa hefndoþ HI II9?, hvat 
visser þú, at vér seem. snót svinnhugoþ! 
es sefa hefndom? HH J110?. — Vgl. sifr. 

3. sefe, m. „milderer'; in: dag-sefe. 

sege, m. (nor. sego) fleisehfetxen, 
muskel; in: fjar-sege. 


20 


30 


83 


40 


50 


Segja 890 

seggr., mm. (nortv. segg, fær. seggur; 
alts. segg, ags. secg; ur etymol. vgl. 
RKögel, Hx33,19) 1) gefolgsmann, krteger, 
held: sg. nom. sá seggr (Vólundr) Vko 93, 
seggr enn snarráþe (Sigvgrþr) Jm 137, 
Seggr enn suþróne (Sigvgrþr, Knefroþr) 
Sg 4' Akv 2%;  voc. seggr enn uuge! 
(Skirner) Sæm 4', seggr! (Freyr, Svipdagr) 
Skm 5? Fj3?, seggr enn óre! (Hagno) 
Akv6'; acc. kvazk enge mann eiga vilja, 
segg brynjaþan, nema Sinfjgtla HH 1395, 
kunnan segg (Knefroþ) Akv 1?; pl. nom. 
náttom fóro segger (die krieger des Níþaþr) 
Vkv 83 þar mono segger of sging dóma 
Qþr 11 44!, sé nú segger (die krieger Atles) 
Gþr 1118?, gorþo segger (die Hunnen) 
samkundo Am 1?, séner výro segger und 
hjalmom (Sgrle und Hamþér) Hm 19}; 
gen. orlag soggja Vsp 205, Sigvorþr seggja 
dróttenn Br 6%; dat. grlggom ykrom 
skyleþ aldrege segja seggjom frá Ls.25', 
austrfgrom þíinom skaltu aldrege segja 
seggjom frá Ls 607, vandr monk heitonn 
Sigorþr meþ seggjom at svággro Grp 407, 
þót meþ seggjom fare glþrmól til qfog 
Sd 29', sennor ok gl hefr seggjom veret 
mgrgom at móþtrega Sd30'; ace. segge 
vilk alla í sal ganga þína meþ minom 
Sg43?; 2) scherxende bexeichnung etnes 
knaben: sg. nom. snimma kallaþe seggr á 
annan, bróþer á bróþor Vkv 23“. — Áls 
mánnl. eigenname Rþ 24. 

segja (sagþa; mor. segja, fær. siga, 
asehwed. sighia, adán. sighæ; alts. seggian, 
ags. seugan, afrís. sega, vyl. ahd. sagén) 
1) sagen, sprechen, erxiihlen, mitteilen, 
ankiindigen; a) absolut: nf. heyrþak 
segja svá Hýo 1108, seinat's at segja Ám 
26!, hvater fyr hgllo heyrþo þræl segja 
Am 43?; prs. opt. sg. 3. grlog Frigg hykk 
at gll vite, þót hón sjolfge sege Ls 29'; 
imper. sg. 2. enn seg, Gríper! Grp 38! 
5ö0*;  prt. únd. sg. 1. (mit suffig. pron.) 
nauþog sagþak, nú monk þegja Bdr 75 
93 115;  sg.3. þeir maunnlíkon morg of 
gorþo dvergar í jgrþo, sem Durenn sagþe 
Vsp 10*; — part. prt. n. sg. mom. hann 
(Ægir) hafþi búit ásum gl .. seim nú er 
sagt Ls2; oft aur einftihrung der di- 
rekten rede: prs.índ. sg.ð. Frigg segir: 
Hann er matníþingr .. Grm 18, enn segir 
hann (Heimdallr) sjálfr í Heimdallar galdri: 
Nio emk meyja mggr .. FM 3'Wr, gunur 





893 segja 

mér þat, Skirner! Skm 41', segþu mér 
þat, Alviss! Als 9! 1I' 13! Jó! 17! 19! 
21' 23! 25! 271 29! 31! 83', segþu 
mér þat, Fjolsviþr! #Y 7! 9! J1' 13! 15! 
17 191 211 231 251 27! 291 31! 33! 
35! 37! 89! 41', segþu mér þat, Hnik- 
arr! Km 19!, segþu mér þat, Fáfner! Fm 
12! 14!; pri. ind. sg. 1. (mit suf. pron.) 
fjalþ ek þér sagþak Grm52', sagþak þór 
morg ill of skap mín ok þeira Od 32'; 
sg. 2. morgen mér sagþer Am 76?; sg.3. 
Týr Hlórriþa ástráþ miket einom sagþe 
Hym 4*, (Sigrún) sagþi honum (Helga) 
erendi sitt HH II12 pr 10, (Dagr) sagþi 
Sigrúnu tíþindi HH II 27 pro, þessa hluti 
sagþi Reginn Sigurþi JÆm 12 pr 1, niþ 
sagþe (Guþrún) Atla 4kv38%, (Gunnarr) 
ríkre róþ sagþe Am 62*, (Atle) horskro 
harm sagþe Am 64?, þat sagþi Bikki 
konungi Ghv 7; pl. 3. es þat satt, Boþ- 
vildr! es sogþo mér? Vkv 423;  e) mit 
ace. und inf.: prt. ind. pl. 3. (Granmars 
syner) sogþo stríþla stille kvýmo HH 1499; 
f) mit nachfolg. at e. ind.: prs. ind. sg. 3. 
Oþinn segir at þat er in mesta lygi Grm 
20; pl. 3. svá segja menn í fgrnum 
segum, at einnhverr af ásum, sá er Heim- 
dallr hét, fór ferþar sinnar #6; prl. 
snd. sg. 3. hon (Sigrdrifa) sagþi at tveir 
konungar bgrþuz Sd4 pri; part. prt. 
n. sg.nom. svá er sagt at Sigmundr var 
harþgorr Sf Il, svá er sagt at Brynhildr 
ók meþ reiþinni á helveg flr3; daneben 
mit dat. der person: tnf. segja fóro ærer 
Jarmonrekke, at séner výro segger und 
hjolmom Hm 19!; tmper. sg. 2. seg Hæm- 
inge at Holge man, hvern í brynjo bragnat 
fell HHIII'; prt. ind. sg. 1. (mt suf. 
pron.) ek sagþak honum (Óþni) at ek 
strengþak heit þar í mót Sd 4 pr 10; 
sg. 3. sagþi hann (Reginn) Sigurþi, at 
Fáfnir lá á Gnitaheiþi Jém 14 prl; mit 
ace. der sache: prs. and. pl. 3. þat segja 
allir einnig, at þeir sviku hann (Sigurþ) 
í trygþ Br20pr 7; prt. ind. sg. 3. (Fulla) 
'sagþi þat mark á, at engi hundr var svá 
ólmr, at á hann (mann inn fjglkunga) 
mundi hlaupa Grm 23; part. prt. n. sg. 
mom. þat or sagt at guþin finna gýgi í 
helli nokkorum FM59; mat dal. un. ace.: 
prl. ind. sg. 3. mer Atle þat einne saþe, 
at hvárke lezk hgfn of deila, goll nó 
jarþer Sg37!;  g) mit at ec. opt.: prs. 


þa 
Qt 


20 


90 


35 


40 


tm 
ot 


50 


5 þake svæfeþ Gþr III2?; 


segja 894 
end. sg. Í. sundrbornar mjok sege ck at 
norner só Finml3'IV; sg.3. Hár segir at 
hann (Gylfi) komi eigi heill út FMT'; 
pl. 3. sumir segja svá, at þeir dræpi hann 
(Sigurþ) inni í rokkju sinni sofanda, en 
þýþverskir menn segja svá, at þeir dræpi 
hann úti í skógi Br20pr2.4; prt. ind. 
sg.1. (mit suffig. pron.) sagþak at kalfs; 
være Am (8?; sg.2. sagþer, Helge! at 
Heþenn være góþs verþr frá þér ok gjafa 
stórra JlHv34'; sg. 3. (Aguarr) sagþi at 
konungr gorþi illa Grma33; part. prt.n. 
sg. nom. Helgi ok Sváva er sagt at væri 
endrborin HHr43 pr 1, þat er sagt, at 
þá kvæþi þær (ambáttir) ljóþ Grt 24; 
danecben mit dat. der person: tnf. (Bryn- 
hildr) mon Gunnare ggrva segja, at eigo 
vel eiþom þyrmþer Grp 47!; imyper. pl. 2. 
(mit suffig. negat) segeþa meyjom né 
salþjóþom, manne gngom, at it mik fyndeþ 
Vkv 223;  prt. md. sg. 3. hon (Herkja) 
sagþi Atla, at hon hefþi sét Þjóþrek ok 
Guþrúnu bæþi saman (Gr 1112, mer í 
hgllo Herkja sagþe, at it Þjóþrekr und 
mat ace. der 
sache: prs. ind. sg. 2. þat seger þú nú .. 
at min móþer dauþ sé Jfrðl 9; imper. 
sg. 2. seg þat í aptan .. at só Ylfingar 
austan komner HH I35'; h) mil indur. 
fragesatr: inf. heyrþak segja í sggom 
fornom, hvó mér of kvam til Mornalands 
Od 1', daneben mit dat. der person: nf. 
segja monk þér .. hvé ér snimma til saka 
rcþoþ Sg 34', monk segja þér .. hvó 
ggrþo mik Gjúka arfar ástalausa ok eiþrofa 
Hlr5'; part. prt.n. sg. nom. nú es sagt, 
mær! hvaþan serkr gurþesk HH II SS; 
2) antworten: tnf. fróþr sá þykkesk es 
fregna kann ok segja et sama Hýr 28?, 
fregna ok segja skal fróþra hverr Hýv 63'; 
prs. ind. sq. 3. stattu fram, meþan þú fregn, 
sitja skal sás seger FM 1%, hann (Sigurþr) 
segir ok biþr hana (Sigrdrifu) kenua sér 
speki Sd4 pr ll; 3) nennen: part. prt. 
m.sg.nom. alt es vant, ef þú viþ þeger, 
þá þykker þú meþ blevþe borenn eþa 
sgnno sauþr Sd 253; 4) unpersönl.: prs. 
ind. sg. 3. svá sem segir (,tete es heisst ') 
í Velsungakviþu inni fornu HH 11 12 pr 10, 
svá segir í Guþrúnarkviþu inni fornu, at 
Sigurþr ok Gjúka synir hefþi til þings riþit 
þá er hann var drepinn Br 20 pro, svá 
sem segir í Sigurþarkviþu inni skgmmu 





8g7 sen 
þás mér jóþungre eiga selde (fé) Sg 37?; 
pl.3. í Vanaheime skópo hann (Njgrþ) vís 
regen ok seldo at gíslingo goþom Vm 39'?; 
2) s. eiþa etde leisten, treue geloben 
(Bugge, Bettr. 22, 131): prt. ind. sq. 1. 
(mit suffig. pron.) vask vetra tolf .. es 
ungom gram eiþa seldak Hir 7*; part. 
prt. m. pl. ace. mér hefr Sigvgrþr selda 
eiþa, eiþa selda, alla logna Br 2'?; 
seljask eiþa s1c4 gegenseitag eide leisten : 
prt. tnd. pl. 3. seldosk eiþa eljonfrókuer 
Sgl*“; 3) mit praep.: s. fram tiber- 
geben: pri. ind. sg. 3. rengpe þær (rúuar) 
Vinge .. áþr hann fram selde Am 4?. 
sem, conj. (norw. som, fær. aschwed. 
adín. sum; alfs. ahd. sama, samo, ags. 
same) Á. partskel der vergleichung; Í. wie, 
a) bexesehnend dass ein vorgang oder 
<ustand mil einem anderen gletchartiy 
ist: alt es vil sem vas Hóýo 23“, vesþu 
sem þistell sás vas þrungenn í ofanverþa 
ann Skm 31“, draptu á vétt som vglor 
Ls 24?, ef ek sþle ættak sem Ingunar- 
Freyr, .. merge smæra molþak þá mein- 
króko Ls43'!, (Heimdallr) visse vel fram 
sem vaner aþrer Brk 14?, qtol vgro augo 
(Jarls) sem yrmlinge R}p34!, (guþin) 
biþja hana (Þokk) gráta sem alt annat 
Baldr ór helju FM5!% var Sváva val- 
kyrja enn sem fyrr HHv30 pró, (burr 
Sigmundar) hvesser augo sem hildingar 
HHI6*, ek hef .. Hgþbrodd kveþenn 
konung óneisan sem kattar sun HH I19'*, 
(mær konungs) vega þorþe sem víkingar 
HH1II4*, vilk þer í faþme, fylker! sofna, 
sem lofþunge lifnom myndak HH II:46*, 
fór alt sem fyrr Sf 14, hann (Sinfjatli) 
mælti enn sem fyrr viþ Sigmund S/ 16, 
tók í sundr lagþinn sem vatnit „die flocke 
wurde (ebenso leicht) durchschnitten wte 
das wasser' Rm 14 pr6, fgþor ek ákka 
sem fira syner Fm 2?, ef fgþor né áttat 
sem fira syner, af hverjo vastu undre 
alenn? Fm a3!, hon (Guþrún) grét eigi 
sem aþrar konur Br 20 pr9, (Guþrún) 
gerþet hjúfra né hondom slaa né kveina 
umb sem konor aþrar Gór 11*, gorþegak 
hjúfra .. sem konor aþrar GQþr I/11', 
legg munn viþ grgn, sem halsaþer heilan 
stille Gþpr112*, hón (Odrúa) mon þer 
unna sem ek skyldak Sg ö““, þóttomk 
ollo betra, ef .. brende mik sem birkenn 
viþ Gþr I113*, ok Gunnare gatk at unna 


sem 898 
. sem Brynhildr skylde Od 19?, ógn- 
hvgtom unna þóttomk sverþa deile (Gunn- 
are) sem Ssjalfre mér Od31I*, kvadde þá 
Gunnarr sem konungr skylda Akv 9}, 
urþoat gliker þeim Gunnare nó in heldr 
hugþer sem vas Hogne Ghv 3?, einstóþ 
emk orþen sem gsp í holte, fallen at 
fréndom sem fura at kviste, vaþen at vilja 
sem viþr at laufÐ Hm 4'?3%, ulfa dáme 
hykkak okr vesa, at vit mynem sjalfer 
of sakask sem grey norna Hm 293, standom 
a val Gotna .. sem erner á kviste Hm 30}; 
öfter wird die tiberetnstímmung durch 
ein deimonstr. adv. od. pron. (svá, sá, slikr, 


ið jafn-) noch bes. hervorgehoben: svá es auþr 


20 


30 


35 


sem augabragþ Hýv 753, svá ek þat af rist 
sem ek þat á reist Skm 37), ef fyr útan 
værak svá sem fyr innan emk Æges 
hall of komenn, hgfoþ þitt bærak í hende 
mér Ls 14', svá bar Helge af hildingom 
sem itrskapaþr askr af þyrne HH II3??, 
nú mk svá fegen funde okrom, sem át- 
froker Oþens haukar es val vito HH 1I42?, 
nu'mk svá litel sem lauf see opt í jalstrom 
Gþr 118? svá er lýþom lande í eyþeþ 
sem of unnoþ eiþa svarþa Gpr 1207, svá 
hjalpe þér hollar vætter .. sem þú felder 
mór fár af hondom Od8%, svá skal frókn 
verjask figndom sinom sem Hogne varþe 
hendr .. Akv 203, svá skaltu, Atle! augom 
fjarre sem mont .. menjom verþa Ákv 
277, svá gange þór, Atle! sem þú viþ 
Gunnar átter eiþa opt of svarþa Akv 32', 
svá kvazk (Erpr) veita mundo fulting 
frændom sem fótr gþrom Hm 13?; emkat 
ek sá („ein solcher') hælbítr sem húþskór 
forn á vár Hrbl97; monk forþa fjorve 
mino fyr slikom sem þú est Hrbl 27, sæll 
es hverr síþan es slíkt getr fóþa jóþ at 
afreke sem es ól Gjúke Am 99?; engo 
jaton ek hugþa jafnramman sem Vafþrúþne 
vesa Vm 24, aldar grlog hykk at hón 
(Gefjon) gll of vite jafngorla sem ek Ls 
21*, vex mér ásmegen jafnhátt upp sem 
himenn FM 6'?;  b) bexeichnend dass 
elw. in tibereinstimmung mit jemandes 
worten, gedanken, winschen, fáhigkeiten 
od. pfliehten gesehehe od. steh verhalte: 
þeir mannlikon morg of gorþo dvergar í 


60 jarþo sem Durenn sagþe „én der wetse 


wte D. es angab, nach der anweisung 
D.s' Vsp 10%, hann (Ægir) hafþi búit 
ásum gl þá er hann hafþi fengit ketil inn 





901 - Seme 
hefþer þú, bróþer! at þú í brynjo fórer 
sem bjolmom arengreypom (2) Ako 17?. 

„seme, /. ableitungssuffir (, -schaft, 
-heit'); in: man-some. 

senda (nd; norto. fær. senda, aschuwed. 
sánda, adán. sændæ; got. sandjan, alts. 
sendian, ags. sendan, afras. senda, sanda, 
ahd. sentan) Í) senden, aussenden, fort- 
sehicken (ehn, eht): nf. (Guþrún) mon 
Svanbilde senda af lande Sy 62, melta 
knáttu, móþogr! manna valbráþer, eta at 
alkrýsom ok ór gnduge at senda Ako.39* 
(egl. jedoch Bj. Magnússon Ólsen, Tímarit 
15, 106 anm. 4); prs. índ. sg. 3. hana 
(Gná) sendir Frigg í ýmsa staþi at eyr- 
indum sínum FM 4!; prt. índ. sg.2. Frigg 
sendi eskimey sína Fullu til Geirroþar 
Grm 21, sendo Helge Sigar at riþa ept 
Eylima eingadóttor IlHv 36', sende óro 
allvaldr þaþan of land ok of log leiþar at 
biþja HH I22', Hundingr konungr sendi 
menn til Hagals at leita Helga HHITI 
pr 1, (Atli) sendi Vinga eþa Knefroþ Dr 7, 
(Guþrún) sendi meþ túnum orþ, at þeir 


(bræþr) skyldu eigi koma Dró8, sende ; 


Atle áro sína of myrkvan viþ mín at freista 
Od 23', Atle sende ár til Gunnars kunnan 
segg at riþa Ako 1', Atle mik hingat sende 
ríþa eyrinde Ako 3', (Atle) af bragþe boþ 
sende, at kvæme brátt mágar Am 2“; 
pl. 2. sendoþ systr heljo Amö2ð!; pl.3. 
sendu æsir um allan heim grindreka at 
biþja, at Baldr væri grátinn ór helju 
FM5?}Wr, sendu þeir (æsir) Loka at afla 
gullsins Em 17; part. prt. m. sg. nom. þú 
vast austr heþan gísl of sendr at goþom 
Is 34?, ek vask langt heþan gísl of sendr 
at goþom Ls35?; ace. mik hefr Helge 
hingat sendan viþ þik, Sváva! sjalfa at 
mæla HHva37!'; f. pl. nom. (rúnar) sendar 
á viþa vega Sd18?; 2) xusehicken (ehm 
eht): pré. tínd. sg. Í. (mat suffig. pron.) 
jarknasteina sendak kunnegro kván Níþaþar 
Vkv 37*, slók brjóstkringlor, sendak Baþ- 
vilde Vkv38?; sg. 3. jarknasteina sende 
hann (Vólundr) kunnegre kvón Niþaþar 
Vkv 254, sló hann brjóstkringlor, senda 
Boþvilde Vkv 267, til jartegna sendi hon 
(Guþrún) Hogna hringinn Andvaranaut 
Dr 9, hvat hyggr þú brúþe bendo þás 
hón okr baug sende? Akv8!, tóko þeir 
(Gjúkungar) fórner es þeim fríþr (Atle) 
sende Am ö?; 3) senda at ehm ymd 


20 


38 


40 


60 


serkr 902 
holen lassen: tmper. sg. 2. (mit suffig. 
pron.) sentu at Saxa suunmanna gram 
Gþr III7'; 4) sendask eht s2eh gegen- 
settig elti. xusenden: prt. ind. pl. 3. (Atle 
ok Guþrún) sáto samtýnes, sendosk fár- 
huge Am 83!; 5) darbrangen, opfern: 
tnf. veiztu hvó senda skal? Mór 144“ 
(Hy. Falk, Ark. ð, 111 fg.). 

Compositum des part. prt.: ó- sendr. — 

Vgl. sendo- maþr. 

sende-maþr, nm. (nor2o. senda- mann, 
fær. sendi-maður, aschwed. sáindo-man, 
dán. seude - mand) sendling, bote: pl. 
mom. sendimenn fóru heim FMó'Wr, 
fóro þá síþan sendemenn Atla fjgrþ Lima 
yfer Am 4?. 

senn, ado. (nortw. senn 29 den verbin- 
dungen í senn, um senn, fær. senn, 
aschtwed. sán, evgl. adán. sænz) |) auf 
eimmal, xu gleicher reit: átta hundroþ 
einherja ganga senn ór einom durom Grm 
23*4AWr, dró mærr Hymer móþogr hvale 
einn á gngle upp senn tvaa Hym 227, 
senn nu ór sgþlom siga skolom Hdl8', 
allar senn andsvgr veitto Sy 497, urposk 
á orþom aller senn reiþer Ám -40'; 
2) sogleich, alsbald, sehnell: alt es senn, 
ef hann (afglape) sylg of getr Hóv 173 
(s. sp. 3177), baþ senn jatonn sjóþa ganga 
Hym 14?, senn vgro æser aller á þiuge 
Þrk 13! Bdr 1', senn vgro hafrar heim of 
rekner Prk 21', senn vas á hesto hverr 
drengr litenn Gþr I136'. — £ur etymol. 
vgl. Noreen, Ark. 6, 370 f. 

1. senna, f. acortstreit: sg. ace. þá frák 
senno slíþrfenglegsta, trauþmáýl taleþ af 
trega stórom, es harþhugoþ hvatte at vige 
grimmom orþom Guþrún suno Ghv Í'; 
pl.nom. sennor ok gl hefr seggjom veret 
mgrgom at móþtrega Sd 30!. 

Compositum : Loka - senna. 

2. senna (nt) stretten, dispulieren: tnf. 
þrimr orþom senna skalattu þér viþ verra 
mann FHýo 124*; amper. pl. 1. sennom 
vit ór sgþlom Hdl8!'F;  prt. and. sg. 3. 
jatonn of afrendo þrágirne vanr viþ Pór 
sente Hym 29?. 

serkjaþr, ad). mat einem waflenrocke 
bekleidet; in: grá-serkjaþr. 

serkr, m. (nor. serk, fær. serkur, 
aschwed. stirker, adán. særk, ags. serc, 
SYTG, m., Serce, syrce, /.) oberkled, waffen- 
rock: sg. nom. nú es sagt, mær! hvaþan 


903 sess 

serkr gurþesk HH 1183, ganga nam gunnar- 
fúsom (Sigverþe) sundr of síþor serkr iarn- 
ofenn FH 45; dat. blóþgan hugþak mæke 
borenn ór serk þinom Am 22'; ace. sork 
bláfaan K528!; pl. acc. serke valrauþa 
Akv 4?. 

Compositum : ber-serkr. 

Se88, Mm. (nort0. 8e8s, fær. sessur; ags. 
sess) stlz, sessel: sg. dat. mælomsk í sesse 
saman! Vm 19?, snjallr estu í sesse Ls 15', 
hón (Boþvildr) í sesse of sofnaþe Vkv 29, 
á volo sesse Sd17?Vs, saknak í sesso ok 
í sæingo mins málvinar Gór119'; acc. 
farþu í sess í sal V9?; pl.gen. þar (í 
Folkvange) Freyja ræþr sessa kostom 
sal Grm 14?; ace. sessa ok staþe veleþ 
mér sumble at Ls 7, sessa ok staþe velja 
þer sumble at æser aldrege Ls 8!. 

Compostta: sess - meiþr, sess - mogr; 

vile - 8088. 

*sessemelþr, me. sttibaum, bank: pl. 
dat. sal .. slegenn sessmeiþom Akv 14?. 

*sess-mogr, m. bankgenosse: pl. dal. 
þat kann ek et sjaunda, éf ek sé hóávan 
loga sal of sessmggom Hóýv 152?. 

1. set, n. (norw. fær. set, aschwed. sát, 
ndin. sæt; ags. set, ahd. sez) das erhöhte 
podium an den wánden der halle: sq. 
dat. séra þú síþan í sete miþjo golz miþl- 
endr geira skepta Akv 40}. 

2. set, n. einsenkung, verttefung (2); 
in: set- berg. 

seta, f. (nor. fær. seta, aschwed. sáta) 
sttxen, sttxung; an: at-seta, kyrr-seta. 

set-berg, n. san/t anstetgender berg 
mit breilem flachem rúcken (opp. neutsl. 
stand - berg): pl. ace. fórþom sjalfar setberg 
ór staþ Grt 11?. 

setja (tt; snor0. setja, fær. seta, aselhtwed. 
sátia, addn. sætiæ, got. satjan, alts. settian, 
ags. settan, afris. setta, ahd. setzan) 
1) setxen: tnf. konungr lét hann (Grimni) 

„ setja milli elda tveggja Grm 29, ek 
viljak ykr .. und hvera setja HHym 9?; 
tmper. pl. 2. seteþ hann (Vólund) síþau í 
Sævarstgþ Vko18?;  prt.and. sg. 3. soþ 
vas í bolla, sette (Edda) á bjóþ Rb 4“, 
(Móþer) sette skutla silfrvarþa á bjóþ #5 
31'; part. prlé. m. ag. nom. (var Vælundr) 
settr í hólm einn Vkv I8 pr 2, (var) 
Gunnarr settr í ormgarþ Dr lö; setja chn 
sælan ymd glúeklich machen: prt. and. 
pl. 1. settom þann sælan es sór nó áttet 


það 
(9, 


2) 


3ð 


40 


4. 
Gu 


50 


ö pri; 


sex - hgfþaþr 904 
Am 93%; s. ehn í fjotor md ín fesseln 
schlagen: prt. tnd. pl. 3. fengo þeir Gunnar 
ok í fjotor setto vin Borgunda Ákv 193; 
mit advv.: s. fram auftragen: prl. ind. 
sg. 3. fram sette hón (Amma, Móþer) fulla 
skutla RP IS!31I!W; s. saman ausam- 
menselxen: prs. ind. sg. 3. þær (málrúnar) 
of setr allar saman á því þinge es þjóþer 
skolo í fulla dóma fara SdlI*; 2) setjask 
sich setxen: inf. nam at setjask sorgmóþ 
kona (Odrún) Od 12?  yprt. tnd. sg. 3. 
meirr settesk hann (Rigr) miþra fletja 
Rþ 3? 17? 29?, meirr settesk hón (PÞir) 
miþra fletja Æþ 1I', (Sngr) settesk und 
ripte #5 23? hann (Níþgþr) á salgarþ 
settesk at hvílask PXo 323, settesk vise.. 
und arasteine HHI14'; pl.3. þær (val- 
kyrjor) á sævarstrond settosk at hvílask 
Vkv 19; part. prt. n. sg. ace. Freyr .. 
hafþi einn dag sez í Hliþskjálf Skm 1; 
mit advv.: s. niþr sich ntedersetzen: 
tnper. sg. 2. sezk niþr, Gunnarr! Sg52', 
(mil suffig. pron.) sezktu niþr Skm 293; 
prl. ind. sg. 3. Sigurþr settiz niþr Sd17 
8. upp Stek aufrichten: prét. tind. 
sg. 3. settiz hon (Sigrdnifa) upp ok sá 
Sigurþ Sd 10. 

setr, n. (norw. sæter, fær.setur, aschwed. 
sáter) 1) das ntederlassen um sich aus- 
auruhen, ruhexeit, feterabend; 2) nteder- 
lassung, tcohnsilx : sg. ace. of ek gþle ættak 
sem Ingunar-Freyr ok svá sællekt setr, 
merge smæra mglþak þá meinkróko Ls 43?. 

Compositum (1): dag - setr. 

sétte, num. ord. (nor. sette, fær. sætti, 
aschuwed. siátte, adán. siatæ; got. saihsta, 
alts. ahd. sehsto, ags. siexta, afrts. sexta) 
der sechste: m. sg. nom. þá sloknar (friþr), 
es enn sétte (dagr) kamr Hór 61?%, Prym- 
heimr heiter enn sétte (bér) Grm 11'; 
acc. þann (galdr) gelk þér enn sétta Gg 11'; 
f- sg. nom. in sétta (igþa) kvaþ Fm 37 tib.; 
n. sg. acc. þat kann ek et sétta Hýo l6l', 
segþu þat et sétta Vin 30!, þat ræþk þér 
ct sétta Sd 29!. 

Sex, num. card. (norac. seks, fær. sex, 
aschwed. siáx. adán. siax, siæx; got. saíhs, 
alts. ahd. sehs, ags. siex, afrts. sex) sechs : 
var Gleipnir síþan ggrr ór sex hlutum FM 8?. 

Compositum : sex - hqfþaþr. 

*sex=hofþaþr, adj. mit scehs köpfen: 
m. sg. ace. fótr viþ fóte gat ens fróþa jqtons 
sexhgfþaþan sun Pm 33“. 


905 sextánde 

sextánde, num. ord. (norw. sekstande, 
fær. sextandi, asehwed. siáxtande, adán. 
siæxtande; ags. siextéoða, afris. sextinda, 
ahd. sehstozehanto) der sechsxehnte: n. sq. 
ace. þat kann ek et sextánda Hóýv 161'. 

seyþer, m. kochfewer: sg. ace. hverjan 
(þjór) léto hofþe skemra ok á seyþe síþan 
bóro Hym 15?. 

seþja (sadda; md. seten; rgl. got. söþjan 
im: ga-söþjan; ags. sadian, ahd. satön) 
sáttigen, speisen: nf. fyrr vilda ek at 
Frekasteine hrafna seþja á hræom þínom, 
an tíkr yþrar teygja at solle HH146?; 
prs.emd. sg. 3. Gera ok Freka seþr gunn- 
tameþr hróþogr Herjafaþer Grm 19!; prt. 
tnd. sg. 1. (mit suff. pron.) ætt ara oddom 
saddak HHII8S*;  gpl.3. viþ hleife mik 
sqddo (seldo R) né viþ hornege Hór 139' 
(vgl. jedoch Eiríkr Magnússon, Odan's 
horse Yggdrasill, Lond. 1895, s.18 anm.); 
part. prt. m. pl. ace. sá (Helge) es opt hefr 
orno sadda, meþan þú á kvernom kyster 
þýjar HHI36?. 

sí=, praefiæ (norw. si- tín: si- breidd, 
si-fent, si-regna, si-vaat aw. a., aschwed. 
si- an: si-hvalver, si-vinter; alfs. sin- 
an: sin-hiwun, sin-lif, sin-nahti a. a., 
ags. sin- tn: sin-ceald, sin-dréam, sin- 
gréne, sin-niht w.a.; afris. sin- in: sin- 
higen, sin-kale; akd. sin- 2m: sin- vluot, 
sin-gruoni, sin-wáki 2. a.) tmmer, tiber- 
all; tm: si-lægja. 

sía (s? newisl. síjaða; ags. séon, ahd. 
sihan) sethken: tnf. láttu grgn sía þá, sonr! 
Sf17 (vgl. Anx. f. d. alt. 22, 282). 

sif, f. (norw. siv an: sivja- skylda, 
sivja-systkin, aschwed. sif- in: sif- kona, 
guþ-sif, sifia-slit; got. sibja, alls. sibbia, 
ags. sib, afris. sibbe, ahd. sippa) ver- 
voandtschaft; ím. plur. a) verwandtschaftl. 
verháltnis: dat. mono systrungar sifjom 
spilla Vep 45?; ace. biþk þik, Brage! 
barna sifjar duga ok allra óskmaga Ls 16! 
(vgl. jedoch Hj. Falk, Ark. 5, 114); 
b) freundschaft: dat. sifjom's þá blandat, 
hverr es segja ræþr einom allan hug Hóýv 
123! (vgl. 2. blanda), þyrmþak sifjom, 
svernom eiþom $g 28? — Als eigen- 
name (Þórs gattin) Hym 3* u.ö. (s. das 
regtster). 

sifjaþr, part. prt. (norw. sivjad; vgl. got. 
sibjön im: ga-sibjón) verwandt (ehm): 
m. sg. nom. Óþne sifjaþr Veorr Hym 22?; 


þf 
| 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


sigr 906 
ace. kveþa stille stórúþgastan, Sif sifjaþan 
Hdl 40. 

slfjungr, =. (nor. sivjung) verwandte 
person (auch von frauen gebraucht: Bugge, 
Fkr. 4322): sg. nom. sifjungr þeira Guþrún 
sigtíva Akv 31?; pl. dat. einn veldr Óþenn 
qllo bglve, þvit meþ sifjungom sakrúnar 
bar HH 1I133*, snýtt hefr sifjungom Am 
803, mono syner Gjúka á sifjungom (d. 1. 
á Sigverþe) eggjar rjóþa? Grp 503. 

sifr, on. (aschwed. siver an: guþ-siver; 
vgl. got. sibjis an: un-sibjis, ags. sib, 
ahd. sippi, sippo) verwandter: pl. gen. 
sifja silfr látaþu þínom svefne ráþa Sd 
283 (ogl. jedoch Bugge x. st.). — Vgl. sefe. 

sig, f. kampf (Sn.E. 1, 562; 11, 47ð. 
619; Heimskr. FJ 11, 406; vgl. Ark.4,34); 
an: sig-rúnar, sig-tívar, sig-topter. 

síga (sé; nor. siga, fær. siga, aschwed. 
sigha; als. ahd. sigan, ags. sigan, afris. 
siga) 1) fallen, herabsinken: inf. síga lætr 
þú brýnn fyr braar HHo 19?, senn nú ór 
sgþlom síga skolom Hdl8t! (vgl. jedoch 
Zx 29, 52 fg); mit refl. pron. (Þórr) lét 
sígask á stólinn fast „less sich herab- 
fallen' FM6'!8;  sg.3. sigr fold í mar 
Vspö7!; 2) xusammenflressen, xusam- 
menkommen, xustande kommen: 'tnf. 
létom síga sáttmól okkor Sg 39!; gl. 
Sturl. 1, 2039: ggrþiz Sigurþi sá einn 
kostr at láta síga til samþykkis viþ Sæmund. 

sigla (ld; „norw. fær. sigla, aschæwed. 
sighla, adán. siglæ; ags. seglan, siglan, 
mhd. segelen, sigelon) segeln: anf. skyldo 
of sæ sigla Am 3“; imper. pl. 2. sigleþ ér 
sæler ok sigr of árneþ! Ama31?; prt. ind. 
pl. 3. skipin sigldu at laudi HH 1116 pr 6. 

sigle, 72. sekmuck, bes. halsschmuck : 
sg. ace. sveinn enn hvite þér sigle gaf ok 
þú lagþer lær yfer Ls 203, ek gef hverre 
of hroþet sigle $g 48? — Nach Bugge 
(Stud. s. 4 und Beitr. 22, 117) entlehnt 
aus ags. sigle. 

signa (aþ; mor. fær. signa, aschwed. 
sighna, dán. signe; alls. sognön, ags. 
segnian, ahd. seganðn — sámtl. aus lal. 
signare) 1) wethen, segnen: inf. full skal 
signa ok viþ fáre sea ok verpa lauke í 
lag Sd7%. 2) opfern: part. prt. m. pl. 
nom. þeir vgro gumnar goþom signaþer 
Hdl 25! (Bugge, Ark. 1, 252). 

sigr, m. (nor. siger, fær. sigur, aschwed. 
sigher, dán. Sejer; got. Sigis, n., ags. 


907 sigr - drifa 

sigor, m.; vgl. alls. sigi in: sigi-drohtin, 
ags. Sige, afras. si, ahd. sigu, sigi) steg: 
sg. gen. heill skalt, buþlungr! bæþe njóta 

- sigrs ok landa HHI58?%; dat. Alfr 
mon sigre gllom ráþa HHo 39? hafþi 
Óþinn honum (Hjalmgunnari) sigri heitit 
Sd 4 pr 4, sá (vas harmr) sárastr, es Sig- 
varþ mínn sigre rændan í sæing vógo 
Ghv 17?; acc. sjaldan liggjande ulfr lær 
of getr né sofande maþr sigr Hóv58', 
opt þú gaft þeims þú gefa né skylder, 
enom slæávorom sigr Ls 22%, ek gaf þeims 
gefa né skyldak, cnom slæávorom sigr Ls 
23?, (Herjafaþer) gefr sigr sumom en 
sumom aura Hdl 3!, mont sigr hafa Grp , 
þeir sigr hafa es sea kunno hjorleiks 
hvater eþa hamalt fylkja Fm 23?, nú hefr 
þú sigr veget Km 23!, hvatan mann sák 
harþla vega meþ slævo sverþe sigr Fn 
28*, gefeþ sitjjndom sigr! „Sd 2*, (Óþinn) 
kvaþ hana (Sigrdrifu) aldri skyldu síþan 
sigr vega í orrustu Sd4d pr9, sigrúnar 
þú skalt kuana, ef þú vill sigr hafa Sd 6', 
gafk ungom sigr Auþo bróþor Hl 8, 
sigleþ ér sæler ok sigr of árneþ! Am 31?. 

Compostta: sigr-drifa, sigr- þjóþ. 

*sigr -drifa, f. „stegspenderm', poel. 
bexeichnung der walkire Brynhildr: sg. 
nom. mát sigrdrifa (sigrdnfar KR) svefne 
bregþa .. fyr skgpom norna Fim 44}; 
fálsehlich als etgenname gefasst Sd 4 
pr 1 (Symons, £x 24, 15 fg.). 

Sigrdrifo-mól, n. pl. das lhed von Sigr- 
drifa: nom. Sd tib. (papterhss.). 

*sig-rúnar, f.pl. „kampfrunen', runen 
deren xauberkraft tm kampfe xu schútlxen 
tmstande ist: ace. sigrúnar þú skalt kunna, 
ef þú vill sigr hafa, ok rísta á hjalte hjors 
Sd 6!. 

*sigr = þjóþ, f. (ags. sige-þöod; rgl. 
Bugge, lelgedigt. s. 111 fg.) stegreiche 
schar: sg. acc. skalk fyr vestan vindhjalms 
bruar, áþrSalgofner sigrþjóþ veke H/ 1148. 

sig-tívar, m. pl. schlachtgötter: gen. 
íÍram sék lengra umb ragna rgk rgmm, 
sigtiva Vsp 44% 494 58“ svipom hefk nú 
ypt fyr sigtíva sunom Grm 45!, hvat hór 
inne hafa at glmólom sigtíva syner? Ls 1}, 
of vápn sín dóma ok of vigrisne sína sig- 
tíva syner Ls 2?, þat's óvist at vita þás 
komom aller saman sigtiva syner, hverr 
es óblauþastr alenn Fim 24', sifjungr þeira 
Guþrún sigtíva Akv 31?. 


silke 


*sig-topter, /. pl. „kampfstátte' 
hall): ace. bua Haþr ok Baldr Hró 
topter Vsp 623 (s. FJ Á. st.). 

Sigurþar-kviþa, f. led ron , 
sg. dat. sem segir í Sigurþarkvi 
skommu G/r 125 prö, svá segir í Si 
kviþu FH 4!. 

siklingr, on. féirst: sg. voc. þú 
siklingr! fyr svikom annars Qrp 33 
borget's gþlings flota ok siklings 
mgnnom et sama HHo29'; da 
dóttor, dis ulfhugoþ! ef getrat : 
siklinge Æm 1I?; ace. sótte Sigrur 
glaþan (Helga) HHILI3'; gpl.no 
ingar sngro upp viþ tré vefnisting 
1274; dat. duger siklingom satt: 
HHI48? 1127?. — Sur etym. vgl. 
Tlelgedagt. s. 128. 

sild, /f. (norw. fær. aschired. adí 


20 hering: pl. ace. át ek í hvild, 


heiman fór, sildr ok hafra Hröl 6. 

silfr, n. (nor2c.sylv, fær. silvur, a 
silver, adán. silf; got. silubr, alts. 
ags. seolfor, afris. selover, ald. 


25 salber: sg.nom. silfr vas þó mei 


30 


3 


æt 


(UA 


89“; dat. bór es sá enn þriþe 
regen silfre þekþo sale Grm 6' 
(Glitner) es golle studr ok silfre 
et sama Grm 15?, þó mundak g 
(fjaþrham) þót være ór golle, ok" 
at være ór silfre Þrk 4*, skutla fu) 
varþa Æ5 31! TW, þær skálar es und 
váro sveip hann (sveipk) útan sil 
25? 37?, (rúnar kvaþ ristnar) á g 
á golle ok á góþo silfre SdI?7'| 
vas Sigvgrþr of sunom Gjúka, sei 
„- goll glóþrautt of grqo silfre Q}J 
(Guþrún) slongþe svá silfre. at 

hruto baugar Ám 43%, mane m 
hugga, mætom ágætom, silfre s 
Am 66“; ace. sifja silfr látaþu 
svofne ráþa Sd 28. 

Cumposita: silfr-gyldr, silfr- ví 

*silfregyldr, ad). (part. prt.) mit 
detem stilber verxtert: n. pl. ace. t 
sgþolkltþe Akr 43. 

*silfr-vareþr, ad). (part. prt.) m 
tiberxogen, versilbert: m. pl. ace. 
Setto skutla silfrvarþa á bjóþ AB. 

silke, 2. (nor. aschwed. dá 
fær. silki; ags. seoloc, n., ahd. sile 
setde: sg. dat. svein ól Móþer, sill 
RP 34". 


909 si - lægja 

sí-læégja, f. die úberall (nach allen 
seiten) ausgebrettete flut, ocean: sg. nom. 
sær heiter meþ mgnnom, en silægja meþ 
goþom Alv24'. — Eine andere etymol. 
(sil-æÆgja „das sehweigende wasser') bet 
G V, Cpb 1, 483. 

síma, n. faden: pl. ace. þær (norner) 
of greiddo gollen simo ok und mánasal 
miþjan festo HHI3?. 

Composttum: grlog - síma. 

síme, m. (norw. sime, aschwed. adán. 
simi; alfs. sinio, ags. sima, afris. sim) tau, 
fessel: pl. acc. þær (konor) ór sande síma 
undo Hrbl 44 (egl. sedoch FJ, Ark. 14, 199). 

Composttum: beste - síme. 

símol, f. (norw. sömol, sumul, simla, 
semla „renntierkuh'; vgl. altn. simoll 
„ochse') kuh: sg. voc. hafþak þer móþre 
mart skeiþ riþet, svangre und sgþle, simol! 
forberges HH I 44! (Bugge, Helgedagt. 
s.248 anm. 3). — Als name einer stange 
FM 8 anm. 

1. sin, f. (nor. sin, sina, fær. aschiwred. 
sína, dön. sene; ags. sinu, afris. sini, 
alid. senawa) sekne: pl. nom. skornar váru 
sinar í knésfótum Vkv 18 pr 1; gen. 
sniþeþ ér hann (Vólund) sinva (sina Æ) 
magne Vkv 18“; dat. ór borgs rótom ok ór 
bjarnar sinom, ór því vas hann Gleipner 
ægrr FM 8?. 

2. sín, sér, sík, pron. refler. (nor. 
sur dal. acc. Ser, seg, fær. sin, sær, 
seg, aschwed. sin, ser, sik, adán. sin, síæ, 
sik; got. seina, sis, sik, alfnfrk. nur ace. 
Sic, Sig, sih, afrís. nur gen. sin, ahd. 
Þaur gen. acc. sin, sih) seiner (threr), 
æich, sich: sg. gen. (Brynhildr) fyrman 
Guþrúno góþra ráþa, en síþan þér sín at 
mjóta Bra“, sýn vas svipvíse, ef hann 
C Atle) sín géþe Am 70?; dat. berr ser 
Á fjaþrom .. Níþhoggr nao Vsp 667, vats 
es þorf þeims til verþar kóomr, þerro ok 
BÞjóþlaþar, góþs of áþes ef sér geta mátte 
orþ Hóv 4?, hinn es sæll es sér of getr lof 
Ok líknstafe Hýo 8!, gróþogr halr, noma 
æeþs vite, etr sér aldrtrega Hýr 20? 
Ösnotr maþr hyggr sér alla vesa viþ- 
hlæjendr vine Hýv 24! 25!, ósnotr maþr 
Ibykkesk alt vita, ef hann á sér í vó vero 


Ær 26*, hraþmælt tunga, nema haldendr 650 


eige, opt sér ógótt of geir Fór 29*, blóþogt 
es hjarta þeims biþja skal sér í mál hvert 
Xnatar Hóýv37*, miket eitt skala manne 


10 


15 


40 


sín 910 
gefa, opt kauper sér í litlo lof Hóvö2?, 
orþstírr deyr aldrege hveims sér góþan 
getr Hór 76!, gng es sótt verre hveim 
snotrom mánne an sér gngo at una Hór 
94, (Grimuir) sagþi ekki fleira frá sér, 
þótt hann væri at spurþr Grm 28, Ydaler 
heita þars Ullr hefr sér of gorva sale 
Grm ó'?, Válaskjalf heiter eg vélte sér 
áss í árdaga Gm 6?, Breiþablik ero en 
sjaundo, en þar Baldr hefr sér of gerva 
sale Grm 127, Noatún oro en ellifto, en 
þar Njorþr hefr sér of gorva sale Grm 
16?, (Geirrgþr) hafþi sverþ um kné sér 
Grm 54 pr 1, (Æger) baþ Sifjar ver sér 
fra hver Hym 3%, mggr fann gmmo mjgk 
leiþa sér Hym 8!, Veorr viþ vélar vaþ 
ggrþe sér Hym 22}, hóf sér á hqfoþ upp 
hver Sifjar verr Hymn 35SRA, hóf hann 
(Þórr) sér af herþom hver standanda Hym 
3('RA, (Vólundr) visse ser á hgndom 
hafgar nauþer Pkv 13*, (Atli) hafþi þær 
báþar (Sigrlinn ok Álgfu) braut meþ sér 
HHvö5 pr 8, hann (Hgþbroddr) fastnaþi 
sér Sigrúnu MHII12 pr 4, bauþ Óþinn 
honum (Helga) gllu at ráþa meþ sér HA 
IT 37 pr 2, Sigmundr bar hann (Sinfjatla) 
langar leiþir í faþmi sér Sf19, hvat á 
sýnt Sigvgrþr sér fyr hgndom? Grp 26}, 
snót (Brynhildr) fiþr vélar sér at hefndom 
Grp 45}, Sigurþr gekk til stóþs Hjálpreks 
ok kaus sér af hest einn Æm Í, hann 
(Andvari) var langum í forsinum í geddu 
líki ok fekk sór þar matar Æm 9, kannat 
(fiskr) sér viþ vite varask? Im 1?, (Sigurþr) 
brá fingrinum í munn sér Fm 31 pr 4, 
(Sigurþr) biþr hana (Sigrdrifu) kenna sér 
speki Sd4 pr 12, (Hróptr) hafþe sér á 
hafþe hjalm Sd 14? þat ero .. megen- 
rúnar hveims þær kná óviltar ok óspiltar 
sér at heillom hafa Sd 195, hætr es heimes- 
kviþr, nema sér góþan gete Sd25', né 
hann (Sigvgrþr) kono kyssa ggrþe né 
hunskr konungr hefja sór at arme Sg 4*k, 
hón (Brynhildr) ser at life lgst nó visse 
Sg 5'!, nam hann (Gunnarr) ser Hogna 
heita at rúnom Sg 16' 43!, (Brynhildr) 
hratt af halse hveim þar sér Sg 44?, hvarf 
ser óhróþogr (Gunnarr) andspille frá Sg 
46', ala mon (Guþrún) sér jóþ Sg 62', 
hugþe mik til hjalpar sér kynrikr konungr 
(Gunnarr) of koma mundo Od 277, (Atle) 
strídde sér harþla Am 2? sér réþ (Vinge) 
lítt eira Am 30', sea þat mættak, at 


911 Sinfjatla - lok 
(Guþrún) sér né ynþet Am ó4*, létt hón 
(Guþrún) sér gorþo Am 70*, biþr sér fár 
verra Am 79'!, hvártke sér unþe Am 83?, 
settom þann sælan es sér né áttet Am 
93“, vilde Guþrún fara sér at spilla Am 
983, (Quþrún) vildi fara sér Ghv 2, svá 
skylde hverr gþrom verja til aldrlaga 
sverþe sárbeito, at sér né stríddet Hm 8“, 
lét hann (Jgrmonrekr) sér í hende hvarfa 
ker gollet Hm 20%, ongi maþr grandaþi 
gþrum, þótt bann hitti fyrir sér fgþurbana 
eþa bróþurbana Grt 11, Mýsingr hafþi meþ 
sér Grótta Grt 28, (Sigurþr) bindr gull- 
spora á fætr sér FH 2? acc. heima 
glaþr gume ok viþ geste reifr sviþr skal 
of sik vesa Hývo 102?, of sik es hverr í 
slíko Hrbl 63, spenti hann (Þórr) sik 
megingjgrþum FM 6?, hann (Helge) hefr 
-. arf Fjorsunga und sik þrunget HH 11 23“, 
lýgr á mik lofsæl kona (Brynhildr) ok á 
sjalfa sik? Grp 48*, Fáfnir hristi sik #m 6, 
(Regenn) réþr umb viþ sik Fm 33!, 
(Sigurþr) hygþe umb sik ok hugen gledde 
Fm 353, lagþi hon (Brynhildr) sik sverþi 
til bana G5r 125 prö, hann (Gunnarr) 
visse þat vilge gorla, hvat hgnom være 

„ vinna bazt, alz sik Volsung vissa firþan 
Sg 139, (Brynhildr) léta sik letja langrar 
gongo Sg 44*, gollbrynjo smó (Brynhildr) 
.. áþr sik miþlaþe mækes eggjom Sg 47 ?R, 
hafþe hón (Brynhildr) lýþe ok lgnd of sik 
Od 16?, óvarr hafþe Atle óþan sik drukket 
Akr43!; pl. gen. sýn vas svipvíse, ef 
þeir (Gjúkungar) sín gæþe Am 7?; sín á 
mille eter einander, gegenseitig: Þjóþ- 
rekr ok Guþrún kærþu harma sín á milli 
Dri8; í mille sín zweschen stch: (Sig- 
mundr ok Sinfjotli) ristu nú í milli sin 
helluna FH I?; dat. morgendgggvar þau 
(Lif ok Lifþraser) sór at mat hafa Vm 45}, 
séþu hvar (Þórr ok Týr) sitja und salar 
gafle! svá forþa sér Hym 12?, þat's vá 
lítel, þót sér vers fae varþer Ls33', 
saman bjoggo þau (Jarl ok Erna) ok sér 
unþo #} 41?, þeir (Vælundr ok hans bræþr) 
kómu í Úlfdali ok ggrþu sér þar bús 
Vkv 4, þeir hgfþu þær (valkyrjur) heim 
til skála meþ sér Vkv 10, þeir (Gjúkungar) 
sér hafa svárt ok dátt en nær numet nýleg 
rýþ Sg 263. 

Sinfjatla -lok, n. „Símfjotles ende', 
titel einer erxihlung: nom. Sf tib. 
-(pap. hss.). 


5 


þa 


þá 
en 


20 


o 


30 


35 


„3 


æt 


sinn 912 

1. sinn, 2. (nor. sinn, aschwed. sin; 
got. sinþs, me. oder sinþ, n., alts. sið, ags. 
síð, ad. sind) mal: sg. ace. of sinn etn- 
mal: leitk þik of sinn fyrr á langskipom 
HHIlf12'; eitt sinn dass.: þat var eitt 
sinn er hon (Gná) reiþ .. FM4*; þetta 
sinn diesmal: Alfr mon sigre gllom ráþa, 
þót þetta sinn þorfge være HHv 39*; í 
sinn þetta dass.: bjart (Guþrún) hefr þér 
eige boþet í sinn þetta Ám 11%, ykr mon 
ástkynne eige í sinn þetta Am 14?; annat 
sinn (í annat s., í sinn annat) ein ander 
mal: konungr baþ at þeir skyldu fara 
annat sinn HHvó pr 1, sveinn þótter þú 
siþlauss vesa .. en í annat sinn Imþar 
dótter HH 1453, launa monk þér farsynjon, 
ef vit finnomsk í sinn annat Hröl 144, 
far í sinn annat! Am 11?, (Guþrún) dó í 
sinn annat Am 98*; et þriþja sinn 2208 
dritten male: ok enn it þriþja sinn bar 
hon (Borghildr) honum (Sinfjatla) hornit 
Sf 15. 


2. sínn, pron. poss. (Nore. aschred. 
adðán. sin, fær. sin; got. seins, alts. afrss. 


ó ahd. sin, ags. sín) seim, ihr: 1) auf 


einen sg.m. bexogen: m. sg. gen. mjak es 
bráþr sás á brgndom skal síns of freista 
frama Hóv 2!, ósviþr maþr kann bvage 
sins of mál maga Hýo 21“, óvinar síns 
skyle enge maþr vinar vinr vesa Hóv 43}, 
ár skal rísa sás á yrkjendr fá ok ganga 
sins verka á vit Hóv 59?, hann (Loki) var 
bundinn meþ þgrmum sonar síns Nara 
Ls65 pr 3, vreiþr vas þá Vingþórr, es 
vaknaþe ok síns hamars of saknaþe Árk ', 
sins bróþor sló (Vále) handbana Hdl 30*, 
Hjorvarþr svarar at hann mundi fá liþ 
Helga, ef bann vill hefna móþurfgþur síns 
HHo 11 pr 2, Heþinn strengþi heit til 
Svávu .. unnustu Helga, bróþur síns 
HHv 30 pr 13, Óþinn lóþi Dag geirs síns 
HH II27 pra; dat. vin sínom skal maþr 
vinr vesa Jóv 42! 43!, bróþorbana sinom 
-. heste alskjótom .. verþet maþr svá 
tryggr at þesso true Hýv 88!, Heþinn var 
heima meþ fgþur sínum HHr3a0 pró, 
þat var trúa þeira í forneskju, at orþ feigs 
manns mætti mikit, ef haon bglvaþi óvin 
sínum meþ nafni Fm I pr 3, tók hann 
(Sigurþr) á fingri sínum Fm 31 pr3, 
(Gunnarr) sveip sínom hug Sg 13?; ace. 
glaþr ok reifr skyle gumna hverr, unz 
sinn bíþr bana Hóýv 15“, forn jgtonn 


913 sinn 
(Hymer) sjónom leidde sinn andskota 
Hym 13*, (Heþinn) fann Helga bróþur sinn 
HHv 30 pr 14, hann (Helgi) lá meþ her 
sinn í Brunavágum HH II4 pr3a, Dagr 
fann Helga mág sinn HH II 27 prð, 
Fáfnir lagþi sverþi Hreiþmar fgþur sinn 
sofanda Km 9 pr 3, beiddiz Reginn at hafa 
ígþurarf sinn Æm ÍI pr 2, leitaþi Reginn 
ráþa viþ Lyngheiþi .. hvernig hann skyldi 
heimta fgþurarf sinn Æm 11 pr 4, (Hjalle 
lét) sinn dag dapran at deyja frá svínom 
Am 58f, hann (Fróþi) tók konungdóm 
eptir fgþur sinn Grt6; pl. dat. (Þrymr) 
mgrom sínom mgn jafnaþe Þrk 59, maþr 
hverr lifer at munom sinom 0Od232? svá 
skal frökn verjask figndom sinom Akv 203; 
ace. hann (Geirrgþr) kvelr gesti sína Grm 
19, skylt's at veita, svát skate enn unge 
(Ottarr) fgþorleifþ hafe ept frændr sína 
Hdl 9“, hafþe Helge hrædda gorva fiandr 
sína alla HHII36?, (Þjóþrekr) hafþi þar 
látit flesta alla menn sína Dr 18, sende 
Atle ro sína of myrkvan viþ Od 23', 
samr lézk ok Atle at sína (bróþr) gorva 
(ldrvkkjor) Am 71?;  f.sg. gen. (Heim- 
dalir) fór ferþar sinnar R$2, beiþ hann 
(Válundr) sinnar .. ljóssar kvánar Vkv 7*, 
(Hgþbrodr) hugþe jóreiþ ættar sinnar 
HHI50?; dat. at hyggjande sínne skylet 
maþr hrósenn vesa Hóv 6!', Níþuþr konungr 
gaf dóttur sinni Bgþvildi gullhring Pkr 17 
pr 1, hefr minn faþer meyjo sínne grimmom 
heitet Granmars syne HHI19', sumir 
Segja svá, at þeir dræpi hann (Sigurþ) 
inni í rekkju sinni sofanda Br 20 pr3, 
Á.tle mon gndo týna, sélo síune ok suna 
life Sg59?; ace. sá jatonn (Hymer) sína 
tai þe lítla fýse lengra at roa Hym 215, 
ofdrykkja veldr alda hveim, es sína mælge 
ME manat Ls47“, hann (Helga) grunaþi 
rm feigþ sína HHva34 pr 1, hefr hvárr 
fyr því hyggjo sína Grp 41“, leitaþi Reginn 
Fáa viþ Lyngheiþi systur sína Am 11 pr 3, 
konungr enn hunske kván fria sína 
'g 9'; pl. ace. Hreiþmarr kallaþi á dætr 
SRmar Rm9 prd;  n.sg.gen. færa veit, 
St feira drekr, síns til geþs gume Hóv 
FF, foar síns 8 fenget hefr skylet maþr 
Þar þola Hýr 39', fankak mildan mann .. 
Sig fear sváge (gjaflan) at leiþ sé laun þegen 
El 40}, Sigurþr dulþi nafns sins Fn 1 
Bæ 1, Atie lét rinna lands síns á vit jó 
Syrskaan Akv35!; dat. hann (Reginn) 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


þu 


0 


sm 
t 


(0) 


20 


80 


35 


45 


60 


sinn 914 
sagþi Sigurþi frá forellri sínu Æm 6, ræser 
-. frægr of lond gll af lofe sino Æm 14“ ND, 
faþerne þats Buþle gaf barne sino Sg 69*; 
ace. því es glþr bazt, at aptr of heimter 
hverr sitt geþ gume Hóýv 14“, ríke sítt 
skyle ráþsnotra hverr í hófe hafa Hýv 64', 
heilynde sitt ef maþr hafa naer Hýv 68}, 
sitt gaf (Rigr) heite R536?, fjor sitt láta 
hykk at Fáfner myne Fm 223; pl. dat. 
vápnom sínom skala maþr velle á fete 
ganga framarr Hýv 38', (Prymr) greyjom 
sinom gollbgnd sngre Prkó?; ace. arlog 
sín vite enge fyrer Hóýv56?% bæþe galt 
(braunbuo) bgrn sín fyrer Hym 39“; 
2) auf einen sg. f. bexogen: m. sg. gen. 
ill iþgjld létk hana (Gunnlgþo) epter hafa 
síns ens heila hugar, síns ens svára sefa 
Hýv 105*%, hon (Gerþr) gekk frá skála 
fgþur sins til skemmu Skm 3; dat. sitr 
Sigyn þeyge of sínom ver velglýjoþ Vsp 
35?, Sváva var heima meþ feþr sínum 
HHv 30 pr 4, sémre være syster ykkor 
frumver sínom at fylgja dauþom Sg 60?, 
Bera kvaþ at orþe blíþ í hug sínom Am 
31', (Guþrún) vilde ver sínom vinna ofr- 
hefnder Am 72?; ace. þar mon Fjorgyn 
hitta Þór sun síun Hrbl 138, bretter sínn 
Hrímgerþr hala HHo 207, hver sagþe 
þeira (brúþa) sinn oftrega Gþr 13?, hann 
(Vilmundr) varþe mey (Borgnýjo) varmre 
blæjo fimm vetr alla, svát (hón) sinn 
fgþor leyndo Odö?; pl. gen. svá þá hefnd 
Guþrún harma sínna Gþr LIL 104, Guþrún 
-- hefndi bræþra sinna Akv I; dat. Grím- 
hildr greip viþ orþe es burom sínom 
bglva vætte ok mggom sínom meina stórra 
Gþr 1l33??; ace. hon (Brynhildr) lét 
drepa þræla sína átta „acht von úhren 
sklaven' GQþr 125 pr 4, baþ Guþrún sonu 
sína at þeir bæþi Gjúkungum lifs Dr 14, 
hón (Guþrún) æva grét bróþr sína ber- 
harþa Akv 41*, (Guþrún) óxte gldrykkjor 
at erfa bróþr sína Am 71', kvaddi hon 
(Guþrún) sonu sína Ghv 10, hvatteGuþrún .. 
Suno sina unga at hefna Svanhildar Hm 29; 
f.sg.dat. sló hón (Guþrún) svárar sínne 
hende Sg 29?R; acc. Frigg sendi eskimey 
sína Fullu til Geirrgþar Grm 21, (troll- 
kona) bauþ fylgþ sína Heþni HAv 30 pr 8, 
(Grímbildr) mon bjóþa þér .. dóttor sína 
Grp 33*, (Brynhildr) leit of alla eigo sína 
Sg 46*, (Guþrún) mon Svanhilde senda af 
lande, sína mey ok Sigvarþar Sg 62“; 
30 





917 sitja 
HH 1149“, opt bglvísar konor sitja brauto 
nær $Sd27*; opt.sg.2. verk þykkja þín 
verre miklo kjóla valde, an kyrr siter 
Hegm 20?; sg. 3. site hann (Fróþe) á 
auþe, sofe hann á dúne Grtöð?; imper. 
sg. 2. sit þú nú, Sigvgrþr! .. ok halt 
Fáfnes hjarta viþ funa! Fm 31'; part. 
prs. m. sg.mom. (Þórr) sló sitjande súlor 
i æsgnom Hym 30? gótt's .. sitjande 
(, æm ruhe') sælo njóta Sg 16S; dat. opt 
sitjanda sogor of fallask Prk9?; n.pl. 
dat. gefeþ sitjjndom ( uns betden die wir 
hæer stltxen') sigr! Sd2*; prt. ind. sg. 1. 
þat ek þá reynda es ek í reyre sat ok 
vættak míns munar Hýv 95!, gorþegak 
hjúfra nó hondom slaa .. þás sat solten of 
Sigverþe Gþr 1I11%, (mit suffig. pron.) 
átta nætr satk mille elda hér Grim 2}, 
nótt þótte mér niþmyrk vesa, es sárla 
satk of Sigverþe Górll12?; sg.2. sazt 
ok hlýdder Od 32!, (mit suffig. pron.) 
Saztu á beþjom Hm 6“, saztu of dauþom 
(Sigverþe) Hm 7?; sg. 3. sat þar á hauge 
ok sló hgrpo gýgjar hirþer, glaþr Eggþér 
Vsp 42!, fóhirþir sat á haugi Skm 10 pr 3, 
rymr sat á hauge, þursa dróttenn Þrk 5}, 
hann (sonr Hjorvarþs) sat á haugi HHvó5 
pr 14, hann (Helgi) drap Hata jotun er 
hann sat á bergi ngkkuru HHv 11 prö, 
sat hann (Grimnir) þar (milli elda) átta 
lætr Grm 30, Geirrgþr konungr sat ok 
hafþi sverþ um kné sér Grm öd pr, 
Sigyn .. sat þar ok helt munnlaug undir 
eitrit Ls 65 pr 5, sat hjá henne (Þír) sunr 
húss Rþ 11?, sat þar kona, sveigþe rokk 
RÞ 16!, sat húsgume ok sngre streng KR} 
272, (kráka) sat á kviste ein RP 47, fugl 
sat í limunum uppi yfir honum (Atla) 
HÆ, 12, tugl mikill sat á húsinu HAvð 
Pr 5, (hrafn) sat á hým meiþe HH1I5a', 
Sat Þórr þar FM 6!*, (Vólundr) sat á 
berfjalle Vkv 12!, sat hann svá lenge at 
bann sofnaþe Vkv 13', sat hann né hann 
Svaf ofvalt Vkv 20!, var hann (Helgi) all- 
Vigmóþr ok sat undir Arasteini HH 1112 
Pr 8, (Otr) sat á árbakkanum ok át blund- 
Andi Pm 17, Guþrúa sat yfir Sigurþi dauþum 
Br 29 pr 9, ár vas þats Guþrún ggrþesk 
at deyja, es sorgfull sat of Sigverþe Gr 
I Z 2, (Gunnarr) sat of allan dag Sg 13?, 
þeim hótomk þá þjóþkonunge es meþ golle 
sRt á Grana bógom Sg 36?, sat hann 
(Kmefrgþr) á bekk hývom Akr 2“; pl.1. 


20 


80 


35 


45 


50 


sitja 918 
vit á beþ bæþe sýtom Ghv 207; pl.3. 
Óþinn ok Frigg sátu í Hliþskjálfu Grm 
15, hjón sóto þar hór at arne Æp 2*, hjón 
súto þar, heldo á sýslo Æ% 15', sáto hjón, 
sgosk í augo K5 27!, Granmars synir sátu 
á bjargi ngkkuru HH II 16 pr 5, sáto ítrar 
jarla brúþer .. fyr Guþrúno Gpr 13', 
umb Svanhilde sáto þýjar Gho 15!'; opt. 
sg. 2. séter þú í sgþlom sólheiþa daga 
Akv 173; 2) twetlen, sich aufhalten, 
wohnen: tnf. þar (meþ niþjöom mínom) 
monk sitja ok sofa life Sg 1I?; prs. ind. 
sg. 1. (mit suffig. pron. und negat.) sitka 
svá sæl at Sevafjallom ár né of nætr, at 
unak lífe HHII35'; sg. 3. ljúfr verþr 
leiþr ef lenge sitr annars fletjom á Hóv 
35? Hræsvelgr heiter es sitr á himens 
enda jatonn í arnar ham Væm 37!, Geirrgþr 
„ er konungr ok sitr nú at landi rm 18, 
sitr eige hér sngr né dótter sús Guþrúno 
gæfo hnosser (hv 199;  prt. and. sg. 1. 
lenge ek sat Lyfjaberge á F) 49', (mit 
suffig. pron.) satk meþ Póro sjau missere 
„ í Danmgrko Gþrll14?; sg. 3. austr 


ó sat en aldna í Ísarnviþe Vsp 40!, finna 


þeir (sendimenn) í helli ngkkorum hvar 
gýgr sat FM 5?9IWr, Vælundr sat í Úlfdglum 
Vkv 14, einn Vólundr sat í Ulfdglom 
Vkv 63 8?* pl. 1. sátum vit Vóálundr 
saman í holme Fkv43?;  pi.2. sátoþ it 
Vólundr saman í holme? Vkv42*; pl.ð. 
(valkyrjor) sáto síþan sjau vetr at þat 
Vkv 4!, (Atle ok Guþrún) sáto samtýnes 
Am 83'; sitja í hugom sÍek wolwollend 
verhalten: tnf. biþjom Harjafgþor í hugom 
sitja Hdl2'; 3) mat aduv.: sitja epter 
xurtickbleiben: inf. láteþ enge mann epter 
sitja es benlogom bregþa kunne HH 153“; 
prt. ind. sg. 3. ókátr Níþgþr sat þá epter 
Vkv40?; sitja fyrer vorn, daber, ín 
der náihe sttxen: prs. ind. pl. 3. óvist es 
at vita, hvar óviner sitja á flete fyrer 
Hýo 1“, opt vito óggrla þeirs sitja inne 
fyrer, hvers þeir 'o kyns es koma Hóýv 
132'; prt. ind. sg. 3. sat bergbue (Æger) 
barnteitr fyrer Hym 2', sat en alsnotra 
ambótt fyrer es orþ of fann viþ jgtons 
mále Þrk26! 28!; sitja úte draussen, 
em freten silxen: prit. ind. sg. 3. ein sat 
(valva) úte Vsp 28! (GV, Cpb 11, 649), ein 
sat (Brynhildr) úte aptan dags Sg 6'; 
pl. 3. verþer sáto úte at varþa þeim Gunn- 
are Ákv 15?. 


30* 





921 síþare 

siþan vitro vife Grp öl?, Sigurþr gekk til 
stóþs Hjálpreks ok kaus sér af hest einn 
er Grani var kallaþr síþan Rm 2, (Óþinn) 
kvaþ hana (Brynhildi) aldri skyldu siþan 
sigr vega Í orrostu Sd 4 pr 8, (Brynhildr) 
Íyrman Guþrúno góþra ráþa, en síþan þér 
sin at njóta Br 3“, þess hefk gangs goldet 
síþan Gpr 124, hveim verþr hglþa hefnd 
léttare síþan til sátta, at sunr lifet Sg 12%, 
ríþra þeim (Gjúkungom) síþan .. systorsunr 
slíkr at þingi Sg 27!, kamra nú Gunnarr, 
kallegak Hogna, sékkak síþan svása bróþr 
Gþr 111 6?, kvaþat slíks dóme síþan mundo 
meyjo verþa nema mér einne ÓOdÍ/'*, 
kallara þú síþan til knea þinna Erp né 
Eitel Akv 40!, séra þú siþan í sete miþjo 
golz miþlendr geira skepta dkv 40?, ferrat 
Svá síþan brúþr í brynjo bróþra at hefna 
Akr 46', fannkak í hug heilom hjóna 
vétr síþan Am 905, sæll es hverr síþan 
es slíkt getr fóþa jóþ at afreke sem es ól 
Gjúke dm 99', vasa þat nú né í gær, þat 
hefr langt liþet síþan Hm 2?, Sigorþr vá 
at orme, en þat síþan mon engom fyrnask, 
meþan gld lifer FH3;*; 3) síþan es 
(síþans) machdem: missvefne miket vas 
þeim (ggrmom) mjok of laget, síþans þeim 
Vas varzla vitoþ #9 297, Sigmundr .. dvalþiz 
lengi .. í ríki Borghildar, síþan er hann 
fekk hennar Sf 25, svaf ek mjok sjaldan 

síþans þeir (bróþr) fello Am 76!. 
síþare, adj. compar. (asehwed. siþari; 
ags. síðra, akd. sidero) der spátere: m. sg. 
Romm. haun (Atle) mon ykkar gnd síþare 
ok % bera afl et meira „er wird als der 
Spátere von euch (d.h. lúönger als íhr) 
leben haben und grössere kraft besitxen' 
Sg 333 (Bj. Magnússon Ólsen, Ark.9, 231). 
síþ-búenn, adj. (part. prt.) spát fertig, 
Spái bereil: m.sg.nom. varþ síþbuenn 
harþráþr Hymer heim af veiþom Flym 10!. 
siþ-lauss, adj. stttenlos, ungestttet : 
"8. sg. nom. sveinn þótter þú siþlauss vesa, 
þú Gollnes geitr molkaþer HH I45!. 

1. siþr, m. (norw. sid, sed, fær. siður, 
ISchwed. siþer, adán. sith; got. sidus, 
alla, ags. sidu, afris. side, ahd. situ) sttte; 
mi giþ-lauss. 

2. síþr, adj. (norw. sid, fær. síður, 
G8chued. siþer; ags. sid) lang herabhán- 
Jend: f. pl. acc. síþar slóþor R 28*, síþar 
brynjor Ghv 7. 

Compositum : gran - siþr. 


15 


20 


2b 


30 


35 


40 


45 


50 


sjaldan 922 

3. síþr, adv. compar. (asehwed. siþer, 
adán. sithær) 1) weniger, mainder, gar 
nicht (in negterten aufforderungssítxen 
mat opt.): síþr þú hefner, þót þeir (fréndr) 
sakar gorve Sd2923; 2) als com., damit 
nteht (quo minus): upp líta skalattu í 
orrosto .. síþr þik of heille haler Hóo 128%, 
lát ulfs fgþor sitja sumble at, síþr oss 
Loke kveþe lastastyfom Æges hgllo í Ls 
103, mar ok máæke gefk þér mins fear .. 
siþr þú som gfund of gjalder Ls 12%, 
þyrmþak sifjon, svgrnom eiþom, síþr 
værak heitenn hans (Gunnars) kvánar vinr 
Sg 284; 3) superl. sizt am awenagsten, 
durchaus nicht: klakkva hann (Hggne) 
sizt hugþe Akv 257, maga hefr þú þinna 
mist .. sem þú sízt skylder Am 77}, 
snýtt hefr sifjungom, sem þú sízt skylder 
Am 80?. 

sjá, pron. demonstr. der, dzeser: m. sg. 
nom. gesti's inn komenn, hvar skal sitja 
sjá? Hýv 2?, sjá mon í heime hinztr fundr 
vesa HHv 407, nú's Yngva konr meþ oss 
komenn: sjá mon ræser ríkstr und sólo 
Rm 143, þat nam at mæla mál et efsta 
sjá móöþr konungr (Buþle), áþr hann sylte 
Od 14?; f. sg. mom. opt mér mánaþr minne 
þótte an sjá hglf hýnýtt Skm 43“, heil 
sjá en fjolnýta fold! Sd3? um þetta er 
sjá kviþa ort Akv 4, hví er gull kallat 
nyjgl Fróþa? til þess er saga sjá, at .. 
Grt 1. — NB. sjá íst aus metr. grúnden 
gestrichen Gr III 8. 

sjaldan, adv. (norw. sjeldan, fær. 
sjaldan, asekwed. siáldan, dán. sjelden; 
ags. seldan, afrís. sielden, ahd. seltan; 
vgl. got. silda- an: silda-leiks) selten (bex. 
geradexu „niemals'): hann (Þórr) sjaldan 
sitr es slíkt of fregn Vsp 267, sjaldan verþr 
víte vgrom Hýv 6*, milder frókner menn 
bazt lifa, sjaldan sút ala Hýv 487, snotrs 
manz hjarta verþr sjaldan glatt, ef sá es 
alsnotr es á Hóv 553, sjaldan liggjande ulfr 
lær of getr né sofande maþr sigr Hóv 58*, 
sjaldan hitter leiþr í liþ Hv 66“, sjaldan 
bautarsteinar standa brauto nær, nema 
reise niþr at niþ Hór 72? hylk of nafn 
sjaldan Hrðl 25, hirþa oss hræþa, haf þat 
fram sjaldan Am #7, hljótt áttom sjaldan, 
siz kvamt í hendr ossar Am 52!', svaf ek 
mjgk sjaldan, síþans þeir (bróþr) fello Am 
76', vask hóg sjaldan Ám 917. 

Compositum : Ó- sjaldan. 





925 sjár 
sums est sjalfskapa, at hafe svá genget 
Ám 64“. 

sjár, m. s. sér. 

sjau, num. card. (norw. sjau, fær. sjey, 
aschwed. adán. siu; got. ahd. sibun, alts. 
siðun, ags. seofon, afris. sigun) steðen: 
hvíldak hjá þeim systrom sjau Hróbl 47, þau 
(die drei paare) bjuggu sjau vetr Vír 12, 
(valkyrjor) sáto síþan sjau vetr at þat, en enn 
átta allan þróþo Pkv 4!, míner sjau syner 
sunnanlands, verr enn átte, í val fello Gþr 
167, rekr þik alda hver illrar skepno, sorg 
sára sjau konunga Gr 123%, (Guþrún) var 
þar meþ Þóru .. sjarr misseri jr 125 pr 3, 
ríþra þeim síþan, þót sjau aler, svstorsunr 
slíkr at þinge Sg 27?, satk meþ Þóro sjau 
missere .. í Danmgrko Gbrl114?, vér 
sjau daga svalt land riþom en aþra sjau 
unner kníþom en ena þriþjo sjau þurt land 
stigom Gjþr 1363 sjau eigom vit sal- 
hús, sverþa full hverjo Ako 7!', sjau hjó 
Hogne sverþe hvgsso, en enom átta hratt 
hana í eld heitan Akv 20', mund galt ek 
mærre, meiþma fjglþ þiggja, þræla þria 
togo, þýjar sjau góþar Am 89?;  sjau 
hundroþ stebenhundert: sqo þeir á baste 
bauga dregna, sjau hundroþ allra es sá 
seggr átte Vkv 9“, sjau hundroþ manna í 
sal gengo Gþr Ill 7*;  sjau þúsunder 
stebentausend: ganga fimtán folk upp á 
land, þó's í Sogn út sjau þúsunder HH 
151?. 

sjaunde, num. ord. (norw. sjaunde, fær. 
sjeyndi, asehwed. siundi, adán. siundæ; 
got. sibunda, ags. seofoða, afris. sigunda, 
ahd. sibunto) der stebente: m. sg. acc. 
þann (galdr) gelk þér enn sjaunda Gg 12'; 
Ff. sg. nom. in sjaunda (igþa) kvaþ Fm 
38 tib.; n. sg. ace. þat kann ek et sjaunda 
Hóv 152', segþu þat et sjaunda Vm 32', 
þat ræþk þér et sjaunda Sd 31'; pl. nom. 
Breiþablik ero en sjaundo Grm 12!. 

sjautjánde, num. ord. (nor. sjauttande, 
fær. seytjandi, aschiwed. siutandi, adán. 
síutandæ) der stebxehnte: n. sg. acc. þat 
kann ek et sjautjánda Hóv 162'!. 

sjón, /. (norw. sjon, fær. sjón, adán. 
siun; got. siuns, alés. slun, ags. síen, sion) 
1) blick: sg. dat. sundr stokk súla fyr sjón 
Jgtons Hym 12?; 2) auge: pl. dat. flýgra 
hann (fleinn) svá stint at ek stoþvegak, ef 
ek hann sjónom of sék Hóv 150“, forn jgtonn 
(Hymer) sjónom leidde sinn andskota 


þá 
er 


20 


2ð 


30 


85 


40 


50 


skafa 926 
Hym 13“; ace. horsker hrafnar skolo þér 
á hám galga slita sjóner ór, ef þú þat 
lýgr, at hér sé langt komenn mggr til 
minna sala #) 45?, (Guþrún sá) fránar 
sjóner fylkes liþnar Gór 1139. — Vgl. sýn. 

Compositum: undr- sjóner. 

sjór, mm. s. sær. 

sjóvar-strond, f. (/ær. sjóvar-strond, 
aschwed. sioa-strand) meeresufer: sg. dat. 
(Heimdallr) fór ferþar sinnar ok fram meþ 
sjóvarstrgndu ngkkorri Á 2. 

sjóþa (sauþ; nor. sjoda, fær. sjóða, 
asehwed. siuþa, adán. siude; ags. séoðan, 
afrís. siatha, akd. siodan) steden, kochen : 
enf. varo þjórar þrír of tekner, baþ senn 
jatonn sjóþa ganga Hym 14*; part. prt. 
m. sg. nom. vas kalfr soþenn krása baztr 
Rþ4% 184; ace. Andhrimner lætr í Eld- 
hrimne Séhrimne soþenn Grm 18?; f. sg. 
nom. svíns lifr soþen Gþr I124?. 

sjúkr, adj. (norw. sjuk, fær. sjúkur, 
aschwed. siuker, adán. siukær, got. siuks, 
alls. sioc, ags. séoc, afrís. siak, ahd. 
sioh) *rank: m. sg. dat. sjúkom kalfe, 
sjalfráþa þræle .. verþet maþr svá tryggr 
at þesso true Hóv 86!; pl. dat. þat (Lyfja- 
berg) hefr lenge veret sjúkom ok sýrom 
gaman F#)36?. 

Compostta: fjar-sjúkr, kelo - sjúkr. 

sjot, m. Í) sitx, wohnsitx: sg. ace. 
(dvergar) sótto frá salar steine aurvanga 
sjat til jgrovalla Vsp 14*, (tungls tjúgare) 
rýþr ragna sjot rauþom dreyra Vsp 41', 
útan garþa sá hann upp of koma þursa 
þjóþar sjot FY 1%, segþu mér þat, Fjolsviþr! 
-. hvárt sé vápna nekkvat þats knege 
Viþofner fyrer hniga á Heljar sjt? #) 25%, 
monat mætro maþr á mold koma und 
sólar sjgt an Sigorþr þykke Grp 53“; 
2) volk (?): pl. dat. þann kveþa stille 
(Heimdall) stórúþgastan Sif sifjaþan, sjatom 
ggrvallom Hdl 404. 

*sjotoll, m. beileger, beendiger: sg. acc. 
drggom dolgs sjatol „tr drehen den been- 
diger des streits', d. h. dte miihle Grótte, 
auf der frteden gemahlen wurde Grt 16*. 

skafa (skóf; nor. fær. aschwed. skava, 
dán. skave; got. ahd. skaban, ags. scafan) 
1) sehaben: prs. ind. sg. 3. þat hefr eik 
es af annarre skefr Hrbl62; sk. af ab- 
schaben: part. prt. f. pl. nom. allar (rúnar) 
vóro af skafnar þærs vóro á ristnar Sd 18; 
2) durch sehaben glatt maechen, glátten : 





skaplega 


a, adv. (norw. skaplege) auf 
le weise: (Guþrún) skiptet skap- 
74?. 

rr, ad). (norw. skapleg) gexte- 
ssend: 7. sg. nom. vaþet hefr at 
været skaplekt Am 86}. 

,„ Mm. (norw. -skap, fær. -skapur, 
-skaper, adán. -skap) -schaft; 
ikapr. 

a. (asehaved. skapt, alts. ald. scatt, 
) stzel, graf; schaft (am sptesse): 
skór es skapaþr illa eþa skapt sé 
s þér bgls beþet Hóv 1259; acc. 
1 (Jarl) at dýja Kþ38'; pl. dat. 
s rann (Oþens) rept Grm 93. 
sta: skap-ker, skap-tré. 

tré (d. 2. skapt-tré), n. hölxerne 
£ etnem grafi (skapt) *um drehen 
steins: pl. nom. skulfo skaptré 


dj. (norw. skaa) 1) schreitend, 
2) xertrelend, vernichtend; in: 
kár; (2) folk-skár, vig-skár. — 
gehört wol xu skæva. 


ga, adv. eifrig: (Húnar) skuto * 


ok skjaldom hlifþosk Am 423. 
, adj. (norw. dán. skarp, fær. 
aschwed. skarpær, alts. scarp, 
Pp, afrís. scharp, ahd. scarpl) 
hart: m. sg. dat. opt ór skgrpom 
m orþ koma Hóv 133S; f. pl. 
"par álar þótto þér Skrýmes vesa 
2) seharf, sehneidend: m. pl. 
om vit skgrpom geirom blóþ ór 
rt 15? 3) kráftig: compar. 
(ado.) tgkom á mgndle, mær! 
Art 202. 

n. (orw. skass) Áauberwei, 
om. eitt þótte skars allra feiknast, 
bróþor frá Býleipts komet Hdl 
'c. eSa mér grvént, nær óto 
kars! upp und skipe HHv 23“, 
et skóþa skars! valkyrja gtol, 
t Alfgþor HH I-40!. 

ad. (alts. scard, ags. sceard, 
rde, akd. scart nm: lida-scart) 
t, verringert, beschidigt: m. 
om gll skarþan (sezl. hlut) weer 
:sehaden erlitten' Am 967? (sz0.) 
ko .. viþ enn skarþa mána „den 
den mond' Vkv St. — Zu skerþa. 
m. (norw. skate „baumsltamm 
ge', aschwed. skati baumspitxe, 


þ 


0 


20 


tv 
á 


4 


— 


3ð 


= 


v 


50 


skeika 930 
wipfel') háuptling, first, held, krteger: 
sg. mom. skate enn unge (Óttarr) Hdl 93, 
Skævaþe (reiþ) skate Haddingja FM 12*; 
pl. nom. hgfþom á skriptom þats skatar 
léko Gþr I115?; gen. Ísolfr ok Ósolfr, 
Qlmóþs syner ok SkúrhildarSkekkels dóttor, 
skalt til telja skatna margra Hdl 21?, gengr 
ór skála skatna dróttenn (Grípor) Grp 5', 
gefa mont Guþrúno góþra ngkkorom skeyte 
skóþa skatna menge Sg 55?, Rín skal nú 
ráþa rógmalme skatna Ako 29', lifanda 
gram lagþe í garþ .. skatna menge Akv 34 ?. 

Composttum: Haddingja- skate. 

skaut, 2. (norw. skaut, asehwed. adán. 
sköt, got. skauts, m. od. skaut, n., ags. 
scóat, afras. skát, ahd. scöz) ecke, xipfel: 
pl. dat. hvgrfloþo hans (Halfdanar) verk 
meþ himens skautom „220ischen den (vier) 
ecken des himmels, ín aller welt' Hál 
14!, sér Sigvarþar sngr brogþ fyrer þaus 
hæst fara und himens skautom? Grp 10“; 
halsa skaut dze segelsehoten: pl.dat. hverjar 
'o meyjar es at mune gráta ok á himen 
verpa halsa skautom Bdr 12 (vgl. Wimmer, 
Ib* 156 und Bugge, Stud. 252 fg.). 

Composttum: skaut - gjarn. 

skaut-gjarn, ad). verhtillungen oder 
verkleidungen liebend (2): m. sg. nom. 
skautgjarn jotonn (Þjaze) Hdl32* (nach 
Kop. u. Rask verschrteben fúir skrautgjarn 
„nach sehmuck listern'; vgl. Hj. Falk, 
Ark. ö, 121; anders FJI, 122; Bugge, 
£x 1, 401 sehreibt skóþ-gjarn „geneigt 
sehaden xu staften'). 

skegg, n. (norw. skjegg, fær. skegg, 
ascluved. skág, dán. skjæg; vgl. ags. 
sceacga „haupthaar') bart: sg.mom. vas 
skegg skapat Rþ15?; dat. ór kattar dyn 
ok ór kono skegge .. ór því vas hann 
Gleipner gorr FM89%; ace. skegg nam 
(Þórr) at hrista Ærk 1?. 

skeggja, /. barte, beal, strettaxt; in: 
skegg - ld. 

skegg-old, /. (rtchteger skeggj-gld: 
Stevers, Bettr. 12, 487; Zx 21, 108) „beal- 
alter', krtegerische xeit: sg. nom. hart's í 
heime, hórdómr mikell, skeggold, skalmgld 
Vspdö“ — Alsnameetner walktireGrm 36?. 

skeika (aþ; norw. skeika) sehlingern, 
schwanken: prs. ind. sg. 3. skeikar þó 
Skuldar at skgpom (2n der prosa: skeikar 
at skopuþu, Fretxner ILI, 302) es geht ote 
das schicksal es bestimmi Gg 4“. 


931 skeiþ 

skeiþ, n. (norto. skeid, fær. skeið, vgl. 
aschwed. skedhe) 1) lauf: sg. ace. áborno 
skjór á skeiþ „Zm laufe, bald' Fmóö“ (s. 
á-borenn); 2) wegstrecke: sg. acc. hafþak 
þér móþre mart skeiþ riþet HHT44?. 

skelfa (fþ) erxtttern machen, schwingen: 
nf. lind nam (Jarl) at skelfa Rb 35?; 
prt. ind. sg. 3. (Jarl) skelfþe lind RS 38'; 
pl. 3. (Jarle borner) skelfþo aska #}þ 43“. 

skella (ld; or2e. skjella, asekwed. skálla; 
ags. scillan, ahd. skellan) 7) erklirren 
machen, erschiittern, schiitteln: pré. ind. 
pl. 3. (brúþer berserkja) skeldo skip mitt 
Hrbl 103; 2) sk. eht undan etw. gewalt- 
sam fortstossen, fortsehlagen: prt. and. 
sg. 3. (Guþrún) skelde fót undan „%zeb den 
fuss ab' Am 47?. 

skellr, m. (norw. skjell) hteb, sehlag: 
sg. ace. hón (jgtna syster) skell of hlaut 
fyr skillinga Érk 32?. 

skemma, f. (fær. skemma, asehwed. 
skánma) torratshaus ({ Valt. Guðmunds- 
son, Prevatbol. 247 fþ.): sg. gen. hon 
(Gerþr) gekk frá skála fgþur sins til 
skemmu Skm 3, hlæjande Guþrún hvarf 
til skemmo, kumbl konunga ór kerom 
valþe Ghv 7!. 

skenkja (kþ; norw. skjenkja, aschzced. 
skinkja, dán. skjonke; ags. scencan, afris. 
skenka, akd. scenken) einschenken (ehm): 
prt. ind. sg. 3. stóþ Víþarr upp ok skenkþi 
Loka Ls 10 prl. 

skepja (skóp 2. skapþa; mor. skjepja, 
aschwed. skápia; got. skapjan mn: ga- 
skapjan, alts. skeppian, ags. scieppan, 
afras. skeppa, ahd. scaphan, scepfen) 
1) schaffen, erschaffen, machen, bewirken, 
verfertigen: inf. (goþ) of þat gættosk, 
hverr skylde dverga drótt of skepja ór 
Brimes blóþe ok ór Blaens leggjom Vsp 93; 
prt. ind. sg. 3. (Guþrún) skapþe svá skóro 
„twtrkte streit, kömpfte' Am 47? pl.3. 
Bors syner bjaþom of ypþo þeir es miþ- 
garþ mæran skópo Vsp 4?, (æsor) tanger 
skópo Vsp 7*, ný ok niþ skópo nýt regen 
gldom at ártale Vin 25% í Vanaheime 
skópo hann (Njorþ) vís regen Vm 39'; 
2) verhángen, bestinmen, beschetden : 
prt. ind. sg. 3. (mit suffig. pron.) aumleg 
norn skópomk í árdaga, at skyldak í vatno 
vaþa Æm 23; pl. 3. norner kvýmo þærs 
aþlinga aldr of skópo HH 1 2?, ljótar norner 
skópo oss langa þrú Sg 7*. 


5 


skeyte 932 


skepna, f. (070. skjepna, fær. skepna, 
aschwed. skápna, dán. skjæbne) sehteksal — 


sg. gen. rekr þík alda hver illrar skepno-— 


Gþr 123! (vgl. alda). 
skepta (pt; vorw. skjefta, fær. skefta. 


aschewed. skápta, dán. skæfte; ahd. sceftanK ") 


A ð 





mit scháften versehen: anf. (Jarl nam") 
grvar skepta R5 363, séra þú síþan í set 
miþjo golz miþlendr geira skepta Akr 409 am 
10 pré. and. sg. 3. (húsgume) grvar skeptæ= 


RÞ 27. 


skepte, n. (nor. skjefte, fær. sketti..— 


dáin. skæfte) sehaft; tn: skepte-smiþr. 
*skepte = smiþr, mm. 


verfertiger von æð 


16 (speer-)schiften: sg. nom. skósmiþr þú „== 
veser né skeptesmiþr, nema þú sjolfom „=== 


þér sér Hór 125. 
skera (skar; norw. skjera, fær. skera, 
aschwed. skára, adán. skæræ; ags. ahd. 


20 sceran, afris. skera) sekneiden, sehnitxen, 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


aerschnetden: prt. ind. sg. 3. gekk Reginn 
at Fáfni ok skar hjarta ór honum Fn 30 
pr 1; pl. 3. (meyjar) skóro á skiþe 
„schnitxten (runen) tn die holstafel' 
Vsp 20%, þeir ór Hogna hjarta skóro Od 
26? skóro þeir hjarta Hjalla ór brjóste 
Akv23?; part. prt. f. sg. ace. (Guþrún sá) 
hugborg jafors hjorve skorna Gjr 113“; 
pl. nom. skornar váru sinar í knésfótum 
Vkv I8 prl; mn. sg. nom. hjarta var skorit 
ór Hogna Dr 16, hjarta skal mér Hogna 
í hende liggja blóþokt, ór brjóste skoret 
baldriþa Akv 227; sk. ehn á hals ymd 
die kehle durehsehnetden: pri. tnd. sg. 3. 
(Guþrún) skar á hals báþa (bróþr) Am 74?; 
sk. eht ór eftw. aussehnetden: ímper. pl. 2. 
skereþ ór hjarta Am 55?; sk. ehn til 
hjarta ymd nach dem herxen schnetden, 
thm das herx ausschnetden: pri. ind. pl. 3. 
hló þá Hogne es til hjarta skýro kvikvan 
kumblasmiþ Akv 25!, sá (vas harmr) 
hvassastr, es hjarta til konung óblauþan 
kvikvan skýro Ghv 18?. 

Compositum des part. prt.: ó- skorenn. 

skerþa (rþ; #0r10. skjerda, fær. skerða, 
asehwed. skárþa, adán. skærþæ; ags. 
scirdan, ahd. scarten) beschnetden; be- 
nagen: prs. ind. sg. 3. skerþer Niþhoggr 
neþan Grm 35“. 

skeyte, n. (norw. skgyte, fær. skeyti, 
aschwed. sköte, adán. skatæ) twurfgeschoss, 
pfeil: pl. acc. (Jarle borner) skeyte skófo 
Rþ 43. 


EN NN. 


1Á 


a Muh 14 


933 skeyter 

*skeyter, m. sehtitxe, krieger, held: sg. 
dat. gefa mont Guþrúno .. nókkorom 
skeyte Sg 55?. 

skífa (fþ; nor. skiva) spalten, xer- 
legen: prt. and. pl. 3. sumer vitneshræ 
skifþo Br4b! (s. 353 anm.). 

skikkja, /. (fær.skikkja) mantel: sg. dat. 
(Guþrún) hrauzk ór skikkjo Am 46}. 

skil, „. pl. (norw. fær. aschwed. skil, 
adán. skiæl, skæl; frts. scil) unterschzred; 
ace. kunna skil ehs met etw. bescheid 
wissen, kunde von elti. haben: ása ok 
alfa ek kann allra skil #60 159, (Kost- 
bera) kunno skil rúna Am 9!. 

Composttum : skil - berande. 

*skil-berande, =. (part. prs.) xetchen- 
deuter (2): pl. nom. skilberendr (ero komuer) 
frá Svarthgfþa Hdl 35?F. 

skilenn, ad. (norw. skilen, aschwed. 
skilin) verstándag: n. pl. nom. opt ór 
skgrpom belg skilen orþ koma Hóv 133?. 

skilja (lþ; nor. fær. skilja, aschiced. 
skilia, adán. skiliæ; ags. scilian;, vgl. got. 
skilja, m. „fletscher') 1) trennen: yprt. 
ind. sg. 3. (valkyrjor) sáto síþan sjau vetr 
at þat, en enn átta allan þráþo, en enn 
nionda nauþr of skilþe Vkv 43, fóro fagr- 
búnar unz þau fjgrþr skilþe Am 28“; 
skiljask szeh trennen: imper. pl. 1. skiljomk 
heiler'! Grp 52!; prt. ind. pl. 3. skilþosk 
veger þeira Ama33?;  skiljask viþ ehn 
sich ton jmd trennen: nf. verþr at 
skiljask Sigorþr viþ fylke at svággro Grp 
24'; 2) bemerken: er hann (Sinfjatli) 
sá 1 hornit, skilþi hann at eitr var í Sf9; 
3) verstehen: prt. ind. sg. 3. er hjartblóþ 
Fáfnis kom á tuogu honum (Sigurþi), ok 
skilþi hann fugls rgdd Fm 31 pr 5, þat er 
soga manna, át Guþrún hefþi etit af Fáfnis 
hjarta, ok hon skilþi því fugls rgdd Br 20 
prl3; 4) skilja of eht auskunft geben 
tiber elw.: inf. hverr kann of þat goþ- 
mólogra gorr at skilja? Hym 39?. 

skillingr, m.(norz0.dán. skilling, asehwed. 
skillinger; got. skilliggs, ags. alts. scilling, 
afrss. skilling, ad. scillinc) sekelling: 
pl. acc. hón (jgtna syster) skell of hlaut 
fyr skillinga Þrk 323. 

skin, n. (norw. fær. aschwed. din. skin) 
glanx, licht (poet. bexeichnung des mon- 
des): sg. acc. skin (kalla mána) dvergar 
Ale 14?. 

Composttum-: sól - skin. 


15 


20 


30 


35 


40 


50 


skip 934 

skína (skein; vorw. aschwed. skina, fær. 
skína, dán. skinne; got. skeinan am: bi- 
skeinan, alfs. ahd. scinan, ags. Sscinan, 
afrís. skina) scketnen, leuchten, glánxen, 
strahlen: prs. ind. sg. 3. skinn af sverþe 
sól valtíva Vsp 52?, nú skinn sól í sale 
Alv 355, skinn Niþaþe sverþ á linda Vko 
19!; opt.sg.3. í veltanda vatne lýsask 
valbaugar, heldr an á hgndom goll skine 
Húna byrnom Áko29*; part. prs. f. sq. 
dat. engr skal gumna í gagn vega siþ 
skínande systor Mána Em 23?; n. sg. dat. 
Svalenn heiter, hann stendr sólo fyrer, 
skjoldr, skínanda goþe Grm 38?, á skilde 
kvaþ ristnar (rúnar) þeims stendr fyr 
skínanda goþe Sd 15!; prt. ind. sg. 3. sól 
skein sunnan á salar steina Vsp 4?. 

skinn, n. (norw. fær. skinn, asehwed. 
adán. skin; ags. scinn, afras. skene) ham: 
sg.mom. vas þar á hgndom hrokket skinn 
RS". 

skip, “. (norw. fær. asehwed. adán. 
skip; got. alts. afrís. skip, ags. seip, ald. 
skif, skef) sehtff: sg. nom. skriþea þat 
skip es und þér skriþe, þót óskabyrr epter 
leggesk HHII30!, var þar skip eitt lítit 
Sf20; gen. skammar 'o skips rár Hóýov 
73*%, þau kerling leiddu þá (Agnar ok 
Geirrgþ) til skips Grm 84, eiþa skaltu 
mér áþr alla vinna at skips borþo ok at 
skjaldar rgnd Vkv 36?; dat. Geirrgþr var 
fram í skipi Grim 10, esa mér grvænt, 
nær óro komer, skars! upp und skipo 
HHvo 23*, skipe hvert várt stýrþe Am 927, 
(mit suffig. art.) Geirrgþr .. hratt út 
skipinu Gr 11, karl hratt út skipinu Sf 23; 
ace. á skip skal skriþar orka Hýv 81?, at 
vári fekk karl þeim (Agnari ok Geirrgþi) 
skip Grim 7, (brúþer berserkja) skeldo skip 
mitt es ek skorþat hafþak Hrðl 103, gekk 
karl á skip Æm IS pr 1, (mit suffig. art.) 
skipit rak í haf út Grm 12, gþrum megum 
sundsins var ferjukarlinn meþ skipit Frðl 
eiml.2, hverr á skipet es þú heldr viþ 
landet? Hrbl 14, Sigmundr bar líkit út á 
skipit Sf21; pl. nom. skip Sigmundar 
skriþo frá lande Gþr I116?, (mat suffig. 
art.) skipin sigldu at landi HH 1116 pr6, 
niþr sukku skipin Grt 31; gen. Ívalda 
syner gengo í árdaga Skíþblaþne at skapa, 
skipa bazt, skírom Frey Grm 43'?, askr 
Yggdrasels hann es óætr viþa, en Skiþ- 
blaþner skipa Grm 44?, biþeþ (bragna) 





987 skjalfr 

en aller fyrer skjalfa garþar Gymes Skm 14S, 
fjöll oll skjalfa Ms 55!'; part. prs. f. sg. 
nom. veltom grjóte of garþ risa, svát fold 
fyrer fór skjalfande Grt 12?;  prt. ind. 
sg. 3. kiptiz hann (Loki) svá hart viþ, at 
þaþan af skalf jarþ gll Ls65 pr8, skalf 
Mistar marr hvars meger fóro HHI49*; 
pl. 3. þeyge (Guþrúno) hendr skulfo Am 
475, skulfo skaptré Grt 23?. 

skjalfr, ad). erschútternd. erschreckend; 
sn: liþ-skjalfr. 

skjalfte, m. (fær. skjálfti) erschtitte- 
rung, beben; in: land-skjalfte. 

skjalla (skall; voreww. skjella, fær. skella, 
aschwed. skálla, dún. skjælde; ags. ahd. 
scellan) erklingen, klirrend anschlagen : 
prt. ind. pl. 3. hófsk á hofoþ upp hver Sifjar 
ver, en á hælom hringar skullo Hym 35. 

skjarr, adj. (rgl. ags. scéoh, mhd. schiech) 
furchtsam vor et. (viþ eht): superl. m. 
sg. nom. þú 'st viþ víg varastr ok skjarrastr 
viþ skot Ls135. — Zur etymol. vgl. Bugge, 
Kx 20, 36 fg. 

*skjóa(?) stch xeigen, offenbar werden : 
prs. tnd. sg. 3. áborno skjór á skeiþ Fm 5 
(egl. á- borenn). 

skjól, n. (#n0or:0. skjol, fær. skjól, aschwed. 
adán. skiul; #l. schuil em: schuil- plaats 
u. a.) xufluchtsort, sehutx: sg. dat. verþr 
eige mér verr at ynþe né bgl bróþra at bura 
skjóle Gþr II 34*. 

skjóta (skaut; nor. skjota, fær. skjóta, 
aschwed. skiuta, adán. skiutæ; ags. scéotan, 
afrís. sciata, ahd. sciozan) 1) schiessen 
(ehn eho): snf. Hgþr nam skjóta Ven 337, 
grom at skjóta af ýÝboga Gþr I119*; prt. 
ind. sg. 3. fleygþe Óþenn ok í folk of skaut 
Vsp 24!, Atli skaut spjóti fuglinn til bana 
HHv5 pr6; pl.3. (Húnar) skuto skarp- 
lega ok skjoldom hlifþosk Am 42?; part. 
prt. m. sg. ace. þat kann ek et fimta, ef 
ek sé af fáre skotenn flein í folke vaþa 
Hóv 150!; sk. ehn neþan ymd ron unten 
her treffen: prs. opt. sg. 3. esat svá maþr 
hór at þik af heste take né svá oflogr at 
þik neþan skjóle Vkv 39*; 2) schueben: 
prs. end. sg. 3. skýtr Sinfjatle blóþreflinum 
fyrir ofan helluna ok dregr fast FHI'; 
opt. sg. 2. þann (galdr) gelk þér fyrstan 
-. at þú of gxl skjóter þvis þér atalt 
þykker „damtt du das schlimme tiber die 
sehulter fortschteben (d. h. von dem schlim- 
men dich befreten) kannst! Gg 6?; prt. 


20 


25 


80 


86 


p 
L 


40 


50 


skjoldr 938 
and. sg. 3. ljóto leikborþe skaut fyr mik en 
lævísa kona „sehob mar ein böses sptelbrett 
xu', „stellte mir etne sehteterage aufgabe 
Gg3'; skjótask szeð sehteben: prt.ind.pl.3. 
skutosk þér fleire und fyrerskyrto schliipften 
dir umter dte seltirxe' Hdl 48?; skjótask 
ofan stek herabsehteben, heruntlerfallen : 
prt. ind. sg. 3. skauzk lúþr ofan Grt 233. 

skjótlega, adv. (nor20. skjotlege, asehed. 
skiutelika) hurtig, schnell: biþeþ (bragna) 
skjótlega til skipa ganga HH 123! 

skjótr, adj. (nor. skjot, fær. skjótur, 
aschwed. skiuter; ags. scéot) hærtag, scknell; 
an: al-skjótr. 

skjoldr, m. (norw. adán. skjöld, fær. 
skjöldur, asehted. skiolder; got. skildus, 
alts. scild, ags. scild, seyld, afras. skold, 
ahd. skilt) sehald: sg. mom. Svalenn heiter, 
hann stendr sólo fyrer, skjoldr, skínanda 
goþeGrm 38?, hér stendr Baldre of bruggenn 
mjgþr, skírar veigar, liggr skjoldr yfer 
Bdr 7?; gen. eiþa skaltu mér .. alla 
vinna at skips borþe ok at skjaldar rgnd 
Vkv 35 ?, borr skjaldar „sehildbaum', d. 2. 
held Am 283. dat. Skuld helt skilde 
Vsp 313, (Sinfjatle) slang upp viþ rá 
rauþom skilde, rgnd vas ór golle HH 134?, 
á skilde kvaþ ristnar (rúnar) þeims stendr 
fyr skínanda goþe Sd 15'; ace. á skip 
skal skriþar orka en á skjold til hlífar 
Hóv 813, (minn veitk) hjalm ok skjald 
hvitastan Akv 7*%, (Jgrmonrekr) sá á skjöld 
hvítan Hm 203; pl. nom. skilder 'o 
klofner Vsp 45*, skilder bliko þeira (seggja 
Niþaþar) viþ enn skarþa mána Vív8*, 
snuask at sande snæfger kjólar .. skilder 
marger HHI5I?; dat. skjaldom es salr 
(Óþens) þakeþr Grm 93, skjaldom 's tjaldat 
á skipom yþrom HHv 12“, tjalde of borg 
þá tjoldom ok skjaldom Sg 65!, (Oþenn) 
lauk mik skjoldom í Skatalunde rauþom 
ok hvitom, rander snurtosk Hlr 9', (Gjúk- 
ungar $90) sal of suþrþjóþom slegenn sess- 
meiþom, bundnom rgndom, bleikom skjaldom 
Akv 14% (Húnar) skuto skarplega ok 
skjoldom hlifþosk 4m 423, lék hón(Guþrún) 
tveim skjaldom Am 70“ (s. leika); ace. 
skóku æsir skjoldu sína Js 14, skjoldo 
knegoþ þar velja Akv 4!, sneiddom brynjor 
en brutom skjoldo Grt 13. — Als mánnl. 
eigenname Grt 2 ú.ð. 

Composita: skjald-borg, skjald- mær; 

Jarn - skjoldr. 





skolo 


ar) skaltu kunna Sd 7! 8! 9! 10! 
!, nú skaltu kjósa alz þér 's kostr 
mn $Sd20'!, þar skaltu ganga es þik 
syner síþan æva sea Skm 263, ara 
skaltu ár sitja Skm27!, grát at 
skaltu í gagn hafa Skm 303, iþgnóga 
altu of aldr hafa Gg 163, þess skaltu 
at bragarfulli HHv 30 pr 9, svá 
Atlel augom fjarre sem mont 
jom verþa Akv 27!; (mit suffig. 
skaltat leyna, þót ljótt see eþa 
gresk á míinom hag Grp 22?; (mit 
negal. und pron.) fjylkunnegre kono 
1 í faþme sofa Hýv 112!, þrimr 
senna Skalattu þér viþ verra mann 
4%, upp lita skalattu í orrosto Hóýv 
irukna deila skalattu viþ dolgviþo 
; sg.3. gestr 'sinn komenn, hvar 
tja sjá? Hóýv 2?, ganga skal (gestr) 
2, vin sínom Skal maþr vinr vesa 
1 43!, ár skal risa sás annars vill 
fjor hafa Hór 58', ár skal risa sás 
„dr fá ok ganga sins verka á vit 
"1, fregna ok segja skal fróþra hverr 
. heitenn horskr Hóv 63', einn vita 
arr skal Hýv 63“, fagrt skal mæla 
Þjóþa sás vili fljóþs óst fá Hóv 91', 
firna es maþr annan skal þess es 
gan gengr guma Hór 93'!, heima 
ume ok viþ geste reifr sviþr skal 
vesa Hóýv 1027, bekke breiþa nú 
úþr meþ mér AlvI', fylgja skal 
koss FY 48?, stattu fram, meþan 
m, Sitja skal sás seger FM I“, skal 
aþr angrljóþ kveþa, þót mer á brjóste 
líte HH II45*, engr skal gumna 
vega síþ skinande systor Mána 
!, fee ráþa skal fyrþa hverr :æ til 
a dags Fm 10', nú skal Herkja til 
ganga Gr III 93, svá skal frókn 
figndom sínom, sem Hogne varþr 
-e Akv 203, hjarta skali mér Hogna 
a liggja Akv 22!, svá skal golle 
iringdrife viþ fira halda Akv 34, 
tl mínn þrúþhamarr Mjollner nál 
a Lsö7! 59! 61' 63', þik skal 
íask, en firenilla mær! Skm 33), 
imner heiter þurs es þik hafa skal 
rrindr neþan Skm 35', orþheill þin 
go ráþa, þót, brúþr jgtons! bglve 
Hdl 51', hann (Óttarr) skal drekka 
'eigar Hdl51*, Loþeun heiter es þik 
za HHv25!', því skal huggask hers 


5 


- 


20 


25 


30 


3ð 


40 


50 


skolo 942 
odvite Grp ó3!, þat skal goll es Gustr 
átte bróþrom. tveim at bana verþa Æm 5!, 
Rín skal nú ráþa rógmalme skatna Akv 
29!; (met suffig. negat.) at augabragþe 
skala maþr annan hafa Hór 30', skala 
gestr vesa ey í einom staþ Hýr 35', vápnom 
sínom skala maþr velle á fete ganga 
framarr Hóv38'!; pl. 2. vel skoloþ njóta 
vápna ok landa Br 87, vel skoloþ njóta 
landa ok þegna Br l0?R; pl.3. vápnom 
ok výþom skolo viner gleþjask Hóv 41', 
frá veom minom ok vangom skolo þér á 
kgld róþ koma Js ö1?, horsker hrafnar 
skolo þér á hým galga slíta sjóner ór, ef 
þú þat lýgr, at hér sé langt komenn mogr 
til míona sala #)45!, þeir báþer bróþr 
skolo bráþlega fara til heljar heþan Fm 
39?%, nú skolo ganga þærs goll vile ok 
minna því at mér þiggja Sg 48', hendr 
skolo hvilask Grt 17!, hondr skolo handla 
harþar trjónor Grt 18', tramar gneypa þik 
skolo gerstan dag jatna gorþom í Sk 30'; 
opt. sg. 3. þagalt ok hugalt skyle þjóþans 
barn ok vigdjarft vesa Hóv 15!, árlega 
verþar skyle maþr opt fá Hýv 33', óvinar 
síns skyle enge maþr vinar vinr vesa Hóv 
43“, ríke sitt skyle ráþsnotra hverr í hófe 
hafa Hýv 64!, meyjar orþom skyle mange 
trua Hór 83!, ástar firna skyle enge maþr 
annan aldrege Hýv 92', sliks skyle synja 
aldre maþr fyr annan Od22', hér skyle 
enge gþrom granda (Grt6', hón (móþer 
Atla) skyle morna 0Od30?; (mtt suffig. 
negat.) at hyggjande sinne skylet inaþr 
hrósenn vesa Hýv 6', fear sins es fenget 
hefr skylet maþr þgrf þola Hóv 39?; 
pl. 2. grlagom ykrom skyleþ aldrege segja 
seggjom frá Ls25!; pl. 3. hlátr viþ hlátre 


'skylo hglþar taka Hýv 427, þik skyle aller 


eiþar bíta þeir es Helga hafþer unna HH 
1129', þitt skyle hjarta hrafnar slíta Gór 
1I9%; prt. ind. pl. 3. (hafrar) skyldo vel 
riana Érk 217, konungr baþ at þeir skyldu 
fara annat sinn HHo ö pr 1, skyldu æsirnir 


5 hlaþa upp gullinu Æm óS pr 2, (Guþrún) 


sendi meþ rúnum orþ at þeir (bræþr) 
skyldu eigi koma Dr 9, (ærer Atla) skyldo 
of sæ sigla Am 3*, baþ hann (Fróþe) enn 
meyjar, at mala skyldo Grt 3*%; opt. sg. Í. 
(mit suffig. pron.) þú því rétt es ek ríþa 
skyldak heilog fjall hinig Fma30!; sg. 2. 
nio rgstom es þú skyldor neþarr vesa HHv 
163, dæglingr baþ þik at sárdropa svefja 





945 skolo 
mit ellipse des infin.: prs. ind. sg. Í. (mit 
suffig. pron.) skalk fyr vestan vindhjalms 
bruar, áþr Salgofner sigrþjóþ veke HH 
IT48?; sg.3. sá (Hate) skal (rinna) fyr 
heiþa brúþe himens Grm 39', má at góþo 
ggrask slíkt, ef skal HHr33*; pl. 2. 
skgpom viþr mange, skoloþ þó hér komner 
Am 45?; prt. and. pl. 3. (mit suf. negat.) 
(skjóldungar) skyldoat feiger Am?'R; 

ce) durch die macht der verháltnsse 
(in der lage sein, 1m die lage kommen, 
durch umstánde od. das naturgesetx ge- 
nöligt od. gexwungen sein): prs. ind. sg. Í. 
(mit suffig. pron.) hvé skalk þér, buþl- 
ungr! þess bót of vinna? /,swte wird mir 
gelegenhest werden, tie kann ich es mög- 
lieh machen') HH II43?; sg. 2. öþe þér 
duge, hvars þú skalt, Aldafaþer! orþom 
mæla joton Vm 4? hvat skalt, Konr ungr! 
kyrra fugla? Ró47*, þann (galdr) gelk 
þér annan, ef þú árna skalt viljalauss á 
vegom Gg 7!, hvat skalt vitja af Vallande, 
hvarfúst hofoþ! húsa minna? Hir 2' (mit 
suffig. pron.) hvat skaltu of nafn hylja, 
nema þú sakar eiger? Hrðl 26, hvat skaltu 
of sund seilask, es sakar 'o alz ongvar? 
Hrbl83A;  sg.3. mjgk es bráþr sás á 
brgndom skal sins of freista frama Hóv 2}, 
blóþokt es hjarta þeims biþja skal sér í 
mál hvert matar Hóo 37? svá (sem þoll) 
es maþr sás mange ann, hvat skal hann 
lenge lifa? Hýv 50!, ramt es þat tré es 
ríþa skal gllom at uploke Hóo 135', fold 
skal viþ flóþe taka Hóo 1369, Hróþmarr 
skal hringom ráþa þeim es ýtto órer niþjar 
HHvo 11', hefr harþ dóme hildingr þeget 
es víse skal valbygg mala HHII3?; pl. 1. 
ef vit einer skolom sáryrþom sakask, auþogr 
verþa monk í andsvgrom Ls 5', getet verþr 
oss slíks, ef vér gorva skolom telja venm 
enn výr Ls529 vit skolom aka tvau 
(tvær) í jgtonheima Brk 11“ 203, ríþa vit 
skolom til Valhallar Hdl1?; pl.3. vear 

„ vel skolo drekka glþr at Æges Hym 
40, ægeshjalmr bergr einunge, hvars 
skolo vreiþer vega Fm 17?, hugr es betre 
an sé hjors megen, hvars skolo vreiþer 
vega Fm 287, fornjósnar augo þurfo fira 
syner, hvars skolo vreiþer vega Sd 27?; 
opt. sg. 3. verþat svá rík skop, at Regenn 
skyle mítt banorþ bera Fma39'; prt.ind. 
sg. 1. (mit suffig. pron.) nauþogr nae nýta 
skyldak Gþr 1143“; sg.2. hvat skylder 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


20 


eð 
7 


80 


85 


50 


skolo 946 
þú of sund seilask, es sakar 'o alz gngvar? 
Hrbl 83;  sg.3. (ærer) Guþrúno ggrla 
leyndo þvís heldr vita holfo skylde Od 25, 
mákat enn hyggja, hvat þá varþ vitre 
(Guþrúno), es skylde vilt rista Am 12?; 
pl. 3. opt vas sá leikr betre, þás þau 
(Atlo ok Guþrún) lint skyldo optar umb 
faþmask Akv 437, (mit suffig. negat.) þeir 
(ærer) kvýmo þars koma ne skyldot 0d23?; 
mat ellipse des infin.: prs. ind. pl. 3. hjarþer 
þat vito, nér þær heim skolo Hór2l!; 
unpersönl.: prs. ind. sg. 3. hvat skal hans 
(Oþens) trygþom trua? Hóv 1097, hví skal 
und hjolmom hrátt kjgt eta? HHII7S, 
hver bgzt ero, ef berjask skal, heill at 
sverþa svipon? Æm 195; 

d) infolge gegenseitiger verabredung 
od. tibereinkunft: þau (Njarþr ok Skaþi) 
sættaz á þat, at þau skulu (skyldu Pr) 
vera níu nætr í PÞrúþheimi en þrjár í 
Nóatúnum FM 28; opt. sg. 1. (mit suffig. 
pron.) þriggja nátta skylak þar (aum 
xtceikampfe) koma HHva33*; prt. ind. 
pl. 3. (goþ) of þat gættosk, hvárt skyldo 


5 æser afráþ gjalda eþa skyldo goþ gll gilde 


eiga Vsp 233“, þat var til sætta, at þeir 
(Gjúkungar) skyldu gipta honum (Atla) 
Guþrúnu Dr3; opt. sg.3. (goþ) of þat 
gættosk, hverr skylde dverga drótt of skepja 
Vsp 9?; 

e) ínfolge des etgenen entschlusses 
(tollen, miissen: die entschredenheit des 
totllens "weird stárker betont als durch 
vilja): prs. and. sg. 1. (mit suffig. pron.) 
at ætt ok nafne skalk jartegn vita FY 463, 
ef hann (Helga) sær of lék eþa sverþ of 
beit, þeim skalk gumna grand of vinna 
HHr 38“, hafa skalk Sigvarþ eþa þó svelte 
Sg 63, fyrr skalk míno fjorve láta an 
þeirar meyjar meiþmom týna Sg 15?; 
pl. 1. hafþe veþja vit skolom hgllo í, gestr! 
of geþspeke Vm 193, senn nu ór sgþlom 
síga skolom Hdl8'!, vel skolom drekka 
dýrar veigar HHII45!, vit skolom Got- 
þorm gorva at víge Sg 20!; pl. 2. hví 
it æser tveir skoloþ inne hér sáryrþom 
sakask? Ls19!> prt. opt. sg. Í. (mat suf. 
pron.) hétk ok efndak, es hinig mæltak, 
at hvívetna hjalpa skyldak Od 9*%; nf. 
prt. hafa kvazk (Sigrún) Helga hylle 
skyldó HH II14?; mit ellipse des infin. : 
prs. ind. sg. 3. vits ok vápna vant 's jafre 
at faa þeims skal fremstr meþ firom Sd 36“; 

31 





949 skorþa 

skorþa (aþ; nor. skorda, fær. skorða, 
asehwed. skordha) mm gletechgerwicht er- 
halten, stiitren, auf stiilxen stellen: part. 
prt. n. sg. ace. (brúþer berserkja) skeldo skip 
mitt es ek skorþat hafþak Hrðl 103. 

*skó -smiþr, m. sekuhkmacher: sg. nom. 
skósmiþr þú veser nó skeptesmiþr nema 
þú sjalfom þér sér Hýv 125. 

skó-sveinn, m. (fær. skó - sveinur) 
„schuhbursche', diener: sg. nom. Skirnir 
hét skósveinn Freys Sím 4. 

skot, n. (norw. fær. adán. skot, asehved. 
skut; ags. scot, afris. skot, ahd. scoz) 
wurf, sehuss: sg. (2) acc. ásn ok alfa es hér 
inne ero þú 'st viþ vig varastr ok skjarrastr 
viþ skot Las 133. 

skota, /. (nor. skota) geftiss mit einem 
strel, kelle; in: aust-skota. 

skote, m. (ags. scota) schitxe; an: 
and -skote. — Vgl. skyte. 

skoþa (aþ; mor. skoda, fær. skoða, 
aschwed. skoþa, adán. skothæ) 1) umher- 
schauen, spáhen: prs. ind. sg. 3. (enn 
vare gestr) eyrom hlýþer en augom skoþar 
Hóv 7?; umb skoþask eht, stek nach 
elw. umschauen: nf. gátter allar, áþr 
gange fram, umb skoþask skyle Hýv 1?; 
2) bestchtigen, recognoscteren (echt): nf. 
hina vilt heldr, Helge! es réþ hafner 
skoþa fyrre nátt meþ firom HHv 26". 

skrautoþr, m. verxterer; in: bek- 
skrautoþr. 

skreyta (tt; norto. skroyta) sehmiicken, 
putxen: inf. skyldak skreyta ok skua binda 
herses kvýn hverjan morgon pr 18?; part. 
prt. f. pl. ace. skreyttar brynjor Gr 11205R. 

skript, /. (sort. fær. adán. skrift, 
aschwed. skript; ags. scrift, m., afris. 
skrift, m. f, ahd. scrift, f.) bildliche dar- 
stellung (auf dem geebe eines teppitchs): 
pl. dat. hafþom á skriptom þats skatar léko 
Gþr 11 15?. Aus lat. scripta, n. pl. 

skríþa (skreiþ ; 0720. skrida, fær. skríða, 
aschwed. skridha, adán. skrithæ; alts. 
seridan, ags. scríðan, ahd. scrítan) steh 
glettend od. kriechend vorwiirts beregen; 
a) von sehiffen, dahin gleiten: prs. opt. 
sg. 3. (das erste mal mit suffig. negat.) 
skríþea þat skip es und þér skríþo HH 
1130'!; prt. ind. pl. 3. ór Stafnsneso beit 
prúþ skriþo ok buen golle HFH I24?, skip 
Sigmundar skriþo frá lande (Gpr II16?; 
b) kriechen (bes. von schlangen) prt. ind. 


30 


35 


-„ 


im 
o 


50 


skúr 950 
sg. 3. Sigurþr ok Reginn .. hittu þar slóþ 
Fáfnis þá er hann skreiþ til vaz Fm 2, 
er Fáfnir skreiþ af gullinu, blés hann eitri 
Fm 4, er Fáfnir skreiþ yfir grofna, þá 
lagþi Sigurþr hann meþ sverþi til hjarta 
Fmö; pl. 3. sá (vas harmr) grimmastr, 
es Gunnare fráner ormar til fjors skriþo 
Ghv l17*; part. prt. m. sg. nom. lifanda 
gram lagþe í garþ þanns skriþenn vas, 
skatna menge, innan ormom (der mm 
innern von schlangen bekrochen war') 
Akv34?; n.sg. ace. hefr í hreyse hvar- 
leiþr skriþet HHI38*; ce) von der be- 
wegung des auf eis- oder sehneeschuhen 
dahin gleitenden: ínf. viþ eld skal gl 
drekka en á íso skriþa Hýv 82'; prt. 
ind. sg. 3. skreiþ Egill at leita Qlrúnar 
Pkv 13, austr skreiþ Egell at Qlrúno 
Vkv 6'!;  pl.3. þeir (Vælundr ok hans 
bræþr) skriþu ok veiddu dýr V%v 4. 

skriþr, m. (nor. skrið, n., fær. scrið, n.; 
ahd. skrit, m., ags. scriðe, m.) die gler- 
tende bewegung des sehiffes: sg. gen. á 
skip skal skriþar orka Hýv 81. 

skrýþa (dd; fær. skrýða, asehwed. 
skrytha;ags.scrýdan)bekletden, sehmticken. 

Compositum des part. prt.: hqr-skrýdr. 

skrækr, m. geschrei: sg. nom. varþ þá 
skrækr mikill ok fylgþi brestr FM6!, 
varþ þá brestr mikill ok fylgþi skrækr 
FM 6'*}Þ. 

skrækton, /. dass.: sg. ace. hví mynom 
hér vilja heyra á þá skrækton? Am 604. 

skró, f. (orte. skran, aschwed. addn. 
skra) stiick leder, haut: pl.dat. opt ór 
skorpom belg skilen orþ koma þeims hanger 
meþ hým ok skoller meþ skrám ok váfer 
meþ vilmggom Hóv 133?. 

skrok, n. lige: pl. ace. bart skrok 
saman „machtest ein liigengewebe' Hl 
139?. Vgl. Hkr. FJII, 426: enn of íþner 
manna emkak tamr at samna skrgkvo; 
pros. beisptele bei Fritxner III, 388. 
Anders erklirt ron FJ, Eddal. II, 124*. 

skunda (aþ; 0720. fær. aselnred. skunda) 
eilen: prt. ind. pl. 3. þeir (þegnar) hvat- 
lega heim skundoþo Od 24?. 

skúr, f. (norw. aschwed. skur, fær, 
skúrur, m.; got. skúra, alts. ad. scúr, ags. 
scúr, afrís. skúr) regenschauer: pl. dat. 
hve þau ský heita es skúrom blandask 
heimo hverjom í? Alo 17?. 

Composttum: skúr- výn. 

3l* 


951 skúr - vón 

*skúrevón, f. „regenhoffnung', poet. 
bexetchnung der wolke: sg. nom. ský 
heita meþ mgnnom en skúrvýn meþ goþom 
Alo IS! 

skutell, m. (ags. scutel, akd. scuzzila, 
Í) I) tisehehen: pl. gen. bar (Edda) meirr 
at þat miþra skutla #64?; 2) schiissel: 
pl. ace. fram sette hón (Amma) fulla skutla 
Rþ 18? (Móþer) sette skutla silfrvarþa á 
bjóþ #5 31'. — Áus lat. scutella. 

skutr, 2. (#0r20. skut, fær. skutur) der 
hantere teil eines schafles od. bootes: sq. 
dat. aptr í skut .. Veorr viþ vélar vaþ 
gorþe sér Hym 223. 

ský, n. (nor. asehwred. din. sky, fær. 
skýggj; alts. scio, sceo, altengl. skie) 
wolke: pl. nom. ór hans (Ymes) heila vóro 
þau en harþmóþgo ský gll of skgpoþ Grm 
41!, hvó þau ský heita es skúrom bland- 
ask heime hverjom í? Alv 17? ský heita 
meþ mgnnom Alv 18!; dat. hón (Ylfinga 
man) skævaþe skýjom gfre JIFIII4?; ace. 
þú skoller viþ ský uppe FPke 398. 

skygna (nd; norw. skygna) schauen, 
blicken; umb skygnask eht s2ek nach etur. 
umschauen: nf. gátter allar, áþr gange 
fram, umb skoþask skyle, umb skygnask 
skyle Hóýv 1?. 

skyldr, ad). (norw. skyld, fær. skyldur, 
asehtced. skylder, adán. skyldær; got. 
skulds, ahd. scult) passend, gextemend: 
n. sg. nom. skylt's at veita, svát skate enn 
unge (Ottarr) fgþorleifþ hafe ept frændr 
sína Fldl 93; — compar.n.sg.nom. Sif á 
hór heima, hans mondu fund vilja, þaun 
mondu þrek drýgja, þat es þér skyldara 
Hrbl 123. 

skynda (nd; asehwed. skynda, dán. 
skynde; alfs. scundian zn2: far-scundian, 
ags. seyndan, akd. scuutan) seknell vor- 
dirls bercegen, treiben: part. prt. m. pl. 
mom. senn vgru hafrar heim of rekner, 
skynder at skýklum Þr 21? 

skynder, „w. „der eilende', poet. be- 
*eichnung des mondes: sg. ace. (mána 
kalla) skynde jútnar Al 143. 

skynja (aþ; nor. skyna, asehced. 
skynia, dán. skjönne; ags. seunian) vn- 
tersuehen;  prt. ind. sg. 3. (Sigurþr) 
skynjaþi, hvárt (hjarta) fullsteikt væri 
Fim 31 prð. 

skyrta, / (nor. skytta, fær. skjúrta, 
aschwed. skiurta, dún. skjorte; ags. scyrte, 


20 


25 


80 


50 


skól 952 
rgl. mhd. schurz, m.) hemde: sg. acc. 
skyrto þrongva A} 15*. 

Composttum: fyrer-skyrta. 

skyte, m. (aschwed. din. skytte; ags. 
scytta, akd. scuzz0) sehútxe: sg. nom. 
kvam þar af veiþe veþreygr skyte. Vólundr, 
líþande of langan veg Vkvó! 11'. — Vgl. 
skote. 

skær, m. ross: sg. nom. skær (skir 
RA; die hsl. la. verteidigt Detter, ÍF, 
Anx. 11, 114) skgkols „das strangross" 
(Thors bock) Hym 38%, hálo skær „der 
restin ross" (der tolf) HH I56?. 

skæva (aþ; dán. skjæve; egl. got. skewjan) 
stch vorwárts bewegen: tnf. skæva vér 
létom, skipe hvert várt stýrþe Am 92?; 
part. prt. f. sg. nom. kvam en arma út 
skævande móþer Atla Od30!'; prt. ind. 
sg. 3. hón (Ylfinga man) skævaþe skýjom 
efre HH II4?, skævaþe þá en skiírleita 
(Guþrún) .. veigar þeim at bera Ako 38!. 

skóra, f. kampf, streit: sg. ace. (Guþrún) 
skapþe svá skóro, skelde fót undan Am 
4(!.— Vgl. Egils saga str. 38 (e. 64, 33): 
skapa vildom vér skjalda skóro dreng á Móre. 

skóting, f. spott, hohm: sg. dat. skamt 
mon nú mál okkat, alz þú mér skótingo 
einne svarar Hrbl 143. — Vgl. Víga- 
Glúmssaga (Kbh. 1880) e. 16 '': skætingu 
ok spotti viltu svara oss, „aæd. c. 13, 12: 
svá mun þér þykkja, sem ek svara þér 
skætingu. 

skóþr, ad). (norw. skjöd) schaden- 
bringend, schádlich: f. sg. ace. Guþrúno 
góþra .. skóþa skatna menge „die einer 
menge von frefflichen helden verderblich 
werden wird' Sgöö? (vgl. jedoch Bugge, 
Beitr. 22, 124); n. sg. voe. (stw.) þú vast, 
et skóþa skars! valkyrja gtol, ámátleg at 
Alfgþor HH I40!. 

Compositum : kvist-skóþr. 

skagol, f. name einer walktire (Vsp 31? 
Grm 367); poet. s.v. a. tealktire, web 
tiíðerhaupt; in: men-skogol. 

skgkoll, m. (norw. skukul, aschrced. 
skakul #7“: halm-skakul, dán. skagle; 
ags. sceacel, nl. schakel) strang: sg. gen. 
skær skgkols „strangross' (Thors bock) 
Hymn 3S?; pl. dat. senn vgro hafrar heim 
of rekner, skynder at skklom Ák21?. 

skól, f. (norw. din. skaal, fær. skál, 
asched. skal; alts. alhd. skála) sckale, 
hirnschale: pl. ace. þær skálar es und 


953 skglm 
skgrom výro sveip hann (sveipk) útan silfre 
Pkov 25! 371. 

Compostta: goll-skýl, gl-skál. 

skolm, f. (nor. skolm) seheert: pl. 
dat. langbarþs liþar .. skglmom gyrþer 
Qþr 11209; ace. (Sqrle ok Hamþér) skóko 
loþa, skalmer festo Hm 16". 

Composttum: skalm -gld. 

skop, n. pl. (nor. fær. aschwed. skap, 
n. sg.; alts. scapu 2n: gi-scapu) ftigung, 
geschick, sehicksal: nom. verþat svá rík 
skop, at Regenn skyle mitt banorþ bera 
Fm 39'!, fram vísa skgp folkliþgndom Fim 
41?, hón (Odrún) mon þér unna, sem ek 
skyldak, ef okr góþ of skop ggrþe verþa 
Sg 5 *%, skop óxo skjaldunga Am 2'; dat. 
skeikar .. Skuldar at skgpom Gg 4“, vinnat 
skjoldungar skgpom HH II 21?, monat 
skopom vinna Grp 52', skgpom viþr mange 
Am 45?, mát sigrdrifa svefne bregþa .. 
fyr skgpom norna Fm 44“; ace. sagþak 
þér mgrg ill of skop mín ok þeira Od32?, 
skop lét hón (Guþrún) vaxa en skíran malm 
vaþa Akv 423, hykk skop skipto Am 33?. 

Cumposita: skap-dauþe; for - skop, 

ó-skop. 

skor, /. (egl. ags. scearu „lonswra') 
haupthaar: sg. nom. skgr vas fyr enne 
Rþ 15?; gen. hófjall skarar „den hohen 
berg des haupthaars', d.1. den kopf Hym 
24?; ace. skegg nam (Þórr) at hrista, skor 
nam at dýja Prk 1?, (Guþrúu) sá doglings 
skor droyra ruuna (pr Í 13?, skók hann 
(Jgrmourekr) skor jarpa Hm 203; pl. dat. 
þær skálar es und skgrom výro sveip hanu 
(sveipk) útan silfre Fkvðö! 37!; ace. 
langbarþs liþar .. hgfþo skarar jarpar Gþr 
11 208. 

slá (sló; norec. slaa, fær. sláa, asehwed. 
adán. sla; got. alts. ald. slahan, ags. 
sléan, afrís. slá) 1) sehlagen: nf. (Guþrún) 
gerþet hjúfra nó hgndom slaa né kveina 
umb sem konor aþrar (fr (1, gorþegak 
hjúfra né hgndom slaa .. Gþr II 11?; prt. 
tind. sg. 3. svá sló (Guþrún) sváran sínar 
hendr, at rammhugaþr (Sigvgrþr) reis 
upp viþ beþ Sg 25!, svá sló sváran 
sínar hendr, at kvýþo viþ kalkar í vg ok 
gullo viþ gæss í túne Sg 297, hann (Vól- 
undr) sló hamre Vkr 20'!; slá hgrpo de 
harfe sehlagen: prt. ind. sg. 3. sat þar á 
hauge ok sló hgrpo gýgjar hirþer, glaþr 
Eggþér Vsp 42'!, hann (Gunnarr) sló hgrpu 


þa 
> 


15 


20 


30 


35 


á 


|=} 


dð 


50 


3 rógþornom Akv 31?; 


slíkr 954 
ok svæfþi ormana Dr 16; der ace. ist 
Au ergönxen: 1nf. hgrpo tók Gunnarr, 
hrórþe ilkvistom, slá hann svá kunne, at 
snóter gréto Am 62? slá echt í gognom 
el. durehsehlagen: prt. ind. sq. 3. (Þórr) 
sló sitjande súlor í gggnom Hym 305; 
2) erschlagen, töten (ehn meþ eho): prt. 
ind. sg. 3. Sigtrygg sló (Halfdanr) meþ 
svglom eggjom Hdl 15?, sins bróþor sló 
(Vále) handbana Hdl 30“; 3) durch 
sehlagen terfertigen, sehmieden (eht ór 
eho): pré. ind. sg. 1. (mit suffig. pron.) ór 
tgnnom tveggja þeira (húna) slók brjóst- 
kringlor Fkr 38?; sg. 3. ór tynnom tveggja 
þeira sló hann (Vólundr) brjóstkringlor 
Vkv 267; slá eht viþ eht etnen gegen- 
sland an einen andern ansehmaeden : 
prt. and. sg. 3. hann (Vólundr) sló goll 
rautt viþ gim fastan (fástan?) „fasste den 
edelstein ín gold' Vkr 7!; 4) ýmd (ehn 
od. of ehn) mat etie. (eo) temgeben, um- 
ringen: prs. md. sg. 1. ek slæ elde of 
íviþjo svát eige komsk óbrend heþan Hdl 
49!; part. prt. m. sg. nom. Atle .. slegenn 
acc. sal .. slegennu 
sessmeiþum Akv 143; 5) treffen, benetzen 
(eho): part. prt. m. sg. nom. allr es vise 
valdgug slegenn HITI 43*, Helge es harm- 
dogg slegonn HH II44*; f. sg. nom. vask 
sniven snjóve ok slegen regne ok drifen 
deggo Bdr 5?. 

Compositum des part. prt.: (3) harþ- 

slegenn. 

slátra (aþ; „nor. slaatra) seklachten: 
prs. tind. pl. 1. slýtrom sýslega, seom þá 
roþro Am 19". 

sleppa (slapp; 070. fer. sleppa, aseheed. 
sláppa, adán. slippæ; egl. ald. slipfan) 
gleiten: prt. ind. sg. 3. sverþit slapp ör 
hendi honum (Geirroþi) Grm 54 pr 4. 

slétr, ad). (nor. slett, fær. slættur, 
aselhwed. slátter, dán. slot; got. slahts, 
altengl. slight, slegit, afris. sliuht. ad. 
sleht) eben, glatt: m. sy. ace. (Odrún) let 
mar fara moöldveg slettan Oda! (ste.) 
hvaþan komr sol á enn slétta himen? 
Vm 40. 

sleþe, m. (nor. slede, aschied. slá þi, 
din. slæde; altengl. slede, ahd. slito) 
sehlitten: sg. gen. (rúnar kvaþ ristnar) á 
Sleipnes tonnom ok á sleþa fjötrum Sd 15!. 

slíkr, ad). (noree. adíin. slik, fær. slíkur, 
asehwed. sliker, got. swaleiks, alts. sulic, 


955 slit 

ags. swilc, afris. selik, sullik, ald. solih) 
so beschaffen, soleh: m. sg.mom. ríþra 
þeim síþan, þót sjau aler, systorsunr slíkr 
at þinge $Sg27?; gen. sverþe munde 
Hagne slíks harms reka Gþr Il16?; dat. 
monk forþa fjgrve mino fyr slíkom sem 
þú est, nema ek feigr sé Hrbl27; acc. 
alt ero óskgp, nema einer vite slíkan last 
saman Hýv 97!, viþ systor þíinne gaztu 
slíkan mog Ls 363, ilt es svefn slíkan at 
segja nauþmanne Am 227, fátt es fullilla 
faret viþ gram slíkan Am81?; pl. ace. 
hví mér, Hogne! harma slíka viljalausse 
vill of segja? Gþpr1ll9'; f.pl. ace. seg 
þú þér slíkar sorger ár morgen Am 82?; 
n. sg. nom. slíkt es válaþs vera Hóv 10%, 
má at góþo gorask slíkt, ef skal HHv 33?; 
gen. getet verþr oss slíks, ef vér gorva 
skolom telja vymm enn vár Ls52?, slíks 
erot dóme Grp 42%, kvaþat slíks dóme 
síþau mundo meyjo verþa nema mér einne 
Od 11, slíks skyle synja aldre maþr fyr 
annan 0Od 223 slíks ek mest kennomk 
Am 52“, kannka slíks synja Am 66!'; 


dat. of sik es hverr í slíko Hrðl 63, kannat : 


hann (Sigvorþr) viþ slíko at sea Fyn 37*k, 
fylgþe saþr sliko Am 44!, sömþ vas at 
slíko Am S9*; ace. hann (Þórr) sjaldan 
sitr es slíkt of fregu Vsp 267, svá dóme 
ek of slíkt far Frðl 117, samer eige okr 
slíkt at vinna Sg (7?, hvat ræþr þú okr, 
seggr enn órol ale vit slíkt heyrom? 
Akr 6?, goll vissak etke á Gnitaheiþe þats 
vit ættema aunat slikt Akv 6“R, átt slíkt 
at frótta Am 76!, sæll es hverr síþan es 
slíkt getr fóþa jóþ at afreke, sem es ól 
Gjúke Am 99!. 

slit, #. (norw. fær. slit, asehwed. slit 
in: lagh-slit, sifja-slit, dán. slid; ags. 
slit ir: lah-slit, afris. slit 22: aft-slit, 
ahd. sliz, m.) bruch, auflösung; an: 
flaum -slit. 

slíta (sleit; nor. asehwed. slita, fær. 
slita, dán. slide; alls. slitan, ags. slitan, 
afris. slita, ald. slizan) 1) retssen: tnf. 
hann (Atle) mon Gunnar grande beita ok 
or lHogna hjarta slita Gþr 132“; prt. 
ind. sq. 3. Fonrisúlfr sleit hand af honum 
(Tý) „bzss aim die hand ab' Ls6; sl. 
frá albreissen, abberssen (chm eht): pt. 
end. sg. 3. handar ennar hógro monk hinnar 
geta cs þór sleit Fenrer frá Ls38*; sl. 
ór ausreissen (ehm eht): anf. hrafnar 


20 


tu 
{ ei 


30 


35 


40 


45 


50 


slokna 956 
skolo þér á hám galga slita sjóner ór FY 45?; 
2) xerreissen (ehn, eht): tnf. þitt skyle 
hjarta hrafnar slitaGþr119?; prs.ind. sg. 3. 
slitr nae niþfglr (are) Vap 50“; opt. pl. 3. 
þess átt, Guþrún! gróte at fleire, at hjarta 
mitt hrafnar sliteQðr II10*; prt.ind. sg. 3. 
sleit vargr vera Vsp 395, sleit fyr skommio 
hrafns hrælunder hjarr Sigvarþar Sd 1?; 
3) brechen, xerstören, aufheben, ver- 
ntchten (eht, eho): tnf. skalk viþ mey þá 
mólom slíta (,soll teh den vertrag mit 
dem máidchen brechen') es alz hugar uuna 
þóttomk? Grp 32?, þaun baþ (Óþenn) slíta 
svefna mínom es hverge lands hræþask 
kynne Hir9?; prt. ind. sg. Í. sleit ek þá 
sálter es vgro sakar minne Am 6f'?; sg. 3. 
(unpersönl.) sleit Fróþa friþ „der friede 
wurde gebrochen' HH 113?; 4) verbringen 
(eho): anf. nú's þat satt, es vit slíta 
skolom æve ok aldre saman #)50% vit 
skolom okrom aldre (unser leben am jen- 
seits) slíta Sigvorþr saman Hir 14?; 
6) slítask af abnwzen: nf. svá kvýþo 
Niflunga .. slitask af brynjor, hgggva svá 
hjalma, sem þeim hugr dygþe Am 48. 

slitna (aþ; 2070. fær. asehwed. slitna) 
xerreissen, xerbrechen (tnlrans.): nf. 
festr mon slitna en freke rinna Vsp 44? 
49? 58?; prt. ind. pl. 3. hgmlor slitnoþo, 
haer brotnoþo Am 34?. 

slíþr, adj. (norto. slid; got. sleiþs, alts. 
slithi, ags. sliðe, vgl. ahd. slidic) sehlimm, 
gefáhrlieh: f. pl.nom. urþo þér bráþla 
bróþra hefnder slíþrar ok sárar, es suno 
myrþer Ghvó?. — Als name eines flusses 
Vsp 36?. 

Composita: sliþr-beitr, sliþr- fenglegr. 

slíþr = beitr, adj. sehlönm betssend, 
scharf (epttheton des schwertes): n. sg. 
dat. hjarta skal mer Hogna í hende liggja 
blóþokt ór brjóste skoret baldriþa saxe 
slíþrbeito Akv 223. 

*slíþr<fenglegr, ad). unheilbringend : 
superl. f. sg. ace. þá frák senno sliþr- 
fenglegsta .. es harþhugoþ hvatte at vige 
grimmom orþom Guþrún suno Ghv Í!. 

slokna (aþ; more. slokna, aschwed. 
slukna) erlösehen: prs. ind. sg. 3. elde 
heitare brinnr meþ illom vinom friþr fimm 
daga, en þá sloknar es enn sótte komr ok 
versnar vinskapr allr Hór 61?, hverer ráþa 
æser eignom goþa þás sloknar Surta loge? 
Vm 50*, Víþarr ok Vále byggva vé goþa 


957 slot 
þás sloknar Surta loge Vmöl?; prt. tind. 
sg. 3. eldr sloknaþe fyr gþlinge (Sigverþe), 
loge allr légþesk fyr lofgjgrnom FH2?. 

slot, n. (norw. fær. slot, afris. slot, 
slet, ahd. sloz) schluss, beendigung, be- 
ruhigung, abnahme; an: vind-slot. 

slóþ, /. (norw. slod, fær. slóð) spur: 
sg. dat. Sigurþr reiþ eptir slóþ Fáfnis til 
bælis hans Fn 44 pr1; acc. Sigurþr ok 
Reginn fóru upp á Gnitaheiþe ok hittu þar 
slóþ Fáfnis þá er hann skreiþ til vaz Fm 2. 

slyngva (slgug; noreo. slyngja, aschwed. 
sliunga, adán. sliungæ; ags. ahd. slingau) 
1) schwingen, schleudern: prt. ind. pl. 3. 
(Fenja ok Menja) sungo ok slungo snúþga 
steine „sefzfen denmtihlstein ín bewegung ' 
Grt4!; sl. upp eho etwas emporxtehen: 
prt. ind. sg. 3. (Sinfjatle) slang upp viþ rg 
rauþom skilde HHI34'; 2) umspriihen, 
umsprilxen: part. prí. m. sg. nom. hvat 
sá salr heiter es slungenn es visom vafr- 
loga? #31? dýrkalfr dyggo 'slungenn 
HH 1I37?. 

slær, adj. (nortw. sljó, aschwed. slior, 
dán. slav; alts. slöu, ags. sláw, ald. sléo) 
1) stumpf: n. sg. dat. hvatan mann sák 
harþla vega meþ slævo sverþe sigr Fm 
28; 2) sehlecht, feig: compar. m. pl. 
dat. opt þú gaft þeims þú gefa nó skylder 
enom slævorom sigr Ls22*, ok gaf þeims 
gefa uð skyldak onom slévorom sigr Ls23?. 

slógja (gþ) tiðerlísten, tibervorteilen 
prl. opt. sg. 2. kvamtat af þinge, es vér 
þat frægem, at þú sgk sótter né slógþer 
(slgkþir Jf) aþra Am 95?. 

slógr, adj. (more. slog, uschired. slögher) 
schlau, listig: m. sg. ace. tolk slógjan 
Sigmundar bur es í valrúnom vigspjall 
segor HH II1I?. 

slongva (gþ; nor. sleugja, fær. sleingja, 
aschtwved. slángia, dán. slænge) fortschleu- 
dern (eho): prt. ind. sg. 3. (Guþrún) slougþe 
svá silfre, at í sundr hruto baugar Ám 
435; pl. 1. svá slangþom vit snúþga steine, 
hofga halle, at haler tóko Grt 123. 

slongvan-bauge, „2. (ecol entstanden 
aus slangvande bauga) „ringverschlew- 
derer', beiname freigebiger fúirsten: sg. 
dat. Haraldr hildetgnn borenn Hróreke 
slangvanbauga, sunr vas hanu Auþar 
Há! 29?. 

sláþor, /. pl. (norzw. slada) schleppkleid, 
schleppe: ace. síþar slóþor FR} 28. 


A 
rt 


20 


2 


30 


4 


(si. 


50 


snapa 958 
*smá-=flske, /. kleinfischerei: sg. dat. 
þeir (Agnárr ok Geirroþr) reru tveir á báti 
meþ dorgar sínar at smáfiski Gm 4. 
smár, adj. (norw. smaa, fær. smáur, 
aschwed. smar, adán. sma; ags. sméa, 
ahd. smáhi) Klein: compar. n. sg. acc. 
merge smæra molþak þá meinkrýko Ls 48 3. 

Composita: smá-fiske; ó-smár. 

smíþa (aþ; „orw. smida, fær. smiða, 
asehwed. smiþa, dán. smedde; vgl. got. 
smiþón #w: ga-smiþón, ags. smiðian, ahd. 
smidön) verfertagen, herstellen, errichten: 
nf. (Karl nam) hús at timbra ok hlgþor 
smiþa 5227;  prt. end. sy. 3. smíþaþi 
hanu ( Vælundr) konungi allzkyns ggrsimar 
VkvlSpra; pl. 3. (æser) afla lagþo, auþ 
smiþoþo Vsp 73. 

smiþjna, f. (or. smidja, fær. smiðja, 
aschwed. smiþia, dáin. smodja; ags. smiððe, 
afris. smithe, ald. smidda) aerkstíitle, 
sehmiede: sy. gen. sékka ok þann (mæko) 
Vólundo til smiþjo borenn Vko 195, gakk 
þú til smiþjo þeirars þú gorþor kr 46". 

smiþr, 2. (roræw. smid, fær. smiður, 
asehwed. smiþer, addn. smith; ags. smið, 
afrís. smeth, ald. smid; vgl. got. smiþa 
en: alza-simiþa) andwerker, bearbetler 
von melall, holx, leder ustw.; in: bylva- 
smiþr, kumbla-smiþr, skepte-smiþr, skó - 
smiþr. 

smjúga (smó; #worw. smjúga, fær. 
smúgva, asehwed. smiugha; ags. smúgan, 
mhd. smiegen) heneinsehlipfen; ein ge- 
and (cht oder í oht) anlegen: prí. tnd. 
sg. 3. (Brynhildr) gollbrynjo smó Sg d?!; 
pl. 3. göþborner (Syrle ok Hamþér) smugo 
í guþvefo Jm 16?*. 

*smokr, oe. (or2e. smokk fingerling'; 
agys. smuc „colobtum ', vyl. ahd. smoceho 
„tnterula') brusttueh , brustfleck: sy. mom. 
smokr vas á bringo J*p 16?. 

*smyl, 22. enkold(?): pl. nom. farþu nú 
þar er smyl hafi þik Gm 11. 

smótt, f. (egl. nor. smotta) öfnung 
in einem gewande; in: hgfoþ-smýtt. — 
£u smjúga. 

snapa (pþ; egl. aschwed. snappa, md. 
snappen) seknappen: prs. tind. sg. 3. snaper 
ok guaper, es til sævar komr, grn á aldenn 
mar Hýv62', hvat's þat et litla, es ek 
þat loggra sék ok snapvist suaper? Ls 44?*. 
— Vgl. suópa. 

Compositum: snap - viss. 





961 snotr 
slá hann (Gunnarr) sva kunne, at snóter 
gréto Am 62?; dat. snótom gllom sorger 
minke Ghv 22?. 

snotr, adj. (got. snutrs, ags. snotor, 
ahd. snottar) klug, wetse, verslöndig- 
m. sg. nom. meþalsnotr skyle manna hveri, 
va til snotr sé Hóv 54? 55? 56), sig- 
rúvar skaltu kunna, ef þú vill snotr 
vesa Sd6'Vs;  voc. gegn konungr .. 
snotr (Griper)! Grp8?; gen. snotrs manz 
hjarta verþr sjaldan glatt, ef sá es alsnotr 
es á Hývðö?; dat. gong es sótt verre 
hveim snotrom manne an sér gngo at una 
Hýv 91?; pl. dat. at augabragþe verþr 
sás etke kann ok meþ snotrom sitr Hóv 5“, 
hitke hann (ósnotr maþr) fiþr, þót þeir of 
hann fár lese, ef hann meþ snotrom sitr 
Hór 24*; compar. m. sg. mom. út þú né 
komr órom hgllom frá, nema þú enn 
snotrare sér Vm 7“. 

Compostta: al - snotr, 

ó-8snotr, ráþ-snotr. 

snúa (sngra; nor. snua, snu, fær. 
snúgva, aschwed. snoa, dán. sno; got. 
sniwan, ag8. snéowan, snówan) 7) drehen, 
ætnden: tnf. kná Vála vigband snua Vsp 
35'H;  prt.ind.sg.3. (Þrymr) greyjom 
sinom gollbnd sngre Þrk 5, sat húsgume 
ok sngre streng p2r?; pl. 3. (norner) 
sngro af afle grlagþótto HHI3'; sn. upp 
emporwtnden, aufxtehen (eho): prét. ind. 
pl.3. siklingar snoro upp viþ tró vefnist- 
ingom á Varensfirþe HHI27*; 2) wen- 
den, verándern, verwandeln (eho): prs. 
and. sg. Í. (mit suffig. pron.) huge ek 
hverfe hvítarmre kono ok snýk hennar 
gllom sefa Hýr 161*; sich wenden : imper. 
sg.2. (mit suffig. pron.) sauþu braut heþan! 
Hdl47'; 3) snúask a) steh wenden, sich 
drehen: nf. skal brúþr meþ mér heim í 
sinne snuask Ále 1?;  prs. and. sg.ð. 
(rúnar kvaþ ristnar) á þvi hvéle es snýsk 
und reiþ Hrungnes bana $Sd15?; pl.3. 
snuask at sande snæfger kjólar HH 
151'; opt. pl.3. Horn ok Ruþr snuesk 
til heljar heþan Gg 8?; >) steh wandeln: 
prs. opt. sg. 3. hugr þeim (figndom) hverfe 
til handa þór ok snuesk til sátta safe Gg 9'; 
ce) stch winden: prs. ind. sg. 3. suýsk 
jermongandr í jotonmóþe Vsp 5ö0?; d) steh 
losreissen: prét. ind. sg. 3. snoresk ramlega 
Rán ór hende gjalfrdýr konungs at Gnipa- 
lande HH /31?. 


meþal - snotr, 


þa 
Or 


úm 


ð 


sofa 962 

snugga (aþ? norw. snugga) lauernd 
sehtelen (til ehs): nf. ara þúfo á skaltu 
ár sitja, horfa heime ór, snugga heljar til 
Skm 27?. 

snúna (aþ) stek wenden, stch gestalten : 
nf. hvé mon Sigverþe snúna æve? Grp 6!; 
prt. ind. pl. 3. hverso snúnoþo yþr konor 
yþrar? acelchen terlauf hatte es mit euren 
wcetbern? Hrbl 41. 

snúþogr, ad). (vgl. ags.snúd, adj., snúde, 
adr. schnell') steh drehend, rollend: m. sq. 
dat. (se.) (meyjar) sungo ok slungo snúþga 
steine Grt 4', svá slangþom vit snúþga 
steine, hgfga halle, at haler tóko Grt 12?. 

snýta (tt; norw. aschwed. snyta, dán. 
snyde) betrúgen, verralen; vernachten, 
tölen (ohm): past. prt. n. sg. ace. snýtt hefr 
sifjungom, sem þú sízt skylder Am 80?. 

snæfogr, adj. sehnell: m. pl. nom. snuask 
at sande snæfger kjólar HH161I!. 

sn:é = hvítr, ad). (norw. snjo-kvit, fær. 
snjó-hvítur, aschwed. snio-hviter, dán. 
sne-hvid; ags. snáw -hwit, mhd. snð- wiz) 
sehneeweiss: n. sg. dat. mane monk þik 
hugga .. silfre snæhvito Am 66“. 

snær, 7. s. snjór. 

snðre, 2. (norw. dán. sngre, fær. sngri, 
aschircd. snöre; tgl. got. snörjö, f., ags. 
snér, f. „sazte', ahd. snuor, f.) sehnur; 
bogensehne: pl. ace. (Húnar) forþoþo fingrom 
ok fengo í suðre Am 42?. 

snor, /. (ags. snoru, afris. snore, ahd. 
snur, snor, shurða, Snuora) sehwteger- 
toehter, sehnur: sg. nom. sitr eige hér 
sngr né dótter sús Guþrúno gæfe hnosser 
Ghv 193. — Als aeeibl. eigenname Rþ 23 ?. 

sóa (praet. nicht belegt) 1) sehwenden, 
vergeuden: tnf. veiztu hvó senda skal? 
veiztu hvc soa skal? Hýr 144*; 3) ver- 
derben, rernichten (ehm): part. prt. n. sg. 
acc. at Belverke þeir (hrímþursar) spurþo, 
ef hann være meþ bgndom komenn eþa 
hefþe hýnom Suttungr of soet Hóv 108?. 
— Vgl. Hkr. FJ I.31: árgjorn Jóta dolge 
Svia kind of soa skylde; ebda 1,60. Yngvare 
Sýslo kind of soet hafþe. — Zur elymol. 
egl. Mhf, Hr 23, 25. 

Compositum des part. prt.: of- sóegnn. 

sofa (svaf; mor. fær. asehwed. sova, 
adin. sovæ; ags. swefun) 1) sehlafen; 
a) absolut: ínf. ókynnes þess vár þik 
enge maþr, at þú ganger snimma at sofa 
Hóv 19*, Billings mey ek fann beþjom á 





965 sól - bjartr 
sól tér sortna Vsp 57!, hvaþan máne of 
kvam sás ferr menn yfer eþa sól et sama? 
Fm 224, hvaþan kgmr sól á onn slétta 
himen, þás þesse hefr Fenrer faret? Vm 
46?, hvé sú sól heiter es sea alda syner 
heime hverjom í? Alv15?, sól heiter meþ 
Imganom, en sunna meþ goþom Alv 16', 
nú skinn sól í sale Alv 359; gen. eldr 
es baztr meþ ýta sunom ok sólar sýn 
Hóv 68?, monat mætro maþr á mold koma 
und sólar sjat an Sigorþr þykke Grp 53“, 
sú mon hvítare an enn heiþe dagr Svan- 
hildr vesa, sólar geisla Sgðd*, svá vas 
Svanhildr í sal minom, sem være sómleitr 
sólar geisle Ghvló“; dat. sal sá (vglva) 
standa sólo fjarre Nástrgndo á Vsp 38', sal 
sér standa sólo fegra .. á Gimlee Vsp 64', 
Svalenn heiter, hann stendr sólo fyrer, 
skjoldr, skínanda goþe Grm 38'!, taka (mont 
til Oþens landa) viþ vil ok erfiþe at up- 
vesande sólo Hröl 142, fell í morgon at 
Frekasteine buþlungr sás vas baztr und 
sólo HHv 397, komk eige áþr Rogheims á 
vit .. áþr hefnt hefek Hjorvarþs sonar es 
buþlungr vas baztr und sólo HHv43“, 
þú mont maþr vesa mæztr und sólo Grp 7', 
sjá mon ræser (Sigvgrþr) ríkstr und sólo 
Rm 14?, eiþa .. svarþa .. at sólo suþr- 
hollo ok at Sigtýs berge Akv323; acc. 
Arvakr ok Alsviþr, þeir skolo upp heþan 
svanger sól draga Grm 37?. — Personifi- 
etert Vm 23?. 
Compossta: sól-bjartr, sól-brunnenn, 
sól-heiþr, sól-hvitr, sól-skin. 
sól-bjartr, ad). glánxend wte die sonne : 
f- sg. nom. (sw.) hánom (Svipdag) vas sú 
en sólbjarta brúþr (Monglgþ) at kvón of 
kveþen FY 423;  voc. grætr, gollvareþ! 
grimmom tárom, sólbjort, suþrón! áþr sofa 
ganger HH II 44!. 
sól=brunnenn, par!. prt. (egl. nor. 
sol-brend, asehied. sol-bránder) von der 
sonne verbrannt: m.sg.nom. armi Ssól- 
brunnenn K/ 10?. 
 sól-heiþr, adj. sonnenhell: m. pl. acc. 
sæter þú í sgþlom sólheiþa daga Aker 173. 
*sól<hvítr, adj. glánxend wie die sonne: 
f- sg. ace. Billings mey ek fann beþjom á 
sólhvíta sofa Hóv 96?. 
soll, n. (nor. soll, engl. swill) hunde- 
futter (milch mit eingebrocktem brot): 
sg. dat. seg þat í aptan, es svínom gefr 
ok tikr yþrar teyger at solle, at sé Ylí- 


þa 
eð 


20 


30 


3ð 


= 
fun) 


ik 


ö0 


sorg 966 
ingar austan komner HH 1I35?, fyrr vilda 
ek .. hrafna seþja á hræom þinom an tíkr 
yþrar teygja at solle HH I46?. 

sól-skin, %. (norw. aschwed. dán. sol - 
skin, fær. sól-skin) sonnenschein : pl. nom. 
svert verþa sólskin Vsp 41}. 

sóme, #. (norav. aschwed. some, fær. 
sómi, adán. somæ) ehre, was xur ehre 
gereichl: sg. mom. margs vas alz sóme 
manna tígenna „etne (dem hofe) xur ehre 
geretchende sehr grosse schar auserlesener 
máönner' Ám 88?. 

sonar, 72. (ags. sunor, f, langoð. sonor 
in: sonor- pair) sekwetneherde; in: sonar- 


ö droyre, sonar-ggltr. 


sonaredreyre, 7". schweineblut (das 
blut des sonar-ggltr): sg. dat. þat (full) 
vas of auket jarþar mague, svalkgldom sæð 
ok sonardreyra Gþr II22“; sá (Heim- 
dallr?) vas aukenn jarþar megne, sval- 
kgldom sæ ok souardreyra Hdl 39?. 

sonar=goltr, m. (vgl. langob. sonor- 
pair) letteber, xwuchleber (der s. 1st ím 
sonar dasselbe, was der stóþhestr tm stóþ); 
s. Stevers, Beatr. 12, 177 anm., 16, 540 f. 
Als das beste und schönste tier der herde 
ward der s. am yjulfeste dem Freyr ge- 
opfert, vorher aber in die halle geftihrt, 
worauf die mánner t1hre hánde auf ahn 
legten und gelibde leisteten (R. Keyser, 
Saml. afhandl. 334): sg. nom. var fram- 
leiddr sonarggltr, lggþu menn þar á hendr 
sínar, ok strengþu menn þá heit at bragar- 
fulli HHv30 pr 10; vgl. Herr. saga ce. 10 
(Bugge 233? fg.): Heiþrekr konungr blót- 
aþi Frey; þann gglt es mestan fekk skyldi 
hann gefa Froy; kolluþu þeir hann svá 
helgan, at yfir hans burst skyldi sverja 
um gll stór mál ok skyldi þeim gelti blóta 
at sonarblóti; jólaaptau skyldi leiþa sonar- 
goltinn í ball fyrir konung; logþu menn 
þá hendr yfir burst bans ok strengja heit. 

SONF, 72. s. SUMF. 

sorg, f. (nor. fær. dún. sorg, asehwed. 


ó sorgh; got. saúrga, alts. ahd. sorga, ags. 


sorg, sorh) kemmer, sekmerx: sg. nom. 
sorg otr hjarta, ef þú segja né naer ein- 
hverjom allan hug Hýv 1209; acc. hveteþ 
oþa loteþ mik .. sorg at segja Br 14*, 
rokr þik alda hvor illrar skepno, sorg sára 
sjau konunga Qþr 1233, ár of morgen 
manna bolva súter hverjar sorg of kvoykva 
„alle sorgen tiber das unglick der men- 





969 spell 

spell, n. (/ær. spell, aschwed. spiöl, 
adán. spial) sehödigung, xerstörung; in: 
for-spell, vin-spell. 

spenna (nt; ort. fær. spenna, aschwed. 
spinna, dán. spænde; ags. ahd. spennan, 
afris. sponna, spanna) spannen, schlingen : 
nf. á lófom þær (bjargrúnar) skal rísta 
ok of liþo spenna Sd 8?; part. prt. m. 
sg. ace. (Völundr) visse sér á hgndom 
hofgar nauþer, en á fótom fjator of spentan 
Vkv 13“; sp. sik eho sich mat etw. um- 
gúirlen: pri. ind. sg. 3. spenti hann (Þórr) 
sik megingjrþum FM 6?. 

spilla (lt; norw. fær. aschwed. spilla, 
adán. spillæ, spiallæ; alts. spildian, ags. 
spildan, spillan, akd. spildan) 1) brechen, 
auflösen: nf. mono systrungar sifjom 
spilla „dze bande der blutscerwandtschaft 
durehbrechen' (durch heirat mit Á 
nahen verwandlen: s. F. Detter, ÍF, Anx. 
11, 113) Vsp 45?; 2) verderben, vernichlen, 
tölen: anf. spilla ætlak býþom (sveinom) 
Am 73!, fróþ vilde Guþrún fara sér at 
spilla Am 98?;  prt. opt. sg. 3. (Buþle) 


kvaþa ena áþre alna myndo mey í heime,. 


nema mjgtoþr spilte Od 15?. 
Compositum des part. prt.: ó-spiltr. 
spille, #. rede; in: and-spille. 
spiller, m. verderber, vergeuder: sg. 

nom. spiller bauga „der vergewder der 

(goldenen) ringe', bexeichnung eines frei- 

gebigen fúrsten (des Sigvarþr) Fm 32?. 
spinna (spann; #orw. fær. aschwed. 

spinna, dán. spinde; got. ags. ahd. spinnan) 

spinnen: prt. ind. pl. 3. fundu þeir ( Vælundr 
ok hans bræþr) á vazstrgndu konur þrjár, 
ok spunnu lín VXv 6, dróser suþrónar dýrt 

lín spunno V%o 1“. 
spjald, n. (not. spjeld, dán. spjæld; 

vgl. got. spilda „tafel', ags. speld „splatter', 

mhd. spelte „webebretteken') viereckiges 
brettchen od. táfelchen, das bet der weberei 
verwendef wird: pl. dat. hunskar meyjar 
þærs hlaþa spjaldom „telche dze webebrett- 

chen ordnen', mit brettchen weben'Qþr 11 

27!; egl. M. Lehmann- Filhés, Ztschr. des 

vereins fúr volkskunde 9 (1899) s. 24 ff. 
spjall, 72. (got. spill, alts. akd. spel, ags. 

spell) I) spruch, besonders xauberspruch 

(Æ. Schröder, Hx 37, 253): pl. ace. (Her- 

faþer) fekk spjall spakleg ok spá ganda 

Vap30?; 2) rede, erxöhlung, kunde, 

machricht: pl. gen. hvat kant segja nýra 


að 
(=) 


mr 
or 


20 


2 


nr 


30 


3 


{3 


0 


4 


ot 


E0 


springa 970 
spjalla ór Nórege? HHv 31', jó frák spjalla 
Gþr Il5?; ace. viltu at ek, Valfaþer! 
vel fyr telja forn spjll fira þaus fremst 
of man Vsp Í“, (Guþrún gekk) at telja .. 
móþog spjall Ghr 9“; 3) vorsehrift: pl. 
gen. fátt mant, fylker! fornra spjalla, es 
aþlingom ósgnno bregþr HH I37!. 

Composita: and-spjall, víg-spjall. 

spjalla (aþ; got. spillön, ags. spellian, 
ahd. spellön) reden, sich unterhalten (viþ 
ehn): #2f. myrkre (skal) viþ man spjalla Hór 
817, fjalþ nam (Gunnarr) at spjalla Br 13. 

spjalle, m. (got. spilla, ahd. spello am: 
wár-spello) ýmd mit dem man vertraute 
gespriche fúhrt, freund: sg. dat. þótte 
hýrom Hrungnes spjalla (Hyme) verþr 
Hlórriþa vel fullmikell Hymn 16!. 

spjót, 72. (nor. spjot, fær.spjót, aschced. 
adán. spiut; ahd. spioz) sptess: sg. dat. 
Atli skaut spjóti fuglinn til bana HHv 
ö pr 6. 

Spor, 72. (norw. fær. aschwed. dán. spor; 
ags. ahd. spor) spur, fussspur: sg. dal. 
(rúnar ristnar) á líknar spore(?) Sd 16“; 
ace. mantat, Gunnarr! til ggrva þat, es 
blóþe í spor báþer rendoþ Br 18?. 

Compositum: dolg - spor. 

spore, m. (norw. dán. spore, fær. 
aschwed. spori; ags. spora, spura, ahd. 
sporo) sporn: sg. gen. (mil suffig. art.) 
Grani hleypr fram at eldinum er hann 
kendi sporans FH 2?. 

Gomposatum : goll - spore. 

sporna (aþ; aéd. spornön) betreten (eht): 
anf. knótto vaner vigský vallo sporna 
Vsp 24*, knátte mær ok mggr moldveg 
sporna Od7'. 

sporþr, m. (nor. spord, aschwed. 
sporþer) 1) sehwanx: sg. dat. Fáfnir hristi 
sik ok barþi hqfþi ok sporþi Fyn 7; 2) kopf 
(einer briicke): sq. dat. (rúnar ristnar) á 
bruar sporþe Sd 16}. 

spretta (spratt; norw. fær. spretta) 
1) springen: prs. ind. sg. 3. sprett mér af 
fótom fjatorr en af handom hapt Hóv 149*; 
2) sich in bewegung selxen: pri. ind. pl. 3. 
sprutto á tae tregnar íþer Hm Í' (s. tá). 

springa (sprakk; nor. fær. aschwed. 
springa, dán. springe; alls. ags. ahd. 
springan, afris. springa) *erspringen, 
bersten: tnf. hon (Guþrún) var búin til 
at springa af harmi Br 20 pr 10, þeyge 
Guþrún gráta mátte, svá vas hón móþog, 





973 stag 
brjósta ek sák aldrege fleire forna stafa 
Alv 35?. 

Composita: át-stafr, auþ-stafr, blund - 
stafer, bol-stafer, feikn-stafer, flærþar- 
stafer, hel-stafer, hjalm-stafr, laga - 
stafr, lasta-stafer, leiþ-stafer, líkn- 
stafer, mein-stafer, orþ-stafr. 

stag, n. (nor. schwed. dán. stag; ags. 
stæg) sehiffstau (insbes. das tau das dae 
mastspilxe mit dem rordersteren verbin- 
det); im: stag -stjórn- marr. 

*stag-stjórn-marr, m. „ross mat tau 
und steuer' (anders KJessen, £x 3, 41 
anm. 3), d.2. schiff: pl. dat. Æges dótter 
stagstjórnmgrom steypa vild HH I30!. 

staldr, m. (egl. got. ga-staldan er- 
werben, besitxen', aglait-gastalds nach 
schúndliechem gewinn trachtend') besttxer; 
in: hog-staldr. 

*stall-heilagr, ad). durch etnen altar 
geheiligt: m. sg. dat. menn blóta þær 
(meyjar) á stallhelgom staþ #) 40?. 

stallr, m. (norw. stall, fær. stallur, 
aschiwed. stalder, dán. stald; ags. stall, 
steall, afrts. ahd. stal) 1) gerist, altar; 
2) krippe (KG, Kfterl. skrifter 11, 264 fg.) : 
sg.dat. tak ulf þinn einn af stalle Hdl 5!, brá 
hón (Odrún) af stalle stjórnbitloþom Od 2?. 

Compositum: (1) stall- heilagr. 

stamr, ad). (nor20.stam, aseh:ved.stam ber; 
got. stamms, ags. ahd. stam) behtndert 
(bes. am sprechen, daher gewöknl. s.v.a. 
stammelnd, stotlernd); in: aldr-stamr, 
glý-stamr. 

standa (stóþ; nor. fær. aschwed. standa, 
adán. standæ; gol. alts. ags. standan, afras. 
stonda, ahd. stantan) 1) stehen: nf. ask 
veitk standa, heiter Yggdrasels Vsp 19', 
sal sá (vglva) standa sólo fjarre Nástrgndo 
á Vsp 38', sal sér standa sólo fegra .. á 
Gimlee Vsp 64!, hér monk standa ok þín 
heþan bíþa Hról 31, svá hefk studdan 
(Gastropne), at hann standa mon á meþan 
ald lifer #)12*, þat es annat (heill), ef 
-. tvaa þú lítr á tae standa hróþrfúsa 
hale Æm 21, bó sqo þeir (Gjúkungar) standa 
es Buþle átta Am 35?;  prs. ind. sg. 2. 
berbeinn þú stendr ok hefr brautingja 
gorve Hról 11, hafnarmark þykker hlóglekt 
vesa þars þú í steins líke stendr HHv 30*; 
sg. 3. (askr) stendr á of grónn Urþar 
brunne Vsp 19“, koma meyjar margs vitande 
þriar ór þeim sal es und þolle stendr 


20 


ta 
(sl! 


30 


35 


> 


4 


45 


50 


standa 974 
'sp 207, hrarnar þell sús stendr þorpe á 
Hóv 50', Valgrind heiter es stendr velloe 
á heilgg fyr helgom durom Grm 22', 
Heiþrún heiter geit es stendr hallo á Herja- 
fgþor Grm 25!, Eikþyrner heiter hjortr es 
stendr hallo á Herjafgþor Grm 26!, Svalenn 
heiter, hann stendr sólo fyrer, skjaldr, 
skínanda goþe Grm 38'!', hverr es sá sveinn 
sveina es stendr fyr sundet handan Hröl 1, 
hér stendr Baldro of bruggenn mjoþr 
Bdr 7!, hvat's þat flagþa es stendr fyr 
forggrþom (forgarþe)? #1! 3!, hann 
(Viþofner) stendr veþrglase á meiþs kvistom 
Mima #y 18', fyrir durum Valhallar stendr 
lundr sá er Glasir er kallaþr FM 7*Wr, 
Glaser stendr meþ gollno laufe fyr Sigtýs 
sglom FM 79, úte stendr kunneg kvón 
Níþaþar Vkv 17! 321, stendr í brynjo burr 
Sigmundar HH 16!, esa þat karls ætt es 
á kvernom stendr HH II 2*, á skilde kvaþ 
(rúnar) ristnar þeims stendr fyr skínanda 
goþe Sd 15'!, (rúnar ristnar) á því hvéle 
es stendr und reiþ Rungnes Sd lö?Vs; 
pl. 1. standom á val Gotna ofan eggmóþom 
sem erner á kviste Hm 30'!; pl. 3. sjaldan 
bautarsteinar standa brauto nær, nema 
reise niþr at niþ Hýv 72?, tálardiser standa 
þér á tvær hliþar Km 24}, Buþla greppar 
standa á borg enne hývo Akv 14?; pri. 
and. sg. 1. (mit suffig. pron.) á jarþfgstom 
steine stóþk innan dura Gg 15?; sg.3. 
stóþ of vaxenn vgllom hære mær ok mjok 
fagr mistelteinn Vsp 32%, stóþ fyr norþan 
á Niþavgllom salr ór golle Sindra áttar 
Vsp 37!, annarr stóþ á Okólne bjórsalr 
jgtons Vsp 373, Freyr stóþ úti ok kvaddi 
hann (Skirni) Skm 40 pr 1, (kvýn Níþaþar) 
stóþ á golfe Vkvir*, Atli .. stóþ einn 
dag viþ lund ngkkurn HHv 11, úte stóþ 
Hoþbrodr hjalme faldenn HH I50!, fell í 
morgon und Fjgtorlunde buþlungr sás vas 
baztr í heime ok hildingom á halse stóþ 
„der auf dem nacken der ftirsten stand, 
s2 in unterwiirfigkeat helt! HH 1II28S, 
maþr einn stóþ á berginu Æm lóð pr 3, 
stóþ þar skjaldborg ok upp ór merki Sd 3, 
á bjarge stóþ (Hróptr) meþ Brimes eggjar 
Sd 14!, úte stóþ Guþrún #r 6', stóþ hón 
(Brynhildr) und stoþ Gór 125', (hróþr- 
glaþ) stóþ of hléþom Hm 2ð'; pl. 1. 
stóþom meyjar at megenverkom Grt 11?; 
st. fyrer davorstehen: prs. ind. sg. 3. 
(Þórr ok Týr) sitja und salar gafle .. 





977 stefna 

1. stefna, /. (norw. stemna, fær. 
stevna, aschæed. stímna, adán. stæfnæ; 
ags.stefn) ausammenkunft, rersammlung ; 
sn: hjor-stefna, konunga - stefna, val- 
stefna. 

2. stefna (nd; nor:0. stomna, fær. stevna, 
agchuwed. stiimna, adán. stæfnæ; ags. 
stefnian) 7) ene richtung einschlagen, 
steh wohin wenden : prt. ind. sg. 3. Sigurþr 
.. stefndi suþrtil Frakklands SdI; 2)jmd 
(ehm) eceohin einladen od. vorladen, 1hn 
auffordern an etnem bestimmten platxe 
(til staþar ehs) 2w ersehernen: part. prl. 
n. sg. ace. mér hefr stiller stefnt til eyrar 
„hat mich auf die landxunge beschteden 
(xum xtceikampf gefordert)' HHv 33?. 

steikja (kþ; nor. fær. steikja, aschwed. 
stekia, adán. stekiæ) braten: ínf. (Vól- 
undr) gekk brúnnar bero hold steikja Vkv 
11?;  prs. and. sg. 3. (Sigvgrþr) Fáfnes 
hjarta viþ funa steiker Fm a32?; prt. ind. 
sg. Í. (mit suffig. pron.) tókk þeira (maga) 
hjorto ok á teine steikþak Am 78'; ag. 3. 
Sigurþr tók Fáfnis hjarta ok steikþi á teini 
Fm 31 pr; 
steikþa #6 .31*; n. sg. nom. vas á lege litt 
steikt ( gebratenes fletsch') etet HH II 8*. 

Compositum des part. prt.: full-steikþr. 

steina (nd; nor. steina, asch:ved. stona, 
din. stene; got. stainjan, ags. stænan, 
ahd. steinen — jedoch sámtl. mat aus- 
nahme des altsehwed. ín anderer bedtg) 
mit (mineraltscher) farbe úiberstreichen, 
bemalen: part. prt. f. sg. ace. kngrr mon 
ek kaupa ok kisto steinda Am 97?. 

*stein-dyrr, /. pl. (aschwed. sten-dyr) 
felstor: dat. stynja dvergar fyr steindurom 
Vsp 48?. 

steinn, m. (nortw. stein, fær. steinur, 
aschied. adin. sten; got. stains, alts. afris. 
stén, ags. stán, ad. stein) 1) stein, fels: 
sg. gen. hafnarmark þykker hlóglekt vesa, 
þars þú í steins líke stendr HHv 30}, 
(mtt suffig. art.) stund es til stoksens, 
gnnor til steinsens Hröl 136; dat. þeir 
(dvergar) es sótto frá salar steine („vom 
felsigen lande aus'?) aurvanga sjat til 
jgrovalla Vep 14? Hrungner .. sá enn 
stórúþge jgtonn es ór steine vas hgfoþet á 
Hrbl 34, ák und steine staþ Alv3?, á 
jarþfgstom steine stóþk innan dura Gg 15}, 
(eiþa) unna .. at úrsvglom Unnar steine 
HH 1129*, þér monk alz þess eiþa vinna 

Gering, Edda - Wörterbnch. 


part. prí. m. pl. ace. fogla : 


ot 


þá 
ot 


20 


ts 
ST 


30 


tu 
= 


50 


steþe 978 
at enom hvíta helga steine Gþr 1II13'*, 
Loki laust hann (Otr) meþ steini til bana 
Rm 12, brúþr ór steine „frau die ím 
felsen íhre wohnung hat' Hlr3!; ace. 
(mit suffig. art.) dvergrinn gekk inn í 
steininn Rm 4 pr 3; pl. nom. (mil suffig. 
art.) jarþin ok steinarnir FMSSWr; dat. 
hgrg mér (Óttarr) ggrþe ot hlaþenn steinom 
Hdl10'; ace. sól skein sunnan á salar 
steina Vsp 4?, jorþ ok steina FMó“; 
2) miúhlstein: pl. nom. steinar rifna HH 
II 2*; dat. léttom steinom! Grt 3?; 
3) edelstein: sg. nom. bjartr steinn á 
band dregenn Gþril7?; pl.ace. breiþa 
steina Prk 15? 193. 
Compostta: stein-dyrr; ara - steinn, 
bautar - steinn, brat- steinn, hug- 
steinn, jarkna-steinn, kvern-steinn. 
stela (stal; xor. stela, fær. stjala, 
aschwed. stiála, adán. stælæ, stiælæ; got. 
stilan, alts. ags. ahd. stelan, afrés. stela) 
Jmd (ehn) eta. (eho) stehlen, jmd einer 
sache berauben: prs. ind. sg. 3. hann 
(óminnes hegre) stelr geþe guma Hóo 13}, 
margan stelr vin vite Sd 29“; pari. prt. 
m. sg. mom. Áss 's stolenn hamre Þrk 2. 

sterkr, ad). (norw. sterk, fær. sterkur, 
aschuwed. starker, adán. stark; alts. ahd. 
starc, ags. stearc, afris. sterk) stark, 
kráftig: m. sg. nom. engi var svá sterkr 
at dregit gæti (kvernsteina) Grt 18; f.pl. 
nom. þær (Fenja ok Menja) váru miklar 
ok sterkar Grt 16. 

sterta (rt; mnorw. sterta) straff xtehen: 
prt. tind. sg. 3. (húskona) sterte ermar Rþ 
287 (Bugge, Fkv. 145* 403“). 

steypa (pþ; norw. staypa, asehwed. 
stöpa, adán. stopæ) 1/ sttirxen, umstiirxen, 
2 fall bringen (ehm, eho): anf. Æges 
dótter stagstjórnmgrom steypa vilde HH 
130*%;  prt. önd. pl. 1. steypþom stille, 
studdom annan Grtl4!; steypask nteder- 
fallen: prt. ind. sg. 3. konungr drap fæti 
ok steypþiz áfram Grmó4 prö; xusam- 


ö mensttirxen, unlergehen: prs. ind. sg. 3. 


hart's í heime .. vindgld, varggld, áþr 
vergld steypesk Vsp 455; 2) tiberstiilpen: 
part. prt. m. pl. acc. (Húnar hafþo) stuttar 
brynjor, steypþa hjalma Gr 11 205 (Mhff, 
DA V, 394). 

steþe, 7". (nortw. sted, m., aschwed. 
stöþi, m., adán. stæt; vgl. got. lukarna- 
staþa, m.) amboss: sg. acc. því sverþi 

RV 





stjúp-sunr 


ip=sunr, sm. (nor. styv-son, fær. 
sonur, aschwed. stiup-son, adán. 
sun; ags. stéop-sunu, afrts. stiap - 
ahd. stiof-sun) stzefsohn: sg. nom. 
tli stjúpson hennar (Borghildar) ok 
m einnar konu báþir Sf 4. 
n, m. (nor. aschwed. stomn, fær. 
ir, adán. stofn; ags. stofn) stamm, 
'f; tn: hjalm-stofn. 
Kr, sn. (norw. stokk, fær. stokkur, 
ed. stokker, adán. stok; ags. stocc, 
ahd. stok) 1) stock (nach GQ V, Cpb 
) ein als briicke dienender baum- 
n): sg. gen. (mit suffig. art.) stund 
stoksens, gnnor til steinsens Hröl 
2) einer der wagerechten balken, 
as erhöhte. podium (set) an der 
and einfassten (== setstokr): sg. 
Guþrún) lokkaþe lítla ok lagþe viþ 
' Am 729; pl. ace. björn hugþak inn 
in, bryte upp stokka Am 16'. 
nposttum : timbr-stokr. 
I, m. (norw. aschiwed. dán. stol, 
stólur; got. stöls, alts. ahd. stöl, 
ags. stól, afras. stöl) 1) stuhl: sg. 
var einn stóll at sitja á ok sat Þórr 
M 6'*, (mit suffig. art.) stóllinn fór 
honum upp undir ráfit FM6'*> 
unnlgþ ggfomk gollnom stóle á drykk 
ýra mjaþar Hýv 105!, mál es at 
þular stóle á Hýv 110', (mit suffig. 
þar hafþi verit undir stólinum dætr 
þar FM6?; ace. (mit suffig. art.) 
órr) sigaz á stólinn fast FM6'; 
rscherstuhl, thron: sg. dat. montat 
Hleiþrar stóle Grt 20'. 
nposttum : rók - stóll. 
alt, ado. unsicher, geföhrlich: 
t monoþ ganga, ef it stundeþ þangat 
terdet eine gefihrliche reise machen' 
(?. 
ýr = brogþótr, adj. íiberaus verschla- 
m. sg. acc. (Sgrla ok Hamþér) fundo 
ste stórbrogþóttan (Erp) Hm 12!. 
*"„hugaþr, adj. grosse pláne hegend: 
tom. strong vas stórhugoþ (Guþrún) 
21. 
"„<mikell, adj. úberaus vtel: n. sg. 
ar fann Sigurþr stórmikit gull Fm 
4. 


mr, m. (nor. dán. storm, fær. 
ir, aschwed. stormber; alfs. ags. 
, ahd. sturm) sturm: sg. ace. þeir 


5 


þær 
ot 


20 


80 


85 


40 


45 .. 


stoþ 982 
(Sigurþr) fengu storm mikinn Rm 15 pr 2, 
(mit suffig. art.) lægþi storminn ok kómu 
þeir (Helgi) heilir til lands“ HH IT 16 pr 4. 
stórr, adj. (nortw. asehwed. adán. stor, 
fær. stórur; ags. stór, afrís. stör) gross, 
gewaltig, bedeutend: m. sg. nom. stórr 
þóttesk Atle Am 64'; dat. svaraþe Hogne 
sinne eino trauþr góþs hugar af trega 
stórom Gór 1110? nam at setjask sorg- 
móþ kona (Odrún) at telja bgl af trega 
stórom Od12*, (frák) trauþmál taleþ af 
trega stórom Ghv 1? kvadde þá Gunnarr 
„ af móþe stórom Akv9*; acc. (hefr) 
greipt glóp stóran Am 819; pl. ace. rúnar 
mont þú finna ok ráþna stafe, mjok stóra 
stafe, mjok stinna stafo Hóv 142?, er þeir 
(Hjgrvarþr) kómu upp á fjall. ok sá á 
Svávaland landsbruna ok jóreyki stóra 
HHvó pr3; f.sg. ace. (Atle) felde stoþ 
stóra Am 23; pl. nom. stukko stórar steþr 
frá lúþre járno varþar Grt 21; gen. 
sagþer, Helge! at Heþenn væro góþs verþr 
frá þér ok gjafa stórra HHva3d?; ace. 
vqll lézk (Atle) ykr ok gefa mundo viþrar 
Gnitaheiþar .. stórar meiþmar ok staþe 
Danpar Akvö?; n. pl. gen. grátande Grim- 
hildr greip viþ orþe es burom sínom bglva 
vætte ok mggom sinom meina stórra Gþr 
II33*; dat. (ado.) stórom gewaltig, sehr : 
misser þó stórom Am 32? (s. missa), eggjak 
yþr, jarlar! auka harm stórom vífs ens veg- 
lega Am öd!, naut váro áren, nutom af stórom 
Am 887, hófsk þú þó stórom Am 91?. 
Compostta: stór-brogþóttr, stór-hugaþr, 
stór-mikell, stór-ráþr, stór-ræþe, stór- 
úþegr; hugom - stórr. 

stór-ráþr, ad). hohe xtele verfolgend, 
hochfahrend: f. sg. ace. leyfþ vastu ekkja, 
léto stórráþa Am 87?. 

stór-ræþe, n. grosses unternehmen : 
sg. acc. heipt óx Hniflunge, hugþe á stór- 
rðþe Am 83?. 

stórsúþegr (d. á. stór-hugþegr), ad). 
tibermiitig, stolx: m. sg. nom.(suw.)Hrungner 
sá enn stórúþge jatoun Hrbl 34; superl. 
m. sg. ace. þann kveþa stille (Heimdall) 
stórúþgastan Hdl 40}. 

1. stoþ, f. (aschwed. stuþ; ags. stod, 
studu) 7) sáule, pfeiler: sg. dat. stóþ hón 
(Brynhildr) und stoþ Bór 125'; pl. nom. 
stukko stórar steþr frá lúþre járne varþar 
Grt21*; 2) stiitxe (baldl.): sg. acc. (Atle) 
felde stoþ stóra Am 2}. 

32* 





985 stræte 

stræéte, n. (norw. stræte, fær. stræti, 
aschwed. stráte, dán. stræde) landstrasse, 
teeg: sg.dat. (Sgrle ok Hamþér) fundo á 
stræte stórbrogþóttau (Erp) Hm 12'. — 
Entlehnt aus ags. stræt, vgl. Kluge, Engl. 
stud. 9, 312; Pogatscher, QF 64, 119; 
Zimmer, Hz 35, 1058. 

strond, f. (norw. strand, strand, fær. 
strond, asehtwed. adán. strand; ags. strand, 


snhd. strant) strand: sg.gen. þau kerling 10 


leiddu þá (Geirrgþ ok Agnar) til strandar 
Grm 8, gekk ek til strandar Ghv 13. 

Compostta:strand-hggg; sjóvar- (sævar-) 

strand, vaz- strgnd. 

stund, f. (norw. fær. aschiwed. adán. 
stund; alfs. stunda, ald. stunta, ags. stund, 
afris. stunde, stonde) 1) aweale, reit: sq. 
dat. þar af stundo (, sogleich ') ór Stafnsnese 
beit prúþ skriþo HHI24'; ace. ýmest 
hugþe (Gunnarr) jafnlanga stund $g 14'; 
2) kurxe wegslrecke: sg. mom. stund es 
til stoksens, gnnor til steinsens Hrbl 136. 

Compositum: ggor-stund. 

stunda (aþ; vorw. fær. aschwed. stunda, 
dán. stunda) szeh bestreben wohin Áu 
gelangen: prs. ind. pl. 2. stopalt monoþ 
ganga, ef it stundeþ þangat Am 14!. 

stutr, adj. (norw. stutt, fær. stuttur, 
aschwed. stunter; ags. stunt, mid. stunz) 
kurx: f. pl. ace. stuttar brynjor ór 11 203. 

styggr, adj. (norw. stygg, fær. styggur, 
aschwed. stygger, dán. styg; nl. stug „ab- 
stossend') furchlsam; tm: vand-styggr. 

stynja (stunþa; #orw. fær. stynja, 
aschwed. stynia, adán.styniæ; ags. stunian, 
nl. stenen) stölnen: prs.and.pl.3. stynja 
dvergar fyr steindurom Vsp 48?. 

stýra (rþ; norw. aschwed. styra, fær. 
stýra, adán. styræ; got. stiurjan, ags. 
stieran, afras. stiora, stiura, ahd. stiuren) 
1) steuern (skipo): prs. ind. sg. 3. koma 
mono Heljar of log lýþer, en Loke stýrer 
Vap5l?; imper.sg. 2. (mit suffig.pron.) 
stýrþu hingat eikjonno Hrbl 13; prt. ind. 
sg.3. skipe hvert várt stýrþe Am 923; 
2) anfúhren, befehligen (echo): prs. tnd. 
sg. 3. hverr 's landreke sás liþe stýrer? 
HHI33?, hverr es fylker sás flota stýrer? 
HHII16 pr 9, hverr es skjaldungr sás 
skipom stýrer? HH 1II22'!; 3) einer 
sache (eho) als besilxer twalten, et. be- 
sitxen: inf. gótt's at 1áþa Rínar malme 
ok unande auþe stýra $g 167;  prs. ind. 


15 


20 


2 


ör 


30 


3ð 


40 


50 


stökkva 986 
sg.ð. sá einn veit es víþa ratar ok hefr 
fjalþ of faret, hverjo geþe stýrer gumna 
hverr sás vitande es vits Hýr 18?; yprt. 
ind. sg.3. reiþ góþr Graua gollmiþlande 
(Sigvgrþr), þars fóstre minn fletjom stýrþe 
Hlr 11?. 

stýrer, m. lenker, herrscher, fiirst: sg. 
nom. svá brá stýrer (Ilelge) stafntjaldom 
af, at mildinga monge vakþe HH 127!. 

styrr, „2. (norw. dán. styr) lörm, ge- 
ttönmel: sg. mom. styrr varþ í ranne 
Hm 24! 

styþja (studda, nor. stydja, fær. 
styðja. aschwed. styþia, adán. stythiæ) 
1) sttilfxen, mit stúlxen versehen: part. 
prt.m. sg.mom. hann (Glitner) es golle 
studr „steht auf goldenen pfeilern' Grm 
lö'; ace. svá hefk studdan (Gastropne) 
at hann standa mon æ meþan gld lifor 
Fj12?; pl. ace. skalt í gognom gauga eige 
grjóte studda garþa mína Hir 1?; styþjask 
sich stiitxren: prt. ind. sg.3. (Þórr) studdiz 
(studdi JI"7) forstreymis viþ (om. Pr) Gríþar- 
val FM6?; 39) tibertr. jmd (ehn) unter- 
stútxen, md helfen: prt.ind. pl. 1.steypþom 
stille, studdom annan Grt 14'!'; 3} ymd 
(ehn) mat etw. (eho) stossen od. stechen: 
prt. ind. pl. 3. þat man folkvíg fyrst í 
heimo, es Gollveigo geirom studdo Vsp 21?. 

1. stokkva (stokk; norw. stokka, fær. 
stókka, asehwed. stiunka, stinka, got. 
stigqgan, ags. ahd. stincan) 1) sprangen: 
prs. tnd. sg. 3. leysegaldr lætk þér fyr legg 
of kveþenn, ok stokr þá láss af limom en 
af fótom fjgtorr Gg 10“; prt.ind. pl. 3. 
stukko stórar steþr frá lúþre járne varþar 
Grt21?; st. sundr xerspringen: prl. 
and. sg. 3. sundr stokk súla fyr sjón jatons 
Hym 123; st.útan awriickspringen: prt. 
ind. sy. 3. (Þrymr) útan stokk endlangan 
sal Prk27?; 2) stúrxen, herabfallen: 
prs. ind. sg. 3. steinar rifna, stakr lúþr 
fyror HH II2*; prt. ind. sg. 3. stokk þat 
et mikla men Brísinga Þrk12?; pl.3. 
stukko átta, en einn af þeim hverr harþ- 
slegeun heill, af þolle Hymn 13', stukko 
glskáler Hm 24!; 3) fortspringen, ent- 
springen: prt. ind. pl. 3. ór Elevágom 
stukko eitrdropar Vm 31'; 4) bespritzen: 
parl. prt. m. sg. nom. þar sitr Sigvgrþr 
sveita stokkenn Fma32'; pl. acc. gakk 
þú til smiþjo .. þar fiþr þú belge blóþe 
stokna Vkv36?; f.sg.nom. hvis brynja 





969 sund 
stfom $d30?%;  f. pl. nom. acc. sumar 
(norner) 'o áskungar, sumar alfkungar, 
sumar dótr Dvalens Fn 133“, sigrúnar þú 
skalt kunna, ef þú vill sigr hafa, ok rista 
á hjalte hjors, sumar á vétrimom, Sumar 
á valbgstom Sd6?, þær (rúnar) 'o meþ 
ásom, þær 'o meþ glfom (þær ero meþ 
glfom, sumar meþ ásom Vs), sumar meþ 
vísom vgnom, sumar hafa mensker menn 
Sdi8“ð. 

sund, %. (norw. fær. aschwed. adán. 
sund; ags. sund, md. sunt) /) das sehwtm- 
men: sg. ace. (Jarl nam) sverþom bregþa, 
sund at fremja #5 359, námo leika Sunr 
ok Sveinn, sund ok tafl #42“; 2) aum 
schwitmmen und segeln geeignetes wasser, 
fahrwasser: sg. dat. brimrúnar skaltu 
kunna, ef þú vill borget hafa á sunde 
seglmgrom Sd 9?, mona yþvart far alt í 
sunde, þót ek hafa gndo látet Sgó2?; 
3) meerenge, sund: sg. gen. (mit suffig. 
art.) gþrum megum suudsins var ferju- 
karlinn meþ skipit Ærðl einl.2; dat. Þórr 
-. kom at sundi einu Hrðl einl.1, farþu 
firr sunde Hrðl 133; ace. ek munda þik 
í hel drepa, ef ek mætta seilask of sund 
(sundet A) Hrbl 82, hvat skylder þú of 
sund seilask, es sakar 'o alz gngvar? 
Hrbl 83, létom fljóta far sund yfer Od 295, 
(mit suffig. art.) hverr es sá sveinn sveina 
es stendr fyr sundet haudan? H7ðl 1, ferþu 
mik of sundet #rðl 3, segþu til nafns 
þins, ef þú vill of sundet fara Jfrðl 19, 
skyldak launa kggorsveine þínom kangen- 
yrþe, ef ok komomk of sundet Hrðl 30. 

 Compositum: sund - vgrþr. 

sundr, adv. (norw. sunder, fær. sundur, 
asehwed. Ssunder, adán. sundær; alts. 
sundar, ags. sundor, afr?s. sunder, sonder, 
ahd. suntar, vgl. got. sundrö) auseinander, 
enltxwei: sundr stgkk súla fyr sjón jotons 
Hym 127, (Jarl) bjó sundr baug #5 39}, 
sundr hgfom Sigvgrþ sverþe hgggvenn 
Br 73, raptar sundr brusto Am 62}, hraut 
enn hgfge hallr sundr í tvau Got 23), 
ganga nam gunnarfúsom (Sigverþe) sundr 
of síþor serkr iarnofenn FH4*; í sundr 
dass.: hann (Sigurþr) brá því (sverþi 
Gram) ofan í Rin ok lét reka ullarlagþ 
fyr straumi, ok tók í sundr lagþinn sem 
vatnit Æm 14 pr 6, því sverþi klauf Sigurþr 
í sundr steþja Regins Jém 14 pr 7, (Guþrún) 
slangþe svá silfre, at í suudr hruto baugar 


10 


20 


30 


35 


á 


oo 


50 


sunr 990 
Am 435; hverfa í sundr ausetnander 
gehen, steh trennen: sqosk til síþan áþr 
1 sundr hyrfe Am a33!. 

Composita: sundr - borenn, 

móþro. 

*sundr=borenn, adj. (part. prt.) von 
verschiedener herkunft: f. pl. nom. sundr- 
bornar mjok hykk at norner sé, eigot þær 
ætt saman: sumar 'o áskungar, sumar alf- 
kungar, sumar dótr Dvalens Fyn 13!. 

*sundr-móþre, sw. adj. von einer an- 
deren mutter geboren (opp. sam - móþre): 
m. sg. nom. svaraþe enn sundrmóþre (Erpr) 
Hm 13!. 

*sund=vgrþr, m. der auf dem meere 
wache hált, meerwiichter: sg. nom. þar 
vas sundvgrþr sás svara kunne ok viþ 
gþlinga orþom skipta (Sinfjatle) HH I34?. 

sunna, f. ("0rw. sunna an: sun-dag, 
fær. sunna in: sunnu-dagur, aschwed. 
sunna tm: sunno-dagher, adán. syn tn: 
syn-dagh; got. sunnð, alfs. ahd. sunna, 
ags. afras. sunne) sonne: sg. nom. sól 
heiter meþ mgunom, en sunna meþ goþom 
Alv 16'. 

sunnan, adv. (norw. fær. aschwed. 
suunan, adán. sunnæu;, ags. súðan, ahd. 
sundana) 7) von siiden her: sól skein 
sunnan á sálar steina Vsp 4?, sól varp 
sunnan, sinne mána, hende hógre umb 
himenjgþor Fsp ö', Surtr ferr sunnan meþ 
sviga læve Vsp ó2!, meyjar flugo sunnan 
myrkviþ í goguom Vkv I; 2) im stiden, 
súdlich von etw. (ehs): soltenu varþ Sig- 
verþr sunnan Rínar Brö!. 

Composita : sunnan-lands, sunnan-verþr. 

sunnan=lands, adv. tm stidlande (d. h. 
en Deutschland): míner sjau syner sunnan- 
lands, verr enn átto, í val fello þr 16?*. 

sunnan=verþr, ad). nach siden ge- 
richlet: m. sg. acc. (Óþenn) lét of sal 
minn sunnanverþan hývan brinna her alz 
viþar Hlr 10!. 

*sunn=maþr, m. (ags. súð-mann) séd- 
lánder (Deutscher): pl. gen. sentu at Saxa 
sunnmanua gram! hann kann helga hver 
vellanda Gþr ILL 7". 

sunr, sonr, SON, “v. ("0r2c. aschwed. 
son, fær. sonur, adán. sun; gof. sunus, 
alts. ags. afras. ahd. sunu) sohn: sg. nom. 
nam (mon) Óþens sunr (Vále) einnætr vega 
Vsp 33“ Bdr 11?, geungr Oþens sunr 
(Víþarr) viþ ulf vega Vsp ód!'Wr, gengr 


sundr - 





993 BUT 

vastu viþ Laufeyjar sun (Loka), þás þú 
lézt mér á beþ þinn boþet Ls52!, hverr 
mon Baldre at bana verþa ok Oþens sun 
aldre ræna? Bdr 8%, hann (Hgþr) mon 
Baldre at bana verþa ok Óþens sun aldre 
ræna Bdr 9“, sun kvezk (Rigr) eiga #6 
36?, mont viþ Atla Iþmundar sun, fogl 
fróþhugaþr! fleira mæla? HHo2', Hjar- 
varþr ok Sigrlinn áttu son mikinn ok 
vænan HHró pr 13, ok hef .. Hgþbrodd 
kveþenn konung óneisan sem kattar sun 
HH 119*, þau (Sigmundr ok Borgbildr) 
hétu son sinn Helga HH 11 2, al þó dóttor, 
dís ulfhugoþ! ef getrat sun viþ siklinge 
Rm 11?, Sigurþr átti orrostu mikla viþ 
Lyngva Hundings son Æm 25 pr 1, látom 
sun fara feþr í sinne Sg 12', hón (Grím- 
hildr) .. bure heimte .. þess at spyrja, 
hverr vilde sun systor bóta Gór I1183, 
samer eige mér viþ sun Buþla (Atla) ætt 
at auka Gþpr1128%, þér monk alz þess 
eiþa vinna .. at viþ Þjóþmars sun (Þjóþrek) 
þatke áttak es vgrþ nó verr vinna knátte 
Gþr 1113? hverr vá sun Buþla (Atla)? 
Am 853, Skjaldr átti þann son er Friþleifr 
hét Grt4; pl.nom. Bors syner bjgþom 
of ypþo þeir es miþgarþ mæran skópo 
Vsp 4!, leika Mims syner Vsp 46', eyvito 
leyna mego ýta syner þvis gengr of guma 


Hóv 28?, gjalte gliker verþa gumna syner 890 


Hóv 1283, þat kann ek annat es þurfo 
ýta syner þeirs vilja læknar lifa Hóv 147', 
Móþe ok Magne Vingnes syner Vm ól“U, 
Goenn ok Moenn þeir 'o Grafvitnes syner 
Grm 34?, Ívalda syner gengo í árdaga 
Skíþblaþne at skapa Grm 43!, þar skaltu 
ganga es þik gumna syner síþan éva sea 
Skm 262, heyre hrimþursar, Suttunga 
syner Skm 34?, ek vas austr ok ána varþak 
þás mik sótto þeir Svárangs syner Hröl 
86, hvat hér inne hafa at glmóloi sigtiva 
syner? Lsi1*, of vápn sín dóma ok of 
vígrisne sina sigtiva synor ls 27, Múspelz 


20 


to 
o 


85 


syner ríþa Myrkviþ vfer ls 423 hvé sú 


sól heiter es sea alda synor heime hverjom 
i? Alv15?, (sól kalla) alskir ása syner 
Alv 16*, hvé þat sáþ heiter es sá alda 
syner? Álv 31?, hvé þat gl heiter es drekka 
alda syner? Alv 333 (gl) kalla sumbl 
Suttungs syner Alv 34*, Ísolfr ok Ósolfr 
Qlmóþs syner ok Skúrhildar Hdl 21', þeir 
í Bolm austr borner vóro Arngríms syner 
ok Eyfuro Hdl 24?, hana (Prymgjall) þrír 


50 


sunr 994 
gorþo Sólblinda syner FY 107, bræþr váru 
þrír, synir Finnakonungs Víke 4, drifo 
unger tveir á dýr sea syner Níþaþar í 
Sævarstoþ Vkr 20*, kvgddo síþan Sigmundar 
bur auþs ok bringa Hundings syner HR 
I11?, hykkjomka góþer Granmars syner 
HHI48!' 1127!, marger 'o hvasser hild- 
ings syner HH 1110*, Granmars synir 
sátu á bjargi ngkkuru HH IT 16 pró, 
sonnuþu Granmars synir her HHIII6 
pr 12, þar var Hogni .. ok synir hans 
Bragi ok Dagr HH II 16 pr 14, fellu allir 
Granmars synir HHIII6 prlð, at Hlé- 
bjorgom (fello) Hrollaugs syner HH II 19', 
allir synir hans (Sigmundar) stóþuz eitr á 
hgrund útan Sf 12, Sigmundr ok allir 
synir hans váru langt umfram alla menn 
aþra um afl ok vaxt Sf30, mono syner 
Gjúka á sifjungom eggjar rjóþa? Orp 503, 
hver gjald faa gumna syner, ef þeir 
hogrvask orþom á? Rm 33, ofrgjald faa 
gumna syner þeirs Vaþgelme vaþa Æm 4', 
hátt mono hlæja Hundings syner .. ef meirr 
tyggja munar at sókja hringa rauþa an 


ö hefnd fgþor Rm 15!, fgþor ek ákka sem 


fira syner Fm 2*, ef fgþor né áttat sem 
fira syner, af hverjo vastu undre alenn? 
Fm a3!, þat's óvist at vita þás komom 
aller saman sigtíva syner, hverr es óblauþ- 
astr alenn Fm 24!, heiler dags syner! 
Sd 2!, fornjósnar augo þurfo fira syner, 
hvars skolo vreiþer vega Sd 27', svá segir 
í Guþrúnarkviþu inni fornu, at Sigurþr 
ok Gjúka synir hefþi til þings riþit, þá er 
hann var drepinn Br 20 pr 6, míner sjau 
syner .. í val fello Gþr 16? drukko ok 
dómþo dógr mart saman Sigvgrþr unge ok 
syner Gjúka Sg 2%, synir Atla váru þeir 
Erpr ok Eitill Dró, þeira (Hggna ok 
Kostberu) synir váru þeir Sólarr ok Snævarr 
ok Gjúki Dr 12, Snævarr ok Sólarr syner 
vóro Hggna Am 28!, þeira (Jónakrs ok 
Guþrúnar) synir váru þeir Sorli ok Erpr 


"ok Hamþir Ghv 4; gen. hvat's þat alfa 


nó ása suna nó víssa vana? Skml“!, 
emkat ek alfa nó ása suna né víssa vana 
Skm 18!, Hake vas Hveþno hóte baztr 
suna Hdl 28'!, liþen es æve .. Granmars 
suna HHI(17*, Sinfjatli var elætr hans 
(Sigmundar) sona Sf2, Atle mon gndo 
týna, sælo sinne ok suna lífe Sg 593, suna 
hefr þinna, sverþa deiler! hjgrto hræ- 
dreyrog viþ hunang of tuggen Ákv 39'; 





997 suþr= hallr 

villistígu suþr á lond HHv30 pr 14, fór 
Sigmundr þá suþr í Frakkland Sf 25, 
(Sigurþr) stefndi suþr til Frakklands Sd /, 
mik baþ bann (Buþle) góþa golle rauþo ok 
suþr gefa syne Grimhildar Od 14*; 2) ím 
stiden: byrþom á borþa þats þeir borþosk 
Sigarr ok Siggeirr suþr á Five Gr IT17?. 

Compossta: suþr- hallr, suþ - ránn, suþr- 

vegar, suþr-þjóþ; sunn - maþr. 

*suþr-hallr, adj. (norzo. sud - hall) nach 
súden gewendet: f. sg. dat. (sw.) eiþa .. 
svarþa .. at sólo suþrhgllo ok at Sigtýs 
berga Akv 327. 

suþr- vegar, ve. pl. (ags. súð- wegas) 
„stidliche wege', d. 1. stidland: pl. acc. lit 
þar Sigvorþ á suþrvega „tm stidlande', 
d.h. an Deutschland Gþr II S' (der dichter 
hat sn setnem bestreben, iiber die lokalstát 
der handlung keinen xwetfel auf kommen 
xte lassen, es micht beachtet, dass der 
sprecher — Hagne — steh ebenfalls tm 
stidlande befindet). 

*suþr= þjóþ, f. 2m stiden wohnendes 
volk: pl. dat. land sqo þeir (Gjúkungar) 
Atla .. sal of suþrþjóþom slogenn sess- 
meiþom Ákv 14?. 

suþ =rðnn, adj. dem stiden enlstammt, 
dem stiden angehörig: m. sg. nom. (sto ) 
seggr enn suþróne (Sigvgrþr) 
(Knefrgþr) Akv 2“; pl. ace. hón "Þóra 
mer at gamne gollbókaþe sale suþróna ok 
svane danska Gjþrlllö?; f.sg. voc. sól- 
bjort, suþrón! (Sigrún) HH II -44*; pl.nom. 
dróser suþrónar (dte walkiiren) dýrt lin 
spunno Vkv I“; ace. frá árlega .. doglingr 
(Helge) at því diser suþrónar (Stgrun vu. 
shre geföhrtinnen) HH I17?. 

svá, adv. (norw. fær. so, aschwed. 
adán. sva, svo, 80; gol. Swé, swa, ags. swá, 
alls. ahd. sö, afris. sá, sö) I) so, auf 
diese wetse, im dteser weise, a) auf ett. 
eben erwihntes, als bekannt vorausge- 
sefales od. durch den augenschein als 
wahr bestátsgtes xuriickweisend: enn varo 
gestr .. eyrom hlýþer en augom skoþar: 
svá nýsesk fróþra hverr fyrer Hóo 7“, 
hrgrnar þgll sús stendr þorpe á, hlýrat 
„ henne bgrkr né barr: svá es maþr sás 
mange ann Hóv50?, snaper ok gnaper es 
til sévar kamr grn á aldenn mar: svá es 
maþr es meþ mgrgom kamr ok á formæl- 
endr fá Hóv 62?, meþ brinnandom ljósom 
ok bornom viþe, svá vas mér vilstigr of 


= 
oo 


þa 
|. 


20 


80 


85 


im 


0 


50 


svá 998 
vitaþr Hóv 99*, rata munn létomk rúms of 
fá ok of grjót gnaga ..: svá hættak hofþe 
til Hóv 104*, svá Þundr of reist fyr þjóþa 
rok Hóv 1455, 5, ása ok alfa ek kann allra 
skil: fár kann ósnotr svá Hóv 159“, fimm 
hundroþ dura ok of fjórom tegom, svá 
hykk á Valhgllo vesa Grm 23? fimm 
hundroþ golfa ok of fjórom tegom, svá 
hykk Bilskirne meþ bugom Grm 24?, svá 
dóme ek of slíkt far Hröl 117, seþu hvar 
sitja und salar gaflel svá forþa sér Hym 
12?, joll ok áfo fórek ása sunom ok blentk 
þeim svá meine mjoþ Ls 3*, mar ok mæke 
gefk þér míns fear, ok bóter þér svá bauge 
Brage Ls 127, snjallr estu í Sesse, skal- 
attu svá ggra Lsló!, golle keypta lóztu 
Gymes dóttor ok selder þitt svá sverþ 
Ls42?, létt's þór, Loke!l monattu lenge 
svá leika lausom hala Ls 49!, hví þraser 
þú svá, Þórr? Ls 58?, át (svaf) vætr 
Freyja átta nóttom: svá vas óþfús í jgton- 
heima Þrk 264 284, sva kvam Óþens sunr 
endr at hamre Érk 325, hví "stu svá 
fglr umb nasar? Álo 2!, varþar (vgromk) 
at vite svá Hdl 17“ 185. 33? 36? 41?, 
svá heyrþak Fáks of getet FM 109, hann 
(Vólundr) sló goll rautt viþ gim fastan ..: 
svá beiþ hann sinnar. .ljóssar kvánar Vkv7?, 
faret es, Sigvgrþr! þats fyrer vissak, skala 
fremr an svá fregna Gripe Grp 19*, reist 
hann (Sigurþr) meþ Gram frá hgfuþsmátt 
brynjuna í gögnum niþr ok svá (gn der- 
selben weise') út í gögnum báþar ermar ' 
Sd 9, annars dags láttu hans gndo faret 
ok launa svá leiþom lyge $d 25', værea 
þat sémt, at (Sigvarþr) svá róþe Gjúka 
arfe ok Gota menge, es fimm suno at 
folkræþe gunnarfúsa getna hafþe Br 9'!, 
hveteþ eþa leteþ mik harmr es 
unnenn — Sorg at segja eþa svá (, unter 
dtesen umstánden, bei dteser lage der 
dinge') láta Br 14*%, svá mon gll yþor ætt 
Niflunga afle gengen Br 17*, þeyge Guþrún 
gráta mátte, svá vas hón móþog Gr 12% 
6? 10?, gráta þú, Guþrún! svá grimmlega 
Sg 25? satt eitt sagþak, svá ( machdem 
tch so mein herx erleichtert habe') monk 
láta Sg 70%, svá þá hefnd Guþrún harma 
sinna (Gór 1IT10*%, svá skal golle frókn 
hringdrife viþ fira halda Akv 34%, ferrat 
svá síþan brúþr í brynjo bróþra at hefna 
Akv 46!, þar vas ok þrgmmon þeyge svá 
lítel (,so klein wie man vtell. annehmen 











svan - hvítr 


n-hvítr, adj. weiss wie ein schwan: 
mom. Qnnor (mær) vas svanhvit 
31, — Als etgenname Vko 8. 11. 
s 


nr, m. (norw. svana, f., fær. svanur, 
ed.svan, dán.svane; ags. Swan, swon, 
shd. swan, m., swana, f.) sehwan: 
2. ulfa þytr þóttomk illt vesa hjá 
a svana FM 2!'; ace. hón (Þóra) 
t gamne gollbókaþe sale suþróna ok 
danska Qþr II 15?. 

nposila: svan-fjaþr, svan - hvitr. 

P, n. (noreo. fær. aschwed. din. svar; 
waru, f. tn: and-swaru) antworl; 
ad-svar. 

ra (aþ; nor. fær. asehwed. svara, 
svarÐ; ags. sSwarian 2n: and-swarian) 
rten: anf. skamt mon nú mál okkat, 
vill skótingo einne svara Hrðl 143 A, 


þm 
(= 


þa 
et 


1s sundvgrþr sás svara kunne HH / 20 


prs. ind. sg. 2. skamt mon nú mál 
alz þú mér skótingo einne svarar 
!43; sg. 3. hon (Gná, Þokk) svarar: 
10 511, Hjorvarþr svarar, at hann 
„ fá liþ Helga HHoll pri, hann 
arr, Sigurþr) svarar Æm 18 tib.Vs. 
tb.Vs, Brynhildr svarar: FH 3'; 
id. sg. 3. haun svaraþi (svarar?) Hröbl 
2, Hagall svaraþi ok kvaþ: HHIL3 
Sinfjgtli .. svaraþi, ok er þat enn 
1H 1116 pr 11, Reginn svaraþi: Rm 
, hann (Sigurþr) svaraþi: Sd / tíð., 
'„ Hogne sinne eino Gr I110', Hagne 
e, hugþe gótt nónom: Am 32', 
;'o enn sundrmóþre (Erpr) Hm 13". 
re, m. (got. swara in: ufar-swara) 
rer; in: mein-Svate. 
rr, adj. (norw. svær, aschwed. adán. 
Jol. Swérs, alfs. ahd. swár, ags. swær, 
1) schwer, drtickend, scehmerxlich: 
ace. ek mon segja þér sváran súsbreka 
anan trega Skm 291; compar.n. pl. 
rárra sára sákat Ghv 11'; 2) máchtig, 
leg: m.sg.ace.svá sló(Guþrún) sváran 
lag) sinar hendr, at rammhugaþr reis 
þ beþ (at kvóþo viþ kalkar í vó) Sg 25! 
3ugge, Fkv. 420); 3) bekiimmert: 
gen. (sw.) ill iþgjold létk hana 
lgþo) epter hafa síns ens heila hugar, 
n8 Svára sefa Hýv105%; 4) ver- 
ssvoll: n. sg. acc. (adz.) þeir (fiandr) 
fa svárt ok dátt en nær numet nýleg 
g 26?. 


25 


80 


50 


svefn 1006 
svartr, ad). (norw. adán. svart, fær. 
svartur, asekwed. svarter; got. swarts, 
alts. afrís. swart, ags. sweart, ahd. swarz) 
schtwarx: m. sg. ace. jóþ ól Edda, jóso 
vatne hgrve .. svartan KR 7?, (Odrún) á 
svartan jó sgþol of lagþe Od 2“; n.sg. 
mom. svart var þá sólskin Vsp 41? R; 
pl. nom. svart verþa sólskin of sumra 
epter Vsp 41?; — dat. Jgrmonrekr yþra 
systor ..joom of tradde hvítom ok svgrtom 
á hervege Ghv 2%, syster vas ykkor Svan- 
hildr of heiten sús Jgrmonrekr joom of 
tradde hvitom ok svgrtom á hervege Hm 3?. 

Compostta: al-svartr, blá-svartr. 

Sváss, ad). (got. swés, alfs. ahd. swás, 
ags. swæs, afris. swös) Í) egen; lieb, 
traut: m. sg. dat. segþu mér þat, Fjgl- 
sviþr! .. hvárt sé manna nekkvat þats 
knege á Menglaþar svýsom arme sofa? 
Fj 41“, vætr es þat manna, es knege á 
Menglaþar svýsom arme sofa nema Svip- 
dagr einn #)42?;  pl.ace. sékak síþan 
svása bróþr Gþr Il16?, hón (Guþrún) áva 
grét bróþr sína berbarþa ok bure svása 
Akv 41*, bróþr grétr þú þína ok bure 
svása Hm 10'; n.sg. acc. augna gamans 
fýser aptr fán (les: flestan?), hvars hann 
getr svást at sea #jö?; 2) mild: n.gl. 
nom. (sw.) hvé sá vgllr heiter (Vigríþr 
heiter vgllr) es finnask vige at Surtr ok 
en svýso goþ Vm 17“ 18?; 3) stiss, lheb- 
lich (von geschmack) : m. sg. dat. at ggrþom 
kvam hann (Knefrgþr) Gjúka .. bekkjom 
arengreypom ok at bjóre svýsom Akv 1“. 

svát, com). s. svá (11). 

Sváva - konungr, m. der köntg von 
Svávaland: sg. ace. hann (Hróþmarr) drap 
Svávakonung HHvóö pr ll. 

své (insfrum. um pronominalstamme 
sva-7); tn: svó- viss. 

svefja (svafþa; alts. swebian, ags. 
swebban, ahd. swebben) 1) eanschláfern, 
beruhigen: nf. (Konr nam) sefa of svefja, 
sorger lægja Kþ 45?, á) stallen: nf. 
doglingr baþ þik at sárdropa svefja skylder 
HH II41*; 3) sehlichten: (Forsete) svefr 
allar sakar Grm lö“U. 

svefn, m. (norw. svevn, svemn, fær. 
svövnur, aschwed. symn, adán. syvn, 
sivn; alfs. sweban, ags. swefen) 1) schlaf: 
sg. dat. brúþr mæla tekr, es vaknaþe vif 
ór svefne Grp 16?, mát sigrdrifa svefne 
bregþa .. fyr skgpom norna Fyn 44}, hví 





1009 svelgr 
sitr ok snóper, lætr sem solgenn sé „tuð als 
wenn er anetnem steckengebliebenen bissen 
ersticken múisse' (Rschert s. 7) Hóv 33?. 
svelgr,m.(nortw.svelg, aschtwed. svölgher, 
dán. svælg; mnd. swalch, swelch; vgl. ags. 
ge-swelge, n.) wirbel, strudel: sg. nom. 
var þar eptir svelgr í hafinu, er særinn 
fellr í kvernaraugat Grt 32. 

svella (svall; norw. svella, fær. svölla, 
aschwed. svilla, dán. nur noch part. prt. 
svullen; alts. ags. ahd. swellan, afris. 
swella) anschwellen, aufschwellen: prs. 
snd. pl. 3. under svella Sg 703; part. prt. 
n. pl. ace. hjarto hugþak þeira (hauka) viþ 
hunang tuggen .. sollen blóþe Gr II 42*. 

1. svelta (svalt; norw. svelta, fær. 
svölta, asehwed. sválta, adán. svæltæ; 
got. swiltan, alfs. ags. sweltan, ahd. 
swelzan) Í) hinsehtwinden, rerxehrt werden 
(bes. vom hunger): prt.ind. sg.2. svalzt þú 
þá hungre heill Ls62%; part. prt. f. sq. 
mom. ggrþegak .. kveina umb sem konor 
aþrar, þás sat solten ( verxehrt von sehmerx') 
of Sigverþe Gr LI 115 (Bugge, Fkv. 424*); 
2) sterben: inf. þar monk sitja ok sofa life, 
nema þú Sigvgrþ svelta láter Sg 11“, sofa né 
máttot né of sakar dóma, áþr þeir Sigvorþ 
svelta léto Gr 113*, (mit suf. pron.) hón 
(Brynhildr) lét sveltask at Sigverþe „ltess 
stch sterben, brachte sich um' Od 18“; 
prs. opt. sg. 3. hafa skalk Sigvgrþ eþa þó 
svelta Sg6?; prt.and. sg.3. svalt alt í 
sal Br 16?, svalt þá Sigvgrþr Hm 7}; 
pl. 3. lát svá breiþa borg á velle, at und 
oss gllom jafnrúmt see þeim es sulto meþ 
Sigverþe Sg 645; opt. sg.3. þat nam at 
mæla mál et efsta sjá móþr konungr 
(Buþle), áþr hann sylte ÓOd 14?, hón 
(Guþrún) hefr þriggja þjóþkouunga banorþ 
boret bjort, áþr sylte Akv46*; part. prt. 
m. sg. nom. soltenn ( getötet') varþ Sig- 
varþr sunnan Rínar Brö!';  f.pl.nom. 
órnar soltnar Sg 49? (vgl. órenn); ace. 
(Brynhildr) leit of alla eigo sína, soltnar 
þýjar ok salkonor Sg 464. 

2. svelta (lt; nor. svelta, fær. svölta, 
aschwed. sválta) verhungern lassen: prt. 
end. sg. 2. svinna systrungo Svelter í helle 
Am ö53?. 

sverja (sór und svarþa; norw. sverja, 
fær. svörja, aschwed. svária, adán. svæ- 
riæ; got. swaran, alfs. ags. swerian, afras. 
swara, Swera, ahd. swarjan, swerjan) 

Gering, Edda-Wörterbuch. 


15 


20 


2 


u 


35 


40 


45 


60 


sverþ 1010 
schwören, a) absolut: prt. ind. sq. 3. 
svarþe (sór R) þá Vinge Am 30! (2x26,29); 
b) mat objeets-ace.: prs. opt. sg. 2. þat 
ræþk þér annat, at þú eiþ né sverer nema 
þanns saþr see Sd23!;  prt. ind. sg. 1. 
(mit suffig. pron.) vask vetra tolf .. þás 
(þars) ek ungom gram eiþa svarþak Hlr 
7IEF;  sg.2. þeir mono þér baugar at 
bana verþa, es Sigverþe svarþer eiþa Qþr 
1205; part. prt.m. pl. dat. þyrmþak sifjom, 
svarnom eiþom Sg 283; ace. hefr snót 
af mér svarna eiþa Grp 46}, samer eige 
okr slíkt at vinna, sverþe rofna svarna 
eiþa, eiþa svarna, unnar trygþer Sg 17 *-*, 
hann (Gotþormr) vas fyr útan eiþa svarna, 
eiþa svarna, unnar trygþer Sg 20?*, svá 
ér lýþom lande í eyþeþ, sem of unnoþ 
eiþa svarþa (ór 120?, svá gange þér, 
Atle! sem þú viþ Gunnar átter eiþa opt 
of svarþa ok ár of nefnda Ako32?. 
sverþ, “. (norw. sverd, fær. svörð, 
aschwed. svárþ, adán. sværþ; alls. swerd, 
ags. sweord, afrís. swerd, swird, ahd. 
swert) sehwert: sg. nom. tenn hgnom 
(Válunde) teygjask, es téþ es sverþ Vkv 
18?, skíun Níþaþe sverþ á linda V%v 19}, 
ef hann (Helga) sér of lék eþa sverþ of 
beit, þeim skalk gumna grand of vinna 
HHv 383, bítea þat sverþ es þú bregþer, 
nema sjolfom þér syngve of hgfþel HH 
1131?, (mit suffig. art.) sverþit slapp ór 
hendi honum (Geirrgþi) Grm öd pr 4, 
sverþit stóþ í gögnum hann Grm ö4 pr 5, 
sverþit bitr helluna FH 1?; gen. lenge 
liggja léter þú lyngve í þann enn aldna 
jaton, ef þú sverþs né nyter þess es sjalfr 
ggrþak Fm 279; dat. skinn af sverþe sól 
valtíva Vsp 527, brúþar beþmálom eþa 
brotno sverþe .. verþet maþr svá tryggr 
at þesso true Hýv 85? þú mont hoggva 
hvgsso sverþe, brynjo rista meþ bana 
Fáfnes Grp 15?, Fáfnir lagþi sverþi Hreiþ- 
mar fgþur sinn sofanda Rm9 pr 2, því 
sverþi klauf Sigurþr í sundr steþja Regins 
Rm 14 pr 6, lagþi Sigurþr hann (Fáfni) 
meþ sverþi til hjarta Fm 6, hvatan mann 
sák harþla vega meþ slæévo sverþe sigr 
Fm 28*, gekk Reginn at Fáfni ok skar 
hjarta ór honum meþ sverþi er Riþill 
heitir Fm 30 pr 2, sundr hgfom Sigvgrþ 
sverþe hoggvenn Br 7?, lagþi hon (Bryn- 
hildr) sik sverþi til bana Gþpr 125 pró, 
samer eige okr slíkt at vinna, sverþe 


33 





1018 svipr 
svipon? Km 19“, morg ero góþ, ef gumar 
visse, heill at sverþa svipon Am 20?. 
svipr, m. (norw. dún. svip) 1) schnelle 
bewegung, anslurm: sg. nom. svipr einn 
vas þat, es saman kvýmo fglver oddar at 
Frokasteine HHI55!; 2) schnell vor- 
tibergehende  erschetnung,  wechselndes 
mtenensptel, daher pl. sviper mienen, 
gestcht, antlitx: dat. svipom hefk nú ypt 
fyr sigtíva sunom Grm 45!. 
Compositum: svip- vise. 
svipta (pt) fortxtehen (eho af ehm): 
prt. ind. sg. 3. (Gullrgnd) svipte blæjo af 
Sigverþe Gþr112', svipte hón (Odrún) 
sqþle af svangom jó Od 3“. 
svip= víse, /. unxuverlássigkert, falsch- 
hest: sg. nom. sýn vassvipvíse, ef þeir(Gjúk- 
ungar) sín gæþo Am 7?, sýn vas svipvise 
(sveipvísi R), ef hann (Atle)sin gæþe Am 70?. 
svíþa (sveiþ; noræ. svida, fær. sviða, 
aschwed. sviþa, dán. svide, svie; vgl. ahd. 
swedan) sengen, brennen; braten: prt. ind. 
pl. 3.sumer ulfsviþo, sumer orm sniþo Br 4}. 
Compositum des part.prt. : half-sviþenn. 
sviþna (aþ) versengen, verbrennen (ín- 
frans.): prs.ind. sg. 3. loþe sviþnar Grm 1?; 
prt. tnd. pl. 3. sáat maþr armlekt hverrs 
þat sáat, hvé þar á Herkjo hendr sviþnoþo 
Gþr III 10?. 
sviþr, adj. (noræ. svinn, fær. svinnur; 
got. swinþs, alts. swith, swithi, ags. swið, 
afrís. swithe, swide (ado.), mhd. swinde) 
1) sehnell, reissend: f. sg. nom. Rin .. á 
svinn Akv 29? (Zx 26, 27); 2) gewandt, 
verslándig, weise: m. sg. nom. heima glaþr 
gume ok viþ geste reifr sviþr skal of sik 
vesa Hóv102?; acc. segþu þat .. alz þik 
svinnan kveþa ok þú, Vafþrúþner! viter: 
Vm 24! 301 32! 34! 36! 40!; ff. sg. 
mom. monk segja þér svinn ór reiþo .. hvé 
gsrþo mik Gjúka arfar ástalausa ok eiþrofa 
Hir5!; dat. fellskat saþr sviþre (Glaum- 
varo) Am 6*; acc. svinna systrungo svelter 
í helle Am ó3?, svinna hafþe hann (Sgrle) 
bygggo Hm9'!; 
hvars menn blóta þær Fy 40! (conyectur 
von Bugge);  n. sg. gen. (siw0.) þat kann 
ek et sextánda, of ek vil ens svinna manz 
hafa geþ alt ok gaman Hóo 161!. 
Composita: svinn-hugaþr, al-sviþr, geþ- 
sviþr, kapp-sviþr, ó-sviþr, ráþ-sviþr. 
svæfa (fþ, norw. fær. svæva, aschwed. 
sviva) Í) einschlöfern, beruhigen: prs. 


5 


10 


15 


synja 1014 
end. sg. Í. (mit suffig. pron.) vind ok kyrre 
váge á ok svæfek allan sæ Hýv 154“; 
prl. ind. sg. 3. hann (Gunnarr) sló hgrpu 
ok svæfþi ormana Dr 16; part. prt. f. sg. 
ace. (Óþenn) lauk mik skjoldom .. rauþom 
ok hvitom reyndar svæfþa Hlr 9?Nó; 
2) berlegen: prs.ind. sg. 3. (Forseto) svæfer 
allar sakar Grm 15“. 

sværa, /. (aschwed. svöra; got. swaíhrö) 
schwtegermutter: sg. ace. svéro lézt þina 
sitja opt grátna Am 90%. 

*srarfon, /. lörm, tumult (2): sg. ace. 
sú vas samkunda viþ svgrfon ofmikla 
Am 71S*. 

sykn, adj. (norto. sykn 29: sykne-dag, 
aschwed. sykn, adán. sykæn; got. swikns; 
vgl. ags. swicn, f.) frei von sehuld oder 
strafe; m. sg. ace. vágom ór skóge þanns 
vildom syknan Am 93?; f.sg. nom. sykn 


20 emk orþen heilaglega Gþr I118?. — Vgl. 


KQ, Aarb. 1866 s. 253 ff. 

sylgr, m. frank: sg. acc. alt es senn, 
ef hanu (afglape) sylg of getr, uppe es 
þá geþ guma Hýv 17. — Als name eines 


25 flusses Grm 284. 


sýn, f. (nor0. aschwed. dán. syn) 1) ge- 
stchlsvermögen: sg.nom. eldr es baztr 
meþ ýta sunom ok sólar sýn (, die fáhig- 
kett dze sonne xu sehen') Hýr 68?; á) das 


90 object des sehens, der erblickte gegen- 


stand: sg. nom. forkunnar sýn ( der an- 
blick der geliebten person') mon flestan 
glaþa #) 483; gen. þeirar sýnar sgomk 
ey „vom diesem anblzek wandte 1ch stets 


95 meinen blick fort' Gþr 1247. — Vgl. sjón. 


sýna (nd; norw. aschwed. syna, fær. 
sýna, adán. siunæ) zeigen, vorxeigen: 
prt. ind. pl. 3. (æsir) sýndu veiþi sína Æm 
15; sýnask seheinen: prt. ind. sg. 3. varþ 


40 af meiþe es mær sýndesk harmflaug hætleg 


Vsp 33', fjalþ vas þar menja es þeim 
mggom sýndesk at være goll rautt ok 
ggrsimar Vkv 21?. 

SYngVA (SQng:norw. fær. syngja, asehwed. 


pl.nom. bjarga svinnar 45 syngia, dán. synge, got. siggwan, alís. 


ags. ahd. singan, afras. sionga) Í) stngen: 
prt. and. pl. 3. (Fenja ok Menja) sungo ok 
slungo snúþga steine Grt4!; 2) klarren, 
schwirren: prs. opt. sg. 3. bitea þat sverþ 


50 es þú bregþer, nema sjolfom þér syngve 


of hgfþe!l HHII3I?. 
synja (aþ;, fær. synja, asehwed. synia, 
adin. syniæ; got. sunjön) Í) steh recht- 
33* 











1021 sgkkva 

2. sokkva (kþ; norw. sokkja, fær. 
sökkja, asehtwed. sánkia, dán. sænke; got. 
sagqjan, alfs. senkian tm: bi-senkian, ags. 
ahd. sencan) senken, versenken: sokkvask 
stck versenken, versinken: nf. nú mon 
(Niþhoggr) sokkvask Vsp 66“; imper. sg. 2. 
sokksk, gýgjar kyn! Hirld*;  prt. ind. 
sg.3. sokþesk siíþan sá fiskr í mar Hym 25. 

*sém -leitr, adj. von anseknlachem aus- 
sehen, herrlich: m. sg. nom. svá vas Svan- 
hildr í sal minom, sem være sómleitr 
sólar geisle (hv 15“. 

sémr, adj. (norw. sam; alts. sómi) 
geeignel, gextemend, passend: n. sg. nom. 
værea þat sómt, at (Sigvgrþr) svá réþe 
Gjúka arfe ok Gota menge Br 9'; compar. 
m. sg. nom. heldr es sómre hende þeire 
meþalkafle an mgndoltró HHIL3?; f.sg. 
nom. sómre være Syster ykkor frumver 
sínom at fylgja dauþom Sg60!; n.sg. 
nom. þér es sóinra sverþ at rjóþa an friþ 
gefa figndom þinom HHv 34}, ykr's (þér's), 
Sinfjatle! sémra miklo gunne at heyja ok 
glaþa grno, an ónýtom orþom at bregþask 
(bregþa) HHI47! 1126!, þigg hér, Sig- 
vorþr! være sómra fyrr Grpóð?; superl. 
n. sg. nom. hann (Gunnarr) visso þat vilge 
gerla. hvat hgnom være vinna sómst eþa 
hbgnom være vinna bazt Sg 13}. 

Composita: söm-leitr; bek-sómr. 

sémþ, /. (nortw. fær. samd, aschwed. 
sömd) ehre: sg.mom. sómþ vas at slíko 
Am 89%; ace. verþat salkonor sómþ at 
vinna „nicht brauwchen dienerinnen edles 
xu vollbringen' Sg 49. 

Composilum: sémþar- orþ. 

sémþar=orþ, 22. ehrenvolle erttáhnung, 
ehre, ruhm: pl. gen. sóémþarorþa lauss 
hefr þú, seggr! of lifat #y3?. 

sðre, n. (asehwed. söre im: eþ-söre, 
men-söre) sehwur: pl. nom. á gengosk 
eiþar, orþ ok sóre Vsp 26?. 

sQgn, f. (nor. Sogn, fær. sögn, aschwed. 
sághn, vgl. dán. sagn, n.) 1) das sprechen: 
sg. acc. sagn eþa þegn hafþu þér sjalfr í 
hug Sd203; pl.gen. konungr (Geirrgþr) 
lét hann (Grimni) pína til sagna „less 
skn follern um íhn xum sprechen xu 
bringen' Orm 29; 2) aussage, erxáihlung : 
sg.nom. þat or sagn manna, at Guþrún 
hefþi etit af Fáfnis hjarta Br 20 pr 12. 

sok, /. (norw. sak, sok, fær. sök, 
aschtced. adán. sak; alts. saca, ags. sacu, 


10 


15 


20 


25 


30 


40 


45 


50 


sgknoþr 1022 
afras. sace, secc, ahd. sahha, vgl. got. 
sakjö) 7) streit, streilsache, streitigkett : 
sg. ace. kvamtat af þinge, es vér þat frægem, 
at þú sgk sótter Am 95?; pl. nom. hvat 
skylder þú of sund soilask, es sakar 'o alz 
gngvar? Hrbl 83; dat. hjalp heiter eitt 
(ljóþ), en þat þér hjalpa mon viþ sorgom 
ok sgkom ok sútom gorvgllom Hóýv 146*; 
ace. (Forsete) svæfer allar sakar Grm 15}, 
hvat skaltu of nafn hylja, nema þú sakar 
eiger? Hrbl 26, en þót ek sakar eiga, þá 
monk forþa fjyrve míno fyr slíkom sem 
þú est Ær0l 27, því fyrr skolo at Freka- 
steine sátter saman of sakar dóna HH 
1124?, svefn nó sefrat nó of sakar dómer 
Grp 293, sofa né máttot né of sakar dáma 
Gþr 113?, þat ræþk þér et sjaunda, ef þú 
sakar deiler viþ hugfulla hale, berjask 's 
betra an brinna see inne auþstgfom Sd 31', 
Sakar ok heipter hyggjat svefngar vesa 
Sd 36', ggrr lézk Gunnarr goll at bjóþa, 
sakar at bóta, ok et sama Hogne Gþr 
1119?, fórþe mer Grimbildr full at drekka 
svalt ok sárlekt, né sakar mynþak (ór 
11 22?, výro þeim bjóre bgl morg saman, 
urt alz viþar ok akarn brunnen .. svíns 
lifr soþen, þvít sakar deyfþe Gþr II 24*; 
2) beschuldigung: sg. ace. flárýþ tunga 
varþ hgnom at fjorlage, ok þeyge of sanna 
sk Hýv lll“; 3) sehuld: pl. gen. hvat 
hefr Sigvorþr til saka unnet „svelche schuld 
hat S. auf steh geladen, was hat S. ver- 
brochen?' Br 12, segja monk þér .. hvé 
ér snimma til saka réþoþ „wie hr euch 
mé schuld belastetet' Sg 34?; 4) ursache, 
veranlassung: sg. ace. Sinfjatle .. ok... báþu 
einnar konu báþir, ok fyr þá sgk drap 
Sinfjgtli hann Sf5, of bróþor sgk „tm 
des bruders willen' Sg 38?, of óra sgk 
„unsertwegen' Sg 50“ 61?; pl. nom. nú 
es sagt, mær! hvaþan sakar ggrþosk „was 
die ursachen waren' HH II8SR, sleit ek 
þá sátter, es vgro sakar minne Am 67?; 
ace. mundo einherjar aller berjask, svevis 
kona! of sakar þínar (em detnetwillen') 
HH 1I40%, síþr þú hefuer, þót þeir (fræéndr) 
sakar ggrve „aweh wenn ste veranlassung 
geben' Sd 22?. 

Compostta: sak-lauss, sak- rúnar. 

*saknoþr, m. (nor0. saknad, aschwed. 
saknadher zm: a-saknadher, af- saknadher) 
verlust: sg. ace. hann (Gunnarr) visse þat 
vilge ggrla, hvat hgnom være vinna sómst 





1025 taka 

þat hleifa þunna #5 30? Helgi .. tók 
klæþi ambóttar (um steh damit xte be- 
kleiden) ok gekk at mala HHIII pra, 
hon (Borghildr) tók eitr mikit horn fult ok 
bar Sinfjgtla Sf8, Sigmundr tók hornit ok 
drakk af SfJ0, Sigurþr tók Fáfnis hjarta 
ok steikþi á teini Fmðl pr1, þar tók 
hann (Sigurþr) ægishjálm ok gullbrynju ok 
sverþit Hrotta ok marga dýrgripi ok klyfj- 
aþi þar meþ Grana Fm 44 pr4, hon 
(Sigrdrifa) tók þá horn fult mjaþar ok gaf 
honum (Sigurþi) minnisveig Sd Í pr 1, 
nokþan tók (Guþrún) mæke ok niþja fjor 
varþe Am 46?, hgrpo tók Gunnarr, hrórþe 
ilkvistom Am62!; pl. 3. tóko brás Buþla 
ok brugþo til knife Am 59', sumer viþ- 
fisk tóko Br 4! (s. 353 anm.); part. prl. 
m. pl. nom. þar vgro þjórar þrír of tekner 
Hym14?; t í baþm wmarmen: part. 
prt. n. sg. ace. þá Vea ok Vilja léztu þér, 
Viþres kvæn! báþa í baþm of teket Ls 26*; 
t. flótta dze flueht ergreifen: prs. tind. 
sg. 3. fróþr þykkesk sás flótta tekr gestr 
at gest hæþenn Hýr 31'; t. ehn hyndom 
jmd ergreifen: ínf. Niíþuþr konungr lét 
hann ( Vælund) hgndum taka Vko 16; pri. 
ind. pl. 1. þá tóku vér þá (ásu) hgndum 
Rm 15; t.tiljarþar grasen: nf. jó lætr 
(maþr) til jarþar taka Skm 15?; t.til 
konungs zum könige nehmen: parl. pr. 
m.sg.mom. var þá Geirrgþr til konungs tekinn 
Grm 14; t. í kotel dre hand an den kessel 
stecken: prí.opt. sg.3. sjau hundroþ manna 
í sal gongo, áþr kvæn konungs í ketel 
tóke Gþr lIT7*; t. náttból nachtquar- 
ter nehmen: prt. ind. sg. 3. (konungr) tók 
náttból viþ á eina HHvö pr4; 2) etu. 
en besttx nehmen, stch in besatx von et. 
selzen: pri. ind. sg. 3. þá dó Hreiþmarr, 
en Fáfnir tók gullit alt Æm Il pri; pl.3. 
Gunnar ok Hggni tóku þá gullit alt, Fáfnis 
arf Dr I; 3) fortnehmen, fortfúhren: 
tnf. stóþ hann (Geirreþr) upp ok vildi 
taka Oþin frá eldinum Grm 54 pr 3, hvárt 
aptr kamr sás epter ferr ok vill þann tein 
taka? Fy 27“, aptr mon koma sás epter 
ferr ok vill þann tein taka # 28?; prs. 
opt. sg. 3. esat svá maþr hýr, at þik af 
hesta take Vkv 393; tmper. sg. 2. nú tak 
ulf þinn einn af stalle Hdlö'; pt. ind. 
ag. 3. Níþuþr konungr gaf .. Beþvildi 
gullhring þann er hann tók af bastinu 
Vkv 17 pr 2, hafþi hann (Andvari) eptir 


20 


25 


80 


35 


nm 
(=) 


4. 
ál 


50 


taka 1026 
einn hring, ok tók Loki þann af honum 
Rm 4 pr 2, hann (Sigurþr) tók fyrst hjálm- 
inn af hgfþi honum (manni sofanda) ód 6, 
þá tók hann brynju af henni (konunni) 
Sd 9, drap hann (Mýsingr) Fróþa ok tók 
þar herfang mikit Grt27; part. prt. f. 
pl. ace. margar brúþer hann (Hate) lét frá 
bue teknar, unz hann Helge hjó HHv 17?; 
4) annehmen: nf. hvat mon at bótom 
brúþr sú (Brynhildr) taka, es vélar vér 
vife gorþom? Grp46!';  prt. ind. pl. 3. 
tóko þeir (Gjúkungar) fórner es þeim friþr 
(Atle) sende Am ö?; 5) empfangen, er- 
halten: inf. hlátr viþ hlátre skyle halþar 
taka, en lausung viþ lyge Hýo42?; prt. 
and. sg. 3. haun (Fróþi) tók konungdóm 
eptir fgþur sinn Grt 6; 6) Áur ehe neh- 
men: nf. hann (Bikki) réþ þat, at Randvér 
„ skyldi taka hana (Svanhildi) Ghv 7; 
7) fangen, gefangen nehmen: prs. tnd. 
sg. 3. báþer vit komomk eþa okr báþa tekr 
enn ámóýtke jgtonn Skm 10*%;  prt.and. 
sg. 1. ek bjarno tók í Bragalunde HH II8?; 
ag. 2. móþor tókt mina ok myrþer til 
hnossa Am 53?; pl. 3. falz Loki í Frán- 
angrs forsi í lax líki, þar tóku æsir hann 
Ls65 pr2; part. prt. n. sg. ace. hann 
(Otr) hafþi tekit einn lax Æm ll; 8) au/- 
fangen: prt. ind. pl. 3. svá slongþom vit 
snúþga steine, hgfga halle, at haler tóko 
Grt12*; 9) wohim gelangen (rgl. dán. 
tage hen etsteds): nf. mon ek taka þangat 
í dag? — taka viþ vil ok erfiþe Hröl 140. 
141; 10) beginnen (mit nachfolg. tnfin.): 
prs. ind. sg. 3. brúþr mæla tekr Grp 16', 
fár es hvatr, es hraþask tekr, ef í barnósko 
es blauþr Fm 63, tró tekr at hniga, ef 
heggr tóg undan Am 693; prét. and. sg. 3. 
rgskr (Atle) tók at róþa Am 50! 85', 
eldrinn tók at æsaz en jorþ tók at skjálfa 
FH23%> 11) mit adv. ú. praepp.: t. á 
anfassen (mit etw.: eho): pré. tnd. sg. 3. 
er hann (Sigurþr) hugþi, at fullsteikt væri 
ok freyddi sveitinn ór hjartanu, þá tók 
hann á fingri sinum Fmðl prð; etu. 
(echo) angreifen, anfassen: prs. ind. sg. 3. 
Ullar hylle hefr ok allra goþa hverrs tekr 
fyrstr á funa Grm 4272,  tmper.pl. 1. 
tokom á mgndle, mær! skarpara Grt 203; 
t. af abnehmen: prt. ind. pl. 3. þeir (segger 
Niíþaþar) af tóko (bauga) Vko 10'; t. í 
sundr dwrehschneiden: prt. and. sg. 3. 
(sverþit) tók í sundr lagþinn sem vatnit 





1029 tegr 


tegr, m. (got. tigus) dekade: pl. nom. 
vórom þrir teger, þegnar vígleger Am 503; 
gen. lifa nó einer þriggja tega manna Qþr 
IlI5?; dat. fimm hundroþ dura (golfa) 
ok of fjórom tegom, svá hykk á Valhgllo 
vesa (svá h. Bilskirne meþ bugom) Grm 
23' 24!; ace. fjóra tego Grm 23!'U 
24!U, sverþ veitk liggja í Sigarsholme 
fjórom fære an fimm togo HHv 8?, hér 
kvam PÞjóþrekr meþ þria tago Gr I115!, 
þræla þria tago Am 89?. 

teinn, m. (nor. tein, fær.teinur, asehwed. 
dán. ten; got. tains, ags. tán, ahd. zein) 
I) xwetg, stab: sg. dat. Sigurþr tók Fáfnis 
bjarta ok steikþi á teini Fm 31 pr 1, tókk 
þeira (maga) hjorto ok á teine steikþak 
Am 78!; ace. segþu mér þat, Fjolsviþr! 
-. hvárt aptr kamr sás epter ferr ok vill 
þann tein (Lævatein) taka? FY 27!, aptr 
mon koma sás epter ferr ok vill þann tein 
taka #y28?;  losstábehen: pl. ace. (val- 
tívar) hristo teina ok á hlaut sgo Hym 1?; 
2) junge pflanxe, schössling: pl. ace. 
hugþak hér í túne teina fallna þás ek 
vildak vaxna láta Gjr I141!. — Zur etymol. 
vgl. Bugge, Bestr. 24, 446 fg. 

Compostta: gamban-teinn, mistel-teinn. 

teite, f. (fær. teiti) freude, heiterkeit: 
sg. nom. opt vas í túne teite meire, þás 
minn Sigvgrþr sgþlaþe Grana Gór 121'; 
ace. hvi tregrat ykr teite at mæla? Ghv 2?. 

teltr, ad;. (ags.tát 2n etgennamen, amhd. 
zeiz) froh, hetter, ausgelassen: m. sg. dal. 
svá's friþr kvenna .. sem ake jó óbryddom 
á ise hólom, teitom, tvévetrom ok sé tamr 
illa Hýv 893; pl. nom. (æser) tefldo í túne, 
teiter výro Vsp 8'!, vit skolom teiter HH Í 6*. 

Composilta: barn-teitr, ó-teitr. 

telgja (gþ; norw. fær. telgja, schrved. 
tálja, dán. tælge) xuhauen, behauen: prt. 
ind. sg. 3. maþr telgþe þar meiþ til rifjar 
RB 15?. 

telja (talþa; norw. fær. telja, sehwed. 
tálja, adán. tæliæ; alts. tellian, ags. tellan, 
afrts. talja, tella, akd. zellan) 1) söhlen: 
snf.(goþ) morgon héto ok miþjan dag, undorn 
ok aptan, árom at telja Vsp 65 (, um nach 
jahren xu xáhlen'2), seint kvaþ (konungr) 
at telja af Tronoeyre langhqfþoþ skip HH 
125?;  prt.ind. sg.3. bauga talþe alfa 
ljóþe Vkv 12!; part. prt. m. pl. nom. váro 
ellifo æser talþer, Baldr es hné viþ bana- 
þúfo Hdli 30';  n.pl.ace. fórk af fjalle 


5 


20 


25 


80 


85 


40 


50 


telja 1030 


fimm dógr taleþ „ftinf wohlgexákhlte tage, 
ganxe finf tage' Gþrlll4!; 2) auf- 
xðhlen, herxáhlen: tnf. mál es dverga í 
Dvalens liþe ljóna kindom til Lofars telja 
Vsp 14?, getet verþr oss slíks, ef vér 
gorva skolom telja vamm enn vór 852“; 
prs. ind. sg. 2. órr estu, Loke! es þú yþra 
telr ljóta leiþstafe Ls29!; opt. sg. Í. enn 
vill þú, Frigg! at ek fleire telja mina mein- 
stafe Ls28!; part. prt. m. pl. nom. þessir 
eru hestar talþir í Porgrímsþulu FM 
104, þessir bestar eru talþir í Kálfsvisu 
FM 12!A, þessir eru enn talþir í Alsvinns- 
málum FMI2?r; ace. nú hefk dverga 
. rétt of talþa Vsp 12*, nú lát forna niþja 
talþa Hdl11';  f.pl.nom. nú "ro talþar 
ngnnor Herjans Vsp 31%; n. sg. ace. 
gamalla axna ngfn hefk gorla talet FM 
11?o.l.; pl. nom. þessi eru hestaheiti 
tald í Þorgrímsþulo FM 10! v.1.; 3) aus- 
rechnen, auskligeln : pre. ind. sg. 2. heipt- 
yrþo ein telr þú þér í hvívetna Fm9'; 
4) ausxahlen: prt. ind. sg. 3. mér jóþungre 
(Atle) aura talþe Sg379; 5) erxtihlen: 
inf. nam at setjask sorgmóþ kona (Odrún), 
at telja bgl af trega stórom Od 12*, Guþrún 
-. gekk treglega á tae sitja ok at telja .. 
móþog spjoll á margan veg Ghv 9?; n. sg. 
nom. snótom gllom sorger minke, at tragróf 
þat of talet være Ghr 223; 6) sprechen, 
reden: n. sg. nom. þa vas hvívetna vilmál 
talet Br12?; pl. ace. þá frák senno sliþr- 
fenglegsta, trauþmál taleþ af trega stórom, 
es harþhugoþ hvatte at víge grimmom 
orþom Guþrún suno Ghv1?; 7) sagen, 
erkliren: inf. mákak, Grímhildr! glaume 
bella né vigrisnom váner telja „dem helden 
(Átle) ausstchten eröffnen (thm hoffnun- 
gen machen)' Gþr 1130?; prs. ind. sg.1. 
(mit suffig. pron.) lífs telk výn onga Am 
8ö“;  prt. ind. sg. 3. sá jatonn (Hymer) 
sína talþe lítla fýse lengra at roa Hym 
212, (Guþrún) talþe happ hónom (Hnifl- 
unge), ef hann hefnt ynne Am 84?; 
8) nennen, bexeichnen: prs. ind. sg. Í. 
(mit suffig. pron.) telk slógjan Sigmundar 
bur, es í valrúnom vigspjgll seger HH IT 
11*; part. prt. m. sg. nom. rétt emkat ek 
ráþspakr taleþr né in heldr framvíss Grp 
213; 9) mit advv. u. praepp.: t. fram 
herxáhlen: prs. ind. sg. 1. (mit suffig. 
pron.) fram telk lengra Hdl 203; t.fyrer 
aufxáhlen: nf. þat kann ek et fjogrtánda, 














temja 
skal liþe telja tíva fyrer 
50?; t. fl ehs hinauxðhlen xu elw. : 


Ísolfr ok Ósolfr Qlmóþs syner ok 
hildur Skekkels dóttor — skalt til telja 


t's þat rekka es í Pa elsk fös 
fagrgloa? Alnó?; —opt.sg.3. ljósan 
skaltu í lúþr bera = Sinmgto at selja, 
hón sgm telesk vápu til vígs at lea 
j30?; t. saman síok versammeln: prt. 
i í hgll saman Húnar tolþosk 





pl. 
Akv 37 
Compositum: fyr -telja. 
temja (tamþa; norve. fær. temja, seltced. 
tiimja, adön. tæmmæ; got. tamjan in: 
ga-tamjan, ags. temian, afrís. tema, ad. 
zemman) aðhmen: inf. ek þik temja mon, 
mær! at mínom munom Skm 26!, oxn 
nam (Karl) at temja #522?; prt. ind. 
pl.3. upp óxo þar Jarle borner, hesta 
tomþo, hlífar bendo Fþ 43 
Compositum des part. prt. : gunn-tameþr. 
1. teygja (gþ; nor. toygja, fær. toyggja, 
schtwed. töja) 1) locken, antreiben: inf. fyrr 
vilda ek at Frekasteinehrafna seþja á hræom 
Hria an tíkryþrar toygja at solle HAL46%; 
;g..2. seg þat í aptan, es svínom 
is ok tíkr yþrar teyger at solle, at sé 
Ylfingar austan komner HHI35?; sg.8. 
heiler fareþ nú ok horsker hvars ykr 
hugr teyger Akv12*; 2) xu gewinnen 
suthen, verlocken, verfiihren (ehn at eho 
od. á eht): imper. sg. 2. (mit suf. pron.) 
annars kono toygþu þér aldrego oyrarúno 
at: Hýr 114*, góþun mann teygþu þér at 
gamanrúnom Hýv 119%, (mit suf. negat.) 
mey þú teygjat ná manz kono ná eggja 
ofgamans Sd 323, (mit suffig. negat. ú. 
pron.) teygjattu þér at kosse konor Sd 28; 
prt. ind. ag. 1, (mit suffig. pron.) et ráþr 
spaka teygþak á flórþer fljóþ Fóv 101. 
2, teygja (gþ; got. at-augjan, alls. 
tögian, ahd. zougen: EWadstein , Ark. 18, 
179) seigen; teygjask sich xeigen: tenn 
hgnom (Vólunde) teygjask, es tó es sver 
„er seigt die söihne' Vkv 182. 
teþja (tadda; nor. tedja) diingen ; inf. 
tóm lézk (Hjalla) at eiga teþja vel garþa 
Am.69?; pri. ind. pl. 3. (Þræls barn) akra 
tgddo, unno at svínom FR 1 
tígenn. adj. (eigentl. part. prt. von 
tón) angesehen, vornehm: m. pl. gen. 












margs vas alz sóma manna tígenna 
Am 887. 

tík, /. (none. tik, fær. tík, adán. tík 
in: garþ-tik) hiindin: pl. ace. seg þat Í 
aptan, es svínom gefr ok tíkr yþrar teyger 
at solle, at sé Ylfingar austan komner 
HH135?, fyrr vilda ek at Frokasteine 
hrafna seþja á hræom þínom , an tíkr yþrar 
teygja at solle HHI46?. 

til. praep. u. adv. (norw. fær. aschced. 
adiin. til; ags. afris. til) L praep.e. gen. 
st, nach, bis su; fiir; es bexeichnel 
1) einen ort oder eine person als siel 





5 
10 


15 se des kommens, gehens, 


til á Hejar heþan Grm 287; fór 
ár þeirar er Vimur heitir FM 61}Fr, engi 
maþr þorþi at fara til hans (Valundar) 
Vkn IS pr4, Helgi .. fór til Freknsteins 
HHI16 prl, þær (Sigrún ok 
fóru heim til bæjar HH 148 pr/, fór 
Sigmundr þá suþr í Frakkland til þoss 
ríkis er hann átti þar Sf26, (Loki) fór 
þá til Andvarafors Æm 18, heim fór Sig 
urþr til Hjálpreks Æm 26 pr 1, eino sinnd 
skal alda hverr fara til beljar heþau Fm 
10*, hgfþe skemra láte hann (Sigvgrþr) 
enn hára þul (Regen) fara til heljar 
Fm 34?, þeir báþer bróþr skolo 
fara til heljar heþan Fm 894, Guþrún 
fór alt til Danmarkar þr 126 pr 2, 
enn faren eino sinne til Geirmundar 
drykkjo 0428; fluga hrafnar bvei 
Hnikars gxlom, Hugenn til hanga, 
hrá Munenn FM 97, 1l6 
Grams ramlega kyni 

Geirrgþr gekk 

hon (Gorþr) gokk 

foþur síns til skemmu Skv, til 
gekk ok til hrús viþar Skm 32), 
austr ok jotna barþak brúþer bol 
til  bjargs gengo. ról 66, gakk 
smiþjo Fke 361, biþeþ (bragna) 
til skipa ganga HH123), Si 
hauginn til Helga HÆ 41 pr Í 


2 


25 


0 


35 


45 


pr 1, nú skal Herkja til hvors 
(19, halít gekk til heljar ór 
, Guþrún gekk þá til 
gekk ek til strandar Ghe 18 
ok Sgrle) léto mag ungan (Í 


50 


1033 til 

hniga Hm 15“; hverf til hjarþar! Hym 
18!, hugr þeim (figndom) hverfe til handa 
þér Gg 93, (Guþrún) hvarf til Niflunga 
Am 44?, hlæjande Guþrún hvarf til skenmo 
Ghr 7!; Heiþe héto, hvars til húsa kvam, 
valo velspaa Vep 22', snaper ok gnaper, 
es til sævar kamr, grn á aldenn mar 
Hýv 62', emk af gongo komenn þyrstr til 
þínna sala Vm 8?, óauþogr maþr, es til 
auþogs kamr, mæle þarft eþa þege Vm10', 
þeir (Geirrgþr ok Agnarr) fengu byr ok 
kómu til stgþva fgþur síns Grm 9, mjgk 
es anþkent þeims til Óþens koma salkynne 
at sea Grm 9! 10!, (Þórr ok Týr) fóro 
drjúgom dag þann framan Ásgarþe frá, 
unz til Epels kvýmo Hym 7?, nú's sunr 
komenn til sala þínna Hym 11?, vake þú, 
Groa! .. ef þú þat mant, at þú þinn mog 
bæþer til kumbldysjar koma Gg 1*, hverjo 
estu nú bglve borenn, es þú þá móþor 
kallar es til moldar es komen (Gg2}, 
hrafnar skolo þér .. slíta sjóner ór, ef þú 
þat lýgr, at hér sé langt komenn mggr 
til minna sala Fy 45“, nú þat varþ es ek 
vætt hefe, at þúst komenn, imggr! til 
minna sala #y 49“, Njgrþr kom aptr til 
Nóatúna af fjallinu FM 2?, kom Þórr til 
ár þeirar er Vimur heitir FM6!, Þórr 
kom til Geirraþar FM 6!', kvómo þeir 
(syner Níþaþar) til kisto Vkv 21', kvýmo 
til kisto Vkv 24!, hann (Helgi) kom til 
Eylima konungs HHv 30 pr 1, kómu þeir 
(Helgi) heilm til lands HH If16 pr ó, er 
hann (Helgi) kom til Valhallar, þá bauþ 
Oþinn honum gllu at ráþa meþ sér FH 
1137 pr 1, Sigrún kom til haugsins HH 
II48 pr 3, (Sigurþr) kom til hallar Gripis 
Grp 3, þá var kominn Reginn til Hjálp- 
reks Rm 3, Óþinn ok Hænir ok Loki hgfþu 
komit til Andvarafors Æm 7, hann (I,oki) 
kom til Ránar ok fekk net hennar Jém 18, 
hann (Sigurþr) kom til húsa Regins Æm 12 
pr 2, komenn es hingat konr Sigmundar 
-. til sala várra Km 137, Gjúkungar kómu 
til Atla Dr 13, mær of kvam til Morna- 
lands Od 1? nú ero komnar til konungs 
húsa .. Fenja ok Menja Grt 1', nú erom 
komnar til konungs húsa Grt 16'; til 
hrímþursa hallar þú skalt hverjan dag 
kranga kostalaus, kranga kostavgn Skm 
367; rinne rokn bitloþ til Regenþinga, 
Mólner ok Mýlner til Myrkviþar HH 153'?; 
sá valkyrjor .. ggrvar at riþa til Got- 


6 


1 


o 


20 


2ð 


30 


85 


40 .. 


45 


50 


til 1034 
þjóþar Vsp 317, Skirnir reiþ í jgtunheima 
til Gymis garþa Skm 10 pr 1, ríþa vit 
skolom til Valhallar, til vés heilags Hdi 1*, 
Ale (reiþ) Hrafne, es til íss riþo FM 12?, 
Dagr reiþ til Sevafjalla HHII27 pró, 
Helgi reiþ til haugsins meþ marga menn 
HH 1138 pr 2, ríþr til Gjúka, gramr vig- 
risenn! Grp 13*, ek ríþa mon til þess golz 
es í lyngve liggr Fm 21?, Sigurþr reiþ 
eptir slóþ Fáfnis til bælis hans Fn 44 
pr; Sigurþr ok Reginn .. hittu þar slóþ 
Fáfnis, þá er haun skreiþ til vaz Fm 2, 
Gunnare fráner ormar til fjors skriþo 
„schlichen nach dem sitxe setnes lebens, 
greffen sein leben an' Ghvlf*; Horn 
ok Ruþr snuesk til heljar heþan Gg 8?; 
(Víþarr) lætr mege hveþrungs mund of 
standa hjor til hjarta Vsp 54*, stondomk 
til hjarta hjorr Fim 1*, stóþ til hjarta hjorr 
Sigverþe Sg 21*; sveinn sýslega sveif 
til skógar Hym19!; harm ljótan mér 
þykker í því at vaþa of vágenn til þín 
Hrbl 28; dem regterten casus nachfol- 
gend: vesattu svá ór, at ein farer, dis 
skjoldunga! draughúsa til HH II50?; 
hugþak mer af hende hauka fljúga bráþa- 
lausa bglranna til Gþr 1142?; þás horskr 
ok þegoll kamr heimesgarþa til, sjaldan 
verþr víite vgrom Hýv6?, þyrstr ek köm 
þessar hallar til Ls6'; þeir (Granmars 
syner) .. rinna léto Svipoþ ok Sveggjoþ 
Sólheima til HHI49?;  (Óþenn) reiþ 
niþr þaþan Niflheljar til Bdr 23; 6) nach 
den vbas des tragens, bringens, sendens, 
fúhrens, treibens,  folgens, twendens, 
strebens, einladens: (Þórr) bar til bójar 
brimsvín jotons Hym 28*, sékka ek þann 
(mæke) Vólunde til smiþjo borenn Vkv19?; 
konor hugþak dauþar koma í nótt hingat 
byþe þér bráþlega til bekkja sinna 
Am 253; bitols dolgrggne dró til dauþs 
skókr Akv 33?; (æsir) æpþu at Loka ok 
eltu hann braut til skógar Lsl5; Skall 
heiter ulfr es fylger eno skirleita goþe 
til Ísarnviþar Grm 39?; heim hvale haf 
til bójar Hym 27?, þeir (Vælundr ok hans 
bræþr) hgfþu þær (valkyrjur) heim til 
skála meþ sér Vkv10; haltu svá til 
vinstra vegsens Hrbl 137;  dótr Geirraþar 
vildo hefja mik til himens FM 6'?', hana 
(Guþrúno) mono hefja hývar bóror til 
Jónakrs óþaltorfo Sg 61*; þau kerling 
leiddu þá (Geirraþ ok Agnar) til strandar 





til 


| sætis FM 6'* Wr, hrolde hotvetna 
hags skylde Am 91?, á skjold (skal 
ál hlífar .. en mey til kossa Hóv 
til jartegna sendi hon (Guþrún) 
hringinn Andvaranaut Dr 9, var 
Þór ok Loka) vísat fyrst í gestahús 
vergis FM 6'', maþr telgþe þar meiþ 
ir #5 15?, Hjálprekr konungr fekk 
i skipaliþ til fgþurhefnda Æm lð 
at's til kostar „das wird xur be- 
g gemacht' Hym 34', þat var til 
„das drente als mittel ur versöh- 
Dr3, hvat mon fyrst ggrask til 
ir? was wird steh xuerst xum 
gestalten?' Grp 8% hvat mon til 
gt Sigverþe? Grp 30'!, jafra óborna 
já enn vesa es þat's til hatrs hugat 
, hveim verþr hglþa hefnd léttare 
il sátta, at sunr lifet Sg 12*, snuesk 
a sefe Gg9*, þás gllo skipt til 
ir Sg 66“, ggrþu nú, Guþrún! af 
þinne okr til ágætes, es mik út 
ám 96*, þú brúþr Grana á Brávelle 
oþ vast gor til rásar HH I44?, var 
rrgþr til konungs tekenn Grm 14, 
ttferþar buenn Æm 21?EF, þú hefr 
rgom til matar manz blóþ gefet 
F, ljósan lea skaltu í lúþr bera .. 
o at selja, áþr hón sgm telesk vápn 
s at lea #Y 30%, hví er gull kallat 
"óþa? til þess /, um das xu erkláren ') 
1 sjá Grtl; dem regterten casus 
stellt: hón (Brynhildr) 's æ boren 
til Sg 45%; 5) dre person xu deren 
„ oder schaden etiw. geschteht, ftir 
gebrauch etw. hergertchtet wird: 
til brúþar borenn Alv 2*, ggrvir 
tveir fjotrar til hans (Fenrisúlfs) 
; statt til c. gen. pers. steht til 
ehm: (Atli) fór at biþja Sigrlinnar 
la konungi HHo 8, (Grímhildr) mon 
ldar biþja fýsa Gunnare til handa 
5?, ek skal mærrar meyjar biþja 
til handa Grp 36“; 6) das xtel 
; absteht die jmd bet einer hand- 
erfolgt: vildu okr fylke til fear 
„um geld xu erlangen' Sg 163, 
tókt mína ok myrþer til hnossa 
trer kleinode wallen' Am 53?, Dagr 
aþi Óþin til fgþurhefnda HH II 27 
konungr (Geirrgþr) lét hann (Grimni) 
il sagna „um hn um sprechen 
ngen' Grm 29, (Jarl) vá til landa 


10 


20 


25 


80 


85 geisleskráfte' Hóýv 12*, 


40 


50 


tal 1038 
„ftihrte krteg um lönder xu erwerben' 
Rþ 38%, (Amma) bjó til váþar „raf vor- 
bereitungen xum weben eines gewandes' 
Rþ 16?; mon Gunnare til gamans ráþet 
síþan verþa eþa sjolfom mér? „wird das 
fúr GQ. oder ftir mich xum hesle aus- 
sehlagen?' Grp 44?, þá's Guþrúno grimt 
of hjarta, es bróþr hennar þér til bana 
ráþa „dir den tod bereiten' Grp 6l?, segja 
monk þér .. hvé ér snimma til saka réþoþ 
„20te thr schuld auf euch ludet' Sg 34?, 
hvat hefr Sigvgrþr til saka unnet? „was 
hat S.getan um sich schuldig 4 machen?" 
Br1?; Heþinn strengþi heit til Svávu 
„tat das geliibde dre S. xu gewinnen' 
HHov 30 pr 12, þann (galdri) gelk þér enn 
átta .. at því firr mege þér til meins 
ggrva kristen dauþ kona Gg 133, hér skyle 
enge gþrom: granda, til bgls bua né til 
bana orka Grt6?; 7) den erfolg od. das 
resultat einer handlung: þik dvalþa hefr 
Atle til aldrlaga „*at dich aufgehalten ú. 
dadureh deinen tod herbergefúihrt' HHo 
30?, Atli skaut spjóti fuglinn til bana 
HHv 5 pr 6, lagþi hon (Brynhildr) sik 
sverþi til bana Gór 125 pró, Loki laust 
hann (Otr) meþ steini til bana Æm 13, 
hgfom einn feldan, lamþan til heljar Am 
41*; hné hans (Sigvarþar) ofdolgr til 
hluta tveggja „fiel xu xwet stúicken aus- 
etnander' Sg 23!; 8) andere verbin- 
dungen: færa veit, es fleira drekr, sins 
til geþs gume „tceiss weniger von seinem 
verstande, 1st weniger tm besttx seiner 
drýgt þú fyrr 
hafþer þats menn dóme vissot til Am8l?k, 
né móle svá mær bergrisa, ef vissem vit 
vætr til hennar Grt10*; segþu til nafns 
þins „nenne dernen namen' Hrbl 19, segja 
monk til nafns míns .. ok til alz sþles 
Hrbl 20. 21; hafa þrár til ehs szeh nach 
etw. sehnen: þrár hafþar es ek hef til þins 
gamans, en þú til míns munar #) 50'?; 

Il. adv. 1) mtt verbis, daxu, daran, 
dabet, danach, dafiúir: bjóþeþ til ormom 
„ladet die schlangen daxu ein' Am óð“; 
tóko brás Buþla ok brugþo til knife 
„setxten das messer an' Amó59!; fengo 
til marger „vtele graffen xu' Amð88“; 
til gengu bæþi konur ok karlar „gsengen 
hinxu' Br 20 pr 10; ef, vinr! vélar vit 
gorvom til „wenn wir list dabes an- 
wenden' Hym 6?; (fugl) hafþi heyrt 










tilr 


xugehört“ HHv 12; svá hættak 

til „setate meinen kopf aufs spiel' 

104*; tíl kóm Oddrún kam hinsu' 

3;  gor sem til lyster „wie es dich 

geliislet' Am 58!; (Gunnarr) 

til sagþe „redele H. an' Akv 6), 
k ganga Atla til segja Am 7; 


flátt es til sókj 
„geföhrlich ist es hineinxugehen' Am 36'; 
fleire til výro holfo húskarlar „tvaren vor- 
handen, waren xugegen' Am 27*; víkr 
hér svá til „es geht hier so xu' Br20 
pr2; 9) mit adj. advo.x1, xú sehr: 
því's þat (kyn) sé alt til atalt Pr 374, 
fúr és hvatr es hroþask tekr, ef hann es 
í bernsko til blauþr Fm 64 v.l., maþr 
manne verþr af mále kuþr, en til dólskr 
af dul Hýo57“, enge þat veit, at hann 
(ósnotr maþr) etke kann, nema hann mæle 
til mart Hgv 274, veita maþr hinns vitke 
veit, þót hann méle til mart Hr 27*, 
auþogr verþa monk í andsvyrom, ef þú 
mler til mart £s 5*, meþalsnótr skyle 
manna hverr, áva til snotr sé Hýr 54" 
56? 56, þykkjomk ek til ungr afe Gg 5*, 
ák til ungan erfenytja Sg 267, varþka til 
ongþ né ofþrangen 89 34?, þat réþk þór 
at sótta, þót moþ seggjom fare glþrmál 
til gfog Sd29?; því bregþr þú nú mér, 
Fúfner! at til fjarre seak mínom feþr- 
munom Fy 8, mantat, Gunnarr! til ggrva 
þat, és blóþe í spor báþer rendoþ Br 787, 
mikelste snimma kvamk Í marga staþe, en 
til síþ í suma Ho 667, akro ársýnom 
true enge maþr né til snimma syne Hó 
877, þvegenn ok metr ríþe maþr þinge at, 
þót hann sé vædr til vel Hýv 6l?; til 
verstörkt durch heldr: heitr estu, hripoþr! 
ok heldr til mikell „allxu gross' Grm 1'; 
dureh ale: mono viþ ofstríþ alz til lenge 
konor ok karlar kvikver fóþask „allxu langa" 
Hlr 14. 

Composita: halz-te, mikela-te. 
*tilr, adj. (got. tils in: ga-tils, ags. 
til) gt, passend, xweckmissig: n.sg.ace. 
þeg þú, Týr! þú kunner aldrege bera tilt 
meþ tveim „du konntest nie etwas gules 
íd. h. einen vergleich) swischen sweien 
stslande bringen' Ls 38? 

timbr, n. (nor. aschuwed. timber, fær. 
timbur, addn. timbæt; alts. timbar, ags. 




























16 


20 


2 


að 


40 


45 

















afri: 
timrjö) bawholx; balkengeriist , 
pl.nom. forn timbr fello Akv 45?. 
Compositum: timbr-stokr. 
timbra (aþ; nor. fær. aschtced. timbra, 
adiin. timbræ; got. timrjan, alts. timbrön, 


timbrian, ags. timbrian, afris. timbra, ahd. 
timbarðn, rimbran) æimmern, erbauen; 
inf. (Karl sam) rús st ibra okblyjar 


timbr-stokr, m. (norw. timber-stokk, 
sehaed. timmer-stock, dáin, temmer -stok) 
balken: pl.nom. af járni váru ok allir 
timbrstokkar í húsinu Fm 44 pr 8. 

tíme, m. (nor. aschwed. tima, fær. 
tími, adáin. timæ; ags. tíma) xeil: #g. att. 
í þann tíma fannz í Danmgrk kvernsteinar 
tveir Grt 16. 

tína (ud; mor. na, fær. tína) að- 
rupfen, ablesen; herxáhlen, berichten: 
inf. ber minnesgl mínom gelte, svát gll 
mune orþ at tína, þessa róþo á þríþja 
morno, þás þeir Angantýr stter rekja 
Hál 467; — prs. índ. sg. 2. hlóglekt ii 
þykkjomk, es þinn harm tíner Am 58“. 
stingr, m. (<týingr?) hilfe; in: ful- 
tingr, 

tío, mum. card. (norw. tie, fær, gju, 
asehiwed. tio, adön. ti; got, taihun, olts. 
tehan, ags. tíen, tén, afrís. tan, tiet, 
ahd. zohan) zehn: Agnarr var tíu vetra 
Grm 2, Geirtoþr konungr átti þá son tu 
vetra gamlan Grm 31, megot tveir menn 
einer tio hundroþ Gotnn binda eþa berja) 
Hm 23?. 

tíonde, num.ord. (now. tiande, fær) 
tiggjundi, asehwed. tiunde, addn. ti 
got. taihunda, alls. tehando, aga. 
afris. tegotha, tiandn, ahd. zehanto) 
aelmte: m. sg. nom. Glitner es enn tík 
(bór) Grm15'; mag. ae0. þat kann 
et tionda Hýv 155!, sogþu þat et 
Vím 887, þat réþk þár et tionda Sí 

tírr, m. (norw, tir; alls, tir, 
ehre, rum: sg. gen. göþs 
þót nú eþa í gér deyjom (lies: 
s. deyja) Hm 80. 

Composíta: megeu-tírr, oi 

tívar, yn. pl. göller: nom. 
gúfo í árdaga tívar at tannfé 
né þat mótto márer var ok 
of geta hverge Hym 4', of þat 


1041 tivorr 

tivar, hvé Hlórriþa hamar of sótte Prk13?, 
of þat réþo riker tívar, hví være Baldre 
baller draumar Bdr I?; gen. segþu þat 
et tionda, alz þú tíva rgk gll, Vafþrúþner! 
viter Vm 38!, segþu þat et tolfta, hví þú 
tíva rgk gll, Vafþrúþner! viter Vnm4ð!; 
ace. þat kann ek et fjogrtánda, ef ek skal 
fyrþa liþe telja tíva fyrer Hóv 159?. 

Composita: sig-tívar, val -tívar. 

*tívorr, m. gott: sg. dat. ok sá Baldre, 
blauþgom tivor, Óþens barne, grlog folgen 
Vsp 32?. 

tíþa (dd; nor. tida) gelústen: prs. 1nd. 
sg. 3. á fjalle eþa firþe ef þik fara tíþer, 
fásktu at virþe vel Hýv 115“, ráþ þú mér 
nú, Frigg! alz mik fara tíþer at vitja Vaf- 
þrúþnes Vm 1', vaxat þú nú, Vimor! alz 
mik þik vaþa tíþer jgtna garþa í FM 6'; 
opt. sg. 3. ek hins get, ef it Gymer 
finnesk vígs ótrauþer, at ykr tíþe vega 
Skm 24. 

tíþinde, n. pl. (norw. tidend, f., fær. 
tiðindi, n. pl., aschwed. tidhande, tidhende, 
n., dún. tidende, o.; vgl. mid. zitunge, nl. 
tiyding) berteht, nachrsehten, neutgkeaten : 
gen. (Freyr) spurþi tíþinda Skm 40 pr 2, 
konungr spurþi hann (Atla) tíþinda HHe 4 
pr 2; acc. segþu á lopte long tíþinde 
Þrk 9?, (Dagr) sagþi Sigrúnu tíþindi HH 
1127 pr 6, (Sigurþr) biþr hana (Sigrdrifu) 
kenna sér speki, ef hon vissi tíþindi ór 
gllum heimum Sd 4 pr 12. 

*tíþlega, adv. etfrig: taggtu tiþlega 
Am 78“. 

1. tíþr, m. (norw. tid, f., fær. tíð, f. m., 
asehwed. tidh, f. m., dán. tid, e.; alts. 
afris. tid, f., ags. tíd, akd. zit) zett: 
sg. ace. hann (Fróþi) tók konungdóm .. í 
þann tíþ er Augustus keisari lagþi friþ of 
heim allan (rt 6. 

2. tíþr, adj. (norw. tid, fær. tíður, 
adán. tith) 7) vorkommend, gebráuchlach : 
n.sg.mom. þat vas eige árar titt (das 
war frúher nicht vorgekommen'), at frá 
konungdóm kváner gengo Sg14?; 2) an- 
genehm, behagliceh: n. sg. nom. títt vasat 
biþa Hm 17“; 3) begehrenswert, ver- 
langen oder liebe erweckend, lieb: f. sq. 
ace. í Gymes ggrþom ek sá ganga mér 
tíþa mey Skm 6?;  compar. f. sg. nom. 
mær's mér tíþare an man manne hveim 
ungom í árdaga Skm 7'. 

Composstum: ó-tíþr. 


Gering, Edda -Wörterbuch. 


5 


þá 


5 


20 


30 


35 


45 


50 


tor- bánn 1042 
tjald, n. (norw. adán. tjeld, fær. tjald, 
schwed. tjáll; ags. teld, akd. zelt) 1) zelt; 
2) tepptch, vorhang: pl. dat. tjalde of 
borg þá tjaldom ok skjoldom! Sg 65!. 

Composttum (1): stafn - tjald. 

tjalda (aþ; norw. tjalda, sektwed. tjálla; 
ags. teldian) nach art eines tepptehs od. 
vorhangs ausbretten, mit etw. wie mitt 
ernem teppich umgeben: prs. opt. pl. 3. 
tjalde of borg þá tjaldom ok skjoldom! 
Sg 6ö!; part. prt. f. sg. nom. var hon 
(Brynhildr) í reiþ þeiri er guþvefjum var 
tjölduþ Hlr 3;  n. sg. nom. skjoldom 's 
tjaldat á skipom yþrom HHov 12?. 

*tjúgare, m. entfúhrer, röuber ( erraffer' 
Mhfj): sg. nom. verþr af gllom (Fenres 
kindom) einna nekkverr tungls tjúgare í 
trolz hame Vsp 404. 

*tjgsoll, m. fessel, xwang (2): sg. nom. 
tópe ok ópe, tjasoll ok óþole, vaxe þér 
tár meþ trega! Skm 29!. 

tól, n. (norw. tol, fær. tól; ags. tól) 
werkxeug: pl. acc. (áser) tanger skópo ok 
tól garþo Vsp 7}. 

tolf, num. card. (norw. tolv, fær. tólv, 
aschwed. adán. tolf; got. twalif, alts. twelif, 
ags. twelf, afris. twelef, ahkd. zwelif) 
xwölf: tolf hundroþ tryggra manna HH 
126?, vask vetra tolf .. es ungom gram 
eiþa seldak Hi 7?. 

tolfte, num. ord. (norw. tolvte, fær. 
tólvti, asehwed. tolfte, adán. tolftæ; ags. 
twelfta, afras. twilifta, ahd. zwelifto) der 
xwölfte: n. sg. ace. þat kann ek et tolfta, 
ef ek sé á tré uppe váfa virgelná Hóo 
157', segþu þat et tolfta, hvi þú tíva rak 
gll, Vafþrúþner! viter Vm 42!. 

tóm, n. gentigende xeit, musse: sg. 
ace. tóm lézk (Hjalle) at eiga teþja vel 
garþa Am 59?. 

*tópe, m. raseres (3): sg. nom. tópe ok 
ópe, tjqsoll ok óþole, vaxe þér tár meþ 
trega Skm 29. 

topt, /. (nor. tuft, fær. adán. toft, 
schwed. tomt) baustelle; gebáude: pl. ace. 
nú Skaþe byggver, skír brúþr goþa, fornar 
topter fgþor Grm 11S. 

Composttum: sig - topter. 

tor=, praefiæ (norw. fær. aschwed. adán. 
tor-; got. tuz-, ahd. zur-) sehtwterag; tn: 
tor- bénn. 

*tor-bónn, adj. sehwterig durch bitten 
xu bewegen: m.sg. ace. vilkat mann trauþan 

34 











1049 tvó- vetr 

lær Hóv 67? vit .. tvau Þrk 11* 20?R, 
bál tvau Hir Í, vit hormog tvau Gþr lll 4*; 
gen. horna tveggja Hym 19%; dat. okr 
mærom tveim $Sd3?; ace. í tvau „ent- 
xwwet': afr í tvau áss brotnaþe Eym 12*, 
braut enn hgfge“ hallr sundr í tvau 
Grt 234. 

Compostta : tvó- vetr; hvár-tveggja. 

tvé-vretr, adj. (norw. tvi- vetter, fær. 
tvæ-vetur sm: tvæ-vetur-jörð; vgl. got. 
twalib-wintrus) xwes winter alt, xwet- 
jöhrag: m. sg. dat. svá's friþr kvenna .. 
sem ake jó óbryddom á íse hólom, teitom 
tvévetrom, ok sé tamr illa Hóv 89}. 

tviþr, adj. (norw. tvinn, fær. tvinnur; 
vgl. got. tweihnai, alts. afrís. twöne, ags. 
twégen, ahd. zwene) xweifach, doppelt: 
m. sg. acc. ek mon segja þér sváran sús- 
broka ok tvinnan trega Skm 29?%. 

*tyfr, n. xaubermittel, xaubertrank: 
pl. dat. sumer Gotþorme gófo .. marga 
hlute aþra í tyfrom Br 4b“ (s. 353 anm.). 

tygge, m. first: sg. dat. (Granmars 
syner) métto tyggja í túnhliþe HH I49}; 
ace. hátt mono hlæja Hundings syner .. 
ef meirr tyggja munar at sókja hringa 
rauþa an hefnd fgþor Æm 16}. 

tyggta (tgg; norw. fær. tyggja, sehwed. 
tugga, dán. tygge; ags. céowan, ahd. 
kiuwan: Streatberg, IF'1, 514) kauen: pr. 
ind. sg. 2. (mit suff. pron.) taggtu tíþlega, 
trúþer vel joxlom Am 78*; opt. sg. 1. 
beþet mik at tyggva Gór I141* (Bugge, 
Fkov.426*); part. prt. n. pl. ace. hjarto 
hugþak þeira (hauka) viþ hunang tuggen 
Gþr 1423, suna hefr þinna... hjgrto hræ- 
ireyr9g viþ hunang of tuggen Akv 39?. 

1. *týja, f. xwesfel (2): sg. nom. ey vas 
mér týja, meþan vit tveir lifþom, nús 
Inér enge, e8 ek einn lifek Akv 28?. 

2. týja (þ; norw. tya) helfen; in: full- 
týja. 

týna (nd; norw. tyna, fær. týna) ver- 
lieren (eho): nf. fyrr skalk míno fjgrve 
láta, an þeirar meyjar meiþmom týna Sg 
15“, vilkat mann trauþan nó torbónan of 
óra sgk aldre týna Sg 5$0*, Atle mon gndo 
týna, sælo sínne ok sona life Sg 59?, hón 
(Guþrún) eige mon of óra sgk aldro týna 


Sg 61?, þóttomk gllo betra, ef léte mik 50 tatrogr, adj. *erlumpt; 


lífo týna Gþr1I13?; prt. opt. sg. 3. þik 


þu 
eo 


1 


or 


20 


30 


tatrogr 1050 
kvazk hilmer (Helge) hitta vilja, áþr ítr- 
borenn gndo týnde HHva37*. 

týne, n. (norw. tyne; mhd. ge-ziuno) 
umxiunung, hof; tn: sam-týnes. 

typpa (pþ; norw. typpa) eine spilze 
balden, etuw. wre eine spitxe aufrachten 
(den kopfputx): amper. pl. 1. haglega of 
hqgfoþ typpom Þrk15*;  prt. ind. pl.3. 
haglega of hofoþ typþo Þrk 19*. 

tysvar, adv. (aschwed. tösvör, tysver, 
adán. tysver; vgl. got. twis-stass) x0e1- 
mal: Týr leitaþe tysvar hróra (hver) Hym 
34?, nefna tysvar Tý Sd6*. 

tæla (id; ags. tælan) betriigen, betören, 
tiberlisten (ehn): anf. (Regenn) vill tæla 
mog þanns truer hýnom Fma33?; prs. 
ind. sg. 3. þá vér fegrst mælom es vér flást 
hyggjom, þat tæler horska huge Hóv 90*; 
part. prt. m. sg. acc. tólom miklom ek kveþ 
tældan þik Alv 35?. 

tóg, /. (norw. taag, vgl. schwed. tága) 
wurxelfaser, wurxel: sg. ace. tré tekr at 
hniga, ef haggr týg undan Am 69?. 

tól, /. (ags. tæl, tál, ad. zála) last, 
trug: pl. dat. tólom miklom ek kveþ tældan 
þik Alv 35?. 

Composttum : tálar- dis. 

tong, /. (norw. fær. tong, sehwed. táng, 
din. tang; ags. afrís. tange, ahd. zanga) 
range: pl. acc. (þser) tanger skópo ok tól 
gorþo Vsp 7}. 

tann, /. (norw. fær.tonn, asehwed. adán. 


"tann, tan; got. tunþus, m., afrts. tond, 


35 


töth, ags. tóð, ahd. zand) xahn: pl. nom. 
tenn hgnom (Vólunde) teygjask, ef téþ es 
sverþ Vkv 18?; dat. ór tannom tveggja 
þeira (húna) sló hann (slók) brjóstkringlor 
Vkv 26! 381, (rúnar ristnar) á Sleipnes 
tonnom Sd 15*. 

Compostta: tann-fé; hilde-tgnn, þref- 

tann. 

* tórog=hlýra, adj. sndeel. (ogl.ags.téarig- 
hléor) nit betröhnten wangen: (Guþrún 
gekk) at telja tóroghlýra móþog spell Ghv 9?. 

tórogr, adj. betríihnt; in: tárog-hlýra. 

tatrog-hypja, f. veib mit xerlumpter 
klerdung, lumpenmensch: sg. nom. Imþar 
dótter totroghypja HH 145). — Als weibl. 
ergenname R} 13. 
an: tatrog- 
hypja. 











1057 unda 

adlerfelsen' HH I14?, eisande gekk und 
gþlingom lofþungs flote lgndom fjarre HH 
1283, fell í morgon und Fjatorlunde buþl- 
ungr HHII28?, skríþea þat skip es und 
þér skríþe HH I30'?, sér Sigvarþar snor 
brogþ fyrer þaus hæst fara und himens 
skautom? Grp 10%, þat's et þriþja (heill), 
ef þú þjóta heyrer ulf und asklimom Rm 
227, (rúnar ristnar) á því hvéle es snýsk 


und reiþ Hrungnes bana Sd /5?, gnýr 10 


(varþ) und goþvefjom Akv 41?, aurea trgddo 
(Svanhilde) und joa fótom Ghv16?; bes. 
auch von der kopfbedeckung die ;md 
tragt: (Sngr) settesk und ripte #5 23}, 
(Erna) gekk und line Æ£6 41?, reiþ ein fyrer 
hvít und hjalme mær HHv 28?, (meyjar) 
hývar und hjalmom HH1I16?, hví skal 
und hjolmom hrátt kjot eta? HHII?', 
(Sigrún) kyste ok kvaddo konung und 
hjalme HH 1113, knátt, mogr! sea mey 
und hjalme Fm 44!', héto mik aller í 
Hlymdglom Hilde und hjalme Hl 6?, 
séner výro Segger und hjolmom Hm 19?; 
tibertr.: (mont) und kvernom klaka „bet 
der miihle (twihrend des mahlens) sehnat- 
tern' Le 44*, halfr es auþr und hvgatom 
„dem hurligen gehört der schatx bereats 
xur hálfte' Hóv 59“, es und einom mér 
all of folgen hodd Niflunga „mtr allein 
st der verborgene schatx bekannt' Akv 
28'!;  B. c. ace. unter (auf die frage: 
wohin?): und rander ek gel Hóv 156?, ek 
viljak ykr .. und hvera setja Hym 9}, 
(Þrymr) laut und líno Þrk27!, skutosk 
þér fleira und fyrerskyrto Hdl 48?, und 
fen fjators fótr of lagþe (lagþak) Vkv 244 
36 *, monat mætre maþr á mold koma und 
sólar sjat an Sigorþr þykke Grp 53“, lét 
hame vára hugfullr konungr .. und eik boret 
Hilr 77, hann (Helge) hefr gþle ættar 
þínnar .. und sik þrunget HHII23“; 
auch einmal (gegen deutschen gebrauch) 
nach einem verbum des befestigens: þær 
(norner) of greiddo gollen símo ok und 
mánasal miþjan festo HH 13“ — NB. In 
den has. steht fiir und háufig schon under, 
welches die kiirxcre form mit der xett 
gönaxlich verdrángte; úiber das verháltnis 
der betden wörter s. unter fyr.  Vgl. unz 
(d. t. und es). 

unda (aþ; got. wundön 2n: ga-wundön, 
ags. wundian, afras. wundia, undia, ahd. 
wuntön) verwunden: part. pré. m. sg. nom. 


ov 


þa 
(| 


20 


26 


80 


85 


undr 1058 
ek hekk vindga meiþe á ... geire undaþr Hóo 
138?, grár (hestr) .. geire undaþr FM12'!. 

Cumposttum des part. prt.: hjgr-undaþr. 

undan, adv. (norw. fær. aschiwed. adán. 
undan; vgl. ahd. untana) fort. davon, ton 
dannen: undan komz Helgi ok fór á her- 
skip HH II4 pr 1, (Guþrún) skelde fót 
undan Ám 477, gættesk þess Hogne .. at 
árna ánauþgom, at undan genge Ám 607, 
trá tekr at hniga, ef haggr tóg undan 
Am 69?. — NB. Áls pracpos. begegnet 
undan nur Grm 3l?R, wo unsere aus- 
gabe mit Á und lzest. 

under, adv. te. praep. (norw. under, fær. 
undir, asehwed. undir, undi, adán. undir, 
undær; got. alts. undar, ags. afrís. under, 
ahd. untar) Í. adv. darunter: allr ása salr 
under bifþesk Árk 12?, svá vas á vísat, 
sem under være („als steckte dahimnter ') 
bane ykkarr beggja Am 123, fagrt baþk 
ykr kvómo, flátt vas þó under Am 363, 
gróftu svá under Am 90? (s. grafa); yfer 
ok under stóþomk (d. 2. stóþo mér) jatna 
veger („mir xu fússen und xu háupten') 
Hóv104?; Il. praep. e. dat. u. ace. (nur 
an der prosa) unter: ÁA. e.dat.: stóllinn 
fór undir honum (Þór) upp undir ráfit FM 
6!5, þar hafþi verit undir stólinum dætr 
Geirraþar FM 6, (Helgi) sat undir Ara- 
steini HH II 12 pr S, konungr lét .. troþa 
Svanhildi undir hrossa fötum (G%v 9; 
B. ce. ace.: (Sigyn) helt munnlaug undir 
eitrit Ls 65 pr 5, Loki helt undir megin- 
gjarþar „fasste unter den gúirtel, htelt steh 
am gtirtel fest" FM 6?, stóllinn fór .. upp 
undir ráfit FM 6!'*, Þórr stingr þá stafnum 
Gríþarveli upp undir ráfit FM6''. 

undorn, „. (norw. undorn, undonn, 
undaal, sehtwed. dral. undarn, undun, dán. 
dial. unden, unnen; got. undaúrns tn: 
undaúrni - mats, alfs. undorn, undern, ags. 
undern, afris. unden, ond, ahd. untorn, 
untarn) der xettpunkt der xwischen morgen 
und mittag oder mittag und abend in 
der mitte lhegt, an unserer stelle twol der 
letxtcre, also nachmittag, vesperxeit: sq. 
ace. (regen). morgon héto ok miþjan dag, 
undorn ok aptan, árom at telja Vsp 65 
(vgl. H. Falk, Ark.5ö, 117). 

undr, n. (norw. aschwed. dán. under, 
fær. undur; alfs. wundar, ags. wundor, 
afrís. wonder tn: wonder-grát, ahd. 
wuntar) J) wunder, wunderbare begeben- 











1065 úr-svalr 

úr-svalr, adj. nasskalt: m. sg. dal. 
(eiþa unna) at úrsvalom Unnar steine 
HH1II29“;  f. pl. nom. úrsvalar unner 
léko HH 11 12?, hendr (ero) úrsvalar Hogna 
máge HH II43*; n.sg. nom. hvert (tár) 
fell blóþogt á brjóst grame, úrsvalt, inn- 
fjalgt, ekka þrunget HH II 44S. 

urt, /f. (norw. fær. dán. urt, asehtwed. 
yrt; got. aúrts sn: aúrti-gards, ags. ort 
an: ort-geard) kraut; laub: sg. nom. vóro 
þeim bjóre bol morg saman: urt alz viþar 
ok akarn brunnen Gpr II24?. 

Súr-vón, f. „regenhoffnung', poet. be- 
xetchnung der wolke: sg. acc. (ský kalla) 
úrván jotnar Álv 18?. 

1. urþr, /: (alts. wurd, ags. wyrd, ahd. 
wurt) name einer schicksalsgotthett (Vsp 
19* 203 Hýv 110" Gpr 11 22?%R), dann 
s.v. a. schicksalsgöttin, unheilbringendes 
wesen tiberhpt: pl. nom. gengo á mille 
grimmar urþer Sg 5“. 

2. urþr, m. untergang, verderben: sg. 
nom. urþr gþlinga hefr á veret Gþr 123? 
(KG, Aarb. 1881 s. 242 fg.). 

út, adv. (nor. aschwed. adán. ut, fær. 
út; got. als. afris. út, ags. út, ahd. úz) 
1) hinaus: bera út %inaustragen: bar 
hon (Sigyn) út eitrit L„s65 pr 6, út af 
hans (Mimameiþs) aldne skal á eld bera 
FY 16', Sigmundr bar líkit út á skipit 
Sf2l; ganga út hinausgehen: Geirrgþr 
gekk út til bæjar Grm 12R, fyr þér 
einom monk út ganga Ls 64}, (Slagfiþr 
ok Egell) gengo út okinn Vkv 5“, út gakk, 
Sigrún frá Sevafjollom HH II 4I', út gekk 
þá Guþrún Atla í gagn Akv 36', út gekk 
hón (Guþrún) síþan .. ok fagnaþe komnom 
Am 44!', gekk hon (Guþrún) út á sæinn 
ok vildi fara sér G%v 2, út gekk Sigvgrþr 
andspjalle frá FH4?; hefja út hinaus- 
tragen (eine leiche xur bestattung): garþu 


nú, Guþrún! af gózko þinne okr til árætes, 


es mik út hefja Am 96%; hrinda út 
hinausstossen: (Geirrgþr) hratt út skipinu 
Grm 11, karl hratt út skipinu ok hvarf 
þegar Sf23; koma út *ínauskommen: 
út þú né kamr órom hgllom frá, nema þú 
enn snotrare sér Væm 7? at undrsjónom 
þú verþer es þú út kamr Skm 28!, ef ek 
inne ættak Æges hollom í Baldre glíkan 
bur, út þú nó kvæmer frá ása sunom 
Ls27?, Hár segir at hann (Gylfi) komi 
eigi heill út, ef hann er fróþari FMI!', 


15 


20 


2ð 


30 


85 


40 


45 


50 


úte 1066 
þat es annat (heill), ef þú'st út of komenn 
ok est á braut buenn, tvaa þú lítr á tae 
standa hróþrfúsa hale Rm21'; hinaus- 
brangen: þat's til kostar, ef koma mætteþ 
út ór óro glkjól hofe Hym 34?; leita 
út %tnausgehen um ett. (ehs) xu suchen : 
nátt þú rísat, nema á njósn sér eþa þú 
leiter þér innan út staþar Hýv 1115; reka 
út hinaustreiben: vindr rak þá (Geirroþ 
ok Agnar) í haf út Grm 4, (unpersönl.) 
skipit rak í haf út Grm 12; rista út 
hinausschneiden : reist hann (Sigurþr) meþ 
Gram frá hofuþsmátt brynjuna í gagnum 
niþr ok svá út í gagnum báþar ermar 
Sd 9; skríþa út htmausgleiten: beit 
hans út skriþo HHI24?R; skæva út 
stch hinausbewegen: kvam en arma út 
skávande móþer Atla Od30!; 2) weiter 
entfernt (und war tn stidlicher richtung : 
KG, Efterl. skr. 1, 88): ganga fimtán folk 
upp á land, þó's í Sogn út sjau þúsunder 
HHI51?. 

útan, júnger utan, adv. v. praepos. (noru. 
aschwed. utan, fær. uttan, adán. utan, utæn; 
got. útana, alts. útan, ags. útan, úton, ahd. 
úzana, úzán) Í. adv. von aussen, an der 
aussenseite, draussen: þær skálar es und 
skgrom vóro sveip hann (sveipk) útan silfre 
Vkv 25? 377, seint kvaþ (konungr) at telja 
-. langhgfþoþ skip .. þaus Jgrvasund útan 
fóro HH 125“, hvárki mátti honum (Sig- 
mundi) eitr granda útan né innan S/ 12, 
allir synir hans stóþuz eitr á hgrund 
útan Sf/3, lggþum þeim (ásum) fjgrlausn 
at fylla otrbelginn meþ gulli ok hylja utan 
ok meþ rauþu gulli Æm 17, salr's á hávo 
Hindarfjalle, allr es útan elde sveipenn 
Fm 42?, elde vgro eggjar (sverþs) útan 
gQrvar, en eitrdropom innan fáþar Br 20}; 
stökkva u. Awriickspringen: (Þrymr) 
útan stokk endlangan sal Þk2r; 1 prae- 
pos. c. gen. ausserhalb: útan garþa sá hann 
(Svipdag) upp of koma þursa þjóþar sjat 
Fy1?; fyr — útan, praep.c. ace. ausser- 
halb, mit ausnahme von; s. fyr Íll. 

útar, adv. compar. (norw. utar, fær. 
uttar, adán. utær; als. útar, ags. úter 2n 
úter-mere, afrts. úter, útir, ad. {zar) 
weiler  hinaus: baþ  hlunngota hafra 
dróttenn átrunn apa útar fóra Hym2l', 
útar hverfa þess þeir innar skyle(?) F) 16 *. 

úte, adv. (nor. aschwed. ute, fær. 
úti, dán. ude; got. úta, alts. afrís. úta, 











1073 valneskr 

kyrjur níu riþu HH II 16 pr3; acc. (valva) 
sá valkyrjor vitt of komnar ggrvar at ríþa 
til Gotþjóþar Vsp 31', hann (Helgi) sá ríþa 
valkyrjur níu HHvó pr 16, reiþ hon 
(Sigrún) meþ valkyrjur um lopt ok um 
log at leita Helga HH II 12 prð. 

*valneskr, ad). (vgl. ags. wilisc, wælisc, 
akd. walhisk) wálsekh (d.1. keltisch); fremd- 
löndisch: n. pl. nom. vif valnesk Gþr 
1136?. — Vgl. valskr. 

1. valr, m. (norw. val- 1n: val-stad, 
fær. valur, asehwed. valer tm: val-ruf, 
adán. val tn: val-rof; ags. wæl, n., ahd. 
walu, wal, nm.) gemetxel (strages); dann 
auch, wie das lat. wort, die ntederge- 
metxelten, die leichen (vgl. W. Golther, 
Studien xur german. sagengeschichte 
(Miinchen 1888) s. 16 fg.): sg. dat. valo 
vilmæle, val nýfeldom ( vor kurxem er- 
schlagenen krtegern') ... verþet maþr svá 
tryggr at þesso true Hóv 867, stgndom á 
val Gotna „auf den körpern gefallener 
Goten' Hm 30'; acc. val þeir (einherjar) 
kjósa „suchen stch ám kampfe die gegner 
aus dae ste fillen wollen' Vm 41? halfan 
val hón (Freyja) kýss hverjan dag / sucht 
die hálfte der gefallenen fúir stch aus'), 
en halfan Óþenn á Grm14?, eggmóþan 
val („einen verwundelen dem tode ge- 
weihlen mann') nú mon Yggr hafa 
Grm 53!, nú 'mk svá fegen funde okrom 
sem átfreker Óþens haukar es val vito 
(,„dte von getöleten kriegern wissen') 
HH 1423; val fella „krteger töten': vega 
vér þar knáttom ok vai fella Hrbl 39, val 
nam (Jarl) at fella #5 38*, vas á hvgrfon 
hugr minn of þat, hvárt skyldak vega eþa 
val fella Sg38?; falla í val durch den 
tod tm der schlacht dem valr xufallen, 
ím kampfe umkommen': Óþenn á jarla 
þás í val falla, en Þórr á þræla kyn 
Hrbl 72, miner sjau syner sunnanlands, 
verr enn átte, í val fello Gþr16*; (mit 
suffig. art.) Sigrún gekk í valinn „begab 
stch auf das schlachtfeld' HH I 16 
pr l?. 

Composita: val-baugr, val-blóþ, val- 
bróþ, val-bgst, val-dreyre, val- 
dreyrogr, val-dýr, val-dggg, val- 
galdr, val-gjarn, val-glaumr, val- 
hall, val-kyrja, val-rauþr, val-ript, 
val - rúnar, val-sinne, val-stefna, val - 
tívar, val- und. 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


10 


86 


40 


4b 


60 


vamm 1074 

2. valr, m. (norw. val an: val- bygg, 
val-not, aschwed. Val; ags. Wealh, ahd. 
Walh) wálscher (d. 1. keltischer) sklave; 
sklave, knecht úiberhpt: pl. gen. valript 
vel fúþ ok vala menge(?) Sg 65}. 

Composttum: val-bygg (?). 

3. *valr, ad). (vgl. ahd. wel tn: sina- 
wel) rænd: m. sg. nom. vínferell valr 
Hym 32! 

*val-rauþr, adj. blutrot (?): m. pl. acc. 
serke valrauþa Akv 4}. 

* val-ript, /. leichentuch: sg. nom. val- 
ript vel fóþ Sg 659 (valaript én R ist 
steherlich nur ein schreibfehler, der durch 
das nachfolgende vala veranlasst twurde). 

*val-rúnar, /. pl. „ kampfrunen', poet. 
umschreibungen des kampfes: dat. telk 
slógjan Sigmundar bur, es í valrúnom 
vigspjall seger HH II1IS*. 

val-sinne, n. todesfahrt, fahrt nach 
Valhall: sg. dat. hefr ver þínn í valsinne 
Hdl 6?, draums ætlak þér, es kveþr ver 
minn í valsinne Hdl 7? (anders FJx. st.). 

valskr, adj. (ags. wielisc, ahd. walhisk) 
wiilsch; fremdlindisch: n. sg. dat. vas 
víg veget volsko sverþe OdI7!. — Vgl. 
valneskr. 

*val-stefna, /. *usammentreffen xum 
kampfe, kampf: sg. gen. kömr fylkor fára 
nátta .. nema hgnom víser valstefno til 
HHI203?. 

valetívar, m. pl. schlachtgötter, krre- 
gerische götter: nom. ár valtivar veiþar 
nýmo Hym l'; gen. skínn af sverþe sól 
valtíva Vsp ó2?, bua Hgþr ok Baldr 
Hrópts sigtopter, vé valtíva Vsp 62% 
(vgl. J. Hoffory, Eddastud. s. 27 fg.). 

valtr, ad). (ags. wealt) beweglick; un- 
bestöndig, unxuverlássig: superl. m. sg. 
nom. svá es auþr sem augabragþ, hann 
es valtastr vina Hóv 75*. 

*val-und, /. fodeswunde: pl. dat. bókr 
váro þínar enar bláhvíto roþnar valundom 
(ofnar valondom I) Hm 7?. 

vá-lyndr, ad). (norw. vaa-lynd) úibel- 
gestnnt, unfreundlich: n. pl. nom. svart 
verþa sólskin, of sumra epter veþr all 
válynd Vsp 41}. 

vamm, %. (Nori. vam, fær. vamm; got. 
wamm, ags. alts. wam, afrís. wam am: 
wliti- wam) 7) fehler, gebrechen, laster: 
sg. ace. hón (Brynhildr) ser at life lost 
nó visse ok at aldrlage etke grand, vamm 

35 





1077 van - rétte 
Skm 2272, esa þér vamma vant 830), 
vant es stafs vife „der frau fehlt eine 
rune, ste hat eime rune ausgelassen' 
Am 123, orþs þykker enn vant ykro 
hvároge Hm 9*%, mikels es á mann hvern 
vant es manvits es Hm 275; 2) bedtirftig: 
unpersönl. n. sg. nom. vits ok vápna vant's 
jofre at faa „des witxes und der waffen 
tst der held bedirftig' Sd36?*. 

Composita: á-vanr, and-vanr, handar- 
vanr, kosta-vanr, meins-vanr, verndar-vanr. 

van=rétte, n. unrecht; beleidigung, 
unglimpf, sehimpf: sg.gen. qln né penning 
hafþer þú þess aldrege vanréttes, vesall! 
Ls 403. 

vápn, n. (norw. vaapen, vaaken, fær. 
vápn, asehwed. vapn, vakn, adán. vapn, 
vapæn; gol. wöpu, alts. wápan, ags. 
wæpen, afris. wépin, wópen, ahd. wáfan) 


varg - drope 1078 
*vápn-gqfogr, ad). mat herrlichen waffen 
ausgeriistel : m. sg. nom. vápngofogr Óþenn 
Grm 193. 
* vápn-songr, m.tvaffengeklirr : sg. nom. 


ö dynr vas í garþe, drgslom of þrunget, 


vápnsgngr virþa Akv 35. 
1. var=, unfrennbares praefiæ, tibel, 
schleeht, unglúeklich; an: var-gefenn. 
2. vár, n. (nor. vaar, fær. vár, aschwed. 


10 adán. var) friihling: sg. dat. at vári fekk 


karl þeim (Geirrgþi ok Agnari) skip Grm7; 
acc. emkat ek sá hælbítr sem húþskór forn 
á vár Hrbl 97. 

1. vara (rþ; nort0. fær. vara) 1) schei- 


15 nen, ahnen, vermuten: unpersönl. prs. 


end. sg. 3. mart gengr verr an varer 
„vteles geht sehlechter als man vermutet' 
Hóv 39*, viþ þat hann (Mimameiþr) fellr 
es fæstan varer FY 14?, (mtt suffig. pron.) 


waffe: sg. ace. ljósan lea skaltu í lúþr 2 gll of rgk fira vgromk (d. #. varer mik), 


bera þanns liggr í Viþofnes valom, Sin- 
mgro at selja, áþr hón som telesk vápn 
til vigs at lea FY 304, vápn hafþe hann 
(Atle) etke Akv43?; pl. nom. eggjar ek 
deyfe minna andskota, bitat þeim vópn 
ne veler Hýv 148%; gen. segþu mér þat, 
Fjolsviþr! .. hvárt só vápna nekkvat þats 
knege Viþofner fyr hníga á Heljar sjat? 
Fj 253, hvassa vápna hlynr (Sigvgrþr) 
Sd 207, vits ok vápna vant's jofre at faa 
þeims skal fremstr meþ firom Sd 363, vel 
skoloþ njóta vápna ok landa Br8?; dat. 
vápnom sínom skala maþr velle á fete 
ganga framarr Hýv 38', vápnom ok výþom 
skolo viner gleþjask Hóv4l', Sigvgrþr 
heitek .. es hefk þik výpnom veget Fm 4*; 
ace. of vópn sín dóma ok of vígrisne sína 
sigtíva synor Ls 2'!, hendr skolo hgndla 
harþar trjónor, vópn valdreyrog Grt 18?. 

Compostta: vápn-dauþr, vápn - gafogr, 

vápn-sgngr; her- vápn. 

vápna (aþ; nor:0. vaapna, fær. vápna, 
aschwed. vapna, væpna, dán. væbne; ags. 
wæpnian, afris. wépna, ahd. wáfanen) 
bewaffnen: part. prt. m. pl. nom. monat 
vápnaþer vind of standask Rm 16* EF. 

vápn=dauþr, ad). durch waffen getötet : 
m. pl. nom. þat ræþk þér et nionda, at þú 
ngom bjarger hvars þú á foldo fiþr, hvárz 
ero sótdauþer eþa ero sædauþer eþa ero 
vápndauþer verar $Sd33*; aec. þar (í 
Valhgllo) Hróptr kýss hverjan dag vápn- 
dauþa vera Gm 8*. 


dvergr! at viter Alv9? 11? 13? 15? 17? 
19? 217 23? 25? 27? 29? 31? 33?; 
2) praegn. gul od. vorterlha ft erschetnen(?) : 
prs.ind. sg. 3 (mit suffig pron.) varomk 


2h at vite svá „es seheint mir vorleil- 


haft dies so (genau) xú twissen' Hdl 33* 
36? 41?. 

2. vara (aþ; nor. fær. asehwed. vara, 
adin. varæ; alls. ahd. warðn, ags. warian, 


90 afrís. waria, wara) J) warnen etw. zu 


tun, auffordern etw. micht xu tun: prt. 
and. sg. 3. (Gollrgnd) varaþe at hylja of 
hrgr fylkes „ret die lexche nicht liánger 
verhiillt au lassen' Gþr lll“; 2) varask 


85 steh tn acht nehmen vor etiw. (viþ eho, 


viþ eht): nf. kannat (fiskr) sér viþ víte 
varask? RmÍ?;, prs. ind. sg. 3. ósnjallr 
maþr hyggsk mono ey lifa, ef hann viþ 
víg varask Hýv 16', mat at c. opt.: tnf. 


40 hon (Fulla) baþ konung varaz, at eigi 


fyrggrþi honum fjolkunnigr maþr Grm 22. 

varg -drope, m. „sprösslang des wolfs'. 
d. a. sohn od. naher verwandter eines 
geiichteten : eg. gen. þat ræþk þér et tionda, 


45 at þu truer aldre vórom vargdropa hverstu 


ost bróþorbane eþa hafer þu feldan fgþor — 


-opt es ulfr í ungom syne — þót see hann 


golle gladr Sd 35 ?. — Die von FJ. (Eddal. 
II, 127; Ark. 14, 202 fg.) als  urspring- 


60 lich' bexetchnete bedeutung ast wol erst 


ein t.t. des aslind. rechtes; auch enthált 
die strophe eine yanx allgemeine klug- 
hettsregel und deutet nicht auf eine be- 


35? 





1081 vart 
dat. ossom (seil. hug) Sg 60*, vilja ossom 
Am 293; ace. garþ várn FM4!U; pl. 
nom. órer niþjar HHvill?; gen. sala 
várra Rm13'*; dat. ossom niþjóm HHII 
10“; ace. óra aura Vkv 145, hame vára 
Hir 7!, mara óra HHvö5?, joa óra HHII 
403; f.sg. nom. ór fyr Sg 68“; acc. óra 
sgk Sg50*% 61?; pl. nom. órar ætter Vm 
31*; dat. órom hgllom Vm 7? acc. órar 
ferþer Am 88!, hendr ossar Amö52!; n. 
sg. nom. hvert várt „jeder von uns" 
Am 92?; „dat. óro hofe Hyma34?, óro 
skipe HHvr23?; acc. várt land Vkv 15?; 
pl. gen. várra ranna Hlr 1“ E; dat. ossom 
rgnnom Skm 14?; ace. vamm vár Lsó2*, 
ór salkynne Skm 17“ — ur erklárung 
der verschiedenen formen vgl. J. Hoffory, 
Tidskr. f. fil. 3, 297 fg. 

vart, adv. mangelhaft, schlecht: konor 
-. vart búnar ( mn frauerkleidern') Am 
25? (s. FJ.x. st.). 

varzla, /. (vgl. norw. varsl „reserve', 
schwed. din. varsel „vorxetchen') wache, 
wáchteramt: sg. nom. missvefne miket 
vas þeim (ggrmom) mjgk of laget, síþans þeim 
vas varzla vitoþ #y 22? 

varþa (aþ; norw. varda, fær. varða, 
asehwed. varþa, værþa, adán. varthæ; 
alts. wardön, ags. weardian, afrís. wardia, 
ahd. wartön; egl. got. wardja, m. „wáchter ') 
1) wache halten, etuw. (eht) bewachen: pres. 
ind. sg. 2. segþu þat, hirþer! es þú á hauge 
sitr ok varþar alla vega Skmll?; pl.a. 
verþer 'o gflger, en þeir varþa unz rjúfask 
regen Fy 209; 2) nach ýmd (ehm) aus- 
spöhen, md auflauern: tnf. verþer sáto 
úte at varþa þeim Gunnare Ákv15?; 
3) unpersönl. von wichtigkeit od. bedeu- 
ftung sein: inf. (Gjúkungar) hugþot þat 
varþa Ámóf;  prs. índ.sg. 3. varþar at 
vito svá Hdl 17* 18%. 

vás, n. (norw. vaas, fær. vás) mtihe, 
anstrengung; miiherolle arbeit: sg. gen. 
vesall lézk (Hjalle) vígs þeira, es skylde 
váss gjalda „dass er biissen solle fíir seine 
miihevolle arbeat', d. h. dass hm diese 
so úibel gelohnt werde Amö8? (anders 
Bugge, Fke. 436*); dat. qll vgro sgþoldýr 
sveita stokken ok of vaneþ váse und 
veggndom (Gþr 114. 

vá=skapaþr, part. prt. missgestaltet : 
sg.nom. váskapaþr varþ siþbuenn, harþráþr 
Hymer, heim af veiþom Hym 10! 


5 


þa 
|, 


20 


tv 
ot 


30 


35 


sé 
> 


sn 
ot 


50 


vaxa 1082 

*vá-stígr, m. unheilspfad: pl. ace. (Sgrle 
ok Hamþér) fundo vástigo Hm 17". 

vatn, n. (norw. fær. vatn, aschwed. 
vatn, vaten, adán. vatn, vadn, van; gol. 
watö, alts. watar, ags. wæter, afris. wator, 
ahd. wazar) twasser, gewisser: sg. nom. 
gorþet vatn vægja Am 24, þar er vatn 
(„ein landsee') er heitir Ulfsjár Vkvö5; 
gen. vats es þorf þeims til verþar kamr 
Hóv 4!, Sigurþr ok Reginn .. hittu þar 
slóþ Fáfnis, þá er hann skreiþ til vaz 
Fm 2; dat. þat kann ek et þrettánda, ef 
ek skal þegn ungan verpa vatne á Hýv 
158?, jóþ ól Edda (Amma), jóso vatne 
Rþ 7! 21!, svein ól Móþer .. jóso vatne 
Rþ 34, á lande ok á vatne borget's gþlings 
flota HHv 29? (eiþa unna) at eno ljósa 
Leiptrar vatue HH II 29? aumleg norn 
skópomk í árdaga, at skyldak í vatne vaþa 
Rm 2!, í vatne þú druknar, ef í vinde 
rðr Fyn 1I?, í veltanda vatne lýsask val- 
baugar Akv 29?; acc. (mit suffig. art.) 
tók í sundr lagþinn som vatnit Æm 14 
pr 6; pl. nom. af hans (Eikþyrnes) hornom 
drýpr í Hvergelme, þaþan eiga vatn gll 
(,alle fliisse') vega Grm 26*, heilog vatn 
hloa Grm 298, hnigo heilgg vgtn af 
himenfjollom HH I1?. 

Compositum: vaz-strgnd. 

vaxa (óx; Hnorw. vaksa, veksa, fær. 
vaxa, aschwed. vaxa, væxa, adán. vaxæ; 
got. wahsjan, alts. ahd. wahsan, ags. 
weaxan, afris. waxa) 1) wachsen, au/- 
wachsen, grösser werden, xunehmen: ínf. 
mono ósáner akrar vaxa Vsp 62', namk 
frðvask ok fróþr vesa ok vaxa ok vel 
hafask Hóv 141?, und hende vaxa kvóþo 
hrímþurse mey ok mgg saman Vma33'!, 
hann (Þræll, Karl) nam at vaxa ok vel 
dafna Rþ 9! 22!, nam at vaxa fyr vina 
brjóste almr itrborenn (Helge) ynþes ljóma 
HH 1I9!', ef þú vaxa næþer fyr þínna vina 
brjóste, sæe maþr þik vreiþan vega Fm 7'!; 
prs.ind. sg. 2.3. veiztu, ef þú vex, at þá 
vex mér ásmegen jafnhátt upp sem himenn 
FM6?; sg.3. hvé sá viþr heiter es vex 
fyr alda sunom? Ale 27?; opt. sg. 3. vaxo 
þér á baþme barr! HHo 16*; tmper. sq. 2. 
(mit suffig. megat.) vaxat þú nú, Vimor! 
FM6'; part. prs. m. sg. dat. vaxanda 
váge, vellanda katle .. verþet maþr svá 
tryggr at þesso true Hýv 84“; pri. ind. 
8g. 3. ór Élevggom stukko eitrdropar, svá 





1085 vef - nisting 
húllen: prt. and. sg. 3. sveiu ól Móþer, 
silke vafþe R5 34. 

*vef-nisting, f. *usammengenihtes xeug, 
segel: pl. dat. siklingar sngro upp viþ tré 
vefnistingom HHI27?*. 

vefr, m. (nor. vev, fær. vevur, aschwed. 
væver, dán. væv; ags. web, n.; vgl. alts. 
webbi mn: godo-webbe, ahd. weppi nm: 
gota- weppi) gewebe, gewebtes xeug; im: 
vef- nisting, goþ- vefr. 

vega (vá; norw. fær. vega, aschwed. 
vægha, adán. væghæ; gol. wigan in: ga- 
wigan, ags. akd. wegan, afris. wega) 
1) tn bewegung setxen; fúhren, bringen: 
prs.snd.sg.3 (mtí suffig. negat.) byrþe 
betre berrat maþr brauto at an sé manvit 
miket, vegnest verra vegra hann velle at 
an sé ofdrykkja gls Hóvli?; part. prt. 
Í. sg. nom. vask þrimr verom vegen at 
húse Ghv 107;  vegask steh bewegen, 
stch schwingen: nf. (ek gef þér) þat 
sverþ es sjalft mon vegask, ef sá 's horskr 
es hefr Skm9?; prs. opt. sg. 3. (gefþu 
mér þá) þat sverþ es sjalft vegesk viþ 
Jetna ætt Skm8?; 2) md (at ehm) mit 
der waffe angresfen: inf. kamr .. Víþarr 
vega at valdýre Vsp5d?; prt. and. sg. 3. 
Sigurþr vá at Fáfni FH3', Sigorþr vá at 
orme FH3*; pl. 3. (Gjúka synir) vógu at 
honum (Sigurþi) liggjanda ok óbúnum 
Br 20 pr 7; part. prt. n. sg. nom. være þá 
at þér vreiþom veget Ls27*; 3) kömpfen: 
anf. nam (mon) Óþens sunr einnætr vega 
Vsp 33“ Bdr 11?, ek hins get, efit Gymer 
finnesk vígs ótrauþer, at ykr tiþe vega 
Skm 24%, vega vér þar knóttom ok val 
fella Hrbl 39, vega þú gakk, ef þú vreiþr 
seor Lsl5?, hón (Ylfinga man) skévaþe 
skýjoin afre ok vega þorþe sem víkingar 
HH I 4*, engr skal gumna í gögn vega 
síþ skínande systor Mána Em 23!, ef þú 
vaxa næþer fyr þínna vina brjóste, sæe 
maþr þik vreiþan vega Fyn 7?, ægeshjalmr 
bergr einunge, hvars skolo vreiþer vega 
Fm 17?, hugr es betre an sé hjors megen, 
hvars skolo vreiþer vega Fn 28 ?, fornjósnar 
augo þurfo fira syner, hvars skolo vreiþer 
vega Sd 27?, þeim Sigvgrþr reiþ í sinne, 
Volsungr unge, ok vega kunne Sg 35 
(vgl. Symons, Ææ 24, 24), vas á hvgrfon 
hugr minn of þat, hvárt skyldak vega eþa 
val fella Sg 38?;  prs. and. sg. 2. es 
Múspelz syner riþa Myrkviþ yfer, veizta 


| 


1 


=) 


15 


20 


2 


ar 


90 


85 


50 


vega 1086 
þú þá, vesall! hvé þú vegr Ls42*, ck 
veit at þú vegr Ls 64“; sg.3. daufr vegr 
ok duger Hýv 71?, opt enn betr bilar þás 
enn verre vegr Hýv 1249; prt. ind. sg. 3. 
Þórr einn þar vá þrungenn móþe Vsp 26!; 
pl. 3 þik í flets strae finna né magtto þás 
vágo verar Ls46“, morgen mest vógo 
unz miþjan dag lidde Am49'; part. prl. 
n. sg. acc. Hnikar héto mik. þás hugen 
gladde, Vglsungr unge! ok veget hafþe 
Rm 18?, ár vas þats Sigvgrþr sótte Gjúka, 
Vglsungr unge, es veget hafþe Sg 1?, vel 
hgfom vit veget Hma30!;  vegask mit 
einander kömpfen: prs. opt. pl. 2. vilkak 
at it vreiþer vegezk Ls18*“; vega víg 
einen streit auskimpfen: part. prt. n. sg. 
nom. þa vas vig veget volsko sverþe Od 
17!; vega ehn ór skóge ymd durch kampf 
aus dem eml befreien: prt. ind. pl. 1. 
vógom ór skóge þanns vildom syknan 
Am 93?; vega til ehs efw. durch kampf 
au erwerben suchen: pré. ind. sg. 3. (Jarl) 
vá til landa Æp38*; vega viþ ehn mat 
jmd kiimpfen: inf. Óþenn ferr viþ ulf vega 
Vsp 53?, gengr Óþens sunr viþ ulf vega 
Vap54'Wr 55éR, átta hundroþ einherja 
ganga ór einom durom, þás þeir fara viþ 
vitne at vega Grm 23“, þá þorer þu etke, 
es þú skalt viþ ulf vega Ls58?; 4) etw. 
(eht) durch kampf erringen, etuw. erfechten : 
nf. hvatan mann sák harþla vega meþ 
slávo sverþe sigr Fn 28, (Óþinn) kvaþ 
hana (Sigrdrifu) aldri skyldu síþan sigr vega 
í orrostu Sd4pr9; part. prt.n. sg. acc. 
nú hefr þú sigr veget Fm23!; 5) md 
(ehn) erschlagen, tölen: inf. mont einn 
vega orm enn frána Grp ll', eggjaþi Reginn 
Sigurþ (til) at vega Fáfni Rm 14 pr 8. 26 
pr 2, vile mér enn være at vega þik sjalfan 
Am8l'; part. prs.m. pl. dat. gll varo 
sgþoldýr sveita stokken ok of vaneþ váse 
und veggndom „unter den mördern' Qþr 
II4*; prt. gnd. sg. 2. vakþer vó mikla es 
vátt bróþr mina Am 75*; sg. 3. Sigorþar 
-. folkom grims es Fáfne vá Hdl 25“, 
Reginn var á brot horfinn, meþan Sigurþr 
vá Fáfni Fm 22 pr 1, sunr vá Hogna (Atla) 
ok sjolf Guþrún Amð84*, hverr vá sun 
Buþla? Am 853; pl. 1. af være nú haufoþ, 
ef Erpr lifþe, bróþer okkarr enn bgþfrókne, 
es vit á braut vógom Hm 28?; pl. 3. sá 
(harmr vas) sárastr, es Sigvgrþ mínn .. 
í sælug végo Ghvl7?; part. prt.m. sg 


1087 vego 
nom. hón (trollkona) visse þat, at vegenn 
munde Sigrlinnar sunr HHv3ó?, vegenn 
vas þá Atle Am 843; acc. hann (Helge) 
harþan lét Hunding vegenn HH1I103, 
(Grímhildr) bure heimte .. þess at spyrja, 
hverr vilde sun systor bóta eþa ver vegenn 
vilde gjalda Gþr II18*; n. sg. ace. settesk 
vise, þás veget hafþe Alf ok Eyjolf, und 
arasteine HH I14', Sigvgrþr heitek .. es 
hefk þik vápnom veget Fn 4*; voga ohn 
á bál jnd durch totschlag auf den scheiter- 
haufen bringen: nf. hverr mon heiptar 
hefnt of vinna eþa Baldrs bana á bál vega? 
Bdr 104. 

Composttum des part. prt.: full-vegenn. 

vege, n. (zu veggr);, in: gnd-uge (d. 1. 
and - vege). 

* vegg-berg, 7. felsvand: sg.gen. stynja 
dvergar fyr steindurom veggbergs viser 
Vsp. 48. 

veggr, m. (norw. vegg, fær. veggur, 
aschwed. vægg, f., dán. væg, e.; gol. 
waddjus, alls. weg, ags. wág, wæg, afris. 
wách) wand; in: vegg- berg. 

veglegr, adj. (fær. vegligur) ansehn- 
lich, von schönem áusseren: n. sg. gen. 
(sww.) eggjak yþr, jarlar! auka harm stórom 
vifs ens veglega Am öd?. 

*veg=nest, 2. reisevorrat, wegxehrung : 
sg. ace. vegnest verra vegrm hann (maþr) 
velle at an sé ofdrykkja gls Hóv 11. 

vegr, m. (norw. veg, fær. vegur, aschwed. 
vægher, adön. vægh, vagh; got. wigs, 
alts. ags. ahd. weg, afris. wei, wi) Í) weg, 
strasse, pfad: sg. nom. hrise vex ok hývo 
grase vegr es vætke troþr Hýv 118'; dat. 
drif þú nú vargr at vege F) 4}, býr fordæþa 
vammafull á vege Sd 267, (mit suffig. art.) 
þar gorþi Sigurþr grgf mikla á veginum 
Fm a;  pl.nom. yfer ok under stóþomk 
jetna vegor ( rtesenwege', d. 1. felsen) Hóo 
104?, ek veit gorla hvaþan vegor standa 
„twoher dre wege kommen', d. h. was die 
ursache daxu 1st Sg 19', skilþosk veger 
þeira Am 33?; gen. varþk villr vega 
Hóv 47?. dat. óvist os at vita, nær 
verþr á vegom úte geirs of þerf guma 
Ilýv38?; ace. af haus (Þikþyrnes) horuom 
drýpr í Hvergelme: þaþan eiga vatn gll 
vega Grm 26, segþu þat, hirþer! es þú 
á baugo sitr ok varþar alla vega Sk 11?, 
(Jarþ) kalla vega vaner Alv 107, vrýkomk 
vindkalda vego F) 477, (rúnar vóro) sendar 


þ= 
(*) 


30 


45 


veig 1088 
á víþa vega (vego Vs) Sd18?%; 32) teg, 
fahrt, reise: sg.mom. ylfskr es vegr okkarr 
at ríþa eyrinde Ako8*; dat. nú's sunr 
komenn til sala þinna sás vit vættom af 
vege lyngom Hym 11?, þat ræþk þér et 
ellipta, at þú viþ illo seer .. at vege 
Sd37?0; ace. (gengr) Víþarr of veg at 
valdýro Vsp 54?Wr, þyrstr ek kam þessar 
hallar til, Loptr, of langan veg Ls6?, 
kvam .. Vólundr líþande of langan veg 
Vkvó?11?; pl. dat. á vogom allr hykk 
at ek verþa muna Gg5?, þann (galdr) 
gelk þér annan, ef þú árna skalt viljalauss 
á vegom Gg 7?; 3) richltung: ag. gen. 
(mit suffig. art.) haltu svá til vinstra 
vegsens Hrbl 137; ace. hundraþ rasta 
hann (Vigriþr) es á hverjan veg Vm 18?, 
hendr ok haufoþ hnó á annan veg, en fóta- 
hlutr fell aptr í staþ Sg23?, hné viþ 
bolstre hón (Brynhildr) á annan veg Sg 
473; pl. dat. Urþar lokor halde þér gllom 
megom (asstm. aus vegom) Gg 73, gþrum 
megum sundsins / auf der anderen seite 
des sundes') var ferjukarlinn meþ skipit 
Hrbl eiml. 1; ace. þriar rótr standa á 
þria vega und aske Yggdrasels Grm 31'; 
4) art und weise: sq. ace. Helgi mátti 
eigi forþaz annan veg, en tók klæþi ambóttar 
ok gekk at mala HHILI pr3, þat ræþk 
þér et ollipta, at þú viþ illo seer hvern 
veg at vinom Sd37?, (Guþrún gekk) telja 
„ móþog spjall á margan veg Qhrð9*. 
Composita: veg-nest; austr-vegr, borþ- 
vegr, far-vegr, fold-vegr, gagn-vegr, 
galg-vegr, goþ-vegr, hel-vegr, her- 
vegr, mold-vegr, nifl-vegr, norþr-vegr, 
suþr-vegar, þjóþ-vegr; einneg, hinig, 
hvernig, þanig, þinig. 
Vegtams-kviþa, /f. das gedicht ron 
Vegtamr: sg. nom. Bdr. tib. (papterhss.). 
veifa (fþ; nor. veiva, aschwed. vefva; 
got. waibjan 2n: bi-waibjan, ags. wæfan, 
ahd. weibjan an: zi-weibjan) sekteingen, 
werfen; drehen (eho): prt. tnd. sg. 3 
(Hymer) veifþe róþe veþrs annars til Hym 
26%; v. fram nach vorwiirts schæingen: 
prt. ind. sg. 3. (Þórr) veifþe Mjgllae 
morþgjgrnom fram Hym 37?. 
veig, /. (gl. nor. veigja „saft, fltissig- 


60 keit') berauschendes getrúnk (bter, met): 


sg. nom. skapker fylla hón (Heiþrún) skal 
ens skira mjaþar, knaat sú vei vanask 
Grm325!; ace. (gl) kalla veig vaner 


1089 veita 
Ale 34?; pl. nom. hér stendr Baldre of 
bruggenn mjaþr, skírar veigar Bdr 7?; 
acc. hann (Óttarr) skal drekka dýrar voigar 
Hdl51?, vel skolom drekka dýrar veigar, 
þót mist hafem munar ok landa HH II 45', 
skævaþe þá en skirleita (Guþrún) .. veigar 
þeim at bera Akv 38". 

Composita: bjór- veig, 

óminnes- veig. 

veita (tt; norw. fær. veita, asehwed. 
veta, adán. vetæ; ahd. weizen) 1) ymd 
(ehm) et. (eht) gewökren od. leisten, thm 
el. angederhen lassen: inf. ek munda 
þér þá þat (liþ) veita Hrðl 95, svá kvazk 
(Erpr) veita mundo fulting fræéndom sem 
fótr gþrom Hm 13!; prt.ind.sg. 3. Reginn 
veitti Sigurþi fóstr ok kenslu Æm5; pl. 1. 
veittom góþom Gotþorme liþ Grt 14?; 
v. andsvgr anhvort geben, antworten: prl. 
snd. sg. 3. einn (eino) þvi Hagne andsvor 
veitte Br 7! Sg17! 45!; pl. 3. allar senn 
andsvgr veitto Sg 49?* veitask várar s1ch 
geltibde leisten: pré. ind. pl. 3. þau Helgi 
ok Sváva veittuz várar HHv30 pr3; 
2) ýmd (ehm) beschenken: inf. auþ nam 
(Jarl) at skipta, gllom veita Rþ39?; 
3) imd (ehm) helfen, íhn unterstiitxen : 
enf. skylt's at veita, svát skate enn unge 
fgþorleifþ hafe ept fræéndr sína Hd!9}, 
hvat mege fótr fóte veita né holdgroen 
hgnd annarre? Hm 13. 

velzla, /. (norz0. fær. veitsla) gastmahl : 
sg. gen. til þeirar veizlu kom Óbþinn ok 
Frigg kona hans Ls 3. 

veiþa (dd; „or. veida, fær. veiða, 
aschwed. veþa; ags. wæðan, rgl. ahd.weidön) 
Jagd machen auf etto.(eht), jJagen: prs. ind. 
sg. ð. grn .. sás á fjalle fiska veiþer Vsp 
59*;  prt. ind. pl.3. þeir (Vælundr ok 
hans bræþr) skriþu ok veiddu dýr Vko 4. 

veilþe-matr, m. spetse vom erlegtem 
wild od. gefangenen fischen : sq. ace. monom 
at apne gþrom verþa viþ veiþemat vér þrir 
lifa Hym 16?. 

velþr, f. (nor. veidd, fær. veiði, aschtced. 
vedhe; vgl. ags. wáð, ahd. weida) Í) Jagd: 
sg. dat. kvam þar af veiþe veþreygr skyte, 
Vólundr Vkv 5! 11'; pl.dat. varþ síþbuenn 
harþráþr Hymer heim af veiþom Hymn 10?; 
2) jagdbeute: sg. ace. (æsir) sýndu veiþi 
sína Rml5; pl. acc. ár valtivar veiþar 
nýmo ok sumblsamer, áþr saþer yrþe Hyml'. 

Composstum: veiþe - matr. 


minnes- veig, 


6 


20 


25 


30 


35 


50 


vel 1090 

vekja (vakþa; nor. vekkja, fær. vekja, 
ascluced. vækia, dán. vække;, got. wakjan 
an: us-wakjan, alls. wekkian, ags. weccean, 
ahd. wecchan) wecken, erwecken: prs. ind. 
sg. 1. (mit suffig. pron.) vekk þik dauþra 
dura (Wg1?; sg.3. gól of Qsom Gollenkambe, 
sá vekr hglþa at Herjafgþor Vsp 43?, sá 
mik vekr, es af víþe kömr, morgon hverjan 
mór FM 2; pl. 3. svá mik nýla norner 
vekja Gþr 1139'; opt. sg. 3. skalk fyr 
vestan vindhjalms bruar, áþr Salgofner 
sigrþjóþ veke HH II48S*“; prt. ind. sg. 3. 
svá brá stýrer stafntjaldom af, at mildinga 
menge vakþe HHI27?, vakþe mik Atla 
Gþr 11383, (Guþrún) húskarla vakþe Akv 
44?; pl. 3. lítt munder þú leyfa dóþ 
Hagna, þás Sigvgrþ vokþo svefne ór Ghv 4?, 
litt munder þú þá, Guþrún! leyfa dýþ 
Hogna, es þeir Sigvarþ þinn svefne ór 
vakþo Hm6?; v. vig (hilde) strett er- 
wecken, erregen: tnf. vig nam (Jarl) at 
vekja #5 383, meþ geire gjallanda at vekja 
gram hilde Akv 15“; part. prt. f. sg. ace. 
hvar hefr, bilmer! hilde vakþa? HH II 7!'; 
v. vQ unhetl anrichten: prt. ind. sg. 2. 
vakþer vá mikla, es vátt bróþr mína 
Am 75*. 

1. vel, adv. (norw. vel, fær. asc/nwed. 
adin. væl; got. waila, alts. ahd. wela, 
wola, ags. afrís. wel) 1) wol, gut, auf 
treffliche wetse, genau, richtig, gliick- 
lteh ú. á.: viltu, at ek, Valfaþer! vel 
fyrtelja forn spjall fira Vsp 1?, bua Hgþr 
ok Baldr Hrópts sigtopter vel valtivar 
Vsp 62% RH, veiztu ef þú vin átt þanns 
þú vel truer ok vildu af hýnom gótt geta, 
geþe skaltu viþ þann blanda ok gjgfom 
skipta Hýo 44!, veiztu ef þu vin átt þanns 
þú vol truer, farþu at finna opt Hýov 118*, 
þeim es fyrþa fegrst at lifa es vel mart 
vito Hóv 54“, sumr es af sunom sæll.., 
sumr af verkom vel Hýv 69“, vel keypts 
litar hefk vel notet Hýv 106!', á fjalle eþa 
firþe ef þik fara tiþer, fásktu at virþe vel 
„tersteh dich retehlich mit nahrung' 
Hóv 115%, Geirrgþr gekk upp til bæjar, 
honum var þar vel fagnat Grm 13, vel 
mættem tveir truask Sem 5“, sagþet hýnom 
(lHHyme) hugr vel ( tám aknte nichts gutes'), 
þás sá gýgjar gróte á golf komeun Hym 
14!, vear hverjan vel skolo drekka glþr 
at Æges eitt hgrmeiteþ Hym 403, (Heim- 
dallr) visse vel fram sem vaner aþrer 





vel - borenn 


rér gambantein, en ek vélta hann 
Hrbl 60; v. ehn til fear ýmd 
„ um geld xu erlangen (s. fé): 
lu okr fylke til fear véla? Sg 16}. 
tymol. der beiden verba vgl. Bugge, 
352 fg. 

orenn, part. prt. (fær. aschwed. 
in, dán. vel-baaren) von edler 
" mn. pl. nom. vaknoþo velboren 
r ok Glaumvgr) Am 20'!. 

t, adj. tunlieh; in: auþ- veldr. 
gjarn, ad). um truge bereit, auf 
mend: n. sg. voc. vélgjarnt hqfoþ! 
Brynhilds an das rtesenweib) 


Iþ. 

glýjaþr, ad. hocherfreut: f. sq. 
ir sitr Sigyn þeyge umb sinom 
lýjoþ Vsp 35“. 

(valþa; norw. fær. velja, aschiwed. 
adin. væliæ; got. waljan, ahd. 
1) wihlen, auswíihlen, aussuchen : 
do knegoþ þar velja ok skafna 
v 4!;  prt. ind. sg. 1. (Guþrún) 
(onunga ór kerom valþe Ghv 7'*; 
eisen: prs. ind. pl. 3. sessa ok 
elja þér sumble at æser aldrege 
smper. pl. 2. sessa ok staþe veleþ 
able at Les 7?; 3) etw. fúir md 
en, jmd etw. schenken (ehm eht): 
rr vilde mér hnosser velja, hnosser 
; hugat mæla Gþr 1121'?; prt. 
3. valþe Herfaþer (vqlo) hringa 
Vsp 30', mér Helge hringa valþe 
?> 4) darretchen: pré. ind. sg. 3. 
valþe (Guþrún) nauþog neffglum 
lkv 38 ?. 

(vall; nor. vella, asehwed. vælla, 
ællæ; vgl. alts. ahd. wallan, ags. 
, afrís. walla) wallen, brodeln: 
sg. 3. sykn emk orþen heilaglega, 
rr velle Gþr III8*; part. prs. 
mw. vaxanda váge, vellanda katle 
t maþr svá tryggr at þesso true 
!; CC ace. hann (Saxe) kann helga 
landa Qjr 1II7?. 

„ m. „steder'; im: lag - veller. 
spár, adj. mat seherblick begabt: 
>. Heiþe héto hvars til húsa kvam 
lspaa Vsp 22?. 

lta (valt; nor. velta, aschwed. 
vgl. ahd. walzan) stch twilxen, 
len; strömen: part. prt. n. sg. dat. 
la vatne lýsask valbaugar Akv 29?. 


20 


80 


85 


40 


50 


verja 1094 

2. velta (lt; norw. fær. velta, ase/nced. 
vælta, adán. væltæ; got. waltjan, ags. 
wieltan 27: á-wieltan, ahd. welzun) wilxen, 
rollen: prt. ind. pl. 1. veltom grjóte of garþ 
risa Grt 121. * 

venge, n. (aguln. vengi in: raiþ- vengi; 
vgl. got. waggari, ags. waugere) Átssen, 
polster: sg. dat. (Gollrgnd) svipte blæjo af 
Sigverþe ok vatt venge fyr vifs kneom (þr 
112? (vgl. FJ, Ark.5, 289 u. Eddal.2, 128; 
Hernxel, ás. f. d. österr. gymn. 1892 s.48). 

Composttum: linn- venge. 

venja (vanþa; nor. fær. venja, aselired. 
vænia, addin. væniæ; alts. gi- wennian, 
ags. wenian, ahd. wennan) an etw. (cho) 
gewöhnen: part. prt. n. pl. nom. sgþvidýr 

- of vaneþ váse Gr IÍ4*. 

véorr, m. (d.1. vé- vgrþr: Noreen, 
Gramm.? $ 127. 245, 3) wáchter des 
heiligtums; wáchter, terteidiger tberlpt : 
sg. ace. (ormr) drepr af móþe miþgarþs 
veor (d. #. Þór) Vepðö6!. — Als eigen- 
name Þórs Hym 11% 17! 228. 

ver, n. (ags. wær) flut (meer od. fluss) 
sg. ace. þat vann næst nýs niþr Ýlfinga 
fyr vestan ver .. es ek bjorno tók 1 
Bragalunde HH I 8?, liggr of hgggvenu 
fyr handan ver Gotþorms bane Gþr ll í}. 
— Æur etymol. vgl. Kluge, Engl. stad. 
9,312. 

vera, f. (norw. vera) aufenlhalisort, 
aufluchtsort: sg. nom. auþe betra þykkor 
þat (manvit) í ókunnom staþ; slíkt es 
válaþs vera Hýv 10“; ace. ósnotr maþr 
þykkesk alt vita, ef hann á sér í vá vero 
Hóv 267, (logn) kalla dvergar dags vero 
Alv 234, áttattu hér, verndarvanr! vero #7 2". 

ver-fang, n. „mannnahme', ehe des 
weibes: sg. dat. þá varþk þess vis .. at 
vélto mik í verfange Hilr 13}. 

ver=gjarn, adj. mánnertoll: f. sg. nom. 
þege þú, Frigg! þú 'st Fjargyns mær ok 
hefr ð vergjarn veret Ls26?; superl. 
f. sg. ace. þege þú, Íþunn! þik kveþk allra 
kvenna vergjarnasta vesa Ls 17, mik veizt 
verþa vergjarnasta, ef ek ek meþ þér í 
jgtonheima Þrk 12. 

*vergr, adj. schmutxag: superl. n. sg. 
ace. (stw.) tóm lézk (Hjalle) at eiga teþja vel 
garþa, vinna et vergasta ( die sekmutxigste 
arbeit xu verrichten') Am 59?. 

1. verja (varþa; norw. fær. vorja, 
aschwed. væria; got. wasjan, ags. Werian, 





verr 


en: inf. þat kann ek et þrettánda, 
skal þegn ungan verpa vatne á „mit 
' begtessen' Hýv 158?;  prs. and. 
(mat suffig. pron.) hvat's þat manna 
ínom sal verpomk (d.3. verpr mik) 
? „wer ast es, der worte an mich 
9' Vm 7?; verpask á stch (gegen- 
bewerfen: prt. ind. pl. 3. urposk á 
allor senn reiþer „rtefen sich 
ih-)worte xu' Am40!; epter v. 
sch ýmd werfen: prt. ind. sg. 3. réþ 
nda hergjarn (Sigvgrþr) í sal ok 
arp óbilgjarnom (Gotþorma) Sg 22?; 
umb ehn efw. um ýmd werfen: 
d. sq. 3. (unpersönl.) verpr vigroþa 
inga „és wtrft kampfröte um die 
„ kampfröte umstrahlt dae streiter ' 
22%; v. upp htnaufwerfen: prs. 
„1. upp ek þér verp ok á austr- 
sö9?; pri. ind. sg. 1. upp ek varp 
Alvalda sunar á þann enn heiþa 
Hrblöl; 2) von steh werfen, auf- 
(eho): prt. and. sg. 3. kona varp 
sn kouungr fjorve „die frau terlor 
sannung, der könig das leben' 
; 3) bewegen, in bewegung selxen 
nf. (Jarl nam) hestom ríþa, hundom 
í hunde xu hetxen') Rþ35?; prs. 
„3. á valbgsto verpr naþr hala 
den sehwanx' HHv 9“. 
MET, ". (norw. ver am: ver-fader, 
Mer ú.a., fær. verur am: ver- 
rer-móðir, asehwed. ver am: ver- 
ver-syster, aguln. ver in: ver- 
t. wair, alfs. ays. ahd. wer) 1) mann: 
1. viþ Þjóþmars sun þatke áttak es 
verr vinna knátte Gór 1113*, verr 
fræge (Erpr) Hm 28?; gen. vagna 
. em á vit komenn (um „wagen- 


oG 


15 


20 


36 


'd.h. au Þórr) Alv 3! (anders FJ 40 


Bugge, Ark. 19, 1ff.); dat. ein þú 
vammalaus), ef þú svá værer vgr ok 
; vere Lsöd?; pl. nom. þik í flets 
ina né móútto þás vógo verar Ls46*, 
þer verar Sd .33*; gen. þúst æ 
vera Vm ó5ð; dat. þege þú, 
þú kunner aldrege deila víg meþ 
Ls22?; acc. sleit vargr vera Vsp 
róptr kýss hverjan dag vápndauþa 
mð8*; 2) ehemann, gatte: sg. 
sifjar verr (Þórr) Hym 15? 3563 
5, miner sjau Syner sunnanlands, 
im átte í val fello Gpþr16*, né 


45 


verre 1098 
vildak þat, at mik verr ætte Sg 35!, verþr 
eige mér verr at ynþe Gþpr l134*; gen. 
þat's vá litel, þót sér vers fae varþer, 
hóss eþa hvárs Ls 33! (s. hvárr, B), van 
sé sú vætr vers ok barna es þik, Guþrún! 
gráts of beidde Gpr (22?, van gengk vilja 
ok vers beggja Sg 93, betr semþe þér 
borþa at rekja heldr an vitja vers annarrar 
Hlr 1*, bókr váro þínar enar bláhvíto 
roþnar í vers dreyra Ghv 4, (bókr þínar) 
fluto í vers dreyra Hm 7?; dat. (heyrer 
þú) varga þjóta of vere þinom Gþr II8*, 
viljak eige meþ vere ganga Gór 1128', 
þar sitr Sigyn þeyge umb sínom ver vel 
glýjoþ Vsp 35“, (Guþrún) vilde ver sínom 
vinna ofrhefnder Am 72?; ace. Sifjar ver 
(Þór) Hym 3*, hefr ver þínn í valsinne, 
Óttar unga Hdl 67, kveþr ver mínn í 
valsinne Hdl 7?, þeyge skal þunngeþ kona 
annarrar ver aldre leiþa ág 417, hefr kunn 
kona (Guþrún) viþ konunge daprar minjar 
at dauþan ver Sg ö4? mér fyrmunþo 
miner bróþr at ættak ver gllom fremra 
Gþr 113? (Grímhildr) bure heimte .. 
þess at spyrja, hverr vilde sun systor 
bóta eþa ver vegenn vilde gjalda Gór 
I118*; pl.gen. hefk fimm vera forspell 
beþet Gpr 14?; dat. miklar manvélar ek 
hafþa viþ myrkriþor, þás ek vélta þær frá 
verom Hrblöf, vask þrimr verom vegen 
at húse Ghv10?. 

Compostta: ver-Íang, ver-gjarn, ver- 
lauss, ver-liþar, ver-sæll, ver- þjóþ. 
ver-gld; frum - verr. 

2. verr, ado. compar. (norw. verr, 
aschwed. værr; got. wairs, alfs. ahd. wirs, 
ags. wyrs) schlechter, schlimmer: mart 
gengr verr an varer Jýv 39}, né þik viljak, 
Vólundr! verr of nita Vkv 397, viþ systor 
þinne gaztu slíkan mog, ok esa þó óno 
verr Ls 36“ (das adv. steht hter an stelle 
des adj.: Bugge, Fkv. 401*); superl. 
verst am sehlechtesten: mæler þú at munz 
ráþe, svát mér skylde verst þykkja Hrðl 
124, verst hyggjom því Grp 24! 40!. 

verre, adj. compar. (norw. verre, fær. 
verri, aschwed. værre, adán. værræ; gol. 
wairsiza, alfs. wirsa, ags. wylsa, afrts. 
wirra, ahd. wirsiro) der schlechtere, sehlam- 
mere: m. sg. nom. opt enn betre bilar þás 
enn verre vegr Hýv124?; acc. þrimr 
orþom senna skalattu þér viþ verra mann 
„mat einem manne der schlechter ísl als 





verþa 


ir bauþ henni (Borghildi) fébætr, 
varþ hon at þiggja Sf 7, gæta varþ 
a) tungo í góma báþa Am 9}, 
hugþe lítt vægja, varr at vettoge 
' at reyna Ám 37? bróþor hjó 
) Atla, bera varþ þann síþan Am 
pi. 1. urþom síþan Sæmorn vaþa 
; pl.3. urþo þeir (Svarangs syner) 
'e friþar at biþja Hrbl 88; 5) wer- 
s copula xur verbindung ron sub. 
red.: ánf. auþogr verþa monk í 
om, ef þú mæler til mart Ls53, 
zt verþa vergjarnasta, ef ek ek 
r í jotonheima „wisse dass íeh 
öllig mánnertoll werden muss, 
eh ." Þk 12: (anders Bugge, 
1*), á vegom allr hykk at ek verþa 
góð (s. allr, 4), sgnn mono verþa 
Heþenn! ykkor beggja HHo 33', 
vo) bráþlega búna verþa HHv 363, 

býþo fylke fræégstan verþa HH 
iþeþ (bragna) ór Brandeyjo búna 
IH 123?, varþk hapta ok hernuma 
nisseres síþan verþa Gþr 18? 
unler 4), hana (Brynhilde) kvaþ 
óskmey verþa skyldo Od 15?, baþk 
r búnar verþa 0Od 29', (Hjalle) 
tlskr verpa Am58?, láteþ (kost) 
me hæstan verþa Gho 21*; prs. 
a. verþr af gllom (Fenres kindom) 
ekkverr tungls tjúgare Vsp 403, 
rþr leiþr, ef lenge sitr annars 
á Hór 35? snotrs manz hjarta 
aldan glatt, ef sá es alsnotr es á 
', maþr manne verþr af mále kuþr 
', nótt verþr fegenn sás neste truer 
', margr verþr af auþe of ape 
', verþr þínn feigr faþer Skm 25}, 
ér þat, Fjolsviþr!.. hvárt sé mæta 
þats menn hafe, ok verþr því en 
gr fegen? FW) 29%, heil verþr hver, 
árs sótt, es þat klifr kona #) 363, 
r ykkarr beggja bane Rm 6*R; 
ort verþa sólskin Vsp 41?, gjalte 
srþa gumna syner Hóv 1283, opner 
verþa of ása sunom, þás hefja af 
Fm 423, verþa gflgare aller á 
dauþer dolgar an of daga ljósa 
03, (mit suffig. negat.) verþat svá 
„at Regenn skyle mitt banorþ bera 
; opt.sg.2. víþkunnare þú verþer 
'meþ goþom! Skm 28, monk sitja 

lífe, nema þú Sigvgrþ svelta 


þa 
ot 


20 


| NJ 
ei! 


30 


35 


verþa 1102 
láter ok jaforr gþrom óþre verþer Sg 11*; 
sg. 3. (mit suffig. negat.) verþet maþr 
svá tryggr, at þesso true gllo Hóv 88*; 
prt. ind. sg. 1. glr ek varþ, varþ ofrglve 


" at ens fróþa Fjalars Hóv 14', (mit suffig. 


pron.) varþk villr vega Hóv 47?, varþk 
þeim (konom) einn gllom gsfre at rýþom 
Hrbl 46, fello í morgon .. Brage ok Hogne, 
varþk bane þeira HHIII8* varþk þess 
vís .. at vélto mik í verfange Hlr13?; 
sg. 3. (Geirrgþr) varþ maþr ágætr Grm 14, 
Agnarr varþ konungr Grm ód pr 64, 
váskapaþr varþ síþbuenn harþráþr Hymer 
heim af veiþom Hym 10', vreiþ varþ 
Freyja ok fnasaþe yk12!, varþ Loptr 
kviþogr af kono illre Hdl 43?, varþ hann 
(Þórr) þess varr, at stóllinn fór undir 
honum upp undir ráfit FM 6'5, (Sigrún) 
varþ allfegin HH II17 pr 1, Sigrún varþ 
skammlíf af harmi ok trega HHII50 
pr 1, Sinfjatli drakk ok varþ þegar dauþr 
Sf18, þítt varþ nú meira megen Fm 22*, 
hryggr varþ Gunnarr Sg13!, varþ mér 
Óþenn ofreiþr of þat Hlr 8*, dauþr varþ 
enn hunske Am 94!, nár varþ þá Atle 
Am 98!, þá varþ sær saltr Grt 33, (mit 
suffig. negat.) varþat hrgnnom hgfn þing- 
loga HH130?, varþa ván lyge „dte er- 
wartung wurde nacht lige, erwies steh 
als berechtigt' Am 87?; pl. 2. (mit suf. 
negat.) urþoat glíker þeim Gunnare né 
in heldr hugþer sem vas Hogne Ghra!; 
pl. 3. gagne urþo þeir (Svarangs syner) 
þó litt fegner Hröl 87, glværer urþo 
(Gjúkungar) Am 5!', óþer þá urþo (Húnar) 
Am 42!, átján, áþr fello, afre þeir urþo 
Am 49%, (mit suff. negat.) aller menn urþot 
jafnspaker Hývó3?; opt. pl. 3. ár valtívar 
veiþar nýmo ok sumblsamer, áþr saþer yrþe 
Hym1?; part. prt. m. sg. nom. Miþvitnes 
vask ens mæra burar orþenn einbane Grm 
50*, órr estu nú orþenn, Loke! Ls21'U; 
f. sg. nom. sykn emk orþen Górll18?, 
einstóþ emk orþen sem gsp í holte Hm 4!; 


45 pl. acc. ek kveþ aflima orþnar þér díser 


60 


Am 25“;  n.sg.nom. Guþrún .. hefndi 
bræþra sinna svá sem frægt er orþit 
Akva; 6) werden, als hilfsverbum mit 
dem part. prt.: nf. meyjar Qstom mona 
þér verþa, víse gestrl of varet ÁAlv 8, 
ykr létk þat goll of gefet verpa Vkv 227, 
mon Gunnare til gamans ráþet síþan verþa 
eþa sjolfom mér? Grp 44“, heiptgjarns 











vesá 


tigr) at þat þriar nætr saman #6 
1 33!, aurr vas á iljom #6 10}, 
ras á skíþe #6 14?, skor vas fyr 
?Þ 152, skokr vas á golfo Rp 16}, 
vas á hgfþe, smokr vas á bringo, 
ras á halse #516%*, hringr vas í 
Rb 26}, kinga vas á bringo #6 
, vín vas í kgnno R631%, dagr vas 
om Rp3I*, þar vas Fróþe fyrr an 
Ídl 192, Nanna vas næst þar, Nokkva 
Hdl 20!, þar var Loki raunar FM 
ar einn stóll at sitja á FM6!?, vas 
aldare FM 10*, Vigg ok Stúfr vas 
kævaþe FM 10', goll vas þar eige 
na leiþo Vkvló!, (Vælundr var) 
. hólm einn er þar var fyr landi 
3 pr 2, fjalþ vas þar menja VXo 217, 
(Heþinn) var heima meþ feþr sínum 
0 pr 3. 5, þar vas sundvgrþr sás 
kunne HH I34*% Hæmingr son 
ogs konungs var heima HH III), 
oddr var í konungastefnu HH II 12 
Helgi var þá at Logafjóllum HH 
pr 6, þar var Hogni faþir Sigrúnar 
16 pr 13, er hann (Sinfjotli) sá í 
, skilþi hann at eitr var í S/9, var 
ip eitt lítit S/20, í þeim forsi var 
fiska Æm 8, hann (Andvari) var 
a í forsinum Æm 9, Sigurþr var þá 
meþ Regin Em 14 pr 1, (Guþrún) var 
sþ Þóru Hákonardóttur sjau misseri 
25 pr 2, var hon (Brynhildr) í reiþ 
er guþvefjum var tjolduþ Hlr 2, 
ikr konungr var meþ Atla Dr 17, 
vas alz beine Am 8', (Húnar) 
svá gorver, at vas garþr mille Am 
nótt vas grunnýþge Am 70'!, margs 
Iz sóme manna tigenna Am 88?, 
is fjolþ fear Am 88*, sómþ vas at 
Am 89*, silfr vas þó meira Am 89*, 
onum (Jgrmunrekk) var Bikki hv 6, 
ok engi þjófr né ránsmaþr Grt 12; 
; alda (,der begann der xeiten war 
ars Ymer bygþe Vsp 3', sá (maþr) 
feldi blám „war 29 (bekleidet mit) 
n manlel' Grm 27, sá enn stórúþge 
es ór steine vas hgfoþet á „auf 
eim steinerner kopf sich befand' 
4, Fáfnir .. var í orms líki „war 
'achengestalt, hatte drachengestalt 
ommen' Rm 14 pr 2, hann (Got- 
) var fyr útan eiþa svarna „war 
rhalb der gesechworenen eide, hatte 


30 


35 


da 
=) 


50 


veBa 1110 
an dem beschworenen vertrage keinen 
anteil' Sg 203 vas á hvgrfon hugr minn 
„mein sinn tar sehwankend' Sg 38', 
þá vas kostr enge .. ráþ enn lengr dvelja 
„es gab keine möglichkett' Am 61'; gnýr 
vas at heyra Gþr 11 4', hlymr vas at 
heyra hófgollenna Od 26'; vas þess skamt 
bíþa „es war nicht lange darauf xu war- 
ten' Am ð84ð; (mit suffig. negat.) vasa 
sandr né sær né svalar unner Vspa3?, 
vasa langt af því „es war nicht weit 
davon entfernl, es dauerte nicht lange' 
Od 173; pl. I. unger saman výrom í 
árdaga Skm 5ð%, mank at vér meire mæte 
áttom, es vér heil hio heima výrom Vko 
15*; pl.3. mál gll megenleg es á meþal 
vóro Vsp 264H, (Agnarr ok Geirrgþr) fundu 
kotbónda einn; þar váru þeir um vetrinn 
Grmó, þar váru hundar ólmir Skm 10 
pr 1, senn vgro æser aller á þinge ok 
ásynjor allar á mále Prk 13! Bdr 1!, vóro 
þeir (Brodr ok Horver) í hirþ Hrolfs ens 
gamla Hdl 224, bræþr váru þrir, synir 
Finnakonungs Vkv 2, váru hjá þeim (konum) 
álptarhamir þeira Vkv 7, þar váru tvær 
dætr Hlgþvess konungs Pkv 8, þær skálar 
es und skgrom výro VXkv 25! 371, (Hund- 
ingr) átti marga sonu þá er í hernaþi 
váru HH II5, elde gaf hón (Guþrún) þá 
alla es inne vóro Ákv 4d5!, sleit ek þá 
sátter, es vgro sakar minne Am 67', 
naut vóro óren Ám 883 výro ungar 
(meyjar) í Jjgtonmóþe Grt 23?; opt. sg. 1. 
(mit suffig. pron.) ef fyr útan værak Ís 
14!', bregþ eige mér .. þót værak fyrr í 
víkingo Hir3?;  sg.3. gættesk þess 
Glaumvgr, at være grand svefna Am 207, 
lézt þér alt þykkja sem etke være Am 
90'; Alfr mon sigre gllom ráþa, þót 
þetta sinn þorfge være „obgletch dtesmal 
ken bediirfnis vorhanden war' HHv 39%, 
vamm þats være $g5? (s. oben 1106?%); 
part. prt. n. sg. ace. þess geta menn, at þar 
hafi verit Loki Laufeyjarson FMS" Wr, 


5 þar hafþi verit undir stólinum dætr Geir- 


raþar FM 6?9; b) mér es eht et. ist féir 
mich vorhanden, tch habe, besstzre: nf. 
ulfa dóme hykkak okr vesa Hm 29'!; 
prs. ind. sg. 3. þeim (fiflmggom) es 
bróþer Býleipts í fgr Vsp ól“, þér es 
grunr at hans geþe Hýv 46?, es mér í 
heþen hvern handar væéne Hóv 73?, es 
mér fangs ván at frekom ulfe Em 13“, 


36* 





1113 vesa 

æve? Grpl8t; mit apokope des e ím 
der enklise (nacht hel. tiberltefert): hvat's 
meþ ásom, hvat's meþ glfom? Vsp 48! 
Þrk6!, ilt's meþ ásom, ilt's meþ glfom 
Brk6?, hvárt's þá, Gríper? „welcher fall 
wird eintreten?' Grp 32! 48!; prt. ind. 
sg.3. þat var eitt sinn er hon (Gná) reiþ, 
at vanr ngkkorr sá hana FM 4*, þetta var 
áþr Atli færi HHo4 pri, þar var orrosta 
mikil HHv 35 pr í HH II 16 pr 14, þrymr 
vas alma HH I17“, opt vas í túne teite 
meire, þás minn Sigvgrþr soþlaþe Grana 
Gþr 121!', ófriþr var þá milli Gjúkunga 
ok Atla Dr 2, dynr vas í garþe Akv35?, 
glaumr vas í hollo Hm 18!, þar vas ok 
þremmon þeyge svá litel Am 16“, vas 
þar sams dóáme „es fand eine unlerredung 
tiber den námlichen gegenstand statt? 
Am 20!, fremr vas þat halfo „das gesehah 
west spáler' Hm 2*; (mit suffig. negat.) 
vasa þat nú né í gær Hm 2!, vasa kyrr- 
seta áþr Knue felle Grt14t; pl.3. um 
kveldit váru heitstrengingar HHv 30 pr 10, 
ófriþr ok dylgjur váru á milli þeira 


Hundings konungs ok Sigmundar konungs : 


HHII5; 


5 


það 
(æ/ 


20 


4) bedeuten: prt. opt. sg. 3. ráþ hvat þat 


være Ám 21“; 

5) e. genet., xu etw. gehören: prs. ind. 
sg. Í. (mit suffig. pron. u. negat.) emkat 
ek alfa nó ása suna né vissa vana Skm 
I8'; sg.3. þat eitt es svá matar „ast 
ton eimer solehen speise' FJ 24?; mit 
apokope des e in der enklise (hsl. nicht 
tiberlsefert): hvat's þat alfa nó ása suna 
nó vissa vana? Sím 17!, hvat's Skjold- 
unga, hvat's Skilfinga, hvat's Qbþlinga, 
hvat's Ylfioga? Hdl 11*%;  pl.3. (mi 
apokope des anlauts ín der enklise) opt 
vito óggrla þeirs sitja inne fyrer, hvers 
þeir 'o (ro Æ) kyns es koma Hóov 132?; 
prt. ind. sg. 3. eige vas Gotþormr Gjúka 
ættar Hdl 27?, hgfom einn feidan .. liþs 
vas sá yþvars dm 41*, tókk þeira hjarto 
ok á teine steikþak, seldak þér siíþan, 
sagþak at kalfs være „dass es rom etnem 
kalbe herriihre' Am 78?; 

6) seim, als copula xur verbindung 
von subj. und praed.: tnf. at hyggjande 
sínne skylet maþr hrósenn vesa Hv 6', 
þagalt ok hugalt skyle þjóþans barn ok 
vigdjarft vesa Hýv 157, aldar róg þat mon 
á vesa Flýv 32? vin sinom skal maþr 


30 


50 


vesa 1114 
vinr vesa Hór 42! 43!, óvinar síns skyle 
enge maþr vinar vinr vesa Hóv 431, jarls 
ynþe þóttomk etke vesa Hóv 967, heima 
glaþr gume ok viþ geste reifr sviþr skal 
of sik vesa Hýv 1027, minnogr ok mólogr, 
ef hann vill margfróþr vesa, opt skal góþs 
geta Hór 102*, alt es betra an sé brigþom 
at vesa Hýv 1233, fggro skaltu heita ok 
láta fast vesa Hóýo 1299, namk frævask 
ok fróþr vesa Hóv 141', ljóþa þessa mondu, 
Lodfáfner! lenge vanr vesa Hóo 162*, 
andspilles vanr þú skalt æ% vesa góþrar 
meyjar Gymes Skm 123, meþ þurse þri- 
hgfþoþom þú skalt é nara eþa verlaus 
vesa Sk 31?, þótteska þú þá Þórr vesa 
Hrbl 78 Ls 60%, skamt mon nú mál okkat 
vesa Hrbll43R, þess vænter mik, at þér 
myne ggn af uxa auþfeng vesa Hymn 18}, 
jós ok armbauga mondu æ vesa beggja 
vanr, Brage! Ls13', skarpar álar þótto 
þér Skrýmes vesa Ls 62? ulfa þytr þótt- 
omk illr vesa hjá sgngve svana FM 2'3, 
atall skalk þér vesa HHo 15', hafnarmark 
þykker hlóglekt vesa HHr 303, sjá mon 
í heime hinztr fundr vesa HHv 40?, drótt 
þótte sá dgglingr vesa HHI7!, sveinn 
þótter þú siþlauss vesa HH 1 45!, þú mont 
maþr vesa mægztr und sólo Grp 7!, þú 
mont .. glaþr vesa gestr þjóþkonungs Grp 
19?, monk saþr vesa at sggo þeire? Grp 
48?, einn rammare hugþomk ek gllom 
vesa Fm 163, munde hann (Sigvgrþr) fear 
þess es Fáfner réþ einvalde vesa Fn 38*, 
sigrúnar skaltu kunna, ef þú vilt snotr 
vesa Sd 6'Vs, limrunar skaltu kunna, ef 
þú vill lékner vesa Sd 10'!, hugrúnar 
skaltu kunna, ef þú vill hverjom vesa 
geþsvinnare guma Sd 12', (Sigvorþr) velte 
mik, es vesa skylde allra eiþa einn full- 
true Br 29, þat munde þá þjóþkunt vesa 
Sg 38*%, sú mon hvítare an enn heiþe 
dagr Svanhildr vesa, sólar geisla Sg 54, 
sú mon í heime hinzt bón vesa Sg 64}, 
þeyge mon ór fgr aumleg vesa Sg 68“, 
nátt þótte mér niþmyrk vesa Gór 11 12', 
(þú skalt) verlaus vesa, nema viler þenna 
Gþr 1131*, vesa þóttomk full ilz hugar 
Gþr 1138*; (acc. e. nf.) ósnotr maþr 
hyggr sér alla vesa viþhlæjendr vine Hýv 
24! 25!, varan biþk þik vesa ok eige of- 
varan Hýo 130%, enge jaton ek hugþa 
jafnramman sem Vafþrúþne vesa Vm 2*, 
þik heilan biþr Veratýr vesa Grma3', 





vesa 


s þeira hvárt Hór87“, brigþr es 
ugr konom Hýv 90?, gng es sótt 
1veim snotrom manne án Sér gng0 
r Hóv 94?, marg es góþ mær... 
sþ viþ hale Hýov 101', fimbolfambe 
sás fátt kann segja, þat es ósnotrs 
óv 1028, alt es betra an sé brigþom 
| Hóýv 1233, ramt es þat tré es ríþa 
lom at uploke Hóýv 135!, betra es 
an sé ofblótet Hóv 145', betra es 
im sé ofsoet Hýov 145?, þat kann ek 

es gllom es nytsamlekt at nema 
3!, alt es betra es einn of kann 
33, Geirrgþr fóstri minu er konungr 
7, hann (Geirrgþr) er matníþingr 
hann kvelr gesti sína Grm 18, þat 
nesta lygi Grm 20, land es heilakt 
ggja sé ásom ok glfom nær Grm d!, 
sá enn þriþe es bliþ regen silfre 
sale Grm 6!, Folkvangr es enn 

(bör) Grm 14!, Glitner es enn 
(bór) Grm 15!, forn es sú grind 
nd) Grm 223, hann (Hate) es Hróþ- 
sunr Grm39?R, askr Yggdrasels 
s óætr viþa Grm44!, koster 'o 
eldr an at klakkva sé hveims fúss 
„Skm 13? long es nýtt Skm 43', 
| gnnor (nátt) Skm 43'SE, hverr 
weinn Sveina? Hröl 1, hverr es sá 
la? Hrbl 2, þat es þér skyldara 
23, eg minn frie mgrgo siune glaggr 
te Hym 93, Loka þat veit, at hann 

es Ls19?% Freyr es baztr allra 
a Ls37!, handar emk vanr en þú 
tnes, bol es beggja þrú Ls 239}, 
gt es nef Æþ10*, seinn es ggltr 
oþveg troþa Hdlö?, fyrnd es sú 
Hdl 203, lang es fgr Gg 4!, Hár 
t hann (Gylfi) komi eigi heill út, 
1 er fróþari FM 1?, hin fjugrtánda 
er Gná FM 4!, lauf hans (Glasis) 
gull rautt FM /*%lWr, sá (Glasir) 
r frægr meþ guþum ok mgnnum 
, es þat satt, Boþvildr! es sogþo 
"kv 422, eitt es þeira gllom betra 
a bol {Hv S% heldr es sómre hende 
1€þalkafle an mgndoltró HHII3?, 
;s fylker sás fluta stýrer? HH II 16 
hverr es skjoldungr sás skipom 
 HHII22!, gjgróttr er drykkrinn 
náls es þarfe maþr ókunnegr Grp 23, 
; es hilmes móþer Grp 3}, cnn es 
„ niþja striþ of nept Æmð8!, þat 


6 


20 


35 


40 


50 


Vosa 1118 
es annat Rm 21!, gngr es fromre sás fold 
ryþe Æm 267R, fár es hvatr es hræþask 
tekr, ef í barnósko es blauþr Fm 6**, 
alt es feigs foraþ Fm 11*%, margr es sá 
hvatr es hjor né rýþr annars brjóstom 
i Fm 24? hugr es betre an sé hjors 
megen Fm 28!, fullr es (bjórr) ljóþa 
ok líknstafa Sd 5? armr es vára vargr 
Sd 23% alt es vant Sd25!, hætr es 
heimeskviþr nema sér góþan gete Sd 25*, 
þat er sggn manna, at Guþrúu hefþi etit 
af Fáfnis hjarta Br 20 pr 12, einn es 
minn (skjoldr) betre an see allra Húna 
Ákv 7*, ylfskr es vegr okkarr at ríþa 
eyrende ÁAkv 8“, fár es fullrýnenn Am 
11?, heill es hugr Atla dm 193 mart es 
mjok glíklegt at munem skammæer Ane 
26*, glópr es gests kváma, ef í ggresk 
nekkvat Am 29%, hann (Hjalle) es skap- 
dauþe Am 57? sæll es hverr siþan es 
slíkt getr fóþa jóþ at afreke sem es ól 
Gjúke Am 99!', es fátt fornara Hm 2*, 
Sigurþr vá at Fáfni, ok er þat meira vert 
eu alt ríki Gunnars konungs FH3'; mit 
suffig. negat.: esa svá gótt sem gótt kveþa 
Ql alda sunom Hóýv 12', hitke hann (vesall 
maþr) veit es hann vita þyrfte, at hann 
esa vamma vanr Hóýr 224, esat maþr alz 
vesall, þót hann sé illa heill Hgv69!, 
esa sá vinr gþrom es vilt eitt seger Hýv 
123“, esat maþr svá góþr, at galle né 
fylge Hóýv 132? viþ systor þinne gaztu 
slíkan mog, ok esa þó óno verr Is 36}, 
esa sá nú hýrr es ór holte ferr Vkv 17*, 
esat svá maþr hór at þik af heste take 
Vkv 393, esa þat karls ætt es á kvernom 
stendr HHII2*, esa þat svik ein es Sea 
þykkesk HHII40', esa þat hóft, at þú 
hjorve skyler kveþja Fáfne fear Rm 123, 
osat svá horskr hildemeiþr sem hers jaþar 
hyggja mundak Fm 36!, esat svá bratr 
breke né svá blaar unner, þó kæmsktu heill 
af hafe Sd 95; mat apokope des e an der 
enklise (hsl. mteht tiberliefert): ósnotr 
maþr es meþ alder kamr, þat's bazt at 
hann þege Hóv 27?, þá's jór ónýtr, ef einn 
fótr brotnar Hýv 88? opt's gótt þata 
gamler kveþa Hýr 1335, hvat's þat manna? 
„was fúr ein mann 1st das? Vm?!, 
hvat's manna þat mér ókunnra Bdró', 
hvat's þat hlymja? Skm 14', hvat's þat 
fira? Alv 2', hvat's þat rekka? Alvó!, 
hvat's þat flagþa? FyI! 3!, hvat's þat 























1133 vesa 
er. þat var gort, gekk Hreiþmarr fram 
Rm ó pr 3, var honum (Sigurþi) vel fagnat 
Rm 12 pr 2, Reginn var á brot horfinn 
Fm 22 pr 1, fjalþ vas drukket Br 12', 
vas hvívetna vilmál talet Br 12?, svá segir 
. at Sigurþr ok Gjúka synir hefþi til 
þings riþit, þá er hann var drepinn Br 20 
pr 6, sofnoþ vas Guþrún í sæingo Sg 24', 
Brynhildr var á gþru (báli) brend Hir 2, 
var hon (Brynhildr) í reiþ þeiri er guþ- 
vefjum var tjolduþ Hr 3, hjarta var skorit 
ór Hogna Dr 15, þat (full) vas of auket 
jarþar magne Gr 1122? senn vas á heste 
hverr drengr litenn Gpr1136', þá vas 
vig veget volsko sverþe Od 17!, Knefrgþr 
vas sá (seggr) heitenn Akv 1?, bjóre vas 
hón (Guþrún) lítt drukken Akv 16?, lif- 
anda gram lagþe í garþ þanns skriþenn 
vas, skatna menge, innan ormom Ákv 34, 
svá vas á vísat, sem under være bane 
ykkarr beggja Am 12, hugat vas því illa 
Am 27*, þeire (þjorko) vas viþ brugþet 
Am 48'!, fyrr vas fullveget Am 493, hrædr 
vas hvergæter Am ö8!, lagat vas drykkjo 
Am 71? vegenn vas þá Atle Am843, 
hon (Svanhildr) var gipt Jyrmunrekk inum 
ríkja Ghv ó, syster vas ykkor Svanhildr 
of heiten Hm 3', Skjaldr .. réþ lgndum 
þar sem nú er kglluþ Danmark, en þá var 
kallat Gotland Grt 4, þá var Kristr borinn 
Grt 7, var honum (Fróþa) kendr friþrinn 
um alla danska tungu Grt 9, (Menja) vas 
til meldrs komen Grt 4?; (mat suffig. 
negal.) vasat (varþat Æ) hann (Njorþr) 
ósom alenn Vm 385, (mit suffig. pron.) 
eino dógre vgromk (mér var RÁ) aldr of 
skapaþr Skm 13?; pl. 1. alen vit upp 
vórom í eino húse Am 68'!, vér vetr nio 
vórom leikor gflgar alnar fyr jgrþ neþan 
Grt l1!', at kgppom vit kendar vórom Grt 
15?; pl.3. á hverfanda hvéle váro þeim 
(konom) hjorto skgpoþ Hýv 833, ór hans 
(Ymes) heila vóro þau en harþmóþgo ský 
all of skgpoþ Grm 412, þar varo þjórar 
þrír of tekner Hym 14?, senn vgro hafrar 
heim of rekner Þrk 21!, þeir í Bolm 
austr borner váro Arngríms syner ok 
Eyfaro Hdl 24!, þeir vgro gumnar goþom 
signaþer Hdl 25!, výro ellifo æser talþer 
Hdl 30', ggrvir váru tveir fjatrar til hans 
(Fenrisúlfs) FM 8?%, negldar výro brynjar 
Vkv 83, skornar váru sinar í knésfótum 
Vkv 18 pr 1, brynjor váro blóþe stoknar 


5 


20 


80 


85 


45 


50 


vega 1134 
HHI16*, á skilde výro (rúnar) ristnar 
Sd l5!Vs, allar (rúnar) výro af skafnar 
þærs vóro á ristnar Sd I8', elde vgro 
eggjar útan ggrvar Br 20}, eptir dauþa 
Brynhildar váru ggr bál tvau #1, oll 
vgro sgþoldýr sveita stokken Gr 1I4}, 
vóro í horne hverskyns stafer ristner ok 
roþner Gþr 1123!, (virþar) vóro af heiþe 
komner Akv 35“, komner váro (gumnar) 
ór Myrkheime Akv4ð*R, (syner Gjúka) 
vóro sannráþner Am 1“, (Gjúkungar) hugþo 
vætr véla es (sendemenn Atla) vro komner 
Am 5?, (rúnar) vóro svá viltar, at vas 
vant at ráþa Am 9“, bókr vóro þínar .. 
roþnar í vers dreyra (roþnar valundom) 
Qhv 4* Hm 7', séner výro segger und 
hjalmom Hm 19?, þær (meyjar) at lúþre 
leiddar výro Grt2!; opt. sg. Í. (mit suf. 
pron.) ife es mér á, at værak (ek væra 
Í?) enn komenn jotna ggrþom ór Hóv 107', 
þyrmþak sifjom, svgrnom eiþom, síþan 
værak heitenn hans kvánar vinr Sg 284, 
þá frá Grímhildr .. hvar vérak (ek væra 
R) komen Gjþrll17*; sg.2. gneggja 
mynder þú, Atle! ef þú geldr né værer 
HHv20!; sg. 3. at Bglverke þeir (hrím- 
þursar) spurþo, ef hann være meþ byndom 
komenn Hóýv 1084, grófe vetra, áþr være 
jgrþ of skopoþ, þá vas Bergelmer borenn 
Vm 29! 35!, (Grimnir) sagþi ekki fleira 
frá sér, þótt hann væri at spurþr Grm 
29, glve bergja léztu eige mundo, nema 
okr være búþom boret ls 9*%, være þá at 
þér vreiþom veget Ls27*, sendu æsir 
um allan heim grindreka at biþja, at 
Baldr væri grátinn ór helju FMS?Wr, 
hugþe hann (Vólundr) at (baug) hefþe 
Hlgþvés dótter .. være hón aptr komen 
Vkv 12%, þá være hefnt þér Helga dauþa, 
ef værer vargr HH II32', komenn være 
nú, ef koma hygþe, Sigmundar burr HH 
II 49', haun (Sigurþr) hugþi, at fullsteikt 
væri (hjartat) Fm 31 pr 2, (Sigurþr) skynj- 
aþi hvárt fullsteikt væri Fm 31 pr 3, 
sváfom ok unþom í sæing einne, sem 
bróþer mínn of borenn være Hlr 123, 
snótom gllom sorger minke, at tregróf þat 
of talet være Ghv 2203; pl. 1. fylgþak 
þér á fjargynjo, sem vit bróþrom tveim 
of bornar værem Od10*; pl.3. Helgi ok 
Sváva er sagt at væri endrborin HHvo 43 
pr 1, þat var trúa í forneskju, at menn 
væri endrbornir HH 1150 pr 2, Helgi ok 





1137 vestan 


vgl. got. wai- in: wai-dödja, wai - - fairlvjan) 
s. Bugge, Ark. 2, 226 f. 

vestan, adv. (norw. fær. vestan, aschwed. 
væstan, adán. væstæn; ahd. westana, alts. 
westan, ags. westane) westwiris, westlich 
von (ehs): (Sgrle ok Hamþór fundo) vargtré 
vindkgld vestan bójar Hml7?; fyr v. 
(eht, ehs) dass.: vargr hanger fyr vestan 
dyrr Grm 10?, þat vann næst nýs niþr 
Ylfinga fyr vestan ver HH II8?, skalk 
fyr vestan vindhjalms bruar, áþr Salgofner 
sigrþjóþ veke HH I148?. 

vestr, adv. (norw. vester, vest, fær. 
vestur, aschwed. væster, adán. væstær; 
alts. ahd. westar, ags. west, afrzs. wester) 
tm westen: þær (norner) austr ok vestr 
enda fólo HHI4!. 

Composttum: vestr- salr. 

*vestr-salr, m. im westen gelegener 


saal: pl.dat. Rindr berr Vála í vestr- 
solom Bdr 11". 
vetr, m. (norw. vetter, fær. vetur, 


aschwed. vinter, adán. vintær; got. wintrus, 
alts. ahd.wintar, ags. afris.winter) 1)winter: 


sg. nom. hvaþan vetr of kvam eþa varmr : 


sumarr fyrst meþ fróþ regen? Vm 26'; 
acc. (mit suffig. art.) þeir (Agnarr ok 
Geirrgþr) .. fundu kotbónda einn; þar 
váru þeir um vetrinn Qrm 6; 2) (synekd.) 
jahr: pl. gen. grófe vetra .. þá vas Ber- 
gelmer borenn Vm 29! 35!, Agnarr var tíu 
vetra, en Geirrgþr átta vetra Grm 2. 3, 
Geirrgþr konungr átti þá son tíu vetra gamlan 
Grm 31, skamt lét víse vigs at biíþa, þás 
fylker vas fimtán vetra HHI10?, vask 
vetra tolf .. es ungom gram eiþa seldak 
Hlr 7?; ace. vask meþ Fjglvare fimm 
vetr alla í eyjo þeire es Algrón heiter 
Hrbl 37, átta vetr vastu fyr jorþ neþan 
kýr molkarde ok kona Ls 23?, þau bjuggu 
sjau vetr Vkv 12, sóto síþan sjau vetr at 
þat Vkv 4', hann (Vilmundr) varþe mey 
varmre blæjo fimm vetr alla Od55, unþak 
s aldre ok eign fgþor fimm vetr eina Od 13, 
gullhringr einn lá þrjá vetr viþ þjóþveg 
Grt 13, vér vetr nio výrom leikor gflgar 
alnar fyr jorþ neþan Grt 11". 

Composita: vetr -langt; fimbol- vetr, 

tvá- vetr. 

vét -rim, /f. ein feil des schwerles, 
vtell. ein auf der mitte der klinge ent- 
lang laufender erhökter streifen, der auf 
beiden seiten von einer oder mehreren 

Gering, Edda - Wörterbuch. 


10 


20 


80 


36 


sn 


0 


60 


veþr- eygt 1138 
furehen (blatrannen) eingefasst war: pl. 
dat. sigrúnar þú skalt .. rísta á hjalte 
hjors, sumar á vetrimom, sumar á val- 
bastom Sd 6?. 

vetr-langt, adv. (norw. vetter - lang, 
adj.) einen winter hindurch: hann (Atli) 
dvalþiz vetrlangt meþ Sváfni konungi HHv8. 

1. vétt, /. kampf; in. vét-rim. — 44 
vega. 

2. * vétt, n. rauberer (9): sg. ace. draptu 
á vétt sem vglor Ls24? (s. sp. 156"). 

vexu (xt; norw. veksa, schwed. vaxa, 
dáin. væxe; ahd. wahsen) mit wachs 
tiberstreichen: nf. (mon ek) vexa vel 
blæjo at verja þitt líke Am 973. 

veþ, n. (nor. vedd, fær. veður, asehwed. 
adán. væþ; got. wadi, alts. weddi, ags. 
afris. wed, ahd. weti) pfand: sg. dat. á 
sér (volva) ausask aurgom forse af veþe 
Valfgþor Vsp 2 74, drekr mjoþ Mimer morgon 
hverjan af veþe Valfgþor Vsp 294. 

veþja (aþ; nor. vedda, aschwed. væþia, 
adin. vædiæ; got. wadjön zm: ga- wadjön, 
ags. weddian, afrís. weddia, mhd. wetten) 
um etw. (eho) wegen einer sache (of eht) 
wetlen: tnf. hgfþe veþja vit skolom hgllo 

í, gestr! of geþspeke Vm19?; prs. tnd. 
Vi 3. þau (Óþinn ok Frigg) veþja um þetta 
mál Grm 21; part. prt. n. sg. ace. þeir 
hafa veþjat Vála malme, Óttarr unge ok 
Angantýr Hdl9!. 

veþr, n. (norw. veder, fær. veður, 
aschwed. vædher, adán. væthær, alts. 
wedar, ags. afris. weder, ahd. wetar) 
1) wetter, witterung: sg. nom. veþr ræþr 
akre, en vit syne Hóv87?; 2) gúinstages 
wetler: sg. dat. í vinde skal viþ hoggva, 
veþre á sjó roa Hývðl'; 3) unwetter, 
sturm: sg. nom. veþr mon þar vaxa Am 
17!; gen. vón kvaþ (Helge) mundo veþrs 
ens mikla grára geira „des heftigen un- 
wetters grauer speere', d. í. des kampfes 
HHI12?; acc. (mtt suffig. art.) lægþi 
þá veþrit Æm 18 pr2; pl. nom. svort 
verþa sólskin of sumra epter, veþr gll 
válynd Vsp 41“; 4) windrachtung, rich- 
tung: sg. gen. (Hymer) veifþe róþe veþrs 
annars til Hym 264. 

Compossta: veþr - eygr, 

veþr - megen. 

veþr -eygr, adj. mit augen de an. 
rauhes wetter gewöhnt sind (oder die das 
welter vorausxubestimmen verstehenð) 


37 


veþr - glase, 





lldi vig -liþ 

víg-líþ, n. kriegsvolk: sg. nom. þó's 
í Hóýtúnom holfo fleira vígliþ konungs 
HH I26*. 

víg-móþr, adj. miide vom kampf; in: 
all - vigmóþr. 

víg-nest, nv. „kampfdorn', d. í. speer 
(landers FJ, Krat. stud. 88): pl. gen. eitt 
es þeira (sverþa) gllom betra vignesta bgl 
HHv 8“ (s. bql). 

víg-risenn, adj. durch kampf gehoben, 
stolz auf setne kömpfe: m. sg. voc. gramr 
vigrisenn ! (Sigvgrþr) Grp 13*; dat. mákak 

. vigrisnom (d. í. Atla) váner telja Gþr 
1130? (vígrisens R). 

*víg-risne, f. fapferkeit: sg. ace. of 
vópn sín dóma ok of vigrisne sína sigtíva 
syner Ls2!. 

víg=roþe, m. „kampfröte', rötlicher 
schein am hummel der bevorstehenden 
kampf ankiindigt (Bugge, Helgedigt. 119 
u. anm. 4): sg. dat. verpr vigroþa of vík- 
inga HH 1II22*. 

víg-skár, ady. verderblich ím streite: 
m. pl. nom. (sw.) knýtto vaner vigskó vgllo 
sporna Vsp 24* (anders FJ x. st.); acc. 
mono vigskaa of viþa eiþar Br 5“. 

víg-spjall, n. nachricht von kámpfen: 
pl. nom. vigspjoll vaka Grt19?; ace. telk 
slógjan Sigmundar bur es í valrúnom vig- 
spjgll seger HH II1IS*. 

*víg-þrima, f. kampflirm: ag. dat. 
sjalfr gekk víse ór vigþrimo ungom fóra 
itrlauk grame HH 1I7?. 

* víg-þrot, n. ende des kampfes: sg. dat. 
Móþe ok Magne skolo Mjollne hafa Vingnes 
at vigþrote „wenn Vingner (d. 1. Þórr) auf- 
gehört hat xu kimpfen' Vm 51“ (anders 
FJ x. st.). | 

vík, /. (nor. aschwed. vik, fær. vík, 
dán. vig, mnd. wik) bucht: sg. dat. hittomk 
í vik Varens! HHo 22?. 

víking, /. (fær. víking, aschwed. viking) 
kriegsxug (bes. xur see): sg. dat. bregþ 
eige mér, brúþr ór steine! þót værak fyrr 
í víkingo Hlr3?. 

víkingr, m. (fær. víkingur, aschwed. 
vikinger; ags. wicing, afras. witsing, ahd. 
Wihhing als eigenname) seeheld, held 
úberhpt: sg. nom. víkingr Dana (Sigvgrþr) 
Hlr1l*; pl. nom. rgro víkingar HH I28?, 
hón (Ylfinga man) .. vega þorþe sem vik- 
ingar HHII4*; ace. verpr vigroþa of 
víkinga HH II22“ — Vgl. xur etymol. 


þa 
|=} 


ið 


35 


40 


50 


vile 1142 


Bugge, Stud. 5. 542 u. Mhff, Beovulf 
96 fg. 

víkva, ýkva (veik; nor. vikja, fær. 
vikja, asekwed. vika, dán. vige; alts. 
wican, ags. wican, afrís. wika, wiaka, 
ahd. wichan) vorwárts bewegen (eho): 
amper. pl. 2. ýkveþ ér hvélvognom Akv 
30'; prt. ind. pl.3. þeir (Sigurþr) viku 
(setl. skipi) at landi „steuerten ans land" 
Rm 18 pri; v. til augehen, sich xu- 
tfragen: prs. ind. sg. 3. vikr hér svá til, 
sem þeir dræpi hanu (Sigurþ) úti „es geht 
her so xu' Br 20 prl. 

1. vil, f. (norw. vil, n.; ags. wil, alts. 
wilzn: wil-spel) begterde, lust; tibermut (9): 
sg. dat. þat's fyr elde, es iarn dreyma, 
fyr dul ok vil drósar reiþe Gþr 1140?. 

Compostta: vil-bjorg, vil-mál, vil-mæle. 

2. vil, n. (?) lab; tn: vil-mago. 

3. víl, n. (ags. wil in: wil-bec?) miihe, 
beschwerde: sg. nom. alt es vil sem vas 
Hýv 23*; ace. taka (montu þangat) viþ 
vil ok erfiþe Hrbl 141. 

Compostta: vil-mggr, vil-sinne, vil- 

stigr. 

*vil = bjarg, f. teillkommene rettung: 
sg.nom. viþ þat skal vilbjórg vaka Grim 45 ?. 

vildr, ad). (norw. vildre besser', aschwed. 
vilder „gut') angenehm, erfreulich: n. sg. 
nom. (mit suffig. negat.) vill vist vita, 
þót viltke (vilkit ÆR) sé, hvat á sýnt 
Sigvgrþr sér fyr hendom? Grp 26? (die 
hal. lesart verteadigt Rachert s. 34 fg. mit 
unxureichenden griinden); ace. esa sá 
vinr gþrom es vilt eitt seger Hýv 123“. — 
Vgl. vilge. 

1. vile, m. (norw. vilje, fær. vilji, 
aschwed. vili, adán. vilæ, viliæ; got. wilja, 
alts. ahd. willio, ags. afrts. willa) 1) walle, 
wunsch: sg. nom. vile mér enn være at 
vega þik sjalfan Amð8l'; dat. aptr ek 
hvarf ok unna þóttomk vísom vilja frá 
Hóýv 98?, monat at vilja versæl (Guþrún) 
gefen Sg 55?, veitkak ef verþ launeþ at 
vilja ossom Am 297; ace. ef þat verþr, 
at þú þínn vilja biþr Gg 4}, hefk minn 
vilja beþet #) 48!; 2) freude: sg. gen. 
van gengk vilja ok vers beggja Sg9?; 
dat. (Guþrán) vaknaþe vilja firþ Sg 24?, 
vaþen at vilja vask meþan lifþak $g 56*, 
(emk) vaþen at vilja sem viþr at laufe 
Hm 43, vake hann (Fróþe) at vilja Grt 5%. 

Composita: vilja-lauss; ó- vile. 

37> 





1145 vilja 

ek annat es þurfo ýta syner þeirs vilja 
læknar lifa Hóv 147?, jafnendr .. þeirs 
okr vilja sætta Hröl 110, tálardiser .. 
vilja þik sáran sea Æm 24“; opt. sg. 1. 
segþu þat, Freyr, folkvalde goþa! ok ek 
vilja vita Skm 3? segþu mér þat, Fjgl- 
sviþr! es ek þik fregna mon ok ek vilja 
vita Fy7? 9? 11? 13? 15? 17? 193 219 
23? 25? 27? 29? 31? 33? 36? 37? 39? 
41?, ánauþ þola ek vilja (vil RA) aldrege 
Skm 24', (mit suffig. pron.) hitt viljak 
(vil ek R) vita Vmað?, hitt viljak (vil 
ek R) fyrst vita Vm 6, grinde ímin viljak 
(vil ek R) gll vita Skm 39', hins viljak 
(vil ek ÆR) nú spyrja Hról 24, ek viljak 
ykr hugfulla tvá und hvera setja Hym 9', 
sátter þínar es viljak (ek vil /?) snimma 
hafa Alr 7', eiga viljak (vilja Æ) heldr an 
án vesa þat et mjallhvita man Alo 7*, alt 
þats viljak (ek vil Æ) vita Alv 8“, né þík 
viljak (ek þik vilja ÆR), Válundr! verr of 
nita Vkv 39?, viljak eige (vilk eige ek R) 
meþ vere ganga Qþr 1128', viljak (vilja 
ek R) þat líta Amö4?; pl. 3. nú skolo 
ganga þærs goll vile ok minna því at 
mér þiggja Sg 48'; prt. ind. sg. 1. (mtt 
suffig. pron.) jgfor annan eiga vildak 
HHII15?, vildak (vilda ek FP) eige vélom 
beita jofra brúþe Grp 403, hugþak hér í 
túne teina fallna þás ek vildak (vildigak 
R) vaxna láta Gr 1141?, vildak (vilda 
ek R) fylkes fjgrve bjarga Od 293, vildak 
(vilda ek R) hrinda vreiþe þeira (norna) 
Ghr 13?; sg. 2. ræses rekka es þú vilder 
Rón gefa HHv 18?, vilder ofvalt vægja 
Am 95?;  sg.3. (Geirrgþr) vildi taka 
Óþin frá eldinum Grm ö4 pr 3, hon 
(Skaþi) vildi hafa bústaþ þann er faþir 
hennar hefir átt FM 2? Æges dótter 
stagstjórnmgrom steypa vild HII30“, 
aþra felde hgrgefn hale an (Ýggr) hafa 
vilde Fm 43*, hestrinn vildi eigi fram 
ganga Fm 44 pr6ó6, Agnarr .. es vætr 
enge vilde þiggja Sd 4 pr 6, hefr hýnom 
(Sigverþe) alt illo launat, es fremstan þik 
finna vilde Br 18%, Brynhildr vildi eigi 
lifa eptir Sigurþ (ór 125 pr 3, hverr 
vilde mér hnosser velja þr II 21', (Guþrún) 
vilde þeim (Gjúkungom) hjalpa Am 33, 
(Guþrún) vilde ver sinom vinna ofrhefnder 
Am 72?, fróþ vilde Guþrúa fara sér at 
spilla Am 98? (Guþrún) vildi fara sér 
Ghv 2; pl. 1. vas oss synjat Svafnes 


20 


LJ 
ort 


80 


85 


45 


50 


vilja 1146 
dóttor .. es hafa vildóm HHvó*; pl.3. 
lætr hann (Geirrgþr) handtaka þann mann 
er eigi vildu hundar á ráþa Grm 27, Gjalp 
ok Greip .. vildo hefja mik til himens 
FM 6, (Brynhildr) mon ríkjom þér rúnar 
kenna allar es alder eignask vildo Grp 17*; 
opt. sg. Í. fyrr vilda ek at Frekasteine 
hrafna seþja á hræom þínom an tíkr yþrar 
teygja at solle HH 146', (mit suffig. 
pron.) vildak (vilda ek R) eige vélom beita 
Jafra brúþe Grp 407, lægak síþan, nó 
sofa vildak, þrágjarn í kgr Gþrll45!; 
sg. 3. monk (mæla), ef mik buþlungr blóta 
vilde HHo 23, (Grímhildr) bure heimte 
þrágjarnlega þess at spyrja, hverr vilde 
sun systor bóta eþa ver vegenn vilde 
gjalda Gþr II 18**, hón frétte at því, 
hverr fara vilde vigg at sgþla Gr I119?, 
frágo fróknan, ef fjgr vilde Gotna þjóþann 
golle kaupa Akv 219, (mit suffig. negat.) 
bauþ hann (Gunnarr) enn viþ mér bú 
fimmtán, hliþfarm Grana ef hafa vildet 
(vildi P) Od 207; pl. 3. frá .. doglingr 
at þvi díser suþrónar, ef vilde heim 
meþ hildingom þá nótt fara HHII7?, 
konor hugþak dauþar koma í nótt hingat, 
være vart búnar, vilde þik kjósa Am 25?; 
mit ellipse des inf. nach dem part. prt.: 
prs. ind. sg. 3. fregna ok segja skal fróþra 
hverr sás vill heitenn horskr (sel. vesa) 
Hóv63?; ec) mit acc.: ínf. Sif á hór 
heima, hans mondu fund vilja Hrbl 122, 
vita far, ef vilja mune Menglgþ mitt 
gaman F) 43? Atle kvazk eige vilja mund 
aldrege at mege Gjúka 0d20?; prs. ind. 
sg. Í. (mit suffig. pron.) kýsk þats vilk 
(ek vil ÆR) ór konungs garþe HHv2“; 
sg. á. hina vilt heldr, Helge! es réþ 
hafner skoþa HHv26!, vilt (vill þú ÆÐ) 
tolo longre? HH 145*, vilt (viltu F) 
enn lengra? Hdl 17“ 185 33? 36? 41?, 
(mit suffig. negat.) mat þú villat né manz- 
kes gaman Hýv 113?; opt. sg. 2. (skalt) 
verlaus vesa, nema viler þenna Qþr IT31*; 
prt. ind. sg. Í. (mit suffig. pron.) né annars 
manz aura vildak Sg39“; pl.1. vágom 
ór skóge þanns vildom syknan Am 93?; 
den acc. vertratt die relat. part. es: prt. 
ind. sg. 1. (mit suffig. pron. und negat.) 
varþk þess vís es vildegak Hir13?; ver- 
mischung betder constructionen (b und 
ce): prs. ind. sg. 1. (mit suffig. pron. ú. 
negat.) vilkak (vilkat ek R) reiþe ríks 





1149 vina 

vina, /. (nor. aschwed. vina; vgl. ahd. 
winia) freundin: sg. nom. hér liggr Borgný 
of boren verkjóm, vina þín, Odrún! 
Od 4*: voc. vake, mær meyja! vake, mín 
vina! Hdll!. 

Composttum : eþl- vina. 

vinda (vatt; norw. fær. asehwed. vinda, 
adin. vindæ; got. windan #2: bi- windan, 
us- windan, alfs. ags. windan, afris. 
winda, axd. wintan) 7) winden, flechlen: 
prs. ind. sg. 3. þær (málrúnar) of vindr, 
þær of vefr, þær of setr allar saman á 
því þinge, es þjóþer skolo í fulla dóma 
fara Sd1I*; prt. and. pl.3. þær (konor) 
ór sande síma undo Hrðl 44; part. prt. 
m. sg. nom. sá's undenn salr (á Nástrgndo) 
orma hryggjom Vspa38“; 2) wenden, 
drehen (eho): prt. and. sg. 3. (Gollrgnd) 
vatt venge fyr vifs kneom (pr 112), 
hgfþe vatt þá Gunnarr Akv6'; v. upp 
aufwörts drehen, emporheben: prt. ind. 
sg. 3. (Hlórriþe) vatt meþ austre upp log- 
fáke Hym 28?. 

* vind-flot, n. ding das im winde flegt, 
sptelxeug des windes (poet. bexeichnung 
der wolken)}: sg. acc. kalla (ský) vindflot 
vaner Álv I8?. 

* vind-heimr, m. windheim', d. 1. him- 
mel: sg. ace. burer byggva bráþra Tveggja 
vindheim víþan Vsp 63}. 

*vind-hjalmr, m. „eindhelm', d. 2. 
himmel: sg. gen. skalk fyr vestan vind- 
hjalms bruar (der himmelsbrúicke, des 
regenbogens), áþr Salgofner sigrþjóþ veke 
HH 1148? (Bugge, Helgedigt. 112). 

vind-kaldr, adj. kalt gemacht durch 
den wind: m. pl. ace. vrýkomk vindkalda 
vego Fy47?; n. pl. ace. (Sgrle ok Hamþér) 
fundo .. vargtré vindkgld vestan bójar 
Hm 17?. 

* vind=ofner, m. „teindiweber', poet. be- 
xetchnung des himmels: sg. ace. kalla 
(bimen) vindofne vaner Ale 12?. 

vindogr, ad. (dán. vindig; ags. windig, 
mhd. windec) dem winde ausgesetxt: m. 
sg. dat. (sw.) veitk at ek hekk vindga 
meiþe á nætr allar nio Hóv138' (vgl. 
jedoch Eggert Q. Brím, Ark. 11, 10 u. 
Eir. Magnússon, Odins horse Yggdrasill 
s. 36 fg.). 

vindr, m. (nor. dán. vind, fær. vindur, 
aschwed. vinder; got. wiuds, alls. ags. 
afrts. wind, ahd. wint) wind, sturm: 


þa 
a 


20 


|) 
or 


40 


vinna 1150 
sg.nom. hvaþan vindr of kamr sás ferr 
vág yfer? Vm 363, vindr rak þá (Geirroþ 
ok Agnar) í haf út Grm 4, hvé sá vindr 
heiter, es víþast ferr, heime hverjom í? 
Alr 19*, vindr heiter meþ mgnnom en 
vfoþr meþ goþom Alv 20', faþer ok móþer, 
fjórer bróþr, þau á váge vindr of lék 
Gþr16?; dat. í vinde skal viþ hoggva 
Hóv 81', í vatne þú druknar, ef í vinde 
rór Fm 11?; acc. vind ek kyrre váge á 
Hóv 164?, af hans (Hræsvelgs) vængjom 
kveþa vind koma alla menn yfer Vm 37}, 
monat vágmarar vind of standask Æm 16“; 
pl. nom. þaþan koma snjóvar ok snarer 
vindar Hdl 44?. 

Compostta:  vind(s)-flot, vind-heimr, 
vind-hjalmr, vind- kaldr, vind -ofner, 
vind-slot, vind-þurr, vind-gld. 

*vinds-flot, 7. (Alvr 22? í) = vindeflot. 

* vind=slot, n. eindstille: sg. ace. (logn) 
kalla vindslot vaner Alv 227 (conj. von 
Rask). 

*vind- þurr, ad). dureh den wind ge- 
trocknet: m. sg. nom. (stww.) viþr enn vind- 
þurre Pke 11. 

* vind = old, f. stiirmasche xeit: sg. nom. 
hart's í heime, hórdómr mikell, skeggold, 
skalmgld, skilder 'o klofner, vindgld, varg- 
old, áþr vergld steypesk Vsp 45 *. 

*vín-ferell, mm. „twembranger', d. 2. 
becher, keleh: sg. nom. vinferell valr 
rifnaþe Hym 32. 

* vín=hgofogr, ad). sehwer von wein, mit 
wein geftillt: f. pl. nom. umþo glskáler 
Atla vinhgfgar Akv 37. 

vin -lauss, ad). (norw. vin - laus; 
ags. wine-léas) ohne freunde, freundlos : 
m. sg. voc. hvat viltu, vinlauss! vita? 
Fy 2?. 

vinna (vann; vorw. fær. aschwed. vinna, 
adán. vinnæ; got. alts. ags. ahd. winnan, 
afrís. winna) 1) fun, machen, ausftihren, 
verrichlen, ausraehten, schaffen, xu stande 
bringen, vollbringen: ánf. Móþe ok Magne 
skolo .. vinna at vigþrote „das ende des 
kampfes herbetftihren' (2) Vm 51“R, mondu 
of vinna verk halft viþ mik? „villst du 
mir die hálfte der arbeit abnehmen?' 
Hym 27', hverr mon heiptar hefnt of 
vinna? „twer wird fr die grause tat 
rache mehmen?' Bdr 103, mál es, Hqþ- 
brodr! hefnd at vinna HH II 24?, (Guþrún) 
vilde ver sinom vinna ofrhefnder Am 72, 





1153 vin-skapr 
æj Hóv 42!, vin sínom skal maþr viur 
vesa, þeim ok þess vin Hýv43!?, vin 
þinom ves þú aldrege fyrre at flaum- 
slitom Hýv 120“; ace. óbrigþra vin fær 
maþr aldrege an manvit miket Hóýv 6%, 
veiztu ef þú vin átt .. geþe skaltu viþ 
þann blanda Hóv 4d', veiztu ef þú vin 
átt .. farþu at finna opt Hýv 118“, vin 
Borgunda (Gunnar) Akv 19“; pl. nom. 
vápnom ok výþom skolo viner gleþjask 
Hóv 41', viþrgefendr ok endrgefendr 
erosk lengst viuer Hýo41?, of þik véla 
viner Grm 52?; gen. hann (auþr) es 
valtastr vina Hóýv 75“, kaupom vel saman! 
þat's vina kynne HHv 3*%, nam at vaxa 
fyr vina brjóste almr itrborenn (Helge) 
HH 19', ef þú vaxa næþer fyr þínna 
vina brjóste, sæe maþr þik vreiþan vega 
Fm 7!; dat. elde heitare brinnr meþ illom 
vinom friþr fimm daga Hýv ól', þat ræþk 
þér et ellifta, at þú viþ illo seer hvorn veg 
at vinom Sd37?; ace. ósnotr maþr hyggr 
sér alla vesa viþhlæjendr vine Hýv 24? 25?; 
2) geltebter, gatte: sg. nom. Ketell vas vinr 
þeirar (Hildegunnar?) Hdl 19' (s. S.x. st.), 
þyrmþak sifjom, svgrnom eiþom, siþr værak 
heitenn hans (Gunnars) kvánar vinr ( der 
buhle setner frau') Sg 28*%; acc. ilt es 
vin véla þanns þér vel truer Am 86. 
Compossta: vin-lauss, vin-skapr, vin- 
spell, vin-traust; holl-vinr, lang- 
vinr, mál-vinr, ó-vinr. 

vin=skapr, m. (norw. vin-skap, fær. 
vin-skapur, aschwed. vin-skapor, dán. 
ven -skab; ags. wine-scipe, m., ahd. 
wini-scaf, f.) freundschaft: sg. nom. þá 
sloknar (friþr), es enn sétte (dagr) kymr, 
ok versnar vinskapr allr Hóv ól“. 

*vin-spell, n. xerstörung der freund- 
schaft: sg. acc. rekr þik alda hver illrar 
skepno, sorg sára sjau konunga ok vinspell 
vifa mest ( die du von allen weibern de 
grösste xerstörerin von freundschaften 
gewesen bist') Gþr 123?. 

vinstre, adj. compar. (norw. aschwed. 
adán. vinstre, fær. vinstri; alts. ahd. 
winistar, ags. afrís. winster) link: m. sg. 
gen. haltu svá til vinstra vegsens unz þú 
hitter Verland Hrbl 137. 

*vinetraust, n. verfrauen auf den 
freund: sg. dat. gætenn ok geymenn skyle 
gumna hverr ok varr at vintrauste Hóv 
65? (nur ín pap. hss.). 


15 


20 


30 


40 


áð 


60 


vise 1154 

virgell, m. (alts. wurgil) „erwtirger', 
strick xum henken eimes menschen, gal- 
gensirack; in: virgel - nár. 

* virgel - nár, m. leiche eines gehenkten : 
sg. acc. ek sé á tré uppe váfa virgelná 
Hór 157?. 

virke, n. (norw. vyrke, fær. aschwed. 
virki, adán. wirkæ; got. waúrki in: ga- 
waúrki, alfs. wirki en: gi- wirki) handlung, 
tat; tn: þrek- virke. 

*virtr, n. (norw. vyrter, fær. virtur, 
schwed. vört, f.; eyl. ags. wyrt, mhd. wirze) 
junges ungegorenes bter: sg. dat. (rúnar 
ristnar) í vine ok í virtre SdI“?. 

virþar, mn. pl. mánner: gen. heill skalt, 
vise! virþa njóta HH I57', vápnsgngr 
virþa Aker 35, afkárr songr virþa Ako 41'; 
dat. auþr mon órenn, ef eflek svá vig meþ 
virþom Grp 12?. 

virþe, n. (Bugge, Fkr. 394*) 1) speise: 
sg. dat. á fjalle eþa firþe ef þik fara tíþer, 
fásktu at virþe vel Hýv llö?; 2) gelage: 
sg. dat. gumnar marger erosk gagnholler, 
en at virþe vrekask Hýo 32!. — Vgl. 
1. verþr. 

1. vísa, f. (norw. aschwed. visa, fær. 
vísa, dán. vise; alls. ahd. wisa, ags. 
wise) strophe; gedicht; in: Kálís- vísa. 

2. vísa (aþ; nor. aschwed. visa, fær. 
vína, adán. vísæ; ags. wisian, vgl. alts. 
wisian, ahd. wisen) wetsen, xetgen: prs. 
end. sg. 2. vísar augom á oss „xe1gst mil 
den augen auf uns, blickst uns an' 
Hdl6*; pl. 3. fram visa skop folklíþgndom 
„nach vorwárts weisen die geschicke dve 
wanderer' Fm4l?; opt. sg.2. þó komr 
fylker fára nátta .. nema hqnom víser 
valstefno til „wenn du áin nicht rum 
kampf herausforderst' HH 1209; amper. 
sg. 2. vísa þú mér nú leiþena Hrðl 134, 
leiþ vísa þú .. mér Grp24?; pri. ind. 
sg. 3. sótti Helgi sverþit er Sváva vísaþi 
honum til das S. thm angewtesen hatte' 
HHvll pr3; part. prt. n. sg.nom. var 
þeim vísat fyrst í gestahús til herbergis 
FM6'; v. á andeuten: pari. prl.n. sg. 
nom. svá vas á vísat, sem under være 
bane ykkarr beggja, ef bráþla kvæmeþ 
Am 12?. 

I. víse, m. (aschwed. vise, alts. wiso 
in: balu-wiso, ags. wisa, ahd. wi180 
„weisel') ftihrer, herrscher: sg. nom. 
sjalfr gekk víse (Sigmundr) ór vígþrimo 











li61 vita 

ógorla þeirs sitja inne fyrer, hvers þeir 'o 
kyns es koma Hýv 132', þat faer vito, 
viþ hvat einherjar alask Grm 18', þat 
faer vito, hvé hón (Valgrind) 's í lás of 
loken Grm 22?, æser vito, hveim þeir 
alda skolo gambansumbl of geta Ls 83; 
imper. sg. 2. (mit suffig. pron.) vittu, ef 
bjalper! Od 4*; pri. and. sg. 3. sól nó 
visse hvar sale átte Vsp 5?, máne né visse 
hvat megens átte Vsp ó*, hann (Gunnarr) 
visse þat vilge gorla, hvat hgnom være 
vinna sémst eþa honom være vinna bazt 
Sg 13?; pl. 3. stjgrnor né visso hvar 
staþe átto Vspó?;  f) mit at c. and. 
(worauf öfter durch demonstr. pron. hin- 
gewtesen wird): anf. mont vist vita at 
vætke lýgr Grp 25?; prs.and. sg. Í. ek 
veit einn at aldre deyr „von einem weiss 
teh, dass er ntemals stirbt' Hóv 77', 


ek veit at þú vegr Ls 64“, ek þat veit, 


at þér verþr aldre meinblandenn mjgþr 
Sd 7'Vs, (mit suffig. pron.) veitk (veit 
ek K) at hekk vindga meiþe á Hóýo 138', 
bjarg ok brim veitk (ek veit RA) at brinna 
skolo Grm 383; sg. 2. (mit suffig. pron.) 
veiztu, ef þú vex, at þá vex mér ásmegen 
FM6?; sg. 3. hitke hann (vesall maþr) 
veit .. at hann esa vamma vanr Hóv 223, 
enge þat veit, at hann (ósnotr maþr) etke 
kann, nema hann mæle til mart Hýv 279; 
g) mi at ce. opl.: prt. ind. sg. 2. hvat 
visser þú at vér seem, snót svinnhugoþ! 
es sefa hefndom? HHIIJ0'; sg.3. hón 
(trollkona) visse þat, at vegenn mundse 
Sigrlinnar sunr á Sigarsvallom HHv 35%; 
h) mit blossem opt.: prs. ind. sg. 1. (matt 
suffig. pron. — gegen die hs. —) veitk, 
ef fyr útan værak, svá sem fyr innan 
emk Æges holl of komenn, hgfoþ þitt 
bærak í hende mér Ls14!', veitk, ef þú 
vaxa næþer fyr þinna vina brjóste, sæe 
maþr þik vreiþan vega Fm 7!; #) mit 
genel. (von elti. wissen): prs. ind. sg. 2. 
barna veizt (veiztu Æ) þinna Am79!; opt. 
sg. 2. þitt skyle hjarta hrafnar slíta víþ lgnd 
yfer an viter manna Gr 119“ (vgl. Bugge, 
Fkv.423 u. FJ 11, 129, aber auch JHoffory, 
Tidskr. f. fil. 3, 290 anm.); sg. 3. gróþogr 
halr, nema geþs vite, etr sér aldrtrega 
Hýv 20'; part. prs. m. sg. nom. gumna 
hverr sás vitande es vits Hýv IS“; f. gl. 
nom. meyjar margs vitande Vsp 20'; 
k) mit praepp. ú. advv.: v. fram voraus 


35 


4 


= 


50 


vite 1162 


wissen, mit prophet. blicke begabt sein: 
prt. ind. sg. 3. (Heimdallr) visse vel fram 
sem vaner aþrer Þrk14?; v. fyrer 
voraus wissen (eht): prs. ind. sg. 2. (mat 
suffig. pron. und negat.) veiztattu fyrer 
gorla Hrbl7; opt. sg.3. grlgg sin vite 
enge fyrer Hývöó?; prt. ind. sg. Í. (mit 
suffig. pron.) faret es, Sigvgrþr! þats fyrer 
vissak Grp 193; opt. sg. Í. fjorve yþro 
skyldoþ ér firþer vesa, ef vissak (ek vissa 
R) þat fár fyrer Km 7“; v. of eht von 
etw. wissen: prs. opt. sg. 2. Qll of rak fira 
veromk, dvergr! at viter Álv9? 11? 13? 
15? 17? 192 21? 23? 25? 27? 29? 31? 
33?; v. til (til ehs) vom etw. wissen, 
kenntnis von etw. haben: prs. ind. sq. 3. 
færa veit, es fleira drekr, sins til geþs 
gume. Hóv 123; pl. 3. (mit suffig. negat.) 
drýgt þú fyrr hafþer þats menn dóme 
vissot til AmSI?R; 2) unpers. bewusst 
sein, bekannt sein (ehm): prs. tínd. sg. 3. 
ey manne þat veit, hvat þú í árdaga 
sagþer í eyra syne Vmóö!; 3) unpers. 
deuten auf ett. (ehs): prs. ind. sg. 3. Loka 
(*lopzei' R) þat veit („das deutet, das passt 
auf L., das íst L.'s eigentíimlichkeit ), 
at hann leikenn es Ls 193 (Grdtv. 196%); 
opt. sy. 3. hlæra þú af því, heiptgjorn kona! 
glgþ á golfe, at þér góþs vite „dass es 
fúr dich etw. gutes bedeute' Sg 31?; 
prt. ind. sg. 3. hræzlo þat visse Am 93?; 
vgl. auch pri. ind. pl. 3. vissu bjaltin niþr 
„der griff xeigte nach unten, war nach 
unlen gertchtet' Grm ód pr4; 4) be- 
stimmen: part. pré. m. sg. nom. svá vas 
mér vilstigr of vitaþr Hóv 99*, sá (Vigríþr) 
's þeim (Surte ok goþom) vgllr vitaþr 
Vm 18“; f.sg. nom. missvefne miket vas 
þeim (ggrmom) mjok of laget, síþans þeim 
vas varzla vitoþ #) 22?. 

1. vite, m. „aufsucher'; im: od-vite. 
— á vitja. 

2. vite, m. (nor. vite, fær. viti, sehwed. 
vette) xeichen, signal, bes. ein auf etinem 
berge entxiindetes fewerxeichen, ein fanal: 
sg. mom. eld sék brinna fyr austan borg, 
vigspjall vaka: þat mon vite kallaþr Grt19 ?. 

3. vite, sw. adj. mat verstand begabt, 
verstándag; in: gr- vite. — Vgl. vitr. 

4. víte, n. (norw. vite am: hel-vite, 
aschwed. viti im: hæl-viti, adán. vitæ,; 
alts. witi, ags. wite, afris. wite, ahd. 
wizi; vgl. got. weit am: fra-weit) strafe, 





1165 viþ 


skilder bliko þeira (seggja Níþaþar) viþ 
enn skarþa mána Vkv 8“, þú skoller viþ 
ský uppe Vke 395, brast rgnd viþ rgnd 
HH 1I28?', hverr lætr Bjóta fley viþ bakka? 
HH I5', Hamall lætr fljóta fley viþ 
bakka HHII6', es oss byrr gefenn viþ 
bana sjalfan Æm 17?, halt Fáfnes hjarta 
viþ funa Fm 31?, legg munn viþ grgn 
Gþr112?; ofrmælgo mikel hykk at illa 
gete hbveims viþ kaldrifjaþan komr Vm 
10*; drep (kalke) viþ haus Hymes!l Hym 
317; hann (Vólundr) sló goll rautt viþ 
gim fástan „sehmiedete gold an den edel- 
stetn, fasste ihn in gold' Vko 7!; (Þórr) 
studdiz forstreymes viþ Gríþarvgl „stiitate 
stch auf den stab' FM6*; 3) die person 
xu der jmd in freundliche od. feindliche 
bextehung triltt, mat der er ín verkelr, 
gespröch od. streit steh einlásst vu. á. 
(mit, gegen, xu): viþ Þór knáttu hér 
dóma Hrbl 23, viþ einhverja dámþak 
Hrbl 90, vilnomk ek þess nú, at viþ 
Vólund dóámak Vkv 33*; mæler Oþenn 
viþ Minis hgfoþ Vsp 46“, fagrt skaltu viþ 
þann mæla Hýv 457, sá gengr gume ok 
mæler viþ mik Hóv 1579, mælti karl ein- 
mæli viþ Geirrgþ Grm 8, gengk at mæla 
viþ mog Skm 27, Skirnir mælti viþ hestinn 
Skm 9 pr 1, mont viþ Atla .. fleira mæla? 
HHv 2!', mik hefr Helge hingat sendan, 
viþ þik, Sváva! sjalfa at mæla HH 37}, 
hann (Sinfjgtli) mælti enn sem fyrr viþ 
Sigmund Sf 16, mon gramr viþ mik ganga 
at mæla? Grp 2?, hvat mon snót at heldr 
viþ Sigorþ mæla? Grp16*, hitt munde 
óþra jgrlom þykkja, at viþ menn mælter 
Gþr II11*, (Glaumvgr) málte viþ Vinga 
Am 29?, mæfingr (Guþrún) mælte viþ mog 
þenna Hm 22?; biþ þú Bgþvilde .. ganga 

„ viþ fgþor róþa Vke 41*, gekk grátande 
viþ Graua róþa Gór II15'; orþom skipta 
þú skalt aldrege viþ ósvinna apa Hgv 1217, 
þann (galdr) gelk þér enn nionda, ef þú 
viþ enn nadgofga orþom skipter jgton 
Gg 14!, þar vas sundvgrþr sás svara kunne 
ok viþ gþlinga orþom skipta HHI34“, 
vilkat ek viþ móþor mólom of skipta 
Hm 9?; (skal) myrkre viþ mau spjalla 
Hýv 81?*; deile grgm viþ þik! HH I46%, 
þat ræþk þér þriþja, at þú þinge á deilet 
viþ heimska hale Sd 24?, drukna deila 
skalattu viþ dolgviþo Sd 29?; nú ek viþ 


lú 


þa 
ot 


0 


n 


25 


30 


35 


40 


50 gerung eingehen mit') Grp 34'!; 


43 


Óþen deildak mína orþspeke Vm 55'%, - 


viþ 1166 
hann (Konr) viþ Ríg Jarl rúnar deilde 
Rþ 46!, ef þú sakar deiler viþ hugfulla 
hale $d31?; órer gestr viþ gest Hóv 
321; þrimr orþom senna skalattu þér 
viþ verra mann Hýv 124“, jatonn .. viþ 
Þór sente Hym 29*; hierher wol auch: 
forvitne mikla kveþk mér á fornom stgfom 
viþ þann enn alsvinna jgton Vm i* (wo 
ein rerbum des strettens Áu ergánxen 
ist); lék ek viþ ena línhvito Hrbl91; 
(Helgi) hafþi bariz viþ Hundiugs sonu 
HH II12 pr 6, barþe bára viþ borþþile 
Gþr 16'; Oþenn ferr viþ ulf vega Vsp 
ó3?, gengr Óþens sunr viþ ulf vega Vsp 


„ö4!Wr 5ö5íR, þeir (einherjar) fara viþ 


vitne at vega Grm 23*, þá þorer þú etke, 
es þú skalt viþ ulf vega Ls58?, (gefþu 
mér) þat sverþ es sjalft vegesk viþ jotna 
ætt Skm 8*; Sigurþr átti orrostu mikla 
viþ Lyngva Hundingsson Rm 25 pr 1; 
afle míno attak viþ orms megen Fm 26?; 
þat ræþk þér et fyrsta, at þú viþ fréndr 
þina vammalaust veser Sd 22', þess mon 
biþja (Þór), at æ viþ þik einart láte 
Hdl 4?; margs ák minnask, hvé viþ mik 
fóro Sg 56!, fátt es fullilla faret viþ gram 
slíkan Am 81?; mon fyr reiþe rík brúþr 
viþ þik ne af oftrega allvel skipa Grp 49', 
samer eige mér viþ sun Buþla ætt at 
auka (wo aber wol viþ syne xu lesen st, 
s. unten B2) Gþr 1128?; viþ Þjóþmars 
sun þatke áttak ( hatte mit Þ. nichts dergl. 
xu schaffen), es varþ né verr vinna knátte 
Gþr 1113*; miklar manvélar ek hafþa 
viþ myrkriþor Hrbl56; (Jgfrar) angr viþ 
þik etke ggrþo HHo10*; viþ Gunnar 
grand etke vannk Sg 287; þós hqnom 
(Þór) ótítt viþ jatons brúþer Hdl 4*, morg 
es góþ mær .. hugbrigþ viþ hale Hóv 101}, 
heima glaþr gume ok viþ geste reifr sviþr 
skal of sik vesa Hóv 102', es minn frie 
morgo sinne glaggr viþ geste Hym 9%, 
léttare í mýlom vastu viþ Laufeyjar sun, 
þás þú lézt mér á beþ þinn boþet Ls 52!; 
(Æger) hugþe at hefndom hann næst viþ 
goþ „sann auf rache an den göttern' 
Hym 3?; forkunnar sýn mon flestan glaþa 
hverrs hefr viþ annan ást FY 48*%; monk 
viþ þá Gunnar ggrva hleyte (,verschwá- 
svá 
gange þór, Atle! sem þú viþ Gunnar 
átter eiþa opt of svarþa Akv82!, her- 
glatoþr hafþe fyrre eiþom haldet viþ 





1169 viþ 
at þú skalt viþ illo sea Sd32', þat ræéþk 
þér et ellifta, at þú viþ illo seer hvern 
veg at vinom Sd37!'; þeyge vit móttom 
viþ munom vinna Odj21', hvat montu, 
ríkr! vinna viþ Húna harmbrggþom? Ako 
16*; (Guþrún) varnaþe viþ týrom Ako 31*, 
varnaþet hann (Atle) viþ Guþrúno Akv 43?; 
þat (ljóþ) þér hjalpa mon viþ sorgom ok 
sqkom ok sútom ggrvgllom Hýv 146*, 
monk þik viþ bglve brenna ganga Gpr 
1140?; 5) den gegenstand den jmd in 
empfang od. besitz nimmt, nach dem 
jmd fasst od. greift u.ú.: jarþ tekr viþ 
gldre en eldr viþ sóttom, eik viþ abbinde, 
ax viþ fjolkynge, viþ haulve hýroge .. 
beite viþ bitsóttom, en viþ bglve rúnar, 
fold skal viþ flóþe taka Hóv 1365, tak 
viþ hrímkalke fullom forns mjaþar Skm 
38! Ls53!, hann (Loki) tók viþ horni 
Ls53 pr 1, Geiter! tak viþ Grana sjolfom 
Grpó“; gein viþ agne .. umbgjorþ 
neþan allra landa Fym 23?; tibertr.: (Sig- 
vorþr) tók viþ trygþom tveggja bróþra 
Sg 13, grátande Grímhildr greip viþ orþe 
Gþr l133'; 6) wort od. handlung als 
erwiderung einer andern (gegen, auf, 
fir): (ambátt) orþ of fann viþ jgtons 
mále Brk 26? 287, þogþo aller viþ því 
orþe Br l5' Sg 49!, vin sínom skal maþr 
vinr vesa ok gjalda gjef viþ gjof, hlátr 
viþ hlátre skyle hglþar taka en lausung 
viþ lyge Hóv 42*, (skaltu) gjalda lausung 
viþ lyge Hóvd5t; 7) andere verbin- 
dungen: sumer Gotþorme gófo gera hold 
viþ mungáte „met, án dem btere' Br 463 
(3. 363 anm.); hlæja skaltu viþ þeim 
„ste anlachen' Hóv 46?; sýter á plaggr 
viþ gjafom „tst fraurig tiber die empfan- 
genen geschenke' (weil er ste erwidern 
muss) Hýv 48“; bauþ hann (Gunnarr) enn 
viþ mér bú fimmtán „bot féir mich' Od 
20'; viþ hleife mik sgddo né viþ hornege 
„söttigten mich weder mit spetse noch 
mtt trank' Hóv 139! (vgl. aber seþja); 
II. ad. 1) dagegen, darauf: hitko hann 
(ósnotr maþr) veit, hvat hann skal viþ 
kveþa, ef hans freista firar Hýv 26}, 
Fáfnir ok Reginn krgfþu Hreiþmar niþ- 
gjalda eptir Otr bróþur sinn, hann kvaþ 
nei viþ Æm 9 pr 2, beiddiz Reginn at hafa 
fgþurarf sinn, en Fáfnir galt þar nei viþ 
Rm Í1 pr 2, horskrýdd kona (Brynhildr) 
„- orþ viþr of kvaþ Sg 50?, gullo viþ gæss 
Gering, Edda - Wörterbuch. 


20 


25 


30 


36 


40 


sm 
ot 


50 


viþ - hlæjande 1170 

í túne Qpr 115? Sg 29, kvóþo viþ kalkar 
í vá Sg 293, ef þú viþ þeger, þá þykker þú 
meþ bleyþe borenn $Sd2ö'; 2) daber: 
draup eitrit á Loka; þá kiptiz hann svá 
hart viþ, at þaþan af skalf jorþ gll Ls 65 
pr 7, hraut viþ ræser (Jgrmonrekr) .. sem 
bjarn hryte Hm 26!'; 3) davor: hann 
(Fáfnir) átti ægishjálm er gll kvikvendi 
hrædduz viþ Rm ld pr3; 4) dadurch: litt 
mon viþ bótask hlute hváregra Am 96'; 
5) bregþa eho v. efw. preisen: þeire (þjarko) 
vas viþ brugþet Am-8!; rétta v. davon 
kommen: (Hjalle lézk) vinna et vergasta, 
ef hann viþ rétte Am óg“; v. komask 24 
etw. im stande sein: ek munda þér þá 
þat (liþ) veita, ef ek viþr of kvæmomk 
Hrbl95; Am 20“ st ínfolge der licke 
die bedeutung des adv. nicht erkennbar. 

Composita: viþ- for, viþr- gefande, viþ - 

hlæjande, viþr- nám. 

1. viþa (aþ? 2x viþ?) stek richten gegen 
jmd, jmd vernichten (2): inf. mono vigskaa 
of viþa eiþar Bró“ (s. FJz. st.). — Vgl. 
Yngl. saga str. 3? (Heimskr. ed. FJ 1, 2579): 
siklinge vigþes geira vágr vindlauss of viþa 
skylde; eð. str. 25! (579): Aþels fjorve 
vitta véttr of viþa skylde; 2ð. str. 40“ 
(85): fótverkr .. virþa vin of viþa skylde. 

2. víþa, adv. (norw. vida, fær. viða, 
aschwed. vidha, dán. vide; alts. wido, 
ags. wide, ahd. wito) wett, wetthin, weil 
umher: vits es þorf þeims víþa ratar 
Hóv 5', sá einn veit es viþa ratar ok hefr 
fjalþ of faret, hverjo geþe stýrer gumna 
hverr Hýv 18!, ek hef viþa ratat Alv6', 
hugen gladde Vglsungr viþa Rm 18?N). 

víþer, m. meer: sg. dat. sá mik vekr, 
es af víþe kamr, morgon hverjan mór 
FM 2! 

*viþ = fiskr, m. „waldfisch', poet. be- 
xetchnung der sehlange: sg. ace. sumer 
viþfisk tóko Br4b! (s. 353 anm.). 

víþ-frégr, ad). wettberihmt: m. sg. 
nom. (sw.) verr enn víþfrége (Erpr) 
Hm 283. 

viþ = for, f. bekandlung: pl. nom. kvámo 
í hug henne (Guþrúno) Hogna viþfarar 
„die art "wie man H. behandelt hatte' 
Am 64!. 

viþ = hléjande, m. (part. prs.) jmd der 
einem andern xulichelt: pl. ace. ósnotr 
maþr hyggr sér alla vesa viþhlæjendr vine 
Hýv 24? 25?. 

38 





1173 vreka 
dön. vred; alís. wréth, ags. wráð, ahd. 
reidi, reid) Í) *orn2g, erxtirnt, erbittert 
(auf jmd: ehm): m. sg.nom. vreiþr vas 
þá Vingþórr, es vaknaþe ok síns hamars 
of saknaþe Prk1', reiþr's þér Óþenn, 
reiþr's þér ása bragr Skm 33!, reiþr varþ 
Gunnarr ok hnipnaþe Sg 13'R, rgskr (Atle) 
tók at róþa, þót hann reiþr være Am 50!; 
pl.nom. vreiþer 'o þér æser Ls 31}, 
(Gjúkungar) brugþosk heldr reiþer Am 34 ?, 
(Húnar ok Gjúkungar) urposk á orþom 
aller senn reiþer Am 40'; f. sg. nom. 
vreiþ varþ Freyja ok fnasaþe Þrk 12!; 
2) kúihn, tapfer: m. sg. nom. vega þú 
gakk, ef þú vreiþr seer Ls 153; dat. 
være þá at þér vreiþom veget Ls 27“; 
ace. ef þú vaxa næþer .. sæe maþr þik 
vreiþan vega Fm 7?; pl. nom. vilkak at 
it vreiþer vegesk Ls 18“, ægeshjalmr bergr 
einunge, hvars skolo vreiþer vega Fm 17?, 
hugr es botre an sé hjors megen, hvars 
skolo vreiþer vega Fm 28? fornjósnar 
augo þurfo fira syner, hvars skolo vreiþer 
vega Sd 27?. 

Compostta: ó-reiþr, of -reiþr. 

vreka (vrak; júnger reka; norw. fær. 
reka, aschwed. vræka, vrake, adán. vrekæ; 
got. wrikan, alfs. wrekan, ags. wrecan, 
afrts. wreka, ad. rehhan) 1) treiben: 
snf. (Sigurþr) lét reka ullarlagþ fyr straumi 
Rm 14 pró; prs. ind. sg. 3. hjgrþ rekr 
haudarvanr Hýv 71', rekr þik alda hver 
illrar skepno Gór 123“ (vgl. alda); prt. 
end. sg. 3. vindr rak þá (Agnar ok Geirrgþ) 
í haf út Grm4; pl.3. vráko þeir (Gjúk- 
ungar) vandstyggva vgllo algróna Akv 13“; 
part. prt. m. pl. nom. senn vgro hafrar 
heim of rekner Þrk21!; unpersönl.: 
prt. ind. sg. 3. skipit rak í haf út „wurde 
hinausgetrieben'  Grm 12, 
(Guþrúnu) yfir fjorþinn á land Jónakrs 
konungs Ghv 3; vrekask steh umher- 
treiben, wandern: prt. ind. sg. 1. vrýkomk 
vindkalda vego FY 47?; 2) hánseln, auf- 
xtehn; vrekask auf eimander sticheln: 
prs. ind. pl. 3. gumnar marger erosk gagn- 
holler, en at virþe vrekask Hv 32?; 
3) ausftihren (eht): part. prt. n. sg. acc. 
sendimenn fóru heim ok hgfþu vel rekit 
sin eyrindi FMóðWr; 4) etw. (ehs) 
riehen: imf. ulfr gleypa mon Aldafgþor, 
þess mon Víþarr vreka Vm 53?, mont... 
alz harms reka Grp 9? mon þeirar 


6 


10 


15 


20 


25 


80 


36 


45 


50 


vænta 1174 
(meyjar) sunr þíns harms reka Jém 11“, 
sverþe munde Hogne slíks harms reka 
Gr II16?. 

Composttum des part. prt.:blóþ-rekenn(“). 

vríþa (vreiþ; júnger ríþa, noreo. vrida, 
rida, aschwed. vridba, adán. vridæ; ags. 
wríðan, ad. ridan) flechten, knipfen: 
part. prt. n. sg. ace. hár fannk heiþingja 
vriþet í hring rauþom Akv 8?. 

vró, f, 8. vá (2). 

1. végenn, m. feuer: sg. ace. (eld) kalla 
vægen vaner Álv 26? (conjeetur). 

2. végenn, adj. (norw. vægjen) nach- 
gtebig; in: Ó- vægenn. 

vægja (gþ; norw. vægja) riicksicht od. 
sehonung úben, nachgtebig sein: nf. 
ggrþet vatn vægja Am 24“, (Hogne) hugþe 
litt vægja Am 37!, vilder ofvalt vægja en 
vætke halda Am 95?. 

væna (nd; norw. vana, aschwed. væna; 
got. wönjan, alts. axd. wánian, ags. wénan) 
jmd (ehm) etto. (eho) xudenken: prt. ind. 
sg. 3. nú skal Herkja til hvers ganga sús 
Guþrúno grande vænde Gþr II9*. 

véne, n. (norw. vöne) hoffnung; er- 
wartung: sg. nom. es mér í hoþen hveru 
handar væne Hór 73?. 

Composttum: of- væne. 

*væng-bróþ, /. fliigelbraten: pl. nom. 
vængbráþer tvær liggja í Viþofnes liþom 
Fy 241. 

véngr, m. (norw. veng, schwed. dán. 
vinge) fittteh, flúgel: pl. dat. af hans 
(Hræsvelgs) vængjom kveþa vind koma 
alla menn yfer Vin 37?, (rúnar ristnar) á 
blóþgom vængjom Sd 16?. 

Compostum: væng - bróþ. 

vénn, ad). (nor. aschwed. dán. væn, 
fær. vænur; vgl. got. wéna an: us- wóna, 


rak hana 40 ags. wéne gn: b-, un-wéne, ahd. wáni 


an: ana-, ur-wáni) hoffnungsvoll, der er- 
wartung entsprechend; schön: m. sq. ace. 
Hjorvarþr ok Sigrlinn áttu son mikinn ok 
vænan HHvó pr13; superl. f.sg. ace. Hjar- 
varþr .. hafþi þess heit strengt at eiga þá 
konu er hann vissi vænsta HHv5; pl. ace. 
hans ( Atla) menn kglluþu vænstar konur 
þær er Hjorvarþr konungr átti HH 18. 

Composttum: gr- vænn. 

vænta (vætta; nor. venta, fær. aschwed. 
væuta, adán. væntæ) I) auf jmd (ehs) 
warten, md erwarten: prl. ind. sg. Í. (mit 
suffig. pron.) véttak mins munar Hóv 95; 

38* 











1181 yfer- maþr 
góþo kono, þeirar es lggþomk arm yfer 
(d.1. es lagþe arm of mik) Hóv 107“; 

ll. praepos. (nur tn den pros. stiicken); 
A. e. dat. ber (auf die frage: woð): 
fugl sat í límunum uppi yfir honum (Atla) 
HHv 12, Guþrún sat yfir Sigurþi dauþum 
Br 20 pr9; B. c.ace. tiber; a) auf dae 
frage: wohin?: (Atli) fór yfir ána HHvó 
pr 5, kómu leiptr yfir þá (Helga) HH II 16 
pr 3, Fáfnir skreiþ yfir grgfna Fm 5, rak 
hana (Guþrúnu) yfir fjgrþinn Ghv 3; 
b) auf die frage: wo?: Skaþi tók eitrorm 
ok festi upp yfir annlit Loka Ls 65 pr 4. 

NB. Í den poet. stiicken st yfer als 
praepos. in dieser ausg. úberall durch 
die áltere form of ersetxt (ec. dat. Vsp 19 
43'H Hýv13' Br 7“ Gþr 11 17* 1112? 
Hm 7?; e. ace. Hrbl 30 Hlr 123). — Úber 
das verhöltnis von of xu yfer s. unter fyr. 

Compositum: yfer- maþr. 

yfer-maþr, mm. (nor. yver- mann, fær. 
yvir-maður, schwed. öfver-man, dán. 
over-mand) tíbermensch, aussergewöhnl. 
túichtager mensch: pl. dat. qll þótte ætt 
sú meþ yfermgnnom Hdl 134. 

yggr, adj. schrecklich, verderblach (9): 
n. 8g.nom. yggt vas þeim síþan ok et 
sama sunom Gjúka Am I. 

ykkarr, pron. poss. (norw. dykkar, 
aschwed. ikkar, ikar, íker, got. iggqar, 
alts. inca, ags. incer) ewch berden gehörag : 
m.sg.mom. þat's ykkarr beggja bane Fm 6“, 
svá vas á visat, sem under være bane 
ykkarr beggja Am 12*; dat. illra orþa 
eromk ón at ykrom syne $Skm2!'; 
ace. (4) bryte fótr ykra bróþra hér tveggja 
Am 24?; f.sg.nom. Baþvildr .. einga- 
dótter ykkor beggja Vkv 38“, sémre være 
syster ykkor frumver sínom at fylgja 
dauþom Sg 60', syster vas ykkor Svan- 
hildr of heiten Hm 3!'; n.sg. dat. orþs 
þykker enn vant ykro hvýroge Hm 9}; 
pl. nom. sgnn mono verþa qlmól, Heþenn! 
ykkor beggja HHv 337; dat. orlggom ykrom 
skyleþ aldrege segja seggjom frá Ls 25!. 

ýkva s. víkva. 

* ylfskr, adj. wölfisch; treulos, verrá- 
„ tertsch: m. sg. nom. ylfskr (ylfstr Æ) es 
vegr okkarr at ríþa eyrinde Akv 8*. 

Ýmiss, adj. (norw. ymis, fær. ymissur, 
ymiskur, asehwed. ymis, yms) verschteden: 
m. pl. nom. gengo aller, ok þó ýmser af 
heilom hug, hana (Brynhilde) at letja 


þm 
(=) 


þa 
ði } 


20 


ö 


80 


pl. 35 


40 


45 


60 


yrmlingr 1182 
Sg 44!; dat. Ullr (reiþ) ýmissom (hestom) 
FM 12'SA, unna einom né Ýmisom Sg40'; 
acc. hana (Gná) sendir Frigg í ýmsa staþi 
FM4!; n.sg. ace. ýmist hugþe (Gunnarr) 
jafnlanga stund Sg 14!. 

ymja (umþa; norw. fær. ymja) rawschen, 
erklingen: prs. ind. sg. 3. ymr et aldna 
tre (Yggdrasell) Vsp 47?, ymr allr jaton- 
heimr Vsp 48?r;  prt. ind. pl. 3. umþo 
glskáler Atla vínhgfgar Akv 37'. 

ymr, m. (norw. ym) getöse, lörm: sg. 
mom. varþ ára ymr ok járna glymr HH 
128!, ymr varþ á bekkjóom Akv 41!. 

ynþe, 2. (nor0. dán. ynde, fær. yndi) 
gliickseligkeit, wonne, lust: sg. nom. jarls 
ynþe þóttomk etke vesa, nema viþ þat lík 
(Billings mey) at lifa Hóv 96? at gngo 
verþr ynþe síþan vitro vífe (Guþrúno) 
Grp 619; gen. þar (á Gimlee) skolo 
dyggvar drótter byggva ok of aldrdaga 
ynþes njóta Vsp 64%, nam at vaxa fyr 
vina brjóste almr itrborenn (Helge) ynþes 
ljóma HH I9?; dat. hvé mon at ynþe 
opter verþa mægþ meþ mgnnom? Grp 44', 
verþr eige mér verr at ynþe Gór 1134}, 
(Fróþa) hét hváregre hvilþ né ynþe, áþr 
hann heyrþe hljóm ambátta Grt 2?. 

yppa (pþ; norw. fær. aschwed. yppa, 
din. yppe; ags. yppan) Í) én dae höhe 
heben, empor heben, erheben (eho): pri. 
and. pl. 3. Bors syner bjaþom of ypþo Vapd!; 
part. prt. n. sg. ace. svipom hefk nú ypt 
fyr sigtiva sunom Grmdö!; 2) öffnen 
(eho): pré. ind. sg. 3. (mit suffig. negal.) 
(Guþrún) ypþet litt hurþom Am 44! 
(s. sp. 626). 

ýr, m. (alts. ich, ags. íw, éow, ahd. íwa, 
íha, f.) etbenbaum, eibe; an: Ý - boge. 

yrkja (orta, #0rw. fær. yrkja, asehwed. 
yrkia, adán. yrkiæ; got. waúrkjan, alts. 
wirkian, wurkian, ags. wyrcean, afris. 
werka, wirka, ahd. wirkan) J) wtrken, 
machen, tun, xu standa bringen: parl. 
prs.m. pl. acc. ár skal rísa sás á yrkjendr 
fá (wenige arbetter) Hóvö9! (Stevers, 
Bettr. 12, 486 ff.); 2) diehten: part. prt. 
f- sg. nom. um þetta er sjá kviþa ort 
Ákr d. 

yrkr, adj. (nor. yrk; vgl. ahd. wurcho 
„arbetter') wirksam, tátig; in: half- yrkr. 

yrmlingr, m. (norw. yrmling) junge 
schlange: sg. dat. gtol vgro augo (Jarle) 
sem yrmlingo K}þ 34“. 











1189 þar 
undir stólinum dætr Geirraþar, Gjálp ok 
Gneip FM6*, þeir (Vælundr ok bræþr 
hans) kómu í Úlfdali ok garþu sér þar 
hús Vkvó, þar er vatn er heitir Úlfsjár 
Vkv ö, þar váru hjá þeim (valkyrjum) 
álptarhamir þeira Vkv 6, goll vas þar eige 
á Grana leiþo Vkov 15', (Vælundr var) 
settr í hólm einn er þar var fyr landi 
Vku 18 pr 2, þar smiþaþi hann konungi 
allzkyns ggrsimar Vkv 18 pr3a, fjalþ vas 
þar (í kisto) menja Vív 219, þar (í smiþjo) 
fiþr þú belge blóþe stokna Vkv 367, Frán- 
marr hét þar (í landi Sváfnis konungs) 
Jarl HHv9, þar (á Sigarsvelli) var orrosta 
mikil ok fekk þar Helgi banasár HHo 35 
pr 1, þær (norner) austr ok vestr enda 
fólo, þar átte lofþungr land á mille HH 
14?R, þar af stundo ór Stafnsnese beit 
prúþ skriþó HHI24!, svá þar of aptan í 
Unavýgom flaust fagrbuen fljóta knátto 
HH 132'!, þar (fyr Gnipalunde) mon Haþ- 
brodr) Helga finna .. í flota miþjom HH 
136', þar's miklo mest menge þeira HH 
152?, hann (Helgi) lá meþ her sinn í 
Brunavágum ok hafþi þar strandhogg ok 
átu þar rátt HHII4 pr 3.4, þar (at Loga- 
fjllum) feldi hann (Helgi) þá Álf ok 
Eyjólf HH 1112 pr 7, þar (undir Arasteini) 
hitti Sigrún hann (Helga) HH II 12 pr 8, 
þar (í her Granmars sona) var Hogni faþir 
Sigrúnar HH II 16 pr 13, þar var orrosta 
mikil HHI16 pr 14, (Sigmundr) kom at 
firþi einum .. ok var þar skip eitt lítit 
Sf 20, fór Sigmundr þá suþr í Frakkland 
til þess ríkis er hann átti þar Sf26, óx 
Bigurþr þar (at Hjálpreks) upp í barnæsku 
Sf 30, hann (Andvari) var lgngum í fors- 
inum í geddu líki ok fekk sér þar matar 
Rm 10, hverer ríþa þar Rævels hestom 
hývar unner? Km 16!, Sigurþr átti orrostu 
mikla viþ Lyngva Hundingsson ok bræþr 
hans, þar fell Lyngvi ok þeir þrír bræþr 
Rm 25 pr 2, Sigurþr ok Reginn fóru upp 
á- Gnitaheiþi ok hittu þar slóþ Fáfnis 
Fm 1, þar ggrþi Sigurþr grgf mikla á 
veginum Fm 2, Óskópner hann (holmr) 
heiter, en þar gll skolo geirom leika goþ 
Fm 15!, þar sitr Sigvgrþr sveita stokkenn 
Fm 32', þar liggr Regenn Fm 33', liggja 
til Gjúka grónar brauter .. þar hefr dýrr 
konungr dóttor alna Fn 419R, þar (í bæli 
Fáfnis) faun Sigurþr stórmikit gull ok fyldi 
þar tvær kistur Fn 44 pr 3. 4, þar tók 


5 


þa 
o 


15 


20 


25 


30 


85 


40 


50 


þar 1190 
hann ægishjálm Fm 44 pr 4, stóþ þar 
skjaldborg Sd3, (Sigurþr) sá, at þar lá 
maþr Sd, (Guþrún) fór alt til Danmarkar 
ok var þar meþ Þóru Hákonardóttur sjau 
misseri Gr 125 pr2, monk aptr fara 
þars áþan vask meþ nábornom niþjom 
minom, þar monk sitja ok sofa life Sg 11?, 
þar's mær boren Sg 543, tjalde þar of borg 
þá tjaldom ok skjoldom! Sg 65!R, einn 
þótte þar gllom betre víkingr Dana (Sig- 
vorþr) í verþungo Hr 11*, Þjóþrekr konungr 
var meþ Atla ok hafþi þar látit flesta alla 
menn sína Dr 17, lít þar Sigvgrþ á suþr- 
vega! Gór 1I8!, þar hliþverþer hórar 
borgar grind upp luko Gþr 1137', sáat 
maþr armlekt hverrs þat sáat, hve þar á 
Herkjo hendr sviþnoþo Gþr 111 10?, namk 
at heyra ór Hléseyjo, hvé þar af stríþom 
strenger mælto Od.28*, drukko þar drót- 
meger .. vín í valhollo Akv2!, þar drakk 
Atle .. vin í valhgllo Akvl5', skjoldo 
knegoþ þar (at Atla) velja ok skafna aska 
Akv 4', þar vas ok þrammon þeyge svá 
lítel Am 16*, vas þar (bei Gunnarr und 
Glaumvar) sams dóáme Am 20', rakkar 
þar rinna Am 23!, þjarko þar (Gjúkungar) 
ggrþo Am 48!, ór es þar brunnet Am 50*, 
þar vas fjolþ fear Am 88*, þar (at Jónakrs) 
foddiz upp Svanhildr Gkv ó, þar fell 
Sgrle at salar gafle Hm 31', (Mýsingr) 
tók þar herfang mikit Grt27, var þar 
eptir svelgr í hafinu Gt 32, þar skorþom 
vit skgrpom geirom blóþ ór benjom Gzt 
15*, fár treystesk þar fylkes rokka eld at 
ríþa né yfer stiga FH 2'%, vgl. ferner 
Vap35? 39!4 42! 603 61! Hýv 103? 
Vm 4ö!SU. Grm 30. 79 117U. 12! 13'3 
14! 153 16! 173 54 pr6 Skm 10 prl. 
36! Hrbl39.93 Ls5. 7.8.9. 10. 11(bts). 
6öpröó. Rþ2* 6! 8! 15"? 16! 20! 33! 
3ö! 437; (b) þar es (þars), þar .. es 
dort wo, two: hann (Skirnir) reiþ at þar 
er féhirþir sat á haugi Skm 10 pr 3, 'Bryn- 
hildr .. fór um tún þar er gýgr nokkur 
bjó Hlr 4; tvau lær henge at ens tryggva 
vinar, þars ek hafþa eitt etet HMóo6?“*, 
Ydaler heita þars (þar er RA) Ullr hefr 
sér of ggrva sale Grm ö!', Glaþsheimr 
heiter enu fimte (bór), þars en gollbjarta 
Valhgll viþ of þrumer Grmöð!, sveinn 
sýslega sveif til skógar, þars (þar er RA) 
uxe stóþ alsvartr fyrer Hym 19?, fyrstr 
ok gfstr vask at fjorlage, þars vér á jara 











1197 þerra 


(Helge) HH I23?, þengell (Sigvgrþr) mik 
til þess neyþer Grp25?; voe. þjóþar þengell! 
(Sigvgrþr) Grp 43*, þengell! (Atle) Ak 36?. 

1. þerra, /. (norw. terra „xum trocknen 
ausgebretletes heu oder gefreide') tuch 
aum abtrocknen, handtuch (anders Eiríkr 
Magnússon, Cambridge phalol. soc. proc. 
1887 s.5): sg. gen. vats es þorf þeims 
til verþar komr, þerro ok þjóþlaþar Hóv 4?. 

2. þerra (rþ; norw. terra, aschwed. 
thörra, dán. torre; got. þaírsan an: ga- 
þaírsan, vgl. alts. thorrön, ahd. dorrén) 
abiroeknen, abwischen: nf. hrópe ok 
róge ef þú eyss á holl regen, á þér mono 
þau þerra þat Ls 4, laug skal gorva þeims 
liþner 'o, þvaa hendr ok hgfoþ, kemba ok 
þerra, áþr í kisto fare Sd 347; prs. ind. 
sg. á. glaþr estu nú, Sigvgrþr! ok gagne 
fegenn, es þú þerrer Gram á grase Fm 25 *. 

þesse, þetta, pron. demonstr. (noru. 
mn. f. denne, denna (aceus. form); n. detta, 
dette; píur. desse, dessa; fær. hesin, henda, 
hetta; aschwed. m. f. þássi, n. þátta; adán. 
m. þænni (aceus. form}, f. þæsæ (aceus. 


form), n. þættæ; alts. f. thius, n. thit, : 


ags. m. Bes, f. Béos, mn. Bis, afris. m. 
this, thes, /. thius, n. thit, axd. m. dese, 
Í. desiu, nm. diz) dteser: 1) mit einem 
nomen terbunden, a) demselben voraus- 
gehend: m. sg. ace. þenna mann Gm 34 A, 
þenna mæke Skm 23! 25!, þenna dreyra 
drykk Fm31*; pl. nom. þessir .. hestar 
FMI0?A; ace. þessa hluti Rm 12pr 1; 
f- sg. gen. þessar hallar ls 6'; dat. þessi 
kviþu Br20 prl; ace. þessa róþo Hdl 
46?, þessa sogu Odd; pl.dat. þessom 
eggom Skm 253; n. sg. nom. þetta treg- 
rof Ghv 229R; dat. þesso .. gllo Hýv 
88“; ace. þetta mál Grm 21, þetta sinn 
HHo 39“; pl. nom. þessi .. hestaheiti 
FM 107r, þessi oxnaheiti FM Il'r; ace. 
þesse en hnófelego orþ Hrbl 111; b) dem- 
selben nachfolgend: m. sg. dat. heime 
þessom Am 81“; ace. leik þenna Am60}, 
mag þenna Hm 22*;  f.pl. ace. borger 
þessar Grp I'; —n.sg.nom. kvæþi þetta 
Rþ4; acc. nafn þetta HHv9 pr 2, sinn 
þetta Amll“ 14?; pl. gen. ljóþa þessa 
Hóv 162?; 2) absolut, a) auf etwas 
vorhergegangenes xuriickweisend: m. sg. 
ace. hann (Atla) skalt eiga .. verlaus 
vesa, nema viler þenna Gpr 1131“; f. sg. 
dat. hvaþan kgmr sól á enn slétta himen, 


| 


p= 


6 


30 


35 


40 


4 


ot 


50 


þiggja 1198 
þás þesse (þessa Æ4A) hefr Fenrer faret? 
Vm 464; n. sg. nom. þetta („das eben 
erxtihlte') var áþr Atli færi HHv 4 pr 1, 
þetta („das vorstehende lied') oro kalluþ 
Hamþismál in fornu Hm 3l prl; ace. 
eptir þetta falz Loki í Fránangrs forsi 
Is6ð prl, um þetta er sjá kviþa ort 
Akv 3, fullrótt's of þetta Akv 46!, þetta 
(den ratt durch das feuer) þorþi engi at 
ggra fyrr FH2*;  b) auf etwas nach- 
folgendes hinweisend: m. pl. nom. þessir 
(hestar) eru enn talþir í Alsvinnsmálum 
FM 12!r; n. sg. nom. þetta (das fol- 
gende') er enn kveþit um Guþrúnu #7 20 
pr 13; ace. kvaþ hann (Njorþr) þetta 
FM 2'9, þá kvaþ Skaþi þetta FM 2'*lWr, 
þá kvaþ Þórr þetta FM 6SWr, þetta kvaþ 
Guþmundr Granmarsson HH II2I pr l. 

þeyge (d. s. þau-ge: Noreen? $ 65), 
negat. 1) doch nicht, dennoch nicht: 
flárýþ tunga varþ hýnom at fjorlage, ok 
þeyge of sanna sgk Hóýv 117*, alfrgþoll 
lýser of alla daga, ok þeyge at mínom 
munom „Skm 4*, gengo jarlar alsnotrer 
fram þeirs harþs hugar hána latto, þeyge 
Guþrúa gráta mátte Gpr 12?, ogl. 5! 10', 
þeyge vit máýttom viþ munom vinna Od 
21', í heljo (Guþrún) þann hafþe, þeyge 
hendr skulfo Am 473, glúpnoþo grimmer 
ok gréto þeyge Am 72%; þ. at heldr 
trotxdem nicht: hold ok hjarta vas mér 
en horska mær, þeyge ek hana at heldr 
hefek Hýv95*; 2) durchaus nicht: þar 
sitr Sigyn þeyge umb sínom ver velglýjoþ 
Vsp 35*, þeyge es sem þú þrjú bú góþ 
eiger Hrbl 10, þeyge emk mins mildr 
matar Fy4?, at: þeyge skal þunngeþ kona 
annarrar ver aldre leiþa Sg 41!', hrynja 
hánom (Sigverþe) á hæl þeyge hlunnblik 
hallar .. ef hgnom fylger ferþ min heþan 
Sg 68, þeyge mon ór fgr aumleg vesa 
Sg 68“, þar vas ok þrgmmon þeyge svá 
lítel Am 16*, fóra fælt þeyge Am 44?. 

þeysa (st; nor20.taysa) vorwiirts treiben; 
þeysask szeh hastig fortbewegen, vorwiirts 
stirmen: prt. opt. sg. 3. (Q) þeystesk of 
bekke Am 24?. 

þiggja (þá, norw. tigga, fær. tiggja, 
asehwed. þiggia, adán. þiggæ; alts. thiggean, 
ags. þicgan, ad. dikken) Í) empfangen, 
erhalten, erlangen, erreichen (eht): ínf. 
fankak mildan mann eþa svá matargóþan, 
at været þiggja þeget Hóv 40?, (Herjafaþer 





1201 þinn 
þínom munom Skm 36*;  f. sg. nom. 
þín móþer Hrðl 8 Grp43?R, þín syster 
Am 11?; dat. þinne kono Ls40!, þínne 
hallo Akv36?; ace. þina éve Am 86?; 
n. sg. nom. þitt óþe Pm 20! 22'!, þitt 
nafn Grp 43*, þitt .. megen Fm 22“; gen. 
þins gamans #; 50!; dat. þíno fjgrve 
Ls 57“, þino holde Gg 12?; ace. þitt .. líf 
Grm 53?, þitt .. sverþ Ls 427, þítt .. 
hjarta Gþr 119}, þitt erfe Am 81, þitt líke 
Am 973; pl. nom. þin heimkynne Hröbl 8; 
gen. þinna andfanga Vm 8“; 

b) dem nomen nachfolgend: m. sg. nom. 
faþer þínn Hdl13'F, hlýre þína FH3'*; 
dat. vin þinom Hýv 1204, bróþr þínom 
Ls32? HH1I38? 434 1133? Sg 323, feþr 
þinom Vkv 28?, garþe .. þinom Grp 8“, syne 
þinom Rm 63, vere þinom Gór 1I8*, serk 
þinom Am 22!'; kggorsveine þínom „dir, 
du lumpenkerl!' Hrbl 29 (vgl. A. Kock, 
Ark.16, 241 fj., der dae álteren erklöárungs- 
versuche — Grimm, Gramm. 1V, 295 fg., 
Lund, Ordföjn. s. öll fg., E. H. Tegnér, 
Svenska akad. handil. I891 s. 325 fg., 
Sehwartx, Ark. 15, 182 fg. — als unrach- 
tig erwsesen hat); ace. fóstra þinn Grm 
16, beþ þíun 1352?, ulf þínn einn „einen 
von deinen wölfen' Hdl 5!, ver þínn 
Hdl 67, fund þinn Grp 4*, Sigvgrþ þínn 
Hm 6?; pl. nom. niþjar þíner HH II 20?, 
burer þíner HH II34*; gen. sala þinna 
Hym 11?, húna þínna Vko 363, suna .. þínna 
Akr39', maga .. þinna Am77!; dat. figndom 
þínom HHv 34*, fótom .. þinom Hm 25*; 
ace. mune þína Skm 5!, arma þína Ls 17}, 
flandr þína HH 1130“, frændr þína Sd 22', 
segge .. alla.. þína Sg 433, suno þina Gkv6', 
bróþr .. þína Hm 10!; f.sg.nom. orþkringe 
þín Ærbl 118, eiga þín gll Ls 653, ætt þín 
Hdl 163 173 20% 21% 236 24% 264 276 
29%, orþheill þín Hdl51!, brynja þín HH 
II 7?, vina þin Od 4“; gen. móþor þinnar 
Hdl 19?, áttar þínnar HH II16? 233, áve 
þinnar Grp 21', borgar þínnar Hm 25?; 
dat. hræzlo þinne Hrbl 79, fgr þinne 
Hrbl 126, systor þinne Ls 36?, móþr þinne 
Vkv 283, gózko þinne Am 96?; acc. ena 
konungborno brúþe þína HHv 324, mælsko 
þína Grp 39 ?, ófo þína Sg 33?, blæjo .. þína 
Am 15', sværo .. þína Am 90“; pl. nom. 
bókr .. þínar enar bláhvíto Ghv 4% Hm7'; 
dat. austrfgrom þinom Ls 60', hgndom .. 
þinom Hm 25*; acc. brókr þínar Hröl 12, 

Gering, Edda -Wörtorbuch. 


= 


0 


15 


2b 


30 


=) 
( 


50 


þjórr 1202 
sátter þínar Alv 7!, sakar þinar HH I40*; 
n.sg.nom. hjarta .. þítt HHv 203, hár.. þítt 
HH 1143?, nafna þítt Grp 23!; gen. nafns 
þins Hról 19, liþs þíns Hrbl94; dat. 
húse þíno Am 91*; ace. hafoþ (haufoþ) 
þítt Ls 143 Rm 1?; pl. nom. verk .. þín 
Hym 20', rúþ þin Vkv33?; gen. knea 
þinna Akr40!', barna (..) þinna Am79'! 80?; 
dat. hræom þinom HHI46?; ace. hót 
þín Æm 93, ástróþ þín Sd21?. 

þinorr, m. tau; giirtel; m: mold-þinorr. 

þistell, m. (norw. tistel, fær. tistil, 
aschwed. þistil, thizil, dán. tidsel; alts. 
thistil, ags. þístel, akd. distil) dastel: sg. 
nom. vesþu sem þistell sás vas þrungenn 
í ofanverþa gnn Skm 314. 

þiþna (aþ; norw. tidna, fær. tiðna) auf- 
tauen, sehmelzen; vergehen: prs. opt. pl. 3. 
þiþne sorger Ghv 214. — ur etymol. egl. 
Uhlenbeck, Beatr. 26, 571. 

þjarka, f. kampf, streit: sg. ace. þjrko 
þar gorþo (Gjúkungar), þeire vas viþ brugþet 
Am 48!. 

þjófr, m. (nor. tjuv, tjov, fær. tjóvur, 
aschwed. þiuver, adán. þiufær; got. þiufs, 
alts. thiof, ags. þéof, afrís. thiaf, ahd. 
diub. diob) daeb: sg. nom. þá (zur xett 
Frodes) var ok engi þjófr né ránsmaþr 
Grt12; pl.nom. ves þú viþ gl varastr 
ok viþ annars kono ok viþ þat et þriþja, 
at þik þjófar né leike Hýv 1309; acc. 
baþat hann (Hildolfr) hlennemenn flytja 
eþa hrossa þjófa Hröl 17. 

þjónn, m. sklare, knceht: pl. nom. 
hgnom (Sigverþe) fylgja fimm ambótter, 
átta þjónar gþlom góþer Sg 69?; ace. 
brenne enom hunska á hliþ aþra mina 
þjóna menjom gafga Sg 66?. 

þjónosta, /. (nor. tenesta, fær. tænasta, 
aschwed. þiðnista, adán. þianæstæ; als. 
thionost, n., afres. thianest, ahd. dionost, 
m.n., dionosti, f.) dienst; in: þjónosto- 
maþr. 

þjónosto =maþr, m. (aschwed. þignisto - 
man, adán. thianæst-man; alts. thienest - 
man, ahd. dionost- man) dtener: pl. nom. 
þjónustumenn Freys Byggvir ok Beyla Ls 8, 
menn lofuþu mjok, hversu góþir þjónustu- 
menn Ægis váru Ls 12; acc. Ægir átti tvá 
þjónustumenn, Fimafengr ok Eldir /.s 10. 

þjórr, m. (norw. tjor, fær. tjórur, 
aschwed. adin. þiur; got. stiur, alts. stier, 
ags. stor tn: stéor-oxa, ald. stior) staer, 

39 


1203 þjóstr 

bulle: sg. dat. braut af þjóre þurs ráþbane 
hátún ofan horna tveggja Hym 19?; pl. 
nom. varo þjórar þrír of tekner, baþ senn 
jatonn sjóþa ganga Hym 14?. 

þjóstr, m. (norw. tjost tn ergennamen) 
waildheit, xorn: sg. dat. (|) þyte af þjóste 
„rauschte wild' Am 24?. 

þjóta (þaut; nor. tjota, asehued. thiuta; 
ags. þéotan, þútan, ahd. diozan; vgl. got. 
þut-haúrn „frompete') 1) heulen (vom 
wolfe): tnf. þat's et þriþja (heill), ef þú 
þjóta heyrer ulf und asklimom Rm22!, þá 
heyrer þú .. varga þjóta of vere þinom 
Gþr II8*“; 2) rauschen (vom wasser): 
prs. ind. sg. 3. þýtr Þund Grm21'; prt. 
opt. sg. 3. (6) þyte af þjóste Am 24?; 
3) ertönen, widerhallen: prt. and. pl. 3. 
hreingglkn hlumþo en hglkn þuto Hym 25!; 
4) blasen: prt. ind. sg. 3. halr hugfullr í 
horn of þaut Hm 18?. 

1. þjóþ, f. (norw. tjod tn eigennamen, 
fær. tjóð, aschwed. þiuþ an: þiuþ- væghær, 
gotl. þiauþ „person'; got. þiuda, alts. 
thioda, thiod, ags. þéod, afris. thiade, 
ahd. diota, f., diot, m.m.) 1) volk, menge: 
sg. nom. einn vita né annarr skal, þjóþ 
veit, ef þrir 'o Hóv 63“, lifa mon þat 
epter á lande hverjo þeira (Gjúkunga) 
þrámæle, hvarges þjóþ heyrer Am 99“; 


6 


þó 1204 
ok hugalt skyle þjóþans barn ok vigdjarft 
vesa Hóv 15', hón (fjýlkunneg kona) svá 
ggrer, at þú gaer eige þings né þjóþans 
máls (vgl. jedoch JFritxner, Ark. 1, 22 ff.) 
Hóv 113?, ljóþ ek þau kann es kannat 
þjóþans kona ok manzkes mogr Hóv 146', 
ek þóttak ok þjóþans (Sigvarþar) rekkom 
hverre hære Herjans dise Gþr I 18', svne 
þjóþans Akv 229R. 

* þjóþ=góþr, ad). tíberaus gut, herrlich: 
m. sg. acc. þrifo þeir þjóþgóþan (Hogna) 
Am 6l!. 

þjóþ konungr, m. (alts. thiod - kuning, 
ags. þóod-cyning) volkskönig: sg. gen. þú 
mont .. glaþr vesa gestr þjóþkonungs 
(Heimes) Grp 19?, vilkak reiþe ríks þjóþ- 
konungs (Gripes) Grp 26!, hjarta skal mer 
Hogna í hende liggja blóþogt, ór brjósta 
skoret baldriþa saxe sliþrbeito, syne þjóþ- 
konungs (þjóþans R) Akv 223; dat. þeim 
hétomk þá þjóþkonunge (fehlt R) es meþ 
golle sat á Grana bógom Sg 36', gekk ek á 
beþ .. þriþja sinne þjóþkonunge Ghv 14?; 
ace. hvat þjóþkonung þegnar nefna? Grp 1}; 


2 pl. nom. Gjúkungar riþo at garþe, þrír á 


gen. útan garþa sá hann (Svipdag) upp of 30 


koma þursa þjóþar sjat FY 7*, þjóþar þengell 
(Sigvarþr) Grp 43“, í holl húnskrar þjóþar 
eld á jafre ormbeþs litom Gpr 124*; ace. 
mál kveþk okr fara úreg fjall yfer, þursa 
þjóþ yfer Skm 103, þær (brúþer berserkja) 
hgfþo verst unnet, vilta þjóþ alla Hröl 
100; 2) sehar, abteilung: pl. nom. þriar 
þjóþar .. meyja Magþrases Vm 49! (2); 
3) pl. þjóþer menschen, leute: nom. þær 
(málrúnar) of setr allar saman á því þinge 
es þjóþer skolo í fulla dóma fara Sd 115; 
gen. svá Þundr of reist fyr þjóþa rek 
Hóýv 145?. 
Composita: þjóþ-konungr, þjóþ-kuþr, 
þjóþ-leiþr,  þjóþ-mærr, þjóþ- vegr, 
þjóþ-á; sal-þjóþ, sigr-þjóþ, suþr- 
þjóþ, ver- þjóþ. 
2. þjóþ, n. (got. þiuþ) gúte, trefflich- 
keit, freundlichkeit; in: þjóþ-góþr, þjóþ-lgþ. 

þjóþann, m. (got. þiudans, alts. thiodan, 
theodan, ags. þéoden) könig: sg. nom. 
frágo fróknan (Gunnar), ef fjgr vilde Gotna 
þjóþann golle kaupa Akv 21“; gen. þagalt 


85 


40 


45 


60 


hestom þjóþkonungar Sg 35?, vasat hann 
(Sigvgrþr) í augo yþr of glíkr né á enge 
hlut at álitom, þó þykkesk ér þjóþkonungar 
Sg 36*; gen. hón (Guþrún) hefr þriggja 
þjóþkonunga banorþ boret bjort, áþr sylte 
Akv46?; acc. epter es þrunget ykr þjóþ- 
konunga Hm ó?. 

*þjóþ-kuþr, ad). allgemein bekannt: 
n. sg. mom. þat munde þá þjóþkunt vesa 
Sg 38. 

* þjóþ leiþr, adj. allgemein verhasst: 
f. sg. roe. þege þú, þjóþleiþ! (Brynhildr) 
þeira orþa Gþr 123?. 

* þjóþ=loþ, f. freundliche einladung: 
sg. gen. vats es þorf þeims til verþar komr, 
þerro ok þjóþlaþar Hóo 4?. 

* þjóþ = mærr, ad). hochberuhmt: f. sq. 
ace. brúþe .. þjóþmára (Menglgþo) F} 35 *. 

þjóþ=vegr, m. (aschwed. þiuþ - vághár) 
hauptweg, heerstrasse: sg. ace. gullhringr 
einn lá þrjá vetr viþ þjóþveg á Jalangrs- 
heiþi Grí 13. 

þjóþ=6, f. grosser strom: pi. nom. 
þann (galdr) gelk þér enn þriþja, ef þér 
þjóþár falla at fjarlokom Gg 8!. 

þó, adv. (nor. do, daa, fær. tó, aschtved. 
adán. þo; got. þau, þauh, alts. thoh, ags. 
þéah, afrís. thach, ahd. doh) a) doch, 


þó 


Jedoch, trotxdem : þrysvar brendo 
borna (Gollveigo), opt ósjaldan — 
ifer Vsp 219, haldet maþr á kere, 
ó at hófe mjoþ Hór1l9!, ef þú 
a (vin) þanns þú illa truer, vildu 
1 þó gótt geta, fagrt skaltu viþ 
sla en flátt hyggja Hóv 45?, þat 
nesti hégómi, at Geirrgþr konungr 
matgóþr, ok þó lætr hann hand- 
n mann er eigi vildu hundar á 
n 26, oomk ek of Hugen at hann 
kome, þó seomk meirr of Munen 
*, ina biþ þú hann (Skirne) ganga 
sal ok drekka enn mæra mjgþ; 
itt oomk, at hér úte sé minn 
ne Skm 16?, emkat ek alfa né ása 
vissa vana, þó ek einn of kvamk 
ir yfer Skm 183 ánauþ þola ek 
rege at manzkes munom; þó ek 
ef it Gymer finnesk vígs ótrauþer, 
iþe vega Skm 243, heill ves þú 
, Sveinn! ok tak viþ hrímkalke 
„rns mjaþar! þó hafþak þat ætlat, 
ik aldrege unna Vaningja vel Skm 
3 vildu nú geta, es vit Hrungner 
sá enn stórúþge jatonn es ór ateine 
þet á; þó létk hana falla ok fyrer 
bl 35, grjóte þeir (Svárangs syner) 
0, gagne urþo þeir þó lítt fegner 

ó urþo þeir mik fyrre friþar at 
188 RA, (Þórr) sló sitjande súlor 
1, bóro þó heilan (kalk) fyr Hyme 
ym 30*, viþ systor þinne gaztu 
og, ok esa þó óno verr Ls 36“, 
í blóta, þess mon biþja, at æ viþ 
t láte .. þó's hgnom ótitt viþ jatons 
ddl4*, eige vas Gotþormr Gjúka 
5 vas bróþer beggja þeira Hdl 27, 
annarr enn mótkare, þó þorek 
n at nefna Hdl45?, lqug es fgr, 
farvegar, langer 'o manna muuer; 
erþr, at þú þínn vilja bíþr, ok 
ó Skuldar at skgpom Gg 4“, hrittu 
", láttu hliþ rúm! hér máttu Svip- 
en þó vita far, ef vilja mune 
mitt gaman F#Y43?, né ek flýg. 
r ok at lopte liþ (þó ek fer, þó 
pte liþ U) FM4'', sáttu Sigrlinn 
dóttor, mey ena fegrsto í munar- 
þó haglegar Hjorvarþs konor 
þykkja HHo1?, (fóro) þrinnar 
meyja, þó reiþ ein fyrer hvít und 
mær HHr28!, þó kamr fylker 


0 


tv 
uw 


30 


M 


85 


söm 
= 


45 


50 


þó 1206 
fára nátta HHI20'!, tolf (ero) hundroþ 
tryggra manna, þós í Hýtúnom hqlfo 
fleira vígliþ konungs HH I 26?, þykkjómka 
góþer Granmars syner, þó duger siklingom 
satt at mæla HHI48? 1127?, ganga 
fimtán folk upp á land, þó's í Sogn út 
sjau þúsunder HH1I519, vaska fjarre .. 
grams aldrlokom,; þó telk slógjan Sigmundar 
bur, es í valrúnom vigspjoll seger HH 
II11*, vask Haþbrodde í her fgstnoþ, en 
Jefor annan eiga vildak; þó seomk, fylker! 
frénda reiþe: hefk míns fgþor munráþ 
brotet HH II 15?, esat þer at qllo, alvitr! 
gefet, þó kveþk nekkve norner valda HH 
I118?, lifna mundak nú kjósa es liþner 
'o, ok knættak þó þer í faþme folask HH 
1121*, it þriþja sinn bar hon (Borghildr) 
honum (Sinfjgtla) hornit, ok þó ámælisorþ 
meþ, ef hann drykki eigi af Sf15, Sig- 
mundr ok allir synir hans váru langt 
umfram alla menn aþra .. Sigurþr var þó 
allra framastr Sf32, minner þik eiþa, 
mont þegja þó Grp4ð!', viþr þú góþre 
(Brynbilde) grand aldrege, þó vif konungs 


á vélom beittoþ Grp 49!, bróþor minn hefr 


þú benjaþan, ok veldk þó sjalfr sumo Fm 
25 esa svá bratr breke né svá blaar 
unner, þó kgmsktu heill af hafe Sd 9, 
hefk fimm vera forspell beþet .. átta bróþra, 
þó enn lifek Gþr 145, vasat hann í augo 
yþr of glíkr né á enge hlut at álitom, þó 
þykkesk ér þjóþkonungar Sg 363, vilkat 
mann trauþan né torbónan of óra sok 
aldre týna; þó mon á beinum brinna yþrom 
fære eyrer Sgól!, illa rézk Atla, átte þó 
hyggjo Am 27, mæla þat marger, misser 
þó stórom Am 32, fagrt baþk ykr kvýmo, 
flátt vas þó under Am 363, leitaþak í líkna 
at letja ykr heiman; skgpom viþr mange, 
skoloþ þó hér komner Am 45?, hlut veld 
ek minom, hólomk þó etke Am 797, mund 
galt ek mærre, meiþma fjalþ þiggja, þræla 
þria togo, þýjar sjau góþar .. silfr vas þó 
meira Am 89!, vask hóg sjaldan, hófsk 
þú þó stórom Am 917, harþr vas Hrungner 
ok hans faþer, þó vas Þjaze þeim gflgare 
Grt9?; þót.. þó eenn auch nur .. doch: 
þót tvær geitr eige ok taugreptan sal, þat 
es þó betra an bón Hóv 36*; þó .. þót 
doch .. wenn auch: þó mundak gefa þér 
(fjaþrham), þót være ór golle frkd?; 
þó .. at doch .. wenn: þó (mundak) selja, 
at være ór silfre Árk 4!, fegenn lózk þó 
39* 


1207 þola 
Hjalle, at hann fjor þæge Amö59g?; þó 

„ ef doch .. wenn auch: al þó dóttor, 
dís ulfhugoþ! ef getrat sun viþ siklinge 
Rmll'; alz þó da doch einmal: forþ- 
omka furþo, alz þó's fara ætlat Am 269; 
b) sonst, ím anderen falle: hafa skalk 
Sigvarþ, eþa þó svelte Sg 6?; e) zwar: 
gengo aller ok þó ymser af heilom hug 
hana (Brynhilde) at letja Sg 44!, þann 
monk kjósa af konungom ok þó af niþjom 
nauþog hafa GQþr 1134?. 

Composita: þó-t, þey-ge. 

þola (lþ; norw. fær. tola, aschtwed. þola, 
adin. þolæ;, got. þulan, alís. tholian, 
tholön, ags. þolian, afris. tholia, .ahd. 
dolen, dolön) dulden, ertragen: .anf. Íear 
síns es fenget hefr skylet maþr þorf þola 
Hóv 39?, ánauþ þola ek vilja aldrege at 
manzkes munom Skm 24!, verþa flester 
fjarlausn þola Hdl 50?; pri. ind. sg. 3. 
kvgl hann (Hogne) vel þolþe Am 61“. 

þole, m. (vgl. norzo. fær. tol, n., aschwed. 
þol; mhd. dole, f.) geduld; in: ó- þole. 

þolir, m. (nor. toll) 1) baum: sg. dat. 
þaþan koma meyjar margs vitande þriar 
ór þeim sal es und þolle stendr Vsp 20?; 
2) balken: sg. dat. stukko átta, en einn 
af þeim hverr harþslegenn heill, af þolle 
Hym 13?. 

þora (rþ; norw. fær. tora, aschwed. 
þora, adán. þoræ) wagen: prs. ind. sg. Í. 
(mit suffig. pron.) þá kamr annarr enn 
mótkare, þó þorek (þori ek F) eige þann 
at nefna Hdl 45?, (mit suffig. pron. und 
negat.) þoregak (þoriga ek FR) at segja 
nema þér einom Vkv 27*; sg.2. þá þorer 
þú etke, es þú skalt viþ ulf vega La 58?; 
prt. ind. sg. 2. hvárke þú þá þorþer fyr 
hræzlo þínne físa né hnjósa Hröl 79; 
sg. 3. inn kvam en arma jatna syster hins 
brúþfear biþja þorþe Þrk 29?, engi maþr 
þorþi at fara til hans (Vælundar) nema 
konungr einn Vkv 18 pr 4, hón (mær 
konungs) .. vega þorþe sem víkingar HH 
I14*, þetta þorþi engi at ggra fyrr FH 2%, 
hlýre þínn hvárke þorþe eld at ríþa né 
yfer stíga FH3?*. 

þorgríms-þula, f. gedieht des Þorgrímr: 
sg. dat. þessi eru hestaheiti (þessir eru 
hestar talþir A) í Þorgrímsþulu FM 10!, 
þessi sxnaheiti eru í Þorgrímsþulu FM 11!. 

þorn, m. (norw. dán. torn, fær. tornur, 
aschwed. thorn; got. þaúrnus, alts. afris. 


þót 1208 
thorn, ags. þorn, ahd. dorm) dorn: sg. 
dat. Yggr stakk þorne — aþra felde hor- 
gefn hale an hafa vilde Fm 43?. 
Composita: róg-þorn, svefn - þorn. 
þorp, n. (norw. torp, aschtwed. adán. 
þorp, n., fær. torpur, m.; got. þaúrp, ags. 
þorp, alts. thorp, afrts. thorp, therp, akd. 
dorf) freter ungeschútxter plat, kakhler 
húgel: sg. dat. hrarnar þell sús stendr 
þorpe á, hlýrat henne bgrkr né barr Hóv 50'; 
ace. þriar þjóþar — falla þorp yfer — 
meyja Mogþrases Vm 49!. — Zur bedig 
vgl. Hálfs saga e. 2 (Norr. skr. 59): þá 
varþ ek þessa þorps ráþande (gemeint sst 
der grabhúgel, %n dem könig Ograldr 
beigesetxt war); s. KG, Njála 11, 43. 
þót, þótt (d. 2. þó-at) com. (fær. tóat, 
aschwed. þoat, þot, adán. thot) 7) ob- 
glerch, obsehon, wenn auch: a) ec. opt. 


20 praes. ella gefr hýnom (ósnjallom manne) 


25 


80 


86 


40 


45 


50 


enge friþ, þót hánom geirar gefe Hýv 16*, 
at augabragþe skala maþr annan hafa, þót 
til kynnes kome Hýv 30?, afhvarf miket 
es til ilz vinar, þót á brauto bue Hóv 34}, 
til góþs vinar liggja gagnveger, þót hann 
sé firr farenn Hýv 34*, bú es betra, þót 
litet sé Hýv 36! 37!, þvegenn ok metr 
ríþe maþr þinge at, þót hann sé vædr til 
vel Hóv 61?, skua ok bróka skammesk 
enge maþr, né hests in heldr, þót hann 
hafet góþan Hóv 61%, esat maþr alz vesall, 
þót hann sé illa heill Hýv 69', sunr es 
betre, þót sé síþ of alenn ept gengenn 
guma Hóv 72!, monat hann falla, þót 
hann í folk kome Hóvl58?, ljóþa þessa 
mondu, Lodfáfner! lenge vanr vesa, þót 
sé þér góþ, ef þú getr Hýv 162%, loþe 
sviþnar, þót ek á lopt berak Grm 1}, 
baug ek þikkak, þót brendr sé meþ ungom 
Óþens syne Skm 221, segja monk til nafns 
mins, þót ek sekr seak Hrðl 20, þót ek 
sakar eiga, þá monk forþa fjgrve mino 
fyr slikom sem þú est #rbl27, srlog 
Frigg hykk at gll vite, þót hón sjalfge 
sege Ls29*, þat's vá litel, þót sér vers 
fae varþer, hóss eþa hvárs Ls33!, orþ- 
heill þín skal ango ráþa, þót (þóttu F), 
brúþr jgtons! bglve heiter Hdl51?, heil 
verþr hver, þót hafe árs sótt, ef þat 
(bjarg) klífr, kona FY 36? Urþar orþe 
viþr enge maþr, þót þat sé viþ lost laget 
FY) 474, eiþa skaltu mér áþr alla vinna .. 
at þú kveljat kvýn Vólundar nó brúþe 


1209 þót 

minne at bana verþer, þót vér kvón eigem 
þás ér kunneþ eþa jóþ eigem innan hallar 
Vkv 35", siþ mont, Helge! hringom ráþa 
-. ef á þeger, þót (þóttu R) harþan hug, 
hilmer! gjalder HHo 6*, estat, Hjorvarþr! 
heilráþr konungr .. þót (þóttu R) frægr 
seer HHv 10?, aptarla hjarta hykk at þitt, 
Atle! see, þót þú hafer reina rgdd HHo 204, 
ykr's, Sinfjotle! sómra miklo gunne at 
heyja ok glaþa grno, an ónýtom orþom at 
bregþask, þót hringbrotar heipter deile 
HHI47“ (vgl. 1126*), þat's litel vá, þót 
lúþr þrume, es mær konungs mgndol 
hrórer HHII4!, skríþea þat skip es und 
þér skríþe, þót óskabyrr epter leggesk! 
HH 1II30?, rinnea sá marr es und þér 
rinne, þót (þóttu Æ) fiandr þína forþask 
eiger HH 1130“, esa þat svik ein es sea 
þykkesk né aldar rof, þót (þóttu ÆR) oss 
líter, þót joa óra oddom keyrem HH I140?*, 
vel skolom drekka dýrar veigar, þót mist 
hafem munar ok landa HH II45?, skal 
enge maþr angrljóþ kvoþa, þót mer á 
brjóste benjar líte HH II 45*, skaltat leyna, 
þót ljótt see eþa mein ggresk á mínom 
hag Grp22?, vill vist vita, þót viltke sé, 
hvat á sýnt Sigvorþr sér fyr hgndom 
Grp 2632, mon góþa kvýn Gunnarr eiga .. 
þót hafe þriar nætr þegns brúþr hjá mér 
snarlynd sofet? Grp 423, monka ek flója, 
þót mik feigjan viter Sd 21', síþr þú hefner, 
þót þeir (fréndr) sakar ggrve Sd 22}, 
ganga's betra an gista see, þót þik nátt of 
„neme Sd 26“, opt os ulfr í ungom syne, 
þót see hann golle gladr Sd35*, fá kant, 
fóstral þót (þótt þú R) fróþ seer, ungo vife 
andspjoll bera Gþr 111?, ríþra þeim síþan, 
þót sjau aler, systorsunr slíkr at þingo $g 
27!, mona yþvart far alt í sunde, þót ek 
hafa gndo látet Sg 52, monk þik viþ bglve 
brenna ganga, líkna ok lækna, þót mér 
leiþr seer Gþr 11 40*, oomk ek aldrege, 
þót vér ógn fregnem Am 13“, lýgr þú nú, 
Atlel þót þat lítt rókjak Am 91!', góþs 
fengom tírar, þót skylem nú eþa í gær 
deyja Hm 30?%R, hér skyle enge gþrom 
granda .. nó hoggva því hvgsso sverþe, 
þót bana bróþor bundenn finne Grt6“; 
(mit suffig. pron.) lifa ætlak mér langan 
aldr, þóttu hóter hamre mér Les 62?; 
b) e. opt. prt.: (Grimnir) sagþi ekki fleira 
frá sér, þótt hann væri at spurþr Grm 28, 
(Hymer) kvaþat mann ramman, þót roa 


10 


20 


2 


(el 


80 


85 


40 


áð 


50 


þrágjarnlega 1210 
kynne kroptorlegan, nema kalk bryte Hym 
292, þó mundak gefa þér (fjaþrham), þót 
være ór golle Prk 4? Alfr mon sigre 
gllom ráþa, þót þetta sinn þorfge være 
HHo 39*, eige emk haptr, þót værak 
hernume Fm 8? rqskr (Atle) tók at róþa, 
þót hann reiþr være Am50!, vaþet hefr 
at víige, þót været skaplekt Am 86“, engi 
maþr grandaþi gþrum, þótt hann hitti 
fyrir sér fgþurbana eþa bróþurbana lausan 
eþa bundinn Grt 11; 2) ob nicht viel- 
lexcht (e. opt. prs.): veita gorla sás of verþe 
glisser, þót hann meþ grgmom glame 
Hóv 31“ (s. FJ x. st); 3) wenn auch 


ö nur (c. opt. prs.): þót (halr) tvær geitr 


eige ok taugreptan sal, þat es þó betra 
an bón Hóo36?; 4) ím falle dass, falls 
(ce. opt. prs.): bróþorbana sinom, þót á 
brauto móte, húse halfbrunno .. verþet 
maþr svá tryggr at þesso true Hóv 88'!, 
fó mou syster, þót fgþor misse, hefna 
hlýra harms Æm 103, þat ræþk þér et sétta, 
þót meþ seggjom fare glþrmáýl til gfog, 
drukna deila skalattu viþ dolgviþo Sd 29', 
(mit suffig. pron.) þat ræþk þér et fimta, 
þóttu fagrar seer. brúþer bekkjom á, sifja 
silfr látaþu þinom svefne ráþa Sd28'; 
ö) um abgesehwiichter bedeutung, dass 
(einen objectssatx oder subjectssatx ein- 
leitend, c. opt. praes. oder prt.): hitke hann 
(ósnotr maþr) fiþr, þót þeir of hann fár lese, 
ef hann meþ snotrom sitr Hóv 24, veita 
maþr hinns vætke veit, þót hann mæle 
til mart Hór 278, hvat's mik at því, þót 
mær see fggr álite fédd at Heimes? Grp 
28!, bregþ eige mér, brúþr ór steine! þót 
værak fyrr í víkingo Hlr 3? (egl. Heinxel, 
Anaz. f.d. a. 18, 247. 15, 192 fg.). 

þrá, n. (egl. asehwed. þra „trotz bæten', 
þrar „hartnáekig') trotx: sg. ace. leit í 
augo Yggs barn í þrá „érotxig' Hym 2?. 

Composita: þrá-girne, þrá-gjarn, þrá - 

mæle. 

þrá-girne, f. etgensinn: sg. dat. enn 
jatonn of afrenda þrágirne vanr viþ Þór 
sente Hym 29?. 

þrá-gjarn, ad). frotx1g, eigensinnig : 
m. sg. nom. lægak síþan, né sofa vildak, 
þrágjarn í kgr Gþr 11 45?. 

þrágjarnlega, adv. etgensinnig, hart- 
náckig: hón (Grímhildr) brá borþa ok 
bure heimte þrágjarnlega þess at spyrja, 
hverr vilde sun systor bóta Gr 1118?, 


1211 þrá - mæle 
hirþaþu bjóþa .. þrágjarnlega þær kinder 
mér! Gþpr 1132? (anders FJ 11, 129%). 

*þrá-mæle, 2. trotxrede; hartnáckigkeit: 
ag. nom. lifa mon þat epter á lande hverjo 
þeira (Gjúkunga) þrámæle, hvarges þjóþ 
heyrer Am 993. 

*þrasa (st; vgl. got. þrasa- balþei „strett- 
lust') dráuen, drohend darauf losgehen: 
prs. tnd. sg. 2. hví þraser þú svá, Þórr? 
Ls58?. — £ur etymol. vgl. Bugge, Stud. 
395 anm. 2. 

þref, n. (norw. trev) vorsprung (bes. 
das vorspringende obergeschoss eines ge- 
báudes); in: þref-tgnn. 

*þref-tonn, f. vorspringender xahn, 
ragexahn: pl. dat. birner blakfjaller bíta 
þreftgnnom Akv li? (Bugge, Fkv. 4290). 

þreifa (aþ; aschwed. thráva) tasten; 
umb þreifask wm sich tasten: ínf. réþ 
Jarþar burr umb at þreifask Zrk 1*. 

þrekr, m. (rgl. alts. threki mn: wápan- 
tbreki; ags. þrece, m., þracu, f.) kraft; 
kraftprobe, arbeit: sg. acc. Sif á hór 
heima, hans mondu fund vilja, þann mondu 
þrek drýgja Hrbl 123. 

Composttum: þrek - virke. 

þrek-virke, n. arbeit dte kraft erfor- 
dert, heldentat: pl. acc. (Helgi ok Atli) 
feldu Hróþmar ok unnu morg þrekvirki 
HHo 11 pr 4. 

þrenner, num. distr. (norw. trenne, fær. 
trinnir, aschwed. þriinne, þranne, adán. 
thrinnæ) ye dret, drer: m.nom. kvámo 
konungar fyr kné þrenner (Gjþr1125?; 
f.nom. þrinnar nionder meyja HHv 28". 

þrettánde, num. ord. (nor. trettande, 
fær. trettandi, asehwed. þriittande, adán. 
þrætændæ; ags. þréotéoða, afris. thred- 
tinda) der dreixehnte: n. sg. acc. þat kann 
ek et þrettánda, ef ek skal þega ungan 
verpa vatne á Hýv 158". 

Þreyja(þráþa; nor..traya, fær.troyggja, 
ags. þrówian, ahd. druoen) stek sehnen, 
sehnsucht erdulden, sehmachten: nf. 
hvó mega ek þreyja þriar (nætr) Skm 
43?SnE; prs. opt. sg. Í. (mit suff. pron.) 
lang es nátt, langar 'o tvær, hvé umb 
þreyjak þriar? Skm 43?, part. prs. f. sg. 
mom. rant at Oþe ey þreyjande Hdl 48'; 


þriþe 1212 
ergretfen: prt. ind. pl. 1. fyrstr ok ofstr 
vask at fjorlage, þars vér á Pjaza þrifom 
Ls50*%, pl. 2. fyrstr ok gfstr vastu at 
fjorlage, þás ér á PÞjaza þrifoþ Ls51?; 


5 pl. 3. þrifo þeir þjóþgóþan (Hogna) Am 61}. 


þu 
> 


tv 
ot 


8: 


óð | 


- 


prt. ind. pl. 3. (valkyrjor) sáto síþan sjau 50 


vetr at þat, en enn átta allan þrýþo Vkr 4 ?. 
þrífa (þreif, nor. triva, fær. triva) 
hand an ymd (á ehm) legen, Jmd (ehn) 


þrí=hqfþaþr, ad). (ags. þri - héafdede) 
mtt drei köpfen, dresköpfig: m. sg. dat. 
meþ þurse þríhgfþoþom þú skalt á nara 
eþa verlaus vesa'! Skm 31. 

þrima, /. donner; lörm; in: vig-þrima. 

þrír, num. card. (norw. tri, tre, fær. 
triggir, asehwed. þrir, adán. þre; got. 
þreis, alts. thria, thrie, ags. þri, þrie, 
afris. thré, ahd. drí) drei: m. nom. þrír 
kvámo ór því liþo gflger ok ýstker æser 
at húse Vsp 17!, þjóþ veit, ef þrír'o Hór 
63*, þjórar þrír Hym 143, vér þrír Hym 
16*, þrir .. Sólblinda syner F) 10!, bræþr 
-. þrír Vko 2, þeir þrír bræþr Æm 25 pr 2, 
þrir .. þjóþkonungar Sg35?, þrir teger 
„dreissig' Am ö50?; gen. þriggja þursa 
Bdr 13*, þriggja þjóþkonunga ÁAko 46}, 
þriggja tega manna „von dreissig mán- 
nern' Gþr II15?; dat. þrimr verom 
Ghv 10?; ace. þria vega Grm3ðl!, þria 
stafa Skm 37', þria .. elda, þria .. arna 
Ghv 10', þrjá vetr Grt 13, þria tögo 
„dretssig' Gr II15', þræla þria togo 
Am 89?; f.nom. þríar .. þursa meyjar 
Vsp 82, meyjar .. þriar Vep 20?, þriar 
þjóþar Vm 49', þriar rétr Grm 3l'; gen. 
þriggja nátta HHv33“ 34 pr4, þriggja 
systra Gjþr 14*%; ace. long es nátt, langar 
'o tvær, hvé umb þreyjak þriar? Sím 43', 
þriar nætr #6! 20! 33! Grp 423, þau 
(Njarþr ok Skaþi) sættaz á þat, at þau 
skulu vera níu nætr í Þrúþheimi, en þrjár 
í Nóatúnum FM 2', konor þrjár Vkr6; 
n.nom. þríiu .. systkon Am 92!'; dat. 
þrimr orþom Hóv 124“; ace. þriu bú góþ 
Hrbl 10, sóld þriu mjaþar /rk 245. 

Compositum: þri - hgfþaþr. 

þriþe, num. ord. (norw. tridje, fær. 
triði, aschwed. adán. þriþi, got. þriðja. 
alts. thriddio, ags. þridda, afris. thredda, 
ahd. dritto) der drette: m. sg. nom. bór 
-. sá enn þriþe Grm 6!, hét einn (bróþiri 
Slagfiþr, annarr Egill, þriþi Vælundr 
Vkv 3, hét einn (sonr) Hgþbroddr. annarr 
Guþmundr, þriþi Starkaþr HH IL 12 pr. 
Sinfjotli var elætr hans (Sigmundar) sona, 
annarr Helgi, þriþi Hámundr Sf3, ér 
monoþ aller eiþa vinna, Gunnarr ok Hogne. 


1213 þriþjungr 
en þú, gramr! þriþe Grp37?, Valdarr 
Dgnom meþ Jarizleife, Eymóþr þriþe meþ 
Jarizskáre Gþr 11 20?; dat. á þriþja 
morne Hdl46*; ace. þann ígaldr) gelk 
þér enn þriþja Gg8'; pl.ace. vér sjau 
daga svalt land riþom, en aþra sjau unner 
kníþom, en ena þriþjo sjau þurt land 
stigom Gþr 11369; f. sg. mom. Viná heiter 
ein (á), ganor Vegsvinn, þriþja Þjóþnuma 
Grm 28?, Hlíf heiter ein (mær), gnnor 
Hlífþrasa, þriþja Þjóþvara #) 38?, þar 
váru tvær dætr Hlgþvess konungs, Hlaþ- 
guþr Svanhvít ok Hervgr Alvitr, en þriþja 
var Qlrún Kjárs dóttir af Vallandi V%kv 9, 
ein nam þeira (meyja) Egel at verja .. 
Qnnor vas svanhvít .. en en þriþja, þeira 
syster, varþe hvítan hals Vólundar Vko 3}, 
ein (kona) hét Álfhildr .. gnnur hét 
Særeiþr .. in þriþja hét Sinrjóþ HHv3, 
in þriþja (igþa) kvaþ Fm 34 úib.; dat. 
Hel býr und einne (rót), annarre Hríni- 
þursar, þriþjo menzker menn Grm 31“; 
ace. Urþ héto eina (mey), aþra Verþanda 
-. Skuld ena þriþjo Vap 20%; n. sg. nom. 
þat's et þriþja (heill), ef þú þjóta heyrer 
ulf und asklimom Rm 22!; dat. þriþja 
sinne „Xum dritten male' Gho 14?; ace. 
ves þú viþ gl varastr ok viþ annars kono 
ok viþ þat et þriþja, at þik þjófar né leike 
Hóv 130*, þat kann ek et þriþja Hýo 148', 
segþu þat et þriþja Vm 24', þat ræþk þér 
þriþja Sd 24!, it þriþja sinn xum dritten 
male' Sf15. — AlsbeinameOdins (Irm 46?. 
þriþjungr, m. (nor. tridjung, fær. 
triðjungur, asehwed. þriþiunger, adán. 
þriþing) drettel: sg. dat. þverþo þeir (Sgrle 
ok Hamþér) þrótt sinn at þriþjunge: léto 
mag ungan (Erp) til moldar hníga Hm 15?. 
þrjóta (þraut; norw. trjota, fær. tróta, 
aschwed. þryta, adán. thrytæ; got. þriutan 
sn: us-þriutan, alts.thriotan en: a-thriotan, 
ags. þréotan an: á-þréotan, ahd. driozan an: 
ar-driozan, bi-driozan) Í) unpersönl. þrýtr 
eht es hört auf mit eta0.: prs.opt. sg.3. þá's 
í ráþe, at regen of þrjóte „dass es mit den 
göltern xu ende geht' Hdl 44*; 3) unper- 
sönl. þrýtr ehn ýmd wird miide: pt. ind. 
sg. 3. mara þraut óra á megenfjalle HHv 5 ?. 
þróask (aþ; nor0. troast?) xunehmen, 


5 


15 


20 


80 


35 


40 


áð 


wachsen: prs. ind. sg. 3. ósnotr maþr, ef 60 


eignask getr fé eþa fljóþs munugþ, metn- 
aþr hýnom þroask, en manvit aldregs 


Hýv 79?. 


þrymr 1214 

*Þroskr, ad). stark, kröftig : m. sg. dat. 
(stw.) nær þú at þinge mont enom þroska 
nenna Njarþar syne? Skm 39?. 

þrot, n. (norw. fær. trot; mhd. druz 
an: ur-druz, ver-druz, „m.) aðbschluss, 
ende; in: vig- þrot. 

þrótr, m. (nor. trott; ags. þroht) kraft, 
störke: sg. ace. þverþo þeir (Sgrle ok 
Hamþér) þrótt sínn at þriþjunge Hm 15?. 

Composttum: þrótt - gflogr. 

„þrótte, m.; in: í- þrótte. 

þrótt -qflogr, ad). strotxend von kraft: 
m. sg. nom. þróttaflogr (Þórr) kvam á þing 
goþa Hym 40!. 

1. þruma (mþ) 7) ltegen, gelegen sein: 
prs. ind. sg. 3. Glaþsheimr heiter eun 
fimte (bór), þars en gollbjarta Valhgll 
víþ of þrumer Grm8?; 2) weilen, ver- 
weilen, steh ruhig od. untötig verhalten, 
ruhen: nf. margr þá fróþr þykkesk, ef 
hann fregenn esat, ok nae hann þurrfjallr 
þruma Hýv 30“, hvat þat bjarg heiter, es 
ek só brúþe á þjóþmæra þruma? FY 356“; 
rs. ind. sg. 3. óminnes hegre heiter sás 
of glþrom þrumer Hóv 13', kóper afglape, 
es til kynnes kæmr, þylsk hann umb eþa 
þrumer Hgv 17?. 

2.*þruma(aþ? ; #orw0.truma) erdröknen: 
prs.opt.sg.3. þat's lítel vá, þót lúþr þrume, 
es mær konungs mgndol hrórer HHII4d?!. 

þrúþ = hamarr, m. máchtsger hammer : 
sg. nom. þege þá, rog vætr! þér skal minn 
þrúþhamarr Mjollner mál fyrnema Ls ö7' 
59! 61! 63!. 

* þrúþ- móþogr, adj. tatkráftig: m. sg. 
ace. (siw.) ek drap Þjazva enn þrúþmóþga 
jaton Hrbl 50. 

* þrúþogr, adj. (ags. þrýðig) stark, kráf- 
tig: m. sg. nom. Pórr, þrúþogr áss Þri 16!. 

þrúþr, f. (ags. þrýð, ahd. drút én eigen- 
namen) störke, kraft; in: þrúþ-hamarr, 
þrúþ- móþogr, þrúþ- valdr. — Als name 
etner walkire Grm 36?*. 

*þrúþ = valdr, m. máchtager herrscher : 
sg. nom. þrúþvaldr goþa (Þórr) Hrðl 23. 

þrymja (þrumþa) ruhen, lagern, sieh 
ausbreiten: prs. ind. sg. 3. þrymr of gll 
land grlogsimo Em 14“ (xur constr. s. Bugge, 
Fkv. 413*). 

þrymr, m. (alts. thrum an: heru-thrum, 
ags. þrym) lárm, getöse: sg. nom. þrymr 
vas alma HHII7“. — Als name eines 
resen Þrköt u.%. 


1215 Þryms-kviþa 

þryms-kviþa, f. das led von Þrymr: 
8g. nom. Þri tib. 

þryngva (þrong; vgl. got. þreihan, alts. 
thringan, ags. þringan, ahd. dringan) 
1) dröngen, pressen, bedringen : prs. ind. 
sg. 3. einom ekka þryngr hann (Viþofner) 
grófsaman Surt ok Sinmgro #)Y18?; part. 
pri. m. sg. nom. vesþu sem þistell sás vas 
þrungenn í ofanverþa gnn Skm öl“; 
n. sg. nom. drgslom (vas) of þrunget „es 
var ein gedránge von pferden' Akv 35}, 
epter es þrunget ykr þjóþkonunga „tr 
setd xuriickgedröngt, herabgedriickt wor- 
den' ( degenerastis' Scby. Egilsson) Hmö?; 
acc. þrunget (fehlt K) of hjarta „das be- 
dringte herx" Ghv 21*; þr. eho und sik 
sich etw. unterwerfen: part. prt. n. sg. acc. 
hann (Helge) hefr sþle ættar þínnar, arf 
Fjorsunga und sik þrunget HH 11 23“; 
2) an, anschwellen: part. prt. m. sq. 
mom. Pórr einn þar vá þrungenn móþe Vsp 
26'; ace.tók Edda gkkvenn hleif, þungan ok 
þykkvan, þrungenn sýþom Rb 4?; n. eg. 
nom. hár's þitt, Helge! hélo þrunget „mtt 
reif bedeckt' HH II 43?, hvert (tár) fellr 
blóþogt á brjóst grame, úrsvalt, innfjalgt, 
ekka þrunget ( kummersehwer') HHII44dS; 
pl. voc. hvi þegeþ ér svá, þrungen goþ! 
(ihr „geschwollenen', d.h. hoclimtitzgen, 
götter!') at ér mæla ne megoþ? La7'; 
ace. róddo ok rýndo, rekkjo gerþo Præll 
ok Þír þrungen dágr (,volle, ausgesehla- 
gene tage') R} 11?. 

Composttum des part.prt.: of-þrungenn. 

þrysvar, nem. adv. (asehwed. þrisvar, 
þrysvar, adán. thrysæ) dretmal: þrysvar 
brendo — þrysvar  borna  (Gollveigo) 
Vsp 21*. 

þræéle, nm. sklavisches geschöpf; ín: 
ill - þræle. 

þræll, m. (norw. træl, fær. trælur, 
aschwed. þrál, þráll, adán. þræl, daher 
entlehnt ags. þræl; ahd. drigil) sklave, 
knecht: sg. voc. upp rístu, Þakráþr, þræll 
minn eun bazte! Vkv 41?; dat. sjúkom 
kalfe, sjalfráþa þræle .. verþet maþr svá 
tryggr, at þesso true Hýv S6'; acc. hvater 
fyr hello heyrþo þræl segja Am 43?; pl. 
gen. Óþenn á jarla þás í val falla, en Þórr 
á þræla kyn Hrðl 73, þaþan (frá Þræle ok 
Þír) ero komnar þræla ætter Rþ 135, mund 
galt ek mærre, meiþma fjulþ þiggja, þræla 
þria togo, þýjar sjau góþar Am 89?; ace. 


10 


15 


20 


80 


85 


45 


60 


þú 1216= 
hon (Brynhildr) lét drepa þræla sína átta — 
ok fimm ambóttir Gr 125 pr4. — Al— 
ewgenname Rþ 7? 11*. 

þró, f. (norw.traa, fær. trá, aschwed. þras. ——= 
ags. þrawu, þréa) 7) seknsucht: sg. ace. 
ljótar norner skópo oss langa þró Sg 7“; — 
pl. ace. þrár hafþar es ek hef til þíns gamans, 
en þú til míns munar #)y50!; 2) ent 
behrung; mangel, verlust: sg.nom. handar 
emk vanr, en þú Hróþvitnes, bql es beggja smm 
þrá Ls 39? (KG, Aarb. 1866 s. 247 anm.). 

*þrommon, f. gestampf; balgerei: sg. — 
mom. þar vas ok þrgmmon þeygo svá litel SM 
Am 16%. 

þromr, m. (norw. tram, tröm) rand, = 
kante: sg. dat. faþer Móþa fekk á þreme == 
(hvers) Hym 35!; ace. nio bóro þann, 
nadgyfgan mann (Heimdall), jótna meyja — 
viþ jarþar þrgm Hdi 374. 

þrangr, ad). (norw. trong, fær. trongur, 
aschwed. þranger, adán. thrang; vgl. ags. 
ge-þrang, n.) eng: f.sg.ace. skyrto þrongva 
„ein knapp stlxendes, eng an den körper 
steh schmaegendes hemd' Rþ 15. 

þú, pron. pers. (nor. du, fær. tú, 
aschwed. adin. þu; got. ags. þu, alts. 
afrís. thu, axd. du) du: sg. nom. Á. in 
verbindung mit dem verbum; I) dem 
verbum rorausgehend, a) mit der 2. sq.: 
þú árnaþer Skm 413, þú (..) átt Hrd! 45! 
118%, þú (..) átter Fmö? Akv32!', þú... 
barþer Hrbl 101, þú .. beiddesk Am 82?, 
þú .. bíþr 6g 4?, þú.. bjarger Sd .33!, þú 
bregþer HHII31?, þú bygþer HHII 12*. 
þú .. béþer Gg1?, þú .. deiler Sd31!', þú 
-. drekker Ghv 8*, þú... drekr Hýr 136“, 
þú .. drepr Æm 24!, þú druknar Fn 115, 
þú .. eiger Frbl 10. 26, þú (..) est Vi 34* 
Hrbl 27 Hym 33* Ls 47! Alv Sb' Hal 1?' 

2, þú eykr Am 37“, þú eyss Le 4}, 
þú fant Fn 8, þú farer Vm £', þú folder 
Od8% þú .. fiþr Sd.33?, þú fórt Hrbl 
108 Fj46!', þú fregn FMI'*, þú frýþer 
Fm 30, þú fær Ls 21?, þú .. færat Hm 9*, 
þú .. fórer Hrbl 127 Ak 17'!', þú gaer 
Hýv 113', þú gaft ls 229 Rm7!, þú (..) 
ganger Jlýv19“ Ls 1?, þú... gáþer Hm í“, 
þú gekt Fm 26!, þú .. gengr Ls4!, þú 
getr Hóo 111? 1129 1149 1159 1163 1183 
119? 1203 1213 1249 1259 1263 1973 
1283 1293 1303 1319 1333 134? 136) 
1623, þú .. gjalder Ls 123 þú .. gorver 
HHv 41?, þú (..) ggrþer Fy 46! Vkv36! 








1217 þú 

Fy 19', þú hafer Hröl12 HHo 203, þú 
-- hafþer Am 81?, þú hefner Sd22?, þú 
(..) hefr Skm 33? HHI38! 579 Rm6! 
Hilr 23 43, þú hefþer Hm 27“, þú heiter 
Hrbl 24 HHo 14! 16!, þú heldr Hrbl 14, 
þú .. heyrer Rm22!', þú hitter Hðl 
137, þú hlýtr Hrðl 121, þú kallar Hröl 
116, þú .. kant Hýv 126“ Alb8%, þú... 
knátt HHov 21', þú .. komer Fm 4!, þú 
kunner Ls 22! 38! 46!, þú .. kvamt 
Skm 17?, þú .. kveþer Skm19% þú... 
kveþera Ls 16? þú .. kvæmer Ls 27}, þú 
.. kyster HHI36“, þú (..) komr Vm 79 
Skm 28! Gg 11! Fj 43 HHv22*, þú lagþer 
Ls 20%, þú .. láter Ls539 Sg 11“, þú.. 
látt Fm 264, þú leitar #; 21, þú leiter Hýv 
111*, þú... leyster Hm 27', þú lézt Ls 52? 
HHv 24?, þú lifer Hóo 1199, þú lítr Æm 
21, þú ljúger Hröl 125, þú .. lýgr Fj 45, 


þú .. mant Vm 34? Grm 52! Gg 19 164, 
þú .. mátt HHov13'!, þú meger Grm 53“, 
þú .. molkaþer HH I45?, þú (..) mont 


Skm 393 Ls48? 65! HHv 223 Grp tt! 
93 119 13! 153 19! 43! Fm 11', þú munder 
Hrbl 74, þú .. myner Hröl 120 A, þú mæler 
Lsöf, þú .. mælesk Vm9!, þú .. naer 
Hóv 120%, þú namt Sd 198, þú .. nemer 
Hóo 111' 1127 114! 115! 116! 118! 119' 
120' 1291' 194! 125! 126! 127! 128! 
129! 130! 131! 133! 134! 1386! Fm 201, 
þú nemr Hýv 111? 112? 114? 115? 116? 
118? 119? 120? 121? 124? 125? 126? 
127? 128? 129? 130? 131? 133? 134? 
136? 1623, þú .. nyter Fm273ð þú.. 
næþer Fm 7!, þú .. oller Am 783, þú.. 
rautt Fm I? þú .. rétt Fm 30! þú... 
reyner Am 65?, þú .. riþer Br 16% þú 
-. sagþer Vmóöð!, þú .. sefr HHII47?, 
þú .. segor Skmö? 233 þú .. sér (sas) 
Hýv 1259 Vm 4? 63 7“ Ls 159 Gg7*, þú 
sér (vides) Rm 22%, þú .. seer (vides) Sd 
37!, þú .. sérat (non vides) Ls 283, þú 

„ sitr Skm3ð11!, þú (..) skalt Hýo 121% 
Vm 4? Grm 3? Skm 123 31' 353 Hym 2% 
Ls58? Gg 7! HHII16? 38! Sd6! 32! 
Sg 107, þú skiptor.. Gg 14!, þú.. skjóter 
Gg 6?, þú skoller Vkv 396, þú (..) skylder 
Ls22? HHv 16? Am 77? 803, þú.. skyler 
Rm 123, þú.. spyrr Hýv 78', þú (..) stendr 
Hrbl11 HHv 30“, þú stíger Skm 41?, þú 
„. svarar Jfrðl 143, þú .. svorer Sd 23', 
þú .. sótter Am 95? þú .. telr Ls29', 
þú (..) truer Hóo 44! 45! 46! 1189 Sd 7? 


5 


20 


80 


85 


40 


45 


50 


þú 1218 
35 !, þú (..) vast La 34! HHo 18 HH1I39! 
40! 44! 1120% Hlr4!, þú vegr La42“ 
64*, þú .. veizt Æm 19!, þú .. vélter 
Hrbl 96, þú verper Skm 41!, þú verþer 
Skm 28':*, þú verþr Grp 33!, þú (..) veser 
Hóv 125“ Sd22!, þú vex FM6?, þú.. 
veþr Hm 24?, þú vilder HHv18?, þú.. 
viler Am 66“, þú (..) vill Vm ll! 13! 15! 
17! Hrbl 19. 134 Fj} 20? 24? Rmað! 
Sd6!t 7! 81 91 701111191 þú vilt Hýo 
97? 129%, þú villat Hóv 113?, þú .. viter 
Vm 20? 22? 24? 26? 287 30? 32? 34? 
36? 38! 40? 49!, þú {..) værer Ls 54! (bis) 
HHo 20! Sg 32!, þú .. þeger Ls 41? 
Sd 25!, þú þerrer Fm 25?, þú þiggr Hóv 
162, þú .. þorþer Hröl 79, þú ætter Hrbl 
7ö (das pron. tst aus metr. grtinden ge- 
strachen: Vsp 28% Hym 18! 20? 27? 
Brk17* 29% Hdl 6!* 7? 49? HHv6ð? 
7? 41? HH 1I20? 37? 1132? 33? 40! 
419 43? 444 Grp 63 8? 122 2024 24% 
28t 2934 30? 47? 524 53“ Rmll? 
Fm40* Bri“ Gþr 111? 12 205 Sg53! 
Gþr 119!* 294 319 335 Od4d* 9? 102 11' 
Am 15“ 53“ 56* 73“ 7534 801 Ghovð? 
203); das pron. 1st enklit. an das vor- 
hergehende wort angehingt: síztu .. lagþer 
Ls17?, hverstu est Sd 35?, þóttu hóter 
Ls 62?, þóttu .. seer (ideas) Sd 28! (des 
melfrums twegen 1st das pron. gestrichen: 
Hdl 51? HHv 6“ 10? HH II 40? Grp 20); 
das nachfolgende verb. subst. 1st enklat. 
an das þú angehingt (þú'st): Vm 559 
Grm öl? Ls 13“ 26! 32! 56! Fy} 49% 
Rm 21! (dae hss. haben tiberall þú ert); 
b) mit dem imperat.: þú gakk Ls 15, 
þú .. gal Gg5!, þú gef Hýo 135*, þú né 
geyja Hýv 134*, þú.. ligg Fm 21?, þú rísat 
Hóe 111*, þú teygjat Sd 32?; at þú... 
deilet Sd 24', at þú kveljat Vko 35“ 
(das pron. tst des mefrums wegen ge- 
strachen Grp ö“); 

2) dem verbum nachfolgend; a) ohne 
enklise, a) mit der 2. sg.: biþr þú Hm 9*, 
bregþr þú Fm 8!, ferr þú Hóv 113“ Am 65!, 
fiþr þú Vkv 367, fær þú Hóv 116*, gefr þú 
Hrbl 115, getr þú Amó3!, græétr þú Em 
10'!, ggrþer þú Ls65', hafer þú Sd35*, 
hafnar þú $g.31*, hafþer þú Ls40?, hefr 
þú Grm ól! Hrbl 128 Ls23% Fj3? HH 
II81' Fm 23! 253 Am 77! 82? Hm 27t 
hefþer þú Ako 17'!, heyrer þú Gpr 118?, 
hlæra þú Sg 31?, hnúkþer þú Ls 60}, 


1219 þú 
hófsk þú Am 91?, hrósar þú Hröl í, hvggt 
þú 4ko 8!, kallara þú Ako 40', kaust þú 
Grt 83, launaþer þú Hrbl 61, léter þú 
Fm 27! Ako 178, lýgr þú Amg9l! 96', 
lýser þú HH 119! lætr þú HHr 19), 
máttera þú Ls62*, mont þú Hýov 142', 
mona þú Gpr 1203 munder þú Hrðl 127 
Ls32* Ghv 4? Hm 6?, myndor þú HHo 
20! Grpö2?, mæler þú Hrbl 124 Br 11, 
mæltera þú Vkv39', ræþr þú 4kv 6?, 
seger þú Vm 42“ Hrbl9, sér þú (vides) 
Grm 16 Skm 23! 25! Hm 25“ (bis), 
séra þú (non vides) Ako 403, skylder þú 
Hrbl 83, svalzt þú Ls 625, sæter þú Akv 
17*, telr þú Fm 9', vaker þú Vkv 32, 
veizta þú Ls42“, vill þú Le28!, visser 
þú HHIT10!, viþr þú Grp 49?, þorer þú 
Is583, þótter þú HHI45!, þóttesk þú 
Hm 8', þótteska þú Hról 78 Ls 60“, 
þraser þú Ls58?, þykker þú Sd 25? (das 
pron. st des melrums wegen gestrichen: 
Þrk 6* 91 Hdl 6? 4723 489 HHo7! 
34! HHI924* 454 II7! 44!? Grp 103 
13“ 294 319 32? 354 39! 52? Br 18? 
Gþr 116“ 233 Sg33! Gþr III1? Amll' 
21' 53? 643 773 80%4 8138 864 95! 
Ghv 69); B) mit dem tmperat.: ber þú 
Gg 16', bitt þú Fm 40!, biþ þú Skm 16! 
Vkv 41*, bjarg þú Ggó?, drif þú #74, 
fá þú Skm 363, far þú Vm 19! Hrbl 145 
Gg l5', gakk hú #44? Vkv36! HHo 
28! Akv 16%, gape þú Skm 285, get þú 
Hóv 1345, gráta þú Sg 253, haf þú Ls 36', 
heyr þú HHe 27!, hirþ eige þú HH 11 16', 
huggask þú HAH1IT21', hygg þú Am 1l', 
hlæ þú Hóv 133“, kjós þú Hór 136!, láta 
þú $d283, leiþ þú Gg6*% minnsk þú 
Ghv 20'!, nálgask þú Grm 53“, ráþ þú 
Vm 1', ró þú Hról 131, sakask eige þú 
HHv33', seg þú Vkv34! HHv27? Am 
#23 sit þú Fm3l!, ugge eige þú HH 
I21', vake þú Gg I! (bis) HHv?d! Ort 
18?3, vaxat þú FM6', ves þú Hóe 120% 
1274 1305 Skm 38! Lsöð!, visa þú 
Hrbl134 Grp 24?, þege þú Lsl7' 20! 
22! 26! 301 321 341 381 40! 46! 48! 
ö6! 571 59! 6163! Þrk17? Gþr 123* 
(das pron. íst des melfrums wegen ge- 
strichen: Hym ll! IS! Bdr 14! Hdl 253 
46! 503 HHo 7? 31' HH II 349 41! 
Grpö? 48! Rm ll!S Am 11? 21* 37?); 
b) mat enklise an die roraufgehende 
(einfache od. mat negat. suffix versehene) 


5 


þá 
or 


20 


þú 1220 
verbalform, a) mit der 2. sg.: draptu 
Ls 24?, estu Vm 19! Grm ll! 51'% Skm 
12! (bis) Hrbl 126 Ls15!' 21' 29! 47! 
ö6“ Alv35“ Gg 2? Fy6!? HHv 19! 25" 
HHII47S Fml'? 78 25! Akv 16? Am 
65', hví 'stu (ertu B) Alo 2'!, fórtu L3 24? 
Am 87*, gaztu Ls 36? Vko 14*, gróftu Am 
903, knáttu Grm 53? Hrbl 23 Akv 36? 
39, kamsktu Sd 98, lóztu Ls 9? 263 42', 
mantu Les 9', máttu Ale 8b! F) 43), 
mondu Hóv 1ll* 112? 114? 115? 116? 
118? 119? 120? 121? 122! 124? 125? 126? 
127? 1287 1297 130? 181? 133? 134' 
136? 1623 Hrbl 122. 123 Hym 27! Ls 
13', montu Ls 31“ 419 445 HHo?1? 
Akv 16? namtu Hröl 111, sáttu HHol', 
saztu Hm 6“ 73, skaltu Hýo 44? 453 46? 
97! 1298 Grm 3! Skm 26? 27! 303 
Hrbl 26. 8S3A Ls 60! Alv6? Gg 16? 
F) 30! Vko 35! HHv30 pr9 Rm 12! 
Sd7' St 91 07 11 1291 201 Akv27! 
Hm 103, toggtu Am 78*%, vantu Hrbl 36. 
49. 55. 64. 69. 84. 89. 98. 101. 105. 
Hm27?R, vastu Ls 23? 51! 52! Ale2? 


25 Fm 3? Am 80! 87?, veiztu Hýo 44! 


30 


118“ 144! (bis) 144? (bis) 144? (bis) 
144! (bis) Hym 6! Ls4! öt 2381 27! 
43! 50! 51' FM6? Fma!, vildu Hóýo 
44? (vill þú R) 45? Hrbl33. 108 Sg 16}, 
viltu Vep 1? Fy 2?; áttattu #y 2*, estattu 
Alo 2%, fantattu Hrbl 32, gaftattu Rm í'?, 
lozkattu Ls 47?, monattu Ls 49', skalattu 
Hýv 112! 124! 128% Lslöð!R Sd 293, 
vastattu HHI42'!, veiztattu Hröl 7 (das 


35 pron. 1st des melrums wegen gestrichen : 


50 


Þrk 33 6? 194 95? Bdr 13 Rþ 47% Hdl 
6! 7' 179 185 213 33? 36? HHv2!' 6! 
103 26!'31' 40' HH1I37! 3929 431 57! 
58* II16* 25! 331 Grp9!* IH1 IH! 
203 253 283 33? 393 45? Rm IS 
Fm dl“ 44! Gþrlll? Sg 34! 55! 57! 
öð? Hlr1' 2! Gþr 11 103 27? 293 313 
II15** Od10' 327 Am 374 64! 68! 
69! 76! 783 79! 821 901%: Bdr13'? 
HHv10' HHII20S Grp22331' Br18s' 
Od 119); 

B) mil dem imperat.: árnaþu #)2?, 
beittu Ghv 19!, farþu Hýo 118% Vm9? 
Grm 11 Hrbl 133, fásktu Hóýv 1153, ferþu 
Hrbl 3, gefþu Skm 8', gorþn Am 96", 
hafþu Hóv 131* Sd 203 haltu Hról 13, 
FY 3“, heyrþu #) 44!, hittu Hrói 132, 
hrittu #) 43!, hættu Ls36'!', kveþu Hús 


1221 þú 

1263, láttu Hóo 116* Fy} 43! Sf17 Sd 25 
Akv 10', leystu Rm1I% líttu HHv29', 
nefndu HHo 16? njóttu Sd 198, rístu 
Skml' Ls 10! Vkv4dl? Akv 10'!, segþu 
Vmill' 13! 15! 17! 20! 221 241 26! 
28' 30! 32! 34! 36! 38! 40! Að! 
Skm3! 11! 41' Hrbl 19 Ls1' Þk9? 
Alvg9" 11* 18! 15! 17! 191 21! 231 25! 
27' 291 31' 38! Fjó! 7! 91 11! 13! 
löt! 17! 191 21' 23! 25! 271 291 31! 
33' 35! 371 39! 41! Rmöð!' 197 Fm 
12! 14!, sentu Gr III7', sezktu Skm 293, 
séþu Hym 12!, snúþu Hdl 47!, stattu 
FM 1?, stýrþu Hrbl 13, teygþu Hóýo 114“ 
119*%, vesþa Skm31*, vittu Odd'*; grát- 
attu HHv 41', gremattu Ks12*, hirþaþu 
Gþr 1129! 32!, teygjattu Sd 28*, vesattu 
HH 1II50' (das pron. íst des metrums 
tcegen gestrichen: Þrk 2! 119 293 Bdr 6? 
8t 10! 12! Hdlö! 11! HHva3! 40' 43! 
HH1I35' II1' Grp6? 8! 10! 174 23? 
30? 321 38“ 429 44? 484 50% Gpr 1123 
(bis) Sg 52! 64ð Hlr3at! 14* Gþrll8! 
338 Am 37? Ghv 199); 

B. þú steht okne verbindung mit einem 
terbum: heill þú nú, Vafþrúþner! Vm 6', 
heill þú nú, Sigvgrþr! Fm 23', vel þú nú 
komenn! #) 48!, handar emk vanr, en 
þú Hróþvitnes Ls 39!, þrár hafþar es ek 
hef til þíns gamans, en þú til mins munar 
Fj 50“, mann veitk enge fyr mold ofan 
þanns fleira sé fram an þú, Griper! Grp 
227, ér monoþ aller eiþa vinna, Gunnarr 
ok Hogne, en þú, gramr! þriþe Grp 37}, 
þá litom vixleþ, es á leiþ eroþ, Gunnarr 
ok þú Grp 37“; 

sg. gen. þín (fær. tin, asehwed. adán. 
þin, got. þeina, alts. afrís. thin, ags. 
þín, ahd. din): vaþa of vágenn til þín 
Hrbl 28, monk .. þin heþan biþa Hrðl 
31, beiþk þin #) 492, fór ek heiman at 
biþja þín, Guþrún! Am 87!, mynder min 
móþogr vitja halr ór heljo, en ór heime 
ek þín GAv 20!; 

dat. þér (norw. der, fær. tær, asehwed. 
þer, þár. þir; got. þus, alts. afrzs. thi, 
ags. þé, ahd. dir): a) abhángig ron einem 
verbum: heilla auþet verþr þér af hjalm- 
stgfom Rm 227; þá's þér bols beþet Hýo 
1257, þat (tré) biþja mon þér læs hvers 
á liþo Hóv 135*; þér býþr bróþer bauga 
rauþa HH II34', (Grímhildr) mon bjóþa 
þér bjarthaddat man Grp 33?, þér's kostr 


20 


eð 
|) 


30 


35 


4 


(=) 


Mm 
ot 


50 


þú 1222 
of boþenn Sd20!, bjart hefr þér eige 
boþet Am 11*, (konor) byþe þór bráþlega 
til bekkja sínna Am 259; þér brotnar 
beina hvat Ls6l“; bóta skal þér þat þá 
munda bauge Hról 109, bóter þér svá 
bauge Brage Ls 127, ek bóte harma þér 
HHv27!'; drýgþak þér svá drykkjo Am 
77%; áþe þér duge Vm4?; þú fær þór 
Gefjon at greme Is 21?, at fá.. þér gjaforþ 
Alv 4*; mont fastna þér .. fóstro Heimes 
Grp 393; frýra þér, Gunnarr! Sg 33'!; 
fylgþak þér Od 103; (Brynhildr) fyrman 
.„. þér sín at njóta Br 3*; þér skal mínn 
þrúþhamarr Mjollner mál fyrnema Ls ö7 ' 
ö9! 61! 63!; bjór fórek þér Sd5!; hykk 
at (tunga) þér fremr myne ógótt of gala 
Ls31', þann (galdr) gelk þér Gg6! 7! 
8t 91 101 11* 1291 131 14! ek þér galdra 
gól Gg l5*; svá gange þér, Atlel Ákv 
32!, þér gengsk illa Amö53?, ilz gengsk 
þér aldre Am 65*; mar ek þér þann gef 
Skm 9'!, þau (eplo) monk þér, Gerþr! gefa 
Skm 197, baug ek þér þá gef Skmal!, 
þér vilmeger .. geita hland gefe Skm 36', 


5 mar ok mæke gefk þér mins fear Ls 12', 


sveinn enn hvíite þér sigle gaf Ls 20}, 
mundak gefa þér (fjaþrham) Þrk 4?, máls 
ok manvits sé þér á munn ok hjarta gnóga 
of gefet Gg I4?, osat þér at gllo .. gefet 
HH II I8S', sú vétr .. es .. þér í morgon 
málrúnar gaf Gþr 122*, gefk þér, Guþrún! 
goll at þiggja Gþr 1126', lond gefk enn 
þér Gór 1133“; lát þér at góþo getet 
Hóv 1275; þú vill at mange þér heiptom 
gjalde harm Sd 1l'; at því firr mege þér 
til meins ggrva kristen dauþ kona Gg 13}, 
hefk þér, Helge! hvílo ggrva HH II 46', 
gorvan hugþak þér galga Am 21'; Urþar 
lokor halde þér gllom megom Gg 7%, halde 
þer lík at liþom Gg 12*; þá være hefnt 
þér Helga dauþa HH II32!; nema þinn 
hamar þér of heimter Þrk17*; vaskak 
heima þás þér heitet vas Alv 4?, hét ek 
þér hgrþo Am 76?; þat þér hjalpa mon 
Hóv 146?, hjalpe þér hollar vætter Od8'!; 
ek mon þér stgþna kenna Hrðl 13, (tylkes 
dótter) mon ríkjom þér rúnar kenna Grp 
17!; kjós þú þér jarþarmegon Hóv 136“ ; 
frá veom minom ok vgngom skolo þér á 
kold róþ koma Ls ói?, Hrungnes bano 
mon þér í hel koma Ls 63?, orþkringe 
þín mon þór illa koma Hröl118; ek vas 
þér at kvýn of kveþen #y 46*; þú vilt 


1223 þú 

þer góþa kono kveþja at gamanrúnom 
Hóýv 129*; létak þér þat fyr lyge Ls 14*; 
launa monk þér farsynjon Hrðl 144; lopt 
ok lggr .. lé þér æ friþdrjúgrar farar 
Gg 11“; þér vas í árdaga et ljóta lif ot 
laget Ls 48!, esa meþ lgstom lggþ æve 
þér Grp 23!; þú leiter þér innan út staþar 
Hóv 1119; ilt mont þér lengja Am 37“; 
þér bróþr lifa Sg 25“; þér verþr aldre 
meinblandenn mjgþr Sd 7'Vs; þú vilt þér 
mæla man Hóo 97?; goll's þér nú reitt 
Rm 6'; þurs ristk þér Skm 37!; róþomk 
þér Hýv 111! 112! 114! 115! 116! 118! 
119' 120! 191! 124! 125! 126! 127! 
128! 129! 130! 131! 133! 134! 136', 
ráþ monk þér nú ráþa Hrbl 131, ræþk þér 
nú Fm 20!, ráþ's þér ráþet Fm 21', þat 
ræþk þér Sd22' 23! 24! 26! 281 291 
31' 321 33! 35! 371, bróþr hennar þér 
til bana ráþa Grpól?; rgskr monk þér 
reynask Am 56?; hafþak þór móþre mart 
skeiþ riþot HH I44?; þér .. samer bæþe 
vel rauþer baugar ok en ríkja mér HH 
158!, betr semþe þér borþa at rekja 
Hir1?; fjalþ ek þér sagþak Grm 52!, hví 
of segjak þér .. mikenn móþtrega? Skm 4!', 
ek mon segja þér sváran súsbreka Skm 
293 mart segjom þér Hdil 33! 36! 41', 
þoregak at segja nema þér einom Vkv 27*, 
satt's þat, Níþoþr! es sagþe þér Vkv 43!, 
trauþr emk, syster! trega þér at segja 
HH 1II28', ek þér satt eitt segek Fm 9}, 
segja monk þér .. hvé ér snimma til saka 
réþoþ Sg 34!, monk segja þér lifs grvæna 
ljósa brúþe Sgðö2!, monk segja þér .. 
hvé garþo mik Gjúka arfar ástalausa lr 5', 
sagþak þér mgrg ill of skop Od32', ek 
kann þér segja Am 65?, seg þú þér slíkar 
Sorger ár morgen Am 82?; seldak þér 
síþan (hjarto) Am 78?; þrimr orþom senna 
skalattu þér viþ verra mann #go 124*; 
vas þér þat skapat HH II 20?; hví's þér, 
stiller! stokt ór lande? HHv31?; þér skal 
fars synja Hrðl 133; heiptyrþe ein telr þú 
þér í hvívetna Fm 9'; annars kono teygþu 
þér aldrege eyrarúno at Hóv 114*, góþan 
mann teygþu þér at gamanrúnom Hóýv 119, 
teygjattu þér at kosse konor Sd 28%; vas 
þór í hanzka troþet Hröl 77; ek munda 
þer þá trua Hrðl 96, fylker þér truer 
HHvo 14?, vin .. þanns þér vel truer Am 
865; hón mon þór unna Sg5““; vaxe 


þu 
= 


þu 
o 


25 


30 


35 


4 


FS 
G 


50 


þú 1224 
þér þá þat veita Hról 95; sessa ok staþe 
velja þér sumble at æser aldrege Le 8'; 
meyjar ástom mona þér verþa .. of varet 
Alv8!; upp ek þér verp Ls59?; þér es 
grunr at hans geþe Hóv 467, skósmiþr þú 
veser né skeptosmiþr, nema þú sjolfom 
þér sér Hýv 125%, fið's þér tunga Ls 31', 
es þér hrygt í hug Gþr IIT1?, létt's þér, 
Loke! Ls 49!, draums ætlak þér (seal. 
vesa) Hdl 7', draums kveþk þér vesa 
HHov19!, hvat's þér, Atle? Gþrlill'; 
Gunnarr þér svá vilde Hm 7“; hvé skalk 
þér .. þess bót of vinna? HH II43*, þér 
monk alz þess eiþa vinna Gþr1ll3'; 
hlæra þú af því .. at þér góþs vita Sg 31?; 
of gxl skjóter þvís þér atalt þykker Gg 6', 
skarpar álar þótto þér Skrýmes vesa Ls 
622, (þykker) sjálfre þér at sama hófe 
Vkv 284, reine monk þér þykkja HHo 21', 
lézt þér alt þykkja Am 90!; dógr eitt es 
þér dauþe ætlaþr Grp 25*!; 6) abhángig 
von einem nomen (mit oder ohne helfs- 
verbum): ek kveþ aflima orþnar þér diser 
Am 251; atall skalk þér vesa HHv1l5'; 
at þér myne gogn af uxa auþfeng vesa 
Hym 183; þér mono (róþ) góþ, ef þú getr 
Hóv 111? 1123 1143 1158 1169 1189 1193 
1203 1213 1243 1253 1263 1279 1289 
129? 1303 1319 1333 1343 1363, þót sé 
þér (ljóþ) góþ, ef þú getr Hýv 1625; mist 
hefr þér hollra Am 64?; ætterne mitt 
kveþk þér ókunnekt vesa Fm 4!; matr sé 
þér leiþare Skm 272; at þú þér Frey 
kveþer óleiþastan lifa Skm 193; sá's þér 
maklegr maþr HHo 25*; þat os þér skyld- 
ara Hröl 123, urþo þér .. bróþra hefnder 
sliþrar ok sárar Ghoó'; þér es sómra 
sverþ at rjóþa HHv34?, þér's .. sómra 
miklo gunne at heyja HHII26!'; esa þér 
vamma vant Ls 30?; þat vas þér enn 
verra Hm S?; reiþr's þér Öþenn, reiþr's 
þér ása bragr Skma33!', vreiþer 'o þér 
æser Ls 31?; mange's þér í orþe vinr 
Ls2*;  e) abhúngig von adverb. aus- 


5 drúeken u. praepos.: mona þér Sigrún .. 


hníga at arme (in detnen arm?) HH 
1117!; fyr augom þér „vor deinen augen' 
Sg32?; þér á bake Ls6ö?; þér verþa 
þeir baugar at bana Fm 9“ 204, þeir 
mono þér baugar at bana verþa Gr 1 20*; 
þá Vea ok Vilja léztu þér .. báþa í baþm 
of teket ls 263, vaxe þér á baþme barr 


þér týr meþ trega Skm 29?; ek munda HHvi6*; lát þér í brjóste bua (móþor 


1225 þú 
orþ) Gg 16?; þér fjatorr verþr borenn at 
boglimom Gg 10'; knættak þó þér í faþme 
felask HH II21*, vilk þér í faþme .. sofa 
HHlI46?; þér þjóþár falla at fjgrlokom 
Gg 8!; skutosk þér fleira und fyrerskyrto 
Hdl 48?; hqfoþ hgggva monk þér halse 
af Skm 237, herþaklett drepk þér halse 
af Lsö“r?; lát þér af hgndom hringa 
rauþa Érk 29*, hugr þeim hverfo til handa 
þér Gg 9?, kvýmo þér ógogn qll at hende 
HH 1I43*, (mont) hafa þér í hende hesle- 
kylfo HH II25?; hnékak .. til hjalpar 
þér Od 9!; tálardíser standa þér á tvær 
hliþar Em 243; sogn eþa þegn hafþu þér 
sjalfr í hug Sd 209; nema (sverþ) sjolfom 
þér syngve of hgfþe HH I131*; leysegaldr 
lætk þér fyr legg of kveþenn Gg10?; 
lopt ok lggr gange þér í lúþr saman Gg 
11?; standet þér mein fyr munom Gg 15?; 
(Hymes meyjar) þér í munn migo Ls 34*; 
ef þér kvæmet í þverst þvare HH 18*; 
á (..) þér Ls 4% Alv 23 Am 65?; at þér Hóo 
116 Ls12% 274, frá þér HHv 34?, þér.. 
frá Ls38“, fyr þér Ls64? Gg 8“, meþ 
þér Brk 125 20?, þér .. ór Fy 45!, und þér 
HH II30'S* d) das pron. 1st des metrums 
wegen gestrichen: HH 11 25“ 31? Gþr 
11 27?; 

acc. þik (norw. deg, fær. teg, asehwed. 
adán. þik; got. þuk, alts. thik, thí, ags. 
þec, þé, afris. thi, ahd. dih) a) abhángig 
von einem verbum: þik mon Atle illo 
beita Sgóð!; sú vætr .. es þik .. gráts 
of beidde Gpr 1223; mar .. es þik of 
myrkvan berr.. vafrloga Skm 9!, hverr hefr 
þik baugom boret? Alv5“; þik .. skolo 
„ gormom binda goþ Ls49?, bitt þik, 
Freyja! brúþar líne Prk 119; þik skyle 
aller eiþar bíta HH 11 29'; biþk þik, Brage! 
barna sifjar duga Js 16', biþk þik, Sváva! 

„ at þú Heþne hvílo ggrver HHv4l', 
dgglingr baþ þik, at sárdropa svefja skylder 
HH1I41*, biþja monk þik bónar einnar 
Sg 64!; monk þik viþ bglve brenna ganga 
Gþr 1140?; tamsvende ek þik drep Skm 
26!, ek munda þik í hel drepa Ærbl81, 
drepk þik Hrungnes bana Ls 61?; hvatkes 
þik dreymer Am 193; þik dvalþa hefr 
Atle HHo 30'; dylja monk þik eige Am 
75? 86!; Loþenn heiter es þik skal eiga 
HHv25'; æte þik ormar Amðdi?; þik 
skal Freyr fiask Sem 337; þík í flets strae 
finna né mútto Ls 463, fremstan þik finna 


þá 
“a 


20 


25 


80 


865 .. 


40 


50 


þú 1226 
vilde Br 18*; hón firrer þik flesto gamne 
Grp 29!; þik vilk fregna Bdr 8! 10! 12!, 
ek þik fregna mon #y 7! 9! 11! 13! 15! 
17! 191 211 281 251 271 291 311 338! 
3ö! 37! 391 41!; fóþek þik á morgon 
Hröl 3; þik geldo .. þursameyjar HH 
142?; glaþa mon þik minzt Am 753; 
hverr þik glapþe at geþe Ls20?; tramar 
gneypa þik skolo Skm 30!; þik geþ gripe 
Skm 317; góþr maþr mon þik ggrva mega 
líknfastan at lofe Hóo 122? ggrþer þik 
frægjan af firenverkom HH1I43*; smyl 
hafi þik Grm 12, Hrímgrimner heiter 
þurs es þik hafa skal Skm 35!, þik hafe 
allan gramer Hról 145, Hymes meyjar 
hgfþo þik at hlandtroge Is 34? hafþu á 
hófe þik Ls 36!, nema þik hafak HHo 7*, 
þik Hel hafe Fm 21*; síþr þik of heille 
haler Hýv 1289; hvé þik héto hio? Fy 
46?, hvé þik heitor? HHo 14'R; þik kvazk 
hilmer hitta vilja HHv 37?; mano monk 
þik hugga Am 66?; hverr þik hvatte? 
Fm 5!, þik hefr Brynhildr bgl at ggrva 
heiptar hvattan Br a3!; hvé þik kalla 
koner? HHv 14?; (konor) vilde þik kjósa 
Am 25?; þik kannk fullggrva La 30!, þik 
mono faer kunna Álvó?; þik svinnan 
(fróþan) kveþa Vm 24! 26! 281 30' 321 
34! 36! 40! Fm 12! 14!, þik kveþk 
óblauþastan alenn Fm 23“; (fylker) þik í 
fggrom lætr beits stafne bua HHv14?, 
þik Atle mon eige láta (Odrúno eiga) Sg 
ö7?; at þik þjófar né leiko Hóv 130%; 
sjalfr leiþ þú sjalfan þik Gg 6*; leitk þik 
á langskipom HH Il12'; þik lostna 
hefr Helge helstgfom HHv 29'; svát 
hón lyke þik liþom Hóv 1125; minner þik 
eiþa Grp 45!, hefk þik nú mintan Am 
767; þik morn morne Skma31?; þik sór 
móþa Am 86?; þik úte nemr nýtt fg 13', 
þót þik nýtt of neme Sd 26%; né þik viljak 
. verr of nita Vkv39?; hann þik ráþa 
mon Fm 22!; rekr þik alda hver illrar 
skepno Gþr 123“; þik gumna syner síþan 
æva sea Skm26?, síþan þik mange sér 
Lsö9“, (tálardíser) vilja þik sáran sea 
Rm 244, sæo maþr þik vreiþan vega Fm 7?; 
at þik neþan skjóta Vkv 394; þik at bróþr 
þínom stóþo blíþ regen Ls32?, ef þik 
fiandr standa Gg 9!; þik sókja kamr frost 
Gg ið!; at þik af heste take Vkv 39?; 
ek þik temja mon Skm 26!; ef þik fara 
tíþer Hýv 116“; ókynnes þess vár þik 


1227 þú 

enge maþr Hóv 19?; mik þik vaþa tíþer 
FM6'; hefk þik vápnom veget Hm 4“, 
vile mer enn være at vega þik sjalfan 
Am 81'; vekk þik dauþra dura Gg1?; 
þik mon Grímhildr gorva véla Grp 35', 
annars kvæn vélet þik í trygþ Sd7?; 
yrþak þik kvikvan Am 21?; þik aldr viþr 
Gþr I131?; b) abhángag von pröpp.: á 
þik Vm 6? Skm 2873, í gögnom þik miþjan 
Am 2232, of þik Grmó2? Grt8!, viþ þik 
Hdl 4? HHv 1037? HHI46*“ Grp 49'; 
c) das pron. ást sul. des acc. c.inf.: 
varan biþk þik vesa Hóo 130?, þik heilan 
biþr Veratýr vesa Grma3!'; ulfe hæra 
hykk þik ápa mono #rbl 120, hugþak þik 
„. læblgndnom hjor leggja mik í gagnom 
Gþr 1139?; þik kveþk allra kvenna vergjarn- 
asta vesa Ls17!, þik síþa kvóþo Ls24!, 
ek kveþ tældan þik (sesl. vesa) Alv35?; 
d) das pron. 1st durch herstellung der 
refleriven verbalform beseitigt: því skal 
huggask (hugga þik #) hers odvite Gsp 
68!; þik tat des meirums wegen gestrichen: 
HHIIS? 41? Hlrað 5? 73; 


dual. nom. it, júinger þit (norw. did — 


nur in plur. bedtg —, fær. tit, aschued. 
it; alts. ags. git) a) dem verbum voraus- 
gehend: it æser tveir (,thr beiden asen') 
drýgþoþ Le 25? it (þit A) Gymer (du 
und Q.') finnezk Skm 243, it.. fynþeþ Vkv 
224, it .. kómeþ Akv 33, it monoþ Grp 3l' 
Sg 57 ?, it áser tveir skoloþ Ls 19!, it Þjóþ- 
rekr (,du und Þ:) .. svæfeþ Gþr 1123, 
it stundeþ Am 14', it .. vegezk Is 18“; 
b) dem verbum nachfolgend: huggezk it 
Am 32?, monoþ it Guþrún (/, du und Q.') 
Sg 53!, sótoþ it Vólundr /,du und V.) 
Vkv42*; ce) it ást des metfrums wegen 
gestrschen: Grp 37? 419 Br 18? Am 12% 
Ghv 3134. 

gen. ykkar (nor. dykkar — nur ín 
plur. bedewtung —, fær. tykkara — nur 
plur. —, aschwed. íkar, íkkar; got. igqara, 
ags. incer): ykkar vissak áster mestar 
Gþr 1 16?, hann (Atle) mon ykkar gnd 
síþare ok æ bera afl et meira $g33?; 

dat. ykr (noriw. dykker — nur. plur. 
—, fær. tykum — nur plur. —, aschwed. 
iker, íikker; got. igqis, alts.ink, ags. inc): 
ykr lætk þat goll of gefet verþa Vkr 227, 
ykr's .. sómra miklo gunne at heyja HH 
147!, ykr mon Atle eggjar rjóþa Br 5?, 
vall lézk ykr ok gefa mundo Akvó!, nú's 


10 


15 


20 


þú 1228 
sá ormgarþr ykr of folgenn Akv 17', ykr 
mon ástkynne eige í sinn þetta Am 14}, 
ganga mon ykr andæres Am 14}, lyst 
varomk þess lenge at lyfja ykr elle 
Am 13?; 

acc. ykr (norw. dykker — nur plur. 
—, fær. tykum — nur plur. —, aschwed. 
íker, ikker;, got.igqis, alts. ink, ags. incit, 
inc): ek hins get .. at ykr tiþe vega Skm 
24“, ek viljak ykr hugfulla tvá (,ewch 
betde') und hvera setja Hym 9', Atlo mik 
hingat sende .. at biþja ykr, Gunnarr! at 
it á bekk kómeþ 4kv3?, fareþ .. hvars 
ykr hugr teyger Akv 12*, brátt hefk ykr 
brenda Am 36', fagrt baþk ykr kvýmo 
Am 36? leitaþak í líkna at letja ykr 
heiman Am 45!, hví tregrat ykr teite at 
mæla? Ghv 27, epter es þrunget vkr þjóþ- 
konunga Hm ó?; 

pi. nom. ér, jtinger þér (norw. de, fær. 
tær, aschwed. ir, í, adán. i; got. jus, 
alts. gi, gé, ags. gé, afris. í, gi, akd. 
ir); J) dem verbum rvorausgehend: ér .. 
eyþeþ Gþr 120!, ér (..) hafeþ Hym 39' 


Rþ 49?, ér .. hofþoþ HHII1?, ér (þér 
IR) kunneþ Vkv 35S, ér (þér R) .. megoþ 
Ls 7?, ér monoþ Grp 37', ér .. réþoþ 


Sg 34?, ér .. rókeþ Am 153, ér þrifoþ 
Lsö51? (das pron. 1st des metrums wegen 


30 gestrichen: Grp 49% Br 10% Gþr 120? 


$ð 


45 


50 


Sg 35? 51); 4) dem verbum nach- 
folgend; a) mit der 2. pi.: biþeþ ér HH 
115?, hafeþ ér Hm 195, lifeþ .. ér Hmö5', 
mætteþ ér R$48!, skyldoþ ér Rm?7?, 
þegeþ ér Ls “!, þykkozk ér Sg 367, áttoþ 
ér (átto þér 4) Hrbl93 (das pron. st 
des metrums wegen gestrechen: Vsp 27* 
294 344 354 395 41% 484 629 63“ Am 
917;  b) mit dem imperat.: grýteþ ór 
Hm 26?, hlaþeþ ér Ghv 21', róþeþ ér 
Hm 197, sigleþ ér Am 31, sniþeþ ér Vke 
18*, takeþ ér Amö55!, ýkveþ ér Akv 30! 
(das pron. tat des metrums wegen ge- 
strichen HH 154!); 

gen. yþvar (norw. sdar, ase/nced. iþar, 
iþra,; got. izwara, alts. euwar, ags. éower, 
afris. iuwer, ahd. iuwér): horskr þótte mér 
(Sigvgrþr), ef hafa kynne ástráþ miket 
yþvar systra Fm 35?; 

dat. yþr (norw. ydr, asehwed. iþer; got. 
izwis, alls. ahd. íu, ags. éow, afrts. íu, 
io): hversu snúnoþo yþr konor yþrar? 
Hrbl 41, qllom yþr gl of heitak Hymn 3“, 


1229 þúfa 

ero segl yþr sveita stokken Rm 16?*EF, 
vasat hann (Sigvorþr) í augo yþr of glíkr 
Sg 367, eigo hann (d. 2. mik) jatnar, ef at 
yþr lyge Am 30? hakk yþr galga Am 
36*, yþr es þat kenna Am öð0?; das 
pron. tst des metrums wegen gestrachen 
Sg 34?; 

ace. yþr (norw. sder, or, asehwed. iþer; 
got. izwis, alts.iu, ags. éowic, éow, afris. 
iu, 10, ahd. iwih): fátt hykk yþr seask 
HHo 123, hvert lyster yþr leiþ at kanna? 
HHII5“*, biþja yþr Akv 3?R, fyrr vgrom 
fullráþa at firra yþr life Am40?, eggjak 
yþr, jarlar! Am 54!. 

þúfa, f. (norw. tuva, asehwed. thuva, 
dán. tue; vgl. ags. þúf, m.) htigel: ag. 
dat. ara þúfo á skaltu ár sitja Skm 27!. 

Composstum: bana - þúfa. 

1. þaula, /. strophkenreihe, led; tn: 
Rígs-þula, Þorgríms- þula. 

2. *þúla? (þaul??) erdröknen lassen (2) : 
prt. tnd. pl. 3. þær (Fenja ok Menja) þyt 
þulo  þegnhorfennar (kvernar) Grt 3! 
(s. Bugge, Fkv. 325). 

þulr, m. (ags. þyle) 7) redner, fahrender 
síinger: sg. nom. skal freista hvaþarr fleira 
vite, gestr (Óþenn) eþa enn gamle þulr 
(Vafþrúþner) Vm 9“; gen. mál es at þylja 
þular stóle á Hóv 110'; dat. at hýrom 
þul hléþu aldrege Hóv 133“; 2) sehwátxer: 
sg. ace. hgfþe skemra láte hann (Sigvgrþr) 
enn hára þul (Regen) fara til heljar heþan 
Fm 34!. 

Compositum: fimbol- þulr. 

þumlungr, m. (norw. tumling) dáum- 
ling (am handschuh): sg. dat. í hanzka 
þumlunge hnúkþer þú, einhere! ok þótteska 
þú þá Þórr vesa Ls 603. 

þungr, ad). (norw. dán. tung, fær. 
tungur, aschwed. þunger) 7) sehwer von 
gewteht: m. sg. acc. tók Edda gkkvenn 
hleif, þungan ok þykkvan, þrungenn sóþom 
Rþ4?; 2) sehwer xu durchwaten, reissend: 
m. pl. ace. sá þar vaþa þunga strauma 
menn meinsvara ok morþvarga Vsp 39!. 

*þunn-geþr, ad). leichtstnnag , twankel- 
mútig (anders FJ. st.): f. sg. nom. þeyge 
skal þunngeþ kona annarrar ver aldre leiþa 
Sg 4l'. 

þurfa (þurfta; nor. fær. turva, aschwed. 
þurva, þerva, adán. þorvæ, þurvæ; got. 
þaúrban, alts. thurban, ags. þurfan, afris. 
thurva, ad. durfan) nöt2g haben, bedtirfen 


ot 


þ= 
|= 


15 


20 


25 


80 


85 


40 


45 


50 


þurs 1230 
(eht): prs. and. sg. 3. þat kanu ek annat, 
es þurfo ýta syner þeirs vilja læknar lifa 
Hóýo 147!, fornjósnar augo þurfo fira syner, 
hvars skolo vreiþer vega Sd27!; yt. 
opt. sg. I. (mit suffig. pron.) hér ok hvar 
munde mér heim of boþet, ef þyrftak at 
mólunge mat Hóv 67?; sg.3. hitkc hann 
(vesall maþr) veit, es hann vita þyrfte, at 
hann esa vamma vanr Hýo 22?. 

þurfe, so. adj. (vgl. got. þaúrbs an: ga- 
þaúrbs) bedsirftig (ehs): m. sg. nom. emk 
af ggngo komenn þyrstr til þínna sala, 
laþar þurfe .. ok þinna andfanga Vm 8}, 
liþs þíns værak þá þurfe, Þórr! at ek helda 
þeire enne línhvíto mey Hrðl 94. 

þurr, ad). (nor. turr, fær. turrur, 
aschwed. þör, þyr, dán. ter; got. þaúrsus, 
alts. thurti, ags. þyrre, ahd. durri) trocken : 
n. 8g. ace. vér sjau daga svalt land riþom, 
en aþra sjau unner kniþom, en ena þriþjo 
sjau þurt land stigom Gór 1136%; pl. gen. 
þurra skíþa ok þakenna næfra, þess kann 
maþr mjot Hóv60!; dat. Þakk mon 


gráta  þurrom  týrom Baldrs bálfarar 
FM 5". 
Composita: þurr- fjallr; all- þurr, vind - 
þurr. 


*þurr= fjallr, ad). mat trockener haut: 
m. sg.nom. margr þá fróþr þykkesk, ef 
hann fregenn esat, ok nae hann þurrfjallr 
þruma Hóv 304. 

þurs, m. (norw. tuss; vgl. fær. tussi, 
din. tosse „dummkopf'; ags. þyrs, ahd. 
duris, durs) J) r2ese: sg. mom. Hrim- 
grímner heiter þurs es þik hafa skal fyr 
nágrindr neþan Skm 35!, Loþenn heiter 
es þik skal eiga .. sá býr í Polleyjo þurs 
HHv 25?; gen. þurs ráþbane (Þórr) Hym 
193; dat. meþ þurse þríhgfþoþom þú 
skalt á nara eþa verlaus vesa SA 31'; 
pl. gen. þriar kvámo þursa meyjar ámótkar 
mjgk ór Jgtonheimom Vsp 8?%, þursa brúþer 
Vsp 17!H, mál kveþk okr fara úreg fjall 
yfer, þursa þjóþ yfer Skm 102, Prymr (..) 

ursa dróttenn Þrk5* 10? 22! 25! 301, 
m .. þursa drótten Brk31?, þursa 
líke þykkjomk á þér vesa Alr2'7, estat 
volva né vís kona, heldr est þriggja þursa 
móþer Bdr 13%, útan garþa sá hann (Svip- 
dag) upp of koma þursa þjóþar sjgt #y 1“; 
2) name der rune þ: sg. ace. þurs rístk 
þór ok þria stafe Skm 37. 
Composita: þursa-mær; hrím- þurs. 


1231 þursa - mær 
þursa-mær, f. rzesenmidechen: pl. nom. 
þik geldo fyr Gnipalunde þursameyjar á 
Þórsnese HH 142“. 
þúsund, /. (70r.0.tusund, n., fær. túsund, 
aschwed. þusand, adán. þusand, thusænd; 
got. þúsundi, alts. thúsundig, ags. þúsend, 
afrís. thúsend, ahd. dúsunt) tausend: pl. 
nom. ganga fimtán folk upp á land, þó's 
í Sogn út sjau þúsunder HH151S. 
þuþr, adj. (nor. tunn, fær. tunnur, 
aschwed. þunder, adán. thunn; ags. þynne, 
alts. thunni, ahd. dunni) 1) dinn: m. pl. 
ace. hleifa þunna #5 303; 2) lautlos: 
n.sg. dat. enn vare gestr, es til verþar kamr, 
þunno hljóþe þeger Hýv 7? (vgl. Wemmer, 
Lb*307%; anders JHoffory, Tidskr. f. fil. 
3, 291 fg. und GV, Cpb 1, 459). 
Composttum: þunn -geþr. 
þvá (þó; nor. tvaa, fær. tváa, aschwed. 
thva, adán. tvaa; got. þwahan, alés. 
thwahan, ags. þwéan, ahd. dwahan, twahan) 
waschen: inf. laug skal görva þeims liþnor 
'o, þvaa hendr ok hgfoþ $Sd34?; prs. 
and. sg. 3. (mit suffig. negat.) hqgnd né 
þværat (Vále) né hgfoþ kember, áþr á bál 
of berr Baldrs andskota Bdr 11?*; pr. 
ind. sg. 3. (Vále) þó æva hendr né hafoþ 
kembþe, áþr á bál of bar Baldrs andskota 
Vsp34!; part. prt. m. sg. nom. þvegenn 
ok metr ríþe maþr þinge at Hóv 6l!', 
kemþr ok þvegenn skal kónna hverr ok at 
morne metr Rmðö!; n.sg.ace. þú hefr 
„ af hgndom manz blóþ þveget Hlr 2. 
Compositum des part. prt.: ítr-þvegenn. 
þvare, m. (norw. tvare „spatxer nagel, 
bohrer') speer (Björn Magnússon Ólsen, 
Ark. 9, 231): sg. nom. ræses rekka es þú 
vilder Rán gefa, ef þér kvæmet í þverst 


5 


þak 
c 


20 


25 


80 


þvare HHv 18“. — Sonst nur in compp. 


1. þverra (þvarr, norw. tverra, fær. 
tvörra) abnekmen, schwanden: pres. ind. 
sg. 3. ómon þverr Sg 709; pl.3. í kné 
gengr hnefa, ef kvister þverra Am 69?; 
opt. pl. 3. Horn ok Ruþr snuesk til heljar 
heþan, en þverre á fyr þér Gg 8. 

2. þverra (rþ) vermandern: prt. and. 
pl. 3. þverþo þeir (Sgrle ok Hamþér) þrótt 
sínn at þriþjunge, léto mog ungan (Erp) 
til moldar hniga Hm 15?. 

þverst, n. (yinger þvest) das annere 
magerefleisch um gegensatzexu der oberen 
fettschichi (Björn Magnússon Ólsen, Ark. 
9,231): sg. ace. ræses rekka es þú vilder 


45 


80 


þykkja 1232 
Rón gefa, ef þér kvémet í þverst þvare 
HHo 18%. 

þvísat, þvít (d1e Eddahss. kennen nur 
die erste form), con. (asehwed. þy -at, 
þyt, adán. thy-at, thyt) denn, weil (stets 
an der spttxe des nachfolgenden begriin- 
denden satxes stehend): heima letja ek 
munda Herjafgþor í ggrþom goþa, þvít 
enge jaton ek hugþa jafnramman sem Vafí- 
þrúþne vesa Vm 23, Þórr kom eigi, þvíat 
hann var í austrvegi Ls 4, monattu lenge 
svá leika lausom hala, þvít þik á hjorve 
skolo ens hrimkalda magar ggrnom binda 
goþ Ls 49}, fyr þér einom monk út ganga, 


ö þvít ek veit at þú vegr Ls 64“, ek non 


bregþa (beite), þvít ek brúþar á flest of 
róþ sem faþer Alv 4', bar hann (Vólundr) 
hana (Bgþvilde) bjóre, þvíit hann betr 
kunne Víkv 29!, þat kvaþ Helgi, þvíat 
hann grunaþi um feigþ sina HHo 34 pr |, 
trauþr emk, syster! trega þér at segja, 
þvít hefk nauþogr nipte grótta HH II 28', 
einn veldr Oþenn gllo bolve, þvít meþ 
sifjungom sakrúnar bar HH II 33“, fær 
mér ekka orþ þats mælter, þvíit fram of 
sér, fylker! lengra Grp 20?, hana (Svan- 
hilde) mono bita Bikka róþ, þvit Jormon- 
rekr óþarft lifer Sg 63?, mól míns fgþor 
mær ramlega, þvít feigþ fira fjýlmargra 
sá Grt21?; vgl. ferner Hóv 1“ 65 93 123 
38? 53? (því R) 55? 839 90! 1063 1169 
118* 122' 136% Vm 43? Grm 295 423 
Skm 48 5? Ls8ð 219 2940 473 HHIII* 
Grp 23? 280 Rm 25? Fm 10? 283 39? 
Sd24? Sg 59“ 697 Gþrll24t 29? Od 
273 Hm 23'; dte con). tst des metrums 
wegen gestrichen: Am 19?. 

því-get, s. sá (FI; sp. 8619). 

þý, /- (asehwed. þy tn: þy-barn, þy- 
dotir, þy-sun; got. þiwi, alfs. thiwi, thiu, 
ags. þeowu, þeowe, ad. diu) sklavin, 
magd: sg.dat. hvqss ero augo í Hagals 
þýjo HH II2?; pl. nom. umb Svanhilde 
sóto þýjar Ghvlö!; ace. sú (Helge) es 
opt hefr grno sadda, meþan þú á kvernom 
kyster þýjar HH 136“, soltnar þýjar ok 
salkouor Sg 46“, þýjar sjau góþar Am 89?. 

þykkja (þótta; norw. tykkja, fær. tykja, 
aschwed. þykkia, adán. þykkiæ; got. þugkjan, 
alts. thunkian, ags. þyncan, afrss. thinka, 
ahd. dunchen) scheinen, erscheitnen, dsin- 
ken (gewöhnl. mit dat. der person): a) mist 
subst. praed.: inf. reine monk þér þykkja 


1233 þykkja 

HHo 21', (uorner) býþo fylke frægstan 
verþa ok buþlunga baztan þykkja HHI2*; 
prs.ind. sg. 3. hesta baztr þykker hann 
(Skinfaxe) meþ Hreiþgotom Vm 123, harm 
ljótan (?) mér þykker í því at vaþa of 
vágenn til þin Hrðl 28, þykker sá (Freyr) 
ása jaþarr Ls 35“, far þú nú æva þars 
foraþ þykker Gg 15!, (mast suffig. pron. 
und negat.) þykkjomka friþr (þykkea mér 
friþ R) í farar brodde HH 1I22?; opt. sg.3. 
(gefk þér) hunskar meyjar þærs hlaþa 
spjoldom ok ggra goll fagrt, svát gaman 
þykke G5r 1127?.  prt. ind. sg.3. kval 
þótte kvikre at koma í hús Atla Am 943; 
b) mit adj. praed.: ínf. ek mon okkor 
óþre þykkja Hir 33, hitt munde óþra jorlom 
þykkja, at viþ menn mælter ok mik sæer 
Gþrlll1?;  prs. ind. sg. 3. auþe betra 
þykker þat (manvit) í ókunnom staþ Hóv 
10}, árstraumr þykker ofmikell valglaume 
at vaþa Grm21?%, þat seger þú nú es 
hverjom þykker mest at vita, at min 
móþer dauþ sé Hrbl 9, þann (galdr) gelk 
þér fyrstan .. at þú of gxl skjóter þvis 
þér atalt þykker Gg 6? ek bóte svá brest 
á golle, at feþr þínom fegre þykkor Vkv 
287, orþs þykker enn vant ykro hvóroge 
Hm 9?, (mtt suffig. pron.) einnar Freyjo 
ávant þykkjomk (einnar mér .. þykker Æ) 
„es scheint mir nur F. noch xu fehlen' 
Þrk 234, hlóglekt þat þykkjömk (mér þat 
þykker R), es þínn harm tíner Amö53“*; 
pl. 3. verk þykkja þín verre miklo kjóla 
valde, an kyrr siter Hym 20', haglegar 
Hjorvarþs konor gumnom þykkja at Glases- 
lunde HHv I“ (mit suffig. pron. und 
negat.) þykkjomka (þykkiat mér, þykkit 
mér KÁ) góþer Granmars syner HHI48! 
1127!; opt. sg. 3. monat mætre maþr á 
mold koma und sólar sjgt an Sigorþr 
þykke (sezl. mætr; an þú, Sigorþr! þykker 
R) Grpó3“; prt. and. sg. 1. (mit suffig. 
pron.) ek þóttak ok þjóþans rekkom hverre 
hære herjans díse Gþr 1 18!, afkór áþr 
þóttak Am 67?; sg. 3. opt mór mónoþr 
minne þótte an sjá hglf hýnátt Skm 43}, 
þótte hýrom Hrungnes spjalla verþr Hlór- 
riþa vel fullmikell Hym16!, eitt þótte 
skars allra feiknast Hdl 42?, einn þótte 
þar gllom betre víkingr Dana í verþungo 
Hlr 119, (Glaumvgr) mælte viþ Vinga, sem 
henne vert þótte Am 29?, (mit suf. pron.) 
þóttomk (þóttuz Æ) gllo betra, ef léte mik 

Gering, Edda-Wiörterbuch. 


6 


þe 
> 


20 


25 


85 


40 


45 


50 


þykkja 1234 
life týna „lesser hátte es mir geschienen, 
wenn ste mein leben verntehtet nátten' 
Qþr I113?*; pl. 1. þóttom óvægen Am92'; 
opt. sg. 3. spakr þótte mér spiller bauga, 
ef fjorsega fránan æte Fm 32?, horskr 
þótte mór, ef hafa kynne ástráþ miket 
yþvar systra Fm 35!'; e) mát dem part. 
prt.: nf. hratat umb mæge mon hverjom 
þykkja Alv/?; prs. ind. sg. 2. þvkker þú 
meþ bleyþe borenn Sd25'; opt. sg. 3. 
mona hgndom hvílþ vel gefa, áþr full- 
malet Fróþa þykke Grt17*;  prt.tnd. 
sg.3. fór þar fjalþ horna, unz þótte full- 
drukket Am 8?; d) mít dem inf.: prs. 
ind. sg. 2. hafnarmark þykker hlóglekt 
vesa HHv30?; sg.3. (mit suffig. pron.) 
þykkjomk (þykke mér F) ór augom eldr 
of brinna Érk 274, þursa líke þykkjomk 
(þykke mór /) á þér vesa Alv2?; pl.3. 
hann (Geirrgþr) kvelr gesti sína, ef honum 
þykkja ofmarger koma Grm 19, (mit suf. 
pron.) garþar gloa þykkjómk (mér þykkja 
hss.) of gollna sale Fjö5?; prt. ind. sg. 2. 
sveinn þótter þú síþlauss vesa HH 145'; 
sg. 3. marggollen mær mér þótte afle bera 
HHv 26*, drótt þótte sá dgglingr vesa 
HHI7', nótt þótte mér niþmyrk vesa 
Gþr II12', (mit suffig. pron.) jarls ynþe 
þóttomk (þótte mér ÆR) etke vesa, nema 
viþ þat lík at lifa Hóv 96?, ulfa þytr 
þóttomk (mér þótte hss.) illr vesa hjá 
sangve svana FM 2! pl.3. skarpar 
álar þótto þér Skrýmes vesa Ls 62', 
hvarfla þótto hans (Halfdanar) verk meþ 
himens skautom Hdl 14*F; e) das praed. 
vertritt ein adverb. ausdruck: inf. mæler 
þú at munz ráþe, svát mér skyldo verst 
þykkja Hrðl 124, lézt þér alt þykkja sem 
etke væra Am 90'; prs. opt. sq. 3. (mont) 
vinna þess etke, at mér vel þykke Am 
685; prt.ind.sg.3. all þótte ætt sú meþ 
yfermgnnom Hdl13*, hio ggrþo hvilo sem 
þeim hógst þótte Am 8*, (mit suf. pron.) 
herþak (sverþ) sem hógst þóttomk (mér 
hógst þótte RÆ) Vkv 19?; 

þykkjask stek dúnken, metnen, glauben : 
a) mit subst. praed.: prs. ind. sg. 1. þykkj- 
omk ek til ungrafe Gg5*; pl. 2. þykkezk 


"ér þjóþkonungar „thr haltet euch fiir mách- 


tige könige' Sg 369; prt. and. pl. 3. rekkar 

þat þóttosk es þeir ript hgfþo „dtes pack 

helt sich fúir wirkliche menschen' Hóv 49? 

(s. trómaþr); ð) mit adj. praed.: prs. ind. 
40 


1235 þrkr 
ag. 3. fróþr sá þykkesk es fregna kann 
ok segja et sama Hóýv 28', margr þá fróþr 
þykkesk, ef hann fregenn esat Hóv 303, fróþr 
þykkesk sás flótta tokr gestr at gest hæþenn 
Hór3l'; prt. ind. sg. 1. auþogr þóttomk 
es ek annan fann Hóv47?;  sg.3. stórr 
þóttesk Atle Am 64!'; opt. sg.1. sæll ek 
þá þóttomk. ef ek sea knættak Hamþé ok 
Sorla í hallo minne Hm 21'; e) mit dem 
part. prt.: prs. ánd. sg. 3. Brynhildr 
þykkesk brúþr vargefen Grp 45?; d) mit 
dem inf.: prs. tind. sg. 1. einn ek veit, 
svát ek vita þykkjomk, hór ok af Hlórriþa 
Lsó4?, ero þat svik ein es sea þykkjomk? 
HH II39', þat vita þykkjomk Æm 8', (mit 
sufi. negat.) langt lif þykkjomka (eonjectur) 
lofþungs vita Sd37?; sg.2. esa þat svik 
ein es sea þykkesk HHII40!, seg .. ef 
sea þykkesk Grp8? 30?; sg. 3. ósnotr 
maþr þykkesk alt vita, ef hann á sér í vó 
vero Hóv26!; prt. ind. sg. 1. unna þótt- 
omk Hóv 98', skalk viþ mey þá mólom 
slíta, es alz hugar unna þóttomk? Grp 
32*, vesa þóttomk full ilz hugar Gýr II 38', 
ógnhvgtom unna þóttomk sverþa deile, 
sem sjalfre mér Od31?;  sg.2. Atla 
þóttesk þú stríþa at Erps morþe Hm8!, 
(mit suffig. negat.) þótteska þú þá Þórr 
vesa Hröl 78 Ls60“; pl.3. þóttuz æsir 
mjok hepnir verit hafa Æm 13, meirr 
þóttosk mér of stríþa, es mik gþlingar 
Atla gáfo (ho 11?. 

þykr, adj. (norw. tjukk, kjukk, fær. 
tjúkkur, asehwed. þiukker, þiokker, adán. 
thiukk; als. thikki, ags. þicce, afrts. 
thikke, ahd. dicchi) dzek: m. sg. acc. tók 
Edda skkvenn hleif, þungan ok þykkvan, 
þrungenn sýþom Rj 4?. 

þylja (þulþa) reden: inf. mál es at 
þylja þular stóle á Hór 110'; þyljask vor 
stch hin murmeln: prs. ind. sg. 3. kóper 
afglape es til kynnes komr, þylsk hann 
umb eþa þrumer Hóv 17?. 

þyrja (þurþa) lawfen: tnf. fetom léto 
frókner (Gjúkungar) of fjall at þyrja mare 
ena mélgreypo Myrkviþ ókunnan Akr 13', 
þyrja þjóþ yfer Sæm 109R. 

þyrma (mþ; nor. tyrma) 7) etw. (eho) 
unverletxt lassen, halten: prt. ind. sg. 1. 
(mit suf. pron.) þyrmþak sifjom, svgrnom 
eiþom Sg 283;  sg.2. (Brynhildr) mon 
Gunnare ggrva segja, at eige vel eiþom 
þrrmþer Grp 47?; 2) ýmd (ehm) 


5 


ban 
> 


þu 
ot 


20 


25 


80 


þorf 1236 
schonen: tnf. mon enge maþr gþrom þyrma 
Vsp 45?. 

þyrner, m. (norw. tyrner, aschiwed. 
þyrnir, dán. tjörn; ags. þyrne, f.) dorn- 
strauch: sg.dat. svá bar Helge af hildingom 
sem ítrskapaþr askr af þyrne HHII37?. 

þyrstr, adj. (nor. tyrst, fær. tystur, 
aschwed. þyrster) durstig: m. sg. nom. 
emk af ggngo komenn þyrstr til þínna 
sala Vm 8? þyrstr ek kam þessar hallar 
til Loptr of langan veg Ls6!. 

*þys=hgll, /f. halle án der es stúrmtsch 
augeht: sg. dat. Guþrún .. varnaþe viþ 
tórom vaþen í þyshollo Akv 31“. 

þyss, m. (ags. þys) lárm, gettíimmnel; 
in: þys- holl. 

þytr, m. (norc. tyt; vgl. aschiced. thut, 
n., got. þut en: þut-haúrn, mid. duz, m.) 
1) lirm, getöse: sg. ace. þær (Fenja ok 
Menja) þyt þulo þognhorfennar (kvernar) 
Grt3!; 2) geheul: sg. nom. ulfa þytr 
þóttomk illr vesa hjá songve svana FM 2'?. 
— Zu þjóta. 

þýbverskr, adj. deutsch: m. pl. nom. 
þýþverskir meun Br 20 pr 3. 

þó, f. (norw. taa) schneefreier, nicht 
gefrorener boden; in: þá- fjall. 

þogn, f. (norw. togn, fær. tögn) sehtwei- 
gen: sg. acc. sagn eþa þagn hafþu þér 
sjalfr í hug! Sd 203. 

Compositum: þagn - horfenn. 

* Þagn- horfenn, adj. (part. prt.) vom 
schweigen entfernt, geráuschvoll, lörmend: 


„ f-sg.gen. þær (Fenja ok Menja) þyt þulo 


85 


40 


45 


50 


þegnhorfennar (kvernar) Grt 3!. 

þagoll, adj. (norw. togoll, tagall) sehwetg- 
sam: m. sg. nom. þás horskr ok þogoll 
kgmr heimesgarþa til, sjaldan verþr víte 
varom Hóv 6?, hann (sonr Hjorvarþs) var 
þeguli HHvs pr 14. 

þall, f. (nor. toll, asehtwed. tall) fökre, 
ktefer: sg. nom. hrörnar þell sús stendr 
þorpe á, hlýrat henne bgrkr né barr 
Hóv 50'. — Name eines flusses Grm 27?. 

þarf, f. (norw. tgrv, asehwed. þarf, 
addn. tharf; got. þarba, alts. tharf, ags. 
þearf, afras. therve, ahd. darba; egl. fær. 
tarvur, törvur, m.) 1) bedúrfnis: sg. nom. 
elds es þgrf þeims inn es komenn ok á kné 
kalenn „der bedarf des fewers' Hýv 3', 
matar ok váþa es manne þorf þeims hefr 
of fjall faret Hóv 3?, vats es þorf þeims til 
verþar kamr, þerro ok þjóþlaþar Hór4', vits 


1237 þátr 

es þorf þeims víþa ratar Hýr 5, óvist es at 
vita, nær verþr á vegom úte geirs of þarf 
guma Hór 38“, þat kann ek et þriþja, ef 
mér verþr þorf mikel hapts viþ mína 
heiptmggo Hóýv148!; ace. (Glaumvor) 
sýste of þarf gesta Am 6*, bands kvaþ 
(Atle) þarf anga Am 85?, (monk) hyggja 
á þorf hverja Am 97“; pl.nom. svá ek 
þat af ríst, sem ek þat á reist, ef gorvask 
þarfar þess Skm 37*, hvárt þær (meyjar) 
bjarga þeims blóta þær, ef gorvask þarfar 
þess? Fy 39*; 2) notwendigkeit, drin- 
gende veranlassung: sg. nom. mart's þats 


5 


10 


æges - hjalmr 1238 
þerf þear J?m 107, nú's þarf mikel Sg 43}, 
(mit suffig. negat.) Alfr mon sigre gllom 
ráþa, þót þetta sinn þorfge være HHv 39*; 
pl. ace. lýtom því þarfar ráþa „lassen wir 
geschehen, was notwendiy íst' Sg 4359; 
3) mangel: sg.ace. fear síns es fenget 
hefr skylet maþr þerf þola Hóýr 39?. 

Compositum : megen- þarfar. 

Þótr, m. (nor. taatt, fær. táttur, 
aschwed. þatter, þotter; ahd. dáht) doeht, 
faden; tetl, glied: pl. gen. lifeþ einer ér 
þátta ættar mínnar Hm 5!. 

Compositum : grlog - þótr. 


Æ. 


æ, adv. (aschwed. adán. gs; got. aiw, 


A 


hverr æ til ens eina dags Fm 10?. gnaper 


als. ahd. 60, io, ags. á, ó, afris. á in: 15 á grár jór of grame dauþom Br 7*, urþr 


á-hwedder, ní w. a.) 1) allexeit, immer: 
þat mon æ uppe, meþan gold lifer, lang- 
niþja tal Lofars hafat Vsp 16?, (Yggdrasels 
askr) stendr æ of grónn Urþar brunne 
Vsp 19*, á vas (Heiþr) angan illrar brúþar 
Vsp 22%, aldar róg þat mon æð vesa: órer 
gestr viþ gest Hóv32?, (ósnjallr maþr) 
sýter á glaggr viþ gjafom Hýo 48“, þar 
(ór Élevógom)órar ætter kvómo allar saman, 
þvís þat æ alt til atalt Vm.31*, þúst 
æ vísastr vera Pm óð5*, viþ vín eitt vápn- 
gofogr Óþeun æ lifer Grm 19*, Ofner ok 
Svafner hykk at æ skyle meiþs kvisto 
maa Grm 345, andspilles vanr þú skalt 


æ vesa góþrar meyjar Gymes Sk 123, : 


meþ þurse þríhgfþoþom þú skalt á nara 
eþa verlaus vesa Sím 31', jós ok arm- 
bauga mondu æ vesa beggja vanr, Brage! 
Ls13!, firresk á forn rgk firar Ls 25, 
þú .. hefr á vergjorn veret Ls 267, at 
eyrom Freys montu æ vesa Ls 442, aurgo 
bako þú mont á vesa ls 483, frá veom 
minom ok vangom skolo þér á kgld róþ 
koma Ls ól“, þess mon (Freyja) biþja, at 
(Þórr) á viþ þik einart Játe Hdl4?, æ 
trúþe Óttarr á ásynjor Hal 10*, Horn ok 
Ruþr snuesk til Heljar heþan, en þverre 
á fyr þér Gg 8“, lopt ok logr gange þér í 
lúþr saman ok lé þér æ friþdrjúgrar farar 
Gg 11*, hann (Gastropner) standa mon 
meþan old lifer FY 124, siþ mont, Helge! 
hringom ráþa .. ef % þeger HHv 6?, á 
gengk einn saman Fm 2!, % kveþa band- 
ingja bifask Fm 7*, fee ráþa skal fyrþa 


20 


45 


gþlinga hefr æ veret (Gjör 123? hann 
(Atle) mon ykkar ond síþare ok % bera 
afl et meira Sg33*, hvat's þér, Atle! 
æ, Buþla sunr? Gþr III1I', loskr mon 
(Hjalle) æ heitenn Amó7“, á vilk því 
níta Am 67!', hefr þú árnat þats þú á 
beiddesk Am 82?, trýtte æ trono hvat 
Hm 17*; fáir immer: sá's mér fránn 
mæker æ fjarre borenn V%v 19*, hón 
(Brynhildr) 's é boren óvilja til Sg 455; 
2) niemals: á menn hann (vind) sjalfan 
of sea Vm 36“ (vgl. Bugge, Fkv. 396>). 
— Vgl. ey, áva, áva-ge. 

æfen rúnar, f. pl. s. $ven=rúnar. 

ger, m. meer: sg. dat. (vglva) sér 
upp koma gþro sinne jorþ ór æge iþja- 
grönn Vspö9?; ace. meirr kunne hann 
(Konr) mgnnom bjarga, eggjar deyfa, bgo 
lægja Rþ 44“. — Als name des meer- 
ræesen Hym 1! Ls3! u.ö. — Zur etym. 
vgl. KG, Aarb. 1876 s. 313 f. 

Æges-drekka, f. „Ægers gastmahl', 
name . eines  gedtchtes: nom. Ls tib. 
(pap. hss.). 

áges=hjalmr, m. furcht erregender 
helm, sehreckenshelm: sg. nom. æges- 
hjalmr bergr einunge, hvars skolo vreiþer 
vega Fmilr!; ace. hann (Fáfnir) átti 
ægishjálm er gll kvikvendi hrædduz viþ 
Hm 14 pr 3, ægeshjalm bark of alda 
sugom, meþan ek of menjom lák Fín 16', 
þar (í bæli Fáfnis) tók hann (Sigurþr) 
ægishjálm ok gullbrynju ok sverþit Hrotta 
Fm 44 pr 5. — ur etym. vgl. Bugge, 

40* 





1241 VA - ge 
gends: jgrþ fanzk æva nó uphimenn 
Vsp 3? 


Composttum: æva- ge. 

áva-g0, adv. ntemals: ósviþr maþr 
kann Hvage sins of mál maga Hóv21', 
knákak segja aptr ævage: þúst glþr! of 
heitt Hym 333. 

áve, f. (norw. æve, n., Æva, f., fær. 
ævi, Í, asehwed. ávi; vgl. got. aiws, m., 
alfs. 60, éu, m., ags. Ææ, f., afris. wa, 
we, f., ahd. öwa, ówi, ówin, f.) leben: 
sg. nom. liþen es æve .. Granmars suna 
HH 1 17?, hvé mon Sigverþe snúna bve? 
Grp 6“, esa meþ lgstom logþ æve þér 
Grp 23!; gen. hvat mon enn vesa ve 
minnar? Grp 12“ 144, hvat mon meirr 


'sfre, adj. compar. (norw. gvre, fær. 
evri, aschtwed. öfre, adán. gfri, ovræ; 
ags. yferra, uferra, ahd. obaro) 1) höher: 
m. sg.nom. sá dýrkalfr .. es gfre ferr 
allom dýrom HH II37*; f. sg. mom. hón 


(Klinga man) skævaþe skýjom gfre HH 


II4*; 2) tiberlegen: m. sg. nom. varþk 
þeim einn gllom gfre at rýþom Hrbl 46; 
pi.nom. átján, áþr fello, gfre þeir urþo 
„ste behielten die oberhand (stegten) tiber 
achtxehn' Am 49? (Hjelmgrist, Ark. 11, 
112 fg.); 
superl. gfstr (norw. ovst, fær. efstur, 
aschwed. ovirster, adán. gværst; ahd. 
obaröst) der letxte: m. sg. nom. fyrstr ok 
gfstr vask (vastu) at fjorlage Ls 50? öl!'; 
n. sg. acc. (sw.) nam at mæla mál et gfsta 
sjá móþr konungr áþr hann sylte Od 14!. 
ger, m. md der furcht od. sehrecken 
erregt, bexeichnung eines helden: sg. gen. 
þú felt hefr enn flugartrauþa jgfor þanns 
olle óges dauþa HH I 5 7* (Bugge, Helgedigt. 
142 hált das wort fúr einen eigennamen). 
$gja (gþ, norw. fær. agja, got. ögjan) 
md (ehm) in furcht xu setxen suchen, 
sán bedrohen (KG, Efterl. skr. 1, 83): 
prt. ind. sg. 3. hón (herses kvýn) ágþe mér 
af afbrýþe Gþr19!; pl. 3. (brúþer ber- 
serkja) ógþo mér jarnlurke Hröl 104. 
okkvenn, ad). derb, grob: m. sg. acc. 
tók Edda skkvenn hleif, þungan ok þykkvan, 


rungenn sýþom Rj d!. 


25 ahd. wuofan) schreten, heulen: 


grende 1242 
vesa minnar tve? Grp 18%, lá mér of 
ósko æve þinnar ljósast fyrer lita epter 
Grpðl'; dat. vit slíta skolom æve ok 
aldre saman #)50*%; ace. fljótt mynder 

ö þú fríþre segja mína ve, ef mætter þat 

Grp 62“, sú mon gipt lageþ á grams ve 

Grp 53?, lýtomk því valda, es líþr þina 

æve Ám 86?. 

Composttum: æven - rúnar. 

*æven=rúnar, /. pl. ete2ge, unvergöng- 
lhche runen (deren xauberkraft ntemals 
aufhört): acc. Konr ungr kunne rúnar, 

ævenrúnar ok aldrrúunar Æ/ 44?. 
æzle, n. (norw. ætsel, etsel) spetse, 

15 alxung: sg. dat. grno æzla fegna 
Gþr 1189. 


10 


ongr, pron. tndef., s. enge. 


ongva (gþ; got. aggwjan tn: ga-aggwjan, 
ahd. engen) etnengen, beschránken: part. 


20 prt. f.sg.nom. varþka til angþ (ung R) né 


ofþrungen Sg 34? (conjectur von Bugge, 
Ark. 2, 119 fg.). 

ápa (pþ; aschwed. öpa, adán. spæ; got. 
alis. wöpian, ags. wépan, afrss. wépa, 
anf. ulfe 
hæra hykk þik ópa mono, ef þú hlýtr af 
hamre hggg Hrbl 120; part. prs. m. sg. 
nom. namk upp rúnar, $pande namk Hóv 
139?; prt. ind. sg. 3. öpþe illþræle (Hjalle), 


80 áþr ods of kende Am 59?; pl.3. skóku 


æsir skjoldu sina ok æpþu at Loka 
Ls 14. 

*áper, m. „sehreaer, heuler', poet. be- 
xeichnung des windes: sg. ace. (vind kalla) 


85 ápe jgtnar Alv 203. 


er=, pröfir (norw. or-, fær. aschwed. 
ör-, adán. or-; got. us-, ur-, alts. afrss. 
ur-, Oor-, ag8. or-, ahd. ur-, ar-, ir-) 
tiber-, un- (also Í. mat stexgernder, 2. mit 


40 prsvat. bedeutung: Grimm, Gramm. 2, 


790 fg.); an: (1) gr-kosta, gr-kostr, gr- 
log, gr-óf; (2) gr-vite, gr- vænn. 

$re, adj. compar. (adán. yræ; got. 
júhiza; vgl. norw. gring junger mann') 


dö der jiingere: m. sg. nom. enn áre erfevgrþr 


Hogna ÁAkv 123; 
Akv6?. 
orendo, n. s. eyrinde. 


voc. Seggr enn óre! 


1243 renn 

renn, ad). (fær. yvrin, aschwed. yfrin, 
öfnn, adán. pl. yfræ) geniigend, reschlich, 
en fiille: m. sg. mom. auþr mon órenn, ef 
eflek svá vig meþ virþom Grp 12!; gl. 
ace. árna mæler sás áva þeger staþlauso 
stafe Hór 29!; f. pl. nom. árnar soltnar 
„genug sind gestorben' Sg 493; acc. þess 
lét (Brynhildr) harþar hefnder verþa, svát 
vér gll hgfom árnar rauner Od18?; n. sg. 
dat. sumr (es sæll) af fé árno Hýóv 69'; 
ace. Þórr á afl óret, en etke hjarta Hrðl 
(6; pl.nom. naut váro óren Am 88?. 

*grekosta, f. reichlicher torrat (an 
spetse), retchliche nahrung: sg. dat. (Hjalle 
lézk) sínn dag dapran, at deyja frá svinom, 
allre grkosto es hann áþr hafþe Am 58. 

or-kostr, =. dass.: sg. acc. (valtivar) 
fundo at Æpges orkost hverjan Hym Í“. 

or log, nú. pl. (nortw. din. or-log, 
aschwed. ör-logh, n.; alts. or-lag, ags. 
or-lege, afris. or-loch, n., ahd. ur-lag, 
m.) 1) gesehacke, schicksale: ace. þær 
(norner) log logþo, þær líf kuro alda 
bornom, grlgg soggja Vsp 209, ek sá 
Baldre .. grlog folgen Vep 327, grlag sin 
vite enge fyrer, þeim's sorgalausastr sefe 
Hóv 5t'*, aldar grlgg hykk at hón (Gefjou) 
all of vite /s213, grlog Frigg hykk at oll 
vite 329? ull of sér grlog fyrer Grp 
284, norna dóm þú mont fyr nesjom hafa 
ok grlgg ósvinz apa Fm 11?; 2) bes. 
de schtcksale ú. wechselfálle des i'rteges, 
krteg tiberhpt: dat. srlggom vkrom skyleþ 
aldrege segja seggjom frá „von euren 
hindeln' Ls 25'; ace. flugo (fýstosk) .. 
alvitr ungar grlog drýgja „das krtegshand- 
werk xu betreiben' Vkv 1? 4?*. 

Compostta:  grlog-lauss, 

grlog - þótr. 

*grlog-lauss, ad). bestimmungslos, ;md 
tiber dessen schicksal oder bestimmung 
noch niehts entschaeden ist: m. pl. ace. 
(æser) fuudo á lande litt megande Ask ok 
Emblo grlgglausa Vsp 17. 

*grlog=síma, 2. schteksalsfaden: pl. 
mom. þrymr of gll lond grlogsimo „das (von 
den nornen gesponnrne) schteksalsgercebe 
Rm 14%. 

*grlog = þótr, "2. dass.: pl. ace. (norner) 
sugro af afle grlogþýtto HHI3!. 

ersóf. n. (d.7. gr-hóf) unermessliche 
menge: sg. dat. grófe vetra áþr være jorþ 
of skopoþ (,unxáhlige jahre ror erschaffung 


grlgg - sína, 


20 


80 


85 


40 


óxla 1244 
der erde'), þá vas Bergelmer borenn Vm 
29! 35!. 

Composttum : gróf -samr. 

*gróf-samr, adj. gewaltig, entsetxlich: 
m. sg. ace. (adv.) einom ekka þryngr hann 
(Viþofner) grófsaman Surt ok Sinmgro 
F} 18?*. 

rr, adj. (norw. dán. or, fær. grur, 
aschwed. ör) stnnlos, von sinnen: m. sq. 
nom. érr estu, Loke! ok grvite L321', 
érr estu, Loke! Ls29!; f.sg. nom. ér 
est, syster! ok grvita HHII33', ór est, 
Odrún! ok orvita Od10'!, vesattu svá ór, 
at ein farer .. draughúsa til HH 1I50!. 

gr=vite, stv. adj. (norw. gr-vita, dán. 
or-vitæ; vgl. fær. gr-vite, m. „verstört- 
heit', gr-vitigur, adj. „verstört') ohne 
verstand: m. sg. nom. érr estu, Loke!' ok 
grvite Ls21!, glr estu, Loke! svát þú est 
grvite Ls47!; f.sg.nom. ór est, syster! 
ok grvita HHII33', ér est, Odrún! ok 
grvita Od 10!. 

or = vÉnn, adj. (vgl. norw. gr-vænt, 
aschwed. or-vana; got. us-wéna, ags. or- 
wéna, or-wéne, ald. ur- wáni) J) tetder 
erwarlen: n. sg.nom. esa mér grvænt, 
nær óro komer, skars! upp und skipe 
HHv 23; acc. nú kveþk enskes srvænt 
vesa .. es þu á arme ólifþom sefr HH 
II47'; 2) ohne hoffnung auf et. (ehs): 
f- sg. ace. monk segja þér lifs orvæna ljósa 
brúþe Sg ö2?. 

ósask (st, morw. fær. gsast) rasen, 
wtiten: nf. eldrinn tók at wsaz FH?*, 
eldr nam at ósask FH 2?. 

óska, f. fugend: sg. acc. lá mer of ósko 
úve þinnar ljósast fyrer líta epter Grp 21". 

Compositum : barn -$ 

*óstr, adj. (parl. prt. xu ðsa?) hilzig: 
m. sg.nom. óstr á imo HH 1559 (Waimmer, 
Lb“ 310). 

ex, f. (nor. gks, fær. öx, asehwed. 
öx, öxi, addn. gxe; got. aqizi, alfs. ahd. 
acus, ags. æx) art: pl. ace. gxar at logþo 
Am 38?. 

óxla (óxta; norw. oksla, aschwed. öksla) 
1) gross machen, etw. nach grossem 
massstabe od. auf grossartige weise aus- 
ftihren: prt. ind. sg. 3. (Guþrún) óxte gl- 
drykkjor at erfa bróþr sína „veranstallete 
ein grosses gelage' Am 71', (Atle) niþjom 
striþ óxte | rerursachte grossen kummer' 
dm 98'; 2) mit abgeschwðchter bedtg, 


1245 gxna- heita 

schaffen, machen, austande bringen: inf. 
ef vér fimm suno féþom lenge, ótt of 
góþa áxla knættem Sy 189; prt. ind. pl. 3. 
(segger) óxto einmæle Am 1?; 3) wachsen 
machen, steigern, vermehren: prt. ind. 
pl. 3. skop áxto skjoldunga(r), skyldoat 
feiger Am 2'R (4 26, 28). 

*gxna=heite, n. ochsenname: pl. nom. 
þessi sxnaheiti eru í Þorgrímsþulu FM 11!. 

1. áþe, n. 1) verstand: sg.nom. áþe 
þér duge, hvars þú skalt, Aldafaþer! orþom 
mæla joton Vm 4?%, segþu þat et eina (þat 
annat) ef þítt óþe duger ok þú, Vafþrúþner! 
viter Vm20! 22!: 2) verstöndiges und 
angemessenes benehmen: sg. gen. vats es 
þarf þeims til verþar kæmr, þerro ok þjóþ- 
laþar, góþs of óþes ef sér geta mætto orþ, 
ok endrþogo Hóv 4? (s. orþ, 2). 

2. óþe, f. (fær. gði; vgl. norw. gda 
„brunst', ags. wód, ahd. wuot) raseret, 
wahnsinn: sg. acc. þurs rístk þér ok þria 
stafe: crge ok óþe ok óþola Skm 37?. 

gþlask (aþ, háufiger gþlask) erlangen, 
erwerben: inf. lát þer af handom hringa 
rauþa, ef sþlask vill áster mínar Þrk 29; 
prt. ind. sg. 3. (Konr) gþlaþesk ok eiga gat 
Rigr at heita, rúnar kunna #5 46?. 

oþle, n. (norw. edle, elde; vgl. ags. æðelu, 
f., alts. aðali, n.) 1) geschlecht, herkunft: 
sg. gen. Segja monk til nafns mins .. ok 
til alz oþles Hröl 21; acc. ef ek gþle ættak 
sem Ingunar-Freyr ok svá sællekt setr, 
merge smæra molþak þá meinkróko Ls 43', 


Q. 


6, f. (norw. aa, fær. á, aschwed. adán. 
a; got. alva, alts. ahd. aha, ags. éa, afris. 
á) fluss, strom: sg. mom. á fellr austan 
of eitrdala sgxom ok sverþom, Slíþr heiter 
su Vsp 36!, hvé sú 4 heiter es deiler meþ 
jatna sunom grund ok meþ goþom? Vm 
15?, lfing heiter á es deiler wstw. Vm 16', 
Rín .. á (fehlt RP) svinn áskunna Akr 297, 
(mit suf. art.)óx tin svá, at braut um herþar 
Þór FM6“; gen. kom Þórr til ár þeirar 
er Vimur heitir FM6!; dat. verþrat iss 
á Q Vm 16“; acc. (konungr) tók náttból 
viþ á eina HHv 5 pr 4, á hugþak inn rinna 
at endlgngo húse Am 24!, (mat sufjfig. 
art.) ek vas austr ok ána varþak Hrðl 85, 


1 


20 


30 


K 


GN 


aflogr 1246 
ek mon okkor óþre þykkja, hvars sþle menn 
okkart kunno Hir 3“; pl.dat. þjónar aþlom 
góþer Sg 69?; 2) in der familie fort- 
erbendes besitxtum, stammgut, stamm- 
land(?): sg. acc. hann (Helge) hefr sþle 
(óþle?) ættar þinnar, arf Fjorsunga, und 
sik þrunget HH II 239; 3) heimstátte, hei- 
mat: sg. dat. hér mundak sþle una F) 5“. 

áþre, adj. compar. (vgl. got. wöþeis, 
alts. wöthi, ags. wéðe) 1) besser, trefi- 
licher, ausgexeichneter: f. sg. ace. áþre 
drykkjo fá þú aldrege Skm 36?, (Buþle) 
kvaþa ena áþre alna myndo mey í heime 
Od 15?; nm. sg. mom. hitt munde áþra 
jarlom þykkja, at viþ menn máælter ok 
mik sæer Gþrlll1*; ace. á Danr ok 
Danpr dýrar haller, óþra óþál an ér hafeþ 
Rþ49?; 2) máchtiger: m. sg. nom. monk 
sitja ok sofa lífe, nema þú Sigvarþ svelta 
láter ok jgforr gþrom óþre verþer Sg 113; 
3) vornehmer: f. sg. nom. ek mon okkor 
áþre þykkja, hvars sþle menn okkart 
kunno Hir3?%; 4) freundlicher, wol- 
wollender: m. sg. gen. bróþor kveþja skaltu 
blíþlega arfs ok áþra hugar Æm 12?; 

superl. gztr der beste, trefflichste: m. 
sg.nom. askr Yggdrasels hann es óztr viþa 
Grm 44'!; ace. (Halfdanr) efldesk viþ 
Eymund áztan manna Hdl15'; pi. nom. 
ólosk í ætt þar ázter kappar Hdl 18?; 
f- sg. ace. (Halfdanr) átte Almveigo ázta 
kvenna Hdl 15*, vildak eige vélom beita 
jafra brúþe es ózta veitk Grp 404. 


Þórr kom á miþja ána FM 6“, (Atli) fór 


35 yfir ána HHoó prö; pl. gen. Vimur. 


allra á mest FM6?. 
Compostta: ár - bakke, ár-óss, ár- 

straumr; þjóþ -4. 
qflogr, adj. stark, máehtig: m. sg. nom. 


40 kgmr enn rike at regendóme, gflogr ofan 


þé 
Gt 


sás ollo ráþr Vap 65?, esat svá maþr hór 
at þik af heste take né svá oflogr at þik 
neþan skjóte Vkv 39*; ace. gflgan ok 
aldonn ás kunnegan (Heimdall) R6 1}, 
aflgan Atriþa FM10'?; pl. nom. þrir .. 
oflger ok ástker æser Vsp I7?, (garmar) 
verþer 'o gfiger Fy 20}; f.pl.nom. vér 
vetr nio vórom leikor ofigar alnar fyr jorþ 


1247 qfogr 

neþan Grt 11?; compar. m. sg. nom. harþr 
vas Hrungner ok hans faþer, þó vas Þjaze 
þeim gflgare Grt 9?; pl.nom. verþa qflg- 
are aller á nóttom dauþer dolgar an of 
daga ljósa HHIL50?; superl. m. sg. nom. 
Ále vas áþr oflgastr manna Hdi 14!. 

Composstum: þrótt qflogr. 

qfogr, adj. (norw. ovug, fær. övigur, 
övugur, aschwed. avugher; alts. abuh, ahd. 
abuh; vgl. auch got.ibuks?) nach rickwárts 
gewwendet, umgekehrt; unfreundlen, feind- 
lieh: n. pl. nom. þót meþ seggjom fare 
alþrmól til gfog, drukna deila skalatta viþ 
dolgviþo Sd 29?. 

of-und, f. (norw. ovund, fær. övund, 
aschwed, afund, adán. avund, avænd; 
vgl. alts. abunst, ahd. abunst) missgunst, 
hass, feindschaft: sg. acc. mar ok mæke 
gefk þér míns fear .. síþr þú ásom gfund 
of gjalder Ls 12?. 

*ogorr, m. membrum virsle (2): sg. ace. 
harm ljótan mér þykker í því at vaþa of 
vágenn til þín ok væta ggor minn Hröl 
29 (Hj. Falk, Ark. 3, 341). 

*ogor = stund, /. (d. í. grgo - stund?) 
twolluststunde (2): sg. ace. sátom vit Vál- 
undr saman í holme eina ogorstund Vkv 43? 
(Hy. Falk, a. a.0.). 

1. ol, 2. (#orw. adán. gl, fær. aschwed. 
öl; alts. alo in: alo-fat, ags. ealu) ber: 
sg. nom. esa svá gótt sem gótt kveþa ol 
alda sunom Hóv 127, gl vas drukket, sumt 
vas ólagat Hýv 66, sjalft barz þar (at 
Ægis) gl Le ll, (vas) fyr jatna gl fram 
boret Þrk 24?, hvé þat gl heiter, es drekka 
alda syner, heime hverjom i? Alv 33}, 
gl heiter meþ monnom, en meþ ásom 
bjórr Alv 34!, sennor ok gl hefr seggjom 
veret mgrgom at móþtrega $Sd.30'; gen. 
vegnest verra vegra hann (maþr) velle at 
an sé ofdrykkja gls Hýo 11%; dat. glve 
bergja léztu eige mundo, nema okr være 
býþom boret Ls9?; ace. (skal leyfa) al 
es drukket es Hóv80?, viþ eld skal ol 
drekka Hóv 82', ves þú viþ gl varastr ok 
viþ annars kono #60 1305, hvars þú al 
drekr, kjós þú þér jarþarmegen, þvít jorþ 
tekr viþ olþre Hór 1364, Randgríþ ok 
Ráþgríþ ok Regenleif, þær bera einherjom 
Ql Grm 369, (Æger) baþ Sifjar ver sér 
íóra hver, þanns gllom yþr gl of heitak 
Hym 3“, hann (Ægir) hafþi búit ásum gl, 
þá er hann hafþi fengit ketil iun mikla 


5 


3 
ot 


80 


3ð 


45 


60 


ol - drykkja 1248 
Ls2, því emk hér hróþogr, at drekka 
Hrópts meger aller gl saman Ls45“, gl 
ggrþer þú, Æger! en þú aldre mont síþan 
sumbl of ggra Ls 65!, at erfinu bar Borg- 
hildr gl Sf8, gl skal signa Sd 75Vs. 

Compostta: ql-drykkja, gl-kjóll, gl- 

krýs, gl-mál, gl-reifr, gl-rúnar, ql- 
skól; minnes- gl. 

2. ól, f. (nor0. asehtced. ol, fær. ál; ags. 
ól mn: ól-þwang) lederræemen: pl. nom. 
skarpar álar þótto þér Skrýmes vesa Ls 62?. 

qld, f. (norw. old, aschwed. ald; vgl. 
got. alds, ags. ieldu) J) zest: pl. gen. ár 
vas alda þars Ymer bygþe Vsp 3!, ár vas 
alda þats arar gullo HHII!'; 2) gesamt- 
hert der lebenden, menschheit, welt: sq. 
mom. meþan old lifer „so lange die selt 
besteht' Vsp 169 FH 129 Grp 23? 433 
FH3“, half es gld hvar (s. halfr, 2) Hó 
53“, qld ófg „xahlreiche menschen' Am 1'; 
gen. aldar róg þat mon á vesa: órer gestr 
viþ gest Hóv 323, í aldar rgk „am ende 
der welt' Vm 393, aldar örlog hykk at 
hón (Gefjon) gll of vite Ls 213, aldar rof 
„xerstörung, untergang der welt' HH 
1140?; 3) plur. alder menschen (<uw. 
auch bexeichnung der mensohlich gestal- 
teten götter): nom. þaþan af (af morgen- 
doggom) alder alask Vm 45“, (Brynhildr) 
mon ríkjom þér rúnar kenna allar es alder 
eignask vildo Grp 17?; gen. alda syner 
„die menschenkinder' Alv 15? 319 333, 
alda sunom Hýv12* Alv9? 259 273 Fm 
16', alda bgrnom Vsp 20*%, Óþrgrer es nú 
upp komenn á alda vés jaþar Hóv 106*, 
æser vito hveim þeir alda skolo gamban- 
sumbl of geta (,welchen göttern') Ls 8? 
ofdrykkja veldr alda hveim es sína mælge 
né manat Ls 47“, eino sinne skal alda hverr 
fara til heljar heþan Fm 103; dat. himen 
hverfa þau (Máne ok Sól) skolo hverjan dag 
gldom at ártale Vm 23“, ný ok niþ skópo nýt 
regen gldom at ártale Vm 25“, sás oldom 
bergr orms einbane (Þórr) Hym 23!, stóþ 
af mgnom þeira (mara) dogg í djúpa dale, 
hagl í hýva viþo, þaþan kamr meþ gldom 
ár HHv28S; ace. ósnotr maþr es meþ alder 
kamr, þat's bazt at hann þege Hóv 27!. 

Compostta:  skalm-old, skegg - gld, 

varg-gld, ver-gld, vind-gld. 
ql-drykkja, /. (aschwed. öl-drykkia) 
btergelage: pl. ace. (Guþrún) áxte gl- 
drykkjor at erfa bréþr sína Am 71". 


1249 gl - kjóll 

*gl<kjóll, m. braukessel: sg. dat. þat's 
til kostar, ef koma mætteþ út ór óro gl- 
kjól hofe Hym 34?. 

ql-krós, f. speise die xum btere ge- 
nossen wird: pl.dat. melta knáttu, móþogr! 
manna valbráþer, eta at glkrýsom Ako 39“; 
ace. lkráser valþe nauþog (Guþrún) nef- 
folom (Atla) Akv 383. 

ql-mál, n. rede die beim gelage ge- 
ftihrt wird: pl. nom. sann mono verþa 
glmól, Heþenn! ykkor beggja HHva3a3?; 
dat. hvat hér inne hafa at glmýlom sig- 
tíva syner? Ls 1?. 

qin, f. (norw. aln, æln, fær. alin, 
aschiced. alin, aln, adán. alæn; got. aleina, 
ags. eln, afris. ielne, alts. ahd. elina, elin) 
elle, elle xeug (als wertbestimmung): sq. 
ace. gln né penning hafþer þú þess aldrege 
vanréttes, vesalll Ms 40}. 

olpt, f. (ags. ielfetu, f., ahd. albiz, mn.) 
schtwan; in: alptar-hamr. 

alr, adj. berauseht, trunken: m. sq. 
mom. glr ek varþ, varþ ofrglve at ens 
fróþa Fjalars Hýv 14', glr estu, Geirrgþr! 
hefr þú ofdrukket Grm 51', qlr estu, Lokel 
svát þú est grvite Ls 47}. 

Composstum des sw. adj.: ofr- glve. 

ql-reifr, adj. fröhlich gestimmt durch 
biergenuss: m. pl. nom. haler (váro) gl- 
reifer ok til gota etke ggrþot heyra Hm 
18!; ace. kallara þú síþan til knea þinna 
Erp né Eitel glreifa tvaa Akv 40?. 

ql-rúnar, f. pl. runen dee eine schiidl. 
wirkung des gefrönks verhindern (vor 
vergtftung sehtilxen): nom. þat ero bók- 
rúnar, þat ero bjargrúnar ok allar glrúnar 
ok mætar megenrúnar $d19?; acc. gl- 
rúnar skaltu kunna, ef þú vill, annars 
kvæn vélet þik í trygþ, ef þú truer: á 
horne skal þær rísta ok á handar bake ok 
merkja á nagle Nauþ Sd 7!. 

ql=skól, f. frankschale, becher: pl. 
nom. umþo glskáler Atla vinhgfgar Ákv 
37', stukko glskáler Hm 24'; dat. hausa 
veizt þeira (maga) hafþa at glskólom 
Am 77?. 

*ol-værr (d. t. al-værr), adj. voll- 
kommen freundlhch, voll von twolwollen: 
m. pl. nom. glværer urþo (Gjúkungar) ok 
elda kyndo Amö!. 

alþr, n. 7) berauschendes getránk; ber: 
sg. nom. því es qlþr bazt, at aptr of heimter 


6 


þa 
or 


20 


25 


30 


85 


40 


45 


angr 1250 
Segja aptr ávage: þú'st, glþr! of heitt 
Hym 33RA; dat. jarþ tekr viþ glþre, 
en eldr viþ sóttom Hóv136*; acc. vear 
hverjan vel skolo drekka glþr at Æges 
eitt hormeiteþ Hym 40%; 24) gelage: pl. 
dat. óminnes hegre heiter sás of glþrom 
þrumer, hann stelr geþe guma Hó 13'. 

Compositum: qlþr- mál. 

* glþr=mól, n. pl. reden dte beim gelage, 
úm rausche geftihrt werden: nom. þót 
meþ seggjom faro glþrmál til gfog, drukna 
deila skalattu viþ dolgviþo Sd 29?. 

ond, f. (nortw. aschwed. adin. and, fær. 
ond, and) J) atem: sg. nom. gxar at logþo 
meþan í (Vinga) gnd hixte Ama38?; ace. 
(Askr ok Embla) gnd né átto, óþ né hqfþo 
Vsp 18!, ond gaf Óþenn, óþ gaf Hóner 
Vsp 189; 2) seele, geist, leben: sg. dat. 
þik kvazk hilmer (Helge) hitta vilja, áþr 
itrborenn gndo týnde „den getst aufgibe, 
stúrbe" HHo 37“, mona yþvart far alt í 
sunde, þót ek hafa gndo látet Sgöd“, 
Atle mon gndo týna Sg59?, annars dags 
láttu hans gndo faret Sd 25%; ace. hann 
(Atle) mon ykkar gnd siþare ok á bera 
afl et meira Sg 33? (s. sp. 97); 3) be- 
sinnung: sg. dat. kona varp qgndo „verlor 
dte besinnung' Sg 29!. 

Compositum : and - lát. 

andótr, ad). fúirehterlsch, schreeklsch : 
n. pl. nom. hví 'ro gndótt augo Freyjo? 
þykkjomk ór augom eldr of brinna Þrk 278. 

and=uge, nm. (d.3. and-vege; norw. 
and-veg, m.) hochsitx: sg. dat. melta 
knáttu, móþogr! manna valbráþer, eta at 
qlkrýsom ok ór gnduge at senda Akv 39“. 

qnd-urþr, adj. (d. 3. and-verþr; norto. 
and - vert, adv., asehwed. and- verþer; got. 
and- wairþs, alfs. and-ward, - werd, ags. 
ond-weard, akd. ant-wart, -wert) entgegen- 
gekehrt, vorne befindlsch, beginnend: m. 
sg. ace. morgen mest výgo unz miþjan dag 
lídde, ótto alla ok gndurþan dag „den 
anfang des (náehsten) tages' Am 49?. 

ongoll, m. (nor. fær. ongul, aschwed. 
angul, angel, dán. angel; alts. ahd. angul, 
ags. angel) angel: sg. dat. dró mærr Hymer 
móþogr hvale einn á ongle upp senn tvaa 
Hym 227, gein viþ gnglo .. umbgjorþ 
neþan allra landa Hym 23?R; acc. egnde á 
angol .. orms einbane uxa hgfþe Hym 23!. 


Qngr, adj. (norw. ong; got. aggwus, 


hverr sitt geþ gume Hýv 14?; voc.knákak  ags. enge, alfs. engi, ahd. angi, engi) 


1251 ann 
enge: m. sg. ace. mont í gugan ormðarþ 
lageþr Sg 58?. 

1. Qnn, f. (nor. onn; vgl. got. asans, 
ahd. arn) arbeit, mtihe, beschwerde; sorge, 
árger: sg. ace. qnn fekk jatne (Æge) orþ- 
bægenn halr (Þórr) Hym 3!. 

2. *gnn, f. vorhaus(?): sg. ace. vesþu 
sem þistell sás vas þrungenn í ofanverþa 
ann Skma31% (anders FDetter, IF, ans. 
11, 114). 

1. gr, f. (fær. örv, asehwed. arf; ags. 
earh; vgl. got. arhvazna) pfeil: pl. dat. 
Qrom at skjóta af ýboga Gpr IT19%; ace. 
(húsgume) alm of bende, grvar skepte 
Rþ 274, (Jarl nam) alm at beygja, grvar 
skepta Æþ 35. 

2. ór, f. (norw. aar, fær. ár, aschwed. 
ar, dán. aare; ags. ár) ruder: sg. dat. at 
ár Hymer etke mælte Hym26?; ace. á 
stafne skal þær (brimrúnar) rísta ok á 
stjórnarblaþe ok leggja elde í ór Sd9“; 
pl. nom. skafnar árar HH I51S; gen. 
varþ ára ymr ok íarna glymr HHI28'!; 
dat. einu meþ ýrom ok austskoto bar (Þórr) 
til bójar brimsvín jotons Hym 28?. — Zur 
elymol. vgl. Bugge, Beitr. 24, 429. 

ern, m. (norw. rn, fær. örn, aschwed. 
örn, arn, adín. grn, arn; ags. earn, ahd. 
arn) 1) adler: sg.nom. orn mon hlakka 
Vep$0%r, falla forsar, flýgr grn yfer sás 
á fjalle fiska veiþer Vsp 59? snaper ok 
gnaper, es til sévar kamr, grn á aldenn 
mar Hóýv 627, orn gól árla HHvó6?, hitt 
herglgtoþr (Gunnarr) hyggja téþe, hvat þeir 
í boþve báþer sogþo hrafn ey ok grn, es 
heim riþo Br 13“; gen. Hræsvelgr heiter 
es sitr á himens enda jotonn í arnar ham 
Vm 373, arnar orþ hann (Ratatoskr) skal 
ofan bera ok segja Níþhoggve niþr Gr 
32*, Fránmarr jarl hafþi hamaz í arnar 
líki HHvó pr9, (rúner ristnar) á ulfs 
kloom ok á arnar nefo Sd16?; ace. orn 
hugþak inn fljúga at endlongo húse Am 18!; 
pl. nom. á asklimom erner sitja HII II 49'*, 
stgndom á val Gotna ofan eggmóþom sem 
erner á kviste J/m 30?; acc. sá (Helge) 
es opt hefr grmo sadda, meþan þú á 
kvernom kyster þýjar HH136?, ykr's (þér's) 
Sinfjatle! sémra miklo gunne at heyja ok 
glaþa grno, an ónýtum orþom at bregþask 
(bregþa) HH 147? 11 26?, heyrer þú hrafna 
gjalla, orno gjalla æzle fegna Gþr II 8*, 
opt's þat fyr axnom, es grno dreymer 


10 


20 


88 1252 
Am 19?; 2) bild od. figur eines adlers: 
sg.nom. vargr hanger fyr vestan dyrr ok 
drúper gr yfer Grm 10“ (s. sp. 1079'5), 
nús blóþogr grn bitrom hjorve bana 
Sigmundar á bake ristenn Rm26'. — 
Vgl. are. 

1. orr, m. (RB10)) s. aurr. 

2. orr, adj. (nor. orr, alts. aru, ags. earu) 
schnell, hurtig; tn: ó-grr. 

3. órr, m. (got. airus, alls. ér, ags. ár) 
bote: pl. nom. óko ærer úrgar brauter 
Rþ 40', segja fóro ærer (fehlt R) Jgrmon- 
rekke, at séner vóro segger und hjolmom 
Hm 19'; ace. sende áro allvaldr þaþan 
of land ok of log leiþar at biþja HH I22', 
sende Atle áro sína of myrkvan viþ mín 
at freista Od23!. — Ær etymol. vgl. 
Bugge, Bettr. 24, 430 fg. 

Q8p, f. (nor. osp, aschwed. dán. asp; 
ags. æsp, ahd. aspa) espe: sg. nom. ein- 
stóþ emk orþen sem gqsp í holte Hm 4!. 

ú8s, m. (nor. aas-, fær. ás-, aschwad. 
adán. as- tn eigennamen; got. ans — 
m. pl. ansis Jord. e. 139 —, ags. ós — pl. 


25 gen. óða tm: ésa gescot —, alts. Ös-, ahd. 


80 


85 


an8- 2n elgennamen) mánnl. gottheit aus 
dem geschlechte der asen, ase; ím pl. 
öfter das ganxe geschlecht (mtinnl. und 
wetbl. mitglieder) bexetchnend: sg. nom. 
Válaskjalf heiter es vélte sér áss (Oþenn) í 
árdaga Grm 6“, heiler $ser, heilar ásvnjor 
ok oll ginnheilog goþ, nema sá einn ss 
es innar sitr, Brage, bekkjóm á Js11?, 
undr's at áss ragr (Ioke) es hér inn of 
komenn ok hefr sá born of boret L3 333, 
óss (Þórr) 's stolenn hamre Þka2s Þórr, 
þrúþogr áss Brk16!'; ace.ár kvýþo ganga 
grónar brauter qflgan ok aldenn ýskunnegan. 
ramman ok rgskvan Rig stiganda Rp I*; 


40 pl. nom. hittosk (finnask) æser á Iþavelle 


50 


Vsp 7! 60!, þrir kvýmo ór því liþe gflger 
ok ústker æser at húse Psp 17?, (goþ) of 
þat gættosk, hvárt skyldo æser afráþ 
gjalda oþa skyldo goþ gll gilde eiga Vsp 
237, ser 'o á þingo Vsp 47!U 48?, þar 
mono æser undrsamlegar gollnar tgflor í 
grase fiuna Vsp 61'H, hverer ráþa æser 
eignom goþa, þás sloknar Surta loge? 
Vm 50?, Glaþr ok Gyller .. þeim ríþa 
æser Jóm Grm 30“, und þeira (Árvakrs 
ok Alsvinns) bógom fólo blíþ regen, áser, 
isarn kól Grm 37“, skóku æsir skjoldu 
sína Ls 14, sessa ok staþe velja þér sumble 


1253 ss 
at ser aldrego Ls8?, æser vito, hveim 
þeir alda skolo gambansumbl of geta Ls 83, 
heiler éser, heilar ásynjor Ls 11! Sd3'!, 
hví it æsor tveir (Loko ok Íþunn) skoloþ 
inne hér sáryrþom sakask? Ls19', hvat 
it æser tveir (Öþenn ok Loke) drýgþoþ í 
árdaga, firresk æ forn rak firar Ls 25}, 
vreiþer 'o þér æser ok ásynjor Ls 31?, 
falz Loki í Fránangrs forsi í lax líki, þar 
tóku æsir hann Ls65 pr2, senn vgoro 
æser aller á þinge ok ásynjor allar á mále 
k 13' Bdr 1', mik mono ser argan 
kalla, ef bindask lætk brúþar líne Brk 16, 
vóro ellifo æser talþer, Baldr es hné viþ 
banaþúfo Hdl 30!, sendu æsir um allan 
heim grindreka FM ó5'Wr, þóttuz æsir 
mjok hepnir verit hafa Æm 13, æsir reiddu 
Hreiþinari féit Rm 5 pr 1, hvé sá holmr 
heiter es blanda hjorlege Surtr ok æser 
saman? Fm 14*, (mit suffig. art.) skyldu 
æsirnir hlaþa upp gullinu #mö pr 2; 
gen. brotenn vas borþveggr borgar ása Vsp 
243, enn aldno .. yggjungr ása (Óþenn) 
Vsp 28?, ása ok alfa ek kann allra skil 
Hýv 159*, hvaþan Njorþr of kvam meþ 
ása sunom? Vm 383, opner heimar verþa 
of ása sunom, þás hefja af hvera Grm 
423, askr Yggdrasels hann es áztr viþa, en 
Skíþblaþner skipa, Óþenu ása en joa Sleipner 
Grm 44?, ása ok alfa þat vill enge maþr, 
at vit samt seem Skm 7?, hvat's þat alfa 
nó ása suna né vissa vana? Skm Í7'!, 
emkat ek alfa né ása suna né víssa vana 
Skm 18!, reiþr's þér ása bragr (Óþenn) 
Skm 33', ása liþe Hról 744, mart var 
þar ása ok álfa ls 9, ása ok alfa es hér 
inne ero mauge's þér í orþe vinr Ls2}, 
joll ok áfo fórek ása sunom Ls 3?, ása ok 
alfa es hér inne ero þúst viþ víg varastr 
Ls 13? ef ek inne :ttak Æges hgllom í 
Baldre glíkan bur, út þú né kvæmer frá 
ása sunom Js27?, ása ok alfa es hér 
inne ero hverr hefr þínu hórr veret Ls 
30?, þykker sá (Freyr) ása jaþarr Ls 35“, 
Freyr es baztr allra baldriþa ása gorþom 
í Ls37?, tak viþ hrímkalkc fullom forns 
mjaþar, heldr þú hana eina láter meþ ása 
sunom vammalausa vesa Ls ö3?, ókynjan 
meira kvama meþ ása sunom Ls 56, 
kvaþk fyr ása suuom Ls 64!, (Toke) fyr 
útan (innan) kvam ása garþa Þri5? 83, 
allr ása salr under bifþesk Ærk 12?, Heim- 
dallr hvítastr ása Þrk 14', (sól kalla) al- 


ts 


0 


80 


3 


a 


40 


TS 
(>) 


50 


átt 1254 
skir ása syner Alv 16“; dat. gól of ósom 
Gollenkambe Vsp 43', hvat's meþ ósom, 
hvat's meþ glfom? Vsp 48! Brk 6!, Óþenn 
(reist rúnar) meþ ásom Hóv 143!, afl gól 
hann (Þjóþrgrer) ósom Hóo 160?, vasat 
hann (Njorþr) ásom alenn Vm 385, land 
es heilakt es ek liggja sék ósom ok olfom 
nær Grm 4?, gllom ásom þat skal inn 
koma Æges bekke á Grm 453, ójafnt 
skipta es þú munder meþ som liþe, ef 
þú ætter vilge mikels vald Hról 74, þú 
skalt ýsom opt sumbl ggrva Hym 2“, 
Ægir .. hafþi búit ásum gl L47, mar ok 
mæke gefk þér míns fear ok bóter þér 
svá bauge Brage, siþr þú ósom gfund of 
gjalder Ls12?, kvaþk fyr ásom Ls64!, 
ilt's meþ som, ilt's meþ glfom Bk 6}, 
jarþ heiter meþ mgnnom, en meþ ósom 
fold Alo10', eldr heiter meþ mgnnom. 
en meþ ýsom fune Álv 26!, gl heiter meþ 
mgnnom, en meþ ásom bjórr Alv 34!, 
einnhverr af ásum, sá er Heimdallr hét, 
fór ferþar sinnar #57, Loki .. er flest 
hefir ilt ggrt meþ ásum FMó!t'IVr, þær 
(rúnar) 'o meþ ásom Sd18“; ace. þyrstr 
ek kam þessar hallar til .. áso at biþja, 
at mér einn gefe mæran drykk mjaþar 
Ls6“*, (mit suffig. art.) áþr hann (Loki) 

drykki, kvaddi hann ásuna Ls JÚ pr 2. 
Composita: ás-brú, ás-kunnegr, ás- 
kuþr, ás-kyndr, ás-liþar, ás- megen, 

ás- meger. 

óst, /. (norw. aast, fær. ást; got. ansts, 
alts. ahd. anst, ags. ést) <uneigung, liebe 
(auch tm plur. ): sg. gen. ástar firna skyle 
enge maþr annan aldrege Hóv 92'; ace. 
fagrt skal mæla ok fé bjóþa sás vill fljóþs 
ást fá Hýv 91?, forkunnar sýn mon flestan 
glaþa, hverrs hefr viþ annan ýst FY 48“; 
pl. dat. meyjar ástom mona þér verþa, 
víse gestr! of varet Alv8!, biþk þik, 
Sváva!l .. at þú Heþne hvílo ggrver ok 
Jefor ungan ástom leiþer HHr4l“; ace. 
lát þer af hgndom hringa rauþa, ef gþlask 


ö vill áster mínar, áster minar, alla hylle 


k 2945, ykkar vissak áster mestar manna 
allra fyr mold ofan Gþr 116*. 
Compostta: ást-gjaf, ást-kynne, ást- 
ráþ, ásta-lauss. 
óstogr, adj. (got. ansteigs, ahd. enstig, 
ags. éstig) ltebreich gesinnt, wolwollend: 
m. pl. nom. qflger ok ýstker æser Psp 17? 


átt, f. s. ætt. 


1255 átturigr 

óttungr, m. sprössling, nachkomme: 
pl. gen. mon hón (Fjorgyn) kenna hýnom 
(Þóre) óttunga brauter til Óþens landa 
Hrbl 139. 

axl, f. (nor. oksl, fær. öxl, asehwed. 
axl, adán. axel; alfs. ahsla, ags. eaxl, 
ahd. ahsala) achsel: sg. ace. þann (galdr) 
gelk þér fyrstan .. at þú of gxl skjóter 
þvíis þér atalt þykker Gg 6? (s. sp. 937 39), 
óx svá mjok áin, at uppi braut á oxl 
honum (Þór) FM6SWr; pl. dat. dúkr vas 
á halse, dvergar á gxlom #5 16“, flugo 
hrafnar tveir af Hnikars gxlom FM9!. 

oþlingr, m. (ags. æðeling, akd. edeling) 
mann aus edlem geschlecht, fúrst: sg. 
voc. enn itre .. gþlingr (Sigvorþr) Grp 23?; 
gen. ísarnborger ero of gþlings (Helga) 
flota HHv 13? vas sú ein vætr es barg 
gþlings skipom? HHv 27?, á lande ok á 


aþlingr 1256 
norner kvámo þærs gþlinge (Helga) aldr 
of skópo HH I2?, monk una aldre meþ 
gþlinge (Gunnare) Sg 10*, eldr sloknaþe 
fyr gþlinge (Sigverþe) FH2'%; pi. nom. 
aþlingar arfe skipto Od 95, mik gþlingar 
Atla gófo Ghvll“; gen. urþr gþlinga 
hefr á veret Gþr123?; dat. eisande 
gekk und gþlingom lofþungs fiote lgndom 
fjarre HH 1283, fátt mant, fylker! fornra 
spjalla, es gþlingom ósgnno bregþr HH 
137?, þat skal goll, es Gustr átta, bróþrom 
tveim at bana verþa ok gþlingom átta at 
róge Rm 5?, svá vas minn Sigvgrþr hjá 
sunom Gjúka, sem være .. bjartr steinn 
á band dregenn, jarknasteinn, of gþlingom 
Gþr 117“, opt vas sá leikr betre, þás þau 
(Atle ok Guþrún) lint skyldo optarr umb 
faþmask fyr gþlingom Akv 43“; ace. þar 
vas sundvgrþr sás svara kunne ok viþ gþl- 


- vatne borget's gþlings flota HHv 29?; dat. 2% inga orþom skipta HH 134“. 


Nameonregisteor.“) 


I. Personennamen. 


1. Áe, m. name zweier zwerge: Vsp 
11* 15%. 

2. Áe, m. stammvater der sklaven, 
gemahl der Edda: Rp 22. 

Afe, m. stammvater der freien bauern, 
gemahl der Amma: Rþ 14“. 

1. ÁAgnarr, m. sohn des königs Hrauþ- 
ungr, bruder des Geirmgþr: Grm 1. 2. 
Fáhrt mit seinem bruder auf den fisch- 
fang; die beiden leideu schiffbruch und 
werden von einem alten ehepaar (Oþenu 
und Frigg) aufgenommen. Frigg pflegt 
den A., Öþenn den Geirrgþr: Grm 6. Im 
frúhling werden sie in einem boote ent- 
lassen und Jlanden im reiche ihres vaters, 
aber Geirrgþr, der zuerst ans land ge- 
sprungen ist, stösst, dem rate Óþens fol- 
gend, das boot wider ins wasser und Á. 
treibt ins meer hinaus. — Er zeugt spáter 
mit einer riesin kinder: Grm 16. 

2. Ágnarr, m. sohn des königs Geirraþr 
und nach dessen bruder (1. Agnarr) be- 
nannt: Grm 31. Er erquickt Óþenn, der 
unter dem namen Grimner ins land ge- 
kommen ist und von Geirrgþr gemartert 
wird, durch einen trunk aus dem horne: 
Grm 32. 2*; dafiúr verheisst ihm Óþenn 
die herrschaft, die er nach dem tode seines 
vaters erhált: Grma3! 5d pr 6. 

3. Ágnarr, m. könig, bruder der Auþa, 
gegner des Hjalmgunnarr: Sd 4 pröó. Sigr- 
drifa verleiht ihm gegen Oþens willen 
den sieg. 


Alda-faþer, m. beiname des Óþenn: 


Vm 4? 53!. 
Ále, m. ein held: Hdl14!'; bositzer des 
rogses Hrafn: FM 12?. 


það 
ot 


20 


25 


80 


Al-faþer, m. beiname des Óþenn: 
Grm 48? HHI40?. 

Alf-hildr, f. eine von den frauen des 
königs Hjorvarþr, muttor des Heþenn: 
HH 2. | 


1. Alfr, m. ein zwerg: Vsp 16!. 

2. Álfr, m. ein held: Hdl 19“F. 

3. Alfr, m. (enn gamle) sohn des Dagr 
und der Þóra: Hal 184. 

4. Álfr, m. sohn des kónigs Hjalprekr, 
zweiter gemahl der Hjordis: Sf 29. 

5. Alfr, m. (enn gamle) sohn des Hringr: 
HH 1I54?. 

6. Alfr, m. ein könig, sohn des Hróþ- 
marr; er tötet den Helge Hjorvarþsson im 
zweikampf: HHv 34 pr 3. 39?. 

7. Alfr, m. sohn des königs Hundingr, 
von Helge Hundingsbane getötet: HH I 14? 
1112 pr !. 

8. Álfr, m. (enn gamle) sohn des Ulfr, 
vater des Innsteinn: Hal 12?*. 

Alf-rqþoll, m. „elbenstrahl', poet. name 
der sonne: Vm 47!. 

Almeveig. f. gattin des königs Half- 
danr: Hdl 15?. 

Al-svíþr, m. ein riese: Hýv 143?*. 

Al-valde, m. ein riese, vater des Þjaze: 
Hrbl 61. 

Al-víss, m. ein zwerg, der um die 
tochter des Þórr anhált, von diesem jedoch 
durch list aufgehalten wird, bis ibn die 
aufgehende sonne in stein verwandelt: 
Alv 1 tib. 3 tib. 3! 5 úib. 7 tíð. 9! 10 tib. 
11" 18 tib. 13" 14 tib. 15" 16 tíð. 17! I8tib. 
19! 20tib. 21' 22 úb. 23" 2Múb. 25! 
26 úb. 27! 28 úb. 291 30 tib. 31! 32 íb. 
33! 34 úib. (vgl. Þórr). 


*) Ergánzendu vustitze aus ndecren yugllen sind in eckiro klummern ciugeschlosson. 


1259 Al- vitr 

Al-vitr, f. beiname der walkire Hervor: 
Vkv 9. 11. 

Al-þjófr, m. ein zwerg: Vsp 11?. 

Álaf, f. tochter des jarl Fránmarr: 
HHo 10; Atle Iþmuudarson entföhrt und 
heiratet sie: HHr5 pr 7. 12. 

Ambótt, f. tochter von Þræll und Pír: 
Rþ 13?. 

Amma, f. stammmutter der freien 
bauern, gattin des Afe: RB 14“ 18! 21!. 

Ámr, m. sohn des Dagr und der Þóra: 
Hdl 184. 

And-hrimner, m. koch in Valbgll: 
Grm 18'. 

1. And-vare, ein zwerg: Vsp 15}. 

2. And-vare, sohn des Óenn, ein zwerg, 
der in hechtgestalt in einem wasserfall 
lebte: Em 8; Loke fángt ihn in einem 
netz und er muss sein leben durch aus- 
lieferung seines schatzes erkaufen. Einen 
ring will er zurickbehalten; als ihn Loke 
zwingt, auch diesen herzugeben, legt er 
einen fluch darauf: Rm 2 úið. 2! 3' 4 tib. 
4 prl. 

1. Angan=týr, m. ein vornehmer mann, 
der mit Óttarr Innsteinsson úber die zahl 
der beiderseitigen ahnen streitet und mit 
ihm eine wette dariber eingeht: Hdil 9? 46. 

2. Angan-týr, m. sohn des Arngrímr 
und der Eyfura: Hdl 23!. 

Ang-eyja, f. eine von den neun miúttern 
des Heimdallr: Hdl 38?. 

Angr-boþa, f. eina riesin, mit der 
Loke den Fenresulfr erzeugte: Hdl 42!. 

nn, m. ein zwerg: Vsp 11}. 

Aren-nefja, f. tochter von Þræll und 
Þír: R5 13?. 

Arfe, m. sohn von Jarl und Erna: #5 42?. 

Arn-grímr, m. gatte der Eyfura, mit 
der er zwölf söhne erzeugt: Hdl 24?. 

Ása=þórr, m. der gott Þórr (bezeichnet 
als mitglied des asengeschlechts): Hrbl 129. 

Áskr, m. der erste mann, gatte der 
Embla, aus einem baume durch Óþenn, 
Hóner und Lóþorr zu einem menschen um- 
geschaffen: Vsp 17“. 

As-mundr, m. ein mann, bei dem sich 
Óþenu unter dem namen Jalkr aufhielt: 
Grm 49? 

Ás-olfr, m. sohn des Qlmóþr und der 
Skúrhildr: Hdl 21". 

Atla, f. eine von den neun möúttern 
des Íleimdallr: Hdl 3S'. 


{að } 


15 


20 


25 


45 


50 


Atle 1260 

1. Atle, m. der Hunnenkónig, sohn des 
Buþle: Gþr 124? 11 283 III1' Sg 55% 
Am 85? 90?; bruder der Brynhildr (Gr 
1249 Sg323 555 Hl: 7?Nþ Gþr 1128?) 
und der Odrún (Oda. 2'!); hatte auch 
vier brúder: Amó5l!', mit denen er in 
fehde geriet: Am 91?. — Er zwingt Bryn- 
hildr zur heirat mit Gunnarr: Sg 37', 
wird daher von ihr als urheber des ganzen 
unheils bezeichnet: Gþr 124?, Gunnarr 
droht den A. zu töten, um sich dadurch 
an Brynhildr zu ráchen: $g32?, worauf 
diese erwidert, dass A. lánger leben werde 
als die Gjúkungar: Sg 33*; Brynhildr er- 
klárt, dass A. die ursache ihres selbst- 
mordes erfahren werde: Sg 40? — Die 
Gjúkungar zwingen, um A. zu versöhnen 
(dor ihnen die schuld an Brynhilds tode 
zumisat: Dr), ihre schwester Guþrún, 
ihn zu heiraten: $Sgóð“ Dró Gþrll27“ 
Am 943 Ghv 11*; er erzeugt mit ihr den 
Erpr und Eitell: Dró. — Die Odrún- 
episode (die sich mit der sonstigen tber- 
lieferung nicht vereinbaren löásst): A. ver- 
weigert. obgleich ihm von den Gjúkungar 
gold geboten wird, seine einwilligung zu 
der verméáhlung seiner schwester Odrún 
mit Gunnarr: Sg57? Dr1l Od19? 203; 
A. traut es der Odrún nicht zu, dass sie 
sich in ein stráfliches verháltnis einlassep 
werde: Od 22!: lásst trotzdem Gunnarr 
und Odrún durch spáher beobachten: Od 
23'; diese melden ihm, dass sie die lie- 
benden bei einander getroffen haben: Od 
2474. Odrún eilt zu A.s wohnsitz, um 
den gefangenen Gunnarr zu retten, komnmt 
jedoch zu spát: Od 29“. — Dic ermor- 
dung der Gjúkungar durch A. war 
bereits durch einen raben prophezeit wor- 
den: Bró?, A. ladet den Gunnarr und 
Hogne zu sich ein: Dró6 Akvl' 3'* 
Am 2? 43, diese, obschon durch die tráume 
ihrer frauen gewarnt (ein adler, von dem 
Kostbera tráumt, wird geradezu auf Á. 
gedeutet: Am 18“), leisten, weil sie dem 
A. nichts böses zutrauen (Am 199) der ein- 
ladung folge und roisen ab. Als sie in 
A.s lande ankommen (Dr 13 Akve 14'), 
sitzt diesor beim gelage: Akv 15'; Guþrún 
warnt ihre brúder: Akv I7?*; sie winscht, 
dass Gunnarr den ÁA. in die schlangen- 
grube werfen könne: Ákv 179; A. wappnet 
sich und seine leute zuin angriffe: Am 39'; 


1261 Atle 

Guþrún verteidigt ihre briúder und tötet 
zwei brúder A.'s: Am 47'; der gefangene 
Gunnarr droht dem A. mit der konmenden 
rache: Akr 27'; A. befiehlt, dem Hogne 
das herz auszuschneiden und Gunnarr an 
den galgen zu hángen: Am öd' —55“; lásst 
den Gunnarr (wie Brynhildr geweissagt 
hatte: Sg 58!) auf einem karren zur schlan- 
gengrube fúhren: „Akr 30', obwohl ihn 
Guþrún wegen des beabsichtigten mordes 
verflucht: Akv 32'; A. begleitet selber den 
gefangenen auf seinem rosse Glaumr 
(Akv 31', vgl. FM 12'3) zur schlangen- 
grube, in der Á.'s muttor, in eine natter 
verwandelt, den Gunnarr tótet: Od30?, 
er kehrt zu pferde zuriick (Akv 35') und 
wird von Guþrún, die ihm einen becher 
kredenzt, mit verstellter freundlichkeit 
empfangen: Akr36', Guþrún wirft ihm 
vor, dass er ihre mutter und ihre base 
getötet habe: Am 53'; er triumphiert úber 
den untergang der Gjúkungar: Am 64! 65'; 
erbietet sich der Guþrún busse zu zahlen: 
Am 66!; Guþrún geht scheinbar auf die 
versöbnung ein: Am 69“; A. veranstaltet 
ein erbgelage fúr seine bröder: Akv 37" 
Am 71'; fragt nach seinen söhnen: Am 
742, worauf ihm Guþrún (die keine tráhne 
darúber vergiesst: Ákv 419) mitteilt, dass 
sie dieselben getötet habe: Akv 38“ 39! 
Am 75! fg. (vgl. Akr2 Hm8'?); A. wirft 
der Guþrún ibre grausamkeit vor: Am 80'; 
droht sie steinigen und verbrennen zu 
lassen: Am 82!. — A. nimmt den Þjóþreki 
bei sich auf: Dr 17; dieser wird von Herkja, 
der frúheren beischliferin des Á., eines 
stráflichen verkehrs mit Guþrún bezich- 
tigt: Gþr IIl1—3. 1'; Guþrún reinigt sich 
von dem verdachte durch die kosselprobe, 
der sich dann auf A.'s befohl auch Herkja 
unterwerfen muss: (Gr III9'. — A.s 
tötung durch Guþrúa wird von Bryn- 
hildr geweissagt: Sg 59?, von A. im traume 
vorausgesehen: Qþr II 38*—39!; A. ist be- 
rauscht und trifft daher keine vorkehrungen 
gegen Guþrúna anschlag: Akv43'; Hniflungr 
áussert zu Guþrún, dass er gegen Á. hass 
hege: Am 83“; A. wird tötlich verwundet 
(nach Am von Guþrún und Hnoiflungr, 
nach Ákv von Guþrún allein): Akv 2. 3 
Am 84! — 863; der sterbende macht Guþrún 
vorwirfe: Am 86“, A.'s letztes gesprách 
mitGuþrún: A90 Sc! --963; A. bittetGuþrún 


6 


þ= 


0 


= 
or 


20 


30 


35 


40 


Aþils 1262 
um ein ehrenvolles begrábnis: Am 963; 
Atli stirbt: Am 98', ægl. Ghv 1. — 


Beite, A.'s hofmeister: Am ö7!. — Epi- 
theta A.'s: lífshratr eggleiks hvatoþr Gþr 
1135?, sverþa deiler Akv 39!. 

2. Átle, m. sohn des Hringr, bruder 
von Yngve und Alfr enn gamle, wird von 
Hoþbrodr aufgefordert, ihm gegen Helge 
Sigmundarson beistand zuleisten: HHI54?. 

3. Atle, m. sohn des jarls Iþmundr, 
wirbt fúr könig Hjorvarþr um Sigrlinn: 
HHv 7, muss aber unverrichteter sache 
heimkehren: HHv 10, obwol ihm vorher 
ein vogel seinen beistand angeboten hatte: 
HHv 11 ff. 1'—4*“. 4pr; er meldet dem 
könige seinen misserfolg: HHvó; dieser 
entschliesst sich nun selber zu reisen 
und nimmt A. mit sich: HHvó pr; an 
einem flusse, wo sie úbernachten, hált A. 
wache: HHvó pr4;, A. tötet den jarl 
Fránmarr, der in adlergestalt die Sigrlinn 
und seine eigene tochter Álgf in einem 
hause bewacht hatte: HHv 5 pr 6; A. ent- 
fúhrt die jungfrauen: HHró pr 8; er hei- 
ratet die Álgf, wihrend könig Hjorvarþr 
die Sigrlinn zur frau nimmt: HHv 5 pr 12; 
Helge Hjorvarþsson und A. töten den 
Hróþmarr: HHo 11 pr 3; A. hált im Hata- 
fjarþr schiffswache: HH 11 pr 6; sein 
zank mit der riesin Hrímgerþr: HHv 19!— 
23“, die er dadurch 80 lange aufhált, bis 
sie von der aufgehenden Ssonne in stein 
verwandelt wird: HHv 29'—30*. 

Ateriþe, m. beiname des Freyr: FM10'?. 

Ateríþr, m. beiname des Óþenn: Grm 48?. 

Áugustus, m. der römische kaiser: Grt 7. 

1. Aur-boþa, f. eine riesin, gattin des 
Gymer, mutter der Gerþr: Hdl 32?. 

2. Aur-boþa, f. eine von den diena- 
rinnen der Menglgþ: F) 38'!. 

Auregelmer, m. beiname des riesen 
Ymer: Vm 294 303. 

Aur-vangr, m. ein zwerg: Vsp 13“. 

Austre, m. ein zwerg: Vsp 11?. 

Auþa, f. schwester des Agnarr: Sd4 pró 
Hlr8%(an der 2. stellein cod. FAuþr genannt). 

Auþr, f. (en djúpúþga),tochter des Ívarr, 
gattin des Hrórekr, mutter des Haraldr 
hildetgnn: Hdl 29?. 

Aþal, n. (?) sohn des Jarl und der Erna: 
Rþ 42?. 

A þils, m. ein held, besitzer des grauen 
rosgeg Nlungnar: FM 1210:13. 


1263 Baldr 

Baldr, m. ein ase, sohn des Óþenn 
(Vsp 32! Bdr 83 98 Hdl 31!) und der Frigg 
(Ls 27?); wohnt in Breiþablik: Grm 12?, 
hat unheil verkiúndende tráume: Bdr 1*; 
wird (auf Lokes anstiften: Ls 28*) von 
Hoþr mit dem mistelzweig erschossen: 
Vsp32! 33! Bdr 9? 104; wird auf einem 
scheiterhaufen verbrannt, nachdem Óþenn 
ihm noch einige worte ins ohr geflistert 
hat: Vmó4?, mit B. verbrennt ein ring 
(Draupner): Skm 21! 22!; muss hinab zur 
Hel, wo met fiir ihn bereit steht: Bdr 7'; 
die asen bitten alles lebendige und leblose 
um B. zu weinen und ihn dadurch zu er- 
lösen, was nur von Loke, der die gestalt 
einer riesin (Þokk) angenommen hat, ver- 
weigert wird: FM 5! ff., B. wird von seinem 
bruder Vále gerácht: Vsp 34? Bdr 11* Hdl 
30?; nach dem weltuntergange wird B. 
zurúckkehren und mit Hoþr zusammen 
den alten sitz seines vaters bewohnen: 
Vep 62??. 

Bál-eygr, m. beiname des Óþenn: 
Grm 47?. 

Bare, m. ein zwerg, der am bau von 
Mengloþs palast mitgewirkt hatte: FY) 34. 

Barn, n. sohn des Jarl und der Erna: 
Rþ 42!. 

Barre, m. sohn des Arngrimr und der 
Eyfura: Hdl 23?. 

Beite, m. haushofmeister des Hunnen- 
königs Atle, gibt den rat dem Hjalle das 
herz auszuschneiden: Am ö7!. 

Bele, m. ein riese, der von Freyr ge- 
tötet wurde: Vap ó3? FM 12%. 

Bera, f. (d.i. Kostbera): Ama31' 49?. 

Ber-gelmer, m. ein riese, sohn des 
Þrúþgelmer, vor erschaffung der erde ge- 
boren: Vm 29?: rettet sich vor der allge- 
meinen úberschwemmung in einem boote(?): 
Vm 35?. 

Bestla, f. eine riesin, tochter des Bolþorn : 
Hóv 140?. 

Beyggver, m. s. Byggver. 

Beyla, f. dienerin des Freyr, gattin 
des Byggver: Ls 9; beteiligt sich an 
dem zanke der götter mit Loke: Ls5ð' 
—56!. 

Bíarr, m. ein held, besitzer des rosses 
Kortr: FM 12?! 

Biflinde, m. 
Grm 49%. 

Bíforr, m. ein zwerg: Vsp 11. 


' 


beiname des Óþenn: 


10 


20 


25 


4 


> 


45 


50 


Borg -ný 1284 

Bikke, m. der ungetreue ratgeber des 
Jarmonrekr; er veranlasst den unte 
des Randvér und der Svanhildr: „Sg 63' 
Ghv 6—8. — Akv14?R beruht der name 
auf einem versehen des schreibers. 

Bil, f. ein von der erde in den mond 
versetztes mádchen: FM 8 anm. (s. 219); 
sonst nur in der kenning lnnvenges bil: 
Od 31? (s. das Wörterb.). 

Bildr, m. ein zwerg: Vsp 13?H. 

Bil-eygr, m. beiname des Óþenn: 
Grm 47}. 

1. Billingr, m. ein zweorg: Vsp 13*H. 

2. Billingr, m. vater einer von Óþenn 
geliebten jungfrau: Hóv 96 !. 

Bjorn, m. ein held, besitzer des rosses 
Blakr: FM 12? 

Bjort, f. eine von den dienerinnen der 
Menglgþ: # 38?. 

Bláenn, m. ein riese; aus seinen ge- 
beinen werden die zwerge geschaffen: 
Vsp 93. 

Bleik, f. eine von den dienerinnen der 
Mengloþ: Fy 38?. 

Blindr, m. (enn bglvíse) entdeckt den 
Helge Sigmundarson in seiner verkleidung: 
HH II 2!. 

Blíþ, f. eine von den dienerinnen der 
Monplgþ: #38?. 

Bodde, m. sohn des Karl und der Snor: 
RÞ 24. 

Bónde, m. sohn des Karl und der Snor: 
Rþ 24?. 

Borg-hildr, f. (af Brálunde) gattin 
des königs Sigmundr und mutter des Helge 
Hundingsbane: HH II“ HHII2 Sf2; 
mutter des Hámundr(?): Sf2; besitzt ein 
reich in Dánemark: Sf24; hat einen 
bruder, der von Sinfjatle getötet wird: 
Sf 3; sie will den Sinfjtle deswegen ver- 
treiben, wird aber gezwungen weorgeld 
anzunehmen: Sf 6; vergiftet den Sinfjatle: 
Sf T—18. 

Borg = ný, f. tochter des königs Heiþrekr, 
geliebte des Vilmundr: Od 1. 2. 5?; kann 
nicht gebáren bis ihr Odrún beistand 
leistet: Od 2. 3. 43 6“; bringt einen knaben 
und ein mádchen zur welt: Od7!'; be- 
dankt sich bei Odrún: Od8'!, die jedoch 
den dank zurickweist: Od9!; B. erinnert 
die Odrúu an ihre alte freundschaft: Od 
10'; diese aber macht ihr den vorwurf, 
dass sie ehemals úber Odrúns verháiltnis 


1265 Borr 

zu Gunnarrsich missbilligend ausgesprocben 
habe: Od 11'. — Epitheton der B.: linn- 
vengss bil: Od31?. 

Borr, m. vater des Óþenn, Víle und 
Vé: Vsp 4! Hdl3t'. 

1. Brage, ein ase, gatte der Íþunu: 
Is 5; der beste der skalden: Grm 44!'; 
will den Loke nicht zum mahle der götter 
zulassen: Js S!; Ioke verweigert ihm des- 
wegen den gruss: /s 11?; B. will den Loke 
durch schenkung von ross und schwert 
begitigen: Ls 12', was dieser höhnisch 
zurickweist, indem er dem B. feigbeit vor- 
wirft: Ls 13'; B. droht dem I.oke den tod: 
Is 14', wird von diesem aufs neue als un- 
kriegerisch verhöhnt: Ls 15'; Íþunn ver- 
sucht den streit beizulegen: Ls 16' 18'; 
IRunen auf B.'s zunge: Sd 16!. 

2. Brage, m. sohn des königs Hogne, 
bruder des Dagr: HHIII6 pr1í, von 
Helge Sigmundarson getötet: HH 1118“. 

Bráme, m. sohn des Arngrimr und der 
Eyfura: Hdl 23?. 

Brat-skeggr, m. sohn des Karl und 
der Snor: R}þ 24. 

Breiþr, m. sohn des Karl und der 
Snor: R} 24. 

, Brimer, m. ein riese; sein biersaal auf 
Ókólnir: Vsp 37“; aus seinem blute werdon 
die zwerge geschaffen: Vsp 9}. 

Brísingar, m. pl. die verfertiger oder 
ehemaligen besitzer des kostbaren hals- 
schmuckes der Freyja (des men Brísinga): 
Þrk 123 144 18?. 

Broðr, m. gefolgsmann des Hrolfr gamle: 
Háil 223. 

Brúne, m. ein zwerg: Vsp 13*H. 

Brúþr, f. tochter des Karl und der 
Snor: R5 25?. 

Bryn-hildr, f. tochter des Buþle (Grp 
273 Br8t 14! Gþr 122! 94! 25? Sy 
15? 30! 555 69% Hlr4' Gþr 1125, 
schwester des Atle (Gr 124? Sg323 
383 Söð Gþr 1128? und der Odrún 
(Od 3); wird von Heimer in Hlymdalir 
erzogen: Grp27'* 2972 374 394, wo sie 
Haldr und hjalme genannt wird: Hlr 67; 
ihre glickliche kindheit: Sg 343; Buþle 
bestimmt, dass sie walkiire werden solle: 
Od15'; ihr ross Vingskorner: Fm 4f*; 
sio muss im alter von zwölf jahren dem 
Agnarr, der sio und ihre gefáhrtinnen 
durch wegnahme der schwanenheinden in 

Gering, Edda-Wörterbuch. 


mm 
et 


30 


að 


50 


Bryn - hildr 1266 
seine gewalt gebracht hat, eide leisten: 
Hir 7'!; sie verleiht gegen den willen 
Óþens dem Agnarr sieg und tötet den 
Hjalmgunnarr (Grp 15? Helge genannt?) 
Sd4 pr1—7 Hlrs'; wird zur strafe 
dafir von Oþenn mit dem schlafdorn ge- 
ritzt und auf Hindarfjall (im Skatalundr: 
Hlr 9“ in zauberischen schlummer ver- 
senkt und mit flammen umgeben, die nach 
der bestimmung des gottes nur der be- 
sitzer von Fáfners hort (ein furchtloser 
mann: Hlr99% wird durchreiten können: 
Fm 42'!—44* Sd4ð 4prí Hlr9! 10'; 
zugleich verhángt Óþenn, dass sie nicht 
walkiúre bleiben, sondern heiraten solle: 
Sd4 prð; sie aber gelobt keinen mann 
zu nehmer, der sich firchten könne: 
Sd 4 pr 10. — Sigvgrþr kommt nach 
Hindarfjall und erlöst die Br. (von dem 
sammler der lieder irrtömlich Sigrdrifa 
genannt) von ihrem schlummer: Grp 15' 
16! Sdlfg. 1* fg. 4 prl; sie bietet ihm 
ein horn mit met, unterrichtet ihn auf 
seine bitte in der anwendung zauberkrif- 


ó tiger runen und gibt ihm weise ratschlige: 


Grpl7! Sdlprl. 4pr 12. 6! ff., worauf 
er (von heftigur liebe ergriffen: Grp 29') 
um sie wirbt(?);: Sd21?, sie schwören 
sich eide: Grp 31', die er jedoch, durch 
die zauberkinste der Grimhildr umgarnt, 
vergisst und bricht: Grp 31'—33!. — 
Grimhildr veranlasst ihre söhne (die Gjúk- 
ungar), in Sigvgrþs begleitung die fahrt 
zu Br. zu unternehmen, um sie fiir Gunnarr 
zu erwerben: Grp 35? Sg 3'; in Gunnars 
gestalt verlobt sich Sigvgrþr (nachdem er 
die flamme nochmals durchritten: FH 2' 7.) 
mit Br.: Grp 399 (in der burg íhres pflege- 
vaters: Hlr 11'); Sigvgrþr besteigt mit ihr 
das lager, ohue sie (durch das schwert 
von ihr getrennt) zu berúhren: Grp 42? 
43" Sg 4! 67! Hilr 12!) und Br wird 
darauf von ihm dem Gunnarr úberliefert: 
Sy4ð. (Nach anderer úberlieferung wird 
Br. von den Gjúkungen in ihrer burg be- 
lagert und von Átle zur verlobung mit 
Sigvgrþr gezwungen, an dessen stellc sie 
jedoch dann den Gunnarr heiraten muss: 
Sgöðt'—39* Od 16'—17?) — B.s hoch- 
Zeit mit Gunnarr findet an demselben 
tage statt, an dem Sigvorþr die Guþrúu 
heiratet: Gp 41'; Br. fúhlt sich ín íhrer 
ehc unglúcklich (da sie stets nur den 
ál 


1267 Bryn - hildr 


Sigvorþr geliebt hat: Sg28' 40! Od 19? 
FH 3? um den sie Guþrún beneidet: 
Br3ð? Sg í! 8T 97 und sinnt (nachdem 
sie durch Guþrún den betrug erfahren 
hat: Hlr 13', vgl. 5") auf rache: Girp 45?; 
erklárt, dass Sigvgrþr, wenn sie ihn nicht 
erlangen könne, sterben misse: „Sg 6?; 
verleumdet den Sigvorþr bei Gunnarr: 
Grp 47! 49!;, reizt die Gjúkungar (und 
besonders ihren gatten, dem sie droht íhn 
zu verlassen: Sg 10? 11') auf den Sigvgrþr 
zu töten: Grp 50! Bra3* Sg 101 11'* 197; 
rát auch den sohn Sigvgrþs zu ermorden: 
"Sg 12!. — Da Gunnarr die Br. nicht ver- 
lieren will (Sg 15"), wird Sigvgrþr getötet, 
der sterbend ausspricht, dass Br. seinen 
tod veranlasst habe: Sg 27“. Br. lacht, 
als sie Sigvarþs tod erfáhrt: Br 10! Sg 
30! 319, wird deswegen von Gunnarr ge- 
scholten, der ihr droht den Atle töten zu 
lassen: Sg 31? 32!, worauf sie áussert. 
dass Atle lánger leben werde als jener 
und seine drohungen verlache: Sg 33?; 
sie beglúckwinscht die Gjúkungar wegen 
des mordes: Br 103, wird von Guþrún 
verwiunscht: Gór 121? flucht der Goll- 
rgnd, die Guþrún zum reden veranlasst 
hat: Gpr122?, wird von Gollrgnd ge- 
scholten: Gþr 1 23?, erklört dass Atle an 
allem unheil schuld sei: Gr 124?; ihr 
schmerz úber Sigverþs tod: Br 14? Gr 
125!', sie prophezeit dem Gunnarr und 
seinen bridern den untergang wegen ihres 
treubruches: Br 16'— 17“; Gunnarr habe 
sein gelúbde gebrochen: Br 18', wáhrend 
Sigvorþr das seine gehalten habe: Br 19' 
2()!'. — Sie beschliesst zu sterben: Sg 40* 
und lásst sich in íhrem entschlusse nicht 
wankend machen: $g44?, lásst 5 skla- 
vinnen und 8 sklaven töten, die mit íhr 
verbrannt werden sollen: Sg 66' 68'— 
604 (vgl. Gr 125 pr 4), verteilt ihre 
schitze unter das gesinde: Sg 46! und 
verwundet sich tötlich: Gþr 125 pr4 
Sg 4c!, wiinscht, dass ihre freien diene- 
rínnen ihr im tode folgen: Sg-48!, was 
diese aber ablehnen: Sg 49'!, worauf sie 
erkl:irt, dass sie keinen zum tode zwingen 
wolle: Sg 50! 51'!; weissagt dem Gunnarr 
die kiinftigen schicksale bis zum tode der 
Nvanhildr. Sg529'—6.%, bestimmt, dass 
sie mit Nigvgrþr Zusammen  verbrannt 
werden solle: Sg 61! 657 66!, und stirbt: 


þet 
(=) 


þá 
ot 


20 


25 


35 


40 


45 


50 


Bal - verkr 1268 
Sg 70* Od 184. -- Nach ihrem tode werden 
zwei scheiterhaufen errichtet; auf dem 
einen wird Sigvorþr, auf dem andern sie 
selber verbrannt: Hlr I; sie fáhrt auf 
einem wagen zur Hel: Hir 4, und kommt 
durch das gehöft einer riesin: Hlr4. í, 
gegen deren vorwiúrfe sie sich verteidigt: 
Hir 1'—13*, worauf sie die hoffnung aus- 
spricht, im jenseits fúr ewig mit Sigvgrþr 
vereinigt zu werden: Hlr 14?. — Der tod 
der Br. wird von Atle den Gjúkungar zur 
last gelegt: Dr 2. — NB. Der dichter der 
Grípesspó hat die von Sigvgrþr aus dem 
schlaf erweckte walkúre und B. als zwvi 
verschiedene personen aufgefasst. — Epi- 
theta der B.: dís skjoldunga Br 14?, týr 
golx Hlr 2?. 

1. Búe, m. sohn des Karl und der Snor: 
Rþ 248. 

2. Búe, m. sohn des Arngrímr und der 
Eyfura: Hdl 23?. 

Bunden-skegge, m. sohn des Karl und 
der Snor: Rp 24?. 

Búre, m. ein zwerg: Vsp 13*H. 

Burr, m. sohn des Jarl und der Erna: 
RÞ 42! 

Buþle, m. Hunnenkönig, vater des 
Atle (Gr 124? Sgö5ð Gþr 1128? HIT' 
Am Söð 90% und vier anderer söhne 
(Am 51'), der Brynhildr (Grp 27? Br8' 
14! Gþr 1221 241 25? Sg 15? 301 Gþr 
1128 und der Odrún (0d3. 2' 19%); 
bestimmt, dass Odrún den Gunnarr hei- 
rate: Od 14?) sowie dass Brynhildr wal- 
kúre werden solle: Od 15'; hat der Bryn- 
hildr sklaven geschenkt: „Sg 69*; seiner 
schiitze soll Guþrún als gattin Atles walten: 
Gr II 2*, seine nachkommenschaft heisst 
ætt Buþla Am 72'; sein koch Hjalle: 
Am 59'; Buþla greppar (die hunnischen 
krieger) Akv 14?, bór es Buþle átte (div 
königsburg der Hunnen) Am 35. 

Buþlungar, m. pl. das geschlecht des 
Buþle: bór Bublunga (die kónigsburg der 
Hunnen) Akv 451. 

Byggver, m. diener des Freyr, gattv 
der Beyla: Ls 8. 56'; droht dem Ioke: 
Ls43', und wird von íhm verspottet: 
Ls 41'—463. 

Bý-leiptr, m. bruder des Ioke: Vsp 
öl“ Hdl42*. 

Bóforr, m. ein zwerg: Vsp 11“. 

Bal-verkr, m. name den sich Óþenn 


1269 Bol- þorn 
als gast des Suttungr beilegte: Hýv 108! 
Grm 47". 
Bal-þorn, m. 
Bestla: Hýv 140?. 
Bomborr, m. vin zwerg: Vsp 11*. 
Baþv=ildr, f. tochter des königs Níþaþr 
(VFkv 2), erhált von diesem den goldenen 
ring des Vólundr: Vkv I7 pr 1. 183 198. 
Válundr sendet ihr einen brustschmuck, 
den er aus den záhnen ihrer bröder an- 
gefertigt hatte: Fkr 26? 38*; sie lobt ihren 
ring: Vkv 263 zerbricht ibn: Five 273, 
und bringt ihn dem Vólundr, der ihn 
wider herzustellen verspricht: kr 27% 
28!, er macht sie trunken und tberwaál- 
tigt sie: Vkr 29!, worauf sie weinend nach 
hause  zurúckkehrt: Vír 31*; Vólundr 
meldet dem könige, dass B. von ihm ge- 
schwángert sei: Vív 383, Níþgþr lisst 
seine tochter holen: Vkr 413, die auf sein 
befragen Vólunds aussagc bestátigt: Vko 
423 43!. — Epitheta der B.: mær en 
bráhrita Vkr 413, fagrnarep Vkv 41}. 


ein riese, vater der 


1. Dáenn. m. ein zwerg: Vsp 11?; hat 
mit Nabbe zusammen den cber Hildesvíne 
geschaffen: Hdl 7%. 

2. Dáenn, m. ein elbe: Hór 143!. 

1. Dagr, m. der personificierte tag, solhn 
des Dellingr: Pin 25!. 

2. Dagr, m. gemahl der Þóra drengja- 
móþer: Hdl 18'. 

3. Dagr, m. sohn des kónigs Hogne, 
bruder des Brage und der Sigrún: HH 
II 16 pr 14; ihm wind von Helge Hundings- 
banc das leben geschenkt, worauf er den 
Volsungar eide leistet: HIT1I16 pr 16; 
opfert, um rache fiir seinen von Helg 
getöteten vater zu erlangen, dóm Oþenn: 
HH 1127 pr 2, der ihm seinen specr leiht, 
mit dem er den Helge ersticht: HH II? 


h 


ma 
a 


20 


35 


40 


pr3ð. 4; er meldet der Sigrún den tod * 


Helges: HHII27 pró. 28'; Sigrún ver- 
wúnscht ihn: FH II29'—32*; er wilzt 
die schuld auf Oþenn und erbictet sich, 
der schwester busse zu leiston: HIIIT33! 
— 34“. 

4. Dagr, mi. besitzer des rosses Drasoll: 
FM 12?. 

Danpr, m. ein held: #0 49'; die „staþer 
Danpar' von Atle den Gjúkungar als gc- 
schenk angeboten: Akr 5". 

Danr, m. ein held: #þ 49'. 


50) 


Elder 1270 

Dellingr, m. vater des Dagr (1): Vm 
25'; hat mit Ioke u.a. an dem saale der 
Menglgþ gcarbeitet: FY 343, Dellings dyrr: 
Hóo 160?. 

Digr-alde, m. sohn des Þræll und der 
Þir: Rþ 12. 

Dolg-þraser, m. ein zwerg: Vsp 15!. 

Dóre, m. ein zwerg: Vsp 15?; hat mit 
Loks u.a. an dem saale der Menglgþ ge- 
arbeitet: # 34?. 

Draupner, m. ein zwerg: Vsp 15". 

Drengr, m. sohn des Karl und der 
Snor: #6 24?. 

Drumba, f. tochter des Þræll und der 
Þir: R613!. 

Drumbr, m. Á söhac des Præll und der 

Drotr, m. Þír R6 12. 

Dúfr, m. ein zwerg: Vsp 16?. 

Durenn, m. cin zwerg: Vsp 10?. 

1. Dvalenn, m. ein zwerg: Pap 11? 14' 
Hóv 143?; die sonne heisst bei den zworgen 
Dralens leika: Alv 16; vinige nornen sind 
töchter D.'s: Fm 13?. 

2. Dvalenn, mn. 
Móþnor: FM 129. 


besitzer des rosseg 


Edda, f. stammmutter der sklaven, ge- 
mahlin des Áe (2): RG2a!; bewirtet den 
Rígr (Heimdallr): R5 4'; gebiert den Þræll: 
Rþ 7". 

Egg- þér, m. ein hirte: Fsp 42?. 

1. Egell, m. ein riese (Jraunbúe: 
Hym 399, der Þórr und Týr bei sich 
aufnimmt: Hymn 7?; muss dem Þórr seino 
beiden kinder { Þjalfs und Rgskva| abtreten : 
Ilym 393. 

2. Egell, m. sohn eines Finnenkönigs, 
bruder des Vólundr und Slagfiþr: PXv 3: 
heiratet dic walkire Qlrún: Pkr 10. 23, 
die íhn vorlásst, worauf er auszieht sie 
au suchen: Fkv 13. 5? 6!. 

Eiken-skjalde, m. ein zwerg: Vsp 13? 10}. 

Eiken-tjasna, f. tochter des Þræll und 
der Þir: #7 133. 

Eir, f. eine von den dieneriunen der 
Mengloþ: #9 38}. 

Eistla, f. eine von den neun miittern 
des Heimdallr: Hdl 38?. 

Eitell, m. sohn des Atle und der Guþrún, 
bruder des Erpr (1): Dr6; wird von Guþrún 
getötet: Alkr 40? Ihn S?. 

Elder. m. diener des Æger: Js 10; wird 
von loke angesprochen: ls 16. 1'; gibt 

41* 


191 Embla 

ihm bericht úber die bescháftigung der 
asen: Ls 2'; warnt ihn einzutreten: Ls 4'; 
wird von Loke bedroht: Lsö!. 

Embla, f. das erste weib, gattin des 
Askr, aus einem baume durch Óþenn, 
Hóner und Lóþorr zu einem menschen 
umgeschaffen: Vsp 17“. 

Erna, f. tochter des Herser, gemahlin 
des Jarl: RJ 40 4I?. 

1. Erpr, m. sohn des Atle und der 
Guþrún, bruder des Eitell: Dró; wird 
von Guþrún getötet: Akv 40? Hm 8'!. 

2. Erpr, m. sohn des Jónakr (nach 
(ihv 4 von Guþrún, nach Hm 13' von 
einer anderen mutter gcboren), bruder 
(nach Hm stiefbruder) des Sgrle und 
Hamþér; wird von diesen, als sie aufge- 
brochen sind, um ihre sehwester Svanhildr 
zu richen, unterwegs angetroffen und ver- 
áchtlich als jarpskamr bezeichnet: Hm 
12!*, or erbietet- sich ihnen zu helfen, 
was sic höhnisch abweisen: Hm 13'; er 
boleidigt die bröder: Fn 143 und wird 
von ihnen getötet: Hm l5'; zu spát be- 
reucn sie die tat: Hm 28!. — Epitheta 
des E.: stórbragþótr Hm 12', jarpskamr 
Hm 12*, enn babfrókne Hm 28? verr 
enn víþfræge Hm 283, gume enn gunn- 
helge Hm 28! 

Ey-=fura, Í. gemahlin des Arngrimr, 
dem sie 12 söhne gebiort: Hdl 24?. 

Eyj olfr, m. sohn des königs Hundingr, 
von Helge Sigmundarson getötet: HH I 14? 
1112 pr ?. 

1. Evelime, m. ein könig, vater der 
Sváva (HHv 9 prl. 30 pr 12. 367), die 
er dem Helge Hjorvarþsson zur ehe gibt: 
Hllv 30 pr 2. 

2. Eyelime, m. ein könig aus dem gc- 
schlechte der Qþlingar (Hdl263), vator des 
Gríperund der Hjgrdis(Sf27 Grp 1); er wind 
von den söhnen des Hundingr erschlagen: 
Itm 15?, von Sigvorþr gericht: Grp 97". 

Ey -móþr, m. ein first: Gþr IT 20?. 

Eyemundr, m. ein fúrst. mit dem sich 
kömg Halfdanr verbúndet: Hdl 15?. 

Eyr-gjafa, Í. eine von den neun múttern 
des Heimdallr: Hdl 38?. 


Fáfner. m. sohn des Hreiþmarr, bruder 
des Otr und Regenn (Rn 9 pr 1. 2) und 
er Lyngheiþr und Lofnheiþr (fm 10), 
fordert von seinem vater anteil an dem 


er 


25 


80 


3ð 


40 


4: 


50 


Fáfner 1272 
schatze, den die asen als busse fiúr die 
tötung des Otr entrichtet haben: Fm 9 
pr Í, und tötet ihn, als er sich dessen 
weigert: Pm 9 pr 2. 3; er setzt sich in 
den besitz des hortes und weigert sich 
einen teil davon an Regenn abzutreten: 
Rm 11 pr 1. 2, dem Lyngheiþr davon ab- 
rit, das gold mit gewaffneter hand von 
F. zu erzwingen: Rm 12; hútet in drachen- 
gestalt und durch den ægeshjalmr ge- 
schútzt den hort auf Gnitaheiþr: Æm 14 
pr 2. 3 (vgl. Grp 11? 13*); Regenn reizt 
den Sigvgrþr an, F. zu töten: Em 14 pr. 
26 pr 1. 2; Regenn und Sigvorþr finden 
auf Gnitaheiþr die spur deg F.: Fe 1. 2; 
F. kriecht von seinem horte zur triinke 
und schnaubt gift: Fm. 4 (vgl. 18!) 
er kriecht úber die von Sigvgrþr gegra- 
bene grube und wird von ihm durcbhbobrt: 
Fm 5. 6 (vgl. Hdl25% Fm 26! Od1I6* 
FH 3!; er erblickt den Sigvorþr und 
redet ihn an: Fm“. 8; fragt nach Sig- 
varþs namen und geschlecht: Fyn I', die 
dieser zuerst verheimlichen will: Fl 
pr 1. 2!; auf F.s spöttische antwort gibt 
sich Sigvorþr zu erkennen: Fma!' 4'; 
F. fragt Sigvorþr, wer ihn zum monde 
angestiftet habe: Fm 5!, worauf dieser 
eine ausweichende antwort gibt: Fm 6'; 
F. wirft Sigvgrþr seine unfreiheit vor: 
'm 7'!, was dieser als unbegrindet zurúck- 
weist: Fm 8!; F. weissagt dem Sigvorþr, 
dass der hort seinen frúhen tod herbei- 
fúhbren werde: Fm 9' 11'; er gibt dem 
Sigvgrþr auskunft úber nornen, die der 
geburtshilfe kundig sind und úber die 
státte des kampfer zwischen den asen und 
Surtr: Fm 12!— 15*; sagt dass er geglaubt 
habe, durch den ægeshjalmr vor jeder 
gefahr gesichert zu sein: Fm 16'; warnt 
den Sigvgrþr nochmals vor dem horte: 
Fyn 20';, wird ím todeskampfe von Sig- 
vorþr verlassen: Fm 219, meint dass 
Regenn ihn verraten habe und dass er 
auch den Sigvgrþr verraten werde: Þ%m 
22!, und stirbt: Fm 22 — Nach F.'s 
tode kehrt Regenn, der sich entfernt ge- 
halten hatte. zurick: Fm 22 pr 1, und 
begliickwiinscht den Sigvgrþr wegen seiner 
tat: Hm 238'; er schneidet dem F. das 
herz aus und trinkt sein blut: Fm, 30 
pr 1. 2; befiohlt darauf dem Sigvgrþr F.'s 
herz zu braten: Fm 317; Sigvgrþr tut 


1273 Farma-týr 

dies: Fyn 31 pr Í (vgl. 329; als er das 
herz berihrt um zu prifen, ob es gar 
sei, verbrennt er sich den finger und 
steckt ihn in den mund; dadurch dass das 
herzblut F.'s auf seine zunge kommt, er- 
langt er das verstindnis der vogelsprache 
und hört, was die meisen reden: Fm 31 
pr 2—6; dieso raten ihm den Regenn, der 
"auf verrat sinne, zu töten und F.'s hort 


in besitz zu nehmen: Fm 34! 38!, worauf 10 


Sigvgrþr dem Regenn das haugt abschlágt, 
F.s herz isst und das blut der beiden 
bröúder trinkt: Fm 39 pr 1. 2; dann reitet 
er nach F.'s wohnung und holt dessen 
schatz: Fm 44 pr 1, den er auf den ritte 
zu Bryohildr mit sich fúhrt: Hir 104. — 
Auch Guþrún soll von F.'s herzen ge- 
gessen haben und dadurch der vogelsprachv 
kundig geworden sein: Br 20 pr 12. 13. 
— Nach Sigvgrþs tode bemáchtigen sich 
Gunnarr und Hggne des schatzes F.'s: 
Dr í. — F.s schwert Hrotte: Fm 14 pr ö. 
— Fafnes dýna = goll: Hlr 10%F'; bane 
Fáfnes = Gramr: Grp 15“. — Epitheton 
F.'s: enn fráne ormr Fm 19! 303. 

Farma-týr, m. beiname des Óþenn: 
Grm 48?. 

Faþer, m. stammvater der edlen, gatte 
der Móþer: KB 27?. 

Feima, f. tochter des Karl und der 
Snor: R6 25. 

Fengr, m. heiname des Oþenn: Æm 18. 

Fenja, f. ein riesenmádchen (verwandt 
mit Hrungner, Þjaze, Íþe und Orner: 
Grt 9!), schwester der Menja; mit dieser 
unter der erde aufgewachsen: Grt 1l'; 
beide verrichten gewaltige arbeiten: Grt 
12'!, uud treiben (als walkiren) das kriegs- 
handwerk: Grt 13! 15'; sie leisten dem 
Gotþormr (2) hilfe und föllen den Knúe: 
Grt 14**%. werden von könig Fróþe in 
Nohweden gekauft und zur arbeit an der 
möhle Grótte bestellt, wo sie gold, frieden 
und glick mahlen missen: (rt l5—22. 
1' 21 16!—17*; die schwestern singen 
das lied Gróttasgngr und mahlen fiúr Fróþe 
unfrieden, infolge dessen der seekönig 
Myýsingr herbeikoinmt und den Fróþe tötet: 
Grt 24—.27 (so die einleitende prosa: nach 
der darstellung des liedes — 22! fg. — 
findet Fróþe dagegen durch den sohn der 
Yrsa — d.i. Hrólfr krake — seinen unter- 
gang; vgl. Fróþe). Mýsingr fúbrt die 


1 


æt 


20 


30 


Ei) 


40 


áð 


50 


Fjal esvjþr 1274 
schwestern nebst der mihle mit sich fort 
und befiehlt ihnen salz zu mahlen; davon 
mahlen sie soviel, dass die schiffe ver- 
sinken: Grt 28— 33. 

Fenrer, m. (= Fenres- ulfr Ls6 FM 8?) 
dámonischer unhold in wolfsgestalt, sohn 
des Loke und der Angrboþa (Ls 10! Hdl 

21); zeugt kinder mit der „alten im 
Ísarnviþr': Vep 40*; wird, nachdem die 
fesseln Dróme und láþingr sich als zu 
schwach erwiesen haben, mit dem zauber- 
bande Gleipner gebunden: FMS! /y.; 
beisst dem Týr die rechte hand ab: /.s 6. 
387; verschlingt die soune: Vm 464 47?, 
schliesslich auch den Oþenn: Vm 53! (vgl. 
Vsp 53%; wind von Víþarr getötet: Vsp 
54! Vmö3? Orm lf? — Beinamen des 
F.: Hróþvitner, Þjóþvitner. 

Fíle, m. ein zwerg: Vsp 13'. 

Fima-fengr, m. dicner des Æger: Ls 
10; von Loke getötet: Js Í4. 

Fimbol-týr, m. beiname des Oþenn: 
Vsp 60. 

Fitjungr, m. (d.i. „Fettling'), erdich- 
toter name zur bezeichnung eines reichen 
mannes: Hóýo 7ö!. 

Fiþr, m. ein zwerg: Vsp 16?. 

1. Fjalarr, m. ein zwerg: Vsp 16?. 

2. Fjalarr, m. beiname des Suttungr (?): 
Hýo 14?. 

3. Fjalarr, m. beiname des Utgarþa- 
loke(?): Hrbl 80. 

Fjósner, m. sohn des Præll und der 
Þir: RB 12?. 

Fjol-kaldr, m. endichteter name, den 
Svipdagr seinem grossvater beilegt: #) 6}. 

1. Fjolner, m. beiname des Úþenn: 
Grim 473 Ron I8%. 

2. Fjolner, m. Schwedenkönig: (rt 15. 

1. Fjol<sviþr, m. beiname des (Qþonn: 
Grm 47. 

2. Fjolesviþr, m. wáchter der Menglaþ; 
will den Svipdagr nicht cinlassen: #) 33 
4', fragt ibn nach seinem nameu: #)6', 
worauf Svipdagr sich Vindkaldr ncunt: 
Fy 6?, gibt auf Svipdags frage den be- 
scheid, dass Menglgþ die besitzerin der 
burg sei: #y8'; sein weiteres gesprich 
mit Svipdagr: F) 9!—.42'; nachdem dieser 
seinen wahren namen genannt hat, meldct 
er der Mengloþ die ankunft des erwarteteu : 
Fj44'; sie droht ihm den tod, falls seine 
kunde unwahr sei: #) 4ð!. 


1275 Fjal - varr 

Fjol-varr, m. ein held, in dessen ge- 
sellschaft Hárbarþr fúnf jahre auf der 
insel Algrón gekámpft hat: Hrbl 37. 

Fjorgyn, f. beiname der Jgrþ: Vsp ö6? 
Hrbl 138. 

Fjorgynn, m. vater(?) der Frigg: Ls 
26! (Sn.E. 1, 304}. 

Fjorner, m. diener des Gunnarr: Ákv 10!. 

Fljóþ, f. tochter des Karl und der Snor: 
Kþ 25?. 

For-sete, m. ein ase; wohnt in dem 
saale Glitner, wo er alle streitigkeiten 
sehlichtet: Grm 15}. 

Fránmarr, m. jarl des königs Sváfner, 
vater der Álqf, pflegevater der königs- 
tochter Sigrlinn: HHv 9. 10; er rát, dass 
die werbung des Hjorvarþr um Sigrlinn 
abgewiesen were: HHo 10, bewacht in 
adlergestalt die beiden mádchen, wird aber 
von Atle Iþæmundarson getötet: HHv 
prö—10. 

Frár, m. ein zwerg: Vsp 13?. 

Fraþ-marr, m. sohn des Dagr und der 
Þóra: Hal 18?. 

Freke, m. name von zwei söhnen des 
Dagr und der Þóra: Hdl 18?. 

Freyja, f. eine göttin (aus dem vanen- 
geschlecht, tochter des Njorþr, schwester 
des Freyr); wohnt zu Folkvangr, wo sie 
die plátze anweist: Grm 14'; erhált die 
hálfte der im kampf gefallenen toten, 
wáhrend dic audere hálfte Óþenn zufillt: 
Grm 143; sie ist mit Oþr vermállt gewescn 
(Sa.E. 1, 114), daher heisst sie Óþps mær: 
Vsp 25“ (vgl. Hdl-£8'); (spáter hatten sic 
dic asen eimem riesen als lohn för dic 
crbauung der götterburg zugesagt, doch 
weiss Loke dic erfúllung des verspreohens 
„u vereitoln: Sn. E. 1, 132 ff.), rgl. Vsp 254, 
sie nimmt am gastmahle des „Eger tcil: 
Ls7; tadclt loke wegen seiner verun- 
glimpfung der Frigg: Ls 29', worauf dirser 
ihr vorwirft. dass sie mit jedem der an- 
wesenden asen und elben gebuhlt habe: 
Ls30'; sie bedroht Lokc mit dem zorne 
der asen: Ls3l'; dieser zciht sie eines 
stráflichen verhiiltnisses mit ihrem bruder: 
Is32!4. — Nach dem verlust seines 
hammers begibt sich Þórr mit Ioke zu 
F.: Þrk 3', um sie zu bitten ihm ihr 
felcrgewand zu leihen: /rk 33; sie erklárt 
sich bereit dazu: />rk 43; Þrymr, der den 
hammer pestohlen hat. will íhn nur zurúck- 


10 


2u 


25 


30 


85 


50 


Freyr 1276 
geben, falls er F. zur frau erhalte: Prk7*!, 
Loke meldet dies dem Þórr: Þrk 103. 
beide gehn darauf wider zu F.: Ærk 11', 
und Loke fordert sie auf, im brautschmuck 
mit ihm ins riesenland zu reisen: Érk 11 34 
was sie entrústet ablehnt: Árk 12 t-5. Þórr 
legt darauf F.'s gewand an und fáhrt mit 
dein als dienerin verkleideten Loke ins 
riesenland: ls 14! ff. PÞrymr glaubt, dass 
man ihm die F. zufúhre: Þk 223 die 
íbm allein noch an seinem glúcke gefehlt 
habe: Érk 23“, er wundert sich úber 
ihren gewaltigen appetit: Þrk 25! und 
úber ihre funkelnden augen: Þyk 273, 
worauf Loke erklárt, dass F. aus sehn- 
sucht seit 8 tagen nicht gegessen und 
geschlafen habe: Þrk 263 283 (vgl. Þórr). 
— F. erweckt die riesin Hyndla, damit 
diese mit íbr nach Valhgll reite: Hdl 1'; 
betet zu Óþenn und Þórr: Hdl 9!—4*; 
befiehlt der riesin, zum ritt einen wolf 
zu benutzen, da ihr eigener eber nicht 
imstandc sei, zwei personen zu tragen: 
Hdl5';, Hyndla vermutet in dem eber 
F.'s schútæling Úttarr: Hdl6?% F. aber 
sagt, das ticr sei ihr von den zwergen 
Dáenn und Nabbe geschaffener eber Hilde- 
svine: Fldl /'; nach beendigung des ritt:s 
fordert F. dia Hyndla auf, úber Úttars 
abstammung kunde zu geben, damit dieser 
gegen Angantýr sein recht behaupten 
könne: Hdl S'—9'*; sagt dass sie ver- 
pflichtet sei, dem Óttarr zu helfen, weil 
er ihr einen altar errichtet und gcopfert 
habe: Hdl 10!; Hyndla willfabrt iíhr: 
Hdl 12! ff.; F. verlangt von Hyndla. dass 
sie dem eber (in dem also tatsichlich der 
verwandeltc Ottarr steckt) einen gediicht- 
nistrunk reiche: Hdl 46'; Hyndla weigert 
sich und beschimpft F., indem sie sie an 
ihr verháltnis zu Oþr und andere lieb- 
schaften erinnert: Fldl.47'—48?; F. droht 
darauf die riesin zu verbrenncn: Hdl 49'; 
diese ist nun bereit dem Úttarr den trunk 
zu reichen, stösst aber dabei verwin- 
schungen aus: Hdl 50', worauf F. or- 
widert, dass die fliche keine kraft haben 
wurden, da sie selbst alle götter bitte dem 
Ottarr beizustehen: Hdlöl'. — F. von 
Borgný angerufen: Ud S?. 

Freyr, m. (bruder der Freyja}, ein gott 
aus dem vanengeschlecht („Skvn 38), sohn 
des Njorþr (Grm 434 Skm 1. 394 403 423 


1277 Freyr 

Ls 359, der ibn nach Lokes aussage mit 
seiner leiblichen schwester gezeugt hat 
(Ls 369, stiefsohn der Skaþe (Skm 1Í*), 
Ingunar-Freyr genannt: Ls43!; hat in 
der urzeit von den göttern Alfheimr als 
zahngebinde erhalten: Grmó?; hat den 
riesen Bele (den bruder der Gerþr? Skm 
16“) getötet: Vsp 53? FM 129; ist besitzer 
des von den söbnen Ívaldes gefertigten 
schiffes Skíþblaþner: Grm 43!, und des 
rosses Blóþoghófe: FMI10'! 123. — F. 
sieht von Hliþskjalf aus die Gerþr und 
wird infolge dessen liebeskrank: Skn Í—4; 
Njorþr und Skaþe fordern Skirner, den 
diener Freys, auf, die ursache von dessen 
kummer zu erforschen: Skm 5. 1'; Skirner 
fúrchtet von F. gescholten zu werden: 
Ski 2', befragt ihn aber dennoch: Skma'; 
F. gibt eine ausweichende antwort: Skm 4 ', 
erklirt dann aber auf erneutes befragen, 
dass er bekimmert sei, weil er firchte, 
die geliebte Gerþr nicht erhalten zu können: 
Skm 5'— 7“, Skirner will die werbung 
úbernehmen, falls F. ihm sein ross und 
sein schwert gebe: Skmós!'; F. gewihrt 
die bitte: Skm 9', worauf Skirner sich auf 
den weg macht und die werbung aus- 
richtet: Skm 10! f. 19'!; Gerþr erklirt 
zwar zuerst, dass sie nicht F.'s gattin 
werden könne: Skm 20, lásst sich aber 
schliesslich (um nicht F.'s hass auf sich 
zu laden: Skm 33 *) durch drohungen und 
beschwörungen bewegen, ihre einwilligung 
zu geben: Skm 38“; auf Skirners frage, 
wann sie mit F. sich vermáhlen wolle, 
erklárt sie sich bereit, nach neun tagen 
im haine Barre ihm ihre liebe zu ge- 
wihren: Sím 39? 40'; F. erwartet den 
Skirner und befragt ihn, was er ausge- 
richtet habe: Skm 40 pr 1. 41'; dieser 
meldet ihm Gerþs antwort: Skm 42!, F. 
aber findet die frist zu lang: Skm 43'; 
seine che mit Gerþr erwáhnt: Hdl32!. 
— F. nimmt am gastmahle des Æger teil: 
Ls 7, ebenso sein knecht Byggver und 
seine magd Beyla: LsS. 9 (vgl. 443), 
Njorþr rúhmt sich seines allbeliebten sohnes 
als des hortes der asen: Ls35!, worauf 
Loke spöttisch an den ursprung F.'s aus 
einer geschwisterehe erinnert: Ls 36; 
F. wird von Týr gelobt: Ls37'; droht 
dem JIoke mit der bevorstehenden fesse- 
lung: Ls4l'; Loke wirft ihm vor, dass 


5 


Friþ 1278 
er, um Gerþr zu erlangen, sein schwert 
fortgegeben habe und daher gegen Muspells 
söhne keine waffe haben werde: Lsd2'; 
er streitet im letzten kampfe mit Surtr: 
Vsp 53? (und wird von diesem getötet: 
Sn.E. 1, 190). — Sigvgrþr als Freys vinr 
bezeichnet: Sg 244. — Beiname des Freyr: 
Atriþe FM 10'!?, epitheta: folkvalde goþa 
Skm 3', bane Belja Vsp 53 FM 125, enn 


10 Þroske sonr Njarþar Skm 39?. 


þ 
ut 


20 


25 


30 


36 


40 


45 


50 


Fríaut (?), f. gattin des Fróþe, mutter 
der Hlédís: Hdl 13?. 

Frigg, í. eine asin, gemahlin des Oþenn 
(Is 3. 269) und mutter des Baldr (ls 27?) 
ist der zukunft kundig: LS 293, hat den 
beinamen Hlin: Vsp 53'; ihre dienerinnen 
sind Fulla (Grm 27) und Gný (FM 4!) 
— F. weint úber das unglick Valhglls 
(den tod Baldrs): Vsp 349; ist bekimmert 
úber den zwischen Oþenn und Fenrer 
bevorstehenden kampf, in dem iíhr gatte 
(Friggjar angan) fallen wird: Vsp 53'!; 
wird von Oþenn wegen seiner reise zu 
Vafþrúþner um rat gefragt: Vml!'; sio 
rát ihm zu hause zu bleiben: Vin 2?!; da 
er dennoch die fabrt antreten will, gibt 
sie ihm segenswiinsche mit auf den weog: 
Vm 4!. — F. sitzt mit Oþenn auf Hliþ- 
skjalf und blickt úber alle welten: Grm 
15; er bemerkt, dass ihr pflegling Agnarr 
(egl. Grm 6) in einer höhle mit einer 
riesin kinder zeuge, wáhrend sein pfleg- 
ling Geirrgþr kónig sei: Grm 16— IS; sio 
wirft diesem vor, dass er seine gásto 
hungern lasse. Grm 18. 19, was Úþenn 
bestreitet: Grm 20, worauf beide oine 
wette eingehen: Grm 21; F. sendet ihr 
kammermödchen Fulla zu Geirrgþr und 
veranlasst, dass dieser den Oþenn, der in 
einer verkleidung zu ihm kommt, fest- 
nehmen und peinigen lásst: Grm 21 f. 
(s. Geirrgþr). — F. nimmt an dem gast- 
mahle des Æger teil: Ls3; warnt Loke 
an die friúheren frevel der götter zu er- 
innern: Js 25'; wird von ihm beschul- 
digt, mit Úþens bridern Vile und Vé 
gebuhlt zu haben: ls 26'; sagt dass, wenn 
Baldr noch lebe, Loke nicht ungezich- 
tigt bleiben werde: Ls 27', worauf Loke 
sich rúhmt, an Baldrs tod schuld zu sein: 
Ls 28'. — F. von Borgný angerufen: OdS?. 

Fríþ, f. eine von den dienerinnen der 
Menglgþ: #7 38?. | 


1279 Friþ-leifr 

Friþ -leifr, m. Dánenkönig, sohn des 
Skjoldr, vater des Fróþe: Grt5. 1?. 

Froste, m. ein zwerg: Vsp 16?. 

I. Fróþe, m. gemahl der Fraut(?), 
vater der Hlédis: Hdl 13?. 

2. Fróþe, m. ein fúrst, soha des Ketell, 
vorgánger(?) des Káre: Hdl 19?. 

3. Fróþe, m. Dáneokönig, sohn des 
Friþleifr (Grt 6. 19; lebte zur zeit des 
kaisers Augustus: (Grt 6. 7, residiert zu 
Hleiþr: Grt 20!; begrindet einen dauer- 
haften frieden: Grt 9 fg., der als Fróþa - 
friþr sprichwörtlich wurde: (Grt 10. 28 
HH 1 13?, besucht den könig Fjolner in 
Schweden: Grt 14, und kauft dort die 
beiden riesenmádchen Fenja und Menja: 
Grt 15. 16. S', diese lásst er zu der 
múhle Grótte, die er von Hengekjoptr 
zum geschenk erhalten hat, bringen und 


befiehlt ihnen, darauf gold, frieden und : 


vlúck fúr íhn zu mahlen: Grt 16—22. Í! 
2! 5! (das gold heisst infolge dessen F.'s 
mehl: Grt 1), dabei wird ihnen nur kiárg- 
liche rast zugemessen: Grt22—24. 73, 
sie beklagen sich úber ihr loos: Grt 16'; 
singen durch íbr lied das gesinde F.s in 
schlaf: Grt £?; fordern den F. auf, ihrem 
liede zu lauschen: Grt 18*; sagen voraus, 
dass F. durch den sohn der Yrsa (d. 1. 


Hrolfr krake) getötet werden wird, der: 


dadurch den tod des von F. gemomdeten 
Halfdanr richt: Grt 22' (so die darstel- 
lung des Gróttasyngr, wáhrend nach der 
þros. einleitung die migde unfrieden fúr 
F. mahlen, der von dem seekönige Mýsingr 
erschlagen wird: Grt 26. 27); die mágde 
orkláren das mahlen fúr beendet: Grt 24?. 
— Epitheton des F.: málvinr manna 
Grt 8?. 

Frégr, m. ein zwerg: Vsp 13. 

Fulla, f. kammermádchen der Frigg, 
von dieser mit einer botschaft zu könig 
(Geirrgþr gesendet: Grm 21— 25. 

Fulner, m. sohn des Préll und der Þiír: 
Hþ 122. 

Fundenn, m. ein zwerg: Fsp 13". 


Gagn=ráþr, m. so nonnt sich Óþenn 
(s. d.), als er zu Vafþrúþner kommt: Ve 
STOLIÐ IS 1617! 

(and =alfr, m. ein zwerg: Vsp 12?. 

Gang=lere. m. beiname des Oþenn: 
Grm ({6?'. 


Geir- rsþr 1280 
Gautr, m. beiname des Óþenn: Grm 54“. 
(sefjon, f. eine asin; sie ist bei den 

gastmahle des Æger anwesend und sucht 

den streit zwischen Loke und Íþunn za 
schlichten: Ls19'; Loke wirft ihr vor, 
mit einem blonden júnglinge gebuhlt zu 
haben: Ls 20'; worauf Oþenn áussert, 
dass es töricht von Loke sei, sich mit 

G. zu verfeinden, da sio die zukunft 

ebenso genau kenne wie cr (Óþenu) selber: 

Ls21'. 

Geir -mundr, m. ein sonst unubekanuter 
held, fúr den Odrún einmal bier gebraut 
hat: Od 228?. 

1. Geirergþr, m. Gotenkönig (Gr 2), 
sohn des Hrauþungr und bruder des (ál- 
teren) Agnarr (Grm 1. 2); als sein bruder 
10 und er selber 8 jahre alt ist, rudert 
er einmal mit ihm auf deu fischfang: 
Grm 2—3; die knaben werden ins meer 
hinausgetrieben, leiden schiffbruch und 
werden einen wintor hindurch von einem 
alten ehepaar (Oþenn und Frigg) verpflegt: 
Grm 4. 5; Öþenn nimmt sich dos G. an 


% und unterrichtet ihn, wábrend Frigy för 


Agnarr sorgt: Grm 6. 7; im friblinge 
erhalten die briúder ein boot zur heim- 
kehr, vor der abfahrt redet Oþenn heim- 
lich mit G.: Grm 7—9; sið landen im 
reiche ihres vaters, G. springt ans land 
und stösst mit einem fluche den nachen 
ins meer zurick, sodass Agnarr wider 
hinausgetrieben wird: Gon 9—12; G. bu- 
gibt sich nach hause und wird, da sein 
vater vor kurzem gestorben war. zum 
könige gemacht: Grm 13. 14. — Oþenn 
rúhmt sich im gespriche mit Frigg, dass 
sein pfleglingr G. die königswirde besitze. 
wáhrend Friggs pflegling Agnarr in einer 
hóhle mit einer riesin kinder zeuge: Grm 
15— IS, worauf sie (verleumderisch: Grim 
25. 26) erwidert, G. sei so geizig. dass 
er scine gáste hungern lasse: Grm 19. 20; 
Uþenn bestreitet das und beido gehen eine 
wette ein: Grm 20. 21; Frigg sendet 
darauf iíhbr kammermádchen Fulla zu G., 
um ihun vor dem unbekannten zauberer, 
der in sein land kommen werde, zu warnen: 
Grm 21— 24; infolge dessen lösst G. den 


30 Oþenn, der unter dem namen Grimner zu 


ihm kommt, festnehmen und peinigen: 
(irm 26 fg. 1' 2! 49!; Oþenn wird jedoch 
von G.'s zehnjáhrigem sohne, dem (jún- 


1281 Geir - rgþr 

geren) Ágnarr, mit einem trunk erquickt: 
rm 32 fg. 2!; Oþenn erklárt, dass G. 
seine huld verscherzt habe und sagt ihm 
den bevorstehenden tod voraus: Grm öl! 
521; G. will darauf Óþenn vom feuer 
fortfúhren, strauchelt jedoch und stúrzt 
in sein eigenes schwert: Grm ö4 pr 1—6. 
Nach seinem tode wird sein sohn Agnarr 
könig: Grm öd pr 6. 7. 

2. Gelir-roþr, m. ein riese, bei dem 
Þórr einkehrt, vater dor Gjolp und der 
Greip: FM 6!':?1-?8, 

Geir-skogol, f. eine walkúre: Vsp 31“. 

Geir-gnol, f. (Geir-glol R), eine wal- 
kúre: Grm 36*. 

(elter, m. diener des königs Griper; 
nennt dem Sigvgrþr, der zu des königs 
halla geritten kommt, seinen uamen: 
Grpö; gibt ihm auf seine frage auskunft 


úber den herrscher: Grp 1?; fragt den > 


Sigvorþr nach seinem namen: Grpð'; 
meldet dem könige die ankunft des helden: 
Grp 4!; nimmt auf Gripers befehl dem 
Sigvgrþr das ross ab: Grpö!. 

Gerþr, f. ein riesenmádchen, tochter 
des Gymer (Skm 12“ Ls42!' Hdi32'; 
Freyr erblickt sie von Hliþskjalf aus und 
wird von heftizer liebe zu ihr ergriffen: 
Skm 1—4, was er seinem diener Skirner 
auf dessen frage anvertraut: Skm 6'— 7“; 
Skirner tbernimmt es nach ricsenheim zu 
reiten und um G. zu werben: SkmS!; 
cr kommt zu dem gitter, das die halle 
der G. umgibt: Skm J0 pr Í fg., und fragt 
einen hirten, wie er zu einer unterredung 
mit G. gelangen könne: Skm 11'; der hirt 
erwidert, dass ihm dies nie gelingen 
werde: Skm 12!; trotzdem gelangt Skirner 
in G.'s hof: Skm13'; G. erkundigt sich 
bei einer magd nach der ursache des 
lárms, den sie draussen hört: „Ske 14', 
uud befiehlt ihr den gekommenen fremden 
eintreten zu lassen, obwol sie vermutet, 
dass er der mörder ihres bruders sei: 
Skm 16!; fragt ob Skirner ein elbe, ein 
ase oder ein vane sei, da es ihm gelungen 
sei durch das feuer zu ihr zu dringen: 
Skm 17'!; Skirner verneint die frage: Skn 
18!; sie weist die geschenke, die Skirner 
ihr anbietet, um ihre einwilliguug £u der 
verbindung mit Freyr zu erlangen (elf 
goldene öpfel und deu mit Baldr ver- 
brannten ring) zurúck: Skml9'— 28; auch 


5 


. 
= 


25 


9) 


85 


áð 


50 


Glap-sviþr 1282 
durch die drohung Skirners, íhr das haupt 
abzuschlagen, wird sie nicht erschreckt 
und sucht den werber durch den hinweis 
auf den unvermeidlichen kampf mit ihrein 
vater einzuschichtern: Skm 24'!; durch 
die weiteren drohungen und beschwörun- 
gen wird sie jedoch schliesslich bewogen, 
die werbung anzunehmen und bietet dem 
Skirner den metkelch: Skm 38'; auf 
Skirners frage erklirt sie sich bereit, nach 
9 nichten im haine Barre mit Freyr sich 
„su vermáhlen: Skm 40'; Skirner meldet 
dies dem Freyr: Skm:42'. G.s ehe mit 
Freyr erwálnt: Ls42! Hdl32!. 

Ginnarr, m. ein zwerg: Vsp 16? 

Gjaf-laug, f. schwester des Gjuke, 
boklagt den verlust ihrer angehörigen: 
Gþr 14?'. 

1. Gjúke, m. könig der Goten (Br 9), 
vater des Gunnarr, Hogne und Gotþormr 
(nach Hdl 273 nur stiefvater des letzten): 
Hdl 27! Grp4f“ 509 Sg4% Odd. 20%, 
der Guþrún: Hdl 27? Bró! 11! Gþr 116! 
Sg2? 30 Hlr 138! Gþr1l139S 1I2' 
Akv 1 Am47! Ghv 9! Hm 25, und der 
Gollrgnd: Gþr 11l' 16! 23', bruder der 
Gjaflaug: Qþr I 4'; er nimmt den Sigvgrþr 
als gast bei sich auf: Grp 13“ 149 313 
Fm 41' Sg 1', und vermáhlt ihm die 
Guþrún: Grp 41? Gþr 1119; seine söhne 
heiðsen syner Gjúka: Grp ö0ð% Br 20 
pröð Gþr lll! Sg 2% Gþr1ll2' Aml“, 
meger Gyúka: Gþr 119?, Gjpika arfar: 
Hilr 5? Od26?, born Gjúka: Hlr 4? Am 
48? Hm 21*R, jóþ .. sem es ól Gjúke: 
dm 992; magr Gjuúka = Gunnarr: Sg 45 
Od 204, Gytíka arfe = Gunnarr: Grp 47“; 
G.'s nachlass (Gjtíka arfr): Br9?; seine 
königsburg (garþar Gjúka) Akv 1?, saler 
Gjúka: Grp 41?. 

2. Gjúke, m. sohn des Hogne (1) und 
der Kostbera, brudor des Sólarr und 
Snævarr: Dr Ið. 

1. Gjalp, Í. eine von den neun múttern 
des Heimdallr: Hdl 38'!. 

2. Gjalp, f. tochter des rieseu Geir- 
rgþr (2), schwester der Greip; die beiden 
schwestern versuchen es, unter Þórs stuhle 
sitzend, den gott zur decke des saales 
emporzuheben, er aber bricht beiden das 
genick: FM 6'5 ?7. 

Glapesviþr, m. beiname des Oþeun: 
Grm 47. 


1283 Glaum - vor 

Glaum=var, f. die zweite gattin des 
Gunnarr (Dr 11 Am 6? 29!); bewirtet die 
boten des Atle: Am 6“; erzihlt dem 
Gunnarr ihre böses weissagendeu tráume: 
Am 20? 31' 22! 8241 251. áussert zu 
Vinge, dass sie misstrauen gegon ihn hege: 
Am 29!. ' 

Glóenn, m. ein zwerg: Vsp 16?. 

Gneip, f. s. Greip. 

Gnó, Í. eine asin, botin der Frigg, be- 
sitzerin des rosses Hófvarpner: FM 4', 
ihr gesprách mit einem vanen: FM 4“! 

Gollner, m. besitzer von ziegen, die 
Goþmundr, wie Sinfjatle iam vorwirft, ein- 
mal gemolken haben soll: HHI45?. 

Gollergnd, f. tochter des Gjúke (G5r 
I1I' 16! 23!', schwester der Guþrún 
(Gþr 1165); entblösst die leiche Sigvarþs 
und bringt dadurch dieGuþrún zum weinen: 
Gþr 11! 12!; preist die liebe Sigvorþs 
und Guþrúns: Gpr 116'; wird von Bryn- 
hildr gescholten, weil sie Guþrún zum 
reden veranlasst habe: Gþr 122?; befiehlt 
der Brynbildr zu schweigen, weil sie an 
allem unheil schuld sei: Gþr 123". 

Goll-velg, f. eine zauberin(?), von den 
asen mit speeren gestochen und dreimal 
verbrannt; trotzdem wird sie immer wider 
von neuem geboren und lebt weiter: Vsp 21!. 

1. Got-þormr, m. sohn des Gjúke, 
bruder von Gunnarr und Hogne: Grp 507, 
nach Hdl dagegen nur ein stiefsohn Gjúkes: 
Hdl 27?, wird nach Gunnarrs vorschlag 
zur ermordung des Sigvgrþr aufgereizt: 
Sg 20'; bekommt wolfs- und schlangen- 
fleisch zu essen, damit er mut zu der tat 
bekomme: Br £'!; durchbohrt den Sigvorþr 
mit dem schwerte: Sg 21', der aber noch 
soviel kraft behiilt, seine waffe nach dem 
mördor zu werfen und íhn in zwei hálften 
zu spalten: Sg 22! 23!. — Gotþorms 
bane = Sigverþr: Gþr II 7*. 

2. Got-þormr, m. schútzling der Fonja 
und Menja, gegner des Knúe: Grt 14?. 

Goþ =mundr, m. sohn des Granmarr, 
bruder des Hgþbrodr und Starkaþr: HH 
1112 pr2. 21 pr; reitet auf kundschaft 
aus und sieht die landung der Vglsungar: 
HH II 16 pr 6; fragt den Sinfjatle nach 
dem fúhrer des feindlichen heeres: HH 
133' 1116 prð. 9. 21 pr 1; sein zank- 
tesprách mit Sinfjotle: HH 1I36'— 46* 
J124!— 25“, meldet dem Hgþbrodr die 


5 


10 


20 


2 


3 


3ð 


40 


ö0 


Griper 1284 
nachricht von dem anrúcken der feinde: 
HH 1I51'— 52“ 1116 pr12; fállt im kampte: 
HH I116 pr 15. 17“ — Epitheton: góþ- 
borenn HH 133". 

Gran-marr, m. ein könig, der zu 
Svarenshaugr residiert, vater des Hgþ- 
brodr, Goþmundr und Starkaþr: HH 119? 
ITI2 prl. 21 pr; Granmars syner: 
HHI48' 1116 pró. 12. 15. 17% 27!. 

1. Grelp, f. eine von den neun möttern 
des Heimdallr: Ad! 38. 

2. Grelp, í. (v.l. Gneip), tochter des 
riesen Geirrgþr, schwester der Gjolp (s. d.) 
und mit dieser von Þórr getötet: FM6 '5-*', 

Grím-hildr, f. frau aus gotischem ge- 
schlecht (gotnesk kona: Gþr I1179, ge- 
I des Gjúke, mutter des Gunnarr, 

qagne und Gotþormr und der Guþrún 
(Grp 33“ Gþr 1133? Od 14* Am 75? 86'), 
hat ihre kinder reich besohenkt: Am 68?; 
bringt durch ihre zauberkinste den Sig- 
vorþr dazu, die Brynhildr zu vergesscn 
und die Guþrún zu heiraten: Grp33?; 
veranlasst dass Brynhildr fúir Gunnarr 
geworben wird: Grp35', und fibrt da- 
durch den tod des Sigvgrþr herbei: Grp 
öl“; verlangt dass ihre söhne der Guþrún 
den tod des gatten und des sohnes bissen: 
(þr I118'; gibt der Guþrún einen ver- 
gessenheitstrank: Gþr 11 22'; sucht sie 
zu úberreden den ÁAtle zu heiraten: Gþr 
IT 26! ff.; vernimmt weinend Guþrúns 
prophezeiung, die den tod Gunnarrs und 
Hognes voraussagt: Gþr 11 33'; erlangt 
schliesslich Guþrúns einwilligung den Atle 
zu nehmen: Gpr 1133“ 34'!, wird von 
Atle ermordet: Am53? — Sonr Grím- 
heldar = Gunnarr: ÚOd 14“, dótter Grím- 
hildar = Guþrún: Am 75? 86!. 

Grimner, m. beiname des Oþenn (s. d.): 
Grm 28. 32. 34. 35. 474 49!. 

1. Grímr, m. beiname des Oþenn: Grm 
46! 479. 

2. Grímr (harþskafe), ein held: Hdl 22!. 

Gríper, m. ein weiser und der zukunft 
kundiger könig, sohn des Eylime, bruder 
der Hjordis und oheim des Sigvgrþr (Grp 
I. 2. 63 24%; Sigvgrþr reitet zu G.: 
Grp 3, trifft zuerst dessen diener Geiter 
und lásst sich von diesem anmelden: 
Grp 4. 5. 1!—.1*; G. begrisst den Sigvorþr 
und enthúllt ihm auf seine bitte sein zu- 
kinftiges schicksal: Grp 5! 53“. 


1285 Groa 

Gróa, f. muttor des Svipdagr, die dieser 
aus dem grabe heraufbeschwört, um sich 
zauberspriche lehren zu lassen, die ihn 
auf der fahrt zu Mengloþ beschiitzen sollen: 
Qg 1'— 16. 

1. Gunnarr, m. Burgundenkönig (einr 
Borgunda: Akv 19*, in demselben gedichte 
aber auch Gotna Þjóþann genannt: Ákv 
21*, vgl. Gotna dróttenn: Grp 353, Gota 
menge: Br 97), sohn des Gjúke und der 
Grimbildr, bruder des Hogne und Got- 
þormr (nach Hdl 273 nur stiefbruder des 
letzten): Hdl 27! Grp 47% 503 Sg4b 
Gþr 1116? Odd. 14* 204, der Guþrún: 
Hdl 27? Gþr 1lI6? Akvl Gho3t5' 10 
Hm 10', und der Gollrgnd: Gr I 11' 16' 
23'; wird durch dio verheiratung der 
Guþrún mit Sigvorþr dessen schwager und 
schliesst mit ihm blutsbrúderschaft: Grp 


34! 37! Br 18'!; entschliesst sich auf an- : 


raten der Grímhildr, um Brynhildr zu 
werben: Grp 35!; wird von Sigvgrþr auf 
der werbungsfahrt begleitet: Grp 35*, und 
wechselt mit ihm die gestalt: Grpa?“ 


38' 39!'; vermáhlt sich an demselben : 


tage, an dem Sigvgrþr die Guþrún heim- 
fúhrt, mit Brynhildr: Grp £1' 42!, die 
sich aber, weil sie Sigvyrþr nicht ver- 
gessen kann, in der ehe unglicklich fúhlt: 
Grp 443 45" Sg 7? PH3!; G. hört auf 
die verleumdungen der Brynhildr, die den 
Sigverþr (fálschlich: Sg 287) beschuldigt, 
seinen eid (die Brynhildr nicht zu be- 
rúhren) nicht gehalten zu haben: Grp 47'; 
Brynhildr reizt ihn zur ermordung Sig- 
verþs: Grp 50', und droht ihn zu ver- 
lassen, falls die tat nicht ausgefuhrt werde: 
Sg 10?; G. ist betrúbt úber ihre reden, 
weiss aber keinen ausweg zu finden: Sg 
13'—14*; will lieber sterben als Brynhildr 
und ihre schátze verlieren: Sg lö'; er- 
bittet sich den rat Hognes: Sg 16', und 
beklagt sich bei ihm úber Sigvgrþs treu- 
losigkeit: Br 2!'; fragt Hogne, ob sie beide 
den Sigvgrþr töten und sich seines goldes 
bemáchtigen sollen: Sg 163 was Hogne 
der geleisteten eide wegen Íir untunlich 
erklárt: Sg 17'; G. schlögt darauf vor, 
den Gotþormr, der dem Sigvorþr nicht 
treue geschworen habe, zum morde an- 
zustiften: Sg 20! (egl. Hm 7“. — Nach 
Sigvorþs ermordung von Guþrún úber 
diesen befragt, senkt (G. den kopf und 


Gt 


þa 
G 


40 


50 


Gunnarr 1286 
vermag nicht zu antworten: Gþr II ?'; 
er wird von ihr als mörder Sigvorþs ver- 
flucht: Br 113; erklárt sich auf Grímhilds 
aufforderung bereit, der Guþrún busse zu 
gewihren: Góþr Il 19'; tadelt Brynhildr, 
weil sie úber Sigvorþs tod lacht: Sg 31', 
und droht ihr, den Atle zu töten: Sg 32', 
worauf sie erwidert, dass Atle, der lánger 
leben werde als die Gjúkungar, diese 
drohung verlache: Sg 33'; er liegt schlaf- 
los im bette und denkt an die prophe- 
zeiungen der vögel (welche Atles rache 
vorausgesagt haben: Bröð: Br i2“—13'; 
Brynhildr erzghlt ihm einen bösen traum, 
der den untergang seines geschlechtes vor- 
köndet: Br 16'; auch Guþrún weissagt 
ihm deu tod durch Atle, weil er dem 
Sigvgrþr die eide gebrochen habe: Gþr 
120! (rgl. Gþr 11329), Brynbildr beklagt 
ihm gegeniber ihr 1008: Sg 34'ff.. und 
wirft ihm vor, die dem Sigvorþr geschwo- 
rene blutsbriiderschaft gebrochen zu haben: 
Br 18'!; er sucht sie vergeblich vom selbst- 
morde zurickzuhalten: Sg 42! 43?; er- 
fábrt von der sterbenden sein kúnftiges 
schicksal: „Sg ö2! ff; nach ihrem tode 
nehmen G. und Hggne den hort Fáfners 
in besitz: Dr Í. — Die Odrúnepisodoe 
(welche sich mit der darstellung der tibrigen 
lieder nicht vereinigen lússt): G. hat um 
Atles schwester Odrún (die ihm schon 
von Buþle zugedacht war: Od14?, und 
die ibn zártlich liebt: Od19! 31*% ge- 
worben und gold fúr sie geboten: Dr 10. 11. 
Od19%, Atle hat aber alles zurickgewiesen : 
Od 203; die liebenden können jedoch ihre 
gefúhle nicht bekinpfen: Od 3. 21; Odrún 
mischt den G. einmal den abendtrunk, 
wofúr sie von Borgný getadelt wird: Od 
I1'; sie werden von den verwandten zu- 
sammen getroffen: Od 213, dann auch von 
Atles sptihern úberrascht: Od 23'!, die ihr 
schweigen nicht durch geld erkaufen lassen, 
sondern dem Atle íbre entdeckung mit- 
teilen: Od 2.t'; Atle lásst G. in die schlan- 
gengrube werfen: QOd.26“; G. spielt die 
harfe und hofft,3'dass Odrún zu Sseiner 
rettung herbeieilen werde: Od 27'; sie 
hört den saitenklang und macht sich auf 
den weg: Úd 287 29!, kommt jedoch zu 
spát, da die in eine schlange verwandelte 
mutter Atles den G. bereits getötet hat: 
Od 30. — G. vermiblt sich mit Glaumvgr: 


1287 Gunnarr 

Dril. 12 Am 6? 29'; G. und. Hogne 
werden von ÁAtle durch boten eingeladen: 
Dr6—8 Akv 1'% 3! und von Guþrún 
vergeblich gewarnt: Dr 8—10 Akv 8! Ám 
3! 4! 119— 125 45!; G. fragt Hogne, wie 
er úber die einladung denke und sagt, 
dass ihn bei seinem reichtum die von 
Atle versprochenen geschenke nicht locken 
könnten: Akv 6'— 79; wird von niemaud 
beredet die reise anzutreten: Akv 9', er- 
klárt sich aber bereit, falls auch Hogne 
sich dazu entschliesse: Am /*; lösst den 
hunnischen boten goldene becher reichen: 
Akv 93—10*; spricht die ahnung aus, dass 
er von der reise nicht zurickkehren werde: 
Akv 11'; die bóses weissagenden tráume 
der Glaumvgr (Am 20? 21! 221 241 251), 
dio er anders deutet (Am 23'), schrecken 
ihn nicht ab, vielmehr erklárt er, dass 
die warnung, weil die reise einmal be- 
sehlossen sei, zu spát komme: Am 26'; 
or wird von seinen maánnen auf den weg 
geleitet: Akv12!. — G.s ankunft wird 
von Átles mannen érwartet: ÁAkv 15'?; 
(Guþrún begrösst ihu und teilt ihm mit, 
dass Atle auf verrat sinne und ihn in die 
schlangengrube werfen wolle: Akv 16*— 
17'; G. úussert, es sei nun zu spát dio 
Niflungar zu sammeln: Akv 18'; die brúder, 
von Guþrún unterstitzt, verteidigen sich 
tapfer, erliegen jedoch der úbermacht: 
Am 46'—495, G. wird in fessoln gelegt: 
Akv 193; er wird gefragt, ob er sein leben 
durch gold erkaufen wollo: Ákv 21", wor- 
auf er erwidert, dass ihm zuerst das herz 
Hognes gebracht werden misse: Áko 22'; 
als man ihm statt dessen das herz des 
kochs Hjalle bringt, orkennt er, dass dies 
Hjalles und nicht Hognes herz sei: Akv 
233 24!; nun wird Hognes herz ausgo- 
schnitten, das G. erkennt: Akv dö! 26', 
worauf er erklárt, dass Atle den hort, 
der im Rheine verbleiben solle, niomals 
erhalten werde: Akv 27! — 29“; er wird 
trotz Guþrúns vorstellungen (die ihren 
vemahl an die dem G. geschworenen eide 
erinnert: Ákv 32!) auf Atles geheiss (der 
ihm Zzuerst auch mit dem galgeu droht: 
Am 55) auf oinem karren, den Atle selbor 
begleitet, zur schlangengrube gefahren: 
Akv 30', und in dieselbe hineingeworfen: 
Dri5 Ako34!'; dort spielt er die harfo: 
Drl6 Akvö4d!“ Am 62!, bis eine natter 


20 


2 


80 


40 


áð 


50 


Guþ - rún 1288 
ihn tötet: Dr 16 Akv3ö? 45? Ghvlr?, 
sein tod wird vou Guþrún beklagt: Gþr 
III6', die seine kúhnheit ihren söbhnen 
Sgrle und Hamþér als muster hinstellt: 
Ghv3'. — G.'s ross Gote: FM12'5. — 
Epitheta G.'s: Gyúka arfe: Grp 47*, mgr 
Gyuka: Sg 45 Od 20%, sonr Grímhildar: 
Od 14*, gatvaþr Stgvarþar: Br 119, gramr 
hagstalda: Sg 31', gramr verþungar: Sg 
42!, bauga detler: Od19?, hringbrote: 
Od21?, sverþa detler: Od 31*, gumna 
dróttenn: Akv24!, geirniflungr: Akv 
46', menvgrþr: Akv 33!, dolgragner: 
Akv 33?. 

2. Gunnarr (balkr), m. ein held: Hdl 22'. 

Gunn -lgþ, f. ein riesenmádchen, tochter 
des Suttungr, bei der Óþenn unter dom 
namen Bolverkr sich einschleicht und von 
der er den dichtermet erhált: Hór 13* 
105'; Oþenn gesteht, dass er ohne ihre 
hilfe aus der riesenwohnung nicht zuruck- 
gekommen wáre: Hóv 107!; sie hat ihm 
ihre umarmung gewábrt; Hóv 107“, erntet 
aber úblen lohn dafir, da er sie betrigt 
und verlásst: Hóv 105? 1094 {vgl. Sn. Edda 
I,218 ff.). 

Gustr, m. ein zwerg(?), ehemaliger 
besitzer von Andvares hort: Km ö!. 

Guþr, Í. eine walkire: Vsp 31*; Gunnar 
systr = valkyrjur: HH II 7?. 

Guþ-rún, f. tochter des kúnigs Gjúke 
und der Grímhildr (Grp33“ Bró' 1l' 
Sg 2? 307 Gþr 11339 Akv Í Am 75? 86"), 
schwester des Gunnarr, Hogne und Got- 
þormr — nach Hdl 273 nur stiefschwester 
des letzten — (Hdl 27? Grpöl? Gþr 
Í19% Sg 60' Gþrll3! 183 34* 1II6? 
Ako 1. 16' 17! 18? 41* 46? Am ll? 463 
68! löt Ghe3ð öl Hm 10' FH 35) und 
der Gollrgnd (Gþr 111" 16' 23. — Q.s 
glúckliche jugend: Gþr Ill! Am68'!; 
sie wird — nach (þr II von Gjúke — 
mit Sigvorþr vermáblt: Grp34? Sg?! 
Gpþr 1117; isst von Fáfners herz und wird 
dadurch der vogelsprache kundig: Br 20 
pr 12; nimmt nebst ihren brödern an 
eiuem von Sigvorþr geleiteten kriegszuge 
teil: Am 92!—93“, beschenkt den Sig- 
vyrþr mit zwei kindern, Sigmundr und 
Svanhildr: Sg 12! 26! 27? 543 Dr6 Gþr 
1129!; lebt glúcklich an der sæite des 
geliebten gatten, der ebenfalls in ihrem 
besitze sich zufrieden fúhlt: Grp 45? 


1289 Guþ - rún 

Gþr 116! fg. I12' Am 94% Ghv 103; wird 
von Brynhildr (die von ihr beschuldigt 
wird, sich dem Sigvgrþr hingegeben zu 
haben: Hilr 13!) beneidet: Bra? Sg7? 
83, wie auch ihre brider ihr den gatten, 
der sie alle verdunkelt, nicht gönnen: 
Gþr 113'. — Sigverþr wird getötet, 
nach Gþr I Sg Ghv Hm (a) in seinem 
bette neben G., nach Br und Gr I (b) 
im walde (bei der heimkehr vom thinge); 
auch G.s sohn Sigmundr wird ermordet: 
s. Sigvorþr und 2. Sigmundr. a) G. er- 
wacht in Sigvorþs blute schwimmend: 
Sg 24! Ghv4? Hm6? 7!, der sie ster- 
bend zu trösten versucht: Sg 25? fg.; sie 
sitzt todtraurig an Sigvorþs leiche und 
kann nicht weinen, obwol verschiedene 
Imánner und frauen es versuchen, ihren 
schmerz zu lindern: Br 20 pr9 Gþrll' 
—10?, bis Gollrgnd den kórper des toten 
entbúllt, worauf G. íhren gram durch 
tráhnen erleichtert: Gþr I12'—14“, sie 
weint 80 laut, dass die gönse aufschreien: 
Gþr 1 15' (vgl. Sg 29') und Brynhildr in 
ihrem bette sie hört: Sg 303; sie riúhmt 
den Sigvgrþr, bejammert seinen verlust 
und beklagt ihr 1008: Qþpr I17'—19* (vgl. 
Grp ól"); weissagt dem Gunnarr, dass 
der besitz des hortes ihm zum verderben 
gereichen werde: Gþr 120!; beschimpft 
die Brynhildr: G%r 121', die ihrerseits 
dem weibe flucht, durch das G. zum reden 
veranlasat sei: Gþpr 122'; b) G. fragt den 
reiterlos heimkehrenden Grane nach seinem 
herrn, worauf das ross trauernd das haupt 
senkt: Gþr lló'; als sie dann die brider 
befragt (Br 6' Góþr 16“), gibt Gunnarr 
keine antwort: Gr II í', wáhrend Hogne 
den mord eingesteht: Brí' Gþrii7!s'; 
sie fábrt die triumphierende Brynhildr 
heftig an und verflucht den Gunnarr: 
Br 11", hofft dass Hognes horz von raben 
zerfleischt werde: G/ór 11 9', worauf dieser 
erwidert, dass ihr kummer noch vermehrt 
werden wiirde, falls ihre verwinschung 
in erfillung gienge: Gr II10!'; sie holt 
Sigvorþs leiche aus dem walde heim: Q/r 
ÍT11', vermag aber nicht zu weinen, als 
sie trauernd bei dem toten sitzt: Gþr 
II11* 12', und erklárt, dass es besser 
geWwesen sel, Wenn mau sie getötet und 
verbrannt hátte: (þr II 13" (vgl. die 
íusserung Brynhilds Sg 6U'). — G. be- 


> 


þe 
ot 


20 


25 


30 


36 


40 


á 


Guþ- rún 1290 
gibt sich nach Dánemark zu Þóra, 
der tochter Hákons, die ihren gram durch 
handarbeiten zu lindern sucht, und ver- 
weilt dort sieben halbjahre: Gjr 125 pr 1 
Il 14' f.; Grímhildr erfáhrt ihren aufent- 
haltsort: Gþr 1117 — Die versöh- 
nung G.'s mit den brúdern (von Bryn- 
hildr vorausgesagt: Sg 53') kommt auf 
betreiben der Grimhildr zu stande, die 
ihre söhne veranlasst, der G. fúr die 
tötung ihres gatten und ihres sohnes busse 
zu gewihren: Gþr lli8'—19?". — Die 
vermihlung der G. mit Atle (von 
Brynhildr vorausgesagt: Sg 55!) wird von 
Grimhildr und ihren söhnen beschlossen, 
um den Atle zu versöhnen: Dr3. 4; 
Atle sendet boten, die er mit der werbung 
beauftragt hat: Gþpr1120%—21*“,; Grím- 
hildr, die der G. vorher einen vergessen- 
heitstrank gereioht hat (Dr 4 Gþr 1122! 
—25“), redet íhr zu ihre einwilligung zu 
geben: Gþril26'—27! 29! 31' 33; 
G. weigert sich zuerst, da sie das kom- 
mende unheil voraussieht: Gþr 1128! 30! 
32', erklárt aber schliesslich, wenn auch 
widerwillig, ihre zustimmung: Gþr 1134! 
(ngl. Ghv 119); G.s reise zu Atle: Gr 
II36'—37?; der ehe entspriessen die 
söhne Erpr und Eitell: Drö. 6, aber das 
verháltnis zwischen den gatten ist wenig 
erfreulich: Amól? 52! 87! ff. — G. er- 
fúhrt nicht, dass Atle Qunnarrs verkehr 
mit Odrún entdeckt hat: Od25? — Der 
untergang der Gjúkungar (von G. 
vorausgesagt: Gþr 1132“): G. hat die 
heimliche unterredung Atles mit den boten, 
durch die er Gunnarr und Hogne ein- 
laden lásst, gehört: Am 3!'; sie warnt die 
brider durch eine mit runen geschriebeue 
mitteilung, die jedoch von einem der botan 
verfilscht wird: Am 4' (nach Akr8! 
sendet sie dagegen den bridern einen mit 
wolfshaaren durchflochtenen ring, beide 
úberlieferungen sind combiniert Dr 8—10); 
Kostbera merkt, dass G. so nicht geschrie- 
ben haben könne: Am 11*—123, aber die 
brúder lassen sich von der reise nicht 
zurickhalten. G. hört, dass die ange- 
kommenen briider bereits mit den Hunnen 
in kampf geraten sind, entledigt sich ihres 
schmuckes und eilt hinaus: Am 43'; sie 
begrússt die brider und bedauert, dass 
ihre warnungen vergeblich gewesen sind: 


1291 Guþ-rún 

Am 44!—45?, ihr vermittelungsversuch 
schlágt fehl: Am 4d5?; sie verteidipt die 
briúder mit blanker waffe: Am 46!, schlágt 
einem bruder Atles den fuss ab und tötet 
den andern: Am 47'; wird deswegen von 
Atle geschmöht, der ihr auch vorwirft, 
dass durch die schuld der Gjúkungar Bryn- 
hildr das leben verloren habe: Am 5l'— 
52%, worauf sie ihn daran erinnert, dass 
er ihre mutter ermordet habe und ihre 
schwestertochter habe verhungern lassen: 
Am 53'; aus hass gegen G. befiehlt Atle 
ihre brider zu töten: Ám 54'; Gunnarr 
gibt ihr aus der schlangengrube, 80 lange 
er lebt, kunde durch sein harfenspiel: 
Am 62“; G. muss von Atle hören, dass 
sie selber z.t. an dem untergange ihrer 
bröder schuld sei: Am 64?; sie droht ihm, 
dass er seine tat bereuen werde: Am 65'; 
er will sie durch geschenke versöhnen: 
Am 66!, wird aber abgewiesen: Am 67'; 
dann táuscht sie ihn durch scheinbare 
unterwirfigkeit: Am 69'—70*;, (kirzer 
und z.t. abweichend ist die darstellung in 
Akr: G. begrisst die angekommenen 
bröúder und teilt ihnen mit, dass Atle auf 
verrat sinne; sie hitten mit starker waffen- 
maclht kommen und den Atle in die 
schlangengrube werfen sollen, die nun för 
sie bestimmt sei: Akv 16'—17'; sie kann 
ihre tráhnen nicht zurickhalten, als 
Gunnarr zum tode gefúhrt wird: Akv 31“, 
erinnert Atle umsonst an die dem Gunnarr 
geleisteten eide: Akv .32'; nach Dr fordert 
sie vergeblich ihre söhne auf, fir das 
leben Gunnarrs und Hognes zu bitten: 
Dr 18. 14). — Die Herkja-episode 
(mit der darstellung in Áko und Ám nicht 
vereinbar, wo die rache G.'s unmittelbar 
auf den untergang ihrer briider folgt): 
(r, wird von Herkja, einer ehemaligen 
kebse Atles, bei diesem verleumdet und 
eincs stráflichen verháltnisses mit Þjóþ- 
rekr geziehen: Qpr IT 1 fg.; sie fragt Atle 
nach der ursache seiner verstimmung: 
GDr I111', worauf er ihr Herkjas anklage 
mitteilt: Gþr III2!; G. ist bereit. durch 
einen eid ihre unschuld zu erhárten und 
erklárt, dass sie und Þjóþrekr sich nur 
gegenseitig ihr leid geklagt hátten: Gþr 
III3' 4! (rgl. Dr 18); sie wirft dem Atle 
die tötung ihrer brider und verwandten 
vor und klagt úber Gunnarrs und Hognes 


20 


90 


85 


40 


45 


50 


Guþ - rún 1292 
tod, von denen der letztere, wenn er noch 
lebte, den unglimpf geröcht haben wiirde: 
Gþr 1I15?—6*; verlangt dass Saxe geholt 
werde, um den kessel zu weihen: Gþr 
III í', fasst mit der hand in den kessel 
und zieht sie unversehrt heraus: Gþr 
III7* 8!; Atle, úber den ausgang des 
gottesurteils erfreut, verlangt, dass nun 
auch die verleumderin der G. sich der 
kesselprobe unterwerfe: Gþr III9'; die 
ihrer schuld úberfihrte Herkja wird ge- 
tötet: Gjpr IIT10'. — Die ermordung 
von Erpr und Eitell (von Brynbildr 
vorausgesagt: Sg59?% dem Atle durch 
tráume, die G. anders zu deuten versucht 
hat, angekindigt: Gþr I141'—44*%: G. 
veranstaltet ein erbgelage zu ehren ihrer 
brider: Am 71'; sinnt auf rache gegen 
Atle: Am 72!; lockt ihre beiden knaben 
zu sich: Am “23, kindigt íhnen an, dass 
sie sie töten wolle: Am 3', und schneidet 
ihnen die kehlen durch: Am ?4'; sie er- 
öffnet dem Atle, dass die rache ausgofihrt 
sei: Ám 75'!—76*, da er das blut seiner 


5 söhbne aus den zu bechern umgeformten 


schideln getrunken und ihre gebratenen 
herzen gegessen habe: Am ('!—í9?; 
Atle wirft ihr íhre grausamkeit vor: Am 
80'!, worauf sie erwidert, dass sio am 
liebsten auch ihn selber töten wirde: Am 
S1'; auf Atles drohung, sie steinigen zu 
lassen, antwortet sie, dass ein besserer 
tod ihr beschieden sein werde: Am 82'; 
(kúrzer ist die darstellung in Akr: G. 
kredenzt dem Atle, als er vom morde 
Gunnarrs heimkehrt, einen keleli: Akr 36'. 
indem sie auf die inzwischen erfolgte 
ormordung der söhne anspielt: Akr 36?, 
sie bringt ihm bier und zukost und meldet 
den tod der knaben: Akv 38', deren herzen 
er gegessen habe: Akr 39!, und die er 
niemals widersehen werde: Ákv 40'; sie 
heweint den tod der söhne ebenso wenig 
wie den ihrer brider: Akr 419; vgl. Akrl 
Ghró! 12? Hm 8!) — Die ermordung 
Atles (von Brynhildr vorausgesagt: Sg 59!, 
durch triáume, die G. anders zu douten ver- 
sucht hat, dem Atle angedeutet: þr 11 39? 
40'): das verhiiltnis zwischen den gatten 
verschlechtert sich: Am 8.3!; Hognes sohn 
Hniflungr verrát der G. seinen hass gegen 
Atle: Am 833, sie reizt den júngling zur 
rache und bedient sich bei der ausföhrung 


1293 Guþ - rún 

des mordes seiner hilfe: Am 84'; auf des 
tötlich verwundeten Atle frage gesteht sie, 
dass sio und Hognes sohn die tat verúbt 
haben: Am 86'; Atle zeiht sie der treu- 
losigkeit: Am 86“, worauf noch weitere 
vorwirfe folgen, die G. durch andere 
beschuldigungen erwidert: Am 87!—96?, 
sie wird schliesslioh von Atle um eine 
ehrenvolle bestattung gebeten: Am 96}; 
sie gewáhrt die bitte und erfúllt sie: Am 
97? 98?; (kúrzer und abweichend in Akv: 
G. verteilt gold unter das gesinde: Ako 
42'; Atle ist berausoht und nimmt sich 
vor G. nicht in acht: Akv43!'; sie tötet 
ihn und verbrennt die halle samt den 
schildmiágden: Akv 2. 3. 44! 45'; der 
dichter rúhmt, dass sie vor ihrem tode 
drei königen — d.h. Atle und seinen 
beiden söhnen — den untergang bereitet 
habe: 4Akv 469. — G.'s letzte schick- 
sale (von Brynhildr vorausgesagt: Sg 61' 
62! 63!): G. versucht sich zu ertránken, 
aber die wellen tragen sie in das land des 
Jónakr, der sie heiratet: Ghr 1. 13 '—14?; 
sie gebiert ihm die söhne Sorle, Hamþér 
und Erpr (der letzte ist jedoch nach Hm 
13' Jónakrs, aber nicht G.'s sohn): Gúr 
4. 5. 14%; bei Jónakr wáchst auch Sig- 
vorþs tochter Svanhildr auf: Ghró; diese 
wird von G. innig geliebt: Gho 16', und 
reich ausgestattet mit dem Gotenkönige 
Jgrmonrekr vermáhlt: Ghr 5. 6. 16?, der 
sie, den verleumdungen Bikkes glauben 
schenkend, von rossen zertreten lásst: 
Ghr 6—9. 23 163 Hma!', G. reizt Sgorle 
und Hamþér (die letzten aus dem ge- 
schlechte der Gjúkungar: Hm 5") auf, die 
Svanhild zu ráchen: Ghv 10. 1? fg. Hm 
25—3! und wirft ihnen dabei vor, dass 
sie den mut Gunnars und Hognes nicht 
besissen: Ghv 3!, worauf Hamþér erwidert, 
dass sie an Sigvorþs leiche den Hogne 
nicht gelobt habe: Ghr4' Hm6!'; Sorle 
áussert, sie werde einst die folgen ihrer 
aufreizung beweinen miússen, da er seinen 
und Hamþérs untergang voraussehe: #m 
9? 10'; auf der söhne aufforderung ver- 
sieht sie sie mit waffen: Ghv 6“ 7!', und 
sie besteigen die rosse, nachdem auch 
Hamþér seiner ahnung ausdruck gegeben 
hat, dass er und Sgrle im Gotenlande 
den tod finden wúrden: Ghr8?; in einem 
selbstgespriche beklagt sie ihr trauriges 


þu 
or 


20 


25 


30 


gr, 


40 


45 


50 


Half-danr 1294 
loos und erinnert sich iíhrer frúheren 
schicksale: Ghv 91—183 Hm 4!'; sie for- 
dert Sigvgrþr auf, seinem versprechen 
gemiiss sie zu sich ins totenreich zu holen: 
Ghv 19'—20*, und befiehlt den jarlen, 
den scheiterhaufen fiir sig herzuriohten: 
Ghv 21". — barn Guþrúnar = Sgrle ok 
Hamþér: Hm 21*; hlýre þínn (Guþrúnar) 
= Gunnarr: FH3?%. — Epitheton der G.: 
en gaglbjarta kona: Ákr 42'. 

Gtylfe, m. (Schwedenkönig, besucht die 
asen in Ásgarþr, vgl. Sn. E. 1, 30ft.J: 
FM 1'. 

1. Gymer, m. ein riese, vater der 
Gerþr: Skm 124 224 259 Ls42! Hdl32'; 
hat böse hunde: Skm II“; Gerþr droht, 
dass Skirner mit G. werde fechten missen: 
Skm 247; sein wohnsitz heisst Gymes 
garþar: Skm 6' 10 prl. 14 223 — 
Gymes dótter = Gerþr: Ls 42!. 

2. Gymer, m. beiname des Æger: La Í. 

Gyrþr, m. sohn des Dagr und der Þóra: 
Hdl 18". 

Goll, f. eine walkire: Gm 36!. 

Gondler, m. beiname des Óþenn: Grim 49?. 

Gondol, f. eine walkire: Vep 31*. 


1. Haddinge, m. (Dánenkönig, der eine 
fahrt in die unterwelt unternahm: Saxo 
p- 31), daher land Haddangja s. v. a. unter- 
welt, totenreich: Gþr 1123?*. 

2. Haddinge, m. name zweier söhne 
des Arngrimr und der Eyfura: Hdl 23*.' 

Hagall, m. vater des Hamall: HH III 
pr 1, pflegevater des Helge Sigmundarson: 
HH 3; könig Hundiogr lásst bei H. 
nach Helge suchen: HH IT Í pr 1. 2, dieser 
aber verkleidet sich als magd: HH I pr 2. 
3; Blindr vermutet, dass in den kleidern 
der sklavin (Hagals þý) ein mann ver- 
borgen sei: HH II2?, aber H. erwidert, 
dieselbe sei eine gefangene walkire: HH 
113 prl. 4!. 

Hake, „„. ein held, sohn der Hveþna: 
Hdl 28!, besitzer des  rosses Fákr: 
FM 12. 

1. Half-danr, m. (d.h. ein mann, der 
nur ein „halber Dáne' ist, d.h. entweder 
einen nichtdánischen vater oder eine nicht- 
dánische mutter hat; vgl. Half- innar, 
Half-karelar NgL V, 2, 261) kónig aus 
dem geschlechte der Skjaldungar: Hdl 14?, 
gatte der Almveig, dio ihm 18 söhne 


1295 Half-danr 

schenkt: Hdl 153, verbúndet sich mit 
Eymundr: Hdl 15'; erschlágt den Sig- 
tryggr: Hdl 15?. 

2. Halfedanr, m. Dánenkönig, von Fróþe 
getötet, von dem sohne der Yrsa ( Hrolfr 
krake| gerðcht: Grt 22?. 

3. Half-danr, m. ein held, vater der 
walkire Kára: HH II50 pr 4. 

Halr, m. sohn des Karl und der Snor: 
Rþ 24? 

Hamall, m. sohn des Hagall: HH III 
pr 1; Helge Sigmundarsou gibt sich fir 
H. aus, als er am hofe Hundings kund- 
schaftet: HH III“ und als Sigrún íhn 
zuerst nach seinem namen fragt: HH II 6!. 

Há-mundr, m. sohn des königs Sig- 
mundr, bruder des Sinfjatle und Helge: 
Sf 2. 

Ham - þér, m. (enn hugomstóre: Ghv 
4' 8! Hm6! 25! 27!), sohn des königs 
Jónakr und der Guþrún, bruder des Sgrle 
und Erpr — nach Hm I3' 14“ nur stief- 
bruder des letzten — (Ghvó. 1* 728?5 
14* Hm 28 9? 219 25? 264 27? 287. 
— Guþrún reizt H. und Sorle, denen sie 
vorwirft, dass sie nicht den mut Gunnars 
und Hognes besitzen (Ghv 3'), auf, die 
ermordung der Svanhildr an Jgrmonrekr 
zu ráchen: Ghv9. 10. 1!—35 Hmað— 
5 ?, worauf H. erwidert, dass sie den Hogne 
nicht gelobt habe, als Sigvgrþr erschlagen 
war: Ghvd!' Hm ó6!'—7“ er wirft íhr 
auch die tötung von ihren und Atles 
söhnen vor (die jetzt, wenn sie lebten, 
bei dem rachewerk behilflich sein könnten: 
Ghv 5ð%): Ghvó! Hm8'; er fordert von 
der mutter waffen und ristung: Ghr 6', 
die sie bereitwillig herbeibringt: hv 7'; 
darauf besteigen die briöder die rosse: 
Ghv “*%, und H. spricht die ahnung aus, 
dass sie aus dem lande der Goten nicht 
zurtickkehren werden: G%v 8!'; die brúder 
reiten davon: Fm 1Í1', und treffeu unter- 
wegs den Erpr, den sie fúr untauglich 
erkláren, ihnen beistand zu leisten: Hm 
12", auf Erps antwort, er werde ihnen 
so helfen wie ein fuss dem andern (#70 
13", áussern sie, dass weder die hand 
der hand noch der fuss dem fusse helfen 
könne: Hm 13"; durch die beleidigende 
entgegnung Krps gereizt, töten sie den 
„bastard ; Flm lö!. — Die beiden brúder 
setzon ihren weg furt: Hm 16', und sehen, 


Heim - dallr 1296 
im Gotenlande angelangt, den Randvér 
am galgen hángen: Hm 17'; Jarmonrekr, 
von der annáherung der brúder unter- 
richtet, freut sich, sie bald bei sich zu 
sehen, damit er sie an den galgen hángen 
könne: Hm 21 '; inzwischen sind sie bereits 
in die halle eingedrungen, haben ihm 
hánde und fisse abgeschlagen und H. 
rúhmt sich dieses erfolges: Hm 24'— 255, 


10 Jgrmonrekr befiehlt, die briúder, da kein 


ot 


20 


80 


85 


S 


e. 


fi 


S 


eisen sie zu verletzen vermóge, zu stei- 
nigen: Hm 26!; Sorle tadelt den bruder, 
dass er zu ungelegener zeit gesprochen 
habe und zwar mut, aber keinen verstand 
besitze: Hm 27'!, H. aber schreibt ihren 
untergang dem umstande zu, dass sie den 
Erpr getötet haben, der dem Jgrmonrekr 
das haupt abgeschlagen haben wirde: 
Hm 28'; renevoll áussert er, dass bröúder 
sich nicht wie wölfe befehden dirften: 
Hm 29'; ergibt sich, von der gelungenen 
rache befriedigt, in sein schicksal: Hm 
30', und findet mit Sgrle den tod: Hm 
31'. — Epitheton des H.: geirmorþr: 
Ghv 8?. 

Hánarr, m. ein zwerg: Psp 13?. 

1. Haraldr, m. (heldetgnn), Dánenkönip, 
sohn des Hrórekr slangvanbauge und der 
Auþr djúpúþga: Hdl 29'. 

2. Haraldr, m. ein held, besitzer des 
rosses Folkver: FM 121. 

Hár-barþr, m. name den sich Óþenn 
(s. d.) beilegt, als er in der gestalt eines 
fergen mit Þórr zusammentrifft und mit 
ihm in wortwechsel gerit: Hrðl 25. 27 tíð. 
31 tib. 36. 37 tib. 42 tib. 55. 56 tid. 62 tib. 
69. TOtib. 76 tíb. 81. 83 tib. 89. 90 tíð. 
94 tib. 96 tib. 98 tib. 101 tib. 105. 106 tib. 
109 tib. 113 tib. 117 tib. 122 tib. 196 tib. 
128. 129 tib. 133 tib. 135 tib. 141 tið. 145 tib. 
— Vgl. Grm 498. 

Hate, m. ein nese, vater der Hrím- 
gerþr: HHv 11 pr 7. 1''; miádchenránber: 
HHv 173; von Helge Hjorvarþsson getötet: 
HHe ll pro. 17“ 24?. 

Haug-spore, m. ein zworg: Vsp 15?. 

Heim-dallr, m. der glinzendste ase: 
Þrk 14 !, der zukunft kundig: Þri; 14 2? im 
anfang der zeiten von 9 ricsenmádchen 
geboren: Hdl 37! 38'!; wáchter der götter: 
Grm 13* Ls 48! wohnt zn Himenbjorg: 
Grm 13'; seiu horn (Gjallarhorn: V'sp 46?) 
liegt bis zum weltende unter der esche 


1297 Heimer 

Yggdrasell verborgen: Vsp 27!, dann aber 
wird es von H. geblasen werden: Vsp 46?; 
er rát dem Þórr, um seinen hammer 
wider zu erlangen, Freyjas gewand an- 
zulegen: Þrk 149 15!; nimmt an Ægers 
gelage teil und verweist den Loke zur 
ruhe: Ls 47!; wird von diesem beschimpft: 
Ls 48': macht unter dem namen Rígr eine 
wanderung auf der erde: #6 Í fg. Í', er 
kehrt bei Ag und Edda ein und erzeugt 
mit dieser den Þræll, den stammvater der 
sklaven: Rþ 2'— 73. dann begibt er sich 
zu Afe und Amma und zeugt mit dieser 
den Karl, den stammvater der freien 
bauern: Kp 14!— 213; schliesslich kommt 
er zu Faþer und Móþer und zeugt mit 
dieser den Jarl, den stammvater des adels: 
Rþ26'—34!;, diesen lehrt H. runen, er- 
kennt ihn als seinen 8ohn an und ver- 
leiht ihm einen erbsitz: Rþ 36!. Weil 
H. somit der ahnherr der drei stánde ist, 
heissen die menschen meger Heimdallar : 
Vsp I". — Epitheta H.s: verbr goþa: 
Grm 13? Ls48*, gflogr ok aldenn ss 
kunnegr, rammr ok rgskr: RþI*?, nad- 
gefogr maþr: Hdi37?, Sif stfjaþr (2): 
Hdl 405. 

Heimer, m. ein könig, pflegevater der 
Brynhildr: Grp27'!* 28? 29? 31“ 395; 
Sigvorþr kelrt bei ihm ein: Grp 19'. 

Heiþ-draupner, m. beiname 
Mimer (?): Sd 13“. 

1. Helþr, f. eine zauberin: Vsp 22!. 

2. Helþr, f. tochter des Hrimner: 
Hdl 34! 

Heiþ-rekr, m. ein könig, vater der 
Borgný: Od1. 1*. 

Hel, f. die todesgöttin, (tochter des 
Loke und der riesin Angrboþa), wohnt 
unter einer von Yggdrasels wurzeln: Grm 
31?; ihr sitz keisst Nástrond, wo die ver- 
brecher qualen erdulden missen: Vsp 38! 
39'; dorthin ergiessen sich zahlreiche 
flisse: Grm 28'; ihr hund Garmr: Vsp 
44! 49! 58! Grm4d4ð Bdr2“ 31. hat 
einen bráunlichroten hahn: Vsp 43*; Óþenn 
reitet zur H., um úber die bedeutung von 
Baldrs tröumen auskunft zu erlangen: 
Bdr 3*, die scharen der H. (Heljar lýþer) 
begeben sich zum kampfe gegen die götter 
auf einem von Ioke gesteuerten schiffe: 
Vap 5l' (conjectur). — hnéga á Heljar sjat 
„sterben': #y 25%; hefr Hel halfa „die 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


des 


0 


15 


20 


% 


40 


45 


50 


Helge 1208 
hálfte ist gestorben': Am ól*; ligg í fjgr- 
brotom þars þik Hel hafe: Fm 21*; halde 
Hel þrís hefer: FM5'*. 

Hel-blinde, m. beiname des Óþenn: 
Grm 464. 

1. Helge, m. sohn des königs Hjor- 
varþr und der Sigrlinn (HHvó pr 13. 14. 
3öt 38! 439 HHII2), stiefbruder des 
Heþenn (HHv 2. 30prö. 13. 14); er ist 
anfangs stumm und erhált keinen namen: 
HHoó pr 13. 14; den namen H. gibt ihm 
die walkire Sváva: HHv6! 9pr2, der 
er erklört, dass er die gabe nicht an- 
pehme, falls sie ihm nicht zugleich íhre 
liebe gewáhre: HHv 7'; sie weist ihm 
ein treffliches schwert nach: HHv8! 9!, 
und beschútzt ihn in den schlachten: 
HHv9 pr 3; H. tadelt seinen vater, dass 
er unberechtigte raubzige unternehme, 
dagegen den tod des Sváfner, des vaters 
der Sigrlinn, nicht an dem mörder Hróþ- 
marr riche: HHvl0!' 11', worauf ihm 
Hjorvarþr mannschaft bewilligt, damit er 
selber die rache ausfúhre: HH 11 pr 1. 
2; H. findet das von Sváva ihm nachge- 
wiesene schwert und tötet den Hróþmarr: 
HHv 11 pr 2. 3; er erschlágt den riesen 
Hate: HHv Il pró. 17“ 24? und geht 
im Hatafjorþr vor anker: HHvll pró6; 
Hrimgerþr, Hates tochter, erkundigt sich 
bei Atle, H.'s jarl, nach dem fúhrer der 
flotte und erfáhrt H.'s namen: HHo 13'; 
sie verlangt von diesem als busse fir 
ihren vater, dass er eino nacht bei ihr 
schlafe: HHo 24', wird aber höhnisch ab- 
gewiesen: HHv 25'; erbittert erwidert sic, 
dass ihm wahrscheinlich die walkúre, die 
sie an der vernichtung der flotte verhin- 
dert habe, lieber sei: HHov 26!; H. ver- 
wickelt die Hrímgerþr, um sie aufzu- 
halten, in ein gespröch und fragt nach 
der zahl von Svávas begleiterinnen: HHp 
27!; nachdem sie auskunft gegeben hat 
(HHv 28'), ruft ihr.Atle zu, dass H. ihr 
den untergang bereitet habe: HHv 297, 
und H. verspottet die úberlistete, die 
durch die aufgehende sonne in stein ver- 
wandelt ist: HHv 30'. — H. wirbt bei 
könig Eylime um dessen tochter Sváva: 
HHv 30 pr 1. 2; die liebenden leisten 
sich eide: HHr 30 pr 2. 3; wihrend Sváva 
bei ihrom vater bleibt, ist H. auf kriegs- 
zögen: HHrv30 pr 4. — H.'s bruder Heþenn 


42 





1301 Helge 

ihn und kisst íhn und er fasst liebe zu 
ibr: HHIII2 pr9— 11. 13!; sie erklárt, 
dass sie H.'s liebe erwerben misse, den 
sie gekannt habe, ehe er sie sah: HH 
II14', sie erzáhlt, dass sie mit Hgþbrodr 
verlobt worden sei, aber einen anderen 
gatten vorziehe, wenn sie auch dadurch 
ihres vaters wunsch vereitle: HHII15'; 
H. erwidert, sie solle des vaters zorn 
nicht fúrchten und mit ihm leben: HH 
IT 16'. — H. bietet mannschaft und 
schiffe auf, die bei Heþensey sich ver- 
sammeln: HH I22!— 23“ (vgl. 11 16 pr 1); 
er geht in see: HHI27!'—28“ (segelt 
nach Frekastein: HH II 16 pr 1. 2); fragt 
den Hjorleifr, ob er die flotte inspiciert 
habe, worauf dieser orwidert, dass die 
menge der schiffe schwer zu záhlen sei: 
HH I24!— 25“; H. wird von einem 
sturme úberfallen: HH 129! 1116 pr2; 
er befiehlt noch mehr segel zu setzen: 
HH I30'; Sigrún mit ihren walkiren 
rettet die flotte: HHI3I' 1116 pr2—ó; 
Sinfjatle meldet dem Goþmundr auf dessen 
frage, dass H. die flotte befehlige, und 
gerát mit dem gegner in wortwechsel: 
HH 133'ff. 1121 pr 1 f.; H. befiehlt dem 
bruder das gezánk zu beenden, da Gran- 
mars Ssöhne tapfere mánner seieo: HH 
I47!—48! 1126!—275; Goþmundr mel- 
det dem Hgþbrodr, dass H. zum angriffe 
sich anschicke: HH I51' fg. — In der 
darauf stattfindenden schlacht bei Freka- 
stein ist H. immer in der vordersten reihe: 
HH 155? nach dem siege wird er von 
Sigrún beglúckwinscht, weil er den feind 
erschlagen und dadurch sie und Hring- 
staþer erworben habe: HH I57!— 585 
(áholich in HHII: nach der schlacht, in 
der Granmars söhne gefallen sind, kommt 
Sigrún zu H. und begrússt ibn freudig: 
HHIII? pr1; er meldet ihr den tod 
ihres vaters Hggne und ihres bruders 
Brage, sowie den fall der söhne Hrollaugs 
und des Starkaþr: HH IIIS!—20“; dar- 
auf tröstet er die weinende Sigrún: HH 
1121'. — H. heiratet die Sigrún und 
zeugt mit íhr söhne: HHII27 prl; er 
wird jedoch nicht alt: HHII27 pr. 2; 
Dagr, Sigrúns bruder, dem H., nachdem 
er ihm eide geleistet, das leben geschenkt 
haite, opfert dem Óþenn, um rache fiir 
den vater zu erlangen, und erhált von 


5 


10 


20 


26 


80 


Helge 1302 
dem gotte dessen speer: HH IT27 pr 2. 
3; er trifft H. im Fjotorlundr und durch- 
bohrt ihn: HH II27 pr 3—5; Dagr begibt 
sich darauf zu Sigrún und meldet ihr das 
geschehene: HH II27 pró. 6. 28!; sie 
verwinscht den eidbriúchigen: HH II29' - 
—32“, und preist den H.: HH 1II36!— 
37“ — H. wird in einem hiúgel bei- 
gesetzt: HH 1137 pr Í; Óþenn bietet ihm, 
als er nach Valhgll kommt, einen anteil 
an der herrschaft an: HHII3?7 prl. 2, 
worauf er dem Hundingr befehle erteilt: 
HH 1I38'; eines abends sieht Sigrúns 
magd H. mit zahlreichem gefolge zum 
grabhúgel reiten: HHII38 prl. 2; H. 
erwidert auf die frage der magd, dass 
kein blendwerk sie töusche: HH II39! 
40!: die magd meldet der Sigrún, dass 
H. zurickgekehrt sei und sie bitte, das 
noch immer aus seinen wunden strömende 
blut zu stillen: HH II4I'; Sigrún begibt 
sich zum húgel und begrisst freudig den 
helden: HH II 41 pr 1. 42!; sie fragt, 
waruin H. ganz mit blut tberstrómt sei: 
HH 1II43*, worauf er erwidert, dass dies 
Sigrún durch iíhre tráhnen verschuldet 
habe: HH IT 44'; H. freut sich úber Sigrúns 
anwesenheit: HH IT45!; sie bereitet ihm 
im húgel ein lager: HH II46'!; er erklárt 
nichts fúr unmöglich, da die lebende bei 
dem toten schlafe: HHII47!; sagt dass 
er nach Valhgll zurickkehren miússe, eho 
der hahn kráhe: HHII48!, und reitet 
mit seinen begleitern davon: HHII48 


85 pr I; am náchsten abend erwartet Sigrún 


40 


45 


den H. vergeblich: HH II49!. — H. wird 
widergeboren (als H. Haddingjaskate): HH 
II50 pr 3. 4. — Epitheta H.s: burr 
Sigmundar: HH I6' 11' IH 11* 49? 
sonr Sigmundar: HH II 14*; bróþer Sin- 
fetla: HH ISS; átstafr Yngva: HH 
157?; ntþr TYlfinga: HH II8! 46?; 
Hagna mágr: HH II435; Bundangsbane: 
HH 155? I4 pr 2; enn hugomstóre: 
HH1I1*; almr ítrborenn: HH I9?; baug- 
brote: HHI1I8*; gramr flugtrauþr: HH 
136?; flótta trauþr: HH 1II23?; folks 
odvite: HH II I1'; folks jaþarr: HH 
II41?. — H.s ross Vigblær: HH II3S*. 

3. Helge, m. (Haddangjaskate), wider- 
geburt des vorigen, geliebter der Kára 
Halfdanardótter: HH II50 pr 4; sein ross 
Skæávaþr: FM 129. 

42* 


1308 Helge 

4. Helge, m. ein von Brynhildr getö- 
teter held (?): Grp 15?. 

Henge-kjaptr, m. besitzer der möhle 
Grótte, die er dem könige Fróþe schenkt: 
Grt 20. 

Hepte-fíle, m. ein zwerg: Vsp 13?. 

Heor-borg, f. Hunnenkönigin, beklagt 
den verlust íhrer angehörigen und ihre 
schicksale in der kriegsgefangenschaft: 
Gþr 16!—9?. 

Her-faþer, m. beiname des Óþenn: 
Vsp 30'. — Vgl. Herja-faþer. 

Here fjator, f. eine walköre: Grm 36?. 

Herja-faþer, m. beiname des Óþenn: 
Vap 43? Vm 2! Grm 19? 25! 26! Hdla!. 
— Vgl. Her-faþer. , 

Herjan, m. beiname des Oþenn: Vsp 
319 Grm 46? Gþr118?. 

Herkja, f. kebse des Atle: Gþr II; 
verleumdet Guþrún bei Atle: Gór III2. 
3. 27; muss sich auf Atles befehl dem 
ordal des kesselfangs unterziehen: (fr 
II19*; sie verbrennt sich die hánde und 
wird, da dadurch ihre schuld als erwiesen 
erachtet wird, in einem moore versenkt: 
Gþr III 10!. 

Her-móþr, m. ein held, von Óþenn 
mit belm und harnisch beschenkt: Hdl 2?. 
Herser, m. vater der Erna: R$ 40?. 

Her-teitr, m. beiname des Óþenn: 
Grm 47?. 

1. Her-varþr, m. einer der zwölf söhne 
des Arngrímr und der Eyfura: Hdl 23!. 

2. Her-varþr, m. (HH 114? Há-varþr 
genannt), sohn des königs Hundingr, von 
Helge Sigmundarson getötet: HH II 12 pr 7. 

Her-vgr, f. (Al-vitr), eine walkire, 
tochter des königs Hlgþvér und schwester 
der Hlaþguþr Svanhvit: Vkv 8. 9; Vólundr 
raubt ihr das schwanengewand und nimmt 
sie zur frau: V%v 11. 3*; nach acht jahren 
entflieht sie: Vír 11. 12. 4!; Vólunds ver- 
mutung, dass sie zurúckgekehrt sei, er- 
weist sich als falsch: Vkv 12?. 

Heþenn, m. sohn des königs Hjorvarþr 
und der Alfhildr (HHvl. 2. 30 pró. 6), 
stiefbruder des Helge (HHv 30 pr 12. 13. 
14); lebt bei seinem vater in Norwegen: 
HH 30 pr 5. 6; trifft im walde ein zauber- 
weib, das ihm ihro begleitung anbietet: 
HHr 30 pr 6—S; als er dies ablehnt, 
droht sie, dass er dafur durch einen bei 
dem heil. becher geleisteten eid werde 


15 tode dem MH. ihre liebe 


Hjalle 1304 
bússen múössen: HHv 30 pr9. 10; am 
abend legt er das gelöbde ab, Sváva, die 
geliebte seines bruders Helge, fúr sich 
zu erwerben: HHv 30 pr 12; reuevoll 


5 sucht er Helge auf und teilt ihm. nach 


neuigkeiten befragt, seine unbesonnenheit 
mit: HHv 30 pr 13. 14. 31'—32*, worauf 
Helge erwidert, dass das gelúbde erföúllt 
werden kóönne, da er zum zweikampf 


10 herausgefordert sei und seine ahnung ihm 


sage, dass er fallen werde: HHvaa3!' 34 
pri—3, H. aber wiinscht ihm den sieg: 
HHv 34'; der im kampfe tötlich verwun- 
dete Helge bittet die Sváva, nach seinem 
zu schenken: 
HHr 41!, worauf sie erwidert, dass sie, 
íhrem gelibde getreu, nie einem ruhm- 
losen recken angehören werde: HHv 42'; 
H. fordert von ihr den verlobungskuss 


20 und erklárt nicht eher heimkehren zu 


wollen, als bis er Helge gerácht habe: 

HH 43!. . 
Hilde-guþr, f. tochter des Sækonungr 

und der Sváva, mutter der Almveig: 


25 Hdl17!. 


Hild- olfr, m. mann der am Ráþsevjar- 
sund wohnt; Hárbarþr-Óþenn gibt vor, 
als ferge in seinen diensten zu stehen: 
Hrbl 15—18. 

1. Hildr, f. eine walkúre: Vsp 31“ 
Grm 36 ?. 

2. Hildr, f. mutter des Hýalfr: Hdi 19. 

3. Hildr, f. verkirzung von Brynhildr 
(die in Hlymdaler Hildr und hjalme ge- 


85 nannt ward): Hlr 6?. 


Hjalle, m. hunnischer koch (hvergáter: 
Am 58!, bráss Buþla: Am 59“; als 
Gunnarr aufgefordert wird, sein leben 
durch auslieferung des hortes zu lösen, 


40 verlangt er, dass man ihm zuerst das 


herz des Hogne bringe; statt dessen wird 
dem H. das herz ausgeschnitten und 
Gunnarr úberbracht: Akv 23?; er erkennt 
jedoch, dass dies nicht Hognes herz, son- 


45 dern das des H. sei: Akv 24'; darauf 


schneidet man Hogne das herz aus: Akr 
25!, das Gunnarr erkennt, weil es nicht 
bebt wie das herz des feigen H.: Akv 26'; 
(abweichend ist die darstollung in Ám, 


50 wo Beite vorschlögt, H. anstatt Hogne 


das herz auszuschneiden: Am ó“'; als 
jedoch der sklave — sllýræle: Amö59? 
— kláglich winselnd um sein leben fleht, 


1305 Hjalm - bere 
wird or auf Hognes firbitte geschont: 
Am 581—60*). 

Hjalm-bere, m. beiname des Óþenn: 
Grm 46?. 

Hjalm-gunnarr, m. ein bejahrter held, 
dem Óþenn im kampfe gegen Agnarr den 
sieg verheissen hatte: Sd 4 pr 2—6; Bryn- 
hildr aber tötet ihn: Sd4 pr 7 Hlr8!. 

Hjalmr, m. s. Hjalm- þér. 

Hjalm-þér, m. (dafir Hjalmr Á), ein 
held. besitzer des rosses Háfete: FM 12. 

Hjalp-rekr, m. ein könig, vater des 
Alfr: Sf29; bei H. wichst Sigvgrþr auf: 
Sf 29. 30; aus H.'s gestöút wáblt sich Sig- 
varþr den hengst Grane: Km 1; Regenn 
kommt zu H., um Sigvorþs erziehung zu 
úbernehmen: Rm 3; H. gibt dem Sigvorþr 
mannschaft, um seinen vater zu ráchen: 
Rm 15 pr 1; nach der ausföhrung des 
rachewerks kehrt Sigvgrþr zu H. zurick: 
Rm 26 pr 1. 

Hjúke, m. eins der in den moud ver- 
Sotzten kinder: FM 8 anm. (s. 219). 

Hjor-dís, f. firstin aus dem geschlechte 
des Hrauþungr (Hdl 26?), tochter des 
Eylime (Sf 26), sohwester des Griíper 
(Grp 1); in erster ehe mit Sigmundr ver- 
máhlt, dem sie den Sigvgrþr gebiert: Sf 26. 
27 Grp 3“; in zweiter ehe mit Alfr Hjalp- 
reksson: Sf 29. 

Hjor-leifr, m. ein könig, waffengefáhrte 
des Helge Sigmundarson, dem er auf be- 
fragen úber die stárke des heeres und der 
flotte auskunft gibt: HH I24!—26*. 

1. Hjor-varþr, m. einer der zwölf söhne 
des Arngrimr und der Eyfura: Hdl 23!. 

2. Hjar-varþr, m. ein riese, vater der 
Hveþna: Hdl 28?. 

3. Hjor-varþr, m. kónig zu Glaseslundr 
in Norwegen (HHv 1“ 30 pr 6); hat das 
gelúbde abgelegt, jades mádchen zu hei- 
raten, das in dem rufe stehe die schönste 
zu sein: HHv4. 5; besitzt boreits drei 
frauen und von jeder einen sohn: HHv 
1—4 (vgl. 13. 1? 3"); hört von der schönen 
Sigrlinn, tochter des königs Svafner, und 
beauftragt den Atle Iþmundarson um sie 
zu werben: HHvó—8; dieser erhált eine 
abschlágige antwort und teilt seinen miss- 
erfolg dem könige mit: HHv 10. 4 prl. 
2. ö!; H. entschliesst sich selber in Atles 
begleitung zu Svafner sich zu begeben: 
HHvó pr 1; als er dort ankommt, findet 


ö 


15 


20 


25 


85 


40 


45 


50 


Hlgþ - vér 1306 
er das land verheert und den kónig Svafner 
von Hróþmarr getötet: HHv 5 pr 2. 3. 10. 
Il; wáhrend H. an einem flusse nacht- 
quartier bezieht, gelingt es dem Atle die 
Sigrlinn in seine gewalt zu bekommen: 
HHöó pr 4—9; H. heiratet die Sigrlinn 
und erzeugt mit ihr den Helge: HHvó 
pr 12. 13 (vgl. HHv38!' 433 HH II2. 3); 
als dieser erwachsen ist, tadelt er den 
H., dass er unberechtigte raubzige unter- 
nehme, dagegen den tod des Svafner nicht 
riche: HHv 10'—11*; infolge dessen gibt 
H. dem Helge mannschaft, um das rache- 
werk zu vollbringen: HHo 11 pr |. 
Epitheton H.'s: folks odvite HH 10?. 

4. Hjor-varþr, m. sohn des königs 
Hundingr, von Helge Sigmundarson er- 
schlagen: HHI14? 1112 pr 7. 

Hlaþ-guþr, f. (Svanhvit), tochter des 
königs Hlgþvér und schwester der Hervor, 
eine walkire: Vkv 8. 9; Slagfiþr raubt íhr 
das sohwanengewand und nimmt sie zur 
frau: Vkv ll. 3!; nach acht jahren ent- 
flieht sie: Vkv 4!; Slagfiþr zieht aus sie 
zu suchen: Vkv 6?. 

Hlé-barþr, m. ein riese, von dem Hár- 
barþr-Óþenn eine zauberrnte empfingt: 
Hrbl58. 59; Hárbarþr beraubt ibn des 
verstandes: Hrbl 60. 

Hlé-dís, f. eine priestern (gyðja), 
tochter des Fróþe und der Fríaut, ge- 
mahlin des Innsteinn und mutter des 
Óttarr: Hdl 12! 13!. 

Hló-vangr, m. ein zwerg: Vsp 15?. 

Hlíf, í. dienerinnen der Men- 

Hlíf- þrasa, e} gloþ: FY 381. 

Hlín, f. beiname der Frigg: Vap 53!. 

Hlór-riþe, m. beiname des Þórr (s. d.): 
Hym 4* 16? 28! 30! 38? Las 54“ 55? 
Þrk6* 7! 139 31?. 

Hlóþyn, f. beiname der Jgrþ (s. d.); 
mogr Hlóþynjar = Þórr: Vsp 55 !. 

Hlgkk, f. eine walkire: Gm 36?. 

Hlgþ - varþr, m. ein först, dessen söbnen 
die riesin Hrimgerþr durch zerstörung 
ihresschiffes den untergang bringt: HHo 19%. 

1. Hlgþ<vér, m. ein könig, vater der 
walkiúren Hlaþguþr und Hervar: Vkv 8. 
16!'; Hlaþvés dótter = Hervar: Vkv 12?. 

2. Hlgþ-vér, m. ein first; sein wohn- 
sitz wird von Grímhildr der Guþrún als 
geschenk versprochen, falls sie einwillige, 
den Atle zu heiraten: Gþr 11 26?. 


1307 Hniflungr 

Hniflungr, m. sohn des Hggne Gjúkason,; 
er hasst den Atle und teilt dies der Guþrún 
mit: Am 83?, sie reizt ihn zur rache: 
Am 84?; beide bringen dem Atle eine 
tötliche verwundung bei: Am 84“ 86?. 

Hnikarr, m. beiname des Óþenn (s. d.): 
Grm 47? FM 9! Rm 18úb. 18! 19! 20tib. 

Hnikoþr,m. beiname desÓþenn :Grm48!. 

Hod -mimer, m. beiname des Mimer(?); 
in H's gehölz bergen sich Lif und Lif- 
þraser beim weltuntergaug: Vm 45". 

Hod-rofner, m. beiname des Mimer(?): 
Sd 18%. 

Horn-bore, m. ein zwerg: Vsp 13?. 

Hrane, m. einer von den zwölf söhnen 
des Arngrímr und der Eyfura: Hdl 23!. 

1. Hrauþungr, m. ein könig, vater des 
Agnarr und Geirrgþr: Grm Í; sein tod: 
Grm 13. 

2. Hrauþungr, m. ahnherr der Hjordis: 
Hdl 26?. 

Hreimr, m. sohn des Þræll und der 
Þír: Rþ 12?. 

Hreiþ-marr, m. vater des Regenn ( Em 
3. 9pr 2. I1prð), des Otr (Km 10. 9 
pr 2), des Fáfner (Æm9 pr 2. 3), der 
Lyngheiþr und Lofnheiþr (Km 9 pr 3. 109); 
Óþenn, Hóner und Loke kehren bei H. 
ein, werden wegen der tötung des Otr 
festgenommen und gezwungen, lösegeld 
zu, beschaffen: Em 14—17; die asen ent- 
richten die busse, indem sie den Otr mit 
dem horte des Andvare bedecken: Rmö 
pr 1; H. bemerkt, dass ein barthaar noch 
sichtbar ist und verlangt, dass auch dieses 
verhöllt werde: Rmó pr 3. 4; Loke teilt 
ihm den auf das gold gelegten fluch mit: 
Rm 6!; H. erklárt, dass er die asen ge- 
tötet hátte, wenn ihm diese gefahr be- 
kannt gewesen wáre: Rm 7!; die weiteren 
unheilsprophezeiungen Lokes (Em 8!) be- 
antwortet er mit dem ausspruche, dass 
er wenigstens bis an sein ende des goldes 
sich erfreuen werde und die drohungen 
nicht fúrchte: Em 9!; er wird von Regenn 
und Fáfner aufgefordert, ihnen anteil an 
der busse zu gewáhren und verweigert 
das: Em 9 pr 1. 2, worauf ihn Fáfner mit 
dem schwerte durchbohrt: Em 9 pr 2. 3; 
H. fordert sterbend seine töchter auf, ihn 
zu ráchen: Rm 9 pr 3. 4. 10'; auf Lyng- 
heiþs erwiderung, dass die schwester an 
dem bruder nicht rache nehmen dúrfe 


lö 


20 


25 


80 


35 


40 


45 


50 


Hróþ- marr 1308 
(Km 109, sagt er voraus, dass sie eine 
tochter gebáren werde, deren sohn das 
rachewerk ausfúhren solle: Rm 1l'; H. 
stirbt: Æm Il pr Í. 

Hrím-gerþr, f. tochter des riesen Hate 
(4Hv 11 pr 7. 17), fragt den Atle Iþmund- 
arson nach dem namen des fúhrers der 
flotte: HHv 12!; will, nachdem sie Helges 
namen erfahren hat, auch Atles namen 
wissen: HHo i4!; gibt auf Atles frage 
ihren eigenen namen an: HHo 17'; gesteht 
dass sie die söhne Hloþvarþs im meere er- 
tránkt habe: HHv 19'; verhöhnt den Atle: 
HHv 20!; wird von ihm bedroht: HHv 
21!, und erwidert die drohungen: HH 
22!, fordert von Helge als busse fir die 
tötung ihres vaters, dass er eine nacht 
bei ihr schlafe: HHv 24!; höbnisch ab- 
gewiesen meint sie, dass Helge wahr- 
scheinlich die walkire, die ihn unterstútze, 
vorziehe: HHv 26!; wird von Helge nach 
der zahl der walkiren, die Sváva bei sich 
habe, befragt: HHv 27!; gibt antwort 
darauf: HHv28!; wird von Atle darauf 
aufmerksam gemacht, dass sie dem tode 
verfallen ist: HHv 29!, und von Helge 
verhöhnt, weil die aufgehende sonne sie 
in stein verwandelt: HHv 30!. 

Hrím-grimner, m. ein riese, den 
Skirner der Gerþr als gatten zuweist, falls 
sie Freys liebe verschmihe: Skm 35 !. 

Hrimner, m. ein riese: Skn 28? Hdl 34. 

Hringr, m. ein fúrst; seine söhne sind 
bundesgenossen des Hgþbrodr: HH I54!. 

Hrist, f. eine walkire, mundschenkin 
des Óþenn: Grm 36!. 

Hrolfr, n. (enn gamle), ein först: Hdl 22. 

Hrollaugr, m. ein first; seine söhne 
fallan bei Hlóbjorg im kampfe gegen Helge 
Sigmundarson: HH II 19". 

Hrópta-týr, m. beiname des Óþenn: 
Hóv 160“ Grm 54?. 

Hróptr, m. beiname des Óþenn: Vsp 
623 Arm 8? Sd13!?; Hrópts meger = die 
asen: Ls 45?. 

Hross= þjófr, m. ein riese aus dem ge- 
schlecht des Hrimner: Hdl 34“. 

Hróþ-marr, m. ein könig, vater des 
Alfr (HHv 34 pr 3); hat (vergeblich) um 
Sigrlinn geworben: HHv 5 pr 10; daher 
tötet er ihren vater Svafner und verwústet 
dessen land: HHvó pr ll; Helge tadelt 
seinen vater Hjorvarþr, weil er den H. 


1309, Hróþr 

im besitze der beute löásst: HHv 11'; mit 
der mannschaft, die ihnen Hjorvarþr gibt, 
ziehn Helge und Atle aus und töten den 
H.: HHv Il pr3; H. wird spáter durch 
seinen sohn Alfr gerácht: HHv 34 pr 3. 
4. 3ð prl. 

Hróþr, m. ein riese(?); Hróþrs and- 
skote = Þórr: Hym 11. 

Hróþ-vitner, m. beiname des Fenrer: 
Grm 393 La 39!. 

Hrungner, m. ein riese mit steinernem 
kopfe, der von Þórr erschlagen ward 
(Sa. E.1, 270 f.)}: Hrbl 32—35; ahnherr 
von Fenja und Menja: Grt 97. — Hrungnes 
spjalle — Hymer: Hym 16'; Hrungnes 
bane = Mjollner: Ls61? 63?, = Pórr: 
Sd 15?. 

Hrymr, m. anfúhrer der riesen in dem 
kampfe gegen die götter (Sn. E. 1, 188 fg.|: 
Vsp 50!. 

Hró-svelgr, m. ein riese in adler- 
gestalt, dor mit seinen fittigen den wind 
hervorbringt: Vm 37!. 

Hrð-rekr, m. (slengvanbauge) ein könig; 
gemahl der Auþr djúpúþga, vater des 
Haraldr hildetgnn: Hdl 29!. 

Humlungr, m. sohn des königs Hjor- 
varþr und der Séreiþr: Hv 3. 
"Hundingr, m. kónig von Hundland, das 
nach ihm benannt ist: HH II3. 4; vater 
zahlreicher söhne (HH III? II4.5 Sf28 
Grp9? Rm 15! 25 pr 1. 2), von denen 
sechs genannt werden: Hæmingr HH II 10. 
1', Alfr, Eyjolfr, Hjorvarþr, Hóývarþr 
(Hervarþr HH II) HHI14** 112 pr6 
—8, Lyngve Rm 25 pr il. 2; H. lebt in 
feindschaft mit Sigmundr: HHlIló—7; 
Helge Sigmundarson schleicht sich heim- 
lich, um zu kundschaften, in H.'s gefolge 
ein: HH II9; H., der den Helge fúr 
Hamall angesehen hat, lisst ihn bei dessen 
vater Hagall vergeblich suchen: HH M 1“ 
Ipri—4; H. wird von Helge getötet: 
HHI10? II4 pr1. 2. 9*?; er erhált in 
Valhgll von Helge befehle: HH II38!. — 
Epitheton: geirmimer HH I 14*. 

Hveþna, f. tochter des Hjorvarþr, mutter 
des Hake: Hdl 28'?. 

Hymer, m. ein riese, der im osten der 
Élevágar wohnt (Hym 5!), vater des Týr 
- (Hym 5? 11? und mehrerer töchter (Ls 
349), besitzer eines grossen kessels (Hym 
ö? 344 353 371 4079, den Þórr und 


5 


10 


80 


35 


40 


50 


Hyndla 1310 
Týr zu holen beschliessen, damit die asen 
ihr bier darin brauen können (Hym 3' f.). 
— Þórr und Týr kommen in H's woh- 
nung an und werden von Seiner kebse 
(Týrs mutter: Hym 8“) aufgenommen: 
Hym 7*fg.; bald darauf kebrt der riese 
von der jagd heim: Hyml10!; er wird 
von der kebse begriisst, die ihm die an- 
kunft der gáste mitteilt: Hymll'; vor 
seinem scharfen blick zerspringen pfeiler 
und balken: Hym 12?; er zeigt sich un- 
freundlich gegen Þórr, von dem er nichts 
gutes erwartet: Hym 13*—14?; lösst drei 
ochsen kochen: Hym 14?, von denen Þórr 
allein zwei aufisst: Hym 153, H. ist úber 
des gottes appetit erstaunt und erklirt, man 
werde am náchsten tage von gefangenen 
fischen leben miössen: Hym 16!; als Þórr 
die absicht ausspricht, zum fischfange aufs 
meer hinauszufahren, fordert H. ihn auf, 
selber fúr den kóder zu sorgen: Hym 17! 
—18*;, er ist ungehalten darúber, dass 

órr einem stiere den kopf abreisst, um 
denselben als köder zu verwenden: Hym 
20'; will nicht soweit hinausrudern, als 
Þórr es verlangt: Hym 21*; angelt zwei 
walfische: Hym 22!, ist bei der heimfahrt 
mirrisch: Hym 26?; verlangt dass Þórr 
entweder das boot festmachen oder die 
walfische nach hause trageu solle: Hym 
27!; fordert Þórr auf, sein kraft dadurch 
zu beweisen, dass er einen kelch zer- 
breche: Hym 29', was der gott zuorst 
vergeblich versucht, bis er den kelch auf 
den rat der kebse dem H. an die stirn 
wirft: Hym 30!'—32“; H. ist betrúbt úber 
den verlust des bechers: Hym 33!, er- 
klárt sich aber bereit seinen kessel her- 
zugeben, falls ihn die gáste aus dem 
hause herauszuschaffen vermögen: Hym 
34'; nachdem die asen mit dem kessel 
Íortgezogen sind, verfolgt er sie: Hym 
36?, wird aber nebst den andern riesen, 
die er aufgeboten hat, von Þórr erschlagen: 
Hym 37“. — Epitheta des H.: Hrungnes 
spjalle Hym 16!, ballr jatonn Hym 17?, 
álruþr apa Hym 21?. 

Hymlingr, m. sohn des königs Hjorvarþr 
und der Sinrjóþ: HHv 3. 4. 

Hyndla, f. eine riesin (brúþr jgtons: 
Hdl4* 519. wird von Freyja geweckt 
und aufgefordert, mit ihr nach Valhgll 
zu reiten: HdlI'; soll einen wolf dazu 


1311 Hæmingr 

benutzen, da Freyjas eber nicht zwei per- 
sonen zu tragen vermöge: Hdló!; sie 
erklirt zu wissen, dass in der gestalt des 
ebers Freyjas gtinstling Óttarr Iansteinsson 
sich berge: Hdi6', was von dieser ge- 
leugnet wird: Hdl 7!'; in Valhgll wird H. 
von Freyja veranlasst, die ahnen des 
Óttarr aufzuzáhlen, damit dieser gegen 
Angantýr sein recht behaupten könne: 
Hdl 8!—11*; H. gibt auskunft úber Óttars 
abstammung: Hdl12!f.; Freyja befiehlt 
ihr, dem eber (in dem also tatsöchlich 
der verwandelte Óttarr steckt) einen ge- 
dáchtnistrunk zu reichen: Hdl 46!'; H. 
weigert sich dem befehle nachzukommen: 
Hdl 47!, da aber Freyja droht sie zu ver- 
brennen (Hdl 49!), gewiáhrt sie den trank, 
belegt ihn aber mit einem fluche: Hal 
50!; Freyja macht jedoch den fluch un- 
wirksam: Hdlöl!. 

Hæmingr, m. sohn des königs Hund- 
ingr, der bei seinem vater sich aufhált, 
als Helge Sigmundarson dort kundschaftet: 
HH 1I9.10; Helge lásst ihm durch einen 
hirtenjungen mitteilen, wer der fremdling 
gowesen sei: HH II“. 

Hóneor, m. ein ase; verleiht den ersten 
beiden menschen Askr und Embla ver- 
nunft: Vsp 18*; kommt mit Óþenn und 
Loke zum Andvarafors: Km 7 (vgl. úber 
das weitere unter Óþenn und Loke); wird 
nach dem untergange der götter in der 
erneuerten welt des losorakels walten: 
Vap 63!. 

Horver, m. gefolggmann von Hrolfr 
gamle: Hdl 223. 

1. Hó-=alfr, m. sohn der Hildr: Hdl 199. 

2. Hó=alfr, m. Dönenkönig; der dán. 
königssitz, zu dem Guþrún sich begibt, 
wird H.'s halle genannt: Gþr II 14?. 

1. Hogne, m. sohn des kónigs Gjúke 
und der Grímhildr, bruder des Gunnarr 
und Gotþormr (nach Hdl 273 nur stief- 
bruder des letzten): Hdl 27' Grp 50? 
Sg 20' Gþr 1118! 33? III 6', der Guþrún 
Hdl27? Grpól? Gþr 113" 34* III6? 
Akv 1. 16! 41“ 46? Am ll? 463 68*% 71! 
Ghv 3“ 5! 109 Hm 10!, und der Goll- 
rgnd: Gþr 111! 16! 23!', gatte der Kost- 
bera und vater des Sólarr, Snævarr und 
Gjúke: Dr 12. 13 Am 6! 28! (nach Am 
auch vator des Hniflungr: Am 83? 84% 
#6); besitzer des rosses Hglkvor: FM 124. 


5 


10 


25 


80 


85 


45 


50 


Hogne 1312 
— H. wird durch die verheiratung der 
Guþrún mit Sigvgrþr dessen schwager und 
schliesst mit ihm blutsbröderschaft: Grp 
34! 371, wird von Gunnarr zu einer ge- 
heimen unterredung aufgefordert: Sg 16!; 
fragt ihn, warum er Sigvgrþr töten wolle: 
Br 1?; errát dass Brynhildr den Gunnarr 
aufgereizt habe: Br 3! (vgl. Grp 50!); 
wird von Gunnarr befragt, ob sie beide 
den Sigvgrþr ermorden und sich in besitz 
des hortes setzen sollen: Sg 16? worauf 
er erklárt, dass es nicht angehe die be- 
schworenen eide zu verletzen: SgI7?'—19?; 
darauf wird Gotþormr zum morde ange- 
stiftet: Sg 20! (nach anderer úberlieferung 
ist aber H. selber am morde beteiligt: 
Ghv 4? Hm 6?); H. meldet der Guþrún 
Sigvorþs tod: Br7! Gþrll7!'—8“, sie 
wúnscht ihm, dass die raben sein herz 
zorfleischen mögen: Gr 119!, worauf er 
erwidert, dass durch die erfúllung dieses 
wunsches ihr kummer noch vermehrt 
werden wirde: Gþr Il110'; als Brynhildr 
ihren selbstmord beschlossen hat, wird 
H. von Gunnarr widerum zu rate gozogen: 
Sg 43!; er rát sie gewihren zu lasson: 
Sg 457; Gunnarr und H. nehmen den 
hort in besitz: Dr 1; H. erklárt sich auf 
Grímhilds aufforderung bereit, der Guþrún 
busse zu gewihren: Gþr II 19?. — Gunnarr 
und H. werden von Átle durch boten 
eingeladen: Dr 6—8 Akv 3?, Guþrún sen- 
det jedoch dem H., um ihn zu warmen, 
einen ring mit wolfshaaren: Dr 9. 10; 
von Gunnarr wegen der einladung um 
rat gefragt, meint er, dass Guþrún durch 
den ring habe warmen wollen: Akv 8'; 
als trotzdem die fahrt angetreten wird, 
wúnsoht einer von H.'s söhnen den ab- 
reisenden gliöck: Akv 12*; im Hunnenlande 
angekommen, werden die brider von 
Guþrún begrisst und úber Atles absichten 
unterrichtet: Akv 16'; als der kampf ent- 
brennt, ficht H. tapfer und tötet acht 
Hunnen: Akv 20'; als der gefesselte 
Gunnarr gefragt wird, ob er sein leben 
durch gold erkaufen wolle, erwidert er, 
dass ihm zuerst das herz H.'s gebracht 
werden misse: ÁAkv 22'; als man ihm 
statt dessen das herz des kochs Hjalle 
bringt, erkennt er, dass dies Hjallös und 
nicht H.'s herz sei: ÁAkv 23? 24!; nun 
wird dom H., der die qual laohend 


1313 Hogne 

erduldet, das herz ausgesohnitten: Akv25! 
(vgl. Dr 15 Gþr 1132“ Od26*), welches 
Gunnarr erkennt: ÁAkv 26?, der darauf 
erkliirt, dass durch H.'s tod jedes schwan- 
ken bei ibm beseitigt sei, daher er den 
versteck des hortes niemandem angeben 
werde: Ákv 28!; (abweichend ist die dar- 
stellung in Am: um Gunnarr zur reise 
geneigter zu machen, wird auch H. von 
Atles boten eingeladen: Am 7'; Gunnarr 
erklárt sich bereit zu kommen, falls H. 
ihn begleiten wolle: Am 7?; H. úberlösst 
dem Gunnarr die entscheidung: Ám 7“; 
H. begibt sich mit Kostbera zur ruhe: 
Am 10!; diese, welche die von Guþrún 
geschriebenen runen gelesen hat, warnt 
ihn: Am Í1'—12*, H. meint jedooh, dass 
Atle nichts böses im schilde fúhre: Am 
13'; Kostbera sucht ihn darauf durch die 
erzáhlung ihrer unheilverkúndenden triiume 
zurickzuhalten: Am 14! 15! 18!, die je- 
doch von H. anders gedeutet werden: Ám 
15? 17! 19'; die fahrt, an der auch H.s 
söhneSnðvarr und Sólarr und seinsohwager 
Orkningr teilnehmen, wird angetreten: Am 
27! 28!. H. tróstet die zuriokbleibenden 
frauen: Am 32!; vor Atles burg ange- 
kommen, klopft er ans tor: Am 35? auf 
die hohnrede Vinges, der den brödern den 
tod droht, antwortet er trotzig: Ama37!, 
worauf Vinge erschlagen wird: Am a38'!; 
H. verhöhnt die Hunnen, die ihm zu- 
rufen, dass der mord der Gjúkungar lángst 
beschlossen sei: „Am 41?; als er nach 
tapferer gegenwehr úberwaáltigt ist, befiehlt 
Atle ihm das herz auszuschneiden: Am 
öð!, worauf H. erwidert, dass er frohen 
mutes den tod erwarte: Amö56!; Beite 
rát nicht dem H., sondern dem Hjalle das 
herz auszusohneiden: Am 57!; als aber 
der sklave winselnd um sein leben fleht, 
legt H. för ihn fúrbitte ein: Am 60!; nun 
wird H. das herz ausgesohnitten, was er 
lachend orduldet: Am 619). — Aus schmerz 
úber H.'s tod weigert sich Guþrún, die 
von ÁAtle gebotene busse anzunehmen: 
Am 67!; als sie von Herkja angeschuldigt 
wird, klagt sie, dass H. nicht mehr lebe, 
der ihre schmach gerácht haben wiúrde: 
Gpþr LII6', sie reizt dessen sohn Hnifl- 
ungr zur rache auf und tötet mit seiner 
hilfe den Atle: Am 84!fg.; ihren söhnen 
Bgrle und Hamþér gegeniber áussert sie, 


6 


10 


20 


25 


80 


35 


40 


45 


60 


„gelobt habe: 


Hoþ- brodr 1314 
dass sie Gunnarr und H. nicht gleioh 
seien: Ghv 3!, worauf Hamþér erwidert, 
dass sie nach Sigvgrþs ermordung H. nicht 
Ghv 4! Hm6!. — Die 
stelle Od 7?, wo H. auch genannt wird, 
ist zweifellos verderbt (s. z. st.) — Epitheta 
H.'s: baldrtþe Akv 22?, sunr þjóbkonungs 
Akv 22%, kumblasmiþr Akv 25?, konungr 
óblauþr Ghv 18?. 

2. Hogue, m. ein könig, vater des 
Brage und Dagr (HH 116 pr 14. 16. 27 
pr 2) und der walkire Sigrún (HH 118! 
öð“ 114 prá. 5. 123 12 pr4. 14! 47), 
bruder des Sigarr: HH II4*; er hat die 
Sigrún dem Hgþbrodr Granmarsson ver- 
sprochen: HH I19! (vgl. IT12 pr4); als 
sie dem willen des vaters trotzend mit 
Helge Sigmundarson sich verlobt, der sie 
gegen H. zu schútzen versprioht (HH 
II16!), wird H. von Hgþbrodr aufgefor- 
dert, ihm gegen Helge beistand zu leisten: 
HHlIó4!', H. kámpft gegn Helge: HH 
II16 pr 13, und wird von ihm erschlagen: 
HH H 18“. — Der verkleidete Helge wird 
fúr eine schwester des H. ausgegeben: 
HH II 4*, Hagna mágr = Helge: HH 
II 43?. 

Hókon, m. Diánenkönig, vater der Þóra: 
Gþr 125 pr 2. II14*. 

Hqlþr, m. sohn des Karl und der Snor: 
Rþ 24?. 

1. Hór, m. ein zwerg: Vsp 15?. 

2. Hór, m. beiname des Óþenn: Vsp 
21? Grm 46“ FM1!. — Vgl. Hóve. 

Hosver, m. sobn des Þræll und der PÞír: 
Rþ 12. 

Hó-varþr, m. (HH 11 12 pr 7 Hervarþr 
genannt) sohn des königs Hundingr, von 
Helge Sigmundarson getötet: HH I14?. 

Hóve, m. beiname des Óþenn: Hó 
108*3 110%87 1371, — Vgl. Hór. 

Hoþ-brodr, m. sohn des königs Gran- 
marr, bruder des Goþmundr und Starkaþr 
(HH1I19*? 112 pr 1—3); er hat sich 
von könig Hogne dessen tochter Sigrún 
zusichern lassen, die ihn jedoch verab- 
scheut: HH I 19! II12 pr3. 4. 15!; Sin- 
fjatle kindigt dem Goþmundr an, dass 
Helge Sigmundarson zum angriffe gegen 
H. unterwegs sei: HHI36! II23!, wor- 
auf Goþmundr erwidert, dass es fúr H. 
an der zeit sei, an rache zu denken: HH 
1124?, H. fragt den Goþmundr nach dem 


1815 Hoþr 

ergebnis seiner kundschaft: HH 150', und 
lásst, als ihm das nahen der feinde ge- 
meldet wird, die bundesgenossen zum 


beistande herbeirufen: HH 163! 54!; er 
fállt im kampfe gegen Helge: HHI5?7? 6 


II16 pr15—17; Sigrún findet ihn ster- 
bend auf dem schlachtfelde und erklárt 
froh darúber zu sein, dass der tod sie von 
ihm befreit habe: HH IT 16 pr16—18. 


17'. — Epitheta H.'s: Ísungs bane HH 10 


I21* (auf diese tat wird vielleicht auch 
HH 1I57* angespielt), jaforr flugartrauþr 
HHI57?. 

Hoþr, m. ein ase; er erschiesst auf 


Lokes anstiften (Ls28% den Baldr mit 15 


dem mistelzweig: Vsp 33? Bdr9!, und 
wird dafúr von Vále getötet: Vsp 33“ 34! 
Bdr 11'; in der erneuerten welt werden 
H. und Baldr den sitz des Óþenn be- 


wohnen: Vsp 623. — H. heisst Baldrs 20 


andskote: Vsp 34? Bdr 11*, Baldrs bane: 
Bdr 10*. 


Ímr, m. ein riese, sohn des Vafþrúþner: 
Vm ö?. 

1. Imþr, f. eine von den neun mittern 
des Heimdallr: Hdl 38%. 

2. Imþr, f. eine riesin; Sinfjgtle wirft 
dem Goþmundr vor, sich einmal in die 


gestalt einer tochter der Í. verwandelt zu 80 


haben: HH I45?. 
Ingunar- Freyr, m. beiname des gottes 
Freyr: Ls 43!. 


Inn-steinn, m. sohn des Alfr enn 


gamle, gemahl der Hlédís, vater des Óttarr: 35 


Hdl6“* 12'? 13*?. 

Íre, m. ein zwerg, der am bau von 
Mengloþs palast mitgewirkt hatte: FY 34!. 

SArNn-SAXA, Í. eine von den neun 
möúttern des Heimdallr: Hdl 384. 

Ísolfr, m. sohn des Qlmóþr und der 
Skúrhildr, brudor des Ósolfr: Hal 21!. 

Ísungr, m. ein held, von Hgþbrodr 
Granmarsson erschlagen: HH I21'. 

Ívalde, m. 
haben das schiff Skíþblaþner gezimmert: 
Grm 43! 

Ívarr, m. vater der Auþr djúpúþga: 
Hal 29?. 


Íþe, m. ein riese, ahnherr der Fenja 50 


und Menja: Grt 9?. 
Iþ-mundr, m. ein jarl des königs Hjor- 
varþr, vater des Atle: HHvó. 7. 2!. 


ein zwerg; seine Söhne é5 


Jarmon - rekr 1316 

Íþunn, f. eine asin, gattin des Brage 
(Ls5), sie nimmt mit ihrem manne an 
dem gastmahle des Æger teil: Ls5; will 
den Brage abhalten, sich mit Loke in 
einen wortwechsel einzulassen: Ls 16'; 
wird von Loke beschuldigt, mit dem 
mörder ihres bruders gebuhlt zu haben: 
Ls17'; erwidert dass sie nicht mit Loke 
zanken, Sondern nur, um streit zu ver- 
hindern, den Brage beruhigen wolle: Ls 18!. 


Jafn-hór, m. beiname des Óþenn: 
Grm 49?. 

Jalkr, m. beiname des Óþenn: Grm 
49? 54%. 

dare, m. ein zwerg: Vsp 13“; er hat 
am bau von Mengloþs palast mitgewirkt: 
FY} 34!. 

Jariz-leifr, m. ein Dine(?): Gþr 11 20!. 

Jariz-skárr, m. ein Dáne(?): Gþr II 20? 

Jarl, m. der stammvater der adlichen, 
von Heimdallr-Rígr mit der Móþer er- 
zeugt: Kþ32!; seine geburt: Æ} 34'; 
lernt frúh das waffenhandwerk, reiten, 
jagen und schwimmen: R6 35';, Rígr lehrt 
ihn runen, gibt ihm seinen namen, er- 
kennt ihn als sohn an und verleiht ihm 
landbesitz: Rþ 36!; J. erobert sich noch 
mehr land dazu und herrscht als frei- 
gebiger first úber 18 gehöfte: Rb 37*— 
39*;, lisst um Erna, die tochter des Herser, 
werben: k5 40!; er heiratet sie und zeugt 
mit íhr 12 söhne: RP 41'—43!, die fröh- 
lich gedeihen: RB43?; der júngste, Konr, 
úbertrifft seinen vater in der runenkunde: 
Rþ 46}. 

Jónakr, m. ein könig, der dritte ge- 
mahl der Guþrún, die von den wellen in 
sein land getragen wird: Sg61? Ghvda. 
13*, er zeugt mit ihr sóhne: Sg 62" Ghv 
14? (nach Ghvd. 5 den Sgrle, Hamþér 
und Erpr, wáhrend nach Hm 13! 14“ der 
letzte zwar Jónakrs, aber nicht der Guþrún 
sohn ist); Sgrle und Hamþér heissen 
Jónakrs syner: Hm 264. 

Jóþ, n. sohn des Jarl und der Erna: 
RÞ 42?. 

Jgfor-marr, m. (Josurmarr F'), sobn 
des Dagr und der Þóra: Hdl 18“. 

Jarmon-rekr, m. Gotenkónig (Ghv 2* 
16? Hma3“* 23? 249 30!) wird mit Svan- 
hildr, der tochter des Sigvorþr und der 
Guþrún, vermáhlt: GAv 5. 167; lásst, den 


1317 Jarþ 

verleumdungen des Bikke gehör gebend 
(Sg 631? Ghv 6— 8), seinen sohn Randvér 
hángen und die Svanhildr von pferden 
zertreten: GhvðS. 9. 23 16“ Hmað!; 
Guþrúns sohn Hamþér, von der mutter 
zur rache aufgefordert, bedauert, dass sie 
ihre dem Atle geborenen söhne gemordet 
hat, da dieselben bei dem kampfe gegen 
J. wertvolle hilfe hátten leisten können: 
Ghv 59; dem J. wird die ankunft bewaff- 
neter miinner gemeldet: Hm 19!; er hoftt, 
dass es Guþrúns söhne Sorle und Hamþér 
seien, und spricht die absicht aus, sie 
fesseln und hángen zu lassen: Hm 20'— 
21*;, inzwischen sind die bröder in den 
saal eingedrungen und haben J. verstúm- 
melt: Hm 24!; Hamþér ruft ihm höhnend 
zu, dass seine abgehauenen hánde und 
fússe bereits vom feuer verzehrt wúrden: 
Hm 25!; der sterbende J. befiehlt die 
brider, weil ihnen waffen nichts anhaben 
können, zu steinigen: Hm 26'. — Söhne 
von J. werden erwihnt: Hdl 25*. — Epi- 
theta des J.: Stgorþar mágr Hdi 257, 
J. enn ríke Ghvb, ráser enn regen- 
kunnge Hm 26!. 

Jorþ, f. eine asin, mutter des Þórr: 
Lsö8! Þrki“; ihr beiname Fjorgyn: 
Vsp 56? Hrbl 138. 

Jqsor-marr, m. 8. Jgfor-marr. 


Kára, f. tochter des Halfdanr (3), ge- 
liebte des Helge Haddingjaskate, eine 
walkúre, die widergeborene Sigrún: HH 
1150 pr 4. 5. 

Káre, m. einer von den ahnen des 
Óttarr Innsteinsson: Hdl 19*. 

Karl, m. der stammvater der freien 
bauern, von Heimdallr-Rigr mit der 
Amma orzeugt: kp 19; seine geburt: R6 
21!; widmet sich frúh der landwirtschaft: 
Rþ22!, verheiratet sich mit Snor: K5 
23!, und erzeugt mit ihr zahlreiche kinder: 
RÞ 24!— 254. 

Kefser, m. sohn des Præll und der PÞír: 
Rp 12. 

Ketell, m. sobn des Klypr, vater des 
Fróþe, grossvater der Hlédis: Hdl 19! fg. 
(ogl. 13! fg.). 

Kíarr, m. könig in Valland, vater der 
walkúre Qlrún: Vkv 9. 16?. — Helm und 
schild des Gunnarr stammen aus der halle 
des K.: Akv 7“. 


5 


16 


20 


26 


80 


35 


40 


46 


50 


Kumba 1318 

Kíle, m. ein zwerg: Vsp 13!. 

Kjalarr, m. beiname des Óþenn:Grm 49. 

Klegge, ið söhne des Præll und der 

Klúrr, m. . Þír: R612*. 

Kné-froþr, m. bote des Atle, der dessen 
einladung Gunnarr und Hogne úberbringt: 
Dr8 Akv1? 23—5“. — Epitheton: seggr 
enn suþróne Ákv 2“. 

Knúe, m. ein held, gegner des Got- 
þormr (2), der im kampfe gegen diesen 
umkommt: Grt 14%. 

Kolga, f. eine von den töchtern des 
Æger (Sn. E. 1, 324. 500}; in diesen sind 
die wellen personificiert, daher Kolgo 
sysler = welle: HHI129?. 

Konr, m. der júngste sohn des Jarl und 
der Erna: Kp43!; er erwirbt frúh die 
kenntnis der zauberkráftigen runen: K/ 
44!—45?, in der er seinen vater úber- 
trifft: ÆR) 46'; erhált den namen Rigr: 
RÞ 46“; wird als er im walde dem vogel- 
fang obliegt, von einer kráhe darauf auf- 
merksam gemacht, dass es ihm besser 
anstehen wirde, das kriegshandwerk zu 
úben und die besitzungen von Danr 
und Danpr an sich zu bringen: Kp4d7' 
— 49“. 

Kost-bera, í. (verkirzt Bera: Am 31* 
495), schwester des Orkningr: Ám 28*, 
gemahlin des Hogne Gjúkason, mutter des 
Sólarr, Snævarr und Gjúke: Dr 12. 13 
Am 6! 281; sie begrússt die boten Atles: 
Am 6?; versucht den mit runen geschrie- 
benen brief der Guþrún zu lesen: Am 9'!; 
begibt sich mit Hogne zur ruhe und hat 
Suhwere tráume: Am 10!'; suoht ihren 
gatten zu úberreden, der einladung Átles 
nicht folge zu leisten, da sie in dem briefe 
Guþrúns, der von fromder hand verándert 
sein miiSse, eine warnung zu erkennen 
glaubt: Am 11'—125, als Hogne ihren 
argwohn fúr unbegrindet erklárt (Am 13'), 
erzöhlt sie ihm ihre unheilverkindenden 
tríume: Am 14'—15? 16! 18!, die er 
jedoch anders deutet: Am lóð? 17! 191, 
als Gunnarr und Hogne mit Snævarr, 
Sólarr und Orkningr die fahrt antreten, 
gibt sie ihnen einen segenswunsoh auf den 
weg: Am 3l!. — Epitheton der K.: kona 
kapps gáleg Am 6?. 

Kristr, m. Christus: Grt 7. 

Kumba, f. tochter des Præll und der 
Þir: Rþ 13! 


1319 Kundr 
Kundr, m. sohn des Jarl und der Erna: 
Rþ 43. 


Lauf-ey, f. mutter des Loke: Lsö2! 
Þrk17! 20! FMS". 

Leggjalde, m. sohn des Þræll und der 
Þír: R6 12*. 

Leir-brímer, m. „lehmriese', in der 
kenning Letrbrúmes lsmer, d.i. lehm: FY 12?. 

Líf, í. N die einzigen menschen, 

Líf. þraser, m. / die den weltbrand úber- 
dauern, indem sie sich in Hodmimers 
gehölz verbergen und von tau sich er- 
nábren; von ihnen stammt das neue men- 
schengeschlecht ab: Vm 45!. 

Litr, m. ein zwerg: Vsp 12?. 

Lod-fáfner, m. fahrender singer, der 
die lehren, die er von Oþenn empfangen 
hat, vortrágt: Hóv 111*— 1369; die zauber- 
spröche behált jedoch Óþenn fúr sich und 
vertraut sie dem L. nicht an: Hýv 162?. 

Lofarr, m. ein zwerg: Vsp 14? 164. 

Lofn=heiþr, f. tochter des Hreiþmarr, 
schwester der Lyngheiþr; der sterbende 
vater hofft von den beiden mádchen ge- 
rácht zu werden: Æm 10'. 

Loke, m. ein gott, sohn (des riesen Fár- 
baute: Sn.E. 1, 104, und} der Laufey (Js 
521 Þrk17! 20! FM5'!'), bruder des Bý- 
leiptr (Vsp 51“ Hdl 429), gemahl der Sigyn 
(Vsp 35? Ls6ó pr ó), vater des Nare 
und Vále (Ls 65 pr 3); er schliesst in der 
urzeit mit Óþenn blutsbriderschaft: Ls 9! 
verleiht den ersten menschen lebenswárme 
und farbe: Veap 18“; zeugt mit der riesin 
Angrboþa den Fenrer: Hdl 42', die miþ- 
garþsschlange: Hdl 42?, fund die Hel: 
Sn. E. I, 104); wird von dem hengste 
Svaþelfare geschwingert und gebiert den 
Sleipner: Hdl 427; wird durch den genuss 
eines verkoblten weiberherzens schwanger 
und bringt unholde zur welt: Hdl43! 
vgl. Is 23? 333, hat don Lævateinn ver- 
fertigt: FY 26', unú am bau von Menglgþs 
palast sich þotei gt: Fy 34*; hilft bei der 
tótung des riesen Pjaze: Ls 503 51'. — L. 
erfáhrt von Þórr, dass dessen hammer 
gestohlen ist: bk2:!, fliegt in Freyjas 
federgewand aus um denselben zu suchen: 

k ö!; kommt zu dem riesen Prymr, der 
ihm gesteht, dass er den hammer ver- 
steckt habe und nicht eher herausgeben 
werde, als bis man ihm Freyja als ge- 


o 


15 


20 


25 


80 


85 


40 


465 


80 


Loke 1320 
mahlin zuföhre: Þrk 54— 7*; kehrt zurick 
und meldet dies dem Þórr: Þrk 8'—10*; 
begibt sich mit Þórr zu Freyja, die den 
vorschlag nach dem lande der riesen zu 
ziehen ablehnt: Þrk 11!—129; úberredet 
Þórr Freyjas gewand anzulegen: Árk 17}; 
entschliesst sich als magd verkleidet Þórr 
zu begleiten: Brk 20!; fúhrt mit ihm zu 

mr und erklárt dem riesen, warum 
die ihm zugeföhrte braut so grossen ap- 
petit und so funkelnde augen habe: Árk 
26! 281. — Auf einer anderen reise, die 
er mit Þórr unternimmt, ist L. schuld 
daran, dass einer der böcke lahm wird: 
Hym 38“; er begleitet den Þórr auch auf 
der fahrt zu Geirrgþr: FM6?. — L 
kommt mit Óþenn und Hóner zum And- 
varafors: Em 7; wirft den Otr tot: Rm 
12; wird ausgesendet, um das fúr diesen 
mord verlangte lösegeld zu beschaffen, 
borgt sich das netz der Rán und féángt 
den Andvare: Æm 17—20, den er auf- 
fordert, sein leben durch auslieferung 
seines hortes zu erkaufen: Æm 1'; er be- 
fragt den Andvare úber die strafen der 
verleumder: Km 3'; erhált von ihm den 
hort: Æm 4 pri, und nimmt ihm auch 
den letzten ring fort: Rm 4 pr 2. 3, den 
der zwerg mit einem fluche belegt: Em 5'; 
L. macht den Hreiþmarr mit diesem fluche 
bekannt: Em 6!, und sagt das unheil vor- 
aus, das der hort veranlassen werde: 
Rm 8!. — L. veranlasst die tötung des 
Baldr: La 28!, und vereitelt in der gestalt 
der riesin Pokk seine riokkehr aus der 
unterwelt: FM5'S!, — L. nimmt an 
dem gelage des Æger teil: Ls 8; er tötet 
den Fimafengr: Ls 13. 14; wird von den 
asen verjagt: Ls 14. 15; kehrt zurtick und 
fragt den Elder nach den gespráchen der 
asen: J,s 16. 1!; beschliesst hineinzugehen 
und die götter zu árgern: Ls3'; wird von 
Elder gewarnt, den er höhnisch abweist: 
Ls4! 5!; er tritt in die halle ein und 
verlangt einen trunk met: Lsð prl. 6!; 
fragt warum er keine antwort erhalte und 
fordert einen sitz beim gelage: Le 7', den 
ihm Brage nicht gewáhren will: Ls8'; 
er richtet darauf seine bitte an Óþenn, 
den er an die alte blutsbriderschaft er- 
innert: Ls 9', worauf dieser dem Víþarr 
befiehlt, L. platz zu maohen: Ls 10'; 
Víþarr schenkt dem L. ein: Ls 10 prl; 


1321 Loke 

dieser begrösst die anweseuden götter und 
göttinnen, nimmt aber Brage aus: La 10 
pr. 2. 11'; weist das von Brage ange- 
botene geschenk zurtick und verhöhnt ihn: 
La12! 13'; auf die drohungen Brages 
erwidert er mit neuem hohn: La Íd! 15; 
die Íþunn, die den Brage beruhigen will, 
beschuldigt L., mit dem mörder ihres 
bruders gebuhlt zu haben: Ls 16!'—I8“; 
Gefjon, die ihm spottlust vorwirft, er- 
innert er an eine frúhere liebschaft: Ls 
19' 20!; von Óþenn getadelt, dass er 
Gefjon sich zur feindin mache, wirft er 
diesem parteilichkeit vor: Ls2l' 22'; 
als Óþenn ihm vorwirft, unterhalb der 
erde in kuh- und weibsgestalt kinder ge- 
boren zu haben, hált er ihm die aus- 
úbung der zauberei vor: Ls 23! 24!s 
Frigg, die den rat gibt, vergangene dinge 
nicht wider aufzurihren, beschuldigt er 
mit Víle und Vé gebuhlt zu haben: Ls 
25! 26!; als sie bedauert, dass Baldr 
nicht mehr lebe, dem der lásterer sich 
zum kampfe hátte stellen missen, röhmt 
sich L. an Baldrs tode schuld zu sein: 
Ls27! 28!; Freyja, die ihn tadelt und 
bedroht, muss von ihm hören, dass sie 
mit allen asen und elben und sogar mit 
dem eigenen bruder sich vergangen habe: 
Ls29!—324 den Njorþr, der ihn ver- 
höhnt, weil er kinder geboren hat, er- 
innert er an seine geisselschaft und die 
úble behandlung durch die töchter des 
Hymer: Ls 33! 34!; als Njorþr sich seines 


30 


Loþenn 1322 
Skaþe, die ihm ebenfalla seine kinftige 
strafe voraussagt, kránkt er durch die 
erinnerung an die tötung ihres vaters 
Þjaze und durch die behauptung, dass sie 
ihn einmal eingeladen habe ihr lager zu 
teilen: Ls 49!'—52*;, Sif kredenzt ihm 
met und bittet ihn, sie ungeschmáht zu 
lassen: Ls 52 pr. 53!; er nimmt den 
trunk an, zeiht sie jedoch des mit ihm 
begangenen ehebruchs: Les 53 pr 1. ó4!; 
Beyla, die die ankunft Þórs meldet, der 
L. zur rube bringen werde, wird eben- 
falls verhöhnt: Ls óó! 56!; der eintre- 
tende Þórr bedroht L. mit dem tode: 
Ls ö7!' 59! 61! 63!; L. verhöhnt ihn, 
weil er nicht wagen werde gegen Fenrer 
zu kámpfen: l„s58'!, und erinnert ihn an 
sein abenteuer in dem dáumlinge des 
riesen und an seine vergeblichen versuche 
Skrýiners ranzen zu öffnen: ls 60! 62'!; 
schliesslich aber entfernt er sich, da er 
fúrchtet, dass Þórr zuschlagen könne, in- 
dem er noch im hinausgehen dem Æger 
alles úble anwuinscht: Ls 64!— 65“. 
In lachsgestalt verbirgt sich L. im Frán- 
angrs fors, wird aber von den asen ge- 
fangen und mit den dármen seines sohnes 
Nare gefesselt, wáhrend sein zweiter sohn 
Vále in einen wolf verwandelt wird: Ls 
65 pr 1—3 (vgl. Ls 41' 49"; Skaþe höngt 
eine schlange úber seinem haupte auf, die 
gift auf ihn herabfallean lásst: Ls 6ð pr 3. 
4; Sigyn sitzt bei ihm: Vsp 36!, und 
fángt das gift in einer schale auf: Js 65 


sohnes Freyr riöhmt, fordert ihn L. auf 85 pró; aber wáhrond sie die schale fort- 


davon zu Schweigen, weil er diesen sohn 
mit seiner eigenen schwester erzeugt habe: 
Ls35! 36'; Týr, der den Freyr preist, 
erinnert er an den verlust seiner rechton 
hand: Ls37! 38'; als Týr ihn an das 
schicksal des gefesselten Fenrer gemahnt, 
behauptet er mit Týrs frau einen sohn 
gezeugt zu haben: Ls 39! 40!; Freyr, der 
ihm die baldige fesselung voraussagt, ver- 
höhnt er, weil er um Gerþr zu erlangen 
sein schwert fortgegeben habe, das ihm 
beim kampfe gegen die söhne Múspells 
fehlen werde: Ls41' 42!: die drohungen 
Byggvers erwidert er damit, dass er ihbm 
seine sklavendienste bei Freyr und seine 
feigheit vorwirft: Ls 43 '—46*; Heimdallr, 
der L. trunken nennt, wird wegen seines 
wiohterdienstes verhöhnt: Js 47' 48! 


40 


45 


50 


trigt, um sie zu entleeren, tropft das 
gift auf Loke, der sich dann so gewaltsam 
windet, dass davon die erdbeben ent- 
stehen: Ls 65 pr 6—8. — Wenn das 
weltende bevorsteht, wird L. loskommen: 
Bdr 143; dann steuert er das schiff, auf 
dem die scharen der Hel(?) zum kampfe 
gegen die götter fahren: Vspól!. — L.s 
beinamen sind Loptr (I,s6? I9%R 47?U 
Hdl43? Fy 26!) und Lóþorr (Vsp 18“), 
er heisst wlfs faBer: Ls 10', enn læríse 
Loke: Hym 38%. 

Lóne, m. ein zwerg: Vsp 13?. 

Loptr, m. beiname des Loke: Ls6? 
I99R 47?U Hdl 439 F) 26!. 

Loþenn, m. ein riese, der ín Þolley 
wohnt; Helge meint, dass L. ein fúr Hrím- 
gerþr passender gatte sei: HHv 25'. — 


1323 Lóþorr 


Epitheta: hundvíss jgtonn, hraunbúa 
verstr HHo 25?. 

Lóþorr, m. beiname des Loke: Vsp 18*. 

Lútr, m. sohn des Þræll und der Þír: 
Rþ 127. 

Lyng-helþr, f. tochter des Hreiþmarr, 
schwester der Lofnheiþr; der sterbende 
vater hofft von den beiden miádchen ge- 
rácht zu werden: Rm 10!; als L. erwidert, 
dass eine schwester schwerlich an ihrem 
bruder rache nehmen könne (Æm 109), 
sagt Hreiþmarr voraus, dass sie eine 
tochter gebáren werde, deren sohn das 
rachewerk ausfiúhren solle: Rm 11'; Regenn 
fragt L. um rat, wie er von Fáfner seinen 
anteil an dem erbe erlangen könne: Km 11 
pr 3.4; sie rát ihm es mit gúte zu ver- 
suchen, da man dem bruder nicht mit 
gewaffneter hand gegenibertreten diörfe: 
Km 12! 

Lyngve, m. sohn des königs Hundingr, 
von Sigvgrþr getötet: Em 25 pr 1. 2. 


Magne, m. ein ase, sohn des Þórr und 
bruder des Móþe: Hrbl 22. 132; nach des 
vaters tode werden die beiden brider den 
hammer Mjollner besitzen: Vmó1?. 

Máne, m. der gott des mondes, sohn 
des Mundelfere, bruder der Sól: Vm 23'; 
syster Mána = Sól: Em 23?. 

Meile, m. ein ase, bruder des Þórr: 
Hrbl 22. 

Mein-þjófr, m. besitzer des rosses Mór: 
FM 129. 

Men-gigþ, f. enkelin des Svafrþorenn 
(£) 81), wohnt auf dem berge Lyfjaberg 
(#) 36! 491) in dem von flammen umge- 
benen saale Lýr, der auf der spitze eines 
speeres sich dreht (#31! 32!); dort wird 
sie von dem wáchter Fjolsviþr (#) 2!f.) 
und den beiden hunden Gifr und Gere 
beschútzt (F) 19!fg.) und von {9 jung- 
frauen bedient (#Y37*—38%. Svipdagr, 
mit dem M. schon frúhe verlobt war (FY 
423 46“), zieht von seiner stiefmutter 
gesondet aus, um sie zu suchen: Gg3?; 
er gelangt nach Lyfjaberg und erfáhrt von 
Fjolsviþr, dass M. nur von Svipdagr er- 
worben werden könne: FY 41*—42*, Svip- 
dagr gibt sich zu erkennen und beauftragt 
Fjolsviþr die M. zu fragen, ob sie ihm 
angehören wolle: #)43!; Fjolsviþr kún- 
digt der M. die ankunft eines fremden, 


20 


36 


40 


45 


50 


Mýsingr 1324 
der sich Svipdagr nenne, an: Fy 44!;, sie 
bedroht den wáchter mit dem tode, falls 
er unwahres gemeldet habe: FY 45'; fragt 
Svipdagr nach namen und wahrzeichen: 
Fj 46!; dann begrússt und kússt sie den 
sehnlichst erwarteten, mit dem sie nun 
fúir immer vereint sein wird: FY 47! —50?. 

Menja. f. eine riesenjungfrau, schwester 
der Fenja (w. m. s.): Grt 16. 29. 1? 4?. 
— Menjo góþ = gold: Sg öl“. 

Mímer, m. (so Vsp 29?*% Vm 45?U; 
Mímr Vsp 46!“ Sd14?, Míme Fy 189) 
der weise wasserdámon, welchem Óþenn 
sein auge (die sonne) verpfándet, das in 
M.'s brunnen verborgen wird: Vsp 29'; 
aus Óþens pfande trinkt M. jeden morgen: 
Vsp 293. Nachdem (nach júngerem mythos, 
vgl. Hkr 1,13) M. enthauptet ist, behált 
sein kopf die fábigkeit der weissagung 
(Sd 149); Óþenn bespricht sich mit dem 
kopfe vor dem weltuntergang: Vsp 46“. — 
Míms syner (die gewiösser): Vsp 46'; 
Míma meiþr (= Yggdrasels askr?): Fy 
18?. — Dass Lif und Lifþraser in M/s 
fleisch sich bergen (Vm 45?U). beruht 
sicherlich nur auf einem schreib- oder 
losefehler. — Beinamen M.s(?): Hesþ- 
draupner Sd 13*, Hodrofner Sd 139, Hod- 
msmer Vm 45?. 

Mist, f. eine walkire: Grm 36!. — 
Mistar marr = jorþ(??): HH T49%. 

Miþ-vitner, m. ein riese, vater des 
Sokmimer: Grm 50?. 

Mjoþ-vitner, m. ein zwerg: Vsp 11}. 

Morgenn, m. (Munnenn U) besitzer 
des rosses Vakr: FM 122. 

Mót-sogner, m. ein zwerg: Vsp 10!. 

Móþe, m. ein ase, sobn des Þórr, 
bruder des Magne: Hym 35!; nach des 
vaters tode werden die beiden brider den 
hammer Mjollner besitzen: Vm ö1?*. 

Móþer, f. stammmutter der adlichen. 
gattin des Faþer: #5 27?; sie bewirtet den 
Heimdall-Rígr: Rþ 30!'—31“; empfángt 
von ihm den Jarl: R532?; dessen geburt: 
RÞþ 34! 

Mundel-fere, m. vater des Máne und 
der Sól: Vm23!. 

Munnenn, m. s. Morgenn. 

Mýsingr, m. ein seekönig; er tötet den 
könig Fróþe und fihrt dessen múöhle 
Grótte nebst den beiden sklavinnen Fenja 
und Menja mit sich fort: Grt27—29; 


1325 Mgogr 
befiehlt ihnen salz zu mahlen: Grt 29— 
31, was sie so lange fortsetzen, bis die 
schiffe versinken: Grt 31. 

Mogr, m. sohn des Jarl und der Erna: 
RÞ 42?. 

Mog-þraser, m. ein riese, vater hilf- 
reicher nornen (meyjar Mogþrases): Vm49?. 


Nabbe, m. ein zwerg; er hat mit Dáenn 
zusammen den eber Hildesvine geschaffen: 
Hdil 7%. 

Náenn, m. ein zwerg: Vsp 11?. 

Nále, m. ein zwerg: Vsp 13!. 

Nanna, Í. tochter des Ngkkve: Hdl 201. 

Nár, m. ein zwerg: Vsp 11?. 

Nare, m. sohn des Loke; mit N.s 
dármen wird dieser gefesselt: Is 65 pr 2. 
3 (vgl. Ls 493 50}. 

Nere, m. ein riese(?); napt Nera (eine 
norne): HHI4?. 

Nípingr, m. ein zwerg: Vsp 11?. 

Niþe, m. ein zwerg: Vsp 11". 

Niþjungr, m söhne des Jarl und der 

Niþr, m. Erna: A 42?. 

Níþ<gþr (d.i. Níþ-hoþr), m. könig der 
Niarar (Nsara dróttenn: Vkv 8! 143 32% 
41") in Schweden (? Vkv Í), vater der Boþ- 
vildr (Vkv 2. 17 pr 1. 384 41%) und zweier 
söhne (Vkv 1. 209 33? 344 369); erfáhrt, 
dass Vólundr in Ulfdaler weilt: Vkv8', 
und sendet seine krieger aus, die den- 
selben gefangen nehmen: Vko 15. 16. 83 
—13“; fragt den Vólundr, woher er sein 
vieles gold habe: Vkv14?—15?, worauf 
dieser erwidert, dass er wie seine briúder 
mit kóönigstöchtern verheiratet gewesen 
seien: Vkv 153—16?; N.'s frau findet, dass 
der gefangene einen unheimlichen eindruck 
macht und rát ihm die fusssehnen durch- 
schneiden zu lassen und ihn in Sævarstaþr 
einzusperren:Vkv 17!— 185; dies geschieht 
und Vólundr, den nur N. zu besuchen 
wagt, muss diesem kleinode schmieden3 
Vkv 18 pr 1—4; N. schenkt der Boþvildr 
einen dem Vólundr abgenonmenen ring 
und trágt selber dessen schwert: Vkr 17 
pr 1—3. 19!; Vólundr sinnt auf rache an 
N.: Vkv 20!; er lockt dessen söhne zu 
sich und schneidet ihnen die köpfe ab: 
Vkv 20%— 24. die in silber gefassten 
schádel sendet er dem N.: Vkv 25!, die 
au8 den augen gefertigten edelsteine dessen 
frau: Vkv 253 und den aus den záhnen 


a 


þa 
> 


15 


ro 
ot 


30 


85 


40 


45 


60 


Njorþr 1326 
hergestellten brustschmuck der Boþvildr: 
Vkr 26!; diese wird von ihm úberwiáltigt 
und geschwángert: Vkv 29!; Vólundr (der 
sich ein federgewand gemacht hat}, freut 
sich, dass er trotz der durch N. erlittenen 
verstimmelung sich befreien kann und 
fliegt davon: Vkv 303—31'; N. klagt der 
gattin, die ibn aufsucht, den tod seiner 
söhne, welchen sie verschuldet habe: Vkv 
32!—33“; winscht mit Válundr zu reden: 
Vkv 339, und fragt ihn, was er mit seinen 
söhnen gemacht habe: Vkv 34!; er erhált 
hierúber und úber den zustand der Bgþ- 
vildr von Vólundr auskunft: P%kv 36 !— 
38“; ist erbittert darúber, dass er an dem 
hoch in der luft dahin schwebenden Vál- 
undr nicht rache nehmen kann: Vkv 39!; 
sieht ihn traurig fortfliegen: Vkr 40'; 
lisst durch seinen sklaven Pakráþr die 
Boþvildr herbeirufen: Vkv 417, und befragt 
sie, ob sie wirklich von Vólundr geschwácht 
worden sei: Vkv 423, was sie eingesteht: 
Vkv 43!. 

Njorþr, m. ein gott, nicht aus dem 
geschlechte der asen entsprossen ( Vm 389), 
sondern in Vanaheimr von weisen michten 
geschaffen (Vm 39'), vater des Freyr 
(Grm 43% Skm 1. 39“ 403 429 und der 
Freyja (Þrk 22*), die er beide mit seiner 
schwester gezeugt hat (Ls 36!, vgl. Hkr 
1,13). Er wird von den vanen den asen 
als geissel úbergeben: Vm 39? Le 34! 35'; 
wohnt zu Nóatún, wo er ein hochgetirmtes 
heiligtum besitzt: Grm 16! Þrk 22; waltet 
úber zahlreiche tempel: Vm 38“, wird mit 
Skaþe verheiratet: Skm 1? 2' Ls 7 FM?2', 
weilt aber nicht gerne in deren heimat 
auf dem gebirge, sondern zieht den auf- 
enthalt an der see vor: FM2ð5 111. 
daher schliesst er mit ihr den vergleich, 
dass sie abwechselnd neun náchte in Þrúþ- 
heimr und dann drei nöchte in Nóatún 
zubringen sollen: FM 23; N. und Skaþo 
veranlassen den Skirner, Freyr nach der 
ursache seines kummers zu fragen: Sk 
5. 1'. — N. ist bei dem gastmahle des 
Æger anwesend: Is 7; er entschuldigt 
Freyja, die von Loke der buhlerei be- 
zichtigt wird, und wirft diesem vor, kinder 
geboren zu haben: Ls33'; darauf wird 
er von Ioke wegen seiner geisselscbaft 
und der schmáhlichen behandlung, die er 
durch die töchter des Hymer erfahreu 


1327 Nóre 
hat, verhöhnt: Ls 34!; er rihmt sich 
seines sohnes (Freyr): Ls 35', worauf ihn 
Loke daran erinnert, dass er diesen sohn 
mit seiner schwester gezeugt habe: Ls 36 !. 
— Nach dem untergange der jetzigen welt 
wird N. zu den vanen heimkehren: Vm 
39?. — Epitheton N.s: manna þengell 
enn meinsvane Grm 16?. 
Nóre, m. ein zwerg: Vsp 11“. 
Norþre, m. ein zwerg: Vsp 11!. 
Nýe, m. ein zwerg: Vsp 11'. 
Nýr, m. ein zwerg: Vsp 12?. 
Ný=ráþr, m. ein zwerg: Vsp 12?. 
Nokkve, m. vater der Nanna: Hdl 20". 
Norr, m. ein riese, vater der Náútt: 
Vm 25? Ale 292. 


Od-=rún, f. tochter des königs Buþle. 
schwester des ÁAtle und der Brynhildr 
(Od3. 27); ihre glöckliche kindheit im 
hause des vaters, den sie bereits im alter 
von fúnf jahren verloren hat: Od13', 
nachdem er bestimmt hatte, dass sie mit 
Gunnarr verheiratet werden solle: Od 14}; 
nach Brynhilds tode fassen Q. und Gunnarr 
liebe zu einander: Od 19! 313, Gunnarr 
wirbt bei Atle um Ó. und bietet ihm gold 
und landbesitz an, wird aber abgewiesen: 
Sgör! Dr 10. 11 Od19' 20!; trotzdem 
haben die liebenden heimliche zusammen- 
kiúnfte: Sgó7? Od3. 4. 21', die von ver- 
wandten dem Atle verraten werden: Od 
21?, Atlo áussert zwar, dass er der O. 
keinen fehltritt zutraue: 0Od.22!, sendet 
aber doch spáher aus, die O. und Gunnarr 
bei einander finden: QOd.223'; die spáher, 
deren schweigen Q. und Gunnarr vergeb- 
lich zu erkaufen suchen, machen dem 
Atle meldung: Od 24!, wöhrend Guþrún 
das vorgefallene verheimlicht wird: Od25?; 
Gunnarr wird in die schlangengrube ge- 
worfen und hofft durch harfenspiel O. zu 
Seiner rettung herbeizurufen: Od 26*— 27“; 
O. die sich zu Geirmund begeben hatta, 
um ihm bier zu brauen, hört, dass von 
Hlésay her harfenschlag ertönt: Od28'; 
sie besteigt schleunigst ein schiff, um 
Gunnarr zu befreien: Od29', kommt je- 
doch zu spát, da der held bereits durch 
Atles mutter, die sich in eine natter ver- 
wandelt hat, getötet ist: Od30!. — O, 
erfáhrt, dass ihre freundin Borgný erkrankt 
ist und reitet zu ihr, um ihr beistand zu 


1 


o 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


Óttarr 1328 
leisten: Od 2!—3“; vor Borgnýs wohn- 
sitz angekommen, zieht sie von einer 
magd erkundigungen ein, die ihr mitteilt, 
dass Borgný, die mit Vilmundr heim- 
lichen verkehr gepflogen habe, nicht ge- 
búren könne: Od3%—55 (egl. Od1—3); 
Q. setzt sich vor Borgnýs kniee und be- 
wirkt durch ihre zauberspriche, dass sie 
einem knaben und einem mádchen das 
leben gibt: Od6!—7?, Borgný sagt O. 
fúr die geleistete hilfe dank: Od 8!, den 
Q. jedoch zurickweist, da sie nur infolge 
eines gelibdes ihren beistand, dessen 
Borgný unwúrdig sei, gewiáhrt habe: Od9!; 
Borgný ist befremdet úber die harten 
worte Q.'s, da sie beide befreundet ge- 
wesen seien wie geschwisterkinder: Od10', 
wird aber von Ó. daran erinnert, dass Sie 
einst íbr verháltnis zu Gunnarr schonungs- 
los verurteilt habe: Od 11!. — O. beklagt 
ihre traurigen schicksale (Odrúnar grátr: 
Od 32*): Od 12!*—32!. 

Óenn, m. vater des Andvare: Æm 2!. 

Ofner, m. beiname des Óþenn: Grm 54}. 

Óme, m. beiname des Óþenn: Grm 49}. 

narr, m. ein zwerg: Vsp 11*. 

Óre, m. ein zwerg: Vsp 15?; er war 
am bau von Mengloþs palast beteiligt: 
F;j 34?. 

Orkningr, m. bruder der Kostbera: Am 
287; er begleitet Gunnarr und Hogne auf 
der reise nach Hunnenland: Am 28?, und 
wird daselbst erschlagen: Am 49“. 

Óske, m. beiname des Óþenn: Grm 495. 

Otr, m. sohn des Hreiþmarr, bruder des 
Regenn und Fáfner (Km 10. 9pr 1. 2); er 
pflegte in ottergestalt in einem flusse fische 
zu fangen: Æm 10. 11; Loke tötet ibn 
durch einen steinwurf: Æm 12. 13; Loke 
und: seine begleiter Óþenn und Hóner 
ziehen dem tiere den balg ab: Æm 13. 14; 
als sie darauf bei Hreiþmarr einkehren, 
werden sie gezwungen, als busse soviel 
gold zu entrichten, dass das otterfell ganz 
damit bedeckt werden kann: Æm 14 f. — 
Vgl. Hreiþmarr. 

Óttarr, m. sohn des Innsteinn (Hal 6“ 
12!) und der Hlédís (Hdl 137; schútzling 
der Freyja, der er einen altar errichtet 
hat: Hdl 10'; er hat mit Angantýr einen 
rechtsstreit wegen einer erbschaft: Hdl 9'; 
um Ó. zum siege zu verhelfen, veranlasst 
Freyja die riesin Hyndla, úber seine ahnen 


1329 Óþenn 

auskunft zu orteilen: Hdi8!—119, was in 
Valhgll geschehen soll: Hdl 1“. damit O. 
unerkannt dabei anwesend sein könne, 
hat Freyja ihn in die gestalt ihres ebers 
Hildesvíne verwandelt: Hal 46!; Hyndla 
merkt jedoch, dass O. in der ebergestalt 
verborgen sei: Hdl 6**, was Freyja zuerst 
leugnet: Hdl 7'; Hyndla zöhlt O.'s ahnon 
auf: Hdl 12'— 293 (sie nennt ibn Q. 
heimske: Hdl 169 20% 21 234 245 26% 
279 298); Freyja befiehlt darauf der 
Hyndla, dem eber einen gedáchtnistrunk 
zu reichen, damit ÓO. bis zu der ausein- 
andersetzung mit Angantýr alles in der 
erinnerung behalte: Hdl 46!; Hyndla wei- 
gert sich, dem befehle nachzukommen: 
Hdl 47!, da aber Freyja droht sie zu ver- 
brennen (Hdl 49'), gewiáhrt sie den trank, 
belegt ihn aber mit einem fluche: Hdl 50'; 
Freyja macht jedoch den fluch unwirksam 
und bittet alle götter 0. zu beschiútzen: 
Hdló1!. 

Óþenn, m. der höchste der asen (óztr 
ása: Grm 447, sohn des Borr (Vsp 4! 
Hdl 317, (bruder des Víle und Vée: 
Sn. E. 1, 46; vgl. Ls 269), gemahl der 
Frigg (Ls3. 269; vater des Baldr (Vsp 
32? Skm 21? 22? Bdr 8* 9“ Hdl3l', 
des Þórr (Vsp 55“ Grm 24* Hrbl 21 
Hym 2* 22? 36? Þrk 21 325 Alv6?), 
des Viþarr (Vsp öd!Wr Grm 17“ Ls?7. 
8), des Vále (den er mit der Rindr er- 
zeugt hat: Vsp 33“ Bdr 11') und des 
Skjoldr (Grt 2). — Er wohnt in der halle 
Valhgll: Grm 8?, deren sparrenwerk von 
speeren gebildet wird, die mit schilden 
gedeckt sind: Grm 93, auf dem dache 
stehen die ziege Heiþrún und der hirsch 
Eikþyrner: Orm 25! 26!; úber der west- 
lichen tir hángen wolf und adler: Grm 
10**. die bánke sind mit panzern bedeckt: 
Grm 9“; von der fensterbank Hliþskjolf 
aus sieht er úber alle welten: (Grm 15, 
vgl. Skm Í. — Seine dienerinnen sind die 
walkiren, die ihm auch das horn zu kre- 
denzen haben: Psp 315 Grm 36! HH 140? 
Gór I1S?, die walkire Brynhædr, die 
seinem willen zuwidergehandelt hat ( Hlr8*), 
versenkt er durch den stich mit dem 
schlafdorne in zauberischen schlummer: 
Fm 433 Sd 4? 4 pr 7, umgibt ihre schild- 
burg mit feuer: Hlr 9! 10!, entkleidet sie 
ihres amtes und bestimmt, dass sie sich 

Gering, Edda -Wörterbucb. 


5 


þ= 
a 


20 


30 


35 


40 


50 


Óþenn 1330 
vermöhlen solle: Sd 4 pr 8. 9 Hir 93 103 
(vgl. Brynhildr); er nimmt in seiner halle 
die im kampfe gefallenen helden (die ein- 
herjar) auf: Vm4dl! Grm 8? 53! HH 
IT49?, die der hahn Gollenkambe dercinst 
zum letzton kampfe aufwecken wird: Vsp 
43? (nach Hrbl 72 kommen zu O. nur die 
gefallenen edlen, wibrend die knechte 
zu Þórr gelangen, nach Grm 149 bekommt 
O. von den getöteten helden nur die eine 
hiölfte, die andere dagegen Freyja). — 
Sein ross Sleipner: Grm 44? Bdr 2! FM 
I2!A Sd 15“; seine wölfe Gere und Freke, 
die er fúttert, wáhrend er selber nur von 
wein lebt: Grm 19! (daher Paþres grey 
= ulfar HHI13*); seine raben Hugenn 
u. Munenn: Grm 20! FM 9! (Óþens hauk- 
ar: HHII42?). sein schwert Brimer(?): 
Sd 14', sein speer Gungner: Sd 173 (Sn. E. 
I, 190}; er trögt einen helm: Sd 14?, und 
einen blauen mantel: Grm 27. — 0. hat 
sein auge dem Miímer verpfándet, der es 
in einem heil. brunnen hútet: Vsp 28% 
29!; ein strom ergiesst sich daraus: Vsp 
27*%, Mímer trinkt jeden morgen aus O.'s 
pfande met: Vep 29“ — O. und Sága 
trinken zu Sgkkvabekr alle tage aus gol- 
denen schalen: Gm 72. — O. hat mit 
Loke in der urzeit blutsbriöderschaft ge- 
schlossen: ls 9!; hat den ersten menschen 
die seele verliehen: Vsp 183; er schiesst 
im ersten weltkrieg den speer úber das 
heer der feinde: Vsp 24'; in seiner halle 
wird die zauberin Gollveig verbrannt: Vsp 
21. — O. hat durch selbstopferung die 
kenntnis der runen erlangt: Hýv 138?, die 
er den asen lehrt: Hóv 143'; auf seine 
runenkunde wird angespielt Vep 60“ Hóv 
1455 Sd13?; er rúhmt sich der kenntnis 
der weltgeschicke: Ls 213, muss aber úber 
vorzeit und zukunft von der zauberin 
Heiþr sich belehren lassen: Vsp 1? 30! 
(ogl. Bdr 69%f.). — O. ist auch der zau- 
berei kundig. Er wird von Loke beschul- 
digt, auf Sámsey zauberei getrieben zu 
haben: Ls24!, von Hlébarþr hat er eine 
zauberrute erhalten und nimmt iíhm dann 
den verstand: Hröl ó8— 60; von dem 
zwerge Þjóþrerer hat er ein zauberkráf- 
tiges lied gelernt: Hóýv 160!; höhnische 
reden lernte er von toten: Hröl 113. 114; 
von Q. gelehrte zaubersprúche: Hýv 110“*!' 
137 !. — Bei dem riesen Suttungr schleicht 


43 


1331 Óþenn 

er sich unter dem namen Bglverkr ein, 
macht ihn durch einen eid sicher und 
entwendet mit hilfe von Suttungs tochter 
Gunnlgþ den dichtermet: Hór 103 '— 109“. 
— Eide bei Sigtýs (d.i. Óþens) berg ge- 
schworen: ÁAkv 323; seine huld erfleht: 
Hdl 2!; sein zorn gefirchtet: Skm 33!. — 
O. als fround und beförderer des 
krieges und als beschútzer von 
helden. Er reizt um krieg zu erregen 
fúrsten wider oinander auf: Hröl “0. 71 
HH 1133? wird der parteilichkeit be- 
schuldigt: Hröl 74. 75 Ls 22!, hat auf 
der insel Algrón als genosse des Fjolvarr 
gekimptt: Hröl 37—40, erwáhnt andere 
kriegsabenteuer, in denen er Þórs gegner 
war: Hrbl 106—108, verleiht den helden 
gold: Hdl 2?, beschenkt den Hermóþr mit 
helm und brúnue, den Sigmundr mit einem 
schwerte: Hdl 234, dem Dagr, der ihm 
geopfert hat, leiht er seinen speer, damit 
jener Seinen vater ráche: HH II 27 pr 2. 
3; als Helge Sigmundarson nach Valhgll 
kommt, úberlösst er ihm einen teil der 
herrschaft: HH II37 pr 2; den toten Sin- 
fjatle fúhrt er in einem boote ins jenseits: 
Sf20—23; dem Sigverþr bietet er (unter 
dem namen Hnikarr) bei einem sturme 
seine hilfe an und beruhigt das unwetter: 
Rm l5ð pr3. 16! 18! 18 pr 1. 2, und be- 
lehrt den helden auf dessen wunsch úber 
gúnstige anginge: lm 19!—25*; dem 
Hjalmgunnarr verspricht er den sieg: Sd 4 
pr 3. 4, und richt seinen tod, indem er 
die ungehorsame walkire Brynhildr (s. d.) 
bestraft; greme Óþens = kampf: HH 119. 
— Oþens liebschaften. Er hat ein- 
mal die liebe von sieben schwestern ge- 
nossen: Hröl 47, hat zauberinnen ihren 
mánnern abspenstig gemacht: Hrðl 56. 67, 
rúhmt sich eines anderen liebesabenteuers: 
Hrbl 90— 92; seine anschláge auf die 
tochter Billings missglicken: Hýv 95 '— 
1019; dagegen hat er erfolg bei Suttungs 
tochter Gunnlgþ: Hóv 105' 1073 109', 
und bei Rindr, mit der er den Vále er- 
zeugt: Bdr 11' |vgl. Saxo s. 78 ff. — 0.'s 
wettstreit mit dem riesen Vafþrúþ- 
ner. QO. ist entschlossen, die vielgerihmte 
weisheit des Vafþrúþner auf die probe zu 
stellen und fragt Frigg um rat: Vm 1', die 
ihn zurúckzuhalton sucht: Vm2!; als er 
auf seinem vorsatze beharrt (Vin 37), gibt 


5 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


Óþann 1332 - 
sie ihm segenswúnsche auf den weg: Vm4d'!; 
0. kommt zu Vafþrúþners wohnsitz und 
tritt in dic halle ein: Vmö'; er begrisst 
den riosen und kindigt ihm an, dass er 
seine weisheit erproben wolle: Vm 6'; 
Vafþrúþner fragt ihn nach seinem namen 
und droht, dass der gast die halle nicht 
verlassen werde, falls er nicht als der 
klúgere sich erweise: Vm 7! (dieselbe 
drohung spricht Ó. gegen Gylfe aus: 
FM 1!); O. nennt sich Gagnráþr und bittet 
um aufnahme: Pm 8'; Vafþrúþoer fordert 
ihn auf sich zu setzen und ist bereit, den 
wettstreit zu beginnen: Vm 9'; O. meint, 
dass ein armer mann im hause des reichen 
entweder verstándig reden oder schweigen 
músse: Vm 10!; er gibt auf die fragen des 
riesen auskunft úber die rosse Skinfaxe 
und Hrímfaxe, den fluss lfing und die 
ebene Víigríþr: Vm 12!—18“; Vafþrúþner 
fordert ihn nochmals zum sitzen auf und 
bestimmt, dass der im wettstreit unter- 
liegende den kopf verlieren solle: Vm 19'; 
O. fragt nach dem ursprunge von erde 
und himmel, von 8Sonne und mond, von 
tag und nacht, von sommer und winter: 
Vm 20'— 264, nach dem áhnherrn der 
riesen: Fm 28', nach der herkunft des 
Aurgelmer und dessen fortpflanzung: Vm 
30'—32*, nach den áltesten dem riesen 
bekannten begebenheiten: Vm 34!, nach 
dem ursprunge des windes: Vm 36, nach 
der herkunft des Njorþr: Pm 38!', nach 
dem kampfplatz der einherjar: Pm 40!, 
nach der quelle von Vafþrúþners weis- 
heit: Vm 42!, nach den beiden letzten 
menschen: Van 44!, woher nach dem welt- 
untergange die neue sonne kommen werde: 
Vm 46!, nach den töchtern des Mogþraser: 
Vm 48!, nach den göttern, die den welt- 
brand úberleben werden: Vm 50', nach 
0.'s letztem schicksale: Vmó2'!; auf alle 
diese fragen weiss der riese antwort zu 
geben, nur nicht auf die letzte, was O. 
dem toten Baldr ins ohr geraunt habe: 
Vm 54!'; an dieser frage erkennt Vafþrúþner 
den gott und erklárt sich fr úberwunden: 
Vin 65!. — O. und könig Geirrsþr. 
O. und Frigg haben einmal, in ein altes 
kátnerpaar verwandelt, die schiffbriichigen 
königssöhne Agnarr und Geirrgþr wáhrend 
eines winters aufgenommen: Grm Í—6; 
Frigg pflogte den álteren Agnarr, Ú. den 


1383 Óþenn 

júngeren Geirrsþr: Grm 6. 7; als im frúh- 
jahr dio knaben auf einem boote heim- 
geschickt werden, gibt O. seinam schútz- 
linge den rat, bei der ankunft am heimat- 
lichen strande zuerst ans land zu springen 
und das boot mit dem bruder in die 8ee 
zurickzustossen, was er auch befolgt: 
Grm 7—12; da inzwischen sein vater ge- 
storben ist, wird Geirrgþr zum könige 
erhoben: Grm 12—14. Als O. einmal mit 
Frigg auf Hliþskjolf sitzt, rúhmt er sich, 
dass Geirrgþr die königswirde erlangt 
habe, wáhrend Agnarr bei einer riesin 
leben misse: Grm 15— 18; Frigg beschul- 
digt fúlschlich den Geirrgþr, dass er seine 
gáste hungern lasse, was O. bestreitet, 
worauf beide eine wette eingehen: Grm 
18—21; Frigg lísst Geirroþr durch Fulla 
vor dem unbekannten manue, der in Sein 
land kommen werde, warnen: Gm 21— 
26; als nun Ó., der in einen blauen 
mantel gekleidet ist und sich Grimner 
nennt, in Geirrgþs land kommt, lásst ibn 
der könig ergreifen und zwischen zwei 
brennende holzstösse setzen: Grm 26— 30; 
Agnarr, Geirrgþs sobn, bringt ihm ein 
horn und bedauertihn: Grm 30—34; 0., 
dessenr gewand bereits zu brennen beginnt, 
trinkt daraus: Gm 34. 36. 1'; er ver- 
heisst dem Ágnarr die herrschaft úber die 
Goten und winscht ihm heil: Grm2!— 
3%; enthúllt seine mythologischen kennt- 
nisse: Grm 4'—50“; hofft dass die asen 
ihm zu hilfe kommen werden: Grm 45'; 


5 


þá 


5 


20 


2 


=) 


80 


erklárt dass Geirrsþr seine huld verscherzt 85 


habe: Grm 51l', und kúndet ihm den nahe 
bevorstehenden tod an: Grmöð! 638'!'; 
darauf gibt er sich dem Geirrgþr zu er- 
kennen: Grm 53!—549;, dieser will den 
gott vom feuer fortfihren: Grm öd pr Í 
—3, strauchelt aber und stöúrzt in sein 
schwert: Grm 54 pr4—6; darauf ver- 
schwindet O. und Agnarr wird kónig: 
Grm ód pr 6. 7. — O.-Hárbarþr und 
Þórr. Hárbarþr (d.i. Óþenn), der auf 
einem sunde den fáhrdienst versieht, wird 
von Þórr, der an dem gegeniberliegenden 
ufer angekommen ist, aufgefordert, ihn 
úberzusetzen: Hrbl el. 1.2; 1—3; statt 
diesem wunsche nachzukommen, krinkt 
ihn Ó., indem er ihm einredet, dass seine 
mutter gestorben sei: Hröl 7. 8, und úber 
seine arm8elige kleidung spottet: Hröl 10— 


40 


áð 


Óþenn 1334 
12; Þórr wiederholt seine bitte und fragt 
nach O.'s dienstherrn, den dieser Hildolfr 
nennt: Hröl13—18; auf O.'s frago nennt 
Þórr seinen namen: Hrbl19—23; von 

órr nach seinem namen gefragt, nennt 
sich O. Hárbarþr: Hrðl 24. 25; er ver- 
höhnt den Þórr, den er nicht zu fúrchten 
brauche: Hrbl 27; von Þórr bedroht, be- 
kriöftigt er nochmals seine furchtlosigkeit 
und erinnert Þórr an dessen kampf mit 
Hrungner: Hrbl28—32; von Þórr nach 
seinen taten befragt, rúhmt er sich seiner 
kriegs- und liebesabenteuer und seiner 
zauberkinste und lásst sich dagegen die 
von Þórr ausgefúhrten kraftproben er- 
záhlan: Hrbl 36—73. 8S4—92. 99—107; 
er verhöhnt Þórr wegen seiner feigheit, 
die er bei Fjalarr bewiesen habe: Hrbl 
76—80; Þórr droht ihm den tod: Hrbl 
81. 82, worauf O. spöttisch erwidert, dass 
jener gar keine ursache habe an rache zu 
denken: Hrbl 83; auf O.'s áusserung, dass 
Þórr ihm den besitz eines midchens hátte 
sichern können, erwidert dieser, dass er 
dazu gerne bereit sein wirde, worauf O. 
Sseine zuverlássigkeit anzweifelt: Hrbl 94 
—96; O. macht es dem Pórr zum vor- 
wurfe, dass er weiber getötet habe: Hrbl 
101; er verhóhnt ihn durch das anbieten 
einer scheinbusse (?): Hröl 109— 117; wird 
von Þórr aufs neue bedroht: Hrbl 118— 
121; wirft ihm vor, dass Sif einen buhlen 
habe, was Þórr als lúge bezeichnet: Hrðbl 
22—125; verspottet den Þórr, weil er 
die úberfahrt nicht erzwingen könne: Hról 
126. 127. 129. 130; Þórr schmöht ihn 
und verlangt nochmals úbergesetzt zu 
werden: Hrbl128.131. 132, was O. widerum 
verweigert: Hrbl 133; auf Þórs bitte, ihm 
einen anderen weg anzuweisen, gibt er 
ihm auskunft, wie er wandern misse, um 
Fjorgyn zu treffen, die ihm den weg zu 
Q.'s lande zeigen werde: Hrbl 134—139; 
von Þórr mit kúnftiger raohe bedroht, gibt 
er ihm einen fluch auf den weg: Hrbl 
143—145. — O. und Hreiþmarr. Q. 
kommt mit Hóner und Loke zum Andvara- 
fors: Rm 7; die asen ziehen dem von 
Loke getöteten Otr das fell ab: Æm 13; 
sie kehren am abend bei Hreiþmarr ein, 
werden festgenommen und mússen sich 
zur zahlung eines lösegeldes verpflichten, 
das Loke beschafft: Rm 14—290. 1'—65“; 


43>* 


1335 Óþenn 

die asen bedecken das fell mit gold: Em 
pr 1; das letzte noch sichtbare barthaar 
verhillt 0. mit dem ringe Andvaranautr: 
Rm 5 pr 4. — Anspielungen auf an- 
dere abenteuer O.'s. QÓ. hat sich unter 
dem namen Jalkr bei Ásmundr aufge- 
halten: Orm 49?; hat einmal unter dem 
namen Kjalarr einen Sschlitten gezogen: 
Grm 492, hat sich Sviþorr oder Sviþrer 
genannt, als er Miþvitners sohn, den riesen 
Sokmimer, tötete: Grm 50!. — O. beim 
gelage des Æger. Ó. und Frigg nehmen 
an dem gastmable teil: Ls3; von Loke 
an die alte blutsbriúderschaft erinnert, 
befiehlt er dem Viþarr aufzustehen und 
Loke platz zu machen: Ls10!; er tadelt 
Loke, weil sich dieser die Gefjon ver- 
feindet: Le 21'; er verhöhnt den Loke, 
weil or kuh und weib gewesen sei und 
kinder geboren habe: Ls23!. — Die 
letzten sohicksale. Durch die schwe- 
ren tráume Baldrs erschreckt, reitet QO. 
zur Hel und erweckt dort durch seine 
zauberlieder eine tote seherin: Bdr 1 !— 
4“; nach seinem namen befragt, nennt er 
sich Vegtamr Valtamsson und erföhrt auf 
sein forschen, dass man Baldr bei Hel 
erwarte: Bdr5'— 75, und dass der von 
Hoþr getötete Baldr von Váli gerácht 
werden solle: Bdr 8!'-— 115; an seiner letz- 
ten frage (nach den weinenden mádchen) 
erkennt die seherin (dreier riesen mutter) 
den QO., fordert íhn auf heimzukehren und 
winscht, dass er bis zum weltuntergange 
keinen solchen ritt mehr unternehmen 
möge: Bdr 12!—14%. O. raunt dem toten 
Baldr, als er auf den scheiterhaufen ge- 
legt wird, noch ein letztes wort ins ohr: 
Vm 54? 55!. Infolge der den weltunter- 
gang ankindeiden vorzeichen redet O. mit 
Míims haupt: Vap 46“ (vgl. Sd14?%; er 
zieht aus zum kampfo wider den wolf 
Fenrer: Vap 53?; wird von Fenrer ver- 
schlungen: Vmóö2? 53! Ls58“ Hdl45“, 
und von Víþarr gerácht: Vm53?; in der 
erneuerten welt bewohnen Hgþr und Baldr 
den alten sitz O.'s: Vsp 623. — 0.s bei. 
namen (s. die einzelnen artikel); Alda- 
faþer, Alfaþer, Atriþr, Báleygr, Biflinde, 
Bileygr, Bglverkr, Farmatýr, Fengr, Fimb- 
oltýr, Fjolner,  Fjolsviþr,  Gagnráþr, 
Ganglere, Gautr, Glapsviþr, Grimner, 
Grímr, Ggndler, Hárbarþr, Helblinde, 


5 


25 


30 


35 


45 


50 


Regenn 1336 
Herfaþer, Herjafaþer, Herjan, Herteitr, 
Hjalmbere, Hnikarr, Hnikoþr, Hróptatýr, 
Hróptr, Hór, Húýve, Jafnhór, Jalkr, 
Kjalarr, Ofner, Óme, Óske, Rogner, 
Sanngetall, Saþr, Sigfaþer, Sigtýr, Siþ- 
grane, Síþhgtr, Síþskeggr, Skilfingr, 
Svafner, Svipall, Sviþorr, Sviþrer, Tvegge, 
Uþr, Vakr, Valfaþer, Vegtamr, Veratýr, 
Viþorr, Viþrer, Váfoþr, Yggr, Þekr, 
Þriþe, Þrór, Þundr, Þuþr. — Epitheta 
0.s: enn aldne yggjungr ása Vsp 28!?, 
Freaggjar angan Vap 53*, fimbolbulr Hóv 
78? 142, óxtr ása Grm 44!, ása bragr 
Skm 33!, aldenn gautr Bdr 2* 13?, galdrs 
faþer Bdr3?, gunntamnmeþr Grm 19'!, hróþ- 
ogr Grm 197, vápngafogr Grm 19?. 

Óþr, m. gemahl oder geliebter der 
Freyja (Sn.E.1, 114), vgl. Hdl 48'; daher 
heisst dinse Óps mær: Vsp 25%. 


Band-gríþ, f. eine walkire: Grm 36 5. 

1. Band-vér, m. sohn des Ráþbarþr, 
ein held: Hdl 294. 

2. Rand-vér, m. sohn des Gotenkönigs 
Jarmonrekr, den dieser hingen liess, weil 
er auf Bikkes rat den plan gefasst hatte, 
seines vaters braut Svanhildr zu heiraten: 
Ghv 6—8. 

Ranr, m. beiname des Vále(7): Gg 6?. 

Báþ<barþr, m. ein held, vater des 
Randvér (1): Hdl 293. 

Ráþ-gríþ, f. eine walkúre: Gr 365. 

Ráþ-sviþr, m. ein zwerg: Vap 124. 

Regen leif, f. eine walkúre: Grm 36?*. 

1. Regenn, m. ein weiser und kunst- 
fertiger, aber auch boshafter und zauber- 
kundiger zwerg (lím 3—5), sohn des 
Hreiþmarr (Rm 3. 9 prð. 11 pr 2. 4), 
bruder des Fáfner und Otr (Em 10. 9 pr 1. 
3. Fm 25? 36? 393), der Lyngheiþr 
und der Lofnheiþr (Rm9 pr 3. 11 pr 3); 
hilft seinem vater bei der festnahme des 
Óþenn, Hóner und Loke, die den Otr ge- 
tötet hatten: Mm 15; fordert von Hreiþ- 
marr anteil an der von den asen gezahlten 
busse, wird aber abschliglich beschieden: 
Rm 9 pr 1. 2; nachdem Hreiþmarr von 
Fáfner getötet ist, fordert R. von diesem 
sein vatererbe, das ihm verweigert wird: 
Rm I1 pr 2; er fragt seine schwester 
Lyngheiþr um rat, wie er zu seinem 
rechte kommen solle: Am 11 pr 3. 4, wur- 
auf sie ihm rát, es mit gúte zu versucben, 


1337 Regenn 

da man dem bruder nicht mit gewaffneter 
hand gegenúbertreten dirfe: Em 12'; R. 
kommt zu Hjalprekr Rm 2. 3, und úber- 
nimmt die erziehung des Sigvgrþr: Rm ó, 
dem er seine erlebnisse mitteilt: Em 6 f. 
1!'— 12 pr 1; der erwachsene Sigvgrþr be- 
sucht íhn und wird freundlich aufgenom- 
men: Km 12 prð.3; R. preist den helden 
und sagt seinen kúinftigen ruhm voraus: 
Rm 13!—14*; er behált Sigvgrþr bei sich 
und erzáhit ihm, dass Fáfner den hort 
auf der Gnitaheiþr bewache: Rm 14 pr 1 
—3; or schmiedet dem Sigvorþr das schwert 
Gramr: Æm 14 pr3a. 4, mit dem dieser 
R.'s amboss spaltet: Em 14 pr 6. 7, und 
reizt ihn den Fáfner zu töten: Æm 14 
pr 7. 8; Sigvorþr will jedoch zuerst seinen 
vater ráchen: Pm 15!; R. begibt sich auf 
Sigvgrþs flotte und beantwortet die frage 
des Hnikarr (Óþenn) nach dem fúhrer 
derselben: Rm 17!; nach dem fall der 
Hundingssöbne triumphiert er úber deren 
tod: Æm 26!, und reizt dann von neuem 
Sigvgrþr auf, den Fáfner zu töten: Rm 26 
pr 1. 2; er begibt sich mit Sigvgrþr nach 
der Gnitaheiþr: Fm I; der von Sigvgrþr 
tötlich verwundete Fáfner áussert, dass 
er von R. verraten sei, der auch Sigvgrþr 
verraten worde: Fy 22'!; R. der sich 
wáhrend desdrachenkampfes entfernt hatte, 
kehrt, nachdem Fáfner erlegt ist, zurick: 
Fm 22 pr 1. 2, und rúhmt Sigvgrþr wegen 
seinor tat: Fm 23', die er selbst verau- 
lasst habe: Fim 25!', und die Sigvqgrþr ohne 
das schwert Gramr nicht hátte ausfúbren 
können: Fm 27!; er schneidet darauf mit 
dem schwerte Riþell dem Fáfner das herz 
aus und trinkt sein blut: Fm 30 pr. 2; 
er befiehlt dem Sigvgrþr, das herz zu 
braten und legt sich schlafen: Fm 31'; 
die meisen warnen Sigvgrþr vor R. und 
raten ihm ibn zu töten: Fma33!—38*; 
Sigvarþr entschliesst sich dazu: Fm 39', 
und schlögt dem R. das haupt ab: 
Fm 39 pr 1, wodurch dio prophezeiung 
des Griper in erfillung geht: Grpll“; 
darauf isst Sigvgrþr Fáfners herz und 
trinkt das blut R.'s und Fáfnes: Fm 39 
pr 1. 2; kostbare geráte R.'s sind spáter 
in Sigvorþs besitz: FH2'!5. — Epitheta 
R.s: frande enn folkskae Fm 37?, enn 
hrímkalde yotonn Fm 38!. 

2. Begenn, m. ein zwerg: Vsp 12“. 


þá 
{= 


20 


4 


30 


35 


40 


Sigarr 1338 
Reifner, m. einer von den zwölf söhnen 
des Arngrimr und der Eyfura: Hdl23?*. 
1. Rígr, m. name, den der gott Heim- 
dallr (s.d.) sich beilegt: R63. 1* 3! 6! 
14! 17! 191 26! 291 321 329*W 36!?. 

2. Rígr, m. spáterer name des Jarl 
(s. d.), nachdem er von Heimdallr als sohn 
anerkannt war (Rþ 369: RB46!. 

3. RBígr, m. spáterer name des Konr 
(s. d.): R5 464. 

Rindr, f. geliebte des Óþenn, dem sie 
den Vále gebiert: Bdr 11'?; sie singt dem 
Ranr (d.i. Vále?) einen zauberkráftigen 
spruch: Gg 6?. 

Ristell, f. tochter des Karl und der 
Snor: R/6 25?. 

Rævell, m. ({sohn des schwed. königs 
Bjorn járnsiþa: Herv. saga c. 16}; Rævels 
hestar (d.i. skap): Em 16!. 

Rón, í. (die gattin des meerriesen Æger: 
Sn. E.1,338 u.ö.)}; sie ist den seefahrern 
gefihrlich, da sie dieselben zu sich hinab- 
zuziehen sucht: HHv 18? HHI31*, Loke 
borgt sich ihr netz: Æm 18. 


Sága, Í. eine asin (Sn.E.1, 114. 556); 
S. und Óþenn trinken alle tage zu Sokkva- 
bekr aus goldenen schalen: Grm 7?; ein 
vorgebirge nach S. benannt: HHI4I?. 

Sann-getall, m. beiname Óþens:Grm47!. 

Saxe, m. siidgermanischer fúrst (sunn- 
manna gramr); er versteht es, den kessel 
fúr das gottesurteil zu weihen: Gþr III ?'. 

Saþr, m. beiname Óþens: Gm 47!. 

Seggr, m. sohn des Karl und der Snor: 
Rþ 24. | 

Sif, f. eine asin, gemahlin des Þórr: 
Hym 3? 153 359 Ls4.54*% Þrk24?; mit 
Heimdallr verwandt(?): Hdl40%; sie wird 
von Hárbarþr beschuldigt, einen buhlen 
bei sich zu haben: Hrðl 122; ist bei dem 
gastmahle des Æger anwesend: Ls 4, wo 
sie Loke einen kelch kredenzt und ihn 
bittet, sie ungelástert zu lassen: 352 


45 prl. 53'; Loke röhmt sich jedoch mit 


50 


íbr ohobruch getrieben zu haben: Ls 54 *. 

1. Sigarr, m. ein krieger, den der töt- 
lieh verwundete Helge Hjorvarþsson ab- 
sendet, um die Sváva herbeizuholen: 
HHv 36'; er richtet seine botschaft aus: 
HHv37!, und meldet auf Svávas frage, 
dass Helge bei Frekastein die todcsswunde 
empfangen habe: HHo 39!. 


1339 Sigarr 

2. Sigarr, m. bruder des königs Hogne (é): 
HHII4?. 

3. Sigarr, m. |{vater der Signý: Fas. 
TI, 10); er kimpft mit Siggeirr “á Five': 
Gþr I117?. 

Sig-faþer, m. beiname Óþens: Vsp 54! 
Orm 48! Ls 58“. 

Sig-geirr, m. (|könig von Gautland, 
gemahl der Signý Valsungsdótter, die von 
ihrem bruder Sigmundr den Sinfjatle em- 
pfingt: Vals. saga c. 3ff.); dieser wird 
daher 8.'s stiefsohn genannt: HH I43'; 
S. kiímpft mit Sigarr(3) “á Fíve': Gþr 
II17?. 

1. Sigo-mundr, m. kónig von Frakkland 
(Sf 1. 26), aus dem geschlechte der Vgls- 
ungar oder Ylfingar (HH II 7. 8), sohn 
des Volsungr (Sf1 HHIII), er erhált 


von Öþenn ein schwert: Hdl 2“; (erzeugt 


mit seiner schwester Signý, der gattin 
des königs Siggeirr, den Sinfjatle: Vgls. 
saga c. 7}, vgl. HH lll pr l1 Sf2; 
(Siggeirr lásst S. und Sinfjatle lebendig 
begraben: Vgls. s. c.8}, die beiden be- 
freien sich jedoch mit hilfe vonS.'s schwert: 
FHI1'*., S. heiratet die Borghildr von 
Br:lundr in Dánemark: Sf3 HH II 1, und 
zeugt mit ihr den Helge (2): HHI6' 11! 
IT1. 119 14* 497 Sf2, und den Hómundr: 
Sf2; or awingt die Borghildr, för ihren 
von Sinfjotle getöteten bruder busse an- 
zunehmen: Sf6. 7; trinkt ohne nachteil 
das von Borghildr fúr Sinfjatle boreitete 
gift: Sf9—11, da er 80 hart war, dass 
ihm gift weder áusserlich noch innerlich 
schaden konnte: Sfll. 12; rit dem Sin- 
fjotle, das von neuem ihm dargeboteno 
horn durch den bart zu trinken: Sf 77. 18; 
als dieser trotzdem dem gifte erlegen íst, 
trágt S. seine leiche zu einem meerbusen: 
Sf 19. 20; ein ferge (Óþenn) bietet ihin 
an, ihn úberzusetzen: Sf20;, S. legt die 
leiche in das boot, welches mehr last 
nicht aufnohmen kann: Sf21. 22; der 
ferge rát S., um den meerbusen herum- 
zugehen und verschwindet: Sf22. 23; S. 
hált sich lange in Borghilds reiche in 
Dinemark auf: Sf24. 25, dann begibt or 
sich in sein eigenes reich in Frakkland: 
Sf 25. 26, und heiratet hier die Hjardis, 
mit dor er den Sigvgrþr erzeugt: Sf 26. 
27 Grp3**% Rm 13! Fm 4? Sd 19 Sg; 
er lebt in feindschaft mit den söhnen des 


Gt 


1 


(=) 


ið 


20 


25 


30 


35 


40 


60 


Sig - rún 1340 
königs Hundingr: HH IT5—7, und fálit 
im kampfe gegen dieselben: Sf 28 (Lyngve 
Hundingsson heisst bane Stgmundar: Rm 
269. — S. und seine söhne tbertrafen 
alle anderen helden: Sf30—32. — S.s 
flotte von Þóra Hákonardótter auf einer 
stickerei dargestellt: Gór I116*. — Epi- 
theton: Ylfinga mr HHI6?!. 

2. Sig-mundr, m. sohn des Sigvorþr 
und der Guþrún, von den Gjúkungar 
getötet: Sg 12! 28!? 2719 Gbr ll 
18* 295. 

Sigr-drifa, Í. poetischo bezeichnung 
der walkire Brynhildr (Fm 449, von dem 
sammler der lieder jedoch irrtömlich als 
eigenname einer andern jungfrau ange- 
sehen: Sd4 prl. 7. 13. 

Sigr-linn, f. tochter des königs Sváfner 
von Svávaland: HHo 5. 6. 1!" 5“; von 
dem jarl Fránmarr erzogen: HHv 9; könig 
Hjorvarþr, der von ihrer schönheit ge- 
hört hat, sendet den Atle Iþmundarson, 
um die hand der jungfrau zu erbitten: 
HHvó—8; auf Fránmars rat wird jedoch 
die hand der jungfrau verweigert: HHo 
10; ein vogel erbietet sich dem Atle zu 
helfen, S. för kónig Hjorvarþr zu er- 
werben: HHo 1'--4*, Hjorvarþr begibt 
sich mit Atle selber auf die brautwer- 
bung: HHv5 pri. 2; als sie nach Sváva- 
land kommen, ist das land von kónig 
Hróþmarr, einem freior der S., verheert 
und könig Sváfner erschlagen: HHvs 
pr 2. 3. 10. 11; 8. und Fránmars tochter 
Álaf werden von Atle in einem hause 
angetroffen und fortgefúhrt: HHvó pr . 
8; Hjorvarþr heiratet die S.: HHv 5 pr 11. 
12, die ihm den Helgo (1) gebiert: HHv 5 
pr 13. 359. 

Sigerún, f. eine walkiro, tochter des 
kónigs Hogne (2): HH II8! 58“ II4 pr4. 
ö. I2pr4. 16! I6pr 13. 47“; sohwester 
des Brage und Dagr: HH IT 16 pr 14. 16. 
27prð. 3. 28! 33! 34!; sie ist die 


5 widergeborene Sváva: HH II4 pr6; ihr 


wobnsitz Sevafjoll: HH ITI7! 27 pró. 
35! 41' 44! 472. — S. kommt nach der 
schlacht, in der könig Hundingr gefallen 
ist, zu der flotte des Helge Sigmundarson 
und fragt den helden nach seinem namen 
und dem ziele seiner fahrt: HH II4 pr 6. 
ö'-; er vorleugnet seinen naámen und 
gibt eine unbestimmte antwort: HH II6'; 


1341 Sig -rún 

auch der antwort auf S.'s frage, wo er 
gekiimpft habe, sucht er auszuweichen: 
HH II 7!'—8S%, S. aber erklárt, sie wisse 
gar wol, dass er don Hundingr erschlagen 
habe: HH II9'; auf Helges frage, woher 
ihre kenntnis stamme, erwidert sie, sie 
sei beim todo Hundings zugegen gewescn: 
HH II10'— 11“, Helge wolle sich vor íhr 
verbergen, sic aber habe ihn schon frúher 
auf seiner kriegsflotte gesehen und kenne 
ihn genau: HHITI2!. — S. nimmt mit 
einer schar von walkiren am kampfe 
Helges gegen dio söhno des Hundingr teil: 
HH I 16?, lehnt aber die aufforderung 
Helges ihn nach hause zu begleiten ab: 
HH1I18'; sie erzöhlt ihm, dass jhr vater 
Hogne sie mit Hoþbrodr verlobt habe, 
den sie verabscheue, und fordert ihn auf, 
sie von dem verhassten werber zu be- 
freien: HHI19'—20“ was er zusagt: 
HHI21', (etwas abweichend ist die dar- 
stellung in HH II: S. sucht Helge auf, 
weil ihr Hgþbrodr aufgedringt werden 
soll: HHIII2 pr3—5; sie trifft Helge, 
der kúrzlich die söhne Hundings erschlagen 
hatte, bei Logafjgll unter dem adlerfelsen: 
HHII1I2 pr6—8; sie begrisst ihn und 
kússt ihn und er fasst liebe zu iíhr: HH 
1112 pr 9—11. 13'!; sie erklárt, dass sio 
Helges liebe erwerben músse, den 'sie 
gekannt habe, ehe er sio gesehen: HH 
IT14!; sie erzáhlt, dass sie mit Hgþbrodr 
verlobt worden sei, aber einen anderen 
gatten vorziohe, wenn sie auch dadurch 
ihres vators wunsch vereitle: HH I116', 
worauf Helge erwidert, sie solle des vaters 
„orn nicht fúrchton und mit ihm leben: 
HH II16*. — Nachdem Helge mit seinen 
schiffen ausgelaufen ist, um Hgþbrodr zu 
bekimpfen, wird er von einem sturme 
úberfallen, aber 8. rettet die flotte: HH 
131' 1116 pr3—5; nach dem siege er- 
scheint sio mit ihren walkiren und be- 
glúckwinscht Helge, weil cr den feind 
crschlagen und dadurch sie und Hring- 
staþer erworben habe: HH 166!—585 
(ausfúhrlicher in HHII: S. begibt sich 
nach dem kampfe auf das schlachtfeld und 
findet den sterbenden Hgþbrodr, dem sie 
höhnisch zuruft, dass er sie nimmer be- 
sitzen worde: HHII16 pr i6—1I8. 17'; 
darauf sucht sie Helge auf und ist erfreut 
úber das widersehen: HHIII? pr; er 


o 


20 


26 


30 


85 


40 


4 


Sig -týr 1342 
erzáhlt íhr, dass ihr vater Hogne, ihr 
bruder Dagr und mehrere andere von 
ihren verwandten gofallen seien: HH II 18! 
—20!; sie weint und wird von Helge 
getröstet: HH II20 pri. 21', dem sie 
erklárt, dass sie die gefallenen gerne 
wider am leben sehe, wenn sie trotzdem 
ihm augehören könne: HHM2I*. — 
Helge heiratet S. und zeugt mit ihr söhne: 
HHII27 prl. 34*%, nachdem Dagr den 
Helge getötet hat, reitet er zu S. und 
erzihlt ihr die tat: HH IT27 prö. 6. 28'; 
sie verflucht ibn: HH 1II29!—32“, er 
aber wiilzt die schuld auf Óþenn und bietet 
ihr busso: HHI33!'—34“; sie hofft, dass 
der tote Helge noch einmal zu ihr zurtick- 
kehren werde und röhmt den helden: HH 
I135!—375, eine magd der S. sieht den 
toten Helge zum grabhöúgel reiten: HH 
1138 pr 1, und meldet dies ihror herrin: 
HH I 40 pr; die magd fordert S. auf, 
zum húgel zu gehen und das noch inmer 
fliessende blut des helden zu stillen: HH 
II41'; S. geht zu Helge in den hiigsl, 
begrisst ihn und fragt, warum er ganz 
mit blut úberströmt sei: HHIT4I prl. 
42!—439; er erwidert, dass ihre tráhnen 
daran schuld seien: HH II44!; sie be- 
reitet ein lager in dem húgel und erklárt 
bei Helge ruhen zu wollen: HH 1145 pr 1. 
46!; er ist des beisammenseins froh: HH 
II 47', muss aber bald nach Valhgll zurick- 
kehren: HH II48!, worauf auch 8. sich 
nach bause begibt: HH1lI48 pr1; am 
náchsten abend lásst S. die magd am 
húgel wachen: HH II48 pr2; Helge er- 
scheint nicht und 8. gibt die hoffnung ihn 
nochmals zurickkehren zu sehen auf: 
HH II 48 pr3a. 49!, sie wird von dor 
magd gewarnt, in der nacht noch linger 
am hiögel zu weilen: HHII50!. — 8. 
stirbt friih infolge des kummers: HH 1150 
pr Í; sie wird widcrgeboren als Kára Half- 
danardótter: HHII50 pr3—5. — Epi- 
theta der S.: folkdýgrf HH 1I31?, snót 
svinnhugoþ HH II 10?, alvítr HH II18', 
brúþr baugvarcþ HH II34“, gollrareþ 
HH II443, sólbjort, suþrón HH II 44. 
Sig-tryggr, m. ein held, der von dem 


80 Skjoldungenkönig Halfdanr (1) erschlagen 


wird: Hdl 15?. , 
Sig-týr, m. beinamo des Oþenn: FM 7' 
Akv 38'. 


1343 Sig - varþr 

Sig - vorþr (Sigorþr), m. dor herrlichste 
aller helden: Sf33. 34 Grp 7! 239 439 
533 Rm 14? Fm 23?; aus súdgermanischem 
geschleoht (seggr enn suþróne Sg 4!, 
hunskr konungr Sg 4*%, konungr enn 
hunske Sg 9? sá enn hunske herbaldr 
Sg 183, enn hunske Sg 66! Am 94'; doch 
auch víkingr Dana Hir 11“); der familie 
der Vglsungar entsprossen: Sg 1? 3? 139; 
sohn des königs Sigmundr und der Hjordis: 
Sf27 Grp 3! Rm 13! Fm 4? Sd1? Sg39?. 
— S.s jugend (eine andere — áltere 
— úberlieferung scheint Fm 2!“ durch- 
„uschimmern). Er wichst, als Hjordis 
sich nach Sigmunds tode mit Alfr, dem 
sohne des königs Hjalprekr, verheiratet 
bat, am hofe des letzteren auf: Sf 29. 30, 
und wáhblt sich aus dessen gestút das r088 
Grane: Rm Í (vgl. FM 12'* Gþr 121? 
FH2*!9. er wird von Regenn erzogen 
und unterrichtet: Km óð. 6, der ihm die 
vorgeschichte des hortes erzáhlt: Rm 6— 
12 pr 1; als er spáter den Regenn wider 
besucht, wird er freundlich aufgenommen 
und erfáhrt, dass Regens bruder Fáfner 
den hort in drachengestalt auf Qnitaheiþr 
bewache: Rm 12 pr 2—14 pr3a; Regenn 
schmiedet ihm das schwert Gramr, mit 
dem S. eine im Rhein schwimmende woll- 
flocke durchschneidet und Regens amboss 
spaltet: Iml4 pr 3—7; er wird von 
Regenn gereizt den Fáfner zu töten: Rm 
14 pr 7. 8, orklört aber, dass er zuerst 
an den söhnen des Hundingr rache nehmen 
miússe: Rml5!'; er reitet zu dor hallo 
seines oheims Griper: Grp 2. 3; trifft vor 
derselben den Geiter und erfáhrt von 
diesem den namen des königs: Grp 3—?. 
1'; fragt ob Gríper zu hause sei und sich 
sprechen lasse: Grp 2'; nennt auf Geiters 
frage seinen und seimer eltern namen: 
Grp 3!; wird von Geiter angemeldet: 
Grp 4!, vou Griper begrisst und zum 
eintritt aufgefordert: Grpöó?;, er erfáhrt 
auf seine bitte von Griper seine kiúnftigen 
schicksale: Grp 6ð—51“, nimmt abschied 
von Griper, der ihm besseres prophezcit 
haben wirde, wuuu cr gekonnt hátte: 
Grpö2!; er orhált vun Hjalprekr schiffe 
und mannschaft, um seinen vater zu 
ráchen: Æm lð pr 1; Regenn, der ibn 
begleitot, teilt dem Hnikarr (Óþenn) auf 
dessen Írage mit, wer die flotte befehligt: 


20 


80 


85 


40 


€5 


50 


Sig - verþr 1344 
Rm 17!; Hnikarr, der den sturm be- 
schwichtigt hat und an bord gekommen 
ist, wird von 8. nach gúnstigen angángen 
befragt: Rm 18 pr 2. 19!, und belehrt 
denselben: Em 20'— 25“, S. kámpft mit 
Lyngve und den anderen söhnen des 
Hundingr und erschligt sie: Rm 25 pr 1. 2 
(vgl. Grp 9"); darauf kehrt er zu Hjalp- 
rekr zuruck: Em 26 pr 1. — Die tötung 
des Fáfner und Regenn. 8. wird aufs 
neue von Regenn aufgefordert, den Fáfner 
zu töten: Em 26 pr1.2; er begibt sich 
mit Regenn nach der Gnitaheiþr, wo sie 
die spur des Fáfner finden: Fm l. 2; er 
grábt auf Fáfners pfad eine grube und 
setzt sich darein: Fn 2. 3; wáhrend Fáfner 
úber die grube kriecht, tropft das gift, 
das er ausschnaubt, auf S.: Fm3—5; 
S. durchbohrt den Fáfner: Fmó. 6 (rgl. 
Hdl 25? Grp ll!" Od 16? FH3'%. er 
springt aus der grube und die beiden er- 
blicken einander: Fm 7. 8; S. wird von 
Fáfner nach namen und geschlecht ge- 
fragt: Fm l'; er verleugnet seinen namen 
und gibt ausweichende antwort: Fm 1 
pr1—3. 2!; auf Fáfners erneute frage 
nennt er Seinen und seines vaters namen: 
Fm 4!; er erklárt, dass nur sein eigener 
mut ibn zu der tat angereizt habe: Fm 6'; 
Fáfner wirft ihm vor, dass er fern von 
seinen verwandten, kriegsgefangen und 
unfrei sei: Fm 7“!, worauf S. erwidert, 
dass er zwar gefangen gewesen sei, jetzt 
aber seine freiheit besitze: Fm 8' {vgl. 
Vals. saga c. 12); Fáfners prophezeiung, 
dass sein hort ihm den untergang bringen 
werdc, schreckt ihn nicht: Fm 9'*—10*; 
er erhált auf seine frage von Fáfner aus- 
kunft úber die der geburtshilfe kundigen 
nornen: Fm 12!— 13“, und úber die státte 
des kampfes zwischen Surtr und den asen: 
Fm 14'— 15“; auf Fáfners áusserung, dass 
er sich im vertrauen auf seinen helm fúr 
unöberwindlich gehalten habe, erwidert 
S., dass jeder einmal einen úberlegenen 
gegner finde: Fm 16'—17*; er rúhmt den 
Fáfner wegen seiner kúhnheit: Fn 19'!'; 
wird von diesem nochmals vor dem golde 
gewarnt: Fn 20!; erklört dass er trotzdem 
den hort sich aneignen werde, nachdem 
Fáfnor zur Hel gefahren sei: Fm 21'; 
dieser áussert sterbend, dass Regenn ihn 
verraten habe und auch S. verraten werde: 


1345 Sig - varþr 

Fn 22!. Regenn, der sich vor dem kampfe 
entfernt hat, kehrt zuröck, als S. das 
blut von dem schwerte wischt: Fm 22 
pr 1. 2; Regenn begliickwinscht S. wegen 
seiner tat und preist ihn als den kúhnsten 
helden: Fm 23'; dieser weist das lob 
zurick, da mancher tapfer sei, der nie 
einen gegner gefállt habe: Fyn 24!, Regenn 
bekennt, dass er selber den tod Fáfners 
veranlasst habe: Fm 25'; als S. ihm vor- 
wirft, dass er wáhrend des kampfes sich 
ferngehalten habe, erwidert er, dass 8. 
ohne das von ihm gefertigte schwert den 
kampf nicht bestanden haben wirde: Fm 
26'—27*, S. abor antwortet, dass kúbner 
mut im kampfe mehr wert sei als ein 
gutes schwert: Fm 28!'— 29“; er áussert, 
dass Fáfner noch leben wirde, wenn 
Regenn ihn nicht zu der tat angetrieben 
hátte: Fm 30'; Regenn befiehlt dem S., 
Fáfners herz zu braten, und legt sich 
inzwischen schlafen: Fm a31l'; S. brát das 
herz, verbrennt sich den finger, steckt 
ihn in den mund und versteht infolge 
dessen die sprache der im gebúseh sitzen- 
den meisen: Fnðl pri—6; diese raten 
ihm, Fáfners herz zu essen und den 
Regenn, der auf verrat sinne, zu töten: 
Fm 32'—38“; S. spricht den entschluss 
aus, auch den Regenn zu erschlagen: 
Fy 39'; er haut ihm den kopf ab, isst 
Fáfners herz und trinkt das blut der beiden 
brider: Fm 39 pr 1. 2 (vgl. Grp 11'); die 
vögel raten ihm, den schatz in besitz zu 
nehmen, zu Gjúke zu reiten und dessen 
tochter zu erwerben: Fm 40!'—41l“; sie 
erzáhlen ihm auch von der auf Hindarfjall 
ruhenden, von Óþenn in schlaf versenkten 
walkúre, die S. sehen (und erlösen| werde: 
Fm 42!—44“. S. folgt der spur des Fáfner 
und kommt zu dessen hause: Fm 44 pr Í; 
dort findet er vieles gold, mit dem er 
zwei kisten fúllt, auch nimmt er helm 
und brúnne und das schwert Hrotte: Fm 


44 pr3—6; dann ládt er den hort auf 45 hált: Grp4l'“. 


Granes ricken und reitet davon: Fim 44 
pr 6. 7 (vgl. Grp 13!. — Sigvarþs ver- 
háltnis zu Brynhildr und den kin- 
dern des Gjúke. Auf dem wege nach 
Frakkland kommt S. nach Hindarfjall, wo 
er eine von flammen uingebene schildburg 
findet: Sd 1—4; er dringt hinein und 
findet einen in voller ristung schlafenden 


5 


Sig - varþr 1346 
menschen: Sd 4. 5; als er dicsem den 
helm abnimmt, erkennt er, dass er ein 
weib vor sich hat: Sd6.7; als er ihr 
den panzer mit dem schwerte aufschneidet, 
erwacht die walkire (Brynhildr, von dem 
sammler der licder irrtúmlich Sigrdrifa 
genannt): Sd8—10 (vgl. Grp 15 !—16*), 


„ auf íhre frage nennt er seinen namen: 


1 


> 


20 


2ð 


30 


35 


Sd1?; sie reicht ihbm ein methorn und 
erzöhlt ihm, dass sie ihres ungehorsams 
wegen von Óþenn in schlaf versenkt 
worden sei und dass der gott es úber sie 
verhángt habe, dass sie sjoh vermáhlen 
solle, sie aber habe das gelúbde abgelegt, 
nur mit einem furchtlosen manne die che 
zu schliessen: Sd Í pr 1—4 pr ll; S. bittet 
sie, ihn weisheit zu lehren: $Sd4 prli, 
worauf sie íhn in der anwendung zauber- 
kráftiger runen unterrichtet: Sd5!'—19' 
(vgl. Grp 17!); dann fordert sie seine ent- 
scheidung, ob er sprechen (d.h. foierlich 
mit ihr sich verloben) odor schweigen 
wolle: Sd 20', worauf er erklárt, an iíhr 
festhalten zu wollen, wenn auch sein tod 
dadurch herbeigefúhrt werde: Sd 2l'; 
schliesslich empfingt er noch gute rat- 
schláge von der walkire: Sd22'—37*; 
als 8. darauf an Gjúkes hof kommt, be- 
wirken es die zauberkúnste der Grimbildr, 
dass er Brynhildr vergisst und mit Guþrún 
sich verlobt: Grp 33!—34!; Grímhildr 
verlangt, dass S. die Brynhildr fiir Gunnarr 
erwerbe, was er zu tun verspricht: Grp 
35'—36“, S., Gunnarr und Hogne leisten 
sich eide: Grp 37'; S. tauscht mit Gunnarr 
die gestalt und verlobt sich fiir diesen sich 
ausgebend mit Brynhildr, die damals bei 
ihrem pflegevater Heimer sich aufhált: Grp 
37!—40%; er schláft drei náchto neben der 


ao jungfrau, ohne sie zu berihren: Grp 42? 


50 


—43“, nach der heimkehr wird der ge- 
staltentausch wider rickgingig gemacht, 
worauf S. mit Guþrún und Gunnarr mit 
Brynhildr an demselben tage hochzeit 
(Eine andere — wie es 
scheint urspringlichere — úberlieferung 
kennt die begognung S.s mit Brynhildr 
auf Hindarfjall nicht, sondern lásst ihn 
nach der tötung des Fáfner sogleich zu 
Gjúke kommen, mit dessen söhnen er eid- 
brúderschaft schliesst: Sg 1', vgl. Fm 40! f. 
Br18'; Guþrún wird ihm zur ehe angeboten: 
Sg 2', und von Gjúke selber mit ihm ver- 


1347 Sig - vorþr 

máhlt: Gþr II 1*; Gunnarr, Hogne und 
Guþrún begleiten S. auf einem kriegszuge 
zur see: Am 92!—93“; darauf reitet er 
mit den Gjúkungar fort, um Brynhildr — 
die sich bei Heimer aufhált: Hlirll' — 
fir Gunnarr zu erwerben, obwol sie ei- 
gentlich ihm zugedacht war: Sg3! (vgl. 
Gþr 121"); Br. verlobt sich mit ihm — 
nachdem er in Gunnars gestalt durch die 
waberlohe geritten ist: FH 2' fg. 29f. 
3* —: Sg 361, indem sie ihn fr Sigmunds 
sohn ansieht, von dem sie allein gewillt 
war gold als brautgabe zu empfangen: 
Sg 39!; er ruht — acht náchte: Hir 12' 
— neben ihr durch ein nacktes schwert 
von ihr getrennt: Sg 4', vgl. Br 19—20%, 
und úbergibt sie dem Gunnarr: Sg 43; — 
ganz jung dagegen ist die darstellung der 
Gripesspó, welche, indem sie die ver- 
schiedenen úberlieferungen contaminiert, 
ein verháltnis S.'s zu zwei walkiren an- 
nimmt: zu einer ungenannten, die er auf 
dem bergc erlöst und die ihn runen lehrt 
Grp 15 !—18?, und der Brynhildr, Buþles 
tochter, die er bei ihrem pflegevater Heimer 
kennen und lioben lemt Grp 19! 27!— 
29%, worauf sie sich gegenseitig eide 
schwören Grp 31', dio jedoch von S. in- 
folge der zauberkúnste der Grímhildr ge- 
brochen werden, s.o.; — einer noch an- 
deren úberlieferung zufolge ward Brynhilds 
burg von S. gestörmt und sie zur eho 
mit Gunnarr gezwungen: Od16!—17?, 
vgl. Gþr 124!) — S., obwol er sich der 
eide erinnert, die er Brynhildr geschworen, 
ist zufrieden in Guþrúns besitz, Brynhildr 
dagegen, die durch Guþrún den betrug 
erfahren hat: Hlr 13', fúhlt sich unglúck- 
lich und sinnt auf rache: Grp 45! 49'; 
sie ist neidisch auf Guþrún: Bra? Sg 7? 
—9“, und erklirt, dass 8. sterben misse, 
wenn sie ihn nicht besitzen dirfe: Sg 6?; 
sic lásst sich von S. nicht begutigon: Grp 
46! FH4A'!; sic verleumdet S. bei Gunnarr, 
indem sie íhn beschuldigt, jenem die eido 
gebrochen zu haben: Grp 47! 48! Bri? 
—2“, sie droht Gunnarr zu verlassen, 
wenn er S. nicht umbringen lassce: Sg 10! 
—115, und rt auch den sohn S.'s zu 
töten: Sg 12'; (nach Grp reizt sio die 
drei brúder zum morde an: Grpöð0'), 
Gunnarr bedauert zwar den verlust S.s: 
Sg 13', macht aber dennoch Hagno den 


5 


20 


25 


30 


36 


40 


dö 


60 


Sig - vorþr 1348 
vorschlag, dass sie S. töton und sich 
Seines schatzes bemichtigen sollen: Sg 167, 
Hogne erwidert, dass die geschworenen 
eide nicht verletzt werden dirfen und 8. 
eine máöchtige stútze ihrer herrschaft sei: 
Sg 17'—18“; Gunnarr rát darauf den Got- 
þormr zu der tat zu bewegen, da dieser 
nicht durch eide gebunden sei: Sg 20!. 
— Ueber Sigvgrþs tod gab es verschie- 
dene tberlieferungen (vgl. Br 20 pr 1—8): 
a) er wird neben Guþrún im bette 
erstochen (Br20 pr2. 3). Gotþormr, 
der sich leicht zu dem morde bewegen 
lásst, durchbohrt S.: Sg 21'*“; dieser aber 
hat noch soviel kraft, das schwert Gramr 
nach dem mörder zu werfen, das ihn in 
zwei hálften zerspaltet: Sg22!—23*; (eine 
andere úberlieferung scheint Hogne — den 
die andern bröder begleiteten? — als den 
mörder zu bezeichnen: Ghv 4*$ 1712 Em 
6? 7!-4); Guþrún orwacht in S.s bluto 
schwimmend: Sg 24!'; er versucht sie zu 
trösten: Sg 25'; befiirchtet, dass auch sein 
sohn den tod finden werde: Sg 26!'—27?. 
áussert, dass Brynhildr, die ihn allein geliebt 
habe, an dem unheile schuld sei, obwol er 
Gunnarr die eide treulich gehalten habe: 
Sg 273—28S und stirbt: Sg 29'; Guþrún 
sitzt in starrem schmerz tráhnenlos an 8.'s 
leiche: Br 20 pr9 Gþr ll! 6! 10!; erst 
als Gollrgnd den körper enthúllt, vermag 
Guþrún zu weinen: Gpr 112!—15“; Gell- 
rgnd preist S.s und Guþrúns liebe: Gr 
1 16?, Guþrún röhmt 8S.: Gór I17', und 
weissagt, dass das gold, um dessen willon 
S. getötet sei, ihren briidern den unter- 
gang bringen werde: Gþr 120';, b 8. 
wird von Gotþormr im freien er- 
schlagon (Br 20 pr 3. 4).  Nachdem 
Gotþormr durch den genuss von wolf- 
und schlangenfleisch grimmig gemacht ist, 
wird S. von ihm im siden des Rheins 
getötet: Br 4!—5?, Guþrún fragt die 
heimkehrenden brúder, warum 8. nicht 
an der spitze des zugos reite: Br6'; 
Hogne erwidert, dass 8. erschlagen sei: 
Br 79, Brynhildr beglöckwiúunscht die 
mörder, da S. sonst die ganze herrschaft 
an sich gerissen hátte: Br 8!--10*; Guþrún 
verflucht Gunnarr, den mörder S.s: Br 
11? c) S. wird auf der heimkehr 
vom thing getötet (Br20 pr5—8). 
Grane kommt ohne seinen herrn vom 


1349 Sig- varþr 

thing heim: Gr ll4!, von Guþrún nach 
8. befragt, senkt das ross den kopf:Gjrll5'; 
Hogne gesteht Guþrún, dass S. jenseits 
des wassers im súðen getötet sei, nach- 
dem er zuvor den Gotþormr erschlagen 
habe: Gþr IT 7!—8*; Guþrún holt die 
leiche aus dem walde, kann aber vor 
schmerz nicht weinen: Gþr lT11', und 
sitzt trauernd bei dem toten: Gjr II 12'; 
(diese darstellung gibt Guþrún dem Þjóþ- 
rekr, dem sie den helden preist: Gþr 
II 2', und dabei áussert, dass ihre brider 
ihr den herrlichen gatton nicht gegönnt 
und deshalb denselben getötet hátten: 
Gkr 113', vgl. Ghe 109. — S.s tod er- 
wihut: Am 94!. — Sigvgrþs und 
Guþrúns sohn Sigmundr wird ebon- 
falls getötet: Gþr II 18? 294, — Bryn- 
hildr folgt S. im tode. Brynhildr 
schnaubt gift, als sio die wunden des 
gotöteten S. sieht: Gpr 125!'; sie erklárt 
nur 8. geliebt zu haben: Sg 40'!; dieser 
habe die dem Gunnarr geschworenen eide 
nicht verletzt, da er zwischen sie und 
sich ein schwert legte: Br19'—20“; sie 
áussert, dass es Guþrúns pflicht gewesen 
wáre, mit ibrem gatten zu sterben: Sg 
60'; sig verlangt an S.'s seite verbrannt 
zu werden: „Sg 64! 66!; ein nacktes 
schwert solle wider zwischen ihnen liegen: 
Sg 67'; mit ihr und S. sollen sklaven 


-getötet werden, damit ihm die pforte der 


unterwelt nicht die fersen verletze: Sg 
68!—69!, Brynhildr hofft im jenseits 
mit S. zusammen zu leben: Hlr14?; sie 
gibt sich selber den tod: Gþr 125 pr 3—6 
Od18!; 8. und Brynhildr werden zu- 
sammen verbrannt: Hir1. 2. — Sigvgrþs 
witwe und tochter. Guþrún trauert 
unablássig um S.: Grp öl! Sg ó4!; Grím- 
hildr erreicht cs, dass ihre söhne sich 
bereit erkliren, der Guþrún fúr Sigvorþr 
und Sigmundr busse zu gewihren: Gpþr 
II 1S!—19?; Guþrún erhált, damit sie 8.'s 
schicksal vergesse, von Grímhildr einen 
zaubertrank: Gþr 1122! fg., Grimhildr hofft, 
dass Guþrún, wenn ihr in der ehe mit 
Atle söhne bescheert werden, fir den 
tod von S. und Sigmundr trost finden 
werde: Gpr 1129'; Guþrún áussert, dass 
sie nach $S.'s tode keinem andern gatten 
angehören möge, lásst sich aber doch 
bewegen, Atle zu heiraten: ör II 30' fg 


6 


þá 
(= 


þá 
En 


20 


25 


80 


85 


40 


50 


Sin - fjotle 1330 
(vgl. Guþrún). — Svanhildr, die tochter 
von S. und Guþrún (nach des vaters tode 
geboren?): Sgód? 629 Dr6 Ghvó; sie 
wird mit Jormonrekr verheiratet, daher 
heisst S. Jgrmonreks schwiegervater: Hdl 
253, nach ihrem tode ist S.'s geschleoht 
ausgestorben: Sg 63. — Naohdem Guþrún 
auch Svanbild verloren hat, fordert sie 
S. auf, sie zu sich ins jenseits zu holen, 
was er einst ihr versprochen habe: Ghv 
19!—20%. — Epitheta S.'s: Freys vinr 
Sg 24“, Yngra konr Rm 14?, Gotþorms 
bane Gþr II 7*, bane Fáfnes Od 16%, 
herglatoþr Br 19%, rammhugaþr Sg 25?, 
gollmtþlande Hlr 11', lofgarn FH2', 
hofleinr lofþa FH 4?, gunnarfúss FH 4*, 
folkum grímr Hdl 25*, enn ítre aþlingr 
Grp 23?, naddéls boþe Grp 23*, Þóþar 
Þengell Grp 43“, hers odvtte Grp 638', 
seggr enn snarrdBe I'm 13?, spiller bauga 
Fm 32? hvassa tápna hlynr Sd 207, 
brynþings apaldr Sd 5!, horskr halr 
Br 4*, seggja dróttenn Br 6?, frókn gramr 
Br 10“, hergarn Sg 22! (s. auch den 
anfang des artikels). 

Sigyn, f. die gattin des Loke (Sn.E. 
1, 104. 184. 208. 268. 310. 5561; sie sitzt 
bei dem gefesselten Loke und fúngt das 
gift, das die úber seinem kopfe befestigto 
schlange ausspeit, in einer schale auf, 
muss aber, sobald diese gefiillt ist, fort- 
gehen um sie au8zugiessen, und inzwischen 
tropft das gift dem Loke ins gesicht: 
Vsp 35? Ls65 pr é. 

Sindre, m. ein zwerg; sein geschlecht 
besitzt einen saal auf den Niþaveller: 
Vsp 37! 

Sin=fjatle, m. áltoster sohn des kónigs 
Sigmundr (den dieser mit seiner schwester 
Signý, der gattin des königs Siggeirr, er- 
zeugt: Vgls. s. c. 7}, vgl. HHIT16 prll 
Sf 2; stiefbruder des Helge Hundingsbane 
und des Hámundr: HHIS8“ Sf 2; (Siggeirr 
lásst Sigmundr und 8. lebendig begraben: 


5 Vols.s. c.8}, die beiden befreien sich 


jedoch mit hilfe von Sigmunds schwert: 
FHI'*, S. begleitet Helge auf dem zuge 
gegen Hgþbrodr und gibt dem Goþmundr 
antwort auf seine frage nach dem fúhrer 
der flotte: HH I34! II 16 prll. 23'; 
zankt mit Goþmundr: HH I39'— 46“ 
1123!— 25%, und wird deswegen von Helge 
getadelt: HHI47! II26!; S. und ein 


1351 Sin - mara 

bruder seiner stiefmutter Borgbildr be- 
werben sich um dasselbe weib: Sf4; S. 
tötet den nebenbuhler: Sf5; Borghildr 
bringt ihm zwei hörner mit gift, die cr 
zu trinken sich weigert: S/8—1I4; als 
sie ihm das dritte horn bringt und iíhn 
unter drohungen auffordert es zu leeren, 
rát ihm Sigmundr durch den bart zu 
trinken: Sf14—17; S. trinkt und fillt 
sogleich tot zu boden: Sf 17. 18; Sigmundr 
trágt die leicbe zu einem meerbusen, wo 
ein ferge (Óþenn) sie in empfang nimmt 
und damit abstösst: Sf18—23. 

Sinemara, f. gattin des Surtr(?); sie 
fúrchtet sich vor dem kráhen des hahnes 
Viþofner: #y 18!; besitzt die waffe Læva- 
teinn: FY 26!, die sic nur gegen eine feder 
aus dem schwanze des habns Viþofner 
hergibt: #) 30!. 

Sincrjóþ, f. eine von den frauen des 
königs Hjorvarþr, mutter des Hymlingr: 
HH 3. 

Síþ=grane, m. beiname des Óþenn: 
Alo 6?. 

Síþ=hqtr, m. beiname des Óþenn: 
Grm 48!. 

Síþeskeggr, m. beiname des Óþenn: 
Grm 48!. 

Skáfiþr, m. ein zwerg: Vsp 15“. 

Skaþe, f. tochter des riesen Þjaze, 
bewohnt nach dem tode ihres vaters dessen 
sitz Þrymheimr oder Þrúþheimr: Grm 11? 
Hdl32% FM 2!%. als sie mit Njorþr sich 
vermáhlt (Ls 7), weilt sie nicht gern in 
dessen heimat an der see, sondern zieht 
den aufenthalt im gebirge vor: FM 2??. 
11—14. gGaher schliesst sie mit ihm den 
vergleich, dass sie neun nácbte in Þrúþ- 
heimr und dann drei náchte in Nóatún 
zubringen sollen: Ff 253. alg ihr stief- 
sohn Freyr in schwermut verfillt, ver- 
anlasst sie den Skirner, ihn nach der 
ursache seines kummers zu fragen: Skm 
ö. 1'; sie ist mit Njorþr bei dem gelage 
des Æger anwesend: Is 7; prophezeit dem 
Loke, dass er demniáchst gefesselt werden 
wird: ls 49!, worauf er sie daran er- 
innert, dass er bei der tötung des Þjaze 
sich beteiligt habe: £„s 50'; sie droht ihm 
mit ibrer feindschaft: ls 51', muss aber 
von ihm hören, dass sie ihn ehemals 
einmal aufgefordert habe, ihr lager zu 
teilen: Ls 527; nachdem Loke von den 


5 


Þá 


0 


20 


2 


80 


35 


45 


50 


Skirner 1352 
asen gcbundon ist, befestigt sie eine 
schlange úber seinem kopfe, die iíibr gift 
auf ihn speit: Ls 65 pr 3. 4. — Epitheton: 
skír brúþr goþa Grm 11?. 

Skegg-old, f. eina walkúre: Grm 36?. 

Skekkell, m. ein fúrst, vater der Skúr- 
hildr: Hdl21?. 

Skilfingr, m. beinamo des Óþenn: 
Grm 54?. 

Skirfer, m. ein zwerg: Vsp 15“. 

Skirner, m. diener des gottes Freyr, 
wird von Njgrþr und Skaþe gcbeten, seinen 
herrn nach der ursache seines kummers 
zu fragen: Skm 4. 5. 1'; er firchtet zwar 


ö von Freyr eine unwillige antwort zu er- 


halten: Skm 2!, fragt ibn aber doch nach 
dem grunde seiner schwermut: Skm 3'; 
Freyr gibt eine ausweichende antwort: 
Skm 4'!, da erinnert íhn S. an die ge- 
meinsam verlebte jugend und bittet ihn, 
sich ihm anzuvertrauen: Skmö!; Freyr 
gesteht ihm, dass er Gerþr, die tochter 
des riesen Gymer, liobe, aber nicht hoffen 
könne sie zu erwerben: Skm6'—7“; S. 
erbietet sich ihm die jungfrau zu ver- 
schaffen, falls er ihm sein ross und sein 
schwert abtrete, worauf Freyr cingeht: 
Skm S!—9“; 8. áussert zu dem ro88e, 
dass or mit ihm zurickzukehren hoffe, 
falls der riese sie nicht beide einfange: 
Skm 9 pr 1—10%*; er reitet nach dem ge- 
höfte des Gymer und fragt einen hirteo, 
wie er dazu gelangen könne Gerþr zu 
sprechen „Skm 10 pri—11*“; obwol der 
hirt orwidert, dass ihm das nie beschert 
sein werde, will S. dennoch den versuch 
wagen: Skm 12'— 13“; Gerþr erfáhrt von 
einer magd die ankunft des freinden und 
befiehlt ihn einzulassen, obwol sie ahnt, 
dass er der mörder ihres brmders sei: 
Skm 14'— 16“; S. antwortet auf ihre 
frage, dass er es pewagt habe zu ihr zu 
kommen, obwol er weder zu den elben 
noch zu den asen noch zu den wanen 
gehörc, und bietet ihr elf goldene ápfel, 
falls sie Freyr ihre liebe schenken wolle: 
Skm 17'—19*; da sie die ápfel ausschlágt, 
bietet er ihr den mit Baldr verbrannten 
ring: Skm 20!—21*“; als sie auch die 
annahmo des ringes verweigert, droht er 
ihr den kopf abzuschlagen: Skm 22! — 23; 
Gerþr erklárt, niemals dem zwange sich 
fúgen zu wollen und sucht den werber 


1353 Skjoldr 

dadurch einzuschúchtern, dass sie ihm 
einen kampf mit ihrem vater in aussicht 
stellt: Skm 24!;S. erwidert unerschrocken, 
dass er den Gymer töten werde, und macht 
sie schliesslich durch drohungen und be- 
schwörungen willfáhrig: Skm 25! —37!; 
Gerþr bietet ihm einen kelch und erklirt 
sich bereit, Freyrs wunsch zu erfúllen: 
Skm 38!; S. fordert, dass sie Zeit und 
ort der zusammenkunft mit Freyr fest- 
setze: Skma39!, worauf sie verspricbt, 
nach neun náöchten im haine Barre die 
vermáhlung mit Freyr zu vollziehen: 
Skm 40!; S. reitet heim und wird von 
Freyr nach dem ausfall der werbung ge- 
fragt: Skm 40 pr i—41“; er meldet ihm 
die antwort der Gerþr: Skm 42!. 

Skjaldr, m. Dánenkönig, sohn des 
Óþenn, ahnherr der Skjoldungar, vater 
des Friþleifr: Grt 2—5. 

Skrýmer, m. ein riese, dessen ranzen 
Þórr vergeblich zu öffnen versuchte: Ls 
623 (vgl. Sn. E. I, 144 £f.}. 

1. Skuld, f. eine der drei nornen: Vsp 
20% QGgq4*. 

2. Skuld, f. eine walkire: Vsp 31?. 

Skúr-hildr, f. tochter des Skekkell, 
gattin des Qlmóþr, dem sie den Ísolfr und 
den Ósolfr gebiert: Hdl 21?. 

Skogol, f. eine 
Grm 36 ?. 

Slag-fiþr, m. sohn eines Finnenkönigs, 
bruder des Egell und Vólundr: Vkr 2. 3; 
heiratet die walkúre Hlaþguþr: Vkv 11. 3, 
die ihn verlásst, worauf er auszieht sie 
zu suchen: Vko 13. ó? 6?. 

Simiþr, m. sohn des Karl und der Snor: 
RÞ 24?. 

Snor, ft. dio stammmutter der freien 
bauern, gattin des Karl: #0 237. 

Snót, f. tochter des Karl und der Snor: 
RÞ 25?. 

Snævarr, m. sohn des Hggne (1) und 
der Kostbera, bruder des Sólarr (nach Dr 
auch des Gjúke): Dr 18 Am2S!; er be- 
gleitet Gunnarr und Hggne auf ihrer rei8e 
zu Atle: Am 28'!, und fállt im Hunnen- 
lande: Am 49?. 

Sól, f. die sonnengöttin, tochter des 
Mundelfore, schwester des Máne: Vm 23 ?. 
— Syster Mána = Sól: Rm 23?. 

Sólarr, m. sohn des Hogune (1) und der 
Kostbera, bruder des Snævarr (nach Dr 


walkire: Vsp 319: 


= 


" 


Svafner 1354 
auch des Gjúke): Dr 12 Am28!; er be- 
gleitet Gunnarr und Hogne auf ihrer reise 
zu Atle: Am .28!, und fállt im Hunnen- 
lande: Am 497. 

Sól-bjartr, m. vater des Svipdagr: #Y47!. 

Sól-blinde, m. vater der drei minner, 
die die gittertúr Þrymgjall verfertigten: 
Fy) 10?. 

Sprakke, f. tochter des Karl und der 
Snor: RD 25?. 

Sprund, f. tochter des Karl und der 
Snor: R} 253. 

Starkaþr, m. sohn des königs Granmarr, 
bruder des Hgþbrodr und Goþmundr: HH 
I1I2 pr3; er fállt bei Styrkleifar im 
kampfe gegen Helge Sigmundarson: HR 
11 19?. 

Sumarr, m. sohn des Svýsoþr: Fm 27?. 

Sunr, m. sohn des Jarl und der Erna: 
RÞ 42“. 

Surte oder Surtr, m. (ein riese aus 
Múspellsheimr, der einst die ganze welt 
mit feuer verheeren wird: Sn.E.1, 40); 
gemahl der Sinmara (?), der wie diese vor 
dem krihen des hahnes Viþofner sich 
fúrchtet: FJ 18“; am ende der welt kommt 
er mit loderndem feuer von siden her: 
Vsp 52!, um auf der ebene Vigríþr (nach 
Fm auf der insel Óskópner) mit den asen 
zu kámpfen: Vm 17“ 18? Fm 14“; er 
streitet mit Freyr: Vsp 53? (und tötet ihn: 
Sn. E. 1, 190}. — Swta (Svarta U) loge 
der weltbrand: Vin 50“ 51?, Surtar sefe 
der Fenreswolf: Vsp 47 *. 

Suttungr oder Suttunge, m. ein riese, 
vater der Gunnlgþ und besitzer des dichter- 
mets, den ihm Oþenn durch list abgewinnt 
{vgl. Sn. E. I, 218 ff.}: Hóv 103“ 1085 1093. 
— Suttungs (Suttunga) syner ein riesen- 
geschlecht (von den jofnar unterschieden): 
Skm 34? Alv 34%. 

Suþre, m. ein zwerg: Vsp ll'. 

1. Svafner, m. beiname des Oþenn: 
Girm 545. 

2. Svafner, m. könig von Svávaland: 
HHvó pr 2. 11, vater der Sigrlinn: HHv 
ö. 6. 17 5%, Atle Iþmundarson, der um 
Sigrlinns hand fúr könig Hjorvarþr bittet, 
hált sich einen winter bei S. auf, bekommt 
aber eine abschlágige antwort: HHo 7— 11; 
S. wird von könig Hróþmarr, einem an- 
deren freier der Sigrlinn, getötet: HHr 
ö prll. 


1355 Svafr - þorenn 


Svafr=þorenn, m. grossvater der Men- 
glgþ: #) 8?. 

Svan- hildr, f. tochter des Sigvgrþr und 
der Guþrún (nach des vaters tode ge- 
boren?), wegen ibrer schönheit mit dem 
leuchtenden tage und der sonne verglichen: 
Sgö4? Dr6 Ghvl5!; wöchst nach der 
vermihlung ihrer mutter mit könig Jónakr 
an dessen hofe auf: Ghr 5; wird mit dem 
Gotenkönige Jgrmonrekr verheiratet: Sg 
622 Ghv6. 16'; Bikke, Jgrmonreks rat- 
geber, úussert zu dessen sohn Randvér, 
dass dieser selbst das schöne weib hei- 
raten solle: Ghv 6. 7; darauf bezichtigt 
er S. und Randver bei Jgrmonrekr eines 
stráflichen verháltnisses: Ghv 7. 8, wor- 
auf Jyrmonrekr den Randvér hángen und 
die S. von pferden zertreten lásst: Ghv 
8. 9. 23 1695 Hma! 199; S.'s tod wird 
von ihren stiefbridern Sgrle und Hambþér, 
die von Guþrún aufgereizt werden, ge- 
rácht: Hm 29; die rácher ahnen, dass die 
mutter ausser S. auch noch die söhne ver- 
lieren werde: Qhv 8. 

Svan=hvít, f. beiname der walkúre 
Hlaþguþr: Vkv 8. 11. 13. 6? (vgl. 3"). 

Svanne, f. tochter des Karl und der 
Snor: Ep 25?. 

Svanr, m. (enn rauBe), ein held, vater 
des Sæfare: Hdl 12. 

Svárangr, m. ein riese, dessen söhne 
von Þórr bezwungen werden: Hrbl 86. 

Svarre, f. tochter des Karl und der 
Snor: Rp 25?. 

Svart=hgfþe, m. stammvater der zau- 
berer: Hdl 35. 

1. Sváva, f. gomahlin des Sækonungr, 
mutter dor Hildeguþr: Hdl 17?. 

2. Sváva, Í. eine walkúre, tochter des 
königs Eylime: HHv9 pr1.2. 30 pr 2. 
12. 367; sie gibt dem sohnoe des königs 
Hjorvarþr und der Sigrlinn den namen 
Helge: HHv6!' Opr2; Helge fordert zu 
der namengabe als geschenk die hand der 
jungfrau: HHr 7!'; sie weist dem Holge 
ein schwert nach: HHv S!'—9“; sie schútzt 
den Helge in schlachten: HHo9 pr 3; er 
findet das von S. angewiesene schwert: 
HHv 11 pr2; die von Helge verschmáhte 
resin Hrímgerþr áussert, dass er ihr die 
walkire vorziehe, die mit 27 jungfrauen 
seine schiffe beschútzt habe: HHr 26'— 
287, Helge erbittet von Eylime die hand 


10 


15 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


60 


Svip-dagr 1356 
der S.: HHv 30 pr 2; die liebenden leisten 
sich eide: HHv 30 pra; 8. hált sich bei 
ihrem vater auf, wáhrend Helge sich auf 
heerfahrten befindet: HHo 30 pr3—ó; 
Heþenn, Helges bruder, legt beim becher 
das gelúbde ab, 8. zu erwerben: HH 30 
pr 12, worauf er seinem bruder den un- 
úberlegten eid mitteilt: HHv32', der 
tötlioh  verwundete Helge sendet den 
Sigarr zu S. um sie herbeizurufen: HHo 
36'; Sigarr richtet die botschaft aus: HHv 
3a(ð!; S. fragt nach Helge und áussert, 
falls er gefallen sei, seinen tod riáchen 
zu wollen: HHva38', sie erfáhrt von 
Sigarr, dass Helge tötlioh verwundet sei: 
HHv 39!; Helge begrisst sie und bittet 
sie, nach seinem tode dem Heþenn ihre 
liebe zu schenken: HHv40!—41“. sie 
erwidert, dass sie gelobt habe, nach Holges 
tode keinem ruhmlosen recken anzuge- 
hören: HHv 42'; Heþenn verabschiedet 
sich von S. und gelobt nicht eher heim- 
zukehren, als bis er Helge gericht habe: 
HHv 43!; S. wird als Sigrún, tochter 
Hognes, widergeboren: HHov 43 pr1 HH 
II4 pr6. — Epitheta der S.: brúþr 
bjartlstoþp HHo 7?, marggollen mér 
HHv 26?. 

Sveinn, m. sohn des Jarl und der Erna: 
RÞ 42. 

Sviorr, m. ein zwerg: Vsp 13?*. 

Svipall, m. beiname des Óþenn: Gm 4 7!. 

Svipedagr, m. sohn des Sólbjartr (F) 
47!) und der Gróa (Gg 1'—2“ 5? 16*), 
wandert zu dem grabe seiner mutter, um 
sie aus dem todessohlafe zu erwecken: 
Gg l'; wird von íhr gefragt, welche not 
ihn veranlasse, ibre hilfe zu begehren: 
Gg 2!; erwidert, dass seine stiefmutter 
ihm befohlen habe, die Monglgþ aufzu- 
suchen: Gg 3!, und bittet Gróa ihn kráf- 
tige zauberspriche zu lehren, damit er 
auf dem wege nicht umkomme: Gg5'; 
dieser wunsch wird von Gróa erfúllt: 
Gg 6'—16“; S. gelangt zu der bung der 
Menglgþ und fragt den wiichter (Fjalsviþr) 
nach seinem namen: #) 1'; von Fjalsviþr 
fortgewiesen, widerholt er seine frage: 
Fy 3!';, er spricht, nachdem Fjolsviþr sich 
genannt hat, den wunsch aus, in der burg 
verwcilen zu dirfen: F)ó'; von Fjolsviþr 
nach seinem namen gefragt, nennt er sich 
Vindkaldr, sohn des Várkaldr, enkel des 


1357 Sviþorr 
Fjolkaldr, und fragt, wem die burg ge- 
höre: #Y6!—7“; nachdem er erfahren, 
dass Menglaþ die besitzerin sei, fragt er 
nach dem namen des gitters und des 
mauerwalls: FY 9'— 11“, nach dem namen 
des baumes, der seine zweige úber alle 
lande ausbreite, und seinen frúchten(?): 
FY 13!—15*, nach dem namen des hahnes, 
der im gipfel des baumes sitze: Fy 17}, 
nach den hunden, die die burg umkreisen, 
ob man ihrer wachsamkeit entgehen oder 
durch eine speise sie kirre machen könne: 
ÞYI9!—23“ er fragt ferner, wie man 
eine waffe erlange, mit der der hahn 
getötet werden könne: #)25'—29“, er 
fragt nach dem namen des saales, den die 
waberlohe umgibt: #y 31', nach den er- 
bauern der burg: #7 33', nach dem namen 
des berges, auf dem Menglgþ ruht: #) 35', 
nach den jungfrauen, die zu ihren fissen 
sitzen: FY 37!'—39“; endlich stellt er die 
frage, ob es irgend einem manne vergönnt 
sei, in Mengloþs armen zu ruhen: Fy 41';, 
als Fjolsviþr erwidert, dass dies nur dem 
S. beschieden sei, dem man die jungfrau 
als braut zugesagt habe: Fy 42', gibt 8. 
sich zu erkennen und fordert, dass man 
ihm das tor öffne: #Y 43'; Fjalsviþr mel- 
det der Menglgþ die ankunft des fremden, 
vor dem das tor sich von selber geöffnet 
habe und den die hunde umwedeln, daher 
er glaube, dass es S. sei: Fy 44'; S. wird 
von Mengloþ nach namen und geschlecht 
gefragt: Þ) 46!; er nennt sich S. Sólbjarts 
sohn: Fy 47!, worauf sie ihn freudig be- 
willkommnet und die hoffnung ausspricht, 
dass sie nun fúr immer vereint sein wer- 
den: Fy 48'—50!. , 
Sviþorr, m.) beinamcn des Úþenn: 
Sviþrer, m. } Grm 50!. 
Svósoþr, m. vater des Sumarr: Vm 27 *. 
Sæáefare, m. ein held, sohn des Svanr 
enn rauþe, vater des Ulfr: Hdl12**. 
Sæ=gjarn, m.(?): #26). 
Sá. konungr, m. ein held, gemahl der 
Sváva (1), vater der Hildeguþr: Hdl 17?. 
Sæ=-reiþr, f. eine von den frauen des 
königs Hjgrvarþr, mutter des Humlungr: 
HH 2. 
Sok-mímer, m. ein riese, sohn des 
Miþvitner, von Óþenn getötet: Grm 50!. 
Sarle, m. sohn des königs Jónakr und 
der Guþrún, bruder des Hamþér und Erpr 


= 


0 


15 


20 


25 


80 


86 


40 


45 


60 


Týr 1358 
— nach Hm 13! 14% nur stiefbruder des 
letzteren — (Ghv4. 1* 79 825 144 Hm 
29 9? 21 253 261 272 289. — Als 
Guþrún S. und Hamþér dazu aufreizt, 
den tod der Svanhildr zu ráchen, und 
Hamþér der mutter vorwiirfe macht, áussert 
S., dass er mit dieser nicht streiten wolle, 
spricht aber die ahnung aus, dass er und 
Hamþér im Gotenlande fallen werden: 
Hm 9!—10*. die brider reiten davon und 
töten unterwegs den Erpr: Hm 11'— 15“; 
sie Setzen ihren weg fort und kommen 
zu Jgrmonreks burg: Hm 16!—18'; der 
könig, von der anniherung der brúder 
unterrichtet, freut sich sie bald in seiner 
halle zu sehen, damit er sie an den galgen 
hángen könne: Hm 21'; nachdem Jgr- 
monrekr tötlich verwundet ist, áussert 
Hamþér laut seine freude úber die glöúck- 
lich vollzogene rache und veranlasst da- 
durch den könig zu dem befehl, die briider 
zu steinigen: Hm 25'— 26“; daher tadelt 
S. den bruder, dass er zu ungelegener 
zeit gesprochen habe und zwar mut, aber 
keinen verstand besitzo: Hm 27!. darauf 
wird er am giebel des hauses getötet: 
Hm 31'. — Vgl. Hamþér. 


Tindr, m. einer von den zwölf söhnen 
des Arngrímr und der Eyfura: Hdl 23?. 

Trgno=beina, f. tuchter des Præll und 
der Þír: Rp 13*. 

Tvegge, m. beiname des Oþenn: Vsp 633. 

Týr, m. der gott des krieges, sohn des 
riesen Hymer und einer ungenannten 
mutter: Hym ó? 8*% 11? {nach andem 
quellen wird er jedoch zu den asen ge- 
rechnet: Sn.E.1,98, und ein sohn Óþens 
genannt: Sn.E. I, 206); er besitzt nur eine 
hand, weil ihm der Fenreswolf, als er 
gebunden war, die rechte, die ihm T. als 
pfand in den rachen gelegt hatte, abbiss: 
Ls5. 6. 389 39! fvgl. Sn.E.1, 98. 112}; 
er teilt dem Þórr mit, dass sein vater 
Hymer einen grossen kessel besitze: Hymn 
43—5“ der durch list zu erlangen sein 
werde: Hym6?; er fáhrt mit Pórr zu 
Hymers wohnsitz und findet dort seine 
grossmutter und seine mutter, die ihm 
bier darreicht: Hym 7!—8“, die mutter 
versteckt ihn und Þórr unter kesseln: 
Hym 9'; als Hymer heimkommt, teilt sie 
ihm mit, dass sein sohn bei ihm einge- 


1359 Tyrfingr 
kehrt sei: Hym 11'; die giste kommen 
aus ihrem versteck hervor: Hym 13'; T. 
versucht vergeblich, den kessel des riesen 
zu heben: Hym 34*; kehrt mit Þórr zu 
den asen zurick: Hym 36' fg.; ist bei 
Ægers gastmabl anwesend: Ls5; röhbmt 
den von Loke verlásterten Freyr: Ls37'; 
Loke wirft ihm parteilichkeit vor und er- 
innert ihn an den verlust seiner hand: 
Ls3a8s'; T. erwidert, dass er seine hand, 
Loke dagegen seinen sohn, den Fenres- 
wolf, eingebisst habe: Ls 39'; Loke röhmt 
sich, mit T.'s frau einen sohn gezeugt zu 
haben, ohne busse dafiúr zu zahlen: Ls 
40!, beim ritzen der kampfrunen soll man 
zweimal den T. anrufen: Sd6“. — Epi- 
theton des T.: átnaþr jatna Hym 9". 
Tyrfingr, m. einer von den zwölf söhnen 
des Arngrimr und der Eyfura: Hdl 23?. 
Totrog-hypja, f. tochter des Præll und 
der Pir: Rþ 13. 


1. Ulfr, m. ein held, sohn des Sæfare, 
vater des Alfr: Hdl 193. 

2. Ulfr, m. (gínande) ein held: Hdl 22?. 

Ulf-rún, f. eine von den nenn mittern 
des Heimdallr: Hdl 38?. 

Ulir, m. ein ase (sohn der Sif, bogen- 
schútze und schneoschuhláufer: Sn. Ek. 1, 
102}; hat sich zu Ydaler seinen wohnsitz 
gegriindet: Grm 5!; Óþenn áussert, dass 
U. demjenigen seine huld gewöhren werde, 
der zuerst hand anlege, um das feuer zu 
beseitigen, von dem Grimner-Oþenn ge- 
quált wird: Grm 42'; besitzer von rossen: 
FM 125 A, eide bei U.'s ringe geschworen: 
Akv 32. 

Une, m. ein zwerg, der am bau von 
Mengloþs palast mitgewirkt hatte: Fy 34! 

Urþr, f. eine der drei nornen, die mit 
ihren schwestern Skuld und Verþande in 
einem saale unter der esche Yggdrasell 
haust, wo auch der brunnen der U. sich 
befindet: Vsp 19% 203 Hóv 1107; die rie- 
gel' der U. (Urþar lokor) schirmen den 
menschen vor gefahren: Gg 7?; ihren 
ratschluss vermag niemand zu hemmen: 
Fj47?. 

1. Uþr, m. beiname des Óþenn: Gran 46?. 

2. Uþr, f. (tochter des Æger: Sn.E. I, 
324. 500); eide bei dem steine der Ú. ge- 
schworen: HH IT 29:. 


20 


35 


40 


50 


Vif 1380 
, Vaf-þrúþner, m. ein weiser riese, den 
Óþenn (s. d.) im wettstreite besiegt: Vm 
1'—55?. 

Vakr, m. beiname des Óþenn: Grm 54 *. 

Valdarr, m. Dánenkönig(?): Gþr II 20!. 

1. Vále, m. sohn des Óþenn und der 
Rindr, der den tod des Baldr an Hgþr 
richt: Bdr 11! Hdl 309; in der erneuerten 
welt bewohnen V. und Viþarr die alten 
sitze der götter: Vm ól!. 

2. Vále, m. sohn des Loke, wird in einen 
wolf verwandelt: Ls 65 pr 3. — Vgl. aber 
auch Vep35'?H: dicse stelle beweist, 
dass das von Nare (s.d.) berichtete nach 
anderer úberlioferung von V. erzáhlt ward. 

Val-faþer, m. beiname des Óþenn: Fsp 
13 279 294 Grm48?. 

Val-tamr, m. fingierter name (Óþenn 
nennt sich Vegtamr, sohn des V., als er 
die tote zauberin beschwört: Bdr 6"). 

Varenn, m. in den ortsnamen vík 
Varens: HHr 22?, Varens-ey HH 139', 
Varens - fyrr HH I 279 (s. Bugge, Helge- 
digt. s. 132 fg.). 

Vár-kaldr, m. fingierter name (Svip- 
dagr nennt sich Vindkaldr, sohn des V.: 
Fy6}). 

Varr, m. ein zwerg, der am bau von 
Mengloþs palast mitgewirkt hat: #) 34. 

Vée, m. ein ase, sohn des Borr, bruder 
des Óþenn und des Vile (Vsp 4!, vgl. Sn.E. 
1,46); Loke wirft der Frigg vor, mit V. 
und mit Vile gebuhlt zn haben: Ls 263 
(væl. Heimskr. 1125). 

Veg-drasell, m. ein zwerg, der am 
bau von Menglgþs palast mitgewirkt hat: 
Fy 34?. 

Veg-tamr, m. fingierter name, mit dem 
sich Óþenn bezeichnet, als er die tote 
zauberin beschwört: Bdr 6' 13'!. 

Véorr, m. beiname des Þórr: Hym 11* 
17! 221. 

Vera=týr, m. beiname des Óþenn: Grm 
3? ö4*UWr. 

Verþande, f. eine der drei nornen: Vsp 
20? — Vgl. Urþr. 

Vé-steinn, m. ein held, besitzer des 
rosses Valr: FM 127". 

Vestre, m. ein zwerg: Vsp 11?. 

Vetr, m. „dor winter', sobn des Vind- 
svalr: Vm 27!. 

Víf, f. tochter des Karl und der Snor: 
Rþ 25?. 


1361 Vifoll 

Vífell, m. ein held, besitzer des rosses 
Stúfr: FM 127'. 

Viggr, m. ein zwerg: Vsp 12!. 

Vile, m. ein ase, sohn des Borr, bruder 
des Óþenn und des Vóe (Vsp 4', vgl. Sn. E. 
1, 46); Loke wirft der Frigg vor, mit V. 
und mit Véo gebuhlt zu haben: Ls 26? 
(vgl. Heimskr. I 125}. 

Vil-meiþr, m. stammvater der wahr- 
sager: Hdl 35?. 

Vil-mundr, m. geliebter der Borgný, 
mit der er obne wissen ihres vaters Heiþ- 
rekr fúnf jahre verkehrt und ein zwillings- 
paar (knabe und midchen) erzeugt: Od 
1.2.537!; er wird bane Hogna genannt(?): 
Od 7?. 

Vind-alfr, m. ein zwerg: Vsp 12. 

Vind-kaldr, m. fingierter name, mit 
dem sich Svipdagr bezeichnet: #) 6?. 

Vind-svalr, m. vater des Vetr: Vm 27!. 

Vinge, m. bote des Atle, der dessen 
einladung Gunnarr und Hogne úberbringt: 
Dr 7 Am 2“; die runen, durch die Guþrún 
die bröúder warnt, werden von V. ver- 
fálscht: Am 4'; Glaumvgr vermutet, dass 
die einladung in arglistiger absicht erfolgt 
sei: Am 29', worauf V. einen eid leistet, 
dass er nichts böses im schilde fúhre: 4m 
30'; als die Gjúkungar ím Hunnenlande 
angekommen sind, verhöhnt sie V. und 
kúndigt ihnen den tod an: Am 36“— 
36“, wird aber sofort selber erschlagen: 
Am 38!. 

Vingner, m. beiname des gottes Þórr: 
Vm 51S. 

Ving- þórr, m. beinamo des gottes Þórr: 
Þrk1' Alv6! 8b!. 

Virfer, m. ein zwerg: Vsp 15“. 

Vitr, m. ein zwerg: Vsp 12?. 

Víþarr, m. (der schweigsame ase: Sn. E. 
I, 102. 266. 286), sohn des Óþenn: Vsp 
54! Ls7 {und der riesin Gríþr: Sn.E. 
1, 286); ist bei Ægers gelage anwesend: 
Ls í; wird dort von Óþenn angewiesen, 
dem Loke platz zu machen: Ls 10!, wor- 
auf er aufsteht und dem Loke einschenkt: 
Ls10 pri; in seinem wohnsitze Viþe 
sitzt er auf dem rosse, bereit den vater 
zu ráchen: Grm 17*; ersticht den Fenres- 
wolf (nachdem er seinen durch den dicken 
eisernen schuh geschitzten fuss dem un- 
tier in den rachen gesetzt hat: Sn.Þ. I, 
102. 192. 266} Vsp5d' Vmóa?; in der 

Gering, Edda -Wörterbuch. 


10 


15 


20 


2ð 


30 


Si 


40 


45 


50 


Vólundr „ 1362 
erneúerten welt werden V. und Vále die 
alten sitze der götter bewohnen: Vm ól. 
— Epitheton des V.: enn míkle magr 
Stgfgþor Vsp 54!. 

Viþ-olfr, m. stammvater der zaube- 
rinnen: Hdl 35. 

Viþorr, m. beiname des Óþenn: Grm 49!. 

Viþrer, m. beiname des Óþenn:Ls26?; 
Viþres grey „die wölfe': HH I13*. 

Vólundr, m. der berihmte schmied: 
Vkv 14. 15; sohn eines Finnenkönigs, 
bruder des Slagfiþr und Egell: Vkv a. 3; 
lösst sich mit seinen briödern in Ulfdaler 
am Ulfsjár nieder: Vkv4. 5; die brider 
rauben drei walkiren ihre schwanen- 
hemden und bringen die jungfrauen da- 
durch ín ihre gewalt: Vkv 5—10; sie hei- 
raten die mádchen, und V. bekommt die 
Hervgr alvitr, tochter des königs Hlgþvér: 
Vkv 11. 33; nach sieben (neun) jahren ent- 
fliehen die frauen: V%kv 12. 4!; von der jagd 
heimkehrend finden die brider das haus 
leer: Vkvó!; wiihrend EÉgell und Slagfiþr 
ausziehen, um die entflohenen zu suchen, 
bleibt V. allein in Ulfdaler zuriok: Vís 
14. 63, indem er auf die riúckkehr der 
Hervgr wartet, schmiedet er goldene klein- 
ode: Vkv 7'!; könig Níþoþr erfáhrt die an- 
wesenheit V.'s in Ulfdaler und sendet 
seine krieger aus, um iíhn zu fangen: 
Vkv 8!—10?; V. kehrt eines abends von 
der jagd heim und bereitet sich sein mahl: 
Vkv 11'*; er vermisst einen ring (den Níþ- 
gþs krieger fortgenommen hatten) und 
meint, dass Hervgr zurickgekehrt sei: 
Vkv 12'; er schláft ein und wird von den 
kriegern gebunden: Vkv 13'; er fragt, wer 
ihm die fesseln angelegt habe: Vkv 14!'; 
vor Niþoþr geföhrt, wird er von diesem 
beschuldigt, seine schötze ihm entwendet 
zu haben: Vkv 14? was V. leugnet: Pko 
15'; Níþgþr schenkt seiner tochter Baþ- 
vildr einen von V.s ringen und trágt 
selber dessen schwert: Vko 17 prl; die 
königin rit V. die fusssehnen durch- 
schneiden zu lassen und ihn in Sævar- 
staþr gefangen zu setzen: Vkv 18“; hier 
muss er dem kónige, der allein den mut 
hat, ihn zu besuchen, kleinode schmieden: 
Vkv IS pr1l; er beklagt sich úber den 
verlust des schwertes und des ringes: 
Vkv 19', und sinnt auf rache: Vkv 20!; 
er fordert Niþgþs söhne, die seine schátze 


44 


1363 Váfoþr 

besichtigen wollen, auf am náchsten tage 
widerzukommen, aber niamand etwasdavon 
zu verraten: Vkv 22!; als die knaben sich 
einstellen, tötet er sie und fertigt aus den 
schádeln trinkgefásse fúr Níþgþr, aus 
den augen edelsteine fúr die königin und 
aus den záhnen ein brustgeschmeide fr 
Bgþvildr: Vkv 24—26?, Baþvildr bringt 
ihren ring, den sie zerbrochen hat, zu 
V.: Vko 279, er verspricht ihn auszu- 
bessern: Vkv 28!, macht die jungfrau 
trunken und úberwáltigt sie: Vkv 49'; er 
freut sich der gelungenen rache: Vkv 297; 
wiúnscht dass auch seine fússe wider ge- 
sund werden möchten: Vkv 30; {er fertigt 
sich aus den federn der vögel, die sein 
bruder Egell ihm schiesst, ein fluggewand: 
Þiþr. saga c. 77), und schwingt sich in die 
luft: Vkv 31'; der úber den tod seiner 
söhne bekimmerte Níþgþr winscht mit 
V. zu reden: Vkv33'; V. wird von dem 
könige nach dem schicksale seiner söhne 
befragt: Vkv 34!; er verlangt, ehe er aus- 
kunft gebe, von Níþgþr die eidliche ver- 
sicherung, seiner geliebten kein leid an- 
zutun: Vkv35'; daraunf erzöhlt er dem 
Níþoþr, was aus seinen knaben geworden 
sei: Vkv 36!—38?, und dass er die Bgþ- 
vildr geschwiángert habe: Vkv 38?, Níþ- 
gþr bedauert, an V. nicht rache nehmen 
zu können: Vkv 39'; dieser fliegt lachend 
davon: Vkv 40!; Niþoþr fragt die Baþ- 
vildr, ob sie mit V. auf der insel zu- 
sammengewesen sei: Vkv 429; sie gesteht, 
dass sie V. nicht habe widerstehen können: 
Vkv 43!. — Epitheta V.'s: veþreygr skyte 
Vkvö! 11', alfa lóþe Vkv 12?, víse alfa 
Vkv 14* 34!. 

Vófoþr, m. beiname des Óþenn: Grm 
642. — Appellat. als bezeichnung des 
windes ÁAlv 207. 

Valsungr, m. vater des Sigmundr: HH 
I11 Sf1, grossvater des Sigvgrþr: Hdl 26!. 
Von ihm föúhrt sein geschlecht den namen 
Polsungar (s. diesen artikel in reg. 111). 

Vór, f. eine asin, die darúber wacht, 
dass eide und gelúbde gehalten werden 
(Sn. E. I, 116): Þrk 30“. — Vgl. Mhfi, 
Hz 16, 151 fg. 


Yggr, m. beiname des Óþenn: Vm 5“ 
Grm 53! 54! Fm 43? — Yggs barn = 
Þórr: Hym 2?. 


5 


þ— 


5 


20 


90 


85 


40 


Þjóþ - rekr 1364 
Ymer, m. der urriese, aus dem gift- 
schaum der Elevágar entstanden: Vm 31'; 
lebte vor der erschaffung der welt: Vsp 3'; 
ahnherr der riesen: Hdi35*; vater des 
Þrúþgelmer und grossvater des Bergelmer: 
Vm 28!'— 294; aus seinem körper schaffen 
die asen die welt: Vm2l' Grm40'—4I 
(vgl. Sn.E. I, 42 fg. 62.fg. 314 fg. 320). — 
Sein beiname Aurgelmer: Vm 294 30?. 

1. Yngve, m. ein zwerg: Vsp 16!. 

2. Yngve, m. sohn des Hringr, bruder 
von Atle(2) und Alfr enn gamle, wird 
von Hoþbrodr aufgefordert, ihm gegen 
Helge Sigmundarson beistand zu leisten: 
HH1I54?. 

3. Yngve, m. beiname des gottes Freyr; 
átstafr Yngva = Helge Sigmundarson: 
HH 157?, Yngva konr = Sigvorþr: Rm 14". 

Yrsa, f. (tochter und gattin des Helge 
Halfdanarson, der mit ihr den Hrólfr krake 
erzeugt: Hrólfs saga kraka c.8. 9}; Yrso 
sunr — Hrólfr krake: Grt 22!. 

Ysja, f. tochter des Þræll und der Þir: 
Rþ 13?. 


þak-ráþr, m. sklave des königs Niíþ- 
gþr, wird von diesem beauftragt, die Baþ- 
vildr herbeizurufen: Pko 41?. 

gn, m. sohn des Karl und der Snor: 

Rþ 24?. 

1. þekr, m. ein zwerg: Vsp 12?. 

2. þekr, m. beiname des Óþenn: Grm-46?. 

þír, f. gattin des Þræll, stammmutter 
der sklaven: R$ 10“ 11*. 

þjalfe, m. diener des Þórr: Hrðl 104 
(vgl. Sn. E. 1, 142 fg. 152 fg. 162fg. 274 fg.|. 

þjaze, m. ein riese, sohn des Alvalde: 
Hrbl5l; vater der Skaþe: Grm 11! Hdl 
329 FM2'!; verwandter des Gymer: Hdl 
327; wohnt zu Þrymheimr (Þrúþheimr U): 
Orm ll! FM2*, wird von Þórr getötet, 
der seine augen an den himmel wirft: 
Hrbl 50 fg., Loke röhmt sich, an der 
tötung des Þ. beteiligt gewesen zu sein: 
Ls50? weshalb Skaþe ihm ibre feind- 
schaft ankúndigt: Lsól'; Menja röhmt 
sich ihrer abstammung von P.: Grt 9?. 

þjóþ-marr, m. vater des königs Þjóþ- 
rekr: Gþr II13* (conjeotur). 

þjób-rekr, m. der Óstgotenkönig, sohn 
des Þjóþmarr: Gþr I113*; hált sich bei 
Atle auf, wo er die meisten (30) seiner 
recken verloren hat: Dr17.18 Gþr III5'; 


1365 Þjóþ - rgrer 

er uud Guþrún klagen sich gegenseitig 
ihr leid: Dr 18. 19; Herkja verleumdet PÞ. 
und Guþrún bei Atle, indem sie vorgibt, 
beide beisammen gesehen zu haben: Gþr 
III2. 22; Guþrún erbietet sich zu be- 
schwören, dass sie mit Þ. nichts zu schaffen 
hatte: Gþr II13'—4*, und reinigt sich 
durch das ordal des kesselfangs: Gþr 
1117! fg. 

þjóþ-rgrer, m. ein zwerg, der vor 
-Dellings toren' ein zauberkráftiges lied 
sang: Hóýv 160!. 

þjóþ = vara, Í. (Þjóþvarta has.) eine von 
den dienerinnen der Menglgþ: FY 38?. 

þjóþ = vitner, m. beiname des Fenrer; 
Þjóþvitnes fiskr die sonne(?): Grm 21' 
(Mhff, DA V, 116). 

1. þóra, f. (drengjamóþer), gemahlin 
des Dagr (2): Hdl 18". 

2. þóra, f. tochter des Dánenkönigs 
Hákon; Guþrún hált sich sieben halbjahre 
bei ibr auf: Gpr 125 pr 2 II 14?*. 

þorenn, m. ein zwerg: Vsp 12". 

þórer, m. (jarnskjgldr), ein held: Hal 
227 (Fas. III, 114}. 

þórr, m. der donnergott, sohn des Óþenn: 
Vsp55“ Hrbl21 Hym2* 22? 36? Þr 
21% 325 Alv6?, und der erdgöttin (Jgrþ: 
Ls58! Þrk1*, Hlóþyn: Vsp 55!, Fjorgyn: 
Vsp 56? Hrbl 138), bruder des Meile: 
Hrbl 22, gemahl der Sif: Hrbl 122 Hym 
3* 15? 36? Ls4.64% Þrk24*, vater des 
Móþe und Magne: Vm 51? Hrbl 22. 132 
Hym 35'; er wohntin Þrúþheimr: Grm 4}, 
wo sich sein palast Bilskirner befindet: 
Grm 24?; hált táglich gericht an der esche 
Yggdrasell und durchwatet auf dem wege 
dorthin mehrere flisse: Grm 29'; zu ihm 
gelangen nach dem tode die sklaven, wiih- 
rend Óþenn die gefallenen edlen bei sich 
aufnimmt: Hrðl 72. 73; ihm dienen die 
geschwister Þjalfe und Rgskva |letztere 
in den liedern nicht namentlich erwáhnt, 
s. Sn.E. 1, 142 fg.J: Hrðl 104 Hym 39“; er 
fúbrt den hammer Mjollner: Vm ói? 
Hym37? Ls57! 59! 61' 63! ÞBrk 303, 
besitzt die krafthandschuhe und den kraft- 
gúrtel: FM 6?“ fáhrt mit einem bocks- 
gespann: Hym 7? 21! 32' 38? Bka1.. 
Þ/s kámpfe und abenteuer mit 
riesen. a) Er erschlöágt den riesen, dem 
die asen fir die erbauung der burg die 
hand der Freyja versprochen hatten (Sn. E. 


þ 
ot 


20 


25 


30 


35 


40 


45 


50 


Þórr 1366 
I, 136}: Vsp 26 '; tótet den riesen Hrungner 
(Sn. E. 1, 270 ff.): Hrðl 32— 35 La 61? 63? 
Sd 15? (conj.); tötet den riesen Þjazo und 
wirft dessen augen an den himmel |vgl. 
Sn. E. I, 208ff.): Hrbl50— 54; tötet riesen- 
weiber: Hröl65—68; ist diesen feindlich 
gesinnt, lösst sich aber durch opfer ver- 
söhnen: Hdl 4'; hat sich einmal aus furcht 
vor dem riesen Fjalarr in dessen handschuh 
versteckt und nicht gewagt, einen laut 
von sich zu geben |(vgl. Sn.E. 1, 144 ff.}: 
Hrbl 76—80 Ls 60!; konnte den ranzen 
des riesen Skrýmer nicht öffnen (Sn.E. 
1, 144 ff.) Ls62!;, verteidigt einen fluss- 
úbergang gegen die söhne des Svarangr, 
die ihn mit steinen werfen, aber schliess- 
lich um frieden bitten mússen: Hrðl 85 
—S8; kámpft mit dem riesen(?) Hróþr: 
Hym 11*; Ps ostfahrten erwáhnt: Hröl 
einl.1; 65. S5 Ls4.59960!; b)ÞP. und 
Hymer {vgl. Sn.E.1, 166 ff.}. P. verlangt 
von Æger, dass er den asen bier braue: 
Hym 2*, wird von Æger aufgefordert, 
ihm einen kessel dazu zu schaffen: Hyma?; 
erfáhrt von Týr, dass dessen vater einen 
grogsen kessel besitze: Hym4?—5*, der 
durch list zu erlangen sein werde: Hym 6'; 
fáhrt mit Týr zu Egell, bei dem er seine 
böcke einstellt, und begibt sich dann zu 
der wohnung des Hymer: Hym?7!; Þ 
und Týr werden von der kebse des Hymer 
unter kesseln versteckt: Hym 9'; die 
kebse teilt dem heimkehrenden Hymer 
mit, dass Þ. und Týr bei ihm eingekehrt 
seien: Hym1l'; als sie hervorkommen, 
hat der riese beim anblick Þ.s böse ah- 
nungen: Hym 14'; P. isst zum abendbrot 
zwei ochsen: Hym 15?; Hymer wundert sich 
úber diesen gewaltigen appetit und meint, 
man werde am náchsten tage von wildbret 
oder fischen leben mössen: Hym16'; Þ. ist 
bereit auf den fischfang zu fabren, falls 
Hymer fúr kóder sorge: Hym 17', worauf 
dieser ihn auffordert, sich selbst damit 
zu versehen: Hym 18!; Þ. reisst zu Hymers 
árger einem stiere den kopf ab: Hym 19' 
—20?;, {táhrt mit Hymer in dessen boot 
auf die see hinaus); will noch weiter 
segeln, was Hymer abschlágt: Hym 21'; 
macht die angel zurecht: Hym 22? steckt 
an die angel den ochsenkopf, nach dem 
die midgardschlange schnappt: Hym 23!; 
zieht die schlange an bord (vgl. Hym 


44* 





1369 Þórr 

gesetzt zu werden und fragt nach dem 
besitzer dos bootes: Hrbl 10— 14; er nennt 
auf des fergen aufforderung seinen namen: 
Hrbl 20—24; dieser nennt sich ebenfalls, 
da er seinen namen (Hárbarþr) nicht zu 
verhehlen pflege: Hröl 25; P. erwidert, 
dass Hárbarþr seinen namen nicht zu ver- 
schweigen brauche, da er keine feind- 
schaft zu befirchten habe: Hrðl 26, worauf 
Hárbarþr spottend antwortet, dass ihm 
jedesfalls vor Þ.'s feindschaft nicht bange 
sei: Hrbl 27, Þ. droht dem Hárbarþr den 
spott zu vergelten, wenn er úber das 
wasser wate: Hrbl 28—30; dieser ant- 
wortet, dass er furchtlos auf P. warte, 
der seit Hrungners tötung keinen schlim- 
meren gegner gehabt habe: Hról 31. 32; 
Þ. rihmt sich der tötung dieses riesen 
und fragt nach Hárbarþs taten: Hrbl 33 
—36; er erkundigt sich páher nach den 
liebesabenteuern, mit denen Hárbarþr 
prahlt: Hrðl 41; auf Hárbarþs weitere 
fragen erwáhnt Þ. die tötang des Þjaze, 
dessen augen er an den himmel versetzt 
habe: Hröl 49—54; er tadelt den Hárbarþr 
wegen seiner undankbarkeit gegen Hlé- 
barþr: Hröl 61; rúhmt sich der tötung 
von riesenweiberm: Hról 65— 68; wird 
von Hárbarþr verspottet, weil Þ. nur die 
gefallenen sklaven, Óþenn dagegen die 
edlen erhalte: Hröl 72. 73; beschuldigt 
den Hárbarþr der parteilichkeit: Hrbl 74. 
75; wird von Hárbarþr der feigheit ge- 
ziehen, da er in dem ranzen deg riesen 
sich versteckt und aus furcht vor Fjalarr 
sich nicht zu rúhren gewagt habe: Hrbl 
76—80; droht Hárbarþr zu töten, wenn 
er úber den sund gelangen könne: Hröl 
81. 82; er erwáhnt auf Hárbarþs weitere 
fragen seinen kampf mit den söhnen des 
Svaraugr: /frbl85—89; beneidet Hárbarþr 
wegen der von diesem geschilderten liebes- 
abenteuer: Hról 93; Hárbarþr meint, dass 
Þ. ihm den besitz eines mádchens habe 
sichern können: Hröl 94; PÞ. erklárt, dass 
er dazu gern bereit gewesen wöire: Hrðl 
95; Hárbarþr zweifelt Þ.'s zuverlissigkeit 
an: Hrbl96, worauf dieser erklárt, er 
sei kein hinterlistiger fersenbeisser: Hröbl 
97; auf Hárbarþs fernere fragen erzáhlt 
Þ., dass er auf Hlésey berserkerweiber 
getötet habe: Hröl 99. 100, was Hárbarþr 
als schándlich bezeichnet: Hrói Il; 


10 


2 


25 


80 


85 


40 


4 


50 


Þórr 1370 
áusselt zu seiner verteidigung, e8 Seion 
eher wölfinnen als weiber gewesen, die 
sein schiff zerstört und den Pjalfe verjagt 
hátten: Hról 102—104; als Hárbarþr seine 
kriegstaten rúhmt, áussert Þ., dass er 
dadurch gesohádigt worden ser: Hrði 108; 
dadurch dass Hárbarþr eine soheinbusse 
anbietet (?), fúhlt sich Þ. aufs neue be- 
leidigt: Hrðl II1. 112; er wundert sich 
úber die bezeiohnung, die Hárbarþr den 
grtibern gibt: Ærðl 115. 116; droht, von 
neuem gereizt, dem Hárbarþr mit hammer. 
sohlágen, wenn er úber den sund komme: 
Hrbl 118— 121; erklárt Hárbarþs behaup- 
tung, dass Sif zu hause einen buhlen 
beherberge, fiir eine lige: Hrbl 124. 125 
(ogl. Ls549%); beklagt sich dariber, dass 
Hárbarþr ibn so lange aufgehalten habe: 
Hrbl128; wird von Hárbarþr verspottet, 
weil ein forge ihm die úberfahrt habe 
verweigern können: Hrbl 129. 130; ver- 
sucht nochmals vergeblich die úberfahrt 
durch bitten zu erlangen: Hröl 131. 132; 
verlangt, dass ihm Hárbarþr wenigstens 
einen anderen weg anweise: Hröl 134, 
worauf dieser ihm mitteilt, wie er zu 
Fjorgyn agn könne, die ihm den 
weg zu Úþens lande zeigen werde: Hrói 
136—139; erföhrt auf seine frage, dass 
er noch an demselben tage, wenn auch 
mit not und miöhe, ans ziel gelangen 
werde: Hröl 140—142; droht Hárbarþr 
mit seiner rache, falls er ihn ein anderes 
mal treffe, was dieser mit einem flucho 
beantwortet: Hröl143— 145. — Þórr und 
der zwerg Alvíss. Alvíss, dem eing 
tochter des Þ. versprochen worden ist, 
erscheint in dessen wohnsitz, um die 
braut abzuholen: Alv 1!; Þ. fragt ihn nach 
seinem namen: Álva!; verweigert, als 
er denselben erfahren hat, die jungfrau 
herzugeben: Ale 4', Alviss, der den gott 
nicht erkennt, Íragt mit wem er eg zu 
tun habe: Alv5!, worauf Þ. sich nennt 
und die weigerung widerholt: Alv6!; als 
Alvíss die hoffnung ausspricht, schliess- 
lioh doch noch die einwilliguug P.s zu 
erlangen: Álv 7', verspricht dieser seine 
zustimmung geben zu wollen, falls der 
zwerg ihm angeben könne, wie gewisse 
dinge, nach denen er fragen werde, in 
den verschiedenen welten benannt werden: 
Alv 8!; von Þ. befragt nennt Alvíss darauf 


1371 Þráenn 
die namen der erde, des himmels, des 
mondes, der sonne, der wolken, des 
windes, der windstille, des meeres, des 
feuers, des waldes, der nacht, des ge- 
treides und des bieres: Alv 9!— 34“; 
darauf erklárt Þ., dass er den zwerg nur 
deshalb aufgehalten habe, um ibn durch 
die aufgehende 8onne in stein verwandeln 
zu lassen: Ale 35!. — Þórs letzte 
schicksale. PÞ. ist zuerst bei Ægers 
gelage nicht anwesend, weil er auf einer 
ostfahrt sich befindet: Ls 3. 4, Beyla kin- 
digt seine heimkehr an und hofft, dass 
er den verleumderischen Loke zur ruhe 
bringen werde: Ls55!; Þ. tritt ein und 
bedroht Loke mit dem Mjollner: Lsð6 
pr1—57*“ 59! 61' 63!; Loke verhöhnt 
ihn, weil er nicht wagen werde, mit 
Fenrer zu kimpfen, und erinnert ihn an 
seine abenteuer in dem handschuh des 
riesen und mit Skrýmers ranzen: Ls 58! 
60! 62!, er entweicht aber schliesslich, 
weil er weiss, dass Þ. zuschlögt: Ls 64?; 
in dem entscheidungskampfe der götter 
gegen die unholde streitet Þ. mit der 
midgardsschlange: Vsp 55!—56!; er weicht 
neun sohritte rúckwárts und fállt tot zu 
boden: Vap 56?; in der erneuerten welt 
werden seine söhne Móþe und Mague den 
Mjollner besitzen: Vm 51? — Þs bei- 
namen (s. die einzelnen artikel): Ásaþórr, 
Hlórriþe, Véorr, Vingner, Vingþórr. — 
Epitheta Þ.s: miðgarps véorr Vsp 56', 
Þrúþvaldr goþa Hrbl 23, orþbægenn halr 
Hym 3', Hróþrs andskote Hym 11“, vinr 
verliþa Hym 119, gýgjar gróter Hym 14?, 
Urjótr bergdana Hym 18?, þurs ráþbane 
Hym 197, hafra dróttenn Hym 21! 32', 
orms einbane Hym 23?, dáþrakr Hym 
24', Þróttaflogr Hym 40', harþhugaþr 
k 31?, vagna verr Alv 33 (vgl. jedoch 
Bugge, Ark. 19, 1 ff.). 
þráenn, m. ein zwerg: Vsp 12?. 
þriþe, m. beinamse des Óþenn: Grm 463. 
1. þrór, m. beinamo des Óþenn: Grm 49}. 
2. þrór, m. ein zwerg: Vsp 127. 
þrúþ-gelmer, m. ein riese, sohn des 


Aurgelmer (Ymer), vater des Bergelmer:. 


Vm 2928. 
þrúþr, í. eine walkire: Grm 36}. 
þrymr. m. ein rese; er wird von Loko 
auf cinem hiögel sitzend angetroffen, wáh- 
rend er seinen hunden goldene béánder 


5 


10 


20 


25 


30 


85 


Æger 1372 
anfertigt und seinen rossen die mábnen 
schlichtet: Érk5*; er erfúhrt auf seine 
frage, dass es bei den asen úbel stehe: 
Þrk 6!; Loke fragt ihn, ob er Þórs ham- 
mer versteckt habe: Þrk6*; er gesteht, 
den hammer acht meilen unter der erde 
verborgen zu haben und will ihn nur 
zurúckgeben, wenn er Freyja zur frau 
erhalte: Þrk 7 1. Loke meldet dies dem 
Þórr: Þrk 10!, der auf Heimdalls rat als 
braut verkleidet wird und mit Loke, der 
die gowánder einer magd angelegt hat, ins 
riesenland fáhrt: Þrk 14'—21*; Þ. meint, 
dass man ihm Freyja zufúhre, die sein 
glúck vollkommen machen werde, und 
fordert die riesen zum empfange der braut 
auf: Þrk22!—23*; er wundort sich úber 
den gewaltigen appetit der braut: Árk 251, 
und erfábrt von der magd, dass Freyja 
aus sehnsucht nach dem riesen acht tage 
lang nichts gegessen habe: Prk26!; er 
will die braut kissen, erschrickt aber vor 
ihren funkelnden augen: Þrk 271, worauf 
die magd erklárt, dass Freyja aus sehn- 
sucht acht náchte lang nicht geschlafen 
habe: Brk28!; er befiehlt den Mjallner 
heroinzubringen um die braut zu weihen: 
Þrk 30!; darauf orgreift Þórr den hammer 
und tötet den Þ. samt seiner ganzen sipp- 
schaft: Prk31!—324. — Epitheton des 
Þ.: þursa dróttenn Þrk 5“ 10? 301. 

þræll, m. der ahnherr der sklaven, von 
Heimdallr mit Edda erzeugt: RB 7'; sein 
áusseres: Rþ 8!; seine bescháftigung: 
RÞ9'; er verheiratet sich mit Þír: R} 
11', und zeugt mit ihr söhne und töchter: 
Rþ 12'—13?. , 

þundr, m. beiname des Oþenn: Ho 
1453 Grm 64?. 

uþr, m. beiname des Óþenn: Grm 46}. 

eki f. ((Þaukt' U): so nennt sich 
Loke, als er sich in ein riesenweib ver- 
wandelt hat, um die rúckkehr Baldrs aus 
dem reiche der Hel zu vereiteln; die 
boten der asen fordern Þ., die sie in einer 
höhle antreffen, auf, um Baldr zu weinen 
und ihn dadurch zu erlösen: FM5? fg.; 
sie lehnt die bitte ab: FMS'! fg. 


1. Æger, m. der meerriese (ýgtonn: 
Hym 3“, (gatte der Rán: Sn.E. 1, 338 
u.ö.); da er úberfluss an speise hat, wollen 
die götter bei ihm ein gelage abhalten: 


1373 Æger Fjón 1374 


Hym1!; Þórr fordert ihn auf, dasselbe — appellativum?). (Die von Bugge (Stud. 

zu veranstalten: Hymað?; Æ. verlangt, 432) gegebene erklárung der stelle halte 

dass ihm Þórr zur bereitung des bieres ich för unmöglich.) 

einen kessel verschaffe: Hym 3?; nachdem 

derselbe herbeigebracht ist, braut Æ. den 5 —kkvenekalfa, f. tochter des Þræll und 

asen bier: Hym 40? Ls1. 2; das gelage der Þír: R513?*. 

findet in Æ.'s halle (Æges holl: Ls 10 Ql- móþr, m. ein held, gemahl der Skúr- 

14? 16* 18?, Æges haller: Ls3!' 4! 27!) — hildr, vater des Ísolfr und Ásolfr: Hdl 21!. 

statt, die durch gold erleuchtet wird und Ql<rún, f. eine walkúre, tochter des 

in der das bier sich selber auftrágt: Ls 11; 10 königs Kíarr von Valland: Vkv 9. 16?; 

ausserdem hat Æ. zwei treffliche dienor, Egell, der bruder des Válundr, nimmt sie 

Fimafengr und Elder: Ls 10.12—14;Loke zur frau, nachdem er sich ihres schwa- 

weissagt, dass Æ. den göttern nie wider  nengewandes bemáchtigt hat: Vkv 10. 2*; 

ein gelage ausristen werde: Ls65!. — nach 7 (9) jahren entflieht sie mit ihbren 

„Æges dótter „die welle' (vgl. Kolga) H genossinnen Hlaþguþr und Hervor: Vkv 

130? {vgl. Sn.E.1, 324 u.ö.)} — Æ.s  12.4'; Egell zieht aus, um sie zu suohen: 

beiname Gymer: Ls 1; epitheton: bergbue Vkvla. 6'!. 

Hym 2!. Qrner, m. ein riese, verwandter der 
2. Æger, m. beiname des königs Geir- — Fenja und Menja: Grt 9?. 

rgþr(?): Grm 45“5 (oder ist das wort 20 Ós-olfr, m. 8. Ás-olfr. 


þa 
ot 


II. Ortsnamen. 


Alf-helmr, m. wohnsitz des gottes Braga-lundr, m. ein hain: HHIIS?*. 
Freyr, den ihm die asen als zahngeschenk Brá-lundr, m. heimat der Borghildr 
gegeben haben: Grm 5?. und geburtsort ihres sohnes Helge (Hund- 

Alegrón, f. eine insel; Hárbarþr-Óþenn — ingsbane): HHII* 3? IT1. 
hat dort als genosse des Fjolvarr kámpfe 25  Brand-ey, f. eine insel: HHI23?. 
ausgefochten: Hróbl 38. Brá-=vqgllr, m. ebene bei Norrköping in 

Andvara-fors, m. ein wasserfall, be- Östergötland (Mhff, DA V, 340 anm.): HH 
nannt nach dem zwerge Andvare, der in —/44d!. 


hechtgestalt darin lebte: Æm 7. 19. Breiþa= blik, n. pl. wohnsitz des Baldr: 
Ara-stelnn, m. ein fels: HH III 2pr 8 90 Grm 12!. 
(s. das wörterbuch unter arasteinn). Bruna- vágar, m. pl. eine meeresbucht: 


Ás-garþr, m. die burg der asen: Hym?7?  HHMHA4 pr3. 5? 6?. 

Brk 17* FM7?. 

Dan-mark, f, Dánemark: Sf24 Gþr1 
Barre, m. der hain, in welchem Freyr 85 25 pr 2 IT14“ Grt3. 17. 

seine vermáhlung mit Gerþr vollzieht: 

Skm 40! 421. Élo-vágar, m. pl. die flösse, aus deren 
Bif-rost, f. s. Bil- rost. giftschaum der urriese Ymer entstand: 
Bil-rgst, f. (Bif-rgst Sn. E.) die brúcke Vma3l!'; im o. der E. befindet sich der 

zwischen bimmel und erde: Grm 44“; 40 wohnsitz des Hymer: Hym ó!. — Vgl. 

beim weltuntergange wird sie zusammen- Sn.E. 1, 42. 

brechen: Fm 15? {vgl. Sn.E. I, 60 fg. 70. 

72. 78. 100. 188. HH II48? heisst sie Fen=saler, m. pl. wohnsitz der Frigg: 


vandhjalms brú. Vsp 34? (Sn. E. 1, 114. 172}. 
Bil-skirner, m. der palast des Þórr 45 —Fimbol-þul, f. einer der aus dem brun- 
mit 540 gemáchern: Grm 24?. nen Hvergelmer entspringenden fliisse: 


Bolm, í. geburtsort der Arngrímssöhne: Grm 27? {Sn.E.1, 40. 130). 
Hdl24!, vgl. R.C. Boer zu Qrvar-Odds Fíve, n.(?) Fife in Schottland: Gþr 11 17*. 
s. c.29,3 (ASB 11, 52). Fjón, n. die insel Fúnen: Gþr I117?Vs. 


1375 Fjorm 

Fjorm, Í. ciner der aus dem brunnen 
Hvergelmer entspringenden flússe: Grm 
27? (Sn.E.1,40. 128}. 

Fjotor-lundr, m. ein hain, in dem Helge 


Sigmundarson von seinem schwager Dagr 6 


getötet wird: HHII27 pr4. 28?. 

Folk-vangr, m. wohnsitz der Freyja: 
Orm 14! 

Frakk -land, n. Franken: Sf 1. 26 Sd 1. 

Fránangrs fors, m. ein wasserfall, in 
dem Loke in einen lachs verwandelt sich 
verbirgt: Ls 65 pr l. 

Freka-steinn, m. ein felsen, in dessen 
náhe mehrere gefechte stattfanden: HHv 
39' HH 146! 55? 1II16 pr. 189 24!. 


Geir-vimol, f. einer der aus dem brun- 
nen Hvergelmer entspringenden flisse: 
Grm 27“ (Mhff, DA V, 113). 

Gim -lé, n. der aufenthaltsort der götter 
in der erneuerten welt (Mhff, DA V, 30 ff.): 
Vsp 64?. 

Gipol, f. einer der aus dem brunnen 
Hvergelmer entspringenden flisse:Grm2 7?. 

Gjall, f. einer der höllenfliisse: Grm28?. 

Glaþs= heimr, m. wohnsitz des Oþenn, 
in dem sein palast Valhgll sich erhebt: 
Grm 8! (Sn.E. 1, 62}. 

Glaser, m. der goldenes laub tragende 
hain vor den túren von Valhgll: FM 7!:?-3.8, 

Glases-lundr, m. wohnsitz des königs 
Hjorvarþr: HHo 1. 

Glitner, m. wohnsitz des Forsete: Grm 
15! {Sn.E. 1, 102}. 

- Gnipa-heiler, m. eine höhle, aufenthalt 
des höllenhundes Garmr: Vep 44! 49! 58!. 

Gnipa-lundr, m. ein hain: HH1I31“ 
96% 423 52! 

Gnita-heiþr, f. die heide, wo der in 
einen drachen verwandelte Fáfner hauste: 
Grp 11? Em 14 pr 2 Fm 1; nach der Atla- 
kviþa im reiche Atles belegen: Akv 5! 63. 

Got=land, n. der frúhore name von 
Döánemark: Grt 4. 

Gróþ, f. einer der aus dem brunnen 
Hvergelmer entspringenden flisse: Grm27". 

Gunn = þoren, f. ebenso: Grm 27'. 

Gunn = þró, f. ebenso: Grm 27?. 

Gamol, f. obenso: Grm 274. 

Gapol, f. ebenso: Grm 27. 


Hata-fjorþr, m. ein meerbusen, benannt 
nach dom riesen Hate: Ho 11 pr 6. 12'. 


1 


or 


20 


2 


or 


30 


85 


Ísarn - viþr 1376 

Heoþens-ey, Í. eine insel ( Hiddensöe 
bei Rúgen?): HH I 23“. 

Himen-bjarg, n. pl. wohnsitz des Heim- 
dallr: Grm 13! {Sn.E. 1, 78. 100). 

Himen-fjgll, n.pl. ein gebirge: HH I1?. 

Himen-vangar, m. pl. eine der ort- 
schaften, die könig Sigmundr seinem 
sohne Helge verleiht: HHIS8S* (appellat. 
HH I 16?) 

Hindar-fjall, n. der berg, auf dem 
Brynhildr in zauberschlaf versenkt ruht: 
Fm 42! Sd!. 

Hlé-bjorg, n. pl. (Læborg in Jútland? 
Bugge, Helgedigt. 127); Helge Sigmundar- 
son erschligt dort die söhne des Hrollaugr: 
HH II19!. 

Hleiþr, f. der alte dánische könipssitz auf 
Seeland (heute Lejre bei Roskilde):Grt 20!. 

Hlés-ey, f. die dánische insel Læsg im 
Kattegat: Hrbl99 HH II6?* Od28?. 

Hliþ-skjalf, f. Óþens sitz in Valholl, 
von dem aus er alle welten úberblicken 
kann: Grm 15 Skm 1. 

Hlym-daler, m. pl. wohnsitz des Heimer: 
Hir 6! (Sn.E. 1, 370; Vgls. s. co. 27. 43}. 

Horn, f. ein fluss: Gg 8?. 

Hríþ, f. einer der höllenflússe: Grm 28. 

Hring -staþer, m. pl. (Ringsted auf Sec- 
land?) eine der ortschaften, die könig Sig- 
mundr seinem sohne Helge verleiht: HH 
I8! 58í 

Hring-staþ, f. obenso: HH I8?. 

Hronn, f. einer derhöllenflisse: Grm28?. 

Húna-lund, n. das land der Hunnen: 
Gþr 16! Od4?. 

Hund-land, n. das reich des königs 
Hundingr: HH II4. 

Hún- mork, f. = Húna-land: AXr 13?. 

Hver-gelmer, m. die quelle in Nifl- 
heimr, gespeist durch die tropfen, die von 
dem geweih des hirsches Eikþyrner herab- 
fallen; ausihrentspringen zahlreicho fliisse : 
Grm 26? (Sn.E. 1, 40. 68. 74. 128 íg.|. 

Hgll, f. einor der flússe, die aus dem 
brunnen Hvergelmer ontspringon: Grm 27. 


Ifing, í. dor nie gefriorende fluss, der 
das reich der götter von dem der riesen 
trennt; Vm 16!. 

Ísarn-viþr, m. (júnger Jarn-viþr) ein 
ungeheurer wald, in dem die brut des 
Fenrer aufwáchst: Vap 40! Grm 39? (Mhff, 
DA V, 122 ff.). 


1377 Iþa - volir 

Iþa=vgllr, m. der erste wohnsitz der 
Aasen, Wo sie ihre tempel und werkstátten 
errichteten und wo die den weltuntergang 
úberlebenden sich wider zusammen finden: 
Vsp 7! 60! (Mhff, DA V,92). 


Jalangrs-heiþr, f. die heide bei Jællinge 
in Jötland: Grt 13. 
Jarva-sund, n. eine meerenge: HHI25*. 


Ker-laug, f. name zweier fliisse, die 
Þórr jeden tag durchwaten muss, wenn 
er zu dem gerichtsplatze an der e8che 
Yggdrasell sich begibt: Grm 29!. 


Slíþ 1378 


Niþae= fjall, n. pl. ein gebirge: Vsp 66 ?. 

Niþa=veller, m. pl. wohnsitz der zwerge 
aus dem geschlechte des Sindre: Vsp 37 
(Mhff, DA V, 118 fg.). 

Nóa=tún, n. pl. wohnsitz des gottes 
Njorþr: Grm 16! Þrk 224 FM 23. 

Nóregr, m. Norwegen: HHv30pr 6. 31?. 

Nyt, Í. 

Nonn, Í. þri höllenflisse: Grm 28?. 

Nat, Í. 


Ó=kólner, m. wohnsitz des riesen Brimer: 
Vsp 37?. 
Ó-skópner, m. der kampfplatz, auf dem 


Kormt, f. ein fluss, den Þórr ebenfalls 15 die asen ihren letzten streit mit Surtr aus- 


zu durchwaten hat: Grm 29!. 


Leliptr, Í. einer der höllenflússe: Grm 
28* HHII29?. 


fechten werden (= Víigriþr?) Fm 15!. 


Ráþseyjar-sund, n. wohnsitz des Hild- 
olfr: Hrbl 16. 


Lima-fjorþr, m. ein meerbusen (der 0 Regen-þing, n. pl. ort im reiche dos 


Limfjord in Jútland?): Am 4“. 

Loga- fjall, n. pl. ein gebirge: HH 113? 
lö' II 12 pr 6. 

Lyfja-berg, n. der berg, auf dem das 
schloss der Menglgþ belegen ist: #Y 36! 49!. 

Lýr, m. der saal der Menglgþ: FY 32!. 


Miþ-garþr, m. s. miþ-garþr im Wörterb. 

Móens- heimar, m. pl. ein ort, wo die 
söhne Granmars eine schlacht lieferten: 
HH 1489 11 27? (Bugge, Helgedigt. 135 fg.). 

Morna-land, n. „morgenland' (= Hún - 
mgrk, Húna-land?): Od1?. 

Mú-spell, n. die im siden belegene 
feuerwelt, das reich des Surtr: Vsp ól! 
hss. Ls 42? (Sn.E.1, 40. 42. 50. 56). — 
Vgl. Fr. Kauffmann, 2233, 5 ff. 

Myrk-heimr, m. landschaft im Hunnen- 
lande; Gunnarr wird dort getötet: Akv 45 ?. 


Hoþbrodr: HH 153! 
1. Rín, f. einer der fliisse, die aus dem 
brunnen Hvergelmer entspringen: Grm 27. 
2. Rín, f. der Rheinstrom: Vkv 15? 


25 Rm ld pr5 Bró! Sg16! Akvi8“ 29!. 


Rinnande, f. einer der flússe, die aus 
dem brunnen Hvergelmer entspringen: 
Grm 27 *. 

Rog-heimr, m. ort im reiche des Hjor- 


go varþr: HHo 43* (Bugge, Helgedigt. 315 Íg.). 


Ruþr, f. ein fluss: Gg 8. 

Raoþols= fjall, n. pl. gebirge im reiche 
des Hjorvarþr: HHo 43?. 

Raqþois = veller, m. pl. ort im reiche des 


85 Hjorvarþr: HHo 6?. 


Sáms=ey, f. dio dánische insel Samsg 
(n. von Fúnen): Ls 24'. 
Seva=fjall, n. pl. heimat der walkire 


1. Myrk-víiþr, m. der wald, der das 40 Sigrún: HH III?! 27pró.35! 41! 44! 47?. 


reich der götter von der feuerwelt Múspell 
trennt: Ls 423. 

2. Myrkeviþr, im. waldlandschaft im 
reicho des Hoþbrodr: HH 153?. 


Sigars-holmr, m. eine insel: HHv8'. 
Sigars-veller, m. pl. oder Sigars-vgllr, 
m. ort wo Helge Hjorvarþsson seinen tod 
fand: HHva34 pr 4. 35*; von Sigmundr 


3. Myrk=viþr, m. wald an der grenze 45 seinem sohne Helge verliehen: HH I8?. 


des Hunnenlandes: Akv 3? 5“ 137. — 
Appellativisch V%o IÍ'. 


Ná=strond, f. bezirk im reiche der Hel, 
wo die bösen nach dem tode qualen er- 
dulden: Vsp 38? (Sn. E. 1, 200). 

Nifl-hel, f. das reich der Hel: Von 43* 
Bdr 29. 


Síþ, Í. einer der flússe, die aus dem 
brunnen Hvergelmer entspringen: Grm27!. 
Skata-Íundr, m. hain, in dem Oþenn 
die Brynhildr in den zauberschlaf ver- 


50 senkte: Hlr 9!. 


Slíþ oder Slíþr, f. einer der höllen- 
flisse: Vsp 36? Grm 28! (Mhff, DA V, 
113 ff). 


1379 Snæ - fjall 

Snæ=fjall, n. pl. gebirgslandschaft im 
reiche des Sigmundr, die er seinem sohne 
Helge verleiht: HHI8?. 

Sogn, n. der Sognefjord in Norwegen(?): 
HHI61?. 

Sól=fjall, n. pl. gebirgslandschaft im 
reiche des Sigmundr, die er seinem sohne 
Helge verleiht: HHI8?. 

Sól-heimar, m. pl. wohnsitz des Hoþ- 
brodr: HH 1I49?. 

Sparens-heiþr, f. heide im reiche des 
Hoþbrodr: HH 153?. 

Stafns-nes, n. ein vorgebirge: HH 1 24!. 

Strond, f. einer der höllenflisse: Grm28?. 

Styr=kleifar, f. pl. ein höhenzug; Helge 
Sigmundarson erschlágt dort den könig 
Starkaþr: HH II 19?. 

Svarens-haugr, m. ein húgel: HH 132?; 
nach der prosa zu HHII war dort der 
wohnsitz des königs Granmarr belegen: 
HH II 12 pr 1 (Bugge, Helgedigt. 133 fg.). 
. Svára-land, n. Schwaben: HHo 5 pr 2. 

Sví-þjóþ, f. Schweden:Vkv 1. Grt 14. 13!. 

Svgl, f. einer der flússe, die aus dem 
brunnen Hvergelmer entspringen: Grm27?. 

Sylgr, í. einer der höllenflússe: Grm 28!. 

Sæken, Í. einer der flússe, die aus dem 
brunnen Hvergelmer entspringen: Grm27'. 

Sæ-morn, f. fluss in Svávaland: HHvó?. 

Sæévar-staþr, m. oder Sæévar-staþ, Í. 
insel im lande des königs Niþgþr, auf der 
Vólundr gefangen gehalten wurde: Vkv 
185 18 pr 2. 20!. 

Sokkva-bekr, m. wohnsitz der göttin 
Sága: Grm 7! (Sn.E. I, 114}. 

Sógo=nes, n. ein vorgebirge: HHI4I' 
(Bugge, Helgedigt. 69 fg.). 


Trano-eyrr, f. eine landzunge: HH1I25?. 


Ulf-daler, m. pl. landschaft am Ulfsjár, 
wo Válundr und seine briöder sich nieder- 
liessen: Vív 4. 14. 6? 8? 145. 

Ulf-sjár, m. landsee im reiche des Niþoþr: 
Vko 5. 

Una -vágar, m. pl. eine meeresbucht: 
HR 132". 


Vála-skjalf. f. sitz des Óþenn (= Val- 
hall?) Grm 6? (Sn.k.1, 78). 

Val-bjorg, n. pl. eine landschaft, die 
Grimhildr ihrer tochter Guþrún verspricht: 
Gþr 1133?*. 


o 


1 


20 


2 


or 


30 


45 


Vin 1380 

Val-hgll, f. der palast des Óþenn, in 
dem er die gefallenen helden aufninmt: 
Vsp 34“ Grm8? 2424. Hdl 1“ HHII3?7 
pr 2; der aus spesren gebildete dachstuhl 
ist mit schilden gedechit: Grm9?; auf 
dem dache ásen die ziege Heiþrún und 
der hirsch Eikþyrner: Grm 25! 26!; die 
halle hat 640 tiören: Grm 23!; úber dem 
westlichen eingang hángen ein wolf und 
ein adler: Grm 103, auf den bánken liegen 
harnische: Grm 9“; vor den túren befindet 
sioh der hain Glaser: FM 736. — (Vel. 
Sn.E. I, 130 ff. u.ö.) — Appellativisch: 
Akv 2? 15?. 

1. Val<land, n. fingierter name eines 
landes („land der schlachtfelder'): Hröl 
70. 137A. 

2. Val<land, n. Wilschland(?): Vkv 9 
Hlr 2!. 

Vana-heimr, m. die heimat des götter- 
geschlechts der vanen; dort wurde Njorþr 
erschaffen: Vm 39! {Sn.E. 1, 92}. 

Vandels= vé, n. pl. eine landschaft, die 
Dagr seiner schwester Sigrún als busse 
fúr die tötung des Helge anbietet: HH 
1134?*. 

Varens=ey, Í. eine insel, auf der Goþ- 
mundr in der gestalt einer zauberin sich 
aufgehalten haben soll: HHI39!. 

Varens-fjgrþr, m. ein meerbusen: 
HH1I27* (Bugge, Helgedigt. 134 fg.). 

Varens-vík, í. eine meeresbucht:HHv2??. 

Vaþ, n. ein fluss: rm 2854. 

Vaþ-gelmer, m. ein höllenfluss, den 
verleumder zur strafe durchwaten missen : 
Rm 4?. 

Veg-svinn, f. einer der höllenflisse: 
Grm 28!. 

Ver=land, n. das land der minner', 
die menschenwelt: Hrðl 137. 

Víg-daler, m. pl. eine landschaft, die 
Dagr seiner schwester Sigrún als busse 
fr die tötung des Hogne anbietet: HH 
1134? 

Víg=ríþr, m. die ebene, auf der Surtr 
den kampf mit den göttern ausfechten wird: 
Vin 18! (Sn.E.I, 188 fg.. Vgl. Ó-skópner. 

Vimor, f. ein fluss, den Þórr auf der 
wanderung zu Geirrgþr durchwatet und 
dessen anschwellen er durch eine he- 
schwörung ein ende macht: FM 6':'. 

Vín, f. einer der flússe, die aus dem 
brunnen Hvergelmer entspringen : Orn 27. 


1381 Vin - bjorg 

Vin-bjorg, n. pl. eine laudschaft, die 
Grímhildr ihrer tochter Guþrún verspricht: 
Gbr 1133?. 

Vín-ó, Í. einer der höllenfliisse: Grm 28!. 


Svávar 1382 
rS=n€8, n. ein vorgebirge: HH I42*. 
rúþ-heimr, m. wohnsitz des Þórr: 
Grm 4?. 
„heimr, m. wohnsitz des riesen 


1. Víþ, f. einer der fliösse, dio aus dem 6 Þjaze: Grm ll! FM2*' (an den letzten 


brunnen Hvergelmer entspringen: Grm27!. 
2. Víþ, f. einer der höllenflisse: Grrm 28?. 
Viþe, m.(?) wohnsitz des gottes Víþarr: 
Grm 17?. 
vend t þwei höllenflisse: Grm 28. 
Ý-daler, m. pl. wohnsitz des gottes 
Ullr: Grmös!. 
Ylgr, f. einer der höllenflússe: Grm 28“. 


þjóþenuma, í. einer der höllenfliisse: 
Grm 28?. 

þoll=ey, f. eine insel, wohnsitz des 
riesen Loþenn: HHv 25?. 


10 


lö 


20 


beiden stellen liest die hs.U unrichtig 
Þríþheimr). 
þund, f. ein fluss: Grm 21! (Mhff, DA 
V, 116). 
yn, Í.) zwei flisse, die aus dem 
ll, í. } brunnen  Hvergelmer  ent- 
springen: Grm 279. 


Æken, f. einer der flússe, die aus dem 
brunnen Hvergelmer entspringen: Grm27!. 


Qrmt, f. ein fluss, den Þórr jeden tag 
durchwaten muss, wenn er zu dem ge- 
richtsplatze an der esche Yggdrasell sich 
begibt: Grm 29! 


III. Gesehlechts- und völkernamen. 


Borgundar, m. pl. das volk der Bur- 
gunden; vinr Borgunda Gunnarr: 
Akv 19. 

Daner, m. pl. die Dánen: Hir 11“ (vík- 
ingr Dana = Sigvorþr) Gþr 1120!. 

Finnar,m. pl.dieLappen; Fennakonungr 
(der vater des Vólundr, Slagfiþr und Egell): 
Vke 2. 

Qrsungar, m. pl. 
schlecht (?);: HH II23*. 

Gjúkungar, m. pl. die nachkommen des 
königs Gjúke (insbes. Gunnarr und Hagne): 
Sg 35? Dr2. 13. 14. 

Gotar, m. pl. die Goten (in der Edda 
nicht nur bezeichnung der eigentl. Goten, 
sondern auch anderer siidgerman. völker): 
Gotna land (das land des königs Geirrgþr) 
Grm 24; Gotna dróttenn (Gunnarr) Grp 
35?, Gotna Þjóþann (Gunnarr) Ákv 21*, 
Gota menge (das volk des Gjúke) Br9?; 
Gotna hross (die rosse des Jgrinonrekr) 
Ghv 29 Hm 3“ Gotar (die untertanen des 
Jarmonrekr) Hm 23? 24% 30!. 

Got-þjóþ, f. das Gotenvolk: Hir8' 
Ghv 8? 16?;, úbertr. s. v.a. „heldenvolk': 
Vsp 31? (DA V, 111). 

Haddingjar, m.pl. ein heldengeschlecht, 
dem Helge Haddingjaskate (der widergebo- 
renc Helge Hundingsbane) angehörte: HH 


ein  heldenge- 


2 


Or 


85 


söm 
= 


45 


Hniflungar, m. pl. bezeichnung der söhne 
des Granmarr: HH 150“; der söhne von 
Atle und Guþrún: Ghv 12“. 

Hreiþ-gotar, m. pl. ehrende bezeich- 
nung der Goten, dann heldenhafter mánner 
úberhaupt: Vm 129 (Mhff, Hz 12, 259 ff.). 

Húnar, m. pl. die Hunnen: Gór II 16'R. 
Akv2? 4? 78 164 294 37? 41?; Húna 
skjaldmeyjar: Akv 179. — Hún-konungar 
die könige der Hunnen: Ghva3?ð 6? (an 
beiden stellen sind wol die Gjúkungar 
gemeint, die dadurch nur als angehörige 
eines fremden, södlichen volkes bezeichnet 
werden, wie auch Sigvgrþr mehrmals enn 
hunske genannt wird). 

Nliarar, m. pl. eine schwedische (?) völ- 
kerschaft; Nsara dróttenn (Niþaþr): Vkv 
81 143 324 41!. 

Niflungar, m. bezeichnung der söhne 
des Gjúke und ihrer untertanen: Br 17? 
Akvll' 12? 18? 28? 29? Am 44? 4853. 
geir - niflungr = Gunnarr AÁkv26'. 

Skilfingar, m. pl. ein heldengeschlecht: 
Hdl 11? 16!. 

Skjoldungar, m. pl. dánisches königs- 
geschlecht (die nachkommen des Skjoldr): 
Hdl 11? 14? 16! Grt 2. — NB. skjoldungr 
auch appellat. — first; s. das Wörterb. 

Svárar, m. pl. die Schwaben; Sváva- 


1150 pr 4; sein ross Skævaþr: FM 129. 60 konungr = Sváfner: HHvó pr ll. 


1383 Váler 


Gere 1384 


Váler, m. pl. die Waálschen(?): Vála die prosa — HH II8 — ausdricklich 
malmr „wiálsches gold' Hdl 9'; Vála sagt, dass Sigmundr und sein geschlecht 


menge „wölsche sklaven' (?) Sg 65 ?. 
Valsungar, m. pl. die nachkommen des 


Valsungar oder Y. hiessen);: HH I 36? 
öl“ II4'; Ylfinga ntþr = Sigmundr 


königs Vglsungr, insbes. könig Sigmundr 5 (? Bugge, Helgedigt. 83 anm.1): HHIS5', 


und seine söhne: HH 154“ II8. 16 pr í. 
16; Velsungr unge = Sigverþr: Em 18? 
Sgi? 33, Velsungr = Sigvgrþr: Sg 138. 

Ylfingar, m. pl. ein königsgeschlecht: 


== Helge Hundingsbaue: HHIIS8!' 46*. 
Ynglingar, m. pl. schwedisches königs- 
geschlecht: Hdi 16?*. 
Qbþlingar, m. pl. ein heldengeschlecht: 


Hdl 11“; in den Helgeliedern werden die 10 Hdl 11“ 16*; ihm ist könig Pylime ent- 


söhne des Sigmundr Y. genannt (daher 


sprossen: Hdl 26?. 


IV. Namen von tieren, waffen, bíumen, schiffen, gerkten usw. 


Al=sviþr, m. eins der beiden rosse, die 
den sonnenwagen ziehen: Grm 37'; runen 
auf A.'s huf: Sd16?. 

Andvara-nautr, m. der ring des zwerges 
Andvare, von diesom, als ihm Loke das 
kleinod fortnimmt, mit einem fluche be- 
legt: Rm 4 pr2—5*; Óþenn bedeckt mit 
dem ringe das letzte haar des otterbalges: 
Rm ó pr 4, worauf Loke den auf dem 
ringe ruhenden fluch erneuert: Km6'; 
spáter ist Guþrún besitzerin des ringes, 
die ihn, nachdem sie ein wolfshaar hinein- 
geknipft, dem Hogne sendet, um ibn vor 
Atle zu warnen: Dr 9. 10. 

Aplie, m. (Arfle U, Atle 1e/) ein ochse: 
FM 11}. 

Arfne m. zwei ochsen: FM 11?. 

Ár=vakr, m. eins der beiden rosse, die 
den sonnenwagen ziehen: Grm 37'; runen 
auf A.'s ohr: Sdð?. 


Blakr, m. ross des helden Bjorn: FM 
109 (Bakkr A) 12'!? (an dor ersten stelle 
ist vermutl. Bjorn st. þegn zu lesen). 

Blóþog =hófe, m. ross des Freyr: FM 
10' 123. 

Brimer, m. das schwert des Óþenn(?): 
Grm 4454. Sd 14! 


Dáenn, m. einer der hirsche, die auf 
der esche Yggdrasell ásen: Grm 33?. 

Dróme, in. eine fessel, die fúr Fenrer an- 
sefertigt, aber von ihm zorrissen wird: FMS8*. 

Drosoll, m. das ross des Dagr: FM 12?. 

Dun-eyrr, m.) hirsche, die auf der 

Dvalenn, m. J esche Yggdrasell ásen: 
Grm 33?. 


15 


20 


30 


35 


40 


Dyra- þrór, m. (Duraþrór ÆR), einer der 
hirsche, die auf der esche Yggdrasell 
ásen: Grm 33?. 


Eik-þyrner, m. der hirsch, der auf 
dem dache vou Valhgll steht und von 
den zweigen des baumes Læráþr ist: 
Grm 26!. 

Eld-hrimner, m. der kessel, in wel- 
chem der koch Andhrimner den eber Sæ- 


hrimner fiir die einherjar zubereitet: 
Grm 18!. 
Fákr, m. das ross des helden Hake: 


FM 10* 12: 
Fal-hófner, m. eins der götterrosse: 
Grm 30? FM 10'* (Falljafner v.l.). 
Faxe, m. ein pferd: FM 12“U. 
Fjalarr, m. ein hahn: Vsp 42“. 
Freke, m. der eine von Óþens beiden 
wölfen: Grm 19!. 
Fqlkver, m. das ross des Haraldr: 
FM 12. 


Garmr, m. der höllenhund, der in der 
höhle Gnipaheller haust: Vap 44! 49! 58! 
Grm 445; (in der schlacbt zwischen den 
göttern und unholden wird er mit Týr 
kámpfen und beide töten einander: Sa.E. 
1, 190}. — Vgl. Mhff, DA V, 139. 

Garþ=rofa, Í. eine stute, von Ham- 
skerper mutter des hengstes Hófvarpner. 
auf dem Friggs botin Gná reitet: FM 4! 

Gast-ropner, m. der aus lehm her- 
gestellte wall um den palast der Mengloþ: 
Fy 12. 

1..Gere, m. der eine von Óþens beiden 
wölfen: Grm 19!. 


1385 Gere 

2. Gere, m. í die beiden hunde. die 

Gífr, n. Ý den palast der Menglgþ 
bewachen: #) 20!. 

Gísl, m. eins der götterrosse: Grim 30? 
FM 10'* (Gals v.l.). 

Gjallar-horn, n. das horn des Heim- 
dallr, das er blasen wird, wenn die 
Ragnargk hereinbrechen: Vsp 46? (Sn.E. 
I, 68. 100. 190). 

Glaumr, m. das ross des Hunnenkönigs 
Atle: Akval' FM12?'. 

Glaþr, m. eins der götterrosse: Grm30!'. 

Gleipner, m. die unzerreissbare fessel, 
mit der Fenrer schliesslich gebunden wird. 
nachdem er zwei andere (Dróme und 
Læþingr) zerrissen hat: FM 8!“ 

Gler, m. eins der götterrosse: Grm 30! 
FM10' (Glár v.l.). 

Góenn, m. sohn des Grafvitner, eine 
der schlangen, die an den wurzeln der 
esche Yggdrasell nagen: Grm 34?. 

Gollen- kambe, m. der hahn in Valhgll, 
der die einherjar zum kampfe weckt(=— Sal- 
gofner?) Vsp 43!. 

Goll-faxe, m. eins der götterrosse: 
FM 10*. 

Goll<topr, m. eins der göttorrosse: 
Grm 30* FM 10%. 

Gote, m. das ross des Gunnarr: FM 
105 127. 

Grá-bakr, m. eine von den schlangen, 
die an den wurzeln der esche Yggdrasell 
nagen: Grm 34“. 

Graf- vitner, m. eine schlange, vater 
des Góenn und Móenn: Grm 34?. 

Graf=vqlloþr, m. eine von den schlan- 
gen, die an den wurzeln der esche Ygg- 
drasell nagen: Grm 34}. 

Gramr, m. das schwert des Sigvgrþr: 
FH 2'; von Regenn geschmiedet: Rm 14 
pr 4; es zerschneidet eine im Rhein trei- 
bende wollflocke: Rm 14 pr ó, spaltet den 
amboss Regens: Æm 14 pr 6; Sigvgrþr 
tötet damit den Fáfner: Fm25? zer- 
schneidet den panzer der Brynhildr: 
Sd 8, spaltet den Gotþormr in zwei hálften : 
Sg 223, 

Grane, m. das ross des Sigvgrþr: Grp 5“ 
Gþr 121? Hlr1l' FM12'S, Sigvorþr 
wáhlt íhn aus dem gestöte des Hjálprekr: 
Km Í. 2, durchreitet auf ihm die waber- 
lohe: FH.2*!1?2, belastet es mit dem golde 
Fáfners: Grp 133 Fm 44 pr6 Sg36? 


20 


25 


85 


40 


45 


50 


ITrafn 1386 
(daher Al1Bfarmr Grana = gold: Od 207); 
G. luft nach der ermordung seines herrn 
nach hause: Gjþrll4'; als Guþrún ihn 
nach Sigvgrþr fragt, senkt er den kopf: 
Gþr I15!* — Grana letþ = Gnitaheiþr: 
Vkv 15'; brúþr Grana = stute: HH Í 44!. 
— Runen auf G.'s brust: Sd /7?. 
Gríþar-vqlr, m. der stab der riesin 
Gríþr, den sich Þórr zu seiner fahrt zu 
Geirrgþr borgt (Sn. E. 1, 286): FM6*!". 
Grótte, m. die zaubermihle (zwei in 
Dánemark gefundene grosse múhlsteine 
aus grauem felsstein: Grt 17. 10'), die 
alles das mahlte, was der besitzer ver- 
langte: Grt 19; könig Fróþe erhilt sie von 
Hengekjoptr und lásst die riesenmiidchen 
Fenja und Menja gold, glúck und friedon 
mahlen: Grt 20 f.; schliesslich aber mah- 
len die der arbeit úberdrissigen migde 
ein heer wider Fróþe, der von dem see- 
könig Mýsingr erschlagen wird: Grt 25 f.; 
dieser nimmt G. und die migde mit sich 
auf seine schiffe und lásst salz mahlen, 
aber durch die last des salzes gehn die 
schiffe samt der möhle unter: Grt 28 f. 
Gungner, m. (Gaupner Vs) der speer 
des Óþenn (Sn.E.1, 340 fg.}; auf seiner 
spitze stehn runen: Sd 17?. 
Gyller, m. eins der götterrosse: Grm 
30' FM10*. 


Há-fete, m. das ross des Hjalmþóér: 
FM 12% 

Ham -skerper, m. ein hengst, er zeugt 
mit der stute Garþrofa den Hófvarpner, 
das ross der Gný: FM4'. 

Hate, m. sohn des Hróþvitner, einer 
der beiden wölfe, die sonne und mond 
verfolgen: Grm 39? (Sn.k.1,58. 186}. 

Heiþ=rún, f. die zioge, die auf dem 
dache von Valhgll steht und von den 
zweigen des baumes Læráþr frisst: Grm 
25!'; als bezeichnung der ziege úberhaunpt: 
Hdl 47“ 48. 

Hilde-svíne, m. der goldborstige eber, 
auf dem Freyja reitet, von den zwergen 
Dáenn und Nabbe verfertigt: Hdl 7*. 

Himen=hrjótr, m. (Himensbrjótr r; 
vgl. Sn.E.1, 168), ein ochse: FM 11?*. 

Hóf<varpner, m. das ross der Gnú, 
gezeugt von dem hengste Hamskerper mit 
der stute Garþrofa: FM 4312. 

Hrafn, m. das ross des Ále: FM 103 12? 


1387 Hrím - faxe 

Hrím-faxe, m. das ross der nacht: 
Vm 14}. 

Hrotte, m. das schwert des Fáfner: 
Fn 44 pr 5. 

Hugenn, m. der eine von Óþens beiden 
raben: Grm 20'* FM9?. 

Hæéfer, m. ( Hæfr v.l.), ein ochse: 
FM 11. 

Helkver, m. das ross des Hggne: FM 12. 

Hó-brók, f. ein habicht: Grm 44?. 


Jór, m. eins der götterrosse: FM 10'*. 


Kýrr, m. (Hlýrr v.l.), ein ocbse: FMIT“. 
Kortr, m. das ross des Biarr: FM 12?. 


Lét-fete, m. eins der götterrosse: Grm 
30? FM10%. 

Lungr, m. ein pferd: FM 10?. 

Læ=ráþr, m. ein baum, von dessen 
zweige die auf dem dache von Valhgll 
befindlichen tiere (die ziege Heiþrún und 
der hirsch Eikþyrner) fressen: Grm 25? 
26?. Vermutlich = Yggdrasels askr. 

Læva-teinn, m. eine waffe, von Loptr 
(Loke) gefertigt, von Sinmara gehútet; 
nur durch L. kann der hahn Viþofner er- 
legt werden: #) 26!. 

Læþingr, m. (richtiger wol Lóbingr, zu 
lóþ, f. „schnur') eine fessel, die fiir Fenrer 
angefertigt, aber von ihm zerrissen wird: 
FM 8. 


Marr, m. ein pferd: FM 10?. 

Mélner, m. ein ross der Granmarssöhne: 
HB 1I53?. 

Mima-meiþr, m. beiname der esche 
Yggdrasels askr: FY 14'; auf M. sitzt der 
hahn Viþofner: #y 18?. 

Mjallner, m. der hammer des Þórr, 
{von - dem zwerge Sindre geschmiedet: 
Sn.E.1,342); Þórr erschlágt damit den 
Hymer und seine begleiter: Hym 37?; 
M. wird von dem riesen Prymr gestohlen, 
aber von Þórr mit Lokes hilfe wider er- 
langt: Þbrkt: ff; Þrymr lösst ihn in den 
schoss des als braut verkleideten Þórr 
legen, um diese zu weihen: Þrk 309, da 
ergreift Þórr den M. und erschligt den 

rymr nebst seiner ganzen sippschaft: 
Þrk 31!fg.; Þórr bedroht mit M. den 
Loke: Ls57? 59? 61? 63?; nach Þórs tode 
erben don M. seine söhne Móþe und Magne: 


5 


20 


30 


35 


40 


iðn 
or 


50 


Riþell 1388 
Vm 519. — Der M. heisst Hrungnes banc 
(Sn. E. 1, 274 fg.|: Ls 61? 63?. 

Móenn, m. sohn des Grafvitner, eine 
der sohlangen, die an den wurzeln der 
esche Yggdrasell nagen: Grm 34 *. 

Mór, m. das ross des Meinþjófr: FM 
108 122. 

Móþenn, m: das ross des Dvalenn: 
FM 12?. , 

Munenn, m. der eine von Oþens beiden 
raben: Grm 20!“ FM9?. 

Mýlner, m. ein ross der Granmarssöhne: 
HH1I63?. 


Nagl-far, n. das schiff, dessen die 
scharen der Hel (Helar lýþer) sich zu 
der letzten heerfahrt gegen die götter be- 
dienen: Vsp 50“. — Der name ( leichen- 
schiff': Noreen? 8251,3) ist schon frúh 
volksetymologisch umgedeutet und hat zu 
dem in der Sn.E.1, 188 reproducierten 
mythus veranlassung gegeben. 

Nauþ, Í. name der rune n: Sd 7“. 

Níþ=hoggr, m. ein drache, der die 
wurzeln der esche Yggdrasell benagt: 
Grm 35“ (Sn. E. I, 68}; das eichhörnchen 
Ratatoskr meldet ihm die worte des im 
gipfel der esche sitzenden adlers: Grm 
32“ (Sn.E. 1, 74}; N. nöhrt sich von den 
leibern der gestorbenen frevler: Vsp 39*; 
nach der erneuerung der welt versinkt or 
mit seiner letzten beute: Vsp 66“. — Vgl. 
Mhff, DA V,36. 


Ofner, m. eine der schlangen, die an 
den wurzeln der esche Yggdrasell nagen: 
Grm 34?. 

Óþ=rgrer, m. der dichtermet, den Óþenn 
durch list dem riesen Suttungr entwendete 
und zu den asen brachte: Hóv 1069, auch 
name des kessels, in dem dieser met 
aufbewahrt ward: Hóv 140“ (Sn. k. 1. 
216 ff.). 


Bata-toskr, m. das eichhörnchen, das 
an der esche Yggdrasell auf und ab láuft, 
um die worte des adlers dem drachen 
Niþhoggr zu hinterbringen: Grm 32!. 

Bauþr, m. ein ochse: FM IIS. 

RBegenn, m. (Rekenn rleg), ein ochse: 
FM 11. 

Riþell, m. das schwert des zwerges 
Regenn: Fm 30 pr 2. 


1389 Sal - gofner 

Sal=gofner, m. der hahn ín Valhgll, 
der die einherjar jeden morgen weckt 
(= Gollenkambo?): HH II 48*. 

Silfren-topr, m. eins der götterrosse: 
Grm 30? FM 10? (Salfrtopr r 168, Sal- 
topr Á). 

Simol, f. die stange, an der die in den 
mond versetzten kinder Bil und Hjúke den 
zuber Ságr tragen: FM 8 anm. (s. 219). 

Siner, m. eins der götterrosse: Grm 30? 
FM 10? (Sínarr A, Símr Ú). 

Skeiþ =brimer, m. eins der götterrosse: 
Grm30' FM10?. 

Skin-faxe, m. das ross des tages: 
Vm 12!. 

Skíþ -blaþner, m. das schiff des Freyr, 
von den söhnen des Ívalde gezimmert: 
Grm 43? 44? (Sn.E.1, 138 ff.}. 

Skævaþr, m. das ross des Helge Hadd- 
ingjaskate: FM 107 (Skefaæe U) 12%. 

Skgll, f. (Skoll, n.? Bugge, Fkv. 3975) 
einer der beiden wölfe, die sonne und 
mond verfolgen: Grm 39!. 

Sleipner, m. der (achtfússige) hengst 
des Óþenn: Grm 44? Bdr 2? FM 10? 
12'5A; von dem hengste Svaþelfere mit 
dem in eine stute verwandelten Loke ge- 
zeugt: Hdl 42?; runen auf den zihnen 
S.'s: Sd 15“. — Vgl. Sn.E. 1, 132 fg. 

Slét-fete, m. ein pferd: FM J09U. 

Slungner, m. (Slgngver 16) das ross 
des Aþils: FM12?. 

Sóte, m. ein pferd: FM 10?. 

Spor<ritner, m. ein ross der Granmars- 
söhne: HHI53?. 

Stúfr, m. das ro3s des Vifell: FM 10' 
(Skúfr A) 127 (Stúfe Ú). 

Svafner, m. eine der sohlangen, die an 
den wurzeln der esche Yggdrasell nagen: 
Grm 34?. 

Svalenn, m. der vor der sonne ange- 
brachte schild: Grm 38'!. 

Svaþel-fere, m. der hengst, der mit 
dem in eine stute verwandelten Loke den 
Sleipner erzeugt: Hdl 42?. 

Sveggjoþr, m.) rosse der Granmars- 

Svípoþr, m. söhne: HH 1I49?. 

Sb=hrimner, m. der eber, den der 
koch Andhrimner in dem kessel Eldhrimner 
fúr die einherjar zubereitet: Grm 18?. 


bm 
ot 


20 


25 


80 


46 


50 


Þrym- gjall 1390 

Sógr. m. der zuber. den die in den 
mond versetzten kinder Bil und Hjúke 
an der stange Simol tragen: FM 8 anm. 
(s. 219). 


Tjaldare, m. (mhd. selter) ein pford: 
FM 10*. 


Vakr, m. das ross des Morgenn: FM 123. 

Val-grind, í. die pforte von Valhgll: 
Grm 22! 

Valr, m. das ross des Vésteinn: FM 
10% 127. 

Víg-blér, m. das ross des Helge Hund- 
ingsbane: HH 11 35“. 

Vigg, n. (Vingr U) ein pferd: FM 107. 

Ving-skorner, m. das ross der Bryn- 
hildr: Fy 44?. 

Viþ =ofner, m. der goldgefiederte hahn, 
der auf dem baume Mimameiþr sitzt: Fy 
18!; nur durch das fleisch in V.'s fliigeln 
können die hunde der Menglgþ kirre ge- 
macht werden: #Y24!; aber keine waffe 
ausser Lævateinn kann V. verletzen: FY 
25? 26!, und diese waffe liefert die be- 
sitzerin Sinmara nur demjenigen aus, der 
ihr die schwanzfeder des V. bringt: FY 30?. 


Ygg-drasels askr, m. die weltesche; 
der beste aller böume: Grm 44!; steht 
am Urþar bruþr: Vsp 19'; hat drei wur- 
zeln, unter denen Hel, die reifriesen und 
die menschen wohnen: Grm 31?; hirsche 
nagen an ihren knospen: Grma3a3! 359, 
an der seite fault sie: Grm 35?; die wur- 
zeln benagen Níþhgggr und andere schlan- 
gen: Grm 34! 35“, in ihren zweigen 
sitzt ein adler, dessen worte das eich- 
hörnchen Ratatoskr dem Níþhoggr hinter- 
bringt: Grm 32*; Þórr und andere asen 
halten an der esche gericht: Grm 29“ 305; 
sie zittert beim einbrechen des weltunter- 
ganges: Vsp 47!. — Beinamen von Y.: 
Læráþr, Mimameiþr. — Vgl. Sn. E. 1, 
68 fg. 72 fg. 190. 


þrym-gjoll, f. die pforte in der burg 
der Menglgþ, von den drei söhnen des 
Sólblinde verfertigt; den unberufonen, der 
sie öffnen will, hált sie fest: FY 10!. 


sp. 


Nachtráge und berichtigungen. 


2'?íg. Dass das adv. áva die enklit. 
partikel -a enthált, bezweifelt Bugge, 
weil diese partikel sonst nur an verbal- 
formen tritt, ferner wegen der ver- 
bindung hvaþan áva „von allen 
seiten' und wegen des ags. áwa 
das mit æva identisch sein diirfte. 

147 lies víþe statt viþe. 

22. gldenn íst eigentl. part. prt.; 
vgl. got. alþans in us-alþans (von 
*alþan). (Bugge.) 

26 '9 fige hinzu: Als eigenname Vm 4 7 '. 

31 *fúge hinter al-sæll hinzu: gl-værr. 

3372. Vgl. auch Bugge, The home of 
the Eddic poems s. XXI. 

3477 fiige hinzu: ags. ambiht, n. 

37“ lies: alts. ags. and.. 

437 fúge hinzu: alts. apo. 

46 % fg. arf HH IT 239 wird mit Finnur 
Jónsson (Det norsk -jslandske skjalde- 
sprog 8. 7) als dativ? anzusehen sein. 

5037 lies: -at (hsl. auchæðfter -aþ). 

6575 streiche die stelle Gr II 41“. 

68“? fiige hinzun: vgl. jedoch Bugge, 
Ark. 18, 6. 

103 flige ein: (hugþak) beþet mik 
at tyggva Gór Í141*. 

(8 lies: át-ruþr statt át-runnr. 

1930 lies: þrá statt þrá. 

80“! föge hinzu: vgl. ags. óar erde'. 

81! fg. Die stelle Hýv 140“ wird an- 
ders erklirt von Kauffmagði Balder 
s.193 anm. 1. 

827 fiige hinzu: Zur etymol. vgl. 
A. Torp, Sproglig-historiske studier 
tlegnede prof. C. R. Unger (Krist. 
1896) s. 172. 

8351 fiige nach éar hinzu: nordhumbr. 
æhher. 

84“ fige nach aðal flnzu: ags. mól 
in æðel-boren, -cund u.a. 


sp. 


„ 


, 


„ 


8714. baldenn ist ursprl. part. prt. 

87 nach baldriþa föúge hinzu: (ball- 
riþa ÆR). — Zur form vgl. Bugge, 
The home of the Eddic poems (Lond. 
1899) s. XXVII. 

9052. Eg ist wol nach Sn. E.1I, 540 
eher barþ, n. anzusetzen (Bugge). 
91?7 fige nach béag hinzu: mnd. 

bög. 
95 8 flige nach beldian hinzu: ags. 
bieldan. 
9553 föge nach bende hinzu: ags. 
bendan. 
965 fúige hinzu: ags. bonnian. 
100* streighe beorgp. 
101 %. þ: wol eher anzusetzen: 
bere, M. (Bugge). 
102? fiige nach bestesima hinzu: 
(besti byr sima Æ). 
103 % fige hinzu: alts. bögian. 
1057 fg. lies: birkenn, adj. (ahd. 
birkin) von der birke stammend .. 
kenn viþ „birkenholz'. (Bugge 
schreibt mir: Nynorsk dial. berkjen, 
birkjen betyder ikke „abgeschált', 
men har betydningen, som er at for- 
klare af *berkinn „som er af bark'. 
Imod at birkenn skulde betyde „ab- 
geschált', taler 1) vokalen s í förste 
stavelse; 2) endelsen -enn; 3) *berkja 
i betydning „afbarke' er ikke paavist 
(men deraf maatte ialfald være dannet 
berkþan); 4) man pleier ikke at af- 
barke veden, förend man brænder 
den. Jeg véd ikke, hvad der taler 
imod Egilssons forklaring af birkenn 
viþ som „birkeved'; birkeved bruges 
almindelig til brænde.) 
105*! fiige hinzu: ags. biorhtan. 
105*? föge hinzu: vgl. alts. biti, ags. 
bite, m. 


1393 


sp. 1063? fúige hinzu: Vgl. Yngl. tal str. 28 


bitsótt hlíþar þangs (poet. um- 
schreibung fúr feuer'). 

107! lies: forspell statt fjorspell. 
113'% lies: glánzendem st. schwarzem. 
113 '8 fg. lies: aschwed. blanker, adán. 
blank; ahd. blanch; vgl. ags. blanca, 
m. „schimmel') von heller oder glön- 
zendor farbe, weiss. (Bugge.) 

1147 lies: alts. ahd. bláo, vgl. ags. 
blæwen. 

1149 fiige hinzu: vgl. jedoch Kauft- 
mann, Balder s. 240 anm. 2. 

1143 lies: ags. bléað. 

115? fúge hinzu: vgl. ags. blice, m. 
117“? fiige hinzu: alts. bög. 

119'7 fúge hinzu: ags. borda. 

1203 fiige hinzu: ags. brægd, m. 
122% lies: villistígu. 

125“ lies: ags. breca in: bw-breca. 
126 fige hinzu: ags. brigd. 

1279 streiche: ags. 

1277 fige nach brinnan hinzu: ags. 
beornan. 

129'!% fiige hinzu: 
„sticken'. 

1323 fiige hinzu: alts. brúd-löht. 
132% fige hinzu: ags. bryne. 

134 fúge hinzu: ags. bryrdan. 
134? fiige hinzu: aber im gotlánd. und 
im estlánd. schwedisch ist das st. vom 
noch lebendig (Rydqvist 11, 623). 
135 lies: ags. bræd. 

136'! les: ags. bú(a)n, búgan, bú- 
wian. 

137 fúige hinzu: ags. byge. 

1394! fiige hinzu: vgl. ags. byre, ge- 
byre „opportunitas?. 

1395! fige hinzu: ags. byrdan. 
140'2 föge hinzu: ags. bón. 

1425 föge hinzu: (ags. bearu, ahd. 
paro). 

1439 fiige hinzu: ags. dagian. 

145“ fiige hinzu: ags. denisc. 
1459. Ein dem ags. daroð entspre- 
chendes wort ist vielleicht erhalten 
in dem altnord. inselnamen Dgrþ 
(davon Darþ-eiþ), heute Dola; s. 
0. Rygh, Norske gaardnavne XIV 
(1901) s.55. 395. (Bugge.) 

147!“ fiige hinzu: ags. dæge. 

148'5 fiige hinzu: ags. díefan in: 
á-diefan. 

Gering, Edda -Wörterbnch. 


vgl. alts. brordön 


Nachtráge und berichtigungen. 


-ð 
-. 


= 
. 


„ 


„ 


1394 


„ 1497 lies: ags. déop. 


153? lies: ags. dréam „freude'. 

155? föge hinzu: alts. drepan in: 
ofar-drepan. 

157! fige hinzu: ags. drítan, mnd. 
driten, nrhein. drisze (gedriszen). 

157%. Bugge schreibt mir: „At dros 
har været gammeldansk, er ikke 
bevist.  Kalkar anförer kun Moth, 
men hos ham findes mange ord, som 
kun er norske, ikke danske.' 

159? lies: drykr statt drykkr. 

160%-41 jeg: alts. dwellian in: bi- 
dwellian. 

161' fige hinzu: vgl. alts. gi-dwerg. 

162“ fiige hinzu: alts. dior. 

1638 lies: alts. dor, dur, n., dura, 
dora, Í. 

165? flige hinzu: alts. dou. 

166? lies: tatkraft statt werk, tat. 

176!" fg. streiche norw. emna — be- 
deutung und schreibe statt dessen: 
ags. æfnan, efnán). 

178% lies: (d.i. mik) statt (Atla). 

183!9 fiige hinzu: ags. ágen. 

1833 lies: ags. ác, alts. afris. ék. 

184 fjge hinzu: ags. án-hende. 

190“ föge hinzu: alts. ettar. 

205 ?5 flige nach ff. hinzu: und K.F. 
Johansson, 2231, 285 ff. 

206*? lies: el(l)Jevan statt elef, 
elevan. 

210? streiche orþs ok. 

2174 fúge hinzu: alts. appul. 

219? fiige nach S.z.st. hinzu: und 
Bugge, Ark. 19, 7 ff., welcher zu lesen 
vorschligt: enn Hronn kende(??). 

2333 ftige nach Úber hinzu: síz (d. i. 
siþ es) und. 

2335 fjge hinzu: ags. ettan. 

235 lies: áwuht. 

236? lies: ags. íeðan. 

2367 fiige hinzu: vgl. ags. íeðe, adj. 

2407? lios: Hdl 47? 483. 

2539 fúge hinzu: ags. fæstnian. 

2543 fiúge hinzu: Vgl. in der runen- 
inschrift des Röksteins (Bugge s. 46): 
skialti ub fatlaþr. 

257 9 fiúge nach fegher hinzu: (vgl. 
in der runeninschrift des Röksteins — 
Bugge s.12 —: aft faikian sunu). 

258? fúge nach m. pl. hinzu: (ags. 
fácen-stafas). 


4ð 


1395 


sp. 258 ftige hinzu: ags. fættian. 


„ 


2599. Zu der stelle Vep 32? vgl. jetzt 
Kauffmann, Balder s. 21 fg. 

260 !* fiige hinzu: alts. feni. 

261 '* fige hinzu: ags. fæstan. 

263 fiige hinzu: Vgl. jetzt A. Olrik, 


- Aarb. 1902 s. 167 ff. 


2637 fg. Nach Kauffmann (Balder 
s. 193) wire nicht Odin der fimbol- 
þulr, sondern Mimir. 

263 flige hinzu: alts. fiftein. 

2665! fiige vor firen-illr ein: firen, 
f. (got. fairina) schandtat, freveltat; 
in: firen-illr, firen-verk. 

2607! streiche den artikel. 

267!9 fiige hinzu: ags. fierran in: 
á-fierran. 

267 fúge hinzu: vgl. ags. físting, Í. 

2678 streiche fix. 

2685? fiige nach fg. hinzu: und Bugge, 
The home of the Eddic poems 
s. XX. 

2694. Consequenter wáre es gewesen, 
fear-nám zu schreiben. 

2693 lies: fjarre (tlter ferro). 

2765? flige hinzu: ags. flíegan in: 
á-flíegan. 

2185? fúge hinzu: ags. flyht. 

283 * fige hinzu: — Zu fóra. 

2939 fige hinzu: alts. frúa. 

2979 fige hinzu: ags. fréódanin: ge- 
frédan. 

2978 fige hinzu: (ags. full). 

311? ftige hinzu: ags. féran. 

312* fúge hinzu: ags. fére. 

318 % fiige hinzu: ags. gam(e)nian. 

318. Gu der bestrittenen bedeutung 
von gandr vgl. Mogk, 22 21,127; 
Bugge, Aarb. 1895 s. 130 fg.; Finnur 
Jónsson, Þrjár ritgjörðir sendar... Páli 
Melsteð (Kpm. 1892) s. 23 fg. 

325? fiige hinzu: mnd. gók. 

326' fige hinzu (nach HH II32“: ef 
þyrftak at mólunge mat „wenn 
ich bei den mahlzeiten nicht der speise 
bedurft hátte' Hóv 67?. 

3294 fiige hinzu: (ags. gár-leac). 

329%5 lies: riese statt gott. 

3290 lies: geir-niflungr, m. „mit 
dem speer kámpfender Nibelung', 
ehrende bezeichnung des Gunnarr. 

330'* streiche: got. gais — 56 fg. 
(Kauffmann, 2Zz 33, 1 ff.). 


Nachtrige und berichtigungcn. 


1396 


„331“ fúge hinzu: alts. gét. 


335 '? lies: oflenge statt of lenge. 

337“ lies: alts. ahd. gisal. 

337 %% fúge hinzu: ags. giestian. 

3387 fge hinzu: ags. giesting. 

340 fúge hinzu: ags. gyrd in: 
bréost-gyrd. 

34177 fúge hinzu: ags. gladian. 

342%5-48 streiche: vgl. ags. gladian. 

3433 fiige hinzu: alts. glóian. 

3457 fiige hinzu: ags. hnægan, engl. 
neigh (altn. gn <*ga-hn). 

350'? lies: hengst (eigentl. gotischer 
hengst), vgl. kuti in der runenin- 
schrift des Röksteines (Bugge s. 45). 

355. Zur stelle Akv 15“ vgl. jedoch 
Bugge (The horne of the Eddic poems 
s. XXIII), dergramhilde als éin wort 
auffasst( fierce fight for lifeand death'). 

358 fúge hinzu: vgl. ags. grápian. 

360 *. ags. grið ist sicher skand. lehn- 
wort (Holthausen). 

361 7. Grotte wird mit kurzem o 
anzusetzen sein. Bugge schreibt mir: 
„Norsk dial. grotto udtales med 
aabent o (see Aasen); altsaa tidligere 
med kort o. Grotte forholder sig 
vel til ags. grindan som Hrotte 
til hrinda. 

362*? fúge hinzu: ags. granu. 

3667? fiige hinzu: ags. gegn, géan 
(<*geagn). - 
3678. ags. gorsum(a) ist aus dem 
nord. entlehnt (Holthausen). 

371“ flige hinzu: ags. gifig. 

3734 fige hinzu: ags. hæf. 

385? lies: ags. hagol, hægl, ahd. 
hagal. 

385? flige ein: mhd. be-hogelich. 

385? lies: halten (eho). 

3915. Zu handan vgl. Bugge, Tidskr. 
f. fil., n.r. 3, 262 fg. 

3919! fige hinzu: vgl. alts. hangön. 

403? fúige hinzu: alts. harpa. 

403“ fiige hinzu: vgl. ags. heard- 
hycgende „tapfer'. 

406. Bugge schreibt mir: „Formen 
haulve strider mod oldnorsk lvdlov; 
v kunde ikke holde sig efter -aul. 
Vigfussons konjektur er visselig for- 
feilet. 

409 '4-18 lies: hegre, m. (dissim. aus 
*hregre, *hreigre: Noreen *8 115; 


1397 


norw.adán. hegre, aschwed. hágher; 
ags. hrágra, ahd. heigir, mhd. 
reiger, heiger) reiher. 


„4095? fiige ein: vgl. ags. hælo, Í. 


410'' föge ein: alts. hál, ags. hæl, 
hálor. 

411“ fiige ein: ags. hálsian „ex- 
orcise, observe omens', ahd. heili- 
sön „augurari 

4115389 streicho: ags. hálsian, ahd. 
heilisön. 

4137 fögo ein: alts. hóme. 

413. Gu der stelle HH I43' schreibt 
mir Bugge: „For und stgþom heima 
har jeg tidligere (í Wimmers Oldn. 
læseb., 2. udg.) foreslaaet hreina. 
Jeg skulde nu foretrække heina af 
*heiner „beboere af heiþr'; jfr 
folkenavnet Heiner, Öyner af gay, 
Yrner af Yrjar, Nesner af nes. 
(Vgl. jetzt Ark. 19, 12 ff.) 

4145 fge hinzu: (ags. hám-faru). 

423! fiige hinzu: ags. hætan. 

424?':28 ljes: ags. hel(1), afris. helle. 

4259 fúgo hinzu: schwed. dial. hila, 
hela. 

429? streiche: ags. here-beorga, Í. 

435?. Finnur Jónsson (Det norsk- 
islandske skjaldesprog s. 9) glaubt 
hildeleik Fm 29? eher als dat. 
fassen zu sollen. 

4399? lies: hierde, hiorde st. hirde. 

4425 fúge hinzu: alts. hilte. 

4448 fiúge hinzu: schles. hívern 
(Kz 1, 251). 

4493, Gur stella Ákv id! vgl. auch 
Bugge, The home of the Eddic poems 
s. XXVII. 

4507 fúge hinzu: ags. hlýd. 

450'!?"'4 streiche die parenthese (adán. 
ljud, lyd in dieser bedeutung ist = 
altn. lúþr). 

451! lies: ags. hléo „schutz'. 

452 lies: ags. *hlahhian. 

453!* fúge hinzu: norw. nava. 

455'?, Statt hngggva wáre richtiger 
hnyggva anzusetzen (vgl. bryggva, 
tyggva). 

455!". Nach Gþrlll5*“ fúge hinzu: 
(R liest an beiden stellen hrincto 
statt hnoggt). 

458!7. Sweet schreibt hórnung (zu 
hór, hóre). (Holthausen.) 


Nachtráge und borichtigungen. 


sp. 


1398 


460“? fiige hinzu: ags. hratian „rush, 
hasten '. 

464! lies: ags. hrisian, alts. hrissian. 

465 '!% fúge hinzu: — Zur etymol. vgl. 
F. Holthausen, Herrigs archiv 1902 
s. 280 Ég. 

465 *%. Nach Kauffmann (Balder s. 193) 
wáre rggna hróptr nicht Odin, son- 
dern Mimir. 

467! fiúige hinzu: ags. hréo, hréow. 

469 !? fige hinzu: (ags. hærn, hræn). 

479 lies: hwæl statt hwal. 

483? lies: alts. ahd. hwas. 

487 % lies: hwiorfan st. hwerfan. 

4948. hvilþ und ynþe(Grt 23) sind 
dative; vgl. sp. 417 %. 

502 fiige hinzu: ags. hélan. 

506 % fiige hinzu: (Æ liest an beiden 
stellen harcstalda). 

5089. Es hátte holþar, m. pl. ange- 
setzt werden sollen, da der sing. in 
der bedeutung „mann' in der Edda 
niemals vorkommt; der eigenname 
Holþr (hbaulldr W) R6 24? ist eine 
junge neubildung. holþar (wofúr 
man freilich *helþr erwartete) ist 
der alte plur. zu halr; die plural- 
formen nom. haler, acc. hale sind 
spátere analogiebildungen (der dat. 
heisst nur hglþom, nie hglom). 

510% föúgo hinzu: alts. handlön. 

514? fúge ein: vgl. ags. héah-ge- 
timbru, héah-timbrod, ahd. hóh- 
gizimbri (Bugge, The home of the 
Fddic poems s. XXXIV). 

5158, Die stelle HHISI“ ist zu 
streicbhen. 

5233. S. den nachlrag zu 435??. 

526? fúge ein (nach Hdl 18*): þó's í 
Sogn út sjau þúsundir HH I56?. 

526 % lies þrá statt þrá. 

527,. Bugge schreibt mir: „Præfixet 
i norsk dial. igul „gelblich', igraa 
„graulich' osv. har ikke forstærkende 
betydning, men betegner „noget', 
„lidt'. Udtrykkets oprindelse forklares 
derved, at vi sige: „farven falder í 
det gule, i det graa' (ist gelblich, 
graulich) '. 


„ 527%. Zu igþa verweist mich Mogk 


(briefl.) auf F.L. Grundtvig, Leasn- 
ingsstenen s. 119 anm., wo der nach- 
weis versucht wird, dass die grau- 


45* 


1399 


meise (parus palustris) gemeint sei. 
FJ (Litt. hist. I, 274 anm. 3) ist dieser 
ansicht beigetreten. 


.„ 5294? lies: „ebensowenig" statt „noch 


weniger'. 
531 föge nach got. ein: alts. 
5341514, Dags alto. iþrar mit got. 
idreigön „nicht das geringste zu tun 
habe', wie neuerdings RMuch (DL2Z 
1902 sp. 2156) behauptet, glaube ich 
nicht. 
535? lies: ags. eorc(n)an-stán, 
earcnan-stán. — Vgl. zu diesem 
worte Sievers, Beitr. 12, 182 fg. 
5388 fiige hinzu: alts. evur in:evur- 
spiot. 
5419 lies: ÉrkI“ u.ð. 
547 7? fjúge hinzu: vgl. ags. cenep. 
549 ?6 fiige hinzu: alts. kembian. 
553? lies: dat. statt acc. 
555? lies: klgkr (kleckr R). 
556! fúge hinzu: vgl. ags. cnúwian 
„stossen' (im mörser“). 
5574 fúge hinzu: alts. colvo. 
567 * fiige hinzu: ags. cwene. 
574“ flige hinzu: ags. costian. 
576 lies: ags. cyld, Í. 
588 $7 lies: ags. cweddian, cwiddian. 
590% fiige hinzu: vgl. ags. cwiþ(a) 
„womb". 
590 % lies: ags. cwide. 
590“? fúge hinzu: ags. cwóme. 
593“? föge hinzu: alts. kussian. 
593. ags. lagu ist aus dem nordi- 
schen entlehnt. 
5957. altengl. láh ist ebenfalls nor- 
disches lehnwort. 
599% fiige hinzu: vgl. ags. #-læte 
„verlassener platz '. 
6045 fúge hinzu: alts. lök in: hal- 
tök, kluf-lök. 
606? fiige hinzu: ags. léasung. 
6087 lies: mengl. statt aengl. (leg ist 
nord. lehnwort). 
609? lies: léðian, lóvian. 
612“ fúge hinzu: ags. læðan. 
613*7 fúge hinzu: alts. lemmian in: 
bi-lemmian. 
6163 föge hinzu: alts. lihto, adv. 
6240 föge hinzu: alts. lindia. 
625? lies þrá statt þrá. 
625 lies lýtel statt lytel. 
635? fúge hinzu: alts. lusta, f. 


Nachtráge und berichtigungen. 


sp. 


„ 


„ 


„ 


„ 


1400 


6357 fige hinzu: alts. lotho. 

636* föge hinzu: lund-laga „niere', 
lynd „fett?. 

637 15 fúge hinzu: alts. lubbi. 

6389. engl. ling ist lehnwort aus dem 
nord. 

6401? fúge hinzu: alts. láknön. 

640% lies lira statt lira. 

648 28. Nach Noreen ( Altschwed. gramm. 
8 268 anm.3) ist manger (got. 
manags) von dem synonym mar- 
gher (altn. margr) etymologisch 
verschieden (?). 

663 '* lies: gimengid statt gimengið. 

666“ fiige hinzu: ahd. meit in wolla- 
meit, ags. mád in: wul-mod (An- 
glia 21, 238). 

666 fiige hinzu: alts. smeltan. 

6688 flige hinzu: alts. meorkian. 

6525 lies: alts. mis-, missi-, ags. 
afris. mis-. 

68249 lies: alts. ahd. mistil. 

684'2 fige hinzu: alts. miluk. 

100%. glts. ist auch das simplex 
munan „judicare' bezeugt. 
7C4 !9 fúge hinzu: vgl. alts. gi-múthi, 
gi-mundi. 

7045! föge hinzu: alts. mór. 

1055? lies: mæðlan, mælan. 

7145! lies: manu statt mane. 

115'9 fge hinzu: alts. mánuth. 

115? föge hinzu: ags. ge-nehwian. 

719 fiige hinzu: alts. nódago, adv. 

7247 fige hinzu: alts. nevo. 

7245! fúge hinzu: vgl. Hkr FJ I 20. 

131'8. nept wáre nach Mogk (briefi.) 
phonet. schreibung fúr nefnt: „der 
festgesetzte (vom schicksal bestim mte) 
streit.' (9) 

131?3 lies: næsse statt næse. 

7323 stroiche dic ags. parallelen (, ags. 
neofol, neowol <"ni-hald „ab- 
wárts gennigt' Holthausen). 

(33% lies: ags. ahd. nift. 


„ 734? fúge hinzu: ags. nðtan (Bugge, 


The home of the Eddic poems s.X XI). 
134 7? liog: abnehmender mond statt 
neumond. 
1428 lies: 
vollmond. 
1437? fiign hinzu: alts. nutti. 
1445 fúgu hinzu: ags. nóar. 
1495 streiche: ags. of. 


zunehmender mond statt 


1401 


3 Ss 4 3 353 


,„ 8215 


„ 764 !* fiige hinzu: vgl. ags. óga, m. 


809 ?% fúge hinzu: alts. un-tid, Í. 

810? fúge hinzu: alts. un-giwar. 

812? fiige hinzu: mnd. plög. 

lies: vgl. ags. ráfian in: 
á-ráfian. 

8223 fúge hinzu: alts. röda. 

8237 föge hinzu: alts. rekkian. 
82410 fiige hinzu: ags. ærnan. 

825 * lies: alts. ags. afris. rib. 

828! lies: rift statt rifte. 

8309 fúge ein: alts. ridan. 

8340 fiige hinzu: alts. gi-wróhtid 
„geteilt, entzweit'. 

8367 fúge hinzu: alts. rúnón. 

8409 fige hinzu: alts. rand. 

876?! fige nach sele, m. hinzu: 
salor, n. 

880“ fige hinzu: salts. samo, adv. 
8825, Bugge (Ark. 19, 17) betrachtet 
sára Sgó6? als adverb. 

8831! flige hinzu: ags. seht. 

883 * lies: sæd statt sád. 

888. Bugge (Ark. 19, 13) bessert in 
der stelle Grp 39“ sér in fær. 
8894 .. . eL: 
0062 þ fúge hinzu: alts. sibbio. 
901 '% lies: prt. ind. sg. 3. 

909 * fige hinzu: „ SinowWa. 
925 % fiige hinzu: „ Sivondo. 
9265 fiige hinzu: alts. skavan. 

931 * fige hinzu: . skenkian. 
937 3 fúge hinzu: alts. skiotan. 

948 lies: ags. scóh. 

9507? fúge hinzu: alts. scrid in: 
skrid-sköh. 

950? fiige hinzu: vgl. ags. 
„turdus". 

9515 fúge hinzu: alts. skutala. 
9530 fiige hinzu: ags. go-sceap. 
958! fige hinzu: alts. smithón. 
058? flige hinzu: alts. smith. 
9623. Eg ist mit Bugge (Fritzner Ill, 
1102>) sngr zu schreiben (Norcen ? 
8 68, 3). 

969? fige hinzu: vgl. ags. spild, m., 
ahd. spildí, f. 

9695 streiche ags. 

976? lies: alts. stcdi. 

9825. ags. stór ist aus dem nord. 
entlehnt. 


scriG 


„ 9847, ggs. strið (nur in dem inter- 


polierten teile der Genesis) ist wol 
aus dem alts. original beibehalten. 


Nachtráge und berichtigungen. 


1402 


sp. 9843. ags.striðan „schreiten' weicht 


in der bedtg ab, ist also wol fern- 
zuhalten. 


„ 9868. ahd. stincan ist wegen der 


3 3 3 = 


“= s 


abweichenden bedtg wol fernzuhalten. 
Die ags. homonyme stincan „to 
spring, leap, move rapidly' und 
stincan to emit a smell' sind wol 


„ etymol. verschieden. 


9887 lies: symbel statt symble. 

9965 fiige hinzu: ahd. sund in: 
sund-wind u.a. 

997?7 fiige hinzu: ags. súð-erne, 
ahd. sund-röni. 

10064:4? lies: alts. ags. swebban. 

1007% fiige hinzu: alts. swón. 

1013? fögo hinzu: ags. swipe. 

1014? fiige hinzu: vgl. ahd. swigar, 
ag8. SWweger. 

1014? fiige hinzu: ags. sien. 

1015? fiige hinzu: ags. siene inu: 
go-siene. 

10174% lies: 1. sæla. 

1017 ist als besonderer artikel ein- 
zufúgen: 2. sæla (ld; norw. sæla, 
aschwed. sála; ags. sðlan glúcken') 
begliicken; erquicken: prt. ind. pl. 3. 
viþ hleife mik sældo (seldo R) né viþ 
hornege Hó 139!. 

10193 föge hinzu: ags. sehtan. 

1023% fiige hinzu: alts. tafla. 

1028% lies: tæflan, tæflian. 

1029 '* fiige hinzu: alts. tén. 

1031? fige hinzu: ags. tíegan. 

1040? lies: alts. tegotho, tehando. 

1042 % fiige hinzu: (vgl. ags. tóm, alts. 
töm, adj. „leer, frei'). 

104250 fiige hinzu: ags. tor-. 

1043'8 lies: alts. ahd. tröst. 

1045*! lies: treuwa statt trewa. 

1046% lies: triuwi statt triwi. 

1049? fiige hinzu: vgl. alts. tweho, 
m., ags. twóo. 

1050?? fúge hinzu: alts. tanga. 

1050 fige hinzu: alts. tand. 

1050“ flige hinzu: vgl. ags. tættoc 
„lumpen', engl. tatter. 

1055 53 lies: oð statt óð. 

1164!'. Mogk (briefl.) úbersetzt die 
stelle: „sie winkte die geister herbei, 
lockte die geister' und vergleicht 
norw. vitta „vinke, give tegn med 
haanden' (Aasen 941*), das jedoch 
einer anderen conjugation angehört. 


1403 Nachtráge und beriohtigungen. 1404 
sp. 1170? fiige hinzu: Zur etymol. vgl. sp. 1310 fúge ein (nach Hym 17'): 


A. Noreen, Uppsalastadier (1892) kjóla valdr Hym 20?. 
s. 197. „ 1317 2 ligg: íhre beinamen Fjorgyu 
„ 1258? fige hinzu: Appellativ. Skm 4?. Vsp 56? Hrbl 138, Hlóþyn Vsp ó5!. 


In bogen 1 — 12 sind folgende wörter als fs Aeyóuevæ zu bezeichnen: 

ab-binde, á-borenn, afr, al-dáuþr, alden-falda, aldr-lok, aldr-rúnar, aldr- 
stamr, alf-kunnegr, alf-kuþr, alf-kyndr, ál-heimr, all-ókátr, all- vigmóþr, all- 
þarfr, all-þurr, al-skjótr, and-æres, angr-ljóþ, aptarla, aptr-borenn, árar, arm- 
baugr, ár-sáenn, ás-kunnegr, ás-kyndr, ás-liþar, ásta-lauss, ást-kynne, át-frekr, 
át-niþr, át-ránn, át-stafr, aur-glaser, aur-vangr, auþ-rann; 

barn -teitr, bek-skrautoþr, bek-sómr, ber-fjall, ber-harþr, beste-sime, bjór- 
bjúgr, bjór-reifr, bjór-veig, blá-fár, blak-fjallr, blauþogr, blotenn, blóþ-rekenn, 
blund-stafer, bók-rúnar, borþ-veggr, borþ-þile, brá-hvítr, branga, bráss, brat- 
steinn, braukun, bráþa-lauss, bretta, brim-rúnar, brim-svín, brún-hvitr, bruggenn, 
bgl-rann, bol-stafer, baþ-frókn, boþvask; 

dag-mogr, dag-sefe, dolg-spor, dolg-viþr, draug-hús, draum-þing, drengja - 
móþer, drjúpr, drót-látr, dúsa, dýr-kalfr, dogg-litr, doggóttr; 

efle, egg-hvass, eiko-kgstr, ein-stóþr, eitr-dalr, eljon-frókn, endr -gefande, 
endr-þaga, erakende, eske- mær, ey-gló, eyr-skár, eþl- vina; 

fagr-glór, fagr-lima, fagr-vareþr, fár (4), far-synjon, fastla, fatla, fegcns- 
lúþr, feikn (1), feikna-liþ, feþr- muner, fiand-garþr, fifl- meger, fimbol-fambe, fimbol - 
ljóþ, firen-illr, firen-verk, fjarg, fjarra-fleinn, fjol-hgfþaþr, fjol-margr, fjor-lok, 
flaum-slit, fljótla, flopta, flot- brúse, flugar-trauþr, flug -stígr, flærþar-stafer, flója (2). 
fold-vegr, folk-drótt, folk-líþande, folk-ræþe, folk-skár, folk- vítr, for-berges, for- 
njósn, for-skop, fót-laug, frata, frie, friþ-drjúgr, fróþ-geþjaþr, frés, full- fastlega. 
full-gorva, full-hyggja, full-kvæne, full-malenn, full-rýnenn, full-rédr, full-spakr. 
full-staþenn, full-týja, fyr- banna, fyr-telja, fælt, 

gag-hals, gagl-bjartr, gagl-viþr, gagn-hollr, gagn-vegr, gálegr, galg - vegr. 
gallr, gamban-reiþe, gamban-sumbl, geir-laukr, geir-mimer, geir-niflungr, geir- 
njgrþr, geiska-fullr, geita-kyrtla, gengil- beina, geþ-horskr, geþ-speke, geþ-sviþr, 
gimr, ginnung, gjalfr-dýr, gjgróttr, glama, glissa, glý-stamr, gnadr, gnata, gneggjoþr, 
gneypa, gnóga, gný-fare, goll-bitloþr, goll-bitoll, goll-bóka, goll-hroþenn, goll- 
hvitr, goll-miþlande, goll-vareþr, goþ-málogr, goþ-speke, goþ-vegr, grana- hár, 
gran-síþr, grán-stóþ, grán-vareþr, grá-serkjaþr, greipa, grey-stóþ, grjár, grjót- 
bjarg, grýma, gróter, gunnar-gjarn, gunn-heilagr, gunn-tameþr, géþe, gorlega, 
ggtvaþr. 


Verlag der Buchhandlung des Waisenhauses in Halle a. 8. 





VI. 


fúr 
der 


I. 


Il. 


ILL. 


IV. 


SAMMLUNG 
GERMANISTISCHER HILFSMITTEL 


FÚR DEN PRAKTISCHEN STUDIENZWECK. 


„ Otfrids Evangelienbuch herausgegeben von Oskar Erdmann. Text- 


abdruck mit Quellenangaben und Wörterbuch. (VIllu. 3118.) geh. 4 3,—. 


„ Kudrun herausgegeben von Ernst Martin. Textabdruck mit den Lesarten 


d. Handschriftu. Bezeichnung d. echten Teile. (XXXIV u. 2078.) geh. 42,40. 


. Dis gotisehe Bibel des Vulfila nebst der Skeireins, dem Kalender 
e 


und den Urkunden herausgegeben von Ernst Bernhardt. Textabdruck mit 
Angabe d. handschriftlichen Lesarten nebst Glossar. (VIu 3348.) geh. #3, —. 


„ Bernhardt, Ernst, Kurzgefafste gotischc Grammatik. Anhang zur 


gotischen Bibel des Vulfila. (VII u. 1188.) geh. „Æ 1,80. 


„ Walther von der Vogelweide. Textausgabe von W. Wilmanns. (4 Bl. 


u. 1928.) geh. „A 2,40. 
Das Nibelungenlied. Textausgabe von R. Henning. In Vorbereitung. 





Denkmáler der álteren deutschen Literatur 


den literaturgeschichtlichen Unterricht an höheren Lehranstalten im Sinne 
amtlichen Bestimmungen herausgegeben von Dr. Gotthold Bötticher und 
Dr. Karl Kinzel. 


Die deutsche Heldensage. 1. Hildebrandlicd und Waltharilied nebst 
den „Zaubersprúchen“ und „„Muspilli“ als Beigaben úbersetzt und erliiutert 
von Dr.G. Bötticher. Siebente und achte Auflage. 4 —,80; kart. . 4 —,75. 
— — 2. Kudrun úbertragen und erláutert von Dr. H. Löschhorn. Dritte 
Auflage. „4 —,90; kart. .£ 1,05. 
— — 3. Das Nibelungenlied im Auszuge nach dem Urtext mit den 
entsprechenden Abschnitten der Wölsungensage erláutert und mit den 
nötigen Hilfsmitteln versehen von Dr. G. Bötticher und Dr. K. Kinzel. 
Sechste Auflage. AM 1,20; kart. £ 1,3. 
Die Kunst-Dichtung des Mittelalters. 1. Walther von der Vogel- 
weide und des Minnesangs Frúhling ausgewáhlt, úbersetzt und er- 
láutert von Dr. K. Kinzel. Neunte u. zehnte Auflage. „4 —,90, kart. „4 1,05. 
— — 2. Der arme Heinrich nebst dem Inhalte des „Erek“ und „Iwein“ 
von Hartmann von Aue und Meier Helmbrecht von Wernher dem 
Gártnor úbersetzt und erláutert von Dr. G. Bötticher. Zweite Auflage. 

„# —,90; kart. Æ 1,05. 
— — 3. Die áltesten deutschen Messiaden: Heliand nebst einem Anhange 
úber ÓOtfrieds Evangelienbuch ausgewihlt, úbersetzt und orláutert von 
Dr. Joh. Seiler. A —,80; kart. „4 —,95. 


Die Reformationszelt. 1. Hans Sachs ausgewáhlt und erláutert von 
Dr. K. K. Kinzel. Vierte verbesserte Auflage mit Bildnis von Hans Sachs. 

A 1,—; kart. Æ 1,15. 
— — 2. Martin Luther ausgewiáhlt, bearbeitet und erláutert von Dr. 
R. Neubauer. Erster Teil: Schriften zur Reformationsgeschichte und 
verwandten Inhalts. Mit einem Holzschnitt nach Lukas Cranach. Dritte 
Auflage. Á 2,40; kart. „A 2,60. 
— — 3. Martin Luther. Zweiter Teil: Vermischte Schriften weltlichon 
Inhalts, Fabeln, Dichtungen, Briefe und Tischreden. Zweite Auflage. 

M# 2,—; kart. # 2,15. 
— — 4. Kunst und Volkslied in der Reformationszeit. Ausge- 
gewihlt und erlöutert von Dr. K.Kinzel. Zweito Auflage. .£1,—; kart. £1,15. 


Das 17. und 18. Jahrhundert. 1. Die Literatur des siebzehnten 
Jahrhunderts. Ausgew. u. erl. von Dr. G. Bötticher. Zweite Auflage. 

A 1,—, kart. 4 1,15. 
— — 2. Die Literatur des achtzehnten Jahrhunderts vor Klop- 
stock. Ausgewáhltund erláutert von Dr G. Bötticher. .#0,90; kart. „£1,05. 
— — 3. Klopstocks Messias und Oden. Ausgewiöhlt und erláutert 
von Dr. K. Kinzel. A 1,—; kart. £1,15, 


Verlag der Buchhandlung des Waisenhauses in Halle a. 8. 





Donalitius, Christian, Litauisehe Dichtungen. Úbersetzt und erláutert von 

L. Passarge. geh. „Æ 3,60; in Kalikoband „4 4,50. 
Ellinger, Georg, Alceste in der modernen Literatur. Á —,80. 
Erdmann, Úskar, Untersachungen tber die Syntax der Sprache Otfrieds. 


Gekrönte Preisschrift der Kaiserl. Akademie der Wissenschaften in Wien. 
I. Teil. Die Formationon des Veorbums in einfaohon und in msammengesetzten SAtzer 


II. Teil. Die Formationen dos Nomens. A 8,—. 
Fridankes Bescheidenheit von H. E. Bezzenbergur. A 71.50. 
Gering, Hugo, Islendzk æventyri. Islándische Legenden, Novellen und Márchen. 

Erster Band. Text. Á 5.40. 
— — lweiter Band. Anmerkungen und Glossar. Mit Beitrigen von 

Heinrich Köhler. Á 
-—- — Finnboga saga hins ramma. „Á 3,60. 
— — Olkofra Þattr. 4 —,80. 


Guillaume le clerc de Normandie, Le Besant de Dieu. Mit oiner Einleitung 
úber den Dichter und seine sömtlichen Werke herausgegeben von Ernst 
Martin. Á 3—. 

— — Fergus. Roman, herausgegeben von Ernst Martin. A 6.—. 


Koberstein, Dr. Aug.. Laut= und Flexionslehre der mittelhochdeutsehen 
und der neuhochdeutschen Sprache in ihren Grundzigen. 4. Auflage. 
von Óskar Schade. -# 1,20. 

Kurschat, Fr., Wörterbuch der litauischen Sprache. „£ 40,—; geb. .4 45, —. 


I. Teil. Deutsch- litauisches Wörterbuch. 2 Binde. 
II. Teil, Litauisech-doutsches Wörterbuch. 


— — Grammatík der litauisehen Sprache. Mit einer Karte des litauischen 
Sprachgebiets und einer Abhandlung úber litausche Volkspoesie nebst 


Musikbeilage von 25 Dainosmelodien. Á 10, —. 
Leo, Heinrich, Angelstichsisches Glossar. Alphabetischer Index dazu von Walther 
Biszegger. Á 15, —. 
Möbius, Th., Kormaks Saga. Á 4 —. 
— — Hattatal Snorra Sturlusonar. I. (Gedicht.) A 2,40. 
II. (Gedicht und Kommentar.) A 2.80. 


Schade, Oskar, Altdeutsches Wörterbueh. 2. Aufl. /wei Teile. geb. 4 40, —. 

Seemilller, Juseph, Seifried Helbling. Herausgegeben und erklárt. 4 8.—. 

Seiler, Fr., Ruodlleb, der ölteste Roman des Mittelalters nebst Epigrammen 

mit Einleitung, Anmerkungen und Glossar. „4 4,50. 

— Die Entwicklung der deutschen Kultur im Spiegel des deutsehen 

Lehnworts. I. Die “eit bis zur Einfiúhrung des Christentums. „Á 1,50. 

ll. Von der Einfiihrung des Christentums bis zu Beginn der neueren 4eit. 

A 250. 

Voigt, Ernst, Ysengrimus. Herausgegeben und erklirt. A 8—. 

Wackernagel, Wilh., Poetik, RBhetorik und $tilistiík. Akademische Vor- 

lexungen. Herausgeg. von Ludwig Sieber. 2. Aufl. „£49,—: geb..€ 10, 45. 

Elze, Karl, William Shakespeare. HK 10.—. 

— — Abhandlungen zu Shakespeare. A 8S—. 

Hense, Dr. Carl Conrad, Shakespeare. Untorsuchungen u. Studien. £ 8,—. 

Methner, Dr. J., Poesie und Prosa, ihre Arten und Formen. 

„Æ 2.80; in Kalikoband .Æ 3.60. 

Schreyer, Herm., Goethes Faust als cinheitliche Dichtung erláutert und ver- 

tcidigrt. HM 4.00. 
Schröter, Fr., und R. Thiele, Lessings Hamburgische Dramaturgie. 

HM 1,—;, geb. Æ 1,80. 

Zeitschrift fiir Deutsche Philologie. Begrindet von Julius Zacher. Her- 

ausgegcben von Hugo (í ering und Friedrich Kauffmann. XXXV. Band. 

1903. Preis fr den Band von 4 Heften „4 18,-.. 


Um den neu eintretenden Abonnenten dle Anschaffung der friiheren Bknde zu erlelehtern, 
offerieren wir, sowelt der Vorrat reicht, dle Bkade I-- XXX Íski. E zungsband (M.á8Ð,—). 


wenn auf einmal abæcnommen, flir nur M. 290,—. 


- Buchdruckerei des Waisenhauses in Halle a. S. 











STANFORD UNIVERSITY LIBRÁRIES 
CECIL H. GREEN LIBRARY 
STANFORD, CALIFORNIA 94305-6004 
(415) 723-1493 


All books may be, recalled after 7 days 


DATE DUE