BV
468
*»*-,
rt*
«3fe*:H
ri~
\Uh^\
iftltrnru it^-
Ä
X
- -^ ; i V
'G^:S2^
7f
DIE MÜRBACHEß HYMNEN.
NACH DER HANDSCHRIFT HERAUSGEGIEBEN
EDUARD SIEVERS.
MIT ZWEI LITHOGRAPHISCHEN FACSIMILES.
HALLE,
VERLAG DER EUCHHANDLUNG DES WAISENHAUSES.
1874.
Digitized by the Internet Archive
in 2009 with funding from
Boston Library Consortium IVIember Libraries
littp://www.archive.org/details/diemurbacherhymnOOsiev
Vorwort.
Ausser dem was in der einleitmig dargelegt worden ist,
lial)e ich wenig über diese neue ausgäbe der Murbaclier liym-
nen zu bemerken. Die durch die benutzung des originales
gewonnene ausbeute ist nicht unbeträchtlich. Eine menge fal-
scher lesarten ist berichtigt worden und ebenso eine reihe von
ergänzungen des Franz Junius ausgeschieden, die aus dessen
abschrift in J. Grimm's ausgäbe als teile des originales über-
gegangen waren. Derartige ergänzungen sind im texte in [ — ]
gesetzt; da über sie meist keinerlei zweifei herrschen konnte,
so ist nicht ausdrücklich angegeben, wo ich mit Junius über-
einstimme oder von ihm abweiche. Sie betreflPen übrigens haupt-
sächlich nur solche fälle, wo das deutsche wort nur durch eine
endung oder dergleichen angedeutet war. Hier genügte die
einfache bezeichnung der lücken im texte. Bei unabsichtlichen
auslassungen einzelner buchstaben ist dagegen die lesart der
handschrift auch noch ausdrücklich in den Varianten aufgeführt.
Abkürzungen sind mit cursivschrift aufgelöst. Im deutschen
index ist alles cursiv gesetzt, was nicht in der handschrift aus-
geschrieben dasteht, d. h. also sowol ergänzungen als auflösun-
gen von abkürzungen. lieber correcturen, die übrigens alle
von erster hand herrühren, u. dgl. ist in den anmerkungen
unter dem texte das nötige beigebracht. Wo in einem in den
letzteren besprochenen textworte cursive buchstaben sich finden,
IV Vorwort.
beziehen sicli die betreffenden angaben allemal nur auf diese,
nicht auf das ganze wort.
Nach J. Grimm' s vorgange habe ich den deutschen text
der klareren übersieht wegen vom lateinischen getrennt; auch
habe ich mich, vielleicht all zu ängstlich, an seine Zählung
gehalten und daher den in Wirklichkeit sechsundzwanzigsten
hymnus mit XXY^ bezeichnet.
Die grammatische einleitung und die indices werden den
lesern der hymnen hoffentlich nicht unwillkommene beigaben
sein, ebenso wie die beiden facsimiles, welche wol zur veran-
schaulichung der einrichtung der handschrift dienen können;
die charakteristische Schönheit der schrift hat freilich durch
die doppelte Übertragung, durch meine in derartigen arbeiten
wenig geübte hand und durch den lithographen, manches ein-
büssen müssen.
Jena, 16. october 1873.
Eduard Sievers.
Inhalt.
) Seite
I. Einleitung- . i— 26
1. Handschrift und ausgaben 1
2. Lautlehre li
A. Vocale 11
B. Consonanten 13
1. Dentale • ... 13
2. Labiale 15
3. Gutturale 16
4. Nasale 19
5. Die alten Spiranten 20
3. Flexion 22
A. Substantiva 22
B. Adjectiva und participia 24
C. Verba 25
II. Hymnen 27—58
Ad cenam agni providi XXI 49
Aeterna Christi munera XXII 50
Aeterne lucis conditor IV 34
Aeterne rerum conditor XXV 55
Aurora lucis rutilat XIX 46
Certum tenentes ordinem XI . 41
Christe qui lux es et die XVI . , 44
Christe [rex] cell domine VH 37
Dei fide qua uiuimus X 41
Deus aeterne luminis VI 36
Deus qui caeli lumen es II 31
Deus qui certis legibus XV 43
Deus qui claro lumiue XIV 43
VI Inhalt.
Seite
Dicamus laudes domino XII 42
Diei luce reddita VIII 38
Fulgentis auctor aetheris V 35
Hie est dies uerus dei XX 48
Mediae noctis tempore I 29
Meridie orandum est XVII ,45
Perfectnm trinum numerum XIII 42
Postmatntinis laudibus IX 40
Eex aeterne domine XXIV 52
Sic ter quaternis traMtur XVIII 46
Splendor paternae gloriae III .. 33
Te decet laus XXV^ • 56
Te deum laudamus XXVI 56
Tempus noctis surgentibus XXIII 52
IIL Indices 59-106
1. Deutsch -lateinischer index 61
2. Lateinisch - deutscher index 95
Einleitung.
Die onginalhanclschrift der alten interlinearversion der 26 oder
vielmehr 27 lateinischen hymnen, die zuerst im jähre 1830 durch Jacob
Grimm herausgegeben wurden und die jetzt zum ersten male vollstän-
dig aus der handschrift unmittelbar publiciert werden, befindet sich
als no. 25 der handschriften des Franz Junius in der Bodleiana zu Oxford.
Sie enthält im ganzen 193 blätter in gross octav und besteht aus ver-
schiedenen nicht gleichzeitigen und erst durch den buchbinder vereinig-
ten stücken, deren keines aber jünger als aus dem IX. Jahrhundert zu
sein scheint. Der jetzige braune ledereinband scheint aus der zeit zu
stammen, wo die handschrift noch in Junius' besitz war; wenigstens
findet sich derselbe einband, den ich sonst nicht als bibliothekseinband
in der Bodleiana getroffen habe, noch bei mehreren andern der Junius'-
scheu handschriften wieder. Der Inhalt der hs. ist folgender:
I. bl. 1, vorgebunden, enthält lateinische hymnen mit neumie-
rung, XIL jahrh,
II. bl. 2" — 59'' die kosmographie des Aethicus auf sehr star-
kem weissem pergament von zwei abwechselnden bänden zu ende des
VIIL jahi'hunderts sehr schön und sorgfältig geschrieben (noch unbe-
nutzt).
III. bl. 60^ — 86'' Alcuins rhetorik, Isidors epistola ad Massonem
episcopum und Alcuins dialektik, auf dünnem unschönem pergament,
IX. jahrh. Von jüngerer band sind auf der ursprünglich freigelassenen
Vorderseite von bl. 60 verschiedene griechisch -lateinische und bloss
lateinische glossen aufgezeichnet. Eine andre band hat bl. 86""" die
epistola Hieronymi ad Dardanum de generibus musicorum eingetragen.
IV. bl. 87" — 107" das glossar Jun. B, auf starkem pergament,
zweispaltig, mit vorzüglich schwarzer tinte von zwei Schreibern im
E. Sievers, Murbacher hymnen. 1
2 Einleitimg.
anfang des IX. jahrh. geschrieben. Eine dritte nicht viel jüngere hand
hat nachträglich verschiedene glossen zu Gregors dialogen hinzugefügt.
Diess stück besteht aus 2 quaternionen , in deren erstem bl. 5, einen
teil der mit C beginnenden glossen enthaltend, fehlt; dann folgen 2
einzelne und 2 doppelblätter. Auf bl. 87'' ist von einer hand des
X. jahrh. ein lateinischer hymnus eingetragen.
V. bl. 108 — 115 ein quaternio desselben pergaments, nur etwa
^2 zoll breiter; bl. 108* — lll'' Expositio in fide catholica nach dem
Symbolum Ä.thanasianum , anfang ' Quicunque vult . . . Fides dicitur cre-
dulitas' usw. Bl. 112* — 114* von andrer hand 'Incipit fides catholica
Hieronimi'; bl. 114'' von derselben hand 'Expositio super oratione
domini', anfang 'Paternoster ... haec uox libertatis est. Patrem inuo-
camus' usw.; bl. 115 von derselben hand eine zweite erklärung des
paternosters ohne Überschrift, anfang 'Pater noster ... Patrem dicendo
filios confitemur' usw.
VI. bl. 116 — 121 sechs blätter desselben pergaments, enthal-
tend von gleichzeitiger hand die hymnen XXII — XXVI und das glos-
sar Jun. C, letzteres vierspaltig, das deutsche über dem lateinischen
wie bei den hymnen. In der mitte der läge fehlt ein doppelblatt, daher
die grosse lücke des glossars zwischen D und M.
VII. bl. 122 — 129 ein quaternio desselben pergaments, darauf
von bl. 122 '' — 129^ die hymnen I — XXI von einer etwas altertümlicher
aussehenden hand, mindestens ebenfalls aus dem anfang des IX. jahrh.
Am Schlüsse scheint nichts zu fehlen, obgleich hymnus XXI genau
mit der seite abschliesst, und diese letzte seite ziemlich arg beschmutzt
und befleckt ist, was darauf schliessen lässt, dass sie einst den schluss
eines bandes oder heftes bildete. Jedesfalls aber war diese läge
ursprünglich zum anfange eines bandes bestimmt, denn die erste seite
war wie so oft zum schütze leer gelassen. Aber sehr frühe sind die
stücke VI und VII und zwar in ihrer jetzigen reihenfolge vereinigt
worden , denn dieselbe hand , welche das stück VI schrieb , hat auf die-
ser freigelassenen ersten seite des Stückes VII, und als dort der räum
zu ende gieug rückgreifend auf den rändern der schon beschriebenen
rückseite von bl. 121, des letzten des Stückes VI, die glossen zur
Benedictinerregel eingetragen, die alphabetisch umgeordnet als Appen-
dix glossarii C bei Nyerup aufgeführt sind.
Einleitung. 3
VIII. bl. 130 — 133, vier blätter dünnes, unschönes pergament
stnit verschiedenen grammaticalischen excerpten; anfang 'Uidentur uerba
et forme gerendi perfecto in passiuum uersa per qualitatem' usw. Der
grösste teil von bl. 133" und ganz 133^ sind leer.
IX. bl. 134 — 151 der anfang von Isidors etymologien , auf der
zweiten zeile von bl. löl'' mit den werten 'eadem lectori' (Isid. etym,
II, 2) abbrechend; die drei letzten blätter von andrer band auf
andrem pergament.
X. bl. 152 — 157, sechs blätter wieder andern pergamentes und
von andrer band beschrieben mit auszügen aus Donat ; anfang ' De octo
partibus. Donatus dicit. Partes orationis sunt Vlir usw. Aufbl. 157^^
noch 20 hexameter 'Incipiunt uersus de Christo', zweispaltig, und einige
in fortlaufenden Zeilen geschriebene, nicht ganz lesbare hexameter 'De
dodagrico '.
XI. bl. 158 — 193, bestehend aus 1 quaternio, 1 doppelblatt
zweimal 2 doppelblättern , 1 ternio , 1 quaternio und 2 doppelblätteru
aber verbunden ; sehr starkes pergament , alles von einer band aus dem
anfang des IX. jahrh. , zweispaltig, die tinte etwas blasser. Dieses stück
enthält zunächst auf bl. 158'' — 183'' das glossar Jun. A; dann folgt
noch bl. 183^ De nominibus qui quodam presagio nomina acceperunt;
bl. 184" De patriarchis. De prophetis. De apostolis; bl. 184^ De mar-
tyribus; bl. 185" Declericis; bl. 187" Demonachis; bl. 189" De oratione
dominica, anfang 'Dominus et saluator noster discipulis suis petentibus
quemadmodum orare deberent' usw.; bl. 190" Item de oratione eadem,
anfang 'Pater noster ... Ut filius esse merearis ecclesiae. Caelum
est ubi culpa cessauit' usw.; bl. 191" ohne Überschrift eine abermalige
paternosterauslegung, anfang 'Pater noster . . . Patrem inuocamus deum
in caelis quia nos omnes ab uno deo omnipotente creati sumus' usw.;
endlich bl. 192" Expositio de fide catholica, anfang 'Auscultate expo-
sitionem de fide catholica, quam si quis igne non habuerit regnum
d6i non possidebit' usw.
lieber die entstehung und die geschichte unsrer handschrift lässt
sich nicht viel ermitteln. Um die mitte des XV. jahrh. befand sich
die hs. in dem im jähre 726 durch den heiligen Pirmin von Keichenau
1*
4 Einleitung.
aus gestifteten kloster Murbach im südlichen Elsass.^ Diess ergibt sich
aus den auf bl. 103^ zu schluss des buchstaben R des giossars Jun. B
eingeschriebenen worten 'Legentes l hoc Libro oret ^p Reueredo dnö
bartholomeo de Andolo cui' idustria pene dilapss' renouat' est Anno
M cccc LXi', die zugleich wol die Vermutung erlauben, dass die hs.
schon damals ihre jetzige Zusammensetzung hatte. Ob aber die hs.
in Murbach selbst geschrieben oder ob sie anderswoher, etwa von Eei-
chenau, dahin übergeführt worden ist, das wird sich schwerlich je ent-
scheiden lassen. Auf Eeichenau aber als entstehungsort der hj^mnen
sowol wie der verschiedenen glossensammlungen weisen deutliche spu-
ren hin. Denn abgesehen davon, dass ßeichenau wie bekannt über-
haupt eine sehr reiche giossenliteratur entwickelt hat, ist namentlich
von A. Holtzmann (Germ. XI, 30 f.) speciell darauf hingewiesen, dass
die glossare Jun. A und B in älteren ßeichenauer hss. ihre 'vorläge'
haben. Und andrerseits ist längst mit recht erkannt worden, dass die
'carmina theodisca' des bekannten Reichenauer handschriftenverzeich-
nisses ^ nicht wol etwas andres sein können als abschriften eben unsrer
hymnen oder doch mindestens ähnlicher arbeiten.
Die zeit der anfertigung der interlinear version der hymnen lässt
sich ebenwol nicht genau bestimmen. Wir wissen nur aus dem eben
genannten Verzeichnis (Neugart p. 539), dass schon im jähre 821 'car-
mina theodisce' vorhanden waren; und in den anfang des IX. jahrh.
verweisen unsre Murbacher abschrift sowohl der Charakter der schrift-
züge als sprachliche gründe (vgl. namentlich das unten über das m der
flexion gesagte und Müllenhoff, Denkmäler ^ p. XV). Deswegen aber
1) Rettberg, Kirchengescli. Deutsch!. 11, 88 f.
2) Neugart, Episc. Constant. p. 539: De carminibus Theodiscae uol. 1; p. 550:
In XXI. libello continentur xii carmina Theodiscae linguao formata. In xxii. libello
habentur . . . carmina diuersa ad docendum Theodiscam linguam. Nach Pertz
Archiv VII, 1018 werden die carmina theodiscae auch in einem zu Genf vorhan-
denen Murbacher Verzeichnis aufgeführt, das aber nach Archiv VIII, 257 wol nur
eine copie des Eeichenauer catalogs ist (doch vgl. Holtzmann Germ. I, 473). Ich
bin vergeblich bemüht gewesen mir genauere auskunft über diess fragliche Verzeich-
nis zu verschaffen. Nach einer brieflichen mitteilung des oberbibliothekars herrn
Gas in Genf entspricht die im archiv gegebne Signatur des vergeblich gesuchten
manuscripts gar nicht der gewöhnlichen bezeichnungsweise des (übrigens unvollstän-
digen) handschriftencatalogs. Möglich wäre dass eine Verwechselung mit einer
andern bibliothek vorliegt.
Einleitung. 5
kann die übersetziingstätigkeit selbst in eine bei weitem frühere zeit
fallen; und es wäre verkehrt die Murbacher hs. etwa als directe
abschrift jenes vor 821 vorhandenen exemplars der 'carmina theodisce'
zu betrachten, vorausgesetzt dass diese eben wirklich ein exemplar
unserer hymnenübersetzung waren; und ebenso ungerechtfertigt wäre
es, ohne weiteres in diesem exemplar gar die Originalniederschrift jener
Übersetzung zu suchen. Denn ich finde überhaupt dass man — und
noch bis auf die neueste zeit — viel zu sehr geneigt gewesen ist, in
den uns gerade überlieferten, sei es einzigen oder doch ältesten hss.
altdeutscher denkmäler Originalniederschriften zu vermuten und ande-
rerseits zwischen den im besten falle erhaltenen zwei oder drei abschrif-
ten eines Stückes directe beziehungen aufzusuchen; eine neigung, die
nicht nur ein falsches bild von der ausdehnung der gelehrten tätigkeit
jener zeiten gibt, sondern namentlich auch zu unrichtigen auffassungen
der chronologischen Verhältnisse geführt hat.
Ich will hier kurz zwei derartige naheliegende und schlagende
beispiele anführen; obschon sie nicht eigentlich hierher gehören, so
werden sie doch auch für die beurteilung unserer hymnenübersetzung
nicht unwichtig sein.
Holtzmann hat in der Germania XI, 68 die behauptung aufgestellt,
dass die allerdings, wie mir autopsie bestätigt hat, noch in das VIII.
Jahrhundert fallende Keichenauer niederschrift des glossars Kb/im cod.
Reich. 99 'von der band des Verfassers geschrieben' sei, was sich aus
allerhand kleinigkeiten ergeben soll. Unter dem Verfasser, d. h. dem-
jenigen, der sich die lateinischen werte aus einem texte auszog (die
deutsche giossierung rührt bekanntlich von einer andern band her) wird
dann einer der ersten äbte von Reichenau vermutet, da nur 'jemand,
der viel pergament verschwenden konnte', mit so 'ungewöhnlicher raum-
verschwendung' habe schreiben können. Dabei hat aber Holtzmann
gänzlich übersehen, dass erstens der lateinische text nicht von einer,
sondern von drei bänden herrührt, und zweitens, was viel wichtiger
ist, dass der deutsche glossator im lateinischen text eine reihe von
Zusätzen gemacht hat, die sich in den betreifenden texten finden und
die er also aus einer vorläge abgeschrie])en haben muss; von ihm rüh-
ren z. b. folgende (hier in klammern gesetzte) bedeutendere zusätze
her: quem ah status (sui) Diut. I, 503"; quinarios (numerös) 505^;
6 Einleitung,
(m) dinarium ib.; in secretiori parte (naüum) 506*; ex , accidenti
(donö) 515^; die Überschrift in regum 521''; (si) contuderis 524''; (in
domo) liiemali 532" usw. Es ist also die Keichenaiier hs. nicht origi-
nalniederschrift , und damit fällt wieder die möglichkeit , die entste-
hungszeit des glossars genauer zu fixieren.
Der zweite fall betrifft das Verhältnis des glossars Jun. B. zu den
von Holtzmann in der Grermania XI , 30 ff. herausgegebeneu und bespro-
chenen Eeichenauer glossen Kd und Ke. Holtzmann folgert s. 31 aus
dem genauen zusammenstimmen beider niederschriften , dass deutlich
der Murbacher text unmittelbare abschrift des Reichenauers sei, indem
der Murbacher Schreiber nach jedem buchstaben von Ed denselben buch-
staben aus Re eingetragen habe. Diese annähme hält Holtzmann fest,
obschon er selbst bemerkt, dass Jun. ß bisweilen bessere lesarten hat
als Rde. Ferner wird s. 30 aus verschiedenen gründen behauptet , dass
das Reichenauer glossar 'keine abschrift ist, sondern die erste schritt
desjenigen, der die glossen eines älteren biblischen glossars nach den
buchstaben zu ordnen suchte'. — Beide annahmen sind nicht richtig.
Zwar hat Holtzmann im allgemeinen mit recht vermutet, dass die hie
und da sich zeigende andre Ordnung der glossen bei Jun. dem heraus-
geber zufalle. In der tat lassen sich fast alle diese abweichungen auf
die copie des Franz Junius zurückführen; sie sind aber im ganzen nur
unbedeutend, mit einer ausnähme, der glossen 989 — 1018 bei Holtz-
mann, d. h. des buchstaben P des glossars Re. Während sonst gele-
gentlich einmal eine oder auch mehrere glossen versetzt sind, ist diess
stück in auffälligster weise durcheinander gewürfelt. Sobald man aber
etwas näher zusieht, erklärt sich diess rätsei sehr leicht und einfach.
Die Reichenauer hs. von Re (einspaltig) ist nicht original; dieses war
vielmehr dreispaltig geschrieben in folgender weise:
parsimonia
placitum
presumens
profugus
passim
punirent
precipitium
pactio
pignus predia
palmis
procax
patronos
palpitat
preditus
priuilegia
procere
perpetrat
presagum
prouectus
peruicies
Einleitung. 7
presto est peruicax pertinax
. principantur pepigit
palmam preuius propagatum
poplites
Der Eeichenauer Schreiber las die einzelnen columnen von oben
nach unten, der Murbacher schrieb zeilenweise von links nach rechts
ab. Die lücken in der dritten columne dürfen nicht irren ; ganz ähnlich
ist z. b. der Appendix glossarii C im Murbacher codex geschrieben. Die
glossen Jun. B. sind also nicht direkt aus Ed und Re abgeschrieben,
sondern haben neben ihnen selbständigen wert. Ferner ist also wenig-
stens Ee nicht Originalniederschrift, und danach wird man wol berech-
tigt sein auch das von derselben band geschriebene glossar Ed für eine
blosse copie zu halten. Erwiesen wird diess, was ich hier nicht weiter
ausführen kann, zum überfluss durch eine genauere vergleichung mit
dem glossar Jun. B (es tritt z. b. nicht selten der fall ein, dass beide
glossare eine falsche lesung ihrer vorläge erst herübernehmen , dann aber
diese mit erster band, aber in verschiedener weise corrigieren).
Doch ich kehre zur spätem geschichte der Murbacher hs. zurück.
Von Murbach aus gelangte sie in den besitz des Marcus Zuerius Box-
horn, der auch auf der ersten seite der hs. seinen namen eingetragen
hat. Dieser veröffentlichte im jähre 1652 in seiner Historia universalis
s. 451 ff. das glossar Jun. A alphabetisch geordnet und einen teil von
Jun. B. Hiernach sind dieselben stücke , aber diessmal nach den deut-
schen werten alphabetisch geordnet, in Schilt er 's Thesaurus III,
903 — 907 wiederholt worden. Nach Boxhorn besass Isaac Voss ins
die handschrift, und damals schrieb Franz Junius sich aus ihr die
glossen und hymnen ab.^ Zahlreiche citate sind aus diesen abschriften
in Junius' Schriften, namentlich sein gotisches glossar und seinen com-
mentar zum Willeram übergegangen. ^ Beide befinden sich noch unter
1) Franc. Junii Glossarium Gothicum, Dordrecht 1665 (neue titelausg. Am-
stelaedanii 1681) praef. vorletzte und letzte seite: gl. A. nunc primüm ex biblio-
thecä propinqui mei Vossii prodit. gl. B. similiter ex • eadem bibliothecä in lucem
protrahitm-. gl. C cum appendice eiusdem bibliothecse exigua pars est. Hymni ali-
quot Francice iuterlineati. Hos . , . descripsimus ex membranis Vossianis.
2) Vgl. anm. 1; F. Junii Observationes in "Willerami abbatis francicam para-
phrasin cantici canticorum. Amstelodami 1655.
8 Einleitung.
Junius' nacMass in der Bodleiana, die hymnen als no. 74, die glossen
als no. 117. Eine zweite abschrift der hj^mneu, die im Verzeichnis der
Junius'sclien hss. (in Tanner's Catalogus librorum Mss. Angliae et
Hiberniae, Oxoniil697, I, 249 ff.) unter no. 110 fälschlich als 'in lingua
frisica' (statt 'francica') bezeichnet sind, ist vor langer zeit bereits
'gestohlen als Dr. Owen bibliothecar war'. — Späterhin scheint Isaac
Vossius die Originalhandschrift nebst mehreren andern gleichfalls deut-
schen hss. (z. b. Jun. 83 , das glossar D enthaltend) an Junius geschenkt
zu haben. Diess wird zwar, soviel ich sehe, nirgends ausdrücklich
bemerkt, doch hätten die hss. kaum auf eine andere weise aus Vossius'
bibliothek entfernt werden können, dessen sonstiger literarischer nach-
lass ja bekanntlich sich in Leyden befindet.
Nach Junius' tode (19. nov. 1677) wanderte auch der Murbacher
codex mit in die Bodleiana, wo er sich noch jetzt befindet. Der oben
angeführte Tanner'sche catalog gibt auf s. 251"' zum ersten mal ein ausführ-
liches Inhaltsverzeichnis der ganzen handschrift. Genauer verzeichnete
dann Wanley im Librorum veterum septentrionalium qui in Angiiae
bibliothecis extant Catalogus, Oxonii 1705, 322 f. die deutschen stücke der
hs. , mit auführungen der hymneuanfänge und mitteiluug einiger glossen.
Schon hier ist richtig der hymuus XXV als selbständiger hymnus auf-
geführt. Der erste abdruck einiger vollständigen hymnen findet sich in
Georg Hickes' Grammatica franco-theotisca, Oxonii 1703; es sind
no. I, s. 110 f., IV, s. 111, V, s. 100, XXVI, s. 64 f. Von diesen sind
dann durch J. G. Eccard in der Francia orieutalis, Wirceburgi 1729,
II, 948 ff. die drei ersten wiederholt worden ;i der XXVI. hymuus soll
1) Dass Eccard dem Hickes nachgedruckt hat, zeigt die völlige Übereinstim-
mung in allen lesefehlern usw. , obschon Eccard tut als habe er die hymnen direct
aus der hs. entiiommmen (was auch J. Grimm anfangs getäuscht hatte, s. gramm.
I ^, Liii). Sonderbarer weise scheint aber Eccard gar nicht einmal selbst den abdruck
bei Hickes angesehen zu haben ; denn ihm fehlt im hymnus I die 6. strophe des
lateinischen textes , und er setzt dazu die anmerkung ' Librarius negligentia Stro-
pham latinam sequentem huic Francicae versioni apposuerat in codice Msto , afcque
ita omissa illa Stropha, quae Francice interpretata est, sequentem duplicaverat.
Cum itaque nobis iam Hymnus hie latinus non sit ad manus vacuum spatium relin-
quere malumus quam nostram interpretationem addere'. Ein solches überspringen
einer strophe war aber nur möglich, wenn, wie es bei Hickes der fall ist, deutsch
und lateinisch neben einander in getrennten columnen gedruckt waren, nicht aber
bei der zwischenzeiligen giossierung der hs. selbst.
Einleitung, 9
von demselben nach einer angäbe J. Grimms (Hymn. 4 anm.) beson-
ders, Helmstädt 1713 (oder 1714 nach gramm. IS liii) herausgegeben
sein; ich habe aber diesen abdruck nirgends zu gesicht bekommen können.
Schon vorher aber hatte sich im jähre 1694 Joh. Frid. Rost-
gaard eine vollständige abschrift der Junius'schen glossencopie (ms.
Jun. 117) angefertigt, die nachher in die königliche bibliothek zu Kopen-
hagen übergieng. Nach einer abermaligen copie der Rostgaard'schen
abschrift wurden dann endlich die giossen in den durch Nyerup besorg-
ten Symbolae ad Literaturam Teutonicam antiquiorem, Havniae 1787
gedruckt, in einer weise freilich, die den heutigen ansprüchen in keiner
weise mehr genügt.
Länger dauerte es, bis die hymnen vollständig veröffentlicht wur-
den. Dazu hat wol wesentlich der umstand beigetragen, dass die hs.
selbst lange für verschollen galt. In der ersten ausgäbe der gramma-
tik I, LIII kennt J. Grimm trotz Tanner's und Wanley's catalog nur
Junius' copie der hymnen, und in der zweiten aufläge (1822) I, xvi
bedauert er ausdrücklich den veiiust der pergamenths. und der Junius'-
schen copie, die laut eingezogener erkundigungen schon vor 60 jähren
gestohlen sein solle. Offenbar bezieht sich die letztere notiz auf die
hs. Jun. 110, vgl. oben s. 8. Hoffmann lässt darnach (Ahd. giossen,
1826, s. ix) ungenau die pergamenths. selbst gestohlen sein. Gleich-
zeitig aber brachte J. Grimm gramm. II, x die nachricht, dass in Oxford
sich des Junius alte handschrift der hymnen . . . nebst dem codex der gios-
sen wiedergefunden habe. Auch diese nachricht kann nicht genau gewesen
sein , sie muss sich vielmehr auf die auffindung der Junius'schen abschrif-
ten 74 und 117 bezogen haben, wie schon daraus hervorgeht, dass hym-
nencodex und glossencodex als zwei verschiedene handschriften betrach-
tet werden. Und die abschrift, die J. Grimm endlich durch vermitte-
lung von G. H. Pertz, der selbst 1826 in Oxford war (s. Archiv VII,
17 f.), erlangte, gieng ebenfalls nicht auf das original, sondern auf die
copie Jun. 74 zurück. Nach dieser abschrift ist denn die erste voll-
ständige ausgäbe der hymnen bearbeitet, die J. Grimm 1830 zum antritt
seiner Göttinger professur herausgab (Ad auspicia professiouis philoso-
phiae ordinariae in academia Georgia Augusta rite capienda invitat
Jacobus Grimm. Inest Hymnorum veteris ecclesiae XXVI. interpretatio
theotisca nunc primum edita, Goitingae 1830). —
10 Einleitung.
Seitdem hat niemand den hymnen besondere aufmerksamkeit
geschenkt; noch immer war J. Grimms ausgäbe die einzige, obschon
vorauszusehen war, dass bei der unzuverlässigen grundlage, nach der
dieser arbeiten musste, der text an vielen stellen der Verbesserung
bedürftig sein würde. Dass trotzdem bisher noch niemand, soweit öffent-
lich bekannt geworden ist, es versucht hat eine genaue abschrift des
Originals zu erlangen, mag wol mit dadurch verschuldet sein, dass trotz
Grimm's Versicherung von dem Vorhandensein des Originals in Oxford
und trotz der ausdrücklichen hinweisung von Holtzmann Germ. XI, 30 f.,
und trotzdem, dass inzwischen J. B. Pitra im Spicilegium Solesmense,
Paris 1852, I, 259 ff. aus derselben originalhs. , freilich unter der fal-
schen Signatur Jun. XXII (statt XXV), einige glossen abgedruckt hatte
(wiederholt danach von K. Bartsch Germ. VII, 239 f.), sich doch das
gerücht vom verlust der hs. noch erhalten hatte. ^
Ich selbst nun ward bereits zu aufang des Jahres 1870 durch
herrn prof. Zaruck e, dem inzwischen Max Müller das Vorhandensein
des Originals ausdrücklich bestätigt hatte, zur Vorbereitung einer neuen
ausgäbe der Murbacher denkmäler angeregt, und später ward ich durch
eine Unterstützung, die mir das königlich sächsische ministerium des
cultus in liberalster weise zu teil werden liess, in den stand gesetzt,
im november 1870 vollständige abschrift aller deutschen bestandteile
der hs. zu nehmen.
Es war ursprünglich meine absieht gewesen, mit den hymnen
zugleich die glossen zu bearbeiten; doch sind diese nunmehr für das
von E. Steinmeyer unter meiner mitwirkung zu bearbeitende corpus
sämmtlicher ahd. glossen zurückgelegt worden.
Soviel zur geschichte dieser ausgäbe. Ich lasse nuu noch zur
leichteren orientiierung eine gedrängte übersieht der laut- und flexions-
lehre unseres denkmals folgen.
1) Auch K. Pertz, De cosmograpliia Ethici, Berolini 1853 kennt die hs. nur
aus Tauuer's catalog und hat die hs. selbst, die er fälschlich als Jun. 35 bezeich-
net, während seines aufenthalts in Oxford nicht eingesehen.
Einleitung. 11
L Lautlehre.
A. Yocale.
Quantitätsbezeichnung findet sich in der hs. nichts weder durcli
Setzung von qnantitätszeichen noch durch doppelschreibung; diess letztere
ist besonders wegen der conjunctivformen der verba auf -en zu beachten.
Bei dem a der Stammsilben ist der umlaut schon ziemlich stark
eingedrungen: im ganzen fand ich etwa 84 umgelautete e neben 24
unumgelauteteu. Ein unterschied in der häufigkeit des Vorkommens des
einen oder des anderen lautes bedingt durch den folgenden consonanten
zeig-t sich im allgemeinen nicht, nur M hindert stets, 7 mal, den ein-
tritt des Umlauts, vgl. malit und malitig etc. im index. Ausserdem
finden sich uuumgelautete a vor dt, g, II, Ich, It, rcli, ng, nt, nst,
ft, aber meist von umgelautetem e begleitet; vgl. himachida, sigufagi-
nont neben feginot etc.; faJli neben lieUa, scalchiUm, Jciuualtida, star-
cJiisto, suakangi, cmgil neben lienge, ufhengida, engil; pantirun neben
pentir, enti, henti etc., ahansüg neben cnsti; frumiscafti neben cJirefti
etc. Auch andre cousonanthäufungen bieten dem umlaut kein hinder-
niss dar, wie nch, nd, ntr, rp, rt, st, fs, vgl. z. b. dencJiem, mendi,
Jientriskes, derpas, uerti, pleste, festemu, refsit usw. Auch vor u(w)
herscht schwanken, wir finden urgauuida 25, 1, 4, kaiiimisse Id, 6, 3
neben geuimezse 19, 8, 2.
Das a der ableitungs - und flexionssilben ist im ganzen wol erhal-
ten; rücksichtlich der letztern ist unten der abschnitt über die flexion
zu vergleichen. Selbständige Schwächungen wie tiber 6, 3, 2, dare
1, 4, 2, arloste 10, 3, 4 sind selten. Am leichtesten unterliegt das a
noch der assimilation an i, vgl. anasidüi 6, 6, 3, paucliini 8, 4, 1,
Jieitiristin 12, 3, 1, i^didi 24, 3, 3, magidi 24, 5, 1, denen sich furih-
tanti 1, 4, 4 und fuarinti 4, 3, 4 zunächst anreihen; auch für assimi-
lation an folgendes e, o, u finden sich beispiele: manege 24, 8, 3,
lougenente 25, 5, 4; oponontiges 6, 5, 2; JcapuluM 4, 5, 1 etc. neben
perahtemu, uuerdlic etc.; ähnlich wie mit dem letzten beispiel verhält
es sich mit simbidum, und mit duruli, das 16 mal in A steht neben
dem 7 mal in B stehenden tJmrah (tliuruh, das wol noch an das gewis
in der vorläge durchstehnde duruli erinnert , kommt in B nur 24, 5, 3 ;
9, 2 vor). — Vor to findet sich sesamm neben palouues, sesuuun
ca
li
12
7
2
26
12 Einleitung.
und ^esuun. Zwischen cons. + r oder l wird das a gern ganz ausge-
stossen, z. b. in fmstri, eonaltre, neonaltre, lutri, uuocliru, deodrafte,
sinibhim, simhlig u. s. w. neben formen wie lieUaremu, simtaron, uua-
tarit , sleffari u. s. w.
Besonders zu beachten ist die partikel ha, da bei dieser haupt-
sächlich die beiden Schreiber auseinandergehen, wie die folgende
tabelle zeigt:
ha
A 118
B 9 2 26 14
wobei noch zu bedenken ist, dass B nur Vs des umfangs von A hat.
Ausser den hier gegebenen formen finden sich noch 3 ga 7, 10, 1,
8, 10, 1. 22, 5, 3, 2gi 16, 6, 1. 26, 5, 3 (vgl. s. 17), 2 cha 10, 4, 3.
19, 11, 7 (vgl. s. 18) und endlich 1 blosses h in Jc-risif 26% 1, 1.
Für e sind nur die ungewöhnlicheren Schreibungen qgijpfe 1, 3, 3,
pqch 19, 1, 4 und paech 21, 5, 2 zu bemerken, ferner der mangel der
brechung in hauimizze 19, 6, 3 neben -messe 19, 8, 2; desgleichen für
i nur die Schwächung himilesges 11, 3, 3 und ein pa für pi in unpa-
uoUaniu 8, 3, 3.
u, 0, die langen vocale und der diphthong ei geben zu bemer-
kungen keinen anlass.
Neben den durchaus gewöhnlichen au kommt ou vor in ouh 1, 2, 1;
louffant 1, 8, 1; Jiohuhit- 7, 11, 3; oucim 16, 4, 1; heloubentero 22, 6, 2;
ferner bemerke man die formen frouuem, froonte neben frauuer,
frauuoem.
Gotischem o entspricht etwa 80 mal ua, B hat daneben noch
5 tio: irrituomo, hascuofi, unganiorige , uuofte, uuocliru; ausserdem
steht fehlerhaft uua in kmanne 2, 8, 2 und Jcahnmasse 4, 5, 1; Jcatues
7, 12, 1 aber ist dreisilbig, indem vor dem e des conj. der zweite
bestandtheil des diphthongs ausfiel.
Neben ea in deam 1, 4, 2; peatres 13, 2, 3 findet sich pietres
25, 4, 3 und anfingt 27, 6, 3, letzteres vielleicht fehlerhaft überliefert.
Neben in kommt einmal eu vor in reuun 23, 3, 3. Die gewöhn-
liche brechung von iu ist co, das ich 50 mal zählte einschliesslich 9 eo =
got. div; daneben 7 io, deren eins, Uotfas 1,8,3, in A, sechs, 22,4,2.
24, 13, 2. 25, 2, 3; 3, 3; 4, 2; 8, 1 in B stehen. Diese brechung
Einleitung. 13
tritt aber nur vor dentalen und den alten Spiranten ein, vor gutturalen
und labialen bleibt iu bestehen, wie die folgenden belege ausweisen:
piugames 2, 6, 2 etc.; triuge 15, 4, 3 etc.; siuchem 25, 6, 2; diuhes
20, 2, 4 etc.; sliufen 4, 4, 2; tiufer 15, 5, 1 etc.
B. Consoiianten.
1. Dentale.
Gotisches t ist überall, mit ausnähme der bekannten fälle wie
Jilütar, heitar, verschoben. Für den anlaut gilt s, wie der index auf-
weist, selten vor i auch c in dt 2, 1, 1(2);^ so auch inlautend herein
2, 10, 3, und lateinischem c entsprechend chruci 20, 3, 1 etc., cruces
6, 3, 3. 7, 1, 3 neben chruses 10, 2, 3 etc. Unverschoben ist t nur
in dem entlehnten cJmrteru 20, 3, 2 und selbstverständlich in den Ver-
bindungen Jit, ft und st. Merkwürdig und mir ebenfalls unerklärlich
ist die gemination eines solchen t nach h und f, die in einer reihe von
denkmälern wiederkehrt und sich in den hymnen durch sdalMu 19, 5, 2,
t(ruh)ttin 16, 2, 1. 19, 6, 3 belegt findet. Aus andern denkmälern
kann ich zu den von Scherer zur Eeichenauer beichte, Denkm.^ LXXV, 1
■gegebnen beispielen (reJittunga Is. 20, a, 8; b, 17; slahttu Ja. Nyer. 189;
prahttit Jb. 554; relitto ßb. s. 502^ vgl. auch Denkm.^ s. XXIT) noch
hinzufügen: rehttungaK. 110, 10 Hatt.; rehtteru ib. 113, 21; inprehttandi
gl. K. 172, 16; ahft020 ib. 215, 12; Umalitton Hatt. 1, 226% 10;
slihttit gl. Prud. M^ (Haupt XVI, 35 ff.) V, 1507; sliUti Otfr. V. I, 1, 36,
vgl. Kelle H, 528 ; PeraUtulp, Perahttidpa Haupt XH, 252 ; sogar molitta
Hei. C 2553 und almechttig Ruthwellkreuz 1; ferner durfttigoen K
105, 19; durufttigot ib. 107, 6; durufttigontera ib. 108, 29; afttrorom
ib. 65, 9; chereftti Ps. 139, 3 (denkm. XIII); oftto Tat. 84, 4; sufttota
ib. 86, 1 (s. nachtr.). — Ausfall eines unverschobenen t ist zu notieren
in urtruhlicho 3,6,3 (vgl. beispielsweise foraJdihhtm'K.'Sß, 23; reJdih-
7*m87, 11), das sieher für ^lrtruhtl^cJlo steht; denn diess wort hat, wie
form und bedeutung zeigen, mit dem von J. Grimm verglichenen ags.
gedreöh, gedreöhlice nichts zu tun, sondern ist von truht abzuleiten.
Was das verschobene got. t betrifft, so steht für inlautendes
(hartes) 0 nach consonanten einfaches 0, wie in hcrsa 16, 4, 2 etc.;
1) Diess wort wird besonders gern, z. b. in der Benedictinerregel immer, mit
c geschrieben; vgl. F. Seiler, Beiträge I, 415.
14 Einleitung.
suarsiu 5, 2, 1 ; hasuarztem 14, 4, 1; mirm 8, 6, 4 (herein 2, 10, 3
s. oben); nach vocalen gewöhnlicli S0 , z. b. in 1mm, Jmzom, siszis,
pisizd, pisizzant, Jcasezze, hasezmnto, luzsüemo, auch nach tieftoniger
oder unbetonter silbe , vgl. anÜuzsi 5,3,3 etc. ; haanasze 4 , 5 , 2 ;
doch steht auch emfaches s in fizusheit 4, 4, 3 etc.; sms 26, 8, 1;
sisit 17, 2, 4; loliazit 19, 1, 1; einlüde 26, 12, 1. Das Verhältnis bei-
der Schreibweisen ist wie 11 zu 7, ohne dass sich ein besondrer unter-
schied zwischen A und B bemerkbar macht.
Ebenso überwiegt bei (weichem) ^ wie zu erwarten (vgl. W. Braune
in den Beiträgen zur geschichte der deutschen spräche und literatur
I, 48ff.) die Schreibung zz sowol nach kurzen wie nach langen vocalen,
wenigstens in A, das nach kurzem vocal 17 zz , kein einfaches 0, nach
langem vocal 30 00 gegen 3 ^ hat (tmisacUclim 1,1,2; intlazif 4,2,1;
inüase 15, 1, 4), während B nach kurzem vocal nur 1 00 {uui03ant-
heiti 24, 3, 3) gegen 3 0 (kico0an 22, 5, 2;' me0u 26, 15, 2; uuizant-
heiti 24, 6, 4), nach langem vocal 4 00 {uui00um 22, 3, 2; uui00inarra
22, 4, 4; reo00ante 24, 12, 2; lu00entero 24, 14, 3) gegenüber 6 ein-
fachen 0 bietet (22, 5, 3. 23, 3, 4. 24, 6, 2. 25, 3, 4; 4, 2. 26, 4, 2).
Auslautend steht für g, einmal s in hcdiclias 24, 2, 4; eine beson-
ders bei dem zweiten Schreiber der Benedictinerregel (s. E. Steinmeyer,
Haupt XVI, 131 ff.) oft vorkommende Schreibung; vgl. deoliJias Hatt.
60, 10; Jcascribanas 64, 22; scmmnas, Ultras 71, 13; einihas 77, 9;
feistas 77, 14; einas 89, 13; eiganas 90, 16; imas 96, 20. 107, 32;
edesuuas 102, 15. 109, 18. 114, 2; das 98, 18. 102, 17. 115, 1;
andras 100, 8; {si)nas 113, 14, s. F. Seiler, Beiträge I, 416. Umge-
kehrt cruce0 G, 3, 3. 7, 1, 3, vgl. 7cruce0 Ofcfr. F. IV, 26, 2.
Ueber das dem got. d regelrecht entsprechende t ist nichts zu
bemerken, als dass in standanter 24, 14, 4 einmal die Verschiebung
unterblieben ist.
Das gotische ß vertritt im anlaut in A regelmässig d, in B aber
th, wie ein blick auf den index lehrt. Ausnahmsweise findet sich inA
dhemar 3, 7, 1; liadhui 16, 5, 2 aber ist wol für JcaduJii verschrieben
(obschon der ausfall des h keine Schwierigkeiten machen würde, s. unten),
gehört also nicht hierher. Vereinzelte d hat B in hideht 22, 6, 1.
24, 5, 4 (vgl. Jdthehtnissi devotionis Je. 1018, Nyer. 257; GraffV, 162 f.);
22, 7, 1. 2. 3; dera 23, 1, 4; dar 24, 6, 3; du 24, 13, 1. —
Einleitung. 15
In - und auslautend steht in beiden d, doch auch feddhächo 7, 7, 3 in A,
uuarth 24, 8, 1; imertJi 24, 7, 4; leithlichetos 26, 6, 4 in B, endlich
wahrscheinlich fehlerhaft Jcotcunddenm 7, 3, 2. Auslautend wird diess
d nicht verhärtet, vgl. die artikel ahand, hapuid, Tiotcund, leitid, lid,
qtiad, tagarod, tod.
2. Labiale.
Gotisches p ist anlautend zu f verschoben in fade 5, 1, 4; in
Jüngern entlehnungen, wie Paul, Peatar, pech, porta, predigon, ist
anlautendes p geblieben; diese sind also mit den got. h zusammenge-
fallen. — Im inlaut tritt wenigstens der Schreibung nach zu urteilen
liberal scharfe spirans ein, die nach kurzem vocal meist, 4 mal, in
sleffara, sleffari, scaffota, hascaffotos durch ff, einmal in luiscafoe
3, 4, 1 durch f bezeichnet wird. Nach langem vocal ist 7 mal ff,
13 mal f geschrieben, vgl. lauffem etc., slaffantero , slaffiline, urchau/fe,
uuaffan, Muuaffantm gegenüber arcliaufit, cliaufo, Jcascuofi, slafe,
sUfanne, sUufen, tauf anter, taufi, tiufer etc., uuafanum, ohne beträcht-
lichen unterschied zwischen A und B. Auslautend in seaf slaf, vor
einem consonanten in slafragan, arehauftos etc. einfaches f. Inlauten-
dem got. ^9 nach l, m, r entspricht ebenfalls nur f: helfa, helfan, Jcalim-
fanti, sarfe etc., tmrfe. Für inlautend verschärftes ^9 steht zwischen
vocalen einmaliges j^f i^i scepfanf 24, 1, 2, sechsmaligem ff in scJieffo
1, 7, 4; sceffento 4, 1, 1. 8, 2, 1; sceffant 11, 3, 3; chriffe 16, 3, 2;
staffln 20, 3, 3 gegenüber ; vor consonanten wird auch diess ff verein-
facht: pisliftefn) 25, 6, 4; 7, 3.
Gotischem h entspricht im Anlaut gewöhnlich p, ausnahmen sind
habuntane 1, 11, 3; Imheote 17, 1, 3; unhilibanlicheru 26, 2, 4. Die
erhaltung der tönenden media ist wie die vergleichung des g, Iz dartut
wahrscheinlich durch die vorhergehnden tönenden laute veranlasst. —
Für inlautendes h findet sich meist h bewahrt; nach vocalen fand ich
79 & gegenüber 36^; diese verteilen sich auf die beiden Schreiber A B
wie 62 zu 17 einerseits und 26 zu 10 andrerseits, also ebenfalls ohne
beträchtliche differenz im gebrauche. Bemerkenswert ist, dass das wort
halauha nebst den adj. JcalauUg 18 mal h, nur 2 mal 8, 4, 4. 20, 2, 1
p, dagegen das verbum halaupen 6 mal p und nur 2 mal h zeigt,
wahrscheinlich wegen des verschärfenden einflusses, den das ableitende
16 Einleitung.
;■ auch hier geüht hat; freilich fallen 2 der p dem part. prät. halaupit
zu, bei dem ein solcher einfluss nur indirect angenommen werden kann.
Schärfer tritt dieser, was ich gleich hier erwähne, in insueppe 15, 5, 4
hervor. — Nach m bleibt inlautend ausnahmslos, 22 mal, das &, vgl.
im index die artikel hanibar, chliniban, lamh, simUig, simtulum, umbi-,
uuamha. Nach r steht einmal & in (er)be 26, 11, 2, 2 mal p in
asterpe 20, 7, 3; derpas 21, 4, 3. Auslautend ist gewöhnlich Verhär-
tung eingetreten, übereinstimmend also mit der behandlung der guttu-
ralen, aber abweichend von der der dentalen freilich Jüngern, d. h. aus
der got. Spirans entstandenen, dentalen media; s. s. 15. 18. Ich finde nur
lob 13, 1, 3, lobafter 17, 2, 1 neben 22 auslautenden p, z. b. hip
2, 9, 2 etc.; lip 5, 4, 3 etc.; lop 1, 1, 3 etc.; lopliclim 26, 4. 2; lop-
sanc 25", 1, 1, auch nach m in lamj) 7, 10, 1. 21, 4, 2.
Gotisches f bleibt im anlaut unangetastet mit ausnähme von iierti
2, 3, 4; desgleichen im auslaut uuarf 21, 6, 2; rt-/" 26, 6, 4 und vor
consonanten in -haß, chraft u. s. w. Im inlaut aber nach tönenden
lauten ist erweichung zu v eingetreten: erJieui 26, 11, 3, ruaua 7, 6, 2 etc.,
zuueliuinga 7, 6, 2, uueruan 18, 1, 4, uuiruit 25, 6, 4 (wo im got.
schon die erweichung in h eingetreten ist) , endlich in auur, d. h. avur
1, 6, 1 etc. (10 mal) mit uu in auuar 4, 3, 4 wechselnd.
3. Gutturale.
Gotisches h wird im anlaut in der regel durch ch vertreten, auch
vor consonanten; daneben findet sich 18 mal unverschobenes h, c in
leotJcar, Jcotcund etc., ceriibyn, cuning , cundenü, dibante, crefti etc.,
cruces, einmal auch wol verschrieben bloss h in lüoclionte 1, 9, 3. —
Für den inlaut gilt sowol nach kurzem wie nach langem vocal für ein-
faches h als regel c7i, vgl. z. b. die adjectiva auf -Uli; seltner steht li:
miJiileru 1, 8, 4; pilohaneru 1, 9, 4; egisUhera 15, 2, 1; imntarlilie
17, 3, 2; eocalihemu 17, 3, 4; suaJie 20, 6, 2. Dasselbe Verhältnis
wiederholt sich beim zusammentreffen von auslautendem ch mit anlau-
tendem h, d. h. es steht sowol ch als blosses h: unrachaft 6, 1, 2;
lichamin 2, 8, 4 etc. (4); Uchanaßemu 19, 9, 4, aber lihamo etc.
3, 5, 2 usw. (8), lihamüo 21, 2, 1. Ganz ausnahmsweise endlich
steht auch Jic in rihccs 1,7,4 und cch in pisuuicchiUneru 2, 10, 1 ;
frecchi 8, 6, 3. Im auslaut entspricht gewöhnlich h, seltnere schreibun-
Einleitung. 17
gen sind pech 19, 1, 4; 21, 5, 2; Jcauuirich 22, 1, 2; eocalihc 7, 8, 3;
uuerolic 9, 2, 2; uuntarlihc 20, 5, 1. — Nach consonanten steht eben-
wol ch durchgängig, vgl. z. b. scalcha, schalchilun; danclia, denchem,
trinchem; charchari, marcliom, starchisto; daneben auch funchchali
2, 4, 2 und folh 26, 11, 1. — Auch für inlautend verschärftes k steht
ch durch: dechit, decke, chlochonte, uuecJiit etc., und got. q entsprechend
Jcinachatofiu 22, 5, 1. Im auslaut kommen gerainirte k nicht vor.
Was die Verbindung sJc anlangt, so wird diese im anlaut 53 mal
durch sc bezeichnet, das auch vor e, i als regel steht, sh finde ich
nur in arskin 25, 8, 1; MsJcentit 26, 16, 2 in B, und scJi in scheffb
1, 7, 4; schimo 3, 1, 1; schalchilun 22, 8, 3. Im inlaut und auslaut
zählte ich 10 sc: drisca, fleisc, flusc, friscing , himilisces, horsco,
arlascfiu, tulisco, unchuscan, uuasc, 5 s7c: henfriskes, fleiskes, himi-
liska etc., uuaskit, 12 sg: drisgi, fleisge etc., himilesges , hiuuisges,
unchusger, -em, uuasgi, kauuasge (diese alle vor e, i; für den auslaut
ist kein sg belegt); endlich ein seh in mannaschines 24, 3, 2. — Zu
bemerken ist hier noch die eiuschiebung eines c zwischen s und l, die
in sclahan 1, 4, 3; sclehtem 4, 4, 2; sclahUu 19, 5, 2; kasclaetot 21,
4, 2, alle in A, vorliegt (Weinhold AGr. § 190).
Für gotisches q weist der index anlautend 3 quh 2, 7, 3. 23, 1, 2.
26,12,1, ein qhu 20,3,4, ein quuh 2,8,1; 4 c/mw 1,1,3. 19,6,2(2);
7, 2, und 7 c7m 1, 10, 3. 6, 4, 4. 7, 9, 4 etc. bis 20, 8, 4 auf.
Inlautend findet sich nur das schon unter k augeführte kinachatotiu
22, 5, 1.
Gotisches g ist im anlaut meist verschoben, und zwar finde ich
230 mal k, 50 mal c dafür geschrieben. Letzteres findet sich nament-
lich vor a (24 mal) und vor l, n, r (9 mal) geschrieben; k vor einem
consonanten steht nur in kakruuazse 4, 5, 1. Vor e, i herrscht dagegen
das k unbedingt; nur einmal steht dem entgegen cifti 7, 1, 3. Dem
gegenüber haben sich nur 18 un verschobene g erhalten: prutigomo
1, 7, 3; ingius 3, 2, 4; gehe 3, 4, 4; gifti 7, 2, 2; ufgange 8, 3, 3;
gange 9, 2, 2; gangante 11, 3, 1; gihugi 16, 6, 1; geuimesse 19, 8, 2;
kageozmnti 20, 2, 1; argehe 20, 16, 4; argepan 21, 5, 4; uunnigartun
21, 6, 4; urgauuida 25, 1, 4; imgauuemmit 7, 10, 1; ungaporono
8, 10, 1; ungaruorige 22, 5, 3; ungimesenera 26, 5, 3. Mit ausnähme
von 5f*/i^*, ufgange und gihugi steht hier überall das ^ nach tönenden
E. Sievers, Murbacher hymnen. 2
18 Einleitung.
lauten , was zu dem oben über & bemerkten gut stimmt. — Eigentüm-
lich ist das c7^, das für sich anlautendes g in Jiarcheban 12, 2, 4;
eochalichera 10, 4, 3; eochalicliemu 19, 11, 4; chrimmiu 1, 5, 2 findet.
Aus den nächstliegenden denkmätern kann ich dazu noch beibringen
(abgesehen vom auslaut) inchinnet Ja. Nyer. 188, pichnegit Jb. 184,
chundfano Ed. 1348; vgl. scaimnclie K 108, 28 und Mtachi Jb. 624.
Anders stellen sich die Verhältnisse im inlaut. Hier ist g 145mal
nach vocalen und 57 mal nachZ, n, r unverschoben erhalten. Verschie-
bung findet sich nur 7 mal in A durch oucim 16, 4, 1 ; hakan 1, 10,, 4;
takes 11, 1, 3. 17, 1, 3; take 9, 4, 1. 16, 1, 1; hazolan 18, 1, 1
belegt, wozu dann noch kaauctem 19, 10, 1 sowie Zmcif und m/^MC^ hin-
zukommen. Nur bei Verschärfung durch nachfolgendes j , die aber nur
nach kurzer silbe statt hat, tritt zugleich Verhärtung ein: luccer 15, 3, 1;
lucci 15, 4, 4; lickante 25, 5, 2, doch kafuage 5, 5, 4. — Im auslaut
ist wie beim h Verhärtung die regel: nur cuning 24, 1, 1 (friscing
7, 10, 2 ?, s. anm. zur stelle) bildet eine ausnähme gegenüber 16 c Qiei-
lac, mac, tac, katurstic, uuarc , chuninc, lopsanc, zilsanc, sedalcanc
etc.) und 19 k (mak 20, 6, 1; uuak 2, 2, 2 und 17 mal tak). Dem
anlautenden ch entsprechend findet sich auch einmal h in uuirdih
26, 1, 4; vgl. ghisiuch Ja. Nyer. 176; halspauch Ja.' Nyer. 190; haruch
Ed. Jb. 772 (vgl. H. Paul in den Beiträgen I, 182).
Gotisches Ji ist vor l, n, r, w ohne ausnähme bereits abgefallen.
Dagegen ist ein unorganisches h nicht selten vor vocalen vorgeschla-
gen, namentlich in A: hantlieismm 3, 3, 1; liensti 3, 3, 3; lieitar 3, 5, 4;
hera 6, 6, 4; herda 7, 8, 3; hafter 8, 1, 2; helitim 8, 9, 1 ; hupilo
8, 9, 2; hantreiti 11, 3, 1. 14, 2, 4; harcheban 12, 2, 4; haband-
sterre 14, 2, 1; harheiti 14, 3, 3; Imns 17, 3, 1; hahande 18, 1, 2;
harstant 19, 3, 4; hostrun 21, 3, 1; 4, 1; liostarlicheru 21, 7, 2; zu-
sammen 18, in B nur Jientriskes 24, 9, 1. Dieselbe erscheinung findet
sich auch in den nächstliegenden denkmälern wieder, z. b. hahtonter
Ja. Nyer. 174; gahotagoter 174; arhaugJiit 178; helalmn 184; hüi 193;
kiJiahuhter Jb. 343; huJialdi 'Nyer. 203 ; hahsala Jb. 504; huruuafani
658; Jiunpuakkhic 659; hubarfalianü 930; heimstrifi 109 ; herda Ed.
Jb. 1129; Jieimstrit Ed. Jb. 1180; Airrer Ed. Jb. 1307; Jierhaft, helialto
Je. Nyer. 245; liubüan K. 55, 5; hachustim 57, 8; heikinin 112, 13;
/»em 61, 31 usw. (vgl. auch Weinhold AG. § 230). — Im inlaut fällt
Einleitung. 19
das h zwischen vocalen bisweilen aus: lioi 6, 4, 3; lioiu 6, 3, 1; viel-
leicht haähui 16, 5, 2, vgl. oben s. 14. Vergleichen lässt sich hiermit
der nicht seltene abfall des li der enduug -liaft in deodrafte 6, 6, 2.
10, 3, 1; licJianaftemu 19, 9, 4; triuafte 2, 8, 3-, triuaftemu 3, 5, 2.
Aehnlich finden sich in Ja. memftota Nyer. 183, in Jb. pifolaan 631,
in Je. hoiro Nyer. 244 (2), erlioit 251. Umgekehrt ist hiatusfüllendes
h eingeschoben in JcafreJitoliem 1, 13, 3; hohubü- 7, 11, 3; apasfoJiem
8, 5, 2, vgl. z. b. duruftigoJie K. 88, 10; traJitoliee 116, 3 etc. Auch
vor ^ ist h ein paar mal ausgefallen: liotfas 1, 8, 3; leotJcar 1, 9, 2;
trutinan 7, 7, 4; trutines 19, 7, 4. Abgesehen hiervon finden sich
neben der gewöhnlichen Schreibung ht noch Mt, das oben s. 13 bespro-
chen ist, cht in mächtiger 2, 5, 4 (vgl. rachtomes Je. Nyer. 243. 257),
/ic in arrihctit 5, 2, 4; et in urtructe 4, 6, 1; slectera 5, 3, 3; slecter
15, 3, 4; kasclactot 21, 4, 2; aber 7mc^ und inhuct gehören wegen got.
gahugds nicht hierher. -- Auslautend finden sich neben dem gewöhn-
lichen h noch ch in duruch 1, 10, 1. 6, 3, 2. 20, 8, 1. 21, 5, 3;
hc in duruhc 7, 2, 3; 4, 4; farlihc 8, 10, 1 und c in noc 4, 1, 3; 4, 1.
5, 1, 4 und duruc 6, 2, 3.
4. Die nasale.
Ueber n ist nur wenig zu bemerken. Dass anlautendes hn zu
n geworden ist, ist oben s. 18 bemerkt. Die aus m geschwächten n
werden unter m besprochen werden. Hier registriere ich nur den aus-
fall des n vor der spirans s in apastohem 8, 5, 2; ast 10, 1, 3. 12, 3, 4.
20, 6, 2; usih 25, 7, 3, denen sich fälle wie teilnuftK. 95, 5, farnufst
79, 7; sikinuft Jb. 1000; auch wol jugiron K. 45, 3; iugoron Otfr. ü,
14, 81 V in MüUenhoffs sprachpr. 73 (vgl. über diese form meine anmer-
kung zum Tatian s. 22) und kichudida d. h. *Mchudida Je. Nyer. 253, 5
zur Seite stellen. Dagegen hat man in inpufan 25, 7, 4, einagu 26, 5, 4,
uuaffa 25, 6, 3 und sigem 16, 1, 4 wol nur einfache Schreibfehler
anzunehmen (doch vgl. Weinhold AGr. § 167. 200 und I. Harczyk in
Haupts zs. XVII, 79 f.), die vielleicht durch das abkürzungszeichen
veranlasst wurden; freilich steht diess nur einmal in seichä 1, 4, 4
sicher für n und ist sonst überall durch m aufzulösen. -— Assimilationen
des n an vorhergehendes r und m liegen vor in hahandsterre 14, 2, 1
neben sterna und tagastern, und in stimma, stimmi neben einmaligem
2*
20 Einleitung.
stimnu 7, 12, 3. Schliesslich fehlerhafte m für n in solum 13, 3, 3;
rihtem 3 pl. 13, 3, 4; uunnigartum 21, 6, 4.
Bezüglich des w ist über den an- und inlaut nur das zu bemer-
ken, dass Tor f es einmal in nofnunfti 3, 5, 4 zu ^ geschwächt wird;
in chumft, chumftig , siginumft, siganmnftiliches dagegen bleibt es unan-
getastet. Wichtiger ist das verhalten des flexivischen m im auslaut.
In betracht kommen hierbei nur die 1. pers. pl. conj. der verba und
die dative plaralis, da die formen des indicativs mit einziger ausnähme
von pirum 1, 6, 1, stets auf -mes ausgehn und eine erste pers. sg. ind.
nirgends belegt ist. Für den conjunctiv geben die hymnen 34 mal die
endung -m, wozu noch 4 formen auf -e (4, 6, 4. 8, 7, 4. 9, 4, 4.
12, 1, 1) kommen. Nur einmal ist Schwächung zu n eingetreten, uue-
sen 2, 8, 3, vielleicht weil ein t folgt. — Weiter gegriffen hat die
Schwächung im dativ pluralis. Als gesammtsumme ergibt sich 56 mal
(47 A : 9 B) ausgeschrieben -m, 19 mal (12 A : 7 B) abgekürztes m
(-e etc.) , 21 mal (15 A : 6 B) -n. Die hauptmasse der geschwächten for-
men auf -n fällt indess auf die femininen a- stamme und die w- stamme.
Denn während bei der starken declination mit ausnähme der feminina
auf -a den 65 m nur 7 n gegenüberstehen, weist jene zweite gruppe
neben 10 m schon \i n auf. Die Schwächung hat also bei diesen,
namentlich wol bei den n - stammen , wegen der vielen hier auf -n aus-
gehenden casus begonnen. Ausserdem ist zu beachten, dass verhält-
nismässig B reicher an n ist als A, namentlich auch in der ersten
gruppe, wie folgende tabelle veranschaulicht:
A
m
n
m
n
I. gruppe
51
2
14
5
II. gruppe
8 :
13
2
: 1
B
gesammt 59 : 15 16 : 6
Diess ergäbe , da B etwa nur Vs <3ies umfangs von A hat , für B
verhältnismässig 30 n gegen die 16 n von A. — Einzelnes folgt bei
der flexion.
5. Die alten Spiranten.
Für w gilt im silbenanlaute des hauptsache nach die gewöhnliche
Schreibung uu, das auch die Vertretung von uw, wu, ja iiwu mit über-
Einleitung. 21
nehmen muss; z. b. niuuer, niuuan, pliuue, umbiuurft, tmuparuun-
tan, uuasc, uuafif, uuoffe, uuochru (hierüber vgl. s. 12), emi, aruun;
reuun, tauum usw. Dreifaches u steht nur in uuuastentemu 21, 3, 2
und inlautend in sesuuun 26, 8, 1. Nicht selten aber ist eins der bei-
den u gespart: unpauollaniu 8, 8, 3; uis^anter 15, 5, 2; uaro 21, 5, 1;
inlautend euigem 1, 13, 3, pUuames 18, 2, 2; geuimezse 19, 8, 2; vgl.
19, 6, 3. Auch für diese Schreibung bieten die übrigen Murbacher und
Keichenauer denkmäler zahlreichere beispiele: vgl. firuicikem Ja. Nyer.
182; uigit Je. Nyer. 243, uarhot ib. 256; plauas Jb. 502; uald 1209;
uatage Kd. 518; uacJiar 537; uaudhst 620; furiuorfan 830; firinuacha-
rum 1322 usw. — Nach consonanten, d. h. cli, q, s, t, z ist 10 mal
uu, 18 mal u geschrieben; die belege s. im index.
Dasy wird im anlaut wie gewöhnlich durch i, in giu und gelian
durch g bezeichnet; s. den index. Inlautend aber hat es sich nur in
saio 2, 1, 2; uuastio 1, 3, 2; prustio 24, 14, 1; eliteo 4, 5, 3; sifeo
18, 1, 4. 25, 1, 3; uueralteo 25% 1, 4 erhalten, einmal also nach
einem vocal, 6 mal nach t, wie denn überhaupt, z. b. auch in der Beue-
dictinerregel , die dentalen das j nach sich am längsten zu bewahren
scheinen. Im übrigen ist es fortgefallen und zwar ohne eine spur
zurückzulassen, abgesehen natürlich von seinen einflüssen auf benach-
barte vocale, nach consonantenverbindungen (es kommen vor ft; ht; It;
mm; nd, nt, ng, nch, rb; rm, rn, rr, rz; sc, ss, st), nach den
dauerlauten s, w, m, ch, f, s und den erst verhältnismässig spät aus
Spiranten zu medien übergetretenen g, d, b nach langen vocalen.^
Dagegen hat es bei den verschlusslauten und l, n, r Verschärfung her-
vorgerufen , die ihren ausdruck gewöhnlich durch gemination des betref-
fenden consonanten findet. Alte h, t, p nach kurzem vocal bleiben
darnach bekanntlich in der Verschiebung um eine stufe zurück (doch
vgl. oben unter ch und ff), h und g nach kurzem vocal werden gemi-
niert: insueppe 15, 5, 4; lucci 15, 3, 1; 4, 4; Uchante 25, 5, 2; ebenso
das ihnen gleichstehende t z. b. in antlutti , pitfan, dritta , mitti,
arrette, zusammen 28 mal; daneben einfach nur pitames 2, 6, 4. Bei t
ist indes gemination auch nach langem vocal das gewöhnlichere: leit-
tem 4, 6, 4; lütten 5, 3, 1; Jcaluttemes 7, 12, 3; peittentemu 14, 2, 1;
1) Doch vgl. das oben s. 15 f. über kelaupan bemerkte.
22 Einleitung.
lutte 25, 8, 3 neben lutant 7, 7, 4; leitem 8, 10, 2; spreitemes 23, 2, 3.
Bei Z hat sich die gemination nur nach kurzem vocal festgesetzt, vgl.
hella, stilU, uuillo, nach langem vocal ist, in heilant, das j einfach
ausgefallen. Auch ti liebt die gemination selbst nacli langem vocal: man
vergleiche neben Mdenne, cJmnni, ininna, minnon und den flectierten
Infinitiven auch unreinnen 5, 4, 3; Jcasconnota 11, 3, 2; sconniu 11, 3, 1;
reinnenti 20, 5, 4; reinnes 24, 6, 2; Jcasconnot 26, 4, 3 gegenüber
reinemu 13, 2, 2. 19, 9, 2; Jcasiunes etc. 15, 4, 4. 19, 9, 4. 20, 2, 2
und nach tieftoniger silbe laugenente 25, 5, 4. Ungefähr das gleiche
gilt auch wieder von r. Es steht purrenti 2, 2, 2; Jceterran 24, 10, 3;
spurrento 24, 14, 2; erpurres 25, 1, 4; terrennes 25, 3, 4; /erro 25, 4, 1
neben weres 21, 1, 3 und nach langer silbe stiurre 3, 5, 1; ßrru
15, 1, 4, suarrer etc. 16, 3, 1; 6, 2. 20, 2, 3; lufmarreru 19, 10, 4
Jcafuarre 22, 3, 4 und uuüsmarra 21, 3, 2 neben fuarinti 4, 3, 4,
fuaremes 24, 9, 4; tiuremo 26, 9, 3 und charcliare 1, 1, 3; aZtore
21, 2, 2; miJieilara 22, 4, 4.
IL Flexion.
A. Substantiva.
1. a- stamme. Die masculina und neutra der einfachen ,a- stamme
weichen in nichts von der gewöhnlichen flexion ab: gen. sg. -es, dat.
-e, instr. -w [aUimu, mesu, uuodiru)] gen. pl. -o, dat. -um 10 mal,
-ü 4 mal, -un 2 mal {scalchun, pantirun), endlich -am in kaheissam
5, 5, 3. Von den bei masc. und neutr. verschiednen casus sind zu
bemerken die beiden acc. sg. m. Ädaman und Ghristan, nom. acc. pl. m.
auf -a 19 mal, einmal -o, angilo 17, 3, 2; von neutris der acc. pl.
pentir, dat. pantirun.
Von va- stammen sind nur die gen. sg. sewwes, palouues, der
dat. reuue, acc. sg. pl. chnm und acc. pl. reuuir belegt.
Von ja- stammen kommen vor nom. acc. sg. auf -i, 7 masculine,
18 neutrale; gen. sg. n. auf -s 13 mal; dat. sg. auf -e 2 masc. ,4 ntr.;
nom. acc. pl. m. unheüara, uuizzinarra , ntr. innodi, richi, hauuati,
otmali; dat. pl. n. Jcauuatim 21, 1, 2 und uuizzum 22, 3, 2; chunnü
7, 2, 4.
Die feminina flectieren folgendermassen : nom, acc. sg. -a ohne
ausnähme; gen. sg. -a 17mal, -o in tiurido 26, 6, 1, -u in selu 16, 6, 3 ;
Einleitung. 23
dat. sg. -u ITmal, -a in tiurida 26, 10, 2?, -o in chorungo 2, 10, 1;
hellacruapo 21, 6, 2; s^fmo 27, 2, 4; nom. acc. pl. -o: hebo 6, 7, 3;
manaliclio 15, 4, 4:].firino 20, 1, 4; sw»2i(o 20, 5, 3. 23, 2, 4; hiuual-
tido 27, 2, 2; gen. pl. -owo 6 mal, dat. pl. -om in Jmsom 4, 4, 2;
euuoni 7, 1, 3. 15, 1, 1; stuntom 12, 1, 3; hellom 24, 1, 1; ruacJiö
15, 1, 3; -ow in stimmon 2, 6, 4 etc.; stunton 9, 4, 1 etc.; marcJwn
13, 1, 2; ruacJion 15, 3, 2; cMauuon 22, 4, 3.
2. «- stamme. Von masculinis kommen ausser nom. acc. sg. vor
5 dat. sg. auf -e, die nom. acc. pl. falli und suaJcangi, und die dat. pl.
plastim, laußim, slegim, imafüm.
Von femininis sind belegt 25 gen. sg. , 16 dat. sg., 20 nom. acc.
pl., sämmtlich auf -i; die gen. pl. prustio , ehteo , uueralteo, ziteo, end-
lich die dat. pl. lieMim, Jiuctim, inhuctim, creftim, siginunftim ; fißus-
Jieiti, freliti , clirefU. Schwächung des -m zu -n ist also bei den
*- stammen noch nicht eingetreten.
3. ^t- stamme. Nur wenige alte formen sind erhalten.- es finden
sich nom. acc. sg. sun, gen. sg. frido 8, 8, 1; dat. sg. sune neben
suni 19, 12, 2 und fuassiu 19, 2, 3, schliesslich der acc. pl. fuassi.
Von femininis ist nur der gen. sg. (?) henti erhalten, der bereits bei
der * - declination mit berechnet ist.
4. 7^ -stamme. Die masculina bilden den nom. sg. wie gewöhn-
lich auf -0, gen. dat. sg. auf -in zusammen 17 mal, darunter die umge-
lautete form henin 25, 6, 1; acc. sg. auf -un, lihamun, mamm, namun,
scimun,, uunnigartun , doch auch egison; nom. acc. pl. -un in potun,
1cio0un, scJialcMlun , urclmndun und auf -on in discon, lihamon, gen.
pl. auf -ono 6 mal, den dat. pl. auf -om, potom 11, 2, 3. 13, 3, 2;
scolom 24, 11, 3; suerom 19, 4, 2 und -on in poton 19, 7, 2; seimotz
2, 3, 2.
An formen der neutra sind belegt nom. sg. herza, dat. sg. her-
ein, nom. acc. pl. hermn, oucun, dat. pl. her^on.
Bei den femininis auf -a gilt für gen. dat. acc. sg. und nom. acc.
pl. durchgängig die endung -un, nur einmal weicht der acc. sg. sceiti-
lon 2, 3, 3 ab. Sonst kommen noch vor die gen. pl. chiriehono, mm-
tono und die dat. pl. liantheissom 3, 3, 1 ; chuiienom 19, 6, 2 neben
^lon 2, 3, 2; uunton 19^ 10, 1.
24 Einleitung.
Die feminina auf -i sind, abgesehen vom dat. pl. (gen. pl. kom-
men nicht vor) indeclinabel und haben stets -i, nie -in; jedoch im dat.
pl. die flectierten formen finstrinum 14, 2, 3; mendinum 15, 3, 2; hoM-
num 17, 2, 4.
5. Die übrigen consonantischen stamme bieten wenig bemerkens-
wertes. Von stammen auf -r kommt vor fater, auf -nt fiant, heilant,
lielfant, sigufaginont , sceffant, von femininis auf -t nur nalit. Die ein-
zelnen formen sind im index verzeichnet.
B. Adjectiva und participia.
Die a- und ;«- stamme unterscheiden sich nur in der unflectier-
ten form , die bei letztern wie bei den entsprechenden Substantiven stets
auf -i ausgeht. Kücksichtlich der uuflectierten form bemerke ich vor-
aus, dass dieselbe bei den participien weit stärker hervortritt als bei
den adjectiven. Denn während bei den adjectiven die uuflectierten for-
men sich zu den stark und schwach flectierten des nom. sg. verhalten,
wie 35 : 55 : 23, so gestaltet sich diese verhältnisreihe für die parti-
cipien um zu 66 : 28 : 5; namentlich die schwache declination tritt
also bei den participien sehr zurück. Bei den adjectiven hat sich die
unflectierte form am ausgedehntesten im neutrum erhalten, nämlich
15 mal neben 11 stark flectierten, während die betreffenden verhältnis-
zahlen für masc. und fem. 12 : 36 und 8 : 19 sind.
Was die flectierten formen angeht, so sind deren endungen fol-
gende :
masc.
fem.
ntr.
sg. nom.
er
iu
az
gen.
es
era
es
dat.
emu
eru
emu
acc.
an
a
az
pl. nom. acc.
e
0
iu
gen.
ero
dat.
em
Ausnahmen hiervon sind nur nom. sg. f. einu 10, 4, 3; gen. sg. f.
thineru 24, 2, 3; dat. sg. m. n. Uitremo 2, 10, 3; lumlemo 10, 3, 4;
nahtlichemo 24, 12, 1; heriUemo 27, 7, 1; singantemo 25, 4, 4; 6, 1.
tiuremo 27, 9, 3; umJiemo 24, 16, 4. 25*, 1, 3 und apansfigamu 3, 4, 2;
Einleitung. . 25
Jcedelifamu 24, 5, 4 (vgl. auch desamu 9, 4, 1. 15, 3, 4. 21, 7, 2;
desamo 16, 6, 2) und ganz vereinzelt ubaruunnomo 27, 7, 1 gegenüber
etwa 55 -emu; dat. sg. f. ostarlichero 19, 9, 1; eochalichera 10, 4, 3;
acc. pl. m. dina 14, 3, 2. 16, 5, 3; acc. pl. n. dinu 5, 3, 1; gen. pl.
JcalauUgeni 8, 3, 1 ; uuiheru 23, 2, 1; dat. pl. halaubigen 12, 2, 1;
unkalaupigen 20, 2, 1; quhedenten 23, 1, 2; pisUften 25, 6, 4.
Die schwache declination der adjectiva weicht nicht von der der
substantiva ab : es sind indes bei weitem nicht alle casusformen belegt.
Ich bemerke hier nur den dat. pl. eriston 8, 1, 2 der Schwächung wegen.
Die pronominalformen siehe im index.
C. Verlbum.
Der Infinitiv der starken verba hat unflectiert stets die endung
-an bewahrt, in der flexion erscheint einpial Jcasehenne 19, 6, 4 neben
3 maligem -anne{s). Auch im part. präs. hat sich das a der endung
gröstenteils noch ungeschwächt erhalten, ich zählte etwa 40 -anti etc.
gegen 4 -enü, chuementemu 1, 10, 3; stredentemu 12, 1, 2; quhedenten
23, 1, 2; Jcepenter 24, 15, 2; in allen vier fällen weist hier wie oben
beim inf. die Stammsilbe ebenfalls e auf. Weiter fortgeschritten ist die
Schwächung bei den verbis auf -jan. Hier finden sich dulten, lütten,
terrennes neben ferscurgan, Jceterran, pittanne, helaupanne, arlosanne,
die volleren formen auffallenderweise ausser pittanne alle in B, das
doch sonst jüngere sprachformen zu zeigen pflegt als A. Im part. präs.
dagegen finden wir diesem angedeuteten Verhältnis ferner entsprechend
10 -anti, 11 -enti in A, 4 -anti, 5 -enti in B; dazu kommt dann
noch fuarinti 4, 3, 4, vgl. z. b. meszinti K. 40, 6; mendinti Je. Nyer.
242, teilinti ib. 243, smelsinti Ed. Jb. 685. Inder 3 pl. ind. präs. steht
noch ausnahmslos -ant, auch bei schwachen verbis: cJmssant, lutant,
pisismnt; dagegen hat in der 1 pl. ind. präs. das e schon stark um
sich gegriffen. B hat nur -emes, 4 mal bei starken, 5 mal bei schwa-
chen verbis; A von starken verbis 5 mal -ames, einmal -emes, farlas-
zemes 2, 9, 4, von schwachen 6 mal -ames in pittames, 6 mal -emes.
Das -an des part. prät. der starken verba bleibt meist unversehrt;
nur hanozseniu 20, 8, 3; ungimezenera 27, 5, 3 haben das a zu e
geschwächt, und in ubaruunnomo 27, 7, 1 scheint das a ganz unter-
drückt zu sein.
26
Einleitung.
Die bildung der präterita im starken verbum bietet nichts auf-
fallendes; von reduplicierenden kommt nur änfingi 26, 6, 3 vor. Von
kurzsilbigen verbis auf -jan findet sich nur die eine präteritalform
hastuditos 5, 1, 4, Die langsilbigen syncopieren stets das i: uuanta;
erchauftos, eruuaJitos; hisuaMa, arlosfe (?); ercJiauftis; Jcarihti. Im
part. prät. ist in der unflectierten form nur einmal in Msalt 2, 8, 2
Verkürzung eingetreten; sonst steht -it, z. b. Jciselit 22, 4, 1; hateilü
erfulUf, hizerrit, ungaimemmit , calaupit, kaleitit, archaufit, Mskentit;
harostit: in den flectierten casusformen aber stehen durchaus die for-
men ohne i, von denen ich die mit rückumlaut — und dieser tritt
stets ein — gebildeten formen folgen lasse: pidahte, arcJiantemu , arlasc-
tiu, arratte, Tiasuarstem, eruuahter.
Im übrigen wird für die flexion im einzelnen folgende Übersichts-
tabelle der belegten formen genügen:
-an
-jan
-en
-on
präs. inä. sg. 2.
is
is
3.
it
it
et
ot
pl 1.
ames, emes
emes, ames
emes
omes
3.
ant
ant
ent
ont
conj. sing. 2.
es
es
oes
3.
e
e
ee
oe
pl 1.
em
em
eem
o(h)em
3.
en
en
een
oen
imp. sg.
—
i
0
prät. ind. sg. 1.
—
ta
2.
-i
(i)tos
etos
otos
3.
—
ta
eta
ota
pl. 1.
[tojmes
. . .
3.
un
. . .
. . .
oton
conj. sg. 2.
is
tis
otis
3.
ti
Ausnahmen hiervon sind nur die 1. pl. conj. uuesen 2, 8, 3, die
3. pl. conj. cahaltan 17, 3, 3, wenn sie nicht wie faran 19, 8, 3 für
eine indicativform verschrieben ist, endlich die 3. sg. ind. arloste 10, 3, 4.
Die unregelmässigen formen der verba pringan, eigan, magan,
uuiszan; han, stan; tuan, tmesan, die hier nicht mit berücksichtigt
wurden, s. im index.
HYMNEN.
Mediae noctis tempore
prophetica uox admonet:
dicaniMs laudes domino
patri semper ac filio,
Sancfo quoque spmM;
perfecta enim trinitas
uniusqMß substanti^
laudanda nohzs semper est.
Terrorem tempus hoc habet,
quo cum uastator angelus
egypto mortes intulit,
deleuit primogenita.
Haec hora iustis salus est,
quos ibidem tunc angelus
ausus punire non erat
Signum formidans sanguinis.
Egyptus flebat iorüter
natorwm dira funera,
Mittera nahti zite
uuizaclichiu stimma manot
chuuedem lop truh[ti]ne
fa[te]re simbulum ioh sune
uuihemu ouh atume
duruhnohtiu ka[uuis]so driunissa
ioh dera einun capurti
za lobone uns simbulum ist
egison zit daz hebit
demu do uuastio poto chundo
eg)T)te toda ana prahta
farcneit eristporaniu
disiu uuila stunta rehtem heili ist
dea dare do poto
katurstic sclahan uuizzinon ni uuas
zeicha» fuiihtanti pluates
[egypt uuafjta [starchli]cho
chindo chrimmiu reuuir
Uehersehrift INCIPIUNT HTMNI CANENDAE PER CIECULU ANNI | HYM
AD NOCT DOMINICIS DIEBUS.
I. Daniel 1, 42. 4, 26. Morel no. 35, b. 3, 3 äeleuit mit rasur aus &
corrigiert.
1, 4. 2, 4 simbulü 4, 3 sclahan J. Grimm] sclal chan, das zweite 1 auf
rasur, das erste wie es scheint erst nachträglich zwischengeschrieben. 4, 4 zeichä
5, 1 egypt ergänzt nach 1, 3, 2; uuafta statt des von J. Grimm vorgeschlagenen
uueinota, das in unserem denJcmal nicht vorTcommt, nach uuofte fletu 25, 7, 4;
uuafit ululat 19, 1, 4; starchlicho (/. Grimm) nach starchisto fortissimus 19, 2, 1
{auch starcho würde genügen).
30
Hymnen I, 5 — 10.
solus gaudebat israhel
agni protectus sanguine.
Nos Tiero israhe] snmus;
laetemur in te, domme,
hostem spernentes et malum,
Christi defensi sanguine.
Ipsum profecto tempus es^
quo uoce euangelica
uenturus sponsus creditwr,
regni c^lestis conditor.
Occurrunt mnctq uirgines
obuiam tunc aduentui,
gestautes ciaras lampadas,
magno l^tantes gaudio.
Stult^ uero remanent
qu^ extinctas habeut lampadas,
frustra pulsantes ianuam
clausa iam regni regia.
(123*) Peruigilemus subrie
gestantes mentes spleudidas,
aduenienti ut ihesu
digni occurramus obuiam.
[ei]no [mand]ta [israbel]
[lamjbes [kascirm]ter [plua]te
6 uuir auur israbel liut pirum
frauuoem in dir trubtin
fiant farmanente inti ubil
cbristes kascirmte pluate
7 selbaz kiuuisso zit ist
demu stimmi euangelisceru
cbumftiger prutigomo calaupit ist
ribces bimilisces felabo scbeffo
8 iukagan louffant uuibo magadi
cagan denne cbumfti
tragante heitariu liotfaz
mibileru froonte mendi
9 tulisco auur pilibant
deo arlasctiu eigun leotkar
aruuu cblochonte turi
pilobaneru giu ricbes turi portun
10 (123^) durucb uuacbeem triulicbo
tragante muat heitariu
chuementemu daz heilante
uuirdige kakan lauffem kagani
6^ 4 xpi, und so stets abgekürzt xps, xpö, xpm, für Christus usiv.
aduenienti mit rasur aus em.
10, 4
5, 3 mandta habe ich statt Hickes' {d. h. Junius') mendota, das ahd. nicht
belegt ist, wegen niendi gaudio 1,8,4 etc. gesetzt; J. Grimm vermutete frauuota
oder faginöta, deren bedeutung jedoch iveniger passt; s. frauuon und sigufaginön
im index. 5, 4 kascirmter {J. Grimm) nach 21, 3, 1. 7, 2 euan : gelisceru,
ein 1 und über dem n ge ausradiert. 7, 3 chüftiger 8, 4 froonte, das ziveite o
fast ganz abgerieben. 9, 3 cblochonte G'\ hlochonte 10, 1 triulicho braucht wol
nicht verändert zu werden. J. Grimm wollte statt dessen truclicho oder truhlicho
setzen, ivegen urtruhlicho sobrie 3, 6, 3, urtructe sobrii 4, 6, 1, urtrhuhtidu sobrie-
tate 18, 3, 3; doch vgl. oben s. 13.
Hymnen I, 11—11, 3.
31
Noctisque medi^ tempore
paulus quoque et sileas
Christum uincti in carcere
conlaudantes soluti sunt.
Nobis hie mundus carcer est.
te laudamus, christe deusy
solue uincla peccatorum
in te, christe, credentium.
Dignos nos fac, rex agie,
uenturi regni gloria,
^ternis ut mereamur
te laudibus cowcinere.
Bens, qui c^li lumen es
satorque lucis, qui polum
paterno fultum brachio
pr^clara pandis dextera.
Aurora Stellas iam tegit
rubrum sustollens gurgitem,
humectis na»^que flatibus
terram babtizans roribws.
Currus iam poscit fosforus
radiis rotisque flammeis,
quod cell scandens (123**) uerticem
profectus moram nesciens.
11 ich dera naht mittera zite
paul auh inti sileas
Christ kabuntane in charchare
samant lobonte inpuntan uurtun
12 uns deisu uueralt charchari ist
dih lobomes Christ cot
intpiüt pentir suntono
in dih Christ kalaupantero
13 uuirdige unsih tua chuninc uuiho
chumftiges riches tiurida
euigem daz kafrehtohem
dih lobum saman singan
IL
1
cot du der himiles leoht pist
saio ich leohtes der himil
faterlichemu arspriuztan arme
duruhheitareru spreitis inluchis ze-
sauun
tagarod sterna giu dechit
rotan uf purrenti uuak
fuhtem kauuisso plastim
erda taufanter tauum
reita giu fergot tagastern
scimon speichon radum ioh lauginem
daz himiles chlimbanter (123'') scei-
tilon
dera uerti tuualun ni uuizzanter
12, 3 uincula 13, 1 nos in feiner Schrift zioischen dignos und fac nach-
getragen, n. Daniel 1, 66. 4, 29; nur in 0 erhalten. 2, 4 babtizans auf
rasur. 3, 3 c§lis candens \\ dens übergeschrieben mit feiner schrift.
11, 2 pa:ul, 1 ausradiert. 11, 3 crist charchare auf rasu/r; loahr schein-
lich stand vorher charchre 12, 1 charchari; es scheint zioischen dem r und c
der senkrechte zug eines k ausradiert zu sein. 11, 1, 2 saio: , h radiert 1, 4
duruh-; das erste u ist durch einen fleck undeutlich geworden und daher ein zwei-
tes darübergesetzt.
32
Hymnen 11, 4—10.
lam noctis umbra linquitur,
polum caligo deserit,
tipusqwe christi lucifer
diem sopitum suscitans.
Dies dierum aius es
lucisqwe luinen ipse es,
unum potens per omnia,
potens in unum trinitas.
Te nunc, saluator, quesumus
ühique genu flectimus,
patrem cum sancto sp^V^;fu
totis rogamus uocibus.
Pater, qui c^los contenis,
cantemus nunc noraen tuum;
adueniat regnum tnnm
fiatq«<e uoluntas tua.
Hqc inquam uoluntas tua
nobis agenda traditur^
simus fideles sinrüü
casto manentes corpore.
Panem nostrum cottidie
de te edendum tribue,
remitte nobis debita
ut nos nostris remittimus.
Temptatione subdola
induci nos ne siueris,
sed puro corde supplices
tu nos a malo libera.
4 giu dera naht scato farlazzan ist
himil tunchchali farlazzit
pauchan ioh christes tagastern
tac slafragan uuechenter
5 tac tago uuiher bist
leohtes ioh leoht selbe bist
ein maganti ubar al
machtiger [ma]gantiu in ein driunissa
6 dih nu heilant pittames
dir ioh chniu piugames
fateran mit uuihemu keiste
allem pitames stimmen
7 fater du der himila inthebis
singem nu namun dinan
az quheme richi dinaz
uuerde ioh uuillo din
8 deser quuhad uuillo diner
uns za tuanne kasalt ist
uuesen triuafte ka[lau]bige atume
kadiganemu uuesante lichamin
9 prot unseraz tagauuizzi
fona dir za ezzanne kip
farlaz uns sculdi
eo so uuir unserem farlazzemes
10 chorungo pisuuicchilineru
in caleitit unsih ni lazzes
uzzan lutremo herein pittente
du unsihc fona ubile arlosi
7, 2 nomen und darüber namun auf rasur.
1 inquem 10, 2 sineris
5, 2 seZbo auf rasur. 5, 6 mächtiger, in ein, dazu am rande .gan-
tiu 6, 4 alle 7, 2 na«?.«w auf rasur, s. oben. 8, 1 quuahd 8, 2 tuuanne;
s. 4, 5, 1. 8, 3 triuafte 9, 1 unseraz auf rasur. 10, 3 uzan J. Grimm]
unzan.
Hymnen HI, 1—7.
33
Splendor patern^ glori^,
de luce lucem proferens,
lux lucis et fons luminis,
dies dierum inluminans,
UerusqMe sol inlabere,
micans nitore perpeti,
iiibarqwe sancü Spiritus
infunde uosfris sensibws.
(124'') Uotis uocemMs et patre»«,
patrem perennis glori^,
patrem potentis gfati^,
culpam religet lubricam.
Informet actus strinuos,
dentem retundet inuidi,
casus secundet asperos,
donet gerendi gratiam.
Meutern gubernet et regat
casto fideli corpore,
fides calore ferueat,
fraudis uenena nesciat.
ChristusqMß nobis sit cybus
potusqwe uoster sit fides;
l^ti bibamus subri^
ebri^tatem sp^Wi^MS.
Laetus dies hie transeat,
podor sit ut diluculo,
fides uelut meridies,
^crepusculum mens nesciat.
m.
1 schimo faterlicber tiurida
fona leohte leoht fram pringanter
leolit leohtes inti prun[n]o leolites
tak tago leobtanter
2 uuarbaft ioh sunna in slifanne
scinanter scimin clizze emazzigemu
ioh heitarnissa uuihes atumes
in giuz unserem inhuctim
3 (124*) hantheizzom namoem inti fate-
fateran euuigera tiurida ^^^
fateran mahtigera hensti
sunta kapinte sleflfara
4 kascafoe katati kambaro
zan uuidar pliuue apanstigamu
falli kapruche sarf^
gebe tragannes anst '
5 muat stiurre inti rihte
kadiganemu triuaftemu lihamin
kalauba hizzu strede
notnunfti heitar ni uuizzi
6 Christ ioh uns si muas
lid ioh unser si kalauba
free trinchem urtruhlicho
trunchali atumes keistes
7 frauuer tak deser duruh fare
kadigani si eo so frua in morgan
kalauba eo so mitti tak
dhemar muat ni uuizzi
m. Daniel 1, 24. Mone 1, 373. 2, 4 infun : e
4 ebri^tatem
ni, 1, 3 pruno 2, 1 ins. lifanne 2, 2 scimin J. Grimm] scimun clizze
stellt unter dem lat. worte. 3, 1 namoem , das o auf rasur, das e aus o corri-
giert. 6, 3 urfruhlicho auf rasur. 7, 2 fruo corrigiert in a.
E. Sie vors, Murbacher hymnen. 3
34
Hymnen III, 8 -IV, 5.
Aurora cursus prouehit,
aurora totos protegat,
in patre totus filius
et totus in uerbo pater.
Aeterno lucis conditor,
lux ipse totus et dies,
noctem nee ullam sentiens,
natura lucis perpete.
lam cedet pallens proximo
diei nox aduentui,
obtundens lumen siderum
adest et clarus lucifer.
lam Strato l^ti surgimus
grates canentes et tuos,
quod cecam noctem uicerit
reuectans rursus sol diem.
(124^) Te nunc nee carnis gaudia
blandis subrepant estibus,
dolis nee cedat seculi
mens nostra, sancte, qa^snmus.
Jism nee rixa prouocet,
gulam nee uenter incitet,
8 tagarod lauft fram fuarit
tagarod alle scirme
in fatere aller sun
inti aller in uuorte fater
IV.
1 euuiges leobtes sceffento
leoht er selbo aller inti tak
naht noc einiga intfindanter
kapurt leobtes emazziges
2 giu intlazit pleichenti nabemu
tage naht chumfti
kagan pliuuanti leoht himilzeicbano
az ist inti heitarer tagastern
3 giu stroe frauue arstames
dancba singante inti dine
daz plinta naht karihti
auuar traganti uuidar fuarinti auur
sunna tak
4 (124'') dich nu noc fleisges mendi
seichtem untar sliufen hizzom
fizusheitim nob benge uueralta
muat unser uuibo pittames
5 kapulubt noc paga kakruazze
kitagi noh uuamba kaanazze
8, 2 totus IV. Daniel 1, 39. 4, 29. 4, 3 cedant 4, 4 sca
8, 1 fräfuarit IV, 1, 3 eim^a auf rasur. 3, 4 x auuartraganti, dazu
X uuidarfuarinti am rande. 4, 2 sclehte 4, 3 fizusheiti J. Grimm, schreibt
uueralti; vielleicht aber fasste der Übersetzer seculi als nom. pl. auf und gehrauchte
uueralt als masc. wie Hei. 5624 obar tbesan uuerold alla[ii] ; 5631 obar thesan uui-
dun uueruld; Alfreds Metra 10, 70 gif bine gegripan mot se eca deäd äfter pissum
worulde. An einen nach analogie der a - stamme gebildeten nom. pl. fem. darf nicht
gedacht werden, da dieser uueralto zu lauten hätte, tcie kebo 6, 7, 3; firino 20, 1, 4j
sunto 20, 5, 3. 23, 2, 4; kiuualtido 26, 2, 2 zeigen. 5, 1 kakruuazze; s. 2, 8, 2.
Hymnen IV, 5— V, 5.
35
opum peruertat nee famis,
turpis nee luxus oceupet.
Sed firma ment^ subrii
casto manentes corpore
totum fidele spwztn
Christo ducamus hunc diem.
ehteo pisturze noh hungar
unchusger noc flusc pifahe
uzzan festemu muate urtructe
cadiganemu uuesante Kbamin
allan kalaubigemu atume
christe leittem desan tak
Fulgentis auctor aetheris,
qui lunar* lumen noctibus,
solem dierum cursibus
certo fundasti tramite.
Nox atra iaw depellitur,
mundi nitor renascitur,
nouusqwe ia,m menüs uigor
dulces in actos eregit.
Landes sonare iaw tnas
dies relatus admonet,
uultusqMß cQli blandior
nostra serenat pectora.
Uitemus omne lubricum,
declinet praua ST^zritus]
uitam facta non inquinent,
linguam culpa non inplicet.
Sed sol diem dum conficit,
fides profunda ferueat,
spes ad promissa prouocet,
Christo cowiungat Caritas.
scinantes ortfrumo himiles
du der manun leobt nahtim
sunnun tago lauftim
kauuissemu kastuditos fade
naht suarziu giu fartripan ist uuirdit
uueralti sconi cliz itporan uuirdit
niuuer ioh giu muates uuahsamo
suazze in tati arrihctit
lop lütten giu dinu
tak auur pru[n]ganer motit
antluzz[i] ioh himiles slectera
unsaro heitarit prusti
midem eogalicha sieffari
kanige abahiu atum keist
lip kitati ni unreinnen
zunga sunta ni in kifalde
uzzan sunna tak denne kituat
kilauba tiufiu strede
uuan za kaheizzam cacruaze
criste kafuage minna
5, 4 turpis aus h mit raswr eorrigiert. V. Daniel 1, 43. 4, 15. 2, 3 q;
mit feiner schrift nachgetragen. 3, 4 serenai mit feiner Schrift nachgetragen.
4, 1 lubricum auf rasur. 4, 3 facta 4, 4 culpa
6, 4 leitte V, 3, 2 pruganer J, Grimm änderte ohne not motit in
manot; mötan ist got. maudjan, gamaudjan vnofitfj.vriay.tir, arufUfivriGXEtv. 3, 3
antluzz 4, 2 atü 4, 4 sxmgsi auf rasur, das g für z.
36
Bens aeterne luminis,
candor inenarrabilis,
uenturus diei iudex,
qwi menüs occulta uides;
Tu regnuw CQloru»^ tenes
et totus in uerbo tu es,
^er filium cuncta regis,
mncü spmi^MS fons es.
(125*) TriQum nomen, alta
unum per omnia potens,
mirwnque iier signuwi crucis
tu rector inmense lucis.
Tu mundi constitutor es,
tu septimo throno sedes,
iudex ex alto humilis
uenisti pati pro nobis.
Tu sabaoth ommipotens,
osanna smnmi culminis,
tibi laus est mirabilis,
tu rex primus anastasis.
Tu fidei auditor es
et humiles tu respicis,
tibi alte sedis thronus
ühique diuinus est honor.
Christo aeternoque deo
patri cum sancto s^intn
Hymnen VI, 1 — 7.
VI.
1 cot euuiges leohtes
sconi unrachaft
chumftiger tages suanari
du der muates tauganiu kasibis
2 du ricM bindlo hebis
inti aller in uuorte du bist
duruc sun alliu rüitis
uuihes atumes prunno pist
fides, 3 (125") drisgi namo hoiu kalauba
ein über duruch alliu mahtiger
uuntar ich duruh zeichan crucez
du ribto unmezziges leohtes
4 du uueralti kasezzento pist
du sipuntin anasedale sizzis
suanari fona hoi nidares
chuami dulten pi unsihc
5 du herro almahtigo
kahalt oponontiges firstes
dir lop ist uuntarlih
du chuninc eristo urristi
6 du dera calauba helfant pist '
inti deodrafte du sihis
dir hohes sezzes anasidili
dir ioh kotcund ist hera
7 cr[is]te euuigemu ioh [co]te
[fate]re mit [uuihe]mu atume
VI. Daniel 1, 68. 4, 29. 2, 3 regis Mein übergesehrieben. 3, 1 t : rinum,
u ausradiert. 3, 4 rectortor auf rasur. 4, 1 constitor 5, 3 e klein über-
geschrieben. 6, 1 auditor die hss.; der Übersetzer dachte an adiutor. 6, 4 dim-
nus auf rasur; diuus? oder besser mit der hs. des Thomasius que zu streichen?
VI, 2, 4 pruno 3, 2 duruch steht über über 4, 2 sinpuntin anasedale?
5, 3 bop est 6, 1 pist mit rasur aus b corrigiert. 7, 2 atumes, das t imd
der erste zug des u auf rasur.
Hymnen Vn, 1-
37
uite soluamus munera
a s^culis in secula.
Chi'iste c^li domine,
mundi saluator maxiin e,
qui nos crucis munere
mortis soluisti legibus.
Te nunc orantes poscimws :
tua conserues munera,
qaq per legem catholicaw
cunctis donasti gentib«^«.
Tu uerbum patris aeterni
ore diuino editus,
äeus ex deo subsistens,
unigenitus filius.
Te uniuersa creatura
mundi fatetur domimcm,
iusso patris inchoata,
tuis perfecta uiribus.
Tibi omnes angeli
cQlestem prestant gloriaw,
te Chorus archangelorum
diuinis laudant uocib^s.
(125") Te multitudo seniorum,
bis duodenus numerus,
odoramentis plenas gestant
suplex adorant patheras.
libes keltem kebo
f[ona uueral]tim [in uuejralti
vn.
1 crist hi[mi]les t[ruh]tin
uueralti heilant meiste
der unsih crucez cifti
todes intpunti euuom
2 dih nu petonte pittemes
dino kihaltes gifti
deo duruhc euua allicha
allem kapi chunnuw
3 du uuort fateres euuiges
munde kotcunddemu ka[po]ran
kot fona kote untar uuesanti
einporano sun
4 dih alliu cascaft
uueralti sprichit tru[h]tinan
ka[po]te fa[te]res incunnaniu
dinem duruhctaniu creftim
5 dir alle angila
himiliska farlihant tiu[ri]da
dih zilsanc ar[changi]lo
kotkundem lobont stimmen
6 (125") dih managi hererono
zuuiror zuueliuuinga ruaua
stanchum folle tragant
kanigane zua petont chelicha
vn. Daniel 1, 46. 1, 1 nach Christe ist rex ausgefallen, ebenso 1, 3 hoc
nach nos. 3, 3 subsistens auf rasti/r für t 4, 4 perfectis 6, 2 duädenus
6, 4 l. gestans J. Grimm. 6, 4 l. adorat /. Grimm.
VII, 2, 3 allicha: ,n ausradiert. 2, 4 chunnu 3, 2 fcotc. auf raswr.
kaporan (Junius , J. Grimm) ergänzt nach keporan editum 24 , 5 , 1 ; die hs. hat
ko ron 4, 1 : : cascaft , sc ausradiert. 4, 2 trutinan 4, 3 dine 5, 4 kotkunde
38
Hymnen Vn, 7— VIII, 1.
Tibi cerubin et syraphin,
throni patemi lumiiiis,
senis alarum plausibus
clamore iugi personant.
dommus deus sabaoth
omne c^lum atque terra
tua sunt plena gloria.
Osanna tili dauid,
benedictus a patre,
qui in nomine dei
uenisti de excelsis, domne.
Tu agnus inmaculatus
datus terr^ uictüna,
qui sanctornm uestimenta
tuo lauisti sanguine.
Te multitudo beatorum
c^lo locata martiruin
palmis signis et coronis
ducem sectantwr glori^.
Quorum nos addas numero
te deprecamur, domme,
una uoce desonamus,
uno laudamus carmine.
Diei luce reddita
primis post somnum uocibw«
dei canamus gloriawi
Christi fauente gratia.
7 dir cerubyn inti siraphin
anasidili faterliches leohtes
sehsim feddhacho slegim
ruafte simbligemu lutant
8 uuiho uuiho [uuiho]
t[ruh]tin kot herro
eocalihc himil inti iob herda
dinera sint fol tiurida
9 kahalt sun d[aui]des
kauuihto fona fatere
du der in namin kotes
chuami fona hoMnum t[ruli]tin
10 du lamp ungauuemmit
kakepan erdu frisginc
du der uuihero kauuati
dinemu uuasgi pluate
11 dih managi saligero
himile kastatot urchundono
siginumftim zeichanum inti hohubit-
pantum
leitid folgent tiurida
12 dero unsih zua katues ruauu
dib pittames t[rub]tin
eineru stimnu kaluttemes
einemu lobomes sänge
YIII.
1 tage leohte arkepanemu
eriston hafter slafe stimmon
kotes singem tiurida
christes helfanteru ensti
12, 4 laudamus aus e corrigiert. VIII. Daniel 1,
7, 2 fat'liclies 8, 3 h'erda 9, 4 foha 10, 2 frisginc nach s. 17. 18,
friscing J. Griimn] friscgin 11, 3 zeichanü holiubitpantü 1, 2 haft'
Hymnen Vm, 2 — )
39
Per quem creator omnium
diem noctemque condidit,
^terna lege sanctiens,
ut semper succedant sibi.
Tu uera lux fidelium,
quem lex ueterna non tenet,
(126*) noctem nee orto succedens
^terno fulgens lumine.
Christe, precamur, annue
orantibus seruis tuis,
iniquitas h^c seculi
ne nostram captiuet fidem.
Non cogitemus impie,
inuideamus nemini,
lesi non reddamus uicem,
uincamus in bono malum.
Absit nostris e cordibus
ira dolus superbia,
absistat auaritia,
malorum radix omniu»«.
Vimm mentem non occupet
ebrietate perpeti,
sed nostro sensui conpetens
tuum bibamus poculum.
Conseruet pacis federa
non simulata Caritas,
sed inlibata castitas
credulitate perpeti.
2 duruh den sceffento allero
tak naht ioh scaffota
euuigeru euu heilagonti
daz simblum folgeen im
3 du uuaraz leoht kalaubigeru
den euua altiu ni hebit
(126") naht noh ufgange folgenti
euuigemu scinanti leohte
4 Christ pittames pauchini
petontem scalchum dinem
unreth desiu uueralti
ni unsera elilentoe ka[lau]pa
5 ni denchem suntlicho
apastohem kataroe[m] neomanne
katarote ni keltern kaganlon
karichem in kuate ubil
6 fer si unserem fona herzon
kapuluht fizusheit keili
fer staute frecchi
ubilero uurza allero
7 uuin muat ni pihabee
trhunchali emazziger[u]
uzzan unsaremu inhucti kalimfanti
dinaz trinchem lid
8 kahalte frido uuiniscaf
ni kalichisotiu minna
uzzan unpauollaniu kadigani
kalaubu emazzigeru
3, 1 fide : liü
2 tenet auf rasur ?
2, 1 seifento 2, 4 folgeren, das mittelste e aus t corrigiert. 4, 2 scalchü
4, 3 eilentoe; vgl. captiuata caelilentot 21, 5^ 3. 6,2 kataroe viit venoeisungs-
zeichen am rande. 6, 1 unsere fona: , h ausradiert. 7, 2 emazziger 7, 4 trinche
8, 4 emazzigeru aus i oder dem ersten zuge eines u gemacht.
40
Hymnen VIU, 9 — IX, 4.
Addendis non sit prediis
malesuada semper famis,
si affluant diuitie,
proph^te nos psalmws regat.
Presta, pater ingenite,
totum ducamus iugiter
clii'isto placentes hunc diem
sancio repleti spm^u.
9 za auchoune ni si hehtim
hupilo spano simbulum hungar
ubi uparcussoen otmali
uuizzagin unsili salmo rihte
10 farlihc fater ungaporono
allan leitem amazzigo
christe lichente desan tak
uuihemu arfulte atume
Postmatutinis laudibus,
quas trinitati psallimMs,
psallamus rursus admonet
uerus pater familias.
Simus semper solliciti
ne pretereat opus dd,
sed oremus sedule
sicM^ docet apostolus.
(126'') Psallamus mente dommo,
psallamus simul et spmi^,
ne uaga mens in turpibus
inertes tegat animos.
Sed septies in hac die
dicamws laudes dommo,
diuinitati perpeti
debita demus glori^.
IX.
1 aftermorganlichem lopum
diu deru driunissu singames
singem auur manot
uuarer fater hiuuisges
2 uuesem simbulum sorgente
ni furi gange uuerahc kotes
uzzan petoem amazzigo
eo so lerit poto
3 (126'') singem muate tr[uliti]ne
singem saman inte atume
ni irri muat in unchusgem
unfruatiu deche muat
4 uzzan sibun stunton in desamu take
dmedem lop tr[ubti]ne
kotcundi emazzigeru
sculdi kebem dera ti[uri]da
10, 3 pacentes IX. Daniel 1, 44. 4, 40. 1, 2 quas am o corrigiert.
2, 4 apostolös 3, 2 et ist zu streichen.
9, 1 bebtim J. Grimni] hentim IX, 1, 1 aft* 1, 4 fat' 2, 1 simbulü
4, 2 cbuede 4, 4 kebe dera auf rasur.
HymaenX, 1— XI, 2.
41
Dd fide qua uiuiniMs,
spe pereuni creclimus,
per caritatis gratiaw
Christi canamMs gloriam.
Qui ductus ora tertia
ad passionis hostiam
crucis ferens suspendia
ouem reduxis perditam.
Pr^cemur ergo subditi,
redemptione liberi,
ut eruat a s^culo
quos soluit a chirographo.
Gloria tibi trinitas,
^qualis una. deitas,
et ante omne s^culum
et nunc et in perpetuum.
X.
1
kotes kalaubu dera lebemes
uuane simbligemu kalaupemes
duruh dera minna ast
christes si[n]gem tiurida
der kaleitter stunta drittun
za dera druunga zebare
chruzes dultenti ufhengida
scaf auur prabta farlo[ra]naz
pittem auur deodrafte
urcbauffe frige
daz arrette fona uueralti
dea arloste fona luzzilemu kascribe
tiurida dir driunissa
epanlichiu einu kotcundi
inti fora eochalichera uueralti
inti nu inti euuon
Certum tenentes ordinew
pio poscaniMs pectore
hora diei tertia
trine uirtutis gloriam.
Ut simus habitaculum
illi sancto spenM,
XI.
1
kauuissa habente antreitida
kanadigerw pittem prusti
stunta takes dritta
drisgera crefti tiurida
daz sin kapuid
demo uuihemu atume
X. Daniel 1, 71. 4, 353. Morel no. 36, p. 47, h. 1, 2 spe , nach perenni
ist qua zu ergänzen. 1, 4 gloria 2, 2 hostiä, das h fein nachgetragen.
3, 2 redem^Jtioiie , das p fein zwischengeschrieben. XI. Daniel 1, 45. 4, 42.
1, 4 glori^
X, 1, 4 sige 2, 1 kaleitt' XI, 1, 1 kauuissa: , n ausradiert. 1, 2 kana-
dige; J. Grimm vermutete kadiganeru, welches wort indes nur zur widergahe von
castus dient ,• kanadigeru ist durch kanadilose impii 19, 5, 4 , ferner durch die glosse
pius herhaft müh kinadic Je. 450, gnada pietate Kero p. 32, 5, kenadich unde reht-
frumicli pius et iustus Notker ps. 100, 1 hinlänglich gerechtfertigt, pitte
42
Hymnen XI, 2 — XTH, 2.
qui quondam in apostolis
hac hora distributus est.
Hoc gradientes ordine
omauit cuncta splendida
regni c^lestis conditor
^terne uitQ premio.
(127*) Dicamus laudes dommo
feruente prumptu spz'ntu:
hora uoluta sexies
nos ad orandum prouocat
Quia in hac fidelibus
uere salutis glori^,
beati agni hostia
crucis uirtutis redditui*.
Cuius luce clarissima
tenebricat meridi^s,
sumamus toto pectore
tanti splcndoris gratiam
der giu in potom
deseru stuntu kateilit ist
demu gangante hantreiti
kasconnota alliu sconniu
riches himilesges sceffant
euuiges libes lone
XII.
(127'') chuedew lop t[ruhti]ne
stredentemu funsemu atume
stunta kiuualdaniu sehstuntom
unsih za petonne cruazzit
danta in deru kal[a]ubigen
uuarera dera heili t[iu]rida
saliges lambes zebar
chruzes chrefti harcheban ist
des leohte heitiristin
finstret mitti tak
neozzem alleru prusti
so michiles scimin ast
Perfectum trinu»? numerum
terms horarum t(?rniinis
laudes canentes debitas
nonam dicentes psallimus.
Sacrum äei misterium
puro tenentes pectore,
xm.
1
duruhnoht drisca ruaua
drisgem stuntono marchom
lob singante sculdigiu
niunta uuila chuedente singames
heilac kotes karuni
reinemu habente prusti
3, 4 ppiia XII. Daniel 1, 45. XIII. Daniel 1, 45. 4, 45.
2, 4 stuntM; der Schreiber hatte zuerst zu einem a angesetzt. 2, 4 katei-
lit : : : ist, ist ausradiert. XU, 1, 1 chuede 1, 3 ein starTces verhum uualdan
volvere ist zwar sonst nirgends belegt, doch wage ich nicht mit J. Grimm kiuual-
daniu mit beziehung auf 14, 1, 4 in kiuuollaniu zu verändern; näher läge noch
kiuualzaniu 2, 1 kalubigen 2, 4 chref:ti
Hymnen XUI, 2 -XV, 1.
43
petri magistri regula
signo salutis prodita.
Et nos psallamus s^^infu
adherentes apostolis,
qui plantas habent debiles,
Christi uii'tute dirigant.
DßMS, qüi claro luinine
diem fecisti, domme,
tuam rogamus gloriam
dum pronus uoluitur dies.
lam sol urguente uespero
occasum suum graditwr,
munduw concludens tenebris,
suum obseruans ordinem.
Sed tu, excelse dom«iie,
precantes tuos famulos,
(127'') labores fessos diei
quietos nox suscipiat.
Ut non fuscatis mentibus
dies abscedat s^culi,
sed tua tecti gratia
cernamMs lucem prosperam.
Deus qui certis legibus
noctem discernis ac diem,
ut fessa curis corpora
somnum relaxet otio.
peatres magistres spratta
zeichane dera heili kameldetiu
3 inti uuir singem atume
zua clibante potom
dea solun eigun lamo
christes chrefti rihten
XIV.
1 kot der heitaremu leohte
tak tati t[ruli]tin
dina pittames tiurida
denne framlialder uuillit sih tak
2 giu sunna peittentemu habandsterre
sedal ira kat
uueralt piluchanti finstrinum
sina picaumanti hantreiti
3 uzza[n] du hoher t[ruh]tin
pittente dina scalcha
(127'') harbeiti armuate tages
stille naht intfahe
4 daz ui kasuarztem muatum
tak kalide uueralti
uzzan dineru pidahte ensti
sehem leoht pruchaz
XV.
1 [cot] der kauuissem euuom
naht untarsceidis ioh tak
daz muade ruachom lihamun
slaf intlaze firru
2, 4 signo mit rasur aus um corrigiert. XIV. Daniel 1, 73. 3, 3
sus 3, 4 nox halb ausradiert. XV. Daniel 1, 42.
XIII, 3, 3 solum 3, 4 rihtem XIV, 1, 3 di : na , n ausradiert.
den framhalden 3, 1 uzza XV, 1, 2 utarsceidis 1, 3 ruachö
1, 4
M
Hymnen XV, 2 -XVI, 3.
Te noctis inter orride
tempus pr^camur, ut sopor
mentem dum fessam declinet,
fidei lux inluminet.
Hostis ne fallax incitet
lasciuis curis gaudiis,
secreta noctis aduocans
blandus in isto corpor^.
Subrepat nuUus sensui
horror timoris anxii,
inludat meutern ne uagam
fallax imago uisui.
Sed cum profundus uinxerit
somnus curarum nescius,
fides nequaquam dormiat,
uigil te sensus somniet.
Christe , qui lux es et die
noctis tenebras detegis,
lucisqwe lumm crederis
\umen beatis pr^dicans.
Pr^camur, sanct^ donime,
defende nocte ac die,
sit nobis in te requies,
quietam noctem tribue.
Ne grauis somnus inruat
nee hostis nos subri - (1 28*) piat,
2 dih dera nabt egislihera
zit pittemes daz sc[l]af
muat unzi den[ne] muadaz pibebit
dera kalauba leoht kaliuhte
3 fiant ni luccer kacruazze
uuancbontem ruachon mendinum
tauganiu dera nabt kaladonti
slecter in desamu lihamin
4 untar cbr^se nibeiner inhucti
egiso dera forbtun angustlicbera
ni triuge muat ni irraz
lucci manalicho des kasiunes
5 uzzan denne tiufer kapinte
slaf ruachono [ni u]uizzanter
kalauba neonaltre slafe
uuacbarer inbuct insueppe
XVL
1 cbrist du der leobt pist inti take
dera nabt finstri intdechis
leobtes iob leobt kala[u]pit pist
leobt saligem predigonti
2 pittemes uuiho t[rub]ttin
scirmi nabte iob tage
si uns in dir rauua
stilla nabt gip
3 ni suarrer slaf ana pleste
nee bostis unsih untar-(128^)cbriffe
3, 4 corpor?: 4, 2 horror, das h fast ganz ausradiert. 5, 2 cum fein
übergesclwieben. profu : ndös XVI. Daniel 1, 33. 4, 54. Mone no. 70. Morel
no. 36, c.
2, 1 egis , dazu am rande mit verweisungszeiclien lihera 2, 2 scaf 2, 3
den- steht über uuzi 3, 1 ni : , e ausradiert. 3, 2 uuanchonte 5, 2 vor uiz-
zanter eine rasur. XVI, 1, 3 kalapit 3, 2 über nee hostis steht von netterer
hand, ivie es scheint von Junius geschrieben, ni fiant
Hymnen XVL
XVII, 3.
45
nec illi consentiat,
nos tibi reos statuat.
Oculi somnum capiant,
cor semper ad te uigilet,
dextera tua protegat
famulos qui te diligunt.
Defensor noster, aspice,
insidiantes reprime,
guberna tuos famulos
quos sanguine mercatus es.
Memento nastri, domme,
in graui isto corpore,
qui es defensor anim^
adesto nobis, domme.
noh imu kahenge
unsih dir sculdi[ge] kasezze
oucun sc[l]af intfahen
herza simbulum za dir uuacbee
zesuua diniu scirme
scalcha dea dib minnont
scirmanto unser sib
lagonte kadbui
stiuri dina scalcba
dea pluate arcbauftos
gibugi unser t[rub]tin
in suarremu desamo licbamin
du der pist scirmo dera selu
az uuis uns t[rub]tin
XVII.
Meridi^ orandum est,
cbristus deprecandus est,
ut iubeat nos edere
de suo sancfo corpor^.
Ut ille Sit laudabilis
in uniuerso populo,
ipse c^lorum dominus
qui sedet in altissimis.
Det nobis auxilium
per angelos mirabiles,
qui semper nos custodiant
in omni uita s^culi.
mittes takes za petonne ist
Christ za pittanne ist
daz kabeote unsih ezzan
fona sinemu uuihemu libamin
daz er si lobafter
in allemu liute
er selbo himilo t[ruh]tin
der sizit in hohinum
kebe huns belfa
durub angilo uuntarlihe
dea simblum unsih cabaltan
in eocalihemu libe uu[e]ralti
3, 3 nach nec ist caro ausgefallen. 3, 4 tatuat 5, 2 repn'me auf rasur.
XVII. Daniel 1, 72. 4, 44; nur in 0 erhalten. 3, 1 detque?
3, 3 kahenge J. Grimm] kahenne, vgl. henge cedat 4, 4, 3. 3, 4 sculdi
4, 1 scaf 4, 2 simbulü XVn, 2, 1 lobast' 2, 2 liute auf rasur? 3. 4
uuralti '■
46
Hymnen XVIII, 1 -XIX, 2.
Sic ter quaternis trahitur
horis dies ad uesperum,
occasum sol pronuntians
noctem redire temporum.
Nos ergo signo dommi
tundimus casta pectora,
ne serpens ille callidus
intrandi adtemptet aditus,
Sed armis pudicitiae
mens fulta uigil liberis
(128") subrietate comite
hostem repellat inprobum.
Sed nee cyborum crapula
tandem distendat corpora,
ne ui per somnum animam
glorificata poUuat.
XVIII.
1 so driror feorim kazokan ist
stunton tak za habande
sedalcanc sunna fora cundenti
naht uueruan ziteo
2 uuir auur zeichane t[rahti]nes
pliuames cadigano prusti
min natra der fizuser
incannes kachoroe zuakangi
3 uzzan uuafanum kahaltini . . . agini
muat arspriuzzit uuachar friiem
(128") urtrhuhtidu kasinde
fiant uuidar scurge unchuscan
4 uzzan nob muaso uuaragi
uuenneo kadenni lihamon
ni noti durah sclaf sela
katiurta kauuemme
XIX.
AURORA lucis rutilat,
c^lum laudibus intonat,
mundus exultans iubilat,
gemens infernus ululat,
Cum rex ille fortissimus
mortis confractis uiribus
pede conculcaus tarthara
soluit catena miseros.
tagarod leohtes lohazit
himil lopum donarot
uueralt feginontiu uuatarit
suftonti pQch uuafit
denne chuninc der starchisto
todes kaprochanem chreftim
fuazziu katretanti hellauuizzi
intpant chetinnu uuenege
XVin. Daniel 1, 81. 1, 1 trhaitur 1, 3 pronumtians , das m m n cor-
rigiert; es ist pronuntiat zu lesen. 3, 2 uigel corrigiert in i. XIX. Daniel
1, 83. 4, 72. Mone no. 141. Morel no. 74, p. Von einer hand des 14. jahrh.
als federprobe die Überschrift Imnus depasione dni
XVIII, 3, 1 agini mit Verweisungszeichen am innern rande ; die ersten
buehstaben unlesbar. 3, 2 auspriuzzit 4, 3 scaf XIX, 2, 2 chrefti
Hymnen XIX, 3—9.
47
nie qui clausus lapide
custoditur sub milite,
triumphans pompa nobile
uictor surgit de funere.
Solutis iam gemitibus
et inferni dolorib^s
quia surrexit Aomthus
splendens clamat angelus.
Tristes erant apostoli
de nece sui dommi,
quem poena mortis crudeli
seui damnarunt impii.
Sermone blando angelus
pr^dicit mulieribMs:
in galilea dominus
uidendus est quantotius.
nie dum pergunt concite
apostolis hoc dicere,
uidentes eum uiuere
osculant pedes dommi.
Quo agnito discipuli
in galilea propere
(129*) pergunt uidere faciem
desideratam dommL
Claro paschale gaudio
sol mundo nitet radio,
cum Christum iam apostoli
uisu cernunt corporeo.
der der pilochaner steine
kahaltan ist untar degane
sigufaginont keili adallicho
sigouualta harstantpt] fona reuue
arlostem giu uuaftim
inti peches suerom
danta arstuant t[ruh]tin
scinanter haret eingil
cremizze uuarun potun
fona sclahtu iru t[ruh]tines
den uuizze todes crimmemu
sarfe uuizzinoton kanadilose
uuorte slehtemu angil
fora chuuidit chuuenom
in galilea in kauimizze t[ruh]ttin
za kasehenne ist so horsco
deo denne farant radalicho
poton daz chuuedan
kasehante inan lepen
chussant fuazzi tru[h]tines
demu archantemu discon
in geuimezze ilico
(129*) farant sehan antluzzi
kakerotaz t[ruh]tines
heitaremu ostarlichero mendi
sunna reinemu scinit scimin
denne [chrisjtan giu potun
kasiune kasehant lichanaftemu
3, 1 clausus auf rasur für d.
7, 3 : : : eum auf rasur.
faeiem
3, 2 kahaltant 3, 3 sigufaginont braucht man wol nicht in sigufaginonti
zu ändern; es ist wol als substantiviertes particip zu betrachten. adallicho;
J. Grimm vermutet frageweise adallicheru; der Übersetzer aber fasste sicher nobile
als adverhium auf. 3, 4 harstantit /. Grimm'] harstant 5, 2 ti tines, das
erste ti in ligatwr. 7, 4 trutines 8, 3 faran 9, 1 am äussern rande von
später hand die federprobe Landolt.
48
Hymnen XIX, 10 — XX, 4.
Ostensa sibi uulnera
in Christi carne fulgida
resurrexisse äommum
uoce fatetur publica.
Kex christe clementissime
tu corda nostra posside,
ut tibi laudes debitas
reddamus omni tempore.
Deo patri sit gloria
eiusque soli filio
cum spiritu. paraclito
et nunc et in perpetuura.
Hie est dies uerus dei
mncius serenus lumine,
quo diluit sanguis sacer
probrosa mundi crimina,
Fidem refundens perditis
cecosqMß uisu inluminans:
quem non graui soluat metu
latronis absolutio?
Qui premio mutans crucem
ihesum breui adquesiuit fide
iustusque preuio gradu
preuenit in regno dei.
Obstupent et angeli
poenam uidentes corpore,
christumq^e adherentem reo
uitam beatam carpere.
10 kaauctem im uunton
in christes fleisge perabtemu
arstantan t[ruhti]nan
stimmu spricMt lutmarreru .
11 cbuninc cbrist kanadigosto
du herzun unsariu pisizzi
daz dir lop sculdigiu
keltem eocbalichemu zite
12 kote fatere si tiurida
sine[mu] ioh einin suniu
mit atumu pirnantin
inti nu inte in euun
XX.
deser ist tak uuarer cotes
uuiber heitarer leobte
demu uuasc pluat uuihaz
ituuizlicho unc[hus]ko uueralti firino
kalaupa kageozzanti unkalaupjgen
plinte ioh kasiune inleohtanter
uuenan ni suarremu intpinte forhtun
diubes arlosida
der bne muzzonti chruci
heilant churteru kasuahta kalaubu
rehter ioh forakantemu staffln
qhuam in richi cotes
stobaroen inti engüa
uuizzi kasehante lihamin
Christ ioh zua chlibantan karasentemu
lip saligan zogen
10, 4 lies fatentur 12 fehlt bei Daniel.
Mone no. 167. Morel no. 74, 1. 2, 4 obsolutio
XX. Daniel 1 , 49.
4, 1 l. obstupeant
4, 17.
12, 2 sine XX, 1, 4 unc ko steht über ituuizlicho 2, 2 pinte 2, 4
dirubes 3, 1 mözzonti
Hymnen XX, 5— XXI, 2.
49
Mysteriujw mirabile,
ut abluat mundi luem,
peccata toUat omniuw
carnis uitia mundans caro.
(129'*) Quid hoc potest sublimius,
ut culpa querat gratiam,
metamque soluat Caritas,
reddatqe^^ mors uitam nouaw.
Amum sibi mors deuoret
suisque se nodis liget,
moreatur uita omnium,
resurgat uita omnium.
Cum mors per omnes transeat,
omnes resurgant mortui,
consumpta mors ictu suo
perisse se solam gemat.
karuni uuntarlihc
daz kauuasge uueralti unreini
sunto neme allero
fleisges achusti reinnenti fleisc
(129'') uuaz diu mak hohira
daz sunta suabe ast
ioh forachtvn arlose minna
argebe ioh tod lip niuuan
angul imu tod farshnte
sinem ioh sih reisanum pinte
asterpe lip allero
arstante lip allero
denne tod upar alle duruch fare
alle arstanten totun
kanozzeniu tod uurfe sinemu
farloranan sih einun chuere
XXI.
Ad cenam agni prouidi
stolis albis candidi
post transitum maris rubri
Christo canamws principi.
Cuius sacru»? corpusculum
in ara crucis torredum
cruore eius roseo
gustando muimus deo.
za nahtmuase lambes kauuare
kauuatim uuizzem cliz[zante]
aft(?r ubarferti meres rotes
christe singem furistin
des uuih lihamilo
in altare chruzes karostit
trore sinemu rosfaruuemu
choronto lepemes kote
6, 4 nouuä 8, 4 Merwnter steht als federprobe der ielcannte schreibervers
adnexique globura zephyri freta kanna secabant. XXI. Daniel 1, 88. 4, 73. 453.
Mone no. 161. Morel no. 74, h. 1, 1 die erste Strophe dieses hymnus ist durch
einen grossen tintenfleck zum teil unleserlich geworden. 2, 1 corpösculü
5, 3 ne : me , das n mit rasur aus m verbessert. 6, 3 foracLtän 8, 3
kanozzemu XXI , 1, 2 cliz , der schluss des wortes unlesbar. 1, 3 aft'
m . . es , 2wei buchstaben tmleserlieh.
B. Sievers, Murbacher hymnen, 4
50
Hymnen XXI, 3 — XXU, 2.
Protect! pascha uesperum
a deuastante angelo,
erepti de durissimo
pharaonis imperio.
lam pascha nosfrum christus est,
qui immolatus agnws est,
sinceritatis azima
caro eius oblata est.
0 uere digna hostia,
per quam fracta sunt tarthara,
redempta plebs captiuata,
reddita uite premia!
Cum surgit christus tumulo,
uictor redit de baratro,
tyrannum trudens uinculö
et reserens paradysum.
Quesumus auctor omnium
in hoc paschale gaudio,
ab omni mortis inpetu
txmm defendas populum.
kascirmte hostrun aband
fona uuuastantemu engile
arratte fona starchistin
faraones kapote
giu ostrun unsar Christ ist
der kasc[l]actot lamp ist
dera lutri derpaz
lihamo sin kaoffarot ist
uuola uaro uuirdih zebar
duruch dea arprochan sirit paech
archaufit Hut caelilentot
argepan lipes lona
denne arstat Christ crape
sigesnemo uuarf fona hellacruapo
des palouues uuarc kapintanti pante
inti intsperranti uunnigartun
pittemes ortfrumo allero
in desamu hostarlicheru mendi
fona allemu todes analaufte
dinan kascirmi liut
xxn.
(116*) Aeterna christi munera
et martyru»^ uictoria
laudes ferentes debitas
letis canamws menühus.
Ecclesiarum principes
et belli triumphales duces,
(116*) euuige [chrisjtes Ion
inti urchundono kauuirich
lop pringante sculdigiu
frouuem singem muatum
chirichono furistun
inti uuiges siganumftiliches leitida
4, 3 senceritatis 4, 4 caro aus o corrigiert. 5, 4 uete 6, 2 fcaratro aus
p corrigiert. XXII. Daniel 1, 27. 4, 87. Mone no. 733. 2, 2 es ist uictorias
zu lesen.
3, 2 ewgile abgerieben. 3, 3 starchistim 4, 2 kascactot 4, 4 : sin kaoflf-
tarot (kaofstarot?) 6, 2 uuaf 6, 4 .-intsperranti uunnigartuni XXII, 1, 4
muatn 2, 2 siganumftiliches aus g corrigiert.
Hymnen XXII, 2-
51
celestis aule milites
et uera mundi lumina.
Terrore uicto seculi
poenisq^e spretis corporis
mortis sacre conpendio
nitsm beatam possident.
TradimtefT igni martyres
et bestiarum dentib^s,
armata seuis ungulis
tortores insani manMs.
Nudata pendent uiscera,
sanguis sacratus funditur,
sed permanent inmobiles
uite pcrennis gratia.
Deuota sanctornm fides
inuicta spes credentium,
perfecta christi Caritas
mundi triumphat principes.
In bis paterna gloria,
in bis uoluntas sptritus,
exultat in bis filius,
caelum repletur gaudio.
Te nunc, redemptor, quesumus
ut martyrum consortio
iungas precantes seruulos
in sempiterna secMla. amen.
bimiliskera chamara chnebta
inti uuariu uueralti leobt
3 egisin kiricbante uueralti
uuizzum iob fermanente»« lichamin
todes uuibes kafuarre
lip saligan pisizzant
4 kiselit uuerdant fiure urchundun
inti tioro zenim
kiuuaffantiu sarfem chlauuon
uuizzinarra unbeilara benti
5 kinacbatotiu bangent innodi
pluat kebeiligot kicozan ist
uzan tburah uuesant ungaruorige
libes euuiges ensti
6 kidebt uuibero kelauba
unuparuuntan uuan keloubentero
tburabnobtiu cbristes minna
uueralti ubarsigirot furistun
7 in deam faterlicbiu tiurida
in deam uuillo atumes
feginot in deam sun
bimil erfullit mendi
8 tbib nu cbaufo pittemes
tbaz urcbondono kamacbadiu
kemacboes pittante scbalcbilun
in euuigo uueralti
3, 1 Terrore : , ein s und über dem e ein
radiert. 4, 4 lies tortoris 5, 1 pendens
8, 2 consortio
ausradiert, uicto : : : , res aus-
7, 4 gaudiu : , m ausradiert.
3, 3 ferraanente
n in ligatu/r.
7, 4 es scheint menidi zu stehn, das erste i mit dem
52
Hymnen XXIII, 1-XXIV, 2.
xxin.
Tempus noctis surgentibMs
laudes äeo dicentib?*«
Christo ihesnque äomino
in trinitatis gloria.
Chorus sanctornm psallimMs,
ceruices nosfras flectim^<s,
ue\ genua prosternimMs
peccata cowfitentibM*.
Oremus d^o iugiter,
uincamus in bono malum,
cum fructu penitenti^
uotuw perenni reddere.
Christum rogemws et patrew
sanctum patrisq^<e spm'i^Mm,
ut det nobis auxilium,
uincamws hostem inuidum.
cit thera naht erstantantejw
lop cote quhedenten
christe c[hris]te ioh truhtine
in dera thriunissa tiuridu
cartsanc uuiheru singames
halsa unsero piugemes
erdu chniu nidar spreitemes
sunto gebautem
pittem cot simblum
karichem in cuate ubil
mit uuochru thera reuun
antheizun simbligan keltan
Christ pittem inti fateran
uuihan fateres ioh atum
thaz kebe uns helfa
karichem heri fiant abanstigan
XXIV.
(116") Rex etern^ domme,
rerum creator omnium,
qui es ante secula
semper cum patre filius.
Qui mundi in primordio
akdam plasmasti homine?w,
cui tui imaginis
uultum dedisti similem.
(116'') cuning euuigo truhtin
rachono scepfant allero
ther pist fora uueralti
simblum mit fatere sun
ther uueralti in frumiscafti
adaman kascuofi man
themu thineru kilihnissa
antlutti cabi kalichas
XXin. Daniel 1, 67; nur in O überliefert. 4, 4 hostem
1, 85. 4, 20. 1, 1 0 rex die übrigen hss. 1, 3 lies eras
getragen, imaginis mif rasur.
XXIV. Daniel
2, 3 tni nach-
XXm, 1, 1 erstantante XXIV, 1, 4 simblü 4, 4 zu heri hostem vgl.
altfrans, oz heer. 2, 3 them
Hymnen XXIV, 3—9.
53
Quem diabulus deciperat,
hostis humani generis,
cuius tu formajre corporis
adsumere dignatus es,
Ut hominejw redemeres
quem ante iam plasmaueras
et nos dßO coniungeres
per camis cowtubemium.
Quem ^ditum ex uirgine
pauiscit omnis anima,
per quem nos resurgere
deuota mente credimus.
Qui nobis per babtismum
donasti indulgentiam,
qui tenebamur uinculis
iigati conscientiQ;
Qui crucem propter hominem
suscipere dignatus es,
dedisti tuum sanguinem
nostr^ salutis precium.
Nam uelum templi scissum est
et omnis terra tremuit,
•tunc multos donaientimn
resuscitasti, dom«iie.
Tu hostis antiqui uires
per crucem mortis conteris,
qua nos signati frontib«^«
uixillum fidei ferimM«.
3 tben unholda pisuueih
fiant mannaschines chunnes
thes thu kilihnissa pilidi lichamin
antfahan kiuuerdotos
4 thaz man erchauftis
then fora giu kascaffotos
thaz unsih cote kimachotis
thurah flei[s]kes kimachida
5 then keporan fona magidi
erfurahtit eocalih sela
thuruh then unsih erstantan
kedehtamu muate kelaubemes
6 ther unsih thurah taufi
capi antlazida
uuir dar pihabet uuarun pantirun
kipuntane uuizantheiti
7 ther chruci thurah mannan
antfahan kiuuerdotos
cabi thin pluat
unsera heili uuerth
8 inu lachan thera halla kizerrit uuarth
inti alliu erda pipeta
thenne manege slaffantero
eruuahtos truhtin
9 thu fientes hentriskes chrefti
thuruh chruci todes mulis
themo uuir kezeichante endinum
siginumft thera kelauba fuaremes
3, 2 humano 4, 3 coniungeras 6, 1 lies baptismata 7, 4 precium
aus t eorngieii. 8, 3 multis
4, 4 fleikes
9, 4 siginuft
1 J. Grimm will keporanan lesen. S, 4 dtruhtin
54
Hymnen XXIV, 10 — 16.
Tu illum a nobis semper
reppellere dignaueris,
ne umquam possit ledere
redemptos tuo sanguine.
Qui propt^r nos ad inferos
discendere dignatus es,
ut mortis debitorib2<Ä
uite donares munera.
Tibi noctMmo tempore
ymnum defflentes canimMs,
ignosce nobis, domine,
ignosce confitentibus.
Quia tu ipse testis et iudex
quem nemo potest fallere,
(117*) secreta conscienci^
nos^re uidens uestigia.
Tu noÄ^rorum pectorm»
solus inuestigator es,
tu uulnerum latentium
honus adsistens medicus.
Tu es qui certo tempore
daturus finem seculi,
tu cunctorum meritis
iustus remunerator es.
Te ergo, sanctq^ quesumus
ut nostra eures uulnera,
qui es cum patre filius
semp^r cum sancto sp«n^u.
10 thu inan fona uns simblun
ferscurgan kiuuerdoes
ni eonaltre megi keterran
arcbaufte thine[mu] pluate
11 ther thurah unsib za hellom
nidar stigan kiuuerdotos
thaz todes scolom
libes cabis kifti
12 thir nahtlichemo zite
lop reozzante singemes
pilaz uns truhtin
pilaz gebauten
13 tbanta du selbe urchundo inti sua-
nari pist
then nioman mac triugan
(117*) tauganiu uuizzantheiti
unsera sebanti spor
14 thu unserero prustio
eino spurrento pist
thu uuntono luzzentero
cuater az standanter lacbi
15 thu pist tber kiuuissemu zite
kepenter enti uueralti
thu allere frehtim
rehter lonari pist
16 thih nu uuiho pittemes
thaz unsere reinnes uuntun
ther pist mit fatere sun
simblum mit uuibemo atume
10, 1 a übergeschrieben. 11, 4 donarls 13, 1 quia ist wol zu streichen.
ns a
14, 4 adsiste 16, 2 nostr^
14, 4 standant' 15, 1 pi't 15, 3 frehti 16, 4 simblü
Hymneu XXV, 1— 6.
55
Aeterno rerum cowditor,
noctem diemque qui regis
et temporuw dans tempora,
ut adleues fastidiuw.
Preco diei iam sonat
noctis profunde pendgil,
nocturna lux uiantib2<s
a nocte noctew* segregans.
Hoc excitatus lucifer
soluit polum caligine,
hoc omnis errorum chorus
uiam nocendi desserit.
XXV.
1 euuigo rachono felahanto
naht tac ioh ther rihtis
inti ziteo kepanti ziti
thaz erpurres urgauuida
2 foraharo tages giu lutit
thera naht tiufin thurahuuachar
nohtlih lioht uuegontew
fona nahti naht suntaronti
3 themu eruuahter tagestem
intpintit himil tunchli
themo iokiuuelih irrituomo samanunga
uuec terrennes ferlazit
Hoc nauta uires colegit,
pontique mitescunt freta,
hoc ipsa pctri ecclesia
canente culpam diluit.
Surgamus ergo strenue,
gallus iacentes excitat
et somnolentos increpat,
gallus negantes arguit.
Gallo canente spes rediit,
egris Salus refunditwr,
mucro latronis solvätur
lapsis fides reuertitwr.
4 themu ferro chrefti kelisit
seuues ioh kistillent kiozun
themu selbiu pietres samanunga
singantemo sunta uuaskit
5 arstantem auur snellicho
hano lickante uuechit
inti slaffiline refsit
hano laugenente refsit
6 henin singantemo uuan erkepan [ist]
siuchem heili auur kicoz[zan ist]
uuaffa[n] thiupes intpuntan
pisliften kilauba uuiruit
XXV. Daniel 1, 15. 4, 3. 3, 4 deserit 5, 4 arguit auf rasur, wahr-
scheinlie/i für increpat 6, 1 lies redit 6, 2 :egri, ein Meines zwischengeschrie-
benes a ausradiert.
XXV, 1, 3 vor kepanti ist kipis ausradiert, das zu Daniels lesart das stim-
men würde. 2, 3 uuegonte 3, 2 intpintant, das a sehr Mein und undeut-
lich, so dass man es fast als i lesen könnte. 5, 1 snnellicho 6, 2 siuche
6, 3 uuaffa
56
Hymnen XXV, 7— XXVI, 3.
Ihesu, pauentes respice
et nos uidendo corrige.
si nos respicis, lapsi non cadunt,
üetaque culpa soluiter.
Tu lux refulge sensibws
noctisqwß somnum discute,
te nostra uox primum sonet,
et ora soluam««« tibi.
Te decet laus, te decet ynmus,
tibi gloria deo patri
et filio cum sancto spiritü
in secwla secMlorum. amen.
(117**) Te deum laudam««,
te dommum confitemur.
Te Qtemum patrem
omnis terra ueneratur.
Tibi onmes angeli, tibi caeli
et uniuers^ potestates,
Tibi cerubin et syraphin
incessabili uoce proclamant.
Sanctus sanctus sanctus
dominus deus sabaoth,
Pleni sunt c^li et terre
magestate glori^ tu^.
7 heilant furahtante kasih
inti unsib kesehanto kirihti
ibu usih kisiJiis pislifte ni fallant
uuofte iob sunta inpu[u]tan uuii'dit
8 thu lioht arskin huctim
thera naht ioli slaf arscuti
thib unsriu stimma erist lutte
inti munda keltern thir
XXV^
1 thir Imsit lop [thir ki'isit] lopsanc
thir tiurida cote fatere
inti sune mit uuihemo atume
in uueralti uueralteo uuar
XXVL
(117") thih cot [lobo]mes
thih [truhti]nan gehemes
thih euuigan fater
eokiuuelih erda uuirdit eret
[thi]r alle [angi]la [thi]r [himi]la
[in]ti allo kiuualtido
[tlii]r [cerubin inti siraphin]
unbilibanlicheru stiywmo f[ora] harent
uuiher [uuihe]r [uuihelr
[truh]tin [co]t herro
foUiu sint [himijla [in]ti [er]da
thera meginchrefti tiurida [thijnera
7, 1 pauente:, s ausradiert. 8, 3 nostra, das s in x hinein corrigiert.
XXV " fehlt hei Daniel usw. Dass die stropJie als selbständiger hymnus galt,
zeigt der grosse anfangsbuchstabe der hs. und die bemerkung der Benedictinerregel
cap.Xl {S. 62 Hattemer) : et subsequatur mox ab abbate ymnum 'te decet laus',
auf die mich Steinmeyer aufmerksam machte. XXVI. Daniel 2, 276. 2, 3
y •''
seraphin 3, 3 terre
7, 3 pisüifte aus u corrigiert.
1, 7, 1 2, 4 stämo
7, 4 inputan XXVI, 2, 3 ergänzt nach
Hymnen XXVI, 4 — 10.
57
Te gloriosus aposMorwm chorus, 4
Te prophetarum laudabilis numerus,
Te martyrum candidatus
laudat exercitus.
Te per orhem terrarum 5
sancta. conütetzir ^cclesia,
Patrem inmmse magestatis,
Uenerandum tuum uerum unicum
filium,
Sanctum quoque paraclitum ST^intum.
Tu rex glori^ Christus, 6
Tu patri sempiternus es filius.
Tu ad liberandum suscepisti hominem:
non orruisti uirginis uterrnn.
Tu deuicto 7
mortis aculeo
aperuisti credentibus
regna celorum.
Tu ad dexterawi da sedes 8
in gloriam patris.
Iudex crederis esse uenturus.
Te ergo quesumus, 9
tuis famulis subueni,
quos precioso sanguine redemisti.
Aeterna fac cum sanctis tuis 10
gloria munerare.
[thi]h tiurlicher potono cart
[thi]h uuizagono loplichiu ruaua
thih urcbundono kasconnot
lobo[t] heri
[thi]h [thuruh] umbiuurft erdono
uuihiu gibit sa[manun]ga
fater ungimezenera megincbrefti
erhaftan thinan uuaran einagu[n]
sun
uuihan aub trost atum
thu cbuninc tbera tiurido [cbr]ist
thu fateres simbliger pist sun
tbu za arlosanne anfingi mannan
ni leitblichetos tbera magidi ref
tbu keribtemo ubaruunnomo
todes angin
intat[i] calaupente»»
richi himilo
thu za zesuuun [cojtes sizis
in tiuridu fateres
suanari [za] kelaupanne pist uuesan
cbumftiger
[thi]b auur p[itte]mes
[tbi]nem s[cal]cbun hilf
thea tiuremo pluate [archauftos]
euuigero tua mit uuihem thinem
tiurida lonot
6, 4 uirgine, in das e ein i hineingeschneben. 8, 3 ludiex auf rasur. cre-
deris] deris , cre mit verweisungszeichen am rande. 9, 3 sanguinis (ni in liga-
tur), das e aus i oder dem ersten zuge eines s corrigiert.
4, 4 lobo, das vielleicht nicht Schreibfehler ist. 5, 3 fat' 5, 4 einagu
7, 1 ubaruunnomo am rande unmittelbar vor thu 7, 3 intat calauiiente 9, 2
thinew] ne 10, 1 uuihe thine
58 Hymnen XXVI, 11 — 16.
Saluum fac populum tuum, domine, 11
et benedic ereditati tu^
Et rege eos et extolle illos
usque in etemum.
Ver singulos dies benedicimMs te 12
et laudamws nomew tuum
in sece^lwm et in secMkm secMli.
Dignare, domme, die isto 13
sine peccato nos custodire.
Miserere no«M, domme, 14
miserere nos^ri.
Fiat misericordia tua, domne, super 15
nos,
quemadmodum sperauim^s in te.
In te, domme, speraui, 16
Txon co^fundar in Qiermxm.
k[elial]tan tua folh liut thinaz
[truli]tin
[inti uui]hi [er]be [thinejmu
[in]ti rihti sie erheui sie
unzi in euuin
thuraÄ einluze taga uuela quhedemes
thih
[in]ti lobomes [na]mun [thi]nan
[in uueral]ti [inti in uueral]ti [uue-
ral]ti
kiuuerdo [trubjtin [ta]ge [the]mo
ana [sun]ta unsih k[ebal]tan
.... de [unjser [truh]tin
.... de [un]ser
si [kena]da tbiniu [truh]tin [u]bar
[un]sib
tbiu mezu [uuanto]mes in thih
[in thi]h [trubjtin uuanta
ni si kiskentit in euun
12, 1 dies aus c corrigiert.
12, 1 thur 12, 3 über et in seculum steht nur ein ti, das vielleiclit zu
et gehört; dann wäre für das erste uueralti der sing, su setzen.
INDICES.
Deutscher Index.
A.
abah adj. pravus: apn. abahiu 5, 4, 2.
äbaud sim. vesper: ds. habande 18, 1, 2. as. aband 21, 3, 1.
äband - stSru stm. vesper: ds. habandsterre 14, 2, 1.
ab-anstic adj. invidus: dsm. apanstigamu 3, 4, 2. asm. abanstigan 23, 4, 4.
ab-anston swv. invidere: präs. conj. pl. I. apastohem 8, 5, 2. — Vgl. katarön.
adal-licho adv. nobiUter: adallicho nobile 19, 3, 3.
Adam npr. Adam: as. adaman 24, 2, 2.
after präp. c. dat. post: after ubarferti 21, 1, 3. hafter slafe 8, 1, 2.
after - morgranllh adj. postmatutinus : dpn. aftermorganlicbem 9, 1, 1.
auur adv. rursus 4, 3, 4. 9, 1, 3; vero 1, 6, 1; 9, 1; ergo 10, 3, 1. 25, 5, 1.
26, 9, 1. — Vgl. auur pringan, auur keozzan, auur tragan.
ä-chust stf. Vitium: ap. achusti 20, 5, 4.
al adj. all, ganz: nsm. aller totus 3, 8, 3. 4. 4, 1, 2. 6, 2, 2. «s/". alliu uni-
versa 7, 4, 1; omnis 24, 8, 2. ^sw. allemu omm 21, 7, 3; wir.? allemu uni-
verso 17, 2, 2. dsf. alleru foio 12, 3, 3. asm. allan toiwjw 4, 6, 3. 8, 10, 2.
asn. ubar al jjer omnia 2, 5, 3. wjjjm. alle omnes 7, 5, 1. • 20, 8, 2. 26, 2, 1.
npf. allo universae 26, 2, 2. gjpm. allero omnium 20, 5,3; 7, 3, 4; cwwcfo-
rMW 24, 15, 3. gpf. allero omnium 24, 1, 2. ^pw. allero omnium 8, 2, 1 ; 6, 4.
21, 7, 1. dpf. allem tofis 2, 6, 4. d!pw. allem cunctis 7, 2, 4. «pw. alle totos
3, 8, 2; omnes 20, 8, 1. apn. alliu owwm 6, 3, 2; cwwcto 6, 2, 3. 11, 3, 2.
al-lih a(ij. catholieus: asf. allicha 7, 2, 3.
al-mahtlc adj. omnipotens: nsm. almahtigo 6, 5, 1.
alt adj. veternus: nsf. altiu 8, 3, 2.
altar stn. s. eonaltre und neonaltre.
altari stm. ara: ds. altare 21, 2, 2.
amazzigo adv. iugiter 8, 10, 2; sedulo 9, 2, 3; vgl. emazzic.
ana präp., vgl. ana pringan, ana plesten.
äna präp. c. aec. sine: ana s««nta 26, 13, 2.
Anm. Man suche *, p unter b (ausgenommen ist das p der lehnwörter); g, k
unter g; d, th unter d; eh = fränk. k unter Ä-, aber cä = fränk. ch unter äA (nach h);
quh, qhu unter chu; io unter co, om unter au.
62 ana-hlautf — peraht.
ana-(h)lauft stm. impetus: äs. analaufte 21, 7, 3.
ana-sedal stn. (?) thronus: ds. anasedale 6, 4, 2.
ana-sidili stn. thronus: ns. 6, 6, 3. 7, 7, 2.
ka-anazzen swv. incitare: präs. conj. sg. III. kaanazze 4, 5, 2.
angil stm. angelus: ns. 19, 6, 1. eingil 19, 4, 4. ds. engile 21, 3, 2. np. angila
7, 5, 1. angi\& 26, 2, 1. engila 20, 4, 1. ap. angilo 17, 3, 2. — Comp.
archangil.
ango s^üm. aculeus: ds. angin 26, 7, 2.
angul stm. hamus: as. 20, 7, 1.
angust-lth aä[?. anxius: gsf. angustlichera 15, 4, 2.
anst stf. gratia: gs. hensti 3, 3, 3. ds. ensti 8, 1, 4. 14, 4, 3. 22, 5, 4. as.
anst 3, 4, 4. ast 10, 1, 3. 12, 3, 4. 20, 6, 2. — Vgl. abanstic, abanstön.
ant-heizzä swf. votum: as. antheizun 23, 3, 4. dp. bantheizzom 3, 3, 1.
ant-läzzida stf. indulgentia: as. antlazida 24, 6, 2.
aiit-lutti stn. vultus: as. 24, 2, 4.
ant-luzzi stn. vultus: ns. antluzzi 5, 3, 3. as. antluzzi faciem 19, 8, 3.
ant-reiti f. ordo: ds. hantreiti 11, 3, 1. as. hantreiti 14, 2, 4.
ant-reitida stf. ordo: as. 11, 1, 1.
arbeit stf. luhor: ap. harbeiti 14, 3, 3.
arcli- angil st7n. archangelus: gp. arehangüo 7, 5, 3.
arm stm. bracMum: ds. arme 2, 1, 3.
aruuu adv. frustra 1, 9, 3.
ätum stm. spiritus: ns. atum 5, 4, 2. gs. atumcs 3, 2, 3; 6, 4. 6, 2, 4; 7, 2.
22, 7, 2. cZs. atunie 1, 2, 1. 2, 8, 3. 4, 6, 3. 8, 10, 4. 9,3, 2. 11, 2, 2.
12, 1, 2. 13, 3, 1. 24, 16, 4. 25% 1, 3. as. atum 23, 4, 2. 26, 5, 5. is.
atumu 19, 12, 3. — S. keist.
augä sww. oculus: np. oucun 16, 4, 1.
ka- äugen siov. ostendere: prät. part. dpf. kaauctem 19, 10, 1.
aiih adv. quoque 1, 11, 2. 26, 5, 5; ouh 1, 2, 1.
auclidn swv. addere: inf. za auchonne addendis 8, 9, 1.
az präp. c. dat. ad: vgl. az qbueman, az standan, az uuesan.
B. P.
päga stf. rixa: ns. 4, 5, 1.
palo stn. böses, unrecht: gs. des palouues uuarc tyrannum 21, 6, 3.
pant stn. vincidum : ds. pante 21, 6, 3. dp. pantirun 24, 6, 3. ap. pentir 1, 12, 3.
Comp, baubitpant.
panchan stn. typus: ns. 2, 4, 3.
pauclianen swv. annuere: imp. sg. paucbini 8, 4, 1.
peitten swv. urgere: präs. part. dsm. peittentemu 14, 2, 1.
pSraht adj. fulgidus: dsn. perahtemu 19, 10, 2.
ka-peran — ar-prechan. 63
ka-pSran stv. eäere: prät. pari. asm. keporana« 24, 5, 1. — Vgl. einporan, erist-
poran, ungaporan.
it-peran wiedergebären: prät, pari. ns. itporan uuirdit renascitttr 5, 2, 2.
pSton swv. orare: inf. za petonne 12, 1, 4. 17, 1, 1. präs. eonj. pl. I. petoem
9, 2, 3. pari. npm. petonte 7, 2, 1. dpm. petontem 8, 4, 2.
zua peton adorare: präs. ind. pl. III. zua petont 7, 6, 4.
pi präp, c. acc. pro : pi unsilic 6, 4, 4.
pipSn swv. tremere: prät. ind. sg. III. pipeta 24, 8, 2.
pilidi stn. forma: as. pilidi 24, 3, 3. — S. kilihnissa.
pintan stv. ligare: präs. eonj. sg. III. pinte 20, 7, 2.
ka-pintan binden: präs. eonj. sg. III. kapinte religet 3, 3, 4; vinxerit
15, 5, 1. part. nsm. kapintanti trudens 21, 6, 3. po-ät. pari. npm. kabuntane
vincti 1, 11, 3. kipuntane ligati 24, 6, 4.
int-pintan solvere: präs. ind. sg. III. intpinU'f 25, 3, 2. ecmj. sg. III.
intpinte 20, 2, 3. imp. sg. intpint 1, 12, 3. prät. ind. sg. II. intpunti 7, 1, 3.
sg. III. intpant 19, 2, 4. part. nsf. inpuwtan uuirdit 25, 7, 4. nsn. intpuntan
(uuirdit) 25, 6, 3. npm. inpuntan uurtun 1, 11, 4.
ka-peotan stv. iubere: präs. eonj. sg. III. kabeote 17, 1, 3.
pirnan swv. erheben, trösten: präs. part. dsm. mit atumu pirnantin paraclito
19, U, 3.
pingan stv. flectere: präs. ind. pl. I. piugames 2, 6, 2. piugemes 23, 2, 2.
pittan stv. bitten: inf. za pittanne ist depreeandus est 17, 1, 2. präs. ind. pl. I.
pittames quaesumus 2, 6, 1. 4, 4, 4 ; deprecamur 7, 12, 2 ; precamur 8, 4, 1 ;
rogamus 14, 1, 3. pittemes poscimus 7, 2, 1; precamur 15, 2, 2. 16, 2, 1;
quaesumus 21, 7, 1. 22, 8, 1. 24, 16, 1. pißemes quaesumus 26, 9, 1. pita-
mes rogamus 2, 6, 4. cowj. pZ. /. pittem precemur 10, 3, 1 ; poscamus 11, 1, 2 ;
oremus 23, 3, 1; rogemus 23, 4, 1. pmt. »?;P«. pittente supplices 2, 10, 3;
precantes 14, 3, 2. apm. pittante supplices 22, 8, 3.
pläst stm. flatus: dp. plastim 2, 2, 3.
pleichSn swv. pallere: präs. part. nsf. pleichenti 4, 2, 1.
ana plesten inruere: präs. eonj. sg. III. ana pleste 16, 3, 1.
plint adj. caeeus: asf. plinta 4, 3, 3. apm. pZinte 20, 2, 2.
pliauan sfw. tundere: präs. ind. pl. I. pliuames 18, 2, 2.
kagan pliuuan obtundere: präs. part. nsm. kagan pliuuanti 4, 2, 3.
uuidar pliuuan retundere: präs. eonj. sg. III. uuidar pliuue 3, 4, 2.
pluat stn. sanguis : ns. 20, 1, 3. 22, 5, 2. gs. pluates 1, 4, 4. <Zs. pluate 1, 6, 4.
7, 10, 4. 16, 5, 4. 24, 10, 4. 26, 9, 3. i^Zwate 1, 5, 4, as. pluat 24, 7, 3.
ka - pot stn. imperium : ds. kapote 21, 3, 4. ka^Jote iusso 7, 4, 3.
poto swm. apostolus: ns. 9, 2, 4; angelus 1, 3, 2; 4, 2. «p. potun 19, 5, 1; 9, 3.
gix potono 26, 4, 1. dp. potom 11, 2, 3. 13, 3, 2. poton 19, 7, 2. — F^Z. chundo.
prSchan stv. confringere: prät. part. dp f. kaj^rochanem 19, 2, 2.
ar-prechan stv. frangere: prät. part. npn. arprochan sint 21, 5, 2.
64 pringan — ka-dennen.
pringan anv. ferre: präs. pari. npm. pringante 22, 1, 3.
ana pringan in ferre: prät ind. sg. III. ana prahta 1, 3, 3.
auur pringan reducere: prät. ind. sg. III. auur prahta 10. 2, 4. pari,
nsm. auur pruwganer relatus 5, 3, 2.
fr am pringan pro/erre: präs. pari. nsm. fram pringanter 3, 1, 2.
pröt stn. panis: as. 2, 9, 1.
ka-prüchen swv. secwndare: präs. conj. sg. III. kapruche 3, 4, 3.
prücM adj. prosper: asn. pruchaz 14, 4, 4.
prnnno swm. fons: ns. 3, 1, 3. 6, 2, 4.
prust stf. pectus: ds. prusti 11, 1, 2. 12, 3, 3. 13, 2, 2. gp. prustio 24, 14, 1.
ap. prusti 5, 3, 4. 18, 2, 2.
pruti - g-omo swm. sponsus: ns. 1, 7, 3.
ka-püid stn. habitaculum: ns. 11, 2, 1.
ka-puluht stf. ira: ns. 8, 6, 2. «s. 4, 5, 1.
er-purren swv. adlevare: präs. conj. sg. II. erpurres 25, 1, 4.
üf purren attollere: präs. part. nsm. uf purrenti 2, 2, 2.
ka-purt stf. natura: ns. 4, 1, 4. ^s. capurti substantiae 1, 2, 3.
D. TH.
danch stm. dank : ap. dancha grates 4, 3, 2.
danta conj. quia 12, 2, 1. 19, 4, 3. thanta 24, 13, 1.
dar adv, da: defti pron. pers. relative hedeutung verleihend: uuir dar (nos) qui
24, 6, 8. du der (tu) qui 2, 1, 1; 7, 1. 5, 1, 2. 6, 1, 4. 7, 9, 3; 10, 3.
16, 1, 1; 6, 3; oder ist hier der relativpronomen?
dare adv. ibidem 1, 4, 2.
David wpr. David: gs. damdes 7, 9, 1.
dSgan stm. miles: ds. degane 19, 3, 2.
daz conj. quod: 2, 3, 3. 4, 3, 3. ut: 1, 10, 3; 13, 3. 8, 2, 4. 10,3, 3. 11,2, 1.
14, 4, 1. 15, 1, 3; 2, 2. 17, 1, 3; 2, 1. 19, 11, 3. 20, 5, 2; 6, 2. thaz
ut 22, 8, 2. 23, 4, 3. 24, 4, 1; 4, 3; 11, 3; 16, 2. 25, 1, 4.
ki-deht adj. devotus: nsf. kideht 22, 6, 1. dsn. kedehtamu 24, 5, 4.
decheii swv. tegere: präs. ind. sg. III. dechit 2, 2, 1. conj. sg. III. deche
9, 3, 4.
pi-dechen tegere: prät. part. npm. pidahte 14, 4, 3.
int -de eben detegere: präs. ind. sg. II. intdechis 16, 1, 2.
dh'emar stn. crepusculum: as. 3, 7, 1.
denchen swv. cogitare: präs. conj. pl. I. denchem 8, 5, 1.
denne conj. 1) tunc 1, 8, 2. thenne 24, 8, 3. 2) dum: denne 5, 5, 1. 19, 7, 1;
cum 15, 5, 1. 19, 2, 1 ; 9, 3. 20, 8, 1. 21, 6, 1. denwe dum 14, 1, 4. unzi
äenne dum 15, 2, 3.
ka-denneu swv. distendere: präs. conj. sg. III. kadenne 18, 4, 2.
deodraft — drisgi. G5
deodraft aäj. siibditus: npm. deodrafte 10, 3, 1. apm. deodrafte Jiumiles 6, 6, 2.
dfe'r pron. 1) dieser, hie: nsm. der ille 18, 2. 3. 19, 2, 1. der der ille qui 19, 3, 1.
nsn. daz 1, 3, 1. dsm. demu 11, 3, 1. themu 25, 3, 1 ; 4, 1. 3. demo Uli
11, 2, 2. themo 25, 3, 3. tJiemo isto 26, 13, 1. dsf. deru 12, 2, 1. asn. daz
19, 7, 2. is. diu 20, 6, 1. oipf. deo iZZae 19, 7, 1. (?p«. deam 22, 7, 1. 2. 3.
2) als bestimmter artikel : gsn. des 15, 4, 4. 21, 6, 3. gsf. dera 1, 2, 3 ; 11, 1.
2, 3, 4; 4, 1. 6, 6, 1. 9, 4, 4. 10, 1, 3 ; 2, 2. 12, 2, 2. 13, 2, 4. 15, 2,
1. 4; 3, 3; 4, 2. 16, 1, 2; 6, 3. 21, 4, 3. 23, 1, 4. tliera 23, 1, 1; 3, 3.
24, 8, 1 ; 9, 4. 25, 2, 2; 8, 2. 26, 3, 4; 6, 1. 4. dsf. deru 9, 1, 2. 3) reZa-
tiv, qiä: nsm. der 2, 1, 2. 7, 1, 3. 10, 2, 1. 11, 2, 3. 14, 1, 1. 15, 1, 1.
17, 2, 4. 19, 3, 1. 20, 3, 1. 21, 4, 2. ther 24, 1, 3; 2, 1 ; 6, 1; 7, 1; 11, 1;
15, 1; 16, 3. 25, 1, 2. <7sj«. des 12, 3, 1. 21, 2, 1; thes 24, 3, 3. gsf. dera
10, 1. 1. dsm. demu 20, 1, 3. themu 24, 2, 3 dsn. denui 1, 3, 2; 7, 2. demo
19, 8, 1. themo 24, 9, 3. asm. den 8, 2, 1 ; 3, 2. 19, 5, 2. then 24, 3, 1 ;
4, 2; 5, 1. 3; 13, 2. as/. dea 21, 5, 2. is. thiu mezu quemadmodum 26, 15,2.
wpm. dea 13, 3, 3. 16, 4, 4. 17, 3, 3. npf deo 1, 9, 2. (/pm. dero 7, 12, 1.
apm. dea 1, 4, 2. 10, 3, 4. 16, 5, 4. thea 26, 9, 3. apf deo 7, 2, 3. a^ji?,.
diu 9, 1, 2.
der a(^v. s. dar.
derpi adj. azymus: nsn. derpaz 21, 4, 3.
desßr pron. hie: nsm. 2, 8, 1. 3, 7, 1. 20, 1, 1. «s/". disiu 1, 4, 1. deisu 1, 12, 1.
desiu 8, 4, 3. dsm. desamu 9, 4, 1. 15, 3, 4. desamo isto 16, 6, 2. fZs»i.
desamu 21, 7, 2. tZs/". deseru 11, 2, 4. «shi. desan 4, 6, 4. 8, 10, 3.
ka-dig-an adj. part. castus: dsm. kadiganemu 2, 18, 4. 3, 5, 2. cadiganemu
4, 6, 2. apf. cadigauo 18, 2, 2. — • Zu ka-dihau.
ka-dig-ani f pudor: ns. 3, 7, 2; castitas 8, 8, 3.
dih pro7i. s. du.
din pro«, poss. tuus: nsm. diu 2, 7, 4. diner 2, 8, 1. nsf diniu 16, 4, 3. thiiiiu
26, 15, 1. nsn. dinaz 2, 7, 3. gsf dincra 7, 8, 4. thineru {dat. ?) 24, 2, 3.
tliinera 26, 3, 4. dsf. dineru 14, 4, 3. dsn. dinemu 7, 10, 4. thine»i<t 24, 10, 4.
f/tmemu 26, 11, 2. asj«. dinan 2, 7, 2. 21, 7, 4. thinan 26, 5, 4. ^/wuan
26, 12, 2. rts/". dina 14, 1, 3. asn. thin 24, 7, 3. dinaz 8, 7, 4. thiuaz 26, 11, 1.
dpm. dinem 8, 4, 2. thinem 26, 9, 2. thinewt 26, 10, 1. #/'. dinem 7, 4, 4.
ßjj?w. dine 4, 3, 2. dina 14, 3, 2. 16, 5, 3. apf dino 7, 2, 2. apn. dinu 5, 3, 1.
dir pron. s. du.
disco swm. discipulus: np. discon 19, 8, 1.
dittp stm. latro : gs. diuhes 20, 2, 4. thiupes 25, 6, 3.
do conj. 1) tunc 1, 4, 2. 2) cttm 1, 3, 2.
donaron swv. intonare : preis, ind. sg. III. donarot 19, 1, 2.
driror adv. ter 18, 1, 1.
drisg-i adj. trinus: nsm. drisgi 6, 3, 1. gsf. drisgera 11, 1, 4. asf drisca 13, 1, 1.
djif. drisgem ternis 13, 1, 2.
E. Sievers, Murbacher hymnen. 5
66 dritto — eitar.
dritto num. tertius: ns. dritta 11, 1, 3. as. stunta drittun horä tertiä 10, 2, 1.
driunissa stf. trinitas: ns. 1, 2, 2. 2, 5, 4. 10, A, 1. gs. thriimissa 23, 1, 4.
tZs. driunissu 9, 1, 2.
druung-a si^/l passio: gs. druunga 10, 2, 2.
dxi iJroOT. iM 2, 10, 4. 6, 2, 1. 2; 3, 1; 4, 1. 2; 5, 1. 4; 6, 1. 2. 7, 3, 1; 10, 1
8, 3, 1. 14, 3, 1. 19, 11, 2. 24, 13, 1. du der qui 2, 1, 1; 7, 1. 5, 1, 2
6, 1, 4. 7, 9, 3; 10, 3. 16, 1, 1; 6, 3. tliu 24, 3, 3; 9, 1; 10, 1; 14, 1. 3
15, 1. 3. 25, 8, 1. 26, 6, 1. 2. 3; 7, 1. 8, 1. ds. dir 1, 6, 2. 2, 6, 2; 9, 2,
6, 5, 3; 6, 3. 4. 7, 5, 1; 7, 1. 10, 4, 1. 16, 2, 3; 3, 4; 4, 2. 19, 11, 3
tHr 24, 12, 1. 25, 8, 4. 25% 1, 1. 2. i/wr 2Cj, 2, 1 (2). 3. as. dih 1, 12, 2. 4
13, 4. 2, 6, 1. 7, 2, 1; 4, 1; 5, 3; 6, 1; 11, 1; 12, 2. 15, 2, 1. 16, 4, 4.
dich 4, 4, 1. thih 22, 8, 1. 24, 16, 1. 25, 8, 3. 26, 1, 1. 2. 3; 4, 3; 12, 1
15, 2. thih 26, 4, 1. 2; 5, 1; 9, 1; 16, 1.
ka-duhen swv. reprimere; imp. sg. kadhui 16, 5, 2.
dulten swv. pati: inf. 6, 4, 4. präs. part. nsm. dultenti ferens 10, 2, 3.
dui-uh p-äp. e. acc. l)per: duruh 6, 3, 3. 8, 2, 1. 10, 1, 3. 17, 3, 2. 18, 4, 3.
dumch 6, 3, 2. 21, 5, 3. duruc 6, 2, 3. duruhc 7, 2, 3. thuruli 24, 5, 3;
9, 2. thurah 24, 4, 4; 6, 1. thura/t 26, 12, 1. 2) propter : thurali 24, 7, 1.
11, 1. — Vgl. durah faran , duruhtuon , duruh uuesan , duruh uuachen.
duruh-heitar adj. praeclarus: dsf. durubheitareru 2, 1, 4.
duruh -noht adj. perfectus : nsf. duruhnohtiu 1, 2, 2. thurahnohtiu 22, 6, 3. nsn.?
duruhnoht 13, 1, 1.
duruh -uuachar adj. pervigü: nsm. thurahuuachar 25, 2, 2.
E.
Span-lih adj. aequalis: nsf. epanlichiu 10, 4, 2.
eTang-elisc adj. evangelicus: dsf. euangelisceru 1, 7, 2.
Eg-ypt npr. Äegyptus: dat. ^gypte 1, 3, 3.
egis-lih adj. horridus: gsf. egislihera 15, 2, 1.
egiso swm. horror: ns. 15, 4, 2. ds. egisin 22, 3, 1. as. egison 1, 3, 1.
Sht stf. besitz: gp. ehteo opum 4, 5, 3. dp. he/itim praediis 8, 9, 1.
eigan anv. habere: präs. ind. pl. III. eigun 1, 9, 2. 15, 3, 3.
ein num. unus: nsf. eiuu 10, 4, 2. nsn. ein 2, 5, 3, 6, 3, 2. (/s/l dera einun
1, 2, 3. dsf. eineru 7, 12, 3. dsn. eineiuu 7, 12, 4. asn. in ein m imww
2, 5, 4. — Schwach flectiert, solus: nsm. eino 24, 14, 2. emo 1, 5, 3. dsm.
einin 19, 12, 2. asf. einun 20, 8, 4.
einac «(^j. unicus: asm. einaguw 26, 5, 4.
ein-porau adj. part. unigenitus: nsm. einporano 7, 3, 4.
eiugil s. angil.
einte adj. idbis: asf. einiga 4, 1, 3.
ein-luzze atZj. pl. singuli: apm. einluze 26, 12, 1.
eitar stn. venenum: ap heitar 3, 5, 4.
eli-lentön — faginon. 67
eli-Ient6n swv. cnptivare: präs. conj. sg. III. eZilentoe 8, 4, 4. prät. pari nsn.
caelilentot 21, 5, 3.
emazzic adj. perpes : gsn. emazziges 4, 1, 4. dsm. emazzigemu 3, 2, 2. dsf. emaz-
zigeru 8, 8, 4. 9, 4, 3. emazzigerw 8, 7, 2. — Vgl. amazzigo.
endin stn.? frons : dp. endinum 24, 9, 3.
eng-il s. angil.
enti stn. finis: as. 24. 15, 2.
entrisc adj. antiquus: gsm. hentriskes 24, 9, 1.
eo adv. : eo so sicut 2, 9, 4. 3, 7, 2. 3. 9, 2, 4.
eo-calili j))'0«. omnis: nsm. eocalilic 7, 8, 3. nsf. eocalili 24, 5, 2. c^s«?. eocali-
hemu 17, 3, 4. eochaliclieniu 19, 11, 4. fZs/". eochalicliera 10, 4, 3. asf. eoga-
licha 5, 4, 1.
eo - caunSlili ^ro»i. omnis: nsf. ioMuuelih 25, 3, 3. eokiuuelih 26, 1, 4.
eo-n-altre ck^v. unquam 24, 10, 3. — Vgl. neonaltre und altar.
gr jn-on. nie: ns. 17, 2, 1. er selbo ipse 4, 1, 2. 17, 2, 3. ds. imu 16, 3, 3;
sibi 20, 7, 1. OS. inan eum 19, 7, 3; illum 24, 10, 1. ^[p- iru sui 19, 5, 2.
dp. im s^5^■ 8, 2, 4. 19, 10, 1. — Vgl. siu.
gra si/". honor: ns. liera 6, 6, 4.
erM stn. hereditas: ds. erbe 26, 11, 2.
fe'rda si/". terra: ns. 24, 8, 2. 26, 1, 4. herda 7, 8, 3. erda 26, 3. 3. ds. erdu
7, 10, 2. as. erda 2, 2, 4. ap. erdono 26, 5, 1.
erdu conj. vel 23, 2, 3.
@rSn swv. venerari: präs. ind. sg. III. eret 26, 1, 4. — F^Z. uuirden.
©r-liaft adj. venerandus: asm. erhaftan 26, 5, 4.
grist a(^v. primum 25, 8, 3.
eristo num. primus: nsm. 6, 5, 4. (Zp/". eriston 8, 1, 2.
erist-poran a(?j. j^art. primogenitus : apn. eristporaniu 1, 3, 4.
euua stf. lex: ns. 8, 3, 2. ds. euu 8, 2, 3. as. euua 7, 2, 3. f?2^. cuuom 7, 1, 3.
15, 1, 1.
Suuie adj. aeternus: nsm. euuigo 24, 1, 1. 25, 1, 1. gsm. euuiges 7, 3, 1; peren-
nis 22, 5, 4. gsf. euuigera p)erennis 3, 3, 2. gsn. euuiges 4, 1, 1. 6, 1, 1.
11, 3, 4. dsm. euuigemu 6, 7, 1. 8, 3, 4. dsf. euuigeru 8, 2, 3. euuigero
26, 10, 1. asm. euuigan 26, 1, 3. dpm. euigem 1, 13, 3. apm. euuige 22, 1, 1.
apf. eimigo isempiterna 22, 8, 4.
euuin f. ewigkeit: as. unzi in euuin usque in aeternum 26, 11, 4.
Suuo swm. ewigkeit: as. (in) euuon in perpetuum 10, 4, 4; in euun in aeternum
26, 16, 2.
Szzan stv. edere: inf. 17, 1, 3. za ezzanne edendum 2, 9, 2.
F.
fag-inön swv. exultare: präs. ind. sg. III. feginot 22, 7, 3. pari. nsf. feginontiu
19, 1, 3. — Vgl. comp, sigu-faginönt.
68 ant-fähan — flusc.
ant-fälian stv. suscipere: inf. 24, 7, 2; aäsmnere 24, 3, 4. preis, conj. sg. III.
intfahen capiant 16, 4, 1. pi-ät. ind. sg. II. anfingi 26, 6, 3.
pi-fähan occupare: preis, conj. sg. III. pifahe 4, 5, 4.
in ka-faldan stv. implicare: präs. conj. sg. III. ni in kifalde 5, 4, 4.
fal stm. casus: np. falli 3, 4, 3.
fallau stv. cader e: präs. ind. pl. III. fallant 25, 7, 3.
faran stv. pergere: präs. ind. pl. III. farant 19, 7, 1. faran^ 19, 8, 3.
duruh faran treiiisire: präs. conj. sg. III. duruti fare 3, 7, 1. durucli
fare 20, 8, 1.
Farao npr. Phareio : gs. faraones 21, 3, 4.
faro adj. im Compos. rösfaro.
fart stf. profectus: gs. uerti 2, 3, 4. — Comp, ubarfart.
fater stm. pater: ns. fater 2, 7, 1. 3, 8, 4. 8, 10, 1. fater 9, 1, 4. gs. fateres
7, 3, 1. 23, 4, 3. 26, 6, 2; 8, 2. faieres 7, 4, 3. eis. fatere 3, 8, 3. 7, 9, 2.
19, 12, 1. 24, 1, 4; 16, 3. 25% 1, 2. fatoe 1, 1, 4. /a^ere 6, 7, 2. ffls.
fateran 2, 6, 8. 3, 3, 1. 2. 3. 23, 4, 1. fater 26, 1, 3. fater 26, 5, 3.
fater -lili adj. pater nus : nsm. faterlicher 3, 1, 1. nsf. faterlicliiu 22, 7, 1. gsn.
faterliches 7, 7, 2. elsm. faterlicliemu 2, 1, 3.
faz .s^n. m Compos. leohtfaz.
fSddhah stm. ala: ejp. feddhacho.
feg-inön s. faginön.
fglahanto sivm. conelitor: ns. 25, 1, 1. — Zu felahan.
fßlaho sivm. conditor: ns. 1, 7, 4. — Vgl. scheffo.
fer adv. fern: fer si eibsit 8, 6, 1. fer stante absistat 8, 6, 3.
fergön siov. poscere: p)räs. ind. sg. III. fergot 2, 3, 1.
ferro sivm: nauta: ns. 25, 4, 1.
festi eidj. firmus: dsm. festemu 4, 6, 1.
fiaiit stm. hostis: ns. 15, 3, 1. 24, 3, 2. gs. fientes 24, 9, 1. as. fiant 1, 6, 3.
18, 3, 4. 23, 4, 4. - Vgl. heri.
int-flndaii siü. sentire : präs. pari. nsm. intfindanter 4, 1, 3.
flnstrßn stvv. tenehricare: präs. ind. sg. III. finsti-et 12, 3, 2.
flnstri f. tenebrae: as.? finstri 16, 1, 2. elp. finstrinum 14, 2, 3.
feor num. vier: el. feorim quaternis 18, 1, 1.
firina stf. crimen: ap. firino 20, 1, 4.
firra stf. otium: ds. firru 15, 1, 4.
flrst stm. cuhnen: gs. firstes 6, 5, 2.
flur stn. ignis: eis. fiure 22, 4, 1.
fizus adj. callidus: nsm. fizuser 18, 2, 3.
fizus-heit stf. dolus: ns. 8, 6, 2. elp. fizusheitiw 4, 4, 3.
fleisc stn. ceiro: ns. 20, 5, 4. gs. fleisges 4, 4, 1. 20, 5, 4. fleiskes 24, 4, 4. eis.
fleisge 19, 10, 2.
flusc stm. luxus: ns. 4, 5, 4.
fol — furahtan. 69
fol aäj. plenus : npn. fol 7, 8, 4. folliu 26, 3, 3. apm. folle 7, 6, 3.
folggu sivv. sectari: präs. ind. pl III. folgent 7, 11, 4. conj. pl. III. folgeen
succedant 8, 2, 4. part. nsm. folgenti 8, 3, 3.
Meli stn. piopiüus: as. folh 26, 11, 1. — Vgl. Hut.
tomsi präp. e. dat. ah: 2, 10, 4. 7, 9, 2. 10, 3, 3. 4. 21, 3, 2; 7, 3. 24, 10, 1.
25, 2, 4. ea;: 6, 4, 3. 7, 3, 3. 8, 6, 1. 24, 5, 1. de: 2, 9, 2. 3, 1, 2. 17, 1, 4.
19, 3, 4; 5, 2. 21, 3, 3; 6, 2. fo?«a a& 6, 7, 4. fo»a (?e 7, 9, 4.
fora 1) a(^v. ante 24, 4, 2. 2) jjräp. c. dat. ante: 10, 4, 3. 24, 1, 3 — F</Z.
fora chunden, fora chuedan, fora kän, fora harenT
fora-haro sivm. praeco: ns. 25, 2, 1.
forlitä siüf. metus: gs forhtun timoris 15, 4, 2. cZs. forlitun 20, 2, 3. as. forach-
tvn 20, 6, 3.
fram adv. vonvärts, s. fr am pringan, fram halden, fr am fuareu.
fram-hald adj.pronus: nsm. framhalder 14, 1, 4.
frau adj. laetus: nsm. frauuer 3, 7, 1. %jjwi. frauue 4, 3, 1. froe 3, 6, 3. djm.
frouuem 22, 1, 4.
frauu6u stvv. laetari: präs. conj. pl. I. frauuoem 1, 6, 2. part. npm. froonte 1, 8, 4.
fr§Iit stf. meritum: dp. frelitim 24, 15, 3.
ka-frShtÖn sivv. mereri: präs. conj. pl. I. kafrehtohem 1, 13, 3.
freccM f. avaritia: ns. 8, 6, 3.
fri adj. Über; npm. frige 10, 3, 2. dpm. friiem 18, 3, 2.
fridu still, pax : gs. frido 8, 8, 1.
frisginc stm. victima: ns. Msginc 7, 10, 2.
frö , frouuan s. frau , frauuan.
frua adv. frühe: frua {var. fruo) in morgan düuculo 3, 7, 2.
fruat adj. im compos. unfruat.
frumi-scaft stf. primordimn : ds. frumiscafti 24, 2, 1.
-frumo sivm. im compos. ortfrumo.
ka-Tuagen siov. coniungere: präs. conj. sg. III. kafuage 5, 5, 4.
fuareu swv. ferre : präs. ind. pl. I. fuaremes 24, 9, 4.
fram fuaren provehere: präs. ind. sg. III. fraw fuarit 3, 8, 1.
Tiuidar fuaren revectare: präs. part. nsf. uuidar fuarinti 4, 3, 4. — Vgl.
auuar tragan.
ka-fuari stn. compendium: ds. kafuarre 22, 3, 3.
fuaz stm. pes: is. fuazziu 19, 2, 3. ap. fuazzi 19, 7, 4.
fühti udj. humectus: dpm. fuhtetn 2, 2, 3.
ar- füllen swv. replere: präs. ind. sg. III. erfullit 22, 7, 4. prät.part. npm. arfulte
8, 10, 4.
funs adj. pi-omptus: dsm. funsemu 12, 1, 2.
furahtan sivv. formidare: piräs. part. nsm. furihtanü 1, 4, 4. apm. furahtante
paventes 25, 7, 1.
er -furahtan c. acc pavescere: präs. ind. sg. III. erfurahtit 24, 5, 2.
70 furi — ka-keozzan.
furi prä2). adv. s. furi kangan.
fiiristo stvm. princeps: äs. furistin 21, 1, 4. np. furistun 22, 2, 1. ap. furistun
22, 6, 4.
G. K.
cag'an adv. obviam 1, 8, 2. kagani 1, 10, 4. — S. kagan pliuuan, kagaii lauflfan.
in-kagan adv. s. inkagan lauffan.
kagaii -Idn stn. as. kaganlon vieem 8, 5, 3.
Glalilea npr. Galilea: ds. 19, 6, 3.
kambai* adj. strenuus: apf. kambaro 3, 4, 1.
kaue stn. in den composs. sedalcanc, iifcanc, zuacanc.
kangan stv. gradi: präs. ind. sg. III. kat 14, 2, 2 pari. npim. gangante 11, 3, 1.
fora kangan: präs. pari. dsm. fora 'kantemii praevia 20, 3, 3.
furi kangan praeterire: präs. conj. sg. III. furi gange 9, 2,' 2.
in kangan intrare: inf. gen. in Cannes 18, 2, 4.
cart stm. chorus: ns. 26, 4, 1.
carto stvvi. im compos. uunnigarto.
cart-saiic stn. chorus: as. 23, 2, 1.
pi - cauman swv. observare : präs. pari. nsf. picaumanti 14, 2, 4.
-gaiiuida stf. im compos. urgauuida.
kauui-mez stn. gau: ds. in Galilea in kauimizze in Galilea 19, 6, 3; ähnlich in
geuiraezze 19, S, 3.
kSlba stf. miinus: ap. kebo 6, 7, 3.
kgban stv. dare: präs. ind. sg. II. kipis 25, 1, 3 anm. conj. sg. III. gebe donet
3, 4, 4. kebe det 17, 3, 1. 23, 4, 3. pl I. kebew 9, 4, 4. pari. nsm. kepanti
25, 1, 3. kepenter daturus 24, 15, 2. imp. sg. kip tribue 2, 9, 2. gip tribue
16, 2, 4. p?'äf. '/«(?. .s^. II. kapi donasti 7, 2, 4. capi donasti 24, 6, 2. cabi
24, 2, 4; 7, 3. cü«//. sg. II, cabis donares 24, 11, 4. pari. wsm. kakepan
7, 10, 2.
ar-keban reddere: präs. conj. sg. III. argebe 20, 6, 4. pi-ät. pari. nsm.
erkepan (ist) redit 25, 6, 1. nsn. harcheban ist 12, 2, 4. dsn. arkepanemu
8, 1, 1. npm.?: argepau 21, 5, 4.
keili f. superbia : ns. 8, 6, 2. ds. keili pompia 19, 3, 3.
keist stm. Spiritus: ns. keist 5,4,2. gs. keistes 3, 6, 4. ffe. keiste 2, 6, 3. —
F(/L ätum.
kßltan stv. reddere: inf. 23, 3, 4. iJr«s. cowj. pl. I. keltern 8, 5, 3. 19, 11, 4 ;
solvamtis 6, 7, 3. 25, 8, 4.
kSrön stov. desiderare: prät. part. asn. kakerotaz 19, 8, 4.
ka-keozzan stv. fundere: präs. part. nsm. kageozzanti refundens 20, 2, 1. prät.
part. nsn. kicozan ist 22, 5, 2.
auur (ka)keozzan refimdere: prät. part. nsf. auur kicoz^Jfm (ist) 25, 6, 2.
in-keozzan infundere: imp. sg. ingiuz 3, 2, 4.
- ka-haltan. 71
keozzo swm. fretum: np. kiozun 25, 4, 2.
keiiui-mfez s. kauuimez.
kift stf. mwnus: ds. cifti 7, 1, 3. aj3. gifti 7, 2, 2. kifti 24, 11, 4.
in - Mnuaa s^v. inchoare : prät. part. nsf. incunnaniu 7, 4, 3.
kitagi f. gula: as. 4, 5, 2.
cliz siw. m^or; MS. 5, 2, 2. — F<jr?. scöni.
elizzau stv. glänzen: präs. part. npm. clizmnte candidi 21, 1, 2.
far-cnitan stv. delere: prät. ind. sg. III. farcneit 1, 3, 4.
como swm. im compos. prütigomo.
cot stm. deus: ns. cot 1, 12, 2. 2, 1, 1. 6, 1, 1. kot 7, 3, 3; 8, 2. 14, 1, 1.
cot 26, 3, 2. gs. kotes 7, 9, 3. 8, 1, 3. 9, 2, 2. 10, 1, 1. 13, 2, 1. cotes
20, 1, 1, cotes 26, 8, 1. ds. kote 7, 3, 3. 19, 12, 1. 21, 2, 4. cote 23, 1, 2.
24, 4, 3. 25% 1, 2. cote 6, 7, 1. as. cot 23, 3, 1. 26, 1, 1.
kot-chund adj. divinus: nsf. kotcund 6, 6, 4. dsm. kotcunddemu 7, 3, 2. tZp/".
kotkundem 7, 5, 4.
kot-chundi /'. deüas: ns. kotcundi 10, 4, 2. ds. kotcundi divinitati 9, 4, 3.
crap stn. tumulus: ds. crape 21, 6, 1.
cremizzi adj. tristis: npm. cremizze 19, 5, 1.
ci'immi adj. crudelis: dsn. crimmemu 19, 5, 3. apn. chrimmiu dira 1, 5, 2.
krisan stv. s. ka-risan.
cruapa stf. im compos. hellacruapa.
cruazzen sivv. provocare: präs. ind. sg. III. cruazzit 12, 1, 4.
ka-cruazzen provocare: präs. conj. sg. III. kakniuazze 4, 5, 1. cacruaze
5, 5, 3. kacruazze ineitet 15, 3, 1.
cuat adj. honus: nsm. cuater 24, 14, 4.
cuat stn. honum: ds. kuate 8, 5, 4. cuate 23, 3, 2.
upar cussön swv. affinere: präs. conj. pl. III. upar cussoen 8, 9, 3.
H.
halben siw. teuere: präs. ind. sg. II. hebis 6, 2, 1. sg. III. hebit 8, 3, 2; habet
1, 3, 1. part. npm. habente 11, 1, 1. 13, 2, 2.
pi-haben: präs. ind. sg. III. pihebit detinet 15, 2, 3. conj. sg. III. piha-
bee oceupet 8, 7, 1. prät. part. npm. piliabet uuarun tenebamur 24, 6, 3.
int-haben continere: präs. ind. sg. II. inthebis 2, 7, 1.
haft adj. in den composs. deodraft?, erhaft, lichamhaft, triubaft, unrachaft,
uuärhaft.
hald adj. im compos. framhald.
halla stf. templum: gs. balla 24, 8, 1.
hals stm. cervix: ap. halsa 23, 2, 2.
ka-haltan stv. conservare: inf kehali&n custodire 26, 13, 2. präs. conj. sg. II.
kihaltes 7, 2, 2. sg. III. kahalte 8, 8, 1. pl. III. cahaltan custodiant 17, 3, 3.
72 ka-lialtani — heri.
imp sg. kahalt osanna 6, 5, 2. 7, 9, 1. jjrät. part. nsm. kahalta» ist msto-
ditur 19, 3, 2. asHt. kehaltun sahtvm 26, 11, 1.
ka-lialtani f. pucUcitia: gs. kahaltini 18, 3, 1.
haiuo vgl. die composs. licliamo, lichamilo, lichamhaft.
hangen swv. iiendere: ]i)räs. ind. pl. III. hangent 22, 5, 1.
liano swm. gällus: ns. 25, 5, 2. 4. ds. henin 25, 6, 1.
hant stf. manus: np.? henti 22, 4, 4.
hantheizzä, hantreiti s. antheizzä, antreiti.
har^n stov. clamare: preis, ind. sg. III. haret 19, 4, 4. — Vgl. fora-haro.
fora hären prodamare : preis, ind. pil. III. iura harent 26, 2, 4.
liauMt - pant stn. corona: dp. liohubitpautuDi 7, 11, 3.
er-heffan stv. extollere: imp. sg. erlieui 26, 11, 3.
hentim s. eht.
heil adj. im compos. unheil.
heilac adj. sacer: asn. heilac 13, 2, 1.
heilagön swv. sancire: preis, pari. nsm. heilagonti 8, 2, 3. jjräf. pari. nsn. kehei-
ligot 22, 5, 2.
heilant stm. sedveitor: ns. 2, 6, 1. 7, 1, 2; Jesus 25, 7, 1. ds. heilante Jesu
1, 16, 3. as. heilant Jesum 20, 3, 2.
heili f. Salus: ns. 1, 4, 1. 25, 6, 2. gs. heili 12, 2, 2. 13, 2, 4. 24, 7, 4.
heit si/". m den conq^oss. fizusheit, uuizzantheit,
heitar stn. s. eitar.
heitar adj. clarus: nsm. heitarer 4, 2, 4; seremis 20, 1, 2. f?s?rt. heitaremu 19, 9, 1.
dsn. heitaremu 14, 1, 1. etpin. heitariu 1, 8, 3; splendiela 1, 10, 2. — Comp.
duruhheitar.
heitaristo sup.: dsn. heitiristin 12, 3, 1.
heitaren swv. sereneire: piräs. ind. sg. III. heitarit 5, 3, 4.
heitarnissa stf. iubar: ns. 3, 2, 3.
ka-heiz stm. promissiim: dp. kaheizzam 5, 5, 3. — Vejl. comp, antheizzä.
helfa stf. auxilium: ns. 17, 3, 1. as. 23, 4, 3.
helfan stv. sibbvenire : imp. sg. hilf 26, 9, 2. präs. part. dsf. helfanteru favente
8, 1, 4.
hSlfant stm. auelitor: ns. 6, 6, 1.
hella stf. hölle: elp. za hellom ad inferos 24, 11, 1.
hella-cruapa stf. baratrum: ds. hellacruapo 21, 6, 2.
hella -uuizzi stn. tartara: as. 19, 2, 2.
heng-en sivv. ceelere: präs. conj. sg. III. heuge 4, 4, 3.
ka-heugen consentire: preis, conj. sg. III. kahent/e 16, 3, 3.
-hengida stf. im comp, nfhengida.
hensti, hentiusc s. anst, entrisc.
hera, hSrda s. era, erda.
heri stn. exercitiis: ns. 26, 4, 4. as. heri hostem 23, 4, 4. — Vgl. fiant.
heriro — inti. 73
liSriro stom. senior: gpin. hererono 7, 6, 1.
h6rro stvm. sabaoth: vs. 6, 5, 1. 7, 8, 2. 26, 3, 2.
li'erzä swn. cor: ns. 16, 4, 2. ds. herein 2, 10, 3. dp. herzon 8, 6, 1. ap. lier-
zun 19, 11, 2.
himil stm. caelum: ns. 7, 8, 3. 19, 1, 2. 22, 7, 4. t/s. himiles 2, 1, 1; 3, 3.
5, 3, 3; aetheris 5, 1, 1. hwMes 7, 1, 1. ds. Mmile 7, 11, 2. as. himil
jjoZwm 2, 1, 2; 4, 2. 25, 3, 2. mjj. Zwmla 26, 2, 1; 3, 3. gp. himilo 6, 2, 1.
17, 2, 3. 26, 7, 4. a^x himila 2, 7, 1.
liimilisc acZj. caelestis : gsf. himiliskera 22, 2, 2. </Sl^. himilisces 1, 7, 4. himiles-
ges 11, 3, 3. asf. himiliska 7, 5, 2.
Mmil-zeichau s^w. sidus: gp. himilzeichano 4, 2, 3.
hiunisg-i stn. familia: gs. hiuuisges 9, 1, 4.
hizza sif. calor: ds. hizzu 3, 5, 3. dp. hizzom aestibus 4, 4, 2.
höh ac?^'. aZiMsV vsm. hoher excelse 14, 3, 1. vs/. hoiu 6, 3, 1. gsn. hohes 6, 6, 3.
höhiro comp.: nsn. hohira sublimius 20, 6, 1.
höhl f. höhe: ds. fona hol ex alto 6, 4, 3. dp. fowa hohinum cZe excelsis 7, 9, 4.
in hohinum in aUissimis 17, 2, 4.
horsco adv.: so horsco quantocius 19, 6, 4.
holdä sw/. im comp, unholdä.
ka-huckan swv. meminisse: imp. sg. gihugi 16, 6, 1.
huug-ar stm. fames: ns. 4, 5, 3. 8, 9, 2,
huct stf. sensus: dp. huctim 25, 8, 1. — Comp, inhuct.
I.
ibu conj. si 25, 7, 3. — Vgl. ubi.
ilico adv. propere 19, 8, 2.
im , imu s. er.
in 1) präj). a) c. dat. 1, 6, 2. 1, 11, 3. 3, 2, 1; 8, 3 4. 6, 2, 2. 7, 9, 3.
8, 5, 4. 9, 3, 8: 4, 1. 11, 2, 3. 12, 2, 1. 15, 3, 4. 16, 2, 3; 6, 2. 17, 2,
3. 4; 3, 4. 19, 6, 3; 8, 2; 10, 2; 12, 4. 21, 2, 2; 7, 2. 22, 7, 1. 2. 3.
23, 1, 4; 3, 2 24, 2, 1. 26, 8, 2; 16, 2. b) c. acc. 1, 12, 4. 2, 5, 4. 3, 7, 2.
5, 2, 4. 20, 3, 4. 22, 8, 4. 25 % 1, 4. 26, 11, 4. 15, 2. 2) acZv. , s. in
kafaldan , in kangan , in kaleitten.
inan s. er.
in-huct stf. sensus: ns. 15, 5, 4. <?s. inhucti 8, 7, 3. 15, 4, 1. dp. inhuctim
3, 2, 4.
inuddi Sifn. viscera : np. innodi 22, 5, 1.
inti conj. et 1, 6, 3; 11, 2 3. 3, 1, 3 ; 3, 1; 5, 1; 8, 4. 4, 1, 2; 2, 4; 3, 2.
6, 2, 2; 6, 2. 7, 7, 1; 11, 3. 13, 3, 1. 16, 1, 1. 19, 4, 2 20, 4, 1. 21, 6, 4.
22, 1, 2; 2, 2. 4; 4, 2. 23, 4, 1. 24, 8, 2; 13, 1. 25, 1, 3; 5, 3; 7, 2; 8, 4.
25^, 1, 3. inii 26, 2, 2; 3, 2; 11, 3; 12, 2. inte 9, 2r, 2. inti — inti et — et
10, 4, 3. inti — inte 19, 12, 4. inti ioh atque 7, 8, 3.
74 inu - clineht.
inu conj. nam 24, 8, 1.
io s. eo-.
irä s. siu.
irri adj. vagus: nsn. irri 9, 3, 3. asn. irraz 15, 4, 3.
irri-tuom stm. error: gp. irrituomo 25, 3, 3.
iru s. er.
Israhel npr. Israhel 1, 6, 1. -- Vgl. Hut.
it-uuizlih adj. probrosus: apf. itumzlicho 20, 1, 4. — Vgl. uncMski.
gghan stv. confiteri: präs. ind. sg. HL gihit 26, 5, 2. pl. I. gehemes 26, 1, 2.
^jar^. fZi9?«. gehantem 23, 2, 4. gebauten 24, 12, 4.
griü a«^?;. mm 1, 9, 4. 2, 2, 1; 3, 1; 4, 1. 4, 2, 1; 3, 1. 5, 2, 1. 3; 3, 1.
14, 2, 1. 19, 4, 1; 9, 3. 21, 4, 1.- 24, 4, 2. 25, 2, 1; qioondam 11, 2, 3.
ioh conj. ac 1, 1, 4. 16, 2, 2 ; et 15, 1, 2; 2^*e 1, 2, 3 ; 11, 1. 2, 1, 2; 3, 2;
4, 3; 5, 2; 6, 2; 7, 4. 3, 2, 1; 2, 3; 6, 1. 2. 5, 2, 3; 3, 3. 6, 3, 3; 6, 4;
7, 1. 8, 2, 2. 16, 1, 3. 19, 12, 2. 20, 2, 2; 3, 3; 4, 3; 6, 3. 4; 7, 2.
22, 3, 2. 23, 1, 3. 25, 1, 2; 4, 2; 7, 4; 8, 2. inti ioli atque 7, 8, 3.
CH.
chamara stf. aula: gs. 22, 2, 3.
char stn. im compos. leohtchar.
charcliari stm. ccircer: ns. 1, 12, 1. ds. charchare 1, 11, 3.
chauf stm. im comp, urchauf.
ar-cliauffen swv. redimere: prät. ind. sg. II. archauftos mercatus es 16, 5, 4.
conj. sg. II. erchauftis 24, 4, 1. part. nsn. archaufit 21, 5, 3. ap^n. arcliaufte
24, 10, 4.
chaufo swm. redemptor: vs. 22, 8, 1.
chelih stm. patera: ap. cheliclia 7, 6, 4.
ar-eliennen siov. agnoscere: prät. part. dsn. archantemu 19, 8, 1.
cerul>yn njjr. ceruhin 7, 7, 1.
chetiiina stf. catena : ds. clietinnu 19, 2, 4.
cMud stn. natus: gp. chiudo 1, 5, 2.
chirichä sivf. ecclesia: gp. cMricliono 22, 2, 1.
chläuua stf. ungula: dp. chlauuon 22, 4, 3.
zua chliban stv. adhaerere: präs. part. asm. zua chlibantan 20, 4, 3. npm. zua
clibante 13, 3, 2.
chlimban stv. scandere : nsm. chlimbanter 2, 3, 3.
chlochon siov. 2näsare: präs. part. npm. chlochonte 1, 9, 3.
chnSht stm. miles: np. clinehta 22, 2, 3.
choron — cliueran. 75
chorön swv. gustare: präs. pari, choronto gustando 21, 2, 4.
ka-choron attem]jtare: preis, conj. sg. III. kachoroe 18, 2, 4.
chorung'a stf. tempttatio : ds. chorungo 2, 10, 1.
cliraft stf. virtus: gs. crefti 11, 1, 4; chrefti 12, 2, 4. ds. chrefti 13, 3, 4. dp.
chreftiwt viribus 19, 2, 2; creftim 7, 4, 4. ap. chrefti vires 24, 9, 1. 25, 4, 1. —
Compos. meginchraft.
uutar chrfe'san stv. suhrepere: präs. conj. sg. III. untar chr^se 15, 4, 1.
untar-ehriffen swv. suhripere: präs. conj. sg. III. untarchriffe 16, 3, 2.
chrimmi adj. s. crimmi.
Christ n23r. Christus: ns. 3, 6, 1. 17, 1, 2. 21, 4, 1; 6, 1. c/irist 26, 6, 1. vs.
Christ 1, 12, 2. 4. 8, 4, 1. 16, 1, 1. 19, 11, 1. crist 7, 1, 1. gs. christes
1, 6, 4. 2, 4, 3. 8, 1, 4. 10, 1, 4. 13, 3, 4. 19, 10, 2. 22, 6, 3. christes
22, 1, 1. ds. christe 4, 6, 4. 8, 10, 3. 21, 1, 4. 23, 1, 3. criste 5, 5, 4.
criste 6, 7, 1 ; cnste Jesu 23, 1. 3. as. Christ 1, 11, 3. 20, 4, 3. 23, 4, 1.
christan 19, 9, 3.
Chrüzi stn. crux: gs. crucez 6, 3, 3. 7, 1, 3. chruzes 10, 2, 3. 12, 2, 4. 21, 2, 2.
as. chruci 20, 3, 1. 24, 7, 1; 9, 2.
chumft st/", adventus: ds. chumfti 1, 8, 2. 4, 2, 2.
chumftic adj. venturus: nsm. chumftiger 6, 1, 3. 26, 8, 3. chumftiger 1, 7, 3.
gsn. chumftiges 1, 13, 2,
-chund adj. im compos. cotchund; vgl. cotchundi.
fora chunden swv. pronmitiare: präs. pari. nsf. fora chundenti 18, 1, 3.
chundo swm. angelus: ns. 1, 3, 2. — Compos. urchundo. — Vgl. poto.
chuninc stm. rex: ns. 19, 2, 1; vs. 1, 13, 1. 6, 5, 4. 19, 11, 1. 26, 6, 1. cuning
24, 1, 1.
chuuui stn. genus: gs. chunnes 24, 3, 2. dp. chunnum gentibus 7, 2, 4.
churt adj. brevis: dsf. churteru 20, 3, 2.
chü.ski adj. im compos. unchüski.
chussen stw. osculare: präs. ind. pl. III. chussant 19, 7, 4.
chust stf. im compos. ächust.
chnSdan stv. dicere: inf. chuuedan 19, 7, 2. präs. ind. pl. I. uuela quhedemes
benedicimus 26, 12, 1. conj. pl. 1. chuuedem 1, 1, 3. chuedem 9, 4, 2. 12, 1, 1.
part. npm. chuedente 13, 1, 4. dpm. quhedenten 23, 1, 2. jjräl ind. sg. I.
quuhad inquam 2, 8, 1.
fora ch-aeäan j)'>'aedicere : präs. ind. sg. III. fora chuuidit 19, 6, 2.
chufe'man stv. venire: präs. part. dsm. chuementemu advenienti 1, 10, 3. jmlt. ind.
sg. II. chuami 6, 4, 4. 7, 9, 4. sg. III. qhuam 20, 3, 4.
az chueman advenire : präs. conj. sg. III. az quheme 2, 7, 3.
chueuä swf. mulier: dp. chuuenom 19, 6, 2.
cliuSran stv. gemere: präs. conj. sg. III. chuere 20, 8, 4.
76 ' ka-ladon lenti.
L.
ka-lad6ii stvv. advoeare: preis, pari. nsm. kaladonti 15, 3, 3.
lägon swv. insidiari: x>räs. pari. apm. lagonte 16, 5, 2.
lachan sin. velum: ns. 24, 8, 1.
läcM stm. medicus: ns. 24, 14, 4.
lam adj. debilis: apf. lamo 13, 3, 3.
lamp stn. agnus: ns. 7, 10, 1. 21, 4, 2. gs. lambes 12, 2, 3. 21, 1, 1. lanibes
1, 5, 4.
laut vgl. compos. elilenti.
ka-lauba stf. fides: ns. 3, 5, 3; 6, 2; 7, 3. 6, 3, 1. 15, 5, 3. kilauba 5, 5, 2.
25, 6, 4. kelauba 22, 6, 1. gs. calauba 6, 6, 1. kalauba 15, 2, 4. kelauba
24, 9, 4. ds. kalaubu 10, 1, 1. 20, 3, 2; creduUtate 8,8,4. as. kalaupa
20, 2, 1. kakwpa 8, 4, 4.
ka-laiiban swv. credere: inf. [za] kelaupanne pist crederis 26, 8, 3. präs. ind.
2)1. I. kalaupemes 10, 1, 2 kelaubemes 24, 5, 4. j)'^'''^- ffP''^^- kalaupantero
1, 12, 4. keloubentero 22, 6, 2. dinn. calaupeiite»t 26, 7, 3. jjmi. pari. nsm.
calaupit ist creditur 1, 7, 3. kalaupit pist crederis 16, 1, 3.
ka-lauMc acüj. fidelis: dsm. kalaubigemu 4, 6, 3. wjjjh. kaZmtbige 2, 8, 3. ß'j'OT.
kalaubigeru 8, 3, 1. dpm. kalaubigen 12, 2, 1. — Compos. unkalaubic. — Vgl.
triuhaft.
kakan (h)Iaii£fan stv. occurrere : präs. conj. pl. I. kakan lauffem 1, 10, 4.
inkakan (h)lauffan occurrere: präs. ind. pl. III. inkagan louffant 1, 8, 1.
(h)lauft stm. cursiis: as. lauft 3, 8, 1. dp. lauftim 5, 1, 3. — Compos. anahlauft.
laug'enen sivv. negare: xnäs. pari. apm. laugenente 25, 5, 4.
laxig-in adj. flammeus: dpn. lauginem 2, 3, 2.
läzzau stv. sinere: präs. conj. sg. III. ni lazzes ne siveris 2, 10, 2.
pi-läzzan ignoseere: imp. sg. pilaz 24, 12, 3. 4.
far-läzzan 1) deserere: präs. ind. sg. III. farlazzit 2, 4, 2. ferlazit
25, 3, 4. prät. part. nsm. farlazzan ist linquitur 2, 4, 1. 2) remittere: präs.
ind. pl. I. farlazzemes 2, 9, 4. imp. sg. faiiaz 2, 9, 3.
int-läzzan cedere: präs. ind. sg. III. intlazit 4, 2, 1. relaxare: präs.
conj. sg. III. intlaze 15, 1, 4. — Vgl, antläzzida.
leben swv. vivere: inf. lepen 19, 7, 3. präs. ind. pl. I. lebemes 10, 1, 1. lepemes
21, 2, 4.
leidlichen siw. liorrere: prät. ind. sg. II. leithlichetos 26, 6, 4.
leitten sivv. ducere: präs. conj. pl. I. Ieitte?>i. 4, 6, 4. leitem 8, 10, 2. prät. part.
nsm. kaleitter 10, 2, 1.
in (ka-)leitten sivv. inducere: prät. part. in caleitit [uuesan] induci
2, 10, 2.
leitid stm. dux: as. leitid 7, 11, 4. ap. leitida 22, 2, 2.
-lenti im compos. elilenti.
leoM — Hut. 77
leolit stn. lux: ns. 8, 3, 1. 15, 2, 4. 16, 1, 1; liimen 2, 1, 1; 5, 2. 16, 1, 3.
liolit 25, 2, 3. 'i'S. leolit 3, 1, 3. 4, 1, 2. Höht 25", 8, 1. gs. leohtes 2, 1, 2;
5, 2. 3, 1, 3. 4, 1, 1; 1, 4. 6, 3, 4. 16, 1, 3. 19, 1, 1; luminis 3, 1, 3.
6, 1, 1. 7, 7, 2. cZs. leohte 3, 1, 2. 8, 1, 1. 12, 3, 1; lumine 8, 3, 4. 14, 1, 1.
20, 1, 2. as. leolit 3, 1, 2. 14, 4, 4; lumen 4, 2, 3. 5, 1, 2. 16, 1, 4. ni).
leoht 22, 2, 4.
leohtan sivv. üluminare: preis, pari. nmn. leohtaiiter 3, 1, 4. — 8. kaliuhten.
in-leohtan üluminare: präs. pari. nsm. inleoManter 20, 2, 2.
leolit -faz stn. Janipas: ap. liotfaz 1, 8, 3.
leoht- char stn. lampas: ap. leotkar 1, 9, 2.
far- leosau stv. per der e: prät. part. «sj». farloranan [uuesan] perisse 20, 8, 7. asn.
farloronaz 10, 2, 4.
ISreu swv. docere: präs. ind. sg. III. lerit 9, 2, 4.
ka-lSsan stv. colligere: präs. ind. sg. III. kelisit 25, 4, 1. -
ar-leskeu siov. extinguere: prät. part. apn. arlasctiu 1, 9, 2.
lip stm. vita: ns. 20, 7, 3. 4. gs. libes 6, 7, 3. 11, 3, 4. 22, 5, 4. 24, 11, 4.
lipes 21, 5, 4. ds. libe 17, 3, 4 as. Hp 5, 4, 3. 20, 4, 4 ; 6, 4. 22, 3, 4.
pi-liban siv. remanere: präs. ind. pl. III pilibant 1, 9, 1. — Vgl. compos. unbi-
libanlih.
lid stn. potus: ns. 3, 6, 2. as. lid poculum 8, 7, 4.
ka-lidan stv. abscedere: präs. conj. sg. III. kalide 14, 4, 2.
lickan stv. iacere: präs. part. apm. lickante 25, 5, 2.
ka-lih adj. similis: asn. kalichas 24, 2, 4. — Vgl. die composs. adallih, allih,
angustlüi, epanlih, egislih, eocalih, eocauuelih, faterlih, ituuizlili, lopHli,
morganlih , nahtlili , östaiiih, radalih, siganumftiiih , snellib, suntlih, tiurlih,
triulib, unbilibanlib, urtrubtlih, uuizaclih , uuntarlih ; — vgl. leidlichen.
far-lUian stv. praestare: präs. ind. pl. III. farlihant 7, 5, 2. imp. sg. farlihc
8, 10, 1.
-liclia stf. im compos. manalicha.
Ith-haino swm. corpus: ns. lihamo caro 21, 4, 4. gs. lichamin 22, 3, 2. 24,3, 3.
ds. Hcliamiii 2, 8, 4. 16, 6, 2. Hhamin 3, 5, 2. 4, 6, 2. 15, 3, 4. 17, 1, 4.
20, 4, 2. ap. lihamun 15, 1, 3. lihamon 18, 4, 2.
lihham-haft adj. corporeus: dsm. lichanafteuiu 19, 9, 4.
lichamilo swm. corpusculum: ns. 21, 2, 1.
licheu swv. placere: präs. p)art. npm. lichente 8, 10, 3.
ka-licliis6n sivv. simtdare: prät. part. nsf. kalichisotiu 8, 8, 2.
ka-lilniissa stf. imago: gs. kilihnissa 24, 2, 3. as. kiHhnissa formam 24, 3, 3. —
Vgl piHdi.
ka-limfan stv. competere: präs. part. asn. kalimfanti 8, 7, 3.
ka-liuhten stvv. illuminare: präs. conj. sg. III. kaliuhte 15, 2, 4. — S. leohtan.
liut stmn. populus: ns. Hut plebs 21, 5, 3; israhel 1, 6, 1. ds. Hute 17, 2, 2. as.
Hut 21, 7, 4. 26, 11, 1. - Vgl. folch und Israhel,
78 . . lop — magister.
lop stn. laus: ns. 6, 5, 3. 25% 1, 1. as. lop 1, 1, 3; hymnum 24, 12, 2. (^p.
lobum 1, 13, 4. lopum 9, 1, 1. 19, 1, 2. aj). lop 5, 3, 1. 9, 4, 2. 12, 1, 1.
19, 11, 3. 22, 1, 3. 23, 1, 2. lob 13, 1, 3.
lob-Iiaft adj. laudabilis: nom. lobafter 17, 2, 1.
lob-lih adj. laudahüis: nsf. loplicMu 26, 4, 2.
lolt)6n stvv. laudare: inf. za lobone laudanda 1, 2, 4. 2^^'^^^- *''^'^^- P^- -^- lobomes
1, 12, 2. 7, 12, 4. 26, 12, 2. Zo&omes 26, 1, 1. jjL III. lobont 7, 5, 4.
conj. sg. III. lobe 26, 4, 4.
saman lobön collaudare: präs. pari. npm. samant lobonte 1, 11, 4.
lop-saiic Stil, hymnus: as. 25% 1, 1.
lohazen swv. rutüare: präs. ind. sg. III. lohazit 19, 1, 1.
löu stnm. praemium: ds. lone 11, 3, 4. 20, 3, 1. nj). lona 21, 5, 4. aj?. Ion
munera 22, 2, 1. — Compos. kaganlön.
lönari stm. remunerutor : ns. 24, 15, 4.
lönou stvv. munerari: prät. pari, lonot [uuesan] ? 26, 10, 2.
lös adj. im compos. kanädilös.
ar- lösen sivv. solvere: inf. za arlosanne ad liberandum 26, 6, 3. präs. conj. sg.III.
arlose 20, 6, 3. imp. sg. arlosi lihera 2, 10, 4. prät. ind. sg. III. arloste
10, 3, 4. pari. dpm. arlostem 19, 4, 1.
ar-16sida stf. absolutio: ns. 20, 2, 4.
lucci adj. fallax: nsm. 15, 4, 4, luccer 15, 3, 1.
ant-lüclian stv. pandere: präs. ind. sg. II. inlucMs 2, 1, 4. — Vgl. spreitten.
pi-lücbau claudere: präs. pari, nsf pilucbanti condMc^ews 14, 2, 3. prät.
pari. nsm. pilochaner 19, 3, 1. dsf. pilohaneru 1, 9, 4.
(h)lüt-inäri adj. publieus: dsf. lutmarreru 19, 10, 4.
(h)lüttar adj. purus: dsm. lutremo 2, 10, 3.
(h)lüttari f. sinceritas: gs. lutri 21, 4, 3.
(h)lutten swv. sonare: inf lütten 5, 3, 1. p>räs. ind. sg. III. Mit 25, 2, 1.
p)l. III. lutant personant 7, 7, 4. conj. sg. III. lutte 25, 8, 3.
ka-(h)lütten desonare: präs. ind. pl. I. kaluttemes 7, 12, 3.
-lutti stn. im compos. antlutti.
lüzzeu stov. latere: pyräs. pari. gpf. luzzentero 24, 14, 3.
-luzzi stn. im compos. antluzzi.
-luzzi adj. im compos. einluzze.
luzzil adj. klein: dsn. luzzilemu kascribe chirographo 10, 3, 4.
M.
magad stf. virgo : ds. magidi 24, 5, 1. np. magadi 1, 8, 1.
mag-au anv. posse: präs. ind. sg. III. mak 20, 6, 1. mac 24, 13, 2. conj. sg. III.
megi 24, 10, 3. piart. nsm. maganti 2, 5, 3. nsf magantiu 2, 5, 4.
magister stm. magister: gs. magistres 13, 2, 3.
ka-machadi — muadi. 79
ka-maehadi f. consortium : ds. kamacliadiu 22, 8, 2.
ka-macMda stf. contuhernium: as. kimachida 24, 4, 4.
ka-macliün sivv. iungere: präs. conj. sg. II. kemachoes 22, 8, 3. prät. conj. sg. II.
kimachotis coniungeres 24, 4, 3.
mahtic adj. potens: nsm. machtiger 2, 5, 4. mahtiger 6, 3, 2. gsf. mahtigera
3, 3, 3. — Compos. almahtic.
-mäli stn. im compos. otmäli.
man stm. Jiomo: asm. man 24, 2, 2; 4, 1. mannan 24, 7, 1. 26, 6, 3.
manac adj. multus: apm. manege 24, 8, 3.
mauagi f. muUüudo: ns. 7, 6, 1; 11, 1.
maua-licha stf. imago: np. (?) manalicho 15, 4, 4.
far-manen sivv. spernere: präs. pari. npm. farmanente 1, 6, 3. jprä^. pari. dpn.
fermaiie[n]tem 22, 3, 2.
maunaschlu adj. hmnanus: gsn. mannaschines 24, 3, 2.
mäno swm. luna: as. manun 5, 1, 2.
manön sivv. admonere: präs. ind. sg. III. manot 1, 1, 2. 9, 1, 3.
märi adj. im compos. (h)lütmäri.
marcha stf. ter minus: dp. marchon 13, 1, 2.
meg-iii - chraft stf. maiestas : gs. meginclirefti 26, 3, 4 ; 5, 3.
meisto adj. sitp. summus: vsm. 7, 1, 2.
mfe'lden siov. prodere: prät. pari. nsf. kameldetiu 13, 2, 4.
mendeu sivv. gaudere: prät. ind. sg. III. mandta, 1, 5, 3.
mendi f gaudium: ds. 1, 8, 4. 19, 9, 1. 21, 7, 2. menidi (?) 22, 7, 4. np. mendi
4, 4, 1. dp. mendinum 15, 3, 2.
meri stn. mare: gs. meres 21, 1, 3.
m6z stn. mass: instr. sg. thiu mezu quemadmodum 26, 15, 2. — Coynpos. kauui-
mez; vgl. unmezzic.
m'ezzan stv. im compos. ungimezzan.
midan stv. vitare: p)-äs. conj. pl. I. midem 5, 4, 1.
micliil adj. magnus: gsm. so michiles tanti 12, 3, 4. dsf. mihileru 1, 8, 4.
min conj. ne 18, 2, 3.
minna stf Caritas 5, 4, 4. 8, 8, 2. 20, 6, 3. 22, 6, 3. gs. minna 10, 1, 3.
minndn swv. diligere : p)räs. ind. ptl. III. minnont 16, 4, 4.
mit präp. cum: 1) c. dat. 2, 6, 3. 6, 7, 2. 24, 1, 4; 16, 3. 4. 25% 1, 3.
26, 10, 1. 2) c. instr. 19, 12, 3. 23, 3, 3.
mitti adj. medius: ns. mitti tak meridies 3, 7, 3. 12, 3, 2. gs. mittes takes
meridie 17, 1, 1. gsf. mittera 1, 1, 1 ; 11, 1.
morgan stm. morgen: as. frua in morgan diluculo 3, 7, 2.
morg-an-lih adj. im compos. aftermorganlih ; oder ist etiva 9, 1, 1 after morgan-
lichem lopum zu lesen?
motten swv. admonere: präs. ind. sg. III. motit 5, 3, 2.
muadi adj. fessus : asn. muadaz, 15, 2, 3. apm. muade 15, 1, 3.
80 ar-muait — ka - (h)mgaii.
ar-muait aäj. pari, fessus: apm. armuate 14, 3, 3.
muas stn. cibus: ns. 3, 6, 1. gp. muaso 18, 4, 1. — Compos. nalitmuas.
muat sin. mens: ns. 3, 7, 4. 4,4,4. 9, 3, 3. 18, 3, 2. gs. muates 5, 2, 3.
6, 1, 4. ds. muate 4, 6, 1. 9, 3, 1. 24, 5, 4. as. imiat 3, 5, 1. 8, 7, 1.
15, 2, 3; 4, 3. dp. muatum 14, 4, 1. rauatu)« 22, 1, 4. ap. mnat 1, 10, 2;
animo's 9, 8, 4.
mullen sicv. conterere: pträs. ind. sc/. II. mulis 24, 9, 2.
muud stm. os: ds. munde 7, 3, 2. aj3. munda 25, 8, 4.
müzzön s«t;?7. mutare : preis, pari. nsm. mözzonti 20, 3, 1.
ka-näda stf. misericordia: ns. Zcanoda 26, 15, 1.
ka-iuidic adj. pius: dsf. kanadigen« 11, 1, 2.
ka-nädigosto sup. clementissimus : vsm. 19, 11, 1.
ka-uädi-16s adj. hnpius: npm. kanadilose 19, 5, 4.
nä,hi adj. proximus: dsm. nahemu 4, 2, 1.
naht stf. nox: ns. 4, 2, 2. 5, 2, 1. 14, 3, 4. gs. nahti 1, 1, 1. 2, 4, 1. 15, 2, 1;
3, 3. 16, 1, 2. naht 23, 1, 1. 25, 2, 2; 8, 2. ds. nahte 16, 2, 2. nahti
25, 2, 4. as. naht 4, 1, 3 ; 3, 3. 8, 2, 2 ; 3, 3. 15, 1, 2. 16, 2, 4. 18, 1, 4.
25, 1, 2; 2, 4. #. nahtim 5, 1, 1.
naht-lih adj. nocturnus: nsn. nohtlih 25, 2, 3. dsn. nahtlichemo 24, 12, 1.
naht -muas stn. cena: ds. nahtmuase 21, 1, 1.
nachaton swv. nudare : prät. pmrt. npn. kinachatotiu 22, 5, 1.
iiamo sivm. nomen: ns. 6, 3, 1. ds. namin 7, 9, 3. as. namun 2, 7, 2. namun
26, 12, 2.
uamdu S20V. voeare: präs. conj. pl. I. namoem 3, 3, 1.
näträ sivf. serpens: ns. 18, 2, 3.
n^'man stv. tollere : präs. conj. sg. III. neme 20, 5, 3.
-nSmo swm. im compos. sigesnemo.
neo-man stm. nemo: ns. 24, 13, 2. ds. neomanne 8, 5, 2.
neo-n-altre adv. nequaquam 15, 5, 3. — S. eonaltre imd altar.
neozzau stv. simiere: präs. conj. pl. I. neozzem 12, 3, 3. prät. pari. nsf. kanozze-
niu consumpta 20, 8, 3.
ni neg. 1) non 1, 4, 3. 5, 4, 3; 4, 4. 8, 3, 2; 5, 1. 3; 7, 1; 8, 2; 9, 1. 20, 2, 3.
25, 7, 3. 26, 6, 4; 16, 2; iüml. 2, 3, 4. 3, 5, 4; 7, 4. 2) ne 2, 10, 2. 8, 4, 4.
9, 2, 2; 3, 3. 15, 3, 1; 4, 3 (2). 16, 3, 1. 18, 4, 3. 24, 10, 3. daz ni rit
non 14, 4, 1.
nidar adv. nieder, s. nidar spreitten , nidar stigau.
nidari adj. humilis: gs. nidares 6, 4, 3.
ka-(h)iiigaii stv. declinare: präs. conj. sg. III. kanige 5, 4, 2. prät. pari. npm.
kanigane supplex 7, 6, 4.
nih-ein — reht. 81
nili-ein adj. malus: nsm. niheiner 15, 4, 1.
iiiunto num. nonus: nsf.? niunta 13, 1, 4,
uiuui adj. novus: nsm. niuuer 5, 2, 3. asm. niuuan 20, 6, 4.
noü conj. nee 4, 4, 3; 5, 2. 3. 8, 3, 3. 16, 3, 3, 18, 4, 1. noc 4, 1, 3; 4, 1;
5, 1. 4.
-nolit adj. im eompos. dm-uhnoht.
noht-lili adj. s. nahtlih.
nOt stf. vis: ds. noti 18, 4, 3.
nöt-numft stf. fr aus: gs. notnunfti 3, 5, 4.
nü adv. niMc 2, 6, 1; 7, 2. 4, 4, 1. 7, 2, 1. 10, 4, 4. 19, 12, 4. 22, 8, 1.
24, 16, 1.
^numft stf. in den composs. notnumft, siginumft.
0.
opanöntic adj. summus: gsm. oponontiges 6, 5, 2.
offarön swv. offerre: prät. part. nsm. kaoflfarot ist 21, 4, 4.
ort-frumo swvi. auctor: ns. 5, 1, 1; vs. 21, 7, 1.
Ostrün sivf. pl. pascha: np. 21, 4, 1. hostrun {dp.?) 21, 3, 1.
6star-lih adj. pasehalis: dsf. ostarlichero 19, 9, 1. hostarlicheru 21, 7, 2.
dt-mäli stn. divitiae: np. 8, 9, 3.
P. PF.
pfad stn. trames: ds. fade 5, 1, 4.
Paul mpr. Paulus: ns. 1, 11, 2.
p'eeh stn. infernus: ns. p^ch 19, 1, 4. gs. peclies 19, 4, 2. iijp. paech tartara
21, 5, 2.
Pßtar Mpr. Petrus: gs. peatres 13, 2, 3. pietres 25, 4, 3.
portä sw/". re<7ia; ds. portun 1, 9, 4. — Vgl. turi.
pr'edigön swv. praedicare : pyrüs. part. nsm. predigonti 16, 1, 4.
Q ^. CHU.
ß.
rad stn. rota: dp. radum 2, 3, 2.
(li)i'ada-lih adj. concitus: npf radalicho 19, 7, 1.
racha stf. res: gp. rachono 24, 1, 2. 25, 1, 1.
rah-haft adj. im eompos. unrahhaft.
ka-rasßn (ka- rasen?) swv.: präs. part. dsm. karasentemu reo 20, 4, 3..
ränna stf. requies: ns. 16, 2, 3.
(h)ref stn. uterus: as. ref 26, 6, 4.
reisen swv. increpare: präs. ind. sg. III. refsit 24, 5, 3; arguit 24, 5, 4.
reht adj. iustus: nsm. rehtei- 20, 3, 3. 24, 15, 4. dpm. rehtem 1, 4, 1.
E. Sievers, Murbacher hymnen. 6
82 reht — samanunga.
rSht stn. im compos. unrelit.
(h)reiiii adj. mundus: dsm. reineniu 19, 9, 2. dsn. reinemu puro 13, 2, 2.
(h)reini f. im compos. un(li)reiiii.
(li)reinnen sivv. mundare: präs. conj. sg. II. reinnes eures 24, 16, 2. pari. nsn.
reinnenti 20, 5, 4. — Compos. u]i(h)remiieri.
reisan stn.? nodus; dp. reisanum 20, 7, 2. [Vgl. ags. wräsn f.)
reita stf. currus: as. 2, 3, 1.
-reiti f., -reitida stf. in den composs. antreiti, antreitida.
ar-(h)retten swv. eruere: präs. conj. sg. III. arrette 10, 3, 3. prät. pari. npm.
arratte erepti 21, 3, 3.
(h)reo stn. funus : ds. reuue 19, 3, 4. ap. reuuir 1, 5, 2.
reozzan stv. deflere: präs. part. npm. reozzante 24, 12, 2.
(h)reuna stf s. (li)riuua.
ka-rtchan sivv. vineere: präs. conj. pl. I. karichem 8, 5, 4, 23, 3, 2; 4, 4. part.
npm. kirichante victores 22, 3, 1. prät. conj. sg. III. karihti 4, 3, 3. part.
dsm. kerihtemo devieto 26, 7, 1. — Vgl. ubaruuinnan und ka-uuirih.
ricM stn. regnum: ns. 2, 7, 3. gs. rihces 1, 7, 4. riclies 1, 9, 4; 13, 2. 11, 3, 3.
as. richi 6, 2, 1. 20, 3, 4. ap. ricM 26, 7, 4.
rihten swv. regere : präs. ind. sg. II. rihtis 6, 2, 3. 25, 1, 2. eoitj. sg. III. rihte
3, 5, 1. 8, 9, 4. pZ. III. rihte« dirigant 13, 3, 4. w/ip. s<7. rihti 26, 11, 3.
ar -rihten erigere: präs. ind. sg. III. arrihctit 5, 2, 4.
ka-rihten corrigere: imp. sg. kirihti 25, 7, 2.
rihto sivm. rector: vs. 6, 3, 4.
ka-risan siv. decere: präs. ind. sg. III. krisit 25"^, 1, 1.
-rist stf. im compos. urrist.
(h)nauä swf. poenitentia : gs. reuun 23, 3, 3.
r6s-faro adj. roseus: dsm. rosfaruueuiu 21, 2, 3.
rösten swv. rösten : prät. part. asn. karostit torridum 21, 2, 2.
röt adj. ruher: gsn. rotes 21, 1, 3. asm. rotan 2, 2, 2.
ruaua s«/". numerus: ns. 7, 6, 2. 26, 4, 2. ds. ruauu 7, 12, 1. as. ruaua 13, 1, 1.
(h)ruaft stm. clamor: ds. ruafte 7, 7, 4.
ruacha si/". cwra: ,9j5. ruachono 15, 5, 2. (^j). ruachow 15, 3, 2. ruachow 15, 1, 3.
ka-(h)ruaric adj. im compos. uiika(h)ruariG.
ka-rüni stn. mysterium: ns. 20, 5, 1. as. 13, 2, 1.
s.
säio swm. sator: ns. 2, 1, 2.
saiic adj. beatus: gsn. saliges 12, 2, 3. asm. saligan 20, 4, 4. 22, 3, 4. ^pw.
saligero 7, 11, 1. (^^m. saligem 16, 1, 4.
samau adv. simul 9, 3, 2. — Vgl. saman lohön, saman singan.
samanung-a stf ecclesia: ns. samanunga 25, 4, 3; chorus 25, 3, 3. samanunga
26, 5, 2.
sanc stn. Carmen: ds. sänge 7, 12, 4. — Composs. cartsanc, lopsanc, zilsanc.
sarf adj. saeviis: npm. sarfe 19, 5, 4. dpf. sarfem 22, 4, 3. apm. sarf^ asperos
3, 4, 3.
sMal sifw. s«'fe: as. sunna . . . sedal ira kat occasum graditwr 14, 2, 2. — Gompos.
anasedal.
sSdal-canc sim. occasus: as. 18, 1, 3.
sehan siv. videre: inf. 19, 8, 3. präs. conj. pl. I. sehem cernamus 14, 4, 4. imp.
sg. sih as2^^■ce 16, 5, 1. pari. vsm. sehanti 24, 13, 4.
ka-sehan videre: inf. za kasehenne ist videndus est 19, 6, 4. 2"''^s- ***^-
sg. IL kasihis 6, 1, 4. kisihis respicis 25, 7, 3. pl. III. kasehant cerrmnt
12, 9, 4. mj3. s^. kasih respiee 25, 7, 1. part. npm. kasehante 19, 7, 3. 20, 4, 2.
(;er. kesehanto videndo 25, 7, 2.
s8hs WMOT. see/js: d|p. sehsim senis 7, 7, 3. sehs stuntom sexies 12, 1, 3.
sela stf. anima: ns. 24, 5, 2. ^rs. selu 16, 6, 3. as. sela 18, 4, 3.
sSlp prow. ipse; nsm. selbo 2, 5, 2. 24, 13, 1. er selbo ipse 4, 1, 2. 17, 2, 3.
nsf. selbiu 25, 4, 3. wsw. selbaz 1, 7, 1.
seilen s^<;^;. tr ädere : prät. part. nsm. kasalt ist traditur 2, 8, 2. npm. kiselit uuer-
dant traduntur 22, 4, 1.
seo stm. pontus: gs. seuues 25, 4, 2,
s'e'z sM. sedes : gs. sezzes 6, 6, 3.
ka-sezzen swv. statuere: präs. conj. sg. III. kasezze 16, 3, 4. part. nsm. kasez-
zanto constitutor 6, 4, 1.
sibuu num. sieben: dp. sibun stunton septies 9, 4, 1.
sibunto num. septimus: dsn. si[ii]puntin 6, 4, 2.
-sidili stn. im compos. anasidili.
siS pron. : apm. sie eos 26, 11, 3 (2).
siges-nemo swm. victor: ns. 21, 6, 2.
sigi-numft stf. sieg: as. siginumft vexillum 24, 9, 4. ö!p. siginumftim palmis
7, 11, 3.
sigi-numfti-lih adj. triumplialis: gsm. siganumftilicbes 22, 2, 2.
ubar-sigiron swv. triumphare : präs. ind. sg. III. ubarsigii-ot 22, 6, 4.
sigo-uualto sivm. victor: ns. 19, 3, 4.
sigu-faginönt stm. triumplians: ns. 19, 3, 3.
sih 23rO'rt. re/L se 14, 1, 4. 20, 7, 2 ; 8, 4.
Sileas wpr.: ws. 1, 11, 2.
simblic adj. perennis: nsm. simbliger sempiternus 26, 6, 2. (isMi. simbligemu
10, 1, 2; iM^i 7, 7, 4. asm. simbligan 23, 3, 4.
simbulum at^v. sewiper 8, 9, 2. simbuluw 1, 1, 4; 2, 4. 9, 2, 1. 16, 4, 2. sim-
blum 8, 2, 4. 17, 3, 3; iugiter 23, 3, 1. simbluw 24, 1, 4; 16, 4. simblum
24, 10, 1.
sin pron.poss. sein: nsm. sin eins 21,4,4. rfsm. sinemu smo 17, 1,4. 20, 8, 3; eius
21, 2, 3. sinemw evus 19, 12, 2. asf. sina swum 14, 2, 4. dpn.? sinem sms 20, 7, 2.
6*
84 ka-sind — scolo.
ka-sind stm. comes: ds. kasinde 18, 3, 3. _ '
singau stv. canere: präs. inä. jü. I. singemes 24, 12, 2. smg2an&5 psullimus 9, 1, 2.
13, 1, 4. 23, 2, 1. conj.pl. I. 8, 1, 3. 21, 1,- 4. 22, 1, 4; psallamus 9, 1, 3;
3, 1. 2. 13, 3, 1; cantemus 2, 1, 2. siwge?>i 10, 1, 4. pari. dsm. singantemo
25, 4, 4; 6, 1. npm. singante 13, 1, 3.
saman singan eoneinere: inf. 1, 13, 4.
sirapMn npr. syraphin: np. 7, 7, 1.
siü. pron. pers. sie: gsf. ira 14, 2, 2.
siuh adj. aeger: dpm. siuchem 25, 6, 2.
ka-sinni stn. visus: gs. kasiunes 15, 4, 4. (?s. kasiune 19, 9, 4. 20, 2, 2.
sizzan sto. sedere: präs. ind. sg. IL sizzis 6, 4, 2. sizis 26, 8, 1. sg. III. sizit
17, 2, 4.
pi-sizzan possidere: präs. ind. pl. III. pisizzant 22, 3, 4. iinp. sg. pisizzi
19, 11, 2.
scäf stn. Ovis: as. 10, 2, 4.
scaffdn swv. condere: prät. ind. sg. III. scaffota 8, 2, 2.
ka-scaffön plasmare: präs. eonj. sg. III. kascafoe informet 3, 4, 1. prät.
ind. sg. II. kascaffotos 24, 4, 2.
ca-scaft stf. ereatura: ns. 7, 4, 1. — FV/Z. frumiscaft.
scalch stm. famulus: dp. scalclium servis 8, 4, 2, scaZchun 26, 9, 2. a^). scalcha
14, 3, 2. 16, 4, 4; 5, 3.
scalchilo sivm. servulus: ap. scalchilun 22, 8, 3.
scato stm. umbra: ns. 2, 4, 1.
sceifau stv. condere: präs. part. nsm. sceifento conditor 4, 1, 1; creator 8, 2, 1.
ka-sceffan plqsmare: prät. ind. sg. II. kascuofi 24, 2, 2.
sceffant stm. conditor: ns. 11, 3, 3. vs. scepfant creator 24, 1, 2.
sceffo swm. conditor: ns. scheffo 1, 7, 4. — Vgl. felaho.
untar-sceidan stv. discernere: präs. ind. sg. II. untarsceidis 15, 1, 2.
sceitilä sivf. vertex: as. sceitilon 2, 3, 3.
ka-scenten sivv. confundere: prät. part. nsm. si kiskentit 26, 16, 2.
scimo sivm. splendor: vs. schimo 3, 1, 1. gs. scimin 12, 3, 4. ds. scimin radio
19, 9, 2. scimm nitore 3, 2, 2. dp. sGimon radiis 2, 3, 2. — Vgl. speichä.
sciuan stv. fulgere: präs. ind. sg. III. scinit nitet 19, 9, 2. part. nsm. scinanti
8, 3, 4. scinanter micans 3, 2, 2; splendens 19, 4, 4. gsm. scinantes 5, 1, 1.
ar-scinan refulgere: imp. sg. arskin 25, 8, 1.
scirmau sivv. protegere: präs. conj. sg. III. scirme 3, 8, 2. 16, 4, 3. imp. sg.
scirmi defende 16, 2, 2. part. nsm. scirmanto defensor 16, 5, 1.
ka-scirman defendere: imp. sg. kascirmi defendas 21, 7,4. prät. part.
kascirmter protectus 1, 5, 4. wjpm. kascirmte 1, 6, 4; protßcti 21, 3, 1.
scirmo swm. defensor: ns. 16, 6, 3.
sei- s. sl-.
scolo sicm. debitor: dp. scolom 24, 11, 3.
spr
echan. 85
scßni f. nitor: ns. sconi 5, 2, 2; eandor 6, 1, 2. — Vgl. cliz.
sconi adj. splendidus: apn. sconniu 11, 3, 2.
ka-sc6im6n swv. ornare: prät. ind. sg. III. kasconnota 11, 3, 2. pari. nsn. kascon-
not candidatus 26, 4, 3.
ka-scrip stn. Schriftstück: ds. luzzilemu kascribe chirographo 10, 3, 4.
sculd stf. debitum: ap. sculdi 2, 9, 3. 9, 4, 4.
sculdic adj. reus: apm. sculdi</e 16, 3, 4. debitus: npn. sculdigiu 13, 1, 3. 19, 11, 3.
22, 1, 3.
uuidar scurgan swv. repellere: präs. conj. sg. III. uuidar scurge 18, 3, 4.
fer-scurgan swv. repellere: präs. conj. sg. III. uuidar scurge 18, 3, 4.
ar-scutten swv. discutere: imp. sg. arscuti 25, 8, 2.
släf stm. somnus: ns. 15, 1,4. 15, 5, 2. 16, 3, 1. scZaf sop)or 15, 2, 2. ds.
slafe 8, 1, 2. as. slaf 25, 8, 2. scM 16, 4, 1. 18, 4, 3.
släffau siw. dorniire: präs. conj. sg. III. slafe 15, 5, 3. pari. gpm. slaffantero
24, 8, 3.
släffllln adj. somnolentus : apm. slaffiline 25, 5, 3.
släfrac adj. sopitus: asm. slafragan 2, 4, 4.
slac stm. plausus: dp. stegim 7, 7, 3.
slahau stv. punire: inf. scla/ian 1, 4, 3. — Vgl. uuizzinon.
slahta stf. nex: ds. sclahttu 19, 5, 2.
slaliton swv. immolare: prät. paii. nsn. kasclactot 21, 4, 2.
sleffar adj. lubricus: asf. sleffara 3, 3, 4.
sleffari f. lubricum: as. 5, 4, 1.
slSht adj. blandus: nsm. slecter 15, 3, 4. dsn. slehtemu 19, 6, 1. dpf. sclehtem
4, 4, 2.
slehtiro compar.: nsn. slectera 5, 3, 3.
slifaii stv. labi: inf. in slifanne inlabere (!) 3, 2, 1.
f ar - slintan stv. devorare: 2^'>'äs. conj. sg. III. farslinte 20, 7, 1.
pi-slipfen swv. wanken machen: prät. pari. npm. pislifte lapsi 25, 7, 3. dpm.
pisliften lapsis 25, 6, 4.
untar sliuffau stv. subrepere: präs. conj. pl. III. untar sliufen 4, 4, 2.
sn61-licho adv. strenue 25, 5, 1.
s6 acZü. 1) Sic 18, 1, 1. so horsco 19, 6, 4. so micliiles iawii 12, 3, 4. 2) stcwi;
eo so 9, 2, 4. eo so ut 2, 9, 4. 3, 7, 2. 3.
sola swf. planta: ap. solun 13, 3, 3.
sorgen sivv. sorgen: präs. part. npm. sorgente solliciti 9, 2, 1.
spano sivm. verlocker: ns. hupilo spano hungar malesuada 8, 9, 2.
speichä sivf. radius: dp. speichon 2, 3, 2. — Vgl. scimo.
int-sperran swv. resera/re: präs. part. nsm. intsperranti 21, 6, 4.
spor stn. vestigium: ap. 24, 13, 4.
sprattä sivf. regula: ns. 13, 2, 3.
sprechan stv. fateri: präs. ind. sg. III. spricMt 7, 4, 2. 19, 10, 4.
86 spreitten — pi- stürzen.
spreitten swv. joandere: präs. ind. sg. II. spreitis 2, 1, 4. — Vgl. inlücliaii.
nidar spreitten prosternere: präs. ind. pil. I. nidar spreitemes 23, 2, 3-
ar - spriuzzen swv. fulcire: prät pari. nsf. arspviuzzit {ms. an-) 18, 3, 2. asm.
arspriuztan 2, 1, 3.
spurrento sivm. investigator: ns. 24, 14, 2.
ar-stän stv. s. arstantan.
stauch stn. odoramentum : dp. stanchum 7, 6, 3.
stantan stv. stehen, im,
az stantan assistere: präs. pari. nsm. az standanter 24, 14, 4.
fer stantan ahsistere: präs. conj. sg. III. fer stante 8, 6, 3.
ar-stantan surgere: inf. arstantan resurr exisse 19, 10, 3. erstantan
resurgere 24, 5, 3. präs. ind. sg. III. arstat 21, 6, 1. harstantiiJ {oder har-
sta[n]t?) 19, 3, 4. pl. I. arstames 4, 3, 1. conj. sg. III. arstante 20, 7, 4.
pl. I. arstantem 25, 5, 1. pL III. arstanten resurgant 20, 8, 2. pari. dpm.
erstantantem 23, 1, 1. prät. ind. sg. III. arstuant 19, 4, 3.
stapho swm. gradus: ds. staffln 20, 3, 3.
starcMsto adj. superl. fortissimus : nsm. 19, 2, 1. dsn. starcliisti« durissimo
21, 3, 3.
ka-statön swv. loeare: prät. part. nsf. kastatot 7, 11, 2.
stein stm. lapis: ds. steine 19, 3, 1.
ar-sterpan stv. mori: präs. conj. sg. III. asterpe 20, 7, 3.
st^rn stm. Stella: ap. sterna 2, 2, 1. — Composs. äbandstern, tagastern.
nidar sttg-an stv. descendere: inf. 24, 11, 2.
stilli adj. quietus: asf. stilla 16, 2, 4. ajjm. stille 14, 3, 4.
ka-still§u Sivv. mitescere: präs. ind. pl. III. kistillent 25, 4, 2.
stimma stf vox: ns. 1, 1, 2. 25, 8, 3. ds. stimmu 19, 10, 4. stimnu 7, 12, 3.
stimmo 26, 2, 4. dp. stimraon 2, 6, 4. 7, 5, 4. 8, 1, 2.
stimmi f. vox: ds. 1, 1, 2.
stiurren siov. gubernare: präs. conj. sg. III. stiurre 3, 5, 1- imp. sg. stinri
. 16, 5, 3.
stolbaron sivv. ohstupere: p^-äs. conj. pl. III. stobaroen 20, 4, 1.
stredan stv. fervere : präs. conj. sg. III. strede 3, 5, 3. 5, 5, 2. part. dsm. stre-
dentemu 12, 1, 2.
streclieu siov. prosternere: präs. ind. pl. I. (nidar?) strechemes 23, 2, 3. —
S: nidar spreitten.
sti'6 stn. Stratum: ds. stroe 4, 3, 1.
ka-studen swv. fundare: präs. ind. sg. II. kastuditos 5, 1, 4.
stunta stf hora: ns. 1, 4, 1. 12, 1, 3. ds. stuntu 11, 2, 4. as. stuuta 10, 2, 1.
11, 1, 3. gp. stuntono 13, 1, 2. dp. stunton 18, 1, 2. sehs stuntom sexies
12, 1, 3. sibun stunton septies 9, 4, 1.
pi- stürzen swv. pervertere: präs. conj. sg. III. pistnrze 4, 5, 3.
suacheü — teilen. 87
suachen swv. quaerere: präs. conj. sg. III. sualie 20, 6, 2.
ka-suachen adquirere: prät. ind. sg. III. kasualita 20, 3, 2.
suanari stm. iudex: ns. 6, 1, 3; 4, 3. 24, 13, 1. 26, 8, 3.
suazzi adj. dulcis: apm. suazze 5, 2, 4.
süfton stm. gemere: präs. pari. nsn. suftonti 19, 1, 4.
sun stm. fiUus: ns. 3, 8, 3. 7, 3, 4. 22, 7, 3. 24, 1, 4; 16, 3. 26, 6, 2. vs.
7, 9, 1. ds. sune 1, 1, 4. 25% 1, 3. suniu 19, 12, 2. as. sun 6, 2, 3. 26, 5, 4.
sunnä s?ü/". sol: ns. 3, 2, 1. 4, 3, 4. 5, 5, 1. 14, 2, 1. 18, 1, 3. 19, 9, 2. as.
sunnun 5, 1, 3.
sunta stf. culpa: ns. 5, 4, 4. 20, 6, 2. 25, 7, 4. as. sunta 3, 3, 4. 25, 4, 4; i^ec-
caiMMi : as. s^wta 26, 13, 2. ö[p. suntono 1, 12, 3. ap. sunto 20, 5, 3. 23, 2, 4.
sunt-licho ac^w. impie 8, 5, 1.
suntaron s?(;v. segregare: präs. pari. nsm. suntaronti 25, 2, 4.
suäri adj. gravis: nsm. suarrer 16, 3, 1. dsm. suarremu 16, 6, 2. 20, 2, 3.
suarz adj. ater: nsf. suarziu 5, 2, 1.
in - sueppen swv. somniare : präs. conj. sg. III. insueppe 15, 5, 4.
suero stvm. dolor: dp. suerom 19, 4, 2.
ka- Guerzesi swv. fuscare: prät. part. dpn. kasuarztem 14, 4, 1.
pi-suicliau stv. decipere: prät. ind. sg. III. pisuueih 24, 3, 1.
pi - suicliilin adj. suh dolus : dsf. pisumccMlineru 2, 10, 1.
T.
tac stm. dies: ns. tac 2, 5, 1. tak 3, 1, 4; 7, 1; 4, 1, 2. 5, 3, 2. 14, 1, 4; 4, 2.
18, 1, 2. 20, 1, 1. mitti tak meridies 3, 7, 3. 12, 3, 2. gs. tages 6,1, 3.
14, 3, 3. 25, 2, 1. takes 11, 1, 3. mittes takes meridie 17, 1, 1. ds. tage
4, 2, 2. 16, 2, 2. toge 26, 13, 1. take 9, 4, 1. 16, 1, 1. as. tac 2, 4, 4.
25, 1, 2. tak 4, 3, 4; 6, 4. 5, 5, 1. 8, 2, 2; 10, 3. 14, 1, 2. 15, 1, 2. ^p.
tago 2, 5, 1. 3, 1, 4. 5, 1, 3. 8, 1, 1. ap. taga 26, 12, 1.
tagaröd stm. aurora: ns. % 2, 1. 3, 8, 1. 2. 19, 1, 1.
taga-stßru stm. lucifer : ws. 2, 4, 3. 4, 2, 4; phospliorus 2, 3, 1. tagestern
25, 3, 1.
tagauuizzi ad/v.? cottidie: 2, 9, 1.
ka-tarön sivv. laedere: präs. conj. pl. I. kataroem invideamus 8, 5, 2. prät. part.
npm. katarote 8, 5, 3. — Vgl. abanstön.
tat stf. actus: ap. tati b, 2, 4.
ka-tät stf. factum: np. kitati 5, 4, 3. ap. katati actus 3, 4, 1.
tau stn. ros: dp. tauum 2, 2, 4.
tauffan swv. haptisare: präs. part. nsm. taufauter 2, 2, 4.
tauifi /". haptismus: as. taufi 24, 6, 1.
taugau adj. occultus: apn. tauganiu 6, 1, 4; secreta 15, 3, 3. 24, 13, 3,
teilen swv. distrihuere : prät. part. nsm. kateilit ist 11, 2, 4.
88 teor — tuan.
teor stn. hestia: gp. tioro 22, 4, 2.
terran swv. noeere: inf. terrennes 25, 3, 4.
ka-terran laeäere: inf. keterran 24, 10, 3.
tiuf aäj. profundus : nsm. tiufer 15, 5, 1. nsf. tiufiu 5, 5, 2. gsf. tiufwn 25, 2, 2.
tiuren s^ov. glorificare: prät pari. asf. katiurta 18, 4, 4.
tiiiri arZj. pretiosus : äsm. tiuremo 26, 9, 3.
tiurida stf. gloria: ns. 10, 4, 1. 19, 12, 1. 22, 7, 1. 25^, 1, 2. gs. tiurida
1,13,2. 3, 1, 1; 3, 2. 7,11,4. 11,1,4. 26,3,4. tiunda 9, 4, 4. tm-
rida 12, 2, 2. tiurido 26, 6, 1. ds. tiuridu 23, 1, 4. 26, 8, 2. tiurida?
26, 10, 2. as. tiurida 8, 1, 3. 10, 1, 4. 14, 1, 3. tiun'da 7, 5, 2.
tiur-llh oM^j. gloriosus: nsm. tiurlicher 26, 4, 1.
töd stm. mors: ns. 20, 6, 4; 7, 1; 8, 1. 3. gs. todes 7, 1,3. 19, 2, 2; 5, 3.
21, 7, 3. 22, 3, 3. 24, 9, 2; 11, 3. 26, 7, 2. cqx toda 1, 3, 3.
tot adj. mortuus : npm. totun 20, 8, 2.
trag-an sfe. gestare: inf. tragannes gerendi 3, 4, 4. j9»-äs. w(^. jj?. III. tragant
7, 6, 3. pari. npm. tragante 1, 10, 2; portantes 1, 8, 3.
auur tragan revectare: präs. pari. nsf. auuar traganti 4, 3, 4. — F^Z.
uuidar fuaren.
ka-tr6tan stv. conculcare: präs. pari. nsm. katretanti 19, 2, 3.
far-triban stv. depellere: prät. p)cirt. nsm. fartripan ist (uuii-dit) depeüitur 5, 2, 1.
trinchan stv. hihere: präs. conj. pl. I. trinchem 3, 6, 3. trincliem 8, 7, 4.
triugan stv. fallere : inf. 24, 13, 2. 2^'>'^^- ^'J'^J- ^9- IH- tiiuge inludat 15, 4, 3.
triu-haft adj. fidelis: dsm. triuaftemu 3, 5, 2. njjm. triuafte 2, 8, 3. — Vgl.
kalaubic.
triu-licho adv. sobrie 1, 10, 1.
trör st7n. cruor: ds. trore 21, 2, 3.
trost stm. paraclitus: as. 26, 5, 5.
-truht stf. in den composs. urtruht, urtruhtida, urtruhtlih.
triihtiu stm. dominus: ns. truhtin 7, 8, 2. 19, 4, 3. trMMtin 19, 6, 3. truhtin
26, 3, 2. vs. truhtin 1, 6, 2. 24, 1, 1; 8, 4; 12, 3. tnJttin 7, 1, 1; 9, 4
12, 2. 14, 1, 2; 3, 1. 16, 6, 1. 4. 17, 2, 3. truhtm 26, 11, 1; 13, 1; 14, 1
15, 1; 16, 1. tmMtin 16, 2, 1. gs. truhtines 18, 2, 1. truhtines 19, 5, 2
8, 4. trutines 19, 7, 4. ds. truhtine 23, 1, 2. truhiine 1, 1, 3. truhtine
9, 3, 1; 4, 2. truhtijie 12, 1, 1. as. trutinan 7, 4, 2. truhtiuan 19, 10, 3.
trulitinan 26, 1, 2.
trunchali f ebrietas: ds. trhuncliali 8, 7, 2. as. trunchali 3, 6, 4.
-tuam stm. im compos. irrituam.
tuan stv. facere: inf. za tuuanne agenda 2, 8, 2. i^np. sg. tua 1, 13, 1. 26, 10, 1;
11, 1. prät. ind. sg. II. tati 14, 1, 2.
du ruht -tuan perficere : prät. part. nsf. duruhctaniu 7, 4, 4.
ka-tuan conficere: präs. ind. sg. III. kituat 5, 5, 1.
zua katuan addere: präs. conj. sg. II. zua katues 7, 12, 1.
in - tuan — unsar. 89
in -tu an aperire: prät. ind. sg. II. intati 26, 7, 3.
tulisc adj. stuUus: npf. tulisco 1, 9, 1.
tunchali f. caligo: ns. 2, 4, 2. ds. tunchli 25, 3, 2.
turi f. ianua: ds. turi regia 1, 9, 4. as. turi 1, 9, 3.
ka-tursttc adj. ausus: nsm. 1, 4, 3.
tuälä swf. mora: as. tuualun 2, 3, 4.
u.
ubar ^öp. c. acc. ubar: über al xjer omnia 2, 5, 3. über alliu per omnia 6,3, 2.
wbar Mwsih sitper wos 26, 15, 1. npar alle per omnes 20, 8, 1. — Vgl. ubar
cusson.
ubar-fart stf. transüus: ds. ubarferti 21, 1, 3.
uM conj. si 8, 9, 3. — Vgl. ibu.
uWl stn. malum: ns. 8, 5, 4. ds. ubile 2, 10, 4. as. ubil 1, 6, 3. 23, 3, 2.
ubil adj. malus: gpm. ubilero 8, 6, 4. — nsm. bupilo spano bungar malesuada
8, 9, 2. — Vgl. spano.
M adv. im compos. üf purren.
üf-gauc stm. ortus: ds. ufgange 8, 3, 3.
üf-hengida stf. swspendium: as. 10, 2, 3.
umbi-(li)uurft stm. orbis: as. umbiuurft 26, 5, 1.
uu-paauollan adj. pari, inlibatus: nsf. unpauollaniu 8, 8, 3.
un-Mlilbanlili adj. incessahilis : dsf. unbilibanlicheru 26, 2, 4.
un-fruat adj. iners: apn. uufruatiu 9, 3, 4.
un-kaporau adj. part. ingenitus: vsm. ungaporono 8, 10, 1.
un-kalaubic adj. perditus: dpm. unkalaupigen 20, 2, 1.
un-kamezzan adj. part. inmensus: gsf. ungimezenera 26^ 5, 3.
Uli - ka(h)ruaric adj. inmohilis: npm. ungaruorige 22, 5, 3.
un-kauuemmit adj. part. immaculatus: nsn. imgauuemmit 7, 10, 1.
im-heilari stm. insanus : np. unheilara 22, 4, 4.
un-holdä sivf diaholus: ns. 24, 3, 1.
un-chüski adj. turpis: nsm. unchusger 4, 5, 4. asm. unchuscan improbmn
- 18^ 3, 4. dpn. uncbusgem 9, 3, 3. apf unc/wsko probrosa 20, 1, 4. — Vgl.
ituuizlih.
un-mezzic adj. inmensus: gsn. uninezziges 6, 3, 4.
Uli -rahhaft adj. inenarrabilis : n^f. nnrachaft 6, 1, 2.
uii-rSht stn. iniquitas: ns. unreth 8, 4, 3.
im-(h)reini f. Ines: as. unreini 20, 5, 2.
un-(h)remnen swv. inquinare: präs. conj. pl. III. unreinnen 5, 4, 3.
uns, unsar pron. s. nuir.
unsar pron. jjoss. noster: nsm. unser 3, 6, 2. 4, 4, 4. 16, 5, 1. nsf. unsriu
25, 8, 3. nsn. unsar 21, 4, 1. gsf. unsera 24, 7, 4; 13, 4. dsm. unsaremu
90 unsih — uuarc.
8, 7, 3. asf. unsera 8, 4, 4. asn. unseraz 2, 9, 1. gpf. unserero 24, 14, 1.
dpm. unserem 2, 9, 4. 3, 2, 4. dpn. unserem 8, 6, 1. apf. unsaro 5, 3, 4.
unsero 23, 2, 2. 24, 16, 2. ap»?. unsariu 19, 11, 2.
unsih prow. s. uuir.
untar präp. c. dat. suh : untar degane 19, 3, 2. — Vgl. composs. untar chresan,
untar uuesan.
im-uparuttiitan adj. pari, invictus: nsm. 22, 6, 2.
unzi 1) präp. bis: unzi in euuin usque in aeternum 26, 11, 4. 2) comJ. fZitm
15, 2, 3. - Vgl. denne.
ur-g-auuida stf. fastidium: as. 25, 1, 4.
lu'-cliauf s^m. redemptio: ds. urchauffe 10, 3, 2.
ur-chundo stvm. martyr: ns. urchundo testis 24, 13, 1. np. urchundun 22, 4, 1.
<7j9. urchundono 7, 11, 2. 22, 1, 2 ; 8, 2. 26, 4, 3.
ur-rist stf. anastasis: gs. urristi 6, 5, 4.
ur-truhti adj. sobrius : npm. urtructe 4, 6, 1.
ur-truhtida stf. sohrietas: ds. urtrhuMidu 18, 3, 3.
ur-truht-licho adv. sobrie 3, 6, 3.
üzzan conj. sed 2, 10, 3. 4, 6, 1. 5, 5, 1. 8, 7, 3; 8, 3. 9, 2, 3; 4, 1. 14, 4, 3.
15, 5, 1. 18, 3, 1; 4, 1. uzzan 14, 3, 1. uzan 22, 5, 3.
Uü.
uuäk stm. gurges: as. 2, 2, 2.
uuäffau stn. miicro: ns. uuaffaw 25, 6, 3. (Zp. uuafanuiw arniis 18, 3, 1.
uuäiTaueu stw. armare: prät. pari. nsf. kiuuaffantiu 22, 4, 3.
uualisamo sivm. vigor: ns. 5, 2, 3.
imachar adj. vigil: nsm. uuacharer 15, 5, 4. nsf. uuachar 18, 3, 2.
uuachgn siuv. vigilare: präs: conj. sg. III. uuachee 16, 4, 3.
duruh uuachen pervigilare: präs. conj. pl. I. duruch uuacheem 1, 10, 1.
nualdau stv. volvere: prät. part. nsf. kiuualdaniu 12, 1, 3.
ka - uualtida stf. potestas : np. kiuualtido 26, 2, 2.
-uualto sivm. im compos. sigouualto.
iiuamba stf. venter: ns. 4, 5, 2.
uuäu stm. spes: ns. 5, 5, 3. 22, 6, 2. 25, 6, 1. ds. uuane 10, 1, 2.
uuäiuieu swv. sperare: prät. ind. sg. I. uuanta 26, 16, 1. pl. I. uuantomes 26, 15, 2.
uuauc]i$u swv. wanken: präs. part. dpf. uuanclionte«« lascivis 15, 3, 2.
ka-uuar adj. providus: npm. kauuare 21, 1, 1.
uuar stn. Wahrheit: ns. uuar amen 25^, 1, 4.
uiiär adj. versus: nsm. uuarer 9, 1, 4. 20, 1, 1. nsf. uuariu 22, 2, 4. nsn. uua-
raz 8, 3, 1. gsf. uuarera 12, 2, 2. asm. uuaran 26, 5, 4.
uuäro adv. vere: uaro 21, 5, 1.
uuär-baft adj. verus: nsf. 3, 2, 1.
uuarc stm.: as. des palouues uuarc tyrannum 21, 6, 3.
uuaskan — uuesan. 91
uuaskan stv. diluere: präs. ind. sg. III. uuaskit 25, 4, 4. inät. ind. sg. IL
unasgi lavisti 7, 10, 4. sg. III. uuasc 20, 1, 3.
ka-uuaskan äbluere: präs. conj. sg. III. kauuasge 20, 5, 2.
ka-uuäti stn. vestimentum : dp. kauuatim stoUs 21, 1, 2. ap. kauuati 7, 10, 3.
(h)nuaz pron. s. (li)uuer.
uuec stm. via: as. 25, 3, 4.
uuSgÖn swv. viare: präs. pari. dpm. uuegontem 25, 2, 3.
uuechen swv. excitare: präs. ind. sg. III. uuechit 25, 5, 2. pari. nsm. uuechen-
ter suscitans 2, 4, 9.
ar-uuechen resuscitare: prät. ind. sg. II. eruuahtos 24, 8, 4. pari. nsm.
eruuahter excitatus 25, 3, 1.
unela adv. wol: uuela quhedeines benedicimus 26, 12, 1. — Vgl. uuola.
uuellan stv. volvere: präs. ind. sg. III. uuillit sih volvitur 14, 1, 4.
pi-uuellan s. compos. unpauuollan.
ka - uuemmeu stvv. polluere : 2y'>'äs. conj. sg. III. kauuemme 18, 4, 4. — Vgl. com-
pos. ungauuemmit.
uuenac adj. miser: ajjm. uuenege 19, 2, 4.
(li)uuenneo adv. tandem: uuenneo 18, 4, 2.
(h)uu6r pron. quis: nsn. uuaz 20, 6, 1. asm. uuenan 20, 2, 3.
uuSrah stn. opus: ns. uuerahc 9, 2, 2.
uuSralt stf. seeulum: ns. uueralt mundus 1, 12, 1. 19, 1, 3. gs. uueralti 8, 4, 3,
14, 4, 2. 22, 3, 1; mundi 5, 2, 2. 6, 4, 1. 7, 1, 2; 4, 2. 20, 1, 4; 5, 2.
22, 2, 4; 6, 4. 24, 2, 1. uueralti 4, 4, 3. uueralti 17, 3,4. uueralti
26 , 12 , 3. ds. uueralti - 10 , 3 , 3 ; 4 , 3. 24 , 1 , 3. as. uueralt mundum
14, 2, 3. gp. uueralteo 25*, 1, 4. dp. uueraltim 6, 7, 4. ap. uueralti 22, 8, 4.
25*, 1, 4. uueralti 6, 7, 4. uueralti 26, 12, 3 (2).
uuerd stn. pretium: as. uuerth 24, 7, 4.
uuSrdan stv. toerden : präs. ind. sg. III. fartripan uuirdit depellitur 5, 2, 1. itpo-
ran uuirdit renaseitur 5, 2, 2. iiipuntan uuirdit solvitur 25, 7, 4. j-)Z. III.
■ kiselit uuerdant traduntur 22, 4, 1. co»j. s^. III. uuerde fiat 2, 7, 4. prät.
ind. sg. III. kizerrit uuarth scissum est 24, 8, 1. pl. III. inpuntan uurtun
soluti sunt 1, 11, 4.
ka-uuei'd6n siov. dignari: präs. conj. sg. III. kiuuerdoes 24, 10, 2. imp. sg.
kiuuerdo 26, 13, 1. prät. ind. sg. IL kiuuerdotos 24, 3, 4; 7, 2; 11, 2.
(h)uuerTaii stv. redire: inf. uueruan 18, 1, 4. präs. ind. sg. III. uuiruit reverti-
tur 25, 6, 4. prät. ind. sg. III. uuarf 21, 6, 2.
uuSsan stv. esse: inf. 26, 8, 3. präs. ind. sg. IL pist 2, 1, 1. 6, 2, 4; 4, 1; 6, 1.
16, 1, 1; 6, 3. 24, 1, 3; 13, 1; 14, 2; 15, 1. 4; 16, 3. 26, 6, 2. kalaupit
pist crederis 16, 1, 3. za kelaupanne pist crederis 26, 8, 3. bist 2, 5, 1. 2.
6, 2, 2. sg. III. ist 1, 4, 1; 7, 1; 12, 1. 6, 5, 3. 20, 1, 1. 21, 4, 1. 2.
calaupit ist creditur 1, 7, 3. farlazzan ist linquitur 2, 4, 1. kasalt ist traditur
2, 8, 2, fartripan ist depellitur 5, 2, 1. harcheban ist redditur 12, 2, 4*
92 uuesan — uuirdic.
kazokan ist trahitur 18, 1, 1. kahaltan ist custoäitur 19, 3, 2. kicozan ist
funditur 22, b, 2. — kateilit ist distributus est 11, 2, 4. kaoffarot ist oblata
est 21, 4, 4. — za lobone ist laudanda est. 1, 2, 4. za petonne ist orandum
est 17, 1, 1. za pittanne ist depreccmdus est 17, 1, 2. za kasehanne ist viden-
dus est 19, 6, 4. i)L J. pirum 1, 6, 1. %>l. III. sint 7, 8, 4. 26, 3, 3. arpro-
chan sint fracta sunt 21, 5, 2. conj. sg. I. si kiskentit eonfundar 26, 16, 2.
s(/. IJJ. si 3, 6, 1. 2; 7, 2. 8, 9, 1. 16, 2, 3. 17, 2, 1. 19, 12, 1. fer si
absit 8, 6, 1. si fiat 26, 15, 1. jjZ. J. sin 11, 2, 1. uuesem 9, 2, 1. uuesen
2, 8, 3. j)art. wpm. uuesante manentes 2, 8, 4, 4, 6, 2. prät. ind. sg. III.
uuas 1, 4, 3. ^Z. J. pilialiet uuarun tenebamur 24, &, 3. pl. III. uuarun
19, 5, 1.
az uuesan adesse: präs. ind. sg, III. az ist 4, 2, 4. imp. sg. az uuis
adesto 16, 6, 4.
duruh uuesan permanere: präs. ind. pl. III. thurah uuesant 22, 5, 3.
untar uuesan subsistere: präs. part. nsin. untar uuesanti 7, 3, 3.
uuidar adv. s. uuidar pliuuan, uuidar fuaren, uuidar scurgan.
uuic stm. bellum: gs, uuiges 22, 2, 2.
uuih ad,j. sanctus: ns. uuiher 20, 1, 2. 26, 3, 1; agius 2, 5, 1. imihev 26, 3, 1 (2).
nsf. uuihiu 26, 5, 2. nsn. uuihaz sacer 20, 1, 3. vsvi. uuilio 4, 4, 4. 7, 8, 1 (2).
IG, 2, 1. 24, 16, 1; agie 1, 13, 1. ^shi. uuihes 3, 2, 3. 6,2,4; sacri 22,3,3.
dsm. uuihemu 1, 2, 1. 2, 6, 3. 8, 10, 4. 11, 2, 2. 17, 1, 4. «m'/jemu 6, 7, 2.
uuihemo 24, 16, 4. 25% 1, 3. asm. uuihan 23, 4, 2, 26, 5, 5. asn. uuih
sacrum 21, 2, 1. np/". uuih.o 1, 8, 1. gpm. uuihero 7, 10, 3. 22, 6, 1. uui-
heru 23, 2, 1. dpm. uuihe?» 26, 10, 1.
uuthen sivv. henedicere : imp. sg. uuihi 26, 11, 2. p^'ät. part. nsm. kauuihto 7, 9, 2.
(Ii)uuila stf. liora : ns. uuila 1, 4, 1. as. ? niunta uuila nonam 13, 1, 4. — Vgl.
stunta.
unillo stvm. voluntas: ns. 2, 7, 4; 8, 1. 22, 7, 2.
uuin s^m. vinum: ns. 8, 7, 1.
miiui-scaf stf. foedtis: as. uuiniscaf foedera 8, 8, 1.
ubar - uuinnan stv. devincere: prät. part. dsm. ubaruunnorao 26, 7, 1. — Vgl.
karichen.
ubar-uuintaii stv. s. unubaruuntan.
uuir pron. pers. nos. 1, 6, 1. 2, 9, 4. 13, 3, 1. 18, 2, 1. 24, 9, 3. iiuir dar
qui 24, 6, 3. gp. unser 16, 6, 1. wnser 26, 14, 1. 2. dp. uns 1, 2, 4; 12, 1.
2, 8, 2; 9, 3. 3, 6, 1. 16, 2, 3; 6, 4. 23, 4, 3- 24, 10, 1; 12, 3. bmis
17, 3, 1. ap. unsib 1, 13, 1. 2, 10, 2. 7, 1, 3; 12, 1. 8, 9, 4. 12, 1, 4.
16, 3, 2; 3, 4. 17, 1, 3; 3, 3. 24, 4, 3; 5, 3; 6, 1; 11, 1. 25, 7, 2. 26, 13, 2.
Mwsih 26, 15, 1. unsihc 2, 10, 4. 6, 4, 4. usih 25, 7, 3.
imirdeii Sivv. vener ari: präs. ind. sg. III. uuirdit 26, 1, 4. — Vgl. eren.
luiirdic adj. dignus: vsn. uuirdih 21, 5, 1. npm. uuirdige 1, 10, 4. apm. uuir-
dige 1, 13, 1.
ka-uuirih — za. 93
ka-uuirih ? victoria: asp. kauuirich 22, 1, 2. /. Grimm vermutet kauuin, rieh
oder karih, vgl. ka-richan.
ka-uuis adj. certus: dsm. kauuissemu 5, 1, 4. dsn. kiuuissemu 24, 15, 1. asf.
kauuissa 11, 1, 1. dpf. kauuissem 15, 1, 1.
ka-uuisso adv. profecto: kiuuisso 1, 7, 1. kauuisso namque 2, 2, 3. kawmsso
enim 1, 2, 2.
(h)uTUz adj. albus: dpn. uuizzem 21, 1, 2.
imizzago swm. propheta: gs. uuizzagin 8, 9, 4. gp. uuizagono 26, 4, 2.
unizzac-llh adj. propheticus : nsf. uuizaclichiu 1, 1, 2.
uuizzau anv. wissen: p^-äs. conj. sg. III. ni uuizzi nesciat 3, 5, 4; 7, 4. pari.
nsm. ni uuizzanter nesciens 2, 3, 4, ni Muizzanter nescitis 15, 5, 2.
uuizzant - heit si/". conscientia: gs. uuizzantlieiti 24, 13, 3. uuizantlieiti 24, 6, 4.
-uuizzi ? im compos. tagauuizzi.
uuizzi stn. poena : ds. uuizze 19, 5, 3. as. uuizzi 20, 4, 2. dp. uuizzura 22, 3, 2. —
Compos. hellauuizzi.
uutzzinari stm. tortor: np. uuizzinarra 22, 4, 4. '
uuizziuön sivv. punire : inf. 1 , 4 , 3. prät. ind. pl. III. uuizzinoton damnarunt
19, 5, 4.
uuola a(Zt?. 0 21, 5, 1. — F</L uuela.
uuort stn. verhum: vs. 7, 3, 1. ds. uuorte 3, 8, 4. 6, 2, 2; sermone 19, 6, 1.
nuaffen siov. ululare: präs. ind. sg. III. uuafit 19, 1, 4.
uuaft stm. fletus: ds. uuofte 25, 7, 4. dp. uuaftim gemitihus 19, 4, 1.
uuachar si«. fructus:is. uuochru 23, 3, 3.
uuarag"! f. crapula: ns. 18, 4, 1.
uuasten sivo. devastare: präs. part. dsm. uuuastentemu 21, 3, 2.
uuastio swm. vastator: ns. 1, 3, 9.
uuataren stov. iubilare: präs. ind. sg. III. uuatarit 19, 1, 3.
uunui-g-arto sumi. xmradisus: as. uunnigartu« 21, 6, 4.
nuntä sivf. vulnus: gp. uuntono 24, 14, 3. dp. uunton 19, 10, 1. ap. uuntun
24, 16, 2.
uuntar stn. mirum: ns. 6, 3, 3.
uuntai*-lih adj. mirabilis: nsn. 6, 5, 3. uuntarlilic 20, 5, 1. apm. uuntaiiihe
17, 3, 2.
uurf stm. ictus: ds. uurfe 20, 8, 3.
-(h)uui'ft stm. im compos. umbi(h)uurft.
uurzä sivf. radix: ns. 8, 6, 4.
z.
za präp. c. dat. ad 5, 5, 3. 10, 2, 2. 16, 4, 2. 18, 1, 2. 21, 1, 1. 24, 11, 1.
26, 8, 1. — za lobone laudanda 1, 2, 4. za tuuanne agenda 2, 8, 2. za
ezzanne edendum 2, 9, 2. za auchonne addendis 8, 9, 1. za petonne (ad) oran-
94 zan — zuuixor.
dum 12, 1, 4. 17, 1, 1. za pittanne deprecandus 17, 1, 2. za kasehenne
videndus 19, 6, 4. za arlosanne ad liberandum 26, 6, 3.
zan sim. tZews: ds. 3, 4, 2. (Zp. zenim 22, 4, 2.
zebar Sif«. hostia: ms. 12, 2, 3. vs. 21, 5, 1. (Zs. zebare 10, 2, 2.
zeichan stn. signum: äs. zeichane 13, 2, 4. 18, 2, 1. as, zeiclian 6, 3, 3. zeicha«
1, 4, 4. dp. zeichaHum 7, 11, 3. — Compos. Mmilzeiclian.
ka-zeichanen swv. signare: prät. pari. npm. kezeiGhante 24, 9, 3.
zeohan stv. traliere : prät. pari. nsm. kazokan ist trahitur 18, 1, 1.
zerren swv. scindere: prät. pari. nsn. kizerrit uuarth 24, 8, 1.
zesuuä swf. dextera: ns. 16, 4, 3. ds. zesauun 2, 1, 4. zesuuun 26, 8, 1.
zil-sanc stn. chorus: ns. 7, 5, 3.
zit stfn. tempus: ns. 1, 3, 1; 7, 1. cit 23, 1, 1 (2). ds. zite 1, 1,1; 11,': 1-
19, 11, 4. 24, 12, 1; 15, 1. as. zit 15, 2, 2. gp. ziteo 18, 1, 4. 25, 1, 3.
ap. ziti 25, 1, 3.
zogön swv. carpere: inf. 20, 4, 4.
zua adv. in zua peton, zua chliban, zua katuan.
zua-kanc stm. adüus: ap. zuakangi 18, 2, 4.
zung-ä stvf. lingua: ns. 5, 4, 4.
zuuelivinc num. duodenus: zuuiror zuueliuuinga ruaua bis duodenus numerus 7, 6, 2.
zuuiror adv. bis 7, 6, 2, s. das vorige.
Latemiscker Index.
ab fona.
ab Sit fer si.
abluere kauuasgan.
abscedere kalidan.
absistere fer stantan.
absolutio arlösida.
ac, atqne joh, inti joh.
actus tat, katät.
aculeus ango.
ad za.
Adam adam.
addere auchon, zua katuan.
adesse az uuesan.
adfluere upar cusson.
aditus zuakanc.
adbaerere zua chliban.
adlevare erpurren.
admonere manön, motten.
adnuere pauchanen.
adorare zua petön.
adquirere kasuacben.
adsistere az stantan.
adspicere seban.
adsumere antfäban.
adtemptare kacborön.
advenire cbueman, az cbueman.
adveutus churaft.
advocare kaladön.
aeger siub.
Aegyptus egypt.
aequalis epanlih.
bizza.
aeternus euuic. in aeternum in euuin,
in euun.
aetber bimil.
agere tuan.
agius uuib.
agnoscere archennen.
agnus lamp.
ala feddbab.
albus uuiz.
altus boh. ex alto fona böbi. in altis-
simis in hobinum.
amen uuär.
anastasis urrist.
anima sela.
animus muat.
angelus angil , poto , cbundo.
ante fora.
antiquus entrisk.
anxius angustlib.
aperire intuan.
apostolus poto.
ara altari.
arcbangelus arcbangil.
arguere refsen.
arma uuäffan.
armare uuäffanen.
asper sarf.
ater suarz.
atque s. ac.
auctor ortfrumo.
96
auditor — conservare.
auditor helfaut.
aula cliamara.
aurora tagaröd.
ausus katurstic.
auxilium helfa.
avaritia frecchi.
azyma derpaz.
baptismus tauffi.
baptizare tauffen.
baratrum bellacruapa.
beatus sälic.
bellum uuic.
benedicere uuela qubedan, uuihen , ka-
uuihen.
bestia teor.
bibere trinchan.
bis zuiror.
blandus sieht,
bonum Guat.
bonus cuat.
brachium arm.
brevis churt.
cadere fallan.
caecus plint.
caelestis himilisc.
caelum himil.
caligo tunchali.
callidus fizus.
calor hizza.
candidatus kascönnöt.
candidus clizzanti.
candor SGÖni.
canere singan.
cantare singan.
capere antfähan.
captivare elilenton.
carcer charchari.
Caritas minna.
Carmen sanc.
caro fleisc, llhbamo.
carpere zogön.
castitas kadigani.
castus kadigan.
casus fal.
catena chetinna.
catbolicus allili.
cedere intläzzan, hengen.
cena nahtmuas.
cernere sehau, kasehan.
certus kauuis.
cervix hals.
cherubin cerubyn.
chirographum luzzil kascrip.
chorus cart, samanunga; cartsanc, zil-
sanc.
Christus Christ,
cibus muas.
clamare hären,
clamor (h)ruaft.
clarus heitar.
claudere pilüchan.
Clemens kanädic.
cogitare denchen.
comes kasind.
concinere saman singan.
concitus (h)radalih.
concludere pilüchan.
conculcare katretan.
condere scaifön.
conditor felaho, felahanto, scheffo, scef-
fant, sceffento.
conficere katuan.
confiteri jehan.
confringere (ka)prechan.
confundere kaskenten.
coniungere kafuagen, kamachön.
conlaudare samant lobön.
conligere kalesan.
conpendium kafuari.
conpetere kalimfan.
conrigere karihten. ,
conscientia uuizzautheit.
consentire kahengen.
conservare kahaltan.
consortium — dominus.
97
consortium kamacliad!.
constitutor kasezzanto.
consumere kaneozzan.
conterere mullen.
continere inthaben.
contubernium kimachida.
cor herzä.
Corona haubitpant.
corporeus licliamhaft.
corpus lichamo.
corpusculum licbamüo.
cotidie tagauuizzi.
crapula uuaragi.
Creator scepfant, sceffento.
creatura kaskaft.
credere kalauben.
credulitas kalauba.
crepusculum dhemar.
crimen firina.
crudelis crimmi.
cruor trör.
crux crüci.
culmen fii-st.
culpa sunta.
cum mit; do, denne.
cuncti alle.
cura ruacha.
curare (h)reinnen.
currus reita.
cursus hlauft.
custodire kahaltan.
damnare uuizzinön.
dare keban.
David dauid.
de fona.
debilis lam.
debitor scolo.
debitum sculd.
debitus sculdic.
decere karisan.
decipere pisuuibban.
declinare ka(h)nigan.
E, Sievers, Murbacher hymnen.
defendere scü-man, kascirman.
defensor scirmo, scirmanto.
deflere reozzan.
deitas cotchundi.
delere farcnitan.
dens zan.
depellere fartriban.
deprecari pitten.
descendere nidar stigan.
deserere farläzzan.
desiderare kakeron.
desonare ka(h)lütten.
detegere intdecben.
detinere pihaben.
deus cot.
devastare uuasten.
devincere ubaruuinnan, karichan.
devorare farslintan.
devotus kadebt.
dextera zesuuä.
diabolus unboldä.
dicere chuedan.
dies tac.
dignari kauuerdon.
dignus uuirdic.
diligere minnön.
diluculo frua in morgan.
diluere uuaskan.
dirigere ribten.
dirus crimmi.
discernere untarsceidan.
discipulus disco.
discutere arscutten.
distendere kadennen,
distribuere kateilen.
divinitas cotcbundi.
divinus cotcbund.
divitiae otmäli.
docere lerren.
dolor suero.
dolus fizusbeit.
dominus truhtin.
7
98
donare — gestare.
donare kepan.
dormire släffan.
ducere leitten.
dulcis suazzi.
dum denne, unzi.
duodenus zuueliuinG.
durus starch.
dux leitid.
e, ex fona.
ebrietas trunchali.
ecclesia cMiichä, samanunga.
edere ezzan.
edere kaperan.
eius sin.
enim kauuisso.
eos sie.
ergo auur.
erigere arrihten.
eripere arretten.
esse uuesan; uuerdan.
et inti.
eum inan.
evangelicus evangelisc.
excelsus holi ; de excelsis fona höhinum.
excitare uuechen; aruueclien.
exercitus heri.
extinguere arlesken.
extollere arheffan.
exultare faginön.
facero tuan.
facies antluzzi.
factum kität.
fallax lucci.
fallere triugan.
familia Muuiski.
fames hungar.
famulus scalch.
fastidium urgauuida.
fateri sprechan.
favere h elf an.
ferre pringan, fuaren.
fervere stredan.
fessus muadi, armuait.
fieri uuerdan, uuesan.
fidelis kalaubic, triubaft.
fldes kalauba.
filius sun.
finis enti.
firmus festi.
flammeus laugin.
flatus pläst.
flectere piugan.
flere uuaffen.
fletus uuaft.
foedus uuiniscaf.
fons prunno.
forma kilibnissa, pilidi.
formidare furahtan.
fortis starcb.
for titer starcblicbo.
frangere arprecban.
fraus notnumft.
fretum keozzo.
frons endin.
fructus uuachar.
frustra aruun.
fulcire arspriuzzan.
fulgere scinan.
fulgidus peraht.
fundare kastuden.
fundere kakeozzan.
funus hreo.
fuscare kasuerzen.
GalUea galilea, kauuimez.
gallus hano.
gaudere menden.
gaudium mendi.
gemere süfton, cbueran.
gemitus uuaft.
gens chunni.
genu chniu.
genus chunni.
gerer e tragan.
gestare tragan.
loria — iubar.
99
gloria tiurida.
gloriflcare katiurren.
gloriosus tiurlih.
gradi kangan. -
gradus staph.
grates dancha.
gratia anst.
gravis suäri.
gubernare stiurren.
gula kitagi.
gurges uuäk.
gustare chorön.
habere eigan.
habitaculum kapüid.
hamus angul.
hereditas erbi.
bic deser, der.
homo man.
honor era.
Lora uuila, stunta.
borrere leidlichen.
horridus egislih.
borror egiso.
bostia zebar.
bostis fiant, heri. x
humanus mannaschin.
humectus fühti.
humilis nidari, deodraft,
hymnus lop , lopsanc.
ibidem dare.
ictus uurf.
ignis flur.
ignoscere piläzzan.
ille er, der; ille qui der der.
imago manalicha, kalihnissa.
in in.
incessabilis unbilibanlib.
incitare kaanazzen, kacruazzen.
incobare inkinnan.
increpare refsen.
inducere in kaleitten.
indulgentia antläzzida.
inenarrabilis tinrahhaft.
iners unfruat.
inferus hella.
infernus pech.
inferre ana pringan.
informare kascaifön.
infundere in keozzan.
ingenitus ungaporan.
iniquitas unrebt.
inlabi sliffan.
inlibatus unpauuollan.
inlndere triugan.
inluminare leobtan, inleohtan, kaliubten.
inmaculatus ungauuemmit.
inmensus ungamezzan, unmezzic.
inmobilis unka(h)ruaric.
inmolare kaslahton.
inperium kapot.
inpetus ana(h)lauft.
inpius kanädilös; adv. suntlicbo.
inplicare in kifaldan.
inprobns unchüski.
inquam quedan.
inquinare un(h)reinnen.
inruere ana plesten.
insanus unheil.
insidiari lägön.
intonare donarön.
intrare in cän.
investigator spurrento.
invictus unuparuuntan.
invidere apanstön, katarön.
invidus apanstic.
ipse selp, er selbo.
ira kapulubt.
Israbel israhel, liut.
iste deser, der.
iacere lickan.
iam giü.
ianua turi.
lesus beilant, Christ.
iubar heitarnissa.
7*
100
iubere
iubere kapeotan.
iubilare uuataren.
iudex suanari.
iugis simblic.
iugiter amazzigo, simbulum.
iungere kamaGhon.
iussum kapot.
iustus reht.
labi s. pislipfen.
labor arbeit.
laedere katerran, katarön.
laetari frauuön, fröön.
laetus fr au, frö.
lampas leohtfaz, ieohtchar.
lapis stein.
lascivus uuanchonti.
latere lüzzen.
latro diup.
laudabilis lophaft, loplili.
laudare lobon.
laus lop.
lavare uuasgan.
lex euua.
liber fri.
liberare arlosen.
ligare pintan.
lingua zungä.
linquere farläzzau.
locare kastaton.
lubricum sleifari.
lubricus sleffar.
lucifer tagastern.
lues uii(li)reini.
lumen leoht.
luna mäno.
lux leoht.
luxus flusc.
magister magister.
magnus michil.
maiestas meginchraft.
manere uuesan.
manus hant.
mare meri.
martyr urcbundo.
malesuadus upilo spano.
malum upil.
malus upil.
medicus läcbi.
medius mitti.
memento gihugi.
mens muat.
mercari arcbauffen.
mereri kafrehtön.
meridies mitti tac.
meritum freht.
metus forbtä.
micare scinan.
miles cbneht, degan.
mirabilis uuntarlih.
mirum uuntar.
miser uuenac.
misereri kanäden?
misericordia kanäda ?
mitescere kistillen.
mora tuäla.
mori arsterpan.
mors töd.
mucro uuäfian.
mulier chuenä.
multitudo managi.
mundare (b)reinnen.
mundus {h)reini.
mundus uueralt.
munerare lonon.
munus Ion, keba, kift.
mutare muzzön.
'mysterium karüni.
nam inu.
namque kauuisso.
natura kapurt.
natus chind.
nauta ferro,
ne ni, min.
nee nob.
uegare — pervertere.
101
negare laugenen.
nemo neoman.
nequaquam neonaltre.
nescire ni uuizzan.
nescius ni uuizzanti.
nex slahta.
nitere scinan.
nitor scimo, scöni, cliz.
nobilis adallih.
nobis uns.
nocere terren.
nocturnns nahtlih.
nodus reisan.
nomen namo.
non ni.
nona niunta (h)uuila.
nos uuir, unsih.
noster unsar.
nostri unsar.
novus niuui.
nox naht.
nudare nachatön.
nullus nihein.
numerus ruaua.
nunc nü.
0 uuola.
observare picauman.
obstupere stobarön.
obtundere kagan pliuuan.
obviam kagan, kagani.
occasus sedalcanc, sedal.
occupare pifähan, pihaben.
occultus taugan.
occurrere kagan, inkagan (h)lauffan.
oculus augä.
odoramentum stanch.
offerre offarön.
onmipotens alniahtic.
omnis al, eokalih, eokauuelih.
opes ehti.
opus uuerah.
orare petön, pittan.
orbis umbi(h)uurft.
ordo antreiti, antreitida.
ortus üfganc.
ornare kascönnön.
OS mund.
osanna kabalt.
osGulare chussaii.
ostendere kaaugen.
otium firra.
Ovis scäf.
pallere pleichen.
palma siginumft.
pandere spreitten, inluchan.
panis prot.
paraclitus tröst, pirnanto.
paradisus uunnigarto.
pascha östrün.
pascbalis ostarlib.
passio drüunga.
pater fater.
patera chelih.
paternus faterlih.
pati dulten.
Paulus paul.
pavere furabtan.
paviscere erfurabtan.
pax fridu.
peccatum sunta,
pectus prust.
pendere hangen.
per duruh, ubar.
perdere farleosan.
perditus unkalaubic.
perennis simblic, euuic.
perfectus duruhnoht, duruhtän.
pergere faran.
perire farloran [uuesan].
permanere duruh uuesan.
perpetuus emazzic; in perpetuum in
euun.
personare (h)lütten.
pervertere pisturzen.
102
pervigil — quemadmodum.
pervigil duruhuuacliar.
pervigilare duruhuuaclien.
pes fuaz.
Petrus peatar.
Pharao farao.
phosphorus tagasteru.
pius kanädic.
placere liehen.
planta sola.
plasmare kasceffan, kascaffon.
plausus slac.
plebs Hut.
plenus fol.
poculum lid.
poena uuizzi.
poenitentia (h)riuua.
polluere kauuemmen.
polus himil.
pompa keili.
pontus seo.
populus folch, Hut.
portare tragan.
poscere fergön, pittan.
posse magan
possidere pisizzan.
post after.
postmatutinus afterraorganlih.
potens mahtic, magan ti.
potestas kauualtida.
potus Hd.
praeclarus duruhheitar.
praeco foraharo.
praedicare predigon.
praedicere fora chuedan.
praedium eht.
praemium lön.
praestare faxHhan.
praeterire furi kangan.
praevius fora känti.
pravus abah.
precari pittan.
pretiosus tiuri.
pretium uuerd.
primogeuitus eristporan.
primordium frumiscaft.
primum erist.
primus eristo.
princeps furisto.
pro pi.
probrosus ituuizHh, unchüski.
proclamare fora hären.
prodere melden.
profecto kauuisso.
profectus fart.
proferre fram pringan.
profundus tiuf.
promissum kaheiz.
promptus funs.
pronuntiare fora chunden.
pronus framhald.
propere ilico.
propheta uuizzago.
propheticus uuizzaclih.
propter durah.
prosper prüchi.
prosternere nidar spreitten, strechen.
protegere scirmen.
provehere fram fuaren.
providus kauuar.
proTOcare cruazzen, kacruazzen.
proximus näh.
psallere singan.
publicus (h)lütmäri.
pudicitia kahaltani.
pudor kadigani.
pulsare chlochön.
punire uuizzinon, slahan.
purus (h)lüttar, (h)reini.
quaerere suachen.
quaesumus pittames.
quantocius so horsco.
quaterni feor.
que Job.
quemadmodum diu mezu.
qui — sermo.
103
qui der; vgl. du der, uuir dar.
quia danta.
quietus stilli.
quis (h)uuer.
quod daz.
quondam giü.
quoque auh.
radius scimo, speichä.
radix uurzä.
rector rihto.
reddere arkeban, keltan.
redemptio urchauf.
redemptor chaufifo.
redimere archauffen.
redire (h)uuervan, arkepan uuesan.
reducere auur pringan.
referre auur pringan.
refulgere arskinan.
refundere (auur) kakeozzan.
regere rihten.
regia turi, portä.
regnum richi.
regula sprattä.
religare kapintan.
remanere piliban.
remittere farläzzan.
remunerator lonari.
renasci itporan uuerdan.
repellere ferscurgan, uuidar scurgan.
replere arfuUen.
reprimere kadühen.
requies räuua.
res racha.
reserare intsperren.
respicere kasehan.
resurgere arstantan.
resuscitare aruuechen.
retundere uuidar pliuuan.
reus karasenti, sculdic.
revectare auur tragan, uuidar fuaren.
reverti (h)uuervan.
rex chuninc
rixa paga.
rogare pittan.
ros tau.
roseus rösfaro.
rota rad.
ruber rot.
rursus auur.
rutilare lobazen.
sabaoth herro.
sacer uuih, heilac.
sacrare heilagön.
saevus sarf.
Salus beili.
salvator heilant.
salvus kahaltan.
sancire heilagön.
sanctus uuib.
sanguis pluat.
sator säio.
scandere chlimban.
scindere zerren.
se sih.
secretus taugau.
sectari folgen,
seculum uueralt.
secundare kaprüchen.
sed üzzan.
sedere sizzan.
sedulo
segregare suntarön.
semper simbulum.
sempiternus euuic, simblic.
seni sehs.
senior heriro.
sensus buct, inhuct.
sentire intfindan.
septies sibun stuntön.
septimus sipunto.
serenare heitaren.
serenus heitar.
sermo uuort.
104
serpens — terror.
serpens näträ.
servulus scalcMlo.
servus scalch
sexies sehs stuntöm.
si ibu, ubi.
sie so.
sicut eo so.
sidus himilzeichau.
signare zeichanen.
Signum zeichan.
Sileas sileas.
similis kalili.
simul saman.
simulare kalichison.
sinceritas (h)lüttri.
sine äna.
sinere läzzan.
singuli einluzze.
sobrie urtruhtlicho , triulicho.
sobrietas uitruhtida.
sobrius urtrubti.
sol sunnä.
sollicitus sorgenti.
solus eino.
solvere arloseu, intpintan; keltan.
somniare insueppen.
somnolentus släffilin.
somnus släf.
sonare (h)lntten.
sopitus släfrac.
sopor släf.
sperare uuännen.
spernere farmanen.
spes uuän.
Spiritus ätum , keist.
splendere scinan.
splendidus heitar, scöni.
splendor scimo.
sponsus prütigomo.
statuere kasezzen.
Stella Stern.
stola kauuäti.
Stratum strö.
strenue snellicbo.
strenuus kambar.
stultus tulisc.
sub untar.
subditus deodraft.
subdolus pisuuiccMlin.
sublimis höh.
subrepere untar chresan, unter sliuffan.
subripere untar cbriffen.
subsistere untar uuesan.
substantia capurt.
subvenire belfan.
succedere folgen.
sumere neozzan.
summus opanöntic, meisto.
super ubar.
superbia keili.
supplex ka(h)nigan, pittenti.
surgere arstantan.
suscipere intfähan.
suscitare uuecben.
suspendium üfhengida.
sustollere üf purren.
suus sin; v(jl. irä, iro.
syraphin syraphin.
tandem (h)uuenneo.
tantus so michil.
tartarus peb , hellauuizzi.
te dih.
tegere dechen, pidechen.
templum halla.
temptatio chorunga.
tempus zit.
tenebrae finstri.
tenebricare finstren.
teuere haben, pihaben.
ter driror.
terminus marcba.
temi drisge.
terra erda.
terror egiso.
tertins — vultus.
105
tertius dritto.
testis urchundo.
thronus anasedal, anasidili.
tibi dir.
timor forhtä.
tollere neman.
torridus karöstit.
tortor uuizzinäri.
totus al.
tradere seilen.
trahere zeohan.
trames pfad.
transire duruh faran.
transitus ubarfart.
tremere pipen.
tribuere kepan.
trinitas driunissa.
trinus drisgi.
tristis cremizzi.
triumplialis siginumftil]li.
trinmphare abarsigirön, sigufaginön.
trudere kapintan.
tu du.
tumulus crap.
tunc denne, dö.
tundere pliuuan.
turpis uncMsgi.
tuus din.
typus paucban.
tyrannus des palouues uiiarc.
ullus einic.
ululare uuaflfan.
umbra scato.
ungula cbläuua.
unicus einac.
unigenitus einporan.
universus al.
unquam eonaltre.
unus ein.
urgere peitten.
usque in unzi in.
ut daz; eo so.
Uterus (li)ref.
vagus irri.
vastator uuastio.
vel erdu.
velum lacban.
venenum eitar.
venerandus erhaft.
venerari uuirden, eren.
venire chueman.
venter uuamba.
venturus chumftic.
verbum uuort.
vere uuäro.
vero auur.
Vertex sceitilä.
verus uuär, uuärhaft.
vesper äband, äbandstern.'
vestigium spor.
vestimentum kauuäti.
veternus alt.
vexillum siginumft.
via uuec.
viare uuegon.
vicem kaganlön.
victima frisginc.
Victor sigouualto, sigesnemo.
victoria kauuirih.
videre sehan , kasehan.
vigil uuacbar.
vigilare uuachen.
vigor uuahsamo.
vincere kariclian.
vincire kapintan.
vincalum pant.
vinum uuin.
virgo magad.
virtus chraft.
vis not; vires chrefti.
viscera innodi.
Visus kasiuni.
vita lip.
vitare midan.
Vitium ächust.
vivere lepen.
vocare namon.
voluntas uuillo.
volvere kiuualdan, uuellan.
Votum antheizzä.
vox stinima, stimmi.
vuluus uuntä.
vultus antlutti, antluzzi.
Nachträge und Berichtigungen.
S. 4 anm. 2. Aus Wattenbach's GescMchtsqu. Deutschl. 11 s, 369 ersehe ich,
dass das Murbacher handschriftenverzeichnis doch in Genf existiert und schon bei
J. Senebier, Catal. de Geneve (Genf 1779) s. 77 zum teil gedruckt ist (daher die
bezeichnung der hs. bei Pertz, Archiv VII, 257). Etwas wesentliches ergibt sich
auch aus dem hier mitgeteilten nicht, nur erfahren wir, dass auch das Genfer ms.
am schluss die worte trägt: Legentes orent pro Bartholomeo de Andolo abbate
Morbacensi, qui hunc et alios plures comparauit et renouauit anno MCCCLVIII.
Hierzu bemerkt Senebier: 'j'ai appris que presque tous les mss. de cette Abbaye
portoient le nom de ce De Andolo, Maitre es Arts dans l'Universite de Heidelberg,
oü il avoit etudie le Droit Canon.' Bartholomeus von Andolo (jetzt Andlau im
Niederelsass , bei Barr) erscheint vom jähre 1450 ab bei Schöpflin, Alsatia dipl. U,
385 ff. häufig als abt von Murbach.
S. 11, 11 V. u. sind noch anzuführen Tcalialtini 18, 3, 1, uuenege 19, 2, 1,
wngaporono 8, 10, 1, desgl. s. 12, 16 clirese 15, 4, 1, z. 20 sarf^ 3, 4, 3. S. 13,
16 ff. Zu den beispielen aus der Benediktinerregel kommen nach E. Steinmeyer's
collation (Zs. f. d. a. XVII, 439) noch notduruftti 83, 1. durufttigot 83, 20; aus
den gl. K. rihttitha 157, 1. ztJitie 196, 23. Alts, noch HeribrahUi, Fresbraht-
teshem, Heinzel, Niederfrk. Geschäftsspr. 22; ags. pihttisc Chron. Sax. in denMonn.
bist. brit. I, 291. Besonders häufig, ja fast zur regel geworden sind diese htt in
der Germ. XVIII, 186 ff. gedruckten mhd. Franciscanerregel : ivihennahtten 189, 11.
16. 31; Witte 189, 28. bihtten 189, 30. 32. andehtteclicJien 189, 32. reJitter
190, 17. 192, 8. rilittunge 190, 27. relitte 190, 34. betmhtten 191, 12. S. 15,
10 V. u. füge hinzu bist 2, 5, 1. 2. 6, 2, 2; s. 19, 10 ff. unreth 8, 4, 3, forachtvn
20, 5, 3, dich 4, 4, 1 ; s. 25, 3 v. u. fientes 24, 9, 1 ; s. 72, 17 sacratum.
S. 14, 3 lies luzzilemu; 16, 18 zuueliiminga; 18, 19 imirdih 21, 5, 1; 19, 10
trutinan 7, 4, 2. S. 22, 6 ist wol unheüarazn streichen nnd dasselbe dafür s. 24
unten mit aufzuführen ; wahrscheinlich ist das wort nicht mit Graff IV, 871 als
nom. pl. zu unheüari aufzufassen, sondern der Übersetzer zog insani als gen. sg.
zum folgenden manus. S. 24, 3 ist luzzilemo zu streichen, statt dessen ist auf
einige abweichende formen von der, deser im index zu verweisen. S. 47, 4 lies
sigoiiualto. S. 62 überschr. anahlauft , s. 74, 2. 8 ituuizlih.
Halle, Buchdruckerei des Waisen^,AUses.
IL
DATE DUE
1
4
mdm
C*V.ORO
,«,..eo,.u.s...
BV468.!
CLAPP
3,„„,„ Illlllli
3 5002 00194 4771
Die Murbacher H/mnen /
BV
S5
/
Sievers
26288
_^ii_MurbacherJ^^mnen
^^^^~^^ ^^^^^^^t;";
■sJ Aiutr
m- -'"t-J^A
■mi
^#
' p^ '^'
,.«^1%
:m-A
♦•¥